การปรับปรุงองค์การภาครัฐเพื่อความสำาเร็จในการบริหารงาน...

5การปรบปรงองคการภาครฐเพอความส�าเรจในการบรหารงาน:

ศกษากรณหนวยงานระดบกรมในกระทรวงอตสาหกรรม

* บทความวจยนเปนสวนหนงของโครงการวจยเพอการพฒนาและปรบปรงองคการเพอความส�าเรจในการบรหารงานของหนวยงานระดบกรมแหงหนงในกระทรวงอตสาหกรรม ประจ�าป พ.ศ.2559** โครงการปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร และโครงการทวปรญญาโททางรฐประศาสนศาสตรและบรหารธรกจ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง*** ภาควชาการบรหารรฐกจ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง**** นกวชาการอสระทางรฐประศาสนศาสตรและการจดการทรพยากรมนษยอเมล: [email protected]

การปรบปรงองคการภาครฐเพอความสำาเรจในการบรหารงาน: ศกษากรณหนวยงานระดบกรมในกระทรวงอตสาหกรรม*

อทย เลาหวเชยร**

สวรรณ แสงมหาชย***

ครรชต ทรรศนะวเทศ****

บทคดยอ

การวจยนเปนการศกษาทตองการทราบปญหาการบรหารงานทก�าลงเผชญอยของหนวยงานระดบกรมแหง

หนงในกระทรวงอตสาหกรรม โดยผวจยไดก�าหนดวตถประสงคในการวจย 2 ประการคอ (1) เพอวเคราะหปญหาใน

การบรหารงานของกรม (2) เพอน�าเสนอแนวทางในการแกไขปญหาการบรหารเหลานเพอใหบรรลความส�าเรจในการ

บรหารงานขององคการ ผลการวจยพบวา กรมทศกษามปญหาดานโครงสรางทเปนแนวดง มความเปนทางการสง

มวฒนธรรมองคการทเขมแขงแตมชองวางระหวางวย มปญหาการขาดแคลนก�าลงคนอยางรนแรง ผวจยมขอเสนอ

แนะในการปรบปรงองคการเพอใหบรรลความส�าเรจในการบรหารงานคอ ผบรหารระดบสงตองใหความสนใจในเรอง

ของการปรบปรงองคการ มการก�าหนดเปาหมายทชดเจน วดได และสอดคลองกบเปาหมายระยะยาวทก�าหนดไวใน

แผนแมบทการพฒนาอตสาหกรรมไทยในระยะ 20 ป ควรปรบโครงสรางใหเปนองคการแบบแนวราบหรอองคการ

แบบวงกลม มการใชทมงาน เขาใจเรองคานยมและการจงใจ การใหรางวล จดระบบเทคโนโลยสารสนเทศในลกษณะ

ของการบรณาการขอมล และจดหาบคลากรผเชยวชาญในการบรหารขอมลและฐานขอมล ตลอดจนมงเนนวฒนธรรมใน

เรองการเปลยนแปลงและการมนวตกรรม

คำาสำาคญ: การปรบปรงองคการภาครฐ โครงสรางองคการ วฒนธรรมองคการ ความรและทกษะของผบรหาร เปาหมาย

ประเทศไทย 4.0

6 วารสารการจดการภาครฐและภาคเอกชน

Improvement of Public Organization toward Administrative Success: A Case Study of a Department in the Ministry of Industry*

Uthai Laohavichien**

Suwannee Sangmahachai***

Kunchit Tasanavites****

Abstract

This research studies the administrative problems of a Department in the Ministry of Industry.

The objectives of this study comprise are (1) to analyze the significant administrative problems

of the Department, and (2) to propose the means to solve those problems in order to achieve

organization’s administrative success. The findings disclose that the Department has the problems

of vertical structure, high formalization, generation gap, and scarce manpower. Suggestions include

executives’ increasing attention on organization improvement, clear and measurable objectives

corresponding to the master industrial development plan in the next 20 years, structural adaptation

into horizontal or circle organizations, team building, the focus on value, motivation and incentives,

integrative management of information system as well as organizational culture of change and

innovation.

Keywords: Public organization improvement, organizational structure, organizational culture,

administration’s knowledge and skills, Thailand 4.0

* Ph.D. (Public Administration) Program and Dual Master’s Degree Program in Public and Business Administration, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University.** Department of Public Administration, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University.*** Independent Academician of Public Administration and Human Resource Management.E-mail: [email protected]



บทนำา

นกบรหารในองคการทกรปแบบ ไมวาจะเปนองคการภาครฐ ภาคเอกชน หรอองคการทไมมงหวงก�าไร ยอม

จะตระหนกถงปญหาในองคการทรบผดชอบ โดยทวไปแลว นกบรหารจงอยากทราบวาปญหาทก�าลงเผชญอยมสาเหตท

แทจรงเปนประการใด มขนาดของปญหาใหญหรอเลก ปญหามความเกยวพนกบเรองใดบาง มวธการแกไขปญหาอยางไร

อยางไรกด หากเปนปญหาทส�าคญคอเปนปญหาทมขนาดใหญ มผลกระทบกบความเจรญและการพฒนาประเทศ เชน

การไมปรองดองกนของคนในชาต หรอเปนปญหาเกาแกทสะสมกนมาเปนเวลานาน และเปนปญหาทเกยวพนกบหลาย

เรอง เชน เรองของการฉอราษฎรบงหลวง กจะตองมการศกษาอยางจรงจงเพอแกปญหาเหลานอยางเปนระบบ

การวจยในครงนเปนการศกษาทตองการทราบปญหาการบรหารงานทก�าลงเผชญอยของหนวยงานระดบกรม

แหงหนงในกระทรวงอตสาหกรรม วาปญหาเหลานมลกษณะเปนอยางไร ทงน เพราะกระทรวงอตสาหกรรมจ�าเปนตอง

ปรบปรงประสทธภาพของการบรหารงาน พฒนาคณภาพ ปรบกระบวนการใหบรการ และเสรมสรางขดสมรรถนะของ

บคลากร เพอใหเปนไปตามแนวทางของการบรหารกจการบานเมองทด และเพอใหสอดคลองกบเปาหมาย “ประเทศไทย

4.0” ของรฐบาลชดปจจบน โดยผวจยไดก�าหนดวตถประสงคในการวจย ดงตอไปนคอ (1) เพอวเคราะหการบรหารงาน

ของกรมทศกษาวามปญหาทส�าคญประการใดบาง โดยเฉพาะในประเดนโครงสรางองคการ วฒนธรรมองคการ พฤตกรรม

และลกษณะงาน ความรและทกษะของผบรหารในการบรหารงานภาครฐ การบรรลเปาหมายองคการ การกระจาย

อ�านาจและการมอบหมายอ�านาจหนาท การบรหารจดการขอมลและสารสนเทศ รปแบบ ขนตอนการบรหารงาน ความ

สมพนธกบผบรหารและผมสวนไดสวนเสย และปจจยอน ๆ ทสงผลตอระบบบรหารงาน (2) เพอน�าเสนอแนวทางในการ

แกไขปญหาการบรหารเหลาน

กรอบแนวคด

จากการส�ารวจทฤษฎและแนวความคดของทฤษฎองคการและการปรบปรงองคการ (organizational

improvement) ผวจยก�าหนดกรอบทใชในการวเคราะหเพอประโยชนในการเสนอปญหาและวธการแกปญหา

ดงตอไปน (Daft, 2010; Mintzberg, 1983)

(1) นกบรหารระดบสงของกรมทศกษาควรมทกษะทางการเมอง ประกอบกบความรในการบรหารงานภาครฐ

รวมทงความรและทกษะในวชาชพ

(2) มอสระในการสนองตอบตอฝายการเมอง กลมผลประโยชน และกลมกดดน

(3) ภาวะผน�าทเอออ�านวยตอการบรหารงานเพอการพฒนาประเทศ เรยกวา “นกบรหารการพฒนา”

(4) รปแบบองคการมลกษณะเปนองคการแบบแนวราบ หรอองคการแบบวงกลม

(5) มระบบการจดการทรพยากรมนษยทเอออ�านวยตอการบรหารงานทมประสทธผล

(6) มเปาหมายขององคการในทกระดบของกรมทชดเจน

(7) มการมอบหมายอ�านาจหนาททชดเจนและมการกระจายอ�านาจ เพอใหการบรการถงมอผรบบรการท

รวดเรวและสอดคลองกบความตองการ

(8) มวฒนธรรมองคการทสอดคลองกบลกษณะงานของกรม


ระเบยบวธวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (qualitative research) การเกบรวบรวมขอมลกระท�าโดยใชเทคนค

วธการวจยเอกสาร โดยศกษาเอกสารทางราชการทเกยวของ ไดแก รายงานประจ�าป ระเบยบ ค�าสง กฎขอบงคบของ

กรม เอกสารแบบฟอรมตาง ๆ เปนตน นอกจากน การเกบรวมรวมขอมลยงรวมถงการสมภาษณเชงลก (in-depth

interview) กบผใหขอมลส�าคญ (key informants) ซงไดมาจากการสมตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling)

และการสมตวอยางแบบแนะน�าตอ ๆ กน (snowball sampling) กลาวคอ สมตวอยางแบบเจาะจงไปทผบรหารระดบ

สงและระดบกลาง ไดแก อธบด รองอธบด ทปรกษา ผอ�านวยการส�านก/ศนย/กอง และสมตวอยางแบบแนะน�าตอ ๆ กน

ไปทผบรหารระดบตนและผปฏบตงาน รวมผใหขอมลส�าคญทงสน 28 คน การเกบขอมลใชวธการนดหมายรายบคคลเพอ

ขอสมภาษณ ณ ส�านกงานของผใหขอมล

สรปผลการศกษา

สรปผลการศกษาไดดงน

โครงสรางองคการ วฒนธรรมองคการ พฤตกรรมและลกษณะงานของกรมทศกษา

โครงสรางองคการ จากการศกษาพบวา โครงสรางองคการของกรมในปจจบนมลกษณะเปนโครงสราง

องคการในแนวดง (vertical organization) มการแบงงานตามแนวราบในระดบมาก โดยแบงงานกนท�าตามหนาทออก

เปน 20 ส�านก/ศนย/กอง หากพจารณาล�าดบชนการบงคบบญชาพบวา กรมมล�าดบชนการบงคบบญชา 5 ชนคอ อธบด

รองอธบด ผอ�านวยการส�านก/ศนย/กอง ผอ�านวยการสวน/กลมและผปฏบตงานโดยมจ�านวนผบรหารระดบกลางและ

ระดบตนเปนจ�านวนมาก

ในสวนของความเปนทางการพบวา ในปจจบน กรมมกฎ ขอบงคบ ระเบยบปฏบต และมาตรฐานการท�างานท

เขมขน เพราะตองด�าเนนงานใหสอดคลองกบพระราชบญญต การปฏบตงานในทกระดบเนนความเปนทางการและขาด

ความยดหยน ตลอดจนบคลากรโดยเฉพาะผปฏบตงานหลกมกระบวนการความคด (mindset) เนนหนกไปในทางก�ากบ

ดแล ตรวจสอบและปราบปราม มากกวาการพฒนาและสงเสรม

วฒนธรรมองคการ กรมมวฒนธรรมทเขมแขงตงแตอดตคอ วฒนธรรมแบบพนอง ซงท�าใหมการสอน

งานและเรยนรงานระหวางบคลากรรนเกากบบคลากรรนใหม แตในปจจบนมชองวางระหวางวย โดยบคลากรรนใหม

คอนขางมลกษณะเปนตวของตวเอง และมองวา บคลากรรนเกามการท�างานทลาสมย และไมสนใจการน�าเทคโนโลย

ใหม ๆ มาใชในการปฏบตงาน

พฤตกรรมและลกษณะงานของกรม ลกษณะงานของกรมเปนงานวชาชพผนวกกบงานวชาการ ซงตองใช

ความช�านาญงานเฉพาะดานคอนขางมาก ลกษณะของการท�างานเปนแบบกจวตรและมงเนนการปฏบตตามกฎ ระเบยบ

ขอบงคบ ปจจบนมปญหาดานการขาดแคลนก�าลงคนอยางรนแรง พบวามการขาดแคลนก�าลงคนในเกอบทกส�านก ไมวา

จะเปนฝายปฏบตงานหลกหรอฝายสนบสนน ท�าใหตองมการขอยมตวผปฏบตงานในส�านกทมภารกจนอยกวาใหไปปฏบต

งานในส�านกทมภารกจมาก อนเปนสาเหตของความขดแยง



ความรและทกษะของผบรหารในการบรหารงานภาครฐ

ความรและทกษะทจ�าเปนในการบรหารงานของผบรหารกรม รวมถงทกษะในดานการเมอง เพอจะไดม

ปฏสมพนธกบหนวยเหนอและประชาชนไดเปนอยางด มความสมพนธทดกบบคคลอน เปนผมองการณไกล มความรด

ทงในดานองคความรทางวชาการและดานการบรหารงาน มความฉลาดเชงอารมณ มความเปนผน�า ไดรบการยอมรบ

รวมทงมทกษะเฉพาะในภารกจของกรมอยางครอบคลม หรออาจกลาวไดวา ผบรหารกรมควรมทกษะและความสามารถ

3 ดานคอ (1) การบรหารคนและงาน (2) มองคความรเฉพาะดานในสาขาตาง ๆ ใหครอบคลม และ (3) มทกษะในการ

เจรจาและประสานงาน นอกจากนน ผบรหารควรผานงานมาแลวหลากหลายสาขา เพอใหมพนฐานความรครอบคลม

ในทกภารกจของกรม ทงในดานวศวกรรมในสาขาตาง ๆ และงานดานนโยบายและแผนยทธศาสตร การวางแผน

การจดท�างบประมาณ โดยเฉพาะถาเปนผบรหารระดบสง ควรจะตองเคยผานงานในส�านกบรหารยทธศาสตรของกรม

กอน เพราะจะท�าใหผบรหารระดบสงมความรความเขาใจอยางลกซงในดานการบรหารงานและยทธศาสตรของกรมมาก

ยงขน

การบรรลเปาหมายขององคการ

จากการสมภาษณและการวเคราะหขอมลเอกสาร ไมพบปญหาในการบรรลเปาหมายรวมขององคการ แตม

ปญหาในการบรรลเปาหมายของบคลากรรายบคคล โดยเฉพาะในกรณทมการขอยมตวไปชวยราชการในส�านกอน หรอ

ในกรณทมโครงการพเศษเพมขนจากภารกจประจ�า สงผลใหบคลากรไมสามารถบรรลเปาหมายสวนตนทก�าหนดไว

การมอบหมายอำานาจหนาทและการกระจายอำานาจ

ในเรองการกระจายอ�านาจ กรมไดมการกระจายอ�านาจโดยถายโอนภารกจไปใหกบหนวยงานทองถนมาเปน

เวลานานแลว และเมอกฎหมายใหมมการบงคบใชกจะมการถายโอนภารกจไปขนกบหนวยงานทองถน เกยวกบเรอง

การมอบหมายอ�านาจหนาทนน ในสวนของผบรหาร ถางานใดทสามารถมอบหมายอ�านาจหนาทไดกจะกระท�าทนท การ

มอบอ�านาจหนาทมลกษณะของการมอบอ�านาจการตดสนใจไปตามล�าดบชนของสายการบงคบบญชาทไมมปญหาใน

ทางปฏบต ส�าหรบการมอบอ�านาจในหนวยงานทมภารกจดานสนบสนน การมอบหมายอ�านาจหนาทมกจะใชหลกการ

ของความอาวโสในงาน

การจดการขอมลและสารสนเทศ

บทบาทของศนยสารสนเทศในปจจบนมบทบาทเปนเพยงศนยคอมพวเตอร ไมไดด�าเนนการใหมลกษณะของ

“สารสนเทศ” ทแทจรง ซงหมายความวา ตองมการเกบรวบรวมความร หรอขอมล ขอเทจจรง หรอสถตตาง ๆ ผานการ

เปลยนแปลงขอมลใหมความทนสมย หรอมการประมวลผล หรอวเคราะหผลสรปดวยวธตาง ๆ ใหอยในรปแบบทมความ

สมพนธกน มความหมาย มคณคาเพมขน และมวตถประสงคทสามารถน�าไปใชประโยชนได เพอใหเกดความร ความคด

ความเขาใจ ท�าใหเหนสภาพปญหา สภาพการเปลยนแปลงวากาวหนาหรอถดถอย หรอสามารถน�าขอมลไปพยากรณได

ส�าหรบการจดการระบบสารสนเทศในแตละส�านกของกรมนน ปรากฏวา ทกส�านกมการจดการสารสนเทศของ

ตนเองในระดบหนง มฐานขอมลของตนเองเพอความสะดวกในการใชงาน ปญหาในดานเทคโนโลยสารสนเทศคอ การขาด

บคลากรทเชยวชาญในการเขยนโปรแกรมหรอบคลากรมความช�านาญงานไมตรงกบงานทปฏบต


รปแบบ/ขนตอนการบรหารงานของกรมภาระหนาทหลกของกรมคอ การปฏบตตามพระราชบญญต การบรหารงานของหนวยงานทรบผดชอบจะเรมตน

ทกระบวนการวางแผนโดยบคลากรทกคนจะตองวางแผนการด�าเนนงานประจ�าป ทงน เพอใหสามารถรบมอกบปรมาณงานทลนมอได อยางไรกตาม จากการศกษาพบวา มปญหาในเรองการแบงหนาทการท�างาน ซงท�าใหเกดขอจ�ากดในการท�างาน สนเปลองเวลาและงบประมาณ จากการสมภาษณมการเสนอใหใชรปแบบการท�างานแบบผสมผสาน

ความสมพนธกบผบรหารและผมสวนไดสวนเสยจากการศกษาพบวา ความสมพนธกบผบรหารสวนใหญแลวไมมปญหา ทงน เพราะผบรหารระดบสงกมกจะ

เตบโตมาจากการท�างานไตเตาขนมาตามล�าดบ และบางคนกเคยท�างานรวมกนมากอน ประกอบกบวฒนธรรมองคการในอดตทมลกษณะของความเปนพนองและพงพาอาศยกนได จงคอนขางไมมปญหาในการปฏสมพนธ ส�าหรบความสมพนธกบผมสวนไดสวนเสย จะตองใชทกษะในดานการปฏสมพนธและมนษยสมพนธ

ปจจยอน ๆ ทสงผลตอระบบบรหารงานของกรมปจจยอน ๆ ทสงผลกระทบตอระบบบรหารงานของกรม ไดแก ปญหาดานทกษะและความรความเขาใจในการ

ท�างานของบคลากร การปรบเปลยนกระบวนการทางความคด ปญหากรณมนโยบายพเศษเกดขน การเตรยมความพรอมเพอรบมอกบนโยบาย Thailand 4.0 และปญหาในสวนของผบรหาร

ขอเสนอแนะทไดจากการสมภาษณผใหขอมลสำาคญ

1. การบรหารคน หรอการจงใจบคลากรใหปฏบตงานโดยใชความสามารถอยางเตมท จะเกดขนไดตองใหความยตธรรมกบบคลากรในเรองการเตบโตในเสนทางอาชพ ในอดตทผานมา การไดต�าแหนงในสายวชาการ เชน ต�าแหนง ผเชยวชาญ ไมไดขนอยกบความรความสามารถเพยงอยางเดยว จงตองมการคดเลอกบคลากรใหเตบโตในอาชพการงานอยางเปนธรรม จงจะสามารถจงใจบคลากรได ท�าใหบคลากรเกดความตระหนกวาถาเขาท�างานบรรลเปาหมายแลว เขาจะมโอกาสกาวหนาในต�าแหนงหนาทการงาน

2. การพฒนาประเทศในอนาคต โดยภาครฐกบภาคเอกชนมการพฒนาควบคกนไปนน จ�าเปนตองมพลงรวม (synergy) กลาวคอ มการบรณาการระหวางภาครฐกบภาคเอกชนเพอใหประเทศพฒนากาวไกล และสามารถแขงขนไดในเวทโลก

3. การปฏบตงานของหนวยงานภาครฐมกจะมงเนนการท�างานใหถกตองตามทกฎหมายก�าหนด กลาวคอ ระมดระวงไมใหปฏบตผดกฎหมาย โดยไมไดใหความส�าคญกบเรองคณภาพของงานเทาทควร ในปจจบน การจะผลตผลงานทมคณภาพจ�าเปนตองใชเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวย ดงนน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศจงตองมความทนสมยและใชงานไดอยางถกตองสมบรณ อยางไรกด ภาครฐมขอจ�ากดดานกฎระเบยบการจดซอจดจาง จงไมสามารถรอเวลาเพอทดสอบใหระบบสารสนเทศมความสมบรณได ผลกคอ ภาครฐมกจะไดระบบสารสนเทศทไมสมบรณ การปรบปรงแกไขเปนไปไดยาก เพราะขนตอนยงยากมาก และขาดแคลนบคลากรทมความรลกซงในดานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ดงนน ผลงานของภาครฐจงมแตถกกฎหมายแตดอยคณภาพ การพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศจงควรจะไดรบการแกไข เชน แกไขกฎหมายการจดซอจดจางใหมความยดหยน ถงแมอาจมคนน�าชองวางของกฎหมายไปหาผลประโยชนโดยมชอบ มฉะนนภาครฐกจะไมสามารถบรณาการกบภาคเอกชนเพอพฒนาประเทศไปสการเปนประเทศไทย 4.0 ตอไปได

4. หนวยงานดานวชาการของกรมควรมอ�านาจหนาทในการก�ากบดแลและตรวจสอบเพมขน เนองจากบคลากรมความเชยวชาญ และนาจะสามารถตรวจสอบการด�าเนนงานไดดกวาผทไมไดศกษามาโดยตรง



ขอเสนอแนะจากทมวจย

ในสวนของขอเสนอแนะของทมงานวจย กลมผวจยมความเหนดงตอไปน

1. ในเรองของบรบท ผบรหารระดบสงของกรมควรใหความสนใจในเรองของการปรบปรงองคการเพอความ

ส�าเรจในการบรหารงาน โดยเฉพาะการมงไปทเปาหมายการพฒนาประเทศไปส “ประเทศไทย 4.0” ซงเปนเปาหมาย

ของการพฒนาประเทศในปจจบน ทกระทรวงอตสาหกรรมจะเปนกระทรวงหลกทเปนแกนน�าในการแผวถางเพอให

ประเทศไทยบรรลเปาหมายดงกลาว (Sangmahachai, 2015) อาจกลาวไดวา “ประเทศไทย 4.0” กคอ ประเทศไทย

มเปาหมายทจะบรรลความเปนประเทศพฒนาในอก 20 ปขางหนา ประเทศทพฒนาคอ ประเทศทไดพฒนางานทกดาน

มาจนถงการใช “cybernetics” คอใยแกว หรอเรยกกนวาเปน “digital age” ซงองคการภาครฐและภาคเอกชนจะตอง

ใชนวตกรรมมาชวยใหสนคาและบรการเพมมลคา เรยกวา “value-based economy” (Maesincee, 2016) ถงจะ

สามารถดงประเทศไทยใหพนจากประเทศทมรายไดปานกลางมาสประเทศทมรายไดสง จะเหนไดวา ความเจรญกาวหนา

ตงแตยค 1.0 จนถง 4.0 องคการและการจดการกจะตองมการเปลยนแปลงใหสอดคลองกบความเจรญในดานวทยาศาสตร

และการด�ารงอยของชวตมนษย การสนใจเรองของโครงสรางขององคการและเทคนคการบรหารในยคของ 1.0 กคอการ

คนพบตวแบบองคการทเรยกวา “bureaucracy” หรอ Weberian model กบ “scientific management” ของ Taylor

รวมทงเรองของการจดการท “แยกการเมองออกจากการบรหาร” ในแนวคดของ Wilson องคความรของการจดการใน

ยคของ 2.0 ไดหนมาคนพบองคความรเกยวกบคนโดยพฤตกรรมศาสตรกบยคของ “behavioral science movement”

มการจงใจใหคนท�างานมากกวาการใชโครงสรางและกฎหมายมาควบคมคน เปนการคนพบกระบวนทศนใหมของการ

บรหารคน ซงสอดคลองกบระบบการใชไฟฟาและเครองกลในสมยนน และในยคของ 3.0 คอยคของ IT และคอมพวเตอร

จะเปนยคของ “postbehavioralism” คอสนใจปรชญาและคานยมของคน เปนยคของ “post modernism” คอ

“ยคหลงสมยใหม” รปแบบขององคการไดเปลยนเปนรปแบบของ “องคการแนวราบ” และองคการแบบวงกลม จนม

ค�ากลาวกนวา กระบวนทศนขององคการและการจดการในศตวรรษท 21 คอองคการแบบวงกลม ซงไดแก การจดองคการ

ในรปแบบทมงาน คณะท�างาน (task force) หรอองคการแบบชวคราว (adhocracy) ทงน เพราะสงแวดลอมเปลยน

เรวเกนกวาจะจดองคการใหมความเปนถาวรได ตองมการปรบตวอยตลอดเวลา ในยคของ 4.0 องคการและการจดการก

อยในยคเปลยนผานของ 3.0 ส 4.0 ซงเปนระยะเวลาทสนกวาอดตมาก กลาวคอ องคการและการจดการยงอยในตะเขบ

ของ 3.0 ส 4.0 คอตองใหสอดคลองกบ “digital age” องคความรเหลานตองมาจากการจดสมมนาเพอหาค�าตอบและ

ทศทาง ซงยงไมไดมการเรมพดคยกนในระดบน

2. ในสวนทเกยวกบเปาหมาย จากการศกษาพบวา กรมทศกษามปญหาเรองเปาหมายนอยมาก กลาวคอ

สามารถผานเกณฑประเมนมาโดยตลอด อยางไรกด องคความรทเกยวกบการก�าหนดเปาหมายในองคการภาครฐก

มกจะก�าหนดเปาหมายไมชดเจน บางครงเปาหมายขดแยงกนและยากแกการวด ซงเปนเหตใหผบรหารตรวจสอบและ

ตดตามผลของงานไดยาก และเปนเหตใหการควบคมงานขาดประสทธผล เพราะไมทราบวาจะใชตวบงชใดไปวดผลของ

การปฏบตงาน ในทางปฏบตจงควรใหความระมดระวงเรองการก�าหนดเปาหมายหรอ “goal setting” (Sangmahachai,

2013) อยางไรกด การก�าหนดเปาหมายของกรมควรจะตองสอดคลองกบเปาหมายระยะยาวทก�าหนดไวในแผนแมบท

การพฒนาอตสาหกรรมไทยในระยะ 20 ป (พ.ศ.2555-2574) แผนแมบทดงกลาวก�าหนดวสยทศนของการพฒนา

อตสาหกรรมไทยคอ “มงสอตสาหกรรมสรางสรรคทสมดลและยงยน” มงเนนไปทการพฒนาอตสาหกรรมบนพนฐานความร

การพฒนาทกษะฝมอแรงงาน และนวตกรรมในผลตภณฑ อตสาหกรรม ตลอดจนความสมดลระหวางชมชน สงคม และ

สงแวดลอม เพอกาวไปสความยงยน


การก�าหนดเปาหมายของกรมจ�าเปนตองใหสอดคลองกบแผนพฒนาอตสาหกรรมไทยระยะ 20 ปดงกลาว

ทงน ควรมงพจารณาแผนในระยะทสองคอ พ.ศ.2560-2564 เปนกรอบในการก�าหนดแผนของกรมในปตอ ๆ ไป

โดยเนนการสนบสนนสงเสรมภาคอตสาหกรรมไปสการพฒนาเปนศนยกลางการคา การสรางนวตกรรมทรพยสนทาง

ปญญาไทย และการสรางภาพลกษณตราสนคาไทยใหเปนทยอมรบในอาเซยน/ภมภาค รวมทงพฒนาชองทางการตลาด

ในสนคาแบรนดไทยในภมภาคอาเซยน ซงกรมจะตองยดถอแผนแมบทเพอก�าหนดแผนและทศทางการปฏบตภารกจใน

ชวง 5 ปตอจากนไป โดยมแผนงาน (program) และโครงการ (project) มารองรบ อยางไรกตาม การก�าหนดเปาหมาย

ของแผนของกรมทศกษา เมอก�าหนดไปแลวกสามารถปรบเปลยนไดหากสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไปจากทคาดการณ

ไวเดม (goal displacement)

3. ในเรองของโครงสรางองคการทเหนวาส�าคญกคอ กรมทศกษานาจะมการสนใจรปแบบขององคการใหลกลง

ไป คอศกษาดวาควรจดรปแบบเปนองคการแบบแนวราบ (horizontal organization) หรอถาพฒนาไปอกขนหนงคอ

องคการแบบวงกลม (circle organization) ทงน เพราะขาราชการระดบสงและกลางสวนใหญเปนบคลากรทมวชาชพ

หรออยางนอยกเปนขาราชการทท�างานโดยอาศยความร เชน นกวทยาศาสตร นกเศรษฐศาสตร หรอนกการวางแผน

เปนตน การท�างานนาจะมประสทธผลกวาหากจดรปแบบองคการใหเตยลง คอมล�าดบชนการบงคบบญชานอยกวาเดม

ซงจะท�างานไดคลองตวกวา ยดหยน และปรบตวไดดกวา สวนความกาวหนาของอาชพกจะวดจากความกวางและความ

ลกของปรมาณงาน ไมควรจะไปจดเปนองคการแบบแนวดง (vertical organization) ตามแบบทราชการเคยรจกและ

ปฏบตมากอน ทมผศกษายงเหนตอไปวา งานไมนอยของกรมสามารถจดเปนทมงาน ซงก�าหนดเปนระยะเวลาของการ

ท�างาน โดยอาจมระยะเวลาตงแต 6 เดอน จนถง 2 ป หรอ 5 ป แลวแตความเหมาะสม เมอตงทมงานขนมาแลวพองาน

เสรจกเลกไป หากมงานใหมกตงทมงานขนมาใหมได ขาราชการผหนงอาจท�างานใหกบหลายทมงานกได การประเมน

ความดความชอบกตองคดกนใหม คอไมจ�าเปนตองปฏบตแบบเดม ๆ และหากน�าสาระของประเทศไทย 4.0 มาพจารณา

องคการแบบวงกลมจะมบทบาทมาก เพราะตองใชนกวชาการหลายอาชพมาท�างานรวมกน เปนงานหลายสวน มจ�านวน

มากมายในการปฏบตหนาท จงไมใชองคการทเหนกนอยในปจจบน

สงทนาสนใจเกยวกบโครงสรางขององคการอกประเดนหนงกคอ การจดโครงสรางใหสามารถท�างานทเปนความ

รบผดชอบรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชน มโครงการรวมของกรมกบภาคเอกชน ซงคงจะมโอกาสรวมกนปฏบตงาน

และแกไขปญหารวมกนตามนโยบายในเรอง “ประชารฐ” ของรฐบาล คสช. ซงเปนสวนหนงทจะบรรลประเทศไทย 4.0

อยางไรกด รปแบบโครงสรางขององคการควรจะค�านงถงเรองโครงสรางของต�าแหนง รปแบบของโครงสรางทครอบคลม

ทงหมด โครงสรางและรปแบบของการเชอมในแนวราบและโครงสรางเกยวกบระบบการตดสนใจ

4. ในดานการบรหารจดการกอาจมการปรบเปลยนใหมการใชทมงานเพอใหมความคลองตวมากขน กบชวย

ลดปญหาการขาดแคลนบคลากรทกรมก�าลงประสบอยในปจจบน การจดโครงสรางภายในกลมงานตาง ๆ อาจก�าหนด

ใหมลกษณะเปนทมงาน (teamwork) ซงจะท�าใหมความคลองตวในการปรบเปลยนและชวยลดปญหาการขาดแคลน

บคลากรได อกทงยงชวยใหการท�างานมประสทธภาพสงขนดวย

5. ในสวนทเกยวกบการบรหารคน นอกเหนอจากการบรหารคนโดยใชแนวของทฤษฎ Y (Theory Y) คอการ

ใหความส�าคญของคนดวยการเขาใจคน ซงกคอ การเขาใจเรองของคานยมและการจงใจใหคนบรรลคานยม ขอส�าคญ

กคอคานยมของคนและขององคการกจะมหลายสวนทสอดคลองกน โดยเหตน การบรหารคนจงควรเรมจากการศกษา

เรองความสลบซบซอนของความตองการของคนในองคการและคานยมทยดเหนยว การใหรางวลทสอดคลองกบความ



ตองการ โดยเฉพาะอยางยง เรองของการใหรางวล (incentives) ทควรมการจ�าแนกเปนหลายประเภทตามความตองการของแตละคน (needs)

การศกษาพฤตกรรมของคนควรพจารณาดวยวาบคลากรสนใจเงน ความมนคง ผลประโยชน หรองานททาทาย ผบรหารจะตองทราบและสนองตอบใหผปฏบตงานพอใจ เพราะถาผปฏบตงานมความพอใจในงาน (job satisfaction) กจะท�าใหผลผลต (productivity) สงมากยงขนตามมาดวย ผบรหารจงควรรกษาตวแปรทงสองใหอยในระดบทนาพอใจโดยตลอด (Laohavichien, 2013)

ปญหาอกประการหนงซงเปนปญหาทกรมเผชญอยเกยวกบความเสยงในดานขดความสามารถขององคการ และความเสยงในดานผลตภาพขององคการอนเกดจากบคลากรสงวย เกษยณอายจ�านวนมากนน ในประเดนนกรมควรท�าการวเคราะหโครงสรางบคลากร (demographic analysis) ของกรม อนหมายถง การท�าการวเคราะหบคลากรปจจบนทอยในชวงอายตาง ๆ อนจะท�าใหทราบกระแสการเคลอนไหวของแรงงานทมอย การวเคราะหนควรท�าทง 3 ระดบคอ ในระดบกลมงาน (job groups) ประเภทของงาน (job families) และหนาทของงาน (job functions) เพอจะพยากรณวาอะไรจะเกดขนในอก 5-15 ปขางหนา ซงจากการวเคราะหดงกลาว หากพบปญหาการขาดแคลนบคลากรกจะตองท�าการแกไขปญหา

6. ในดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการสารสนเทศของกรมยงขาดการบรณาการดานขอมล ซง

ศนยสารสนเทศจะตองท�าหนาทในการบรณาการขอมล โดยด�าเนนการใหเกดการรวมขอมลไวในสวนกลาง (data integration) เพอท�าใหการบรหารจดการสารสนเทศมประสทธภาพมากขน ทงยงสามารถดงบคลากรดานระบบสารสนเทศเขามาดแลและจดการขอมลในฐานขอมลไดมากขน การรวมฐานขอมลเขาสสวนกลางจงมความส�าคญมากในการชวย เพมประสทธภาพในการน�าเทคโนโลยสารสนเทศมาใช โดยศนยสารสนเทศอาจสามารถด�าเนนการไดโดยจดจางทปรกษาภายนอก (outsourcing) ทมความช�านาญพเศษในการควบรวมฐานขอมล หรอสรางฐานขอมลใหม และการเชอมโยงระบบไปยงสวนงานตาง ๆ ทจ�าเปนตองใชขอมล และท�าการก�าหนดประเภทของผใชฐานขอมลใหชดเจน ตลอดจนการวางระบบรกษาความปลอดภยดานขอมลใหมความเปนมาตรฐาน จดจางการบ�ารงรกษาระบบเพอท�าใหระบบสารสนเทศมเสถยรภาพในการใชงานไดอยางยาวนาน

นอกจากน การจดการระบบเทคโนโลยสารสนเทศจ�าเปนตองจดหาบคลากรผเชยวชาญทท�าหนาทในการบรหารขอมลและฐานขอมล ตลอดจนบคลากรททราบความตองการในการใชงานของระบบเพอเพมประสทธภาพการท�างาน ของกรม ดงนน กรมอาจมความจ�าเปนในการหาแนวทางและงบประมาณในการพฒนาบคลากรผเชยวชาญทางการจดการระบบสารสนเทศดงกลาว

7. ประการสดทายคอ เรองของวฒนธรรมองคการ (organization culture) จากการศกษาจะพบวา กรมทศกษามวฒนธรรมของการเปนพเปนนอง ซงเปนวฒนธรรมองคการทเปนประโยชนอยางยงในสถานการณปจจบน ทงน เพราะคนทเขาท�างานมพนฐานทหลากหลายมาก อยางไรกด วฒนธรรมองคการทควรจะชวยกนปลกฝงใหกบขาราชการในกรมกคอ เรองของการเปลยนแปลง (change) และเรองของการมนวตกรรม (innovation) ทงสองเรองนมความสมพนธกนและจะสนองตอบตอเปาหมาย “ประเทศไทย 4.0” ไดด เรองของการเปลยนแปลงและการสรางนวตกรรม ตองการความคดรเรมจากนกบรหารระดบสง น�ามาปฏบต และควบคมดแลใหมอยตลอดเวลา เพราะเปนภารกจทไมมการสนสด

หากผบรหารระดบสงไมใหความสนใจ ภารกจในเรองเหลานกจะลมเหลวและไมมผลในทสด


References

Daft, R. L. (2010). Organization Theory and Design. 10th ed. Mason, OH: South-Western Cengage Learning.

Laohavichien, U. (2013). Administrative Values. Bangkok: Sematham Publishing.

Maesincee, S. (2016). Thailand 4.0 VS. Industry 4.0. Reteieved from https://www.facebook.com/

drsuvitpage/posts/thailand-40-vs-industry-40%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%AB%E0%B

8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B

8%96%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B

8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B

8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B

8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B

8%A7%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87-thailand-40/1408451776128215/.

Mintzberg, H. (1983). Structure in Fives: Designing Effective Organizations. Upper Saddle River, NJ:

Prentice-Hall.

Sangmahachai, K. (2015). Industry 4.0. Bangkok: Faculty of Business Administration, Kasetsart University.

Sangmahachai, S. (2013). Organization and Management. Bangkok: Ramkhamhaeng University Press.

การปรับปรุงองค์การภาครัฐเพื่อความสำาเร็จในการบริหารงาน...

Documents

Transcript of การปรับปรุงองค์การภาครัฐเพื่อความสำาเร็จในการบริหารงาน...