การศึกษาหลักเกณฑ์ของกฎหมายพาณิชย์ในประเทศไทย...

การศกษาหลกเกณฑของกฎหมายพาณชยในประเทศไทย* A STUDY OF CRITERIA OF COMMERCIAL LAW IN THAILAND

อนสา มานะทน

Anisa Manaton

มหาวทยาลยรงสต Rangsit University, Thailand

E-mail: [email protected]

บทคดยอ ในทางวชาการและทางปฏบตของนกกฎหมายไทย ยงไมสามารถก าหนดหลกเกณฑทแยกประมวลกฎหมายแพงและพาณชยออกจากกนอยางชดเจนได และยงไมมประมวลกฎหมายวธพจารณาความพาณชย เปนการเฉพาะ งานวจยเรองน เปนงานวจยเชงคณภาพเปนหลก มวตถประสงคเพอมงศกษา 1.เพอศกษาวเคราะหสภาพปญหาในการแยกสาระส าคญของกฎหมายพาณชยของประเทศไทย 2.เพอศกษาวเคราะหหลกเกณฑการพจารณาความเปนกฎหมายพาณชยของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส และสหราชอาณาจกร 3.เพอน าเสนอหลกเกณฑทเหมาะสมของกฎหมายพาณชยในประเทศไทย เพอเปนการสรางแนวคดและแนวทางอนเปนนวตกรรมทางวชาการและทางปฏบตทางกฎหมายททนสมยของประเทศไทยตอไป

จากการศกษาพบวากฎหมายพาณชยมองคประกอบของหลกเกณฑดงน 1. คสญญาฝายหนงเปน “พอคา” 2. นตสมพนธทางกฎหมายพาณชยใชหลกนตกรรมเชนเดยวกนกบกฎหมายแพง 3. เปาหมายของธรกจการคาคอ การมงแสวงหาผลก าไรเปนปกต 4. ความตางศกดของคสญญาคอ ฝายทเปนพอคามอ านาจตอรองทางเศรษฐกจทเหนอกวาอกฝาย 5. มจารตประเพณทางการคา 6. มการควบคมก ากบดแลจากภาครฐ และตองมกฎหมายวธพจารณาความพาณชยทมความเหมาะสมกบธรกจการคาพาณชยทตองการความสะดวก รวดเรว เปนธรรม บงคบไดตามกฎหมาย และรกษาความลบทางการคา ขอเสนอแนะคอ นโยบายทางนตบญญตของรฐตองรบด าเนนการตราประมวลกฎหมายพาณชย และ ประมวล

* Received 20 June 2021; Revised 27 July 2021; Accepted 26 August 2021

66 | Rangsit Journal of Law and Society Vol.3 No.2 (May - August 2021)

กฎหมายวธพจารณาความพาณชย ในประเทศไทยอยางเรงดวนเพอตอบสนองธรกจการคาพาณชยและสรางมาตรฐานการระงบขอพพาททางธรกจการคาพาณชยใหเกดความเชอมนทงภายในประเทศและระหวางประเทศ ซงปจจบนไปถงระดบการพาณชยในยคดจทลแลว ค าส าคญ: หลกเกณฑ, กฎหมาย, กฎหมายพาณชย

Abstract

In both academic and practical spheres in Thailand, there is no explicit criteria to separate the civil and the commercial laws. Furthermore, there is no ‘Commercial Code’ in Thailand. This research is a qualitative research that aims to study and analyze 1). The problems regarding the separation of the fundamental concepts of the commercial law in Thailand 2). The characteristics of the commercial laws in the Federal Republic of Germany, the French Republic, and the United Kingdom 3). The proposal of the criteria of the legal relationship under the commercial law in Thailand. The findings of the above purposes shall initiate the modern academic innovation and the practices for Thailand in this regard. According to the study, the commercial law consists of the following elements 1). One party of the contract is the merchant 2). The legal binding force between the parties in the sphere of the commercial law is created by the juristic act, as in the civil law 3). The pursuit of the profit is the common purpose of the commerce 4). The merchant has the dominant economic bargaining power over the other party of the contract 5). Having the trade customs 6). Having the supervision by the state and the suitable commercial procedural law for the commercial trade which requires the convenience, the speed, the fairness, the ability to enforce by law, and the confidentiality of the trade secrets. The research proposes that the legislative function of the state shall enact the Commercial Code and the Commercial Procedural Code without delay, in order to serve the commerce and set the standard for the

| 67 วารสารกฎหมายและสงคมรงสต ปท 3 ฉบบท 2 (พฤษภาคม – สงหาคม 2564)

commercial dispute resolution, to enhance the confidence in the realm of the domestic trade, and the international commerce. Which has now reached the level of commerce in the digital era. Keywords: Criteria, Law, Commercial Law

บทน า ในราวป พ.ศ. 2468 เขาใจวาดวยความจ าเปนตามสนธสญญาเบารง ประเทศไทยตองรบเรยกคนเสยสทธสภาพทางกฎหมายและการศาลจากประเทศมหาอ านาจตางๆ ในยคนน เปนเหตผลหนงทท าใหประเทศไทยปฏรประบบกฎหมายไทยภายใตอทธพลยโรปในการตรากฎหมาย (กตตศกด ปรกต, 2556) และประเทศไทยเปนประเทศทมกฎหมายแพงและพาณชยอยในประมวลกฎหมายฉบบเดยวกน (คณต ณ นคร, 2559) พบหลกฐานการท าประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไทย จากบนทกค าสมภาษณพระยามานวราชเสว (ปลอด วเชยร ณ สงขลา) (คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2557) และประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทประกาศใชมาจนถงทกวนน (กรมรางกฎหมาย, 2533) และอกประการในยคสมยดงกลาวนนการคาพาณชยในประเทศไทยกยงไมเจรญกาวหนาอยางเชนปจจบน ส าหรบการระงบขอพพาททางแพงและพาณชยนน ในป พ.ศ. 2478 ประเทศไทยกอยในสภาพทเรงรดใหมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง เพอใหเปนกฎหมายวธสบญญตทออกแบบมาเพอระงบขอพพาททางแพง แตไมปรากฏวามกฎหมายวธพจารณาคดพาณชย แตพอทจะพบมาตราทเปนมาตรการทสนบสนนการระงบขอพพาททางพาณชยอยหลายประการบญญตอยในประมวลวธพจารณาความแพงอยดวย นบแตนนมาไมวาขอโตแยงสทธหรอความจ าเปนตองใชสทธทางศาลเกดขนไมวาทางแพงหรอทางพาณชยกจะใชกฎหมายวธพจารณาความแพงสบเนองมาถงปจจบน จากการทในยคสมยดงกลาวขางตนนนสภาพสงคมยงไมมความซบซอน ประชากรในประเทศมจ านวนนอย การคาการพาณชย ยงมไมมากนกและเปนไปอยางตรงไปตรงมา ไมมความยงยากซบซอนเหมอนปจจบนทสภาพสงคมขยายตวใหญขน มการคาพาณชยทใชระบบดจทล ประชากรในประเทศมจ านวนมากถงกวา 60 ลานคน และเปนสงคมมการตอสกนในทางการคาการพาณชยอยางรนแรง มการใชกฎหมายและการศาลเปนเครองมอหรอกลไกในการจดการความขดแยงมากขน ยกตวอยางเชน คดกยมเงนของสถาบนการเงน ในชวงป 2545- 2548 พบวามปรมาณเปนอนดบ 1 ของคดทงหมด ทงๆ ทเปนคดท


มความชดเจนในพยานเอกสารทงายแกการพจารณาคด แตปรมาณสงมากทสด เพราะสวนแรก ผกไมมเงนช าระใหกบสถาบนการเงน สวนทสอง สถาบนการเงนถกบงคบใหหนประเภทนเปนหนทไมกอใหเกดรายได หรอทเรยกวา NPL. แตถาฟองคดสถาบนการเงนไมตองส ารองเงน เปนตน เปนผลโดยตรงใหปรมาณคดแพงและพาณชยเพมขน เปนตน (คณต ณ นคร และคณะ, 2550)

ในทางวชาการและในทางปฏบตนกกฎหมายไทย ยงไมสามารถแยกกฎหมายแพงและพาณชยทมหลกเกณฑทชดเจนครบถวนสมบรณออกจากกนอยางเชนประเทศในยโรปภาคพนในระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law) ได ประเทศไทยจงยงคงม “ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” รวมกนอยและยงคงใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงพจารณาคดรวมกนมาตลอด ตงแตประกาศใชประมวลมาจนถงปจจบน กฎหมายแพงและพาณชยกยงคงปนอยอยางแยกกนไมออก แมตอมาในป พ.ศ.2551 ไดมพระราชบญญตวธ พจารณาคดผบรโภค ประกาศใชเพอมงคมครองผบรโภคกตาม แตกเปนการแกไขทปลายทาง ยงไมสามารถแยกตนทางของ “กฎหมายพาณชย” ทชดเจนได แตกเปนประจกษพยานทเหนไดวาเรองดงกลาวนเปนปญหาส าคญทตองการการมหลกเกณฑของกฎหมายพาณชยทชดเจน เพอน าไปสการมประมวลกฎหมาย “วธพจารณาความพาณชย” อยางทปรากฏในประเทศตางๆ ทใชระบบประมวลกฎหมายเชนเดยวกบประเทศไทย

กฎหมายพาณชย(การคา)เปนสวนหนงของกฎหมายเอกชนแมวาโดยธรรมชาตแลวจะมบรรทดฐานของกฎหมายมหาชน กฎหมายพาณชยใชสถานะของ พอคา ดงนนจงมขอบเขตทแคบกวากฎหมายทบงคบทวไป ก าหนดขอบเขตของการคาพาณชยทเฉพาะเจาะจงยงขนดวยกฎเกณฑตางๆ สถานะของผคา เปนขอพจารณาเบองตนในทางกฎหมายการคา (Jung, Peter, 2014) หากเหลยวหลงกลบไปมองในอดต ถาประเทศเรามประมวลกฎหมายพาณชย แยกจากประมวลกฎหมายแพง อยางชดเจน และมวธ พจารณาความพาณชย อกฉบบหน ง เชนเดยวกบประเทศตางๆ ในโลก คดจะถกบรหารจดการดวยวธระงบขอพพาททถกตองเหมาะสม คดในดานการพาณชยจะสามารถยตคดไดรวดเรว จากขอเทจจรงดงกลาวขางตนสบเนองมาถงปจจบนสภาพสงคมไดเปลยนแปลงไปสยคทนนยมท มการแขงขนการคาการลงทนอย างเสรท งในระดบระหวางประเทศและภายในประเทศ แตกฎหมายพาณชยของไทยยงไมมการแยกออกจากกฎหมายแพงอยางชดเจนและประเทศไทยกยงไมมกฎหมายวธพจารณาคดพาณชย ซงในสวนส าคญสวนแรกทเปนปญหาอปสรรคส าคญคอ การมหลกเกณฑของการแยกสถานะของกฎหมายพาณชยออกจากกฎหมาย


แพง เปนจดเรมตนทจะน าไปสกฎหมายในทางพาณชย การใช การตความ และวธสบญญต เพอใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจและสงคมในยคปจจบน ซงจะไดศกษาและน าเสนอผลการศกษาในงานวจยนตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาวเคราะหสภาพปญหาในการแยกสาระส าคญของกฎหมายพาณชยของประเทศไทย 2. เพอศกษาวเคราะหหลกเกณฑการพจารณาความเปนกฎหมายพาณชยของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส และสหราชอาณาจกร 3. เพอน าเสนอหลกเกณฑทเหมาะสมของกฎหมายพาณชยในประเทศไทย

ระเบยบวธวจย การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยการศกษาขอมลจาก

เอกสาร (Documentary research) ทงทเปนชนปฐมภม (Primary source) และขอมลชนทตยภม (Secondary source) เกยวกบการจ าแนกลกษณะของกฎหมายพาณชย ทมความชดเจนและมผลบงคบใชไดจรง รวบรวมเอกสารกฎหมายตางๆ เปนสวนส าคญหรอเปนสวนหลกของการวจยครงน โดยด าเนนการศกษาคนควาเอกสาร ต าราวชาการตางๆ ทเก ยวกบหวของานวจย ทงในและตางประเทศ เกยวกบสาระส าคญของหลกเกณฑของกฎหมายพาณชย

ผลการวจย 1. ผลจากการศกษาวเคราะหสภาพปญหาในการแยกสาระส าคญของกฎหมายพาณชย

ของประเทศไทย จากขอมลเชงประวตศาสตรทสภาพสงคมไทยแตเดมในสมยทจดท าประมวลกฎหมาย สภาพสงคมเปนแบบเกษตรกรรมและการรบราชการ ยงไมเปนสงคมเชงพาณชยหรอทนนยมเสรเหมอนกบสภาพสงคมปจจบน ทการคาพาณชยมความส าคญตอเศรษฐกจและสงคม ประชาชนสวนใหญท ากจการการคาพาณชย ความเปลยนแปลงดงกลาวเปนผลใหกฎหมายทออกแบบและบงคบใชในเรองกฎหมายพาณชย ตงแตยคนนจงไมสามารถน ามาบงคบใชไดอยางสอดคลองกบยคสมยปจจบนทเปนยคธรกจการคาเสรหรอทนนยมเสร ทมทงในระดบประเทศและระหวางประเทศ นอกจากนนยงเปนการคาพาณชยทเขาสยคธรกจดจทล ซงใชเทคโนโลยสมยใหมเขามามบทบาทมาก จงมความจ าเปนทตองพฒนากฎหมายในชวง


เปลยนผานเกยวกบการคาพาณชยของประเทศไทยใหมความทนยคทนสมย และตอบสนองตอการเปลยนแปลงใหไดอยางเหมาะสม

ปจจบนคดทขนสศาลแพงของประเทศไทย จงเปนคดทปนกนระหวางคดแพงและคดพาณชย เพราะกฎหมายเรายงไมมการจ าแนกลกษณะของคดทง 2 ประเภทนออกจากกนมาแตแรก ซงคดพาณชยตองการความสะดวกรวดเรว เปนธรรม รกษาความลบ หลายเรองตองการผตดสนคดทมความเชยวชาญเฉพาะ และทเปนการคาพาณชยเปนธรกจผานระบบดจทล จดเรมตนของการแยกกฎหมายพาณชยออกจากกฎหมายแพง ถงหลกเกณฑการจ าแนกลกษณะจงเปนปญหาและอปสรรคอยางยงในประเทศไทยทรอการแกไข วามหลกเกณฑ วธคด วธการอยางไร ส าหรบจดเรมแรกนเปนปญหาทรอการก าหนดหลกเกณฑทถกตองชดเจนกจรง แตถาเราสามารถก าหนดไดอยางถกตองเหมาะสมไดแลวกจะน าไปสการปรบปรงแกไขพฒนากฎหมายในสวนอนๆ ตอไปไดอกตอไป สงคมในยคทนนยมเสรตองการกฎหมายทมารบรองและคมครองอยางชดเจนเพอใหเกดดลยภาพทางของสงคมในทางการคาพาณชย เนองจากนายทนหรอพอคามอ านาจเหนอกวาผบรโภค ในทางเศรษฐกจและการผลตสงมาก ในประเทศในกลมยโรปภาคพนจงไดสรางความชดเจนในหลกเกณฑของกฎหมายพาณชยและวธพจารณาคดพาณชย ปรากฏประวตการใชมาเปนเวลานานแลว เพอการสรางความเปนธรรมใหกบสงคมโดยเฉพาะใหกบผบรโภคไดรบการคมครองทมอ านาจตอรองทนอยกวานายทนหรอกลมทนทางธรกจมาก และทงในระหวางธรกจการคาทท าธรกจดวยกนหรอระหวางกนดวย

การทกฎหมายไทยยงแยกความกฎเกณฑความเปนกฎหมายพาณชยอยางชดเจนไมได จงท าใหประเทศไทยไมมกฎหมายวธพจารณาคดพาณชย และศาลพาณชย อยางทปรากฏในหลายประเทศในโลก ท าใหเราเสยโอกาสทางกฎหมายและวธพจารณาคดพาณชย และความเชอถอศรทธาทางการระงบขอพพาทการการคาพาณชยของนกลงทนชาวตางชาต ซงอาจจะมองในลกษณะมตของกฎหมายทไมพรอมรองรบปญหาทางการคาพาณชยในอนาคต ซงในระดบภมภาคมพฒนาการไปไกลถงระดบการมศาลการคาพาณชยในระดบภมภาคแลวทเดยว 2. เพอศกษาวเคราะหหลกเกณฑการพจารณาความเปนกฎหมายพาณชยของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส และสหราชอาณาจกร จากการศกษาคนควาพบวามการแยกองคประกอบพนฐานเพอจดกลมระหวางกฎหมายแพงและพาณชย ออกจากกนไดนานแลวในยโรปภาคพน มองคประกอบหลกเกณฑของกฎหมายพาณชยไดดงน (Pleyer, Klemens, Elsner Ben, 1978)


1. คสญญา ประกอบดวย ฝายหนงเปน “พอคา” อกฝายหนงเปนผบรโภค ซงมความแตกตางกนในทางเศรษฐกจ ความเหนอกวาในทางการเงน ท าใหเปนผผลตและก าหนดราคา ในขณะทผบรโภคคอประชาชนทวไป จงมความตางศกดระหวางคสญญา พอคามอ านาจตอรองทางเศรษฐกจมากกวา และเปนผก าหนดราคา (Jung, Peter, 2014) ค าวา “พอคา” หมายถง นกธรกจ องคกรธรกจในรปแบบตางๆ กลมทนตางๆ ทงในประเทศและระหวางประเทศ

2. นตสมพนธทางกฎหมาย หลกการพนฐานเดยวกนกบกฎหมายแพง เปนไปตามหลกนตกรรมสญญา และสญญาในลกษณะตางๆ (Jung, Peter, 2014)

3. เปาหมายของการคาพาณชยท ากจการคาเพอมงแสวงหาผลก าไรเปนปกต (Pleyer, Klemens, Elsner Ben, 1978)

4. ลกษณะทางธรรมชาตของการคาพาณชย จะมจารตประเพณทางการคาในแตละลกษณะของการคาพาณชยนนๆ (Jung, Peter, 2014) ซงตองพจารณาจากการคาพาณชยเปนประเภทๆ ไป

5. การควบคมจากรฐ รฐก ากบดแล โดยมองคกรของรฐและตรากฎหมายเฉพาะเปนเครองมอควบคมและก ากบ เชน ธรกจธนาคารพาณชย กจะม ธนาคารแหงประเทศไทย ก ากบ การคาหลกทรพย ตราสารทางการเงน อสงหารมทรพย เปนตน (Jung, Peter, 2014) จากองคประกอบดงกลาวขางตน เพอความเขาใจจงมตวอยางการวนจฉยความเปนกฎหมายพาณชยหรอกฎหมายแพงจากหลกเกณฑดงกลาวขางตน (ธาน วรภทร, 2558) ดงน ตวอยางท 1 การซอขาย ขอเทจจรงแรก นาย ข ชอบปากกาดามหนงของ นาย ก ซงซอมาจากตางประเทศ จงตดตอขอซอจากนาย ก ในราคาทตกลงกนได ขายใหกบนาย ข ขอเทจจรงนเปนกฎหมายแพง ขอเทจจรงทสอง นาย ก เปนตวแทนจ าหนายปากกายหอหนง เปดรานขายเครองเขยน นาย ข.ตองการซอปากกายหอดงกลาว จงไปซอทรานของนาย ก ขอเทจจรงนเปนกฎหมายพาณชย ตวอยางท 2 การกยมเงน ขอเทจจรงแรก นาย ก ตองการใชเงนซอคอนโดมเนยม 1 หอง เงนไมพอจงขอยมเงนจากพสาว โดยก าหนดผอนเปนรายเดอน ดอกเบยรอยละ 5 ขอเทจจรงนปรบไดเปนกฎหมายแพง


ขอเทจจรงทสอง นาย ก ตองการใชเงนซอคอนโดมเนยม 1 หอง ไมมเงนพอจงไปขอกเงนจากธนาคารพาณชยแหงหนง ก าหนดผอนเปนรายเดอน ดอกเบยตามทธนาคารก าหนด และตองจดจ านองหองทซอกบธนาคาร ขอเทจจรงนปรบไดเปนกฎหมายพาณชย 3. ผลของการศกษาสามารถน าเสนอหลกเกณฑทเหมาะสมของการมหลกเกณฑของกฎหมายพาณชยในประเทศไทย โดยการวเคราะหสงเคราะหจากหลกเกณฑกฎหมายพาณชยของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส และสหราชอาณาจกร สรปดงตอไปน

3.1 คสญญา ประกอบดวย ฝายหนงเปน “พอคา” อกฝายหนงเปนผบรโภค 3.2 นตสมพนธทางกฎหมาย ยงคงน าหลกการพนฐานเดยวกนกบกฎหมาย

แพงมาใช 3.3 เปาหมายของการคาพาณชย มงแสวงหาผลก าไรเปนปกต 3.4 ความตางศกดของคสญญา พอคามอ านาจตอรองทางเศรษฐกจมากกวา

และเปนผก าหนดราคา 3.5 ลกษณะทางธรรมชาต มจารตประเพณทางการคา 3.6 การควบคมจากรฐ รฐก ากบดแล

กฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงพาณชย ในการวนจฉยวาเปนพาณชยหรอไม ใหพเคราะหตามหลกเกณฑขางตน ในประมวลแพงและพาณชยไทย เรองทเปนกฎหมายพาณชยชดเจนมากๆ ตามหลกเกณฑนคอ กฎหมายประกนภย การแยกโดยอาศยหลกเกณฑดงกลาวน ท าใหเกดความชดเจน หรอมเสนแบงทชดเจน และน าไปสการจดท าหลกกฎหมายพาณชย เพอน าไปสประมวลกฎหมายพาณชยของไทยตอไป และการมประมวลกฎหมายวธพจารณาความพาณชย ทสอดคลองกนอยางเหมาะสม และสนบสนนตอการระงบขอพพาททางดานธรกจการคาพาณชยไดอยางมประสทธภาพและยงยน ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไทยทอาจเปนทงแพงและพาณชยได เชน เชาทรพย เชาซอ จางแรงงาน จางท าของ รบขน กยม ซอขาย และเปลยน เปนตน

อภปรายผล

1. เพอศกษาวเคราะหสภาพปญหาในการแยกสาระส าคญของกฎหมายพาณชยของประเทศไทย แตส าหรบในเชงพาณชยธรกจ พบวาประเทศไทยนาจะเกอบเปนประเทศเดยวในโลกทมประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอยในฉบบเดยวกน เรามกฎหมายวธพจารณาความ


แพง แตไมมกฎหมายวธพจารณาความพาณชย ในอดตคดพพาทสวนใหญเปนเรองทางแพง แตในปจจบนโลกเปลยนแปลงไป การคาการลงทนมมากขน ขอพพาททางพาณชยกเจรญเตบโตมากขน แตกฎหมายวธพจารณาความกลบใชวธการเหมอนเดม ไมสมพนธกบภาวะของคนในสงคมไทยทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว วธระงบขอพพาทจงไมซงในทางการคาพาณชยมสถานะของคสญญาทคอนขางแตกตางกนมา ผบรโภคมอ านาจตอรองทนอยกวาฝายพอคานายทน สงคมจงตองการการแยกใหชดเจนระหวางกฎหมายแพงและพาณชย และวธพจารณาความทางการพาณชยทสมพนธกบลกษณะของขอพพาท อยางมประสทธภาพ คณภาพ และรวดเรว ตามความตองการของธรกรรมทางการคาพาณชยทตองการความเชยวชาญ ความสะดวก รวดเรว ความยตธรรม ประสทธภาพและประสทธ (คณต ณ นคร และคณะ, 2550) ประเทศไทยปจจบน การระงบขอพพาททางแพงและพาณชยปรากฏตามแผนภาพดงตอไปน ขอพพาททางแพง

Input วธพจารณาความแพง Out put

ขอพพาททางพาณชย

ภาพท 1 แสดงเสนทางของขอพพาทและวธพจารณาความในประเทศไทย

จากแผนภาพเราจะพบวา ปจจบนเราน าขอพพาททงสองประเภททมความแตกตางกนในสาระส าคญ มาระงบขอพพาทดวยวธการเดยวกน ท าใหเปนอปสรรคและปญหาในการบรหารจดการงานคดของศาล และการมกระบวนการระงบขอพพาททตอบสนองตอคสญญาทางการคาพาณชย ไมวารายยอยหรอธรกจขนาดใหญ ทตองการความละเอยดรอบคอบเพอรกษาคณภาพของความถกตองเทยงธรรมของคดความ 2. เพอศกษาวเคราะหหลกเกณฑการพจารณาความเปนกฎหมายพาณชยของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส และสหราชอาณาจกร จากขอมลในภาพรวมพบวามหลกการและแนวคดในการแยกความเปนกฎหมายแพงและพาณชยทชดเจนออกตางหากจากกน และตางกมวธพจารณาความแพง กบ วธพจารณาคดพาณชยแยกจากกน (Brox, Hans, Henssler, Martin, 2011) จงปรากฏศาลพาณชยในสาธารณรฐฝรงเศส และในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

ในสหราชอาณาจกร การจดตงศาลพาณชยนนจะมไดมการแยกศาลพาณชยออกจากระบบศาลแพงอยางเดดขาดเหมอนกบบางประเทศ แตเปนระบบศาลพาณชยทผสมผสาน จะม


การจดตงในศาล High Court โดยจะจดเปนแผนกคดพาณชย ซงจะอยใน Queen’s bench ในแผนกคดพาณชยนจะมองคคณะผพพากษาและวธพจารณา (Civil Procedure Rules, Practice Direct-Commercial Court, UK) ทแตกตางจากองคคณะผพพากษาในคดแพง และมกระบวนวธพจารณาพพากษาคดพาณชยแยกจากคดแพง (คณต ณ นคร และคณะ, 2550) Input ขอพพาททางแพง วธพจารณาความแพง Out put

Input ขอพพาททางพาณชย วธพจารณาความพาณชย Out put

ภาพท 2 ขอพพาททางแพงและพาณชยในตางประเทศ

จากแผนภาพพบวา ในตางประเทศมระบบวธพจารณาความทเปนทางตรง ขอพพาททางแพงจดการระงบโดยกฎหมายวธพจารณาความแพง ขอพพาททางพาณชยจดการระงบโดยกฎหมายวธพจารณาความพาณชย แสดงถงความสมพนธของขอพพาทกบวธพจารณา ท าใหคดยตไดอยางถกตองชอบธรรม คดทตองการความรวดเรว ความเชยวชาญเฉพาะดาน กจะยตไดเหมาะสมกบความตองการของสงคม ไดแก คดพาณชย คดทตองการพสจนหรอตอสกน ซงตองใชเวลาทมาก ไดแกคดแพง กจะไดรบการบรการความยตธรรมอยางเตมทจากรฐ ทสนองความตองการของคนในสงคม ผลทตามมาคอ ปรมาณคดทขนสศาลลดลง ดวยระบบทเหมาะสมกบขอพพาท และมประสทธภาพและคณภาพด 3. เพอน าเสนอหลกเกณฑทเหมาะสมของกฎหมายพาณชยในประเทศไทย ดวยเหตผลของระบบกฎหมายเดยวกน และผลของการใชกฎหมายในระบบประมวล (Civil law) มาเปนระยะเวลานานของประเทศไทย และการน าหลกนมาใชไมตองแกไขบทบญญตกฎหมายอะไรในประมวลกฎหมายแพงเลย เพยงแตจดท าประมวลกฎหมายพาณชยเพมขนมาอกฉบบหนง โดยใชฐานคดจดระบบคดสาระส าคญของกฎหมายพาณชยตามน ซงในประมวลกฎหมายพาณชยกจะมเรองอนๆ อก เชน ตราสารทางการเงน องคกรธรกจ เปนตน ซงจะสามารถน าไปสการออกแบบวธพจารณาความพาณชยได และการมศาลพาณชย แยกออกมาสการบรการสาธารณชนในดานนได (Lee Mei Pheng, Ivan Jeron Detta, 2011) ขอดของการมหลกการทชดเจนของกฎหมายพาณชย และกฎหมายวธพจารณาคดพาณชย


กระบวนการพจารณาคดทเกยวกบการคาพาณชย เปนเรองขอพพาทในทางธรกจการคาโดยตรง ดงสงเกตไดวาประเทศท มศาลพาณชย จะแยกกฎหมายพจารณาความคดพาณชย ออกจากกฎหมายวธพจารณาคดแพง โดยเนนเหตผลการออกแบบกระบวนการพจารณาคด ใหเหมาะสมกบสภาพการประกอบการคาพาณชยของประเทศ เพมจดแขงหรอศกยภาพของการอ านวยความยตธรรมทางศาล ลดจดออนกฎหมายวธพจารณาความแพง ท าใหกระบวนการระงบขอพพาททางพาณชยธรกจของไทย ไดรบการยอมรบจากนกลงทนชาวตางชาตและนานาอารยประเทศ

เนองจากกระบวนการพจารณาคดพาณชยในศาลพาณชย ในตางประเทศทกลาวมาแลว เนนการลดขนตอนของกระบวนการใหรวดเรว ท าใหความประหยดคาใชจายของคความในการด าเนนคด ซงสงนเปนประเดนส าคญทสดทบรรลวตถประสงคของผกระกอบธรกจและผบรโภค คอการท าใหกระบวนการยตธรรมมผลกระทบการประกอบธรกจของคความนอยทสด และลดภาระของประชาชนผบรโภค ศาลพาณชยจะมผพพากษาช านญพเศษ มความรความเชยวชาญเกยวกบคดการคาพาณชยโดยเฉพาะมาเปนองคคณะพจารณาคด ดวยเหตน จงเปนหลกประกนไดวา คความในคดพาณชยจะไดรบการพจารณาคดอยางรวดเรว สมดงหลกทวาคความตองไดรบการพจารณาคดอยางรวดเรวและเปนธรรม และ มความเชยวชาญในเรองกฎหมายพาณชยของตลาการยอมสงผลใหคความในคดไดรบความเปนธรรม และไดรบการเยยวยาความเสยหายทางธรกจในลกษณะของ Win – Win Situation อยางแทจรง เมอศาลพาณชยไดรบการสงเสรมใหมบทบาทเพมขน คดทเกยวกบการเจรจาตอรอง การไกลเกลยเพอใหเกดการประนประนอมยอมความ การอนญาโตตลาการ ฯลฯ กจะตองแยกไปพจารณาในศาลพาณชย ท าใหเปนการลดปรมาณคด ลดภารกจงาน และลดงบปรมาณในการบรหารงานของศาลยตธรรมอน เชน ศาลอาญา หรอศาลแพง ไดเปนอยางด

องคความรใหม การจ าแนกลกษณะกฎหมายพาณชยออกจากกฎหมายแพง เกดองคความรใหมในวงการนตศาสตรของประเทศไทย กลาวคอ เปนการวางหลกการและแนวคดใหมในสวนทเหมอนกนและสวนทตางกนออกมาใหเหนไดอยางชดเจน ปรากฏตามแผนภาพดงตอไปน


ภาพท 3 แสดงความเหมอนและความตางของกฎหมายแพงและพาณชย

จากแผนภาพ สบเนองจากกฎหมายแพงและพาณชยเปนกฎหมายในกลมกฎหมาย

เอกชน (Private law) เหมอนกน กฎหมายพาณชย จงมสวนทเหมอนกนในรากฐานความคดคอ “หลกนตกรรม” แตสวนทแตกตางจากกฎหมายแพงคอ คณลกษณะของกฎหมายพาณชยในสวนของแผนภาพพนทดานขวา ซงเปนองคความรใหมทคนพบในเรองของ คสญญา ประกอบดวย ฝายหนงเปน “พอคา” อกฝายหนงเปนผบรโภค โดยเปาหมายของการท าการคาธรกจจะมงแสวงหาผลก าไรเปนปกต พอคามอ านาจตอรองทางเศรษฐกจมากกวา และเปนผก าหนดราคา มจารตประเพณทางการคา และตองมการควบคมจากรฐ รฐก ากบดแล หรอกลาวไดวา กฎหมายพาณชย คสญญามความแตกตางกนใน “อ านาจตอรองทางเศรษฐกจของคสญญา”

สรป/ขอเสนอแนะ กฎหมายแพงและกฎหมายพาณชย ตางเปนสวนหนงของกฎหมายเอกชน (Private

law) ทมรากฐานความคดทางกฎหมายมาเปนเวลายาวนาน กลาวคอ มหลกการพนฐานทส าคญในเรองของความสมพนธของราษฎรกบราษฎร ทมความเสมอภาคเทาเทยมกน มเสรภาพในการแสดงเจตนาในการเคลอนไหวในสทธตางๆ ในทางกฎหมายเอกชนจงมหลกของนตกรรมสญญา และเสรภาพในการท าสญญา โดยในกฎหมายแพงถอวา คสญญามความเทาเทยมกน มความสามารถในการตดสนใจในการท านตกรรมไดอยางอสระ เสมอภาค และเทาเทยมกน ดวยการแสดงเจตนามงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคลเพอกอ เปลยนแปลง หรอระงบ ซงสทธ แตหลกเกณฑของกฎหมายพาณชย พบวาคสญญามความแตกตางกนใน

หลกพนฐาน

กฎหมายแพง

นตกรรม สญญา

กฎหมายแพง กฎหมายพาณชย


“อ านาจตอรองทางเศรษฐกจของคสญญา” ซงไมเคยมการกลาวถงในการเรยนการสอนและทางปฏบต ทงทเปนความจรง โดยท คสญญา จะประกอบดวย ฝายหนงเปน “พอคา” กบอกฝายหนงเปนผบรโภค โดยเปาหมายของการท าการคาธรกจจะมงแสวงหาผลก าไรเปนปกต พอคามอ านาจตอรองทางเศรษฐกจมากกวา และเปนผก าหนดราคา มจารตประเพณทางการคา และตองมการควบคมก ากบจากรฐ จากการศกษาวจยจงไดหลกเกณฑของกฎหมายพาณชย ดงน

1. คสญญา ประกอบดวย ฝายหนงเปน “พอคา” อกฝายหนงเปนผบรโภค 2. นตสมพนธทางกฎหมาย หลกการพนฐานเดยวกนกบกฎหมายแพง 3. เปาหมายของธรกจ มงแสวงหาผลก าไรเปนปกต 4. พอคาหรอผประกอบการจะมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจมากกวา และเปนผก าหนดราคา 5. ลกษณะทางธรรมชาต มจารตประเพณทางการคา 6. การควบคมก ากบดแลจากรฐ

ขอเสนอแนะจากงานวจย

1. ควรใชหลกเกณฑจากการศกษาวจยนเปนเกณฑในการจ าแนกลกษณะของกฎหมายพาณชยออกมาจากกฎหมายแพง เรมตงแตการยอมรบและใชในการเรยนการสอนและทางปฏบตเปนส าคญ 2. ใชหลกเกณฑทไดจากงานวจยน เปนพนฐานของการออกแบบกฎหมายวธพจารณาความพาณชยทถกตองและเหมาะสม 3. จดท าประมวลกฎหมายพาณชย และประมวลกฎหมายวธพจารณาความพาณชย ใหเกดมขนในประเทศไทย 4. จดใหมแผนกคดพาณชย ในศาลแพง หรอศาลพาณชย ในประเทศไทย เพอรองรบขอพพาททางการคาพาณชยทมมากขน และตอบสนองตอภาคการคาการพาณชย ทตองการความสะดวก รวดเรว เปนธรรม มความรความเชยวชาญเฉพาะของภาครฐในการตดสนคด และรกษาความลบของการคาพาณชยได


เอกสารอางอง กรมรางกฎหมาย. (2533). อทาหรณส าหรบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 1 -2

ฉบบกรมรางกฎหมาย. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยกรงเทพ. กตตศกด ปรกต. (2556). การปฏรประบบกฎหมายไทยภายใตอทธพลยโรป. พมพครงท 4

กรงเทพมหานคร: วญญชน. คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2557). บนทกค าสมภาษณพระยามานวราชเสว

(ปลอด วเชยร ณ สงขลา). พมพครงท 2 กรงเทพมหานคร: วญญชน. คณต ณ นคร. (2559). ความร เบองตนเกยวกบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย .

กรงเทพมหานคร: วญญชน. คณต ณ นคร และคณะ. (2550). โครงการตดตามประเมนผล การลดปรมาณคดขนสศาล

ประจ าป 2550. ทนส านกงานกจการยตธรรม กระทรวงยตธรรม. กรงเทพมหานคร: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ธาน วรภทร. (2558). กฎหมายวาดวยประกนภย. พมพครงท 4 กรงเทพมหานคร: วญญชน. Brox, Hans, Henssler, Martin. (2011). Handelsrecht. Germany: Verlag C.H.Beck. Jung, Peter. (2014). Handelsrecht. München Germany: C.H.Beck. Lee Mei Pheng, Ivan Jeron Detta. ( 2 0 1 1 ) . Commercial Law. Kuala Lumpur

Malaysia.: Oxford Fajar. Pleyer, Klemens, Elsner Ben. (1978). Handels-und Wertpapierrecht. Düsseldorf

Germany : J.C.B.Mohr (Paul Siebeck).

การศึกษาหลักเกณฑ์ของกฎหมายพาณิชย์ในประเทศไทย...

Documents

Transcript of การศึกษาหลักเกณฑ์ของกฎหมายพาณิชย์ในประเทศไทย...