BAB I-III PERIODONTOLOGI KASUS

8/18/2019 BAB I-III PERIODONTOLOGI KASUS

1/29

Status Periodontitis

Nama Pasien : Samiati

Umur : 65 tahun

Jenis Kelamin : Perempuan

Pekerjaaan : IRT

Alamat : Jl. Gajah I Air Tawar arat

Tan!!al Pemeriksaan : "" A!ustus "#$5

%&sen Pem'im'in! : (r!. )itra *estari+ ,%S-.+ Sp. Peri&

&rmulasi Gi!i : /$ (an /" 0Peri&(&ntitis1

$


2/29

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang

Ter(apat (ua tipe pen2akit peri&(&ntal 2an! serin! terja(i pa(a mas2arakat

2aitu !in!i3itis (an peri&(&ntitis. Peri&(&ntitis merupakan in4lamasi 2an!

meli'atkan struktur peri&(&ntal pen(ukun! 2an! ter(iri atas li!ament peri&(&ntal+

tulan! al3e&lar (an sementum+ 2an! (itan(ai (en!an mi!rasi epitel jun!si&nal ke

arah apikal+ kehilan!an perlekatan tulan! (an res&rpsi tulan! al3e&lar. al ini

(apat (ise'a'kan 4akt&r l&kal ataupun sistemik seperti a(an2a penumpukan plak

(an kalkulus+ (e4isiensi nutrisi+ !an!!uan h&rm&nal (an lainlain 0u(iant&n&

"#$"+ %aliemaunthe S.A. "##71.

Penumpukan 'akteri plak pa(a permukaan !i!i merupakan pen2e'a' utama

pen2akit peri&(&ntal. Pen2akit peri&(&ntal (imulai (ari !in!i3itis+ 'ila ti(ak

terawat 'isa 'erkem'an! menja(i peri&(&ntitis (imana terja(i kerusakan jarin!an

peri&(&ntal 'erupa kerusakan 4i'er+ li!amen peri&(&ntal (an tulan! al3e&lar

0A(ul!&par "##81.

Pen2akit peri&(&ntal merupakan salah satu pen2akit !i!i (an mulut 2an!

'an2ak terja(i pa(a mas2arakat. Sur3ei epi(emi&l&!is 2an! (ilakukan &leh

National Instiute of Dental Research (NDIR) (ari Amerika Serikat menunjukkan

'ahwa peri&(&ntitis men!enai pen(u(uk seluruh ne!ara (i (unia meskipun

(en!an keparahan 2an! 'er'e(a. %ari hasil sur3ei NHES, pre3alensi pen2akit

peri&(&ntal a(alah "5+/9. Sepuluh tahun kemu(ian hasil sur3ei menunjukkan

penin!katan pen2akit peri&(&ntitis menja(i +89. Pen2akit pa(a jarin!an

peri&(&ntal 2an! (i(erita manusia hampir (i seluruh (unia (an men-apai 5#9 (ari

jumlah p&pulasi (ewasa 0%aliemunthe S.A. "##7+ ;rr2 "##


3/29

In(&nesia pen2akit peri&(&ntal men(u(uki urutan ke (ua utama 2an! masih

merupakan masalah (i mas2arakat. =leh karena se'a!ai tena!a me(is (i 'i(an!

ke(&kteran !i!i harus (apat melakukan pen-e!ahan maupun perawatan pa(a

mas2arakat luas 2an! 'erp&tensi men(erita pen2akit peri&(&ntal.

1.2Tujuan

Tujuan perawatan peri&(&ntal ini a(alah :

1. Pen2in!kiran semua iritan l&kal 2an! men2e'a'kan in4lamasi !in!i3a.

2. Pen2in!kiran 4akt&r eti&l&!i pen2akit peri&(&ntal.

. ,em&ti3asi pasien untuk melaksanakan k&ntr&l plak.

$. Manfaat

Penulisan makalah ini memiliki man4aat untuk mem'erikan in4&rmasi

kepa(a mahasiswa+ mas2arakat+ maupun praktisi kesehatan men!enai pen2akit

peri&(&ntal+ 2akni 'erkaitan (en!an kerusakan !i!i+ jarin!an peri&(&ntal+

kehilan!an tulan!+ serta ren-ana perawatan 2an! (apat (ilakukan.


4/29

BAB II

TINAUAN PUSTA!A

".1 Definisi Periodontitis

Peri&(&ntitis a(alah suatu in4lamasi 2an! meli'atkan struktur peri&(&ntal

pen(ukun! 2an! ter(iri atas li!ament peri&(&ntal+ tulan! al3e&lar (an sementum+

(imana terja(i kehilan!an struktur k&la!en pa(a (aerah 2an! men2an!!a !i!i

se'a!ai resp&n (ari akumulasi 'akteri (ari jarin!an peri&(&ntal 0*umentut et al

"#$+ Ta>wim "#$$1. Peri&(&ntitis (apat terja(i a(an2a pera(an!an 'erkelanjutan

aki'at !in!i3itis 2an! ti(ak (irawat. Apa'ila pr&ses 'erlanjut maka akan

men!in3asi struktur (i 'awahn2a sehin!!a akan ter'entuk p&ket 2an!

men2e'a'kan pera(an!an 'erlanjut (an merusak tulan! serta jarin!an pen2an!!a

!i!i+ aki'atn2a !i!i menja(i !&2an! (an akhirn2a harus (ilakukan pen-a'utan

0A(ul!&par "##8+ %aliemunthe "##71.

#a$%ar 1. Gam'aran !in!i3a n&rmal (an peri&(&ntitis

"." Etiologi Periodontitis

akt&r eti&l&!i pen2akit peri&(&ntal (i'a!i menja(i "+ 2aitu 4akt&r eti&l&!i

l&kal (an 4akt&r sistemik. akt&r l&kal merupakan 4akt&r4akt&r 2an! 'era(a (i

sekitar peri&(&nsium (an 'era(a (i luar jarin!an peri&(&ntium. Se(an!kan 4akt&r

sistemik merupakan 4akt&r eti&l&!i 2an! 'erkaitan (en!an k&n(isi umum pasien

(an 'era(a (i (alam tu'uh pasien 0u(iant&n& "#$"+ %aliemunthe "##71.

/


5/29

".".1 &aktor lokal

$. Plak %ental

Plak (ental atau plak 'akteri a(alah (ep&sit lunak 2an! mem'entuk

'i&4ilm (an men!an(un! 'akteri+ pr&(uk 'akteri (an sisa makanan 2an!

menumpuk ke permukaan !i!i atau permukaan keras lainn2a (i r&n!!a

mulut. Plak (ental (i'a!i menja(i plak supra!in!i3al 2aitu 'era(a pa(a

tepi !in!i3a+ (an plak su'!in!i3al 2aitu 'era(a (i apikal (ari tepi !in!i3a

(an (iantara !i!i (an jarin!an 2an! men(in(in!i sulkus !in!i3a. Plak

su'!in!i3al 2an! men!an(un! 'akteri 'erperan (alam pen!han-uran

jarin!an pa(a peri&(&ntitis.

#a$%ar ". Plak (an kalkulus (apat men2e'a'kan peri&(&ntitis

". Kalkulus

Kalkulus merupakan suatu massa 2an! men!an(un! plak 'akteri

(an terkalsi4ikasi atau terja(i pen!apuran 2an! melekat pa(a !i!i.

Kalkulus merupakan 4akt&r pen(ukun! (ari pen2e'a' terja(in2a !in!i3itis

2an! akhirn2a apa'ila ti(ak (ilakukan perawatn akan 'erlanjut ke tahap

peri&(&ntitis.

5


6/29

. Impaksi makanan

Impaksi makanan (food impaction) merupakan makanan 2an!

ter(esak se-ara paksa (an akhirn2a terperan!kap ke peri&(&nsium &leh

tekanan &klusal+ (apat terja(i pa(a permukaan interpr&ksimal ataupun

permukaan 3esti'ular?&ral. Terja(in2a impaksi makanan (apat terja(i

karena keausan &klusal 2an! ti(ak sam rata+ ekstruksi atau ter'ukan2 atitik

k&ntak se'a!ai hilan!n2a (ukun!an pr&ksimal+ rest&rasi 2an! ti(ak 'aik+

(an impaksi makan ju!a (apat (ise'a'kan impaksi lateral (imana tekanan

lateral li(ah+ pipi (an 'i'ir terha(ap makanan. al ini merupakan kea(aan

2an! (apat men2e'a'kan (an memperparah terja(in2a pen2akit

peri&(&ntal.

/. akt&r Iatr&!enik

akt&r iatr&!enik merupakan iritasi 2an! (itim'ulkan karena

pekerjaan (&kter !i!i 2an! ti(ak hatihati (an ti(ak a(ekuat sewaktu

melakukan perawatan pa(a !i!i (an jarin!an sekitarn2a sehin!!a

men!aki'atkan kerusakan pa(a jarin!an sekitar !i!i. Seperti pa(a

rest&rasi+ pr&tesa (an teknik pen-a'utan !i!i serta penskeleran (an

pen2erutan akar 2an! salah sehin!!a akan men2e'a'kan in4lamasi pa(a

!in!i3a (an kerusakan jarin!an peri&(&ntal.

"."." &aktor Siste$ik

$. %e4isiensi Nutrisi

6


7/29

%e4isiensi 3itamin ) (an pr&tein 'erhu'un!an (en!an pen2akit

peri&(&ntal. karena 4un!sin2a (alam pem'entukan serat jarin!an ikat.

%e4isiensi 3itamin ) (apat memperhe'at resp&n !in!i3a terha(ap plak (an

memperparah pem'esaran (an pen(arahan 2an! terja(i aki'at in4lamasi

2an! (iaki'atkan &leh plak. e!itu ju!a jika terja(i (e4esiensi pr&tein+

maka (apat men2e'a'kan terham'atn2a akti3itas pem'entukan tulan!

2an! n&rmal+ (an memperparah e4ek (estrukti4 (ari iritan l&kal (an trauma

&klusal pa(a jarin!an peri&(&nsium. Namun (emikian iritan l&kal

meme!an! peranan pentin! (alam terja(in2a peri&(&ntitis 0Pin'&r! "##61.

". Gan!!uan &rm&nal

Gan!!uan h&rm&nal seperti pen2akit en(&krin (apat

mempen!aruhi jarin!an peri&(&nsium (an menim'ulkan peru'ahan

anat&mis (i r&n!!a mulut 2an! mempermu(ah penumpukan plak atau

trauma karena &klusi.

. %ia'etes ,elitus

Pen2akit ini merupakan pen2akit meta'&lisme 2an! (itan(ai (en!an

(e4isiensi insulin a's&lut maupun relati4 atau resistensi insulin+ 2an! (apat

men!aki'atkan le3el !luk&sa (arah menin!kat (an eksresi !ula melalui

urin. @er&st&mia 'iasan2a ter(apat pa(a pasien %, 2an! ti(ak terk&ntr&l.

Pasien (en!an %, -en(erun! terja(i pem'entukan plak+ !in!i3a mu(ah

'er(arah pem'entukan p&ket+ !i!i !&2ah+ kehilan! tulan! peri&(&ntal (an

ju!a (apat terja(i kehilan!an !i!i 0A4ria "#$$1.

/. ='at='atan


8/29

Jenis &'at&'atan tertentu (apat men2e'a'kan hiperplasia !in!i3a+

seperti 4enit&in atau (ilantin+ sikl&sp&rin+ ni4e(ipin (an lainlain. Aki'at

terja(in2a hiperplasia (apat men2e'a'kan sulitn2a pem'ersihan (aerah

!i!i terse'ut (an pa(a akhirn2a akan memu(ahkan penumpukan plak (an

kalkulus 0*an!lais+ )rai! "###1.

".' !lasifikasi Periodontitis

Klasi4ikasi peri&(&ntitis 'er(asarkan the International Workshop for

Classificication of Periodontal Disease 0%aliemunthe "##7+ &(!es $887+ Bie'e+

;(war( "###1 :

$. Peri&(&ntitis kr&nis 0chronic periodontitis1

a. *&kalisata 0localied)

'. Generalisata 0 !eneralied)

". Peri&(&ntitis a!resi4 0a!ressi"e periodontitis1

a. *&kalisata 0localied)

'. Generalisata 0 !eneralied 1

. Peri&(&ntitis se'a!ai mani4estasi pen2akit sistemik 0 periodontitis as a

manifestations of s#stemic diseases)

a. erkaitan (en!an !an!!uan hemat&l&!is

$. Neutr&penia 2an! (i(apat 0ac$uired neutropenia)

". *eukemia

. entuk !an!!uan lain

'. erkaitan (en!an !an!!uan !enetik

$. Neutr&penia 4amilial (an siklik

". Sin(r&ma %&wn

. Sin(r&ma (e4isiensi a(hesi leuk&sit

/. Sin(r&ma Papill&n*a4e3re

5. Sin(r&ma )he(iaki!ashi

6. Sin(r&ma histi&sit&sis


9/29

/. Pen2akit peri&(&ntal nekr&tik 0necrotiin! periodontal diseases)

a. Gin!i3itis ulserati4 nekr&tik 0necrotiin! ulcerati"e !in!i"itis1

'. Peri&(&ntitis ulserati4 nekr&tik 0necrotiin! ulcerati"e periodontitis1

5. A'ses peri&(&nsium 0a%scesses of the periodonsium1

a. A'ses !in!i3al 0 !in!i"al a%scesses1 '. A'ses peri&(&ntal 0 periodontal a%scesses1

6. Peri&(&ntitis 'erkaitan (en!an lesi en(&(&ntik 0 periodontitis associated

&ith endodontic lesions1

a. *esi k&m'inasi peri&(&ntiken(&(&ntik


10/29

6. Barna a'n&rmal

(. Trauma &klusal 0&--lusal trauma1

$. Trauma &klusal primer

". Trauma &klusal sekun(er

".( Pengukuran !ondisi aringan Periodontal

#a$%ar '. Penampan! ,elintan! Gin!i3a

Peri&(&ntitis ter(apat plak mikr&'a ne!ati4 !ram 2an! 'erk&l&nisasi

(alam sulkus !in!i3a 0plak su'!in!i3a1 (an memi-u resp&n in4lamasi kr&nis.

Sejalan (en!an 'ertam'ah matan!n2a plak+ plak menja(i le'ih pat&!en (an

resp&n in4lamasi pejamu 'eru'ah (ari kea(aan akut menja(i kea(aan kr&nik.

Apa'ila kerusakan jarin!an peri&(&ntal+ akan (itan(ai (en!an ter(apatn2a

p&ket. Semakin (alamn2a p&ket+ semakin 'an2ak ter(apatn2a 'akteri

su'!in!i3a 2an! matan!. al ini (ikarenakan p&ket 2an! (alam terlin(un!i (ari

pem'ersih mekanik 0pen2ikatan !i!i1 ju!a ter(apat aliran -airan sulkus !in!i3a

2an! le'ih k&nstan pa(a p&ket 2an! (alam (ari pa(a p&ket 2an! (ian!kat 0Arie4

"##


11/29

#a$%ar (. Kerusakan jarin!an peri&(&nsium

".) Pera*atan Pen+akit Periodontal

Pen2akit peri&(&ntal harus (itemukan se-epatn2a (an (irawat se!era

mun!kin setelah pen2e'a' pen2akit itu (itemukan. =leh karena itu harus (apat

menentukan ren-ana perawatan 2an! tepat. Tujuan utama (ari ren-ana perawatan

pen2akit peri&(&ntal a(alah men!eleminasi (ari !in!i3a 2an! terin4lamasi (an

men!k&reksi (ari kea(aan 2an! (apat men2e'a'kan (an atau memperparah

pen2akit 0)arrana et al "#$#1. Perawatan peri&(&ntitis kr&nis (apat (i'a!i

menja(i 4ase+ 2aitu 0 S-ri'( "#$$1 :

I. ase I : ase terapi inisial+ merupakan 4ase (en!an -ara men!hilan!kan

'e'erapa 4akt&r eti&l&!i 2an! mun!kin terja(i tanpa melakukan tin(akan

'e(ah peri&(&ntal atau melakukan perawatan rest&rati4 (an pr&stetik.

erikut ini a(alah 'e'erapa pr&se(ur 2an! (ilakukan pa(a 4ase I :$. ,em'eri pen(i(ikan pa(a pasien tentan! k&ntr&l plak.

". S-alin! (an r&&t plannin!

. Perawatan karies (an lesi en(&(&ntik

/. ,en!hilan!kan rest&rasi !i!i 2an! &3er k&ntur (an &3er han!in!

5. Pen2esuaian &klusal 0&--lusal ajustment1

6. Splintin! temp&rer pa(a !i!i 2an! !&2ah


12/29

II. ase II : ase terapi k&rekti4+ termasuk k&reksi terha(ap (e4&rmitas

anat&mikal seperti p&ket peri&(&ntal+ kehilan!an !i!i (an (isharm&ni

&klusi 2an! 'erkem'an! se'a!ai suatu hasil (ari pen2akit se'elumn2a (an

menja(i 4akt&r pre(isp&sisi atau rekurensi (ari pen2akit peri&(&ntal.

erikut ini a(alah 'e'ertapa pr&se(ur 2an! (ilakukun pa(a 4ase ini:

$. e(ah peri&(&ntal+ untuk men!eliminasi p&ket (en!an -ara antara lain:

kuretase !in!i3a+ !in!i3ekt&mi+ pr&se(ur 'e(ah 4lap peri&(&ntal+

rek&nturin! tulan! 0'e(ah tulan!1 (an pr&se(ur re!enerasi peri&(&ntal

0'&ne an( tissue !ra4t1". Pen2esuaian &klusi

. Pem'uatan rest&rasi tetap (an alat pr&stetik 2an! i(eal untuk !i!i 2an!

hilan!.

III. ase III: 4ase terapi pemeliharaan+ (ilakukan untuk men-e!ah terja(in2a

kekam'uhan pa(a pen2akit peri&(&ntal. erikut ini a(alah 'e'erapa

pr&se(ur 2an! (ilakukan pa(a 4ase ini:

$. Riwa2at me(is (an riwa2at !i!i pasien

". Ree3alusi kesehatan peri&(&ntal setiap 6 'ulan (en!an men-atat s-&r

plak+ a(a ti(akn2a in4lamasi !in!i3a+ ke(alaman p&ket (an m&'ilitas

!i!i.

. ,elekukan ra(i&!ra4i untuk men!etahui perkem'an!an peri&(&ntal

(an tulan! al3e&lar tiap atau / tahun sekali.

/. S-allin! (an p&lishin! tiap 6 'ulan seksli+ ter!antun! (ari e3ekti3itas

k&ntr&l plak pasien (an pa(a ke-en(erun!an pem'entukan kalkulus5. Aplikasi ta'let 4lu&ri(e se-ara t&pikal untuk men-e!ah karies

"., Pen-egaan Pen+akit Periodontal

Pen2akit peri&(&ntal (an kehilan!an !i!i (apat (i-e!ah karena pen2akit

ini (ise'a'kan 4akt&r4akt&r l&kal 2an! (apat (itemukan+ (ik&reksi (an (ik&ntr&l.

Sasaran 2an! in!in (i-apai a(alah men!&ntr&l pen2akit !i!i untuk men-e!ah

$"


13/29

perawatan 2an! le'ih parah. Se-ara umum tin(akan pen-e!ahan (i'e(akan atas

4ase 2aitu 0%aliemunthe "##61:

a. Pen-e!ahan primer 0prepat&!enesis1+ 2aitu 4ase pen-e!ahan

tim'uln2a lesi inisial atau pen2akit pa(a jarin!an sehat.

'. Pen-e!ahan sekun(er 0Pat&!enesis1+ 2aitu 4ase pen-e!ahan untuk

men!intersepsi pen2akit 'e!itu pen2akit telah terja(i+ (en!an

tujuan untuk men-e!ah tim'uln2a -a-at atau mem'atasi ke-a-atan.

-. Pen-e!ahan tersier+ 2aitu 4ase terakhir 2an! 'ertujuan untuk

memper'aiki -a-at 2an! (itim'ulkan &leh pen2akit.

"./ Metode Pen+ikatan #igi

Ti!a met&(e pen2ikatan !i!i 2an! serin! (i!unakan+ 2aitu : met&(e ass+

met&(e Stillman+ (an met&(e )harter.

1. Metode Bass

Pen2ikatan !i!i (en!an met&(e ass (ianjurkan untuk pem'ersihan rutin

sehariharin2a 'a!i pasien (en!an atau tanpa pen2akit peri&(&ntal. Sikat

!i!i 2an! (i!unakan a(alah 2an! 'ulu sikatn2a lem'ut sampai se(an!.

Se-ara !aris 'esar pen2ikatan pa(a permukaan 3esti'ular (an &ral rahan!

atas (an 'awah (ilakukan se'a!ai 'erikut:

$. ulu sikat (itempatkan pa(a tepi !in!i3al (en!an mem'entuk su(ut (5

(erajat terha(ap p&r&s panjan! !i!i

". %en!an tekanan 2an! (isertai !etaran+ uun! 'ulu sikat (itekankan masuk

ke sulkus !in!i3a (ank e em'rasure interpr&ksimal. ila hal ini (ilakukan

(en!an 'enar+ akan terlihat 'ahwa !in!i3al menja(i pu-at.

$


14/29

#a$%ar ). Penempatan ujun! 'ulu sikat pa(a met&(e ass. A. Ke(alam sulkusD . %i

(aerah interpr&ksimal.

. %alam kea(aan ujun! 'ulu sikat tetap 'era(a (i (alam sulkus (an

em'rasur interpr&ksimal+ sikat !i!i (i!erakkan maumun(ur pen(ek

pen(ek. Gerak maju mun(ur ini (ilakukan se'an2ak "# kali pa(a setiap

p&sisi. arus (iperhatikan 'ahwa selama sikat !i!i (i!erakkan+ ujun! 'ulu

sikat ti(ak pernah keluar (ari (aerah sulkus atau em'rasur interpr&ksimal.

#a$%ar ,. Arah !erakan sikat !i!i. A. Pa(a permukaan 3esti'ularD . Pa(a permukaan

&ral.

$/


15/29

#a$%ar /. Pen2ikatan permukaan 3esti'ular !i!i kaninus (en!an met&(e ass. A.

Pen2ikatan pa(a separ&h 'a!ian (istalD . Pen2ikatan pa(a separ&h 'a!ian mesial.

#a$%ar 0. Pen2ikatan permukaan &ral re!i& anteri&r (en!an met&(e ass apa'ila

len!kun! !i!in2a -ukup le'ar.

$5


16/29

#a$%ar . Pen2ikatan pa(a permukaan &ral re!i& anteri&r (en!an met&(e ass pa(a

len!kun! !i!i 2an! sempit. A. Rahan! atasD . Rahan! 'awah.

#a$%ar 12. Pen2ikatan permukaan &klusal (en!an met&(a ass.

Pen+ikatan 3ada 3er$ukaan oklusal

$6


17/29

Untuk men2ikat permukaan &klusal+ 'ulu sikat (itekankan kuatkuat ke

permukaan &klusal !i!i !eli!i sampai ujun! 'ulu sikat tertekan se(alam

mun!kin ke pit (an fissure Sikat !i!i (i!erakkan majumun(ur pen(ek

pen(ek se'an2ak "# kali pa(a setiap se!men.

". Metode Stil$an

Pen2ikatan (en!an met&(e stilman (ianjurkan untuk pem'ersihan pa(a

(aerah (en!an resesi !in!i3a 2an! parah (isertai (en!an tersin!kapn2a

akar !i!i+ !una men!hin(ari (estruksi 2an! le'ih parah pa(a jarin!an

aki'at a'rasi sikat !i!i. Jenis sikat !i!i 2an! (ianjurkan a(alah sikat !i!i

(en!an kekerasan'ulu sikat se(an! sampai keras.

Pen+ikatan gigi 3ada 3er$ukaan 4esti%ular dan oral

Pen2ikatan (ilakukan (en!an menempatkan 'ulu sikat se'a!ian 'era(a

pa(a 'a!ian ser3ikal !i!i (an se'a!ian pa(a !in!i3a (i(ekatn2a+ (en!an

ujun! 'ulu sikat men!arah ke api-al mem'entuk su(ut mirin! (en!an

p&r&s panjan! !i!i. ulu sikat (itekankan ke arah !in!i3a sehin!!a

!in!i3a terlihat pu-at. Sikat !i!i kemu(ian (i!erakkan majumun(ur

pen(ekpen(ek se'an2ak "# kali pa(a setiap p&sisi+ sam'il 'er!erak ke

arah k&r&nal sepanjan! !in!i3al -ekat+ !in!i3al 'e'as (an permukaan !i!i.

$


18/29

#a$%ar 11. Pen2ikatan !i!i (en!an met&(e Stillman.


Pen2ikatan permukaan &klusal pa(a prinsipn2a a(alah sama (en!an

met&(e ass.

'. Metode 5arter

,et&(e )harter (ianjurkan untuk $. men(apatkan e4ek masase !in!i3a.

Sikat !i!i 2an! (i!unakan a(alah sikat !i!i (en!an 'ulu sikat se(an!

sampai keras+ (en!an " 'aris rumpun 'ulu sikat. ". Pen2ikatan

sementara 'a!i (aerah pen2em'uhan luka pas-a perawatan 'e(ah

peri&(&ntal.

Pen+ikatan 3ada 3er$ukaan 4esti%ular dan oral

)ara penempatan 'ulu sikat a(alah (en!an 'ulu sikat men!arah ke apikal

mem'entuk su(ut /5 (erajat terha(ap p&r&s panjan! !i!i. Sikat !i!i

(i!erakkan (en!an !erak sirkuler 0memutar1 se'an2ak "# kali pa(a setiap

p&sisi.

$7


19/29

#a$%ar 1". Pen2ikatan !i!i (en!an met&(e )harter.


Pa(a prinsipn2a serupa (en!an met&(a ass.

$8


20/29

BAB III

PEMBAHASAN

'.1 La3oran !asus

A. Identifikasi Masala N&. R, : # /5 86

Nama Pasien : Samiati

Umur : 65 tahun

Jenis Kelamin : Perempuan

Pekerjaan : IRT

Alamat : Jl. Gajah I Air Tawar arat

Tan!!al Pemeriksaan : "" A!ustus "#$5

B. Pe$eriksaan Su%jektif

$. Keluhan Utama : Pasien (atan! ke RSG,P

Uni3ersitas aiturrahmah Pa(an! in!in

mem'ersihkan karan! !i!i atas (an 'awah.

". Keluhan Tam'ahan : Pasien men!eluh a(an2a

per(arahan saat men2ikat !i!i (an !i!i (epan 'awah

terasa !&2an!.

. Riwa2at ,e(is Gi!i (an ,ulut : Pasien 'elum pernah

ke (&kter !i!i se'elumn2a.

/. Riwa2at ,e(is Umum : Pasien memiliki pen2akit

sistemik 2aitu hipertensi.

5. Riwa2at Kesehatan Gi!i (an ,ulut :

a. ,en2ikat Gi!i

• Inter3al : " kali sehari

• Baktu : Pa!i sewaktu man(i (an s&re sewaktu man(i

• Gerakan : &ri&ntal• Ean! (isikat : a!ian !i!i 2an! men!ha(ap ke 'i'ir (an pipi

serta 'a!ian kun2ah.

'. Pasta : Peps&(ent

-. ='at kumur : Ti(ak a(a

5. Pe$eriksaan 6%jektif

$. General Jasmani : %alam 'atas n&rmal

". *&kal :

"#


21/29

a. ;kstra =ral

$1 Bajah : *&nj&n!

"1 i'ir : Simetris

1 T,J : N&rmal

/1 Kelenjar su'man(i'ula : N&rmal

'. Intra =ral

17 T&nsil : N&rmal

"7 *i(ah : N&rmal

'7 Palatum : N&rmal

(7 ,uk&sa mulut : N&rmal

)7 Gin!i3a :

a. Barna

• ,erah : Cesti'ular F "+ $+ /$+ /"+ /+ //

=ral F "+ $+ /$+ /"+ /+ //

• ,erah Ke'iruan : Cesti'ular F

=ral F

• Pu-at : Cesti'ular F

=ral F

'. K&nsistensi

• =e(ema : Cesti'ular F "+ $+ /$+ /"+ /+ //

=ral F "+ $+ /$+ /"+ /+ //

-. Resesi Gin!i3a : Cesti'ular F "+ $+ /$+ /" =ral F "+ $+ /$+ /"

(. Gin!i3a ;nlar!ement : Cesti'ular F

=ral F

"$


22/29

8a7 8%7

#a$%ar 1". Peri&(&ntitis pa(a kasus 'a!ian 0a1 3esti'ular (an 0'1 &ral

,7 Gi!i

&69MULA #I#I

1 0 1 / 1 , 1 ) 1 ( 1 ' 1 " 11 " 1 " " " ' " ( " ) " , " / " 0

( 0 ( / ( , ( ) ( ( ( ' ( " ( 1 ' 1 ' " ' ' ' ( ' ) ' , ' / ' 0

!eterangan :

$/ : Nekr&sis pulpa

$< : Karies super4asialis

$6+ $5 : Ra(ik

$ : Karies me(ia

"+ "/+ "5+ "6 : Ra(ik

"< : Karies me(ia

7+ < : Ra(ik

/$+/" : Peri&(&ntitis 0m&'ilit2 I1

/" : Nekr&sis pulpa

/ : Karies me(ia

RA?R : )?S : ?

/7 =ral 2!iene 0=1 : Se(an!

Alasan : er(asarkan hasil pemeriksaan *ral H#!iene Inde (i(apat sk&r

(e'ris in(e 0#+61 (an sk&r kalkulus in(e 0#+81+ sehin!!a sk&r

&ral h2!iene in(e pasien a(alah 0sk&r (e'ris in(e H sk&r

kalkulus in(e F 0#+6H#+81 F $+5 0Se(an!1.

%erajat Ke'ersihan ,ulut Sk&r

aik #+# $+"

Se(an! $+ +#

uruk +$ 6+#

""


23/29

Ta%el 1. %erajat ke'ersihan mulut

D. Pe$eriksaan 9ontgen &oto

Kerusakan tulan! : Re!i& /$+ /" 0&ri&ntal1

E. Diagnosis %i!n&sis : Peri&(&ntitis Kr&nis *&kalisata

Alasan : Peri&(&ntitis kr&nis l&kalisata 'iasan2a terja(i kehilan!an perlekatan

(an kehilan!an tulan! aki'at penumpukan plak su'!in!i3a+ (an teja(i pa(a

pa(a pasien sekitar usia 5 tahun atau le'ih+ sta(ium lanjut terja(i pa(a usia

/#an atau 5#an 0%aliemunthe+ S.%. "##71.

&. &aktor Etiologi

A(an2a penumpukan plak (an kalkulus (alam jumlah 'an2ak (isertai

(en!an -ara (an waktu pen2ikatan !i!i 2an! salah.

G. Prognosis

Pr&!n&sis : aik

Alasan :

• Pasien k&&perati4

• = pasien kate!&ri se(an!

• akt&r pen2e'a' (apat (ihilan!kan

• Perkem'an!an pen2akit 'erjalan lam'at

• Pasien 'isa (atan! (alam waktu 2an! (isepakati

H. Alat dan Baan

Alat: $. Alat stan(ar: ka-a mulut+ pinset+ s&n(e+ eks-a3at&r

". Pr&' peri&(&ntal

+Neir%eken

/. an(uk 'ersih 'erukuran ke-il

5. Rekam me(ik

6. ATK 0Alat Tulis Kant&r1


24/29


25/29

!. Instruksikan kepa(a pasien a!ar tetap menja!a ke'ersihan !i!i (an mulut

(irumah.

h. Pem'erian &'at kumur -hl&rhei(ine serta 3itamin ).

i. $ min!!u kemu(ian pasien (isuruh (atan! kem'ali.". Setting II

a. ,elakukan pen!ukuran ke(alaman saku+ le"el attachment 0jarak (ari

cemento enamel unction 0);J1 ke (asar saku1+ attached !in!i"a 0jarak

(ari setentan! (asar saku sampai muko!in!i"a unction 0,GJ1+ resesi

!in!i3a 0jarak (ari cemento enamel unction 0);J1 ke crest !in!i"a mar!in

0)G,11+ kreatinied !in!i"a 0jarak (ari crest !in!i"a mar!in ke

muko!in!i"a unction)

'. ,elakukan pen!ukuran papilar# %leedin! inde (an oral h#!iene inde

se'elum (an sesu(ah perawatan.

-. K&ntr&l Plak se'elum (an sesu(ah perawatan.

(. S-allin!+ r&&t plannin! (an kuretase supra!in!i3a (an su'!in!i3a pa(a

rahan! 'awah.

e. Instruksikan -ara pen2ikatan !i!i 2an! 'enar (en!an memakai met&(e

stillman+ serta men!instruksikan -ara pemakaian (ental 4l&ss sekali sehari

2an! 'ertujuan untuk men!an!kat plak (an sisa makanan 2an! tersan!kut

(i antara -elah !i!i.

4. Instruksi untuk men!k&nsusmsi makanmakanan 2an! 'erserat seperti

'uah (an sa2ur.


(irumah.h. Pem'erian &'at kumur -hl&rhei(ine serta 3itamin ) 0jika (i'utuhkan1.

i. $ kemu(ian min!!u pasien (isuruh (atan! kem'ali.

'. Setting III

a. ,elakukan pen!ukuran ke(alaman saku+ le"el attachment 0jarak (ari

cemento enamel unction 0);J1 ke (asar saku1+ attached !in!i"a 0jarak

(ari setentan! (asar saku sampai muko!in!i"a unction 0,GJ1+ resesi

!in!i3a 0jarak (ari cemento enamel unction 0);J1 ke crest !in!i"a mar!in

"5


26/29

0)G,11+ kreatinied !in!i"a 0jarak (ari crest !in!i"a mar!in ke

muko!in!i"a unction)

'. ,elakukan pen!ukuran papilar# %leedin! inde (an oral h#!iene inde

se'elum (an sesu(ah perawatan 0melihat a(a atau ti(akn2a peru'ahan

pa(a rahan! atas (an rahan! 'awah1.

-. K&ntr&l plak 0melihat a(a atau ti(akn2a peru'ahan pa(a rahan! atas (an

rahan! 'awah1.

(. S-allin!+ r&&t plannin! (an kuretase supra!in!i3a (an su'!in!i3a pa(a

rahan! atas (an rahan! 'awah 0apa'ila 'elum 'ersih (an ti(ak a(a

peru'ahan setelah perawatan1.e. Instruksikan -ara pen2ikatan !i!i 2an! 'enar (en!an memakai met&(e

stillman+ serta men!instruksikan -ara pemakaian (ental 4l&ss sekali sehari

2an! 'ertujuan untuk men!an!kat plak (an sisa makanan 2an! tersan!kut

(i antara -elah !i!i.

4. Instruksikan untuk men!k&nsumsi makanmakanan 2an! 'erserat seperti

'uah (an sa2ur.


(i rumah.

h. Pem'erian &'at kumur -hl&rhei(ine serta 3itamin ) 0jika (i'utuhkan1.

i. Instruksikan untuk periksa ke (&kter !i!i setiap 6 'ulan sekali untuk

k&ntr&l rutin (an pem'ersihan.

"6


27/29

BAB I;

PENUTUP

(.1 !esi$3ulan

Setelah (ilakukan pemeriksaan su'jekti4 (an &'jekti4 pa(a kasus (i atas

(iketahui (ia!n&sa pen2akit a(alah peri&(&ntitis kr&nis l&kalisata+ karena

kerusakan tulan! terja(i pa(a re!i& /$ (an /" (an pasien 'erusia 65 tahun+ pasien

ju!a men!eluhkan a(an2a per(arahan pa(a !usi saat pasien men2ikat !i!i (an !i!i

(epan 'awah terasa !&2an!. Selain itu+ pa(a hasil pemeriksaan !in!i3a ter(apat

warna !in!i3a 2an! merah pa(a 'a!ian 3esti'ular (an &ral re!i& "+ $+ /$+ /"+

/+ (an //. Selain itu k&nsistensi !in!i3a &e(em pa(a 'a!ian 3esti'ular (an &ral

pa(a re!i& "+ $+ /$+ /"+ /+ (an //+ serta ter(apat resesi !in!i3a pa(a 3esti'ular

(i re!i& "+ $+ /$ (an /". Setelah (ilakukan pemeriksaan = pasien termasuk

kate!&ri se(an! 2aitu se'an2ak $+5. Pemeriksaan r&nt!en 4&t& (iketahui terja(i

kerusakan tulan! h&ri&ntal pa(a re!i& /$ (an /". Salah satu pen2e'a' ini a(alah

penumpukan plak (an kalkulus (imana pasien men2ikat !i!i pa(a waktu (an -ara

2an! ti(ak tepat. %ari hasil pemeriksaan (an (ia!n&sa (iketahui pr&!n&sis a(alah

'aik.

Ren-ana perawatan 2an! akan (ilakukan 'erupa per'aikan = (en!an

penskeleran (an pem'erian &'at kumur (en!an kali kunjun!an (an jarak $

min!!u tiap kunjun!an.

(." Saran

$. %iharapkan a(an2a lap&ranlap&ran kasus 2an! le'ih men(alam men!enai

peri&(&ntitis se'a!ai (ata (i 'a!ian peri&(&nsia RSG,P aiturrahamah.

"


28/29

". %iharapkan mas2arakat semakin pe(uli terha(ap kesehatan !i!i (an

mulutn2a.

. Se'aikn2a (ilakukan pen2uluhan men!enai kesehatan !i!i (an mulut

khususn2a pen2akit pa(a jarin!an pen(ukun! !i!i seperti peri&(&ntitis.

"7


29/29

DA&TA9 PUSTA!A

A4ia+ %&na. "#$$. -anifestasi Pen#akit Sistemik di Ron!!a -ulut . Pa(an!:Uni3ersitas aiturrahmah.

A(ul!&par. "##8. Periodontitis &nline. %iakses tan!!al "/ Juni "#$/. %ari:

http:??a(ul!&par.4iles.w&r(press.-&m?"##8?$"?peri&(&ntitis.p(4

Arie4+ ;rr2 ,&-hama(. "##

BAB I-III PERIODONTOLOGI KASUS

Documents

Transcript of BAB I-III PERIODONTOLOGI KASUS