ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΠΜ 60

Οικονομία του Πολιτισμού

ΕΡΓΑΣΙΑ 2η

ΘΕΜΑ:

Με βάση το περιεχόμενο και τις έννοιες που περιγράφονται στο κεφάλαιο 3

(ενότητες 3.1 έως και 3.5) και κεφάλαιο 4 (ενότητες 4.1 έως και 4.3) του βιβλίου

«Οικονομική Διαχείριση» Τόμος Α του ΕΑΠ, εξετάστε και αναλύστε τις ακόλουθες

βασικές έννοιες για τα πολιτιστικά ιδρύματα και οργανισμούς:

i. Αναπτύξατε εν συντομία την έννοια των κεφαλαίων κίνησης και την σημασία της

διαχείρισης τους στο πλαίσιο της ανάπτυξης των οικονομικών μονάδων και των

πολιτιστικών οργανισμών.

ii. Αναπτύξατε εν συντομία τα βασικά χρηματοοικονομικά προβλήματα στο πλαίσιο

της διαχειριστικής πολιτικής και του προϋπολογιστικού ελέγχου για την ανάπτυξη

των οικονομικών μονάδων και των πολιτιστικών οργανισμών

iii. Επιλέξτε (από την προσωπική σας εμπειρία, το βιβλίο του ΕΑΠ ή επίσης από

συμπληρωματική βιβλιογραφία) ένα παράδειγμα που να αναφέρεται στις πιο

σημαντικές κατά τη γνώμη σας εναλλακτικές μορφές άντλησης πόρων για τις

πολιτιστικές μονάδες και τους οργανισμούς και εξετάστε βάση αυτού του

παραδείγματος, τις συγκεκριμένες προτάσεις που θα κάνατε για την επιλογή μιας

μορφής χρηματοδότησης και ακολούθως σχολιάστε τα πλεονεκτήματα και τα

μειονεκτήματα για την ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα των

πολιτιστικών μονάδων και οργανισμών στην εποχή των πολιτισμικών και1

οικονομικών κρίσεων.

Σπουδαστής: ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΛΑΓΟΠΟΥΛΟΣΕπιβλέπουσα Καθηγήτρια: ΕΙΡΗΝΗ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ιανουάριος 2015

ΑΘΗΝΑ

Περίληψη

Οι πολιτιστικοί οργανισμοί και επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται στο σύγχρονο πολιτισμικό και οικονομικό

περιβάλλον, προσπαθούν και επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν την

“αξία” τους, οργανώνοντας πολιτιστικές δράσεις που θα τους

αποδώσουν κύρος και οικονομικό όφελος συγχρόνως. Για να

επιτευχθεί όμως αυτό απαιτείται σωστή διοίκηση και διαχείριση

πόρων.

Στόχος της χρηματοοικονομικής διαχείρισης και πολιτικής των

πολιτιστικών μονάδων είναι η μεγιστοποίηση της αξίας της

οικονομικής μονάδας (δηλαδή της περιουσίας και των απαιτήσεων).

Η αξιοποίηση και η σωστή κατανομή των οικονομικών πόρων είναι

πολυσύνθετες δραστηριότητες και απαιτούν μια σειρά από καλά

σχεδιασμένες αποφάσεις και ενέργειες.. …(Κορρές 2002:88)

Οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές ανάγκες, καθώς και οι

πολιτιστικές δραστηριότητες ενός πολιτισμικού οργανισμού και η

διαχείριση όλων αυτών, αποτελούν έναν πολυσύνθετο συνδυασμό

παραγόντων, με πολλές αλληλεξαρτήσεις που πολλές φορές οι

πολιτιστικοί διαχειριστές καλούνται να επιλύσουν.

Το “Designmuseo”, στο Ελσίνκι, είναι ένα καλό παράδειγμα

κρατικού πολιτισμικού οργανισμού, που μπορεί να μας βοηθήσει να

2

καταλάβουμε πως ένα πολιτισμικό “προϊόν”, σε περίοδο κρίσης,

μπορεί να αποτελεί συγχρόνως εθνικό κεφάλαιο ως πηγή έμπνευσης

για την τέχνη, αλλά και πηγή εσόδων για τον εαυτό του αλλά και

για μία ολόκληρη βιομηχανία, που αναπτύσσεται γύρω από το

αντικείμενο που αυτό πραγματεύεται και προβάλει.

3

Λέξεις- Κλειδιά:

o Κεφάλαιο κίνησης

o Χρηματοοικονομικά προβλήματα

o Οικονομικοί πόροι

o Διαχείριση κεφαλαίων

o Χρηματοδότηση

4

Περιεχόμενα

Περίληψη…………………………………………………………………………..…... 2

Λέξεις-Κλειδιά……………………………………………………………………..…... 3

Περιεχόμενα………………………………………………………………………..…... 4

Εισαγωγή………………………………………………………………………..……... 5

1ο Κεφάλαιο ..................................

……………………………………………………...6

1.1 Κεφάλαια κίνησης ……………………………………………………………… 6

1.2 Χρηματοοικονομικά προβλήματα …………………………………………….. 7

1.3 Εναλλακτικές μορφές άντλησης πόρων ……………………….……….…… 10

2ο Κεφάλαιο……………………………….

…………………….....................................12

2.1. Γενικά για το

“Designmuseo..............................................

............................

12

2.2. Εναλλακτικές πηγές εσόδων του “Designmuseo”

…………………………13

3ο Κεφάλαιο / Επίλογος/ Συμπεράσματα…………………………….………………… 15

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………..……………………………...…………… 16

5

Εισαγωγή

Η οικονομική διαχείριση στο περιβάλλον της οικονομίας του

πολιτισμού εξετάζεται και αναλύεται με βάση την παραγωγή των

πολιτιστικών αγαθών, τις πολιτισμικές και οικονομικές

ιδιαιτερότητες των πολιτιστικών αγαθών, τον ρόλο της προσφοράς

και της ζήτησης των πολιτιστικών αγαθών, τις διαστάσεις της

τιμολόγησης των πολιτιστικών αγαθών και τη διαχείριση των

οικονομικών πόρων στις πολιτισμικές μονάδες. …(Γκαντζιάς Γ.,

Κορρές Γ.:36)

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, καθώς και από το θέμα της

εργασίας, θα προσπαθήσω να οριοθετήσω, την έννοια των κεφαλαίων

κίνησης και την σημασία τους στην ομαλή και αναπτυξιακή

διαχείριση των πολιτιστικών μονάδων. Επίσης θα προσπαθήσω να

επισημάνω τα βασικά χρηματοοικονομικά προβλήματα που επιδρούν

στην ανάπτυξη των πολιτισμικών μονάδων. Αυτό όσο αναφορά το

πρώτο και θεωρητικό κομμάτι της εργασίας.

Στο δεύτερο και εμπειρικό μέρος της εργασίας, θα αναπτύξω το

παράδειγμα του μουσείου “Designmuseo” του Ελσίνκι. Μέσα απ’ αυτό

θα προσπαθήσω να αναλύσω την εναλλακτική μορφή άντλησης πόρων

για το μουσείο, από την καθαρά δηλαδή εμπορική του

δραστηριότητα. Θα προσπαθήσω να αναλύσω το πως ένα θεσμικά

πολιτιστικό όργανο της πολιτείας εμπλέκεται οικονομικά σε

εμπορικές δραστηριότητες που του αποδίδουν κέρδη, αλλά και πως

συντηρεί και προβάλει μία ολόκληρη “εθνική” βιομηχανία,

επωφελούμενο με χορηγίες και διαφημίσεις, χαράσσοντας και

επιβάλλοντας συγχρόνως πολιτιστικές πολιτικές και διαδρομές.

Και φυσικά όλα αυτά σε περιόδους δύσκολες για την παγκόσμια

οικονομία και πολύ περισσότερο για τους πολιτιστικούς

6

οργανισμούς, που αντιμετωπίζονται ως οικονομικά μη κερδοφόρες

μονάδες.

Κλείνοντας θα προσπαθήσω να βγάλω κάποια συμπεράσματα

συγκρίνοντας τα δύο μοντέλα πολιτισμικών μονάδων. Αυτό του

μουσείου του Ελσίνκι σε σχέση με αυτά της Ελλάδας, στα οποία

δεν εφαρμόζεται κάποια συγκεκριμένη πολιτιστική πολιτική, ενώ

συγχρόνως δεν χρησιμοποιούν τον πολιτισμό ως εργαλείο

οικονομικής ανάπτυξης.

7

1ο Κεφάλαιο

1.1 Κεφάλαια κίνησης

Κεφάλαιο Κίνησης (working capital) ονομάζεται το σύνολο των

στοιχείων του κυκλοφορούντος Ενεργητικού. Καθαρό κεφάλαιο

κίνησης είναι η διαφορά ανάμεσα στο κυκλοφορούν Ενεργητικό και

τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. (Ευρετήριο οικονομικών όρων).

Ο όρος κεφάλαια κίνησης (working capital) χρησιμοποιείτε κατά

καιρούς με διαφορετικό τρόπο. Εμείς χρησιμοποιήσαμε μια

πρακτική προσέγγιση, υιοθετώντας τη χρήση που γίνεται στους

ετήσιους απολογισμούς των οικονομικών μονάδων, όπου τα κεφάλαια

κίνησης ορίζονται ως διαφορά μεταξύ κυκλοφορούντος ενεργητικού

και των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. (Κορρές, 2002:110)

Το κεφάλαιο κίνησης, όπως αναφέρει ο Νιάρχος στο βιβλίο του

(2004), προέρχεται ή συντίθενται από δύο βασικές πηγές μίας

οικονομικής μονάδας:

α. Από το μόνιμο τμήμα του κεφαλαίου κίνησης, το οποίο πρέπει

να είναι ίσο με το ελάχιστο ύψος των κυκλοφοριακών στοιχείων,

για να λειτουργήσει μία οικονομική μονάδα. Η πηγή αυτού του

κεφαλαίου πρέπει να είναι, οι μέτοχοι, η παρακράτηση κερδών ή η

έκδοση μετοχών. Όσο το ποσοστό του μόνιμου κεφαλαίου κίνησης

μεγαλώνει, τότε η οικονομική μονάδα αυξάνει την πιστοληπτική

της ικανότητα, που σημαίνει ότι μπορεί να δανείζεται

ευκολότερα.1

β. Από το προσωρινό τμήμα του κεφαλαίου κίνησης, αυτό

προσδιορίζεται από τις λειτουργικές ανάγκες και από την φύση

1 Φυσικά ο υπερδανισμός μπορεί να οδηγήσει και σε εξάρτηση από τον δανειστή, με περιορισμό λήψης αποφάσεων από την διεύθυνση της μονάδας και

με επιβολή όρων από τον δανειστή. 8

της οικονομικής μονάδας. Πηγές αυτού του κεφαλαίου μπορεί να

είναι ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός ή και οι βραχυπρόθεσμες

πιστώσεις.

Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν το κεφάλαιο κίνησης μιας

οικονομικής μονάδας να είναι επαρκές, ώστε αυτή να μπορεί να

ανταποκριθεί στις τρέχουσες ανάγκες τις με τον πλέον

αποτελεσματικό τρόπο και να μην κινδυνεύει από μια οικονομική

καταστροφή. Φυσικά η μεγάλη συσσώρευση κεφαλαίων κίνησης, όπως

προαναφέρθηκε, μπορεί να σημαίνει μεγάλη πιστοληπτική

ικανότητα, προσέλκυση επενδυτών ή πιθανή επέκταση- επένδυση της

μονάδας και να της εξασφαλίζει άνεση στις συναλλαγές της. Από

την άλλη όμως δεν είναι πάντα θεμιτή διότι μπορεί να δηλώνει

και προβληματική διαχείριση, με συσσώρευση κεφαλαίων-

αποθεμάτων που “λιμνάζουν” χωρίς όφελος για την επιχείρηση.

Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι θα πρέπει να υπάρχει μία

ισορροπία μεταξύ, της προέλευσης, διαχείρισης και τοποθέτησης

των κεφαλαίων κίνησης, ώστε να μεγιστοποιούνται τα οικονομικά

οφέλη για την μονάδα και να αποφευχθεί πιθανή εξάρτηση, λόγω

υπερδανισμού ή μία πιθανή πτώχευση.

1.2 Χρηματοοικονομικά προβλήματα στο πλαίσιο της

διαχειριστικής πολιτικής και του προϋπολογιστικού ελέγχου

Η οικονομική διαχείριση στο περιβάλλον των πολιτισμικών

μονάδων έχει ως στόχο τη μεγιστοποίηση της οικονομικής απόδοσης

και την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των περιουσιακών της

στοιχείων και οικονομικών απαιτήσεών της. Η αξιοποίηση και η

σωστή κατανομή των οικονομικών πόρων των πολιτισμικών μονάδων

είναι μια πολυσύνθετη και πολυδιάστατη διαδικασία, η οποία

προϋποθέτει τη δυνατότητα αποδοτικών συστημάτων λήψης9

αποφάσεων. ...(Γκαντζιάς, Κορρές 2011:31) Αυτή η διαδικασία η

οποία έχει προκύψει γενικότερα από τα σύγχρονα

χρηματοοικονομικά προβλήματα, έχει δημιουργήσει νέους κλάδους

χρηματοοικονομικής, όπως το Financial engineering2 (Κασκαρέλης,

2009:227) Στην συνέχεια θα προσπαθήσω να αναλύσω τα

σημαντικότερα χρηματοοικονομικά προβλήματα των πολιτιστικών

μονάδων, τα οποία είναι:

α. Ο προγραμματισμός

Θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες διαδικασίες στην

λειτουργία μίας μονάδας κι αυτό γιατί καθορίζει τους στόχους

που τίθενται για επίτευξη στο μέλλον. … ο προγραμματισμός

αναφέρεται στον προσδιορισμό των στόχων, της στρατηγικής, των

ενεργειών και των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την

υλοποίηση των πρώτων σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. (Κορρές,

2002:103) Στον προγραμματισμό επίσης γίνεται προσπάθεια να

προβλεφθούν πιθανές αιτίες που θα εμπόδιζαν την επίτευξη των2 Financial engineering = χρηματοοικονομική μηχανική. Σύμφωνα με τονFinnerty (1988) ο όρος αναφέρεται στο σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τηνυλοποίηση νέων χρηματοοικονομικών εργαλείων και διαδικασιών και τηδιατύπωση καινοτόμων λύσεων σε χρηματοοικονομικά προβλήματα. O νέος αυτόςκλάδος της οικονομικής επιστήμης είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τημαθηματική μοντελοποίηση των χρηματοοικονομικών προβλημάτων λήψης αποφάσεωνκαι στοχεύει στην εξεύρεση λύσεων μέσα σε ρεαλιστικά πλαίσια. Περιλαμβάνειτις εξής βασικές λειτουργίες: α) τη χρηματοοικονομική διοίκηση τωνεπιχειρήσεων, β) τη διαπραγμάτευση χρεογράφων, γ) τη διαχείριση επενδύσεωνκαι δ) τη διαχείριση των χρηματοοικονομικών κινδύνων. Σε σχέση με τηντελευταία λειτουργία, παρέχει τα κατάλληλα μεθοδολογικά εργαλεία για τηνεξάλειψη των κινδύνων μέσω της σωστής διαχείρισης των περιουσιακώνστοιχείων ενεργητικού και παθητικού, των χρηματιστηριακών πράξεων κάλυψηςτου κινδύνου (hedging) και μέσω ασφάλισης. Προτείνεται η χρήση τεχνικώνπολυεπίπεδης στοχαστικής βελτιστοποίησης (multistage stochasticoptimisation) σε στρατηγικό επίπεδο, ενώ σε επιχειρησιακό επίπεδοπροτείνεται η χρήση ανοσοποιητικών μοντέλων (immunisation models) δηλαδήμαθηματικών υποδειγμάτων εναρμόνισης των κινδύνου διαχείρισης χαρτοφυλακίουπου προέρχεται από την ευαισθησία της απόδοσης αυτού σε σχέση με τιςμεταβολές του επιτοκίου. Γενικά, ο νέος κλάδος προσφέρει σήμερα πλήθοςτεχνικών για τη σωστή αντιμετώπιση των χρηματοοικονομικών προβλημάτων όπωςη πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση, η τεχνητή νοημοσύνη, η θεωρία τωνασαφών συνόλων και τα προσεγγιστικά σύνολα.

10

στόχων και να αντιμετωπιστούν. Ο προγραμματισμός θα πρέπει

λοιπόν να είναι κατά μία έννοια “ελαστικός”, για να μπορεί να

μεταβάλλεται και να προσαρμόζεται με γρήγορους ρυθμούς ώστε να

αντιμετωπίζει αιφνιδιαστικά προβλήματα.

Οι πιο μεγάλες οικονομικές μονάδες επενδύουν περισσότερα

χρήματα και αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στον προγραμματισμό

προκειμένου να προλάβουν τα περισσότερα λάθη. (Κορρές,

2002:104)

β. Κατάρτιση προϋπολογισμού

Ο προϋπολογισμός των δαπανών κεφαλαίου αποτελεί μια από τις

σημαντικότερες αποφάσεις που πρέπει να λάβει ο υπεύθυνος για τη

χρηματοοικονομική διαχείριση.

Οι Horngren, Datar, Foster (όπως αναφέρεται στο Ρουμελιώτης,

2006) αποδίδουν τον όρο προϋπολογισμό ως «η ποσοτική έκφραση

ενός προτεινόμενου από τη Διοίκηση σχεδίου δράσης για μια

συγκεκριμένη χρονική περίοδο και ένα μέσο συντονισμού του τι

χρειάζεται να γίνει για να υλοποιηθεί το σχέδιο αυτό».

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η κατάρτιση ενός προϋπολογισμού

εμπεριέχει και την έννοια του κινδύνου (risk), για την εφαρμογή

του προϋπολογισμού, διότι οι παράγοντες που μπορούν να

επηρεάσουν την εφαρμογή του είναι ρευστοί και απρόβλεπτοι.

Στην σωστή διαχείριση περιλαμβάνεται και ο προϋπολογιστικός

έλεγχος (budgentery control), που λέγεται και απολογιστικός ή

έλεγχος επαλήθευσης, αποτελεί την κυριότερη επιδίωξη της

εφαρμογής του «προϋπολογισμού οικονομικής μονάδας», ο οποίος

βασικά συνίσταται σε σύγκριση ανάμεσα στους στόχους που

προβλέφθηκαν και πραγματοποιήθηκαν μέσα σε μια χρονική περίοδο.

(Κορρές, 2002:106)

γ. Λογιστικά προβλήματα11

Τα λογιστικά προβλήματα είναι και τα συνηθέστερα που

αντιμετωπίζονται σ’ έναν οργανισμό. Το λογιστικό σύστημα που

υιοθετεί η κάθε μονάδα είναι και η προβολή των οικονομικών

δραστηριοτήτων της προς την διοίκηση, ώστε να μπορεί να ελέγχει

και να διορθώνει πιθανά λάθη και αποκλίσεις εγκαίρως, αλλά και

η προβολή πληροφοριών προς τρίτους που ενδιαφέρονται για την

πορεία, την εξέλιξη ή τον έλεγχο της μονάδας. Αυτή η παρουσίαση

των στοιχείων γίνεται συνήθως με την εφαρμογή και εναρμόνιση

της μονάδας με τα εκάστοτε εθνικά λογιστικά πρότυπα.

Ένα πρόβλημα λοιπόν είναι το ίδιο το εθνικό λογιστικό σχέδιο,

το οποίο κάθε φορά θα πρέπει να εναρμονίζεται με τα σύγχρονα

και τα διεθνή λογιστικά συστήματα. …Το εθνικό λογιστικό σχέδιο

(ΕΓΛΣ) μετά από 35 χρόνια είναι απαρχαιωμένο. Δεν θα μπορούσε

να είναι και διαφορετικά, όσο καλή και αν υπήρξε η δομή του,

όταν τα υλικά κατασκευής του αντλούνται από τη δεκαετία του '70

του προηγούμενου αιώνα. Η υποχρεωτική του χρήση έχει εξαντλήσει

όσες θετικές επιδράσεις επέφερε, ενώ σε πολλά θέματα λειτουργεί

οπισθοδρομικά. Η κύρια ερώτηση είναι αν θα πρέπει να επιβάλουμε

ενιαίο και υποχρεωτικό λογιστικό σχέδιο σε όλους. Υποστηρίζω

την άποψη πως είναι πρακτικώς αδύνατο ένα σχέδιο να καλύψει όλα

τα μεγέθη και τα είδη των επιχειρήσεων, ενώ η υποχρεωτική χρήση

το μόνο που επιτυγχάνει είναι να ταλαιπωρεί λογιστές και να

αυξάνει το κόστος ξένων εταιρειών που έχουν το δικό τους σχέδιο

λογαριασμών που δεν θέλουν να θυσιάσουν στην Ελλάδα.( Μαρκάζος,

2014)

δ. Έλεγχος και επαναπροσδιορισμός

Ο έλεγχος σε μία οικονομική μονάδα είναι μία βασική

λειτουργία. Γίνεται για να διαπιστωθεί αν έχουν επιτευχθεί οι

στόχοι που είχαν τεθεί αρχικά. Πρέπει να γίνεται σε τακτά12

χρονικά διαστήματα, ώστε να προλαμβάνονται και να διορθώνονται,

(όπου και οπότε αυτό είναι εφικτό) τυχόν αποκλίσεις. Φυσικά οι

πολιτισμικές μονάδες παρουσιάζουν την ιδιαιτερότητα, ότι δεν

είναι, ως επί το πλείστον, κερδοσκοπικοί οργανισμοί και δεν

“παράγουν” προϊόν, με αποτέλεσμα να εφαρμόζουν οικονομικά

συστήματα κερδοσκοπικών μονάδων σε στρατηγικές μη κερδοσκοπικών

οργανισμών.

13

1.3 Εναλλακτικές μορφές άντλησης πόρων3

Η χρηματοδότηση των πολιτισμικών μονάδων είναι καθοριστικός

παράγοντας για την ανάπτυξη των πολιτιστικών αγαθών. Στην εποχή

των οικονομικών κρίσεων, οι επιχειρήσεις /εταιρείες αναζητούν

νέες επενδυτικές ευκαιρίες για την προώθηση και προβολή τους .

(Γκαντζιάς, Κορρές, 2011:67)

Οι πολιτιστικοί οργανισμοί παρουσιάζουν μία ιδιομορφία στην

χρηματοδότησή τους, λόγω του ότι απώτερος στόχος τους δεν είναι

να δημιουργήσουν οικονομικά κέρδη, αλλά να δημιουργήσουν

κοινωνικά οφέλη. Αυτό σε συνδυασμό με την σύγχρονη οικονομική

κρίση, καθιστά την άντληση πόρων4 αρκετά δυσχερή και

περιορισμένη. Έτσι λοιπόν οι οικονομικοί διαχειριστές θα πρέπει

να στραφούν σε εναλλακτικές πηγές άντλησης πόρων, που σημαίνει

και αλλαγή νοοτροπίας στον τρόπο σκέψης και δράσης. Θα πρέπει

λοιπόν να αναζητήσουν ή και να δημιουργήσουν τις κατάλληλες

συνθήκες για την εξεύρεση αυτών των πόρων.

Η αναζήτηση των πόρων μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε δύο

ομάδες:

Α. Στην μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη άντληση πόρων

3 Υπάρχει μία έντυπη αλλά και ηλεκτρονική έκδοση της WWF ΕΛΛΑΣ, με τίτλο«Εξεύρεση πόρων από περιβαλλοντικές ΜΚΟ», όπου προτείνονται εναλλακτικοί

τρόποι εξεύρεσης πόρων και τις προϋποθέσεις για να πραγματοποιηθεί μία

χρηματοδότηση.

http://www.wwf.gr/images/pdfs/WWF%20Ellas_Exeuresi%20Poron_MKO.pdf

4 Ο όρος «πόρος» περιλαμβάνει την έννοια και του άψυχου αλλά και του

έμψυχου δυναμικού. Παράδειγμα η εθελοντική συνεισφορά πολιτών στην διάδοση

ενός πολιτιστικού προϊόντος. Αυτό όμως δεν θα πρέπει να έρχεται σε

σύγκρουση με την λογική της κάλυψης πάγιων εργασιακών θέσεων από εθελοντές,

διότι τότε έχουμε στρέβλωση στην αγορά εργασίας.14

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΜετοχικό κεφάλαιο Βραχυπρόθεσμα τραπεζικά δάνεια

Αποθεματικά Εμπορικές πιστώσεις μικρότερες του έτους

Μακροπρόθεσμα δανειακά κεφάλαια Προκαταβολές πελατών

Επιχορηγήσεις Δημοσίου Οφειλές από δεδουλευμένα τοκομερίδια και μερίσματαΚάθε μη άμεση καταβολή δαπανών ή υποχρεώσεωνΕξωτραπεζικός δανεισμός μικρότερος του έτουςΚρατικές και κοινοτικές επιδοτήσειςΟι χορηγίες για τις μη κερδοσκοπικές μονάδες

Β. Στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον ενός οργανισμού.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΉ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΕκμετάλλευση ιδίων πόρων (ακίνητα, επένδυση κεφαλαίωνκ.α.)

Δωρεές ή χορηγίες από ιδιωτικούς φορείς

Εισφορές σε είδος από μέλη του οργανισμού, ιδιώτες ή επιχειρήσεις

Εισφορές από κοινωφελή ιδρύματα

Εισφορές σε χρήμα από μέλη του οργανισμού, ιδιώτες ή επιχειρήσεις

Χρηματοδότηση από διεθνείς οργανισμούς

Εισόδημα από παροχή υπηρεσιών Επιχορηγήσεις από το κράτος

Εισόδημα από διοργάνωση εκδηλώσεων

Κεφάλαια από προγράμματα της Ε.Ε.

Εισόδημα από πώληση ειδών Δάνεια από τράπεζες

Φυσικά όλα τα παραπάνω θα πρέπει να γίνονται με τον πιο διαφανή

τρόπο, ώστε να μην επηρεάζεται η αξιοπιστία και η σχέση των

οργανισμών με το κοινό τους.

15

Όπως ανέφερα και παραπάνω ένας πολιτισμικός οργανισμός μπορεί

να αντλήσει πόρους από την «αγορά», ενώ συγχρόνως προσφέρει

στην κοινωνία πολιτισμικά αλλά και οικονομικά, προσδίδοντας

υπεραξία στο πολιτισμικό προϊόν που προβάλει. Ο λόγος για το

παράδειγμα που επέλεξα και θα παρουσιάσω παρακάτω και αφορά το

μουσείο “Designmuseo”, του Ελσίνκι.

16

2ο Κεφάλαιο

2.1. Γενικά για το “Designmuseo”

Το μουσείο βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της πόλης του

Ελσίνκι, στο πρώην κτίριο του γυμνασίου Brobergska Samskolan

που χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Gustav Nyström το 1895.

Το Designmuseo ιδρύθηκε το 1873 ως μια συλλογή μελέτη για τις

σχολές τέχνης και εφαρμοσμένων τεχνών. Λειτουργεί στις

σημερινές κτιριακές του εγκαταστάσεις από το 1978. Το 1989, το

Ίδρυμα το Μουσείο Τέχνης και Σχεδίου ιδρύθηκε για να

υποστηρίξει τις δραστηριότητες του Designmuseo. Μετά το 2005 και

με απόφαση του εθνικού συμβουλίου τεχνών και εφαρμοσμένων

τεχνών της Φιλανδίας, το Designmuseo αποκτά υπό την ευθύνη του

τις συλλογές των μουσείων Arabia (επιτραπέζια σκεύη και

διακοσμητικά μοντέλα), Iittala (γυαλί), και Nuutajärvi (γυαλί).

Η Iittala, Αραβία, και Nuutajärvi συλλογές και μόνο

αποτελούνται από περίπου 35.000 αντικείμενα. Κάθε μουσείο

εργοστάσιο συνεχίζει να φιλοξενεί εκθέσεις στις δικές του

εγκαταστάσεις, αν και οι συλλογές τους τώρα αποθηκεύονται και

διαχειρίζονται από το Μουσείο Σχεδίου. (Arabia)

Πρόκειται για ιδιωτικές συλλογές μεγάλων βιοτεχνιών που

παράγουν προϊόντα βιομηχανικού σχεδιασμού. Η Arabia είναι μία

από τις πιο γνωστές εταιρείες και θεωρείται ένα από τα πιο

ιδιαίτερα εμπορικά σήματα της Φινλανδίας. (Arabia) Οι ρίζες του

Iittala χρονολογούνται από το 1881, όταν ένα εργοστάσιο γυαλιού

ιδρύθηκε σε ένα χωριό με το ίδιο όνομα στη νότια Φινλανδία..

Ήταν σκέψης του Aalto και Franck, οι οποίες έθεσαν τα θεμέλια

για την σχεδιαστική φιλοσοφία Iittala: να διευρύνουμε τα όρια

και να δώσει στους ανθρώπους την ομορφιά και τη λειτουργία.17

(Iittala) Το Nuutajärvi, το παλαιότερο υαλοποιείο της Φινλανδίας,

ιδρύθηκε το 1793 στον δήμο Urjala στην περιοχή του Häme. Το

Nuutajärvi Μουσείο Γυαλιού εμφανίζει τη συναρπαστική ιστορία

της υαλουργίας, η οποία συνεχίζεται ως τώρα στο Nuutajärvi στα

στούντιο τόσο των νέων όσο και έμπειρων σχεδιαστών γυαλίου.

(Arabia)

Η επιλογή του συγκεκριμένου μουσείου έγινε γιατί θεωρώ ότι

είναι ένα επιτυχημένο παράδειγμα κρατικού μουσείου που

λειτουργεί υπό την επίβλεψη μεν του κράτους αλλά συμπράττει και

χρηματοδοτείται και από ιδιώτες σε μεγάλο βαθμό, προωθώντας και

προσδίδοντας υπεραξία σε προϊόντα design μέσα από το φίλτρο τoυ

«Φιλανδικού» και «Σκανδιναβικού» design, τόσο σε εθνικό, όσο

και σε διεθνές επίπεδο, χωρίς να μειώνει ή να παραβλέπει τον

ρόλο του και την κοινωνική του προσφορά.

18

2.2. Εναλλακτικές πηγές εσόδων του “Designmuseo”

Ο ετήσιος προϋπολογισμός λειτουργίας του μουσείου είναι

περίπου 600.000€. Το 80% της χρηματοδότησης του μουσείου

προέρχεται από την πολιτειακή κυβέρνηση. Το μουσείο συμπληρώνει

το υπόλοιπο 20% μέσω ενός συνδυασμού επιδοτήσεων, από ιδιωτικές

και εταιρικές δωρεές και εισόδημα, όπως τα τέλη εισόδου. Το

μουσείο δέχεται κάποιες μεμονωμένες δωρεές μέσω της κοινωνίας

των φίλων του μουσείου, που λειτουργεί από κοινού με το Μουσείο

Φινλανδικής αρχιτεκτονικής. Ιδιωτικές δωρεές πάνω από € 5000

είναι σπάνιες. (Concept and Development Study for a Guggenheim

Helsinki 2011:31)

Το μουσείο λοιπόν φιλοξενεί οκτώ έως δώδεκα ειδικές εκθέσεις

κάθε χρόνο και διοργανώνει εκθέσεις πάνω στην φινλανδική τέχνη

και σχεδιασμό, από τις συλλογές του μουσείου οι οποίες

ταξιδεύουν σε διεθνές επίπεδο. Φιλοξενεί επίσης εκθέσεις που

διοργανώνονται από άλλα μουσεία και γίνονται σε συνεργασία με

τα άλλα θεσμικά όργανα. Οι εκθέσεις τονίζουν το ιστορικό

πλαίσιο καθώς και τις κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις του

σχεδιασμού αντικειμένων. Επίσης το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του

μουσείου περιλαμβάνει διαλέξεις, σεμινάρια, ξεναγήσεις και

εργαστήρια για ενήλικες και παιδιά.

Η ολοκληρωμένη και πλούσια συλλογή του Designmuseo ρίχνει φως

σχετικά με την ιστορία και την ανάπτυξη του σχεδιασμού στη

Φινλανδία. Η συλλογή περιλαμβάνει πάνω από 35.000 αντικείμενα,

40.000 σχέδια και 100.000 φωτογραφίες. Επίσης, συμπληρώνεται

από ένα μητρώο πάνω από 1.000 σχεδιαστές. (EDF)

Ένα μέρος λοιπόν των εναλλακτικών εσόδων του μουσείου,

προέρχεται από την πώληση των δικαιωμάτων χρήσης των εικόνων

των αντικειμένων που τα πνευματικά δικαιώματα βρίσκονται στην19

κατοχή του. Οι τιμές αγοράς των δικαιωμάτων χρήσης μίας τέτοιας

εικόνας ξεκινούν από τα 100€ και αυξάνεται ανάλογα.

Πηγή εσόδων αποτελούν και οι εισπράξεις από τις πωλήσεις

αντικειμένων desing, αλλά κυρίως των εξειδικευμένων βιβλίων

desing, που εκδίδει το ίδιο το μουσείο και εμπορεύεται στο

δίκτυο καταστημάτων των μουσείων του, αλλά και στο διαδικτυακό

κατάστημα που διαθέτει. Εδώ θα πρέπει να αναφέρω ότι η ποικιλία

των αντικειμένων desing που εμπορεύεται το μουσείο είναι

περιορισμένη (ενώ θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη) και αυτό

ίσως να οφείλεται στο ότι είναι συνδεδεμένο με ιδιωτικές

εταιρείες παραγωγής βιομηχανικών αντικειμένων. Όπως για

παράδειγμα η FISKARS5, η οποία είναι η ιδιοκτήτρια εταιρεία

των Arabia και Iittala κ. α. Άρα θα είχαμε σύγκρουση εμπορικών

συμφερόντων μεταξύ δημοσίου οργανισμού και ιδιωτικής εταιρείας.

Μία άλλη πηγή εσόδων του μουσείου είναι και από δωρεές, είτε

από μεμονωμένα άτομα, μέσω του δικτύου των φίλων του μουσείου

που έχει δημιουργήσει, είτε από εταιρείες ή ιδρύματα που έχουν

σχέση με το αντικείμενο και θέλουν να κάνουν μία δωρεά6.

Τέλος, στις εμπορικές δραστηριότητες του μουσείου εκτός από

τα καφέ που διαθέτει, είναι και η ενοικίαση ειδικών χώρων από

τις κτιριακές του εγκαταστάσεις, για πραγματοποίηση άλλων

εκδηλώσεων ή και εκθέσεων. Το μουσείο διαθέτει λοιπόν λίστα με

τους διαθέσιμους χώρους του, με κοστολόγιο ανά ώρα και αριθμό

φιλοξενίας ατόμων ανά αίθουσα, ώστε κάποιος να έχει μία άμεση

εικόνα για τον χώρο που ενδιαφέρεται και το κόστος.

Φυσικά οι παραπάνω τρόποι άντλησης πόρων δεν είναι οι

μοναδικοί ή οι πιο καινοτόμοι. Ενδεχομένως κάποια άλλα ιδιωτικά

5 Από τις μεγαλύτερες εταιρείες desing στον κόσμο και ιδιοκτήτρια πολλών brand names του “χώρου”.

20

πολιτιστικά ιδρύματα ή οργανισμοί να παρουσιάζουν πιο έντονη

εμπορική δραστηριότητα. Αυτό όμως έχει να κάνει με το αν είναι

κρατικός ή μη οργανισμός και με το νομικό καθεστώς που τον

διέπει.

6 Να σημειώσουμε εδώ ότι έχει δημιουργηθεί ένα Desing Club από το μουσείο, με

στόχο να δημιουργεί γέφυρες μεταξύ εταιρειών που θέλουν να αναβαθμίσουν ή

να παράξουν ένα προϊόν μέσω του σχεδιασμού, με σχολές σχεδίου όπως το Aalto

University School of Arts, Design and Architecture.

21

3ο Κεφάλαιο / Επίλογος/ Συμπεράσματα

Το “Designmuseo” είναι ένας δημόσιος οργανισμός με έντονη

δραστηριότητα, που προωθεί και βοηθά τον ιδιωτικό τομέα. Η

στρατηγική άντλησης πόρων με εναλλακτικούς τρόπους, του

αποδίδει ένα μικρό κομμάτι στα έσοδά του, για την κάλυψη των

αναγκών του. Ο στόχος του όμως και ο σκοπός του δεν είναι να

συμπεριφέρεται ως εμπορικός οργανισμός, είναι να προβάλει και

να προωθεί το “Φιλανδικό” βιομηχανικό σχέδιο, τόσο μέσα όσο και

έξω από την χώρα. Αποτελεί λοιπόν εθνικό κεφάλαιο για την χώρα,

με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά και την δραστηριότητα που θα

πρέπει να διέπουν ένα μουσείο, που απλά όμως συμπληρώνει τα

έσοδά του με κάποιες πιο εμπορικές μεθόδους, χρησιμοποιώντας το

ισχυρό του όνομα7. Ρόλος του μουσείου είναι ακόμα η δημιουργία

σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ αυτού και του κοινού, στο οποίο

προβάλει και προτείνει κάποια πολιτιστικά αγαθά, που συγχρόνως

είναι και εμπορικά.

Ο τρόπος δράσης του “Designmuseo” ίσως θα ήταν υποδειγματικός

για κάποια κρατικά ελληνικά μουσεία ή οργανισμούς, που

ενδιαφέρονται να εξειδικευτούν σε ένα θέμα- αντικείμενο, να το

προβάλουν και να αντλήσουν κάποια κέρδη από αυτό, χωρίς να

κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για “εμπορική δράση”, άρα και

εκπτώσεις στην ποιότητα του πολιτισμικού τους προϊόντος.

7 Brand name22

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Γκαντζιάς Γ., Κορρές Γ., (2011), Οικονομία του Πολιτισμού,

“Πολιτιστική Οικονομία και Χορηγίες:Οικονομική Διαχείριση και Ανάπτυξη

Πολιτισμικών Μονάδων”, Πάτρα: ΕΑΠ

Κασκαρέλης Γ., (2009), «Αγγλοελληνικό λεξικό ευρωπαϊκών και

χρηματοοικονομικών όρων», Αθήνα : Εκδόσεις Ινστιτούτο Εργασίας

ΟΤΟΕ

Κορρές Γ., (2002), Οικονομία του Πολιτισμού, “Οικονομική

Διαχείριση“, Τόμος Α, Πάτρα: ΕΑΠ

Νιάρχος Ν., (2004), Χρηματοοικονομική Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων,

Αθήνα, Εκδόσεις Σταμούλη

Ρουμελιωτης Δ., (2006), «Τάσεις και εξελίξεις στο προϋπολογιστικό έλεγχο»,

Πειραιάς: ΠΑΠΕΙ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Μαρκάζος Κ., (3.11.2014), «Τα νέα λογιστικά πρότυπα, οι βελτιώσεις και οι

κίνδυνοι», Euro2day, Αθήνα, διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο:

http://www.euro2day.gr/specials/opinions/article/1269037/ta-

nea-logistika-protypa-oi-veltioseis-kai-oi.html, τελευταία

επίσκεψη 9/1/2015

Πηγές στο διαδίκτυο

Ευρετήριο οικονομικων όρων, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:

http://www.euretirio.com/search/label/Working%20capital,

τελευταία επίσκεψη 5/1/2015

Arabia, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:

http://www.arabia.fi/en/Arabia-Story, τελευταία επίσκεψη

14/1/2015

23

Designmuseum , διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:

http://www.designmuseum.fi/en/, τελευταία επίσκεψη 12/1/2015

Concept and Development Study for a Guggenheim Helsinki

διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:

http://www.hel.fi/hel2/kanslia/guggenheim/ps/concept_and_develo

pment_study_for_a_guggenheim_helsinki_a3.pdf, τελευταία

επίσκεψη 15/1/2015

EDF, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:

http://www.eu-design.org/www/edf/partners_page.php?partner=4,

τελευταία επίσκεψη 14/1/2015

Ittala, διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο:

https://www.iittala.com/about-us, τελευταία επίσκεψη 14/1/2015

24