วารสารการบริหารท้องถิ่น - ThaiJo

ก วารสารการบรหารทองถน ปท 7 ฉบบท 3 (กรกฎาคม – กนยายน 2557)

Local Administration Journal

สารบญ

การส ารวจเพอประมวลขอมลของนกการเมองถนจงหวดนครราชสมา 1

เศรษฐวฒน โชควรกล การบรหารงานเพอการแกไขปญหาการรองทกขของประชาชนในเขตเทศบาลนครพษณโลก 10

สนนท ลออไร การใชเทคโนโลยสารสนเทศในการจดการความรเพอพฒนาทองถน: กรณจงหวดอบลราชธาน 19

มณญพงศ ศรวรตน กลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชน กลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอทงเขาหลวง

จงหวดรอยเอด 32 วชรกร เนตรถาวร

แนวทางการพฒนางานดานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก 40 ฐตธนยา นธสนพฒชย ธระ ฤทธรอด

สมนต สกลไชย รปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน 49

วทธกร สทนฤกษ ศภวฒนากร วงศธนวส ความเปนไปไดในการยกฐานะกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงาน

กรณศกษาเทศบาลนครขอนแกน 63 เมธน สดเสนาะ

ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ: ชองสารกาโมเดล 75 สภาวด แกวค าแสน

การคนหาและถอดบทเรยนนวตกรรมทองถนตามภารกจดานการวางแผนการสงเสรมการลงทน พาณชยกรรมและการทองเทยวในอ าเภอทาฉาง 90 กมลวรรณ โยงราช

การจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอ จงหวดปตตาน 98 บณฑต รอดมาก

วารสารการบรหารทองถน

ข Local Administration Journal Vol.7 No.3 (July - September 2014)

บทความทปรากฏในวารสารฉบบนมหลากหลายเพอใหครอบคลมภารกจของการบรหารและบรการลกษณะขององคกรปกครองสวนทองถน รวมทงการส ารวจคณลกษณะทางประชากร เศรษฐกจ สงคม นกการเมองทองถนในจงหวดใหญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รปแบบการบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนทควรจะเปน คอ ภาคหนสวน หรอ Partnership วาจะเปนการรวมกบภาคเอกชน ภาคประชาชน ภาคราชการ ตลอดจนองคกรเอกชนสาธารณประโยชน ความรวมมอกนท างานในลกษณะภาคหนสวนนกอใหเกดนวตกรรมทางการบรหารและบรการกจการสาธารณะอนจะสงผลทวคณตอการพฒนาทองถนตอไป

สวสดคะ

ศภวฒนากร วงศธนวส

บทบรรณาธการ

1 วารสารการบรหารทองถน

ปท 7 ฉบบท 3 (กรกฎาคม – กนยายน 2557)

การส ารวจเพอประมวลขอมลของนกการเมองทองถนจงหวดนครราชสมา Exploration the Political Process data Nakhon Ratchasima Province.

เศรษฐวฒน โชควรกล1

บทคดยอ การศกษาวจยเรอง โครงการส ารวจเพอประมวลขอมลนกการเมองถนจงหวดนครราชสมา มวตถประสงคเพอส ารวจนกการเมองทเคยไดรบการเลอกตงในจงหวด เพอศกษาเครอขายและความสมพนธของนกการเมองในจงหวด เพอศกษาถงบทบาทและความสมพนธของกลมผลประโยชนและกลมทไมเปนทางการทมสวนสนบสนนทางการเมองแกนกการเมองในจงหวด เพอศกษาบทบาทและความสมพนธของพรรคการเมองกบนกการเมองในจงหวด และเพอศกษาถงวธการหาเสยงในการเลอกตงของนกการเมองในจงหวด ท าการศกษานกการเมองระดบสมาชกสภาผแทนราษฎรของจงหวดนคราชสมา ตงแตการเลอกตงทวไปครงแรก พ.ศ.2476 – ปจจบน (2556) โดยใชกระบวนการวจยเชงคณภาพ ผลการศกษาพบวา ตระกลการเมองในจงหวดนครราชสมาทมบทบาทส าคญตงแตอดตจนถงปจจบน (2556) มจ านวน 36 ตระกล โดยเลอกเฉพาะตระกลท เคยไดรบการเลอกต งเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมาแลวไมนอยกวา 2 ครง ยกเวนเฉพาะตระกลเชดชย เพยงตระกลเดยวทถงแมจะเคยไดรบการเลอกตงเปนสมาชกผแทนราษฎรแบบแบงเขตเมอป 2550 เพยงครงเดยว แตตระกลนกมบทบาทตอการเมองในจงหวดนครราชสมาทงในระดบทองถนและระดบจงหวดเปนอยางมาก โดยผวจยจะแบงการเมองในจงหวดนครราชสมาเปน 3 ชวงใหญ คอ ชวงแรกตงแตป 2476 - กอนป 2518 ชวงทสองตงแตป 2518 – กอนป 2544 และชวงทสามตงแตป 2544 – ปจจบน (2556) ชวงแรกตงแตป 2476 – กอนป 2518 ผไดรบการเลอกตงเปน ส.ส.ลวนมาจากบคคลผเปนขาราชการทงขาราชการบ านาญและขาราชการประจ าเปนสวนใหญ ชวงทสอง ตงแตป 2518 – กอนป 2544 มตระกลนกการเมองผลดเปลยนหมนเวยนขนมาเปนผแทนของชาวจงหวดนครราชสมา ซงดวยความทเปนจงหวดทม ขนาดใหญ ท าใหมผแทนจ านวนมาก และผแทนในแตละพนทกมตระกลทแทบจะมผลผกขาดในการเลอกตง ซงเปนสวนประสมทลงตวระหวางชนชนขาราชการ พอคา นกธรกจ ทนายความ ท าใหในชวงนมตระกลนกการเมองทโดดเดนหลายตระกล ชวงทสามตงแตป 2544 – ปจจบน (2556) การเมองในชวงนเปนชวงทเกดกระแสทกษณฟ เวอร ความนยมในตวทกษณ ชนวตร และนโยบายของเครอขายพรรคไทยรกไทย ท าใหประชาชนในจงหวดนครราชสมา เทคะแนนใหผสมครจากเครอขายพรรคไทยรกไทยเปนจ านวนมาก ความสมพนธของนกการเมองถนจงหวดนครราชสมากบพรรคการเมองและฐานเสยงการเมองภายในจงหวดเปนไปตามกระแสความนยมชมชอบในตวบคคล พรรคการเมอง กระสนดนด า (เงนสนบสนน) และนโยบายของพรรคเปนหลก วธการหาเสยงของ

1 ดร.; คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครราชสมา

2 Local Administration Journal

Vol.7 No.3 (July - September 2014)

ผสมคร ส.ส.จะใชวธการทตวผสมคร ส.ส. เขาไปหาเสยงดวยตนเองในชมชน โดยไปจดแสดงมหรสพ แลวขนปราศรยหาเสยง มการตดใบปลวหาเสยง บางครงใชวธหาเสยงแบบเคาะประตบาน และเรมมการแจกสงของอปโภค บรโภค ใหชาวบาน มการแจกเงนควบคกบสงของ มการจดตงหวคะแนน โดยจดตงถงระดบชมชน มการน าการจดการเครอขายแบบธรกจขายตรงมาใชกบเครอขายหวคะแนน นโยบายของพรรคเปนสวนส าคญทจะตดสนไดวาผสมครรายใดจะไดรบการเลอกตงเปน ส.ส.

Abstract The names and information related to the past elected local politicians were compiled for the purpose of understanding the networks and the interrelationships among local politicians and their relationships with political parties in the province of Nakhon Ratchasima. Also collected were the names and information about all the Members of Parliament (MP) who were elected from the province. It is interesting to note that there were 36 clans that had influential political roles in the province. All but one family name were elected for two or more terms. Since the establishment of the Constitutional Monarchy in Thailand in 1932, there are three periods. First was from 1933 to 1974 was represented by MPs who were either retired government officers or those who resigned in order to vie for a seat in the parliament. It was not until 1975 when a mix of occupations came to be represented in the parliament. The third period, beginning in 2001, saw Thaksin Shinawatra fever, with voters going to the polls to support candidates from Thai Rak Thai Party. The party’s policy played a significant factor in deciding who would win the election. The candidates depended on door-to-door campaigning. It was clear that vote canvassers who distributed leaflets and household goods were indispensable for winning the election.

ค าส าคญ: นกการเมองถน, สมาชกสภาผแทนราษฎร, ตระกลการเมอง Key Words: Local politicians, Member of Parliament , political family บทน า

นบตงแตมการสถาปนากรงรตนโกสนทรเปนราชธานเปนตนมาเมอ พ.ศ. 2325 ประเทศไทยหรอ ประเทศสยาม ณ ชวงเวลานนปกครองภายใตระบอบสมบรณาญาสทธราชย โดยอ านาจอธปไตยเปนของพระมหากษตรย คอ กษตรยเปนผมอ านาจสงสดในการปกครองประเทศ มาเปนระยะเวลา



ยาวนานกวา 150 ป แตเมอมเหตการณ เปลยนแปลงการปกครองเกดขนใน พ.ศ. 2475 โดยคณะราษฎร ท าใหอ านาจอธปไตยในการปกครองประเทศตกเปนของประชาชน อ านาจอธปไตยน นบเปนองคประกอบทส าคญทสดของความเปนรฐเพราะการจะเปนรฐไดนน นอกจากตองประกอบดวย อาณาเขต ประชากร และรฐบาลแลว ยอมตองมอ านาจอธปไตยดวย จงจะสามารถเรยกวารฐได อ านาจอธปไตยตามระบอบประชาธปไตยนน ประกอบไปดวย 3 ฝาย ไดแก อ านาจฝายบรหาร อ านาจฝายนตบญญต และอ านาจฝายตลาการ การใชอ านาจอธปไตยของประชาชนชาวไทยกระท าการโดยเลอกผแทน ซงจดเปนการปกครองแบบทางออมผานผแทนใชอ านาจอธปไตยแหงรฐในนามประชาชน หรอทเรยกวา ประชาธปไตยแบบตวแทน (Representative democracy) เปนระบอบการเมองทใหประชาชนเลอกผแทนของตนเขาไปบรหารและตดสนใจแทนตน เปนระบอบการปกครองทประชาชนมอบอ านาจอธปไตยใหผแทนทเขาเลอกตงเขาไปตามกฎหมายวาดวยการเลอกตงของรฐ เปนผใชอ านาจดงกลาวแทน โดยมระยะเวลาในการด ารงต าแหนงทแนนอน เชน ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ก าหนดวาระในการด ารงต าแหนง 4 ป ส าหรบสมาชกสภาผแทนราษฎรและ 6 ป ส าหรบสมาชกวฒสภา ระบอบประชาธปไตยแบบตวแทนในประเทศไทยนพบวา เปนการเลอกตวแทนจากชนชนน า(Elite) นนกคอการเลอกตวแทนจากชนชนขาราชการ ทงขาราชการทหาร ต ารวจ และขาราชการพลเรอน รวมทงพอคา คหบด นกธรกจ เปนตน ดงค ากลาวของนกสงคมวทยานามอโฆษ C. Wright Mills ไดกลาวไวในหนงสอ “The Power Elite” โดยจ าแนกชนชนน าออกเปนสามกลมใหญไดแก ขาราชการ (Government Bureaucracies) ผบญชาการทหาร (Military Commanders) และกลมเศรษฐกจ (Economic Elite) ในปจจบนระบบการเมองไทยไดถกเปลยนมอจากทหารและขาราชการ มาเปนระบบทนอยางเตมรปแบบ การเลอกตงในระบบประชาธปไตยแบบชนชนน านน เปนเพยงแตสญลกษณทางประชาธปไตย แตหาไดสะทอนถงความตองการของประชาชนเลย ถาจะมอานสงสถงประชาชนบางกคงจะเปนเศษเนอทประทงชวตไมใหตายเทานน จากกรณศกษาแนวคดของชนชนน านนจะไมสะทอนถงความตองการของมวลชน แตจะแสดงใหเหนถงความตองการของพวกตนเอง ถงแมในบางครงจะมการเปลยนแปลงในนโยบายสาธารณะ แตการเปลยนแปลงนนเกดขนเพราะพวกชนชนน าตองการทจะเปลยนแปลงคานยมของตนไมใชเพอประชาชน ดงนนนโยบายสาธารณะจงมลกษณะทเปลยนแปลงไปอยางชา ๆ และมขนตอน แตอยางไรกตามพวกชนชนน าอาจจะตองสนองตอบความตองการของประชาชนบาง ถาเปนไปเพอการรกษาสถานภาพของตน (พรชย เทพปญญา, 2548)

อยางไรกตามการจะไดมาซงนกการเมองหรอผแทนของประชาชนทเปนปากเปนเสยงแทนประชาชนไดนน มความจ าเปนอยางยงทจะตองสรางหลกประกนทางการเมองเพอใหประชาชนสามารถเชอมนและวางใจไดวา ผแทนทเขาเลอกตงเขาไป จะใชอ านาจเพอประโยชนสาธารณะ ซงหมายความถงประชาชนและสงคมเปนสวนรวม บนหลกการความรบผดชอบตอสวนรวม และเปนไปดวยความซอสตยสจรตตอผลประโยชนของมวลชน ดวยความรบผดชอบ ซงมองในแงประโยชนของประเทศชาตแลว เปน

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%9B%E0%B9%84%E0%B8%95%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%8D

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%81%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%A3

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%A7%E0%B8%B8%E0%B8%92%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%A0%E0%B8%B2



หลกการทควรยดถอ ยดมน และควรปฏบต อกประการส าคญ คอ ควรมการศกษาถงเครอขายการเมองของผแทนเหลานน ทงเครอขายนกการเมองถน ทงทเปนรปแบบทางการ

และไมเปนทางการ วาเขาเหลานนมการท างานเปนอยางไร มกลยทธหรอกลวธใดใชในการหาเสยงจนสามารถไดรบการเลอกตงใหมาท าหนาท เปนตวแทนของประชาชนได โดยเฉพาะสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอ ส.ส. ตวแทนประชาชนของแตละจงหวด ยอมตองมโครงขายหรอพรรคพวกจ านวนมากคอยใหการสนบสนน เพราะจ าเปนอยางยงทจะตองไดรบการยอมรบจากคนสวนใหญภายในจงหวด ซงบคคลเหลานไดด าเนนกจกรรมเพอรกษาฐานเสยงในแตละพนทอยางไร อะไรคอปจจยส าคญทท าใหนกการเมองเหลานนไดรบการเลอกตงจากประชาชน การศกษาโครงการส ารวจนกการเมองถนจงหวดนครราชสมา จงถกจดท าขนโดยมวตถประสงคเพอส ารวจถงนกการเมองถนทเคยไดรบการเลอกตงภายในจงหวด เพอศกษาถงเครอขายและความสมพนธของนกการเมองในจงหวด เพอศกษาถงบทบาทและความสมพนธของกลมผลประโยชนและกลมทไมเปนทางการทมสวนสนบสนนทางการเมองแกนกการเมองในจงหวด เพอศกษาบทบาทและความสมพนธของพรรคการเมองกบนกการเมองในจงหวด ตลอดจนศกษาถงวธการหาเสยงในการเลอกตงของนกการเมองในจงหวดนครราชสมาโดยมความมงหวงวาองคความรทไดจากการศกษาวจยในครงนจะชวยสงเสรมใหนกเรยน นกศกษา ตลอดจนประชาชนผสนใจไดรบความร ความเขาใจตอการเมองภายในจงหวดนครราชสมาไดอยางดยงขน วตถประสงคการวจย

1.เพอส ารวจถงนกการเมองถนทเคยไดรบการเลอกตงในจงหวดนครราชสมา 2.เพอศกษาเครอขายและความสมพนธของนกการเมองในจงหวดนครราชสมา 3.เพอศกษาบทบาทและความสมพนธของกลมผลประโยชนและกลมทไมเปนทางการทม สวน

สนบสนนทางการเมองแกนกการเมองในจงหวดนครราชสมา 4.เพอศกษาบทบาทและความสมพนธของพรรคการเมองกบนกการเมองในจงหวด

นครราชสมา 5.เพอศกษาวธการหาเสยงในการเลอกตงของนกการเมองจงหวดนครราชสมา

วธการวจย

ผวจยไดท าการศกษาวจยการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) 1. การศกษาเชงคณภาพ ผวจยเกบรวบรวมดวยวธการตางๆ ดงน 1.1 การวจยจากเอกสารทเกยวของ ศกษาการเมองของสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนครราชสมา ตงแตการเลอกตงทวไปครงแรกเมอ พ.ศ. 2476 – ปจจบน (2556) โดยให



ความส าคญกบการเจาะลกประวตนกการเมองรนเกา โดยเฉพาะบคคลทเปนต านานหรอมความส าคญในแตละชวงเวลา/ยค เนนศกษาจากเอกสาร 1.2 การสมภาษณเชงลก ผวจยท าการสมภาษณครอบครว บคคลใกลชด หวคะแนน และประชาชน จ านวน 16 คน เพอใหไดขอมลเชงลก 2. การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลจะใชวธการวเคราะหแบบอปนย (analytic induction) โดยการตความสรางขอสรปจากขอมลเอกสารวชาการทเกยวของ จากการสมภาษณเชงลกและจากการสงเกตแบบไมมสวนรวม และน าเสนอผลการวเคราะหขอมลไปตามแนวทางการวจยเชงคณภาพ (Qualitative analysis) อนไดแก การวเคราะหขอมลเชงเนอหาตามปรากฏการณ เพอทจะแสวงหาขอคนพบจากการศกษาวจยอนเปนการน าไปสการคนพบถงเครอขายและความสมพนธของกลมผลประโยชนและกลมทไมเปนทางการทสนบสนนนกการเมองในจงหวดนครราชสมา และวธการหาเสยงในการเลอกตงของนกการเมองในจงหวดนครราชสมา

ผลการวจย

ตระกลการเมองในจงหวดนครราชสมาทมบทบาทส าคญตงแตอดตจนถงปจจบน (2556) มจ านวน 36 ตระกล โดยเลอกเฉพาะตระกลทเคยไดรบการเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมาแลวไมนอยกวา 2 ครง ยกเวนเฉพาะตระกลเชดชย เพยงตระกลเดยวทถงแมจะเคยไดรบการเลอกตงเปนสมาชกผแทนราษฎรแบบแบงเขตเมอป 2550 เพยงครงเดยว แตตระกลนกมบทบาทตอการเมอ งในจงหวดนครราชสมาทงในระดบทองถนและระดบจงหวดเปนอยางมาก โดยผวจยจะแบงการเมองในจงหวดนครราชสมาเปน 3 ชวงใหญ คอ ชวงแรกตงแตป 2476 - กอนป 2518 ชวงทสองตงแตป 2518 – กอนป 2544 และชวงทสามตงแตป 2544 – ปจจบน (2556)

ชวงแรกตงแตป 2476 – กอนป 2518 ผไดรบการเลอกตงเปน ส.ส.ลวนมาจากบคคลผเปนขาราชการทงขาราชการบ านาญและขาราชการประจ าเปนสวนใหญ มต าแหนงเปนขน , หลวง, พระ, พระยา หรอต าแหนงทางทหารต ารวจน าหนาชอ ซงคาดการณไดไมยากวาทานเหลาน เปนฝายอนรกษนยมเปนสวนใหญ ชวงทสอง ตงแตป 2518 – กอนป 2544 มตระกลนกการเมองผลดเปลยนหมนเวยนขนมาเปนผแทนของชาวจงหวดนครราชสมา ซงดวยความทเปนจงหวดทมขนาดใหญ ท าใหมผแทนจ านวนมาก และผแทนในแตละพนทกมตระกลทแทบจะมผลผกขาดในการเลอกตง ซงเปนสวนประสมทลงตวระหวางชนชนขาราชการ พอคา นกธรกจ ทนายความ ท าใหในชวงนมตระกลนกการเมองทโดดเดนหลายตระกล เชน ตระกลชณหะวณ ตระกลเลาวณยศร ตระกลลปตพลลภ ตระกลครฑขนทด ตระกลพรอมพนธ ตระกลสวรรณฉว ตระกลรตนเศรษฐ และตระกลเชดชย ชวงทสามตงแตป 2544 – ปจจบน (2556) การเมองในชวงนเปนชวงทเกดกระแสทกษณฟเวอร ความนยมในตว พ.ต.ท.ทกษณชนวตร และนโยบายพรรคไทยรกไทย ท าใหประชาชนในจงหวดนครราชสมา เทคะแนนใหผสมครจากพรรคไทยรกไทยเปนจ านวนมาก ท าใหพรรคอน ๆ เชน พรรคชาตพฒนา และ



พรรคชาตไทย สญเสยทนงในสภาผแทนราษฎรฯ ไปเปนจ านวนมาก ในชวงนตระกลการเมองในจงหวดนครราชสมามการปรบตวเพอความอยรอดโดยยายไปสงกดพรรคในเครอขายของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร

ความสมพนธของนกการเมองถนจงหวดนครราชสมากบพรรคการเมองและฐานเสยงการเมองภายในจงหวดเปนไปตามกระแสความนยมชมชอบในตวบคคล พรรคการเมอง กระสนดนด า (เงนสนบสนน) และนโยบายของพรรคเปนหลก ฐานเสยงของพรรคชาตพฒนาจะอยในเขตอ าเภอเมองเปนสวนใหญ ฐานเสยงของพรรคภมใจไทย พรรคเพอไทยจะอยตางอ าเภอเนองจากเปนจงหวดใหญ ทกครงทมการเลอกตงจะถกคาดหวงจากทกพรรคการเมอง กระแสการเมองของคนโคราช เปลยนแปรไดงายเนองจากตวแปร ของคนในเมอง หรอ อ าเภอเมอง ทเปนหลกในการ เทคะแนนตามความคดความอาน อยางตรงไปตรงมา หรอจะบอกวาเงน ไมใชปจจยหลกเหมอนในกรงเทพฯ โคราชเปนเมองทมเอกลกษณเฉพาะตว มการเมองทไมท าลายลางกน โคราชเปนพนทพเศษในระดบหนง โคราชเปนพนททองถนนยมระดบสง

วธการหาเสยงของผสมครสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนครราชสมา จะใชวธการทตวผสมคร ส.ส. เขาไปหาเสยงดวยตนเองในหมบานและในชมชน โดยไปจดแสดงมหรสพฉายภาพยนตร แลวขนปราศรยหาเสยง มการตดใบปลวหาเสยง บางครงใชวธหาเสยงแบบเคาะประตบาน ผสมครหาสราไปดมและกนตมไกกบชาวบาน ผสมครจะขนปราศรยหาเสยง และเรมมการแจกสงของอปโภค บรโภค ใหชาวบาน มการแจกเงนควบคกบสงของ มการจดตงหวคะแนน ผน าทองถน ก านน ผใหญบาน ผน าสตร ครหรอขาราชการในทองถน โดยจดตงถงระดบชมชนหมบาน มการน าการจดการเครอขายแบบธรกจขายตรงมาใหกบเครอขายหวคะแนน นโยบายของพรรคเปนสวนส าคญทจะตดสนไดวาผสมครรายใดจะไดรบการเลอกตงเปน ส.ส. ไมวาจะพรรคขนาดใหญหรอพรรคขนาดเลก ตางแขงขนชวงชงฐานเสยงในจงหวดดวยการออกนโยบายในรปแบบประชานยมออกมาปรนเปรอชาวบานอยตลอด อภปรายและสรปผลการวจย

ตระกลการเมองในจงหวดนครราชสมาทมบทบาทส าคญตงแตอดตจนถงปจจบน (2556) มจ านวน 34 ตระกล โดยเลอกเฉพาะตระกลทเคยไดรบการเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตมาแลวไมนอยกวา 2 ครง ยกเวนเฉพาะตระกลเชดชย เพยงตระกลเดยว ทถงแมจะเคยไดรบการเลอกตงเปนสมาชกผแทนราษฎรแบบแบงเขตเมอป 2550 เพยงครงเดยว แตตระกลนกมบทบาทตอการเมองในจงหวดนครราชสมาทงในระดบทองถนและระดบจงหวดเปนอยางมากโดยจะไดกลาวถงในสวนตอไป โดยผวจยจะแบงการเมองในจงหวดนครราชสมาเปน 3 ชวงใหญ คอ ชวงตงแตป 2476 – กอนป 2518 ชวงตงแตป 2518 – กอนป 2544 และชวงตงแตป 2544 – ปจจบน (2556)

ซงสอดคลองกบบทความวชาการของพรชย เทพปญญา (2548) ผลการศกษาพบวา ทฤษฎชนชนน านจะเปนในเรองการปกครอง การเมอง และเศรษฐกจ เปนเรองของชนชนน าทงนน ชนชนน า



จะอยในระบบการเมองทกระบบ ไมวาจะเปนระบบเผดจการหรอประชาธปไตย แมกระทงในสงคมอเมรกนทนกวชาการมกจะชนชม และบอกวาเปนประชาธปไตยนน แทจรงกเปนระบบชนชนน า แตเปนในลกษณะทเรยกวา Plural Elitist Model ซง Dye และ Zeigler เขยนไวในหนงสอทมชอวา “The Irony of democracy” วาสงคมอเมรกนเปนสงคมทแขงขนกนระหวางชนชนน าหลายกลม โดยวถประชาธปไตยเปนสนามแขงขน โดยมประชาชนเปนผควบคมชนชนน าโดยการเลอกตง แตการเลอกตงกถกก าหนดไวโดยกฎเกณฑ กตกาทสรางขนโดยชนชนน า โดยมค าวาประชาธปไตยบงหนาอย พอกลาวถงประเดนนท าใหมองดรฐธรรมนญของไทยทมนกวชาการหรอผทรางเองบอกวา รฐธรรมนญฉบบป 2550 เปนรฐธรรมนญของประชาชน แตในความเปนจรงรฐธรรมนญฉบบน เปนรฐธรรมนญทรางโดยชนชนน า เราลองมองดถงโครงสรางของผรางตงแตประธาน มาจนถงกรรมการ เกาสบเกาคน จะเหนไดวาเปนบคคลทเปนชนชนน าทงสน อาจจะแตกตางแตเพยงสถานภาพทางเศรษฐกจ ทางสงคม และทางการเมองเทานน ประชาชนจรง ๆ จะไมมสวนเกยวของเลยถามกนอยมาก ซงตรงกบท Dye และ Zeigler ไดอธบายไววา ระบบการเมองจะมโครงสรางคลายกบรปพระมด กลาวคอ อ านาจจะมารวมอยทยอดของพระมด และอ านาจนนเกดมาจากบทบาทหรอต าแหนงทไดมาจากสถานภาพทางสงคมและทางเศรษฐกจ ดงนนผทรงอ านาจมกจะเปนผทมต าแหนงส าคญในธรกจ การเงน การทหาร หรอสถานภาพทางการเมองอน ๆ อ านาจจะอยในกลมชนชนน าตลอดเวลา ถงแมจะมการเลอกตงแตอ านาจทงหลายกยงคงอยในมอของคนกลมเดมอยางไมเคยเปลยนแปลง V. Pareto ไดกลาวไวในหนงสอ “The Mind And Society” อางมาจาก T.B. Bottomor วา การหมนเวยนของชนชนน า (The Circulation Of Elite) ไว 3 ประการดวยกน คอ ในประการแรกเปนการหมนเวยนในเฉพาะกลมของพวกชนชนน าดวยกน จากประเดนนจะเหนไดชดเจนวาระบบการเมองไทยกมลกษณะเชนน การสบทอดมรดกทางการเมองมอยใหเหนเปนประจ าจากพอไปสลก จากสามไปสภรรยา จากพไปสนอง ซงการมองปญหานเปนการมองเฉพาะในระบบเครอญาต แตทยงแยไปกวานนคอ การหมนเวยนของชนชนน าภายในระบบทน ซงปราศจากการแขงขนแตจะเปนลกษณะความรวมมอทจะยดประเทศ และสบเอาทรพยากรของประเทศเปนประโยชนสวนตน ในประการทสอง เปนการหมนเวยนระหวางชนชนน ากบมวลชนส าหรบการหมนเวยนในประการน สามารถเกดขนไดสองลกษณะดวยกน กลาวคอ ในลกษณะแรกมวลชนไดเปลยนสถานภาพตนเองไปเปนชนผน า หรอในลกษณะทสองไดแก การรวมตวของมวลชนขนเพอจะตงกลมชนชนน าใหมขนมา เพอตอสกบชนชนน า ทมอ านาจอย ส าหรบลกษณะทสองจะเกดขนไดยาก

ความสมพนธของนกการเมองกบพรรคการเมองและฐานเสยงการเมองภายในจงหวด จากการศกษาคนควาขอมลทงจากเอกสารทเกยวของและการสมภาษณเชงลกท าใหผวจยพบวาความสมพนธของนกการเมองถนจงหวดนครราชสมากบพรรคการเมองและฐานเสยงการเมองภายในจงหวดเปนไปตามกระแสความนยมชมชอบในตวบคคล พรรคการเมอง กระสนดนด า (เงนสนบสนน) และนโยบายของพรรคเปนหลก ซงสอดคลองกบงานวจยของไชยวฒ มนตรรกษ (2551) ผลการศกษา



พบวา เครอขายทางการเมองทใหการสนบสนนนกการเมองและความสมพนธของนกการเมองกบประชาชนในชวงการเลอกตงระหวาง พ.ศ.2476 ถง พ.ศ. 2500 สวนใหญเปนความสมพนธแบบเครอญาตทงในแบบเครอญาตตระกลและเครอญาตเกอกล การเลอกต งในป พ.ศ.2512 เปนยคแรกทนกธรกจเขามาสการเมองระดบชาต โดยมความสมพนธเครอขายธรกจระหวางจงหวด ไดรบการชวยเหลอจากกลมธรกจคาไมและสมาชกสภาจงหวดเลยทมาจากภาคตะวนออก เรมมการใชเงนซอเสยงการใชอทธพลขมขหวคะแนนและการสรางระบบอปถมภกบหวคะแนน ผมสทธเลอกตงชวงป พ.ศ.2531 ถง พ.ศ.2535 เปนชวงการเมองสองสภาพโดยนกการเมองถนสวนหนงมพฤตกรรมทางการเมองเชงอดมการณในขณะทอกกลมหนงเปนแบบธนกจการเมอง (Political Finance) การเลอกตงหลงจากป พ.ศ.2538 เปนตนมา นกการเมองถนกลมคณภาพยดอดมการณประชาธปไตย พายแพการเลอกตง กลมทมความเขมแขงทางการเมองมอย 3 ตระกล คอ ตระกลแสงเจรญรตน ตระกลเรงสมบรณสข และตระกลทมสวรรณ โดยทกตระกลมอาชพธรกจรบเหมากอสรางและการสมปทานแรธาต แต ไดจดแบงขอบเขตพนททางการเมองอยางประนประนอม องประโยชนทางธรกจและจดสรรอ านาจทางการเมองอยางลงตว ท าใหยงคงมบทบาท มอทธพลทางการเมองอยางตอเนองจนถง พ.ศ.2548 ท าใหไมเกดสภาพการแขงขนในตลาดการเมองอยางแทจรง

รปแบบวธการหาเสยงในการเลอกตงของนกการเมองในจงหวดนครราชสมา วธการหาเสยงของผสมคร ส.ส.จะใชวธการทตวผสมคร ส.ส. เขาไปหาเสยงดวยตนเองในชมชน โดยไปจดแสดงมหรสพ แลวขนปราศรยหาเสยง มการตดใบปลวหาเสยง บางครงใชวธหาเสยงแบบเคาะประตบาน และเรมมการแจกสงของอปโภค บรโภค ใหชาวบาน มการแจกเงนควบคกบสงของ มการจดตงหวคะแนน โดยจดตงถงระดบชมชน มการน าการจดการเครอขายแบบธรกจขายตรงมาใชกบเครอขายหวคะแนน นโยบายของพรรคเปนสวนส าคญทจะตดสนไดวาผสมครรายใดจะไดรบการเลอกตงเปน ส.ส. สอดคลองกบงานวจยของสเชาว มหนองหวาและกตรตน สหบณฑ (2549) ผลการศกษาพบวา รปแบบและวธการหาเสยงของนกการเมองทไดรบการเลอกตงในสมยแรกทมการเลอกตงกบในปจจบนแตกตางกน กลาวคอ ในสมยแรกจากการเลอกตงของจงหวดอบลราชธานทมนกการเมองไดรบเลอกตง เชน นายทองอนทร ภรพฒน นายเลยง ไชยกาล นายฟอง สทธธรรม การหาเสยงใชรปแบบของการออกปราศรยตามทองถนตางๆ ในเขตเลอกตง และการใชกลมเครอญาต เพอนสนทชวยในการหาเสยงแตรปแบบและวธการหาเสยงนกการเมองในจงหวดอบลราชธานในยคปจจบนเปลยนไปจากเดม เปนการใชการจดตงระบบหวคะแนนจดไดวาเปนปจจยชขาดส าคญทจะท าใหผสมครไดรบชยชนะในการเลอกตง นอกจากน ผสมครยงจะตองมความสามารถและเอาใจใสตอการใหบรการประชาชนในเขตเลอกตง ซงรปแบบและวธการหาเสยงดงกลาวส าคญมาก อยางไรกตาม ปจจยเกยวกบคณสมบตของผสมครทเปนคนมความรความสามารถ คบงาย พงพาได กเปนปจจยทส าคญประกอบกน เอกสารอางอง



โกวท วงศสรวฒน. (2553). การเมองการปกครองไทย : หลายมต. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โครงการรฐศาสตรศกษา ภาควชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร.

ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร พ.ศ.2544. ราชกจจานเบกษา. เลมท 118 ตอนพเศษ 42 ง วนท 11 พฤษภาคม 2544

จมพล หนมพานช. (2548). พฒนาการทางการเมองไทย : อ ามาตยาธปไตย ธนาธปไตย หรอประชาธปไตย. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เชาวนะ ไตรมาศ. (2540). พรรคการเมอง : ภมหลงทางโครงสราง-หนาท และพฒนาการทางสถาบน. กรงเทพฯ: สถาบนนโยบายศกษา.

เชาวนะ ไตรมาศ. (2550). ขอมลพนฐาน 75 ป ประชาธปไตยไทย 2475 – 2550. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: สขมและบตร.

ดารารตน เมตตารกานนท. (2546). การเมองสองฝงโขง. กรงเทพฯ: มตชน. กา ทวากร แกวมณ (2555). บทความ: ววฒนาการวงจรอบาทวทางการเมองไทย : จาก 2475 ถง

การเมองหลงระบอบทกษณ . (สบคนขอมลจาก http://www.oknation.net/blog/ dhiwakorn/2012/06/06/entry-1).

นรนดร กลฑานนท. (2549). นกการเมองถนจงหวดบรรมย. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา. ประเสรฐ ปทมะสคนธ. (2517). รฐสภาไทยในรอบสสบสองป (2475 – 2517). กรงเทพฯ: ช.ชมนม

ชาง. พรชย เทพปญญา. (2552). นกการเมองถนจงหวดชลบร. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา. พชญ สมพอง. (2551). นกการเมองถนจงหวดยโสธร. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา. พรรณพร สนสวสด. (2548). ประวตการเลอกตงสมาชกรฐสภาไทย. กรงเทพฯ: ส านกงานเลขาธการ

สภาผแทนราษฎร. พรชย เทพปญญา. (2548). บทความ:ประชาธปไตยไทยจากมมมองทฤษฎชนชนน า. ปท 3. ฉบบท 2.

กรงเทพฯ: วารสารสถาบนพระปกเกลา. ลขต ธรเวคน. (2527). ทฤษฎพฒนาการเมอง. กรงเทพฯ: ศนยวจยคณะรฐศาสตรมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร. สวจน ลปตพลลภ. (2546). ชวตและความคด สวจน ลปตพลลภ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มตชน. เสถยร จนทมาธร. (2541). ชาตชาย ชณหะวณ ทหารนกประชาธปไตย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

มตชน. สธาชย ยมประเสรฐ. (2536). 60 ป ประชาธปไตยไทย. กรงเทพฯ: ครเอทฟ พบลชชง. ส านกงานเลขาธการรฐสภา. (2530). ระบบงานรฐสภาไทย. กรงเทพมหานคร: กองการพมพ. อโณทย วฒนาพร . (2549). นกรฐศาสตรกบสงคมการเมองไทย : ภารกจอนไมจบสน . (เอกสาร

ประกอบการประชมวชาการรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรแหงชาตครงท 7

http://www.oknation.net/blog/%20dhiwakorn

http://www.oknation.net/blog/%20dhiwakorn

http://www.oknation.net/blog/dhiwakorn/2012/06/06/entry-1



Easton, David. (1 9 6 2 ). Introduction: The Current Meaning of Behavioralism in Political Science. in James S. Charlesworth (ed.). The Limits of Behavioralism in Political Science. Philadelphia: The American Academy of Political and Social Science.

Kingsbury, Damien. (2007). Political Development. New York: Routledge. Freedman, Michael. ( 2 0 0 5 ) . What Makes a Political Concept Political?. (paper

prepared for delivery at the 2005 Annual Meeting of the American Political Science Association.

Pye, Lucian W. (1966). Aspects of Political Development, little brown and Company. Tansey, Stephen D. (2004). Politics: the basic.(3rd Edition) London: Routledge. Huntington, Samuel P. (1969). Political Order in Changing Societies. (Second edition)

Connecticut: Yale University Press.



การบรหารงานเพอการแกไขปญหาการรองทกขของประชาชน ในเขตเทศบาลนครพษณโลก

Management of Public Grievances by the Pitsanuloke Municipal Office.

สนนท ลออไร1

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาสภาพปญหา อปสรรคและสาเหตของการรองเรยนในการ

ด าเนนงาน ของศนนยรเเรองราวรองทกข เพอเสนอแนวทางการแกไขและการดการปญหาการรองทกขของเทศเาลนครพษณโลก งหวดพษณโลก เกเรวเรวมขอมนลากประชาชนทไดมารองทกข านวน 200 คน และากเคลากร,เาหนาททรเเรองรองทกข านวน 40 คน ผลการศกษาพเปญหาและแนวทางแกไข 4 ดาน คอ 1) ปญหาการด าเนนงานและปญหาดานเคลากรพเวามการขาดแคลนเคลากร แนวทางแกไขคอ ดหาเคลากรมาเพมในการรเเรองรองทกข ดฝกอเรม และหนวยงานควรสรางแรงนงใใหผนปฏเตงาน สนใทะปฏเตหนาท 2) ปญหาการด าเนนงานและปญหาดานเงน เนองากงเประมาณม ากด าเปนตองใชงเประมาณรายายประ าปไปกอน เมองเประมาณไมมท าใหการแกไขปญหาลาชา และอกสวนหนงคอเาหนาทขาดความรน ความเขาใในระเเยเการเงนการคลง แนวทางแกไขคอ ตองลดรายายอน แลวน างเมาเพมสรางโครงสรางพนฐานกอน ตองเรงรดการดเกเภาษ ฝกอเรมเาหนาทใหมความรน ความช านาญในการดการการเงน การคลง 3) ปญหาการด าเนนงานและปญหาดานวสดครภณฑ พเวา อปกรณเครองมอเครองใชไมเพยงพอในการปฏเตงาน ตองเกลยใชครภณฑเดมทมอยนากงานประ ามาปฏเตงาน แนวทางแกไขคอ พฒนาสถานทท างานและดใหมการฝกอเรมการใชครภณฑ เพอการดนแลเ ารงรกษาใหมอายการใชงานนาน 4) ปญหาการด าเนนการและปญหาดานการเรหารดการพเวา การด าเนนงานของหนวยงานไมมการดล าดเกอนหลง ขาดการประสานงานและขาดความรวมมอในการแกไขปญหา แนวทางแกไขคอ ก าหนดหนวยงาน เคลากร ขนตอนการด าเนนงานทชดเน สรางการท างานแเเมสวนรวม เนนการท างานเชงรก สงเาหนาทออกส ารวพนท เพอวางแผนและเตรยมการแกไขปญหา และท าการซอมแซมกอนทประชาชนะไปรองเรยน นอกากนนเาหนาทะตองตดตอผนน าหรอเาของเรองกอนเขาด าเนนงาน และอกประการหนงเาหนาทตองออกไปรเฟงปญหาความเดอดรอนของประชาชนในพนท เพอการแกไขปญหาใหกเประชาชนไดรวดเรวและทนตอเหตการณ

Abstract

1 เาพนกงานธรการ 6ว; ส านกงานปลดเทศเาล เทศเาลนครพษณโลก



This objective of this research was to study the problems, challenges and causes of public grievances issued through the Center for Grievances, and to propose guidelines for improved management of grievances by the Phitsanulok Municipal Office. Data were collected from 200 persons who had filed grievances to the Center, staff of the Municipality, and 40 officers of the Center for Grievances. The results are as follows: (1) There is a shortage of Center staff. To address this, more personnel should be assigned to the Center, staff training should be increase, and staff motivation should be improved. (2) Budget and accounting. There is a shortage of budget and this delays the response to grievances. Staff lack knowledge of the financial rules and procedures. To address this, the Municipality should reduce other expenses in order to free up more funds for the Center. Staff needs more training in finance and accounting. (3) There is a shortage of equipment and supplies. To address this, there needs to be improvements to the Center facilities and training in the use of equipment and supplies to extend the life of equipment and supplies. (4) The Center does not prioritize grievances so that the most important and urgent are attended to first. There is a lack of coordination in addressing grievances. To address this, the Municipality should give directives to those units and staff who should be involved in resolving grievances so that they collaborate more closely, are more active in managing the response to grievances, surveying the local administrative area to identify areas of potential grievance, and resolving these before complaints are filed. There should be more attention paid to local complaints before they become formal grievances.

ค าส าคญ: การเรหารงานเพอการแกไขปญหาการรองทกข Key Words: Management of Public Grievances ความเปนมาและความส าคญของปญหา

รฐเาลทกประเทศเรหารราชการแผนดน เพอตองการใหเรรลผลลพธสดทายทตรงกน คอการใหประเทศมความเรญรงเรองทางเศรษฐก และประชาชนในประเทศมคณภาพชวตทด วธการทะท าใหเรรลผลลพธสดทายดงกลาว คอการคดคนระเเการเรหารการปกครองทด และมความเหมาะสมกเสภาพแวดลอมทางการเรหารซงมความแตกตางกนในแตละประเทศ ในอดตทผานมารนปแเเการปกครองในระยะแรกๆ ของทกประเทศะมลกษณะรวมศนนยอ านาไวทศนนยกลางของประเทศ ตอมาสภาพแวดลอมของการเรหารการปกครองประเทศเปลยนแปลงไป ากสาเหต านวนประชากรทเพมขน ความตองการของประชาชนตองการรเเรการากรฐเพมมากขน และสลเซเซอนมากยงขน ท า



ใหระเเการปกครองแเเรวมศนนยอ านา าตองขยายตวเพอเพมขดความสามารถในการตอเสนองความตองการ การท างานทไมอสระ ไมอาแกไขปญหาความตองการของประชาชนไดทนตอเวลา งท าใหมการคนหาวธการเพอแกไขปญหาทเกดขน เรมตนากการคดคนระเเการเรหารประเทศขนใหม โดยอาศยแนวคดทวา “การเรหารทองถนทมความตองการแตกตางกน ถาประสงคทะใหเรรลตองให ผนทเขาใในปญหาและความตองการของทองถน ไดดทสดเปนผนแกไขปญหา ซงากแนวคดดงกลาว ผนทเขาใทองถนไดดทสด กคอ “ประชาชนในทองถนนนเอง” โดยมสมมตฐานเเองตนวา คนในพนท รนปญหาทแทรงมความสามารถเพยงพอทะแกไขปญหาของทองถนได ดงนน รฐเาลกลางงมการมอเอ านาเางสวนใหแกทองถน เพอใหทองถนมอ านาในการเรหารดการในกการทสนองตอความตองการของแตละทองถน การมอเอ านาดงกลาวเรยกกนวา “การกระายอ านาทางการปกครอง” (ชาญยทธ เกออรณ, 2541: 1)

แผนกระายอ านาใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.2543 เปนแนวทางและดเรมตนของพฒนาการของการกระายอ านาใหแกทองถนอยางแทรง โดยใชหลกอสระหลกการเรหารราชการแผนดนและการเรหารราชการสวนทองถน หลกประสทธภาพ ท าใหทองถนมภาระหนาทเพมขน โดยรฐดสรรเงนอดหนนให พรอมกเการกระายอ านา เพอใหสอดคลองกเการด าเนนการตามอ านาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนแตละประเภท อยางเหมาะสม (โกวทย พวงงาม, 2552: 125) การปฏรนประเเราชการหรอทเรยกวาการปฏรนประเเของไทย โดยพระราชเญญตระเเยเเรหารราชการแผนดน พ.ศ.2545 ก าหนดใหใชวธการเรหารกการเานเมองทด โดยใหตราพระราชกฤษฎกาวาดวยวธการเรหารกการเานเมองทด พ.ศ.2546 ทสะทอนใหเหนการเรหารราชการแเเเชงรก ไดแก การเรหารราชการเพอใหเกดประโยชนสขของประชาชน, การเรหารราชการเพอใหเกดผลสมฤทธตอภารกของรฐ, การเรหาราชการอยางมประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกของรฐ การลดขนตอนการปฏเตงาน การปรเปรงภารกของสวนราชการ, การอ านวยความสะดวกและการตอเสนองความตองการของประชาชนการประเมนผลการปฏเตราชการ

เทศเาลนครพษณโลก ไดรวมกเภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนในการก าหนดวสยทศนของเทศเาล คอ “พษณโลกเปนเมองนาอยนนาอาศย เปนเมองแหงทรพยสนทางปญญา ประชาชนมวถชวตทดทามกลางสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทสมดล มตวญญาณวฒนธรรมไทยและคานยมตามแเเปรชญาเศรษฐกพอเพยง มการขยายตวของชมชนเมองทมความสมดลกเสงแวดลอมทางธรรมชาต มการดระเเสาธารณนปโภค สาธารณนปการ ระเเการรารและระเเขนสงมวลชนตามรนปแเเการดวางผงเมองทด มพนทสเขยวทปราศากมลภาวะ มความปลอดภยในชวตและทรพยสน ประชาชนมรายไดเพยงพอแกการครองชพ เปนเมองแหงการทองเทยวเชงอนรกษ รวมทงศนนยกลางทางดานการเกษตรและอตสาหกรรมทเปนมตรกเสงแวดลอม”

ยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครพษณโลก ประกอบดวย 6 ยทธศาสตร



ยทธศาสตรท 1 เรงขยายระเเการดการขยะและน าเสยใหครอเคลมทกพนทในเขตเทศเาล ยทธศาสตรท 2 เรงยกระดเการใหเรการสาธารณะดานสาธารณนปโภคสาธารณนปการ ระเเ

หลกประกนสขภาพโดยเนนการเรการเชงรก ยทธศาสตรท 3 เรงขยายแหลงการเรยนรนใหเปนศนนยกลางทางการศกษา เพอยกระดเ

คณภาพการศกษาใหไดมาตรฐานและปลนกตส านกดานคณธรรม รยธรรม พรอมทงพฒนาองคความรนและตอยอดภนมปญญาทองถน เพอน าไปสนการสรางนวตกรรมใหม

ยทธศาสตรท 4 เรงสเสานสงเสรมและอนรกษสถาเนศาสนา ศลปวฒนธรรมารตประเพณและภนมปญญาทองถน เพอใหเกดสงคมภนมปญญาแหงการเรยนรนตามเอกลกษณความเปนไทย

ยทธศาสตรท 5 เรงขยายการพฒนาทนทางสงคม การเฝาระวงและปองกนผลกระทเทะเกดขนในชมชนอยางมประสทธภาพ ขยายสงคมการเรยนรนตลอดชวต

ยทธศาสตรท 6 เรงรดพฒนาระเเเรหารดการทมคณภาพตามหลกธรรมาภเาล มการด าเนนงานภายใตนโยเายทมงเนนใหเกดการมสวนรวม มความโปรงใสและรเผดชอเตอสาธารณะ

การทะด าเนนการใดๆ ภายใตยทธศาสตรใหครเทกดาน และมกระกเงา สะทอนใหทราเถงกกรรมตางๆ วาเรรลวตถประสงคเพยงใด เทศเาลนครพษณโลก ไดมการเรหารราชการแเเเชงรก คอ ไดคดในเชงรก การคดในแงเวกมแนวคดในการเรหารแเเเชงรก การเรหารงานราชการท มงตอเสนองความตองการของประชาชน เปนการปองกนความเสยงทะเกดขน และถาเปนการพฒนาระเเเรหารดการทมคณภาพตามหลกธรรมาภเาล ะเปนยทธศาสตรการพฒนาท 6 ซงประกอเดวยแผนงานหลก 4 แผนงาน คอ แผนงานพฒนาการเรหารดการทมคณภาพตามหลกธรรมาภเาล แผนงานพฒนารนปแเเการด าเนนงานทมงเนนการมสวนรวมดวยความโปรงใสและรเผดชอเตอสาธารณะ แผนงานพฒนาเคลากรและระเเเทคโนโลยสารสนเทศใหมความทนสมยและสอดคลองกเการด าเนนงาน แผนงานพฒนาระเเการปฏเตงาน ใชแนวคดการเรหารแเเเชงรก เพอมงตอเสนองความตองการของประชาชนและเปนการเพมประสทธภาพในการเรหารหลายๆ โครงการ เชน โครงการเทศเาลพเประชาชน การเรการประชาชนในลกษณะone stop service โครงการเทศเาลยม ตงศนนยเรการรวม ศนนยรเเรองราวรองทกข ดท าการมสวนรวมของประชาชนในลกษณะกระเวนการประชาคม เชนเสนอโครงการพฒนาในแผนชมชน การใชHOTLINE สายดวนซงผลทไดรเคอการท างานสามารถตอเสนองกเปญหาตางๆ ทเกดขนไดทนทวงท อยางมสมฤทธผลโดยครองใหรอรกษาความเชอมนของประชาชนทมตอหนวยงานไดอยางตอเนองและยาวนาน (แผนพฒนาเทศเาลนครพษณโลก 3 ป 2554-2556 )

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาสภาพปญหา อปสรรคและสาเหตของการรองเรยน ในการด าเนนงาน ตลอดนผลการด าเนนงานของศนนยรเเรองราวรองทกข ของเทศเาลนครพษณโลก งหวดพษณโลก และเพอเสนอแนวทางการแกไขและการดการปญหาการรองทกขของเทศเาลนครพษณโลก งหวดพษณโลกใหมประสทธภาพยงขน



วธด าเนนการศกษา

ในการศกษาครงน ศกษาปญหาการรองทกขของประชาชนในเขตเทศเาลนครพษณโลก โดยเกเขอมนลากแเเสอเถามกเประชาชนทได รองทกข านวน 200 คน และสมภาษณเชงลกเคลากร เาหนาททรเเรองรองทกขของเทศเาล ประกอเดวยเาหนาทประ าศนนยอ านวยการรเเรองราวรองทกข านวน 7 คน เาหนาทหองไอซท านวน 5 คน เคลากรทไดรเแตงตงเปนกรรมการฝายสนเสนนการปฏเตงานแกศนนยรเเรองราวรองทกข านวน 14 คน และเาหนาททรเเรองรองทกขทอยนในส านก/กองตางๆ แหงละ 2 คน รวมทงสน 40 คน

ผลการศกษา

การยนเรองราวรองทกขของเทศบาลนครพษณโลก ขนตอนการรเแงปญหาการรองทกขมดงน เาหนาทะพารณาค ารอง เพอใหทราเสาระส าคญ ดงน 1. ชอ นามสกล ทอยนและหมายเลขโทรศพทเพอการตดตอกลเ 2. ปญหาการรองทกข เรองอะไร สาเหตเกดากอะไร และอยนในความรเผดชอเของสวน

ราชการใด 3. แผนทแสดงสถานททเกดปญหา พอสงเขป

3.1. เมอเาหนาทลงทะเเยนรเเรองแลว ะเสนอคณะผนเรหารพารณาสงการ และศนนยะสงเรองตอไปยงหนวยงานทรเผดชอเ 1 ฉเเ และผนเรหารระดเสนง 1 ฉเเ (เพอรเทราเและตดตาม)

3.2. สวนราชการทรเผดชอเ ะรเตรวสอเปญหา และด าเนนการแกไขปญหาโดยดวน กรณปญหาเรองงายใหถอปฏเตในทนทภายใน 24 ชวโมงกรณปญหาเรองการปฏเตและตองประสานงานภายใน 1-3 วน

3.3. กรณปญหาทางเทคนคทตองใชงเประมาณ ใหรายงานเหตผลความ าเปนและประมาณ-การ เพอเสนอผนเรหาร ในการดท าแผนและตงงเประมาณ

3.4. ส าเนาเรองใหผนอ านวยการส านก/กอง เพอทราเและตดตามผลการแกไขปญหาเพอรายงาน

3.5. ตรวสอเการแกไขปญหาทเกยวของ โดยใหมการถายภาพทงกอนและหลงด าเนนการในปญหาทส าคญและซเซอน เพอชแงและเผยแพรผลการปฏเตงาน

3.6. เสนอผลการแกไขปญหาทผนรเผดชอเของสวนงานไดรายงานการปฏเตเพอใหผนอ านวยการส านก/กอง พารณาในการตอเปญหาการรองทกขโดยดวน และพมพลงโปรแกรม การรายงานผลการปฏเตงาน



3.7. แตงตงผนควเคมหรอหวหนาศนนยรเเรองราวรองทกข เพอตดตามเรงรดเรองรองทกขทคาง ซงอยนในความรเผดชอเของส านก/กอง เพอใหการแกไขปญหานนๆ หมดไป

3.8. และนอกเหนอากทกลาวขางตน แตละส านก/กองตองรเผดชอเดเาหนาท ตดตามรเฟงการออกรายการสด ทางสถานวทย สวท./วทยชมชนรายการทางสถานโทรทศน/เคเเลทวทองถน เพอรเทราเปญหาของประชาชนทรองทกขตอคณะผนเรหาร เพอแกไขปญหารองทกขไดในทนท

ในการด าเนนการมกประสบปญหาอปสรรค ดงน 1) ประชาชนผนรองไมแงรายละเอยด และสถานทเกดปญหาใหชดเน 2) เาหนาทขาดตส านกในการเรการทด 3) สวนราชการทรเผดชอเ ไมตดตามเรองและรายงานผลการปฏเต 4) มการรองทกขซ า เนองากการแกไขปญหาลาชา 5) มปญหาดานงเประมาณ เชน การดซอวสด เปนตน ประเภทของปญหา ปญหาการรองทกขสวนใหญพเวา เปนปญหาดานโครงสรางพนฐานและ

อนๆ เรยงตามล าดงดงน 1) ปญหาถนน 2) ปญหาทอระเายน า 3) ปญหาไฟฟาสาธารณะ 4) ปญหาน าประปา 5) ปญหาขยะมนลฝอย 6) ปญหาการกระท าผดเทศเญญต 7) ปญหาการราร 8) ปญหาทเกยวของกเสวนราชการอนและค าแนะน าการพฒนาเมอง ศนนยรเเรองราวรองทกขะมการตรวสอเและตดตามผลการแกไขปญหาการรองทกข ไปยง

สวนราชการทเกยวของทก 15 วน และในการประชมคณะผนเรหาร หวหนาสวนราชการประ าเดอน เพอรายงานผลการปฏเตงานและตดตามเรองทยงด าเนนการไมแลวเสร

1. สภาพการด าเนนงานและปญหาการบรหารจดการดานบคลากร ขอมนลากแเเสอเถามแสดง สภาพการด าเนนงานและปญหาดานคน สรปไดดงน

1) ปญหาดานเคลากรม านวนนอยไมเพยงพอตอการปฏเตหนาท 2) ปรมาณงานทมากเกนไปกเเคลากรท ากด ท าใหเกดการแกไขปญหางานท

ลาชาเพราะปญหาทรองเรยนสวนใหญเปนปญหาเกยวกเถนน ไฟฟาแสงสวางไมเพยงพอ ขยะเปนงานทมหนวยงานรเผดชอเ เชน ส านกการชาง ส านกการสาธารณสขและสงแวดลอมมเคลากรไมเพยงพอ แตมงานทตองรเผดชอเ ประชาชน านวนมาก ท าใหการแกไขปญหาความเดอดรอนลาชา



3) ปญหาความรเผดชอเของเาหนาทระดเตางๆ ตามกระเวนงานทตองรเผดชอเ

4) ปญหาการตรวสอเงานของเาหนาทลาชาและท าใหการรายงานผลการปฏเตทลาชา

2. สภาพการด าเนนงานและปญหาดานงบประมาณ 1) งเประมาณม ากด สวนมากะถนกก าหนดใหเปนรายายประ า เปนเงนเดอน

คาาง คาตอเแทน คาสาธารณนปโภคในหนวยงาน ท าใหงเพฒนาไมสามารถท าได ประชาชนไมไดรเการเรการดานโครงสรางพนฐาน เชน ไมมงเท าถนน สาธารณประโยชนไมสามารถแกไขปญหาการดการขยะ ไมมงเซอมระเเประปา ฯลฯ

2) หนวยงานทองถนถาไมมการเรงรดดเกเรายไดท าใหเงนขาดมอ ถาหนวยงานรฐเาลไมดสรรเงนอดหนนมาใหกไมสามารถด าเนนกกรรมสาธารณะได

ปเนสภาพปญหาของการด าเนนงานและปญหาดานเงนงเประมาณพเวา ยงมเคลากรทไมมความรนในการเรหารเงนอยางถนกตองและเชยวชาญ การขาดวนยทางการเงนการคลงท าใหการใชายเงนผดพลาด การดเกเรายไดไดนอย ท าใหไมมเงนงเประมาณในการเรหารงาน ขาดสภาพคลอง ท าใหไมสามารถดสรรเงนไปดเรการสาธารณะดานโครงสรางพนฐานใหกเประชาชนได

3. สภาพการด าเนนงานและปญหาดานวสดครภณฑ ขอมนลากการสมภาษณเชงลก แสดงความคดเหนเกยวกเสภาพการด าเนนงานและปญหา

ดานวสดครภณฑดงตอไปน ประชาชนมความตองการใหหนวยงานเทศเาลดนแลรเผดชอเ ดานเรการสาธารณะอยางเชน

ไฟฟาสองสวางไมเพยงพอ เางดช ารด าเปนตองเปลยนใหม สญญาณไฟรารไมท างานตองซอมและอกหลายประการทประชาชนรองขอ แตเทศเาลไมสามารถท าใหไดทนท เนองากตองดหาอปกรณเครองมอมาด าเนนการ แตงเประมาณประ าปไมเพยงพอ”

สภาพการด าเนนงานและปญหาดานวสดครภณฑ สรปไดดงน 1) หนวยงานไมมปายเอกชอศนนยรเเรองรองทกขทชดเนไมมผงขนตอนการ

ด าเนนงานใหประชาชนทราเ 2) เครองมอเครองใชปฏเตงานมไมเพยงพอ 3) เครองมอเครองใชมสภาพทรดโทรม เนองากใชงานมานาน 4) เครองมอเครองใชตองเกลยมาากงานประ า 5) การมงเประมาณไมเพยงพอ ท าใหการดหาวสด ครภณฑไมสามารถท าได

ปเนสภาพปญหาของการด าเนนงานและปญหาดานวสดครภณฑพเวา การมงเประมาณไมเพยงพอท าใหการดสรรงเประมาณเพอดซอวสดครภณฑเปนไปไดยาก การเรการสาธารณะงท าไดไมทวถง



4. สภาพการด าเนนงานและปญหาดานการบรหารจดการ สภาพการด าเนนงานและปญหาดานการเรหารดการสรปไดดงน

1) หนวยงานมการก าหนดหนวยงาน เคลากร แผนการด าเนนงาน ขนตอน โดยดท าเปนค าสงอยนแลวแตปญหาอยนทไมสามารถท าใหเาหนาทเางทานสนใปฏเตงานตามค าสง

2) เาหนาทผนใหเรการไมเตมใใหเรการไมมความพรอม และไมสนใปฎเตหนาท

3) เาหนาทผนรเเรองราวรองทกขไมตดตามงานวาการด าเนนงานแกไขปญหาด าเนนไปถงขนตอนไหน อยางไร

4) เทศเาล ไมไดแงใหผนรองทกข ทราเผลการด าเนนการแกไขปญหาทกครง 5) เมอเาหนาทฝายปฏเตงาน รเเรองากศนนยรองทกข ไมสามารถด าเนนการ

แกไขปญหาใหกเประชาชนผนรองทกข ไดทนทวงท เนองากไมมอ านาเรหารดการ ตองรอค าสง ปเนสภาพ ปญหาของการด าเนนงานและปญหาดานการเรหารดการ พเวา หนวยงาน

ขาดระเเการเรหารดการทมประสทธภาพ ไมมแรงนงใหรอวธ ไมมการประชม ฝกอเรมใหความรนใหกเเาหนาทใหมตส านกในการเรการ

แนวทางการบรหารจดการเพอแกไขปญหาการรองทกขเทศบาลนครพษณโลก สรปไดดงน 1. แนวทางการพฒนาดานบคลากร ผนเรหารตองใหความส าคญในการด าเนนการดานรองทกข ดนแลใหเาหนาทมขวญก าลงใใน

การปฏเตงานสรางแรงนงใ เพอการท างานทมประสทธภาพพฒนาคน เพอเพมขดความสามารถ โดยดฝกอเรม ดานสารสนเทศ และการใหเรการแกเาหนาทและมการศกษาดนงาน ะท าใหผลการปฏเตงานประสเความส าเร การน าขดความสามารถะชวยท าใหการใชงเประมาณในการพฒนาคนตรงตามเปาหมายและคมคาตอการลงทน มการก าหนดหลกเกณฑ กฎระเเยเทชดเน และเขมงวดกวดขนใหเาหนาทมการปฏเตตามอยางเครงครด แงถงผลด ผลเสย ผลงานทเกดขนากการตงใปฏเตหนาท หากไมปฏเตแลวะเกดผลเสยอยางไร

2. แนวทางการพฒนาดานเงน หนวยงานควรดฝกอเรมใหเาหนาท มความรนระเเยเเกยวกเการเเกายเงน การฝากเงน

การเกเรกษาเงนขององคกรปกครองสวนทองถนใหเาหนาทส านกการคลง และเาหนาทการเงนของทกส านก/กองใหไดรเการฝกอเรมและมความเขาใระเเยเเกยวกเเเกายเงนฯ และมวนยทางการเงนการคลง เพอไมมปญหาในการเรหารงเประมาณ

ในการด าเนนกกรรมสาธารณะเางอยางทเปนประโยชนและเปนการแกไขปญหาใหกเประชาชนรงและ าเปนตองท ากตองหาแหลงเงนกนมาด าเนนการ หากหนวยงานมเาหนาทมความรนความช านาญเรองการเเกายเงนะไดวางแผนการใชายเงนใหเกดประโยชนสนงสด



3. แนวทางการพฒนาดานทรพยากรหรอวตถดบ การแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน หนวยงานตองดหาทรพยากรหรอวตถดเ

เครองมอเครองใชใหเพยงพอกเการท างานในกรณการแกไขปญหาถนนช ารด หนวยงานสามารถดซอดหาวสดไปชวยเหลอประชาชนกอนโดยใชงเประมาณรายายประ าปเพอใหการเรการประชาชนมคณภาพและเกดประโยชนสนงสด

4. แนวทางการพฒนาดานการบรหารจดการ เทศเาลมหนาทเ าเดทกข เ ารงสขใหกเประชาชน มหนาทดเรการสาธารณะและถาะ

ใหองคกรประสเผลส าเรควรดใหมโครงการ เทศเาลพเประชาชน เพอรเทราเปญหาเดอดรอนและรเทราเความตองการของประชาชน ะท าใหประชาชนไดรเการเรการทรวดเรวขนเทศเาล ควรมการประชาสมพนธผลงานของเทศเาล ใหประชาชนรเทราเและเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการก าหนดนโยเาย และรวมดท าแผนชมชน

ผนเรหารเทศเาลควรเรหารดการ โดยก าหนดอ านาหนาทใหกเเาหนาทอยางชดเน และใหความส าคญกเการรเเรองรองทกข เนนการท างานเชงรก ใหประชาชนไดรเความพงพอใ เพอให การรองทกข รองเรยนลดนอยลง

ากขอมนลสภาพการด าเนนงานและปญหาการเรหารดการแกไขปญหารองทกข เทศเาลนครพษณโลกไดเกเรวเรวมขอมนลนน ท าใหมองเหนวาปญหาดานเคคลนาะส าคญทสด คนท าใหเกดปญหาตองแกไขปญหาทคนในชมชนกอน รองลงมาะเปนดานการดการ ซงะรวมไปถงเงน และวตถดเทใชในการด าเนนกกรรมสาธารณะ ดงนนแนวทางทะพฒนาเปนรนปธรรม มดงน

1. ดท าโครงการสรางความสมพนธในชมชน ใหคนในชมชนมความรนความเขาใในดานตางๆ สรางสมพนธทดในการมสวนรวมระหวางประชาชนในชมชนกเเทศเาล รเทราเปญหาอปสรรค ความตองการของประชาชน

2. เรหารดการโดยการางเหมาภาคเอกชนมาด าเนนกกรรมสาธารณะแทนเพอลดคาใชายในการเ ารงรกษา ลด านวนลนกาง เปนการแกไขปญหาการขาดแคลนเคลากร

3. ดท าโครงการฝกอเรมและศกษาดนงานใหกเเาหนาทดานสารสนเทศและการใหเรการ 4. การเรหารดการทด ตองดการเรหาร ดานคน เงน วสดอปกรณและการดการ การ

น าเทคโนโลยมาใช เพอแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน เพอใหอตราการรองทกขลดนอยลง การด าเนนการเรรลวตถประสงค เกดประโยชนสนงสดแกทางราชการ

5. ดานการดเกเรายได ควรมการปรเปรงการใหเรการ เชน ดสงเาหนาทออกไปรเช าระภาษนอกสถานท และควรมการประชาสมพนธใหประชาชนทราเอยางตอเนองโดยเฉพาะเดอนทมการรเช าระภาษเพอใหประชาชนทราเลวงหนา ะไดมการเตรยมตว



ขอเสนอแนะ

เทศเาลนครพษณโลกไดระดมความคดากทกฝายหาวธด าเนนการแกไขปญหารองทกขใหรวดเรวและมประสทธภาพมประสทธผลภาย ใตกรอเกฎหมายทก าหนด ากการศกษา ท าใหทราเถงกระเวนการด าเนนงาน และขนตอนในการรเค ารองทกขตลอดนวธการเสนอค ารองถงผนเงคเเญชาตามล าดเ นถงมอผนปฏเตการแกไขปญหา ทราเถงขนตอนการออกไปส ารวขอมนล เพอก าหนดระยะเวลาและแเงหนาทในการท างานตามความเหมาะสม รายงานผลการด าเนนตามค ารองใหแกผนรองเรยนทราเกอนเขาด าเนนการแกไขปญหา และเมอด าเนนการเสร แงผนรองทกขทราเถงการเขาแกไขปญหา แตเนองากประชาชนมปญหาทไมสนสด งควรก าหนดแนวทา งในการปรเปรงกระเวนการในการใหเรการเพอลดอตราการรองทกข หรอเพมประสทธภาพในแกไขปญหา ใหดยงขน ดงน

1. ควรมการศกษาการใหเรการในการแกไขปญหาดานอนๆ ทวทกพนทในชมชนเพอะไดทราเถงความตองการของประชาชนอยางแทรงวาตองการใหศนนย รเเรองรองทกขของเทศเาลนครพษณโลก ท างานแกไขปญหาดานใดมากทสด เพอะไดใชเปนแนวทางปรเปรงการท างานใหมประสทธภาพมากยงขน

2. ควรน าแนวคดการเรหารงานทองถนตามวตถประสงคของการเรหารราชการ คอ เกดประโยชนสขของประชาชน เกดผลสมฤทธตอภารกของรฐมประสทธภาพ และเกดความคมคาในเชงภารกของรฐ ไมมขนตอนการปฏเตงานเกนความ าเปนมการปรเปรงภารกของสวนราชการใหทนตอเหตการณ ประชาชนไดรเการอ านวยความสะดวก และรเการตอเสนองความตองการมงเนนความพงพอใของประชาชนผนรเเรการเปนหลกและมการประเมนผลการปฏเตงานอยางสม าเสมอ และน าหลกธรรมภเาลมาใชในการดโครงสรางการเรหารงาน ของศนนยรเเรองรองทกขของเทศเาลนครพษณโลกเพอปรเปรงวธการปฏเตงานใหมความเปนธรรมเนนความโปรงใส สามารถตรวสอเได

3. ผนเรหารควรวางแผนและดสรรงเประมาณในการแกไขปญหา และควรมการสนเสนนงเประมาณ ดหาเครองมอ อปกรณเครองใชททนสมยและควรดหาใหเพยงพอ ในการแกไขปญหาความเดอดรอนใหเพยงพอ และควรใหมการตรวสอเคณภาพของวสดอปกรณอยนเสมอ ๆ เอกสารอางอง กรมการปกครอง. กฎหมายระเบยบและแนวทางปฏบตเกยวกบการปฏบตงานของเทศบาล. พระนคร โกวทย พวงงาม. (2522). มตใหม การปกครองทองถน. ส านกพมพเสมาธรรม. ชาญยทธ เกออรณ. (2541). รายงานการวจยเรอง การบรหารเพอการพฒนาเทศบาล กรณศกษา

เทศบาลในจงหวดตรง . วรเดช นทศร. (2552) .ปรชญาของการบรหารภาครฐ. หก.สหายเลอกและการพมพ ,



ส านกเรหารสวนทองถน. (2542). กฎหมายและระเบยบเกยวกบการปฏบตงานของเทศบาล.กรงเทพฯ: เพธการพมพ.



การใชเทคโนโลยสารสนเทศในการจดการความรเพอพฒนาทองถน: กรณจงหวดอบลราชธาน

Using of information technology in knowledge management for local development: case of Ubon Ratchathani province.

มณญพงศ ศรวรตน1

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการจดการความรเพอพฒนาทองถนกรณจงหวดอบลราชธาน โดยน าเทคโนโลยสารสนเทศ Blog ทมชอวา WordPress และ Social Media ทมชอวา Facebook มาใชงานและเปรยบเทยบในการจดการความร โดยท WordPress ถกใชพฒนาภายใตชอเวบไซต “www.km54ubon.org” และ Facebook ถกประยกตภายใตชอผใชงานวา “Knowledge Management Ubon Ratchthani” พรอมท งสรางกลม “www.facebook.com/ groups/ubonloveubon” ซงท าการทดลองใชงานตงแต สงหาคม พ.ศ.2555 ถงวนท 30 เมษายน พ.ศ.2557 ผลการใช WordPress กบ Facebook ท าใหเกดการจดเกบความร การกระจายความร การแลกเปลยนความร อนน าไปสการมสวนรวมกอเกดประโยชนตอการจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธาน นอกจากนน ผลการเปรยบเทยบการใช WordPress กบ Facebook ในการจดการความร พบวา WordPress สามารถเขาถงขอมลไดงายกวา Facebook ทงนWordPress และ Facebook สามารถน าเสนอขอคดเหนของผใชงานโดยผานบญชผ ใชงานของ Facebook และทส าคญ ทง WordPress และ Facebook จะไมมคาใชจายใดๆ ในการด าเนนงาน โดยผลการเปรยบเทยบดงกลาวจะเปนทางเลอกในการใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมส าหรบการจดการความรเพอพฒนาทองถนตอไปในอนาคต

Abstract This research had the objective of studying the use of information technology (IT) in knowledge management for local development in Ubon Ratchathani Province. This study accessed data from blog data and social media such as Facebook (FB) to compare knowledge management. The blog data was accessed at www.km54ubon.org and a FB page was created called “Knowledge Management Ubon Ratchthani” with the associated group “www.facebook.com/ groups/ubonloveubon.” This approach was applied during August 2012 through April 30, 2014. These two websites enabled the

1 ผชวยศาสตราจารย; มหาวทยาลยอบลราชธาน



collection of data on knowledge, disseminate awareness, and promote exchange of information to advance participation in development efforts in Ubon Ratchathani Province. In addition, this study found that information access was easier through the blog, but both sites are effective for documenting opinions of users. Importantly, both websites were free to use. This use of IT is an alternative and appropriate option for knowledge management to accelerate local development in the future.

ค าส าคญ: การจดการความรเพอพฒนาทองถน, บลอก, สอสงคม, จงหวดอบลราชธาน Keyword: Knowledge Management for developing the local, Blog, Social Media,

Ubon Ratchathni ความเปนมาและความส าคญของปญหา

เกยวกบ “ความร” พระธรรมสงหบราจารย (จรญ ฐตธมโม)ไดกลาวไววา “ความรเปนสงจ าเปนของมนษย จะเปนความรในทางโลกหรอทางธรรมกตาม ลวนมความส าคญทงสน เพราะความรเปนรากฐานของชวต เหมอนอฐทเปนรากฐานของตก” “จะมการศกษาระดบใดไมส าคญ หรอไมเคยเขาโรงเรยนเลยกไมเปนไร แตขอใหมความรอนเกดจากการขวนขวายดวยตนเองอยางขะมกเขมน จนเชยวชาญในสาขานนๆ เชนนยอมเกดผลพาชวตไปสความเจรญกาวหนา” (หลวงพอจรญ, 2552) โดยท การบรหารราชการหรอการบรหารงานในปจจบน การจดการความร (Knowledge Management) เปนเรองทมความส าคญยงในทกองคกร เพราะเปนการน าความรมาใชพฒนาขดความสามารถขององคกรใหไดมากทสด โดยมกระบวนการในการสรรหาความร เพอถายทอดและแบงปนไปยงบคลากรเปาหมายไดอยางถกตองเหมาะสม ทงน การจดการความรมเปาหมายเพอพฒนางานใหมคณภาพและผลสมฤทธยงขน “พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงบรหารงานโครงการอนเนองจากพระราชด ารรวมทงงานพฒนาดานตางๆ โดยทรงจดการความรไปพรอมกน” (พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช จอมปราชญของแผนดนกบการจดการความร, 2548) เชนเดยวกนเกยวกบเรองของ “ความร” พระราชด ารสสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายชยมงคล ในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา เมอวนเสารท 11 สงหาคม 2550 ความตอนหนงวา “...เมองไทยเดยวนประชาชนมากเหลอเกน 65 ลาน แลวกรอบๆ ตามชายแดนกยงมคนทยากจนมาก จงคดวาตองพยายามหาอาชพใหเขาท า ใหทกคนมงานท า โดยเสรมสรางใหเขามความรความช านาญการท าศลปะหลายอยางทก าลงจะสญหายไปจากประเทศไทย...” (พระราชด ารสสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ, 2550)



นอกจากนน พระราชด ารสสมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ทรงบรรยายในหวขอ “แนวโนมการจดการเรยนการสอนเพอการเรยนรในทศวรรษหนา” ในการสมมนาวชาการ เรอง “เทคโนโลยเพอการเรยนรในทศวรรษหนา” ณ โรงแรม บพ สมหลา จงหวดสงขลา วนท 23 กนยายน 2542 ความตอนหนงวา “แนวโนมความรในทศวรรษหนาจะมหลายอยาง ดงน ประการแรก ความรสากล คอความรทจะสามารถเปรยบเทยบกนไดทงโลก ประการท 2 ความรท เปนมาตรฐานระดบประเทศ ทเราจะก าหนดวาคนไทยควรตองรอะไร ประการท 3 ความรทองถน ท าใหเรารความเปนมาและศกยภาพของทองถนทส าคญคอ จะตองสามารถโยงความรทง 3 ระดบนใหเขากนได” และ “ความรทาง internet ครจงนาจะไปตรวจดกอนวา เรองทจะก าหนดในแผนใหพดในชนเรยนนนจะม websites อะไรบางทจะสงเสรมการสนทนาในชวโมงนน ตองตงขอสงเกตไดวา websites นนเปนอยางไร เพราะในเรองเดยวกนจะมหลาย websites จะมขอเดนขอดอยตางกนออกไป” (สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร, 2542) อกทง จากพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 มาตรา 11 สวนราชการมหนาทพฒนาความรสวนราชการ เพอใหมลกษณะเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ โดยตองรบรขอมลขาวสารและสามารถประมวลผลความรในดานตางๆ เพอน ามาประยกตใชในการปฏบตราชการไดอยางถกตอง รวดเรวและเหมาะสมกบสถานการณ รวมทงตอ งสงเสรมและพฒนาความรความสามารถ สรางวสยทศนและปรบเปลยนทศนคตของขาราชการในสงกดใหเปนบคลากรทมประสทธภาพและมการเรยนรรวมกน ทงน เพอประโยชนในการปฏบตราชการของสวนราชการใหสอดคลองกบการบรหารราชการใหเกดผลสมฤทธตามพระราชกฤษฎ กาน (พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546, 2546)

และทส าคญ จากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 11 ไดระบถงเรองของ “ความร” ในขอ 4.2 การพฒนาประเทศใหอยบนฐานความรและเทคโนโลยททนสมย การวจยพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนแรงขบเคลอนทส าคญส าหรบการพฒนาประเทศ ในการปรบเปลยนการผลตจากการใชทรพยากรธรรมชาต เงนทน และแรงงานทมผลตภาพต า ไปสการใชความรและความช านาญดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงคมเศรษฐกจฐานความรเปนพลงขบเคลอนและภมคมกนประเทศไทยในกระแสโลกาภวตน และ เกยวกบ “การจดการความร” ในขอ 5.3 การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน และสงเสรมบทบาทภาคประชาสงคมและธรกจเอกชนใหเปนพลงรวมในการพฒนาสงคมไทย มงยกระดบศกยภาพและขดความสามารถของชมชนในการพฒนาคณภาพชวตคนในชมชน และการจดการความร ควบคไปกบการสงเสรมบทบาทภาคเอกชนในการด าเนนธรกจทใหผลประโยชนตอบแทนคนสสงคมและเปนมตรกบสงแวดลอม รวมทงกระตนชมชนและภาคประชาสงคมรวมตรวจสอบการด าเนนงานของภาครฐ และสงเสรมให ชมชนสามารถเชอมโยงทศทางการพฒนากบบรบทการเปลยนแปลงในอนภมภาค อาเซยน และโลก (แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 11, 2555)



ทงน ส าหรบการจดการความรในระดบประเทศไดมการด าเนนการและจดตงองคกรสถาบนทเกยวของ เชน สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) เปนหนวยงานในสงกดของส านกงานกองทนสนบสนนการวจย โดยไดรบทนสนบสนนโครงการจาก ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ และสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) ไดสนบสนนใหมการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการจดการความรในลกษณะของ Blog ส าหรบแลกเปลยนเรยนรบนอนเทอรเนตของประเทศไทยภายใตชอ “Gotoknow.org” ท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรความรในดานตางๆ มากมาย (สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.), 2556)

ส าหรบ ระดบนโยบายของรฐบาลเกยวกบเรองการจดการความรนน มตคณะรฐมนตรเมอวนท 21 กนยายน พ.ศ.2553 ไดเหนชอบ “แนวทางการสงเสรมอดมศกษารวมสรางประเทศไทยนาอย” โดยคณะรฐมนตรเหนชอบตามทกระทรวงศกษาเสนอทง 3 ขอ คอ (1) ใหความเหนชอบแนวทางการสงเสรมอดมศกษารวมสรางประเทศไทยนาอย และใหกระทรวงศกษาธการและสถาบนอดมศกษาใชเปนแนวทางหลกรวมกน เพอสรางประเทศไทยใหนาอย (2) ใหส านกงบประมาณพจารณาจดสรรงบประมาณสนบสนนกจกรรมตามแนวทางการสงเสรม อดมศกษารวมสรางประเทศนาอยตามความเหมาะสม และ(3) ใหกระทรวง ทบวง กรม และองคกรอสระตางๆ ทเกยวของรบทราบและใหความรวมมอ สนบสนน สงเสรมการด าเนนการของสถาบนอดมศกษาตามภารกจดงกลาว พรอมทงเหนชอบประเดนยทธศาสตรทส าคญ คอ ยทธศาสตร 3.3 “การจดตงศนยจดการความรเพอพฒนาจงหวดในทกสถาบนอดมศกษา” (มตคณะรฐมนตรเมอวนท 21 กนยายน พ.ศ.2553, 2553) โดยมตคณะรฐมนตรดงกลาวนน มหาวทยาลยอบลราชธาน ในการประชมคณะกรรมการบรหารมหาวทยาลย ครงท 3/2554 ไดรบทราบการลงนามขอตกลงความรวมมอ “โครงการหนงมหาวทยาลยหนงจงหวด” เมอวนท 7 มนาคม 2554 โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมใหสถาบนอดมศกษา ไดมสวนรวมในการศกษาวจยและคนควาหาขอมล องคความร ทมความจ าเปนพนฐานของชมชน โดยในขนตอนแรก คอ การเตรยมการจดตงศนยบรการความรเพอพฒนาจงหวด โดยใหสถาบนอดมศกษาผประสานหลกทกจงหวด เพอเปนคลงขอมลกลาง การวจยและพฒนายทธศาสตรและน าไปสกลยทธการขบเคลอนแผนปฏบตการรวมกนของหนวยงานตางๆ ทกภาคสวน โดยมผแทนหนวยงานภาครฐ และเอกชนรวมกนเปนคณะกรรมการบรหาร และมผวาราชการจงหวดเปนประธานกรรมการบรหาร (การประชมคณะกรรมการบรหารมหาวทยาลย, 2554) ซงจะเหนวาในปจจบนยงไมมหนวยงานในจงหวดอบลราชธานท าหนาทรบผดชอบเกยวกบการจดการความรเพอพฒนาจงหวดเทาทควร ทงน จากการประชมคณะท างานโครงการ “อบลศกษา” วนจนทรท 18 มถนายน 2555 ไดมอบหมายให ผศ.ดร.มนญ ศรวรตน เปนพฒนาระบบสารสนเทศและเวบไซตเกยวกบอบลศกษา จงเปนทมาของการจดการความรเพอจะพฒนาจงหวดอบลราชธานโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ (โครงการอบลศกษา, 2555) ดงนน จะเหนวาเรอง “ความร” และ “การจดการความร” มความส าคญอยางยงในการพฒนาจงหวด โดยเฉพาะอยางยงจงหวดอบลราชธาน ทมค าขวญเกยวกบเมองนกปราชญทจะตองน าความรของจงหวดมาจดการเพอ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B9%87%E0%B8%95



กอใหเกดประโยชนตอนกเรยน นกศกษาและประชาชน ทงนเรอง “อบลศกษา” เปนความรทเกยวของกบจงหวดอบลราชธานในดานตางๆ ทควรถกน ามาจดการความรดวยเทคโนโลยสารสนเทศ โดยการน าเทคโนโลยสารสนเทศเขาประยกตใชกบการจดการความรใหความประสทธภาพมากยงขน ทงน ไดมการน าเรองเทคโนโลยของ Blog ประยกตในการจดการความร (Moria, 2009) และมการเปรยบเทยบการใช Blog และ Facebook ส าหรบการจดการความรในลกษณะสอบถามความคดเหนของผใชงาน (Chan, etc., 2013) ดวยเหตดงกลาวขางตน การน าเทคโนโลยสารเทศมาประยกตใชในการจดการความรเพอพฒนาทองถนส าหรบจงหวดอบลราชธาน ดวยเทคโนโลยของ Blog ทถกพฒนาดวย WordPress และการใช Social Media: Facebook จงจ าเปนอยางยงทถกน ามาใชในการด าเนนงานใหสามารถพฒนาตอยอดเกดประโยชนตอการจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธานตอไป วธการด าเนนงาน

น าเทคโนโลยสารสนเทศประยกตใชกบการจดการความรเพอพฒนาทองถนจงหวดอบลราชธาน จะเหนวาในปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศไดเขามบทบาทส าคญยงในการจดการความร ( (Robert Schmaltz, 2012) และ (Uwe M., 1997)) โดยเฉพาะอยางยงการใชงาน Blog ไดถกประยกตใชกบการจดการความรไดเปนอยางน (Blog: กระแสบนโลกอนเตอรเนท พลกโฉมการจดการความรในองคการ, 2548) ทงน Blog ทมลกษณะเปนแมแบบในลกษณะตางๆ ทใชงานไดโดยไมมคาใชจาย เชน www.blogger.com www.myspace.com www.livejournal.com www.wordpress.com เป น ต น ดงนน การน าเทคโนโลยสารสนเทศประยกตใชกบการจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธาน ผเขยนไดท าการเปรยบเทยบการใชงานระหวาง WordPress กบ Facebook ในการจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธาน ในประเดนตางๆ 6 ประเดน ดงน (1) การเขาถงขอมลในการจดการความร (2) การสบคนขอมลความรในระบบโดยใช Search Engine (3) การตรวจสอบจ านวนผเขาชมขอมลความร (4) การเสนอน าขอคดเหนของผใชงานอนๆ เพอการแลกเปลยนความคดเหนในการจดการความร (5) การน าเสนอหวเรอง (หวขอ) ขอมลความรใหม และ (6) คาใชจายในการด าเนนงาน ทงน ไดด าเนนการใน 2 ลกษณะ คอ (1) พฒนาการเวบไซตระบบจดการความรเกยวกบ “อบลศกษา” โดยใช Blog ทมชอวา WordPress และ (2) การใช Social Media : Facebook ในการชวยจดการความรของจงหวดอบลราชธาน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. การพฒนาเวบไซตระบบการจดการความรเกยวกบ “อบลศกษา” ดวย WordPress สบเนองจากทประชมคณะท างานโครงการอบลศกษา วนจนทรท 18 มถนายน 2555 ไดมอบหมายให ผศ.ดร.มนญ ศรวรตน เปนพฒนาระบบสารสนเทศและเวบไซต ดงนน เพอเปนการสะดวกตอการพฒนาระบบสารสนเทศอบลศกษาอนจะน าไปสการจดการความรในสวนทเกยวของกบ “อบลศกษา” ผเขยนในฐานะทรบผดชอบงานดงกลาว จงไดน า WordPress เนองจาก WordPress เปน open source web software ทสามารถตดตงบนเวบ server ขององคกรเพอสรางเวบไซต, blog หรอ

http://www.blogger.com/

http://www.myspace.com/

http://www.livejournal.com/

http://www.wordpress.com/



community โดยมระบบจดการบทความ หรอ Content Management System (CMS) ท าใหงายตอการใชงาน (WordPress คออะไร, 2012) มาชวยในการจดการความร “อบลศกษา” ทงน เมอด าเนนการเสรจสนไดน าสงผลงานใหกบผวาราชการจงหวดอบลราชธาน ตามหนงสอท ศธ 0529/3514 มหาวทยาลยอบลราชธาน เรอง ขอสงระบบสารสนเทศทสนบสนนโครงการอบลศกษา ถงผวาราชการจงหวดอบลราชธาน ลงวนท 24 สงหาคม พ.ศ.2555 (ขอสงระบบสารสนเทศทสนบสนนโครงการอบลศกษา, 2555) โดยการพฒนาระบบดงกลาวมรายละเอยดในเวบไซต www.km4ubon.org ดงภาพท 1, 2 , 3 และ 4 ตามล าดบ

ภาพท 1 แสดงหนาแรกการเขาสระบบของ www.km4ubon.org



ภาพท 2 แสดงเมอเขาสระบบของ www.km4ubon.org เมอเขาสระบบเรยบรอย เพอจดการความรเกยวกบ “อบลศกษา”

ภาพท 3 แสดงขอมลของระบบ www.km4ubon.org การจดการความรเพอจงหวดอบลราชธาน



ภาพท 4 แสดงระบบ www.km4ubon.org ทสามารถเชอมตอกบ Social Media :Facebook

2. การใช Social Media : Facebook มาชวยในการจดการความรเพอพฒนาทองถนจงหวดอบลราชธาน โดยในปจจบนมการใช Social Media กนอยางมากมายผานอปกรณ Smart Devices หลายๆ ประเภท ซงผเขยนไดเคยน าเสนอ “การประยกตใชเครอขายสงคมคอมพวเตอรเพอการเรยนการสอน กรณศกษา มหาวทยาลยอบลราชธาน” (มนญ ศรวรตน, 2553) อนเปนการใชประโยชนของ Social Media ตอการเรยนการสอน กลาวส าหรบกรณการประยกตใช Social Media กรณ Facebook การจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธาน นน ผเขยนไดใช Facebook เปนสอกลางในการแลกเปล ยนขอมลท ส าคญของจ งหวดอบลราชธาน ผ านใตบญ ชผ ใช งานวา “Knowledge Management Ubon Ratchthani” โดยเรมใชงานเมอวนท 25 มถนายน 2555 (มเพอนสมาชกจ านวน 877) ดงภาพท 5, 6, และ 7 ตามล าดบ เปนน าเสนอขอมลเพอให เพอนสมาชกชาวอบลราชธานไดรบทราบขอมลทส าคญอนเปนประโยชนตอการพฒนาจงหวดอบลราชธานตอไป



ภาพท 5 แสดงระบบ Social Media :Facebook Knowledge Management UbonRatchathni

(KM4UBON)

ภาพท 6 แสดงระบบ Social Media :Facebook สมาชก ของ KM4UBON



ภาพท 7 แสดงระบบ Social Media :Facebook KM4UBON รปภาพทส าคญเกยวกบเมองอบล

นอกจากนน การสรางกลมใน Facebook ยงเปนสวนหนงทส าคญในการจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธานเชนกน เกดการแลกเปลยนขอมลขาวสารสารสนเทศทส าคญในการทน าเกดประโยชนตอการพฒนาจงหวดอบลราชธาน โดยกลมทวามชอ คอ “สภาเครอขายชาวอบลตมลกตมหลานฮกบานแปลงเมอง” เมอวนท 17 มถนายน 2555 โดยเมอวนท 25 เมษายน 2557 สมาชกในกลม 5,296 คน ดงรปภาพท 8 และ 9 ตามล าดบ



ภาพท 8 แสดง Facebook กลม“สภาเครอขายชาวอบลตมลกตมหลานฮกบานแปลงเมอง”

www.facebook.com/groups/ubonloveubon/

ภาพท 9 แสดง Facebook จ านวนสมาชก “สภาเครอขายชาวอบลตมลกตมหลานฮกบานแปลงเมอง”



บทสรป การน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการจดการความรเพอพฒนาทองถนกรณจงหวดอบลราชธาน

ถอวาเปนภารกจอยางหนงทสามารถชวยเหลอสงคมทองถน อนท าใหเกดการรวบรวมความร กระจายความร แลกเปลยนความรดานตางๆ ของจงหวดอบลราชธาน ทงน จากการเปรยบเทยบการใชงานระหวาง WordPress กบ Facebook สามารถสรปได 6 ประเดน ดงตอไปน (1) การเขาถงขอมลในการจดการความร WordPress สามารถเขาถงขอมลไดงายกวา Facebook (2) การสบคนขอมลความรในระบบโดยใช Search Engine WordPress สามารถสบคนขอมลไดสะดวกกวา เนองจาก Facebook สามารถสบคนขอมลความรไดเฉพาะกรณทเปนกลม (3) การตรวจสอบจ านวนผเขาชมขอมลความร (หวเรอง หวขอ) WordPress สามารถทราบเฉพาะจ านวนผเขาชมขอมลในหวเรอง (หวขอ) และสามารถจดเรยงล าดบหวเรองหรอหวขอทมผเขาชมมากทสด (ล าดบท 1 ถง 10 ได) แตจะไมทราบวาผใดเปนผเขาชม สวน Facebook ทราบเฉพาะผใชทเขาไปกดชนชอบ (Like) เทานน (4) การเสนอน าขอคดเหนของผใชงานอนๆ เพอการแลกเปลยนความคดเหนในการจดการความร ทง WordPress และ Facebook สามารถด าเนนการไดโดยผานบญช Facebook ของ ผใชงาน (5) การน าเสนอหวเรอง (ห วข อ ) ความ ร ใหม WordPress สามารถด า เน น การ เฉพ าะ เจ าขอ งบ ญ ชผ ใ ช งาน ระบ บ www.km4ubon.org สวน Facebook สามารถด าเนนการทงเจาของบญชผใชงานและเพอนทเปนสมาชก ทงกรณภายในกลม โดยเจาของบญชผใชงานและผดแลกลม (Admin) สามารถจดการหวเรอง (หวขอ) ทตองการได และ (6) คาใชจายในการด าเนนงาน WordPress ไมมคาใชจาย อยางไรกตาม จะมคาใชจาย เมอตองการจดท าเปนระบบทมชอ Domain เปนการเฉพาะ เชน .org หรออนๆ เปนคาใชจายรายป สวน Facebook ไมมคาใชจาย โดยสรป การน าเทคโนโลย Blog : WordPress หรอ Social Media : Facebook มาใชกอเกดประโยชนตอการจดการความรเพอพฒนาจงหวดอบลราชธานโดยทไมมคาใชจาย ทงน การน าเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวมาใชในการจดการความรนบไดวาเปนการด าเนนงานทสอดคลองกบมตคณะรฐมนตรเมอวนท 21 กนยายน พ.ศ. 2553 อกทง เปนการด าเนนงานตามทก าหนดไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 11 เกยวกบการจดการความร และสอดรบกบพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 นอกจากนน ทส าคญ คอ เปนการนอมน าท าตามพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ฯ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทไดพระราชทานใหความส าคญเกยวกบเรองของความรและการจดการความรเพอพฒนาทองถน ตามล าดบ และเหนอสงอนใดผเขยนขอกลาวย าวาการจดความรในเรองใดๆ การเชอขอมลเชอถอความรเปนสงส าคญอยางยง “วาเปนขอมลความรทถกตองหรอไมอยางไร” ทงน คงจะตองยดหลก “กาลามสตร หรอ หลกความเชอ 10 ประการ” ในพระพทธองค (กาลามสตรกบการจดการความร, 2557) และสดทาย ผเขยนของฝากบทกลอนตอไปนเพอเปนขอคดเตอนใจส าหรบ “การจดการความร” ดงตอไปน



การจดการ ความร รยงมาก ไมไดยาก หากท า น าความร จดการด มเตม เพมใหร เพอเปนคร รด มจดการ การจดการ ความร ดใหด ใชไอท ทด มประสาน เรองขอมล วจย ใหเชยวชาญ เพอจดการ ความร ดดเอย

มณญพงศ ศรวรตน


องคกรปกครองสวนทองถนในทกระดบควรจะใหความส าคญตอการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชการจดการความรในดานตางๆ ของทองถนโดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลยสารสนเทศเกยวกบ Blog และ Social Media : Facebook ซงไมมคาใชจายใดๆ นอกจากนน หากหนวยงานระดบจงหวดมความรวมมอกบสถาบนอดมศกษาในพนท และเหนความส าคญในการจดการความรเพอพฒนาทองถนอยางจรงจง จะท าใหเกดการจดการความรทมประสทธภาพเกดประโยชนตอนกเรยน นกศกษาและประชาชนทวไป และในทสดจะสามารถท าใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดในการด ารงชวตดานตางๆ อนน ามาซงคณภาพชวตทดยงขนตอไป เอกสารอางอง การประชมคณะกรรมการบรหารมหาวทยาลยอบลราชธาน. (2554). (คนเมอ 10 เมษายน 2557) จาก

http://202.28.50.49/meeting/file/3-2554.pdf. กาลามสตรกบการจดการความร.(2557). (คนเมอ 10 เมษายน 2557) จาก

http://msrivirat.blogspot.com/2014/02/knowledge-management.html. ขอสงระบบสารสนเทศทสนบสนนโครงการอบลศกษา. (2555). (คนเมอ 8 มนาคม 2557) จาก

http://ubumanoon.blogspot.com/2014/03/blog-post_30.html#!/2014/03/blog-post.html. 2557

โครงการอบลศกษา. (2555). (คนเมอ 8 มนาคม 2557) จาก http://www.facebook.com/media/ set/?set=a.441373322554488.103472.429762763715544&type=1.

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 11. (2555). (คนเมอ 12 มนาคม 2557) จาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2554/E/152/1.PDF.

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช จอมปราชญของแผนดนกบการจดการความร. (2548).

http://202.28.50.49/meeting/file/3-2554.pdf

http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2554/E/152/1.PDF



(คนเมอ 2 มนาคม 2557) จากhttp://www.opdc.go.th/english/9rama/details/ 06Ch05.pdf.

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 (2546). (คนเมอ 2 มนาคม 2557) จากhttp://library2.parliament.go.th/library/content_law/30.pdf.

พระราชด ารสสมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ.(2550). (คนเมอ 18 มกราคม 2557) จาก http://guru.sanook.com/4397/พระราชด ารส-สมเดจพระนางเจาฯ-พระบรมราชนนาถ-11-สงหาคม-2550.

มตคณะรฐมนตรเมอวนท 21 กนยายน พ.ศ.2553. (2553). (คนเมอ 18 มกราคม 2557) จาก http://www.nac2.navy.mi.th/act/sect9/h07/210953.pdf.

มนญ ศรวรตน. (2553). การประยกตใชเครอขายสงคมคอมพวเตอรเพอการเรยนการสอน

กรณศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน. วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปท 2 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2553) ,17 (คนเมอ 9 มกราคม 2557) จาก http://wopac.rmuti.ac.th/BibDetail.aspx?bibno=56341

สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม. (2556). (คนเมอ 27 กมภาพนธ 2557) จาก http://kmi.or.th.

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร. (2542). รตนพนจ นทศการศกษา : รวมปาฐกถาดานการศกษา ในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร. กรงเทพมหานคร มลนธสมเดจพระเทพรตนราชสดา ศนยมนษยวทยาสรนธร.

หลวงพอจรญ. (2552). (คนเมอ 11 มกราคม 2557) จาก http://www.jarun.org/th. Blog: กระแสบนโลกอนเตอรเนท พลกโฉมการจดการความรในองคการ. (2548). (คนเมอ 23 มนาคม

2557) จากhttp://wiki.nectec.or.th/gitiwiki/pub/Knowledge/Blog/Blog.doc. CHAN, Randolph Chun Ho, CHU, Samuel Kai Wah, LEE, Celina Wing Yi, CHAN, Bob Kim

To, and LEUNG, Chun Kit. (2013) Knowledge Management using Social Media: A Comparative Study between Blogs and Facebook. Retrieved from http://www.asis.org/asist2013/proceedings/submissions/papers/81paper.pdf.

Moria Levy. (2009) WEB 2.0 implications on knowledge management. Retrieved from http://dator8.info/pdf/WEB2.0/6.pdf.

Robert Schmaltz, Svenja Hagenhoff and Christian Kaspar. Information Technology Support for Knowledge Management in Cooperations. (2012). Retrieved from http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/wbs/conf/olkc/archive/oklc5/papers/l-1_schmaltz.pdf .

http://www.opdc.go.th/english/9rama/details/06Ch05.pdf

http://www.opdc.go.th/english/9rama/details/06Ch05.pdf

http://library2.parliament.go.th/library/content_law/30.pdf

http://guru.sanook.com/4397/พระราชดำรส-สมเดจพระนางเจาฯ-พระบรมราชนนาถ-11-สงหาคม-2550

http://guru.sanook.com/4397/พระราชดำรส-สมเดจพระนางเจาฯ-พระบรมราชนนาถ-11-สงหาคม-2550

http://wopac.rmuti.ac.th/SearchPortal.aspx?word=38867&type=bib=

http://wopac.rmuti.ac.th/SearchPortal.aspx?word=38867&type=bib=

http://wopac.rmuti.ac.th/BibDetail.aspx?bibno=56341

http://www.asis.org/asist2013/proceedings/submissions/papers/81paper.pdf

http://dator8.info/pdf/WEB2.0/6.pdf

http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/wbs/conf/olkc/archive/oklc5/papers/l-1_schmaltz.pdf

http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/wbs/conf/olkc/archive/oklc5/papers/l-1_schmaltz.pdf



Uwe M. Borghoff and Remo Pareschi. (1997). Information Technology for Knowledge Management. Journal of Universal Computer Science 3:8, August 1997

WordPress คออะไร (2012). (คนเมอ 8 กมภาพนธ 2557) จาก http://www.wordpress.in.th/wordpress-article/wordpress-คออะไร.



กลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชน กลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด.

Strategy to Develop Community Enterprises for the Silk Weaving Group of Wailum Village, Moo 3, Thung Khaoluang District, Roi Et Province

วชรกร เนตรถาวร1

บทคดยอ ในบทความน มวตถประสงคเพอน าเสนอกลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชนกลมทอผาไหม บานหวายหลม หม 3 อ าเภอทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด เกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณ ผทเกยวของและมสวนไดเสยในด าเนนงานของกลมบานหวายหลม หม 3 จ านวน 36 คน ผลการศกษาพบวา กลมทอผาบานหวายหลม หม 3 มฐานทรพยากรทหลากหลาย เชน การมสวนรวม ความสามคคของสมาชกในกลม และมภมปญญาชมชน เปนพนทเศรษฐกจของอ าเภอทงเขาหลวง โดยมนโยบายของรฐบาลเอออ านวยใหกลมมโอกาสในการเจรญเตบโต อาท งบประมาณสนบสนน อปกรณ เครองมอในการทอผา การฝกอบรมและสนบสนนวทยากรมาถายทอดความรผานกระบวนการท ากจกรรมในการพฒนากลมอาชพ สงผลใหกลมมศกยภาพมากขน เมอวเคราะหปญหาพบวา ผลตภณฑขาดความหลากหลาย การบรหารจดการขาดเงนทนหมนเวยน กลยทธการพฒนา คอ จดท าแผนธรกจ ซงประกอบดวย แผนการตลาด แผนการผลต แผนการเงน และแผนการด าเนนงาน

Abstract This research had the objective of studying strategies for improving the Silk Weaving Group of Wailum Village, Thung Khaoluang District, Roi-et Province. Data were collected by interviews with key informants and stakeholders in the Silk Weaving Group, for a total of 36 respondents. This study found that the Silk Weaving Group has a diverse resource base. There is good participation and solidarity of the membership. The Group applies traditional wisdom from community members and is contributing to the economic zone of the District. Government policy supports creating opportunities for advancement through local enterprises such as this Group. The government provides budget support, equipment, tools and supplies for silk weaving. There is training and support for resource persons so that they can share their knowledge of the process and successful elements of this local enterprise group. This builds the capacity of the Group members. The only shortcoming is the lack of enough

1 นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน



products to meet demand. Also, the Group does not always turn over the revolving fund resources as efficiently as it could. The Group needs to have a business plan, including plans for marketing, production, financing, and implementation.

ค าส าคญ: กลยทธ, การทอผาไหม, บานหวายหลม Key word: Strategy, Silk Weaving, Ban Wai Luem (Wai Luem Village)

บทน า วสาหกจชมชน เปนแนวทางหนงทจะชวยแกปญหาความยากจนของประชาชนและ เปน

แนวทางทสรางเศรษฐกจ สงคม และชมชนใหมความยงยน อนเปนผลจากการสนบสนนของหนวยงานภาครฐเปนสวนใหญ โดยจะใชกระบวนการมสวนรวมระหวางสมาชกในกลม คนในชมชน เพอเปนการสงเสรมใหชมชนรจกใชทรพยากรทองถน สามารถพงพาตนเองในระยะยาวไดอยา งมนคง (กระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร , กรมสงเสรมการเกษตร , 2548) การเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชน จงเปนประเดนส าคญทจะตองด าเนนการ

กลมทอผาไหมบานหวายหลม หมท 3 อ าเภอทงเขาหลวง จงหวด กอตงขนในป พ.ศ. 2517 ปจจบนมนางสภาพร สองศร เปนประธาน มสมาชกทงหมด 84 คน และมจ านวนคนทอผาทมฝมอ จ านวน 40 คน ทเหลอเปนสมาชกผถอหนกลม การด าเนนงานในอดตทผานมา กลมมความพรอมดานการผลต ดานตวผลตภณฑ ซงไดเคยไดรบรางวลหนงต าบลหนงผลตภณฑระดบ 5 ดาว และไดรบใบรบรองมาตรฐานผลตภณฑผาไหมไทยชนด Thai Silk จากสถาบนหมอนไหมแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตต พระบรมราชนนาถ ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ป พ.ศ. 2552 อนเปนผลมาจากความพรอมของสมาชกภายในกลมทมความสมพนธทเขมแขง และมความตองการทจะพฒนาตนเอง แตปจจบนพบวากลมมปญหาเกยวกบ ระบบการบรหารจดการทไมคอยมประสทธภาพ ขาดเงนทนหมนเวยนในการด าเนนงาน และมคแขงขนทางการตลาดมาก จากสภาพปญหาดงกลาวขางตน ผวจยจงสนใจศกษากลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชน กลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด เพอน าผลการศกษาไปใชเปนแนวทางในการวางแผนการพฒนาและปรบปรงกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอทงเขาหลวง จงหวดรอยเอดและกลมวสาหกจชมชนอนน าไปประยกตใชพฒนาการด าเนนงานใหประสบความส าเรจตอไป

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอ ทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด

2. เพอศกษากลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด



วธการวจย การวจยนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เครองมอวจย คอ แบบสมภาษณและ

ประชมเชงปฏบตการ และน าขอมลทไดมากมาวเคราะหและสรปผลการวจย ประชากร คอ ประธาน คณะกรรมการ สมาชก จ านวน 33 คน นกพฒนาชมชน เจาหนาทเกษตรเคหะกจ และเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลมะบา จ านวน 3 คน เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ ประธาน คณะกรรมการ สมาชก เพอทราบการด าเนนงานของวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 จากนนวเคราะหขอมลในภาพรวม และด าเนนการจดประชมเชงปฏบตงานกบตวแทนสมาชกกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 นกพฒนาชมชน เจาหนาทเกษตรเคหะกจ และเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลมะบา เพอหากลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 อ าเภอ ทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด โดยขอมลทไดจากการศกษาน ามาวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหขอมลเชงเนอหาและน าเสนอผลการศกษาเปนความเรยง ผลการวจย

1. การด าเนนงานของวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 จากการสมภาษณสมาชกกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 พบวา ชมชนบานหวายหลม หม 3 เปนชมชนมฐานทรพยากรหลากหลาย เชน การม ส วนรวมและความสามคคของสมาชกใน ชมชน มทรพยากรธรรมชาตและภมปญญาชมชนทหลากหลายเปนพนทเศรษฐกจของอ าเภอทงเขาหลวง อยหางจากตวจงหวดรอยเอด ประมาณ 26 กโลเมตร ชาวบานสวนใหญมนสยรกความสงบ มความสามคคและชวยเหลอกนตามลกษณะของเครอขายญาต เชอฟงผน าอยางมเหตมผล อธยาศยด มความเกอกลซงกนและกน อาชพหลกของชมชนบานหวายหลม หม 3 คอ อาชพเกษตรกรรม ส าหรบอาชพรอง คอ อาชพทอผา จงท าใหเกดการกอตงกลมทอผาบานหวายหลม หม 3 ขน ปจจบนมสมาชกทงหมด 84 คน มจ านวนคนทอผา 40 คน คนฟอกยอมไหม กวก คน สบหก มดหม แกหม 12 คน ทเหลอเปนสมาชกผถอหนกลม โดยมประธานกลมคอ นางสภาพร สองศร รองประธานกลมคอ นางถาวร สถานตย ด าเนนการกอตงในป พ.ศ. 2517 โดยมจดมงหมายทตองการจะน าผลตภณฑพนบานทเกดจากภมปญญาทองถนทไดรบการถายทอดมาจากพอแม สลกหลานรน จากการผลตเพอสวมใสเองปจจบนไดมการพฒนาเปนการผลตเพอการคา โดยลวดลายทไดรบการสบทอดจากบรรพบรษและลวดลายทไดรบการพฒนาขนมาใหม ท าใหกลมมศกยภาพความพรอม ในดานการผลตซงไดรบมาตรฐานผลตภณฑชมชน ดานตวผลตภณฑไดรบรางวล หนงต าบลหนงผลตภณฑ ระดบ 5 ดาว ผน ากลมมความพรอม สมาชกภายในกลมทมความเขมแขงและมความตองการทจะพฒนาตนเองและกลมอยเสมอ ท าใหผาไหมของกลมฯ มชอเสยงและสรางรายไดใหกบกลมฯ เพมขน

ผลจากการศกษาการจดการดานการผลตและการตลาดของกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 พบวา การผลตทอไหมมชวงเวลาทท าการผลต คอ ชวงวางจากการประกอบอาชพหลก สวนสท



ใชในการยอมไหมจะใชสเคมเกอบทงหมด การซอเสนไหมสมาชกสวนใหญจะซอเสนไหมจากกลมมาใชในการทอผาไหม สวนสถานททใชในการทอผาไหม สวนใหญมกจะทอทบานและมอปกรณในการทอผาเปนของตนเอง ฟมทใชในการผลตมความกวางขนาด 42 นว และมความกวางของหนาผา 1 เมตร สวนการออกแบบลายผาไหม พบวา กลมไดท าขอตกลงในเรองลวดลายของผาไหมทจะทอไวอยางชดเจน เพอรกษามาตรฐานและเอกลกษณใหเปนหนงเดยว ดงน (1) การทอจะตองทอดวยฟม 42 นว (2) ขนาดเสนไหม ประกอบดวย ไหมทางยน (เสนยน) ใชไหมรง 4 ไหมทางต า (เสนพง) ใหใชไหมรง 6 (3) ลายนากนอยใหมจ านวน 13 ตว/ผาทางขวางของหนาผา 1 เมตรจากฟม 42 (4) การเรมตนลวดลายใหเรมจากลายโคมเจด คองเอย นาคนอย ค าเภา และหมากจบ ตามล าดบ (5) ลายพนใหมชองไฟเทากบลายหม (6) การใชสผาไหมสามารถทอไดหลากหลายสเพอใหเหมาะสมกบการน าไปใชงาน ซงจะท าใหตลาดกวางยงขน แตสทถอเปนสหลก คอ สดอกอนทนล และ (7) ชองไฟของลายหมทอดวยเสนไหมประมาณ 28 เสน

ขนตอนในการผลตม 4 ขนตอน คอ ขนตอนการฟอกไหม ขนตอนการยอมสไหม ขนตอนการมดหม ขนตอนในการทอผา จะไมมขนตอนการเลยงจนถงการสาวไหม โดยการทอผาไหมยงคงกระบวนการทอเหมอนในอดต มเปลยนแปลงเฉพาะวสดอปกรณ ไดแก (1) กระสวยทใชทอดาย พงเปลยนจากกระสวยทท าดวยไมเปนกระสวยทท ามาจากพลาสตกหรอพวซ (2) สวนประกอบของหก (ก) บางสวนเปลยนจากไมเปนทอพวซ เพอความสะดวกรวดเรว และ (3) ฟมทใชทอผาเปลยนจาก ไมเปนแสตนเลส

สวนการศกษาการจดการดานการตลาด พบวา กลมฯ ไดมการจดการทางการตลาด ดงน ดานผลตภณฑ การออกแบบลวดลายเปนไปตามแผนของกลมฯ คอ คงไวซงลายโบราณ ประเภทของผลตภณฑ ม 2 ประเภท คอ 1) ผลตภณฑผาไหมแบบชนดผน ไดแก ผาไหมพนเรยบ ผาไหมมดหมและผาไหมสาเกต โดยผลตภณฑมลวดลายตางๆ มากมาย เชน ลายคลองเอย ลายนาคนอย ลายโคมเจด ลายหมากจบ และลายค าเภอ เปนตน และ 2) ผลตภณฑแปรรปจากผาไหม ไดแก เสอผาส าเรจสตรและบรษ ดานราคา พบวา กลมฯ ไดมการตงราคาผลตภณฑโดยแบงตามชนดของผลตภณฑ ดงน ผาไหมมดหม ราคา 300-400 บาทตอเมตร ผาไหมลายสาเกต ราคา 450-500 บาทตอเมตร ผาไหมพนเรยบ ราคา 300-500 บาทตอเมตร เสอผาส าเรจรปบรษและสตร ราคา 3,500-4,500 บาทตอชด เกณฑทใชในการก าหนดราคา จะดจากคณภาพของผาไหม ฝมอการทอของสมาชกโดยพจารณาจากลวดลาย โดยคดราคาตนทนแลวบวกก าไร ดานสถานทจดจ าหนาย พบวา สมาชกกลมฯ ทงหมด จ าหนายผาไหมทกลมฯโดยลกคาจะมาสงทอทกลมฯ ตลาดทรองรบซอสนคาของกลมฯ มทงตลาดภายในประเทศ ซงไดแก ศนยจ าหนายบานนางอ าพร ทองธสาร ณ บานหวายหลม รานสภาพรไหมไทย รานวชรพรไหมไทย (เมองทองธาน) การออกรานในงานนทรรศการและงานเทศกาลประจ าปตาง ๆ การจ าหนายตามรานคาลกขายในจงหวดขอนแกน จงหวดอดรธาน จงหวดมหาสารคาม จงหวดกาฬสนธ จงหวดยโสธร จงหวดอบลราชธาน และตลาดตางประเทศ ซงไดแก ประเทศญปน ประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศ



องกฤษ โดยการจดสงทางไปรษณยไปยงกลมลกคา ดานการสงเสรมดานการจดจ าหนาย พบวา ฝายการตลาดของกลมฯ จะเปนผจะเปนผหาสนคาใหมลายใหมๆ มาใหสมาชกดและพยายามทจะพฒนาผลตภณฑใหทนสมยมากขน อกทงฝายการตลาดไดประสานงานกบหนวยงานราชการทใหการสนบสนนในการจดหาสถานทในการขายอกดวย ดานหนวยงานของรฐทใหการสงเสรมทางดานการจดจ าหนายคอส านกงานพฒนาชมชนจงหวด อตสาหกรรมจงหวด และองคการบรหารสวนต าบล

ปจจยแหงความส าเรจของวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 พบวา ความส าเรจในการด าเนนงานของกลมวสาหกจชมชน มไดขนอยกบปจจยใดปจจยหนงเพยงอยางเดยวแตไดอาศยปจจยหลาย ๆ ดานประกอบกนเปนส าคญ ซงหากจดล าดบความส าคญแลวจะพบวา การไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกในรปแบบของการใหค าแนะน าใหความชวยเหลอในดานระบบการบรหารจดการกลม รวมทงการใหเงนสนบสนนสมทบในรปของทนหมนเวยน วสดอปกรณ การอบรมใหความร เปนปจจยส าคญทจะท าใหกลมประสบความส าเรจในการจดตง แตหากจะท าใหกลมประสบความส าเรจในการด าเนนงานนนคณะกรรมการกลมฯ ตองมความเขมแขง หนกแนน สามคค ไววางใจกน พรอมทจะเสยสละใหกบกลมและชมชน สมาชกกลมฯ มความสามารถในการด าเนนกจกรรมทางการผลต และมทกษะในการผลตเปนอยางด อนสบเนองมาจากภมปญญาทองถนเกยวกบการทอผาทสบทอดมาตงแตบรรพบรษ การจดการกลมฯ มการวางแผนการด าเนนงานทด มการแบงหนาทความรบผดชอบทชดเจน สมาชกมสวนรวมในขนตอนการผลตกลมฯ ตลอดทกขนตอน กลมฯ มการเรยนรทจะพฒนาในดานตางๆ ไมวาจะเปนการบรหารจดการกลม การผลตและการแปรรปผลตภณฑ โดยมการฝกทกษะในดานการผลต การอบรมกจกรรมตางๆ ทเปนประโยชนเกยวกบการด าเนนงาน และกลมตองไดรบขอมลขาวสารเกยวกบเรองราวความรตางๆ ในดานการผลต การแปรรป การตลาด อยางตอเนอง

2. กลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 จากการประชมเชงปฏบตการระหวาง ตวแทนสมาชกกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 นกพฒนาชมชน เจาหนาทเกษตรเคหะกจ และเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลมะบา พบวากลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3มจดแขง คอ ผลตภณฑของกลมฯ เปนสนคาทมคณภาพและมาตรฐานหรอมศกยภาพในการสงออก ไดรบการรบรองมาตรฐานสนคาจากการคดสรรสนคาหนงต าบล หนงผลตภณฑในระดบ 4 ดาวและ 5 ดาว เนอผามความหนาแนนและนม สสนสะดดตาและมเอกลกษณเฉพาะตว สมาชกมความสามคคกนด มการไปศกษาดงานและไดรบการอบรมในดานตางๆ เพอน าความรมาพฒนาผลตภณฑของตน กลมฯ มการประชมและการวางแผนงานทดท าใหสมาชกมงานท าอยางตอเนอง นอกจากนยงพบ จดออน คอ วตถดบทใชในการผลตตองซอวตถดบมาจากแหลงอนในราคาแพงท าใหตนทนการผลตสง กลมฯ มเงนทนหมนเวยนไมเพยงพอตอการด าเนนงาน แตกลมฯ กมโอกาสทจะมความกาวหนามากกวานถาหากกลมฯ ไดรบการสนบสนนทางการเงนมากขน มการสงเสรมทางดานการตลาดทเขมขน ตอเนอง มากกวากวาทเปนอย เชน การท าโฆษณา ประชาสมพนธ การสรางเวบไซตของกลมฯ เพอน าเสนอ



เรองราวและผลตภณฑทผลต มการออกแบบลายผาแบบใหมๆ ททนสมย โดยคงเอกลกษณลายผาโบราณไวเหมอนเดม สมาชกมความรความช านาญในการทอผา หากไดรบการสนบสนนจากรฐบาลในโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑใหมากกวาเดม จะท าใหกลมประสบความส าเรจในการด าเนนงานยงขน สวนอปสรรคทกลมฯ ตองเผชญอยคอ การมคแขงทางตลาดจ านวนมาก วตถดบในทองถนมนอย ตลาดประจ าทใชในการขายมนอยคนรนใหมไมใหสนใจอนรกษศลปวฒนธรรมทองถน

จากจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคดงกลาวมา ก าหนดกลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชนกลมทอผาไหมบานหวายหลม หม 3 ไดดงน กลยทธพฒนาการสงเสรมการขายกลยทธการสรางเครอขายการขาย กลยทธการพฒนาบรรจภณฑ กลยทธการพฒนาผลตภณฑ กลยทธการจดหาแหลงเงนทน กลยทธพฒนาเทคโนโลยการผลตกลยทธการสรางความแตกตางทางการแขงขน กลยทธสรางความพงพอใจโดยอาศยคณภาพและบรการ สงเสรมใหเยาวชนมความผกพนกบวฒนธรรมพนบาน กลยทธการพฒนาชองทางการจดจ าหนาย กลยทธการพฒนาสถาบนการตลาดชมชน และกลยทธพฒนาดานการก าหนดราคา อภปรายและสรปผลการวจย

การศกษากลยทธในการพฒนาวสาหกจชมชน กลมทอผาไหมบานหวายหลม อ าเภอทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด สความยงยน ไดจ าแนกกลยทธการพฒนาออกเปน 10 กลยทธ ดงน

กลยทธพฒนาการสงเสรมการขาย โดยการประชาสมพนธ เผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบผลตภณฑและการด าเนนงานกลมฯ อยางสม าเสมอ ผานสอวทย หอกระจายขาว สงพมพ อนเตอรเนต เพอเผยแพรชอเสยงใหลกคา/นกทองเทยวไดรจก ดงเชนท ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนครและอทศ สงขรตน (2556) อธบายวา การใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการตลาด การโฆษณาและประชาสมพนธสนคา โดยผานสอตาง ๆ เชน เวบไซตของหนวยงานราชการหรอการสรางเวบไซต เปนประจ าสม าเสมอจะท าใหสนคาและบรการเปนทรจกของลกคา

กลยทธการสรางเครอขายการขาย โดยสรางเครอขายการขายระหวางกลมทงในอ าเภอและตางอ าเภอ เพอรวบรวมทรพยากรการผลต ความเชยวชาญในการผลต การบรหารงาน การจดจ าหนาย เพอลดตนทนการผลต และเพมยอดจ าหนายใหสงขน ดงเชนท Yang & Huang (2000) อธบายวา การจดการธรกจทด ขนอยกบการวางแผนการผลตลวงหนาเพอลดตนทนการผลต ซงจะท าใหเกดการปรบปรงประสทธภาพการบรหารจดการและคณภาพของสนคาและบรการทดขน

กลยทธการพฒนาบรรจภณฑโดยการออกแบบบรรจใหสามารถน ากลบมาใชใหมไดเพมปายฉลากของบรรจภณฑ บงบอกถงรางวลทกลมฯ ไดรบ เพอแสดงถงคณภาพของสนคา ดงเชนท ประภาพร แสงทอง (2553) อธบายวา วสาหกจชมชนควรจะมการออกแบบผลตภณฑเชน ฉลาก ตราสนคา และบรรจภณฑ ใหมลกษณะทแสดงถงเอกลกษณของตวผลตภณฑไดชดเจน มความสวยงาม สามารถดงดด จงใจลกคา ใหซอสนคา และกลบมาซอสนคาซ า



กลยทธการพฒนาผลตภณฑ โดยการคดคนผลตภณฑในรปแบบใหมๆ เชน น าผาไหมมาผลตเปนกระเปาถอ กระเปาสตางค เนคไท ผาพนคอ โบวผกผม ผาพนคอ และกรอบรป ดงเชนท ธวชชย บญม (2555) ทเสนอให กลมหตถกรรม สลปงใจแกวกวาง มการพฒนาศกยภาพการผลต เพอเพมศกยภาพในการแขงขน สรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑของกลม เชน การพฒนาผลตภณฑใหมในสายผลตภณฑเดม โดยอาจเปลยนแปลงรปแบบสนคาทเปนกรอบรปเดม ๆ ใหมความทนสมยมากขน จะท าใหลกคาเกดความพงพอใจเพมขน

กลยทธการจดหาแหลงเงนทน โดยการจดหาแหลงเงนทนสนบสนนจากภาคเอกชน และขอความรวมมอจากภาครฐ เพอเพมทนหมนเวยนในการซอวสดอปกรณส าหรบการทอผาไหมของกลมฯ ดงเชนท วทยา จนทะวงศศร (2547) อธบายวา เงนเปนปจจยส าคญทจะสามารถชวยใหการด าเนนงานกลมเปนไปไดดวยด เพราะเงนเปนปจจยหลกซงจะบนดาลใหเกดการจดซอสงของวสด ทดน และคาใชจายในการด าเนนการขององคการในรปแบบตาง ๆ

กลยทธพฒนาเทคโนโลยการผลต โดยการใหสมาชกไดไปศกษาดงาน เพอเพมพนความรและเทคโนโลยใหม ๆ เพอน าพฒนาปรบปรงวธการผลต ประสทธภาพการผลต และการออกแบบลวดลายผาไหมใหทนสมย มลวดลายทหลากหลายมากขน ดงเชนท วทยา จนทะวงศศร (2547) อธบายวา การพฒนาทกษะและความรความสามารถหรอภมปญญาของสมาชกเพมเตมอยางสม าเสมอ จะท าให การผลตสนคามคณภาพไดมาตรฐานยงขน

กลยทธการสรางความแตกตางทางการแขงขน โดยการสรางภาพลกษณและบรการทดเหนอกวาคแขงขน โดยอาศยตราสนคาของกลมฯ เชน การรบประกนสนคา ผานมแนน สไมตก เปนตน เพอเปนการสรางความไววางใจในตวสนคา ดงเชนท ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2542) อธบายวา ความสามารถทแตกตางเหนอกวาทางการแขงขน เชน การใหบรการลกคาหรอการผลตซงเกยวของกบขอบเขตทก าหนดเพอใหเกดประสทธผล ความสามารถนจะมชวงเวลายาว

กลยทธสรางความพงพอใจ โดยอาศยคณภาพและบรการ ทมงการสงเสรมการจดจ าหนาย โดยใหความส าคญทสวนประสมทางการตลาดหรอ 4 P’s ในการผลตสนคาทมคณภาพ และสรางคณคาของสนคาใหมคณคาในสายตาของลกคา ดงเชนทส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน (2550) อธบายวา การทวสาหกจชมชนจะกาวหนาได จ าตองมการวางแผนปรบปรงคณภาพผลผลต หบหอ และการตลาด เพอใหสามารถแขงขนไดด

กลยทธการพฒนาชองทางการจดจ าหนาย โดยการเพมชองทางการจดจ าหนายใหมหลากหลายชองทาง เชน การขยายศนยการขายไปยงทกอ าเภอตาง ๆ ในจงหวดรอยเอด การจ าหนายผานรานสะดวกซอ หรอหางสรรพสนคาในทองถน และการจ าหนายผานเวบไซต ดงเชนท ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร และอทศ สงขรตน (2556) เสนอใหใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการตลาด การโฆษณาและประชาสมพนธสนคา โดยผานสอออนไลทตางๆ เชน เวบไซดของหนวยงานราชการ หรอการสรางเวบไซดเพอประชาสมพนธสนคาและเพอการจ าหนายสนคาดวยตนเอง เปนตน



กลยทธพฒนาดานการก าหนดราคา โดยการก าหนดราคาของผลตภณฑผาไหมใหมความหลากหลายระดบราคา เพอสรางความไดเปรยบดานราคาและคณภาพทเหนอกวาคแขง ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะจากการศกษา 1.1 ดานการเงน กลมฯ ควรหาแหลงเงนทนโดยขอความสนบสนนจากหนวยงาน

ของรฐหรอเอกชน เพอมาใชในการบรหารงานดานตางๆ 1.2 ดานการผลต กลมฯ ควรจดท าแผนทางการเงนลวงหนา เพอใหสามารถผลต

สนคาไดอยางตอเนองตลอดทงปเพราะการศกษาพบวา เงนทนหมนเวยนในการด าเนนงานไมเพยงพอ จดหาแหลงวตถดบทน ามาใชในการผลตทมราคาต า เพอลดตนทนการผลต พฒนาผลตภณฑใหมใน สายผลตภณฑเดมทท าอย ใหมความทนสมยมากขนโดยอาจเปลยนแปลงรปแบบสนคาทเปนกระเปาถอ กระเปาสตางค เนคไท ผาพนคอ และกรอบรป โบวผกผม ผาพนคอ เปนตน

1.3 ดานการตลาด กลมฯ ควรจดท าเวบไซต เพอเพมชองทางจดจ าหนายผานทางอนเทอรเนต จดท าแผนในการสงเสรมการตลาดในทกฤดการผลตผานทางเวบไซต เชน ฤดรอน น าเสนอผลตภณฑผาไหมทมสสนสะดดตา เนอผาเบาบาง สวมใสสบาย ฤดหนาว น าเสนอผลตภณฑผาไหมทม สโทนอบอน เชน สขาว สเทา สด า เนอผามความหนาขนเพอเพมความอบอน และฤดฝน น าเสนอผลตภณฑผาไหมทมสโทนเยน

2. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 2.1 ภาครฐควรสนบสนนในการสรางองคความรเกยวกบการบรหารจดการใหกบ

วสาหกจชมชนแบบครบวงจรเชน การท าบญช การใชเทคโนโลยการผลตในวสาหกจแบบเดยวกน การออกแบบผลตภณฑ การสรางแบรนดสนคาและการจดการดานตลาดตลาด โดยใหสถาบนการศกษาโดยเฉพาะมหาวทยาลยในทองถน ซงมสาขาวชาทเกยวของเปนพเลยงและฝกปฏบตจรงใหแกวสาหกจชมชน

2.2 ภาครฐควรจะเปนผสนบสนนและประสานงานใหมการเชอมโยงวสาหกจแบบเดยวกนเขาเปนเครอขาย เพอใหวสาหกจชมชนเหลาน สามารถทจะชวยเหลอดแล ถายทอดความรซงกนและกนได โดยมการจดการแลกเปลยนความความรผานการศกษาดงาน

2.3 รฐควรมการประเมนสถานะของวสาหกจชมชนในทกป เพอสงเสรมใหวสาหกจทสามารถด าเนนการธรกจไดใหกาวหนายงขน และใหการชวยเหลอวสาหกจชมชนทประสบปญหา ทงดานงบประมาณ ความรในการจดการ รวมไปถงเงนทน โดยใหการสนบสนนเงนกดอกเบยต า ในระยะเวลาทเหมาะสมกบสภาพของวสาหกจนนๆ เอกสารอางอง



ชฎาพร ไชยศร. (2552). กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชน แมบานเกษตรกรบานผาฆอง ต าบลหวยสม อ าเภอภกระดง จงหวดเลย. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการและการประเมนโครงการคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเลย.

พบลย ทปะปาล. (2551). การจดการเชงกลยทธ. กรงเทพฯ : อมรการพมพ. สดาณ คาด และคณะ (2547). รายงานวจย: การจดการองคความรเพอขยายผลการผลตแปรรป

น ามนงาปลอดสารเคม สวสาหกจชมชนพงตนเอง ในจงหวดแมฮองสอน. สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย.

ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน. (2557). ลกษณะส าคญของวสาหกจชมชน. เขาถงวนท 25 มนาคม 2557 จาก http://www.sceb.doae.go.th/Ssceb2.htm.

Yang, C., and Huang, J.B. (2000). A decision model for IS outsourcing, International Journal of Information Management, 20(3), 225-23

http://www.sceb.doae.go.th/Ssceb2.htm#ลกษณะสำคญของวสาหกจชมชน



แนวทางการพฒนางานดานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก Guidelines for the development of early children nutrition

in the Child Development Center.

ฐตธนยา นธสนพฒชย1 ธระ ฤทธรอด2

สมนต สกลไชย3

บทคดยอ การศกษาน มวตถประสงคเพอ1)ศกษาสภาพการด าเนนงานดานโภชนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก2)ศกษาปญหาการด าเนนงานดานโภชนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก และ3)เสนอแนวทางการพฒนาการด าเนนงานดานโภชนาการของเดกอยางเปนรปธรรม เกบขอมลโดยใชแบบสมภาษณเพอสมภาษณเชงลกผมสวนเกยวของกบการด าเนนงานดานโภชนาการของศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 3 กลม (ประกอบดวย กลมผบรหาร จ านวน 4 คน กลมผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลกจ านวน 16 คนและกลมผปกครอง จ านวน 8 คน) รวมจ านวนทงสน 28 คน จากนนน าขอมลทเปนประเดนทส าคญจากการสมภาษณมาสนทนากลม (Focus Group) วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนาคารอยละ และใชการเขยนพรรณนาความเรยง ผลการศกษา พบวา 1) เดกปฐมวยมรปราง สมสวนรอยละ 89.80 รองลงมาอยในลกษณะโภชนาการเกนประเภทเรมอวนรอยละ 5.30 อวน รอยละ 2.80 และผอมรอยละ 2.10 ครผดแลเดกมการประเมนภาวะโภชนาการเดกแตขาดการรายงานผล2)ปญหาในการด าเนนงานคอขาดนโยบายและแนวทางการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยทชดเจน ครผดแลเดกปฐมวยขาดทกษะและประสบการณในการสงเสรมโภชนาการ ผปกครองขาดความรความเขาใจในการประเมนภาวะโภชนาการจงไดเสนอแนวทางการพฒนางานดานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ไดแก 1) โครงการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคของเดกปฐมวย สงกดองคการบรหารสวนต าบลไรนอย อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน และ 2) โครงการสานสมพนธแลกเปลยนเรยนรผปกครองพบครปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลก สงกดองคการบรหารสวนต าบลไรนอย อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

Abstract This research had the objective of studying the development of early childhood nutrition in the context of a Child Development Center and to propose

1 นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน 2 Corresponding Author; รองศาสตราจารย ดร.; อาจารยประจ าคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3 Corresponding Author; รองศาสตราจารย ดร.; อาจารยประจ าคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน



guidelines for improving early childhood nutrition in the Center setting. Data were collected by in-depth interviews with stakeholders in the Center operations, including senior administrators, Center staff, and parents of children at the Center, for a total of 28 key informants. Focus group discussions were conducted to assess the findings of the interviews. This study found that most (90%) of the children at the center were developing appropriately for their age, but 5% were overweight and 3% were underweight by standard measures. The Center teachers conduct regular nutritional assessment of the children but do not systematically report the results. There is neither a policy nor guidelines in the area of childhood nutrition. The child care providers lack the skills and experience in proper nutrition for children. In addition, the parents of children attending the Center lack the knowledge and understanding about assessing their child’s nutrition. Thus, based on this research, the following are recommendations: (1) There should be a program to improve nutritional behavior of pre-school children under the Rai Noi Tambon Administrative Organization of Muang District, Ubon Ratchathani Province; and (2) There should be a project to promote exchange of knowledge among parents and Center teachers about how to improve and maintain good early childhood nutrition. ค าส าคญ: แนวทางการด าเนนงานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก Key word: Guidelines, nutrition of children in the Child Development Center บทน า การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย เปนการจดการศกษาทมความส าคญอยางยงส าหรบรากฐานการพฒนาบคคลใหเปนผมคณภาพ สมบรณทงรางกาย จตใจ เนองจากวยเดกเปนวยทมความส าคญทสดของการวางฐานชวต ศนยพฒนาเดกเลก จงเปนสถานทหนงซงเปนจดเรมตนของการสรางทรพยากรททรงคณคา การดแลรบผดชอบศนยพฒนาเดกเลกถอเปนภารกจส าคญขององคกรปกครองสวนทองถน ทจะตองจดการศกษาและพฒนาเดกเลกในชมชนทองถนใหมความพรอมและมศกยภาพตามวยโดยเฉพาะในปจจบนทสภาพเศรษฐกจ และสงคมทเปลยนไปพอแมตอง ท างานนอกบานการอบรมเลยงดเดก มอาจพงพาบคคลในครอบครวไดเตมทท าใหพอแมตองหาผดแลแทนตนเอง (กรมอนามย, 2556) ศนยพฒนาเดกเลกจงมสวนส าคญอยางยงในฐานะแหลงขอมลดานอาหารและโภชนาการ การปลกฝงการกนเพอสขภาพ เพราะเดกปฐมวยจะรสกประทบใจและรบอทธพลความชอบในเรองอาหารจากเพอน คร และผดแลเดก (สขม เฉลยทรพย , 2555) ซงผปกครองของเดกฝาก



ความหวงไววาจะเปนหนวยงานทคอยดแลบตรหลานแทนตนเอง ใหเดกปฐมวยไดมภาวะโภชนาการทเหมาะสม มพฒนาการสมวย เดกปฐมวยไดรบการดแลเอาใจใสโดยเฉพาะทางดานอาหารและโภชนาการเพราะมผลตอการเจรญเตบโตของรางกายสมองระบบประสาทและสตปญญารวม ทงพฒนาการทางอารมณดงจะเหนไดจากการศกษาของสขม เฉลยทรพย (2555) ไดศกษาเรองยทธศาสตรการบรหารจดการอาหารส าหรบเดกปฐมวยของสถานศกษาในประเทศไทย ท าการเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก การใชแบบสอบถาม และการสนทนากลม พบวาการก าหนดนโยบายทชดเจนด านอาหารของสถานศกษา การก าหนดใหการบรหารจดการดานอาหารส าหรบเดกปฐมวยเปนตวชวดการด าเนนงานของสถานศกษา การประเมน การก ากบตดตามชแนะอยางสม าเสมอ การสนบสนนงบประมาณ มผลอยางยงตอการบรหารจดการอาหารของเดกปฐมวยในสถานศกษา แผนยทธศาสตรชาตดานการพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. 2555-2559 ก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลก ในการด าเนนการใหเดกแรกเกดถงกอนเขาประถมศกษาปท 1 ไดมการพฒนาตามวยในทกดาน รวมทงสงเสรมใหเดกไดรบสารไอโอดนอยางเพยงพอ นอกจากนยงก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานสนบสนนในทกแผนงานของแผนยทธศาสตร(ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556) ในสวนของการด าเนนงานของศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน ในจงหวดอบลราชธาน พบวาสภาพการปฏบตงานอยในระดบปานกลาง คอดานสงเสรมพฒนาการของเดก และดานการสงเสรมสขภาพ มการปฏบตงานในระดบนอย 2 ดาน ไดแก ดานการจดชนเรยน และดานความสมพนธกบบานและชมชน (วาสน สารบรรณ, 2555) จากสภาพการณดงกลาวองคการบรหารสวนต าบลไรนอย อ าเภอเมองอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน ซงเปนองคกรปกครองสวนทองถนอกแหงหนง ทจดการศกษาระดบปฐมวย รบผดชอบจดการศกษาศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 4 แหง เปนศนยพฒนาเดกเลกทถายโอนมาจากกรมการศาสนา ซงพฒนาจากโรงเรยนวดจ านวน 3 แหง ไดแก 1) ศนยพฒนาเดกเลกวดไรนอย หม 8 ไดรบถายโอนเมอ 1 ตลาคม 2546 ถงปจจบน เปนเวลา 11 ป จ านวนนกเรยน 90 คน จ านวนคร 4 คน 2) ศนยพฒนาเดกเลกวดบานยางลม -ยางเทง หม 5 ไดรบถายโอนเมอ 1 ตลาคม 2546 ถงปจจบน เปนเวลา 11 ป จ านวนนกเรยน 85 คน จ านวนคร 4 คน 3) ศนยพฒนาเดกเลกวดปากตตญาณโสภณ หม 15 ไดรบถายโอนเมอ 1 ตลาคม 2546 ถงปจจบนเปนเวลา 11 ป จ านวนนกเรยน 55 คน จ านวนคร 2 คน และศนยพฒนาเดกเลกทถายโอนมาจากกรมพฒนาชมชน จ านวน 1 แหง คอ ศนยพฒนาเดกเลกวดต าแย หม 1ไดรบถายโอนเมอ 1 ตลาคม 2546 ถงปจจบน เปนเวลา 11 ป จ านวนนกเรยน 55 คน จ านวนคร 2 คน ศนยพฒนาเดกเลกทง 4 แหงมเดกปฐมวยรวมกนทงสน 285 คน ครผดแลเดก 12 คน จากการประเมนมาตรฐานศนยพฒนาเดกเลกนาอยของกรมอนามยประจ าป พ.ศ. 2555 – 2556 ศนยพฒนาเดกเลกเดกปฐมวยขององคการบรหารสวนต าบลไรนอย ไมผานเกณฑประเมนมาตรฐานดงกลาว โดยเฉพาะตวชวดทเกยวของกบการด าเนนงานดานโภชนาการมคะแนนคอนขางต ามาก ซงลกษณะดงกลาวเปนความเสยงอยางยงในการด าเนนงาน



ดานโภชนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก ทบงชวาผเกยวของขาดการตระหนกร ไมใหความส าคญในการด าเนนการ หากปลอยใหเปนเชนนตอไปยอมสงผลกระทบตอภาวะโภชนาการเดกทไมพงประสงค ผศกษาในฐานะผมหนาทหลกในการก ากบดแลศนยพฒนาเดกเลกใหสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพตามมาตรฐานศนยเดกปฐมวยของกรมสงเสรมการปกครองทองถน ผศกษาจงมความตองการศกษาปญหาดานโภชนาการของเดก ในศนยพฒนาเดกเลก เพอจะไดน าผลการศกษาไปเปนขอมลในการวางแผน ก าหนดนโยบาย ในการพฒนาโภชนาการของเดกภายในศนยพฒนาเดกเลกใหมความเหมาะสม วตถประสงคของการศกษา

เพอศกษาสภาพการด าเนนงานดานโภชนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลกศกษาปญหาการด าเนนงานดานโภชนาการเดกของศนยพฒนาเดกเลก และเพอเสนอแนวทางการพฒนาการด าเนนงานดานโภชนาการของเดกอยางเปนรปธรรม

วธด าเนนการศกษา การศกษาครงน ใชทงขอมลทตยภม ทไดจากการรวบรวมจากเอกสาร เชน รายงาน แผนงาน

การด าเนนงาน ขอบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ ขององคการบรหารสวนต าบล ไรนอย แผนพฒนาสามปศนยพฒนาเดกเลก แผนปฏบตการประจ าศนยพฒนาเดกเลก ขอมลการ ชงน าหนกและวดสวนสงเดกปฐมวยทเรยนอยในศนยพฒนาเดกเลก ทง 4 แหง สวนขอมลปฐมภม ใชเครองมอแบบสมภาษณ เพอสมภาษณ เชงลก( In-depth interview) ผมสวนเกยวของกบการด าเนนงานของศนยพฒนาเดกเลก จ านวน3กลม ประกอบดวย กลมผบรหาร กลมผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก และกลมผปกครอง จากนนน าขอมลทเปนประเดนทส าคญจากการสมภาษณมาด าเนนการสนทนากลม (Focus Group ) วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา คารอยละ และใชการวเคราะหเชงเนอหา(Content analysis) โดยการเขยนพรรณนาความเรยง


1. ขอมลทวไปของศนยพฒนาเดกเลก ขอมลทวไปเกยวกบโภชนาการของเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกต าบลไรนอย จากการศกษา พบวา เดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกต าบลไรนอย มทงหมด 285 คน ม

น าหนกตามเกณฑรอยละ 81.70 สวนสงตามเกณฑรอยละ 80.00 เดกสมสวนรอยละ 89.80 เรมอวนรอยละ 5.30 อวนรอยละ 2.80 โดยสวนใหญเดกปฐมวยจะมน าหนกอยในเกณฑดรปรางสมสวน



รองลงมาคอ น าหนกอยในเกณฑทมภาวะโภชนาการเกนประเภทเรมอวน โดยภาวะเรมอวนนพบมากในศนยพฒนาเดกเลกวดปากตตโสภณ หมท 15รอยละ 5.50 ศนยพฒนาเดกเลกบานต าแย รอยละ 5.40

จากขอมลดานโภชนาการของเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกต าบลไรนอย พบวาปญหาดานโภชนาการเกนเปนปญหาดานโภชนาการของเดกปฐมวยทตองเรงแกไขปญหา

ขอมลผลการประเมนมาตรฐานศนยพฒนาเดกเลกนาอย ของกรมอนามย จากการศกษา พบวา มตวชวดทเกยวของกบขอมลดานโภชนาการของเดกปฐมวยในศนย

พฒนาเดกเลก พบวาศนยพฒนาเดกเลกขององคการบรหารสวนต าบลไรนอยทง 4 แหง ไมผานการประเมน โดยเฉพาะดานท 1 การสงเสรมสขภาพตวชวดท 1เดกทกคนตองไดรบการเฝาระวงภาวะโภชนาการโดยการชงน าหนก และวดสวนสงทก 3 เดอนเมอตรวจสอบความบกพรองหรอมปญหา ทพโภชนาการตองรายงานใหเจาหนาทสาธารณสขทราบ เพอเฝาระวงและตดตาม แตศนยพฒนาเดกเลกขององคการบรหารสวนต าบลไรนอยทง 4 แหง ไมมการด าเนนการ

2. สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาดานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก 2.1 กลมผบรหารขององคการบรหารสวนต าบลไรนอย กลมผบรหารขององคการบรหารสวนต าบลไรนอยมแนวทางและนโยบายทชดเจนในการด าเนนงานดานสาธารณสข โดยมการก าหนดประเดนดานการสงเสรมสขภาพเปนยทธศาสตรในการพฒนาต าบลเพอใหประชาชนในเขตต าบลไรนอยมคณภาพชวตทด อยางไรกตามในการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวย องคการบรหารสวนต าบลไรนอยกลบไมมแผนงานโครงการ ตลอดจนไมมแนวทางในการด าเนนงานอยางเปนรปธรรม

1) ปญหาดานโภชนาการเดกปฐมวยของกลมผบรหาร คอ 1.1) กลมผบรหารยงขาดการรบร การตดตามการด าเนนการดานโภชนาการ รวมถงไมเหนความส าคญของการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวย 1.2)องคการบรหารสวนต าบลไรนอยไมมแผนงานในการด าเนนการดานโภชนาการ 1.3) ขาดการนเทศนและตดตามงานดานโภชนาการ

2) แนวทางการแกไขปญหาของกลมผบรหาร คอ 2.1) ก าหนดรปแบบในการก ากบตดตามการปฏบตงานของศนยพฒนาเดกเลก ใหผดแลเดกรายงานผลการด าเนนงานดานโภชนาการใหกบผบรหาร 2.2) จดประชมสมมนาเพอรบทราบปญหาการด าเนนงานดานโภชนาการของศนยพฒนาเดกเลก แลวน าปญหาทไดมาจดท าเปนแผนด าเนนงานดานโภชนาการ 2.3) ใหผบรหารมการนเทศตดตามงานของศนยพฒนาเดกเลกอยางใกลชด

2.2 กลมผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก กลมผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกปฐมวย ในกลมนพบวาครผดแลเดก โดยส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตร และมคณวฒตรงในสาขาการศกษาปฐมวย มเพยง 6 คน โดยมประสบการณในการปฏบตงานแตกตางกนมากทสด 10 ป ในสวนของผประกอบอาหารในศนยพฒนาเดกเลกทงหมด 4 คน ไมเคยเขารบการฝกอบรมเกยวกบการประกอบอาหารใหเดกปฐมวย การจดอาหารใหเดกในแตละวนจดตามงบประมาณทหวหนาศนยพฒนา



เดกเลกจดให ในสวนของค าแนะน าในเรองโภชนาการจะไดรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล

1) ปญหาดานโภชนาการเดกปฐมวยของกลมผปฏบตงาน คอ 1.1) ขาดความร ความเขาใจในการปฏบตงาน สงผลใหผปฏบตงานไมทราบแนวทางและวธในการปฏบตงาน โดยเฉพาะการรายงานผลการด าเนนงานดานภาวะโภชนาการของเดกปฐมวย 1.2) ขาดทกษะในการปฏบตงาน กลาวคอไมมทกษะในการสงเสรมและใหค าแนะน าเดกในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารหากเหนวาไมมความเหมาะสม 1.3) สภาพแวดลอมไมเหมาะสมในการเรยนร ดานโภชนาการเดก เนองจากขาดสอ และนวตกรรมในการด าเนนงานดานโภชนาการ 1.4) ขาดทมงานในการด าเนนการ ทจะคอยใหค าแนะน าและเปนทปรกษาในการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวย

2) แนวทางการแกไขปญหาของกลมผปฏบตงาน คอ 2.1) ประชมและชแจง แนวทางการปฏบตงานใหกบครผดแลเดก เพอสรางความเขาใจและแนวทางในการปฏบตงานทถกตอง ในการด าเนนงานดานโภชนาการเดก ซงเปนประเดนทมความส าคญ 2.2) สงเสรมบคลากรในศนยพฒนาเดกเลก ใหไดเขารบการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบการจดเมนอาหารส าหรบเดกปฐมวย หรอหลกสตรโภชนาการทเหมาะสมส าหรบเดกปฐมวย เปนตน 2.3) จดสภาพแวดลอมภายในศนยพฒนาเดกเลก ใหเหมาะสมตอการเรยนร ดานโภชนาการ เชน การจดมมความรเรองอาหาร การจดหาสอและนวตกรรมการเรยนร คมอในการปฏบตงานดานอาหาร การจดท าแปลงสาธตผกสวนครวเพอใหเดกไดเรยนรเรองผกและประโยชนของผกเปนตน 2.4) แตงตงทมงานในการด าเนนงานและเฝาระวงปญหาโภชนาการเดกปฐมวยในระดบต าบล เพอบรณาการงานรวมกน ระหวางองคการบรหารสวนต าบล หนวยงานสาธารณสข ภาคประชาชน และผปกครองเดก

2.3 กลมผปกครองเดกปฐมวย ผปกครองเดกปฐมวยโดยสวนใหญจะประกอบอาชพนอกบาน คาขาย รบราชการ ท าการเกษตรเปนอาชพเสรม เดกปฐมวยจะถกเลยงโดยปลอยใหปยา ตายาย เปนผดแล รปแบบในการจดอาหารใหกบเดกโดยมากจะจดใหเดกกนอาหารทหาไดงาย สะดวกในการปรง โดยใหเดกรบประทานอาหารดวยตนเอง ส าหรบอาหารวางจะเปนพวกขนมกรบกรอบ ลกอม น าอดลม ซงหาซอไดทวไปในรานคาใกลบาน ผปกครองเดกเหนวาครผดแลเดกควรจะมบทบาทในการด าเนนการดานโภชนาการส าหรบความรในเรองโภชนาการเดกผปกครองจะไดรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขตงแตชวงฝากครรภ แตไมเคยไดรบแนะน าในเรองโภชนาการกบครผดแลเดก

1) ปญหาดานโภชนาการเดกปฐมวยของกลมผปฏบตงาน คอ 1.1) การปฏเสธอาหาร การเลอกรบประทานอาหาร 1.2) การขาดค าแนะน า และขอมลเกยวกบพฤตกรรมเดก

2) แนวทางการแกไขปญหาของกลมผปฏบตงาน คอ 2.1) ครผดแลเดกตองคอยใหค าแนะน าผปกครองในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคใหกบเดกปฐมวยโดยเฉพาะเดกกลมเสยงเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกใหมความเหมาะสม 2.2) ครผดแลเดก



ตองท ากจกรรมเยยมบานเดก เพอใหค าแนะน าและสงเกตพฤตกรรมเดกในการรบประทานอาหาร รายงานผลดานภาวะโภชนาการของเดกใหกบผปกครองเดกไดรบทราบตามหวงระยะเวลาปละ 2 ครง

จากผลการศกษาจงไดเสนอโครงการเพอแกไขปญหาดานโภชนาการเดกโดยเฉพาะเดกกลมเสยงในเขตองคการบรหารสวนต าบลไรนอย จ านวน 2 โครงการ ประกอบดวยโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคของเดกปฐมวย สงกดองคการบรหารสวนต าบลไรนอย อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธานและโครงการสานสมพนธแลกเปลยนเรยนรผปกครองพบครปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลก สงกดองคการบรหารสวนต าบลไรนอย อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อภปรายผลการศกษา

สภาพการด าเนนงานดานโภชนาการของเดกในศนยพฒนาเดกเลกการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกขององคการบรหารสวนต าบลไรนอยในปจจบนพบวา เดกปฐมวยมโภชนาการแบบสมสวนรอยละ 89.80 เรมอวนรอยละ 5.30 อวนรอยละ 2.80 โดยสวนใหญเดกปฐมวยจะมน าหนกอยในเกณฑดรปรางสมสวน รองลงมาคอ น าหนกอยในเกณฑทมภาวะโภชนาการเกนประเภทเรมอวน สอดคลองกบการศกษาของวฒนา ตรองพาณชยและคณะ (2550) ทศกษาภาวะโภชนาการและพฒนาการเดกปฐมวยในศนยเดกเลก กลมจงหวดท 6 และ 7 ท าการเกบขอมลโดยการประเมนการเจรญเตบโตและประเมนพฒนาการเดก รวมทงสมภาษณครผดแลเดกพบวาภาวะโภชนาการของเดกปฐมวยสวนใหญมน าหนกตามเกณฑอายรอยละ 86.9 น าหนกต ากวาเกณฑรอยละ 6.8 น าหนกมากกวาเกณฑรอยละ 6.2 สวนใหญมรปรางสมสวนรอยละ 86.5 อวนรอยละ 3.9 เรมอวนรอยละ 3.2 ส าหรบผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลกครผดแลเดกเลกและผประกอบอาหารในศนยพฒนาเดกเลก ขาดความร ความเขาใจในเรองโภชนาการ และทกษะในการเสรมสรางภาวะโภชนาการทเหมาะสมใหกบเดกปฐมวย ในสวนผปกครองเดกสวนใหญประกอบอาชพนอกบานไมมเวลาในการเลยงด อาหารส าหรบเดกเปนอาหารทปรงงาย สะดวกเชน ไกยางไขเจยว ไขตม เปนตน และในการเลยงดกปลอยใหเดกอยกบปยา ตายาย ซงเลยงเดกโดยใหกนแบบตามใจเดกปฐมวยจงนยมรบประทานอาหารกรบกรอบ ลกอม และน าอดลม ไมชอบทานผกและผลไม ไมสงเสรมใหเดกออกก าลงกาย ปลอยใหเดกดทวและเลนเกมสในบาน เดกปฐมวยจงมปญหาดานโภชนาการในกลมเสยงทจะโตเปนผใหญอวน สอดคลองกบการศกษาของวราภรณ พทธวงศ(2547)ไดท าการศกษาการรบรทางโภชนาการและการจดเตรยมอาหารของผปกครองใหกบเดกอนบาลเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม ผลการศกษาพบวาผปกครองจบการศกษาระดบชนประถมศกษาปท 6 หรอเทยบเทา มความรทางโภชนาการและการจดเตรยมอาหารอยในระดบด เดกสวนใหญมน าหนกตามเกณฑ เมอเปรยบเทยบกบการรบรทางโภชนาการและการจดเตรยมอาหาร พบวาผปกครองเดกทมน าหนกต ากวาเกณฑมการรบรดกวาผปกครองกลมเดกน าหนกเกณฑปกตและน าหนกเกนเกณฑ



สวนปญหาการด าเนนงานดานโภชนาการของเดกในศนยพฒนาเดกเลกนนในกลมผบรหารยงไมมแนวทางในการด าเนนงานดานโภชนาการเดกทชดเจน กลาวคอไมมแผนงานโครงการ ไมมการสนบสนนงบประมาณ ไมมการตดตามและนเทศงานดานโภชนาการของศนยพฒนาเดกเลก ลกษณะดงกลาวอาจบงชใหเหนวาประเดนดานโภชนาการเดกเปนประเดนทผบรหารไมใหความสนใจและจะไมไดรบการแกไข สอดคลองกบการศกษาของ สทธพจน แกวใสย (2555) ไดศกษาเรองบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการสงเสรมการจดการศกษาระดบปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลกในเขตอ าเภอราษไศล จงหวดศรสะเกษ ท าการเกบเครองมอโดยใชแบบสอบถาม พบวาการจดสรรงบประมาณดานการศกษามความลาชา และใหความส าคญดานการจดการศกษานอย ในสวนของกลมผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก ทงครผดแลเดกและผประกอบอาหารทพบวายงขาดความร ความเขาใจในการปฏบตงาน ขาดทกษะในการสงเสรมและพฒนาภาวะโภชนาการทเหมาะสมใหกบเดกปฐมวยซงแตกตางจากการศกษาของ อารยนยมทรพย (2552) ทไดศกษาบทบาทของครในการสงเสรมโภชนาการของเดกกอนวยเรยนในโรงเรยนเอกชน ในเขตกรงเทพมหานคร ดานความรความเขาใจดานโภชนาการของครผดแลเดก เกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม พบวา สวนหนงมความรดานอาหารและโภชนาการส าหรบเดกอยในระดบมากและเกอบกงหนงมความรระดบปานกลางโดยความรทกลมตวอยางตอบไดมากเกยวกบหลกโภชนาการสวนความรในเชงรายละเอยดโดยเฉพาะปรมาณอาหารทเดกควรกนตอบไดในระดบนอย-ปานกลางซงสาเหตอาจมาจากประสบการณในการปฏบตงานของครผดแลเดกทไมเทากน รวมถงครผดแลเดกบางคนกไมไดจบการศกษาในระดบปรญญาตร หลกสตรการศกษาปฐมวย ความรความเขาใจในเรองโภชนาการจงมไมมากนก ในกลมผปกครองมปญหาในเรองความร ความเขาใจในเรองวธการในการปฏบตการดานการประเมนภาวะโภชนาการเดก รวมทงขาดผใหค าแนะน าในการเลยงดเดกปฐมวยใหมภาวะโภชนาการทเหมาะสม ส าหรบแนวทางการพฒนาการด าเนนงานดานโภชนาการของเดก กลมผบรหารจะตองมการก าหนดประเดนดานโภชนาการเดกปฐมวย เปนประเดนหลก และท าแผนงานทมความส าคญปรบแผนงานดานโภชนาการเปนงานทขบเคลอนและบรณาการกบงานอนๆขององคกร โดยอาจเรมตงแตการก าหนดวสยทศน พนธกจ กลยทธ กลวธ และแนวทางในการพฒนาทมงาน รวมถงปรบโครงสรางในการด าเนนงานดานโภชนาการใหมความชดเจน โดยแตงตงคณะกรรมการอาหารและโภชนาการขององคการบรหารสวนต าบลไรนอย เพอใหคณะกรรมการชดดงกลาวท าหนาทขบเคลอน ตดตามและประเมนผลการปฏบตงาน รวมถงจดท าฐานขอมลดานโภชนาการของเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ฐานขอมลพฤตกรรมการบรโภคอาหาร เพอจะไดน าขอมลดงกลาวไปใชในการวางแผนในการปฏบตงาน กลมผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลกตองไดรบการพฒนาตนเองเพอใหมความร ความเขาใจดานโภชนาการทถกตอง รวมถงตองสงเสรมใหมการวจยในชนเรยน จดใหมสอและนวตกรรมทางการศกษาเกยวกบโภชนาการ ปรบสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนรดานโภชนาการ สงเสรมการปลกผกสวนครวในศนยพฒนาเดกเลก รวมถงก าหนดมาตรการเพอปองกนการบรโภคอาหารทไมเหมาะสมในศนยพฒนาเดกเลก



เชนหามจ าหนายขนมกรบกรอบน าอดลม ลกอม บรเวณโดยรอบศนยพฒนาเดกเลก ไมใหเดกน าขนมกรบกรอบมาโรงเรยน สงเสรมการบรโภคผกและผลไม กลมผปกครอง ตองใหความรวมมอกบครผดแลเดกในการเฝาระวงและเปนเครอขายในการปฏบตงานดานโภชนาการเดกรวมกน โดยเปนผใหขอมลและผปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารทเหมาะสมใหกบเดก สงเสรมใหเดกรบประทานผกและผลไม สรางกฎเกณฑและมาตรการในการบรโภคอาหารใหกบเดกปฐมวยทบานและโรงเรยน นอกจากการด าเนนการในระดบองคกรระดบหนวยงานผปฏบต และผปกครองแลว ทขาดไมไดคอผน าชมชนเชน ผใหญบาน สมาชก อบต.อสม.จะตองใหความรวมมอ รวมเปนเครอขายถายทอดความร และการสอสารดานโภชนาการใหกบประชาชนในชมชนไดรบทราบ โดยสอสารผานทางหอกระจายขาวประจ าหมบาน หรอการประชมประจ าเดอนของผใหญบาน เปนตน นอกจากการด าเนนงานในระดบผน าแลวประชาชนในชมชนกตองใหความรวมมอรวมเปนเครอขายในการเฝาระวงภาวะโภชนาการเดก โดยอาจก าหนดเปนมาตรการระดบหมบานและชมชนหามจ าหนายขนมกรบกรอบในพนทใกลเคยงศนยพฒนาเดกเลก สรปในภาพรวมขององคการบรหารสวนต าบลไรนอย ในการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยนน ตองก าหนดประเดนในเรองโภชนาการเดกเปนประเดนทตองใหความส าคญในแผนงานพฒนาสามป รวมถงแผนการด าเนนงานประจ าป ขององคการบรหารสวนต าบล ในสวนของการด าเนนงานตองมการบรณาการงานรวมกนในภาคสวนตาง ๆ ทปฏบตงานดานโภชนาการเดกทง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ครผดแลเดก ผปกครองเดกปฐมวย ผน าชมชน ตองรวมกนคดวเคราะหวางแผนในการเฝาระวงและขบเคลอนงานโภชนาการเดกรวมกน โดยองคการบรหารสวนต าบล เปนเจาภาพหลกในเรองงบประมาณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล เปนหนวยงานสนบสนนงานดานเทคนค งานวชาการกลมอาสาสมครสาธารณสข เปนกลมตดตามและขบเคลอนแผนงานโครงการในชมชน ครผดแลเดกและผปกครองเดกเปนผตดตาม และเฝาระวงภาวะโภชนาการเดกปฐมวย ใหอยในสภาวะทเหมาะสม เมอมการด าเนนการดงกลาว ยอมสงผล เดกปฐมวย ในเขตองคการบรหารสวนต าบลไรนอย มภาวะโภชนาการทเหมาะสม เดกปฐมวยกจะเตบโตเปนผใหญทพงประสงค สขภาพแขงแรง มเชาวปญญาทพรอมจะเรยนร ฝกฝนทกษะ สะสมประสบการณ และพฒนาศกยภาพของตนเองไดอยางเตมท ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากผลการศกษา 1) กลมผบรหารควรก าหนดนโยบายและแผนการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยอยางชดเจน สรางกระบวนการมสวนรวมในการด าเนนงานดานโภชนาการในรปแบบของเครอขายในระดบทองถน เพอใหเกดการบรณาการงานและขบเคลอนงานดานโภชนาการเดกใหมประสทธภาพ



2) ครผดแลเดก ผปฏบตงานในศนยพฒนาเดกเลก ตองรายงานผลการด าเนนงานดานโภชนาการตอผบรหารไดทราบเพอหาแนวทางแกไขปญหาและพฒนาตนเองอยเสมอ ศกษาคนควาหาความรเพมเตมในการด าเนนงานดานโภชนาการ 3) ผปกครองควรเนนกระบวนการสรางความรวมมอ สรางเครอขายในการด าเนนการรวมกน โดยจดตงกลมผปกครอง ใหมโอกาสแลกเปลยนความคดเหน แลกเปลยนประสบการณในการเลยงดเดกปฐมวย และผปกครองตองตดตามและใหค าแนะน าเดกในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารทางบาน 4) องคการบรหารสวนต าบลควรจะตองบรณาการงานดานโภชนาการเดกรวมกบหนวยงานอนเชนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ครผดแลเดก ผปกครองเดกปฐมวย ผน าชมชน โดยองคการบรหารสวนต าบลควรสนบสนนหรออดหนนเงนงบประมาณทพอเพยง เพอใหการขบเคลอนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ โดยเปนเจาภาพหลกในการขบเคลอนงานตงแตการก าหนดนโยบาย การจดท าโครงการตลอดจนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 1) ควรมการศกษาในเรองประสทธภาพในการด าเนนงานดานสาธารสข เพอใ ชเปนขอมลในการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยรวมกน 2) ควรมการศกษา เปรยบเทยบการด าเนนงานดานโภชนาการเดกปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนอนๆ เพอหาแนวทางในการด าเนนงานทเหมาะสม เอกสารอางอง กรมอนามย. (2556). คมอมาตรฐานศนยเดกเลก.ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข.พมพครงท 1 นงคนช กนทะปน. (2551). การมสวนรวมของชมชนในการเฝาระวงภาวะโภชนาการในศนยพฒนาเดก

เลก ต าบลปาแดด อ าเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย. รายงานการคนควาอสระพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม

วฒนา ตรองพาณชยและคณะ. (2550). การศกษาภาวะโภชนาการและพฒนาการเดกปฐมวย ในศนยเดกเลก กลมจงหวดท 6 และ 7.ศนยอนามยท 4 กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. ราชบร วาสน สารบรรณ. (2555). การศกษาสภาพและปญหาของการด าเนนการดแลเดกเลก ศนยพฒนา เดกเลก สงกดองคกรปกครองสวนทองถน จงหวดอบลราชธาน.วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน. วราภรณ พทธวงศ. (2547). การรบรทางโภชนาการและการจดเตรยมอาหารของผปกครองใหกบเดก

อนบาล. รายงานการคนควาอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาโภชนศาสตรศกษา



บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม สขม เฉลยทรพย. (2555). ยทธศาสตรการบรหารจดการอาหารส าหรบเดกปฐมวยของสถานศกษาใน

ประเทศไทย.มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต.กรงเทพฯ สทธพจน แกวใสย. (2555). บทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการสงเสรมการจดการศกษา

ระดบปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลกในเขตอ าเภอราศไศล จงหวดศรสะเกษ. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฎศรสะเกษ.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2555). แผนยทธศาสตรชาตดาน เดกปฐมวย(แรกเกดถงกอนเขาประถมศกษาปท 1 )ตามนโยบายรฐบาลดานเดกปฐมวย พ.ศ.2555-2559. กรงเทพฯ. พมพครงท 2. พรกหวานกราฟฟค จ ากด อบล ชนส าราญ. (2551). ต ารบอาหารมาตรฐานส าหรบเดกปฐมวย.กรงเทพฯ: เจรญดมนคงการพมพ อารย นยมทรพย. (2552). บทบาทของครในการสงเสรมโภชนาการของเดกกอนวยเรยน ในโรงเรยนเอกชนกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาคหกรรมศาสตรบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร



รปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน Collaborative Model between khonkaen Municipality and Private Sectors.

วทธกร สทนฤกษ1

ศภวฒนากร วงศธนวส2

บทคดยอ การวจยในครงนมวตถประสงคเพอหารปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน พรอมทงประเมนความเปนไปไดทางดานกฎหมายดานเศรษฐกจและสงคม ผลการศกษาไดมการเกบรวบรวมขอมลทตยภมจากการศกษาเอกสารตางๆ และไดขอมลปฐมภมจากการสนทนากลมทมฉากทศนประกอบดวยตวแทนจากเทศบาลนครขอนแกน และภาคเอกชนในจงหวดขอนแกน ผลทไดคอทกฝายมฉนทามตวาควรตองมการท างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชนโดยเพมบทบาทของภาคเอกชนในการท างานรวมกนกบภาครฐรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) ทเหนควรม 3 รปแบบคอการจดตงบรษทจ ากดการแบงปนผลประโยชนและรปแบบกองทนเพออาศยจดเดนของการบรหารงานขององคกรเอกชน โดยเพมบทบาทของภาคเอกชนใหเขามามสวนรวมในการพฒนาระบบเศรษฐกจเพอกระจายความเสยงของรฐในการลงทนดานงบประมาณ และเปนการเปดโอกาสในการรบถายทอดเทคโนโลยจากภาคเอกชนเพอพฒนาทองถนรวมกน

Abstract This research had the objective of developing a model for collaboration between the Khon Kaen Municipality and the private sector, and to assess the feasibility of this collaboration in the context of socio-economic forces. This study collected data from existing documentation and from focus group discussions with representatives of the Khon Kaen Municipality and local private sector groups. This study found that there was a consensus that there is a need for good collaboration between the public and private sectors and to increase the role of private groups in Public-Private Partnerships. These partnerships could take the form of limited partnerships or funds that exploit the comparative strengths of the private sector. This should help increase the role of the private sector in economic development by spreading the risk of the public sector in various investment structures. These

1 นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน 2 รองศาสตราจารย; วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน



partnerships also provide opportunity for sharing of technological innovation from the private sector to the government to enhance local development goals. ค าส าคญ: รปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน Key Words: Collaborative model Khonkaen Municipality Private sectors บทน า

ถงแมวาประเทศไทยจะมการเปดโอกาสใหเอกชนเขามาด าเนนการรวมกบรฐมานานแลวแตโครงการสวนใหญเปนโครงการทรฐจะใหเอกชนเขารวมด าเนนการเพอการพฒนาสาธารณปโภค โดยเฉพาะในสวนทองถนนนการทภาครฐกบภาคเอกชนเขามาด าเนนการรวมกนนนเพงจะเรมมหลงจากม พระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ พ .ศ.2535 โดยผศกษามความเชอวาการเปดให เอกชนเขามาด าเนนกจการรวมกบรฐนนเปนวธการพฒนาทมประสทธภาพและเปนแนวทางทจะเกดขนเปนอยางมากตอไปในอนาคต

การพฒนารปแบบความรวมมอระหวางภาครฐ และภาคเอกชนนนเปนกระแสหลกของการพฒนาทองถนทงในปจจบนและอนาคต โดยเฉพาะยทธศาสตรในการพฒนาชมชนและทองถน (รงสรร ธนะพรพนธ,2540: 134; ประเวศ วะส,2538: 4) การรวมลงทนระหวางภาครฐและภาคเอกชน (Public-Private Partnership: PPP) เปนรปแบบการด าเนนงานทภาครฐใหเอกชนเขามสวนรวมในการด าเนนโครงการในการใหบรการสาธารณะเพอเพมประสทธภาพของการด าเนนงานและบรการ โดยมงเนนการใหบรการทมประสทธภาพคมคากบตนทนมากกวาภาครฐจะเปนเจาของหรอด าเนนการโดยภาครฐเอง ทงนการรวมลงทนระหวางภาครฐและภาคเอกชน สามารถกอใหเกดประโยชนกบผทเกยวของ โดยโครงการจะไดรบเทคโนโลยและนวตกรรมใหมจากภาคเอกชน รวมทงมการประหยดตนทนของโครงการ ขณะทภาคเอกชนเองจะไดมชองทางในการด าเนนธรกจไดมากขน นอกจากนภาคประชาชนจะได รบประโยชนจากการบรการทมประสทธภาพดวยราคาทเหมาะสมอกดวย (ส านกนโยบายเศรษฐกจ มหภาค, 2553: 3)

โดยรฐบาลมความประสงคทจะสงเสรมใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในโครงการลงทนของภาครฐในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) ซงถอเปนการระดมทนในอกรปแบบหนงทมผใหความสนใจเปนอยางมาก โดยการรวมทนระหวางภาครฐและภาคเอกชนนไดรบการยอมรบวาจะสามารถชวยลดขอจ ากดดานงบประมาณของภาครฐมประสทธภาพและทนตอความตองการของประชาชน และในปจจบนไดมการประกาศใชพระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ.2556โดยไดยกเลกของเดม โดย พ.ร.บ.ฉบบน และก าหนดหลกเกณฑและขนตอนการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐรปแบบใหมคอรปแบบการจดตงบรษทจ ากดระหวางภาครฐและเอกชน โดยมสาระส าคญในเรองของการสรางมาตรฐานใหมส าหรบการใหเอกชนรวมลงทน เชนการจดท าแผน



ยทธศาสตรการจดตงคณะกรรมการนโยบายการก าหนดหลกเกณฑการแกไขสญญารวมลงทนการก าหนดมาตรการรองรบภายหลงสญญารวมลงทนสนสดการก าหนดขอหามการมผลประโยชนทบซอนของกรรมการภาครฐและเอกชนการก าหนดหลกเกณฑการค านวณมลคาโครงการการก าหนดระยะเวลาด าเนนการในแตละขนตอนอยางชดเจนการคงหลกการใหมการประมลการจดท าบญชรายชอกรรมการคดเลอกเอกชนและการก ากบดแลสญญา

เทศบาลนครขอนแกนเปนศนยกลางเศรษฐกจศนยกลางการศกษารวมทงศนยกลางของการคมนาคมทงทางบกและทางอากาศและเปนจดยทธศาสตรทส าคญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงมการขยายตวทงดานเศรษฐกจและสงคมเพอรองรบการขยายตวของเมอง เทศบาลนครขอนแกนจงตองมการด าเนนการเพอเตรยมพรอมและสรางความสามารถในการแขงขนโดยการพฒนาในดานโครงสรางพนฐาน ทางดานการคมนาคมและเพอพฒนาเศรษฐกจของจงหวดขอนแกนตรงกบภารกจในดานท 4 ขององคกรปกครองสวนทองถน คอ ดานการวางแผนการสงเสรมการลงทน พาณชยกรรม วตถประสงคการวจย

การศกษานมวตถประสงคเพอหารปแบบความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน พรอมทงประเมนความเปนไปไดทางดานกฎหมายดานเศรษฐกจและสงคม วธการวจย

การศกษาวจยในครงนการศกษานมวตถประสงคเพอหารปแบบความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน พรอมทงประเมนความเปนไปไดทางดานกฎหมายดานเศรษฐกจและสงคมโดยมระเบยบวธวจยทใชในการศกษาประกอบดวย 6 ประเดน คอ 1) ขนตอนในการศกษา 2) แหลงขอมล 3) กลมเปาหมาย 4) เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมล 5) การเกบรวบรวมขอมลและ 6) การวเคราะหขอมลโดยมรายละเอยดดงน

1. ขนตอนในการศกษา ในการศกษาเรองรปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชน ผวจยไดใชระเบยบวธวจยซงสามารถจ าแนกวธการศกษาไดเปนสองขนตอนทส าคญ คอขนตอนแรกการวจยทางเอกสาร (Documentary research) และขนตอนทสองคอกระบวนการสนทนากลม

ในขนตอนแรกผวจยไดท าการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเกยวกบรปแบบความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน (Public-Private Partnerships) และสงเคราะหเปนองคความรเกยวกบรปแบบความรวมมอของโครงการตาง ๆ ทงในและตางประเทศ เพอน าไปสฉากทศนเพอเสนอเปนทางเลอกเพอสรางรปแบบความรวมมอทเหมาะสมระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชน ในรปแบบการรวมลงทนแบบ Public Private Partnerships (PPPs) โดยรปแบบน ผวจยจะใชเปนฉากทศนส าหรบวดวาการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนในรปแบบใดถงจะมความเหมาะสม สอดคลองกบแนวคดในการสรางการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและ



ภาคเอกชน เมอทราบผลการวเคราะหแลวจะหารปแบบในการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชน ใหประสบความส าเรจตอไป

ขนตอนถดไปผวจยไดน าทางเลอกหรอฉากทศนทไดจากการศกษาในขนแรกเขาสการสนทนากลมซงเปนกระบวนการทผมสวนเกยวของจากทกภาคสวนอนไดแกผบรหารเทศบาลนครขอนแกนและภาคธรกจเอกชนมาแลกเปลยนเรยนร เพอน าไปสการสรางรปแบบความรวมมอทเหมาะสมระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน พรอมทงรวมกนประเมนความเปนไปไดและผลกระทบทางดานกฎหมายเศรษฐกจและสงคมตอไป

2. แหลงขอมล ในการศกษาวจยเรองรปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนในครงนใชแหลงขอมลจากสองแหลง คอแหลงขอมลปฐมภมและแหลงขอมลทตยภมดงรายละเอยดดงตอไปน แหลงขอมลปฐมภมในทนคอบคคลทใหสมภาษณซงจ าแนกไดเปนสองกลมกลมแรกคอกลมภาครฐไดแกนายกเทศมนตรนครขอนแกนคณะผบรหารเทศบาลนครขอนแกนและบคลากรในระดบบรหารของเทศบาลนครขอนแกน กลมทสองคอกลมผประกอบธรกจทเปนสมาชกหอการคาจงหวดขอนแกน ไดแกประธานหอการคาจงหวดขอนแกนและตวแทนผประกอบธรกจทเปนสมาชกหอการคาจงหวดขอนแกน เพอใหทราบถงความตองการและแนวโนมความเปนไปไดของทงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของ แหลงขอมลทตยภมไดแกกฎหมายเชน พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ .ศ .2542 (แก ไขเพ ม เตมถงฉบบท 2) พ .ศ . 2549 พระราชบญญตวาดวยการให เอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ พ .ศ . 2535 พระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ.2556 เอกสารเกยวกบรปแบบการท างานรวมกนแบบ Public Private Partnership และเอกสารทเกยวของอน ๆ ทเกยวของกบการท างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชน

3. กลมเปาหมายและพนทในการศกษา ประชากรใชในการศกษาครงนไดแกองคกรภาครฐไดแกเทศบาลนครขอนแกนและองคกรภาคเอกชนไดแกสมาชกหอการคาจงหวดขอนแกน

4. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการศกษาครงนม2 ชนดไดแก 1) แบบวเคราะหเอกสารเพอใชเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารรายงานตาง ๆ ทสะทอนถงรปแบบการท างานรวมกบระหวางภาครฐและภาคเอกชนรวมทงเอกสารรายงานการด าเนนโครงการในรปแบบ Public Private Partnership ขององคกรปกครองสวนทองถนตาง ๆ รวมทงมาตรการในการเตรยมการรองรบในอนาคต



2) แนวค าถามในการสมภาษณผเกยวของเกยวกบสภาพปจจบนปญหา และรปแบบทเหมาะสมเกยวกบความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชน

5. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมในการศกษาในครงนเรมตนดวยการรวบรวมขอมลทตยภมจากการศกษาวจยตาง ๆ เพอสงเคราะหฉากทศน รวมทงการเกบรวบรวมขอมลโดยการวเคราะหเอกสารเพอใหไดขอมลทสะทอนใหเหนถงรปแบบการท างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชน สวนการเกบขอมลกอนการสนทนากลม ผวจยไดใชการสมภาษณแบบไมเปนทางการตามแนวค าถามกบกลมเปาหมายทเขารวมการสนทนากลม

6. การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในการศกษาครงนใชขอมลเชงคณภาพผวจยไดน ามาวเคราะหเนอหา ผลการวจย

รปแบบการท างานรวมกนระหวางภาครฐและเอกชนการเพมบทบาทของภาคเอกชนในการท างานรวมกนกบภาครฐโดยอาศยจดเดนของการบรหารงานขององคกรเอกชนแตปรบรปแบบการรวมงานมใหเกดการผกขาดในการถอครองกรรมสทธของภาคเอกชน จงเปนรปแบบการเขารวมมอกนของภาครฐและภาคเอกชนในการรวมทน ซงรปแบบดงกลาวคอการท างานรวมกนระหวางภาครฐและเอกชนในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) ความรวมมอรปแบบหนงเพอเพมบทบาทของภาคเอกชนใหเขามามสวนรวมในการพฒนาระบบเศรษฐกจเพอกระจายความเสยงในการลงทนดานงบประมาณ และเปนการเปดโอกาสในการรบถายทอดเทคโนโลยจากภาคเอกชน

การรวมทนระหวางภาครฐและภาคเอกชนนนมรปแบบในการรวมมอกนหลากหลายประเภท ซงภาครฐสามารถทจะเลอกรปแบบในการรวมทนไดตามความเหมาะสมของสภาพโครงการ โดยมวตถประสงคหลกทมรวมกนคอการอาศยศกยภาพของภาคเอกชนมาใชพฒนาการใหบรการสาธารณะของภาครฐ แตรปแบบการรวมลงทนระหวางภาครฐและภาคเอกชนในรปแบบหนสวนทวภาค หรอ Public Private Partnerships (PPPs) นนเปนลกษณะทไดรบความนยมกวาการลงทนในลกษณะอน ๆ ซงลกษณะทวไปของโครงการรวมทนในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) มลกษณะดงตอไปน

1. ลกษณะของโครงการทลงทนโครงการทรวมทนในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) โดยสวนใหญเปนโครงการกอสรางทมขนาดใหญมากจนการลงทนกอสรางโดยอาศยภาครฐแตเพยงฝายเดยว จะเปนการลงทนทมความเสยงสงในดานงบประมาณการกอสรางทมไมเพยงพอ เมอพจารณาจากขนาดของโครงการ ซงโดยสวนมากเปนการลงทนในโครงการกอสรางสงสาธารณปโภคทางดานพลงงาน การคมนาคมสอสารสนเทศการตดตอสอสารระบบการชลประทานและระบบก าจด ของเสย



2. ลกษณะของระยะเวลาในการรวมทนโครงการรวมทนในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) จะมการก าหนดระยะเวลาในการแสวงหาผลประโยชนของภาคเอกชนไวในสญญาสมปทาน โดยสวนใหญจะก าหนดระยะเวลาจ านวนสามสบปเพอสรางแรงจงใจในการเขามาลงทนของภาคเอกชน

3. ลกษณะของแหลงเงนทนในการลงทนโครงการทภาครฐตดสนใจทจะใชวธการรวมทนในรปแบบ Public Private Partnerships (PPPs) โดยสวนใหญมกจะเปนโครงการกอสรางขนาดใหญหรอทนยมเรยกกนวาโครงการเมกะโปรเจกตและจะมการใชเทคโนโลยระดบสง แหลงเงนทนทมขนาดใหญกมกจะใหการสนบสนนโดยวธการปลอยเงนกใหแก โครงการทรวมทนกนและมลกษณะเปนการลงทน ขามชาตส าหรบสถาบนการเงนรายใหญทมกจะใหการสนบสนนเชนธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยบรษทเงนทนระหวางประเทศเปนตน

รปแบบการรวมลงทนแบบ Public Private Partnerships (PPPs) จะมอย 4 ลกษณะดงน 1. รปแบบ DBFO (Design-Build-Finance-Operate) การรวมลงทนระหวางภาครฐและ

ภาคเอกชนในรปแบบนบทบาทของภาคเอกชนจะมสวนรวมในโครงการโดยการออกแบบสงกอสรางจดหาแหลงเงนทนและลงมอในการกอสรางเองตลอดทงโครงการเมอโครงการไดกอสรางเสรจสน ภาคเอกชนกจะมหนาทในการบรหารในสงสาธารณปโภคทตนเองสรางขน ตลอดจนการบ ารงรกษาสภาพของสงสาธารณปโภคใหมสภาพทสามารถใชงานไดตลอดอายสมปทานในระหวางอายสมปทาน กรรมสทธของสงสาธารณปโภคจะตกแกภาครฐทนททกอสรางแตภาคเอกชนสามารถแสวงหาผลประโยชนจากโครงการได ซงอาจจะตองแบงรายไดของผลประโยชนทไดรบจากสงสาธารณปโภคใหแกภาครฐ ตามทก าหนดรายละเอยดไวในสญญา เมอสนสดระยะเวลาของสญญาอ านาจในการบรหารจะกลบสการบรหารจดการโดยภาครฐ

ตวอยางของโครงการความรวมมอในรปแบบนเชนโครงการรถไฟฟามหานคร ทภาคเอกชนเปนผกอสรางและด าเนนการบรหารสงสาธารณปโภคเองตลอดอายสมปทาน และรปแบบความรวมมอแบบ DBFO มจดแขงคอประชาชนจะไดรบบรการจากสงสาธารณปโภคทมความทนสมยสะดวกสบายและประหยดคาใชจายในการน างบประมาณมาลงทนด าเนนการกอสรางจดออนคอภาครฐไมสามารถทจะควบคมการด าเนนการของภาคเอกชนไดไมมสวนในการบรหารจนกวาจะครบก าหนดอายของสญญาสมปทาน

2. รป แบบ BTO (Build-Transfer-Operate) การร วมลงท น ระหว างภ าคร ฐและภาคเอกชนในรปแบบน ภาคเอกชนจะมบทบาทในการกอสรางโดยการจดหาเงนลงทนและวสดในการกอสรางโดยลงมอกอสรางเอง ตามคณสมบตของโครงการทภาครฐก าหนดมาเมอโครงการไดกอสรางเสรจสนภาคเอกชนกมภาระหนาทในการบรหารสงสาธารณปโภคทตนเองสราง ตลอดจนการบ ารงรกษาสภาพของสงสาธารณปโภคใหมสภาพใชงานไดตลอดอายสมปทาน ซงมลกษณะทเหมอนกบการรวมทนในรปแบบ DBFO แตมขอทแตกตางกนในเรองการถอครองกรรมสทธของโครงการจะตกเปนของ



ภาคเอกชนในระหวางท าการกอสราง ซงเมอการกอสรางไดด าเนนการเสรจสนกรรมสทธในโครงการกจะตองโอนกลบไปใหแกรฐ แตอ านาจในการบรหารจดการยงคงเปนของภาคเอกชนตลอดอายสญญาสมปทาน ภาครฐจะไดบรหารโครงการภายหลงการสนสดสญญาสมปทาน

อนงการรวมทนในรปแบบ BTO (Build-Transfer-Operate) ในบางกรณอาจจะอยในรปแบบ BLT (Build-Lease-Transfer) หรอ BTL (Build-Transfer-Lease) ซงเอกชนมหนาทในการกอสรางเชนเดยวกนและกรรมสทธในโครงการจะตกเปนของภาครฐทนททสรางเสรจ โดยเอกชนจะเชาโครงการตอเพอใชในการแสวงหาผลประโยชน

ตวอยางของโครงการความรวมมอในรปแบบนเชนโครงการทางดวนพเศษศรรช หรอทางดวนขนทสองนนเองโดยโครงการนเปนรปแบบความรวมมอโดยใหสญญาสมปทานแบบ BTO ระหวางการทางพเศษแหงประเทศไทยกบบรษททางดวนกรงเทพฯจ ากดรปแบบความรวมมอแบบ BTO นมจดแขงคอการทภาครฐไดรบโอนกรรมสทธตงแตกอสรางเสรจท าใหสามารถทจะเขารวมบรหารจดการรวมกบภาคเอกชนไดสามารถรบการถายทอดเทคโนโลยจากภาคเอกชนและยงสามารถชวยแกปญหาดานการเงนการคลงและการลงทนโครงสรางพนฐานเปนอยางดเพราะภาคเอกชนจะสามารถระดมเงนทนจากภาคเอกชนดวยกนเอง หรอจากธนาคารพาณชยเพอมาใชในการด าเนนการกอสรางตามโครงการเองทงหมด จดออนคอรฐอาจเสยผลประโยชนบางอย างใหกบภาคเอกชนเพอจงใจใหเอกชนเขามาด าเนนการในการรวมลงทน และการบรหารงานรวมกนอาจเกดความลาชาเนองจากฝายภาครฐเองทตดขดในการด าเนนการและขอกฎหมายตาง ๆ

3. รปแบบ BOT (Build-Operate-Transfer) รปแบบการรวมทนในลกษณะนมอกชอหนงวา BOOT (Build-Own-Operate-Transfer) ซงมลกษณะทภาคเอกชนมบทบาทในการกอสรางโดยการจดหาเงนลงทนและวสดในการกอสรางโดยลงมอกอสรางเอง ตามคณสมบตของโครงการทภาครฐก าหนดมาเมอโครงการสงสาธารณปโภคไดกอสรางจนเสรจสน กรรมสทธของโครงการจะตกเปนของภาคเอกชนและภาคเอกชนมหนาทในการบรหารจดการสงสาธารณปโภคทไดสรางตลอดอายของสญญาสมปทาน ซงเมอครบอายสญญาสมปทานกรรมสทธในโครงการกจะตองโอนกลบไปใหแกภาครฐ

ตวอยางของโครงการความรวมมอในรปแบบนเชนโครงการก าจดขยะมลฝอย ของเทศบาลนครล าปาง ซงมแนวความคดวาถาใหเอกชนเขามาลงทนกอสรางระบบและด าเนนการก าจดขยะมลฝอยให เทศบาลมหนาทจายคาตอบแทนใหในลกษณะผอนสงเปนรายเดอน โดยทเทศบาลไมตองจดหางบประมาณจ านวนมากมาลงทนกอสรางระบบจงไดเกดโครงการ “ก าจดขยะมลฝอยรปแบบ BOT” ในการด าเนนโครงการนเทศบาลไดคดเลอกเทคโนโลย“การฝงกลบตามหลกสขาภบาล” มาใชเพราะเทศบาลมทดนเตรยมไวเพอการก าจดขยะอยแลวถง 597 ไรเศษและวธนยงเปนเทคโนโลยทถกทสดดวย จะเหนไดวาภาครฐจะเปนผก าหนดคณสมบตวาตองการก าจดขยะมลฝอย และใหเอกชนเขามาลงทน จดแขงคอสามารถก าหนดความตองการไดจากการก าหนดคณสมบตของโครงการกอนทจะใหเอกชน เขารวมลงทนทงยงประหยดงบประมาณในการลงทนและประหยดบคลากรในการด าเนนงานจดออนของ



รปแบบนคอกรรมสทธในการบรหารงานและด าเนนการผลก าไรทเกดขน ทกอยางจะตองตกเปนของภาคเอกชนจนกวาจะครบก าหนดตามสญญาอายสมปทาน

4. รปแบบ BOO (Build-Own-Operate) รปแบบการรวมทนนภาคเอกชนมบทบาทในการด าเนนงานมากทสดโดยภาคเอกชนคสญญาจะตองรบผดชอบในการหาแหลงเงนทนการออกแบบวสดกอสรางและการด าเนนการกอสรางเมอภาคเอกชนด าเนนการกอสรางแลวเสรจภาครฐจะเปนผด าเนนการรบซอผลผลตจากภาคเอกชนโดยกรรมสทธในโครงการทเอกชนสรางจะตกเปนของเอกชนตลอดไป โดยเอกชนไมตองด าเนนการโอนกรรมสทธในโครงการทกอสรางกลบมาเปนของภาครฐ ลกษณะของการรวมทนจะเหมอนกบการแปรรปรฐวสาหกจเพยงแตวาการรวมทนในรปแบบ BOO จะเปนการใหภาคเอกชนเขามารเรมโครงการโดยใชเงนทนของตนเอง อนตางจากการแปรรปรฐวสาหกจตรงทการแปรรปเปนการขายรฐวสาหกจใหภาคเอกชนเขามาบรหารจดการ

ตวอยางของโครงการความรวมมอในรปแบบนยงไมเคยเกดขนในประเทศไทย สวนใหญจะเรมจากการเปนรฐวสาหกจกอนคอยท าการแปรรปจงยงไมเคยเกดขนไดส าเรจจดแขงของรปแบบความรวมมอแบบนคอผลประโยชนจากการลงทนจะแบงปนตามสดสวนของการด าเนนการ และทรพยสน ไมตองถกโอนคนใหแกภาครฐท าใหลดความเสยงในการขาดทน จะท าใหภาครฐและประชาชนไดรบการบรการทไดมาตรฐานอยเสมอจดออนของรปแบบความรวมมอแบบ BOO คอเอกชนเปนผลงทนพฒนาและด าเนนโครงการรบความเสยงจากผลประกอบการเองทงหมด

รปแบบของ PPPs จ าแนกตามระดบของการมสวนรวมของภาคเอกชนในกจการของรฐ สรปไดดงตาราง

ระดบการมสวนรวมของภาคเอกชน รปแบบ ภาครฐ ภาคเอกชน

นอย DBFO เปนเจาของ ออกแบบหาแหลงทนและกอสราง

BTO เปนเจาของ ออกแบบหาแหลงทนและกอสรางเปน

เจาของตลอดอายสญญาสมปทาน

BOT เปนเจาของ จดหาเงนลงทนและวสดในการกอสรางโดยลงม อก อสร าง เอ งตามคณ สมบ ต ของโครงการทภาครฐก าหนดมาเปนเจาของตลอดอายสญญาสมปทาน

มาก BOO รบซอผลผลตจาก ออกแบบหาแหลงทนกอสรางเองแตเปน



ภาคเอกชน เจาของตลอดไป

เมอทราบรปแบบความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนในลกษณะตางๆ แลวผวจยจะไดน าขอมลทไดจากการสนทนากลม มาสะทอนใหเหนวารปแบบทเหมาะสมระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนควรเปนเชนไร โดยการสนทนากลมในครงนประกอบดวยตวแทนภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชน ทกฝายทเขารวมการสนทนาในครงนไดมความเหนและวสยทศนรวมกนวา ควรทจะด าเนนการใหเกดความรวมมอรวมกนในการท างาน ระหวางภาครฐคอเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนคอภาคเอกชนในจงหวดขอนแกน เพอใหเกดการท างานรวมกนอยางเปนรปธรรมขนโดยใชแนวทางในการด าเนนการจากพระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ.2556 โดยยกตวอยางแนวทางการจดตงบรษทจ ากดรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนขนโดยรปแบบความรวมมอแบบใชวธการจดตงบรษทจ ากดมขอดขอเสยดงตอไปน

ขอด 1. จ ากดความรบผดชอบ ตามจ านวนหนทถอจรง ขอนถอเปนประโยชนทเดนชดมากทสดของ

การจดตงบรษทในรปแบบน เพราะจ านวนเงนผลก าไรโดยเฉพาะในเรองของภาระหนสนจะถกคดตามจรงโดยนบจากจ านวนหนทถอในบรษท ไมมการกนสวนเกนน าไปหกจากทรพยสนสวนตวเมอเกดภาวะขาดทนขนกบบรษท ซงเรองนมกจะเกดขนเปนประจ ากบกบธรกจทมเจาของแบบคนเดยว

2. ระดมทนได บรษทจ ากดเกดขนจากผถอหนทมจ านวนตงแต3 คนขนไป นนหมายถงขอจ ากดในเรองเงนทนท เปนปญหาส าหรบธรกจทม เจาของแตเพยงคนเดยวจะถกขจดออกไป ผประกอบการมชองทางในการเรยกระดมทนไดคอนขางมากเชนวธการขายหนของบรษทเปนตน

3. บรหารแบบมออาชพ บรษทจ ากดจะมเงนลงทนทมากมายมหาศาลอนเกดจากเงนของหนสวนแตละคน ดงนนปจจยขอผกมดทางการบรหารจะไมไดถกผกตดอยทเจาของแตเพยงผเดยว จงเปนจดก าเนดของการจางผบรหารระดบมออาชพทมความรเฉพาะทางเขามาบรหารงานแทนเพอใหธรกจสามารถท าก าไรตอบแทนผถอหนไดมากทสด

4. มเครดตและความนาเชอถอ ถาจดตงธรกจในรปแบบบรษทจ ากดทตองด าเนนการทกอยางภายใตกรอบระเบยบของกฎหมายจะมผลดทเหนไดชดเจนอยางหนง นนกคอ ภาพลกษณความนาเชอถอของบรษททสาธารณชนภายนอกมองเขามาในองคกรจะอยในระดบทสงมาก เพราะมกฎหมายเปนตวควบคมและวางกรอบการด าเนนธรกจอยตลอดเวลานนเอง

5. โครงสรางทเออตอการเตบโต บรษทจ ากดจะมหลกในการบรหารทสอนใหท าทกอยางใหออกมาดทสด ซงจะเปนวธการท าใหธรกจสามารถเตบโตตอไปไดอกในอนาคต

6. เสยภาษนอยกวา ดวยความทบรษทจ ากดมการจดตงในลกษณะของนตบคคลจงท าใหธรกจเสยภาษในอตราสงสดเพยงแค 30% เทานน แตถาหากจดตงธรกจในลกษณะทมเจาของแตเพยงผเดยวผประกอบการอาจโดนเรยกเกบมากถง 37% กได



ขอเสย 1. มความยงยากซบซอน เพราะความทบรษทจ ากดตองด าเนนการทกอยางภายใตกรอบของ

กฎหมายท าใหมระเบยบทคอยควบคมการจดตงบรษทคอนขางมากจงไมคอยเหมาะสมกบผประกอบการทไมมความรในเรองของกฎหมายธรกจสกเทาไหร รายไดทกอยางตองถกแบงตามสดสวน ปญหาขอนจะเกดขนหากมผประกอบการคดวาสวนแบงทตนเองไดไมคมคากบทตนเองด าเนนการลงมอท าไปจรงๆ เพราะบางธรกจผทถอหนเยอะทสดบางครงมกจะไมใชผทตองเหนดเหนอยท าธรกจเอง จงเกดความนอยใจส าหรบผทถอหนนอยกวาทคดวาตวเองถกเอาเปรยบจากผถอหนคนอนๆ

2. ไมมอ านาจในการควบคมบรหาร อ านาจบรหารมกจะถกผกขาดไวทผทถอหนมากทสด ซงหากผประกอบการไมใชผทถอหนใหญสดในบรษทกยากทจะก าหนดทศทางการท าธรกจใหเปนไปตามรปแบบทตนเองตองการ ขาดความคลองตวในการตดสนใจ ธรกจเปนเรองทตองแขงขนกบเวลาเพอเปนการเพมโอกาสในการตอสกบธรกจคแขง แตเปนเรองทท าไดคอนขางล าบากมากหากเปนบรษทจ ากด เพราะทกเรองทเกยวของกบการด าเนนธรกจตองเอาเขาทประชมเพอผานการเหนชอบจากผถอหน แตกตางกบธรกจทมเจาของแตเพยงผเดยวทการตดสนใจสามารถท าไดโดยทนท

3. ตองมการจดท าบญช มขอก าหนดตามกฎหมายทถกระบเปนตวอกษรอยางชดเจนใหธรกจทจดตงเปนบรษทจ ากดตองสงตวเลขงบดลตางๆทางบญชไปใหส านกทะเบยนพาณชยเพอท าการเปดเผยตอสาธารณชน จงท าใหผประกอบการตองเสยเงนจางบรษทบญชทไดรบใบอนญาตมาเปนผตรวจสอบและจดการในเรองดงกลาวให ภาพท 1 แรงจงใจทกอใหเกดภาคความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน (ณฐพงศ พนแสน, 2554)

ตารางแสดงขอแตกตางระหวางการจดซอจดจางรปแบบเดมและการรวมด าเนนการในระบบ PPP

การจดซอจดจางรปแบบเดม การรวมด าเนนการในระบบ PPPs

1.มงเนนทการซอสนทรพยท เปนโครงสรางพนฐาน

1.มงเนนทการซอบรการทไดรบจากสนทรพยทเปนโครงสรางพนฐาน



2.เปนสญญาด าเนนงานระยะสน 2.เปนสญญาแบบผสมผสานระยะยาวท รวมการออกแบบ การกอสรางการจดหาเงนทนและการบ ารงรกษาเขาไวดวยกน

3.รฐอาจตองรบภาระในเรองระยะเวลากอสราง และการใชเงนด าเนนการเกนงบประมาณทไดรบ

3.เอกชนเปนผรบภาระในเรองระยะเวลาการกอสรางและตนทนทเกนประมาณการ

4.มการช าระเงนสงส าหรบคาใชจายในการด าเนนการ ในชวงเรมตนโครงการ

4.เรมช าระเงนเมอสนทรพยพรอมใชงาน

5.ไมมการก าหนดมาตรฐานการด าเนนงานในอนาคต

5.มการก าหนดมาตรฐานการด าเนนงานตลอดอายของโครงการ

จากการสนทนากลมท าใหไดแนวทางในการท างานรวมกนระหวางภาครฐคอเทศบาลนคร

ขอนแกนและภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนทชดเจน โดยผทเขารวมการสนทนากลมในครงนตางมการแสดงความคดเหนในทศนะของแตละภาคสวน โดยทกคนทเขาประชมตางเหนถงประโยชนรวมกนทจะเกดเปนแนวทางในการด าเนนการใหเกดความรวมมอกนขน รปแบบความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนขนเพราะการเพมบทบาทของภาคเอกชนในการเขามามสวนรวมและเกดการท างานรวมกนกบภาครฐจะสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนในพนท หรอในเขตเทศบาลนครขอนแกนไดมากขนโดยอาศยจดเดนของการบรหารงานขององคกรเอกชน และเงนทนของภาคเอกชนเขามาชวยในการด าเนนการ เพราะหากจะอาศยแตเพยงภาครฐเพยงอยางเดยวการด าเนนการอาจจะเกดขนไมได หรอหากด าเนนโครงการไดกไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดไมเตมท และยงสามารถทจะแกปญหาวนยทางการเงนการคลงลดความเสยงในการลงทนดานงบประมาณไดอกดวย

อภปรายและสรปผลการวจย

การพฒนารปแบบความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชน มขนเพอตอบสนองตอความตองการโครงสรางพนฐานและบรการสาธารณะ เพอใหเพยงพอตอความตองการของประชาชนจงตองค านงถงการจดหาบรการทมประสทธภาพ และไมใชงบประมาณมากเกนความจ าเปนดงนนการมอบหมายใหเอกชนเขารวมด าเนนการในกจการของรฐเพอจดท าโครงสรางพนฐานและบรการสาธารณะเหลานนจงเกดขน



รปแบบความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชนขอมลทไดจากการศกษาพบวาฝายรฐหรอเทศบาลนครขอนแกนกบฝายภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนมฉนทามตวาควรตองมการท างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชนโดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 ทไดใหอ านาจไวในการด าเนนการโดยการเพมบทบาทของภาคเอกชนในการท างานรวมกนกบภาครฐ โดยรปแบบทเหนควรคอการอาศยจดเดนของการบรหารงานขององคกรเอกชน แตปรบรปแบบการรวมงานมใหเกดการผกขาดในการถอครองกรรมสทธของภาคเอกชน ซงเปนรปแบบการเขารวมมอกนของภาครฐและภาคเอกชนในการรวมโดยเพมบทบาทของภาคเอกชนใหเขามามสวนรวมในการพฒนาระบบเศรษฐกจเพอกระจายความเสยงในการลงทนดานงบประมาณ และเปนการเปดโอกาสในการรบถายทอดเทคโนโลยจากภาคเอกชน

การระดมทนมลคาโครงการตงแต 1000 ลานบาทสามารถจดหาไดหรอไมจากการศกษาพบวาการระดมทนมลคาโครงการตงแต 1000 ลานบาทนนทงฝายภาครฐและภาคเอกชนมความเหนวานาจะมความเปนไปไดหากแตกตางกนในดานรายละเอยดของการระดมทนรายละเอยดของโครงการโดยภาครฐมองวาการระดมทนในมลคาโครงการ 1000 ลานบาทนนไมใชปญหาสามารถทจะจดหาไดแตปญหาตดอยทขอกฎหมายและการขออนญาตในการทจะด าเนนการสวนทางภาคเอกชนมองวาการระดมทนในมลคาโครงการ 1000 ลานบาทนนขนอยกบลกษณะของโครงการแตกสามารถทจะจดหาไดในรปแบบตาง ๆ เชนสวนแรกกคอการทองคการบรหารสวนจงหวดรวมกบเทศบาลซงอาจจะรวมระดมเขามาสโครงการสวนท 2คอการกจากสถาบนการเงนสวนท 3 คอการทจะท าใหบรษทเอกชนหรอประชาชนในพนทรวมทนดวยเปนตนโดยลกษณะของโครงการจะมผลตอการระดมทนคอ ทางเอกชนจะมองวาหากลงทนและจะตองไดรบผลประโยชนตอบแทนไมใชการท าเพอสาธารณประโยชนโดยไมหวงผลประโยชนตอบแทน ดงนนการตดสนใจเขารวมทนกบภาครฐจงตองพจารณาจากโครงการแตละโครงการวาโครงการนนจะสรางผลตอบแทนตอเงนลงทนทคมคาหรอไมถาคมกรวมทนดวยหากไมคมคากตองใชวธหาโครงการอนทดแทนอาจจะเปนวธใหโครงการพวงมาแบบ 1 แถมหนงเปนตน

รปแบบการบรหารจดการโครงการจากการวจยสามารถสรปรปแบบการท างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชนในขอนแกนได 3 รปแบบดงน

1. รปแบบการจดตงบรษทจ ากด จดตงบรษทขนมาในเชงของโครงการขนาดใหญทเปนโครงการโครงสรางพนฐานโดยวธการใหสมปทานจากภาครฐ มระยะเวลาการใหสมปทานทแนนอนชดเจน โดยมบรษทกลางซงมเทศบาลเปนผถอหนหลกแลวใหเอกชนเขามามสวนรวม เพอด าเนนการโครงการ บรษทจ ากดเปนรปแบบการจดตงธรกจอยางหนงในสงคมเศรษฐกจอนมการพฒนาแนวคดและทฤษฏทไดรบการตอยอดมาจากรปแบบธรกจทมเจาของแตเพยงผเดยวในอดต โดยบรษทจ ากดจะมรปแบบการกอตงในลกษณะทเปนนตบคคลหมายถง การรวมตวกนของกลมบคคลเพอด าเนนการสงหนงสงใดโดยมการสมมตตวตนขนโดยมกฎหมายเปนผรบรองการมตวตนอยจรง



2. รปแบบระบบแบงปนผลประโยชน มการน าเสนอรปแบบนขนมาเพราะคดวาระบบสมปทานจะมปญหาควรเปลยนมาใชระบบแบงปนผลประโยชนแทน เพอความโปรงใสและมประสทธภาพในการท างาน

3. รปแบบของกองทน KhonKaen Fund ในทประชมไดมการน าเสนอรปแบบของกองทนขนคอมผบรหารมออาชพในการบรหารจดการกองทนและใหกองทนนไปลงทนในโครงการตาง ๆ ทมความจ าเปนโดยใชวธการขายหนใหมผถอหนโดยภาครฐตองเปนผถอหนใหญคอตงแต 51 เปอรเซนตขนไปและใชวธการปนผลเปนการตอบแทนเพอความมนคงในการด าเนนงาน

ความเปนไปไดทางดานกฎหมาย มความเปนไปไดทางดานกฎหมายและมกฎหมายไดใหอ านาจในการด าเนนการไว แตเพอให

เกดความชดเจนในทางปฏบตจงตองเสนอแนวทางในการท าความเขาใจในขอกฎหมาย ตาง ๆ ใหละเอยดรอบคอบอกครง

ความเปนไปไดทางดานเศรษฐกจ มความเปนไปไดและภาคเอกชนใหความสนใจในการรวมโครงการหรอรวมลงทนกบภาครฐแต

ตองมการพจารณารายละเอยดของโครงการแตละประเภทอกครงหากการศกษาครงนเปนนมตหมายทดของการเรมตนโครงการตางๆตอไป

ความเปนไปไดทางดานสงคม จากการศกษาพบวาประชาชนชาวขอนแกนทงภาครฐและเอกชนมความสนใจในการลงทน

เพอพฒนาทองถนใหมความเจรญกาวหนา ในฐานะทเปนเมองหลกแหงหนงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงตองมการด าเนนการเพอเตรยมพรอมและสรางความสามารถในการแขงขนโดยการพฒนาในดานโครงสรางพนฐาน ทางดานการคมนาคมและเพอพฒนาเศรษฐกจของจงหวดขอนแกนตอไป

ประโยชนและขอจ ากดของรปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชน

1. ประโยชนตอเทศบาลนครขอนแกน เทศบาลนครขอนแกน สามารถประหยดตนทน สรางความคมคาทางการเงน และยงเปนการบรหารความเสยงทไดรบ รวมถงความสามารถในการบรหารจดการระบบงบประมาณของเทศบาลนครขอนแกนในกรณทเทศบาลนครขอนแกน ไดพจารณาถงความคมคาทางการเงนแลวเหนวามความเหมาะสมทจะใหเอกชนรวมด าเนนการ จะท าใหสามารถจดสรรงบประมาณดงกลาวไปลงทนในโครงการอนๆ ตามความจ าเปนและเหมาะสมมากขน

2. ประโยชนตอภาคเอกชน เปนการเพมโอกาสการท าธรกจใหกบภาคเอกชน ในการใหบรการสาธารณะดวยความมประสทธภาพและในบางครงทสภาพเศรษฐกจเรมชะลอตว (Economic Downturn) จะถอวาเปนการสนบสนนเศรษฐกจของประเทศอกดวย

3. ประโยชนตอประชาชน ประชาชนผรบบรการสามารถไดรบบรการสาธารณะทมประสทธภาพในราคาทเหมาะสม ภายใตเงอนไขการก ากบดแลทเหมาะสมของภาครฐใหการบรการของ



ภาคเอกชนคสญญา PPPs สามารถบรรลวตถประสงคไดอยางมประสทธภาพ มความนาเชอถอในการบรการ และก าหนดกลไกราคาทเหมาะสมกบผบรโภคอยางไรกตาม การลงทนยง มขอจ ากดเชนกน ดงน

1. การก ากบดแล โครงการลงทน อาจมความซบซอนมากกวากจการทเทศบาลด าเนนการเอง เพอใหโครงการมความเปนธรรมตอทกฝายและมความชดเจนในหลกเกณฑเพอเออตอการลงทนของภาคเอกชน โดยเฉพาะในประเดนการแบงรบภาระความเสยง (Risk Transfer) ระหวางเทศบาลนครขอนแกน และเอกชน ซงหากด าเนนการไมเหมาะสมจะท าใหโครงการ เกดความลมเหลวและไมมประสทธภาพ นอกจากนการก ากบดแลตองใหภาคประชาชนไดรบประโยชนจากการบรการทมประสทธภาพ ตนทนท เหมาะสม และการด าเนนงานโครงการตองมความโปรงใสและค านงถงผลประโยชนสาธารณะ (Value for money)

2. ความเสยงของโครงการลงทน มหลายประการทตองค านงถง โดยเฉพาะความเสยงจากโครงการ (Project Risks) ไดแก ความเสยงจากการพฒนาโครงการ (Development Risk) การออกแบบ การกอสรางและการทดสอบระบบ (Design and Construction Risk) ซงความเสยงซงเกดจากการออกแบบ กอสรางและทดสอบระบบ อาจกอใหเกดตนทนเพมและการใหบรการทไมไดตามมาตรฐานโดยผลกระทบของความเสยงอาจกอใหเกดความลาชาหรอตนทนเพมในขนตอนของการออกแบบ กอสรางและทดสอบระบบ อกทงการออกแบบและกอสรางทไม เหมาะสมอาจสงผลตอคณภาพของโครงสรางพนฐานรวมถงคณภาพของการใหบรการ ความเสยงการเทคโนโลย (Technology Risk) ซงการเปลยนแปลงของเทคโนโลยหรอการใชเทคโนโลยใหม ๆ อาจไมเปนไปตามทคาด ไว และความเสยงทางดานรายได (Revenue Risk- price/demand) ทอาจเกดจากความตองการการบรการทไมแนนอน หรอคาบรการทแตกตางจากแผนการทวางเอาไวสงผลใหรายไดจากการใหบรการแตกตางจากทคาดการณเอาไว นอกจากนยงมความเสยงจากปจจยภายนอก (External Risks) เชน ความเสยงจากเหตสดวสย (Force Majeure Risk) ทเปนความเสยงจากเหตการณซงไมสามารถควบคมไดซงอาจกอใหเกดความลาชา และการละเมดสญญาของเอกชนในการด าเนนโครงการ และสดทาย ความเสยงจากการเมอง (Political Risk) การเปลยนแปลงทางการเมองอาจท าใหการด าเนนนโยบายไมตอเนอง ซงจะกระทบตอการด าเนนโครงการ

สรป รปแบบความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนแบบ Public Private Partnership จงเปนการด าเนนการทภาคเอกชนเปนผจดหา บรการสาธารณะและโครงสรางพนฐานทโดยปกตแลวรฐจะเปนผด าเนนการ ซงมลกษณะการผสมผสานจดแขงระหวางภาครฐและเอกชนโดยการลดขอจ ากดดานเงนทนความเสยงตาง ๆ และชวยเพมประสทธภาพในการด าเนนงานใหไดบรการทดทสดส าหรบประชาชน


ขอเสนอแนะเชงนโยบาย



1. ควรท าการศกษาขอกฎหมายโดยละเอยด เพอใหทราบถงแนวทางในการด าเนนการสรางความรวมมอระหวางภาครฐ และภาคเอกชนทถกตอง

2. ตองมการสนบสนนทางดานวจยและพฒนาทางดานตาง ๆ อยางเปนระบบ เพอใหไดขอมลทถกตอง

3. สรางภาคความรวมมอระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน เพอใหมการแลกเปลยนขอมลกนอยางเปดเผย

4. การวางแผนทตอเนองและเปนรปแบบ ในการสรางบรรยากาศทเหมาะสมกบการสรางรปแบบการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนครขอนแกนกบภาคเอกชน

5. สรางพนธมตรทงของภาครฐ และภาคเอกชน เพอใหมความใกลชด และมอ านาจในการด าเนนงาน

ขอเสนอแนะในการปฏบต 1. ในการปฏบตควรมหนวยงานทมเอกภาพ สามารถด าเนนงานได โดยมการแลกเปลยนขอมล

ระหวางกนอยางทนสมย 2. เรงแกไขระเบยบทมขอจ ากด โดยการจางบคลาการภาคนอนทมความเชยวชาญ

ท าการศกษาปรบปรง 3. สรางบคลากรทมความสามรถในการประสานงานไดกบทกภาคสวน 4. ขยายมมมองจากการท างานเพอผลตอบแทนทางธรกจแตเพยงอยางเดยวเปนเพอชมชน

และประชาสงคมดวย 5. สรางแรงจงใจ ในการด าเนนการ เพอใหเกดการท างานรวมกนระหวางเทศบาลนคร

ขอนแกนกบภาคเอกชน ขอเสนอแนะในการวจยในครงตอไป

แมวาการศกษาในครงนมผลการศกษาทนาสนใจหลายประการ แตยงมขอจ ากดบางอยาง ผวจยจงไดมขอเสนอแนะส าหรบนกวจยหรอผทสนใจจะท าการศกษาวจยในครงตอไป เพอใหเกดประโยชนสงสดในอนาคต ดงน

1. การวจยในครงนยงไมไดวเคราะหวาโครงการแบบไหนเหมาะกบรปแบบความรวมมอแบบใด จงควรศกษารปแบบทเหมาะสม ตอโครงการประเภทตาง ๆ อกครง

2. เนองจากขอจ ากดของงานวจยจงไมสามารถ เจาะจงโครงการใดควรด าเนนการแบบปกต หรอโครงการใดควรด าเนนการโดยใชรปแบบ แบบ Public Private Partnership

ประเดนตาง ๆ ทน าเสนอไปแลวในขางตนเปนสงทสะทอนใหเหนถงความส าเรจของการด าเนนโครงการทอาศยรปแบบการท างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชนแบบ Public Private Partnership ซงขนอยกบความจรงจงของภาครฐทจะสรางสภาพแวดลอมทดงดดภาคเอกชนใหเขามารวมลงทนในการพฒนาโครงสรางพนฐาน และบรการสาธารณะตาง ๆ โดยภาครฐควรเรงแกไขปญหา



ทสงผลตอการด าเนนโครงการในรปแบบ Public Private Partnership ในขณะเดยวกนเพอใหโครงการ Public Private Partnership สามารถด าเนนการไดอยางโปรงใสภายใตมาตรฐานเดยวกน รวมทงควรเตรยมมาตรการรองรบและบรหารจดการความเสยงทอาจเกดขนจากโครงการ Public Private Partnership ในขณะทหนวยงานเจาของโครงการควรบรณาการโครงการทจะด าเนนการในรปแบบ Public Private Partnership เพอลดความซ าซอนและชวยใหภาครฐ สามารถคดเลอกโครงการทเหมาะสมเพอลงทนไดอยางสอดคลองกบแนวทางการพฒนาประเทศ เพอการขบเคลอนใหเทศบาลนครขอนแกนและภาคเอกชนในจงหวดขอนแกนเกดรปแบบความรวมมอขนอยางแทจรง เพอประชาชนจะไดรบบรการสาธารณะและสงสาธารณปโภคทสามารถตอบสนองความตองการทมากขนไดตอไป

เอกสารอางอง ณฐพงศ พนแสน. 2554. ภาคความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนกบประสทธผลของนโยบาย

สงเสรมการผลตไฟฟาดวยพลงงานหมนเวยน . วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตร ดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ณฐวฒ พงศสร. 2545. การรวมงานระหวางภาครฐและภาคเอกชนในการจดหาและใหบรการสาธารณะ. รายงานหลกสตรประกาศนยบตรชนสง, การบรหารงานภาครฐและกฎหมาย .กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา.

ประเวศ วะส. 2537. ยทธศาสตรทางปญญาแหงชาต. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. รงสรรค ธนะพรพนธ. 2540. สงคมเศรษฐกจไทยในทศวรรษ 2550. กรงเทพฯ: ส านกพมพไวลาย. ส านกนโยบายเศรษฐกจมหภาค. 2553. ความรวมมอภาครฐ -ภาคเอกชน (Public Private

Partnership: PPP): นวตกรรมการคลงแหงอนาคต . คนเมอ 15 มถนายน 2556, จาก http://www.fpo.go.th/ FPO/admin/scripts/getpdf.php?id=6987.

http://www.fpo.go.th/%20FPO/admin/scripts/getpdf.php?id=6987



ความเปนไปไดในการยกฐานะกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงาน กรณศกษาเทศบาลนครขอนแกน

A Feasibility Study On Upgrading The Division Of Technical And Planning To The Office Of Technical And Planning: A Case Study Of Khonkaen

Municipality.

เมธน สดเสนาะ1

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความเปนไปไดทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ตอการยกฐานะจากกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงานของเทศบาลนครขอนแกน ผลการศกษาในทางการเมองผบรหารเหนควรใหยกฐานะดวยสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรองคกร ทางสงคมภายใตบรบทแวดลอมทเปลยนแปลงทงภาครฐ เอกชน และประชาชนมทศนคตเหนดวยกบการยกฐานะและตองตอบสนองทกภาคสวน ทางเศรษฐกจตองไมกระทบกบสถานะทางการคลงขององคกรและพรอมรองรบการเขามาของประชาคมอาเซยน ตลอดจนสนบสนนคลงขอมลเพอการลงทนของภาคธรกจ และการยกฐานะตองปรบรปแบบการบรหารดานบคลากรกบภาระงานใหมโครงสรางองคกรเปนไปตามเกณฑเบองตนและเกณฑตวชวดของคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาลก าหนด เพอใหเกดประโยชนสงสดตอทกภาคสวนในการพฒนาทองถนรวมกน

Abstract The objective of this research was to study the feasibility of upgrading the Division of Technical Affairs and Planning to an Office of Technical Affairs and Planning by conducting a case study of the Khon Kaen Municipality. This study found that, in the view of politically-appointed administrators, the elevation of the status of the Division to an Office would be consistent with policy and strategy. From the social dimension in the context of changing environment of government, private and civil interaction, the attitude was favorable toward an upgrading of the Division to an Office. This would better meet the needs of all sectors and not adversely impact the financial status of the organization. This would also help the organization to better adapt to the advent of the ASEAN Community in 2015. This would support the process of informing investment in the business sector. Raising the status of the Division to an Office would also better reflect the responsibilities of the staff and improve its capacity to meet the standard indicators of

1 หวหนาฝายแผนงานและประเมนผล; เทศบาลนครขอนแกน



performance as set by the Municipal Committee for Employee Performance standard. This action should serve the public good by further advancing local development ค าส าคญ: ความเปนไปไดในการยกฐานะกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงาน Key Words: Feasibility Study on Upgrading the Division of Technical and Planning To the

Office of Technical and Planning บทน า

เมองขอนแกนไดรบบทบาทใหเปนเมองศนยกลางตางๆในการเชอมโยงระดบภมภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย เหนไดชดนบตงแต พ.ศ. 2504 ซงเปนปทรฐบาลโดย จอมพลสฤษด ธนะรชต ประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 มาเปนแนวทางการพฒนา ณ ปจจบนการขยายตวของเมองขอนแกนมอตราเตบโตจากการเปนเมองทมพนทกวางพรอมรบการขยายตวของเมอง และเปนจดตดของถนนอาเซยน มหนวยงานราชการระดบภาคและสถานกงสลตางประเทศการคมนาคมมความสะดวกทงทางรถยนต รถไฟ และเครองบน ความพรอมทางการแพทยและสถาบนการศกษาเปนทยอมรบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและประเทศเพอนบานประกอบกบโครงการพฒนาทาเรอน าลกทวายและนคมอตสาหกรรมเมองทวาย สาธารณรฐแหงสหภาพเม ยนมาร โดยรฐบาลไทยชดป จจบนมน โยบายพฒนาระบบรถไฟฟ าความ เรวส งเสนทาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเรมจากกรงเทพมหานครผานจงหวดขอนแกนไปเชอมตอเสนทางกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวและระบบรางเพอใหเปนจดเปลยนถายสนคากบกลมประเทศอาเซยน (ส านกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร: สนข.) นอกจากน จงหวดขอนแกนได ถกก าหนดใหเปน MICE City (ส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ (องคการมหาชน) หรอTCEB) เพอผลกดนใหเกดการประชมสมมนาทงในประเทศและตางประเทศ ซงในอนาคตจะสงผลตอการเตบโตทางเศรษฐกจเมองและเกดแหลงงานใหมๆ และการจางงานในภาคเอกชนเตบโตเปนอยางมาก เปนปจจยดงดดการยายถนของประชากรเขามาสเมองขอนแกน มากขน

ส าหรบผลตภณฑมวลรวมจงหวดขอนแกน (Gross Provincial Products: GPP) มมลคาเพม ณ ราคาประจ าป 2554 เทากบ 165,572 ลานบาท เพมขนจากปทผานมาเทากบ 9,699 ลานบาท (ส านกงานคลงจงหวดขอนแกน) และประชากรของจงหวดขอนแกนมอตราเพมขนทกป ณ ประจ าป 2554 มจ านวน 1,766,066 คน ความหนาแนนของประชากรคอ 162.2 ตอตารางกโลเมตร ในเขตอ าเภอเมองขอนแกนความหนาแนนของประชากรคอ 406.6 ตอตารางกโลเมตรและในเขตเทศบาลนครขอนแกนมความหนาแนนของประชากรสงคอ 2,419.4 ตอตารางกโลเมตร โดยไมไดนบรวมประชากรแฝง (ส านกงานสถตจงหวดขอนแกน)และการขยายตวของภาคอสงหารมทรพยจากการอนมตกอสรางบานจดสรรและคอนโดมเนยมในเขตเทศบาลนครขอนแกน ยอมสงผลใหจ านวนประชากรเพมและ เกดความหลากหลายของสงคมและเศรษฐกจ



เทศบาลนครขอนแกนไดเปดท าการตงแตวนท 22 ตลาคม 2527 มพนทรบผดชอบ 46 ตารางกโลเมตร ชมชนแบงออกเปน 93 ชมชน ม 4 เขตการเลอกตง แบงลกษณะชมชน ออกเปน 1) ชมชนเมอง 2) ชมชนกงเมอง – กงชนบท 3) ชมชนแออด 4) ชมชนหมบานจดสรร และชมชนบานพกราชการ โดยมกรอบแนวคดในการพฒนาเมอง คอ หวใจการบรหาร คอ การกระจายอ านาจ หวใจการกระจายอ านาจ คอ ประชาชน เพราะอ านาจของประชาชนมไดสนสด ณ วนเลอกตง อ านาจทแทจรง คอ การทประชาชนมความเขมแขง สรางกระบวนการเรยนรของภาคประชาชน จงเกดวสยทศนคอ “พฒนาเมองสสากล สรางสงคมแหงความสข” และม 4 พนธกจ คอ 1) พฒนาศกยภาพนครขอนแกนเพอเปนศนยกลางทางเศรษฐกจและวฒนธรรม 2) พฒนาโครงสรางพนฐานและสงแวดลอมใหเปน นครทนาอยในระดบสากล 3) พฒนาคณภาพชวตและทนทางสงคมใหเปนสงคมทเอออาทรและพรอมตอการพฒนา 4) พฒนาขดความสามารถขององคกรในการบรหารงานทองถนทงนเพอเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาทองถน

โครงสรางเทศบาลนครขอนแกน ประกอบดวย ฝายนตบญญต ไดแก สมาชกสภาเทศบาล 24 คน ฝายบรหารการเมอง 20 คน และฝายประจ าแบงออกเปน 6 ส านก 1 กอง ปงบประมาณ 2556 มจ านวนพนกงานเทศบาลนครขอนแกน 1,048 คน และยงมสถานธนานบาล 2แหง โรงเรยนในสงกดเทศบาลนครขอนแกน 11 แหง ศนยพฒนาเดกเลกอก 10 แหง ซงอยภายใตการก ากบดแลของเทศบาลนครขอน แกน และภาย ใต ส ถานะการคล ง ป งบ ประมาณ 2555 ม ร ายรบ จร ง 1,167,999,190.25 บ าท และรายจ าย จร ง 1,019,337,533.88 บ าท ท ม อ ต รา เพ ม ข นท กป (แผนพฒนาสามปเทศบาลนครขอนแกน พ.ศ. 2557-2559)

กองวชาการและแผนงานเปนหนวยงานหนงภายใตก ากบของเทศบาลนครขอนแกน เดมอยภายใตโครงสรางของส านกปลดเทศบาล ตามพระราชกฤษฎกาจดตงเทศบาลเมองขอนแกน พ.ศ. 2478 และป พ.ศ. 2532 ไดมการปรบโครงสรางของกองวชาการและแผนงานแยกออกจากส านกปลดเทศบาลอยางชดเจน และเมอมการยกฐานะเปนเทศบาลนครขอนแกน ในป พ.ศ. 2538 เพอใหสอดคลองกบเมองทเจรญเตบโตและขยายใหญขน หลงจากนนกองวชาการและแผนงานกมการปรบโครงสรางงานเปนฝายตางๆจากป พ.ศ. 2545 เรอยมาจนถงปจจบน (พ.ศ. 2556) ม 7 ฝายในก ากบทงนเปนไปตามกรอบอตราก าลงของคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน (ก.ท.จ.)

ดวยองคกรมขนาดใหญ กองวชาการและแผนงาน ณ ปจจบนตองว เคราะหนโยบายพรอมจดท าแผนพฒนาองคกรไมวาจะเปนการจดท าแผนพฒนาเทศบาล การตดตามและประเมนผลโครงการ การจดท าเทศบญญตงบประมาณรายจายประจ าปของเทศบาล การดแลรกษาระบบเทคโนโลยของทงเทศบาลและศนยพฒนาทกษะและการเรยนร ICT ขอนแกน การด าเนนการตามกฎหมายของฝายนตการใหกบเทศบาล การเผยแพรขอมลขาวสารของเทศบาลและการประชาสมพนธโครงการตางๆ ของเทศบาล รวมถงการจดกจกรรมโครงการเพอเผยแพรขาวสารใหเกดการทองเทยวและเงนสะพดระดบประเทศ เปนตน



ประกอบกบบรบทเมองขอนแกนเปลยนแปลงจากเดมตามปจจยทกลาวมา ดวยเหตนจงเกดค าถามการวจยวามความเปนไปไดหรอไมในการยกฐานะจากกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงานของเทศบาลนครขอนแกนทจะตอบสนองทกภาคสวน โดยการศกษาความเปนไปไดทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ซงเกยวของกบนโยบาย ทศนคตของทกภาคสวน และสถานะทางการคลงในเรองของคาใชจายเกยวกบการบรหารงานบคคล

ในปจจบนยงไมมองคกรปกครองสวนทองถนในระดบเทศบาลนครทง 30 แหง (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน, 2556) ท าการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงาน แตกมความเปนไปไดในการยกฐานะดวยหลกเกณฑและเงอนไขก าหนดไวตามเกณฑเบองตนและเกณฑตวชวดการยกฐานะจาก “กอง” เปน “ส านก” (ประกาศการแบงโครงสรางสวนราชการในเทศบาล ส านกงานคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาล: ส านกงาน ก.ท.) วตถประสงคการวจย

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาความเปนไปไดทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ตอการตดสนใจยกฐานะจากกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงาน วธการวจย

ผศกษาไดเลอกเทศบาลนครขอนแกนเปนกรณศกษาพรอมทงประเมนความเปนไปไดทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ โดยมระเบยบวธวจยทใชในการศกษา ประกอบดวย 6 ประเดน คอ 1) ขนตอนในการศกษา 2) แหลงขอมล 3) กลมเปาหมายในการศกษา 4) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 5) การเกบรวบรวมขอมล และ 6) การวเคราะหขอมล โดยมรายละเอยดดงน 1. ขนตอนในการศกษา

ในขนตอนแรก ผวจยไดท าการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎ ระเบยบกฎหมาย และผลงานวจยทเกยวของ ในขอมลทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ทนอกเหนอจากเกณฑมาตรฐานและเกณฑตวชวดตามเกณฑการยกฐานะหนวยงาน ทจะเปนตวบงชในการตดสนใจตอการยกฐานะจากกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงานของเทศบาลนครขอนแกน และชวยเปนขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงานทมประสทธภาพของส านกวชาการและแผนงานเทศบาลนครขอนแกนเพอการพฒนาทองถนตอไป

ขนตอนถดไปผวจยไดน าทางเลอกหรอฉากทศนทไดจากการศกษาในขนแรกเขาสการสนทนากลม ซงเปนกระบวนการทผมสวนเกยวของจากทกภาคสวน มาแลกเปลยนเรยนร เพอน าไปสการตดสนใจในการสรางรปแบบทเหมาะสมของส านกวชาการและแผนงานเทศบาลนครขอนแกน พรอมทงรวมกนประเมนความเปนไปไดและผลกระทบทางดานการเมอง สงคม และเศรษฐกจตอไป



2. แหลงขอมล ในการศกษาวจยเรองความเปนไปไดในการยกฐานะจากกองวชาการและแผนงานเปน

ส านกวชาการและแผนงาน ของเทศบาลนครขอนแกนในครงน ใชแหลงขอมลจากสองแหลง ดงรายละเอยดดงตอไปน

แหลงขอมลปฐมภม (Primary Data) ในทนคอบคคลทใหสมภาษณซงจ าแนกไดเปนสองกลม กลมแรกคอกลมเทศบาลนครขอนแกน ไดแก นายกเทศมนตรนครขอนแกน คณะผบรหารเทศบาลนครขอนแกน และบคลากรในระดบบรหารของเทศบาลนครขอนแกน กลมทสองคอกลมผทรงคณวฒและภาคประชาชน ไดแก หอการคาจงหวดขอนแกน สภาอตสาหกรรมจงหวดขอนแกน การทองเทยวจงหวดขอนแกน มหาวทยาลยขอนแกน และตวแทนภาคประชาชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน เพอใหทราบถงตวบงชตดสนใจถงความเปนไปไดในการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานของท งสองกลม

แหลงขอมลทตยภม (Secondary Data) ไดแก กฎหมาย เชน พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.2542 พระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ระเบยบกระทรวงมหาดไทยและเอกสารอนๆ ทเกยวของกบการยกฐานะและการปรบโครงสรางองคกรเทศบาล 3. กลมเปาหมายในการศกษา

ประชากรทใชในการศกษาครงนไดแกกลมเทศบาลนครขอนแกน กลมผทรงคณวฒและ ภาคประชาชน ในเขตเทศบาลนครขอนแกน

4. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการศกษาครงน ม 2 ชนด คอ 1) แบบวเคราะหเอกสารเพอใชเกบรวบรวมขอมล ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ รวมทงรปแบบการยกฐานะโครงสรางองคกรของหนวยงานอนๆ 2) แนวค าถามในการสมภาษณผเกยวของเกยวกบสภาพปจจบน ปญหา และโครงสรางการบรหารทสอดคลองกบโครงสรางส านกวชาการและแผนงาน 5. การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมในการศกษาครงน กอนการสนทนากลมผวจยไดใชการสมภาษณแบบไมเปนทางการตามแนวค าถามกบกลมเปาหมายทเขารวมสนทนากลม และรวบรวมขอมลทตยภมจากการศกษาวจยตางๆ เพอสงเคราะหฉากทศน รวมทงการเกบรวบรวมขอมลโดยการวเคราะหเอกสารเพอใหไดขอมลทสะทอนใหเหนถงรปแบบโครงสรางส านกวชาการและแผนงาน 6. การวเคราะหขอมล



น าขอมลทไดจากการการสนทนากลมมาวเคราะหเนอหาเชงคณภาพโดยปราศจากอคต ผลการวจย

ดวยเหตผลหลากหลายประการทเปนปจจยใหขอนแกนไมเพยงจะเปนศนยกลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนประตสอนโดจน และการตงอยบนเสนทางระเบยงเศรษฐกจตะวนออก -ตะวนตก (East-West Economic Corridor) โดยเหตผลทางภมศาสตรเทานน แตยงมความพรอมในดานตางๆทสอดคลองทางการเมองดวยโยบายผบรหารทด าเนนการพฒนารวมกบภาคเครอขายในการรองรบการขยายตวทางดานเศรษฐกจและสงคม และการผลกดนใหขอนแกนเปนเมองศนยกลาง

ในการศกษาความเปนไปไดในการยกฐานะกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงานครงน ผวจยแบงประเดนออกตามวตถประสงค ดงผลตอไปน ความเปนไปไดทางการเมอง

ดวยผบรหารของเทศบาลนครขอนแกนถอวากองวชาการและแผนงานเปนหนงในหนวยงานขององคกรทเปรยบเสมอน “คลงสมอง” จะตองพรอมตอการวางแผนพฒนาทองถนและวเคราะหปญหาทสามารถรองรบการเปลยนแปลงทางสงคมและทางเศรษฐกจของเมองขอนแกนทมการเปลยนแปลง ทกปอยางรวดเรวพรอมกบปญหาทมความซบซอนมากขน กองวชาการและแผนงานทจะยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานจงตองมการพฒนาองคกรใหมความสอดคลองกบนโยบายของผบรหารและวสยทศนการพฒนาเทศบาลนครขอนแกน ภายใตภาคเครอขายในการขบเคลอนองคกร

และการยกฐานะของกองวชาการและแผนงานทอยภายใตก ากบเทศบาลนครขอนแกนทมรปแบบการบรหารงานราชการสวนทองถนในรปแบบทวไป ตองค านงถงการปฏบตตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 และทแกไขเพมเตมถง (ฉบบท 13) พ.ศ. 2552 แยกเปนอ านาจหนาททตองท าในเขตเทศบาล จ านวน 23 ขอ กบอ านาจหนาททอาจจดท ากจการอนๆ ในเขตเทศบาลจ านวน 12 ขอ และตามพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2549 จ านวน 31 ขอ และระเบยบกฎหมายทเกยวของ อาท ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546

ในประเดนความเปนไปไดทางการเมอง ตวแทนผบรหารเทศบาลนครขอนแกนไดมความเหนดวยกบการยกฐานะกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงาน จากการทผบรหารเทศบาลนครขอนแกนมแนวนโยบายสนบสนนตามยทธศาสตรในการยกฐานะ จงไดมการเสนอจดตงหรอปรบปรงสวนราชการของเทศบาลนครขอนแกนจากกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงานเมอวนท 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 ตอคณะกรรมการประเมน ทมหนาทประเมนตวชวดการบรหารราชการของเทศบาลทประสงคขอจดตงหรอปรบปรงสวนราชการเปนส านกพรอมเหตผลความ



จ าเปนในการจดตงเปนส านก ตามหลกเกณฑการจดตงหรอปรบปรงสวนราชการเปน “ส านก” หรอ “กอง” (ส านกงาน ก.ท., 2550) เพอเสนอพจารณาตอคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน (ก.ท.จ.) โดยเทศบาลตองผานประเมนตามเกณฑเบองตนดวย แลวนน

กองวชาการและแผนงานไดผานตามเกณฑเบองตน ดวยเทศบาลนครขอนแกนเปนเทศบาลขนาดใหญและมรายไดรวมเงนอดหนนทวไปทรบจรง โดยตองน ามาตราเปนงบประมาณรายจายประจ าปและไมรวมเงนกอนของปงบประมาณทผานมาตงแต 200 ลานบาทขนไป (ประกาศคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน เรองแกไขหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบโครงสรางการแบงสวนราชการและอตราก าลงของเทศบาลใหสอดคลองกน พ.ศ.2554) นน ปงบประมาณ 2556 มรายรบจรง 1,370,261,522.07 บาท

และเมอคณะกรรมการประเมนไดเขาตรวจประเมนตามเกณฑตวชวด ทแบงออกเปน 4 มต ไดแก 1) มตปรมาณงาน 25 คะแนน 2) มตคณภาพ 30 คะแนน 3) มตการพฒนาองคกร 15 คะแนน โดยจะเปนส านกไดนนตองมคาคะแนนในมตท 1 – 3 รวมกนไมนอยกวารอยละ 70 และมตการประเมนคางาน1,000 คะแนน ตองไดคะแนนตงแต 760 คะแนนขนไป นน เทศบาลนครขอนแกนรบการตรวจประเมนการตงเปนส านกวชาการและแผนงานไดคะแนนเตม 70 คะแนน คดเปนรอยละ 100 ในมตปรมาณงาน มตคณภาพ และมตการพฒนาองคกร สวนมตการประเมนคางานนนไดคะแนน 862 คะแนน สงกวาเกณฑทตงไว ถอวาผานการประเมนในขนตอนของคณะกรรมการประเมนเปนทเรยบรอยแลว จากนน กจะเปนการรายงานพจารณาเหนสมควรใหจดตงหรอปรบปรงสวนราชการเปนส านก เหตผลความจ าเปน ผลการประเมนตามตวชวดการก าหนดต าแหนงและอตราก าลง รวมทงรางประกาศก าหนดโครงสรางสวนราชการเสนอคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาล (ก.ท.) พจารณาใหความเหนชอบ ความเปนไปไดทางสงคม

กระแสโลกาภวตนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและสลบซบซอนมากยงขนบวกกบ สภาพสงคมและการขยายตวดานตางๆของจงหวดขอนแกน อาท ดานศนยรวมหนวยงานราชการ ดวยจงหวดขอนแกนเปนทตงของสวนราชการทงระดบสวนกลางและภมภาค มสถานกงสลทเปน เมองแหงมตรไมตรทดตอกน 4 แหง

ดานการศกษาและเทคโนโลย มสถาบนการศกษาของรฐและเอกชนทมคณภาพและมชอเสยง ครอบคลมทกสาขา ฯลฯ และขอนแกนถกก าหนดใหเปน 1 ใน 3 นครแหงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT City) นอกเหนอจาก เชยงใหม และภเกต

ด านส อสารมวลชนมมากมายหลายแขนงเกดขนและเป นท ต งของศนย ข าวด งน 1. สอหนงสอพมพ 36 แหง 2. สอวทยกระจายเสยง (สถานวทยหลก 14 แหง, วทยชมชน 211 แหง) 3. สอโทรทศน (โทรทศน 7 แหง, เคเบลทวทองถน 3 แหง) และ 4. ส านกประชาสมพนธ เขต 1 ขอนแกนทดแลครอบคลม 11 จงหวด



ดานการแพทยและสาธารณสขทมโรงพยาบาลขนาดใหญทงรฐและเอกชน มคลนกเอกชนและรานขายยาทมมาตรฐานใหบรการ และยงเปนทต งของศนยการแพทยทส าคญและการรกษาพยาบาลชนเลศของภาคตะวนออกเฉยงเหนอและกลมประเทศอนภาคลมน าโขง พรอมเปนสถาบนผลตแพทยและฝกอบรมเทคนคทางการแพทย

ดานนโยบายสงเสรมการทองเทยวของภาครฐนนขอนแกนเปน 1 ใน 5 จงหวด (กรงเทพฯ ภเกต พทยา เชยงใหม และขอนแกน) ทไดถกก าหนดใหเปน MICE City ตามทส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ (องคการมหาชน) หรอ TCEB ก าหนด และขอนแกนถอเปน “หวใจภาคอสาน ประตสอนโดจน” ท าใหขอนแกนมโอกาสในการพฒนาเมองเพอพรอมรบการจดการประชมและสมมนา การพฒนาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมและงานประเพณใหมชอเสยงและเปนทยอมรบของนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศเพมมากขน อกทง เทศบาลนครขอนแกนมการจดงาน Event ทไดรบการยอมรบและมชอเสยงตด 1 ใน 3 ของประเทศไทย ทเปนตวกระตนเศรษฐกจเมองและสรางเมดเงนสะพด เชน งานสงกรานตบนถนนขาวเหนยว และงานปใหมทสวนประตเมอง

พรอมปจจยโครงสรางพนฐาน ระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ การโทรคมนาคมสอสารทมประสทธภาพ สามารถรองรบการเปนเมองศนยกลางการพฒนาในภมภาคตามนโยบายกระจายความเจรญไปสภมภาค อาท รถไฟทางคสายใหม (สายบานไผ – มหาสารคาม – รอยเอด – มกดาหาร – นครพนม) ปรากฏอยในแผนการพฒนาระบบคมนาคมขนสงของส านกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร : สนข. ทเชอมตอกบประเทศเพอบานและเปนจดเปลยนถายสนคากบกลมประเทศอาเซยน ท าใหมโอกาสทางการคาการลงทน ทางดานทาอากาศยานจงหวดขอนแกนสามารถรองรบจ านวนเทยวบนได 32 เทยวตอวน และดวยสภาพแวดลอมมสวนสาธารณะและบงตางๆ กระจายอยางทวถงและครอบคลมทวพนทในเขตเทศบาลนครขอนแกนส าหรบการพกผอนและออกก าลงกาย เปนพนทสเขยวส าหรบคนเมอง ท าใหมพนทสเขยวภายในเขตเมองสงกวามาตรฐาน คอ 17.2 ตรม./คน มการปรบพนทสาธารณะใหบรการประชาชนทกกลมซงรวมถงผพการในการเขาถงบรการสาธารณะดวย

บรบททางสภาพการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวของการขยายตวของความเปนเมองท าใหประชากรยายถนฐานเขามาอยอาศยและใชบรการในเขตเมอง มความหนาแนนของประชากรมากขน ทงจากการศกษา การแพทย ธรกจ โดยประชากรจงหวดขอนแกน ณ ประจ าป 2554 มจ านวน 1,766,066 คน ความหนาแนนของประชากรคอ 162.2 ตอตารางกโลเมตร ในเขตอ าเภอเมองขอนแกนความหนาแนนของประชากรคอ 406.6 ตอตารางกโลเมตร และในเขตเทศบาลนครขอนแกนมความหนาแนนของประชากรสงคอ 2,419.4 ตอตารางกโลเมตร โดยไมไดนบรวมประชากรแฝง (ส านกงานสถตจงหวดขอนแกน, 2554)

พบวาคนทเขามาท างาน ศกษาตอ ตดตอธรกจ และรกษาพยาบาลในจงหวดขอนแกนแตไมไดมการยายฐานขอมลทะเบยนราษฎรนนท าใหเกดประชากรแฝง โดยเฉพาะผทยายมาท างานจะซอทอยอาศยอยนอกเขตเทศบาลนครขอนแกน ในอนาคตรปแบบของทอยอาศยในเขตเมองจะเปน



คอนโดมเนยมใจกลางเมอง บรเวณทางเขาประตเมองขอนแกนทจะมหองพกอาศยถง 2,000 ยนต/ครอบครว ซงจะเปนครอบครวเดยว ทงนยงไมรวมหองพกอาศยของคอนโดมเนยมบรเวณบงแกนนครและฝงมหาวทยาลยขอนแกนทคาดวารวมแลวไมนอยกวา 4,000 ยนต/ครอบครว และการกาวเขาสสงคมผสงอายโดยมประชากรทมอาย 60 ปขนไปอยทรอยละ 14.07 ของประชากรทงหมดในเขตเทศบาลนครขอนแกนตามขอมลทะเบยนทองถนป 2556

ประกอบกบในป พ.ศ.2558 จะกาวเขาสการเปลยนแปลงทางสงคมอกอยาง คอ ประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ซงยอมมผลตอการด ารงชวตทวไป เพอนบาน ภาษา ชมชน นโยบายของภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถนทกแหง รวมถงเทศบาลนครขอนแกน

ในประเดนความเปนไปไดทางสงคม ผเขารวมสนทนากลมไดมความเหนดวยกบการยกฐานะกองวชาการและแผนงานเปนส านกวชาการและแผนงาน ดวยมความพรอมตามระเบยบก าหนด และแสดงทศนคตจากบรบทแวดลอมเมองขอนแกนทมการเปลยนแปลงและพฒนาอยางรวดเรว

ทงนเมอหากมการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานแลว ตองมการวเคราะหขอมลและบรบทเมองเตรยมพรอมรบการเปลยนแปลงโดยเฉพาะการเขามาของประชาคมอาเซยน ทตองมโครงสรางการบรหารสอดคลองกบโครงสรางองคกรของส านกวชาการและแผนงานทเหมาะสมในดานคลงขอมลทางสงคมทแกไขปญหาและตอบสนองความตองการของภาคประชาชนอยางมประสทธภาพ และดวยศกยภาพของเมองขอนแกนในปจจบนท าใหมนกลงทนจากตางประเทศหลากหลายธรกจ โครงสรางองคกรในดานคลงขอมลทางเศรษฐกจตองสามารถตอบสนองความตองการของนกลงทนดวย ความเปนไปไดทางเศรษฐกจ

บทบาทเมองขอนแกนทมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ บงชไดจากผลตภณฑมวลรวมจงหวดขอนแกน (Gross Provincial Products : GPP) ทมการเตบโตเพมมากขน มมลคาเพม ณ ราคาประจ าป 2554 เทากบ 165,572 ลานบาท เพมขนจากปทผานมาเทากบ 9,699 ลานบาท และจากรายงานภาวะเศรษฐกจการคลงจงหวดขอนแกน ประจ าเดอนมนาคม 2557 ฉบบท 3/2557 ของส านกงานคลงจงหวดขอนแกน เศรษฐกจดานอปทาน (การผลต) มสญญาณเพมขนจาก เดอนเดยวกนของปกอน รอยละ 0.46 โดยพจารณาจากการผลตในภาคเกษตรกรรมหดตว สวนภาคอตสาหกรรมและภาคบรการขยายตวเมอเทยบกบเดอนเดยวกนของปกอน เศรษฐกจดานอปสงค (การใชจาย) มสญญาณลดลงจากเดอนเดยวกนของปกอน รอยละ 5.18 โดยพจารณาจากการลงทนภาคเอกชนและการบรโภคภาคเอกชนขยายตวในขณะทการใชจายภาครฐลดลงเมอเทยบกบ เดอนเดยวกนของปกอน เสถยรภาพเศรษฐกจ อตราเงนเฟอทวไปของจงหวดในเดอนมนาคม 2557 รอยละ 5.70 ขยายตวจากปกอน การจางงานยงอยในเกณฑด

ดานการเงนการธนาคาร และการคาการลงทน มสถาบนการเงนเขามาลงทนและใหบรการประชาชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน 19 แหง 73 สาขา แบงเปน ธนาคารกลางแหงชาต 1 ธนาคาร



ธนาคารรฐบาล 6 ธนาคาร ธนาคารพาณชย 12 ธนาคาร โดยการคาการลงทน ดงเงนสะพดป 2556 รวม 649,584,000 บาท/ป จากธรกจบรการหองพก รานอาหาร รถขนสง (สองแถว) คาปลกและรานสะดวกซอ สถานบนเทง (ภาพยนตร,คาราโอเกะ) เครองซกผาหยอดเหรยญ บรการซกรด เปนตน (แผนยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครขอนแกน พ.ศ. 2558 -2561)

การคมนาคมในภมภาคและอนภมภาคอนโดจน ทเชอมโยงการคา การลงทนและการเดนทางไปยงจงหวดตางๆ ทงในและนอกภมภาคไดโดยสะดวก และดวยความพรอมของพนทเมองในการขยายหรอรองรบธรกจ จงเกดการขยายตวของธรกจสนคาอปโภคบรโภคทงขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลกทเปน Modern trade ไดแก บกซ โลตส แมคโคร เซนทรล เซเวน รวมถงผประกอบการการคาวสดกอสรางขนาดใหญ ไดแก โฮมโปร โฮมฮบ ดโฮม โกลบอลเฮาส ไทวสด อนเดกซ โฮมเวรก ฯลฯ

และการขยายตวของภาคอสงหารมทรพยในเขตเทศบาลนครขอนแกน ภายในพนท 46 ตารางกโลเมตร ป 2556 มการออกใบอนญาตกอสรางทอยอาศย จ านวน 673 ราย อาคารชด จ านวน 19 บรษท อาคารส านกงาน จ านวน 3 แหง สถานบนเทง จ านวน 1 แหง และโรงแรม จ านวน 4 แหง และการขออนญาตกอสรางของอาคารชด จ านวน 15 บรษท และหางสรรพสนคา จ านวน 1 แหง ในป 2557 ณ สนเดอนมนาคม 2557 มการออกใบอนญาตกอสรางทอยอาศย จ านวน 191 ราย เพมขนจากเดมในชวงเวลาเดยวกน คดเปนรอยละ 5.53 อาคารชด จ านวน 1 บรษท อาคารส านกงาน จ านวน 2 แหง และหางสรรพสนคา จ านวน 1 แหง และการขออนญาตกอสรางของอาคารชด จ านวน 2 บรษท และหางสรรพสนคา จ านวน 1 แหง

ด านงบประมาณ ของเทศบาลนครขอนแกน ป งบประมาณ 2556 ม รายรบจร ง 1,370,261,522.07 บาท และรายจายจรง 1,142,850,800.31 บาท และคาใชจายดานรายจายบคลากรและประโยชนตอบแทนอน ส าหรบขาราชการพนกงานสวนทองถน ลกจางประจ า และพนกงานจาง เทศบาลนครขอนแกนอยทรอยละ 30.16 และตามแผนอตราก าลงสามปของเทศบาลนครขอนแกน ปงบประมาณ 2557 อยทรอยละ 35.99 ปงบประมาณ 2558 อยทรอยละ 34.86 ปงบประมาณ 2559 อยทรอยละ 33.79 ตามล าดบ เปนไปตามโครงสรางอตราก าลงทเพมตามอตราเงนเดอนและลดตามอตราผเกษยณอายราชการ

ดวยการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานจะท าใหกระทบกบงบประมาณรายจายขององคกรนน ตองค านงถงคาใชจายดานรายจายบคลากรและประโยชนตอบแทนอนตามพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 ภาระคาใชจายตามมาตรา 35 ก าหนดรายจายไมเกนรอยละ 40 เปนส าคญ ซงหากเปนส านกวชาการและแผนงานจะท าใหงบประมาณคาใชจายดานรายจายบคลากรและประโยชนตอบแทนอน ส าหรบขาราชการพนกงานสวนทองถน ลกจางประจ า และพนกงานจาง เทศบาลนครขอนแกน ปงบประมาณ 2557 อยทรอยละ 36.15 (เพมขนรอยละ



0.16) ปงบประมาณ 2558 อยทรอยละ 35.04 (เพมขนรอยละ 0.18) ปงบประมาณ 2559 อยทรอยละ 33.95 (เพมขนรอยละ 0.16) ตามล าดบ

ทงน ผบรหารไดพจารณาวาไมเปนอปสรรคในการบรหารงบประมาณรายจายขององคกรในโครงการพฒนาและบรการสาธารณะตางๆ ของเทศบาลนครขอนแกน ดวยโครงสรางองคกรทปรบใหเหมาะกบบรบททเปลยนแปลงกเปนหนงในยทธศาสตรขององคกรทตองการใหเกดขน

ในประเดนความเปนไปไดทางเศรษฐกจ ผเขารวมสนทนากลมไดมความเหนดวยกบคาใชจายในการตงเปนส านกวชาการและแผนงานจากรายรบจรงและตวเลขทเพมขนจากคาใชจายดานรายจายบคลากรและประโยชนตอบแทนอน และยอมรบวากองวชาการและแผนงานเปนคลงสมองของหนวยงานดวยภาระงานทตองวเคราะหสถานการณ นโยบายการบรหาร และเปนคลงขอมลของผบรหาร ทผบรหารตองอาศยคลงสมองในการน านโยบายสการปฏบตเพอการพฒนาทองถน และคาดหวงวาส านกวชาการและแผนงานสามารถตอบสนองภาคเอกชนในการเขามาลงทนในจงหวดขอนแกน อภปรายและสรปผลการวจย

บทบาทส านกวชาการและแผนงานของเทศบาลนครขอนแกนในฐานะเปนคลงสมองของหนวยงาน ตองวเคราะหนโยบายและโครงการพฒนาทองถนใหเปนไปตามวสยทศนองคกรทไดก าหนดไวจากการรวบรวมขอมลยทธศาสตรประเทศ ยทธศาสตรจงหวด แผนชมชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน ขอมลพนทกดาน และน าแนวคดการกระจายอ านาจจากเทศบาลใหกบประชาชนในภารกจทชมชนมความสามารถเทยบเทาหรอดกวาเทศบาลด าเนนการ ซงเปนสวนหนงของแผนชมชนทมการประชาคมปญหาและความตองการทแทจรงจากประชาชน ผนวกหลกธรรมาภบาล เกดการรวมคด รวมท า และรวมตดสนใจ แลวน ามาจดท าแผนพฒนาทองถนทกดาน โดยเฉพาะการพฒนาดานเศรษฐกจของขอนแกนทมอาจหยดยงไดดวยหลายๆ ปจจย พรอมเตรยมรบการแกไขปญหาทมความซบซอนมากขนของเมองและจดเตรยมโครงการพฒนาลดความเหลอมล าของสงคมทจะตามมา

อกทงตองมการสงเสรมพฒนานวตกรรมทองถนและการใหประชาชนไดรบความสะดวกในการรบบรการของทองถนดวยบรการเบดเสรจในจดเดยว (One Stop Service) ในการอ านวยความสะดวกและลดความยงยากในการเดนทางมารบบรการ และการจดใหมการลดขนตอนการใหบรการและใชระยะเวลาบรการทรวดเรวมากยงขน อกทง การเพมชองทางการใหบรการและสามารถตอบขอซกถามและใหค าแนะน าภาพรวมของบรการตอประชาชนทงในรปแบบการออกหนวยบรการเคลอนท การบรการผานระบบอนเตอรเนต ตลอดจนการส ารวจขอมลเพมเตมเพอขยายฐานบรการใหครอบคลมพนทและมความเปนปจจบน จากความเปนไปไดทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ดงน ความเปนไปไดทางการเมอง



จากนโยบายและยทธศาสตร พบวาผบรหารทองถนมความเหนสมควรใหยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงาน สอดคลองกบบรบทเมองและเปนไปตามวสยทศนและยทธศาสตรขององคกรทตองการใหมการปรบโครงสรางองคกร ถงแมยงไมมองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบทวไปใดไดรบการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานแลวกตาม ทงนผบรหารเทศบาลนครขอนแกนไดเสนอยกฐานะและผานการพจารณาการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานในขนตอนของคณะกรรมการพนกงานเทศบาลจงหวดขอนแกน (ก.ท.จ.) แลว และในล าดบถดไปจะเปนการพจารณาใหความเหนชอบจดตงเปนส านกวชาการและแผนงานของคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาล (ก.ท.) ความเปนไปไดทางสงคม

จากการเปลยนแปลงในยคโลกาภวตน พบวาตวแทนหนวยงานภายในและภายนอกองคกรตระหนกในเรองการปรบตวของเมองและทกภาคสวนตองมการเตรยมความพรอมในการรองรบประชาคมอาเซยนดวย จงมความเหนสมควรในการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงาน ดวยการพฒนาองคกรใหเปนคลงขอมล บคลากรมสมรรถนะ และปรบกระบวนการใหบรการสาธารณะแกประชาชน เพมภาระงานและปรบโครงสรางองคกรใหสอดรบดานเศรษฐกจและการเปลยนแปลงในอนาคต ความเปนไปไดทางเศรษฐกจ

จากสถานะทางการคลงขององคกรมความพรอมดวยงบประมาณรายรบจรงเกน 1,000 ลานบาทตอป พบวาตวเลขทเพมขนของคาใชจายในการตงเปนส านกวชาการและแผนงานเทยบกบรายรบจรง ผเขารวมสนทนากลมไมถอวากระทบกบฐานะทางการคลงของเทศบาล และยอมรบวากองวชาการและแผนงานเปนคลงสมองของหนวยงานดวยภาระงานทตองวเคราะหสถานการณ นโยบายการบรหาร และการเปนคลงสมองใหกบผบรหารในการน านโยบายสการปฏบตเพอการพฒนาทองถน และคาดหวงวาเมอยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานแลวสามารถตอบสนองภาคเอกชนในการเขามาลงทนในจงหวดขอนแกนได

และจากขอเสนอแนะของผเขารวมสนทนากลมไดเสนอใหการจดโครงสรางองคกรในการบรหารงานของส านกวชาการและแผนงาน ควรเปนโครงสรางองคกรแบบแนวราบ ( Flat Organization) เพอใหมสายการบงคบบญชาสนทสด ท าใหการท างานและการตดสนใจเปนไปอยางรวดเรว คลองตว และมประสทธภาพโดยยงคงยดหลกความรบผดชอบในการบรหารงาน แตสามารถตอบสนองการใหบรการสาธารณะทเปนรปแบบการใหบรการ ณ จดเดยว (One Stop Service) มธรรมาภบาล (Good Governance) การลดก าลงคน (Down-Sizing) แมตองมภาระงานทเพมโดยการเกลยอตราก าลงหรอบคลากรภายในเพอใหเปนไปตามพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคล สวนทองถน พ.ศ. 2542 ตามมาตรา 35 ก าหนดรายจายไมเกนรอยละ 40 และภารกจงานบางอยางตองใหหนวยงานเอกชน (Privatization) ด าเนนการ และอาจท าสญญาใหเอกชนจางเหมาด าเนนการ (Contract Out) เพอใหเกดความประหยดและคมคาตอองคกร สอดรบกบการขยายตวทางดาน



เศรษฐกจอยางรวดเรว เสรมการพฒนาศกยภาพของเมอง และเปนสงส าคญทเทศบาลนครขอนแกนไดตงวสยทศนและยทธศาสตร พรอมอ านวยความสะดวก แกไขปญหาและตอบสนองความตองการของภาคประชาชน เตรยมพรอมในการรองรบความเปนเมองแหงศนยกลางธรกจและการคาของภมภาค อนโดจน รบการเขามาของประชาคมอาเซยน ตลอดจนเปนองคประกอบขอส าคญในการตดสนใจ เขามาลงทน ทองเทยว และสนบสนนกจกรรมภาคธรกจตอไป

อกทงงานวจยทเกยวของกบการยกฐานะไมไดมจ ากดเพยงแคองคกรปกครองสวนทองถนเทานน เพราะเมอบรบทรอบๆ หนวยงานเปลยนแปลงไป การปรบตวและปรบบทบาทภารกจหนาทกเปนสงทจ าเปน จงท าใหการยกฐานะพบในหลายๆ หนวยงานในหลายๆ เหตผล ทตองปรบโครงสรางหนวยงานใหสอดคลองกบบรบททเปลยนแปลงไป เชน จากรายงานการวจยเรอง เกณฑการพจารณาจดตงและยกฐานะหนวยการปกครองทองถน (ประสทธ การกลาง และคณะ, 2537) และการศกษาวจยเรอง การศกษาความคดเหนเกยวกบความเปนไปไดเพอยกฐานะวทยาลยครสความเปนมหาวทยาลย: กรณศกษาวทยาลยครสะหวนนะเขตนน จะมงส ารวจความเปนไปไดในการยกฐานะและเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและบคลากรเกยวกบการยกฐานะ (สภ เพชรดาวง, 2552) การยกฐานะหนวยงานควรจะมคณลกษณะพเศษพนฐานทนอกเหนอจากหลกเกณฑ จะเหนไดชดเจนจากการยกฐานะเปนเทศบาลนครยะลา โดยการศกษาวจยเรอง ปจจยทมผลตอการยกฐานะเทศบาลนครยะลา (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2539) โครงสรางหนวยงานกเปนสงส าคญในการบรหารงานองคกร นนหมายถงองคกรตองมผน าทด มระบบงานทชดเจน และเปาประสงคในผลสมฤทธของงาน โดยการศกษาวจยเรอง การวเคราะหโครงสรางของเทศบาลตามรางพระราชบญญตเทศบาล มจดมงหมายเพอวเคราะหโครงสรางของเทศบาลระบบผบรหารทเขมแขงหรอเทศบาลแบบนายกเทศมนตรทมอ านาจมาก(strong mayor) (เฉลมวฒ รกขตวงศ, 2535) ทงน ในความเปนไปไดในการยกฐานะนนตองค านงถงผลทจะตามมาดวย ดงเชนงานวจยเรอง กระบวนการและผลกระทบของการเปลยนแปลงฐานะจากองคการบรหารสวนต าบลเปนเทศบาลต าบล: กรณศกษาเทศบาลต าบลในจงหวดขอนแกน ทมงศกษาใน 4 มต คอ มตการเมองทองถน มตดานการมสวนรวมของประชาชน มตดานการจดบรการสาธารณะ และมตดานความสมพนธกบชมชนและผน าทองท ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากผลความเปนไปไดทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ทไดน าเสนอไปแลวในขางตน

เปนสงทสะทอนใหเหนถงความส าคญและจ าเปนในการยกฐานะเปนส านกวชาการและแผนงานของเทศบาลนครขอนแกนทควรเรงการปรบโครงสรางองคกร พฒนาบคลากร และเพมภาระงานทตอบสนองทกภาคสวนในรปแบบเครอขาย และนอกจากกระจายภารกจใหหนวยงานเอกชน (Privatization) ด าเนนการหรอจางเหมาเอกชน (Contract Out) ด าเนนการแลว ควรปรบใหภาคเอกชนรวมด าเนนการในรปแบบการรวมทน (Public Private Partnerships : PPPs) มงเนนการ



บรการสาธารณะและสงเสรมพฒนานวตกรรมทองถนตอบสนองทกภาคสวนไดมากขนโดยเฉพาะดานเศรษฐกจเพอใหเกดประโยชนสงสดตอทกภาคสวนในการพฒนาทองถนรวมกน รวมทงควรเตรยมแผนรองรบการเขามาของประชาคมอาเซยนทมความหลากหลายและซบซอนของปญหาทจะตามมาจากการเคลอนยายคนและเงนลงทนทมากขน ทงนจะชวยใหประชาชนสามารถปรบเปลยนวถชวตใหสอดคลองและมความสขได

ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาครงตอไป ควรท าการวจยแนวทางการขบเคลอนนโยบายการบรหารงานของส านกวชาการและแผนงาน

เอกสารอางอง กรมสงเสรมการปกครองทองถน. (2555). รวมกฎหมาย ระเบยบ และหนงสอสงการทเกยวของกบ

การปฏบตงานขององคกรปกครองสวนทองถน.กรงเทพฯ: กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน.

ชมพร สงขปรชา. (2529). บรหารรฐกจใหม. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตง เฮาส. เทศบาลนครขอนแกน. (2551). คมอการจดท าแผนอตราก าลง เทศบาลนครขอนแกน. ส านก

ปลดเทศบาล เทศบาลนครขอนแกน. วเชยร วทยอดม. (2551). แนวคดรฐประศาสนศาสตรและทฤษฎระบบราชการ. กรงเทพฯ: บรษท ธระ

ฟลม และ ไซเทกซ จ ากด. สมฤทธ ยศสมศกด. (2547). หลกรฐประศาสนศาสตร แนวคดและทฤษฎ. กรงเทพฯ: หางหนสวน

จ ากด จงเจรญการพมพ.



ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ: ชองสารกาโมเดล Corporate Social Responsibility: Chongsarika Model.

สภาวด แกวค าแสน1

บทคดยอ บทความนไดน าเสนอปรชญา แนวคด รปแบบและวธการด าเนนกจกรรมทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ของบรษทอตสาหกรรมเกษตรแหงหนง ตลอดจนผลทเกดขนจากการด าเนนกจกรรม CSR ซงผวจยไดเฝาสงเกตการท างาน และสมภาษณเจาหนาทของบรษทและตวแทนชมชนทเขารวมโครงการในต าบลชองสารกา ขอมลทไดจากการ เฝาสงเกตและจากการสมภาษณไดถกน ามาวเคราะหรวมกน เพอน าผลการศกษามาก าหนดเปนแนวคด รปแบบและวธการท างานทสงผลตอความส าเรจในการด าเนนกจกรรมเพอสงคมของบรษท ผวจยพบวา ความส าเรจในการด าเนนกจกรรมครงนเกดจากปรชญาและแนวคดของผบรหารระดบสงของบรษททมองวาธรกจทกประเภทจะประสบความส าเรจไดนน สวนส าคญสวนหนงเกดมาจากการสนบสนนของสมาชกในสงคม หากประชาชนมชวตความเปนอย มสงคม และมสงแวดลอมทด กจะเปนน าเลยงทจะท าใหบรษทมความมนคง มงคง ยงยน แตในทางตรงกนขามหากประชาชนมความยากจน มคณภาพชวตทไมด ธรกจกจะเจรญเตบโตไปไมได จากปรชญาและแนวคดดงกลาวไดรบการถายทอดไปสการสรางใหบคลากรมวสยทศนรวมกบผบรหารในการแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคม สวนรปแบบและวธการด าเนนกจกรรม CSR นน บรษทไดประยกตใชทฤษฎทวาดวยองคกรแหงการเรยนรมาเปนกรอบในการด าเนนการโดยเรมตงแตการเขาไปสรางใหเกดการเรยนรถงปญหารวมกน (personal mastery) ระหวางพนกงานของบรษทกบสมาชกของชมชน โดยใหทงสองฝายรวมกนเกบขอมลเพอจะไดเขาใจปญหาและความตองการของชมชนอยางชดเจน (mental models) ซงกอใหเกดเปาหมายรวมกนระหวางพนกงานของบรษทและสมาชกในชมชนในการแกไขปญหาของชมชน (shared vision) ท าใหทงสองสามารถรวมกนก าหนดแผนและรวมกนแกไขปญหาและพฒนาชมชน (team learning and building) โดยใชวธคดเชงระบบ (system thinking) ดวยการมองวาการพฒนาและแกไขปญหาของชมชนจะตองใหครบทง 3 ดาน ไดแก ดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพราะทงสามดานนไมไดเปนอสระจากกนกลาวคอ ทงสามดานตางมผลกระทบซงกนและกน ดงนน การแกไขปญหาใหเบดเสรจจงตองท าทง สามดาน โดยในการพฒนาครงนบรษทไดใชกระบวนการ IE&C เปน กลยทธหลก ซงหมายถง 1) การใหขอมลขาวสาร (Information) ทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทควรรบรแกสมาชกในชมชน 2) การเพมพนความรและทกษะทจ าเปนใหแกสมาชกในชมชนและใหทนเพอพฒนาการศกษาและสงเสรมการเรยนรในวชาตาง ๆ แกเดกนกเรยนในชมชน (Education) และ 3) สงเสรมกระตนใหสมาชกในชมชนมการสอสารและเกดการเรยนรจากการม

1 นกบรหารงานอดมศกษา; วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน



ปฏสมพนธรวมกน (Communication) สงผลใหสมาชกชมชนมการปรบเปลยนพฤตกรรมทไมพงประสงคอนจะเปนรากฐานส าคญทท าใหประชาชนทเขารวมโครงการมคณภาพชวตทดขน

Abstract This article delineates the philosophy, concept, and model of corporate social

responsibility (CSR) of an agro-industrial company that is considered to be a successful case. The data upon which this article was based were collected by the methods of non-obtrusive observation of key persons in the company while working and by questionnaires completed by key community leaders in Chongsarika Sub-district. These data were integrated and analyzed for the purpose of creating a clear understanding of why and how the company launched the CSR program.

This article reveals that the success of the CSR of the company was explained largely by the philosophy and the view of the senior manager of the company who believes that the success of a company rests very much on social support. According to him, it is imperative to promote the wellbeing of the members of the society. No business can prosper when people are still under poverty or have low quality of life. From this line of reasoning, he applied the concept of learning organization to the implementation of the CSR program. He first inculcated a culture of learning and built a clear understanding among the workers of the company (personal mastery). This stage was later facilitated by the policy of having all members of the company go into the field to collect data and learn from the members of the community in order to have a mental model of community problems. After that, all employees were asked to formulate a solution to the problems, which in effect was a shared vision of all employees. The next step was to ask all the members of the company to validate their conceptualized solution as a team (building). Finally, it became natural that all members adopted a system thinking approach, of which socio-economic and environment development are salient features of the CSR program.

It was noted in this study that the important ingredients of success of the CSR program were: 1) keeping the community members informed about the current socio-economic and environmental conditions of the community; 2) imparting knowledge to and improving requisite life skills for the community members in tandem with the provision of scholarships for school children; and 3) creating a lifelong learning atmosphere in the community through promotion of interaction and communication



among all community members. All of these have the net effect of changing improper behaviors which is the cornerstone of quality of life. ค าส าคญ: ความรบผดชอบตอสงคม, การพฒนาทยงยน, องคกรธรกจ, ชองสารกาโมเดล Key Words: Corporate Social Responsibility, Sustainable Development, Chongsarika

Model, Business Organization

บทน า “ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ” หรอทรจกกนในนาม Corporate Social Responsibility (CSR) ไดรบความสนใจอยางกวางขวางทงในวงการธรกจทแสวงหาผลก าไร และองคกรทด าเนนกจการโดยมไดแสวงหาผลก าไร ดวยความเชอทวาการจดท าโครงการตาง ๆ ทมงผลในการเสรมสรางความเขมแขงและเขาไปรวมในการพฒนาชมชน จะเปนเครองมอทชวยใหธรกจสามารถสรางกลไกเพอควบคมการด าเนนงานโดยมเปาหมายอยทการรกษาสมดลระหวางผลก าไร (Profit) ผคน (People) และโลก (planet) ซงถอวาเปนการแสดงความรบผดชอบตอสงคมและเขาไปมสวนรวมในการแกไขปญหาทองคกรธรกจไดกอใหเกดผลกระทบอนไมพงปรารถนาตอสงคม ซงในปจจบนกระแส CSR ในระดบโลก ไดพฒนาขนอยางกาวกระโดด เราจงเหนไดวาองคกรระหวางประเทศ รฐบาลประเทศ ตาง ๆ องคกรธรกจทงขนาดเลกและใหญ รวมถงองคกรภาคประชาสงคมตางใหความสนใจกบเรอง CSR มากขนเรอย ๆ ท าใหความรบผดชอบตอสงคมของธรกจและสงแวดลอมหรอ CSR น ไดกลายเปนมาตรฐานสากล เมอองคกรระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน ( International Organization for Standardization: ISO) ไดก าหนดมาตรฐานทเปนขอแนะน าเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมรวมกบผเชยวชาญจากหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ ภาคอตสาหกรรม ภาคแรงงาน ผบรโภค และองคกรเอกชนอน ๆ (สถาบนรบรองมาตรฐานไอเอสโอ, 2551) ในปจจบนน เราถอวาการจดท า CSR เปนแนวทางปฏบตทองคกรธรกจทกแหงจะตองด าเนนการตามแนวทางทเหมาะสมภายใตหลกของการแสดงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (ซงถอวาเปนสวนหนงของสงคม) ททกองคกรสามารถน าไปประยกตปฏบตได เพอสงเสรมใหเกดการด าเนนการทเปนประโยชนและแกไขปญหาของสงคมทองคกรธรกจตงอยหรอไดใชเปนฐานประกอบการ CSR จงไมไดมผลทางการบงคบใช ซงตางจากกฎหมายทตองมการบงคบใช CSR จงอยบนพนฐานของความสมครใจขององคกร และเมอองคกรธรกจตาง ๆ ใหความส าคญกบ CSR และมการก าหนดนโยบายเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมอยางชดเจนแลว บรษทองคกรธรกจนนจ าเปน จะตองจดสรรงบประมาณ เพอมาด าเนนการทางดาน CSR ดวย การกระท าเชนนองอยบนแนวคดทวาในทายทสด CSR จะคนก าไรหรอผลประโยชนกลบคนสองคกรธรกจนน นอกจากนเรายงมความเชอวาในระยะยาวแลวก าไรหรอผลประโยชนทเกดขนนนจะน าไปสการคงอยขององคกรธรกจอยางยงยน แต



หลกส าคญอยทวาความยงยนขององคกรธรกจจะเกดขนไดนนจะตองเกดจากสงคมทไดรบการพฒนาอยางยงยน ดงนนการท ากจกรรม CSR จะท าใหองคกรธรกจสามารถอยรวมกนกบชมชนและท าใหบคลากรขององคกรธรกจท างานไดอยางมความสขและปลอดภย (ฐานเศรษฐกจ, 2552) ส าหรบในประเทศไทยนนกระแสความรบผดชอบตอสงคมไดถกจดประกายอยางจรงจงขนเปนครงแรกเมอป พ.ศ.2549 องคกรธรกจหลาย ๆ แหง ไดก าหนดให CSR เปนกจกรรมหลกกจกรรมหนงขององคกร หากแตในระยะแรก ๆ องคกรธรกจสวนใหญไมสามารถมองไดชดเจนวาจะท า CSR อยางไร องคกรธรกจสวนใหญมองวาการด าเนนการดาน CSR เปนเรองของการจดสรรก าไรของธรกจไปชวยเหลอสงคมในรปแบบตาง ๆ อาทเชน การบรจาคเงนหรอสงของเพอการกศล หรอใหทนการศกษา การปลกปา การทาสปรบปรงภมทศนของโรงเรยนเมอมการรองขอจากสงคมเทานน และในโอกาสนนองคกรธรกจตาง ๆ จะถอโอกาสน า CSR มาเปนประเดนการขบเคลอนทางการตลาด และขณะเดยวกนองคกรธรกจทไดจดสรรงบประมาณเพอกจกรรมทางสงคม กจะถอโอกาสโฆษณาประชาสมพนธตวองคกรธรกจไปพรอม ๆ กน เพอมงหวงยอดขายทเพมขน ซงการกระท าเชนนนนกวชาการไมไดมองวาเปนการด าเนนกจกรรม CSR อยางแทจรงในรปแบบของการพฒนาสงคมอยางยงยนแตอยางใด (พพฒน ยอดพฤตการ, 2551) ในทางวชาการเราถอวา CSR ขององคกรธรกจนนมประโยชนตอทงองคกรธรกจและสงคมอยางมาก (สถาบนธรกจเพอสงคม, 2552) เพราะสงคมมความคาดหวงวา CSR จะเปนเครองมอทชวยสรางกลไกเพอควบคมการด าเนนงานโดยมเปาหมายอยทการรกษาสมดลระหวางผลก าไร ประชาชน และโลก(สงแวดลอม) แนวคดนไดรบการพฒนาเปนขอก าหนดทางการด าเนนธรกจยคใหมทท าใหองคกรธรกจเกดความตนตวอยางมาก เพราะนกวชาการมองวาตวแปร ดานราคา ดานปรมาณหรอคณภาพผลตภณฑและบรการตามล าพงไมใชตวก าหนดความไดเปรยบทางธรกจอกตอไป นอกจากนนกวชาการยงมองอกเชนกนวาการจดท าโครงการ CSR ดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และการสรางความเปนธรรม คอ โอกาสในการท าธรกจอยางยงยนในอนาคต ซงแนวคดดงกลาวเกดขนจากปญหาสภาพแวดลอมตาง ๆ ทเรมเขามากระทบกบความรสกนกคดของผคนมากขนเรอย ๆ CSR จงกลายเปนกระแสหลกของสงคมในโลกธรกจในยคนและยคตอ ๆ ไป ท าให CSR กลายเปนองคประกอบของการบรหารจดการทส าคญขององคกรธรกจในอนาคต เพราะถงแมวาธรกจจะไดรบความเหนชอบหรอสนบสนนจากผถอหน แตถาถกปฏเสธจากสงคม ไมไดรบการสนบสนนทางสงคมแลวคงไมมองคกรใดอยรอด นนคอ สงคมจะกดดนผถอหน และผถอหนกจะไปก าหนดใหองคกรตองปฏรปนบตงแตเรองของแนวคด วธการและการแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคม (อนนตชย ยรประถม, 2550 อางถงในโชตรตน ศรสข, 2554) ดวยแนวความคดทางวชาการในเรอง CSR ดงกลาว จงท าใหปจจบนพบวาองคกรธรกจใหญ ๆ ในประเทศไทยลวนแลวแตมการด าเนนการในเรอง CSR ทงสน แตผวจยมความสนใจในบรษททท าธรกจอตสาหกรรมการเกษตรดวยเหตผลทวาบรษททประกอบธรกจทางดานนเกยวของกบประชากร



สวนใหญหรอแทบทงหมดของประเทศ เพราะบรษทอตสาหกรรมทางดานการเกษตรจะเปนบรษททเกยวของกบชวตความเปนอยทงทางตรงและทางออมในแตละวนของทกคน และบรษทเหลานมกระบวนการผลตและสนคาทผลตออกสตลาดทเกยวกบการด ารงชวตของคนมากทสด (เครอเจรญ โภคภณฑอาหาร, 2556; เบทาโกร, 2554) ดงนนความสมพนธทดระหวางบรษทอตสาหกรรมทางการเกษตรกบชมชน (ซงในทนหมายถงประชากรทวทงประเทศ) จงเปนพนฐานทส าคญของความมนคงและมงคงของบรษทและของประชาชน ในการเลอกบรษททจะศกษานน ผวจยยดหลกวาธรกจและสวนแบงทางการตลาดของบรษทจะตองไมใหญมากจนเกนไป หรอเลกเกนไป หรอมสวนแบงทางการตลาดไมมากนกและไมมกจกรรมทางดาน CSR ทชดเจน แนวคดดงกลาวท าใหผวจยไดคดเลอกบรษทแหงหนง ซงดวยเหตผลทางจรยธรรมของการวจยผวจยจะไมกลาวถงชอจรงของบรษท (Vallgarda, S. & Koch, L., 2008) แตผวจยจะใชนามสมมตของบรษททท าการศกษาครงนวา “บรษท B” บรษทนไดท าธรกจอตสาหกรรมการเกษตรและอาหารครบวงจรของประเทศไทย ครอบคลมตงแตธรกจอาหารสตว ปศสตว ผลตภณฑ ส าหรบสขภาพสตว ไปจนถงผลตภณฑอาหารคณภาพเพอการสงออกและจ าหนายในประเทศ เพอเปนการตอบสนองความตองการของผบรโภค ไดอยางหลากหลาย ภายใตแนวคด “เพอคณภาพชวต” ซงเรยกไดวาเปนการด าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอผบรโภค และนอกจากการด าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอผบรโภคแลวบรษทยงยดมนในการสรางประโยชนสงสดใหกบชมชนและสงคม โดยตลอดระยะเวลาการด าเนนธรกจทผานมาไดใหความส าคญและด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ควบคไปกบการด าเนนธรกจทเกดขนในแตละวน มการจดท าโครงการและสรางสรรคกจกรรมเพอสาธารณประโยชน มสวนรวมเสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชนอยางยงยนและตอบแทนคนสสงคมหลากหลายโครงการดวยกน ซงโครงการพฒนาคณภาพชวตชมชนต าบลชองสารกา หรอ “สารกาโมเดล” คอหนงกจกรรมดาน CSR ของบรษท B ทมงเนนการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยมเปาหมายสดทายอยทการเพมรายไดใหกบประชาชนในชมชน และใหประชาชนมชวตความอยทดขน

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาปรชญาและแนวคดทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารบรษท “B” 2. เพอศกษารปแบบและวธด าเนนกจกรรมทแสดงออกถง CSR ของบรษท “B” ในโครงการชองสารกาโมเดล ทฤษฎงานวจยทเกยวของและกรอบแนวคดในการวจย แนวคดชมชนเขมแขงของ วรวทย อวรทธวรกล และ ธระพงษ มาลยทอง (2550) กลาววา ความเขมแขงของชมชนนบวามบทบาทความสาคญตอการพฒนาประเทศเพมมากขนเรอยๆ โดยเฉพาะ



ในดานการเปนกลไกขบเคลอนเพอการแกไขปญหาความยากจน การพฒนาคณภาพ ชวต การลดผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคมในชมชนอนเนองมากการเกดวกฤตทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ตลอดจนการเปนรากฐานทสาคญของการพฒนาในทกๆ ดาน ไมวาจะเปนทางดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ฯลฯ เพอเสรมสรางชวตความเปนอยของคนในชมชนใหดขน มความสขและมนคง รวมทงการเสรมสรางฐานรากของสงคมใหโครงสรางสงคมโดยรวมแขงแรง มนคง และรองรบการพฒนาประเทศใหมความมนคงยงยนไดตอไป แนวคดความรบผดชอบตอสงคมของธรกจเอกชนเปนแนวคดทไดรบการยอมรบพองตองกนทงจากนกวชาการและผถอหนของบรษทธรกจเอกชนตาง ๆ จงมบรษทธรกจเอกชนตาง ๆ ทตองการด าเนนโครงการเพอประโยชนของสงคม นอกเหนอไปจากการด าเนนธรกจประจ าทท าอยในทกวน (สถาบนธรกจเพอสงคม, 2552) ดงนนในปจจบนนเราจงพบวา บรษทธรกจเอกชนทงขนาดกลางและขนาดใหญเปนจ านวนมาก หรอสวนใหญตางกไดจดหรอผนวกเอาการด าเนนการทางดานความรบผดชอบตอสงคมไวเปนสวนหนงของพนธกจของบรษทธรกจเอกชน (วชรยา สขศร, 2548; จรชญา โยธาอภรกษ, 2551; ณฐชรนธร อภวชญชลชาต, 2551; สเมธ กาญจนพนธ, 2551; พชามญช กรวฒนกฤตย, 2553; ศภภา ส าเภาพล, 2553; จนทมา รกสตย, 2555) ในประเทศไทยไดมผวจยเกยวกบเรองความรบผดชอบตอสงคมเปนจ านวนมากเชนเดยวกน ผลงานวจยเหลานสามารถน ามาจ าแนกตามขอบเขตและวตถประสงคของการศกษาไดเปน 3 ประเภท คอ 1) มงศกษาวาบรษทธรกจเอกชนทตกเปนตวอยางในการศกษานนมความรความเขาใจหรอมแนวคดอยางไรในการด าเนนโครงการทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคม 2) มงศกษาความรความเขาใจหรอปรชญาและแนวคดของบรษทในเรองความรบผดชอบตอสงคมเทานน แตยงไดขยายขอบเขตของการศกษาไปถงวาบรษททศกษาหรอเปนตวอยางนน ไดมโครงการอะไรทด าเนนการ โดยมงยดเอาชมชนหรอสงคมเปนผไดรบประโยชน ตามแนวคดของการคนก าไรของบรษทสสงคม ส าหรบงานวจยประเภทนครอบคลมไปถงงานวจยทกลาวถงวธการหรอกระบวนการในการด าเนนการซงแตกตางกนไปตามประเภทของบรษทธรกจ และ 3) มงประเมนผลการด าเนนการของบรษทธรกจเอกชนทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคม เพอใหไดขอสรปวาการท า CSR นน กอใหเกดผลประโยชนหรอผลกระทบทดตอสงคมหรอชมชนอยางไรบาง และมากนอยเพยงใด ในงานวจยทงสามประเภทนจะพบวาประเภทท 1 จะมเปนจ านวนมากกวาอกสองประเภท (ตวอยางเชนรายงานการวจยของณฐชรนธร อภวชญชลชาต, 2551; สเมธ กาญจนพนธ, 2551; ภชภชา เกดโมล, 2552; ศภกา ส าเภาพล, 2553;บณฑตา ทรพยกมล, 2554; จนทมา รกสตย, 2555; สรรชย ลสขสม, 2557) รองลงมาไดแกการวจยประเภทท 2 ซงศกษาในองคกรธรกจหลากหลายประเภท และแตละเรองลวนแลวแตมกจกรรมในโครงการตาง ๆ ทไมสามารถน ามาวเคราะหหร อสงเคราะห เชงอภมาน (Meta Analysis) ได (โกวทย สวสดมงคล, 2550; ณฐชรนธร อภวชญชลชาต, 2551 ; นนทวภา ชวะอดม, 2551; สเมธ กาญจนพนธ, 2551; พรรณทมา สรรพศรนนท, 2552; อภรฐ นาเลาห,



2557) สงผลใหการศกษาในเรอง CSR น มลกษณะเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) และขาดการวเคราะหถงความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆ สวนหนงเปนผลมาจากการขาดกรอบแนวคดทฤษฎทจะน ามาใชในการวจย สวนงานวจยประเภทท 3 นน คอ การวจยประเมนผลซงนกวจยจ าเปนทจะตองสามารถผสมผสานระหวางการเปนนกวชาการและนกพฒนาทสามารถเขาไปเปนสวนหนงของทงชมชนทศกษา และของบรษทเอกชนทด าเนนกจกรรม CSR งานวจยประเภทนจะมลกษณะเปนงานวจยพฒนาทตองใชเวลาในการศกษาเปนระยะเวลานานกวาการวจยใน 2 ประเภทแรก ดงนนเราจงพบวา การวจยประเภทนมนอยมากทสด ในจ านวนงานวจยประเภทนทมอยนอยนน พบวา พระประมวล บตรด (2552) ไดท าการวจยเกยวกบการด าเนนกจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจกบการพฒนาชมชน: กรณศกษาฝายชะลอน าชมชนสาสบหก จงหวดล าปาง ซงเปนการประเมนผลการด าเนนโครงการ CSR ของบรษทปนซเมนตไทย(ล าปาง) จ ากด ในลกษณะการสนบสนนใหชมชนรวมสราง “ฝายชะลอน า” ในชมชนของตน โครงการนไดสงผลใหชมชนมการเรยนรและมสวนรวมในการด าเนนการ และมน าใชเพอการเกษตรสงผลใหผลผลตทางการเกษตรเพ มขน อยางไรกตามโครงการนมลกษณะเปน Supply Driven CSR เพราะฐานคด ตลอดจนการผลกดนใหเกดกจกรรม ตาง ๆ เกดจากนโยบายและความตองการของบรษท ซงในขณะทแนวคดการพฒนาชมชนนน มงเนนการพฒนา “คน” หรอ “กลมคน” ใหมศกยภาพในการพฒนามความเขมแขงทงในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเรยนร และการจดการตนเอง แตแนวโนมกจกรรมเรองฝายชะลอน าอาจไมยงยนในระยะยาว เพราะกจกรรมทท าอยยงขาดการเสรมสรางเครอขายระหวางชมชนและองคกรทเกยวของในขณะทบรษทก าลงจะถอนความชวยเหลอเพอไปสนบสนนชมชนอน ๆ ตอไป ในบทความนตองการชใหเหนวาการจดท า CSR ของบรษท “B” ทผวจยไดเลอกมานกอใหเกดประโยชนหรอไดสะทอนปรชญา แนวคดของผบรหารระดบสงของบรษททถายทอดออกมาใหเหนรปแบบและวธการด าเนนกจกรรม CSR ของบรษท “B” ทน าไปสความส าเรจในการพฒนาชมชน แตอยางไรกตามผวจยไมสามารถประเมนใหเหนวาการด าเนนโครงการทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคมของบรษทในครงน สงผลใหเกดการเพมก าไรหรอความยงยนในธรกจของบรษทหรอไม และในความเปนจรงจากการทบทวนวรรณกรรมของผวจยพบวา ยงไมมการวจยชนใดเลยในประเทศไทยทสามารถชใหเหนวาการท า CSR กอใหเกดความเจรญเตบโตในธรกจมากนอยเพยงใด แตอยางไรกตามมผลงานวจยบางชนทประเมนในเชงคณภาพและสรปวาการท า CSR กอใหเกดภาพพจนทดขององคกรและท าใหองคกรเปนทยอมรบของสงคม (ตวอยางเชนงานวจยของ ณฎฐน ชชวย, 2553 ; ทศนย ธนอนนตตระกล, 2552; จรชญา โยธาอภรกษ, 2551; วรทย ราวนจ, 2549) กรอบแนวคดทผวจยใชในงานวจยน ใชกรอบแนวคดตามทฤษฎองคกรแหงการเรยนร(learning Organization) ทเรมพฒนาขนโดย Peter Senge (1990) ไดแก บคคลทรอบร (Personal Mastery) รปแบบความคด (Mental Model) การมวสยทศนรวม (Shared Vision) การเรยนรเปนทม (Team Learning) และการคดเชงระบบ (System Thinking) มาเปนแนวทางอธบายกระบวนการ



ในการท า CSR ของบรษท “B” ดวยเหตผลดงกลาวในงานวจยนจงตองการน าเสนอใหเหนวาเราสามารถน าทฤษฎองคกรแหงการเรยนรมาเปนกรอบเพออธบายถงความส าเรจของรปแบบและวธการด าเนนกจกรรม CSR ของบรษท “B” ทผวจยท าการศกษา สงผลใหงานวจยชนนแตกตางจากงานวจยในเรอง CSR ทเคยท ามาในอดต วธด าเนนการวจย การวจยครงนผวจยมงเนนทจะน าเสนอปรชญา แนวคดของผบรหาร รวมถงรปแบบและวธการด าเนนกจกรรมทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ของบรษท “B” โดยท าการศกษาในพนทต าบลชองสารกา อ าเภอพฒนานคม จงหวดลพบร ขอมลในการวจยไดมาจากการเฝาสงเกตการท างานประกอบกบการสมภาษณเจาหนาทกจกรรมเพอสงคมอาวโสของบรษท “B” ทเขาไปด าเนนกจกรรมในพนทต าบลชองสารกาแบบเชงลก จ านวน 2 คน และตวแทนชมชนทเขาร วมโครงการกจกรรม จ านวน 7 คน ในชวงเดอนมถนายน-กรกฎาคม 2557 ซงขอมลทไดจากการเฝาสงเกตและจากการสมภาษณจะน ามาวเคราะหรวมกนในเชงพรรณนา และน าเสนอแนวคดและวธการท างานวา



สอดคลองกบกรอบแนวคดทไดจากการน าทฤษฎองคกรแหงการเรยนรมาเปนกรอบในการวเคราะหรปแบบและวธการด าเนนกจกรรม CSR ของบรษท “B” ในพนทศกษา พนทการศกษา งานวจยชนนไดท าการศกษาในพนทต าบลชองสารกา ซงเปนหนงใน 9 ต าบลของอ าเภอพฒนานคม จงหวดลพบร โดยมพนทประมาณ 81.16 ตารางกโลเมตร หรอ 50,725 ไร มประชากรประมาณ 3,702 ครวเรอนหรอ 7,734 คนโดยประมาณ ครอบคลม 13 หมบานไดแก บานสารกาพฒนา บานดานกะเบา บานน าซบพฒนา บานโคกสะอาด บานหลบเรา บานตอยาง บานซบตะเคยน บานหนองโพธ บานปากชองสารกา บานคลองตะเคยน บานหวยสงบ บานชองสารกา และบานถ าบอทอง มเสนทางการคมนาคมเขาสต าบลเพยงเสนทางเดยว คอ ทางรถยนต โดยทกหมบาน มเสนทางเชอมตดตอกนอยางทวถง ถนนสวนใหญเปนถนนลกรง หนคลก และถนนลาดยาง ชาวบานในชมชนต าบล ชองสารกา มความเปนอยกนแบบสงคมชนบท อยอาศยรวมกนเหมอนเครอญาต มการเออเฟอเผอแผ พงพาอาศยซงกนและกน มศาสนาพทธเปนแหลงยดเหนยวจตใจของชาวบานในต าบล และมการนอมน าเอาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของในหลวง มาใชในการด าเนนชวตของชาวบาน ประชาชนสวนใหญในเขตพนทต าบลชองสารกา ประชากรรอยละ 85 ประกอบอาชพเกษตรกรรม พชไร ทส าคญ ไดแก ขาวโพด ออย มนส าปะหลง ทานตะวน ฟกทอง อาชพรอง ไดแก การเลยงสตว คอ การเลยงโคนม โคเนอ ไก โดยใชแหลงน าจากธรรมชาต และแหลงน าทสรางขนในการท าเกษตรกรรม ดวยปรชญา มมมองของผบรหารระดบสงของบรษททมองวาบรษทจ าเปนจะตองเปนสวนหนงของชมชน และรวมมบทบาทในการพฒนาและ สรางความเขมแขงของชมชน ดงนน จากปรชญาและมมมองดงกลาวผบรหารของบรษทจงไดมการถายทอดแนวคดนใหบคลากรในองคกรเกดความตระหนกและมความกระตอรอรนมงมนทจะเปนหนสวนในการด าเนนกจกรรมเพอพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมในพนทต าบลชองสารกา ผลการวจย ผศกษาไดน าเสนอผลการวจยใน 3 ประเดน อนไดแก 1) ปรชญาและแนวคดของผบรหารของบรษท “B” 2) รปแบบและวธด าเนนกจกรรมทแสดงออกถง CSR ของบรษท “B” ตามโครงการ ชองสารกาโมเดล และ 3) ผลทเกดขนจากการด าเนนการ ดงตอไปน 1. ปรชญาและแนวคดของผบรหารของบรษท “B” ผวจยพบวา จากการก าหนดวสยทศนของบรษททวา “ทกยางกาวของเรา คอ ความมงมน ทมเท มงผลตและพฒนาอาหารทมคณภาพสงและปลอดภย จากฐานอตสาหกรรมการเกษตรททนสมย เพอสรางเสรมคณภาพชวตทดของประชากรโลก” ซงสะทอนใหเหนวาผบรหารระดบสงของบรษท มปรชญา และแนวคดทมองธรกจทกประเภทจะประสบ



ความส าเรจไดนน สวนส าคญสวนหนงเกดมาจากการสนบสนนของสมาชกในสงคม หากประชาชนมชวตความเปนอย มสงคม และมสงแวดลอมทด กจะท าใหบรษทมความมนคง มงคง ยงยน แตในทางตรงกนขามหากประชาชนมความยากจน มคณภาพชวตท ไมด ธรกจกจะเจรญเตบโตไปไมได จากปรชญาและแนวคดดงกลาวผบรหารยงมองตอไปวาการด าเนนกจกรรมเพอพฒนาสงคมจะเกดผลส าเรจไดนนจะตองด าเนนการดวยวธคดเชงระบบ กลาวคอ การด าเนนการนนจะตองสงผลตอการพฒนาใน 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และจะตองใหชมชนมความรสกเปนเจาของ และเปนตวขบเคลอนหลกในการพฒนา 2. รปแบบและวธด าเนนกจกรรม CSR จากการสงเกตและสมภาษณเจาหนาทของบรษทกบตวแทนชมชนทเขารวมโครงการชองสารกาโมเดลน โดยการประยกตทฤษฎองคกรแหงการเรยนรมาเปนกรอบอธบายรปแบบและวธการด าเนนกจกรรม CSR ของบรษท “B” ผวจย พบวา ในระยะเรมตนของการด าเนนการทางบรษท “B” จงไดคนหาผน าของชมชนเพอจะไดเปนตวแทนในการด าเนนการรวมกบบรษท ทางบรษทจงไดสงตวแทนของบรษท เขาไปอาศยอยในชมชนหรอละแวกใกลเคยงกบชมชน เพอเรยนรวถชวตของชมชนในพนทต าบลชองสารกา ท าใหทกฝายไดเรยนรถงปญหารวมกน (Personal Mastery) หลงจากนนกจะใหพนกงานเขาไปรวมท ากจกรรมชมชนสมพนธเพอสรางความไวใจ สรางความเชอมน จากผน าชมชน แกนน าชมชน องคกรทองถนหลก ดวยวธการเขาไปคลกคลกบชมชน สรางความสนทสนมคนเคยกบคนในชมชนในการหาขอมลเชงลกแลวน าขอมลทไดมาท าการวเคราะหชมชนเพอใหรปญหาทแทจรงของชมชน กระบวนการน เรยกวาเปน “กลยทธการท าความเขาใจ” กอใหทงสองฝาย คอ ทงสมาชกในชมชนและพนกงานของบรษทเขาใจปญหาและความตองการของชมชนอยางชดเจน อนเปนการด าเนนการขนตนเพอใหเกดความเขาใจในวธการทจะสรางความกระจางชด เพอการตดสนใจรวมกนไดอยางถกตองหรอมวธการทจะตอบสนองความเปล ยนแปลงทปรากฏอยไดอยางเหมาะสม (Mental Models) ซงการด าเนนการในสวนนทงหมดไดด าเนนการในชวงระยะเวลาระหวางป พ.ศ. 2550-2555 การด าเนนการในระยะนท าใหทกฝายเขาใจถงปญหาหลกของชมชน คอ ขาดความร ขาดแหลงน า และหนนอกระบบ โดยทกฝายไดรวมกนแกไขปญหาน (Shared Vision) หรอ เรยกวาเปน “กลยทธการเขาถงชมชน” อยางไรกตาม การเขาถงชมชนเพอใหเกดการเขาใจซงกนและกนระหวางพนกงานของบรษทกบประชาชนในชมชน เพอใหเกดการเปลยนแปลงทศนคต ปรบเปลยนพฤตกรรมของประชาชนในชมชนยอมเปนสงส าคญขนตนทจะน าไปสการขบเคลอนกจกรรมตาง ๆ เพอพฒนาชมชน ซงเจาหนาทกจกรรมเพอสงคมอาวโส กลาววา

“ในระยะแรก ๆ ทมการสงพนกงานบรษทเขาไปอาศยอยในชมชนหรอละแวกใกลเคยงกบชมชน เพอเขาไปคลกคลกบชมชน สรางความสนทสนมคนเคยกบคนในชมชนเพอใหเกดความไวใจซงกนและกนระหวางพนกงานบรษทกบคนในชมชนนน เบองตนกมปญหาอยบาง ดวยเหตทวาประชาชนในชมชนยงไมเปดใจ



ยอมรบคนแปลกหนา พวกเราจงตองใชเวลานานเกอบปทท าใหคนในชมชนเกดการเปดใจยอมรบดวยเหนความจรงใจจากพวกเราทมใหกบชาวบาน” (เจาหนาทกจกรรมเพอสงคมอาวโส, สมภาษณ, 13 มถนายน 2557)

ซงถอเปนความส าเรจกาวแรกของการเรมตนโครงการฯ ตามปรชญาของบรษททมงมนทจะเปนหนสวนในการด าเนนกจกรรมเพอพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมในพนทต าบลชองสารกา หลงจากททกฝายมความเขาใจในปญหานแลวจงไดเรมตนเขาสกระบวนการในการทจะหาผสนบสนน ดงนนทงบรษทและชมชนจงไดเรมกระบวนการพฒนาเครอขาย โดยจดใหมการประชมรวมระหวางกลมผน าชมชน แกนน าชมชน องคการบรหารสวนต าบลชองสารกา เกษตรอ าเภอ ปศสตวอ าเภอ พฒนาชมชน ศนยวจยและพฒนาการเกษตรลพบร ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ส านกงานเขตพนทการศกษาจงหวดลพบร โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ชองสารกา คณะกรรมการชมชนสมพนธ เพอก าหนดแนวทางการแกไขปญหารวมกน (Team Building) โดยแยกเปนสามสวน ดงตอไปน 1) การพฒนาดานสงคม มงเนนการสรางความเขมแขงและความเปนปกแผน รวมตวกนของสมาชกในชมชนเพอใหเสมอนหนงเปนครอบครวเดยวกน มการพฒนาในเรองของโรงเรยน (1 โรงเรยน 1 โรงงาน) ด าเนนกจกรรมตาง ๆ รวมกบองคกรทองถนหลกและองคกรเครอขายตาง ๆ มการใหทนเพอพฒนาการศกษาและสงเสรมการเรยนรในวชาตาง ๆ แกเดกนกเรยนในชมชนเพอใหเดกนกเรยนเปนศนยกลางเชอมโยงใหสมาชกในชมชนไดมโอกาสเขามา ท ากจกรรมรวมกน ไดแก รวมกนปลกพชผกสวนครวทงในโรงเรยนและทบาน รวมท ากจกรรมทางประเพณวฒนธรรมตาง ๆ เชน งานสงกรานตรดน าด าหวผสงอาย กจกรรมวนพอ กจกรรมวนแม รณรงคท าเกษตรอนทรย 2) การพฒนาดานเศรษฐกจ มงเนนใหสมาชกในชมชนมอาชพเสรมเพอเพมรายได โดยการอบรมสมาชกใหท าเกษตรผสมผสาน หรอเกษตรนอกฤดกาล พบวา สมาชกหลายคนมรายไดเพมเตมจากการสงเสรมการปลกพชเสรม เชน การปลกแตงกวา ปลกมะนาว ปลกพชเสรมทมอายการเกบเกยวนอยกวาพชหลกซงเปนการเพมรายไดใหกบเกษตรกรระหวางรอรายไดจากผลผลตของพชหลก มการจดอบรมการใชน าเพอการเกษตรอยางประหยดโดยเฉพาะอยางยงในเวลานอกฤดฝน มการใหความรเกยวกบการใชพลงงานทดแทนโดยเฉพาะอยางยงพลงงานแสงอาทตยเพอน ามาใชเปนพลงงานในการสบน าเพอการเกษตร การท าเกษตรอนทรยและการเพมผลผลตทางการเกษตรในพชหลกอนสงผลใหเกษตรกรมรายไดเพม นอกจากนนยงมการสงเสรมใหมการท าบญชครวเรอนเพอจะสามารถวเคราะหตนทนการผลตและลดรายจายรายการตาง ๆ ทสงและไมจ าเปน และ 3) การพฒนาดานสงแวดลอม บรษทไดมความรบผดชอบสงตอชมชนในเรองการบ าบดน าเสยจากโรงงาน โดยบรษทไดท าทางระบายน าทบ าบดแลวใหเกษตรกรไดน าไปใชในการเกษตร ในการนบรษทไดน านกวชาการมาพสจนยนยนใหสมาชกในชมชนไดเหนถงคณภาพของน าทผานการบ าบดแลววาปลอดภยและสามารถน าไปใชในการเกษตรไดโดยไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมแตอยางใด ซงแนวคดในการพฒนาอยางครบวงจรทงสามดานนเปนแนวคดเชงระบบ (System Thinking) จากการด าเนนงานทง 3 ดานน คอ ดานเศรษฐกจ



สงคม และสงแวดลอม เปนการด าเนนงานทไมไดเปนอสระจากกนเพราะทงสามดานตางมผลกระทบ ซงกนละกน แตการด าเนนกจกรรมในแตละกรอบกจกรรม และแตละมตการพฒนานน จะมการ ตงวตถประสงคและความคาดหวงอยางชดเจนวาผลทออกมาจะเปนอยางไร ซงเรยกไดวาเปน “กลยทธการพฒนา” 3. ผลทเกดขนจากการด าเนนกจกรรม CSR การประเมนผลในสวนนผวจยไมไดเกบขอมลเชงปรมาณในลกษณะกอนและหลงการด าเนนการจงไมสามารถน าเสนอผลทเกดขนจากการพฒนาออกมาเปนตวเลขไดอยางชดเจน แตจากการสมภาษณกบสมาชกในชมชน พบวา สมาชกทเขารวมโครงการมความพงพอใจในตวโครงการ โดยมความรสกและมทศนคตทดตอบรษท “B” ทไดเขามาด าเนนกจกรรม CSR ใหชมชน และจากการสมภาษณตวแทนชมชนทเขารวมโครงการกจกรรม ซงเปนประธานเครอขายธนาคารหมบานและการเกษตรกบเจาหนาทกจกรรมเพอสงคมทรบผดชอบโครงการนโดยตรง สรปไดวา “เกษตรกรมรายไดเพมขน หนนอกระบบลดลง และมบอเกบกกน าส าหรบไวใชท าการเกษตรในพนทตนและรจกวธการใชน าใหเหมาะสมกบ พชชนดตาง ๆ ทปลก โดยไมเปนการใชน ามากจนเกนเหตความจ าเปนจงท าใหมน าใชเพยงพอ นอกจากนนเกษตรกรผเขารวมโครงการมคณภาพชวตทดขน และมการขยายผลตอไปยงเครอขายญาตพนองเพอนบานทมทท ากนบรเวณใกลเคยง” (ประธานเครอขายธนาคารหมบานและการเกษตรและเจาหนาทกจกรรมเพอสงคม, สมภาษณ, 13 มถนายน 2557) อภปรายผล ตวแบบนส าเรจดวยการใชกระบวนการ learning Organization กลาวคอ มงใหชมชนเปนองคกรแหงการเรยนร ดวยการเขาไปสรางใหเกดการเรยนรถงปญหารวมกน (personal mastery) ระหวางพนกงานของบรษทกบสมาชกของชมชน โดยใหทงสองฝายรวมกนเกบขอมลเพอจะไดเขาใจปญหาและความตองการของชมชนอยางชดเจน (mental models) ซงกอใหเกดเปาหมายรวมกนระหวางพนกงานของบรษทและสมาชกในชมชนในการแกไขปญหาของชมชน (shared vision) ท าให ทงสองสามารถรวมกนก าหนดแผนและรวมกนแกไขปญหาและพฒนาชมชน (team learning and building) โดยใชวธคดเชงระบบ (system thinking) ดวยการมองวาการพฒนาและแกไขปญหาของชมชนจะตองใหครบทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมเพราะทงสามดานนไมไดเปนอสระจากกน กลาวคอ ทงสามดานตางมผลกระทบซงกนและกน ดงนน การแกไขปญหาใหเบดเสรจจงตองท าทง สามดาน ซงสอดคลองกบงานวจยของพระประมวล บตรด (2552) ทท าวจยเกยวกบการด าเนนกจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจกบการพฒนาชมชน : กรณศกษาฝายชะลอน าชมชน สาสบหก จงหวดล าปาง ซงเปนการประเมนผลการด าเนนโครงการ CSR ของบรษทปนซเมนตไทย(ล าปาง) จ ากด โดยโครงการนสงผลใหชมชนมการเรยนรและมสวนรวมในการด าเนนการ และมน าใชเพอการเกษตรสงผลใหผลผลตทางการเกษตรเพมขน แตอยางไรกตามโครงการนมลกษณะเปน Supply



Driven CSR เพราะฐานคด ตลอดจนการผลกดนใหเกดกจกรรมตาง ๆ เกดจากนโยบายและความตองการของบรษท ซงในขณะทแนวคดการพฒนาชมชนนน มงเนนการพฒนา “คน” หรอ “กลมคน” ใหมศกยภาพในการพฒนามความเขมแขงทงในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเรยนร และการจดการตนเอง ท าใหแนวโนมของกจกรรมฝายชะลอน าอาจไมยงยนในระยะยาว เพราะยงขาดการเสรมสรางเครอขายระหวางชมชนและองคกรทเกยวของ รวมทงยงสอดคลองกบแนวคดของสถาบนธรกจเพอสงคม (2552) ทกลาววา ความรบผดชอบตอสงคมของธรกจ คอ การด าเนนธรกจควบคไปกบการใสใจและดแลรกษาสงคมและสงแวดลอมภายใตหลกจรยธรรม การก ากบดแลกจการทด และการ น าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาบรณาการเพอน าไปสการด าเนนธรกจทประสบความส าเรจอยางยงยน นอกจากนนแลวกลไกหลกในการสนบสนนและเพมศกยภาพการด าเนนกจกรรมเพอสงคมใหเกดการพฒนาทยงยนไดอยางแทจรง คอ การมสวนรวมในการพฒนาของประชาชนและเครอขายพนธมตรของบรษท ซงสอดคลองกบแนวคดของวรวทย อวรทธวรกล และธระพงษ มาลยทอง (2550) ทกลาววา การมสวนรวมและความเขมแขงของชมชนนบไดวามบทบาทความส าคญตอการพฒนาประเทศเพมมากขนเรอยๆ โดยเฉพาะในดานการเปนกลไกขบเคลอนเพอการแกไขปญหาความยากจน การพฒนาคณภาพชวต การลดผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคมในชมชนอนเนองมาจากการเกดวกฤตทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ตลอดจนการเปนรากฐานทส าคญของการพฒนาในทกๆ ดาน ไมวาจะเปนทางดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ฯลฯ เพอเสรมสรางชวตความเปนอยของคนในชมชนใหดขน มความสขและมนคง รวมทงการเสรมสรางฐานรากของสงคมใหโครงสรางสงคมโดยรวมแขงแรง มนคง และรองรบการพฒนาประเทศใหมความมนคงยงยนไดตอไป อยางไรกตามผลงานวจยนไมสามารถชใหเหนผลในระยะยาววาการด าเนนกจกรรม CSR สง ผลใหเกดผลก าไรทางเศรษฐกจ และสงผลตอความยงยนของบรษท “B” ทท า CSR แตอยางใด แตผลงานวจยชนนชใหเหนถงผลดทางสงคมททางบรษทจะไดรบอนไมสามารถประเมนเปนมลคาทางเศรษฐศาสตรได สรปและขอเสนอแนะ สรป จากการทไดเรยนรกระบวนการ ขนตอน และกลยทธในการด าเนนกจกรรมทแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคมเพอการพฒนาทยงยนของบรษท “B” กรณศกษาชองสารกาโมเดล นน พบวา บรษทใชวธการสรางความไวใจ สรางความเชอมนใหเกดขนระหวางองคกรกบชมชนดวยการเขาไปคลกคลอยในชมชนเพอใหไดขอมลปญหาทแทจรงของชมชนออกมา แลวน ามาวเคราะห ซงสามารถสรปปญหาของชมชนได 3 ประเดนหลก คอ ขาดความร ขาดแหลงน า และหนนอกระบบ หลงจากทราบปญหาและความตองการของชมชนแลว บรษทไดสรางการมสวนรวมโดยการจดประชมระดมสมองระหวางบรษท ประชาชน และเครอขายพนธมตรของบรษท ใหเขามามสวนรวมในการก าหนดแผนและ



กลยทธในการด าเนนการเพอแกไขปญหาทชมชนประสบ โดยบรษทเปนผสนบสนนทางดานความร เทคนควธการด าเนนการ และงบประมาณ ดวยกระบวนการและขนตอนการด าเนนการผานหลากหลายกจกรรมซงครอบคลมทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ไมวาจะเปนกจกรรมธนาคารพฒนาหมบาน การพฒนาอาชพ และการจดท ากรณศกษาตาง ๆ เพอปลกฝงความรก ความภาคภมใจในถนฐานบานเกด และสงเสรมการพงพาตนเองในชมชนต าบลชองสารกา หลงจากด าเนนการพฒนามาไดสองป พบวา ประชาชนในชมชนทบรษทไดเขาไปด าเนนโครงการพฒนามคณภาพชวตทดขน ซงบรษทม กลยทธหลกในการด าเนนกจกรรมดงกลาวดวยการยดหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร คอ “เขาใจ เขาถง พฒนา” โดยมองวา “เมอประชาชนเขาใจ กจะน าไปสการเขาถง และเกดการพฒนาทยงยนตอไป” ดงนน จงนบไดวาชมชนตนแบบเลก ๆ ทมความรกใคร กลมเกลยว สามคคกนในชมชนต าบลชองสาลกาถอเปนตวอยางขององคกรชมชนเขมแขงทพรอมกาวพฒนาตอไป เพอสรางความมนคงใหแกประเทศ ขอเสนอแนะ ผลงานวจยนใหขอเสนอแนะ 2 ประการ คอ 1. ในการด าเนนกจกรรมทางดาน CSR นน จ าเปนอยางยงทจะตองมการด าเนนการดวยการใชแนวคดเชงระบบ ซงเปนการพฒนาเพมเตมจากแนวคดเดมท มอง CSR ไปทสงคมเปนหลก ในงานวจยชนนชใหเหนวา เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมนนไมสามารถแยกจากกนไดอยางชดเจน การด าเนนการพฒนาทงสามดานจะชวยใหเปลยนความคดจากเดมทมอง CSR วาหมายถง Corporate Social Responsibility มาเปน Corporate System Responsibility ซงหมายถง ความรบผดชอบตอระบบของสงคม มใชหมายถงชมชน ดงเชน งานวจยและตวทฤษฎนทเคยใชมาในอดตโดยทว ๆ ไป 2. เราควรมองกระบวนการ CSR เปนกระบวนการปรบเปลยนเพอพฒนาสงคมโดยใชความรเปนตวน า โดยผานกระบวนการ IE&C ซงหมายถง (1) การใหขอมลขาวสาร (Information) ทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทควรรบรแกสมาชกในชมชน (2) การเพมพนความรและทกษะทจ าเปนใหแกสมาชกในชมชนและสงเสรมการเรยนร (Education) และ (3) สงเสรมกระตนใหสมาชกในชมชนมการสอสารและเกดการเรยนรจากการมปฏสมพนธรวมกน (Communication) เพอใหสมาชกชมชนมการปรบเปลยนพฤตกรรมทไมพงประสงคอนจะเปนรากฐานส าคญทท าใหประชาชนมคณภาพชวตทดขน ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 1. หากองคกรธรกจอนทมความสนใจในการด าเนนกจกรรม CSR ตามตวแบบในงานวจยน จะตองค านงถงหรอมขอพงระวง คอ ชมชนหรอพนททจะเขาไปด าเนนกจกรรม CSR นน คนในชมชน



จะตองพรอมทจะยอมรบและมความตองการทจะเรยนรรวมกน อกทงองคกรธรกจเองกจะตองมบคลากรทมประสบการณในการด าเนนกจกรรมเพอการพฒนาดวย 2. ชมชนควรมการขยายผลตอไปยงเครอขายญาตพนองเพอนบานทมทท ากนบรเวณใกลเคยง รวมกนท างานอยางเปนระบบ เกดความเชอมโยงสมพนธกนระหวางกลมตาง ๆ ในชมชน รวมทงเครอขายพนธมตร เชน วด โรงเรยน และชมชนอนโดยรอบ จนเกดเปนองคกรแหงการเรยนร ทสามารถแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน เอกสารอางอง โกวทย สวสดมงคล. 2550. ความรบผดชอบตอสงคมดานการแกไขปญหามลพษสงแวดลอมของ

ผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ ขสมก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จรชญา โยธาอภรกษ. 2551. ปจจยทมอทธพลตอภาพลกษณดานความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ปตท.จ ากด(มหาชน) และผลของภาพลกษณตอทศนคตทมตอตราสนคา ปตท . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการประชาสมพนธ คณะน เทศศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย.

จนทมา รกสตย. 2555. นโยบายและกลยทธการด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ปตท. จ ากด(มหาชน) โดยการใชเครอขายสงคมออนไลน. วทยานพนธหลกสตรศลปศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

ฐานเศรษฐกจ. 2552. CSR-DIW กาวแรก ISO 26000 ธรกจไทย. คนเมอ 13 มถนายน 2557 จาก http://library.dip.go.th/ multim6/edoc/18393.pdf

ณฐชรนธร อภวชญชลชาต. (2551). การศกษาการใหความหมาย รปแบบและกลยทธการด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ปตท.จ ากด(มหาชน). รายงานการคนควาอสระสาขาวชาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

ณฎฐน ชชวย. 2553. กลยทธการบรหารโครงการกจกรรมเพอความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมในการสรางภาพลกษณของบรษท ปตท.จ ากด(มหาชน). รายงานการคนควาอสระปรญญาวารสารศาสตรมหาบณฑต (การบรหารสอสารมวลชน) คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ทศนย ธนอนนตตระกล. 2552. การจดการความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจทไดรบรางวลจากตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.



นนทวภา ชวะอดม. 2551. การศกษาการใหความหมาย รปแบบและกลยทธของธนาคารไทยพาณชย จ ากด(มหาชน). รายงานการคนควาอสระสาขาวชาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

บรษท เครอเจรญโภคภณฑอาหาร จ ากด(มหาชน). 2556. ซพเอฟกบความยงยน. สบคน 13 มถนายน 2557, จาก http://www.cpfworldwide.com/th/sustainability

บรษ ท เบทาโกร จ าก ด . 2554. วส ยทศน และพ นธก จ . สบคน 13 ม ถนาย น 2557, จาก http://www.betagro.com/vision_th.php

บณฑตา ทรพยกมล. 2554. กลยทธการบรหารจดการดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พรรณทมา สรรพศรนนท. 2552. การจดการการสอสารเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมดานสงแวดลอมของศนยการคาครบวงจรในประเทศไทย . รายงานโครงการเฉพาะบคคลปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการการสอสารองคกร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พระประมวล บตรด. 2552. การด าเนนกจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจกบการพฒนาชมชน กรณศกษาฝายชะลอน าชมชนสาบกหก จงหวดล าปาง . วทยานนพธปรญญาพฒนาชมชนมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พชามญช กรวฒนกฤตย. 2553. การศกษาเรองความรบผดชอบตอสงคม กรณศกษาบรษทไทยยเนยน โฟรเซน โปรดกส จ ากด(มหาชน) . รายงานการคนควาอสระปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารเทคโนโลย วทยาลยนวตกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พพฒน ยอดพฤตการณ และคณะ. 2551. ความรบผดชอบตอสงคมขององคกร . คนเมอ 18 พฤศจกายน 2551 จาก http://www.thaicsr.com

ภชภชา เกดโมล. 2552. การศกษาการใหความหมาย รปแบบและกลยทธความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ไทยเพรซเดนทฟดส จ ากด(มหาชน). รายงานการคนควาอสระหลกสตรศลป- ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

วรทย ราวนจ. (2549). ประสทธผลของการใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคมในการสรางภาพลกษณของบรษทเครอเจรญโภคภณฑ จ ากด . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรวทย อวรทธวรกล และ ธระพงษ มาลยทอง. (2550). “การพฒนาดชนชวดความเขมแขงของชมชน.”วารสารเศรษฐกจ และสงคม, 44(1), 40-47.



วชรยา สขศร. (2548). ผลกระทบของความรบผดชอบตอสงคมทมตอผลการด าเนนงานของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และบรษทขามชาตของไทย . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ศภภา ส าเภาพล. (2553). ความร และความตระหนกเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผปฏบตงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร. รายงานการคนควาอสระปรญญาวารสารศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการจดการการสอสารองคกร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สถาบนธรกจเพอสงคม. 2552. แนวทางความรบผดชอบตอสงคมของกจการ. คนเมอ 10 กนยายน 2556 จาก http://www.csri.or.th/ sites/default/files/CSRI_green.pdf

สถาบนรบรองมาตรฐานไอเอสโอ. (2551). ความรบผดชอบตอสงคม. คนเมอ 20 มถนายน 2557 จาก http://www.diw.go.th/ csr/training.html

สรรชย ลสขสม. 2557. การใหความหมาย รปแบบ และกลยทธการด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของ บรษท เครอเบทาโกร จ ากด, วารสารวชาการ Veridian E-Journal, 7(1), 611-624.

สเมธ กาญจนพนธ. 2551. กลยทธการบรหารจดการดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

โชตรตน ศรสข. 2554. กลยทธการสอสาร และการรบรรปแบบ โครงสรางความรบชอบผดชอบตอสงคมของบรษทไทยเบฟเวอเรจ จ ากด (มหาชน) . ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาประกอบการ.

อนนตชย ยรประถม. 2550. เปดต านาน CSR พสจนคณคาจากภายใน. Productivity World, 12(71), 25-30.

อภรฐ นาเลาห. 2557. รปแบบการแสดงความรบผดชอบตอสงคมเพอการพฒนาทยงยน . รายงานการศกษาอสระปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถ น วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลย ขอนแกน.

Vallgarda, S. & Koch, L. 2008. Research Methods in Public Health. Copenhagen: Gyldendal Akade misk.

Senge, P. M. 1990. The fifth disciplines: the art and practice of learning organization. London: Century Business.



นวตกรรมทองถนดานการวางแผนการสงเสรมการลงทนพาณชยกรรม และการทองเทยว

Innovation for Local Planning in Support of Investment in Commerce and Tourism.

กมลวรรณ โยงราช1

บทคดยอ การศกษาน มวตถประสงคเพอคนหานวตกรรมทองถน ดานการวางแผน การส งเสรมการ

ลงทน พาณชยกรรมและการทองเทยวจากองคกรปกครองสวนทองถน และปจจยทท าให เกดความส าเรจในการสรางนวตกรรมทองถน โดยศกษาจากโครงการเดนขององคกรปกครองสวนทองถน ในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน 7 แหง ผลการศกษา พบวา โครงการสงเสรมการเพาะเหด เพอสรางรายไดในภาวะวกฤตเนองจาก ภยธรรมชาตของเทศบาลต าบลทาฉางมความเปนนวตกรรมทองถน โดยเปนโครงการทเทศบาลต าบล ทาฉางไดมแนวคดทจะสรางงาน สรางรายไดใหกบประชาชนในพนท โดยเฉพาะผประสบภยอทกภยโดยการสงเสรมใหประชาชนเพาะเหดฟางในตะกรา แตการด าเนนงานไมประสบความส าเรจเทาทควร จงมแนวคดทจะปรบปรงเปลยนแปลงใหโครงการดงกลาวประสบผลส าเรจสงสด จงมการจดตงกลมวสาหกจชมชนขนมาเพอใหการท างานมแนวทางและรปแบบทชดเจน มประสทธภาพ ท าใหองคกรมการพฒนาจากการเพาะเหดฟางในตะกราเปนการเพาะเชอเหด โดยใชวตถดบทมในทองถนและมการแปรรปผลผลตโดยการสรางมลคาเพมในตวสนคา โดยมการแปรรปเปนอาหารเพอบรโภคในครวเรอน และจ าหนาย ซงไมมในทองถนมากอน เชน น าพรกเผาเหดแครง ขนมจนน ายาเหดแครง ฯลฯ ซงท า ใหหนวยงานตางๆ มองเหนถงความส าคญของโครงการดงกลาว จงไดมการด าเนนงานแบบบรณาการรวมกน โดยการสนบสนนท าใหกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉางมศกยภาพเพมขน การด าเนนงานตามโครงการประสบความส าเรจอยางมนคงและยงยน

Abstract This research had the objective of exploring innovations for local planning in support of investment in commerce and tourism by the local administrative organizations (LAO) and to identify factors behind the success of those innovations. This study looked case studies in LAOs in Tha Chang District of Surat Thani Province. This study found that a project to promote mushroom cultivation as an income-generating activity was threatened by unseasonal floods in one location. This forced the

1 เจาพนกงานธรการ; องคการบรหารสวนต าบลคลองไทร อ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน



Tha Chang Tambon Municipality to innovate to find alternative means of income generation for the local population. One project was specifically targeted to mushroom farmers who were impacted by the flooding. Alternative approaches to mushroom cultivation that were at less risk of flood damage were not as successful as expected. As a result, a local enterprise group was formed to implement a more systematic method of mushroom cultivation that used local resources and was protected from flooding. This enterprise produced a variety of mushroom food products with considerable value added. These products were new to the local community and sold well, including “Nam Prik Het Kraeng,” “Kanom Jeen Nam Ya Het Kraeng”, etc. Other agencies took note of this success and replicated integrated projects based on this model. This helped improve the capacity of the local group and spread its secrets of success to other groups to help sustain income generation in the locality. ค าส าคญ: นวตกรรมทองถน Key Words: Innovation for Local ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การปกครองทองถนถอวาเปนกลยทธหลกในการพฒนาประเทศ และนบตงแตประเทศไทยไดมการประกาศใช พ.ร.บ. แผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนป พ.ศ.2542 จนถงปจจบน นบเปนเวลากวาทศวรรษ ระยะเวลาดงกลาวยาวนานพอทจะท าใหทองถนไดเรยนร และน าไปสการก าเนดนวตกรรมทางการบรหารและบรการสาธารณะ

การบรหารจดการงานบรการสาธารณะตามภารกจหนาท ขององคกรปกครองสวนทองถนมความครอบคลมภารกจหลายดาน ดงนน องคกรปกครองสวนทองถนจ าเปนตองมเครองมอในการบรหารจดการ เพอใหสามารถบรการสาธารณะตามภารกจไดส าเรจลลวงซง “นวตกรรมทางการบรหาร” เปนสงทสะทอนและแสดงใหเหนถงการพฒนาองคกรของทองถนไดเปนอยางด

คณะกรรมการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ไดมนโยบายในการสงเสรมเผยแพรนวตกรรมทองถนและบรการสาธารณะองคกรปกครองสวนทองถน ซงการจดตงคณะ อนกรรมการสงเสรมและเผยแพรนวตกรรมทองถนและบรการสาธารณะองคกรปกครองสวนทองถนขนเมอกลาง พ.ศ. 2552 ภายใตหลกการทวา “การกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนใหเรมตนอยางจรงจงภายหลงมการประกาศใชพระราชบญญตก าหนดแผน และขนตอนการกระจายอ านาจ พ.ศ.2542 ซงวางหลกการในการถายโอนภารกจจากรฐสองคกรปกครองสวนทองถน อยางเปนระบบผานแผนการกระจายอ านาจฯ และแผนปฏบตการโดยมสวนราชการตางๆ ของรฐไดด าเนนการถายโอน



ภารกจใหองคกรปกครองสวนทองถนไปด าเนนการแทน ซงองคกรปกครองสวนทองถนทไดรบการถายโอนไดรบชวงด าเนนงานตอจากรฐ ในการใหบรการประชาชนไดมการปรบเตมเสรมแตง และพฒนาการใหบรการใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนในทองถน จนประสบความส าเรจไดรบความชนชมจากประชาชนในพนทซงสงใหมๆ ทเกดขนจากการพฒนางานขององคกรปกครองสวนทองถนมความหลากหลาย สมควรทจะมการเผยแพรใหเปนตวอยางทดแกองคกรปกครองสวนทองถนอนๆ รวมถงสวนราชการทถายโอนภารกจจะไดรบรรบทราบถงศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถนในการสรางสรรคสงใหมๆ อนเปนการเสรมตอภารกจทหนวยงานของรฐไดถายโอนใหแกองคกรปกครองสวนทองถนซงเรยกวา “นวตกรรมทองถน”

องคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉาง จงหวดส ราษฎรธานซงมจ านวน 7 แหง ประกอบดวย 1 เทศบาลกบ 6 องคการบรหารสวนต าบล ไดมการสรางนวตกรรมทางการบรหารองคกรของตนเองอยบาง โดยเปนการจดท าโครงการทสรางสรรคขนเองบาง พฒนาจากภารกจถายโอนรวมกบหนวยงานของรฐหรอภาคสวนอนๆ หรอเปนผสนบสนนใหประชาชนหรอชมชนสรางสรรคผลงานหรอกจกรรมบาง ซงการศกษานมวตถประสงคเพอคนหานวตกรรมทองถน ตามภารกจดานการวางแผน การสงเสรมการลงทน พาณชยกรรมและการทองเทยว จากองคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน ศกษารวบรวมและถอดบทเรยนนวตกรรมของทองถน และเพอศกษาปจจยทท าใหเกดความส าเรจในการสรางนวตกรรมทองถนในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน วธการศกษา

วธการศกษาครงนเรมตนดวยการคนหาโครงการทด าเนนการดานการวางแผน การสงเสรมการลงทน พาณชยกรรมและการทองเทยวในปงบประมาณ 2553 ขององคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉาง 7 แหง จากนนน าโครงการดงกลาวมาพจารณาตามแบบประเมนโครงการทเปนนวตกรรมทองถน ซงตองผานเกณฑ 90 คะแนน รวมทงการสงเกตการณด าเนนโครงการของคณะกรรมการตามเกณฑในการพจารณาคณลกษณะของการเปนนวตกรรมทองถน ประกอบดวย 1) เปนผลงานหรอโครงการทสรางขนมาใหม คดขนมาใหมหรอพฒนาขนมาใหมและไมไดเปนการท างานประจ า (Routine) 2) เปนกจกรรมหรอโครงการท อปท. ตองมสวนรวมสนบสนน หรออาจเปนเจาของผลงาน 3) เปนผลงานซงไดรบการยอมรบจากชมชน และสงคม หรออาจสะทอนออกมาในรปของการไดรบรางวลตางๆ มา บางแลว 4) เปนโครงการทเนนใชทนทมอยในพนท และ 5) เปนโครงการทแสดงใหเหนถงลกษณะวธการด าเนนงานกระบวนการหรอวธการท างานทแสดงใหเหนถงลกษณะเดนของความเปนนวตกรรม ผลการศกษา

ผลการประเมนตนเองตอโครงการขององคกรปกครองสวนทองถน ตามภารกจดานการวางแผน การสงเสรมการลงทน พาณชยกรรมและการทองเทยวในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธานท



เปนนวตกรรมทองถนพบวาม 3 โครงการทผานเกณฑการประเมน คอ ไดคะแนนไมต ากว ารอยละ 90 ดงน

โครงการท 1 โครงการสงเสรมการเพาะเหดเพอสรางรายไดในภาวะวกฤตเนองจาก ภยธรรมชาต ไดคะแนน 38 คะแนน คดเปนรอยละ 95

โครงการท 2 โครงการพฒนาทงเลยงสตวเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา ไดคะแนน 37 คะแนน คดเปนรอยละ 92.5

โครงการท 3 โครงการพฒนาแหลงทองเทยวในระดบจงหวดสราษฎรธาน ณ บรเวณธารน ารอน ม.1 ไดคะแนน 37 คะแนน คดเปนรอยละ 92.5

จากการเกบรวบรวมขอมล วเคราะหขอมลมโครงการตามภารกจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน ดานการวางแผน การสงเสรมการลงทน พาณชยกรรมและการทองเทยว ในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน ซงผานเกณฑการประเมนเปนนวตกรรมทองถนจ านวน 3 โครงการ การศกษานจงคดสรรโครงการเดน ทผานการประเมนผลตนเอง (Self Assessment Report : SAR) 90 คะแนน จ านวน 1 โครงการ เพอศกษาโดยละเอยดดงนคอ

โครงการสงเสรมการเพาะเหดเพอสรางรายไดในภาวะวกฤตเนองจากภยธรรมชาต ประเภท

ของนวตกรรม ภารกจดานการวางแผน การสงเสรมการลงทน พาณชยกรรม และการทองเทยว มความเปนมาเมอ พ.ศ. 2552 เกดน าทวมใหญในพนทอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน เปน

เหตใหประชากรในพนทสวนใหญซงประกอบอาชพดานการเกษตร เชน การท าสวนยางพารา ท าสวนปาลมน ามน ท านาและมบางสวนท าอาชพประมงชายฝง เชน เลยงปลา เลยงหอยแครงและ ออกเรอหาปลา ไดรบความเดอดรอน พนทท าการเกษตรเสยหาย การเลยงปลากขาดทนเพราะน าทวม ปลาหลดออกจากบอ สวนการเลยงหอยแครงกไดรบความเสยหายหอยตายเนองจากน าจดระยะเวลานานหลายวน นาขาวกถกน าทวมขง สวนปาลมกผลผลตเนาเสย เทศบาลต าบลทาฉางจงมแนวคดทจะฟนฟอาชพแกเกษตรกร โดยการสงเสรมอาชพการเพาะเหดในภาวะวกฤตเนองจากภยธรรมชาตขนโดยในปงบประมาณ 2552 เทศบาลต าบลทาฉางไดรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคม ผานทางส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสราษฎรธาน โดยจดอบรมสงเสรมอาชพดานการเพาะเหดฟางในตะกรา จ านวน 135,000 บาท ซงไดด าเนนการจดตงเปนวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉางขน เมอวนท 16 กมภาพนธ2553 มสมาชก 141 คน จากประชาชนใน 5 ชมชน และด าเนนการสงเสรมอาชพโดยการเพาะเหดฟางในตะกรา เพอหลกเลยงผลกระทบจากภาวะน าทวม โดยมวตถประสงคเพอบรรเทาความเดอดรอนของประชาชนในพนททประสบปญหาน าทวม และสงเสรมใหประชาชนไดมความรในการเพาะเหดและน าไปประกอบอาชพ เพอสรางรายไดใหกบประชาชน การด าเนนการเพาะเหดฟางในตะกรา สามารถสรางรายไดใหกบประชาชน



ไดระดบหนง แตยงผลตไดไมพอกบความตองการของตลาด อกทงมผลผลตไมคมทน เนองจากมตนทนในการซอเชอเหดสง

ตอมาเมอมการด าเนนการเพาะเหดฟางในตะกราไดระยะหนง ผลปรากฏวา มผลผลตไมคมทน ผลผลตทไดนอยไมเพยงพอตอความตองการของตลาด อกทงตองใชผกตบชวาเปนสวนประกอบ ซงหาไดยากในพนทจงมแนวคดในการเพาะเชอเหดเอง เพอลดตนทนและมแนวคดในการเพาะเหดใหหลากหลายชนดขนซงผจดประกายความคดน คอนายวนย ช านาญอกษร ซงเปนรองนายกเทศมนตรเทศบาลต าบลทาฉางและนายชยรตน พฒนราช เจาหนาทพฒนาชมชน เทศบาลต าบลทาฉางไดตดตอประสานงานกบกองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคม โดยผานทางพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสราษฎรธาน เพอประสานการจดฝกอบรมแกสมาชก ในการเพาะเชอเหดชนดตางๆ การอดกอนเชอเหด อกทงไดรบการอบรมการแปรรปเหดเปนผลตภณฑเพอจ าหนายดวย หลงจากสมาชกไดมความรในการเพาะเหดแลว ไดขอรบการสนบสนนตนงกอนเชอเหด ขนาด600 กอน จ านวน 1 ต จากส านกงานแรงงานจงหวดสราษฎรธาน และท าการเพาะเหดใหหลากหลายชนดขน จากเหดฟางเพยงชนดเดยวกเพาะเหดแครง เหดนางฟาภฏาน เหดนางฟาฮงการ เหดเปาฮอ เหดนางรม และเหดหหน เพอผลตและจ าหนายทงปลกและสง และมการถนอมอาหาร โดยการแปรรปเหดเปนอาหารหลากหลายชนด เพอจ าแหนายสรางรายไดใหกบประชาชนมากขน โดยเฉพาะเหดแครงทตลาดมความตองการเปนอยางมาก และมแนวโนมจะตองการมากยงขนเนองจากสถาบนการวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย(วว.)ไดท าการวจยพบวาสามารถใชเปนวตถดบในการผลตครมบ ารงผวทมประสทธภาพสง และไมมผลขางเคยงตอผใช มสารปองกนการเกดมะเรงผวหนงดวย ซงในปจจบนนไดถายทอดความรและสงเสรมใหบรษทเอกชนผลตเปนการคา คาดวาในอนาคตอนใกลนเหดแครงจะเปนทตองการของตลาดเปนอยางมาก จงเหมาะทจะสงเสรมใหประชาชนมการเพาะ เหดแครงจ าหนายซงเปนไดทงอาชพเสรมและอาชพหลกทยงยนได

การใหความรในกระบวนการจดการ ในการสรางองคความรเกยวกบการผลตกอนเชอเหด การเพาะเหด และการแปรรปเปนผลตภณฑจากเหด แกประชาชนทเขารวมโครงการและสมาชกในกลม ไดจดใหมการอบรมใหความรตงแต

1. การอบรมใหความรในการเพาะเหดฟางในตะกรา โดยเทศบาลต าบลทาฉาง และพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสราษฎรธาน

2. การอบรมใหความรในการจดท ากอนเชอเหด โดยแรงงานจงหวดสราษฎรธาน 3. การอบรมใหความรในการจดท ากอนเชอเหดนางฟา โดยแรงงานจงหวดสราษฎรธาน 4. การอบรมใหความรการแปรรปเหด ถนอมอาหารและการท าบรรจภณฑ โดยส านกงาน

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสราษฎรธาน 5. การอบรมใหความรการแปรรปเหด เปนเหดนางฟาสามรสและน าพรกเหดแครง โดย

ส านกงานเกษตรอ าเภอทาฉาง



เมอประชาชนมความรเกยวกบการผลตกอนเชอเหด การเพาะเหด และการแปรรปเหดแลวกจะสามารถด าเนนการจดจ าหนายไดอยางมประสทธภาพขน

การสงเสรมใหกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉางเปนแหลงเรยนร เทศบาลต าบลทาฉาง ส านกงานเกษตรอ าเภอทาฉาง และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรสาขา ทาฉางไดมการผลกดนใหกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเปนศนยเรยนรวสาหกจชมชนเทศบาลต าบล ทาฉาง เนองจากเปนกลมวสาหกจทมนคง การด าเนนการตอเนอง และเปนแหลงเรยนร ใหความร แกประชาชน นกเรยน นกศกษาไดเปนอยางด โดยปจจบนมการจดอบรมใหความร การจ าหนาย กอนเชอเหดเพอน าไปทดลองท าทบาน ใหค าแนะน าแกสมาชกและประชาชนทสนใจ และมการสาธตวธการในการผลตกอนเชอเหด ตงแต การเพาะเชอเหด การอดกอนเชอ การนงกอนเชอ การเขยเชอเหด ผลตกอนเชอเหด การเปดดอกเหด การตดดอกเหด การแปรรปเปนผลตภณฑ ตลอดจนการน ากอนเชอทใชแลวไปท าปยหมกและน าเศษเหดทตดออกแลวไปท าน าหมกชวภาพเพอน ามาเพาะปลกตนไม หรอผกสวนครวตอไป

การน าเหดมาแปรรปเปนอาหารเพอเพมมลคา กลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉาง ไดน าความรทไดจากการฝกอบรมและ

ศกษาดงาน มาพฒนาจากการจ าหนายเหดสดอยางเดยว มาแปรรปเปนผลตภณฑอาหารหลากหลายชนด เชน การท าน าพรกเผาเหดแครง น าแกงขนมจนเหดแครง เหดนางฟาสามรส ซาลาเปาเหดนางฟา ลาบเหดแครง และเหดแครงทรงเครอง ผลปรากฏวาอาหารทมสวนประกอบจากเหดททางกลมเพาะมรสชาตด โดยเฉพาะน าพรกเผาเหดแครง และเหดนางฟาสามรส ซงจากการทดลองน าออกจ าหนายไดรบการตอบรบเปนอยางด จนผลตไมทนตอการจ าหนาย โดยเปนการถนอมอาหาร ซงไมเคยมการด าเนนการในพนทมากอน

วเคราะหการด าเนนโครงการ 1. เปนโครงการทสรางขนมาใหม เนองจากประสบปญหาน าทวม ท าใหประชาชนในพนทไมม

อาชพและรายได จงมการสงเสรมการเพาะเหดฟางในตะกรา แตการด าเนนการไมประสบความส าเรจเทาทควร จงมการจดตงเปนวสาหกจชมชน และพฒนาเปนการเพาะเชอเหด ผลตและจ าหนายเหด และกอนเชอเหด แปรรปเปนผลตภณฑ สงผลใหการด าเนนงานประสบผลส าเรจ

2. จดเรมตนโครงการสงเสรมการเพาะเหดเพอสรางรายไดในภาวะวกฤต เนองจากภยธรรมชาต เกดจากแนวคดทจะใชวตถดบ คอ ขเลอยไมยางพาราทหาไดในชมชนทองถน มาใชเปนวตถดบในการประกอบอาชพเพาะเหดไดอยางยงยน ซงเปนการใชทนทรพยากรทมอยในพนทและการมสวนรวมของชมชนทมความเขมแขง ถอเปนทนทางสงคมในพนท

3. การน าเหดแครงและเหดนางฟา มาสรางมลคาเพมโดยการแปรรปเปนอาหาร เพอบรโภคและจ าหนายสรางรายได



4. การด าเนนงานตามโครงการสงเสรมการเพาะเหดเพอสรางรายไดในภาวะวกฤตเนองจากภยธรรมชาต เปนการด าเนนงานแบบบรณาการรวมกบหนวยงานตางๆ เพอใหการด าเนนงานเกดประสทธภาพสงสด โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณ วสดอปกรณ การฝกอบรม เอกสารขอมลดานวชาการ เจาหนาทและความรวมมอรวมใจจากทกภาคสวนทงหนวยงานของรฐและเอกชน ไดแก กองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคม ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสราษฎรธาน ส านกงานแรงงานจงหวดสราษฎรธาน ส านกงานจดหางานจงหวด สราษฎรธาน ส านกงานเกษตรอ าเภอทาฉาง ส านกงานตรวจบญชสหกรณสราษฎรธาน พฒนาชมชนอ าเภอทาฉางธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาทาฉาง ผน าชมชน สมาชกกลมสวสดการและประชาชนผสนใจในเขตพนทรบผดชอบของเทศบาลต าบลทาฉาง

5. ความสมพนธกบบรบทของพนท ในบรบทของพนท เทศบาลต าบลทาฉาง สภาพ ภมประเทศสวนใหญเปนทลม เมอเกดฝนตกหนก น าจากพนทสงจะไหลมาทวมพนทลมดานลางท าใหพนทท าการเกษตรและการท าประมงไดรบความเสยหาย ประชาชนไดรบความเดอดรอนกนทวหนา จงมการรวมกลมกนเปนวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉางเพอใหมอาชพและมรายไดโดยเรว เพอบรรเทาความเดอดรอนเนองจากปญหาอทกภย

6. การสนบสนนของผบรหารทองถน นายกเทศมนตรเทศบาลต าบลทาฉางมนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาและแนวทางการพฒนาทองถนในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะการสงเสรมอาชพและการสรางรายไดใหแกประชาชนในพนทเพอความอยดกนด ซงเทศบาลต าบลทาฉางไดน านโยบายด านการสงเสรมอาชพมาก าหนดเปนแผนปฏบตการในการด าเนนกจกรรม

7. การสรางการมสวนรวมและความรสกเปนเจาของของประชาชนและภาคสวนตางๆ อยางตอเนอง ในการด าเนนการตามโครงการมการสรางการมสวนรวมของประชาชนในชมชน และมการ บรณาการงานรวมกนจากทกภาคสวนในพนท ซงประกอบไปดวยภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ตงแตแรกเรมด าเนนการตงแตป 2552 จนถงปจจบน ซงการด าเนนการ ประสบผลส าเรจและด าเนนการตอเนองจนถงทกวนน กเพราะทกภาคสวนยงคงมบทบาท และมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมรวมกนอยางเครงครด สม าเสมอ นนเอง

8. เทศบาลต าบลทาฉางไดบรรจแผนงานการด าเนนการเกยวกบโครงการสงเสรมการ เพาะเหดเพอสรางรายไดในภาวะวกฤตเนองจากภยธรรมชาตไวในแผนพฒนาสามป และขอบญญตงบประมาณรายจายประจ าปของเทศบาลต าบลทาฉาง เพอใหการด าเนนโครงการเปนไปอยางตอเนอง

9. เทศบาลต าบลทาฉางสงเสรมและพฒนาอาชพทกกลมอาชพเปนอยางดท าใหประชาชนไดรบความร มความสามารถพฒนาทกษะดานอาชพดขนอยางตอเนอง เทศบาลต าบลทาฉางยงเปนหนวยงานหลกในการตดตอประสานงาน บคลากรดานวชาการ การตดตอดานการตลาด การตดต อหนวยงานสนบสนนดานเงนลงทน ซงท าใหประชาชนมความอนใจในการดแล ซงการด าเนนการมผลก าไรเปนทนาพอใจ



ปจจยหลกของความส าเรจ ปจจยทท าใหการด าเนนงานประสบผลส าเรจ คอผบรหารทองถน วสยทศนของผบรหาร

ทองถนมความส าคญอยางมาก ทไดมองเหนถงแนวทางในการสรางอาชพ เพมรายได หลงจากการทประชาชนในพนทประสบกบปญหาอทกภยน าทวม จงไดมการจดฝกอบรมการเพาะเหดฟางในตะกรา และพฒนาโดยจดทะเบยนเปนกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉางขนมา เพอพฒนาโครงการดงกลาวมาเปนนวตกรรมทประสบผลส าเรจ

นอกจากนบคลากร โดยเฉพาะเจาหนาทพฒนาชมชนเทศบาลต าบลทาฉาง ซ งเปน ผประสานงานโดยตรงระหวางกลมชาวบานกบผบรหารทองถนและหนวยงานตางๆ มสวนส าคญตอความส าเรจดงกลาวเพราะบคลากรเปนผทใหการสนบสนนกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉาง ตลอดจนการใหความรเบองตนเกยวกบการด าเนนงานของกลม

ทส าคญผน าชาวบาน ผน าชมชน ก านน ผใหญบาน สมาชกสภาเทศบาลใหความรวมมอในการ

ประสานงานการมสวนรวมกบประชาชนในการจดตงกลมวสาหกจชมชนและไดสนบสนน อ านวยความสะดวกดานตางๆ และสรางทศนคตทดระหวางประชาชนกบหนวยงานทองถน รวมทงสมาชกกลมวสาหกจชมชนใหความรวมมอมความสามคค มวสยทศนรวมกบผบรหารทองถนทจะน าพาโครงการเพาะเหดของกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉางใหเปนนวตกรรมทประสบความส าเรจ เพอเพมรายไดใหกบกลม และประชาชนในพนท

หนวยงานตางๆ โครงการเพาะเหดของกลมวสาหกจชมชนเพาะเหดเทศบาลต าบลทาฉาง จะไมไดรบความส าเรจสงสดถาไมไดรบการสนบสนนดานงบประมาณ วสดอปกรณ การอบรมใหความรกระบวนการผลตและการจดท าระบบบญชและการท าการตลาดจากหนวยงานเหลาน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรสาขาทาฉาง ส านกงานตรวจบญชสหกรณ ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสราษฎรธาน ส านกงานจดหางานจงหวดสราษฎรธาน ขอเสนอแนะ

ผลจากการศกษา ท าใหไดขอสรปเชงนโยบายเพอการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน โดยการน านวตกรรมมาใชในการบรหารจดการ ดงน

1. องคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน ควรมการศกษาดงานองคกรปกครองสวนทองถนอนทมโครงการเดนๆ ทประสบความส าเรจในการสรางนวตกรรมเพอการบรหารจดการมการแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการสรางนวตกรรมทองถน เนองจากผลการศกษาองคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน มการจดท าโครงการทสามารถน าเสนอเปนโครงการทเปนนวตกรรมทองถนนอย สวนใหญเปนโครงการทจดท าดานโครงสรางพนฐาน เชน ถนน ไฟฟา ประปา



2. ควรมการน านวตกรรมทประสบความส าเรจ มความเปนไปไดในการปฏบตและเนนการมสวนรวมของประชาชนมาใชในการบรหารจดการขององคกรปกครองสวนทองถนในอ าเภอทาฉางจงหวดสราษฎรธาน และควรมการเชอมโยงนวตกรรมทสรางขน เพอใหตอบสนองตอภารกจขององคกรปกครองสวนทองถนทหลากหลายภารกจ เอกสารอางอง โกวทย พวงงาม. (2553). การสงเคราะหและถอดบทเรยนนวตกรรมทองถนและการบรการสาธารณะ

ขององคกรปกครองสวนทองถน (ตนแบบการบรหารจดการภารกจทถานโอน). กรงเทพฯ: โรงพมพดอกเบย.

จนทรวชย พรมจนทร. (2551). การเรยนรและประยกตใชนวตกรรมทองถนจากพนทจงหวดมกดาหารเพอพฒนาพนทองคการบรหารสวนต าบลปงขาม อ าเภอหวานใหญ จงหวดมกดาหาร. รายงานการศกษาอสระปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน.

ดเรก ปทมสรวฒน. (2550). การคดนอกกรอบและนวตกรรมในทองถน การพฒนาความ สามารถขององคกรปกครองสวนทองถนเปนองคกรการเรยนรใหม.วารสารการพฒนาทองถน, ปท 2 ฉบบท 1 มถนายน-กนยายน 2550.

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย ฝายงานวจยเพอทองถน. (2546). ลกษณะส าคญของโครงการวจยเพอทองถน.

ส านกงานคณะกรรมการการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ส านกงานปลดส านกนายกรฐมนตร. (2553). การเผยแพรนวตกรรมและการบรการสาธารณะขององคกรปกครองสวนทองถนภาคใต.



การจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนท อ าเภอกะพอ จงหวดปตตาน

Conflict Management of Staff of Tambon Administrative Organizations in Kapor District, Pattani Province.

บณฑต รอดมาก1

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอหารปแบบ สาเหตและเพอหาแนวทางในการจดการความ

ขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลโดยวธการสงเกตพฤตกรรมจากการสนทนากบผใหขอมลหลก ซงประกอบดวยนายกองคการบรหารสวนต าบล จ านวน 1 คน ปลดองคการบรหารสวนต าบล จ านวน 2 คนและพนกงานสวนต าบล จ านวน 12 คน รวมทงสน 15 คน

ผลการศกษาพบวา ความขดแยงทเกดขนเปนความขดแยงดานขอมล (data conflict) ความขดแยงดานความสมพนธ (relationship conflict) และความขดแยงดานโครงสราง (structural conflict) ซงสาเหตของความขดแยงทง 3 นงายตอการเจรจา จากการสงเกตพฤตกรรมของบคคลทใชในการศกษาพบวาคกรณความขดแยง ทกคนตองการใหความขดแยงทเกดขนยตลงดวยดเพอใหองคการบรหารสวนต าบลเกดการเปลยนแปลงไปในทางทด ทกคนตองการใหเกดการเจรจาไกลเกลยโดยคนกลาง (Mediation) เพราะมผลการด าเนนการออกมาในลกษณะชนะ (Win) – ชนะ (Win) ส าหรบแนวทางการจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอ จงหวดปตตาน ผทเหมาะสมส าหรบการเปนคนกลางในการเจรจาไกลเกลยปญหาความขดแยงทเกดขน คอ ผทรงคณวฒใน ก.อบต. จงหวดปตตาน เพราะบคคลเหลานเปนทเคารพและเกรงใจของนายกองคการบรหารสวนต าบลและพนกงานสวนต าบลทกคน ดงนน การใหผทรงคณวฒใน ก.อบต. จงหวดปตตานเปนผเจรจาไกลเกลยความขดแยงจะท าใหคกรณความขดแยงรสกชนะ (Win) –ชนะ (Win) และท าใหองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอทง 3 แหงสามารถบรการสาธารณะแกประชาชนในเขตพนทอยางมประสทธภาพสงสดตอไป Abstract This research had the objective of studying root causes of conflict to develop a model of conflict resolution and guidelines for conflict management in the staff of the Tambon Administrative Organizations (TAO) in Kapor District, Pattani Province. Data were collected by observation during conversations with key informants, including the CEO of

1 นกสงเสรมการปกครองทองถนช านาญการ; ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวดปตตาน



the TAO, two TAO clerks, and 12 staff of the TAO. This study found that the causes of discord include data conflict, relationship conflict, and structural conflict. In fact, these types of conflict can be easily mediated. This study found that each person involved in a conflict situation wanted it to be resolved peacefully and amicably. They wanted to help the TAO to develop into a strong and collaborative organization, as a win-win situation. Guidelines for conflict management of TAO staff include the designation of an appropriate mediator to resolve conflict. This person should be a senior officer of the TAO or other local administrative organizations, given that they are respected and deferred to. When these persons are involved, then it is not difficult to resolve conflict in a manner that each party sees it as a win-win result. ค าส าคญ: การจดการความขดแยงของบคลากร Key Words: Conflict Management of Staff ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ความขดแยงในองคกรนนเปนสงทเกดขนอยตลอดเวลา หากเปนความขดแยงในระดบต า สมาชกในองคกรมกจะหลกเลยงความขดแยงนน โดยการยอมรบถงปญหาทเกดขนหรอเมนเฉยตอความขดแยงแตหากเปนความขดแยงในระดบสง สมาชกในองคกรไมสามารถท าใจใหยอมรบกบความขดแยง ปญหาทตามมาคอความรนแรงทเกดขนในองคกร กอใหเกดความเสยหายตอองคกรทงในตวบคคลและกจกรรมขององคกร ซงผลของความขดแยงในองคกรนสามารถพบเหนไดมาก มายในสอปจจบน เชน การท ารายรางกายกนระหวางสมาชกในองคกร การท าลายทรพยสนขององคกรเพยงแคไมไดรบคาจางทพอใจ หรอการประทวงเพอใหองคกรจายคาตอบแทนและสวสดการตางๆ เปนตน ซงการแสดงออกเหลานจะสรางความเสยหายตอองคกรทงชอเสยงและผลผลตขององคกร แตความขดแยงทเกดขนนน หากไดรบการปองกนและแกไขใหถกวธ ความขดแยงกไมไดเปนเรองทเสยหาย การเกดความขดแยงนนหมายถงการตองการความเปลยนแปลง หากมการจดการทดกจะท าใหเกดการเปลยนแปลงขององคกรไปในทางทดได (วนชย วฒนศพท, 2547)

ความขดแยงในองคการบรหารสวนต าบลทเกดขนในปจจบน สวนใหญเปนความขดแยงทสมาชกในองคกรไมสามารถท าใจยอมรบกบความขดแยงทเกดขนได ปญหาทตามมาคอความเส ยงทจะเกดความรนแรง สรางความเสยหายใหกบองคกรและสงผลกระทบตอการบรการประชาชนในเขตพนทองคการบรหารสวนต าบล เชน

องคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอมความขดแยงเกดขน ทงความขดแยงในระดบต าทสมาชกในองคกรยงไมไดแสดงอาการใดๆ ออกมา เชน การแบงพรรคแบงพวกระหวางพนกงานสวนต าบลดวยกนเอง การเกดปฏกรยาตอตานการท างานระหวางปลดองคการบรหารสวน



ต าบลกบพนกงานสวนต าบล ความขดแยงเหลานอาจเกดความขดแยงในระดบสงในอนาคตความขดแยงตางๆ ทเกดขนเหลานสามารถปองกนและแกไขไดโดยการจดการความขดแยงทด มการหาทางออกรวมกน ความขดแยงในองคกรไมไดเปนเรองเลวราย เพราะการเกดความขดแยงหมายถงความตองการเปลยนแปลงในเรองตางๆ หากสมาชกในองคกรตองการเปลยนแปลงในทางทดกตองใชการจดการทด เพอยตปญหาความขดแยงหรอท าใหความขดแยงคลคลายตวเองและเปลยนไปในทางทสรางสรรคน าไปสขอยตหรอหาทางออกได ดงนนการจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลใหมประสทธภาพเพอน าไปสทางออกทด ลดความเสยงทจะเกดความรนแรง และสงผลตอการใหบรการสาธารณะแกประชาชนในเขตพนทขององคการบรหารสวนต าบลในทสด การศกษานจงมวตถประสงค เพอศกษารปแบบสาเหตความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบล และเพอหาแนวทางในการจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบล วธการศกษา

การศกษานเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณและสงเกตปฏสมพนธของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบล ประกอบดวยนายกองคการบรหารสวนต าบลจ านวน 1 คน ปลดองคการบรหารสวนต าบลจ านวน 2 คนและพนกงานสวนต าบลจ านวน 12 คน รวมทงสน 15 คน


ความขดแยงแบงออกเปน 5 รปแบบ คอ 1) ความขดแยงดานขอมล (data conflict) เปนปญหาพนฐานของความขดแยงอาจจะมาจากขอมลนอยไป การแปรผลผดพลาด การวเคราะหออกมาดวยความเหนแตกตางในการรบรขอมล 2) ความขดแยงจากผลประโยชน (interest conflict) เปนเหตผลแหงการแยงชงผลประโยชนในสงทดเหมอนมหรอมไมเพยงพอ เปนเรองของทงตวเนอหากระบวนการและจตวทยา 3) ความขดแยงดานโครงสราง (structural conflict) เปนเรองของอ านาจ แยงชงอ านาจ การใชอ านาจ การกระจายอ านาจ โครงสรางรวมไปถงกฎ ระเบยบบทบาท ภมศาสตร ระยะเวลาและระบบ 4) ความขดแยงดานความสมพนธ (relationship conflict) เปนปญหา ดานบคลกภาพ พฤตกรรมตางๆ ในอดต อารมณทรนแรง ความเขาใจผด การสอสารทบกพรอง 5) ความขดแยงดานคานยม (values conflict) เปนปญหาของระบบของความเชอ ความแตกตางในคานยมของขนบประเพณ ประวตการเลยงดทหลอหลอมขนมา (วนชย วฒนศพท, 2547) ความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลเขตพนทอ าเภอกะพอ จงหวดปตตานสามารถแบงไดดงน

สถานการณความขดแยงในองคการบรหารสวนต าบลกะรบ ความขดแยงของบคลากรทเกดขนในองคการบรหารส วนต าบลกะรบ เปนการแบงกลม

ระหวางสวนการคลงกบส านกปลดองคการบรหารสวนต าบล ท าใหเกดการเกยงกนท างาน หากเปนงานของส านกปลดองคการบรหารสวนต าบล เมอไดรบการตดตอประสานงานจากหนวยงานภายนอกหรอจากประชาชนในเขตพนทสวนการคลงกไมมการรบเรองหรอคอยเปนธระด าเนนการให ในขณะเดยวกน



หากเปนงานของสวนการคลง เมอไดรบการตดตอประสานงานจากหนวยงานภายนอกหรอจากประชาชนในเขตพนท ส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลกไมไดสนใจหรอเปนธระด าเนนการให โดยอางวาไมรแนวทางปฏบตหรอไมไดเปนผรบผดชอบ ซงผศกษามองวาความขดแยงทเกดขนเปนความขดแยงดานขอมล (data conflict) ซงหมายถงการรบรขอมลนอยไป การแปรผลผดพลาด การวเคราะหออกมาดวยความเหนแตกตางในการรบรขอมล และความขดแยงดานความสมพนธ ( relationship conflict) ซงเปนปญหาดานบคลกภาพ พฤตกรรมตางๆ ในอดตอารมณทรนแรง ความเขาใจผด การสอสารทบกพรองกลาวคอ ความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลกะรบเปนความขดแยงดานขอมล (data conflict) ทมาจากความไมพอใจและอจฉารษยากนในการประเมนเพอเลอนขนเงนเดอนประจ าป มการรบขอมลมาวเคราะหและสรปความทท าใหมการเขาใจในทางทผด

สวนความขดแยงดานความสมพนธ (Relationship conflict) ทมาจากบคลกภาพและพฤตกรรมของพนกงานสวนต าบลแตละคนในองคการบรหารสวนต าบลกะรบมความแตกตางกน กลาวคอ เมอเกดความแตกตางดานความดความชอบในการพจารณาเลอนขนเงนเดอนประจ าปขององคการบรหารสวนต าบล ความไมประนประนอมของพนกงานสวนต าบลกเกดขน ความไมพอใจกแสดงออกโดยการเกยงงานกนอยางเหนไดชด ซงพฤตกรรมทงหมดนผศกษามองวาเปนความเขาใจผดในระเบยบหลกเกณฑวาดวยการเลอนขนเงนเดอนประจ าปของพนกงานสวนต าบล

สถานการณความขดแยงในองคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามน ความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามน ทเกดขนเปนความ

ขดแยงระหวางปลดองคการบรหารสวนต าบลกบพนกงานสวนต าบล 1. ความขดแยงดานโครงสราง (structural conflict) เปนเรองของอ านาจ แยงชงอ านาจ

การใชอ านาจ การกระจายอ านาจ โครงสรางรวมไปถงกฎ ระเบยบ บทบาท สอดคลองกบความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามน ความขดแยงทเกดขนมลกษณะของการใชอ านาจของปลดองคการบรหารสวนต าบลเปนส าคญ กลาวคอ ปลดองคการบรหารสวนต าบลเปน คนใจรอน ตองการใหงานออกมาสมบรณแบบและทนตอเวลาก าหนดการตดสนใจตางๆ จงขนอยกบ ปลดองคการบรหารสวนต าบลเปนหลก เนองจากนายกองคการบรหารสวนต าบลใหอ านาจในการบรหารงานไดอยางเตมท เมอเกดความผดพลาดอาจท าใหปลดองคการบรหารสวนต าบลไมพอใจมการวากลาวโดยใชถอยค าทรนแรง สรางความไมพอใจใหกบพนกงานสวนต าบลซงเปนผใตบงคบบญชา

2. ความขดแยงดานความสมพนธ (relationship conflict) เปนปญหาดานบคลกภาพพฤตกรรมอารมณทรนแรงความเขาใจผด การสอสารทบกพรอง สอดคลองกบความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามน ความขดแยงทเกดขนมลกษณะของปญหา ดานบคลกภาพอารมณทรนแรงบางครงการสอสารมความบกพรองกลาวคอเมอปลดองคการบรหารสวนต าบลสงการในเรองใดเรองหนงใหผใตบงคบบญชาไดปฏบต โดยก าหนดเวลาแลวเสรจของงานไวเมองานไมเปนไปตามทปลดองคการบรหารสวนต าบลตองการกมการวากลาวโดยถอยค าทรนแรง ทงน



งานทไมสมบรณไมไดหมายความวาพนกงานสวนต าบลผปฏบตงานนนไมมประสทธภาพ แตเกดจากการไมกลาตดสนใจในเรองตางๆ เชน รปแบบการวางแผนงานและโครงการการจดกระบวนงาน เปนตน ซง ผศกษาพบวาพนกงานสวนต าบลผนนไมกลาตดสนใจเนองจากเคยตดสนใจด าเนนการไปแลว แตกลบโดนตอวาเพราะการตดสนใจนนไมเปนไปตามความตองการของปลดองคการบรหารสวนต าบล

สถานการณความขดแยงในองคการบรหารสวนต าบลปลองหอย ความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลปลองหอย เปนความขดแยงระหวาง

นายกองคการบรหารสวนต าบลกบปลดองคการบรหารสวนต าบล ดงน 1. ความขดแยงจากผลประโยชน ( Interest conflict) เปนการแยงชงผลประโยชนการ

บรหารงานในองคการบรหารสวนต าบล สอดคลองกบความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลปลองหอย ซ งผศกษาพบวาความขดแยงท เกดขนมลกษณะของการแ ยงชง ผล ประโยชนจากทปลดองคการบรหารสวนต าบล ไดรบอยมาเปนของนายกองคการบรหารสวนต าบลและการไมเซนหนงสอเสนอเรองการปรบขนาดองคการบรหารสวนต าบลให ก.อบต. จงหวดปตตานพจารณาปรบองคการบรหารสวนต าบลปลองหอย เปนองคการบรหารสวนต าบลขนาดกลางซง ปลดองคการบรหารสวนต าบลสามารถเลอนระดบเปนระดบ 7 ได กหมายถงการตดสทธและโอกาสทปลดองคการบรหารสวนต าบลจะไดรบประโยชนจากการเลอนระดบทสงขน

2. ความขดแยงดานโครงสราง (structural conflict) เปนเรองของอ านาจแยงชงอ านาจการใชอ านาจสอดคลองกบความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลปลองหอยความขดแยงทเกดขน มลกษณะของการใชอ านาจเพอบดบงและลดรอนสทธอนพงมพงไดของปลดองคการบรหารสวนต าบล ทงน โดยแทจรงพบวาความขดแยงทเกดขนมสาเหตมาจากปลดองคการบรหารสวนต าบลยงมความคนเคยกบนายกองคการบรหารสวนต าบลคนเกา ซงเปนคแขงทางการเมอง

สาเหตของความขดแยง สาเหตความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง ผศกษาพบวาความ

ขดแยงทเกดขนขององคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง มสาเหตดงตอไปน 1. องคการบรหารสวนต าบลกะรบ ความขดแยงทเกดขนมสาเหตมาจากเมอครงการ

พจารณาเลอนขนเงนเดอนพนกงานสวนต าบลประจ าป 2550 พนกงานสวนต าบลในสวนการคลงรสกวาหากพนกงานสวนต าบลในส านกปลดองคการบรหารสวนต าบล ไดรบการพ จารณาเลอนขนเงนเดอน 1 ขน จ านวน 1 คน ในป 2550 แลวการพจารณาเลอนขนเงนเดอนประจ าป 2551 นาจะมการหมนเวยนใหพนกงานสวนต าบลในสวนการคลง มโอกาสในการไดรบการพจารณาเลอนขนเงนเดอน 1 ขนบาง จากสาเหตนท าใหเกดความอจฉารษยากนระหวางพนกงานสวนต าบลในสวนการคลงและส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลมาตลอด



2. องคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามน ความขดแยงทเกดขนมสาเหตมาจากการด าเนนการจายเบยยงชพผสงอายขององคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามนในป 2551 ซง ปลดองคการบรหารสวนต าบลตดราชการอบรมทกรงเทพฯ และทานตองการใหมการลงพนทของพนกงานสวนต าบลผรบผดชอบซงจะลงไปพรอมๆ กบผบรหารและสมาชกองคการบรหารสวนต าบลเพอจะไดเขาถงกลมเปาหมายอยางใกลชด สามารถรบรปญหาและความตองการของประชาชนในเขตพนทไดอยางใกลชด แตในการปฏบตจรงพนกงานสวนต าบลผรบผดชอบกลบประสานสมาชกองคการบรหารสวนต าบลใหน ากลมเปาหมายมารบเบยยงชพ ณ ทท าการองคการบรหารสวนต าบลท าใหปลดองคการบรหารสวนต าบลไมพอใจเกดการวากลาวอยางรนแรง เปนเหตใหพนกงานสวนต าบลในส านกปลด ไมพอใจแตไมกลาเถยง ท าไดแคอธบายเหตผลดานความปลอดภยเทานน

3. องคการบรหารสวนต าบลปลองหอย ความขดแยงทเกดขนมสาเหตมาจากผลการเลอกตงผบรหารและสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในเดอนกรกฎาคม 2552 ซงมผลการแพ–ชนะ ไมถง 100 คะแนน โดยนายกองคการบรหารสวนต าบลคนเกาพายแพการเลอกตง เมอนายกองคการบรหารสวนต าบลคนใหมเขารบต าแหนงกรสกวาปลดองคการบรหารสวนต าบลมความสนทสนมกบ นายกองคการบรหารสวนต าบลคนเกา และอาจมสวนท าใหการเลอกตงไมมความยตธรรมเปนเหตใหนายกองคการบรหารสวนต าบลคนใหมชนะการเลอกตง ไมเปนไปตามเปาทวางไว เมอเขารบต าแหนงกลดรอนอ านาจของปลดองคการบรหารสวนต าบลตลอดจนถงกดกนการไดรบประโยชนและความกาวหนาทางราชการของปลดองคการบรหารสวนต าบล

จากสาเหตความขดแยงขององคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง ผศกษาพบวาเปนประเดนความขดแยงทมลกษณะเหมอนกน เพราะสาเหตความขดแยงขององคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหงเกดจากการรบรขอมลขาวสารไมตรงกน เมอมการรบรขอมลขาวสารและมการวเคราะหประมวลผลขอมลขาวสารไมตรงกน ท าใหเกดการเขาใจขอมลขาวสารนนไมตรงกนท าใหเกดความขดแยงขนในทสด ซงความขดแยงทมสาเหตจากขอมลขาวสารนผศกษาเชอวาสามารถเจรจาไดงายเพราะเมอคกรณความขดแยงสามารถรบรขอมลขาวสารทตรงกน กจะสามารถวเคราะหและประมวลผลขอมลขาวสารนนไปในทศทางเดยวกน โอกาสทจะปรบความเขาใจซงกนและกนกจะงายขน

การจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง การจดการความขดแยงม 8 กระบวนการ ดงน 1) การใชความรนแรง (Violence / Fight)

2) การเผชญหนาประทวงอยางสนต (Non Violence Direct Action / Civil Disobedience) 3) การใชบญญตกฎหมาย (Legislation) 4) การฟองรอง (Litigation) 5) การใชอนญาโตตลาการตดสน (Arbitration) 6) การใชเจรจาไกลเกลยคนกลาง (Mediation) 7) ใชการเจรจาไกลเกลย (Negotiation) 8) ใชการหนปญหา (Avoidance / Flight) (วนชย วฒนศพท, 2547) ซงจากการศกษากรณความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง



1. องคการบรหารสวนต าบลกะรบ คกรณความขดแยงตางใหขอมลในทศทางเดยวกนคอใชการหนปญหา (Avoidance/Flight) ในยามทความขดแยงเกดขน ทงนเพราะไมอยากเผชญหนาดวยเหตผลคอกลวเสยภาพลกษณขององคการบรหารสวนต าบล เมอเกดการสอบสวนขอเทจจรงกจะเสยเวลาในการใหขอมล แตเมอผศกษาไดถามตอวาเมอหนปญหาแลวความไมพอใจในสงทเกดขนทผานมา และการเกยงงานกนระหวางส านกปลดองคการบรหารสวนต าบลและสวนการคลงยงมอกหรอไม กไดรบค าตอบวาเมอความไมพอใจเกดขนแลวจะใหกลบไปเปนปกตคงเปนไปไดยาก เพราะตางคนตางมเหตผลของตวเอง ทงน ผศกษายงไดขอมลจากการสนทนาวาคกรณความขดแยงทง 2 ฝายยงพรอมทจะหนหนาเขาหากนเพอพดคยปรบความเขาใจซงกนและกนแตไมสามารถหาคนกลางหรอผไกลเกลยได เพราะผไกลเกลยทจะเขามาท าหนาทนตองเปนผทมบคลก 2 ลกษณะคอ 1) ตองเปนผทมความเปนกนเองโดยตองมความสนทสนมกบคกรณทง 2 ฝาย เพราะความเปนกนเองคกรณทง 2 ฝายจะสามารถคยเปดใจกนไดอยางเปดเผยและจะกลาคยมากยงขน 2) ตองเปนผทคกรณความขดแยงใหความเกรงใจ เพราะความเกรงใจจะท าใหคกรณความขดแยงรบฟงและเชอฟงในสงทผไกลเกลยพด ทงน ตองเปนผทมความรและความเขาใจในหลกเกณฑการบรหารงานบคคลขององคการบรหารสวนต าบลดวย

2. องคการบรหารสวนต าบลตะโละดอรามน คกรณความขดแยงใหขอมลทมลกษณะทเหมอนกนกลาวคอ พนกงานสวนต าบลทเปนคกรณความขดแยงกบปลดองคการบรหารสวนต าบลทง 3 คนจะใชการหนปญหา (Avoidance/Flight) โดยการระงบอารมณของตนเองแทน เพราะไมตองการใหเสยขวญและก าลงใจในการปฏบตหนาทในพนททมความเสยง แตกยอมรบในความเปนตวของตวเองทเปนคนโมโหงาย ชอบใชค ารนแรงในการวากลาวผใตบงคบ บญชาเพราะตองการใหทกคนรจกคด และท างานใหเกดผลตอประชาชนในหลายดานในคราวเดยวกน เมอผศกษาถามวาท าอยางไรจะท าใหความขดแยงทมอยหมดไปไดโดยท าใหคกรณความขดแยงทง 2 ฝายสามารถพดคยเปดใจกน กไดรบค าตอบอยางนาสนใจวาปลดองคการบรหารสวนต าบลพรอมจะปรบปรงตวเอง แตตองหาวธใหพนกงานส วนต าบล ทไมชอบหรอไมพอใจในตวปลดองคการบรหารสวนต าบลไดมาพดคยแบบเปดใจกน เมอผศกษาถามตอไปวาคนกลางสามารถชวยใหปญหานผอนคลายลงไดหรอไม กไดรบค าตอบเชงเหนดวยอยางยงวาคนกลางสามารถชวยใหลดปญหาความขดแยงทเกดขนไดอยางแนนอน แต ตองเปนคนกลางททง ปลดองคการบรหารสวนต าบลและพนกงานสวนต าบลรจกสนทสนม มความเคารพและเกรงใจเพราะจะท าใหไดขอมลตามความเปนจรง

3. องคการบรหารสวนต าบลปลองหอย คกรณความขดแยงใหขอมลทมลกษณะแตกตางกนกลาวคอ ปลดองคการบรหารสวนต าบลจะใชวธการหนปญหา (Avoidance/Flight) เพราะไมอยากใหเกดเรองบานปลาย แตกยงยนยนวาการรบรขอมลดานตางๆ ของนายกองคการบรหารสวนต าบล ไมถกตอง ส าหรบนายกองคการบรหารสวนต าบลจะใชการบญญตกฎหมาย (Legislation) ซงหมายถง การใชอ านาจหนาทในฐานะผบงคบบญชาเพราะเหนวาการบรหารงานบคคลขององคการบรหารสวนต าบลเปนอ านาจหนาทของนายกองคการบรหารสวนต าบลตามทกฎหมายไดระบไว แตเมอผศกษาได



ถามวาสงทนายกองคการบรหารสวนต าบลรสกไมดกบปลดองคการบรหารสวนต าบลตงแตมการเลอกตงทผานมา หากไมเปนความจรงและปลดองคการบรหารสวนต าบลไมมสวนเกยวของกบขอสงสยเหลานน นายกองคการบรหารสวนต าบล จะท าอยางไร จะมการเปดโอกาสใหปลดองคการบรหารสวนต าบลไดท างานอยางอสระเหมอนเชนทผานมาหรอไม กไดรบค าตอบอยางนาสนใจวาสงทนายกองคการบรหารสวนต าบลท าไมไดเปนการกลนแกลงแตอยางใด เพยงแคตองการใหปลดองคการบรหารสวนต าบลไดมการปรบตว ไมมการยดตดกบสงเกาๆ เพราะปลดองคการบรหารสวนต าบลเปนขาราชการประจ า นายกองคการบรหารสวนต าบลเปนนกการเมองทองถน ตางมเปาหมายการท างานเดยวกนคอประชาชนในเขตพนทมความสขหากปลดองคการบรหารสวนต าบลเปลยนแปลงพฤตกรรมได นายกองคการบรหารสวนต าบลกพรอมจะใหโอกาส

สรปและขอเสนอแนะ

การศกษาครงน พบวาคกรณความขดแยงทกคนมความตองการในทศทางเดยวกนคอ ตองการใหความขดแยงทเกดขนยตลงไดดวยด โดยทกฝายตองการใหมการเจรจาไกลเกลยจากคนกลาง (Mediation) เพราะทกฝายเหนวาถามคนกลางซงเปนผทไดรบความไววางใจจากคกรณทกคนกจะท าใหคกรณความขดแยงกลาทจะใหขอมลอยางเปดเผย หากคนกลางมทกษะในการเจรจาทดความขดแยงทเกดขนกจะไดรบการแกไขไดอยางลงตว โดยคกรณความขดแยงยงใหขอมลเพมเตมวาคนกลางตองเปนคนทคกรณความขดแยงทกคนใหความเคารพและเกรงใจ และตองมความสนทสนม รจกกบคกรณความขดแยงของแตละองคการบรหารสวนต าบลเปนอยางด

ความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบล ในเขตพนทอ าเภอกะพอจงหวดปตตาน เปนความขดแยงดานขอมล (data conflict) ซงงายตอการเจรจา แตตองเกดจากกระบวนการทมคนกลางเขาไปมสวนรวม และคกรณความขดแยงขององคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง ตางกแสดงออกใหเหนถงการยอมรบแนวทางการจดการความขดแยงทเกดขน โดยใชเจรจา ไกลเกลยคนกลาง (Mediation) เพราะเหนวาคนกลางจะสามารถท าใหคกรณความขดแยงกลาทจะแสดงออกถงความรสกทแทจรงและหาทางออกของความขดแยงทเกดขนโดยการปรบความเขาใจกนในทสด ส าหรบคนกลางทจะท าหนาทในการเปนผเจรจาไกลเกลยควรมคณสมบต 2 ดาน ดงน

1. คณสมบตดานความร คนกลางในการเจรจาไกลเกลยจะตองเปนนกฟงทดมความ สามารถในการชแจงแกคกรณความขดแยงไดด มความสามารถในการบรหารกระบวนการเจรจาไกลเกลยและมความรในเรองการจดการความขดแยงของบคลากรในองคกรปกครองสวนทองถน ทงในหลกเกณฑการบรหารงานบคคลและระเบยบกฎหมายเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถน ทงนเพอใหสามารถใชหลกระเบยบกฎหมายส าหรบการอธบายขอเทจจรงทเกดขนไดอยางถกตอง

2. คณสมบตดานบคลกภาพคนกลางในการเจรจาตองมความเปนกลางมความนาเชอถอหรอคกรณความขดแยงใหการยอมรบมความเกรงใจและไววางใจ ถงขนาดกลาเปดเผยความรสกทแทจรงได



ตองเปนผมจรยธรรมทดมความอดทน ยดหยน สรางสรรคและอารมณขนมความอาวโสทางอายและต าแหนงและไมบกพรองทางกายภาพหรอจตใจ

ส าหรบการบรหารงานบคคลขององคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทจงหวดปตตานมการ

บรหารจดการในรปแบบคณะกรรมการ เรยกวาคณะกรรมการพนกงานสวนต าบลจงหวดปตตาน (ก.อบต.จงหวดปตตาน) ซงคณะกรรมการชดนมองคประกอบ 3 สวน คอ 1) ผแทนสวนราชการทเกยวของจ านวน 9 คน 2) ผทรงคณวฒทมความรและประสบการณการท างาน จ านวน 9 คน และ 3) ผแทนองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทจ านวน 9 คน ซงมาจากนายกองคการบรหารสวนต าบลประธานสภาองคการบรหารสวนต าบลและปลดองคการบรหารสวนต าบลอยางละ 3 คน ในคณะกรรมการชดนผทเหมาะสมส าหรบการเปนคนกลางในการเจรจาไกลเกลยขอขดแยงตางๆ ทเกดขนในองคการบรหารสวนต าบลคอผทรงคณวฒ ซงไมเปนผมสวนไดเสยกบความขดแยงและการบรหารงานขององคการบรหารสวนต าบลทงสน ทงยงเปนผอาวโสทมาจากขาราชการทเกษยณ อายราชการในต าแหนงส าคญ เชน อดตนายอ าเภอ อดตผอ านวยการโรงเรยน เปนตน บคคลเหลานเปนทเคารพของบรรดาผบรหารองคการบรหารสวนต าบล เพราะรจกกนมาตงแตนายกองคการบรหารสวนต าบลหลายๆ คนยงไมกาวเขาสการเมองทองถน และเคยรวมงานในฐานะผใตบงคบ บญชามากอน ท าใหมความสนทสนมและเกรงใจในระดบหนง ส าหรบพนกงานสวนต าบลกจะมความรสกรกและเคารพผทรงคณวฒเหลานทงสน เพราะการบรหารงานบคคลของพนกงานสวนต าบลกมผทรงคณวฒคอยปกปองสทธและผลประโยชนใหแกพนกงานสวนต าบลทกคน ไมมพนกงานสวนต าบลคนใดในจงหวดปตตานทไมรวาผทรงคณวฒใน ก.อบต.จงหวดปตตานมใครบาง ดงนน การจดการความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอ จงหวดปตตาน สมควรอยางยงทจะใหผทรงคณวฒใน ก.อบต.จงหวดปตตานมบทบาทในฐานะผเจรจาไกลเกลย เพราะคกรณความขดแยงทกคนตางรจกมความสนทสนม เคารพและเกรงใจ สามารถท าใหความขดแยงทเกดขนมผลการด าเนนการออกมาในลกษณะชนะ (Win) - ชนะ (Win) และท าใหองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอทง 3 แหงสามารถบรการสาธารณะแกประชาชนในเขตพนทอยางมประสทธภาพสงสด


การจดการความขดแยงของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบล ในเขตพนทอ าเภอกะพอจงหวดปตตาน โดยใชกระบวนการจดการความขดแยงแบบเจรจาไกลเกลยคนกลาง (Mediation) เปนการศกษากระบวนการและวธการโดยหลกทางวชาการซงมผรไดเสนอแนวคดไวแลว การศกษาครงนจงเปนเพยงการหาขอมลของรปแบบความขดแยง และการจดการความขดแยงทเกดขนของบคลากรในองคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอกะพอ จงหวดปตตาน การจดการความขดแยงโดยการเจรจาไกลเกลยคนกลาง (Mediation) แมวาผลการด าเนนการจะออกมาในลกษณะชนะ (Win) - ชนะ



(Win) แตหากไมไดใชในการจดการความขดแยงทเกดขน กไมสามารถสรปไดวาเปนกระบวนการจดการความขดแยงทดทสดได ดงนน การจดการความขดแยงแบบเจรจาไกลเกลยคนกลาง (Mediation) หากตองการใหไดผลลพธในการด าเนนการเปนไปตามทนกวชาการไดเสนอแนวความคดไว จ าเปนอยางยงทคกรณความขดแยงตองน าไปใชกบสถานการณความขดแยงทเกดขนจร งและมการด าเนนการตามกระบวนการทไดเสนอไวจงจะเกดประโยชนตอองคกรอยางสงสดตอไป เอกสารอางอง กรมคมครองสทธและเสรภาพ. (2547). รายงานประจ าป 2547. [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.rlpd.moj.go.th/plpd/index ทพยวรรณ กตตพร. (2553). การบรหารความขดแยง. [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.kriwoot.com/flpha/modules/newlist/uploadfile/t0610doc. วนชย วฒนศพท. (2547). ความขดแยง: หลกการและเครองมอแกปญหา. สถาบนพระปกเกลา:

กรงเทพฯ สมต สชฌกร. (2550). การบรหารความขดแยง. [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.tpa.or.th/writer/read_this_book_topic.php?bookID=653 ส านกงานศาลยตธรรมจงหวดสงขลา. (2550). โครงการสงเสรมและสนบสนนกลไกการจดการความ

ขดแยงของชมชน(ระดบภมภาค). [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.servicelink.moj. go.th/songkla

วารสารการบริหารท้องถิ่น - ThaiJo

Documents

Transcript of วารสารการบริหารท้องถิ่น - ThaiJo