Q. Ascom I Pedîani - Forgotten Books

172

Transcript of Q. Ascom I Pedîani - Forgotten Books

IOANNI NICOLAO_

MADVIG

A S C ONI I S O S P IT AT OR I

V ° s L ,

[

M °

A D OLFVS KIES SLING

RVD OLFVS S CHOE LL

P R A EFA T I O

P atav u natam esse'

Q .A sooni11m P èdianu m— iam du du m A scom

'

i

intellectu m est ex ea ratione qu a Livii mu nicipalis su i

mentionem facit : quod enim in C orneliana (p . 68,1 7) di

oit [xivz'

u s qu oqu e n oster vix alio nisi ad patriae originis

qu e oommu nionem qu andam referri p otest. C onfirmatu r

haec sententia et titu lis aliquo t P atavinis (C . I . L . V 2820.

2829 . 2848 . 2899 . 2937 ) i n quibus A sooniae gentis memoria extat , et S ilii p oetae testimonio : is enim in

,P uni

cis (XI I 2 12 adu lesoentem q‘

u endam P atavinu m

nomine P edianu m ut belli p ao1squ e artibu s florentissi

mu ml

) su mmis extollit lau dibu s . Neque errare videntu r

q u i bo s versus in A soonii hono rem comp ositos esse su sp i

cantur.Q u a aetate Vixerit A seonius

, post sup eriorum oonamina

minus p ro sp era nostris temp oribus qu aesivit N i c o l au sMa dv ig 111 p raeola1 a .de Q . A scom? P edianz

'

in O lcer 0m°

s

oratz'

ones commentarie'

s disp u tatione critica (Hau m'

ae 1828 )et accurato omnium testimoniorum examine instituto natum

eu m esse p aullo ante 754 a. u . 0 . et fortasse initium D o

P o lydamantez'

s i u vem'

s P e d z a n u 8 in arm isBella ag ifabat atr oce, T r o ianaqu e sem ina et or tu s

A tqu e A ntenorea s ese de stirp e f erebats eu bella c ieret

S eu m u sas p lacidas do ctaegu e s ilentia vitaeMallet, et A om

o p lectra m u lcer e labores

N on u llu m diwere p ar em ,nec no tior alter

G rad ivo i u venz'

s, nec P ho ebe no tior a lter .

C u r bo s versu s ad filiu m potins A sconii spectat e statu amu s cumMadvigio (d i8p . er it. p . oau ssa non est . Indu oitu r enim a poetap ersona proav i cu iu sdam P edianoru m familiae omnibu s qu ibu s posterifloru eru nt lau dib u s insignis .

p a tr ia

A scona

aetas

P R A EFA T IO

mitiani attigisse docu it. A tque cu m in hac‘

qu aestione ab

Hieronymi vel p otins S u etonu testimonio ordiendu m sit,

hic rep etamu s quae ad annum A brahae 2092 829 a. 11 . c.

adno tavit :

Q , A seom'

u s e . p aseom'

u s Bern . ) P edianu s sem'

btor

histom'

eu s clar u s habetu r, , qu z

'

LXXI I I aetati s su ae ann o

cap tu s lu min ibu s XI I p ostea annis in su mma omni u m

hon or e con sen escz'

t.

C onsentaneu m est cuius hominis extrema senectu s

in summo ,

omnium honore exigebatu r eiu sdem‘

mors qu oacciderit anno , S u et,onio non solum no tum fuisse

,sed etiam

ab eo indicatu m esse . Legit itaqu e Hieronymus apud S u etoniu m quibus consu libu s A sconiu s p ostqu am du odecim

antea annis lu minibu s cap tu s . est,sup remum diem obiisset.

A tque“

cum facillima ratiocinatione annum in quem morbiinitiu m incidit inde eru ere p o tu erit, non videmu s quid ob

stet, quin ad eum ip sum annum quem significat non cla

ritatis nescio quid sp ecimen sed morbu m illum referamu s .

Fait igitur A sconiu s 829 a. u . e. sep tuaginta tres annosnatus vitaqu e e1u s intra annoru m 756 et 84 1 a. 11 . c . spa

tium inclu ditu r. Huic rationi unum tantu mmodo refragari

videtur, quod refert Q u intilianu s in institu tionis oratoriae

I 7,24 , quem libru m p aullo ante D omitiani excessu m

849 a. u . e . conscrip tu m esse . constat :°

S o'

be’

etf

qu ase’

sem'

p tu m in mu ltor u m libm'

s est,sed

an hoc vo lu em'

nt au ctor es n esci o : T . I/L'

m'

u m i ta he'

s u s u m

eee P edz'

an o comp ere} qu e'

et zlp se eu m sequ ebatu r .

E tsi enim . bene se habet quod A sconii ut mortu i fitmentio

, quipp e qu i sex sep temve annis ante obierit

nam quod Madvigio hac ratione nimis p rop e ad oratoriae

institu tionis .editionem accedere videtur ( disp . cm'

t. p . 16 )id levioris certe momenti est attamen aliud difficu ltatemaliqu am movere p osse videtur. Q u i enim p otu it A sconiu s

hu iu s rei auctor idoneu s esse nisi ip sius Livu scribendi ra

tionem ex litteris au tographis atque consuetudine domestica

p robe novit? A tqu i vixdu m e pueris egressu s erat , cu m

Livius P atav n 770 a. 11 . c . moreretu r. Itaque au t A sconiu m

cu m togam mu tasset ad mu nicip alem clarissimu m dedu ctum

et p er annum vel biennium in eius familiaritatem recep tum

P R A E FA T I O

esse,

au t necessitu dinis eu m vinculo qu oda

Livio coniu nctum iam inde ab infantia 1p sius

usum esse statu endu m erit. Ut1 aqu e verose quidem ve1 i dissimilis m inime sit

, Q u intiliani testimonionon imp edimu 1 quominus eu m 756 a. u . 0 . demu m natu m

esse credamu s .

D e vita ett - rebus A sconu p erpau ca nobis"

tradita sunt.D ixìmu s eu m P atavu usque ad quartum decimu m aetatis

annum Livii familiaritate usum e sse . videri. P o sthac R o

mam se contu lit ibiqu e in viroru m su mm oru m consue tudineversatu s est. S ic 0 . A siniu s G allus .

,

P o llionis .filiu s , ; qu i

p ostqu am p er triennium in custodia retentu s est obiit 786a . . u . e .

,ip se ei narrassq fertur Vergiliu m eclogam qu artam

in hono rem suum comp osu isse (S erv. ad Verg . ed . 4,

In Q . I u nu vero{

Blaesi qu i erat avu ncu lu s S eiani

(T acit. au n . III cohortèm eu m recep tum fuisse ‘

ap

paret ex narratiu ncu la quae apud S u idam s . v . ÎA n imogM oigxog legitu r . (of . A elian . ed . Hercher . II p .

Yn oc'u o dè 710

?s I ov'

mo g B l a îo‘

o g xa ì A svxzo gfro iq B l ocîo

o g s 7rì m)V 3 0 6V/17V xl uéfs ìg O LO V s <p o l u ida,

axlmo u sn a'

ysrm A o‘

xaimw H sdw wo z» . s&î;v ya g xm

è'm xl ejrovg O ÉO V.9 1 o

xràg _sa vu oîg n a gaxa l sîy z w a g , xa?

è'dse ròV

°

A 7I ZM O V xa ì goiÀo zg‘

xa ì & ;f 50‘

e*M)V 0 136 600 !

gin u=w W}V so w

/m v . nén vo‘

u m 67} s i! zm O‘

UVds i7rz/w

ysu s'o‘

3 a o xa ì 10 160090 1! o u ou a u w è’

x n a l ocoo‘

cvga g xe no:

T QLfiÉ VE OO V, amiga n a l a gòu Mè'V … ijdu xa ì n o i … ! 1 03 xgo

'Vw ,

s i! t e xa ì 8°

VsVefxow oc emy 7 87 0V6’506

, svmxyo; dè sta i

8’ÎJM-S À/Î] xa ì .n l svgoìg, (

dè r ecò

figaxiw s‘

xa ì r ai xsîgs d u gw , ,8M71 8W rs 05011 xa ì & xo zîa v

ééo‘

w , mg a u m o‘

rsv'sw n égoc ÈT (BV s îVm a ì

rm'V

o‘

xv'

<pa w dè m m?l o eg o?ml l òìoà m ò‘

m ow a 7rgòg u o ògVéovg xa ì p s

w m. xa ì òn èg n o l vdm o ia gl

u a i. n o l vn oo ia gègio

oea xa ì u sefè'

sw waîn oc.'

éV ì, dè eîmvzfi îyu a i (pa o la! ocòr6V ‘

1 ) Fu it Q . Innins Blaesu s consu l cu m L .,

A nt istio V etere 781 . a. u . e .

Borghes i ap p . I 357 no t . N ipp erdey ad T ac . ann . VI C u m vero

in consu latu sexagenariu s fu erit ( S u idas. non Q . Ian i u s filiu s,

S eiani consobrinu s V el] I I 1 27 ) sed p at er esse v idetu r , cu i p ostdevictu m T acfarinatem T iberiu s triu mp hi insignia et imp eratoriam

salu tationem concesserat (T ac . ann. III 72 .

P R AE FA T I0

& n sl à sîu yàg rav ovi/ds im /ov yégow eg dè

aM… rs s7.eroV sn ì ’[ÉXV7] n a l m o

rgmîz xa ì p s'u ro o xa ì

l o zîw og B l a î’

o‘

og. xa ì o re ram a sw ; ysyoVéva i

<pa 0‘

w .

Hanc vero de longaevo illo Isidoro narrationem A elianu s

,vel si quis alius S uidae auctor est

,ex ip sius A sconn

commentario qu odam de longaevis excerp sisse videtur ;P linius enim ex eodem nisi fallimu r fonte id dep romp sit

quod legimu s hist. nat . VII , 159S ammu lam qu oqu e cen tu m

'

annis via isse au ctor est

P edian u s A scou iu s .

P raeter hanc A sconn cu m viris su mmis familiaritatem

de reliqu is vitae rationibu s nihil .scimu s . Utrum p u blicis

interfu erit nego tns an p rivatu s to tum se studiis dederit

p ariter ignoratu r. N e id quidem satis constat num'

p ostadu lescentiam urbe relicta P atavium redierit quae est

Madvigu su sp icio (disp . eri t. p . Quod enim aliqu oties

u rbanoru m ( in S cau r . p . 23,22 ) vel su bu rbanorum ( in

Mi lon . p . 44,15 ) locoru m situ m exp lanat , id mirum esse

non p o test , si urbis R omae magnitu dinem rep u tamu s .

Verum esto,ut su b N eronis imp erio aliqu amdiu in p atriae

s'

ecessu m reverterit : senectu tem certe eum R omae transegisse ex Q u intiliani Hieronymiqu e verbis sup ra adscrip tis

adparet .

S tudiorum A sconii qu aenam fu erit natura et indoles

p rimus intellexit Madvigiu s ( disp . er i t. p . 57 qu i

eu m ex grammaticoru m vel declamatoru m de schola numero eximendu m esse ostendit. Immo comp oni debet cu mviris illis su mmis et omnibus hu manitatis artibu s exp o litis

s icut Varrone , Messalla , P ollione , qu i litterarum amme

d u cti studia in antiqu itate R omana exp loranda vel in re

bu s gestis enarrandis collocaru nt. I ta A sconiu s quoque

p raecip u am op eram in ultimis rei publicae liberae temp oribu s litterisqu e illu strandis consu mp sit et iure su o ab

Hieronymò his tor icu s scr ip tor vocatu r . P raeter C i c e r o n i so r a t ion u m e n ar r a t i o n em libru m comp o su it con tra o b

t r e c t a t o rés V e rgi l i i , de qu o conferendu s R ibbeckiu s inP roll. Vergilianis ( p . 96

A sconi u s P ediau u s libr o qu em contra obtrectatores

P RAE FA T IO IX

Vergi ln scr ip si t p au ca admodu m r obiecta ei p r 0p on it

eaqu e ,

cir ca histor iam fere,et qu od p leraqu e ab H omem

su mp sisset, sed ho c ip su m crim en sic defender e .assu etu m

ai l : cu r n on i lli qu oqu e eadem fu r ia . temp tar en t? ver u m

in tellectu r os faci liu s esse Her cu li clavam qu am H omer o

versu m su brip er e. E t tam en destinasse r ecedere,u t omn ia

ad satietatem ma levo lor u m deciderai. (D onati vi ta Ver

gi lii p . 66, 2 R eiffersch . )

A d eundem libru m referu ntu r, quae legimu s apud eu n

dem D onatu m (p . 57,4 R eiff.)

Vu lgatu m est consu esse eu m et cu m P lo tia G a ler i a .

sed A scon iu s P edian u s adfirmat ip sam p ostea maiorem x

na tu narrar e so li tam invi tatu m qu idem a Var io adcomm u ni on em su i

,ver u m p er tinaczsszm e r ecu sasse.

p orro apud P robu m (p . 7 Keil.)N ec mirandu m qu od infra se sen em

dici t , cu m

cer iu m si t eu m,u t A scani u s P edianu s dici t

,XXVI I I

ann os natu m Bu'

co lica edidi sse.

atque apud S erviu m (ad eel. 4, 11)

A sconi u s P edian u s a G a llo ( sc . A sinio ) au disse se

refer i hanc ecloqam in hon orem eiu s factQuod autem legitu r apud … P hilargyriu m et scholiastam

Bernensem et in nonnu llis S ervii'

libris ad ecl. III,106 :

I tem A scon‘

iu s P edianu s ai t se a u di sse Vergi liu m

dicen tem in hoc loco se grammaticis cr u cem fin isse

qu aesi tu r os eos,

si . qu id s tu diosi u s o ccz dtar etu r . D ici t

au tem p oeta'

(p r 0p ter libri) C o eliu m Man tu an u m .

id qu amvis S caligero »

ansam dederit ut duo s A sconios,maiorem atque minorem discernendo s esse statu eret, nunc

p ost Madvigu disp u tationem ( p . 7 quin ex errore lib

rarii vel ep itomatoris cu iu sdanî originem du xerit nemoest qu i du bitet .

S crip sit deinde,

si P seu dacroms scholu s H oratiam s

(ad serm . I 2,41) fides habenda est

,de .S a ll u s t i i v i t a

S a llu sti u s en im C r isp u s in Fau stae filiae S u llac

adu lterio dep r ehensu s ab A nn io Mi lone flagellis caesu s

esse dicitu r : qu em A sconiu s P edian u s in vita eiu s sign i

ficat.A tque cu m in argumento Milonianae qu o loco A sconiu s

P RAE FA T I O

inimicitiae inter S allu stiu m et Milonem —mentionem facit( p . 33

,haec res non commemoretu r

,su sp icari licet

eu m hu nc de S allu stu vita commentariu m,si modo eu m

scrip sit,‘

post C iceronianaru m demu m orationum enarratio

nem comp osu isse .

Q u o autem temp ore C icer‘

onis orationes films enarraverit

,id o lim Madvigiu s ( A pp end . p . 1 6 sq. ) ex eo loco

qu o de aede A p ollinis exp o su it qu ae C iceronis aetate sola

R omae fuerit extra p ortam C armentalem certiu s definiri

p o sse sibi p ersu asit . Quae en1m 111 codicibu s legantu r

( p . 80,

n e tam en err etis qu od his temp or ibu s aedes

A p o llinis in P a la ti o fu i t n obi lissima,haec ita intelle

genda esse,ut A sconiu s aedem P alatinam non iam stan

tem sed in incendio Neroniano 8 1 7 a. u .

e . u na cu m re

liqu is P alatini montis aedificns igni consump tam significet .

S crip sisse eu m igitur ultimis imp eratoris N eronis annis .

A tqu i haec op inio redargu itu r eis quae narrat de domo

S cau riana ( p . 23, p ossidet eam nu n c Largu s C ae

cina sic enim ex certissima Lip su emendatione p ro

longu s ci cinaqcorrigendum est qu i consu l fu it cu m

C lau di o . P atet haec A sconiu m scribere non p o tu isse nisimortu o C laudio (Madvig disp . er i t. p . vivo etiam tu m

0aecina. a cina vero quando obierit, iam actoru m fra

trum A rvaliu m nu p er rep ertoru m auxilio accu ratiu s defi

n iri p otest. Fuit enim frater A rvalis,eiu squ e nomen inter

eo s qu i sacris votisqu e adfu eru nt inde ab 791 a . u . 0 . inactis C . C aesaris et C lau dii refertu r (Henzen a cta fra tr .

A rva l. p . XLIV,XLVI

,XLVII

,XLIX

,LI

,LV

,LIX ) ;

in actis au tem a. 11 . c . 8 10 cu m sacrificio ob imp eriumNeronis a. d . III idus octobris cu ncti p raeter ip sum im

p eratorem fratres du odecim numero adessent nomen C aecinae non comparet (Henz en p . LXIV

,coll. p . I II ),

neque in‘

reliqu is N eronianae aetatis actis u squ am legitu r.

Q uod ita exp licandum est ut eu m ante o ctobrem a . u . e .

8 10 obiisse statu amu s . S equitur A sconium verba illa inS cau riana non nisi intra qu adriennii 807

— 8 10 spatiumscribere p otu isse .

Haec si recte disp u tavimu s , A sconiu s non sep tu agena

rius p rop e senex sicut volu it Madvigiu s (Ap p end . p .

P RA E FA T IO XI

sed qu inqu agenariu s in ip so aetatis virilis robore atquefiore viridi C iceronis orationes filiis suis enarravit . Benevero quadrat quod filio s r ip so s adu lescentes admodu m

fuisse necesse est,siqu idem nondum eam aetatem ingressi

erant, ut rationes quibus in senatu res publicae tractabantu rex u su ip so eis nosse liceret.

N ondu m enim eos senato :riam vigintiqu inqu e annoru m aetatem attigisse

'

colligi p o testex Miloniana (p . 38

, Q u id si t dividere sen ten tiam

(sc . in sénatu ) u t enarrandu m si t, vestra‘

aetas, fili i , faci t ;

u bi verba vestra aetas ad adu lescentiam referenda esse videntar

, qu a ip si quominus senatu i interessent et qu i-d esset

d ividere sententiam ex u su scirent p rohibebantu r. Quodautem p ergit nomen eius qu i tu ne ut sententia dividatu r

p ostu laverit indicatu ru s ( p . 39,

S ed"

e'

qo u t cu riosiu s

a etati vestrae satisfaciam A cta"

etiam to ti u s i lli u s temp or is

p er secu tu s su m,in his verba aetati vestrae, quae sententia

cassa sunt,cu m Bu echelero ita e

.mendanda esse

videntu r

ut scribamu s u t cu r iosi tati vestrae satisfac‘

iam .

A ccedit quod non ut senex doctrinae cop ias multip lices p er anteactate vitae labores congestas

n efi‘

u ndit,sed

p otiu s su stinet p ersonam hominis, qu i indefesso necdu m

absolu to studio u ndiqu e conqu irit quae , in usum s‘

uum ver

tat et quae modo ip se didicit su 0s do cet. A u dimu s igiturvirum doctum ex studiorum labore p au liSp er requ iescentem,

qu i fatetu r nondum omnia s ibi satis oomp erta esse, licetsp es sit fore ut explorentu r ea quae adhu c ignorantùr, u bi

dicit in P isoniana (p . 7, IO) cu i u s tr ibu ni nomen a dhu c n on

inveni vel (p . 9,24) S ocr u s P isonis qu aefu eri t inven ire n on

p o tu i , et in Miloniana ( p . 42,1 7 ) qu o die p ericu lu m hoc

adier i t nu squ am i nven i vel ( p . 43,7 ) de op p u gna ta

d omo n u squ am adhu c leqi , atque in oratione in toga can

dida (p . 82,1 7 ) n omina har u m m u lier u m n ondu m in

v eni Haec omnia quanto ap tiora sint in homine quinqu aginta annoru m quam in s ene f ere decrep ito non est

quod p luribus . o stendamu s .

1 ) In Milonianae p . 47,144 ter ti u m

n

p atr imon iu m videtu r s ignificare matr is ; (aliu d ) en im qu od f u er it non inveniò , rep onendum eritinven i .

P R A E FAT IO

- Quae modo exp osu imu s eo iam nos addu xeru nt,ut

adpareat quanta fide A sconiu s mu nere su o functus sit,ut

nihil fingeret , sed omnia ad « certam auctorum memoriamrevocareta A tque u bi a volgata rerum narratione recedit vel

O bscu ri.ora , et fere‘ ignorata p rofert, auctores quorum fidem

secu tu s sit nominare solet . P rae ceteris vero ut par est

C icero ip se firmissimu s ei dux atque auctor extitit cuiusscrip ta omnia diligen

ter evolvit,neque ,

solum orationes

ipsas. atque e as… qu oqu e quae non ab ip so editae sed

ab alu s excep tae circu mferebantu r velut Miloniana (p . 36,

27) sed etiam commentarios cau saru m (p . 78,

ex

p ositionem consilioru m (p . 74,

item scrip ta rhetorica,

libru m de op timo genere oratoru m ( p . 26,6 ) et dialogos

de oratore (p .

Verum quamquam C iceronem consulto mentitu m esseut putet numquam sese addu ctum iri fatetu rtamen errores eius nu squ am tegit, sed u bi culpam ad lib

rarioru m neglegentiam referre non licet ( p . 68,16 ) eos

ex oratoriae calliditatis iure ( p . 62,13 ) vel ex oratoru m

minus diligenti dicendi ratione ( p . 5,10 ; exp li

cando s atque excu sandos . esse statu it .

T um A c t a eius temp oris inde ab 695 a. 11 . c. publicari coep ta maxima cum cu ra p ersecu tu s est ( p . 1 7

,2 ;

27, 12 ; 39, 3 ; 41 , 13 ; 43, Neque neglexit aliorumaequ aliu m orationes p erqu irere, sicut C ominii in O ornelium(p . 54, Lu cceu in C atilinam ( p . 82

,C aesaris in

D o labellam … accu sationes ( p . 23,

vel Bruti defensionem qu am p r o. Mi lone comp osai t et edidi t qu asi egisset

(p . 36,

Minime vero’

su pp ositis declamationibu s qu a

ru m ip sis illis temp oribus larga p u llu labat seges decip i se

p assus est velut orationibu s Antonii et C atilinae nomineeditis

, quas cu m non ab ip sis sed ab C iceronis obtrecta

toribu s scrip tae sint nescit an satiu s sit ignorare (p . 84,

Multo m inoris quam haec ip sius C iceronianae aetatis

monumenta rerum scrip tores fecisse videtur , qu i illa tem

p ora in annalibu s tractaveru nt . Q u i enim so lu s ab eo saep iu s

in examen vocatu r Fenestella ( p . 4,20 ; 27, 14 ; 59, 3 ;

76,9 ; 62, apud G ellium XV is p lerumque ob

neglegentiam qu a minus vera rettalerit castigatu r (ap . G ell.

P RA E FA T IO XIII

L L; p . 27, 14 ; 76, P raeter hu nc autem T ironem

tantum adhibu it cuius testimonio ex libro IV de vita C iceronis desu mp to ita u titu r (p . 43

,10) ut ip sius au ctoritati

non nimium tribu ere videatur.In eis vero rebus quae C iceronis aetatem p roxime

antecedu nt et in antiqua rei publicae Romanae memoriaex annaliu m scrip toribu s p endet . Itaque p rovocat ad fidem

S allu stn (p . 59,

Liv11 (p . 59,3 ; 68, A ttici (p .

68, p orro T u ditani (p . 68

,16) et Antiatis (p . 12

,1 ;

6 1,

T u m Varronis libros partim ip se legit, ut libros de .

vita p opuli R omani (p . 12 , partim ex aliorum testimo

niis,sicut Hygini in libris de viris claris (p. 1 2

,4) novit.

S emel qu oque annales eor u m qu i P u nicu m bellu m'

scr ip se

r u n t (p . 2,25) commemorantu r, ex quibus de P lacentiae co

loniae dedu ctione refert ; A tque si ex his annalibu s samptum est quod p aulo p ost (p . 3

,9) legitu r : cu mqu e co loniam

L I I I dedu ctam esse invenimu s, (diversi fuisse debent ab

annalibu s Liv11,in quibu s numeri lo cum quem colonia de

duota secundum temp orum ordinem obtinet indicantes non

addu ntu r.

Benique addendum p oetarum quoque lectione imbu tumsese p raebere A sconiu m in his commentaru s . Novit Gaesaris tragoedias qu ae in scr ibu n tu r

'

I u li (p . 22,

Versum

aliqu em ab A ccio p oeta factum esse p r op e n o tiu s est qu am

u t indicandu m sit ( p . 14,27 ex C alvi hendecasyllabis

versum qu o alcato r C u riu s irridetu r p rofert ( p .

N u squ am A u gu steae aetatis p oetarum velut Vergilii Horat11qu e fit mentio : neque p otu it sane ho rum elegantiis

p ro consilii quod secu tu s est r ationibu s uti . Nihil enimu lteriu s sibi p rop o su it, misi ut ea quae in C iceronianarumorationum lectione

adu lescentes minus rerum gestarum

Idcirco p . 1,7 u b i eiu s scrip t0 ris qu i in P isoniariae oratioù is

aetate definienda erraverit intercidit nomen,crit icu s qu i E d . p rinc .

cu rav it Fenestellae memoriam rep onendam esse d u xit . C u m vero

hoc nequ e a re narrata sat is commendationis habeat et FenestellaS p at iu m qu attu or litteraru m qu od in codice vacu u m relictu m erat

'

excedat , au t T ironis, qu i in C iceronis v ita orationes eiu s ex temporu m rationibu s digerere deb u it , au t N epotis (cf. G ell . XV 28) nomensu pp lendu m esse v idetu r.

P R AE FA T IO

p eritos morari p o ssent , quam brevissime exp licaret.’

I ta

qu e cu m sermonis obscu ritas eis qu i p rimo p o st C iceronis mortem sacculo viverent nulla esse deberet

, quae

grammaticas res vel artem rhetoricam sp ectabant consultoomisit neque umquam exp lanabat. Nam quae sola eius

generis adnotatio in explicando exqu isitiore n equ e p articu lae u su versatu r (p . 2 1

,10

°

ca a Madvigio ut exrecentioris interp retis additamento orta merito seclu sa est

p . 78 Neque minus abhorrent ab eo quod se

cutus est A sconiu s consilio quae de tribus causae C ornelianae qu aestionibu s in fine argu menti eius orationis (p . 54

,

19 55,2 ) ex op timis l ibris SM

'

—addidimu s . D iligens

vero fuit in co ut homines quorum nomina orator u i

p ote eis qu i adfu eru nt p ersp icua reticu it ap erte indicaretet res gestas minus in volgu s no tas exp oneret , qu aru m

quidem exp licatio non ex ip sius orationis verbis statim

p eti p osset. Cuius consilii rationes is op time p ersp iciet,qu i quas res A sconiu s in Miloniana et P isoniana non

interpretatu s sit consideraverit. S icu ti ut u no defu ngamu r exemp lo , non enarravit quae de tribuno qu i militi ineicercitu Mariano p u dicitiam erip ere conatus est in Miloniana ( 4, 9 ) legu ntu r , quoniam ea res in declamatoru mlu dis celebratissima erat.

E narrationis A sconianae etsi quinque tantum orationum

m P isonem, p ro S cau ro , p ro Milone, p ro Cornelio , in togacandida contra comp etitores commentaru aetatem tu leru nt

,

tamen '

totiu s op eris disp ositionem atque ambitu m aliqu a

tenus coniectu ra constitu ere p ossumus. T emp o rum enim

quibus singu lae orationes a Cicerone habitae erant ordinem cu m secu tu m ess

'

e o stendu nt hac eius adnotationes :

in p rincip io S cau rianae (p . 1 7,

Han c qu oqu e ora

tion em eisdem consu libu s dia i t qu ibu s p r o Vatini o .

in p rincip io C ornelianae (p . 50,

Han c orati onem

dixi t p o st annu m qu am su p er iores .

in p rincip io orationis in toga candida ( p . 73,4 )

Haec orati o dieta est p ost annu m qu am p r o C orn elio

dixerat .

Itaque ordo orationu m su p erstitu m in codice tu rbatu ssic restitu end u s est :

P R A E FA T IO XV

I p ro C ornelio 689 a. 11 . c .

II in toga candida 690 a. u . c.

III in P isoneni 699 a. u . e .

IV p ro S Cau ro 700 a. u . 0 .

V p 1 o Milone 702 a . 11 . c .

E X initio vero C ornelianae adjparet eu m anni 688comp lu res orationes enarrasse : dixerat au tem eo annoC icero p ro C lu entio p ro M. Fu ndanio

, p ro lege Manilia,in contione p ro Manilio , qu a de contione

'

p ost videbimu s .

A tque ut orationem p ro Fu ndanio de qu a nihil fere con

stat omittamu s,C lu entianam (VI ) e t duas Manilianas

(VII. VIII) ab A sconio tractatas esse admodu m verisimileest. P orro ex p rincip io S cau

'

rianae colligitu r eu m et ora

tionem p ro Vatinio (IX) et p raeterea alteram quae a C ice

rone ante causam S cau rianam et po st defensionem Vatinuhabita est enar .rasse Haec autem alia fuisse nequ it nis iP lanciana (X), quam exeu ntìe S extili vel ineunte S ep tembrihabitam esse demonstravit Wu nderu s ( P roll . p . LXIX ) .

His addenda est dissu a'

sionis legis agrariae apud p o

pulum enarratio (XI ) cuius ip se A sconiu s mentionem facitin P isoniana (p . 9

,

O rationem deniqu e pro S ex. R o scio Amerino (XI I ) abA sconio enarratam esse testimonio G ellii docemu r apud

qu em haec legimu s (XVC orneli u s N ep os et rer u m memoriae n on indi ligens

et M . C icer onis u t qu i maxime amicu s fami liar is fu i t.A tqu e is tamen in libr or u m p rim o qu os de vi ta i lli u s

comp osu i t errasse videtu r,cu m eu m scrip

si t tres et vi

gin ti ann os natu m p r imu m cau sam i u dicii p u blici egisse

S ea tu mqu e R osci u m p arr icidi i r eu m defendisse. D inu

meratis qu ip p e annis a Q . C a èp ion e et Q . S erran o , qu i

bu s con su libu s a . d . I I I n onas i an u ar ii m . M . C icero

natu s est,ad M T u lliu m et Cn . D o labellam

, qu ibu s con

su libu s cau sam p r ivatam p r o Q u in cti o ap u d A qu i liu m

G a llu m i u dicem dixi t,sea et vigin ti ann i r ep er i u n tu r .

N equ e du biu m est qu in p ost annu m qu am p r o Q u inctiodia erat S ea . R osciu m reu m p arr icidi i def enderi t, anno s

iam sep tem a tqu e vigin ti natu s L . S u lla F elice I I Q .

Metello P i o consu libu s .

xv1 P R A EFA T IO

In qu a r e etiam F enestel lam errasse P edianu s A sco

n i u s animadver tit qu od eu m scr ip ser i t sen to vicensimo

aeta tis ann o p r o S ea . R oscio dia isse.

Haec enim erroru m refu tatio quos Nep os et Fenestellacommiserant ap tiorem locum habu isse nequ it quam in argumento R oscianae u nde C ellins to tum caput excerp sisse

vide tur.A tque longiu s etiam p rogredi nobis licet. S aep e enim

A sconiu s au dientes monet se iam antea de eis rebus qu arum apud C iceronem mentio fit egisse . Ubicumqu e veroin enarrationibu s quae aetatem tu leru nt anterior illa ex

p licatio hodie non legitu r , alterntru m … accidisse opus est

au t p rior adnotatio librariorum culpa omissa est,id quod

p rop ter frequ entiam harum omissionu m statu ere non licet,

au t egerat de illa re . in dep erdita enarratione p rioris ali

cuiu s orationis . Quod quam vim habeat ut intellegatu r,comp osu imu s omnia huias rei exempla, ex quibus adparet,

quo t , p raeter du odecim quas enumeravimu s orationes ex

p osu erit A sconiu s . Legu ntu r itaqu e eiu smodi admonitiones

I . IN CORNE LIANA

p . 57,6 . P . S u lp iciu m in tr ibu natu hanc candem le

gem tu lisse i am s i g n if i c a v im u s .

p . 5 7,15 . Man i liu s

,sicu t i am o s t en d im u s

legem candem C o u s p er tu li t.

p . 57,20 . C .

…A ttiu m su m significat, sicu t i am a n t e

d i c t u m e s t .

p . 58,4 . D i c t u m e s t i am s u p r a de his legibu s,

qu as n u nc tangi t.

His qu attu or locis resp icit p leniorem legis Maniliaede libertoru m su ffragu s exp ositionem quae p otu it quidemlocum habere in argumento orationis p ro lege Manilia, at

debu it in contione p ro Manilio 688 a. u . e. habita,cuius

frustulum extat apud N oniu m (p . 434,

p . 58,27. Hic est C o tta de qu o i am s a ep e d i a i m u s .

Hu iu s C . Co ttae mentio fit in Verrinis (I 50, 150. III7,18) (XIII) et fortasse in oratione pro Opp io a M. C o tta

hu iu s C . Co ttae fratre accusato, quem C icero 687 a. u . e .

XV III P R A E FA T IO

no s du cere videtur . A tque similia ex p arte eisdem verbislegu ntu r in scho l . Bob . ad S estianam p . 300

,26 s qq .

p . 8,24 . C ati linam ‘

abso lu tu m esse accu san te P . C lodio

i am“

s u p r a d i c t u m e s t Corn . p . 58,15 . in toga

cand . p . 76,7 ; 78, 7 ; 82, 22 .

p . 9,4 . L . Lamiam a G abinio r elegatu m esse i am

d i w imu s .

P o rtasse in S estiana ( 12 of. schol. Bob . p . 296,18 .

p . 10,1 7 . frater i lle P . C lodi Ap p . C lau diu s sicu t

i am s a ep e s i g n ifi c a v i D u os tr ibu nos de qu e

bu s ip sis qu oqu e i am d i a zm u s S ea . A ti li u m

S erranu m et Q . N u m eriu m significat.D e his quoque hominibu s p otu it A sconiu s disserere ad

S estianam (33 , cf. s'

ehol . Bob . p . 303,13 sqq.

p . 13, 1 . D i a im u s p . 1

,2 .

p . 14,1 .

'F u i t u t p u t o i am n o s d i a i s s e,P u p iu s

P iso eisdem temp or ibu s qu ibu s C icer o , sed aeta te

mai or eqs .

Huins P isonisl

adop tatio narrata esse p o test ad ora

tionem de domo (13, 35) au t in Verrinis ( I 14,

IV . IN S C AVR IA NA

p . 22,5 . H ic a lter C rassu s idem est de qu o s u p r a

d i ec im u s p . 2 1,

p . 22,19 . u t s u p r a d i a im u s p . 2 1

,7 .

p . 24,12 . ( u t s u p r a d i rc im u s ) p . 20

,20 .

V . IN MILONIANA

p . 37,5 . i ta u t in cau sae eap osi ti one d i a i m u s p .

p . 37,13 . de qu ibu s in argu mento hu iu s ora tion is

d i a im u s p . 28,29 .

p . 39 , 19 . I llu d v o s m em i n i s s e n o n d u b i t o p er Q .

F ufiu m i llo qu oqu e temp ore qu o de i ncesto P . G lodi

actu m est factu m n e a S enatu asp er i u s decerner etu r .

C um A sconii verba ad remo tiorem qu endam locum qu o

de Fu fio egerit nos referre videantu r , cogitare licet de

P RA E FA T IO x1x

oratione in P . C lodiu m et C u rionem,693 a. u . c. habita (XV)

cuius argumentum extat in scholiis Bobiensibu s p . 329 s q .

p . 40,10 . L . C assiu s sicu t i am s a ep e d i a im u s ,

su mmae vir sever i tatis

In orationibu s quae'

aetatem tu leru nt Cassu fit mentioin R o sciana ( 30, C lu entiana ( 38, S estiana

p . 40,26. Hi c est S ca . C lodiu s qu em in argu mento

hu ins orati on is d i a im u s =

p . 29,2 .

p . 44,30 . D zi a i m u s in argu men to orationis hu i u s

p .

- 32,1 .

p . 46,14 . T . Mu natiu s P lancu s u t s

'

a e,p e d i a im u s

p ,

. 35,23 ; 37, 5 .

p . 46,20 . S ign ifi c a s s e i am p u to n o s fu isse in ter

leges P . C lodi qu as ferr e p r op osu erat eam qu oqu e

qu a liber tini . p. os sen t in r u sti ci s qu oqu e tribu

bu s ferr e (sc . sufiragiu m).R ogationis hu iu s C lodianae quae qu m p romu lgaretu r

C lodii mo rte efi'

ectu m est, C icero in eis tantum orationibu s

qu as hoc ip so Milonianae anno habuit mentionem 1n1cere

p otu it. A tque commemoravit eam sane in interrogationede aere alieno

,Milonis : (XVI ) nec sufiragia dabis qu ibu s

o sten tas 4,

J am ad candem o rationem ,cuius me

moria Bobiensibu s tantummodo_

scholu s nob is servata est, ,

referenda sunt quae p aullo p o st legu ntu r (p . 47,

P a t o i am s u p r a e s s e d i c t u m Mi lon em ecc fami lia fu isse P ap ia .

Has igitur sedecim‘

orationes A scon1u m enarrasse non

sine p robabilitatis aliqua'

sp ecie contend ere nobis videmu r .

Quibus fortasse addere licebit eas C iceronis,orationes qu a

ru m commenta in Bobiensibu s scholu s extan t. Madvigiu senim (di sp . cr i t. p . 144— 15 1) eru ditionem bau d vo lgarem

quae in illis adparet ex A sconianae enarrationis fonte p etitam esse non iniu ria su sp icatu r. Quod cum p rop terscho liastae indo lem

, qu i quidem omissa grammatica ex

p licatione res ip sas cop iose illu stret nec raro reconditio

ris doctrinae exemp la p roferatl

) perqu am p robabile est,

1)

°

Ip s iu s m ihi A scona verba su binde au dire v ideor’ Madv ig

XX P R AE FA T IO

tu m confirmatu r sch‘

oh1s eiu sdem in Milonianam p ostmodum evo lgatis . In his sunt quae non p ossint non re

p etita esse ex A sconio,velut p . 282 Or. mentio de Fu fio

G aleno sententiae divisionem p ostulante coniu ncta cu m

Q . Hortensii commemoratione A ctis accep ta refertu r ab

A sconio adhibitis ( 39, 3 in ceteris quoque quae ad

res p ertinent p lerumque A sconu enarratio magna verborum mole non tam rep etitu r quam pauca ad

modum inseru ntu r ex al11s Q u od si idem de

omnibus valet quas scholiasta interp retatu s est,etiam ora

tiones p ro Flacco (XVII) , p ro S ulla (XVIII), p ro A rchia(XIX) , cu m senatu i gratias egit (XX) , cu m p opulo gratias egit (XXI ), de rege Alexandrino (XXII), deniqu e qu arum commentaru p erieru nt, cu m p erscrip to s esse ip se testetur

,in Verrem (cf. sup ra p . XI I ) et pro Murena (XXIII)

3

)A sconium enarrasse conicias . N am reliqu as qu aru m scho liaextant

,in C lodiu m et C u rionem

, p ro S estio , in Vatiniu m,

p ro P laneio , de aere alieno Milonis eundem interp retatumesse iam sup ra exposu imu s .

Neque tamen intra hu nc nu merum orationu m,de qu i

bu s fo rte aliqu a coniectandi ansa datu r,interp retis con

siliu m et op eram sese continu isse verisimile est. Q u inumerus cu m et initia eloqu entiae C iceronianae, ut R oscianam

,et eiu sdem iam senescentis O p era maturata, ut Milo

nianam comp lectatu r, inde si quis eo usque p rocedat , ut

p . 150. cf. u t panca significemu s , p . 229, 22 . 233,

2 1 .

255,20 . 264

,24. 302

,21 . ( cf. 317 ,

308,26 . 310

,6 . 318

,27 . 320

,18 . 337 , 5 . etc . A sconiana

agno scere‘

p o ssis p . 296,22 co ll . A so . 59

,24. 299

,23 co ll . 13

,4

et 21 , 6 . 363 , 21 col]. 84, 5 .

1 ) cf. p . 276,10 A so . 36

,27. 36

,10. 37, 12

( ct 33, 3 281,3 37

,25 . 284

,10 41

,24. p raeterea 288

,

10 10,1 7 .

2) u t p raeter Ieviora qu aedam narratio de P . S cip ionis A emiliani

morte p . 283 . N ec ips i scholiastae tribu endu s error v idetu r , qu op . 284

,27 coetu m Manilianu m a L . D omitio d iscu ssu m (A so . p . 40)

cohfu ndit cu m eo t u mu ltu qu o po st annu m iu diciu m Manilii de maiestate d istu rbat u m est (A so . p . 53,

cf. 260,34

C itantu r p raeter has or. p ro T u ll io 278 , 18 ; p ro P onteio 237, 24 ; inC atilinam II 236

,15 ; P hilipp icae 286, 5 . 330

,1 1 .

P R A E FA T I O

A sconiu m non selectas aliquot orationes, verum aut omnesdeinceps au t saltem eas omnes

, quae argu menti gravior'

is

essent et ad res publicas pertinerent, sibi Su mp sisse cu arrandas statu at

,vix in nimiae temeritatis rep rehensionem

incu rrat. Q u amquam praestat in re p lane igno ta parcereconiectu rae .

C ommentarios A sconianos au ctoritatem meritam obti

u nisse fidem faciu nt scrip torum quae sup ra attu limu s testimonia. E o sdem diu tractari solitos esse cu m ip saru m ora

tionu m lectione coniu ncto s p raeter exemplum scholiastae

Bobiensis (saec IV— V), de qu o modo vidimus, confirmant

emblemata du o commentaru s S cau rianae et C ornelianae

p o stmodu m insorta (v. sup ra p . XIV) : quae ut scholasticameru ditionem quarto qu intove fere sacculo p r0p riam redo

lent,ita interp olatorem p rodu nt , qu i duas illas oratiOnès

etiamtu m integras noverit.

A sconi i enarrationem quinque orationum C iceronianaru m u na cu m scholiastae incerti commentario in Verrinarum partem unus codex ms . p er recentiora saeculaservaverat : qu i liber ex monasterio S . G alli apud Helvetios su b initium saecu li XV simul et in lu cem p rolatasest et tenebris redditu s . S crip tus fuit sacculo nono : eam

enim aetatem p rodu nt litterarum ductus qu ales ex ap ogra

phorum varu s scrip tu ris refingere certa coniectu ra licet

1) Q u o ex genere ‘

est litterae a sp ec1es ea qu ae p riore hastamodice flexa nec su perne clau sa saepe u l itterae similior evadit

u nde explicantu r VV . ll . du rata et du r u fa p .

'

9,24 ; m inatu m et m i

nu tu m (s . inm u tu m ) C amanu s et C u manu 3 32,25 ; p ost aliqu o t

et p ostu la qu o t ( cf. casto s p 1 0 cu s tos nam pro nu m

eodcm red it qu od 7,26 p ro ac tr ientibu s in S angallensi

et a c ir ientibu s et a ar ientibu s lectu m est , item p . 136,19 Bait . et

r omiliaci et r omyliaa ; relatas p ro r elictas . P raeterea l itteraru m ligataru m r t et f t s imilit u dinem frau di fu isse exscribentibu stestant u r lect iones o r tato r es , os tato res obs tatores etcer iu m et cestu m sart is , sar tor u m et ras tis , r astor u m p .

2 1 sq . Bait ; u er tias p ro bes tias ( simile est f au ci u m p roFau s tu m et scelestis p ro selectis p . Bait … ) Omnino lit teraer forma longior confu sionem admisit cum f; p ( cf. 67

,3 .

p . 1 71,10 ; Bait . 19

,27 . 197,

20

17 Bait . etc . ;>adde

b

Liber

lensis

P RAE FA T IO

A sconiana quae su p ersu nt codex exhibu it qu adraginta

vel p aulo p luribus foliis p erscrip ta, ut p aginarum numerusfere aequ aret nostrae editionis ambitum : singu lae p aginaetricenoru m novenorum sive qu adragenoru m versu u m fuissevidentu r

,litterarum in singu lis versibu s numerus flu ctu asse

inter tricenas et qu adragenas . Hos enim numero s com

puto si non certo at p robabili elici ex lacu narum intervallis quae in commentario C ornelianae atque in parteextrema commenti in Milonianam p er octo folia codicis

constanter sese excip iu nt , facile intelleget si quis reputandi p ericulum facere volu erit (v. infra p . XXVI Vo

cabu loru m distinctio in S angallensi saep e neglectacomp endia habuit usitata : quae quam fideliter ex archetyp o

su o exp resserit librarius , ip si lap sus docent ; velut 6, 13desicco si desig. cas . ; co llata cos . lata ; 39, 5

sic 8 . C . (contra S . C . p ro sena tu 51,

26, 13 r eip

tr . 71,5 p r oder it p . R o . dedit ; 37, 5 ea cdc

i . e . cau sae al. C iceronis verba in lemmate p osita ab

A sconianis in codice p leru mque non videntu r nisi spatio loau t initiali maiu scu la distincta fuisse ; neque in apographis

aliter distingui solent, nisi quod C iceroniana in u no alterove

libro lineo la su bdu cta notantu r. Certe in finibus regu ndis

identidem erratum esse constat. Omnino a utem qu i codicem scrip sit cu m archetyp o usus est iam mu ltifariam

corrup to et mutilo tum ip se incuria et imp eritia p o tins

quam novandi au t interp olandi studio A sconu verba de

p ravavit. Multa habes p erp eram lecta, multa ap erte hiu lca :

glo ssemata p erpau ca et quae librario ip si vix tribu as2

) .Quinque A sconu commenta du o codicis fasciculi sive

comp ages comp lexi sunt ita,ut altera series enarrationem

orationu m in C orneliu m et in toga candida , altera P isonianae

,S cau rianae

,Milonianae contineret. Quos fascicu los

a du obu s librarns diversis p ensum inter se partitis p er

r u rs u s p ro r uf u s qu ater po s itu m in ms . M 37,12 .

44,

His indiciis archetyp u s agno scit u r fere aequ al is l ibris Med iccis e G ermania o riu ndis qu i T acit i A nnaliu m p artem p riorem et

P linii ep istu laru m l ib ro s novem servaru nt .1 ) V id . 48, 1 1 . 52

,5 . etc.

2) D e interp olatis p . 21 ct 54 vid . su pra p . XXI .

P RAE FA T IO XXIII

scrip tos fuisse inde aliqu is colligat quod ru bricae argumentis lemmatisqu e p raefixae sive “

ab ip so librario siveab rubricatore et p er Milonianae enarrationem rariu s ap

p onu ntu r et in parte p osteriore commenti ad C ornelianam

p lerumque desiderantu r p erque totum commentarium ora

tionis in toga candida p rorsas nulla apparent : quemadmodum saep enumero miniatoris diligentia in medio O p ereremitti deprehenditu r. Neque est cu r intra haec quinquecommenta su bstitisse librarioru m op eram statu amu s : o lim

p lura exstitisse descrip ta maxime in b iatu qu i est interenarrationes or. in toga candida et P isonianae

,licet certo

p robari nequ eat tamen sp ecie veri commendatu r. N am

quod non su p ersu nt nisi quinque illa, caque ordine p rae

p o stero ita collocata,ut quae series ex temp oris ratione

p rior est orationu m in C ornelium et in toga candida - ih

sequ atu r alteram : id si quid videmu s non librario dan

du m est ex p luribus codicibu s commentarios

verum ei homini qu i codicis aliqu ando mutilati membradisiecta in bibliotheca S angallensi rep p erit atque in libriformam redegit. I actu ram autem fecisse codicem p rius

quam in eu m qu i nunc est ordinem cogeretu r, certam non

deest indicium . N imirum quod extrema p articu la adu o

tationis in C ornelianam nimis illa exigua rep etito tituloP R O CORNELIO adnectitu r p rioribu s intercidisse intercommentum p rioris et secu ndae orationis in C orneliu

'

m

folia quaedam vel saltem unum folium cu m alii edito res'

intellexeru nt tu m demonstravit Madvig : ip sum vero illudP R O CORNE LIO nude

, p raescrip tum neque A sconu esse

p otest neque libraru commentariu m a l t e r i u s orationis indicatu ri

,sed a p osterioris temp oris viro erudito adscrip tu m

est qu i hanc particu lam solitariam atque su blata comp age

exu lantem sedi su ae restitu ì volu it . Cui homini fortasselibroru m in armario monasterii S angallensis custodi id

quoque tribu ere non du bitamu s, quod cum reliqu u s A sco

niani O p eris fragmentum codicis alieni sw cu 1m mde

tu r qu o scholiastae anonymi quinti fere sacculi inter

1 ) Cf. Madvig p . 32, qu i tamen p robab iliorem exp licat ionem non

neglexit .

XXI V P RAE FA T IO

p retatio Verrinaru m exhibetu r in unum corpus est colligatum

,non ob aliam scilicet causam nisi p rop ter argumenti

similitu dinem : p ariter atqu e in p luribus et codicibu s et

editionibu s sacculi decimi quinti sextive cum A sconu etP seu doasconii commentaru s iu ngu ntu r Antonu Luschi au tS icconis P o lentoni exp o sitiones orationum C iceronianaru m .

Neque vero magis codici reconcinnato p osterior aetas

p ep ercit. Q u i p er ultima saecula medii aevi quae tu m

Hiatu s

erat in clau stris barbaries stu dioru mqu e depravatio

cu m ceteris libris biblio thecae S angallensis neglectus iacuit et fere sep u ltu s in teterr imo qu odam ,

ut scribit

P oggiu s , et obscu ro car cere , fu ndo sci licet u ni u s tu rri s,

qu o ne cap italis qu idem r ei damnati detr u derentu r .

Inde cum A sconii liber madore situ ve p essu mdatu s mar

ginibu squ e detritis au t abscissis scrip tu ra ip sa haud paucislocis p rorsu s hausta sit

,magnu s est in ap ographis lacu

narum numerus,u bicu mqu e verba truncata rep erirent viri

docti vel litteras evanidas disp icere non iam p o ssent. Q u ade re nunc demu m certiu s constat ex ap ographo S ozo

meni P istoriensis, qu i summa p lerumque fide si quid non

legerat sp atio relicto indicavit : nam in P oggianis exemp lishaud raro lacunae codicis sicu bi sine sententiae detri

mento fieri p osset neglectae , saep iu s vel coniectu ra p ro

babili seu malis dicere cu riosiorem scrip tu rae evanidae

interp retationem vel fallaci insolentiqu e interp olationesu pp letae sunt ; Bartolomaeu s vero P oggii comes lectionistraditae vestigia paullo religiosiu s p remens miro tamenconsilio p lerumque cu m lacunae nota coniu ncta dedit su pp lementa Foggiana.

I am vero loci lacunosi p leriqu e‘

) ita comp arati sunt,ut p er comp lu riu m versu um seriem hiatus aequ abili spatiosese eXcip iant , eiu smodi autem hiatu um ordines continuiconstanti fere numero p er certa intervalla redeant : cuius

generis du o sunt in commentario P isonianae exemp la

(p . 3 sq. inde a p arte p osteriore commenti in Milonianam usque ad medium fere C ornelianae du odeviginti com

1) Omittimu s singu loru m verboru m hiatu s qu ales habes 1

, 7 .

3,9 . 6

,22 . 7

,2 . 9

,7 . 12

,7 . 13

,7 . 66

,1 1 . . 72

,1 .

P RAE FA T IOXXV I

“J

8

38

88

o.

m

33

88

8…

£m…

8

38

8

dw

r

388

8

8

.

mmoo

820

38

38

%

8%

8888

8

88

3883

8

J.

îî…

Î…

8

888

8…

8

8580

8…

8

33

25

8

8…

885

88

3

88…

28

2

8…

0

8

325

8

8

.

m

B

EN

0

8

88

3.

83…

É

9…

9

8988

388

33…

38

88

3

3

838

388

8

8

3255

3

888

88

3

88

88

8

3

33…

88

8

0

5dom

.

É.

îÈ\

889

880

88

8888

8

5

888

288

88

88

8

.

mmoo

o.

î£

.

cx

2

880

.

o

8

3838

5

38

28

888…

88

38

m

83288

8 .

.

A

820

38

3888

85

83

80

8

8

33

833…

38…

w

238@

38

6

88

31…

a…

mmo

m

888

38

8

88388…

m

l….

888

88385

888

3…

I…

88

3

8338…

.

moo

38…

853

MNMM

38

-

o

.

o

8…

ow

@

omo

888

88m…

880

80

8

8

82

85

.

o

883

885

82885.

o

m

4.

mmm>

40

50

3326

3am……

880

8

883

85

85

88

«…

E

Se…

83

8

82…

388

288

8

m.

s

è…—

535s.

«…

a

83

8

3

8

838…

o…

8o

com8oo

8…

80

88

8

58

3.

È8

©

834

88»

30

%

8…

880

3880

8

80

88

..

E…

00

3

3

28

85

83

5

888

4

88

88

8

Ce.

$s…

ù

888

83

338

2

82285

8…

8388

0

a…

o…

@

8

28

vo

m

8

3

38

38…

8ÉÉ

883

535

88

8288

Sx

.

EG

8…

o

8

888

88

3

338

83

880

83

88

8

8

38…

32…

8

8338838

3

88…

338

88

5

o

8o

@

88

28

85888

.

m

è.

o

8a

88

m8…

8o

É…

»

.

É£w

c.s

abm8$88

89

9

880

.

E“88

8

888

88

.

8

m

288

.

8

do

3831

5

288

.

o

88

88

380

2…

88

29

8

%

88

8

838

23

83

8

388

83

353%

«oo

80

88

8

0

93

8888

P RAE FAT IO

.

m

a.

o.

m==o

fio

o

So……

o

353…

-

Se

€238

.

o.

m

3

3

.

8…

C

a

>

Év

És…

É

ÉÉo

33

5…

“…

S

i

És»

dom

.

Eo

w

3

83

33

33

m

îe‘

îw

w

€232

o.

8wo

q

850

o

82…

8

38

3383

25

o

gm

È

È

Ϋ

Ϋ

És

o.

3o….

E

B-

ÉÉÉSÈE

Jom…

»

m

îî

î

É…

M$…

8

3

fa……

32…

SE

90

E……

25…

w

2

323

Em…

sv

E

€38

23.

o

bo

.…

S…

mama

n—o

o

8

5.

È.»

328

e.…

Sa

dam

333

833

'e

.

m.

v

“go

a—…

Emm…—

go……

io

32…

gv

Som

o

o

5

3…

535

80

3.

Ee.

8c

8

È@3

$

SÉo

ÉÈQ

0

38

«

nome…—

É

É

m….

8ms

33550

5

ÉÉÉMo

o……

.

.

8Écu

Èda

am……

2

528

msmao

mo

3

5

22…

.

E…

B

ÈS

8558

3

«

3

32320

2

5

2…

€382

c.

0.

m

o

:…

33

5…

88

3

35m

3d=om

8

35

20

moo

0

20

0

0.

o

o

ÈEo

Q

=

È&Émo

ana

35…

6

28

.

o.

m

o……

Éè…

=

83

33

3

a

«o93

23

om

e

5

358

3…

33

83%

0

0

83

83

8…

89

358

38

a

.

A

23836

43

3…

6

83

uo.…

8338

38

8886

853

83

.

o

€5

2

o

=wa

8.

332

50

8

S… …

3238

88

883

83

0

3

38

a.

o

88

888

853

85

3.

83

ÈÌÈ.

&

É

ìe

8538…

88

83

385

3@

va:…

om

3u

s

m…

8

3

353.

38…

o

v

3

88

8

80

ÌÈ

S

$

-

cd

383

8

3ma…—0

32

88

8…

(E:…

83

o……

8383

8o:…

388

3338

3

333

9…

o……

.

3:

3

So

fi

8

8380

85332

a.

3

8885

3…

33

85

8…

.

È

83

8

85

8

88

8

38

30

5

338…

a…»

83®$83Q

8383@9

390

3

.mo

fid

ooo…

co……

838

888

co

m.

388

o

85

3

888

3

83

88

3

3

883383

8

3

2

3

6

8…

3

883

8…

3

8

«

3

8

3…

o

a

8

385

89

8

3

.

m

e

XXV III P R A E FA T IO

. Libru m S angallensem iam temp orum hominu mqu e in

iu ria mu ltifariam deformatum u na cu m aliis veteru m au c

torum codicibu s aestate anni 1416 F ra n c i s c u s P o gg i u sFlorentinus do etiqu e Itali comites eiu s repp ereru nt , eu m

p er eoneilii C onstantiensis otium vieinoru m monasteriorum

bibliothecas curiose p erlu strarent. D e quo invento ip seP oggiu s in ep istu la celeberrima ad G u arinu m Veronensem

data C onstantiae XVI I Kal. I an. 14 1 7 ita refert : E st

a u tem monasteriu m S . G a lli p r op e u rbem hanc mi lia p as

su u m XX. I taqu e n onn u lli anim i laaandi et simu l p er

qu ire'

u dor u m libr or u m, qu or u m magnu s nu mer u s esse di

cebatu r, gratia eo p erreximu s . I bi in ter confer tissimam

libr or u m cop iam qu os longu m esset recensere, Q u inti lian u m

comp erimu s (r ep er im u s?) adhu c sa lo u m et inco lu mem, p le

nu m tam en situ et p u lo ere squ a lentem . E ran t enim n on in

biblio theca libri i lli,u t eor u m digni tas p o stu labat , sed in

teterr imo qu odam et obscu r o car cere,fu ndo sci licet u niu s

tu rr ie , qu o u e cap i ta lis qu idem r ei damnati detr u deren

er im u s p raeterea libr os tr es p rim os et

dimidiatu m qu ar ti qu ar tu m ) C . Va leru F lacci A rgo

nau ticon ,et exp o s i t i o n es t a n q u am th em a q u o d d am

s u p e r o c t o C i c er o n i s o r a t i o n i b u s Q . A s c o n i i P e

d i a n i e l o q u en t i s s im i v i r i,de qu ibu s ip se memi

n i t Q u in ti liau u s . Haec mea man u transccm}vsi et qu idem

veloci ter , u t ea m itter em ad Leonardu m A retinu m et N ico

lau m Florm tm u m

E rant autem eu m P oggio quod ip se testatu r alu quoquelitterarum atque a Bar t o l om a e o d e Mo n t e

p o l i c i an o socio eius itemqu e a S o z om en o ( s . Z o m i n o )P i s t o r i e n s i , cuius nomen p ostea histo 1 ia ecclesiasticacondita inclai u it

,tum deserip tu m esse codicem A seonu

reoens inventu m exemp lariu m ip soru m manu serip torum

quae adhu c servantu r su bserip tiones indieant :

1) P raeterea A sconu a semet rep erti in ep istu lis ad N icolau m

datis identidem meminit P ogg iu s . of. Bandini cat. codd . lat. bibi.

Lau r . I I p . 503 et testimonia a Madvigio add ita p . 24 sq.

2) C f. su bscrip tio cod . Urb inatis 577 a R eifferscheidio notata Mu s .

rhen. r ep e r : m u s ver o eu m in byblz‘

o tlzeca m onas ter u‘ Sanct i Galli

qu o p lu r es litteraru m s tu d ios i p erqu irendor u m libror u m cau ssa a ccess imu a’

.

P RA EFA T IO XXIX

cod. Bartol. ( f. 73 'Fin is argu men toru m qu aru n

dam orationu m ciceronis eor u m q u ae i n u en im u-

s'

in

Monasterio sci G alli qu ae licet imp erfecta et‘

in com

p lu r ibu s locis corru p ta esse u ideantu r : n on medio

crem tamen bene stu dentibu s p o teru n t u ti litatem af

p o lici db .

cod . S ozom . (f. 71 Finis arqu mentor u m qu oru ndamorationu m - C i cer on i c qu ae m u en im u s in m onaster io

S ci galli qu od‘XV° mi libu s p assu u m a C onstantia

r emo tu m est. X . kl . Adj . MC C C CXVI ] C o

P raeter bo s nemo quantum soimus libru m S angallen

sem insp exit : qui ubi reu ixit stat1m m oblivionem rediit.

I taque archetyp o amisso ad ap ographa sola demittimu rtria P oggii Bartolomaei S ozomeni : quorum duo su p ersu nt

ip sorum manu scripta,P oggianum non 1p su m servatu m

sed inde,vel p otiu s ex eo quod ab ip so

"

transscrip tum et mu ltifariam correctum P oggiu s misera-t ad

amiéos I talos 3) , p rofecta sunt p leraqu e omnia exemp la

quae nunc in I taloru m Hispanorum G alloru m G ermanoru mBatavoru m Britannoru m bibliotheci

s exstant aliu d alio p ro

1) In anni nota error esse videtu r Madvigio p . 26 n . 8 ; at

grap ha

qu i haec non ip sis schedis a S o zomeno ex S angallensi velociter‘

excep tis , sed exemp lo ex schedis p er otiu m d iligenter exp resso

su bscrib i loci no ta addita confirmat .“

N ec vero qu od Matthaeiep iscop i P istoriensis litterae feru nt u r D om ino Z om ino de P is tor iofFlo rentiae s tu denti, in iu r e canonico in o r to

S ti , M ichaelis apu d Sanctam A nnam datae C onstant iae 5 A p rilis 1416 , inde F. A . Z acharia

B ibl. P isto r . ( A u g . Tau r . . 1752 ) p . 30 efficere debebat p o s t annu m1416 demu rn S o z omenu m C onstantiam p etisse : Veru m non mu lto

p o st litteras illas accep tas Florentia C onstantiam se contu lisse vi

detu r ep iscopo su o adversu s accu satores P istorienses . et Florentino sO p em p raest1tu ru s .

2) Nam codicem A sconu R iccardianu m ip siu s P oggu manu

scrip tu m falso p erhiberi et R eifferscheid testatu r et S choell insp eoto codice confirmat . D e Matritensi au tem qu em olim i n t e rl i b r o s P o g g i i F l o r e n t i n i fu isse no tat Knu st in P ertz ii A rchivio V II I p . 152 vid . infra p . XXXI V . XXXV I sq .

3) V id . su bscrip tio cod. S o c . C olu mb

_

. Flor. (f. 175 v . ) Hocf ra_qmentu m r eperta Q . ascom : p ediani rep ertu m est in m onaster io sancti

S ozomeni

ememp Zu m

XXX P RA E FA T IO

p ius ad commu nem fontem'

accedens,idemqu e rep raesen

tat editio p rincep s a. 1477,unum omnium qu otqu ot inse

catac sunt editionu m fundamentum . N amqu e prae eo ap o

grapho quo d p rimum p er I taliam p erlatu m est P oggii adeoaucto ritate munitum latu eru nt Bartolomaei et S ozomeni

exemp laria quae et ip sa ex P oggiano derivata videri

Quamquam v'

el ita antiqu issimos testes de

scrip tu ra codicis S angallensis mireris in censu m vocareneminem op erae p retium du xisse . A tqu i diligentiore com

p aratione facta p rorsu s diversa atque exsp ectari p oterat

ap ographorum ratio apparu it . Intellectum enim est illanon so lum inde longe p lus au ctoritatis adip isci quod ex

ipso archetyp o S angallensi exp ressa sunt,cum exemp la

Foggiana du mtaxat p er gradus qu osdam commu nem fon

tem attingant : verum etiam a memoriae fide et scrip tu rae

sinceritate P oggu ap ographu m unde volgata lectio desceudit multo minus commendari quam S ozomeni et Bartolomaci z intellectum est etiam Bartolomaeum longo intervallocedere S ozomeno

,cu m scrip tu rae veteri interp retàndae

p arum idoneu s adhibitis haud raro P oggianis lectionibu scorrectionibu s su pp lementisqu e iam contaminatu m exemplardederit. Q u ap rop ter ut ex testium vel consensu vel dis

sensu libraru S angallensis manum certo modo eru amu s

quo nihil antiqu iu s esse p otest A sconii editori maximimomenti erit S ozomenu s , secundo loco Bartolomaeu s habendu s

,tertio P oggiu s .

S o z om en i ap ographu m (S ) cu m parte sup erstite Mstoru m eiu sdem urbi patriae testamento legatorum servatu r

galli p r op e constantiam° XX m ilibu s p ass u u m a Pogg io Florentino

u na cu m par te C 'u aler i i flacci balbi setin i argonau t ico n M .

man ilij as tronom ico n . s tatu s itu aram libr i . qu od s u mp s im u s ex

exemp lar i d icti p oggi i s u a'

manu transscr ip to . Fin is : A dde

su b scr. cod . G o thani ( sim . E d . p rimo . ) Hec es t pars Q . A . p ed ian i

cu ra d iligentia Pogg i : fi o rentin i n ir i ' litteratiss im i rep er to in mo

nas ter io sancti Galli pr ope constantiam XX m ilibu s p ass u u m ; et ab

ip s iu s p oggn exemp lar ibu s transsump ta transscr ip ta . D e N ico lai N i

col

i}exemple cf. Ambrosiu s Travers . ep . ad N icol. ( 1431 ) VIII, 2

Me u s .

1 ) Ut de S ozomeniano temere affirmat Z acharia L c . p . 48 . R ectiu s

qu id rei sit Madvig su sp icatu r p . 26 .

P R AE FA T IO XXXI

in bibliotheca P istoriensi S ap 1entiae sive ut nunc dicitu rFortegu erri. Codex est 11 . 37 chartaceu s forma

"

ma

dore male habitus, , u t in margine fo liorum sup eriore

scrip tu ra difficile dignoscatu r. Constat folu s 71 , e quibusfol. 19 v. scrip tu ra vacat (inter C . A nnio au o et su o ma

terno p . 47,

ff. 20 — 23 et 14 — 1 7 quae binorum ter

nionu m partem med iam efl’

iciu nt p er bibli0p egae socor

locum inter se mu taru nt . S crip tus est“

diligenter

ip sius S ozomeni manu ; idem correctiones notasqu e eXiles

in margine et crucis signa corru p telis app osu it. C iceronis

lemmata a scholiis fere non distingu u ntu r , nisi qu od … in

Verrinaru m commentario illa passimlineola notantu r. S u b

scrip tionem iam enòtavimu s p . XXIX. S angallensem ple

ru mqu e religio se secu tu s est S ozomenu s ; quamquam saep iu s

lap sus est verbis traditis vel parum intellectis vel etiam,

p rop ter homoeo teleu ta maxime, omissis : m aiore'

b iatu parsscholiorum ad Accus . in Verrem I ( p . 183

,14 186

,

1 8 Bait. ) hausta est inde nimiru m orto,quod in eX

scribendo archetyp o du as paginas e rrore transiit. G odi

cem S p rimus indicavit Laur . Mehus p raet. ad Ambro su

Traversa… ep istolas et vitam'

p . 45,descrip sit Z acharia

'

in ep . ad Hier. Lagomarsiniu m a. 1 744 in C alogeriana

0011. t. XXX p . 437,iteru m edita Bibl. P ist. p . 47 sq . (cf.

Bandini C at. codd . lat. Bibl. Lau r . I I p . contu lit

A sconiu m S choell au tu mno a. 1872 . D e p rop ru s e1u s

libri virtu tibu s plura dedit Kiessling in disp u tatiu ncu la

indici schol. G ryphisw aldensi 1873 p raemissa. Quae cu m

non minus appareant in"

commentario Verrinarum quiA sconium excip it, p ergratu m accidit quo d nu p er C . Bardt

hu iu s partis variam lectionem ab ip so ad editionem Bai

terianam adnotatam nobis ut ea u teremu r liberaliter transmisit. E am ne desiderent si qui scholia ista tractatu ri

sunt, in app endice editionis n‘

ostrae invenient congestam .

C odeX Ba r p t o l em a e i d e Mo n t e p o l i c ian o (M )Lau rentianu s est pl . 54, 5 membr. 8

°ff. 120 eleganter p er

scrip tus . A sconium et P seudo—A sconiu m exhibet f. 1 — 73 z‘

adnexa sunt commentaria quaedam Antonii Lusci et ex

cerp ta ex orationibu s C iceronis ; de quibus vid . Band iniC at. C odd. la t. I I p . 638 sq. ; Hau thal in Baiteri ana

Bar to

lomaci

de Monte

p o liciarw

exemp lu m

P R AE FA T IO

Ieotis ad A sconiu m ( onom . T u ll. I I I ) p . 308 sq. Ru bricaelemmatis p raescrip tae p leraequ e omittu ntu r sp atio relicto .

S u hscrip tionem vide p . XXIX . Exemp lar sat inscite exceptu m multis locis ex P oggii ap ographo et correctu m et

interp o latu m esse facile dep rehenditu r. P raeterea mendas

p lu rimas sibi p roprias habet, paucas interp olationes

( ut 49, 9 . 56, 16 . 64,10 . cf. 62

,bona pau cissima

(v. 3,18 . 42

,24. 75

,Variam scrip tu ram ad commen

tarios P isonianae et S cau rianae in O rellii usum enotavit

Hau thal ( cf. 312 sqq. ) parum accurate : nobis rogantibu s A sconiana omnia diligentissime excu sseru nt viri amicissimi duo E du ardu s Hiller et A eneas P iccolomini ; hic

commentu m in C ornelianam contu lit,cetera Hilleru s .

F o gg i an i exemp li ( P ) ap ographa p raesto fu eru nt

haec :1 . C o d . s o c i e ta t i s C o l um b a r i a e F l o r en t in a e

B 7 (P a) chart . fol. fl‘

. 175 ab u no librario bene scriptus

p ost E xp lanationem Antonii Lusci sup er u ndecim orationibu s C iceronis et S icconis P olentoni argumenta in ora

tiones C iceronis f. 1 1 1 — 1 75 exhibet A sconiu m et scholiastam Verrinaru m. Corrector aequalis saep e quae librariusomiserat su pp levit , idem notu las et argumenta brevia inmargine addidit p rioris autem manus rara sunt scholia et su bscrip tionem su biecit quam dedimus p . XXIXn . 3 . Indicavit A. Beifi

erscheid mu s . rhen . 23,145 .

2 . C o d . L a u r en t i an u s p l. 50, 4 ( P b ) membr. fo] .

(cf. Bandini I. e . p . C u m C iceronis O ratore et Brutoin unum volumen ligati sunt commentarn A sconu et P seudoA sconn (omissa tamen scholiorum in librum quartum

,i . e .

A ct. I I lib. 2 parte superstite ) , binis columnis p erscripti

f. 79— 1 15 . S crip tu ra continua est,ut diversa cap ita fere

solo spatiolo au t littera maiu scu la distingu antu r. Emendavit manus aequalis secundum exemplar ; recentior ma

nu s pauca eX ingenio novavit (cf. e . g. 82,

Utru mqu e libru m contu lit S choell.3 . C o d . G o th an u s ( bibliothecae ducali dono datu s

a. 1618 ) II n . 1 18 ( P c ) membr. quem accurate descripsit F . J acobs Bei trage z u r a

'

lteren Ixitteratu r u nd

Merkw u rdiglcei ten der herz ogl. ò'

fi . Bibl. z u G o tha fasc. 3

P RAE FA'I‘

IO

O ctet os qu otqu ot innotu eru nt breviter recensemu s

6 . C o d . Mat r i t en s i s bibl. reg. (olimc

dcl S r . conde

de Miranda’

X 81 chart. fol . continet Knu stio teste in

P ertz ii‘

A r chiv der G esellschaft fu r altere deu tsche G eschichtslcu nde VI I I p . 152 sq. ) a)

“S igiberti chromcon .

b)“A sconii Bediani enarrationes seu commentaria in Ci

ceronis orationes (contra L. P isonem, p ro M. S cau ro

,pro

Milone) et in alia eiu sdem C iceronis op erai"

. c)“G agi Va

lerii Flacci Balbi S extini argonau tica”

. S u bscribitu r : Hoc

fragmen tu m rep er tu m est in monasteri o S t. G a lli p r op e

C on stan tiam XX m i libu s p assu u m u na cu m p ar te Q .

A sconii P ediani . D eu s con cedat alteri , u t u tr u mqu e op u s

r ep erat (I. r ep er iat) p erfectu m ,n os qu od p o tu imu s eq imu s .

P oggiu s F lor en tin u s . E st igitur liber gemellus eius quifuit in b i b l i o t h e ca La u r en t i i P ig n o r i i P a t av in i

( i'

in Tomasini catalogo (V . G raevu et Bu rmanni

thes . an tiqu i t. et hist . I ta l. t. VI p . I I I co l. 145 ) relatu s

n . 12c

Fragmen ta A sconii P ediani et C . Valerii Flacci ee:

E di tione P oggu’

unde eandem su bscrip tionem p rotu lit ipseP ignoriu s l

origin e di P adova 0 . XVI ( cf. c . co l.

Nisi forte unus idemqu e codeX agnoscendu s est, qu i ex

bibliotheca Dominici Molini Veneti, cu i suam reliqu it P ignoriu s

, p ostea in Hispaniam p ervenerit : n am S igiberti

8,12 conniu ente ; 10, 6 natu rae t u a e ; 13, 28 tu ; 14, 13 qu o modo ;

f ecisse u ir tu te ; idem p . 40,8 voc . i u d ici u m eraso interp o lavit

qu od m . 1 in marg . adno taverat cu i bono f u er it. Q u amqu am iam

ip se librariu s aliqu o t locis verbis in archetyp o traditis C iceroniana

tacite su bstitu it : u t u na cu m aliis P oggianis exhibet p . 5,1 p er

du ellion is r eo ; s ed ille des ignatu s co s . cu m ; 9 , 7 u t d ic i au d ie

bam ; o amentem ; 13, 7 flagrau it : solu s dedit p . r u sti

cu m 27 ambor u m ; 43, 24 f am iliar is m e u s e t i d em com es .

C oniectu ras corrector in marg . adscrip sit ex p arte fu ttiles, u t p ro

Philippe p . 2,4

c

] ifet‘ello p o tiu s’

; I l , 16c

p o ti u s au as semel , qu inqu ies

pater ; 38, 18 empia]‘

a‘

! inep ta ’

bonam p . ff u lu io p o t iu s’

, qu od

et iam Manu t iu s —

v idit . Idem aliis qu oqu e locis certam lectionem a

Manu tio sive a p rioribu s editorib u s rest itu tam et ip se assecu tu s est :

p . 1,17 d icat ; 9, 4 lam iam ; 12

,3,item 38

,2 et del. ; mens is ;

magna manu s m ilitu m ; 33 , 23 qu aes ito r ; cons titit ;

f action is ; milonianis u t Beraldu s et G ronoviu s,licet inu t ilis

sit correctio ; 45, 4 r uf u s p ro f u it , q u o occu pavit Baiteri emenda

tionem .

P RA E FA T IO

chronicon secundum Knu stiu m a diversa manu,certe

, _

mi

nu s diligenti scrip tum quam reliqu a fortuito cu m libroP oggiano i n unum volumen ligatu m esse videtur. At quodP o gg i u m i p s um libri Matritensis p ossessorem quondamfuisse Knu stiu s addit : id licet fieri p otu erit, veremu r tamenne non aliunde nisi ex ip sa … su bscrip tione ille levi coniectu ra efi

ecerit .

7 . C o d . Bi c ca r d i an u s ( olim Bernardi O ricéllarui‘

15 10 ) chart. fol. de quo vid . Hau thal in Baiteri anal.

p . 306 sq. qui comm . ad P isonianam et S cau rian‘

am eX

cu ssit ib . 3 12 sqq.

8 . C o d . A m b r o sm n u s H 100 inf. chart. inscr.

c

Hae

su n t qu aedam glosu lae su p er orati on ibu s T u lli i antiqu i

tu s factae nu p er in C onci li o C on stan tiensi r ep er tae°

. cf.

Mai p raef. ad lll . T u llii O le. trzu m orati . in G ladi u m et

.Oar i onem ect. fragm . ined . (Medio l. 1 814) p . XIV et C atal.

C ic. codd . A mbr os . p . 232 sq. Baiter ana l. p . sqq.

contu lit commenta p rio ia tria et initiu m comm . in Cornelianam .

P raeterea alterum A m b r o s i an u m ( I 91 su p. ) scriptum

ann o 1475 a J o . N y’

. Mai c . indicat,duos L a u

r e n t ian o s ( p l. 54, 27 et 29 ) Bandiniu s in f catalogoP a r i s in o s duos

,item Vi n d o b o n en s em S avigniu s de

iure ital. p . 44,Har l e i an o s tres (n . 2568 . 2635 . 5238 )

catalogi edito r qui omnes quin P oggianu m exemplarreferant dubium non est. Benique eiu sdem familiae cc

dio is instar est

E d i t i o p r i n c e p s Ven e ta a. 1 4 7 7 ( P ao ) p er Hier .S qu arzaficu m A leXandrinum curata

,quae ff. 55 A sconiu m

et Verrinaru m scholiastam continet") adneXis G eorgn T ra

p ezu ntii, Antonn Luschi,S icconis P olentoni S 1milis a rgu

Insigni socordia Banthal (in Baiter1 anal. p . 310) p raeter M ne

gat u llu m A sconii codicem in Lau rentiana servari : q u at t u o r libroru m no tas iam Madvig attu lit I. 0 . p . 26 .

2) B o n o n i e n s e m P . Manu tiu s vidit cf. ed . p . G raev1u s m

commentariis ad C iceronem ex s u o Ms . A sconii lectiones hic illio

adno tav it p lane inu tiles .

3) S u bscrip t u m est : Haec est p ars Q . A . p edian i cu ra et d iligentia

p ag : : fi or entin i c ir i litteratiss imi r eper ta in monaster io sancti galli propecons tantiam XX. m ilibu s p assu u m : et ab ip s iu s p ag : : exe:np lar ibu s a

XXXVI P R AE ÈA T IO

menti libellis ( cf. de ea Madvig o . p . 33 BonumFoggiani ap ographi exemp lum summa p lerumque cum fide

editor exp ressit : pau cissima apparent interp olationis vesti

gia, quo ex genere unum iam p . XI I I 11 . notavimu s . N os

p ro ipsa p rincip e editione,quae p raesto non erat

,u si

sumu s iterum impressa P atavii a. 1493,cuius exemp lum

su pp editavit biblio theca du calis G othana .

Q u i horum librorum omnium fons est P oggu exemplar

p rimum in I taliam transmissu m p ro insigni viri arte et

p eritia A sconii verba reddidit saepe rectiu s ex codiceS angallensi excepta quam factu m est in du obu s so cioru m

ap ographis , saepe ap te restituta ; idem tamen et negle

gentiae‘

velociter’

describentis’

) et“

corrigentis licentiae ma

nifesta vestigia p raebu it p lurima. N ec dubium est,quin

P oggiu s librum p riu squ am amicis I talis mitteret denu o

p ertractarit et recognoverit maximequ e su pplementa illalacu narum addiderit

,quorum parte iam Bartolomaeu s de

Montep oliciano usus est. Etiam no'

tas qu asdam,quas com

p lu ra exempla in commento orationis in toga candida ad

scrip tas in margine habent, ip se P oggiu s inter scribendumadiecisse videri

Ceterum librorum mss . quorum mo do consp ectu m egi

mu s nullus P oggu manum integram rep raesentat ita ,ut

eu m solum testem sequ i exclu sis ceteris liceat. N am de

codice Ma t r i t en s i incertu m indicium : quem cu m magnisane p retii esse ip sa A sconu cum Valerio Flacco simul

m e A . I u . transscr ip ta ac Veneti is p er J ohannem de C o lon ia soc iu mqu e

eiu s J ohannem Manthen,

de G erretz em imp ressa .

1 ) V . p . XXV I II . Hu e pertinet omissu m in P oggianis omnib u sscho lion interp retis antiqu i satis eru diti , de qu o cf. p . XXI

,de

disp ositione C ornelianae ( p . 54 alia no tavit Kiessling o.

p . 7 sqq .

2) E xhibemu s eas ex cod . P b exscrip tas : ad p . ed . nostrae

'c icero in qu adam ad atticu m ep is to la scr ibit de ca tiline def ens ione qu am

facer e cog itaba t’

. deinde … ad p . 78,6

°

V incis me. I taqu e p u to non

defend iese sedi

tantu m de dq’

endenda cog itasse , qu od p er ep is to lam

negar i non po tes t? E X hac altera nota su p p lementu m inter ip sa

A sconn verba imp ortu ne insertu m Hotoman evo lgavit , rep et ieru nt

qu i eu m secu ti s u nt editores ante Baiteru m omnes . de qu o cf.Madvig p . 49 ; R au var . lect. I p . 144.

P RA EFAT IO XXX…

invento coniu nctione probatu r tum p rimariu m au ctorem,

immo unicum P oggianae lectionis confidenter praedicare

mu s,modo

“ex libris P oggn eum fuisse certo indicio fir

maretu r ac non u no testimonio hominis in isto studiorum

genere parum versati,forsitan errore sat p roclivi du cti .

E X eis autem ,quibus nos u si su mu s diligentior ceteris

interpres habendu s est L u gd ùn én s i s , etsi ne ip se quidemab interp olatoris vestigiis p lane immu nis qui haud rarosolus ex P oggianis cu m S et M sive utroque s ive a lterutro est etiam ubi unus veram lectionem

p raebeat incertu m servatam an revocatam (ut 27 9 T . nu

mati u s pro ceterorum l. nu matiu s ). P roximu s illi est

L au r e n t i an u s , a scrip tu ris ex Cicerone su bstitu tis so

lu s omnino vacu u s ut app areat“

eas ab ip so P oggio p rofectas non esse . Contra codex s o c i e ta t i s C o l um b a r ia eexemploru m interp olatorum agmen du cit : sequuntur ali

quanto deteriores G o tha n u s et G u el fe rby t an u s . Medium locum inter melioris notae libros et interp olatos obtinet e d i t i o p r inc e p s .

N os,tametsi in universum quid ubique P oggiu s dederit

abunde definiri p otest , qu o amp lior .lectoribu s ip sis iu di

candi cop ia fieret, scrip tu rae varietatem app o su imu 8 codicum a et b fere integram codicu m e

'

g ,

l item editionis

p rincip is (w ) selectam . Neque eorum quae S ozomeni “

au t

Bartolomaei ap ographo p rop ria sunt qu idqu am p raetermittere fas erat in ca editione quae

. p rima u beriorem

1 ) P raeter C iceronianos locos notatos p .XXXIII n . 2 u nu m repp e

rimu s manifestae interp o lationis exemp lu m 1,15 qu are ante u o catu s

(idem habet cod . G u elferbyt . in correctione) .2) C u m SM habet lacu nam in om . 37, 13. hic enim

access isse 66,10 ( ante corn ) . C u m S lacu nam p ro cu m 5 , 15.

tu delectu s i u d i c i s s im u s 35,27 . a d i t u s om

ciessenn io 49, 14. indemnans 36,14 (ante docere 66

,10

( ante corr . desp exit 75, 21 ( ante c on . ) C u m M lacu nam p ost

lu ctu (id . G raevii factu m nequ e s u p er ior is kisdem 21 , 1 1 .

u t in eaqu e 36, 17 . larg itu r 39, 13. p . clod io (id . P a corn ) .ne tu m 46

,25 . exemp lu m 52

,25 . p r incip i u m 54

,9. s ignificant 59, 9 .

u rebu s 66, 13 . 60, 17 p ost gess it ac lacu na est , qu am inter g ess it

et ac indicavit M (A ddimu s in Lu gdu nensi legi 47, 14 matr imoniu m ;57

,18 p ater p ro pt . ; u na moda 70

,8 qu am ; 80, 10

1 sed it

au tem ; 13 ei 81,1 7 dominatu s .)

edi tionis

tu s

XXXV III P RAE FA T IO

fontiu m memoriam p rop ositu ra esset Quamquam ex trium

testium vel consensu vel dissensu rationibu s su bdu ctis,

qu id illi archetyp o communi quid sibi quisque debeant,

nullo negotio p lerumque discernitu r : ut iam,quod anti

qu 1ss1mum est,ip sius S angallensis imago vera atque certa

recuperata dici p ossit .A fundamento recte su bstru cto qu antop ere omnis ido

nea emendatio ap ta sit,nullius cp Ìnamu r Scrip toris exemp lo

certiu s doceri quam A sconu . In quo t'

ractando p er triasaecula ct

g

dimidium, qu amdiu in instru mentis du mtaxat

studiorum C iceronianoru m censebatu r admodum exiguocu m =fru ctu versati sunt editores : qui lectionem volgatam

ex p rimis editionibu s rep etitam tumultu aria op era corrigere

atque adeo corru mp ere quam recensionem constanter ad

unici libri vestigia dirigere mallent . Unum excip imu s

P . Man u t i u m ( ed . Ven . 1547 . 1553 . qui licet delectionis fonte et ip se nimiu m secu ru s tamen ut eratvir mu ltip licis doctrinae et singu laris ingenu acuminis

p lurimis mendis egregie medelam adhibu it. N am de H o

t oman i an a quae multis imp osuit recognitione (Lu gd .

1551 ) quid rei esset,acerbu s idem et iu stu s existimator

Ma d v ig — abunde exp o su it. I dem Mad v ig p rimus viam,

qu a sola salutaris emendatio p rocedere p osset, non ap eru it

modo,verum gravissimo exemp lo mu nivit locis innu meris

feliciter restitu tis : u t virum summum A sconii sosp itatoremhoc quoque nomine merito p raedicemu s . Hinc Ba i t e r u s

in scholiastarum C iceronis corpore ( C ic . opp . ed . Turic.

t. V p . 2 . 1833) A sconiu m edidit ad fidem unius editionis

p rincip is religiose recognitu m,amp lo apparatu instru ctum

lectionu m farraginis ex octo editionibu s congestae. Madvigii coniectu ras et adnotationes

,item quae in aliorum

N isi qu od orthographica no tare su p ersedimu s , u t G . et G N .

p raenomina in S'constanter, set fere constanter scrip tu m,

calp hu rnia,Mitr idaticu s, G rachu s, C gmbr i, p ern itio s u s, m a es tatis, a u tor etc .

,item

Comp endia varie exarata,u t cas ., cons .

, cass ., conss . ; tr . p l. , tr ib. p l. ,

tr ibu nu s p l. ; r . p ., r esp . , r es p ù

”; qu ir . v . j i » . al. : qu emadmodu m vel

contra codices tacite dedimu s contio , salac iu m,V o lcac iu s (qu ae forma

u nice vera etiam p . 24,24 redu cenda est) , g enetivos C lod i , Maniti,

similia.

P RAE FA T IO XXXI X

virorum doctoru m scrip tis d ata o ccasione ad hu nc scriptorem emendandum collata repp erit diligenter in censu m

vocavi t pauca ipse sobrio usus iudicio au t de su o cor

rexit au t ab O r e l l i o laboris socio su bministrata recep it.

I nc °

A 1‘

1alectis,quod su pplementu m editionis idem in

tertio volu mine onomastici Tulliani ( p . 306 343 ) a.

1838 exhibu it , p raeter scrip tu rae ad partem Ascon11 ex

quinque codicibu s excerp tas et notu las qu asdam J acobsii,

O rellii,S au pp ii insertas ea rep etenda cu ravit quae S e

b a l d u s J an . E v e r a r d u s R a u in libro . c ar iar u m lec

tionu m ad C iceronis orati on es (vol . I . , Lu gd . 1834) bonaefru gis p lenissimo de multis locis A sconii disp u taverat. In

cop iis a T u ricensibu s conqu isitis acqu ieveru nt recentiores

e quibus p lu res p er studiorum occasionem locos A sconumaxime ex comm . in Milonianam p etito s attigeru nt : deditaopera unus S . H. R ink e s de Q . A scona P edian i in C i

cer oni s orationes commentar i is emendandis egit disquisitione docta et acuta inserta Mnemo synae Bàtavae vol. X

( 199 sqq.) et XI (18 l s qq) a. 186 1 . 62 .

I p si iam su bsidiis rei criticae omnibus studiose com

p aratis hoc p rop ositum habu imu s,ut scrip torem non Ci

ceronis,sed su o nomine qui legatu r dignissimu m , purae

Latinitatis locu p letem au ctorem et qu em p r op e castissimu min dicendo p ossu m u s ap p ellar e eundem autem m 00

dice unico miru m quantum deformatu m,quod eius

]

fieri

p osset, su i similem redderemu s . Q u odsi Contig‘

erit,ut 1am

multo quam antea integrior mu ltoqu e exp editior p ro cedat

o ratio A sconiana : istiu s meriti p ars maxima redit ad p ro

p ensum et efficax triu m viroru m qu o u si su mu s adiu men

tum . N am N. MAD VI CF ubi de hu iu s editionis consiho

1) P o stea demu m innotu eru nt p retiosae aliqu ot J 0 F r e d . G r o

n o v i i coniectu rae in A sconiu m, p raesertim in comm . C ornelianae

et or. in toga candida,adscrip tae marginibu s ed . Lu gd . 1551 et

C olon. 1578, qu as p u blici i u ris fecit R inkes in Mnemos . vol. XI

p . 1 91 sq. P e t r i D an i e l i s et alioru m notu las qu asdam exig u isane p retu ex marginibu s edit ionu m du aru m qu as b ibliotheca Bermensis servat exscrìp tas H. Hagen comiter nobis transmisit .

C . S igonii verba. su nt emendati . t . II in. ( p . 427 ed . Francof.

XL P RA E FA T IO

certior factus est,nostra causa A sconiu m iterum totum p er

legit atque sp icilegium novum emendationum vere aureum

p er litteras nobiscum commu nicavit. TH. MOMMSENautem saep e de difficilioribu s lo cis au t conclamatis a

nobis consu ltu s neque voluntate su a neque ingenu ubertate carere nos u nqu am volu it : idem libelli dum p relosu bicitu r p lagu las relegens de p lu rimorum locoru m rectaemendatione opp ortune nos commonefecit. P ariter FR .

BVE CHELE R folia ante q uam p relu m relinqu erent ip sitransmissa curiose p erlu stravit mu ltasqu e coniectu ras cu m

certas tu m p robabiles , ex p arte plane egregias nostrumin usum in margine adno tavit . His igitur viris quantumdebeamu s debeatqu e A sconiu s iam p roditu ru s gratoanimo et ip si agno scimu s et sp eramu s agnitu ros , si quisat commode lectum iri scrip torem nobilissimum nobiscum

gaudent.

G ryphiae et Jenae m . D ec. a. 1874.

A : Kmss1unse . R. S C HO E LL .

XLII A D D END A E T EME ND AND A

30,14 an leg . C atonem (cf . C ic. ep . ad fam. 15, 4,

ib. 23 eiu s : etiam E berhard .

ib. 25 O lip 0re? (Mommsen.)31

,mg . inf . 1 milonis iam P l mg .

ib, 4 corr . lu cilliu m MP bl.34, 27 scr . ob tigisset s . obu enisset (cf. C oll. legu m Mos. et R om.

34,mg . inf . 5 corr . tribu nale C'.

36,20 ad caedem J acobs con iecerat (cj ì Ba tter i anal. p .

mg . inf 4 p ro 1}et 12 scr . l et I mg.

39, 3 cu riosiu s aetati] cf . p ragf. p . X I .

40, 27 l. intu lisse u t p . 29, 3 .

41 , 25 l . L . Flaviu m?

42,mg . inf . 4 corr . rep etente MP alw rep ente S P b.

ib. 7 del. u n. 1 1 et : etiam?

43,3 l. dicit .

ib. mg . inf . 5 scr . qu od die M l .

45,mg . inf . 1 ru ffu s corr . P l 2 .

ib. 5 ter consu l etiam P l.

47,15 l. inveni .

48,mg . inf . 1 verti a rep . p rep . Granov.

49,4 au t M. C onsidiu m scr ibendu m, s i Barghes iu m sequ imu r (app .

I I au t C . C onsidiu m qu em intelleg it Mommsen (Staatsrecht I I 1p . 548 n.

50 mg . ia 10 S igoniu s] scr . Hotoman.

53,18 sed] igitu r?

54,mg . inf . 13 C ominn iam Granai) coni.

56,mg . inf . 12 carr . iu rau it (s ine p u nctis) .

60,mg . inf 13 corr . alteru m

, qu ae colgo .

61,25 l. C ethegi.

66,mg . inf. 1 1 p ro res Granai) coni . scis.

68,1 7 mg . inter . add . [Liv.

69,mg . inf . 3 qu ae] corr . qu a.

70,m inf . 5 carr . in M

71,25 p ro bellu m , qu od iamManu tiu s scr ip s it, p raestat rem rep onere

cu m Ba iter o of 69, 24 . 11 , 3.

76,14 su a f o r te del.

80,26 p ra fu it au t sit au t est rep onendu m q

'

. p ragî p . X .

83,mg . inf . 3 p rau u s civis p ro au u s su u s ) Vo ler . Vonck obss .

m ise. (T ra i . ad R h. 1744 ) p . 85 .

84,mg . inf . 2 corr . p er eru diu s MP .

ib. 4 corr . esse M

IN SENATU CONTRA L. P ISONEM

Haec erat io dieta est Cn. P empeie Magno I l .{

M.

e. 699 Grasso I I . cess . ante paucas dies quam C n. P omp eiu s lu dosfaceret, qu ibus theatru m a se factum dedicavit . Hoc intellegi

ex ipsiu s C iceronis verbis potest, qu ae in hac orations p esu it . 5

D ixit enim sic : I n s t an t p o s t h om i n u m m em o r iamap p ar a t i s s imi m agn i fi c en t 1 s s 1m 1 q u e l u d i. T ir o

qu idem p esu it hanc inter eas orationes quas dixit CiceroL . D omitio Appio C lau dio co ss. u ltimam . S ed u t ego ab

eo dissentiam facit primu m , qu od Piso reversus est ex’

p ro

vincia Pompeie et G rasso consu libu s, G étbiniu s D omitio et

2 Appio : hanc au tem orationem dictam ante G abini reditu m

ex ipsa manifestam est . D einde magis qu oqu e natu rale est ,

u t Piso recenti reditu invectu s sit in C iceronem resp enderitqu e

insectationi eiu s , qu a revocatu s erat ex provincia, qu am po stanni intervallum . A pparet au tem C iceronem respondisse Pisoni .In su mma, cu m dicat in ipsa oratione C icero instare magmficentissimos apparatissimesqu e lu dos , non video qu omodo hocmagis D omitio et Appio coss . dictu m … sit

,quibus consu libu s

nu lli notabiliores lu di fu eru nt , qu am P empeio et G rasso , qu e

anne Pompeias exqu isitissimis magnificentissimisqu e omnisgeneris lndis theatrum dedicavit .

1 IN S ENA T V cenzrm .L . P I S ON EM s : e. A S C ON IÌ:E P E D IAN I ° Î S E NA T V eeu î P I S ON

È“M e. A . P ED IANVS

(Q . A S C ON I I P E D IAN I P a ) IN S E NA T V C ONTR A (IN P b cf .

p . 2, 14) L P I S ONEM P Il 3 carse M cess ante M5 ex : et M u t p ass im nerbis am . 8 7 ap paritissimi M ap ertis simi S *Tire p oss is etiam N ep os) : (Fenestell

'a w) 0 9 ha

bee SM 1 1 G abinu s S P w 13 *magis qu od (qu od magis P b) C'H

14 u t : in C P iso R inflces Mnemoe. X p . 200, Madvig ade . er it. I

p . 145 : ip se C’

il 15 insectioni S 1 7 in su mma : in sematu P abg2il

dies t in : dicens (diceret .P abg ) 0 instare magnificentissimes P ew 19 domio M Il 20 P omp ei et G rassi C 21 magnificentissimis P ab

A S C ON IUS

Argumentum orationis hu iu s breve admodum est . N am

[120] cum revocati essent ex provincu s P iso et G ab iniu s sententiaC iceronis , qu am dixerat de previncns consu laribu s Lentu loet Philippe consu libu s, reversu s in civitatem P iso de insecta

5 t iene C iceronis in sematu conqu estu s est et in eum invectns ,fidu cia maxime C aesaris generi, qu i

'

tu ni G allias ebtinebat .

Pisoni C icero respondit hac oratione.

E NARRA T IO

CIRCA VERS . A PRIMO

Q u o d m inim u m s p e c im en in t e i nge n i i? I ngen i iau t em ? imm e i nge n u i h om in i s ac l i b e r i : q u i c e l e r ei p s o p at r i am a s p er n ar i s , o ra t i o n e gen u s , m e r ib u s

n om en .

T ametsi haec eratie sic inscribitu r : I n L . P i s e n em

tamen non pu to ves ignorare hnno P isenem ex ea familiaesse, qu ae Frngi appellata sit : et idee ,

dicit aspernari eu m

meribu s nomen.

CIRCA VERS . LXXX

H O C n o n ad c e n t em n e nd am P la c en t i am p e r t in e t

,nn d e s e i s e r t u m gl o r i a r i s o l e t : n e q u e e n im

h o c m e a n a t u‘

ra fe r t , n e c m u n i c i p i i , p r a e s e r t im d e

m e o p t im e m e r i t i,d i gn i t as p a t i t u r.

Magnepere me haesitare confiteor, qu id sit qu are CiceroP lacentiam mu nicipiu m esse dicat . Video enim in annalibu s

eorum , qu i P u nicu m bellu m secu ndu m scrip seru nt , tradì

P lacentiam coloniam dedu ctam pridie Kal . Inn . primo anno

eiu s belli , (P .) Cornelio S cipione , patre Africani prioris,Ti . S empronio Longo coss . Nequ e illu d dici potest , sic

eam co loniam esse dedu ctam, qu emadmodum p o st p lnres

aetates C n . P ompeiu s S trabo , pater C n. Pompeu Magni ,

1 A R G VME NT VM ins cr . P hu ins orationis Paem 2 G ab inu s

S P c G ab inis P m 5 consecu tu s S 9 am . S M 10 sp ecimen

sp ecimen cin M sp ecie emS alter u m ingenu om . S 1 1 ingenii Slibere S Il co lore A ld. : celerore 0 15 non : hoc Hotomann

16 cu M 18 am . SM 20 his SM 21 haec P ew 26 Inn . MadvigI an . 0 27 P . em . 0 patre A fricani p rioris (p rieres M) s u sp ecta28 T i : T . MP tenti S

IN P IS ON IA NAM

T ranspadanas colonias dedu xerit . P empeiu‘

s enim non noviscolonis eas constitu it , sed veteribns incolis

manentibu s ins

dedit Lat ii , u t p essent habere iu s : qu od ceterae Latinae

coloniae , id est u t gerendo magi stratu s civitatem R omanam

adip iscerentu r. P lacentiam au tem sex milia hominum n evicoloni dedu cti su nt

,in qu ibu s equ ites du centi . D edu cendi

fu it cau sa, u t opponerentnr G allis, qu i eam partem Italiaetenebant . D edu xernnt III viri P. Corneliu s Asina ,

P. P a

pirins Maso , C n. Corneliu s S cipio . E amqne coloniam LIIIdedu ctam esse mvemmns : dedu cta est au tem Lat ina. D u e

perro genera caru m coloniarnm, quae a popu lo R omano . de

du ctae su nt , fu eru nt itaqu e aliac Latinoru m essent . D e se

au tem optime merites\

P lacentines ait,qu od illi qu oqu e ho

noratissima decreta erga C iceronem feceru nt certaveru ntqu e

in ea re cum tota Italia, cu m de redita eiu s actnm est .

PAULO P O S T

de avo P isonis materne :H i c c u m a d o m o p r ofe c t u s P l a c en t i ae f o r t e

c o n s e d i s s e t p au c i s p o s t a n n i s in cam c i v i t a te m

(n am t u m e ra t c i u - i t a s) a s c en d i t . P r i u s en im G a l

l u s, d e i n G a l l i c an u s fu i t

,

a d“

ex t r em u m P la c ent i n u s h ab e r i c o ep t u s e s t .

1 transp adanes P ew coloniiis S co lonia M dedu xerit Manu

tiu s : ded u xerat 0 2 ea 0 3 habere : hinc P a hanc P l u t p ossi

derent iu s N iebu lz: H is t. r om . I I adi: . 161 u t p ost haberent iu sMommsen lea: S alp ens . p . 404 n 35 4 gerendo A . A u gu stinu s . p etendi

MP p eti S, p er mag . Bu echeler p etendis magistratib u s N iebu hr l. 0 .

5 p lacentia MP "66 *du centi z du cendi S om. fu it : su ntM8 triu mu iri MP 9 maso gn . p omp eiu s gn . corneliu s JMP ; C n.

P omp ei i nomen , qu ad sp u r iu n: esse vider u nt P eriz on iu s

om . S P g , C n . C o rnel: : S cip ionis qu oqu e nomen sùsp ectu rn : r equ ir itu r

C . Lu tat iu s of . L iv. 21 , 25 LI I I s ine hia tu P Il dedu cta messe (memesse M inesse P m) SMP P w 12 itaqu e om . M fu eru nt nt Qu irit iu m aliac

,aliac Latinoru m Ba iter, fu eru nt ita u t aliac civiu m R o

manoru m aliae Lat . Savigny S cr . m in . I p . 37 14 fu eru nt S Il certau erantqu e MP b

2cw 15 redetu M 15 sq. de re actnm est

p au lo p ost de S 1 6 p au lo p ost om . in hiataq1 2 liti .M Il 18 “

ad om .

. P .lac 0 Il forte M foret SP consedisset : consedit et C. C19 p au ci in C , s u p p l. Manu tiu s 20 civitas

“*gallica extremu s 0 (hiatu m om . M) 20 extreme S emip la

centinns c o lgo ceep tu s z . C'

01

A S C ON IUS

Hoc qu od dicit civitatem fu isse P lacen tiam, ab eadempersu asione ponit municipium fu isse.

,A vum autem mater

n u m P isonis primo G allum fu isse idee ait, qu od venisse eu m

in I taliam dicit trans Alpis, dei :: G allicanu m , qu od in Italiaconsederit, P lacentinu m den iqu e, postqu am adscitu s :sit a P la

centinis . S ed P isonis avus mu lto p ost ea t empora fu it ,qu ibu s Placentia co lonia est dedu cta.

CIRCA VE R S ÌA PRIMO

L afit i'

e r e‘

mr

: p a t er t u u s s o cerum qu amC . P i s a . i n i l l e l u c t u no n e n i n

'

l'

fi l i àm m eam

c o l l o c aw , q‘u em p o t e s t as t u m em

n i u m fu i s s e t,u n u m p e t i s s 1m u m d e l e

'

gi s s em .

Qu is fu erit socer P isoni s patris ipse su pra dixit his verbis :I n s n b e r q u i d am fu i t , i d em m e r ca t o r e t p r a e c o :

1 s c u m R omam c u ni fi l i a v e n i s s e t , ad u l e s c en t em

mo b i l em C a e s e n i n u m , h o m i n i s fr u ga l i s s im i fi l i am ,

an s u s e s t ap p e l l ar e ,fi l i am c o l l e c av i t . G a l ven

t i u m a i u n t e u m ap p e l l a t u m.

I psiu s P isonis, centra qu em haec o ratio est , socerum

R u tilium [A tiliu m] N u du m Fenestella tradit . Cicero filiam

post mortem P isonis generi P. Lentu lo collocavit,apu d quem

illa ex partu decessit .

1 *qu ed : qu oqu e C

’ *P lacentiam : hiatu s 12f ere liti . 0 2 lacu

nam s ignificac im u s (f . qu a ante) : P lacentiam MP , om . S *maternu m :

. om .MP 5 inu enisse SM 4 6 s u p p levit po st S igon iu mBu echeler 4 alp is MP alp is S censedent S P :»

5 p lace p o stqu am S p lacentie p ostqu am M, s ine

hiata P ab adacitu s M ad acciatu s S '

p lacenti C'

9 hiatu m om . S lu etu M enim . ei P bcgw 1 1 col

loca . . S P o collocaMP ab collocau i w 13 p ater 0 ip se om . S14 intu ber C' idem . id est a: 15 filio 0 adu lescentem homi

nem S 16 C aeseninu m Manu tiu s : caeseniani (caeseniam P ew ) C ,delendu m au t ante C alventiu m transp onendu m censet Madvig fru galis

simi R in/ses Mnem . X p . 204 : fu racissimi C',fortissimi S igon iu s fero

cissimi Ba iter 1 7 eiqu e filiam R in/ces Mnem . X p . 206 ; homini levi

et su b ito filiam ex A r u s iano Mess ia p . 221 Kayser C alu entinu m MP Haiu nt : anè M verba C alventiu m app ellatu m C : ceroni r edd ider u nt

R au var . lect. I p . 90, Madvig 19 1p sins Madv :g : sep ins C'Il 20 A ti

liu rn del.P er iz on iu s tradì SM 21 P isoniM 22 discessit S discesit M

5

A S C ON IUS

d i c e r e a t r i b u n e p l eb i s”

p i e h i b e r e r [ea] , qu a e c e n

s t i t u e r am,c u m i s m i h i t an t nmm e d e i u rar e p e rm i t

t e r e t,

s i n e u l l a d u b i t a t i o n e 1 nr av 1 , r em p . a t q u eh an c u rb em m e a u n i u s o p e r a e s s e s a l v afm .

D iximns iam antea‘

a Q . Metello N ep ote tr. pl. Cicere 7

nem consu latn ab eu ntem prohibitu m esse contionari de rebus,qu as in co magistra… ge

'

ss i t .‘

CIR . VE R . A PRIMO CCCXX

dici'

t de ladis C omp italicns :

(è 8 .) Qu o s Q . M e t e l l u s [fi e r i v e t u i t] fa c i ei n i u r i am fo r t i s s im o v i r e m o r t u o , q u i i l l um ,

c u i u sp an c e s pare s h a e c c i v i t a s -t

°

u l i t, c u m h a c im p o r

t u na b e l u a, c o n fe r am s e

'd i l l e

'

d e s i gn a t u s c e n

s u l, c u m q u i d am t r. p l. s u o a u

'x i l i o'

m a’

gi s t r o‘

s l u

d o s c e n t r a'

S . C . fa c e r e in s s i s s e t , p r i v a t u s fi e r i v e

t u i t . T u c u m‘

(in) K a l . I an . C om p i t a l i o rnm d i e si n ci d i s s e t

, S ex. C l o d i u m , q u i n u n q u aìn ant e p r a et ex t a t u s l u d o s fa c e r e e t p ra e t ex t a t u m

v o l i t ar e p a s s u s (e s) .L . I u lio C . Marcie consu libu s, qu es et 1p se Cicero su pra u .

memoravit , senatu s consu lto collegia su blata su nt, qu ae ad

versu s rem pu blicam videbant u r esse S ele

hau t au tem magistri collegierum lu do s facere, sicu t magistrivicorum faciebant , C 0mpitalicios praetextati, qu i lu di su blatis co llegu s dis |cu ssi su nt . Pest VI deinde annos qu am 8

su blata erant P. C lodins tr. p l. lege lata restitu it collegia.

Invidiam ergo et crimen restitnterum corifert in P isonem ,

1 a tr . p l . dicere P a tr. p l. d ice1 e a tribu s p leb is M p rob i

bere SM ea om . S Il 2 fu rare S 3 rem p M 6 ces con

s u latu hfitem S (abeu ntc M cont iena S 10 qu osqu e SM fieriv etu it del. R au var . lect. I p 91 13 sed ille designatu s consu l cu m

P ag2ex C icerone . sic ille (

'

sicilie S ) desicco si cu m (siccu m P ew ) 014 magistres T u rnebu s adv. 21, 15 . magis S magnes P M 1 6 t u °

t u m C in em . 0 ianu arn S Il 1 7 p raetextate (p retestato M) lu dosfaceret et C Il 18 p retestatfi M 19 es am . 0 20 iu lii S mario C

22 ca S e MP,an constit u ta? 24 u icornm °

lndo1 u m S Il 25&

V I Hinkes Mnem . X p . 208 . nonem C ; qu inqu e

O r ellz, R au var . (ect. I p . 93 27 et crimen om . S

IN P I S ON IANAM

quod, cu m consu l esset ; passus sit ante, qu am lex ferrè tnr,

facere K a l. I a n u air . praetextatu m'

lu dos S ex. C led1um . I s

fu it familiarissimu s C lodii et'

ep erarum C lodianar.nm ; du x,

qu o au ctors postea illato ab eis . corpore C ledn … cu ria cum

eo incensa est . Qu os lu dos tu ne qu oqu e fieri prohibere temptavit L . N inniu s tr: p l. Ante biennium au tem ; [ante] qu amrestitnerentnr . collegia, Q. Metellu s .Celer consu l designatu s

'

magistres [lu dornm] lu dos C omp italicies facere prohibnerat,u t Cicero tradit , qu amvis anctore tribu no p lebis herent lu di ;cu iu s tribu ni nomen adhu c non 1nven1 .

PAULO POS T

E rg o h i s fu n dam en t i s p o s i t i s c o n s u la t u s

t u i,t r i d u o p o s t , i n s p e c t an t e - t e e t t a c en t e

, a fa l

t a l i p o rt en t o p r e'

d igi o q u e r e i p u b l i c a e l ex A'

e’

l i ae t F u f ia e v e r s a e s u nt , p r e p u gna c u la m u r i q u e t r an

qu i l l i t a t i s'

at qu e e t i i ; c o l l e gia ,n e n e .a

"

s o lnm , q u a es e n a t u s s u s t n l e ra t , r e s t i t

u t a , . s e d i nn u m e rab i’

l i a

q u a e d am ex emn 1 fa c c e u r b i s ac s e r vi t i o c o n c i t a t a.

Ab c e d em h o m i n e — in s t ùp r rs 1 n an d i t i s n e far i i s q u e

v e r s a t e v e t u s i l la m ag i s t ra p u d o ri s e t m o d e s t i ae

c e n s u ra s u b l a t a e s t

D iximns L . P isene A . G ab inie — cess . P: C lodium tr. pl.

qu attu or leges p ernicmsas populo R omano tu lisse : annenariam,de qu a C icero mentionem hoc lo

co non facit (fu it cu lm

su mme popularis) , u t fru mentu m popu lo , quod antea sen1s

aeris ac trientibu s in singu lò s"

modios dabatu r, gratis daretu r :alteram, ne qu is p er eos dies , : qu ibu s cu m populo agi liceret ,de caelo servaret ; propter qu am rogationem ait legem u

A eliam

1 sit : sic M *Kal. J anu ar C Il 2 p raetextatu inom .M sex. p recliu m S S ex. cloeliu m M 3 clodiaru m M 4 ° hisC du ria S 6 mnniu s P b2w Mu mmias P g ante del. .Manu tiu s 7 Qqu e M cos : eos M 8 lu doru m del. Ba iter (u icoru m in mg . P g)9 actere M 14 aeliae q ia SM aelia et fu sia P 15 eversae su ntP ighiu s, R inlces Mnem . X p . 210, Madvig A dv. er it. I I p . 227 : enersaest C', cf . Mommsen Staatsrecht I p . 34 17 t u lerat C' 18 concita S19 u t stu p ris C 2 1 censu ra del. R in/ces l. e . 209 22 A : et C Il23 qu attu es M Il annonariam G raeviu s : annenianam C 26 ac trientib u s s : acirientibns P M a arientibns S , _

cf . Mommsen tr ib. p . 182

granis S 28 aliam et fu siam SM fu siam et aeliam P

[124]

15

20

A S C ONIUS

et Fu fiam, prep u gnacu la et mures tranqu illitatis atqu e otn ,

eversas esse ; ebnu ntiatio enim qu a perniciesis legibus resistebatnr, quam A elia lex confirmaverat, erat su blata : tertiam

de collegns restitu endis nevisque institu endis, qu ae ait ex

servitiorum facce constitu ta : qu artam, ne quem censores insenatu legende praeterirent ,

neve qu a ignominia afficerent,n1s1 qn1 apu d eos accu satu s et u triu sque censoris sententiadamnatu s esset ; hac ergo eius lege censuram, quae magistra

p u doris et modestiae e st , su blatam ait .

PAULO P OS T

P er s e q u e re-

c o n t in e n t e s h i s fu n e r i b n s

d i e s . P r o A u r e l i o t r i b un a l i , n e c o n i v e n t e q u id em t e , q u o d i p s um e s s e t s o c l u s , s ed e t iam h i lar i o r i b u s o c u l i s q u am s o l i t u s e r a s i n tu e n t e , d il e c t u s s erv o r u m hab eb a t u r ab c e , q u i n i h i l s i b ium q u am n e c fac e r e n e c p a t i t u rp e d u x i t .

Prefecto intellegitis P. C lodium significari.

em. VE R . A PRIMO (D C )

dicit de C astoris templeI d a u t em t em p l um s u b l a t e a d i t u , r e

v e l s i s grad i b u s , a c o n i u r a t o r u m r e l i q u i i s a t qu eC a t i l i n ae p ra ev ar i ca t o r e q u e n d am , _

t u m u l t o r e ,arm i s t e n er e t n r.

C atilinam lege repetu ndaru m abso lu tu m esse accu sante

P . Clodio iam su pra dictu m est .

2 eversas Madvig : enersa C Il p ernicis M Il 4 neb isq ; M

qu am ait ex P qu am u t S) et MS 5 constitu tam C Il 8 cen

su ra S 9 ait Manu tiu s : adit SM addit P 1 1 continentes : connexes

P ag2concu rrentes P g

1 12 tribu ne P M tr. S Il neo (u eM ) an u eniente

MS ne (nec P glw ) annu ente P Il 13 etiam

1 6 dixit S 1 7 intelligitis R inkes Mnemo

tu mu ltu aru m is 0 Il 23 tenetu r P M 24 catelinam'S C . reu m

lege R inlces .Mnem. X p . 212 25 su p ra cm . P

IN P IS ON IANAM 9

S TA TIM

C u m e qu i t e s R om an i r e l eg are n t u r , v i r i b oml ap i d i b u s e fo r o p e l l e r en t n ru

L. Lamiam a G abinie cens u le edicto relegatum‘

esse iam

diximu s.

C IR . VE R . A PRINCIPIO DCXX

S ep la s i a m eh e r c u l e,

t e u t i p ri mumas p exi t , C am p an u m c o n s u l em r ep u d i avi t .

Dictum est i n dissu asw ne legis agrariae apud pepu lu in,p lateam esse C ap u ae qu ae S eplasia appellatu r , in qu a

1111

gu entar u nego tiari sint soliti . E rgo eos qu oqu e qu i in ca

platea negotiarentu r dicit invites P isonem vidisse , cu m O s

puam consu l venit, qu od eos, a qu ibu s ille expu lsu s erat ,adiu visset .

C IR . VER . A PRIMO DCXL

E c q u e d i n ha c u r b e ma 1 u s u m q u am l n

c en d i u m fu i t , c u i n o n c o n s u l s u b v e n e r i t ?_

A t t u

i l l e i p s e t em p e r e ap u d s e c r u In t u am ,cu i u s -d om u m

ad m eam exhau r i e n d am p a t e fe c e r a s , s e d eb a s .

Po st profectienem ex u rbe C iceronis, bona eiu s P. C le

dins pnblicavit ; p ostqu am direp ta su nt omnia, quae au t in

domo au t in villis fu eru nt , et ex eis ad ipsos consules lata.complu ra, domu s direp ta primum , deinde infiammata ac

diru ta est . S o cru s P isonis qu ae fu erit , invèmre non

2 negarentu r M necarent u r P agl regarent u r S necarent u r P b,on: . P ew 4 t . clamiam (clamiam P b) C edict u IM religatu m P M6 VE R . P R IM P Il D C C C S 7 selap sia P he (me P b)

. C me hercu le u t dici au diebam te P am ex C icerone nt MP10 capyae S selap sia P Il 12 nego tiant u r S Il dicat S ca

pyam S 13 ille : ip se Bu echeler 15 D CXX C l 6 et qu od C Il1 7 su bu eniret C et artu 111 18 illos ip sos SM cu i domu m

mcam C 19 et hanriendà.M 21 dep ortataBu echeler 22 consu les

lata Manu tiu s : cellata C Il 23 demfi S domo”M 24 du ru ta M du

rata S ; an diru ta p r. d . infi. ac deleta (nel dedicata of . p . 12, 20) est?

A S C ON IUS

po tni, videlicet qu od au ctores rerum non perinde in domib u s ac familiis feminarum, n isi illu striu m, ac virorum no

mina tradideru nt .

PAULO POS T

5 (è A c n e t u m q u i d em em e r s i s t i,l u tu l e n t e

C ae s e n i n e , e m i s e r r im i s n a t u r a e s o r d ib n s,

v eum[126] exp e r r e c t a t an d em v i r t u s c e l e r i t e r e t v e r u m am i

c u m e t o p t im e m e r i t u m c i v em e t s u u m p r i s t in u m

m o r em r e q u i s i v i t .

10 Prefecto C n . P emp eiu m i

sigmficari intellegitis .

CIR . VER. A PRIMO DCCC

D e m e c u m om n e s m agi s t ra t u s p r om u l

ga s s en t p r a e t e r u num p r a e t e r em , a q u o n o n fu i t

p e s t u l an d u m ,fra t r em 1 n 1m 1 0 1 m e 1

, p r a e t e rq u e d u o s15 d e l ap i d e em p t e s t r ib u n o s , l e g em c om i t i i s c e n t u

r i a,ti s t u l i t P . L e n t u l u s c o n s u l.

Frater ille 1 n 1m 1 c 1 m e 1 , Id est P. O lodi , Ap . Clandins, sicut iam saepe (dia imu s) significatu r, (qu i) fu it praeter.Duos tribu nos

,de qu ibu s ip sis qu oqu e iam diximu s , qu os

20 de lapide emp tes ait , qu ia mercede id faoiebant , S ex. A ti

lium S erranu m et Q. N u meriu m significat .

CIR. MEDIUM

A p p e l l a t u s e s t h i c v o l t u r i u s i l l i ns

pr e v i n c i a e , s i d i s p l ace t , im p e ra t o r. N e t u m q u i

25 d em , Pa u l e n o s t e r , t ab e l la s c u m l au r ea Romam

m i t t e r e an d eb a s ?

Confido vos intellegere L . P au lum hnno s ignificari , qu i

fu it pater natu ralis Africani posterioris ,de Macedoniaqne

1 p otu it SMp r 5 t u S emerisisti S 6 caesone S ocse MP7 et p errecta M 10 intelligis P M 12 omnis P anis SM p romu l

gasset S 13 p raetorem : p r et M p ret P a p raeci S non fit S14 sq. praeterqu e inimici mei om . S 18 * diximns significatu r,

qu i : significabitu r C significavimns Manu t iu s p raeter C rolli : frater

C Il 1 9 qneq ; M G"

Q'

S 20 sed SM statiliu m C Il 21 ct Q . : eq .

ecq . S nu meru m SM 23 hic neteris C Il 24 sed d isp lacet M ne

cu m S 25 lanses S P : 28 p osterioris ; is Ba iter MacedoniaqneMadvig adv. er it. I I p . 245 : Macedonia atqu e C

IN P I S ON IANAM

ultimum et Perse rege triu mphavit.Macedomam autem P iso ,in qu em haec eratie est , ebtinu it ; propter qu od P au lu m eum

appellat, irridens etiam,qu od ibi rem non pro spere gessit

'

C IR . MEDIUM

qu i t e r c o n s u l fu i t , s umm a

(v i r t u t e) ; p i e t a t e , gl o r i a m i li t a r i } p er i i t in m a r i :q u i t am en ’

e b v i r t u t em (in) gl e r 1 a . e t la u d e v i v i t .

P ortasse qu aeratis , qu em dicat Marcellu m. Fu it —au temnepes M. Marcelli eiu s , qu i belle

*

P u nice secu ndo S yracu sasvicit et qu inqu e consu latu s adep tu s . est . Hic au tem MarcelIu s , de qu e Cicero dicit , nau fragio ad i p sam .A fricam periit

pau lo ante ceep tu m bellu m P u nicu m tertiu nì

. Idem cum

statuas sibi {ac patri . itemqu e avo. p oneret in monumentis

avi su i ad Honoris et Virtu tis , decere sùbscripsit : TRESMARCELLI ‘

N O VIE S O O S S . (F u i t en im ip se— ter consu l

, )avu s qu inqu ies, pater . semel : « itaqu e nequ e mentitu s est et

apu d imperitiores patris su i splenderem au xit .

C IR . VER. A NOV. D C C C C

(è M e c o n s e q u en t i b u s d i eb u s i n e a i p s ad om e , q u a t u

m e exp u l e r a s , q u am I n c en d e ra s , p o n

t i fi c e s, c o n s u l e s , p a t r e s (c o n s c r ip

t i ) c o l l e c ar u n t ,m i h i q u e , q u o d a n t ea n em i n i , p e c u n i a p u b l i c a ae d ifi c an d am d emnm c e n s u e r u n t .

Hoc C icero oratorie more, non historice , videtu r p esu isse :nam mu ltis aetatibu s ante C iceronem nu lli id contigisse ve

rum est, nemini vere u mquam

"

antea videamu s ne parumcante dicat . A ntiqu is enim temporibu s plu ribu s idem con

1 et P erse rege«Madvig : eiu s de rege ( de rege eiu s P o ) 0

2 p alam M 3 etiam Bu echeler eu m 0 rem Br o u khu s . ad P r ep . I V,

6, 21 : se C | ] 5 M. on: . C Il 6 u irt u te C ie. : om . C Il p erit C Il 7 in add .

C ie. 9 stracu sasM 1 1 p erit SM 12 cep t u m C Il 13 item SM 14 decore Ba iter : decorè C aedem vo lgo I I I Manu tiu s : hi (hic M )1 5 noniesM cos 0 , su pp levitBu echeler 1 6 sp lendorem : gloriam18 D C C C C Bu echeler : D C C C 0 1 9 mi S 20 incenderat21 p atres MS : p ret P conscrip ti add . C icero 22 p ecu niam p ublicam ad acdif. 0 27 * dicamu s C

20'

25

10

15

20

25

A S C ONIUS

tigit ; nam (M.) Valerio Maxime , ut Antias tradidit, interalies honercs domu s qu oque p u b lics aedificata est in Palatic

,

cu iu s exitus , qu e magis insignis esset , in publicu m versusdeclinaretu r, hoc est , extra privatum aperiretu r. V arrenem

autem tradere M. Valerio , qu ia S abino s vicerat, aedes in P alat ie tribu tas, I u liu s Hyginu s dicit in libro priore de viri sclaris, (et) P. Valerie Velesi filio P u blicelae aedium p u b lica lo

cum su b V eliis , u b i nu nc aedis V ictoriae est,popu lu m ex

lege qu am ipse tu l'

erat concessisse . T radu nt et A ntio chi regisfilio obsidi demnm pu blice aedificatam

,inter ques Atticus in

annali : qu ae postea dicitu r Lu cili p eetae fu isse. Varro

qu oque in libre II I . de vita popu li Romani, qu e loco refert ,

qu am gratu s fu erit erga bene merites,dicit Mu tinae, qu od l

in S icilia cu m equ itatu su o transierat ad nes, civitatem R e

mae datam aedesqu e et pecu niam ex aerarie . V ideamu s ta

men, nu m idee C icero dicat sibi, qu od antea nu lli, demnmpecu nia pu blica ex aerarie aedificatam,

qu ia illis au t locu s

pu blice datu s sit , au t domu s , qu ae non fu erant eorum,propter

illes p u blico su mp tu aedificatae : Ciceroni domu s , qu ae fu eratipsiu s et diruta atqu e incensa erat et consecrata ,

pu blicosump tu aedificata sit : qu od novu m et b u ie prime et adhu c

etiam soli centigit .

CIR . VER. A NOVIS . DCCCXXO s t u l t e s C am i l l e s , C u r i o s ,

Fab r i c i o s , C a

lat i n o s , S c i p i o n e s , M a r ce l l e s , Max im o s ! o am en

t em P a u l u m , r u s t i cum Ma r i u m , n u l l i u s c o n s i l i i p at r e s h e r u m amb e r u m c e n s u l u m

, q u i t r i u mp h a r u n t !

1 *M. om . C Il 3 esset et C 5 S abinos Schw egler his t. r om . I I

p . 89 Bu echeler : saepiu s C Il 6 L . hyginu s (hyginiu sM , higiniu s P ) C ,corr . P apma 7 et add. Garaiani aediliu m S p u b lice lo cu m R in/cesMnem . X p . 202 cf . de har u sp . r esp . 8, 16 : rep u l cu m S rep u l

cu m MP 8 * nelis C u elia P g corr . t ibi 111 9 addu nt S

A nthi0 00 P g‘,A nt ioche A ntiochi D rakenb. ad L iv. p er . 41 10 ebsidem

S Il 1 1 111 (i'mM ) annale (andale S) C Il Lu ciliiManu ti u s : lu cii (L. S) C

13 mu rtine M l mu rrine M3 P b‘, Mu tini Manu tiu s 18 fu ers t MP

qu a p rop ter C 19 ille S ciceronis C (C iceroni P g) 20 con

secrate S Il 21 au t adhu c C ; an atqu e adhu c ? 24 fu rios C |]25 marcellnm S MP bcw maximo M 0 amentem (amentem P a)P ag , amentem C icer o : se ornamentum S P bcw o rnamentnm M26 ru sciu m C 27 snoru m C

A S C ON IUS

Qu is hic M. P iso f u erit, crede vos ignorare. Fu it autem,

u t pu to iam nes dixisse , Pu pins P iso eisdem temporibu s

quibu s C icero , sed tanto aetate maior,‘

u t adu lescentu lu m

C iceronem pater ad eu m dedu ceret , qu od"in eo et antiqu ae

vitae similitu de et mu ltae erant litterae : orator qu oqu e melier qu am frequ entier habitu s est . Biennio tamen seriusqu am Cicero consu l fu it ; triu mphavit preces . de Hispania, Q.

Hortensio Q. Metello Cretico coss , ante C iceronis consulatu m .

( P A VL O P O S T )

65 ) In s t an t p o s t h om inum m em o r i am ap p arat 1 s s 1m 1 magn i fi c en t i s s im i q u e l u d i

, q u al e s n o n

m e d o n u m q u am fu e r u n t , s e d n e <q u o) m e d e fi e r i qu id em p e s th a c p o s s in t , p o s s um u l l o p ac t e s u s p i car i .

C n. Pompeu lu dos significat qu ibus theatrum a se factu m

dedicavit , qu ibu s lu dis elephantorum pu gnam primu s omniumdedit in Circo .

VER. A NOVIS . DLX

E s t qu i d am G r a e c u s q u i c u m i s t o v i v i t ,h om o , v e r e u t d i cam (s i c e n im c o gn o v i) h u m an a

'

s ,

s e d t am d i u , (q u am d i u ) a u t c u m al i i s e s t a u t i p s es e cum.

P hiledemu m significat, qu i fu it E p icu reu s illa aetate ne

bilissimu s, cu iu s et p oemata su nt lasciva.

CIR. VER. A NOVIS . CCCXX

Q u am q u am ,q u o d ad m e a t t i n e t ,

n um q u am i s t am imm i n u am c u r am i nfi t i an d o t ib i .Prope notiu s est qu am u t indicandu m sit

, hnno versu m

esse L . Acci peetae, et dici a T hyeste A treo .

2 P u p ins Manu tiu s : P . C 4 ee etiam qu ae C 6 setias S7 . 8 Q : qu e M 10 * P AVLO P OST om . C 13 u nqu am P Il qu oom . C Il qu idem fieri P 14 p o ssu m : p ossu nt S Il 1 7 circa M18 A V I S S C 19 qu idem P 21 qu amdiu on: . 0 23 filio demu m SM filodemu m P ep icnrrens S Il 24 lasciu ia S Il 25 A NVC S C | ] 27 in faciende S 28 iu dicafidu m C

il . .

IN P I S ON IANAM

CIR. VER. A NOVIS . CC

89 ) Q u o d p e p u lar i i l l i s ac e r d o t i s ex c én t o s'

ad b e s t i as s e c i e s s t i p en d i ar i o s q u e m i s i s t i.

Manifestu m est P. C lodiu m significari.

CIR. VER. A NOVIS . CXX

E c q u i d v i d e s , e c q u i d s en t i s , l ege i n d ic i ar i a l a t a ,

q u o s p e s t ha c i n d i c e s s i m u s hab i t u r i"

Legem iu diciariam ante aliqu ot annos , quibus temperib u s accu satu s est Verres a Cicerone, tu lit L . Aureliu s

_

Cotta

praeter , qu a commu nicata sunt indicia senatu i :

et equ itibu s

Romanis et tribu nis aerarns. R u rsu s deinde P ompeiu s in

consu latn secu ndo , qu e haec oratio dieta est , promu lgavit,

u t amplissimo ex censu ex centu riis aliter atque antea lectiindices, aeque tamen ex illis tribu s erdinibu s , res indicarent.

CIR. VER. A NOV. LXXXX

L . O p 1m 1 u s e re c t u s p a t r i a es t , q u i e t [130]p o s t p rae t u r am e t c o n s u l max im i s p er i c u l i s

*r em

p ub l i cam l i b e ra‘

ra t . N o n 1 n'

e o c u i fa c t a'

1 n 1 u r 1 ae s t , s ed i n e i s

'

q u i fe c e r u n t s c e l è r i‘

s‘

e t c e n s c i en

t i ac -

p e en a r eman s i t .

No tu m est O pimium in praetu ra Fregellas'

c episse, qu e

facto visu s est caeteres qu oqu e nominis'

Latini secies male

animates repressisse; eu ndemqu e in consu latn Fu l‘vium‘ Flac

cum consu larem et C . G racchu m_

tribu niciu m eppressisse, ob

qu am invidiam postea indiòie Circu mventu s est et In ex1 25

liu m actu s .

1 N O 0 3 stip endiarios qu oqu e (qu equ e P b) S P bg 6 et

qu id (qu od M ) C et qu id (qu is P a) 0 7 q u od C p ost

hic M Il indices cm . P su mu s P 9 est om . S u erresa a M IlL . am . MP 10 p reter qu am M 13 atqu e SM : qu e P 14 rebu sindicaret 215 NVO P N I IO S 16 p

'fie S on: . in hiata 7 liti . M

18 eu m (cu m M) C Il 19 sed meis M 21 ex p raetu ra R au var .

lect. I p . 98 coep isse S 22 facto Madvig p acte C 23 repressisse qb q u am inu idiam S fu lviu m flaccu m om . S 24 grecu m

tribu nitfi M 25 p otesta M

[131]

5

10

15

20

0. A S O O N I P E D I A N I

P RO M. SCAURO

Hanc qu oque orationem e1sdem consu libu s dixit, qu ibu s

pre Vatinie , L . Domitic A henobarbo [et] A pp io Clau dio P u lchre (BO S S . S ummu s iu dicii dies fu it a. d . I I II . Nonas S ep temb .

ARG UMENTUM HO C nsr

M. S canru s ,“‘M. S cau ri filiu s qu i princeps senatu s fu it ,

vitricum habuit S yllam : qu o victore et mu nifice in socio svictoriae ita abstinens fu it , u t n ihil nequ e denari s ibi velu erit nequ e ab hasta emerit . A edilitatem su mma magnifi

centia gessit , adee , u t in eiu s impensas op es suas absu mp seritmagnu mqu e aes alienu m contraxerit . Ex praetu ra provinciamS ardiniam obtinu it , in qu a nequ e satis abstinenter se gessisse

existimatu s est et valde arroganter : qu od genus morum in

eo paternu m videbatu r, cu m caetera indu stria nequ aqnam esset

par.. Erat tamen aliqu ando inter patronos cau sarum et post

qu am ex provincia redierat , dixerat pre C. Catone, isqu eerat absolu tu s a. d . I I II . Nonas Quint . Ipse cu m ad consu

latu s p etitionem a. (1. I II . Kal. Quint . Romam redisset, qu e

rentibu s de eo S ardis , a P. Valerio Triario , adu lescente pa

rato ad dicendu m et notae indu striae, filio eiu s, qu i in S ardinia contra M. Lep idu m arma tu lerat et post in Asia legat u s P entoqu e L. Lu cu lli fu erat , cu m is bellu m contra Mithri

1 - 2 A S C ON I P E D IAN I IN L P I S ONEM P R O M S C AVR O

S P c om . M Il 4 batinie S Il alieno barbe et app ia M*et de

levimu s 5 a. d . Beier : a C'Il 8 u ictricu m C Il 16 et Madvig : sed C ;scilicet R inlces Mnem .X p . 212 1 7 co . catene S 18 ad I I I I SM ad IIIP cf. R au var . lect. I p . 99 ip se : inde P ab

1 inde ip se M Il 1 9 adI I I C Q u into S Il 20 de qu e S Triario on: . S

A S C ON IUS *IN S C AUR IANAM

datem gereret , , p estu latu s (ast) apu d M. C atenem praetorem repet u ndaru m, u t in

'Actis scriptum est , pridie N onas Q u intil, postdiem tertiu m .Cate ‘

erat absolu tu s . .S u bscripseru nt [132]Triario in S cau ru m L . Mariu s L .

,Q . P acu vn ,.fratres

cognomine C lau di. Q u i inqu isitionis in S ardiniam itemqu e -5

im C ersicam insu las dies . tricenes acceperu nt, nequ e profectisu nt ad inqu irendu m : cu iu s} . rei hanc cau sam reddebant ,

qu od interea comitia consu lar1a fu tu ra essent ; . tiniere erge se,

ne S cau ru s ea,pecu nia, qu am a secns

,abstu lisset , (emeret con

su latnm et,

«

sicu t pater eiu s fecisset , ante qu am de eo indi 10

cari po sset magistratu m 1n1ret ac rursns ante ,alias prnvin,qias

sp eliaret qu am : rationem prioris

S cau ru s su mmam,fidu ciam iu

' patern1 nom1nam in necessitu dine C n. P omp eu Magnibat enim filiu m libereru in C n. Pompeii fratrem : nam

'

T ertiam,15

S caevo lae filiam , dimissam a Pompeio in matrimoniu m dn

Xerat . M. C atenem au tem, qu 1‘i d iud iciu m, u t diximu s , exer

cebat , metu ebat admodu m propter amicitiam , qu ae erat illicu m T riarie : nani Flam1nia, Triari er , et ipse T riariu s

'

sorerem C atoh is S ervilism , qu a‘

e mater- M. Brii t'

i fu it,

"familia 20

riter diligebant ; ea perro apu d C atenem maternaIn obtinèbat

au ctoritatem"S ed

'

ci in” indiéiò ne

pensu m adiu t0 1 iu m p 1aeb u it (videbatu reiu s non minu s effensidnis

'

Contraxisse ,

inMu cian‘

1 crimine imp u dicitiae‘

ab'èe dim1ls sam f leviu s feci sse 25

eXistimaretu r, Cu m‘

eam ipse probas'

set,qu am grati

'

ae adq’

u'

i

sisse necès'

sitùdinis iu re, qu od

'

eX eadem u terqu e”liberes"ha

beret) , neque Cato ab aequ itate'

ea, qu ae et vitam eiu s et

magi stratu m illu m decebat , qu oqu am deflexit . Pest diemau tem qu artu m qu am p e

'

stu latu '

s erat S cau ru s Fau stu s‘

S ylla 30

1 est add. Ba iter 2 nonis qu intio SM"3 C . add . Heinrich 4 In111 . S Q . Mariu s C M. om . C | | pacnii M Il 5 O landi P g Manu tiu s

clau dn C C aldi P aghiu s , Bu echeler co ll. [RN 2451 * inqu'

isitiones'S

inqu isitionem MP Il 6 111

MP erga Sre S ante MP 13 p 1 emM“14 necessitu dine M, a M 19 tri s t ia materC | ] triarias M P bg

1 sed m et S sedin co P ag

2 habee M l 28 qu ae :

qu am 0 29 qu icqu am Bu echeler 30 I I I I'

C

18

tu'

m qu aest'

or ,‘

fi lius S yllae‘

Felicis , frater ex îeadem m atrc‘

ser'

vu s'

eius vu lneratu s prOsilu it ex lecticis et

qu éstu s est pro interemp to esse comp etitoribu s S cau ri et am

b u la1°e‘cum G C C armatis sequ e , si necesse esset , w m v1

5 rep u lsu ru x'

n

'

D èfen'

defu nt'

S cau ru 1'

n sex patroni, cu m ad » id tempu s raroqu isqu am plu ribu

'

s quam qu attu or u teretu r : at post bella ci'

V ilia'

ante°"legem I u liam ad du odenos patronos est perven

°

tu m.

Fu eru nt au tem hi sex: P. C lodiu s Pu lcher‘, M. Marcel'

10 Iu s, MLC à1idi11s, M. Cicero , M. Messala Niger, Q.

'Hortensiu s.

Ipse qu oque S cau ru s dixit pro se ac magnopere indices movit et

'

squ alore et laòrimis et aedilitatis effu sae memoria ac

favore p opu la'

ri ac praecip:1e paternae au ctoritatis recordatione.

ENÀRRAT IOC IR OA

'

VER . (A ) PRIM. XXXX"

cu m , enumerat iu d1c1a , q u ae pater S cau ri ex

pertu s est

S u b i i t e t i ain pop u l i i nd i c i um 1 n q u 1 r en t e C n.

D o m i t i c t r i b u n o p l eb i s .

C n D orhitiu s , qu i consu l fu it cu m ( C . ) Cassio , cu m esset

tribu nu s :p lebis , iratu s S canro , qu od eu m in au gu ru m colle

g1um non,co op taverat , diem ei dixit ap u d \p op u lu m et mu l

tam irrogavit , qu od eiu s .0pera sacra mu lta . popu li Romanideminu ta esse diceret . Crimini

dabat sacra pu blica popu li

1 et ; eand0m M Il2 lacu nam indicavit Madvig, qu am s ic s u pp lendam

censet Hahn (nant. Monac . 1862 I I p. cu m servu s eiu s esset vu l

neratu s, p rosìlu ìt ex lectica su a et qu est u s est p ro interemp to esse

relictuma comp et ito ribu s S cau ri , èt amb u lare eos cu m trecentis

qu od sernu s A mbros ianu s servis eiu s vu lnerat is Heinr ich lecticiis

( lecticu s M) C , lectica P g l f es Mnem . X p . 2 13 lectica'

riis R au l.

I p 180 3 pmp e interemp tu m Ber oal'd . comp editoribu s S Il 4 ne

cesset nianrn S vi : in M 6 defenderent S Ilsex : et S se et M 7 at

Ho i'o‘

mann : ac'

C 8 ad : ante SMP Ò H: : 10 messalam ger M1 1 magno p er 1ùdices

'1S indices om . in h iat

'

u 5 m: .M moniM 12 ef

fu sae Heinr iéh : efi‘

ùsa C 13 recondatione M 15 A om. C Il 16 enu

meraret 0 18 su bit 0 20 C n. om . P a u : C . add. Manu ti u s 21 col

legio SM P Ò 22 mu lctam S P 24 d iminu ta P

IN S C AUR IANAM

Romani deu 1n P enatium , qu ae Lavini fierent, opera e1u s 1111

nu s recte castequ e fieri . Q u o crimine absolu tu é e st S cau ru s

qu idem ,sed ita , ,

u t a tribu s tribu b u s damnaretm , a XXXI Iab solveretu r ,

et . in — his panca pu ncta inter damnationem et

absolu tioh em interessent .

'

IBIDEM'

R e u s e s t fac t u s a Q. 8 erv i l i o C a e p i o n e

l ege S e r v i l i a , c u m i n d i'

c i a p en e s e q u e s t r em o r d 1

n em e s s en t e t P. R u t i l i o d am n a t o n em o nt am i n n o

c e n s v i d e r e t u r , u t n o n t im e r e t i l l a.

Q. S erviliu s C aep io S cau ru m ob legationis'

A siat icae .in

vidiam [et] adversu s leges p ecu niarum capta—ru m reu m fecitrepetu ndaru m lege qu am tu lit S erviliu s G lau cia. S cau ru s

tanta fu it continent ia animi et magnitu dine u t C aep ionem

contra reu m detu lerit et breviore die inqu isitionis acceptaefi

'

ecerit u t ille prior cau sam . diceret ; M. qu oqu e Bru sumtribu nu m pleb is cohortatu s sit

,u t indicia commu taret .

IBIDEM

A b e o d em e t i am l e ge V ar i a cu s t o s i l l e r e i

p u b l i cae p r o d i t i o n i s e s t i n cr i m e n vo c a t u s :°

V ex at u s 3. Q. Va r i o t r i b u n o p l eb i s e s t n o n m u l t o an t e.

Italico bello exorto cu m ob socu s negatam civitatem

nobilitas in invidia esset , Q. Variu s tr. pl. legem tu lit,u t qu aereretu r de i i s qu oru m op e consiliove socii contrapopu lu m Romanum arma su mp sissent . T um Q. C aep io Vetu s

inimicu s S cauri sperans se invenisse sequ estrem opprimeu di

eiu s egit , u t Q. Variu s tribu nu s p lebis belli concitati crimine

1 labini SM fu eru nt C 3 et ita Bake ap . R az: v. 1. I p . 101

XXXVI I P M 4 his Bu echeler : . 0 iS C damnat ione M 10 timere

SM 1 1 Q . : iì SM asie M“1 2 et del. Mommsen Il reru m SM13 clau dia gracchia C 15 contrariu m C 1 7 sit : fu it S estMommsen

19 casto s C , corr . P b reip : rl ip 0 20 vexatu s om . S 21 est : erat

Hahn n u nt . monac . 1862 p . 26 m u ltu m S Il 22 ab sociis S JWP Ò23 in om . S tr. p l . om … S 24 b is MP I: 25 su mp sisset S Il cecio q

S.

26 se … om . MP H* sequ estrerp : se (se se M ) qu estionem C , occasio

nem Manu tiu s 27 egit . o,m . S Il u ap iu s S

A S C ON IUS

ades'

se apu d se S cau ru m iu beret annoru m LXXI I Ille per viatorem accersitu s

,cum iam ex morbo male so lveretu r, dissu a

dentibu s . amicis , ne se in illa valitu dine et aetate invidiae

popu li ob iceret , 1nn1xu s nobilissimis i u venibu s pro cessit in

5 foru m ,deinde accep to resp ondendi loco dixit : ”,,Q . Variu s

Hispanas M. S cau ru m principem senatu s so cios in arma ait con

vocasse ; M . S cau ru s princeps senatu s negat ; testis nemo est

u tri vo s , Qu irites , convenit credere ?“ Q u a voce ita omniu mcommu tavit amimo s , u t ab ipso e tiam tribu no dimitteretu r.

10 D icit iteru m de patre M . S cau ri :N o n e n im t an t u m a dm i r a t u s s u m ego i l l u m

v i r u m ,s i c u t o m n e s , s e d e t i am p ra e c i p u e d i l ex i .

P r im u s en im m e flagr a n te m s t u d i o ‘

l a nd i s i n s p em

| 135| i n p u l i t , p o s s e v i r t u t e m e s i n e p ra e s i d i o fo r t u n a e

15 q u o c o n t e n d i s s em l a b o r e e t c o n s t an t i a p e rv en i r e.

P o ssit aliqu is qu aerere, cu r ho c dixerit Cicero , cum S can

ru s patriciu s fu erit : qu ae generis claritas etiam inertes . homines ad su mmos ho nores provexit . Veru m S cau ru s ita fu it

patriò iu s , u t tribu s su pra eu m aetatibu s iacu erit domu s eiu s20 fortu na. N am nequ e pater nequ e avu s nequ e etiam proavu s

(u t pu to ,propter tenu es opes

.et nallam v itae indu striam)

honores adepti su nt . Itaqu e S cau ro aequ e ac novo hominilaborandu m fu it .

S i , m e h e r c u l e , i u d i c e s , pr o vL . .T u b u l o . d i

25 c e r em ,«

q u em u n u m -

ex o mn i m em'

o r ia s c e l e ra t i s s i

m u m: e t a u da c i s s im u m fu i s s e a c c e p i | m u s z t am e n

n o n t im e r em , v en e n u m h o s p i t i a u t c o n v i v a e s i'd i

c e r e t u r c e n a n t i a b i l l o d a t u m , c u i n e q u e h e r e sn eq u e

*

i r a t u s fu i s s e t.

30 L . hic Tu bu lu s praetoriu s fu it aetate patrum C iceronis .

I s propter mu lta flagitia cum de exilio accersitu s esset,ne

in carcere necaretu r, venenu m bibit .

1 inhere S anno C , annoru m vel aetatis anno Bu echeler 2 ar

c'

essit u s MP ab an malo ? 5 u arru s M 6 senatorem S senator Mconu ocasset M 1 9 demicteretu r S Il 14 intu lit S, P b ante corr . v ir

t u te me Mommsen : u irtu tem C 15 contendissetMan u t iu s labo rare S1 7 caritas C 20 manqu e pater S 22 ac : atqu e S 24 me hercu les Mt u bu lé S 25 Î] ; manu m M 21 in u nu m S Il cx : et M P "26 et au dacissimu m om . S 29 non iratu s fu isse M 30 p atris R in/ces Mnem . X

p . 213 3 1 arcessitu s MP ab ne P : u t S M 32 carcerem M P a lw

A S C ON IUS

PAULO POS T

(2 ) Q u i d v e r o a l t e r u m G ras s um t em p o r i b u se i s d em n u m a u t

_

c l ar 1 s s 1m 1 v 1 r 1,I u l i i a u t s umm o

i nge n i o p r a e d i t u s M. A n t on i u s p o t u i t imi t ar i ?5 H ic a l t e r C r a s s u s idem est , de qu o supra diximu s .

A l t e r u m au tem eum appellat , qu ia ante mentionem fecit P .

Grassi, qu i fu it pontifex maximus et bello A ristb nici in Asiadedit operam, u t o ccideretu r.

,I u l i o s autem cum dicit , du o s

C aesares fratres C . et L. significat : ex qu ibu s Lu ciu s et consu let praetor fu it , G aiu s aediliciu s qu idem occisu s est, sed tantu min civitate p o tu it , u t cau sa belli civilis contentio eiu s cu m

S u lpicio tr. (p l. ) fu erit . N am et sperabat et id agebat Caesar,u t omissa praetu ra consu l fieret : cu i Cu m primis temporibu siu re S u lpiciu s resisteret , postea niniia còntentione ad ferru met ad arma p rocessit . Idem inter primos temporis SUI ora

tores et tragicu s poeta bonu s admodu m habitu s est ; hu iu s

su nt enim tragoediae , qu ae inscribu ntu r I u l i . E t hi au temIu lii et Antoniu s a satellitibu s Mari su nt occisi, cu m Crassu s, 25ut su pra diximu s, eu ndem casam su a manu praevenisset

C I R . MEDIUM

(33 sq.) N e q u e v e r o h ae c i p s a c o t i d i an a r e s A pp i u m C l au d i u m i l l a h u man i t a t e e t s ap i e n t i a p ra ed i t u m p e r s e i p s a m o v i s s e t , n i s i h a n c (C .) C l a u d ifra t r i s s u i c o m p e t i t o r em fo r e p u t a s s e t . Q u i s i v ep a t r i c i u s s i v e p l e b e i u s e s s e t (n o n d u m e n im c e r t amc o n s t i t u t u m e r a t) , c u m i l l o s i b i c o n t e n t i o n em fo r ep u t ab a t .

Fu eru nt enim du ae familiae C lau diae : caru m qu ae Mar

celloru m appellata est plebeia , qu ae P u lchrorum patricia.

S ed ho c loco u rbane Cicero lu sit in (C .) C lau dium, cum qu o

3 nam C 7 p ene max. S Il asiam C 8 iu liu s S Il 10 p reto rC : censor Madmg C . : cu m S 1 1 cau sas S Il 12 *

p l. om . C Il13 ob omissa S ommissa M 14 resistat S Il et p ostea SM 15 verba

idem bonu s om . S Il 17 inscribit u rM 23 C . om . C 24 comp edito rem

S p .r comp eritorem M Il p u tasse M 26 cestu m S illos Mearumqu e S 29 p lebeiaqu e M p lebeiaqu e et P 30 C . add.

R au l. p . 103

IN S CAU,RI ANAM

in gratiam non redierat , ,Nam quia is . P. G lodi erat : f rater,

qu i ex patricia in p lebeiam ,familiam ,

trau sierat p er su mmaminfamiam,

ipsum quoqu e du b itare adhu c dixit

POS T D UA S'

P'

A R T E S O R A T I O N I S

dicit dein -

de S cau ro qu em. defendit z‘

«

(45) N am c u m — ex m u l t is u n u s e i *

r e s t ar e t B o l ab e l l a C ae p i o n e

'

p r o

p i n qu o s u o c o n t r a S ca u r u r’

n‘

piatr-em[s u u m] s u b s i gn av e rat t : [c è t e ra s] e a s s i b i i n i m i c i t i as u

o u s u s c ept a s s e d r e l i c t a s et cetera.

N e forte erretis et“

e u ndem hu nc ° C ri : D 0 1aliellam p u tetis

esse, in qu em C .

C aesaris orati'ones i egitis, scire vo s oportet …

du o s eodem [tempore] fu isse et praenomine et nomine et coge .

nomine D o labellas . Horu m_

igitu r alterum [D olabellam] C aesar accu savit nec damnavit ; alteru m M. S cau ru s et accu savit

et damnavit .

POS T TRES PARTES <A > PRIMO

qu o loco defendit, qu od tam magnificam d omu 111 S cauru shabet :

(45) P ra e se r t im c u m p r o p i n q'

u i t‘

as e t'c e'l'

eb r‘1 t a s

l o c i s u s p i c i o n‘

em d e si d i‘

a e t o l la t‘

a u t'

c u p iid i t a

'

t i s .

Demonstrasse vobis memini me hanc domu m infl ea pafrte

P alatii esse, qu ae, cur'

n ab sacra et per proximum v icu m qu i est a sinistra parte p rodieris , posita est .

P ossidet eam nunc Largu s C aecina, qui Consu l fu it cum

Clau dio . In hu iu s d omu'

s atrio fu eru nt quattu or colu mnae

marmoreae insigni magnitu dine, qu ae nu nc‘

esse'

in regia,

theatri

1 nam qu i eiu s P . R au l. l. p . 105 2 p atriaM familiaM 3 ip su mMadv ig : se C ; fratrem sequ i d . a. dicitu r R au l. c . Il5 dixit C 6 do lobella SP u biqu e 7 qu icu mqu e S Il8 su u m del. Ho lm p . 27 .. su bsignaverat Mommsen : obsignau erat C 9 cetoras S steteras (staterasw ) MP , literas Beier, nos delevimu s eas del. Mommsen sib i om . S10 relictas Beier : relatas C Il 1 1 erratis MS 1 esse p u tetis S 12 dalegistis? 13 temp ore : au t tu m au t tempore (eodem) Ba iter , ::os delevimas 14 D o labellam del. Manu tiu s 1 7 *A P R IMO : p rimo C'Il20 p rop inqu it :î M Il21 cu p iditas M 24 p roderis C 25 p osset eam SLargu s L ip s iu s ad Tac. A nn . X I 33 : longu s (lognu s S locu s a: ) C cicina (cicinna P a cecinna P bg) C

15

20

A S C ONIUS

Marcelli di cu'ntu ri

'Usu s erat ( u t ipse qu oqu e sig

ornata theatri , qu od ad tempu s p erqu am amplae

magnitu dinis [magne]‘

fe0erat ;

=VE R . A'

NC Y5 (45) H ae c c u m

.t .u .

effu g e re n o n p o t u i s s e s , c o n

t e nd e r: t am e n - c c p o s t u l a b i s , u t M. .A em i l i u s c u m

s u a .

;d i gn i t a t e o mn i . c u m p a t r i s m em o r ia , c u m

av i gl o r i a, s o rd i d i s s im a e v an i s s 1m a e l e v i s s im ae

ge n t i a c p r o p e d i ca m p‘

e l l i t i s t e s t i b u s c o n d o n e'

t u r?

A vu m hu nc S cau ri maternu m signifiCat L . Motellmn p on

tific maximu m , ;quem -

p ostea mominat quoqu e. N am -

pa

ternu s avu s p r0avu squ e S cau ri , , u t su p ra dim'

mu s hu miles

atqu e obscu ri fu eru nt .

VER .

'

A NOVIS . CLX

(46) Un d i q

'

u e m i h i s u p p e d i t a t qu o d p r o M.

S c anr o d i cam, q u o c u n q u e n o n m o d o m en s , v e r u m

e t i am o c u l i idn b i d e r i n t . » C u r i a i l l a v o s d e gr av i ss im o p r in c i p a t u p a t r i s fo r t i s s im o q u e t e s t a t u r ; L .

i pse | M e t e l lù s , av u s h u i u s , s an'

c t i s s i in'

o s d e o s i l l oc o n s t i t u i s s e t emp l o v i d e t u

'r i n v e s t r o c o n s p e c t u ,

i u d ic e s , f:u t s a l ii tem a v o b is n ep o t i s s u i d e p r e car ent u r .

Castor1s etP ollu cis templumMètellu s qu em nomiriàt refeéerat .

.Lau daveru nt S cau ru m consu lares novem L. Piso, L . V o l

25 catiu s, Q. Metellu s Nepo s , M. P eIpenna ,

L . .

'

Philippu s , M.

[139] Cicero , Q . Hortensiu s , P. S erviliu s I sau ricu s pater, C n. P om

peiu s Magnu s . Horu m magna pars p er tabellas lau daveru nt

1 macelliM l] is C 2 in : u t in'

M * amp la C 3 magnitu dine P a

b% magna del. Bu tter; magnifice Beier 5 effigere'

SM efficere

6 p ostu las S Il 7 c u ra p atris S leu issimae u anissimae P, o :

10 *nu u c

°

scau ru m S | ] 1 1 qu oq u e nominat P“12 S cau ri o in . S Il * hiatu m 12 — 15 I : tter aru m haben t SM , am . P; cf.

p . 20,‘

20 1 7 incideru nt Hahn nan i . Monac . 1862 U p . 27 de clai is

simo patri S d ighissiino P b ante corr . 19 sanétissimo illo (o n: . deo s)M | |20 in temp lo P 23 re

'

ferat C Il 24 scau ru s S p isono M l] u o] ,

qu intu s S m . 110 1 q . P m'

. no l u o ] q M, corr . Man u tiu s 26 hisau ricu s

p r. C , co rr . fl[anu ti u s

IN S C AUR IANAM 25

qu ia aberant : inter qu os P ompeiu s qu oqu e ; nam qu od erat

pro cos . extra u rbem morabatu r. Unu s praeterea adu

lescens lau davit , frater eiu s , Fau st u s Corne| liu s S yllae filiu s .

I s in lau datione mu lta hu militer et cu m lacrimis locu tu s non

minu s au dientes permovit qu am S cau ru s ipse p ermoverat . 5

Ad genna iu dicu m,cu m sententiae forrentu r, bifariam se di

visseru nt qu i pro eo rogabant : ab u no latere S cauru s ipseet M

. G labrio , sororis filiu s , et, Pau lu s et P. Lentu lu s , Len

tu li N igri flaminis filiu s,

et'

L. A'er'niliu s Bu ca filiu s et C.

Memmiu s,Fau sta natu s , su pphcave1 u nt ex altera parte S ylla

Fau stu s , frater S cau ri, et .T . A nniu s Milo , cu i Fau sta ante

pancos menseè. nu p serat dimissa a Memmio , e

'

t C. P edu caeu s

et C. C ato e

'

t M. D lena'

s

'

C u rtianu s .

S ènt entias tu leru nt senatores duo et XX ,equ it

'

es treset XX,

tribu ni aeraru XXV . ex qu ibu s damnaveru r'

i t sena

tores IIII,equ ites II, tribu ni II.

Cato praetor cu m vellet de accu satoribù‘

s i n°

'

cons11iu in

mittere mu ltiqu e .e popu lo manu s in accu satpres intenderent ,cessit imperitae mu ltit i

'

i dini ac postero die in consiliu m de

calu mnia accu satoru m misit . P. T riariu s nu llam gravem sen

tentiam habuit ; su bè crip tores eiu s M.,et Q . P acu vu fratres ;

denas et L . Mariu s tres graves habu ,èru nt .

Cato .praetor iu dicium ,.qu ia aestate agebatu r, .sine tu nica .

exercu it camp estri .su b toga cinctu s. . .In forum q u oqu e sicdescendebat insqu e —

;repp erer,at ex vetere .con

su etu dinè , . secu ndu m qu am et -Romu li et. Tat i statu ae in C ap itolio et in rostris Cami lli fu eru nt togatae S ine

1 qu i 2 p rocu s SI 4 similiter SM“6 cu m om . S sed l u sse

ru nt M set u isseru nt S Il8 M. C G ab rio …

,S P b an te filio S Il PL . Man u ti u s 9 flaminis bis S IlBu

'

c'

a et (om .

'filiu S ) S 10 .BX

1 1 C . (G n . S ) ar0'111u s limi) C , B

'

éze'

r É'

t É'

o'ì ghes i 0 p

'

p .

'

1 2 demissa S C . S : T . M P p ed u ceiu s M 13 Molena sco rti

M. Laenas C u rtianu s Madv ig M. O ct .:viu s'

Laenas C m tianu s Baie:

14 d u e M senatores IV et XX trib u ni

R in/cesMnem . X 213 17 p r'

eter m'

18 mitter : Ml| 19 imp o rite M“20 * P ° C . C ,de

sentent ia M I] 2 1 et qu'

e P acu b ii SM“23 etate S ’ a fi° °

ati e M“24 cam

p estre C 25 desoendebat O r elli : descenderat C et u'

etere P M et

Tat i : etat is C , a'

c T atii G r onbb: u s stat'

u

'ae

\ :P bgw cap u e M capya'

e Sstatu ae cap u e P a

'

20

.25

P RO MILONE ,

Hanc dixit C n. Pompeio'

I II cos._

a._

d . VI.

Id. April. u . c. 7(

Qu od iu diciu m cum ageretu r, exercitum in foro et‘

in omnib u s templis qu ae c ircum forum sunt collocatu m a . C n. P om

5 peio fu isse non tantu m ex oratione et annalibu s, sed etiamex libro apparet qu 1 C iceronis nomine inscribitu r de optimo

genere oratoru m .

ARG UMENTUM HO C E S T

( T . ) A nniu s Milo et P. P lau tiu s'

Hypsaeu s et Q. Metel

lu s S cipio consu latnm petieru nt non so lu m largitione palamprofu sa , sed etiam factionibu s armatorum su ccincti. î Miloni

et Clodio summae erant inimicitiae , quod‘

et Milo C iceroniserat amici5simu s

'

in redu cendoqu e eo enixe O peram tr. p l.

dederat, et P. C lodiu s restitu to qu oque Ciceroni erat infestis

simas ideoqu e su mme stu debat Hypsaeo et S cipioni contraMilonem

. A c saepe inter se M ilo et C lodiu s cu m su is fact ionibu s Romae dep u gnaverant : et erant u terqu e au dacia pares , sed Milo pro melioribu s partib t1s stabat . P raeterea in

eundem annu m consu latnm Milo , C lodiu s praetu ram p etebat ,

qu am debilem fu tu ram consu le Milone intellegebat .“

D einde

cum diu tracta essent comitia consu laria p erficiqu e ob eas

1 P R O M. S C AUR O FIN I S IN C I P IT P RO MILONE SP"3 qu idM omnib u s in P Il 5 non om . S p rMP w ex ea ratione (orationeP b) C 6 describ itu r S 9 T. om . C IlHyphens S hip seu s P1 2 qu od : q . (1. S C iceroni Ba iter 13 tr. p l. ,

R inkes Mnem . X p . 2 15

rei p . 0 14 qu oqu e om . MP (restitu toq . P c ante co r r . ) 15 st u

diebat M 1 7 erantBa iter : erat C au dacieM p ar P ab 20 consu l M inde Koechly 21 p erferiq ; M

A S C ON IUS IN MILON IANAM

ip sas perditas candidatorum . contentiones non possent , et ob

id mense Ianu ario nu lli du m nequ e consu les nequ e pr'

aetores :

essent traheretu rqu e dies eodem qu o antea modo du m Milo

qu am primum comitia confici : vellet confideretqu e cu m bono :ru m stu du s, qu od obsistebat Clod10 tum etiam popu lo propter efiu sas largitiones impensasqu e lu doru m scaenicoru m a c

gladiatoru mu neris maximas , in quas tria patrimonia —effu disse

cum Cicero significat ; competitores e iu s trahere vellent , ideo l

qu e P ompeiu s gener S cipionis et T . Mu natiu s tribu nu s plebiareferri ad senatu m de patriciis convocandis

, qu i interre

gem proderent ,non essent passi , cu m interregem n-

pro

dere stata res esset a. d . XI II Kal. Febr. (Acta etenim

magis sequ enda et ipsam orationem , qu ae Actis congru it ,pu to qu am Fenestellam , qu i . a. d . XI I I I Kal. ° Febr. t radit)Milo Lanu viu m,

ex qu o erat mu nicipio et u b i tu m : dictator, .

profectu s est ad flaminem prodendu m po stera) die. Occu rritei circa horam monam C lodiu s pau 10

« u ltra Bovillas , rediens

ab . A ricia , prope eum locum in qu o Boriae Deae sacellum

est ; erat au tem allocu tu s decu riones A ricinorum. V ehebatu r :

C lodias equ o ; servi XXX fere exp editi, u t illo tempore moserat iter facientibu s, gladiis cincti sequ ebantu r. E rant cu m

Clodio praeterea tres comites eiu s , ex qu ibu s equ es Romanu s u nu s C. C au siniu s S chola , du o de plebe no ti hominesP. P omponiu s ( et C . C lodia s} . Milo reda vehebatu r cu m .uXore

Fau sta, filia L . S yllae dictator1s , et M. Fu fio familiare su o .

S equ ebatu r eos magnu m servoru m agmen, inter qu o s gladia

2 du m nu lli M 3 dies : res Mommsen R om . For scl: u ngen p . 225

cu m Milo Ba iter 4 nalet M Il confideretqu e R in/ces Mnem . X p . 216

conficeretqu e (conficeret P l) C 5 ob sidebat S tamen P a: 6 imp en

sasqu e Ba iter : impensas (imp ensaM ) qu oqu e C’

ll.scenioru mM 7 gladiatoru m S p atrimonia M P ab : p raedia P g w filia S 8 cu m Mmmp editores S, at comp etitores Baite: 9 genere S T .Mu natiu s Ma

n u tiu s : nu matiu s C 1 1 p rodere : p roderent Mp r 12 stata res esset

Mommsen : o statores esset M obstatores essent S ortatores (orato res g,o ratorie w) esset P, O p u s esset Mommsen l. certa res esset Bu echeler

XIII Ho tomann I I I PS tersaM 13 magis om .M 15 ibi P 1 7 nobillas

M 20 exp edita S Il21 interficientibu s SM 22 equ e (aequ e S) f1”° SM

23 C . : 6 M C assiniu s C', co rr . Haim ea: C ic. no ti Madvig A dv.

er it. I ] p . 245 : non SM no u i P vo lgo 24 et C . C lodias am . 0 , n is i

qu od et P b 25 fu sio C

[141]

20 °

25

5

10

[142]

15

20 qu ae cum effu sa lamentatione 'vu lnera eiu s o stendebat. Maior ‘

25

A S C ON IUS

tores qu oqu e erant , ex qu ibu s du o noti E u damu s .et Birria.

Ii in - u lt imo agmine tardiu s eu ntes cu m = servis'

P. C lodi rixamcommiseru nt . 'A d zqu em tu mu ltum cu m respexisset C lodiu s

minitabu ndu s , u meru m e iu s Birria ru mpia traiecit …‘ Inde

cu m o rta: esset pugna, p lu res Miloniani accu rreru ntù C lodiu svu lneratu s in tabernam p roximam Bovillano « delatu s est .

Milo - u t cognovit vu lneratum C lodium,cu m : sibi ' pericu losiu s .

illu d etiam vivo eo fu tu ru m intellegeret , r o cciso au tem - 1nagnu m rso laciu m esset habitu ru s , etiamsi su beu nda esset . p oema, .

extu rbari taberna iu ssit . Fait antesignanu s servorum eiu sM. S au feiu s . Atqu e ita C lodiu s latens extractu s est mu ltisqu e

vu lnerib u s confectu s . Cadaver eiu s in via relictu m, qu ia serviG lodi a u t occisi erant au t graviter sancii latebant , S ex. T e

dins senator, qui forte ex ru re in .u rbem revertebatu r, su stu

lit et lectica su a Romam ferri iu ssit ; ipse r u rsu s eodem u ndeerat egressas

'

(se) recepit . P erlatu m* est c‘

o rp u s‘

C lodi nante

primam noctis horam,infimaequ e plebis et servoru m maxima

mu ltitu do magno lu etu corpu s in atrio domu s p ositu m cir

cu mstetit .‘

A u gebat au tem facti invidiam u xor O lodi Fu lvia,

p ostera . die lu ce prima mu ltitu do eiu sdem generis confiu xit ,

comp lu resqu e not i homines elisi su nt,inter qu os C. V ibienu s

senator. ’ Erat domu s O lodi ante panco s menses emp ta de

M. S cau ro in P alatio : eodem {T .} Mu natiu s P lancu s , fraterL. Planei oratoris , et | Q. P omp eiu s Ru fu

s, S yllae d ictatoris

ex filia nepo s,tribu ni p lebis accu rreru nt : eisqu e hortantibu s

v u lgu s imperitu m corpu s nu du m ac lu tatu m , sicu t in lecto

erat positu m ,u t vu lnera v ideri p ossent , in foru m detu lit et

in ro stris p os‘

u it .'

Ibi p ro contione P lancu s“

et P omp eiu s ,

1'

eu daniu s S 2 11 :°I I ° S 3 t u malu m S 4 rump i atra traiecit M

ru mp it a trai'

ecit S 5 m ilonià°M 6 in add . Madv ig u ob illano S '

b obillano M Il est om … M 10 taberna tabernam C Il antesigna u nu s C 1 1 M. S au fe iu s Manu t i u s : M. Fu stenu s C latebris

Bu echeler 13 sau ci S iacebant , S ex. T adiu s Ha im 14 in om . S s u b

st u lit S 16 egressu s se Madvig : regress u m C 1 7 infirmequ e C

22'

elis i : v isi R in/reg Mnem . X p . 2 76, gu i verb'

a inter qu o s C . V . se

nato r del. C . V ibienniu s S e u ibeîiu s M 24 T . add . …Man u t i u s

25 R u fu s : ru rsu sM 26 accu cu rreru nt M P a lfl w easq ; M ob

s tant ib u s SM P g … 27 imp eratu m M ac : lu tat u m P raise/wr calda

t u m C , calciat u m Manu ti u s calcat u m Ba ite: 28'

p o ssint S M

5

10

[144]

15

20

25

Ascomu s

bantu r ; qu i erant C. C lau di, qu i frater

'

fu erat G lodi ,et 0b ° id [illi] patru i su i mortem velu t - au ctore patre perse

qu ebantu r. E asdem Fau stae et Milonis familias p ostu laveru ntdu o V alern ,

N epos et Leo ,“et L : Herenniu s Balbu s . P . C lodi

qu oqu e familiam et comitu m eiu s p ostu lavit eodem temporeC aeliu s ; familiam Hypsaei et Q . Pompeu p o

°

stu lavit

A dfu eru nt Miloni Q. Hortensiu s ,’

M. Cicero ,M. Marcellu s

,

M. C alidiu s ,fM . Cato , Fau stu s S ylla. Verba panca Q. Hor

tensiu s (feci t) dii< itqu e libero s esse_

eos, qu i pro servis postu

larentu r ; nam po st recentem caedem manu mis'

erat eos Milosu b hoc t itu lo , qu od capu t su u m u lti ‘

essent . 'Haec ageban

t u r mense 'intercalari . Po st diem tricesim11m fere'

fqu am erat

C lodiu s“

… occisu s Q . Metellu s S cipio‘

in sematu contra M.

C aep ion°

em conqu estu s“

est de hac caede P. G lodi : falsu me'

sse dixit; qu od Milo sic se defenderet et ; C lodiu m

A ricinos decu riones‘

alloqu endi gratia'

ab isse , pr'ofectu m cu m

sex ac XX ser ‘vis ; Milonem su bito post horam qu artam,se

natu misso , cu m servi"

s amp liu s CCC armatis obviam ei con

tendisse et su pra Bovillas inop inantem (in ) itinere aggressu m ;ibi P. C lodiu m tribu s vu lneribu s acceptis Bovillas p erlatum;tabernam in quam perfu gérat exp u gnatam a Milone ; semianimem C lodiu m extractu m in via Appia occisu m

esse anu lumqu e eiu s : ei morienti extractu m ; deinde Milonem,

cu ni sciret in Albano parvolu m filiu m C lodi , venisse ad

villam,et cum pu er ante

'

su b tractu s esset,ex servo Halicore

qu aestionem ita hab u isse , u t‘

eum articu latim consecarent ;

vilicum et du o s praeterea - servos iu gu lasse ; ex servis C lodi

1 fi111 om . C Il2 illi _seciu s imu s patre Madvig fratre 0 p rosequ e

bantu r C 4 Valeriitiae p o tes S Valerii nep o tes MP 5 et comitu m

familiam om .M Il6 C aeciliu s C hiatu m 3 litterar u m no ta i w , om . SMP a 8 Q : qu e M"9 * fecit

'

om . C | ] liberu s M"10 tricentem SM“14 M. C aep ionem (coep ionem S) C : M. C iceronemManu tiu s, M. C aeliu m

Ha im hac de P ab ac de vo lg o 15 defénderet Haim , haecf ere su pp lens : (u t insidias sib i factas esse dicer)et Milo [sic] se defenderit [et]R inlces‘Mnem . X p . 219 16 A ricino è Manu ti u s : u icinos C Il 16 sq . cu m

ex (et M ) acXX C 19 u obilla'

s SP bub illas M 111 om . C aggressu m

M 20 u b i S ante co rr . tribu nu m S u ob illas SP b u billasM 2 1 p ro

fu gerat vo lgo

24 arbano M25

26 consecaret vo lgo seru u os S

IN‘

MILON IANAM

qu i dominu m d‘

efenderant t îu ndecim esse 1nterfectos ,"Milonis

du o s solos sau ci0s'factos esse : ob qu ae“

Milonem p ostero die

XII se'

rvo s , qu i maxime O p eram‘

navassent , manu mi sisse p o

paloqu e tribu tim 'singu

la milia ac'ris ad defendendos de se

ru mores dedisé'e. Milo misisse ad C n.Pompeiam dicebatu r,

'

5

qu i Hypsaeo su mme stu debat , qu od 'fu erat eiu s'

qu aestor,

desistere se p etitione consu latu s , si ita ei videretu r ; P om

peiu s resp ond isse memini se nequ e p etendi nequ e desistendiau ctorèm esse

,nequ e popu li Romani po testatem au t consilio

au t sententia interpellatu ru m . D einde (p er) C . Lu ciliu m,

q u i 10

propter M. C iceronis familiaritatem amicu s erat Miloni,egisse

qu oqu e dicebatu r, ne se de rb'

ec re consu lendo invidia oneraret .

Inter ° haec c‘

u r'

n crebeèceret ru mor C n . ( P omp eiam) cream [145]dictatorem op ortere nequ e aliter mala civitat is sedari posse

,

visu m est O p timatibu s t u tiu s-

esse eu m ‘consu lem sine collega

» 15

creari,’

et cu m tractata ea res esset'

in sematu ,'facto in M

Bibu li sententiam"S . C . P o tnpeiu s ab *interrege S ervio S u l

p icio'V Kal. Mart . mense ‘

intercalario c'

onsu l creatu s,

est

s tatimqu e consù latu m imu t . D einde p ostidiem tertiù in de

legibu s novis ferend is rettu lit : du as ex S . C . promu lgavit , 20

alteram de vi , qu a nominatim'

caedem in Appia ’

via factam

et iùcen‘

diu m'

curiae et îdomu m“M: L epidi '

i'

nterregis opp u gnatam comprehendit ,

'alteram de an1bitu : °

p oena'

graviore et

forma iu diciorum breviore . Utraq'

u e enim.

lex priu s testes

d ari , deinde'

u i1 0 die atqu e eodem e t ab accu satoré et a reo —25

p erorari iu bebat , ita'u t du ae horae accu satori , tres reo daren

tu r. His legibu s obsistére M. Caeliu s tr. p l. stu diosiss'

imu s.

Milon1s c onatus est, qu od et privilegium dmeret in Milonem

ferri et iu dicia praecip itari. . E t,

cu m p ertinaciu s leges C ae

liu s vitu peraret , eo processit irae P ompeiu s , u t diceret , si 30

1 * defenderint C Il u mdemM Il milo milon1 valga3 nau an

_

t_

essent S narrassent M p r . 5 miloni misse ,Mmilni miisse .(S 6 qu i Ba iter : qu od C Ilferatecu s S Il 7 *P omp eiu m C 9 consilioau t sententia R ichter : consiliu m au t sententiam 0 10 p er om. C lucilliu mM 13 cresceret M P omp eiu m om . C 14 O p ortere , nequ eMad

v:'

g nequ e op ortere .C 15 cu m S, carr . in :narg . college-M“1 16 tracta

S senatu m M 1 7 bibu li M - 21'

app iam u iam SM 23 p enam grau iorem et formam

"- breu iorem C , carr . R ichter 25 dari Manu tiu

'

s

dare C 27 assistere S 28 qu od et p eru u lgatu m* legem C

A S C ON IUS

coactu s esset , se

'

armis rem pu blicam defensu rum. , T imebat

au tem P omp eiu s Milonem seu t imere se simu labat : plerumqu enon domi su ae, sed

,in : hortis manebat , idqu e ipsum in su pe

riorib u s , circa qu os etiam magna manu s militu m excu babat .

5 S enatu m qu oqu e … semel repente dimiserat P omp eiu s , … qu od .

diceret timere se adventu m Milonis . Dein .proximo sematu

P . C ornificiu s ferrum Milonem intra t u nicam habere ad fem'

u r 38alligatu m dixerat ; p o stu laverat u t

.femu r nu daret , et ille

sine mora tu nicam levarat °

t um M. Cicero . exclamaverat

10 omnia ' illi s imilia crimina esse qu ae in. Milonem diceren

tu r alia.

D einde <T .) Mu natiu s P lancu s tribu nu s p lebis pro

du xerat in contionem M. A emilinm P hilemonem ,notu m

[146] hominem ,libertum M. Lepidi, se dicebat . . pariterqu e

15 secum qu attu or liberos homines,iter . facientes su p ervenisse,

cu m C lodiu s occideretu r , .et ob id cum proclamassent ,abrep tos et [perdu ctos] p er . du os menses in

.

— villa Milonis

praeclu so s fu isse ; eaqu e res . seu vera seu falsa magnam

invidiam Mileni contraxerat . I temqu e Mu natiu s .et P om

20 peiu s tribu ni plebis ,in : rostra , produxerant triu mviru m capi

talem cu mqu e interrogaverant , an G alatam Milonis servu m

caedes facientem deprehendisset . Ille dormientem in taberna

pro ,fu gitivo prebensu m et ad se p erdu ctum esse resp onderat .

D enu ntiaverant.tamen triumviro ,

ne servu m remi tteret: sed

25 p ostera die C aeliu s tribu nu s p lebis et (Q . ) Maniliu s Cu manu s collega eiu s erep tu m e domo triu mviri . servu m Miloni

reddiderant . Haec, etsi mu llam de h is -

criminibu s mentionem

fecit Cicero ,tamen qu ia ita compereram , p u tavi exponenda.

1 armis se P Il 2 et‘

pleru mqu e Ba iter 3 sed *mortis M idqu e

ip se ip su m C 4 magnanimu s mu lt u m C , carr . Manu tiu s 5 rep ente

dimiserat Ba iter rep etu ndu s erat C Il6 senatu s S 8 nu daretManu ti u s .

u ideret C 9 lau arat S p r .

'

lau erat M exclamarat S 10 simili SM

qu é milonem diceretu r‘

SM 12 * T . o r'

n . C 13 contioneM 14 °"f‘qu i

om . C , is valga'

15 secu m : seC u ta C inter M insu p eru enisse C

17 p erdu ctos (prod u ctos SP… ) del. Manu tiu s v illa Haim : u illam C .

18 p erclu sos S 19 confiaverat R z‘

nkes Mnem . X p . 220 itemqu e

Haim : idemqu e C Hnu mat iu s C 20 p erdu xerant C'“2 1 miloni SM

23 dep rehensu m P gw p rodu ctu m P a) p redu ctu m M 25 C aecìliu s

C Q . am . C C amanu s P M“27 reddiderant S au pp e : reddideru ntC etsi : et C

IN -MILONIA NAM

Inter primos et Q .

P 0mpeiu s et C. S allu stiu s et T. Munatiu s

P lancu s tribu ni p lebis inimicissimas contiones de Milonehabebant , invidiosas etiam de Cicerone, qu od Milonem tanto

stu dio defenderet . E ratqu e maxima pars mu ltitu dinis [p o

p u lì] infensa non solu m | Miloni , sed etiam propter invisu mpatrocinium Ciceron1 . Po stea P ompeiu s et S allu stiu s 1n s u sp 1

cione fu eru nt redisse in gratiam cu m Milone ac Cicerone ;P lancu s au tem infestissime perstitit, atqu e in C iceronem qu o

qu e mu ltitu dinem instigavit . (Ca . ) Pompeio au tem su Sp ectu m

faciebat Milonem, ad p erniciem eiu s comparari vim vociferat u s : P ompeiu squ e ob ea saepiu s qu erebatu r sibi qu oque fieriinsidias , et id palam , ac maio re manu se armabat . D ictu1°

um qu oqu e diem Ciceroni P lancu s'

ostendebat , p osteaqu am

Q . P omp eiu s idem meditatu s erat . T anta tamen constantiaac fides fu it C iceronis , u t non popu li a se alienatione

,non

C n. Pompeii su sp icionibu s , non pericu lo fu t u rum u t sibi diesad popu lum diceretu r , non arm1s , qu ae palam in Milonemsu mpta erant, deterreri p o tu erit a defens1one e1u s : cu m po ssetomne pericu lu m su u m et offensionem 1n1m1cae sibi

.mu ltitu

dinis declinare, redimere au tem C n. Pompeu an1mu m,si pau

lu m ex stu dio defensionis remisisset .

Perlata'

deinde lege Pompeia, in qu a id qu oqu e scriptu merat , u t qu aesitor su ffragio popu li ex n s , qu i consu les fu e

rant , crearetu r, statim comitia habita, creat u squ e est L. D o

mitiu s A henobarbu s qu aesitor. Album qu oqu e indicu m , qu i

de ea re iu dicarent , Pompeias tale p roposu it , u t nu nqu am

1 S alu stiu s semp er C Il3 invidio sas Man u ti u s inu idiam C , del. R au

'

car . lect. I 109 in invidiam Haim 4 e,

ra_

tqu e Manu t iu s : atqu e (atqu iP ab) C p op u li del. Manu ti u s 5

,

irrisf

u m SM 6 p atrociniu m C iceroniHatamann : C iceronis p atrociniu m C sed etiam C iceroni p rop ter invidiam p atrocinii R a u 9 C n . add . Bu echeier p opeioM 10 comp

-

arariv im Manu tiu s : comp arau it eu m C , in p erniciem reip . comparari eu mR au 1. 1 1 fieri sib i qu oqu e w fieri qu oqu e sibi P a 1 2 d icto ru m S1 3 o stenderat Ha im p o steaqu amMommsen p o stea au tem C 14 minitat u s Manu tiu s 16 p omp eiu s S p ericu lo P ab : p ericu lu m SMP .» Il fut u ro u t P b sib i : s i C Ilp ericu li fu tu ri metu , si sib i Manu ti u s 1 7 di

ceret C Il 18 erat M verba eiu s offensionem om .M 19 sibi am.MP l|22

'3’1‘

p omp eii C 23 qu aestor C Ilhis M 24 creat u r SM habita C obatMnem . l . 204 habu it 0 est Hinkes Mnem . X p . 220 : erat C'L . fil ah u tiu s 0 11 . C 25 herobarb u s S erobarbu sM henobarb u s P a etnobarb u sP b alb um C o bet i. i., S au pp e : alio ru m 0 26 tale C abei, S au pp e tales C

3

A S C ON IUS

nequ e clariores viros nequ e sanct iores propo sito s esse con

staret . Po st qu od statim nova lege Milo p ost u latu s ( est) adu ob u s A ppiis C lau diis adu lescentibu s iisdem , a qu ibu s anteafamil1a e1u s fu erat po stu lata , itemqu e de ambitu ab n sdem

5 A pp iis ,et p raeterea {da m

'

) a Q. P atu lcio et L . Cornificio , de sodalicns etiam a P. Fu lvio N erato . P o stu latu s au tem erat et desodalicns et de amb itu ea spe, (qu ad) primu m indiciu m de

vi fu tu ru m apparebat , qu o eum damnat um iri confidebant

nec po stea responsu rum .

10 D ivinatio de ambitu accu satoru m facta est qu aesitore

A . Torqu ato , atqu e ambo qu aesitores , T orqu atu s et Domitiu s,

p rid . N on . April. reu m adesse iu sseru nt . Q u o die Milo ad

Domiti tribu nal venit , ad — T orqu ati amicos misit ibi postulante p ro eo M . Marcello ob tinu it , ne priu s cau sam de am

15 bitu diceret, qu am de vi iu diciu m esset p erfectu m. Apu d

D omitiu m au tem qu aesitorem maior A ppiu s p ostu lav it a Mi

Ione servo s exhiberi nu mero IIII et L, et cu m ille negaret

eos qu i nominabantu r in su a po testate esse,Domitiu s ex

sentent ia iu dicu m pronu ntiavit , u t ex servoru m snoru m nu

20 mero accu sator qu ot vellet ederet . Citat i deinde testes se

cu ndu m legem qu ae, u t su pra diximu s , iu bebat, u t priu s qu am[148] cau sa ageretu r testes per tridu um au direntu r , dicta eoru m

iu dices confirmarent, qu arta die adesse omnes in diem posteru m iu berentu r ac coram accu satore ac reo pilae

,in qu ibu s

25 nomina indicu m inscrip ta essent , aequ arentu r ; dein ru rsu s

po stera die sortitio indicu m fieret u niu s et LXXX qu i

nu meru s cu m sorte cont igisset , ei p ro tinu s sessu m ircu t ; tu mad dicendu m accu saton du as horas, reu s tres haberet, resqu e

eodem die illo iu dicaretu r ; priu s au tem qu am sententiae fer30 rentu r , qu inos ex singu lis ordinibu s accu sator , to tidem reu s

2 p o stu la/sM est add .Madv ig 3 clau dnsHalm clodns C idemS |]4 itaqu e ! , co r r . Manu ti u s 5 de V i add . Manu t iu s Q . P atu lcio Ho ta

c . ceteio C', C .C etheg

'o J o rdan 6 *etiam et C , dei.Manu tiu s fu lvi

ae rato S 7 qu od am . C 8 q u od P l] iri : in°

S M 10 qu acstore C Il1 1 au lo S qu aestores C 13 trib u nale C | ]misi tib i S 15 erat C“16 domititiu m M qu esto rem S Il 19 sno ru mWagener : eo ru m C Il20 q u odS M edere M Ht u tat i SM“23 consignarent Man u t i u s 26 LXX C

27 cont igisset Beraldu s : att igisset (ì ttigisse t P b) C ,obtigisset Manu

t i :: s effect u s vel exp l'

et u s esset Mommsen ei : is e i C ip si P ab2, valga

28 resqu e R ichter : reu squ e C

IN MILON IANAM

reiceret , ita u t nu meru s indicu m relinqu eretu r qu 1 sententiasferrent qu inqu aginta et u nu s .

Primo die datu s erat in Milonem testis (C .) C au s1n1u sS cho la , qu i se cu m P . Clodio fu isse ,

cumis occisas esset ,

dixit,atrocitatemqu e rei factae qu am mamme p ot u it au xit .

'

Qu em cu m interrogare Marcellu s co ep isset , tanto .

t u mu ltu C lodianae mu ltitu dim s mrcnmstantis exterritu s est ,

u t v im u ltimam timens in tribu nal a D omitio remp eretu r .

Qu am ob cau sam Marcellu s et ipse Milo a D omitio praem

dimm imp loraveru nt . S edebat eo tempore C n . P ompeiu s ad

aerarium, p ertu rbatu sqne erat eo dem illo clamore : itaqu e D o …

mitio promisit se po stero die cu m praesidio’

descensu rum,

idqu e fecit . Q u a re territi C lodiani silent io v erba testiu m

p er bidu um andiri passi su nt . I nterrogaveru nt eo s M. Ciceroet M. Marcellu s (et) Milo ipse. Mu lti ex iis , qu l Bovillis

habitabant , testimoniu m dixeru nt de eis, qu ae ibi facta erant :

cop onem'o ccisu m ,

tabernam exp u gnatam , corpu s G lodipu blicu m extractu m esse. V irgines qu oqu e A lbanae dixeru

'

nt

mu lierem igno tam venisse ad se, qu ae Milonis mandato vo

t u m solveret , qu od C lodiu s occisu s esset . Ultimae testimonium dixeru nt S empronia, T u ditani filia, sooru s P . C lodi, et

u xor Fu lvia ,et fletu su o magnopere eo s qu i

'

assistebant

commoveru nt . D imisso circa horam decimam iu dicio T . Mu

matins p ro contione popu lu m adhortatns est , ,u t po s tero die

frequ ens adesset et elabi Milonem non pateretu r iu diciu m

qu e et dolorem su u m o stenderet eu ntibu s ad tabellam ferendam. Postero die , qu i fu it indien su mmu s a. 11. VI . Idu s

1 relinqu erentu r SM 2 q u inqu ages1mu s C Il 3 * C . am . C | ] C asi :niu s C 6 hiatu s dees t in P l]M. Marcellu s MP cep isset MP ab8 trib u nali SM recip itnr S 9 m . celiu s SP 111 . cec iliu s M 10 im

p rorau ernnt M Il 14 au dire P b 15 e t om . C ip se mu lt is SPex his MP a bob illis S u ob illis M 16 e is u b i S his ib i qu e M 1 7‘eo

p onem SIMP a e0 p onere P b cau p onem S

2P w tab ernaM 18 A lbanae

O ralli : alie C , V estales Manu tiu s 19 mandat u Ha im 20 occisu rî1 M2 1 t u tidani S Il 22 et am . S astabant P 23 d imisso P a : de

m isso C iu d iciatu tu s S 25 adesse te te labi S 27 qu i fu it

iu dicii su mm u s R au : ar . iect . p . 713 qu i fu it iu dicissim u s S P i qu ifu it ind ien nonissimu s P g qu i fu it iu dicib u s indici p rim u s P a indici

b u s qu i fu it iu dicii p rim u s P b iu dicib u s iu d icii p rim u s qu i fu it M

qu i fu it P au a. d : ad C V I Man u ti u s : I I I M P I I S

10

25

A S C ON IUS

Aprilis,clau sae fu eru nt tota u rbe tabernae ; praesidia in foro

et circa omnis fori aditu s P ompeiu s disp osu it ; ipse pro aerario u t pridie consedit saep tu s delecta manu militu m. S or

t itio deinde indicu m a primo die facta est : post tantu m

5 silent iu m to to foro fu it , qu antu m esse in aliqu o foro posset.T u m intra horam secu ndam accu satores coeperu nt dicereAppiu s maior et M. Antoniu s et P. Valeriu s Nepos. Usi

su nt ex lege boris du ab u s .

R espondit his u nu s M. Cicero : et cu m qu ibu sdam p la

10 cu isset ita defendi crimen ,interfici C lodiu m pro re pu blica

fu is se (qu am formam M. Bru tu s secu tu s est in ca oratione,

qu am p ro Milone comp o su it et edidit, qu asi égisset) Cice

roni id non p lacu it , qu asi qu i bono p u blico damnar1 , idemetiam o ccidi indemnatu s po sset . Itaqu e cu m insidias Milonem

15 Clodio fecisse p osu issent accu satores , qu ia falsu m id eratnam forte illa rixa commissa fu erat Cicero adprehendit et

contra C lodiu m Miloni fecisse insidias disp u tavit , coqu e to ta

oratio eiu s sp ectavit . S ed ita const itit u t diximu s,nec u triu s

consilio p u gnatu m esse eo die , verum et forte o ccu rrisse et

20 ex rixa servorum ad caedem p erventu m . N o tu m tamen eratu tru mqu e mortem alteri saepe minatum esse, et sicu t su spect u m Milonem maior qu am C lodi familia faciebat , ita expe

ditior et paratior ad pu gnam C lodianoru m qu am Milonis

fu erat . Cicero cu m inciperet dicere, excep tu s {es t) acclama

25 t ione C lodianoru m, qu i se continere ne metu qu idem circu mstantiu m militu m p o tu eru nt . Itaqu e non ea qu a so litu s erat

[150] constant ia dixit . Manet au tem illa qu oqu e excepta eiu soratio : scripsit vero hanc qu am legimu s ita perfecte, u t iu reprima haberi p ossit .

2 aditu s a

'

m . S 3 u t : u t p ro erario u t M st ipatu s R in/ces Mnem .

X ;D . 220 dilectaM 4 p rima die SM I]5 p o tes t Fieckez‘

sen 6 cu m S Ilceperu nt C 9 hic C | ] 1 2 qu asi Ba iter : qu amu is C“13 *

qu asi qu i

qu isqu is :S'P b2i l qu od qu is MP ai% qu is P b

‘, qu od non q u i Ho iomann

qu od qu iMan u ti u s, idem om issa id R au var . iect. I p . 1 13 14 o ccidit in

demnans S 16 cu m missaM 1 7 disp u tau i cag ;M N18 const itu it S P ll19 veru m et Lachmann ad L u cr . p . 314 : u eru m ei C Ilet ex rixa Lac]:

mann i. ex ea rixa C 20 ad caedem : ad candem cedem SP ad eam

caedemM,tandem ad caedemBa iter ad caedem tandem Haim 2 1 mon

tem M minu tu m S inmu tfi M 24 est om . C | ]a clamatione S M

A S C ON IUS

interrex ad comitia consu lu m creandoru m desoenderct , idqu e

ipse non faceret,domu m eiu s p er omnes interregni dies (fu e

ru nt au tem ex more qu inqu e) obsederu nt . D einde omni viianna exp u gnata et imagines maiorum deieceru nt et lectu lum

5 adversu m u xoris eiu s C orneliae , cu iu s castitas pro exemplohabita est

, fregeru u t , itemqu e telas , qu ae ex vetere more inatrio texebantu r, diru eru nt . Po st qu ae su pervenit Milonis ma

[151] nu s et ipsa p ostu lans comitia ; cu iu s adventu s fu it salu tiLepido : in se enim ip sae conversae su nt factiones inimicae,

10. atqu e ita opp u gnatio domu s interregis omissa est .

PAULO POS T

Q u o d s 1 p e r f u r i o s u m i l l u m t r i b u n u m

p l. s e n a t u i q u o d s e n t i e b a t p e r fi c e r e l i c u i s s e t ,n o v am q u a e s t i o n em n u l lam h ab e r em

u s . D e c e rn e

b a t e n im,u t v e t e r i b u s l e gi b u s , t an t u mm o d o ex t r a

o r d i n em, q u a e r e r e t u r. D i v i s a s e n t e n t i a e s t p o s t u

l a n t e n e s c i o q u o . S i c r e l i q u a a u c t o r i t a s s e n a

t u s em p t a i n t e r c e s s i o n e s u b la t a e s t .

Qu id sit d i v i d e r e s e n t e n t i am ,u t eu arrandu m sit ,

vestra aetas, film,

facit .C u m aliqu is in dicenda sententia du as p lu resve res com

p lectitnr , si cu i non omnes eae probantu r , po stu lat u t div idatu r , id est de rebu s singu lis referatu r. Forsitan nu nc

hoc qu oqu e velitis scire, qu i fu erit , qu i id p ost u laverit . Qu odnon fere traditu r : non enim ei

, qu i hoc postu lat , orat ione

longa u tendu m ac ne consu rgendu m qu idem u tiqu e est ; mu lti

2 et domu m C * fu erant P fu erat SM 3 ob sideru nt C 6 itemqu e

Manu ti u s : nterqu e 0 telis M Il u entre M 7 textebantu r SM Il post

qu ae R in/ces Mnem . X p . 22 1 : p ost qu e MP p o st S su p eru enenu m S l

s u p eru eneru nt S marg . 9 se crimen enim M 14 nu lla M 20 faciat

S MP bl 2 1 ind icendiM l]22 * si cu i : e t si C , cu iMommsen eae S : a:M ae e P u ) he P a ex P b, aequ e Ba iter , dei. R inkes Mnem . X 22 1

p ostu lat u r Manu tiu s d ividat u r Ba i ter : d iu idantu r C 23 referant u r C Il24 *

qu id S q u i M P 25 fere trad itu r Madvig adv . er i t. [I p . 245 ferat

adiu to r C ,feratu r au cto r Mommsen in o ratione adicit u r R in/ces Mnem .

X 22 1 , fu it adiectu m R a u var . iect . I p . 1 14 fu erat addì u t O p ino r ne

cesse O ralli intererat au d itoru m Geo rges Philo l.XXXI p . 540 non eme

q u i P noîie me qu i M 26 consu rgend u m Manu t iu s : consu lend u m C

IN MILON IAN AM

enim sedentes hoc u nu m verbu m pronu ntiant D i v i d e : qu odcu m au ditu m est, liberu m (est) ei, qu i facit relationem, dividere.

S ed ego , u t cu rio siu s aetati vestrae satisfaciam , Acta etiamto tiu s illins temporis p ersecu tu s su m ; in qu ibu s cognovi

pridie Kal. Mart . S . C . esse factu m ,P. C lodi caedem et 5

incendium cu riae et O ppu gnationem aediu m M . Lepidi contrarem p . factam ; u ltra relatu m in Actis illo die nihil ; po sterodie, id est Kal. Mart , ( T : ) Mu natiu m in contione expo su isse

popu l‘o qu ae pridie acta erant in senatu : in qu a cont ionehaec dixit ad verbu m : C u m H o r t e n s i u s d ix i s s e t

, u t 10

ex t ra o rd in em q u a e r e r e t u r ap u d q u ae s i t o r em ; a e s t i*

mar e fu t u r u m , u t , c u m p u s i l l u m e d i s s e n t d u l c e d i [152]

mi s ,"

larg i t e r a c e rb i t a t i s d e v o rar e n t : a d v e r s u s h om i n em i nge n i o s u m n o n i n ge n i o u s i s u m u s ; i n v emim u s F u fi u m , q u i d i c e r e t

D i v i d e°

; r e l i q u a e p a r t i'

l 5

s e n t e n t i ae e go e t S a l l u s t i u s i n t e r c e s s im u s . Haeccontio , u t pu to , explicat , et qu id senatu s decernere vo lu erit ,et qu is divisionem p o stu laverit , et qu is intercesserit et cu r.

I llu d vos meminisse non du bito p er Q .

°

Fu fium illo qu oqu etempore qu o de incesto P. G lodi actnm est factu m ,

nè a 20

senatu asperiu s decerneretu r.

D e L . D omitio dicit :D e d e r a s e n im , q u am c o n t em n e r e s p o

p u la r e s i n s a n 1 a s , 1 am a b ad u l e s c e n t ia d o c u m e n t a

m ax im a.

C onstantiam L . Domiti qu am in praetu ra praestitit signi

1 d ivideManu ti u s deniqu e C 2 est add . O relliMadvig ; a :: 1u betu 1°

is? ll relationem Bec/cer A ntiq. 2, 434, ] il acivig rationem S …Morationem P 3 u t : et S cu rio tiu s

'

cu rio sitat i vestrae B u ec/wier4 p rosecu t u s P 5 S . C . Man u tiu s : s ic C 7 in am . S eo d ie M 8 mar

tinu natifi M * T . am . C 10 c u m'

: qu e M Q . SP, qu u m Q . R au var . iect. I

p . l î5 qu od Q . Ba iter Ho rtensiu m dixisse C , co rr . Ba iter 1 1 qu aesto

rem C extimare M, exist imare Bu echeler aestimaret R in/ces Mnem . X23 a :: aest imare se 12 u t cu m P a : u tru m C edissent Momm sgn;

dedisset MP dixisset S, edisset valga 13 largitu rM devorarent Hinkes

i. deu o raret C 14 ingenu osu m S non dei. Man u ti u s, no s tro Bu ca/: e

ler 15 fu siam C | ]divide Ba iter : diu ideret C |]p arti : p aries S p ap i,-is Mp artis P“16 sententiam C Ilhoc co tio M 18 diu is ioneM 19 fu siamC 22 om . M 24 edoc u mentaM M26 L . D omitii P b : G n. D omitiiMP aG n . P omp eii S p raetu ra : qu aestu ra Manu ti u s, cf . N ipp erdeg (egg . ar:

na i. p . 85 ; p rivatu s R au var . [ect. I p . 42

A S C ON IUS

ficatf N am eo tempore, cum C. Maniliu s tribu nu s p lebis su bnixu s libertinorum et servoru m manu p erditissimam legem

ferret , u t libertinis in omnibu s tribu bu s su ffragiu m esset,id

qu e per tu mu ltu m ageret et clivu m C ap ito linu m obsideret ,discu sserat p erru peratqu e coetu m Domitiu s ita, u t mu lti Ma

nilianoru m interfieerentu r. Q u o facto et p lebem infimam

offenderat et senatu s magnam gratiam inierat .

I t a q u e i l l u d C a s s ian u m in d i c i u m i n h i s

p er s o n i s v a l e a t .

L. Cassiu s fu it , sicu t iam saepe diximu s , su mmae vir severitatis . ( I s) qu otiens qu aesitor indien alicu iu s esset , in qu o

qu aerebatu r de homine occiso , su adebat atqu e etiam praeibatiu dicib u s hoc, qu od Cicero nu nc admonet, u t qu aereretu r, cu i

bono fu isset perire eum de cu iu s morte qu aeritu r. O h qu am

severitatem , qu o tempore S ex. P edu caeu s t ribu nu s p leb is cri

m_

inatu s est L . Metellu m pontifieem max. to tu mqu e collegiu m

p ontificu m male indicasse de incesto v1rginu m V estaliu m, qu odu nam modo A emiliam damnaverat , abso lverat au tem du asMareiam et Liciniam , popu lu s hnno C assiu m creavit qu i de

eisdem virginib u s qu aereret : isqu e et u trasqu e eas et praete

rea comp lu res alias nimia etiam , u t existirriatio est,asperi

tate u su s damnavit .

E t a s p ex i t m e i l l i s q u i d em c o u l i s , q u ib u s t u n e s o l e b a t , c u m o mni b u s o m n i a m i n a b a t u r.

M o v e t m e q u i p p e l u m e n c u r i a e!Hic est S ex. C lodias , qu em in argu mento hu iu s orationis

diximu s corpu s C lodi in cu riam attu lisse et ibi cremassecoqu e incenso cu riam confiagrasse ; ideo l u m en c u r i a e dicit .

Q u an d o i l l i n s p o s t e a s i c a i l la ,

q u am a

C a t i l i n a a c c e p e r a t , c o n q u i e v i t‘? H a e c i n t e n t a t a

1 C . Maniliu s Manu tiu s : C . Malins S C n . Mallins M C n. Manliu s P 3 trib u s C 4 cap itoliu m SM 5 p ru p ef atqu e Stetu m M l]Manliano ru m P H6 o ceiderent u r M infirmam o stende

i at C 7 ingerat S 10 C . T . C rassu s S 11 * is am . C qu aes tor SM1 2 q u aereretu r P l] 14 qu aerebatu r Ba iter , R in/ces Mnem . X p . 22

qu aereretu r valga 16 p ontificiu m M 17 incest 1 0 M 19 mar

t iam C licinniam M lu cinniam S p o tu lu s M 20 ct isqu e et S M

2 1 alio s S estimatio P 26 hic : h o c C hu iu s : hce M I] 29 sic

(si M ) u lla qu a mat ilina SM 30 intentata P b : intenta C

IN MILO N IANAM

n o b i s e s t , h u i c eg o o b i c i v o s p r o m e n o n s u m

p a s s u s , ha e c i n s i d ia t a P om p e i o e s t

Qu od dicit i n t en t a t a n o b i s e s t et o b l o i v o s p r o

m e n o n s u m p a s s u s , manifestum est pertinere ad id tem

p u s , qu o pos t rogationem a P. Clodio in eu m promu lgatamu rbe cessit . —Qu are dicat i n s i d i a t a P om p e i o e s t

,fortassis

qu aeratis . P isone et G abinio coss . pu lso Cicerone in exi

liu m ,cu m III. I dus S extiles P ompeiu s in senatu m venit

,

dicitu r servo P. O lodi sica excidisse , caqu e ad G abiniu niconsu lem delata dictu m est servo imperatu m a P. Clodio , u t

Pompeias occideretu r. P omp eiu s statim domu m rediit (et) exeo domi (se) tenu it . O bsessu s est etiam a liberto O lodiD amione , u t ex Actis eiu s ( amm) cognovi , in qu ibusXV Kal. S ept . L . N oviu s tribu nu s p lebis , co llega C lodi,cum D amio adversu m (L .) Flaviu m praetorem appellaret tri

b u nos et tribu ni de appellatione cogno scèrent , ita sententiam

dixit : E t<s :'

a b) h o c ap p a r i t o r e P. C l o d i v u l n em t u s

s u m ,e t h om i n i b u s arm a t i s p r ae s i d i i s d i s p o s i t i s a r e

p u b l i c a r em o t u s [s u m] C n . P o mp e 1 u s o b s e s s u s <q u e)e s t : c u m a p p e l l e r , n o n u t a r e i u s ex eni p l o , q u emv it u p e r o ,

e t in d i c i um t o l l am,et reliqu a de intercessione.

H a e c v i am A p p i am m o n u m e n t u m no m i n i s s u l

n e c e P ap i r i cr u e n t av i t .

P omp eiu s post tr1u mphu m Mithridaticu m T igranis filiu m

in catenis deposu erat apu d Flaviu m"

senatorem : qu i postea'

1 nobis M hu iu s SM 2 p assu s non (no s M ) su m C hoc Minsidiato S insidia M 3 q u od dicit S : haec M P intenta SMob icim u s p ro SM 5 qu od C a P . C lodio Bo tomana : ap u d clo

diu m S p . clodio (clodiu m P a p r . ) MP a clodio P a: 6 u rbem Mest : et C 7 sab inio S 9 sica : ita SM sita P a p r . 10 con

su le dalata M l]delata am . S in l: :ata 9 iitt. 1 1 domu s M et ex eo

domi se tenu it (tenens R au ) R m/ces Mnem . X ;D . 220, R a u var . iect .

. 1 77 Mad u i'

g zu m er pa r te secati : ex eodem tennis (eo domi tenu sP ab?) C 12 odsessu s M clamioneM 13 anni om . C cogno vi

R ini*es Mnem . IX p . 224 in q u ib u s est R in/ces i . i . qu i inde a XV Kal .

S ep t . A ctar u m verba c : tar : s tat u i i 15 * L . om . C Il p raeto r :e ru p t0 r

| r S 16 app ellarent (app ellau e1 u nt S ante carr . C 17 7'ie tsi ab : et C | |

clodio C 18 eo1D0 1bu s M p 1aesidiis : p ro aedibu s R inlces i .,

a:: p er ins idias? 19 remo st u s M s u m deieaim u s , c u m fifam rnsen

* obsessu s C 24 mitridatieu m cu m SM triganis S 25 d isp o

snerat C imp eratorem S

A S C ON IUS

cu m esset praetor codem anno, qu o tribu nu s p lebis C lodiu s,

p etiit ab ‘ eo C lodias su per oenam,u t T igranem addu ci iu be

ret , u t eu m videret . A ddu otu rn co llocavit in convivio , deinFlav io non reddidit T igranem ; domi su ae habu it extra ca

tenas nec repetenti Pompeio reddidit . Postea in navem de

p osu it , et cu m p rofu geret ille , tempestate delatas est A n

tiu m. Ìnde | u t dedu ceretu r ad se, C lodiu s S ex. C lodium, de

qu o su pra diximu s, <misit} . Q u i cum redu ceret , Flaviu s qu oqu ere cognita ad derip iendu m T igranem pro fectu s est . Ad qu artu m lapidem ab u rbe pu gna facta est , in qu a inu lti ex u tra

qu e parte cecideru nt , p lu res tamen ex Flavi , inter qu os et

M. P apiriu s equ es Romanu s , p u b licanu s, familiaris Pompeio .

Flaviu s s ine comite Romain vix perfu git .Ha e c e ad em l o n g o i n t e r v a l l o c o n v e r s a r u r s u s

e s t i n m e : n u p e r q u i d em , u t s c i t i s , (m e} ad R eg iam

p aen e c o n fe c i t .

Q u o die pericu lu m hoc adierit , u t C lodiu s eu m ad R e

giam pacu e confecerit , nu squ am inveni ; non tamen addu cor

u t pu tem C iceronem mentitu m ,praesertim cum adiciat u t

s c i t i s . S ed videtu r mihi loqu i de eo die , qu o consu libu s

D omitio et Meésalla, qu i praecesserant eu m annu m ,cu m haec

oratio dicta est , inter candidatoru m Hyp saei et Milonis ma

nu s in v ia S acra p u gnatu m est , mu ltiqu e ex Milonis ex im

prov iso cecideru nt . D e cu iu s dici pericu lo su o u t p u tem

loqu i eu m,facit et locu s pu gnac (nam in S acra via traditu r

commissa ,in qu a est Regia) , et qu od adsidu e s imu l orant

cu m candidatis su ffragatores , Milonis Cicero , Hypsaei C lodiu s .

2 p etit C caiîa S canam M Htriganem - enM ) S M I]3 u t cu m Sconu iu iu m C . au t conviv io a u t add u ct u m in conviv iu m Madvig 4 da

u iu m SM reddit (redîdit P a) 0 triganem S a trigane M, nec tamen

Madviy domi s u ae Bu echeler : dimisit et C', dimisit , sed Madvig ca

tenîi s S 5 rep etenteMP a rep ente S w 6 A n tiu m Ho tomann tantu m

0 7 inde Ba iter ille C , illico Ho tomann S ex. : set 8 8 misit. add .

Ho tomann cu m ]Vl ommsen, Bu echeler : eu m C Il 9 d irip iend u m (dirip en

du m M ) C , erip iend u m Bu echeler 1 1 et : etiam? 15 est p er

qu idem S me om . C Il 16 sq. confu git qu o S con

fecit qu o M 1 7 e u m ad P : S ad M I18 conficeret u r S Il inveni Ba iter : p ene conu eni C 19 addiciat S

20 sciat is S 2 1 messala SP 24 d ici M : de ei S caede et P26 adsid u e s imu l cru nt Ba iter : ad id u e t imu eru nt C | ]27 s u flrato

res M Il C icero P a lfl : c . M clodiu s S P b‘w

11 . c. 701

c. 697

IN MILON IA NAM

P o t u i tn e L. C a c c i l i , i u s t i s s im i fo r t i s s im i q u e p ra e t o r i s , o b p u gn a t a d o m o ?

L . C aeciliu s Ru fu s , de qu o dicitu r, fu it (p raetor) P . Len

tu lo S p inthere Q. Metello N epo te co ss . , qu o anno Cicerorestitu tu s est . I s cu m faceret lu dos A po llinares , ita infimacoacta mu ltitu do annonae caritate tu mu ltu ata est

,u t omnes ,

qu i in theatro sp ectandi cau sa consederant , p ellerentu r. D e

O ppu gnata domo nu squ am adhu c legi ; P omp eiu s tamen cu m

defenderet Milonem apu d popu lum , de vi accu sante C lodio ,ob iecit [et] , u t legimu s apu d T ironem libertum C iceronis in

libro IIII de vita eiu s , oppressu fn (a) Clodio L . C aeciliu m

praetorem .

PAULO POS T

A t q u o d i e?q u o , u t a n t e d i x i , fu i t i n

s an i s s im a c o n t i o,ab i p s i u s m e r c e n n ar i o t r i b u n o

p l e b i s c o n c i t a t a.

Ho c significat eo die qu o C lodiu s o ccisu s est contiona

tu m esse mercennariu m eiu s tribu num p lebis .

|

S u nt au tem

contionati eo die, u t ex Actis apparet , C . S allu stiu s et Q . P om

peiu s,

u triqu e et inimici Milonis et satis inqu ieti . S ed videtu r mihi Q. P ompeiu m significare ; nam eiu s seditiosior ‘

fu itcontio .

D i x i t C . C a u s i n i u s S c h o la In t e ram n a

n u s , fam i l i a r i s s i m u s e t i d em c om e s C l o d i , P. C l o

d i u m i l l o d i e i n A l b an o m an s u r u m fu i s s e.

Hic fu it C au siniu s , ap u d qu em C lodiu s mansisse In

teramnae videri vo lebat qu a nocte deprehensus est in C ae

saris domo,cu m ibi in operto v irgines pro popu lo Romano

sacra facerent .

1 ante p o tu itne spat iu m 9 litt. S“2 p raeto ris S Il3 C eliu s S ru rsu s .M p raetor om . C lentu lu s S 4

'

p inchere SM5 cu m qu o faceret S 6 tu mu ltu est SM 8 nu nqu am C M10 obiecit P ighiu s, Madv ig : obstît it C

'et de!. Ba i ter u t om . vo lgo 1 1 a

am . 0 14 qu od d ie M at q u od ante dixit S d ixit M p r .

insanissa M 2 1 s ignificat M 23 C assiniu s C S cho la C icSM, om . P | l Interamnanu s Ha im inter amiano

_

s S inter Eno s M inter

amnis P 24 et idem C ic 0 25 in om . P Il A lba C Ilfu isse C ie. : fu it C 26 fu it om . P cau siniu s S : cassiniu s M Pap u d : C clodium S 28 p ro

*

p . r. P : p er p raetorem S p er ii i M

A S C ON IUS

PAULO POS T

47 ) S c i t i s , i n d i c e s , fu i s s e , q u i i n h a c r o

ga t i o n e s u ad e n d a d i c e r e t M i l o n i s man u c ae d em

e s s e fa c t am , c o n s i l i o v e r o m a i o r i s a l i c u i u s . M e

v i d e l i c e t la t r o n em e t s i c ar i u m ab i e c t i h om i n e s e t

pe r d i t i d e s cr i b e b an t .Q . P ompeiu s Ru fu s et C . S allu stiu s tribu ni fu eru nt qu os

significat . Hi enim primi de ea lege ferenda popu lum hor

tati su nt et dixeru nt a manu Milonis‘

_occisu m esse C lodiu m,

consilio vero maioris alicu iu s .

A t q u i u t i l l i n o c t u rna s ad v e n t u s v i t amd u s fu i t , s i c M i l o n i , c u m i n s i d i a t o r e s s e t

, s i i l l u ma d u r b em n o c t u a c c e s s u r u m s c i e b a t , s u b s i d e n d u m

et cetera.

V ia Appia est prope u rbem monu mentu m Basili, qu i

locu s latrocinu s fu it p erinfamis, qu od ex aliis qu oqu e mu ltisintellegi potest .

C o m i t e s G r a e c u l i q u o c u m q u e i h a t , e t i amc u m i n c a s t ra E t r u s c a p r o p e r ab a t .

S aep e obiecit Clodio Cicero socium eu m coniu rationis

C atilinae fu isse ; qu am rem n u nc qu oqu e reticens ostendit .

Fu erat enim opinio , u t Catilina ex u rbe profu gerat in castraManli centu rionis, qu i tu m in Etru ria ad Faesu las exercitu mei comparabat , C lodiu m su bsequ i eu m volu isse et coep isse,

tu m dein mu tato cons ilio in u rbem redisse.

N o n i am h o c C l o d i an u m c r im e n t im e

m u s , s e d t u a s, C n . P o m p e i t e e n im ap p e l l o , e t

e a v o c e ,u t m e exa u d i r e p o s s i s t u a s , i n q u am ,

s u s p i c i o n e s p e rh o r r e s c im u s

D iximns in argu mento orationis hu ins C n. P ompeiu m

3 d icerent C icero 5 cisariu m obiecti M ob iecit S Il e t om . S6 describant S discriban t M Il 7 ru rs u s M Il t rib u s SM 8 p rim1

'

i

9 om . vo lgo 10 consilio u er0 maio ris alicu iu s om . P M1 1 u i tantas S s initantu s M H13 s u bsistendu m e t M l]BasiliO relli : basi li i C p erinfamis : p er qu am is C , p erqu am infamis colg o

18 gracu li M ibi S 23 mallii S manili MP 6 e u m : cu m

SP… 25 cu m (tu m M ) dc îmu tato SM u rbe M 26 iam : ta

men S tam M P qu o tid ianu m C 27 p ompeii S M et : ex M

10

15

20

25

[158]

A S C ON IUS

tu s [u t] cu m interrege et trib u nis p lebis P ompeiu s daret operam,

ne‘

qu id res pu blica detrimenti cap eret . O h has su sp i

ciones P omp eiu s in su perioribu s hortis se continu erat ; deindeex S . C . dilectu per I taliam habito cum redisset , venientem

ad se Milonem u nu m | omniu m non admiserat . Item cum

senatu s in p orticu Pompeu haberetu r , u t P ompeiu s possetinteresse , u nu m eu m excu ti priu s qu am in senatu m intraret

iu sserat . Hae su nt su spiciones qu as se Cicero dicit pert imescere .

Q u i d e n im m i n u s i l l o d ign u m q u am c o

ge r e ,u t v o s e u m c o n d em n e t i s , in q u em an im a d

v e r t e r e i p s e e t m o r e m a i o r u m e t s u o i u r e p o s s e t ?

s e d p r a e s i d i o e s s e et cetera.

Idem T . Mu natiu s P lancu s , u t saepe diximu s , post au ditaet obsignata testiu m verba dimisso squ e interim indices vo

cata contione cohortat u s erat popu lum ,u t clu sis tabernis

p ostero die ad indiciu m adesset nec pateretu r elabi Milonem .

I n c i d eb an t u r i am d om i l eg e s , q u a e n o s

s e r v i s n o s t r i s a d d i c e r e n t .

S ignificasse iam pu to nos fu isse inter leges P. G lodi,qu as ferre prop o su erat , eam qu oqu e , qu a libertini , qu i non

plu s q'

u am in (HH ) tribu bu s su ffragiu m ferebant , p ossent in

ru sticis qu oqu e trib u b u s , qu ae propriae ingenu o ru m su nt , ferre.

S e n a t u s , c r e d o , p ra e t o r em e u m c i r c u ms c r i p s i s s e t . N e c u m s o l e b a t qu i d em i d fa c e r e

,i n

p r i v a t o,

e o d em h o c a l i q u i d p r of ac e r a t.S ignificat id tempu s qu o P . C lodiu s , cu m adhu c qu aestor

designatu s esset, dep ren su s est , cu m intrasset eo

,u b i sacri

1 u t om . S interge M trib u no S 3 ortis SP o rit M Il4 delectu S P I:6 p o rt ic u m M 7 u nu m : s imu m s u p er 3 cr . P ab e u m R in/res Mnem . X

p . 2 19 tu m C intraret : intraret p riu squ am SMP … intraret (intrareclodiu m p riu squ am ( del. P b intraret clodiu m P a 8 iu s

serant C hec M dicit se cicero P a u : dicit cicero se P b se d icit C icero

M Il 1 1 e u m u t no s e u m S u t no s om . MP 12 ex mo re M 13 e t

p raesidio esset C 15 demissosqu e S intem M 1 7 ne S lab i C

18 no s iam sernis C 19 adicerent P ab addiceret M 20 lege sp S22 * I I I I : om . C , u rbanis vo lgo ; p lu s q u attu o r in Bu echeler trib u s S in

trib u b u s u rbanis qu attu o r Mommsen 23 tribu trib u s M 24 circ u m

scrip sisse C 25 ne tu m M“26 p ro fecer C |]27 id :ad SM clod iu m 0 cu m om . C in hiatu 7 ( P a ) 72 (SM I littera

r u m. 28 dep rensu s Madvig C

IN MILON IANAM

53 ficium pro | popu lo Romano fiebat . Qu od factu m notatu m

erat gravi S . C . ,decretu mqu

e extra ordinem de ea r e indicium fieret .

VER. A N OVIS . OLX

qu o loco indu cit loqu entem Milonem cum bonarum par 5

t iu m hominibu s de meritis su is :P l eb em e t i n f im am m u l t i t u d in em , q u a e

P . C l o d i o d u c e fo r t u n 1 s v e s t r i s imm in e b a t , eam,

q u o t u t i o r e s s e t v e s t r a v i t a ,s e e c :

'

s s e c o mm e

m o r a t u t n o n m o d o v i r t u t e) fl e c t e r e t , s ed , e t i am

t r i b u s s u i s p a t r 1m_

o n u s d e l en i r e t .

Pu to iam su pra esse dictu m Milone'

m ex familia fu issePapia, deinde ad0p tatu m esse ab T . Annio , avo su o materno .

T e1t iu m patrimoniu m videtu r significare matris ; (a liu d) enimqu od fu erit , non invenio .

P eracta u trimqu e cau sa singu li qu inos accu sator et reu ssenatores , totidem equ ites (et) tribu nos aerari os - re1eceru nt ,

ita u t u nu s et L sententias tu lerint . S enatores condemna

veru nt XII , ab so lveru nt VI ; equ ites condemnaveru nt XIII,abso lveru nt IIII ; tribu ni aeraru condemnaveru nt XIII , 3:br 20solveru nt III. V idebantu r non ignor

'

asse iu dices inscio Milone initio vu lneratu m esse C lodiu m

,sed comp ererant post

qu am vu lneratu s esset 1u ssu Milonis occisu m . Fu eru nt qu i

crederent M. C atonis sententia eu m esse ab solu tu m ; nam et

bene cu m re pu blica actnm esse morte P . C lodi non dissi 25

mu laverat et stu debat in p etit ione consu latu s Miloni et reo

adfu erat . N ominaverat qu oqu e e u m Cicero p rz1esentem’

et

testatu s erat au disse eu m a M. Favonio ante diem tertiu mqu am facta caedes erat , C lodiu m dixisse p eritu ru m esse eo

2 grav i ]Wadvig : hiatu s 8 (MP a) nel 19 (P b) litterar u m MP , om .

S Il u t extra vo lgo ex P Il ord ine P b de ea re MadvigC 5 honoru m p articfi M 7 infirmam C Il 9 verba fecisse virt u te om . C 1 1 deliniret P 13 T . Man u tiu s : C . C 14 matrimoniu mS P I: p r . aliu d om . C 1 6 accu satores reu s SM 1 1 7 et om . C

18 u iru m et L SM u nam et L P b 18 . 19 condemnau eru nt diab so

lu eru nt u l S 19 V I : UI u l M 20 verba I I I I abso lveru nt om . S25 mortem S P b p r . w il dissimu lau erit 0 28 eu m del. vo lgo ,

se

Mommsen fabonio SM tertiu m : 111 SP 29 caedes facta P

A S C ON IUS

tridu o Milonem S ed Milonis qu oqu e notam audaciam r emoveri a re p u blica u tile visu m est . S cire tamen nemo

u mqu am p otu it , u tram sententiam tu lisset. D amnatu m au tem

opera maxime Appi C lau di pronu ntiatu m est . Milo postero5 die n ova lege factu s reu s ambitu s apu d Manliu m T orqu atum

[159] absens damnatu s est .‘

Illa qu oqu e lege accu sator fu it eiu sAppiu s Clau diu s , et cu m ei praemiu m lege dar

etu r , negavit

se eo u ti . S u bscripseru nt ei ambitu s iu dicio“

P. Valeriu sLeo et C n . Domitiu s C n. f. Post panco s dies qu o qu e Milo

10 apu d M. Favoniu m qu aesitorem de sodaliciis damnat u s est

accu sante P. Fu lvio N erato , cu i e lege praemiu m datu m est .

D einde apu d L . Fabium qu aesitorem iteru m absens damnatu s

est de vi : accu sav it L . C ornificiu s et Q . P atu lciu s . Miloin exiliu m Massiliam intra pau cissimos dies profectu s est .

15 Bona eiu s propter aeris alieni magnitu dinem seniu ncia ve

nieru nt .

Po st Milonem eadem lege Pompeia primu s est accu sat u s

M. S au feiu s M.

° f. , qu i du x fu erat in exp u gnanda tabernaBovillis et Clodio o ccidendo . A ccu saveru nt eu m L . Cassiu s ,

20 L . Fu lciniu s C. f. , C. Valeriu s ; defenderu nt M. Cicero ,M. C aeliu s , obtinu eru ntqu e u t u na sententia abso lveretu r.

C ondemnaveru nt senatores X,abso lveru nt V III ; condemna

verant equ ites Romani “VI I I I abso lveru nt VIII ; sed ex tri

b u nis aerariis X absolveru nt , VI damnaveru nt : manifestu m

I hiatu m om . P 2 removeri (p rohiberi Madvig averti A rneis) a re

p u blica Bai ter , R a u var . lect. I p . 119 neri (ner i P) ar ep (éî)M ) C .] scire tamen nemo R a u l. sciret ne C Il3 tulisset : C 4 maxima C ap p iu s S C lau du P a : S e . Mclau dn w 5 nova lege factu sMammsen : factu s S factu s

M factu s P malliu m SP 8 se eo u t i Madvig : reo ita C‘

Q u ibenefici u m , p raem iu m s im ilen we r em oblatu m non acc ip z

'

t, ei u s haec verba

s u nt : nihil ea re u tor,dequ e eo d ic itu r megat se ea re u ti ; v ide adf ami].

I l 77, 7 , in Verr . I l S 42’ Madvig ei R ichter et C

'in o n: . 0 indicia 0

9 C n . f.Man u t iu s : O fS C . f.MP 10M. om .MP faboniu m SM qu aesto

rem 0 1 1 P . clodio nerato M P . clodio neratoreo d odione . ratio reo

S e om .MP 12 qu aesto rem 0 13 accu saveru nt Ha im p acu lciu sM14 massillam itra M"15 semiu ncia P semu nciam S p r . 1 7 p omp eiia

SP“p rimis S p r . S au fiu s C Il 18 exp u gnadaM exp u gnata S Il 19 u o

b illis s bùllis M casias 8 2 1 m . cèliu s M m . ceciliu s S P

22 V I I MP "23 abso lu enmt V I I M P H24 condemnau eru nt P l: q

IN MILON IANAM

qu e odium G lodi salu t i S au feio fu it , cum e1u s vel peior

cau sa | qu am Milon is fu isset , qu od aperte du x fu erat ex

p u gnandae tabernae. R epetitu s deinde po st pau cos dies apu dC onsidium qu aesitorem est lege P lau tia de vi , su bscriptione

ea qu od loca p u blica occu passet et cu m telo fu isset ; nam

du e: f u erat operarum Milonis . A ccu saveru nt C. Fidiu s,C n. A poniu s C n. f. , M. Seiu s S ex.

defenderu nt M. Cicero, M . T erentiu s Varro G ibba. Abso lutu s est sentent:

'

is p leniu s qu am priu s : graves habu it XVI I II ,absolu torias du as et XXX

,s'

e‘

d e contraru î° hoc ac pn ore

iu dicio accidit : equ ites enim ac senatores eu m absolveru nt ,tribuni aerarii damnaveru nt: …S ex. au tem C lddiu s, qu o au ctore corpus C lodi in cu riam

illatu m fu it , accu santibu s C . C aesennio P hilone , M. A ltidio ,defendente T. Flacconio , magno consensu damnatu s est, sen

tentns sex,et XL ; abso lu torias quinqu e omnino habuit ,

du as s'en'atoru rh , tres equ itum.

Mu lti praeterea et praesentes et cum citati”nond issent damnati sunt : ex qu ibus maxima pars fui t

1 salu tisaùfero S 2 exp u gnat 1onerepértu s MP 4 p raenom en am . 0 qu aest0rem C' ést : e‘M

plantia S 5 p u b lica p u blica armat isMomms en (ef.tio

est M 9 (3811 sente‘

ntu s om . S in hiatu 7 l:°tt. 1014 C aesennio ennio S cessenmio MP a cieseCà…

alphidiò

Q. A SCON I P ED IAN IIN C IP IT

P RO CORNELIO DE MAIES'I‘

ATE

Hanc orationem dixit L. Cotta L. Torquato coss. p ost u . c. 6

5 annum quam superiores .

(C .) Cornelius homo non improbas vita habitus ,est.

Fu erat_

quaestor C n. Pompeu , dein tribu nus pichis C . P isone

(M’

. G labm'

one) coss. biennio ante quam haec dieta su nt .

10 In eo magistrata ita se gessit , u t iu sto p ertinacior°

videretu r.

A lienatu s (est) au tem a sematu ex hac causa. R ettu lerat ad

senat um u t, quoniam exterarum nationum legatis pecunia

magna daretu r u su ra tu rp iaqùe et fa'

mosa ex eo lu cra fierent,ne qu is legatis exteraru m nationnm p ecu niam eXpensam ferret.

15 Cu iu'

s relationem repu diavit senatus et decrevit satis caa tu m

videri eo S . C. quod ante annos sep tem et XX L . D omitio

C C oelio coss . factum erat , cu m senatu s ante pau cu los annosex

eadem illo S . C. dectevisset , ne qu is C retensz'

bu s p ecu

niam mu tuam daret. Corneliu s ea rep u lsa offensu s senatu i

20 qu estu s est"

de ea re contione : e'

xhau riri provincias u su ris ;

6 A R G UMEN T VM om . C Il 7 C . add. Ba iter 9 M’

. G labrioneadd . Ba ite: consnle S 10 iu sto S igon iu s : iu stior C 1 1 est add.

Madvig 13 darentu r S 14 ferat C 15 C u iu s : Q u am R in/ces Mnem .

X I p . 181 rei lationem Mommsen * cau t u m : S factu m P M

p r0visu m Mommsen 16 qu o M P sep tem et XX L .Ba iter SGneo M C N P; ante annos del. R in/res 17 C aelio s . C elio

C 18 * ex eodem : S M, om . P ; j l C ass . D io

fr . 1 1 1 , 3B/c. cretens S cretensibns M 19 mu tu atam

M Il* ea rep u lsa : ea re M S ea re P 20 re in

contione S igam'

u s : ne C ; deinde in contione R in/cea l.

IN C ORNELIANAM

ut haberent legati unde praesentia mu nera . da

rent ; p romu lgavitqu e legem‘

qu a au ctor i tatem senatus minu ebat , ne qu i nisi per popu lum legibu s

'

solveretu r. Qu od an

tiqu o qu oqu e iu re erat cantnm ; itaqu e in omnibu s S . C.

qu ibu s aliqu em legibus solvi p lacebat adici erat s olitu m ,

-

u t 5

de ea re ad popu lu m ferretu r : sed pau latim ferri erat\de

situ m’

resqu e = iam in eam cònsu etu dinem … venerat ,: 11t p'

ostremo

ne adiceretu r q u idem in senatu s cons'

u ltis de rogatione … ad

popu lum ferenda ; eaqu e dp sa : S : C . p er pau cu los admodum [92]fiebant . - Indigne eam … Corneli rogationem t u leraht potentis .10

simi quiqu e ex senat u , quorum gratiam agnopere minu ebatu r ;itaqu e P. S erviliu s G lobiflu s tribu nu s pleb is

” inventu s erat58 qu i Cornelio obsisteret . I s

, u bi legis …feru ndae dies .venitet

'

praeco= su biciente scriba verba legis recitare pop u lo coepit,

et soi ibam'

s u bicere et_praeconem

-

pronu ntiarè£passu s non est . 15T u m Corneliu s ipse codicem . recitavit . Qu od cum; improbe

fieri O … P iso c onsu l vehementer qu ererètu r (tolliqu e) tribu niciam' intercessionem diceret , gravi … convicio a :p opn10 exceptusest ;

— et du m v ille“ eos qui sibi intentabant m anns» prendi a

lictore inssisset ;*

efracti eiu s fasces sunt . lapidesqne etiam ex 20

u ltima = contione Z in consu lem'

iacti : qu o tu mu ltu Corneliu s

pertu rbatu s concilium dimisit Actnm deinde eaderrrd e

re in sematu est magni s contentionibu s . T um Corneliu s Eitaferre rarsu s coepit , ne qu is in senat u legibu s solveretnr nisi C Cnon minu s

°

adfu issent , neve q u is, cum qu is i ta salu ta .: esset , 25

1 ?*pronidendnmMP S, pr0p teneaMommsen mu nera(s . dona p otentioribu s) 6 (S P 5) s . 12 (MP a) liti . C

',

in dies Bu ec/zeler su p p editarent Haim nu nt,M onete. 1 862 I l p . 18, l| ne

hab'erent legat i u nde p raesientem p

ecnniamdividereflt R au car . lect. I

2 au ctoritatem P : au ctoritateM . S“3 qu i nisi : qu i nie‘miM qu i u is

(qni P b)‘ SP"5 aliqne M adiecerat C | ] 6 ea om .

SM1 1 ex senatu S igon iu s : ex S .

… C . C Il 13 C . : L . C obsideret Mlegisfer î1

'

fi M legifer u nde .S 14 recitaret MP 6 ante corr ."1 7 L.

P iso C Il to lliqu e p ost Mamifi u m add. Ho tomann 19 eos : c os, Pcons . S 20 littore P litore

'M fastes M Il su nt G rònov, Madvig :

cu ncti C Il 22 hiatu m‘

om. P II 23 est magnis om .

'S : magni Mcu m S Il 24

Y

ferretu r , l .

coep it S .ferretnr ru rsu s coep itM verba in senatu neve ’

qu isî bm S. 24. 25 C C P M (anC L? ef . jad p . 64, : 17 )m 0n m 1nu s add: Mommsen qu is ita. solu tu sMommsen

A S C ON IUS

intercederet, cu m . de ea re ad p op u lu m ferret u r: Haec sinetu mu ltu res acta est. Nemo enim negare p o terat pro senatu s

auctoritate esse eam legem ; sed tamen eam tu li t invitis optimatibns , qu i vel (p er) pancos talia S . C . gratificari so lebant .

5 Aliam de inde legem Corneliu s,etsi nemo repu gnare ansus

est , mu ltis tamen invitis tu lit, nt praetores ex edictis su is

perpetu is i u s. dicerent : qu ’

ae res eu mau t gratiam ambitiosis

praetoribns , qu i varie iu s dicere assu everant , su s tu lit . Aliasqu oqu e

'

complu res leges Corneliu s p romu lgavit, qu ibu s pleris

qu e colleg'

ae intercesseru nt : peri qu as. contentiones to tiu s tri

b u natu s eiu s tempu s peractum est:.

S equ enti deinde anno : M’

. Lepido . L . V olcacio cass ., qu o

anno praetor Cicero fu it , reu m C ornelium du o fratres C ominnlege Cornelia de maiestate feceru nt . D etu lit nomen Pu bliu s ,Su bscrip sit G aiu s . E t cu m P: Cassiu s praetor?decimo -

'

die, u t

mos est , adesse inssisset , eoqu e di e ipse non adfu isset seu

avocatu s propter p u blici frument i curam seu gratificans reo ,

circumventi su nt ante. tribu nal eiu s acc’

u satores a notis operarum du cibu s , ita ut mors intentaretu r, si mox non desisterent .

Qu am p erniciem vix efi'

u geru nt interventu consu lu m quiadvocati reo descenderant . E t cu m in scalas qu asdam C o.

minu fu gissent , clau si in noctem’ ibi . se o ccu ltaveru nt ,

deinde p er tecta'

vicinorum [aediu m] profu gernnt ex u rbe.

Postero die , cu m P . Cassiu s adsedisset et citati accu satoresnon adessent, e xemp tu m nomen est. de reis Corneli ; C ominuau tem magna infamia flagraveru nt vendidisse silentiu m magna

pecu nia.

S equ ente deinde anno L. Co tta L. Torquato coss. , quo

'

1 re ferretnr S Hoc M 2 res esset intercederet cum de

ea re . nemo S p ro au ctoritate S p ri: au ctoritate senatu s MP 3 eam tu lit om . S

,eam qu oqu e t u lit Mommsen 4 p er pau

cos talia S . C ..Mammsen : p ancos ( 6 litt. M ) C , p au ci

S . C . ei u smodi Madv ig 5 ali deinde S“e t sine more p u gnareC Il 6 t u litit M .

7 eu m au t C : s u mmatim Mommsen cu nctam Ba iter8 qu i : qu e M su bst u lit SM 9 p leriqu e SP interoesserîi et S intercessu rum et M 10 to tns P * eiu s temp u s : temp ore eiu s SP eiu s M1 2 M. C Il 13 reu m: C orneliu m om . M“14 scrip sit S Il 15 C . : L . . C ic.

p r o C lu entio 36, 99 17 adu o catu s S M 18 an tribu nal SM 21 scalas]aedes R in/ces 22 clanso C | | 23 …

* u icinaru m C | | aediumom. SM 24 P . om. M 25 adesset M Il exemp lfi.M

U‘

542 i A S C ON IUS

habuit . ='

qnod ,îisidnt diximu s , C orneliu s ° praeter‘

destrictum

propositu m adversus prìncip um vo lu ntat‘

em ceteravita nihil federai qu od magn0p ere inprobabatu r p raeterea

qu od et ipse G lobu lu s qu i i :: tereesserat'aderat Cornelio;

<e'

t) (qu od“

ipsu m qu oqu e diximu s) qu od Cornelius P omp eii

Magni qu aestor fnerat,

apu d du as p ar tes r eo‘

proderat

equ itu m Romanorum et trib u n‘

or u m aerar ior u'

m et ex tertiaquoqu e parte se:: ator u m apu d plerosqu e excep tis e1s qu i erani

familiares prìncip u m civitatis . R es acta est magno conventu ,

ma‘

gna‘

qu e expectat: o fu i t qu is eventu s iu dicii intu rns esset .

N amqu e et a summis viris dici testimo |nia i : : C orneli u m et

id qu od e'

i dicerent confiteri r eu m animadvertebant . E xtat

oratio Comi °ni accu satoris , qu am sumere in manu s est ali

quod Operae pretium , non solu m' propter C iceronis orationes

qu as'pro Cornelio habemu s , sed etiam propter semet ipsam.

Cicero (u t) ip$e significat qu atfidno C orneliu m defendit ; qu asactiones contu lisse eum in du as orationes apparet Indiciumid exercu it Q. C allins praetor.

[In hac . causa tres sunt qu aestiones : prima, cum sit C or

meliu s reus maiestatis l egis C orneliae , u tru m certae aliqnae

res sint ea lege comprehensae qu ibu s solis reus maiestatisteneatu r, quod p atronu s defendit ; an libera eiu s interpretatioindici relicta sit , quod accusator proponit . S ecu nda est , an

1 p repositnm M Il2 *animadu ersu s S adne1 su s MP 3 * improba

bantu r S inp robat‘”M inp robaretu r P 4 globolu s S qu i serat

C C orneliu s S 5 et om . C P omp eii P : SM 6'd u os

M p art es ( ita S a u p p e, decu r1as Madvig) reo p rode1 at Bu echeler :. p raeferat SM p raefectnrasP 7 trib u nornm aerario ru m

Baiter : trib11nò C | | externa M"8 * sen'

atoru m : hiatu s 7

(S P a ) 1 2 (P b) li tteraru m S P om .

-

,M gratu s erat R inkes l. l.

excep tis hisM extep isu s S qu i erant familiares Madvig, R in/resMnem .

X l 1 85 : familiaris C Il9 p rincìp iu M acta est P : acta est

M . . S verba magno conventu C orneliu m (1 1 ) am .M10 exep c S exp ectatione P, s u

'pp l. Bu echeler 1 1 *namqu e et

C' * dicit extimo (estimo w ) 0 12 reu m Manu ti u s

om . MP 13 C om inii Madvig, O r elli : hom inis C aliqu o t C

14 op era etiam S Il 15 ip su m P 16 * u t om . C Il qu as : d u as C1 7 cu m C Il ap p areat C 18 C allins Manu tiu s . Gallu s C 19

om . P, seclu s irnu è u t ab A scani f am iliar is interp retat ionis ratione aliena .

(j Q u in t . V I ] 3, 35 19 cu r S 2 1 * su nt SM"eaMonimsefi , B u echelerex SM 22 * interpretatiorie iu dicii SM

IN C ORNELIANAM

quod Cornelius fecit , ex eo maiestatis teneatu r. T ertia, ati

minu endae maiestatis animu m habu erit .]

(E NARR A T IO )VE R . A PRIMO 013 01 . oi.x

P o s t u lat u r ap u d m e p raet o rem p r imum d e pe 5

c u n 1 1 s r ep e t u nd i s. P r o s p e c t a t v ì del i c e t C om i n i u s'

,

q u i d aga t u r : v i d e t h om ines faen e‘

o s i n m e d i um ad

t em p t an d u m p e r i c u l u m p r 0 1‘

ect o s .

S imulacra effigie hominu m ex faeno fieri solèbant, quibusobiectis ad spectacu lu m praebendu rn tau ri irritarentu r.

Q u i d ? M e t e l l u s s u mma n o b i l i t a t e ac v i r tu t e ,c u m b i s i u r a s s e t , s emel p r iv a t :

'

m ,leg e ,

p r i v a t im p a tri s , p u b l i c e l egi s offi c i o d e i

i e c t u s e s t ? ra t i o n e an V 1 ? a t u t r im q u e om n em

s u s p i c i o n em an im i t o l l i t e t C'. C : : M o n :

f

s v ir t u s ac 15

d ign i ta s e t Q. M e t e l l i Sp e c t a t or. adu l e s c ent i a ad

s u mmam la u d em om n i b u s r e b u s o rn a t a.

Hoc exemplum -

afie: t hoc loco ,quod vu lt probai e de

sistere C om: niu m debe: e ab accu satione (quamvis nequ e : e: : sfactu s s: t neque fecerit pactionem) : nam Metellus et postulaverat C u rionem et destiterat . C onfu git au tem orator ad

Metelli nobilitatem et ad C. C u r1oni s indu striam ,ut tegeret

id quod illi u tiliu s qu ar'

n honestiùs fecerant . R es au tem

1 * ex eo : ne ea.Mme ca S | | 3 om. C | | 4* C LXI C H5 a me p raetore

C , car: .Manu tiu s primu m om . M 6 cominu s M 7 u idet C : videtisMommsen homine M 8 pro iectu s. S P :: 9 efficies Meffineo S Il 9 solebat M Il 10 sp ectandum M 12 * p riv

atim,iteru m lege,

nonne : p r1u a S p riu atim MP , p rivatim et iterum lege R in/cesMnem . K I p . 186 13 p riu atu m C H* patre C

'Il* O ffiG ÎO : SM om .

P"14 *an ni ad u tri S P ala adu erti

15 * et C . C u rionis (cu m C Il 16 metelli s

(hiatu s 3 liti . P a,S

9 liti . P b) S P metelli M 17 omnibu s P : om . M ornatam C 18 affert (affere P a) MP

19 C ominiu m debere Madvig : eu m debere MMPS qu amqu am P"20 *

reu s factu s sit (et s ic f ere M :ommsen)S accu sau erit MP , qu amvis vere accu sarit Madp ig fecerint

S | ]p actionem Manu tiu s : actionem C Il nam et S Il21 desistere SP::desiderat M Il 22 tegeret O relli : legeret C

56 ,

A SC ON IUS

tota se sic habet : in qu a qu idem illud primum expfioandumest de qu o Metello hoc dicat . Fu ert enim t im .

,p lu res

Q u 1nti"Metelli , ex qu ibu s du o consu lares , Piu s et Creticu s,

de qu ibu s apparet eu m non dicer,

e du o au tem adu lescentes,5 Nepos et Celer

,ex qu ibus nu nc

'

N ep otem significat . Eiusenim patrem Q Metellu m N epo tem , Baliarici filiu m ,

Mace

donici nepo tem} … qu 1 consu l fuit cu m T. Didib , Cu rio is de

qu o loqu itur accu savit : isqu e Metellu s moriens p etiit ab hoc

filio su o Metello , u t C u rionem suum accusaret ,10 et id f

'act'u rum esse iu re iurando adegit . Me

'tellu

'

s‘fecit i°eu1p

C u rionem ; cumque interim quendam civem id'em Metelli1s

servu m suum esse contendens vi . arrip u isset ac v

'

e

'rberibu s

[96] afl'

ecisset, C u rio assertoreri1 ei comparavit .'

D e1n cu m appareret eum exitum indien illiu s fu tu ru m ,

u t liber,i s iudica15 retu r

'

qu em Metellus verberibu s afi°

ect um esse . nega'

re non

poterat , Metellu m et C u rionem facta p act:'

o est,u t :: egu e

arbitrium de erageretu r , : ad: ret tamen'

1ll'

°

e m libertatem d e qu o nequ e Metellu s p erètaret ln a

'

cbu sat: ò :: è C u

'

rionis'

: eaqu e pactio ab u troque'

obs'

erb'

ata est .20 151110 ergo illu d pertinet , q:: od b:

'

s eu m i u rasse dicit , semel

privatim ap u d p airem ,iterum leg

'

e,tu m scilicet cu m in C

'

u

monem caldmniam iu ravit . C u m hoc °

au tem Metello posteaCicero sumiltates gessit ; ev

'

asit enim Metellu s'

malu s atqueimprobu s c1v1s .

25 L egem ,i ri q u i t , de l i b ert in orum s u fir

la'i i s . C o r

me l i u s C . Man i l i o d e d i t Q u i d e

'

s t h o c‘d ed i t

1 exp licara'du nì SM 2 *dicit 0 4 cum non diceret S Il

5‘

celes S Il 6 ballearici M u alliar'

aici S macedoni‘0 8 accu

sabis S 9 accu sare S Il 10 esse : et se S se

'

adegit M Il 12 ai

P . cu i SM 13 deinde M 15 affectu m u erberibu s M 16 inter'

P :

om . 8 litt.M 17 ::tt. S Il pactio est u t nequ e M anu t: u s pactioneP amp actione u t P b concordiaM S 17 p erageretu rMadv igrediret (p erveniretMommsen) tamen nos : p ercger . S )sed tamen (etiam P a) C libertate M, libertate degerct Madvig18 * agebatu r : . S M

,om . P m accu satione P : in ac .

.

'

S 111 hacM 19 observataMo :i:msen ° S firmataMP 20 hoc*qu od bis eum : . SM cu m P Il dixit C 21 *ap u d p atrem

SM et P lege , t u m S igon iu s : legatu m C 22 iu rau it

P : rogau it cu rau it S''dùiaru rii M Il 25 1ibertoru m S 26 G . Ma

nilio Manu tiu s : cu Mallio (manlio M) C

58 A S C ONIUS

ab i l l o i p s o q u i p a r a v er a t ab i e c t u m e s t, b o n u m

a u t em q u o d ew c o g z'

t am'

t d e s u mm a. r e p . man e t e t'

i n

( p er di ) v e s t r i o r d i n a r i o s h o s t e s d i s p u l i t .D ictum est iam su pra de his legibu s , qu as nu nc ( tangit :

a ltera fu i t} de libertinorum su fi'

ragiis, qu ae cu m S . C. dammataesset, ab ipso qu oqu e Manilio (n on) u ltra defensa. est : alterade bello Mithridatico C n. Pompeio extra. ordinem mandando;ex q u a l ege tum Magnu s P ompeiu s bellum gerebat .

D icit de d istu rbato iu dicio MamilianoA l i i s i l le i n i l l u m fu r o r e în m agn i s h o m i n i b u s

a'

u c t o r i b u s imp u l s u s e s t, q u i a li q u o d i n s t i t u i eXem

p l u m d i s t u rb an d o r u m i u d i c i o r u m p e rn i o i o

s i s s im u m , t em p o r i b u s s u i s a c c omm o d at i s s im u m ,

m o i s a l i e n i s s im u m r a t i o n i b u s c u p i e r u n t .

IL … C atilinam et C n. P isonem videtu r significare. Fu itau tem Catilina patriciu s et eodem illo tempore erat reu srep etu ndarum , cu m provinciam A fi ioam obtinu isset et con

su latu s candidatum se ostendisset . Accu sator erat eiu s P. C lo

dins,adu lescens ipse qu oqu e p erditu s , qu i postea cu m C ice

rone — ininiioitiam gessit . C n. qu oqu e Piso , adu lescens po tens

et tu rbu lentu s , familiaris erat'C atilinae omniumqu e consilio

ru m eiu s particeps et tu rbaram au ctor.

VE R . C IR . O C X

- P o s s u m d i c e r e - h omi n em s u mma p r u d e n t ia s p e c25 t a t u

m'

O ; C o t t am d e s u i s l eg i b u s ab'

r o gand i s i p s u mad s ena t u m r e t t u l i s s e.

Hic est Cotta de qu o iam saepe diximu s, magnu s oratorhabitu s et compar in ea gloria P. S u lpicio et C . C aesari

U‘

1 * ipso qu i p araverat : ipso S ipso tr P ipso trib u nu m M bieotu m

M 2 excogitavit de Momms en : SM, om . P resp . 0 inp erii

vostri ord inarios ho stes disp u litMommsen in u estri o rdina (b iatu m om . M ) dis fu it (dis fu it P ) C' 4 * iam : etiam 0 su pra de hisManu t iu s su p radiot is 0 qu as nu nc : qu aram u na Manu tiu s ; tangit : al

tera fu it add . Mommsen de : deliberatu ra de M 6 *non am. 0 u ltra

SM altera P altero M 8 tu m ; cu m C Il 10 ab ali is Hahn nant. Monac.

1862 I I p . 19 1 1 aliqu o t SM institu it O ,statu i Bu echeler 12 reip u

b lieae add . P atr icias 14meis : eis 0 ou p ieî C Il 17 verba et consu latu so stend isset am . 8 18 erat am . 8 20 inimicitiae P I l Piso : ipse C I l

22 t u raru m S 23 * SXI 0 24 * captam C', claru m vo lgo 25 coota

m i e 8 cottam in M l]26 retu lisset S p r

IN C ORNELIANAM

aequ alz'

bu s.

'.Videntu r

'

au tem i n rebu s parvis … fu isse legesillae, qu as cum tu lisset , r ettt de eis abrogandis ad sena

tum ; nam nequ e apu d S allu stium nequ e apu d Livium_

nequ eapu d Fenestellam u lliu s alteriu s latae ab eo l egis estm entio

praeter eam qu am in consu lata tu li t invita nobilitate magnopo pu li stu dio , u t eis qw ) tr . p l.. fu issent alios qu oqu e . ma

gistratu s= :cap ere liceret ; qu od lex (a) dictatoré L. S ylla pau cisannis ante lata prohibebat : nequ e eam C ottae leg

'

em abrogatam —esse significat .

P o s s u m e t iam ei u s d em C o t t a e l e g em d e ind i c i i s

p r i v a t i s an n o p 0 s t q u am l a t a s i t a fr at r e e i u s

(a br og a tam>.

(M Cottam significat . Fu eru nt au tem fratres) tres : du ohi , C M. tertiu s L . Cotta, qu i lege su a indicia inter tresordines commu nicavit Senatu m , equ ites , tribu nos aerarios ;adeptiqu

'

e su nt omnes consu latu m.

S TA T IM

Leg em L i c i i1 i am e t M u c i arn d e c i v i b u s r egu nd i s

v i d e o c o n s t a r e i n t e r omn e s , q u am q u am d u o c o n

s u l e s omni u m q u o s n o s v i d im u s_s a p i e n t iss im i

t u l i s s en t , n o n m o d o in u t i l em s e d p e rn i c i o s am r e i

p u b l i cae fu i s s e.

L .

Liciniu m C rassum oratore'

m et Q. Mu ciu m S caevolam

pont .'

max. eu ndemqu e et oratorem et'

i'

u ris consu ltum‘

S1gm

1 aequ alib u s SM om . P Il2 illae , qu as cu m P . illae cu m

S ille qu asM Ilde his C 3‘

nam om .M n6 apu d lib iu mM 4 apu dfenestellam M legis MP . S , est add . Bu echeler 5 in

consu latn t u lit invitaMadvig ( invita iam S igon iu s ) : in contioneliti . sp at. S ) C I l nobilitateM 6 ei s qu i tr. p l.Manu tiu s : his .

S P his M magistratu M 7 capere liceret Manu tiu s … . . aliter

et O'

a add.Manu tiu s dictatori S I l 8 annis anteManu tiu s : C I lprobibebant SM p erh1bebant (p er pfi

ròhibebant P b) P verba abrogatam

Co ttae legem (I. I l om . S ei rogatamM 9 s1gn1ficantM 1 1 eiu sdemManu tiu s : e i u sMP 13 abrogatam add .Manu ti u s 14M. am . 0 fratres

add .Bu echeler du o hic m 0 M. et M. Manu tiu s 16 equ itéM Il 19 redìgu ndis Hahn l. 1. p . 79 20 qu amqu am Hahn : qu am ’

,C cu m Ba iter

21 nos om . M P tu lisset M 24 L. . P. C licinnìu m cassu m M

U!

60 A SGON IUS

ficata Hi enim'

legem eam de qu a loqu itu r"de regendis in

S u a civitate s ociis in consu latìu tu leru nt . N am cum su mma

ou p iditate wivitatis R omanae I talici popu li tenerentu r et obid magna pars eorum pro

civibu s Romanis se £gereret , i ne

ces'saria lex visa est u t in su ae' qu isqu e civitatis iu s redi

geretu r: Veru m ea $ lege ita alienatiganimi su nt prinòipu m

Italicoru m "

popu lorum,« nu t‘

ca vel mamma cau sa belli I taliciqu od post trienniu m exortu m est fu erit . 1

Q u a t t u o r o mn i n o g en e r a s u n t , i nd ic e s , i n q u i

b u s p e r s e n a t u m m o r e m a i o r u m s t a t u a t u r a l i q u i dd e l e g i b u s . U n u m e st e i u s m o d i p la c e r e l e g ema b r o gar i : u t Q. C a e c i l i o M. I u n i o c o s . , q u ae l e g e sr em m i l i t a r em im p e d i r en t , u t ab r o gar en t u r. ,

Q. C aeciliu s Metellu s N umidicu s , M. Innins S ilanu s , dequ ibu s facit mentionem,

consu les fu eru nt bello C imbrico , qu oddiu prave simu l et infeliciter admin istratu m est ; atqu e ipsequ oqu e hic I u niu s male rem adversu s C imbros gessit . I dem

p ostea p lu res leges, qu ae p er ,eo s anno s ab u s qw gratifica

bantu r popu lo latae erant , qu ibu s militiae stipendia minu e

bantu r, abrogavz'

t.

Q u ar t u m ,q u a e l ex l a t a e s s e d i ca t u r , e a n o n

v id e r i p o p u l u m t e'

n e r i : u t L . Ma r c i o S ex. I u l i o

c o s . d e leg i b u s L iv i i s .

Pu to vos reminisC i'has esse leges Livias qu as illis con

1 hic enim SM redigendis in su as civitates P igln'

u s 2 in

su o cons . P nam cu m : nam SM cu m P I l 3 civitati S 4 se

gereret P : regeret SM 10 s tu at M“1 1 hu iu srhodi S 12 abrogare0 M. I unio : m . em ilio 0 13 militarent S 14 nu midicu s me

tellu s 0 silu iu s .C I l 15 bello c imbrico ; P

brico S bello cimbrico M 16 adininistrat u m : demonstratu m

(demo str. S ) SM gestu m P 1 7 Innins P . u niu s M . Scombro s S p r gessit . I dem po stea Mammsen : gessi .

S gessit ac M gessit ac P, gessit , ac (senatu s) R in/ces Mnem . X I

p . 189 18 ab iis qu i gratificabantu r Madvig .

significabant u r S qu ibu s hec s ignificabantu r MP 19eratMIl 20 ab

roga S abrogau it q M 2 1 Qu artu m gu ao S : Qu artuq ; Qu antu nqu e P, alteru m vo lg o . Haec adno ta lz

'

o cu m. s egu enti lo cu m

m u tasse v idetu r contra au spicia. lata. A hrens de T i . G race/10 p . 770

esset S Il 22 S ex. : s& S 23 …Liviis Manu tiu s . u iu iis S u iu iis Miu niis P Il 24 Livias .

Manu tiu s : inu ias S u iu as M innis s P illi S

11 . c. 64

68

n. c. 662

A S C ON IUS

responso , non passu ni esse S cipionem, sed [ipsum] au ctorem

fu isse dandi eum locum senatoribu s videtu r significare. Verbaeiu s haec su nt : N am q u i d eg o d e i l l i s l n d i s l o

q u ar qu o s in Pa l a t i c n o s t r i m a i o r e s an t e t em p l u mMa t r i s °M ag nae (M eg a l es i b u s) fi e r i °

c e l e b r a r i fq u e

v o l u e r u n t‘? qu i b u s p r im u m i n d i s an t e p o p u

l i

c o n s e s s u m s e n a t u i l o c u m P. A fr i c an u s I I c o s .

<i‘l l e

m a i o r d ed i t a S cip ione African o'

I I eos .) et collegaeiu s S empronio Longo hoc“ tribu tu m esse senatu i scribit, sed

sine mentione Megalesiu m (aediles enim eos lu dos faceresoliti ‘

erant) votivis indis fa'

ctu m tradit qu os ‘

S cipio et Lon

gu s coss . fecerint . N on praeterire au tem vos volo esse ora

toriae calliditatis [iu s] u t , c u m O pu s est , eisdem rebu s abmtra

qu e parte vel a coh traru s u tantu r. Nani cu m secu ndu rh Omeronis o pinionem au ctore S cipione consu le aediles rsecietum ante

omnis .locu m spectandi s enatoribu s dederint , j (de) eodem i lloS cip ionis in hac qu idem

oratione, qu ia cau sa popu lariserat premebatu rqu e senatu s au ctoritate atqu e ob id d ignitatemeiu s ordinis qu am posset maxime elevari cau sae expediebat,

paenitu'

isse ait S cipionem qu od passu s esset id fieri ; in [ea] oratione ‘dé‘

ardsp icum responso , qu ia in semat u habebatu r cu iu s au ribu s erat b landiendu m, et magnopere illu

'

m lai1dat et non au c to

rem fu isse dandi (nam id erat levins) , sed ipsu m etiam dedisso

dicit.C IRCA ME D IUM

qu o loco'

enumèrat , cu m lex‘

feratu r qu ot'

loca intercessio

'

nis su nt

i u b eat‘ d i s c e d e r e , e s t u t i q u e i u s v e t an d i , c u m

ea fera t u r , q u amd i u q u i b u s i u s e s t s u ff r ag i i fer u nd i

1 possu m M I l ipsu m om. S Ilactorem S II 2 eu m : cu m M 5 Me

galésibu s C ie. : om . C | ] 7 consensu m S, consensu M Il lacu nam no tavit

Mar/cland p raef. ad C ic. £V oratt. p . LXX Wolf. I ntercid ìt au ctor e'

s nomen,

velu t Fenestella qu oqu e eqs . 9 logo M 10 mensione S I l 12 fecerit M13 nostrae iu s S ins del

_

. Manu tiu s est Ba iter : esset C 14 a om . M

1 6 * de om . C'Il 17 p 0p u lari M, P a p r . 19 posset O relli : p ossit C

'ela

bari C' 20 in ea au tem (del. oratione) Hal/n mm i . Mam e. 1862 1I p . 20

2 1 de : ad S respondendo S Il22 obediend umM illam SM 26 nu

merat C'I l 28 su pp l.f ere at priu s qu am lator legis popu lu m iu beat (cf .

R au o . I p ..135) d iscedere S igoni u s (of. C ic. legg . I [I 4, dicere C'

u ti qu od SM 29 qu amdiu C', s u pp l. Bu echeler ; qu amdiu non

du m in su as qu isqu e tribu s cives su fi”ragii cau sa feru ndi Mommsen

IN C ORNE LIANAM 63

t rans fer u n t u r ; i d e s t d u m r e e i ta t u r l ex , d u m p r i

v a t i d i c u n t , d u m s u mm o v e t u r p op u l u s,d u m

's i

t e l la d e fe r t u r , d u m aeq u an t u r s o r t e s , d u m s o r t i t i o

fi t , e t s i q u a s u n t a l i a h u i u s g en e r i s.

Astat popu lu s confu su s u t semper alias , ita et in contione.

id<eo ceter is) °

peractis, cum id solu m su perest,‘

u t popu lu s sententiam ferat, inhet eum is qu i fert legem d i s c e

'

d‘

e r e : qu odverbu m non hoc significat qu od … in commu m consu etu dine, {u t'

ab>eant de eo loco u bi lex feratu r, sed in su am qu isqu e t'

ribu m

diècedat in qu a est su ffragium iatu ru s.

PAULO P O S TU n u m t amen q u o d h o c i p s o t r. p l. fa c t u m e s t

p rae t e rm i t t en d u m n o n v i d e t u r. N e q u e en im ma i u s

e s t l eg e r e c o d i c em ,c u m i n t e r c ed a t u r. , q u am s i t e ]

l am i p s u m d e i p s o i n t e‘r c e s s o r e d e fe rr e , n e c gra

v i u s in c i p e r e fe r re‘ q u am p e r fer r e , n e c v eh em en

t i u s o s t en d e r e s e la t u r u m i n v i t o c o l l ega q u ami p s i c o l l ega e magi s t ra t u m ab r o g a r e , n e c c r im i n o

s i n s t r i b u s ad l eg em ac c i p i en d am q u am ad (zo l l e

gam r e d d en d u m p r i va t u m i n t r o vo c are : q u a e fv i r

fo r t i s , h u i u s c o l l e g a , A .

'

G ab i i1 i u s in'

r e . o p t ima

fec i t o mn i a ; n e q u e ,’

c u m s a l u t em »

p o p u l o R omanoa t q u e om n i b u s gen t i b u s fi n em d i u t u rna

e [c u p id it at i s] t u rp i t u d i n i s e t s er v i t u t i s affe r r e t , p as

s u s

e s t p l u s u n i u s c o l l ega e s u i q u am u n iv e r s ae c i v it at i s v o c em valer e e t v o l u n t a t em.

Manifestum est de . ea lege G abini C iceronem nu ncdicere,

qu a C n. Pompeio belluma dversu s piratas datum est.

1 *du m recitatu r om . in hiatu 8 (P ) vel 1 1 (M) vel 17 (S ) littemmm C

'Il 2 su mmovetu r popu lu s (cf . L iv. XX V 3 16) Mommsén

M ) C'"sitela M Il 3 equ o si fortes S

5 astat Bu echeler : alia)C'I l alias : alia C'I l * contione id peractis

C',contione est . l is p eractisMommsen 7 eu m SM : enim P disce

der'

eR au : d icere 0 8 u t abeantMommsen (s ìm . R au ) : cant O , erat o o lgo9 fertu r P Il 10 discedat Manu tiu s : descendat

'

0 datu ru s S 12 tame

S Il 15 *ipsu m : ip sam C , del.Madv ig de Madv ig : cu m C', coram R znlce3

Mnem . X I p . 189 19 accip iebam M 20 qu ae : qu i S I l 21 A . : au t S

au‘

lusP, om .M 22 salu teM 23 cu p iditatis del. Madv ig , cap tivitatisManu tiu s

2

6gjàralere : S | | u olu

'

ntate S Il 27 * G àbini0 O am

15

25

[102]

5

10

A S C ON I]US

L. au tem T rebelliu s ( ast) tribu nu s pleb is Qu em n omi nominat : qu o perseverante intercedere (nam senatu i v p 1 0miserat

moritu ru m se ante qu am illa lex p erferretu r) .intro vociaretribu s G abiniu s coep it , u t T rebelliò magistratum abrogaret ,sicu t ; qu ondam T i . G racchu s tribu nu s M.

.®otavio co llegae

su o magistratu m abrogavit . E t aliqu amdiu T rebelliu s ea re

non perterritu s aderat p erstabatqu e in intercessione, qu od idminari magis qu am . p erseveratu ru m esse .G abiniu m arbitrabatu r ; sed p ostqu am X et V I I tribu s rogationem acceperu

nt 72

et u na modo su pererat , (u t) popu li iu ssu m conficeret , remisit

intercessionem T rebelliu s : atqu e ita legem G ab iniu s de p iratis

persequ endis p ertu lit .

A t e n im. d e c o r r i g en d a l e g e - r e t t u l e r u n t .

D ix1mu s mm 111 p 1‘

11101p10 C orneliu m : primo degem pro

mu lgasse , ne qu is p er senatum lege solveretu r , <dez'

ndè) tulisse, u t tu m deniqu e de ea re :S ‘0 1 fieret, cu m adessent i n

se'

natu n on minu s CC. Haec est illa . qu am appellat cor.

rectio .

l i d em , ( n i s i ) h a e c i p s a l ex q u am C .

— C o r ne l i u s20 t u l i t .o b s t i t i s s e t , d .e cr ev i s s e n t i d , q u o d p a

lam iam—i s t i , d e fen s o r e s i u d i c i o r u m p r o p u gn av e r u n t , s en a

t u i } n o n p l a c e r e i d i n d i c i u m d e S u l la e b o n i s fi e r i.Q u am

,e go cau s am l o n g e a l i t e r, p ra e t o r i n . c o n t i o n e

c u m i d d i c er em'

, q u ord i d em i —

u‘

d i c e s p o s t ea

25 s t a t u e r u n t , i u d i c i u m a e q u i o r e t em p o re fi e r i o p o rt e r e.

Qu ia defu erat su perioribu s ten1poribu s*in aerario .pecu nia

pu blica,mu lta et

saepe eiu s mei remedia erant qu aesita ; in

qu ibu s hoc qu oqu e, u t p ecu niae‘ pu blicae qu ae residu ae apu d

30 qu emqu e essent exigerentu r. I d au tem maxime p ertinebat

1 est add . Ba iter non om . MP 2 senatu i

4 coepi S Il'

abrogarent 0 5

M p erterritu s non C', an

qu i qu od S I l * id minaril. p . 20 qu oni

u na mens ess

minu s esset,e

5

10

15

[104]

20

25

A S C ON IUS

N o n d e n i q u e hom o i l l o r u m e t v i t a.e t p r u d en t ia

l o n g e ‘d i s s im i l i s , s e d t am em- n im i s i n g rat i fi c an d oi u r e l i b e r , .L. S i s e nna b o n o r u m C n. .C o rn e l i p o ss e s s i o n em ex e d i c t o s u o P. S c i p i o n i , ad u l e s c e n t i

s u mma n o b i l i t a t e , ex im i a v i r t u t e p ra e d i t o , n o n

d e d i s s e t

Hoc solum hic adno tandum est hnno esse L. S isennam

qu i res Romanas scnp sit .

Q u a r e c u m h o c p o p u l u s R o m a n u s v i d e r e t e t

c u m a t 1 1b u n i s p l e b i s d o c e r e t u r ,n i s i p o e na a c

c e s s i s s e t i n d iv i s o r e s , e x t i n g u i am b i t u m n u l l om o d o p o s s e ,

l e g em han c C o r n‘

e l i flag i t a b a t , i l lam

q u a e ex S . C. ffle r eb a t u r r e p u d i ab a t , i d q u e i u r e ,u t

d o c t i s u m u s‘d u o r u m c o ns u l u m d e s i gn a t o r u m ca

lam i t a t e

et eadem d e re pau lo postU t S p e c t a c u l u m i l l u d “

[d u o r u m d e s ign a t o r u m

c o n s u l u m c a lam i t at i s ] r e e t t em p o r e s a l u b r e a o

n e c e s s a r i u m , g e n er e» <e t ) e x ‘

em p l o m i s er u m a c f u

n e s t ùm v i d e r em u s.

P. S yllam e t <P . ) A u tronium significat , qu ò ru m alteru mL : Cotta, alt eru in L. T orqu atu s, qu i eu m haec

'

Cicero dicebatcoss . erant , ambitu s damnarant et in eorum locu m creatierant .

Q u i d e go n u nc t i b i a rg u m e n t i s r e s p o n d eam

p o s s e fi e r i , u t a l i u s a l i q u i C o rn e l i u s s 1 t q u i h a

b e a t P h i l e r o t em s er v u m ; v u lgar e n o m e n e s s e P h i

1 N u m R a u 0 . 3 liberalis Haim n u nt. Mond o . 1862 I I p . 20

4 ed ito M 5 non del. Man u ti u s 9 hoc Mammsen : bu nc C haec R au

v . p . 138 10 docere . S do ce1 etu r MP idem add. Haim

p . 20 qu o t id ie R au l accessisse SM 1 1 ext ingu i P a , ex

corr . MP 6 : ext inct M p r . P b p r . w ext inct i S Il amb itu m Haim

.Mw 3 am P a nu llo MP a , c . :o rr u llo S P I)

p r . to Il 13 i u re u t Màdvig : u reb u s MP I etreb u s S in rebu s P b

p r nir is P a , b carr . 14 doct i s amu s Madow doctissimu s

C | 17 verba d u o ru ni des . consu lu m ( cons iliu m M ) calamitatis

del. Madvvg 19 et am . 0 2 1 P . add. Man u ti u s A ntroniu m S P

atroni u m M 26 aliqu is MP 27 servu m Madv ig : res 0 , qu asiigno res Mommsen T r ib. p .

75

IN C O RNE LIANAM

l e r o t i s ,C o r n e l i o s v e r o i t a m u l t o s , n t i am e t i am

c o l l e g i u m c o n s t i t u t u m s i t ?

Frequ enter t um etiam co etu s factio soru m hominum sine

pu blica au ctoritate malo pu b lico fiebant : propter qu od po steaco llegia et S . C. et plu ribu s legibu s su nt su blata praeter 5

panca atqu e certa qu ae u tilitas civitat is desiderasset , qu ‘

alia

su nt fab rorum lictoru mqu e.

A t enim e x t r em i a c d i ff i c i l l im i t em p o r i s v o c em

i »l lam ,C . C o r n e l i , c o n s u l em

_

m i t t e r e c o e gi s t 1 : qn 1

rem <p .) s a l v am e s s e v e l l en t , n t a d l e g em ’

ac c i p i e n 10

d am ad e s s e n t .

(C .} Piso qu i consu l eodem anno fu it'

qu o- Corneliu s

'

tribu nu s p lebis erat , cu m legem de ambita ex S . C : gravio

rem qu am fnerat antea ferret et propter mu ltitu dinem diviso rum qu i p er vim adversabantnr e foro e1ectu s esset

, 15

edixerat id qu od Cicero significat , et m aiore mann stipatu s

ad legem p erferendam descenderat .

P lebem ex Maniliana o ffensione victam et domitam esse

d icit :'

A i nn t v e s t r o s a n i 1h o s p 1°

0 p t e r i l l in s t r i b u n i‘

p l e 20

b i s t em e r i t a t em p o s s e a d d u c i , u t om n i n o a d ef ens i o n e i l l i n s —

p o t e s t a t i s ab a l i e n e n t u r ; q u i r e s t it n e rnn t e am p o t e s t a t em , a l t e r u m n i h i l u n u m p o s s eco n t r a m u l t o s , a l t e r u m l o n g e a b e s s e ?

Manifestu m pu to esse vobis M. G rassu m et C n. P ompe1u m°25

significari, e qu ibu s Crassu s index t um sedebat in C orneliu m , [1051P omp eiu s in Asia bellum Mithridaticu m gerebat .

"

T ‘

an t a i g i t u r in i l l i s v i r t u s fu i t , n t ann o XVIp o s t r e g e s e x a c t o s p r o p t e r n im i am d om i na t i o n em

p o t e n t i u m s e c e d e r e n t , l ege s s a o r a ta s i p s i s i b i r e 30

1 Corne liu s 0 3 frequ entes P coitu s S 5 * et S . C . : a S .

C . SM , S . C . P Il 6 qu alia s u nt Mommsen de so cial. p . 74 : qu as int C

', sérvari

,u t Madv ig 7 litto rnmqu e P IM ) , litioinu rnqu e Mommsen

ficto ru mqu e Manu tiu s t inctoru mqu e Ha necc z’

u s ; ceter u m cf . G a i u s

in D iges t. I I I 9 C o rnelio C' 10 pu blicam om , C' legem :

rem S “12 C . add . Manu ti u s 20 aiu nt Madv ig : ante C'; d icit

ante : Vestros Halm p . 2 1 amimo s P a tr zc iu .9 : anno s C'

21 a de

fensione Mommsen ne 0 a rest it u tione Madv 22 p o

testatis abalienentu r Madv ig : po tes tate abalienemnr C'

25 nobisS 26 equ it ib u s SM 30 ip sis s ib i S P s ibi ip sis M

5%

A S C ON IUS

s .t i t u e r e n t , d u o s t r i b u n o s c r e ar en t , m o n t em i l l u m

t r an s A n i e n em , q u i h o d i e M o n s S a c e r n o m i na t u r,

i n q u o a rm a t i c o n s e d e r an t,

a e t e r n a e m em o r i a ec au s a c o n s e c r ar e n t . I t a q u e a u s p i c a t o p o s t e r o a nnot r. p l. c o m i t i i s c u r ia t i s c r e a t i s u n t .

I ndu cor magis librariorum hoc lo co esse mendam qu amu t C iceronem paru m proprio verbo u su m esse credam. I lloenim t empore de qu o lo qu it u r , qu o d fu it po st XVI annosqu am reges exacti su nt , plebs sibi leges sacratas non r e s t it u i t (nu nqu am enim tribu nos pleb is

_

habu erat) , sed tu m pri

mu m eas c o n s t i t u i t . N u merum qu idem anni po st regesexactos qu o id factu m est diligenter p osu it , isqu e fu it A . V er

ginio T ricosto L . Vetu rio C icu rino coss . Ceterum qu idamnon d u o tr.

pl . , nt Cicero dicit , sed qu inqu e tradu nt creatos

tu m esse singu los ex singu lis classibu s . S u nt tamen qu i eu ndemillu m du oru m nu meru m qu em Cicero ponant : inter qu os Tu d itanu s et P omponiu s A tticu s , Liviu s qu oqu e no ster. Idem hic etT u ditanu s adiciu nt tres p raeterea ab illis du ob u s s ibi co llegascreatos esse. N omina du oru m qu i primi creati su nt haec tradnntnr : L . S iciniu s L . f.V elu tns , L. A lbinins C . f. P atercnlu s .

R eliqu a pars hu iu s loci , qu ae p ertinet ad secu n

dam constitu tionem tribu norum et decemviroru m finitu m im

p eriu m , et breviter et aperte ab ipso dicit u r. Nomina solanon adicit, qu is ille ex decemviris fu erit qu i contra libertatem v indicias dederit , et qu is ille pater contra cu iu s filiamid decrevit ; scilicet qu od no tissimu m

_

est decemviru m illu m

A p p iu m C lau dium fu isse, patrem au tem virginis L .

°V erginium.

Unu m hoc tantummodo explicandu m , qu o lo co primu m de

secu nda »

secessione p lebis , debino concordia facta ,sic dicit :

1 du o tribu ni S il4 consecrassent S anno S : anno XMP 5 co

mitii M | | 8 de om .MP 9 sacrano s S 1 1 eo s 0 anni Mammsen : an

noru m C'.l"

12 q u o Manu t i u s : q u am 0 po su it is qu i M P ab2p o su ist is

(i (q u i P b‘) S f‘

b‘, corr . Madv ig 13 L. Vetru rio C',T . Vetu rio Ba iter

C it u rino S C ecnrino P b C eru rino P a creu rino M I l qu idem C | ] 15 sin

g u lo M I] 1 6 pomat S d u o s S tu dianu s S P t u clitanu s M I] 1 7. p ompeiu s S M actbicu s S act ions M liviu sqùe MP 18 tu dianns S P trisP * s ibi : qui S qu e M, am . P college S M 20 L. :

° l ° S S icinu s

SM I]”l

‘ f. 8 Bellu t u s Manu t i u s L . A lb inins S igonz'

u s : labîniu s M la

ninias P libiniu'

s S , L.Innins M anu tz‘

u s p atricu lu s C'I l 23 ex aperte

.M l| 24 qu i om . M P 25 u indicte C'll filiu m SM I]27 au tem patrem

SM u irginiu m C'28 explicanda S 29 dici M

A S C ONIUS

tribu nis ,p leb is liceret po stea alios’

magistratu s capere : qu odlege S yllae eis erat ademp tu m.

Q u amd i u q u i d em h o c a n im o e r g a v o s i l la p l e b se r i t q u o s e

, o s t end i t e s s e, c u m l e g em A u r e l iam ,

c u m R o s c i am n o n m o d o a c c e p i t , s e d e t i am ,e ffla

gi t av i t .

A u relia lege commu nicata esse'

indicia inter senatores et

equ estrem ordinem et tribu nos aerario s qu a L . Ro sciu sO tho biennio ante confirmavit , in theatro u t equ itib u s Romanis XI I I I ordines sp ectandi gratia darentu r.

M em o r i a t en c o , c u m p r im u m s e na t o r e s c u m

e q u i t i b u s R o m an i s l e g e P l o t i a i u d i c a r e n t,h o m i

n em d i s a c mo b i l i t a t i p e r i nv i s u m C n. P o m p e i u m

c a u s am l e g e V a r i a d e m a i e s t a t e d ix i s s e .

M. Plau tiu s S ilvanu s tribu nu s p lebis C n . Pompe1o S trabone L. Porcio Catone coss ,

secu ndo anno b elli I talici, cum

equ ester ordo in iu dicu s dominaretu r , legem'

tu lit adiu vant ibu s nobilibu s ; qu ae lex vim eam habu it qu am Cicero significat : nam ex ea lege tribu s s ingu lae ex su o . nu mero qu ino sdemos su ffragio creabant qu i eo anno iu dicarent . Ex eo

factu m est , u t senatores qu oqu e in eo nu mero essent, et qu i

dam etiam ex ipsa plebe.

[P R O CO RNELI O ]N u m i n e o

, q u i s i n t h i t e s t e s , h a e s i tat i s? E g o

v o b i s e d am . D u o r e l i q u i s u n t d e'

c o n s u la r i b u s ,i n im i c i t r i b u n i c ia e p o t e s t a t i s . P a u c i p ra e t e r e a ad

s e n t a t o r e s e o r u m a t q u e ad s e'

c u l a e s ù b s e q u u n t u r.

M . Lu cu llu m et M’

. Lep idu m significat . Qu inqu e enim

consu lares , u t iam diximu s , in C o rneliu m testimoniu m dixe

ru nt : Q. C atu lu s , Q. Hortensiu s, Q . Metellu s Piu s pont . max.,

2 b is S MP !» 5 ro scamM 8 f or t. aerario s (su pra d iximu s. R o sciam

eam sigu ificat) qu a q u am S P a 9 confirmav it‘

S i'

g o n iu s cons . firmavit

C bo s coss . firm . Madv ig 10 dare tu r M“12 homines S P I) 13 perinu su m S I l 14 legem M I l 15 syllanu s 0 p omp eiu s SM“17 o rdo et

11 M"19 s u o P a tr iciu s : eo C Hqu i no s deno s su flragia crebat M2 1 facto S p r . M I l 23 am . M I l 24 exitatis M I l 26 sentato res Ms e nato res S 28 M

. Manu ti u s : M. C

11 . C .

80

IN OO'

RNEU ANAM

q u os hac secu nda oratione tractat , et du o qu i nondiam’

dixe

rant , qu o s nu nc s ignificat , Lu cu llu s et Lepidu s .

Q u i d ? a v u n c u l u s t u u s c lar i s s im u s v i r,c l a r i s

s im o

'

p a t r e a v o mà i ò r‘

i b u s , c r e d o S i l e'

n t i o fave n t e

n o b i l i t a t e , n u l l o int eres s s O r e c o m p a r a t o'

p o p u l oR o m a n o d e d i t e t p o t e n t i s s 1m o r u m h ominu m c o l l e

gi i s e r i p u i t c o o p t an d o r u m s a c e rd o t u m p o t es tat em.

Hoc egere enarrat ione , qu ia ho c lo co nomen non p omt ,

qu is fecerit , ei demam v ideri po test , qu i oblitu s sit ante

minu s XX v versu s haec (de} eo i p so C iceronemdixissé :

S e d s i fam i l i a r i t e r ex Q. C a t u l o s a p 1 en t i s s im o

v i r o a t q u e h u m an 1 s s 1m o v e l im q u a e r e r e : u t r i u s t and em t i b i t r i b u n a t u s m in u s p r Ob a r 1 p o t e s t , C C o rme l i , an n o n d i c am P. S u l p i c l n o n L. S a t u r n 1 n 1 ,n o n G a i G ra c ch i , n o n T i b e r i , n em i n em q u em i s t 1

s ed i t i o s u m ex i s'

t im an t n o m i n ab ò , s e d a v u n c u l i t u r,

Q . C a t u l e , c l a r i s s im i p a t r i a e q u e am an t i s s im i v i r i ?

q u i d m i h i t an d em r e s p o n s u r u m p u t a t i s‘?

S EQUITUR

Q u i d ? i d em D o m i t i u s M. S i la n u m , c o n s u la r em

h om i n em ,q u em a dm o d u m t r. p l. v ex av i t

‘?

M. S ilanu s qu inqu ennio ante consu l fu erat qu am D omitiu str . p l. esset

,atqu e ipse qu oqu e adversu s C imbros rem male

gesserat : qu am ob cau sam D omitiu s eu m apu d popu lu m accusavit . C riminabatu r eu m (bellu m ) cu m C imbris iniu ssu popnh

gessisse , idqu e princip inin fu isse calamitatu m qu as eo bellopopu lu s accep isset ; ac dé eo tabellam qu oq u e | edidit . S ed

p lenissimo S ilanu s abso lu tu s est ; nam du ac so lac tribu s eu m,

S ergia et Qu irina, damnaveru h t .

1 nondu m dixerant R au l. I p . 742, Madv ig : non dixeru nt C

5 p . R o . ded it Man u tiu s : p roderit 0 6 co llegis M 8 q u ia : qu i (q ) Sm inu s ante XX C de am . ( 7 cicerone S 15 nominem S 1 7 C a

t u le P a tr ic i u s : cat u li 0 p atriaeq u e Manu t i u s : atq u e C , reiqu e p .

Momms pn 18 qu i SM 19 ronfimza t p r io r ibu s fl Il 20 q u od 0 dominiu mS syllanu m 0 22 syllanu s C I l 23 esset am . MP 24 accu sabat M P2 5 crim inabat 0 bellu m add … Bu echeler 26 eo cu m popu lu s M2 7 tabella M dedit Manu t iu s 28 sylanu s S syllanu s w so lent M

7 2 ascoums

H a e c e s t c o n t r o v e r s i a e i u sm o d i , u t m i h i p r o

b e t u r.t r. p l. C n . D om i t i u s , C a t u l o M. T erp o l i u s .

C oritemp t1ss1mnm nomen electu m esse ex o1s qu l tr. pl.

fu erant po st infractam tribu niciam po testatem <a> S ylla, ante

restitu tam a C n. Pompe10 apparet . Fu it au tem is tr. pl .

ante XI I annos D . Bru to [et] Mam . Lepido co ss . ; C n. D o n . c . 6

mitiu s tribu nu s fu erat ante I I,de XL anno s C . Mario I l

C . Fimbria coss . u . c. 6

Magno nu mero sententiarnm Corneliu s ab solu tu s est .

1 mihi p rob etnr (vel placcat ) Madvig : mihi (111 S) C

2 T u rp iliu s P ig/1 1118 ; sed cf tit . 0 3 tiens i.9 in A nna!. Ins t. R am . 7857

. 29 1 3 verba inde a contemp tiss ìmu m A scom a r eddid imu s

electu m Madvig : ciect u m MP i'

ect u m S ex his SM I]* fnernnt C4 a S ylla Manu tzu s : sylle C 6 et delevim u s Mam . Man u ti u s . m .

C | ] 7 au S II I l de XL .Manu tz'

u s : I l et XL C | | 8 C . Fimbria : cons .

(co s . M P a) fimb ria O

A S C ON IUS

qu am omnium maxime infamis eoru m vita esset, tamen m u l

t u m p oterant . C o ierant enim ambo,u t C iceronem consu latn

deicerent, adiu toribu s u si firmissimis M. G rasso et C . Caesare.

I taqu e haec oratio contra so lo s C atilinam et A ntoniu m est .

C au sa orationis hu iu smodi in senatu habendae Ciceroni fu it ,qu od cu m in dies licentia ambitu s au geretu r propter praecipu am C atilinae et ;Antoni au daciam, censu erat senatu s

,u t lex

ambitu s anota etiam cu m poena ferretnr ; eiqu e rei Q . Mu cinsO rest inu s tr. p l. intercess

'

erat . T um Cicero gravitei° senatu

intercessionem ferente su rrexit atqu e in co itionem C atilinaeet Antoni invectns est ante dies comitioru m panco s .

<ENA IBR A T I O }

D i c o , P . C . , s u p e r i o r e n o c t e c u i u s d am h o m i n i s

n o b i l i s e t v a l d e i n h o c l a rgi t i o n i s q u a e s t u d o c t i

e t c o gn i t i d o m u m C a t i l in am e t A n t o n i u m c u m s e

q u e s t r i b u s s u i s c o n v e n i s se.

A u t C . C aesaris au t M . C rassi,

domu m significat . E i enim

acèrr1m1 ac po tentissimi fu eru nt C iceronis refragatores , cu m

p etiit consu latnm ,qu od eiu s in dies civilem crescere digu i

tatem anirhadvertebant z et hoc ipse ,Cicero in exp ositione

consilio ru m snoru m sign ificat ; ei u s qu oqu e cOniu rationis ,qu ae Cotta et Torqu ato co ss . ante annu m qu am haec dicerentu r faicta est a Catilina et P isone ,

argu it M. G rassu m

au ctorem fu isse.

Q u em en im au t am 1 c u m p o t e s t h a b e r e i s q u 1

t o t c i v e s t rn c i d a v i t , a u t (c l i en t em 13 ) q u i i n s u a

c i v i t a t e c u m p e r e g r i n o n e gav i t s e i u d i c i o a e q u oc e r t a r e p o s s e ?

1 * 6În'

SM omnib u s P eoru m om . S Il tamen . t u m poterat S 2 ambo u t om . S in [zia/u . 3 deiecerent M firmis

s imu s M 5 in om . S M “habente S 6 praeter S 7 et om . S p r .

8 eiqu e Manu tiu s : et q u oq u e S M ei q u oq u e P 10 contionem 0

12 am . C‘

"13 p . shp erio ribu s M p r . 14 do ct i Ha lm mu nt. Man . 7862

U p . 27 : no t i C I| 17 ei Bu ezheler : e t ac : e t Mw 19 pet itS 2 1 sno ru m consilioru m P ab e iu s : sexu s S 22 co cta C "23 p isonem S 25 habere potest M P 26 t ru cidat i S M clien

tem add . Mamd ms, is nos

u . c. 6

IN O RA T IONEM , IN T O C A CAND IDA

<S ignificat} C atilinam, cu m in S yllanis partibu s fu isset,cru deliter fecisse. Nominatim etiam postea Cicero dicit qu oso cciderit, Q. C aecilium, M. V o lumniu m,

L . T anu sinm. M. et iam

Mari G ratidiani su mme popu laris‘ hominis , qu i ob id b is

praetor fu it , capu t abscisum per u rbem su a manu Catilina 5

t u lerat : qu od crimen saep iu s ei to ta oratione Obicit . Fu erat

vero hic G ratidianu s arta necessitu dine Ciceroni coniu nctu s.

C lientem au tem megat habere posse C. A ntoninm : nam i s

mnlto s iu Achaia sp oliaverat nactns de exercitu S yllano equ i

t u m tu rmas . D einde G raeci qu i spoliati erant edu xeru nt A n 10

t on1u m 111 ms ad M. Lu cu llum p1 aetorem qu i 1u s inter pere [111 ]

grinos dicebat . E git pro G raecis (C . C aesar ) etiam t um adu

lescentnlu s , de qu o pau lo ante mentionemfecimu s ; et qu om

Lu cu llu s id qu od G raeci p o stu lab'

ant de‘

crevisset , app ellavit

t ribu nos Antoniu s iu ravitqu e se id foru m eiu rare,qu od aequ o 15

iu re u ti non po sset . Hino A ntoniumC ellins et Lentu lu scensores sexennio (an te) qu am haec dicerentu r senatu moveru nt cau sasqu e su bsc

'

ripseru nt , qu od so cio s dirip u erit , qu odindiciu m recnsarit , qu od propter aeris alieni magnitu dinem

praedia manc1parit bonaqu e su a in potestate …non … habeat .

N e c s e n a t u m r e s p exi t , c u m . gr av 1 s s 1m 1 s v e s t r i s

d e .cr e t i s,ab s e n s n o t a t u s e s t .

Catilina .ex praetu ra A fricam prov1nc1am obtinu it : qu amcu m graviter vexa

'

sset,legat i Afri in senatu etiam tu m absente

1 s ignificat i“, Bu echeleì :2 fec isse t S M hominau it S p r . fecisse notu m satis est ; po steaHalm 1. 3 no lu miniu m SM I]T anu sinm ]Vl an u tiu s ea: Q C icer one de

c ons . p et.9 6 : T antasiu m C H4 p o st u laris SM 5 abscissu m P M

7 . co nu ict u s S 8 au t S negabat S P I: negab it negavit

Ba iter 10 qu os P abl sp oliatio

erant Madvig : sp o ii‘

au erànt M, P b

p r . w sp o liau eru nt S sp oliau erat P a , b cò r r . 12 C . Caesar add . Ma

nu tiu s t u m : cu m S adolu scentib u s S p r . 13 qu om : q u od SMq u idem w cu m P a 15 se id fo ru m eiu rare Mommsen ( cf. C ic . Verr .

I I I 60, se ideo (ideo om . M ) inrare O , se id eiu rare Ba iter se

ideo recu sare Hatam u na s e id eo facere R au va r . leaf. p . 743 se ideo voc are Ha lm l. p . 28 eq u a in re 0 16 hinc Bu echele1; hu nc 0 17 *ante

am . ( 7 q u am S : qu oq

MP I]d icentu r M meu eru t M I l 1 8 c'

ansasqne

c atnlisqu e S soci i s'

19 recu sanit 0 20 mancipau it C su a p o

t estate M non om … S p r .

*habet (ht ) SM haberet 21 necMan u tiu s

ne 0 senatu m Halm 1. (qu i com'

. ne senatu m q u idem ) : se (si S ) iamt111n (tam M ) C

'despexit S V os 1a111 t u m desp exit Bu ncheler 23 pro

nine ia africa M 24 etiam Haim l. : iam 0 absenti M

A S C ON IUS

illo qu esti su nt , mu ltaequ e graves sententiae de eo in senatn

dictae su nt .

I n 1 u d i c i i s qu’

a n t a v i s e s s e t d i d i c 1 t f c u m e s t

ab s o l u t u s : s i a u t i l lùd'

i nd i c i u m a u t i l l a ab s o

5 1u t i o n o m i nan d a e s t .

Ante an'

nu m qu am haec ‘

dicerentu r Catilina cu m re

disset ex Africa Torqu ato et Co tta coss . accu satu s est re

p etu ndaru m a P . Clodio adu lescente , qu i postea inimicu sC iceronis fu it .

|

D efensu s est Catilina, u t Fenestella' tradit, a

M. Cicerone . Qu od ‘

ego u t addu bitem haec ipsa C iceronisoratio facit , maxime qu od is mu llam mentionem rei habet

,

cu m p o tu erit invidiam facere competitori tam tu rpiter adversu sse c

o eu nt i : praesertim cu m alteru m'

comp etitorem su u m A n

toniu m in eadem hac oratione su a admoneat su o beneficioeu m ex

u ltimo lo co p raet u rae candidat u m ad tertiu m perlvenisse :

N e s c i s'

ni e p ra e t o r em p r im u'

m e s se‘

fa c t u m , t e

c o n c e s s i o n e c o mp e t i t o r u m e t c o n la t i o n e c e n t u r i ar u m e t m e o max ime b e n e fi c i o ex p o s t r em o i n t er

t i u m l o c u m e s s e s u b i e c t u m?

Q u i igitu r A ntonio su fi‘

ragationem su am impu tandam

pu tat , is {si} defendisset C atilinam , capu t eiu s a se protectu m nonne imp u taret ? Qu od ita ess

e manifestam est ex

eo qu od statim dicit . Q . enim Mu cins tr. pl. intercedebat ,

ne lex ambitu s ferretu r ; qu od facere pro Catilina videbatu r.

Hu nc Mu ciu m in hac oratione Cicero appellans sic ait :

T e t am e n , Q . M u c i,t am m a l e d e p o p u l o R o

m an o ex i s t im a r e | m o l e s t e fe r o , q u i he s t e r n a d i e

me e s s e d ign nm c o n s u l a t n n e ga b a s . Q u i d ? p . R .

m i n u s d i l i ge n t e r s i b i c o n s t i t u e r e t d e fe n s o r em

1 in senatn de eo MP 3 e‘

î'

è d icit M I]5 est : non est M I] 9 cice

roni his M“13 su am S 17 tecu m cessione P tecu m conces

sione M“18 conlat ine M 19 ex : te e P te et M I l 2 1 imp u tand u m M 22 s i am . 0 catilina S p ro tectnm a se MP 23 nonne

non ci Man u ti u s esset 0 24 enim om . M 26 ap pellans ciceroP app ellatns M 27 male de po . rom. G r on ov . Ba iter : ma

lecie t f SM P b p r . male de re p . P a . b co rr . 28 externe. S

30 diligentem P atr ic i u & const itu eret Ba iter : constit u ere C , con

stitnet Ha im I. p . 28

78 A S C ON IUS

v e r u m a d a l i q u o d s e v e r i ns i nd i c i u ’

m a c ma i u s s u p

p l i c i u m r e s e r v a t u m !

V erine ergo simile est haec eu m C atilinae obicere, si

illo defendente abso lu tu s esset ? P raeterea movet me qu od ,cum sint commentarii C iceronis caru m etiam defensionu m

commentarium au t principium.

I ta q u idem indicio est abso lu tu s Cat ilina, u t C lod1u s l n

famis fu erit praevaricatu s esse : nam et reiectio indicu m'

ad

arbitriu m rei videbat u r esse facta.

P o p u l u m v e r o , c u m i n s p e c t an t e p o p u l o c o l l u ms e c u i t h om i n i s m ax im e p 0 p u l eì r i s , q u an t i fa c er e to s t e n d i t .

D iximns et pau lo ante Mari capu t C atilinam per u rbemtu lisse.

q u a am e n t ia i n d u c t u s s i t u t c o n t emn e r e t ,

c o n s t i t u e r e n o n p o s s u m. U t r u m a equ o a n im’

o la

t u r u m p u t a v i t? A t i n s u o fam i l i a r i s s im o v id e r a t

me n e a l i o r u m (q u i d em ) i n i u r i a s m ed i o c r i t e r p o s s efe r re.

Manifestu m est C. Verrem s ignificari.

A l t e r … p e c o r e '

o m n i v e n d i t o e t s a l t i b u s p r o p ead d i c t i s p a s t o r e s r e t i n e t , ex q u i b u s a i t s e c u m

v e l i t s u b i t o fu gi t i v o r u m b e l l um ex c i t a t u r u m.

C . A ntonium significat .

A l t e r i nd u x i t e u m q u em p o t u i t , u t r e p e n t e ‘

gl ad i a t o r e s p o p u l o n o n d e b i t o s p o l l i c e r e t u r ; e o s

i p s e c o ri s u la r i s c an d i d a t u s p er s p ex i t e t l e g i t e t

em i t ; p ra e s e n t e p o p u l o R o m an o fa c t u m e s t .

Q. G alliu m,qu em postea reu m ambitu s defendit , s ignifi

care videtu r. Hic enim cu m esset praetu rae candidat u s , qu od

3 s imu l. M 4 illa M I l est S P , om . M 5 earu m C : cau saru m

Ba z'

ter cf., H ier onym u s adv. R af . 7 , exo rd ia Mommsen etiam : M ;

qu as su scep it nec p eregit , nu llu m inveni0 hu iu s defensionis s u pp l.

Bweclzeler (s im . R au var . lect. I p . 144) 7 * ita qu od C'I l abso lu tu ses t M P“8 esset C .“13 mari MP manu S cat ilina S I l 15 sit Madvigest C

'16 animo om . P 17 at Madvig : an (ant P a) C

', anne Mommsen

18 q u idem am . 0 20 significat 0 22 additis (abditis S p r .) 0eu m S Il26 pocu lo M dedito s M I l eos : q u o s P a, b co rr . 27 con

su lariu s MP 28 id p raesente O r alli

88

IN O RA T IONEM IN T O C A CAND IDA

in aedilitate qu am ante annu m gesserat bestias non hahnerat , dedit gladiatores su b titu lo patri sa id dare:Q u am o b r em a u ge t e e t i am m e r c e d em ,

'

s i v u l t i s , [1 14]

Q. M u c i , u t p e r s e v e r e t l e g em im p ed i r e u t c o e p i t

s en a t u s c o n s u l t u m ; s ed ego e a l e g e c o n t e n t u s s u m,5

q u a d u o s c o n s u l e s d e s ign a t o s u n o t em p o r e d am

n a r i v i d im u s .

Legem C alp u rniam significat qu am -

… C . Calpu rnias Pisoante trienniu m de ambitn tu lerat . Qu od dicit a u tem dam

nato s esse designatos consu les , P .

S yllam et‘ P . A u troniu m,

10

de qu ibu s iam diximu s , vu lt intellegiu Cognomen ’

au tem

Q. Mu cio tribu no qu em nominat fu it'

0 restinu s .

A t q u e u t i s t u m o m i t t am i n ex e r c i t u S yl l an o

pra e d o n em , i n i n t r o i t u =

glad i a t o r em , , i n v i c t o r i a

q u ad r i ga r i nm

D e Antonio dici manifestu m est . E t d icit eu m i n ex e r

c i t u S yl lae p r a e d o n em propter equ itum t u rmas qu ibu sA chaiam ab eo vexatam i esse significavimu s ; i n i n t r o i t a

gl ad i a t o r em p ertinet ad du vidiam p ro scrip tionis qu ae tum

facta est ;: i n v i c t o r i a q u ad rig ar i u .m

,

’ qu od , cum S ylla 20

po st v ictoriam : circenses faceret ita, u t h onesti'

hommes qu a

drigas agitarent , fu it inter eo s C . Antoniu s .

T e“

v e r O , C a t i l i n a , c o n s u la t n-m s p era r e a u t c c

g i t a r e n o n p r o d i gi u m a t q u e p o r t e nt u m‘

e s

'

t ? A q u i -4

b u s e n im «

p e t i s? A p r i n c ìp i b u s c i v i ta t i s ? q u i t i b i , 25

c u m L . V o lca c i o c o s : i n c o n s i l i o fu i ss e n t , n e p e

t e n d i q u i d em p o t e s t a t em t e s s e v o l u è r u n t .

Pau lo ante diximu s C atilinam, cumde provincia Africa decederet p etitu ru s cons u latnm et legati Afri qu esti {essen t} de . eo in

sematu , graviter vitu p eratum esse. P r'

ofessu s deinde est Catilina 30

1 bestias Man u ti u s : u ertias 2 «gladiato res G ro no v : gladiatoru m SM gladiato riu m P patri : pat ris 3 au gente SM mercedem

Madv ig : mercede S mercedes MP“4 Mu ci, u t p ersevere t Madvig :

Mnt iu m p erreu erti 0 5 senatu s cons u lt u m Madvig : senter cos 0

9 au tem d icit P Il 10 antroniu m S P . antoniu m M 13 u t om .

S 16 d icit SM * E t z sed eu m : efi M - 18 achaia M c'

a

m iam S eamiam P b p r . w « significamu s'

C 2 1 pot S 24 p ro

dignu m au t M ex qu ibu s 0 26 no lcatiu s P fu issent Madvigfu isset 0 29 essent add . Bu echeler 30 vitu p erat u m esse Bu echeler

p eru enisset SM p eru enissent P , p raevenis sent S igoniu s est : esse SM

A S C O N IUS

petere se , consnlatu m . L . |V o lcaciu s Tu llu s consu l consiliu m 90

pu blicu m habu it , an rationem C at ilinae habere debe'

ret, si .

p eteret ,consu latu m z nam qu aerebatu r rep etu ndarum. Catilina

ob eam cau sam dest itit a petitions .

5 A s e n a t o r i b u s ? q u i t e a u c t o r i t a t e s u a s p o l i a

t u m o r nam e n t i s omn i b u s v i n c t u m p a c u e A fr i c an i so ra t o r i b u s t r ad i d e r u n t ?

[1 15] D iximns modo de ho c. N am indicium qu oqu e secu tu m

( est) rep etu ndaru m, qu o ipse p er infamiam liberatns est °Cati10 lina , sed ita u t eu m senatorum u rna damnaret , equ itu m et

tribu noru m abso lveret :

A b e q u e s t r i o r d i n e ? q u em t r u c i d a s t i ?

E qu ester ordo p ro C innanis partibu s contra S yllam ste

terat , mu ltiqu e p ecu nias abstu lerant : ex qu o saccu larn erant

15 appellati, atqu e ob eiu s rei invidiam post S yllanam victoriam

erant interfecti .

A p l e b e? c u i s p e c t a c u l u m e i u sm o d i t u a c r u d el i t a s p ra e b u i t , u t ( t e ) n em o s i n e. gem i t u a c r e c o rd a t i o n e l u c t u s a s p i c e r e p

'

o s s i‘

t ?

20 E iu sdem illins Mari G ratidiani qu od capu t gestarit ob icit .

Q u o lo co dicit C atilinam capu t M. Mari gestasse :

Q u o d c ap u t e t i am t u m p l e n u m a n im a e e t s p i

r i t u s ad S yl.lam u s q u e ab I an i c u l o a d a e d em A p o ll i n i s ma n i b u s i p s e s u i s d e t u l i t .

25 O mnia su nt manifesta. N e tamen erretis , qu od his tem

p oribu s aedes A pollinis in P alatio fu it nobilissima, admonendi

estis non hanc a Cicerone significari, u tpo te qu am po st mor 91

tem etiam C icero‘

nis mu ltis annis Imp . Caesar , qu em nu nc

2 ratione M lì 4 p etit ionè M 5 a : an 0 6 u ictu m M africani M il8 est am . C 9 a q u o ipse P q u od ipse S M, cu m esset Mom msen an

nam iu dicio qu o d secu tu m est rep . C lodi p er inf. infamiaM cati linaom . M 10

,

sed it ( sed id S ) au tem S P I) p r . sed (sed it M) ita u t M P a, bco rr . 12 equ esti M 13 equ ester P a , b co rr . : e i îi r S M P b p r .

14 *mu ltasqu e 0 cont u lerant S 15 ab e i u s .M 17 c u i u s S 18 te

add . Madvig 19 p o ssit Madv ig po sset 0 20 mo ri SM gestare t C'

obit C'Il 23'

syllano squ e SM anicu lo S e idem M aedilem S 25 ne

temeritatis S tam S M“2 6 aedilis S M fu it C cf .Madv ig ap p . p . 16 :

est Wesenberg em end . a lt. ep is t . C ie . p . 71 7 s it .Man u t i u s s tat R a u var .

Ìeet. p . 1 46 nobilissimi M Il 27 u tp o te D rakenbo r c/z ad L iv. 111 63,

Madvig : u t pu to C , u t pu ta G r onov po s t 9 S 28 q u e M

10

15

20

[11 7]

25

30

A S C ON IUS

H an c t u h ab e s d i gn i t a t em q u a fr e t a s m e c o n

t emn i s e t d e s p i c i s , an eam q u am r e l i q u a v i t a e s

c o n s e c u t u s ? c u m i t a v i x i s t i , u t n o n e s s e t l o c u st am s an c t u s q u o n o n a d v en t u s t u u s , e t iam c u m

c u lp a n u l l a s u b e s s e t , c r im en a ffe r r e t .

Fabia virgo V estalis cau sam incesti dixerat, cu m ei C a

tilina obiceretu r , eratqu e absolu ta. Haec Fabia qu ia sororerat T erentiae C iceronis , ideo sic dixit : e t i am s i c u l p an u l l a s u b e s s e t . I ta et su is p ep ercit et nihilo ‘

levinsinimico su mmi obprobru tu rpitu dinem obiecit .

C u m d e p r eh e n d eb ar e i n a d u l t e r i i s , c u m d ep r eh en d eb a s ad u l t e r o s i p s e , c u m ex e o d em s t u p r ot i b i e t u x o r em e t fi l i am i nv e n i s t i .

D icitu r Catilina adu lteriu m commisisse cu m ea, qu ae ei posteaso oru s fu it , et ex eo natam stu pro du xisse u xorem, cu m filia

eiu s esset . Hoc Lu cceiu s qu oqu e C atilinae obicit in orationibu s

qu as in eu m scripsit . N omina haru m mu lierum nondu m inveni .Q u i d e g o u t v i o lav e r i s p r o v i n c i am p r a ed i c em ,

c u n c t o p o p u l o r e c l am an t e a c r e s i s t e n t e ? n am u t

t e i l l i c ge s s e r i s n o n an d e o d i c e r e,q u o n iam a b

s o l u t u s e s

D ictu m est iam saep iu s C atilinam ex praetu ra A fricam ob ti

nu isse et accu sante eu m repetu ndaru m P . Clodio abso lu tu m esse.

P r a e t e r e o n e fa r i u m i l l u m c b na t u m t u u m e t

p a c u e a c e rb u m e t l u c t u o s u m r e i p u b l i c a e d i em ,

c u m C n. P i s o n e s o c i o ,n e q u em a l i u m n o m i n em ,

c a e d em O p t im a t u m fa c e r e v o l u i s t i .

Qu os (n on ) nominet , intellegitis . Fu it enim opinio C atilinamet C n. P isonem, adu lescentem p erditu m , coniu rasse ad caedem

senatu s facien |dam ante annu m qu am haec dieta su nt , Co tta

2 qu a 0 reliqu am S reliqu u m P v ita esMan u ti u s : nite 0 4 qu od0 5 afferiet M il 6 cau sa M 7 abso lu t i M 8 d ici t S z'gon iu s 9 p er

p ecit M I l 10 ob p robru S obp robiiM 1 1 dep rehendebat ad u lteros S

14 d icit Beraldu s“C atilinam S P w comm isse M 15 natam P b r ec

O relli : nam 0 1 6 lu cteiu s S lu creru s M lu creciu s P au 18 invo laveris

in p r. P atr icias , Madvig ; s ed in 1'

u r iam s igng‘

ficar i in r ep etu ndaru m ia

d ic io p r ovinciae illatu m monu z'

t .Momms en 19 reclamante Haim

R . clamante C 23 accu sata t u m M 24 p reterea M 26 so ciu m SMne qu em aliam nominem G r onov nequ e alio nemine C | ] 28 * non

nominet : nominal: C', innu at Mommsen ; cf . p . 74, 21 sq.

93

94

IN O RA T IONEM IN TO G A CANDIDA

. 689 et Torqu ato coss , eamqu e caedem ideo non esse factam, qu od

95

priu s qu am parati essent coniu ratis signu m dèdisset Catilina.

Piso au tem“

, cum" haec dicerentu r , p erierat ,

' in Hispaniam

missu s a sematu per honorem legationis, u t ab u rbe ablegare

tu r ; ibi, du m iniu rias p rovincialibu s facit , occisu s erat , u t qu idam credebant , a C n. Pompeu clientib u s Pompeio non invito .

A n o b l i t u s e s t e ex m e , c u m p r a e t u ram p e t e

r e 1n u s , p e t i s s e , u t t i b i p r i m u m l o c u m c o n c e d e r em ?

Q u o d c u m s a e p i u s a ge r e s e t imp u d e n t i u s a m e

c o n t e n d e r e s , m em i n i s t i m a t i b i r e s p o n d e r e i m

p u d en t e r t e fa c e r e, q u i i d a m e p e t e r e s q u o d a t e

B o c u l u s n u n q u am im p e t ra s s e t?

D 1x1mu s l am su pra S yllae lu dis - qu o s b l o propter victo

riam fecerit qu adrigas C . A ntoniu m et alio s qu o sdam no

biles homines agitasse. P raeterea Antoniu s r

/

edemp tas ha

bebat ab aerario vectigales qu adrigas , qu am redemp tionem

senatori habere licet p er legem. Fu it au tem notissimu s in

circo qu adrigaru m agitator Bocu lu s .

D icit de malis civibu s :

Q u i p o s t e a q u am i l l o ( q u o ) c o n a t i e ran t H i

s p an 1 e n s 1 p u gi u n c u l o n e r v o s i n c i d e r e 0 1 v 1 u m R o

m an o r u m n o n p o t u e r u n t , d u a s u n o t em p o r e c o

n an t u r i n r em p u b l i c am s i c a s d e s t r in ge r e.

H i s p an i e n s em p u g i u n c u l u m C n . P isonem appellat ,qu em in Hi |spania occisu m esse dixi . . D u a s s 1 c a s C atilinam

et A ntoniu m app ellari manifestu m est .

H u n c v o s s c i t o t e L i c i n i u m glad i a t o r em i am

imm i s i s s e l ap i l l u m C a t i l i na e i .u d i o . q u à. Q . u e

C u r i u'

m h om i n em q u aes t ori u m.

3 hispaniaM hispania S P ab u rbe R obortellu s : au u s su u s C', ab su isS igon iu s ab su is sociis R au var . lect. I p . 147 a repu blica G ronov of . S ali.

C a til. an ad tempu s? 5 ib i R au l. ib iqu e 0 6 a O n. : ac nò SM8 concederet SM 12 a te Bocu lu s A . A u g u s tinu s : au u ncu lu s C

’ I l Bu colu s Bu echeler et hic et 19 impetrasses S 13 lu dos O | | 14 aiio s qu osMinfine vers u s 17 id circo C , cor r . P ò 2 20 illo qu o Mommsen : illo S P w illll d

P a de illo P b, om .M ; qu od illo Halm l. I. p . 29 hic paniensi p u giu ncu la

S I l 23 in rep . sicas d istringere C , corr . P atr ic iu s 25 hysp anià M I l dixi

Manu tiu s : d icit 27 licinniu m SM | | lap illu m s cap illu mMP 28 19q.u etu ri u m S I l an lap illu m C atilinae iu d icio qu asi alteru m Q . Cu riu m{s ic f er e Bu echeler) ?

10

20

84 A S C O N IUS

C u riu s hic notissimu s fu it alcator , damnatu squ e po steaest. In hnno est hendeoasyllabns Calvi elegans

E t t a l o s C u r i u s p e r e r u d i t u s .

Hu io orationi C iceronis et Catilina et Antoniu s co u tumeliose resp onderu nt , qu od solu m p o terant inveoti

in novitatem eiu s . Feru ntu r qu oqu e orationes nomine illoru m editae,

non ab ipsis scrip tae, sed ab C iceronis ob trectatoribu s : qu asnescio au satins sit ignorare . Ceteru m Cicero consu l omniu mconsensu factu s est : Antoniu s pau

'

cu lis cèntu rns C atilinam

su peravit , cum ei propter patris nomen pau lo specio sior manu s

su ffragata esset qu am C atilinae .

2 endesyllab u s C 3 talo s L . Mu eller : calu s talu s P w cu rio s O .

p er eru diu s M p ere1 u d10 sms 5 resp onderant C'

solu s M p r po terat M 7 sed a M 8 certa moroco s M cicero solo s S cm con

sensu s S 9 cetu ru s S I l 10 S p eciotio r M 1 1 esse C

p . 97 inscr . A R G VME NT VM D IV INA T I ON IS (s u per prime V erinaru m . S in mg .) 3 ru pta L 4 S acerdo te p raetore

7 ah °

a S ac : et S 10 fu isset p r ae t o r e S exto P edu ceo 1 1 his

p . 98, 1 eis ideo : id 6 his itaqu e const . S existit q . c e

liu s ( in mg . Q . ceciliu s) S 7 qu aestore V erris eiu sdem 8 con

tenderet (contendere S ) se const itu i om . S 10 esse : ipse (s ic) Spo sset 1 1 t u m : non S in qu estione 15 agat S 16 facu ndiae

(facu nd ia L) innocent ia 1 7 u nam de se ipso L mg . : su u m adesseipso alteram 3 ideo : deo L

p . 99,4 praesent i 5 sequ entu r 7 au tem : enim 10 infa

mib u s L mg . infantibu s indice S ind ici L l ante om . S 12 M.

glabione (s ic) S 16 au t a : a u c t o r e S 18 am . 19 haec to ta

capite 20 et in ras . L su bita S .1

100 , 1 mu ta S descenderem L | non descenderint S 3 as

su nt S 6 a rep etu ndaru m S 7 caetera const itu ta S 9 p ro

banit S 16 os lat o rie 17 Lilybitano 18 Lilyb itanu s fu erat Sse : te S 2 1 Marcellu s a Marcello o rtu s 24 Metellu s S 26 eu m :

cu m ? S101 , 2 et inire defensionem u u lt esse S et m1re om . L 6 her

cu le 8 u t : s i S 7 deos : ad eos S 10 delu bris : delu bra t u liasS 1 1 S u nt : et 14 su nt labra : nu nc delu bra 15 u isu ntu r : in

su nt S 16 enim S decoriata 18 exp ectabat in om . 23 in

co lamine min seo S102 , 1 u t daret u r

,si addisset S iam : nam 2 applicare S |

at om . (8 u iroru m ) 9 Q u a : qu ia 1 1 non tamen (tam L) ex eo

12 legatos L 13 dolobellae et s ia s emp er 19 se : esse S 20 interest S p r . incomm . nad . S 23 ind iciu m | 26 difficu ltatem L

103,1 desideri S po testate S 2 S icinniu s S P alioenu s S

p aliceniu s L 4 et Magnu s S licinniu s S | 5 Ti . L t iberiu s S | graccns L 6 legem t u lerat S 7 XXX u ictoriam S leges 9 C o tta

om . in lac . fertu r ac om . S 1 1 addid it 15 refertu r S 1 7 tan

t u m tantu mmodo L tant u n . tantu nmod0 S 18 comp lecto S u rbemom . so lita arelia S so lit au relia L

104,1 so lebant S 2 oberat S 3 qu os iu diciu m S 8 me

cognitorem S 9 si adorato r S su ggessit S 10 absentis c in .

1 1 su scip it au t S p raesentes S 17 eu m : cu m S p ro u inci

am esse 18 exig u u m sp at i u m p o st antea

88 AP P ENDIX

105,1 te om . p raeu aricare 4 primam S 6 S eit Marcellu s

om. 7 1 E t : etiam S 9 su nt S 10 coep it S 1 1 N on : mox S

15 hec L 16 ab S 1 7 criminalis et iam de heraclei (eraclii L )19 de na qu am (na f or t. p o stea adscr . ) S 20 ex foedere popu loRomano non exh. S 25 detriment i S 26 debet S 27 temp ori

b u s S nalitu dinis L 28 marcellu m qu od S 29 iu ri L106

,4 artem S 5 u eî

g; S nirg . L 6 P ont u S 8 N on modocm . in lac. 8 litt. S R omano ante si om . 8 13 et om . 15 habu i t1 6 . 1 7 sextertiu m milies (milieu s L ) C iceroni illu m : eu m L22 verte S 25 alii o rationem ire 26 qu aestorem fu isse om . in la c.

107,2 ac : ad 5 u idearis 7 s u p erioribu s dictis au t infra S

13 ct q u is 16 u ehementer impetrare 8 18 iu dicibu s S 19 se

om . 25 ipse ind u cit loqu entes S ipse sicu lo s indu cit loqu entes L26 su a om . ( in lac. exig u i ap at i i S ) 27 facile : fidele

108 , 1 a : ac S accu sator S 5 s int 6 p ositam 7 u ita u is

u italis 8 A liqu is : cu i S illisqu e L 14 au tem 16 const it u ere :

6 . S 17 in d iu inationis c a u s i s ( om . L) et in aliis maioribu s18 comittebant S incu ltas S A om . 19 C :

,

si S sine L Il condemnationis . condemnationis N : non S 20 amphiationis 8

2 1 certo 8

109,1 q u am in u nam tabu las omnes S confu ndat S I l 2 accu

sare S I l 3 solitu dinem S 4 p ro : g) ( i . e. q u od ) L 10 T erent iu s om .

in lac. c irc. 20 litt. S , 5 L I l Hortensu : hu ic censi 13 his co lo rib u s S 14 tabu las L I l accip iant (accip iat S ) e t timeret 15 lac . 5

litt. 16 tabu lam 17 disco loribu s S 18 infamile nefaria S I l 20 Clau

dio om . S adu lescente S 2 1 accu saret et S ,et s u p . lin. add . L

est : et S 2 significare L 3 sicilia qu i om. S qu antam L O p ortu ìt p er Hortensiu m 6 so licitu dine S misereri S

8 tu u m phalemqu e Hortensio 12 alae S

1 1 1,1 p ro : p er L lac. 5 f er e lz

'

tt . S , 9 ( itt. L I l 10 cor

t u mpere i u daeos homines S 1 1 bene ipse u idit om . S 12 scribu n

tu r 14 ct p ost O ratore om . 18 et : a S 20 to tum : au tem (tot u m

in L adscr . m . r ec .) 2 1 sq . qu od hinc mihi non om . in lac . 8

liti . S I l 25 an o r%nepgao L m br .

1 12,1 est om . S 2 p raet u list i 3 exp licare om . in lac. 12

litt. S I l 4 esse om . in lac . 7 (itt. 5 andeb it 6 ca l]9 patriae : p riin mg . p . R . S patrie L 12 qu ia au t 13 qu o : qu a S Il 16 contu la

dict u ra S 17 Asportare : portare dep ortator S 19 o ffirmu m S

25 caru s S

1 13 , 1 annonas S 2 p raebebantu r 3 exigit S sextertu s Lsextertiu s S "4 modos L I l sexiens L sexties S 5 emp tu mqu e ex

S icilia consu lto S ab S 8 ext imat u m praeto ri metellam hoc in

nisu s S cellaria S cellar. L extimare L ( id . 22) 14 ded u ct ipnem

15 imminu tionu m S 17 sq . cau sa si : cau sa s ic L cos asie S re

dimu nt s ic p astu m au t peco ra (p ecu ra L ) pu blica p orto rii 19 hic S

20 dep raesentant S 2 1 commodiu s 22 oenam 25 neu tru m ho

ru m L lamenta

1 14,3 o stendere fu res (fines S ) des ignans 4 commcco t u m

90 APPENDIX

ru nt S Il 19 nota : no S 18 Circe sylla (mg . scylla ) S I l 2 1 p u issimi S 22 amisit L

123, 1 silae s ump tae a S 2 aliqu is etiam S 3 laedu ntu r om .

in lac . 10 litt. S | ]pat iar om . in lac. 7 (itt . S et defendam S 4 ad

didit 5 intelligi om . S 6 in om. Q u i : qu od 7 et qu estor L et

non qu aestor S fu issent 8 eu m ? cu m cu i om . L 1 1 p isoni S

13 p ropriora L a>p a S 15 partem S I l 19 contentione L I l contraante 20 cep erit rep etit enim

124, 2 lysitanis S p rop inqnissima extimatione 4 M. bis

5 pater in mg . praetor S I l 7 post : ante p ost accu sasse lac . 6 ferelitt. S I l 9 contra minatis 8 10 his S contaminatam S I l his S1 1 infirmantu r S 13 his S 14 arbitrabor om . s ine lac. S I l 15 fu it S1 6 placere

125 insor . VE RR ENA R LIBE R ° I INCI P IT S E C VND V S S

VE RR INA R VM LIBE R ° P R IMVS FIN IT INCIP IT S E C VND VS FO E LIC IT E R L 2 filia 3 litteris u t p ass im. 5 du b itabat transitum iam S

126,1 M

. am . I l G abrione S I l his S 4 omnes L lndendi Llu di S 6 assu meret S 7 ad : id S 8 qu a : qu ia S I l 13 q u amu is 15 ne om . 18 adu ersario 19 exp ositione exhiberetu r 20 Oh

iciendoru m S 23 intentionem om . S 24 extra : est S 26 rat ione S127

,6 indicta 7 ast u ta S 8 p ossit comp erandi actionem S

12 am . 14 u enefici L 1 6 s ignificat p retorem L 18 1 qu aesto r :equ ester S 19 est om . 22 S iciliensi S “24 a C . : ac S 25 rf

( i. e . ru rsu s) alias ins id ias (i S

128,1 extimat ioni 2 terre L I l u i t a e insidias S 3 Ord ini .

nomini insidiatu r 5 ne om . senatorij 6 senatoria S bis : nis Liu s S I l homini S I l 8 se om . S 1 1 V irgiliu s : 110 (i . e. nero) S 16 lix

ei extimabat u r L 17 p etebat 21 est om . S p ost u nde ras . 1 — 2

litt. L 22 achaia ma… S 23 raciliu m 24 pet it S 26 C p etiit(pet it S ) 27 esset acqu isitionem S

129,1 priori 3 Verrina S 5 peiu s : p er iu s S 6 etenim per

ditu m est S inneniri non potest Ilnon comp ensationu m

13 alicu 1u s L com : aliqu a re S L eloqu entie L I l accru e S Horten

s iu m corr . ex ho stemiu m S 14 ind ic iu m S I l 15 p lu rimnmnteretu r am . 16 app iu s 17 G abrione S 19 p . S : pretor Lhis S 20 retinnit S 22 partis om . in lac. 9 l ift. S 24 p ost exercitu

in fine vers u s 2 — 3 litterar u m ves tig ia cerm'

videntu r 8 25 illam (cor r .

i lle?) S 26 legatio : legatu s proconsu l130

,4 inqu it t u m S ineqnitnm L inu idiosins (innidio su is S )

reu 1n (seq. lac. 8 f er e litt . 5 est : qu e pu gnare S 6 p raeterea, mg .

c p r0p terea S inimici : mimi S 7 refertu r 10 sarctoru mqu e

11 p raetornm : p raetores S qu i pretores u rbani ante se fu eru nt .

S u nt au tem institu ta p retoru m L I l 15 fu nditns cu ens pecnerg S1 6 su bcinctu m S I l 18 fru menti e x a r e a decimam S 20 ide L24 herachu s S I l 25 agotoclis L agatocli S I l 28 redd it L I l 29 cleomenlis S

at

131,1 ne L ne S marcellornm 4 machinaretu r S 7 hoc

AP P END IX 91

dicit p r . S 8 indiciu m S 1 1 de placito 12 reicti S recti L 14 ac

placito L atqu e placito , in mg . pacto S 16 in placito L imp licnm,

in my . in pactu m S et in S u enerat 17 oris S 18 archa 20 a

om . indicandi 21 maiestat um 22 neceS,in mg . necesse S | ]de

om . L

132 , 1 sortitio 2 p ossit L 3 nt : u i S 4 au t amicos S in

commodo sos 5 ex illoru m au t retinebant om . S I l 6 ind . nolu ntate

(u olnntatem S )_

8 pretores L p r ., u t vid . 10 ind . ita u t ob

strict i S I l 12 scelestis 15 nu lles sordes S 16 q u ia s i b i contra Srep etit S 17 a qu o modo S 20 Ex : et S 2 1 ingentis sensibu s

ind iciu m133

,1 nam et e S I l alacer 2

"

qu e ad L I l 3 {sensisib u s S4 cu i : qu i S qu isqu e delegatu s st

S 5 indiget S ind ices L p r .,

u t v id . non liceri S 6 cogita S I l 10 V irgilins : nerga S 14 eo

dem S 18 qu i nemo solebant decoru m L 19 nu d i L I l tangeretiam tam geret S Il 21 tam dixisset om . in la

c. 7 litt. S , s ine lac. L

25 insta regu m S

134,1 A llobrogicu s am . senta eiu s 2 propter I l p os t est lac .

c irc . 9 litt. 8 3 N on : 6 S nu lla L 4 lac. 8 f ere litt. 5 omnes na.

t iones S I l nt 6 èneèéyfm S eneEapfl ; L 8 hortensi L 13 C u

rioni S 15 cep ta 16 fu it om . S 18 forte S

135,1 adu eniebat

.llmarcellu s 3 porte S num‘

(i . e. nu meru m),in mg . nu mmî L 4 cru mene L mg . cru mine L p r . , S u ellee

stortee S 5 fistine fistelle L 8 archa L sac

c

ello L 9 inde S I l1 1 non om . L figu ratu r 12 qu a 15 p raeferu nt S

tu

136,1 deicer S 4 ad om . iu dicii destinatam L 5

"legiti

mu m S 6 magister S anlaria S 9 diu ideret L argentinu m mex

d ixit 10 u nu m om . 1 1 his S 12 arb itrabant u r L arbitrant u r S

1 7 fu isse p raetorem e t p r o xim o s c o n s u lar i b u s c o m i t i i s'

c r i

m in a t u r m . t u l i u m p r ae t o r em u rbanu m S * ) 18 me fu isse

19 c . Verrem romyliaa (romiliaci L ) V errem romu la

137,1 romu la S 2 ru sticesqu e L I l 2 aliqu a 3 niu s r . L

4 u t om . 5 a ante p raenomine om . L 8 C_

° L. 9 et hironia10 istiu s : su i L I l diu isores S Il u erri

.

L 1 1 seni ( deinde tac. 8liti . S ) 12 bee tres L 13 instabant comitiu m S 15 libere : L . L

1bu s

16 qu a et : nel 18 lac. c irc . S litfi | | 19 accu satores L accu sato

ru m S I l diu isores (diu isoribu s L138

,3 destrictu m destrictu s L 4 manu m p r . S nonis“5 de

strictu m 6 in te p o su it L 9 insequ ens L soloecissimi S 1 1 erat

12 cecoru m S 14 finis 15 amicitiae esse om . 19 et : est u t S

20 animad u ertitu r etiam pleru mqu e enim adu ertimu s L I l 23 posset139, 1 u t u niu s diu ine S 2 sibi : si L oblatas ad fru stras S

4 nominibu s S : omnibu s L nos S consu lem am. 9 aliqu o S

legendu m igitu r : os tendi t Verr cm non gr a ti s f actu m f u isse p raetor em .

e t p r o x i m i s c o n s u l a r i b u s ( p r a e t o r m s q u e) c om i t i i s ] cr iminatu r Metellu m p r aetorem u r banu m, et g ltemam Metellu m e. q. 3 .

92 APPENDIX

10 liberalis 12 u ocatis 13 isdem L 14 dicebant u r 15 contu lit

1 6 noluntate L 19 p ersolvisse pecu nia L : om . S 20 factum

esse intelligi S

140,1 est : et L 2 ac L 3 lac. 8 — 10 liti . 4 accersit S

5 hni rei ' s 8 totam L 1 1 naerii,mg . neni i S neni L I l 13 se

natorio S 1 6 su bt ile S 21 Q . : C . S 23 ad beninolentiam S a be

niu o lentia L qu i 24 p o terat 25 terè t 1 and S terentiane L

141,1 partes om . 4 sed aligna rat ione om . 5 consu lio S | ] iu

niu s qu estor fu it index L clu enti L : clyenta S 7 qu i no tiu s L

in gm . S I l d ixit p r . S 9 co rru p t ionem credid it 10 clyent u s S

1 1 damnatu s S 12 his S | ] staleni L bu lli S I l 14 interp o llato s L ,

S corr . sortitione 15 ob ligau erat 16 hod ie 18 illa equ estri |21 caeteras : cr . cass i S I l tabelle (belle L ) aerarie

inde ille : ille ille 2 in om . L 5 insti I l disp iciant S |8 ru fu lti 9 R omae : fame 12 N on . L nonas S 13 su p erant S

1 7 consu etu dinem accu sandi L Il 18 u onerat ac si I l 19 dein lu d i :regi 2 1 nu mmu m adeo 22 u ocatos : dicto s Conso om . deo : ideo

143,1 nep tu nno S I l lati cu m diis S I l 3 hoc : q u od S 6 du etu

ro s dictu ros S I l 8 cu r : cu m S 9 p ro eo L 10 u alitu dinis S

1 1 ac S 12 plebei 13 ant : an S 15 M. om . 17 in om . S 19 in

rau it 23 boris : honoribu s S ad b is : ab his L

144, 1 nemo contra aliter u elim 2 nu nc : mè S I l 3 secu nda

actione | l 5 sensu s : tempu s S 6 contra : tra S exisset ita :

au tem 7 malu m 10 cu m p er ordinem 1 1 p erficiens 15 ind icisT erent i S discordib u s

145, 3 p erferentis 5 ab eo qu i : adest L om . S i u d icio S I l re

S p ondet S reS p ondit L 7 q u o s : q u od S interp res S 10 equ itu mqu i t u m| | 15 a tr . p l. 1 6 Q . L , S mg . : q S p r . sextertiu m L

1 7 Calidi L patre L 20 damnau ernnt S 2 1 nob is : u ocab is

22 non : nel S hironice 24 extimata pecu nia equ alis S

146,1 su mma S 2 res om . S 3 .qu adru p lat io L p r . q u adru pli

ratio L cozy . 4 inqu it L 5 q u isqu am extimat ionem L 6 fieriom . 7 constiterant p r . S constitu erint L 8 hic q u as : qu asi Squ e L 9 reddere redderu nt 1 1 qu i C . : qu od cu m ll sic : si Il15 ad sententiam : adolescendam L adu lestendam S 19 stalennm L

20 clu entia narratione S sextertiu m C C CC c . cecilio staleno L

. 147 , 1 signis : ceris L cris S 2 certas S a iu dicibu s appos itu s S 3 certas S 5 reges L 7 sed habere L sed hnno S

8 mire : m inu s 9 M’

m . 10 p raeessent 1 1 cau sam p r S 12 tr.

p l. illo 13 flagitabant et om . 15 in om . S 19 t u m contentio

nem L 20 his ! testate S p rou inciali au t nond u m L : p ro

ninciam nond u m S

148,3 conditionem S I l 5 scilicet : nisi 6 plebes 15 enim om .

in lac . 5 liti . S 16 damnat u s 1 7 n o n u u lt S hortens i .L p ar

t itio sociatu m S 2 1 su bstineb it L 22 dcfendendi L 24 corru ptiones p r . S

'

149,4 rector 5 qu o : qu i 6 manu s 7 ne : nec L 8 lice

ret S 9 t ibi Maninm : tibi malins S T . maniliu s L sap ientissimu m

94 AP P END IX

p idicines 3 et secta 6 in om . 10 u erri S 1 1 magna L 15 tan

tu m 19 cau sam S 2 1 su bstant ia L61 , 1 nu mmo : in me S imo L 5 cu m om. L 7 u ersu s

6.

Q u i nere intelligitu r om . S sic L 9 lau dantis L oritu r is L

10 rei p . q u i in hu nc (qu e nu nc L corr .) 12 in prime : ipsu m15 nes S 1 6 cu enit L 16 a om . ciceronem L 18 reici S

1 9 p otu isse ( lacu nae nu llam ind iciu m)162

,1 qu idem L 2 condemnatis S aliqu o t S su mmam L

3 ext imationem L bonoru m cu u s L 5 defensie rem delegi

6 estendere om . et L 7 su stnlere sib i estenderit 8 u entu ri

(inu ent u ri S ) adeo ind. 9 senatu m S 16 nena qu erimonia L17 reliqu isset 19 enim inu enisse L 20 breu itate L

apu d L 22 p eru enire'

nt S et om . L

163,3 po sset mortem L 4 fortasses L p r . 5 ceci S 8 ho

ras om . 10 cau sam S licere 1 1 cu m ee lineo la s t bd u cta no

tata S 15 afferret in hoc qu idem genere cau saru m coniectu rali

(coniectu ra S ) scilicet 16 a dmodu m enim comp erendinatu m ( semel)p re L natn comperendi p ro S 19 A u t : et L om . S 22 su m

om . S 23 sq . responde et defensor om . S nt ru rsnm comperendinatie L

,

1 64,1 G lanciae : glau ciam 3 dixisset iu s 6 to tu m versam

om . S recitationem alii L 9 sacramen S 10 indicem 15 ampli

ficatienem S 1 6 repetitor S sdadebatnr° L 1 7 renm : eam

19 esse K littera abselu endam amp liandi signu m L (N . L . L ) qu oddabant 24 tardo

1

165,1 acili gabrienis S 2 dixit de qu e qu ae alter u m nequ e

om . 3 habitam et consiliu m 5 demittere 7 om . 8 qu adrigen

t ies S Il milieu s L milies S dixerit S 10 d icantu r S p r ior e

lo co) , L 1 1 his S p os t hominu m err . r ep et itu r nomina su a ex

egisse hominu m S 19 pr S 22 erip u isset hoc d icit au tem cent u m S

C au tem L 23 inqu irendi b is si om . 24 ne om . p ossim 25 res

26 centu m octo S festinatore (fest inatdf L) dieru m |166

,5 admisisset L 10 defendere A . E . S defend . a. e . L

12 aperte ante a parte S p r . 15 sed om . L 20 iu dicaretnr S

26 ipse S 27 aetatem : actamen L attamen S

1 67, 1 p redu ct is l su b S 3 p erdu ct u rnm L 5 indicantu r

8 Zac. 8 titt. 9 ob i it p rou identia 13 hac 1 6 adnnmerata S

19 comp ilaret L pilis 2 1 hironiam 22 lac. 7 liti . L 9 liti . S

23 accipitfanore L 5 comisse S legatis et 8 e pasteris S

pasteris in mg . qu estorie “

L 9 nicies : b is L 1 1 nerres (u eteresL mg. ) 13 eiu s d i c i t u r 15 reliqu a criminis hoc S 1 6 con

setit L 17 qu aestores om . 22 recitata S L . om . S 28 p isoni S169, 2 existente mergit S exnrgit 3 O ratorio d ixit : Scho

lion es t idem qu od in ed . p r . su sp iciose nerbo (om . o cciso ) ect. in

stit u t S p rebet mors : meru m S Metelli : malleoli factu s est

APPENDIX 95

Verres (vid. p . 184, 16 sq. Ba it.) 7 se : si S 9 eos S S

13 misser L p r .

1 70,2 sq . c .

'

l . c . r . (exist . nel. om .) 5 cau sit & u axscp ecìm ei

reg'L oivaxerpalm w xao

‘ S 10 eiu sdem natione 1 1 an,in mg . au t

13 extimatu m S 15 eiciebant u r S 18 V irgiliu s om. 22 eu ro

xerse S 23 . 24 dns S 24 co lenda S 27 eu ersoru m (eu ersores S )enersores

171 , 1 cu re qu os S 4 repertare L ru rsu s S Il 9 s ed ad R e

mam S 10 et de ep p io S non om . ep p inm dep ositasqu e sellas1 1 deos S 13 grat iam S 14 nequ e S 15 in ante litteris om . S

1 7 omnis locu s ante lo cu m nam dicitu r 19 die L'

p r . S dia

o i19avov S 20 diu m : om . S , L p r . add: L mg . hu ic d i hoc dnme

du m L p r . hec diu m o diu m L corr . hoc dii mò S 23 qu o squ oru m L

1 72,1 qu am temp on bu s id est sib i 3 si qu aestorem 4 ipsu m

illu m gabrionem S cu iu s cu ra est“5 si qu esitorem L eu m o'

me t

8 id est : idem reau ctiene S re au ctione L 10 in qu ibu s su b

trabens e signa 1 1 me qu i : sequ i 13 tricarchu s L nes

remo haru m 14 qu adriremes p r . S u t vid .

173, 1 marins L p lecte 2 sinistras L cap ju nt S dif

ficile est au tem 4 neraqne ram 6 foras S fores L illeom . criminis L fnrtu oru m p reberbinm S 10 qu int u s an

t iqu issimu m 13 perga perga S 16 anthiecu m 19 . 21 memmie25 o ccasione p romendi 26 s ici lia 27 faselide (fasilide L ) de

1 74,1 legatu s ex 2 hercu lis 6 et p erscrip t u m 73statu s

figu ra 8 figu ra : s tatu m et iam armornm S 9 certe non maior

qu od L opertet 1 1 maioris sic u errem maiorem v et qu od L1 2 si nirtu t is S seru itntis L u o lu p tatibu s L 14 . phasi

,in mg .

qu as i S 1 9 egreg ia S 21 en qu ibu s r. S 24 p er fru ctu s sel .

nam 25 commodare L commendare S1 75

,1 sicu ribu s L hironiam et asyncheres eo s L ] 4 et om .

eiu s : legitu r 5 babee 7 in qu e ap paret redditibu s 8 se possetet qu o : et om . L 13 p rodest

ori (corr . ex erq S )'

sine remeratqne S | 2 alie 3 fe

cisse sed : et L 5 deinde'

A ntonio_

ll 6 to tins : largitatis S largiter

tes L 7 senserat L 8 p ardu ndaè S“9 hu iu s cereri S 12 correp ti0

in : si L om . S 15 crassu m S

1 77,1 s . ante gerenda 2 ita p raetermissa S orationu m

2 . 3 b is S extraord inariu m L 4 cernerentnr L 5 confeceris6 t um S d io is enim non 7 nu dau eris 8 qu o : qu am S 12 ra

dactis S omniu m 15 impo stera 1 6 qu asqu e p ecu nias 20 s iliciensia S 21 cogitat ionis 22 re om . 24 qu os e t o tiesos S 25 b

i

thimie S bithime L rex ala trachie S

- 1 78 , 1 ad ianitorem qu endam iacnniterem S 4 idee in posterins L 5 ad : ab S sortem 6 inficiendo S factu m : tantam

7 procreare 8 id est se L id se S 9 su sp iciendu m S 14 laborat

96 AP PENDIX

bene qu a S 15 qu idem S iu s affertu r S 16 u t gracco more u i

deter vocab. f ere extz'

n0tu m) S , om . L inqu it L 18 p u tare S p u

tare cu iu fi S cu u u m L libantas L 20 nan S 22 f. littera1 79

,2 p escu nt petu nt : om . S , maioribu s au tem p ecu lis nt

su bau diatu r p escu nt a p r'nona p etu nt L 3 u iu ere 4 fact u s ita

deo S 6 Iene 10 hadr1anns L 14 badriane L Ilmu ltam L 16 u i

deretu r om . in lac. 8 litt. S 20 n u llam lac. vestig iu m 21 actio

nis L se om .

180,1 T ettiu m : tamen p erscmp sisse 3 nel om . S 5 non b is L

6 hominem occisu m S 8 u indicari P hilodomi morte S 12 sq . ro

gat i S crecoru m S nolu it graeceru m om . S 15 ap penitu r p o st

sed om . 1 7 lap saceneru m S 18 accu satis S 20 qu i damnat u s S

2 1 damnaretu r om . ad : a | 22 nu nt iaret_

u r 23 hic

18 1 , 5 eu m om . 7 S icilia 8 sp oliatnm : epp u gnatnm L ep

p u gnatu r S 9 au xilie om . S I l u ertebatu r L ù tebatu r S sic enimVirg . S 12 S cau ru m : cau saru m 23 indicit (indié L ) u t corneliu su t (et p r . S ) terentiu s

magistratores ais : ab ns (his S ) 6 in eos : i lles7 hi S 9 eN

‘ yu 0 1< pnra L 51! imoxgw ì S 1 1 teste 13 est em . 17 his

E phesi . E phesi S 20 inter legatoru m in

183,6 transfu gae de : transfu gato 8 que qu o s S 13 sinopes L

14 qu a S Q u ae sequ u ntu r inde a ov. a Verro L . Mag io u squ e ad qu ianec su perioris p . 186, om . S 17 adscrib u nt censu s . hoc est L

prohib ita.L

184,6 hortensi L 7 metellrî et u b i d icit L 9 su nt L 1 1 of

ficit L 12 ne so lu m ne L 16 su sp iciose 18 Verres : o ratoriep ro mortu o occisu m dixit L 19 cyrographa L 24 cetera L so let

syngraphe ne u triu squ e manu u triqu e part i seru andfi L185

,4 expensnm crysegoho L 6 so lid i L 7 inneniat L 10 et

illa L 1 2 miliadnm . commu nem r . p . L 14 u ellent an p re L

18 nat u ram L 19 extimata L 22 u erres L

186,3 cu p idu s L 4 decebat e t delo siu s , sed L 5 repu d ia

11it L 10 heia L 1 1 qu ia red . po tni L 12 rationem L 13 ait :

u t L Il 14 p ro ide qu as L 1 7 referebat L 18 ex ju su : u su s

20 enim ait

q u estor esse se (si S )“2 annu s fu erat lilib itanns L

libytaniis et S yracu saniis S 5 rep et u ndaru m om . corribns 8 de

lobellam L 13 eae : ita L ree tu tibns L re tfitib u s S |] 14 cessione16 p ostu mu scortis S 18 ne : nequ e S 20 hinc : in p ecu niaru m

u erris Scu iu s p r . S 2 terrent . S 3 sq. tentatu m ad tabu las S

conficeret 5 ne cep isse non S Il 9 cnr t u S I l 10 talis se te ei scribere L 12 iu riditione 13 sarctis L 14 anes pascere d icu nt u r hicantes 15 qu i chelidonis (elelidon S ) est hiru ndo 19 neteru m L

maioru m 3 in professione S in'

p ro t‘

essionem L (de lo co hu i u s scho lacf . Ba it. in ada .) 22 apu d : qu id S 24 an tentatu s om . sciret L

25 foret S

189,1 personam L 2 p etiorem : maiorem L 3 intelligat L

98 APPEND IX

se cu m L 8 hostioru m 9 lu era 10 ea 12 nt in bonis alioru m

qu e

114 hanc legem dicit u r S 15 hominis om . in lac. 10 liti . S ,

, litt.

1 de sertitione dicet 2 e p p inicu s S“3 est non am .

4 A t L 0 pp iiniaco S in om . 6 alies ind ices (ind . S ) su p posnisse8 adnersnm S su btnlit S 9 litera S littera L 1 1 donarat S

12 ob sertitionem amentissimnm L 14 ind . L .

° iu s S 15 app ianiou m condamnarant S namqu e Cu rtiu s 17 locu m non reiecto

ru m redemerat : adnnerat L annu erat S I l 19 imp robis S Il 20 inni 2 1 considerabant S indicaret L 22 qu i (qu e L) certum ind .

qu e et ap paret

202,1 mo stram p er hoc et (ex S ?) nob is decu riae p er hoc

(hce L ) ex nob is inf. 4 nob is su bicerentu r S 5 adnnerat L I l qu amsi I l su ggerat 6 b is S loco

203 DE P RE T VR A VRBANA FIN IT LIBE R T E R T IVS

( 111 ex I II ] co rr . S ) INC I P IT LIBE R I I I I (DE P R E T VR A ° VR

BANA LIBE R °

QVA R T V S IN C IP I T FO E LI C IT E R L ) 2 accu sa

to rem 3 su perio r S anteactis rebu s exp ositae 4 ip sae q u a esu nt S 5 cu rsim enu merantes (cnrsi me nnmerantes S ) 7. libro L8 ditione 12 enerso i n q u e q u i d am fru stra qu idam S qu i

dem L p r .

204,1 in die L egerant S 2 et om . 4 Meroclio S ep i

t

crete 8 bidene 5 sticenio (s icenio «L ) 7 conniu entia L 8 carp imari i S 12 om . 13 ea p ro u incia om . in lac . 13 titt. S

, 10 liti . L

nerbo 15 legates : alies pet it 16 mitiu m 1 7 apparent post co ll.

ante amicit iam 19 defecerat L

205,9 ita : in L 1 1 lu cnp letes L 12 illam : iam S bonam :

b . c . (s eg. lac. 15 f er e liti . S , 7 litt . L) 13 inc . : i . e . S in C L

16 asiam tribu l. 1 7 negare L

206,1 accu satori accep erat S I l 2 d u obis p r . S 7 cetegi S il

1 1 necdu m,

etiam co ep erat 12 post u lat a consu libu s L no n post ulat 17 qu i astheniu s S 19 a om . ante qu a re 2 1 pu blice ac iniqu e23 ob scnratu s S I l 24 ip erbaton cu m parentes i L 25 explicator S26 qu o animo se S

207,3 u olu p tati L I l 4 es S 6 lilyb itanu m S lilibitannm L et

s ic irj r a 208, 27 7 du e S 10 acres : hac res S bee res L I l 1 1 lac . non

indicatu r 14 consp ectn S 15 In : hi 16 sic ob se missa 18 p nblice :

p u io

S 19 testis 23 tamen 25 test . pu bl. om . S ,in fi ne p ost su is

habet L a cinitatib u s su is

208,4 l ì : I I . I l 6 facere po sset : f. f. 7 sq . te fu isse in I l 9 fu

tu ra 1 1 imp reb itati 12 s ignificare (significar S ) I l 18 nanis S20 et p o st est om . L 26 et ad u rbem S et in u rbem L

, om . S

27 hernicnm S horincnm L

209,3 exenrso ri emissariu s S excu rsor1temissariu s L corr . ex

excu rsori remissariu s sic : E I l coneihatores fu rtnru m S 8 tamen

bona S qu asi : si 9 hericine L herycinie S 12 ipsiu s cu iu s cau sa

est amplias 15 C u rienìs accesserat 18 etenim chilidenis S cm

APPENDIX 99

lidena (ehilidona S ) I l 19 neris om. S u e u err1s sit S I l 25 imparesnolu ntates S

210,3 tentatnm ire L tant u m ire S I l imp robu s S 5 ad om . L

6 nolcae iu re 7 qu i Volcae persona I l 10 fu g i qu oru m achenio

nem S 15 iam est S 1 6 mu ci L : m u tu S referat 19 demittamu s S I l 20 u tantu r 21 u tendam S

u t eo s lac . om . 2 enu ce L 3 pnb licanarnm S 5 tu m L

lac. am . I l 8 lo ctau ns 9 sedet : so lent S praeter L 10 iu re om . S

1 1 — 14 om . L | | 1u s : ind . S 13 in om . S indicu m S 16 cap entem L

p r ., S restitu eretnr 1 7 non et momento omne est ind .

restitneretu r 2 coge 3 reu m L 5 S i non 6 hic est

om . L 6 accip it cred itor (credi S ) 7 idem s . cred itor 8 d ici9 d ic i S 10 qu am om . 1 1 s u bau ditu ri 1 2 s ingali 19 su bicit S22 et : et iam L 24 p lu bicano L I l de om . 25 conscrip sisse

p raeteris I l non p r0p onis postremo 4 in eo om . 8 anteiu dicem 1 1 me fetricidare L me fedricitate S I l 13 su bdistingu nt L

su bdîg1u ent S 15 cu iu sdam qu am S [11 7 qu id cu i 19 p ictnra.

FIN IS L ; S in mg . mu lt u m deficit su per I II I li5ro

INDEX NOMINVM

Litter is inclina tis dantu r si qu a ea: so lis C icer onis lemma tis citavimu s .

L . A c c i u s po eta 14,29 .

A ch a i a 75,9 .

A c i l i i

(M’

. G l a b r i o co s . 687 )M

. G l a b r i o so ro ris M. S cau rifiliu s p ro eo rogavit 25, 8 .

A c t a 1 7,2 . 7 .

A c t i a c a v ictoria 81,1 .

L . [A e l i u s ] L am i a eq . R . a G a

binio co s . [696 ] R oma relega

t u s 9 4 .

Sex . A e l i u s Fact u s [C at u s , co s.

556 ] censor 560 su bsellia se

materia a p epnlari consessu

sep arari i u ssit 61 , 24.

lex A e l i a et Fu fia de obnu nt ia

t iene [600 28 sq . 8,3 .

A em i l i i

L . A em i l i u s Bu ca filiu s p re

M. S cau ro regavit 25, 9 .

M. L e p i d u s [cos . 676 belleciv ili mo to in S ard inia op

p ressu s] 16 , 22 .

Mam . L e p i d u s [Livianu s] cos .

677 72,6 .

M’

. (M. cod . ) L e p i d u s cos . 688

52,1 2 . consu laris testimo

ninm d ixit in C orneliu m 53,

1 2 .

M. A e m i l i u s L e p i d u s interrex p rodit u s aedes eiu sep p u gnatae 29, 6 . 37 23. 26 .

38,9 . 39

,G . C or recto p ra e

nom ine p o tiu s M’

. Lep id u s cos .

688 (D r u mann I , 4) qu am M.

L ep id u s tr iu mvir .

M. L e p i d i [co s . 708 triu m

v iri] libertu s P hilemo test isin Milonem 32

,14.

L . P a u l u s [Macedonicu s co s.

11 586 ] pater natu ralis African i posterioris

,de Macedo

nia et P erse rege trinmpha

vit 10 , 25 sq . 12 , 26 .

[L.] P au lu s [ces . 704] su pplicav it p ro M. S cau ro 25

,8 .

M. A e m i l i u s P hilemo M. Le

p id i libertu s testis in Milenem 32

,13 .

M. S c a u r u s

princeps senatu s 16 , 7 . 20,6

sq . qu amv is p atriciu s aequ eac nov u s home labo rav it 20

,

1 6 sq . a C n. D omit io [650] pest u latns de sacris deminu tis

ab so lu tu s est sqq. ob

legat ionis A siaticae invidiamlege S erv ilia rep etu ndaru m

reu s factu s a S erv ilio C aep ione

,cu i C n . D o labella su b

scrips it C aep ionem centra

reu m det u lit ; M. qu oqu e D rusu m tr. p l. [663 ] cohortatu ses t nt ind icia commu taret

23, 8 . vexatns a Q .

Vario tr. p l. [663 ] criminebelli socio ru m concitat i ita se

gessit , u t ab ipso tribu no d imitteret u r sqq . mores

e iu s 1 6,15 . nomen

et au ctoritas 17 13 . 18,13.

M. A e m i l i u s M. f. S c a u r u s

INDEX NOMINVM

lano equ itu m tu rmas sq .

a G raecis sp o liatis edu ct u s in iu s ad M. Lu cu llu m

p raeto rem C . Caesare accu santeiu diciu m recu savit [678 ] 75 ,14 sq . propter acris alieni magnitu dinem praed ia mancipavit

75,21 . sematu motu s

a eensorib u s a . 684 75,1 6 .

p raetu rae candidatu s [in a. 688]’

ex u ltimo 10 00 ad tert iu m p ervenit C icerone su ffragante 76 ,

in consu latu s p etitione

C iceronis compet itor au cta am

bitu s licentia ; in eiu s co itio

nem cu m L . Catilina C icero invectu s est or . in toga candida73 sqq . p ass im . (orat io nom ineeiu s ed ita p au cu lis cen

t u riis C atilinam su peravit co s .

creatu s cu m Cicerone in a. 691

84,9 .

M. A n t o n i u s accu sator Milonis36

,7 .

lu di A p o l l in a r e s 43 , 5 .

aedes A p o l l in i s extra portamC armentalem inter foru m heliteriu m et circu m Flaminiu m

80, 23. aedes A . in P a

lat ie 80,26 .

C n. A p e n i u s ( A p r o n in s ?)G u … f. accu savit M. S anfeiu m

du cem ep eraru m Milonis 49, 7 .

v ia A p p i a 30,22 . 41 , 22 .

44, 15 .

L . A p p u l e i u s S atu rninu s tr .

p l. 654. 5,7 . 71 , 14 .

M’

. A q u i l i n s [ces 653] 2 1 , 13 .

A r i c i a 27 , 18 .

A r i c i n i decu riones 30,1 6.

A r i s t o n i c i bellu m [623]A s i a 22

,7 . 67

,27 .

legat io A s i a t i c a M. S cau ri p atris 19

,1 1 .

(C .) A t i l i u s S erranu s aed . cu r .

[560 ] cu m L . S cribonio Li

bone co llega lnd is R omanis su b Balbu s v . Herenniu s .

sellia senatoria a p ep u lari con Balearicns v . C aeciliu s .

sessu separasse trad itu r 6 1,23. Bas i l i monu mentu m in viaApp ia

Sex. A t i l i u s S erranu s [G avianu s] tr. p l . [697] C iceronis ad

versariu s 10,20.

A tiliu s v . R u tiliu s .

A t r e u s'

Att icu s v . P omp oniu s .

C. A t t i u s Celsu s praeter 688?

57,20.

A u r e l i u m tr ibu nal 8 , 12 .

A u r e l i a lex indiciaria [684 ]7 .

A n r e l u

C . C o t t a frater M. et L . C o t

taru m 59,15 . magnu s orato r

compar P . S u lp ici 13, 7 . 10 sq .

58,27. cos . [679 ] legem

t u lit,u t trib u nis p l. liceret

po stea alies magistratu s ca

pere 59,5 sq . 69

,28 . 31 sq .

de aliis legibu s su is abregand is ipse ad senatu m ret

t u lit 58 , 25 . 59, 1 . e . M .

C o tta . mortu u s es t ante

d iem triu mphi cicatrice qu amin p roelie accep erat rescissa

13 sq .

L . A u r e l i u s C o t t a p raeter

legem ind ic iariam t u lit 684qu a commu nicata su nt indicia senatu i et equ it ibu s R o

manis et t ribu nìs aerariis 15,

9 . 70, 7 . P . Syllam

ces . des . ambitu s damnarat

et in e iu s locu m ce s . creatu s

erat 66,22 . cos . cu m L . T er

q u ate 689 5 0, 4. 74,22 .

M. C o t t a [cos . 680] C . Cottaefratris legem de indiciis p ri

vat is anno post qu am lata

est abrogavit 59, 11 . 14 sq .

P . A u t r o n i n s [Factu s] cos . des .

in a. 689 cu m P . S ylla ambitu sdamnat u s 66

,2 1 . 79

,10 .

A v e n t i n u s 69, 2 .

INDEX N OMINVM 103

i . e . [Minnci] Basili bu stam 44,15 . of. C ic. ad A tt. 7 , 9, 1

L . B e l l i e n u s av u ncu lu s Cat ilinae

,damnatu s 690 qu o d Q .

Lu cretiu m O fellam « occiderat

[673] 81 , 18 .

Bibu lu s v . C alp u ru iu s .

B i r r i a glad iator Milonis 28 , 1 . 4.

B o c u l u s notissimu s in circo

qu adrigaru m ag itator 18 .

Bo n ae D e a e sacellu m propeBovillas 27 . 18 .

Be v i l l ae 27 , 17 . sq .

35,15 . Bo v i l l an u m

Bru tu s v .

I u niu s .

Bu ca v . A emiliu s .

C a e c i i iL . Me t e l l u s [C alvns Delmat icns ces . 635 . censor 639]avu s maternu s M. S cau ri 24

,

10 . C asteris et P ellu'

cis tem

plu m refecit 24,17 22 . pont .

max. de incesto virginu mV e

staliu m male ind icasse insimu latas est a Sex . P edu caeotr . p l . [641] 40,

- 16 .

[Q . Me t e l l u s ] Ma c e d o n ic u s [co s . 61 1 . cens . 623]56, 6 .

[Q . Me t e l l u s ] Ba l i ar i c u s

Macedonici f. [cos . 631 . cens .

634] 56 , 6 .

4

Q . Me t e l l u s N e p o s Baliaricif. co s . 656 . a C . C u rione ac

cu satu s 56, 6 sq .

Q . Me t e l l u s N e p o s N ep o tisf. C u rionem accu sav it

,mex

pactione facta dest it it

sq . 20 sq . 56,9 sqq . C iceroni

infestas 56, 22 . tr. p l. 692

C iceronem consu lata abeantem centionari p rohib u it 6 , 5 .

ces . 697 43 , 4. M. S cau ri lau

dater 24,24.

Q. Me t e l l u s C e l e r N ep o tis

co s . 656 f. [ces . 694] 56 , 5 . cos .

des . lu dos C omp italicio s fierinon passu s est

'

6, 10 . 7,7 .

Q . C a e c i l i u s Me t e l l u s N u

m i d i c n s cos . 645 bello C imbrico 60

,12 . 14.

Q . Me t e l l u s P i u s [Nu mid ic if. cos . 674] 56 , 3 . p ont . max.

tes tis in C orneliu m 53,12 .

70,30. test is in C atilinam

Q . Me t e l l u s P i u s S c i p i o,

antea P . C e r n e l i u s S c i p i o[Nasica ,

adep tatu s a Q. Metello P io]. L . S isenna [praetor 676] bonornm C n . C er

neli po ssessionem ex ed ictosu o P . S cipioni”adnlescent inon dedit 66 , 4 . C n .

P ompei i socer 27 , 9 . censu

latnm p etiit in a. 702 Miloniscompet itor et adversarias 26

,

37,

de

Olodi caede conqu est u s in

senatn 30,13.

Q . Me t e l l u s C r e t i c u s ces .

685

L . C a e c i l i u s R u f u s [frateru terinu s P . S u llac ] praeter697 a Clodio 0p p ressùs domeoppu gnata 1 1 .

Q . C a e c i l i u s [eq . R .] temperib u s S yllanis a Cat ilina leviroo ccisu s 75

,3. of (2. C icer o

de p et . cons . 2, 9 .

[C . C ae c in a Largu s ces . cu m

Imp . Clau d io A sceni

aetate p o ssidebat demnm qu aeo lim fu it M. S cau ri 23

,25. cf .

P lin . nat: b is t. X VI ] , 5 .

M. C a e l i u s [R u fu s] tr. p l. [702]stndiosissimu s Milonis 29

,1 8 .

6 .

C aep io v . S erviliu s.

M. | C ae p i o sq . (M. Br u

tu m qu i etiam Q . C aep ie Br u tu s

au di t p erp er am intelleg u nt .)Caesar v . I u liu s .

C .

*C a e s e n n in s P hilo Sex .

O lod i accu sator 49, 14.

C aeseniu s v . C alp u ru iu s .

C a l a t i n i 12 , 24. (A . A tili u m C a

latin u m 0 03 . 496 et 500 innu it.)

104 INDEX NOMINVM

G alenu s v . Fnfins .

M. C a l i d i u s [p r. 697] M. S cau ripatronne 18, 10. adfnit Mileni30

,

lex C a l p u r n i a de amb itn C .

C alp u rni P isonis ces . 687 61,

10 . 1 1 .

C a l p u r n i i .

M. B i b u lu s [cos . 695 ] de

P ompeio consu le s ine cel

lega creando sentent iam dixit[702]

C . C a l p u r u i u s P i s o cos . 687

C . Cornelio adversatu s legem de amb itn

tu lit ex S . C . grav ierem qu amfu erat antea pecu niaria qu oqu e poena adiecta

,ad qu am

p erferendam edixit, qu i rem

p . salvam esse vellent , u t ad

legem accip iendam adessent .

67 , 12 sq. 6 1 , 1 2 . 79,8 .

C n. P i s o familiaris C at ilinae

omniu mqu e consilioru m eiu spart iceps 58

,20. C . Manilio

dist u rbandi ind ien au ctores

fu isse C at ilina et P iso v i

dent u r cu m Cat ilinaconiu ravit ad caedem senatu s

faciendam 689 82,

26 . 29 . in Hisp aniam m issu sa senatn p er honorem lega

t ionis ibi , d u m ininrias p r0

v incialibns facit,o ccisu s est

[690] 83 , 3 . 24.

C . P i s o [Frngi q u aestor 696 ]C iceronis gener 4, 10 . 21 .

[L . P i s o Frngi] C aeseninu savu s L . P isonis ces . 696 4

,

15 u bi leg . C aesenini .

L . P i s o [Fru gi C aeseninu s ]pater L . P isonis co s . 696

4,13 .

L . P i s o Frngi C aeseninu s (denomine de stirpep . 3 sq . ) C . C aesaris so cer

2,6 . co s . 696

P . C lodiu m adinvit p . 7 sq .

9,13 . ex bonis C iceronis ex

pu lsi qu aedam ad ip snm in

sooru s demnm lata su nt 9,

18 . 22 sq . C emp italicia Sex.

C lodiu m facere passu s est

6, 27 sq . cu m C ap u am con

su l venit [u bi du u mvir i . d .

erat of. or . p . S est. 8, 19 al. ]rep u diatu s 9, 8 . 12 Macedoniam p rovinciam obtinu it

1 1 1 . revocatns est sen

tentia C iceronis qu am dixitde p rovinciis consu laribu s698 2

,2 . reversu s 699 1

,10

in C iceronem invectns est

2,4 ; cu i Cicero res

pend it oratione qu ae in L .

P isonem inscribitnr 2,14.

2,7 . 4 , 19. lau dato r

M. S cau ri [700] 24, 23.

M. P iso v . Pu pins .

C a lv e n t i u s I ns u ber so cer P isonis

p atr is 4, 17 .

Calvu s v . Liciniu s .

°

Camillu s v . P u rins .

C am p a n u s consu l ( i . e. L . P iso

cos . 696 C ap u ae du u mvir 9, 8 .

C ap i t o l i n u s clivu s a C . Maniliotr. p l. 687 obsessns

C ap i t o l i u mC ap u a 9

,10. 1 2 .

po rta C a rm e n t a l i s 8 1 , 2 .

C ar t h ag i n e n s e s 61 , 2 1 .

lex C a s s i a [tabellaria 617 ] 69,10 . 13 sq .

lex C a s s i a u t qu em popu lu sdamnasset cu ive imperiu m ab

rogasse t in senatn ne esset ; a

L. Cass io Longino tr. p l. 650

maxime propter simu ltates cu mQ . S erv ilio lata 69

,12 . 16 sq.

C a s s i a n u m iu d ic i u m 40,8 .

C . C as s i u s [Longinu s] ces . 658

L . C a s s i u s [Longinu s R av illa

tr. p l. 617] legem t u lit , u t p e

p u lns p er tabellam su ffragium

ferret 69,15 . su mmae v ir se

veritatis , q u o tiens qu aesitor iad icii alicu iu s esset in qu e qu ae

106 INDEX N OMINVM

lege accu sator fu it et praem iu m recu savit

P . C l o d i n s P n l ch e r qu 1 ex

patricia in . p leb eiam fam iliamtransiit [695] C iceronis inimicu s 10

,1 7 . 26

,14 .

58,19 . 76

,8 . of. 8

,1 7 . 15

,

3 . eiu s u xor Fu lv ia 28,19 .

35,22 . so oru s S empronia

T u ditani fi lia 35,2 1 . filiu s

p arvolu s 30, 24. domu s inP alatio emp ta de M. S cau ro

28,23 . A dnlescens a. 689

L . C atilinam ex Africa re

versu m rep et u ndaru m accu

sav it,sed infamis fu it prae

varicat u s esse

C atilinae coniu rationis so ciu m

eu m fu isse et in castra Manliillu m su b sequ i v olu isse opiniofu erat qu aestor des ignatùs 692 dep rehensu s est

in C aesaris dome ,cu m ibi

in ep ert0 virgines p re popu loR omano sacra facerent ; indede inces to P . G lod i senatu s

decrev it nt extra ordinem

ind iciu m fieret [693]p er Q . Fnfiu m [tr. p l.]

factu m est,ne asp eriu s de

cerneretnr tr. p l.

696 qu attu or leges pernic iosas popu lo R omano tu lit7,22 sqq . rest it u it co llegia

post V I anno s qu am su blata

erant rogat iene p 1°

0

mnlgata C iceronem u rbe ex

p nlit , bona e iu s p u blicav it ,demnm dirip u it et infiamma

v it 9,20 sqq . Pompeio

insidiatu s est sqq . T igr

'

anem a P ompeio apu d Flav iu m senato rem depo si tu mabdu xit nec reddidit ; de ce

dem pu gna facta in via A ppia41

,24 sqq . L . C aeciliu m

p raetorem opp ressit a. 697

43,1 1 . [698 aed . cu r.]Mi

lenem de vi accu savit,qu em

P omp eiu s defendit 43 , 8 sq.

Inter M. S cau ri patrono sfu it [700] 18, 9 . cu m praet u ram … p eteret [701 . 702 ]creb rae inter factiones C lodiet Milonis pu gnac 26 , 16 sq .

(C icero q u oqu e se ad R egiamp aene confectu m a Clod ioqu eritu r 42, 15 sqq. ) G lod iinterfectio in v ia Appia (a.

d . XI I I Kal. Febr. in

cendiu m cu riae et t u mu lt u s

insecnt i,de occ iso qu aestio

nes et ind iciu m p . 27 sqq .

p ass im . of. 7,3 sq . P raeter

alias legem de libertinoru m

su ffragiis ferro p rep osnerat

46,20.

C l o d i a n a mu lt itu deC lodianae operae

C lodiani 35,13 . 36

,23 . 25 .

damnat i 49,19 .

( C . C l e d i n s ) no tu s de plebehomo

,comes G lod i

cf . C ic . p . M il. 17 , 46 .

Sex . C l e d i n s scriba 29,2 . fa

miliarissimu s O lodi et ep e

raru m C lodianaru m d u x 7,

2 sq. a. 696 p raetextatu s ln

do s C emp italicios fecit7,2 . T igranem tempestate

A ntinm delatnm P . O lod ii u ssu redu xit sq . eo

au ctore cu ria cu m corporeP . G lod i incensa est [702 ]

29,2 sqq . magno con

sensu damnat u s est 49,13 .

Olandi v . P acu vii .

C . C o e l i u s [C aldns ] cos . 660

P . C o m i n i u s et G . (L. C ic. p ro

C lu entio 36 , 99 ) C o m i n i u sfratres [S po letini , eq . R . ] C .

C orneliu m reu m lege Corneliade maiestate feceru ntdet u lit nomen P. ,

su bscrip sit

C . 52,13 sqq. die iu dicii a no

t is ep eraru m d u cibns circu m

INDEX NOMINVM

vent i v ix efl”u geru nt intervent u

consu lu m ; po stero die non ad

fu eru nt sqq . S egu enti

anno [689] P . C ominiu s , u t in

famiam accep tae p ecu niae t01leret

,1 ep etiit C orneliu m 53

,5.

eiu s orat io 6

( 19 )c o m i t i u mC o m p i t a l i alu di C o m p ì t à l i c i i 6 , 7

,8 .

[M. ] C o n s i d i n e [N onianns ]?( an [C .] C ensidiu squ aesito r in M. S anfeii cau sa

de vi,ex lege P lau tia [702 ]

49,4 .

lex C o rn e l i a [L . S u llae ] de

maiestate 673 52,14. 53

,6 .

54, 20 .

C o r n e l i i .C. C o r n e l i u s qu aestor C n.

P ompei i tr .p l.

687 alienatns est a senatn

50,8 sqq . leges tu lit , qu ibu s

au ctoritatem senatu s et gra

t iam ep timatnm minu ebat

51 , 2 52 , 1 1 . 64,13 sq .

(legem de libertinoru m su ffragiis C .Manilio dedisse insimnlatu r 56 , eu m intercederet P . S erviliu s G lob ulns

,ipse codicem recitavit ;

tu mu ltu s inde o rti sqq .

a. 688 reu s factu s lege C ornelia de maiestate a P . et

C . C eminiis, qu i die iud icii

circu mventi ab operaram dncibu s fngernnt nec posterodie adfu eru nt sqq . re

p etit u s a . 689 sq . a C icerene qu atridu e defensu s

p . 53 sqq. p ass im . consu lares

qu inqu e test imonia in eu mdixeru nt 53

,10 . 70

,28 sq .

magno nu mero sententiarnmab so lu tu s est

C n . C o r n e l i u s . L . S isenna

[praeter 676 ] bonoru m C n.

Corneli possessionem ex

107

edicto su o P . S cipioni non

ded it 66, 3.

P . C o r n e l i u s A s i n a m vir

co loniae dedncu ndae P lacentiam 536 3

,8 .

C . C o rn e l i u s C e t h e g u s‘

[co s .

557] censo r 560 su bsellia se

materia a p ep u lari consessu

sep arari iu ssit 61,

L . C i n n a [ces . 667— 670] C n .

O ctaviu m co llegam et princ ip es op timatu m eccidit 21

,7 .

C n . D o la b e l l a [co s 673 ]propter Macedoniam provinc iam vexatam a C . Caesareaccu satu s nec damnatu s [677]

C n . B e lab e l l a [p r . u rb . 673 ]p aternns M. S cau ri inimicu s

,

propter C iliciae p rovinciae

a dministratienem 674. 675

ab eo accu sat u s et damnatu s

23,6 . 15 . 65

,25 .

[O n . ] L e n t u l u s [C lodianu sco s . 682 ] censor 684 C … A n

tomiu m senatn mov it

[C n] L e n t u l u s [Marcellinu s]cos . 698 2

,3 .

P . L e n t u l u s [S p inthef ] cos .

697 43,3 . de C iceronis re

d itu legem tu lit 10, 16 .

[L . ] L e n t u l u s Niger‘

fiamen

Mart ialis 25,8 .

P . [L L e n t u l u s,Lentu li

fiaminis filiu s , s u pplicav it p reM. S cant e 25

,8 .

P . L e n t u l u s [D o lab ella] C icerenis gener , ap u d qu emTu lliaex p artu decess it 4, 2 1 .

S c i p i o n e s 1 2, 25 .

P. C o r n e l i u s S c i p i o,pater

A fricani p rioris , co s . 536

2,27 .

C n . C o r n e l i u s S c i p i o [C alvu s co s . 532 ] 111 vir cel.

dednc . P lacentiam 536 3,9

°vid . adn .

P . S c i p i o A fricanu s ‘

cos . 11

(560) secretu m locu m spec

108 INDEX N OMINVM

tandi senatorib u s ded it vel

dari passu s est 6 1,

p . 62 p ass im .

[P . S c i p i o A emilianns ] Africanu s posterior, L . P au li filiu snat u ralis 10

,28 .

P . S c ip i o [N as ica] V . QMetellu s P iu s S cip io .

L . S i s e n n a qu i res R omanas

scripsit [praeter 676]ex ed icto su o bonornm C n .

C erneli po ssessionem P . S ci

p ieni non dedit 66, 3 .

L . S y l l a co s . 666 qu i postea[672 ] Felix ap p ellatu s est

d ictator ; pater Fau st iS yllae et Fau stae

27 25 ; v itricns M. S cau ri 1 6,

8 ; avu s Q. P ompeii R nfi 28,

25. equ estri ordini infestu squ i contra eu m. p re Cinnanis partibu s stetit 80, 13 .

mu nificu s in so cio s victoriae

1 6,8 . Q . Lu cretiu m O fellam

consu latnm p etentem eccidiiu ssit [673 ] sq . lu

dos c ircenses v icto riae inst it u it [673 ] 79

, 20. 83,18 .

tribu niciam po testatem in

freg it cf . ex

lege e iu s trib u nicia non licu it

trib u nis, p l . po stea alies ma

gistratu s caperede bonis S yllae in indiciu mvecandis po stea saepe actnmest

,qu ia p er mu lte s anno s

su mp serat p ecu nias ex vecti

galib u s et ex aerario p . R .

64, 22 . 65,1 .

S yl l an a v ictoria S yl

lanae partes 65,5 . 75

,

S yllanu s exercit u s 75,9 .

79, 13 . 16 .

L . C o rn e l i u s S y l l a Fau stu s( Corneliu s Fau st u s 65

,1 .

Fau stu s C orneliu s Fan

stns S ylla 1 7,30. 25,

Syllae Felicis filiu s, qu aes

tor 700 M. S cau ru m ,fratrem

ex eadem matre,adinvit 18

,

1 sq . reu m lau dav it adu

lescens et p re eo su pplicav it 25 , 3 . 10. de p ecu niis

residnis accu satu s [688] 64,22 . 65

,1 .

P. S y l l a cos . design. in a. 689

cu m P . Antronie amb itu sd amnatu s 66

,21 .

C o r n e l i a M. A emili Lepid iinterregis a. 702 u xo r, cu iu scastitas p ro exemple fu it38

,5 .

L. C e r n i fi c i n s Milonem lege

P lau tia de V 1 p ost u lav it et

absentem damnavit 702 34,5 .

P. C e rn i f i c i n s in sematu Milenem P ompeio insidiari d ixit32

,7 .

Q . C e r n i fi c in s [tr. p l. 685] p 1ebeiu s ,

sobriu s ac sanct u s vir,

C iceronis in consu lat u s pet it ione competitor 73

,12 . 15 .

C o r s i c aCo tta v . A u reli u s .

Crassu s v . L iciniu s .

C r e t e n s e sCrispu s v . S allu stiu s .

C u r i a 29,

C u rio v. S criboniu s .

C u r i i 1 2, 24 .

Q . C u r i n s homo qu aes tor iu s no

tissimns fu it aleator damnat u s

qu e po stea est 84,1 . 3 .

« of : C ic. ad A tt. I 1 , 2 .

C u rt ianns v . O lenas .

D am i o P . Olod i libertns et apparitor C n . P omp eiu m ob sedit

et‘

adversu m Flav inm p raete

rem ap pellavit tribu nos 696

41,12 . 15

T . D i d i u s ces . 656

D olabella v . Corneliu s .

C n. D 0 m i t i u s [Ahenobarb u s ]ces . 658 18 , 20. [cens .

tr. p l. 650 72 , 2 . 6 . iratns

1 10 INDEX NOMINVM

[M.] F n lv i n s Flacons [ces . 629

tr. p l. 632 ] consu laris cu m,0 ,

G raccho ab L . Op im io ep p res

su s [633] 15, 23 .

P . F u l v in s N erat u s accu sator

Milonis de sodaliciis [702 ]34

,6 . 48

,1 1

F u l v i a u xor P . C lodi

test imoniu m d ixit in Milonem35

,22 .

[M. P u r i n s ] C am i l l u s [d ict .eiu s stat u a in ro stris to

gata s ine tu nica 25,27 . C a

m illi 12,24 .

A . G a b i n i u s tr. p l. 687 legem

de p iratis p ersequ end is p er C n.

P omp eiu m tu lit,cu i cu m inter

cederet L . T rebelliu s, intro ve

care tribu s G abiniu s coep it , u t

collegae magistrat u m abrogar et : p ostqu am X et V I I tribu srogationem acoep ernnt , remisit

intercessionem T rebelliu s 63 , 21

27 sqq . cos . 696 9 .

L . Lamiam ed icto relegavit 9,3 . revocatns ex S yria prov inciasentent ia C iceronis q u am dixe

rat de p rovinciis ,

consu larib u s

698,2,2 . reversu s 700 1

,

1 1 sq .

G al a t a Milonis servu s p ro fu gi

t ivo p rebensu s et ad triu mvi

ru m cap italem p erdu ct u s a M.

G aelic et Q . Manilio tribu nis

redditns est Mileni 32,21 sq .

G a l l i a e 2,6 .

G al l i c a n u s 3, 21

G a l l u s 3 ,20 . 4

,3 . G alli

3,7 .

Q . G a l l i u s p raetu rae candidatu s

qu od in aedilitate qu am ante

annu m gesserat best ias non

habu erat , ded it gladiatores su bt itu lo patri se id dare sq .

praeter 689 ind iciu m exercu it

de C . Cornelio 54,18 . rens

amb itu s defensu s a Cicerone[690]

L. C e l l i n s [P op lico la cos . 682 ]censor 684 C . A ntoniu m senatn

movit 75,16 .

G ibba v . Terent ias Varro .

G labrio v . A ciliu s .

G lau cia v . S erviliu s .

G lobu lu s v . S erviliu s .

G racchu s v . S emproniu s .

G r a e c i 75,

14 . 14, 19 .

G ratidianu s v . Mariu s .

H a l i 0 e r?servu s P . G lod i . ex ee

Milo qu aestionem ita habu issed icit u r

,nt eu m articu latim cen

secarent 30,25 .

L . H e r e n n i u s Balb u s Fanstaeet Milonis familias p ostu lavit30

,4 .

Hisp anns v . Varins .

H i s p an i 13, 4.

H i s p an i a 14,7 . 83

,

H i s p a n i en s i s p u g i u ncu lu s 83,20. 24 .

H e n e r i s et Virtu t is aedes 1 1,14.

Q . H o r t e n s in s cos . 685

test is in C . C orneliu m [689 ]M. S cau ri p a

tronu s et lau dator [700 ] 18,10 . 24

,26 . Mileni adfu it [702]

30,7 sq . 39

,.10.

L . [H o s t i l i u s ] T u b u l u s [praetor 612 ] praetoriu s proptermu lta flagitia de exilie accer

situ s,ne in carcere necaretnr

,

venenu m b ibit 20,24. 30 .

Hyg inu s v . Inliu s .

Hyp saens v . P lau tiu s .

I a n i c u l u m 80, 23 .

I n c u b e r 4, 14 .

I n t e r am n a 43,26 . I nteramna

n u s 43, 23.

I sau ricns v . S erviliu s .

I t a l i a 3,

4,4 .

bellu m I t a l i c u m 13,2 sq .

65, 13 . 70,16 . tu mu ltu s I tali

ens I talic i popu li 60,3 . 7 . I talici 65

,1 6.

lex I u l i a [Au gu sti? ind1c1aria ]

INDEX NOMINVM

p atronornm nu meru m definnt

18 , 8 .

C . I n l i n s [cos . 272] legatu s missu s a patribns ad p leb em [305]69, 7 .

I u l i i i . e . C . et L .- I u lu Caesa

res [S trabones ] a satellit ib u s

Mari eccisi [667] 22, 2 . 8 . 18 .

C . I n l i n s C a e s ar [S trabo V 0p iscns aed . 664 ] inter primostemporis su i eratores et tragi

cu s poeta bonu s admodu m hab itu s 22

,15 sq . cau sa

belli civ ilis content io eiu s cu m

P. S u lpicio tr. p l. fu it , cu m

om issa p raetu ra Caesar consu l

fieri vellet 22,1 1 sqq .

L . I n l i n s C a e s a r [S trabo ],G ai frater

,e t consu l [664] et

praeter ( l. censor? fu it

22,9 .

C . [I n l i n s ] C a e s a r [posteaD iv u s Inlins] gener L . P isonis

2 , 6 . orationes eiu s in C n .

D o labellam qu em propter Macedoniam p rovinciam vexatam

accu sav it nec damnavit [677 ]23

,12 . 14. 65

,26 . et iamtu m

adu lescentu lns p ro G raecis ve

xatis egit centra C . A ntoniu m

[678 ] cu m M. G rasso

adiu ter in consu lat u s p et itione

C atilinae et A ntoni , acerrimns

ac p o tent issimu s C iceronis re

fragater [690 ] 74, 3 . in

C aesaris [pont . max.] demo P .

C ledins dep rehensu s est,cu m

ibi in op erte v irgines p re p .

R . sacra facerent [692]G allias obtinu it 2

,6 . bellu m

civ ile 65,21 .

[C . I u l in s C ae s ar , p ostea] Imp .

C a e s ar,qu em nu nc D iv u m

A ngnstnm dicimu s,post A ctia

cam victoriam [723 ] aedem

A p o llinis in P alatio fecit 80,

28 sq .

L. I n l i n s C ae s a r 6,

20. 73,4.

1 1 1

S ex. I n l i u s [C a e s a r ] cos . 663

6

I n l i n s Hyginu s in libre priorede v iris claris ex Varrone domes v iris illu strib u s pu blicedonatas netat 12

,6 .

I n u i t

D . B r u t u s ces . 677 72,6 .

M.B 1°

11 t u s S erviliae,so roris M.

C atenis filiu'

s orat ionem p re Milone edidit qu as iegisset 36 , 1 1 .

M. S i l an u s ces . 645 plu resleges qu ibu s militiae st ip en

dia minnebàntu r abrogavit

60, sq . male rem ad

V ersu s Cimbres gessit 60,

12 . 14 . 7 1, 22 sq . .

» Id eo ac

cu sat u s a C n . D omitio‘

tr: p l. ,sed p lenissimo abso lu tu s estdu ab u s so lu m tribu bu s damnantibns 650 71

,24 sq .

Lam ia v . Aeliu s .

L a n n v i nm 27,15 .

Largns v . C aecina.

L a t i n a colonia 3,10. Latinae

coloniae incolae gerendo ma

gistrat u s civitatem R omanam

adip iscnntu r 3,3. Lat inoru m

coloniae nominis Lat inisoci i male animat i ab L . Op im io repressi [630] 15, 22 .

L av i n i u m 19,1

Lentu lu s V . Corneliu s .

"

Lep idu sL i b i t i n a e lncu s

lex L i c i n i a Mu c i a de … civibns"

regu ndis 659 59 , 19 . 60,1 sq .

L i c i n i i .

[C .] C a lv u s poeta et orator ;e iu s hendecasyllabu s elegansin Q . Cu riu m 84

, 2 .

L . L i c i n i u s C r a s s u s orator

cos . 659 cu m Q . Mu cio S cacvola pont . max. legem t u litde regu ndis in su a civitatesociis

,q u ae vel maxima cau sa

belli I talici fu it sqq .

1 12 INDEX N OMINVM

cu m G rasse propter su mmameiu s in re pu blica po tentiamac d ignitatem senat u s in de

ce'rnendo triu mpho gratifica

ret u r,S caevo la collega inter

cessit 13,1 1 . 15 sqq.

P . C r a s s u s [Mu cianu s] pont .max. ces . 623 bello A ristoniciin A sia ded it operam,

nt oc

cideret u r 2 1, 1 1 . 22 , 6 .

P . C r a s s u s [D ives ces . 657 ]pater M. G rassi aem u li po tent iac P ompe i i,ante bellu m I talicnm de Hisp anis trinmpha

- v it [66 1] 2 1,6 . in do

minatione C innae su a manu

p eriit [667 ] 21 , 3. 7 .

M. C r a s s u s [D ives] P . G rassi

ces . 657 fili u s 13,3 .

aemnlu s p etentiae C n . P om

p eu 2 1,6 . [co s . 684] cu m

C n . P ompe io trib u niciam p otestatem restitu it 67

,23 . 25 .

index in C . C orneliu m [689]67 26 . coniu rationis a L . C a

tilina et C n . P isone factae a.

689 au ctor fu isse argnitu r 74,23 . cf. 82

,28 : sq. Cat i

linae et A ntoni in consu latu s

p etitione adiu ter , C iceronis

refragator 74, 3. 1 7 . co s . I I

cu m C n . P ompeio 699 1,1 .

L . L u c u l l u s [co s . 650] bellu mcontra Mithridatem gessit

1 6,23 .

M. L u c u l l u s [L . Lu cu lli fra

ter,post adop tionem M. T e

r e n t i u s Varro Lu cu llu s,

co s . 68 1] p raeter peregrinu s[678] cu m C . A ntoniu m G raeci

in iu s edu cerent C . C aesare

accu sante,decrevit id q u od

G raeci p o stu labant 75, 1 1 . 14 .

consu laris test imoniu m d ixitin C . C orneliu m [689] 53, 1 2 .

70, 28 . 7 1

,2 .

C . L i c i n i u s S ac e r d o s p le

be iu s,competitor C iceronis

in p et itione consu lat u s (in a .

691) 73, 12 . 16 .

L i c i n i u s qu idam de plebesacrificnlns , fam ilias p u r

gare solitu s,index de ins i

d iis a Milone C n. P ompeiop aratis 45 , 19 . 26 .

L i c i n i u s g lad iator 83, 27 .

L i c i n i a v irgo V estalis de incesto prins abso lu ta a L .

Metello p ont . max.

,deinde

damnata a L . Cassie [641]40

,19 sq .

leges L i v i ae [M. Dru s i 663] u noS . C . su b latae tamqu am centra

au sp icia latae 60,

61,5 .

M. L ì v'

i u s Dru su s tr. p l . 663 c u m“

senatu s partes t u endas su sce

p isset et leges p re ep timatibu s

t u lisset,postea eo licent iae est

p rogressu s , u t nu llu m in his

modu m servaret : inde P hilippeces . q u i ci inimicu s erat au ctore

leges e iu s u ne S . C . su b latae

su nt 6 1,1 sq . M. D ru su m tr. p l .

S cau ru s pater cohortat u s est,

nt indicia commu taret

[T .] L i v i u s , P atavinns (“Liv iu s

nester’

68,

reru m scripter59

,3 . 68

,17 .

Longu s v . S emproniu s .

L . L u c c e i u s paratu s eru ditu s

qne C atilinam po st comit ia censu laria et rep u lsam eiu s a . 690

reu m fecit inter sicario s 8 1,28 .

adnlteria ei ob icit in o rationi

b u s 82,16 . postea consu latnm

p etiit [693][C . ] a i l i n s poeta demnm habu isse d icitu r eam q u ae A nt io chi regis filio p u blice aedificata erat 12

,1 1 .

C . a i l i n s propter C iceronis

familiaritatem amicu s Mileni

L u c i u s home de plebe[Q .] a r e t i u s O fella consu la

t u m centra volu ntatem S yllae

1 14

3 sq . eiu s capu t abscisu m p er

u rbem su a manu Catilina t u lit ,cu m in Syllanis partibu s esset

[673 ] 78,13 .

21 sq .

Maso v . P ap iriu s .

Mas s i l i a 48,14.

M a t r i s M a g n a e temp lu m

M a x im z'

12, 25 . ( i . e . Q . Fabiu s

Maximu s cos . V

M e g a l e s e s

[C .]Memm i u s [tr. p l. 688 , praetor 696] Fau stam S yllae filiamdimisit 25, 12 .

C . Mem m i u s C . f. Fau sta na

tu s su pplicav it p ro M. S cau ro

[700] 25 , 9 .

Messalla v. Valeriu s .

Metellu s v. C aeciliu s .

Milo v . A nniu s .

M i l o n i an iMinu ciu s v . Basili monu mentu m .

Mi t h r i d a t e s 16,23.

bellu m M i t h r i d a t i c u m67

,27 triu mphu s P ompei i Mi

thridat icu s [693]lex Mu cia v . Licin ia.

Q . Mu c i u s O rest inu s fu rt ip ost u latu s ab L . G aleno C iceronem s ibi p atronu m delegit ,de inde cu m G aleno dep ectu s

est 76, 27 sqq. 77,9 . 1 1 .

tr. p l . 690 C atilinae stu d iosu s intercessit

,ne lex amb itu s

au cta cu m poena ferretu r76

,24 sq . 79 , 4 .

Q . M u c i u s S c a e v o l a pont .max.

,idem et orator et iu ris

consu ltas,

co s . 659 cu m L .

G rasso collega legem tu lit dereg u ndis in su a civitate soci is

,

qu ae vel maxima cau sa belliI talic i fu it 59

,24 sqq. S enatu s

consu lto de t riu mpho G rassi

co llegae intercessit p ro

vinciam dep osu it 13,20 sq .

e iu s filiaT e r t i a M u c i a a P ompeio cri

mine imp u dicitiae d imissa , ab

INDEX N OMINVM

C n . O c t av i u s co s . 667 a L.

Cinna collega occisu s 21,8 .

M. O c t av i u s tr . p l. [62 1 ] cu i

M. S cau ro in matrimoniu mdu cta 17

,15 . 25.

L . [Mu na t i u s ] P lancu s orator

T . M u n a t i u s P lancu s [Bu rsa]L . P lanei frater tr. pl . 702 p a

ratu s ad dicendu m contra

Milonem consu latu m p etentem

S cipioni et Hyp saeo st u du it 37,

1 2 . sq . referri ad se

nat u m de p atricu s convocandis,qu i interregem p roderent, passu s non est Clod io oc

cìso Miloni invid iam fecit atqu einimicissimas de eo contiones

habu it 28,24 sqq . 37

,12 . 39,

8 sq . 45,14. 32

,12 . 19 . 33

,

in

C iceronem qu oqu e mu ltitu di

nem instigavit sequ e d iem c i

dictu ru m o stendit 8 . 13 .

senatu sconsu lto,u t veterib u s

legibu s qu aereretu r , c u m S al

lu stio co llega intercessit

Mu t i n a,qu od in S icilia cu m

equ itatu transierat ad R oma

nos c iv itate,aedibu s

,pecu nia

ex aerario donatu s

N eratu s v. F u lviu s .

Niger v . Corneliu s Lentu lu s.

v . Valeriu s Messalla.

L . N i n n i u s [Qu adratu s ] tr. p l .697 lu do s C omp italioios fierip rohibere temp tavit 7 , 6 .

L . N o v i u s tr. p l. co llega G lodi[696 ] a D amione app aritom

O lod i vu lneratu s tamen,cu m

Bamio tribu no s ap p ellaret ad

versu m L . Flav iu m p raetorem,

intercessit 41, 14 sqq.

Nu du s v . A tiliu s .

Q . N u m e r i u s [Q . f. Vel . R u fu s

C . I . L . I , 605] tr. p l. [697] Ciceronis restitu tioni adversat u s

10 20

IND EX N OMINVM

T i . G racchu s co llega magistra

t u m abrogav it 6 4, 5 .

Ofella v . Lu cret iu s .

M. O l e n a s C u rtianu s p ro S cau ro

rogav it 25, 13.

L . O p im i u s in p raetu ra [630 ]Fregellas cepit

,idem co s .

[633] Fu lv iu m Flaccu m consu

larem et C . G raceham tribu nio iu m 0p p ressit , ob qu am invid iam postea iu dicio circu mventas est et in exiliu m actu s

15,I 6 J 23.

O restinu s v . Mu cins .

Otho v . R o sciu s .

M. et Q . P a c u v i i fratres cognom ine C lau di su bscriptoresP . Triari in M. S cau ru m [700]

P aetu s v . Aeliu s .

P a l a t i u m 12,2 . 6 . 28

,

24 .

M. P a p i r i u s pont . max.,qu od

mag is tratu s nu llu s erat,decem

tribu nos pl . creav it [305] 69, 4 . 8 .

M. P ap i r i u s eq . R ., p u b licanu s ,

fam iliaris P ompeio,o ccisu s in

vi a A pp ia a C lodianis p u gnapropter T igranem facta 41 , 23 .

42,12 .

P . P ap i r i u s Maso triu mvir col.

dedu c . P lacent iam 536 3,8 .

P a p i a familia 47,13. v . T . A n

niu s Milo .

Q . P a t u l c i u s accu sator Milonis

[lege P lau t ia ] de vi * 34,5.

48 13

Pau lu s v . A emiliu s .

C . ( T . al. ) P e d u c ae u s su pplicav it p ro M. S cau ro 25

,12 .

S ex. P e d u c ae u s tr . p l. [641 ] criminat u s est L . Metellu m pont .max. to tu mqu e co llegiu m p on

t ificu m male indicasse de in

cesto v irginu mV estaliu m 40, 15 .

deu m P e n a t i u m sacra Lavini

19,1 .

M. P e r p e nn a [cos 662 . cens .

1 15

668 ] consu lar1s lau davit M.

S cau ru m 24,25 .

P e r s e s rex 1 1,1 .

P hilemo v. A emiliu s .

P h i l e r o s s ervu s 66, 27 .

Philippu s v . Marci u s .

P h i l o d em u s E p i0u reu s nobilissimu s

,cu iu s et p oemata su nt

lasciva,L . P isonis contu berna

lis 14,23 .

P i c e n t e s

P 1so v . C alp u rniu s , v . P u pins .

P l a c e n t i a colonia, non mu n1c1

piu m,dedu cta 536 2 , 19 . 24 sq .

3,5 . 78 . 4

,1 . 7 .

P l a c e n t i n i 4, 5 . honoratissima

decreta erga C iceronem fece

ru nt cu m de reditu e iu sactnm est 3, 12 . P lacentinu s

3,21 . 4

,5 .

P lancu s v . Mu natiu s .

lex P l a u t i a de vi [676] 49 , 4 .

V . P lo tia.

P. P l a u t i u s H y p s a e u s , [inbello Mithridatico] qu aestor C n .

P ompei i 31,6 . ( Cf. C ic . p . Flac

'

co

consu latnm p etiit in a.

702 non so lu m largitione , sed

etiam factione armata su ccinot u s 26

,9 . ei su mme stu debant

P . C lodiu s 26,15 . C n .

P omp eiu s 31 , 6 ; T . Mu nat iu s

P lancu s et Q . P omp eiu s R u fu s

tr. p l . 37, 14. inter cand idatoru m Hyp saei et Milonis manu sin v ia S acra p u gnat um est

701 C lodio occiso fasces ad eum at tu lit mu ltitu do

29 10. Hyp saei et S cip ionis

comp etitoris factiones M. Lepidu m interregem 0p p 11gnaveru nt

37,28 sq . fam ilia eiu s po stu

lata 30,6 .

M. P la u t i u s S i lv an u s tr. p l.

665 legem tu lit iu vantibu s nob ilibu s

,ex qu a tribu s singu lae

ex su o,nu mero qu inos deno s

su ffragio creabant qu i eo anno

iu dicarent 70, 15.

9 96

1 16 INDEX NOMINVM

lex P l o t i a [iu diciaria 665 ] 70,v . M. P lau t iu s S ilvanu s .

Po llu x v . C asto r.

lex P o m p e i a de v i [702 ] 31 ,21 sq . lex P om

p eia de ambitu [702] sq.

C n . P o m p e i u s S trabo , pater C n.

P ompei i Magni, co s . 665

T ransp adanas colonias dedu xitita

,u t veteribu s inco lis ma

nent ib u s iu s Latii daret 2,30

sq . bello I talico de P icent i

b u s triu mphavit 13,21 C n.

P omp eiu s , homo d is ac nob ilitat i p erinvisu s cau sam lege

Varia de maiestate d ixit [663 ?70, 13 .

C n. P o m p e i u s Mag n u s , C n.

P ompe i i S trabonis filiu s 2,30.

13,2 . T ertiam Mu ciam Q . S oac

volae filiam u xorem crimine imp u dicitìae dimisit , qu am deindeM. S cau ru s in matrimoniu mdu xit 1 7

,15 sq . 25 . Q . Metelli

S cip ionis gener 27,9 . eiu s

lau des 10 , 7 sq . [cos 684]cu m M. G rasso aemu lo po tent iae eiu s (2 1 , 7 ) restitu it tribuniciam po testatem 67

,25 . 72

,

5 . lege G abinia [687] P ompe io bellu m adversu s p iratasdatu m est ex lege

Manilia [688] bellu m Mithridaticu m extra o rdjnem mandat u mgessit 58 , 7 sq . 67

,27 . po st

tr1u mphu m Mithridaticu m [693]T igranis filiu m in catenis de

p o su it ap u d Flaviu m senato

rem,qu em P . C lodiu s erip u it

41,24 sqq . inde propter Tigra

nem pu gna facta in via A pp iaM. P ap iriu s eq . R . familiarisP ompe io occisu s 42

,12 . C n.

P isonem in Hispan ia occisu m

a C n . P ompei i clientib u s qu i

dam credebant P ompeio non

inv ito [690] P . C lodi

tr. p l., insidns p etitu s est oh

sessu squ e a D amione servo

O lodi 696 41,2 . 6 sqq. Mi

lonem apu d popu lum defendit

de v i accu sante Clodio [698]43

,8 . cos . 11 699 1

,2 .

lu dis magnificent issimis thea

tru m a se factu m dedicavit 1,

3 . 2 1 . sq . legem iu dicia

riam p romu lgavit , u t ex cen

tu riis aliter atqu e antea leot iiu dices iu dicarent 15

,1 1 .

M. S cau ru m reu m, qu i magnam

fidu ciam in necessitu d ine P om

pe i i reponebat , non p r0p ense

adiu v it 1 7,14. 22 sq . lau davit

S cau ru m p er tabellas ; nam

qu o d erat procos . extra u rbemmorabat u r [700]

702 proco s . ad u rbem erat

S cipioni socero et Hypsaeo

, qu i fu erat ipsiu s qu aesto r,consu latnm p etentibu s stu debat contraMilonemnec referri ad senatu m de p a

triciis convo candis qu i inter

regem p roderent passu s est

27,9 sq . Clodio occiso et cu

ria cu m corpore C lodi incensaS . C . factu m

,u t cu m interrege

et tribu nis p leb is P ompeiu s

daret operam,ne qu id resp u

b lica detrimenti cap eret , d ileotu s au tem P omp eiu s tota

I talia haberet 29,24.

qu i cu m su mma celeritate

praesid iu m comp arasset , apu de u m fam iliae et Milonis et

O lod i , p raeterea Hyp saei et

Q . P ompei i tr. p l. p ostu latae

su nt sq. Mu ltitu do P om

p eiu m dictatorem fiagitavit ;0p t imat ibu s tu tiu s v isu m est

eu m consu lem s ine co llega

creari sq . cos .

111 V Kal. Mart . mense intercalario 702 creatu s 26

,

2 . du as leges ex S . C.

p romu lgavit , alteram de v i,

alteram de ambitu 31,20 sqq.

sq . eiu s contra M. C ae

l 18 INDEX NOMINVM

L. R o s c i ns Otho confirmavit,in

theatro u t equ itibu s R omanis

XI I I I ordines sp ectandi gratia

darentu r 70,8 .

Bo s t r a ad Comitiu m 25,27 .

37,18 .

R u fu s v. P omp eiu s .

P . R u i i l i u s‘ [R uf u s ] damnatu s

[662] 19, 9 .

R u t i l i u s Nu du s (R u t iliu m A ti

liu m N u d u m err . habent libr i )socer L . P isonis

*8 a b i n i victì a M. Valerio [260]12

,5 .

mans S a c e r 68, 2 .

S a c r a via 23, 23 . 42,23 . 25 .

S acerdos v . Liciniu s .

C . S a l l u s t i u s Crispu s tr . p l.

702 inimicu s Milonis et sa

tis inqu ietas , contionatùs qu o

die C lod1u s occisu s est 43,19 .

S enatu sconsu lto ,u t veteribu s

leg ibu s de caede O lod i qu aereretu r

,cu m T .Mu nat io P lanco

co llega interces sit 39, 16 . ini

micissimas contiones de Milonehabu it

,invidiosas etiam de C i

cerone 33,1 . 44, 7 .

\

45,14.

postea in su spicione fu it red issein grat iam cu m Milone ac Cicerone 33

,6 . [historiaru m

scriptor ] citat nr de C . Co ttaelegibu s 59, 3 .

S ar d in i a 16,13. 21 . 1 7

, 5 .

S ar d i 16 , 20.

S at u rninu s v . A p p u leiu s .

M. S a u fe i u s M. f. antesigna

nu s servo ru mMilonis , in exp u gnanda taberna Bov illis et C lo

dio o ccidendo d u x accu satu s

et lege P ompeia et lege P lau tia

de v i abso lu t u squ e est [702 ]28

,1 1 . 48 , 18 sqq .

S caevo la v . Mu cins .

S cau ru s v . A emiliu s .

S chola v . C au siniu s .

S cipio v . Corneliu s , v . C aeciliu s

Metellu s .

C. [S c r i b o n i u s ] C u r i o [cos .

pater C u rionis adu lescentis e iu s qu i bello civ ili C aesaris fu it p artiu m ,

bello I talicoind iciu m met u it lege Varia

Q . Metellu m N ep otem

patrem accu sav it ; postea ac

cu sat u s est a Q . Metello N epo te filio

,qu em pater moriens

id factu ru m iu reiu rando adege

rat ; sed pactio facta est et ab

u troqu e ob servata 55,15 . 2 1 sq .

56 , 7 sqq .

C . C u ri o filiu s ar t. p r .

L . S c r i b o n i u s L i b o cu m C .

Atilio S errano aed . cu r. 560

lu dis R omanis secrev isse S pectacu la senatoru m a cetero con

sessu traditu rM. S e i u s accu sator M. S au

feii de vi lege P lau tia [702 ]49

,7 .

S emp r o n“.

T i . G r a c ch u s tr. p l. [621 ]71 , 15 . M. Octavio co llegae

magistratu m abrogavit

C . G ra c ch u s tr. p l.

7 1 15 . tribu niciu s ab L .

O p 1mio cos . 0p p ressu s [633]

T i . S em p r o n i u s L o n g u s

cos . 536 2,28 .

T i . S e m p r o n i u s L o n g u s

cos . 560 61, 17 . 62,9 . 1 1 .

[C .] T u d i t an u s [cos 625, reru m scriptor] de tribu nis

p leb is primis creatis citatu r

68 , 16 . 18 .

T u d i t an u s Eiu s filiaS em p r o n i a mater Fu lviae

,

sooru s P . Olod i 35, 21 .

S e p l a s i a C ap u ae platea in

qu a u ngu entarii nego tiantu r

9, 7 . 10.

S e r g i a tribu sL. S e rg i u s C a t i l i na p atr1c1u s58

,16 . 73 , 8 . avu ncu lu s eiu s

L . Bellienu s 81,19 ; familia

ris C . Verres 78, 20. vita

INDEX NOMINVM

eiu s infamis,adu lteria et stu

p ra 74, 1 . 82,14. Fabiae virgifi i

Vestali obiectu s est cu m

in partibu s S yllanis esset,et

alio s occidit et M. Mari G rat idiani capu t p er u rbem gestavit75

,1 sqq . 78

,13. 80

,20. 21 .

81,

cf . 80, 12 . ex praet u ra A fricam p rov inciam obti

nu it [688] qu am grav iter vexavit cu m

provincia decederet consu latu m .

[in a . 689] p etitu ru s , legati Afrietiamtu m absente illo in senatu

qu esti su nt , mu ltaequ e gravessententiae de eo dictae 75, 24.

79,28 . inde consilio a L . V o l

cacio co s. de eo habito , cu m

iam qu aereretu r rep et u ndaru m ,

a consu latu s p etitione destitit

rep etu ndaru m accu satu s

est a_

P . Clod io adu lescente

[689 ] sq . 76,6 ( non

defensu s a Ciceroneet p er O lodi p raevarica

tionem absolu tu s , ita tamen

u t senato ru m u rna eu m dam

naret sq . 80,9 . 82

,23 .

8,24 cf . 83, 27 . L . Cat ilina

et C n. P iso familiaris ei u somniu mqu e consilioru m eiu s

particeps tu rbaram au ctores

58,15 . 21 . coniu ratio eoru m

ad caedem senatu s faciendam

[689 ] 82,28 sq . 74

,23.

a. 690 consu latu m p et iit in an

nu m p roximu m anota ambitu slicentia 20 . 74

,7 . in eiu s

co itionem cu m C . A ntonio ad

C iceronem deiciendu m Ciceroinvect u s est o rat ione in toga

cand ida 74, 10 sqq . p ass im . con

tu melio se resp ondit invect u s in

novitatem C iceronis (oratio nomine eiu s edita sq . )pau cu lis cent u riis C at ilinam su

p erav it A ntoniu s postrepu lsam Catilina reu s factu s

est inter sicarios a L. Lu cceio

1 19

a. 691 con

iu ratio C atilinae ; sociu s eiu s

L : Cassiu s Long inu s 73 18 ;item P . C lodiu s 44

,20 of . 40,

30. Catilina p rofu git in castra

Manli centu rionis qu i ad Fae

su las exercit u m ei comp arabat

44, 22 . in C atilinam Ciceronis orat io in senatu

S erranu s v . A tiliu s .

lex S e r v i l i a rep etu ndaru m C .

G lau ciae [643] 19, 8 . 13 .

*Q . S e r v i l i u s [C a e p i o ] cos .

648 ,cu i qu ia male adversu s

C imbro s rem gesserat , popu lu sabrogavit imperiu m . propter simu ltates cu m Q . S ervilio L . C assiu s Longinu s a. 650 legem tu

lit,u t qu em popu lu s damnasset

cu ive imperiu m abrogasset insematu ne esset

69,22 .

Q . S e r v i l i u s C a e p i o ,vetu s

inimicu s M. S cau ri

S cau ru m ob legat ionis Asiaticae invid iam rep etu ndaru m

reu m‘

fecit lege - S ervilia ;‘

C ae

p ionem contra reu m det u lit

S cau ru s et brevio re d ie inqu isitionis accepta effecit

,u t ille

prior cau sam diceret 19,7 .

1 1 sqq . lege Varia [663 ] l ataegit , u t Q . Variu s tr. p l. S cauru m crimine belli socioru m con

c itati vexaret 19, 25 .

[C .] S e rv i l i u s G la u c 1 a [praetor 654] legem tu lit rep etundaru m 19

,13 .

.P . S e r v i l i u s G l o b u l u s tr. p l.

687 C . Corneli collegae leg i,ne qu i nis i p er popu lu m leg ib u s solveretu r , intercessit 5 1,12 sq . in iu d icio [689] aderatCornelio 54

,4.

P . S e r v i l i u s [Vat ia] I sau ricnspater [cos 675 . cens . 699] consu laris lau davit M. S cau ru m

[700] 24, 26 .

S e r v i l ia [Q. C aep ionis filia] soror M. C atonis

,mater M. Bru ti

120 INDEX NOMINVM

apu d C atonem maternam obti

nebat au ctoritatem ; a P . Triario eiu s<j u e matre familiariterd ilecta 1 7 , 20 .

S i c i l i aL . S 1o i n i u s L . f. Velu t u s primu st r. p l . creat u s cu m L . A lb inio

260 68,20.

S ilanu s v . I u niu s .

S ilvanu s v . Plau tiu s .

S isenna v . Corneliu s .

S p inther v . Corneliu s Lentu lu s .

S trabo v . P omp eiu s.

S u lla v . Corneliu s.

P . S u l p i c i u s consu laris legatu s

a p atribu s ad plebem missu s[305] 69 , 7 .

P . S u l p i c i u s G a l b a patriciu s,sob riu s ac sanctu s vir , com

petitor in consu latu s p etitione

C iceronis [in a. 691] 73 , 8 . 15 .

P . S u l p i c i u s [R u fu s ] orator

compar C . Cottae 13,12 . 58

,

28 . tr. p l . 666 C . I u lio C ae

sari contra leges consu latu m

p etenti restitit, qu ae contentio

cau sa belli civ ilis fu itlegem de libertinoru m su fl

ragiis

tu lit, cu m p er vim remp . po ssedisset : propter qu od consu lu marm is cp p ressu s est 57, 6 sqq.

7 1 , 14.

S ylla v . Corneliu s .

S y r a c u s a e bello victae a M.

Marcello 1 1 , 9

*L . T a n u s i u s temporibu s S yllanis a Catilina occisu s 75

,3 .

S p . T ar p e i u s [cos . 300] consularis legatu s a p atribu s ad

p lebem missu s [305] 69, 6 .

[T . ] T a t i regis statu a in C a

p itolio 25, 26 .

S ex. T e d i u s senator O lod i corp u s su st u lit et lectica su a R o

mam ferri iu ss it 28,13.

M. T e r e n t i u s V a r r o G ibbadefendit M. S au feiu m de vi

lege P lau tia [702]

[M. T e r e n t i u s ] V a r r o citatnr

in libro I l l de vita p op u lì R omani qu o loco refert

,

qu am gratu s fu erit erga benemeritos

M. T erentiu s Varro Lu cu llu s v.

Liciniu s Lu cu llu s .

T e r e n t i a C iceronis , soror Fa

biae virginis Vestalis qu ae incest i cau sam dixit

M. T e r p o l i u s tr . p l . 677 con

temp tz'

ss im u s 72,2 . 5 .

Tertia v. Mu cia.

T hy e s t e s 14,29.

T i g r a n e s T igranis filiu s a P ompeio po st triu mphu m Mithridat icu m [693] in catenis depo sit u s apu d Flaviu m senatorem

a P . Clodio erep tu s ; cu m p ro

fu geret , tempestate A ntiu m

delatu s ad C lodiu m redu ctu s

est,pu gna facta in v ia App ia ‘

inter S ex. C lodiu m et Flaviu m

41,24. 42

,2 sqq .

Tiro v . Tu lliu s .

T orqu at u s Pv . Manliu s .

T r an s p a d an a e coloniae a C n.

Pompeio S trabone [cos . 665 ]ded u ctae ita u t veterib u s ih

colis iu s daretu r Lat ii 3 , 1 .

L . T r e b e l l i u s tr. p l. 687 legi

G ab ini u t C n . P ompeio bellumadversu s piratas daretu r, intercedere p erseverav it , sed cu m

G abiniu s tribu s introvocasset,u t T rebellio magistratu m ab

rogaret , et X et V I I trib u srogat ionem accep issent , remi

sit intercessionem 64,1 sqq.

T riariu s v . Valeri u s .

T rico stu s v . V erginiu s .

Tu bu lu s v . Hostiliu s .

T u ditanu s v. S emproniu s .

M. T u l l i u s C i c e r o p ass im .

equ estri loco natu s 73 ,12 .

u xor eiu s Terent ia filiam

C . P isoni, post eiu s mortem P.

Lentu lo collocavit , apu d qu emilla ex part u decessit

122 INDEX NOMINVM

lu stiu s postea in su sp icionefu eru nt red isse in grat iam cu mMilone ac Cicerone

,T . P lancu s

infest issime p erstitit 33,6 ;

dictu ru m qu oqu e diem Ciceroni ostendebat

, p osteaqu am

Q . P omp eiu s idem meditat u s

erat . C onstantia ac fides Ciceronis

, qu i nec popu li a se

alienatione nec C n. P ompeiisu S p icionib u s nec su o pericu lodeterreri p o tu erit a Milonis defensione 33

,13 sqq. in iu d icio

testes interrogav it 35, 14 . ac

cu satorib u s u nu s reSp ondit ;exceptas “ acclamatione C lod ianoru m non ea qu a so litu serat constant ia d ixit 36

,9 . 24.

defensio Milonis 36,12 sqq.

37 — 47 p ass im .

Landes C ornelianae 53,20

sqq . Milonianae C i

cero o ratorio more,non histo

rico locu t u s? sqq .

su mmatim tempu s comp rehen

dit 5,6 . o ratoria calliditate

eisdem rebu s ab u traqu e partevel a contrariis u tit u r 62 , 12 sqq .

mentitu s esse non p u tandu s

42,19 . libraru menda magis

qu am C iceronis paru m p ro

p riu m v erbu m erro r 2 ,23 sqq . silentiu m(anacolu thon au eto

rem A ntiatem sec u t u s videtu rconsent it cu m Tu d i

tano ,P ompon io Attico

,L iv io

al. 68 , 1 6 .

C itatu r C iceronis dissu asio

legis agrariae apu d popu lu m9,9 . or. in C atilinam in senatn

[1 ] or. de aru S p icu m

responso sqq. or . p ro

V atinio 1 6,4. o rat io p ro Mi

lone habita ex o re e iu s excepta36

,27 . commentarii cau saru m

(caru m etiam qu as su scep it necp eregit ) d ialogi de

oratore liber de opt imo

genere oratoru m ex

po sitio consilioru m su oru m 74,20 . orr . nomine C at ilinae et

Antoni editae,scrip tae ab C ice

ronis obtrectatorib u s 84,6 .

[M. T u l l i u s ] T i r o libertu s C iceronis in libro I I I I de v itaeiu s (1 ,

Tu llu s v . V olcaciu s .

C. V a l e r i u s accu sator M. S aufeii lege Pompeia de v i [702 ]48

,20.

[V a l e r i u'

s ] A n t i a s annaliu m

scriptor citatu r 1 2,1 .

L .

5

V a l e r i u s [Flaccu s] cos . 654

9

P. V a l e r i u s Leo cu m P. Valerio Nepote Fau stae et Milonisfamilias apu d C n . P omp eiu m

p o stu lavit su bscriptor inamb itu s iu dicio Milonis 48, 8 .

M. V a l e r i u s Ma x im u s [d ict .260] qu ia S ab inos v icerat , interalio s honores domu m pu bliceaedificatam in P alat io accep it

1 2,1 . 5 .

M. [V a l e r i u s ] Me s s a la Niger[co s 693 . cens . 699] S cau ri patronu s [700][M. V a l e r i u s ] Me s s a l la cos.

701

P . V a l e r i u s Nepos accu sator

Milonis 30, 4 . 36,7 . v . P . Va

leriu s Leo .

P . V a l e r i u s V olesi f. P u b licola[co s. 1111 250 ] aediu m pu blicelocu m su b V eliis ex lege ab

ipso lata dono accep it 12 , 7 .

[L . V a l e r i u s T r i a r i u s p raetor

677 in S ard inia contraM. Lep idu m arma t u lit , legatu s L . Lu

cu lli in A sia P ontoqu e belloMithridatico E iu s filiu s

P . V a l e r i u s T r i a r i u s ex Fla

minia ,amicu s M. C atonis et

S erviliae ,sororis C atonis 1 7

,

19 . ad u lescens paratu s ad d icendu m et motae ind u striae ,

INDEX NOMINVM 123

accu satorM. S cau ri de rep etu n

dis [700] 1 7 , 4.

lex V a r i a de maiestate [663 ]65

,14. 70, 14. 19 , 19.

Q . V ar i u s [Hybrida S u cronen

sis] Hisp anu slegem t u lit

,u t qu aereretu r de

iis qu oru m op e consiliove sociicontra p . R . arma su mp sissent

1 9,23 . idem Q . C aep ione au c

tore M. S cau ru m p rincip em se

natu s belli concitati crimineadesse apu d se iu ssit

, qu i ita

se gessit , u t ab ipso et iamtribu no dimitteretu r. 19

,21 .

26 sqq.

Varro v . T erentiu s .

[P . ] V a t in i u s [tr . p l.

p ro eo [de sodaliciis reo facto]C icero d ix it 700 16

,4 .

V e l i a e 12,8 .

V elu t u s v . S iciniu s .

A . V e rg i n i u s T ricostu s co s .

260 68,1 2 .

L . V e r g i n i u s pater virginiseiu s contra cu iu s libertatem

Ap . Clau diu s decemvir vindicias dedit [305] 68 , 27 .

C . V e r r e s [praetor 680 ] accu

satu s a Cicerone [684] 15, 9.

vir'

gines V e s t a l e s incesti reae40

,1 7 82

,6 .

L . V e t u r i u s C icu rinu s cos . 260

68,13 .

C . V i b i e n u s senator elisu s in

t umu ltu circa corpu s P. Olodifacto [702] 28, 22 .

aedis V i c t o r i a e su b Velns 12, 8 .

Virtu tis aedes v. Honoris .

C . Vo lc a c i u s hones tiss imu s vir,

a Un . D o labella commu ni i u re

p r ivatu s 65, 23 .

L. V o l c a c i u s Tu llu s cos . 688

52,12 . consiliu m pu blicu m ha

bu it de Catilina cons u latu m‘

p etitu ro 79, 26 . 80,1 . consu

laris lau davit M. S cau ru m [700]

Volesu s v . P . Valeriu s P u bliòola.

M. V o l u m n i u s temporibu s S yllanis occisu s a L. Cat ilina

PLEAS E DO NO T REMO VE

C A RD S O R SLIP S FRO M THIS P O CKET

UN IVERS ITY O F TO RO NTO LIBRA RY