สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 26

รูปแบบการทํางานท่ีพบในอาคารสํานักงาน:

กรณีศึกษา อาคาร Kasikorn Business - Technology Group

Work pattern in Office building:

A case study at Kasikorn Business - Technology Group Building

ลัญจฉัตร นิลชัยโกวิทย

ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลยั

Lunchatra Ninchaikowit

Department of Architecture, Chulalongkorn University

lunchatranin@gmail.com

บทคัดยอ

บทความน้ีเปนสวนหน่ึงของการศึกษาเรื่อง ความสัมพันธระหวางรูปแบบการทํางานและสิ่งอํานวยความสะดวกท่ี

ตองการ โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือศึกษา รูปแบบการทํางานท่ีเกิดข้ึนในพ้ืนท่ีทํางานของสํานักงาน โดยใชอาคาร KBTG ของ

ธนาคารกสิกรไทยเปนกรณีศึกษา โดยทําการศึกษาท้ังหมด 1 ช้ันสํานักงาน เพ่ือวิเคราะหขอมูล โดยใชการทบทวนวรรณกรรม

เพ่ือศึกษาทฤษฎีท่ีกลาวถึงการจําแนกรูปแบบการทํางาน รวมกับการเก็บขอมูลการใชพ้ืนท่ีทํางานในแตละชวงเวลา จาก

การศึกษาพบวา ใชเกณฑระดับของการยายพ้ืนท่ีทํางาน และการปฏิสัมพันธท่ีโตะทํางาน สามารถแบงรูปแบบการทํางานได

เปน 6 แบบดวยกัน ซึ่งภายในสํานักงานของอาคาร KBTG น้ัน จะพบเพียง 4 รูปแบบ นอกจากน้ี ในแตละรูปแบบจะใชพ้ืนท่ี

ในการทํางานท่ีแตกตางกัน และในบางพ้ืนท่ีไมไดถูกใชงานกลายเปนพ้ืนท่ีเก็บของ เน่ืองจากไมเหมาะสมกับรูปแบบการทํางาน

ผลการศึกษาในครั้งน้ีจะเปนประโยชนตอการออกแบบพ้ืนท่ีทํางานใหเหมาะสมกับรูปแบบการทํางานไดดียิ่งข้ึน

คําสําคัญ: รูปแบบการทํางาน พ้ืนท่ีทํางาน สํานักงาน ชวงเวลา ปญหาท่ีพบในพ้ืนท่ีทํางาน

รับบทความ 15/05/2018

แกไขบทความ 01/07/2018

ยอมรับบทความ 03/07/2018

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 27

ABSTRACT

This article is a part of CORRELATION BETWEEN WORK PATTERN AND FACILITIES study. The purpose

of this research is to identify work pattern in work area in the office by using KBTG office building as a

case study. One floor area data is collected and analysed. Involved theories were reviewed to classify

work pattern. Work pattern data was collected periodically. This research will provide mobility levels and

interaction at-desk, work pattern shall be classified into 6 groups of which 4 groups were found in KBTG

office building. Each pattern requires different area and some areas were not appropriated to work in and

later be disused and became storage. This information will likely be useful for better work area design.

keywords: work pattern, workplace, office building, periodically, workplace problems

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 28

บทนํา

เปาหมายท่ีสําคัญท่ีสุดของอาคารสํานักงาน คือ การสนับสนุนองคกรในการดําเนินธุรกิจ (Van Meel, 2013) ซึ่ง

นอกจากเรื่องคาใชจายในสํานักงานจะเปนเรื่องแรก ๆ ท่ีถูกกลาวถึงแลวน้ัน ความพึงพอใจของพนักงาน และผลิตผลท่ีไดจาก

การทํางานของพนักงานก็เปนเรื่องท่ีถูกหยิบยกข้ึนมากลาวถึงเชนกัน (Chaiwat, 2014) นอกจากลักษณะทางกายภาพของ

พ้ืนท่ีทํางาน จะสงผลตอความพึงพอใจและผลผลิตของงานแลวน้ัน ยังสงผลตอแรงจูงใจในการทํางานของพนักงานอีกดวย

สํานักงานแตละแหงน้ันจะมีแนวความคิดในการออกแบบท่ีแตกตางกัน เน่ืองจากกระบวนการในการทํางานของแต

ละองคกร ซึ่งสัมพันธกับสภาพแวดลอมในการทํางานท่ีสนับสนุนวัตถุประสงคขององคกร วัฒนธรรมขององคกร ทิศทางของ

เศรษฐกิจ

ซึ่งในการวางแผนพ้ืนท่ีทํางานน้ัน รูปแบบของกระบวนการ และรูปแบบการทํางาน ก็เปนหน่ึงในเรื่องท่ีตองใหความ

สนใจ กลาวคือ พ้ืนท่ีทํางาน กระบวนการในการทํางาน การปฏิสัมพันธระหวางพนักงาน เวลาท่ีพนักงานน่ังทํางานบนโตะ

ทํางานของตนเอง และการปฏิสัมพันธกับบุคคลภายนอก จะสงผลตอรูปแบบพ้ืนท่ีทํางาน เพราะพ้ืนท่ีทํางานในแตละแบบถูก

ออกแบบมาเพ่ือใหสัมพันธกับกิจกรรมท่ีเกิดข้ึน ซึ่งบริษัทควรใหความสนใจอยางใกลชิด ระบุพฤติกรรมการทํางานของ

พนักงาน เพ่ือใชวางแผนสิ่งอํานวยความสะดวกท่ีเก่ียวของกับพ้ืนท่ีทํางาน ท้ังในระยะสั้นและระยะยาว

จากท่ีกลาวมาขางตน จะพบวาการจัดพ้ืนท่ีทํางานโดยคํานึงถึงพฤติกรรมการทํางานเปนสําคัญ จะไมใชการออกแบบ

สํานักงานท่ีมีพ้ืนท่ีทํางานเพียงรูปแบบเดียว เน่ืองจากไมมีพ้ืนท่ีทํางานรูปแบบใด ท่ีจะเหมาะกับทุกกิจกรรมท่ีเกิดข้ึนใน

สํานักงาน

จึงเปนท่ีมาของการศึกษาเรื่อง รูปแบบการทํางานท่ีเกิดข้ึนในปจจุบัน ในเชิงลักษณะการใชพ้ืนท่ีทํางานในแตละ

ชวงเวลา พรอมท้ังศึกษาปญหาท่ีพบในสํานักงาน เน่ืองจากลักษณะพ้ืนท่ีทํางานไมเหมาะสมกับรูปแบบการทํางาน การใชพ้ืนท่ี

ทํางาน หรือวัฒนธรรมองคกร เพ่ือเปนแนวทางในการออกแบบสํานักงานท่ีดียิ่งข้ึนไป

ซึ่งการศึกษาในครั้งน้ี จะศึกษาเฉพาะพ้ืนท่ีทํางานในสวนสํานักงานท่ัวไป ในสวนพ้ืนท่ีใชสอยจริงภายในอาคาร ไดแก

พ้ืนท่ีทํางานหลัก (Workspace) พ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุนยอย (Ancillary Space) และพ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุน

กลาง (Support Space) เทาน้ัน ไมรวมถึงสํานักงานผูบริหาร และช้ันสํานักงานทํางานรวมกัน (Co-Working Space)

ทบทวนวรรณกรรม

หลักการจัดพ้ืนท่ีทํางานในสํานักงาน

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา รูปแบบการทํางานสงผลตอการวางผังท่ีน่ังทํางาน ซึ่งมีเกณฑสําคัญท่ีใชในการ

พิจารณา เชน จํานวนพนักงานท้ังในปจจุบันและอนาคต ระดับความสัมพันธระหวางพนักงานและการเขาถึงจาก

บุคคลภายนอก เทคโนโลยี การตลาด คุณคาขององคกร และการดูแลรักษา

นอกจากน้ี ลักษณะเฉพาะของแตละองคกร ก็มีผลตอรูปแบบการวางผังท่ีน่ังทํางานดวย เชน ระดับของการ

ปฏิสัมพันธระหวางบุคคลภายนอกและพนักงานจากองคกรเดียวกันในสํานักงานอ่ืน ระยะเวลาท่ีพนักงานใชบนโตะทํางานของ

ตนเอง ระดับความเร็วของการเปลี่ยนแปลงองคกร และลําดับช้ันตําแหนงพนักงาน (Hierarchy)

การจําแนกประเภทพ้ืนท่ีในสํานักงาน (Space Taxonomy)

จากการทบวรรณกรรมพบวา การจําแนกประเภทพ้ืนท่ีสํานักงาน สามารถแบงเปน 4 ประเภทดวยกัน คือ

1. พ้ืนท่ีท้ังหมดของอาคาร (Gross External Area)

2. พ้ืนท่ีภายในอาคาร (Gross Internal Area) เปนการคิดพ้ืนท่ีเฉพาะภายในอาคาร ไมรวมผนังภายนอก

3. พ้ืนท่ีใชสอยรวม (Net Internal Area) คือพ้ืนท่ีภายในอาคาร ท่ีไมรวมสวนแกนอาคาร (Core)

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 29

4. พ้ืนท่ีใชสอยจริง (Net Useable Area) คือพ้ืนท่ีใชสอยรวม หักลบดวยพ้ืนท่ีทางเดินหลัก (Main Corridor or primary

circulation) ซึ่งประกอบดวย 4 สวนดวยกัน คือ

4.1 พ้ืนท่ีทํางานหลัก (Work Space) เชน พ้ืนท่ีทํางานแบบเปดโลง พ้ืนท่ีจัดเก็บเอกสารสวนตัว เปนตน

4.2 พ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุนยอย (Ancillary Space) คือ พ้ืนท่ีท่ีองคกรมอบใหหนวยงานหรือสวน เปนผูดูแล เชน

พ้ืนท่ีใชงานรวมกันของหนวยงาน หองประชุมยอย สวนเก็บของ เปนตน

4.3 พ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุนกลาง (Support Space) คือ พ้ืนท่ีท่ีสนับสนุนการทํางานหลักของท้ังองคกร ลักษณะ

การบริหารจัดการโดยสวนกลาง หรือจากองคกร

4.4 พ้ืนท่ีเศษเหลือ ใชงานไมได (Fit Factor) เกิดจากการออกแบบอาคารรูปรางไมเปนเหลี่ยม

เคร่ืองมือท่ีใชในการวางแผนพ้ืนท่ี

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา เครื่องมือท่ีใชในการวางแผนพ้ืนท่ี ไดแก การกําหนดตําแหนงการจัดวาง และ

รูปแบบของพ้ืนท่ีทํางานท่ีองคมอบใหแกพนักงาน ซึ่งสามารถจําแนกรูปแบบของพ้ืนท่ีทํางานได 4 วิธี หน่ึงในน้ันคือ การ

จําแนกโดยใชกิจกรรม เปนฐานในการแบงรูปแบบ (Activity-based workplace) ซึ่งสามารถแบงได คือ พ้ืนท่ีทํางานคนเดียว

พ้ืนท่ีสําหรับทํางานรวมกัน พ้ืนท่ีปลอดเสียง และพ้ืนท่ีสําหรับการสื่อสาร

การจําแนกรูปแบบการทํางาน

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา ไดมีการกลาวถึงการจําแนกรูปแบบการทํางาน โดยใชการปฏิสัมพันธ

(Interaction) กับ อิสรภาพ (Autonomy) เปนเกณฑในการจําแนกรูปแบบการทํางาน ทําใหแบงรูปแบบการทํางานได 4

รูปแบบดวยกัน คือ 1) กระบวนการทํางานเปนกลุม (Group process) 2) การแปลกเปลี่ยนความรู (Transactional

process) 3) กระบวนการทํางานคนเดียว (Individual Process) 4) การศึกษาแบบจดจอ (Concentrated Study)

ตอมาไดมีการแบงรูปแบบการทํางานโดยใชเกณฑระดับของการยายพ้ืนท่ีทํางาน และการปฏิสัมพันธท่ีโตะทํางาน

สามารถแบงรูปแบบการทํางานไดเปน 6 รูปแบบดวยกัน ดังน้ี

1) ทํางานอยูท่ีโตะทํางาน/ทํางานคนเดียว (Desk Bond/Concentrative) คือ ใชเวลาอยูท่ีโตะทํางานของตนเองมากกวารอย

ละ 75 และสวนใหญทํางานคนเดียวเมื่ออยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

2) ทํางานอยูท่ีโตะทํางาน/ปฏิสัมพันธกับคนอ่ืน (Desk Bond/Interactive) คือ ใชเวลาอยูท่ีโตะทํางานของตนเองมากกวา

รอยละ 75 และสวนใหญตองปฏิสัมพันธกับคนอ่ืนเมื่ออยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

3) มีการเปลี่ยนท่ีน่ังทํางาน/ทํางานคนเดียว (Internally Mobile/Concentrative) คือ ใชเวลาอยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

นอยกวารอยละ 75 และออกไปทํางานภายนอกสํานักงานนอยกวารอยละ 25 และสวนใหญทํางานคนเดียวเมื่ออยูท่ีโตะ

ทํางานของตนเอง

4) มีการเปลี่ยนท่ีน่ังทํางาน/ปฏิสัมพันธกับคนอ่ืน (Internally Mobile/Interactive) คือ ใชเวลาอยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

นอยกวารอยละ 75 และออกไปทํางานภายนอกสํานักงานนอยกวารอยละ 25 และสวนใหญตองปฏิสัมพันธกับคนอ่ืนเมื่อ

อยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

5) ทํางานภายนอกสํานักงาน/ทํางานคนเดียว (Externally Mobile/Concentrative) คือ ใชเวลาทํางานภายนอกสํานักงาน

มากกวารอยละ 25 และสวนใหญทํางานคนเดียวเมื่ออยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

6) ทํางานภายนอกสํานักงาน/ปฏิสัมพันธกับคนอ่ืน (Externally Mobile/Interactive) คือ ใชเวลาทํางานภายนอกสํานักงาน

มากกวารอยละ 25 และสวนใหญตองปฏิสัมพันธกับคนอ่ืนเมื่ออยูท่ีโตะทํางานของตนเอง

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 30

ระเบียบวิธีการศึกษา

การวิจัยครั้งน้ี เปนการวิจัยเชิงประจักษ (Empirical Research) แบบกรณีศึกษา (Case Study Approach)

(Yin,1994) โดยเลือกใชอาคาร KBTG เปนกรณีศึกษา

โดยการรวบรวมเอกสาร แบบผังสํานักงาน พ้ืนท่ีท่ีแตละฝายงานไดรับ และแนวความคิดในการออกแบบสํานักงาน

พรอมท้ังจําแนกพ้ืนท่ีใชสอยจริงของอาคาร KBTG เปน 3 สวนดวยกัน คือ พ้ืนท่ีทํางานหลัก พ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุน

ยอย และพ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุนกลาง และลงพ้ืนท่ีเก็บขอมูลโดยเก็บขอมูล 4 จุดชวงเวลาใน 1 วัน คือ 9.30 น. 11.00

น. 13.30 น. และ 16.00 น. ในเรื่องการใชพ้ืนท่ีทํางานในแตละชวงเวลา ปญหาท่ีพบในพ้ืนท่ีทํางานและการดัดแปลงพ้ืนท่ี

ทํางานเน่ืองจากไมตรงตามความตองการในการใชงาน

จากน้ันจึงนําขอมูลมาท่ีไดมาวิเคราะหเพ่ือจําแนกรูปแบบการทํางานท่ีพบในสํานักงาน โดยใชระดับของการยาย

พ้ืนท่ีทํางาน และการปฏิสัมพันธท่ีโตะทํางานพรอมท้ังระบุปญหาเรื่องการใชพ้ืนท่ีทํางานในสํานักงาน

ผลการศึกษา

ผูวิจัยไดแบงผลการศึกษาเปน 3 สวน คือ แนวความคิดในการออกแบบอาคารและขอมูลอาคาร การจําแนกพ้ืนท่ีใน

สํานักงาน และรูปแบบการทํางานท่ีเกิดข้ึนในสํานักงาน

แนวความคิดในการออกแบบอาคารและขอมูลอาคาร

อาคาร KASIKORN Business – Technology Group (KBTG) ตั้งอยูบนพ้ืนท่ีดินขนาด 7 ไร เปนอาคารสํานักงาน

ความสูง 11 ช้ันตั้งอยูท่ี 46/6 ถนนปอปปูลา ตําบลบานใหม อําเภอปากเก็ด จังหวัดนนทบุรี อาคารกอสรางบนโครงสราง

คอนกรีตเสริมเหล็กเดิม มีพ้ืนท่ีใชสอยรวมท้ังสิ้นประมาณ 66,755 ตร.ม.

ออกแบบดานสถาปตยกรรมมาเพ่ือใหตอบโจทย KBANK Innovation Campus (KIC) โดยมีแนวความคิดหลักใน

การออกแบบสํานักงานท่ีสําคัญ คือ ตอบโจทยการทํางานในรูปแบบ Agile สามารถทํางานไดไดอยางคลองตัว ในทุกพ้ืนท่ีมี

การกระตุนใหเกิดความคิดสรางสรรค ท่ีกอใหเกิดนวัตกรรมใหม ๆ ในท่ีทํางาน พรอมออกแบบเปนอาคารเขียวเพ่ือประหยัด

พลังงาน จึงไดออกแบบตามมาตรฐาน LEED ระดับ Platinum

ภาพ 1 แนวความคิดในการออกแบบสํานักงาน

การจัดพ้ืนท่ีใชสอยภายในอาคาร

• ช้ัน G ประกอบดวยหองประชุมสวนกลางสําหรับประชุมกับบุคคลภายนอก จํานวน 8 หอง และ โรงอาหาร

• ช้ัน 1-3 เปนพ้ืนท่ีลานจอดรถภายในอาคาร ท่ีสามารถจอดรถยนตไดมากถึง 422 คัน

• ช้ัน 4-5 เปนพ้ืนท่ีหองเครื่องงานระบบวิศวกรรม

• ช้ัน 6-10 เปนพ้ืนท่ีสํานักงานท่ัวไป รวมประมาณ 25,000 ตร.ม.

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 31

• ช้ัน 11-11M เปนพ้ืนท่ีสําหรับทํางานรวมกัน (Co-Working Space) ประมาณ 7,000 ตร.ม. ประกอบดวยพ้ืนท่ี

ในการแลกเปลี่ยนนวัตกรรม หองทําโครงการ (Project Room) จํานวน 8 หอง หองทํางานผูบริหาร

ภาพ 2 พื้นที่ใชสอยภายในอาคาร

การจําแนกพ้ืนท่ีในสํานักงาน

ในการออกแบบอาคารสํานักงาน KBTG น้ัน ในสวนของพ้ืนท่ีทํางานจริง ไดมีการออกแบบใหมีพ้ืนท่ีสนับสนุนยอยใน

ทุกช้ันของสํานักงาน โดยเปนพ้ืนท่ีสนับสนุนยอยประมาณ 30% ของพ้ืนท่ีใชสอยจริง และเปนพ้ืนท่ีทํางานหลักประมาณ 70%

ของพ้ืนท่ีใชสอยจริง โดยจะวางผังใหพ้ืนท่ีทํางานหลักอยูตรงกลาง และมีพ้ืนท่ีสนับสนุนยอยลอมอยูภายนอก

ภาพ 3 การวางผังอาคารสํานกังานสํานกังานทั่วไป

พ้ืนท่ีทํางานในอาคาร KBTG สามารถแบงแยกยอยไดดังน้ี

• พ้ืนท่ีทํางานหลัก ประกอบดวย โตะทํางานของพนักงาน แบงรูปแบบตามลําดับข้ันของพนักงาน แบงไดเปน 3

แบบดวยกัน คือ พนักงานท่ัวไป พนักงานระดับผูอํานวยการ และพนักงานระดับกรรมการผูจัดการ

• พ้ืนท่ีกิจกรรมสนับสนุนยอย ใน 1 ช้ันของสํานักงานท่ัวไป จะประกอบดวย ตูเก็บของสวนกลาง โตะสวนกลาง

หองประชุม 23 หอง หอง video call 4 หอง หอง หอง pantry 2 หอง และ Creative Box 2 หอง เปนตน

• พ้ืนท่ีสําหรับกิจกรรมสนับสนุนกลาง ท่ีช้ัน G ประกอบดวยหองประชุม 8 หอง ช้ัน 11-11M ประกอบดวยหอง

ประชุมจํานวน 10 หอง หองโครงจํานวน 8 หอง Phone booth 6 หอง เปนตน

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 32

ตาราง 1 การจําแนกพื้นที่ในสํานักงาน

รูปแบบการทํางานท่ีเกิดขึ้นภายในสํานักงาน

ในพ้ืนท่ีสํานักงานท่ัวไป ช้ัน 9 ของอาคาร KBTG มีจํานวนท้ังหมด 7 ฝายงาน ไดแก ฝาย Academy

development ฝาย Project Management ฝาย HR Recruitment ฝาย Ksoft/Kserve ฝาย Finance ฝาย contract

และฝาย CCR ซึ่งจะเลือก 4 ฝายงานท่ีมีรูปแบบการทํางานท่ีตางกัน เปนตัวแทนในการวิเคราะหขอมูล

WORK SPACE ANCILARY SPACE SUPPORT SPACE

โตะทํางาน STAFF อุปกรณสวนกลางแตละฝายงาน หองชั้น G

• หองประชุม 9 หอง

- หองประชุม 8 คน 4 หอง

- หองประชุม 10 คน 4 หอง

- หองประชุม 22 คน 1 หอง

โตะทํางาน VICE PRESIDENT พื้นที่ทํางานสวนกลางในชั้น ชั้น CO-WORKING SPACE

• หองประชุม 23 หอง • หองประชุม 10 หอง

- หองประชุม 5 คน 2 หอง

- หองประชุม 6 คน 8 หอง

- หองประชุม 8 คน 2 หอง

- หองประชุม 10 คน 7 หอง

- หองประชุม 12 คน 2 หอง

- หองประชุม 4 คน 2 หอง

- หองประชุม 8 คน 1 หอง

- หองประชุม 10 คน 1 หอง

- หองประชุม 12 คน 3 หอง

- หองประชุม 14 คน 2 หอง

- หองประชุม 20 คน 1 หอง

โตะทํางาน MANAGING DIRECTOR

• หอง VIDEO CALL 4 หอง

• หองเอกสาร 4 หอง

• หอง PANTRY 2 หอง

• หองCREATIVE BOX 4 หอง

• TEAM PROJECT

- หอง team project 12 คน 5 หอง

- หอง team project 16 คน 2 หอง

- หอง team project 26 คน 1 หอง

- BEAN BAG

• PANTRY LOUNGE

• PHONE BOOT 6 หอง

• รานกาแฟ

• โตะสําหรับนั่งทํางาน

• K-STADIUM

AREA ขนาดพืน้ที่ 1.20X1.50ตรม.

FURNITURE โต๊ะทํางาน ขนาด

0.75X1.20 ตร.ม. / ตู้ เก็บล้อเลื่อน

ตู้ เก็บของ โต๊ะสว่นกลาง

AREA ขนาดพืน้ที่ 3.50 X 5.80ตรม.

FURNITURE โต๊ะทํางานพร้อมเก้าอีค้ยุ

งาน 2 ตวั ขนาด 0.70X1.65 ตร.ม. / โต๊ะ

กลมสําหรับประชมุ ตู้ เก็บของ

AREA ขนาดพืน้ที่ 4.00 X 6.00 ตร.ม.

FURNITURE โต๊ะทํางาน ขนาด

0.70X1.65 ตร.ม. /โต๊ะประชมุขนาดหกที่

นัง่ / ตู้ เก็บของ

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 33

ภาพ 4 ตําแหนงฝายงานในสํานกังานทัว่ไป ชั้น 9

ตาราง 2 หนาที่ จํานวนพนักงาน การวางผัง จํานวนที่นั่งทํางาน ของแตละฝายงาน

ฝายงาน หนาที่ จํานวน

พนักงาน

การวางผัง จํานวน

WORK STATION

หมายเหต ุ

Academy

development

ฝายจัดหาอบรมเพื่อ

พัฒนาพนักงาน 14

16 โตะ -

K Soft/ K Serve

ฝายพัฒนา

Product และ

technology

465

513 โตะ

ไมมีที่นั่งประจํา

ปรับเปล่ียนเมื่อ

จบ PROJECT

HR Recruitment

ฝายสรรหา

บุคคลากรใหแก

องคกร

15

27 โตะ

ตองออกไปนอก

สถานที่เพื่อสรร

หาพนักงาน

CCR

ฝายดูแล

ภาพลักษณองคกร

8 12 โตะ -

ไดทําการแบงฝายงาน ตามรูปแบบการทํางานและงานท่ีทํา โดยใชเกณฑระดับของการยายพ้ืนท่ีทํางาน และการปฏิสัมพันธท่ี

โตะทํางาน (Ryan K. Doerfler) ไดดังน้ี

1. ทํางานอยูท่ีโตะทํางาน/ทํางานคนเดียว (Desk Bond/Concentrative) – ฝาย Academy Development

2. มีการเปลี่ยนท่ีน่ังทํางาน/ทํางานคนเดียว (Internally Mobile/Concentrative) – ฝาย K Soft / K Serve

3. ทํางานภายนอกสํานักงาน/ทํางานคนเดียว (Externally Mobile/Concentrative) – ฝาย HR Recruitment

4. ทํางานภายนอกสํานักงาน/ปฏิสัมพันธกับคนอ่ืน (Externally Mobile/Interactive) - ฝาย CCR

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 34

ตาราง 3 ฝายงานและรูปแบบการทํางาน

จากน้ันไดทําการลงพ้ืนท่ีเพ่ือเก็บขอมูลโดยจะเก็บขอมูล 4 ชวงเวลาดวยกันใน 1 วัน คือ ณ เวลา 9.30 น. 11.00น.

13.30น. และ 16.00น. โดยจะบันทึก การใชพ้ืนท่ีทํางาน ลักษณะการทํางานในแตละชวงเวลา รวมถึงการปฏิสัมพันธระหวาง

พนักงานดวยกันในแตละพ้ืนท่ีทํางาน

ตาราง 4 ลักษณะการใชพื้นที่ทํางานในแตละชวงเวลา

รูปแบบการทํางาน /

เวลา

9.30 น. 11.00 น. 13.30 น. 16.00 น.

Desk Bond

/Concentrative (Academy development)

Internally

Mobile/Concentrative (K Soft/K Serve)

Externally

Mobile/Concentrative (HR Recruitment)

Externally Mobile

/Interactive (CCR)

ข้ันตอไป นําขอมูลท่ีไดมาทําการวิเคราะห เพ่ือหารูปแบบกิจกรรมท่ีเกิดข้ึนภายในพ้ืนท่ีทํางานไดดังน้ี คือ น่ังทํางาน

คนเดียวท่ีโตะทํางานของตนเอง พูดคุยท่ีโตะทํางานของเพ่ือนพนักงาน การทํางานรวมกันท่ีโตะทํางานเพ่ือนพนักงาน โทรศัพท

ฝายงาน ลักษณะการทํางาน รูปแบบการทาํงาน

Academy

development

เวลาที่ใชบนโตะทํางานของตัวเอง มาก Desk Bond /Concentrative

รูปแบบงานที่ทํา บนโตะทาํงานตัวเอง เด่ียว

การทํางานนอกสํานักงาน นอย

K Soft/

K Serve

เวลาที่ใชบนโตะทํางานของตัวเอง ปานกลาง Internally Mobile

/Concentrative รูปแบบงานที่ทํา บนโตะทาํงานตัวเอง เด่ียว

การทํางานนอกสํานักงาน ปานกลาง

HR

Recruitment

เวลาที่ใชบนโตะทํางานของตัวเอง ปานกลาง Externally Mobile/

Concentrative รูปแบบงานที่ทํา บนโตะทาํงานตัวเอง เด่ียว

การทํางานนอกสํานักงาน มาก

CCR

เวลาที่ใชบนโตะทํางานของตัวเอง นอย Externally Mobile /Interactive

รูปแบบงานที่ทํา บนโต๊ะทํางานตวัเอง กลุม่

การทํางานนอกสํานกังาน มาก

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 35

ท่ีโตะทํางาน พูดคุยงานท่ีโตะสวนกลาง และ ทํางานในพ้ืนท่ีอ่ืน และนําขอมูลท่ีไดมาแสดงผลในแผนภูมิวงกลม เพ่ือใหเห็น

สัดสวนกิจกรรมท่ีเกิดข้ึนไดชัดเจนยิ่งข้ึน

ตาราง 5 การใชพื้นที่ทํางานในแตละขวงเวลา ของแตละรูปแบบการทํางาน

วิเคราะหผลการศึกษา

จากการศึกษาและการวิเคราะห สามารถอภิปรายประเด็นขอคนพบท่ีสําคัญได ดังน้ี

จากการศึกษาพบวา รูปแบบการทํางานท่ีเกิดข้ึนในอาคาร KBTG น้ัน พบ 4 รูปแบบดวยกัน จาก 6 รูปแบบ

เน่ืองจาก ในสํานักงานไมมีฝายงานใดท่ีตองปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืนตลอดเวลา เชน ฝายลูกคาสัมพันธ เปนตน และไมมีฝาย

งานใดท่ีเนนการปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืนเวลาท่ีอยูบนโตะทํางานของตนเอง

ขอสังเกตท่ีนาสนใจคือ ฝายงาน K Soft/ K Serve น้ัน เปนฝายท่ีมีการทํางานรวมกันเปนกลุม แตละกลุมรับผิดชอบ

แตละโครงการ เมื่อโครงการเสร็จสิ้นจะมีการยายท่ีน่ัง และปรับเปลี่ยนสมาชิกเพ่ือริเริ่มโครงการใหม แตรูปแบบการทํางานท่ี

พบ กลับเปนแบบ มีการเปลี่ยนท่ีน่ังทํางาน/ทํางานคนเดียว (Internally Mobile/Concentrative) ซึ่งการปฏิสัมพันธสวน

ใหญท่ีพบในพ้ืนท่ีทํางาน เปนเพียงการพูดคุยทํางานท่ีโตะทํางาน ซึ่งมีจํานวนเพียงรอยละ 5-7 เทาน้ัน จํานวนพนักงานท้ังหมด

นอกจากน้ี ปญหาสําคัญท่ีพบในพ้ืนท่ีทํางานของอาคารสํานักงาน KBTG คือ เรื่องพ้ืนท่ีเก็บของ เน่ืองจากพ้ืนท่ี

ทํางานของพนักงานมีขนาดท่ีคอนขางเล็ก อยูท่ีประมาณ 2 ตร.ม. ตอ 1 คน และในการออกแบบพ้ืนท่ีทํางาน ไดมีการ

ออกแบบพ้ืนท่ีสําหรับการทํางานรวมกันบางสวนท่ีไมเหมาะสมกับการใชงาน คือโตะท่ีถูกออกแบบไวสําหรับการทํางานรวมกัน

มีการใชงานนอย เน่ืองจากการคุยงานท่ีโตะอาจจะรบกวนการทํางานของฝายงานอ่ืน และเปนโตะท่ีใชรวมกันระหวางฝายงาน

จึงกลายเปนท่ีเก็บของและอุปกรณของพนักงานท้ังบนโตะและใตโตะ ซึ่งสิ่งของท่ีถูกเก็บไวน้ัน จํานวนท่ีพบมากท่ีสุดคือการ

ยายตูเก็บของลอเลื่อนสวนตัวไปไวทีใตโตะทํางานรวมกัน รวมถึงการนําอาหารมาวางท่ีโตะเพ่ือทานรวมกัน และการวางลังเก็บ

ของ และอุปกรณสํานักงานไวท่ีใตโตะดวยเชนกัน

ท้ังน้ี เน่ืองจากวัฒนธรรมขององคกรของธนาคารกสิกรน้ัน จะเนนถึงการทํางานในรูปแบบลดการใชกระดาษ

(paperless) เอกสารจะถูกเก็บในคอมพิวเตอรจึงไมคอยพบปญหาเรื่องเอกสารบนโตะทํางาน

รูปแบบการทํางาน / เวลา 9.30 น. 11.00 น. 13.30 น. 16.00 น.

Desk Bond /Concentrative

(Academy development)

Internally Mobile/Concentrative

(K Soft/K Serve)

Externally Mobile/Concentrative

(HR Recruitment)

Externally Mobile /Interactive

(CCR)

สาระศาสตร ฉบับท่ี 1/2562 - 36

ในบางฝายงาน ท่ีไมมีโตะสําหรับทํางานดวยกันอยูในบริเวณขางเคียง จะวางสิ่งของดานบนตูเก็บเอกสารกลางของฝาย

งานแทน และจะมีการดึงตูเก็บของลอเลื่อนออกมาวางไวขางโตะทํางานของตนเอง เพ่ือใหสามารถวางของบนตูเก็บของ

ลอเลื่อนของตนได

สรุปผลการศึกษา

จากการศึกษาและวิเคราะหผลการศึกษา สามารถสรุปผลการศึกษาไดดังน้ี

• การออกแบบพ้ืนท่ีทํางานสําหรับการทํางานในรูปแบบปจจุบัน จะพบวา พนักงานใชเวลาทํางานท่ีโตะทํางาน

ของตนนอยลง มีการติดตอสื่อสารระหวางพนักงาน และทํางานเปนกลุมเพ่ิมมากข้ึน ดังน้ัน จึงควรออกแบบ

ใหมีพ้ืนท่ีสําหรับทํางานรวมกัน ท้ังแบบทางการ ก่ึงทางการ และไมเปนทางการ และควรมีเทคโนโลยีท่ี

ทันสมัยเพ่ือชวยในการติดตอสื่อสาร และลดเวลาในการเดินทางเพ่ือไปพบปะพูดคุย

• การออกแบบพ้ืนท่ีสําหรับการทํางานรวมกันภายในพ้ืนท่ีเปดโลง ควรคํานึงถึงเรื่องเสียงจากการคุยงาน ท่ีจะ

รบกวนการทํางานของบุคคลอ่ืน จึงไมควรท่ีจะจัดวางพ้ืนท่ีทํางานสวนกลางท่ีไมเปนหองปด ไวตรงกลาง

ระหวาง 2 ฝายงาน

• การจัดวางเฟอรนิเจอรและอุปกรณสํานักงาน ควรออกแบบตามรูปแบบการทํางานท่ีเกิดข้ึนภายในสํานักงาน

ไมใชการแบงตามลําดับข้ันของพนักงาน เพราะไมมีพ้ืนท่ีทํางานแบบใดท่ีเหมาะกับทุกรูปแบบการทํางานท่ี

เกิดข้ึนภายสํานักงาน

• ถาการออกแบบพ้ืนท่ีทํางานไมเหมาะสมกับรูปแบบการทํางาน จะพบพ้ืนท่ีทํางานบางพ้ืนท่ี ท่ีไมถูกใชงาน

หรือมีการปรับเปลี่ยนการใชงานพ้ืนท่ีทํางาน

บรรณานุกรม

Best, Rick. Workplace Strategies and Facilities Management Building in Value. Burlington: Elsevier

Science, 2003.

Chaiwat Riratanaphong, Performance Measurement of Two Workplace Change inTtwo Different

Cultural Contexts. Bangkok: Faculty of Architecture and the Built Environment, Real Estate and

Housing Department, 2014.

CIOB Handbook of Facilities Management. London: Longman, 1994.

Meel, Jurian van. Planning Office Spaces: a Practical Guide for Managers and Designers. London:

Laurence King, 2013.

Sharpe, Jennifer. “Flexibility, Collaboration are Emphasis of Office Deign Trends.” The Journal Record

(August 2017). Accessed May 2, 2018. https://journalrecord.com/2017/08/10/flexibility-

collaboration-are-emphasis-of-office-design-trends/.

Vischer, Jacqueline C. “The Concept of Workplace Performance and Its Value to Manage.” California

Management 49, 2(2007): 62-72.

Yin, Robert K. Case Study Research: Design and Methods. 2nd ed. Thousand Oaks, CA.: Sage, 1994.