วารสารวิจัย...

วารสารวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

คณะกรรมการทปรกษา ศาสตราจารย ดร.อทยรตน ณ นคร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ศาสตราจารย ดร.ส าเรง จกรใจ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ศาสตราจารย ดร.เผดมศกด จารยะพนธ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย


ผทรงคณวฒพจารณาบทความวจย (Peer review)

รองศาสตราจารย ดร.ยรพร ศทธรตน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.อารยา อาจเจรญ เทยนหอม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.กองเกยรต ไตรสวรรณ มหาวทยาลยเชยงใหม ผชวยศาสตราจารย ดร.สงวนศกด ธนาพรพนพงษ มหาวทยาลยเชยงใหม ดร.โชคชย เหมอนมาศ มหาวทยาลยทกษณ ดร.ศรนนต สวรรณโมล มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รองศาสตราจารยประพฤต พรหมสมบรณ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก รองศาสตราจารย ดร.ปราโมทย พรสรยา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก ผชวยศาสตราจารย ดร.ขวญหทย ใจเปยม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยรตน จสปาโล มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ดร.ดสตพร ฮกทา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.ประชต อยหวาง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน ดร.น าฝน ไทยวงษ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน รองศาสตราจารย ดร.บรฉตร ฉตรวระ มหาวทยาลยธรรมศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.กฤธยากาญจน โตพทกษ มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.จตภทร เมฆพายพ มหาวทยาลยบรพา ดร.พจนพตตา ศรสมพงษ มหาวทยาลยพะเยา ผชวยศาสตราจารย ดร.มณรตน วงษซม มหาวทยาลยมหาสารคาม ดร.จระพงษ พนาวงศ มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ผชวยศาสตราจารย ดร.อสรยาภรณ ด ารงรกษ มหาวทยาลยราชภฏยะลา ดร.ปยะรกษ ประดบเพชรรตน มหาวทยาลยราชภฏยะลา ผชวยศาสตราจารย ดร.ทวสน นาวารตน มหาวทยาลยราชภฏสงขลา ดร.กลญา แกวประดษฐ มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน ดร.ราเชนทร ดวงศร มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน ดร.พรเทพ บญจนทรเพชร วทยาลยนาฏศลปพทลง ผชวยศาสตราจารย ดร.นรตศย รกมาก มหาวทยาลยวลยลกษณ รองศาสตราจารย ดร.พทกษ ศรวงศ มหาวทยาลยศลปากร ดร.มฮ าหมด นยมเดชา มหาวทยาลยศลปากร ดร.นพมาศ อครจนทโชต มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

รองศาสตราจารย ดร.ดนพล ตนนโยภาส มหาวทยาลยสงขลานครนทร รองศาสตราจารย ดร.ศรพร ประดษฐ มหาวทยาลยสงขลานครนทร รองศาสตราจารย ดร.เสกสรร สธรรมานนท มหาวทยาลยสงขลานครนทร รองศาสตราจารย ดร.โอภาส พมพา มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.กฤช สมนก มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.ไชยวรรณ วฒนจนทร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรศกด จนดาบถ มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.บษวรรณ หรญวรชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารย ดร.เยาวนจ กตตธรกล มหาวทยาลยสงขลานครนทร รองศาสตราจารย ดร.วลยลกษณ อตธรวงศ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง รองศาสตราจารย ดร.ราณ อสชยกล มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

บทความทกเรองกอนลงตพมพในวารสารฯ ไดผานการพจารณากลนกรองจากผทรงคณวฒ อยางนอย 2 ทาน


บรรณาธการ ศาสตราจารย ดร.สวจน ธญรส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยบรรณาธการ ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ ทองหนนย คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.นพรตน มะเห คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.อภรกษ สงรกษ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.วรพร ธารางกร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ดร.สดคนง ณ ระนอง คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย นางสาวคลกา ธนะเศวตร วทยาลยการโรงแรมและการทองเทยว มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.ชาตร หอมเขยว คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ผชวยศาสตราจารย ดร.วรรธนพร ชววฒพงศ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ดร.จรวชญ พรรณรตน คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย


กองบรรณาธการ Associate Professor Dr.David Crookall University of Nice Sophia Antipolis, France

Professor Mitsuhiko Sano Graduate School of Agricultural and Life Sciences, The University of Tokyo ศาสตราจารย ดร.อลงกลด แทนออมทอง คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ศาสตราจารย ดร.ทวนทอง จฑาเกต คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน รองศาสตราจารย ดร.ทรงศร สรณสถาพร

คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล รองศาสตราจารยณฏฐารตน ปภาวสทธ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารยประพฤต พรหมสมบรณ คณะเกษตรศาสตรและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ตะวนออก รองศาสตราจารย ดร.ศศโรตม เกตแกว คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง รองศาสตราจารย ดร.พนสข อดม คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ รองศาสตราจารย ดร.อเทน ค านาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา รองศาสตราจารยเกชา คหา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ผชวยศาสตราจารย รอยโท (หญง) ดร.เกดศร เจรญวศาล คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตสารสนเทศเพชรบร ผชวยศาสตราจารย ดร.สวธดา จรงเกยรตกล คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรนาถ ศรออนนวล

คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ดร.ทรงสน ธระกลพศทธ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร


วตถประสงค เพอเปนสอกลางในการเผยแพรบทความวจย (Research article) ของบคลากร นกศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย รวมทงบทความวจยของบคคลภายนอก

ฝายจดท า นางสาวบญบรรจง สายลาด สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

นางสาวพนดา ชเวท สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

เจาของลขสทธ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ขอบเขต เปนวารสารวชาการทครอบคลมสาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ก าหนดการเผยแพร ปละ 3 ฉบบ ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน ฉบบท 2 พฤษภาคม - สงหาคม ฉบบท 3 กนยายน - ธนวาคม การเผยแพร Online จดท าโดย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

179 หม 3 ต าบลไมฝาด อ าเภอสเกา จงหวดตรง 92150 โทรศพท 0 7520 4070 โทรสาร 0 7520 4071 E-mail: [email protected] Website: https://www.tci-thaijo.org/index.php/rmutsvrj/index

Print ISSN 1906-6627 Online ISSN 2673-0197

สารบญ

อทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงทมตอการเจรญเตบโตของถวงอก……………………….…….….…. 1-12 ปฏณญา วรรณวาส และ วรางคณา เรยนสทธ

Modification of Dietary Fiber from Cassava Pulp to Reduce Heavy Metal by............................................ 13-21 Assessing Their Heavy Metal Bioaccessibility Inhibition Natta Kachenpukdee and Ratchadaporn Oonsivilai

การพฒนารปแบบโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความรและทกษะทางวชาชพบญช…….……..… 22-35 ทสงผลตอสมรรถนะของนกบญชในยคเศรษฐกจดจทล วรยา ปานปรง ทวตถ มณโชต ชชสรญ รอดยม และ นฐพงศ สงเนยม

การใชประโยชนจากเถาไมยางพาราในผลตภณฑคอนกรตบลอกประสานปพน.................................................... 36-48 ทวช กลาแท นภดล ศรภกด ชยณฐ บวทองเกอ และ นฤพล ดดาษ

การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานเพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน......................................... 49-60 รายวชาสถตส าหรบนกศกษาหลกสตรปรญญาตร วทยาลยเทคนคปตตาน อาฟฟ ลาเตะ

ผลของสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทงตอธาตอาหาร………………………………………………. 61-71 ศรอบล ทองประดษฐ ธระพงค หมวดศร และ อดลยสมาน สขแกว

โนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน................................................................. 72-85 ธวชชย ซายศร และ ผกามาศ จรจารภทร

การศกษากระบวนการฆา การช าแหละ คณภาพซากของแพะเนอลกผสม ในพนทจงหวดกระบ………..…..….. 86-94 สภญญา ชใจ ภรณทพย ทองมณ สรศกด ชชาง ธระวทย จนทรทพย

จราภรณ ปาณพนธ ณฐสดา ระววรรณ และ สพชญา เกลยงประดษฐ

การวเคราะหเครอขายอนรกษหอยปะในลมน าปะเหลยน จงหวดตรง……………….…………..…….……… 95-111 ณฐทตา โรจนประศาสน ชาญยทธ สดทองคง และ ประเสรฐ ทองหนนย

Solvent Effect on Phytochemical Screening of Melaleuca leucadendra Linn. ……..…..………….…. 112-119

and Syzygium cinerea Sunanta Khongsai and Luksamee Vittaya

การพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขน…………………………………..….…… 120-132 ของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา นชเนตร กาฬสมทร เกดศร เจรญวศาล และ สนตธร ภรภกด

อตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอ……………………………………..…….………. 133-148 การรบรของกลมนกทองเทยวชาวไทย ฐตมา พลเพชร ระชานนท ทวผล และ มรกต ก าแพงเพชร

การออกแบบและสรางชดการทดลองการแทรกสอดของเสยงภายในทอ………………………...……………. 149-159 รวมกบแอปพลเคชนสมารตโฟน ณฐกมล ค ามา กฤษณา กฤษณกาฬ และ อดมศกด กจทว

การพฒนากลยทธการตลาดแพะในพนทจงหวดสงขลา…………………………………..……..…………… 160-170 ณฌา ขวญมณ และ กลาโสม ละเตะ

ศกษาการอบชาสมนไพรใบพลดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรด………………………….……………. 171-179 โดยใชไฟฟาจากโซลารเซลล อารษา โสภาจารย สหด นเซง ธรยทธ โทยาน

และ ธรภทร ฤทธผลน

วารสารวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 12(1) : 1-12 (2563) 1

อทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงทมตอการเจรญเตบโตของถวงอก Influence of Planting Materials and Light Exposure

on Bean Sprout Growth

ปฏณญา วรรณวาส 1 และ วรางคณา เรยนสทธ 2* Patinya Wannawas 1 and Warangkhana Riansut 2*

Received: 28 December 2018, Revised: 29 April 2019, Accepted: 10 June 2019

บทคดยอ

วตถประสงคของการศกษาครงน เพอศกษาอทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงทมผลตอการเจรญเตบโตของถวงอก วางแผนการทดลองแบบ 2 × 3 แฟกทอเรยล ชนดสมสมบรณ จ านวน 3 ซ า ซงมปจจย ในการปลก คอ วสดสงปลก 2 ประเภท ไดแก กระสอบปานและดนรวน และการไดรบแสง 3 รปแบบ ไดแก แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด เกบขอมลการเจรญเตบโต ไดแก รอยละการรอดและความยาว ของถวงอก ผลการวจยพบวา อทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงตอรอยละการรอดเฉลยของถวงอก ไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p > 0.05) และไมมอทธพลรวมกนระหวางวสดสงปลกและการไดรบแสงตอรอยละการรอดเฉลยของถวงอก แตอทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงตอความยาวเฉลยของถวงอกแตกตางกนอยางมนยส าคญ โดยไมมอทธพลรวมกนระหวางวสดสงปลกและการไดรบแสงตอความยาวเฉลย ของถวงอก วสดสงปลกและการไดรบแสงทมความเหมาะสมกบการปลกถวงอก คอ ดนรวน และทมด ตามล าดบ

ค าส าคญ: ถวงอก, ถวเขยว, วสดสงปลก, การไดรบแสง ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สาขาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตพทลง ต าบลบานพราว อ าเภอปาพะยอม จงหวดพทลง 93210 1 Department of Biology, Faculty of Science, Thaksin University, Phattalung Campus, Ban Prao, Papayom, Phattalung 93210, Thailand. 2 สาขาวชาคณตศาสตรและสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตพทลง ต าบลบานพราว อ าเภอปาพะยอม จงหวดพทลง 93210 2 Department of Mathematics and Statistics, Faculty of Science, Thaksin University, Phattalung Campus, Ban Prao, Papayom, Phattalung 93210, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, email): [email protected] Tel: 08 8790 8476

2 วารสารวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 12(1) : 1-12 (2563)

ABSTRACT

The objective of this study was to study the influence of planting material and light exposure on bean sprout growth. The experiments were conducted by a 2 × 3 Factorial experiment using a Completely Randomized Design with three replications. There were two types of planting materials: hemp sack and loamy soil. Three types of light exposure were used: natural light, light bulb, and without light. Growth data was collected, including the survival percentage and the bean sprout length. The result demonstrated that there was no significant difference (p > 0.05) between the effects of planting materials and light exposure on the survival percentage mean of the bean sprout. Also, there was no interaction effect between them. However, a significant effect of planting material and light exposure on the length mean of the bean sprout was found but there was no interaction effect between them. The suitable planting material was loamy soil and the appropriate light exposure for growing bean sprout was without light.

Key words: bean sprout, green bean, planting material, light exposure

บทน า ถวงอก (Bean Sprout) คอ ตนออนระยะแรกเรมงอกของเมลดถว เมอพดถงถวงอกคนไทยสวนใหญจะนกถงถวเขยวงอก เนองจากคนไทยคนเคยกบถวงอกมาชานาน (สพรรณ, 2555) ถวงอกเปนพชทใชระยะเวลาในการปลกสน สามารถปลกไดตลอดท งป อาจจะปลกเพอการบรโภคภายในครวเรอนหรอปลกเพอธรกจกได เนองจากมขนตอนหรอกรรมวธในการปลกทงาย รวดเรว สะดวก ตนทนต า มคณคาทางอาหาร มโปรตน วตามนบ วตามนซ เสนใยอาหาร เกลอแร และแคเลอรต า (นพนธ, 2548) นอกจากนย งมการรายงานวาการบรโภคถวชวยลดความเสยงในการเกดโรคตางๆ เชน โรคหลอดเลอดหวใจ โรคเบาหวาน โรคอวน โรคเกยวกบระบบยอยอาหาร และโรคมะเรง เปนตน เนองจากถวอดมไปดวยสารพฤกษเคมหรอสารเคมทพชผลตขนเพอปองกนตนเองจากโรคและแมลงตางๆ เชน สารประกอบฟโนลค (ฟโนลค, ฟลาโวนอยด, แทนนน) และยงมรายงานอกวาการน าเมลดถวมา

เพาะใหเปนถวงอกจะสามารถเพมปรมาณสารพฤษเคมดงกลาวได (กลยารตน, ม.ป.ป.) โดยเฉพาะถวงอกจะมปรมาณสารประกอบฟนอลกเพมขน 4-5 เ ท า เ ม อ เ ท ย บ ก บ เ ม ล ด ถ ว เ ข ย ว ม ป ร ม า ณสารประกอบฟาโวนอยดสงกวาในเมลดถง 10 เทา และมความสามารถทจะตานการออกซเดชนของอนมลอสระไดดกวาเมลด (สกลกานต และคณะ, 2559) ถงแมวาถวงอกจะมคณคาทางอาหารสง แตกยงมสงทเปนอนตรายตอรางกายท งสารพษตางๆ ทเกดจากถวงอกเองและเกดจากการใชสารเคมในขนตอนการปลก รวมถงระบบการปลกทไมสะอาด อาจท าใหเกดการปนเปอนของเชอจลนทรยทเปนอนตรายตอสขภาพ เชอจลนทรยทท าใหเกดโรค เชน เชอ Samonella และ E. coli โดยมรายงานการระบาดของเชอโรคนทมตนเหตเกดจากการบรโภคถวงอกดบ ดงนนกอนบรโภคถวงอกควรลวกใหสกกอน เนองจากสารไฮดรอกซลไฟตทใชฟอกสทมอยในถวงอกจะถกท าลายไดดวยความรอน และไมควรเลอกถวงอกทมสขาวผดปกต รวมถงควรหลกเลยง


ถว งอก ท ม สคล า ( นพนธ , 2548) ส าห รบการเพาะปลกถวงอกเพอการจ าหนายจ าเปนตองมการพฒนาเพอใหไดถวงอกทมความปลอดภยและนารบประทาน ดงดดผบรโภคใหไดมากทสด จะเหนไดวาถวงอกเปนพชทมประโยชนตอสขภาพมากมาย และเปนทคนเคยในการบรโภค แตผบรโภคหลายทานรบประทานถวงอกทซอมาจากตลาดอยางไมสนทใจ เ นองจากกงวลเกยวกบสารพษและเชอจลนทรยทปนเปอนมากบถวงอก ดวยเหตผลดงกลาว ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาอทธพลของวส ด ส งป ลกและการได รบแสง ท มผล ตอการเจรญเตบโตของถวงอก เพอใชในการผลตถวงอกส าหรบการบรโภคในมอเดยว หรอเหมาะส าหรบอาหารจานเดยวเทานน โดยวสดสงปลกทศกษา ไดแก กระสอบปานและดนรวน เนองจากผลการศกษาของวศลย และคณะ (2548) พบวา ถวเขยวเปนพชทขนไดดในดนรวนหรอดนเหนยว อกทงยงทนแลงไดด และจากรายงานของเพจวชาชวต (2018) พบวา การเพาะถวงอกคอนโดโดยใชกระสอบปานเปนการลงทนต า แตไดก าไรสง เนองจากไมตองใชพนทมาก เพราะเปนการเพาะถวงอกขนในแนวต ง ส าหรบการไดรบแสง ท ศกษา ไดแ ก แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด เนองจากการศกษาสวนใหญแนะน าวาการปลกถวงอกควรปลกในทมด เพราะขณะทถวงอกเจรญเตบโต ไมตองการแสงสวาง เนองจากเมอถวงอกถกแสงจะเกดการสงเคราะหคลอโรฟลดและแอนโธไซยานนขน ท าใหสวนบนของหวถวงอกเกดสเขยวและสมวง อกทงใบเลยงจะโผลขนมาไมนารบประทาน (จราภา, 2559; สกลกานต และคณะ, 2559; นรนทร, ม.ป.ป.) อยางไรกตาม เพอเปนการยนยนผลการวจยตามทไดสบคนมา การศกษาครงนผวจยไดทดลองปลกถวงอกโดยใหไดรบแสง 2 รปแบบ คอ แสงจากธรรมชาตและแสงจากหลอดไฟ เปรยบเทยบกบการปลกโดย

ไมไดรบแสงใดๆ หรอการปลกในทมด ผลจากการศกษาครงนสามารถน าไปตอยอดเพอผลตถวงอกส าหรบจ าหนายใหแกกลมผรกสขภาพทชนชอบการรบประทานถวงอกตอไป

วธด าเนนการวจย การศกษาอทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงทมผลตอการเจรญเตบโตของถวงอก ด าเนนการวจยทคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยทก ษณ วทย า เ ขตพท ลง ร ะหว า งวน ท 8 - 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2561 โดยเปนการเตรยมเมลด 1 วน และปลกเมลดถวเขยว 3 วน วางแผนการทดลองแบบ 2 × 3 แฟกทอเรยลชนดสมสมบรณ (2 × 3 Factorial in Completely Randomized Design) จ า น ว น 3 ซ า (วรางคณา, 2559) ซงมปจจยในการปลกดงน ปจจยท 1 (ปจจย A) วสดสงปลก 2 ประเภท ไดแก กระสอบปาน (A1) และดนรวน (A2) ปจจยท 2 (ปจจย B) การไดรบแสง 3 รปแบบ ไดแก แสงจากธรรมชาต (B1) แสงจากหลอดไฟ (B2) และทมด (B3) 1. การเตรยมเมลด 1.1 น าเมลดถวเขยวมาลางท าความสะอาด เพอก าจดสงสกปรกทปนเปอน ตากลมใหแหงพอหมาดๆ แลวคดเมลดทสมบรณเพอใชในการปลก โดยจดเปนชด ชดละ 60 เมลด จ านวน 18 ชด ใสในผาขาวบางขนาด 5 × 5 นว เพอหอแยกเมลดเปนชด แลวบรรจในแกว 1 ชด/แกว พรอมท งตดหมายเลข 1 - 18 ไวทแกว เพอใชในการสมหนวยทดลองใหไดรบปจจยในการปลกตอไป 1.2 น าเมลดถวเขยวทหอดวยผาขาวบางแชน าคางคน 1 คน หรอประมาณ 8 ชวโมง เมลดถวจะเรมมรากเลกๆ โผลออกมา


2. การเตรยมอปกรณปลก 2.1 เตรยมถงด าขนาดกวาง 4 นว ยาว 4 นว และสง 8 นว จ านวน 18 ถง หรอ 18 หนวยทดลอง 2.2 เตรยมวสดสงปลก ไดแก กระสอบปานและดนรวน โดยตดกระสอบปานขนาด 4 × 4 นว ซงเทากบขนาดกนถงด า จ านวน 9 ถง และถงด าทเหลออก จ านวน 9 ถง ใสดนรวน 100 กรม/ถง 2.3 เตรยมสถานทเพอใหถวเขยวไดรบแสง แตกตางกน 3 รปแบบ ไดแก - แสงจากธรรมชาต โดยการวางชดปลกชดท 1 (จ านวน 6 หนวยทดลอง เนองจากม 2 วสดปลก จ านวน 3 ซ า) ไวใกลหนาตางเพอใหไดรบแสงจากดวงอาทตย 8 ชวโมง คอ เวลา 8.00-16.00 น. เมอครบ 8 ชวโมง น าไปวางไวในทมด (ตทบแสง)

- แสงจากหลอดไฟ โดยการวางชดปลกชดท 2 (จ านวน 6 หนวยทดลอง เนองจากม 2 วสดปลก จ านวน 3 ซ า) ไวทโตะทมโคมไฟแบบหลอดไส ขนาด 60 วตต เพอใหไดรบแสงจากโคมไฟ 8 ชวโมง คอ เวลา 8.00-16.00 น. เมอครบ 8 ชวโมง น าไปวางไวในทมด (ตทบแสง) โดยสาเหตทใชโคมไฟแบบหลอดไส ขนาด 60 ว ตต เ นองจากเปนอปกรณทมในหองทดลองของมหาวทยาลย - ทมด โดยการวางชดปลกชดท 3 (จ านวน 6 หนวยทดลอง เนองจากม 2 ว สดปลก จ านวน 3 ซ า) ไวในตทบแสง เพอไมใหไดรบแสง 2.4 ชดปลก จ านวน 3 ชด ชดละ 6 หนวยทดลอง รวม 18 หนวยทดลอง แสดงดงภาพท 1

ภาพท 1 ชดปลก จ านวน 3 ชด ชดละ 6 หนวยทดลอง รวม 18 หนวยทดลอง

3. วธการปลก 3.1 สมเมลดถวเขยวทจดไวเปนชดในแกว ชดละ 60 เมลด จ านวน 18 ชด ลงปลกในชดปลกตามภาพท 1 เพอใหไดรบปจจยในการปลก คอ วสดสงปลก (กระสอบปานและดนรวน) และการไดรบแสง

(แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด) อยางสมสมบรณ จ านวน 3 ซ า (วบลย, 2559) ไดผลการสมดงตารางท 1 หลงจากทท าการสมลงเมลดถวเขยวแลว เกลยเมลดใหทวถงด า ไดผลแสดงดงภาพท 2

ซ าท 1

ซ าท 2

ซ าท 3

ดนรวน

กระสอบปาน

ดนรวน


ดนรวน


แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ ทมด


ตารางท 1 ล าดบการสมเมลดถวเขยวใหไดรบปจจยในการปลก

ปจจย A (วสดสงปลก)

ซ า ปจจย B (การไดรบแสง)

B1 (แสงจากธรรมชาต)

B2 (แสงจากหลอดไฟ)

B3 (ทมด)

A1 (กระสอบปาน)

1 10 14 5 2 3 4 18 3 9 17 7

A2 (ดนรวน)

1 6 15 1 2 13 16 2 3 8 12 11

ภาพท 2 การสมเมลดถวเขยวเพอใหไดรบปจจยในการปลก 4. การดแล 4.1 รดน าใหทวจนชน โดยใชปรมาณน าเทากนในทกๆ หนวยทดลอง รดน าวนละ 2 ครง คอ เวลา 8.00 น. และ 16.00 น. เปนเวลา 3 วน ระหวางวนท 9 - 11 พฤศจกายน พ .ศ . 2561 และเกบเกยวผลผลตในเชาวนท 12 พฤศจกายน พ.ศ. 2561

5. การเกบขอมล 5.1 รอยละการรอดของถวงอก ค านวณไดดงสมการท (1)

รอยละการรอด = × 100 (1)

ซ าท 1

ซ าท 2

ซ าท 3

ดนรวน กระสอบปาน ดนรวน กระสอบปาน ดนรวน กระสอบปาน

แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ ทมด

จ านวนถวงอก

60


ส าหรบรอยละการรอดของถวงอกจะพจารณาเฉพาะถวงอกทมความสมบรณหรอมความยาวมากกวา 1 เซนตเมตร จงถอวาเปนถวงอก

5.2 ความยาวของถวงอก (เซนตเมตร) จะวดดวยไมบรรทด ดงภาพท 3 โดยด าเนนการสมวดแบบไมใสคนรอยละ 50 ของจ านวนเมลดถวเขยว

ทงหมดทลงปลกในแตละหนวยทดลอง หรอสมวด 5 จด จดละ 6 ตน รวมเปน 30 ตน/หนวยทดลอง จากจ านวน 60 เมลด/หนวยทดลอง โดยจดทสมวดถวงอกทง 5 จด คอ 4 จดจากมมทขอบของถงด า และตรงกลางถงด าอก 1 จด

ภาพท 3 การวดความยาวของถวงอก 6. การวเคราะหขอมล 6.1 น าขอมลการเจรญเตบโต ไดแก รอยละการรอดและความยาวของถวงอก มาวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance: ANOVA) แบบแฟกทอเรยลชนดสมสมบรณทม 2 ปจจย (วรางคณา, 2559) 6.2 พจารณาการมนยส าคญของปจจยหลกท ง 2 ปจจย ไดแก วสดสงปลกและการไดรบแสง และพจารณาการมนยส าคญของอทธพลรวมของปจจยหลกทง 2 ปจจย ถาพบวามนยส าคญจะท าการ เป รยบเ ทยบคา เฉลยดวยการทดสอบการเปรยบเทยบพหคณ (Multiple Comparisons Test) ดวยการทดสอบของตกย (Tukey’s Test) หากพบวา อทธพลรวมมความแตกตางทางสถต จะเปรยบเทยบคาเฉลยดวยการทดสอบการเปรยบเทยบพหคณเฉพาะอทธพลรวมเทานน แตถาอทธพลรวมไมมความแตกตางทางสถต จะเปรยบเทยบคาเฉลยดวย

การทดสอบการเปรยบเทยบพหคณของปจจยหลกทมความแตกตางทางสถต (วรางคณา, 2559) 6.3 น าความคลาดเคลอนทไดจากการวเคราะหความแปรปรวนมาตรวจสอบขอสมมต (Assumption) ของการว เคราะหความแปรปรวน ไดแก ตรวจสอบการแจกแจงปรกต ดวยการทดสอบคอลโมโกรอฟ -สมรนอฟ (Kolmogorov-Smirnov Test) แ ล ะต รวจสอบคว าม เ ท า กนขอ งค ว า มแปรปรวน ดวยการทดสอบของเลวนภายใตการใ ช ม ธ ย ฐ า น (Levene’s Test based on Median) (วรางคณา, 2559)

ผลการวจยและวจารณผล การศกษาอทธพลของวสดสงปลกและการไดรบแสงทมผลตอการเจรญเตบโตของถวงอก ไดเกบรวบรวมขอมลการเจรญเตบโต ไดแก รอยละการรอดและความยาวของถวงอก ดงน


1. รอยละการรอดของถวงอก รอยละการรอดของถวงอก ซงค านวณไดจากสมการท (1) แสดงดงตารางท 2 และผลการ

วเคราะหความแปรปรวนของรอยละการรอดของถวงอก แสดงดงตารางท 3

ตารางท 2 รอยละการรอดของถวงอก





B3 (ทมด)


1 100.00 95.00 96.67

2 98.33 96.67 91.67

3 96.67 100.00 90.00

คาเฉลย 98.33 97.22 92.78


1 98.33 98.33 98.33

2 98.33 96.67 96.67

3 96.67 98.33 98.33

คาเฉลย 97.78 97.78 97.78

ตารางท 3 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของรอยละการรอดของถวงอก

ปจจย คาเฉลย สวนเบยงเบน มาตรฐาน

F p-value

วสดสงปลก กระสอบปาน 96.11 3.44

3.110 0.103 ดนรวน 97.78 0.83

การไดรบแสง

แสงจากธรรมชาต 98.06 1.25

3.231 0.075 แสงจากหลอดไฟ 97.50 1.75

ทมด 95.28 3.56

อทธพลรวม 3.231 0.075

จากตารางท 3 พบวา 1. ปจจยดานวสดสงปลกทแตกตางกน (กระสอบปานและดนรวน) ไมมอทธพลตอรอยละการรอดเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญ กลาวคอ

การปลกถวเขยวโดยใชกระสอบปาน หรอการปลกถวเขยวโดยใชดนรวนไมท าใหรอยละการรอดเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถต


2. ปจจยดานการไดรบแสงทแตกตางกน (แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด) ไมมอทธพลตอรอยละการรอดเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญ กลาวคอ การปลกถวเขยวในแสงจากธรรมชาต หรอการปลกถว เขยวในแสงจากหลอดไฟ หรอการปลกถวเขยวในทมดไมท าใหรอยละการรอดเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถต 3. ปจจยรวมระหวางวสดสงปลกและการไดรบแสงไมมอทธพลตอรอยละการรอดเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญ กลาวคอ การปลกถวเขยวโดยใชปจจยรวมไมท าใหรอยละการรอดเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถต อาทเชน การปลกถวเขยวโดยใชกระสอบปานและใหไดรบแสงจากธรรมชาตกบการปลกถวเขยวโดยใชดนรวนและใหไดรบแสงจากหลอดไฟไมท าใหรอยละการรอดเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถต เปนตน เ มอน าความคลาดเค ลอนทไดจากการวเคราะหความแปรปรวนมาตรวจสอบขอสมมต ไดผลการตรวจสอบดงน - ความคลาดเคลอนของรอยละการรอดของถวงอกเมอใชวสดสงปลกทง 2 ประเภท (กระสอบปานและดนรวน) มการแจกแจงปรกตและมความแปรปรวนเทากน (Kolmogorov-Smirnov Z = 0.502, p-value = 0.963, Kolmogorov-Smirnov Z = 1.243, p-value = 0.091 และ Levene Statistic = 4.888, p-value = 0.052 ตามล าดบ) - ความคลาดเคลอนของรอยละการรอดของถวงอกทไดรบแสงทง 3 รปแบบ (แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด) มการแจกแจงปรกตและมความแปรปรวนเทากน (Kolmogorov-Smirnov Z = 0.430, p-value = 0.993, Kolmogorov-Smirnov Z =

0.508, p-value = 0.959, Kolmogorov-Smirnov Z = 0.581, p-value = 0.888 และ Levene Statistic = 1.427, p-value = 0.301 ตามล าดบ)

ผลการตรวจสอบขอสมมตของการวเคราะหความแปรปรวน พบวา ความคลาดเคลอนของรอยละการรอดของถวงอกเมอใชวสดสงปลกทง 2 ประเภทและไดรบแสงทง 3 รปแบบ มการแจกแจงปรกตและมความแปรปรวนเทากน ท าใหผลการว เคราะหความแปรปรวนทไดมความถกตอง นาเชอถอ

ผลการศกษารอยละการรอดของถวงอกทเกดขนสามารถอภปรายผลไดดงน วสดสงปลกและการไดรบแสงสงผลใหรอยละการรอดของถวงอกไมมความแตกตางกนทางสถต สอดคลองกบการศกษาของวศลย และคณะ (2548) ทพบวา การปลกถวงอกจากเมลดถวเขยวจะเจรญหรอมโอกาสรอดไดดในดนทกชนด เพยงแตใหมธาตอาหารและความชนทเพยงพอเทานน และสอดคลองกบการศกษาของ ครษฐสพล (2560) ทพบวา แสงสวางทสองไปทพชมากสงผลใหอตราการเจรญเตบโตลดลง โดยถาแสงสวางทไมไดมากนกจะไมสงผลใหพชลมตาย แตกลบท าใหพชสามารถสงเคราะหแสงไดมากและเจรญเตบโตไดดกวา 2. ความยาวของถวงอก

ความยาวของถวงอกจากการ สมวดจ านวน 30 ตน/หนวยทดลอง ค านวณเปนคาเฉลยในแตละหนวยทดลอง แสดงดงตารางท 4 และแสดงการเปรยบเทยบความยาวและสของถวงอก ดงภาพท 4 ส าหรบผลการวเคราะหความแปรปรวนของความยาวของถวงอก แสดงดงตารางท 5


ตารางท 4 ความยาวของถวงอก (เซนตเมตร)





B3 (ทมด)


1 5.42 4.83 5.53 2 6.01 5.28 6.36 3 5.50 5.42 7.33

คาเฉลย 5.64 5.18 6.41


1 7.23 7.59 7.55 2 6.97 7.64 8.60 3 6.19 7.28 7.73

คาเฉลย 6.80 7.50 7.96

ภาพท 4 การเปรยบเทยบความยาวและสของถวงอก

ตารางท 5 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของความยาวของถวงอก

ปจจย คาเฉลย

(เซนตเมตร) สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(เซนตเมตร) F p-value

วสดสงปลก กระสอบปาน 5.74 b 0.74

45.913 0.000* ดนรวน 7.42 a 0.65

การไดรบแสง

แสงจากธรรมชาต 6.22 d 0.75

5.994 0.016* แสงจากหลอดไฟ 6.34 d 1.30

ทมด 7.18 c 1.08

อทธพลรวม 1.934 0.187 * แทนการมนยส าคญทระดบ 0.05 คาเฉลยตามแนวตงทมตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยส าคญ ทระดบ 0.05 เมอเปรยบเทยบดวยการทดสอบของตกย

A1xB1 A2xB1 A1xB2 A2xB2 A1xB3 A2xB3


จากตารางท 5 พบวา 1. ปจจยดานวสดสงปลกทแตกตางกน (กระสอบปานและดนรวน) มอทธพลตอความยาวเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 กลาวคอ การปลกถวเขยวโดยใชกระสอบปานสงผลใหความยาวเฉลยของถวงอกต ากวาการปลกถวเขยวโดยใชดนรวน 2. ปจจยดานการไดรบแสงทแตกตางกน (แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด) มอทธพลตอความยาวเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 เมอเปรยบเทยบความยาวเฉลยของถวงอกดวยการทดสอบการเปรยบเทยบพหคณดวยการทดสอบของตกย พบวา ปจจยดานการไดรบแสงประเภทแสงจากธรรมชาตและปจจยดานการรบแสงประเภทแสงจากหลอดไฟไมมอทธพลตอความยาวเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญ แตปจจยดานการไดรบแสงประเภททมดมอทธพลตอความยาวเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญ กลาวคอ การปลก ถวเขยวโดยใชแสงจากธรรมชาตไมท าใหความยาวเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถตจากการปลกถวเขยวโดยใชแสงจากหลอดไฟ แตการปลกถวเขยวโดยใชแสงจากธรรมชาตท าใหความยาวเฉลยของถวงอกต ากวาการปลกถวเขยวในทมด และการปลกถวเขยวโดยใชแสงจากหลอดไฟท าใหความยาวเฉลยของถวงอกต ากวาการปลกถวเขยวในทมด 3. ปจจยรวมระหวางวสดสงปลกและการไดรบแสงไมมอทธพลตอความยาวเฉลยของถวงอกอยางมนยส าคญ กลาวคอ การปลกถวเขยวโดยใชปจจยรวมไมท าใหความยาวเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถต อาทเชน การปลกถวเขยวโดยใชกระสอบปานและใหไดรบแสงจากหลอดไฟกบการปลกถวเขยวโดยใชดนรวนและใหไดรบแสงจากธรรมชาตไมท าใหความยาวเฉลยของถวงอกแตกตางกนทางสถต เปนตน

เ มอน าความคลาดเค ลอนทไดจากการวเคราะหความแปรปรวนมาตรวจสอบขอสมมต ไดผลการตรวจสอบดงน - ความคลาดเคลอนของความยาวของถวงอกเมอใชวสดสงปลกทง 2 ประเภท (กระสอบปานและดนรวน) มการแจกแจงปรกตและมความแปรปรวนเทากน (Kolmogorov-Smirnov Z = 0.402, p-value = 0.997, Kolmogorov-Smirnov Z = 0.466, p-value = 0.982 และ Levene Statistic = 0.029, p-value = 0.867 ตามล าดบ) - ความคลาดเคลอนของความยาวของถวงอกทไดรบแสงทง 3 รปแบบ (แสงจากธรรมชาต แสงจากหลอดไฟ และทมด) มการแจกแจงปรกตและมความแปรปรวนเทากน (Kolmogorov-Smirnov Z = 0.413, p-value = 0.996, Kolmogorov-Smirnov Z = 0.767, p-value = 0.599, Kolmogorov-Smirnov Z = 0.476, p-value = 0.977 และ Levene Statistic = 2.111, p-value = 0.176 ตามล าดบ) ผลการตรวจสอบขอสมมตของการวเคราะหความแปรปรวน พบวา ความคลาดเคลอนของความยาวของถวงอกเมอใชวสดสงปลกทง 2 ประเภทและไดรบแสงท ง 3 รปแบบ มการแจกแจงปรกตและมความแปรปรวนเทากน ท าใหผลการวเคราะหความแปรปรวนทไดมความถกตอง นาเชอถอ ผลการศกษาความยาวของถวงอกทเกดขนสามารถอภปรายผลไดดงน วสดสงปลกสงผลใหความยาวของถวงอกมความแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 ขดแยงกบการศกษาของ วศลย และคณะ (2548) ทพบวา การปลกถวงอกจากเมลดถวเขยวจะเจรญเตบโตไดดในดนทกชนด อาจเนองมาจากการศกษาของ วศลย และคณะ (2548) ศกษาการปลกถวงอกจากดนรวน ดนทราย และดนเหนยว แตไมไดศกษาการปลกถวงอกโดยใชกระสอบปาน ส าหรบการไดรบแสงสงผลให


ความยาวของถวงอกมความแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 สอดคลองกบการศกษาของ ครษฐสพล (2560) ทพบวา แสงสวางทสองไปทพชสงผลใหพชไดรบอณหภมทสงขน ซงอณหภมมผลตอการปลกพช โดยพชทไดรบอณหภมสงเกนไปจะท าใหอตราการเจรญเตบโตของพชลดลง โดยปกตแลวผลกระทบของอณหภมสงตอพชมกเกดจากการทพชสวนใดสวนหนงไดรบความเขมของแสงมากเกนไป รงสความรอนจะท าใหอณหภมของตนพชถงจดอนตรายหรอท าใหผวดนสะสมอณหภมทสงขนจนเปนอนตรายตอพชได และสอดคลองกบการศกษาของ สกลกานต และคณะ (2559) ทพบวา การใชแกวกระดาษทบแสง เปนการจ าลองการเจรญเตบโตของตนกลาในสภาพทมแสงนอย ซงเปนสภาพทตนพชจะมลกษณะอวบน ามากกวาการเจรญในสภาพทมแสงมากกวา จากการวจยครงนจะเหนวา การปลกถวงอกโดยไดรบแสงจากธรรมชาตหรอแสงจากหลอดไฟท าใหความยาวของถวงอกต ากวาการปลกในทมด อยางมนยส าคญทระดบ 0.05 อกทงยงท าใหถวงอกมสเขยว ล าตนผอม ดงแสดงในภาพท 4 สอดคลองกบการศกษาของจราภา (2559) ทพบวา แสงสวางมผลท าใหคณภาพของถวงอกลดลงและไมเปนทตองการของผบรโภค คอ ท าใหถวงอกมสเขยว ล าตนผอมยาว และมกลน ดงนนภาชนะเพาะควรทบแสง หรอมสด า สเขยว สน าเงน หรออาจจะมฝาปด หรอตงภาชนะไวในทมดไมมแสง ทงนแสงสวางและวธการปฏบตอาจแตกตางกนตามประเภทของถวทเพาะ

สรป ผลการวจยสามารถสรปไดดงน 1. วสดสงปลกและการไดรบแสงสงผลให รอยละการรอดของถวงอกไมมความแตกตางกนทาง

สถต อกท งยงไมมอทธพลรวมกนระหวางวสดสงปลกและการไดรบแสง 2. วสดสงปลกและการไดรบแสงสงผลใหความยาวของถวงอกมความแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 โดยดนรวนท าใหความยาวของถวงอกสงกวากระสอบปาน และการปลกถวงอกในทมดท าใหความยาวของถวงอกสงทสด แตแสงจากธรรมชาตและแสงจากหลอดไฟท าใหความยาวของถวงอกไมมความแตกตางกนทางสถต 3. วสดสงปลกทมความเหมาะสมกบการปลกถวงอก คอ ดนรวน และควรปลกถวงอกในทมดโดยไมใหโดนแสง เพราะจะท าใหถวงอกมใบเหลอง ล าตนยาว และอวบอวน นารบประทานเหมอนทวางขายตามทองตลาด

เอกสารอางอง กลยารตน เครอวลย. ม.ป.ป. ถวงอกธรรมดาทไม

ธรรมดา. สถาบนโภชนาการมหาวทยาลย มหดล. แหลงทมา: www.inmu.mahidol.ac. th/download.php?f=372.pdf, 17 พฤศจกายน 2561.

ครษฐสพล หนพรรหม. 2560. ผลของตาขายพรางแสงตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกกวางตงอนทร ย . คณะเทคโนโลย การ เกษตร มหาวทยาลยราชภฎสงขลา. แหลงทมา: https://repository.rmutr.ac.th/bitstream/handle/123456789/898/rmutrconth_225.pdf?sequence=1&isAllowed=y, 17 พฤศจกายน 2561.

จราภา จอมไธสง. 2559. การเพาะผกงอก. กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. แหลงทมา: http://www.service link.doae.go.th/corner%20book/book%2006/plant.pdf, 17 พฤศจกายน 2561.


นรนทร สมบรณสาร. ม.ป.ป. เทคนคการเพาะถ ว ง อ ก แ บ บ ก า ร ค า . แ ห ล ง ท ม า : http://www.servicelink.doae.go.th/webpage/book%20PDF/%B6%D1%E8%C7%A7%CD%A1%E1%BA%BA%A1%D2%C3%A4%E9%D2.pdf, 28 เมษายน 2562.

นพนธ ไชยมงคล. 2548. ถวงอก. ระบบขอมลผก มหาวทยาลยแมโจ สาขาพชผก ภาควชาพชสวน คณะผลตกรรมการเกษตร. แหลงทมา: https://vegetweb.com/wp-content/download /sprout.pdf, 17 พฤศจกายน 2561.

เพจวชาชวต. 2018. เพาะถวงอกคอนโดขาย ลงทนหลกรอย ก าไรเทาตว...!! ท าเองไดไมยาก. แหลงทมา: http://postnoname.com/bean-sprout-little-investment/, 28 เมษายน 2562.

วรางคณา เรยนสทธ. 2559. แผนแบบการทดลอง. ศนยหนงสอมหาวทยาลยทกษณ, สงขลา.

วบลย พงศพรทรพย. 2559. การออกแบบการทดลอง. For Quality Magazine 23(218): 17-19.

วศลย ธระตนตกานนท, กฤษณกรรณ พงษพนธ และ ธนญชย คมภร. 2548. การวเคราะหความถดถอยของความยาวตนถวเขยวจากปรมาณน าและปรมาณปยชวภาพ. หมวดวชาคณตศาสตร กลมวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (องคการมหาชน). แหลงทมา: www.m wit.ac.th/~msproject/ex1.pdf, 17 พฤศจกายน 2561.

สกลกานต สมลา, พชร สรตระกลศกด และ สรพงค เบญจศร. 2559. การพฒนาชดเพาะส าเรจส าหรบถวเขยวงอก. แกนเกษตร 44(ฉบบพเศษ 1): 820-825.

สพรรณ เทพอรณรตน. 2555. ถวงอกปลอดเชอ โรค . วารสารกรมวทยาศาสตรบรการ 60(189): 47-49.


การดดแปลงใยอาหารจากกากมนส าปะหลงเพอลดโลหะหนก โดยการประเมนการยบยงชวภาพพรอมใช

Modification of Dietary Fiber from Cassava Pulp to Reduce Heavy

Metal by Assessing Their Heavy Metal

Bioaccessibility Inhibition

นฏฐา คเชนทรภกด 1* และ รชฎาพร อนศวไลย 2

Natta Kachenpukdee 1*

and Ratchadaporn Oonsivilai 2

Received: 22 May 2018, Revised: 20 August 2018, Accepted: 10 June 2019

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอหาวธทเหมาะสมในการดดแปลงใยอาหารจากกากมนส าปะหลงและผลตอการยบย งชวภาพพรอมใชในโลหะหนก การเตรยม MDF (ใยอาหารดดแปลง) จากกากมนส าปะหลงเรมจากการแยกแปงและโปรตนดวยเอนไซมเพอเตรยมใยอาหารหยาบ (CDF) ดวยแอลฟาอะมยเลส 1% (w/v) อะมยโลกลโคซเดส 0.1% (v/v) และ นวเทรส 1% (v/v) จากนนดดแปลง CDF ดวย 4 วธ ไดแก วธเอสเทอรฟเคชน ฮาโลจเนชน ออกซเดชนและอเทอรฟเคชน ผลการทดลองพบวาการดดแปลง CDF สามารถปรบปรงคณสมบตในการจบกบโลหะหนกได โดย MDF มปรมาณ neutral detergent fiber (NDF) acid detergent fiber (ADF) acid detergent lignin (ADL) เซลลโลส เฮมเซลลโลส โปรตน ไขมน ความชนและแปงมากกวาใน CDF นอกจากนคณสมบตเชงหนาทของ MDF มคาความสามารถในการอมน า ความสามารถในการจบกบน ามน ความสามารถในการละลายน า คาการพองตว และกลมคาบอกซลมากกวา CDF

นอกจากนนศกษาผลของ MDF จาก 4 วธ ตอชวภาพพรอมใชของตะกวดวยแบบจ าลองการยอยอาหาร พบวา MDF จากทกวธสามารถลดชวภาพพรอมใชของตะกวไดอยางมนยส าคญทางสถตเมอใช MDF ปรมาณ 0-1000 mg (p < 0.05) โดยลดลง 25-80% ท 1000 mg ใหผลดทสด และ MDF จากวธอเทอรฟเคชนสามารถยบย ง ไดดกวาวธอนอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.05) ในทกระดบของใยอาหารทใช จงสรปไดวา MDF ทไดจากการ ดดแปลงดวยวธอเทอรฟเคชนสามารถลดชวภาพพรอมใชของตะกว และสามารถน ามาประยกตใชในผลตภณฑอาหารเสรมและผลตภณฑเสรมอาหารได ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สาขาอตสาหกรรมอาหารและผลตภณฑประมง คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ต าบลไมฝาด อ าเภอสเกา จงหวดตรง 92150 1

Department of Food Industry and Fisheries Product, Faculty of Science and fisheries Technology,

RajamangalaUniversity of Technology Srivijaya, Maifad, Sikao, Trang 92150, Thailand. 2 สาขาเทคโนโลยอาหาร ส านกเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000 2

Department of School of Food Technology, Faculty of Agricultural Technology, Suranare University of

Technology, Suranaree, Maung, Nakhon Ratchasima 30000, Thailand. * Corresponding author, e-mail: [email protected]


ค าส าคญ: กากมนส าปะหลง, ใยอาหาร, การดดแปลงใยอาหาร, ชวภาพพรอมใช, โลหะหนก

ABSTRACT

The objectives of this study were to determine the optimal method to modify dietary

fiber from cassava pulp and their effects on heavy metals bioaccessibility inhibition.

The preparation MDF (modified dietary fiber) from cassava pulp was started from separating

starch and protein from fiber through the application of enzyme in order to prepare crude

dietary fiber (CDF) that could be derived from enzymatic digestion condition of 0.1% of

α-amylase (w/v), 0.1% of amyloglucosidase (v/v) and 1% of neutrase (v/v), and modifying

them with 4 methods that were esterification method, halogenation method, oxidation method

and etherification method. The results showed that modification of CDF could improve

heavy-metal-binding properties as the chemical composition of MDF shows neutral detergent

fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), acid detergent lignin (ADL), cellulose,

hemicelluloses protein, moisture, fat and starch more than CDF. Furthermore, the functional

properties of MDF show a greater water holding capacity, oil binding capacity, water

solubility index, swelling capacity and COOH content than CDF.

In addition, to study the MDF (4 methods) affecting the heavy lead bioaccessibility

was estimated by using in vitro digestion model. The result showed that MDF from all

methods significantly reduced lead bioaccessibility in a dose dependent manner from 0-1000

mg of MDF (p < 0.05). Lead bioaccessibility was decreased by 25-80%. MDF 1000 mg

showed the strongest effect on heavy metal bioacessibility. A method comparison suggested

that MDF from etherification method significantly showed more inhibition than other

methods (p < 0.05) for all the amounts used. In conclusion, this study suggested that MDF

with etherification method could decrease lead bioaccessibility and could be applied in

functional food and dietary supplement products.

Key words: cassava pulp, dietary fiber, modification of fiber, bioaccessibility, heavy metal

INTRODUCTION Humans can be exposed to heavy

metals through various pathways. Such as water irrigation, solid disposal, sludge applications, vehicular exhaust, and industrial activities. (Khan et al., 2008). Many researchers have reported the transfer of heavy metals from polluted soils to various sources of food, such as vegetables (Bahemuk and Mubofu, 1999), rice (Fu et al., 2008), wheat (Huang et al., 2008) and chicken (Zhuang et al., 2009), resulting in pollutant levels higher than those declared permissible for human consumption by the Food and Agriculture (Wang et al., 2006). Heavy metals such as lead, cadmium, and mercury are non-essential nutrients, which are potentially toxic at very low concentrations due to their nonbiodegradable nature and prolonged biological half-life (Barbier et

al., 2005). Several reports have shown that the accumulation of heavy metals in humans can cause severe damage to kidney and liver as well as impair the immune and central nervous systems, resulting in vital pathological changes and functional abnormalities (cognitive and behavioral), gastrointestinal toxicity, and chronic renal failure (Sabolic, 2006).

Bioaccessibility is the maximum concentration of chemicals or nutrients that are released from the food matrix into aqueous fraction following simulated digestion, which are then available for absorption by the intestinal mucosa. The combination of in vitro digestion model and Caco-2 cell line is useful tool to measure bioaccessibility and bioavailability. In addition, this method can give information related to in vivo experiments (Courraud et al., 2013).


Chelating agents could decrease the bioaccessibility of heavy metal to be absorbed or reabsorbed in the gastrointestinal tract. Ethylenediaminetetra acetic acid (EDTA), diethylenetriaminepentaacetic acid (DTPA) 2,3-dimercaptopropanol (BAL) , D-penicillamine (D-β, β-dimethylcysteine), deferoxamine dimercaptosuccinic acid (DMSA), penicillamine and 2, 3-dimercapto-1-propane sulfonate (DMPS) are used as chelating agents for the removal of heavy metal through inhibition of heavy metal bioaccessibility or intestinal re/absorption, however, many of these treatments have reported side effects and are thus not suitable for long term application. In recent years, many researchers have reported applying dietary fibers as adsorbents of heavy metal because of their nontoxic properties (Nawirska, 2005; Hu et al., 2010; Zhuang et al., 2009).

Cassava (Manihot esculenta Crantz.)

is the third most important crop in Thailand.

Cassava pulp, a by-product of cassava starch

factory processing, contains a large quantity

of starch, accounts for approximately 10-

30% by weight (wet) of the original tubers.

Therefore, the tapioca starch industry in

Thailand is estimated to generate at least one

million ton of cassava pulp annually from 10

million tons of fresh tubers (Kosugi et al.,

2009). Most of cassava pulp are used for

feed. The above information shows that

cassava pulp has high level of fiber. So, there

is a potential of using cassava pulp for

binding heavy metals and preventing their

toxicity. The advantage of dietary fiber is

that is can be absorbed/bound with heavy

metal or other materials and carries them

through the gastrointestinal tract because it is

resistant to digestion by the human

alimentary enzymes (Zhang et al., 2011).

MATERAILS AND METHODS 1. Sample preparation

Cassava pulp were obtained from

Sanguan Wongse Starch Co., Ltd. Drying

at 60 °C for 8-12 hours leaves were ground

with a grinder (High speed grinder, 3500 w,

Simon, Inc., Foodmachine, China) until

they were a fine powder. The extraction

process of the CDF was obtained from

enzymatic digestion condition of 0.1% of α-

amylase (w/v), 0.1% of amyloglucosidase

(v/v) and 1% of neutrase (v/v)

(Kachenpukdee et al., 2016).

2. Analytical Characterization of Fiber The fiber was analyzed according to the

crude protein, moisture, ash, fat,

carbohydrate, acid detergent fiber (ADF),

acid detergent lignin (ADL) and neutral

detergent fiber (NDF). NDF (Van Soest et

al., 1991). The percentage of cellulose was

calculated from ADF-ADL and the

percentage of hemicellulose was calculated

from NDF-ADF. Functional property

analysis included water holding capacity

(WHC) (Jasberg et al., 1989), oil holding

capacity (OHC) (Caprez et al., 1986),

solubility (AACC, 2000) method No. 44-19,

swelling (Robertson et al., 1999) and COOH

content (United States Pharmacopeia, 1995).

3. Preparation of MDF

Modification of CDF could be developed with improving physiochemical and functional properties for binding with lead (Pb). Modified CDF with 4 methods such as esterification method (Type I) (Doczekalska et al., 2014), halogenation method (Type II) (Aoki et al., 1999), oxidation method (Type III) (O’Connell et al., 2008) and etherification method (Type IV) (Saliba et al., 2000). The MDF powder was then kept in a sealed container until further treatment.

4. In vitro digestion

Binding of heavy metals was

investigated using the following model

solutions: lead (Pb) 2.1 ppb lead (II)

nitrate. Samples (after removal of

sequential fractions) was weighed in 1 g

portions and added into 300 mL conical

flasks which will then be treated with 100

mL of appropriate model solution. After

thorough mixing, the flasks were stored at

room temperature. From each flask (after

30 min of storage) a 7 mL portion of the

solution was taken and placed in the test-

tube centrifuge (Nawirska, 2005) and


mixed with MDF. One milliliter of saline

(0.9% w/v sodium chloride; NaCl, Sigma-

Aldrich) was added to the test tube and

was homogenized twice by a cell disruptor

at 20 kHz and 150-500 Watts for 30 s and

was then mixed with MDF (0-1000 mg)

prior to initiation of digestions.

The 2-stage in vitro digestion model

used in the present study was originally

described by Garrett et al. (1999) with

modification. The gastric phase was

initiated with additional porcine pepsin

(3 mg/ml, Sigma Chemical Co., St. Louis,

MO) and adjustment of the pH to 2-2.5 with

0.1 M HCl (Analytical grade, Sigma

Chemical Co.). Samples were vortexed and

flushed to the top of the tube with nitrogen

gas (99.99%, Air Gas, Indianapolis, IN) and

were then incubated at 37°C for 1 h in a

shaking water bath at 150 rpm (VWR,

Cornelius, OR). The intestinal phase was

initiated by pH adjustment to 5.3 with 100

mM sodium bicarbonate solution (Sigma

Chemical Co.) and addition of 9 mL of a

bile extract/pancreatin/lipase mixture:

pancreatin (0.4 mg/mL, Sigma Chemical

Co., St. Louis, MO), lipase (0.2 mg/mL,

Sigma Chemical Co.) and porcine bile

extract (2.4 mg/mL, Sigma Chemical Co.);

then, the pH was adjusted to 6.5-7.0 with

0.1 M NaOH (Analytical grade, Sigma

Chemical Co.), and the solution was made

up to 30 mL with 0.9% saline (pH 7).

Samples were vortexed and flushed to the

top of the tube with nitrogen gas and were

incubated at 37ºC for 1 h in a shaking water

bath at a speed of 150 rpm. One sample

tube was separated for digesta, and the other

3 sample tubes were centrifuged at 167,000

g for 35 min (Beckman L8-70M, Beckman

Coulter, San Antonio, TX). Aliquots of raw

materials, digesta, aqueous phases, and

residual pellets were collected and stored at

-80ºC prior to analysis. Concentrations of

metal ions was measured by atomic

absorption spectrometry (AAS).

5. Data analysis

Relative bioaccessibility (%) = (µg/L of Pb in aqueous)/(µg/L of Pb in digesta) ×100

Absolute bioaccessibility (µg/g) = (% Bioaccessibility × ug of Pb starting material)/100

Uptake efficiency (%) = (Accumulation of Pb in cell (ng/well))/(Pb content in test

media (ng/well)) ×100

Data are expressed as the mean ±

standard error. For cellular uptake studies,

a sample size of n=3 was used. Statistical

analysis for each parameter assessed was

performed using analysis of variance

(ANOVA) followed by Tukey’s post hoc

test. Differences among means were

considered statistically significant at p <

0.05.

RESULT AND DISCUSSION 1. Characterization of crude dietary

fiber (CDF) and modified dietary fiber

(MDF) Table 1 presents in percentages the

physicochemical properties of CDF. From the analysis, CDF contained crude protein, ash, moisture, fat, starch, neutral detergent

fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), acid detergent lignin (ADL), cellulose, and hemicelluloses by 1.21, 2.97, 6.57, 0.54, 10.20, 78.78, 72.16, 2.29, 69.87 and 6.62% respectively. The CDF shows high neutral detergent fiber (NDF), which included cellulose, hemicellulose and lignin. It has been reported that insoluble fiber can bind with heavy metal better than soluble fiber (Mertens, 1987). However, MDF shows more neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), acid detergent lignin (ADL), cellulose and hemicelluloses and less crude protein, moisture, fat and starch than is contained in CDF after modified are that 0.83, 5.85, 4.32, 0.34, 1.09, 88.23, 81.19, 6.17, 75.02 and 7.04 % respectively.


The functional properties of the CDF shown in Table 2 are that water holding capacity is 5.97 %, oil binding capacity 4.87 g oil/g sample, water solubility index 3.18%, swelling capacity 7.80 ml/g DM and COOH content 4.84%. MDF are that water holding capacity is 8.32%, oil binding capacity 6.37g oil/g sample, water solubility index 7.58%, swelling capacity 11.43 ml/g DM and COOH content 7.96%. The functional properties of MDF show a greater water holding capacity, oil binding capacity, water solubility index, swelling capacity and COOH content than CDF.

This suggests that chemical

modification of dietary fiber enables an

improvement in the chemical composition

and functional properties of fiber and used

to evaluate the potential of dietary fiber to

bind/absorb heavy metal. The functional

properties that influence function along the

gastrointestinal tract are a combination of

water holding capacity, oil binding

capacity, water solubility, swelling

capacity and carboxyl group (-COOH)

content. The biological effects of dietary

fiber along the intestine and colon may be

improved by absorption in the gut and an

increase in stool weight (Eastwood and

Morris, 1992) .

Table 1 Characterization of crude dietary fiber and modified dietary fiber

Component

% Content (Dried basis)

Crude dietary fiber Modified dietary fiber

Type IV

Crude protein 1.21 ± 0.30a

2.97 ± 0.63b

6.57 ± 0.98a

0.54 ± 0.23a

10.20 ± 0.47a

78.78 ± 0.87b

72.16 ± 0.52b

2.29 ± 0.92b

69.87 ± 0.81ns

6.62 ± 0.93b

0.83 ± 0.34b

Ash 5.85 ± 0.46a

Moisture 4.32 ± 0.55b

Fat 0.34 ± 0.11b

Starch

Neutral detergent fiber (NDF)

Acid detergent fiber (ADF)

Acid detergent lignin (ADL)

Cellulosea

Hemicelluloseb

1.09 ± 0.42b

88.23 ± 1.13a

81.19 ± 1.64a

6.17 ± 1.48a

75.02 ± 1.33ns

7.04 ± 0.79a

a ADF -ADL,

b NDF-ADF

* Values in the same row with different alphabet designations are significantly different at

p < 0.05.

Table 2 Functional properties of crude dietary fiber and modified dietary fiber

Functional properties

Content

Crude

dietary fiber

Modified

dietary fiber Type IV

Water holding capacity (WHC) (%) 5.97±0.29b 8.32±0.34

a

Oil binding capacity (OBC) (g/g sample) 4.87±0.65b 6.37±0.32

a

Water solubility index (WSI) (%) 3.18±0.65b 7.58±0.53

a

Swelling capacity (SC) (mL/g dietary

fiber)

7.80±0.98b 11.43±1.49

a

COOH content (%) 4.84±0.96b 7.96±0.89

a

* Values in the same row with different alphabet designations are significantly different at

p < 0.05.


2. Bioaccessibility of lead (II) nitrate (Pb) is impacted by co-digestion with MDF

Table 3 Modified dietary fiber (MDF) in amounts of 0-1000 mg. Total lead (Pb) 2.1 ppb

(lead (II) nitrate) in each phase and the relative bioaccessibility following in vitro

digestion.

1 Relative bioaccessibility is defined as the % of lead recovered in digesta.

* Data represent mean +/- SEM from n=3 independent in vitro digestion experiments

Fiber Fiber

(mg)

Total Pb (10-2

µg) Relative

Bioaccessibility1

(%) Digesta Aqueous

CDF

(Control)

0 19.5 ± 0.05a 19.5 ± 0.05

a 100 ± 0.00

a,1

50 13.79 ± 0.12d 10.84 ± 0.09

b 78.60 ± 0.62

b,2

100 12.06 ± 0.11e 9.01 ± 0.08

c 74.71 ± 0.87

c,2

500 13.88 ± 0.05c 8.93 ± 0.04

c 64.32 ± 0.84

d,34

1000 13.95 ± 0.09b 8.90 ± 0.02

c 63.78 ± 0.61

d,34

MDF

Type I

0 19.5 ± 0.05a 19.5 ± 0.05

a 100 ± 0.00

a,1

50 11.40 ± 0.10c 8.29 ± 0.10

b 72.67 ± 1.22

b,23

100 10.92 ± 0.09d 7.21 ± 0.04

bc 65.98 ± 0.70

c,3

500 10.72 ± 0.04e 5.14 ± 0.03

c 47.92 ± 0.89

d

1000 19.02 ± 0.04b 5.08 ± 0.01

d 26.70 ± 0.94

e,67

MDF

Type II

0 19.5 ± 0.05a 19.5 ± 0.05

a 100 ± 0.00

a,1

50 12.98 ± 0.08d 8.89 ± 0.08

b 68.45 ± 0.92

b,3

100 14.43 ± 0.12c 7.56 ± 0.08

bc 52.38 ± 0.99

c,4

500 16.18 ± 0.06b 5.74 ± 0.05

c 35.47 ± 0.86

d,6

1000 19.32 ± 0.05a 5.02 ± 0.07

d 25.98 ± 0.73

e,7

MDF

Type III

0 19.5 ± 0.05a 19.5 ± 0.05

a 100 ± 0.00

a,1

50 11.76 ± 0.08e 9.08 ± 0.10

b 77.17 ± 1.02

b,2

100 12.73 ± 0.19d 8.17 ± 0.04

bc 64.14 ± 0.87

c,34

500 15.67 ± 0.07c 7.14 ± 0.03

c 45.55 ± 0.68

d,5

1000 17.65 ± 0.09b 5.08 ± 0.01

d 28.60 ± 0.56

e,67

MDF

Type IV

0 19.5 ± 0.05a 19.5 ± 0.05

a 100 ± 0.00

a,1

50 11.31 ± 0.10d 7.14 ± 0.12

b 63.12 ± 1.02

b,34

100 8.87 ± 0.09e 4.13 ± 0.07

c 46.54 ± 0.67

c,5

500 12.17 ± 0.04c 3.83 ± 0.04

cd 31.45 ± 0.67

d,6

1000 16.49 ± 0.04b 2.08 ± 0.02

d 12.61 ± 0.75

e,8


* Presence of different letters indicate significant differences between treatments as

determined by a Tukey’s post hoc test (p < 0.05) a, b, c... is fiber dose effect and 1, 2, 3...is

fiber type effect.

The CDF and MDF were assessed

for their effect on Pb bioaccessibility effect

using the in vitro digestion model. The Pb

that remained in the aqueous fraction was

defined as evaluate potential of fiber to

reduce Pb. The first step involved studying

the effects of the amounts of CDF and

MDF on Pb bioaccessibility. Table 3 show

the effects of fiber in the form of CDF and

MDF from cassava on Pb bioaccessibility.

Both forms of dietary fiber showed

significantly reduced Pb bioaccessibility in

a dose dependent manner from 0-1000 mg

of CDF and MDF (p < 0.05). Pb

bioaccessibility was decreased by 63-68%

for CDF and 12-77% for MDF compared

to control (Not added fiber) with inclusion

of CDF and MDF up to 1000 mg per

digestive reaction. MDF 1000 mg showed

the strongest effect on Pb bioacessibility.

A comparison of 5 fibers suggests that

MDF by etherification method (type IV)

showed significantly more Pb inhibition

than other types (p < 0.05).

All type of MDF showed that

significantly stronger binding with Pb than

CDF might be due to the chemical

composition and functional properties of

MDF. MDF showed more neutral detergent

fiber; NDF (Cellulose, Hemicellulose,

Lignin), acid detergent fiber; ADF (lignin,

cellulose), acid detergent lignin, and ADL

(lignin) than CDF. These are insoluble

fibers (cellulose, hemicellulose and lignin).

It has been reported that insoluble fiber is

able to easily bind with heavy metal than

soluble fiber (Mertens, 1987).

However, MDF from etherification

method (Type IV) showed the highest

effect on Pb bioacessibility because

etherification method is directly modifying

cellulose by grafting a second polymer as a

long branch on the molecule that give

cellulose new properties such as

hydrophilic or hydrophobic character,

improved elasticity, water absorbent and

ion-exchange capability. Esterification and

halogenation process could increase

carboxylic content of the fiber surface and

oxidation method could oxidize

approximately 70% of cellulose to

insoluble fiber. These suggest that grafting

polymer to long branch molecule that

helped to absorbed metal ion in the fiber

structure better than absorb on fiber

surface. As a result, MDF Type IV showed

more reduced Pb than other types.

Bioaccessibilities can vary depending

on factors such as the composition of the

food matrix, pH, shaking time and enzyme

conditions. However, the bioaccessibilities

can be very different (38-83%) with the

same method (Torres-Escribano et al.,

2010).

The present results suggest that the

addition of dietary fiber may impact on Pb

bioaccessibiilty potentially by the binding

of Pb. The mechanism for Pb reduction is

likely to be a combination of physical and

chemical adsorption. Physical sorption is

nonspecific, which does not include the

sharing or transfer of electrons. Therefore,

these mechanisms are the absorption of

heavy metal in the fiber matrix while the

adsorbed molecules of heavy metal are free

to cover the surface of the adsorbent

(dietary fiber). Chemisorption is the

connection between the fiber matrix of

phenolic groups from lignin and carboxyl

groups from uronic acid (Zhang et al.,

2011), which is specific and dependent on

the formation of covalent bonds (sharing of

electrons) between the adsorbate and a

specific fiber surface site.

CONCLUSION This study confirmed the positive

effects of MDF from 4 methods. The MDF

for removal heavy metal on inhibiting lead

bioaccessibility by using an in vitro

digestion model. These results suggest that

MDF might act as a chelating agent for


reducing lead bioaccessibility, which could

reduce Pb exposure to the human body.

The result further demonstrate the

usefulness of an in vitro digestion model as

a rapid and cost-effective alternative for

evaluating the impact of ingredients on

bioaccessibility of heavy. Subsequent in

vivo studies are needed to expand on the

applicability of these results

ACKNOWLEDGEMENTS This research was supported by

national research council of Thailand.

REFERENCES AACC. 2000. Approved Methods of the

American Association of Cereal

Chemists (10th

ed.). University of

Michigan, USA.

Aoki, N., Fukushima, K., Kurakata, H.,

Sakamoto, M. and Furuhata, K.

1999. 6 Deoxy-6-mercapto cellulose

and its S-substituted derivatives as

sorbents for metal ions. Reactive

and Functional Polymers 42(3):

223-233.

Barbier, O., Jacquillet, G., Tauc, M.,

Cougnon, M. and Poujeol, P.

2005. Effect of heavy metals on,

and handling by, the kidney.

Nephron Physiology 99: 105-110.

Bahemuk, T.E. and Mubofu, E.B. 1999.

Heavy metals in edible green

vegetables grown along the sites of

the Sinza and Msimbazi rivers in

Dares Salaam, Tanzania. Food

Chemistry 66(1): 63-66.

Caprez, A., Arrigoni, E., Amado, R. and

Neukom, H. 1986. Influence of

different type of thermal treatment

on chemical composition and

physical properties of wheat bran.

Journal of Cereal Science 4(3):

233-239.

Courraud, J., Berger, J., Cristol, J.P. and

Avallone, S. 2013. Stability and

bioaccessibility of different forms

of carotenoids and vitamin A

during in vitro digestion. Food

Chemistry 136(2): 871-877.

Doczekalska, B., Bartkowiak, M. and

Zakrzewski, R. 2014. Esterification

of willow woodwith cyclic acid

anhydrides. Wood Research

59(1): 85-96.

Eastwood, M.A. and Morris, E.R. 1992.

Physical properties of dietary fiber

that influence physiological function:

a model for polymers along the

gastrointestinal tract. The American

Journal of Clinical Nutrition 55(2):

436-442.

Fu, J.J., Zhou, Q.F., Liu, J.M., Liu, W.,

Wang, T., Zhang, Q.H. and Jiang,

G.B. 2008. High levels of heavy

metals in rice (Oryza sativa L.)

from a typical E- will bete

recycling area in southeast China

and its potential risk to human

health. Chemosphere 71(7): 1269-

1275.

Garrett, D.A., Failla, M.L. and Sarama, R.J.

1999. Development of an in vitro

digestion method to assess carotenoid

bioavailability from meals. Journal of

Agriculture and Food Chemistry 47:

4301-4309. Hu, G., Huang, S., Chen, H. and Wang, F.

2010. Binding of four heavy

metals to hemicelluloses from rice

bran. Food Research Inter

national 43(1): 203-206.

Huang, M.L., Zhou, S.L., Sun, B. and

Zhao, Q.G. 2008. Heavy metals in

wheat grain: assessment of

potential health risk for inhabitants

in Kunshan. Science of the Total

Environmental 405(1-3): 54-61.

Jasberg, B.K., Gould, J.M., Warner, K. and

Navickis, L. 1989. High-fiber,

noncaloric flour substitute for baked

foods. Effects of alkaline peroxide

treated lignocellulose on dough

properties. Cereal Chemistry 66(3):

205-209.

Kachenpukdee, N., Santerre, C.R.,

Ferruzzi, M.G. and Oonsivilai, R.

2016. Enzymatic digestion

optimization of dietary fiber from

cassava pulp and their effect on


mercury bioaccessibility and

intestinal uptake from fish using an

in vitro digestion/Caco-2 model.

International Food Research

Journal 23(2): 660-666.

Khan, S., Khan, I., Hussain, I., Khan, B.M.

and Akhtar, N. 2008. Profile of

heavy metals in selected medicinal

plants. Pakistan journal of weed

science research 14(1-2): 101-110.

Kosugi, A., Kondo, A., Ueda, M., Murata,

Y., Vaithanomas, P., Thanapase,

W., Arai, T. and Mori, Y. 2009.

Production of ethanol from cassava

pulp fermentation with a surface

engineered yeast strain Inst.

displaying glucoamylase. Renewable

Energy 34(5):1354-1358.

Mertens, D.R. 1987. Predicting intake and

digestibility using mathematical

models of ruminal function. The

Journal of Animal Science 64(5):

1548-58.

Nawirska, A. 2005. Binding of heavy

metals to pomace fibres. Food

Chemistry 90(3): 395-400.

O’Connell, D.W., Birkinshaw, C. and

O’Dwyer, T.F. 2008. Heavy metal

adsorbents prepared from the

modification of cellulose: A

review. Bioresource Technology

99(15): 6709-6724.

Robertson, J.A., de Monredon, F.D., Dysseler,

P., Guillon, F., Amado, R. and

Thibault, J.F. 1999. Hydration

properties of dietary fibre and resistant

starch. A European collaborative study.

LWT-Food Science and Technology

33(2): 72-79.

Sabolic, I. 2006. Common mechanisms in

nephropathy induced by toxic metals.

Nephron Physiology 104(3):107-114.

Saliba, R., Gauthier, H., Gauthier, R. and Petit

Ramel, M. 2000. Adsorption of

copper (II) and chromium (III) ions

onto amidoximated cellulose. Journal

of Applied Polymer Science 75(13):

1624-1631.

Torres-Escribano, S., Vélez, D. and

Montoro, R. 2010. Mercury and

methylmercurybioaccessibility in

swordfish. Food Additives and

Contaminants 27(3): 327-337.

United States Pharmacopeia. 1995. Oxidized

cellulose and oxidized-regenerated

cellulose, pp. 318-319. In Rockville,

M.D., ed. United States Pharma

copeia/National Formulary. United

States Pharmacopeial Convention Inc,

United States.

Van Soest, P.V., Robertson, J. and Lewis,

B. 1991. Methods for dietary

fiber, neutral detergent fiber, and

nonstarch polysaccharides in

relation to animal nutrition.

Journal of Dairy Science 74(10):

3583-3597.

Wang, Y.B., Gou, X., Su, Y.B. and Wang,

G. 2006. Risk assessment of heavy

metals in soils and vegetables around

Li, Y., non-ferrous metals minin. g

and smelting sites. Journal of

Environmental Sciences 18(6):

1124-1134.

Zhuang, P., Zou, H.L. and Shu, W.S.

2009. Biotransfer of heavy metals

along a soil-plant-Insect-chicken

food chain: field study. Journal of

Environmental Sciences 21(60):

849-853.

Zhang, N., Huang, C. and Ou, S. 2011. In

vitro binding capacities of three

dietary fibers and their mixture for

four toxic elements, cholesterol,

and bile acid. Journal of

Hazardous Materials 186(1): 236-

239.

หมายเหต: บทความนมาจากงานประชมวชาการระดบชาตมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ครงท 10 ป พ.ศ. 2561


การพฒนารปแบบโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความร และทกษะทางวชาชพบญชทสงผลตอสมรรถนะของนกบญช

ในยคเศรษฐกจดจทล The Development of Causal Relationship Model of Knowledge Management

and Professional Skills Affecting to Potential of Accountant in Digital Economy

วรยา ปานปรง 1* ทวตถ มณโชต 2 ชชสรญ รอดยม 3 และ นฐพงศ สงเนยม 4

Wariya Panprung 1*, Tiwat Maneechote 2, Chatsarun Rodyim 3 and Nattapong Songneam 4 Received: 20 February 2019, Revised: 28 April 2019, Accepted: 10 May 2019

บทคดยอ

การวจยในครงน มวตถประสงคเพอศกษาอทธพลทางตรงและทางออมของการจดการความรกบทกษะ ทางวชาชพบญชทมตอสมรรถนะของนกบญชในยคเศรษฐกจดจทล และตรวจสอบความสอดคลองของรปแบบโครงสรางความสมพนธของการจดการความรและทกษะทางวชาชพบญชทสงผลตอสมรรถนะของนกบญช ในยคเศรษฐกจดจทลทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ โดยโมเดลทพฒนาขน ประกอบดวย ตวแปรแฝงจ านวน 3 ตวแปร ตวแปรสงเกตไดจ านวน 13 ตว ขอมลเชงปรมาณเกบรวบรวมจากกลมตวอยางทเปนนกบญชทท างาน

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สาขาวชาการจดการเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร เลขท 9 ถนนแจงวฒนะ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร 10220 1 Department of Technology Management, Phranakhon Rajabhat University, 9 Chaengwattana Road, Anusawari, Bang Khen, Bangkok 10220, Thailand. 2 คณะศกษาศาสตร สถาบนการจดการปญญาภวฒน เลขท 85/1 หม 2 ถนนแจงวฒนะ ต าบลบางตลาด อ าเภอปากเกรด นนทบร 11120 2 Faculty of Education, Panyapiwat Institute of Management, 85/1 Moo 2, Chaengwattana Road, Bang-Talad, Pak-Kret, Nonthaburi 11120, Thailand. 3 สาขาวชาการตลาด คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏพระนคร เลขท 9 ถนนแจงวฒนะ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร 10220 3 Department of Marketing, Faculty of Management Science Phranakhon Rajabhat University, 9 Chaengwattana Road, Anusawari, Bang Khen, Bangkok 10220, Thailand. 4 สาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏพระนคร เลขท 9 ถนนแจงวฒนะ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร 10220 4 Department of Computer Science, Faculty of Science and Technology, Phranakhon Rajabhat University, 9 Chaengwattana Road, Anusawari, Bang Khen, Bangkok 10220, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected] Tel: 08 1575 7523


ในส านกงานบญชในเขตกรงเทพมหานครและนนทบร จ านวน 320 คน โดยใชวธสมแบบงาย เครองมอทใช ในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม โดยใชมาตรวดประมาณคา 5 ระดบ สถตทใชในการศกษา ไดแก สถตพรรณนา และการวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง ผลการวจยพบวา โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของปจจย

ส าคญทสงผลตอสมรรถนะของนกบญชในยคเศรษฐกจดจทล ประกอบดวย สมรรถนะหลก ( X =3.83,

S.D.=0.674) สมรรถนะทางการจดการ ( X =3.86, S.D.=0.628) และสมรรถนะดานเทคนค ( X =3.89, S.D.=0.553) มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (Chi-square/df =1.708; GFI = 0.965; AGFI= 0.934; RMSEA=0.047; SRMR=0.014) ผลการวจยพบวาการจดการความรและทกษะทางวชาชพบญชมอทธพลทางตรงตอสมรรถนะของ ผประกอบวชาชพบญชในทศทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธเสนทางเทากบ 1.28 ไดรบอทธพลทางตรงจากปจจยเชงสาเหตดานการจดการความรของนกบญชโดยมอทธพลทางตรงในทศทางลบอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธเสนทางเทากบ -0.42 และพบวาสมรรถนะของ นกบญชไดรบอทธพลทางออมของการจดการความรผ านทกษะทางวชาชพทางบญชโดยมคาสมประสทธ เสนทางเทากบ 0.758

ค าส าคญ: การจดการความร, ทกษะทางวชาชพบญช, เศรษฐกจดจทล

ABSTRACT

The purposes of this research are to (1) study direct and indirect the influence of knowledge management and professional accounting skills on accountants’ competencies in the digital economy era, and (2) investigate the congruence of casual relationship model of knowledge management, professional accounting skills and competencies of professional accountants that influence the competencies of accountants in the digital economy era. The model created consists of 3 latent variables and 13 observed variables. Quantitative data were collected from the sample group which were 320 accountants who work in accounting offices in Bangkok and Nonthaburi. They were selected based on simple sampling method. The instruments used were five-point rating scale questionnaires. The data were analyzed by using descriptive statistics and structure equation model of influence analysis. The results showed that a causal relationship model of important factors affecting the competencies factor of accountants in the digital economy era of key competencies factors, management competencies and technical competencies were consistent with empirical data Chi-square/df=1.708; GFI=0.965; AGFI=0.934; RMSEA=0.047; SRMR=0.014. The results also showed that knowledge management and professional accounting skills directly influenced accountants’ competencies in positive direction with statistical significance at the level of .01 and with the path coefficient equal to 1.28. It was directly influenced by the causal factors of accountants’ knowledge management with direct effect in the negative direction with statistical significance at the level of .01 and with the


path coefficient equal to -0.42. Additionally, it was found that the performance of accountants were indirectly influenced by knowledge management through accounting professional skills with a coefficient is 0.758.

Key words: knowledge management, accounting professional skills, digital economy

บทน า การด ารงอยไดในสงคมทมการเรยนรอยางตอเนองใหทนในยคดจทลชวยใหองคกรพฒนาและร กษาความ เ ปน เล ศอย า ง ย ง ย น ประกอบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) ทจะพฒนาประเทศเปนไทยแลนด 4.0 เนนการขบเคลอนและพฒนาทกภาคสวนดวยนวตกรรม ย ดคนเปนศนยกลาง ไดก าหนดยทธศาสตรการเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย โดยมเปาหมายคอใหคนไทยมลกษณะเปนคนไทยทสมบรณ มวนย มทศนคต และพฤตกรรมตามบรรทดฐานทดของสงคมและเตรยมคนใหมทกษะการด ารงชว ตในศตวรรษท 21 บรบททเกยวของกบการเปลยนแปลงของบรบทเศรษฐกจและสงคมโลก จากการปฏวตดจทล นกบญชย คดจทลจะตองปรบความคดและสรางบทบาทชวยเพมคณคาใหกบองคกรมากขน เชน การมสวนรวมในการวางแผนกลยทธขององคกร การน าเทคโนโลยต า งๆ มาประย กต ใช ก บงานบญช รวมทงการวเคราะหและน าเสนอขอมลทมสวนชวยในการตดสนใจของผบรหารได ทงนการวเคราะหขอมลและจดท ารายงานของนกบญชจะตองไมจ ากดอยแครายงานผลการด าเนนงานทผานมาแตตองวเคราะหเพอชใหเหนถงโอกาสใหมๆ ในการขยายธรกจหรอการสรางประสทธภาพการบรหารจดการองคกรใหกบผบรหารไดดวย (บญช: Special Bluefish, 2560) นอกจากนยงใหความส าคญของการน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาชวยบรหารจดการร ะ บบบ ญ ช ใ น ก า ร เ พ ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ก า ร

บรหารธรกจ (Business Efficiency) ใหสามารถจดท าบญชไดอย างรวดเรว ทนเวลา ลดการใชกระดาษ เพมขดความสามารถในการแขงขนและเสรมสรางธรรมาภบาลใหแกส านกงานบญช การด าเนนงานดงกลาวถอเปนการเปลยนแปลงและพฒนาส าน กงานบญช แบบด ง เ ด ม ส ก า ร เ ป นส านกงานบญชดจท ล ซงเปนการใหบรการดานการท า บ ญช แ ก ล กค า โดยการ ใช เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) ในการรวบรวม จดเกบ วเคราะหและประมวลผลขอมลอยางมระบบและรวดเรว ในรปแบบทเหมาะสมตอการใชประโยชนท าใหนกบญชย คใหมมบทบาทเพมขน ทงในดานการมสวนรวมในการวางแผนกลยทธและ Business Model ขององคกร การน าเทคโนโลยตางๆ มาประยกตใชกบงานบญช รวมถงการวเคราะหและน าเสนอขอมลทมสวนชวยในการตดสนใจของผบรหารได นกบญชยคดจทลจงตองขบเคลอนสมรรถนะของตนและองคกรใหทนกบการเปล ยนแปลงในย คดจ ทลตองม การพฒนาศกยภาพตางๆ นอกจากนนจะตองพฒนาความรดานอ นเพ มเตมทง เ รองของการเง น เศรษฐศาสตร ก า ร เ ม อ ง กฎหม า ย ม ค ว า ม เ ข า ใ จ ในธ ร ก จ เทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ สามารถน าความรรอบดานและเทคโนโลยมาเปนเครองมอในการประยกตใชกบงานบญชโดยปรบวธการท างานทมรปแบบตางไปจากเดมในรปแบบของ Mobile Technology (พธวรรณ, 2559) จงจ าเปนตองพฒนาทกษะในหลากหลายดานทงทกษะดานภาษา รวมทงการมจรรยาบรรณในการประกอบอาชพ ดงน น


สมรรถนะของนกบญชไทยถอเปนเรองทหนวยงานทเกยวของทกฝายตองตระหนกถงประโยชนและความจ าเปนในการกาวไปเปนนกบญชมออาชพระดบสากลทสามารถแขงขนกบนกวชาชพบญชชาตอนได ซงปจจบนประเทศไทยใหความส าคญในการยกระดบวชาชพบญชและด าเนนการอยางจรงจงเพอเตรยมพรอมรบการเปดเสรทางเศรษฐกจสงผลใหการบญชของไทยจะตองเปดรบทงผประกอบการวชาชพบญชตางชาตทจะเขามาเปดด าเนนกจการและการน าบคลากรตางชาตทมฝมอเขามาในประเทศไดอยางเสร นอกจากนสภาวชาชพบญชมความพยายามในการพฒนามาตรฐานวชาชพบญชในประเทศไทยใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล ทงนสภาวชาชพมการน า IES ทก าหนดโดย IFAC ทง 8 ฉบบ มาเปนแนวทางในการพฒนานกวชาชพบญชไทย โดยทง 8 ฉบบร ะ บ ใหนก ว ช า ชพบญ ช ค วร มค ว าม ร ทหลากหลายและควรมการเรยนรพรอมกบสรางเสรมประสบการณอยางตอเนอง (ปรยาณฐ และคณะ , 2559) และสภาวชาชพบญชไดมมาตรการเพอชวยผ ประกอบวชาชพบญชใหท างานอยางมคณภาพโดยการออกมาตรฐานวชาชพบญชทงมาตรฐานการรายงานทางการเงนและมาตรฐานการสอบบญชใหเปนไปตามมาตรฐานสากลเพอเปนเกณฑในการจดท างบการเงนอย างมคณภาพ และมการออกเครองมอและคมอชวยใหผประกอบวชาชพบญชปฏบตงานอยางมคณภาพ จากความส าคญของปญหาดงกลาว ผวจยจ งม ความสนใจท จะศ กษาการพฒนารปแบบโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความรและทกษะทางวชาชพบญชทสงผลตอสมรรถนะของนกบญชในยคเศรษฐกจดจทล เพอน าไปสการพฒนาความ ร ท กษะคว ามสามา รถหรอค ณลกษณะเฉพาะของนกบญชกาวสสงคมยคดจทล เพอพฒนานกบญชใหเปนบคคลแหงการเรยนรและ

พฒนาวชาชพบญชใหเปนองคกรแหงการเรยนร มความรความสามารถและศกยภาพอยางตอเนอง สามารถรบมอตอการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยได เพอใหวชาชพบญชในประเทศไทยมมาตรฐานในก า ร ใ ห บ ร ก า ร เ ป น ท ไ ว ว า ง ใ จ เ ช อ ม น ต อผประกอบการและผมสวนไดเสย เพ อพฒนาขดความสามารถในการแขงขน สงเสรมใหเกดการเรยนรตลอดชวตและการพฒนาประเทศอยางย งยนในอนาคต พฒนาคนกาวสสงคมดจทลตามความตองการของผประกอบการในประเทศไทยและนานาประเทศ

วธด าเนนการวจย การวจยในครงนเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ทไดจากการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม ขอบเขตของการวจย 1. ขอบเขตดานประชากร ประชากรทใชในการศกษาครงนไดแก นกบญชทท างานในส านกงานบญชในเขตกรงเทพมหานครและนนทบร จ านวน 32,048 คน (กรมพฒนาธรกจการคา, 2560) 2. ขอบเขตดานเนอหา เนอหาทท าการศกษาครงน ไดแก การจดการความรของนกบญช ทกษะทางวชาชพบญช และสมรรถนะของนกบญชในยคดจทล 3. ขอบเขตดานระยะเวลา การวจยครงนด าเนนการเกบรวบรวมขอมลชวงระยะเวลาตงแต 1 พฤษภาคม 2561 ถง 31 สงหาคม 2561 องคประกอบตวแปรทใชในการวจย ตวแปรทใชในการวจย ประกอบดวยตวแปรแฝง 3 ตวแปร ไดแก (1) การจดการความร (2) ทกษะทางวชาชพบญช และ (3) สมรรถนะของนกบญช


ตวแปรแฝงภายในการจ ดการความ ร ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 5 ตวแปร คอ (1) การแสวงหาความร (ACQU) (2) การสรางความร (CREA) (3) การจดเกบความร (STOR) (4) การถายโอนความร (TRAN) และ (5) การประยกตใชความร (APPL) ตวแปรแฝงภายในทกษะทางวชาชพบญช ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 5 ตวแปร คอ (1) ทกษะทางปญญา (INTE) (2) ทกษะทางวชาการเชงปฏบตและหนาทงาน (FUNC) (3) ทกษะทางคณลกษณะเฉพาะบคคล (PERS) (4) ทกษะทางการปฏสมพนธระหวางบคคลและการสอสาร (COMM) และ (5) ทกษะทางการบรหารองคกรและการจดการธรกจ (ORGA) ตวแปรแฝงภายในสมรรถนะ ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ (1) สมรรถนะหลก (CORE) (2) สมรรถนะการจดการ (MANA) และ (3) สมรรถนะทางเทคนค (TECH) รวมตวแปรสงเกตไดทงสน 13 ตวแปร ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจยครงน คอ นกบ ญ ช ท ท า ง า น ใ น ส า น ก ง า น บ ญ ช ใ น เ ข ตกรงเทพมหานครและนนทบร จ านวน 32,048 คน ผวจยไดก าหนดขนาดของกลมตวอยางตาม Hair et al. (2006) ทไดระบวาควรมขนาดตวอยางไมนอยกวา 20 เทาของจ านวนตวแปรทสงเกตได ดงนน กลมตวอยางมจ านวน 320 คน ดวยการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling)

เครองมอทใชในการวจย เ ค ร อ งม อ ท ใ ช ในก า ร ว จ ย ค ร ง น เ ป นแบบสอบถาม แบงเปน 5 ตอน คอ (1) แบบสอบถามเกยวกบขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม เปนแบบตรวจสอบรายการ (2) แบบสอบถามเกยวกบการจดการความรเปนแบบมาตรวดประเมนคา (Rating Scale) (3) แบบสอบถามเกยวกบทกษะทางว ชาชพบญชเ ปนแบบมาตรวดประเม นค า (Rating Scale) (4) แบบสอบถามเกยวกบสมรรถนะของนกบญชเปนแบบมาตรวดประเมนคา (Rating Scale) และ (5) ขอเสนอแนะ สถตทใชในการวจย สถตทใชในการวจย ไดแก สถตพรรณนา และสถตอนมานเพอทดสอบสมมตฐาน โดยใชการวเคราะหเสนทางอทธพลและการวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง เพอตรวจสอบวามความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษหรอไม คาสถตทส าคญทใชในการตรวจสอบคาความสอดคลอง ไดแก Chi-square/df < 3.00 ; GFI < 0.90-1.00; AGFI < 0.90-1.00; CFI < 0.90-1.00 และ RMSEA < 0.07 (กลยา, 2556)

ผลการวจยและวจารณผล ขอมลทวไปของกลมตวอยาง จากแบบสอบถามฉบบสมบรณทไดร บกลบคนมาจ านวน 320 ฉบบ แสดงความถและรอยละของขอมลสถานภาพของกลมตวอยางดงตารางท 1


ตารางท 1 ความถและรอยละของขอมลสถานภาพของกลมตวอยาง ขอมลสถานภาพ ความถ รอยละ

เพศ ชาย 92 28.80 หญง 228 71.20

รวม 320 100.00 อาย 21-30 ป 278 86.90 31-40 ป 26 8.10 41-50 ป 16 5.00 51 ปขนไป 0 0

รวม 320 100.00 วฒการศกษาสงสด ปรญญาตร 263 82.20 ปรญญาโท 46 14.40 ปรญญาเอก 11 3.40

รวม 320 100.00 ประสบการณในการท างาน ต ากวา 2 ป 67 20.90 2-5 ป 185 57.8 มากกวา 5 ป-10 ป 29 9.10 10 ปขนไป 39 12.20

รวม 320 100.00 ต าแหนงในหนวยงาน

นกบญช 264 82.50 ผบรหาร 17 5.30 เจาของส านกงาน 39 12.20

รวม 320 100.00 จ านวนพนกงานในหนวยงาน 1-5 คน 147 45.90 6-10 คน 103 32.20 11 คนขนไป 70 21.90

รวม 320 100.00


จากตารางท 1 พบวานกบญชสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 228 คน คดเปนรอยละ 71.20 และเปนเพศชาย จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 28.80 เมอจ าแนกตามอาย พบวา สวนใหญมอายอยระหวาง 21-30 ป จ านวน 278 คน คดเปนรอยละ 86.90 รองลงมาอยในชวง 31-40 ป จ านวน 26 คน คดเปนรอยละ 8.10 และ 41-50 ป จ านวน 16 คน คดเปนรอยละ 5.00 ตามล าดบ เมอพจารณาตามวฒการศกษาสงสด พบวา สวนใหญอยในระดบปรญญาตร จ านวน 263 คนคดเปนรอยละ 82.20 รองลงมาเปนปรญญาโท จ านวน 46 คน คดเปนรอยละ 14.40 และปรญญาเอก จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 3.40 ตามล าดบ ดานประสบการณในการท างาน พบวาสวนใหญมประสบการณอยในชวง 2-5 ป จ านวน 185 คน คดเปนรอยละ 57.80 รองลงมามอายงานต ากวา 2 ป จ านวน 67 คน คดเปนรอยละ 20.90 มากกวา 10 ปขนไป จ านวน 39 คน คดเปนร อ ยล ะ 12. 20 แ ละมา กกว า 5 ป ข น ไป -10 ป

จ านวน 29 คน คดเปนรอยละ 9.10 ตามล าดบ เมอพจารณาต าแหนงในหนวยงาน พบวา มต าแหนงเปนนกบญช จ านวน 264 คน คดเปนรอยละ 82.50 รองลงมาเปนเจาของส านกงาน จ านวน 39 คน คดเปนรอยละ 12.20 และเปนผบรหารจ านวน 17 คน คดเปนรอยละ 5.30 ตามล าดบ ผลการวเคราะหแบบจ าลองสมการโครงสราง 1. ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดล ผ ว จ ยได ว เคร าะห แบบจ าลองสมการโครงสราง โดยมวตถประสงคเพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ และทดสอบสมตฐานทไดก าหนดไว ผลการวเคราะหสมการโครงสรางในครงแรก พบวาโมเดลสมมตฐานยงไมสอดคลองกบขอม ลเชงประจกษ ดงแสดงในภาพท 1 และตารางท 2

ภาพท 1 ผลการตรวจสอบความสอดคลองของตวแบบกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดล


ตารางท 2 คาสถตความสอดคลองของโมเดลกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดล ดชนวดความสอดคลอง เกณฑทใชในการพจารณา กอนปรบโมเดล ผลการพจารณา

1. คาสดสวน (2/df) < 3.00 4.371 ไมผานเกณฑ 2. คา GFI > 0.90-1.00 .885 ไมผานเกณฑ 3. AGFI > 0.90-1.00 .831 ไมผานเกณฑ 4. CFI > 0.90-1.00 .930 ผานเกณฑ 5. คา RMSEA < 0.07 .103 ไมผานเกณฑ

จากตารางท 2 พบวา คาดชนความสอดคลอง ไดแก คา 2/df = 4.371 GFI = 0.885 CFI = 0.930 AGFI = 0.831 และ RMSEA = 0.103 พบวา ดชนวดความสอดคลอ งของโม เดลไม ผ าน เกณฑหลายค าโดยเฉพาะคา 2/df จงตองปรบโมเดลใหม 2. ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดล ภายหลงจากตรวจสอบความสอดคลองของตวแบบครงแรก พบวาสมการโครงสรางการพฒนา

รปแบบโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความร และทกษะทางว ชาชพบญชท สงผลต อสมรรถนะของนกบญชในย คเศรษฐกจดจทล ทผ ว จ ยพฒนา ขนมาไม สอดคลองกบข อม ล เช งประจกษ ผวจยจงไดด าเนนการปรบโมเดลการวจย โดยพจารณาความเปนไปไดเชงทฤษฎและใชดชนปรบโมเดล (Modification Indices : MI) ผลการปรบโมเดลไดตวสถตความสอดคลองดงภาพท 2 และตารางท 3

ภาพท 2 ผลการตรวจสอบความสอดคลองของแบบจ าลองสมการโครงสรางกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดล


ตารางท 3 คาสถตความสอดคลองของโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษหลงปรบตวแบบ ดชนวดความสอดคลอง เกณฑทใชในการพจารณา กอนปรบโมเดล ผลการพจารณา

1. คาสดสวน (2/df) < 3.00 1.708 ผานเกณฑ 2. คา GFI > 0.90 .965 ผานเกณฑ 3. AGFI > 0.90 .934 ผานเกณฑ 4. CFI > 0.90 .989 ผานเกณฑ 5. คา RMSEA < 0.05 .047 ผานเกณฑ

จากตารางท 3 พบวาหลงปรบโมเดลไดโมเดลทสอดคลองกบขอม ล เชงประจกษอย ในเกณฑทก าหนด โดยพจารณาไดจากดชนวดความสอดคลองดงน คา 2/df = 1.708 GFI = 0.965 CFI = 0.989 AGFI = 0.934 และ RMSEA = 0.047 3. ผลการทดสอบสมมตฐาน ตารางท 4 แสดงผลการทดสอบสมมตฐานการวจยและความสอดคลองของสมมตฐานการวจยแตละขอ สรปวาการจดการความรมอทธพลทางตรงเ ช ง ลบต อสมรรถนะขอ งน กบ ญช โ ด ยม ค าสมประสทธเสนทางเทากบ -.42 ทกษะทางวชาชพบญชมอทธพลทางตรงเชงบวกตอสมรรถนะของนก

บญช โดยมคาสมประสทธเสนทางเทากบ 1.28 และการจดการความร มอทธพลทางออมเชงบวกตอสมรรถนะของนกบญชโดยสงผานทกษะทางวชาชพบญช และตารางท 5 สรปคาสมประสทธอทธพลทางตรงและคาสมประสทธอทธพลรวมของการจดการความรและทกษะทางวชาชพบญชทสงผลตอสมรรถนะของนกบญชในย ค เศรษฐกจด จ ท ล สรปวารปแบบโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความ ร และทกษะทางว ชาช พบญชก บสมรรถนะของนกบญชในยคดจทลสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

ตารางท 4 ผลการทดสอบสมมตฐานการวจย

สมมตฐานขอท

เสนทาง สมประสทธเสนทาง

S.E. t ผลการทดสอบสมมตฐาน

1 COMP <--- KNOW -.42 .134 -3.108** สอดคลอง

2 COMP <--- SKIL 1.28 .137 9.383*** สอดคลอง

3 SKIL <--- KNOW .92 .089 10.323*** สอดคลอง

*** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (p-value < . 001) ** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ . 01 (p-value < . 01)


ตารางท 5 คาสมประสทธอทธพลทางตรงและคาสมประสทธอทธพลรวม ตวแปรเชงสาเหต ขนาดอทธพลทมตอ COMP

DE IE TE

KNOW -.417 1.175 .758 SKIL 1.28 - 1.28 Chi-square = 82.005 df = 48 GFI = .965 AGFI = .934 RMSEA = .047 SRMR = .013

DE = Direct Effect, IE = Indirect Effect, TE = Total Effect

สมมตฐานขอท 1: การจดการความรของนกบญชมอทธพลทางตรงตอสมรรถนะของนกบญช ผลจากการทดสอบสมมตฐาน พบวา การจดการความรของนกบญช (KNOW) มอทธพลทางตรงเชงลบตอสมรรถนะของนกบญช (COMP) อยางมนยส าคญทางสถต (p-value < .05) ซงสอดคล อ งก บสมมต ฐ านข อ ท 1 ท ต ง ไ ว โดยสมรรถนะของนกบญช (COMP) ไดรบอทธพลในทศทางตรงกนขามและมคาส มประสทธเส นทาง (Path coefficient) เทากบ -0.417 โดยผลการทดสอบสมมตฐานขอท 1 การจดการความรมอทธพลทางตรงตอสมรรถนะของนกบญช สอดคลองกบงานวจยของ สมชาย และคณะ (2556) พบวา สภาพการเรยนรของวชาชพบญชพบปญหาตางๆ ไดแก การเรยนรเปนแบบถกบงคบใหตองเรยนรตามทกฎหมายก าหนด สวนใหญเปนการอบรมสมมนา ผประกอบวชาชพบญชยงไมตระหนกถงประโยชนของการเรยนรและไมมสวนรวมในการเรยนร บณฑตทางบญชยงไมพรอมทจะท างานและพรอมทจะเรยนร ผประกอบวชาชพบญชสวนหนงยงไมคนเคยกบการเรยนรดวยเทคโนโลย นอกจากนนองคกรทผประกอบวชาชพปฏบตงานบางแหงไมสนบสนนการเรยนร และหนวยงานก ากบดแลสงเสรมและสนบสนนการเรยนรไมเพยงพอ สมมตฐานขอท 2: ทกษะทางวชาชพมอทธพล ทางตรงตอสมรรถนะของนกบญช

ผลจากการทดสอบสมมตฐาน พบวา ทกษะทางวชาชพ (SKIL) มคาอทธพลทางตรงเชงบวกตอสมรรถนะของนกบญช (COMP) อยางมนยส าคญทางสถต (p-value < .01) ซงสอดคลองกบสมมตฐานขอท 2 ทตงไวโดยสมรรถนะของนกบญช (COMP) ไดรบอทธพลทางตรงมากทสดและมคาสมประสทธเสนทาง (Path coefficient) เทากบ 1.28 โดยผลการทดสอบสมมตฐานขอท 2 ท กษะทางว ชาชพมอ ท ธ พ ลท า งต ร งต อ ส มร ร ถนะข อ งน ก บ ญ ช สอดคลองกบงานวจยของจไรรตน และ สมยศ ( 2560) พ บ ว า อ ง ค ป ร ะ ก อบท ก ต ว แ ป ร เ ป นองคประกอบรวมของปจจยสมรรถนะหลกทจะท าใหเกดความส าเรจทางบญชของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เขตภาคกลาง สอดคลองกบขอบงคบสภาวชาชพ ฉบบท 19 เรองจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพบญช พ.ศ. 2553 สอดคลองกบแนวคดของ Spencer and Spencer (1993); Boyatzis (2002); Camuffo and Gerl (2005); Boam and Sparrow (2008) ไดกลาวไววาสมรรถนะของบคคลเปนคณลกษณะทอย ภายในตวบคคลทสงผลตอการปฏบตงานทมประสทธภาพและมผลการปฏบตงานทสงกวาบคคลอนในงานทรบผดชอบ สมมตฐานขอท 3: การจดการความรมอทธพล ทางออมตอสมรรถนะของนกบญชโดยสงผานทกษะทางวชาชพทางบญช โดยผลการทดสอบสมมตฐาน


ขอท 3 การจดการความรมอทธพลทางออมตอสมรรถนะของนกบญช โดยสงผานทกษะทางวชาชพทางบญช สอดคลองกบงานวจยของอตพร (2559) ศกษาเรอง การสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอรองรบสงคมไทยในยคดจทล ผลการศกษาพบวา (1) องคประกอบการเรยนรในศตวรรษท 21 เพ อรองรบสงคมในยคดจทล ม 4 องคประกอบหลก คอ (1.1) ก า ร เ รย น ร เ ก ย วก บด จ ท ล (1.2) ก า รค ดสรางสรรค (1.3) การสอสารทมประสทธภาพ (1.4) ผลตภาพทมคณภาพสง (2) การเปลยนผานการเรยนรจากยคเดมสยคดจทล ตองจดการเรยนรโดยค านงถงความสมพนธระหวางการเรยน การท างาน และการด ารงชวต เนนการจดการเรยนรตลอดชวต สงเสรมการคนควาดวยตนเอง โดยน าเทคโนโลยเขามาชวยในการจดการเรยนรใหมากทสด (3) การจดการศกษาในยคดจทล ตองค านงถงการปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลง เนนการสรางสรรคปรบแตงการเรยนร การคดเชงวพากษ และการแกปญหาทซบซอน เนนการใชเครอขายออนไลนในการจดการเรยนร สรางสถานการณจ าลองใหผเรยนพบประสบการณจรง เนอหาการเรยนรควรมการแลกเปลยนเรยนร สมมต ฐานขอท 4: รปแบบโครงสร า งความสมพนธระหวางการจดการความร และทกษะทางวชาชพบญชกบสมรรถนะของนกบญชในยคดจทลทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผลการทดสอบสมมตฐานขอท 4 รปแบบโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความร และทกษะทางวชาชพบญชกบสมรรถนะของนกบญชในยคดจทลทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ จ า กผ ลก า ร ว จ ย พ บว า ม า ต ร ฐ านก า รปฏบตงาน ไดแก ดานความรและทกษะทางวชาชพบญชมอทธพลเชงบวกตอสมรรถนะของนกบญชอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงสอดคลองกบผลการวจยของพลสน (2559) ทไดท าการศกษา

เรอง ความสมพนธระหวางทกษะทางวชาชพกบความส าเรจในการท างานของอาจารยผสอนวชาการบญชในมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล โดยพบวาอ า จ า ร ย ผ ส อนว ช า ก ารบ ญช ในมหาว ท ย า ล ยเทคโนโลย ร าชมงคลมท กษะทางว ชาช พแ ละความส าเรจในการท างานอยในระดบมาก นกบญชในยคดจทลจะตองตระหนกและเตรยมความพรอมกบการพฒนาเทคโนโลยทางดานบญชดจทล ซงเปนอาชพทไดรบผลกระทบส าคญจากการเปลยนแปลงเทคโนโลยตางๆ เชน เทคโนโลยคลาวด (Cloud Technology) เทคโนโลยการวเคราะหขอมลทน าไปสการใชประโยชนจากขอมลจ านวนมาก (Big data) เทคโนโลยทท าธรกรรมทางการเงนรปแบบใหมผานระบบออนไลนและวางแผนในการปรบตวใหเทาทนยคดจทล (ศรรฐ , 2561) ประกอบดวย (1) Cloud Based Accounting Software การพฒนาของโปรแกรมบญชปรบเปลยนจากเดสกทอปเปนระบบคลาวด หรอโปรแกรมบญชออนไลน ชวยใหผใชงานไดจากฝายตางๆ นกบญชและผบรหารสามารถบนทกและ เข าถ งข อม ลไดจากท กแหล งข อม ลทนทวงทผานอปกรณหลากหลาย ท าใหทกฝายใชขอมลบนฐานขอมลเดยวกน สามารถเรยกขอมลแสดงผลไดทนท และไมตองลงทนจ านวนมากในการซอเหมอนระบบเดมแตสามารถจายคาบรการเปนรายเดอนซงคาบรการขนอยกบขอบเขตของบรการทเลอกใช (2) Mobile Accounting ความสะดวกและความช านาญการใช Application ตางๆ ผ านโทรศพทมอถอ (Mobile Application) ระบบ Cloud Based Accounting Software จะท างานทเกยวกบการออกใบก ากบสนคา การจายเงน การรบช าระหน ฯลฯ ผานโทรศพทมอถอ แทบเลตและนาฬกาอจฉรยะ ขอม ลเหลานนจะเช อมโยงผ านระบบคลาวดไปประมวลผลในระบบบญชของธรกจ (3) Artificial Intelligence (AI) การพฒนาของโปรแกรมบญช


ระดบสากล เชน QuickBooks, Xero, Sage และซอฟตแวรอนๆ ไดพฒนาปญญาประดษฐ (AI) มาชวยในการลงรหสบญช บนทกบญชและท าการกระทบยอดรายการเงนในบญชธนาคาร รวมทงจดท าแบบฟอรมภาษโดยอตโนมตเพอความรวดเรวและมประสทธภาพใหมความถกตอง แมนย าในการท างาน และ (4) Optical Character Recognition (OCR) ในวงการซอฟตแวรบญชเรมน าเทคโนโลย OCR มาใชโดยมหลาย Application เชน Hubdoc Receipt Bank, Entryless ทผใชสามารถถายภาพหรอสแกนใบเสรจคาใชจายแลว Application เหลานจะสามารถแปลงขอมล ไปบนทกเปนรายการคาใชจาย ลงรหสบญชและเชอมโยงกบ Cloud Based Accounting Software ตางๆ เ พ อ เข าไปลงบญชใหโดยอตโนมต โดยเทคโนโลยเหลานสงผลทงทางตรงและทางออมตอการใหบรการดานบญช ท าใหผประกอบวชาชพบญชตองปรบปรงและพฒนาความรและทกษะดานตางๆ ใหกาวทนตอการเปลยนแปลงดงกลาว นอกจากนนผทมสวนเกยวของกบวชาชพบญชจะตองใหความส าคญกบจรรยาบรรณของผ ประกอบวชาชพบญช เนองจากจรรยาบรรณเปนแนวทางในการควบคมความประพฤตและการด าเนนงานของผประกอบวชาชพบญชใหถกตองตามจรรยาบรรณแหงวชาชพบญช ตามขอบงคบสภาวชาชพบญช (ฉบบท 19) เ รองจรรยาบรรณของ ผ ประกอบว ชาชพบญช พ .ศ . 2553 ก าหนดให ผประกอบวชาชพบญชจะตองมความร ความสามารถ และมาตรฐานในการปฏบตงาน ตลอดจนความโปรงใส ความเปนอสระ ความเทยงธรรม ความซอส ตยสจรต และการรกษาความลบ โดยการปฏบตงานตองรบผดชอบตอผร บบรการ ผถ อหน ผ เ ปนหนสวน บคคลหรอนตบคคลทผ ประกอบว ช าช พบ ญช ปฏ บ ต หน า ท ให ร วมท งม ค ว ามรบผดชอบตอเพอนรวมวชาชพดวย

ผลจากการทดสอบสมมตฐาน พบวา การจดการความร (KNOW) มคาอทธพลทางออมเชงบวกตอสมรรถนะของนกบญช (COMP) อยางมนยส าคญทางสถต (p-value < .001) ซงสอดคลองกบสมมตฐานขอท 3 ทตงไว โดยเสนอทธพลทางออมของการจดการความรตอสมรรถนะของนกบญช (COMP) ออมผ านทกษะทางวชาชพทางบญช (SKIL) และมค าส มประสท ธ เส นทาง (Path coefficient) เทากบ 0.758

สรป

1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหขอมลทวไปเกยวกบผตอบ

แบบสอบถามพบว ากล มตวอย างสวนใหญเ ปน เพศหญง (รอยละ 71.20) มอายอย ระหวาง 21-30 ป (รอยละ 86.90) จบการศกษาระดบปรญญาตร (รอยละ 82.20) มากกวาครงหนงมประสบการณอยในชวง 2-5 ป (ร อยละ 57.80) และมต าแหนงงานเปนนกบญช (รอยละ 82.50) โดยมจ านวนพนกงานในหนวยงาน 1-5 คน (รอยละ 45.90) 2. ผลการทดสอบสมมตฐานโดยใชสถตเชงอนมาน เมอพจารณาจากดชนทใชวดระดบความสอดคลองระหว างโมเดลกบขอมลเชงประจกษ พบวาโมเดลมความสอดคลองกลมกลน เนองจาก (1) คาไค-สแควร (2/df) เทากบ 1.708 (2) คาดชนวดระดบความสอดคลองเหมาะสม (GFI) เทากบ 0.965 (3) คาดชนวดระดบความสอดคลองทเหมาะสมทปรบแก (AGFI) เทากบ 0.934 (4) คาดชนวดระดบความสอดคลองเหมาะสมเปรยบเทยบ(CFI) เทากบ 0.989 และ (5) คาดชนความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร (RMSEA) เทากบ 0.047 แสดงวาโมเดลโครงสรางความสมพนธระหวางการจดการความรและทกษะทางวชาชพบญชทสงผลตอสมรรถนะของนกบญชในยคเศรษฐกจดจทลทผวจย


สรางขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษเมอพจารณาน าหนกอ ทธพลทางตรง อ ทธพลทางออมและอทธพลรวมของโมเดลการวจย สามารถสรปไดวาสมรรถนะของนกบญชซงเ ปนตวแปรตามไดรบอทธพลทางตรงจากปจจยเชงสาเหตดานทกษะทางวชาชพโดยมอทธพลทางตรงในทศทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธเสนทางเทากบ 1.28 ไดรบอทธพลทางตรงจากปจจยเชงสาเหตดานการจดการความรของนกบญชโดยมอทธพลทางตรงในทศทางลบอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธเสนทางเทากบ -0.42 และพบว าสมรรถนะของนกบญช ได ร บอทธพลทางออมของการจดการความรผานทกษะทางวชาชพทางบญชโดยมคาสมประสทธเสนทางเทากบ 0.758

ขอเสนอแนะ 1. ผท าบญชควรมการพฒนาสมรรถนะในดานตางๆ อยางสม าเสมอและตอเนอง เชน ทางดานภาษาตางประเทศ ทางดานภาษอากร ทางดานเทคโนโลยสารสนเทศในยคดจทล ฯลฯ 2. นกบญชควรมงเนนการพฒนาสมรรถนะของนกบญชดานความรและทกษะทางดานบญช เพอน ามาประย กตใชในการปฏบตงานและสามารถปรบตวเขากบสถานการณปจจบนไดอยางเหมาะสม 3. สถานศกษาควรพฒนาหลกสตรการศกษาว ชาชพบญชใหม ความสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาระหวางประเทศ กาวทนการเปลยนแปลงในยคดจทล เพอผลตบณฑตใหตรงตามความตองการของตลาด และใหความส าค ญในการฝกอบรมนกศกษาในเ รองคณธรรม จรยธรรม และความซอสตยสจรต จรรยาบรรณในวชาชพ

4. เนองจากการวจยครงนใชประชากรทศ กษา เฉพาะในเขตพนท กรง เทพมหานครและนนทบรเทานน ควรขยายศกษาขอบเขตในเขตอนๆ

เอกสารอางอง กรมพฒนาธรกจการคา. 2560. สถตผท าบญช.

แหลงทมา: http://www.dbd.go.th/index_an swer.php?wcad=4&wtid=4064255&t=4022543, 10 มนาคม 2561.

กลยา วานชยบญชา. 2556. การวเคราะหสมการโครงสราง (SEM) ดวย AMOS. สามลดา, กรงเทพฯ.

จไรรตน ศรสตตรตน และ สมยศ อวเกยรต. 2560. ปจจย เชงสาเหตของนกบญชทสงผลตอความส าเรจดานบญชของวสาหกจขนาดก ล า ง แ ล ะ ข น า ด ย อ ม ใ น ก า ร น ค มอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เขตภาคกลาง. วารสารวชาการมหาวทยาลยธนบร 11(25): 137-152.

บญช: Special : Bluefish. 2560. ปรบมมคด สการเปนนกบญชดจทล . CPD&ACCOUNT 14(164): 7-8.

ปรยาณฐ เอยบศรเมธ, นภาพรรณ ดลนย และ สพตรา หารญดา. 2559. ความคดเหนของผจดท าบญชทมตอสมรรถนะวชาชพบญชเ ม อ เ ป ด เ ส ร ท า ง ก า ร ค า ใ น จ ง ห ว ดนครราชสมา. วารสารวทยาลยนครราชสมา 10(1): 71-82.

พธวรรณ กตตคณ. 2559. ภาครฐไทยกบการกาวสรฐบาลดจ ทล . แหลงทมา: http://www. parliament.go.th/library, 12 มกราคม 2561.

พลสน กลนประทม. 2559. ความสมพนธระหวางทกษะทางวชาชพกบความส าเรจในการท างานของอาจารยผสอนวชาการบญชใน


มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล. วารสารปญญาภวฒน 8(1): 137-149.

ศรรฐ โชตเวชการ. 2561. การพฒนาของระบบบ ญ ช ค อ มพ ว เ ต อ ร ท น า จ บ ต า ม อ ง . แหลงทมา: http://fap.or.th/upload/9414/ OGI4 NUmTs.pdf, 12 เมษายน 2561.

สมชาย เลศภรมยสข, พยอม วงศสารศร และ องคณา นตยกล. 2556. แนวทางการพฒนาองคกรแหงการเรยนรของวชาชพบญชในประเทศไทย. วารสารวชาการมหาวทยาลยธนบร 7(13): 65-78.

อตพร เกดเรอง. 2559. การสงเสรมการเรยนรในศตวรรษท 21 เพอรองรบสงคมไทยในยคดจทล. วารสารวชาการ มหาวทยาลยราชภฏล าปาง 6(1): 173-184.

Boam, R. and Sparrow, P. 2008. Designing and Achieving Competency: A Competency-Based Approachto Developing People

and Organization. McGraw-Hill, Berkshire, England.

Boyatzis, R.E. 2002. The Competent Manager: A Model for Effective Performance. John Wiley & Sons, New York.

Camuffo, A. and Gerli, F. 2005. The Competent Production Supervisor: A Model for EffectivePerformance. Available Source: http://web.mit.edu/ipc/publication/pdf/05-002. pdf, April 12, 2018.

Hair, J.F., Black, B., Babi, B., Anderson, R.E. and Tatham, R.L. 2006. Multivariate Data Analysis (6th ed). Pearson/Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ.

Spencer, L.M. and Spencer, S.M. 1993. Competency at Work: Model for Superior Performance. John Wiley & Sons, New York.


การใชประโยชนจากเถาไมยางพาราในผลตภณฑคอนกรตบลอกประสานปพน Utilization of Parawood Ash in Concrete Paving Blocks

ทวช กลาแท * นภดล ศรภกด ชยณฐ บวทองเกอ และ นฤพล ดดาษ

Tawich Klathae *, Napadon Sornpakdee, Chayanut Buathongkhue and Naruapol Deedard Received: 10 November 2017, Revised: 4 July 2019, Accepted: 6 September 2019

บทคดยอ

งานวจยนเปนการศกษาการใชเถาไมยางพาราแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ในการผลตคอนกรตบลอกประสานปพน ทรอยละ 0, 10, 20 และ 30 โดยน าหนกของวสดประสาน ควบคมปรมาณน าตอวสดประสาน เทากบ 0.330, 0.365, 0.405 และ 0.455 ตามล าดบ ผลการทดสอบคาก าลงอดท 7, 14, 28 วน และทดสอบการดดกลนน าท 28 วน พบวาการเพมปรมาณของเถาไมยางพารา ท าใหคาก าลงอดลดลง และมการดดกลนน าเพมขน โดยการใชเถาไมยางพาราแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 รอยละ 10 และ 20 ผานเกณฑมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 827-2531 และ มอก. 2035-2543 ตามล าดบ

ค าส าคญ: คอนกรตบลอกประสานปพน, เถาไมยางพารา, ก าลงอด, การดดกลนน า, อายบม

ABSTRACT

This research was conducted to study the use of parawood ash (PWA) as the replacement of Portland cement type 1 in producing concrete paving blocks. The mixtures of PWA which contain 0, 10, 20 and 30% by weight of binder were examined in this study. The control variable is the ratio between water and binder material (0.330, 0.365, 0.405 and 0.455). The compressive strength of the concrete blocks was tested on different curing periods of 7, 14, 28 days and the water absorption at 28 days. The result showed that the increasing amount of PWA decreased the compressive strength but increased water absorption. The concrete blocks using PWA to replace Portland cement type 1 at 10 and 20 percent meet the standard of TIS. 827-2531 and TIS. 2035-2543, respectively. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาขาวศวกรรมโยธา วทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรมและการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช เลขท 99 หม 4 ต าบลทองเนยน อ าเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช 80210 Department of Civil Engineering, College of Industrial Technology and Management, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Nakhon Si Thammarat Campus, 99 Moo 4, Thong Nian, Khanom, Nakhon Si Thammarat, 80210, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected] Tel: 08 4149 7426


Key words: concrete paving block, parawood ash, compressive strength, water absorption, curing

บทน า ประเทศไทยเปนประเทศทมเ นอทปลกยางพารามากเปนอนดบสองของโลกรองจากประเทศอนโดนเซย มเกษตรกรทปลกยางพารารวมท งประเทศประมาณ 6 ลานคน หรอประมาณรอยละ 10 ของประชากรทงประเทศ (ศนยวจยกสกรไทย, 2558) โดยในป 2560 ส านกนโยบายและแผน ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย คาดการณวาประเทศไทยจะมพนทปลกยางพาราทกรดไดประมาณ 20.61 ลานไร มผลผลตประมาณ 4.84 ลานตน ผลผลตตอไร 235 กโลกรมตอไร โดยคาดวาจะมความตองการใชยางพารา เ พม ขนเ ปน 0.62 ลานตนจากป 2559 เนองจากมความตองการใชยางพาราในอตสาหกรรมยานยนตรวมท งนโยบายของรฐบาลทสงเสรมและสนบสนนการใชยางพาราภายในประเทศมากขน (ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย, 2560) หลงจากยางพาราทไมสามารถใหผลผลตน ายางไดแลวจะถกน าไปแปรรปใชเปนวสดในการท าเฟอรนเจอร เปนผลท าใหเหลอเศษไมยางพาราเปนจ านวนมาก ซงเศษไมยางพาราเหลานจะน าไปใชเปนเ ชอเพลงในกระบวนการผลตของโรงงานอตสาหกรรมตางๆ และปจจบนยงน าไปเปนเชอเพลงชวมวลเพอผลตกระแสไฟฟา (ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร, 2556) โดยเถาไมยางพาราเปนวสดพลอยไดจากการน าเศษไมยางพารามาเผาเปนเชอเพลงใหกบหมอก าเนด ไอน าเพอผลตกระแสไฟฟา มอณหภมในการเผาไหมประมาณ 1,000 องศาเซลเซยส โดยในการผลตกระแสไฟฟา 22 เมกะวตต ตองใชเศษไมยางพารา 750 ตน ซงจะไดเถาไมยางพาราประมาณ 15 ตน (อาบดน และคณะ, 2554) สงผลใหมปรมาณเถาไมยางพาราหลงกระบวนการผลตเกดขนเปนจ านวนมาก ซงเปนปญหาในการขจดทงและใชพนทในการกอง

เกบ โดยในป 2551 อาบเดง และ ดนพล (2551) ไดท าการศกษาสมบตของคอนกรตมวลเบาหนพมมซผสมเถาไมยางพาราและเถาแกลบ โดยพบวาองคประกอบทางเคมของเถาไมยางพารา (PWA) มองคประกอบหลก คอแคลเซยมออกไซด (CaO) โดยมปรมาณของ CaO เทากบรอยละ 41.19 ซงปรมาณ CaO สงผลโดยตรงตอสมบตดานก าลงอด สวนองคประกอบของซ ลกอนไดออกไซด ( SiO2) อะลมเนยมไดออกไซด (Al2O3) และไอออนออกไซด (Fe2O3) พบวาใน PWA มองคประกอบรอยละ 2.57, 0.53 และ 0.56 ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 1 ตอมาอาบดน และคณะ (2554) ไดท าการศกษาสมบตทางกายภาพและสมบตทางกลของอฐทมสวนผสมของเถาไมยางพารา โดยม สวนประกอบของปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 เถาไมยางพารา และทราย ในอตราสวน 50: 45 : 5, 60 : 35 : 5 และ 70 : 25 : 5 โดยน าหนก อตราสวนของน าตอวสดประสาน 0.80, 1.07 และ 1.76 จากผลการทดสอบพบวาความแขงแรงของอฐทมสวนผสมของเถาไมยางพาราจะเกดขนจากปฏกรยาส าคญ 2 ปฏกรยา ไดแก ปฏกรยาไฮเดรชน ซงเปนปฏกรยาระหวาง ปนซเมนตกบน า เปนปฏกรยาหลกทท าใหเกดความแขงแรงแกอฐ และปฏกรยาปอซโซลาน ซงเปนปฏกรยาทเกดหลงจากปฏกรยาไฮเดรชน เปนการท าปฏกรยาระหวางซลกอนไดออกไซด (SiO2) และอะลมเนยมออกไซด (Al2O3) ทมอยในเถาไมยางพารา กบแคลเ ซยมไฮดรอกไซด Ca(OH)2 ท เ กดจากปฏกรยาไฮเดรชน ท าใหเกดสารเชอมประสานขน จากนน อาบดน และคณะ (2557) ไดท าการศกษาสมบตของอฐบลอกประสานจากเถาไมยางพาราผสมดนขาวนราธวาส โดยมสวนผสมในการท าอฐบลอกประสาน ไดแก ปนซเมนต ดนขาว เถาไมยางพารา


และทราย ผลการศกษาพบวา เมอพจารณาตามมาตรฐาน มอก. 57-2533 และ มอก. 58-2530 อฐบลอกประสานทมอตราสวนของดนขาว เถาไมยางพาราและทรายทอตราสวน 3:1:2 โดยน าหนก ผานมาตรฐานบลอกประสานช นคณภาพไมรบน าหนก ตารางท 1 องคประกอบทางเคมของปนซเมนตปอรต แลนดประเภทท 1 (OPC) และเถาไม ยางพารา (PWA)

Chemical Composition (%) OPC PWA

Silicon dioxide (SiO2) 20.80 2.57 Aluminum oxide (Al2O3) 5.50 0.53

Ferric oxide (Fe2O3) 3.16 0.56 Calcium oxide (CaO) 64.97 41.19

Magnesium oxide (MgO) 1.06 4.52 Potassium oxide (K2O) 0.55 16.11 Sodium oxide (Na2O) 0.08 - Sulfur trioxide (SO3) 2.96 5.54

Phosphorus pentoxide (P2O5) - 3.06 Loss on ignition (L O I) 1.40 23.28

OPC = ปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1, PWA = เถาไมยางพารา. (อาบเดง, 2551)

หากเมอพจารณาตามมาตรฐาน ASTM C618 (ASTM, 2008) แลวจะพบเถาไมยางพาราไมจดเปนสารปอซโซลาน เนองจากผลรวมของปรมาณซลคอนไดออกไซด อะลมเนยมไดออกไซดและไอรอนออกไซด นอยกวารอยละ 50 และปรมาณซลเฟอรไตรออกไซดเกนรอยละ 5 ถงแมวาเถาไมยางพาราไมจดเปนสารปอซโซลาน แตปรมาณแคลเซยมออกไซดทสงกเปนปจจยหลกในการเกดปฏกรยาปอซโซลาน เ พ ร า ะ ซ ล ก อน ได ออก ไซด แ ล ะ อ ะ ล ม เ น ย ม ไดออกไซดซงเปนองคประกอบหลกของปอซโซลาน

ท าปฏกรยากบแคลเซยมไฮดรอกไซด ซงเกดจากการรวมตวของแคลเซยมออกไซดกบน า ท าใหเกดการแตกตวเปนไอออนไปท าปฏกรยาท าใหเกดสารเชอมประสานขน (สวฒนา, 2553)

จากผลการศกษาทผานมาของเถาไมยางพารา ผวจยคาดวาเถาไมยางพารานนจะใหผลดตอคณสมบตเชงกลของคอนกรตสดและคอนกรตทแขงตวแลว เมอมการใชในปรมาณทเหมาะสม และสามารถลดปญหาสภาพแวดลอมและการจดการขยะ จงมแนวความคดทจะน าเถาไมยางพารามาใชทดแทนปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 บางสวนเพอผลตบลอกประสานปพน โดยพจารณาก าลงรบแรงอดและการดดกลนน า และ เ พ อ เป ร ยบ เ ท ยบกบมาตรฐานผ ลตภณฑ อตสาหกรรม มอก. 827-2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) และ มอก. 2035-2543 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2543) ตามล าดบ

วธด าเนนการวจย 1. วสดและอปกรณทใชในการด าเนนการวจย 1) ปนซเมนตทใชในการศกษาเปนปนซเมนตปอรตแลนดประเภทท 1 ตราชาง 2) เถาไมยางพาราทใชจาก บรษท เซฟสกนเมดดคอล แอนด ไซเอนทฟก (ประเทศไทย) จ ากด อ าเภอสะเดา จงหวดสงขลา ผานการรอนดวยตะแกรงเบอร 4 จากนนอบดวยอณหภม 105± 5 องศาเซลเซยส เปนเวลา 6 ชวโมง เพอก าจดความชน 3) ทรายหยาบ เปนทรายบกในเขตอ าเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช 4) หนฝ น ใชหนฝ นจากโรงโมหนผาทอง ต าบลพลายวาส อ าเภอกาญจนดษฐ จงหวดสราษฎรธาน ท รอนผานตะแกรงเบอร 4 ลงมาจนถงสวนทเปนฝ น


5) คอนกรตบลอกประสานปพน แบบตวหนอน (คชกรช) ขนาด 22.5 × 11.5 × 6 เซนตเมตร

ดงแสดงในภาพท 1

(ก) ขนตอนการอดบลอกประสาน

(ข) ขนตอนการบมบลอกประสานปพน

ภาพท 1 การผลตคอนกรตบลอกประสานปพนตวอยาง

อตราสวนผสม ประกอบดวย ปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1: ทราย: หนฝ น และท าการผสมเถาไมยางพาราทดแทนปนซเมนตปอรตแลนด

ประเภทท 1 ทรอยละ 0, 10, 20 และ 30 โดยน าหนกของวสดประสานโดยสญลกษณทใชในการวจย ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 แสดงอตราสวนผสมการท าคอนกรตบลอกประสานปพน

Concrete Paving Block Symbols kg/m3

OPC PWA Sand Stone Dust Water W/B OPC100 605.00 - 928 580 199 0.330

OPC90PWA10 544.50 60.50 928 580 220 0.365 OPC80PWA20 484.00 121.00 928 580 245 0.405 OPC70PWA30 423.50 181.50 928 580 275 0.455

หมายเหต : OPC:ปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1, PWA:เถาไมยางพารา, W/B:อตราสวนน าตอวสดประสาน

ทดสอบก าลงรบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนทอายการบม 7, 14 และ 28 วน และทดสอบคาการดดกลนน าทอาย 28 วน เปรยบเทยบกบคามาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 827-

2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) และ มอก. 2035-2543 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2543) โดยจ านวนตวอยางของคอนกรตบลอกประสานปพน แสดงในตารางท 3


ตารางท 3 แสดงจ านวนตวอยางคอนกรตบลอกประสานปพน

Mixture

Number of concrete paving block

Compressive strength Water absorption Total (Block) 7 Days 14 Days 28 Days 28 Days

OPC100 5 5 5 5 20 OPC90PWA10 5 5 5 5 20 OPC80PWA20 5 5 5 5 20 OPC70PWA30 5 5 5 5 20

Total 20 20 20 20 80

2. การทดสอบคณสมบตของวสด 1) ทดสอบหาคาความถวงจ าเพาะและการดดกลนน าของวสดผสมตามมาตรฐาน ASTM C128 (ASTM, 2015) 2) ทดสอบหาหนวยน าหนกและชองวางของวสดผสมตามมาตรฐาน ASTM C29 (ASTM, 2007) 3) ทดสอบหาขนาดคละและคาโมดลสความละเอยดของวสดผสมตามมาตรฐาน ASTM C33 (ASTM, 2011) และ ASTM C136 (ASTM, 2001) 4) ทดสอบหาคาความถวงจ าเพาะตามมาตรฐาน ASTM C188 (ASTM, 2009) 5) ทดสอบความตองการน าของวสดประสาน โดยใชชดทดสอบโตะการไหลแผตามมาตรฐาน ASTM C230 (ASTM, 2014) 3. การทดสอบก าลงรบแรงอดและการดดกลนน าของตวอยางคอนกรตบลอกประสานปพน 1) การทดสอบก าลงรบแรงอด ตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 827-2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) 2) การทดสอบการดดกลนน า ตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 2035-2543 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2543)

ผลการวจยและวจารณผล 1. ผลการทดสอบคณสมบตพนฐานของวสดผสม

จากผลการทดสอบคาความถวงจ าเพาะ ทสภาวะอมตวผวแหงหนฝ นและทรายมเทากบ 2.65 และ 2.61 ตามล าดบ โดยทวไปจะมคาความถวงจ าเพาะอยระหวาง 2.4 ถง 2.9 (วนต, 2539) จะเหนไดวาหนฝ นและทรายมคาความถวงจ าเพาะใกลเคยงกน แสดงวาวสดทงสองชนดนนมขนาดของอนภาคและน าหนกในหนงหนวยปรมาตรทใกลเคยงกน สวนการทดสอบการดดกลนน าพบวาหนฝ นมคาการดดกลนน าเทากบรอยละ 0.73 ซงมคาเกนกวาเกณฑทก าหนดอย เลกนอย ซงว สดผสมโดยทวไปจะมคาการดดกลนน าไมเกนรอยละ 0.70 สาเหตทท าใหหนฝ นมคาการดดกลนน าเกนกวาทก าหนด เนองจากในหนฝ นจะมปรมาณฝ นรวมอย อนภาคขนาดเลกของฝ นท าใหมพนทผวจ าเพาะสง สงผลใหตองเพมปรมาณน ามากขนเพอเคลอบผววสด สวนทรายมคาการดดกลนน าเทากบ รอยละ 0.61 ซงมคาการดดกลนน าอยในชวงวสดผสมโดยทวไปจะมคาการดดกลนน าไมเกนรอยละ 0.70 ดงแสดงในตารางท 4


ตารางท 4 แสดงผลการทดสอบคณสมบตพนฐานของวสดผสม Properties Stone dust Sand Standard

Specific gravity 2.65 2.61 2.4-2.9 Water absorption (%) 0.73 0.61 <0.7 Unit weight (kg/m3) 1,810.59 1,753.24 1,440-1,940

Fineness modulus (F.M.) 3.69 3.49 2.25-3.25

ผลการทดสอบหนวยน าหนกและชองวาง

พบวาหนฝ นและทรายมคาหนวยน าหนกเทากบ 1,810.59 และ 1,753.24 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ตามล าดบ ซงว สดผสมโดยทวไปจะมคาหนวยน าหนกอยระหวาง 1,440 ถง 1,940 กโลกรมตอลกบาศกเมตร (วนต, 2539) จากผลการทดสอบจะเหนไดวาท งหนฝ นและทรายจะมหนวยน าหนกคอนขางสงซงแสดงใหเหนวาวสดทงสองมปรมาณชองวางระหวางอนภาคต า ซงแสดงวาวสดท งสองชนดมการจดขนาดคละทดนนเอง ซงเมอน ามาผสมคอนกรตจะชวยลดปรมาณเนอซเมนตเพสตลงได และยงมความสามารถในการท างานและการปรบแตงผวหนาไดดอกดวย จากผลการทดสอบคาโมดลสความละเอยดของหนฝ นและทราย พบวาหนฝ นและทรายมคา

โมดลสความละเอยดเทากบ 3.69 และ 3.49 ซงมคาโมดลสความละ เ อยด เ กนกว า เกณฑทก าหนด โดยทวไปคาโมดลสความละเอยดของทรายจะอยในชวง 2.25 ถง 3.25 (วนต, 2539) จากผลการทดสอบจะเหนไดวาทงหนฝ นและทรายมคาโมดลสความละเอยดสงกวาคามาตรฐานคอนขางมาก วสดยงหยาบคาโมดลสความละเอยดกจะยงมคาสงขน แสดงใหเหนวาหนฝ นมความหยาบมากกวาทราย แตอยางไรกตามผลการทดสอบคาโมดลสความละเอยดของหนฝ น กยงสอดคลองกบการศกษาของ เผาพงศ และ ประชม (2548) ซงคาโมดลสความละเอยดของหนฝ นเทากบ 3.682 ดงนนคาโมดลสความละเอยดทไดน จะสอดคลองกบผลการทดสอบการวเคราะหขนาดคละในขางตน คอทงหนฝ นและทรายมลกษณะของอนภาคทคอนขางหยาบ

ภาพท 2 กราฟความสมพนธระหวางเปอรเซนตผานสะสมกบขนาดตะแกรง

Sand

Dust stone

Upper

Lower


ภาพท 2 แสดงการทดสอบการวเคราะหขนาดคละของหนฝ นและทราย พบวาหนฝ นและทรายมขนาดคละไมเปนไปตามทมาตรฐานก าหนด ASTM C33(ASTM, 2011) คอหนฝ นจะมรอยละผานสะสมในชวงขนาดตะแกรงเบอร 8 และเบอร 16 ต ากวาทเกณฑก าหนดคอนขางมาก ซงแสดงวาอนภาคของหนฝ นสวนใหญจะคางบนตะแกรงเบอร 8 และ

เบอร 16 ซงหมายความวาหนฝ นททดสอบนนจะมลกษณะคอนขางหยาบนนเอง สวนทรายนนจะมรอยละผานสะสมในชวงขนาดตะแกรงเบอร 8 ต ากวาทเกณฑก าหนดคอนขางมาก และขนาดตะแกรงเบอร 16 ต ากวาทเกณฑก าหนดอยเลกนอย ซงแสดงวาทรายมความหยาบเพยงเลกนอย

2. ผลการทดสอบคณสมบตพนฐานของวสดประสาน

ภาพท 3 แสดงความสมพนธระหวางความตองการน ากบปรมาณเถาไมยางพารา

การทดสอบหาคาความถวงจ าเพาะของเถาไมยางพาราเปรยบเทยบกบปนซเมนตปอรตแลนดประเภทท 1 ตราชาง พบวาเถาไมยางพารามคาความถวงจ าเพาะเทากบ 2.59 ซงนอยกวาปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 อยประมาณรอยละ 17.5 แสดงวาเมอน าเถาไมยางพารามาใชแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 บางสวนในการผลตคอนกรตบลอกประสานป พน จะท าใหคอนกรตบลอกประสานปพนมน าหนกลดลง ในภาพท 3 เปนการแสดงผลการทดสอบความตองการน าของซเมนตมอรตาร เมอน าเถาไมยางพาราแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1ในอตรารอยละ 10, 20 และ 30 โดยควบคมใหซเมนตมอรตารมอตราการไหลแผเทากบซเมนตมอรตารท

ผสมปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ลวนทคาอตราสวนน าตอวสดประสาน (W/B) เทากบ 0.330 โดยใชชดทดสอบโตะการไหลแผ พบวาวาซเมนตมอรตารทผสมเถาไมยางพารามความตองการน าสงกวาปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ลวน และมแนวโนมความตองการน าทเพมขนตามปรมาณรอยละการแทนทของเถาไมยางพาราทเพมขน โดยมความตองการน าทสงขนเมอเทยบกบซเมนตมอรตารทผสมปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ลวนทรอยละ 107, 115 และ 125 ตามล าดบ ซงสอดคลองกบการศกษามอรตารผสมขเถาแกลบของ กนยาพร (2546) และวสดประเภทปอซโซลานธรรมชาตชนดอนๆ (ปรญญา และ ชย, 2555) ซงสาเหตเกดจากอนภาคของเถาไมยางพารามความพรนภายในอนภาค

0.330 0.365 0.405

0.455

0

0.2

0.4

0.6

0 10 20 30

Wat

er to

bin

der r

atio

(w/b

)

% of Parawood Ash (PWA)


สงกวาปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเหตนจงท าใหซเมนตมอรตารทผสมเถาไมยางพารามความตองการน าเพมมากขน เพราะความพรนทมาก ท าให

เถาไมยางพารามการดดซบน าไดมาก จงมความตองการน ามากกวาซเมนตมอรตารควบคมเพอใหมการไหลแผทเทากน (อาบเดง, 2551)

3. ผลการทดสอบก าลงอดของคอนกรตบลอกประสานปพน

ภาพท 4 แสดงผลก าลงอดคอนกรตบลอกประสานปพนทแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 กบอายการบม 7, 14 และ 28 วน

ผลการทดสอบก าลงอดของคอนกรตบลอก

ประสาน ทแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 ทอายการบม 7, 14 และ 28 วน ไดผลดงในภาพท 4 พบวาก าลงรบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนทกอตราสวนผสม มคาลดลงตามอตราสวนการแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทเพมขน โดยก าลงรบแรงอดทอายทดสอบ 28 วน ของคอนกรตบลอกประสานปพนตวอยางทแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทอตราสวนรอยละ 10, 20 และ 30 รบก าลงอดเฉลยได 49.90, 40.60 และ 39.80 เมกะปาสกาล ซงคดเปนรอยละ 76, 62, และ รอยละ 60 ของคอนกรตบลอกประสานปพนทมปนซเมนต

ปอรตแลนด ประเภทท 1 เปนวสดประสานเพยงอยางเดยว ตามล าดบ ซงเมอน าคาก าลงรบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนทไดไปเปรยบเทยบกบมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก.827-2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) ก าหนดใหความตานแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนแตละกอนตองไมนอยกวา 35 เมกะปาสกาล และคาเฉลยตองไมนอยกวา 40 เมกะปาสกาล ทอายทดสอบ 28 วน พบวาตวอยางคอนกรตบลอกประสานปพนทอตราสวนการแทนทรอยละ 10และ 20 ให ค าก าลง รบแรงอดคอนกรตบลอกป ร ะ ส า น ป พ น ผ า น เ ก ณ ฑ ม า ต ร ฐ า นผลตภณฑอตสาหกรรม มอก.827-2531 (ส านกงานม า ต ร ฐ า น ผ ล ต ภ ณ ฑ อ ต ส า ห ก ร ร ม , 2531)

0

20

40

60

80

7 Days 14 Days 28 Days

Comp

ressi

ve st

reng

th (M

Pa)

Curing days

OPC100 OPC90PWA10 OPC80PWA20 OPC70PWA30


4. ผลการทดสอบความหนาแนนแหงและการดดกลนน าของบลอกประสานปพน

ภาพท 5 ผลการทดสอบความหนาแนนแหงของบลอกประสานปพน ทอายการบม 28 วน

จากผลการทดสอบความหนาแนนแหงของคอนกรตบลอกประสานปพน (ภาพท 5) แสดงใหเหนวาปรมาณเถาไมยางพาราเปนปจจยทส าคญทมผลตอการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพน ซงความหนาแนนแหงของคอนกรตบลอกประสานปพนจะแปรผกผนกบการดดกลนน า โดยจะเหนไดวาเมอความหนาแนนแหงสงจะท าใหมคาการดดกลนน าต า และในทางตรงกนขามเมอความหนาแนนแหงต าคาการดดกลนน ากจะสง เนองจากคาความหนาแนนแหงคอ คาน าหนกตอหนวย

ปรมาตรของคอนกรตบลอกประสานปพน ดงนนเมอคอนกรตบลอกประสานปพนมน าหนกมาก ความหนาแนนกจะมาก ชองวางและรพรนภายในกอนตวอยางจะมนอย ท าใหมความทบแนนสง การดดกลนน ากจะนอยลง แตในทางตรงกนขาม ถาคอนกรตบลอกประสานปพนมน าหนกนอยความหนาแนนกจะนอยลง ชองวางและรพรนภายในกอนตวอยางจะมมาก ท าใหมความทบแนนต าการดดกลนน ากจะมากขนเชนกน

ภาพท 6 ผลการทดสอบการดดกลนน าของบลอกประสานปพน ทอายการบม 28 วน

1900

2000

2100

2200

2300

2400

2500


Unit w

eight

of co

ncre

te pa

ving b

lock (

kg/m

3 )

00.250.5

0.751

1.251.5

1.752


Wate

r abs

orpt

ion (%

)


ผลการทดสอบการดดกลนน าของตวอยางคอนกรตบลอกประสานปพน ทอายการบม 28 วน ทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 มคารอยละ 0.81, 1.48, 1.52 และ 1.68 ตามล าดบ ดงในภาพท 6 แสดงใหเหนวาการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพนมแนวโนมเพมขนตามปรมาณเถาไมยางพาราทมากขน ซงผลการทดสอบเปนไปในแนวทางเดยวกนกบผลทไดจากการศกษาของ อาบเดง และ ดนพล (2551) ซงกลาวไววา ปรมาณเถาไมยางพารามผลตอการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพน

เนองจากเถาไมยางพารามความพรนและพนทผวจ าเพาะสง เมอเปรยบเทยบกบ มอก. 2035-2543 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2543) พบวาการทดสอบการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพนจากเถาไมยางพาราเปนไปตามทมาตรฐานก าหนดคอ ตองมคาการดดกลนน าเฉลยไมมากกวารอยละ 5 และตองไมมกอนใดกอนหนงมากกว า ร อยละ 7 (ส านก งานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2543)

5. การวเคราะหราคาตนทนในการผลต

ตารางท 5 วเคราะหหาราคาตนทนในการผลตคอนกรตบลอกประสานปพน 1 ลกบาศกเมตร

Specimen Mix proportions (kg/m3) [kg. (Baht/kg.)]

Baht/m3 Baht/Block OPC PWA Sand Stone dust

OPC100 605.00 (2.93) - 928 (0.31) 580 (0.15) 2,147.33 3.26 OPC90PWA10 544.50 (2.93) 60.50 (0,.17) 928 (0.31) 580 (0.15) 1,980.35 3.01 OPC80PWA20 484.00 (2.93) 121.00 (0.17) 928 (0.31) 580 (0.15) 1,813.37 2.75 OPC70PWA30 423.50 (2.93) 181.50 (0.17) 928 (0.31) 580 (0.15) 1,646.39 2.50

จากการศกษาความเปนไปไดในการน าเถาไมยางพารามาผสมในผลตภณฑคอนกรตบลอกประสานปพน เพอทดแทนปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 (OPC) บางสวน ในอตรารอยละ e'0, 10, 20, และ 30 โดยน าหนกของวสดประสาน เมอน ามาวเคราะหหาราคาตนทนในการผลต ดงตารางท 5 พบวาการใชเถาไมยางพาราซงเปนวสดเหลอทงจากโรงงานผลตกระแสไฟฟาพลงงานชวมวลซงไมมคาใชจายในสวนของราคาวสด แตอาจจะมในสวนของคาขนสง เฉลยกโลกรมละ 0.17 บาท (เฉลยจากคาขนยาย 1 ครง 1,000 บาท ตอปรมาณเถา 7,000 กโลกรม หรอ 1 คนรถบรรทก 6 ลอ ขนาดใหญ) ในขณะทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ซงม

ราคาประมาณ 2.93 บาทตอกโลกรม (ราคากลาง ณ เดอน กนยายน 2561)

จากขอมลขางตน พบวา คอนกรตบลอกประสานปพนทมการใชเถาไมยางพาราผลต มราคาประมาณ 2.50-3.00 บาท โดยตนทน ขนอยกบปนซเมนต ทราย และหนฝ น ซงเมอเปรยบเทยบกบราคาคอนกรตบลอกประสานปพนทขายทวไปมราคาประมาณ 5-6 บาท ซงมราคาถกกวาประมาณรอยละ 50 ซงตนทนนไมรวมกบคาแรง และคาใชจายอนๆ ส าหรบกรณการผลตเชงอตสาหกรรม ดงนนการใชเถาไมยางพาราจงเปนวสดทางเลอกในการน ามาใชเปนวสดทดแทนปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ซงนอกจากจะสามารถประหยดพลงงาน และลด


ปญหาดานสงแวดลอมทเกดจากกระบวนการผลตปนซเมนตโดยตรงแลว ยงสามารถประหยดตนทนในการผลตคอนกรตบลอกประสานปพนลงไดอกดวย

สรป จากการศกษาหาปรมาณการใชเถาไมยางพาราทเหมาะสมเพอใชแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ในการผลตคอนกรตบลอกประสานปพน โดยพจารณาทก าลงรบแรงอดและการดดกลนน า เปรยบเทยบกบมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม มอก. 827-2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) และมอก. 2035-2543 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2543) ตามล าดบ สามารถสรปผลการทดสอบไดดงน จากการทดสอบก าลง รบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนทผสมเถาไมยางพาราแทนทปนซ เมนตปอรตแลนด ประ เภทท 1 ทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 ทอายการบม 7, 14 และ 28 วน พบวาก าลงรบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนทกอตราสวนผสม จะมคาลดลงตามอตราสวนการแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทเพมขน โดยก าลงรบแรงอดทอายทดสอบ 28 วน ของคอนกรตบลอกประสานปพนตวอยางทแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 รบก าลงอดเฉลยได 65.9, 49.9, 40.6 และ 39.8 เมกะปาสกาล ตามล าดบ ซงเมอน าคาก าลงรบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพ น ท ไ ด ไ ป เ ป ร ย บ เ ท ย บ ก บ ม า ต ร ฐ า นผลตภณฑอตสาหกรรม มอก.827-2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) ก าหนดใหความตานแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนแตละกอนตองไมนอยกวา 35 เมกะปาสกาล และ

คาเฉลยตองไมนอยกวา 40 เมกะปาสกาล ทอายทดสอบ 28 ว น จะพบวาสามารถน ามาใชไดทอตราสวนการแทนทไดถงรอยละ 10-20 ซงจะใหคาก าลงรบแรงอดของคอนกรตบลอกประสานปพนไดตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก.827-2531 (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, 2531) การทดสอบการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพน ทผสมเถาไมยางพาราแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 ทอายการบม 28 วน พบวาการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพนมแนวโนมเพมขนตามอตราสวนการแทนทปนซเมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทเ พมขน โดยการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพนทแทนท ปนซ เมนตปอรตแลนด ประเภทท 1 ดวยเถาไมยางพาราทอตราสวนรอยละ 0, 10, 20 และ 30 มคาเทากบ 0.81, 1.48, 1.52 และ 1.68 รอยละ ตามล าดบ ซงเมอน าคาการดดกลนน าข อ ง ค อนก ร ตบล อ ก ป ร ะ ส า น ป พ น ท ไ ด ไ ปเปรยบเทยบกบมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ม อ ก . 2035-2543 ( ส า น ก ง า น ม า ต ร ฐ า นผลตภณฑอตสาหกรรม , 2543) ซงก าหนดใหการดดกลนน าเฉลยของคอนกรตบลอกประสานปพนตองไมมากกวารอยละ 5 จะเหนไดวาการดดกลนน าของคอนกรตบลอกประสานปพนจากเถาไมยางพาราทกอตราสวนผสมมคาการดดกลนน าผานตามมาตรฐาน เมอพจารณาผลขางตนแลวสามารถสรปไดวา เถาไมยางพาราสามารถน ามาเปนวสดทางเลอกอกชนดหนงในงานคอนกรตบลอกประสานปพนได เมอมการใชในปรมาณทเหมาะสม ทอตราสวนไมเกนรอยละ 20 และเมอมการควบคมปรมาณความขนเหลว เนองจากเถาไมยางพารามคณสมบตทเหมาะสมส าหรบใชในงานคอนกรต ซงจากการศกษาจะเหน


ไดวาเถาไมยางพารามความทบน าคอนขางสงและมแนวโนมการพฒนาก าลงอดทสงขนเมอมระยะเวลามากขน

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณสาขาวศวกรรมโยธา

วทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรมและการจดการ

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ทเออเฟอ

หองปฏบตการ เค รองมอ และอปกรณในการ

ทดลองวจย และขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกรณา

ใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการศกษาวจยใน

ครงน

เอกสารอางอง

กนยาพร เหลองวสทธศร. 2546. การศกษาการใชขเถาแกลบผสมปนซเมนตในการท าบลอกปพน. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาเทคโนโลยสงแวดลอม คณะพลงงานและวส ด , มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

เผาพงศ นจจนทรพนธศร และ ประชม ค าพฒ. 2548. รายงานการวจย การใชหนฝนผสมคอนกรตแทนทราย . มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

ปรญญา จนดาประเสรฐ และ ชย จาตรพทกษกล. 2555. ปนซเมนต ปอซโซลาน และคอนกรต. พมพครงท 7. สมาคมคอนกรตแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ.

วนต ชอวเชยร. 2539. คอนกรตเทคโนโลย. พมพครงท 8. หางหนสวนจ ากด ป.สมพนธพาณชย, กรงเทพฯ.

ศนยวจยกสกรไทย. 2558. ฝาวกฤตยางพาราไทยป 2558: ทางเลอก&ทางรอดของชาวสวนยางทามกลางแรงกดดนดานราคา. ศนยวจยกสกรไทย. แหลงทมา: http://library.dip.go. th/multim6 /edoc/2558 /24084 .pdf, 30 มถนายน 2560.

ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม. 2531. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมคอนกรตบลอกประสานปพน. มอก. 827-2531, ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม. แหลงทมา: https://WWW.tisi.go.th/data /PR/pdf/ R827 _2531_00.pdf, 26 มถนายน 2560.

ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม. 2543. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมคอนกรตบลอกประสานปพนส าหรบงานหนก. มอก.2035-2543, ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม. แหลงทมา: https://WWW. tisi.go.th/data/PR/pdf/R2035_2543_00.pdf, 14 มถนายน 2560.

ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย. 2560. ขอมลนโยบายดานการเกษตร ป 2560. แหลง ทมา: http://WWW.mukdahan.go.th/mu k_download/pdf/428.pdf, 30 มถนายน 2561.

ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร. 2556. สถานการณสนคาเกษตรทส าคญและแนวโนม ป 2557. แหลงทมา: http://WWW.oae.go.th/assets/ portals/1/files/ebook/OAEAnnual2556.pdf, 30 มถนายน 2560.

สวฒนา นคม. 2553. คณลกษณะของยปซมเพสตโดยใชยปซมเทยมเถาลอยไมยางพาราและดนขาวแปร. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.


อาบเดง ฮาวา และ ดนพล ตนนโยภาส. 2551. ผลกระทบของเถาลอยไมยางพาราทมตอสมบตของคอนกรตมวลรวมพมมซ, น. 43-48. ใน การประชมวชาการทางวศวกรรม ศาสตร ค รงท 6. มหาวทยาลยสงขลา นครนทร, สงขลา.

อาบเดง ฮาวา. 2551. สมบตของคอนกรตมวลเบาหนพมมซผสมเถาลอยไมยางพาราและเถาแกลบ. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

อาบดน ดะแซสาเมาะ, จนดา มะมง, โนรสะ ราแดง และ ยาเซง อาแว. 2554. สมบตทางกายภาพและสมบตทางกลของอฐทมสวนผสมของเถาไมยางพารา. วารสารมหาวทยาลยราชภฎยะลา 6(1): 25-35.

อาบดน ดะแซสาเมาะ, ฮาปอเสาะ มาหะ และ ฮาลเมาะ เจะบอราเฮง. 2557. สมบตของอฐบลอกประสานจากเถาไมยางพาราผสมดนข า วนร า ธ ว า ส . ว า ร ส า รห น ว ย ว จ ยวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงแวดลอมเพอการเรยนร 5(2): 202-208.

ASTM. 2001. ASTM C136-96a. Standard Test Method for Sieve Analysis of Fine and Coarse Aggregates. Annual Book of ASTM Standards. American Society for Testing and Materials, West Cons hohocken, PA.

ASTM. 2007. ASTM C29. Standard Test Method for Unit Weight of Aggregate. Annual Book of ASTM Standards. American

Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA.

ASTM. 2008. ASTM C618-08a. Standard Specification for Coal Fly Ash and Raw or Calcined Natural Pozzolan for Use in Concrete. Annual Book of ASTM Standards. American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA.

ASTM. 2009. ASTM C188. Standard Test Method for Density of Hydraulic Cement. Annual Book of ASTM Standards. American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA.

ASTM. 2011. ASTM C33/C33M-11. Standard Specification for Concrete Aggregates. Annual Book of ASTM Standard. American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA.

ASTM. 2014. ASTM C230/C230M-14. Standard Specification for Flow Table for Use in Test of Hydraulic Cement. Annual Book of ASTM Standards. American Society for Testing and Materials, West Con shohocken, PA.

ASTM. 2015. ASTM C128-15. Standard test method for relative Density (Specific Gravity) and Absorption of Fine Aggregate. Annual Book of ASTM Standards. American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA.


การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานเพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนรายวชาสถตส าหรบนกศกษาหลกสตรปรญญาตร

วทยาลยเทคนคปตตาน Using Project-Based Learning to Develop Learning Achievement in

Statistics Course for Bachelor Students at Pattani Technical College

อาฟฟ ลาเตะ *

Afifi Lateh * Received: 27 January 2019, Revised: 17 June 2019, Accepted: 6 September 2019

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองมวตถประสงคเพอศกษาผลสมฤทธทางการเรยนในรายวชาสถต และศกษาทศนคตตอรายวชาสถตจากการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน กลมเปาหมายเปนนกศกษาระดบปรญญาตรสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟา และสาขาวชาเทคโนโลยยานยนต วทยาลยเทคนคปตตาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 รวมจ านวน 33 คน โดยไดจดกจกรรมการเรยนรภาคทฤษฎและปฏบตควบคกบการท าโครงงาน และไดประเมนจากทกษะปฏบตงาน การท าโครงงาน การสอบปลายภาค รวมทงส ารวจทศนคตตอรายวชาสถต ผลทไดพบวานกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนทสงกวาเกณฑรอยละ 70 และยงสามารถพฒนาโครงงานรวมทงสน 11 โครงงาน โดยมตวอยางหวขอโครงงานเชน ความพงพอใจตอการเลอกซอหลอดไฟ LED และความคดเหนตอการเปดสนามแขงรถของประชาชนในจงหวดปตตาน และยงพบวานกศกษาทง 2 สาขาวชามทศนคตคอนขางเหนดวย ตอประเดนความมงมนในการเรยนวชาสถต และความนาสนใจของวชาสถต

ค าส าคญ: การสอนสถต, ทศนคตตอรายวชาสถต, การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ภาควชาประเมนผลและวจยทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน อ าเภอเมอง จงหวดปตตาน 94000 Department of Educational Evaluation and Research, Faculty of Education, Prince of Songkla University, Pattani Campus, Muang, Pattani 94000, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, E-mail): [email protected] Tel: 0 7333 7381


ABSTRACT

The objectives of the semi-experimental research were to investigate the learning achievement in a statistics course and to explore attitudes toward statistics using project-based learning. The participants were thirty-three students majoring in electrical technology and automotive technology at Pattani Technical College who enrolled the course as a core subject in the first semester of academic year 2017. The course is composed of theories with practice and project sections in the parallel form, and it was evaluated by the task skill form, the final test, the project evaluation form, and the SATS-36 form. The findings revealed that the mean of the learning achievement for college students after attending classes was above 70 percent, and eleven projects were developed by all students. Some examples of project titles were satisfaction on the LED light bulb consumption and people’s opinion on the racetrack opening in Pattani Province. Students in both groups had a rather agreeable attitude toward the effort in studying statistics and the interest in this subject.

Key words: teaching statistics, attitudes towards statistics, project-based learning

บทน า ตามมาตรา 16 แหงพระราชบญญตการ

อาชวศกษา พ.ศ. 2551 ทงสถาบนการอาชวศกษาและสถาบนการอาชวศกษาเกษตรเปนสถาบนอดมศกษาดานวชา ชพและเทคโนโลย มว ต ถประสงคใหการศกษา สงเสรมวชาการและวชาชพช นสงทช านาญการปฏบต การสอน การวจย การถายทอดวทยาการและเทคโนโลย ท านบ ารงศาสนา ศลปะ และวฒนธรรม และอนรกษสงแวดลอม รวมท งใหบรการวชาการและวชาชพแกสงคม และตามมาตรา 42 แหงพระราชบญญตการอาชวศกษา พ.ศ. 2551 สถาบนดงกลาวมอ านาจใหปรญญาตรในสาขาวชาทมการสอนในสถาบนได (พระราชบญญตการอาชวศกษา พ.ศ. 2551, 2551) ประกอบกบปจจบนผจบปรญญาตรในประเทศไทยโดยสวนใหญเปนสายวชาการซงสวนทางกบภาคอตสาหกรรมทตองการผจบการศกษาสายปฏบตการ ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาจงเปดหลกสตรปรญญาตรสายเทคโนโลย หรอสายปฏบตการเพอ

ตอบสนองตลาดแรงงานภายในประเทศ โดยเปดการเรยนการสอนรนแรกในป พ.ศ. 2556 และมอตราคาเลา เรยนต ากวามหาวทยาลยของรฐและเอกชน หลกสตรปรญญาทกหลกสตรจะจดการเรยนการสอนในลกษณะทวภาค สถานประกอบการเขามาใหความรวมมอในการจดท าหลกสตร สงวทยากรมาชวยสอน และใหรบนกศกษาในสถานประกอบการดวย ซงหลกสตรก าหนดใหนกศกษาตองท างานในสถานประกอบการอยางนอย 1 ปจากเวลาเรยน 2 ป

หลกสตรปรญญาตรสายเทคโนโลย หรอสายปฏบตการของสถาบนอาชวศกษามโครงสรางหลกสตรทประกอบดวยหมวดวชาทกษะชวต หมวดวชาทกษะวชาชพ และหมวดวชาเลอกเสร โดยในหมวดวชาทกษะชวตมรายวชาสถตเพองานอาชพ (Statistics for Careers) ซงครอบคลมเนอหาการเลอกใชวธการทางสถตเพอการวจยในงานอาชพ การรวบรวม วเคราะห สงเคราะหขอมลและแปลผล รวมท งการใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถตในงานอาชพ ดงนน การจดการเรยนการสอนรายวชาขางตน


จงจ าเปนตองใหนกศกษาไดเขาใจ และสามารถประยกตความรในรายวชาเพอใชในสายงานของตนเองได กระบวนวธในการจดกจกรรมการเรยนรจงควรใหนกศกษามประสบการณกบสถตท งในดานตวเลข ขอมล หรอกราฟทเจอในชวตประจ าว น สามารถอานและท าความเขาใจขอมลตางๆ รวมทงไดคดวเคราะหวาขอมลนนๆ จะสามารถใชตอยอดไดอยางไร

การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน หรอโครงการเปนฐาน (Project-Based Learning) เปนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญรปแบบหนงซงจะท าใหเกดการเรยนรผานทกษะการท างานโดยมวตถประสงคการท าโครงงานไมวาจะเปนการส ารวจ ทดลอง ประดษฐคดคน หรอเสนอแนวคดใหมมาเปนเปาหมายหลก และผเรยนจะตองใชความสามารถหรอทกษะทจ าเปนอยางเปนระบบในการขบเคลอนกระบวนการเรยนรเพอบรรลสงทคาดหวงไวโดยมผสอนคอยชแนะในแตละขนของการท าโครงงาน (Moursund, 1999; Koparan and Güven, 2014) ซงการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานประกอบดวยขนตอน 5 ขน ดงน 1) Define เปนขนตอนทผเรยนและผสอนสรางความชดเจนรวมกนเกยวกบปญหา ประเดน รวมถงสงทตองการใหผเรยนเกดการเรยนร 2) Plan เปนขนตอนการวางแผนด าเนนโครงงาน ผสอนท าหนาทเปนโคช ชวยอ านวยความสะดวกในการท าโครงงานของผ เ รยน เตรยมค าถามเพอกระตนใหผ เ รยนคดถงประเดนส าคญทอาจมองขามไป โดยไมเขาไปชวยเหลอผเรยนมากเกนไปจนผเรยนขาดโอกาสในการแกปญหาหรอ วางแผนดวยตนเอง 3) Do เปนขนตอนการลงมอท าซงในขนตอนนผเรยนจะไดเรยนรทกษะในการแกปญหา การประสานงาน การท างานรวมกนเปนทม การจดการความขดแยง การท างานภายใตทรพยากรทจ ากด และการคนหาความร

เพมเตม 4) Review เปนขนตอนการทบทวนการเรยนรโดยผเรยนทบทวนเกยวกบผลของโครงงาน กจกรรม ผลงาน หรอพฤตกรรมในแตละขนตอน วาไดบทเรยนอะไรบาง และ 5) Presentation เปนขนตอนทผ เ รยนน าเสนอตอช นเรยน โดยผ เ รยนทบทวนการเรยนรทงหมดอยางเขมขนแลวน าเขาสรปแบบการน าเสนอทเราใจ อาจสรางนวตกรรมในการน าเสนอ โดยการใชวดทศนหรอการแสดงละคร (วจารณ, 2555)

จากการคนควางานวจยทไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานแกนกศกษาระดบปรญญาตรปรากฎหลายฉบบ อาท งานวจยของสทธพล และ ธรชย (2554) ไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงการเปนฐานในรายวชาการพฒนาหลกสตรส าหรบนกศกษาช นปท 4 สาขาวชาการสอนภาษาญ ปน และศลปศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน พบวานกศกษามความร ความเ ข า ใ จ ในกระบวนก า รพฒนาหลก ส ต ร ขอ งสถานศกษา ไดทราบปญหาและอปสรรคในการจดท าหลกสตรสถานศกษาพรอมท งแนวทางการแกไขปญหาดงกลาว รวมทงทราบแนวทางในการน าหลกสตรไปใช และการประเมนหลกสตร รวมท งผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษามรอยละของคาเฉลย 82.40 ซงสงกวาเกณฑรอยละ 80 หรองานวจยของขวญดาว (2557) ไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานในรายวชาเคม ส าหรบนกศกษาชนปท 2 คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร พบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาผานเกณฑรอยละ 60 งานวจยของพจนศรนทร (2558) จดกจกรรมการ เ รยน รแบบโครงงาน เ ปนฐานในรายวช ามลตมเดยและแอนเมชน 2 มต และ 3 มต ส าหรบนกศกษาช นปท 2 คณะเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม พบวา นกศกษาม


ความรความเขาใจการเขยนโปรแกรมดวยภาษา Action Script 3 มากขน สามารถพฒนาสอเพอการศกษาบนแทบเลตทใชระบบปฏบตการแอนดรอยดได งานวจยของ ร งกานต (2560) ไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงการเปนฐานในรายวชาสถตศาสตรไมองพารามเตอร ส าหรบนก ศ กษ าส า ข า ว ช า ส ถ ต คณะ ว ท ย า ศ า สต ร มหาวทยาลย เ ชยงใหม ผลทไดพบวานกศกษากลมเปาหมายมผลสมฤทธทางการเรยนผานเกณฑทก าหนดทกคน เปนตน

จากแนวคดและกระบวนการจดการเรยนรขางตน เหนไดวาดวยการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานสามารถพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนไดท งรายวชาสถต หรอรายวชาอนๆ ตลอดจนยงสามารถพฒนาความรความเขาใจในรายวชานนๆ ไดดขนอกดวย ผวจยจงสนใจน าการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานมาใชในรายวชาสถตเพองานอาชพส าหรบนกศกษาหลกสตรป รญญาต ร สาขาวช า เทคโนโลย ไฟ ฟา และเทคโนโลยยานยนต วทยาลยเทคนคปตตาน สถาบนการอาชวศกษาภาคใต 3

วธด าเนนการวจย กลมเปาหมาย กลม เ ป าหมาย เ ปนนก ศกษาหลก สตร

เทคโนโลยบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยไฟฟา และเทคโนโลยยานยนต วทยาลยเทคนคปตตาน สถาบนการอาชวศกษาภาคใต เขต 3 จ านวน 25 และ 8 คน ตามล าดบ ซงไดลงทะเบยนรายวชาสถตเพองานอาชพ (Statistics for Careers) ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560 โดยรายวชาดงกลาวมเนอหาในการจดการเรยนการสอนประกอบดวย สถตพรรณนา

กราฟและการแปลผล ประชากรและกลมตวอยาง เทคนคการเลอกกลมตวอยาง การทดสอบสมมตฐาน การรวบรวม วเคราะห สงเคราะหขอมล และการใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต โดยเนอหาขางตนใชเวลาในการเรยนทงสน 18 สปดาห ระหวางวนท 15 พฤษภาคม ถง 15 กนยายน 2560 รวมจ านวนคาบ 54 คาบ

การจดกจกรรมการเรยนร การจดกจกรรมการเรยนรในครงนไดให

นกศกษาแบงกลมๆ ละ 3 คน โดยใหน าเสนอประเดนปญหาทสนใจทเกยวของกบสาขาวชาทนกศกษาสงกดเพอเปนโครงงานประเภทส ารวจ (Survey Project) โดยมผสอนเปนผคอยชแนะ (Guide Project) จากนนนกศกษาไดออกแบบเครองมอ เกบรวบรวมขอมล วเคราะหขอมล น าไปสการสรปผล ซงในข นตอนการน า เสนอประเดนปญหา การออกแบบเครองมอ และการเกบรวบรวมขอมล นกศกษาจะเรยนภาคทฤษฎในหวขอสถตพรรณนา กราฟและการแปล ประชากรและกลมตวอยาง และเทคนคการเลอกกลมตวอยางไปดวย และในขนตอนการวเคราะหขอมลจะด าเนนการโดยอาศยขอมลจรงทเกบรวบรวมมาไดเพอวเคราะหเนอหาทงสวนทเปนสถตพรรณนา และการสรางกราฟรปแบบตางๆ ทเหมาะสมกบขอมลน นๆ ส าหรบในหวขอการทดสอบสมมตฐานประกอบไปดวย การทดสอบสมมตฐานคาเฉลยประชากร 1 และ 2 กลม การวเคราะหความแปรปรวน และการทดสอบไควสแควร เปนการใหความรภาคทฤษฎและภาคปฏบตควบคกบการวเคราะหขอมลในโครงงานจากขอมลจรงทเกบมาซงสามารถสรปขนตอนการจดการเรยนการสอนไดดงตารางท 1


ตารางท 1 ตารางการจดกจกรรมการเรยนร สปดาหท โครงงาน การสอนภาคทฤษฎและปฏบต

1-2 น าเสนอประเดนปญหาทสนใจ สถตพรรณนา 3-4 ออกแบบเครองมอ กราฟและการแปลผล 5-6 เกบรวบรวมขอมล ประชากรและกลมตวอยาง 7 เทคนคการเลอกกลมตวอยาง

8-9 วเคราะหขอมล

การทดสอบสมมตฐาน 10-12 การทดสอบสมมตฐานคาเฉลยประชากร 1 และ 2 กลม 13-14 การวเคราะหความแปรปรวน 15-16 การทดสอบไควสแควร

17 น าเสนอโครงงาน 18 การสอบปลายภาค

การเกบรวบรวมขอมล การประเมนทกษะปฏบตงาน ประเมน

โครงงาน การทดสอบปลายภาคเรยน รวมทงส ารวจทศนคตตอรายวชาสถตไดใชเครองมอดงน

1) แผนการจดการเรยนร จ านวน 8 หนวยการเรยนร พรอมแบบประเมนทกษะปฏบตงานในแตละหนวยการเรยนร โดยใชกจกรรม Stat Rally ซงเปนการสอบยอยเปนรายบคคล ค หรอกลมดวยการเวยนสอบใหครบตามจ านวนขอในแตละครงในลกษณะคลายการแขงแรลล จ านวน 5 ครง รวม 30 คะแนน ซงแผนการจดการเรยนรมคณภาพในระดบดมากโดยมคาเฉลยเทากบ 4.78

2) แบบประเมนโครงงานแบงการประเมนเปน 4 ประเดนไดแก บทน าและวธด าเนนงาน ผลและสรปผล เลมรายงานฉบบรางและฉบบสมบรณ และการน าเสนอโครงงาน มรปแบบการใหคะแนนแบบรบรกส 5 ระดบ แบงเปนระดบดเยยม ดมาก ด ปานกลาง และควรไดรบการพฒนา รวม 50 คะแนน

3) แบบทดสอบวดผลปลายภาคแบบปรนย และอตนยประกอบดวยเนอหา การอธบายผลลพธจากโปรแกรมส าเรจรปทางสถต รวม 20 คะแนน

4) แบบส ารวจทศนคตตอรายวชาสถตทแปล จาก SATS-36 (The Survey of Attitudes toward Statistics) ดวยกระบวนการแปลยอนกลบเปนภาษาไทยจ านวน 36 ขอ แบงหมวดหมขอค าถามออกเปน 6 ดานตามแนวคดของ Schau (2003) ไดแก ดานความมงมนในการเรยนวชาสถต (Effort) ดานความรสกทมตอวชาสถต (Affect) ดานความสามารถท า ง ปญญ า ในก า ร เ ร ย น ว ช า ส ถ ต (Cognitive Competence) ด า นคว ามย าก ง า ยของ ว ช าส ถ ต (Difficulty) ดานการเหนคณคาตอวชาสถต (Value) และดานความนาสนใจของวชาสถต (Interest) โดยมรปแบบมาตราสวนประมาณคา 7 ระดบ โดย 1 แทนไมเหนดวยอยางยง และ 7 แทนเหนดวยอยางยง ผวจยไดสรางแบบส ารวจขางตนเปนแบบออนไลนโดยม URL เปน https://goo.gl/forms/CJJ8nq5Fig DU4stL2 และส ารวจเมอเสรจสนการจดการเรยนการสอน โดยมเกณฑการแปลผลดงน 1.00-1.50 แทน ไมเหนดวยอยางยง 1.51-2.50 แทน ไมเหนดวย 2.51-3.50 แทน คอนขางไมเหนดวย 3.51-4.50 แทน ไมแนใจ 4.51-5.50 แทน คอนขางเหนดวย 5.51-6.50 แทน เหนดวย และ 6.51-7.00 แทน เหนดวยอยางยง


ส าหรบผลการหาคาความเทยงตรงของแบบส ารวจมคาระหวาง 0.60-1.00 และคาความเชอมนเทากบ 0.84

การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลไดใชคาเฉลย (Mean)

และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เพอแสดงคากลาง และคาการกระจายของทกษะปฏบตงาน การท าโครงงาน คะแนนสอบปลายภาค และทศนคตตอรายวชาสถต และใชการทดสอบคาเฉลยประชากรกลมเดยว (One Sample Test) เพอเปรยบเทยบความแตกตางของผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยเทยบกบเกณฑ รวมทงใชทดสอบคาเฉลยประชากร 2 กลมแบบอสระตอกน (Independent Two Sample T-Test) เพอเปรยบเทยบความแตกตางของผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยระหวางกลมเปาหมายทง 2 กลม

ผลการวจยและวจารณผล ผลการจด ก จกรรมการ เ ร ยน ร โดยใช

โครงงานเปนฐานในรายวชาสถตเพองานอาชพจ านวน 18 สปดาห ซงไดประเมนผลสมฤทธทางการเรยนจากการทกษะปฏบตงาน การท าโครงงาน และการสอบปลายภาค โดยการประเมนทกษะปฏบตงานไดประเมนจากกจกรรม Stat Rally ดงตวอยางบางสวนเสนอในภาพท 1 และผลจากตารางท 2 พบวานกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนต มผลสมฤทธทางการเรยนจากการประเมนท งทกษะ

ปฏบตงาน การท าโครงงาน และการสอบปลายภาคทสงกวานกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟา โดยนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนตมผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยเทากบ 76.36 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 4.83 สวนนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟามผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยเทากบ 73.42 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 7.56 และผลการทดสอบความเปนปกตของขอมลดวยสถตทดสอบ Kolmogorov-Smirnov ของผลสมฤทธทางการเรยนจากนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟาเทากบ 0.187 p-value เทากบ 0.150 และผลสมฤทธทางการเรยนจากนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนตเทากบ 0.108 p-value เทากบ 0.150 แสดงวาขอ มล มการแจกแจงแบบปกต จงไดทดสอบสมมตฐานของผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยเทยบกบเกณฑรอยละ 70 พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยของนกศกษาทง 2 สาขาสงกวาเกณฑทก าหนดไวอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยคา t จากผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยของนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟา และเทคโนโลยยานยนตเทากบ 3.72 (p-value เทากบ 0.007) และ 2.27 (p-value เทากบ 0.033) ตามล าดบ ส าหรบการทดสอบสมมตฐานเปรยบเทยบความแตกตางของผลสมฤทธทางการเ รยนเฉลยระหวางกลมสาขาวชาพบวา แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต โดยมคา t เ ท ากบ 1.29 และ p-value เ ท ากบ 0.215


ภาพท 1 กจกรรม Stat Rally เพอประเมนทกษะปฏบตงานในแตละหนวยการเรยนร ตารางท 2 ผลสมฤทธทางการเรยนจากการประเมนดวยคะแนนทกษะปฏบตงาน การท าโครงงาน และ

การสอบปลายภาคจากการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน สาขาวชาเทคโนโลยไฟฟา สาขาวชาเทคโนโลยยานยนต

คะแนนเตม

คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

คาต าสด

คา สงสด


คาต าสด

คา สงสด

ทกษะปฏบตงาน 30 22.88 4.58 5.42 26.20 24.97 1.33 26.84 22.89 การท าโครงงาน 50 44.80 1.00 44.00 46.00 45.50 0.93 46.00 44.00 การสอบปลายภาค 20 5.75 4.97 0.00 16.82 5.89 3.71 0.44 10.22 ผลสมฤทธ ทางการเรยน

100 73.42 7.56 53.69 86.42 76.36 4.83 69.34 83.06

การทดสอบสมมตฐานเทยบกบเกณฑรอยละ 70

t = 3.72, p = 0.007 t = 2.27, p = 0.033

การทดสอบสมมตฐานเปรยบเทยบระหวางกลม

t = 1.29, p = 0.215

ผลการจด ก จกรรมการ เ ร ยน ร โดยใช

โครงงานเ ปนฐานส าหรบนก ศกษาสาขาวช าเทคโนโลยไฟฟา และเทคโนโลยยานยนต ไดโครงงานทไดฝกนกศกษาตงแตการคดประเดนหวขอ

การตงสมมตฐาน การก าหนดวตถประสงค การเกบรวบรวมขอมล รวมท งการวเคราะหขอมล และสรปผล ดงหวขอบางสวนตอไปน


1. ความพงพอใจตอการเลอกซอหลอดไฟ LED ของประชาชนในเขตอ า เภอเมอง จงหวดปตตาน 2. ความคดเหนตอการตดตงกลองวงจรปดของประชาชนในจงหวดปตตาน 3. ความพงพอใจตอการบรการหลงการขายของศนยบรการรถยนตในจงหวดปตตาน 4. ความคดเหนตอการเปดสนามแขงรถของประชาชนในจงหวดปตตาน

ผลขางตนสอดคลองกบงานวจยของสทธพล และ ธรชย (2554) ไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงการเปนฐานในรายวชาการพฒนาหลกสตรส าหรบนกศกษาช นปท 4 สาขาวชาการสอนภาษาญ ปน และศลปศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน พบวานกศกษามความร ความเ ข า ใ จ ในกระบวนก า รพฒนาหลก ส ต ร ขอ งสถานศกษา ไดทราบปญหาและอปสรรคในการจดท าหลกสตรสถานศกษาพรอมท งแนวทางการแกไขปญหาดงกลาว รวมทงทราบแนวทางในการน าหลกสตรไปใช และการประเมนหลกสตร รวมท งผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษามรอยละของคาเฉลย 82.40 ซงสงกวาเกณฑรอยละ 80 และสอดคลองกบงานวจยของขวญดาว (2557) ไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานในรายวชาเคม ส าหรบนกศกษาช นปท 2 คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาผานเกณฑรอยละ 60 และนกศกษามความพงพอใจในระดบมาก อกทงยงสอดคลองกบงานวจยของพจนศรนทร (2558) ซงจดกจกรรมการเรยนรแบบโครงงานเปนฐานในรายวชามลตมเดยและแอนเมชน 2 มต และ 3 มต ส าหรบนกศกษาชนปท 2 คณะเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม พบวา นกศกษามความรความเขาใจการ

เขยนโปรแกรมดวยภาษา Action Script 3 มากขน สามารถพฒนาสอเพอการศกษาบนแทบเลตทใชระบบปฏบตการแอนดรอยดได อกท งยงมผลการเรยนหลงเรยนเพมขนจากกอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถต และยงสอดคลองกบงานวจยของรงกานต (2560) ไดจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงการเปนฐานในรายวชาสถตศาสตรไมองพารามเตอร ส าหรบนก ศ กษ าส า ข า ว ช า ส ถ ต คณะ ว ท ย า ศ า สต ร มหาวทยาลย เ ชยงใหม ผลทไดพบวานกศกษากลมเปาหมายมผลสมฤทธทางการเรยนผานเกณฑทก าหนดทกคน โดยสวนใหญไดเกรด A และ B+ และนกศกษามความพงพอใจในระดบมากทสด รวมทงสอดคลองกบงานวจยของ James et al. (2013) ทพบวานกศกษาระดบปรญญาโทจากมหาวทยาลย RMIT ประเทศออสเตรเลย สามารถด าเนนการท าโครงงานในรายวชาชวสถตไดบรรลเปาหมาย และยงท ามความเขาใจในกระบวนการด าเนนงานในการท าโครงงาน และเขาใจเนอหาในรายวชาไดเพมขนอกดวย

นอกเหนอจากการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนดวยการจดกจกรรมการเรยนรแบบโครงงานแลว ผวจยมขอสงเกตวา นกศกษายงไดใชทกษะการคดวเคราะหในขนตอนการเสนอประเดนทสนใจ เพราะผ เ รยนตองน า เสนอหลายๆ ประเดน เ พอวเคราะหไดวาประเดนใดนาสนใจ และมความเหมาะสมทจะท าโครงงาน นอกจากนนกศกษายงไดใชทกษะการแกปญหา ทกษะความรวมมอ และการท างานเปนทมในขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล เพราะผเรยนเจอปญหาวาไมสามารถเกบขอมลไดตามเปาหมายทก าหนดไว หรอการเขาถงกลมตวอยางทระบไวท าไดยาก รวมทงการน าเขาขอมลลงโปรแกรมส าเรจรปทางสถตทอาจมบางขอค าถามทตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ หรอมคาสญหายเกดขน หรอไมสามารถวเคราะหขอมลใน


กรณทผตอบในกลมทสนใจศกษานอยเกนไป เปนตน และยงสามารถพฒนาทกษะการสอสาร การใชเทคโนโลยสารสนเทศ ซ งผ เ ร ยนมการสร า งแบบสอบถามออนไลนเพมเตมเมอไมสามารถเขากลมตวอยางไดตามทก าหนด หรอมการสบคนขอมลระหวางการท าโครงงาน และการน าเสนอโครงงานในตอนทายอกดวย สอดคลองกบศศโสภต (2561) ทกลาววาการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานเปนวธการสอนหนงทชวยสงเสรมใหผเรยนสามารถคดเปน ท าเปน รจกการแกปญหาดวยการปฏบตโดยใชว ธการเรยนรทางปญญาซงผ เ รยนสามารถเรยนรโดยการผสมผสานการวจยและการสรางสรรคโครงงาน โดยรวบรวมทกษะใหมๆ ดานเทคโนโลยการสอสารกบผเชยวชาญ และการฝกการแกปญหาตางๆ ทสะทอนถงความรของผเรยน

ผลจากตารางท 3 พบวานกศกษาทง 2 สาขามทศนคตคอนขางเหนดวย และเหนดวยตอความมงมนในการเรยนวชาสถต และความนาสนใจของวชาสถตเหนไดจากคาเฉลยทมคามากกวา 4.50 และ

นกศกษาทง 2 สาขามทศนคตทไมคอยแนใจวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยตอความรสกทมตอวชาสถต และความสามารถทางปญญาในการเรยนวชาสถตเหนไดจากคาเฉลยทมคาระหวาง 3.51 ถง 4.50 และยงพบวานกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนตมทศนคตคอนขางเหนดวยตอการเหนคณคาตอวชาสถต ในขณะทนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟามทศนคตทไมคอยแนใจวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยตอดานน รวมทงนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนตมทศนคตทไมคอยแนใจวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยตอความยากงายของวชาสถต ในขณะทนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟามทศนคตทคอนขางไมเหนดวยตอดานน เหนไดจากคาเฉลยทนอยกวา 3.51 ผลขางตนพบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญอกดวย โดยมคา t เทากบ -3.34 คา p-value เทากบ 0.007 แสดงใหเหนวานกศกษาสาขาเทคโนโลยไฟฟามความเหนวาวชาสถตยากเมอเทยบกบนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนตทยงไมลงค ว า ม เ ห น อ ย า ง ช ด เ จ น ว า ย า ก จ ร ง ห ร อ ไ ม

ตารางท 3 ทศนคตตอรายวชาสถตจากการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานของนกศกษา

ทศนคตตอรายวชาสถต

สาขาวชาเทคโนโลยไฟฟา

สาขาวชาเทคโนโลยยานยนต

t

p-value



ความมงมนในการเรยนวชาสถต 5.68 0.53 4.93 0.80 2.28 0.052 ความรสกทมตอวชาสถต 4.39 0.59 4.43 0.58 -0.14 0.894 ความสามารถทางปญญาในการเรยนวชาสถต 3.99 0.42 4.10 0.55 -0.46 0.659 ความยากงายของวชาสถต 3.25 0.49 4.06 0.56 -3.34 0.007 การเหนคณคาตอวชาสถต 4.35 0.61 4.73 0.64 -1.34 0.211 ความนาสนใจของวชาสถต 5.46 0.96 4.96 1.03 1.09 0.302


ส าห รบทศนค ต ตอ ร า ย ว ช าส ถ ตขอ งนกศกษาทง 2 สาขา พบวามคาทใกลเคยงกบทศนคตของกลมผเรยนระดบพนฐานซงเปนกลมผเรยนทเรยนรายวชาสถตเพยง 1-2 รายวชาตามขอบงคบของหลกสตร และอาจจะน าสถตไปประยกตกบงานของตนนอยมาก หรอแทบไมไดน าไปประยกตเลยตามนยามจากงานวจยของอาฟฟ (2561) และในงานวจยขางตนทศกษาทศนคตตอรายวชาสถตของกลมผเรยนระดบพนฐาน ระดบกลาง และระดบใชงาน ยงพบวากลมผเรยนทง 3 กลมมระดบทศนคตคอนไปในทางเหนดวยใน 5 ดาน ไดแก ดานความมงมนในการเรยนวชาสถต ดานความรสกทมตอวชาสถต ดานความสามารถทางปญญาในการเรยนวชาสถต ดานการเหนคณคาตอวชาสถต และดานความนาสนใจของวชาสถต โดยทง 3 กลมใหทศนคตตอดานความยากงายของวชาสถตเปนอนดบสดทายซงมทศนคตคอนไปในทางไมเหนดวย ผลขางตนสอดคลองกบงานวจยของ Arumugan (2014) ทพบวาทศนคตตอรายวชาสถตของนกศกษาในประเทศมาเลเซยในดานความรสกทมตอสถต และดานการเหนคณคาตอวชาสถตใหคาเฉลยของระดบทศนคตใกลเคยงกนกบงานวจยครงน ในขณะทใหคาเฉลยของระดบทศนคตในดานความมงมนในการ เ รยนวชาสถ ต ดานความสามารถทางปญญาในการเรยนวชาสถต และดานความยากงายของวชาสถตทสงกวา

สรป ผลการจด ก จกรรมการ เ ร ยน ร โดยใชโครงงานเ ปนฐานส าหรบนก ศกษาสาขาวช าเทคโนโลย ไฟ ฟ า และ เทคโนโลย ย านยนต วทยาลยเทคนคปตตาน เปนเวลา 18 สปดาห โดยมการประเมนจากทกษะปฏบตงาน การท าโครงงาน และการสอบปลายภาค รวม 100 คะแนน ผลทไดปรากฏวานกศกษาทง 2 สาขามคะแนนรวมเฉลยสง

กวาเกณฑรอยละ 70 อยางมนยส าคญทางสถต อกทงไดโครงงานทศกษาตามระเบยบวธต งแตการคดประเดนทสนใจ การต งสมมตฐาน การก าหนดวตถประสงค การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการสรปผล ซงบรรลวตถประสงครายวชาก าหนดไว ส าหรบทศนคตตอรายวชาสถตของนกศกษาทง 2 สาขามระดบทศนคตในระดบคอนขางเหนดวย และมทศนคตทแตกตางกนเพยงเลกนอย โดยพบวานกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยยานยนตใหทศนคตวาวชาสถตไมยากมากเมอเทยบกบนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยไฟฟาทลงความเหนวาวชาสถตยาก

ขอเสนอแนะ การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงาน

เปนฐานครงนย งมสวนทควรเสรมสรางเพมเตมเพอใหนกศกษามผลสมฤทธทางการเรยน และทกษะตางๆ ทตองการพฒนาใหสงขน ตลอดจนมทศนคตทด ตอรา ย วช าส ถ ต เ ช น การ เ ข ยนรายงาน ท มจดบกพรองใหนอยลง ความมระเบยบตอการท างานในแตละขนตอน การท าสไลดน าเสนอทเพมความนาสนใจ หรอการใชสอออนไลนเพอกระตนใหเหนความส าคญตอรายวชาสถตเพมขน เปนตน ส าหรบการวจยครงตอไปอาจจะมการศกษาความสามารถในการใชสถตในการท าโครงงานกอนจบการศกษา และทศนคตตอการท าโครงงาน หรอทศนคตตอรายวชาสถตทงกอน ระหวาง และหลงการจดการเรยนการสอนวาใหผลทเปลยนแปลงจากงานวจยค รง นอยางไร รวมทงด าเนนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานในรายวชาสถตในลกษณะเดยวกนนเพอแสดงใหเหนเปนทประจกษวาวธการขางตนใหผลทดขนหรอไม อยางไร


เอกสารอางอง ขวญดาว แจมแจง. 2557. รายงานการวจย

ผลสมฤทธทางการเรยนและความพงพอใจของนกศกษาโปรแกรมวชาเคม ชนปท 2 ทมตอการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการโดยใชโครงงานเปนฐาน เรองปฏกรยาการแทนท รายวชาเคมอนทรยและปฏบตการ 2. ค ณ ะ ว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ย มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร.

พจนศรนทร ลมปนนทน. 2558. การจดการเรยนรโดยใชโครงง าน เ ปนฐานในรายว ช ามลตมเดยและแอนเมชน 2 มตและ 3 มต. วารสารวจยเพอพฒนาสงคมและชมชน มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม 2(1): 36-41.

พระราชบญญตการอาชวศกษา พ.ศ. 2551. 2551. (2551, 5 มนาคม). ราชกจจานเบกษา เลมท 125 ตอนท 43 ก, น. 1-24.

รงกานต ใจวงศยะ. 2560. ความพงพอใจตอการจดการเรยนการสอนโดยใชโครงการเปนฐานในรายวชา สต 423 สถตศาสตรไมองพารามเตอร, น. 713-719. ใน การประชมวชาการ Creative RMUT and Sustainable Innovation for Thailand 4.0. ศนยการประชมอมแพค เมองทองธาน, นนทบร.

วจารณ พานช. 2555. วถสรางการเรยนรเพอศษย ในศตวรรษท 21. มลนธสดศรสฤษดวงศ, กรงเทพ.

ศศโสภต แพงศร. 2561. การสอนแบบโครงงานเปนฐาน: การประยกตสการปฏบตในการจดการศกษาพยาบาล. วารสารวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร 29(1): 215-222.

สทธพล อาจอนทร และ ธรชย เนตรถนอมศกด. 2554. การจดการเรยนรโดยใชโครงการเปนฐานในรายวชาการพฒนาหลกสตร ส าหรบนกศกษาระดบปรญญาตรหลกสตร 5 ป. วารสารวจย มข. 1(1): 1-16.

อาฟฟ ลาเตะ. 2561. ทศนคตตอรายวชาสถตของผเรยนระดบพนฐาน ระดบกลาง และระดบใชงาน. Veridian E-Journal, Silpakorn University ฉ บ บ ภ า ษ า ไ ท ย ส า ข ามนษยศาสตร สงคมศาสตร และศลปะ 11(1): 2591-2604.

Arumugan, R.N. 2014. Students’ attitude towards introductory statistics course at public university using partial least square analysis. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business 6(4): 94-123.

James, B., Anthony, B. and Michael, B. 2013. Students’ experiences and perceptions of using a virtual environment for project based assessment in an online introductory statistics course. Technology Innovations in Statistics Education 7(2): 1-15.

Koparan, T. and Güven, B. 2014. The effect on the 8th grade students’ attitude towards statistics of project based learning. European Journal of Educational Research 3(2): 73-85.

Moursund, D. 1999. Project Based Learning Using Information Technology. Eugene, OR: International Society for Technology in Education Publications. Available Source: https://pdfs.semanticscholar.org/


4169/f054ff7efececfc340370e743fd4ef2e74f4.pdf, March 5, 2017.

Schau, C. 2003. Survey of Attitudes Toward Statistics (SATS-36). Available Source:

http://evaluationandstatistics.com/, March 5, 2017.


ผลของสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทงตอธาตอาหาร The Effect of Organic Fertilizer Formula from Sajor-caju Mushroom

(Pleurotus sajor-caju) Waste on Macronutrients

ศรอบล ทองประดษฐ 1* ธระพงค หมวดศร 1 และ อดลยสมาน สขแกว 2 Sriubol Thongpradistha 1*, Teerapong Muadsri 1 and Adulsman Sukkaew 2

Received: 11 May 2018, Revised: 6 August 2018, Accepted: 10 June 2019

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทงทมธาตอาหาร (N, P, K) มากทสดหลงการหมก และสตรใชกอนเหดนางฟาเหลอทงปรมาณมากทสดจากสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟา เหลอทงจ านวน 5 สตร โดยใชปรมาณกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 ระดบ คอ รอยละ 50, 60, 70, 80 และ 90 ผสมกบสวนผสมระหวางมลไกและมลววจ านวน 5 ระดบ คอ รอยละ 50, 40, 30, 20 และ 10 ผลการวจยพบวา สตรปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงทมธาตอาหารมากทสดหลงการหมก และสตรทใชกอนเชอเหดเหลอทงปรมาณมากทสด คอ สตรปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรท 2 ซงมธาตอาหาร N, P และ K เทากบรอยละ 2.28, 2.63 และ 3.82 ตามล าดบ และใชกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงรอยละ 60 โดยจดอยในเกณฑปยอนทรยคณภาพสงทดทกรมพฒนาทดนไดก าหนดไว

ค าส าคญ: ปยอนทรย, กอนเหดนางฟาเหลอทง, ธาตอาหาร ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สาขาวชาเทคโนโลยชวภาพ คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 133 หมท 5 ต าบลทงใหญ อ าเภอทงใหญ จงหวดนครศรธรรมราช 80240

1 Department of Biotechnology, Faculty of Agro-industry, Rajamangala University of Technology Srivijaya, 133 Moo 5, Thungyai, Thungyai, Nakhon Si Thammarat 80240, Thailand.

2 สาขาวชาเทคโนโลยพลงงานทดแทน คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 133 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา 95000

2 Department of Renewable Energy Technology, Faculty of Science Technology and Agriculture, Rajabhat Yala University, 133 Municipality 3, Satang, Muang, Yala 95000, Thailand.

* ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected] Tel: 08 9222 0558


ABSTRACT

The objective of this research was to study five organic fertilizer formulas of the Sajor-caju mushroom (Pleurotus sajor-caju) waste with the highest macronutrients (N, P, K) after fermentation and the highest portion of Sajor-caju mushroom waste. The five levels of Sajor-caju mushroom wastes (50%, 60%, 70%, 80% and 90%) were mixed with five levels of chicken dung and cow dung (50%, 40%, 30%, 20% and 10%). The results found that organic fertilizer formula of the Sajor-caju mushroom waste with the highest macronutrients after fermentation and the highest portion of Sajor-caju mushroom waste was the second formula which contained 2.28%, 2.63% and 3.82% of N, P, and K, respectively. 60% of Sajor-caju mushroom waste was used. Also, it is classified in the high-quality organic fertilizer due to the Department of Land Development.

Key words: organic fertilizer, sajor-caju mushroom waste, macronutrients

บทน า ใน เขต พน ทจงหวดนครศ รธรรมราช

ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก เชน ท านา ท าสวนยางพารา สวนปาลม และปลกผกสวนครว เปนตน ดงนนรายไดหลกของเกษตรกรขนอยกบผลผลตจากการท าเกษตรกรรม โดยรายไดในแตละปของครวเรอนไมแนนอนขนอยกบสภาพเศรษฐกจของประเทศและผลผลตทไดในแตละชวงทท าการเพาะปลก จากการส ารวจขอมลเบองตน เกษตรกรนยมใชปยเคม ยาฆาแมลง และปยเคมท าเกษตรกรรมมาชานานเพอเพมผลผลตทางเกษตรเปนหลก โดยไมค านงถงปญหาสงแวดลอม ปญหาทางดานการอปโภค และบรโภคของประชากร ทจะเกดขนในระยะยาว ซงขอดของการใชปยเคมคอมราคาถก ใหผลผลตเรวกวาการใชปยหมกชวภาพ (Chiang et al., 2016; Jiang et al., 2015) อยางไรกตามการใชปยอนทรยทผลตจากแหลงวตถดบเหลอทงเปนแนวทางหนง ท ชวยลดตนทน ชวยในการแกไขปญหาสงแวดลอม และมความปลอดภยกบเกษตรกร

ปจจบนเกษตรกรกลมผผลตเหดนางฟาในต า บ ล ข น ท ะ เ ล อ า เ ภ อ ล า น ส ก า จ ง ห ว ด

นครศรธรรมราช มขยะจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงทหมดอายแลวและกอนเชอเหดนางฟาทไมไดคณภาพ เกษตรกรไดแกปญหาเบองตนดวยการน ากอนเชอเหดเหลอทงไปใสตนปาลมโดยตรง ซงสวนประกอบหลกๆ ในกอนเชอเหดเหลอทง คอ ขเลอยยางพาราทยงคงสภาพใหม และไมยอยสลาย สามารถใชเ ปนธาตอาหารส าหรบตนปาลมได นอกจากนยงมผลมาจากแมลงหรอจลนทรยทกอโรคทมอยในกอนเชอเหดเหลอทง อาจจะกอใหเกดการระบาดในโรงเรอนเพาะดอกเหดใกลเคยงหรอกบเกษตรกรทท ากอนเชอเหดเพอจ าหนาย การยอยสลายขเลอยจากกอนเชอเหดเหลอทงดวยเชอรากลม wood-rot fungi ทผ ลตเอนไซมเซลล เลส สามารถเปลยนเปนธาตอาหารทพชน าไปใช ไดโดยตรง (Onnby et al., 2015; Rajoka and Malik, 1997; Tejada et al., 2016) นอกจากนยงมโปรตนจากเนอเย อของเหดทหลงเหลออย รวมทงตองเพมธาตอาหารจากมลสตวลงไปดวยเพอใหปยอนทรยมคณภาพดมากขน เชน ปยคอกแหง มลวว มลไก สามารถน ามาใสพชยนตนไดทกชนด (Raza et al., 2016) การน ากอนเหดนางฟาเหลอทงน ามาผลต


เปนปยอนทรยนอกจากลดรายจายแลว ยงสามารถสรางรายไดใหกบเกษตรกรไดอกทางหนง ดงนนในงานวจยนจงมงเนนเพอศกษาสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทงทมธาตอาหารมากทสดหลงการหมก และใชกอนเหดนางฟาเหลอทงปรมาณมากทสด

วธด าเนนการวจย 1. การศกษาสมบตทางเคมและทางกายภาพของกอนเหดนางฟาเหลอทง

น ากอนเหดนางฟาเหลอทงกอนศกษาการหมกปยอนทรย มาวเคราะหสมบตทางเคมและสมบตทางกายภาพ ไดแก ปรมาณอนทรยว ตถ (OM), ปรมาณอนทรยคารบอน (OC), สดสวนคารบอนตอไนโตรเจน (C/N ratio), ปรมาณไนโตรเจนทงหมด, ปรมาณฟอสฟอรสทงหมด (ในรป P2O5) ปรมาณโพแทสเซยมทงหมด (ในรป K2O), พเอช (ดน:น า = 1:1) คาการน าไฟฟา (EC) (ดน:น า = 1:5) และปรมาณความชน 2. การศกษาสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทง 1) เตรยมสวนผสมปยอนทรยจ านวน 5 สตร ใหมน าหนกรวมท งหมดเทากบ 5 กโลกรม โดยใชอตราสวนผสมของปรมาณกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 ระดบ คอ รอยละ 50, 60, 70, 80 และ 90 และสวนผสมระหวางมลไกและมลววในจ านวน 5 ระดบ คอ รอยละ 50, 40, 30, 20 และ 10 (ตารางท 1) คลกเคลาใหเขากน แลวบรรจลงในถงพลาสตกจ านวน 3 ถงตอสตรปย 2) เตมสวนผสมระหวางน าปยหมกชวภาพ 1 ลตรตอ 100 กโลกรม และกากน าตาล 5 กโลกรม

ตอปยอนทรย 100 กโลกรม ในอตราสวนคงทในปยอนทรยทกสตร เคลาใหเขากน และเตมสารเรง พด.1 จ านวน 10 กรมตอปยอนทรย 100 กโลกรม ทผานการเตรยมในรปของสารละลาย ในอตราสวนคงทในปยอนทรยทกสตร คลกเคลาใหเขากน แลวปรบความชนของปยอนทรยทผสมแลวใหอยในชวงรอยละ 60-70 3) ปดปากถงพลาสตกทบรรจปยอนทรย แลวหมกเปนระยะเวลา 49 วน พรอมพลกกลบกองปยอนทรยทกๆ 7 วน 4) วดการเปลยนแปลงอณหภม (ดวยเครองวดอณหภมแบบดจทล ยหอ ebro รน TTX 100) พเอช ทกๆ 7 วน และเกบตวอยางปยอนทรยมาวเคราะหธาตอาหารตางๆ (AOAC., 2000) ไดแก ป รมาณไนโตร เจนท งหมด (ดวย เค รอง CNS Analyzer) ฟอสฟอรสท งหมด และโพแทสเซยมทงหมด (ดวยเครอง ICP-OES) (Tampio et al., 2016)ทกๆ 7 วน และวดคาสของปยอนทรยหลงสนสดการหมกดวยเครองวดสยหอ Hunter lab รน MiniScan EZ 5) น าขอมลธาตอาหารของปยอนทรยสตรตางๆ มาวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variances) ตามแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design, CRD) เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยธาตอาหารหลงการหมก โดยวธ Duncan’s Multiple Rang Test (DMRT) (สรพล, 2528) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 เพอคดเลอกสตรปยอนทรยทมธาตอาหารมากทสดหลงการหมก และใชกอนเชอเหดเหลอทงปรมาณมากทสด (Brummer et al., 2016; Innes, 2013; Meena et al., 2016)


ตารางท 1 อตราสวนผสมของปยอนทรยสตรตางๆ ทใชศกษาสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทง สตรปยอนทรยท

กอนเชอเหดเหลอทง(กโลกรม)

มลไก (กโลกรม)

มลวว (กโลกรม)

สารเรง พด.1 (กรม)

น าปยหมกชวภาพ ( ลตร)

กากน าตาล (กโลกรม)

1 50 25 25 10 1 5 2 60 20 20 10 1 5 3 70 15 15 10 1 5 4 80 10 10 10 1 5 5 90 5 5 10 1 5

หมายเหต: อตราสวนส าหรบผลตปยอนทรย 100 กโลกรม

ผลการวจยและวจารณผล 1. ผลการศกษาสมบตทางเคมและทางกายภาพของกอนเหดนางฟาเหลอทง

จากการศกษาปรมาณธาตอาหารทมอยในกอนเหดนางฟาเหลอทงกอนน ามาศกษาการหมกปย

อนทรย พบวามปรมาณไนโตรเจนทงหมดเทากบรอยละ 1.12 ปรมาณฟอสฟอรสท งหมด (ในรป P2O5) เทากบรอยละ 0.32 และปรมาณโพแทสเซยมทงหมด (ในรป K2O) เทากบรอยละ 0.77 และมสมบตทางเคมและสมบตทางกายภาพอนๆ ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 สมบตทางเคมและสมบตทางกายภาพของกอนเชอเหดนางฟาเหลอทง

สมบตทางเคมและสมบตทางกายภาพ คา 1) ปรมาณอนทรยวตถ (OM) 2) ปรมาณอนทรยคารบอน (OC) 3) สดสวนคารบอนตอไนโตรเจน (C/N ratio) 4) ปรมาณไนโตรเจนทงหมด 5) ปรมาณฟอสฟอรสทงหมด (ในรป P2O5) 6) ปรมาณโพแทสเซยมทงหมด (ในรป K2O) 7) พเอช (ดน:น า = 1:1) 8) คาการน าไฟฟา (EC) (ดน:น า = 1:5) 9) ปรมาณความชน

รอยละ 36.20 รอยละ 21.00

28 รอยละ 1.12 รอยละ 0.32 รอยละ 0.77

8.44 3.88

รอยละ 51.38 2. ผลการศกษาสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทง

จากการศกษาสตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตร ทหมกในถงพลาสตกปดสนททมน าหนกรวมท งหมด 5 กโลกรม เปนระยะเวลา 49 วน แลววดการเปลยนแปลงอณหภม

พเอช และวเคราะหธาตอาหารตางๆ ไดแก ปรมาณไนโตร เ จนท งหมด ฟอสฟอรสท งหมด และโพแทสเซยมทงหมด ทกๆ 7 วน เพอคดเลอกสตรปยอนทรยทมธาตอาหารมากทสดหลงการหมก และใชกอนเ ชอ เ หด เหลอ ทงปรมาณมากท สด ไดผลการศกษามดงตอไปน


2.1 การเปลยนแปลงอณหภมและพเอชระ

หวางหมกปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทง การเปลยนแปลงอณหภมระหวางหมก

ปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตร ทหมกในถงพลาสตกปดสนทเปนระยะเวลา 49 วน พบวา อณหภมเรมตนเมอท าการหมกปยอนทรยจะอยในชวง 29.66-31.96 องศาเซลเซยส และมการเปลยนแปลงอณภมในการหมกเพมขนเพยงเลกนอยในชวงการหมกวนท 28 อยในชวง 30.76-31.83 องศาเซลเซยส และจะลดลงเมอใกลสนสดการหมก โดยอณหภมเมอสนสดการหมกทระยะเวลา 49 วน จะอย

ในชวง 27.70-28.36 องศาเซลเซยส ดงแสดงในภาพท 1 และจากการทดลองแสดงใหเหนวาระดบอณหภมลดลงไมสงมากและการทอณหภมมการเปลยนแปลงในแ ตละ ช ว ง เ วล า อ า จ เ ปนไปไดว า เ ก ด ก า รเปลยนแปลงสภาวะของการหมกภายในระบบ และสภาวะการเปลยนแปลงทเกดการถายโอนความรอนจากภายนอกระบบมาสภายในระบบ แตอยางไรกตามในชวงของอณหภมดงกลาวไมมอทธผลมากตอการยบย งหรอชะลอกระบวนการหมกลง โดยทวไปจลนทรยสวนใหญทสามารถเจรญไดดอยในชวงอณหภม 25-35 องศาเซลเซยส (Silva et al., 2017)

ภาพท 1 การเปลยนแปลงอณหภมระหวางหมกปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ เปนระยะเวลา 49 วน

การเปลยนแปลงพเอชระหวางหมกปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตร ทหมกในถงพลาสตกปดสนทเปนระยะเวลา 49 วน พบวา พเอชเรมตนเมอท าการหมกปยอนทรยจะอยในชวง 8.57-8.75 และมการเปลยนแปลงพเอชในการหมกเพมขนเพยงเลกนอยในชวงการหมกวนท 7 ถงระยะสนสดการหมกทระยะเวลา 49 วน อยในชวง 8.94-9.21 ดงแสดงในภาพท 2 โดยบทบาทของพเอช

มสวนส าคญและสงผลอยางมากตอการใหพชคงสภาพและเจรญเตบโตไดด ซงอยในชวง 6-10 แตอยางไรกตามการทจะใหพชเจรญเตบโตไดดขนอยปจจย อนๆประกอบอกมาก เชน น า ฟอสฟอรส โปแตสเซยม ไนโตรเจน และสารอาหารอนๆ ทพชในแตละชนดตองการเจรญเตบโต เปนตน (Tejada et al., 2018)

20.00

25.00

30.00

35.00

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

อ ณหภ

ม (๐ ซ

)

ระยะเวลาในการหมก (วน)

สตรท 1 สตรท 2 สตรท 3 สตรท 4 สตรท 5


ภาพท 2 การเปลยนแปลงพเอชระหวางหมกปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ

เปนระยะเวลา 49 วน

2.2 คาสในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมก

จากการวดคาสในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตร ทหมกในถงพลาสตกปดสนทเปนระยะเวลา 49 วน พบวา คาส L* ของปยอนทรยทง 5 สตรมคาสทมความแตกตางทางสถต (p≤0.05) โดยคาส L* จะมการผนแปรตามสดสวนของกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงทเพมขน โดยสตรปยทมสดสวนของกอนเชอเหดนางฟาเหลอ

ทงในปรมาณนอย (สตรท 1) จะมคาส L* นอย สของปยอนทรยทไดจะมลกษณะน าตาลเขม และเมอเพมสดสวนของกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงทเพมขน (สตรท 2-5) จะมคาส L* เพมขน ดงแสดงในตารางท 2.2 และสของปยอนทรยทไดจะมลกษณะน าตาลออนลงตามล าดบ ดงแสดงในภาพท 3 ซงสของปยหมกทหมกจนสมบรณแลวจะมสเขมขน สน าตาลเขมหรอสด า (Meena et al., 2016)

ตารางท 3 คาสในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมกเปนระยะเวลา 49 วน

สตรปยอนทรย (กอนเหดนางฟา:สวนผสมมลไกและมลวว)

คาส L* a* b*

เรมตนหมก 29.44a±0.09 8.75±0.07 20.48±0.32 สตรท 1 (50:50) 23.35f±0.05 7.84±0.12 12.74±0.41 สตรท 2 (60:40) 24.24e±0.03 9.27±0.04 14.94±0.01 สตรท 3 (70:30) 25.04d±0.16 8.77±0.07 13.45±0.12 สตรท 4 (80:20) 25.79c±0.02 8.22±0.05 12.37±0.11 สตรท 5 (90:10) 28.94b±0.07 9.67±0.01 16.77±0.02

หมายเหต: คาเฉลย+SD จากการทดลองจ านวน 3 ซ า คาเฉลยทมอกษรแตกตางกนในแนวสดมภ มความแตกตางกน ทางสถต (p≤0.05)

8.008.208.408.608.809.009.209.40

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

พเอช

ระยะเวลาในการหมก (วน)

สตรท 1 สตรท 2 สตรท 3 สตรท 4 สตรท 5


ภาพท 3 สของปยอนทรยสตรตาง ๆ หลงการหมกเปนระยะเวลา 49 วน หมายเหต: สตรท 1 (50:50) สตรท 2 (60:40) สตรท 3 (70:30) สตรท 4 (80:20) สตรท 5 (90:10) ภายในวงเลบ คอ อตราสวนกอนเชอเหดนางฟา:สวนผสมมลไกและมลวว

2.3 ปรมาณไนโตรเจนทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมก

จากการวเคราะหปรมาณไนโตรเจนทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตรทหมกในถงพลาสตกปดสนทเปนระยะเวลา 49 วน พบวา ปยหมกอนทรยทหมกจากกอนเ ชอ เ หดนางฟา เหลอ ทงทกสตรมปรมาณไนโตรเจนทงหมดเพมขน โดยปยอนทรยสตรท 1, 2 และ 3 มปรมาณไนโตรเจนทงหมดมากทสดเทากบรอยละ 2.37, 2.28 และ 2.19 ตามล าดบ และมความ

แตกตางทางสถต (p≤0.05) เมอเปรยบเทยบกบปยอนทรยสตรอนๆ ดงแสดงในตารางท 4 เมอมการใชกอนเหดนางฟาเหลอทงในอตราทสงสงผลใหมปรมาณไนโตรเจนสง ในกอนเหดนางฟาเหลอทงแสดงวามปรมาณโปรตนคงเหลออย และการทปรมาณไนโตรเจนทสงขนหลงจากการหมกนนอาจเปนไปไดในข นตอนของการหมก จ ลนทรยทสามารถยอยสลายกอนเหดนางฟาเหลอทงใหไดโมเลกลของโปรตนใหมขนาดโมเลกลทเลกลงเปนกรดอะมโนเพอใหพชสามารถดดซมไดเรวและเปนผลดตอการเจรญเตบโตของพชดวย

ตารางท 4 ปรมาณไนโตรเจนทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมกเปน ระยะเวลา 49 วน

สตรปยอนทรย (กอนเหดนางฟา : สวนผสมมลไกและมลวว)

ปรมาณไนโตรเจนทงหมด (รอยละ) 0 วน หลงการหมก 49 วน

สตรท 1 (50:50) 2.02a±0.02 2.37a±0.01 สตรท 2 (60:40) 1.81b±0.14 2.28a±0.11 สตรท 3 (70:30) 1.67bc±0.11 2.19a±0.18 สตรท 4 (80:20) 1.51c±0.08 1.89b±0.17 สตรท 5 (90:10) 1.32d±0.04 1.73b±0.10



2.4 ปรมาณฟอสฟอรสทงหมดในปยอนทรย จากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมก

จากการวเคราะหปรมาณฟอสฟอรสทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตรทหมกในถงพลาสตกปดสนทเปนระยะเวลา 49 วน พบวา สตรปยหมกอนทรยทหมก

จากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงทกสตรมปรมาณฟอสฟอรสทงหมดเพมขน โดยปยอนทรยสตรท 1, 2 และ 3 มปรมาณฟอสฟอรสทงหมดมากทสดเทากบรอยละ 3.03, 2.63 และ 2.22 ตามล าดบ และมความแตกตางทางสถต (p≤0.05) เมอเปรยบเทยบกบปยอ น ท ร ย ส ต ร อ น ๆ ด ง แ ส ด ง ใ น ต า ร า ง ท 5

ตารางท 5 ปรมาณฟอสฟอรสทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมกเปน ระยะเวลา 49 วน


ปรมาณฟอสฟอรสทงหมด (ในรป P2O5) (รอยละ) 0 วน หลงการหมก 49 วน

สตรท 1 (50:50) 2.30a±0.12 3.03a±0.07 สตรท 2 (60:40) 2.01b±0.06 2.63b±0.02 สตรท 3 (70:30) 1.68c±0.15 2.22c±0.24 สตรท 4 (80:20) 1.14d±0.17 1.72d±0.21 สตรท 5 (90:10) 0.79e±0.13 1.18e±0.16


2.5 ปรมาณโพแทสเซยมท งหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมก

จากการวเคราะหปรมาณโพแทสเซยมทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงจ านวน 5 สตรทหมกในถงพลาสตกปดสนทเปนระยะเวลา 49 วน พบวา สตรปยหมกอนทรยทหมก

จากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงทกสตรมปรมาณโพแทสเซยมทงหมดเพมขน โดยปยอนทรยสตรท 1, 2 และ 3 มปรมาณโพแทสเซยมท งหมดมากทสดเทากบรอยละ 4.24, 3.82 และ 3.28 ตามล าดบ และมความแตกตางทางสถต (p≤0.05) เมอเปรยบเทยบกบป ย อนท ร ย ส ตร อนๆ ดง แสดง ในตา ร า ง ท 6


ตารางท 6 ปรมาณโพแทสเซยมทงหมดในปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรตางๆ หลงการหมกเปน ระยะเวลา 49 วน


ปรมาณโพแทสเซยมทงหมด (ในรป K2O) (รอยละ) 0 วน หลงการหมก 49 วน

สตรท 1 (50:50) 3.02a±0.06 4.24a±0.26 สตรท 2 (60:40) 2.75ab±0.17 3.82a±0.21 สตรท 3 (70:30) 2.41b±0.33 3.28b±0.21 สตรท 4 (80:20) 1.75c±0.22 2.70c±0.24 สตรท 5 (90:10) 1.27d±0.20 2.00ง±0.23


จากผลการวเคราะหปรมาณธาตอาหารตางๆ ไดแก ปรมาณไนโตรเจนท งหมด ปรมาณฟอสฟอรสทงหมด และปรมาณโพแทสเซยมทงหมด หลงสนสดการหมก ในตารางท 4 ตารางท 5 และตารางท 6 จะเหนวา มการเพมตามสดสวนของสวนผสมมลไกและมลวว โดยปยอนทรยสตรท 1 มปรมาณธาตอาหารตางๆ ในปรมาณมากทสด แตใชกอนเหดนางฟาเหลอทงในปรมาณทนอย และในมลไ ก มป ร ม าณฟอสฟอ รส ท ส ง กว า มลส ตว อ น (Hoffman et al., 2018) หากมการใชมลไกปรมาณสงๆ สงผลใหเกดการบลอกจลธาตหรอธาตเสรม (micronutrient or trace elements) เชน เหลก (Fe), แมงกานส (Mn), โบรอน (B), โมลบดนม (Mo), ทองแดง (Cu), สงกะส (Zn) และคลอรน (Cl) (Mondal et al., 2017) และปยอนทรยสตรท 4 และสตรท 5 มปรมาณธาตอาหารตางๆ ในปรมาณนอย และใชกอนเหดนางฟาเหลอทงในปรมาณมาก เมอเปรยบเทยบกบปยอนทรยสตรท 2 และสตรท 3 รวมท งมสวนผสมของมลไกและมลววนอยกวา ดวยคณสมบตและความสามารถของเชอรากลม wood rot-fungi สามารถผลตเอนไซมเซลลเลสทยอยขเลอยจากกอนเหดเหลอทงเปนธาตอาหารตางๆ

ทพชน าไปใชไดโดยตรง (Onnby et al., 2015; Rajoka and Malik, 1997; Tejada et al., 2016) ไดลดนอยลงดวย และจากตารางท 2 พบวากอนเหดนางฟาเหลอทงย งมปรมาณไนโตรเจนท งหมด ปรมาณฟอสฟอรสทงหมด และปรมาณโพแทสเซยมทงหมดอยเทากบรอยละ 1.12, 0.32 และ 0.77 ตามล าดบ ซงธาตอาหารทอยในกอนเหดนางฟาเหลอทงเหลานเกดการสลายตวดวยปฏกรยาทางเคม แทนทจะเกดจากการยอยสลายดวยกระบวนการหมกของเชอรา ท าใหเมอสนสดการหมกเปนระยะเวลา 49 วน จะมปรมาณไนโตรเจนท งหมด ปรมาณฟอสฟอรสทงหมด และปรมาณโพแทสเซยมทงหมดนอยกวาปยอนทรยสตรอนๆ

สรป สตรปยอนทรยจากกอนเหดนางฟาเหลอทง

ทมธาตอาหารตางๆ ไดแก ปรมาณไนโตรเจนทงหมด ฟอสฟอรสท งหมด และโพแทสเซยมท งหมดมากทสด และทใชกอนเชอเหดเหลอทงปรมาณมากทสด คอ สตรปยอนทรยจากกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงสตรท 2 และใชกอนเชอเหดนางฟาเหลอทงเทากบรอยละ 60 และจดอยในเกณฑปยอนทรยคณภาพสงท


ดทกรมพฒนาทดนก าหนด เกษตรกรสามารถน าไปขยายการผลตเพอใชในการท าเกษตรกรรม หรอการจ าหนายในเชงพาณชยได

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณส านกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต (วช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ทสนบสนนงบประมาณเพอการวจย (สญญาเลขท RDG60T0116) และคณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช (ทงใหญ) ทเอออ านวยความสะดวกทางดานพนท และหองปฏบตการส าหรบการวจยในครงน

เอกสารอางอง สรพล อปดสสกล. 2528. การตรวจสอบความ

แตกตางของคาเฉลย. มหาวทยาลย เกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

AOAC. 2000. Official Methods of analysis of the association of official analytical chemists (17th ed). Washington, DC.

Brummer, V., Jecha, D., Lestinsky, P., Skryja, P., Gregor, J. and Stehlik, P. 2016. The treatment of waste gas from fertilizer production - An industrial case study of long term removing particulate matter with a pilot unit. Powder Technology 297: 374-383.

Chiang, P.N., Tong, O.Y., Chiou, C.S., Lin, Y.A., Wang, M.K. and Liu, C.C. 2016. Reclamation of zinc-contaminated soil using a dissolved organic carbon solution prepared using liquid fertilizer from food-

waste composting. Journal of Hazardous Materials 301: 100-105.

Hoffman, N., Singels, A., Patton, A. and Ramburan, S. 2018. Predicting genotypic differences in irrigated sugarcane yield using the Canegro model and independent trait parameter estimates. European Journal of Agronomy 96: 13-27.

Innes, R. 2013. Economics of Agricultural Residuals and Overfertilization: Chemical Fertilizer Use, Livestock Waste, Manure Management, and Environmental Impacts, pp. 50-57. In Shogren, J.F., ed. Encyclopedia of Energy, Natural Resource, and Environmental Economics. Elsevier, Waltham.

Jiang, Y., Ju, M., Li, W., Ren, Q., Liu, L., Chen, Y. and Liu, Y. 2015. Rapid production of organic fertilizer by dynamic high-temperature aerobic fermentation (DHAF) of food waste. Bioresource Technology 197: 7-14.

Meena, M.D., Joshi, P.K., Jat, H.S., Chinchmalatpure, A.R., Narjary, B., Sheoran, P. and Sharma, D.K. 2016. Changes in biological and chemical properties of saline soil amended with municipal solid waste compost and chemical fertilizers in a mustard-pearl millet cropping system. CATENA 140: 1-8.

Mondal, T., Datta, J.K. and Mondal, N.K. 2017. Chemical fertilizer in conjunction with biofertilizer and vermicompost induced changes in morpho-physiological and bio-chemical traits of mustard crop. Journal of


the Saudi Society of Agricultural Sciences 16(2): 135-144.

Onnby, L., Harald, K. and Nges, I.A. 2015. Cryogel-supported titanate nanotubes for waste treatment: Impact on methane production and bio-fertilizer quality. Journal of Biotechnology 207: 58-66.

Rajoka, M.I. and Malik, K.A. 1997. Cellulase production by Cellulomonas biazotea cultured in media containing different cellulosic substrates. Bioresource Technology 59(1): 21-27.

Raza, W., Wei, Z., Ling, N., Huang, Q. and Shen, Q. 2016. Effect of organic fertilizers prepared from organic waste materials on the production of antibacterial volatile organic compounds by two biocontrol Bacillus amyloliquefaciens strains. Journal of Biotechnology 227: 45-53.

Silva, V. N., Silva, L.E.S.F., Silva, A.J.N., Stamford, N.P. and Macedo, G.R. 2017. Solubility curve of rock powder inoculated

with microorganismsin the production of biofertilizers. Agriculture and Natural Resources 51: 142-147.

Tampio, E., Marttinen, S. and Rintala, J. 2016. Liquid fertilizer products from anaerobic digestion of food waste: mass, nutrient and energy balance of four digestate liquid treatment systems. Journal of Cleaner Production 125: 22-32.

Tejada, M., Rodríguez-Morgado, B., Gómez, I., Franco-Andreu, L., Benítez, C. and Parrado, J. 2016. Use of biofertilizers obtained from sewage sludges on maize yield. European Journal of Agronomy 78: 13-19.

Tejada, M., Rodríguez-Morgado, B., Paneque, P. and Parrado, J. 2018. Effects of foliar fertilization of a biostimulant obtained from chicken feathers on maize yield. European Journal of Agronomy 96: 54-59.



โนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน Nora Rong Khru Rite of Song Pinong Silapa Ban Trang Troupe,

Mayo District, Pattani Province

ธวชชย ซายศร 1* และ ผกามาศ จรจารภทร 2 Tawatchai Saisri 1* and Phakamas Jirajarupat 2

Received: 26 March 2018, Revised: 17 May 2018, Accepted: 18 May 2018

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาความเปนมา องคประกอบ รปแบบการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน 2) ศกษาเอกลกษณของการแสดงโนราโรงครคณะสอง พนองศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน โดยศกษาจากเอกสาร การเกบขอมลภาคสนามจากการสงเกตการณ การสมภาษณ และการฝกปฏบตเพอรบการถายทอดกระบวนทาร าจากนางพรม แกวทอง

ผลการวจยพบวา การแสดงโนราโรงครเปนคณะเดยวทมนายโรงโนราเปนผหญงมการสบทอดมาแลว 29 ป ถงแมวาระยะเวลาทใชในการสบทอดของคณะไมมากนกแตการแสดงโนราโรงครคณะนมการสบทอดจากคณะโนราอนแกวซงเปนสายตระกลโนราชายทมตนก าเนดมาจากคณะโนราสามทอง ชวงยคของปลายรชกาลท 1 พ.ศ. 2325 เปนระยะเวลา 200 กวาป องคประกอบทส าคญ คอ ใชผแสดง 8 คน ไดแก นายโรงโนราผหญง 2 คน นกแสดง 1 คน ลกค 5 คน การแตงกายม 3 แบบ ไดแก 1) แบบเครองสาย 2) แบบเครองเบาะ 3) แบบตวตลกใช วงดนตรพนบานโนราบรรเลงประกอบการแสดง มบทรอง 43 บท แบงเปน 31 ก าพลด 12 บท 20 ท านองเพลง ลกษณะของทาร าจะปฏบตทาร านงเรยบพนและทายนร าดวยจงหวะชาจนถงปานกลาง อปกรณทใช ไดแก กรช ตะเกยงชวาลา แปะ แชงหรอกระแชง บายศรพล ดอกมะพราว และสาดคลา (เสอ) รปแบบการแสดงจดแสดงเฉพาะแบบพธกรรมโดยจดแสดงในชวงเดอน 6 เดอน 7 และเดอน 9 เอกลกษณทปรากฏของการแสดงโนราโรงครเปนการ แสดงทผสมผสานระหวางโนราโรงคร โนราแขก และมะโยง จนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะของคณะ นอกจากน

การแสดงโนราโรงครยงสะทอนใหเหนถงบทบาทหนาทของโนราผหญงในการสรางความเขมแขงใหกบชมชน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 นกศกษาปรญญาโท สาขาศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา เลขท 1 ถนนอทองนอก แขวงดสต เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300 1 Graduate student in Performing Arts Program, Faculty of Arts, Suan Sunandha Rajabhat University, 1 U Thong Nok Road, Dusit, Dusit, Bangkok 10300, Thailand. 2 คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา เลขท 1 ถนนอทองนอก แขวงดสต เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300 2 Faculty of Arts, Suan Sunandha Rajabhat University, 1 U Thong Nok Road, Dusit, Dusit, Bangkok 10300, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected]


เปนทยดเหนยวจตใจ สรางความรกและการปรบตวเขาหากนของวฒนธรรมในสงคมทผสมผสานพหวฒนธรรมของ ชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมไดอยางลงตว

ค าส าคญ: โนราโรงคร, คณะสองพนอง ศลปบานตรง, ปตตาน

ABSTRACT

This research aimed: 1) to study the historical background, element and performance pattern of Nora Rong Khru Rite of Song Pinong Silapa Ban Trang Troupe, Mayo District, Pattani Province, and 2) to determine the identity of Nora Rong Khru Rite of Song Pinong Silapa Ban Trang Troupe, Mayo District, Pattani Province. Data for the study were collected from documentary studies, field observations, interviews with individuals involved, and hand-on practice in dance postures from Mrs. Prim Kaewthong. The results of the study revealed that the troupe was the only performance group which was headed by a female master. The group has been performing the art for the last 29 years. The performing art has been inherited from Inkaew Nora Rong Khru troupe that originated from a male master of renowned Nora Samthong troupe during the reign of King Rama I, 200 years ago (B.E. 2353/1810 A.D.). The major elements of the troupe consisted of 8 performers, i.e. two female Nora masters, 1 actor, and 5 choruses. There were three types of costumes for performance, ‘Kheangsai,’ ‘Khreaung Boh,’ and those for the clowns. Accompanying music was played with folk musical instruments for 43 catchphrases divided into 31 and 12 verse styles with 20 tunes. Dance postures ranged from squatting on the floor to standing posturer with slow to moderate tempo. The instruments used in the performance were Kris, Chawala lamp, Pae, Saeng, betel leaf, coconut floral offerings, and Sad Khla (mat). The rite was performed during the 6th, 7th and 9th lunar months of the year. The unique appearance of the Nora show was a mixture of performance between Nora Rong Khru, Nora Khaek and Majong theatre. In addition, the performance of Nora Rong Khru also reflected the role of female Nora in creating a sense of community bond, love and adaptation of culture in the society, which contributed to the harmony of multiculturalism of Thai Buddhists and Thai Muslims.

Key words: Nora Rong Khru Rite, song pinong silapa ban trang troupe, Pattani

บทน า วฒนธรรม เกดการเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมและสงคมในยคปจจบนโดยเฉพาะการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยจงท าใหการด ารงชวตของมนษยเกดเปลยนแปลงตามไปดวยและ

ทส าคญยงคอ ศลปวฒนธรรมทสบทอดกนมา กเกดการเปลยนแปลงไปตามสภาพของสงคมหรอความเปนอยของมนษย ศลปะการแสดง คอขอมลทางคตชนของทองถนทเปนสงสะทอนถงเอกลกษณของชมชนออกมาอยางเดนชดใหสงคมไดรบร เขาใจตาม


อทธพลทางดานสภาพภมศาสตร สงคม ประเพณ และวฒนธรรมทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษสรนลกหลานซงกอใหเกดความสมพนธขนในชมชนการทมนษยมความแตกตางกนท งทางเ ชอชาต ศาสนา จะเขาใจและด ารงชวตความเปนอยพงพาอาศยซงกนและกนไดนนจะตองเรยนรศกษาขอมล ผานคตชน ประเพณ พธกรรม และวฒนธรรมนนจะเ ปนกญแจส า คญ ท จะน า ไป สคว าม เขา ใ จ ถ งวฒนธรรมในทองถนอยางเปนระบบ (ศราพร, 2537) ศลปะการแสดงพนบานแตละทองถนของภมภาคมความแตกตางกนออกไป กรณภาคใต มลกษณะของภมศาสตร ดนฟาอากาศรอน ฝนตกชก ลมมรสมแรง พชพนธธญญาหารอดมสมบรณ สงเหลานมอทธพลใหชาวภาคใตมอปนสยแขงกราว บกบน มทวงทแกรงขมความออนโยน มความเฉยบขาดขมความออนโยนและการผอนปรน ดวยเหตนจงเปนสวนส าคญทท าใหการแสดงพนบานของภาคใตเนนในการสอความคดความรสกดวยภาษาทขบรองเปนบทกลอน เนนทล าน า และจงหวะเครองดนตรทใชประกอบการแสดงสวนมากจะเปนเครองตไมเนนเครองดดสเหมอนภาคอนๆ ลกษณะของลลาการร ากมจงหวะทเฉยบขาดแตออนโยนดนแดนภาคใตเปนพนทหนงทมชมชนเขมแขงของพธกรรมอยมากมายสงเหลานเปนทนทางวฒนธรรมของชมชนทยากจะมสงใดมาสนคลอน ทงนเนองจากพธกรรมสวนใหญถกสงสมและผสมผสานจากหลายลทธความเชอ ลทธศาสนาพทธ ศาสนาพราหมณ ฮนด และความเชอด งเดมเรองผ วญญาณ (กณฑลย, 2554) พธกรรม ความเชอ และการละเลน ทโดดเดนในพนทภาคใตมอยมากมาย เชน มะโยง รองเงง ซมเปง ดาระ สละ ดเกรฮล วายงกลต ลมนต กาหลอ และโนรา (พทยา, 2535) โนราโรงครในสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนการแสดงทมการสบทอดทางวฒนธรรมมาตงแต

อดตจนถงปจจบน ชมชนยงมความตองการในการยกโรงโนราโรงครในหมบานท าใหมการแสดงโนราหลายคณะไดกอตงขนเพอความตองการของชมชน นอกจากนโนรายงมอทธพลทางความเ ชอและพธกรรมสองศาสนาเขามาสอดแทรกอยกบวถชวตความเปนอยของคนในพนท โนราในจงหวดปตตานมหลายคณะทยงจดแสดงอยแตมคณะโนราเพยงคณะเดยวทยงคงแสดงเฉพาะในรปแบบของพธกรรมโนราโรงครเทานน ไดแก โนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ซงเปนโนราคณะเดยวทมผหญงเปนนายโรงมการสบทอดมาแลว 29 ป ถงแมวาระยะเวลาในการสบทอดของคณะไมมากนกแตการแสดงโนราโรงครคณะนมการสบทอดมาจากคณะโนราล โนราอนแกวซงเปนสายตระกลโนราชายทมตนก าเนดมาจากคณะโนราสามทองทมการแสดงตงแตยคปลายรชกาลท 1 พ.ศ. 2352 เปนระยะเวลา 200 กวาป ปจจบนยงคงยดลกษณะ รปแบบจารตของการแสดงตามแบบโบราณ ลกษณะของกระบวนทาร าทมความแตกตางไปจากคณะอนๆ มรปแบบการแสดงเพอการประกอบพธกรรมตามความเชอแบบพหวฒนธรรมของศาสนาพทธและศาสนาอสลาม โดยมจดมงหมายส าคญๆ ในการแสดง คอ เพอการเคารพบชาเพอการแสดงความกตญญตอวญญาณบรรพบรษ เพอพธกรรมการแกบนหรอทเรยกกนวา “แกเหมรย” จากเหตผลขางตน ผวจยจงสนใจทจะศกษาเ ร อ ง โ นร า โ ร ง ค ร เ พ อ ศ กษ า ค ว า ม เ ป นม าองคประกอบ รปแบบการแสดง โดยใชแนวคดเ ก ย ว กบ เ ห ต ป จ จ ย ข อ งก า ร เ ส อ มสลา ย ขอ งศลปะการแสดงพนบาน แนวคดเรององคประกอบของนาฏศลป ทฤษฎการแพรกระจายทางวฒนธรรม ทฤษฎนาฏยลกษณ และทฤษฎโครงสรางหนาทนยม มาวเคราะหหาเอกลกษณการแสดงโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน


เพอเปนแนวทางในการอนรกษ และสงเสรมการแสดงโนราโรงครใหมบทบาทส าคญตอชมชนและสงคมตอไป

วธด าเนนการวจย

การศกษาเรอง โนราโรงคร คณะสองพนองศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน เปนการศกษางานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยผวจยก าหนดเลอกพนททใชในการศกษาวจยแบบเจาะจง (Purposive Selection) โดยก าหนดวธการวจย ดงน 1. เครองมอทใชในการวจย

การวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ผวจยไดน าเครองมอทใชในการด าเนนการวจย ไดแก แบบสมภาษณ และแบบสงเกตการณ จากการใชเครองมอท ง 2 แบบ ท าใหผ วจยไดรบขอมล ซงสามารถน ามาใชประกอบในการท าวจย โดยมความสอดคลองกบวตถประสงคของการวจยในครงน 2. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

การรวบรวมขอมลการวจยในครงนผวจยจ า เปนจะตองใชเครองมอทมคณภาพเพอความถกตองและความนาเชอถอของงานวจย ดงนนจงตองตรวจสอบคณภาพของเครองมอ กอนน าไปใชเกบรวบรวมขอมลทกครง เมอสรางเครองมอขนแลวผ วจยใหผ ทรงคณวฒไดตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย เพอใหแนใจวาเครองมอนนมคณภาพเมอน าไปใชในการเกบรวบรวมขอมลแลวจะไดขอมลทถกตอง แมนย าและนาเชอถอได ตรงตามวต ถประสงคของการวจยจ านวน 3 ท าน คอ ผ ทรง คณว ฒ เฉพาะดาน 1 ท าน ผ ทรง คณว ฒนกวชาการทางดานนาฏศลป 2 ทาน 3. การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลในการท าวจย เรอง โนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ

จงหวดปตตาน ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลโดยยดหลกขอมลทมลกษณะสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ทก าหนดไวซ งมการด า เนนการ 2 ลกษณะ ดงน

1. การศกษาเอกสาร การเกบรวบรวมขอมลโดยการศกษาจาก

เอกสาร เปนการเกบขอมลทผ วจยเกบรวบรวมเอกสาร งานวจย ท มการศกษาไวในประเดนทเกยวของกบงานวจยน ซงไดแก บรบทพนททศกษา ความหมายของโนรา ประวตความเปนมาของโนรา องคประกอบของการแสดงโนรา แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของในประเทศและตางประเทศ โดยค น ค ว า เ อ ก ส า ร จ า ก ห น ว ย ง า น ร า ช ก า ร สถาบนการศกษา เอกชน ประเภทหนงสอไดแก วทยานพนธ หนงสอ ต ารา งานวจย วารสาร สจบตรและเอกสารอนๆ โดยรวบรวมขอมลเปนประเดนๆ ไวตามเนอหา

2. การศกษาภาคสนาม ก า ร เ ก บ ร วบรวมขอ ม ลภ าคสนาม

ประกอบดวย การเกบรวบรวมขอมลจากการการสงเกตการณแบบมสวนรวม สงเกตการณแบบไมมสวนรวม การสมภาษณแบบมโครงสราง การสมภาษณแบบไมมโครงสราง และการฝกปฏบตเพอรบการถายทอดกระบวนทาร าจากศลปน การเกบรวบรวมขอมลผ วจยไดก าหนดขนตอนในการลงพนทเกบขอมลภาคสนาม ดงน

2.1 การสมภาษณ ผ วจยใชรปแบบวธการสมภาษณท งใน

ลกษณะแบบมโครงสรางและไมมโครงสราง รปแบบการสมภาษณ เ ปนการลง พนทภาคสนาม โดยสมภาษณผทเกยวของกบการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ดงน


1. การสมภาษณแบบมโครงสราง เปนแบบสมภาษณทผวจยสรางขนเพอใชในการเกบขอมลจากการสมภาษณท ง นผ วจยไดท าการศกษาขอมลทางดานเอกสาร การส ารวจขอมลเบองตนในพนททศกษาและบนทกผลการสมภาษณตามความเปนจรง โดยผวจยไดก าหนดประเดนการสมภาษณแบบมโครงสรางทแนนอน

2. การสมภาษณแบบไมมโครงสราง ผวจยไดสมภาษณ ผ ทใหขอมลในการศกษาการสรางค าถามตางๆ โดยเปนค าถามปลายเปดทสามารถยดหยนใหกบผ ใหขอมลในการตอบไดโดยใชลกษณะการพดคยสนทนาแบบเปนกนเองมากทสดเพอเปนการคลายความกงวลใหกบผถกสมภาษณใหมาก ท สด การซกถามจะ มการป รบเป ลยนไดตลอดเวลาและสถานททเหมาะสมควบคกบการสมภาษณในลกษณะผอนคลายเพอสรางความคนเคยและความไววางใจกบผใหขอมล ซงจะไดขอมลทเทจจรงยงขน โดยไดก าหนดประเดนการสมภาษณแบบไมมโครงสราง

2.2 การสงเกตการณ การสงเกตการณของการวจย เรอง โนราโรง

ครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ผวจยไดมการศกษาขอมลแบบสงเกตการณ 2 ลกษณะ ดงน

1. การสงเกตการณแบบไมมสวนรวม ซงผวจยไดศกษาและตดตามชมการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน เพอศกษาองคประกอบและรปแบบวธการแสดง ตามสถานทตางๆ การศกษาภาคสนามโดยการส ง เ กตก า ร ณ ผ ว จ ย ไ ดก า หนดประ เ ด น ก า รสงเกตการณแบบไมมสวนรวม

2. การสงเกตการณแบบมสวนรวม ผวจยมสวนรวมในการสงเกตการณถายทอดทาร า การฝกซอมการจดท าและเตรยมอปกรณการประสานงาน

และสนบสนนพธกรรม การแสดงโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ท าใหผ วจยมโอกาสไดศกษาและเกบขอมลจากประสบการณตรง รวมถงการไดสนทนาพดคยแสดงความคดเหนกบหวหนาคณะ ผแสดง นกดนตร และผ ทมาชมการแสดงตามสถานทตางๆ โดยมก าหนดประเดนทใชในการสงเกตการณแบบมสวนรวมเพอใหไดขอมลทเปนขอเทจจรง

2.3 การฝกปฏบตเพอรบการถายทอดกระบวนทาร าจากศลปน

ผวจยไดลงพนทเพอเขารบการถายทอดทาร า เทคนควธการร า และการขบกลอน ในการแสดงโนราโรงครจากนางพรม แกงทอง และนางลบ เนองสวรรณ หวหนาคณะโนราสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน โดยผวจยไดก าหนดประเดนการฝกปฏบตเพอรบการถายทอด กระบวนทาร านงเรยบพนซงเปนทาร าพนฐานทครโนราใชในการฝกหดใหกบลกศษยและเปนทาร าทบงบอกถงความเปนเอกลกษณเฉพาะทปรากฏอยในคณะโนราสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน และการรองบทกลอนโนราจากนางพรม แกวทอง และนางลบ เนองสวรรณ ซงเปนนายโรงโนราโรงครของคณะน 4. การตรวจสอบความถกตองของขอมล

เปนการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล งานวจยเรองโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ขอมลทไดจากการศกษาเอกสาร การสมภาษณ การสงเกตการณ และการฝกปฏบตเพอรบการถายทอดกระบวนทาร าจากศลปน เพอใหมความถกตองเชอถอได ผวจยไดใชการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา ดงน

1. การตรวจสอบสามเสาดานขอมล เปนการพ ส จนของขอ มลว าขอ มล ทไดมาน น มคว ามสอดคลองถกตองหรอไม จากปจจยความแตกตาง


ระหวางวน เวลา สถานท เอกสาร และตวบคคล หากขอมลทไดมาจากปจจยทแตกตางกน แตถาหากขอมลทกลาวไวถกตองตรงกนกสามารถน ามาวเคราะหประกอบการเขยนรายงานไดอยางแมนย า

2. การตรวจสอบสามเสาดานผวจย เปนการตรวจสอบวาหลงจากทผวจยไดรบขอมลจากกลมบคคล โดยเปลยนตวบคคลทเขาไปสมภาษณไดรบขอมลทเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร

3. การตรวจสอบสามเสาดานทฤษฎ คอการตรวจสอบขอมลเมอผวจยน าแนวคดทฤษฎทตางไปจากเดมมาจบจะท าใหการตความหมายของขอมลแตกตางกนไปมากนอยเพยงใด 5. การวเคราะหขอมลและการน าเสนอผลการวจย

การว เคราะหขอ มล ผ ว จยด า เ นนการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคของการวจยโดยน าขอมลทไดดวยการเกบรวบรวมจากเอกสาร ขอมลการศกษาภาคสนามทไดจากการสงเกตการณ การสมภาษณ ตลอดจนการฝกปฏบตทาร าโนราโรงคร น าขอมลทไดมาศกษาอยางละเอยดพรอมจดแยกประเดนออกเปนหมวดหมตามเ นอหา ท าการวเคราะหขอมลตความ และรวบรวมน าเสนอขอมลโดยการเขยนบรรยายพรรณนาเชงวเคราะห

ผลการวจยและวจารณผล จากการศกษางานวจยเรอง โนราโรงคร

คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตานมขอสงเกตทนาสนใจ ซงผวจยสามารถแบงประเดนผลการวจยและวจารณผลได 4 ประเดน ดงน 1. บทบาทผหญงทมตอวฒนธรรมและความเชอของการแสดงโนราโรงครในสามจงหวดชายแดนภาคใต

โนราโรงครนอกจากจะมบทบาทในการสรางสนทรยภาพทางสงคมแลวยงสะทอนใหเหนถงความเปนตวตนของคนในทองถนทางภาคใตอกดวย การสบทอดจงเปนสวนส าคญของผน าหรอทเรยกวา

“นายโรงโนรา” กอนทจะมาเปนนายโรงไดน นจะตองเขาพธกรรมครอบเทรดโนราหรอทเรยกกนวา “พธผกผาตดจด” และจะตองผานการบวชเปนพระภกษสงฆอยางสมบรณ ดวยเหตนจงเปนเหตผลทนายโรงโนราโรงครทกคณะจะตองเปนโนราผชายเทานนซงสอดคลองกบผลการวจยเรอง มายาคตทางเพศผานสญญะ ในพธโนราโรงครวา สญญะโนราโรงครจะสอความหมายถงความเปนชายมากกวาความเปนหญง ทงนเพราะมปจจยเกอหนนใหความเปนชายสามารถปรากฏอยในสญญะโดดเดนมากกวาความเปนหญง คอ ปจจยทางดานต านานการกอเกดโนรา ปจจยดานศาสนา ความเชอและปจจยทางโครงสรางของสงคมของภาคใตสงผลใหมายาคตของความเปนชายสามารถยดครองพนททางกายภาพ คอ “พธกรรม” พนทสงคมคอ “ระบบเครอญาต” และพนททางความคดคอ คตเกยวกบ “ผ” (สนตชย , 2556) โนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอ มายอ จงหวดปตตาน เปนคณะเดยวทมนายโรงโนราเปนผ หญง มการสบทอดมาแลว 29 ป ถงแมวาระยะเวลาทใช ในการสบทอดของคณะไมมากนก แตการแสดงโนราโรงครคณะนมการสบทอดจากคณะโนราลโนราอนแกว บานตรง ซงเปนสายตระกลโนราชายทมตนก าเนด มาจากคณะโนราสามทองในชวงยคของปลายรชกาลท 1 พ.ศ. 2352 เปนระยะเวลา 200 กวาป ในอดตการแสดงโนราจะมโนราผชายแสดงเทานนแตเมอการแสดงโนราโรงครคณะนไดเลอนไหลไปพรอมกบมนษยผสมผสานกบวฒนธรรมทหลากหลายดงเชน ชมชนของคนต าบลตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทอาศยอยรวมกนทามกลางสงคมแบบพหวฒนธรรม ความเชอของคนไทยทนบถอศาสนาพทธและคนไทยทนบถอศาสนาอสลามทใหความส าคญกบผหญงเกยวกบบทบาทหนาทซงจะสงเกตไดในการแสดงมะโยงทมผหญงเปนนายโรงและรบบทเปนตวเอกของการแสดง


ถงแมวาการแสดงโนรา โรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ า เภอมายอ จงหวดปตตานไมไดมจดก าเนดเกดขนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตกตาม

ปจจบนการแสดงโนราโรงครนนไดมการแพรกระจายมายงพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตวฒนธรรมกไดมการเปลยนแปลง เลอนหายไป หรอมการปรบใชเพอใหเขากบสงคมนนๆ จงท าใหผหญงเขามามบทบาทในการแสดงโรงครและไดรบความนยมทสดผนวกกบบคคลในพนททมผหญงใหความสนใจการแสดงโนราโรงครมากกวาผชาย จงท าใหวฒนธรรมการแสดงโนราโรงครมผหญงเขามามบทบาทส าคญของการแสดงโนราโดยการซมซาบกลมกลนเขาไปโดยไมรตวสอดรบกบทฤษฎการแพรกระจายทางวฒนธรรมวาการทวฒนธรรมหนงๆ มความเจรญในตอนแรกและมแหลงเดยวแลว ความเจรญไดแพรกระจายไปยงสวนอนไดนนจ าเปนตองยดหลกวาวฒนธรรม คอ ความคดและพฤตกรรมทตดตวบคคลไปถงทใดวฒนธรรมกจะแพรกระจายไปทนน (ทรงคณ , 2556) เฉกเชนเดยวกบการแสดงโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตานทไดรบความนยมของคนในพนทหมบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทามกลางสงคมพหวฒนธรรม ความเปนอยของคนพทธและมสลมเกดการผสมผสานในเรองพธกรรมและความเชอสงผลใหลกษณะของการแสดงโนราโรงครมนายโรง เปนโนราผหญงและการแสดงโนราโรงครมความส าคญกบคนในชมชนทงสองศาสนา

นายโรงโนราโรงครของคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน เปนโนราผหญง 2 คน เมอมองถงบทบาทหนาทของการเปนนายโรงกจะขดแยงกบวฒนธรรม ความเชอและคณสมบตของการเปนนายโรงโนรา โรงครทางภาคใตดงทกลาวมาในขางตนเนองจากความเชอใน

เรองของศาสนาพทธคอการบวชเปนพระภกษเขามามบทบาทเปนตวก าหนดวาท าไดเฉพาะเพศชาย อยางไรกตาม นายโรงโนราผหญงทงสองนไดเขาพธครอบเทรดโนราจากครโนรา ซงเปนโนราผชายชอวาโนราแคลวไดมการปรบเปลยนจากการบวชเปนพระภกษมาเปนการบวชชถอศลเชนเดยวกบการบวชพระภกษทกประการซงการปฏบตในลกษณะเชนนกถอไดวาไมไดผดจารตเรองของศาสนา นายโรงโนราผหญงท งสองกเปนนายโรงโนราไดอยางสมบรณสามารถท าพธกรรมไดเหมอนกบโนราชายทกประการ ซงพธกรรมการผกผาตดจกนเปนตวก าหนดคณสมบตของการสบทอดการเปนนายโรงโนราอยางเตมตว ดวยเหตนจงท าใหนางพรม แกวทอง และนางลบ เนองสวรรณ สามารถเปนผสบทอดโนราโรงครในฐานนะของนายโรงโนราและไดรบการยอมรบในเรองการแสดงพธกรรมโนราโรงครจากนายโรงโนราผชายคณะอนๆ ในแถบสามจงหวดชายแดนภาคใต 2. ก า รผสมผสานทางวฒนธรรมด ง เ ด มก บวฒนธรรมของมสลม

จากการศกษาการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน สะทอนใหเหนในองคประกอบของการแสดงโนราโรงครมทงหมด 8 ประเภท ไดแก ผแสดง การแตงกาย เครองดนตร บทรองและท านองเพลง ทาร า อปกรณ โรงหรอเวท และโอกาสทใชแสดง ซงสงเหลานเปนองคประกอบส าคญทท าใหการแสดงโนราโรงครมความสมบรณมากยง ขน สอดคลองกบแนวคดเรององคประกอบของนาฏศลปไดอธบายถงองคประกอบของการแสดงซงเปนลกษณะเฉพาะของนาฏศลปไทย ประกอบดวย ลลาทาร า เครองดนตร เพลง และเครองแตงกาย (สมตร, 2548; ฐตรตน, 2559) รปแบบและองคประกอบของการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน นนเปนการผสมผสานของวฒนธรรม


ดงเดมกบวฒนธรรมของมสลมจะสะทอนใหเหนในองคประกอบการแสดงโนราซงสงเหลานมไดปรากฏอยในการแสดงโนราโรงครในแถบจงหวดสงขลา พทลง สตล ตรง นครศรธรรมราช สราษฎรธาน และชมพรแตจะปรากฏอยกบการแสดงโนราโรงครในสามจงหวดชายแดนภาคใตซงเปนศนยรวมท มวฒนธรรมระหวางชาวไทยพทธกบชาวไทยมสลม การแสดงโนราโรงครไมใชโนราแขก ไมใชการแสดงมะโยง เพยงแตการแสดงโนราโรงครปรากฏอยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต จงท าใหการแสดงโนราโรงครไดมการปรบตวเพอใหสอดคลองกบสงคมและสภาพแวดลอมในชมชนนน ดงนนการแสดงโนราโรงครจงไมจ าเปนจะตองปรบตวใหมวฒนธรรม ความเชอ และรปแบบของการแสดงเหมอนโนราแขกหรอมะโยง ซงสอดคลองกบทฤษฎการแพรกระจายทางวฒนธรรม กลาววา แหลงอารยธรรมหรอแหลงความเจรญของโลกมเพยงแหลงเดยวเมอความเจรญนนไดแพรกระจายตอไปยงสวนอนของโลกการทวฒนธรรมหนงๆ จะแพรกระจายไปยงแหลงอนๆ ไดนนมาจากความคดและพฤตกรรมทตดตวบคคลไปถงทใดวฒนธรรมกจะแพรกระจายไปทนน (ทรงคณ, 2556) อยางไรกตามเมอโนราโรงครอาศยอยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ทมวฒนธรรมของชาวไทยมสลมมากกวาวฒนธรรมของชาวไทยพทธแตการแสดงกจะยงคงด ารงและรกษารปแบบของการแสดงไวเพยงแตปรบตวใหเขากบสภาพสงคมทมพหวฒนธรรมสองศาสนา สามารถด ารงอยและเปนสวนหนงของสงคมนนๆ ได การปรบตวของโนราโรงครมวธการ ดงน

1. การน าบายศรพล หรอทเรยกวาในภาษาทองถนของชาวไทยมสลมวา “บงหงาซเระ” หรอ “บงอซเระ” มาใชในการประกอบพธกรรมการแสดงโนราโรงคร

2. อทธพลเครองแตงกายของพอโนราแขกทผสมผสานใชกบการแตงกายแบบเครองสายในการแสดงของโนราโรงคร

3. อทธพลเครองแตงกายของเปาะโยง ซงเปนตวพระเอกของการแสดงมะโยงมาผสมผสานกบเครองการแตงกายแบบเครองเบาะทใชกบนกแสดงตวรองในการแสดงของโนราโรงคร

4. การน าอาหารและเครองดม เชน ขาวย าและโกปออซงเปนอาหารพนบานของคนไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตมาใชในการแสดงโนราโรงคร สงเหลานลวนเปนสวนประกอบทปรากฏอยในเครองสงเวยประกอบการแสดงพธกรรมโนราโรงคร

จากการผสมผสานทางวฒนธรรมท งสองศาสนามาใชรวมกนจนท าใหเกดการแสดงประเภทหนงเรยกวา “โนราโรงคร” ซงการปรบตวของโนรานจงท าใหกลายเปนการแสดงทมเอกลกษณเฉพาะทโดดเดนและปรากฏอยในสวนตางๆ ของการแสดงโนราโรงครเปนทมาของการมเอกลกษณเฉพาะตนซงสอดคลองกบทฤษฎนาฏยลกษณทกลาววา นาฏยลกษณคอ ลกษณะเฉพาะของนาฏศลปชดใดชดหนงซงสามารถบงชหรอจ าแนกออกมาใหเดนชดและงายแกการจดจ าร าลกถง โดยพจารณาจากลกษณะเฉพาะของเครองแตงกายทงรปแบบ วสด และสจากอปกรณการแสดงตางๆ จากดนตร ทงเสยงดนตรทบรรเลงเปนหลก วธการบรรเลง และส าเนยงของทวงท านอง และจากการบรร เลง โดยดจากองคประกอบ คณสมบต หนาทเพศและวยของผแสดง ตลอดจนโครงสรางของการแสดงชดหนงๆ การน าตวบงชดงกลาวมาเปนเครองก าหนดนาฏยลกษณของการแสดงแตละชดจะท าใหการศกษานาฏยศลปชดนนๆ เปนไปไดงายรวดเรวตรงประเดนและแมนย า (สรพล, 2547)


3. บทบาทและหนาทของการแสดงโนราโรงครทมตอชมชน

จากการศกษาองคประกอบการแสดง รปแบบ และขนตอนทใชในการแสดงโนราโรงคร ของคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ลกษณะพเศษอกประการหนงทผวจยพบ คอ โนราโรงครเปนการแสดงทถกน าไปใชเปนสอหรอเครองมอในการสอสารระหวางมนษยกบสงทมองไมเหนตามวฒนธรรมความเชอของคนในทองถน อกทงเพอเปนการรกษาโรคทเกดจากความตองการทางดานจตใจ ดงนนความตองการเหลานจะสะทอนใหเหนในรปแบบวธการแสดงโนราโรงครเพยงรปแบบเดยว คอ การแสดงเพอการประกอบพธกรรมซงวฒนธรรม การแสดงดงกลาวเปนการผกรวมของวฒนธรรมความเชอในสงศกดสทธใหคงอยคกบชมชนคอการน าเอาการแสดงโนราโรงครมาเปนสวนส าคญ โดยปกตการแสดงโนราทวไปนนมงเนนทจะแสดงเพอความบนเทงการรองกลอนจงใชวธการรองดนกลอนสดเพอเปนการเอาใจผชมและเจาภาพทวาจางซงมความแตกตางกบคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทไมมการรองดนกลอนสดโดยจะใชวธการรองกลอนทมการแตงขนอยางส าเรจรปและมการสบทอดใชกนมาอยางตอเนองจงท าใหบทกลอนของการแสดงโนราในคณะนไมมการปรงแตงหรอรองดนกลอนสดเพอเอาใจเจาภาพแตอยางใด การแสดงโนราโรงครมไดสรางขนมาเพอรองรบกบมนษยแตจะมงเนนเพอเปนตวกลางในการสอสารกบสงทมองไมเหน หรอทเรยกกนวากวา ครหมอโนรา ซงสอดคลองกบทฤษฎโครงสรางหนาทนยมทเชอวาระบบสงคมกบระบบวฒนธรรมมความสมพนธกนและมผลตอการปรบตวของบคคลใน 5 ลกษณะ คอ ท าตามระเบยบ ฝาฝนระเบยบ ยดกฎระเบยบละทงสงคม และพยายามเปลยนแปลงสงคม ซงเปนประโยชนตอการพฒนา

สงคมมากเพราะ เ ปนแนวทางในการก าหนดกลมเปาหมายและแนวทางในการพฒนาโดยเฉพาะการใชระบบสงคมและระบบวฒนธรรมมาเปนเครองมอเพอการด ารงชวตอยในชมชน (งามพศ, 2539) เฉกเชนเดยวกบการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทใชวฒนธรรมการแสดงโนราโรงครมาเปนเครองมอในการสอสารกบสงทมองไมเหน ดงเชน การใชบทกลอนโนราทตายตวไมสามารถปรบปรงตอเตมใดๆ ทงสนในการรองบทกลอนนนเปนเครองมอเพอใชในการรองเชญ รองรบและรองสง สงศกดสทธ เทวดา และครหมอโนรา ซงลกษณะของบทกลอนโนรานนกจะสอถงสญลกษณและความหมายในตวของมนโดยการใชส าเนยงและภาษาทเปนทองถนในการรองกลอนซงสอดคลองกบแนวคดโครงสรางหนาทมความเชอวา ภาษา คอระบบของสญลกษณถอยค าทงหลาย เปนสญลกษณในตวของมนเพราะเมอเราเปลงเสยงออกมาเราจะต งใจใหเสยงนนมความหมายสอสารกบผอนไดเพราะเราจะตองท าความเขาใจระบบสญลกษณของภาษาซงแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ 1. รปสญญะหรอตวหมาย (Signifier) เปนค าทเราเปลงออกมาหรอเขยนขนเพอใชเรยกสงหนงสงใด ค านเปนรปของสญญะเปนสญลกษณทท าหนาทระบถงสงสงหนง 2. ความหมายสญญะหรอความหมายคด (Signified) หมายถงความคดเกยวกบสงทเรากลาวถงเรยกถงหรอเขยนถง (สภางค, 2551) 4. การเปลยนแปลงทางสงคมสงผลกระทบกบการแสดงโนราโรงคร

ในปจจบนมเทคโนโลย ททนสมย อาท คอนเสรต โรงหนง ภาพยนตร ศนยการคา สอตางๆ สงเหลานลวนเขามามบทบาทในการเปลยนแปลงคานยม วถชวต และความเปนอยของคนในชมชนเปลยนไป เยาวชนรนใหมขาดความสนใจหลงใหล


กบคานยมของการแสดงสมยใหมทเขามามบทบาทในสงคมจงท าใหเยาวชนรนใหมไมเหนคณคา และความส าคญของศลปะประจ าทองถนของตนเอง เกดปญหาขาดการถายทอดอยางตอเนอง ขาดผสบทอดอยางจรงจง ประกอบกบการเปลยนแปลงของวฒนธรรมในชมชนท งคานยม และการด ารงชวตความเปนอย อกทงหนวยงานภาครฐและเอกชนไมเหนความส าคญ ดวยสาเหตทกลาวมานสอดคลองกบแน ว ค ด เ ห ต ป จ จ ย ข อ งก า ร เ ส อ มสล า ย ข อ งศลปะการแสดงพนบานกลาววาปญหาหลกทสงผลกระทบการเสอมสลายของศลปะการแสดงพนบานม 3 กรณหลก คอ การเขามาแทนทของสอสมยใหม ขอจ ากดของศลปะการแสดงและการสบทอด การเสอมความนยมของผชม (จนตนา , 2533) การแสดงโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ในขณะเดยวกนทามกลางความเปลยนแปลงนน คณะโนราสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน กยงคงรกษารปแบบการแสดงด ง เ ดมไวอยางถกตอง ยดถอปฏบตอยางเครงครด ตามจารตแบบแผนทครโนราปฏบตกนมาในอดต ปจจบนนายโรงโนราและสมาชกในคณะอยในวยชราทงหมดจงท าใหศกยภาพในการแสดงโนราโรงครมนอยลง ปจจบนนางพรม แกวทอง อาย 84 ป และนางลบ เนองสวรรณ อาย 80 ป ทงสองเปนนายโรงโนราผหญงทยงคงท าการสบทอดการแสดงโนราโรงคร ทามกลางกระแสคานยมของสงคมและอทธพลของวฒนธรรมตะวนตกทเขามาเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวหากการแสดงโนราโรงครนขาดการสบทอดและการสงเสรมการแสดงโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทเคยรงเรองในอดต และมคณคาตอชมชนในปจจบนอาจจะเสอมสลายไปพรอมกบหญงวยชราสองทานนกเปนได

ดงนนคณคาของการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน นอกจากเปนการแสดงทมบทบาทในการสรางสนทรยภาพและความตองการทางสงคมแลวย งสะทอนใหเหนถงความเปนตวตนของคนในทองถนทมบทบาทส าคญในการสรางความเขมแขงใหกบคนในชมชน เ ปน ทย ด เห น ยว จตใจ ส ร า งความสนกสนาน ความรกความสามคคปรองดอง และการยอมรบปรบตวเพอการอยรวมกนในชมชนสงคมพหวฒนธรรมของคนไทยพทธ และคนไทยมสลมทามกลางเหตการณความขดแยงทเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใต

สรป จากการศกษาเกยวกบความเปนมาของการ

แสดงโนราโรงคร จากเอกสารและหลกฐานทปรากฏตามต าราตางๆ ผวจยไมสามารถระบไดวาการแสดงโนราโรงครมจดก าเนดเกดขนครงแรกทใด ท งนผ วจยไดมง เนนศกษาความหมายจากเอกสารทนกวชาการไดกลาววา การแสดงโนรา ยงคงปรากฏอยในวถชวตของคนทางภาคใตต งแตอดตจนถงปจจบนและยงคงมการสบสานกนอยางเครงครดโดย เฉพาะในกลมคณะโนรา ทย งคงประกอบพธกรรมโนราโรงครรกษาจารตขนบธรรมเนยมการแสดง และพธกรรมอยางตอเนอง การแสดงโนราโรงคร หรอทเรยกวา โนราลงคร เปนการแสดงโนราเพอเชญวญญาณบรรพบรษโนราทเรยกกนวา ครหมอโนรา เพอแสดงความกตญญตอบรรพบรษ เพอความเปนสวสดมงคลแกชวตในครอบครว หรอเพอแกบนตามทไดใหค ามนสญญากนเอาไวในยามทตกทกขไดยาก

ในปจจบนเทคโนโลยการสอสารตางๆ มคว ามทนสมยและพฒนาไดอย า ง รวด เ ร ว กลายเปนคานยมของมนษยท าใหการแสดงโนรา


โรงครลดความนยมลงไปอยางมากเมอเปรยบเทยบกบในสมยอดต สบเนองดวยขาดผสบทอดอยางจรงจง อกประการหนงคอ เมอเกดเหตการณความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใต ท าใหบตรหลานหรอเครอญาตตางโยกยายถนฐาน ทอยอาศยออกจากพนทมากขนท าใหการแสดงโนราโรงครในปจจบนแทบจะสญหายไป ผ วจยจงเลงเหนความส าคญของการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตานเปนอยางมาก ในปจจบนการแสดงโนรา โรงครทยงคงยดรปแบบ ขนตอนการแสดง และเปนเอกลกษณทมความโดดเดนในทามกลางความเปลยนแปลงในยคสมยใหมทปรากฏใหเหนมอยเพยงคณะเดยว และยงคงไดรบความนยมของคนในจงหวดปตตาน คอ การแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน

จากการศกษาพบวา การแสดงโนราโรงครคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน เดมเปนเพยงโนราคณะเลกๆ หาบเรแสดงไปเรอยๆ มนายโรง 3 คน ชอโนราทองสก โนราทองจนทร และโนราทองเสาร จดแสดงในรปแบบพธกรรมและการแขงขนประชนโรง ดวยเหตผลทนายโรงมชอค าขนตนวา “ทอง” เหมอนกนทง 3 คน ชาวบานทไดชมการแสดงจงเรยกชอคณะโนรานวา “โนราสามทอง” การแสดงมการสบทอดกนมา 200 กวาป ในปจจบนมนายโรงเปนโนราผหญง 2 คน ชอวานางพรม แกวทอง และนางลบ เนองสวรรณ มการเปลยนชอคณะโนราใหม เปน “คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน”

องคประกอบของการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน มทงหมด 8 ดาน ไดแก

1. ผแสดง ในคณะมสมาชกท งหมด 8 คน ประกอบดวย นายโรง นกแสดง ลกคโนรา และยง

พบวาสมาชกในคณะแตละคนมหนาทมากกวา 1 หนาท เชน นกแสดงนอกจากจะท าหนาทแสดงเปนหลกแลวยงมหนาท ในการบรรเลงดนตรแทนลกคโดยจะมการสลบสบเปลยนกนไปตามความถนดของแตละคน

2. ดานการแตงกายจะมความเปนเอกลกษณเฉพาะในรปแบบของตนเอง ซงผวจยสามารถแบงออกไดเปน 3 ลกษณะทส าคญๆ ไดดงน

1) การแตงกายแบบเครองสาย เปนเครองแตงกายเฉพาะส าหรบนายโรงโนราหรอโนราใหญซงมรปแบบ ลกษณะ และโครงสรางทมความคลายคลงกบเครองแตงกายของโนราชายทวไปทเรยกกนวา “เครองตน” อยางไรกตามเครองแตงกายเครองสายของนายโรงโนราคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน เปนเครองสายทใชการสบทอดกนมามลกษณะของเครองสายท าจากลกปดรอยดวยสสนตาง ๆ เปนลายลกแกว ใชส าหรบสวมล าตวทอนบนแทนเสอ รอยดวยชนส าคญๆ ตดกน 3 ชน คอ สายบา พานอกหรอรดอก และสายสงวาล ลกษณะคลายกบเครองแตงกายของการแสดงโนราแขก

2) การแตงกายแบบเครองเบาะ ท าดวยผาก ามะหยสพน มลกษณะคลายกบกรองคอของตวพระโขน-พระละคร แตจะมขนาดทใหญกวา รอบๆ ขอบนอกของกรองคอจะรอยดวยลกปดสตางๆ แตจะมความคลายคลงกบการแตงกายของเปาะโยงตวพระเอกในการแสดงมะโยงของสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงเครองแตงกายของโนราโรงครแบบเครองเบาะนมไวส าหรบนกแสดงทเปนตวรองหรอผแสดงทยงไมเคยผานพธกรรมผกผาตดจกมากอน

3) ลกษณะการแตงกายของตวตลก เปนการแตงกายส าหรบผแสดงทเปนตวตลก ในการแสดงโนราโรงครแบงออกเปน 2 ฝ าย คอ ฝายพทธ ประกอบดวย พรานบญ, พรานคร, พรานเฒา, และ


นางทาส ฝายมสลม ประกอบดวย พรานดอหง, พรานเปาะเลาะ, และนางกะหนสา 3. เครองดนตรทใชในการประกอบการแสดงโนราโรงคร เปนเครองดนตรพนบานโนราประกอบดวย โหมง ฉง ทบ กลอง ป และแตระ 4. บทรองและท านองเพลง เปนเอกลกษณซงมเพยงคณะเดยวทมบทรองประกอบการแสดงโนราโรงครโดยไมมการรองดนกลอนสด หากจะชนชนเจาภาพหรอทกทายผ ชมจะใชวธการสนทนาทวไป บทรองทปรากฏในการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน มทงหมด 43 บท แบงออกไดเปน 31 ก าพลด 12 บท ไดแก ก าพลดขานเอ ก าพลดกาดคร ก าพลดสรรเสรญคร (เชญคร) ก าพลดเพลงโทน ก าพลดชมนมคร (เชญครหมอ) ก าพลดชมนมเทวดา (เชญเทวดา) ก าพลดพระพายฉายพด ก าพลดเมอยามรอน ก าพลดยกขอสตรนารสาว ก าพลดสรรเสรญคร ก าพลดไหวบญคณคร ก าพลดชมดอกบวคลง ก าพลดเอโกเอกา ก าพลดรามสรขวางขวาน ก าพลดนารผล ก าพลดขายแตง ก าพลดนายพราน ก าพลดหตถทงสองประคองค านบ ก าพลดหตถท งสองประคองเหนอเศยร ก าพลดสอนร า ก าพลดฤๅษดาบส ก าพลดไชยชาย ก าพลดปฐม ก าพลดแมลกออน ก าพลดฝนตกขางเหนอ ก าพลดนกกาน า ก าพลดพรายงาม ก าพลดหองคหา ก าพลดจดหาลกค ก าพลดสงคร ก าพลดนางนกกระจอก และ 12 บท คอ เรองทใชในการแสดงละครพนบานจ านวน 12 เรอง ไดแก เรองนางมโนรา เรองพระรถ-เมร เรองพระลกษณาวงศ เรองพระโคบตร เรองสงขทอง เรองนางผมหอม เรองพระอภยมณ เรองจนทโครบ เรองอภยนราช เรองสงขศลปชย เรองมณพชย และเรองไกรทอง ท านองเพลงทใชมทงหมด 20 ท านองเพลง โดยปรากฏในบทรองทแสดงเปนเรองราว 12 บท จ านวน 1 ท านองเพลง คอเพลงทบเพลงโทน บทรอง

ทใชประกอบทาร า 32 ก าพลด ม 6 ท านองเพลง ไดแก ท านองเพลงทบ ท านองเพลงรายหนาแตระ ท านองเพลงทบเพลงโทน ท านองเชอคร ท านองกลอนหนง ท านองกลอนส สวนท านองเพลงทใชป ร ะ กอบก า ร แสด ง โน ร า แบบ ไ ม ม บท ร อ ง ประกอบดวย 8 ท านองเพลง คอ ท านองเพลงกราบคร ท านองเพลงโค ท านองเพลงนาดชา ท านองเพลงนาดเรว ท านองเพลงกบเตน ท านองเพลงคร ท านองเพลงเคลาทา และท านองเพลงเหาะ(ยาง 3 ขม) ซงทง 8 ท านองเพลงนจะจดล าดบบรรเลงเพลงใดกอนนนลกคจะยดทาร าของนกแสดงเปนหลก สวนขนตอนการบรรเลงยกเครองและตงเครอง จะใช 5 ท านองเพลง ไดแก ท านองเพลงขนเครอง ท านองเพลงด าเนนหรอต าเนน ท านองเพลงนาดชา ท านองเพลงเชดเรว และท านองเพลงลงเครอง 5. ทาร าทปรากฏอยในการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ า เภอมายอ จงหวดปตตาน ผวจยพบวา เปนทาร าตามแบบฉบบของนางพรม แกวทอง และนางลบ เนองสวรรณ นายโรงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทไดรบการสบทอดมาจากบรมครโนราซงเปนทาร าเฉพาะของตน โดยทาร าสวนใหญจะมลกษณะกระบวนทาทปฏบตจากทาร านงเรยบพนจนถงทายนร าซงจะปรากฏใหเหนไดอยางชดเจนคอการแสดงทเรยกวา “ร าหนาคร” ซงเปนการแสดงทปรากฏอยในขนแสดงหลงจากเสรจสนพธค านบครในคนแรก โดยนกแสดงทกคนจะตองแสดง ร าหนาครมลกษณะของการใชจงหวะทาร าทนมนวลเนนจงหวะการร าคอนขางชาจนถงจงหวะปานกลาง ลกษณะของทานงร าเรยบพนจะมลกษณะคลายกบทาร าของการแสดงเบกโรงมะโยง โดยสวนลกษณะของทายนร าจะเนนล าตวแอนอกมาขางหนาใหกนงอน และการยอขาใหมากทสดจนปลายของชายผาหอยแตะพนลกษณะการปฏบตเชนนถอเปนเอกลกษณ


อยางหนงในการแสดงโนราโรงครของคณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน 6. อปกรณทใชในการแสดงโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ม 13 ชน ประกอบดวย กรช (ตวผต วเมย) พระขรรค ไมหวาย มดหมอ ตะเกยงชวาลา แปะ แชง หมอน ามนต บายศรพล ซมเทรด ดอกมะพราว (วายงตาหยอ) สาดคลา (เสอ) และหอก อปกรณดงกลาวผวจยไดศกษาพบวาการน า แปะ บายศรพล และดอกมะพราว มาใชประกอบการแสดงมเฉพาะ คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน เทานนซงบงบอกถงความเปนเอกลกษณเฉพาะทแตกตางจากการแสดงโนราโรงครคณะอนๆ 7. โรงหรอเวททใชแสดงยงคงใชโรงโนราแบบโบราณมลกษณะเปนรปสเหลยมผนผาไมยกพน เปดโลง 2 ดาน คอดานทศตะวนตกและดานทศเหนอ สวนดานทศตะวนออกยกพนสงท าเปนพาไล ใชส าหรบวางอปกรณและเครองเซนไหวตางๆ และดานทศใตใชฉากมานปดก นบงเปนหองแตงตวของนกแสดง หลงคามงดวยใบจาก ใบเหรง หรอหญาคา ซงโนราคณะอนๆ ปจจบนนยมสรางโรงโนราดวยเตนททงหลง จะเหนไดวาองคประกอบทกอยางของการแสดงโนราโรงครถอเปนสงส าคญทจะเชอมโยงกบขนตอนของการแสดงในแตละครง พบวา ม 3 ขนตอน คอ ขนกอนการแสดง ขนแสดง และขนหลงการแสดง 8. โอกาสทใชในการแสดงจะจดแสดงเฉพาะในชวงเดอน 6 เดอน 7 และเดอน 9 ก าหนดให วนแรกของการแสดงจะตองตรงกบวนอาทตยหรอวนจนทรและวนสดทายของพธกรรมจะตองตรงกบวนองคารเทานนโดยในคนแรกของพธกรรมโนราโรงครหลงจากเสรจสนพธกาดโรงแลวจะตองมการร าค านบคร (การแสดงมลกษณะคลายกบร าเบกโรงมะโยง) เปนการค านบบชาครทมชวตอย จากนนนกแสดงทกคน

จะตองหยบเทยนไขทจดอยบนสาดหมอนครคนละ 1 เลม เพอเอาไปกราบไหวครอาจารยและผทอาวโสกวาทอยในคณะกอนทจะเรม ท าการแสดงในล าดบขนตอนตอไป จดการแสดงเพอการประกอบพธกรรมเทานน สงเหลานจะบงบอกถงเอกลกษณของการแสดงโนราโรงครทมรปแบบเฉพาะตนเอง

ขอเสนอแนะ จากผลการวจยท าใหทราบถงเอกลกษณ

และการคงอยของโนราโรงคร คณะสองพนอง ศลปบานตรง อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน ทามกลางสงคมพาหวฒนธรรม ซงผวจยมขอเสนอแนะ ดงน

1. การแสดงโนราโรงครในพนทจงหวดชายแดนภาคใตปจจบนเปนทรจกและมการสบทอดกนนอยมาก การแสดงโนราโรงครควรไดรบการสนบสนน สงเสรม และอนรกษจากหนวยงานภาครฐ และเอกชนดวยการจดตงเปนชมรมหรอน าการแสดงโนราโรงค รบรร จลงในหลกสตรสถานศกษา (หลกสตรทองถน) เพอถายทอดองคความร และจดใหมวทยากรใหความรแกนกเรยนและผทสนใจในการแสดงโนราโรงครเพอน าความรทไดไปเผยแพรตอไป

2. งานวจยเลมนเปนการรวบรวมความเปนมา องคประกอบ รปแบบ และเอกลกษณของการแสดงโนราโรงครทปรากฏอยในพนท อ าเภอมายอ จงหวดปตตาน จงควรมการศกษาโนราประเภทนทปรากฏการแสดงอย เ พอเปนแนวทางหาความรเพมเตม แสวงหาความรใหมๆ ในดานอนๆ จงควรน างานวจยชนนมาเปนประเดนในการศกษาการวจยตอไป

เอกสารอางอง กณฑลย ไวทยะวณช. 2554. วฒนธรรมความเชอท

เกอหนนการทองเทยวของจงหวดสงขลา.


ด ษ ฏ น พ น ธ ป ร ญ ญ า ด ษ ฏ บ ณ ฑ ต , มหาวทยาลยทกษณ.

งามพศ สตยสงวน. 2539. การวจยทางมานษยวทยา. จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

จนตนา หนณะ. 2533. บทบาทและการเสอมสลายของรองแงงตนหยง. วทยานพนธปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต , จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฐตรตน เกดหาญ. 2559. นาฏศลปไทย. สกายบก, ปทมธาน.

ทรงคณ จนทจร. 2556. ทฤษฏวฒนธรรมและสงคม. เอกสารประกอบการสอน รายวชา 1605 902. สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน, มหาวทยาลยสารคาม.

พทยา บษรารตย. 2535. โนราโรงครทาแค อ าเภอ เมอง จงหวดพทลง. วทยานพนธศลปศาสตร

มหาบณฑต , มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ศราพร ฐตะฐาน ณ ถลาง. 2537. การศกษาคตชนในบรบทสงคมไทย. มตชน, กรงเทพฯ.

สนตชย แยมใหม. 2556. มายาคตทางเพศผานสญญะในพธโนราโรงคร. วทยานพนธป ร ญ ญ า ศ ล ป ศ า ส ต ร ม ห า บ ณ ฑ ต , มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สภางค จนทวานช. 2551. ทฤษฎสงคมวทยา. จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

สมตร เทพวงษ. 2548. นาฏศลปไทย: นาฏศลปส าหรบครประถมศกษา. พมพครงท 2. โอเดยนสโตร, กรงเทพฯ.

สรพล วรฬหรกษ. 2547. หลกการแสดงนาฏยศลปปรทศน. พมพครงท 1. จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.


การศกษากระบวนการฆา การช าแหละ คณภาพซากของแพะเนอลกผสม ในพนทจงหวดกระบ

The Study of Killing Process, Dissection, and Carcass Quality of Goats Meat in Krabi Province

สภญญา ชใจ * ภรณทพย ทองมณ สรศกด ชชาง ธระวทย จนทรทพย จราภรณ ปาณพนธ

ณฐสดา ระววรรณ และ สพชญา เกลยงประดษฐ Supinya Chujai *, Porntip Thongmanee, Sirisak Cheechang, Dhiravit Chantip, Jiraporn Panapun,

Natsuda Raweewan and Supitchaya Kleangpradit Received: 11 May 2018, Revised: 9 August 2018, Accepted: 29 January 2019

บทคดยอ

การศกษาวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษา กระบวนการฆา ช าแหละ และคณภาพซากของแพะเนอลกผสมเพศผ อาย 4, 6, 7, 8 และ 9 เดอน ในพนทจงหวดกระบ โดยการเกบตวอยางเนอ น าหนกแพะมชวต น าหนกแพะหลงฆา น าหนกแพะหลงเผาซาก เปอรเซนตซาก คาแรงตดผาน พนทหนาตดเนอสน องคประกอบทางเคมโปรตน และไขมน โดยการเกบตวอยางจากเนอแพะบรเวณกลามเนอสนในของแพะลกผสมบอร-แองโกลนเบยนเพศผ จ านวน 28 ตว ในโรงฆาแพะของเกษตรกรในพนทจงหวดกระบ จ านวน 4 โรง การศกษาไดท าการเกบขอมลกระบวนการฆาแพะ และตวอยางเนอแพะบรเวณกลามเนอสนใน พบวากระบวนการฆาแพะท ง 4 โรงไมม ความแตกตางกน โดยทง 4 โรง มวธกระบวนการฆาแพะ ดงน การเชอดคอเพอเอาเลอดออก โดยท าการตดบรเวณเสนเลอดด าใหญบรเวณล าคอ น าเครองในออก ใชไฟเผาขนซากแพะ ท าความสะอาดซาก ตดแตงซากตามความตองการของผบรโภค ตลาดการบรโภคเนอแพะในพนทจงหวดกระบ เกษตรกรนยมบรโภคเนอแพะแบบตดกระดก โดยเครองใน อวยวะสบพนธ ท าการสบและจ าหนายรวมกน คา pH ของเนอแพะทผานการฆา 1 ชวโมง มคา 6.55 และลดลงหลงจากแชซากทอณหภม 3 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24 ชวโมง เทากบ 6.05 คาพนทหนาตดเนอสน และคาแรงตดผานมคาสงเมอแพะมอายเพมมากขน คณคาทางโภชนะของเนอสนในโปรตนและไขมนพบวา มคา อยในชวง 50.78-75.00 และ 4.70-13.48 เปอรเซนต ตามล าดบ

ค าส าคญ: กระบวนการฆา, ช าแหละ, คณภาพซาก, จงหวดกระบ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ต าบลทงใหญ อ าเภอทงใหญ จงหวดนครศรธรรมราช 80240 Faculty of Veterinary Science, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Thung Yai, Thung Yai, Nakhon Si Thammarat 80240, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected] Tel: 08 9867 5301


ABSTRACT

The purpose of this study was to examine the killing process, dissection and carcass quality of meat goats in Krabi Province including 20 of male bore-anglo-nubians with the age of 4, 6, 7, 8 and 9 months, and 8 of male local native goats with 2 and 4 years old. There are 4 slaughterhouses in Krabi Province where the killing process and goat meal samples were collected for studying. The killing process of these 4 slaughterhouses are performed by cutting the throat of the goat for getting rid of blood, taking out the offal, using fire to burn the goat hair, and trimming the carcass in response to the consumers’ needs. Regarding the goat meat consumption in Krabi Province, customers prefer to consume goat meat with bone by cutting offal and genital organs together for sale. After the killing process, one goat carcass lost about 10 percentage of its weight. Goats slaughtered at the age of 4-9 months weighed around 20-29 kilograms. The weight loss from the process was about 10 percent and the pH value of goat was 6.55 after 1 hour killing and 6.05 after soaking the carcass at the temperature of 3 Cº for 24 hours. The cost of cutting meat and cutting force is higher with the older goat. The nutritional values of protein and fat in meat are 50.78-75.00 and 4.70-13.48 percent, respectively.

Key words: killing process, dissection, carcass quality, Krabi Province

บทน า แพะเนอสามารถเจรญเตบโตและขยายพนธ

ไดอยางรวดเรว นอกจากนยงมลทางในการจ าหนาย ไดหลายรปแบบ เชน การเลยงแพะเพอการขยายพนธหรอจ าหนายเปนพอแมพนธการจ าหนายเนอแพะ รวมถงผลพลอยไดอนๆ เชน หนงแพะ ขน และมลแพะ เปนตน โดยเนอแพะสามารถน ามาใชท าอาหารไดหลากหลายชนด เชน ขาวหมกแพะ ซปเนอแพะ ควกลงเนอแพะ สตเนอแพะ ขาวอบเนอแพะ เนอแพะตน และเนอแพะแดดเดยว เปนตน สมนก และคณะ (2562) ไดท าการศกษาแนวทางสงเสรมการบรโภคเนอแพะในจงหวดนราธวาส ใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญ วเคราะหขอมลโดยใช สถต คาความถ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และคาไคก าลงสอง (Chi-Square:χ2) ผลการศกษาพบวา ในจงหวดนราธวาสผบรโภคสวนใหญเปนเพศหญงอายเฉลย 53.5 ป จ านวนสมาชก ในครอบครว

เฉลย 5.08 คน มรายไดประมาณ 7,500-10,000 บาท/เดอน มรายจายเพอการบรโภคเนอแพะประมาณ 300-500 บาท/เดอน พฤตกรรมการบรโภครปแบบอาหารทนยมปรงดวยเนอแพะ คอ แกงมสมน รอยละ 43.0 ปจจยสงเสรมการบรโภค สวนผสมทางการตลาด หรอมอทธพลในระดบมาก ในการซอเนอแพะความตองการการสงเสรมการบรโภคมระดบมากในดานการไดรบการสงเสรมความร รปแบบของการสงเสรมการแปรรป และความตองการสนบสนน หรอความสะดวกจากหนวยงานทเ กยวของดานความสมพนธระหวางปจจยทางเศรษฐกจและสงคมกบปรมาณการบรโภค พบวาปจจยดานสงคม อายมความสมพนธกบปรมาณการบรโภค แตทงนเนอแพะยงไมเปนทนยมของผบรโภคโดยทวไปในประเทศ นอกจากผทนบถอศาสนาอสลามในพนทภาคใตจดเปนแหลงทเลยงแพะมากทสดในประเทศไทย สอดคลองกบชตา (2558) ท าการศกษาการพฒนาการ


ตลาดแพะเพอเพมมลคาทางเศรษฐกจ ของเกษตรกรผ เลยงแพะในจงหวดสงขลา พบวาท งแพะเนอและแพะนมในจงหวดสงขลา มจดแขงและโอกาส คอมพนทการเลยงทเพยงพอ ผผลตกสนใจทจะเลยงแพะ และเจาหนาทของรฐกพรอมทจะสนบสนน อกท งผบรโภคหลกซงเปนชาวไทยมสลมและนกทองเทยวมความนยมบรโภคแพะเปนจ านวนมาก แมมจดออนและอปสรรคบาง เชน เกษตรกรยงขาดการวางแผนดานการผลต การแปรรป และการตลาดทด อกทงการโฆษณาประชาสมพนธยงมนอย ควรมกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑจากแพะเนอ คอ กลยทธการสรางเครอขายใหกวางขวางและเขมแขง โดยอาศยความรวมมอกนของผทเกยวของกบแพะ เพอชวยเหลอและแลกเปลยนขอมลกนบนพนฐานความพอเพยง ท าใหทราบขาวสารความเคลอนไหวของผลตภณฑแพะ เ นอตลอดหวงโ ซ อปทาน เ พ อตอบสนองอปสงคของผบรโภคในฤดกาลทแตกตางกน อกทงควรมกลยทธการขยายชองทางการตลาดของแพะเนอใหมหลากหลายระดบ มตวแทนเพมขนท งตลาดระดบทองถน ตลาดระดบจงหวด ตลาดภายในประเทศและตลาดตางประเทศ สวนกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑจากแพะนม ควรเนนการสอสารประชาสมพนธการจดท าแผนการตลาดทงระยะสน ระยะปานกลาง และระยะยาวทชดเจน รวมถงควรสงเสรมการแปรรปผลตภณฑจากนมแพะ มโรงงานผลตนมแพะจ าหนายทงปลก และสงทงในและตางประเทศอยางเหมาะสมกบก าลงการผลตของเกษตรกรในพนทของจงหวดสงขลา โดยอาศยการวางแผนรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน จนทนา และ วาณ (2548) ไดศกษาสภาพการเลยงและวถการตลาดแพะเนอ ในจงหวดประจวบครขนธโดยมวตถประสงคเพอศกษาสภาพการเลยง วถการตลาดแพะเนอ และขอมลพนฐาน สถานภาพสวนบคคลของเกษตรกรผ เ ลยงแพะ

ตลอดจนปญหาอปสรรคในการประกอบอาชพ โดยใชแบบสมภาษณจดเกบขอมลจากเกษตรกรผเลยงแพะเนอในจงหวดประจวบครขนธ จ านวน 137 ราย ผลการศกษาพบวา เกษตรกรผเลยงแพะเนอทกขนาดฟารมมอายเฉลย 44 ป สวนใหญมระดบการศกษาชนประถมศกษาปท 1-7 และนบถอศาสนาพทธใกลเคยงศ าสนา อสล าม เ กษตรกร ทกขนาดฟา ร ม มประสบการณประกอบอาชพมากอนเฉลย 3.69 ปโดยเกษตรกรสวนใหญเลยงแพะเนอเปนอาชพเสรม ยกเวนฟารมขนาดใหญเทานนเลยงเปนอาชพหลก และฟารมสวนใหญใชแรงงานในครอบครวในการเลยงแพะเนอ เกษตรกรทกขนาดฟารมเลยงแพะเนอเฉลย 33.48 ตว มพอพนธ 1.36 ตว แมพนธ 19.58 ตว สดสวนระหวาง พอพนธ-แมพนธ 1:14 ตว ฟารมขนาดเลกเลยงแพะเนอเฉลย 21 ตว มพอพนธ 1.31 ตว แมพนธ 10.26 ตว เทานน สดสวนระหวางพอพนธ-แมพนธ 1:9 ตว ฟารมขนาดกลางเลยงแพะเนอเฉลย 65.80 ตว มพอพนธ 1.84 ตว แมพนธ 32.44 ตว สดสวนระหวางพอพนธ-แมพนธ 1:18 ตว ฟารมขนาดใหญเลยงแพะเนอเฉลย 161.93 ตว มพอพนธ 2.07 ตว แมพนธ 58.40 ตว สดสวนระหวางพอพนธ-แมพนธ 1:28 ตว เกษตรกรนยมเลยงแพะเนอลกผสม โดยวธเลยงแบบขงสลบปลอย มวตถประสงคเพอการจ าหนาย โดยจ าหนายตลาดภายใน จงหวดเปนหลก สวนฟารมขนาดกลางน นจ าหนายท งตลาดภายในจงหวดและตางจงหวด แตฟารมขนาดใหญ พบวา จ าหนายตลาดตางจงหวดมากกวาการซอขายแพะเนอสวนใหญใชวธการชงน าหนก และจ าหนายผานพอคาคนกลางคอผรวบรวมในทองถน มเฉพาะฟารมขนาดกลางเทานนทจ าหนายใหกบผรวบรวมทองถนโดยตรง และยงจ าหนายใหกบผรวบรวมทองถนและพอคาทองถนดวย ปญหาอปสรรคจากการประกอบอา ชพ การ เ ลย งแพะ เ นอ พบว า เกษตรกรมปญหามากทสด ดานการตลาด จ าหนาย


ผลผลตและราคาทไมแนนอน เนองจากสภาวะตลาด ขนอยกบอปสงค-อปทานของผบรโภค รองลงมาคอ ปญหาดานสขภาพสตวโรคและพยาธ นอกจากนยงมปญหาดานขาดแคลนพอแมพนธทดเพอใชในการปรบปรงพนธตลอดจนปญหาดานขาดแคลน 6 อาหารหยาบในฤดแลง และปญหาดานประสทธภาพการผลต ขาดความรดานการเลยง การจดการและการปองกนโรค-พยาธและสขภาพสตว การทดลองนมวตถประสงคเพอศกษาคณลกษณะของซาก และคณภาพของเนอแพะขนทเลยงดวยอาหารผสมส าเรจ วางแผนการทดลองแบบ 2 × 2 แฟคทอเรยลในแผนก า รทดลอ งแบบ ส ม ในบล อ ค สม บ ร ณ ประกอบดวย 2 ปจจย ไดแกพนธแพะ (แพะลกผสมพนเมอง-แองโกลนเบยน และลกผสมพนเมอง-บอร) และชนดของอาหารเยอใยในอาหารผสมส าเรจ (ทางใบปาลมน ามน+กากตะกอนน ามนปาลม และหญาแหง) ผลการทดลอง พบวา แพะลกผสมพนเมอง-แองโกลนเบยน มเปอรเซนตซากอนสงกวาแพะลกผสมพนเมอง-บอร (p > 0.05) พนธแพะไมมอทธพลตอสนสะเอว ขาหลง สะโพก ไหล และอก (p > 0.05) และชนดของอาหารเยอใยไมมอทธพลตอสนสะเอว ขาหนา ขาหลง สนซโครง ไหล อก และคอ (p > 0.05) แพะทไดรบหญาแหงเปนแหลงเยอใยในอาหารผสมส าเรจ จะมเนอแดง และ เนอแดง:กระดกสงกวา และมไขมนซากต ากวาแพะทไดรบทางใบปาลมน ามนรวมกบกากตะกอนน ามนปาลม โดยจงหวดกระบเปนพนททมคนไทยเชอสายมสลมและมเกษตรกรนยมเลยงแพะเปนจ านวนมาก อกทงยงมนโยบายดานการจดการดานการเลยงแพะเขาสระดบอาเซยน ดงนนคณะผวจยจงมความสนใจในการศกษากระบวนการฆา ลกษณะซากของแพะในจงหวดกระบเพอการพฒนาและสงเสรมดานการจดการในการเ ลยงแพะเพอใหแพะมอตราการเจ รญ เ ตบโต ท ด ขน ผลผ ลต เ นอ สงและใหได

มาตรฐานมความปลอดภยตอผบรโภคตรงกบตามความตองการของตลาด ซงท าใหธรกจการเลยงแพะในจงหวดกระบ มการพฒนาทดขนตอไป วฒชย และคณะ (2562) ท าการศกษาการใชทางใบปาลมน ามนรวมกบกากตะกอนปาลมน ามนในอาหารส าเรจตอสมรรถภาพการใหผลผลตของแพะขน โดยมวตถประสงคเพอศกษาปรมาณการกนได การยอยได สมรรถภาพการผลต และตนทนคาอาหารของแพะขนทเลยงดวยอาหารผสมส าเรจ วางแผนการทดลองแบบ 2 × 2 แฟคทอเรยลในแผนการทดลองแบบสมในบลอค สมบรณประกอบดวย 2 ปจจย ไดแกพนธแพะ (แพะลกผสมพนเมอง-แองโกลนเบยน และลกผสมพนเมอง-บอร) และชนดของอาหารเยอใยในอาหารผสมส าเรจ (ทางใบปาลมน ามน + กากตะกอนน ามนปาลม และหญาแหง) ผลการทดลองพบวา แพะทไดรบอาหารผสมส าเรจทใชทางใบปาลมน ามน + กากตะกอนน ามนปาลมจะมปรมาณการกนไดในรปเปอรเซนตน าหนกตวและกรม/กโลกรม 0.75 สงกวากลมทใชหญาแหงเปนแหลงเยอใย (p > 0.05) แพะทไดรบอาหารผสมส าเรจทใชทางใบปาลมน ามน+กากตะกอนน ามนปาลมจะมคาสมประสทธของการยอยไดของโปรตน อนทรยวตถลกโนเซลลโลสและผนงเซลลสงกวากลมทใชหญาแหงเปนแหลงเยอใย

วธด าเนนการวจย ท าการศกษาโดยการเกบตวอยางซากแพะ

จากโรงฆาในจงหวดกระบ จ านวน 28 ตว แบงออกเปน แพะเนอลกผสมบอร - แองโกลนเบยนเพศผ อาย 4, 6, 7, 8 และ 9 เดอน และแพะเนอลกผสมพนเมองทอาย 2 และ 4 ป จากโรงช าแหละเนอแพะแบบหลงบานของเกษตรกร จ านวน 4 โรง ด าเนนการขอมลกระบวนการฆาแบบหลงบาน น าหนกแพะกอนฆา น าหนกแพะหลงฆา น าหนกแพะหลง


เอาขนออก และเกบตวอยางเนอแพะบรเวณกลามเนอสนใน เพอวเคราะห คาแรงตดผาน วดพนทหนาตดเนอสนทต าแหนงระหวางซโครงท 12 และ13 วดคา pH หลงจากเอาเครองในออก และหลงจากแชซากทอณหภม 3 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24 ชวโมง การวเคราะหองคประกอบทางเคมโปรตน และไขมน (AOAC, 2001) ในหองปฏบตการความปลอดภยทางอาหาร และหองปฏบตการโภชนศาสตรคลนกทางสตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย น าขอมลทไดมาวเคราะหโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปเบองตน วเคราะหหาความแปรปรวน (Analysis of variance) ตามวธการจดทรทเมนตแบบสมสมบรณ (CRD) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของแตละกลมทดลองดวยวธ Duncan’s New Multiple Range Test (Steel and Torrie, 1980)

ผลการวจยและวจารณผล การศกษากระบวนการฆา ช าแหละ คณภาพ

ซากของแพะเนอลกผสมในพนทจงหวดกระบ จากโรงฆาแพะจ านวน 4 โรง มกระบวนการฆาแพะทไมแตกตางกน โดยเกษตรกรจะท าการเชอดคอ เสนเลอดด าใหญบรเวณคอเพอท าการเอาเลอดออก (ภาพท 1) เอาเครองในออก (ภาพท 2) ท าการแขวนซากเพอเผาขนแพะโดยใชแกสหงตมในการเผาใชเวลาประมาณ 15 นาท (ภาพท 3) ท าความสะอาดซากแพะหลงการเผา (ภาพท 4) ตดแตงซากตามความตองการจ าหนาย (ภาพท 5) ความตองการเนอแพะของตลาดเปนการจ าหนายแบบสบรวมกบกระดก พบวาแพะ 1 ตว มสวนทสามารถน ามาบรโภคได 90 เปอรเซนต จากกระบวนการฆาแพะของเกษตรกรท ง 4 โรงพบวากระบวนการฆาย งไมไดมาตรฐานซงการจด ก า ร ฆ า ให ไ ดม า ตรฐ าน เ กษตรกรตอ ง ใชงบประมาณในการด า เนนการเ พมมากขน และเกษตรกรยงขาดความรดานการฆาแพะใหไดตามหลกสากล

ภาพท 1 การเอาเลอดออก ภาพท 2 น าเครองในออก


ภาพท 3 การเผาขน ภาพท 4 การลางท าความสะอาด

ภาพท 5 การตดแตงซากแพะ

การวดคา pH หลงน าเครองในออก หลงเผา

ซากเสรจทนท และหลงจากแชเยนซาก 3 องศาเซลเซยส เ ปนเวลา 24 ชวโมง เ พอดความเปลยนแปลงพบวา เ นอแพะทไดรบการฆาท 1 ชวโมงนนจะมคาความเปนกรด-ดาง เทากบ 6.55 และคาความเปนกรด-ดางทแชเยนซาก 3 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24 ชวโมงนนจะมคาเทากบ 6.05 สอดคลองรายงานโดย ชยณรงค (2529) พบวา เมอสตวตายคา pH จะต าลง คา pH ของเนอสตวจะลดลงหลงการตาย ทระยะเวลา 24 ชวโมง จะอยในชวง 5.3-5.7 หลงสตวตาย การลดลงจะมากหรอนอยเพยงใดจะขนอยกบสภาวะรางกาย การอดอาหาร การพกผอนและความเครยดของสตวกอนทจะถกฆา ปรมาณกรดแลกตกทเกดขนจะมผลตอการลดลงของคาความเปนกรด-ดาง

การวดคณภาพซาก โดยซากแพะจะเอาสวนเครองใน หว และขาออกโดยการชง น าหนกกอนฆา น าหนกหลงฆา น าหนกหลงเผา วดพนทหนาตดเนอ

สนทต าแหนงระหวางซโครงท 12 และ13 คาแรงตดผาน คาโปรตน และคาไขมนของเนอสนในแตละชวงอาย โดยคณภาพซากเนอแพะลกผสมบอร-แองโกลนเบยนเพศผ ชวงอาย 4, 6, 7, 8 และ 9 เดอน พบวาน าหนกแพะกอนฆา และน าหนกหลงฆา น าหนกหลงเผาซาก อาย 9 เดอนมคาสงสด เทากบ 29.10, 27.00 และ 17.00 กโลกรม ตามล าดบ แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.05) อยางไรกตามแพะเ มอมอายมาก ขน น าหนกกจะเ พมขนตามระยะเวลาการเลยง เปอรเซนตซากแพะลกผสมบอร-แองโกลนเบยนเพศผ ทอาย 9 เ ดอน มคาสงสด (เทากบ 22.78 เปอรเซนต) อยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.005) คาเปอรเซนตซากหลงฆาเอาเลอดออกของแพะลกผสมบอร-แองโกลนเบยนเพศผ อาย 6, 7 และ 8 เดอนไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p > 0.005) (95.82 96.15 และ 97.24 เปอรเซนตตามล าดบ) คาเปอรเซนตซากหลงเผาขน และเอาเครองในออกของแพะลกผสมบอร-แองโกลนเบยน


เพศผ อาย 6 และ 9 เดอนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.005) (62.30 และ 58.41 เปอรเซนตตามล าดบ) คาพนทหนาตดเนอสนของกลามเนอสนในพบวา แพะทอาย 9 เดอนมคาสงสด 12.00 ตารางเซนตเมตร แตไมมความแตกตางกบแพะทอาย 8 เดอน แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.005) กบแพะทอาย 4, 6 และ 7 เดอน Sebsibe et al. (2007) รายงานพนทหนาตดเนอสนของกลามเนอสนในของแพะเนอเทากบ 6.4-8.3 ตารางเซนตเมตร คาแรงตดผานของกลามเนอสนในแพะอาย 9 เดอนมคาสงสด และไมมความแตกตางกนแพะทอาย 8 เดอน แตมคาแตกตางกบแพะทอาย 4, 6 และ 7 เดอนอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.005) คณคาทางโภชนาการของโปรตนของเนอสนในของแพะทอาย 8 เดอนมคาสงสด 87.43 เปอรเซนตบนฐานวตถแหง มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p < 0.005) ปรมาณไขมนของเนอสนในทแพะอาย 7 และ 8 เดอนมคาสงสด เทากบ 19.75 เปอรเซนตบนฐานวตถแหง มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p <

0.005) โดยพบวาเมออายแพะเพมมากขนคณคาทางโภชนของโปรตนและไขมนเพมสงขนตามล าดบ ปรมาณไขมนทเพมขน แสดงใหเหนเมออายแพะมากขน ไขมนกเพมมากขนตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 1 พบวาคาโปรตน และไขมน มคาใกลเคยงกบ Gaili and Ali (1985) ไดศกษาปรมาณโภชนาการในแพะพนธซดาน ในกลามเนอชนดตางๆ พบวาการขนแพะจะท าใหกลามเนอมเปอรเซนตไขมนสงกวากลมเปรยบเทยบ แตเปอรเซนตโปรตนต ากวา เชน เนอสนของกลมทขน ประกอบดวยไขมน (สภาพแหง เทากบ 32.3 เปอรเซนต แตของกลมเปรยบเทยบเทากบ 21.4 % ในทางกลบกน คาของโปรตนเทากบ 65.7 และ 75.8 % ตามล าดบ) Gaffar and Biabani (1986) รายงานวาปรมาณโปรตน และไขมนในกลามเนอทแตกตางกนเนองจากการใหอาหารทมโปรตนและพลงงานตางกน การใหอาหารโปรตน และพลงงานสงท าใหซากมเปอรเซนตโปรตน ไขมน เถา และพลงงานรวมสงกวาการใหอาหารโปรตนและพลงงานต า

ตารางท 1 คณภาพซากแพะเนอลกผสมบอร-แองโกลนเบยนเพศผ ชวงอาย 4-8 เดอน

อาย (เดอน)

จ านวนตว

น าหนก กอนฆา

น าหนกหลงฆา

น าหนกหลงเผา

เปอรเซนตซาก

พนทหนาตดเนอสน

คาแรงตดผาน

(kg/cm2)

โปรตน (%DM)

ไขมน (% DM )

4 4 20.50a 16.50a 10.04a 80.48a 4.50a 3.24a 50.78a 4.70a 6 4 23.48b 22.50b 14.63c 95.82c 11.50c 3.67b 80.49b 12.20b 7 4 26.00c 25.00c 14.00bc 96.15d 11.25c 3.99c 68.20bc 19.75c 8 4 24.68bc 24.00c 12.63b 97.24d 9.75b 4.00c 87.43d 19.75c 9 4 29.10d 27.00d 17.00d 92.78b 12.00b 4.65c 75.00c 13.48d

หมายเหต a, b, c และ d ตามแนว column is significant p < 0.05

คณภาพซากแพะเนอลกผสมพนเมองเพศเมย ชวงอาย 2 และ 4 ป ดงแสดงในตารางท 2 พบวา น าหนกกอนฆา น าหนกหลงฆา มคาสงกวาทแพะอาย 2 ป เทากบ 27.75 และ 25.75 กโลกรม ตามล าดบ

น าหนกหลงเผาทอาย 2 ปมคาสงกวา ทอาย 4 ป เปอรเซนตซากทอาย 2 และ 4 ป ไมมความแตกตางกนทางสถต (p > 0.005) คาพนทหนาตดเนอสนทแพะอาย 4 ป มคาสงสด แตกตางอยางมนยส าคญทาง


สถต (p < 0.005) คาแรงตดผาทอาย 4 ป มคาสงกวาทอาย 2 ป เ ทากบ 5.88 และ 4.26 kg/cm2 ซ ง ม คาใกลเคยงกนกบรายงานของ Dhanda et al. (2003) ทพบวามคาระหวาง 3.7-4.6 kg/cm2 และ Babiker et al. (1990) รายงานวาแรงตดกลามเนอแพะมคาระหวาง

4.6-6.7 kg/cm2 คาโภชนของโปรตนอาย 4 ป มคาสงกวา 2 ป เทากบ 65.03 และ 60.77 เปอรเซนตบนฐานวตถแหง คาโภชนะของไขมนแพะทอาย 2 ป มคาสงกวา 4 ป เทากบ 8.74 และ 3.58 เปอรเซนตบนฐานวตถแหง ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 คณภาพซากแพะเนอลกผสมพนเมองเพศเมย ชวงอาย 2 และ 4 ป อาย (ป)

จ านวนตว

น าหนก กอนฆา (กก.)

น าหนกหลงฆา (กก.)

น าหนกหลงเผา (กก.)

เปอรเซนตซาก

พนทหนา ตดเนอสน

คาแรง ตดผานเนอ

โปรตน (% DM)

ไขมน (% DM)

2 4 20.50 18.75 11.45 91.46 10.00 4.26 60.77 8.74 4 4 27.75 25.75 10.30 92.79 15.75 5.88 65.03 3.58

สรป จากผลการศกษากระบวนการฆา ช าแหละ

และคณภาพซากของแพะเนอลกผสมในพนทจงหวดกระบ พบวา กระบวนการฆาของโรงฆาทง 4 โรง ไมมความแตกตางกนโดยกระบวนการฆายงไมไดตามหลกสากล น าหนกกอนฆา น าหนกหลงฆา และน าหนกหลงเผาของแพะอาย 9 เ ดอนมคาสงสดเทากบ 27.75, 25.75 และ 17.00 กโลกรม ตามล าดบ เปอรเซนตซากแพะทอาย 7 เดอนมคาสงสด เทากบ 97.24 เปอรเซนต คาพนทหนาตดเนอสน คาแรงตดผานของแพะทอาย 9 เดอนมคาสงสดเทากบ 12.00 ตารางเซนตเมตร และ 4.65 kg/cm2 ตามล าดบคาโภชนาการของโปรตนเนอสนในของแพะทอาย 8 เดอนมคาสงสด 87.43 เปอรเซนตบนฐานวตถแหง และคาไขมนของเนอสนในแพะมอาย 7 และ 8 เดอนมคาสงสด เทากบ 19.75 เปอรเซนตบนฐานวตถแหง และผลของน าหนกกอนฆา น าหนกซากหลงฆา น าหนกซากหลงเผาของแพะอาย 2 และ 4 ป พบวา น าหนกกอนฆา น าหนกซากหลงฆามคาสงกวาแพะอาย 2 ป เทากบ 27.75 และ 25.75 กโลกรม ตามล าดบ แตน าหนกซากหลงเผาทอาย 2 ป นอยกวาอาย 4 ป พนทหนาตดเนอสน คาแรงตดผาน คาโปรตนแพะทอาย 4 ป มคาสงกวาแพะอาย 2 ป แตคาไขมนรวมท

อาย 2 ป สงกวาอาย 4 ป ตามล าดบ โดยชวงอายทเหมาะสมในการน าเนอแพะมาบรโภค คอชวงอาย 8 เดอนซงมคณคาโปรตนสงสด

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยใครขอขอบคณ เกษตรกรผเลยง

แพะ และโรงฆาแพะทง 4 โรง ในพนทจงหวดกระบทใหความรวมมอในการใหขอมล ในการท างานวจยในครงน ตลอดจน บคลากร และเจาหนาทคณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช ทใหความรวมเปนอยางดท าใหการศกษาวจยครงน ส าเรจลลวงไปดวยด

เอกสารอางอง จนทนา บญศร และ วาณ ศลประสาทเอก. 2548.

รายงานการวจย การศกษาสภาพการเลยงและว ถ ก า รตลาดแพะ เ นอ ในจ งหว ดประจวบครขนธ. กรมปศสตว.

ชยณรงค คนธพนต. 2529. วทยาศาสตรเนอสตว. ไทยวฒนาพานช จ ากด, กรงเทพฯ.

ชตา แกวละเอยด. 2558. รายงานการวจย การพฒนาการตลาดแพะเพอเพมมลคาทาง


เศรษฐกจ ของเกษตรกรผ เลยงแพะในจงหวดสงขลา . ส านกงาน เศรษฐกจการเกษตร.

วฒชย สเผอก, วนวศาข งามผองใส และ ไชยวรรณ ว ฒนจนทร. 2562. การใชทางใบปาลมน ามนรวมกบกากตะกอนปาลมน ามนในอาหารส าเรจตอสมรรถภาพการใหผลผลตของแพะขน . ว ารสารมหาว ทย าล ยนราธวาสราชนครนทร 11(3): 190-201.

สมนก ลมเจรญ, มงคล คงเสน, ประจกษ เทพคณ, จ านงค จลเอยด และ ฮาลหมะ ดอราโอะ. 2562. แนวทางการสงเสรมการบรโภคเนอแพะในจงหวดนราธวาส. วารสารแกนเกษตร 47 ฉบบพเศษ(1): 999-1008.

AOAC. 2001. Official Methods of Analysis (18thed.). The Association of Official Analytical Chemists, Washington DC.

Babiker, I.A., Khider, E.l. and Shafie, S.A. 1990. Chemical composition and quality attributes of goat meat and lamb. Meat Science 28(4): 273-277.

Dhanda, J.S., Taylor, D.G. and Murray. P.J. 2003. Part 1. Growth carcass and meat quality parameters of male goats: effects of

genotype and liveweight at slaughter. Small Ruminant Research 50(1-2): 57-66.

Gaffar, M.A. and Biabani, S.Z. 1986. Effect of plane of nutrition on carcass characteristics, body composition and nutrient deposition in Osmanababi goats. Indian Journal of Animal Nutrition 3(3): 173-178

Gaili, E.S. and Ali, A.E. 1985. Meat from Sudan Desert sheep and goats: Part 1.- Carcass yield, Offals distribution of carcass tissues. Meat Science 13(4): 217-227.

Sebsibe, A.N.H, Casey, W.A, Van, N.A. and Coertze, R.J. 2007. Growth performance and carcass characteristics of three Ethiopian goat breeds fed grainless diets varying in concentrate to roughage ratios. South African Jornal of Animal Science 37(4): 221-232.

Steel, R.G.D. and Torrie, J.H. 1980. Principles and Procedures of Statistics: A Biometrical Approach (2nd edition). McGraw-Hill, New York.



การวเคราะหเครอขายอนรกษหอยปะในลมน าปะเหลยน จงหวดตรง

Analysis of Hard Clam (Meretrix casta, Chemnitz, 1782) Conservation Network in Palian Watershed, Trang Province

ณฐทตา โรจนประศาสน 1* ชาญยทธ สดทองคง 2 และ ประเสรฐ ทองหนนย 2

Natthita Rojchanaprasart 1*, Chanyut Sudthongkong 2 and Prasert Tongnunui 2

Received: 1 February 2019, Revised: 10 July 2019, Accepted: 6 September 2019

บทคดยอ

การศกษานมวตถ ประสงคเพอวเคราะหเครอขายอนรกษหอยปะในลมน าปะเหลยน เปนการวจยแบบผสานวธ (Mixed method) ทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ กลมเปาหมายเปนสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะใน 2 ชมชน คอ บานหนคอกควาย และบานทงตะเซะ จ านวน 34 และ 39 คน ตามล าดบ เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถาม ตรวจสอบคณภาพเครองมอวจยโดยผเชยวชาญ 3 คน มคาเฉลยดชนความสอดคลอง (IOC=0.67-1.00) โครงสรางความสมพนธของสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะไดทดสอบผลตางของคาความเปนศนยกลาง ดวย Permutation t-test พบวา เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ มคา degree centrality (mean =0.651 และ 0.676 ตามล าดบ) คา betweenness centrality (mean=0.011 และ 0.009 ตามล าดบ) และคา closeness centrality (mean=0.749 และ 0.775 ตามล าดบ) ไมมความแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 (p-value=0.62, 0.37 และ 0.32 ตามล าดบ) แสดงวา สมาชกของแตละเครอขายมกจกรรมการตดตอสอสารพดคยเรองขอมลขาวสารในประเดนตางๆ ทเกยวกบการอนรกษหอยปะในระดบทไมแตกตางกน รวมถงทง 2 เครอขาย ม node ทเปนตวผานในการตดตอสอสารระหวาง node แตละคนนเปนตวกระจายขอมลขาวสารและสามารถควบคมการตดตอสอสารภายในเครอขายไดในระดบทไมแตกตางกน นอกจากนม node ทสามารถตดตอสอสารกบ node อนๆ ทเหลอในเครอขายไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพในระดบทไมแตกตางกน ทงน -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สาขาวทยาศาสตรกายภาพ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 179 หม 3 ต าบลไมฝาด อ าเภอสเกา จงหวดตรง 92150

1 Physical Science, Faculty of Science and Fisheries Technology, Rajamangala University of Technology Srivijaya, 179 Moo 3, Sikao, Trang 92150, Thailand.

2 สาขาวทยาศาสตรทางทะเล คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 179 หม 3 ต าบลไมฝาด อ าเภอสเกา จงหวดตรง 92150

2 Marine Science, Faculty of Science and Fisheries Technology, Rajamangala University of Technology Srivijaya, 179 Moo 3, Sikao, Trang 92150, Thailand.

* ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected]


สมาชกเครอขายทมกจกรรมการตดตอสอสารมาก และมอทธพลในการควบคมการไหลของขอมลขาวสารภายในเครอขายสง ส าหรบเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย คอ H7, H2, H14 โดย H7 เพศหญง เปนเลขานการ มบทบาทในการตดตอประสานงานกบสมาชกเครอขายทกคน จดบนทกการประชม และรวมท ากจกรรมของเครอขาย H2 เพศชาย เปนประธานเครอขายทเปนทางการ (ผใหญบาน) มบทบาทในการก าหนดแนวทางการอนรกษหอยปะ จดหางบประมาณใชในการอนรกษหอยปะ เฝาระวงหอยปะไมใหเรอเขามาคราดหอยปะในเขตอนรกษ H14 เพศชาย เปนกรรมการทมสวนรวมในกจกรรมของเครอขาย สวนเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ คอ T1, T33, T34, T32 โดย T1 เพศชาย เปนประธานเครอขายแบบธรรมชาต (อดตผใหญบาน) มบทบาทในการวางแนวทางการอนรกษหอยปะและปาชายเลน จดหางบประมาณท าศนยอนรกษหอยปะ ท าถนนเขาศนยฯ และประสานกบภาครฐในระดบต าบล รวมถงระดบอ าเภอ และจงหวด เมอเกดความขดแยงทเรอของชมชนใกลเคยงเขามาคราดหอยปะในเขตอนรกษ T33 เพศชาย เปนทปรกษา มบทบาทในการจดกจกรรมปลกปาชายเลนใหกบบคคลภายนอกทเขามาศกษาระบบนเวศปาชายเลน T34 เพศชาย เปนสมาชกสภาเทศบาล T32 เพศหญง ทง T34 และ T32 เปนกรรมการทมสวนรวมในกจกรรมของเครอขาย

ค าส าคญ: การวเคราะหเครอขายทางสงคม, การอนรกษ, หอยปะ, ตรง, ลมน าปะเหลยน

ABSTRACT

The objective of this study was to conduct an analysis of Hard Clam (Meretrix casta, Chemnitz, 1782) conservation network in Palian watershed. This study used mixed methods of both qualitative and quantitative research. The target groups consisted of 34 and 39 members of hard clam conservation network from two communities - Ban Hin Khok Khwai and Ban Thung Tasae. The instrument was a set of questionnaires verified by three experts with the IOC at 0.67-1.00. Regarding the relational structure among members of hard clam conservation network, the centrality difference tested with Permutation t-test showed that Hin Khok Khwai hard clam conservation network (HKK-HCCN) and Thung Tasae hard clam and mangrove conservation network (TT-HCMCN) had the centrality degree (mean =0.651 and 0.676, respectively), betweenness centrality (mean=0.011 and 0.009, respectively), and closeness centrality (mean=0.749 and 0.775, respectively). No significant difference was found at the 0.05 level (p-value=0.62, 0.37 and 0.32, respectively). This indicated that communication activities about hard clam conservation issues of members of each network were not significantly different. Both networks also had nodes which passed through connections between each pair of nodes to distribute information, and their ability to control communication within the network did not differ significantly. Moreover, they had nodes that could equally communicate with other nodes in the network quickly and efficiently with no significant difference. Network members who had many communication activities and high level of influence to control information flow within network in HKK-HCCN were H7, H2, and H14. The female H7 was a secretary whose roles were to coordinate with all network members, record meetings, and join activities of the network. The male H2 was a formal leader


of the network (head of village) whose roles were to define guidelines for hard clam conservation, provide a budget, and guard hard clam to inhibit boats from raking hard clam within the conservation area. The male H14 was a committee who participated in network activities. On the other hand, the TT-HCMCN had T1, T33, T34, and T32. The male T1 was a natural leader of network (former head of village) whose roles were to define guidelines for hard clam and mangrove conservation, find budgets for setting up hard clam conservation center and roads to the center, and coordinate with public sectors at sub-district, district, and province levels about conflicts occurring when boats of neighboring community came to rake hard clam in the conservation area. The male T33 was a consultant whose role was to organize mangrove planting activities for outsiders who came to study mangrove ecosystem. Finally, the male T34 was a member of municipal council, and the female T32 was a committee participating in network activities.

Key words: social network analysis, conservation, hard clam, Meretrix casta, Trang, Palian watershed

บทน า หอยปะ ม ค ว า มส า คญท า ง เ ศ รษฐ ก จ

ครอบครวชาวประมงทอาศยบรเวณชายฝงไดใชประโยชนจากหอยสองฝาชนดนเพอบรโภคเปนอาหารและเปนแหลงรายได (Laxmilatha et al., 2006; Jayawickrema and Wijeyaratne, 2009; Laxmilatha, 2013) ส าหรบประเทศไทย ชาวประมงพนบานไดมการท าประมงหอยชนดนมาเปนเวลายาวนาน (Tanyaros and Tongnunui, 2011) โดยเฉพาะชมชนชายฝ งบร เวณลมน าปะเหลยน ชาวประมงใชประโยชนหอยปะเพอการบรโภคและจ าหนาย ปรมาณหอยปะทชาวประมงจบมาขายรวมประมาณ 344 ลานตวตอป (นพนธ, ม.ป.ป.)

การเปลยนแปลงวธในการเกบเกยวหอยปะจากวธการดงเดมมาเปนการใชเครองทนแรงท าใหจบหอยไดมากเกนไปกอใหเกดความเสอมโทรมของทรพยากรหอยปะในบรเวณลมน าปะเหลยน และเปนปจจยกระตนใหชมชนไดตระหนก จงมการจดต งองคกรชมชน เชน กลมอนรกษหอยปะบานหนคอกควายจดตงขนเปนกลมแรก เมอ ป พ.ศ. 2537 มการอนรกษหอยปะของชมชนจนถงปจจบนมแกนน า

หลายยคทเปนทางการ มแรงจงใจส าคญทใหเกดการรวมตวกน เปนกล มอนร กษหอยปะมาจากส านกภายในทเปนคนพนถนบานหนคอกควายและสภาพปญหาความเสอมโทรมของหอยปะสาเหตจากมเรอเขามาคราดหอยปะในพนทชมชนจงเกรงวาหอยปะจะสญพนธ จงตองการจดท าเขตอนรกษหอยปะไวเปนแหลงพอแมพนธ สวนกลมอนรกษหอยปะบานทงตะเซะไดจดต งขนในป พ.ศ. 2549

โดยแกนน าธรรมชาต นอกจากมแรงจงใจจากส านกภายในทหอยปะในพนทของชมชนเสอมโทรมจากการคราดหอยปะดวยเรอยนตแลว ยงมพนฐานมาจากการอนรกษปาชายเลนของชมชนบานทงตะเซะ และมแรงจงใจจากการเหนตวอยางการอนรกษหอยปะของบานหนคอกควายดวย มกตกาใหเกบหอยดวยมอทรพยากรหอยปะในชมชนจงมความอดมสมบรณ แตมหลายชมชนทเขามาใชประโยชน หอยปะในพนทอนรกษท าใหเกดความขดแยงระหวางผใชประโยชน

การใชเรองเครอขายไปเชอมโยงกบดานสงคมศาสตรและวทยาศาสตรธรรมชาตมากขนเพอคนหารปแบบการจดการทรพยากรธรรมชาตท


ยงยนและยดหยนมากขน ในปจจบนนวรรณกรรมทเ กยวกบการจดการรวม (Co-management) และการจดการแบบปรบตว (Adaptive management) ไดมการน าเครอขายทางสงคมมาใชโดยเฉพาะ ซงเปนการวเคราะหวธใหมวธหนงเพอเขาใจระบบการจดการทมความยดหยน (Ricke, 2009 Cited Bodin, 2006; Carlsson and Sandström, 2008)

Springer and de Steiguer (2011) กลาววา การวเคราะหเครอขายเปนเครองมอทใชในการวเคราะหการเชอม/ความสมพนธระหวางบคคลและองคกร อยางไรกตาม การน าไปใชในดานการเกษตรและทรพยากรธรรมชาตยงมนอย ดงนน การวเคราะหเครอขายอนรกษหอยปะในในลมน าปะเหลยนจงมความจ าเปนและมประโยชนในการจดการทรพยากรหอยปะในพนทจงหวดตรงตอไป

วธด าเนนการวจย การศกษา น เ ปนการวจยแบบผสานว ธ

(Mixed method) ทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ 1. พนทการศกษา คอ ชมชนชายฝงใน

ล มน าปะเหลยนเฉพาะชมชนทมการจดตงกล มอนรกษหอยปะใน 2 ชมชน คอ 1) บานหนคอกควาย ต าบลบานนา อ าเภอปะเหลยน 2) บานทงตะเซะ ต าบลทงกระบอ อ าเภอยานตาขาว

2. ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ สมาชกเครอขายอนรกษหอยปะใน 2 ชมชน คอ บานหนคอกควาย และบานทงตะเซะ จ านวน 34 และ 39 คน ตามล าดบ โดยเลอกประชากรท งหมดเปนกลมตวอยาง (Purposive sampling) เนองจากทกคนเปนสมาชกเครอขาย

3. เ ค ร อ ง ม อ ท ใ ช ใ น ก า ร ว จ ย ใ ชแบบสอบถาม (Questionnaires) โดยน าขอมลทไดจากการทบทวนวรรณกรรมและการสมภาษณเชงลกแกนน า เ ค ร อ ข า ยม าส ร า งแบบสอบถาม เ ก ย ว ก บ

ค ว า มส มพน ธ ข อ งสม า ช ก เ ค ร อ ข า ย ไ ด แ ก ความสมพนธในการท างาน และความสมพนธระหวางบคคล การตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย ท าการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ จ านวน 3 คน ไดคาดชนความสอดคลอง (IOC) เปน 0.67-1.00

4. การ เกบรวบรวมขอ มล ท าการ เกบรวบรวมขอมลโดยสมภาษณดวยแบบสอบถาม

5. การวเคราะหขอมล ใชโปรแกรม Ucinet โดยวเคราะหโครงสรางความสมพนธของสมาชกเครอขาย และใชโปรแกรม R เปรยบเทยบความแตกตางระหวางคา Centrality ของเครอขายโดยการวเคราะห Permutation t-test

ผลการวจยและวจารณผล 1. ขอมลสวนบคคลผตอบแบบสอบถาม

สมาชกเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย สวนใหญเพศชาย (รอยละ 79.41) มอายระหวาง 51-60 ป (รอยละ 39.39) สมรสและอยรวมกน (รอยละ 78.79) จบการศกษาระดบชนประถมศกษาตอนปลาย (รอยละ 42.42) นบถอศาสนาพทธ (รอยละ 87.88) สวนสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ สวนใหญเพศชาย (รอยละ 55.56) มอายระหวาง 51-60 ป (รอยละ 38.89) สมรสและอยร วมกน ( รอยละ 75.00) จบการศกษาระดบช นประถมศกษาตอนตน รองลงมา ชนประถมศกษาตอนปลาย (รอยละ 27.78 และ 22.22 ตามล าดบ) นบถอศาสนาอสลาม (รอยละ 61.11) 2. การกอตวเครอขาย

การกอตวของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควายเรมในป พ.ศ. 2537 การบรหารจดการแบงเปน 2 ยค ตามการเปลยนผน า คอ ยคแรก ป พ.ศ. 2537-2545 และยคท 2 ป พ.ศ. 2564 จนถงปจจบน การกอตวของเครอขายมแรงจงใจจากส านกภายในทเปน


คนทองถนและสภาพปญหาหอยปะในพนทชมชนเสอมโทรมจากเรอเขามาคราดหอยปะ สวนการกอตวของเครอขายอนรกษหอยปะบานทงตะเซะในป พ.ศ. 2549 นอกจากมแรงจงใจจากส านกภายในแลวยงมพนฐานมาจากการอนรกษปาชายเลนของชมชนบานทงตะเซะ และมแรงจงใจทเหนตวอยางการอนรกษหอยปะของบานหนคอกควายดวย ในป พ.ศ. 2558 มการยบรวมเครอขายอนรกษหอยปะเขากบเครอขายอนรกษปาชายเลน โดยเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควายมผน าทเปนทางการ คอ ผ ใหญบานและเจาหนา ทต ารวจ สวนเครอขายอนรกษหอยปะบานทงตะเซะมผน าครอขายเปนผน าธรรมชาต (อดตผใหญบาน)

เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบาน ทงตะเซะ เปนเครอขายปดทมจ านวนสมาชกทแนนอนไดเกบรวบรวมขอมลสมาชกเครอขายทงหมดจ านวน 34 และ 39 คน ตามล าดบ จงเปนเครอขายทางสงคมทผ ว จย เกบขอ มลตวอย า งครบถวน (Complete network data หรอ Full network) คอ เกบขอมลความสมพนธหรอการเชอมโยงของหนวยยอยทงหมดในประชากรทศกษา (พมาลา, 2560 อางถง Hanneman and Riddle, 2005)

โครงสรางเครอขายเครอขายอนรกษบานหนคอกควายม ประธาน รองประธาน เลขานการ ประชาสมพนธ และกรรมการ สวนเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนม ประธาน รองประธาน ทปรกษา เลขานการ เหรญญก และกรรมการ ดงทปสต และคณะ (2547) ไดกลาวถงโครงสรางของเครอขายตองประกอบดวยต าแหนงและสถานภาพของคนในเครอขาย

ประเภทของเครอขายอนรกษหอยปะใน ล มน า ปะ เห ลยน เ ปน เค ร อ ข า ย ท จด แ บ งต าม

ความส าคญของทรพยากรธรรมชาต (หอยปะ) หรอระบบนเวศ (ลมน าปะเหลยน) (ประภาพรรณ, 2552) 3. โครงสรางความสมพนธของสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะ

การวเคราะหระดบหนวยยอย (Node level analysis) โดยวเคราะหขอมลวาแตละ node สงผลตอ node อนๆ ภายในเครอขายมากนอยเพยงใด โดยความสมพนธระหวางหนวยยอย (node) หรอสมาชกของเครอขาย ไดวดคาความเปนศนยกลาง 3 คา คอ degree, closeness และ betweenness centrality น าเสนอเปนรายเครอขาย ดงน

3.1 เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย

เ ม อ พ จ า รณา ค า ค วาม เ ป น ศ นย กล า ง (Centrality) พบวา

1) Degree centrality เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย มคาเฉลยของ degree เปน 21.471 ซงเปนคาการเชอมตอกนของสมาชกเครอขายเมอสมาชกอนมจ านวน 33 คน มคาต าทสด 8 และคาสงทสด 38 (ตารางท 1) แสดงวาสมาชกเครอขายมกจกรรมการตดตอสอสารพดคยขอมลขาวสารในประเดนตางๆ ทเกยวกบการอนรกษหอยปะในระดบปานกลาง เมอพจารณาสมาชกเครอขายเปนรายบคคล พบวา สมาชกทมคา degree centrality สง คอ H7, H2, H14, H15 จงเปนบคคลทมตดตอสอสารกบคนอนในเครอขายมากทสดซงแสดงวาเปนคนทมชอเสยงและมอทธพลในเครอขายมาก (ตารางท 2 และ ภาพท 1) ดงท Cecil (2014) กลาววา เปนบคคลทมการเชอมตอโดยตรงมากทสด สวน Pietri (2015) ระบวามสมาชกเครอขายเพยงไมกคนทมคะแนนความเปนศนยกลางสงกวาคนอน ๆ เครอขายควรจะกระจายอ านาจโดยไมใหมความโดดเดนของคนเพยงไมกคน

2) Betweenness centrality คาการเปนตวผานของแตละ node โดยเครอขายน มคาเฉลยของ


betweenness เปน 6.029 มคาต าทสด 0.191 และค า ส ง ส ด 20. 118 ส ม า ช ก ท ม ค า betweenness centrality สง คอ H7, H2, H20, H14 แสดงวาสมาชกเครอขายคนอนในเครอขายตดตอกนโดยผาน H7, H2, H20, H14 มากทสด บคคลเหลานจงเปนคนส าคญทสามารถควบคมการกระจายขอมลขาวสารในเครอขาย

3) Closeness centrality เปนคาทบอกความใกลชดระหวาง node ทวดกบ node อนๆ ทก node ในเครอขาย โดยเครอขายนมคาเฉลยของ closeness เปน 45.059 คาต าทสด 34 และคาสงสด 58 สมาชกทมคา closeness centrality สง คอ H17, H32, H34, H25 แสดงวาเปนผทสามารถตดตอสอสารกบคนอนๆ ในเครอขายไดอยางรวดเรวจงเปนการสอสารทมประสทธภาพ

สรป สมาชกทม degree centrality และ betweenness centrality สงทง 2 คา คอ H7, H2, H14 โดย H7 เพศหญง เปนเลขานการ มบทบาทในการ

ตดตอประสานงานกบสมาชกเครอขายทกคน จดบนทกการประชม และรวมท ากจกรรมของเครอขาย H2 เพศชาย เ ปนประธานเคร อข าย ท เ ปนทางการ (ผ ใหญบาน) มบทบาทในการก าหนดแนวทางการอนรกษหอยปะ จดหางบประมาณใชในการอนรกษหอยปะ เฝาระวงหอยปะไมใหเรอเขามาคราดหอยปะในเขตอนรกษ H14 เพศชาย เปนกรรมการทมสวนรวมในกจกรรมของเครอขาย และสมาชกทมคา closeness centrality สง คอ H17, H32, H34 โดย H17 เปนกรรมการ และมอาชพท าประมงหอยปะ H32 เพศชาย เปนกรรมการทมสวนรวมในกจกรรมของเครอขาย H34 เปนกรรมการมบทบาทตรวจการณเฝาระวง หอยปะ ซงถาหากภาคสวนตางๆ เชน หนวยงานภาครฐทเกยวของจะมการแจงขอมลขาวสารใดๆ เกยวกบหอยปะใหกบเครอขาย บคคลเหลานจะเปนผทกระจายขอมลขาวสารใหแกสมาชกในเครอขายไดอยางทวถง รวดเรว และมประสทธภาพ

ก) ข)

ผบรหารเครอขาย กรรมการ

ภาพท 1 ความสมพนธของสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย ก) degree centrality และ ข) betweenness centrality


ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาต าทสด และคาสงทสด ของ node centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะ บานหนคอกควาย

รายการ Degree Betweenness Closeness Mean 21.471 6.029 45.059 SD 7.097 5.863 6.629 Minimum 8 0.191 34 Maximum 38 20.118 58

ตารางท 2 คา Centrality ของ node ทมคาสง 4 อนดบแรก ของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย ล าดบท id Degree id Betweenness id Closeness

1 H7 38 H7 20.118 H17 58 2 H2 33 H2 18.444 H32 57 3 H14 31 H20 16.694 H34 55 4 H15 29 H14 16.390 H25 54

3.2 เครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลน

บานทงตะเซะ เ ม อ พ จ า รณา ค า ค วาม เ ป น ศ นย กล า ง

(Centrality) พบวา 1) Degree centrality เครอขายอนรกษหอยปะ

และปาชายเลนบานทงตะเซะ มคาเฉลยของ degree เปน 25.692 ซงเปนคาการเชอมตอกนของสมาชกเครอขายเมอสมาชกอนมจ านวน 39 คน มคาต าทสดและคาสงทสดเปน 8 และ 38 ตามล าดบ (ตารางท 3) แสดงวา สมาชกเครอขายมกจกรรมการตดตอสอสารพดคยขอมลขาวสารในประเดนตางๆ ทเกยวกบการอนรกษหอยปะในระดบปานกลาง เมอพจารณาสมาชกเครอขายเปนรายบคคล พบวา สมาชกทมคา degree centrality สง คอ T1, T33, T34, T32 จงเปนบคคลทมตดตอสอสารกบคนอนในเครอขายมากทสดซงแสดงวาเปนคนทม ชอเสยงและมอทธพลในเครอขายมาก (ตารางท 4 และ ภาพท 2) ดงท Cecil (2014) กลาววา เปนบคคลทมการเชอมตอโดยตรงมากทสด สวน Pietri (2015) ระบวามสมาชก

เครอขายเพยงไมกคนทมคะแนนความเปนศนยกลางสงกวาคนอนๆ เครอขายควรจะกระจายอ านาจโดยไมใหมความโดดเดนของคนเพยงไมกคน

2) Betweenness centrality คาการเปนตวผานของแตละ node โดยเครอขายน มคาเฉลยของ betweenness เปน 6.154 มคาต าทสด 0 และคาสงสด 24.299 สมาชกทมคา betweenness centrality สง คอ T1, T33, T34, T32 แสดงวาสมาชกเครอขายคนอนในเครอขายตดตอกนโดยผาน T1, T33, T34, T32 มากทสด บคคลเหลานจงเปนคนส าคญทสามารถควบคมการกระจายขอมลขาวสารในเครอขาย

3) Closeness centrality เปนคาทบอกความใกลชดระหวาง node ทวดกบ node อนๆ ทก node ในเครอขาย โดยเครอขายนมคาเฉลยของ closeness เปน 50.308 คาต าทสด 38 และคาสงสด 68 สมาชกทมคา closeness centrality สง คอ T9, T36, T4, T8 แสดงวาเปนผทสามารถตดตอสอสารกบคนอนๆ ในเครอขายไดอยางรวดเรวจงเปนการสอสารทมประสทธภาพ


สรป สมาชกทม degree centrality และ betweenness centrality สงทง 2 คา คอ T1, T33, T34, T32 โดย T1 เพศชาย เปนประธานเครอขายแบบธรรมชาต (อดตผใหญบาน) มบทบาทในการวางแนวทางการอน รกษหอยปะและปาชาย เลน จดหางบประมาณท าศนยอนรกษหอยปะ และถนนเขาศนยฯ และประสานกบภาครฐในระดบต าบล รวมถงระดบอ าเภอ และจงหวด เมอเกดความขดแยงทเรอของชมชนใกลเคยงเขามาคราดหอยปะในเขตอนรกษ T33 เพศชาย เปนทปรกษา มบทบาทในการจดกจกรรมปลกปาชายเลนใหกบบคคลภายนอกทเขามาศกษา

ระบบนเวศปาชายเลน T34 เพศชาย เปนสมาชกสภาเทศบาล T32 เพศหญง ทง T34 และ T32 เปนกรรมการทมสวนรวมในกจกรรมของเครอขาย และสมาชกทมคา closeness centrality สง คอ T9, T36, T4 โดยทง 3 คน เปนเพศชายและเปนกรรมการทมสวนรวมกจกรรมของเครอขาย ซงถาหากภาคสวนตางๆ เชน หนวยงานภาครฐทเกยวของจะมการแจงขอมลขาวสารใดๆ เกยวกบหอยปะใหกบเครอขาย บคคลเหลานจะเปนผทกระจายขอมลขาวสารใหแกสมาชกในเครอขายไดอยางทวถง รวดเรว และมประสทธภาพ

ก) ข)

ผบรหารเครอขาย กรรมการ

ภาพท 2 ความสมพนธของสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ ก) degree centrality และ ข) betweenness centrality

ตารางท 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาต าทสด และคาสงทสด ของ node centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะ

และปาชายเลนบานทงตะเซะ รายการ Degree Betweenness Closeness

Mean 25.692 6.154 50.308 SD 8.169 7.102 8.169 Minimum 8 0 38 Maximum 38 24.229 68


ตารางท 4 คา Centrality ของ node ทมคาสง 4 อนดบแรก ของเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ ล าดบท id Degree id Betweenness id Closeness

1 T1 38 T1 24.229 T9 68 2 T33 38 T33 24.229 T36 67 3 T34 38 T34 24.229 T4 65 4 T32 37 T32 19.353 T8 63

ส ม า ช ก เ ค ร อ ข า ย ท ม ก จ ก ร ร ม ก า ร

ตดตอสอสาร (degree centrality) มาก และมอทธพลในการควบคมการไหลของขอมลขาวสารภายในเครอขาย (betweenness centrality) สง ส าหรบเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย คอ H7, H2, H14 สวนเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ คอ T1, T33, T34, T32 ทงนการตดตอสอสารระหวางสมาชกของแตละเครอขายจะมการตดตอสอสารกนโดยผานกจกรรมตางๆ ทท ารวมกน เชน การประชมก าหนดเขตอนรกษหอยปะ กตกาการใชประโยชนหอยปะ การเฝาระวงหอยปะ อาชพประมง ซงในกรณมผลกลอบคราดหอยปะในเขตอนรกษแกนน าจะใชวธการตกเตอนและเจรจาหลายครง หากยงมการฝาฝนกจะมการจบกมโดยมใบไมเขยวเขารวมจบกม อกทงการตดตอสอสารผานทประชมระดบอ าเภอเพอพจารณาเรองเขตอนรกษหอยปะของชมชน และทประชมระดบจงหวดทผวาราชการจงหวดเปนประธานจดการความขดแยง

เมอเรอของชมชนใกลเคยงเขามาคราดหอยปะในเขตอนรกษ นอกจากนเครอขายบานทงตะเซะยงมกจกรรมอนๆ อก ไดแก จดกจกรรมการเรยนรหอยปะและปาชายเลนทมบคคลภายนอก (นกเรยน และนกศกษา) เขามาศกษาดงานและรวมกนปลกปา อกทงมภาครฐ ชมรมประมงพนบาน และบคคลอนๆ เขามาใชศาลาศนยอนรกษหอยปะเปนทประชม รวมถงกจกรรมการพฒนาชมชน (การตดหญารมถนน)

การเปรยบเทยบคา centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะ

ขนาดเครอขาย (node size) และจ านวนเสนเชอมตอ (tie) ของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควายม 34 nodes 356 ties และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะม 39 nodes 501 ties จากตารางท 5 ไดใชขอมลทมการแจกแจงแบบปกต (Normalized distribution) ท าการเปรยบเทยบคาความเปนศนยกลาง (Centrality) ดงน

ตารางท 5 คาเฉลย คามธยฐานของคาความเปนศนยกลาง (Centrality) และคาสถต t

รายการ เครอขายอนรกษหอยปะ บานหนคอกควาย

เครอขายอนรกษหอยปะ และปาชายเลนบานทงตะเซะ

t p-value

Mean (SD) Median (Q1, Q3) Mean (SD) Median (Q1, Q3)

Degree centrality 0.651 (0.218) 0.636 (0.493, 0.841) 0.676 (0.218) 0.711 (0.566, 0.816) -0.499 0.62 Betweeness centrality 0.011 (0.011) 0.008 (0.002, 0.017) 0.009 (0.010) 0.004 (0.002, 0.014) -0.922 0.37 Closeness centrality 0.749 (0.115) 0.718 (0.663, 0.857) 0.775 (0.123) 0.776 (0.698, 0.844) 1.045 0.32

* p<0.05


คา degree centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ (mean=0.651 และ 0.676 ตามล าดบ) ไมมความแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 (p-value=0.62) แสดงว า สมาชกของแตละเครอขายมกจกรรมการตดตอสอสารพดคยเรองขอมลขาวสารในประเดนตางๆ ทเกยวกบการอนรกษหอยปะในระดบไมแตกตางกน ดงท Ricke (2009) Cited (Faust, 1997; Hanneman and Riddle, 2005) กลาววา degree เปนการวดความเปนศนยกลาง (Centrality) ของเครอขาย ซงจะสะทอนถงจดส าคญภายในเครอขายโดยพจารณาจากระดบกจกรรมการเชอมตอ อกทง Arabshahi and Pérez-Chiqués (n.d.) กลาววา การวด degree เปนการนบจ านวนจดทใกลกน โดย degree จะชว ดกจกรรมการสอสาร (Communication activity) ทอาจเกดขน และ Cecil (2014) Cited Prell et al. (2009) กลาววา เครอขายทมการเชอมโยงระหวางสมาชกไดดจะเพมศกยภาพในเ ร องความรวมมอ การตดตอสอสาร และการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางสมาชกเครอขายใหมากขน ทงน Arabshahi and Pérez-Chiqués (n.d.) สรปวา degree centrality บอกถง กจกรรมการตดตอสอสาร

คา betweenness centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชาย เลนบานท งตะ เซะ (mean=0.011 และ 0.009 ตามล าดบ) ไมมความแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 (p-value=0.37) แสดงวา ทง 2 เครอขายม node ทเปนตวผานในการตดตอสอสารระหว าง node แตละค นน เ ปนตวกระจายขอมลขาวสารและสามารถควบคมการตดตอสอสารภายในเครอขายไดในระดบทไมแตกตางกน ดงท Arabshahi and Pérez-Chiqués (n.d.) กลาววา การวด betweenness เปนความถซง node ท

ตกอยระหวางคของ node อนในระยะทางทสนทสดจงชวดเรองการความคมการตดตอสอสาร (Control of communication) สอดคลองกบ Cecil (2014) สรปวา คา betweenness ใชวดถงการมอทธพลและการควบคมการไหลของขอมลขาวสารภายในเครอขาย

คา closeness centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ (mean=0.749 และ 0.775 ตามล าดบ) ไมมความแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 (p-value=0.32) แสดงวา ท ง 2 เครอขาย ม node ทสามารถตดตอสอสารกบ node อน ๆทเหลอในเครอขายไดอยางมประสทธภาพในระดบทไมแตกตางกน ดงท Arabshahi and Pérez-Chiqués (n.d.) กลาววา การวด closeness คอ node หนงทอยใกลกบ node อนๆ ท งหมด นบจ านวนเสนในเสนทางทเชอมโยงระหวาง 2 node โดย node ทเปนศนยกลางจะมความสามารถในการหลกเลยงการควบคมโดยคนอน ซง Arabshahi and Pérez-Chiqués (n.d.) สรปวา closeness centrality แสดงถงความเปนอสระหรอมประสทธภาพในการสอสาร

การว เคราะหขอมลในระดบกลมย อย (Subgroup level analysis) พบวา เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ ประกอบดวยกลมยอยหรอ component เพยง component เดยว ขนาด 34 และ 39 ตามล าดบ ซงทง 2 เครอขาย ไมม cut-point แสดงวาสมาชกภายในเครอขายมการเชอมโยงกนเปนกลมเดยว กลาวคอ เครอขายไมมบคคลทเปน cut-point ทจะท าใหเครอขายแยกออกเปนกลมยอยหลายๆ กลม (ตารางท 6) สอดคลองกบ Turner et al. (2014) ศกษาเครอขายทางสงคมและพฤตกรรมของชาวประมงกงมงกรทเชอมโยงระหวางการไหลของขอมลขาวสารและความส าเรจของการประมงกงมงกร พบวา ไมม cut-point ใน 3 เครอขาย ซง


เครอขายอนรกษหอยปะทง 2 เครอขาย ไมมบคคลทเปน cut-point ทจะท าใหเครอขายแยกเปนกลมยอยๆ เนองจากเปนเครอขายเชงพนทระดบหมบาน คนในหมบานรวมถงสมาชกเครอขายมความสมพนธ

ใกลชดเปนญาต หรอเ พอนบาน จงมการพดคยป ร ก ษ า ห า ร อ เ ร อ ง ก า ร อ น ร ก ษ ห อ ย ป ะ ใ นชวตประจ าวนไดอยางตอเนอง

ตารางท 6 ขนาด จ านวน/สดสวนของ weak component และจ านวน cut-point ของเครอขายอนรกษหอยปะ


เครอขายอนรกษหอยปะและ ปาชายเลนบานทงตะเซะ

จ านวน node 34 39 จ านวน component 1 1 สดสวนของแตละ component 100 100 จ านวน cut-point 0 0

การวเคราะหระดบเครอขาย (Network level

analysis) โดยวดความเปนศนยกลางของเครอขายในภาพรวม พจารณาจากความหนาแนน (Density) ระยะทาง (Distance) และคา Clustering coefficient ดงน

1) ความหนาแนน (Density) ของเครอขาย บอกถงความสมพนธของค node เมอเทยบกบจ านวนความสมพนธทเปนไปไดทงหมดจะแสดงถงการสงตอขอมลขาวสาร (พมาลา, 2560 ) พบวา เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ มคา density ใกลเคยงกน (density=0.651 และ 0.676 ตามล าดบ) นนคอ ทง 2 เครอขายมความหนาแนนในการเกาะกลมกนของสมาชกเครอขายปานกลาง เปนเครอขายทมการเชอมตอกนปานกลาง ซงมความเรวในการตดตอกนของสมาชกเครอขายในระดบทไมแตกตางกน (ตารางท 7) ดงท Worranut et al. (2018) กลาววา ความหนาแนนของเครอขาย (Network density) วดถงการเกาะกลมกนโดยค านวณจากจ านวนความสมพนธทมอยในเครอขายหารดวยจ านวนความสมพนธทงหมดทเปนไปไดซงคาความหนาแนนของเครอขายสงบงบอกถงเครอขายท

เชอมตอกนอยางมาก อกทง Hanneman and Riddle (n.d.) กลาววา ความหนาแนนของเครอขายท าใหเขาใจถงปรากฏการณ เชน ความเรวทขอมลกระจายไปใน node และขอบเขตทผกระท ามทนทางสงคมสงและ/หรอขอจ ากดทางสงคม อกทง Thongphubate and Piekkoontod (2016) Cited Burt (1992) อภปรายถงคา density วาการเขาไปเกยวพนกบเครอขายทางสงคมจะตองพจารณาวาไมท าใหเกดชองวางใดๆ ทจะสงผลกระทบตอความเขมแขงของเครอข ายมากขน นอกจากน Turner et al. (2014) Cited Scott (2000) กลาววา ความหนาแนน (density) ขนอยกบขนาดเครอขาย เมอเครอขายมขนาดใหญกวาจะมความหนาแนนนอยกวา เนองจากเวลาและความพยายามจะเกยวของกบความสมพนธทางสงคมจ ากดจ านวนสงสดของความสมพนธทสมาชกแตละคนสามารถรกษาไว

2) ร ะยะทาง (Distance) โดย Geodesic distance เปนระยะทางทสนทสด ในเสนทางทสนทสดระหวาง 2 node ในกราฟทมจ านวนขนตอนทต าทสด คา geodesic distance เปนระยะทางเฉลย (จ านวนของการเชอมตอ) ของบคคลหนงเพอไปยงบคคลอนท งหมด โดยระยะทางทส นกวาหมายถง


การสามารถสง/แลกเปลยนเรยนร (Sharing) ทมความถกตองแมนย ามากขน

เค รอขายอนร กษ หอยปะบานหนคอกควาย และ เครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ ม geodesic distance สงสดเปน 2 และมคาเฉลยของ geodesic distance ใกลเคยงกน (1.365 และ 1.324 ตามล าดบ) ซงทง 2 เครอขาย มคาเฉลยของ geodesic distance ต า แสดงวาการตดตอกนระหวางสมาชกภายในเครอขายมขนตอนนอยจงมความสามารถในการสงขอมลหรอแลกเปลยนเรยนรทมความถกตองแมนย ามาก ดงท Cecil (2014) กลาววา คาเฉลยของ geodesic distance มคานอยแสดงวาจะสามารถเคลอนยายขอมลขาวสารไดอยางมประสทธภาพทวท งเครอขาย อกท ง Luna (2014) กลาววา บคคลทมระยะทางทส นทสดแสดงวาบอยครงทขอมลขาวสารจะถกสอสารผานบคคลเหลาน และบอยครงทมการเชอมตอมาจากบคคลอนหลายคน

3) Clustering coefficient เปนคาทวดการเกาะกลมกนของเครอขาย พบวา เครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ มคา clustering coefficient สงกวาเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย (0.843 และ 0.791 ตามล าดบ) แสดงวา เครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ มการตดตอกนระหวางสมาชกในเครอขายมากกวาเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย ดงท พมาลา (2560) อางถง Martinez-Lopez et al. (2009) กลาววา คา clustering coefficient เปนคาทวดการเกาะกลมกนของเครอขายซงเปนการวเคราะหผานหนวยยอยทสมพนธใกลชดกบหนวยยอยหลก อกทง

Porse and Lund (2015) กลาววา คาเฉลยของ clustering coefficient ทมคาสงกวาแสดงวาสมาชกเครอขายเครอขายมการเชอมตอกนอยางหนาแนนมากกวา รปแบบ (Typology) ของเครอขายอนรกษหอยปะ

เค รอขายอนร กษ หอยปะบานหนคอกควาย และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ มความหนาแนนของเครอขาย (density=0.651 และ 0.676 ตามล าดบ) มการเกาะกลมของเ ค ร อ ข า ย อ ย า ง ห น า แ น น ( clustering coefficient=0.791 และ 0.843 ตามล าดบ) และการตดตอกนระหวาง node ภายในเครอขายมขนตอนนอย (average geodesic distance=1.365 และ 1.324 ตามล าดบ) จงมแนวโนมเปน Small-world network เมอพจารณาการแจกแจงของคา degree centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย (รป 3 ก) และเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ (รป 3 ข) มการแจกแจงเขาใกลการแจกแจงแบบปกต (Normal distribution) คอ ม node จ านวนมากทมความสมพนธกบ node อนมาก จะมเพยงบาง node เทานนทมความสมพนธกบ node อนนอย ทง 2 เครอขายจงมแนวโนมเปน Random network ทแตละ node เชอมตอกบ node อนๆ ในเครอขายแบบไมมแบบแผน เปนการตดตอกนแบบสมและกระจายตว การตดตอกบ node อนๆ ในเครอขายทงหมดงายและรวดเรว เนองจากใชขนตอนในการตดตอผาน node อน ๆนอย


ตารางท 7 คา Density, geodesic distance, และ clustering coefficient ของเครอขายอนรกษหอยปะ


เครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลน บานทงตะเซะ

Network size 34 39 Density 0.651 0.676 SD 0.561 0.468 Average geodesic distance 1.365 1.324 Clustering coefficient 0.791 0.843

ก) ข)

Degree (ก) เครอขายอนรกษหอยปะบานหนคอกควาย

Degree (ข) เครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะ

ภาพท 3 การแจกแจงของคา degree centrality ของเครอขายอนรกษหอยปะ

สรป สมาชกเครอขายอนรกษหอยปะบานหน

คอกควายทม degree centrality และ betweenness centrality สงทง 2 คา คอ H7, H2, H14 และสมาชกทมคา closeness centrality สง คอ H17, H32, H34 สวนสมาชกเครอขายอนรกษหอยปะและปาชายเลนบานทงตะเซะม degree centrality และ betweenness centrality สงทง 2 คา คอ T1, T33, T34, T32 และสมาชกทมคา closeness centrality สง คอ T9, T36, T4

ขอเสนอแนะ 1. ความสมพนธของสมาชกเครอขายและการบรหารจดการเครอขาย

1.1 เครอขายควรปรบปรงกลไกในการตดตอสอสารภายในเครอขายเพอใหสมาชกเครอขายไดปรกษาหารอ แลกเปลยนขอมลขาวสารกนอยางตอเนอง เชน การประชมสมาชกเครอขายอยางสม า เสมอ เ นองจากความสมพนธของสมาชกเครอขายจะเกยวของกบจ านวนกจกรรมทสมาชกมการตดตอสอสาร บคคลทเปนผกระจายและควบคมการกระจายขอมลขาวสารภายในเครอขาย ความเรวและประสทธภาพของการตดตอสอสารภายใน

012345

8 11 13 16 18 21 24 26 28 31 38

Frequ

ency

0

1

2

3

4

5

8 11 14 18 22 25 27 29 31 35 38

Frequ

ency


เครอขาย สงเหลานจะสงผลใหเครอขายมความเขมแขง

1.2 เพอสนบสนนการมสวนรวมและสรางความยงยนของเครอขาย ผน าเครอขายควรกระจายอ านาจใหมากขนโดยการมอบหมายหนาทความรบผดชอบทชดเจนใหกบสมาชกเครอขาย

1.3 เครอขายตองสรางความเชอมนและความไววางใจของสมาชกในเรองความโปรงใส โดยมการบนทกรายการทางการเงน สรปรายรบหรองบประมาณทไดรบและคาใชจาย ประชมชแจงใหสมาชกเครอขายทราบ หรอตดประกาศไวททาเรอใหสมาชกชมชนรบรทวกน

1.4 เพอใหการปฏบตงานในการดแลรกษาหอยปะในเขตอนรกษ การดแลบ ารงรกษาเรอและเครองยนตใหมสภาพทพรอมใชงาน ควรมอบหมายหนาทใหสมาชกเครอขายรบผดชอบอยางชดเจน การสรางแรงจงใจโดยมคาตอบแทนแกผปฏบตงานเปนสงจ าเปน

1.5 แกนน าและสมาชกเครอขายควรเปดตวออกไปสมพนธกบภายนอก เชน ภาครฐ ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน นกวชาการใหมากขน เพราะนอกจากจะสรางความเขมแขงของเครอขายแลวยงเปนการเพมศกยภาพในการจดการทรพยากรหอยปะอกดวย

1.6 เค รอ ข ายควรจดให ม กจกรรมการถายทอดแนวคดเรองการอนรกษทรพยากรใหกบเยาวชนในชมชนหรอบคคลภายนอกเพอสรางจตส านกและสบทอดแนวคดตอไป อกท งกจกรรมตางๆ จะสรางการเรยนรของสมาชกเครอขายดวย 2. กรณทหนวยงานภายนอกตองการสอสารในประเดนตางๆ กบเครอขายใหมประสทธภาพมากขน เชน การเผยแพรความรเรองกฎหมายประมง การสรางจตส านก การสนบสนนการอนรกษหอยปะของชมชน เปนตน ควรใชความสมพนธของสมาชก

เครอขายใหเปนประโยชนโดยการตดตอสอสารผานสมาชกเครอขายทมกจกรรมการตดตอสอสารมาก สามารถควบคมการกระจายขอมลขาวสารภายในเครอขาย สามารถสงขอมลขาวสารภายในเครอขายไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ 3. การประยกตใชการวเคราะหเครอขายทางสงคมในประเดนอนๆ ของการจดการทรพยากรหอยปะ เชน คณภาพและปรมาณของขอมลขาวสารทมการแลกเปลยนกนระหวางสมาชก 4. การประยกตใชการวเคราะหเครอขายทางสงคมในเครอขายอนรกษทรพยากรในพนทชายฝงอน หรอทรพยากรอน เชน ธนาคารปมา

กตตกรรมประกาศ ผลงานวจยนไดรบทนสนบสนนจากกองทน

สงเสรมและพฒนางานวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

เอกสารอางอง นพนธ ใจปลม. ม.ป.ป. การศกษาเบองตนการ

จดการหอยปะอยางยงยนใน 5 หมบาน จงหวดตรง. แหลงทมา: https://yadfonfo undation.files.wordpress.com/2012/09/e0b887e0b8b2e0b899e0b8a7e, 5 มนาคม 2560.

ปสต มอนซอน, สกรรจ พรหมศร, ญาณกรณ ธรรมโชต และ ดลทพย พชผลเจรญ. 2547. กรอบแนวคดการประเมนศกยภาพเครอขายส ง ค ม . เ อ กส า ร เ พ อ ก า ร เ ร ย น ร ใ นโครงการวจยและพฒนาชวตสาธารณะ -ทองถนหนาอย . คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, มหาวทยาลยมหดล.


ประภาพรรณ อนอบ. 2552. เครอขายกลไกส าคญในการขบเคลอนงานพฒนาอยางบรณาการเชงพนท. เอส พกราฟฟค พรเพรส พรนตง, กรงเทพฯ.

พมาลา เกษมสข. 2560. การวเคราะหเครอขายทางสงคมของการผลตเปดไลทงในพนทภาคกลางและภาคตะวนตกของประเทศไทย. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาร ะ บ า ด ว ท ย า ท า ง ส ต ว แ พ ท ย , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พมาลา เกษมสข. 2560. การวเคราะหเครอขายทางสงคมของการผลตเปดไลทงในพนทภาคกลางและภาคตะวนตกของประเทศไทย. ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญญ า ว ท ย า ศ า ส ต รมหาบณฑต สาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อางถง Hanneman, R.A. and Riddle, M. 2005. Introduction to Social Network Methods. Available Source: http://faculty.ucr.edu/ ~hanneman/nettext/, October 10, 2015.

พมาลา เกษมสข. 2560 . การวเคราะหเครอขายทางสงคมของการผลตเปดไลทงในพนทภาคกลางและภาคตะวนตกของประเทศไทย. ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญญ า ว ท ย า ศ า ส ต รมหาบณฑต สาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อางถง Martinez-Lopez, B., Perez, A.M. and Sanchez-Vizcaino, J.M. 2009. Social network analysis. Review of general concepts and use in preventive veterinary medicine. Transboundary and Emerging Diseases 56(4): 109-120.

Arabshahi, M. and Pérez-Chiqués, E. n.d. Centrality and Centralization. Available

Source: www.albany.edu/ faculty/kretheme/ PAD637/ClassNotes/Spring%202013/Slides5.pdf, June 17, 2018.

Cecil, C. 2014. Factors influencing collaboration toward cetacean and sea turtle conservation in the Adriatic Sea. Master of Conservation Science, Imperial College London.

Cecil, C. 2014. Factors influencing collaboration toward cetacean and sea turtle conservation in the Adriatic Sea. Master of Conservation Science, Imperial College London. Cited Prell, C., Hubacek, K. and Reed, M. 2009. Stakeholder Analysis and Social Network Analysis in Natural Resource Management. Society & Natural Resources 22(6): 501-518.

Hanneman, R.A. and Riddle, M. n.d. Introduction to social network methods. Available Source: http:/ /faculty.ucr.edu/~hanneman/ nettext/, January 22, 1960.

Jayawickrema, E.M. and Wijeyaratne, M.J.S. 2009. Distribution and population dynamics of the edible bivalve species Meretrix casta (Chemnitz) in the Dutch canal of Sri Lanka. Sri Lanka Association for Fisheries and Aquatic Resources 14: 29-44.

Laxmilatha, P., Thomas, S., Sivadasan, M.P., Ramachanran, N.P. and Surendranathan, V.G. 2006. The fishery and biology of Meretrix casta (Chemnitz) in the Moorad estuary, Kerala. Indian Journal of Fisheries 53(1): 109-113.


Laxmilatha, P. 2013. Population dynamics of the edible clam Meretrix casta (Chemnitz) (International Union for Conservation of Nature status: Vulnerable) from two estuaries of North Kerala, southwest coast of India. International Journal of Fisheries and Aquaculture 5(10): 253-261.

Luna, M.A. 2014. Looking Beyond the Fisherwoman: A Case Study of Women’s Empowerment in Marine Resour Luna Management and Policy. Master of Marine Affairs, University of Washington.

Pietri, D.M. 2015. Social Capital in Marine Management Collaborative Networks: Lessons Learned in the Coral Triangle and the Philippines. Doctor of Philosophy, School of Environmental and Forest Sciences, University of Washington.

Porse, E. and Lund, J. 2015. Network structure, complexity, and adaptation in water resource systems. Civil Engineering and Environmental Systems 32(1-2): 143-156.

Ricke, A.M. 2009. Networks and Co-management in Small-scale Fisheries in Chile. Master of Natural Resources Management, University of Manitoba. Cited Bodin, Ö. 2006. A network perspective on ecosystems, societies and natural resource management. Doctoral Thesis in Natural Resource Management, Stockholm University.

Ricke, A. M. 2009. Networks and Co-management in Small-scale Fisheries in Chile. Master of Natural Resources Management, University of

Manitoba. Cited Carlsson, L. and Sandström, A. 2008. Network governance of the commons. International Journal of the Commons 2(1): 33-54.

Ricke, A.M. 2009. Networks and Co-management in Small-scale Fisheries in Chile. Master of Natural Resources Management, University of Manitoba. Cited Faust, K. 1997. Centrality in affiliation networks. Social Networks 19: 157-191.

Ricke, A.M. 2009. Networks and Co-management in Small-scale Fisheries in Chile. Master of Natural Resources Management, University of Manitoba. Cited Hanneman, R.A. and Riddle, M. 2005. Introduction to social network methods. Riverside, CA: University of California, Riverside. Retrieved. Available Source: http://faculty. ucr.edu/ ~hanneman/, January 7, 2008.

Springer, A.C. and de Steiguer, J.E. 2011. Social Network Analysis: A Tool to Improve Understanding of Collaborative Management. Journal of Extension 49(6): 1-8.

Tanyaros, S. and Tongnunui, P. 2011. Influence of environmental variables on the abundance of estuarine clam Meretrix casta (Chemnitz, 1782) in Trang Province, Southern Thailand. Songklanakarin Journal of Science and Technology 33(1): 107-115.

Thongphubate, T. and Piekkoontod, T. 2016. Social network analysis on mangrove ecosystem management of Welu Basin, Thailand. Songklanakarin Journal of


Science and Technology 38(3): 243-248. Cited Burt, R.S. 1992. Structural Holes. Cambridge University Press, New York, U.S.A.

Turner, R.A., Polunin, N.V.C. and Stead, S.M. 2014. Social Networks and Fishers’ Behavior: Exploring the Links between Information Flow and fishing Success in the Northumberland lobster fishery. Ecology and Society 19(2): 38.

Turner, R.A., Polunin, N.V.C. and Stead, S.M. 2014. Social networks and fishers’

behavior: exploring the links between information flow and fishing success in the Northumberland lobster fishery. Ecology and Society 19(2): 38. Cited Scott, J. 2000. Social network analysis: a handbook. Sage, London, UK.

Worranut, P., Boonyawiwat, V., Kasornchandra, J. and Poolkhet, C. 2018. Analysis of a shrimp farming network during an outbreak of white spot disease in Rayong Province, Thailand. Aquaculture 491: 325-332.


ผลของตวท ำละลำยตอองคประกอบทำงพฤกษเคมของ เสมดขำวและเสมดแดง

Solvent Effect on Phytochemical Screening of Melaleuca

leucadendra Linn. and Syzygium cinerea

สนนทา ของสาย * และ ลกษม วทยา

Sunanta Khongsai * and Luksamee Vittaya

Received: 21 October 2018, Revised: 28 June 2019, Accepted: 6 September 2019

บทคดยอ

การศกษาองคประกอบทางพฤกษเคมเปนขนตอนส าคญทน าไปสการแยกสารส าคญและพบสารใหม งานวจยน มวตถประสงคเพอศกษาองคประกอบทางพฤกษเคมเบองตนของสารสกดจากใบ ดอก และผลของเสมดขาวและเสมดแดงซงเปนพชยนตนทอยในวงศ MYRTACEAE เตรยมสารสกดโดยการสกดในตวท าละลายตามล าดบความเปนขว ไดแก เฮกเซน เอทธลอะซเตต เอทานอล และเมทานอล ตามล าดบ พบสารส าคญในกลมแอนทราควโนน เทอรพนอยด ฟลาโวนอยด ซาโปนน แทนนน และแอลคาลอยดในสารสกดหยาบจากดอกและผลของเสมดขาว ทสกดดวยตวท าละลายเอทลอะซเตต เอทานอล และเมทานอล และสารสกดหยาบจากใบเสมดขาว ใบ และดอกของเสมดแดงทสกดดวยตวท าละลายเอทานอลและเมทานอล

ค ำส ำคญ: องคประกอบทางพฤกษเคม, เสมดขาว, เสมดแดง

ABSTRACT

Phytochemical screening is an important procedure forthe isolation of new

compounds. This research aimed to screen phytochemicals in leaves, flowers and fruits of

Melaleuca leucadendra and Syzygium cinerea which belong to the family Myrtaceae. Extracts

of the plant material were prepared using various solvents in the order of their polarity,

including hexane, ethyl acetate, ethanol and methanol, respectively. Phytochemical screening

of the extracts revealed the presence of anthraquinones, terpenoids, flavonoids, saponins,

tannins and alkaloids in ethyl acetate, ethanol and methanol extracts of flowers and fruits of

M. Leucadendra, including in ethanol and methanol extracts of leaves of this plant as well as

in leaves and flowers of S. cinerea.

Key words: phytochemical constituents, Melaleuca leucadendra, Syzygium cinerea

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย อ าเภอสเกา จงหวดตรง 92150

Faculty of Science and Fisheries Technology, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Sikao, Trang

92150, Thailand. * Corresponding author, e-mail: [email protected]


INTRODUCTION Plants are now important target in

allopathic medicine, herbal medicine,

homoeopathy and aromatherapy. They have

special function comprising to different

groups, such as antioxidant, antispasmodics,

anticancer and antimicrobials etc. The

beneficial medicinal effects of plant

materials typically result from the

combination of secondary products present

in the plant. In plants, these compounds are

mostly secondary metabolites, such as

alkaloids, steroids, flavonoids, tannins and

phenolic compoundswhich are capable of

producing definite physiological action on

body (Raheela et al., 2012).

Phytochemistry deals with the

chemistry of plant metabolites and their

derivatives. Most of plant compounds that

have found to be medicinally useful and

interesting tend to be secondary metabolites

(Ameenah, 2006). Different phytochemicals

have been found to possess a wide range of

activities, which may help in protection

against chronic diseases. For example,

alkaloids prevent against chronic diseases.

Saponins inhibit hypercholesterolemia and

antibiotic properties. Steroids and

triterpenoids show the analgesic properties.

The steroids and saponins are responsible

for central nervous system activities

(Prashant et al., 2011). Phytochemical

studies are of interest to plant scientists due

to new and sophisticated drug discoveries

(Ovuakporie and MacDonald, 2016). A

variety of herbs and herbal extracts contain

different phytochemicals with biological

activity that can be of valuable therapeutic

index. Much of the protective effect of

herbal plants has been attributed by

phytochemicals, which are the non-nutrient

compounds.

The composition of the metabolites

are various according to the area of

growth, the soil, the weather conditions,

the time of harvest, the processing, the part

of the plant, the time of extraction, and the

solvents used in that extraction will all

have a significant implication on the final

chemical composition (Anthony et al.,

2009). In this study, leaves, flowers and

fruits of two traditionally medicinal plants,

Melaleuca leucadendra and Syzygium

cinerea belonging to the family Myrtaceae

were selected to investigate the solvent

effect on phytochemical constituents.

MATERIALS AND METHODS 1. Chemicals

All chemicals were purchased from

Sigma - Aldrich (USA), Merck (Germany),

and Fluka Chemie (Switzerland).

2. Sample Collection and Treatment

The leaves, flowers and fruits of


cinerea were collected from Rajamangala

University of Technology Srivijaya, Trang,

Thailand in July-September 2017 as shown

in Figure 1 and Figure 2. The plants were

identified and a voucher specimen were

deposited at the Forest Herbarium,

Bangkok in Thailand (Specimen BKF no.

194868 and BKF no.194869194870,

respectively).

The plant materials were air-dried

at room temperature (30 ˚C) for 5 days,

after that it was grinded to a uniform

powder.


Figure 1 The parts of Melaleuca leucadendra (a) leaves (b) flowers (c) fruits

Figure 2 The parts of Syzygium cinerea (a) leaves (b) flowers (c) fruits

3. Extraction

The crude extracts were prepared

by soaking 1,000 g each of the dry

powdered plant materials in 4 L of hexane

at room temperature for 3 days using

maceration technique. The extracts were

filtered through a Whatmann filter paper

No.1 to give hexane extract. The resultant

residue was then soaked in ethyl acetate,

ethanol and methanol, respectively.

Finally, the 24 supernatants of the different

extracts were concentrated using a reduced

pressure rotary evaporator with the water

bath set at 40 ˚C.

4. Phytochemical Screening

The crude extracts were screened

qualitatively for the phytochemical

constituents utilizing standard methods of

analysis (Harborne, 1998; Trease and

Evans, 2002; Sutha, et al., 2016).

Anthraquinones determination:

About 200 mg of each crude

extracts were boiled with 10 ml of 10%

sulphuric acid in a water bath for 5

minutes. The hot mixture was filtered and

allowed to cool at room temperature. The

f i l t r a t e w a s s h a k e n w i t h 5 m l o f

chloroform. The chloroform layer was

pipette into another test tube and a few

drops of 10% ammonia solution was

added. The appearance of rose pink color

was formed. This showed a positive result

for the presence of anthraquinones.

(a) (b) (c)

(a) (b) (c)


Terpenoids determination:

Salkowski’s test: About 200 mg of

each crude extracts were dissolved in 2 ml

of chloroform. Concentrated sulphuric acid

(3 ml) was carefully added to form a layer.

The appearance of reddish brown

coloration of the interface was formed.

This represented a positive result for the

presence of terpenoids.

Flavonoids determination:


extracts weredissolved in 3 ml of 50%

ethanol. A small piece of magnesium

ribbon was added and the mixture was

boiled for few minutes, this was followed

by the drop wise addition of concentrated

hydrochloric acid. The appearance of

reddish pink or dirty brown coloration was

formed. This indicated a positive result for

the presence of flavonoids.

Saponins determination:


extracts were added in 5 ml of distilled

water in a test tube. The mixture was

boiled and filtered through a Whatmann

filter paper. The mixture was filtered while

hot and allowed to cool. The filtrate was

added to 2-3 ml of distilled water and

shaken vigorously for 2 minutes and

observed for the formation of a stable

froth, which appeared after ten minutes.

This represented a positive result for the

presence of saponins.

Tannins determination:


extracts were boiled with 5 ml of distilled

water for five minutes in a water bath and

was filtered. A few drops of 10% ferric

chloride were added to the filtrate. The

appearance of bluish - black or bluish -

green precipitate indicated a positive result

for the presence of tannins.

Alkaloids determination:


extracts were dissolved with 1 ml of 2%

sulphuric acid. The mixture was boiled for

five minutes in a water bath and then

filtered through a Whatmann filter paper.

Dragendorff’s reagent was added to the

filtrate, and the appearance of orange or

reddish brown precipitate indicated a

positive result for the presence of

alkaloids.

RESULTS AND DISCUSSION By preliminary phytochemical

screening of six different chemical

compounds such as anthraquinones,

terpenoids, flavonoids, saponins, tannins

and alkaloids were tested with twenty four

different crude extracts.

The preliminary phytochemical

studies on hexane, ethyl acetate, ethanol

and methanol extracts of Melaleuca

leucadendra revealed the presence of 61

trials which gave positive results out of 72

trials. The 61 positive results showed the

presence of anthraquinones, terpenoids,

flavonoids, saponins, tannins and alkaloids.

All of the chemical compounds showed

maximum presence in ethyl acetate,

ethanol and methanol extracts, for all parts

of the plant except for the leaves where

anthraquinones, saponins and tannins were

not found. In hexane extracts for the leaves

and fruits, anthraquinones, saponin and

tannins were not found, whereas on the

flowers, saponin and tannins were not

found. The results of qualitative

phytochemical analysis on the extracts of

Melaleuca leucadendra are shown in Table

1.


Table 1 The phytochemical screening of Melaleuca leucadendra extracts

Phytochemical Melaleuca leucadendra

Leaves Flowers Fruits

H EA E M H EA E M H EA E M

Anthraquinones - - + + + + + + - + + +

Terpenoids + + + + + + + + + + + +

Flavonoids + + + + + + + + + + + +

Saponins - - + + - + + + - + + +

Tannins - - + + - + + + - + + +

Alkaloids + + + + + + + + + + + +

Note: H = hexane, EA = ethyl acetate, E = ethanol and M = methanol

+ indicates presence and - indicates absence

The preliminary phytochemical

studies on hexane, ethyl acetate, ethanol

and methanol extracts of Syzygium cinerea

revealed the presence of 53 trials which

gave positive results out of 72 trials. The

53 positive results showed the presence of

anthraquinones, terpenoids, flavonoids,

saponins, tannins and alkaloids. All of

chemical compounds showed maximum

presence in all of parts in ethanol and

methanol extracts except in the part of

fruits in which anthraquinones were not

found. In hexane extracts, no anthraquinones,

saponins or tannins, including terpenoids,

were found in any parts of the fruits. In

ethyl acetate extracts, no anthraquinones or

saponins including terpenoids, were found

in any parts of leaves. The results of

qualitative phytochemical analysis on the

extracts of Syzygium cinerea are shown in

Table 2.

Table 2 The phytochemical screening of Syzygium cinerea extracts

Phytochemical Syzygium cinerea

Leaves Flowers Fruits

H EA E M H EA E M H EA E M

Anthraquinones - - + + - - + + - - - -

Terpenoids + - + + + + + + - + + +

Flavonoids + + + + + + + + + + + +

Saponins - - + + - - + + - - + +

Tannins - + + + - + + + - + + +

Alkaloids + + + + + + + + + + + +

Note: H = hexane, EA = ethyl acetate, E = ethanol and M = methanol

+ indicates presence and - indicates absence

The phytochemical screening of the

leaves flowers and fruits of Melaleuca

leucadendra and Syzygium cinerea in

hexane, ethyl acetate, ethanol and

methanol extracts showed that two plants

generally contain the major secondary

metabolites in moderate abundance. These

phytochemicals were known to exhibit

medicinal physiological activities (Pius et

al., 2011).

Anthraquinones are the important

class of natural and synthetic compounds

with a wide range of applications. Besides

their utilization as colorants, anthraquinone

derivatives have been used for centuries

for medical applications, for example, as

laxatives, antimicrobial and anti -

flammatory agents include constipation,

arthritis, multiple sclerosis and cancer

(Enas and Christa, 2016). Furthermore,


anthraquinones showed moderate to strong

inhibitors of tyrosinase. This helps

digestion, reduces inflammation in arthritis

patients and also inhibits the growth of

cancer cells.

Terpenoids are considered to be

anticancer agent, anti - inflammatory,

sedative, insecticidal or cytotoxic activity.

Common triterpenes: amyrins, ursolic acid

and oleanic acid sesquiterpene like

monoterpenes, are major components of

many essential oil. The sesquiterpene acts

as irritants when applied externally and

when consumed internally, their action

resembles that of gastrointestinal tract

irritant. A number of sesquiterpene

lactones have been isolated and they have

antimicrobial (particularly antiprotozoal)

and neurotoxic action (James, 2012).

Flavonoids are now recognized as

possessing an array of bioactivities with

several mechanisms relevant to potential

reductions in the pathogenesis of chronic

diseases such as anti - inflammatory and

antioxidant actions as well as alteration of

redox - sensitive signal transduction

pathways and gene expression (Warra et

al., 2013). The antioxidant potentials hence

could offer protection against heart disease

and cancer probably by enhancing the

body defense against pathology induced

free radicals generation (Enas and Christa,

2016).

Saponins are used industrially in

mining and ore separation, in preparation

of emulsions for photographic films, and

extensively, in cosmetics such as cleansing

formula. In addition to their emollient

effects, the antifungal and antibacterial

properties of saponins are important in

cosmetic applications.

Tannins have different functions in

that they serve as chelating agents for

metals ion, antioxidants in biological

systems, and as protein precipitating

agents. For human consumption, excess of

tannins could be toxicbecause tannins are

metal ions chelators and tannin - chelated

metal ions are not bioavailable hence could

decrease the bioavailability of iron leading

to anemia. Furthermore, the previous study

had correlated esophageal cancer in

humans to regular consumption of certain

herbs with high tannin concentration. Thus,

the concentration of tannins in the


cinerea may not be enough to induce overt

toxicity, hence may be appropriate for use

in nutraceutical beverage (Pius et al.,

2011).

Alkaloids are commonly found to

have antimicrobial properties against both

Gram - positive and Gram-negative

bacteria (Johnson et al., 2012) and are used

functionality in repellence, deterrence,

toxicity and growth inhibition by

herbivores/predators and in growth

inhibition and toxicity by microbes/viruses

and as secondary metabolites for UV -

protection and nitrogen storage.

Successful determination of

biologically active ingredients from plant

material is largely dependent on the type of

solvent used in the extraction procedure.

Properties of a good solvent in plant

extractions includes, low toxicity, ease of

evaporation at low heat, promotion of rapid

physiologic absorption of the crude extract,

preservative action, inability to cause the

extract to become complex or to dissociate.

The factors affecting the choice of solvent

are quantity of phytochemicals to be

extracted, rate of extraction, diversity of

different compounds extracted, diversity of

inhibitory compounds extracted, ease of

subsequent handling of the extracts,

toxicity of the solvent in the bioassay

process, potential health hazard of the

extractants. The choice of solvent is

influenced by what is intended with the

extract. Since the end product will contain

traces of residual solvent, the solvent

should be nontoxic and should not interfere

with the bioassay. The choice will also

depend on the targeted compounds to be

extracted (Prashant et al., 2011). The

solvent effects identified in this study

revealed that the most efficient extraction

medium for phytochemical constituents


was ethanol and methanol for Melaleuca

leucadendra and Syzygium cinerea.

CONCLUSION Leaves, flowers and fruits of

Melaleuca leucadendra and Syzygium cinerea

contain several chemical constituents. It is

also evident that certain parts of Melaleuca

leucadendra and Syzygium cinerea gave a

positive test for a particular class of

chemical compounds whereas other parts

gave negative test for the same class of

compounds localization of natural

products. Melaleuca leucadendra and

Syzygium cinerea can be a potential source

of useful drugs. However, further studies

are required to isolate the pure active

principle via modern techniques to

investigate the extracts for potential

pharmacological properties.

ACKNOWLEDGEMENTS Funding for this research was

provided by Rajamangala University of

Technology Srivijaya, Trang, Thailand

REFERENCES Ameenah, G.F. 2006. Medicinal plants:

Traditions of yesterday and drugs

for tomorrow. Molecular Aspects

of Medicine 27(1): 1-93.

Anthony, C.D. 2009. The internal and

external use of medicinal plants.

Clinics in Dermatology 27: 148-

158.

Enas, M.M. and Christa, E.M. 2016.

Anthraquinones as Pharmacological

Tools and Drugs. Medicinal

Research Reviews 36(4): 705-748.

Harborne, J.B. 1998. Phytochemical

Methods. A Guide to Modern

Techniques of Plant Analysis (3rd

ed). Chapman & Hall, London.

James, H.D. 2012. Phytochemicals:

Extraction Methods, Basic Structures

and Mode of Action as Potential

Chemotherapeutic Agents, pp. 1 -

32. In Venketeshwer, R. , ed.

Phytochemicals - A Global

Perspective of Their Role in

Nutrition and Health. In Tech,

Croatia. Johnson, M.A., Petchiammal, E., Janakiraman,

N., Babu, A., Renisheya, J.J.M.T. and

Sivaraman, A. 2012. Phytochemical

Characterization of Brown Seaweed

Sargassum wightii. Asian Pacific

Journal of Tropical Disease 2(1):

S109-S113.

Ovuakporie, U.O. and MacDonald, I.

2016. Phytochemistry, anti-

asthmatic and antioxidant activities

of Anchomanes difformis (Blume)

Engl. leaf extract. Asian Pacific

Journal of Tropical Biomedicine

6(3): 225-2331.

Pius, O.U., Egbuonu, A.C.C., Obasi, L.N.

and Ejikeme, P.M. 2011. Tannins

and other phytochemical of the

Samanaea saman pods and their

antimicrobial activities. African

Journal of Pure and Applied

Chemistry 5(8): 237-244.

Prashant, T., Bimlesh, K., Mandeep, K.,

Gurpreet, K. and Harleen, K. 2011.

Phytochemical screening and

Extraction: A Review. Interna

tionale Pharmaceutica Sciencia

1(1): 98-106.

Raheela, K., Asia, N., Erum, N., Huma, S.

and Ghazala, H.R. 2012.

Antibacterial, Antimycelial and

Phytochemical Analysis of Ricinus

communis Linn, Trigonella foenum

grecum Linn and Delonix regia

(Bojer ex Hook.) Raf of Pakistan.

Romanian Biotechnological Letters

17(3): 7237-7244.

Sutha, M., Fauzi, D., Sahidan, S., Mahanem,

M.N., Malina, K., Andi, N.A.M.,

Ayumawarni, Y.Y.J.L., Rahimah,

B.M.Z., Janet, S.I., Subhashini, K.,

Deeviya, G., YI, C.L., Azwan,

M.L. and Shazrul, F. 2016. Active

Compound, Antioxidant, Antipro


liferative and Effect on STZ Induced

Zebrafish of Various Crude Extracts

from Boletus qriseipurpureus.

Malaysian Applied Biology

Journal 45(1): 69-80.

Trease, G.E. and Evans, W.C. 2002.

Pharmacognosy (15th

ed). W.B.

Saunders, Edinburgh.

Warra, A.A., Umar, R.A., Sani, I., Gafar,

M.K. Nasiru, A. and Ado, A. 2013.

Preliminary Phytochemical Screening

and Physicochemical Analysis of

Gingerbread plum (Parinari

macrophylla) Seed Oil. Journal of

Pharmacognosy and Phytochemistry 1(2): 20-25.

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwio8IXbof7XAhXFKo8KHYYZBZcQFggqMAA&url=http%3A%2F%2Fmabjournal.com%2F&usg=AOvVaw1DofaXztnsbR_HNOJP4wks

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwio8IXbof7XAhXFKo8KHYYZBZcQFggqMAA&url=http%3A%2F%2Fmabjournal.com%2F&usg=AOvVaw1DofaXztnsbR_HNOJP4wks


การพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา

Human Resource Development to Enhance Competitiveness of the MICE Industry in Songkhla

นชเนตร กาฬสมทร * เกดศร เจรญวศาล และ สนตธร ภรภกด

Nootchanate Kansamut *, Kaedsiri Jaroenwisan and Santitorn Phuripakdee Received: 27 February 2018, Revised: 22 November 2018, Accepted: 26 April 2019

บทคดยอ

อตสาหกรรมไมซเปนอตสาหกรรมทสงมอบการบรการและผลตภณฑตางๆ สลกคาโดยผานการจดการของบคลากรทตองมความช านาญระดบสง ดงนนบคลากรจงเปนหวใจหลกของอตสาหกรรมไมซซงบคลากรตองมทกษะ ความเชยวชาญ และประสบการณในดานการบรหารจดการ รวมทงมความรเกยวกบจตวทยาทสามารถน าไปประยกตใชกบการบรการ และตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางมประสทธภาพ งานวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาศกยภาพบคลากรในอตสาหกรรมไมซ และน าเสนอแนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ ดวยการสมภาษณเชงลกกบผใหขอมลหลก จ านวน 11 คน ประกอบดวยผบรหารหนวยงานภาครฐและเอกชนทมสวนไดสวนเสยในอตสาหกรรมไมซ ผลการวจยพบวาแนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถ การแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา ประกอบดวย 4 ดาน คอ 1) ดานการสอสารภาษาตางประเทศ 2) ดานการบรการ 3) ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และ 4) ดานทกษะความช านาญในการจดงาน ขอเสนอแนะจากการศกษาครงน คอ การสงเสรมและพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมไมซใหมความเปนมออาชพดานการสอสาร ความสามารถดานการบรการทเปนเลศ ความคดสรางสรรค ความคดเชงนวตกรรม และทกษะดานการบรหารจดการและการตลาด เพอประโยชนในการพฒนาศกยภาพและยกระดบขดความสามารถทางการแขงขนของอตสาหกรรมไมซจงหวดสงขลา

ค าส าคญ: อตสาหกรรมไมซ, การพฒนาบคลากร --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร เลขท 1 หม 3 ต าบลสามพระยา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร 76120 Faculty of Management Science, Silpakorn University, 1 Moo 3, Sampraya, Cha-am, Phetchaburi 76120, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected] Tel: 09 5037 0473


ABSTRACT

MICE industry is the industry that delivers service and products to customers through the management from human resources who have high potential. Therefore, human resources become the most important part of the MICE industry. Moreover, human resources must be equipped with high skills, potential and experience in management. In addition, the knowledge of psychology should be applied in order to efficiently serve and respond to the customers’ needs. The research aims to study the potential of human resources in MICE industry and present the guidelines for the human resource development to increase the competitive advantages in MICE industry in Songkhla province. This research was conducted by using qualitative methods. The data were collected by in-depth interview from 11 key informants who are administrations of relevant public and private organizations in MICE industry. Research finding presents 4 aspects of competitive human resource desired in MICE industry in Songkhla province: 1) Foreign languages communication skills, 2) Services skills, 3) Information Technology skills, and 4) Event management skills. The suggestion of this study is to support and develop the human resource in MICE industry to be able to communicate professionally, provide excellent service, be creative, and have innovative thinking and administration and marketing skills to increase competitive advantages of MICE industry in Songkhla province.

Key words: MICE, Human resource development

บทน า ประเทศไทยไดใหความส าคญกบการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของธรกจบรการใหมศกยภาพสามารถเขาสเศรษฐกจเชงสรางสรรคโดยไดมการก าหนดแนวทางและนโยบายในการเสรมสรางศกยภาพดานตางๆ มการปรบโครงสรางภาคบรการใหสามารถสรางมลคาเพมของสนคาและบรการใหมศกยภาพและเปนมตรกบสงแวดลอมบนฐานความคดสรางสรรคและนวตกรรมโดยการสนบสนนสงเสรมการวจยและพฒนาเพอสรางนวตกรรมใหกบธรกจทเกยวของกบการบรการสงเสรมการน าองคความรและเทคโนโลยใหมๆ ในการพฒนาสนคาและบรการและสงเสรมการลงทนในธรกจบรการทมศกยภาพโดยอาศย จดแข งและความได เป ร ยบในดานภมศาสตรของประเทศไทยความหลากหลายทาง

วฒนธรรมและเอกลกษณความเปนไทยรวมถงสามารถรองรบรบการเปดเขตเสรทางคาและการลงทนตามกระแสความตองการของตลาดโลกไดแกธร กจการทองเ ทยวธรกจบรการสขภาพธรกจบรการโลจสตกสธรกจภาพยนตรและธรกจการจดประชมและแสดงนทรรศการนานาชาตเปนตน การจดประ ชม นทรรศการ และการทองเทยวเพอเปนรางวล (Meeting, Incentive, Convention and Exhibition) หรอไมซ (MICE) เปนธรกจทสามารถน ารายไดเขาประเทศเปนจ านวนมาก และยงกระจายรายไดทเกดขนไปยงภาคธรกจตางๆ ไ ดอ ย า ง ก วา ง ข ว า ง เ ป นก า ร ข ย า ย ร า ย ไ ด สอตสาหกรรมการทองเทยวโดยทางตรง เชน โรงแรม ทพก อาหาร ของทระลก การขนสง ศนยประชม และบรษทรบจางงานแสดงสนคา เปนตน และกอใหเกด


ประโยชนดานเศรษฐกจทงทางตรงและทางออม คอ การจางงาน การแลกเปลยนความรระหวางกลมอาชพเดยวกน ท าใหบคลากรของประเทศไดรบการพฒนาเพมขน (ชมพนช, 2555) ปจจบนอตสาหกรรมไมซ (MICE) ไดรบการยอมรบมาก ขนในฐานะกลไกส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยว ทมการเตบโตสงและมความส าคญตอการสรางรายไดและการจางงานใหแกประเทศ เนองจากนกเดนทางกลมไมซ มเปาหมายเฉพาะทางธรกจ มอ านาจซอสงและมความตองการสนคาและบรการ ท ม คณภาพด ท งอาหารและเครองดม สายการบน โรงแรม ธรกจการขนสงสนคา การเดนทางในประเทศ เปนตนสงผลใหเกดการใชจายสงกวานกทองเทยวโดยทวไป 2-3 เทาซงคดเปนรอยละ 10.7 ของรายไดจากอตสาหกรรมการทองเทยวทเกดขนในแตละป (ส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ, 2555) ดงนน การเดนทางเ พ อ ธ ร ก จใน รปแบบของการประ ชมองคกร (Meetings) การทองเทยวเพอเปนรางวล (Incentive Travel) การประชมวชาชพ (Conventions) และการจดงานแสดงสนคาและนทรรศการ (Exhibitions) หรอไมซ (MICE) เปนอตสาหกรรมทมบทบาทในการขบเคลอนเศรษฐกจ การเมองและสงคม (เกดศร, 2552) ธรกจไมซเปนธรกจทใชบคลากรในการสงมอบผลตภณฑตางๆ ไปสลกคาเปนหลก ดงน นทรพยากรมนษยจงเปนหวใจหลกของธรกจไมซโทน โรเจอร (Rogers, 2013) ไดเปรยบเทยบธรกจไมซวาเปน “อตสาหกรรมคน” (People Industry) หมายถงอตสาหกรรมหรอธรกจทใชคนเปนหลกในการขบเคลอนธรกจ ในธรกจบรการบคลากรทท าหนาทในการใหบรการจะตองมความพงพอใจตองานและองคกรกอนจงสามารถใหบรการลกคาไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนเนองานในธรกจนมลกษณะ

เปนงานบรการทมความเฉพาะตว จงตองอาศยบคลากรทมทกษะ ความเชยวชาญ และประสบการณในการดานการบรหารจดการ ประกอบกบ มคณลกษณะความมนคงทางอารมณ (Emotional Quotient: EQ) และความสามารถในการเอาชนะปญหาและอปสรรค (Adversity Quotient: AQ) ทเกดจากการด าเนนงานไดเปนอยางด ดงนน ธรกจไมซ จงไมเพยงตองการบคลากรทมความรดานการจดการหรอความรทางเทคนคเทานน แตยงตองการบคลากรท มคว าม ร เ ก ย วกบ จต วทย า ทส ามารถน า ไปประยกตใชกบการบรการไดอกดวย จงจ าเปนตองมงมนการพฒนาคณภาพของบคลากรอยางตอเนอง เพอใหสามารถบรการตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางมประสทธภาพ อตสาหกรรมไมซก าลงประสบปญหาการขาดแคลนแรงงานท ง เ ชงปรมาณและคณภาพ (วทยาลยนวตกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2555) จากวกฤตการขาดแคลนแรงงานทมคณภาพในกลมอตสาหกรรมไมซ (ยงยทธ, 2557) ท าใหภาครฐและเอกชนหนมาใหความส าคญกบการพฒนาก าลงคนใหมสมรรถนะตามทสถานประกอบการตองการ และจากผลการวจย ว ชราภรณ และ ฉลองศร (2555) ทศกษาเรอง สมรรถนะของบคลากรในอตสาหกรรมการจดประชม นทรรศการ และการทองเทยวเพอเปนรางวล พบวา ผประกอบการตองการบคลากรทมจตบรการ (Service Mind) มอธยาศยด เปนมตร ยมแยมแจมใส และมความสภาพเขาปฏบตงานในองคกร เพอสรางความประทบใจใหกบลกคา ซงกลมลกคาสวนใหญใหความส าคญกบปจจยดานพนกงานมากท สด ในกา รตด สนใจ เ ลอกใชบ ร ก า ร สถานประกอบการจงใหความส าคญในการคด เลอกบคลากรทมคณลกษณะทดเขาปฏบตงานในองคกร เพอรกษาคณภาพของการใหบรการทด (เกดศร , 2552) ดงนน หากบคลากรในอตสาหกรรมไมซของ


ไทยยงไมไดรบการพฒนาและแกไข อาจเสยเปรยบประเทศอนทมการพฒนาศกยภาพบคลากรอยางตอเนอง ดงน น งานวจยน มงศกษาถงการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเ พมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลาเพอประโยชนในการพฒนาศกยภาพของอตสาหกรรมไมซและยกระดบขดความสามารถทางการแขงขนเพอขบเคลอนเศรษฐกจในภาพรวมของประเทศได

วธด าเนนการวจย

การวจยครงนใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)โดยการสมภาษณเชงลก (In-Depth-Interview) การรวบรวมขอ มลโดยไ มใชแบบสอบถาม จะมแนวขอค าถามใหผสมภาษณเปนผสอบถามผใหสมภาษณในลกษณะการเจาะลก และตองอาศยความสามารถพเศษของผสมภาษณในการคนหารายละเอยดในประเดนทศกษาอยางลกซง ในการศกษาครงนผวจยการสมภาษณเชงลกผบรหารหนวยงานภาครฐและเอกชน โดยทการสมภาษณเชงลกนนมไดมงหวงวาจะใหถกสมภาษณเลอกค าตอบทนกวจยคดไวกอนหรอสมภาษณเพยงครงเดยวแตตองการใหผ ถกสมภาษณแสดงความคดเหน ใหค าอธบายรายละเอยดเกยวกบความส าคญของเรองและสถานการณ ตลอดจนความเชอ ความหมายตางๆ อยางลกซงในแงมมตางๆ โดยใชวธการเลอกตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เปนการเลอกแบบไมมโครงสราง มขนตอนและวธการด าเนนการทไมซบซอน จดมงหมายหลกของการเลอกตวอยางแบบนไมใชเพอไดกลมทเปนตวแทน แตเพอทจะไดตวอยางทเหมาะทสดเทาทจะเปนไดส าหรบแนวคด จดมงหมาย และวตถประสงคของการศกษา (ชาย, 2550) ผใหขอมลหลก (Key informants) คอ ผมสวนไดสวนเสยในอตสาหกรรมไมซ ท เปนผ บรหาร

หนวยงานภาครฐและเอกชนท งในสวนกลางและสวนภมภาค (Stakeholders) จ านวน 11 คน ไดแก 1) ผจดการอาวโส ฝายสงเสรมตลาดภายในประเทศ ส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ (สสปน.) 2) นายกสมาคมสงเสรมการประชมนานาชาต ( ไทย ) 3) ท อ ง เ ท ย วและ กฬ าจงหวดสงขล า 4) กรรมการทปรกษา/ประธานฝายวชาการและกจการตางประเทศ สภาหอการคาจงหวดสงขลา 5) ผชวยผอ านวยการการทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานหาดใหญ 6) ประธานหลกสตรการจดการประชมนทรรศการและการทองเทยวเพอเปนรางวล (MICE) คณะวทย ากา รจด การ มหาวท ย าลย สงขลานครนทร 7) ผจดการทวไปโรงแรมบร ศรภ 8) สมาคมโรงแรมหาดใหญ-สงขลา 9) ตวแทนจากสมาคมการแสดงสนคาไทย 10) ผอ านวยการฝายขาย บรษท เอน.ซ.ซ. แมนเนจเมนท แอนด ดเวลลอปเมนท จ ากด 11) ผอ านวยการศนยประชมนานาชาตฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป ซงทงหมดยนยอมใหผวจยท าการสมภาษณเชงลก โดยใชเวลาครงละ 60-90 นาทจนไดขอมลอมตว ระยะเวลาการเกบรวบรวมขอมลระหวางเ ดอนตลาคม - พฤศจกายน 2560 วเคราะหขอมลโดยการพรรณนาดวยวธการดงน 1) ผวจยไดเขาพบกบผใหขอมล แนะน าตวพรอมทงชแจงวตถประสงคการวจย ขอความรวมมอในการใหขอมล พรอมท งแจงใหทราบวา ผใหขอมลมสทธตอบรบหรอปฏเสธ สามารถยกเลกการใหขอมลไดทกเวลา โดยไมมเงอนไขผกมด ขอมลทงหมดจะถกพทกษสทธสวนบคคล 2) ในการสมภาษณเชงลก ผวจยขออนญาตใชเครองบนทกเสยงขณะทมการสนทนาพรอมชแจงสทธของผใหขอมลวาหากไมพงประสงคจะใหมการบนทกเสยงในชวงเวลาใดสามารถท าไดโดยไมมเงอนไข 3) ผวจยด าเนนการสมภาษณเชงลกผใหขอมลแตละคน


โดยผวจยปฏบตตามหลกจรยธรรมการวจยในคน (Ethical principles) อยางเครงครด โดยค านงถง หลกความเคารพในบคคล (Respect for person) มกระบวนการขอความยนยอมจากผทเปนกลมผใหขอมลหลก ใหเขารวมเปนผใหขอมลในการวจย หลกการใหประโยชน ไมกอใหเกดอนตราย (Beneficence/Non-maleficence) ผวจยจ าเปนตองเกบรกษาความลบของผ ใหขอมลโดยในแบบบนทกขอมลจะไมมการระบ (identifier) ถงตวผใหขอมล และหลกความยตธรรม (Justice) โดยมเกณฑการคดเขาและออกชดเจน มการกระจายประโยชนไรซงอคตอยางเทาเทยมกน การตรวจสอบขอมล ผวจยไดพฒนาแนวค าถามในการสมภาษณเชงลก พรอมกบการสรางแนวค าถามเพอศกษาแนวทางการพฒนาศกยภ าพ บคลากร เ พอ เ พม ข ดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในประเทศในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดบนทกเทปการสมภาษณ และมการใชค าพดของผใหขอมลเ พอยนยนความจ ร งในทกประ เดนใชว ธการตรวจสอบขอ มลแบบสามเส า (Methodological Triangulation) คอ การแสวงหาความเชอถอไดของขอมลจากแหลงทแตกตางกนคอ 1) การตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation) คอ การพสจนวาขอมลผวจยไดมานนถกตองหรอไม วธตรวจสอบคอการสอบแหลงของขอมล แหลงทมา ทจะพจารณาในการตรวจสอบ ไดแก แหลงเวลา แหลงสถานท และแหลงบคคล โดยผวจยใชการสมภาษณเชงลกในเนอหาเรองเดยวกนกบผมสวนไดสวนเสยในอตสาหกรรมไมซทเปนผบรหารหนวยงานภาครฐและเอกชนทงในสวนกลางและสวนภมภาค (Stakeholders) จ านวน 11 คน เ พอใหขอมลเกดความนาเ ชอท ง เ ชงบคคลและสถานท

2) ก ารตรวจสอบสาม เส าดานทฤษฎ (Theory Triangulation) คอ การตรวจสอบวา ถาผวจยใชแนวคดทฤษฎทตางไปจากเดม จะใหการตความขอมลแตกตางกนมากนอยเพยงใด ซงในการศกษาครงนผวจยไดใชทฤษฎ 2 ทฤษฎ ไดแก 1) แนวคดทฤษฎคณภาพการบรการ (service quality) 2) ทฤษฎมมมองฐานทรพยากร (resource base view theory) มงเนนอธบายศกยภาพบคลากรในอตสาหกรรมไมซ เพอน าเสนอแนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา เพอเปนการสนบสนนและแนวทางในการวเคราะหตความขอมลเชงคณภาพ 3) การตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) คอ การใชวธเกบรวบรวมขอมลทแตกตางกนเพอรวบรวมขอมลเรองเดยวกนการตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล(Methods triangulation) คอการใชวธการเกบรวบรวมขอมลมากกวา 1 วธ โดยครงนผ วจยใชวธการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) รวมกบว ธการส ง เกตการณแบบไม ม สวน รวม (Non-participant observation) ซงเปนการสมภาษณขอมลเกยวกบศกยภาพบคลากรในอตสาหกรรมไมซรวมกบการสงเกตพฤตกรรมระหวางการพดคยเพอทดสอบความสอดคลองกบขอมลทไดจากการสมภาษณ การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ เปนการน าขอมลทไดจากเครองมอทใชในการวจยเชงคณภาพ คอ การสมภาษณ มาท าการว เคราะหขอมลเชงคณภาพใชเทคนคการวเคราะหสรปอปนย (Analytic Induction) เปนการน าขอมลทไดจากเหตการณตางๆ ทเกดขน มาวเคราะหเพอหาบทสรปรวมกนของเรองนน โดยผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลตามความมงหมายของการวจยใชว ธการถอดเทปบนทกการ


สมภาษณแบบค าตอค าประโยคตอประโยค และวเคราะหขอมลควบคกน เพอน าไปสความเขาใจกบเนอหาทไดจากการสมภาษณและคนหาความหมายทยงไมครบถวนไปสอบถามผใหขอมลอกครงหนง ซงตวผวจยเอง จะไดสะทอนความคดพจารณาตน เพอตรวจสอบผลกระทบจากความคด ความรสก และความพรอมของตวผวจยตอกระบวนการรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล

ผลการวจยและวจารณผล การพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในประเทศไทย จากจ านวนผ ใหขอมลหลก 11 คน ผลการวจยพบวา แนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา ม 4 ดานคอ 1. ดานการสอสารภาษาตางประเทศ ผใหขอ ม ล ส วนให ญ ร ะ บ ว า ภ าษ า ต า งป ระ เ ทศ มความส าคญและจ าเปนอยางยงทงในชวตประจ าวนและการท างาน เนองจากเปนเครองมอส าคญในการตดตอสอสาร การศกษา การแสวงหาความร และการประกอบอาชพ การเขาใจเรยนรภาษาตางประเทศจะท าใหการตดตอสอสารกบชาวตางชาตทจะเขามาใชบรการไดดขน และเปนสวนหนงในการตดสนใจใหเขามาจดกจกรรมไมซในประเทศไทยมากขน โดยเฉพาะอยางยงความรความสามารถในการสอสารภาษาองกฤษเพราะในปจจบนนภาษาองกฤษคอภาษาสากล เปนภาษากลางของโลกทมนษยชาตทใชตดตอระหวางกนเปนหลก ไมวาแตละคนจะใชภาษาอะไรเปนภาษาประจ าชาต เมอตองตดตอกบคนอนทตางภาษาตางวฒนธรรมกนทกคนจ าเปนตองใชภาษาองกฤษเปนหลกในการตดตอสอสารกน สะทอนจากบทสมภาษณเชงลก ดงน

“ภาษาองกฤษมความส าคญในการน าไปสอาชพการงานทกาวหนาในอนาคต” (ผใหขอมลคนท 6) “พนกงานทกคนจ าเปนตองมทกษะการใชภาษาองกฤษเพอพดสอสารกบชาวตางชาตทเขามาใชบรการ” (ผใหขอมลคนท 7) “พนกงานบรการยงขาดความร ในการใชภาษาองกฤษในการใหบรการลกคา” (ผใหขอมลคนท 10) ผ ใหขอมลบางสวนระบวา การ เ รยนรภาษาตางประเทศเปนภาษาทสองอาจไมเพยงพอและไมใชความสามารถพเศษอกตอไป เพราะยคนกลายมาเปนยคของ ภาษาทสาม สงททกคนควรจะมและถอเปนขอไดเปรยบทนอกจาก ภาษาไทย และภาษาองกฤษเปนหลก ยงมภาษาอนๆ เชน ภาษาจน ภาษาญปน เปนตน จ าเปนตองพฒนาทกษะทางดานภาษาของตวเองใหโดดเดนเพอใหสามารถสอสารกบผมาใชบรการทหลากหลายไดอยางถกตอง ภาษาทสามจงเปรยบเสมอนความสามารถพเศษ ยงถาพดไดม า กกว า ส า มภ าษ า ข นไปก จ ะ ย ง ท า ให เ ร า มความสามารถโดเดนกวาคนอนมโอกาสทจะท างานไดทงในและตางประเทศ “พนกงานบรการควรจะตองเรยนรภาษาอนๆ ทนอกเหนอจากภาษาองกฤษ เชน ภาษาญปน ภาษาเกาหล ภาษารสเซย ภาษาจน ” (ผใหขอมลคนท 7) “การศกษาภาษาของประเทศอนๆยอมได เ ป ร ย บ ในก า ร ท า ง า น แ ล ะ ส ร า ง โ อ ก า สความกาวหนาในการท างาน” (ผใหขอมลคนท 11) “ในยคทประเทศไทยเปนประเทศเปดและเปนเสรในเรองของการคาและการทองเทยว ภาษาท 3 คอความจ าเปนอยางมากตอการเรยนร” (ผใหขอมลคนท 1)


2. ดานการบรการ ผใหขอมลสวนใหญระบวา การบรการทดจะตองใหความส าคญเรองการมจตบรการ (service mind) เปนการแสดงออกของพฤตกรรมใหบรการอยางจรงใจมอธยาศยและความเปนมตรการตอนรบทอบอน พดจาสภาพ ไพเราะ ยมแยม แ จมใส และ เอ า ใจใ ส เ ปน พ เ ศษ ท า ใหผรบบรการรสกวาตนมความส าคญ สามารถสรางความประทบใจใหกบลกคาไดเปนอยางด สงผลใหกลบมาใชบรการอกครง (Revisit)พนกงานบรการตองแตงตวใหเหมาะสม บคลกด พดจาด เพอใหลกคาเกดความประทบใจและเกดความเชอมนวาจะไดรบการบรการทด รวมถงเครองมอ (equipment) อปกร ณ ท เ ก ย วขอ งกบกา ร ใหบ ร ก า ร ตอ ง มประสทธภาพใหบรการไดรวดเรว ถกตองและสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางสม าเสมอและเทาเทยมกนทกคน สะทอนจากบทสมภาษณเชงลก ดงน “พนกงานตองมความกระตอรอรนในการใหบรการอยางเอาใจใสตอผรบบรการ และพรอมทจะใหบรการแกผรบบรการอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน” (ผใหขอมลคนท 8) “การบรการเปนสงทไมสามารถสมผสจบตองได แตสามารถทจะรบรดวยความพงพอใจ” (ผใหขอมลคนท 5) “ผ ใหบรการจะตองมบคลกสงางาม มชวตชวา ยมแยมแจมใส พดจาสภาพออนโยน รจกคนหาความตองการของผรบบรการ” (ผใหขอมลคนท 2) 3. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ เทคโนโลยสารสนเทศเปนสงทจ าเปนและเปนทยอมรบในยคปจจบนและเปนยคทหนวยงานตางๆ เหนความจ า เ ปนและใช เ ทคโนโลยสา รสน เทศในการด าเนนงาน การบรหารงานและการตดสนใจ ดงนน การเรยนรเทคโนโลยใหมๆ ททนสมย สามารถ

ใหบรการตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางถกตองและเหมาะสมหากธรกจไมสามารถปรบตวและพฒนาทางดานเทคโนโลยใหทนสมยและทนกบความตองการของลกคาจะไมสามารถแขงขนในตลาดได ดงนนผประกอบการควรค านงถง ลกษณะของธรกจและโครงสรางองคกร โดยจะตองน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชใหการท างานสอดคลองกบกระบวนการท างานของธรกจ บางกระบวนการอาจจ าเปนตองปรบเปลยน เพอใหการบรการลกคาเปนไปอยางมประสทธภาพ ระบบสารสนเทศทดตองมความสามารถในการบนทกและสามารถสบคนขอมลไดอยางสะดวกรวดเรว และมขอมลทเพยงพอ สะทอนจากบทสมภาษณเชงลก ดงน “เทคโนโลยสารสนเทศ ชวยในดานการคนควาขอมลไดสะดวกและไรขดจ ากด” (ผใหขอมลคนท 4) “ท าใหมความสะดวกคลองตวและรวดเรวในการท างาน สามารถท างานไดหลายอยางในเวลาเดยวกนไดหรอท างานใชเวลานอยลง” (ผใหขอมลคนท 9) “ท าใหมการแขงขนระหวางธรกจมากขน ตองมการพฒนาองคกรเพอใหทนกบขอมลขาวสารอยตลอดเวลา” (ผใหขอมลคนท 11) “ระบบเทคโนโลยสารสนเทศชวยใหสามารถบรการลกคาไดอยางรวดเรวและถกตอง” (ผใหขอมลคนท 2) 4. ดานทกษะความช านาญในการจดงาน ผประกอบการและบคลากรสวนใหญยงขาดความรและทกษะเฉพาะของอาชพ คณลกษณะทจ าเปนตอการปฏบตงานคอนขางต า และไมตรงตามความตองการของตลาดแรงงานดงนนควรมการพฒนาบคลากรอตสาหกรรมไมซใหมความเปนมออาชพม า ก ข น โ ด ย เ ฉพ า ะ บ ร ก า รสนบส นน อ า ท Professional Conference Organizers (PCO)


Professional Exhibition Organizers (PEO) และ Destination Management Companies (DMC) เปนตน เ พอสรางความเ ชยวชาญ เ ปนบคลากร ท มคณลกษณะอนพงประสงคมมาตรฐานฝมอเปนทยอมรบจากสถานประกอบการและลดการขาดก าลงแรงงานในอตสาหกรรมไมซผ ประกอบการในอตสาหกรรมไมซมความตองการใหผลผลตจากการ

จดงานมคณภาพและยกระดบมาตรฐานบคลากรใหเปนออแกไนเซอรมออาชพ ท าใหในอตสาหกรรมไมซตองการบคลากรทมความเชยวชาญ มความคดสรางสรรค มความคดเชงนวตกรรมและเปยมไปดวยทกษะดานการบรหารจดการและการตลาด เพอรอง รบตลาดแรงง านและผ ป ร ะกอบการในอตสาหกรรมไมซ (Sangwichien, 2015)

ภาพท 1 แนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถทางการแขงขน ของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา

ทรพยากรบคคลนบเปนทรพยากรทมคณคา

มากทสดขององคกร เนองจากบคลากรจะเปนผ ผลกดนใหภารกจตางๆ ขององคกร ส าเรจลลวงตามวตถประสงค ดงนนการสงเสรมใหบคลากรมความร ความสามารถ มสมรรถนะสอดคลองตามเปาหมายขององคกร มทศนคตทดตอองคกร จะท าใหองคกรเจรญกาวหนา และเกดการพฒนาอยางตอเนอง การศกษาครงนพบวา แนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา ม 4 ดาน ไดแก 1) ดานการสอสารภาษาตางประเทศ ควรมการพฒนาศกยภาพบคลากรทางดานภาษา โดยเฉพาะอยางยง

ภาษาองกฤษรวมทงภาษาทสาม อาท ภาษาประเทศเพอนบานในอาเซยน หรอภาษาจน รสเซย และเกาหล ส าหรบบคลากรทเกยวของในการใหบรการ เพอรองรบการ ขยายตวของธรกจไมซในอนาคตสอดคลองกบงานวจยของ วชราภรณ และ ฉลองศร (2555) ท ศ กษ า เ ร อ งก า ร ศ กษ าค ว ามตอ งก า รสมรรถนะ ของบคลากรในอตสาหกรรมการจดประชม นทรรศการและการทองเทยวเพอเปนรางวลของประเทศไทย ผลการศกษาพบวาสมรรถนะดานความรทตองการมากทสดคอความรความสามารถดานภาษาตางประเทศ ทสามารถสอสารกบผมาใชบรการทหลากหลายไดอยางมประสทธภาพ และ

แนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา

ดานการสอสารภาษาตางประเทศ

ดานการบรการ

ดานเทคโนโลยสารสนเทศ

ดานทกษะความช านาญในการจดงาน


สอดคลอ ง กบ ง า น ว จ ย ข อ ง Aunruen ( 2005) ; Dejkunjorn (2005) และ Chaiyapantoh (2008) พบวาการใชทกษะการฟง และการพดภาษาองกฤษ มความจ าเปนมากทสดในการตดตอสอสารเพอใหบรการลกคาตางชาต 2) ดานการบรการ พนกงานบรการจะตองใหบรการแกลกคาดวยจตใจทรกงานบรการอยางเตมเปยม และแสดงออกใหลกคาเหนถงความเอาใจใสของคณทมตอลกคาพนกงานบรการตองมคณสมบตดานการตอบสนองดวยความพรอมและ เ ต ม ใ จ ใหบ ร ก า ร ค ว าม น า เ ช อ ถ อ แล ะความสามารถทางวชาการและการบรการ เพอพฒนาศกยภาพอตสาหกรรมไมซ รองรบการเตบโตและเพมความสามารถทางการแขงขนทงในประเทศและตางประเทศ สถานทจดประชมในโรงแรมตางๆ ไดพฒนากลยทธการจดการพนกงานผใหบรการเพอฝกใหกลายเปนผ ทมทกษะหลากหลายดาน มความเชยวชาญในดานภาษา เปนผทมความนอบนอม เปนกนเอง และทมความสามารถในการจดการความตองการของ สอดคลองกบ (สาวตร และ สชาต, 2557) ทกลาววาความส าเรจบรษทรบจดการจดหมายปลายทาง คอ การสงเสรมบคลากรใหมองคความร ทกษะความสามารถ การบรการ และคณลกษณะอนๆ ตามสมรรถนะของการเปนบคลากรทมคณภาพ สอดคลองกบผลงานวจยของ วโรจน (2554) ศกษาเรอง ความพรอมดานบคลากรของศนยประชมในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลตอการรอง รบงานในอตสาหกรรมไมซพบวาดานบคลากรในศนยประชมยงมความสมพนธกบกระบวนการบรหารงานทรพยากรบคคลในแตละขนตอนในระดบทแตกตางกนไป โดยกระบวนการสรรหาและการคดเลอกเปนหวใจส าคญในการไดมาซงบคลากรทมคณสมบตเหมาะสมกบต าแหนงงาน สวนกระบวนการฝกอบรม และพฒนาเปนการเสรมสรางความพรอมในทกๆ ดานของบคลากรในศนยประชมเพอให

สามารถรองรบงานในอตสาหกรรมไมซไดอยางมประสทธภาพความพรอมดานบคลากรเปนตวชวดตวหนงทบงบอกถงคณภาพการใหบรการของศนยประชมแตละแหง ซงมผลโดยตรงตอความพงพอใจของผ ใชบรการและ เ ปนตวแปรส าคญในการตดสนใจเลอกใชบรการจดกจกรรมไมซในศนยประชม 3) ดานเทคโนโลยสารสนเทศ การเรยนรเทคโนโลยใหมๆ ททนสมย สามารถใหบรการตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางถกตองและเหมาะสม ชวยลดตนทนในการสรางและด าเนนการ เชน การเผยแพรขอมล การเกบรกษางานเอกสาร การตดตอและการขนสง การน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชอยางถกตอง เหมาะสมยงสามารถชวยเสรมสรางภาพลกษณทดขององคกรในการสรางสอโฆษณา ประชาสมพนธ ท งยงสามารถชวยเพมประสทธภาพในการขยายตลาดและเพมศกยภาพทางการแขงขนในตลาดไดและสอดคลองกบ ชตมา และคณะ (2549) ศกษาเรองการพฒนาทรพยากรมนษยดานเทคโนโลยสารสนเทศเพอการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมในจงหวดกระบ พงงา และภเกต พบวามความตองการพฒนาบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศระดบพนฐานเพอพฒนาบคลากรใหสามารถใชเทคโนโลยในระดบทสงขนจนสามารถสรางองคความรไวใชในองคกรและเพอประโยชนดานการแขงขนในธรกจได และ ชนะการณ (2548) ศกษาเรองความตองการของนกทองเทยวตอการบรหารจดการอตสาหกรรมการทองเทยวหวหน พบวานกทองเทยวท งชาวไทยและตางประเทศมความตองการใหพฒนาหรอเพมประสทธภาพดานการประชาสมพนธ โดยนกทองเทยวมความตองการใหประชาสมพนธดวยอนเทอรเนต หนงสอพมพ นตยสาร จดงานเทศกาล ประเพณ กจกรรมเฉลมฉลองตางๆ 4) ดานทกษะความช านาญในการจดงาน ทกษะ ความร ความสามารถรวมท งพฤตกรรม


คณลกษณะและทศนคตทบคลากร จ าเปนตองมเพอปฏบตงานอยางมประสทธภาพ และเพอใหบรรลผลส าเรจตรงตามวตถประสงคเปาหมายขององคกร จ าเปนตองมการเตรยมงานและจดท าอยางเปนระบบ สามารถสรางการจดการทดวางแผนไดอยางเปนร ะบบลดภ า ร ะ ก า รท า ง า นซ า ซ อน ค วบ ค มงบประมาณไดตามความตองการ สามารถจดการกบเวลาไดอยางมประสทธภาพและชวยใหองคกรด าเนนงานประเภทตางๆ ไดมประสทธผล การทธรกจไมซเปนธรกจใหบรการ ซงมบคลากรเปนหวใจส าคญในการประกอบธรกจ ผประกอบการในอตสาหกรรมไมซมความตองการใหผลผลตจากการจดงานมคณภาพและยกระดบมาตรฐานบคลากรใหเปนออแกไนเซอรมออาชพ ท าใหในอตสาหกรรมไมซตองการบคลากรทมความเชยวชาญ มความคดสรางสรรค มความคดเชงนวตกรรม และเปยมไปดวยทกษะดานการบรหารจดการและการตลาด เพอรอง รบตลาดแรงง านและผ ป ร ะกอบการในอ ต ส า ห ก ร ร ม ไ ม ซ ( Sangwichien, 2015) ผประกอบการจงจ าเปนตองใหความส าคญในการพฒนาทกษะของบคลากร ไมวาจะเปนดานความคดสรางสรรคในการจดงาน การแกไขปญหาเฉพาะหนา รวมถงทกษะการสอสารภาษาตางชาต เพอรองรบการขยายธรกจจากการรบจดงานในประเทศ ไปสการรบจดงานในตางประเทศได ทงยงจ าเปนตองสรางเครอขายพนธมตรทสนบสนนการประกอบธรกจในดานตางๆ เชน การจดหาอปกรณเทคโนโลย แสง ส เสยง เทคนคพเศษ และบคลากร รวมถงยงจ าเปนตองมงน าเสนอความเปนมออาชพในการจดงาน และควรเพมจ านวนบคลากรทมความรและประสบการณในการบรหารจดการธรกจไมซ ใหมจ านวนทเพยงพอและมคณภาพ สอดคลองกบ (Sanjay and Aliana, 2007) และ แสนด (ม.ป.ป.) กลาววาบคคลากรในอตสาหกรรมไมซนน จะตองเปนผทมความเปนมอ

อาชพสงและมทกษะในการใหบรการทมคณภาพ สามารถใหบรการครอบคลม และชวยเหลอในการวางแผนใหกบนกทองเ ทยว (Indian Express Newspapers, 2001) และสอดคลองกบงานวจยของ (ดษฎ และ ดลฤทย, 2558) ทศกษาเรองการพฒนาศกยภาพอตสาหกรรมไมซในจงหวด ขอนแกนเพอรองรบการเปนไมซซ ตของประเทศไทย พบวา จดออนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดขอนแกน ในดานบคลากรยงอยในระดบทองถนทยงไมมความช านาญในการจดงาน ขาดทกษะการบรการ พรอมทงการประสานงานและความเชอมโยงการท างานของหนวยงานทเกยวของ โดยภาพรวมยงตองมการพฒนาทกษะและความสามารถทางวชาการเพอใหมความเปนมออาชพในการใหบรการ รวมทงสามารถวางแผนการจดง านและการ ทอง เ ท ยว ใหกบผรบบรการดวย

สรป สงขลาเปนจงหวดทโดดเดนอกจงหวดหนงของภาคใต มพรมแดนตดกบประเทศมาเลเซย เปนเมองทาและเมองชายทะเลทส าคญของภาคใต โดยมอ า เภอหาดใหญ เ ปนศนยกลางการคาและการทองเทยวของภาคใตตอนลาง ทพรงพรอมไปดวยสงอ านวยความสะดวกดานการทองเทยวมากมาย มสสนบรรยากาศของแหลงทองเทยวทหลากหลาย ทงแหลงทองเทยวทเปนธรรมชาต ศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร และเทศกาลงานประเพณตางๆ ม โครงสรางพนฐานและสงอ านวยความสะดวกทครบครน พรอมทงมศนยประชมนานาชาตฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป เปนกลไกส าคญทชวยกระตนใหเกดการขบเคลอนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา จากการศกษา พบวา จ.สงขลาจะมศกยภาพและขดความสามารถในการรองรบการจดงานในกลมไมซทเตบโตขนอยางรวดเรว แตการเพมขนของ


จ านวนการจดงานและนกเดนทางไมซสงผลตอป ญ ห า ก า ร ข า ด แ ค ล น บ ค ล า ก ร ท ม ค ว า ม ร ความสามารถ และความเชยวชาญในการบรการของอตสาหกรรมไมซ จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมการพฒนาสมรรถนะในการใหบรการในฐานะบ ค ล า ก ร ใน อ ตส า หก ร ร ม ไ มซ เ พ อ ใ ห เ ก ดประสทธภาพและประสทธผลสงสดในการจดกจกรรมไมซ และสงผลใหผเขารวมกจกรรมเกดความประทบตอการเขารวมกจกรรมโดยเนนทกษะดานภาษาทส าคญในการตดตอสอสาร 3 ภาษา ไดแก ภาษาองกฤษ ภาษาจน และภาษามลายกลาง ดานการบรการพนกงานบรการจะตองใหบรการแกลกคาดวยจตใจท รกงานบรการอยาง เตมเ ปยม พรอมจดฝกอบรมหลกสตรจตวญญาณการเปนผประกอบการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศ การเรยนรเทคโนโลยใหมๆ ททนสมย สามารถใหบรการตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางถกตองและเหมาะสม และดานทกษะความช านาญในการจดงาน ทกษะ ความร ความสามารถรวมท งพฤตกรรม คณลกษณะและทศนคตทบคลากรจ าเปนตองมเพอปฏบตงานอยางมประสทธภาพ เพอเพมศกยภาพทางการแขงขนใหอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา

ขอเสนอแนะ

จากการวจย เ รอง การพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา ผลการวจยพบวา แนวทางการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา ม 4 ดาน คอ ดานการ สอสารภาษาตางประเทศ ดานการบรการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และดานทกษะความช านาญในการจดงาน ดงนน เพอประโยชนในการพฒนาศกยภาพของอตสาหกรรมไมซและยกระดบขดความสามารถ

ทางการแขงขนเพอขบเคลอนเศรษฐกจในภาพรวมของประเทศ ท าใหไดขอเสนอแนะ 2 สวน ดงน 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. ส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ (สสปน.) กรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงานและหนวยงานอนๆ ทเกยวของ สามารถน าผลการวจยไปใชเพอก าหนดกรอบแนวทางการพฒนาฝมอแรงงานบคลากรในอตสาหกรรมไมซเพอสรางศกยภาพในการท างานใหบคลากร ยกระดบฝมอแรงงานใหมความรความสามารถในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ เพมศกยภาพทางการแขงขนใหอตสาหกรรมไมซในจงหวดสงขลา โดยจดอบรมในหลกสตรตางๆ ทง 4 ดาน คอ 1.1 ดานการสอสารภาษาตางประเทศ เนนภาษาองกฤษเปนหลกและภาษาท 3 และพฒนาความรเชงปฏบตการใหบคลากรไดรบรและรบทราบความตองการของลกคา เพมทกษะความสามารถในการตดตอประสานงานทางธรกจกบลกคาและเพอนรวมงานได 1.2 ดานการบรการ เนนเรองการมจตบรการ (Service Mind) เพอใหบคลากรทตองตดตอกบลกคา โดยตรงเขาใจในงานบรการมากขน พฒนาความสามารถในการรบรถงความตองการการชวยเหลอหรอการบรการโดยไมตองรองขอได การใหบรการผอนดวยความเตมใจและกระตอรอรนได ภายใตแนวคด คณภาพการใหบรการ ( service quality) 1.3 ดานเทคโนโลยสารสนเทศ พฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย เพอเออตอการท างานใหมประสทธภาพ สามารถเลอกใชเทคโนโลยทมประสทธภาพและประสทธผลทเหมาะสมกบลกษณะงานได และตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางรวดเรว


1.4 ดานทกษะความช านาญในการจดงาน สงเสรมใหบคลากรไดเขารวมอบรม สมมนา ทางธรกจไมซเพอเพมความรความเขาใจในการท างานใหดยงขน มความรความเขาใจเกยวกบรปแบบในการจดประชมประเภทตางๆ และเขาใจพฤตกรรมกลมลกคาทมาจดประชมและสมมนา ฝกฝนใหบคลากรมความคลองตวในการตอบสนองความตองการของลกคาโดยยดหลก One Stop Service 2. ภาครฐและภาคเอกชนควรสรางความรวมมอเพอเพมศกยภาพของบคลากรในอตสาหกรรมไมซ ดวยการจดกจกรรมอบรมเชงปฏบตการ และการศกษาดงานในเมองไมซอนๆ ทสงเสรมใหเกดการพฒนาบคลากรในแตละดานอยางเหมาะสม 3. สถาบนการศกษา สามารถน าผลการวจยไปใชในการวางแผนเพอก าหนดทศทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสามารถผลตบณฑตทมสมรรถนะสอดคลองกบความตองการบคลากรในอตสาหกรรมไมซ 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. ควรศกษาวจยต าแหนงงานทขาดแคลนในอตสาหกรรมไมซ เพอหนวยงานทเกยวของจะไดน าไปใชในการวางแผนการผลตบคลากร ใหเพยงพอตอความตองการของตลาด

2. ควร ศกษาว จย แนวทางการพฒนาบคลากรเฉพาะงาน เฉพาะต าแหนงรวมดวยเพอใหรถงปญหาและหาแนวทางแกไขไดตรงประเดน

เอกสารอางอง เกดศร เจรญวศาล. 2552. รปแบบสวนประสมทาง

การตลาดทเหมาะสมของสถานทจดงานส าหรบอตสาหกรรมไมซในประเทศไทย . ว ท ย า น พ น ธ ป ร ช ญ า ด ษ ฎ บ ณ ฑ ต , มหาวทยาลยแมโจ.

ชมพนช จตตถาวร. 2555. ความรเบองตนเกยวกบการจดประ ชม นทรรศการ และการทองเทยวเพอเปนรางวล. เอกสารการสอนชดวชา การจดการธรกจการจดประชม นทรรศการ และการทองเ ทยวเ พอเปนรางวล, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชนะการณ ออสวรรณ. 2548. ความตองการของน ก ท อ ง เ ท ย ว ต อ ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า รอ ต ส าหก ร ร มก า ร ท อ ง เ ท ย ว ห ว ห น . ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญ ญ า เ ท ค โ น โ ล ยอตสาหกรรมมหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ชาย โพธสตา. 2550. ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 3. อมรนทรพรนตง แอนด พบลช ชง จ ากด (มหาชน) , กรงเทพฯ.

ชตมา ตอเจรญ, เอสเธอร ใจไหว และ จนดา สวสดทว. 2549. รายงานการวจย การพฒนาทรพยากรมนษยดานเทคโนโลยสารสนเทศเพอการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมในจงหวดกระบ พงงา และภเกต. มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต.

ดษฎ ชวยสข และ ดลฤทย โกวรรธนะกล. 2558. การพฒนาศกยภาพอตสาหกรรมไมซในจงหวดขอนแกนเพอรองรบการเปนไมซซตของประเทศไทย. วารสารการบรการและการทองเทยวไทย 10(1): 15-29.

ยงยทธ แฉลมวงษ. 2557. แรงงานไทยในบรบทใหม:การเรยนสายอาชพเพอชาต. สถาบน วจยเพอการ พฒนาประเทศไทย. แหลง ท ม า : http://tdri.or.th/tdri-insight/thailabo ur-force, 20 ธนวาคม 2560.


วชราภรณ สรภ และ ฉลองศร พมลสมพงศ. 2555. ความตองการสมรรถนะของบคลากรในอตสาหกรรมการจดประชม นทรรศการ และการทอง เ ทยว เ พอ เ ปนรางวลของประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยนเรศวร.

วโรจน ระจตด ารงค. 2554. ความพรอมดานบคลากรของศนยประชมในเขตกรงเทพ มหานครและปรมณฑลตอการรองรบงานในอตสาหกรรมไมซ (MICE). วทยานพนธป ร ญ ญ า ศ ล ป ศ า ส ต ร ม ห า บ ณ ฑ ต , มหาวทยาลยนเรศวร.

วทยาลยนวตกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2555. รายงานการวจย โครงการจดท าแผนพฒนาบรการทองเทยวเพอรองรบการเปดเสรบรการทองเท ยว . กรมการทอง เ ทยว , กระทรวงการทองเทยวและกฬา.

สาวตร ยอยยม และ สชาต ทวพรปฐมกล. 2557. สวนประสมทางการตลาดทมผลตอการตดสนใจเลอกบรษทธรกจน าเทยวของกลมนกทองเทยวเพอเปนรางวล. วารสารวทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ 15(3): 119-133.

แสนด สสทธโพธ. ม.ป.ป. จบตามองนครเซยงไฮ: ตลาด MICE แหงใหมของเอเ ชย . แหลงทมา: http://goo.gl/Y97RJC, 26 ธนวาคม 2560.

ส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ. 2555. แผนแมบทอตสาหกรรมการจดประชมและการแสดงสนคานานาชาต .

เอกสารรายงานการประชม, ส านกงานสงเสรมการจดประชมและนทรรศการ (องคการมหาชน).

Aunruen, R. 2005. Needs Analysis English for Travel Agents in Chiang Mai. Master’s thesis of Bachelor of Arts, Kasetsart University.

Chaiyapantoh, P. 2008. The needs and problems in using English with foreigners of hotel front desk staff in Mueang District, Ubon Ratchathani Province. Available Source: http://tdc.thailis.or.th/tdc/basic. php, July 14, 2017.

Dejkunjorn, S. 2005. Identifying the English language needs of Thai pilots. Master’s thesis. Kasetsart University.

Indian Express Newspapers. 2001. The secret of Japan’s MICE success. Available Source: http://travel.financialexpress.com/ 200801/edge04.shtml, July 14, 2017.

Sanjay, N. and Aliana, L.M.W. 2007. Macao’s MICE Dreams: Opportunities and Challenges. International Jounal of Event Management Research 3: 47-57.

Sangwichien, T. 2015. Characteristics of New MICE People. Available Source: http://www.mktevent.com/, July 14, 2017.

Rogers, T. 2013. Conferences and convention: A global Industry. Ebook, Italy.


อตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอ การรบรของกลมนกทองเทยวชาวไทย

Brand Identity of Phetchsamuthkhiri Provincial Tourism Cluster Affecting Perception of Thai Tourists

ฐตมา พลเพชร 1* ระชานนท ทวผล 2 และ มรกต ก าแพงเพชร 3

Thitima Pulpetch 1*, Rachanon Taweephol 2and Morakhot Kamphaengphet 3 Received: 6 February 2019, Revised: 14 August 2019, Accepted: 8 October 2019

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบของอตลกษณตราสนคาและการรบรของนกทองเทยว ชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร 2) ศกษาอตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย เปนการวจยเชงปรมาณ ประชากรในการศกษาในครงน คอ นกทองเทยวชาวไทย ทเดนทางมาทองเทยวในกลมจงหวดเพชรสมทรคร ไดแก จงหวดเพชรบร สมทรสงคราม สมทรสาคร และประจวบครขนธ กลมตวอยางจ านวน 400 คน โดยใชการสมตวอยางแบบโควตา กลมตวอยางจงหวดละ 100 คน รวมกบการเลอกกลมตวอยางแบบสะดวกในแหลงทองเทยว 4 จงหวด สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาสถตเชงพรรณนา คาเฉลย รอยละ คาเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และคาถดถอยเชงพหคณ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สาขาวชาการบรหารธรกจระหวางประเทศ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เลขท 39 หม 1 ถนนรงสต-นครนายก อ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12110

1 Department of International Business Administration, Faculty of Business Administration, Rajamangala University of Technology Thanyaburi, 39 Moo 1, Rangsit-Nakhonnayok Road, Khlong Luang, Pathum Thani 12110, Thailnad. 2 สาขาวชาการจดการโรงแรม คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร เลขท 1 หม 3 ต าบลสามพระยา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร 76120 2 Department of Business Administration Program in Hotel Management, Faculty of Management science, Silpakorn University, 1 Moo 3, Sam Phraya, Cha-am, Petchaburi 76120, Thailand. 3 สาขาวชาการจดการและการเปนผประกอบการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต เลขท 18/18 ต าบลบางโฉลง อ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ 10540

3 Department of Management and Entrepreneurship, Faculty of Business Administration, Huachiew Chalermprakiet University, 18/18, Bang Chalong, Bang Phli, Samut Prakan 10540, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected], [email protected] Tel: 08 1990 5773


ผลการวจยพบวา 1) ผลของระดบความคดเหน อตลกษณตราสนคาในแตละดานทมคาเฉลยสงสด ไดแก ดานรปลกษณของเครองเบญจรงค ดานประโยชนของสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหาร ดานคณคาของคาใชจายและคาครองชพทไมสงมาก และดานบคลกภาพของแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรม 2) อตลกษณตราสนคารายดานของกลมจงหวดเพชรสมทรคร ไดแก อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ และดานบคลกภาพของกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครสามารถรวมกนพยากรณ การรบรของนกทองเทยวชาวไทยได คอ การรบรของนกทองเทยวชาวไทย = .473 +.202 (อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ) +.481 (อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ)

ค าส าคญ: อตลกษณตราสนคา, การรบร, เพชรสมทรคร

ABSTRACT

The research aims to 1) study the level of brand identity and perception of Thai tourists in Phetchsamuthkhiri provincial group, 2) study the brand identity of Phetchsamuthkhiri provincial group which affects the perception of Thai tourists. The research was carried out by using Quantitative Research method. The population included Thai tourists travelling to Phetchsamuthkhiri provincial group, which consisted of Petchaburi province, Samut Songkram province, Samut Sakorn province, and Prajuab Kirikhan province. A sample of 400 persons was selected. The sample group was divided into 100 persons per province using quota sampling method together with convenience sampling method in all 4 provincial tourism destination. The data were analyzed by descriptive statistics, mean, percentage, standard devastation, Pearson’s product moment correlation, and multiple regression analysis.

The research results revealed as follows: 1) The result of the opinions level through the brand identity in each aspect which had the highest mean included the appearance of Benjarong porcelain, the benefits of various ingredients and materials for cooking, the worthiness of expenses and cost of living which was not too much high, and the personality of the arts and cultural tourism destination. 2) The brand identity in each aspect of Phetchsamuthkhiri provincial group in terms of image and personality of Phetchsamuthkhiri provincial group could mutually predict Thai tourists’ perception, which included, Thai tourists perception = .473 +.202 (band identity of image aspect) +.481 (brand identity of personality aspect).

Key words: brand Identity, perception, phetchsamuthkhiri

บทน า การสรางอตลกษณตราสนคามความส าคญและจ า เ ปนตอการด า เนนธรกจทจะสรางความ

แตกตางของ “ตราสนคา” (Brand) ใหสามารถแขงขนกบธรกจประเภทเดยวกน โดยการใชเทคโนโลยททนสมยรวมกบความคดสรางสรรคในการพฒนา


ผลตภณฑ รวมกบกระบวนการศกษาวจยและพฒนาถกน ามาเชอมโยงทมตทางดานสงคมและวฒนธรรม สการสรางนวตกรรมทจะน าสามารถขบเคลอนชมชน เพอสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจและคณคาในการรบรแกสงคม ขอเสนอแนะเชงนโยบายถกผลกดนใหเกดความคดอยางตอเนองภายในแนวคด “เศรษฐกจสรางสรรค” ท งวธการคนหาความรเกาหรอความรใหมภายในพนทเพอใหเกดสนคารปแบบใหมทงภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ ในขณะทกระทรวงการยงเรงพฒนาระบบการคมนาคมขนสง เ พอเ ชอมโยงกลมตลาดท งในประเทศและตางประเทศ พรอมทงสงเสรมใหชมชนรวมกนสรางความเขมแขงทางดานเศรษฐกจในรปแบบของวสาหกจชมชนและการสรางเครอขายรวมกนระหวางผประกอบการแตละราย เรมตนจากการพฒนาพนทใหมทรพยากรตามหลกภมศาสตรใหม ค ว ามอ ด มสม บ ร ณ ซ งบทบ าทหน า ท ข อ งผประกอบการตองเรยนรการพฒนาสนคาทองถนดวยตราสญลกษณทโดดเดน สามารถน าไปใชเปนสวนหนงของการประชาสมพนธในระดบจงหวด เชน การสรางตวการตนของแตละอ าเภอ การจดการนทรรศการและประเพณ การน าเสนอรายการอาหารพน ถน การแพทยแผนไทย การทองเ ทยว เ ช งวฒนธรรม เปนตน ซงจะเหนไดวาแนวคดของเศรษฐกจสรางสรรคยงคงตองการแรงงานทกษะฝมอและความคดสรางสรรคจ านวนมาก อกท งทางภาครฐบาลยงสนบสนนการเพมปรมาณบคลากรอยางเรงดวนจากรวสถานศกษาตางๆ เพอเขามาเปนบคลากรสนบสนนภาคอตสาหกรรม (พรยะ, 2556)

ในขณะเดยวกนกรมการพฒนาชมชน (2561) ยงคงสานตอแนวคด “เศรษฐกจสรางสรรค” ภายในเขตพนททมความพรอมตอการพฒนาดวยการยกระดบโครงสรางทางกายภาพใหมสงดงดดใจทกช ว งฤ ด ก า ล ร วม ถ งก า ร ว า งม าตรก า ร ร กษ า

สงแวดลอมเพอความยงยน ทงดานของการจดการสงปฏกลและการประหยดพลงงานของทองถน การส ารวจความพรอมของทองถนในการสรางสรรคกลมสนคาของฝากของทระลกเขาสมาตรฐานหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) อกทงการเตรยมความพรอมของประชาชนทองถนสการเปนเจาบานทด สามารถตอนรบนกทองเทยวดวยอธยาศรยไมตรจากทกภมภาค อยางไรกตามการประเมนความคาดหวงของนกทองเทยวตองพจารณาใหสอดคลองกบศกยภาพของทองถนประกอบดวย (1) การจดเตรยมทพกพรอมอาหาร โดยการน าถนทอยอาศยของชาวบานเพอปรบปรงเปนสถานทพกอาศยคางคน ควบคกบการจดเตรยมรายการอาหารพนถนไวคอยใหบรการ (2) วฒนธรรมทองถนทถอก าหนดขนจากรากเหงา ชาตพนธ และการด าเนนวถชวต ซงเปนสวนหนงจะถกน าไปเชอมโยงกบกจกรรมการทองเทยวโดยชมชน (3) การรกษาความสะอาดภายในพนทตางๆ ของชมชน พรอมกบการเฝาระวงความปลอดภยแกชวตและทรพยสนของนกทองเทยว ตามทไดกลาวมาจะพบวาชมชนทองถนในแตละพนทจะทรพยากรทมความแตกตางกนภายใตอตลกษณ สามารถเพมเตมสงอ านวยความสะดวกใหมความครบวงจร นอกจากน ว ต ถประสงคของกรมการพฒนาชมชนยงคงสอดคลองกบรายงานวสยทศนการทองเทยวไทย พ.ศ. 2579 ส าหรบใชแนวทางการพฒนาอตสาหกรรมการบรการและการทองเทยวไทยในอนาคต โดยมยทธศาสตรหลก คอ การยกระดบสนคาและบรการจากความรวมมอของประชาชนทองถน หนวยงานของรฐบาล และกลมนกวชาการทางการทองเทยว เพอใหประเทศไทยเปนแหลงทองเทยวคณภาพชนน าของโลกทเตบโตอยางมดลยภาพ สามารถกระจายไดสประชาชนทกภาคสวนอยางย งยน สรางความรวมมอระหวางกลมจงหวดในการสรางสนคาและบรการในรปแบบเสนทางการทองเทยว พรอมกบ


พฒนาบคลากรดานการทองเ ทยวจากทอง ถน (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2561)

การเชอมโยงเสนทางการทองเทยวตามยทธศาสตรประชารฐทไดการสนบสนนใหแตละจงหวด รวมกน บรณาการทรพยากร ท มความหลากหลายในเขตพนทของตนเอง เชน วฒนธรรม ประเพณ ศลปะ สงแวดลอมทางธรรมชาต ภาษา รายการอาหาร เปนตน กอใหเกดชอทางการคารปแบบใหมทเขามาชวยเหลอกลมผประกอบการทองถนแตละรายทก าลงประสบปญหาตนทนการผลต รวมถงขาดองคความรดานการบรหารจดการททนสมย ส าหรบกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 2 ในชอเรยก “เพชรสมทรคร” ประกอบดวย จงหวดเพชรบร จงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสาคร และจงหวดประจวบครขนธ ทประสบความส าเรจในดานการสรางมาตรฐานในการผลตสนคาและบรการทมคณภาพ พรอมกบการน าเสนอกจกรรมและเ ส น ท า ง ก า ร ท อ ง เ ท ย ว ท เ ช อ ม โ ย ง กน ด ว ยประวต ศ าสต ร ท น า คนหา ก ารรวมก ลมของผประกอบการสามารถสรางเครอขายพนธมตรทางการคา และยงสามารถสรางความนาเชอถอของกลมนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตไดทนยมซอสนคาของฝากและของทระลกไดอกดวย (คณะเกษตร ก าแพงแสน, 2561) การตอยอดความส าเรจของตราสนคากลมจงหวด “เพชรสมทรคร” ยงคงไดรบการสนบสนนอยางเนองจากหนวยงานของรฐบาล เอกชน และมหาวทยาลย รวมกนจดต งโครงการเศรษฐกจชมชนครบวงจร “บานเพชรเพลนดน” เ พอ มง เนนใหเ กดการกจกรรมการอบรมผประกอบการทองถนเพอคนหาอตลกษณตราสนคา และน าไปใชการพฒนาคณภาพของสนคาและบรการของกลมจงหวดเพชรสมทรคร ตามแนวคดของการน าของ ด ในบาน ท เ ตมไปดว ยท รพยากรและสงแวดลอมทคณคา สามารถสรางความเพลดเพลนใจ

แกกลมผมาเยอนจากกลมเจาบานทมความพรอมในการตอนรบเปนอยางด และสามารถขบเคลอนเศรษฐกจทองถนไดอยางย งยน โดยกจกรรมทส าคญทสดของโครงการครงน ตวแทนผประกอบการและประชาชนทองถนจาก 4 จงหวดระดมสมองเพอถอดอตลกษณตราสนคาทแทจรงออกมา (ส านกขาวกรมประชาสมพนธ, 2561)

ตราสนคาทางการทองเทยวสงผลตอการรบรโดยตรงของนกทองเทยวทเปนกลมเปาหมาย โดยผทมสวนเกยวของสามารถพฒนาศกยภาพของแหลงทองเทยว เพอสงเสรมความเขมแขงของตราสนคาดวยวธการขยายภาพลกษณของแหลงทองเทยวดวยประวตศาสตรของชาต ทสามารถบงบอกถงวว ฒนาการในแตละยคของพนท พรอมกบการปรบปรงภาพลกษณดวยความปลอดภยในทองถน และการใชสอสงคมออนไลนปลกกระแสชมแหลงทองเทยวแกคนรนใหมผานมมมองทไมเคยเหนมากอน (มนสนนท, 2559) ในขณะทการประสานของหนวยงานระดบจงหวดมสวนชวยจดกจกรรมการประชาสมพนธแกนกทองเทยวอยางตอเนอง จะชวยสงเสรมการรบรถงมลคาของตราสนคาทางการทองเทยว อกท งตราสนคาย งมความสมพนธกบภาพลกษณของจงหวดทนกทองเทยวสามารถจดจ าไดจากสงดงดดใจและกจกรรมภายในแหลงทองเทยว นอกจากน ในแตละจงหวดจะมตวแทนสญลกษณทบงบอกถงเอกลกษณทอยในความทรงจ าหรอเกดขนจากการรบรผานสอตางๆ เชน ยาพาหนะ อาคารสถานท สตว บคคลส าคญ เครองใชอปกรณ เปนตน (นชนาฎ, 2558) ส าหรบการสรางตราสนคาทางการทองเทยวจ าเปนจะค านงถงการออกแบบโครงสรางทมความเหมาะสมกบการสอสารดวยองคประกอบสนบสนน ไดแก (1) ชอตราสนคา (Brand Name) ทบงบอกถงตวสะกดของกลมค าทบงบอกถงท าเลทตง รวมถงความหมายทสภาพท งในภาษาไทยและ


ภาษาสากล (2) สญลกษณ (Symbol) ทแสดงในลกษณะของโครงรางหรอรปภาพสามารถอธบายความสอดคลองกบตราสนคา (3) ค าขวญ (Slogan) เปนกลมค าหรอชดขอความทถกอานออกเสยงแลวจะเปนการสรปภาพรวมของทรพยากรและจดเดนของแหลงทองเทยวไดท งหมด แตอยางไรกตามการสรางอตลกษณทประสบความส าเรจผสรางตราสนคาจะตองอาศยมมมองของนกทองเทยวทรบรเกยวกบปรากฏการณตางๆ ในพนท เรมตนจากการวเคราะหดานลกษณะทางกายภาพจรงทปรากฏในแตละสถานทผานประสาทสมผส ดานอารมณทสอสารออกมาระหวางแหลงทองเทยวกบนกทองเทยวอาจเกดขนลวงหนากอนการเดนทาง และดานประโยชนทนกทองเทยวไดหลงกจกรรมการทองเทยวสนสดลง (อรรธกา และคณะ, 2560)

การใชอตลกษณตราสนคาเปนเครองมอทางการตลาดส าหรบการความนยมแกแหลงทองเทยว เพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขนและการตอยอดมลคาของทรพยากรในทองถน ซงกลมจงหวดเพชรสมทรครเปนพนททไดรบการสนบสนนจากหนวยงานตางๆ ส าหรบการพฒนากลมจงหวดใหกลายเปนพนทเปาหมายในการรองรบนกทองเทยวชาวไทยทมความสนใจ กอใหเกดการสรางงานสรางอาชพแกประชาชนทองถน และการยกระดบของผลตภณฑทองถนใหเปนทรจกมากยงขน ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาเรอง “อตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย” ผลทคาดวาจะไดรบจากการศกษาจะทอนใหเหนถงอตลกษณแตละดานทมความพรอมตอการขบเคลอนเศรษฐกจทมการบรณาการเสนทางการทองเทยวในลกษณะของกลมจงหวดภายในประเทศไทย อกทงยงสามารถน าไปใชเปนแนวทางปรบเปลยนรปแบบหรอวธการโฆษณาและ

การประชาสมพนธใหสอดคลองกบอตลกษณในแตละทองถนตอไป

วธด าเนนการวจย ก า ร ว จ ย น เ ป น ง า น ว จ ย เ ช ง ป ร ม า ณ (Quantitative Research) เพอศกษาอตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย โดยมประชากรของการวจยครงน คอ นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวในกลมจงหวดเพชรสมทรคร ไดแก จงหวดเพชรบร จงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสาคร และจงหวดประจวบครขนธ เ นองดวยผ วจยไมสามารถระบขนาดของประชากรทแนนอนได ผวจยไดก าหนดขนาดตวอยางตามวธการของ Yamane (1967) โดยมคาความเชอมนอยทรอยละ 95 และความคลาดเคลอนบวกและลบ 1% จงไดขนาดกลมตวตวอยางจ านวน 400 คน โดยใชเทคนคการสมตวอยางแบบโควตา (Quota Sampling Design) กลมตวอยางจงหวดละ 100 คน รวมกบการเลอกกลมตวอยางแบบสะดวกในแหลงทองเทยว 4 จงหวด 1. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดก าหนดเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามแบงออกเปน 3 ตอน จ านวน 30 ขอ ไดแก ตอนท 1 ขอมลทวไป เปนแบบตรวจสอบรายการ (Check List) ตอนท 2 ความเหนเกยวกบอตลกษณของกลมจงหวดเพชรสมทรคร และตอนท 3 การรบรอตลกษณของกลมจงหวดเพชรสมทรคร เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ลกษณะของขอความเปนในลกษณะการใหความส าคญของค าถามแตละโดยมคาคะแนน 5 อนดบ (Likert Scale) ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด


2. ขนตอนการวจย 2.1 การทบทวนวรรณกรรมเพอน าไป

ก าหนดกรอบแนวคดในการวจย จากหนงสอ วทยานพนธ และวารสารวชาการ ทปรากฏแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบเศรษฐกจสรางสรรค อตลกษณตราสนคา การรบร และกลมจงหวดเพชรสมทรคร

2.2 การสรางแบบสอบถามการวจยเปนไปตามวตถประสงคของการศกษา โดยการน าไปทดสอบคาความเทยงของแบบสอบถาม (Validity) ของแบบสอบถาม จดท ารางการประเมนเพอเสนอตอผทรงคณวฒทมคณวฒทางการศกษาระดบปรญญาเอกทางดานการจดการ จ านวน 3 ทาน ซงผวจยจะเลอกขอค าถามทมคาดชนชวด (Index of Item Objective Congruence: IOC) ทมคาความสอดคลองตองมากกวา 0.50 จากนนน าแบบสอบถามไปปรบแกไขตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒเพอปรบเปลยนรปแบบของภาษา ท ใชในขอค าถ ามตรงตามวตถประสงคของการวจยมากยงขน ในล าดบตอไป ผวจยไดน าแบบสอบถามทดลองคาความเชอมน (Reliability) ในกบกลมนกทองเทยวนกทองเทยวเขตภาคกลางตอนลาง 1 ทไมใชกลมตวอยางจ านวน 40 คน ไดแก จงหวดกาญจนบร จงหวดนครปฐม จงหวดราชบร และจงหวดสพรรณบร เพอพสจนคาสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s Alpha) พบวาคาสมประสทธดงกลาวมคาเทากบ 0.87 ซงมคาเขาใกล 1 บงบอกไดวาแบบสอบถามสามารถน าไปใชในการเกบขอมลได

3. การวเคราะหขอมล หลงจากทผวจยไดตรวจสอบขอมลความ

ถกตองของแบบสอบถามแตละรายการ ผวจยไดเลอกใชโปรแกรมส าเรจรป ในการวเคราะหขอมลทางสถตแบงออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก (1) การวเคราะหขอมลสวนบคคลโดยใชคาสถตพรรณา (Descriptive Statistics) ดวยการค านวณหาคารอยละ (Percentage) ค า เฉ ลย (Mean) และคา เ บย ง เบนมาตรฐาน (Standard Devastation: SD) (2) การวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระดวยการใชสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s Product Moment) รวมกบการวเคราะหอทธพลของตวแปร (Multiple Regression Analysis) โดยใชเทคนคการคดเลอกตวแปรอสระดวยการเพมแบบขนตอน (Stepwise)

ผลการวจยและวจารณผล จากวตถประสงคการวจย ขอท 1 เพอศกษา

ระดบความคดเหนของอตลกษณตราสนคาและการรบ ร อต ลกษ ณของก ล ม เพชรส มทร ค ร ข อ งนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร พบวา ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาแบงเปน 4 ดาน ไดแก ดานรปลกษณ ดานประโยชน ดานคณคา และดานบคลกภาพ และการรบรอตลกษณ ของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร ดงตารางท 1


ตารางท 1 ผลของความคดเหนของอตลกษณตราสนคา ดานรปลกษณ ดานประโยชน ดานคณคา และดาน บคลกภาพ

อตลกษณตราสนคาและการรบร ของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร

��

S.D. ระดบความคดเหน

1. อตลกษณดานรปลกษณ (X1 ) 3.88 .59 มาก 2. อตลกษณดานประโยชน (X2) 3.86 .62 มาก 3. อตลกษณดานคณคา (X3 ) 3.48 .81 มาก

4. อตลกษณดานบคลกภาพ (X4 ) 3.87 .68 มาก 5. การรบรอตลกษณของนกทองเทยวชาวไทย (X5) 3.78 .60 มาก

จากตารางท 1 ผลของความคดเหนของอตลกษณตราสนคา ดานรปลกษณ ดานประโยชน ดานคณคา และดานบคลกภาพอยในระดบมากทกดาน และการรบรของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรครอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา อตลกษณดานทมคาเฉลยสงสดคอ อต

ลกษณดานรปลกษณ เทากบ 3.88 รองลงมา คออตลกษณดานบคลกภาพคาเฉลยเทากบ 3.87 อตลกษณดานประโยชน คาเฉลยเทากบ 3.86 และ อตลกษณดานคณคาคาเฉลยเทากบ 3.48 ตามล าดบ และผลการรบรอตลกษณของนกทองเ ทยวชาวไทยพบวา มคาเฉลยเทากบ 3.78

ตารางท 2 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวด เพชรสมทรคร

อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ �� S.D. ระดบความคดเหน

1. เขาวง 3.90 .67 มาก 2. ปลาท 3.91 .67 มาก 3. เครองเบญจรงค 4.00 .70 มาก

4. สบปะรด 3.91 .68 มาก 5. ตนตาล 3.78 .76 มาก 6. นาเกลอ 3.85 .79 มาก 7. ชายหาด 3.78 .68 มาก

จากตารางท 2 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร พบวาอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของเครองเบญจรงคมคาเฉลยสงสด เทากบ 4.00 รองลงมาคออตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของปลาทและสบปะรดม

ค า เฉ ลย เ ท ากบ 3.91 อตลกษณตรา สนคาดานรปลกษณของเขาวงมคาเฉลยเทากบ 3.90 อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของนาเกลอมคาเฉลยเทากบ 3.85 และ อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของตนตาลและชายหาดมคาเฉลยเทากบ 3.78 ตามล าดบ ผลของระดบความคดเหน อตลกษณตราสนคาดาน


รปลกษณของเครองเบญจรงค มคาเฉลยสงสด กลาวไดวากลมจงหวดเพชรสมทรครเครองเบญจรงคทมความโดดเดน ไดแก หมบานเบญจรงคดอนไกด อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร เปนชมชนทรวมกลมกนท าเครองเบญจรงค ดวยรปแบบลวดลายเปนเอกลกษณ ประณต แสดงถงวถไทยดงเดมเปนหมบานหตถกรรมดเดน ทไดรบรางวล OTOP 5 ดาว ท าใหอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณของเครองเบญจรงคเปนทรจกของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร ซงเอกลกษณของเครองเบญจรงค คอ มลวดลายบงบอกถง ความเปนไทย ทถายทอด

ประวตศาสตร ขนบธรรมเนยม ประเพณ เปนผลตภณฑทท าดวยมอ โดยใชประสบการณ ความช านาญ การออกแบบ ความคดสรางสรรคในการสรางจนตนาการของผ ผ ลต จงกลาวไดว า เ ปนผลตภณฑทเปนภมปญญาทองถนทมคณคา (ศรพนธ และคณะ, 2560) สอดคลองกบแนวคดของ Saroso (2013) ทกลาววา เอกลกษณของผลตภณฑทเปนภมปญญาของทอง ถน เ ปนการสรางคณคาใหกบผลตภณฑและชมชนทองถนใหเปนทรจกของบคคลทวไป

ตารางท 3 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานประโยชนของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวด เพชรสมทรคร

อตลกษณตราสนคาดานประโยชน �� S.D. ระดบความคดเหน

1. ระบบนเวศทอดมสมบรณ 3.83 .72 มาก 2. สภาพอากาศทบรสทธ 3.75 .79 มาก 3. แหลงรวมประวตศาสตรและวฒนธรรม 3.95 .76 มาก

4. สวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหาร 3.97 .82 มาก

จากตารางท 3 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานประโยชนของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร พบวาอตลกษณตราสนคาดานประโยชนของสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหารมคาเฉลยสงสด เทากบ 3.97 รองลงมาคออตลกษณตราสนคาดานประโยชนของแหลงรวมประวตศาสตรและวฒนธรรมมคาเฉลยเทากบ 3.95 อตลกษณตราสนคาดานประโยชนของระบบนเวศทอดมสมบรณมคาเฉลยเทากบ 3.83 และอตลกษณตราสนคาดานประโยชนของสภาพอากาศทบรสทธมคาเฉลยเทากบ 3.75 ตามล าดบ ผลของระดบความคดเหน อตลกษณตราสนคาดานประโยชนของสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าห รบการประกอบอาหาร

มคาเฉลยสงสด กลาวไดวากลมจงหวดเพชรสมทรคร มทรพยากรทเปนจดแขงทสามารถเพมคณคาทางเศรษฐกจ ซงจงหวดในกลมจงหวดเพชรสมทรครมจดแขงไดแก จงหวดเพชรบรมชอเสยงในฐานะเปนแหลงผลตน าตาล เพราะมการปลกตนตาลจ านวนมาก และ ขนมหมอแกงเมองเพชรทมชอเสยง ทแสดงถงมตเชงวฒนธรรมและประเพณทผานการสบทอดมาชานาน สะทอนภมปญญาและกรรมวธการผลตอยางพถพถนตามต าหรบชาววง ซงเปนสนคาของฝากของทระลกทมยอดขายดเปนอนดบตนของจงหวดเพชรบร ตลอดจนกลมขนมหวานทแปรรปมาจากผลตนตาลทสามารถน าไปแปรรปไดหลากหลายชนด เชน ขนมตาล น าตาลสด ลกตาลลอยแกว นอกจากนนผลของปาลม ทงปาลมลกออนและปาลม


ลกแก ยงสรางรายไดใหชาวสวนตาลดวย รวมทงการประยกตเอาวตถดบจากพนทตางๆ ของแตละชมชน เชน แกงควหวตาล น าพรกแกงเผด เปนตน รวมถงกลมขนมหวานทดดแปลงมาจากต าหรบอาหารของชาวโปรตเกสทน าไขแดงมาเปนสวนผสม รวมกบมะพราว แปง และน าตาล เชน ทองหยบ ทองหยอด ฝ อ ยทอ ง ส ง ข ย า ข นมผ ง เ ป นตน จ ง ห วดสมทรสงครามกลมสนคาจากอาชพประมงยงคงสรางรายไดใหแกจงหวดอยางสม าเสมอ เชน ปลาทแมกลอง เปนวตถดบทสามารถน าไปประกอบอาหารไดหลากหลายรายการ ซงสญลกษณของปลาทแมกลอง ไดชอวา หนางอ คอหกนอกจากนยงมงานประจ าปทจดขนทกป เพอเชญชวนใหนกทองเทยวมาชม มาซอ อาหารทประกอบดวยวตถดบจากปลาทแมกลอง จงหวดประจวบครขนธ เปนจดแวะพกของวตถดบหลกนานาประเภทจากทองทะเลเ พอใชในการประกอบอาหาร จงมอาชพกลมประมงพบเหนอยในปจจบน และความโดดเดนของรายการอาหารทเปนต ารบดงเดมของจงหวดประจวบครขนธ เชน แกงปา

ปลาสบนก ใชปลารงคนมาท า แกงปาปลาสบนกเสรฟพรอมกบขนมจน เปนกบขาว และหอหมก ซงไดรบความนยมมาก ในบางรายการตองอาศยเครองแกงทมรสชาตเผดรอน อตลกษณตราสนคาดานประโยชนของสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหารของทงกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครมอตลกษณตราสนคาทแตกตางกนออกไป สอดคลองกบงานวจยของ หทยชนก และ รกษพงศ (2558) ศกษาศกยภาพอาหารพนเมองและแนวทางการสงเสรมการทองเ ทยวผานอาหาร พนเมองจงหวดนาน ผลการศกษาพบวาอาหารพนเมองนานสวนใหญมศกยภาพอยในระดบสง นกทองเทยวพงพอใจในดานอตลกษณของอาหารพนเมองมากทสด งานวจยไดเสนอแนวทางการสงเสรมการทองเทยวของจงหวดนาน 6 ดาน คอ ดานอตลกษณของอาหารพนเมอง ดานคณภาพของอาหารพนเมอง ดานราคา ดานการบรการ ดานลกษณะของรานอาหารพนเ มอง และดานการป ร ะ ช า ส ม พ น ธ แ ล ะ ก า ร ต ล า ด

ตารางท 4 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานคณคาของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชร สมทรคร อตลกษณตราสนคาดานคณคา �� S.D. ระดบความคดเหน

1. เมองอตสาหกรรมการผลต 3.73 .86 มาก 2. พนททางการเกษตรสงออก 3.33 .89 มาก 3. ทรพยากรมนษยและแรงงานบคคลจ านวนมาก 3.48 .88 มาก

4. คาใชจายและคาครองชพทไมสงมาก 3.79 .89 มาก

จากตารางท 4 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานคณคาของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร พบวาอตลกษณตราสนคาดานคณคาของคาใชจายและคาครองชพทไมสงมากมคาเฉลยสงสด เทากบ 3.79 รองลงมาคออตลกษณตราสนคาดานคณคาของเมองอตสาหกรรม

การผลตมคาเฉลยเทากบ 3.73 อตลกษณตราสนคาดานคณคาของทรพยากรมนษยและแรงงานบคคลจ านวนมากมคาเฉลยเทากบ 3.48 และอตลกษณตราสนคาดานคณคาของเมองอตสาหกรรมการผลตมคาเฉลยเทากบ 3.33 ตามล าดบ อตลกษณตราสนคาดานคณคาของคาใชจายและคาครองชพทไมสงมากม


คาเฉลยสงสด จากผลการวจย พบวา คาใชจายและคาครองชพทไมสงมากท าใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยวในกลมจงหวดเพชรสมทรครมากขน เนองจากคาใชจายและคาครองชพทไมสงมากท าใหมผลตอการตดสนใจเดนทางมาทองเทยวในกลมจงหวด เพชรสมทรคร ท าใหนกทองเ ทยวรบ ร อตลกษณตราสนคามากขนเพราะคาใชจายและคาครองชพทไมสงมากท าใหนกทองเทยวเดนทางกลบท อ ง เ ท ย วซ า อ กค ร ง สอดคลอ งกบ ง าน ว จ ย

Huabcharoen and Thongorn (2017) ทศกษาพฤตกรรมและความ พงพอใจของนกทองเทยว ชาว ไทย: กรณศกษาตลาดน าคลองผดง กรงเกษม เขตดสตกรงเทพมหานคร พบวาผทมสวนในการตดสนใจมาทองเทยวคอตนเองและคาใชจายในการทองเทยวทไมสงมากนกมผลตอความพงพอใจของนกทองเทยวชาวไทย ทมตอตลาดตลาดน าคลองผดง กรงเกษม เขตดสต กรงเทพมหานคร

ตารางท 5 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวด เพชรสมทรคร

อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ �� S.D. ระดบความคดเหน 1. แหลงทองเทยวเชงนเวศทางทะเล 2. แหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรม 3. แหลงทองเทยวเชงเกษตร 4. แหลงทองเทยวเชงอาหาร

3.77 3.82 3.79 3.77

.86

.79

.83

.80

มาก มาก มาก มาก

จากตารางท 5 ผลของระดบความคดเหนอตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพของนกทองเทยวชาวไทยในกลมจงหวดเพชรสมทรคร พบวาอตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพของแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรมมคาเฉลยสงสด เทากบ 3.82 รองลงมาคออตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพของแหลงทองเทยวเชงเกษตรมคาเฉลยเทากบ 3.79 อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพของแหลงทองเทยวเชงนเวศทางทะเลและแหลงทองเทยวเชงอาหารมคาเฉลยเทากบ 3.77 ตามล าดบ อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพของแหลงทองเ ทยวศลปะและวฒนธรรมมคาเฉลยสงสด จากผลการวจย พบวาแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรมกลมจงหวดเพชรสมทรครมแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรมทมความงดงามและทสามารถบอกเลาเรองราวตางๆ ของแตละยคสมย ท าใหเแนวทางการสรางอตลกษณ

จากทรพยากรภายในทองถนใหปรากฏชดเจนในการรบรของนกทองเ ทยว จงหวด เพชรบ ร มแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรม ไดแก เขาวง หรอ อทยานประวตศาสตรพระนครคร ถกน าไปใชเปนสญลกษณในการประชาสมพนธ เ พอกระตนเศรษฐกจของทองถนมาอยางชานานของหนวยงานตางๆ ของรฐบาลไทย การน าโครงรางหรอรปทรงทสอถงเขาวงมาตอยอดในการรบรของกลมผมาเยอน สามารถใชเปนตวแทนของทรพยากรอนทรงคณคาขอ ง จง ห วด เ พช ร บ ร ไ ด เ ป นอย า ง ด จ ง ห วดสมทรสงครามสถานทเกาแกทางประวตศาสตรทมความยาวนานตงแตสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน รวมถงศาสนสถานภายในจงหวดทมชอเสยง เชน วดบางกง โบสถแมพระบงเกด ทเปดใหผมาเยอนไดเขาไปเยยมชมและประกอบพธกรรมในวนส าคญตางๆ และกลมอาชพงานหตถกรรมเครองเบญจรงคดอกเด


ซงเปนลวดลายทมความงดงามตามแบบฉบบของศลปนแหงชาต สามารถเปนสนคาสงออกไปยงกลมธรกจบรการและกลมผประกอบการจ านวนมากในจงหวดใกลเคยง จงหวดสมทรสาครการจดตงศนยการเรยนรงานศลปหตถกรรมทเกยวของกบการประกอบอาชพของคนในทองถนดงเดมสามารถเปนพฒนาเปนสนคาของฝากของทระลกทมความประณตชนสง เชน เรอส าเภาจนและเรอฉลอม ทสะทอนการด ารงชวตของชาวประมง และจงหวดประจวบครขนธ จดแขงทางดานทรพยากรของแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรมนนมสถาปตยกรรมทมอายยาวนานมากกวา 70 ป ตงแตสมยสงครามโลกครงท 2 สะทอนวถชวตความเปนอยของชมชนบานเกาและถนนสายประวตศาสตรในเขตอ าเภอเมองฯ ทประกอบไปดวยอาคารบานเรอนแนวประยกตของ

ไทยและญปน ซงเปนถนนเสนแรกของตวเมองประจวบครขนธทควรคาแกการอนรกษ อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพจากแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรมของกลมเพชรสมทรครทกลาวมาขางตนนน สอดคลองกบงานวจยของ เกศกนก และ จราพร (2560) ทศกษา การวเคราะหอตลกษณเพอเพมมลคาใหแกแหลงทองเทยว เชงวฒนธรรมในเขตเศรษฐกจพเศษ พบวา การแสดงถงความเปนตวตนของชมชนในพนทน น สามารถแสดงออกถง อตลกษณผานแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ในรปแบบของสถานททองเทยว เทศกาล ประเพณ กจกรรม ตลอดจนสนคาและบรการ จากวตถประสงคการวจย ขอ ท 2 เ พอศกษาอตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครท ส งผลตอการ รบ รของนกทอง เ ทยวชาวไทย

ตารางท 6 อตลกษณตราสนคารายดานของกลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย

อตลกษณตราสนคา b β S.Eb t Sig

1. ดานรปลกษณ (X1 ) .202 .188 0.79 2.571* 0.11 2. ดานบคลกภาพ (X4 ) .481 .511 0.69 6.925* 0.00 a =.473 R=.798 R 2=.637 S.Eb =.391 F=81.58

* มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.5

จากตารางท 6 คาน าหนกของอตลกษณตราสนค า ท เ ป นตว แปรพย า ก ร ณ ก า ร ร บ ร ข อ งนกทองเทยวชาวไทยอยางมมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.5 ม 2 ปจจยคออตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ (X1 ) น าหนกความส าคญของตวแปรพยากรณ ทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทยมากทสด และรองลงมาไดแก อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ (X4 ) มคาสมประสทธของตวแปรในรปคะแนนมาตรฐาน (β ) เทากบ .118 และ .511 ตามล าดบ และในรปแบบคะแนนดบ (b ) เทากบ .202 และ .481 ตามล าดบ โดยมคาสมประสทธ

สหพนธพหคณ เทากบ .798 มอ านาจในการพยากรณรอยละ 63.70 ประกอบดวย 2 ปจจย มคาน าหนกความส าคญในการพยากรณทสงผลตอการรบรของนกทองเ ทยวชาวไทย ในอนดบท 1 และ 2 ค าความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณ (S.Eb) เทากบ .391 และคาคงทของสมการพยากรณในรปแบบคะแนนดบ (a) เทากบ .473 สามารถสรางสมการพยากรณของอตลกษณตราสนคากลมจงหวดเพชรสมทรครสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย จากอตลกษณตราสนคาทง 5 ดาน มอตลกษณตราสนคา 2 ดานทสงผล


ตอสงผลตอการรบรของนกทองเ ทยวชาวไทย สาม ารถ เ ข ยนสมกา รพยากร ณกา ร รบ ร ขอ งนกทองเทยวชาวไทย ไดดงน การรบรของนกทองเทยวชาวไทย = .473 +.202 (อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ X1) +.481 (อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ X4)

จากสมการดงกลาวขางตนสามารถอธบายไดวา ถาอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ X1

เพมขน 1 คะแนน จะท าใหการรบรของนกทองเทยวชาวไทย เพมขน .202 คะแนน ถาอตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ X4เพมขน 1 คะแนน จะท าใหการรบรของนกทองเทยวชาวไทย เพมขน .481 คะแนน โดยมคาคงทเทากบ .473 เมอแปลงคะแนนดบใหเปนคะแนนมาตรฐาน (Z-Score) จะไดสมการพยากรณความส าเรจในงานในรปคะแนนมาตรฐานดงน การรบรของนกทองเทยวชาวไทย = .188 (อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ X1) + .511 (อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ X4) อตลกษณตราสนคารายดานของกลมจงหวดเพชรสมทรครทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย ผลการวจยพบวา อตลกษณตราสนคาทดทสดทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทย จ านวน 2 ดานคอ ดานรปลกษณ และดานบคลกภาพของกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครสามารถรวมกนพยากรณ การรบรของนกทองเทยวชาวไทยไดด ท สด อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 กลาวคอ อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณและดานบคลกภาพของกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรคร มความสมพนธทางบวกกบการรบรของนกทองเทยวชาวไทย จากการศกษาพบวา รปลกษณทบงบอกถงกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครคอลกษณะเดนทในกลมจงหวดจงหวด เพชรสมทรค ร ท ชมชนไดตระหนก รกษาปฏบตสบเนองมา และสามารถเป ล ยนแปลงต ามบ รบท ทส มพน ธ กบส ง คม

สงแวดลอม ซง สงทบอกถงความแตกตางและเหมอนกนนน เปนจากวฒนธรรมทถายทอดกนมา โดยตระหนกและค านงวาลกษณะเดนเหลาน นเปนอตลกษณ หรอลกษณะเฉพาะของชมชนทมความเปนหนงเดยว การพฒนาเปนอตลกษณของแตละจงหวด โดยการพจารณาจากวฒนธรรมจะมความเกยวการประกอบอาชพทงสน รวมถงแหลงทองเทยวทมประวตศาสตรและวฒนธรรมยาวนานในแตละยคสมย ซงอตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ ทรวมถงแหลงทองเ ทยวศลปะและวฒนธรรม ทางดานธรรมชาต การเกษตร และแลงทองเทยวเชงนเวศ ของแตละจงหวดมความแตกตางกนตามท าเลทต งและความอดมสมบรณพนฐานจากสงแวดลอม ซงเปนสงสนบสนนใหเมองเปนทรจกและเปนจดหมายปลายทางของกลมผมาเยอน โดย จงหวดเพชรบร มลกษณะพนททเหมาะแกการเจรญเตบโต ผลผลตทางการเกษตรเพอเปนสนคาสงออกทขนชอ ไดแก ตาลโตนด อกทงจงหวดเพชรบรมศลปะทสบทอดกนมาหลากหลายแขนงตามกลมสาขาอาชพ รวมถงสถาปตยกรรมจากสมยอยธยาทยงคงปรากฏใหเหนในเขตพระราชวงและวดส าคญของตวเมอง ทสงผลใหเกดการรบรของผมาเยอนจงหวดเพชรบร คอ เขาวง หรอ อทยานประวตศาสตรพระนครคร ถกน าไปใชเปนสญลกษณ เพอกระตนเศรษฐกจของทองถนของหนวยงานตางๆ ทสอถงเขาวงและมาตอยอดในการรบรของกลมผมาเยอน สามารถใชเปนตวแทนของทรพยากรอนทรงคณคาของจงหวดเพชรบรไดเปนอยางด การใชภมปญญาชาวบาน เปนอตลกษณทสรางเกลอทไดจากน าทะเลเรยกวา " เกลอสมทร" เ กดจากการผลตแบบภมปญญาชาวบาน ทอาศยหลกการหมนเวยนน าในนาเกลอทตางระดบกน ผลกเกลอจะเกดขนกตอเมอคนเดนน าท างานสมพนธกบ แสงแดด สงแวดลอม จนน าระเหยเหลอแตผลกเกลอเมดสขาว เกลอสมทรม


แหลงผลตใหญอยท สมทรสงคราม สมทรสาคร และเพชรบร การประกอบอาชพในชมชนทสบตอกนมา จนเปนอตลกษณทท าใหเกดการรบรเปนการสรางและท าความเขาใจ ในแนวทางเดยวทางกน ทมาจากสภาพแวดลอม ใหเปนสงทมคณคา ของกลมจงหวดเพชรสมทรคร ไดแก กลมสนคาจากอาชพประมงยงคงสรางรายไดใหแกจงหวดสมทรสงคราม จนเกดเปนเทศกาลตางๆ ของจงหวดทจดขนมา เชน ปลาทแมกลอง และกลมอาชพงานหตถกรรมเครองเบญจรงคดอกเดซ สามารถเปนสนคาสงออกไปยงกลมธรกจบรการและกลมผประกอบการจ านวนมากในจงหวดใกลเคยง โดยการแบงอตราก าลงคนของชางหตถกรรมตามความรบผดชอบออกเปนแผนกอยางชดเจนเกยวกบลวดลาย ซงคลายคลงกบจงหวดส มทรสาครไดการจดต ง ศนยการ เ ร ยน ร ง านศลปหตถกรรมทเกยวของกบการประกอบอาชพของคนในทองถนดงเดมสามารถเปนพฒนาเปนสนคาของฝากประจ าจงหวด เชน เรอส าเภาจนและเรอฉลอม ทสะทอนการด ารงชวตของชาวประมงในอดตจนถงปจจบน และจงหวดประจวบครขนธ การท าสนคาทางเกษตรไดทรบความนยม ไดแกสบปะรดหอมสวรรณเปนสายพนธสบปะรดทมชอเสยง และอตลกษณทนกทองเทยวรจกเปนอยางด รวมทงมแหลงทองเทยวเชงนเวศทางทะเลทเปนชายหาดทะเลทสวยงามและไมไกลจากกรงเทพมากนก จากอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ และดานบคลกภาพของกลมจงหวดเพชรสมทรคร สงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทยมากทสด ของนกทองเทยว เ นองจากมศกยภาพของแหลงทองเ ทยว และมโครงสรางพนฐานทมคณภาพ สภาพแวดลอมทางกายภาพทเหมาะสมแกการทองเทยว ไมวาจะเปนความสะดวกดานคมนาคม ทพก ความปลอดภย กจกรรมในการทองเทยว รวมทงการประชาสมพนธและการ ส ง เส รมการ ทอง เ ท ยว เ ชน จงหวด

ประจวบครขนธ การสงเสรมประเพณไทยในปจจบนอยางตอเนองในวนหยดนกขตฤกษ ไดแก วนลอยกระทง วนสงกรานต และวนสงทายปเกาตอนรบปใหม อยางไรกตาม ในบางพนทว ฒนธรรมและประเพณไดเ กดการผสมผสานระหวางไทยและประเทศเพอนบาน เชน งานสงกรานตสองแผนดน งานปใหมสองแผนดน ทบรเวณดานการคาชายแดนสงขร หรอ จงหวดสมทรสาครม การบรณาการทรพยากรทางธรรมชาตและผลผลตทางการเกษตรของทอง ถน เ พอน าไป สการพฒนาเ ปนแหลงทองเทยวเชงนเวศทเปดโอกาสใหกลมผมาเยอนหรอนกทองเทยวใหเขามาเรยนรวถชวตของเกษตรกรในแตละขนตอนอยางลกซง เชน มะพราว ชมพ ฝรง องน เปนตน สอดคลองกบงานวจยของ Suansri (2017) ทศกษาแนวทางการพฒนาและสงเสรมการทองเทยวเพอสะทอนอตลกษณ ตลาดน า บางน าผ ง จงหวดสมทรปราการ พบวานกทองเ ทยวมการรบรอตลกษณทมตอชมชนตลาดน า บางน าผง ดานวถชวต คอ การท าอาชพดงเดมเกษตรผสมผสาน ดานวฒนธรรมประเพณ คอ การมอธยาศยไมตรและ แสดงออกซงไมตรจตตอนกทองเทยว และดานการจดการทองเทยว คอ การมเสนทางจกรยานชมวถชวต ชมชน เกดความสนกสนานเพลดเพลน มความปลอดภยและ ดานจดการสถานทเปนแหลงทองเทยวซงด ารง ไวซงเอกลกษณและวฒนธรรมทองถน

สรป จากผลวจยสามารถสรปผลการวจยตามวตถประสงคการวจยไดดงน 1. ผลของระดบความคดเหน อตลกษณตราสนคาในแตละดานทมคาเฉลยสงสด ไดแก ดานรปลกษณของเครองเบญจรงค ดานประโยชนของสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหาร ดานคณคาของคาใชจายและคาครอง


ชพทไมสงมาก และดานบคลกภาพของแหลงทองเทยวศลปะและวฒนธรรม

2. อตลกษณตราสนคารายดานของกลมจงหวดเพชรสมทรคร ไดแกอตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ และดานบคลกภาพของกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครสามารถรวมกนพยากรณการรบรของนก ท อ ง เ ท ย ว ช า ว ไ ทย ได ค อ ก า ร ร บ ร ข อ งนกทองเทยวชาวไทย = .473 +.202 (อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณ) +.481 (อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ)

ขอเสนอแนะการวจย 1. ขอเสนอแนะจากการวจย

1.1 อตลกษณตราสนคาดานรปลกษณและดานบคลกภาพของกลมจงหวดเพชรสมทรคร สงผลตอการรบรของนกทองเทยวชาวไทยมากทสด จากก า ร ว จ ย อต ลกษ ณ ต ร า ส นค า ด า น ร ปลกษ ณ ประกอบดวย เขาวง ปลาท เครองเบญจรงค สบปะรด ตนตาล นาเกลอ และชายหาด อตลกษณตราสนคาดานบคลกภาพ ประกอบดวย แหลงทองเทยวเชงนเวศทางทะเล ศลปะและวฒนธรรม เชงเกษตร เชงอาหาร กลาวไดวาอตลกษณตราสนคา ทงสองดานของกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครมผลตอการเดนทางมาทองเทยว เนองจากกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครมความโดดเดน ในแหลงทองเทยวเชงนเวศทางทะเล ศลปะและวฒนธรรม เชงเกษตร และเชงอาหาร ดงนน เพอใหเกดการพฒนาการทองเทยวทย งยน หนวยงานการทองเทยวในแตละจงหวด ควรสงเสรมและสนบสนนภาคธรกจ ชมชน และกลมคนในพนท เขามามบทบาทและมสวนรวมในการจดการการ ทอง เ ท ยว ต งแ ตการวางแผนการรอง รบนกทองเ ทยว เ นองจากเปนผ มสวนไดสวนเสยโดยตรงกบการทองเทยว เพอใหเกดขอเสนอแนะทน าไปสการปรบปรงและพฒนาแหลงทองเทยว

โดยเปดโอกาสกลมภาคธรกจ ชมชน และกลมคนในพนทเขามารวมประชม สมมนา รบฟงปญหา กบหนวยงานการทองเทยวในแตละจงหวด และการสรางความรใหกบภาคธรกจ ชมชน และกลมคนในพนทในดานขอมลทรพยากรการทองเทยวเพอพฒนาเสนทางการเทยวใหมๆ การเพมมลคาของผลตภณฑทเปนอตลกษณของชมชน เพอสรางจดแขงทางการตลาดและน าไปสการกระจายรายไดสชมชน 1.2 อตลกษณตราสนคาดานประโยชน จากการวจยพบวาดานสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหาร มคาเฉลยสงสด กลาวไดวา อตลกษณตราสนคาดานประโยชนดานสวนผสมและวตถดบหลากหลายชนดส าหรบการประกอบอาหารมความโดดเดนของกลมจงหวดจงหวดเพชรสมทรครเปนผลจากทรพยากรของแตจงหวดทสามารถเพมมลคาทางเศรษฐกจทมาจาก ฐานการผลตสนคาและวตถดบประมงขนาดใหญของประเทศไทย รวมถงผลการบรณาการทรพยากรทางธรรมชาตและผลผลตทางการเกษตรของทองถนผลตภณฑ ทางวฒนธรรมดานอาหาร และบอกถง ขนตอนวธการปรงอาหารไทย ใหรสชาตมความหลากหลาย ดงนนหนวยงานภาครฐควรสงเสรม การทองเทยวเชงอาหารใหมความโดดเดน โดยการออกแบบเชงสรางสรรค ทสงเสรมกจกรรมทางการทองเทยว สามารถน าว ตถดบทใชปรงอาหารในชมชนทองถน เปนตวจดเดนในการจดกจกรรม เชน การแขงขนการท าอาหารของนกทองเทยวโดยใชวตถดบในชมชน ซงเปนการทองเทยวทมลกษณะพเศษ เฉพาะเกลมนกทองเทยวทสนใจ รวมถงการพฒนาผลตภณฑทมการแปรรปตางๆ 1.3 อตลกษณตราสนคาดานคณคาของคาใชจายและคาครองชพทไมสงมากมคาเฉลยสงสด จากผลการวจย ดงกลาวคาใชจายและคาครองชพทไมสงมาก ท าใหนกทองเ ทยวตดสนใจเดนทางมา


ทองเทยว เนองจากระยะทางในการเดนทางจากกรงเทพ หรอจงหวดใกลเคยง ใชเวลาไมมากนกและสามารถใชวนหยดสดสปดาหมาพกผอน โดยไมกระทบกบเวลาท างาน แตอยางไรกตาม หนวยงานการทองเทยวในแตละจงหวด ควรสรางความเขาใจ กบภาคธรกจ ชมชน และกลมคนในพนท ในการตงราคาขายสนคาและการบรการนกทองเทยว ไมวาจะการบรการขนสงสาธารณะภายในจงหวด ทพกในรปแบบตางๆ รานอาหาร และสนคาชมชน เปนตน ควรรกษามาตรฐานตางๆ ในการรองรบนกทองเทยวเพอใหเกดความประทบใจ ถงแมจะมอตราของคาใชจายและคาครองชพทต ากวาแหลงทองเทยวในจงหวดอนๆ กตาม 2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 2.1 ผวจยทสนใจสามารถศกษาในประเดนทเกยวของดวยการปรบเปลยนชดตวแปรอสระ ทมอาจมค ว าม เ ก ย วขอ งและ ส งผล ต อกา ร ร บ ร ขอ งนกทองเทยวชาวไทย เชน องคประกอบการทองเทยว สวนประสมทางการตลาดทางการทองเทยว คณภาพบรการในแหลงทองเทยว เปนตน นอกจากนผวจยทสนใจประเดนทเกยวของกบอตลกษณตราสนคาสามารถด าเนนการปรบเปลยนวธการวเคราะหขอมลเชงปรมาณใหมความหลากหลาย เพอผลลพธของการน าไปใชในเชงวชาการมากยง ขน เชน การวเคราะหคาความแปรปรวนของตวแปร การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน การศกษาสมการเชงโครงการ เปนตน 2.2 ผวจยทสนใจสามารถศกษาอตลกษณทสงผลตอการรบรของนกทองเทยวในกลมจงหวดอนๆ ตามเกณฑภมศาสตรของประเทศไทย รวมถงแหลงทองเทยวในเขตเมองรองทรฐบาลใหการสนบสนนตามยทธศาสต รของกระทรวงการทองเทยวและกฬา อกทงยงสามารถศกษาอตลกษณทสงผลตอการรบรในกลมของธรกจในอตสาหกรรม

การบรการและการทองเทยวตางๆ เชน โรงแรม กลมสนค า ห น ง ต า บลห น ง ผ ล ตภณฑ ภต ต า ค า ร ยานพาหนะขนสงเพอการทองเทยว ตลอดจนการขยายขอบเขตในการวจยครงตอไปในกลมตวอยางในระดบสากลท เ ลอกประ เทศไทยเ ปน จดหมา ยปลายทาง เพอใหผลการศกษาทสะทอนใหเหนการรบรอตลกษณตราสนคาในมมมองชาวตางชาต 2.3 ผวจยทสนใจสามารถศกษาอตลกษณดว ย ร ะ เ บ ย บ ว ธ ว จ ย เ ช ง คณภ าพ ( Qualitative Research) โดยคดเลอกกลมผใหขอมลหลกในระดบหนวยงานภาครฐบาลและเอกชน ทมสวนเกยวของ ในการก าหนดยทธศาสตรของการทองเทยวตามกลมจงหวดดวยว ธการสมภาษณเชงลก รวมถงการปรบเปลยนการวจยในรปแบบการบรณาการดวยวธผสานวธ (Mixed Method) เพอใหผลลพธทางการศกษาวจยสามารถคนพบอตลกษณผานมมมองของผ มสวนเกยวของในแหลงทองเทยวและนกทองเทยวผ มาเยอนตามกลมเปาหมายทก าหนดไว

เอกสารอางอง เกศกนก ชมประดษฐ และ จราพร ขนศร. 2560.

การวเคราะหอตลกษณเพอเพมมลคาใหแกแหลงทอง เ ทยว เ ชงว ฒนธรรมในเขตเศรษฐกจพเศษ จงหวดเชยงราย. วารสารวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย 2(12): 121-130.

กรมการพฒนาชมชน. 2561. คมอการขบเคลอนการด า เ นนงาน โครงการชมชนทองเท ยว OTOP นวตวถ. แหลงทมา: http: / / WWW. plan. cdd. go. th/ wp-content/uploads/sites/97/2018/08/manual100661-1.pdf, 18 ธนวาคม 2561.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. 2561. รายงานวสยทศนการทองเทยวไทย พ.ศ. 2579.


แหลงทมา: https://WWW.secretary.mots. go. th/ policy/more_news. php?cid= 2 4 , 18 ธนวาคม 2561.

คณะเกษตร ก าแพงแสน. 2561. เทยวเพชรสมทรครตามวถประชารฐ 2561. แหลงทมา: http:// WWW.petchsamutkhiritravel.go.th/index.php?lang=th, 1 ธนวาคม 2561.

นชนาฎ เชยงชย. 2558. การใชอตลกษณเพอสงเสรมการทองเทยวของจงหวดล าปาง. ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญญ า บ ร ห า ร ธ ร ก จมหาบณฑต, มหาวทยาลยศลปากร.

พรยะ ผลพรฬน. 2556. เศรษฐกจสรางสรรคกบการพฒนาประเทศไทย. วารสารเศรษฐศาสตรปรทรรศน สถาบนพฒนศาสตร 1(7): 1-69.

มนสนนท พจนจรานกล. 2559. องคประกอบเอกลกษณการรบรภาพลกษณแบรนดว ฒนธรรมสโขทยและการ มบทบาทสงเสรมแบรนดประเทศ. วารสารนเทศศาสตรธรกจบณฑต 2(10): 97-120.

ศรพนธ มงขวญ, พมพจฑา พกลทอง, มยร เรองสมบต และ อทยวรรณ ประสงคเงน. 2560. การศกษาเอกลกษณลวดลายเบญจรงคเพอออกแบบพฒนาผลตภณฑสนคาประเภทของทระลกหมบานเบญจรงค ต.ดอนไกด อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร. แหลงทมา: http://WWW.repository.rmutr. ac.th/bitstream/handle/123456789/817/rmutrconth_170. pdf?sequence= 1&isAllowed=y, 18 ธนวาคม 2561.

ส านกขาวกรมประชาสมพนธ. 2561. โครงการเศรษฐกจชมชนครบวงจร “บานเพชรเพลนดน” อบรมเชงปฎบตการเพอคนหาอตลกษณและคดเลอกผลตภณฑ เพอยกระดบผลตภณฑชมชนเพชรสมทรคร. แหลงทมา:

http://WWW.thainews.prd.go.th/website_th/news/print_news/TNECO6104230010015, 18 ธนวาคม 2561.

หทยชนก ฉมบานไร และ รกษพงศ วงศาโรจน. 2558. ศกยภาพอาหารพนเมองและแนวทางการสงเสรมการทองเทยวผานอาหารพนเมองจงหวดนาน. วารสารวชาการการทองเทยวไทยนานาชาต 1(11): 37-48.

อรรธกา พงงา, ศรสดา จงสทธผล, เสร วงษมณฑา และ ชษณะ เตชะคณา. 2560. การสรางตราสนคาเมองทองเทยวเพอการสรางความไดเปรยบทางการแขงขน กรณศกษาการทองเทยวเมองพทยา จงหวดชลบร. วารสารวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏเลย 39(12): 25-36.

Huabcharoen, S. and Thongorn, N. 2017. Behavior and Satisfaction of Tourists in Thailand : Case Study of Khlong Phadung Krung Kasem Floating Market Dusit Area, Bangkok. Journal of Thai Hospitality and Tourism 12(2): 82-93. (In Thai)

Saroso, D.S. 2013. The OVOP Approach to Improve SMEs Business Performance: Indonesia’s Experience. GSTF Journal on Business Review 2(3): 69-74.

Suansri, M. 2017. The Development Guidance and Tourism Promotion Effect to Bangnamphung Floating Market, Samut Prakan Province’s Uniqueness. Journal of Cultural Approach 31(17): 41-55. (In Thai)

Yamane, T. 1967. Statistics, An Introductory Analysis ( 2nd ed.). Harper and Row, New York.


การออกแบบและสรางชดการทดลองการแทรกสอดของเสยงภายในทอ รวมกบแอปพลเคชนสมารตโฟน

Design and Construction of Sound Interference within Tube and Smartphone Application

ณฐกมล ค ามา กฤษณา กฤษณกาฬ และ อดมศกด กจทว *

Nattakamol Kamma, Kitsana Kitsanakarn and Udomsak Kitthawee *

Received: 3 October 2018, Revised: 11 June 2019, Accepted: 6 September 2019

บทคดยอ

บทความนน าเสนอชดทดลองการแทรกสอดของคลนเสยงโดยมวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนา ชดทดลองการแทรกสอดของเสยงไดอยางถกตองตรงตามทฤษฎเรอง การแทรกสอดของเสยงใชแอปพลเคชนสมารตโฟน (Hoel Boedec) สรางคลนเสยงทมความถเสยง ในชวง 600-1200 เฮรตซ โดยชดทดลองสรางจากทอ PVC สามารถปรบเปลยนใหมความยาวของทอเพอศกษาคาผลตางของทางเดนเสยง (path difference) ระหวางคลนเสยงสองขบวน เมอน าชดทดลองไปทดสอบหาคาความยาวคลนเสยงทอณหภมหอง โดยสงเกตจากการแทรกสอดของเสยงแบบเสรมกนผานแอปพลเคชนสมารตโฟน(Advanced spectrum Analyzer PRO) เมอปลอยความถท 600-1200 เฮรตซ โดยมคาทวดความถไดจาก smartphones คอ 602, 710, 796, 904, 1000, 1100 และ 1200 เฮรตซ โดยมคาความคลาดเคลอนเฉลยเปน 7.2 เปอรเซนต สวนการแทรกสอดแบบหกลางกนผานสมารตโฟน ซงปลอยความถเชนเดยวกบการแทรกสอดแบบเสรมและมคาทวดความถไดจาก smartphones เทากน โดยมคาความคลาดเคลอนเฉลยเปน 12.8 เปอรเซนต และจากผลการทดลองพบวา ความถจะแปรผกผนกบความยาวคลน สาเหตทท าใหเกดความคลาดเคลอนอาจเกดจากเครองปลอยความถไมไดปลอยความถตามทก าหนด และเครองรบสญญาณความถ มคลนเสยงจากภายนอกรบกวนจงสงผลใหเกดความคลาดเคลอนได จากทกลาวมาขางตนเมอความถเพมขน ความยาวคลนจะลดลง ขอเสนอแนะในการท าวจยในครงนโรงเรยนควรน าชดทดลองการแทรกสอดของเสยงนไปเปนตนแบบเพอผลตขนใชไดเองในหองปฏบตการฟสกส เนองจากวสดอปกรณตาง ๆ สามารถจดหาไดงาย มวธการสรางไมยงยากซบซอน และใหผลการทดลองชดเจน ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- หลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยสวนดสต เลขท 228-228/1-3 สรนธร แขวงบางบ าหร เขตบางพลด กรงเทพมหานคร 10700 Bachelor of Education, Program in Physics, Faculty of Science and Technology, Suan Dusit University 228-228 / 1-3, Sirindhorn, Bangbamru, Bang Phlat, Bangkok 10700, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected] Tel: 08 1625 1056


ค าส าคญ: การแทรกสอดแบบเสรมกน, คลนเสยง, สมารตโฟน, ชดทดลอง

ABSTRACT

This article presents an audio interference test kit for designing and developing audio interference test kit that follows the theory of interference of sound by smartphone application (Hoel Boedec) which generates frequency of sound waves of 600-1200 Hz. The test kit made from PVC pipe was able to adjust the pipe length to study path difference between two waves. The test kit was tested for wavelength at room temperature by observing the interference of the complementary sound through smartphone application (Advanced spectrum Analyzer PRO). At the frequency of 600-1200 Hz, frequency measurements from smartphones were 602, 710, 796, 904, 1000, 1100 and 1200 Hz. The average deviation was 7.2 percent. The destructive interference through the smartphone generated same frequency as the constructive interference indicated an average error of 12.8 percent. The result showed that the frequency is inversely proportional to the wavelength. The cause of discrepancy may be due to non-release of specified frequency by the frequency generator. In addition, outside interference affecting the receiver results in inaccuracy. As mentioned above, wavelength is reduced when the frequency increases. Suggestions for this research is that the test kit can be used as a prototype in the physics laboratory by schools. Since various materials and equipment can be easily procured. Also, it is easy to create and provides clear results.

Key words: constructive interference, sound wave, smartphone, test kit

บทน ำ วชาฟสกสเปนวชาวทยาศาสตรแขนงหนงทส าคญอยางยงตอการพฒนาความรพนฐานและการน าไปใชในวชาตางๆ มงเนนใหผเรยนน าความรไปใชในชวตประจ าวน ใหผเรยนเกดความร ความเขาใจ และสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนวชาฟสกสยงเปนพนฐานการศกษาปจจบนพบวาการสอนฟสกสยงมลกษณะทเนนครเปนศนยกลางมงเนนใหผเรยนจดจ า ท าใหผเรยนขาดความรความเขาใจหลกการพนฐานทางฟสกส (สระ และ พนส, 2554) การจดการเรยนรวชาฟสกสสวนใหญจงมงเนนไปทการแกโจทยปญหามากกวาทจะใหผเรยน

ซมซบแนวความคดหลกหรอมโนมตทางการเรยนฟสกส ปญหาทส าคญอกประการหนงของการจดการเรยนรวชาฟสกส ซงเปนพนฐานของวทยาศาสตรหลายสาขาทฤษฎและความรทางฟสกสสามารถประยกตใชกบวทยาศาสตรสาขาอนไดมาก แตกเปนวชาทประสบปญหาในการจดการเรยนรซงเปนเนอหาวชาทเปนนามธรรมจงท าใหยากตอการท าความเขาใจ (อรพนท, 2549) เนอหาบางเรองของวชาฟสกสเปน ปรากฏการณเชงนามธรรม ทใหผเรยนตองอาศย จนตนาการ เ พอให เ หนลกษณะของปรากฏการณ เชน เรองคลนเสยงกเปนปรากฏการณเชงนามธรรมทผเรยนตองอาศยประสบการณของตนเอง ซงผ เ ร ยนแตละคนยอมมประสบการณ


แตกตางกน เ พอใหผ เ รยนทกคนสามารถเขาใจปรากฏการณตางๆ ในเรองคลนเสยงใหตรงกนได ผ สอนจงน าเทคโนโลย สอการสอนเขามาใชในหลกสตรการเรยนรทออกแบบขน และยงชวยแกไขความเขาใจผดในหลกการเรองคลนเสยงของผเรยน เพราะความเขา ใจผดของผ เ ร ยนเ กด ขนไดถาจนตนาการทผเรยนแตละคนสรางขนเองผดพลาด ผเรยนกจะมแนวคดในเรองนนผดไป ผลทตามมาคอผเรยนไมเขาใจเนอหา ท าใหรสกวาฟสกสเปนวชาทยาก เกดความไมอยากเรยน (วนธนา, 2552) จ า ก ป ญห า ด ง ก ล า ว คณ ะ ผ ว จ ย จ ง มวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนาชดทดลองเรองการแทรกสอดของเสยงโดยใชแหลงก าเนดเสยงจากแอปพลเคชนสมารตโฟนซงสามารถสรางเสยงไดหลายความถและยงใชตวแอปพลเคชนสมารตโฟนในการตรวจจบสญญาณเสยงและแสดงผลผานหนาจอสมารตโฟน เมอแอปพลเคชนสมารตโฟนสงความถท าใหเกดเสยงและเรมคอยๆ ขยบทอออก ผเรยนจะสามารถมองเหนการแทรกสอดของเสยงแบบเสรมและแบบหกลางกนผานทางหนาจอของตวสมารตโฟนไปพรอมกบการไดยนเสยงการแทรกสอดของเสยงแบบเสรมและการแทรกสอดของเสยงแบบหกลางไดอยางซงจะชวยท าใหนกเรยนเขาใจและเหนภาพในเรองการแทรกสอดของเสยงไดมากขน ซงการออกแบบและพฒนาในครงนคณะผวจยไดพฒนาชดทดลองมาจากงานวจยเรอง การออกแบบและสรางชดทดลองการแทรกสอดของเสยงโดยใช แหลงก าเนดเสยงจากแอปพลเคชนของสมารทโฟน (อรณฏฐ, 2559) โดยคณะผวจยไดพฒนาเพมเตมและปรบปรงเกยวกบขนาดของชดทดลองใหมขนาดพกพาสะดวกตอการเรยนรและปรบปรงในเรองของแหลงก าเนดเสยงโดยใชแอปพลเคชนผานสมารต

โฟนและน าแอพพล เคชน ทสามารถตรวจจบสญญาณเสยงและแสดงผลผานหนาจอสมารตโฟนพรอมๆ กบการปลอยความถเสยงยงท าใหเหนเปนรปธรรมมากยงขน ซงสอดคลองกบบทความวชาการของ (ชาต, 2560) กลาวไววาเซนเซอรในสมารตโฟนสามารถวดคาตางๆ ไดอยางแมนย าและมความนาเชอถอสง ดงน นการประยกตใชเซนเซอรบนสมารตโฟนเปนเครองมอวดในการทดลองฟสกสกลศาสตรสมควรไดรบ การศกษาเพอพฒนาและสงเสรมใหน ามาประยกตใชในวงการศกษาดานวทยาศาสตรทกระดบชน

วธด ำเนนกำรวจย 1. กำรแทรกสอดของเสยง การแทรกสอดของเสยงเปนปรากฏการณทเกดจากคลนเสยงทมาจากแหลงก าเนดเสยงตงแต 2 แหลงขนไปรวมกน จงเกด การแทรกสอดแบบเสรมกน และหกลางกน ท าใหเกดเสยงดง และ เสยงคอย ในกรณท S1 และ S2 เปนแหลงก าเนดอาพนธ ทกจดบนเสนปฏบพ เสยงจะแทรกสอดแบบเสรม เสยงจะดง และผลตางระหวางระยะทางจากแหลงก าเนดคลนทงสองไปยงจดใดๆ บนเสนปฏบพจะเทากบจ านวนเตมของความยาวคลน เนองจากในงานวจยครงนฟงเสยงการแทรกสอดจากต าแหนงเสยงดง-ดง จะไดยนเสยงดง 2 ครงตดกน ใชสญลกษณแทนเสยงดงครงท 1 ใหเปน X1

และเสยงดงครงท 2 ใหเปน X2โดยความตางของ

ระยะทาง X1 และ X2

คอ 2 1

2x x

เมอ X1 และ

X2 คอต าแหนงเสยงดง-ดง ทอยตดกน จะเทากบ λ2

จากสมการ


Path difference λr = n

2

1 1

λr = x =

2

2 2

λr = x = 2

2

2 1 2 1

λr = r - r = x -x = 2

2 2 2

จะได 2 12( )x x (1) เมอ ( r) คอ Path difference =

2 1r r n คอ จ านวนครงทเสยงดง (n 0,1, 2,3...) λ คอ ความยาวคลน X1 คอ เสยงดงครงท 1 X2 คอ เสยงดงครงท 2

เนองจากในงานวจยครงนฟงเสยงการแทรกสอดจากต าแหนงเสยงเบา-เบา จะไดยนเสยงเบา 2 ครงตดกน ใชสญลกษณแทนเสยงเบาครงท 1 ใหเปน X1

และเสยงเบาครงท 2 ใหเปน X2 โดยความตาง

ของระยะทาง X1 และ X2

คอ 2 1

2x x

เมอ X1

และ X2 คอต าแหนงเสยงเบา-เบา ทอยตดกนจะ

เทากบ λ2 จากสมการ

Path difference 1 λr = (n- )

22

1 1

1 1λr = x = (1- ) ( )

22 2 2

2 2

1 3λr = x = (2- ) ( )

22 2 2

2 1 2 1

3 1λr = r - r = x -x = ( ) ( )

22 2 2 2

จะได 2 12( )x x (2) เมอ ( r) คอ Path difference =

2 1r r n คอ จ านวนครงทเสยงเบา (n 1, 2,3...) λ คอ ความยาวคลน X1 คอ เสยงเบาครงท 1 X2 คอ เสยงเบาครงท 2

จากทกลาวมาขางตนพบวา การแทรกสอดจากต าแหนงเสยงดง-ดง และการแทรกสอดจาก

ต าแหนงเสยงเบา-เบา ซงสามารถหาความยาวคลนไดจากสมการเดยวกน คอ

2 12( )x x (3)


การหาอตราเรวของเสยงในอากาศใชวธค านวณจากสมการ v =331+0.6tt

(4) เมอ tv คอ เปนอตราเรวเสยงในอากาศทอณหภม t ใดๆ มหนวย เมตรตอวนาท (m/s) t คอ เปนอณหภมของอากาศ มหนวย องศาเซลเซยส

ในงานวจยนไดสรางชดทดลองการแทรกสอดของเสยงโดยใชแอปพลเคชนสมารตโฟนเปนแหลงก าเนดความถ ซงสามารถปรบคาความถได และชดการทดลองสามารถปรบเปลยนขนาดความยาวไดเพอศกษาคาผลตางของทางเดนเสยงระหวาง

คลนเสยงสองขบวน เพอน าชดทดลองไปหาคาความยาวคลนเสยงทอณหภมหอง โดยสงเกตการณแทรกสอดของเสยงแบบเสรมกนและแบบหกลางกนผานแอปพลเคชนจากสมารตโฟน ซงมวธการด าเนนการวจยดงน

ภำพท 1 ชดทดลองการแทรกสอดของคลนเสยง (ผวจยไดออกแบบขนมาเอง)

2. กำรหำควำมยำวคลนเสยงในอำกำศโดยชดกำรทดลองกำรแทรกสอดของเสยง ตอนท 1 การหาความยาวคลนเสยงในอากาศโดยวธ

ค านวณ 1. ใชเทอรโมมเตอรวดอณหภมของอากาศขณะนน ค านวณอตราเรวของเสยงในอากาศ โดยใชความสมพนธจากสมการ v =331+0.6tt

2. น าอตราเรวของเสยงทไดมาค านวณหาความยาวคลนเสยงในอากาศโดยใช ความสมพนธ

เ ม อความ ถของ เ ส ย ง เ ท า กบความ ถ เ ส ย งจ ากแหลงก าเนดสญญาณเสยงคอ 600, 500,…, 1200 Hz โดยปรบเพมครงละ 100 Hz บนทกความยาวคลนเสยงเมอความถ ของเสยงมคาตางๆ กน ตอนท 2 การหาความยาวคลนเสยงในอากาศโดย

อาศยปรากฏการณการแทรกสอดของเสยง 1. เปดแอปพลเคชนก าเนดความถ ปรบความถของเสยงไปท 600 Hz พรอมทงปรบความดงใหเหมาะสม

สมารตโฟนปลอยความถ

สมารตโฟนแสดงผล ทอ PVC ปรบความยาวได

ทอ PVC


2. เ ช อ มส า ย จ า กสมา ร ต โฟน เข า กบไมโครโฟน เปดแอปพลเคชน 3. เลอนทอพวซทปรบความยาวไดมาท 0 cm. แลวคอยๆ เลอนทอพวซ ออกชาๆ จนกระทงแอมพลจดบนหนาจอสมารตโฟนสงสดหรอไดยนเสยงดงทสด ครงท 1 ใหเปนต าแหนง ทงดานบนและดานลางแลวคอยๆ เลอนทอ PVC อกครงจนไดยนเสยงดงครงท 2 ใหเปนต าแหนง โดยท 2 ต าแหนงนจะตองยตดกนของทอพวซ 4. ค านวณหาความยาวคลนของการแทรกสอดแบบเสรมกนจากสมการ (3) และหาคาเปอรเซนความคลาดเคลอนของความยาวคลน เมอเปลยนเทยบจากการค านวณตามทฤษฎและการทดลอง 5. จากนนเปลยนความถไปทละ 100 Hz จนถง 1200 Hz แลวท าซ าขอ 3-5 6. ส าหรบการแทรกสอดแบบหกลาง ใหท าการทดลองเหมอนแบบการแทรกสอดแบบเสรม เรม

จากเปดแอปพลเคชนก าเนดความถ ปรบความถของเสยงไปท 600 Hz พรอมทงปรบความดงใหเหมาะสม 7. เลอนทอพวซทปรบความยาวไดมาท 0 cm. แลวคอยๆ เลอนทอพวซ ออกชาๆ สงเกตแอมพลจดบนหนาจอสมารตโฟน (ตารางท 1) ต าสดหรอไดยนเสยงเบาทสดครงท 1 ใหเปนต าแหนง ทงดานและดานลางแลวคอยๆ เลอนทอ PVC อกครงจนไดยนเสยงดงครงท 2 ใหเปนต าแหนง โดยท 2 ต าแหนงนอจะตองยตดกนของทอพวซ 8. ค านวณหาความยาวคลนของการแทรกสอดแบบหกลางกนจากสมการ (3) และหาคาเปอรเซนความคลาดเคลอนของความยาวคลน เมอเปรยบเทยบจากการค านวณตามทฤษฎและการทดลอง 9. จากนนเปลยนความถไปทละ 100 Hz จนถง 1200 Hz แลวท าซ าขอ 7-9

ตำรำงท 1 แอปพลเคชนสมารตโฟนทใชในการทดลอง

ชอแอปพลเคชน สญลกษณแอปพลเคชน เวอรชน ระบบปฏบตการ

Advanced spectrum Analyzer PRO

เวอรชนปจจบน

2.1 Android

Hoel Boedec

เวอรชนปจจบน 3.3

Android

(ทมา: ชาต, 2561)

ผลกำรวจยและวจำรณผล งานวจยครงนไดสรางชดทดลองการแทรกสอดของเสยง ส าหรบการเรยนการสอนในเรองคลนเสยง โดยการปลอยความถจากแอปพลเคชน Hoel

Boedec ผานสมารตโฟนทเชอมตอกบล าโพง ซงก าหนดความถอยท 600-1200 เฮรตซ จากนนน าไมโครโฟนทเปนตวรบสญญาณเสยงเชอมตอกบสมารตโฟนอกเครองหนงเพอแสดงแอมพลจดทสง


ทสดและต าทสดโดยจะแสดงผลจากแอปพลเคชน Advanced spectrum Analyzer PRO จากการทดลองไดเลอกใชความถ 600-1200 Hz เพอใหเหมาะสมกบขนาดความยาวของทอ PVC เนองจากความยาวของทอททดลองหากใชความถทต ากวา 600 Hz จะท าใหไมไดยนเสยงวาวดง 2 ครง ตดกนเพราะคลนเสยงทต ากวา 600 Hz มขนาดของความยาวคลนมาก และหากใชความถทมากกวา 1200

Hz จะท าใหเกดเสยงวาวดงทตดกนจนเกนไปจนท าใหไมสามารถวดความยาวของทอได เมอ อตราเรวเสยงในอากาศ (v) เทากบ 348.4 m/s อณหภมในหองทดลอง (t) เทากบ 29 °C X

1 และ X

2คอต าแหนงเสยงดง-ดง

ทอยตดกน เทากบ λ2

ตำรำงท 2 ความยาวคลนทไดจากการค านวณทางทฤษฎและความยาวเคลอนทไดจากการทดลองการแทรกสอด แบบเสรมกน

f : ควำมถ (เฮรตซ) : ควำมยำวคลน (เมตร) ควำมคลำดเคลอน (เปอรเซนต) กำรค ำนวณ กำรทดลอง

600 0.58 0.62 8.3 700 0.49 0.53 8 800 0.43 0.42 2 900 0.38 0.38 1 1000 0.34 0.37 7.4 1100 0.31 0.35 12.3 1200 0.28 0.32 11.1

คาความคลาดเคลอนเฉลย 7.2

ผลการทดลองสรปไดวา ทความถท 600-1200 Hz จากตารางท 2 พบวาเมอความถเพมขน ความยาวคลนจะลดลง ซงสามารถค านวณหาความยาวคลนจากทฤษฎไดจากสมการ v = fλ และจากการทดลองทฟงเสยงดงตดกน 2 ครง ท าใหความยาว

คลนเทากบ λ2 สามารถค านวณหาความยาวคลนจาก

ทดลองไดจากสมการท 1 เ พอน ามาหาคาความคลาดเคลอนจากทฤษฎและจากการทดลอง พบวามคาความคลาดเคลอนลดลงเมอเพมความถ เนองจากเมอใหแอปพลเคชนจากสมารตโฟนสงความถเพมขนพบวาแอปพลเคชนจากสมารตโฟนทเปนตวรบสญญาณเสยงไดรบความถตรงกบความถท

สงออกมาและมคาความเคลอนเฉลย 7.2 เปอรเซนต สอดคลองกบงานวจยของอรณฏฐ (2559) ซงไดสรางชดทดลองการแทรกสอดของเสยงโดยใชแอปพลเคชนของสมารตโฟนสรางคลนเสยงทมความถเสยง ในชวง 1.0 - 3.0 kHz จากผลการทดลองพบวา คาความยาวคลนเสยงทไดมคาใกลเคยงกบทฤษฏ โดยมคาความคลาดเคลอน ไมเกน 3.01 เปอรเซนต การสรางความถจากเครองก าเนดเสยงจากสมารตโฟนน นเปนดจตอลจงท าใหงายตอการค านวณและควบคมถงแมจะมความคลาดเคลอนบาง อกท งในสวนของภาครบเสยงกใชแอปพลเคชนจากสมารตโฟนเพอเปนการยนยนความเขมเสยงทเปลยนแปลง


นอกจากการใชหฟงเพยงอยางเดยว โดยเฉพาะการแทรกสอดแบบเสรมกนซงมความชดเจนของการเปลยนแปลงความเขมเสยง ส าหรบการแทรกสอดแบบเสรมกน ทความถท 600 Hz พบวามคาความคลาดเคลอนคอ 8.3% เนองจากแอปพลเคชนจากสมารตโฟนสงความถไมไดสงความถตามทก าหนดคอ จากการก าหนดความถจากแอปพลเคชนสมารตโฟนทสงความถเสยงไวท 600 Hz แตแอพพลเคชนสมารตโฟนทรบสญญาณความถเสยงรบสญญาณได 602 Hz เ นองจากตวรบสญญาณจากการสงเกตกราฟท

แสดงผลจากสมารตโฟน และเครองรบสญญาณความถมคลนเสยงจากภายนอกรบกวน จากชดการทดลองพบวาขณะท าการทดลองไดยนเสยงดงตดกนคอนขางชดเจนซงหากใชหฟงอยางเดยวอาจฟงไดไมชดในบางต าแหนงจงไดใชแอพพลเคชนจากสมารตโฟนเพอรบสญญาณแสดงใหเหนแอมพลจดทสงหากเกดเสยงดงในต าแหนงนนๆ ตวอยางแอมพจดบนหนาจอสมารตโฟนดวยแอปพลเคชน Advanced Spectrum Analyzer PRO ทมแอมพจดทสงหรอขนจดพคทความถ 600 Hz ดงภาพท 2

ภำพท 2 แสดงแอมพลจดบนหนาจอสมารตโฟนสงสดหรอไดยนเสยงดงทสด (ภาพถายจากผวจยขณะท าการทดลอง)

ตำรำงท 3 ความยาวคลนทไดจากการค านวณทางทฤษฎและความยาวเคลอนทไดจากการทดลองการแทรกสอด แบบหกลางกน

f : ความถ (เฮรตซ) : ความยาวคลน (เซนตเมตร) ความคลาดเคลอน (เปอรเซนต) การค านวณ การทดลอง

600 0.58 0.42 25.6 700 0.49 0.40 17.8 800 0.43 0.42 1.3 900 0.38 0.45 19

1000 0.34 0.34 1.7 1100 0.31 0.26 17 1200 0.28 0.26 6.9

คาความคลาดเคลอนเฉลย 12.8


ผลการทดลองสรปไดวา ทความถท 600-1200 Hz จากตารางท 3 พบวาเมอความถเพมขน ความยาวคลนจะลดลง ซงสามารถค านวณหาความยาวคลนจากทฤษฎไดจาก v = fλ และจากการทดลองทฟงเสยงเบาตดกน 2 ครง ท าใหความยาว

คลนเทากบ λ2 สามารถค านวณหาความยาวคลนจาก

จากทดลองไดจากสมการท 2 เพอน ามาหาคาความคลาดเคลอนจากทฤษฎและจากการทดลอง พบวามคาความคลาดเคลอนลดลงเมอเพมความถ เนองจากเมอใหแอปพลเคชนจากสมารตโฟนสงความถเพมขนพบวาแอปพลเคชนจากสมารตโฟนทเปนตวรบสญญาณเสยงไดรบความถตรงกบความถทสงออกมาและมคาความเคลอนเฉลย 12.8 เปอรเซนต ส าหรบการแทรกสอดแบบหกลางกนทความถท 600 Hz พบวามคาความคลาดเคลอนมากทสดคอ 25.6 เปอรเซนต จากการก าหนดความถจาก

แอปพลเคชนสมารตโฟนทสงความถเสยงไวท 600 Hz แตแอพพลเคชนสมารตโฟนทรบสญญาณความถเสยงรบสญญาณได 602 Hz เนองจากตวรบสญญาณจากการสงเกตกราฟทแสดงผลจากสมารตโฟน และเครองรบสญญาณความถมคลนเสยงจากภายนอกรบกวน จากชดการทดลองพบวาขณะท าการทดลองไดยนเสยงเบาตดกนคอนขางชดเจนซงหากใชหฟงอยางเดยวอาจฟงไดไมชดในบางต าแหนงจงไดใชแอพพลเคชนจากสมารตโฟนเพอรบสญญาณแสดงใหเหนแอมพลจดทต าลงมาหากเกดเสยงเบาในต าแหนงนนๆ ตวอยางแอมพจดบนหนาจอสมารตโฟนดวยแอปพลเคชน Advanced Spectrum Analyzer PRO ทมแอมพจดทต าหรอลดลงจากจดพคทความถ 600 Hz ดงภาพท 3

ภำพท 3 แอมพลจดบนหนาจอสมารตโฟนต าสดหรอไดยนเสยงเบาทสด

(ภาพถายจากผวจยขณะท าการทดลอง)

จากผลการทดลองของผ วจยทกลาวมาขางตน พบวามความสอดคลองกบงานวจยของ (วนธนา, 2552) ไดท าวจยเรอง ชดการทดลองเพอแกไขแนวคดทคลาดเคลอนของเรองคลนเสยง ทกลาวไววาเรองการแทรกสอดยงมความคลาดเคลอนจากการทดลองถง 13.56% ซงความคลาดเคลอนนเกดจากการวด

ต าแหนงขณะทดลอง เนองจาก ณ ต าแหนงเสยงเบาทสดของการแทรกสอดในทอเสยงมชองนอยมากท าใหเวลาเลอนระยะของทอเลยต าแหนงจรงไปมาก และจากการทผวจยใชแอปพลเคชนสมารตโฟน ซงสอดคลองกบงานบทความของ (Parolin and Pezzi, 2015) ทวาปจจบนนสมารตโฟนเปนอปกรณทมราคา


ไมแพงและสามารถทดแทนอปกรณราคาแพงในหองปฏบตการไดหลายชน ถาใชสมารตโฟน 2 เครองสามารถมองเหนบพและปฏบพของคลนเสยงอะคสตกในทอทมการสนสะเทอนของอากาศและ เ พอวดความเ รวของ เ สยงได จากการใชสมารตโฟนอยางกวางขวางเราเชอวาการทดสอบนอาจเปนวธ ท งายส าหรบนกเ รยนในการคดและวเคราะหคลนนงในทอของอากาศไดอยางงายดายนอกจากนการวดความเรวของเสยงไดใหผลลพธทยอมรบได

สรป จากวตถประสงคเพอออกแบบและพฒนาชดทดลองเ รองการแทรกสอดของเสยงโดยใชแหลงก าเนดเสยงจากแอปพลเคชนสมารตโฟน Hoel Boedec ผานสมารตโฟนซงสามารถสรางเสยงไดหลายความถและยงใชแอปพลเคชน Advanced spectrum Analyzer PRO ผานสมารตโฟนในการตรวจจบสญญาณความถและแสดงผลผานหนาจอสมารตโฟน ซงจากผลการทดลองดวยชดทดลองการแทรกสอดของเสยงจะเหนไดวาทความถ 600-1200 Hz เ มอน าคาความยาวคลนจากการทดลองมาเปรยบเทยบกบความยาวคลนทไดจากการค านวณทางทฤษฎตามความสมพนธ จากการศกษาแอปพลเคชนตรวจจบสญญาณความถเ พอเพมความชดเจนของต าแหนงการแทรกสอดแบบเสรมและการแทรกสอดแบบหกลาง ผลการทดลองแสดงใหเหนวา ณ ต าแหนงตางๆ ของทอ PVC ขณะทดลองเกดการแทรกสอดแบบเสรมและการแทรกสอดแบบหกลางกนจรง โดยผลการทดลองทไดมแนวโนมทใกลเคยงกน ผลการทดลองจากแอปพลเคชน Advanced Spectrum Analyzer PRO ทต าแหนงการแทรกสอดแบบเสรมกน และการแทรกสอดแบบหกลางกนพบวามคาความคลาดเคลอนเฉลยเทากบ 7.2 % และ

12.8% ตามล าดบ ซงการแทรกสอดแบบหกลางกนมความคลาดเคลอนคอยขางสง สาเหตทท าใหมความคลาดเคลอนนอาจเกดจากเครองปลอยความถไมไดปลอยความถตามทก าหนด และเครองรบสญญาณความถมคลนเสยงจากภายนอกรบกวน จงสงผลใหเกดความคลาดเคลอนไดขณะท าการทดลอง และเนองจากทฤษฎการแทรกสอดแบบเสรมและการแทรกสอดแบบหกลาง ทความถเดยวกนจะตองมความยาวคลนทเทากน โดยเมอเพมความถใหสงขน ความยาวคลนจะส นลง จงกลาวไดว า ความถแปรผกผนกบความยาวคลนนนเอง อยางไรกดจากผลการทดลองชดทดลองทสรางขนกแสดงใหเหนวา ชดทดลองเรองการแทรกสอดของเสยงสามารถน าไปใชในปรากฏการณเรองการแทรกสอดของเสยงและทส าคญชดทดลองนสามารถสรางขนไดเองจากอปกรณทหาซอไดทวไปซงจะเปนประโยชนอยางมากตอการสรางสอการสอน

ขอเสนอแนะ โรงเรยนควรน าชดทดลองการแทรกสอดของเสยงนไปเปนตนแบบเพอผลตขนใชไดเองในหองปฏบตการฟสกส เนองจากวสดอปกรณตางๆ สามารถจดหาไดงาย มวธการสรางไมยงยากซบซอน ซงในการใชชดทดลองการแทรกสอดของเสยงควรจดการเรยนการสอนในหองเรยนทมลกษณะทปด เพราะท าใหการทดลองมความคลาดเคลอนทนอยลง ไมควรจดการเรยนการสอนในทโลงแจง เพราะจะท าใหเกดสญญาณรบกวนจากคลนเสยงตางๆ ทไมเกยวของกบชดทดลอง เพอใหชดทดลองมความถกตองมากทสดผวจยควรต งชดทดลองใหถกตองและแขงแรง และควรปรบขนาดของความยาวทอใหมความเหมาะสมกบความถเสยงทใชในชดการทดลอง เพอใหผลการทดลองมความคลาดเคลอนนอยทสด จากทกลาวมาเนองจากวสดอปกรณตางๆ


สามารถจดหาไดงาย มวธการสรางไมยงยากซบซอน และใหผลการทดลองคอนขางชดเจน

เอกสารอางอง ชาต ทฆะ. 2560. การประยกตใชเซนเซอรบน

สมารตโฟนในการจดการเรยนการสอนฟสกสกลศาสตร, น. 8. ใน การประชมว ช า ก า ร ร ะ ด บ ช า ต แ ล ะ น า น า ช า ต มหาวทยาลยศรปทม ครงท 12 เรอง "ผลงานวจยและนวตกรรมสการพฒนาทยงยน”. มหาวทยาลยศรปทม, กรงเทพฯ.

ชาต ทฆะ. 2561. การประยกตใชสมารตโฟนเซนเซอรส าหรบการทดลองฟสกส. พมพครงท 1. ศนยบรการสอและสงพมพกราฟฟคไซท, กรงเทพฯ.

วนธนา ศลปะวลาวณย. 2552. ชดการทดลองเพอแกไขแนวคดทคลาดเคลอนของเรองคลนเสยง. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาลยเชยงใหม.

สระ วฒพรหม และ พนส แกนอาสา. 2554. การส ารวจตรวจสอบแนวคดทคลาดเคลอนเรอง

คลนกลของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย , กรงเทพฯ.

อรณฏฐ สรยะพชตกล. 2559. การออกแบบและสรางชดทดลองการแทรกสอดของเสยง โดยใชแหลงก าเนดเสยงจากแอปพลเคชนของสมารตโฟน. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาฟสกสศกษา , มหาวทยาลยบรพา.

อรพนท ชนชอบ. 2549. การพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนฟสกสและความสามารถในการแกปญหาทาง ฟสกสของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ดวยว ธสอนแบบสบเสาะหาความร โดยเสรมการแกปญหา ตามเทคนคของโพลยา. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน, มหาวทยาลยบรพา.

Parolin, S. and Pezzi, G. 2015. Kundt’s tube experiment using smartphones. Physics Education 50(1): 443-447.

หมายเหต: บทความนมาจากงานประชมวชาการระดบชาต สวนดสต 2018 ครงท 3 ป พ.ศ. 2561


การพฒนากลยทธการตลาดแพะในพนทจงหวดสงขลา Development of Marketing Strategies for Meat Goats

in Songkhla Province

ณฌา ขวญมณ 1 และ กลาโสม ละเตะ 2* Nasha Khwanmanee 1 and Kalasom Lahteh 2*

Received: 16 October 2017, Revised: 11 July 2019, Accepted: 6 September 2019

บทคดยอ

ตลาดแพะเปนตลาดทมความตองการสงแตยงขาดแคลนชองทางการจดจ าหนาย การศกษาครงนผวจยจงมเปาหมายศกษาการพฒนากลยทธการตลาดแพะในพนทจงหวดสงขลา ซงเกบรวมรวมขอมลภาคสนามจากการสมภาษณผผลตและผคาปลก และรานอาหารเมนแพะ เพอคนหาเงอนไขทจะสรางความลนไหลในการจดจ าหนายใหสอดคลองกบการความตองการของตลาด ซงจากผลการวจยพบวา โครงสรางของชองทางการจดจ าหนายแพะ ประกอบดวย 3 ชองทาง ไดแก การจดจ าหนายระหวางฟารมแพะ การจดจ าหนายระหวางฟารมแพะกบรานอาหาร และการจดจ าหนายระหวางฟารมแพะกบลกคาทวไป ซงทกๆ ชองทางนนต งอยบนพนฐานความนาเชอถอ ทางสงคม ในขณะทเงอนไขของความเปนเฉพาะในการจ าหนายระหวางฟารมแพะ กคอการขายราคาทต ากวา หนาฟารม สวนการจดจ าหนายระหวางฟารมแพะและรานอาหาร เจาของฟารมแพะจะขายแบบเครดตเพอประกนการซอขายแบบยงยน และการจดจ าหนายระหวางฟารมและลกคาคนสดทายไมไดมเงอนไขการซอขาย ซงจากผลการศกษาสามารถน ามาก าหนดกลยทธการตลาดแพะได 2 ดาน ไดแก การจบกลมคลสเตอรระหวางฟารมแพะ เพอชวยเหลอในการบรณาการความรในการเลยงและการบรหารจดการตนทน และการพฒนากลยทธกบลกคารานอาหารควรจะเนนในการใหบรการ และการสรางโปรโมชนขยายกลมลกคาผบรโภคมากขนเพอเพมขนาดของตลาดใหสอดคลองกบความตองการของลกคาไดอยางย งยนในขณะทลกคาทวไปควรจะเนนเครอขายและความสมพนธสวนตว บรการหลงการขายในการขยายฐานลกคา

ค าส าคญ: ตลาดแพะ, การพฒนากลยทธ, ชองทางการจดจ าหนาย, การบรโภคทวไป --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 คณะเศรษฐศาสตรและบรหารธรกจ มหาวทยาลยทกษณ ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 1 Faculty of Economics and Business Administration, Thaksin University, Khao Rup Chang, Muang, Songkhla 90000, Thailand. 2 เลขท 41/4 หม 7 ต าบลทาชาง อ าเภอบางกล า จงหวดสงขลา 90110 2 41/4 Moo 1, Thachang, Bangklam, Songkhla 90110, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, email): [email protected]

mailto:[email protected]


ABSTRACT

The goat market is a highly demanded market despite still lacking distribution channels. The purpose of this research is to developgoat marketing strategies in Songkhla Province. The field data were collected by interviewing manufacturers, retailers, and entrepreneurs in goat menu restaurants in order to find conditions that created flow in the distribution to increase the market in conformity with appropriate consumption.The results showed that the structure of goat distribution channel consisted of 3 channels: distribution between goat farms, distribution between goat farms and restaurants, anddistribution between goat farms and general customers. All three distribution channels were based on the credibility and trust from the society while unique conditions in distribution between goat farms were selling at a lower price than at the farm. Regarding to the distribution between goat farms and restaurants,goat farm owners used credits to insure sustainable trading, and no trading conditions were found in distribution between farms and the last customer.The findings revealed that goat marketing strategies can be assigned in two aspects: clustering between goat farms to assist in integrating knowledge in raising, and cost management.Strategy development with restaurant customers should focus on providing services and creating promotions to expand more groups of consumers to increase the market size in accord withsustainable needs of customers while general customers should focus on networks, personal relationships, and after-sales services to expand the customer base.

Key words: goat market, strategy development, distribution channels, general consumption

บทน า ตลาดเนอแพะเปนตลาดทส าคญตลาดหนง

ในพนทจงหวดชายแดนใต เนอแพะชาวมสลมนยมใชส าหรบในงานประเพณตางๆ ซงมการบรโภคตามความเชอ (ชตา, 2558) ในขณะทชองทางการจดจ าหนายทยงไมไดมความแพรหลาย ท าใหผบรโภคเนอแพะยงประสบปญหาดานแหลงการจดจ าหนายมนอย (ปรญญา และคณะ, 2553) ซงสวนทางกบทจ านวนประชากรของมสลมมเพมขนอยางตอเนอง จงหวดสงขลานอกจากจะเปนพนทเตบโตของประชากรมสลมแลว ยงเปนพนทดานเศรษฐกจและเปนแหลงส าหรบนกทองเ ทยวมสลมจากมาเลเซย สงคโปร อนโดนเซยอกดวย ฉะนนความตองการเนอแพะส าหรบการบรโภคไมไดจ ากดแคคน

ในพนทเทานน แตตลาดเนอแพะยงครอบคลมไปยงรานอาหารตามแหลงทองเทยวตางๆแตจากการส ารวจรานอาหารตามแหลงทองเทยวในจงหวดสงขลาทจ าหนายเมนแพะใหแกนกทองเทยวพบวายงมจ านวนนอยมาก ฉะนนการบรโภคแพะเนอไมไดเปนตลาดเพยงแคการบรโภคเพองานประเภทนตามความเชอเทานน แตยงเปนการบรโภคทวไปอกดวยซงทผานมางานวจยเกยวกบแพะสวนใหญยงเปนการวจยในดานการผ ลตและการ เ พมมล คา ใหแ กผลตภณฑแพะ ยงไมไดมงานวจยทศกษาเกยวกบชองทางการจดจ าหนายแพะในรปของแพะมชวตและเนอแพะ ซงยงเปนปญหาตอการขยายตลาดใหมความเหมาะสม ในขณะทฝงผขายเองยงมความคบแคบในการขยายตลาด เนองจากทผานมาดานผขายยงไมไดม


งานวจยทท าการศกษาเงอนไขทท าใหเกดการจดจ าหนายระหวางหวงโซอปทานทจะตอบค าถามวาท าอยางไรจงจะเกดความลนไหลในการซอขายใหเหมาะสมกบความเชอและการบรโภคทเปนจรงในตลาด เพอพฒนากลยทธจะสามารถสรางความรวมมอทเขมแขงในเกดขนในตลาดไดอยางย งยนและสงผลดตอการเตบโตของตลาดแพะในอนาคต จากขางตนจะเหนไดวาตลาดแพะเปนตลาดทมความเปนเฉพาะ ดงนนการแกไขปญหาการตลาดของแพะจงไมสามารถอธบายดวยทฤษฏอปสงคและทฤษฏอปทานได เนองจากยงเปนการบรโภคตามความเชอ (ทจะใชในงานประเพณ) และยงมสวนหนงของการบรโภคทวไปของนกทองเทยวอย ผวจยจงไดใชแนวคดหนาทของตลาดจากทฤษฏ (White, 1981) วาพฤตกรรมการบรโภคตงอยบนพนฐานทางสงคมของแตละคน และการอธบายโครงสรางของการจดจ าหนายดวยแนวคดความนาเชอถอของเครอขายทสามารถปองกนพฤตกรรมการหลอกลวงซงกนและกนได (Granovetter, 1985) โครงสรางของตลาดสามารถทจะก าหนดความเปนเครอขายทางสงคมใหมความเชอมโยงกน และน าไปสการสรางความแขงแกรงในตลาดรวมกน (Radayev, 2008) โดยเปนผลมาจากผลประโยชนสวนตวทเกดจากความเชอมนใ น ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ท า ง า น ก บ ค ส ญ ญ า แ ล ะความสมพนธทางธรกจบนหลกการความสมพนธสวนตว ซงเกดขนมาจากความสมพนธของคคาในตลาดทมประสบการณความสมพนธสวนตวกนมากอน และจากการประเมนคาปรมาณการคาส าหรบการซอและขายรวมไปถงราคาของสนคา (Wilson, 1995) และนอกจากนในงานนยงใชแนวคดในดานโลจสตกสในการกระจายแบบจลภาคทไดมการแกไขปญหาสวนตวในความสมพนธตอในการท าธรกจ

งานวจยชนนจงมงศกษากลยทธการตลาดแพะในรปของหวงโซอปทานในดานการจ าหนายของผประกอบการแพะทมชวต และรานอาหาร ซงเปนปจจยส าคญตอการก าหนดกลยทธของตลาดเนอแพะตอไป

วธด าเนนการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยาง ในการวจยครงนผ วจยไดเ ลอกใชกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ในพนทจงหวดสงขลา โดยแบงออกเปน 2 กลมไดแก ผประกอบการการฟารมแพะ จ านวน 11 กลมตวอยาง และรานอาหารเมนแพะ จ านวน 6 กลมตวอยาง 2. ประเดนของการศกษา การศกษากลยทธของตลาดแพะในจงหวดสงขลา ผ วจยไดมงเนนการศกษาชองทางการจดจ าหนายของผประกอบการ (ฟารมแพะ และรานอาหารเมนแพะ) เพอคนหากลยทธของการสรางความรวมมอใหเกดขนในตลาดแพะอยางย งยน 3. เครองมอการวจย คอ แบบสอบถามเชงลกสมภาษณผประกอบการ (ฟารมแพะ และราน อาหารเมนแพะ) 4. วธการรวบรวม เปนการรวบรวมขอมลแบบปฐมภม ซงเปนขอมลภาคสนามจากผประกอบการ ทงหมด 5. วธการวเคราะหขอมลและสถตทเกยวของ ซงเปนสถตเชงพรรณา ไดแก ความถ รอยละ และกราฟ

ผลการวจยและวจารณผล 1. วเคราะหโครงสรางการจดจ าหนายแพะ

จากจ านวนตวอยางทใชในการวจยครงนม 17 กลมตวอยางประกอบดวย


หมายเหต: ผผลต (A), ผคาปลก (B), ผผลตและผคาปลก (AB), รานอาหารขนาดเลก (R0), รานอาหารขนาดใหญ (R1)

ภาพท 1 จ านวนประชากรและกลมตวอยาง

ผผลตจ านวน 3 ราย ผคาปลก 3 ราย ผผลตและผคาปลก 2 ราย รานอาหารเมนแพะรานขนาดเลก 2 ร า ย ร านอาหาร เม นแพะขนาดใหญ 4 ร า ย ผประกอบการฟารมแพะแบงออกเปน 3 ประเภท คอ ผผลต ผคาปลก และผผลตและผคาปลก โดยผผลต มจ านวน 3 ราย (รอยละ17.64) ผคาปลก 6 ราย (รอยละ 35.29) และผผลตแพะและผคาปลก 2 ราย (รอยละ 11.76) โดยทพบวาแพะทงหมดทมการจ าหนายนนเปนแพะพนธผสม 3 สายพนธ คอ พนธแองโกล พนธบอ และพนธพนชาแนน

ส าหรบรานอาหารเมนแพะเหนไดวาขนาดรานอาหารแบงออกเปน รานอาหารขนาดเลก จ านวน 2 ราน (รอยละ11.76) และรานอาหารขนาดใหญ จ านวน 4 ราน (รอยละ 23.52) รวมเปน 6 ราน (รอย

ละ 35.29) โดยทรานอาหารทกรานนนมเมนแพะ เมนเดยวกน หรอ เมนแกงมสมน ซงนอกจากนแลวยงพบวารานอาหารแตละรานไมไดมการจ าหนายพนธของแพะทใชในการปรงหรอผลต จากสายพนธแพะทกลาวมาขางตน

เนองจากตลาดแพะเปนตลาดทมการบรโภคตามความเชอ และเนอแพะมกจะเปนอาหารทใชตามประเพณของคนมสลมสวนใหญ ดงนนการซอขายจะเกดขนกตอเมอผซอและผขายรจกกนมากอนและใชความนาเชอถอทางสงคมเปนพนฐานในการซอขาย หรอผซอและผขายเคยมอาชพรวมกนมากอนทจะเปนผผลตหรอผคาแพะ เชน ผน าชมชน ผน าศาสนาอสลาม เปนตนโดยโครงสรางของการจดจ าหนายแ พ ะ แ บ ง อ อ ก เ ป น 3 ช อ ง ท า ง ด ง น

3

6

2 2

4

A B AB R0 R1

กลมตวอยาง


ภาพท 2 ชองทางการจดจ าหนายแพะ

ชองทางการจดจ าหนายของผประกอบการฟารมแพะจากจ านวน 17 รายนนพบวาผประกอบการผลตแพะและผประกอบการคาปลกเนอแพะมชวตมลกคาทเปนลกคาฟารมจ านวน 8 ราย (รอยละ 72.72) และมลกคารานอาหารจ านวน 8 ราย (รอยละ 72.72) ในขณะทผประกอบการผลตแพะมลกคาฟารมแพะจ านวน 1 รายจาก 2 ราย(รอยละ 11.76) และมลกคารานอาหารจ านวน 1 ราย (รอยละ 5.88) สวนคาปลกเนอแพะมชวตพบวามลกคาฟารมจ านวน 5 ราย (รอยละ 29.41) ในขณะทผประกอบการเนอแพะทกรายมลกคาทวไป ชองทางการจดจ าหนายของผประกอบการรานอาหารน นพบวาผ ประกอบการรานอาหารทงหมดนนมลกคาทวไปทมการบรโภคเปนลกคารายยอยทงหมด

2. การวเคราะหเงอนไขในหวงโซอปทานของชองทางการจดจ าหนายแพะ จากทไดกลาวมาในวตถประสงคท 1 แลววา การซอขายแพะระหวางผซอและผขาย ตงอยบนพนทฐานความนาเชอถอเปนส าคญเนองจากการบรโภคแพะมกจะใชในงานประเพณของชาวมสลม ฉะนนการซอขายกน นอกจากจะเปนการรจกบนพนฐานทางสงคมแลว ยงมเงอนไขของการซอขายทสรางความยงยนใหแกหวงโซดวย โดยเงอนไขของแตละหวงโซอปทานในการชองทางการจดจ าหนายแพะมดงตอไปน 2.1 เงอนไขของการจดจ าหนายใหแกลกคาฟ า ร ม แ พ ะ ก บ ล ก ค า แ ต ล ะ ช อ ง ท า ง ม ด ง น

ชองทางการจดจ าหนายแพะ

(17 กลมตวอยาง)

ฟารมแพะ (ผผลตและ/หรอผคาปลก)

(11 กลมตวอยาง )

ผผลต

ลกคาฟารม 1 ราย

ลกคารานอาหาร 1 ราย

ลกคาทวไป

ผคาปลก



ผผลตและผคาปลก


ลกคารานอาหาร 8 ราย


รานอาหารเมนแพะ

(7 กลมตวอยาง)


(บรโภคเปนเมน/แกงแพะส าเรจ)


ตารางท 1 เงอนไขของชองทางการจดจ าหนาย

ผประกอบการ

เงอนไขของชองทางการจดจ าหนาย

ฟารม รานอาหาร ลกคาทวไป

เครอขายกน ราคา(จ านวนฟารม)

ราคาจ าหนายกนระหวางฟารม (บาท/กก)

140

145

150

160

190 ขนสง

การก าหนดวธการจายเงน

ตามตกลง

ฟารมแพะ

ผผลตและผคาปลก

2 2 1 1 2 2

ผผลต 1 1 1 3 ผคาปลก 5 5 1 1 3 3 5 6 ผลรวมทงหมด 8 8 1 1 2 3 1 3 7 11

1) เงอนไขในหวงโซอปทานของการจดจ าหนายระหวางฟารมแพะ

การซอขายระหวางฟารมแพะจะเกดขนตอเ มอ ลกคาทวไปตองการแพะทมขนาดตามงบประมาณทลกคาตองการ และ/หรอ แพะทขนาด (Size) ไมไดตามขนาดทลกคาตองการ เชน แพะส าหรบใชในพธกรรม จะตองเปนแพะทผานการผลดฟนมาแลวฟนไมหก มเขาแพะทสวยงาม และเปนแพะตวผเทาน น ซงบางครงแพะดงกลาวไมมในฟารมผประกอบการจงตองหาแพะดงกลาวจากฟารมอนๆ โดยทฟารมแพะจะซอขายระหวางฟารมแพะทเปนเครอขายกน โดยการเลอกนนจะตงบนพนฐานของความนาเชอถอทางสงคมทไดรจกกนมากอน ฟารมทตกลงระหวางกนมจ านวนตงแต 2ฟารมจนถง 4-5 ฟารม โดยพบวาทกฟารมจะมเครอขายเปนของตนเอง และราคาทจ าหนายระหวางฟารมนนจะตองต ากวาราคาหนาฟารม โดยทราคาเฉลยทผท งผผลตและผคาปลกจดจ าหนายใหลกคาฟารมดวยกนนนจะมราคาเฉลยอยท 156 บาท/กโลกรม ประกอบดวยราคาเฉลยทผคาปลกจ าหนายใหแกฟารมจะอยทราคา 170 บาท/กโลกรม สวนผผลตจ าหนายใหแกลกคา

ฟารมราคาเฉลย 140 บาท/กโลกรม ผคาปลกจ าหนายใหแกฟารมในราคา 155 บาท/กโลกรม

2) เงอนไขในหวงโซอปทานของการจดจ าหนายระหวางฟารมและรานอาหารเมนแพะ

การ ซอขายระหวางฟา รมแพะและร านอาหาร เม นแพะ มกจะ เ ปน ร านอาหาร ทผประกอบการรจกกนมากอนซงจะใหเครดตซอเชอ หมายถง เมอลกคา (รานอาหาร) ไดซอเนอแพะในครงแรก โดยซอเชอ แตจายเงนรอบท 1 ในการซอครงท 2 ในลกษณะหมนเวยนเชนนไปเรอยๆ จากการศกษาพบวาทกฟารมใชเงอนไขนในการซอขายกบลกคารานอาหาร นอกจากนแลวย งพบวาบางฟารมไดมขอตกลงใหมการขนสงใหแกรานอาหารดวยท งนเ พอเปนการประกนค าสง ซอของลกคาระหวางหวงโซนนเองเนองจากผประกอบการมองวาการท างานกบคนทรจกกนมากอนจะกอใหเกดความนาเชอถอและความเชอใจกนมากกวา ส าหรบในดานราคาน นไมไดมผลกบขอตกลงในการซอขายแตพบวาราคาทซอขายกบรานอาหารมราคาสทธเฉลย 214.21 บาท/กโลกรม ประกอบดวย ผผลตและผคาปลกจ าหนายในราคา 186.79 บาท/กโลกรม และผคาปลกจ าหนายในราคา 225.18 บาท/กโลกรม


3) เงอนไขในหวงโซอปทานของการจดจ าหนายใหแกลกคาทวไปของฟารมแพะ

ไมมเงอนไขในการซอขายระหวางลกคาทวไป และใชเงนสดในการซอเทานนเพราะตามความเชอจะไมซอแพะในราคาเชอ เนองจากวาตองน าเนอแพะไปปรงอาหารในพธตางๆ ฉะนนการซอเชอจงเปนสงตองหาม ลกคาทวไปมกจะคนหาฟารมแพะจากการบรการทบอกตอกนปากตอปาก หรอรจกเปนการสวนตวกบเจาของฟารม ซงการจ าหนายใหแกลกคาทวไปจะจ าหนายในแบบแพะมชวตโดยมราคาเฉลย 163.18 บาท/กโลกรม ผผลตและผคาปลกจ าหนายในราคา 165.00 บาท/ กโลกรม ผ ผ ลตจ าหนายในราคา 163.33 บาท/กโลกรม และ ผคาปลกจ าหนายในราคา 162.50 บาท/กโลกรม 4) ส าหรบผประกอบการรานอาหารพบวาจะมลกคาทวไปโดยจะจ าหนายในรปแบบถงๆ ละ

80-120 บาท และจ าหนายแบบก าหนดปรมาณเองโดยพบวาการจ าหนายแบบการก าหนดปรมาณเองมกจะจ าหนายใหแกลกคามาเลย โดยวธการหาลกคาของรานอาหารประกอบดวย ปายแสดงเมนอาหาร ผน าเทยว เครอขาย โดยรานอาหารขนาดเลก 2 ราน จะมการประชาสมพนธผานเครอขายในชมชน เนองจากลกคาของรานเปนลกคาในชมชน อก 1 ราน จะมการประชาสมพนธ 3 รปแบบ คอ ท งการประชาสมพนธปายแสดงเมนอาหาร ผน าเทยว และเครอขายทางสงคม เนองจากเปนรานอาหารทตงอยในเขตแหลงทองเทยว ซงมทงลกคาชาวมาเลย และลกคาชาวไทย

ดงนนในวตถประสงคนโดยเมอแบงแผนผงจากชองทางของการจดจ าหนายเปนโครงสรางของการจดจ าหนายแพะมชวตและแพะทไมมชวตดงน

ภาพท 3 โครงสรางของชองทางการจดจ าหนายแพะ (แพะมชวต และเนอแพะ)

เ มอใชทฤษฏโลจสตกสการกระจายจะสามารถอธบายลกษณะของการกระจายไดเปนการกระจายภายนอกและการกระจายภายใน ซงลกษณะเดนของความแตกตางระหวางการกระจายภายนอกและการกระจายภายในคอ ราคา ซงพบวาราคาทมการจ าหนายภายในจะถกกวาราคาหนาฟารมถง กโลกรมละ 5-30 บาท/กโลกรม ซงสอดคลองกบ

แนวคดของ (ชนสคค, 2556) วาลกษณะของความสมพนธสวนตวและเครอขายเปนตวก าหนดแนวทางการไหลใหเกดการกระจายอนเนองมาจากการแกไขปญหา ตามรปแบบการกระจายแบบจลภาค โดยพบวาผประกอบการแตละรานนนจะมเครอขายทมาจากการมบทบาททางสงคมและอาชพอนๆ ทผประกอบการท าอยดวย โดยบทบาททางสงคมอน

โครงสรางการจดจ าหนาย

ผประกอบการเนอแพะมชวต

กระจายภายใน ลกคาฟารมแพะ

การกระจายภายนอก ลกคารานอาหาร

ลกคาทวไป ผประกอบการรานอาหารเมน

แพะ การกระจายภายนอก ลกคาผบรโภคคนสดทาย


ไดแก การท างานชมชน และการท างานเปนผน าทางศาสนา และอาชพอนไดแก คาขาย ธรกจการศกษา ผประกอบการฮจย และผทไมมบทบาททางสงคมไดแก เกษตรกร คาขาย ผประกอบการกง เนองจากการสมภาษณนนพบวา การจ าหนายแพะเปนการจ าหนายในรปของความเชอถอทางสงคมเนองจากม

ความเชอทเชอมโยงกบพธกรรมโดยทพบวาผทมบทบาทเปนผน าทางศาสนาจะมแนวโนมเครอขายทางสงคมทสงกวาและมลกคาเยอะกวา 3. การพฒนากลยทธตลาดแพะ 3.1 การพฒนากลยทธของฟารมแพะ

ภาพท 4 การพฒนากลยทธของชองทางการจดจ าหนายแพะ

1) การพฒนากลยทธชองทางการจดจ าหนายของฟารมแพะ-ฟารมแพะ

เนองจากผลการวจยจะเหนไดวาระหวางฟารมแพะน นจะมลกษณะของการชวยเหลอกนระหวางฟารม ในแงของการขาดแคลนจากขนาดแพะทลกคาของตนตองการ จงจ าเปนจะตองมการซอขายกนระหวางฟารม อยางไรกตามวธการหนงทจะเปนเพมชองทางการจดจ าหนายและความรวมมอกนใหเกดขนทผวจยเสนอคอ การรวมมอกนในรปแบบของเครอขายคลสเตอร เนองจากหากดจากขนาดของตนทนการเลยงดและการรกษาแพะ พบวาฟารมทม

ตนทนต าในการเลยงในกรณทเปนฟารมเลยงแพะ การใหขอมลขาวสารเกยวกบการรกษาโรคแพะเปนตน กจะท าใหประสทธภาพดานการท าก าไรของฟารมแพะเพมขนโดยอาศยความไดเปรยบของแตละฟารมทจะเออขอมลซงกนและกน 2) กลยท ธก ารพฒนา ชองทา งการจดจ าหนายของฟารมแพะ-รานอาหารเมนแพะ 2.1 การเนนการใหบรการ

เนองจากการศกษาพบวาการการซอขายของรานอาหารเมนแพะกบฟารมแพะแตละฟารมนนพบวา รานอาหารเมนแพะจะมการเลอกใชบรการ

ฟารมแพะ

ฟารมแพะ รานอาหาร ลกคาทวไป

เครอขาย (คลสเตอร)

- ขยายฐานลกคารานอนๆ - โปรโมชน และการมสวนลด - ขยายเมน

- เครอขายและความสมพนธสวนตว - บรการหลงการขาย - ขยายฐานลกคา - ปาย


“นายหนา”

- ขยายฐานลกคารานอนๆ

- โปรโมชน และการมสวนลด


ฟารมทตนเองรจก ซงการรจกกบผกบประกอบการแตละฟารมเปนสงทเขาถงไดงาย อยางไรกตามการซอขายกบฟารมใดๆนนจ าเปนอยางยงทจะตองมการคดเลอกคณภาพ ความสะอาดของการช าแหละ ความละเอยดของการช าแหละพรอมปรง กลนสาบ ขนาดเนอมความแนนภายในตวเอง เปนตน โดยทราคานนไมไดเปนประเดนหลกของการจดซอเนอแพะ แตเนนทคณภาพของวตถดบ ฉะนนฟารมแพะควรจะมการใหบรการดานความสะอาดของการเชอดเนอแพะ 2.2. การขยายฐานลกคา

การขยายฐานลกคาเปนอกชองทางหนงใหแกฟารมใหเพมปรมาณการจดจ าหนายใหลกคารานอาหาร เนองจากในตวเมองทเปนสถานททองเทยวอยางเมองหาดใหญยงมรานอาหารอกเปนจ านวนมากทไมมเมนแพะ ซงโดยทวไปแลวในบรเวณดงกลาวจะมลกคาชาวมาเลยเปนจ านวนมาก 3) กลยทธการพฒนาชองทางการจดจ าหนายของฟารมแพะ-ลกคาทวไป

จากผลการวจยผลวาลกคาทเขาซอแพะน นเปนลกคา ทมกจะรจกกบเจาของฟารมหรอผประกอบการฟารมแพะเปนสวนใหญ และอกสวนหนงผานนายหนาฉะนนการเสนอปรมาณยอดขายในชองทางการจดจ าหนายมดงตอไปน 3.1 การใชปายแสดงสนคาและการใหบรการของฟารม การใหบรการของฟารม หากมการใหบรการเชอดควรจะมการใหบรการเชอดตามความตองการของลกคา เชน การเชอดเพอการแกบน การเชอดเพอพธกรรมซงจะมความแตกตางกนท าใหลกคาเกดความมนใจในการใหบรการ เนองจากการสอบถามพบวาลกคาทซอแพะจะมการซอตามความนาเชอถอของผประกอบการฟารมในดานศาสนา เพราะแพะเปนสตวทเกยวกบพธกรรมตามความเชอ 3.2 นายหนา เนองจากผลการวจยระบวาสวนหนงของลกคานนมาจากนายหนาซงมการ

แนะน ากนระหวางผทรจก และจากผลการศกษาม 1-2 ฟารมทมคานายหนา ฉะนนฟารมแพะควรทจะมคานายหนาใหมากกวาการใหเครอขายแนะน าเพอเปนแรงจงใจในการแนะน า 3.3 การใหการบรการหลงการขาย การใหบรการหลงการขายเปนแนวทางหนงในการใหบรการเพอใหลกคาประทบใจ เชน เมอลกคามาดแพะเพอท าการซอ แตจะมการเชอดในเวลาอก 1-2 ว น จะมบรการเ ลยงดใหแกลกคา เ พอ ทจะ เปนลกษณะของการบรการและเปนการบอกตอใหแกผอนทจะเลอกใชบรการแพะ และยงเปนการเพมความสมพนธระหวางลกคาอกทางหนง 3.4 การขยายฐานลกคาแก ลกคาชาวไทยพทธ และชาวพมา ซงจากผลการวจยพบวาตลาดอาหารฮาลาลอยางฟารมแพะนนไมไดมแคชาวมสลมเทานนทใชบรการ เนองจากมการบรโภคของชาวไทยพทธ เพอท าการแกบน และชาวพมา (มอญ) ทมการประกอบพธกรรมอกดวย ฉะนนควรจะมการสอสารไปยงลกคาดงกลาวใหมการรบรเพอมาใชบรการภายหลง เชน ปาย เปนตน 3.2 การพฒนากลยทธการจดจ าหนายของลกคารานอาหาร ผประกอบการรานอาหารสามารถเพมยอดขายใหแกลกคาท งชาวไทย และชาวมาเลยไดดงตอไปน 1) การแสดงปายเมนอาหาร ซงจากการศกษาพบวาผประกอบการทกรานไมไดแสดงเมนปายสนคาซงการแสดงเมนปายสนคาหนารานท าใหลกคาเหนเมนแพะมากยงขน 2) เมนอนๆ การเสนอเมนอนเกยวกบแพะ เชน ขาวหมกแพะ เพอสนองความตองการใหแกกลมลกคาชาวมาเลย นอกจากนแลวจะท าใหมตนทนทต ากวาเนองจากใชปรมาณเนอแพะทนอย


3) นายหนา เนองจากรานอาหารเมนแพะสวนใหญจะมท าเลใกลสถานททองเทยว ซงเปนบรเวณทมทวรลกคาท งชาวไทยและชาวมาเลย ฉะนนควรจะมคานายหนาใหแกทวรเพอเปนการกระตนใหมลกคาชาวมาเลยเขามาทราน

ดงนนจากการอธบายขางตนจะเหนไดแลววาตลาดของเนอแพะผวจยไมไดกลาวถงอปสงคและอปทานของตลาด (White, 1981) แตการจดการจ าหนายไดน นถงอยกบแนวทางของการจดการเครอขายในทกชองทางการจดจ าหนาย ผลการวจยพบวา สดสวนของตลาดมาจากความเปนเฉพาะของเครอขายซงจะเหนไดวา ทกชองทางการจดจ าหนายมตลาดเครอขายอยทงหมด และไมไดขนกบวามแพะอยมากนอยแคไหนในแตละฟารม ราคาเทาไรแตถงอยกบวาคณมเครอขายจากอาชพหรอบทบาททางสงคมมากนอยแคไหนทจะสามารถใหผค ารายนนพฒนาเปนรปแบบของเครอขายท งปจจบนและอนาคต กลายเปนตลาดของความเปนเฉพาะของความนาเชอถอของผขาย (Granovetter, 1985) ทใหความหวงวาไมหลอกหลวงกนในแงพฤตนยและนตนย เนองจากแพะเปนสนคาของความเชอในดานศาสนา และผทมเครอขายมาก คอ มอาชพทางสงคม หรอมบทบาททางสงคมมากจะมปรมาณการขายในตลาดทมากตามไปดวย สอดคลองกบแนวคดของ (Radayev, 2008) ทวาโครงสรางของตลาดสามารถทจะก าหนดความเปนเครอขายทางสงคมใหมความเชอมโยงกน และน าไปสการสรางความแขงแกรงในตลาดรวมกน จากการประเมนคาปรมาณการคาส าหรบการซอและขายรวมไปถงราคาของสนคา (Wilson, 1995) ผทมเครอขายทดมแนวโนมวามการท าก าไรไดในสดสวนทมากกวานนเองดไดจากคาสมประสทธในดานราคาและปรมาณ

ผวจยไดใหค าแนะน ากลยทธของการจดจ าหนายใหแกฟารมแพะโดยการรวมกบเปนคลสเตอร

เนองจากการรวมกนในการพฒนาองคความรรวมกนเพอสรางมลคาเพมใหแกกน กลยทธของชองทางการจดจ าหนายไปยงรานอาหารควรจะมการขยายฐานลกคา โดยมการแนะน าเมนอนๆ และการมสวนลด ในขณะทชองทางการจดจ าหนายใหแกลกคาทวไปควรจะเปนการประชาสมพนธในรปแบบของเครอขาย การบรการหลงการขาย การขยายฐานลกคา และการแสดงปายหนาฟารมเปนตน และส าหรบการใหค าแนะน าแกรานอาหารเมนแพะนนผวจยแนะใหมการขยายฐานลกคารานอนๆทยงไมไดมเมนแพะ การใหโปรโมชน และการมสวนลดรวมถงการขยายเมนแพะ เชนขาวหมกแพะ อยางไรกตามควรจะมนายหนาเขามาเกยวของเพอใหเกดการขยายฐานลกคาไดอยางแทจรง

สรป ชองทางของการจดจ าหนายของฟารมแพะประกอบดวย 3 ชองทาง ไดแก การจดจ าหนายระหว า งฟา รม การจดจ าหน ายของฟา รมกบรานอาหาร การจดจ าหนายระหวางฟารมกบลกคาทวไป (แพะมชวต) ซงจะเปนการซอเพอท าพธกรรมทางศาสนา และการจดจ าหนายของรานอาหารเมนแพะ (เมนแพะ)ไดแก การจ าหนายใหแกลกคาทเปนนกทองเทยวทตองการรบประทานอาหารเมนแพะ ส าหรบเงอนไขในหวงโซอปทานของการจดจ าหนายของฟารมแพะน นไมวาจะเปนการจ าหนายระหวางฟารมดวยกน การจ าหนายใหแกรานอาหาร ใหการจ าหนายใหแกลกคาทวไป ตางตงอยบนพนฐานทางสงคมเปนสวนใหญ เชน เคยท างานชมชนรวมกนมากอน หรอผประกอบการเปนผน าดานศาสนา ซงท าใหเกดความนาเชอในการซอขาย โดยเงอนไขในหวงโซอปทานทเปนเฉพาะส าหรบการซอขายระหวางฟารมนอกจากจะเปนการรจกกนมากอนแลว ผซอจะเลอกฟารมทใกลเคยง


กอนราคา และราคาทจ าหนายระหวางกนนนจะตองเปนราคาทต ากวาหนาฟารม ในขณะทหวงโซอปทานของการจ าหนายระหวางฟารม กบรานอาหารจะใชวธการใหเครดตเพอประกนการซอขายกบฟารมของตนเอง และการซอขายกบลกคาทวไปทซอเพอการบรโภคซงจะเปนการซอเพอน าไปใชในงานประเพณตามความเชอนนผซอมกจะคดเลอกความนาเชอถอทางสงคมมากอน และส าหรบเงอนไขในหวงโซอปทานของการจดจ าหนายของรานอาหารใหแกนกทองเทยวนนจะเปนในลกษณะของการมนายหนาเขามาเปนตวกลางซงกคอ กลมคนน าเทยว ฉะนนการจะพฒนากลยทธการจดจ าหนายแพะในจงหวดสงขลา ระหวางฟารมแพะดวยกนนนควรจะมการเพมความรวมมอในรปของคลสเตอร เพอพฒนาการเพาะเลยง การบรหารจดการตนทน ในดานความการพฒนากลยทธในการขยายตลาดกบรานอาหารของฟารมแพะควรจะมการขยายฐานลกคาไปยงรานอาหารในแหลงทองเทยวอนๆ ในหาดใหญ และใชกลยทธเดมกคอการใหเครดต และเพมกลยทธใหม เชน โปรโมชนเปนตน สวนการพฒนากลยทธการจดจ าหนายระหวางฟารมแพะและลกคาทวไป ควรจะเพมฐานของลกคาไมใชแคคนมสลมเทานน แตรวมไปถง กลมคนมอญ (ถอพทธ) ทอยในพนทดวย และเ พมการบรการหลงการขายเ ชน การช าแหละ การปรง เปนตน ในขณะทรานอาหารเองควรจะมการใชกลยทธในดานการทองเทยวกบบรษททวรใหเปนนายหนาน าลกทวรมาเลเซยมาลงในราน และความเพมความหลากหลายของรายการเมนแพะเพอตอบสนองความตองการของลกคาเพมขน

กตตกรรมประกาศ บทความนเปนสวนหนงของงานวจยเรอง

ชองทางการจดจ าหนายแพะในพนทจงหวด การ

วเคราะหหวงโซอปทานของจงหวดสงขลา ซงไดรบทนสนบสนนจากกองทนวจยมหาวทยาลยทกษณ คณะเศรษฐศาสตรและบรหาร ธรกจประจ า ปงบประมาณ 2558

เอกสารอางอง ชนสคค สวรรณอจฉรย. 2556. โลจสตกส: ทฤษฎ

และปฏบต. พมพครงท 1. มหาวทยาลยทกษณ.

ชตา แกวละเอยด. 2558. รายงานการวจย การพฒนาตล าดแพะ เ พ อ เพ ม ม ล ค าท า งเศรษฐกจของเกษตรผ เลยงแพะในจงหวดสงขลา. มหาวทยาลยราชภฎสงขลา.

ปรญญา เฉดโฉม, กนกพร ภาชรตน, อไรวรรณ อนทศร และ ปราโมทย เพรชศร . 2553. รายงานการวจย ความตองการในการบรโภคเนอแพะและเนอแกะ ใน 5 จงหวด (ปตตาน ยะลา นราธวาส สงขลา และสตล). มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

Granovetter, M. 1985. Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness. American Journal of Sociology 91(3): 481-510.

Radayev, V. 2008. Economic sociology. HSE Publishing House, Moscow.

White, H.C. 1981. Where do markets come from?. American Journal of Sociology 87(3): 543-544.

Wilson, D. 1995. An Integrated Model of Buyer-Seller Relationships. Journal of the Academy of MarketingScience 23(4): 335-345.


ศกษาการอบชาสมนไพรใบพลดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรด โดยใชไฟฟาจากโซลารเซลล

Investigation of Piper Betle Herbal Tea Drying with Infrared Heater by Solar Cell Power

อารษา โสภาจารย * สหด นเซง ธรยทธ โทยาน และ ธรภทร ฤทธผลน

Arrisa Sopajarn *, Suhdee Niseng, Teerayut toyarn and Teerapat Ritplin Received: 11 May 2018, Revised: 6 August 2018, Accepted: 25 December 2018

บทคดยอ

การอบแหงวตถดบทางการเกษตรเปนท งแปรรปและการถนอมอาหาร กระบวนการอบสมนไพร มหลายรปแบบ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการอบใบพลส าหรบเปนชาสมนไพรโดยใชตอบสมนไพรแบบฮตเตอรอนฟราเรดขนาด 350 วตต เปนอปกรณส าหรบใหความรอน และใชพลงงานไฟฟาจากระบบโซลารเซลลขนาด 100 วตต แบตเตอรร ขนาด 100 แอมแปร 12 โวลต เปนแหลงพลงงานไฟฟาแบบออฟกรดเปนระบบแยกเดยว แตตอบสมนไพรสามารถใชไฟฟานครหลวงไดโดยตรงเมอระบบโซลารเซลลไมสามารถผลตไฟฟาได ซงในการทดลองใชใบพลในการอบครงละ 200 กรม โดยท าการศกษาการลดความชนของใบพล เมอท าการอบสมนไพร ใบพลทสภาวะอณหภม 50, 55 และ 60 องศาเซลเซยส โดยใชเวลาในการอบ 3, 5 และ 7 ชวโมง จากผลการทดลองพบวาสภาวะทเหมาะสมในการอบสมนไพรใบพลและสามารถลดความชนใบพลไดรวดเรวทสด คอ อณหภม 60 องศาเซลเซยส ใชเวลาในการอบ 3 ชวโมง โดยสามารถใชพลงงานจากโซลารเซลลไดนาน 1 ชวโมง 30 นาท โดยมความชนของชาใบพลหลงอบไมเกน 5 เปอรเซนต

ค าส าคญ: ใบพล, อบแหงสมนไพร, พลงงานโซลารเซลล, ฮตเตอรอนฟราเรด ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาขาอตสาหกรรม วทยาลยรตภม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย เลขท 414 หมท 14 ต าบลทาชะมวง อ าเภอรตภม จงหวดสงขลา 90180 Department of Industrial, Rattaphum College, Rajamangala University of Technology Srivijaya, 414 Moo 14, Tachamoung, Rattaphum, Songkhla 90180, Thailand. * ผนพนธประสานงาน ไปรษณยอเลกทรอนกส (Corresponding author, e-mail): [email protected]


ABSTRACT

Drying of agricultural materials is food processing and preservation. There are many methods to dry herb. This research aimed to study the Piper Betle herbal tea drying. The drying process of this herbal applied a 350-watt infrared heater as a heating dryer device. The 100-watt solar cell power was used with 100-ampere, 12-volt of battery. The solar energy system was not connected to the electric grid (off grid system). The herbal drying was able to use electric grid directly when the solar system does not produce electricity. In the experiment, 200 grams of Piper Betel leaves were used for drying. At the drying temperature of 50, 55 and 60 degree Celsius, the drying time was 3, 5 and 7 hours. It was found that the moisture content of the Piper Betle leaves sharply decreased under the drying condition of 180 minutes (3 hrs.) at 60 degree Celsius. The solar batteries were be able to used for 90 minutes with each fully charged and the moisture content of Piper Betel herbal tea after drying was less than 5 percent.

Key words: Piper Bitle Leave, herbal drying, solar cell power, infrared heater

บทน า พล (Piper betle Linn.) มลกษณะเปนไมเถาเนอแขง งอกรากทขอส าหรบเลอยเกาะ ใบเดยวเรยบสลบรปหวใจ ปลายใบแหลม เปนสมนไพรทมกลนเฉพาะตวหอมฉนแรง ดอกชอรปทรงกระบอกยาวสขาว ไมมกลบเลยงและกลบดอก มการใชเพอการเคยวแพรหลายในแถบเอเชย ซงหมากพลสมยโบราณถอเปนสญลกษณของความเคารพ นบถอ และมตรภาพ โดยจะเคยวพลรวมกบหมากเนองจากสมยนนมความเชอวาคนฟนด าเปนคนฟนสวย ใบพลมคณสมบตทางยาหลายประการ ชวยใหเหงอกและฟนแขงแรง ชวยดบกลนปาก เปนยาแกขบลม แกปวดทอง ขบเสมหะ ชวยกระตนน ายอย ท าใหเจรญอาหาร อกทงมประโยชนชวยบรรเทาอาการหวดและโรคเกยวกบปอดดวย ทาทผวหนงเพอแกลมพษ แกโรคผวหนง แกฝ แกบาดแผลสด (Nabasree and Bratati, 2004; อรญญา, 2546) พลเปนสมนไพรทพบทวไปในประเทศไทยอยในวงศพรกไทย (Piper aceae) ทมน ามนหอมระเหย (essential oil) ทประกอบดวยสาร

หลายชนด เชน ยจนอล และชาวคอล ซงเปนสารทมฤทธชวยกระตนการไหลเวยนของโลหตและยบย งการเจรญเตบโตของเชอโรคหลายชนด อกท งยงมสารทมฤทธตานอนมลอสระและยบย งการท างานของเอนไซมไทโรซเนส (Li and Jiau, 2009; เกศสคนธ และ นตยา, 2561) การตากแหง (natural drying) เปนกรรมวธดงเดม โดยการน าวตถดบไปตากแดดโดยตรงนยมใชในการแปรรปผลตภณฑทางการเกษตร รวมทงการแปรรปสมนไพรดวย ซงการตากแดดนนเปนวธทตองการพนทเปดกวาง และใชระยะเวลาในการตากคอนขางนานขนอยกบปรมาณแดดในแตละชวงหรอแตละวน อกทงยงมปญหาเรองของแมลงตางๆ อกดวย (Ahmad et al., 2012) ในขณะเดยวกนปญหาของการตากแหงหรอการท าแหงคอคณภาพของผลตภณฑทไดไมคงท เชน สมนไพรตากแหงมส และความชนไมสม าเสมอ อายการเกบรกษาส น บางครงมเ ชอราเจรญเตบโตเพราะผลตภณฑมความชนสง แมวาวธการตากแหงเปนกรรมวธท


ประหยด แตขณะเดยวกนกท าใหผลตภณฑทไดคณภาพไมไดมาตรฐาน (Bala and Janjai, 2009; นกสทธ และคณะ, 2554) ดงนนเพอใหผลตภณฑสมนไพรแหงทมคณภาพทดไดมาตรฐานจงนยมใชกระบวนการอบแหงแทนการตากแหงแบบธรรมชาต การอบแหง (mechanical drying) เปนกระบวนการท าแหงดวยเค รองอบหรอตอบประเภทตางๆ การอบแหงเปนกระบวนการหนงทสามารถน ามาใชถนอม และเกบรกษาผลตภณฑทางการเกษตร โดยผลตภณฑทผานกระบวนการอบแหงจะมความชนลดลง ท าใหจลนทรยทอยในผลตภณฑมอตราการเจรญเตบโตชาลง ผลตภณฑไมเนาเสยงาย (สภวรรณ และคณะ, 2556ก) เทคนคในการอบแหงสามารถท าไดโดยอาศยแหลงพลงงานตางๆ เชน แสงอาทตย ความรอนจากชวมวล รงสอนฟราเรด คลนไมโครเวฟ พลงงานลมรอน เปนตน ประเทศไทยมศกยภาพในการใชพลงงานแสงอาทตยโดยสามารถรบแสงแดดไดตลอดปมคาพลงงานแสงอาทตยเฉ ลยประมาณ 18.2 MJ/day.m2 (แบงค และ วทยา, 2556) เทคโนโลยการอบแหงทสามารถลดระยะเวลาในการตากแหงไดเรวกวาการตากแหงแบบธรรมชาต 2-3 เ ทา มการประยกตใชมานาน (บงกช และคณะ, 2557) ชวงไมกปทผานมาเทคนคการอบแหงดวยรงสอนฟราเรดเปนทนยมเปนอยางมาก ซงในกระบวนการของการอบแหงรงสอนฟราเรดเปนพลงงานในรปแบบคลนแมเหลกไฟฟา ทถกดดกลนโดยผลตภณฑโดยตรง ไมสญเสยตอสงแวดลอม มการกระจายอณหภมใหผลตภณฑสม าเสมอกน และท าใหประหยดพลงงาน (Slobodan et al., 2015) จงไมเปนอนตรายตอผบรโภค ไมท าใหสมบตทางกายภาพของผลตภณฑเสยไป สามารถลดระยะเวลาในการอบแหงไดเ รว ขน เครองมอ และอปกรณทใชหางาย (สภวรรณ และคณะ, 2556ข)

งานวจยนเปนการศกษาสภาวะทเหมาะสมของการอบแหงสมนไพรใบพลดวยตอบสมนไพรดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรดโดยใชพลงงานไฟฟาจากโซลารเซลล เพอศกษาระยะเวลาในการอบแหงตอการลดลงของความชนในสมนไพรใบพล

ทฤษฎทเกยวของ การอบแหงวสดโดยทวไปจะใชอากาศรอนเปนตวกลางในการอบแหง โดยการถายเทความรอนจากอากาศไปยงวสด ความรอนสวนใหญจะถกใชในการระเหยน าออกจากวสด ถาผววสดมปรมาณน าอยมาก อณหภมและความเขมของไอน าทผวจะคงท สงผลใหอตราการอบแหงคงทดวย ถาผวของวสดมปรมาณน าลดลงมากแลวอณหภมและความเขมของไอน า ทผวของวสดยอมเปลยนแปลงไป โดยทอณหภมจะสงขนและความเขมขนของไอน าทผวจะลดลง สงผลใหอตราการอบแหงลดลง การอบแหงดวยแสงอาทตยสามารถแบงตามลกษณะการไหลไดเปน 2 แบบ ไดแก แบบการไหลของอากาศแบบธรรมชาต (natural convection) เ ปนการไหลเนองจากความแตกตางของความหนาแนนอากาศภายในและภายนอกตอบ และแบบการไหลของอากาศแบบบงคบ (force convection) โดยการใชพดลมสรางความแตกตางของความดนใหแกอากาศเ พอบงคบการไหลใหเ ปนไปตามตองการ Ali (2004) ไดศกษาสมรรถนะของระบบเซลลแสงอาทตยท ตดต งแบบเคลอนทตามดวงอาทตยซงควบคมดวยระบบ PLC (programmable logic-controller) และแบบตดตงอยกบทผลจากการวจยพบวาระบบเซลลแสงอาทตยแบบเคลอนทตามดวงอาทตยสามารถผลตไฟฟาไดมากกวาระบบเซลลแสงอาทตยแบบตดตงอยกบทถง 20 เปอรเซนต


สวรรณ และคณะ (2531) ท าการศกษาเปรยบเทยบผลตภณฑทไดจากการท าแหงโดยการใชแสงแดดกบการใชต อบพลงงานแสงอาทตยพบวาอณหภมภายในตอบแหงพลงงานแสงอาทตยอยระหวาง 47-72 องศาเซลเซยส ซงสงกวาอณหภมภายนอกตอบซงมอณหภมระวาง 39.5-43.0 องศาเซลเซยส ดงนนการใชต อบพลงงานแสงอาทตยจงสามารถอบแหงไดดและเรวกวาการตากแหงดวยแสงแดดโดยตรง โดยมคณภาพของผลตภณฑดกวาอกดวย สภวรรณ และคณะ (2556ข) จากการอบแหงใบเตยและตะไครดวยลมรอนและรงสอนฟรา เรด พบว า เ มอ อณหภ ม สง ขนคาความสนเปลองพลงงานจ าเพาะจะลดลง เนองจากปรมาณพลงงานทใชในการระเหยความชนออกจากวสดมคาลดลง สอดคลองกบเวลาทใชในการอบแหงลดลง ความชนของวตถดบ สามารถค านวณไดในรปของความชนมาตรฐานเปยกและมาตรฐานแหงไดจากสมการท 1-2

𝑀𝑤 =𝑚𝑤

𝑚𝑤+𝑚𝑠× 100 (1)

𝑀𝑑 =

𝑚𝑤

𝑚𝑠× 100 (2)

เมอ 𝑀𝑤 คอ ความชนมาตรฐานเปยก (%) 𝑀𝑑 คอ ความชนมาตรฐานแหง (%) 𝑚𝑤 คอ มวลของน า ในปรมาตรทพจารณา (kg) 𝑚𝑠 คอ มวลของของแขง ในปรมาตรทพจารณา (kg)

อตราการอบแหง เนองจากในชวงอตราการอบแหงคงทการถายเทความรอนและมวลจะเกดขนทผวนอกของวสดเทานน น าจะเกาะทผววสดจ านวนมาก เมอความเรวลมไหลผานวสดจะท าใหฟลมอากาศนงมความหนาลดลง เปนผลใหความตานทาน

ตอการไหลของความรอนและมวลลดลงดวย เมอเพมอณหภมอากาศในการอบแหง เ ปนผลใหความแตกตางของอณหภมทผววสดและของอากาศลดลง มการไหลอยางอสระมากขน ท าใหการถายเทความรอนและมวลเพมขน เมอลดความชนสมพทธของอากาศอบแหงจะท าใหการถายเทความรอนและมวลดขน อตราการอบแหงสามารถค านวณไดจาก สมการท (3) (อจรา และคณะ, 2556)

𝐷𝑟𝑦𝑖𝑛𝑔 𝑟𝑎𝑡𝑒 =(𝑋0−𝑋𝑓)

(𝑡−𝑡0) (3)

เมอ 𝑋0 คอ ความชนเรมตน 𝑋𝑓 คอ ความชนสดทาย 𝑡 − 𝑡0 คอ ระยะเวลาในการอบแหง

วธด าเนนการวจย เตรยมสมนไพรใบพลเพอใชในการศกษา

ดงน ลางท าความสะอาดใบพลสดแลวสะเดดน าพกไว น าไปหนใหเปนชนเลกๆ น าใบพลทหนแลวมาชงน าหนกใหได 200 กรม เมอวเคราะหความชนเรมตนพบวาใบพลสดมความชน 80.6 เปอรเซนต จากนนน าไปเขาตอบตามแผนการทดลองทก าหนด

(ก)


(ข)

ภาพท 1 ลกษณะ (ก) ใบพลสด (ข) ใบพลสดหนฝอย

เตรยมตอบสมนไพรใบพลดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรดโดยใชไฟฟาจากโซลารเซลล ในการศกษาการอบใบพลส าหรบเปนชาสมนไพรจะใชตอบสมนไพรแบบฮตเตอรอนฟราเรดขนาด 350 วตต เ ปนอปกรณส าหรบใหความรอน และใชพลงงานไฟฟาจากโซลารเซลลขนาด 100 วตต แบตเตอรร ขนาด 100 แอมแปร 12 โวลต เปนแหลงพลงงานรวมกบไฟฟาในบาน โดยตงอณหภมภายในตอบใหไดตามก าหนดของแตละสภาวะ ซงจะศกษาการอบชาสมนไพรใบพลในชวงอณหภมทเหมาะส าหรบการอบสมนไพรท 50, 55 และ 60 องศาเซลเซยส หลงจากอณหภมตอบคงทแลวจงน าใบพลเขาอบในตอบ และศกษาระยะเวลาในการอบตอการเปลยนแปลงของความชนในใบพลแตละสภาวะ

ภาพท 2 ตอบสมนไพรใบพลดวยความรอนจาก ฮตเตอรอนฟราเรดโดยใชไฟฟาจาก

โซลารเซลล

สวนประกอบของตอบสมนไพรดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรดโดยใชไฟฟาจากโซลารเซลล แสดงดงภาพท 2 ไดแก (1) ตอบลกษณะเปนทรงสเหลยมคางหม (2) พดลมหมนเวยนอากาศ (3) ฮตเตอรอนฟราเรด 350 วตต (4) ชนวางตะแกรงส าหรบอบ (5) ชดควบคมอณหภม (6) แผงโซลารเซลล 100 วตต (7) เครองควบคมการชารจประจ: charge controller (8) อนเวอรเตอร 600 วตต (9) แบตเตอรร 100 แอมแปร 12 โวลต

ในการศกษาการอบชาสมนไพรใบพลดวยตอบสมนไพรดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรดโดยใช ไฟฟา จ ากโซลาร เ ซลล ท า ก า รศ กษ าความสมพนธระหวางอณหภมในการอบแหง 50, 55 และ 60 องศาเซลเซยส กบเวลาในการอบแหง 3, 5 และ 7 ชวโมง โดยการชงน าหนกตวอยางใบพลสด 200 กร ม จากนนน าใบพลไปอบดวยต อบสมนไพรแบบฮตเตอรอนฟราเรดโดยใชพลงงานไฟฟาจากโซลารเซลลขนาด 100 วตต แบตเตอรร ขนาด 100 แอมแปร 12 โวลต เปนแหลงพลงงานรวมกบไฟฟาในบาน แลวชงน าหนกหลงอบ โดยท า


การทดลองสภาวะละ 3 ซ า เพ อหาคาเฉลยและเปรยบเทยบผลของการอบแหงแตละสภาวะ

ผลการวจยและวจารณผล จากผลการทดลองการอบแหงชาสมนไพรใบพลโดยก าหนดอณหภมในการอบ 50, 55 และ 60 องศาเซลเซยส และเวลาในการอบ 3, 5 และ 7 ชวโมง เมอใชพลงงานไฟฟาจากโซลารเซลลขนาด 100 วตต แบตเตอรร ขนาด 100 แอมแปร 12 โวลต เปนแหลงพลงงานรวมกบไฟฟาในบาน สามารถใชพลงงานไฟฟาทผลตไดจากเซลลแสงอาทตยไดเปนระยะเวลา 1 ชวโมง 30 นาท (เมอชารตแบตเตอรรจนเตม)

ภาพท 3 กราฟแสดงผลความชนหลงการอบสมน

ไพรใบพล

ในการทดลองก าหนดน าหนกใบพลสดกอนอบเทากบ 200 กรม โดยใชอณหภมในการอบสมนไพรใบพลท 50, 55 และ 60 องศาเซลเซยส โดยใชระยะเวลาในการอบ 3, 5 และ 7 ชวโมง ตามล าดบ เมอใชอณหภมในการอบสงขนระยะเวลาในการอบกจะนอยลงอยางมนยส าคญสอดคลองกบการทดลองในงานวจยของ สภวรรณ และคณะ (2556ข) และ Bala and Janjai (2009) จากการทดสอบหลงอบพบวาชาสมนไพรใบพลแหงทมคาความชนหลงอบเทากบ 1.60, 3.35 และ 4.35

เปอรเซนต ตามล าดบ ซงมความชนหลงอบไมเกน 5 เปอรเซนต (มาตรฐานเปยก) เนองจากเปนความชนทเหมาะส าหรบการเกบรกษาสมนไพรแหง ดงแสดงในภาพท 3 และพบวามน าหนกหลงอบของแตละสภาวะเทากบ 42.0, 45.5 และ 47.5 กรม ตามล าดบ ดงแสดงในภาพท 4 ซงสอดคลองกบทฤษฎของการอบแหงคอเมอใชอณหภมสงในการอบจะสามารถลดปรมาณความชนในวตถดบไดเรวกวาและใชระยะเวลาในการอบทนอยกวาการใชอ ณหภม ท ต ากว า ในการอบ ซ งสอดคลองกบงานวจยการอบแหงใบบวบกเพอผลตใบบวบกแหงชงดมดวยการแผรงสอนฟราเรดของ สภวรรณ และคณะ (2556ก)

ภาพท 4 กราฟแสดงผลน าหนกหลงการอบสมนไพร

ใบพล

ภาพท 5 กราฟแสดงอตราการอบแหงของสมนไพรใบพล


เ มอหาอตราการอบแหง พบวาในการ

อบแหงชสมนไพรใบพลทอณหภมในการอบ 50, 55 และ 60 องศาเซลเซยส มความสอดคลองกน คอ เมอเวลาในการอบแหงนอยอตราการอบแหงจะสงและเมอเวลาในการอบแหงมากขนอตราในการอบแหงจะลดลง ดงแสดงในภาพท 5 ซงสอดคลองกบปรมาณน าหรอความชนทมในวสดหรอใบพล โดยในชวงตนของการอบใบพลมปรมาณความชนสงอตราการอบแหงกจะสงเนองจากการระเหยของน าจะเกดขนอยางรวดเรวทผวของวสด เมอเวลาผานไปความชนในใบพลลดลงจงสงผลใหอตราการอบแหงต าลงตามไปดวยเนองจากการระเหยของน าจะนอยลง โดยทอณหภม 60 องศาเซลเซยส มอตราการอบแหงเรวทสดเมอเทยบกบทอณหภม 50 และ 55 องศาเซลเซยส เนองจากการอบแหงดวยอณหภมทสงสามารถลดความชนในวตถดบไดในอตราทเรวกวาการใชอณหภมต า

ชาสมนไพรใบพลหลงอบมลกษณะสเขยวเขมปนน าตาล โดยสมนไพรใบพลหลงอบจะมความกรอบและเปราะซงแตกตางจากกอนอบทมลกษณะนม แสดงดงภาพท 6

ภาพท 6 ลกษณะของชาสมนไพรใบพลหลงอบแหง

สรป จากผลการศกษาการอบชาสมนไพรใบพลดวยความรอนจากฮตเตอรอนฟราเรดโดยใชไฟฟาจากโซลา ร เซลล ผลการทดลองในการอบชาสมนไพรใบพลพบวาทสภาวะอณหภม 60 องศาเซลเซยส ใชเวลาในการอบ 3 ชวโมง โดยสามารถใชพลงงานจากโซลารเซลลไดนาน 1 ชวโมง 30 นาท และสามารถลดความชนใบพลไดเรวทสดเมอเทยบกบสภาวะอนในการทดลอง โดยมความชนของชาสมนไพรใบพลหลงอบไมเกน 5 เปอรเซนต (มาตรฐานเปยก) เนองจากเปนความชนทเหมาะส าหรบการเกบรกษาสมนไพรแหง อกทงยงไดชาสมนไพรใบพลทยงคงมสเขยวใกลเคยงธรรมชาต ไมเปนสน าตาลไหมเกรยมอกดวย

กตตกรรมประกาศ ขอขอบพระคณมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาลยรตภม ทสนบสนนอปกรณและเครองมอในการวจย

เอกสารอางอง เกศสคนธ มณวรรณ และ นตยา คอนสาร. 2561.

การสกดสารออกฤทธทางชวภาพจากใบพลดวยคลนไมโครเวฟ. แกนเกษตร (ฉบบพเศษ) 1: 1230-1235.

นกสทธ ปญโญใหญ, สดธดา ค าเหมอง และ วภาวรรณ ไชยเทพ. 2554. การศกษารปแบบการอบแหงสมนไพรไทยบางชนด. แกนเกษตร (ฉบบพเศษ) 39: 488-492.

บงกช ประสทธ, สหถยา ทองสา และ พสษฏ มณโชต. 2557. การพฒนาเครองอบแหงพลงงานแสงอทตยแบบอโมงครวมกบเซลลแสงอาทตยเพอการผลตไฟฟาใหกบพดลม


ในอโมงคอบแหงส าหรบพนทไฟฟาเขาไมถง . วารสารวศวกรรมและเทคโนโลย มหาวทยาลยรงสต 17(1): 19-41.

แบงค ศรสข และ วทยา ยงเจรญ. 2556. สมรรถนะของระบบผลตไฟฟาและความรอนดวยแผงผลตไฟฟาและความรอนชนดแผนเรยบรบความรอน. วารสารวจยพลงงาน 10(2): 57-70.

สภวรรณ ฏระวณชยกล, สลลลา ชาญเชยว และ ยทธนา ฏระวณชยกล. 2556ก. การอบแหงใบบวบกเพอผลตใบบวบกแหงชงดมดวยการแผรงสอนฟราเรด: จลนพลศาสตร ความสนเปลองพลงงานและคณภาพ. วารสารวจย มข. 18(2): 311-324.

สภวรรณ ฎระวณชยกล, จฑารตน ทะสะระ , จไรรตน สรยงค, ปยาภรณ ปานก าเนด แล ะ ยทธนา ฏระวณชยกล. 2556ข. การอบแหงใบ เตยและตะไค ร เ พ อผ ลต เ ปนชาชงสมนไพรดวยแหลงพลงงานความรอนหลายรปแบบ, น. 570-577. ใน ประชมวชาการสมาคมวศวกรรมเกษตรแหงประเทศไทย ระดบชาต ครงท 14 และระดบนานาชาต ครงท 6 ประจ าป 2556. สมาคมวศวกรรมเกษตรแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ.

สวรรณ วรชกล, สสาห เจรญวฒนา, สมใจ ศรลออกล, วเชยร วรพทธพร และ ประทม สงวนตระกล. 2531. รายงานการวจย การศกษาเปรยบเทยบคณสมบตของผลตภณฑทไดจากการท าแหงโดยแสงแดดกบการใชตอบพ ล ง ง า น แ ส ง อ า ท ต ย . มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อรญญา ศรบศราคม. 2546. พลกบโรคผวหนงทเกดจากเชอรา. จลสารขอมลสมนไพร 20(3): 4-8.

อจฉรา แซโคว, สภวรรณ ฏระวณชยกล และ ยทธนา ฏระวณชยกล. 2556. ปจจยของการอบแหงดวยแหลงพลงงานความรอนแบบการพาและการแผรงสความรอนทมตอจลนพลศาสตรและคณภาพของพรกไทยด า. Burapha Science Journal 18: 155-180.

Ahmad, F., Mohd, H.R., Mohd, Y.O., Omidreza, S., Azami, Z. and Kamaruzzaman, S. 2012. Investigation of Medical Herbs Moisture in Solar Drying. Advances in Environment, Biotechnology and Biomedicine : 127-131.

Ali, A. 2004. Efficiency improvement of Photo-Voltaic Panels Using ca Sun-tracking System. Applied Energy 79: 345-354.

Bala, B.K. and Janjai, S. 2009. Solar drying fruits, vegetables, spices, medicinal plants and fish: Developments and Potentials, pp. 1-24. In International Solar Food Processing Conference. The International Solar Energy Society (ISES) and funded by WISIONS Indore, India.

Li, C.M.R. and Jiau, C.H. 2009. The antimicrobial activity, mosquito larvicidal activity, antioxidant property and tyrosinase inhibition of Piper betle. Journal of the Chinese Chemical Society 56: 653-658.

Nabasree, D. and Bratati, D. 2004. Antioxidant activity of Piper betle L. leaf extract in vitro. Food Chemistry 88: 219-224.

Slobodan, B., Vangelce, M., Monika, L., Tale, G. and Vladimir, M. 2015. Experimental Investigation of Vacuum Far-Infrared Drying of Potato Slicies. Journal on


Processing and Energy in Agriculture 19(2): 71-75.


วารสารวิจัย...

Documents

Transcript of วารสารวิจัย...