تلک خرس یا

حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

نوشته: محمد یوسف و مارک ادکین

ترجمه: محمد قاسم آسمایی

تلک خرس

تلک خرس

یا

حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

نوشته: حممد یوسف و مارک ادکین

ترمجه: حممد قاسم آمسایی

www.ael.af

تلک خرس

یا

حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

نوشته: حممد یوسف و مارک ادکین

حممد قاسم آمساییترمجه:

www.ael.af

روی جلد متن انگلیسی کتاب

www.ael.af

www.ael.af

فهرست مطالب

صفحه عنوان الف . چند حرف از برگرداننده 1

و برگردان دوباره کتاب درمورد. 2 1 یسندهگفتار نو یش. پ3

5 . مقدمه4 15 ییهوا ۀ. سانح5

34 . سرآغاز6هد7 49 ین. مجا

68 ین. ملحد8 89 یثان یتنامو .9

110 (ی. ای. آی. نقش )س10 139 ی. خطوط اکماالت11

161 یکو تکت ی. آموزش نظام12ها13 گ الفات و جن 182 یداخل ی. اخ

201 «بسوزد یدکابل با. »14الت خرس15 220 . ح

238 ینگر. است16 256 . شکار خرس17

276 خرس ینی. عقب نش18 294 فاجعه بزرگدو . 19

309 ینواپس گفتار. 20

www.ael.af

www.ael.af

أ

این اثر : چند حرف از برگردانندۀ

بیش از سی و پنجسال است که در وطن به خون نشستۀ ما صدای فیر خاموش هرروز خبری جز کشتن، سوزاندن، انفجار دادن و بمبارد وجود ؛نمیگردد

ۀ آن نیز نامع ت. قابل پیشبینی اسلوم و غیرندارد و تا نوشتن این سطور خاتمک نگاه گذرا درمی یابیم که از جملۀ عوامل متعدد داخلی، منطقوی و بین با ی

هستی مادی والمللی این همه گ بی انتها که لعیده ومعنوی کشور ما را بجنالعات می بلعد؛ در قدم نخست دولت پاکستان و به صورت مشخص اداره ا

است. (1)داخلی آن )آی.اس.آی(

دادن اولین گروه چهل نفری از فراریان با تحت حمایه قرار)آی.اس.آی( المی شه واباطه، تربیه اعاو 1353افغانستان" در سال وابسته به "نهضت ا

نمودن و دوباره فرستادن آنان به کشور، در واقعیت تمویل و تسلیحنظامی وگ خانمانسوز را برامر اولین ش های این جن اکرام افروخته است. محمدعله

رار چگونگی فق کشور به تفصیل در مورد موجبه ومحقاندیشمند نویسنده والمی" به پاکستان مینویسد: اولین گروه "نهضت ا

های جنوری و فبروی( سال »... چهل نفر از 1975در زمستان )ماه ک پایگاه نظامی ارتش پاکستان تحت المی افغانستان در ی اعضای نهضت اهی این افراد و سپس شورش آموزش نظامی قرار گرفتند. درتنظیم و سازماندناکام مسلحانه ی شان در داخل افغانستان جنرال نصیرهللا بابر نقش عمده

.. چهل نفر متذکره که تحت تعلیمات نظامی ژنراالن پاکستانی قرار داشت.المی بودند که بسیاری از آنها هبران و فعاالن ارشد جریان ا گرفتند، از رک خلق به حیث در دوران تجاوز نظامی شوروی و حاکمیت حزب دموکراتی

هدین تبارز کردن های مجا هان و قوماندانان عمدهء احزاب و تنظیم د... فرماندالمی در دو گروپ بیست نفری از سوی چهل نفر از اعضای نهضت اافسران نظامی ارتش پاکستان تعلیم نظامی فرا می گرفتند. در راس این دو

2 »گروه بیست نفری احمد شاه مسعود و گلبدین حکمتیار قرار داشت...

گ طوالنی تا حال کتب متعددی نوشته در آنها از شده و در مورد این جنها ها، عوامل داخلی، منطقوی، بین المللی و ده لعامزوایای گوناگون انگیزه

الف

www.ael.af

ک ا، "تبررسی شده است؛ از جملۀ این کتابهمربوط به آن، تحلیل، تجزیه و لمختص به خود است؛ زیرا این کتاب توسط خرس" دارای ارزش بیشتر و

های تمهید این ین روز، اداره یی که از نخستآی.اس.آیکارمند ارشد اداره هی، تمویل الوقفه وبه صورت مستقیم در امر سازماند گ تا امروز، و جن

گ؛ نقش اولی و دارد، نوشته شده است. واساسی را داشته تجهیز عاملین جنگ خانمان سوز در راس رچهانویسنده کتاب برای مدت سال در اوج این جن

ر ( فعالیت میکرد، قراآی.اس.آی"دفترافغانی" که تحت امر مستقیم رئیس )الحیت وظیفوی، با همین موقف و ارزشترین معلومات را داشت وبنابر

گ گردآوری نموده وبا ومحافظه کاری وجود پنهان کاریپیرامون این جنشدید دولت پاکستان که نویسنده نیز آنرا ضمنی تذکر داده سانسورنویسنده و

افغانستان را افشا نموده است که است، بخشی از مطالب پشت پردۀ جهاد در الوه برآن ۀ از آن را یافت. هیچ منبع دگری نمیتوان شم در این تا حال در

های رهبران هادی مبنی بر مستقل بودن شان باطل تنظیمهای کتاب ادعا جثابت شده است؛ زیرا نویسنده کتاب باربار تذکر داده است که این "رهبران"

بوده وآنان را طبق سناریوی خویش اس.آی( )آی.وسیلۀ اجرایی در دست برای تحت قومانده درآوردن و « ...مینوسید: وی نهی مینموده است.امر و

ها و قوماندانان و سوق نمودن آنان به استقامت تحت تأثیر قرار دادن تنظیم همین وسیله یعنی دادن و یا دریغ کردن اسلحه و مهمات درست، من بجز از

به عبارۀ دیگر در یک دست من علف و آموزش وسیله و امکان دیگر نداشتم. »و در دست دیگر من قمچین بود.

های پشت پرده و نویسندههمچنان گ گی پیشبرد جنچگوندر این کتاب دست ال ساخته وآنرا با جزئیات و الت چنین توضیح نموده است: را بر تفص

منابع بین المللی تمویل کنندۀ پولی این جنگ دولت عربستان سعودی، «الح و های عرب و... و غیره بوده و دولت امریکا )سی.آی.ای(، شیخ های مصر، ترکیه، انگلستان، چین همات، توسط )سی.آی.ای(، از کشور م

الح تهیه گردیده است های بین المللی قاچاق « .و دولت اسرائیل و شبکه

نشان داده است سیع در این پروسه پرده برداشته ووی از موجودیت فساد وافغانستان بر ثروت که چگونه از برکت جاری شدن سیل خون در

افزوده شده است. نقش اعضای کانگرس، نظامیان و ... سیاستمداران،

www.ael.af

ج

( در این جنگ عبارت بود از آی.اس.آیبه صورت مشخص )پاکستان وهی و الش برای سازماند هادی، های ج وحدت تعیین خط مشی برای تنظیم

های تربیوی و هدین، تمویل پولی آآن، ایجاد کمپ نان، نقل و آموزش مجاالح، همات وتجهیزات، دیپو ساختن وانتقال های م توزیع آن به تنظیم

هادی، العات از طریق مین وسایل ارتباطی وأتهیه وت ج مخابروی، تهیه االعاتی پاکستان وباراتی وکانالهای استخ تدوین ای، تهیه وسی.آی.ا

هداف ستراتیژیک مانند پل وپلچک، انب والنهای عملیاتی برای تخری فجار اهای برق، ها وبند هزاران ذخایرآب، تونل سالنگ، پایپ لین تیل وصد

عامل المنفعه دیگر مانند مکتب ومدرسه، شفاخانه ومرکز صحی و موسسۀهدین در اجرای پالنهای تخریبی در اشتراک و همکاری شانه به شانه با مجا

داخل افغانستان.

همه به طور مفصل در کتاب بیان شده با در ت، اسنظر داشت حقایق باال که ۀ مجدد کتاب تلک خرس عنوان حقایق پشت پردۀ جهاد در »برای ترجم

برگزیده شده است و به زعم من این عنوان بیشتر با محتویات »افغانستانهمخوانی دارد. کتاب

چرا ترجمه و نشر مجدد این کتاب؟

ۀ آن مدت طوالنی میگذرد؛ اما این باوجود که از نشر اولی این کتاب و ترجمهمیت مطالب مندرج در آن نه کاسته، بلکه گذشت زمان نه تنها از ارزش و ا

گ امروزی در همیت آنرا بیشتر ساخته است؛ زیرا جن برعکس سیرحوادث االدی است، البته با هشتاد م هۀ همان جنگ د افغانستان، در واقعیت تداوم

زئیتغییراتی جبین المللی وداشت تغییرات وتحوالت گوناگون ملی ورنظردهداف جنگ وکه در مناب عاملین جنگ به میان آمده ع تمویل کننده جنگ، ا

گ دولت پاکستان ودایرکترایکی از طراحان و است. ه بن پیشبرد این جنالعاتی آن ) همآی.اس.آیصورت مشخص ادارۀ ا هنوز در عقب ( است، که

های امروزی وطن ما قرار دارد. همه ویرانی و کشتار

هۀ ها مرکز تربیوی تروریستها ذشتهگیالدی قرن هشتادامروز مانند د ، ده هبری طالبان و در داخل پاکستان های که فعال اند. حلقات ر سایر گرو

www.ael.af

گ در داخل افغانستان هبری ازجمله شبکه حقانی اند مصروف جن از حمایه، رهنمایی وسیع هۀ ذکر شده ( برخوردار میآی.اس.آی) ور باشند. اگر در د

ها هدایی"سکر" الی جان مردم افغانستان بود، امروز ی ا امریکا، ها بار خطر بیشتر را های تربیه شده در مدارس پاکستان، صد "انتحاری" گ ها، متحدین آن و افراد غیرنظامی ساخته است. سیر جن متوجه امریکایی الی جان نظامیان و الح معادل "ستینگر" که هد که دیر یا زود نشان مید

هد گرفت و بدون غیر نظامیان در آ ن زمان بود؛ در دسترس طالبان قرار خواهدین بودند، به شک آنانی را که مبتکر تهیه و آموزش "استینگر" برای مجا

سرنوشت مشابه دچار خواهند ساخت.

های تربیوی هشتاد یالدی، پاکستان از موجودیت کمپ ۀ ه امروز نیز مانند دال های وابسته به طالبان، حزب ا داخل می و گروه حقانی در تروریست

منکر دادن انکار نموده وبی حیایی خاص خاک آن کشور با چشم سفیدی وهای مالی به آنها است. الح وآموزش و ک هشتاد کم هۀ همانند د پاکستان

ال ها گفته است وم های که بر دی قرن گذشته، بار میگوید که رهبری گروه.آی( )آی.اسضد افغانستان جنگ را پیش میبرند در داخل پاکستان نیست و

با آنها ندارد. یهیچگونه ارتباط

گ وبا برای بازشناخت سابقه درنظرداشت این وجوه مشترک بین دوجنهای جهادی و)آی.اس.آی( حمایت دولت پاکستان در وجود مقایسه از تنظیم

گ در ادامه پیشبرد جودر حمایه از طالبان نقش فعلی آن ادارهآن با نیکی از مقامات ارشد »اعترافنامۀ «دگر افغانستان ضرور است تا بار

« سوختاندن کابل«را که در راس "دفتر افغانی" قرار داشت و )آی.اس.آی( هموطنان پیشکش گردد وشعار ستراتیژک او بود؛ برا گر باردی بازخوانی

همیشگی جنگ و ویرانی کشور، وضاحت یابد.یکی از الوه برآن ابعاد نامعلوم، پیدا کردن نسخ قبلی کتاب دشوار است و در بنابر دالیل معلوم و

های انترنت نیز نمیتوان متن آنرا دریافت کرد که این خود یکی از انگیزۀ ۀ مجدد این کتاب به منظور جبران این کمبود و نشر وسیع آن در دنیا یترجم

هموطنان به سهولت امکان دسترسی به آنرا پیدا بیکران انترنت است تا نمایند. به امید برآورده شدن این آرزو.

www.ael.af

ه

2012محمد قاسم آسمایی. دوم اکتوبر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

یا اداره Inter Services Intelligence (ISI): آی.اس.آی .۱العات داخلی پاکستان بعد از ایجاد پاکستان در سال به 1948ا

( که در آن زمان R.Cawthom)انگلیسی ابتکار تورن جنرال قوماندانی قوای زمینی اردوی پاکستان را بر عهده داشت ایجاد

مقتدرترین اداره از جمله دید. این اداره با صالحیت ترین وگرالعاتی مصونیت سه گانه پاکستان است. این قدرت وادارات ا

های متعددی را برای مسئو الن این اداره نیز زمینه سوءاستفاده هم کرده ودر روی کار آوردن و ه برکناری حکومتفرا ه های سه د

های پشت پردۀ آن سازمان دخیل است. اخیر پاکستان دست 25000و غیر نظامی داخل تشکیل آن در حدود کارمندان نظامی

گ برتخمین می 30000ـ علیه گردد. سهمگیری فعال آن در جنهمه های ک افغانستان سبب رشد وسیع آن شده و از پشتیبانی و کم

برخوردارشد.)سی.آی.ای( جانبه

آنطور که در این کتاب آمده است، در داخل پاکستان و حتی قوای مسلح آن نظر خوبی نسبت به آن سازمان وجود ندارد و آنرا دولت

ک با)آی.اس.آی( در درون دولت میدانند. (CIA) روابط نزدی اسرائیل( دارد. ( (MOSSADانگلستان و (MI6)امریکا،

نوشتۀ اکرام »پاکستانما و «کتاب ( 105ـ 104صفحه ) .2 اندیشمند.

www.ael.af

هی به برگردان دوباره کتاب "تلک خرس" نگا

محمد نبی عظیمی

ک خرس" تألیف دگروال یوسف افسر متقاعد ارتش پاکستان و آقای کتاب "تلهنگامی که تازه به نوشتن کتاب ها پیش مارک ادکین امریکایی را مدت

هه اخیر « هنگام »افغانستاناردو و سیاست در سه د آغاز کرده بودم و در آن درشهر تاشکند می زیستم، به دست آوردم. کتاب حجیمی نبود، فقط دوصد

رغوب طبع شده بود. بسیار نامدر کاغذ اخباری و . کتابوشصت رویه داشتگ وکاغذ بدل و ها، خطوط وببه نسبت رن یک مطالبی کیفیت در اکثررویه

کتاب را از حیز انتفاع انداخته بود. کتاب ده وصفحه به صفحه دیگر نشت کرشناسنامه نداشت، نام ناشر آن ذکر نشده بود و سال نشر و طبع آن نیز معلوم

هموطنان ما به نام داکتر نثارنبود. کتاب را یکی د "صمد" به یاد بود احماز برخی از اعضای خانواده جلیل اش که انگار از اثر بمباران خاطرهء پدر و

هار کشته شده بودند، ترهواپی های اتحاد شوروی وقت در قند ه وما به طبعجم رسانیده بود.

هنگامی که دربعد هنامه هال ها هاجر بودم، درما ه -ند م م ها فصلنا "آزادی -بعد"که دردنمارک زیر نظر آقای نجیب روشن نشر می شد، مطلبی زیر عنوان

هنگی شناخت دار ه شده، جناب یاسین بی"کابل باید بسوزد"، از خامه زیبای فره و ک خرس" ترجم همین کتاب "تل به نشر می رسید که درحقیقت برگردان

دگروال یوسف بود. اما پس از مدتی بنابر عللی که بر من پوشیده است، آن درجای دیگری نیز نشر نشد، یا به نظرمن مطلب از نشر در آزادی" بازماند و

نرسید.

همه باید گفت که ب رگردان کتاب توسط جناب داکتر نثاراحمد صمد اما با این هم های فراوانی هرچند نارسایی هه یک اقدام بسیار به موقع بود. در آن برهایی مانند ترجمه لفظ باالفظ، مراعات نکردن قواعد گرامری داشت. نارسایی

الیی وزبان فارسی، افتاده گ هات نوشتاری وا های تایپی، اشتبا ی رخدربی الحابه ویژه ناآشنایی مترابطه میان مبتدا وخبر وحاالت نبود ر ت جم با اص

هبتی بود برای کسانی کو های نظامی. ولی با این وصف، مو ه می ترم

www.ael.af

ز

های بیگانه الت پنهان وآشکارکشور خواستند در ارتباط به عمق وژرفای مداهمسایه شرقی آزمند، مکار وفریبکار درامور داخلی همسایه گان بهو ویژه

ه این کتاب به زبان فارسی ان پی ببرند. البته با نشر وکشور ش ترجمهمه به خصوص اعضای هنگامی که ک خلق افغانستان در حزب دیموکراتی

های تحول پسند کشور او ه برای چز خود می پرسیدند: چرا چنین شد ونیروهوری افغانستان به وق وع پیوست، روشنگرایانه فاجعه سقوط حاکمیت جم

هاپاسخی تلقی شد و روان یی که روح وگردید برای برخی از پرسش همین سبب بود که آن کتاب تقریبا هان می خراشید. به وطنپرستان را مانند سونایاب گردید؛ ولی به زودی جای آن را آثار نویسنده گان دیگر غربی و هشگران سخت کوش و خاطره نویسان کشور ما جنراالن روسی و پژو

همیت هرگز از ا آن کم نشد. گرفت؛ اما

***

های پسین های برجسته از دوستی شنیدم که دراین ماه یکی از شخصیت هنگی کشور ما جناب جنرال محمنظامی و د قاسم آسمایی به برگردان مجدد فر

همت گماریده و و برخی سایت روزنهدر سایت تابناک ومعیاری این کتاب هر بیعی است که هفته یک بخش آن را به نشر می سپارد. طهای دیگر در

ال فاصله به سایت روزنه سر زده و نخستین بخش پس ازشنیدن این خبر، القه فراوان به خوانش گرفتم. آن را با دقت و

همان نخستین نگاه پی بردم که تفاوت فر ه آقایراستش از اوانی بین ترجمدارد. زیرا این یکی داکتر جناب جنرال قاسم آسمایی وجودداکتر نثارصمد و

الحاتاست و و آن دیگری جنرال نظامی بوده است نظامی نا آشنا و با اصهر دو با تاروپود مسایل نظامی وارد و الحیت. برای اثبات این امر صاحب

الح مشت نمونه خروار برمی هایی به اص ه را ورق می زنیم و مثال ترجمه آقای نثار احمد در صفحه نهم یا مقدمه کت ن اب چنیگزینیم. مثال در ترجم

:نیممی خوا

www.ael.af

الع تیلفونی گرفتم در کویته منحیث "... حینیکه این تقرری را ذریعه اک غند درحال قوماندان . باورم نیامد واز افسر باالتر تمرینات بودم ی

خواستار مرور دوباره شدم چون بکلی فاقد آموزش استخباراتی بودم ... "

همان مطلب را چنین می خوانیم : اما در برگردان آقای جنرال قاسم آسمایی

هی یافتم رقهء ، قوماندان ف"...زمانی که تیلفونی از تقررم در وظیفهء جدید آگایرا من یم. ز، نمی توانستم صحت این خبر را قبول نمادمتعلیمی درکویته بو

العاتی واستخباراتی را هیچگونه سابقه کار و تحصیل درعرصهء ادارات اهمین نداشتم و فکر می نمودم که درمورد باید اشتباه صورت گرفته باشد. به

خاطر از افسر مربوط تقاضا نمودم تا چگونگی آن را تدقیق نماید."

راین دو متن دقت کنیم، دیده می شود که در ترجمه داکتر نثاراحمد حاال اگر دصمد، دگروال یوسف قوماندان یک غند است و غند مصروف تمرینات. اما هنگامی که در برگردان جنرال آسمایی می خوانیم که دگروال یوسف مذکور خبر تقررش را در وظیفه جدید شنید، در کویته پاکستان قوماندان یک فرقه

غند تفاوت فراوان وجود دارد: بوده است. درحالی که میان فرقه وعلیمی تک جزوتام بزرگ تکتیکی اوپراتیفی و متشکل از سه غند است؛ ولی فرقه ی

ک واح هی به صورت د تکتیکی است که در چوکات فرقه وغند ی یا گهگاالنه ف همچنان تمرینات ومست انه تعلیم وتربیه نیز معانی جداگعالیت می کند. نولوژی نظامی دارند. تعلیم وتربیه جزء اساسی زنده گی و فعالیت ییی در ترم

هد؛ ولی روزانه سربازان و افسران ارتش را درزمان حضر تش کیل می دهای تکتیکی و های صنوف مختلف تمرینات نظامی وتطبیقات آتشدار قوت

ک دوره تعلیمی به منظور ممارست پرسونل انجام می گ یرد.اردو در ختم ی

روانی، مراعات نمودن و یا ننمودن قواعد دستور زبان درباره شیوایی و های ثقیل و نه چندان مستعمل و مراعات نمودن عالیم فارسی، کاربرد واژه همان آغازین صفحات مثال هر دو ترجمه نیز می توان از های و نکته گذاری

ک خرس کتاب( 11آورد. مثال جناب داکتر نثار احمد صمد در صفح ) تلگ بازی هنگامی که دگروال یوسف درباره نابکاری، نیرن ه، دربخش مقدم

های دولت، ارتش و اداره استخبارات ) ( کشورش آی.اس.آیودروغ پردازی هارا می درد :و اعتراف می کند، چنین می نویسد پرده

www.ael.af

ط

ک پرده دود آلود من"... به این وادار می شدم تا عملیات را مخفیانه تحت یباال رتبه ارتش پاکستان درمورد وظایف من جنرالهای اکثریت . اندازیم براه

العی هیت نداشت هیچ ا من اشتغال . حتی اعضای خانواده من نیز از مایه چون مصادرعالواقف نبودند. من باید درگمنامی محض قرار میداشتم

هدین انکار مملکت هیچ می ورزید بکلی ازمساعدت پاکستان به مجا . ورنه ک از مسؤلین امور اجازه نمیداد که پاکستانیها مهمات ووسایل جنگی اسلحهی

ک عمل ناروا تر ایرا از طریق پاکستان دراختیار چریکها قرار بدهند. حتی یهدین را آموزش ت جنگی ایشانرا عملیامی داد این بود که آی اس آی مجا

هی می کرد الن همرا ها می وبعضا منحیث مشاور درداخل افغانستان با آن همه کس نمودند الح دیگر راز پوشیده ای نبود، چون . البته دراختیار دادن

هم این بود که پاکستان آنرا با وجود چنین حدس وگمانها آنرا می دانست لیکن مگابدا نمیپذیرفت دیپلوماتها درتما های بهانه وار م عرصه جن سیاست بازی

الم خویش همچنین سفیر شوروی درا را با سفراء پاکستان در مسکو وکابل وه "می داد. آباد ادام

همان مطلب باال را چنین می خوانیم : اما در ترجمه جنرال قاسم آسمایی

گ را "من مجبور بودم که درشرایط نهایت دشوار مخفی وسری، امور جنبرم. اکثریت جنراالن ارشد اردوی پاکستان از وظیفهء من کوچکترین پیش ب

هیت اصلی وظیفهء من چیزی هی نداشتند. حتی اعضای فامیلم درمورد ما آگااین مخفی کاری به خاطر این بود که دولت پاکستان رسما مدعی نمی دانستند و

هیچ نوع کمک به های جهادی " نمی نماید وبود که دولتی مهیچ مقا" تنظیم الح و هدین اعتراف نمی کرد که همات از طریق پاکستان دراختیار مجا م

هدین را تمرین و آموزش می داد قرار می گیرد. این راز که آی اس آی مجاحتی با اعزام مشاورین نظامی درداخل افغانستان ودر طرح عملیات جنگی و

هی می کرد، حیثیت تابو را داشت همرا اشت درمورد که کسی حق ند آنان را الاشاره و هدین مخفی تبصره نماید. با وجودی که تسلیمی ح و پول به مجا

هدین قرار داده می نبود و همه می دانستند که از طریق پاکستان دراختیار مجاگ دیپلومات هیچگاه این امررا نپذیرفت. در جریان جن شود؛ اماپاکستان رسما

www.ael.af

های فرای پاکستان درمسکو وکابل سیاسی با سها با حوصله مندی به بازی الم آباد مصروف بودند." و دیپلوماتهای شوروی درا

ه آقای آس ها نیز به وضاحت دیده می شود که ترجم مایی روانتر، دراین مثال ها مراعات شیوا تر، دقیق تر و با قواعد گرامری صورت گرفته، نکته گذاری

شده و امانت متن کامال حفظ گردیده است.

ه آقای نثار احمد صمد صفحه )مثال دی ( :75گر از ترجم

هر قدرت عظیم جهت نابود ساختن دشمنان خویش "...از نقطه نظر نظامی نسبت به قوای پیاده نظام به استعمال قدرت شلیک وسیعا ترجیح می داد.

ک مخت "ص شان منجر به شکست دشمن نگردید.هردو آموختند که این تاکتی

ک نگاه معلوم هم با ی الت در می شود که منظور نویسنده را خواننده از این جهد کرد. درحالی که دربرگردان هم حتی با چندین بار خواندن درک نخوا بر

همین مطلب بسیار به ساده گی وآقای آسما ک نگاه قابل درک یی همان ی به همین مطلب را چنین می خوانیماست. دربرگردان آقای آسم :ایی

ها برای غلبه بر دشمن بیشتر به نیروی آتشی "...در سطح تاکتی کی ابرقدرت گ نشان داد هردو جن خود متکی بودند تا به نیروی پیاده برای تعقیب آنان. که کاربرد این شیوه ، پیروزی و مؤفقیت بر نیروی پارتیزانی را تأمین کرده

نمی تواند. "

به یپشتیبانبرخی لغات و اصطالحات نظامی مانند یونت به عوض تولی، جای حمایه، به حلقه درآوردن به عوض به محاصره درآوردن، مسلسل به ها و.. که تعداد ها به عوض گروپمان قوت جای ماشیندار، صف بندی قوت شان کم نیست، برای خواننده افغانی به ویژه نظامیان ناآشنا و دل آزار است.

همه باید اذعان داشت که ترجمه نخستین این اثر در وقت و زمانش اما با این های فراوانی پاسخ داده است. غنیمت بزرگی بوده و به پرسش

و فرجامین سخن این که درحالی که این کار سترگ روشنگرانه را ضروری نی به خاطر برگرداوستودنی می پندارم، صمیمانه ترین تبریکات خویش را

ه مایی کقاسم آسشیوای این ترجمه خدمت جناب دقیق، معیاری ونثرسلیس وهمیشه در در درازای زنده گی پر ازفراز و سنگر دفاع از نشیب خویش

www.ael.af

ك

همین سبب در وقت و زمانش زندان را برگزیده بود، حقیقت قرار داشته و به ها و درخشش ای ههای بیشتر شان را در گسترهء کار تقدیم کرده، پیروزی

هنگی تمنا دارم. فر

نبی عظیمیمحمد

www.ael.af

رجمهت در مورد محققمنتقد و نویسنده، صبورهللا سیاه سنگ، داکتر دیدگاه :این کتاب

کار ماندگاری از محمد قاسم آسمایی

به بهترین شیوه بهره میبرند Facebookدر میان انگشت شمار کسانی که از ها به چشم و مایه بهره مندی دیگران میگردند، نام محمد قاسم آسمایی در بلندا

:می آید. نامبرده با برگردان

The Bear Trap: Afghanistan's Untold Story (Mohammed Yousaf, Mark Adkin) دارد خدمت ارجناکی رویدست.

ک خرس" در گذشته نیز از سوی سه تن به فارسی نه چندان شیوا کتاب "تلدرآورده شده بود، ولی ژرفنگری و وسواس اندیشورزانه آسمایی گرامی در ها ارزش رعایت امانتهای زبانی و نیز برخورد کارشناسانه با ارتشواژه

دارند. ویژه

ازین خامه پرداز نستوه برای تالشهای برازنده اش در راه گردگیری از همچنان غبارزدایی از نیمرخ نهان یم سده پسین افغانستان وتاریخ ن سیمای

ه لی" مان، باید با پاس و سپاس یاد کنم.الهمسایه "ستار

هر آنکو تاریکیها را روشنا میبخشد. درود به

201کانادا/ چهارم جون

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

1

پیش گفتار نویسنده: هم در آغاز این کتاب که بیانگر نقش من در جهاد افغانستان است ، میخوا

من وخاموش" جنرال عبدالرحمن اختر که دینی بر سپاس خود را به "سربازگ در واقعیت امر بر پاکستان و هدین دارد ابراز نمایم. من در اوج جن مجا

خدمت نموده ام؛ در حالی که او برای برای مدت چهار سال تحت امر او هشت سال مسئولی قدرت شوروی ت بزرگی را در جهت مقابله با ابرمدت

من وی را "سرباز فروتنی که خصلت او بود،به خاطر تواضع و داشت.که وی یکجا با ضیاءالحق در 1988خاموش" می نامم. زیرا تا ماه اگست

هواپیما جان باخت، از اعضای فامیلش وعدۀ تنها بعضی حادثه سقوط . با مرگ او و را میشناختیممعدودی از مردم ومن طور شاید و باید او

هبران قدرتمند خود را از دست داد.ضیاءالحق، جهاد دو تن از ر

هور 1979هم زمان با مداخله شوروی در سال در افغانستان، رئیس جمقرر شده بود م)آی.اس.آی( ضیاء به جنرال اختر، که تازه در رأس اداره

هی نماید. در ا در جهت مقابله با آن، تدابیر ووظیفه داد ت اقدامات را سازماندهیچکس در پاکستان و دول آنطرف اوقیانوس )به شمول ایاالت آن زمان

ه افغانستان از دست رفتابله با قوای نظامی شوروی نبود ومتحده( در صدد مقر تنها کسی بود که در جهت ختحساب میشد. در داخل اردوی پاکستان جنرال ا

طرح عملی را در این زمینه ت از جهاد افغانستان قرار گرفت وحمایدفاع وهور را متقاعد ساخت که مبارزه بر ضد متجاوزان و ارائه کرد و رئیس جمشکست دادن آنها، نه تنها ممکن بلکه این مبارزه در راستای منافع پاکستان

هست. سالهای بعد ضیاء به ا و گفت: شما معجزه یی را انجام دادید که من نیز هد. توانایی دادن پاداش به آنرا ندارم، خدا پاداش آنرا به تو بد

اداره امور "دفترافغانستان" بود. این اداره سوق و)آی.اس.آی( وظیفۀ من در گ علیه افغانستان را به عهده داشت. جنرال اخ به ترمسؤولیت پیشبرد جن

گ برعلیننده وحیث مبتکر، کنترول ک هنظارت کننده این طرح ]پیشبرد جنمدافع من در این عرصه بود. در ساده ترین افغانستان. مترجم[ آمر، مشوق و

ک خود بود. ل، او یک استراتیژیست با تدبیر وشک شخص ورزیده در مسل

www.ael.af

پیشگفتار نویسنده

یدر آغاز "جهاد" او یگانه کسی بود که میگفت اتحاد شوروی را با تمام قواهد مسلح آموزش دیده شکست میتوان توسط چند مدرن وعصری آن هزار مجا

برداشت اولی من در ابتدای در آغاز ناممکن به نظر میرسید و داد. این امراختر نیز چنین بود. پیامد با جنرال یهمکارآغازو)آی.اس.آی( تقررم در

ها، صحت نظریات او هدایات و رویداد هبری، را ثابت ساخت. تحت رمطروحۀ او، قوای شوروی نه تنها عقب نشینی کرد؛ براساس استراتیژی

همین علت در لیست سیاه ک. گ. ب قیمت زیادی هم خورد. به بلکه شکست هرگز در وجود او ترس ناشی از را برای سر او تعیین کرده بودند؛ اما من

ه میداد. همچنان به حمایت از جهاد ادام این تهدید را ندیدم. او

عمده توجۀ بیشتر داشت. یکی از لحاظ ستراتیژی، جنرال اختر در دو جهت گ را باید به پیروزی رساند. او معتقد بود که گروه یعنی این که چگونه جن

گ به زانو درآورند، ه ب های پارتیزانی میتوانند ابر قدرتی را در میدان جنهزاران زخم" بر دشمن را به شکل دوامدار ک "وارد کردن شرط آن که تکتی

هدین . برای تعمیل این اصل، عملی سازند به تدریج طی سالیان متمادی، مجااز د واز طرف پاکستان بیشتر و خوبتر تسلیح و تجهیز و آموزش داده ش

های بزرگی برای آنان لحاظ ارتباطات، اکماالت وذخیره سازی، کارقوای شوروی شد. تنها بعد از کاملکه منجر به خروج سازماندهی گردید

هبری )آی.اس.آی( رال اختر از سبکدوشی جن ]به مفهوم دور شدن از رهد عدول از این شیوه، شکست سختی را متحمل شدیم؛ ین. مترجم[ ومجا

الل آباد ضربۀ جانکاه بر ما وارد آمد و سخت شکست چنانچه در حمله بر های دو طرف و علل شکست گ، نیرو خوردیم. )در مورد چگونگی این جن

یاد «جنرال محمد نبی عظیمی در کتاب تحت عنوان ستر )آی.اس.آی( الن الل آباد گ هایی از جن به تفصیل معلومات داده است؛ که توجه »مانده

خوانندۀ گرامی را به آن جلب مینمایم. مترجم(

هدف اولی و اساسی در استراتیژی جنرال اختر بود؛ اما او شهر کابل ک حمله تصرف نماید؛ بلکه هدف نهاییخواست ونمیخواست که آن را با ی

هست و نیست کابل اعم از تأسیسات سیاسی، اقتصادی، وی آن بود تا تمام کابل باید «نظامی و خدمات اجتماعی آن نابود گردد. شعار او چنین بود

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

3

دائما تحت فشار طوط ارتباطی واکماالتی آن قطع و، باید تمام خ»بسوزدت بدون مقاومینصورت شهر را میتوان به سهولت واو میدانست که در ا باشد.

ابل ک ویرانیی وی این بود تا بعد از سقوط وبزرگترین آرزوتصرف کرد. که این "نماز شکرانه" را در آنجا ادا نمایداز آن بازدید بعمل آورده و

آورده نشد. آرزوی او بر

ک ودوم استق جهت سیاسی بود. البته نهامت کار او در عرصۀ دیپلوماتی

هدینداخلی مجلی، بل کاربرد دیپلوماسی درامورسیاست بین الملدپلوماسی و . ااز نظر من جنرال اختر یگانه کسی بود که میتوانست تا اندازه یی وحدت را

هدین که های متعدد مجا ین تأمیکدیگر بودند، سختدشمن سردر بین گروپ هنماید. هبران جهادی را او میتوانست ولو برای مدت کوتا هم که شده، ر ی

ک سازد. با بدون این اتحاد، امکان وصول پیروزی در از نظر اوهم نزدیگ موجود نبود. او میتوانست برای منافع جهاد، افرادی را که ه جن جبه

حوصلۀ دیدن چهره یکدیگر را نداشتند؛ با یکدیگر متحد سازد.

الع متحده علت عمدۀ موفقیت او در این بود که میتوانست بطور دوامدار اهد تا م ویه قاشین جنگی جهاد را طبق دلخواه او تامریکا را تحت فشار قرار دالش میورزید تا کانالنماید. امریکا از طریق )سی.آی همیشه های .ای(

هدیناکماالتی، تجهیزاتی، آموزش و الح به مجا را در کنترول خویش توزیع هارت جنرال اختر بود که آنها نتوانستند آنرا طبق داشته باشد و این از برکت م

هبری دلخواه خود عملی همین ملحوظ، جنرال اختر زمانی از ر نمایند. بنابر هدین در آستانه پیروزی قرار داشتند. )آی.اس.آی( سبکدوش گردید که مجا

هد غم انگیزمرگ خروج قوای شوروی او مانع آن شد تا وی یک سال بعد، شاهدین از افغانستان و پیروزی خود باشد. به نظر من دولت پاکستان و مجا

همچنان برای من افتخار بزرگ است که افغانستا ن باید سپاسگزار او باشند. گ مخفی بزرگ س هم داشتم، جنگی که نبوغ نظامی تحت امر او در این جن

س.ب ت یوسفمحمد یگادیرمتقاعدبر را ثابت ساخت. او

www.ael.af

پیشگفتار نویسنده

یادداشت در مورد مأخذ این کتاب

هدات ب تقریبا به صورت کل از تجارب ومن برای نگارش این کتا مشابعدا حین و)آی.اس.آی( سال خدمت در که در مدت چهارشخصی خویش

بازگشت به پیشاور آنرا کسب نموده بودم؛ استفاده کرده ام. من با شناخت و هبران جهادی، اکثر قومان هدین روابطی که با تمام ر دانان و بعضی از مجا

این اثر و وضع مدت چهارسال مشترکا با آنان کار کرده ام؛ پیرامونداشته وهمین ملحوظ در این کتاب از مراجع دیگر و فعلی تبادل نظر نموده ام. روی الوه من با بسیاری از های روزنامه نگاران استفاده نشده است. بر یا نوشته

گ در افغانستان موافق نیستم؛ ها پیرامون جن ر زیرا بعضا حقایق ذک نوشته هم غلط تفسیر شده ا ست. البته این بدان معنی نیست که تمام شده نادرست و یا

گ افغانستان غیرقابل اعتبار است، بلکه تنها من کمتر کتابها در مورد جنها یافته ام که در نوشتن این کتاب برایم ممد واقع شود. در آثار چیزی در آن

ذیل میتوان حقایق نسبتا دقیق و واقعی را بدست آورد.

گ در افغانستان. نوشته: .1 Mark Urban جن

گ در کشور دوردست. اثر .2 .Arms and Armourجن

Robert D. Kaplan’sسربازان خدا نوشته .3

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

5

مقدمه

هزار زخم، های پارتیزانی مرگ با وارد کردن گ این شیوه امتحان شدۀ جنهای قوی و بزرگ است. با کاربرد این شیوه در افغانستان، در مقابل اردو

اده بود که با استف یی خرس شوروی به زانو درآورده شد؛ زیرا این یگانه شیوههای کم آموزش دیده، خوب تسلیح نشده و دسپلین ناپذیر قبیل یی هاز آن، نیرو

گ ساخت. کمین، یه شکست ناپذیر واما با روح جنگجو را قادر به ادامه جنها، پایپ ترور، حمله بر کاروا هوایی وتخریب پل نهای اکماالتی، میدانهای

ها و ها وخود دارلین گ منظم وموضع ثابت، شیوه های ی از جن ک تکتیهنگی هما هی و النگذاری، سازماند آزمون شده جنگهای پارتیزانی است که

به دوش من بود.1987تا 1983ت چهار سال از آن طی مد

به حیث مسؤول به طور ناگهانی من دگروال پیاده، اردوی پاکستان بودم کههت و( مقآی.اس.آیدفتر افغانی در ) الف خواست قلبی رر شدم. من با کرا

که از جمله مؤثرترین با وجود)آی.اس.آی( ام به این وظیفه آغاز کردم؛ زیرا های جهان سوم به شمار میرود؛ سازمانهای اط در داخل و العاتی در کشور

تهدید کنندۀ برخوردار خارج سازمان مخوف دانسته میشود واز شهرت بد و . است

داشت که از نفوذ تورنجنرال عبدالرحمن اختر قرار)آی.اس.آی( در راس روزانه با رئیسدر قوای مسلح پاکستان برخوردار ورابطۀ مستقیم وزیادی هور هاافسر، نظامی وملکی و جم هزاران ضیاء داشت وتحت امر او صد

کارمند مصروف خدمت بودند.

هی یافتم، قوماندان فرقۀ تعلیمی زمانی که تلفونی از تقررم به وظیفۀ جدید آگاهیچگونه نمیتوانستم در کویته بودم. صحت این خبر را قبول نمایم؛ زیرا من

السابقه کارو عاتی واستخباراتی را نداشتم. تحصیل در عرصۀ ادارات اهمین بنابراین فکر نمودم که در مورد باید اشتباه صورت گرفته باشد. به

خاطر از افسر مربوط تقاضا نمودم تا چگونگی آنرا تدقیق نماید. زمانی که

www.ael.af

مقدمه

الم 72دستور رسید که من باید در ظرف آباد باشم، ترس من ساعت در ار کردم که این پایان کار مسلکی من است، برای لحظه یی فکبیشتر گردید و

ها برای قدمه های مافوق نیز خوش آیند زیرا طبق معمول اینگونه مقرری ب ک شزیرا در ی .پیداکردن دشمن بیشتر بود تا دوست ،طبعا پیامد آننبوده و

ک در مورد از شما شخصی دیگری ساخته شده و همقطاران تان با ظن وشۀ نیز به دید)آی.اس.آی( شما قضاوت مینمایند. حتی مقامات مافوق بیرون از

این است تا به طور )آی.اس.آی( شک شما را مینگرند، زیرا یکی از وظایف غیرمحسوس جنراالن را نیز باید تحت نظر داشته باشند تا بدینوسیله امنیت

ش تأمین شود. با در نظرداشت این که در آن وقت رژیم به طور اطمینان بخ)آی.اس.آی( ترس و وحشت از حکومت نظامی ضیاء حکمروایی میکرد

یک واقعیت عینی بود.

ه دم کمن با استفاده از موقع عرض نمووز بعد جنرال اختر تیلفون نمود ورهیچگونه تجربه و را ندارم. او کوتاه )آی.اس.آی( توانایی کار در من

در چنین)آی.اس.آی( مختصر گفت که او نیز در ابتدای تقرر در ریاست و میکند موقعیت بود. او به من اطمینان داد که وظیفه یی را که به من محول

هد بود و در عمل نیز چنین شد.مطابق میل من خوا

العات دخیل نبودم. من به طور مستقیم در امور مربوط به جمع آوری ای قدرت جهان یعنمتمادی این بود تا برعلیه دومین ابر طی سالیان وظیفۀ من

هی نمایم. این چالش بزرگ واتحاد شوروی عملیات را س مسئوولیت ازماند( )آی.اس.آیوحشتناک در زندگی من بود. من به حیث مدیر "دفترافغانی" در

هدینه تنها مسلح ن )سربازان خدا( را آموزش داده ووظیفه داشتم تا مجاپالنهای عملیاتی آنان را در داخل افغانستان نیز مکلف بودم تاسازم، بلکه

هی نمایم. زمانی که من در اتاق اوپراسیون برروی نقشه به سیستم سازماندک جنرال چهار ستاره یی، چهارجنگی دشمن نظر می انداختم، حد اقل ی

تبیشتر از بیسجنرال دوستاره یی شوروی و نزدهجنرال سه ستاره یی و پا و پنج افغان را که مجربتر از من بودند، تصور میکردم.

ی پیروزی بر قوای شوروی استراتیژ)آی.اس.آی( من در جریان وظیفه در هدف من آن بود تا افغانستان را برای آنها به ویتنامرا طرح و عملی نمودم.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

7

علیه اردوی کمونیستی افغان نیز گر تبدیل نمایم. البته عملیات بردیهی میشد؛ مگر دشمن اساسی من اتحاد شوروی بود. زیرا بدون سازماند

ها قبل از تقرر من )ماه اکتبر گ مدت )آی.اس.آی( ( در 1983حمایه آنها جن ختم میشد.

های من صرف نظامی بود، اما من دقیقا درک علی الرغم این که مسئولیت ؛یستاثر نتنها بی میکردم که تاثیرات اقدامات سیاسی بر عملیات نظامی نه

را دمیشد؛ اما من مستقیما کمتر خو بل اکثرا تحت تأثیر تصامیم سیاسی اتخاذ در اتخاذ تصامیم سیاسی دخیل میساختم.

های هی هرحال، باگذشت زمان، درنتیجه تعصبات وخودخوا درهدین و هبران مجا به علت سرخوردگی و ناامیدی سیاستمداران، از جمله ر

الفات درونی و های سیاسیها واخ های گوناگون باالیم وارد ف آنان، بازی شار تنها حمایه جنرال اختر مانع از آن شد که من از وظیفه ام استعفا نمایم.شد و

هفت تنظیم جهادی از جانب پاکستان به رسمیت شناخته باید توضیح نمود که ه ساز جمله چهار تنظیم "بنیادگرا" وشده و مراکز آن در پاکستان فعال بود.

هبران دیگر "میانه رو" نامیده میشدند. ها دارای ر هر یک از این تنظیم هر کدام وابسته به هادی که هبران را نباید با قوماندانان ج مستقل بودند. این ر

هفتگانه بودند، مغالطه کرد. های یکی از این تنظیم

به تقاعد سوق شدم؛ من باید یکی از بزرگترین 1987تا زمانی که در سال نفر از 300افسر و 60جنگهای پارتیزانی معاصر را با تشکیل مرکب از

هی میکردم. بیشترین وقت من در جهت های پائینتر سازماند ه متحد قدمهادی که دشمن سرسخت و آشتی ناپذیر های متخاصم ج ساختن گروه

صرف شد؛ اما من قادر به آن نشدم تا در بین آنها نظم دلخواه ، یکدیگر بودندها و ایجاد نمایم را ها در این بخش درحالی که رقبای من، افغان شوروی

های بیشتری داشتند. من باید به ادامه کار سلف خویش طوری عمل برتری هزاران زخم خونین، نیروی بیشتر انسانی و می نمودم تا با وارد ساختن

پولی بلعیده شود.

www.ael.af

مقدمه

گ را من مجبور بودم که در شرایط نهایت دشوار مخفی و س ری، امور جنپیش ببرم. اکثریت جنراالن ارشد اردوی پاکستان از وظیفۀ من کوچکترین هیت اصلی وظیفۀ من چیزی هی نداشتند. حتی اعضای فامیلم در مورد ما آگا

که دولت پاکستان رسما مدعینمیدانستند و این مخفی کاری به خاطر این بود هادی" های ج هیچ نوع کمک به "تنظیم هیچ مقام دولتی بود که نمی نماید و

هدین الح و مهمات از طریق پاکستان در اختیار مجا اعتراف نمیکرد که هدین را تمرین و آموزش میداد ( مآی.اس.آیقرار میگیرد. این راز که ) جا

اعزام مشاورین نظامی در داخل نگی و حتی بادر طرح عملیات جوهی میکرد، حیثیت تابو را داشت که همرا ت کسی حق نداشافغانستان آنان را

الح وپول به تبصره نماید.در مورد آن اشاره و با وجود که تسلیمی هدین مخفی نبود و همه میدانستند که از طریق پاکستان در اختیار مجا

هدین قرار داده میشود؛ اما پاکست هیچگاه نپذیرفتمجا .ان رسما این امر را های س گ دیپلوماتها با حوصله مندی به بازی یاسی با سفرای در جریان جن

الم آباد مصروف پاکستان در مسکو وکابل و دیپلوماتهای شوروی در ا بودند.

از آنجایی که نقش پاکستان در جهاد افغانستان بسیار حساس بود، من نمی ا یبرای امنیت کشورم ایجاد نموده و یا تهدیدی راوواستم زمینه شرمساری خ

همین دلیل اینکه خللی در امر پیشبرد عملیات برعلیه شوروی وارد گردد. به نوشتن این کتاب را مدتی به تعویق انداختم. زمانی که در ماه اگست سال

به تقاعد سوق شدم، توافقات ژنو در مرحلۀ امضا شدن قرار داشت، 1987هدین قوای شورو هنوز برآمدن از افغانستان را آغاز نکرده بود؛ اما مجا ی

روزی پیدار بودند. در مورد شکست شوروی واز موضع برتری برخورهدین شکی وجود نداشت. در هایمجا بعد از تقاعد، من مصروف اولین ماه

شدم؛ اما درصدد )آی.اس.آی( نوشتن خاطراتم در دوران کار در تدوین وهمچنان ازحیث نشر آن به جانب مقامات به صورت اکید برایم کتاب نبودم.

توصیه شده بود تا از چنین اقدامی خود داری کنم. حاال که اواخر سال هیچگونه خطری را برای افشای 1991 است و نشر این معلومات

هدین به میان نمی آورد واسراردولتی و یا ت همه عقیب مجا در در پاکستان هد های مجا هی دارند و)آی.اس.آی( کمک ین ومورد فعالیت این با آنان آگا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

9

همچنان حال که قوای شوروی یشتر از این راز دانسته نمیشود وهمکاری باز افغانستان عقب نشینی نموده است، به عقیده من افشای مطالب در مورد

هیت سری وجریان فعالی همینگاپراتیفی نداردت برعلیه آنها، دیگر ما ونه. هدین در پاکستان قطع وآ پروسه تربیه و های آموزشی آنها موزش مجا کمپ

برچیده شده است.

در داخل خاک افغانستان به عملیات نمی پردازند و )آی.اس.آی( کارمندان هدین نیز آن طرف دریای آمو در داخل خاک شوروی تعرض نمی کنند. مجا

هشونما شده وحتی در سیستم توزیع اسلحه تغییراتی ر یادی ز در تعداد آن کاهبران افغان" که من با آنان در مورد به عمل آمده است. "کمیته نظامی ر

سیستم جدید گی کار میکردم منحل گردیده است والنگذاری عملیات جنهمین کنترول از طرف حکومت انتقالی افغانستان جانشین آن شده است. بنابر

هستم که کتاب حاضر میتواند برای آیندگا گاران و تاریخ نن دالیل من متیقن هبران نظامی زنده یی باشد برای سیاستمداران ومنبع آموممد واقع شود و ر

الحظۀ آن از تجربه جنگهای افغانستان برای پیشبرد جنگهای که میتوان با هدف نویسنده این کتاب پارتیزانی در آینده استفاده کرد، که اگر چنین شود؛

برآورده شده است.

افغانستان 1989سرباز شوروی در ماه فبروری سال بعد از این که آخرین ه فته دولت افغانستان سقوط را ترک کرد، تصور عام چنین بود که طی چند

هدین پیروز میگردند. چنانچه دیپلوماتهایمیکند و خارجی در صدد ترک مجاهمه چنین بود که مقاومت در ککابل بودند و اکنین سابل از بین رفته وبرداشت قوای مسلح نیز در صدد تسلیمی سنگی وقحطی روبرو میشوند وشهر با گر

هد برآمد. تمام ناظران قضایای افغانستا ن منتظر تکرار سیگون دوم بودند خواهفته و هدین را در ظرف چند حداکثر در چند ماه پیشبینی وپیروزی مجا

ل، بعد از سپری شدن سه ساپیوست و میکردند. پیشبینی یی که به وقوع نههدین سیر ننمود وافغانسوضع در در واقع پیروزی به دست تان به کام مجا

هدین بیرون رفت و این امر سبب ناامیدی زیاد شد. این کتاب آمده از دست مجا در جهت توضیح چگونگی آن حالت به رشتهء تحریر درآمده است.

www.ael.af

مقدمه

هدف اصلی گ افغانستان نیستم؛ بلکه ه، من مدعی تاریخ نویسی جن هم با این ت. چگونه اتفاق افتاده اسا صادقانه بنویسم که وقایع چرا ون بوده است تمن ای

گ چریکی و سوق و ادارۀ آن و من سعی کرده ام تا چگونگی پیشبرد جنها و نقاط ضعف آنرا برجسته ساخته، عللی را پیدا نمایم که همچنان توانایی

های بعد از خروج قوای شوروی نتوانستند به هدین در ماه پیروزی چرا مجا دست یابند.

گ نوشته هم اکثر مطالبی را که من در این کتاب راجع به جن بعضی و یا شاید همین سببارتباط جمعی نشر نشده باشد. بنا ام، ممکن قبال در وسایل ن م بر

های من در انتخاب عناوین فرعی کتاب از احتیاط کار گرفته ام تا نوشته لی و یا آینده در افغانستان نگردد. در باعث وارد کردن ضربه به عملیات فع

برای اولین بار نقش واقعی پاکستان در آموزش، اکماالت و عملیات این کتابهشتا هدین افشا میگردد. طی مدت چهار سال مدت خدمت من، در حدود د مجا

هد آموزش داده شد. صد هزار تن سهزار مجا همات در اختیار الح وها مدالر در این پروسه اکماالتی مصرف ن میلیاردنان قرار داده شد، چندیآ

های هدین به به طور مرتب و)آی.اس.آی( گردید. تیم هی مجا همرا مکرر با افغانستان اعزام میگردیدند. ها و یقینا ملکرد عکه از واقعیت برخی انگیزه

هد شد و ایاالت متحده امریکا، که در این کتاب ذکر شده است ، انکار خوا این نیز ممکن صحیح باشد.

شبه ر مورد چگونگی رویداد حوادث شک ووقتی من احساس کرده ام که دهور ضیاء وجود دارد، مثال سقوط طیاره یی که منجر به کشته شدن رئیس جم

یری بعدا به نتیجه گا صادقانه بررسی کنم وتا مدارک رشد، نخست کوشیده ام هن خویش نمیت. این استنتاج کامال شخصی است وها بپردازم وانم آنرا از ذهمیش نزد من نامکشوف باقی بزدایم و ممکن چگونگی این رویداد برای

بماند.

تابها رخی از این ککتب زیادی راجع به جنگ افغانستان نوشته شده است. در به های گ های ردوطرف سال به سال تشریح شده وجن عدۀ دیگر، گزارش هایی به افغانستان داشته اند. ژورنالیستان هدین سفر است که در معیت مجا

های مبالغه آمیز وبدون استثناء در انه چاپلوس این کتابها توصیف و تمجید

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

11

هادی و های ج قوماندانان آنان صورت گرفته است؛ زیرا نویسندهء از تنظیم هی با آنها بوده استکتاب همرا برای وسایل ارتباط جمعی درک حقایق . در

گ و آنچه در افغانستان اتفاق می افتاد بسیار دشوار بود؛ زیرا جریان جنهای دور ارزیابی شده است، از پیشاور حوادث مربوط به آن از فاصله

هوت های لپاکستان، جایی که ژورنالیستان قرار داشتند. در داخل افغانستان نه مستریح وجود داشت ونه امکانات آن بود تا پس از صرف ناشتای صبحانه ها ببینند و از آن فیلم برداری کرده گزارشهای ها را در کوچه صحنه فیرجالب برای نیویارک و لندن ارسال کنند؛ در حالی که برای بدست آوردن

وانایی رت به تاین کار ضروول باید به افغانستان سفر میشد ومعلومات دست اهپیمایی طاقت فرسا را در شرایط هفته را جسمی بیشتر داشت. زیرا چندین

هی، نداشتن غذای مناسب ونا سرپناه، تحمل کردن خطرات مساعد کوال شدن به امراض گوناگون واحتمال شواریهای دیگر ازین دست، باید دی، مب

همراهمد هدی که مناسبی باشد نظر قرار می گرفت. پیداکردن قوماندان مجاهم ها چیزی جالبی همه زحمتکشی نیز از ضروریات بود. ممکن پس از این

ال ها باید ش صورت میگرفت تا موضوعی دلچسپ بدست نمی آمد، لذا روز قابل پاداش حاصل میگردید.و

همه گزارشگران "جهاد" نبود؛ تحمل شرایط دشوار که ذکر آن رفت در توان هدین را وادار میساختند پس عده ای ]ژورنالیستان. م ترجم[، قوماندانان مجا

هدین های ساختگی جنگ و تخریب اماکن وتا صحنه الت را که اکثر مجا مهالیوود های ملبس به یونیفورم اردوی افغان بودند، به سبک فیلم

هی نموده های خبری سازماند هدین با شور تا از آن فیلم داغ تهیه گردد. مجافیرهای پیهم در فضای دودآلود اسلحه گوناگون ووشوق زیاد واستعمال

برای فیلمبرداری صحنه آرایی مینمودند. البته ژورنالیستان برای تهیه این ها برای قو هادی پول میپرداختند وگونه صحنه آرایی در ضمن آن ماندانان ج

هم ساخته و زمینه ها در امریکا و شهرت آنها را نیز فرا بعدا اینگونه فیلم ها دیگر این شیوه به عبارت ی دیگر به قیمت خوب به فروش میرسید.یا جا

هادی بود. در نوشتن متمدن تبلیغ جنگ و های ج منبع عایداتی برای تنظیم همراه برجسته میشد و های حیرت انگیز قوماندان گزارش نیز فعالیت

www.ael.af

مقدمه

ء معمولی بود برای ترویجین شیوهتصویر مبالغه آمیز از او ارائه میگردید. اهای قوماندانان تنظیمی که صحنه سازی میکردند. در اینگونه افکار و دیدگاه

ها وبعدا مقاالت پیرامون آنها، سعی میشد تا یی در گو اضافهبا مبالغه وفیلم ها و همورد شخصیت، خواست هن خواننده عملکرد ای آنان، تأثیر بر ذ

بیننده وارد شود.و

جهادی و خطرات احتمالی، من از برای جلو گیری از رسوا شدن قوماندانانهای صحنه ها ]عملیات ذکر نام آنان و تفصیل در مورد اینگونه عملیات ک های تپی سازی شده. مترجم[ خود داری میکنم. برای این منظور من نمونه در عمل به شکست انجامیده هایی را انتخاب میکردم که حتی بعضا گ جن

تحقیر قوماندان دیگر اینگونه عمل ندان واما من برای تشویق یک قومابودند، میکردم. زیرا بر اساس مقوله قدیمی نظامی "از کسی نام نبر و در امان همین اکنون همین ترتیب من از ذکر نام و شهرت آنهایی که باش". به مصروف خدمت اند خود داری مینمایم. ]ممکن به حیث قوماندان طالب و یا

همین اکنون به هشت سازمان دیگر، ایفای وظایف مشابه تخریب، سبوتاژ و دن ابر ملحوظات امنیتی ممکیا بر بنر داخل افغانستان باشد. مترجم[ وافگنی دهای واقعی امنیت و یا حیثیت آن صدمه ببیند. صرف در موارد محدود نام

قوماندانان در این کتاب ذکر شده است.

باوجود رعایت این پنهان کاری، ممکن عدۀ مخالف نشر این کتاب باشند تا ها گرفته شود. حینکه من به تقاعد سوق میشدم آمر مافوق جلو نشر واقعیت من بر این امر اصرار داشت که من حتما باید موافقۀ مقامات باالیی ارتش

، به نشر کتابپاکستان را برای نشر این کتاب اخذ نمایم، در غیر آن اقدام مقامات نظامی پاکستان برای جلوگیری از وارد رفتن به پیشواز مرگ است.

همین ملحوظ شدن انتقاد به شیوه عملکرد آنان، آمادۀ محو منتقد هستند . به ها شدم زمانی که من بعد از گذشت دوسال، در صدد ترتیب این یادداشت

ردم.هیچگونه کمکی را از جانب مقامات رسمی دریافت نک

هیچ بعد از ترتیب و تنظیم یادداشتها به مشکل دیگر مواجه شدم و آن این که های دستنویس من نبودند، ک از اعضای فامیلم قادر به تایپ کردن نوشته ی

هایمین مشکل، ماشین تایپ تهیه کردم وبرای رفع ا دختر بزرگم با یادداشت

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

13

هشتاد ص ا در اختیارش فحه رشروع به یادگیری آن نمود. بار نخست، تنها همچنان من مجبوقرار دادم تا با دو ی ر بودم تا به کراچانگشت آنرا تایپ نماید.

انستم تا ختم تایپاجازۀ نشر کتاب را حاصل نمایم. من نمیتونامه نوشته و پس از آن در صدد اخذ اجازه نامه شوم؛ زیرا ممکن بود مسئلهمنتظر بمانم و

هی گردد. من بلیغات سوء برحتی به محاکمه کشانده شود وت علیه آن سازماندر اختیار دز پنج ـ شش تایپست استفاده کنم ومجبور شدم تا برای تایپ کردن ا

ک هم و 20ـ 15هری "در حالی که من بالی سر آنان بعضا صفحه را قرار دد" به مشتریان دیگر نشان میدادنایستاده بودم؛ آنان بعضی صفحات نوشته را

تایپ روز صفحات ن سبب نا راحتی من میشد. در اخیرعمل آناطبعا این وها تایپست دیگررا به شده را جمع آوری میکردم وروز بعد متباقی یادداشت

بعدا تصحیح چهارصد صفحه مدت طوالنی را دربر میدادم. تایپ کردن وهفته انتظار میکشیدم. گاه ک ک بخش ی هی برای تایپ کردن ی میگرفت؛ گا

افتاد که مجبور میشدم به دلیل پیدا نکردن تایپست تازه، دوباره به اتفاق می همچنان تا آن تایپست اولی مراجعه نمایم و این واقعا تجربۀ وحشتناکی بود. هنوز تضمینی برای نشر کتاب به دست نیاورده بودم و متیقن نبودم وقت من

ان نشر اب امککه آیا با موجودیت بیروکراسی حاکم بر نظام پاکستان این کتهد یافت یا خیر؟ سرانجام جواب داده شد که چون امریکا متحد ما در خوا

گ )برعلیه افغانستان است( لذا این موضوع به آنها ارتباط میگیرد. جن

با عده یی در امریکا شناخت )آی.اس.آی( از آنجایی که به حیث افسر سابق ارک ارسال کردم و او داشتم؛ دستنویس کتاب خود را به یک دوستم در نیوی

معرفی کرد. سر انجام، این کتاب که در محضر شما Mark Adkinمرا به همکاری است. ؛قرار دارد محصول این

)آی.اس.آی( من سعی کرده ام با استفاده از تجارب خویش در دوران کارم در گ پارتیزانی را توضیح نمایم. و یا بر اساس تجارب دیگران "طعم" این جن

جهیزات تطرف آن قوای شوروی با تسلیحات و گی بود که در یکاین جنهم با یکدیگر در مقابله بودند. قرن بیست و طرف دیگر آن با امکانات قرن نزد

اردوی بریتانیایی را 1842افغانان وارثان آنانی بودند که در زمستان سال یزده سدر اثنای عقب نشینی از کابل تارومار کردند. اینان از اردوی شوروی

www.ael.af

مقدمه

هزارنفر را کشتند وهزار بعد از نه آنرا زخمی نموده و بیش از سی و پنج سال آنان را مجبور به ترک افغانستان نمودند. ساکنین این سرزمین طی قرون

همانطور که سال قبل قوای 2300متمادی تغییر زیادی نکرده اند. چنانچه ر مواجه شد؛ اینبا سکندرمقدونی حین عبور از دره پنجشیر با مقاومت شدید

های های غیرقابل کشت و کوتل ک کشیده، زمین های سربفل نیز تصرف کوه الت زیادی را ایجاد نمود. به عبارت دیگر گذشت زمان صعب العبور مش

در افغانستان چندان تغییراتی وارد ننموده است.

هدین نتوانستند رآمدن بعد از بمن تا حال علت اصلی این را نمیدانم که چرا مجاها را میتوان قوای شوروی طی چند هفته کابل را تصرف نمایند، یکی از علت

های جهادی دانست. الفات درونی در بین تنظیم ها واخ موجودیت خصومت هدین نبود. الوه برآن، به نظر من امریکا نیز خواستار پیروزی نظامی مجا

هدین در راستای منافع امریکا میبود؛ آ ا نان میتوانستند بهرگاه پیروزی مجاهای ذات البینی به پیروزی دس الفات و خصومت نه ت یابند. متأسفاوجود اخ

هردو ابرقدرت در بن بست وضع مقصر اند.که چنین نشد و

این کتاب بازگویی تاریخ رسمی نیست، اما من در حد توان کوشش کرده ام هی در مورد تصورات و ی هرگاه اشتبا هایتا حقایق را بیان نمایم. ا تبصره

هم خاطرنشان نمایم که بدون من بوده باشد، مسؤولیت آنرا می پذیرم. میخواهمه جانبهء کارمندان و زیردستانم در ) ک های من (آی.اس.آیکم پیروزی

ه ی یابند، برای ناممکن بود. آنها شب وروز بدون این که مردم از کار آنها آگاالش میکردند و هستم. من من سپاس گموفقیت جهاد کار و ۀ آنان هم زار

آرزومندم تا آنان با دیدن این کتاب تا اندازۀ زیاد سهم و نقش خود را در این هدین درود میفرستم که باپیروزی ببینند. در نهایت بر وجود تمام مجا

الشهای "امکانات محدود" بر ابرقدرت پیروز شدند. باید گفت که با وجود ک، نقش عمده را در عقب نشینی قوای شوروی از افغانستان دیپلوماتی

"سربازان خدا" داشتند.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

15

هوایی سانحۀ "مرگ ضیاء ارادۀ خداوند بود"

۱۹۸۸بی نظیر بوتو، دختر سرنوشت

الژ شده قوای نسپورتیتراهواپیمای 1988ماه اگست سال 17تاریخ به کمودرجه در حالی بر زمین اصابت 65با زاویه (C ـ130هوایی پاکستان )

کرد که بالهایش در حالت تعادل قرار داشت. گیر فرودآمدن در حالت باال و هواپیما در اثنای هر چار انجن آن کامال عادی کار میکرد. سرعت قفل بود و

هواپیماگره )واحد 190اصابت به زمین مترجم( بود. بعد .پیمایش سرعت گ بزرگ ناشی از انفجار تانکی تیل بلند هی شعله نارنجی رن از لحظۀ کوتاک هواپیما دقیقا ساعت سه بجه وپنجاه وی هردو ساعت موجود در کابین شد. هواپیما صرف در دقیقه بعد از ظهر وقت محلی را نشان میداد. محل سقوط

یقه دقیقا پنج دق داشت، جایی کهرک بهاولپور قرارلی گارنیزیون شهچند میالم هفتاد دقیقه یی خود را به جانب ا هواپیما پرواز آباد، از آنجا قبل از آن

ام در نتیجۀ آن تموع نموده بود. سقوط تقریبا دودقیقه را دربر گرفت وشرهواپیما سر به نیست شدند. سرنشینان

حافظ تاج محمد چند لحظه قبل از این حادثه در حالی که به طرف کشتزار هک کمال ک قریه د در جوار دریای ستلج در Dhok Kamal خود نزدی

هواپیما سر خودرا بلند نمود. هشت میلی بهاولپور روان بود، با شنیدن صدای هده کرد که به طور نامنظم در ارتفاع تقریبا فوتی 5000وی طیاره یی را مشا

هواپیما نخست به الن پیدا کرده و بار در پرواز بود. الت دگر حطرف زمین محظۀ دوباره به طرف پائین سقوط صعود را اختیار نمود؛ اما بعد از چند ل

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هیچ قسمت پیشرو باو ، گونه اصابت راکت، انفجاربر زمین اصابت کرد. وی هده نماید، مش بت به زمینقبل از اصادود را که داللت بر وقوع فاجعه شعله و ا نکرد.

هور پاکستان و قربانیان حادثه عبارت بودند از جنرال ضیاءالحق رئیس جمعبدالرحمن خان رئیس کمیته قرارگاه مشترک قوای مسلح که جنرال اختر

هور دانسته میشد. با مرگ دوجانشین احتمالی رئ خصیت مقتدر شیس جمدر راس 1987هشت سال تا شخصی که برای مدتپاکستان، رئیس دولت و

هدین افغانستان دو حامی بزرگ و ( قرار داشت،آی.اس.آیاداره ) مجاقربانیان دیگر این حادثه عبارت بودند از "قهرمان" خودرا از دست دادند.

سفیر ایاالت متحده امریکا در پاکستان که Arnold Raphelآرنولد رافایل هور شناخت هربرت واسووم داشت،دوازده ساله با رئیس جم بریدجنرال

Herbert Wassom هشت جنرال الم آباد، آتشه نظامی امریکا در اهواپیما که در مجموع سی و یک نفر هان شان و عملهء همرا پاکستانی با

میشدند.

هور وچرا د میگردد که سوال ایجا جنرال اختر حتما باید در یک رئیس جمالف همسفر شوند. آنان قاعد شده بودند که باید در شان مت خواستهواپیما

ک رزمی ) نمایش ( ساخت امریکا که خواستار فروش آن به پاکستان M-1تانک ضروری امر غیر بودند اشتراک نمایند. اشتراک آنها در چنین نمایش ی

معموال در چنین حاالت می بایست قدمه پائینتر مانند معاون لوی درستیز بود.الوه کرد که بعد گ اشتراک میکرد. باید قوای مسلح، جنرال میرزا اسلم بیهای امنیتی ناشی از سبکدوشی صدراعظم جونیجو، در از ایجاد دشواری

.رون میرفتسه ماه اخیر این اولین باری بود که ضیاء از محل اقامت خود بی

بال درانی ق چهارده اگست در نتیجه اصرار بریدجنرال محمودضیاء به تاریخ هدار که سکرتر وآتشه نظامی پاکستان در امریکا و فعال قوماندان فرقه زر

ک میگفت از اینکه ضیاء در راس قوای مسلح قرار دارد، از لحاظ دیپلوماتید. جنرال اختر نیز تا اشتراک او در این نمایش ضروری است؛ موافقه کر

هیچگونه تصمیمی رفتن به بهاولپور را نداشت. او دوازده ساعت قبل از آن،

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

17

ر باید ( که میگفت اختآی.اس.آیبنابر استدالل و تلفونهای پیهم رئیس قبلی )از تغییرات جنجال برانگیزی آگاه شود که ضیاء میخواست در سلسله مراتب

القاتنظامی وارد آورد، خو هور شد و استار هور چون با رئیس جم رئیس جمک را داشت، از اختر نیز دع وت نمود تا وی تصمیم اشتراک در نمایش تان

هی نماید و همرا هم صحبت نمایند و در جریانرا به این ترتیبسفر در مورد باهم گره خورد. هردو شخص با سرنوشت

هور هواپیمای رئیس جم بود و بنابر ملحوظات امنیتی، (Pakـ 1)نام رمزی هواپیما ) هوایی ( C - 130معموال دو اللهدر پایگاه قوای که در چند چ

الم آباد قرار داشت، برای هور آماده می بود ومیلی ا طیاره پرواز رئیس جمهور در آن پرواز میکرد، صرف مدتی قبل از پرواز یی که باید رئیس جم

هواپیمای دومی هواپیمای احتیاطی و Pakـ 2) مشخص میشد و از ( به حیث هواپیما هواپیما Pakـ 1) یبرای مشایعت ( استفاده میشد. بعد از مشخص شدن

VIP، هواپیما منتقل ا گردید و تمیاتاق مخصوص مسافرین عالی مقام به آن فوت طول 21پرواز به شدت از آن حفاظت میشد. این اتاق مخصوص دارای

هایی با وزن فوت عرض بود و با 8و هن ها و آ وند ساخته پ 5000تخته هوا وسیستم امکانات مشده بود که با وسایل و ستریح از جمله سیستم تهویه

شرایط مستریح را برای پرواز تنویر مجزا ومتکی به خود مجهز گردیده وهواپیما قبل از پرواز از لحاظ امنیتی مورد هردو تأمین میکرد. معموال

میگرفت. بازرسی دقیق قرار

ک مشکلی وجود داشت و آن عبارت از این الن شدۀ آن روز ی در پرواز هواپیمای خطبود که ک هوایی بهاولپور تنها برای نشست ی ـ 1) نشست میدان

Pak) هواپیمای همین ملحوظ 150 به فاصلۀ (Pakـ 2) مساعد بود و به هوایی سرگوده به زمین نشست. به این ترتیب کیلومتری از آن در میدان

هور از اللهحین برگشت دوباره رئیس جم ک چ ، با موجودیت صرف یهواپیمای دوم وجود نداشت. هواپیما، انتخاب

ک دیگر نیز موجود بود. یک هواپیمای کوچ هوایی بهاولپور دو در میدان هواپیمای ( که بعد از حمله ناموفق شش سال قبل، از Cessnaاکتشافی ) بال

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هوایی در مقابل تروریستها استفاده میشد و آن برای محافظت اطراف میدان هماندار اصلی این نمایش گ م هشت نفره مربوط جنرال بی هواپیمای دومی

سفیر امریکا تا ملتان سفر میکردند. زیرا طیاره جت بود که با آن باید او وک آتشۀ نظامی امریکا در آنجا برای انتقال سفیر و آتشۀ نظامی پارک کوچ

هر گاه این سانحه در نتیجۀ سبوتاژ بوده است، پس این دو امریکایی شده بود. الن تروریستی نبوده اند. هدف اصلی

ک که در محضر تعداد زیاد مقامات عالی نظامی (Abrams)نمایش تانوفقیت آمیز نبود؛ زیرا ست امریکا بود مصورت گرفت، آن طوری که خوا

های داشت و در نتیجه معامله میلیارد دالری نیز عقد نگردید.خطا

هور و افسران ارشد مصروف صرف نان چاشت بودند، وقتی که رئیس جمدر زیر شعاع آفتاب توسط گارد امنیتی محافظت میشد (Pakـ 1) هواپیمای

هفت تخنیکر مصروف ترمیم دروازه کارگوی )دروازه مخصو ص برای و هواپیما نقل و انتقال اموال( آن بودند که خرابی در آن رو ن ما شده بود. پیلوت

با کوپیلوت )پیلوت حسن که شخصا توسط ضیاء برگزیده شده بودمشهودهواپیما مراجعه کرده و به کنترول پیش از پرواز و دوم(، کشاف وانجنیر به

در عقب کابین پیلوت قرار طور مجزا VIPآماده گی برای آن پرداختند. اتاق هواپیما با آن وصل داشت و ک وسه پله زینه در قسمت چپ از طریق در کوچ میشد.

هان خویش ساعت سه وسی دقیقهء بعد از ظهر رسید و همرا قبل از ضیاء با مقام عالی ان روی به مکه زانو زد. وی از دوخداحافظی با مشایعت کنندگ

همراه شوند؛ آنها رتبه امریکایی نیز تقاضا نمود تا هواپیما با وی آنها نیز در گ با وجود اصرار ک گفتند. جنرال بی بدون کوچکترین تعلل به این تقاضا لبی

هور از سفر با هواپیمای خود (Pakـ 1) رئیس جم را معذرت خواست. او هور پرواز میکرد. همیشه عادت داشت تا ترجیح داد، زیرا باید به ال ضیاء

های بلند مقام را با خود داشته باشد تا بدینوسیله خطر تعداد زیادی از جنرال سبوتاژ احتمالی را به حداقل برساند.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

19

ک هواپیما و VIPلحظاتی قبل از پرواز، دو کریت " ام " برای سرنشینان یهواپیما آورده شد و بدون تالشی و معاینه های تانک به صندوق حاوی مدل

هواپیما جابجا گردید. در

هواپیما ضیاء، اختر، افضل، رافایل، واسو در م و منشی اتاق مخصوص هور برید جنرال نجیب احمد حضور داشتند. ضیاء، رافایل نظامی رئیس جم

ک یکدیگر نشستند تا در اثنای پرواز صحبت نمایند. اگرچه و اختر نزدیهواپیما هواپیما تا اندازه یی دشوار بود؛ ( C -130)صحبت در زیرا

هواپیما صداسرو ی زیادی داشت. ساعت سه و چهل وشش دقیقهء بعد از ظهر هواپیمای اکتشافی (Pakـ 1) از امنیت ساحۀ اطراف Cessnaپس از آن که

هوایی اطمینان داد، پرواز نمود. بورد پرواز ح الت کامال عادی را میدان ما بدون هواپیترمینل ارتباط برقرار بود. این واقعیت که با برج نشان میداد و

های عمله وجعبۀ س ها موردنحوء پرواز بود، یاه و وسیله ثبت صحبت بعدهیچ یک از عمله واثناانتقاد قرار گرفت. در هن مسافرین ی پرواز در ذ

هم نمیکرد که چند لحظه بعد چه سرنوشتی در انتظار آنان هواپیما خطور ن استقامت، وقتساختحسن بعد از گرفتن ارتفاع الزم وعیار است. مشهود

الع داد. الم آباد ا هواپیما را از طریق مخابره به ا رسیدن

گ، در زمین برای پرواز آمادگی میگرفت. هواپیمای جنرال بی پیلوت در سرگوده نیز به پرواز در آمده بود. امواج 2پاک ـ و Cessnaهواپیمای

همه آنها به عین فریکونسی پاک همۀ آنها (Pakـ 1) مخابره عیار بود لذا موقعیت آنرا سوال (Pakـ 1)از آواز مرکز کنترول در زمین را شنیدند که

س خاموشی مطلق حکمفرما سپجواب "منتظر باشید" را شنیدند و نموده وبه صدای دسپیچر برج کنترول جواب داده نشد. این حالت داللت گردیده و

هواپیما، بافتاده است. بر آن داشت که حادثه یی غیر عادی اتفاق سته مسافرین های امنیتی در حالت وحشت آوری قرار داشتند و توان حرکت از با کمربند

هواپیما های های امداد آنها در الالی غرش انجن آنها سلب شده بود. صداهواپیما گویا دوباره تحت کنترول قرار می پیچید. بعد از چند لحظۀ زود گذر،

هواپیما رفتن کرد و گرفت و شروع به باال برای لحظه یی در سرنشینان

www.ael.af

سانحۀ هوایی

های خویش آرام گرفتند و بار دیگر الش برای زنده ماندن (Pakـ 1) سیت الش بیهوده و ناکام و هولناک. نمود، اما بعدا سقوط

مقصرین :

از لحاظ ترمینولوژی حقوقی این سانحه را باید حادثۀ تصادفی دانست و یا ک بر هم قتل عمد؟ وقتی خبر این واقعه پخش شد در سرتاسر پاکستان تنها یمیلیونم مردم باور کرده میتوانستند که این حادثه تصادفی بوده باشد. ضیاء

الشی برای ترواقل شش باحد دشمنان بیشماری داشت. قبل از این حادثه ر ر هواپیمای حامل وی صورت گرفته بوداو و . از جمله یک بار فیر راکت بر

هم فامیل بوتو بود؛ از جملۀ دشمنان آشتی ناپذیر او در داخل پاکستان یکی های بین المللی، حکم اعدام ذوالفقار بوتو پدر زیرا ضیاء با وجود اعتراض

زمان دربوتو تائید نموده بود. پاکستان را بینظیربوتو صدراعظم فعلیوجود اورا با صدارت خویش زمینهء رشد وارتقای ضیاء را مساعد ساخت و

داشتن رتبه نسبتا پائین، به حیث لوی درستیز پاکستان مقرر کرد و به این . ترتیب موصوف سه سال قبل حکم اعدام خویش را امضا نموده بود

دان راولپندی به دار آویخته شد و در زن 1979بوتو به تاریخ چهارم اپریل ینظیر آغاز گردید. ضیاء، ببعد از آن دشمنی آشتی ناپذیر خاندان بوتو با ضیاء

الن ساخت، حزب مردم بوتو ومادرش را زندانی مربوط بوتو را ممنوع ا میرمرتضی را به ارتکاب جرایم جنایی غیابا کرد وپسران وی شاه نواز و

میرمرتضی در تبعید گروه تروریستی الذوالفقار )شمشیر( را محکوم نمود.ک سازمان آزادیبخش رعلیه ضیاء در کابل ایجاد نمود وب دفاتر آنرا با کم

فلسطین در دمشق فعال کرد و مبادرت به ترور و تخریب نمود. از جمله در هواپیمایی پاکستان را ربود. شاه نواز در سال 1981سال هواپیمای خط

ر پاریس به شکل دردناک در گذشت و چنان شایع شد که گویا او د1985هنوز ادامه توسط عمال ضیاء مسموم شده است. این خصومت آشتی ناپذیر تا

ین به حیث اولاز آنکه برنده انتخابات شود و دارد. بینظیر بوتو سه ماه قبلهواپیما صدراعظم زن در تاریخ پاکستان به قدرت برسد، در مورد سقوط

هی، چیزی دیگری نبود.ود که این حادثه به جز از امر الیاء گفته بض

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

21

ضیاء از جملۀ آن افسران نظامی بود که با اختر یکجا از دورۀ اخیر اکادمی هند و ایجاد پاکستان در سال فارغ 1947نظامی هندوستان قبل از تجزیه

همیشه میگفت که "قوای مسلح عرصۀ دلخواه زندگی من ا ، ست"شده بود. او وی بعد از آن که از طرف بوتو به حیث لوی درستیز مقرر شد، این پست را تا لحظۀ مرگ ترک نکرد. ضیاء در بین نظامیان نیز دوستان چندانی نداشت.

از رقبای خود در زرنگی خاصی که داشت، رشد نمود و بنابرو او به سرعتخویش بالقوۀی ومام آنهایی را که رقیب احتمالکسب مقامات پیشی گرفت. او ت

الم آباد، تا تشخیص میداد با حیل گوناگون از تقرر در مناطق دورتر از ا سبکدوشی، از صحنه دور میساخت. او به حیث لوی درستیز در مورد تقرر

هو ده میشه با دقت زیاد برخورد نموترفیع افسران از رتبه برید جنرال به باال همین علل ور مورد آنان تصمیم اتخاذ میکرد شخصا دو عدۀ زیادی از بنابر

هند؛ از مرگ او دلشاد شدند. قوماندانان بدون اینکه آنرا علنا تبارز د

ها بوده نمیتوانست. الن محدود به پاکستانی ز پشتیبانی ضیاء ا حلقۀ قاهدین برعلیه شوروی و دولت افغانستان، سبب آن شد که عمال خاد نیز مجا

های تخریبی بپردازند. خ.ا.د ادارۀ برای تضعیف دولت پاکستان به فع الیت ک وآموزش داده میشد پولیس مخفی افغانس تان بود که از جانب ک.گ.ب کم

هور ضیاء و اختر در صدر فهرست سیاه آنها قرار داشتند. ضیاء ورئیس جمالح، آموزش و مشورهء جنگ هدین که شامل دادن با حمایه نه ساله از مجا

ساختن سرباز شوری ومجبور 13000الکت ؛ عاملهای پارتیزانی بودهمچنان پاکستان را متهم آنان به بیرون شدن از افغانستان بود. شوروی هدین را برای حمله بر قطعات شوروی در اثنای خروج آن میساخت که مجاهواپیمای ضیاء تنها نصف قوای شوروی از افغانستان )در حین وقوع سقوط

تشویق و تسلیح مینماید. در این راستا از طریق از افغانستان خارج شده بود(هوشداری نیز رسیده بود که گویا شوروی سفیر امریکا در مسکو به پاکستان

هد. هد به ضیاء درس عبرتی بد میخوا

ه پاکستان سه مرتبه در سالهایام وارد شده میتوانست زیرا هند وبر هند نیز اتپرداخته بودند. راجیف گاندی به کشتار یکدیگر 1971، و 1965، 1947

هند، ضیاء را متهم به ارسال های سیک صدراعظم اسلحه به تروریست

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هزار مینمود که مادر وی را به قتل رسانده بودند. در حال حاضر چندین بر ضیاء اتهام وارد میشد که وی به آنان شورشی مسلح در هند فعال بودند و

ها را در ک هبران پناه داده، زمینۀ آموزش چری هیا ساخته و با ر پاکستان مهای پاکستان اداره الن هلی در جهت مقابله با این القات مینماید. د آنان

( را ایجاد نموده بود.RAWخاص تحقیق و تحلیل )

باوجود که حکومت ایاالت متحده امریکا چند قطره اشکی را در مرگ ضیاء که رسالت ضیاء خاتمه اما وزارت امور خارجۀ آن عقیده داشت فرو ریخت؛

. با بیرون شدن قوای شوروی از افغانستان، خواست امریکا این یافته استالمی بنیادگرا تعویض گردد. در حالی بود تا دولت کمونیستی کابل با دولت اکه مقامات امریکایی میگفتند که در واقعیت، این خواست ضیاءالحق بود. به

کنظر آنها، ضی المی در اء در آرزوی ایجاد ی بر گیرندۀ ایران،الک مقتدراهایی از شوروی چون ازبکستان، افغانستان وپاکستان و سرانجام بخش

ترکمنستان، و تاجیکستان بود. در وزارت خارجه عقیده داشتند که به میان آمدن چنین ساحۀ سبز در نقشۀ منطقه، به مراتب خطرناکتر از افغانستان

سرخ بوده میتواند.

هیئت تحقیق را بعد از هوایی پاکستان هواپیما، قوماندان قوای حادثه سقوط هدایت داد تا علل حادثه، خسارات وارده و مقصرین حادثه را تعیین کرد و های مشخص را برای )در صورت که موجود باشند( تثبیت و پیشنهاد

همچو حوادث ارائه نمایند. جلوگیری از تکرار

هیئت تحقیق را قوماندان هوایی پاکستان عباس میرزا به عهده ریاست قوای هوای ی پاکستان در ترکیب آن شامل داشت و سه تن از مقامات ارشد قوای

ها بود. هیئت ذکر شده، شش ی فنی وبه منظور ارائه مشوره تخنیکی برای هوایی امریکا تحت ریاست دگروال دانیل سووادا ) Danielافسر نیروی

Sowada وارد پاکستان شدند. ( با عجله از اروپا

اسناد مربوط حادثه را جمع آوری نموده و هیئت طی مدت دوماه، مدارک وپرزه جات متعدد جمع آوری شده ا مورد پرسش قرار دادند. قطعات وشهود ر

هواپیما شامل ها، سیستم کنترول واز محل سقوط سایر اجزایانجن، پروانه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

23

هواپیما، در پاکستان وباقیماند همکاری اه از الشه یاالت متحده امریکا به هواپیما( مورد بررسی وکمپنی الکهید )ک کی یمعاینات الزم تخنمپنی مولد

های به دست آمده، ربقرار گرفت. در جریان تحقیق و مبنای نتیجه گیری هواپیما، موجه و دخیل دانسته نه شدند، از فهرست دالیلی که در مورد سقوط

ز عملۀ پرواز، ااین بررسی تثبیت شد که پیلوت و حذف گردید. بر اساسصحت کامل جسمی و روانی برخوردار بودند و پیلوت در اثنای پرواز مرتکب اشتباه نشده است. وضع جوی برای پرواز مساعد بود و مواد سوخت هواپیما بر زمین، حریق در هواپیما به چیزی آلوده نبوده است. حین اصابت

ها، سیستم برقی هواپیما رخ نداده و هواپیما از قبیل انجن، پروانه تمام سیستم هده ک کامال فعال و سالم و آثاری از دستکاری در آن به مشا هایدرولی و سیستم هواپیما به دست نیامد. هیچ مدرکی مبنی بر انفجار در داخل هم چنان نرسید.

هواپیما بابر هده شد؛ مشالوه آثاری که اثبات کنندۀ اصابت راکت بر بدنۀ اهواپیما و کشته شدن سینشد. نتیجه نهایی بررسی و تحقیق این بو د: سقوط

ک تن از سرنشینان آن ناشی از عمل تروریستی بوده است.و ی

همزمان، در اثر مواد هواپیما همه عملۀ هیئت تحقیق به این نتیجه رسید که لج ا فرکیمیاوی مانند گازی بی بو و بی رنگ که به سرعت سیستم عصبی

ه حتی آنها موجودیت گاز را احساس ننمودمیسازد، مسموم و فلج گردیده وهیچ یک از بود همچنان تثبیت شد که ند تا از ماسک ضد گاز استفاده نمایند.

اله محافظتی را بر عمله، در ان شتند. کمیسیون خاطر نشسر ندااثنای سقوط، ک عادی، احتمال دارد مواد کیمیاوی مولد گاز در م ساخت که حموله کوچ

مانند ظرف آب، ترموز، بوتل و یا بستۀ تحفه مانند که جلب توجه نکند؛ طور مخفی در کابین عمله جابجا شده باشد.

نوعیت گاز استفاده شده برای مسمومیت عمله پرواز مشخص نشد، زیرا برای تثبیت آن ضرورت به کالبد شکافی و اجرای معاینات ضروری و حتمی

هواپیما بود که صورت نگرفت. تنها جسد دگروال واسوم بر اجساد عمله (Wassomکه آنهم در ) اتاقVIP نه در کابین پیلوت، در قرار داشت و

ن در مورد آ شفاخانه نظامی بهاولپور معاینه گردید؛ اما اجازه کالبدشگافی که در آن آثاری ناشی . از معاینه جسد وی چنین نتیجه به دست آمد داده نشد

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هواپیما بر زمین وجود از انفجار و تنفس گاز مسموم کننده قبل از اصابت نداشت. ممانعت از اجرای کالبدشگافی، عمل غیر قابل قبول و سوال بر انگیز بود. زیرا اجرای کالبدشگافی در چنین حاالت از عناصر اصلی و حتمی

ساد، جگفته شد که نسبت سوختن کامل ا پروسۀ تحقیق شمرده میشود. بعدا امکان کالبد شکافی وجود نداشت.

برای فامیل جنرال اختر که میخواستند جسد وی را قبل از دفن ببیند، به این هم پاشیده ودلیل اجازه داد نشد ک ال از هیچ چیزی از آن باقی ه گویا جسد کا

هدان نمانده است. این دلیل نیز چندان موجه بوده نمیتواند. زیرا بنابر گفتار شاهواپیما که کامال از بین رفته بود، کپمحل ول سسقوط، برعکس قسمت عقبی

کابین پیلوت در چنین حالت نبود.محل نشستن مقامات عالیرتبه و

در حالتی نبود که مانع اجرای معاینات الزم شود. Wassomهم چنان جسد همچنان قرآن مجید متعلق به ضیاء دود آلود؛ اما به سهولت قابل تشخیص بود. کاله نظامی اختر با دوسیه شخصی وی که مزین با نشان و کلمه )رئیس

JCSC بود کامال خوانده شده میتوانست. یکی از مقامات رسمی ایاالت )الم الم کرد که بنابر اصول ا ی، اجساد اوتوپسی شده متحده امریکا ا

ار ساعت دفن شود. البته در حاالت عادی هچنمیتواند وباید در مدت بیست واین شیوه کامال معمول و الزم االجرا است؛ اما در این گونه قضایا برای

کارکنان شفاخانه افت حقیقت، اجرای معاینات حتمی والزمی است ودری نظامی بهاولپورآمادۀ اجرای چنین معاینات بودند.

های مسلکی الزم نبودند تا تحقیقات هیئت تحقیق دارای توانایی اعضای جسد 31در مجموع برای«ضروری جنایی را پیش ببرند. آنها نوشتند:

هی مرگ داده شده اما این تعداد را نه کسی در بیمارستان و نه در محل گواا هواپیم واقعه حساب نموده است. این احتمال را که کسی در بهاولپور در

»سوار نشده باشد، نمیتوان رد کرد.

)آی.اس.آی( در ابتدا تحقیقات را با جدیت آغاز نمود؛ اما بعدا این تمایل و هوایی بهاولپور از اینکه در اشتیاق فروکش کرد. پرسونل خدماتی میدان همچنان مورد قضیه از آنها سوال و جوابی صورت نگرفت در تعجب بودند.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

25

همزمان س قضیه قتل افسر پولیس ک شهر بهاولپور ره قوط طیاکه در نزدینشد. در حالی که تحقیق از پیلوت جدیت بررسیصورت گرفته بود نیز با

با شدت تمام در جهت گرفتن اعتراف صورت گرفت و 2هواپیمای پاک ـ هبران شیعه هم تعجب برانگیز بود. موجبۀ این شدت، قتل اخیر یکی از ر این

انش مرگ او به ضیاء نسبت داده شده بود. از آنجایی بود که از طرف پیروهوا هب بودند، 1و کوپیلوت پاک ـ 2پیما پاک ـ که پیلوت هردو شیعه مذ ساجد

همین ملحوظ چنین تصور شد که پیلوت پاک ـ ، ساجد را به خودکشی 2روی هیئت تحقیق هبر مقتول شیعه گرفته شود. تنها زمانیکه قانع ساخته تا انتقام ر

این نتیجه رسید که از لحاظ عملی وقوع این نوع عمل ناممکن است، پیلوت به هیئت تحقیق، این یک قتل دستجمعی ها کردند. بر اساس قرار بد بخت را ر

بود که عامل یا عاملین آن تثبیت نشدند.

های آن طوری که قبال گفته شد، تعداد زیاد اشخاص، ادارات و حتی کشورالحظات ش خصی و یا سیاسی در آرزوی نابودی ضیاء بودند. متعددی بنابر

این مجموعۀ حقایق و مدارکی بود که من در حد امکان آنرا جمع آوری نموده های خویش را ذیال ابراز مینمایم: و با استناد برآن، نتیجه گیری

های ناکام اوال حرکت نوسانی و الش هد که هواپیما نشان مید بی موازنه شدن های برای تحت کنتر ول درآوردن آن صورت گرفته است و این حدس

هواپیما گوناگون را به میان میکشد: هرگاه این شخص یکی از عمله ازجمله، الم خطر از طریق مخابره شنیده میشد، بوده باشد باید آواز وی مبنی بر ا

این داللت برآن دارد که وی طلق حکمفرما بود ودرحالی که خاموشی مریاد بود. بعدا گفته شد که گویا ف شت و به عبارۀ دیگر فلج شدهتوانایی آنرا ندا

دگروال نجیب احمد از طریق مخابره شنیده شده است که به پیلوت چیزی هواپیما میگوید. الش کرده بود تا همچنان چنین حدس زده شد که گویا نجیب

های محض است؛ زیرا را تحت کنترول درآورد. از نظر من این یاوه گویی هواپیما، وی چگونه توا نسته کمربند امنیتی خود را در حالت نوسانی بودن

از کنترول 1تا کابین پیلوت برود؟ دلیل دیگر این که بعد از اینکه پاک ـ باز وهیچ گونه امکان آن موجود نبود تا کسی خارج شده بود، از لحاظ فزیکی

ها باال رفته، دروازه را ب کند و داخل کابین ازچوکی خود را ترک و از زینه

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هیچگونه اشاره یی مبنی بر پیلوت گردد. و هیئت تحقیق سرانجام از طرف هر گاه چنین چیزی اتفاق افتاده باشد سپ شنیدن آواز نجیب احمد نشده است.

هواپیما باید علت دیگری وجود داشته برای باال رفتن و دوباره پایین آمدن هواپیما باشد. بر اساس معلومات متخصصین کمپنی هر گاه این نوع الکهید،

(C-130 هوا پیما سیستم ( در حالت بی موازنه گی قرار گیرد، در قسمت دم خودکار وجود دارد که به طور خودکار آنرا عیار ساخته وطیاره را در

هد. امکان دارد قبل از سقوط، چندین بار حالت تعادل و موازنه قرار میدال ح تخنیکی برای این حالت را اینگونه حالت تکرار شود. اص

"phugoid.مینامند "

هدف اساسی در این حادثه، سربه نیست کردن وبه نظ . کشتن ضیاء بودر من ال همزمان قتل اختر نیز مدممکن در اما من در نظر بوده باشد؛ن اصلی،

هستم. بااین مورد م هردو وجود که تردد همزمان عدۀ زیادی در آرزوی مرگ همچنان نام اوزیادی از نظامیان عالیرتبه بود وورد نفرت عدۀ اختر م بودند.

در صدر لیست سیاه خاد قرار داشت. او جانشین احتمالی ضیاء بعد از مرگش الش کردند تا همین دالیل، شاید توطئه گران ا با ضیاء راو دانسته میشد. بنابر

هواپیمای پاک ـ نامبرده در همسفر نمایند. اگر چنین بوده باشد، پس 1در الن گردیده است. به عقیدۀ من مرگ وی پاداش غیر آخرین لحظات شامل

منتظره برای قاتلین بوده است.

هر هواپیما به حیث وسیله قتل به این منظور انتخاب شده بود که سقوط دادن حادثه مطرح گردد، امکان ردیابی کسانی که درگاه موضوع سبوتاژ در

الن نقش داشتند حد سمی اقل می گردد. در استفاده از گاز تعمیل این هواپیما گردید؛ باید دست همزمان چهار نفر عمله غیرمعمولی که سبب کشتن العاتی را دخیل دانست. به احتمال قوی پاکستان چنین گازی را کدام ادارۀ ا

ک و شبه ک.گ.ب و در اختیار نداش انواع )سی.آی.ای( ت. اما بدون شهردو میتوانستند (2)( RAWاینگونه گاز را در اختیار داشتند. خاد و راو )

هرگاه توطئه گران آنرا از طریق ارتباطات شوروی خویش به دست آورند. آنرا به )سی.آی.ای( ممکن است از جملۀ نظامیان پاکستانی بوده باشند

در اختیار آنها قرار داده باشد.منظور دیگری

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

27

همچنان احتمال نقش داشتن نظامیان عالی رتبه و پایین رتبه پاکستان در واقعه ه پرواز رئیس وجود دارد. اگرچه حصول معلومات الزم در مورد برنام

هور تا اندازه یی میتوان آنرا از بخش امنیتی میدان ساده وآسان است و جمهواهوایی و یا راو پیما بدست آورد؛ اما ک.گ.ب، خاد ویا سیستم داخل

.نمیتوانست مانع اجرای اتوپسی در شفاخانه نظامی شوند

الن با ترس و ها منتظر لحظه یی بودند تا ضیاء از شاید طراحان هفته لرز، ک با درنظرهواپیمای خود استف داشت اینکه ضیاء اده نماید. نمایش تان

القمندی به آن نداشت، شا ید به حیث آخرین وسیله یی بود که از کوچکترین الن استفاده میشد. مشکل در آن بود که چگونه باید آن باید برای اجرای

آنهم بدون اینکه سبب ایجاد کوچکترین سؤظن شود تا ضیاء را قانع ساخت وهدار امکان ک اشتراک ورزد. جنرال درانی قوماندان قوای زر در نمایش تان

هد که ه اشتراک در آن نمایش قناعت وا بآنرا داشت تا ضیاء ر توضیح دهمی ری پا فشات این نمایش میگردد. این اصرار واشتراک وی باعث افزایش ا

هور سوء ظن را نیز متوجه وی نمی ساخت زیرا در مورد اشتراک رئیس جم اشتراک وی در آن نمایش برای بلند بردن حیثیت درانی با ارزش بود.

الباید تصور کرد که گاز کش موزش آدر اختیار شخصی قرار داده شده و نده قهم در مورد صورت گرفته و وی باید مترصد فرصت بوده باشد. های الزم

ک، این احتماال تیکنیشن قوای شخص باید از جملۀ افراد نظامی و بدون شهوایی بوده باشد. اگر این فرضیه من درست باشد، پس باید کسی از جمله

هوایی پاکستان در این حادثه سهیم باشد. زیرا افراد گروه شماره شش قوای هواپیما اللهرا در پایگاه C-130این گروه مسؤولیت ترانسپورتی که چ

الم آباد قرار دارد؛ به عهده داشت. تصمیم در مورد کاربرد در چند میلی اگاز، باید زمانی گرفته شده باشد که تثبیت گردید که ضیاء مصمم است تا به بهاولپور پرواز نماید. اما گاز چه وقت و در کجا جابجا گردد؟ آنجا )بهاولپور.

اللهمترجم( و یا در هنوز تثچ هواپیما ؟ زیرا تا بیت نگردیده بود که کدام انتخاب گردد. 1باید به حیث پاک ـ

www.ael.af

سانحۀ هوایی

ها بر این است که وسیلۀ تخریبی در بهاولپور جابجا شده بود؛ اکثریت نظرهستم که امکان تعبیه آن در اللهاما من معتقد بیشتر متصور است. زیرا چ

هواپیما از اف هواییدر بهاولپور به جز عمله پرواز کسی دیگری راد قوای از جمله عملۀ پرواز کسی نمیتوانست به این کار مبادرت ورزد، مگر نبود و

هواپیما باشد. توطئه گران چگونه اینکه کسی در صدد مرگ خویش توام با هواپیمایی میتوانستند اطمینان حاصل نمایند که یک فرد نظامی بتواند داخل

ین پیلوت اید در کابا وسیله ب؟ زیرحت تدابیر شدید امنیتی قرار داشتشود که تر از بعد از عبوآنجا، وی باید از زینه استفاده وبرای رسیدن به جابجا میشد و

دروازه، داخل کابین پیلوت میشد. عملی شدن این شیوه برای سرباز ناممکن همچنان فرضیه انتقال وسیله تخریبی را در بین کریت "ام" به نظر میرسد و

را احتمال موجودیت عمله پرواز در دروازه بگاژ که نمیتوان قبول کرد؛ زیال ند میدادمحافظین اجازه نم آباد بودند، موجود بود. آنها ودر صدد پرواز به ا

ک شود، چه رسد به اینکه کسی که سرباز و هواپیما نزدی یا شخص ملکی به پور لداخل کابین پیلوت گردد. من نمیتوانم با اطمینان بگویم که این کار در بهاو

گرفته باشد، عمل صورت گرفته است. اگر فرضا این کار در آنجا صورتهدف بسیار کم بوده است. بسیار خطرناک و چانس رسیدن به

العاتی در“ اوپراتیفی”امکان نفوذ ک ادارۀ ا بین پرسونل دایمی قوای یالله هوایی در به مراقبتیجود بود. دسترسی پرسونل خدماتی ومو چC -130 های عادی و روزمرۀ وظیفوی آنها بود. با جابجایی کابین جزء کار

د شد، فرصت مساعدی برای توطئه گران ایجا 1در پاک ـ VIPمخصوص هواپیما مشخص گردید ودرحین جابجایی و نصب کابین اگر کسی به زیرا

لوت یدر کابین پوسیلۀ دیگر جابجایی نظور تبدیل وسیلۀ آتش نشانی و یامهرگاه جابجایی وسیلۀ داخل میگردید، مورد سوء ظن و ک قرار نمیگرفت. ش

اللهتخریبی در مر رت از تایصورت گرفته باشد، به دو وسیلۀ که عبا چهنده و ارتفاع سانفجار هنده ممکن نج باشد ضرورت بود. تایمر انفجارد د

هار چطوری عیار شده باشد که با رسیدن در ارتفاع معین فعال شود. لذا در هد بود. پس یک ساعت قبل از پرواز، یک ساعت در ساعت اول محفوظ خوا

ک در بهاولپور باید وسیله ارتفاع سنج اثنای پرواز و بعد از نشست پاک ـ ی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

29

هنده باید در ارتفاع معین فعال جابجا شده باشد. در اینصورت وسیله انفجار دهرگاه سبوتاژ در فته صورت گر اللهچکو گاز کشنده در کابین پخش میشد.

همزمان به کار گرفته میشد در غیر آن میبود در آن صورت وسایل دوگانه بعد از پرواز کوتاه مدت سقوط میکرد و مسؤولیت متوجه پرسونل 1پاک ـ

هوایی اللهقوای میشد. چ

دون اشتباه عملی شد؛ اما تنها دونفر که عبارت بودند از باین دسیسه، دقیق و در طرح پالن، شه نظامی آن کشور قربانی آن شدامریکا و آتسفیر ند. یقینا

نفر متذکره پیشبینی نشده بود. اما فهمیده شده نتوانست که چرا ضیاء کشتن دوهی با خویش دعوت نمود. مرگ این دو همرا در آخرین لحظات آنها را به نفر سبب وارخطایی طراحان دسیسه شد؛ زیرا در صورت اجرای تحقیقات

هویت آنان افشا میشدهمه جانب نجام اکه چنین تحقیقات صورت نگرفت. سر ه این عمل تروریستی وحشتناک از طرف امریکا پرده پوشی شد.

پرده پوشی/ پل پت کردن:

القمند بود تا علت این حادثه، وزارت خارجه ایاالت متحده امریکا زیاد هدف هم اشتباه پیلوت وانمود شود، نه سبوتاژ. زیرا اگر نقص تخنیکی و یا از این عمل کشتن دو تن از دپلوماتهای ارشد ایاالت متحده امریکا دانسته

در آن صورت جامعه و وسایل ارتباط جمعی به القمند میشد؛ طبعا آن میشد و اعتراض شدید و طوالنی را برعلیه عاملین آن بر می انگیخت و فشار وارد میگردید تا مقصرین و عاملین این حادثه تثبیت گردند. چون حکومت از تثبیت عاملین آن عاجز بود، لذا خاموشی و خاک انداختن برآن

یگانه چاره دانسته شد.

ها بودند، چنین حالت ببدون در نظرداشت اینکه عاملین ه وجه واقعه کی ها صدمهسیاسی امریکا در منطقه و هرگاه عامل آن سایر کشور میرساند.

ک کشور و قتل جمعیک.گ.ب و هور ی یا خاد دانسته میشد، پس قتل رئیس جمغرب چگونه تأثیر میکرد؟ ایاالت متحده عدۀ دیگر بر مناسبات حسنه شرق و

ایجاد خصومت تازه با اتحاد شوروی جلوگیری امریکا چگونه میتوانست از

www.ael.af

سانحۀ هوایی

نماید؟ ممکن اینگونه موضعگیری، سبب به تعویق انداختن عقب نشینی قوای شوروی از افغانستان و نارضایتی مسکو میشد.

همچنان اگر در نتیجۀ تحقیقات ثابت میشد که عامل واقعه، اردوی پاکستان و هایش بود ، این حالت نیز سبب خشم مردم هدف آن از بین بردن ضیاء و جنرال

های مستمر امری کا به اردوی پاکستان و امریکا میشد، زیرا با وجود کمک هدین و ند.حمایه از آنها، آنان عامل کشتن سفیر و جنرال امریکایی بودمجا

نفر بی تفاوت اند، نیز مناسب و گفتن این که آنان در مورد سرنوشت این دوها به آن کمکسبات با پاکستان تیره میگردید وامعقول دانسته نمیشد زیرا من

ک که برای ماه نوامبر پیشب نی شده یکشور محدود میشد، انتخابات دموکراتیه داده نظامیان برای مدتی بود به تعویق می افتاد و طوالنی به حکمروایی ادام

بینظیر بوتو به مقام نخست وزیری نمیرسید. طوری که گفته شد، از بین وسبب تأسف ایاالت متحده امریکا نمی شد. زیرا وزارت امور رفتن ضیاء

خارجه امریکا به خاطر بیرون رفتن قوای شوروی از افغانستان مسرور القمند بود تا بنیادگرایان بر الف تمایل امریکا، ضیاء بود؛ اما از اینکه بر

ال همچنان آنها از تمایالت و شکابل مسلط گردند، راضی بنظر نمیرسیدند. هستوی ناراض بودند. الح ضیاء برای امریکا ازضیاء برای دستیابی به

به بعد نه تنها ارزش نداشت بلکه بار دوش اضافی نیز دانسته ۱۹۸۸اواسط میشد.

یا گروه این احتمال نیز وجودداشت که سازمانهای کوچک سیاسی و ل در مشک تروریستی چون الذوالفقار در این حادثه دست داشته بوده باشند.

هرگاه تحقیقات جدی صورت میگرفت، احتمال آن وجود داشت این بود که های ناخواسته و نامطلوب" نیز از که با برداشتن سرپوش از این جعبه "کرم آن بیرون شوند. در گزارشی که از طرف ریچارد ارمیتاژ دستیار وزیر دفاع

حضر کمیته در م 1989امریکا، در مورد جنایت ذکر شده در ماه جون عدلی مجلس نمایندگان امریکا ارائه گردید، ذکر شده بود که در مورد سبوتاژ

:تحقیق جدی صورت نگرفته است. در یادداشت شماره یک ذکر شده بود رئیسکراسی حرکت کند... مرگ نظامیان وامیدواریم پاکستان در راه دمو«

هور پاکستان ما را به تشویش می اندازد که مبادا در مورد، عقب گرد جم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

31

هرگاه سفیر رافایل و واسوم در این قضیه »صورت گیرد... به عبارۀ دیگر .به قتل نمیرسیدند؛ آنها کامال مصمم بودند تا قضیه را تحقیق نه نمایند

هیچ ضرورت مقام بلند پایهء امریکایی در این حادثه کشتهاگر دو نمیشدند، ها نمیبود. مشکل از آنجا آغاز میشد که در سال 1986به این نوع تحلیل

آی )اداره فدرالی کانگرس قانونی را تصویب کرد که بر مبنای آن اف. بی.هر قضیهء تروریستی را که در آن تبعۀ تحقیقات. مترجم( مؤظف گردید تا

ت "دستحقیق نماید. این قانون امریکا در خارج مورد سوء قصد قرار گیرد، نامیده میشد." باز

وزارت خارجه امریکا پس ازین حادثه، به منظور پوشاندن اصل واقعه بدون گ به چهار اقدام مبادرت ورزید: درن

هوایی را اعزام 1 ـ در ظرف چند ساعت گروپ مشاورین تخنیکی قوای هوایی پاکستان در پیشبرد بررسی قضیه نمود تا با کمیسیون تحقیق قوای

ک کند. کم

ـ آنها از طریق سفارت خود در مورد اوتوپسی اجساد از جمله در مورد 2هواپیما پا فشاری نه نمودند وبا دفنعم اینات الزم شدن اجساد بدون مع له

طبی که میتوانست دلیل سقوط را معلوم نماید، امکان در یافت علت حادثه نیز دفن گردید.

را به حیث جانشین Robert Oakleyـ آنها، معاون مشاور امنیت ملی 3هرانه قضیه را پرده پوشی نماید. وی رافایل اعزام نمودند. او میتوانست ما

ها در ماه جون در جلسه شورای امنیت ملی پیرامون حین اشتراک 1989بعدعکس العمل امریکا در مورد قضیه با شک و تردید صحبت کرد و چنین

" را فراموش کرده است. در حالی که بازوانمود کرد که گویا قانون "دستان القمندی زیاد در تدوین آن سهم گرفته و از حامیان سرسخت وی شخصا با

آن بود.

همتر، آنه ـ4 ه م هم هیئت تحقیق ا تقاضای اف.بی.از آی را مبنی بر اعزام هم بود هی اگست 21رد کردند. اگرچه بتاریخ به پاکستان که خیلی م اجازه شفا

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هدایت که در آن زمان در Oakleyداده شد، اما بعد از چند ساعت بنابر الم آباد بود، این اجازه فسخ گردید. ا

گ که از مرگ یک جایی با رئیس هور نجات یافته بود، قبل از جنرال بی جمهواپیمایی الم آباد چند بار با طیارهء خویش در اطراف پرواز مستقیم به االم آباد رسید قوای همینکه به ا که در حال سوختن بود، گردش کرد. وی

ال هم تحت امنیت قرار داده مسلح به حالت احضارات قرار گرفت. م ت مردید. اما نظامیان قدرت را به دست جلسه اضطراری کابینه دائر گشد و

گ پست لوی درستیز را که تا آنوقت ضیاء بر آن تکیه زده بود نگرفتند. بیالم اسحق خان ساله به حیث 73قبول کرد و رئیس غیر نظامی مجلس سنا

جانشین موقتی ضیاء به ریاست دولت منصوب شد. برگزاری انتخابات طبق وامبر، تائید گردید.پالن قبال تعیین شده درماه ن

هویت آن مقامات نظامی پاکستان که تقریبا و به احتمال قوی میتوان گفت که هم ه با غیرقانونی کچنان جزئیات توافق سریع ومانع اوتوپسی اجساد شدند و

الم آباد صورت گرفت، عجله بین مقامات پاکستانی و سفارت امریکا در اهد شد. هیچگاه افشا نخوا

ز سپری شدن ده ماه تحت فشار کانگرس، وزارت خارجهء امریکا تنها بعد ام در تحقیق قضیه سهند اف. بی. آی به پاکستان رفته واجازه داد تا سه کارم

گفت: (Bill Mclollum R. Fla)بگیرند. آن طوری که عضو کانگرسآی میتواند واقعیت آنچه را ز سپری شدن مدت طوالنی چگونه اف.بی.بعد ا»

پاکستان اتفاق افتاده تثبیت نماید؟ من نمیدانم؟ اما ما باید واضح سازیم که در «که در وزارت خارجه ما چه اتفاق افتاده است.

القمندی تعقیب نه نمود وف.بی.تیم ا های مسلکآی نیز قضیه را با ی" "سوال می ها گزارش دادند که برعکس بیانیه رس را در مورد مطرح نه کرد. اجنت

معاینات را غیر ممکن میساخت اینگونه نبود، ساد کامال سوخته وکه گویا اجود. اقدامات بلکه در واقع این نوع اجراآت موافق با خواست حکومت بوتو ب

ستجواب ابود تا اجراآت الزمه تحقیقاتی و گذار شبیههیئت بیشتر به گشت وهیئت صرف برای سفر شهود رویداد. به روایت منابع واشنگتن تایمز،

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

33

الم آباد رفته بود. از شیوۀ کار آنها چنین فهمیده میشد که آنها احتیسی به اگ را باز نمایند" اجراآت نمودند. طبق دستورالعمل که "نباید سرپوش دی

های زیادی 1988اگست 20در مراسم تدفین ضیاء به تاریخ ریاکاری هور آن کشور به عهده هندی را رئیس جم هیئت صورت گرفت. ریاست

الن کرد. سفیر روسیه بر مرقدش اکلیل داشت و آن روز را عزای ملی اتس، ضیاء را در عین زمان وزیر خارجه امریکا جورج شولگل گذاشت و

هبر بنیاد"شهید" خطاب کرد و هدین گلبدین حکمتیار از به ر گرای مجاهمه جانبۀ خویش در جهت آزادی افغانستان وعده داد. مر ین اسم تدفپشتیبانی

هزار ها المی وتشریفات نظامی صورت گرفت. صد بر طبق اصول اا که وت ضیاء رالیی فیصل جمع شده بودند تا تابپاکستانی در جوار مسجدها های سربازان حمل میشد، پوشانده شده وبر با پرچم پاکستان وگل شانه

هده نمایند. بعد از نماز جنازه به رسم احترام فیر توپ صورت گرفت. 21مشا

هاجر افغان در پاکستان نیز در این غم شریک ب هدین سه ملیون م ودند. مجاکه طراح پیروزی آنها بودند در غمی بزرگ فرو نیز با مرگ ضیاء واختر

را مرگ آنان درست در زمانی اتفاق افتاد که قوای شوروی رفته بودند. زیهدین در آستانۀ آخرین حمله بر کابل در حال خروج از افغانستان بود و مجا

چند قدمی حصول پیروزی قرار داشتند و حمایه و پشتیبانی آنها در این و درهدین مرحله امر ضروری دانسته میشد. خواننده کتاب میتواند مصیبت مجا

هتر درک نماید.را ب

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

هور پاکستان ) .1 ( مینویسد 2008ـ 2001پرویز مشرف رئیس جمهور 130هواپیمای سی ـ ... میبایست سوار بر «که: رئیس جم

دچار سانحه شد. مرا 1988اگست 17ضیاءالحق میبودم که در هور ساخته بودند، ولی چون نامزد مقام منشی نظامی رئیس جمک برگد دیگر در آخرین دقایق به این سمت بخت با من یار بود ی

«گماشته شد. به جای من، این افسر بیچاره به کام مرگ رفت...

www.ael.af

سانحۀ هوایی

هارون 2صفحه ) ( "در خط آتش" نوشته پرویز مشرف. ترجمه سید میونسی. مترج

2. India's external intelligence agency, the Research and Analysis Wing (RAW) اداره بخش تحقیق و تجزیه

العات خارجی هند. مترجم ا

www.ael.af

www.ael.af

سرآغاز

سرآغاز

"جوشیدن آب در افغانستان باید به درجۀ مناسب نگهداری شود."

هور پاکستان، خطاب به تورنجنرال جنرال ضیاء الحق رئیس جم 1979عبدالرحمن اختر در دسامبر سال

کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان، جاییست که نقش عمدۀ در تغییر چهارم سرنوشت من به حیث سرباز ایفا نموده است. این شهر بعد از ربع

هم گارنیزیون نظامی بوده و هات، کوت" به قرن نوزد نام آن از کلمه "کوها قبل از تجزیه شبه قاره هند معنی قلعه گرفته شده است. این شهرک مدت

به حیث قرارگاه در جنوبی ترین نقطه، ،1947ایجاد پاکستان در سال وک مخروبۀ قدیمی وقریه گلی به یک سرحدی ایجاد شد وباگذشت زمان از ی

هند پررونق به حیث یکی ازشهر بزرگ و های اردوی معروفترین پایگاه این جا تهداب گذاری گردید کالج نظامی در 1907برتانوی مبدل شد. در سال

ها تعداد زیادی از افسران ارشد اردوی پاکستان از جمله اینجانب با که بعدهمالتحصیل از آن فارغ ینړرتبه جگ زمان با من محصلین زیادی از شده ام.

کانادا، استرالیا، ایاالت متحده امریکا، مصر، اردن، های انگلستان، کشورهای دیگر درآنجا تحصیل کشور ایلند، سنگاپور، عربستان سعودی وت

ه مرکز تربی ،امروز نیز این کالج با داشتن شهرت بین المللیمیکردند وهای خارجی است. افسران ارشد تعداد زیادی از کشور

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

35

هش ترین شمال ا 1990 که تا زلزله ماه جون 1935زلزله سال یران از مدهای عصر حاضر دانسته میشد، تقریبا شهر را کامال به خاک برابرزلزله

هزار سکنۀ آن کشته شدند. امروز در این شهر یکی از بزرگترین کرد و چهل ها های نظامی پاکستان جابجا گردیدکه دارای جزوتام ی متعدد،گارنیزیون

هی و های فرماند همچنان در اینجا مرکز سوق ظامی شهرک نقرارگاه است. ها کیلو ادارۀو از مترعملیاتی قراردارد که بلوچستان ودر امتداد سرحد صد

استقامت شمال غرب تا به کوتل کوژک که دروازۀ جنوبی به افغانستان دانسته میشود در ساحۀ مسؤلیت آن شامل است. )نقشه شماره یک(.

زمانی که در کویته وظیفه داشتم، تلفونی از تقررم 1983در سپتمبر سال هی یافتم . در آنوقت من در )آی.اس.آی( در به حیث جزوتام تعلیمیآگا

ها آگاه شدم که "حادثه کویته"، سبب قوماندان فرقه ایفای وظیفه میکردم. بعد.آی( )آی.اسشده بود تا من به پست جدید منصوب شوم. چند ماه قبل، سه افسر

الح هدین و دادن در ارتباط با افتضاح بزرگ اخذ پول از قوماندانان مجا در نواحی سرحدی بیشتر در مقابل آن، دستگیر شده بودند. این اسلحه بعدا

پاکستان به قیمت بلند فروخته میشد. افسران دستگیر شده از طرف محکمۀ قوماندان آنان از وظیفه برطرف و من جانشین ند ونظامی محکوم به حبس شد

وی شدم.

" در ی"اداره افغان یشقراولجزوتام پ یثبه ح یتهبعد از تقررم دانستم که کوهدایگرددمحسوب م)آی.اس.آی( اسرع وقت به در یدواصله با یت. بنابر

الم آباد پرواز و القات ما بب خبر س ینا یدن. شنیکردمبا تورنجنرال اختر افسر یثبه ح ی،من در طول مدت خدمت نظام یرامن شد؛ ز ۀهراس و دلهر

اشتم د یفهوظ یاتیقوماندان جزوتام در قرارگاه عمل یثسپس به حنظام و یادهپه سوال ک ینا یمعلومات نداشتم. برا یچگونهه یاستخبارات یلد مساودر مور

یاجرا یشده بودند، من برا یدمنظور کاند ینتن که به ا یس ۀچرا از جمل افتم.یشدم، جواب نه یده( برگزی.اس.آیدر )آ یفهوظ

صالحیت بود که رئیس آن در مقایسه با سایر ادارۀ مقتدر وبا)آی.اس.آی( هور قرار داشت. این اداره مسئوول ها مورد اعتماد خاص رئیس جم جنرال

www.ael.af

سرآغاز

های العاتی در سطح کشور بود. تأمین امنیت تمام بخش های ا تمام کار العات در حیطهء سیاسی، نظامی، امنیت داخلی و خارجی و ضد ا

اشت. من به طور کل و در بعضی بخشها الحیت و مکلفیت آن اداره قرار دبا کمی جزئیات تصوری از آن اداره داشتم و میدانستم که افسران عادی

مال خود آنها را تحت نظر از طریق ع)آی.اس.آی( احساس میکردند که العات جمع آوری مینماید. طبق معمول افسری که داشته و درمورد آنها ا

داشت، سایر افسران ارشد به وی به قرار )آی.اس.آی( در یکی ازمقامات دیدۀ بی اعتمادی می نگریستند. حتی زمانی که در کویته رفقایم از مقرری هی یافتند، در اولین ساعات احساس کردم و دانستم که من دگر، جزء من آگا

آنان نیستم.

هت ج ینمن از جانب جنرال اختر بود. البته نه تنها از ا یشتشو یگر،علت دجهت که او شهرت ینبلکه از ا یشد؛آمر مافوق من دانسته م یثکه به ح

ند ه یهسه بار در جنگ برعل ی،افسر توپچ یثداشت. اختر به ح یدلهره آورهد کشتار وحش ال یهدر زمان تجز یانهاشتراک نموده وشا تان پاکس لهند واست

همانجا منشا م . او انسان سردیگرفتبود. به باور من نفرت او از هند، از نداشت. یگریدوستان د یلشمزاج، محافظه کار ومرموز بود. به جز از فام

ارییبود. او دشمنان بس یناو شخص خشن، منضبط وبا دسپل یاریبه باور بساز جسارت، یناش ییبه مقامات باال یابیاو ودست یداشت. علت رشد وترقه هداف بود. من به ح یعال یکارمستمر وسازماند یثاو در به دست آوردن او لحاظ ا یننموده بودم. به ا یفهوظ یفایتحت امر او ا یقوماندان کندک، زمان

خص ش یک. او کامال به مثابه یشناختمبهتر م یر،جنرال سختگ یثرا به حک، زندگ یافتمدر یبود. من به زود نمودهخود را وقف آن یوفادار به مسل

هد. بعدا او به من گفت که بزرگتر یست تا شوروکه او مصمم ا نیرا شکست د آرزویش این است تا بعد از پیروزی، از کابل باز دید نموده و نماز شکرانه

هد خروج قوایدادا نما یآرزو ینا یکاز افغانستان بود، ل یشورو ی. او شا برآورده نشد. ینشآخر

جنرال اختر را در منزلش واقع یلفونی،هفتاد ودوساعت بعد از صحبت تالقات کردم. او به ح الم آباد رومندیسرباز، با نگاه نافذ، جسامت ن یک یثا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

37

ها یفوبا سه رد هده م ینهبرس یختهآو یمدال گ یشداش مشا . او با جلدرن. او دیکرم خارداشت افت یانجر یشکه در رگها یبه داشتن خون افغان یده،پر

ها کرده بود و با وجود داشتن پنجاه ونه سال، جوان یرا سپر یخوب یسالالقمند وظ یدانست. او میشدمعلوم م همیستمن یدجد یفۀکه من آنا یللد ین. به

گ بر عل یشبرد( در پی.اس.آیاز من در مورد نقش )آ افغانستان سوال یهجنهات عام و یدنکرد. من به جز از شن ییپراگنده در مورد رسوا شایعاتافوا

هم یشترمعلومات ب ته،یکو در مورد یعلت او مدت طوالن یننداشتم. به انتصاب مرا گرفته و ازجانب یمصحبت کرد وگفت که شخص خودش تصم

هور تائ یسرئ هم یدهگرد یدجم محوله را برشانه یفۀوظ یتاست. من ثقلت واه یاریاحساس کردم. مانند بس یشخو یها ها ماز در آن آوان من یم،دوره در مورد افغانستان نبودم. من به یشدولت خو یاستمعتقد به صحت س یزن

همچنان در مورد موجود یشورو یقوا یشکست دادن نظام یتباور نداشتم. هاجر یریتعداد کث ست بود که ممکن ا ینافغان در پاکستان، برداشتم ا یناز م

ها یمشابه بعض یبا جنجالها هاجر عربی یکشور تند اشد ینیفلسط ینکه با مهفته کار، در ی. اما طیممواجه شو برداشت من درست نبود. ینکه ا یافتمچند

اس آن در پاکستان حکومت نظامی مسلط بود و در ر 1983در اواخر سال ن، اداشتن وجوه مشترک با نظامیجنرال ضیاءالحق قرار داشت. ضیاء باوجود

حم بیرو زیرکرا نیز دارا بود، وی شخص سیاستمدار، استثناآت خاص خودهر فریبنده داشت واز ورای آن ، به نیات باطنی وی پی بردن دشوار بود. ظا

،از وی چنین تعریفی داده بود: "شخص کوتاه قد بوتوباری بینظیربود. های دو نصف چرب شده با روغن موی". و با چهرهء غیرمؤثر ،عصبی با مو

هبری پاکستان دانس ته میشد. در از نظر من، او شخص مناسبی برای ربرخورد اول، به نظر میرسید که ضیاء شخص بی ضرر است و برای ابراز همان قدم می برداشت و معطل نمیشد تا آنان جهت همان نوازی به پیشواز م م

را دست کم میگرفتند به یش قدمی نمایند. اما کسانی که اوابراز احترام پ سرنوشت بوتو )پدر بینظیر بوتو( دچار میشدند.

قوای مسلح تحت تسلط کامل ضیاء قرار ان را قوای مسلح اداره میکرد وستپاکهارت خاص حل هداف وداشت. موصوف با م منافع قات باالیی آنرا در خدمت ا

www.ael.af

سرآغاز

هر ایالت پاکستان تحت امر یک گورنر نظامی اداره میشد خود می چرخانید. ه لکه گورنر رسیدن به آن مقام را مدیون لطف شخص ضیاء میدانست. از جم

همسرحد با افغانستان الت شمالغرب )ایالت صوبه سرحد( ودو ای بلوچستان که ه حساب میشد و اند، بخش بزرگی از اردوی پاکستان به حیث خط مقدم جبه

هادر آن الوه بر مراقبت و حفظ سرحد، مناطق جابجا شده بود. این قوت ،در حالت احضارات کامل قرار داشتند تا عندالزوم از سرحد دفاع کنند و

گ را در داخل سرحد افغانستان پیش ببرند. جن

همیشه احساس ناامنی میکرد؛ پاکستان بنابر موقعیت جغرافیایی یرا هند ز اش

هشتصد ملیون سکنهدر جناح شرقی آن اکستان پ، سه بار بابا نفوس بیش از در جناح غربی آن دولت افغانستان قرار داشت که با حمایهء ابر یده بود وجنگ

ماید. ن رها به جانب پاکستان عبوه قدرت شوروی میتوانست به سهولت از کوک را به جود آورده ستراتت عمال وضع فوق العاده خطرناک واین حال یژی

تان نها پاکسآاتحاد شوروی متحدین یکدیگر بودند، احتمال این که بود. هند ون برآیند، موجود بود. من تمام آیا در صدد محو را تحت فشار قرار دهند و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

39

ها النهای ورا درک میکردم این تهدید مانند سایر افسران میدانستم که تمام هند ونظامی ما در حاالت فوق الع د از سال بعاده، براساس محاسبۀ جنگ با

. این واقعیت که اتحاد شوروی با اتحاد شوروی، طرح ریزی میشد 1979الح ابرقدرتی با پوتنسیال بزرگ اتمی و هند درصدد دستیابی به توانایی

ما نیز برای دفاع از خود، در صدد ه یی بود سبب عصبانیت ما میشد، وهست دستیابی به آن بودیم.

ت ه با هند روی مسئله کشمیر و فعالیوضعیت پاکستان نسبت موجودیت مناقشهی در بلوچستان و بی ثباتی صد ساله در ایالت سرحد سه جنبش آزادی خوا

همیشه بحرانی بود. )نقشه ( 2)صوبه سرحد(

هیچگاه حاکمیت دولت مرکزی را ایالت شمال غربی که منطقۀ قبایلی است، ر دولت بریتانیا سرمورتیمردیورند که مامو 1893نه پذیرفته است. در سال

خط »بود، خط سرحدی را در این منطقه تعین نمود که اکنون به نام وی یاد میشود و پاکستان را از افغانستان جدا می سازد. تعیین این خط، « دیورندک را نسبت کنترول بر ارتفاع برتری هند ستراتیژی ات منطقه، به دولت

هد. در ین سرحد، خط دفاعی و آن زمان ابرتانوی واکنون به پاکستان میدمحافظتی امپراطوری هند برتانوی دانسته میشد. این خط بدون در نظر داشت

های تاریخی، قبیله همدیگر یی، قومی و واقعیت ها را از هنگی، پشتون فرهیچگاه این مناطق را تحت فرمان خود درآورده جدا نموده است. بریتانیا

ها نمود. در به بسیاری از مناطق شرق دیورند رانتوانست و حال خود رها در آن زندگی میکنند، در زمان تسلط مجموع صوبه سرحد که پشتون

ک اردوگاه مسلح بود و هر جزوتام مستقر در هند، باری به این بریتانیا یهم برای سرکوب مردم محل به آنجا اعزام هی مناطق غرض تمرین و یا گا

ن بدین منظور استفاده مینماید.میشد. در وضعیت کنونی، پاکستان نیز از آها نتوانستند به طورهمانطور ط کامل بر مناطق پشتون نشین مسلی که انگلیس

شوند، بعد از ایجاد پاکستان، نیز تغییر بزرگی در مورد به وجود نیامده است. همچنان به خود گردانی امور پرداخته و طبق خواست خود قبایل این منطقه

ا ن نیز آنها ردیورند رفت وآمد مینمایند و دولت پاکستاآزادانه، دو طرف خط

www.ael.af

سرآغاز

ها کرده است. این شیوهدر پیشبرد تجارت و ی ی منازعات شان به حال خود رهد. ه مید بود که انگلیس بر طبق آن عمل میکرد و پاکستان نیز آن را ادام

های زیادی از آواره گان افغان ریخته شده در امتداد مناطق سرحدی، خون دوملیوناست. 1500 امتداددان، زنان واطفال درنفر شامل پیرمر تقریبا

ها کمپ متشکل کیلومتر سرحد از چترال در شمال، تا کویته در جنوب در صدها ثابت شد های محقر به سر میبرند. بعد های گلی و کلبه ها، خانه ه از خیم

های پناهندگان، نقش عمده وکه این ار گ افغدوگاه انستان اساسی را در جن بازی نموده اند.

قوای شوروی داخل افغانستان شد، ضیاء 1979هنگامی که در دسمبر سال را احضارکرد تا )آی.اس.آی( به صورت عاجل جنرال اختر رئیس

به چند سوال عمده جواب ستان را در مورد ارزیابی نموده وموضعگیری پاکه او مایل بود تا بداند که هم ضیاء چگونه باید در مورد پیدا نماید. مقدم بر

هرعکس الع هد. ضیاء مانند شخص نظامی، به عوض استفسار مل نشان دهمصنفی دوران تحصیل خود ها یا سیاست مداران، مشورۀ نظر دیپلومات

هنتون نظامی را خواستار شد. الح در پو او از اختر مطالبه کرد تا به اص ملی. ارزیابی منطقیع وعیت" نماید، البته به سطح وسینظامی "محاکمه وض

تور د. تمام فکباید مرحله به مرحله باشد . حاالت گوناگون در نظر گرفته شوهداف دشمن در آن ارزیابی گردد های موثر، واقعی وعمل کننده واقدامات وا

الن عمومی عملی و هداف ما را برآورده سازد، ومتناسب با آن عملیاتی که ا پیشبینی گردد.

دولت نیاز مخالف یدمشوره داد که پاکستان با یاءض یبرا یل،الاختر با ارائه د یهنه تنها حما ییبانو پشت یهحما ینکرد که ا ید. او تائیدنما یبانیافغانستان پشت

الم، بلکه در حق دولت ینهست. از مخالف یزدفاع از پاکستان ن یقتاز ا یوروش یهبرعل پاکستان یاز خط اول دفاع یبخش یثبه ح یدافغانستان با

اگر به آنان اجازه داده شود که به سهولت افغانستان را یراز استفاده شود.هد بود. اختر یقآنان از طر یقدم بعد یند،اشغال نما بلوچستان در پاکستان خوا

گ وس یشبردکرد که با پ یریگ یجهنت را شکست یشورو یتوانم یکیچر یعجن ینبار، اما اکرد یلتبد یگرید یتنامبه و یتوانرا م نکه افغانستا یگفتداد. او م

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

41

هد شد. او ض ینا یقربان یشورو یکا،به عوض امر گ خوا را به یاءجن یمخف بصورت یدکه پاکستان با یمعن ینمتقاعد ساخت. بد یراه نظام ینشگز

العات، ورا از لحا یانجنگجو همات، پول، ا یاتیعمل یالنهاظ اسلحه، مهمه با . اولتریدآموزش، مشوره و کمک نما یمطمئن برا یها یگاهپا یداز

شده و از آن به یجاددر صوبه سرحد و بلوچستان ا یانپناهندگان و جنگجوالت اعزام ن یثح الح به داخل افغانستان استفاده شود. ض یروم ا ب یاءو طرح موافقت کرد. ینا

استحکام موضع خویش در پاکستان ضیاء به جنرال اختر گفت که وی برای

ضیاء با 1979سال ضرورت دارد. در سال وسطح بین المللی به مدت دوهای بین المللی به اعدام صدراعظم سابق )بوتو( مبادرت وجود مخالفت

ارج پاکستان شدیدا لطمه خامر سبب شد تا وجه او در داخل و ورزید و اینیه لاکستان در حالت انزوا قرار گیرد. به برکت حمایت او از جهاد برعدیده و

گ برعلیه افغانستان. مترجم( ولو که در خفا صورت ابر قدرت کمونستی )جنهد نمود. امریکا بدون تردید به گیرد، توجه غرب را دوباره به خود جلب خوا

www.ael.af

سرآغاز

همسایه هد شتافت. به حیث مسلمان حقیقی او آرزومند بود تا به کمک او خواک نماید. مسلمان خود کم

ک و عوامل نظامی، ک بود، استراتیژی سیاسی موجود در مجموع تصادف نیهدا را بیشتر در مورد ف طرح شده ضیاء. عامل اخیر که اوبرای وصول ا

اینکه سعی گردد تا از مصمم ساخت عبارت از استدالل اختر بود مبنی بر تصادم مستقیم با شوروی خودداری گردد. به عبارۀ دیگر رویارویی و

. ضیاء در رجۀ مناسب نگهداری شودجوشیدن آب در افغانستان باید به د ربین کشووضع موجود برای خود شهرتی را در صدد بود تا با استفاده از

الم ودر بین غرب به حیث مبارز ضد تجاوز های عربی به حیث مدافع ا کمونیستی کسب کند.

های اول، ضیاء را مأیوس ساخت زیرا ها در ماه موضع گیری امریکایی موقف بیننده را اختیار کردند. رئیس وضاع بودند وآنها منتظر انکشاف ا

هور کارتر در معضل گروگانگیری ۀ اشغال سفارت امریکا در تهران وجمکارکنان آن گیر مانده بود؛ حادثه یی که افکار عامهء امریکا را نسبت به بنیاد

پنتاگون مشوره یر داد. در عین حال سی. آی. ای وگرایان اسالمی کامال تغییا بدون حمایت پاکستان امید پیروزی وجود تان، با حمایت وکه در افغانسمیداد

هفته بر امور ند که قوای شوروی میتواند طی چندندارد. آنها فکر میکردخوب را در راه خراب پولط شود، پس چرا باید مداخله کرد وکشور مسل

ک به مخالفین دولت افغانستان خصومت بیهودهء مصرف نمود و با کمحۀ منافع کشور شوروی را جلب کرد؟ برای این که این کشور در سا شوروی

سیاست گذاران امریکا طی بیست سال اخیر آنرا جزء اردوگاه قرار داشت و یا نمیتوانستند که جلو آنراحساب میکردند، آنها نمیخواستند وکمونیستی

.بگیرند، لذا فرصتی مساعد نبود که با قوای شوروی در تقابل قرار گیرند

همیشه در مورد پالیسی امری ها در باره افغانستان در دومن هۀ اخیر کایی دبه دیدۀ شک مینگریستم. چنانچه آنها در مورد تجاوز شوروی با بی خبری،

برخورد نمودند. لذا عکس العمل بطی آنها در مورد، بیتفاوتی و مماشات 1978ل سا سبب تعجب و تحیر من نشد. امریکا در مقابل کودتای کمونیستی

ی شوروی بود، خاموشی سیاسی طوالندر کابل که اوج نفوذ اقتصادی و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

43

ک خود را قطع نکرد، بلکه رژیم تازه اختیارکرد و نه تنها مناسبات دیپلوماتی( Adolph Dubsرا به رسمیت شناخت. تعیین متخصص امور شوروی )

از دبه حیث سفیر امریکا در کابل طبق معمول صورت گرفت. نامبرده بعهوتل های کابل از جانب سربازان افغان چند ماه در حالی در یکی از اتاق

گ چهارزیر نظر مشاورین شوروی به قتل رسید، که میتوانستند آنرا از چن رباینده نجات دهند.

بعدا به تدریج از ض ضعیف امریکا را در قبال داشت ومرگ سفیر اعتراهای آن کشور به افغانستان کاسته شد. بعد از سپری شدن نه سال، سفیر کمک هم احتماال از طرف شوروی دیگرامریکا، به شکل مرموز و عجیب و باز

الش صورت گرفت تا قضیه پوشانیده شود. کشته شد و این بار حتی

هم اکتوبر هجد )آی.اس.آی( مال محفوظ از دفتر کا 1983من بار اول به تاریخ هی میشد، گزارش دادم. من مانند گ بر علیه افغانستان سازماند جایی که جن

هرگز "دفتر افغانی"تمام کارمندان نیز ملبس با لباس عادی/ ملکی بودم و هکتار 80ـ 70دوباره لباس نظامی به تن نکردم. دفتر مرکزی من در ساحه

واقع بود و با تعمیر اصلی زمین در حاشیه شمالی شهر راولپندیاصله کیلومتر ف 12جایی که دفتر جنرال اختر در آن قرار داشت )آی.اس.آی(

ها یی قرار داشتند که داشت. در داخل تعمیر بلند و الحکوت بزرگ خشتی، هدین از آن اکمال مهمات ارسالیهفتاد فیصد تمام انواع اسلحه و تقریبا به مجا

راج با تمام وسامیشد. گ گ برای تقریبا وسیله 300ایل ضروری و پارکنهای ملکی، میدانهای وسیع انداخت، محلی بر ام ای جزوتنقلیه با نمبرپلیت

فر جزء دیگراین ن 500طعامخانه برای گنجایش جنگهای روانی، قاغوش و( نیز در Stingerها مرکز مخفی آموزش راکت ستینگر)مجموعه بود. بعد آنجا فعال گردید.

هراه اصلی ( نامیده میشد،Ojhriکمپ که به نام اوجری ) این در جوار شاهراه الم آباد قرار داشت. درجناح دیگر شا کمپ اردوی پاکستان روالپندی وا

ه می یافت. بود و واقع های مسکونی تا حاشیه راولپندی ادام اطراف آن خانه الم هوایی بین المللی ا هوایی بین المللی به سوی میدان های خطوط طیاره

www.ael.af

سرآغاز

ک شه ر آباد مستقیما از بالی سر ما رد میشدند. موقعیت آن در جوار یهزاران شخصی که در جوار آن در بزرگ، سبب جلب توجه کسی نمیشد.

هرگز گمان نمیکردند که رفت و آ محل قوماندۀ جنگ بر علیه مد بودند، در آنجا قرار داشته باشد. افغانستان

ک پیاده به سرباز مخفی مبدل گشتم. ک شب از مسل به این ترتیب من طی یهای مستعار خطاب میکردم و من مادونان خویش را هی با فامیل به نام هیچگا

به تیلفونها جواب نمیدادم. مستقیما نکردم و خود در مورد وظیفه ام صحبتهمیشه تبدیل میشد وراجع به سفر هیچکس را انمبرپلیت موتر من ز های خود

ها، من در منزل همزمان با رعایت تمام این مخفی کاری قبل آگاه نمی ساختم. الم آباد زندگی میکردم وکرا منزلم دارای پسته امنیتی نبود. من تنها یی در ا

های برحال بادیگارد را با خود با تفنگچه مسل هیچگاه مانند جنرال ح بودم، اما برایم گفته شد که من در لیست )آی.اس.آی( همراه نداشتم. در مدت کارم در

لر را برای ( دا50000سیاه خاد قرار دارم و جایزه ده ملیون افغانی )معادل در طی وجودی که من زندگی اجتماعی عادی داشتم،سر من گذاشته اند. با

هیچگاه توسط خطری تهدید نشدیم و این نتیجه ار سال من وهمدت چ فامیلم های کمونیست توانایی رسیدن های مسلکی من بود که اجنت مخفی کاری

هداف خود را در آن نداشتند. به ا

هر ک من هیچگاه در مراسم دیپلوماتی گز به سفارت امریکا پا نگذاشتم ومن ها امراسم رسمی نظامی شرکت نو ین ز امی ورزیدم. تنها مناسبات با چینایی

هرسال من و ال اختر به سفارت آن کشور رفته جنرامر مستثنی بود. چنانچه الح و های ها در مورد کمک مهمات برای وبعد از امضای قرارداد

همیشه در مورد تمام امور هدین، در صرف غذا اشتراک میکردیم. آنها مجاها بود اینند وقت زیاد برخورد میکردبا د ،نمونهء بارز خصلت چینایی

هزاران ک بار در اثر غلفت یکی از مقامات باالیی سفارت از جمله چنانچه یک ک کم حساب شد، که سر و صندوق، ی صدای زیادی را ایجاد صندوق کوچ

ما آنرا پیدا کردیم اما آنها بسیار مؤدبانه گفتند که ما بین نمود. اگرچه بعدا هستیم و این ارزیابی خوبی از کار ما دانسته شد. زمین و آسمان در حرکت

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

45

هور مقابل جنرال اختر گزارشده بودم ومن تنها در او مستقیما به رئیس جممطالب را انتقال میداد. سلسله مراتب نظامی معمولی در بین کارمندان ادارۀ ک به قدرت ها که تا اندازه یی حکومت نسبتا دموکراتی ما حکمفرما بود. بعد همزمان به صدراعظم که در راس حکومت رسید، جنرال اختر میبایست

ک سال قبل از آن بود که قرار داشت، نیز گزارش میداد. این تنها یاجازه یافت تا صدراعظم را در مورد نقش خویش در افغانستان )آی.اس.آی(

هیچکس حتی صدراعظم اجازه نمیداد تا بفهمد هد. ضیاء به در جریان قرار دهستیم. نقش ادارهء من کامال که ما مصروف چه نوع فع مخفی بود. الیت

هویدا بود که پاکس هباوجودی که هدین پناه داده است تان به م اجرین و مجاهمیشه طور رسمی وآنها آزادانه در پاکستان گشت و گذار میکنند، اما دولت

از آن انکار مینمود.

از لحاظ شکلی عالیترین پست در سیستم نظامی پاکستان عبارت بود از رئیس های سه انه گکمیته متحد )درستیزوال قوای مسلح( که جلسات رؤسای کمیته

الحیت قوای مسلح تحت ریاست او دایر میگردید. اما این مقامی نبود که اجرائیوی داشته باشد، زیرا از یکطرف نمیتوانست قوای مسلح را قومانده هد، از طرف دیگر چون ضیاء پست لوی درستیز قوای مسلح پاکستان را د

بعد ود. اخترنیز تصاحب نموده بود، لذا این پست عمال فاقد مؤثریت عملی بهشت سال کار در راس آی در این پست ار ستاره شد وهآی، جنرال چ.اس.از

هر دو یکجا در سقوط از جانب ضیاء منصوب شده بود که پس از هجده ماه ، هواپیما کشته شدند.

،، از شعبات مربوط بازدید نمودم وبا دیدن گدام اصلیدر روز نخست کارهاوان، راکت واقسام اسلحه خرد وزیاد متعجب شدم؛ زیرا انواع بزرگ چون

ها ی بی پسلگد وا گ، توپ ه با مهمات مربوط در فضای باز غیرنداز، تفنهم انبار گردیده بودند و همات در کبا الح وم وچکترین نورم حفظ ونگهداری

. در حالی که چهار طرف آن منازل مسکونی نیز موقعیت مورد رعایت نمیشدیکی در مورد تشویش من چنین بود: "جناب ما داشت. جواب افسر لوژست

گ مخفی را پیش میبریم، به زودی شما با آن عادت میکنید." و او واقعا جن حق به جانب بود.

www.ael.af

سرآغاز

را خوبتررا قادر ساخت تا معلومات بیشتر والقات با کارمندان تحت امر، مگ در افغانستان حاصل نمایم؛ س ساباوجود آن اح ولی از نحوهء پیشبرد جن

همکاری در دفتر وجود دارد، تا اندازه یی فضای بی اعتمادی و کردم که عدم هوشدار دادند که باید مراقب ماحول خود نیز باشم؛ چنانچه چند افسر به من زیرا عده یی به دستور رئیس عمومی مصروف جاسوسی در مورد کارمندان

هستند.

داشت؛ اما دومرکز پیشقدم ا در راولپندی قرار الح کوت مرکزی مقرارگاه وهر فیت اجرای وظایف کدام مکلدر پیشاور وکویته نیز موجود بود که

دند. این ار بومخابراتی را عهده دی واستخباراتی، لوژستیکعملیاتی، کشفی وهای ما در القرارگاه های هبران جهادی و گدام ک به دفاتر ر ح فاصلۀ نزدی

ها موقعیت داشتند تا در همات وتشریک مساعی با لحهسپردن اس تنظیم ماجرای عملیات سهولت ایجاد شده باشد. نمایندگی کویته دارای آنان و

دوری سالحکوت نه چندان بزرگ بود. زیرا از راولپندی در فاصلۀ نسبتاها ام الحکوت الح وتجهیزات قرار داشت. این هم مینمود تا کان آنرا فرا

ها در بندر ک واصله مستقیما راچی تخلیه و مستقیما و بدون ضیاع از کشتی وقت به آنجا ارسال گردد.

علیه افغانستان ده برابر افزایش یافت. جهاد ب)آی.اس.آی( ر مدت کار من در دگ از ما می های روز افزون شدت فشار جن طلبید تا با سرعت خود را با نیاز

الحیت را داشتم تا مطابق نیاز عمل نمایم. عیار سازیم و از سال من این هد در ۸0000بیشتر از ۱۹۸7تا سال ۱۹۸4 های آموزشی ما مجا کمپ

هزار تن تربیه شدند و صد مهمات به افغانستان ارسال شد و اسلحه و ها النهای عملیاتی تخریبی طرح والیت افغانستان از جانب 2۹همزمان در ما

یین رتبه افسر پا 100افسر، 60سرانجام من توانستم با عملی گردید.وهبری نمایم. 300)معادل خورد ظابط( و کارمند دیگر این پروسه را ر

ک دگروال قرار گاه من مرکب از سه بخش بود: بخش عملیاتی تحت امر یالعات جزء وظایف آن قرار داشت که تربیه وآموزش افراد و جمع آوری ا

هداف ع همچنان مسئوول گزینش ا ملیاتی، طرح عملیات،بود. این بخش هی و کنترول آن در جهت تعمیل استراتیژی جهاد و تقسیم وظایف به سازماند

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

47

العات حاصله اپرات الوه، این بخش وظیفه داشت تا ا هدین بود. بر فی یمجاهای آموزشی از منابع گوناگون را توحید و منسجم سازد. مراقبت از کورس

هدین نیز جزء وظایف آن شمرده میشد حت امر . بخش دوم نیز تبرای مجاک دگروال، امور لوژستیکی را پیش میبرد که مسئوول تهیه، توزیع و ی

هدین بود. بخش سوم تحت امر یک همات و تجهیزات به مجا ارسال سالح، مگ روانی و استفاده از آن نفر دگرمن قرار داشت که مسئوولیت پیشب رد جن

ویی تگاه رادیبر عهده داشت. آنان با استفاده از سه دس علیه افغانستان رابرها و اخبار و پخش اوراق و هی مصاحبه جابجا شده در سرحد، سازماند

نشرات تبلیغاتی را پیش میبردند.

"دفتر افغانی" تحت امر من به تنهایی نمیتوانست تمام وظایف را در جهت گ عهده دار گردد، لذا جنرال اختر بخش دیگری را نیز ایجاد نمود پیشبرد جن

د"تأمیناتی" نامیدم زیرا وظیفه آن تهیه و تدارک البسه و مواکه من آنرا دفترهدین بود که از سرتاسر خوراکه )ازجمله برنج، حبوبات و آرد( برای مجا

همکاری بسیار نزدیک با )سی.آی.ای( پاکستان با پول خریداری میشد. من ن تهیهه وظیفۀ آاین بخش داشتم. چون در ادارۀ پاکستانی "افغان کمیشنری" ک

مواد خوراکه برای پناهندگان افغان در پاکستان بود فساد و تدارک البسه وک جنرال هدایت رئیس جمهور، تحت امر ی گسترده موجود بود؛ لذا بنابر

همچنان وظیفه داشت تا )آی.اس.آی( دفتری دیگری به این منظور ایجاد شد. هایی که در داخل افغانستان باقیما ز پیش نده بودند نیاین وظیفه را برای افغان

هدین به انجام هر برای این بود تا در مناطقی که مجا ببرد. این سیاست در ظاهمزمان از عملیات میپردازند از مردم مواظبت وغمخواری صورت گیرد و

العات استفاده گردد. آنان به حیث پشتیبان وحمایه کننده و منبع جمع آوری ا ، توسط کنگره امریکا تمویل میشد. بودیجۀ این بخش مجزا از بودیجه اسلحه

های هفته تم یاد بگیرم. من تصمیم گرفنخست کار، میکوشیدم تا بشنوم و در ها و 1984ال تا س ها و اقدامات ما باشد. سال تغییر، دگرگونی افزایش فعالیت

القات با بعضی از اما احمقانه میبود اگر قبل از ارزیابی امکانات موجود وهبران و هدین تصمیم عملی در مورد اتخاذ میکردم . این امر قوماندار نان مجا

العاتی دخیل نبودم وکه من به طور مستقیم در جمع آوری ا صرف مورا

www.ael.af

سرآغاز

علیه اتحاد شوروی بود، سبب ه من پیشبرد عملیات جنگی فعال بروظیف بی نهایت دشوار بود. شد اما این وظیفه ؛ دلهره آور و دلخوشی من می

های مسلکی خودبه حیث سرباز حر هارت را به کار میبردم. فه یی، باید موظیفه داشتم تا در مورد اردوی )آی.اس.آی( مدتی قبل از تقررم در

هی، توانایی و تهدیدات احتمالی آن برای پاکستان، ک، سازماند شوروی، تکتیهم. بر اساس این تحقیقات خویش به سرباز شوروی در تحقیقاتی را انجام د

گ د دربودم؛ اما این چهل سال قبل بود ووم جهانی ارزش زیاد قایل اثنای جناشغال آنزمان اردوی شوروی از میهن خود دفاع میکرد، مگر حاال آنان برای

ر، من حاال از موضع دیگسرزمینی دیگر میرزمیدند وانگیزۀ متفاوت داشتند و اردوی شوروی را مطالعه میکردم.

النگذاری نمایم، ضرور بود تا بدانم 1984قبل از اینکه برای اجراآت سال من باید دشمنان ؟ تاده استسال اخیر چه اتفاق افچهار که در افغانستان طی

همچنان برای خود، نقاط قوی و هداف آنان را میشناختم. ضعیف، موقعیت و ابیرون راندن شوروی از افغانستان، در قدم نخست، من باید بیشتر و بهتر به

هدین می پرداختم. شناختن مجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

49

اهدین مجخداوندا! ما را از زهر مار کبرا، دندان پلنگ و انتقام افغان در امان "

نگهدار"

هندی ضرب المثل قدیمی

نفر ملیون15حین مداخله شوروی در حدود 1979نفوس افغانستان در سال هش 8رقم به امروز این بود و یافته است. در این مدت، حدود ملیون نفر کا

هاجرت پاکستانش از پنج ملیون افغان به ایران وبیدوملیون نفر کشته شده و مهای گ هن ها و فر نموده اند. مردم افغانستان از اقوام مختلف دارای زبان

ها همۀ آنها است. سنی ریت ، اکثگوناگون ترکیب یافته و اسالم دین مشترک هستند. در مجموع میتوان مردم را تشکیل میدهند ویک بر هم آن شیعه انان افغد

کش پشتونها و درشمال شرق کوه هندورا به دو بخش تقسیم نمود: در جنوب وها و ها، ترکمن ک ها که به زبان دری )فارآن تاجی ک سی( صحبت و ازب

هنگوجوه مشترک فافهام و تفهیم میکنند، زندگی دارند. اینان ریشه و ی رهمسایگان آنطرف دریای آمو در شوروی مشترک میدانند. من خویش را با هبری اعتراف مینمایم که معلوماتم در مورد این مردم، زمانی که به حیث رهمه جانبه نبود. لذا کننده مبارزۀ مسلحانۀ آنان بر علیه کمونیسم مقرر شدم،

هم من این بود تا بیشتر این مردم را بشناسم.اولین وظیفهء م

هدین افغان پروسۀ دوامدار بود. من در ج ریان آموزش، کار و شناختن مجاها پیرامون مشفعالیت عملی و های آنان کالت وحین صحبت بازدید از پایگاه

شتم و بیشتر آنان رادر داخل افغانستان، با عدۀ زیادی از آنها صحبتهایی دااعتماد شانرا را به دست آوردم. به این طریق توانستم برعملکرد درک نمودم و

www.ael.af

مجاهدین

ا مدتی زیاد به کار بود تم. در اوایل توقعات زیاد داشتم وآنان تأثیر وارد نمایها را ک من درک نمایم که من "قوماندان" اردوی منظم نیستم؛ بل که چری

هبری م رای . من ببرای من بود یکنم. این یک مرحلۀ جالب فراگیریرهستم. آنان از آزمون زمان تحسین زیاد قایلجنگجویان افغان ارزش و

قیام را 1980بدر شده اند. چنانچه با مداخلۀ شوروی در سال پیروزهشت سال توانستند آنان را از سرزمین خویش بیرو آغازکردند نو بعد از

همۀ ما اند. هات شان ناشی از عدم انعطافیت شکنند. آنان مانند . ان استاشتباهم باشدلذا ضرور است تا خواننده، ا همین فغان را بشناسد ولو اندک . روی

ملحوظ در آغاز این فصل، من بعضی از خصوصیات آنها را بر میشمارم.

نفر آنها شرط بسته اند، تا ثابت ز افغانها دور آتش حلقه زده و دوعده یی ایکی از آنان دست خود که کی شجاع تر است؟ برای اثبات این ادعا، سازند

گوشت دست او را میسوزاند، اما از ر بین قوغ فرو میبرد، آتش پوست ورا دهن او قفل ش هیچگونه ناله و فریاد بلند نمیشود، گویی د هن او نها ده است. تد

الشی برای اثبات کمی لرزش در بازو و های خیره شدۀ او، داللت بر چشم ه اراده مینماید. بعدا او دست خویش د.را در معرض دید تماشاگران قرار میدچکید. او به این ترتیب مایعات از آن میدست او کامال سرخ روشن بود و

توانسته بود شجاعت خود را ثابت سازد.

هد. حادثه مردانگی و ها را تشکیل مید شجاعت، عنصر اساسی شخصیت افغاناین شخص درد را ذکر شده، اگر چه نادر است؛ اما واقعیت دارد. یقینا که

دی خونسر احساس میکند اما برای اثبات مردانگی، آنرا با شجاعت، سکوت ومردانه د عمل غیرناله، با وجود مجروحیت زیاتحمل نموده است. گریه و

شمرده میشود وافغان از طفولیت می آموزد که گریه کردن مشخصۀ طفل ممکن طفل پنجساله است نه ازمرد. مرد باید درد طاقت فرسا را تحمل کند.

هفت ساله بدور است که چنین افغان با زدن بر دستش گریه کند، اما از طفل نماید. شخص بدون شجاعت، در جامعه مترود و منفور است.

هدین زخمی شده در ج گ با شرایط بسیار دشوار ومجا تذکرهء ریان جنها وخودساز هم بر پشت اسپ روز هی ها با عبور از وگا هفته هی ها گا کوه

تا محل تداوی به پاکستان انتقال داده میشدند. آنها از امکانات انتقال به واسطه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

51

های با قابلیت تحرک است، محروم هلیکوپتر که امروز جزء اساسی اردوهای طبی بعد از زخمی شدن تا وصول هدین دریافت کمک بودند. برای مجا

ها ها محاسبه کمک میگردید. قطع ی الزم طبی، به عوض دقایق به روز یا حتی تبر برای قطع استفاده از کارد معمولیعضو ازبدن بدون بیهوشی و

یا پا امر عادی بود. تعداد زیادی به این شیوه جان باخته اند. من کردن دست وبه خاطر دارم که باری یک قوماندان تقاضا نمود تا اره جراحی را برایش

هیا سازم تا به کمک آن جلو خونریزی بیشت ر گرفته شود. این تقاضا از م جانب قوماندانی صورت گرفت ک وی گل ه مشهور به "قصاب" بود. او شخصا

ها در طول راه تا رسیدن به محل امکانات کارمندان خاد را می برید. زخمی هر حرکت وگردش باعث طبی، رنج و عذاب زیادی را متحمل میشدند؛ زیرا

از درد ورنج خویش شکوه میکردند ا میگردید، اما به ندرتاذیت آنهآزار وک سرباز است. و این بزرگترین صفت ی

هرگز نمیترسید، او میترسید؛ هد هراس من نمی گویم که مجا اما از مرگ روی این ملحوظ حینه ترس آنها بیشتر از ماین بود ونداشت. من دریافتم ک

های که اطراف آن مترددو کشتزار ماین موجود بود، دودلهحمله بر پوسته میشدند. علت ترس آنها ناشی از معلولیت بود که در نتیجۀ برخورد با ماین

ضروری و سرسختی، جزء نصیب آنها میشد. در جامعه یی که استقامت والزمۀ زندگی است، معلولیت بدتر از مرگ است. برخورد با ماین که نمی

س شخصپیا بازو میگردید، معموال سبب قطع شدن پای، دست و کشت اماخود نان تهیه کند، گوسفندان پا برای فامیلچطور میتوانست بدون دست ورا آباد سازد، بر تپه باال شود؟ تصور ادامۀ خودرا به چرا ببرد، خانه خود

گ. اینگونه زندگی به مراتب وحشتناکتر بود، تا مردن در میدان جن

هبی که آنها به خاطر آن می رزمیدند، ترکیب شجاعت با اعتقادات محکم مذهدین نیروی بسیار خوب جنگی به وجود آور گ از مجا د. آنها جهاد یا جن

هبی را بر علیه کسانی که آنها را "کافر" میدانستند پیش میبردند. آنها به مذمطابق آن عمل هدایات قران کریم را میدانستند وحیث مؤمنین واقعی،

هبی مینمودند. لذا زمانی که ج هبران مذ الن وبرهاد از طرف ر همه فرض االل و افتخارات خود دین، دسته شد تا برای حفاظت از ایمان ودان فاع از است

www.ael.af

مجاهدین

همه به آن لبیک میگفتند. سن فامیل خود به جهاد بپیوندندودفاع از وطن و ،های سال مانع پیوستن به جهاو ساله وپیرمردان شصت 14ـ 13د نمیشد. بچه

همدیگ ر میجنگیدند.هفتاد ساله پهلو به پهلوی

مداخلۀ کفار، به حیث عامل متحد کننده در شعار جهاد برعلیه کمونیستها والفات قبیلوی و بین قبایل مختلف شد. اما این اتحاد به معنی رفع کامل اخ

ها نبود، بلکه وقتا فوقتا بروز مینمو د؛ اما در کوتاه مدت برای جهاد دشمنی الم فراموش میگردید. چنانچه آنان بو رای مبارزه برعلیه شوروی و ا

اختالفات موجود را موقتا نی آنان در صف واحد قرار گرفته ومتحدین افغا فراموش نمودند.

هدین به معنی سربا ند. کافران میجنگعلیه زان هللا اند که به خاطر هللا برمجاک وظیفه است که از ک افتخار وی جانب مومن واقعی اجرا میگردد.قرآن این ی

کریم میفرماید کسی که در راه جهاد کشته میشود، شهید است.

هیچگاه نمیگفتند که چقدر کشته داده اند، بلکه میگفتنند که "شکر قوماندانان ه براساس خدا پنج شهید داریم". آرزوی شهادت در جهاد برای این است ک

هانی را داشت اینکوعدۀ خدا، بدون در نظر ه وی در زمان حیات چه گناه و میباشد. شهادت در راه مرتکب شده است، بهترین جای بهشت نصیب ا

هان منزه میسازد خدا، او جای خاصی در جنت برایش ورا از تمام گنا کفن با لباسی که در تنش بود دفنص داده شده است. شهید بدون غسل وتخصی

د ایمان خود شهی روند به خاطری که در راهمیگردد. آنها مستقیما به نزد هللا میالم وجود ندارد.شده اند. شکوه و افتخار بزرگتری از این برای جنگجویان ا

سانی که ه کاجر دانسته میشود، بلکهادت قابل افتخار وباید گفت که نه تنها شهمیجنگند نیز از اجر و ه بستند. اینان لقب غازی را داشته وثواب برخوردار

الم، او نیز ب هترین جای در بهشت وعده داده شده است. بنابر گفته پیغمبر اک هزار شب عادی ی هد، برابر است با عبادت ک شب پهره داری مجا ثواب ی

مؤمن.

هدین با سر د. بر دشمن آتش مینماینه هللا اکبر، به حمله پرداخته ودادن نعرمجاد. چنین مینماین اینان در اثنای تمرینات، زمانی که دشمن فرضی است، نیز

هد امروز مانند اجدادش که این نعره طی سالیان متوالی شنیده شده است، مجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

53

های اشغالگر می رزمیدند؛ در اثنای مقابله با دشمن آنرا سر بر علیه انگلیس هد. مید

ک وقت در جهاد سهم نمیگیرند. تقسیم وظایف ک فامیل در ی تمام مردان یگ وردان فامیل در مورد پیشبربین م هد، د جن امور خانه وجود دارد. مجا

داوطلبی است که معاش ندارد. ممکن وی سه ـ چار ماه در جبهه بوده و در هقان ویا کارگر روزمزد در ایران باشد ومتباقی ایام به حیث د ا یکاندار، د

هاجرین در پاکستان وارسی های م هم از زنان چند فامیل در یکی از کمپ د سهم گرفته قدر کافی در جها احساس کرد که بهنماید. زمانی که شخص

ممکن جانشین وی، عضوی دیگری فامیل گردد. به این است، به خانه رفته وهزار نفر تحت امر او است؛ اما ترتیب ممکن یک قوماندان ادعا نماید که ده

2000در عمل زمانی که حمله بزرگ مطرح باشد ممکن بتواند تنها در حدود آوری نماید.جنگجو را جمع

ایند که ماساس عنعنۀ پشتونوالی زندگی نریت افغانان کوشش مینمایند تا براکثالوه بر شجاعت و همان نوازی، اخذ انتقام که پشتونها کلمه "بدل" در آن م

همیت است. گرفتن ا نتقام در تمام را برای آن به کار میبرند، نیز دارای اهین و جزء خصلت افغانها بوده است. تحقیر، در طول تاریخ موارد چون تو

ها و قبایل معمول ها، بین طایفه انتقام گرفتن، دشمنی خونی بین افراد، خانواده د آن، همانند ندارد یعنی قتل در مقابل قتل واست. تعویض در مورد انتقام وجو

هرگز گرفتن انتقام را فراموش نمی از نسل به نسل به میراث میماند. خانواده مدت طوالنی حتی نماید. گرف تن انتقام ممکن سریع صورت نگیرد. بعضا

هم گردد. پسر باید قاتل پدر را سالها باید انتظار کشید تا فرصت مساعد فرا بکشد. در بسیاری موارد، مادر پسر را به اخذ انتقام تشویق و ترغیب نموده

هر گاه قاتل مردر صورت تعلل، ممکن وی را عاق و ده باشد،رسوا نماید. یا کاکای او باید کشته شود. به این ترتیب دشمنی به عوض وی پسر، برادر و

طی مدت طوالنی ادامه می یابد. حتی در وقت جهاد نیز گرفتن انتقام متوقف نمیشود.

www.ael.af

مجاهدین

همان نوازی با انتقام در تصادم قرار میگیرد. پناه ندادن به بعضی اوقات مخص دشمن خونی وی شخص فراری، غیر قابل تصور است حتی اگر این ش

هنده در این خانه در امان بوده و مانند عضو خانواده دانسته شده نیز باشد. پنااندن و اعاشه و اباطه میگردد. در صورت ضرورت، صاحب خانه با ریخت

هنده دفاع و ک افغان وحمخون خود، از پنا لو غریب ایه مینماید. در خانه یهمان بهترین غذا داده میشود، اه ضرورت باشد، یگانه گوسفند هرگباشد، به م

هم برای او ذبح خود همان ورا ک م همچنان به ی هد کرد. بیگانه یی که خواسهم بیشترینر دسترخوان نشسته باشد، بهترین ودر حلقۀ از افغانها به دو

هد شد. داده خوا

ل توانایی جسمی، تحمبا اضافه ساختن خصوصیات دیگری چون بلند بردن ها و عطاف پذیری میتوان جنگندۀ نیرومند را تربیه نمود. در انمحرومیت

ها و حالت های افغانستان دشوار اما صلح نیز زندگی کردن در کوه دشت درجه فارنهایت عادی ومعمولی 130تا به دلپذیر است، در تابستان گرمی

ها درجه حرارت تا منفی است و درجه عادی 30ـ 20در زمستان در کوه فت ارتفاع داشته و 20000اری از نقاط کوه هندوکش تا تلقی میشود. بسی

هندوکش از زمانی گرفته شده است که همیشه پوشیده از برف و یخ است. نام های این کوه به المان به غنیمت گرفته شده از هند در کوتل عدۀ زیادی از های ریگی و ماسه دار بی الکت رسیدند. در قسمتهای جنوب غرب، دشت

ی دشت مرگ را دشت مارگو نام دارد که معن اینامتداد یافته است. انتها هد. طبیعت خشن و مردم را سخت کوش، شرایط دشوار زندگی، طبعامید

مغرور بار می آورد. از موضع دید نظامی این صفات برتر است سرکش وهد. زیرا از لحاظ فزیکی او دارای مقاومت بیشتر در شرایط دشوار برای مجا

زرگ شده است. از لحاظ معنویاتنسبت به حریفش که در اقلیم نرم، باست تا نیز برتری بیشتری دارد زیرا به خاطر عقیده، آزادی و فامیل خود میرزمد. او

هد توا ن آنرا داشت با عملی شدن روش زمین سوخته از طرف شوروی، مجاهپیریه زندگی نماید. در اثنای سفر وردورتر از قتا در شرایط دشوار و مایی ا

نان روغنی پیچیده شده در پتو است که اکثرا فاسد نیز میگردد؛ غذای او چای وهرحال آنر ها با اما در هفته ها و بعضا هدین حین سفر روز ا میخورد. مجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

55

را پیدا مینمایند آنقدر میخورند زمانی که غذاییاین حداقل غذا گذاره مینمایند وهای آینده ذخیره داشته باشند.که مانند شتر برای روز

ک مرد افغان حتی در زمان صلح ندرتا ال ی گ، جزئی دون ح میباشد. تفنسالح زیور و لباس او است که بدون آن احساس ناراحتی میکند.از وجود و

گ نماد مردانگی است و همیشه با وی است. تا قبل از این جن همین جهت به گ گ جهانی اول قبورانگلیسی بود که 303الح محبوب آنان تفن بل از جن

الح بپاکستان نیز تولید میشد. خرید و مشابه آن درساخته شده و ین فروش ها است. دسترسی به غانان، مانند خرید واف فروش موتر در بین امریکایی

هدین به سهولت بتوانند هم ساخت که مجا آموزش الح این امکان را فران بدست آورند. من در بسیاری نتیجه خوبی از آالح جدید را فرا گرفته و

های آموزشی در پاکستان، حاالتی را موارد حین بازدید از جریان کورس هده کرده ام که شخص نسبت نگرفتن نتیجه مطلوب از انداخت، صرف مشا

ه میداد. نشان زنی غذا را به تعویق میانداخت و تا گرفتن نتیجه خوب آنرا ادامرزش بیشتر داشته به عبارۀ دیگر نزد آنها دقیق در مقایسه با فراگیری سواد ا

الح نسبت به قلم ارجحیت بیشتر دارد.

هدین ارزش بیشتری دارد. پتو معموال دارای الح، پتو برای مجا بعد از گ ق شب و روز از آن برای مقاصد هوه یی متمایل به خاکستری بوده ورن

اده االپوش وچپن استفر زمستان از آن به حیث بگوناگون استفاده مینمایند. دهم به حیث وسیله پوشاندن خود از دید دشمن آنرا به کار میکنند و هی گا

هی بحیث سفره، زمانی بحیث وسیلۀ حمل و نقل برای انتقال میبرند، گاهموار نموده بر آن هم آنرا هی هم برآن نماز میخوانند گا مریض و زمانی

میخوابند.

ا لباس متناسب با شرایط اقلیمی الش نمودم تبودم )آی.اس.آی( زمانی که در هدین تهیه گردد. از ماه دسمبر تا ماو ه مارچ زندگی کردن فصلی برای مجا

ها و های دیگر بدون لباس مناسب زمستانی دشوار است. در مغاره جاگ تا اندازه یی فروکش مینمود؛ باوجودی که در فصل زمستان جریان جن

ها موجود بود. در ارتباط با پاپوش موضوع اما امکان اجرای بعضی عملیا ت

www.ael.af

مجاهدین

جالبی مطرح شد زیرا افغانان معموال چپلی به پا میکنند که در برف غیر قابل استفاده است؛ اما با آنهم پوشیدن موزه در اوایل چندان معمول نبود. زیرا

ها های متعدد وبند بوده وبستن وبوت باز کردن و ی نظامی دارای سوراخ روز چند مرتبه برای گرفتن وضو وادای نماز شیدن آن در طولپوشیدن و ک

ا موقت زیادی را در بر میگرفت. برای رفع این مشکل پنجگانه دشواربود وهایی را که دارای بند و دو سوراخ بود بدست آوردیم. موزه

هدین به حیث سربازان چریکی به طور کلی بدون نباید تصور کرد که مجاطوری که من درک کردم غرور، سر سختی، خصومت بودند. نقاط ضعف

های شخصی، مشکالت زیادی را بار می آورد. این مخالفت ها و کشیدگی ها وقوماندانان دیگر میشد ودر های دوامدار همکاری با احزاب، گروه مانع

التی را ایجاد مینمود. اجرای عملیات مش

ز پایگاه نظامی بگرام ابه طور مثال پایپ لین انتقال نفت که از حیرتان تا گ بر روی زمین تمدید شده بود، در سال هراه سالن هدف 1984طریق شا

هدین تثبیت شد. اما زمانی که تصمیم گرفتم تا در مورد خوبی برای حمله مجاهم هدین آموزش د ، به انفجار دادن آن با ساده ترین طریقه، برای مجا

که این عملیات بسیار ساده است اعترض آنها مواجه شدم. من توضیح نمودمک شخص میتواند آنرا به تنهایی عملی سازد. بهترین طریقه برای انفجار و ی

ه تقریبا ه کدادن پایپ لین، این است تا از طرف شب با احتیاط از بین دو پوسترا به آن رسانیده، مواد متر ازیکدیگر قرار دارند، خود 500در فاصلۀ

همچنان در منفجره جابجا شود وبا عی ار کردن وقت انفجارمحل ترک شود. های ضد پ مسیر احتمالی کسانی که برای ترمیم آن می آیند، ونل رسباید بم

در صورت ضرورت، میتوان جابجا گردد. برای حالت غیرپیشبینی شده وهد. گروپ با ماشیندار ثقیله های اطراف آن را مورد ضربه قرار د پوسته ک یکدیگر کردند و آنان این پیشنهاد مرا رد ها بسیار نزدی گفتند که پوسته

قرار دارند.

الن کورس برای اثبات نظر خویش من تمرین آموزشی را از جمله شاهی کردم که طی آن دو گروپ افراد به فاصله متر از یکدیگر 500سازماند

هایی را ایجاد نمایند واز طرف گروپ دیگر متشکل از چهارنفر شب پوسته

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

57

ها عبورکرده مواد منفجره را جابجا نمایند تا دیده شود باید از بین آن پوسته های ایجاد شده عبور افراد را احساس میکنند یا خیر. آنها گفتند که آیا پوسته

ها از جابجایی مواد انفجاری آگاه نشدند هم قناعت ننموده ؛که پوسته اما باز ندارد، زیرا احتمال گفتند که در محل آنها امکان اجرای چنین عملیات وجود

اراضی اطراف آن نیز برای در امتداد پایپ لین وجود دارد و موجودیت ماینهمچو عملیات مساعد نیست. اجرای

الن مطروحۀ من موافقت نکردند، که در واقعیت امر، آنان به این علت با های زیاد و انی قرباین نوع عملیات سر وصدا خلق نمیکرد ودر آن فیرکردن

موجب وجود نداشت، لذا این نوع عملیات برایشان افتخار را بار بدون الوه در نتیجۀ آن غنیمت حاصل نمیشد. طریقۀ آنها چنین بود وبر نمیاورد

ـ چهل نفر ا ک نزد از فاصلۀز طرف شب منطقه را محاصره کنند وکه با سی یهدف انداخت نمایند. در نتیجۀ با استفاده از ماشیندار و مله، ین حاالح ثقیل بر

ها اشغال میشد، اگر گارنیزیون سقوط میکرد و مل ااموال غنیمتی شپوسته همات، مواد خوراکه و هم ضرورت آنها را رفع سایر تجهیزات اسلحه، م که

آمد. بعد از اینگونه هم امکانات فروش آن موجود بود به دست میمیکرد و ادن پایپ لین جابجاعملیات آنان میتوانستند مواد منفجره را برای انفجار د

نمایند. اگر گارنیزیون سقوط نمیکرد، پس پایپ لین نیز سالم باقی میماند.

های عملیاتی، نه تنها نتایج مطلوب را بار نمیاورد بلکه در بیشتر چنین شیوه هم وارد میشد ونتیج بعد قوماندان مجبور به تجدید روش ۀ آن تلفات زیادی

هد نیز مانند ا قرار داشتن دربازان، از حفر کردن موضع وکثر سرمیشد. مجا خصلت وی ناسازگارداشت. جا به جا نشستن، به خوی وحالت تدافعی نفرت

د، لذا کمتر راضی حرکت خود را محدود سازبود. او نمیخواست آزادی وهمچنان او از خمیده رفتن دفاعی برای خود حفر نمایمیشد تا موضع وسنگر د.

ک دشمن میبود ولو اباء میورزید. رفتن در زمین سخت سنگی یا رفتن که نزدیدر حالت پروت رفتن اما خمیده و در بین کشتزار مین برای او دشوار نبود؛

را دشوار میدانست.

www.ael.af

مجاهدین

هدین تمام خصوصیات الزم مبارزه چریکی را دارابه طور الصه مجامنطقۀ و معنوی آماده . ساحه بودند. آنها به راه خود معتقد واز لحاظ جسمی و

الح دسته دخود را بهتر میشناختند و د، اشتهء شان تسلط داشتنبر استعمال ها و هم برای عقب نشینی وارتفکوه هم برای حمله و اه پناعات محل مناسبی

ان دارای خصایل منفی چون گاه آنها بود. با وجود این خصوصیات مثبت، آنبودند. برای ن خود نیزاشتهای سیری ناپذیر برای جنگیدن بیلجاجت و

ابرقدرت، آنها به چار عنصر ضرورت داشتند: فراموش کردن پیروزی برالفات ذات البینی به خاطر جهاد محل مساعد برای عقب نشینی، جای که .اخ

ها مساعد ساخته است. اسلحه هور ضیاء در پاکستان برای آن فی کا رئیس جمهنمایی برای و موثر برای پیشبرد جهاد و تربیه و آموزش دقیق، مشو ره و ر

النهای عملیاتی. از جمله تهیه و تأمین دو عنصر اخیرالذکر ساحۀ مسئولیت من بود.

چند روز بعد از تقرر، به پیشاور رفتم تا با کارکنان دفتر آنجا نیز آشنا شوم ها را واطمینان حاصل نمایم که بخش پیشقراول دفتر من در آنجا چگونه کار

همچنان می ها، نمایندگان آنان و پیش میبرد. هبران تنظیم خواستم با رالقات کنم . آنان نیز آرزوی آشنایی با ک قوماندانان حاضر در آنجا از نزدی

ها، پروسۀآمر عملیاتی جدید خویش را داشتند. میخواستم با این القات گونه را در مورد آنان آغاز نمایم. شناخت خود

همیشه شهر سرحدی، تجارتی و مانند کویپیشاور، مرکز صوبه سرحد و ته منطقۀ نظامی بوده است. این شهر مانند کویته در جنوب، در جوار سرک

کیلومتری غرب 40اصلی موقعیت دارد که از طریق دره خیبر در فاصله ها همه چیز از مردم گرفته تا قصه آن، به افغانستان منتهی میشود. اینجا

آن قالین افغانی، پوست قره قل، ظروف هایمانند افغانستان است. در بازارگ فروخته میشود. لوازم به دست آمده از سربازان مسی و اموال غنیمتی جناله پیکدار، سگک کمربند، کاله عسکری و کشته شدۀ شوروی مانند مدال،

در این اواخر منابع کاله پشمی روسی در دکانها فروخته میشود، اگرچه حصول آن وجود ندارد.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

59

ک بین قبایل پشتون بدونو مرورپیشاور به استقامت غرب عبور واز ترافیآزادانه یچ مانعی جریان دارد. آنها در دوطرف خط دیورند زندگی میکنند وه

نوب جهمانند یک امریکایی بین شمال و - بین دو کشور پاکستان و افغانستان که در زمان آمد اند. پیشاور در قسمت غربی جاده بزرگدررفت و - کارولینا

هلی امتداد داشت، قرار دارد. هند برتانوی از طریق راولپندی تا الهور و دهاجرین افغان احاطه شده وپیشاور اکنون توسط کم های م اکثرباشندگان پ

هد. آنرا افغانان تشکیل مید

ها وپیشاور قلب مقاومت افغان در خارج تر دفااست. در این جا مراکز تنظیم های آنان در آن فعال بوده ر الحکوت هبران آنان در اینجا زندگی مینمایند.

های سرحدی وای همات به دیپو الح وم از آن طریق نجا قرار دارد و از اینجا هدین و به داخل افغانستان ارسال میگرد د. این جا محل تجمع قوماندانان ومجا

العات و اخبار تازه است. پیشاور محلی است که خبرنگاران و تبادلۀ اها، مانند مقناطیس به خود جذب میکند. جاسوسان را غرض اجرای فعالیت

ها باید نخست آوردن تازه ترین اخبار، شایعات وآنان برای به دست ه زمزمها وبه پیشاور بیایند. در کویته نیز نمای الحکوت ها، های تنظیم فتر دندگی

قرار دارد، البته در مقایسه با پیشاور، کوچکتر است.آی( )آی.اس.

باید توضیح کرد زمانی که از تنظیم نام برده میشود، منظور یکی از تنظیم هم ک در یک اتحاد با هفتگانه جهادی است که قرار است در آینده نزدی های

هدین ها، از قوماندانان مجا ه کیکجا شوند. برای اینکه سران سیاسی تنظیم هبر یاد میشوند. از جملۀ در عمل جنگ را پیش میبرند، تفکیک شوند به نام رگ اشتراک نمیکنند هبران به استثنای یکی دو نفر، دیگران در جن .این ر

به داخل افغانستان میروند تا از قوماندانان ارشد و باوجودی که وقتا فوقتاهدین های آنان بازدید به عمل آورند. مجا نیزمانند اکثر قوتهای نظامی پایگاه

هدایات میگیرند وبه هستند که قوماندانان از آنان هبران سیاسی دارای رالح و هبران برای ایشان پول، هنمایی حاصل میشوند. ر وسیلهء آنان ر

هیا میسازند. به گ م و ین این دعبارۀ دیگر بتجهیزات را برای پیشبرد جن، فاصلۀ زیادی موجود است و این دیگری نمیجنگدگروه که یکی میجنگد و

www.ael.af

مجاهدین

های منطبق با مقولۀ قدیمی است که سرباز به قیمت جان خود، خواست سیاستمداران را عملی میسازد.

یح دارند، در موترهای لوکس گشت وگذار بعضی از رهبران زندگی مسترالهای مجلل زندگی میکننند.نموده و این شیوۀ زندگی در واقعیت، در و

هانت بزرگی هایی ا حیات خود را به خاطر آنان به که زندگی و بود به آن هیچ کاری نمیکردند هی در اینخطر می انداختند که های . گاه گا باره صدا

عمال دشمن نیز به آن دامن میزدند. انتقاد بلند میشد و

هدین، الت مجا به طور خاص و)آی.اس.آی( در عقب این سیستم سادۀ تشکالحکوت دفتر من قرار داشت. وظیفۀ ما آن بود تا به صورت دوامدار،

ها را اکمال و فع های گوناگون وصدهای تنظیم ها قوماندان را الیت تنظیم هی نمایم تا نتیجۀ که در سرتاسر افغانستان فعال بودند، طوری سازماند

دلخواه بدست آید.

هنوز به پیشاور رسیدم، 1983زمانی که برای نخستین بار در اواخر اکتوبر هفتگانه ایجاد نشده بود و تارسوایی وائت ان افتضاح کویته، تمام قوماندانالف

از طریق که زمینۀ مساعد را برای اکمال میشدند )آی.اس.آی( مستقیماالس وسوء ک واستفاده اخ هیا میساخت. تعداد احزاب کوچ قوماندانان بی م

که قوماندانان جنرال اختر دستور دادحساب، مانند کابوس وحشتناک بود. های مربوطه اکمال شوند؛ های زیادی برای باید از طریق تنظیم اما تقاضا

ها ادامه داشت . من به این نتیجه به رسمیت شناختن احزاب کوچک مدت گیری رسیدم که بدون وحدت سیاسی نمیتوانیم در عرصۀ نظامی موفقیت های من در پیشاور احترام آمیز، اما تشریفاتی القات هایی را به دست آوریم.

القات نمایم. هبران را آنان زیبود. من تنها میتوانستم به صورت انفرادی با رهم بنشی نمیتوانستند در یک ویم من باید محتاط میبودم که چیزی نگ نند.اتاق با

هم وکه از آن چنین استنباط شود که م ا از ین یکی را بر دیگری ترجیح میدن ه از یک طرف مدعی راستیمن با کسانی مواجه بودم کآن پشتیبانی می کنم.

الم و ها، ؛ اما از جانب دد بودندمصمم به جهاا یگر چنان در رقابت دیگر غرق بودند که نمیتوانستند در زیر یک سقف نفرت از یکتعصبات، و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

61

با یکدیگر بنشینند. من باید به خاطر میداشتم که آنها در قدم اول افغان، بعدا های سیاسی وسی استمدار با جاه طلبی مبارز اند.آنها جنگجو و بعدا

قف امور پنجاه فیصد وقت خود را و یر به حیث رئیس آی. ای. آجنرال اختهاد افغان آن تنها به خاطر 75فیصد به باور من از جمله ستان مینمود وج

هادی و هنگی بین رهبران ج الفات آنان مصرف میشد.نزدیکی وهما رفع اخومی، اصول عماو سپاسگزارم که بعد از تعیین وتثبیت استراتیژی و من از

های حل آن را به دریافت راه صمیم گیری پیرامون مسائل نظامی واختیار ت خود تنها مصروف امور سیاسی شد.واگذار کرد ومن

جنرال اختر تصمیم گرفت تا نوعی اتحاد را بین تنظیم 1984در اوایل سال تی دانستند که با به کار گیری حیانماید. عدۀ این تصمیم را عمده و ها ایجاد

الح و، زآن هیا میشد تا پول توزیع شده، به طور موثر در جنگمینه مها وافغانستان به هبران مصرف برسد. او روز الش کرد تا موافقۀ ر ها هفته

( رئیس ادارهء Turkieرا حاصل نماید. برای این کار شهزاده ترکی )های دولت ک العات عربستان سعودی که مسئوولیت نظارت بر کم ا

هبران فشار وارد آوردعربستان به جهاد را داشت نیز به پاکستان ؛آمد تا بر رهیچگونه های بنیاد گرا نمیخواستند با اما نتیجۀ از آن حاصل نشد. تنظیم

همکاری کنند. رئیس جمهور ضیاء مجبور شد تا در مورد احزاب میانه رو های متعددی صورت گرفت؛مداخله نماید. برای این منظ القات ه اما نتیج ور

سرانجام حوصله ضیاء سر رفت وساعت دو بجه شب، یی به دست نیامد. هفتگانه در ظرف هدایت د های ساعت اتحادی را به وجود 72اد تا تنظیم

اعالمیهء مشترکی صادر کنند. او در مورد عکس العمل احتمالی بیاورند هرگاه امر او تعمیل نشود، چیزی نگفت. اما رهبران به خوبی خویش که

همه دانستند که بدون حمایه پاکستان ومی به صورت مشخص ضیاءالحق هدایت ضیاء در مدت ختم میشد. چیز برای آنان تعیین شده، اتحاد جدید طبق

هبران در صدد بود تا از امضای آن ایجادشد و در آخرین لحظات یکی از رهای کند؛ اما وادار به امضا گردید و خودداری این نمونهء جالبی از چنه زدن

نظیم ت بر مبنای این اصول تمام قوماندانان باید مربوط به یکی ازافغانی بود. همات و الح، م هادی میشدند، در غیرآن نمیتوانستند پول را از های ج

www.ael.af

مجاهدین

ن بدون ایبه دست بیاورند ویا تحت تربیه نظامی قرار گیرند و)آی.اس.آی( هند، لذا مجبور به امکانات،آنان نمیتوانستند به موجودیت خود ادامه د

ها شدند. پیوستن به یکی از تنظیم

های)آی.اس.آی( در زمان کارم در هبران تنظیم جهادی در مورد با رهی عملیات نظامی جلسات متعدد داشتم؛اکماالت، آموزش و اما سازماند

قرار من با کمیته نظامی آنان بود که متشکل از بیشترین مسایل قول وهر تنظیم بود. قبل از ایجاد اتحاد، ت القامشاوران نظامی و قوماندانان ارشد

رسمی داشت. اما زمانی که اتحاد به وجود آمد، حد با شکل غیربا اینان تقریالقات میکردم. آنها افرادی بودند که تا هانه یکبار آنها را در پیشاور اقل ما

یا در این عرصه کار میکردند. از جمله سه یی تجربه نظامی داشتند و اندازه Yabyaل افسر سابق اردوی افغانستان در آن کمیته عضویت داشتند. جنرا

Nauroz .مترجم( که زمانی درستیزوال اردو )بگمان اغلب یحیی نوروزدگروال وردک )بگمان اغلب رحیم وردک وزیر دفاع که مدتی قبل از بود و

پست وزارت دفاع سبدوش گردید. مترجم(. و تورن موسی که از اکادمی هدین پیوست. نحو ارتباط با Dehra Dunنظامی هند بعد از فراغت به مجا

ها دیده شود. کمیته نظامی، در شمه کنترول نظامی ـ سیاسی تنظیم

الت ما باوجود که ایجاد اتحاد موفقیت بزرگ بود؛ اما با تشکیل آن تمام مشهیچگا الت بزرگ که هحل نگردید ولی تا اندازه یی کمتر شد. یکی از مع

الف وحل نشد، عبارت بو هار تنظیم بنیاد گرا با سه د از اخ نفاق عمیق بین چهای بنیاد های تنظیم میانه رو. تنظیم گرا در مورد نفوذ غرب در آموزه

المی دی هرا هستند، اما د جداگانه داشتند. با وجودیکه دو گروه مسلمان ها بیشتر اصولگرا و یوه شمحافظه کار بوده وشدیدا مخالف طرز وبنیادگرا

هستند. مثال از دید میانه روغر زندگی ک خانم میتواند پتلون بپوشد بی ها، یهستند در حالی که ها مخالف پوشیدن اما مخالف پوشیدن دامن کوتاه بنیادگرا

دامن برای زنان اند.پتلون و

ها گلبدین حکمتیار است. او در مشهورترین و هبر بنیادگرا بحث انگیز ترین رهبران جوانتر است. وی در لیسه تولد شده و نسبت ب 1946سال ه سایر ر

هنتون کابل دیپلوم انجنیری را به دست آورده عسکری درس خوانده و از پو

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

63

های ضد دولتی )ضد کمونستی. نویسنده( 1972است. در سال نسبت فعالیت هبران همه ر به مدت دو سال در زندان بوده است. از نظر من او نسبت به

لۀ از جمونیرومندتر است. او بهترین سازمانده و تحاد جوانتر، سرسخت تراهان معتقد حکومت اسالمی در افغانستان بوده است وتا جایی که من هواخوا

با وجود داشتن دارایی، زندگی ساده دارد. او اورا شناختم، شخص صادق وهمچنان شخص متکبر، بی پروا، انعطاف ناپذیر، منضبط خشک و با

ها ناسازگار اس ت.امریکایی

الس حین سفر به امریکا و 1985در سال از اینکه حکمتیار اشتراک در اهرگز از هور ریگن خود داری ورزید، القات با رئیس جم ملل متحد از هد نشد. این سیلی یی بود که از طرف او بر روی طرف امریکا بخشیده نخوا

رد یشبامریکا نواخته شد. با وجودی که دولت امریکا پول زیادی را برای پجهاد پرداخت؛ اما وی دست دراز شده آنرا رد نمود. حکمتیار با وجودی که هبران مستقر در پاکستان تحت فشار قرار گرفت تا انعطاف از طرف سایر رهد وبرایش گفته شد که این عمل وی خسارۀ بزرگی را برای جهاد نشان د

د که مذاکره با ریگن، در مناسبات با غرب وارد میکند؛ اما استدالل او این بوجنگ موجود، ب گردد که بگویند تواند دستاویز قوی برای خاد و ک.گ.می

هاد نه بلکه گسترش پالیسی و سیاست خارجی امریکا است های ج . اجنت همیشه تبلیغ میکردند که امریکا برای افغاخاد و ک.گ. هد تا بب ا ن پول مید

هدین سربازان خدا نه، بلکه افغان بجنگد و ا مریکوسیله یی در دست امجاهد فهمید که چرا امریکا است. حکمتیار نمی فهمید و ها نخوا یا به این زودی

های آن صحبت شود؟ او ک مایل است که چنان علنی باید در مورد کمها قابل قبول است اما نباید تمام جهان از آن آگاه گردد. میفهمید که این کمک

مدیون بودن در ها، این عمل تحقیر آمیز وافغان برای او مانند بسیاری ازر یمقابل غیر دانسته میشود. خواست امریکا نیز برای اینگونه اظهارات غ

همیشه به قابل درک است. اینگونه برخورد های امریکا در مناسبات با شرق های خیر ک هده رسیده است، چنانچه در مورد کم یه آن کشور، آنگونه مشا

د که کمک گیرنده به عوض ابراز سپاس، احساس تبلیغ میگردمطالبی نشر و حقارت مینماید.

www.ael.af

مجاهدین

عمل او به کمتیار اشتباه جدی را مرتکب شد ومن شخصا درک کردم که حهمچو اشخاص جهاد ضرر رسانید و امریکا معتقد شد که به قدرت رسیدن ها خطرناک است. من معتقدم که این حادثه سبب در کابل، مانند کمونیست

گ که شوروی مصمم به خروج از افغانستان است شد که در ا ین مرحله جنکرکتر حکمتیار امریکا بر پالیسی خود تجدید نظر وارد نماید. مگر در

.انعطاف موجود نبود

هبران ب یزن یافس یسورپروفو یربان یسورخالص، پروف یمولو یادناز جمله رهستند. خالص باوجود هفتاد سالگ یکهگرا الق یدهرس یبه سن مند اما سخت

ک تبار، یگذار باشد. ربان یراست تا شخصا بر حوادث تاث قق و مح یکتاجقابل کرنفروش یاف. سیدبه شش زبان صحبت نما یتواندزبانشناس است که م

برخوردار است، چنانچه در یهمه جانبه عربستان سعود یهاز حمااحترام وشاه عربستان به او داده یصل،( فIntellektuel) یمعنو یزهجا 1985سال شد.

هبران بن یکاکه در مناسبات امر یچرا با وجود یدانممن نم یادگرابا رالت وجود دارد، آنان کمتر به امر که یدر حال یشوند،دعوت م یکامع

هبران م هر شش ماه به مصرف دولت یباتقر یو مجدد النیرو مانند گ یانهرکه پول دبدان یدبا یکاقابل درک است که امر ین. ایکنندبه آنجا سفر م یکاامرها به مصرف م یکمک الح یرسدآنان چگونه و در کدام راه مراقبت یتو

هابن یت،واقع ینبر آن را دارد؛ اما ا همچنان باوریسازدرا قانع نم یادگرا . آنان ها ک ال" انگ یکاامر یدارند که کم دارد و به منظور گرفتن یاسیس یزهکا

. یگیردصورت م ی،از شورو یتنامست در جنگ وانتقام شک

هر دو طرف و طرز تفکر آنها من به حیث شخصی که با مقامات بلند پایهءهستم، احساس م ها در برداشت وآشنا نتیجه گیری خویشیکنم که بنیادگرا

هستند؛ اما در ضمن بسیار احمقانه ها تا اندازۀ حق به جانب در ارائه کمک ها را طور علنی ابراز دارند، هد بود که این چنین نتیجه گیری ون زیرا بدخوا

همه جانبه امریکا جهاد نمیتوانست وجود داشته باشد و حمایه و پشتیبانی نمیتواند به پیروزی برسد.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

65

النی وها تحمیانه رو هبری مولوی نبی، پیر گ حضرت مجددی قرار ت رهبر ضعیف است که امور تنظیم را به دو پسر خود دارند. اول الذکر ر

هر دوی آن به سوء استفاده متهم شده اند چنانچه پسر ارشد واگذار کرده و النی شخ او در افتضاح کویته که قبال صازآن ذکر گردید، دست داشت. گ

ال القمند زندگی مستریح است و بیشتر در یم، لیبرال دموکرات ونرم و هبر قوی نیست وخارج کنترول بر امور اداری تنظیم به سر میبرد. او ر

خود را ندارد.

المی است که سپری کردن مجددی زبان شناس و یکی از فیلسوفان برجسته ا

علیه بر ل حبس تجرید به اتهام سوء قصدچهار سال زندان، از جمله سه سا

www.ael.af

مجاهدین

نیکیتا خروشچف حین بازدیدش از کابل ، سبب شهرت او گردیده است. به ر امور تنظیم خود تسلط نداشته ومعاونین ومقامات نظر میرسد که او نیز ب

الحیت نموده اند و های مشکوک آنها سبب باالیی تنظیم، اورا سلب فعالیت بد نامی تنظیم وی شده است.

ها، من در طی چند ماه اول دری افتم که با وجود به میان آمدن اتحاد بین تنظیم همکاری بین قوماندانان آنان در عم ل چندان کار سهل نیست. ایجاد روحیه

های موجود را نمیتوان صرف با ایجاد تشکیل اتحاد از بین رقابتها و حسادت ک منطقه، ها سبب مشکالت میگردید. مثال در ی برد. اکثراین ضعف

های مختلف بودووابس قوماندانان ک در صدد باشته به تنظیم هری داشتند وام بر منطقه بودند. قوماندان خودرا فرمانروای منطقه میخواندند تتسلط عام و

هالی را به اطاعت از خویش و مکلف به تادیه مالیات میدانستند. آنان واهر موسسه و پوسته دولتی غنایم را بدست آورند و میخواستند از حمله بر

د . با اده شواین منظور میخواستند تا اسلحه ثقیله در اختیارشان قرار دبرای ی سبب میشد تا نیروی بیشتراین امکانات موقف واعتبار آنان بلند میرفت و

نیرومند شدن بیشتر درجه خشونت وزورگویی آنان به خود جلب نمایند. با راطقه انان در منفعالیت سایر قوماندنیز بیشتر میگردید ومانع عبور ومرور و

هنگی در عملیات مشترک ت تسلط شان میشدند وتح هما الت برای ایجاد مشهیچ تنظیم به تن ک یهایی وبه طور کامل بر یک والیت وبه وجود می آورند.

ال در پکتیا حکمتیار، خالص وسیاف ومنطقه مسلط نبود النی قو. م ماندانان گهنگی کامل آداشتند و هما نها میتوانست موفقیت آمیز عملیات بزرگ تنها در

باشد.

های دور و هر ها وفاصله ک قریه دارای یقوماندان طبق معمول در کوه ا نزدیهی پول را به دست آورده و مورد حمایه پایگاه بود واز آنجا مواد غذایی وگا

ک پایگاه محلی و 325آنها قرار میگرفت. در در مجموع ولسوالی حد اقل یالقمند بودند تا دورتر از پایگاه موجو 4000تقریبا هدین کمتر د بود. مجا

گ اشتراک پایگاه خود به عملیات بروند. تنها اگر آنان زمانی طوالنی در جنالقه بگیرند. آنان ضرورت نمیورزیدند گ در ساحه دورتر ، ممکن بود به جن

الن گذاری نداشتند. به دست آمدن غنایم و چپاول هر زمانی که امکانبه ها و شکل ارتب میبود بود به عملیات میپرداختند.موجود اطات با تنظیم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

67

هبری نظامی ـ سیاسی آنان، زمانی که من در قوماندانان و سیستم روظیفه داشتم توسط شمه مندرج این صفحات توضیح شده است )آی.اس.آی(

اما در عمل کاربرد آن بسیار دشوار بود.

ک افغانی در گارنها را حین حمله بر من نمونه این دشواری یزیون کوچهده کردم. از ماه اگست تا 1983خوست در نیمه دوم سال ارگون و مشا

هر دو شهر حمله کردندنوامبر تعداد زیادی از هدین بر اما شهر خوست ؛مجاتصرف نشد. زمانی که قوای دولتی قبل از زمستان ضد حمله را آغاز کردند،

هدین اطراف پس از مواجه شدن با کمترین مقاومت، ر اه را باز کردند. مجاک دیگران حمله خوست ترجیح دادند تا در عوض، بر شهر ارگون بدون کم

بدون دیگران تصاحب نمایند. این ا در صورت تصرف، غنایم را تنها وکنند تگ قبیله به دست آوردن منفعت فوری وبدون یی بود برای نمونه برجسته جن

ک و هداف استراتیژی عمومی.داشتن ا

هستگی هم دیگری که زیاد باعث تأثر من شد عبارت بود از تعلل، آ عامل مه م هم عمل، وارد مانند مباحثه، تصمیم گیری وو کندی در اجرای امور. در

ووقت برایش حوصله استوالنی ضایع میشد. افغان بسیار بامدت زمان طهمیت زیادی ندارد و الش کردم بها راین تا بندرت عمل سریع مینماید. بسیار

هدینی را به دوش داشتم مشکل غلبه نمایم. من سوق و ادارۀ جنگجویان مجاشبختانه به تدریج سرعت خوکه سرعت عمل در کار آنها زیاد باارزش بود و

در بعضی حاالت، نسبت به کاروانهای موتر دار و عمل آنان افزایش یافت وهدار با سرعت بیشتر حرکت میکردند. وسایط زر

های شخصی )از دسمبر ت 1984مستان سال من در ز ا مارچ( از طریق تماس ها و هدین ودر طی نشست های نظامی، امکانات مجا تماسها در مورد توانایی

هی که باید از همچنان با سیستم فرماند تا اندازه یی معلومات به دست آوردم. تم با سلومات میتوانطریق آن امور را پیش میبردم آشنا شدم. بر اساس این مع

خویش در مورد اینکه چگونه بتوانیم جنرال اختر وکارمندان تحت امرهمه، توجه خود هیم، مذاکره نمایم. بعد از این توانایی جنگی آنان را افزایش د

را به دشمن معطوف کردم.

www.ael.af

ملحدین

ملحدین دشمن نیز آموخت""این اصل زرین است که حتی باید از

اووید. متامورفورس چهارم

هایی با مقیاس بزرگ، حاوی معلومات جمع آوری ش ده توسط اقمار نقشه اتاق از سراسر افغانستان، بر دیوار)سی.آی.ای( مصنوعی جاسوسی

های سرخ نشانی شده اوپراسیون من آویزان ودر آن مناطقی با عالیم و بیرق ال ها وجزوتی است که در است. این م هاآنجا قوت ی گوناگون زمینی و تام

الت افغانی جابههوایی شوروی و جا شده اند. نخستین اقدام من این بود تا م( به صورت عمومی نشان 3جابه جایی دشمن تثبیت گردد. نقشه شماره )

های افغانستان در کجا جابجا شده های مستقل شوروی و فرقه هد که لوا میدالت در داخل افغانستان وبیشتر از هزار سرباز شوروی 85اند. در این م

جا ی آمو، در داخل اتحاد شوروی جابسرباز دیگر در شمال دریاهزار 30های قطعات اخیرالذکر وقتا شده بود. بعضی از جزوتام ایف وظبرای فوقتا

مرور آموزشی از طریق دریای آمو عبور ویا گوناگون اپراتیفی، اداری و مینمودند.

قومانده قوای شوروی تا مسکو میرسید. تصامیم سیاسی اساسی در مورد محلگ در کرملین اتخاذ میشد. سر قوماندانی شوروی )اداره عمومی جن

عملیاتی(، در اثنای ورود قوای شوروی به افغانستان، مارشال سرگی را به حیث قوماندان آن قوا توظیف نمود. Sergei Sokolovسکالوف

هی خود را در جنوب تیاتر عملیاتی جابجا نمود. عالوه نامبرده، مقرفر ماندبر آن در تاشکند، قرارگاه گارنیزیون نظامی حوضۀ ترکستان تحت قومانده

القمند Yuri Maksimovدگر جنرال یوری ماکسیموف موجود بود. من

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

69

حیث قوماندان عمومی قوای شوروی در بودم تا در مورد نقش وی بهدر سن پنجاه و 1982ومات حاصل نمایم. سکالوف در سال افغانستان معل

و لقب قهرمان اتحاد شوروی هشت سالگی به رتبه دگرجنرالی ترفیع نمود ها، به وی اعطا دو سال قبل از میعاد عنعنوی تعیین شده برای چنین رتبه

شد. قرارگاه اردوی چهل شوروی تحت قوماندۀ او، در ترمز در جوار سرحد های پیشقراول او تحت قومانده وضع الجیش رار داشت. افغانستان ق جزوتام

و به نام بود در تپه تاج بیک در کابل V.M. Mikhailovبرید جنرال د. در کنار او جنرال قطعات محدود قوای شوروی در افغانستان یاد میش

به حیث سرمشاور نظامی در Alexander Mayorovیوروف الکساندر ما دولت افغانستان قرار داشت.

تا اندازه یی 1979در آن زمان، عدم افزایش قوای شوروی بعد از سال گ ها در جن برایم تعجب انگیز بود. گویا روسها نمی خواستند مانند امریکایی گ غرق ویتنام، با افزایش تعداد روز افزون عساکر، آ نان را در باطالق جن

ایند. اما به نظر میرسد که آنان توانایی اعزام نیروی بیشتری را به جبهه نمهمی در تامین هرگاه این حدس درست بوده باشد، این عامل م گ نداشتند. جن

هد بود. هدین خوا پیروزی عملیات آیندۀ مجا

ر انتظار مقاومت وسیع حین مداخله قوای شوروی در افغانستان، آنها دها چضد خویش مخالفین بر رقۀ ار فهنبودند. چنانچه در ترکیب قوای آنان تن

های موتوریزه ویک و هوایی شامل بود. این جزوتام نیم فرقه دیسانت قوای احتیاط مساعد را نیز نداشتند.توریزه، دارای تحرک سریع نبوده ومو

های به افغانستان، خوب آموزش ندیده ونیروی اعزام شده گ برای جنهمچنان اسلحه وآماده نشد پارتیزانی تجهیزات آنان کهنه وباقیمانده از ه بود.

گ جهانی دوم بود. این نوع لشکر ک سلواکیا در سال جن کشی آنان با اشغال چل بیست فرقه مرکب تفاوت داشت، زیرا در آنزمان نیروی آنان شام 1968

هدف اولی آنان تن سرباز 250000از مایه ها حبود. ما به این نتیجه رسیدیم که دادن روحیه اعتماد به نفس به قوای مسلح افغانستان دولت وابسته کارمل و از

های خود بیرون شده وبود تا ا برعلیه مخالفین به عملیات ز گارنیزیون

www.ael.af

ملحدین

ام آنان مجبور به اعزشبینی و محاسبۀ آنان دقیق نبود وبپردازند. اما این پیالحظه نقشه، در کمیت سربازان نسبت 1979به سال قوای بیشترشدند. به

( 108تغییرات زیادی به عمل نیامده است. تنها سه فرقۀ موتوریزه از جمله )( 103( در شیندند و لوای دیسانت )5( در کندز و لوای )210در کابل، )

الوه برآن تعداد زیاد غند نیز در کابل جابجا شده های مستقل بود. ها و لواهم جابجا ش های م ک و شهر الت ستراتیژی های میکانیزه پیاده در م ده بود. لوا

الل آباد، )66) هوایی )70( در همچنان لوای دیسانت هار و ( 56( در قندهای موتوریزه مستقل ) ( در غرنی، 191در گردیز جابجا گردیده بودند. غند

( در مزارشریف جابجا شده 187( در بگرام و )181( در فیض آباد، )866)هوا ( در بگرام به حیث جزوتام احتیاط 345یی )بودند. باالخره غند دیسانت

های موتوریزه ) ک و )346قابل تحرک، قرار داشت. جزوتام ( 54( در کشک سرحد ایران 280در ترمز به حیث مرکز تعلیمی و ) ( در غرب، نزدی

( سمرقند برای عملیات 66در عشق آباد جابه جا شده بود. جزوتام موتوریزه ) قر بود.در جنوب دریای آمو مست

زهیموتور ۀفرق یککه یدانستمم یدر باره شورو یمن از آوان مطالعات قبل 7000 یدارا یسانتد ۀفرق یکنفر پرسونل و 11000 یاحتماال دارا

ـ 2000غند در حدود یکلوا و یککه پرسونل یپرسونل است، در حال اده،یسرباز پ 60000آن کمتر از ینفر بود. در مجموع تعداد کل 2600

، یتوپچ یقوا سرباز شامل 85000یمتباقو یستپاراشوتو تردارموهاجزو یا یسرحد ی،مخابرات، ساختمان یری،انجن پرسونل محافظ و یتام بود. ییهوا یقوا

. یمبحث نمود یشورو یقوا ییجابه جا یها یامدهمکارانم در مورد پمن وه فرقتمام قوا که شامل دو یصدبود که در حدود پنجاه ف ینا یقتحق یناول

هاترانسپورت، مخابرات و ی،توپچ همچنان تعداد یریانجن یجزوتام و هااز جزو یشتریب بجااطراف آن جاوقرار گاه آن در کابل و یویحما یتام

قائل بودند یادیآن ارزش ز ییهوا یدانموکابل یها برا یشده بود. شوروهمه روزه از آن یثبه ح یراز گ . در یشدجا سوق و اداره ممرکز دولت، جن

یواق ییمرکز بزرگ جابه جا یثشمال کابل، بگرام به ح یلومتریپنجاه ک

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

71

، (108) لوای ،غند مستقل یبگرام، دارا ییهوا یدانقرار داشت. م یشوروهوا یکگارد و یک ییواه یگاهپا ینعمده تر یثبه حمستقل بود و ییجزو تام

.یشدکشور شمرده م

ده و دولوای مستقل در گردیز شمال شرق، در کندز جابجا شفرقه دیگری در

های ممتد به پاکستان قرار داشت، مستقر بو هراه ود. الل آباد که بر شاقسمت شرقی کشور را ساحۀ بحرانی واضح است که شوروی، پایتخت و

هزاره جات که در سلسله کو های میدانست. مناطق مرکزی افغانستان، ه تقریبا نصف کشور را در بر میگیرد، تقریبا داشته وصعب العبور موقعیت

قوای شوروی را به دو حصه تقسیم نموده است. ششصد کیلومتر به طرف غرب، یگانه فرقه پنجم موتوریزه گارد، بخاطر حفاظت دومین پایگاه بزرگ هوایی شیندند جابجا شده بود. در جنوب، یگانه غند مستقل موتوریزه در

ه ار که راه عبور به کویته از آنجا میگذرد، قرار داشت. مرکز گارنیزیون کنداه در آنجا پناه گ ثقل توجه شوروی به طرف شرق یعنی پاکستان بود. زیرا

هدین بود. آنها مناطق کابل و هاجرین ومجا بگرام را مناطق نهایت های مهایی به کار انداختهیاتی دانسته و بیشترین نیروی خودح را در حفاظت مسیر

www.ael.af

ملحدین

گ که به حیث هراه سالن بودند که در این مناطق قرار داشتند، از جمله شاهرگ حیاتی، تا شوروی امتداد داشت. شا

ها در مورد مناطق شمال افغانستان نیز همچنان من میدانستم که شوروی های آ هستند. نه تنها به خاطر این که در آنطرف دریای آمو پایگاه ان نحساس

ها ارزش ین جهتقرار دارد، بلکه به ا که شمال افغانستان برای شوروی، سالشمال متخصصین شوروی در 1960بزرگ تجارتی داشت. در سال

طبیعی را در اطراف شبرغان کشف نمودند. افغانستان، ذخایر بزرگ گازهای مقدماتی، این ذخایر بیشتر از 6)نقشه میلیارد 500(. بنابر ارزیابی

صادرات این گاز از طریق پایپ لین 1968ل مترمکعب گاز داشت. در ساها ذخایر نفت در سرپل متر به اتحاد شوروی آغاز شد. بعدکیلو 15به طول

هم چنان ذخایر کیلو متر 200و به طرف غرب در علی گل کشف گردید. طال، سنگهای قیمتی و هن، دیگر منابع غنی در نواحی شمال بزرگ مس، آ

ابل، کندز، مزار شریف موجود بود. یعنی در اطراف کوغرب افغانستان و در مناطقی که در آن قوای نظامی شوروی مستقر شده بود.

بودن والیات شمال اثبات ادعای من مبنی بر با ارزش دلیل دیگری برایهمجواری سرحد شوروی آسیای برای شوروی، این بود که این والیات در

هردو ها و طرف سرحد را میانه قرار داشته وساکنین ک ها، تاجی ک ازبها تشکیل م همگون ترکمن هند. اینان دارای وجوه مشترک وخصوصیات ید

الم دین مشترک هستند وباوجود تحت فشار قرار هبی، ا های مذ داشتن فعالیت که اردوی افغانی عمدتا در شرق آنها است. نقشۀ دست داشته من نشان میداد

هار و فرقۀ آن خارج وشمال مستقر شده، تنها دو این نواحی، یکی در قندهرات ( جابجا شده بود. دیگری در غرب )

ها و هاییمن از جابجایی قطعات شوروی وافغانی نتیجه گیری رده ک برداشت های بزرگ وبر گ را طرح نمودم. اوال پایگاه اساس آن استراتیژی پیشبرد جن

التی قطعات شوروی، عمدتا در شهر های موا ک و راه ین بهای ستراتیژیها نشان میداد که آنان بیشآنها مستقر شده و تر در موضع مدافعه احصائیه

ای ه شوند. ثانیا آنها برنمیخواستند که در ساحهء وسیع پراگندقرار داشتند و والیات واقع در ماحول آنکابل وبگرام و ارزش بیشتری قایل بودند. ثالثا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

73

هراه سا شمال ک )شا گ هندوکش از لحاظ استراتیژی به حیث راه لنالتی(، سایر مواد معدنی( و حاظ اقتصادی )موجودیت گاز، نفت واز ل موا

همیت هر دو طرف سرحد( ا از لحاظ سیاسی )وجوه مشترک بین ساکنین به سزایی داشت. رابعا" مناطق غربی و جنوب غربی، برای آنان حیاتی و

الت بحرانی و خطرناک حساب نمیشد هوایی شبه جز از .م یندند که میدان بر خلیج فارس تسلط داشت، متباقی نواحی غرب افغانستان، به حیث منطقه

هرات حایل هراه ممتد به کشک که از با ایران در نظر گرفته شده بود. شا باز نگهداشته میشد.( محافظت و17میگذشت توسط فرقه )

سال از موجودیت قوای شوروی در افغانستان، چهار باوجود سپری شدنهدی گ شوا موجود نبود که داللت بر آن نماید که آنان در صدد توسعهء جن

هدین را دست کم گرفته و هستند. با وجود این واقعیت که های انایتوآنان مجا ی الش داشتند تا باردوی افغان را بهتر و هبرتر ارزیابی نموده بودند. آنان

ک و ها راعوض ازدیاد قوای خویش، تکتی روبا بکابهتر سازند توانایی آنز سوی ااسلحه مناسب از یکسو کیفیت وتوانایی آنان را بلند ببرند و گیری

هوایی، مو الح سضع قوای افغانی را تقویه نموده ودیگر با استفاده از قوای بهتر در اختیار آنان قرار دهند. برداشت من این بود که اگر آنان خواستار

را سه چند تعداد قوای خود کشور باشند، بایدتحت کنترول درآوردن تمام هزار 16تعداد قوای نظامی امریکا در ویتنام 1964افزایش دهند. در سال

هم شکستن سال آنها مجبور شدند که برای در نفر بود؛ اما در ظرف پنجهزار نفر افزایش دهند. در این مورد 500مقاومت مخالفین شمار آن را به

ها، تجربه ها را به شوروی دالیل این از نظر من کار نبردند وامریکایی زیرا شوروی در عرصۀ بین سیاسی بود تا نظامی.شیوه، بیشتر اقتصادی و

ند تا دبه دلیل مداخله در افغانستان، محکوم شده بود. آنان سعی میکر المللی،سه چند شدن تعداد قوای آن، مناسبات خویش را با غرب وچین بهبود بخشند و

ها را برعلیه اتحاد شوروی بر یقینا که اعتراض بیشتر سیاسی این کشورها، به حمایه و ر تقویه بیشتانگیخته وسبب میشد تا امریکا وسایر کشور

هدین بپردازند. از لحاظ گ، صدمات بزرگی برمجا صاد اقت اقتصادی نیز جنها آنرا "زخم خونین" نامید. آنها شوروی وارد میکرد، چنانچه گرباچف بعد

www.ael.af

ملحدین

همزمت قوای خود را تأمین میکردند، بلد ضروریانه تنها بای اید ان با آن بکه قوای نظامی آنرا نیز تمویل مینمودند. زمانی که آناندولت افغانستان و

ایر ند، سیلی از پناهندگان به کابل وسکار گرفت ستراتیژی زمین سوخته را بههزار فردشهر هزاران ملکی های بزرگ سرازیر شدند. آنها مجبور شدند تا

ها روبل بر اقتصاد را نیز از لحاظ معیشتی تأمین نمایند. برای این کار میلیاردال فعه دوازده ملیون دالر برای کشور وضعیف شوروی تحمیل میشد. روزان

نگهداشتن ماشین جنگی آن باید مصرف میشد. ازدیاد تعداد قوا به مصارف ی ار باید خطوط اکماالتبیشتر نیاز داشت. از لحاظ عملی، برای تعمیل این ک

گ جوابگوی این هراه سالن مصئون از شمال به کابل زیاد میشد؛ زیرا تنها شاهرگاه ها نبود. تمام این عوامل، باعث دلگرمی من میگردید زیرا؛ نیازمندی دشمن در صدد توسعه حضور نظامی خود میشد، من دقیق میدانستم که چگونه

ر دست تری دارت دیگر امتیاز پیروزی وبره عبب .علیه آن عمل نماییماید برب قوای شوروی نبود.

نظامی استراتیژی شوروی را میدانستم. کرملین و من قبال جهات سیاسی وبدون حمایه پاکستان جهاد ،در حقیقت امر جنرال شتاب شوروی میدانست که

همه اردو . وبوده نمی توانست های چریکی، مانند این واقعیت بود زیرا گروه های مطمئن که وقتافوقتا در آن به استراحت ها نمیتوانند بدون داشتن پایگاه

هند و همچنان آنان برای پیشبرد جنگ وتجدید قوا بپردازند، به جنگ ادامه دالت تربیه وآموزش وبه ذخیره های اکماالتی، م العات گاه بدست آوردن ا

هوتصرند وپاکستان؛ بنابر اصرار جنرال اختر وضرورت دا ر میم رئیس جم ضیاء، جایی بود که تمام این ضروریات آنها، در آن رفع میگردید.

ها بسیار دشوار بود. آنها در سال 1983تحمل چنین وضع برای شوروی هدف آن اثبات نقش پاکستان گ عملیات وسیع را آغاز کردند که هن هما طور

الش داشتند تا هور ضیاء و رئدر حمایه از مقاومت افغان بود. آنها یس جمهزاران اجنت و های اورا به واسطه عمال خاد تخریب نمایند. انفجار پالیسی

هره مرمی در خاک پاکستان، نقض حریم ر بم در بازار پاکستان، اصابت هرهو الح در ایی پاکستان توسط طیارات افغان ویا شوروی، توزیع میل

هر موج پناهندگان که به پاکستا هت ن سرازیر میشد در جبین قبایل سرحدی و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

75

ها سعی داشتند تا این بود تا پاکستان وادار به عقب نشینی شود. شوروی الت و الت متعددی را در داخل پاکستان ایجاد نمایند. عمال آنها مش مع

هاجرینی که در امتداد سرحد تقریبا الش داشتند تا بین پاکستانیها و 2000مها جابه جا شده کیلومتری از چترال در شمال، تا کو یته در جنوب، در کمپ

بودند ، فاصله ایجاد نمایند.

های بزرگی برای ادامه جهاد تبدیل شده مناطق سرحدی پاکستان به پایگاه الح و مهمات، تربیه و آموزش، هدین جهت اخذ ها مجا بود. در این پایگاه

ها وبازدید آنان در رفت واستراحت درآمد بودند. و تداوی وجابجایی فامیل هور ضیاء مبنی بر تبدیل کردن )آی.اس.آی( اوایل، ما در به تصمیم رئیس جم

هدین خوب پی نبرده بودیم ساحه سرحدی به پایگاه . من به حیث های مجاسرباز به مشکل باور نموده میتوانم که مقامات باالیی نظامی شوروی بر

هبران سیاسی آن کشور فشار وارد نه نموده باش تا آنها اجازه وارد کردن ند رها، ضربه بر سر انجام دامنه پاکستان را حاصل نمایند. چنانچه امریکایی

گ را به الوس و ها جن گ های ویتکان هایی که در آن پایگاه ود موجکمبودیا، جاهرحال هرگونه عمل تشدد آمیز ، اتحاد شوروی ازبود، وسعت دادند. به

ک نه نمودیم که داری نمود. به نظر من، ما نیز آنخود ها را تا آن اندازه تحریگ با اتح اد شوروی به مفهوم ختم پاکستان آنها مجبور به چنین عمل شوند. جن

ها و ک مسئوولیت بزرگی بود که در آن سال گ جهانی بود. لذا این ی آغاز جنک سال بعد از کارمن در من باید جدا بدان توجه میکردم. در این راستا ی

ه یی اتفاق افتاد که میتوانست با بیرون شدن از کنترول، به حادث)آی.اس.آی( ک منازعۀ تمام عیار و تصادم بین المللی منجر شود. حادثه عبارت از افشا یشدن زندان غیر رسمی )بده بیره. مترجم( بود که در حومه شهر پیشاور در

ال در آن سربازان اسیر شوروی نگهداری حکوت ربانی قرار داشت وداخل پنج اسیر به شمول چندین تن از کارمندان خاد یشدند. در این زندان سی وم

در اسارت به سر میبردند. سه تن از این سر بازان شوروی که دو سال قبل الم گرویده واسیر شده بودند، برای همین دلیل نجات خویش به دین ا حت تبه

ک شب، زمامراقبت جدی قرار ظین نی که محافنداشتند. این اسیران یالح کرده سایر زندانیان را از بند مصروف نماز بودند، پهره دار را خلع

www.ael.af

ملحدین

الحکوت تقاضا کردند تا به سفارت شوروی ها نمودند وبا تصرف کردن رسپرده شوند. این تقاضای آنها رد گردید ودر طول شب اطراف زندان توسط

الش کردند هدین محاصره شد. از طرف صبح افراد ربانی ها تا مجا به آن ک شوند که توسط سربازان اسیر، دیده شد و هنزدی 60اوان مورد فیر

هد کشته وعده یی میلیمتری قرار گرفتند که ک مجا دند. زخمی ش در نتیجه یگ شدید شروع شد هد بدون سنجش یک راکت جن را RPG-7. یک مجا

گیابت آن انفجار بزرمستقیما به جانب سالحکوت فیرکرد که در نتیجۀ اصهای موجود در صورت گرفت وپیشاور را تکان داد وموزائیل وراکت

هر تلفات ملکی را به بار طرف پرتاب گردیدند. خوشبختانهالحکوت به هات برای مدتی مسدود شد. مطبوعات شوروی نیاورد و تنها راه پیشاور ـ کو

هی از آن، ب آنرا بحیث عمل ه طور وسیعی پیرامون آن نوشتند وبا آگاقهرمانانه برجسته ساختند، بدین گونه که گویا سربازان آنان قبل از شهادت

حالت دشوار قرار نان را نابود کردند. حکومت ما درتعداد زیادی از دشمهمیشه از موجودیت زندانیان شوروی در داخل خاک پاکستان گرفت، زیرا

افغانستان داخلیافتیم که تمام زندانیان باید درانکار میکرد. ما دستور نگهداری شوند. در نتیجۀ از دست دادن تعداد زیاد سالح، ما آموختیم که آب

را نباید گذاشت که به جوش بیاید.

1983 های وسیع مانند سالیان قبل که از طرف سال نسبتا آرامی بود، عملیات هرات و پنجشیر صورت گرفته بود، اجرا نشد. با وجود آن من یشورو در

هفته ب تحلیل طرز عملیات با مطالعه و)آی.اس.آی( عد از توظیف در طی شش گ چریکی ک غند قوای شوروی ، نتیجه گیری نموده از آن برای پیشبرد جن ی

استفاده نمودم.

ها، وامبر قطار طوالنی مرکب از نفربرن 26به تاریخ ک هدار، تان های زرها و وسایل نقلیه ترانسپورتی از پایگاه خیر خانه واقع د هر ر حومه شتوپ

گ به حرکت درآمد. این قطار 4کابل )نقشه شماره هراه سالن ( از طریق شاهلیکوپتر( 180مربوط جزوتام ) ها آنهاشوروی بود. قطعات نظامی افغانی و

الت دوامدار مخالفین بر این هی مینمود. قوماندانی شوروی از ح همرا را هراه حیاتی به ستوه آمده بود. به طرف غرب این شا های پغمان شا هراه کوه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

77

ت شرق ـ غرب دارای فت قرار داشته که به استقام 12000دارای ارتفاع گ و های تن هدین شمرده می شد،دره ک که پناه گاه مطمئنی برای مجا باری

گ حمله از آن جا بر ناسبموقعیت داشت. آنان در فرصتهای م هراه سالن شاک بود که از های کوچ هر دره دارای قریه مدخل آن میشد عبور و میکردند.

هده کرد. قوای شوروی مصمم بود تا رسیدن هراه را به خوبی مشا مرور شاهدین پا کسازی نماید. از نوعیت زمستان، این سه دره را از وجود مجا

های زیادی تسلیحات و تجهیزات آنها میتوان نتیجه گیری کرد که آنها درس را آموخته بودند.

ها، تمام پرسونلین، ماین وطر مقابله با خطرات کمبه خا ا ملبس ب نشانزن هی بودند و های زر های واسکت گروه مخصوص برای مقابله با نشانزن

الشینکوف ) های گ ( و AK-74دشمن ایجاد شده بود. قوای آنان با تفنهای ک انداز ها با نارنج میلیمتری که به 30میلیمتری و 40بعضی جزوتام

ها ور قدرت پرتاب مت 800فاصله ک را داشتند وراکت انداز بعضی نارنجهای آتش زا که سبب تضعیف روحیه دشمن میشد مجهز الح ها با از دلگی

حین اصابت متر بود و 200با ساحۀ انداخت تا بودند. این وسیله شبیه بازوکا، ه های بزرگ را به وجود می آورد. نفربر شعله مدوردف منفجر گردیده وبا

هی ستاندارد قوا که ماشیندار ثقیل BTR-60ی شوروی عبارت بود از زراز قدرت نشانزنی باال برخوردار بود. میلیمتری بر آن نصب گردیده و 14،5

هموار اروپایی واین های نه چندان مرتفع، مؤثر الح برای اراضی یا تپه الح به حساب می آمد اما نسبت شکل اراضی افغانستان، نتیجه موثر ترین

ت نمی آمد زیرا دشمنان آنها در سطح بلند تر موضع میگرفتند و از آن به دسالح نمیتوانست .درجه دور داده شود 30باالتر از این

هوایی شوروی مع هموال از ارتفاع کم بمبارد میکردقوای هی بم ا منفجر. گاهای منفجر نا شدهمجانمی گردیدند و ها استفاد هدین از این بم ه برای ساختن بم

هایی استفامیکرد همین جهت در این اواخر آنها شروع کردند تا از بم ه دند. به در ارتفاعی از سطح زمین منفجر میشد. بم نمایند که با پاراشوت پرتاب و

ها الح مرگبار دیگر آنها بود. این نوع بم های خوشه یی ضد پرسونل نیز ی صدای دارایلیمتری بود. قدرت آتش آن عالی وم 81سرگلوله 60دارای

www.ael.af

ملحدین

هیب نم هیب بود، اما تنها صدای م یتوانست پیروزی را به بار آورد وآ نهم مک.بر علیه جنگجویان چری

هلیکوپتر توپداقوا به سه کندک جداگانه و های جنگی که تحت حمایه رگروپ هراه به قرار داشت، تقسیم گردید. در فاصله کوتاه کندک پیشرو، از شا

ندک کتر کندک دوم به استقامت فرزه و بعداستقامت شکردره و ده کیلومتر کیلومتر 25سوم به استقامت استالف حرکت کرد. حد اکثر فاصله بین آنها

هر کدام به دو 26اما شب بود؛ هر دره اخذ نومبر هراه، در مدخل طرف شاهدین مستقر در منطقه به خوبی میدانستند که چه واقع موقع نمودند. مجا

هوایی یعنی میشود. روز بعد بمبا رد آغاز شد. طیارات از نزدیکترین میدان هدین و خا الت احتمالی اختفای مجا هالی بگرام به پرواز میآمدند. م های ا نه

هداف بمبارد بود و های ا پونده که دود سیاه 500به منظور ترساندن مردم بم نومبر بعد از بمبارد، در قسمت 28را تولید میکرد، پرتاب میشد. بتاریخ

های شکردره، فرزه ها، قوای پیاده به استقامت و استالف شروع مرتفع دره همزمان ضربات توپچی و راکت وارد میشد. زمانی که به پیشروی نمود و

مردان، زنان و دادی کشته وزخمی وپیرقوای شوروی به محل رسید، تعهیچ اثری هده کردند که در زیر سنگها پناه برده بودند. ازاطفالی را مشا

هدین دیده نشد. مجا

هفته خاتمه یافت وعمل ک بازگشت.قوا به کابل یات بعد از ی

هده نرسید. هیچ چیزی فوق العادۀ به مشا در مقیاس کوچک در این عملیات ک معمولی قوای شوروی در من از آن چنین نتیجه گیری نمودم که این تکتی

های ارتباطیاین مرح گ بود. جزوتام های دورلۀ جن برد و وسایط ، توپ هم تعجب برانگیز نبود. تمام ز هدار در روز روشن به محل رسید واین ر

گ و سنگینحرکات آنها بطی و هدین چلنج جن یا امکان فراربود تا برای مجاها صورت هم برای مسدود ساختن انتهای دره های جدی الش را بدهند.

هنگ شده، پیشرفت قوای پی هما ت. ه وجود نداشادنمیگرفت. به جز بمباردمان نابود ساختن تعرض زمینی برای دریافت افراد و بعدا اول انداخت ممتد و

هلیکوپتر تعمیرات صورت گرفت. برای محاصره کردن منطقه با استفاده از

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

79

د تا ابه نظر میرسید که قوای شوروی ترجیح مید الش صورت نمیگرفت.ها، فوگاز در ویراتنها بعدا در ورای دود در وسایط خود باقی مانده و نه

روز دوباره عقب نشینی صورت گرفت تا گزارش پیشروی نمایند. پس از چندهن من تداعی میکرد پیروزی ارائه گردد. این حالت وضع بوکسری را در ذهمان قسمت کیسه که در آن بعد از وارد شدن ضربه مشت بوکسر بر کیسه،

ه به حالت اولی بر میگردد فرو رفته، اما بعد از دور شدن مشت، کیسه دوبار و بوکسر این عملیه را باید دوامدار تکرار نماید.

الح برای شناخت دشمن، تنها داشتن معلوم ات در مورد موقعیت، نوعیت

ک آن کفایت نمیکرد. و اراده وی در من باید در مورد انگیزه، مورال وتکتیگ، نیز معلومات به دست می آور من در مورد م. مطالعات تازۀدمورد جن

قوای شوروی سبب شد تا در مورد تصور نیرومندی آن تجدید نظر نمایم و هدین بر آنان متیقن گردم. به پیروزی مجا

www.ael.af

ملحدین

میجنگید، با روسیه 1943که در سال Von Mellenthin تورنجنرال آلمانیبرای آنان » قاطعیت قوای شوروی نوشت: در مورد ارزیابی عزم واراده و

الق، دندآب وانع طبیعی مو نع محسوب دریا به حیث ماچون جنگل، باهای عریض چنان با نمیشود. او) سرباز روسی( در جنگل، صحرا و دریا

سهولت قدم بر میدارد که گویی در خانه خود است. او با ابتدایی ترین وسایل هرجا جاده بسازد. در فصل زمستان میتواند از دریا بگذرد، او میتواند در

های م ها مرد پهلو به پهلو به جنگل پوشیده از برف فرستاد ستون تشکل از ده هز هموار میشوند در مدت نیم ساعت اران دیگر جای آنها را میگیرند وراه

ها این نوع اقدامات میگردد، از «. ناممکن دانسته میشودنظر غربی بسیار تغییر کرده من درک کردم که در طول چهل سال وضع خوشبختانه

هم نبرده است. جنرااست و ها نامی ل آلمانی از کوه

گ دوم های پدر خود در جن ه الف کارنام سرباز شوروی در افغانستان گ "کبیر میهنی" مینامند، دست آورد نداشت. در آنزمان جهانی که آنرا جن

ها تر دفاع از وطن خود قرار داشتند ومردم شوروی د ن آنان آلمانها ملیون های مسکو رسید. اسیر کردند را کشتند و و با اشغال مناطق وسیع تا دروازۀ بجز از جنگیدن چاره دیگری وی با شجاعت و دلیری میرزمیدند وقوای شور

هیچگونه انگیزۀ مانند آنزمان، برای جنگیدن هم نداشتند. اما در افغانستان وجود ندارد.

هجده سالگ ی به خدمت سرباز امروز شوروی، سرباز جلبی است که در سن سال خدمت اجباری را سپری نماید و ربازی احضار گردیده وباید مدت دوس

ل سرباز جلبی، اغلب خردضابط او نیز در چنین حالت قرار دارد. طبق معموهانت و ار قرار میگیرد. سربازان فراری واسیر توضیح داده اند که فشمورد ا

قرار اذیتن "کهنه گی" وافسران مورد آزار وها از طرف سربازاآنان بارگرفته اند. سرباز شوروی به عوض جنگیدن بی انگیزه در افغانستان، بیشتر

کاشانه اش است، زیرا او از در فکر زنده ماندن وبرگشت سالم به خانه و میهن خود دفاع نمی کند .

دشمن می پندارند. او از آموزش و تربیه خوب نظامی افغانها اورا متجاوز و همانطور که یکی از برخوردار نبوده و به صورت خوب تغذیه نمیگردد.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

81

گ ویتنام در 1968در سال David Parksشرکت کنندگان امریکایی جنهرگز احساس نکردم » خاطرات روزانه خود نوشت: هدف و من که برای

ا برای این میکشتم تالش من این بود تا زنده بمانم و. آرمان خاصی میجنگمتان، افغانسودم که اکثر سربازان شوروی در من کامال مطمئن ب«. کشته نشوم

.میکردندچنین احساس و قرارداشتنددر چنین حالت

موضوعی که بسیار سبب تعجب من شد عبارت از این بود که اکثر سربازان هفته ی بدون آموزش نظامی ضروری بوده وشورو تنها بعد از تعلیمات سه های عملیاتی سوق شده بودند. حتی ر اولین روزیی، د گ به جزوتام های جن

هفته اول سربازی، تنها ه او بیکی از سربازان اسیر حکایت کرد که در شش هیچگونه یونیفورم نظامی داده شده وبه صورت یکنواخت اعاشه شده و

الح به او داده نمیشد. بعد او به افغانستان اعزام گردید و در مزار آموزش وها به غرض جستجوی سربازان اجیر امریکایی، چینایی و شریف در قریه

الشنیکوف پاکستانی وظیفه گرفت. او توضیح داد که وی تنها آموزش (AK-47.را مانند شاگرد مکتب دوازده ساله فراگرفته است )

از اینکه قوای افغانی قابل اعتماد نبود، لذا قوای شوروی مجبور گردید تا هی نمایند ولیات وسیع را ساعم الش نمودند تا در مورد آموزش و تربیه زماند

روحیه قوا را گیرد؛ اما موفق نشدند تا مورال وپرسونل نیز توجه صورت بلند ببرند. آموزش قوا در فرقه تعلیمی ترمز صورت میگرفت اما این اقدام

الی موجود آموزشی را در جزونمیتوا های عملیاتی رفع نماید و نست تام نیز نشان داد که سیستم شوروی به خوبی فعالیت نمیکند.این

های تازه مدت خدمت سربازی دوسال و هر شش ماه با نیرو های موجود نیروهر دم تعویض میشدند ها، فیصد نیروی 25بار تقریبا و به این ترتیب جزوتام

های تازه، تعویض میکردند که ضرورت به آموزش مجرب خود را با جلبی ک قوماندان غند نمیتوانست بیشتر داشتند. از نظر من یکی از عواملی که یهمین شیوه بود . زیرا او تنها یک تا با تشکیل مکمل در عملیات سهم بگیرد

حت کند و آموزش نظامی ببیند. بخش کندک را در اختیار داشت تا استرادیگر مسئوول حفاظت و تأمین امنیت جزوتام و تنها بخش سوم آماده عملیات

www.ael.af

ملحدین

و اجرای وظایف محاربوی بود. این ارقام و محاسبات نشان میداد که از جمله هزار آن قادر بودند تا 12تا 10قوای شوروی در افغانستان تنها 85000

ربوی سهم فعال گیرند. حتی این قوا نیز نسبت در عملیات و وظایف محا پراگندگی قادر به اجرای وظایف موثر به پیمانه وسیع نبود.

های سربازان اسیر و ها وبازگویی فراری را با احتیاط اگرچه من قصه ک واقعیت وجود داشت و آن این ؛ارزیابی میکردم ها، ی اما در تمام این قصه

گ خسته شده فقط در آرزوی زنده ماندن و بود که بیشترسربازان از جنبود. مستریح ننها نیز مساعد وبرگشت به خانه خویش بودند. شرایط زیست آ

هایی زندگی ه های آنان حتی در کابل، سربازان در زیر خیم در اکثر پایگاه ها در زمستان توسط بخاری ه میکردند که تا چهل نفر گنجایش داشت. این خیم

ر وسط آن قرار داشت، کسانی که نزدیک بخاری بودند هایی گرم میشد که د از گرمی و آنهایی که دورتر از آن قرار داشتند، از سردی در عذاب بودند.

کمبود ویتامین امراض گوناگون در بین به علت نبودن شرایط صحی، حمام وها گرسنه بودند. با وجودی که مقدار آنان بروز میکرد. بسیاری از شوروی

میوه دسترسی اما از تنوع برخوردار نبود وکمتر به ترکاری و یادغذا ز داشتند.

هارت سربازان پول نقد در اختیار نداشتند. سربازان جلبی وآنهایی که بدون متجربه خاصی بودند، تقریبا معادل پنج دالر در ماه معاش داشتند که آنهم و

الوه برآن خشونت وبرای خریدن غذای بیشت رحمی بی ر مصرف میشد. همسان در تابستان وعامل دیگر افسردگی بود. تح تان زمست شرایط زیست

در زمستان از سردی بارۀ دیگر، در تابستان از گرمی وقرار داشتند. به عاد خستگی زیخسته کن روزمره، تغذیه نامناسب ورنج میبردند. تشریفات

در مخبرای کسب آرامش کاذب به الکهول وموادسبب میشد تا عدۀ زیادی به دست آوردن آن سهل بود. ودکا خاصه افسران روی آورند. حشیش ارزان و

اغلب سربازان ارتش »بود. یک سرباز شوروی از استونیا حکایت کرد که الح روسی خود را با غذا و هقانان تعویض مینمایند. افغان ها، با د نوشیدنی

گ از دست د الح امما نیز چنین مینماییم، برای اینکه در جریان جن رادن الح را با چیز های گوناگون از غذا گرفته تا نوشیدنی و عادی است... ما

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

83

مخدر را در مقابل مینماییم... بعضی سربازان چرس ومواد حتی نان مبادلهاطق آسیایی شوروی، معتاد به آن بدست می آورند. بسیاری سربازان از من

های خویش آن رمواد «ا پرورش میدهند.مخدر اند زیرا اینان در زمین

همه چیز به شموسرباز الح ومهمات خودروسی در مقابل پول را ل ، جزای سخت در انتظارش با وجودی که در صورت دستگیری .میفروخت

القبود. این غیر قابل تعجب نبود زیرا وی آرزومند جنگیدن نبود ه ، آنان های نسبتا مصؤن و هی خودنداشتند تا از قرارگاه ند. بیرون شو یا وسیله زر

ک آنها بیشتر طوری بود که ثقلت جن به دوش هواگ را در زمین وتکتیاردوی افغان بیاندازند. آنان تنها زمانی قدم به زمین میگذاشتند که خطر ماین،

تجزیه بود. نتیجه گیری من از تحلیل و انداخت و یا راکت در محل نمیاز حد صدمه پذیر شوروی بیشعملکرد قوای شوروی این بود که ارتش

هده میشد. نان واین در وجود تکتیک قوماندااست و عملکرد سربازان آنها مشا

البته استثناآت نیز وجود داشت. قطعات کوماندو ـ دیسانت )پراشوتیست( با ش ش جدیت بیشتر میرزمیدند. اینان قبل از اعزام به افغانستان، از آموزش

ۀ الزم برخوردار میشدند و ه هاما ی آنان دارای تجهیزات بهتر و جزوتامافسران آنان نیز نسبت به افسران عادی، امتیازات بیشتر داشتند. چند ماه بعد از تقرر من، قوای شوروی عملیات شدید را در مناطق مختلف انجام داد.

های مخصوص شوروی از آموزش خ هدفمند میقوت اص برخوردار وهمه سربازان آن تابع جنگیدند، مکلفیت اجباری بودند. در باوجودی که

هفت کن ه از جمله پنج سرباز بود ک 250هر کندک دارای دک آن وافغانستان کندک در جنوب جابجا شده بود. بنابر برداشت من، کندک در شرق و دو

گ بردوش آنها بود و نقش عمده را در عملیات بازی مینمودند. ثقلت زیاد جنهلیکوپتراکثر ،اینان به عوض پرتاب با پاراشوت لیاتی ها در ساحه عمتوسط

پیاده می شدند.

هدف اساسی من وادار ساختن قوای شوروی به عقب نشینی از وجودبا که هدین باید بیشترافغانس ه بعلیه اردوی افغان میجنگیدند . بر تان بود؛ اما مجا

. علیه افغان میجنگیدعبارۀ دیگر افغان باید بر

www.ael.af

ملحدین

، ارتش 1979ـ 1978کمونیستی در کابل در آغاز مقاومت علیه رژیم اما طی ؛خوبتر تجهیز شدان توسط شوروی آموزش بیشتر دید وافغانست

سالیان بعدی بعضی از قطعات برعلیه خود آنان قرار گرفت. چنانچه در آموزش اجباری برای زنان با عکس العمل شدید 1979شروع سال

مارچ 15فغانها بود. در سرتاسری مواجه شد. این اقدام مخالف شئونات اهره زدند. 1979 هرات دست به مظا هی از معترضان مسلح در شهر گرو

هرات به زودی به شورش عمومی تبدیل و شورشیان برای آزادی این تظاهرات با 17زندانیان سیاسی، بر زندان شهر حمله کردند و سربازان فرقه

همنوا شدند. در اس شورش تورن اسماعیل ر کشتن عدۀ از افسران نیز با آنان هدین در افسر جزو هوا قرار داشت ) بعدا وی یکی از قوماندانان مجا تام دافع

هرات شد(. این اولین حادثه بود که در اثر آن یک فرقه برای مدتی اطراف هرج و مرج، مردم نفرت خود کامال از کنترول دولت خارج میشد. در نتیجه

هایرا به مشاورین شوروی و هرات تبارز دادند. تقریبا پنجاه فامیل آنان در ای هد از شکنجه و توته توته کردن، سربعنفر ویا بیشتر از آنان دستگیر و

قوای تازه دم و آنان را در شهر به نمایش گذاشتند. دولت با استفاده از اعزامهدار و شان افراد نفر که بیشتر 5000کشتن در حدود بمبارد ووسایط زر

دوباره بر شهر تسلط یافت. این شروع مرحله یی بود که من آنرا ملکی بود، سال طول کشید که طی ردوی افغان نامیدم. این مرحله دو"بستن دروازه" ا

ک ط هدین پیوستند. در طول این مدت از ی ها به مجا رف آن بعضی جزوتاماز طرف دیگر فرار از حکومت با جدیت بیشتر به جلب واحضار پرداخت و

کری نیز افزایش یافت.قطعات عس

نفر داشت. قوماندانان 1000تنها کمتر از 1980چنانچه فرقه نهم در سال های دفاعی نگهدارند ها و یا پسته سعی مینمودند تا سربازان را در گارنیزون هدین بود. تعبیه . اعزام آنها به عملیات جنگی به معنی فرستادن آنها نزد مجا

ها و کشیدن سیم خاردا یی بود برای محفاظت آنان. مداخله ر، وسیلهماین هزاران نفر ملکی هدین گردید و سبب شد که شوروی سبب تقویه مواضع مجاهدین گ با کفار و پیوستن با مجا و سربازان به صفوف جهاد بپیوندند. جن

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

85

هش هزار نفر کا هزار به بیست و پنج سبب شد که اردوی افغانستان از صد یابد.

سبکدوش شدم، به باور من )آی.اس.آی( نی که من از زما 1987در سال خود را به علت فرار، کشته هزار نفر از نیروی 20اردوی افغانستان ساالنه

احضار شدن ویا معلول شدن از دست میداد وبرای جبران آن باید جلب وساله باید به خدمت 25ـ 18بیشتری صورت میگرفت. در اصول جوانان

به خدمت عسکری ساله 55تا 15اما در عمل از ؛عسکری جلب میشدند. مشکل در این بود که ساحه جلب واحضار دولت به تدریج سوق میگردید

های بزرگ از جمله کابل جایی بود که میتوان از آن قطعات محدود میشد. شهرقوانین شدید را وضع کردند که بر 1980را اکمال کرد. در اواخر سال

برای ارسال ونشدن به خدمت عسکری حبس تا چهاساس آن برای حاضر اعمال سایرپیشبینی شده بود. خیانت، توطئه وفرار از قطعه پنجسال حبس

الب جزای تا پانزده سال حبس وعلیه ها ان یا اعدام را در قبال داشت. بعد هایی را در قبال چهار مدت خدمت عسکری تا سال افزایش یافت که مخالفت

ها شنیدم که دو حتی عدۀ سه بار به خدمت عسکری داشت. من از بعضی هانه احضار شده بودند. برای احضار شده دو افغانی ) 200گان اجباری، ما

هر 6000تا 3000دالر( و برای داوطلبان از افغانی تادیه میشد. اینان به رف تا از طماه خاصحت مراقبت قرار داشته واکثرا تا دومیرفتند تجایی که

الح و همات داده نمیشد. قوای شوروی میخواست تا این شب برای آنان مها بعضآ اردو بعد از بیرون هد. این ه د گ ادام ها به جن شدن آنان با پارتیزان

د. نبرای جلوگیری از پیوستن آنان به مخالفین در حلقه امنیتی قرار داده میشدهای اولی خویش تجدید نظر الن این حالت سبب شد تا قوای شوروی بر

نماید.

هدین قادر بودند تا در سال پیروز 1980با بازبینی گذشته، من معتقدم که مجاگردند. زیرا این زمانی بود که تقریبا نود فیصد مردم در مخالفت با کمونیسم

الح ناکافی ونامناسب بوده فاقد آموزش الزمقرار داشتند، قوای شوروی و هدین نداشتو )در سطح بین توانایی عملیات موفقیت آمیز را برعلیه مجا

همچنان اردوی افغانستان المللی نیز به نام متجاوز تحت فشار قرار داشتند( و

www.ael.af

ملحدین

به حیث نیروی نظامی، فاقد کارآیی الزم بود. در مجموع این عوامل کشنده ها بوده میتو انست. اما به دو دلیل چنین آرزو برآورده نشد. برای کمونست

هدین قادر نشدند تا با شناخت این نقاط ضعف دشمن، از آن بهره اوال مجاهوایی بموقع اکمال گیری نمایند، ثا ک وضد الح ضد تان نیا آنان از لحاظ

طور 1980خطوط اکماالتی از جانب پاکستان در اواسط سالهای نشده وها وموثر عمل نمیکرد. ش حکومت کابل فرصت یافت تا نظم بهتری وروی

های ه ورا در امور مربوط به وجود آورد تا حدی موفق شدند که بر ضعف محتاج وقت بیشترس از آن موفقیت جهاد کمی دشوار وموجود غلبه نمایند. پ

گردید، اما پیروزی آن غیر ممکن نبود.

آنرا یافت تا به حیث قوای مسلح افغانستان دوباره توانایی 1983در سال های آنان در نقشه شماره سوم نیروی موثر عمل نماید. وضع الجیش فرقه

ها بیشتر از ک از این فرقه هیچی پرسونل نداشت. 5000نشان داده شده است. هفتم مستقر در کابل به مشکل میتوانست ا جمع آوری نماید نفر ر 1000فرقه

35000و بود. در مجموع نیروی اردنفر 200های آن دارای در حالیکه لوا نبطور محدود از آن برای حفاظت سرحد با پاکستانفر میرسید. و 40000ـ

ها و های استفاده میشد. تمام پوسته مستقر در شرق توسط افغانهاگارنیزیون اداره میگردید.سوق و

هم و تشریک از لحاظ های مسلح افغانستان در تفا ک، سرقوماندانی نیرو تیوریهمه تصامیم مساعی با قوای شوروی عمل میکرد، اما در عمل چنین نبود،

ک از جانب مقامات شوروی اتخاذ میتکتیکی و امی شد. مشاورین نظستراتیژیهم مسشوروی از قرار لکان افغانی خود و گاه اردوی چهل مستقر در کابل،

هر جزوتام آنان را در بیست ونه والیت افغانستان زیرج . نظر داشتابجایی الفات بین قوماندانان همیت میدادند. اخ افسران افغان کمتر به مشاورین خود ا

ها آنان را درجه دو وافغان و شوروی بیشتر م الیق قربانی یشد. شوروی های رادیویی تصرف شدۀ آنان درمیدانستند. از پی غان از ه افسران افیافتم کام

جانب آنان به انجام وظایف خطرناک مجبور میگردیدند در حالیکه شوروی هری، من در الت امن قرار میگرفتند. با وجود مناسبات حسنه ظا ها در میافتم که بین آنان مناسبات دوستانه کمتر وجود داشت. در حالیکه برای انجام

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

87

ک مساعی برقرا ک بدون دیگروظایف بین آنان باید تشری هیچ ی رمیبود زیرا زنده بوده نمیتوانست.

هوایی چه میگذرد. زیرا قوای القمند بودم تا دریابم که در قوای من بیشتر امتیاز دشمن بود. قوایترین و بدون شک بزرگترین برتری وهوایی بزرگ

هم چنان از تحرک سریع هوایی نه تنها امکانات بیشتر آتش را دا شت، بلکه هدین در سطح وسیع بو رخوردار بود. استفاده از این امکان، برای کوبیدن مجا

ک تأثیری کمتری را دارا بود. تکتیکی بسیار موثر؛ اما از لحاظ استراتیژیهوایی نداشتند متاثر نبودند بلکه از این لحاظ تشویش هدین از این که قوای مجا

هوایی دشمن در اخ هایی برای کوبیدن قوای الح د. تیار شا ن نبوداشتند که هلیکوپتر SA-7آنان تنها راکت سر شانه را دارا بودند. من در فصول ضد

هوایی و گ هم کرد. آینده در مورد جن های آن به تفصیل صحبت خوا کاستی هم که تا آمدن من به هم تذکر د هدین نسبت )آی.اس.آی( صرف میخوا مجا

الح موثر هوایی در مضیقه قرار داشتند و نداشتن ه رفع این مشکل تا سضد سال بعد نیز به سهولت ممکن نبود.

هوایی بگرام، حداقل چ هلیکوپتر و ارهدر پایگاه طیاره شکاری و 54غند

هوایی شیندند بمباردمان جا بجا شده بود. د هار فروند و 45ر میدان در قند

www.ael.af

ملحدین

ها برفروند طی15 های موجوداره موجود بود. این پایگاه الوه توسط پایگاه هایی به داخل تقویت میشدند که از آن نیز پروازدر داخل خاک شوروی

الع داد که برای این منظور افغانستان صورت میگرفت. اداره کشف ما اک 195 فروند طیاره در ماری شمالی، کاریش خان آباد، کوکایتو و چرچی

(.5کیلومتری آمو در یا جابجا شده بود. )نقشه 350در فاصله

هایی آن طور که من دریافتم، قوای شوروی از طیارات برای بمبارد قریه هدین بو های مجا ی د. در اثنااستفاده میکرد که در آن احتمال موجودیت پایگاه

هدین و گ بین مجا های جنگی استفاده جن هلیکوپتر ها معموال آنان از کمونیست های شدید جزایی ها، بمبارد ک های موفق چری صورتمیکردند. بعد از کمین

ها ومیگرفت. این بمبا ها بیشتر سبب ویرانی قریه کی فراد ملکشتار اردهدین و بیشتر سبب میشد تا سیلی از پناهندگان به پاکستان میگردید تا مجا

سرازیر گردند. برداشت من این است که این عمل به نفع شوروی تمام میشد های فراوان در پاکستان هاجرین سبب بروز نارضایتی زیرا ورود سیل م

میشد.

هلیکوپتر، نسبت به طیاره هدین از بیشتر میترسیدند SU-17و MIGمجاهلیکوپتر به دشزیرا آنها هند. هدف قرار د آنرا مدهء من عنمیتوانستند دقیقا

هزار فت عمل بیهوده بود. آنان مبدل شده بود، فیر کردن بر آن در ارتفاع چند هلیکوپتر با MI-24هلیکوپتر گ بود. این الح موثر شوروی در جنهای میلیمتری مجهز و 57و راکت انداز میلیمتری 12،7ماشیندار مرمی

های آف هداف فرو می ریخت. مواد تش زا ویااسفور سفید، بم کمیاوی از آن بر اهوا حمایت میکردند آنان طور جوره یی، قطار 1983واخر سال در ا ها را از نها بر آاثنای عملیات، قوای زمینی را تقویه کرده کوچکترین حمله را ودر

هلیکوپتر به حیث وسیلۀ ترانسپورتی MI-17و -MI 8هایدفع مینمود. از دیسانت به منظور قطع خطوط عقبی ور موثر برای جابجایی قوا وبه ط و

هدین در اثنای عملیات بزرگ استفاده میشد. مجا

هدین را بیشتر مطمئن دراواسط نوامبر من خود احساس میکردم زیرا دگر مجا ل اختر دردشمنان آنان را خوبتر میشناختم. این زمانی بود که من با جنراو

گ به مشوره پرداختم. مورد دورنمای ست ک جن یم ما به این فیصله رسیدراتیژی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

89

گ برای شکست دادن ابر قدرت، هدین، در پیشبرد جن های مجا که باید توانایی بلند برده شوند.

www.ael.af

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

89

ویتنام ثانیشده است و از این بابت، ما امریکایی کشته 5۸000"در ویتنام

ها هستیم... به خاطر شکست در ویتنام تا انداز ۀ احساس مقروض روس ها نیز باید مزۀ آن را بچشند." حقارت مینمایم و روس

ک امریکا به چارلزویلسن عضو کنگره امریکا و یکی از حامیان جدی کمهدین. برگرفته شده از روزنامه دیلی تلگراف مورخ ریجنو 15مجا

1985

هی کردم. وی سالیان 1987من سفر ویلسن را در سال به افغانستان سازماندهدین وزیادی از جمله حامیان در کنگره امریکا، مدافع قوی و پرحرارت مجا

ئیسجدی جهاد محسوب میشد. او زیاد مشتاق دیدن افغانستان بود. وی با رهور ضیاء نیز معرفت داشت و زمانی که ضیاء از تصمیم وی مبنی بر جم

هی یافت، با آن مخالفت نمود. علت مخالفت وی دالیل رفتن به افغانستان آگابیشماری از نابودی سیاسی داشت زیرا در صورت افشا شدن، خطرات

شدن وی را در قبال داشت. ضیاء میخواست تا آب را گرم فزیکی تا اسیرهمسفر او بود آید. نگهدارد اما نمی گذاشت که به جوش معشوقه ویلسن نیز

این خطرات احتمالی را بیشتر میساخت. و

هور را مستقیما با تنظیم یوویلسن سفر خود هی رئیس جم نس خالص بدون آگاهی از این تصمیم ، برای جنرال اختر و هی نموده بود. ضیاء با آگا ما سازماند

لسن ود که ویتاکید نمدد وفتن وی به داخل افغانستان گردستور داد تا مانع رالن را )آی.اس.آی( یا نباید بفهمد که او و مانع این سفر وی شده است. ما

ک سرحدافغانستان طوری طرح نمودیم که براساس آن ویلسن تا نزدی

www.ael.af

ویتنام ثانی

گ بین قبایل متوقف ساخته شود وبه این طریق سفرکند، اما در آنجا به بهانۀ جنم تا او من به پیشاور رفتالن عملی شد وانستان شویم. این مانع رفتنش به افغ

القات برایش هی نمایم. جنرال اختر، حین همرا الم آباد را در برگشت به ااس.آی( )آی.مخفی به افغانستان باشد، گفت که اگر وی خواستار سفر سری و

هی نماید. بر سن دوباره به افغانستان همین اساس، ویلمیتواند آنرا سازماندهدین در ژوره که در عمق پنج کیلومتری افغانستان از پایسفرکرد و گاه مجا

( در ژوره وی لباس1در مقابل میرامشاه قرار داشت، باز دید نمود. )نقشههدین برتن کرد و همانند مجا با قطار وزمهء پر از مرمی بر سینه، عکس سفید

های دشمن در هیجانی شد که مرمی های یادگاری گرفت. او زمانی بیشتر متری وی اصابت مینمود. چون ما با خود استینگر داشتیم، 200تقریبا فاصله

هدین ها را به ساحۀ انداخت آن بکشانیم تا مجا هلیکوپتر الش نمودیم تا هند و هارت خود را به وی نشان د القمند بود تا سقوط یکی از م ویلسن نیز هد باشد. متأسفانه آنها در فا شت گ. پس از بازصلهء دور قرار داشتندآنها را شا

از ژوره، از اینکه سفارت امریکا رفتن وی را از طریق مسکو به امریکا هی نموده بود، زیاد خشمگین شد وسازمان از سفراز آن مسیر خود داری د

کرد. بعدا پرواز دیگری را برای او تدارک دیدند. او نامۀ سپاس آمیزی را کرد که تا حال آن را با به خاطر سفر مخفی به ساحهء جنگی، برایم ارسال

خود دارم.

مقامات هدف من از افشای سفر مخفی وی این است که ویلسن مانند سایر القات نموده بودم، معتقد بود که افغانستان باید به ویتنام امریکایی که من ها را سالح میداد و شوروی مبدل گردد. زیرا دولت شوروی، ویتکانگ

مک مینمود ها بجنگند وآنان را بکشند و ک حال باید تا برعلیه امریکایی هدین را کمک نمایند تا عساکر شوروی را به قتل برسانند. ها، مجا امریکایی

به صورت مشخص رئیس و)سی.آی.ای( این طرز تفکر در بین کارکنان ط بود، آنان از اینکه به حیث نیز مسل William Caseyآن، ویلیام کسی

کستی را در جنگ ویتنام متحمل شده بودند، سخت رنج میبردند.قدرت، شابرهدین حمایه میکرد و همین جهت از مجا برای من واضح بود که امریکا به

البته وزارت خارجه آن کشور ؛شماری را در اختیار آنان میگذاشتپول بی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

91

گ، دالیل متعدد دیگر ک و برای حمایت این جن ت. سیاسی نیز داشاستراتیژیک داد باید خاطر نشان سازم که از نظر بسیاری از مقامات امریکایی، این ی

ها را مساعد ساخته بود، آنهم الهی بود که برای آنان فرصت کشتن شوروی جنرال اخترطوری که زندگی یک امریکایی، در این جنگ به خطر نیافتد.

مبدل ینیز با این نظر آنان موافق بود که افغانستان باید به ویتنام شوروهمین اصل مع هور نیز به تقد وعملی شدن گردد. او باور داشت که رئیس جم

این وظیفۀ من بود تا آنرا به سر انجام برسانم.آن امکان پذیر است و

هر های زیادی بین وجود داشت. از لحاظ سیاسی در دو جنگالبته مشابهت هر ک کشور آسیایی، درگیر بودند. در هم در ی گ، دو ابرقدرت با و دهردو جن

الش صورت میگرفت تا دولتی سرج گ ز اشته شود که فاسد وپا نگهدانهردو کشور ویتنام وافغانستان، حمایه ا کثریت مردم برخوردار نبود. در

ها با اسلحهابر گ، جنگیدن متعارف میمدرن و قدرت د. در مراحل اولی جنهای چریکی دشمن خود نداشته و به هر دو ابر قدرت تصور دقیق از نیرو

پیروزی سریع خود بر آنان باور داشتند.

هراز ل دو کشور شرایط خاصی را برای حاظ استراتیژی، عوارض زمین در هیا میساخت. در های پارتیزانی م های پوشیده ازفعالیت نیرو ویتنام کوه

های بلند و الت مناسبی برای عقبصعب العبوجنگل ودر افغانستان کوه ر مهایی برای شورشیان بود. ایاالت متحده امریکانشینی و ی وشورو پناه گاه

هوایی نیرومند برخور دار بودند که ضعف آنها را در ساحات هردو از قوای گ هموار نسبت به دشمن جبران میکرد. برای اردوی متعارف، این جن

ها، الش صورت میگرفت تا کنترول بر شهر تدافعی بود که بر اساس آن التی و های مراکز ارتباطات، خطوط موا ک نظااپایگاه ظ می حفستراتیژی

گ ما در متباقی ساحات پارتیزاگردد و هردو جن ها به فعالیت میپرداختند. در نهد بمباردمان و هاترور در قریه شا ت. دشمن اس یهایی بودیم که گویا پناه گاه

های الزم کامبودیا کر ویتنام از طریق سرحدات الووس وپارتیزانها د مک عقب نشینی رومرور نموده وبه سهولت از آن عبورا دریافت میکردند و

هدین افغانستان از چنین امکانات مینمودند. سرحدات پاکستان نیز برای مجاها، برای غلبه بر دشمن، برخوردار بود. در سطح تکتیکی ابرمشابه قدرت

www.ael.af

ویتنام ثانی

ن. نیروی پیاده برای تعقیب آنابیشتر بر نیروی آتشی خود متکی بودند تا موفقیت بر نیروی د این شیوه، پیروزی وبرهردو جنگ نشان داد که کار

پارتیزانی را تأمین کرده نمیتواند.

گ ویتنام شیوه جدیدی را به وجود آوردند که بر ها در جن اساسامریکایی ها آنها را محاصره در داخل یا اطراف قآن، دشمن را جستجو، تعقیب و ریه

گرفتن اینکه در داخل نظر میکردند وسپس ساحهء محاصره شده را بدون درهوا وزمین به رگبار می بستند وحلقهء مح ها قرار دارند، از بعداصره کی

ها باو جود ی از شمارش اجساد، پیروزی خود را اعالن میکردند. شوروی های زیادی نداشتند، چنین شیوه را کاپی ار و به ککه در محاصره موفقیت

ها و هلیکوپتر جان سالم بدر میبردند. امریکایی ها نمیتوانستند بدون شوروی الح نیز نتوانست پیروزی آنان ؛ببرند حالت را تأمین نماید.اما این وسیله و

هردو ابر های بسربازان هت هم داشت. سیار قدرت در جبهه شبا زیادی با هر دو کشور تا اندازه زیاد متشکل از سربازان جلبی بود که ترکیب قوای

الش میکردند تا جن زه گیدن. آنان برای جنگیدن انگیبرای زنده ماندن بیشتر ک سبب عملکرد ضعیف و ضعف و القه نداشتند. این عامل در مقیاس کوچ

گ،مورال گردیده و برا به الکهول وموادمخدر پناه ی گریز از وحشت جنگ" را گسترده تر میبردند. عساکر امریکایی مبارزه و "خود داری از جن

هزار واقعه کشتن افسران توسط سربازان خود ساختند، چنانچه بیشتر از ای وشان، ثبت گردید. با قبولی بعضی استثناآت خاص، تجربه نشان داد که ق

سطح متوسط موثر ودر بدترین حالت پیاده ایاالت متحده امریکا وشوروی در هر گ برای و دغیرموثر بوده است. بزرگترین پیامد ونتیجه گیری این جن

گ، بدون انگیزه ودولت این بود که نیرو هدف، تمایلی ی جلب شده به جن برای جنگیدن ندارد.

هر الف سربازان آنان، مطلب جالب این است که افسران دو قوای نظامی، برگ برای آنان فرصت بود برای ارتقا و دید دیگری نسبت گ داشتند. جن به جن

ها این "قرعه " را برای این انتخاب رشد بعدی. عدۀ زیادی امریکایی هه را مساعد میساخت که بر تجربه جنگی میکردند که امکان سفر شش ما

هزار 60000آنان می افزود. برای افسران شوروی نیز چنین بود، تقریبا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

93

ها را به دست آورده و افسر با گذشتن گ افغانستان ترفیعات و مدال از جن لقب )برادران افغان( را نصیب شدند.

هبرحاال که م عمومی جهاد قرار گرفته ام، برای پیشبرد و ن به حیث رگ موجودیت نکات آتی را ضروری وپیروزی این الزمی میدانم: جن

افراد با اعتمادی ضرور است که با قبول خطرات این مبارزه را پیش :اولهمچنان ضرور بود تا غذا تهیه نموده،مردم محل برای آنان پناه گاه و ببرند و

العات را جمع آوری و نیروی ذخیرۀ را برای آنان تأمین نمایند. در ا هزاران روستای افغانستان مردم چنین کرده اند.

گدوم پارتیزانی اصل اولی و عمده، اعتقاد و باور به راه برگزیده : در جنشده است که در صورت ضرورت شخص باید خود را قربانی نموده تا پیروزی به دست آید. افغانها مسلمان و برای این جهاد مینمودند تا از خانه و

فامیل خود دفاع نمایند.

دو بر سه قسمت نچه چنا : موجودیت شرایط مساعد طبیعی جغرافیایی.سومهای )دشمن شکن( که بیگ انه را نمی پذیرد، خاک افغانستان توسط کوه

من در این بوده ومرور در آن پوشانده شده وتنها مردم محلی قادر به عبوروهیچ شک و تردید ندارم. مورد

های مطمئن که در آن پارتیزانها از حمچهارم هگاه الت : موجودیت پنا

تجدید قوا و تداوی بپردازند و مان بوده وبه استراحت وناگهانی دشمن در اهم گردیده بود. هدین فرا ها، در پاکستان برای مجا این چنین پایگاه

همه، یک جنبش مقاومت ضرورت به آن دارد تا در سطح پنجم همتر از : و مهای بین المللی ک بین المللی موجودیت و داعیه خود را مطرح نموده تا کم

عربستان سعودی به وجه احسن این آورد. ایاالت متحده امریکا ودست را به هم نمودند. جنرال اختر حق به هدین افغان فرا جانب بود زمینه را برای مجا

ود تا ب که میگفت تمام شرایط الزم، برای پیروزی وجود دارد. این وظیفه منهزاران زخم مرگبار را وارد تثبیت نمایم که در کجا و م نمایچطور بر خرس،

تا بمیرد.

www.ael.af

ویتنام ثانی

هم بود تا جغرافیای نظامی افغ انستان و چگونگی خطوط ارتباطی برای من مهیچ نو6دو طرف را بهتر بشناسم. )نقشه شماره هر های ع اردو و(. گروه

های مناسب وپارتیزان گ ارتباط منظم با آن، نمیتوانند جنی بدون داشتن پایگاه ه دهند. را برای مدت طوالنی ادام

ک عملیاتی وپایگ دو نوع پایگاه اکماالتی وجود دارد. اه، پایگاه استراتیژیهای جنوبی آن، در هوریت های اساسی اکماالتی قوای شوروی در جم پایگاه آسیای میانه که از غرب در سرحد با ایران، تا شرق در سرحد با چین قرار

هدین در غرب پاکستان موقعیت داشت. در ا های مجا گاه ن پاییداشتند. پایگاه الح و های آموزشی، مها ذخایر اساسی همات، کمپ الت استراحت و م

های خرید و فروش قرار داشت. قوای شوروی در صورت ضرورت بازار ها را در داخ هوایی نیز نیرو های ل افغانستان تقویه مینمود. از طریق میدان

هر هادر های دو حالت این پایگاه الت جدی مصئون بودند. واحد از ح از آنجا به ساحاتاستراحت به سهولت دوباره عملیاتی بعد از تجدید نیرو و

هزاران کیلوممینمودند. سرحدات نهایت طوالنی ومرو و عملیاتی عبور ر تبه هی و 90میرسید. سرحد بین افغانستان وپاکستان تقریبا در منطقه فیصد کو

ها میگذرد. ناگون ودشواراین سرحد دارای موانع گو بلوچستان از بین دشت ک، دو، دو هر ی هردو سرحد مرکز اساسی است. نسبت طوالنی بودن

فیصد 75ی تقریبا اکماالتی را ایجاد نموده بود. چنانچه اکماالت قوای شوروک صورت میگرفت. برای از طریق ترمز و متباقی از طریق سرحد کشهدین نیز پیشا هی ومجا ،کویته در جنوبور به حیث مرکز اصلی سازماند

مرکز دوم حساب میشد.

داخل در یکیتکت یها یگاهگوناگون بود. پامتفاوت و یاتیعمل یها یگاهپا ها بنابر ضرورت یگاهپا یناز ا یبعض یتافغانستان قرار داشتند، موقع

التیشدداده م ییرروز تا روز تغ یاتعمل بود که از آنجا طور مستمر ی. م .یگشتندم بازدوباره به آنجا یاتبعد از ختم عملاعزام و یاتیعمل یهاواحد

هد پرتاب راکت، به ها و ینکم یاجراها و یاتبعد از انجام عمل یزن ینمجاهر در ش یشورو یاتیعمل یاساس یها یگاه. پایگشتندمخود باز یها یگاهپاالل آباد، ش ییهوا یها یدانهامبزرگ و یها ند،یندمانند کابل، بگرام، کندز،

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

95

هار، و . داشت یتموقع یجنوب شهر پلخمر رد یدجد یگاهپا اواخر یندر اکندهد ها قر ینمجا اده استف یگاهپا یثدره در سرتاسر افغانستان به حو یهاز صد

خود بود. یاتیخاص عمل یگاهپا یهر قوماندان دارانموده و

به سهولت اسلحه و ئن، محلی است که از آنجا بتوانیدمطمپایگاه مصئون و

همات و وسایل مورد ضرورت پیشبرد جنگ را از طریق خطوط اکماالتی مگ منتقل نمایید. در حقیقت امر، خطوط اکماالتی حیثیت ش ایین ربه محل جن

ها را برای ارتش دارد که با پمپ نمودن خون از قلب، سبب تقویه و وریدها را اک ک راه بدن میگردد. پایگاه نیز باید تمام بخش مال نماید. قطع ی

هم باشد، مانند بریدن یک قسمت انگشت اکماالتی حتی اگر برای مدت کوتاه د یا مسدود جلو قطع واست که تا پانسمان شدن، خون از آن روان میباشد. بای

یگر اکماالتی جستجو گردد. شدن راه اکماالتی اساسی گرفته شود و یا راه دآن قطع شده باشد، یقینا بدون توجه عاجل آن مانند مریضی که شریان در غیر

هد شد. تلف خوا

www.ael.af

ویتنام ثانی

( سیستم اکماالتی شوروی نشان داده شده است. آنها قادر بودند تا 6در نقشه )هوایی، بسیاری از گارنیزیون در صورت ضرورت با استفاده از امکانات

ک هم چنان زمانی که ی های خودرا اکمال نمایند و پوسته در ها وپایگاه داشت که ین طریق اکمال میشد. در نظر بایدمحاصره قرار میگرفت به ا

هرگاه هوایی جا گزین دایمی خطوط اکماالتی زمینی شده نمیتواند. اکماالت حیث دماغ آن در داخل افغانستان پایگاه ترمز قلب قوای شوروی بود، کابل به

هبری دولت مرکز دید. زیرا اینجا قرارگاه مرکزی ومحسوب میگر ربا خارج ارتباطات آن شت که از آنجا کشور اداره میشد وکمونیستی قرار دا

هراه هراه نمبر دو )شا تأمین میگردید. شریان اصلی اکماالت کابل ،شاگ( بود که سال هراه کیلومتر طول داشت و 450ن صدمه پذیر بود. این شا

هدین بود و در آینده ن های موفق مجا هد صحنه بسیاری از کمین یز چنین خوا بود.

های دیگری به سایر مناطق افغانستان تمدید شده بود، چنانچه از کابل مسیرک ب هراه نمبر ی هار وشا بعدا تا جنوب غرب ه استقامت جنوب به طرف، قند

کیلومتر تا 157کیلومتر امتداد یافته بود. جاده به طول 500به طولهراه شرقی به طول الل آباد 120 گارنیزیون گردیز و شا کیلومتر تا شهر

همیت زیادی برخوربعدا تا پیشاور میرسید. تمام و ها از ا هراه دار و این شاها درد آور بود، اما مرگ آور نبود. هراه قطع موقتی این شا

هرات و شیندند اک های ک در غرب، پایگاه مال میگردید. در مقایسه با از کشک شمال، این شرق و همیت آن صرف از را داشت ومسیر حیثیت تنگۀ باری ا

لحاظ منطقۀ حائل با ایران بود. برای رسیدن از شیندند تا کابل باید مسیر هار طی نمو هزارکیلومتر راه جنوب )راه حلقوی( را از طریق قند ک د. ی

های مرگ پرخم وپیچ با کند وکپر فراوان وعبور از والیات ناامن وصحرا آور در مسیر آن قرار داشت.

هر قدر الت من همان اندازه به مش بیشتر این نقشه را مطالعه میکردم به گ وقوای شوروی پی میبردم. مسیر هراه سالن متداد بعد ااصلی اکماالتی آن شا

هار و500به فاصله آن ک سرحد پاکستان ادامه می کیلومتر تا قند تا نزدیهزار کیلومتری شمال ـ جنوب اکماالت ک ییافت. در طول این مسیر اصلی ی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

97

های متعدد موقتی و هدین موجود بود. چنانچه شوروی، پایگاه ه ناحیدائمی مجانوک ازتوجیه وپیش برآمده پاره چنار )منقار طوطی( مستقیما به سمت کابل

کیلومتر فاصله وجود داشت. با تصادف و 90آن تا مرکز افغانستان صرف هت عجیب، در قلمرو کمبودیا و از سایگون در کیلومتری 65به فاصله شبا

می آنرا نیز منقار طوطیتنام جنوبی نیز چنین پیش برآمدگی وجود داشته وویهمیت زیادی برای ما ک، ا هم استراتیژی نامیدند. پاره چنار به حیث نقطه م

دارد.

هراه طوالن ک شا یقوای شوروی به استقامت شرق کشور، تنها وابسته به یها و التیبوده آنهم با عبور از کوه هدین قرار است م که تحت تسلط مجا

های متعدد تا سرحد دشمن )پاکستان(داشت و ممتد بود. در مقابل، ما راه های سرحدی خویش داریم وبه صورت مقایسوی آنها به اکماالتی از پایگاه

هتر بوده واست کمتر مورد حمله قرار میگرفتند.قامت والیات شرقی کوتا

ه واضح است که طوالنی بودن خطوط ار تباطی سبب تضعیف قوا در جبههایش گ میگردد. زیرا در چنین حالت، اردو مجبور است تعداد زیاد نیرو جن

ر گیری نیروی بیشتتی توظیف نماید به کاررا برای محافظت خطوط اکمااله را در قبال د ارد. این مشکل بزرگ قوای در این عرصه، طبعآ ضعف جبه

ند نیروی بیشتری را برای پیشبرد افغان بود که آنها نمیتوانستشوروی والت روستایی هر ده نفر عملیات در م به کار ببرند. بنابر محاسبه من، از

ها، پوسته ر وظایف دفاعی ودشمن، نه نفر آن د فرعی چون محافظت قرارگاه های اکماالتی و ها، جاده وظایف اداری مصروف بودند.ها، مشایعت قطار

همیشه احساس خطر میکردند زیرا قوای شوروی در طول خطوط اکماالتی، ک بخشی از کشور مسلط بودند ودر صورت مسدودآنها صرف شدن بر ی

گ، امکان مساعد دیگری نداشتند. چنانچه این مسیر عقب نشینی هراه سالن شاهای نیز بود. آنان از لحاظ استراتیژی نظامی 1989و 1988آنها در سال

دیگر، قوای آنان با طی نمودن ضعیت مناسبی قرار نداشتند. به عبارۀ در و بعد مجبور بودند برای رسیدن تاکیلومتر تا کابل طی طریق نموده وصد چند

الت ک سرحد دشمن به طرف چپ )شرق( بحرانی در شرق کشور و م نزدی

www.ael.af

ویتنام ثانی

دور بخورند. در چنین حالت، جبهات آنان به طرف جناحین وسعت مییافت؛ الت قرار میگرفت. در اما خطوط اکماالتی آنان از شمال به جنوب مورد ح

الت مواجه نبودند. هدین به اینگونه مش حالی که مجا

هدین نیروی چریکی بودند در نظر باید داشت که باوجود این برتری ها، مجاهای معمول با اردوی منظم مقابله نمایند. 1983در سال و نمیتوانستند با شیوه

هزارزخم را برما بلذا علیه آنان عملی می نمودیم. اید ستراتیژی وارد کردن قطع کردن آن برای مدت زرگ بین حمله بر خطوط اکماالتی وتفاوت بحمله آنی که تلفات وارد میاورد اما برای مدت طوالنی راه مسدود وطوالنی

ه گ نیروینمیگردید، موجود است. برای رسیدن به این هراه سالن دف در شاهوای سرد و مقابله با نیروی دشمن زیاد وآموزش دیده که قادر به تحمل آب و

هدین ک، باالتر از توانایی مجا باشد، ضرور بود. تحقق این اصل استراتیژیهم در صورت جمع آوری نیروی بیشتر و بود. حتی هی مناسب سازماند

رای جارت بود از اامکان موفقیت آن وجود نداشت. پس بهترین استراتیژی عبحمله که باعث تضعیف توانمندی دشمن میشد. این گونه دوامدار کمین و

الت باید طوری ر ضایعات را بصورت میگرفت که بیشترین تلفات و حهش توانایی ج نگی آنان میگردید. تحت فشار دشمن وارد میکرد تا سبب کا

هدین بار می قرار دادن خطوط اکماالتی، برتری دیگری را نیز برای مجاها مجبور میشدند تا قوای بیشتری را برای حفاظت آن آور د، زیرا شوروی

هدین از لحاظ مورا طحل در سبه کار ببرند. این ابتکار سبب میگردید تا مجاحامیان آنان متقاعد میگردیدند تا به حمایت بیشتر آنان بلند قرار گرفته و

بپردازند.

های اول، من چندین بار با جنرال اختر هفته وده در مورد القات نمدر گ هم بحث کردیم. به نظر او قوای شوروی در سال استراتیژی عمومی جن با

توجه خود را روی حفاظت از و بیشتر در حالت تدافعی قرار گرفته 1984ها هم سیاسی، خطوط ارتباطی، تاسیسات کلیدی مانند میدان هوایمراکز م ی، ی

ها، موسسات صنعتی و های برق معطوف داشته بود. او پیشبینی میکرد بند بندی آسیب پذیر عملرا برای حفاظت از نقاط ذکر شده وکه دشمن عملیات بزرگ

ک به سرحد پاکستان به منظور هد کرد. احتمال عملیات در ساحات نزدی خوا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

99

های اکماالتی آنان ومختل هساختن کانال هدین در بر پایگاه ای عملیاتی مجاها هم ی بزرگ واطراف شهر های نظامی مانند کابل وم بگرام وجود و پایگاه

الت7دارد. دره پنجشیر )نقشه گ صورت ( که از آن جا ح هراه سالن ی بر شاگ شش بار مورد حمله میگیرد و همین علت در ظرف سه سال اول جن به هدف دیگر عملیات وقرار گر هد بود.فته، احتماال تهاجم قوای شوروی خوا

همچ هوایی ونان احتاختر های توپچی را در داخل مال وارد آوردن ضربه

الفات بین الش برای ایجاد اخ همینطوراو خاک پاکستان محتمل میدانست. هاجرین افغان را جزء استراتیژی دائمی اتحاد پاکستان و مردم محلی م

هی تخریب وش هشت افگنی در داخل پاکستان ادامه وروی میدانست. سازماند دهد ی الح وافت تا وضع را بی ثبات ساخوا ول پزد. برای این منظور ارسال

الم آباد نداشتند، ادامه هیچگاه مناسبات حسنه با ا به قبائل مناطق سرحدی که هد یافت. منظور آنا هرج وخوا مرج فشار ن این است تا با ایجاد بی نظمی و

ردد. ما گ از حمایه جهاد منصرفبیشتری بر پاکستان واردکنند تا ضیاءالحق هم نظر شدیم که اتحاد شوروی با تعمیل سهر یاست دفاعی نظامی در دو

هد تا حمایت افغانستان و پیشبرد عملیات خرابکارانه در داخل پاکستان، میخوا

www.ael.af

ویتنام ثانی

هدین برای پاکستان گران تمام شود. اتحاد شوروی میخواست تا ضیاء از مجاهدی کدام شهر بزرگ وکلیدی ن موفق به تسخیر با این شیوه، نگذارد تا مجا

های زیر ها وساختار هدین را از رسیدن شوند وبا تخریب روستا بنایی، مجا به پیروزی مأیوس سازند.

الت دوامدار بر کابل که ۱۹۸4الن ما برای سال محدود بود. تمرکز حنظامی دارای حیث مرکز عمده رژیم کمونیستی و جنرال اختر آن را بههمیت زیاد میدانست. یشبرد این تکتیک باید فضای ترس ورعب ایجاد با پا

زمینۀ تبلیغات را برای وسایل ارتباط وفشار سیاسی وروانی واردمیشد والت بر خطوط اکماالتی دشمن و جمعی بین المللی مساعد میساخت. ح

هوایی باید شدت می یافت ومی ک تحت فشار قرار دانهای های کوچ گارنیزیون داده میشدند.

ک س تراتیژی بلند پروازانه نبود. اما بنابه برداشت من، در آن مقطع این یهدین تنها توان اجرای چنین اقدامات را داشتند. در آنزمان وحدت گ، مجا جن

هدین وجود نداشت. اس هبران مجا اس اتحاد، تازه گذاشته شده بود واقعی بین رهدین از در حالت اولی ساختمان قرار داشت.کمیته نظامی و های آمومجا زش

ها مصئونیت نداشتند. تنها الزم برخوردار نبوده ودر هلیکوپتر الت مقابل حهای میلیمتری چینایی در اختیار ما قرار 107در جریان آن سال، راکت

هدین صرف دارای میلیمتری بودند. 82هاوان گرفت و تا آنزمان مجا

وی دست تعمیل این تصامیم ر قبل از آنکه من اقدام موثری را در جهتهفتمین حمله بالی دره پنجشیر صورت گرفت. این دره برای گیرم ،

همیت زیادی داشت. نقشه شماره ) گ، ا همیت آنرا بیشتر 7هردوطرف جن ( اتوضیح داده میتواند. این دره نام خود را از در یایی که از قلب کو ه هندوکش

هراهمانند شمشیری سرچشمه میگرد، گرفته است و 20000در ارتفاع بر شاگ قرار دارد که نوک آن تقریب یگاه ، پاا تا جبل السراج میرسد. این درهسالنهدین تحت قوماندهء شاه مسعود بود. مسعود در سال احمد عملیاتی مجا

هدۀ آتش ب1983 از 1984در سال س را با قوای اتحاد شوروی امضا ومعا . این عمل سبب حمله بر پنجشیر شدتمدید آن خود داری کرد و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

101

بسیار سرد بود و ما نمی توانستیم تا ماه می1984ـ 1983زمستان سال العاتی عملیات مؤثری را به راه اندازیم . با این حال ما از طریق منابع ا

الع گرفتیم که حمله بزرگ بر پنجشیر تدارک دیده شده است. خود از کابل اهایبحث پرمندان کمیته نظامی خود به شور ومن با عجله با کا رداختم تا راه

هترین راه کمک موثر به مسعود را دریافت نماییم. مشکل ما این بود که کوتاک به پنجش طریق کوتل شمالی هندوکش میگذشت از یر، از چترال وارسال کم

ها نمیگذاشتند ن وقت سال، ماالمال از برف بود ودر آو قوماندانان سایرتنظیم سال گردد. این اولین تجربه من بود از طریق ساحات آنان به مسعود کمک ار

های بین تنظیمی میتواند عملیات به ناکامی که میدیدم بر اساس خصومت همین المی( بود. روی انجامد. مسعود وابسته به تنظیم ربانی )جمعیت ا

ردم تا از غرور خویش منصرف ملحوظ من بر ربانی فشار زیادی وارد کهد که دشود و ها بخوا همکاری نمایند. از سایر تنظیم ر مورد رسانیدن کمک

هت این کار را انجام داد. زمانی که حکمتیار موافقه نمود، من تا او با کراهن دره، در جبل اندازۀ احساس آرامش کردم زیرا افراد وابسته به او، در د

ما میخواستیم از طریق آن به حمله متقابل السراج و گلبهار مسلط بودند متوسل شویم.

هدینی پرداختم که در پاکستان قابل من ب ه سرعت به آموزش و رهنمایی مجا ی را در شهر کابل،تروریستریبی ودسترسی بود، تا آنان بعدا عملیات تخ

هنداطراف بگرام و . این اقدامات در نواحی سرحدی با پاکستان انجام دا استفاده ب ناچیزبود و زمان نیز به کام من نبود. امکانات دیگری نیز نداشتیم تا

از آن تدابیری برای دفع حمله اتخاذ نماییم.

الت قوای شوروی از لحاظ شدت، انتخاب زمان الف انتظار و ح ابعاد آن هی عکس )آی.اس.آی( ما بود. باوجود آن که ما در وقت کمی برای سازماند

العمل فوری در مقابل آن داشتیم، مسعود قادر بود تا ضربه اولی را تحمل ها قریه واقع شده در مدخل و قسمت های پائینی دره را تخلیه نماید. وی صد

گ تواگذاری نموده ومسیر احتمالی قوا را مین نموده و هراه سالن نستدر شاهمچنان دوهفتاد تانکر را از بین ببر پل عمده را منفجر نمود. نامبرده د. او

www.ael.af

ویتنام ثانی

نفر از افراد خود را توانست به قسمت 5000اپریل، 20روز بعد به تاریخ هد. های باالیی دره انتقال د

هوایی آغاز شد )نقشه همان روز، بمبارد فروند طیاره 36دیده شود(. 7در همچنان تعداد زیادی TU-16بم افگن بلند پرواز SU-24از طیارات و

(Fencersاز ) در بمبارد سهم گرفت. )مری شمال( و )ترمز( پروازکرد وهای 500طیارات در چنان ارتفاع پرواز میکردند که قابل دید نبودند و بم

ها با 1000و پوندی را بر پنجشیر پرتاب میکردند. آنان مانند امریکایی های متفقین در سالهای در ویتنام و B-52استفاده از طیارات ـ 1945نیرو

هم شکستن ارادۀ مردم از بمبا در اروپا، به 1944 رد استفاده منظور درهمچنان شرایط نا مساعد جوی، بمبارد کردند. اما بنابر دور اندیشی مسعود و

های مرتفع ها از ارتفاع بلند، کوه فوت 19000ارتفاع آن تا که در بعضی جاها سبب میشد تا طیاراتساختمان جیولوژمیرسید و قا نتوانند دقی یکی دره

هبمبارد نمایند و ها به ا یاد وارد تلفات زداف تعیین شده دقیق اصابت کنند وبم ها نتیجه همچو کوه گردد. من به این نتیجه رسیدم که مؤثریت بمبارد در ها متوقع بودند تا با ضربه زدن پنجشیر، مطلوب را در قبال ندارد. شوروی

گ را تأمین نمایند. مسئوولیت عملیات را قوماندان امن تام جزویت سالنک جنرال دیگر که به این منظور از و Saradov موتوریزه تورنجنرال ی

مسکو آمده بود به عهده داشتند. قرارگاه عملیاتی در طیاره چارماشینهAn-12 Cub هوایی" یاد میگ ن سراردید، ایجاد شد و افکه به نام "کرملین

هزار سرباز 10تحت مندان مربوط در آن قرار داشتند وکارشوروی و هزار سرباز افغان تحت قوماندهء قرار داشت. 5شوروی و

ه 30تا 22تعرض در دو مرحله صورت گرفت. تعرض اولی از اپریل ادامهدار به دلیل به دره پنجشیر بود، قطار داشت و محدود التهای وسایط زر ی ح

ها، با سرعت کم حرکت جناحین وارد میشد وکه از هم چنان انفجار مین الت راکتی صورت گرفت ومیکرد. قب قوای دیسانت در عقب ل از آن ح

ها به آنها جابجا شده بود. طی ، به منظور جلوگیری از رسیدن کمکنیروهفت روز، آنان به قریه خنج رسیدند که در عمق کیلومتری دره 60مدت

کیلومتر باالتر 20در اینجا آنان توقف نموده یک کندک را موقعیت داشت.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

103

ربات شدید قرار گرفت. از آن در دشت ریوت دیسانت نمودند که مورد ضهای باالیی درۀ پنجشیرعملیات در مرحله دومی حالی آغاز شد که قسمت

هنوز برف بندان بود.

یر وعدۀ در این بخش از عملیات، باید چندین جزوتام در طول دره پنجش ها باید حلقه ،دیگر از عقب هدین را تحت فشار قرار میدادند. این جزوتام مجا

زمینه را برای فرود آمدن قوای دیسانت یرونی محاصره را تکمیل میکردند وبدیده شود(. در چنین 7آماده میساختند تا حلقه درونی را تشکیل دهند )نقشهء

های آنان که به هم یکی از کندک فاصلهء دورتر از قوای زمینی حالت باز فرود آمده بود در حالت تجرید قرار گرفت.

های ما در هفتم ماه می مرحله دوم عملیات ختم شد؛ اما فعالیت به تاریخ هدین بر میدان ه داشت. در نتیجۀ حمله موفقیت آمیز مجا اطراف کابل ادام

نان د تا آهوایی بگرام چندین طیاره تخریب شد. حمله در دشت ریوت باعث شهای خود عقب نشینی نمایند. قوای شوروی در اخیر ماه جون به قرارگاه

های دایمی در عنابه، رخه، بازارک مراجعت کردند و قوای افغانی در پوسته و پیشغور باقی ماندند.

ک و قاباین موفقیت نسبی قوای شوروی بود. من با تحلیل آن، به لیت تکتیهدین پی بردم. قوای شوروی در مقایسه نقاط ضعف های قوای شوروی و مجا

گ )آی.اس.آی( با عملیات کوچکی که قبل از تقرر من در هراه سالن در شاهنگی بهتر برخوردار اجرا نموده بودند، بسیار بهتر بود. این عملیات هما از

هلیکوپتر برای محاصره قوا استفاده اعظمی صورت گرفت. اما باز بود و از همان یی برای هم انگیزه طوری که در ویتنام جنگیدن در آن احساس نمیشد.

الت داشتند، قوای متحدین محلی شان در از بین بردن دامریکاییها و شمن مشهدین با دشواری شوروی وافغانان نیز در تشخیص و تفریق مردم محلی از مجا

هقان معمولی تبدیل هایی مواجه بودند؛ زیرا در چند لحظه یک جنگ جو به د را مشکل میساخت.امکان جستجو ومحو اومیشد و

ها را به الفات درون حزبی که میتوانست بهترین پالن من در مورد اخهی داشتم. شکست مواجه سازد، تا اندازه هی یی آگا من میدانستم که سازماند

www.ael.af

ویتنام ثانی

ک عملیات عاجل اگر چه ناممکن نه، اما تا چه حد دشوار است. من در یه العاتی را بهمورد حمله قریب الوقوع چند ؛ دست آوردم فته قبل از آن ا

اما به علت نبودن ارتباطات، نبودن قوه احتیاط قابل تحرک که در صورت هبران و رت به محل بحرانی فرستاده میشد وضرو عدم موجودیت تمایل ر

العات استفاده موثر و ک مساعی بین آنان، از این ا قوماندانان برای تشری انست وصرف موفقیت کوچکی حاصل شد.به موقع صورت گرفته نتو

هرگ حیاتی گ به حیث شا هراه سالن همیت شا برای در نتیجه این عملیات اها قوای شوروی برجسته گردید و ک همزمان دریافتم که از بین بردن چری

هستانی چقدر دشوار است. در مناطق کو

های انکشافی هۀ شصت یالدی به حیث بخشی از کمک گ در د هراه سالن شااتحاد شوروی ساخته شده و به واسطه آن کابل به اتحاد شوروی وصل گردید

ن در تمام فصول سال به مسافریثابتی را برای حمل و نقل اموال وو راه همیت این راه، برای مقاصد نظامی با وجودی کوجود آورد مورد ه در. البته ا

هراه شمال و جنوب آن صحبت نمیشد، نیز در نظر گرفته شده بود. زیرا این شاها به هفته هم وصل میکرد و مدت سفر را در این مسیر از افغانستان را باهراه توسط شوروی، همزمان با ساختن این شا ها کم ساخته بود. ساعت

هراه حلقوی شده بودند که از القمند ساختن شا ها های بین امریکایی کوه هزاره جات و مناطق مرکزی کشور میگذشت.صعب العبور

گ حیثیت شریان اگر ترمز چون قلب پایگاه اساسی ذخایر بود، هراه سالن شاگ در ابهر و هرگ آن دانسته میشد. این 120تونل سالن کیلومتری کابل شا

هکار 11000در ارتفاع 1964تونل که در سال فوت اعمار شده بود از شاای انجنیری محسوب میشد. این تونل که بلند ترین تونل جهان میباشد در کم ه

های سخت گ هندوکش، تقریبا پنج کیلومتر در بین سن عرض ترین بخش هراه به طور دوامدا ر توسط کنده شده است. در طول زمستان، باید این شا

ها و ها از برف کوچ ها پاک گرددبلدوزر سط و. باوجود ی که تونل تسنگریزه های مختص به آن تنویر و تهویه میگردید؛ اما سفر از طریق آن جنراتور

الت متعددی مانند چندان خوش آیند نبود. در زمستان قوای شوروی با مشایط ناشی از حرکت وس ، لغزیدن وسایط نقلیه، یخبندان ودودسردی بیش از حد

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

105

هرگاه در مد ل برای عاجدقیقه کمک الزم و 15ت دست به گریبان بودند. بیرون کشیدن از زیر برف نمیرسید به مدفن دایمی مبدل میگردید.

در نتیجه 1982ترس از به دام افتادن در آن چیزی خیالی نیست. در سال ها و لغز های بزرگ در آن ش سنگها، راه مسدود گردید و قطاربرفکوچ

محصور ماندند که نسبت تراکم گاز کاربن مونو اکساید وسایط، مسمومیت تعداد دیگر مریض یی از عساکر شوروی فوت و راکبین را باعث شد که عده

هرج و هدگردیده و ین بهره برداری مرج به وجود آمد. از این حادثه، مجااد کشته در مورد تعدنتیجۀ عملیات خویش تبلیغ کردند وآنرا تبلیغاتی نموده و

ر ا، تدابیهوشدگان نیز اغراق زیادی بعمل آمد. برای حفاظت سیستم تهویه های تدابیر امنیتی تونل افزوده شد و برفوق العاده اتخاذ شد و در دروازه

الت احتمالی اتخاذ ورودی و خروجی تونل نیز تدابیر برای جلوگیری از ح د.الشی وسایط نقلیه پرداختنندان خاد به کنترول دقیق اسناد وکارمگردید و

هداف بزرگ و برای من گ از جمله ا اساسی برای حمله دانسته میشد. سالنگ، اکماالت و خدمات لوژستیکی قوای شوروی به زیرا با تخریب تونل سالن

هدین بار می آورد. من سکتگی مواجه میگردید و پیروزی بزرگی برای مجاهدف کار آسان؛ اما وارد آوردبیشتر و نبیشتر به این نتیجه رسیدم که انتخاب

. با این حال من کوشش کردم تا راه حل ارضربه بر آن کاریست نهایت دشوهمه من محاسبات فنی مانند مقدار، نوعیت هایی را دریافت نمایم. اولتر از

مواد منفجره و چگونگی جابه جایی مواد منفجره را انجام دادم. بر اساس برای این منظور چندین تن مواد )سی.آی.ای( محاسبۀ یک کار شناس

بنابر محاسبۀ من، د در بین یک الری جابجا میشد.بایمنفجره الزم بود که پاک کاری پیامد ناشی از انفجار یک الری میتوانست در ظرف دو ـ سه روز صورت گیرد، پس برای حصول نتایج بهتر باید سه موتر الری در فاصله از

یکدیگر در داخل تونل انفجار داده میشد.

الت وجود دا شت؛ زیرا وسایط حین در مورد انتخاب نوعیت الری مشالشی میشد و جابه جایی مواد منفجره در وسیله عادی دخول به تونل

ه با کغیرممکن بود. ما برای این منظور تانکر مواد نفتی را در نظر گرفتیم

www.ael.af

ویتنام ثانی

الشی تنها به تیل آن توجه صورت مواد منفجره مملو گردیده و در اثنای ها هد گرفت. لذا تانکر الن را برای اجرای ی دولتی افغانستانخوا این

ها، برای آزمایش خریداری ک عراده از این نوع تانکر مطلوب دانستیم. یگردید. بعد مشکل دیگری به میان آمد و آن عبارت از این بود که از جنوب

های خالی های به استقامت شمال داخل تونل شده وتانکر تنها از شمال تانکراز پاکستان تا کابل سه تانکر پر از ما میتوانستیممملو داخل تونل میشد.

هیم. اما انتقال بعدی آن تا شمال تونل، دشوارترین مواد منفجره را انتقال دهای خالی باید به شمال تونل منتقل میشد و مواد بخش کار ما بود؛ زیرا تانکرها جابجا منفجره توسط اسپ یا قاطر به شمال آورده شده، بعد در الری

میگردید.

الن پیدامیکردیم وتحت راننده داوطلب را برید چندما با ای اجرای این ک طرف آموزش و هنمایی قرار میدادیم. این کار نیز ساده نبود؛ زیرا از ی ر

هدین اجرای خطرات متعددی در آن وجود داشت و از جانب دگر در بین مجا ت. آنان بیشتر به عملیات پر سر وصداهمچو عملیات مخفی محبوبیت نداش

القمند بودند. از لحاظ عملی، و زدن و وسایط باید داخل تونل میگردید کندن ، رانندگان آن بایدوبعد با صحنه سازی واینکه گویا واسطه خراب شده است

توسط موترسایکل یا واسطه دیگر از تونل بیرون انتقال داده میشدند. اما نیتی ان امشدن کارمند ت گوناگون چون وارخطایی ویا مشتبهاحتماال

های غیرقابل پیشبینی شدۀ د. را در قبال داشته باش میتوانست عکس العمل سل ه به سهولت نتوانند آنرا بوکها باید طوری غیر فعال ساخته میشدند کتانکر

لۀ کنترول از فاصرای انفجار دادن باید از تایمر واز تونل بیرون نمایند. بوفجاری ساعتی برای آن ضرور بود که دور استفاده میشد. استفاده از وسیلۀ ان

هرگاه کنترول از راه دور ناممکن میبود باید از این وسیله استفاده میشد.همه چیز عادی پیش میرفت و در صورت منتقل شدن دریوران به هرگاه

فاصله مناسب امنیتی باید از وسیله انفجار دادن از دور استفاده میشد. اما همزمان سه تانکر در داخل تونل، به یقین شک مسئولین امنیتی خراب شدن

رسیدن به محل دورم ساعت برای بیرون شدن دریوران ورا بار می آورد. نی دریافت مواد منفجره وین امنیتی کافی بود، اما بررسی واز دسترسی مؤظف

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

107

خنثی سازی آن در این مدت زمان ناممکن بود. برای حصول نتایج موثر از ی، مساعد ترین وقت فصل زمستان بود تا با قطع راه انجام عملیات تخریب

هم چنان پاک کردن تونل در الت مردم کابل زیاد میگردید و اکماالتی، مش هوای سرد کار را دشوارتر میساخت.

هدین بوده میتوانست؛ الن، پیروزی بزرگی برای مجا ما ا عملی شدن این ند سپردند که آنرا عملی مینمای متأسفانه چنین نشد. چندین بار قوماندانان تعهد

اما بعد از چند ماه میگفتند که اشخاص مناسبی را برای اجرای آن نیافته اند. کر نمیکردم، زیرا این شاید این عمل زیاد بلند پروازانه بود؛ اما من چنین ف

السیک جنگهای پارتیزانی بود که اجرا شدن نوع عملیات از جملۀ عملیات ث عملیات موفقانه سبوتاژ، ثبت تاریخ گردیده و اردوی آن میتوانست به حی

هفته فلج نماید. مقتدر را برای چند

هایی بود که با شدت از آن حفاظت میشد. از هراه گ یکی از شا هراه سالن شاهراه پوسته پل تازه اعمار شده حیرتان در غرب ترمز تا کابل، در امتداد شا

هر های متعدد خرد و بزرگ در فواصل معین جابجا شده بود. تقریبا بعد از های مجهز قطعات متحرک احتیاط دا 20 رای قوای توپچی و کیلومتر پوسته

هدار و ها که در صورت ضرورت ازوسایط زر ک هوا حمایه تان طریق استفاده از این شیوه، با جابه جایی قوای امریکایی در میشد وجود داشت.

التی وبی که غرض حفاظت خطوط ویتنام جنو بین بردن حمله یا ازمواهایی کل که بنابر شکنندگان صورت گرفته بود تفاوت زیادی نداشت. در جا

د سیم خاردار، فرش حمله کمتر بود، جاده با تمدیاراضی خطرات کمین وک حفاظت میشد که های کوچ گاه ارتباط با قرار کردن ماینها وپوسته

هایی همچنان در بعضی جا هکه احتمال حمله موجود بود بمخابروی داشتند. هراه مین فرش گردیده و اطراف آن از درختان پاک شده بود.اطراف شا

هراه گ صورت 75نه تنها از طریق این شا فیصد اکماالت زمینی پیشبرد جنهراه و در میگرفت بلکه تمام نفت از این طریق اکمال میگردید. در امتداد شا

ل بر روی سطح زمین از اتحاد شوروی تا چند متری پهلوی آن، پایپ لین تی

www.ael.af

ویتنام ثانی

هدین هدف وسوسه انگیز برای حمله مجا پایگاه بگرام تمدید گردیده بود که بود.

ها وب الوه جاده، پایپ لین، پل تونل که ارزش زیاد داشت، دو پایگاه عمدۀ ر هندوکش، گ موقعیت داشت. اولی در جنوب هراه سالن آنان نیز در نزدیکی شا

هوا هوایی درسطح افغانسپایگاه همترین پایگاه دومی تان بود ویی بگرام که من بزرگترین در جنوب شهر پلخمری واقع شده بود. ایدر شمال هندوکش وها و ها بوده که مرکب بود از دو بخش، یکی ذخیره ذخیره گاه افغان شوروی

الح ومواد همات و وسایط نقلیه. البته با مقیاسوخت ودیگری ذخیره گاه سمهت Da Nang و Cam Ranh Bayبزرگ به ذخیره گاه در ویتنام شبا

داشت.

من باور داشتم که تبدیل ساختن افغانستان به ویتنام و مجبور ساختن شوروی هدین در مقابل افغانها کار ناممکن به نظر نمی به ترک آن و تنها ماندن مجا

تجارب می آموختم از سال مناسبی برای من بود که طی آن باید 1984رسید. چه ناممکن است. این سالی بود که طی آن تعداد مراکز که چه ممکن و

الت بر شهر کابل از لحاظ کمی وآموزشی ازدیاد یافت، کیفی بهتر شد؛ حهوای سام رد گردید و اما اولین تقاضای من مبنی بر حصول راکت زمین به

امتداد دریای آمو در این سالی بود که برای بار نخست ما مصمم شدیم تا درهی نماییم. دوازده ماه اولی داخل خاک شوروی عملیات امتحانی را سازماندنظریات مرا مبنی بر اینکه قوای شوروی در تنگنا قرار گرفته است، تایید

هی خود بیرون شوند ها دیده شد که آنها قادر نبودند تاکرد. بار از وسایط زرهراس بودند وآنرا توقف پیروزی را بدست آورند. آنها و از عملیات شبانه در

و ها حرکت نمیکرد، عملیات صورت نمیگرفت دادند. از طرف شب قطارهای محدودی در گشت و ه گذار بود. علت عمدۀ این تصمیم این بود تنها گزم

های در حال حرکت خود را که آنان نمی توانستند در حالت تاریکی، جزو تامهوا حمایه نمای هلیکوپترناز طریق هیچ کاری را د. دشمن ما بدون حمایه ها

هر همیشه در ها در ویتنام، ود. اس بپیش برده نمیتوانست و مانند امریکایی هردو ابر قدرت باوجود که توانایی جنگیدن را در برداشت من این بود که

گ اتمی را در ارو پا داشتند اما قادر نبودند حاالت گوناگون، از جمله توان جن

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

109

ک کشور آسیایی، پیروزی به دست آورند. در شرایط علیه شورشیان دربرتا یها وبا بمبارد وراکت همگون، قوای پیاده نمیتوا نست تنها با نشستن در پوسته

ها پیروز شوندزدن بر شهر ال هردو ها و قصبات، بر گور . به عبارت ساده گ را توسط دولت کمونیستی و بازان جلبی سرکاپیتالیستی نمی توانستند جن

هیچگونه ارزش نداشت، پیش ببرند. گ برای آنها که جن

هزار زخم پیش میبردم. من میدانستم گ پارتیزانی را با وارد کردن من باید جنگ، میدانهای طیاره، ذخایر مواد خوراکه، هراه سالن که نقاط ضعف دشمن شا

ها، پایپ لین نفت، کاروانهای اکماالتی، ها، پل ها بند ز ی جداگانه و اپوسته همتر مرکز آن، ک ه م در کجا باید کارد ابل است. من میدانستم که چگونه وهم

هدف، اتخاذ تصمیم را فرو برد. اصل اولی عملیات عبارت بود ا ز گزینش هم وارد کردن ضربه در نقطه ضعفمشخص و دشمن. بخش دشوار وم

الح در اختیار قرار آموزش مناسب، عملیات عبارت بود از تعلیم و دادن الن عملیاتی وموجودیت قوماندان کافی ومؤثر، تغذیه مناسب وآشنایی با

همیشه این آزمایش ورزیده وبعد حرکت مخفیانه و به موقع به محل مورد نظر. هارت قوماندان. حقیقی است برای توانایی و م

هیچ کاری به سر نمیرسد، های زندگی بدون پول همه عرصه همچنانکه در هد ین نیز نمیتوانستند بدون حمایه پولی کاری را انجام دهند. بدون در نظر مجا

داشت اینکه استراتیژی من چقدر عالی بود، تعمیل آن وابسته به امکانات هدین آموزش داده میشدند. الح تهیه میگردید و مجا پولی بود که توسط آن

ه ز مالیتقریبا نصف پولی که ماشین جنگی جهاد را فعال نگه میداشت، اهای متمول دهندگان امریکایی و متباقی آن از طرف دولت عربستان و شیخ

عرب تمویل میشد.

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

نقش )سی. آی. ای(هم نمایید، انجام دادن وظیفه مکلفیت ما است" "برای ما وسایل را فرا

هور روزولت. خطاب ونستون س. چرچیل به رئیس 1941جم

ک میبود. من با هوا تاری هواپیما زمانی مواصلت میکرد که طبق معمول هی ج هم 9نرال اختر در حوالی ساعت همرا قبل از سپیده دم با شام ویا

هوایی کارمندان محلی )سی.آی. آمدن منتظر فرود Chaklalaای( در پایگاه میبودیم تا ذریعه واسطۀ ( ستارلفتر C-141هواپیمای سیاه غول پیکر )

هیچ یک از کارمندان هنمایی گردد. مخصوص به گوشه ء دوری از ترمینل رهواپیما حضور نمی داشتند. در سفارت امریکا در اثنای مواصلت و یا پرواز چنین حاالت معموال سفیر آن کشور برای جلب نشدن توجه به این امر،

همانی شام ر هواپیما توسط برج وجود ا در سفارت ترتیب میداد. بام ی که هیچ کس در هوایی هنمایی میشد، از منسوبین قوای هوایی ر کنترول میدان

الزمی چون ثبت ه موجود نمیبود. اجراآت معمولی واثنای فرود آمدن طیارهواپیما صورت نمیگرفت حتی و پاسپورت و مسایل گمرکی در مورد راکبین

ها و هواپیما توبکس ها انتقال داده سایر لوازم حاملین سط خود امریکایی میشد.

هواپیما مستقیما از واشنگتن و بدون نشست در مسیر راه، فاصله 10000این اللهمیل را پیموده در مواد سوخت آن در فضا توسط تانکر .فرود می آمد چ

KC10 هوایی مستقر دراروپا و هوا قوای یا خاورمیانه اکمال میشد. عملۀ پیما مانند مسافرین، لباس غیرنظامی بتن میداشتند. به جز از سمبول امریکا ه و نوشته یی که مشخصات آنرا نشان الم هیچگونه هواپیما، دگر بر بدنه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

111

هد وجود نداش هوایی ود هوتل هواپیما به هت ت. داخل مرکز مخابراتی شباهای مستریح VIPبخش داشت. در قسمت جلوی که ها وچپرکت بود کوچ

ها جابجا شده و دارای تشناب لوکس بود. در قسمت عقبی وآرام چوکی بین پیچیده قرار داشت که به راکسیستم مخابراتی بسیار پیشرفته و هواپیما،

هر نقطه دنیا هم مینمود تا از س بتوانند با واشنگتن تماطیاره امکانات آنرا فراهواپیما با مدرنترین سیستم الکترونیکی مصئون رامطمئن و بر قرار نمایند.

ها مجهز بود. حینی که طیاره در میدان و رادیویی مدافعوی در مقابل راکت وچار ساعته در آن قرار هوایی پاکستان متوقف میبود عمله آن طور بیست

( تأمین میشد، اماآی.اس.آی. امنیت بیرونی آن توسط افراد مسلح )میداشتند اینان اجازه نداشتند قدمی به داخل آن بگذارند.

های منتظر معمول چنین بود که بعد از به زمین نشستن طیاره، قطار موترهواپیما در آن، در حالی که امنیت مسیر آن توسط بعد از جابجا شدن حاملین

الم ( تامین گردیده بودآی.اس.آیکارمندان ) به جانب منزل سفیر امریکا در ا، واسطۀ امنیتی آی.اس.آیرکت مینمود. در سر قطار، گارد محافظتی آباد ح

، واسطۀ امنیتی ایاالت VIPایاالت متحده امریکا، وسایط سکورت مقامات هم کارمندان امنیتی متحده امریکا و به ال ( و به دنبآی.اس.آی) تعقیب آن باز

آن وسایط دیگران در حرکت میشدند.

ود قد بلند به بیرون گذاشت شخص کهن سال وراولین شخصی که قدم از طیابت و نسخاطر ضدیت بیش از حد آن در مقابل کمونیزم لقب "طوفان" که به

همیشه به منظور باز مصروف سفر به )سی.آی.ای( دید از شعبات اینکه اکناف جهان بود لقب "سیاح" را به او داده بودند. این شخص اداره گوشه و

العاتی مقتدرترین کشور جهان را هبریا مینمود. ویلیام کیسی رWilliam Casey ال هور ریگن در امور ا عاتی، آمر سرمشاور رئیس جم

العات و هنده برای کمیته امنیت ملی )اداره مرکزی ا (، آمر NSCگزارش دالعا بورد ای( بود. تی ایاالت متحده امریکا ورئیس عمومی اداره )سی.آی.ا

او جهت مذاکره در پیرامون افغانستان، برای سفر دو روزه وارد پاکستان هد. کیسی سال یکبار به میشد تا با جنرال اختر و هایی را انجام د من گفتگو

هی مینمودنستان سفر مینمود که بعضا خانم ودخترش نیز اوپاک همرا . گاه درا

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

همراه میبود؛ اما مدیر شعبه افغانستان و شرق دور هی معاونش نیز با وی گاهنوز در )سی.آی.ای( در همیشه در معیت او میبود. از اینکه این شخص تا

هد، ر مست»من اورا در این کتاب به نام سمت ذکر شده به وظیفه اش ادامه میدA » ن او اجرا میکرد. از نظرممینامم. او در قوای مخصوص امریکا وظیفه

های برازنده و ی سی. آی .ای بود دارنده دانش عالی نظامیکی از شخصیت ( با او رابطه داشتیم.آی.اس.آیما در )و

همانان دردسری بزرگ برای ما بود. چند روز قبل از مواصلت تأمین امنیت مهیئت دونفره جهت تنظیم امور مربوط به سفر و ای مواصلت میورزید. بوی

سایر مسایل مربوط با آن به شمول سیستم مخابرات تنظیم اینان مسیرحرکت وای( در حالت وارخطایی و حین آمدن جناب کیسی مامورین )سی.آی.میشد.

سراسیمگی بیش از حد قرار میداشتند. مخفی نگهداشتن سفر وی کار سهل و ال ونل ی از پرستعداد زیادن دقیق توام با دوراندیشی طرح وساده نبود، باید

برای این منظور گماشته میشد. برای حفظ سریت بیشتر، حتی ما دراثنای ک" )سیا. مترجم( یاد میکردیم. گفتار و نوشتن ، وی را بنام "آقای بل

هیات، در دفتر آی.اس.آیای( و )مقامات )سی.آی. ( یک روز پس از رسیدن الم آباد به)آی.اس.آی( مرکزی ) کره مینشستند. در یک دور میز مذا ( در ا

" میAدر جناح دگر وی آقای "کیسی، سفیر امریکا در پاکستان و طرفهی حلیل ای( و تئت بشمول آمر نمایندگی محلی )سی.آی.نشستند باقی اعضای

گران در طرفین آنان اخذ موقع مینمودند. در مقابل ایشان جنرال اختر، ( مینشستیم. من به دقت آی.اس.آیاینجانب، افسر قرارگاه و تحلیل گران )

ی بحث وکیسی را نظاره میکردم، حینی که با تحلیل گران روی موضوعاما زمانی که موضوعی با نظر میرسید؛ خمار بهگفتگو میکرد خواب آلود و

همیت مطرح میشد، دفعتا حالت عادی به خود میگرفت. وی دارای مغز فعال ات میتاخت. وی از کمونیسم نفر برعلیه اتحاد شوروی بیباکانه وبی رحمبود و

به این عقیده بود که باید انتقام شکست)سی.آی.ای( داشت و مانند اکثر افسران امریکا را در ویتنام، از شوروی در افغانستان گرفت. در اینجا اتحاد شوروی باید به قیمت خون سربازان خود تاوان حمایه و پشتیبانی از ویتنام شمالی را

هم .بپردازد ها باید تاوان بدهند»یشه میگفت که او ساسی او فلسفه « حرامزاده همین بود ودر تعمیل و گ ها برای رسیدن به او در مورد جن کاربرد شیوه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

113

همانند تاجر نیوی هدف بسیار حساس بود. ممکن است ارکی، کار طوالنی،این اشتیاق بیش از حد، برای او چنین کرکتر را داده باشد.بی عاطفه گی و

هرچه بوده باشد، پیامد آن برای پیشبرد انگ یزه شخصی او در مورد این نفرت الف نظر کا هداف ما کمک زیاد نمود. بیشتر اودر موضع رمندان خویش ا

های ما را رد میکردند، او قرار میگرفت. خاصتا زمانی که آنان تقاضاهد»میگفت: اده ارابتکار، وقف و « نخیر، جنرال )اختر( میداند که چه میخوا

باعث تحرک بیشتر منور وراسخ وی در مقابله با کمونیزم برایم شگفت آ نیز میشد.

سازمانی او در مقابل سیاستمداران، تا اندازۀ کم حوصله بود. وی در راسهای حکومت قرار داشت که بودیجه آن ه ایاالت متحد در مقایسه با سایر بخش

بودیجه 1978ر سال حال افزایش بود. چنانچه دبه طور دوامدار درافزایش این رقم 1980میلیارد دالربود و در سال 30بالغ بر )سی.آی.ای(

یگن ر کیسی مسئوولیت اجرایی عملیات مخفی دوصد فیصد را نشان میداد.همیشه از را در نیکاراگوا، انگوال و همچنان افغانستان به عهده داشت. وی

النهای مخفی طرف کانگرس تحت فشار قرار داشت تا بدانند که در عقب العات مجلس سنا در م همیشه و با شدت با کمیسیون ا د وراو چه میگذرد. او

العات در جدال بود و العات جزیی را ارائه ا هی ا سعی میکرد تا گاه گاهد. این شیوه کار او به نفع ما تمام میشد. چنانچه زمانی که به آنان گزارش د

های دوربین دار مخصوص یکی از کارمندان وی علت عدم گ ارسال تفن د وسنایپر) نشانزن( را فرامین خاصی دانست که ارسال آن را اجازه نمیدا

های تروریستی وتخریبی میدانست، کیسی فریاد زد الح لعنت : »آنرا جز حمایه او از ما، خوشبختی «. بر سیاستمداران، مگر نمیدانند که ما می جنگیم

بزرگی بود.

همانند کیسی برای القیت و ابتکار الت، دارای استعداد نوآوری، حل معک گ دوم جهانی او کارمند دفتر خدمات استراتژی جمیزباند بود. در اثنای جن

ها نفرت داشت، OSS امریکا ) ها، از شوروی ( بود؛ اما به عوض نازی مخالفین وی این را سندروم "فرود آمدن پاراشوت در نیمه شب" میدانستند

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

بخوبی بحث مینمود. وی Aوی به ندرت در مورد مسایل نظامی با آقای اماگ پارتیزانی و الت عملی آنرا میدانست.استراتیژی جن مش

اکستان برگشتش از پ ،همواره شب به پاکستان سفر میکرد همانگونه کهکیسی هدف بعدی سفروی عربستان میبود که در آنجا با هم شبانه بود . معموال های مالی سال بعدی آن کشور برای جهاد شهزاده ترک ک ی پیرامون کم

مذاکره مینمود. باوجود ی که بار تدابیر امنیتی با رفتن وی از شانه ما برداشته عملی در ن او متأسف میشدم. او متحد قوی ومیشد؛ اما من معموال از رفت

ها و هدین راالک امریکا بود که توانایی های مجا ا بدرک مینمود. او ضعف در مورد مسائل عملیاتی می صمیمانه استدالل و دالیل ما را حوصله مندی و

فغانستان اینکه در اتوانایی مسلکی ما به حیث سرباز ومیپذیرفت. او به شنید وهرگاه چند تن از زیرچه ممکن و چه ناممکن است ا دستان رج میگذاشت.

ها دالر صرفه جوی ی میشد و زندگیوی نیز چنین اجراآت میکردند، میلیون تعداد کثیری نجات می یافت.

پس از آن القات کردم و1984من کیسی را برای بارنخست در سال ها تکرار شد. من به سرعت دریافتم که پیروزی ما در اف غانستان القات

مقدار آن است که در اختیار ما قرار داده میشود. وابسته به نوعیت اسلحه وهای و از طریق آنها)سی.آی.ای( در این عرصه ما مدیون مرهون حکومت

عربستان بودیم که بیدریغ برای ادامۀ جنگ در افغانستان ایاالت متحده ومک مالی مینمودند. ( تجارب آی.اس.آیسال کار در )طی مدت چهار ک

حاصل کردم که نکات عمده و )سی.آی.ای( همکاری با متعددی از کار و قضاوت خوانندگان پیشکش میکنم.اساسی آنرا در این فصل برای

همتر هم ینا( مصرف کردن پول بود وی.ای.آیعملکرد )س ینم یشهکار ردم؛یکمن علت انتقاد آنان را درک مو یگرفتها قرار م یکاییمورد انتقاد امر

الح به سرن یهآنان تاد یراز ند توانست یاما نم یدیدند،م یچ یپول را به اصهایارمل صرفبا یمتماد یانسال ی( طی.ای.آیرا بشنوند. )س یسرن یصدا د

هد یکایی،دهندگان امر یهدالر مال ال ینموده برا یبانیپشت یناز مجا ح، آنان همات و تجه هم م یلو وسا یزاتم . ینمودرا فرا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

115

گ در افغانستانمنابع و چگونگی جریان پ ول برای پیشبرد جن

هم یو مخف یسر یفهاسلحه وظ یدخر دنیداشت. بعد از رس یانجر یشهبود که ها در ییکایپاکستان، امر یاستسالح به پاکستان، بنابر ابتکار وپول و

هد یعتوز هد ینقش ینآن به مجا هرگز با مجا میتماس مستق یننداشتند. آنان ه یرسم مقاماتاز یک یچنداشتند و آنان را آموزش نداده اند و تا اکنون

اصل ینکه من معلومات دارم ا ییجاداخل افغانستان نشده است. تا یکاامرویلسون عضو کانگرس امریکا )نماینده تکزاس( چارلز تنها در مورد

هور ضیاء نقض گردید که تفصیل آن قبال هدایت جدی رئیس جم برخالف الح و آموزش اگر ذکر شد. مداخله مستقیم امریکاییها در امر توزیع پول،

ک طرف سبب بی نظمی میشد، از طرف ی یستدگر بر تبلیغات کموناز یها در خاد برای تحت تاثیر آوردن صحه میگذاشت. اتحاد شوروی و عمال آن

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

هدین همیشه تبلیغ مینمودند که و مجا های آنان هاد نه،فامیل گ بلکه جن این جها برای کشتن افغانها به راه انداخته شده کثیف است که توسط امریکایی

همیشه تأکید میکردند ک است. هیچگاه بین خود در نزاع نبوده آنان ه افغانان بلکه آنان وسیلۀ در دست ابر قدرت هستند تا منافع آنان را تأمین نمایند.

های امریکا را پ هربخش عمدۀ کمک دالرول نقد تشکیل میداد. در مقابل را برای دولت عربستان سعودی دالر دیگری ،مصرف شده دولت امریکا

ها ملیون دالر نقد از طریق تمویل جهاد تادیه میکرد که در مجموع ساالنه صدهای مخصوصی در پاکستان که ت)سی.آی.ای( ر نظحت کنترول وبه حساب

مستثنا از پولیتقال داده میشد. این مبلغ مجزا و( قرار داشتند، انآی.اس.آی)الح تادیه میشد. این پولی بود که ماشین جنگی را به بود که برای خرید

هیچ چیزی را نمیتوان انجام داد، به طور حرکت در می آورد. بدون پول خاص در پاکستان.

در توزیع این پول ن ل مسئووقش نداشتم. این کار جنرال اختر ومن شخصاه کمبود پول، اضطراب دایمی بود اداری او بود. با وجود آن من میدانستم ک

هفته به مصرف میرسو هوار، در ظرف دو ن ید. ایبیشتراوقات تخصیص ماهد مانند این بود که اسفنج هزار مجا ها قابل تعجب نبود زیرا تأمین مخارج ده

.ای( )سی.آیرا در آب فرو ببریم. طور مثال وسایط نقلیه را در نظر بگیریم، همات تا و ها الری را خریداری نمود که از آن باید برای انتقال اسلحهصد م

ها نیز اکثربر ای انتقال سهیمه خویش به داخل سرحد استفاده میشد. تنظیم ها استفاده میکردند رمیم تد سوخت وهر الری نیاز به موا .افغانستان از الری

هزارا می بلعید. برای کرایه گرفتن وداشت که آنهم پول زیادی ران یا خریدن هنگفتی ضرورت بود.اسپ، قاطر وشتر و امین ت تأمین خوراک آنها نیز پول

ها و مراکز ر ووسایل ضروری برای اعما ها، گدام الحکوت ترمیم ها، البسه، وسایل زمستانی، ه تأمین اعاشه و وسایل تداویتربیوی، تهیه خیم

ۀ این مصارف به رقم سرسام و هم ه احتیاج به پول داشتند. مجموعۀ هم درمان هانه برای انتقال اموال به داخل 1987آوری میرسید. به طور مثال در سال ما

ک و نیم ملیون دالر( ضرورت 35تا 30افغانستان ملیون کلدار )معادل ی بود.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

117

یا پاکستان به مصرف میرسید؛ اما بخش اعظم انستان واین پولی بود که در افغهمات در خارج وعربستان سعودی برای خرید اسلحه و)سی.آی.ای( پول م

ها تادیه میش ص : قبل از تخصید. این سیستم طور ذیل عمل مینموداین کشور الح مورد )سی.آی.ای( بودیجه ساالنه امریکا، لیست حاوی نوعیت و مقدار

قیمت ا در مورد بودیجه اختصاص یافته وضرورت ما را ارائه میکرد. املذا امکان آن موجود نبود تا ما در آن ،الح برای ما معلومات داده نمیشد

هرگاه ما از سهیمه التی را وارد آوریم. تعیین شده تجاوز میکردیم در تعد آن صورت ناگزیر بودیم برآن تجدید نظر کنیم که وقت بیشتر ضایع میشد.

که آنها بدون حل زمانی به وجود آمدمعضلۀ دوامدار و)سی.آی.ای( بین ما و الح و همات ما به موقع اقدام نمی نمودند، حتی آنها برای در مورد اکماالت م

ها وحیاتی قایل نب آن ارزش هفته ودند. ما روز هی ها را تلف میکردیم تا گاهات و های آنان را برجسته سازیم. آنها به اشتبا های موجود در لیست تفاوت

همات کمتر توجه مینمودند. به طور مثال: قبال توافق ضرورت ما در مورد مهر راکت انداز اقل بیست مرمی حد RPG-7صورت گرفته بود که باید برای

همین اساس باید در سال آن ضمیمه هزار راکت انداز با 1985باشد. بر ده ستان ما در واشنگتن اما دو آن برای ما تسلیم داده میشد؛ هزار مرمی 200

هی 1980( حتی به اندازه سال )سی.آی.ای در اکمال رقم تثبیت شده کوتاهوایی نیز 15کردند. )تقریبا با ضایعات ساالنه الح ضد فیصد(. در مورد

الح توجه نه مینمودند. چنین میشد، آنان در مورد ساحه موثر انداخت این قیمت سالح برای ما در مورد بودیجه تخصیص یافته و)سی.آی.ای( هرگاه

الح مورد لومات الزم ارائه میکرد ودست مامع را در تعیین مقدار و نوعیت هرگز ضرورت ساالنه باز میگذاشت، وقت کمتر ضایع میشد که متأسفانه

چنین نشد.

الح اقدام نموده طبق دلخواه خود در مورد تهیه و)سی.آی.ای( تدارک ها به بندرکراچی وقسمت ک قسمت آن اعظم آن را توسط کشتی را از ی

ه الم آباد انتقال میدادندطریق پالیسی ثابت چنین بود ۱۹۸5تا سال . وا به اه های ساخت کشور الح همه الک کمونیستی خریداری گردد وتا هدف ای

از آن این بود تا به جهانیان وانمود سازند که غرب وبه طور خاص امریکا

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

مک نمی نمایند. هدین ک اریخ، منابع خرید روی این ملحوظ تا این ت با مجاما ۱۹۸3در سال محدود بود. )سی.آی.ای( الح و فهرست نوعیت آن برای

همات را تسلیم شدیم و( ت۱0000صرف در حدود ) این رقم در ن اسلحه و مالح 65000بالغ بر ) ۱۹۸7سال ( تن رسید که در آن انواع گوناگون

های انداز ضد تانکبی پسلگد، راکت خفیفه، راکت انداز، ماشیندار، توپ هوا )و های دافع ( شامل بود.AAراکت

الح از چین، مصر وقس ها از اسراییل خریداری میشد. مت عمدهء این بعد حتی من تا دیر زمان تصور کرده نمیتوانستم که ممکن یکی از منابع

هدین، اسرائیل باشد الح مجا در صورت افشای این راز ممکن . اکماالتی های زیادی در کشورهای عربی ایجاد میشد، زیرا ممکن بود خرید سروصدا

هاد قابل قبول نمیدانستند. ن ای الح را از اسرائیل، برای پیشبرد امر جرای ببر لبنان آنرا به غنیمت گرفته و اسلحه یی بود که اسرائیل حین تجاوز

هنگفتی را برای خریداری آن ها پول فروش عرضه نموده بود. امریکایی این معامله را از ما پنهان مینمودند.اسرائیل قرار میداد و در اختیار

تمام امور مربوط به خریداری، تادیه پول، باربندی و )سی.آی.ای( تاریخ مواصلت آن را به کراچی برای ،اسلحه را سازمان داده ترانسپورت

الع میداد. ) های خویش انتقال داده آی.اس.آیما ا ( مواد رسیده را به گدام هنیت جهانی، مطبآن وعات چنین مینوشت که را توزیع میکرد. برای اغفال ذ

همات از چین خریداری میشود و الح وم هراه قراقرم یعنی گویا از طریق شاک مرمی هدین قرار میگیرد. در حالی که ی راه قدیمی ابریشم در اختیار مجا

واصلت طریق انتقال داده نمیشد. باوجودکه از آن طریق امکان مهم از آن الح به وسیله طیارات امریکایی، چینایی، صد ها قاطر موجود بود.

هوایی پاکستان ) الم آباد PAFعربستان سعودی و یا طیارات قوای ( به اهای مواصلت میکرد. عربستان سعودی نمیخواست بنابر دالیلی از پروگرام

هوایی پاکستاعادی خویش عدول کند. واین مسئله برای ط ن یارات قوای الت زیادی را خلق نمود و ما مجبور شدیم که از آن صرف نظرکرده مش

هوایی امریکا اتکاء نماییم ل . عربستان سعودی محبرای رفع مشکل، بر قوای همات نبود؛ بل الح وم هوایی کهتهیه به حیث محل ارسال سالح، از میدانهای

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

119

ها، مقامات ا هرآن استفاده میشد. فکر میکنم بعد ند ه را ترجیح دادمریکایی، قاهای ساخت مصر را توسط طیارات خویش انتقال میدادند.و الح از آنجا

از )سی.آی.ای( ( با تعداد زیادی از کارمندان آی.اس.آیدرجریان کارم در ) هایی داشته ام. من افسران آنان را به سه تیپ القات رئیس تا محافظین آن

تشکیل میداد که از آوان جوانی، متمایز تشخیص دادم: بخش عمدۀ آنرا کسانیایف در بخش با اجرای وظاداره را به حیث مسلک برگزیده و کار در این

صاحب تجربه شده بودند. دسته دوم کارمندانی بودند های گوناگون ورزیده وتخصص شان درآن اداره سالگی با نظرداشت رشته و 40تا 30که در سنین هری بودند که بکارشناسان وته شده بودند. اینان به کار گماش ه تحلیل گران ما

همیشه ارزش داده میشد. امکانات های شان ها و مشوره نظریات، توصیه رشد و ترقی آنان نسبت به دسته اول بیشتر تصور میشد. اینان باوجود نداشتن

نظامی داشتند. کتگوری سوم کارمندانی نظامی، نقشی موثری در امور سابقهن ړطبق معمول در سطح رتبه جگمنسوبین قوای مسلح و که از جملهءبودند

ها از جملۀ شده بودنداستخدام )سی.آی.ای( در ها. عدۀ از این افرادو اجنت ان معموال عدۀ دگر تازه گماشته میشدند. اینبوده و)سی.آی.ای( ارتباطی

یا آموزگار بودند. بنابر درک من، اینان با دیگران متخصصین امور اسلحه و)سی.آی.ای( داشتند. چنانچه بین کارمندان قرار رقابت عمیق حسادت ودر

الم آباد اعتماد و ک مساعی الزم احساس نمیشد.در ا به باور من، علت تشریهنگی ناشی از آن بود که افسران اخیرالذکر بنابر تخصص هما اصلی عدم این

های باالیی و ه هات آمرین وقدم ک خویش اشتبا نواقص موجود را ومسلها ونظریات آنها مطالبه نه شده و تشخیص میدادند؛ اگر از جانب اما مشوره

هم میشد مورد قبول قرار نمیگرفت. به خاطرم دارم که باری از آنان ابراز همیشه سعی دارند که ها" یکی از این افسران پرسیدم که چرا این "ملکی

گ در افغانستان چگونه پیش برده اب شود؟ او جوبر ما تحمیل نمایند که جنها و»داد هاییجنرال، تمام پیروزی گ افغانستان دستاورد ه جن که در جبه

های ها و نواقص آن )سی.آی.ای( به دست می آید مربوط فعالیت و ناکامی «به شما )پاکستان( نسبت داده میشود.

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

ها و الس که سبب دو نمونه ومثال برجسته این بی کفایتی میل حیف ویا اخها گ نیز احساس دالر گردید ومیلیون ه جن های منفی آن در جبه طبعا پیامد

ی . آنان پا فشاراسلحه کهنه وتاریخ تیر شده میشد ،عبارت بود از خریداریهدین ضرورت است. از این معامله تنها هم میکردند که داشتن آن برای مجا

در این)سی.آی.ای( . حه راضی بودند و سود سرشار بردندفروشندگان اسلالت برای مقابله با ابر رای ایی را بقدرت، پول مالیه دهندگان امریکگونه معا

الح کهنه وغیر موثر بیهوده به مصرف میرسانید. خریداری

همات از چین خریداری میشد واین کشور قسمت زیاد اسلحه و 1984تا سال م مودممتاز به شمار میآمد. آنان چنین وانبه حیث تهیه کننده قابل اعتماد و

الح را با قیمت ارزان ومیکردند که گ ک در اختیار آنان ویا چین یا طور کمهد. اما در سال الح از مصر شروع )سی.آی.ای( 1985قرار مید خریدن

هیچگاه از ذهنم زدوده الح از مصر، شد. خاطره رسیدن اولین محموله وده و غیر نمی شود. صندوقها ماالمال بود از اسلحه کهنه، زنگ زده، فرس

یی که شوروی سالیان قبل در اختیار ارتش مصر قرار داده بود. قابل استفادهها مسدود و ها نیز در چنین وضعی قرار داشتند. میله بعضی از آن ماشیندار

ها تعداد کمتر و در بعضی ها خالی بود. حتی بعضی صاز صندوق ندوق همات درست و هایی که ایجاببه طور فنی بسته بندی نه شده بودند. گم لوله

هی تنها با تسمه بسته های محفوظ بسته بندی شوند، گا میکرد در صندوق ها به هی صندوق گردیده بودند. من آنقدر پرسونل نداشتم تا قبل از تسلیم دهمین علت، تا زمانی که شکایات از داخل هدین آنرا معاینه نمایند. بنابر مجا

واصلت نکرد، من از چگونگی آن افغانستان در مورد نواقص ذکر شده مهاوان )30000واقف نبودم. زمانی که خبر شدم که بیشتر از ) 82( مرمی

ه ،میلیمتری( غیر قابل استفاده است هاواوحشت به من دست داد. مرمی ن ای هاوان در اثر رطوبت و نگهداری غیرفنی، متورم شده بودند ونمیشد در میل ها سالیان متمداخل شوند. مص همات را در فضای باز ری ادی این اسلحه وم

قبل از )سی.آی.ای( اکنون آنرا به فروش رسانیده بودند. افراد گذاشته وحتی این بار مرجع را بازرسی ومعاینه ننموده و بارگیری، این اسلحه

های این اعتراض اسلحه خریداری مورد بررسی قرار نگرفت. من عکس برخورد کردم. آنها درآغاز بی تفاوترسال ا)سی.آی.ای( را به شدید خود

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

121

هیئت رسمی را غرض نمودند. بررسی آن توظیف کردند؛ اما بعد از مدتی ل آمد؛ اما در اسلحه یی که از مصرمیآمد بهبود به عم بعد از آن تا اندازه یی

هدین بر آن باور و اعتماد نداشتند. مجا

های یا تکرار حادثه اولی عبارت از مواصلت ت حادثه بعدی گ بور 303فنهند وبود که همات آن در پاکستان فراوان موجود است. در چنین تفنگها و م

گ که تعداد آن بالغ 1984اواسط سال بر صد محموله بزرگ این نوع تفنعدم زمانی که ما در مورد نداشتن جای و بود مواصلت کرد. هزار میل

ک بخشی از جواب داد که این)سی.آی.ای( ضروت آن اعتراض نمودیم، ی( است و ما آنرا پیشکی ارسال مینماییم زیرا آنرا به قیمت 1985سهیمه سال )

بسیار نازل از هندوستان خریداری نموده ایم. زمانی که سوال نمودم چرا ها این اسلحه را میفروشند در حالی که میدانند از آن بر علیه متحد آن هندی

دی هن» چنین بود: )سی.آی.ای( یعنی شوروی استفاده میگردد، جواب افسر را نیز خاطر پول حتی مادر خود قابل اعتماد اند، آنان بهها حرامزاده وغیر

«.میفروشند

های ) همات تفنگ )سی.آی.ای( ( بور، یک دالل پاکستانی با 303برای تهیه مرا به قیمت )پنجاه سنت( عقد نمود. ( ملیون فیر مرمی 30)قرارداد رسانیدن

گفت که آنرا از ماورای ابحار اصلی تهیه مرمی را افشا ننموده ووی منبع الحکوت ارتش پاکستان که از همات از تهیه مینماید. در حالی که این م

کشتی حامل آن از بندر کراچی شده بود، بارگیری شده واستفاده خارج همان بندر لنگر انداخت. حینی عزیمت کرد؛ اما بعد از چند روز دوباره در

الع داد)سی.آی.ای( از جانب که ه شد و صندوق برای ما از مواصلت آ ن اهر ( POFمرمی مارک تولیدی فابریکه توپخانه پاکستان )ها را گشودیم بر

( به وضاحت دیده میشد. استفاده از Pakistan Ordnance Factory) یا )همات در افغانستان میتوانست جنجال بزرگی را برا د، ایی ما ایجاد نماین م

هدین دانسته زیرا مدرک غیر ک پاکستان به مجا قابل انکاری برای اثبات کمهمات دوباره به فابریکه پاکستانی میشد. برای جلوگیری از این افتضاح، این ممحول شد تا مارک آنرا بزداید. این پروسه، مدت سه سال را در بر گرفت و

هده کیسه مالیه پردازان امریکایی وضرر زیادی ب ین وارد شد. مجا

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

( 1984قضیه مشابه حین خرید اسلحه از ترکیه نیز تکرار شد. در سال )دولت ترکیه پیشنهاد تهیه اسلحه را ارائه نمود. برای این منظور جنرال اختر

هی نمامرا وظیفه داد تا به ترکیه سفر و م. یچگونگی معامله خرید را سازماندهده و هان مشا الح در ترکیه من خوا که جانب ترکیه در مورد شدم معاینه

متردد شد. در نتیجۀ اصرار من، آنان با اکراه اسلحه مورد نظر سراسیمه و 1940سالهای )را نشان دادند. با معاینه اسلحه دانستم که این اسلحه در

ها قبل، از استفاده ارتش ترکیه خارج گردیده است. ( تولید شده و1942ـ مدت ک من در حالت دشواری قرار گرفت طرف مخالف خرید این ه بودم زیرا از ی

از طرف دگر نمی خواستم جانب مقابل را که در مورد بارگیری اسلحه بودم وهرچه زودتر آن اصرار میورزید، آزرده سازم. برای رفع مشکل با سفیر ما

الح به مصرف بارگیری وموضوع را در میان گذاشته و گفت نتقال ام که این زیاد آشفته و وارخطا گردید. از نظر او رد این پیشکش آن نمی ارزد. وی نیز

ک بلند انه" ارزش آنرا نداشت تا در مورد"سخاوتمند سروصدای دپلوماتیصحبت با جنرال اختر در مورد رد این پیشنهاد پا ازگشت وگردد. حین ب

هور و فشاری یا وزیر خارجه در مورد صحبت نمودم. شاید وی با رئیس جم( میل 60000انجام )یجۀ دلخواه من به دست نیامد و سرنت نموده باشد؛ اما

( میل تفنگچه و بیشتر از ۱0000( میل ماشیندار خفیف، )۸000تفنگ، )همات موا( ملیون فیر مرمی ۱00) صلت ورزید. بخش عمدۀ این اسلحه وم

گ زده بود و هدین سپرده موریانه خوردگی وزن ارزش آنرا نداشت تا به مجا شود.

اسلحه در مورد تهیه)سی.آی.ای( ناراحت کننده ارتباط من با جنبه بسیارهدین بود. به عقیده من، در مورد سه دلیل عمده وجود نامناسب برای مجا

ها اشخاصی بودند که میگف هدین داشت. نخست در بین امریکایی تند مجاگ افزار عصری را به کار سزاوار آن نیستند و توانایی آنرا ندارند تا جن

هوایببرند استینگر، این طرز تفکر آنها غلط . حین استفاده از راکت دافع حۀ باید تنها اسلثابت گردید؛ اما این تصور که آنان جنگجویان درجه دو اند و

هان آنان مسلط بود. درجه دو ل لیدرا استعمال نمایند، برای مدت طوالنی بر اذدۀ زیادی از کشور ی بود که عحرص و آز پول دومی این شیوۀ آنان، ناشی از

چانس پارتیزانی موجود را لحظه مناسب وافراد فرصت طلب، جنگ ها و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

123

سعی داشتند تا اسلحه کهنه، فرسوده و از ویی برای زراندوزی میدانستند الالقمند خرید آن نبود واستفاده خارجه شده را هیچکس حتی کار برد آن که

ا از اینکه یک نوعبرسانند. اکثررا در قبال داشت، به فروش نیز خطراتیالح بر ک داشتم که از خاص الت ممکن یک ما تحمیل میشد، من ش این معا

. دلیل سومی این بود که عدۀ زیادی از عضو کانگرس امریکا فایده ببردالح برای مشمول در پروسۀ خریداری و)سی.آی.ای( کارمندان تدارک

هدین، نظامیان مسلکی نبودند ودر م گورد جنگ ومجا در از جمله جنهدین را درک افغانستان معلومات نداشتند و های مجا همین علت نیازمندی به

کرده نمیتوانستند.

های نامناسب برای ( بارآی.اس.آیما در ) گ افزار ها در مورد تسلیم شدن جنگ پارتیزانی مخالفت مینمودیم و ک بار در این مورد موفق شدیم. جن تنها ی

الح نظامی کارشناسان به متوقع بودند که ما باید در مقابل )سی.آی.ای( اصهر تفنگ سپاسگزار آنها نیز باشیم. اگر ما در مورد مؤثریت عملی وصول گ استدالل می نمودیم به نظر آنان این استدالل موجه ه جن الح در جبه هر

الت، ما، کارشکنی توجیه میشد. بدون شک در مورد اینگونه معامند باعث ثروتسیاستمداران دالیل خود را داشتند؛ اما در نهایت امر، این شیوه

ها در تهیهشدن عده یی گردید وسرانجام نا اسلحه و تجهیزات نامناسب رسایی هدین به قیمت هات آنانرا مجا هدین به نام من می انجامید وبهای اشتبا برای مجا

ختند. جان خویش میپردا

هوای ))سی.آی.ای( ( 1984در اواسط سال ) ( 20پیشنهاد ماشیندار دافع ( ساخت سویس را ارائه کرد. من و جنرال Oerlikonمیلیمیتری آرلکین )

الح شدیماختر خواست وانمود کرد )سی.آی.ای( ؛ اما ار مشخصات تخنیکی هرکه گویا حین ارسال کرد استدالل حال مان آن را فراموش نموده اند. به

نمودیم که ماشیندار ذکر شده برای شرایط افغانستان مساعد نیست؛ زیرا ک قسمت آن به بیست 1200دارای وزن زیاد ) پوند( بوده که برای انتقال ی

هدین گردیده وقا تنها در مواضع طر ضرورت است واین مانع تحرک مجاها توسطثابت قابل استفاده است. نقل وانتقال آن در سرا اممکن قاطر ن شیبی

هدین است وجابه جایی آن دشوار و ک، بار دوش مجا در نتیجه به عوض کم

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

هم چنان خاطر نشان ساختیم که وزن به علت طول ماشیندار و میگردد. ما در صورت بار کردن آن به ن آنرا طوال بر قاطر بار نمود وزیاد آن نمیتوا

ها مشکل دیگری را به میان می آو الوعرض، عبور از تنگنا ه قدرترد. بر الح زیاد بوده و هد، حین آتش این در صورت عدم کنترول توسط مجا

های بی شمار ضایع میگردد. با در نظر داشت این که قیمت انداخت، مرمی هزار مرمی فیر مینماید، 50هر مرمی ) ک دقیقه ( دالر بوده و در ظرف ی

ها را متوجه سفکر میکردم این عامل اقتص هم چنان ازد وادی امریکایی تصریح شد که استفاده از این اسلحه ضرورت به آموزش طوالنی دارد.

هان ما قبول نشد و گفتند که ده میل آن قبال خریداری شده است. استدالل وبرها است، لذا این ماشیندارجنرال اختر گفت که این اشتباه ام اید در ها بریکایی

ماجرا را افشا نمود. آنان گفتند که امریکا باقی بماند. جواب آنان بعد دیگر ها در این مسأله دارای ارزش سیاسی است؛ زیرا خریداری این ماشیندار

هم آن عضو کانگرس امریکا صورت گرفته که یکی از حامیان پر نتیجه تفاهدین است و فسخ قرارداد باعث افتضاح بزرگ میگردد. سر وصدای مجا

های مثلثی در کرد وهل تا پنجاه میل آن مواصلت سرانجام چ ما آنرا بر پایه ها باوجودی که نزد ک سرحد تعبیه نمودیم. این ماشیندار های نزدی پایگاه هدین دارای ارزش زیاد دانسته میشدند؛ اما در عمل بعضی قوماندانان مجا

فاقد مؤثریت الزم بودند.

الح با هاوان ساخت مصر نیز مشکالت مشابه به وجود آمد. این در مورد هاوان )و ( میلیمتری ما دارای برد بیشتربود؛ اما نسبت 82جودی که نسبت به

های لنچر موجود ما، برد آن کمتر بود، لذا ارزش خریداری به راکت اندازهای خوب بودیم و هاوان وراکت انداز ضرورت به جنگ را نداشت. ما دارای

ه های گوناگون وافزار همات ای پیشترفته با قطر ، آموزش داشتیم. در بخشمالت مواجه بودیم. باوجودی که اعتراضات اکماالت و ک نیز به مش لوژستی

( تا اندازۀ در آی.اس.آیما کمتر شنیده میشد؛ اما من تا آخرین روز کارم در )هش نواقص موفق بودم. کا

سیاست بر قضاوت نظامی تاثیر گذار نظر من برای اثبات این که پول و بههوای است بهترین نمونه آن، راکت ساخت انگلستان « بلوپایپ»های دافع

د هوایی اشاسلحه مؤثر وقابل انتقال ضد میدانست که ما به)سی.آی.ای( بود.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

125

( راکت 1985ضرورت داریم. برای رفع این مشکل آنان در اواسط سال )الح هوای بلوپایپ را برای ما پیشنهاد نمودند. باوجودی که این دافع

هاج م را سرنگون نماید، زیرا ضرورت به دریافت خط میتوانست طیاره مالیل عملی با آن مخالفت نمودیم سیر گرم ناشی از طیاره نداشت؛ اما ما بنابر د

ور که بعد آنطباید از حالت ایستاده فیرمیشد و دلیلش این بود که این راکتوالح را فراموش کن" شخص باید با عجله خود را میگویند "فیر کن و

مینمود. اما حین استفاده از بلوپایپ چنین عملکرد ناممکن بود زیرا سترواخفاشخص برای پرتاب راکت باید در حالت ایستاده قرارمیداشت و بعد از نشانه

هدف را زیر نظر میداشت و با هدف، تا اصابت راکت به آن، با چشم گیری الع داشتیم که عد همچنان ما ا هدایت میکرد. م انگشت "شست" آن را

ها ثابت شده و آ گ فاکلند برای بریتانیایی الح در جن را از نمؤثریت این هبری شده )استفاده خارج کرده اند و ( را Javelinبه عوض آن راکت جدید ر

جاگزین ساخته اند. یکی از افسران توپچی بریتانیایی توضیح کرده است که الح این است که نمیتوان توسط آن هدافی را کهبزرگترین کمبود این ا

مستقیما در مقابل پرتاب کننده قرار داشته باشد سرنگون کرد، بلکه در مقابل هداف متحرکی مؤثر است که قسمت ق اب ر پرتیا عقبی آن از بالی سدامی وا

ر حمل وبی تناسب بودن ساختمان آن موانعی را دکننده بگذرد. وزن زیاد ونیزنیازبه مدت طوالنی دارد. لذا ما نمی زش آن آموانتقال آن ایجاد نموده والحی که اسخواستیم تا با آموزش و ه عدم کاربرد چنین تعمال آن در جبه

هر ثابت نموده بود خود رامؤثریت خود الوه برآن را مصروف بسازیم، های آموزشی آن تکرار میشد وشش ماه باید این کار در عمل برای کورس

هدین ناممکن بود. مجا

ال با بریتانی)سی.آی.ای( بودم که در باره خرید این سیستم من معتقد ا معامله قهیئت اعزامی خویش که ساال نه یکبار یی را انجام داده بود، زیرا آنان بر

اینبار بلوپایپ را نمایش میداد، فشار وارد نمود تا ما سری به پاکستان میزد و را به ین بود زیرا متخصص مصیبت بزرگی قبولی آن راضی سازد. این واقعا

های ناکامی آن، قبولی وپذیرش )سی.آی.ای( بدون ترس از عواقب وپیامددوره زدن از فشار وارد میکردند. سرانجام آنان باآنرا بر ما تحمیل نموده و

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

هدف خویش نائل آمدند. او کانال جنرال اختر و مراجعه مستقیم به ضیاء، به ت، اس پایپ دارای ارزش سیاسی)ضیاءالحق( استدالل نمود که پذیرش بلو

هد و هدین زیرا انگلستان را مستقیما در حمایت از جهاد قرار مید قضیه مجاهزار از اینبه خود میگیرد. بیشتر جنبه بین المللی ما مجبور به قبولی چند

هزاران هدین متضرر شدند؛ اما نوع راکت شدیم. در نتیجه این معامله مجاهنگفتی دست یافتند.میل دورتر از جبهه جنگ، ع دۀ به ثروت

ه داشت. ما دریافتیم که اولین محموله بلوپایپ این افتضاح چندین ماه ادامهی را اخذ ننموده به واصل شده حین انداخت، سیگنال داده شدهء سمت دهده آن از کارمندان هدف منحرف میگردد. ما برای مشا مجرد فیر شدن از

هده نماید. بعد از دعوت نمودیم تا به)سی.آی.ای( چشم سر کاربرد آنرا مشاها دوباره به انگلستان تائید نواقص از جانب متخصص انگلیسی، راکت

الحات در آن، دوباره ارسال شد؛ اما نواقص رد ومست بعد از وارد شدن اهم دارا بود. اولین محموله این نوع راکت حاوی چ هنوز ار هزیادی را

هدین نتوانستند به دستگاه، حین انتقال به دست قوای شوروی افتاد، زیرا مجاها بعدا در تلویزیون شوروی نمایش داده هند. این راکت سرعت آنرا انتقال د

( بودم حادثه یی را به خاطر ندارم آی.اس.آیشد. در مدت زمانی که من در ) یی در افغانستان سرنگون شده باشد. که از اثرصابت بلوپایپ، طیاره

گ افزارمورالشهایی در ها، سرانجام در سال د بی ثمر بودن برخی از جنک چینایی 1986) Red« پیکان سرخ»( نتیجه داد. چنانچه راکت ضد تان

Arrow هبری شونده بود و بر مؤثریت آن )سی.آی.ای( که دارای سیستم ررار اصخصوصیات تخنیکی آن تعلل میکرد و اما در مورد ارسالپافشاری و

ضمانت آنان را بپذیریم. حینی که بعد از مدت طوالنی میورزید که باید آن را رد کردیم. زیرا از نیکی آن رسید به مالحظه آن، فورا مشخصات تخ

گ با هند نتایج قناعت بخش را به ها اردوی پاکستان حین جن این نوع راکت هبری کننده ودست نیاو ارسال کننده سیگنال حین فیر رده بود. در سیستم رها، درختان وصخره قصی وجود داشت، در سکردن نوا احه پوشیده از بوته

مانند بلوپایپ دوره فراگیری آن طوالنی و ها استعمال آن مشکل بود وهمدستی با ها در ضرورت به تجدید آموزش داشت. این بار چینایی

هایی )سی.آی.ای( الح عرضه شدهء آنان را بپذریم. فشار الش ورزیدند تا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

127

اشنگتن وارد شد تا آنرا رد نکنیم. سر انجام در نتیجه پا فشاری هم از جانب وما، طرف چینایی قبول نمود تا نخست معلمین ما را در مورد آموزش دهند.

هفته کورس هشت همین اساس آنان مدت آموزش را که ترجمان آن زن بر های ترجمان و فشارجذابی بود دایر کردند. با جوان و هایوجود افسونگری

رعدم خریداری آن نیز ب)سی.آی.ای( بلی، نتایج حاصله آن منفی بود وقهم خورد.« پیکان سرخ»معامله متقاعدگردیده و بر

هایی بود که ثابت میساخت مقامات ارشد )سی.آی.ای( موارد ذکر شده، نمونه گ وعدم شناخت ودرک بدون داشتن مع هء جن لومات در مورد شرایط جبه

پولیان، تنها بر روی ملحوظات سیاسی وغانستحالت موجود در افوضع وها در » تسلیم میشدند. چنانچه یکی از آنها برایم گفت: جنرال! امریکایی

هیچگونه تصوری هدین چگونه جنگ را پیش میبرند، مورد اینکه مجاتا اندازه یی در امور لوژستیکی، نظامی، )سی.آی.ای( کارمندان «. ندارند

ال گ و مش هر دو سال کارمند ملکی شرایط میدان جن ت آن معلومات داشتند. تی در جدید برای مد مسایل لوژستیکی آنها تبدیل و این سبب میشد که کارمند

هیچوقت درک کرده مورد شرایط و وضع افغانستان وارد نباشد. آنان ن زمان اکتریخطرنریل با ذوب شدن برف دشوار ترین ونمیتوانستند که ماه اپ

ما باید قبل از آن در مورد ارسال ضروریات آنان اقدام است وبرای اکماالت همیشه عاجز بود. سیستم )سی.آی.ای( نماییم و در مورد اکماالت به موقع ما

هیچگاه نم یدانستند که کدام مبالغ باید طورپیشکی تادیه آنها طوری بود که هار ضروریاونه از بودیجه احتیاطی به موقع وچگشود و تقبل از رسیدن ب

ها مست هرگاه امریکایی گ رفع گردد. من باور دارم که قیما در چنین جنهرگز چنین درگیرمیبودند و ه قرار میداشتند سربازان آنان در خط جبه

بیروکراسی را تحمل کرده نمی توانستند.

ه مؤث های تازۀ سبوتاژ وبرای ادام گ، مفکورۀ تخریب مطرح شد و ر جنبه پاکستان آمد تا در مورد )سی.آی.ای( سان برای این منظور یکی از کارشنا

هد. او طرق و های آلوده ساختن مواد سوخت طیارات برای ما مشوره د شیوه ها هدین که در ورکشاپ میگفت که باید مواد آلوده از طریق طرفداران مجاهوایی کار مینمایند در بین تانکی طیارات مخلوط شود تا سبب و میدانهای

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

استدالل کردم که کاربرد این وسیله، سبب کشتن تعداد تخریب آن گردد. منهدین نیز اینگونه شیوه میگردد وخراب شدن وسایط بیشتر نزیاد مردم و مجا

هایی را ترجیح ها را طریقه موثر جهاد نمیدانند، زیرا آنان معموال عملیات هد وتلفات زیادی را میدهند که دارای سر وصدای زیاد باشد، زود نتیجه د

غنیمت بزرگی را نصیب آنها سازد. چنانچه من نتوانستم که آنان ر آورده وبارا وادار به انفجار دادن مخفی پایپ لین نفت نمایم، پس چگونه میتوان آنان هرگاه شخص امکانات همچنان را وادار به ملوث ساختن تیل طیاره نمود.

یله چارچ وس آلوده ساختن تانکی طیاره را داشته باشد؛ وی میتواند بهمقناطیسی طیاره را نیز منهدم سازد. وقتی من سوال کردم که چگونه این هدف انتقال داده شود، آنها نتوانستند جواب قناعت ظرف حاوی مواد آلوده تا همچنان طرح دومی وی در مورد جا به جا سازی بخش عملی ارائه نمایند.

گ در ی وهای وسایط نقلیه با شرایط جنگمواد کمیاوی در بطری نوع جن افغانستان نیز مناسب نبود.

طرح دیگر آنان مبنی بر پرتاب مواد اکماالتی از طریق پراشوت برای هدین در داخل افغانستان، نیز عملی نبود. زیرا با این شیوه به سرعت مجاالوه آنان توضیح ندادند پای پاکستان از پروسه اکماالت بیرون میشد. بر

هد. اگر منظور از طیارات که طیارات کدام کشور باید این وظیفه را انجام دگ هور به صورت مستقیم امریکا را در جن امریکایی بوده باشد پس رئیس جمبر علیه شوروی دخیل میساخت. آیا طراحان این پروژه میدانستند که برای

هی 30تا 20پرتاب هزار تن مواد از طریق پراشوت باید چند پرواز سازماندآیا آنان این خطر را پذیرفته میتوانستند که احتمال افتادن پنجاه فیصد میشد؟

این مواد به دست شوروی وجود د ارد؟ عبور این طیارات از فضای پاکستان هی چگونه حل میشد؟ به طور خلص ک طرح وا میتوان گفت که این ی

عملی بود؛ اما رد شدن آن تقریبا شش ماه را در برگرفت.وغیر

ه وا هشتم ماه می سال شنگتن پستروزنام تحت عنوان 1987به تاریخ ها را ثروتمند میسازد"برجسته مک به شورشیان افغان، جنرال ق حقای "ک

ها به حیث حقیقت کامل پذیرفته شد. متن آن چنین ناقصی را نشر نمود که بعدالح برای شورشیان افغان سه ملیارد دالر » بود سی. آی. ای جهت تهیه

هندگان امریکایی پرداخته شده مصرف نموده که نصف آن توسط مالیه د

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

129

الح بدست کی رسیده هنوز یک امریکایی نمیداند که این است. اما تا «است.

ۀ ردر ارتباط با ادعای موجودیت فساد، من به جرأت گفته میتوانم که در ادااسلحه بفروش نرسیده است، بلکه امر من چنین چیزی صورت نگرفته و تحت

ها ها و بر طبق سهیمه به تنظیم مطابق تخصیص و نظر به اولویت عملیات گ، توزیع گردیده است و و با در نظر داشت مؤثریت آن برای پیشبرد جن

ی گفساد اداری مشخصۀ زندکه ر درمورد سخت قاطع بود. با وجودجنرال اخت، اما در اردوی پاکستان موجودیت آن در حد اقل است. روزمرۀ پاکستان است

( یآی.اس.آمن با یقین گفته نمیتوانم که در صورت عدم موجودیت کنترل ) بر اکماالت چه واقع میشد.

اگر مجموع پول مصرف شده سه ملیارد دالر بوده باشد، نصف آن پول توسط لر دیگر از د. در پهلوی آن ملیونها دادولت عربستان سعودی تادیه شده بو

های عربی و ک میشد. طرف سازمان از اتباع عربستان کم ثروتمندان عمدتاهای دلخواه آنان و این پول مستقیما توسط کمک کنندگان، به تا به عمدتنظیم

های بنیاد گرا تادیه میشد. در مورد چگونگی پالیسی تقسیم وجوه و تنظیم گ افزار در فصل ب هد شد. در اینجا تنها بر این جن عدی توضیحات داده خوامعیار مؤثریت ( پول را تنها بر اساس وآی.اس.آیامر تاکید مینمایم که )

اقدامات نظامی واستراتیژی عمومی توزیع مینمود. واشنگتن پست در مورد هیچ الح به کی این که هم امریکایی نمیداند که داده شده، حق به جانب و

احتمال فساد قبل از رسیدن به کراچی »نتیجه گیری نویسنده که نان این چ قرین به حقیقت بود.« نسبت به مراحل مابعد آن بیشتر است

هیچگاه اعتماهمیشه تیره و)سی.آی.ای( روابط ما با ل د حقیقی متقابتار بود. الت بی پایان آنان موجود نبود. من و همیشه از مدا کارمندان تحت امر من

الش برادر مورد ی به عهده گرفتن توزیع اسلحه، وارد کردن اتهام فساد، هدین و ها آموزش مجا قایل شدن حق مشوره برای خود در مورد عملیات

القمند بودند تا دفتر عملیاتی را در جوار دفتر خسته شده بودیم. آنان بسیار هیچگاه برای آنان اجازهمن در راولپندی بگ اقعیتداده نشد. در و شایند که

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

الش میورزیدم تا حتی االمکان از تماس با کارمندان محلی همیشه امر من هیچگاه از سفار)سی.آی.ای( ت امریکا در پاکستان خود داری نمایم. من

القاتی بازدید نه نموده وطی مدت چهار سال کارم تنها سه بار به منزل مخفی آنان رفته ام.

ها، با تعجب ف .ای( )سی.آیراوان دریافتم که کارمندان در یکی از این بازدید حتی در مورد ابتدایی ترین اصول پیشبرد جنگ چریکی چیزی نمی دانند.

در حوالی نیمه شب مسؤول دفتر جنرال اختر تیلفون 1984در اوایل سال هد درمورد مطلب عاجل که از )سی.آی.ای( که کارمند نمود وگفت میخوا

ظور برای این منبا شما صحبت نماید و ناممکن است طریق تیلفون گفتن آنهم القاتی خواسته اند. من گفتم که بعد از نیم ساعت آنجا خوا شما را به منزل

هیچگاه تلفونی صحبت ننموده ام.( از )سی.آی.ای( با کارمندان بود )من که آمدن دریورم مدتی را در بر میگرفت، لذا خودم رانندگی کردم آنجایی

الع گرفته که به دلیل نابل دی و تاریکی شب، یک ساعت دیرتر رسیدم. آنان اهلمند کاروان ها در غرب افغانستان در منطقه والیت بودند که شوروی

هدین را کشف نموده و بر سراکماال راه آن کمین گرفته اند. من چه باید تی مجاهلمند از کراچی کیلومتر فاصله 1000میکردم؟ مبهوت و گیج شدم. زیرا

هیچگونه وسیلۀ مخابراتی بی سیم )سی.آی.ای( ت و داش نیز میدانست که من هدین در داخل افغانستان نداشتم. در مورد گروپ جهت تامین ارتباط با مجاذکر شده که به خطر حمله مواجه بودند، نه آنان معلومات دقیق داشتند و نه

نمایم. توجه)سی.آی.ای( ما. لذا ضرور نبود تا من به پیشنهادات افسر

هر النم حالت مندر های وقفه سپانسریتوانستم مانع آمدن دوامدار وهر دو)سی.آی.ای( آوردند. آنان گویا هفته از واشنگتن تشریف میشوم که

هرین وکارشناسان، تحلیلگران و تخنیکران مجرب بودند که میتوانستند در ماگ کمک نمایند. در عمل تنها عدۀ محدودی از مورد به پیروزی رسانیدن جن

همین جمله آنها واقعا مصدر کمک میشدند. به طور مثال یکبار شخ صی از هایی ارائه در مورد ضرورت و هدین طرح های مجا ه همیت برق برای پایگا ا

همیت زیاد دا رد. اما ویکرد. وی تنها میدانست که برق برای دستگاه رادیو اک ترین معلومات ندر مورد شرایط محیط و داشت و در مورد سایر محل کوچ

ضروریات برای فعال نگهداشتن جنراتور چون تیل، روغنیات اضافی،

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

131

الت نگهداری آن در زمستان و موجودیت تخنیکر برای فعال ساختن و مشهیچگونه طرحی نداشت. ترمیم و مراقبت آن

دو نفر کارمند داشت و زمانی که )سی.آی.ای( دفتر محلی 1983در سال فر رسید. اینان کارمندان دایمی را ترک مینمودم تعداد آن به پنج ن( آی.اس.آی)هدین، تنظیم و های زیادی در بین مجا الوه برآن آنان اجنت رسمی بودند.

های نظامی و د ( داشتنآی.اس.آیحتی به باور من در بین کارمندان )ها، کمیته یه می شد.بدل پول بیشمار برای آنان تادکه برای آنان خدمت میکردند ودر

العاتی دیگر، برای وص هر اداره ا هداف اینان نیزمانند کارمندان ول اها و امکانات استفاده مینمودند. این تصور من زمانی به خویش از تمام شیوه

ک نوع اسلحه پیشنهادی را رد می)سی.آی.ای( یقین بدل شد که وقتی ما یهفته، یک تنظیم ونمودیم، تقر ک کیبا در طول ی در عضو کمیته نظامی یا ی

الح به ستایش میپرداخت ودر مورد مؤثریت ومور همان ضرورت آن ما د هیچ نوع رابطه مستقیم با هر چنان وانمود میکرد که را تلقین مینمود ودر ظا

ندارند. )سی.آی.ای( کارمندان

الت ما ناشی از این بود که طور دایم از )سی.آی.ای( یک بخش از مشپول شان ، کانگرس و در مجموع از طرف مردم امریکا که جانب واشنگتن

د داره ماننتحت فشار قرار داشت. کارمندان آن ا ،در اینجا به مصرف میرسیدبطور خاص سیاسی وارده از طرف سیاستمداران هایرئیس شان از فشار

هی صورت میگرفت در عذاب بودندوقتی اش . چنانچه باری یکی از تباهای گفت)سی.آی.ای( کارمندان ارشد هور کارتر براساس عکس رئیس جم

تان نسهوایی گرفته شده در مورد احتمال حمله قریب الوقوع شوروی بر افغاهد را نپذیرفت، زیرا » الوه کرد که: آگاه بود و لیکن حرامزاده تمام این شوا

هرگاه در آن زمان اقدام هد؛ مناسبی صورت میگرفت؛ نمی خواست واکنش دالت نمی بودید.ا درحال شم همه مش هیچگونه « گیر این یگانه موردی که من

ک درآن نداشتم عبارت بود از اینکه آنها میخواس شوروی را در تندشها را بسوزانیم»افغانستان مجازات کنند. جملۀ د همیشه ور« ما باید حرامزاده

بود. )سی.آی.ای( زبان کارمندان

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

های جالب ادارات اطالعاتی کشوروسایر.آی.ای( )سییکی دیگر از فعالیت الح الش برای خریداری های غربی مانند انگلستان، فرانسه و آلمان غرب

ارتش 1985در سال ها و تجهیزات به غنیمت گرفته شوروی بود. چنانچه الشنیکوف )AK74جدید )شوروی ماشیندار مورد (AK47( را به عوض

مرمی سبکتر وت به خلف خود کوچکتر وشیندار نسباستفاده قرار داد. این مامیلیمتری بود که حین اصابت به بدن، حرکت دورانی آن سبب 5.45آن

ماید. اد نمیگردید تا ساحه بیشتر را تخریب و فوحه خروجی بزرگتر را ایج)سی.آی.ای( دالر بالی 5000به مبلغ (AK74) اولین میل به دست آمده

ها، الح های زیادی برای به دست آوردن الش فروخته شد و بعد از آن هلیکوپتر ک )مخصوصا از هاوان، زره، تجهیزات الکترونی های -MIتابه

ها آغاز و (،24 ک وحتی دوربین های تان برای آالت رمزنگاری، الشه هدین به شغل پر منفعت تبدیل شد. مجا

ها تا های کارمندان سفارت خانه زمانی برای خریداری سالح و وسایل موترهمجوارسا ذکر شده در آمد بودند که جنرال اختر سرحد در رفت وحات قبایلی

های آنها باید صرف و بر این عمل آنها اعتراض نمود گفت که چنین خواست به دست آورده شود. ( آی.اس.آیاز مجرای )

های خود الش نمود تا از طریق )سی.آی.ای( به بعد 1985از سال اجنت هلیکوپترجنگی ) ( را MI-24 Hindپیلوت افغان را پیدا نماید که بتواند

با هیا ساخته وقتا فوقتا بگریزاند. آنان زمینۀ چنین عملیات را در کابل مالع هلیکوپتر برا الع میدادند تا محل نشستیمختصر از رسیدن چنین ایم ا

هوایی هنگی صورت را برای آن تدارک دیده و با قوای هما پاکستان در مورد هوایی پاکستان مورد حمله قرار نگیرد گیرد تا حین داخل شدن آن به فضای

بعد از نشست امنیت آن تأمین گردد تا از جانب قوای شوروی نابود نگردد. وهم در مورد به الن عملی نگردید و من ضرورت به توضیح ندارد که چنین

هوایی پاکستان چنین آال رم جعلی را ندادم. مشکل اصلی در این بود که قوای را از قبل توقع داشت تا پیلوت وقت دقیق وگراف فرار خود)سی.آی.ای(

الن دقیق ناممکن بود زیرا پیلوت هد. عملی شدن چنین الع د برای آنان ا به کجا پروازآزادانه تصمیم بگیرد که چه وقت والحیت آنرا نداشت که

الن واید. خطرات احتمالنم دستگیری پیلوت متصور بود. سرانجام ی افشای

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

133

هلیکوپتر الن خویش دو (را برای MI-24) ما توانستیم بر اساس بسپاریم. )سی.آی.ای(

ها را هلیکوپتر ها ضرورت اختطاف چنین هبران" تنظیم من تنها برای "راکستان پتوضیح دادم. آنان باید اطمینان میداشتند که از اجرا کننده این عمل در

هد شد. در اواسط سال ه من عصر روز بود که ب 1985پذیرایی خوبی خواهلیکوپترتیلفونی اطالع دادند که دو در میرام شاه در داخل (MI-24) بال

هله افسر محافظ سرحدی برای پاکستان فرود آمده اند. قرار معلوم در اول و خاک پاکستان فرود آمده اخلآنان توضیح داده بود که آنان اشتباه نموده و در د

اگر خواسته باشند میتوانند دوباره پرواز نمایند. اما آنان از بازگشت خود اند والن هلیکوپتر از داری نمودند. با وجود یکه یکی از پیلوتان درآغاز ربودن هر های تبریکی زیادی مواصلت ورزید. هی پیام خبر نداشت. در مدت کوتا

هلیسفارت خانه هعکاسکوپتر را معاینه ومیخواست تا هلیکوپتر ا ی نماید. هفته در معرض معاینه وبازدید و عکاسی متخصصین انگلیسی، برای مدت دو

هفته بعد باآلمان غرب، ف چهار نفر ازرانسوی وچینایی قرار داده شده وچند جمله شش خدمه آن به ایاالت متحده امریکا منتقل گردیدند.

اختطاف طیاره صورت گرفته بود. نخستین مورد قبل از آن نیز چند واقعه هلیکوپتر ) گ بود. حادثه دوم مربوط به ( MI-8آن اختطاف در آغاز جن

ک بال طیاره تاندن ل گریخپیلوت طیاره با عمسبک بود که حین اختطاف کو یک فروند)سی.آی.ای( به قتل رسید. توسط پیلوتطیاره مخالفت نمود و ی

که توسط نبی پیلوت اختطاف شده بود به دست را نیز (SU- 22طیاره )هدین بود وآورد. این پی در اثر ایجاد مخالفت با تنظیم لوت مدتی قوماندان مجا

هنده شد. مربوط به امریکا پنا

همترین کمک گ در افغانستان سپردن عکس )سی.آی.ای( م برای ادامه جنها گرفته شده بودند وهایی بود که تو هواره م جزئیات سطح در آن تماسط ما

ها که از ارتفاع بلند عکاسی شده زمین به وضاحت دیده میشد. در این عکس ها ک ها، پلچ ها، وسایط، پل ک رات واردهء ناشی از بمبارد خسا، وبودند تان

الت راکتی به وضوح دیده میشدندمان و که مرا شگفت زده ساخت. ما یا ح

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

ها، عملی النبا استفاده از این عکس ها را الت گذاری نموده نقاط وات مالحظه آن برای الت راکتی انتخاب می نمودیم. به آسیب پذیر را برای حالت آتش را های مناسب تقرب و عقب نشینی و م هدین راه قوماندانان مجاهوایی ساحه مشخص مشخص میساختیم. زمانی که من خواستار عکس

هی آنرا )سی.آی.ای( میشدم، کارمندان با تمام جزئیات در در مدت کوتاالن ها را که برروی آن اختیارم قرار میدادند. مثال برجسته این نوع نقشه عملیاتی در ساحه شیر خان بندر در جوار دریای آمو طرح گردیده بود میتوان

هر نقشه ودر صفحات بعدی ای هده کرد. با عکس جزئیات و ن کتاب مشاهداف ممکنه، موقعیت الت بیشتر شامل ا دشمن، عکس العمل احتمالی تفص

العات حاصله از دشمن و الت احتمالی آن داده میشد. این معلومات با ا حهدین محلی توانایی مؤثریت عملیات بیشتر میساخت.ما را در اجرا ومجا

های تخنیک همیشه برایم جالب بود وبه طورتوانایی ش خاص در بخی امریکا هایی در مخابرات حیرت انگیز بود. به طور مثال آنان گفتند که کمپیوتر

های شوروی را های مخابراتی پیلوت ایاالت متحده امریکا میتوانند صحبت پرواز باشند، ثبت نمایند. چون در اثنایی که آنان در حومهء مسکودرحال

الم مختص به خود هرپیلوت دارای لهجه خاص و شکل سخن زدن و تکیه هم میسازد تا برااست، این خصوصیات مانن ساس آن د امضا امکان آنرا فراها وی را با کود نمبر خاص بنامند. طور مثال پیلوت )ایکس( اگر امریکایی

العاتی میتواند نتیجه گیری ماید که ن با کابل تماس مخابروی بگیرد، اداره االعات، وی تنها پرواز نموده و هی گروه خویش. براساس اینگونه ا همرا یا با

ها قرار عملی هوایی شوروی در افغانستان تحت نظر امریکایی ات قوای داشت.

همچنان از امکانات و تخریب بیشتر و تجارب تخنیکی آنان برای انهدامما ه هداف مشخص مانند پل های آب، ذخایر مواد سوخت وا پایپ لین ا، بند

هداف مورد )سی.آی.ای( استفاده میکردیم. برای این منظور های ا عکس س آنها متخصصین در مورد اندازه ونوعیت را تهیه میکرد که به اسانظر

لی ارات احتماخسو ، شکل انفجارمواد منفجره، بهترین محل وطریقه جابجاییالنگذاری صورت میگرفت.آن مشوره میدادند و مطابق آن

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

135

های سیستم )سی.آی.ای( همچنان وسایل الزم را برای تصرف کانال زطور مستقیم ا که من بهر ما قرار میداد. باوجوددر اختیامخابروی دشمن

ها برخوردار نبودم ک العات این نوع کم ؛ اما میدانستم که تازه ترین اها وتصرف شده از منابع شوروی و اف هداف غانی در مورد سوقیات جزوتام ا

آن که از لحاظ تکتیکی برای ما بسیار با ارزش بود، در اختیار ما قرار داده هیجانی ومیشد. اک العات ک بود. به طور مثال زمانی ثر این ا که دراماتی

همچنان از این آنان مورد حمله قرار گرفته و ک میکردند. تقاضای کمالعات نت ها وا ها عدم اعتماد متقابل یجه گیری میشد که بین افغان شوروی

هدین راکت استینگر را به دست آوردند، بارب ر اوجود دارد. بعد از اینکه مجاد به وظایف پر خطر اعزام میشون اعتراض پیلوتهای افغان مبنی بر اینکه آنان

یدیم بود. ما یکبار شن، ثبت شده ها باقی میمانندپیلوتان شوروی در قرارگاه وگاه شوروی یک افسر پایین رتبه را به اتهام اینکه بر ترک وظیفه که در قرار

رف هم چنان ما از طریق تصاصرار میکرد به محکمه نظامی تهدید نمودند. های مخابروی از مؤفقیت و هدین و یا عدمصحبت الت مجا اندازه مؤفقیت ح

ضایعات وارده معلومات به دست می آوردیم.و تلفات وخسارات

های پیهم سرانجام در تابستان سال از دفتر مرکزی 1985من به اثر دعوت ان دور از واشنگتن در النگلی ویرجنیا که در فاصله نه چند )سی.آی.ای(

القمند این بازدید بودم و موقعیت دارد، بازدید نمودم. من تصور زیاد هد کرد؛ ک خوا اما متأسفانه نه تنها چنین میکردم که در ازدیاد تجارب من کم

نیز تجدید نظر نمودم، )سی.آی.ای( نشد، بلکه در ارزیابی خویش در مورد ک سفر تفریحو ی دانستم.در واقعیت امر من آنرا ی

سیستم خاص امنیتی را برای تاسیسات و من ضرورت موجودیت تدابیر ور آنها در اول باعث درک میکنم؛ اما شیوۀ کا)سی.آی.ای( شیوه عملکرد

انجام بی اعتمادی آنان به یک افسر ارشد سازمان تعجب من شد وسرالعاتی پاکستان که متحد صمیمی امریکا است، مرا آزرده ساخت. تعجب ا

در لفت )سی.آی.ای( مرکزی ی زیاد شد که حین بازدید از دفترمن زمانخصوصی رئیس عمومی آن اداره توسط مسؤول لفت مشایعت شدم که چهره

همان شخص با لبخند خود آن آشنا را معرفی به نظر میرسید ودر بازگشت

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

تم در یافضای گارد امنیتی آقای کیسی است ونموده گفت که وی از جمله اعلفت نیز از جمله گارد امنیتی رئیس بوده وبه صورت حتی شخص مسؤولکه

دوامدار حتی در چنین مورد امنیت آنرا تأمین مینماید.

که در فاصله نه چندان )سی.آی.ای( بازدید از مکتب مخصوص تخریبکاری دور از واشنگتن قرار داشت سبب آزردگی من شد. زیرا من به واسطه طیاره

ال کشیده شده وشدم ک یی بدانجا منتقل های آن کا ن اکوچکترین امکه پرده ک دوره وسیع را پیموده وه دیدن بیرون از آن موجود نبود. من فکرواپیما ی

اینکه من چنان تصور کنم از طوالنی، برای رد پل گم کردن وکردم این پروهی شده بود. که این مکتب در فاصله دور از واشنگتن قرار دارد، سازمان د

باید پی نمی بردم که به کجا پرواز میکنم. بعد از نشست طیاره وضع نیز من الح .چنین بود از موتر حامل ما نیز امکان دیدن بیرون میسرنبود، به اص

هانت بار با چشمان بسته در حرکت بودم. من این گونه برخورد را به خود اهماندار این بود که ما مکلف به رعایت اصول و تلقی نمودم. استدالل م

هستیم. اما من شخص مشکوک وم هویت نبودم که در مقابلم چنین قررات بی هر شیوه گز چنین برخوردی را حین بازدید یی را در پیش میگرفتند. ما

ن نکرده ایم. آنها در از مراکز آموزشی ما در پاکستا)سی.آی.ای( کارمندان ال های بدون پرده به محل میامدند وما ش نمیکردیم تا روز روشن ودر موتر

موقعیت کمپ آموزشی را از آنان پنهان سازیم. خط سیر و

های ارائه شده )سی.آی.ای( در جریان این سفر، من دریافتم که به نقطه نظرهمیت بیشتر قائل است. زیرا اوال من به اتاق از جانب تحلیل گران پشت میز ا

هنمایی شدم که در آن راجع به افغانستان معلو مات داده میشد. تاکنفرانس رهی از زبان خانمی در امور نظامی گزارش تحلیلی نشنیده هیچگا آن زمان

القمندی زیاد به آن توجه نمودم. خانم بیچ اره که بسیار ناآرام و بودم، لذا باموضوع به نظر میرسید، از روی کاغذ مطالب را میخواند تا بدان نامسلط بر

ها چنین شیوه وسیله توجه شنوندگان را جلب نماید . در عمل اکثر امریکایی بیان را دلیل عدم پختگی و ناوارد بودن سخنران میدانند و این قضاوت کامال در مورد خانم ذکر شده صدق میکرد. بعد از ختم سخنرانی از وی سوال گ ذکر شده هدین در جن کردم که منظور وی از وارد شدن تلفات زیاد به مجا

فیصد بود؟ وی 50و یا 20، 10ند بگوید که این تلفات چه بود؟ آیا وی میتوا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

137

زمانی که اصرار ورزیدم که میتواند بگوید که در د واز دادن جواب عاجز بوگ هدین اشتراک داشتند آن جن همکاران مرد او ؟ ال جواب ماند.چه تعداد مجا

ز ارا کمک نمایند. بعد برایم گفتند که او در مورد افغانستان سعی کردند تا اوقبل از آغاز به کار در وروی در آن کشور تحقیق مینماید وآغاز مداخله شدوره ماستری خویش را در مورد مسایل جنگ طی نموده است. )سی.آی.ای(

هد شد. بدون داشتن اینگونهاو دارای تجربه عملی جنگ نبوده و باید گفت نخواالعات دست اول در مورد شرایط و اوضاع و احوال تجربه و یا نداشتن ا

گ، حتی بهت ه جن گیری حقایق مجرد نتیجهرین تحلیلگر نمیتواند از ارقام وجبهک اتحاد شوروی درست ارائه نماید. مثال بعدی در مورد متخصص تکتیهای شمال اروپا صحبت است که در مورد پیشروی ارتش سرخ در دشت

غانستان سوال نمود؛ زمانی که من در مورد چگونگی حالت آنان در اراضی اف کردم، وی مضطرب شده خاموشی اختیار کرد.

ود ب در افغانستان عبارت)سی.آی.ای( به طور خالصه میتوان گفت که نقش همات وتجهیزات و انتقال آن به پاکستان، تدارک از: خریداری اسلحه، م

وجوه مالی برای تهیه وسایل ترانسپورتی در داخل پاکستان، آموزش ها وپاکستانی د مربیون تجهیزات جدید، تهیه فوتو و ر مورد جنگ افزار

هواره یی برای پ های ما تهیه وسایل و پیشبرد عملیات،الن گذاری ونقشه شوره در مورد مسایل فنی و آموزش آن وارائه متجهیزات مخابروی و

هنگامیکه مطالبه میشد.تخنیکی النگذاری پیشبرد ، متباقی تمام مسایل چون هدی گ، آموزش مجا های گوناگجن ون، تعیین تخصیص و توزیع ن در عرصه

هالح و الحیت تجهیزات به تنظیم صورت بهو)آی.اس.آی( ا در حیطۀ مشخص مربوط ادارۀ تحت اثر من بود.

ه به تکنالوژی بسیار پیشرفت)سی.آی.ای( من این موضوع را تائید میکنم که دسترسی دارد. مگر نمی توان تنها با استفاده از تکنولوژی پیشرفته مسایل

به دست آورد. از آنجایی که تصامیم نتیجه مطلوبپیچیده ومغلق را حل کرد وهای نظامی نظامی بر اساس تجربه، دانش نظامی و یا حتی بر اساس برداشت

از )سی.آی.ای( تعداد کمی از افسران اتخاذ میشود، از نظر من صرف اجرای چنین وظیفه بدر شده میتوانند.

www.ael.af

نقش )سی.آی.ای(

هدر رفت ومقدار زیاد پو که این پروسه کمافیل در جنگ افغانستان به یقیناه یجسوء استفاده به یقین در نتادامه دارد. بخشی از این فساد و السابق

هات موجود در پاکستان و به عقیده من افغانستان صورت میگرفت، اشتباهای بی ها در جیب کارمندان حکومت قسمت زیادی از این سوء استفاده

که در تدارک و )سی.آی.ای( عمال وا، دالالن اسلحه، سیاستمداران وپرهای غیرضروری وخرید جن ها دالر نقش داشتندکهگ افزار ،نه به میلیون

سرازیر گردیده است.

این بخش را با ذکر یک نکته مثبت به پایان میرسانم و آن عبارت از اینست ها، همه نارسایی نقش بسیار مثبت در ادامه و )سی.آی.ای( که با وجود این

پیشبرد جهاد در افغانستان داشت. بدون حمایه ایاالت متحده امریکا و در افغانستان باقی میماند. بدون ارائه عربستان سعودی، شوروی تا حال

العات از جانب سی.آی.ای، بسیاری از عمل های ما به شکست می ا یات بدون آموزش معلمین ما از طرف سی.آی.ای، آنان توانمندی آنرا انجامید و

هند. آنچه هدین را برای مقابله با ابر قدرت تربیه و پرورش د نداشتند که مجاال ح به پاکستان اتفاق افتاده است، مسؤولیت ما بوده که بعد از رسیدن

است.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

139

خطوط اکماالتیبرای تأمین )سی.آی.ای( بر اساس معلومات ما، کانالهای مخفی اکماالتی »

هدین در نتیجۀ موجودیت فساد الح سوء استفاده صدمه زیاد دیده ومجاهدین که برعلیه قوای است. متضررین اصلی این فساد عبارت اند از مجاشوروی میجنگند و مردم امریکا که نمایندگان آنان در کانگرس توسط

هشتم ماه می «فریب خورده اند.)سی.آی.ای( 1987واشنگتن پست،

ک مقاله یی است که توسط یکی از ژورنالیستان که متن ذکر شده فشردۀ از یالش نموده هفته را در پاکستان به سر برده بود، نوشته شده است. وی چند الوه بر پاکستان هدین که الح را برای مجا است تا سیستم پیچیدۀ اکماالتی

مصرف ۱۹۸7سال درو افغانستان در شش کشور دگر نیز ممتد بود، دریابد. شاید برداشت و روزانه در این بخش به بیشتر از یک ملیون دالر میرسید.

ک اندرسن گمان استوار باشد، بر حدس و Jack Andersonتبصره آقای جک دور از واقعیت نیست. چنانکه قبال تذکر داده شد، در مورد خریداری لی

الح ا)سی.آی.ای( مسؤولیت عمده متوجه الح ناکارآمد، ست. بعد از اینکه ن آن در توزیع ورساندخاتمه مییافت و)سی.آی.ای( به پاکستان میرسید، نقش

هدین سهمی هما رسانیدن اسلحهنداشت. متباقی کانال اکماالتی و به مجا ت و مهی میشد. ). گ از طریق ما سازماند ه جن الح و آی.اس.آیبه جبه ( نیز

گ آنرا به کار هدینی که در جبهه جن همات حاصله را به طور مستقیم به مجا مهفت همات و تجهیزات در اختیار میبردند تسلیم نمی کرد، بلکه تمام اسلحه، م

قوماندانان وابسته به آنان قرار داده میشد، که بعد از طریق تنظیم جهادی وگ در داخل افغانستان میرسید. آنان تا میدان جن

www.ael.af

خطوط اکماالتی

ال انگلستان به میدان ح چگونه از راه دور از امریکا وبرای اینکه بدانیم گ در افغانستان میرسید، در قدم نخست باید توضیح گردد که کانال جن

همات را بود: در قدم اول امریکا اسلحه و اکماالتی از سه قسمت متشکل مل میداد. در مرحله یخریداری کرده پس از تادیهء پول آنرا به پاکستان تحو

سپسدر داخل پاکستان جابجا میشد و)آی.اس.آی( مهمات توسط دوم اسلحه وهفت تنظیم به قرارگاه ید وبراساس سهیمه معین توزیع میگرد های مرکزی

ها بود کهدر پیشاور و نان آ کویته انتقال داده میشد. مرحله سوم مربوط تنظیم همات را ببنابر لزومدید این اسلحه و ه به تنظیم خویش ه قوماندانان وابستم

هد بر تقسیم میکردند و ک بم توسط مجا به افغانستان انتقال میدادند. با پرتاب ی هدف، نقطۀ ختم بر این پروسه طوالنی گذاشته میشد.

الح ودر این پروسۀ طوال هزاران نی حد اقل پانزده بار این مهمات با طی ها پایین وبا ل، مجددا کیلومتر توسط الری، کشتی، ری ال شده دردر الری

ده دست استعمال کننده رسانی اخیر ذریعۀ حیوانات بارکش تا به محل آتش و بهمیشد .اینگونه راه طوالنی و دشوار اکماالتی توأم با خطرات را به ندرت در ک جنرال بریتانیایی در مورد گفته هده کرد. ی جنگهای پارتیزانی میتوان مشا

شته وجه نداقوماندان به خط تدارکاتی عقب جبهه خویش ت است، وقتی که یکک و مساعدت غیر مستقیم به دشمن است و من این نتیجه باشد، به مفهوم کم

گیری وی را کامال تائید مینمایم.

تدارکات یدبود که با ینا یکیسر بزرگ من در امور لوژستمشکل ودرد یاق. متبیمنما یملشده تس یتاشخاص تثب یبراو ینرا در وقت مع یضرور

هم یلمسا واضح سازم که یدبا یزرا ن یندرجه دوم برخوردار بود. ا یتاز ا. اشتما در یمامکانات کنترول مستق ی،کانال اکماالت یمن صرف بر بخش وسط

(.8بود. )نقشه شماره یگراند یارآن در اخت یو آخر یقسمت اول

ه یدر رابطه با چگونگ ها م ی،کانال اکماالت یسازماند از یتوانستممن تنهم و یحشان توض یبرا یاها تقاضا کنم، یم( و تنظی.ای.آی)س را هم آنان یاد

یشدرست پ یرامور در مس یکه اجرا یمتقاعد سازم. اما زمان یااغوا والح آن اقدام یبرا یتوانستممن نم یرفت،نم امکانات از ستفادهبا ا یاکنم و یا

ا ر یکیامور لوژست یتکه مسؤول یدر رفع آن بپردازم. کار دگروال یشخو

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

141

امر یندر دفتر من به عهده داشت، در سطح مطلوب و دلخواه نبود. علت اروزانه بود، مانند عدم اکماالت به موقع، به موقع یها یاز دشوار یناش

قع به مو یریعدم بارگ ی،انسان یرویکمبود ن یاره،ط یاو یکشت یدننرسو ییکنواقص وکمبودات تخن ی،ترانسپورت یلکمبود وسا یل،ر یاگونهاو

همه مسا همتر از هو یتیوامن یحفاظت یلم اعم از یچکسالوه برآن ها یاکنجکاو و یها یستژورنال اجراآت در مورد کار و یددشمن نبا یاجنت

الع را به دست م ینما کوچکتر آوردند. یا

این کار طورمعجزه آسا صورت میگرفت، چنانچه در فاصله سالهای

هیچ 1987ـ 1984) العی از اجراآت ما به بیرون نرفت و هیچ نوع ا ) ۱۹۸3در سال نوع سبوتاژ و تخریب در این پروسه صورت نگرفت.

همات از طریق کانال اکماالتی ما هزار تن سالح و م در حدود ده مجموعااین تن رسید. 65000به ۱۹۸7ی که این رقم در سال منتقل شد در حال

نفر از محافظین وزارت دفاع و با استفاده از چهارالری 200همه توسط

www.ael.af

خطوط اکماالتی

ال وقفه صورت هفت روز و به طور دوامدار و هفته دارنده جرثقیل، میپذیرفت.

الت زیادی داشتم. آنان بیشتر )سی.آی.ای( در بخش اخیر کانال اکماالتی مشهای غیر ضروری ون اوقات گ افزار یل میدادند، بلکه کهنه را تحوه تنها جن

های ما را نیز در نظر الن بارگیری وتخلیه و ظرفیت و گنجایش گدام هی وفرت بود ونمیگرفتند. به عبارت دیگ ها ر گا هم قحطی. من بار هی گا

ها وآنهم برای آنان خاطر نشان ساختم که م ا خواستار منظم مواصلت کشتی ه ک وما هی وار ی هستیم تا آنرا خوبتر سازماند یا دو کشتی به بندر کراچی

هانه سه یا چهار هی ما نماییم. اما بی نظمی در کار آنان سبب آن میشد که گاهت ورزید وکشتی مواصل هی ای ما جای برای نگهداری نمیبود ودر گدام گا

ها کامال خالی میبو ها، گدام ها نسبت عدم مواصلت کشتی د.هم ماه

هوایی هوایی راولپندی )پایگاه الح از طریق میدان اللهمقدار کمی (چمواصلت اسلحه از این طریق، اکثرا سبب 1986مواصلت میورزید. تا سال

هوایی پاکستان میشد. علت معضله ( وآی.اس.آیبروز چالش بین ) قوای هوایی )سی.آی.ای( دراین بود که اسلحه خریداری شده را در پایگاه

هران» اید توسط طیارات سپس از آنجا بواقع در عربستان انبار میکرد و« دهوایی پاکستان به کراچی انتقال داده عربستان سعودی و یا طیارات قوای

ها از نظم برخوردار نبوده ومیشد. بنابر علل نامعلوم این بنظر من پروازهرگاه نماینده آن در )سی.آی.ای( عامل این بی نظمی هوایی بود؛ زیرا میدان

الن، اجازه نشستن نمیداد و عربستان موجود میبود وی به طیارات ما طبق های عربستان سعودی نیز هواپیما هی آنرا مجبور به بازگشت میساخت. گا

هم قبلی به وقت معین مواصلت نمی ورزید و اکثر الع و تفا هم بدون ا هی گا حالت آماد هوایی پاکستان میشد که طبعا هوایی داخل فضای ه باش قوای

سال طوری حل شد که بال میداشت. این معضله بعد از دوق در پاکستان راالح را عهده دار شد، اما برطبق آن طیارات امریکایی مسؤولیت انتقال

همچنان تیره باقی ماند. هوایی پاکستان مناسبات ما با قوای

ها بعد از رسیدن به پاکستان در اختیار ما قرا گ افزار ید ر میگرفتند، باجنایجاد خاص( سیستم اکماالتی آی.اس.آیتوضیح نمایم که قبل از تقرر من در )

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

143

همه عرصهکار به برکت انفاذ قانون نظامی واین شده بود و تسلط نظامیان در هم طراحان قانون و طور مثال در ارتباط هم مجریان آن بودند. بهها بود. آنان

هم سیستم عادی وسعت بیش از اندانقل اکماالت، باوجود با حمل و زۀ آن باز هیچ وجه مرعی االجرا نبود ودفتر داراداری و هیچگونه سند تحریری ی به

هدایات و در مورد نگاشته نشده بود ۀ امور صرف با هم هی اجرا و اوامر شفاهی در مورد سوالی مطرح میشد، جواب این بود که محموله میگردید. اگر گا

مربوط بمب اتومی است. این جواب ی ولی "محرم" وبوط پروژه تبلیغاتمرهمکاری نماید. کافی بود که طرف

ها نوشتپول تکس بندرکراچی به صورت نقدی تادیه میشد و ۀ چون بر محموله "تجهیزات دفاعی" موجود بود؛ لذا طرزالعمل معمول گمرگی در مورد آن

های به گدام هعملی نمیشد. ده الی بیست واگون ریل از کشتی بارگیری شدیک اندازۀ کم آن مستقیم به کویته انتقال داده میشد. من در کمپ اوجری و

( تأمین MODCامنیت این واگونها از طرف محافظین وزارت دفاع )تن بار جا به جا میشد؛ 200به طور عادی تا واگون ریل10میگردید. در

زمانی که چندین تن بار را جا سازی نمایم. 400اما من توانستم در آنها تا الت زیادی ایجاد میگردید ونظم کشتی پیاپی مواصلت میورزی د، معهم میخورد. عمله و باربران در جابه جایی آن به مشکل مواجه معمولی بر

میشدند . دگروال من برای پیدا کردن ریل با مامورین مربوط در چانه زنی میبود.

هری 200ما در راولپندی ک ظرفیت پنج تا ده تن را عراده الری داشتیم که ه دداشت و های جعلی بودند وتوسط آنها اسلحه وهم همات ارای نمبر پلیت م

الت مورد نظر انتقال داده میشدند. تمام صندوقها بعد از انتقال به گدام، به مک، نگهداری میشدند. تمام اجناس داخل و خارج شده باز گردیده بعد از تفکی

هر روز صبح بر سرز گدام در دفتر مربوط ثا میز بت میشد وگزارش آن کارمن حاضر میبود.

الح و ها توزیع و ،تعین شده مهمات بر طبق سهیمه قبال بعد از آن به تنظیم ها بعدا تقال داده میشد. در مورد سهیمه وبه پیشاور ان تخصیص جنگ افزار

www.ael.af

خطوط اکماالتی

ال هم داد. من هرچه زودتر اسلحه ومعلومات خوا موجود مهماتقمند بودم تا همین علت اصرار ها در اختیار استعمال کننده گان قرار گیرد. به در گدام هرچه زودتر محموله به افغانستان منتقل گردد تا از یک طرف گدام داشتم تا

های بعدی تخلیه گردند وها برا ات از طرف دیگر جلو خطری محموله رفته ی دشمن گسبوتاژ احتمالاحتمالی تصادف ناشی از حریق ویا تخریبات و

هرگاه ساده تر گفته شود ما بر سر بشکۀ پر از مواد انفجاری نشسته شود. هم منازل مسکونی قرار داشت. باوجود یکه تقریبا بودیم و در مجاورت ما

الح و مهماتی که در افغانستان مورد استفاده قرار میگرفت هشتاد فیصد تمام آمد بیش از حد به کمپ موجود رفت و ز طریق کمپ اوجره فرستاده میشد وا

هیچگونه حادثۀ که داللت بر نقض اما من در جریان چهار بود؛ هد سال شا یا مورد توجه دشمن قرار گیرد، نبودم. پ کند وتدابیرامنیتی کم

ها، به رانندگی مؤظفین هر روز از ساعت پنج صبح تا ظهر قطاری از الری بودند به طرف پیشاور که امنیتی وزارت دفاع که ملبس به لباس عادی

ها باید قبل کیلومتری کمپ قرارداشت حرکت میکرد 150در ند. این الری همین علت باید آخرین الری از فرا رسیدن شام بدانجا مواصلت میورزیدند، به

های تخلیه شدۀ روز قبل، دوبا ها، الری ه رتا ظهر حرکت میکرد. بعد از ظهرکارکنان ورکشاپ ما ترمیم شده برای توسط به راولپندی مراجعت میکردند و

سفر بعدی آماده میگردیدند.

صورت انفرادی و نه الری ذکر شده به 60ـ 50برای رعایت پنهان کاری نج ا به فاصلۀ پبه فواصل دور از یکدیگر حرکت میکردند. مبه شکل قطار و

ک عادیـ ده دقیقه، دو ویا سه الری را حرکت میدادیم و آنان در بین ترافیهر حرکت میکردند ومحافظ مسلح طوری که جلب توجه ننماید، در جنگله الری در حالت آماده باش قرار میداشت. باری حین سفر با یک کارمند محلی

های ما را )سی.آی.ای( از پیشاور به وی چلنج دادم تا اگر بتواند الری هد که مؤفق به این کارنشد. تشخیص د

ی برای جلوگیرحوادث ترافیکی تصادفی بود ومورد تشویش اساسی ما در هم در الری ک افسر را در الری اولی و یکی را از خطرات احتمالی، ما ی

. برای جلوگیری از سکتگی، یک یا دو الری بدون آخری توظیف میکردیم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

145

الت بار نیز در معیت آنان حرکت میکرد. جنرال اختر باوجود ی که از مشهی د دمات ترافیکی بسیار اشت؛ اما در مورد تصاما در امر اکماالت آگا

آنرا غیر قابل قبول میدانست. من برای جلوگیری از تصادمات سختگیر بود وبر تعداد افسران مشایعت کننده افزودم تا حین حرکت قطار، قواعد مربوط

را با دقت مراعات نمایند.

های اکماالتی ما بیشتر از 1986در سال ک ملیون محاسبه نمودم که الری یکیلومتر راه پیموده اند. در طی این فاصله تصادمات ترافیکی نیز به وقوع

ک الری با یک تیزپیوسته بودند که دلخراش ت بود. رفتاررین آن تصادم یقربانیان حادثه قبل از رسیدن افسر مسؤول قطار به محل حادثه از محل انتقال

ها را در شف ک محل پیدا نماید. یافته بود و وی قادر نشد تا زخمی اخانه نزدیاخانه دو نفر آنان در شفبانیان حادثه افسران اردو بوده وبعد تثبیت شد که قر

هدان محل واقعه در مورد تصادم نظامی جان داده بودند. با وجود که شاومقصرحادثه به افسران نظامی معلومات داده بودند، اما مسؤولین اردو

اس.آی( می انداختند.مسؤولیت واقعه را به دوش )آی.

همات ها تسلیم داده میشدند. آنان اسلحه و م ها در پشاور برای تنظیم محموله های خویش جابه جا میکردند و را در همانجا سپری گدام می رانندگان شب را

هی نمودند. این شیوه معمول نقل و الح بود که توسط من سازماند انتقال وجود داشت که طبق آن ثناآتی نیزگردیده بود. البته در موارد خاص است

یمالح مستق ها و ا از کراچی به کویته انتقال داده میشد. چنانچه راکت اندازه های دافع در مناطق خاص عملیاتی وای سام که تعداد آن زیاد نبود وراکت

هوایی وچو های هراه سالنگ استفاده از ن اطراف کابل، میدان در امتداد شاهدایت داده میشد به این شیوه منتقل میگردیدند. عدۀ زیادی از قوماندانان آن

هلیکوپتر و هدف از فاصلۀ ده در آرزوی سقوط دادن فیر کردن راکت بر کیلومتری بودند؛ زیرا این عمل باعث افزایش حیثیت آنان میشد. اما من ها باید مطابق اصول و استراتیژی گ افزار همیشه تأکید میکردم که این جن

گ پارتی هم و مشوره جن زانی به کار برده شوند. من این نوع اسلحه را در تفا به قوماندانانی که در نواحی حساس فعالیت داشتند می ها مستقیما با تنظیم

هم چنان زمانی که عملیات خاص پالن میشد، مثال برای غرق ساختن سپردم.

www.ael.af

خطوط اکماالتی

ها در دریای آمو که ضر های مقناطیسی داشت وکشتی ی حین یاورت به ماین ها هم با تنظیم هی میشد، من در تفا که حمله وسیع بر گارنیزیونی سازماند

مستقیما با قوماندانان محل در تماس میشدم.

های ات وارده مبنی بر موجودیت فساد وباوجود اتهام رشوت در مسیر کانالاکماالتی، من گفته میتوانم که در بخش وسطی این کانال که مربوط من بود،

به نام فساد وجود نداشت؛ اما در بخش اولی این کانال که مربوط چیزیساد فیتوانم که امکان واحتمال تقلب وبود، به اطمینان گفته م)سی.آی.ای(

ها در موجود بود ، چنانچه من در مورد بی کفایتی وحتی احتمال زد وبند قبلی تذکراتی داده ام. بخش

ها را در اختیار در مورد اتهامی که )آی.اس.آی( بخشی از گ افزار جنهد باید توضیح نمایم که تا اندازه یی این اتهام واقعیت اردوی پاکستان قرار مید

های دافع RPG-7میلیمتری 14.5میل ماشیندار 200زیرا داشت؛ و راکت در اختیار ارتش پاکستان قرار داده شد تا در مواقع اضطراری SA-7 هوا

های مستقر در نواحی غر بی کشور جایی که قوای افغان و شوروی جزوتامهوایی پاکستان را نقض مینمودند تسلیح شود هی حریم ت گفته . با قاطعیگاه گا

الح به اردوی میتوانم که بج هیچ مورد دیگری از سپردن ز این مورد پاکستان صورت نگرفته است. این کار احمقانه بود که ما بدون اجازه

عتماد آنان سوء استفاده نماییم کب شده از اچنین عملی را مرت)سی.آی.ای( شدن خبر ذکر شده، یقینا که سبب اعتراض آنها میشد. چنانچه شایعو

که از طرف ما توضیحات الزم نیز داده شد، مناسبات ما را برای باوجودهمیشه تقاضا داشت تا در مورد توزیع و )سی.آی.ای( مدتی تیره ساخت.

موضوع اینان کنترول ومراقبت داشته باشد واسلحه رسیده به پاکستتقسیم همیشه سبب منازعه بین ما میشد.

هشت سالی که جن الحیت داشت،رال اختر در راس )آی.اس.آی( قرارطی الح و مقدار آن واینکه به کدام تنظیم یع گردد، مربوط ، چقدر توزتوزیع

همین اصبنابصل غیر قابل تغییر دانسته میشد واین ا)آی.اس.آی( بود و ل ر الحیت در اختیار ما بود وبربعد از ایجاد "اتحاد" ا ها تنظیطبق آن به ین م

همات توزیع می گردید. الح و م

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

147

الح خارج از )آی.اس.آی( هور در مورد توزیع وکنترول حتی رئیس جمهمات و هاوم های سایر خدمات لوژستیکی که از طریق گدام الحکوت و

کنترول نمیکرد. تنها ما در راولپندی وکویته صورت میگرفت نظارت والتوزیع ونبود که در مورد )سی.آی.ای( ح آرزومند مداخله بود بلکه تقسیم

همچنان کنگره امریکا، در ا امریکا نیز اکثرسفیر مورد انتقاد میکرد. های ارشد پاکستان وژورنا ها نیز از چگونگیباالخره تنظلیستان، جنرال یم

ه در مورد هم الح رضاییت نداشتند. آنها مدعی بودند که بهتر از توزیع الت و میدانند. در عقب الح اینگونه مدا ها به پروسه توزیع القمندی

های سیاسی، استخباراتی و همین ملحوظشخصی موجود بود وانگیزه روی هرامکان برای تحت فشار قرار یمه منظور تعدیل سه به دادن )آی.اس.آی(از

همها استفاده میکردند. احزاب و الح بیشتر، خوبتر قوماندانان یشه خواستار ها بیشتر اصرار داشتند که ما توجه بیشترو ه تنظیم ب جدیدتر بودند. امریکایی

به صورت مشخص به تنظیم حکمتیار داریم. این های جهادی بنیاد گرا والف، اصطکا همیشه منبع اخ ک ونارضایتی بین ما بود.موضوع

الح خرید اسلحه را تادیه میکرد، خود از اینکه امریکا نصف پول را ذیگ و ها باید آن را به کار ببرند. با تشدید جن میدانست تا تصمیم بگیرد که کی

هایش از افغانستان به ها در مورد خروج نیرو طور خاص زمانی که شوروی ها را آغاز کردند، نگرانی ام ریکا نیز بیشتر گردید؛ زیرا آنها از به صحبت

همانند رژیم خمینی و المی در کابل ک دولت بنیاد گرای ا میان آمدن یهمین تشویش وخاصتا در وجود حکمتیار تش نان هراس، آویش داشتند. در اثر

هدین طرح سیاست خویش را در مورد امتناع از کمک برا ی پیروزی مجاهای روزافزون آنان در مورد توزیع وسهیمه زمان کار من، کردند ودر بهانه

مهمات ناشی از این پالیسی دانسته میشد. بندی اسلحه و

نظامی در داخل افغانستان بود تا قوای وظیفه اساسی من واردکردن فشارک سرباز مسلکی در شوروی مجبور به عقب نشینی شود. من به حیث ی

گ بودم. ب همین انگیزه من آرزوی حصول پیروزی در میدان جن ر اساس همات به اسلحه و تصمیم میگرفتم که باید وسایل تأمین کنندۀ پیروزی یعنی م

ند. با وجود یدست کسانی برسد که بتوانند حد اکثر زمینه موفقیت را تأمین نما

www.ael.af

خطوط اکماالتی

الحیت امر ونهی را بر کسی نداشتم، مجبور بودم تا چنان که من ماید. ات اثرگذار بوده موفقیت را تأمین ناستراتیژیی را تعمیل نمایم که بر عملی

ک که هداف ستراتیژی الت را بر ا بع را در بر میل مر 260000من باید حهی و گ مینمودم که اکماالت آن باید با استفاده از میگرفت، سازماند هن هما

هم باید از طریق پیغام رسانان، مانند حیوانات صورت میگرفت و ارتباطات ها دو اصل تشریک مستأمین میشد. تمرکز وکندر مقدونی زمان اس اعی قوت

وابسته به اساسی وتغییر گ عمدتا گ است. پیروزی در جن ناپذیر در جنهمزمان آن در زمان معین و مکان مشخص است. من برای تحت کاربرد

ها و قوماندانان و سوق نمودن قومانده درآوردن و تحت تأثیر قرار دادن تنظیم همین وسیله یعنی دادن و یا دریغ کردن آنان به استقامت درس ت به جز از

همات و آموزش وسیله و امکان دیگر نداشتم. اسلحه و م

ک ک افغان است. داشتن ی هم زندگی ی همانگونه که قبال گفته ام سالح جز مهای ثقیل و گ افزار گ عصری حیثیت شخص را باال میبرد. حصول جن تفن

هدین بودمهم ر بودند برای به دست آوردن حاضو ات آن خواست مشترک مجاهرنوع انعطاف نشان دهند و همین آن هدایات مرا اجرا کنند. به دساتیر و

هرگاه آنان در اجرای عملیات مؤفقیت بیشتر به دست می آوردند؛ اساس های بیشتر دراختیار آنان قرار داده میشد. این وسیله مؤثری اسلحه و راکت

همک اری بیشتر آنان را جلب نمایم. به عبارۀ دیگر بود که توسط آن میتوانستم در صورتی .در یک دست من علف و در دست دیگر من قمچین قرار داشت

الحیت را نمیداشت، پیروزی من در اجرای وظایف که )آی.اس.آی( چنین ناممکن بود.

همات به غرض توزیع بعدی در اختیار هشتاد درصد از مجموع اسلحه و مهر قوماندان باید سهیمه خویش را از تنظیم مربوط ها قرار داده میشدند. تنظیم خویش به دست می آورد. استثنا تنها در مواردی موجود بود که قوماندان،

ما الح مستقیرا برای عملیات خاص سپری میکرد وتعلیمات خاص آموزشی رار میگرفت؛ اما تعداد آن از سهیمه تنظیم مربوطه داده در اختیار نامبرده ق

ن امیشد. متحدین امریکایی ما عالقمند آن بودند تا سالح مستقیما به قوماندانمول بود. در آن زمان مراجعه قبل از توظیف من، چنین شیوه معتوزیع شود و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

149

هه واسحادثه کویته نیز اتفاق نیفتاده و "اتحاد" ایجاد نشده بود. دراکم و ط دعه زیاد شده هشتاد این شیوه دیگر غیرکارآمد بود؛ زیرا از یک طرف مراج

ها قوماندان رقیب یکدیگر که از طرف دیگر رابطه و معامله مستقیم با صدهرج مرج الح زیاد برای شهرت بیشتر بود، بی نظمی و ک خواستار هری

هفتیان می آورد. لذا بهتر بود تا دررا به م تنظیم رابطه مورد از طریق برقرار میگردید.

هر سه ماه یکبار جلسه عملیاتی به اشتراک جنرال اختر، اینجانب و عدۀ از ز آن دایر میگردید. باالتر ان با رتبه دگرمن وکارمندان اداره مربوط م

همیشه گی این جلسات بحث وتصمیم گیری در مورد توزیع موضوع اصلی وهم ضرورت الت در اصول ووتعیین سهیمه اسلحه ویا مقررات مربوط تعد

بود. چون مطالب مطروحه در جلسه زیاد بحث انگیز بود، لذا من قبل از آن ها در مورد پیشنهادات با کارمندان تحت امر خویش بحث ونظریات و ساعت

شنیدم. در جریان آنان را قبل از اینکه به جنرال اختر گذارش داده شود میهای طوالنی صجلسه ن تصمیم نهایی توسط جنرال ورت میگرفت ویز بحث

های ما مخالفت مینمود. در اثنای اختر اتخاذ میشد. او به ندرت با طرح هر تنظیم سهیمه مشخص تعیین مینمودیم. اما این سهیمه النگذاری، ما برای ها در مورد همیشه ثابت باقی نمی ماند، بلکه بر اساس نتایج عملیات برای

گ آن باز نگری صورت م ک تنظیم در پیشبرد جن یگرفت. در صورتی که یهبر تنظیم، ز خود نشان نمیداد، بعد از اخطارفعالیت بیشتر ا هی به ر شفا

هش می یافت. سهیمه آن به تدریج کا

ها تع معیار اولی که الح برای تنظیم شد یین میبراساس آن سهیمۀ توزیع گ. به تعداد عبارت بود از توانایی و برجستگی تنظیم در میدان عملی جن

ک تنظیم در مورد ارزش داده نمیشد. به طور مثال تنظیم یونس اعضای یها اعضای کمتری داشت؛ اما در عمل خالص در مقایسه با سایر تنظیم های بزرگ مثال تنظیم مجددی به مراتب توانایی جنگی آن نسبت به تنظیم

هربود. به ساحۀ فعالبیشتر تنظیم ارزش بسیار داده میشد. اکثریت قوماندان گ ندانان بیرون از ساحۀ خویش و لوقوما که در عین دره قرار میداشتند، جن

هداف ک استراتیژی نمیکردند. بنابرآن دادن اسلحه بیشتر به آنهایی که از ا

www.ael.af

خطوط اکماالتی

هر تنظیم نیرومندی که در اطراف دورتر قرار داشتند کار بیهوده بود. چنانچه هم چنان به آنهایکا الح را نصیب میشد و یبل قرار داشت، سهم بیشتری از

هوایی و های ک وعمده مانند میدان هداف ستراتیژی خطوط که در اطراف ااصلی اکماالتی فعالیت داشتند سهیمه بیشتر تخصیص داده میشد. باید خاطر

هنشان ساخت که کاربرد کلمۀ نیرومند به معنی زیاد بودن تعداد م نه دینجاالت آنان در ساحه فعالیت بوده است. برای بلکه منظور از تعداد و مؤثریت ح

های مخابراتی العات حاصله از تصرف کانال ها، ا ارزیابی اینگونه فعالیت های قوماندانان و ها قضاوت نمایم. تنظیمرا کمک مینمود تا در مورد ادعا م

هواره یی کههم چنان ما بر هوایی ما های )سی.آی.ای( از طرف اساس عکس ملیات را ارزیابی در اختیار ما قرار میگرفت خسارات وارد شدهء ناشی از ع

بزرگ رد اظهارات اغراق آمیز وکارمندان تحت اثر من در مومینمودیم. من والعات ها، ما ا هدین تجربه داشتیم. برای ارزیابی دقیق فعالیت سازی مجا

ال های ا هفته وار حاصله از اشخاص منفرد، گزارش و )سی.آی.ای( عاتی العاتی را تحلیل و ن تجزیه کرده بر اساس آ)می ـ شش( وسایر منابع ا

کی نه.قضاوت مینمودیم که کی میرزمد و

ها را در مور های مشکوک چون فروش بعدا ما کنترول تنظیم د فعالیت الح ارزیابی مینمودیمغیر العات در این استقامت ،قانونی جمع آوری ا

ک تنظیم نمیتواند رکا هرگاه تثبیت میشد که ی عمده و روزمره من بود، الح آن قوماندانان مربوط خویش را در چنین موارد کنترول نماید، سهمیه

هد دا هیچ قوماندانی در افغانستان وجود نخوا ت شقطع میگردید. به باور من هی اسلحه را نه فروخته و د ارزیابی ما این بواما یا تبادله نکرده باشد؛که گا

هرگاه این معامله به خاطر جهاد صورت گرفته باشد، مورد مجازات قرار که ها اتفاق افتاده که در حا الت عاجل برای به دست آوردن نمیگرفت. چنانچه بار

الت خرید ها ویا تهیه مهمات موردنیاز چنین معا موادخوراکه، تخلیه زخمی الح صورت گرفته است.و فروش

الح در پاکستان ب خصی ه منظور تامین منافع شهرگاه تثبیت میشد که فروش حصول ثروت صورت گرفته است با آنان برخورد شدید صورت میگرفت. و

هبران در مقابل اینگونه اعمال با بی تفاوتی برخورد مینمودند و چند تن از ر

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

151

رسمی ارمنداناستدالل شان این بود که آنان بودیجه کافی ندارند. بسیاری از کهای ها که تحصیل یافته غرب بودند، مانند کارمندان سایر تنظیم این تنظیم

هوار صد دالر به آنان پرداخته میشد، راضی نبودند. آنان ه سبنیاد گرا که ماالوه برآن، خانهء رایگان نیز در اختیار آنان برابر این مبلغ معاش داشتند و

الح که مفاد صد فیصد را برای قرار داشت. با وجود آن تمایل برا ی فروش همیشه موجود بود. آنان در برداشت

عامل دیگری که درین زمینه درنظر گرفته میشد توانایی ومؤثریت سیستم هد شد. اکماالتی احزاب بود که در مورد آن به تفصیل معلومات داده خوا

سی و برر عاینهبهترین امکان برای ارزیابی و قضاوت کردن در این مورد م ها و های آنان بود. زمانی که کارمندان من گزارش دوامدار گدام الحکوت

الح است، داللت بر ها مملواز ها برای ماه الحکوت میدادند که بعضی لذا این آن میکرد که در آن تنظیم تمایل جدی برای جنگیدن وجود ندارد؛

ک در ر درجه یتنظیم مستحق سهیمه بیشتر نمیشد. تنظیم مولوی نبی مقصه و وجود داشتن قوماندانان برجستهبااین عرصه بود. این تنظیم در جبه

ه نظامی آن بود، اینکه یک جنرال اردوی سابق نمایندامکانات بسیار زیاد وهم نبی و هبری آن توانایی آن را نداشتند تابا آن طور مؤثر در به مقامات ر

ها و مورد عمل نمایند. در نقطۀ مقابل آن تنظیم سیاف قرار داشت که در دیپوالوه نمایم که وی یگانه الح کمتر میبود. باید همیشه های آن الحکوت های مالی بسیار زیادی را از حامیان ک شخصی بود که به طور مستقیم کم

عرب خویش به دست می آورد.

الح را بدست می آوردند: 1987در سال ها قرار ذیل سهمیه تنظیم فیصد، 18ـ 17فیصد، سیاف 19ـ 18فیصد، ربانی 20ـ18حکمتیار

النی 15ـ 13فیصد، نبی 15ـ 13خالص فیصد و مجددی 11ـ 10فیصد، گ 73تا 67فیصد. ارقام ذکر شده بیانگر آن است که سهمیه زیاد یعنی 5تا 3.ای( )سی.آیاین امر سبب نارضایتی یصد به بنیاد گرایان تعلق داشت وف

های نظامی صورت اساس ر حالی که این سهمیه بندی برد. دمیش معیار

www.ael.af

خطوط اکماالتی

ین من بیشتر ملحوظات سیاسی را درنظر حالی که منتقدمیگرفت، در من منحیث شخص نظامی آنرا نادیده میگرفتم.میگرفتند و

الح و هر مرمی را از خریدار طوری که من تمام مصارف وقیمت تمام شد . این مبلغ سرسام آوری را تشکیل میدادتا فیر کننده محاسبه نموده ام،

ر و والری تا پیشاعبارت بود از کرایه کشتی، ریل وموتر مخارجمصارف وسپس به داخل افغانستان، با اضافه بعدا انتقال دادن آن تا سرحد افغانستان و

قیمت خرید آن که این مصارف را صد بار باال می برد. به احتمال زیاد پر پروسۀ اکماالتی، قسمت آخری آن بود. یعنی از مصرفترین بخش این

هدی که آنرا مورد است ها تا رسیدن آن به دست مجا های تنظیم ال عمالحکوت والیات شرقی نسبت کوتاه بودن فاصله قابل قرار میداد. اکماالت کابل و

الح به وال ک طرف کنترول بود، در حالی که مخارج انتقال یات شمال از یاین 1986قابل کنترول بود. چنانچه در سال طرف دیگر غیربسیار زیاد واز

ک کیلوگرام به تا 15مصارف بیش از حد باال رفت. در این زمان مخارج یهاوان از سرحد پاکستان تا دالر رسید. به 20 ک دستگاه طور مثال انتقال ی

دالر تمام میشد در حالی که قیمت یک بم 1100مزار شریف در حدود ک تنظیم 65)مرمی( آن هوار ی دالر بود. شگفت آور این بود که مصارف ماک وبا اضافه م نیم ملیون دالر میگردید.صارف ترانسپورتی آن بالغ بر ی

ماه مقدار پولی را به حساب بانکی که تحت کنترول هر)سی.آی.ای( ها، ساختن قرار داشت انتقال میداد. از این پ)آی.اس.آی( ول برای دفاتر تنظیم

مواد غذایی و البسه(، تادیه ها، خریداری مواد ضروری )قبت دیپوومراهبرانمدد ها ومعاش ر مصارف ترانسپورت ، معاش برای کارمندان تنظیم

پرداخت نسپورت شامل خریداری عراده جات واستفاده میشد. مصارف تراها به منظور انتقال تدارکات به داخل افغانستان بود؛ اما پول برای قرار دادی

ها از ارجنتاین( شامل این بودیجه نبوده خ ها از چین )بعد اسپ ریداری قاطر تادیه میشد. این مبلغ پول معموال )سی.آی.ای( بلکه پول آن مستقیما از طرف

ها به مصرف میرسید. به جز از 12ـ 10در ظرف روز از طرف تنظیم هپول نقد، سایر تدارکات از طریق کانال اکماالتی تعیین شده ای تنظیم به دیپو

ای ه. زمانی که برای بار اول از دیپوها در پیشاور یا کویته تسلیم داده میشد

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

153

همجواری منازل مسکونی قرار داشت بازدید نمودم آنان در پیشاور که در زیرا حداقل تدابیر نگهداری و امنیتی در آن رعایت واقعا به وحشت افتادم؛

الحکوت هم قرار داشت. در یکی از این هم و بر همه چیز در حالت در نشده الحکوت در حالی که بر ک نشسته، بر ها، معتمد ک مین ضد تان سر ی

دیگدان که درآن آتش مشتعل بود آشپزی میکرد. برای بهبود وضع کوشش هفتگانه به فاصلۀ چند کیلومتری شهر منتقل کردم تا در وحلۀ اول دی های پو

هم شد. گردد؛ اما صرف مقدار کمی پول برای این امر فرا

انستان افغیداتی نیز داشتند. قوماندانان درقوماندانان، منابع دیگری عااحزاب ومالیه محلی را از ساکنین ساحه تحت تسلط خویش جمع 1984تا اخیر سال

ها آوری میکردند؛ اما با گ، زمانی که قوای شوروی قریه شدت گرفتن جنهم کوبید، سیستم آبیاری خراب شد، محصوالت زرا ده عتی به آتش کشیرا در

هاجرت شدند، جمع آوری این نوع مالیه ناممکن گردید. شد ومردم مجبور به ماس اسان استعمال و یا تبادله نمود. براسلحه به غنیمت گرفته شده را میتو

المی غنیمت جنگی باید به پنج حصه تقسیم گردد که از جمله یک اصول اهدین حصۀ آن به دولت )تنظیم جهادی( تسلیم داده میشد. بعضی اوقات مجا

های یا افغان میخریدند. من قوای شوروی والح را به قیمت نازل از پوسته ال ت میتوانم تائید نمایم که تعداد این گونه اسلحه اگرچه کم بود اما چنین معا

زیاد صورت میگرفت.

ها برای اکماالت منبع خوب بود. منظور های پولی فراوان عرب من کمک های ثروتمند و های شیخ ک های از کم سازمانهای خصوصی است نه کمک

الح های فوق العاده ملیونی، تهیه دولت عربستان سعودی. بدون این کمک هدین کار بسیار دشوار بود. قسمت زیادی ای ها در اختیاربرای مجا ک ن کم

های خاص داده میشد. چهارتنظیم بنیادگرا قرار سیاف روابط ووابستگی همین جهت خزانه او همیشه مملو شخصی ومذهبی در عربستان داشت و به

های میانه رو سهم کمتر میرسید و از پول میبود. از اینگونه کمک به تنظیم های بنیادها در مقایسه با تندر نتیجه توانایی عملیاتی آن ر بود. پس گرا کمتظیم

های ما داشت. ها نقش عمدۀ را در پیشبرد عملیات میتوان گفت که پول عرب

www.ael.af

خطوط اکماالتی

الح و های من ها تخلیه زمانی که الری های تنظیم همات را در دیپو مالحیت توزیع آن را به قوماندانان، تنظیم مربوطه داشت. ) در مینمود،

عملیات محصوص مشخص گردیده بود موارد نوع خاص اسلحه یی که برای هرگاه کدام قوماند ان سهیمه خود را دریافت نمیکرد البته استثنا وجود داشت.(

یا به اندازه کافی در اختیار وی قرار داده نمیشد، من در مورد اقدامی کرده والح ونمی توانستم هر تنظیم در مورد توزیع ه قوماندانان مربوط مهمات ب.

الح و اصول خاص خودرا هی همات بر اساس فیصدی معین داشت. گا مهدین مناطقاساس آن بدید که چندان مؤثر نبود؛ زیرا برتوزیع میگر رای مجان درگیری زیاد بود یکسان اسلحه ومهمات توزیع مناطقی که در آنسبتا آرام و

هر های می شد. معموال قوماندان والیتی باید سهیمه خویش را از گدام هی سهیمه یک والیت به یک قوماندان وت میکرد. بعضا سرحدی دریاف ه بگا

صالحیت توزیع بعدی آن به آنها تعلق داشت. چند قوماندان ارسال میگردید و

الح ونحو انتق ک پروسۀ زیاد دشوار، بی نظم و ال ها ی همات توسط تنظیم مها، کراچی، شتر، قاطر سبب ضایع شدن وقت میشد. در این پروسه از الری

هدین حمل و نقل میگردید.واسپ استفاده میشد و هم چنان توسط مجا

های بزرگتر ت اختیار داشتند. اینها عراده وسیلۀ نقلیه مختلف در300ا تنظیم سرحد یکجا میشدند. یله نقلیه معمولی بود که با سایروسایط عادی دروس

های افغانی بودند که در کابل خریده شده و از آن برای ان االت تقبعضی الری های در فاصلۀ دور استفاده میشد. تعداد این وسایط نقلیه در مقایسه با الری

های طوالنی در سفر ب همیشه روز ودند و )آی.اس.آی( بیشتر بود؛ زیرا ها به بعدی ناممکن بود. گابرگشت دوبارۀ آنان در روز هفته ها هی الری

ها فاصلۀ مرکز تنظیم هبرنمیگشتند. بعضی اوقات این الری ر زاتقریباتقاالت ها انکیلومتری را تا والیات شمالی ویا غربی می پیمودند. در بعضی جا

تنها توسط حیوانات ممکن بود.

الح از وسایط ترانسپورتی در داخل افغانستان بعضی قوماندانان برای انتقال گ بود که در آن از الری ک ممیزۀ جن اردوی افغان استفاده میکردند. و این ی

ی ر اثنای عملیات تخریبشمن استفاده میشد. این وسایط عسکری یا خاد دهای د

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

155

ها ربوده شده بود. انتقاالت با این الدر کابل و ها رایگان بیا سایر شهر ود ری هر حال نقش عمده را در پروسه انتقاالت داشت.اما پول در

های مربوط، سهیمه داده شده را تا نواح ها به واسطۀ الری ی سرحدیتنظیم ری عمدتا وپنج نقطه عبانتقال میدادند. در نوارسرحدی پاکستان تقریبا پنجاه و

چمن در شمال غرب کویته موجود بود. برای رسیدن در جوار پاره چینار وور مناطق قبایلی عبط باید از صوبه سرحد، بلوچستان وبه این مناطق، وسای

ارتش پاکستان، قوایواحی میکردند )نقشه دوم دیده شود(. در سرتاسر این نهمیشه آماده کمک سرحدی و الحیت داشتند تا جوازپولیس ه نامبود. آنان

ایط آمد وسالشی نمایند. برای سهولت رفت وعبوری را کنترول و وسایط را تها "جوازنامه عبور" صادر نموده بودند که در )آی.اس.آی( برای تمام الری

آن تمام مشخصات الری بدون ذکر نوعیت محمولۀ آن درج شده بود. برای هایی که در آن خط و سیر در های امنیتی مسیر راه، نیز لیست الری پوسته ها حین حرکت به طرف سرحد مورد تردد بودند، داده شده بود. این الری

به منظور جلوگیری از انتقال موادمخدر قرار نگرفته اما در برگشت الشیالح به پاکو الشی میشدند. این سیستم بایا انتقال یی آن وجود کارآستان

الشی خواستار پول بودند. های مکمل نبود. بعضی اوقات پولیس در پوسته أخیر ت اه افزایش می یافت وسببرشوت ستانی یکباره در طول رده وسوءاستفا

ها برای چندین ساعت میشد.و توقف الری

الت، چشمدید شخصی من جالب است. حینی در مورد موجودیت اینگونه مشعضو کانگرس امریکا را در سفر مخفی اش به داخل Wilsonکه ویلسن

هی میکردم، افسری را وظیفه دادم تا قبل از ما حرکت کند و همرا افغانستان های موجود در مس یر راه را در جریان بگذارد تا موتر ما را متوقف پوسته

الشی، ما را متوقف ساختند. شخصی با لباس نسازند. اما در اولین پوسته هد. من ملکی اظهار داشت که بدون بازرسی مدارک اجازه رفتن را نمی دهدایت هویت نظامی خویش را نشان دادم اما وی گفت تا زمانی که کارت

جازه رفتن را داده نمیتواند. آمرمافوقش در دفتر ماید امافوقش را حاصل نناخطار دادم که شدن پانزده دقیقه، اعصابم خراب وسپری موجود نبود وباهای خودهرگاه راه را با را در شکم وی خالی ز ننماید سه محافظم شاجور

www.ael.af

خطوط اکماالتی

های ماشیندار توجیه شده به جانب AK-47خواهند نمود. وی با دیدن میله ا باز کرد. حینیکه افسر پیش فرستاده شده را مورد عتاب قرار خود، راه ر

هجوم قرار داده ودادم وی نیز در راه بازگشت پوسته شخصمتذکره را مورد بردن به سرنوشت بعدی خویش متذکره را دستگیر نمود. این شخص با پی

.مزاری و گریه نمود. بعد از پانزده کیلومتر وی را از موتر پائین نمودیعذر و

د هردر مجاورت سرحد خصوصا ر نزدیکی پاره چینار، میرامشاه وچمن ها های این نواحی ده گ بود. در کمپ کسی به شکلی از اشکال درگیر جن

هاجر زندگی میکردند هدین نیزدر این منطقه . هزار م های متعدد مجا پایگاه ها قرار دادی با وسایط و موجود بود. حیوانات خویش مصروف انتقال صد

ال انقطاع اسلحه مواد اکما هرماه هرروز و الت گوناگون بودند. التی به مهمات از این جا انتقال داده میشدندو الت عمدهء .م به عبارۀ دیگر این م

همان هدین هدین بود. ساحه دیورند برای اکماالت مجا ارسال تدارکات مجاه ای آمده ارزشی را داشت که دریای آمو برای قوای شوروی. اینجا الری

د تدارکات خود را بدست میاوردن قومانداناناز پیشاور وکویته تخلیه میشدند و بر حیوانات باربر بارگیری میکردند.و

الح ومهمات ودر اوایل قوم انتقال آن، با اسپ اندانان جهت به دست آوردن ها نعل میرسید به پاکستان می د. آمدن های خویش که بعضا تعداد آن به صد

ها کم شدند واما به الح ومهمات زیاد واسپ برای این کار مرور زمان هزاران حیوان بارکش ضرورت بود. لذا در سیستم انتقاالت باید تغییرات

ضروری به وجود می آمد.

های کرایه کش سال به سال باال میرفت، با آن باوجود که اجرت قراردادی همی در پروسۀ انتقال اموال داشتند. این ان مالکین حیوانات بارکشی هم نقش م

این وسیلۀ تأمین داخل افغانستان منتقل میساختند وبودند که اموال را به ما طرفدار چنین شیوه نبودند، آنان )سی.آی.ای( معیشت آنان بود. دوستان

هدین صورت خواستار آن بودند که بارکشی توسط حیوانات، باید توسط مجاهدین قادر به نگهداری ، زیرا گیرد. من مخالف این طرح آنان بودم اوال مجا

مراقبت حیوانات نبودند چون از نگهداری آن منفعتی برای شان حاصل ونمیشد. ثانیا برای تغذیه حیوانات در طول راه، باید نیم بار راعوض اسلحه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

157

علوفه بار میکردند. من بر اساس تجارب خویش میدانستم که این شیوه در های مقایسه مؤثر است.بارکش پرمصرف وغیر با قراردادی

ها حیواناتی که از آنها برای انتقاالت استفاده میشد، گوناگون بودند. از شترهای دور به استقامت والیات جنوبی که معموال برای انتقاالت در فاصله های غیر قابل کشت بود، استفاده میشد. اسپ به حیث حیوان تیزرو در زمین

های عملیاتی از سرحد تا والیات نقش عمده داشت و خاصتا اکماالت پایگاه های افغانی که از قرنها به اینطرف به حیث وسیله انتقاالت از آن استفاده قاطرمیشد، برای اینکار بسیار مساعد بود. به علت تلف شدن تعداد زیادی از آنها،

ها ما مجبور شدیم تعداد زیادی اسپ از ارجنتاین وارد نماییم. تعداد قا طرها کمتر بود زیرا نسل گیری آن در افغانستان صورت نمی نسبت به اسپ

های مخصوص گرفت. تعداد کمی در پاکستان موجود بود؛ اما در چین فارم پرورش آن موجودبود و به حیث وسیله انتقاالتی مورد استفاده قرار میگرفتند.

ه طور ب تفاده میشد.یا تکتیکی اساز این حیوانات برای اجرای امورعملیاتی وهاوان، ماشیندار ثقیل ومعمول از قاطر برا همات آن راکت انی انتقال داز با مک به تا محل انداخت و ها ویا محل نزدی اسپ آن استفاده میشد. داشتن قاطر

های ها، به قوماندانان این امکان را میسر میساخت تا با استفاده از آنها پایگاه الح نظامی، این شیوهء اکماالتی خود را اکمال و تقویه نما یند. به اص

سالح مستقیما به خط می نامند که منظور از انتقال Echelonترانسپورت را گ ویا در ه جن تعداد زیادی از چنین )سی.آی.ای( جوار آن میباشد. جبه

ها در اختیار قوماندانان قرار داد حیوانات باربر را خریده از طریق تنظیم م بار کشان اجیر بود.که جدا از سیست

ور تا ـ پیشا مسیر عمدۀ اکماالتی به جز از مسیر کراچی ـ کویته از راولپندیهای متعددی به داخل افغانستان ادامه سرحد امتداد داشت و بعد از آن به شاخه

هت داشت که ریشه می یافت. از نظر من این سیستم اکماالتی به درختی شباهای همات را از کشور هایی که اسلحه و م های آن یعنی طیارات و کشتی گوناگون به پاکستان میرسانید، در خارج از پاکستان قرار داشت و تنۀ درخت

ا شاخه هسرحد افغانستان کشیده شده سپس صدخل پاکستان از کراچی تا در دا

www.ael.af

خطوط اکماالتی

ها مواد غذایی و های آن در داخل افغانستان منشعب بود. این شاخه شاخچه هدین( می رسانیدند. ها )مجا الح و مهمات( را به برگ هی بعضی ) گاه گا

ها و ها قطع میشدند؛ اما چون تنۀ درخت فعال بود،از این شاخه به شاخچه های نوی را رشد میداد. تنها قطع شدن ریشه یا تنه درخت ها و زودی شاخه

الت ها در معرض ح گ تنها شاخه سبب خشکیدن آن میشد. در جریان جنها هراه قرار داده میشدند. برعکس خطوط اکماالتی شوروی که محدود به شا

ها سرک وراه عبور ومرهای اها بود، مسیر ور کماالتی ما مشتمل بر ده ها عبور میکرد و ها ودره درصورت مسدود شدن بزرگ وکوچک از کوه

ک مسیر، راه دیگری به کار گرفته میشد. ی

(. عمده 9در داخل افغانستان شش مسیر اساسی وجود داشت. )نقشه شماره

ترین مسیر در ناحیه شمال از چترال تا پنجشیر، فیض آباد و والیات شمال ه ما ک رین، محفوظ ترین و ارزانترین خط السیر بودامتداد داشت. این کوتاه ت

هشت در متبا .میتوانستیم صرف از ماه جون تا اکتوبر از آن استفاده نماییم قی ن تریابل عبورومرور بود. مزدحم ترین وموثرماه به علت برف باری غیرق

راه از پاره چینار )منقار طوطی( از طریق علی خیل تا لوگر میرسید. این هرگ حیاتی جهاد بود که از طریق آن در حدود چهل فیصد اکماالت راه شا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

159

هفته را در بر هترین راه تا کابل بود که مدت یک صورت میگرفت. این کوتاها برای رسیدن به صفحات شمال از ای تفاده سن مسیرامیگرفت. از طریق کوه

های اطراف مزار میشد که با گذشت یک ماه و یا بیشتر از آن میتوان به دشت الش این مسیر دشمن مواضع قوی داشت و در. رسید را تا آن میورزیدهمیشه

هش .سازد مسدود زمانی که قوای شوروی میخواست تا فشار بر کابل را کاهد در ا اجرا مینمود. در الشی روالیات شرقی عملیات بزرگ کمین و د

اشت که از اطراف میرامشاه استقامت جنوب مسیر سوم اکماالتی وجود ده التی باز طریق ژوره دوباره به لوگر منتهی میشد. کاروانهای اکماشروع و

هم در قسمت شمال از طریق کوه استقامت جنوب در گردیز ویا غزنی و یاالسیر نیز مزدحم بود ها به مسیر دوم وصل میشدند. باوجود ی که این خط

الت دشمن نیز مصؤن بود. ولی تا اندازۀ از ح

هار و مسیر چهارم از کویته آغاز و بعد از عبور سرحد در ناحیه چمن به قندهمجوار هموار و والیات اکماالت زیاد از این طریق آن منتهی میشد. این راه

هاتوسط وسایط نقلیه صورت میگرفت. ما سعی میک رف در ظ ردیم تا الری ک روز و همیشهی هدف برسد. ک شب به الت یا ی وسایط مشکوک مورد ح

یا زمینی دشمن قرار میگرفت.هوایی و

ک دیگری به فاصله کیلومتری در غرب متصل با سرحد 400پایگاه کوچهلمند در محل دورافتاده یی در منطقۀ "گردی جنگل" قرار داشت. از والیت

هرات اکمال میگردید. هلمند، نیمروز، فراه و این پایگاه احتیاجات والیات هموار میگذشت کمتر از آن استفاده این مسیر انتقاالتی چون از بین مناطق

الت قرار میگرفت، چن همیشه مورد ح انچه ندرتا کاروانهای ما به میشد وک ور مسالم از آن عبوطور باز بوده امکان یکرد. این مناطق کم جمعیت، خش

هایی الت ناممکن بود. الری هی قبل از وقوع ح که در این مسیر هوشدار دهوا کشف وحرک در مقابل آن کمین جابجا میگردید و ت میکردند به آسانی از

هرات ها از این طریق تا هلیکوپتر مورد حمله قرار میگرفتند. الری یا توسط هفته میرسید.در م ک دت ی

www.ael.af

خطوط اکماالتی

هد که 9سر انجام مسیر ششم از طریق ایران امتداد داشت. نقشه ) ( نشان میدهرات از این طریق باید نخست راه طوالنی را برای اکماالت والیات فراه و

600در غرب به امتداد سرحد بلوچستان با ایران طی کرد و سپس فاصلۀ هدان ایران و ستکیلومتر دیگر را در داخل خاک ایران به ا قامت شمال زا

هرات پیمود. از لحاظ نظری، این سپس تاسرحد ایران و افغانستان در منطقه ها فاصله درسه روز باید طی میشد؛ اما در عمل رسیدن از این طریق مدت

ه را در هی شش ماه منتظر اجازه نام بر میگرفت. حین استفاده از این مسیر گاالوه برآن مقامات ایرانی میشدیم و آنهم الح باید منتقل میشد. مقدار کمی

الشی ومعاینه وکا هی میشد. حین روان توسط سپاه پاسداران همرا توسط آنان بازگشت در مورد وسایط نقلیه خالی نیز چنین شیوه عملی میشد.

ها، طوالنی این بود نحوهء اکماالت و خطوط اکماالتی ما که با وجود پیچیدگی همیشه فعال بود. باید گفت که در موارد زیاد شکایات مصارف زیاد بودن و

عدم اکماالت اسلحه از جانب قوماندانان صورت واعتراضاتی مبنی برمیگرفت، ممکن در بعضی موارد اعتراض آنها وارد بوده باشد. اما من از

های هی ندارم که در سال هدین در نتیجه 1987ـ 1983هیچ موردی آگا مجاهمات به شک ست مواجه شده باشند. اینگونه شکایات معموال یا از کمبود م

های غیر مؤثر و یا از جانب آنهایی صورت جانب قوماندانان وابسته به تنظیم هداف ک قرار داشت میگرفت که دورتر از ا هم تاب واستراتیژی ان توند و یا

جنگیدن را نداشتند.

الح موثر ووظیفۀ من تهیه و همات کافی ورسانیدنتدارک آن در زمان مهدف در ه قوماندانان مستحق بود. تأمین ومکان معین بو برآورده شدن این

های بعدی بود. تهیه مقدمات آن به ماه واقعیت امر مقدمه یی برای پیروزی هی عملیات در شمال نه ماه ضرور ها ضرورت داشت، چنانچه برای سازماند

البود. این فاصلۀ زمانی که از طرح تا عمل ، ن عملیاتی را بر میگرفتی شدن ها از جمله ضروری واجتناب ناپذیر بود و آنرا درک )سی.آی.ای( خارجی

کرده نمی توانستند.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

161

ک آموزش نظامی و تکتیفرستادن افراد آموزش ندیده به جنگ، در حکم فرستادن آنان به کام »

«استمرگ الد کنفوسیوس، مجموعه ادبی. قرن پنجم قبل از م

هی در مورد انگلستان مقا« تایمز»روزنامۀ 1987در اوایل اپریل سال لۀ کوتاۀ دو به نشر رساند. در مقاله نوشته شده نفر جاسوس پاکستانی در کابل محاکم

آنان خردضابط استخبارات نظامی ودیگر آن کارمند سپیشل بود که یکی ازهار دستگیر شده بودند. آنان گویا در اثربرانچ و شکنجه به هردو در قند

های تخریبی اعتراف نموده بودند. ارتکاب جرایم جاسوسی و انجام فعالیت در اعترافات شان اشاره شده آن را غیر در گزارش، به موجودیت تناقض

هجده وقابل شانزده سال حبس محکوم شدند. آنان قبول دانسته بود. آنان به باید حبس تعیین شده را در محبس وحشتناک پلچرخی، در خارج شهر کابل سپری نمایند. عدۀ زیادی اشد مجازات )اعدام ( را بهتر از سپری کردن حبس

ارت پاکستان از روی اجبار از شناسایی آنان انکار سفدر آنجا میدانستند. ورزید و وزارت خارجهء پاکستان نیز آنرا "نیرنگ تبلیغاتی" دانست.

من در مورد صحت و سقم این قضیه و اتهامات وارده چیزی گفته نمی توانم؛ همیشه کارمندان نظامی پاکستانی را از تا ۱۹۸۱اما این واقعیت داشت که ما

من با مسؤولیت میگویم که این بخشی انستان اعزام میکردیم وبه افغ ۱۹۸6ود. ما افراد ورزیده را انتخاب وبعد از آموزش الزم وتوضیح از وظایف ما ب

مخفی است، به افغانستان خطرات احتمالی واینکه ماموریت آنان سری وهمچنان آی.اس.آیاعزام میکردیم. این پروسه بعد از سبکدوشی من از ) )

باید توضیح نمایم آنانی که به افغانستان اعزام میگردیدند، داشت.ادامه

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

کار (آی.اس.آیجواسیس نه بلکه افسران ارتش پاکستان بودند که در اداره )همکاری نزدیک داشتند. میکردند و وظیفۀ آنان دادن مشورهبا "دفترافغانی"

ه هدین و های خامکاری با آنها در جریان وظایف وبه مجا ص بود. عملیات الت هی ح وظایف خاص عبارت بودند از انفجار دادن پایپ لین، سازماند

هوایی وشدید راکتی بر ا هم مانند میدانهای تأسیسات عام المنفعه، هداف م، معموال دو گروپ در مدت زمان وظیفه داری من. یا اجرای عملیات کمینهم افغانستان داخلزمان از ماه می تا ماه اکتوبر درافسران پاکستانی

هر گروپ با درمص نظر داشت فاصلۀ منطقه، از یک الی روف فعالیت بودند. ها بدون اینکه از موجودیت سه ماه رادر جبهه سپری میکردند. گروپ ها در هی داشته باشند، مصروف انجام وظیفه بودند. این فعالیت یکدیگر آگا

پ کارمندان اقل یازده گرودر آن سال حد به اوج خود رسید. ۱۹۸4سال هفتآی.اس.آی) همزمان در داخل افغانستان فعال بودند از جمله تیم (

هوایی بگرام و دو تیم در اطراف برعلیه شهر کابل، دو تیم برعلیه میدان ها از جملۀ کارمندان داوطلب الل آباد وظیفه داشتند. تمام این پاکستانی

( کارمندانی از آی.اس.آی) ( برگزیده میشدند. در شعبات مختلف آی.اس.آی)های گوناگو جنرال اختر ورزیده ن ارتش پاکستان استخدام میشدند وبخش

ترین آنان را جهت خدمت به "دفترافغانی" اعزام میکرد. اینان برای مدت دو های آموزشی، ـ سه سال تحت امر من خدمت مینمودند و من آنان را در بخش

تن از جملۀ داوطلبانی که خواستار رفیا لوژستیکی توظیف میکردم. عملیاتی وهر را برای انجام ماموریت دند با دقت زیاد، افراد ورزیده وبه افغانستان بو ما

های خاص بر میگزیدم.

ک افسر )معموال با رتبه جک به ک گروپ مرکب بود از ی (، نړطور معمول یک افسر پائین رتبه و ک خردضابط. یکی از اینها حتما باید به زبان ی تو شپی

هریک طور جداگانه خطرات احتمالی را توضیح و مسلط میبود. من برای یری زیرا دستگروی این موضوع پافشاری میکردم که نباید دستگیر شوند؛

النها و اقداماتی میشد که دولت پاکستان طور مخفی آنان سبب افشای تمام همه چیز حتی از حمایه از جهاد مینمود.وسری در جهت کمک و البته ما از

های سخت و طوالنی شناخت آنان انکار میکردیم. اما آنان در معرض شکنجه هر شخص دارای نقطۀ ضعفی است، ممکن یکی قرار میگرفتند. از آنجایی که

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

163

ودرجریان محکمه علنی آنرا ازآنان درمورد عملیات ما افشا گری میکرد ند مساعد میساخت. ما در چنین حاالت پروپاگتوضیح وزمینه را برای تبلیغ و

هری را در اختیار آنان قرار نمی کسی را به خودکشی تشویق ننموده و مواد زالم جواز ندارد. اما باربار تأکید میکردیم که در دادیم. زیرا خودکشی در ا

جریان یا درکوشش کنند تا راه فرار بیابند و صورت دستگیری، در حد توانگ هدر حالت مجروح شدن وکشته شوند. د جن هش یا کشته شدن، مجا همرا

گ خارج سازد.مکلف بود تا تن مجروح و یا جسد وی را از محل جن

میشدند وقت کافی داشتند تا تمام کارمندان من زمانی که به افغانستان اعزام همراه خویش را آماده سازخود و هدین ند. طوری که بعد از تعیین گروپ مجا

هدین مربت آموزش قوماندان وماندان، مکلفیقوو همین گروپ مجا وط به دوش تاختم آموزش آنان نمیدانستند که با آموزگاران خویش در آینده قرار داشت و

همین فاصلهء زمانی ریش آموزگاران میرسید و مانند همسفر خواهند شد. در همراه خویش تفاوت نداشته هدین هدین لباس محلی بتن میکردند تا از مجا مجا

ند.باش

هدین زاین افسران و هان شان مجبور بودند مانند مجا ندگی سخت و همراهیچنوع خدمات دشوار را تحمل کنند و ه مانند رسانیدن غذا بجنگند. عقبی جبه

ها صورت زخم برداشتن، منتقل شدن به مرکز صحی موجود نبود. ودر این حیثیت مشاورین خاص نظامی را داشتند که وظایف شان شامل رهنمایی

همه جانبه در اثنای عملیات نظامی، داد هدایات به قوماندانان، تربیه های ن های آنان، اتخاذ تو هدین در پایگاه دابیر دفاعی برای حفاظت آموزش مجا

مک و های خاص رهنمایی قوماندانان در حین طرحپایگاه وک الن وتعمیل عالوه برو ها بود. همچو عملیات العات ان در موقع ضرورت اشتراک در ا

هم این بارۀ دیگر این به ع در اختیارم قرار میدادند. افسران دقیق جبهه را هم و ها بخش م العاتی من بودند که نه تنها در گروپ حیاتی از سیستم ا

العات بودند، بلکه در مورد تمام مورد دشمن مصروف جمع آوری اهدین و العات با ارزشی را تهیه مینمودنمجا العات قوماندانان شان ا د. ا

طه با موفقیتها اغراق آنان از این لحاظ ارزش بسیار داشت که در رابال میساختند و هدین را بر های مجا ها وکمبودی این نمیکردند وضعف

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

های عملیاتی بعدی، گزینش قوماندانان مساعد و الن العات در تهیه اهم و ارزنده داشت های تربیوی نقش م العات جمترتیب پروگرام ع آوری . ا

ری زیرا به منظور جلوگی شدۀ آنان تنها حین باز گشت از افغانستان اخذ میشد؛هیچنوع از به دام افتیدن آنها، در جریان اجرای وظیفه در داخل افغانستان

تماس مخابراتی با آنان بر قرار نمیشد.

(، من مخالف آی.اس.آیباید یادآوری نمایم که در شروع وظیفه ام در ) فعال پاکستان در اجرای عملیات در داخل افغانستان بودم. تصور دخالت

های ناشی از دستگیری کارمندان ما میکردم که خطرات احتمالی و پیامدهای زیادی را متوجه پاکستان ووجود مفاد تکتیکی آن، با داعیضرر ه طبعا

های زیاد وجهاد میس جنرال اختر داشتم، اما داغی با ازد. در این باره بحث هان من مورد توجه قرار نمیگرفت. سرانجام پذیرفتم که اینگونه استدالل و بر

ها همچو گروپ همین اساس بر تعداد اقدامات جزء وظایف من است. بر ها طی مدت شش سال ) ( بدون کدام اشتباه 1986ـ 1981افزودم. این گروپ

ک از اعضای آن به طور احسن انجام دا جدی، وظایف خود را هیچ ی ده، پاکستان اتوریته ارتش. این افراد سبب ارتقای اعتبار ویا کشته نشددستگیر و

شدند. اینان به خاطر اجرای وظایف با گرفتن مدالهای معادل "ستاره نقره ه مردم الع عام ای" امریکا و یا "صلیب نظامی" بریتانیا تقدیر میشدند و به ا

رسانیده میشد.

های تبلباید بگویم که الف ادعا هایغاتی شوروی وبر ، تا بعضی ژورنالیست یا چینایی در هیچ آموزگار امریکایی و 1989در زمان خروج قوای شوروی

های نسبتا پیچیده و هدین نقش نداشتند. حتی آموزش جنگ افزار آموزش مجاهوای ) ها راکت )استینگر( ( وبعدOerlikonسنگین مانند ماشیندار دافع

هدین صورت میگرفت. این سیاست ثابت و توسط معلمین پاکستانی به مجاهانه بود که با وارد شدن تغییر در آن موافق نبودیم. باوجودی التغییر و آگا

بعدا وزارت دفاع امریکا فشار زیاد وارد میشد و)سی.آی.ای( که از طرف الح وو آنان از ابتدا تمایل د یاتی الن گذاری عملاشتند که در تربیه، توزیع

هدین نقش ک ما از آغاز تا خروج آخرین سرباز شوروی مجا داشته باشند، لیهم شدیم. بر مواضع و اصول خود اصرار ورزیدیم و موفق

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

165

هبران تنظیم ها مخالف برقراری این موضعگیری ما از آن ناشی میشد که ررای ت زمینه را بتماس مستقیم با امریکا بودند. آنها میگفتند که چنین حال

گ جهاد نه بلکه بخشی از ختبلیغات شوروی و اد مبنی بر این که این جنالوه برآن، ما هم مینماید. مبارزۀ جهانی کاپیتالیستی ـ کمونیستی است فراهای عملی بر آموزگاران پاکستانی خویش اطمینان بیشتر داشتیم و رویداد

ه، صحت این ادعا را ثابت ساخت. جبه

از سه کمپ آموزشی 1986ل( رئیس سیا را در ساCaseyمن بازدید کیسی )هیئت ما خوب با کنجکاوی از )سی.آی.ای( به خاطر دارم. در این بازدید،

آموزگاران ما سوالهای گوناگون کردند. یک کارمند عالیرتبه امریکایی با هدی که شامل کورس بود سوال کرد: از چه مدت شامل زبان پشتو از مجا

هستید؟ آیا قبال در اردوی افغانست الح را کورس ان خدمت کرده اید؟ این قبال در افغانستان استعمال نموده اید؟ واقعیت این بود که آنان تنها ازمدت هشت روز تحت آموزش قرار داشتند؛ اما میتوانستند مانند سرباز مجرب

هاوان، راکت انداز وماش های بی پسلگد را استعمال نمیندار ثقیل، یند. اتوپ هی ئت ومخصوصا کیسی شد ودر ضیافت شبانه، این امر موجب تحسین

رضایت خود را از نتایج آموزش در مدت کوتاه به ضیاء ابراز حیرت وداشت. تقریبا بعد از مدت یکماه ضیاء نیز از پروسۀ آموزش بازدید نمود و

هری را شگفت زده شد. های ما وی گفت که گویا من برای نمایش، نشانزن خود کسی را برای آزمایش انتخاب نمایید. وی برگزیده ام. من گفتم که شما

هم نکرد اما در ختم نین کرد که نتیجۀ آن متوسط بود ورضایت اوچ را فراای کاش اردوی ما حد اقل نصف توانایی چنین نشان زنی را »روز گفت:

در آنصورت ما نیازی به آموزگاران امریکایی نداشتیم. « میداشت

ها در سیستم آمو زشی ما این بود که آنان نخست آموزگاران نقش امریکایی هوا که در اختیار اردوی اسلحه ما را در ارتباط با های دافع جدید مانند راکت

پاکستان قرار داده شده بود، آموزش میدادند و بعد آموزگاران ما به آموزش هدین میپرداختند. مجا

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

کورسهای بهبود ( مسالهء توسعه وآی.اس.آیمن با شروع به کار در )هزار 3000صرف 1983 آموزشی رابا جنرال اختر مطرح کردم. تا سال

هد در دو رد این که کمپ تحت تربیه نظامی قرار گرفته بودند. ما در مومجاهم نظر این تعداد کافی نبود و هزار نفر ازدیاد می یافت هانه تا باید تعداد آن ما

همکاران ما عملی شدن آن را ن اممکن میدانستند.بودیم؛ اما عدۀ از

هدین من و جنرال اختر منحیث سربازان مجرب، می دانستیم که فرستادن مجاگ بدون تربیه الزم، به معنی تلف ساختن آن همچنان از این که به جن ان است.

نوعیت اسلحه ازدیاد می یافت، ضرورت بود تا به روز تاروز مقدار وهدین نیز توجه جدی میشد؛ زیرا پیشبرد گ چریکی در آموزش مجا جن

همیت تآشکار برآن کنترافغانستان که ما به طور مستقیم و عیین ول نداشتیم، االح ی داشت. ما میدانستیم که تربیه وکلیدکننده و همانند اکماالت آموزش

ها واز ارزش فراوانی برخو ری یا مواد انفجاردار بود. زمانی که ما راکت هرا برای اجرای عملیات مخصوص و هداف م م انتخاب شده، در اختیار ا

دیم، توأم با آن به آموزش آنها وافراد تحت امرشان قوماندانان قرار میداالح و سایر ضروریات مرتبط به آنرا تهیه کرده آنان را برای میپرداختیم و

اجرای عملیات آماده میساختیم.

هدین از امکانات مشروع و کمتر حالتی رخ میداد که قوماندانان مجاروع که برای بلند بردن حیثیت در منطقه داشتند، چشم پوشی نمایند. نامش

ما با استفاده از این نقطۀ ضعف، به آنان امکانات آموزش را مساعد ساخته های خاص را در اختیار آنان قرار میدادیم. اسلحه مورد ضرورت عملیات

هدبا این کار گویا حیثیت آنان در منطقه بلند میرفت وما به آسانی اف به اهمیشگی ما بود؛ زیرا امکان آنرا نداشتیم خویش نایل میشدیم. این سیاست هیم. لذا تهیه هدایت بد تا به طور مستقیم به نیروی موجود در میدان جنگ

یی بود که توسط دادن آموزش به قوماندانان مشخص، طرح زیرکانهو الح عملی سازیم.استراتیژیک عملیاتی خویش را آن میتوانستیم پالیسی

شیوه اساسی ما روی این اصل استوار بود که باید در مورد مشخص آموزش هدف انفجار دادن پایپ لین می هرگاه بود، کورس داده میشد. به طور مثال

در آن برای قوماندان چگونگی ر مورد انفجار دادن دایر شده وصرف دوجه منحرف کردن تمنفجره، جا سازی مواد تقرب به پایپ لین، تکتیک جابه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

167

ها در مسیر رسیدن به دشمن و تحت تهدید قرار دادن آن، جابه جایی مین همچنان محاسبه هدف تحت تخریب به منظور قربانی ساخت ن ترمیم کاران و

اتخاذ تدابیر در صورت عکس العمل احتمالی قوای شوروی تدریس میشد وو برای سایر افراد قوماندان چگونگی جابه جایی و استعمال مواد منفجره یاد

. یآی.اس.آداده میشد. بعد از ختم کورس تمام مسایل با افسر کورس )کارمند یشد.مترجم( در میان گذاشته شده مواد منفجره برای آنان سپرده م

ها، توجه بیشتر به آموزش عملی صورت برای باال بردن ظرفیت کورس میگرفت. دروس نظری و یا تمرینات صحنه سازی شده کمتر اجرا میشد. از

الح آشنا وروز هی قادر به نشانزنی اول، شاملین کورس با در مدت کوتامیشدند. ما مدت کورس را کم ساخته در عوض ساعات درسی روزانه را

الفا ها های رخصتی وقفهزایش دادیم. کورس روز در 365به شمول روز ه داشت. برای اشتراک کنندگان کورس این شیوه خسته کننده نبود، سال ادام

لذا ما سعی داشتیم تا برای آنان اما طبعا برای آموزگاران دشوار تمام میشد؛هد همچنان ما برای آموزگاران مجا هیا گردد. ین که از زمینه استراحت م

های دیگر فارغ شده بودن های خاصی دایر میکردیم وکورس بعدد، کورس های مشابه را دایر های خویش کورس ه آنان در داخل افغانستان در پایگا

هنمایی و های سیار آموزگاران را غرض کمک ومیکردند. ما بیشترتیم رها به داخل افغانستان اعزام مینمودیم. مفردات ل ووسای درسیتدویر کورس

هدین تجارب ممد را ماتهیه میکردیم و تا زمانی که آموزگاران محلی مجاهای سیار ما کنترول والزم را به دست می آوردن هنمایی میشدند توسط تیم د.ر

ک با ظرفیت دوصد نفر داشتیمما دو کمپ آموزشی و 1983در سال . هریهزار نفر رسید و در سال 1984این رقم در سال ک هفت کمپ، 1987به ی

ک پیشاور و سه دیگر آن در اطراف کویته قرار داشت که چهار آن در نزدیهنگفتی نیاز بود ها به پرسونل زیاد وپول فعال گردیدند. برای تدویر کورس

هر دوی آنرا هیا نمود و که نتایج خوبی از آن حاصل به سرعت جنرال اختر مها در سال ودر سال 20000تعداد به 1984شد. چنانچه از این کورس

هد فارغ 19400به تعداد 1986در سال و 17700به تعداد 1985 نفر مجا( آی.اس.آیاز ) ۱۹۸7در مجموع، زمانی که من در اواخر سال شدند.

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

هد در ۸0000منفصل شدم، بدون مبالغه حد اقل داخل پاکستان تربیه مجاهزار دیگر در داخل افغانستان از نظامی دیده و چنین آموزش به هزاران

مک ما برخوردار شدند. به این جهت من از تمام کارکنان خویش که چنین کنه بعد از آن کسی انجام داده توانست، اظهار کارسنگین را نه قبل از آن و

.سپاس مینمایم

ک کمپ آموزشی مانند کدام کمک نظامی ویا میدان انداخت کار سهل ایجاد یهدین باید مانند سنبود، زیرا مسأله تربیه نمودن های ما کامال مجا ایر فعالیت

هیچکس نمیدانست ک دفترمخفی وسری نگهداشته میشد. بیرون از " ه افغانی" ه مردم، سیاستمد هستیم. ما چنان عمل میکردیم که عام اران، ما مصروف چه

اقمار جاسوسی شوروی کوچکترین تصور و عمال دشمن، ارتش پاکستان والش میکردیم تا و شک های ما نداشتند. ما حداعظمی شبه را در مورد کمپ

داشت این که گفتن ردید دشمن مخفی نگه داریم. با درنظاقدامات خود را از این امر سهل است؛ اما تعمیل آن کاری بس دشوار بود.

ها موقعیت کمپ تربیوی انند، را تثبیت کرده نتو برای این که شاملین کورس ویته کل آنان در تاریکی شب از پیشاور واین بود که باید وسایط حامقرار بر

الت الزم برای بودوباش از ها تسه به محل کمپ مواصلت نمایند. در کمپ ک کدام مرکز نظامی وجمله آب موجود بود. ک یا منطقۀ مپ باید نزدی

یبود م اختصاص یافته برای تطبیقات ایجاد نشده بود .موقعیت باید در محلیالت کمتر باشد. با وجودی ه گشت وک گذار مردم به صورت عادی در آن م

هوا مشکل بود؛ اما ما با اتخاذ تدابیر گ از وناگونکه مخفی نگهداشتن آن از در سایر اقدامات آن را سترواخفا میکردیم.جمله وضع دسپلین خاص و

ها وراه رو به ث نمیشد وها چیز دیگری احدااطراف کمپ به جز از سرک هوایی تثبیت آن دشواربود. های این ترتیب در عکس

بزرگترین مشکل ما پیدا کردن محل مناسب برای تمرین انداخت بود؛ زیرا اسلحه خفیفه بلکه انواع گوناگون اسلحه ثقیل از ما نه تنها از انواع گوناگون

ه هوا وقبیل ها، اسلحه دافع های زمین اوان، ماشیندار ثقیل، راکت انداز راکت هوا انب های رسام وه ها از طرف شب آسمان داخت مینمودیم و مرمی راکت

را روشن میساختند سبب جلب توجه مردم میشد. که طبعا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

169

بودیم تا اصول امنیتی شرایط غیرجنگی را رعایت از لحاظ نظری ما مکلفالن انداخت صرف 90اگر چنان میکردیم باید از نماییم و ؛نظر میشدفیصد

نرال خداوند و ج .الن آنرا پیشبرده دعا مینمودیم تا کسی آگاه نگردداما طبق ک بار واقعۀ کوچکی درکدام حادثۀ اتفاق نیفتاد. هربان بودند واختر م تنها ی

افروختگی وی د که جنرال اختر نیز حضور داشت وسبب برواقع ش حالیهای بلوپایپ وگردید. حادثه از این قرار بود که ما ت هفتساوسط راکت بر م

هوایی تنویر شده هداف ه پاراشوتی فیر مینمودیم که دفعتا ا ایی وطیارات قوای هر شدند و هدایت دادم تا انداخت متوقف گردد. اختر پاکستان در ساحه ظا من

هوشدار داده نشده است؟ هوایی از قبل در مورد سوال نمود که چرا به قوای ی میلی جریان انداخت را تعقیب با بدالل من او برآشفته شد وبا وجود است

هر شدند و نمود. بعد از شروع انداخت مجدد، بار دیگر طیارات بیشتری ظاا قناعت جنرال اختر ما مجبور به قطع انداخت شدیم. مدتی زیادی الزم بود ت

مجبوریت ما را درک کند. حاصل گردد و

ها را تغییر میدادیم. تصورما اید چنین بود که شما وقتا فوقتا موقعیت کمپ هرگاه شخص غیرمحل موج نظامی در مورد انداخت ما ود افشا شده باشد.

مشکوک میشد، ما دلیل می آوردیم که تطبیقات نظامی است وسربازان درهدین مصروف تمرین اند وفردای آن، محل را ترک میکردیم و به لباس مجا

جای دیگری که برای چنین حاالت پیشبینی شده بود منتقل میشدیم. خوشبختانه هبرچیدن و به سرعت این ا به محل دیگر کار دشواری نبود وانتقال خیمه

پروسه عملی میشد.

هیچگونه رابطۀ مخابراتی با کمپ 1985بنابر دالیل امنیتی تا اواخر سال ما ها کانالههای آموزشی خویش نداشتیم تا مبادا ای ارتباطات ما توسط شوروی

همان سال وسایل مخابراتی تصرف گردد و های ما افشا شوند. در اواخر کمپ ها )سی.آی.ای( مطمئن از طرف در اختیار ما قرار داده شد که در کمپ

های جالب به وجود آمد. ها قصه نصب گردید. در مورد این دستگاه

های هبری نیرو های بزرگ ر عدم تأمین پارتیزانی عبارت از یکی از ضعف ضروری با قوماندانان پراگنده است. من میدانستم که نبودن ارتباط محفوظ و

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

همین لحاظ ما ارتباط مطمئن، نسبت به داشتن ارتباط نامطمئن بهتر است، از ها تأمین میکردیم، اگرچه وقت زیادی را دربر ارتباطات را توسط خبررسان

اطات بیشتر بود.میگرفت اما مصؤنیت ارتب

نوعموفق شدیم تا دو)سی.آی.ای( بعد از مذاکرات طوالنی با متخصصین دستگاه مخابره را به دست آوریم. با یک نوع آن با موج طوالنی که

(burst communication هزار کیلومتر ( نامیده میشد، امکان ارتباط تا frequencyنام ) بهود وع دیگر آن دارای موج کوتاه بموجود بود. نو

hopper کیلومتر ارتباط تأمین شده 50ـ 30( یاد میشد وبا آن در شعاعمیتوانست. نوع اولی دارای مزیت بیشتر بود زیرا قدرت آنرا داشت تا متن

هزار کلمه را به صورت شفری وح محفوظ در ظرف چند ثانیه مخابره اوی همین دلیل خواستم تا این سیستم ( را burst communication) نماید. روی

ها در پروان )حکمتیار(، پغمان )سیاف(، مزار شریف به کمک تنظیم هار )خالص( جابجا سازیم و ده دستگاه مخابره ) frequency)ربانی( و کند

hopper های ذکر شده سپرده شود تا زمینه ارتباط ( به قوماندانان عمدۀ تنظیم ی موج طویل برقرار مخابرهء دارا کیلومتری با 50ـ 30آنان در فاصلۀ

هبران گردد. و های آموزشی خویش نصب نماییم. ر سیستم مشابه را در کمپ ها مواصلت کرد، آنان نخست در مورد موافقه نمودند؛ اما زمانی که مخابره های دیگر بودند. در مورد تغییر عقیده دادند ولی مخالف تأمین ارتباط با تنظیم

هر تنظیم طور جداگانه رابطه من مجبور شدم تا در مورد تجدید نظر کرده با هایی را به وجود آورد. برقرارکنم واین کار طبعا دشواری

هفته های بیست های مخابره کورس ه یی را دایر نمودیم ک برای تربیه آپریترالوه بر مخابره، زبان انگلیسی نیز در آن تدریس میشد. اولین دستۀ این

ها با چهار به جبهات ارسال شد. 1985ـ چهار آپریتر در سال مخابره متأسفانه به جز از دستگاه فرستاده شده به حکمتیار در پروان که مدت سه

ها وسال، روزانه با ما ارتباط می هفته ها ها گرفت، متباقی تنظیم حتی ماه هیچگونه ارتباط مخابره یی را با مرکز تأمین نمیکردند. علت عدم تأمین

ها. ارتباط مر ها، قوماندانان بود نه نقص دردستگاه مخابره بوط به آپریتر

در اصول دو نفر از .نظم الزم موجود نبوددر مورد تأمین ارتباط، کنترول وهمیشه نزد مخابره موجود میبودند ها باید هی چنین نشد. با آپریتر هیچگا ؛ اما

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

171

ک سال را در اف وجود هر آپریتر باید ی ری پغانستان سکه بر اساس قرارداد، هزار و پنجصد کلدار معاش نیز برایش تادیه میگردید، میکرد و هانه یک ما

اما تنها قوماندانان حکمتیار به صورت دوامدار ارتباط را تأمین میکردند. به ک تنظیم بنیادگرا مؤثریت وکارآمد بودن خود را ثابت این ترتیب بار دیگری

های بیشتری واصل ساخت و نظیم حق اولیت به آن ت شد یقینا حینی که دستگاه گردید.)سی.آی.ای( این امر سبب نارضایتی داده شد و

های تربیوی را به شکل باوجود نداشتن تجارب امنیتی، ما توانستیم کمپ همیشه مطلوب در اختفا نگهداری نماییم چنانچه سفیر شوروی در پاکستان

ها چنان ادعا مینمود که در صددر مورد موقعیت ک کیلومتری آن کمپ مپ های تربیوی جزء از بازی های ما موجود نبود. موضوع موجودیت کمپ

ه داشت وبرهای دیپلو ها ادام ک بود که سال همیشه ماتی اساس آن شوروی همیشه آنرپشتیبانی از جهاد متهم میساخت و پاکستان را مبنی بر ا دولت ما

تکذیب مینمود.

هر کمپ مرکب بود از دو تا ا ت 10ضابط و 8تا 6سه افسر، گردانندگان امنیتی آن نیز حدود ده سرباز وجود خردضابط. برای امور اداری و 12

ه تن از معلمان به زبان پشتو تدریس میگردید و چندداشت. دروس بیشتر بالت مواجه ک زبانان به مش زبان دری نیز آشنایی داشتند. ما در آموزش ازب

آموزگار مجبور بود ودری را نمیدانستند و ویی از آنها پشت بودیم؛ زیرا عدهص دیگری آنرا به دری ترجمه نخست درس را به زبان پشتو بگوید، بعد شخ

ک ازبک آن را به دیگران تشریح مینمود که پروسۀ دشواری کند و سپس ی بود.

های ما توسعه یافت وبه مرور ز اسلحه گوناگون در آن استعمالمان پروگرام های دوآمومسایل تکتیکی و هفته یی را جهت زش داده میشد. ما کورس

ال هوا وآموختن اسلحه ثقیله از قبیل ک، ماشیندار دافع 82 هاوانح ضد تانها، های دیگر ما در بارۀ فرش کردن مین میلیمتری تدویر نمودیم. کورس

ه ها انفجار دادن پل هراه های برق، پایپ لین تیل وگاز، تخریب شا ا، پایه ها و های اختصاصی اجرای کووسرک اعمال تخریبی در کابل و سایر رس

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

ها دایر میگردید و های اختصاصی طویل المدت مخابره، شهر همچنان کورس هبران ارشد تدویرکورس برای آموزگاران و قوماندا هدین و ر می نان مجا

ها خارج از کمپ و یافت. ها دایر میشدند. اکثر این کورس ه در زیر خیمهای ستینگر را از های بلوپایپ را از انگلستان وکت زمانی که را راکت

امریکا به دست آوردیم، برای آموزش آن در کمپ اوجری شرایط مساعدی همیشه هی نمودیم. جنرال اختر را توام با رعایت اصول پنهانکاری سازماندها داده نشود؛ اما در هیچ کس باید اجازۀ بازدید از کمپ اصرار داشت که به

های بیش از حد نتیجۀ پ دولت امریکا به کارکنان و )سی.آی.ای( افشاری ها داده)سی.آی. شد. اما بازدیدکنندگان چینایی ای( اجازه بازدید از این کورس

به اعضای کانگرس امریکا این اجازه را نداشتند.وعربستان سعودی وهمفری یگانه شخصی بود که در سال از 1987صورت استثنایی سناتور

ب سایر مطال در بخش آموزش نیز مانند ستینگر بازدید به عمل آورد. مکتبها و الت موجود بود. در این عرصه ما دو مربوط به تنظیم قوماندانان مع

هیچ تنظیم حاضر نبود با تنظیم دیگر در مشکل عمده داشتیم: یکی این که، ها گ شود. آنها مخالف یکجا شدن افراد تنظیم ک کمپ حاضر به ترینین یی

هر تنظیم کورس گوناگون در یک کمپ بوده خواستار آن بودند که برای افراد ها همچو کورس النگذاری جداگانه دایر شود. استدالل ما مبنی بر دشواری

1986این حالت تا سال ارف، برای آنان قابل قبول نبود وزیاد شدن مصوهیچگاه رفع نشد عبارت بود از ه داشت. مشکل دومی ما که گزینش ادام

های جهادی خواستار هبران تنظیم قوماندانان برای آموزش. بسیاری از رها معرفی آنان بودند تا نظر به لزوم دید خویش افراد را به این نوع کورس نمایند، در حالی که من میدانستم که اکثر قوماندانان انتخاب شدۀ آنان توانایی

اختر نیز از این طرح آنها اجرای عملیات پیشبینی شده را ندارند. جنرال الوه میکرد که های برگزیدۀ شم:»حمایت مینمود اما ا به هرگاه قوماندان

الح مبادرت ورزند و یا وظایف مطروحه را درست انجام ندهند، فروختن هد بود. الش زیاد کردم تا آنها را قناعت «. مسؤولیت آن به دوش شما خوا من

هم که قوماندانان را ما باید ا نتخاب کنیم، البته موافقه آنها را نیز در نظر دهبران ؛نگرفتین طرح نیز مورد قناعت آنها قرارخواهیم گرفت. اما ا زیرا ر

همچو کورس از طرف قوماندانان مربوطه تحت فشار قرار داشتند، تا آنان در های بیشتر و گ افزار ست به د سنگین تر راها اشتراک ورزند وبعد از آن جن

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

173

ب طبعا قدرت بیشتری را نصیسبب بلند رفتن حیثیت آنها شود و آوردند که شوند. امکانات ما محدود و وقت کم بود لذا من طرفدار آموزش قوماندانانی

توانایی اجرای عملیات را داشته باشند و در بودم که مورد اعتماد ما باشند وهداف مناسبی برای عملیات وجود داشته باشد. دا دن ساحۀ فعالیت شان ا

هزاره جات هوایی به قوماندانی که در و از آموزش حمله راکتی به میدان هوایی بسیار دور قرار همچو میدان داشته باشد خرابتر از دادن آموزش در

هایی از ما هبرانی که چنین خواست داشتند. آنها اول موارد بود. اما بودند رالح و هت به مسأله این ش استفاده از آن بودند. وبعد آموزخواستار شبا

"چوچه مرغ و تخم آن" داشت که امکان عملی شدن آن موجود نبود. آیا هیم و میتوانستیم الح بد بعدا به آموزش آنان بپردازیم؟ و اول به قوماندانان

الح توزیع نماییم؟ ما باید طوری عمل یا قبل از گزینش قوماندان اول گ قرار میداشت. مینمودیم که در مطابقت با استراتیژی پیشبرد مانی که ز جن

هبر تنظیم برای کورس فرستاده قوماندان بدون مشوره و موافقه من، توسط رالمیشد من نمیتوانستم آنرا رد کنم؛ اما بعد از ختم ح کورس من نمیتوانستم

الحیت توزیع آن به من تعلق داشت مخصوص و الح دوربرد را که یا هم. در اواسط سدر در اولین جلسۀ گزینش 1985ال اختیار وی قرار د

بر اساس آن شخص قوماندان برجسته، تجربۀ خوبی را حاصل نمودم کهگ وحراف کمتر قابل اعتماد بوده وبرعکس شخص ژولیده ک پوش، زرن شی

خموش میتوانست قوماندان خوبی شود. در این شیوه گزینش، اشتباه ممکن وک بر تناسب ده باشد. ی

ک سلس 1984ما در سال هوایی ی الت موفقیت آمیزی را برعلیه پایگاه له حطیاره در زمین از بین بگرام انجام دادیم که در اثر آن در حدود بیست بال

ک واین نمبرده شد و های آموزشی ماونه برجسته یی از کاربرد تکتی کورس بود.

هوایی بگرام، پایگاه خوب محافظت شدۀ دارای گارنیزیون بزرگ بود. میدان کندک طیارات جنگی ( این پایگاه عمدۀ شوروی بود که در آن دو10 )نقشه

هواپیمای ترانسپورتی ان ـ و 25وسو 23ومیگ 21شامل میگ 26چندین همچنان سه جزوتام قوای هوایی افغانستان شامل میگ جابه جا گردیده بود.

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

های 22سو و 7 طیارات بمباردمان سو، و21 در آن قرار داشت. طیاره هدف مناسب برای حمله دانسته میشد و در این پارک ک قطار شده، در ی

های چینایی میلیمتری که تازه مواصلت ورزیده بود 107حمله از راکت ال استفاده به از فاصلۀ میل( و12ح دارای قدرت آتش زیاد )عمل آمد. این

هدف را نابود سازد. لذا برای حمله از ساحه دورتر 9 کیلومتری میتوانست ک سال قبل نیام زنیتی میدان بر طیارات پارک شده مساعد بود. این پایگاه ی

هفتم دولت بر پنجشیر هش فشار بر آن، مورد چنین حمله حین حمله برای کاواقع شده بود؛ اما این اولین بار بود که ما توانستیم از موضع ثابت بالی آن

حمله نماییم.

هوایی بگرام باید به طور در جلسات عملیاتی نتیجه گیری شد که م یدان الت قرار گیرد. برای این منظور باید قوماندانان انتخاب دوامدار تحت حهای جهادی، من با میشدند و تحت آموزش قرار میگرفتند. از جملۀ تنظیم

کیلومتری جنوب شرق بگرام در 15کمیتۀ نظامی مولوی نبی که در فاصلۀ ما توافق کردیم که باید یک .نمودم کوه صافی دارای قرارگاه بود صحبت

قاصدی نفر جهت آموزش اعزام گردد. به این منظور 30با قوماندان انتخاب وهفته را درببه کوه صافی فرستاده شد و وه ر گرفت تا وی به کتقریبا پنج

به پیشاور اعزام مع آوری وقوماندان افراد مورد نظر را جصافی برسد وک نفر را اعزام نمودم تا مقدمات کار نماید. من نیز ازجمله افسران عملیاتی ی

گرفته شده و ابی نماید. این قوماندان تحت نظررا تهیه و وضعیت را ارزیالعات ضروری را در مورد وافسر مذکور سعی کرد تا معلومات و ی، ا

های تحت تنظیم مربوط، موقعیت پایگاه و ساحۀ مورد نظر عملیات، تعداد نیروال امر های ثقیله دست داشته واو، های قبلی وی به دست آورد. ح آموزش

همچنان خواستار آن بودیم تا در مورد سایر قوماندانان که در شعاع 50ما کیلومتری قرار گاه وی فعال بودند نیز معلومات حاصل نموده در مورد

العاتی داشته باشیم. ک مساعی با آنان نیز ا را با یی ما نقشه سپستشریقوماندان تهیه کردیم و در آن تمام معلومات و امکانات مربوط آن عکس

هدف مطلوب برای عملیات تثبیت درج گردید. در این شمه بگرام به حیث العات بیشتر و بیشتری را در مورد وی جمع آوری شد. ما به مرور زمان ا

ر دقادوسیه حاوی معلومات ارزشمندی را تهیه نمودیم که با استناد برآن، و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

175

شدیم تا قوماندانان را نسبت به رهبران تنظیمی آنان بیشتر و خوبتر گاه وی در نفر قرار داشت وقرار 400ین قوماندان تحت امر ابشناسیم.

ها وغارا های محفوظ موقعیت داشت و در طراف کوه صافی در بین مغاره هوایی نیز مصئون ها ومقابل بمبارد صخره بود. قرار گاه وی ذریعۀ کوه

فوت بر بگرام تسلط داشت. این قوماندان طبق 6000های بلند با ارتفاع ان برای ابراز نیرومندی نفر به پاکستان آمد. اما معموال قوماندان 30دستور با

التخویش، دو ی را برایچند افراد تعیین شده را با خود می آوردند که مشه آنان بپرما خلق میکرد و هم دازیم. افراد آورده شده نمی توانستیم به آموزش

های سر پوشیده های آموزشی در پیشاور از طرف شب در الری به کمپ به این ترتیب آنان نمیتوانستند به موقعیت کمپ پی ببرند. آنان منتقل میشد و

هفته کورس، دوبار به عین شیوه به پیشاور باز بعد از سپری کردن دو ـ سه گردانده میشدند.

هد این سی در جریان کورس نظری وعملی استعمال وانداخت با نفر مجاو بسته نمودن، حمل و ( را که شامل باز MBRLهای چند میله )راکت انداز

الح نقل، حاضر و آماده نمودن برای فیر بود فرا گرفتند. آنان دانستند که این ها، ثقیله است که تو هرسه قسمت آن ) چرخ سط سه نفر قابل استعمال است و

ها ایپایه( به مشکل در فواصل کوتاه انتقال داده شده میتواند. برومیله ت داخها ضروری دانسته میشد. در اثنای انعملیات علیه بگرام داشتن قاطر

هدف گیری و دونفر دیگر مکلفیت پر نمودن و ک نفر وظیفه ودن فیر نمیهردستگاه را به عهده داشت. این د میل طور ستگاه دارای دوازده میل بود و

هم چنان فرا گرج فتند که محلداگانه راکت پرتاب میکرد. شاملین کورس هدف تثبیت وبر هر راکت را بر های بعدی را تنظیم اصابت اساس آن فیر

الح، نمایند. برای این منظور آنان طرق استفاده از دوربین، چگونگی توجیه هدف را نیز یاد گرفتند که بر تخمین مسافه تند با سآنها میتواناساس آن، تا خط به جناح 100باال و پایین و 300تا 100الح ساختن از اصتغییر دادن و

هر تربیه میشدند. در این چپ محل اصابت را دقیق بسازند. آنها توپچی ماهمچنان فیر نمودن با استفاده از س داده شد که شارت کردن نیز درکورس

هداف شته شده و فیر میشد. این شدر آن راکت بر دوپایه گذا یوه برعلیه ا

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

ک غیرموثر اما بر هواییکوچ های هدافی چون پایگاه ها، گدام علیه ا ، دیپو ها به کار برده شده میتوانست.های مواد سوخت وسرباز خانه

در جریان کورس در حالی که شاملین کورس مصروف فراگیری کاربرد الالح بودند، قوماندان آنان توسط اف ح سر مربوط در مورد خصوصیات

ی یاد یس میشد. به وتقسیم وظایف بین افراد تدروچگونگی امور تکتیکی وچگونه با استفاده از عوارض اراضی گروپ خویش را داده میشد که

ه ساحه امنیتی، عقب سترواخفا نموده بعد از انداخت شبانه چگونه دوباره بهوایی نجات یابد . اگرچه طیارات نشینیی کند و شمن داز زیر ضربات قوای

از طرف شب کمتر پرواز مینمایند اما شعله فیر راکت سبب افشای محل آتش هی چند راکت فیر میگردید ومی الت اصابت تثبیت میشد فرشد. گا دای آن م

هدف برای شودر یه توجب دیگر دستگاه بهتر تعبیه وصورت نه خوردن به هداف کوچک در مقایسه با میدان هوایی میگردید. این دستگاه در مقابل ا

بگرام مؤثریت خوب نداشت.

الح MBRLدر مورد انتقال و اکماالت راکت انداز ) قوماندانان اکثرا )های مختلف آن توسط سه قاطر انتقال داده هایی داشتند زیرا قسمت نگرانی

ها توانشده میتوانست و ایی حمل چهار فیر راکت را داشت قاطر چهارمی تنراس قاطر ضرورت بود و در 12فیر راکت حد اقل به 36برای انتقال و

نفر باید موجود میبود. 25تا 20مجموع برای فعال ساختن آن

ها و های در جریان کورس افسر آموزگار وقوماندان گروپ، عکس نقشه ارزیابی قرار میدادندراف آنرا طور دقیق مورد مطالعه واطرام وهوایی بگ

هداف ر الت مناسب برای انداخت وتا ا های رسیدنا در آن تثبیت کنند وم راه الت نشان 10به آنرا دریافت نمایند. در نقشه شماره ) ( به تفصیل چنین م

هوایی بگرام در فاصلۀ متری کوه کیلو 15داده شده است. خط رنوی میدان کیلومتری سلسله کوه )زین غر( قرار داشت و این مناطق بر 2در صافی و

هوایی ه های بگرام مسلط بوده ساحۀ دید مناسب برای دیدن میدان مواری داشت. برای اجرای عملیات میتوان از قاطر استفاده نمود و از طریق دو مسیر به غرب کوه صافی تقرب کرد. قوماندان پا فشاری مینمود که او این

ۀ نطقراه را بهتر شناخته است، باوجود یکه مسیر کوتاه است اما از بین م مسکونی میگذرد.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

177

هوایی جابجا 9آنها خواستند تا دستگاه پرتاب را در فاصلۀ کیلومتری میدان یی رسم شد که محل ( دایره10سازند. روی این منظور بر نقشه نمبر )

های کوچک دیگری با شعاع و 7،5انداخت در وسط آن قرار داشت. دایره ان ه نقطه دیگر آتش را نشیا سکیلومتر بر روی نقشه نشانی گردید که دو 3

میداد وفاصلۀ بین نقاط باید محاسبه میگردید واین معلومات دراختیار قوماندان نقشه برای افسر نقاط آتش نشانی شده بر روی عکس ومیشد. قرار داده

های ا ت« رزین غ»مربوط من رضایت بخش نبود. مسیر ممتد از سراشیبی در حصه شمال غرب میدان ه نبود وقسمت جنوبی میدان، مستور وپوشید

های کمر بند هم قوای بگرام پوسته هم وبر های در شوروی قرار داشتند. راه هموار بودن مسیر، امکان دیگر از طرف شب سبب راه گمی میشد و به دلیل

غروب آفتاب بیشترین تعداد طیارات ود. در وقت طلوع وسترواخفا دشوار بآفتاب صورت میگرفت، حمله قبل از طلوعهرگاه .در میدان موجود میبود

همعقب نشینی و ک شب دیگر اید ب مخفی شدن در روشنی روز دشواربود ویانتظار کشیده میشد. افسر مربوط من گفت که حمله بر بگرام مانند دست زدن به النۀ زنبور است؛ زیرا متعاقب حمله، در ظرف چند دقیقه قوای شوروی

التی را که از آنجا هلیکوپتر وفیر م ربه توپ مورد ضصورت گرفته توسط الت مصؤون در زین غر که قرار خواهند داد و هدین به م عقب نشینی مجا

ن شب رسیداممکن میشد. لذا بهتر بود تا فرادر شش کیلومتری قرار داشت، نهگذ همان محل مخفی شده وسعی کنند که توسط ر ران تصادفی و آنان در

دانان با این شیوه توافق کردند.. قومانچوپانان افشا نشوند

که بر را شناخت قوماندان از منطقه سبب اطمینان بیشتر شد. وی یک سیلها در آن وجود داشت 30محل مناسب بود وامکان سترواخفای نفر با قاطر

انتخاب کرد. در واقع این درهء کوچکی بود که به استقامت شمال به دریا هموار بود. عملیات منتهی میشد وحدفاصل بین باغات در ناحیه شرقی وزمین

ک شب برای آمدن وشب دیگر برای عقب نشینی. دو شب را دربر میگرفت، ی

الن و ار قوماندان مورد بحث قرتکتیک عملیاتی با افسر آموزگار وجزئیات الحیت تعیین وقت مناسب برای اجرای عملیات به قوم اندانداده شد؛ اما

داشت شرایط محل آنرا تعیین نماید. برای حصول نظر واگذار شد تا وی با در

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

ردم.با قوماندان مالقات کاز ختم کورس من از کمپ باز دید واطمینان قبل هدف اولی و ک دیگری او گفت که بگرام هداف کوچ اساسی او است اما ا

الت راکتی، مانند پوست هوایی بگرام وقشله برای ح های اطراف میدان ه گ قرار ( و میر4 نظامی کلکان )نقشه هراه سالن بچه کوت که در جوار شا

الن عملیاتی وی شامل است. برای اجرای این عملیات، من یک دارد نیز در زا بود فیر آن آتش 50له فیر راکت که از جم 200دستگاه راکت انداز را با

در اختیار وی قرار داده گفتم که در صورت موفقیت آمیز بودن عملیات هد شد.بگرام، تعدا د بیشتری در اختیار وی قرار داده خوا

الن، گروپ و قوماندان آن باید طی یک روز به سرحد میرسیدند؛ بر اساس هفته را در برگرفت. برای حمل و نقل و اما نسبت نبودن باربران اینکار دو

دالر در اختیار قوماندان قرار داده شد. 30000سایر مصارف

هفته را در بر گرفت احضار این گروپ و اعزام شان به کوه صافی دوازده هفته دیگر نیز سپری شد. به عباره دیگر و بعد از آن تا اجرای عملیات سه

الن عملیاتی در پاکستان تا عملی شدن آن در افغانستان چ ار هبرای طرح بر میگرفت. در این عرصه مشکالت و موانع متعددی چون به موقع ماه را در

الت قوای شوروی، شرایط دشوار زمستان و نداشتن نرسیدن اکماال ت، ح پول کافی، موجود بود.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

179

تکتیکی یک ، بر طبق قواعدافراد گروپ طور یکجا حرکت نکردندهمه همات بار شده بر حیوانات گروه فرستاده شد و دو الح و م ساعت بعد از آن

هدین حرکت نمودند وبا گ هدایت دادهروه اصلی مجا شده بود برای قوماندان تا در اخیر کاروان به راه افتد.

الن و بدون کدام واقعه ناگوار عملی شد. )نقشه دیده 10این عملیات بر طبق اره تنها چهار بال طیشود( اما نتایج عملیات آنطور که انتظار برده میشد نبود.

الن من بر. اتخریب گردید علیه بگرام بود. ین تنها بخش کوچکی از همان سال توسط قوماندان نیازی بزرگترین د ستاورد در این عرصه در

ها شهید شد، به دست آمد. در نتیجۀ این حمله )مربوط تنظیم حکمتیار( که بعد همات در بگرام منفجر و بیش از همات از بی 30000دیپوی بزرگ م ن تن م

سوختگی تعمیرات ناشی از آنرا بر روی برده شد. من توانستم ویرانی وها هده نمایم.عکس هواره یی مشا ی ما

های هدین در افغانستان 107حمله با راکت میلیمتری شیوه معمول کار مجا( کاربرد وسایل دیگر تخریبی را حین تدویر کورس آی.اس.آیبود و ما در )

همیشگجایی مواد منفجره تکتی جابها با آن اضافه نمودیم. استفاده وه ی در ک های چریکی است وبر گ های متعددی را دایر ای اینجن منظور ما کورس

های برق در بیرون هداف عمدۀ ما در این عرصه انفجار دادن پایه نمودیم. اگ و پایپ لین گاز هراه سالن شهر کابل، پایپ لین نفت امتداد یافته در جوار شاطبیعی از شبرغان تا سرحد شوروی بود. زمانی که قوماندانان برای اشتراک

ها همچو کورس احضار میشدند، آنها تنها میتوانستند یکی از کورسهای در هداف ذکر شده پیش ببرند واختصاصی را برای تخریب ی به اینکی از ا

هارت و صورت از طرف دیگرصص مییافتند وتخآنان در منفجر ساختن آن م مدت کورس نیز کوتاه میشد.

هدف دانسته میشد. ما برای منهدم ساختن این های برق صدمه پذیر ترین پایه های مثلثی شکل که از بند برق سروبی به استقامت شمالغرب تا جبل پایه

هدین را آموزش 13سراج و بعدا تا شهر کابل تمدید شده بود )نقشه ( مجاها مین گذاری گردیده ها توسط شوروی بود و ما برای دادیم. اطراف این پایه

www.ael.af

یکو تکت یآموزش نظام

های بزرگی را به اطراف پایه گ هدایت دادیم تا نخست آنها سن هدین مجاهای تعبیه شده منفجر گردند وپرتاب کنند تا ازند. را منفجر سبعد پایه مین

بزرگترین موفقیت ما در این بخش در ترین شیوه بود. این ساده ترین وموثرهشت پایه برق را در به دست آمد، زیرا توانستیم در یک ۱۹۸4سال شب،

کابل را در تاریکی مطلق فرو ببریم. مسیر سروبی ـ کابل منفجر سازیم وهای امریکایی فیلم برداری گردید و جریان این عملیات توسط ژورنالیست

ها نشان داده شد. )شهریان تحت عنوان "عملیات خاموشی" در تلویزیون خاطرات اندوه بار آن زمستان س الن خت و دشوار را که کابل یقینا جزء

هرگز بود و سوختاندن شهر کابل نویسندۀ کتاب به افتخار آن را نوشته است، فراموش نه خواهند کرد. مترجم(

هدین به انفجار دادن پایپ لین نفت قبال توضیح داده علل عدم عالقمندی مجاهایی را و شده است هن الوه برآن قوای شوروی در فواصل مختلف، شیرد

ر پیپ لین نصب نمودند که از طریق آن مردم محل میتوانستند نفت مورد دضرورت خود را طور رایگان به دست آورند و این ابتکار آنان سبب شد تا

یرا آنان ز قوماندانان بیشتر در مخالفت با انفجار دادن پیپ لین قرار گیرند؛هند. ها دنمیتوانستند پشتیبانی مردم محلی را از دست بد ت که یده شده اسبار

ها چندین بار آنان با مخالفت مردم مواجه شده اند. باوجود این مخالفت الت مؤفقانه را بالی آن اجرا نماییم و خاموش ساختن حریق توانستیم ح

ک الی دقیقه را در میگرفت. متأسفانه موجودیت سیستم 30ناشی از آن یدادن جریان تیل را قطع اوتومات آالت کنترول کننده که در اثنای انفجار

مینمود باعث میشد که حریق و خسارات وارده کمتر گردند.

هدین دایر ،برای انفجار دادن پیپ لین گاز های گوناگون برای مجا کورس الف پیپ لین نفت، در زیر خاک و در بعضی مناطق ر دشد. لوله گاز بر

ک متری تمدید شده بود و یک قسمت آن در زیر آب دریای آمو ادامه عمق یها در جوار آن کار داشت؛ اما تشخیص مسیر آن به دلیل موجودیت راه های بزرگ دستی را در اختیار ه دشواری نبود. برای انفجار دادن آن، ما برمهدین قرار دادیم که بعد از برمه کردن ساحه مورد نظر، مواد منفجره را مجا

به جا مینمودند. در نتیجۀ انفجار حریق ایجاد میشد اما در زیر لوله گاز جامن 1985نسبت کم شدن فشار گاز خساره دلخواه ما وارد نمیشد. در سال

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

181

هبری توانستم یک سلسله عملیات تخریبی را در چندین محل در لوله گاز رالعات حاصله، چندین فابریکه برای چند نمایم که در نتیجۀ آن بر اساس ا

همچنان چندین حملۀ هفته غیر راکتی را بر علیه تأسیسات فعال شده بودند. ما ها برای چندین نفت و هی نمودیم که در نتیجه آن یکی از چاه گاز سازماند

روز شعله ور و از استفاده خارج شد.

دست آوردیم و آن عبارت بود از طرح به برداشت من، آنچه مامیخواستیم به تدارک وسایل و امکاناتچریکی، تهیه وی برای پیشبرد جنگ استراتیژ

هزار برای پیشبرد این جنگ یعنی پول و هم چنان آموزش چندین الح و های تکتیک و تخنیک، به حیث مجریان این جنگ. هد در بخش دپیشبرمجا

گ، وظیفه دشواری بود الفات داخلی عملی این جن که با موجودیت اخهدین به مراتب دشوار تر گردید. در ص فحات بعدی ذکری از آن دشواریها مجا

هد آمد. به عمل خوا

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

های داخلی اختالفات و جنگ الم، در طول تاریخ از » ها با وجود داشتن دین مشترک یعنی ا افغان

ها در قرن نوزده و شوروی در قرن هجوم اسکندر تا حمله انگلیس .«بیست، صرف در مقابل بیگانگان متحد بوده اند

1990اپریل 9مجلۀ بینش،

های شدید بین طرفین آی.اس.آی( در )1984سال کاری ام ) در اولین گ ( جنهفتم خود را بر پنجشیر اجرا نمود. قوای ه داشت. قوای شوروی حملۀ ادام

هرات، پکتیا و دره کنر در جوار ان سرحد پاکستمشترک افغان و شوروی در ها نقش قوای افغانی عمده بود و ها پرداختند. در این عملیات به عملیات

هوایی بیشتر استفاده مینمودند ها از قوای های و شوروی ی کوماندویجزوتام ک خوب در عملیات اشتراک میکرد، ولی مخصوص آنها با جسارت و تکتی

هدین ب برعکس نظر مطبوعات، بنابر نتیجه گیری من، آن سال به ه نفع مجا پایان رسید.

که نصف دره پنجشیر در تصرف دولت قرار گرفت، در سایر مناطق باوجودهدین نسبت به س الهای قبل نیرومندتر شده بیشتر وخوبتر تسلیح گردیدند مجا

طور دیگر ارزیابی از آموزش بهتر برخوردار شدند. آنانی که مسئله راوگ بی العا نموده اند، از وضع داخلی جن ت خبر بوده اند. به دست آوردن ا

ها، موثق از وضع جنگی در افغانستان دشوار بود. برعکس امریکایی ها ارقام تلفات خویش را در اختیار وسایل ارتباط جمعی قرار شوروی

همچنان دولت پاکستان نیز حاضر به دادن العات رسمی در باره نمیدادند. اهرگونه نقش خود گ نبود وداشتن گ کامال انکار مینمود. جن را در این جن

هدین را هی مجا تنها عدۀ انگشت شماری از خبرنگاران ماجراجو که گاه گا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

183

العات موثق را به دست هی مینمودند، میتوانستند ا همرا گ در اثنای جنهاتی همانطور که قبال ذکر شده است در این حالت نیز بعضا اشتبا آورند؛ اما

را مرتکب میشدند.

العات منابع گوناگون بهبر های تصرف شدۀ دشمن، اساس ا شمول کانال تن کشته و 500ـ4000در حدود 1984ی در سال تعداد تلفات قوای شورو

به شمول فرار از خدمت تعداد ضایعات متحدین افغانی شانزخمی بوده وهوا نفر میرسید. باوجود هزار 20ی به عسکر الح موثر دافع هدین که مجا

هلیکوپتر و200 ند، قوای شوروی و افغان بیش ازشتندا هواپیما )بیشتر بال ها و 2000بر روی زمین( و تقریبا ک واسطۀ نقلیه گوناگون شامل تان

ها را از دست دادند. هپوش زر

گ مشخص بنابر ارزیابی من، ما توانستیم استراتیژی کلی را برای پیشبرد جنهفت تنظیم به وجونماییم. اتحا وف مصرمن با کمیته نظامی د آمد ود سیاسی

اکماالت ازدیاد صورت گرفت وپروسۀ ۀاجرای وظیفه بودم. در پروسهدین سریع شد هایی را به دست آموزش مجا ها پیروزی . ما در بعضی جا

هایی آورده بودیم. من اطمینان حاصل کردم که ما نسبت به دشمنان ما برتری همه، بزرگترین داریم؛ الفات و اما باوجود این تشویش من از موجودیت اخ

های حل الش نمودم تا راه هدین بود. من های ذات البینی بین مجا خصومت ه انجام بتالفات روز به روز ازدیاد یافت وسراما این اخ برای آن پیدا کنم؛

هدین تبدیل شد. گ داخلی بین مجا هدر طول یازده سال جهاد، صد جن د ها مجاهای بین توسط افراد تنظیم رقیب کشته شده اند.تنظیمی ودر نتیجه جنگ

ها را بگیریم. اما در سال ما نتوانستم به طور کلی جلو این های خصومت توانستیم تا اندازۀ آنرا تحت کنترول در آورده و یکی از علل 1987ـ 1986

هدین ومو هون ایفقیت مجا ن علت دانست. برآمدن قوای شوروی را میتوان مرها شدت یافته ومتأسفانه ام به عوض دشمن، روز باردیگر این خصومت

ها را میتوان در هدف قرار میدهند. تازه ترین نمونه این دشمنی یکدیگر را گ بین دو قوماندان دو تنظیم بنیادگرا، ذیال توضیح نمود. جن

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

ه آلود که غبار خفیف کوه 1989دسمبر سال 24صبح هوای سرد و م در های شهر تالقان های اطراف شهر تالقان را پوشانیده بود، در یکی از پارک

هار هزار تن گرد آمده بودند تا به دار آویختن چ مرکز والیت تخار د ر حدود هدین تنظیم هد به جرم کشتن مجا هد را تماشا کنند. این چهار مجا نفر مجاالمی محکوم به اعدام شده بودند و برعکس تطبیق ۀ ا رقیب، از طرف محکم

به دار ام با فیر مرمی که مشخصه اعدام سربازان بود، آنها باید حکم اعدر حزب نفر عبارت بودند از قوماندانان مشهوآویخته میشدند. این چهار

الل وبرادرش و دو المی حکمتیار سید هدین آن تنظیم. آنها ا نفر از مجاه را بر زبان نیاوردند، اما این مرگ ننگ ک کلم ن یحین به دار آویختن حتی ی

برای آنان بود که در محضر وارثین کسانی که به دست آنان کشته شده بودند، به دار آویخته شدند.

ها سلسلۀ انتقا د، متخاصم دامن میزم جویی را بین قوماندانان رقیب واین اعدام ها کشانیده شده بود. ماجرا چنانچه پای احمد شاه مسعود نیز در اینگونه ماجرا

تن از افراد مربوط به 36زمانی آغاز شده بود که 1989از اواسط سال هفت تن از قوماندانان وی در کمین افراد سید جمال کشته مسعود، از جمله

افراد دستگیر شده نیز بعدا به شکل وحشتناک به قتل رسیدند. موجبه شده وسط ن سال تواین کمین گیری نیز بعد از تصرف شهر تالقان که در شروع آ

هردو تنظیم بعد از صورت گرفتهردو تنظیم ، آغاز گردیده بود. قوماندانان الوت قرآن آیاتی از تصرف شهر، در مخالفت با یکدیگر قرار گرفته اما با

قرار شده بود. اما بعد از مدت سوگند به آن، آتش بس بین آنها برادای شریف وهی سید جمال در تنگی فرخار در مقابل افراد مسعود کمین نمود ی ه و سکوتا

الک نمود. معلوم نشد که این کمین به دستور حکمتیار ها را وشش تن آن بوده است یا نه.

هدایت مسعود نیز در صدد انتقام برآمد ودر جستجوی سیدجمال وافرادش ک ملیون افغانی را تعیین صادرکرد و برای دستگیری سید جمال جایزه ی

ل در زیرزمینی منزلی در نمود. پاداش تعیین شده سبب آن شد که سیدجماگ افراد مسعود افتد. تالقان به چن

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

185

رویی در ارتباط با موجودیت خصومت و دویکی از اولین تجارب جدی من هدین مربوط به اوایل سال اکماالتی از است. در مسیر عمده1984های مجا

نام عصمت مسلم که در هار یکی از قوماندانان جهادی بهکویته تا چمن وقندبا داشتن رتبه تورنی از اردوی افغانستان فرار نموده بود فعالیت 1981سال

طرف سرحد زندگی مینمایند داشت. نامبرده مربوط قوم اچکزی که در دوک سال از حمایت آنان برخود دار بود. او در بوده و آغاز برای مدت تقریبا ی

وتعلیه قوای شوروی با شدت جنگید؛ اما بعد از مدتی برای کسب ثربرهزنی و گرفتن پول به زور از مردم پرداخت. اندوزی، به فروش سالح، ر

وظیفه شروع کردم تصمیم گرفتم باوجود ( بهآی.اس.آیزمانی که من در )الح به وی خود که تحت امر او تعدادی زیادی افراد موجود بود، از دادن

عصمت مسلم شروع به راه گیری نموده قطار 1984داری شود. در سال هدین را متوقف و الح آن را چپاول میکرد یا به نام حق های اکماالتی مجا

هدین برعلیه وی العبور از منطقۀ خویش خواستار تادیه پول بود. سایر مجاهای خونین را به راه متحد شده و گ برای تصرف قرارگاه نامبرده جن

ف طر هردونتیجه به تحت امر مسلم نیز خوب جنگیدند ودر انداختند، افرادبعد آتش بس بر قرار شد. بعد از آن مسلم تهدید نمود تلفات زیادی وارد آمد و

الح دوباره آغاز نگردد، افراد وی وسایل نقلیه که اگر برای وی اکمال کشور را که در مسیر کویته تا مربوط به حکومت پاکستان و سفارت آن

هار در رفت وآمد بودند، توقف داده هد نمود. پرسونل آنرا اختط قند اف خواآنان از ی را در وزارت خارجه ایجاد کرد واین تهدید وی ترس زیاد

( مطالبه نمودند تا امنیت پرسونل آنها را تأمین نماید. جنرال اختر، آی.اس.آی)الم آباد احضار کرد عذر وی شخص زرنگ بود و .عصمت مسلم را به ا

هی نمود و وعده داد که در آین هد شد ودر ده چنین حوادث خوا تکرار نخواالنی، امکان به دست آوردن سالح را دوباره عوض آن وی از طریق تنظیم گ

هم.به دست آورد و الح به وی تسلیم د من مجبور شدم تا مقدار کمی

الح عصمت مسلم به من مراجعه کرد و گفت که در صورت به دست آوردن هار حمله کند هوایی قند . من برایش گفتم که این ثقیل، او میتواند بر میدان

هار برآورده هوایی قند خواست فقط بعد از عملیات مؤفقیت آمیز بر میدان

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

همزمان ما از طریق منابع هرگز عملی نکرد. هد شد، کاری که او خواالعاتی بدست آوردیم که عصمت های رادیویی ا گوناگون و تصرف کانال

ه است. بعد از مباحث مسلم به حیث اجنت خاد و )ک. گ. ب( استخدام شدطوالنی درین مورد با جنرال اختر او موافقه نمود تا به دستگیری عصمت مسلم اقدام نماییم. زمانی که ما در صدد دستگیری نامبرده شدیم یکی از

ه ا نمود کشعبات اداره کشف اردوی پاکستان که در ساحه فعالیت داشت، ادعهدایت آنانعصمت مسلم اجنت آنها و نه است. در مشغول بازی دوگا بنابر

هر شد.نتیجه این حالت، سر و کلۀ عصمت مسلم بعد از چند روز در کابل ظا

هار آمد بعد از چندی وی اتفاق افتاد و 1985حادثه در سال این دوبار به قندهدین برای و هار متعهد شد. مجا هدین را از قند مسؤولیت بیرون راندن مجا

الش کردن ها نجات اما معجزه آسا از چنی د؛کشتن وی چندین بار ن پالن هایی را جابه جا کردند که نتیجه یی یافت. آنها بر سر راه وسیله نقلیه وی مین

هلیکوپتر وی نیز ماین فرش گردید، از آن به دست نیامد. در محل فرود آمدن هلیکوپتر حامل وی صدمه دبا وجو هلیکوپتر از بین رفت اما به که چند

ها نیز به عوض مفاد، از نرسید. وی مع تاد به نوشیدن شراب بود و شوروی ها ر، با یکی از افسران وی بیشتر ضرر دیدند. چنانچه باری وی در قند

هدین ارتباط گرفته و وی شوروی مشت و یخن شد. افراد وی به تدریج با مجاد ادامه دگی خوزن "که زنده باش و بگذار دیگران زندگی کنند" به با این شعار

الحیت نمودند. اما او داد. سرانجام اورا به کابل فرا خوانده ومی سلب همین جهت بلت تسلیم اینگونه اقدامات گردد وشخصی نبود که به سهو رای به

ی بزرگی بر قواما پیام فرستاد که حاضر است در مقابل معاف شدن، ضربۀ وجود به پاکستان باز گشت نماید. عصمت مسلم با شوروی وارد آورد و

های بیشمار دارای ش هرگز به تعهد وقول داشتن ضعف جاعت بود؛ اما من قرار او باور نمیکردم.و

الفات شدیدی بین قوماندانان حکمتیار به وجود هار نیز اخ ک سال بعد در قند یهلمند و فراه هار، زابل، آمد و علت آن این بود که تنظیم وی در والیات کند

قوماندانان این ساحات با نماینده تنظیم مستقر در دارای نفوذ بیشتری بود و الفات پیدا نموده بودند و همات اخ الح و م کویته در مورد تخصیص مقدار های دیگر پیوستند که این امر سبب خشم حکمتیار شد. عدۀ از آنان به تنظیم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

187

هایی شد که از طرف وی برای آنان الح وی خواستار مسترد شدن تمام هبری محمد شده بود. این خواست نامبرده رد و تسلیم داده قوماندانان تحت ر

لیه عیگاه مستقل را ایجاد نمودند و برخان در حاشیه سرحد در داخل پاکستان پاکاروانهای اکماالتی حکمتیار به کمین گیری پرداختند. حکمتیار درمقابل

هبری جانباز خان در داخل افغانستان ایجا د و د کرپایگاه نیرومندی تحت رهی دامنۀ این زد و خورد های زیادی بین آنان صورت گرفت که گا گ ها جن

سبب شرمساری ما میشد. به داخل پاکستان کشیده شده و

هد را تحت اثر خویش داشتند و محمد خان و هزار مجا ک تقریبا هری جانباز گ بر در ار علیه دشمن مشترک میشد. حکمتیگیری بین آنان سبب تضعیف جن

بود تا حمله وسیع را برای بیرون راندن محمد خان از پاکستان در صددها هی نماید؛ اما ما مخالف شرکت اردوی پاکستان در چنین عملیات سازماندهردو حالت، حمایت کردن یکی از طرفین، سبب رسوایی ما بودیم. زیرا در

هلمند بزرگترین مرکز کشت کوکنار در افغانستان بودمیشد. ،از آنجایی که هردو قوماندان وارد شد بعدا اتهامات قاچاق تریاک به داخل پاکستان نیز بر

همین موضوع بوده است.و الفات نیز ناشی از گویا اخ

های ما برای حل صلح آمیز مسأله به نتیجه نرسید؛ زیرا یکتعداد الش تمام ها به طور مخفی از محمد خان حمایه مینمودند. رفع این معضله مدتتنظیم

در این مدت، قدرت جنگی تنظیم حکمتیار به طوالنی را در برگرفت و استقامت کویته بسیار تضعیف و بار دیگر احیا شده نتوانست.

ه در دره ک صد کیلومتر در والیات شرقی خط مقدم جبه طویل کنر به طول یکیلومتری موازی با سرحد پاکستان قرار داشت. )نقشه 12ـ 10در فاصلۀ و

الل آباد موقعیت داشته که در آن قرارگاه غند )11 ( 66( در یک انجام آن ( اردوی افغانی جا بجا شده بود و در 11موتوریزه قوای شوروی و فرقه )

وت بریک به استقامت سرحد درآباد فرقۀ نهم ودره در شهر اسعدقسمت وسطی های دفاعی افراز 51لوای ) ها پوسته ( سرحدی افغانی قرار داشت. در دره

هی )کیلومتری شمال شرق اسعد 25د. در شده بودن ( 31آباد در اسمار غند کو

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

ک لوای قوای خاص اردوی شوروی موجود بود و جابه جایی این قوا و یهمیت زیاد میباشد .نشان میداد که منطقه برای دشمن دارای ا

که تعداد زیادی از قوای دشمن در درۀ کنر موجود بود؛ اما اکثر با وجودهدین در جناح های خویش محصور بودند. مجا دیگر اوقات آنان در سنگر

از آنامتداد دره در نقاط حاکم تسلط وبه دریا در داخل خاک پاکستان والت خط السیر اکماالتی وانتقاالتی در ند. داشتدشمن را تحت کنترول خود م

در داخل خاک پاکستان قرار دارد این مناطق تمام نقاط مرتفع واستراتیژیک این به برکت فیصله سرمور دیورند است که با تعیین خط سرحدی دیورند، و ما باید سپاسگزار او باشیم.نین تفوق برای ما به ارث رسیده وچ

های نمونهء قوای افغانی بود ر که در حاشیه سبریکوت یکی از گارنیزیون های تدارک هدین وحد قرار داشت. راه ا بتقریاتی زمینی آن تحت تسلط مجاهای متعدد قابل ترصد بود. با در محاصره کامل قرار داشته و وجوداز جناح

های متعددی در دره این حالت، گارنیزیون فعال و به منظور اکماالت، پوسته اشتند و در صورت انسداد راه زمینی، ها افراز شده؛ اما در حالت انزوا قرار د

هوا صورت میگرفت. سوال خلق میگردد که ن ایموقتا اکماالت آن از طریق را اکمال مینمود؟ جواب این سوال را گارنیزیون چگونه ضروریات خود

های پشت پرده به دست آورد، یعنی قبایل سرحدی از داخل میتوان از فعالیت نقش عمده داشتند. پاکستان در مورد اکماالت آن

گ روابطی داشتند. چنانچه هردو جناح جن بسیاری از قبایل داخل پاکستان با هدین حمایت میکردند. در عین ان تن آنان در جهاد سهیم بودند وهزار از مجا

حال آنان برای حصول منفعت به دشمن نیز کمک مینمودند. آنان دریافته . یکی از ی زراندوزی وجود داردجنگ نیز امکانات زیادی برا دربودند که

فروش آن بالی قطعات مواد غذایی به داخل افغانستان و این امکانات قاچاقآرد، روغن، برنج، بنزین، دیزل وتیل خاک نظامی افغانی بود. حبوبات،

ها وتاهمیشه برای اکماالت جزو های تجرید شده خریداری میشد که م پوسته ها و ودکمک آن میتوانستند به موج به ه دهند. اکثر سنگر یت خویش ادام

سمنت آورده شده از پاکستان ساخته میشد. مواضع آنان با سیخ گول وهای اف همات می سپردند. ما غانی در مقابل برای آنان اسلحه وگارنیزیون م

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

189

های اکماالتی توانمندی آنرا نداشتیم که مانع تجارت آنان شویم؛ زیرا راه هدین از بین این قبایل مج در صورت وارد شدن فشار، آنان میگذشت وا

های هالی مناطق سرحدی دارای الری ها مینمودند. ا مبادرت به بستن آن راه گذار نیز برخورداربوده غالبا توسط یادی بودند که از مصئوونیت گشت وز

این سیستم کرایه گیری قوای افغانی به کرایه گرفته میشد. به مرور زمانها و ها، یگاالری های دورافتاده و نه وسیلهبس منفرد قوایاکماالتی پوسته

هایی گ افزار همچنان به فروش جن افغانی شد. مردم مناطق سرحدی های خاد در اختیار آنان قرار داده میشد. این شیوه میپرداختند که توسط اجنت

که مردم قبایل از این دست آوردن ثروت بود. با وجود منبع بزرگ برای بهگ منفعت هدین/ پناهندگان را جن همزمان آنان مجا زیادی به دست آوردند،

هم زدن نظم اقتصادی خویش میدانستند. چنین حالت غیرعادی و عامل برک طرف دولت پاکستان گ بود؛ زیرا از ی در حمایتفوق العاده در جریان جن

هزاران تن از ساکنین و هدین قرار داشت در حالیکه هم جانبه مجا پشتیبانی سایر ضروریات تقویه نموده را از طریق اکماالت مواد غذایی ونان آنآن دشم

هرگاه قبایل مسکون در قدرت جنگی آنانرا افزایش میداد. به باور من، ک نمیکردند پاکستان دشمن ، آنان نمیتوانستند در ما را به این طریق کم

ک پوستۀ خود را فعال نگهدارند. محدودۀ پنجاه کیلومتری حاشیه سرحد ی

های ما، قوای افغانیالف انتظار و 1985در ماه جنوری به پیشبینی هم شکستن مترقبه حملۀصورت غیر وسیع را بر درۀ کنر به منظور در

الف انتظار بود زیرا محاصرۀ هی نمود. این حمله بریکوت سازماندی شوروی به عملیات نمی پردازند برداشت ما این بود که در فصل سرما قوا

همچنان العاتی پیش از پیش مصنوعی،از طریق اقمارو ه به دراین بار اهدین دست نیاورده بودیم. با وجود های مجا که در نتیجه این عملیات پایگاه

های جناح غربی توسط دشمن تصرف نشد محاصرۀ بریکوت نیز و در دره هم ساخت تا در عملیات تابستانی نه شکست، اما برای دشمن امکان آنرا فرا

روی کمتر استفاده نماید.از نی

الم حضر ت قوماندان فرقه نهم صورت این حمله تحت قوماندۀ دگروال الل آباد نیز تحت قوماندۀ او قرار داشتند. در گرفت و هم های فرقه یازد غند

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

استحکام که مسئوولیت احداث و 10توپچی و کندک 46این عملیات کندک قوای شوروی به حمایه د وها را به عهده داشت شرکت نمو ترمیم سرک

هوایی عملیات پرداخت. قوا در مقایسه با عملیات پنجشیر بهتر عمل نمود. هدا هداف را مورد ضربه قرار داد وبرای تضعیف روحیه وسایط زر ر ا

هدین و هالی بمبارد صورت گرفت و پراگندهمجا نقاط حاکم را تصرفساختن اک به کار بر نمودند. در دره پیچ هایی را بده شد ونیز عین تکتی ار مؤفقیت

هدین به د؛ زیرا مقاومت کمتر صورت گرفت وآور های مجا بعضی از پایگاه های تصرف آنان درآمد. ما نتوانستیم به موقع نیروی تازه دم را از کمپ

هاجرین جمع آوری کنیم و قبل از رسیدن دشمن به بریکوت، آن را غرض مهدین بود و از طرف کمک اعزام نماییم. این عملیات شکست سختی برای مجا

ر سازی بریکوت و فرامعی تبلیغات وسیعی مبنی بر آزادوسایل ارتباط جالم حضرت به رتبۀ جنرالی ه هدین صورت گرفت و قوماندان جبه مجا

ترفیع نمود.

قوای افغانی مدت دوازده ساعت در بریکوت قرار داشتند. ما به سرعت آن در اطراف قطع خطوط ارتباطیومله متقابل را برای سرکوب دشمن ح

های اسمار و هی نمودیم. جنگ شدید در گرفت اسعدآباد سازمپایگاه ی قوا اندهلیکوپتر . ما دحمایه میشبمبارد میکرد واز جانب قوای توپچی دشمن توسط

الل آباد زیاد ساختیم. وقتی که من جزئیات شکست را در مقابل فشار را بر هدین، ناشی بررسی نمودم، با تعجب د ر یافتم که علت اصلی نابه سامانی مجا

الفات داخلی آنان بوده است. مسئوولیت دره کنر بین اسمار ها و اخ از رقابت و بریکوت مربوط قوماندانهای تنظیم یونس خالص بود و حاجی میرزمان به صورت مشخص وظیفه داشت تا سرک را مین گذاری نموده و مانع عبور

وی در اجرای وظیفه غفلت نموده استدالل کرد که چون قوای دشمن شود. همات و مواد خوراکه داشتند، وی سرک الح و م افراد تحت امرش نیاز به

را به دست با غارت قوای دولتی ضروریات خود را باز نگهداشت تا بعدا آوردند. عدۀ از قوماندانان، وی را اجنت خاد میدانستند. من مجبور شدم تا

های وی را بررسی نمایم. اتهامات وارده بر وی ثابت نشد؛ اما اینگونه فعالیت همکاری در کن ک مساعی و ها، موانع جدی برای تشری ر شمرده بی اعتمادی

هنگ براه انداخته نشوشده و هما همچنانمانع آن میشد که عملیات مشترک و د.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

191

هدین ضایع این حالت وقت بیشتر ما الفات بین مجا را در جهت رفع اخ میساخت.

یاره ضایع میشد. چنانچه زیاد ترین وقت من در سفر به واسطه موتر و طها و ههفته چندبار غرض معاینه دیپو هبران ا والحکوت القات با ر یا جهت

ها و یا مذاکرات ب در موردا کمیته نظامی آنان به پیشاورمیرفتم وتنظیم ها واکم الح االت، آموزش، چگونگی عملیات یا بررسی فروش غیر قانونی

با آنان مذاکره میکردم.

الح بعد از تجارت مواد مخدر، شغل و در مناطق سرحدی خرید و فروش

آور است که از دوصد سال به این سو در این مناطق معمول است. ودکار سدر منطقه "دره آدم خیل" واقع در سمت جنوب پشاور در حدود صد دکان هاوان الح از تفنگچه تا موجود است که در آن جا میتوان انواع گوناگون

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

الشینکوف ک میل در 1980در سال AK47را خریداری نمود. قیمت یگ و 1500این بازار الح برای فروش، افزایش سدالر بود؛ اما در نتیجه جن

دالر پائین آمد. در این بازار ماشیندار 750در حدود قیمت آن به نصف والشینکوف های مورد AK74پیشرفته و نوع جدید الح نیز پیدا میشد.

( در این جا نیز به وفرت دریافت شده میتوانست.آی.اس.آیالقه )

همن تقری هی ا ربا ک بار به منظور آگا هفته ی ز وضع و چگونگی امور، شش غانستان سفر میکردم و بعد از چندبار داخل افبه کویته ومناطق سرحدی و

الم آباد با جنرال اختر صحبت سفر، در مورد نتایج و الت موجود در ا مش مینمودم.

الفا ها تنظیت بین وقت زیاد من در جلسات کمیته نظامی در جهت رفع اخ م علیه دشمن مصرف میشد. بی اعتمادی مطلق بین آنان حکمفرما وسوق آنان بر

هیچ کدام حاضر نبودند تا در مح هم بوده، ضر دیگر اعضای کمیته مطالب مهمات و عمده را مطرح نمایند. با وجود که به مرور زمان تا اندازۀ سوءتفا

ک حاضر نمی شد تا در مو هیچی های آینده رفع گردید، اما با آنهم الن رد همین علت من باید تنظیم خویش در محضر دیگران معلومات ارائه نمایند، به

های جداگانه را دایر مینمودم. حوصله زیاد ک نشست هری به کار بود تا با هم نظر سازم. بهروی مطالب عمده و عباره دیگر کلیدی در افغانستان آنها را سب عامل پیروزی بود. تهدید ومتهم منا شناخت موقعتنها اقدامات الزم و

ه ک گویی نتایجی را بار آورده نمی توانست. با وجودیساختن دیگران وزورهمه برخورد یکسان جلسات تحت ریاست من دایر میشد، سعی میکردم تا با هر عضو کمیته نظامی مکلف هم. هدایت ند داشته باشم و از موضع آمریت

هر ماه فشردهء گز هوار تنظیم مربوط را ارائه بود تا در اخیر ارش عملیات ماالعات و نماید. باالمقابل ما در مورد وضعیت نظامی افغانستان بر مبنای ا

های های دوست و و)سی.آی.ای( گزارش العاتی کشور سایر ادارات االعات حاصله از تصرف کانالهای مخابراتی دشمن برای آنان معلومات ا

ها نمیتوانند در میدادیم. من دریافتم که در چ نین جلسات، نمایندگان تنظیم ها در مورد عملیات تنظیم خویش به مبالغه محضر نمایندگان سایر تنظیم همچنان در این جلسات میتوانستند تا در مورد توانمندی و گویی نپردازند.

ها نیز قضاوت نمایند. امکانات سایر تنظیم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

193

هر سه ماه یکبار با سر هور ضیاء در ها مالقات میکرد رئیس جم ان تنظیم هر چار ماه پیام دریافت میکردم که حاکی از ضرورت و به اینترتیب تقریبا هفت تنظیم جهادی بود. در این جلسات که تحت هم آیی" نوبتی سران "گرد ریاست ضیاء دایر میشد، جنرال اختر، وزیر خارجه )معموال(، من و یکنفر

بود بین رهبران سات کامال محرمانهترجمان اشتراک مینمودیم. این جلهایی که مسؤول سیاسی پاکستان و مشاوران نظامی آنان با سران تنظیم

هاد در افغانستان بودند. با در نظر داشت این که دولت پاک تان سپیشبرد جالح و دولت ایه از جنگجویان افغانستان بود وحمهمیشه متهم به ارسال

دابیر شدیدتحت تبه صورت کامال مخفی و این جلساتاز آن انکار مینمود، هی می امنیتی برگزار میشد و صرف عدۀ انگشت شمار از جریان آن آگا

یافتند.

الس بود. آنان در ها به محل ا هی آوردن رهبران تنظیم وظیفۀ من سازماندهی میشدند، نخست ذریعۀ موتر آی.اس.آیحالی که توسط محافظین ) همرا )

مییافتند و وسیلۀ نقلیه آنان تعویض لپندی انتقاله منزل محفوظ در راوبمیگردید . از آنجا به منزل جنرال اختر رهنمایی گردیده، بعد از جمع شدن

ذریعۀ موتر خویش در حالی که خودش رانندگی همه رهبران، جنرال اخترهوری که در فاصلۀ ششصد متری قرار میکرد، آنان را به مقر ریاست جم

( درآی.اس.آید. امنیت مسیر راه توسط کارمندان مسلح )داشت انتقال میداهمیشه تنها وبدون محافظین، لباس ملکی تأمین میگردید وجنرال ضیاء

یا شخص ثالث دیگر در چنین جلسات اشتراک میورزید.سکرتر نظامی و

همیت بسزایی بود و این همیشه جلسات دارای ا تأکید در آن رئیس جمهور همه جانبه او از جهوجود میکرد که با هم اد، مؤفقیت آن وابسته به تفپشتیبانی ا

همیشه خاطر نشان میساخت و های جهادی است. ضیاء همکاری بین تنظیم الفات کنار گذاشته شود. وزیر خارجه در که برای پیروزی جهاد باید اخمورد چگونگی مذاکرات با نمایندگان شوروی در ملل متحد برای آنها

هبر تنظیم در مورد اجراآت معلومات داده هر ر و در مورد تبادل نظر میشد. مشکالت خویش را مطرح ت جنگی تنظیم خویش گزارش میداد وو اقداما

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

هور و صرف نان چاشت میساخت. جلسه معموال با صحبت امتنانیه رئیس جم خاتمه می یافت.

همه جانبچه موضوع این جلسات در وحلۀ اول سی اگر ه اسی وابراز حمایت ها بود؛ ولی موپاکستان و ها به سران تنظیم ک وع ضدادن اطمینان به ادامه کم

ک مساعی گ دان جدر می عمدۀ آن بیشتر مسایل نظامی وتأکید در مورد تشری نهر هربود. من و جنرال اختر هفته یکبار در مورد موضوع ماه ویا شش

ها معم القات مینمودیم. در این نشست ها وال در مورد خاصی با سران تنظیم های آینده عملیاتی وچگونگی عملیات انجا الن چگونگی اکماالت م شده،

هبران طور جداگانه هفته، یکبار با یکی از ر هفت هر بحث میشد. من تقریبا های دو به دو سبب ایجاد و تقویه اعتماد متقابل القات القات میکردم. این

ی خواستند بعضی مسایل را میگردید؛ زیرا آنان در محضر سایر سران نم مطرح نمایند.

ظامی موجود در جنرال اختر دستور داد تا وضعیت ن 1984در اواسط سال هدین برجسته افغانستان تحلیل و های مجا تجزیه گردیده، نقاط ضعف کارکرد

گردد. من درین مورد به والیات شمال بیشتر توجه کرده در یافتم که باوجود هم بودن این والیات ا کم هم مرز بودن با اتحاد شوروی ز لحاظ استراتیژی و

طور مثال نفت از بین آن کمتر به این ساحه به عبور مسیر انتقاالتی دشمنوتوجه صورت گرفته است. پایپ لین انتقال گاز طبیعی از جوزجان و سطح ها هم چنان متوجه شدم که شوروی دریای آمو تا شوروی تمدید شده است.

ها وا میخواهند از ک ها، ازب ک الفات بین تاجی ها بهره برداری خ پشتون هم بودن این والی الح نمایند. با در نظر داشت م ات از لحاظ عملیاتی، آنان

های مالی کافی دریافت ننموده اند.و کمک

الفات قومی که عامل اساسی الوه سوء ظن من در مورد موجودیت اخ برالت دانسته میشد، عوامل د یگری نیز سبب میشد تا جریان امور این مش

ارف بیشتری طور دلخواه ما پیش نرود. از جمله انتقاالت به آن مناطق مصها، معلومات دقیقی در موردنه به کار داشت. نه ما و توانمندی و تنظیم

های آنان داشتیم. مان ساختبعد فاصله و امکانات قوماندانان وموقعیت پایگاه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

195

الت را به پاکستان ناممکن میساخت و ناراضی، انتقال مجروحی در مهدین بدون تجهیزات و امکانات طبی بودند. مجا

( از جنرال اختر تقاضا کردم تا در جهت آی.اس.آیمن در جلسه ربعوار )الح تخصیص داده رفع کمبودات، برای والیات شمالی سهیمه فوق العاده

روز وی تیلیفونی در شود که مورد تائید او قرار نگرفت. اما بعد از چندالحیت نمود و الن را برای آموزش من نمورد برایم تفویض یز به سرعت

الن بلند و ک د پروازانه بود که بایاکماالت والیات شمالی طرح کردم. این یرسیدن فصل زمستان عملی میشد. البته در تعمیل آن نواقص و قبل از فرا

هده شد؛ ماندانان معلومات کافی نداشتیم و زیرا ما در مورد قو کمبوداتی مشاهای قوماندانان قابل اعتماد نمیتوانستند تا به پاکستان آ مده تابع کورس

الح را بدست آوردند. پیامد آموزشی شوند و ه در نتیجه نمی توانستند سهیمهمات بین قوماندانان وآن ای ها وسپس اعمال خصومت آمیز تنظیجاد سوءتفا م

گ بربرعلیه یکدیگر ومانع ج علیه دشمن میشد.ن

در جلسه بعدی در مورد اجراآت خویش به جنرال اختر گزارش دادم . وی الح زیاد به شمال ناراض شداز ا هش . او این عمل رارسال به مثابه کا

الف دستور او به هم چنان او در مورد این که فشار بر کابل ارزیابی نمود. های آنان پر هدین در پایگاه ه ک خته بودم مخالفت نمود. با وجودداآموزش مجااجرای آنرا برای حصول نتایج سریع من در مورد ضرورت آن استدالل و

هدایت داد تا به سرعت جلو چنین اقدامات گرفته شود. الزم دانستم، وی

جنرال اختردرینمورد حق به جانب بود؛ زیرا ما برای حصول نتایج سریع، این گونه اجراآت خطر افشای بودیم و امنیتی را در نظر نگرفتهملحوظات

هدین در قبال داشت زیرا مخبرین زیادی نقش ما را در پروسۀ آموزش مجاهای آواره گان وجود داشت. در اطراف کمپ

هاجر افغان زندگی میکردند که 350در بیش از کمپ بیشتر از سه ملیون مک کمیساری عالی ملل متحد برا هتوسط مامورین پاکستانی به کم ندگان ی پنا

(UNHCR هر کمپ محل بود بودوباش، 10000( اداره میشد. در اوایل در

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

ها در آن بیش از 100000برای 125000نفر پیشبینی شده بود؛ اما بعد هاجرین در جهان بود. نفر زندگی میکردند که در نوع خود بزرگترین کمپ م

ها کثیف و نسبت تراکم بیش از حد مردم در آن، ضروریات محیط این کمپ امکانات طبی در سطح بسیار پایین اولی انسانی چون آب، حفظ الصحه و

ها مریض، مجروح و معلول و بی بضاعت قرار داشت. اکثر باشندگان کمپ های وسیع پولی، مواد غذایی ووجود با بودند. ها برای رفع کمک سایر کمک

هاجرین جهان مصرف میشد؛ اماض روریات آنان، تقریبا نصف بودیجه م در شرایط مطلوب قرار نداشتند. آنان

های الت مصؤون، فامیل القمند بودیم زیرا در این م ها ما به این کمپ کسانی به سر میبردند که اقارب آنان در افغانستان مصروف جهاد بودند و

هی برای باز از طرف .غرض استراحت به اینجا می آمدندو دید فامیلگاه گاها ذخیره گاه بزرگ ود بالقوه بود برای تکمیل صفوف جهاد. یگر این کمپ

هزاران طفل بزرگ میشدند وبه دنبال پدران ودر برادران خود به این جا ه میدادند. جهاد ادام

های جانبی نیز بود. زیرا تعداد ا ها دارای زیان ها روزاین کمپ ین کمپ هالی محل از لحاظ منافع اقتصادی، تجارت و افزون بود و ساکنین آن با ا

های آ الفات،نان در تصادم قرار گرفته بودند وتصرف زمین سبب ایجاد اخهدف مساعدی برای تخریبات خاد دشمنی و تنفر از یکدیگر شده بودند که

ال گسترش آن درفات ومحسوب میشد. عمال خاد در دامن زدن به این اخداخل پاکستان نقش داشتند تا بتوانند بر دولت پاکستان فشار وارد آورند تا از

ها فعال بود وآی.اس.آیحمایت جهاد منصرف شود. ) سعی ( در داخل کمپ میکرد تا تعدادی بیشتری از باشندگان آن به صفوف جهاد بپیوندند.

الت زیادی را برای ما به وجودفساد و ها مش آورد. رشوت گسترده در کمپ هنده با نام مستعار فریدمن طور نمونه در مورد تجارب تلخ ی ان خکنفر پنا

هاجر شده بود. به 1984مطلبی را ذکر مینمایم: موصوف در سال از کابل مر مبنای آن مستحق اخذ کمک نقدی دست آوردن اسناد قانونی پناهندگی که ب

هانهو ، گندم، تیلشامل جنسی میشد کاری بسیار دشوار بود. کارت جیره مادالر( 21کلدار )معادل 350بعضا پول نقد الی بوره، چای، شیر خشک و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

197

هنده مستحق آن دانسته میشدند. بود و تنها بعد از ثبت رئیس فامیل به حیث پناهمین الت فرید از حصول سند پناهندگیجا آغاز گردید؛ زیرا ثبت نام و مش

ها طول میکشید وودیت بیروکراسی وفساد، مادر اثر موج آنانی که قوم و ه های آنان برخوردار میشدند و سایرین باید اینجا و ک خویشی داشتند از کم

ها تنها منوط به پرداختن آنجا آواره و سر گردان میبودند. رفع این سرگردانی آنان نیز برای مقرری در اینگونه به کارمندان پاکستانی کمپ بود و رشوت

هندگان هنگفتی پرداخته بودند که چندین برابر آن را باید از پنا الت مبلغ م بی پناه وصول میکردند.

شد تا راشن کارت بدست آورد که فرید بعد از سرگردانی طوالنی مؤفق مبنای آن میتوانست بر زمین خالی خیمه خود را برافرازد؛ اما معلوم شد بر، نمیتواند موادخوراکه ضروری مانند شیر، ه بر اساس سند حاصل شدهک

مجبور بود در مقابل پول آنرا از بازار سیاه به دست آورد و چایبوره وپول جزء اجراآت کارمندان اید. سوء استفاده از مواد کمکی وخریداری نم

ش ودر بازار سیاه به فرد که چنین مواد را از لیست حذف وپاکستانی کمپ بو آن مبادرت میکردند.

هم ادامه یافت وجن های فرید باز هدین جال تا اندازۀ تاثیر سوء بر فرستادن مجاگ نمود. کارمندان کمپ به بهانه عدم موجودیت رئیس فامیل، است قاق حبه جن

ن شده محروم شده، مواد در آنان از سهیمه تعییآن فامیل را معطل میکردند وین در لیست غایبه اعزام گردیده وون فرید به جبهسیاه فروخته میشد. چبازار

کلدار 500خانم وی توانست با تادیه ر گرفته بود، لذا کارت وی باطل وقرا آن را دوباره به دست آورد.

ها، نبود شرایط مساعد های بزرگ این کمپ صحی، نبود یکی از دشواری هآلوسیستم مناسب آبرسانی و زانه نفر روردگی بیش از حد محیط بود. برای

می تگیلن آب سهیمه تعیین شده بود که آنهم در عمل کمتر به س 6،5صرف ها کم وتانکر آب نمی رسانیدند. تادیه های آب به موقعآمد زیرا تعداد چاه

ها معمول بود. در نتیجرشوت بر ه عدم موجودیت تشناب ای رانندگان تانکرها امراض ضروری صحی در کهای مناسب ونبودن شرایط حداقل و مپ

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

الریا، س هی طاعون رخکان، محرقه، اسهال، توبرکلوز وساری چون گاه گا شایع بود.

ه ها نصیب زنان بود. زیرا تقریبا د باشندگان شتاد فیصبیشترین مصیبت کمپ بور بودند برای زنده ماندن اطفال تشکیل میداد. زنان بیوه مجآن را زنان و

های خویش شب و الد الش نماینا بخشی از د. افسردگی، غم واندوهروز ک آنان می زندگی آنان بود. عمال خاد با استفاده از چنین وضع به تحری

ین اپرداختند، چنانچه خانم فرید نیز تحت تأثیر چنین زنی قرار گرفته بود. ها در مورد وضع اسفبار شرایط زندگی زن در لباس دوست و غمخوار زن

الکت بار آنانرا ناشی از جنگ میدانست و برعلیه جهاد تبلیغ نموده زندگی هدین در جنگ کشته میشوند ومیگفت های آنان در چنین شرایط اوالکه مجا دالهای پرشکوه در پیشاور زندگی ها در و میکنند در حالی که رهبران تنظیم ها به سیر وسفر مشغول اند وزندگی هانه داشته در موتر پول بی حساب شا

هرگز در معرض خطر قرار ران وند. رهبمصرف مینمای های آنان فامیل این جنگ جهاد نیست. ما بر علیه یکدیگر »ندارند. این زن تبلیغ میکرد که

هاد نیست بلکه جنگ بین میجنگیم، افغان توسط افغان کشته میشود، این جها اسابر «یا شوروی کشته میشوندت. مردان ما برای منافع امریکا وقدرت

همچنان ک الش داشتند تا مردم پاک عمال خاد هاجرین تحری ستان را بر علیه مها را در بین آنان ایجاد نماید. آنان تبلیغ میکردند کهو ه» خصومت ای زمین

ه زده اند، آنشما توسط آنان غضب و ان امکانات تجارت شما را بر آن خیمهمه تورم و هاجریگرفته واین ها ناشی از م ه در آیندن است وبلند رفتن نرخ

هد ش ک تعداد آنها از شما بیشتر خوا ها اندنزدی همین ،د. علت کمبود آب شما چرا دولت پاکستان باید پول زیادی را برای پشتیبانی آنان مصرف نماید. آنان

« باید دوباره به افغانستان برگردند.

هرهفتبعد از چند عالیت ع خاد فخوانده اش به نفه خانم فرید دریافت که این خوادستگیر شد؛ اما ط کارمندان ما در کمپ، شناسایی وموصوف توسمینماید و

ها سازد. 250ساعت با تادیه 24وی توانست در ظرف رو پیه خود را ر

های شدید اواخر سال گ هدین در موضع 1985جن برایم ثابت ساخت که مجاطلوب قرار بهتری قرار دارند. آنان به جز از کابل که وضع در حالت م

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

199

هم داد، و نداشت الت با دالیل آنرا در بخش بعدی توضیح خوا در سایر مها وضربات شدید قوای شوروی و قوای افغانی که بهتر عمل وجود فشار

یی مواجه نشدند. میکردند، به شکست عمده

گ شده و هن هما های اگست وخحمله بزرگ سپتمبر طرناک برای ما در ماه هی شد. 1985 اساسی این حمله وارد هدف توسط دشمن در پکتیا سازماند

هدین در غرب منقار طوطی بود. برای کردن ضربه و های مجا تصرف پایگاه ک قطار قو هدار از کابل به سمت لوگر واین منظور ی قطار دیگر از ای زر

الل آباد به حرکت افتاد. در او اخر ماه اگست قوای استقامت جنوب غرب از های پیشقراول ما در منطقۀ اطراف خوست به سمت پایگامستقر دشمن در ه

ستان قرار داشت به تعرضعلی خیل و ژوره که در چند کیلومتری سرحد پاکهای شدید که قبال مشابه آن دیده نشده بود، به وقوع پرداخت ودر گ نتیجه جن

همات ما از بی نپیوست.ما در قسمت پکتیا تلفات زیادی دادیم . چندین دیپوی معات به آن اندازه نبود که مطبوعات شوروی آنرا ضایرفت؛ اما این تلفات و

همانند سال تبلیغ میکرد. ژورنالیستهای خارجی نی در مورد شکست 1984زهدین وپیروزی قوای شوروی و تأمین امنیت رژیم کابل به تفصیل وفرار مجا

گزارش دادند.

هیچ حقیقت نداشت؛ زیرا در سال ها هدین نیز 1985از نظر من این ادعا مجاهایی به دست آورده بودند. چنانچه مسعود در ماه در بعضی مناطق پیروزی

ک کندک جون پوسته مستحکم پیشغور را در پنجشیر تصرف نمود. در آنجا یهاوان، چهار ضرب توپ ک 76با پنجصد نفر، ده میل میلیمتری، دو چین تان

( (T-55 پنج عراده زره پوش وBTR وAPC ها و سنگرموجود بود وها وسیم خاردار و سایر موانع تحت حفاظت قرار مواضع آنان با فرش مین

ن، مای داشتند. حمله کنندگان در تاریکی شب با عبور از ساحات فرش شدهماشیندار ثقیل مورد ضربه قرار داده به تصرف گارنیزیون را توسط راکت و

جمله درآوردند. جسد جنرال احمد الدین رئیس ارکان قطعات مرکزی نیز در نفر به شمول پنج دگروال که از کابل اعزام شده 450اجساد موجود بود.

بودند، اسیر شدند.

www.ael.af

های داخلی الفات و جنگ اخ

هار شدت هوایی کند الت خویش بر میدان هم چنان در ماه جون ما بر حها مجبور شدند تا طیارات را از آنجا به میدان بخشیدیم، چنانچه شوروی

هوایی لشکرگاه انتقال دهند. آنانندند وهوایی شی مجبور شدند تا میدان هار از آن استفاده نمایند. هوایی قند لشکرگاه را وسعت داده به عوض میدان هار سبب شد تا های دوامدار ما بر جاده اصلی ممتد به قند الت و کمین ح

دشمن برای رسیدن به آن شهر، در صدد احداث جاده دیگر گردد.

چنانچه چندین کشتی شوروی در در والیات شمال نیز عملیات ما زیاد شد های ما الش هرگاه در مورد آموزش، ازدیاد در دریای آمو غرق گردید.

الفات ذکمیت و الش برای رفع اخ هبران و کیفیت سالح، ات البینی رعلیه دشمن بی نتیجه می ماند، در آنصورت قوماندانان وسوق دادن آنها بر

موجودیت تفاوت زیاد باوجودمیتوانست سال شکست جهاد باشد. 1985سال هدین توانستند در مقابل قوای شوروی مقاومت بین نوعیت و تعداد سالح، مجا

هراس بودم ه من کامال راضی نبودم زیرا از آن در هم نمایند. باوجود این الت مش زمین سوخته امکانات تهیه غذا وکه قوای شوروی با تعمیل رو

ها سلب و ک الت نمایند. در این آنها رمطمئن را از چری ا مجبور به ترک مهدین های دوربرد ضرورت داشتیم تا قدرت راکتی مجا حالت ما به راکت هم در داخل هد. نداشتن ارتباطات منظم مخابروی با قوماندانان م را افزایش دهوایی الح مؤثر ضد همچنان نداشتن افغانستان نقص عمده در کار ما بود.

ها پیروز سبب شد SA-7و SAMچون هلیکوپتر ه بود که نتوانیم بر علیه هدف عمده و اساسی من کابل بود.شویم. همه با این

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

201

کابل، شهر کلیدی برای پیروزی« کابل باید بسوزد»

( آی.اس.آیشعار جنرال اختر عبدالرحمن رئیس عمومی ) (1987ـ 1980)

حمله شوروی در دسامبر تا 1978در فاصلۀ زمانی بیست ماه از اپریل های جهان نامیده شد؛ زیرا در 1979 در افغانستان، شهر کابل پایتخت کودتا

هزار افغان جان این فاصلۀ زمانی سه کودتای خونین صورت گ ها رفت و ده های استالین، مرگبارترین رویداد خودرا از دست دادند و ممکن بعد از تصفیه ی در ده کیلومتر ازه اعمار شدهء پلچرخیتن زندان تبوده باشد. کابل با داش

همیشه مرکز این حمام خونین ومحل شکنجه وشرقی اش مان از اعدام بود.ند ها و جهانیان تسلط داشتن بر کابل، به معنی مسلط بودن بر افغانستان دید افغان دانسته میشد.

ها بدینسوتا سال هر شاه توسط پسر کاکایش داوو 1973کابل از قرن د که ظاهان افغان بوده است. داوود در از سلطنت خلع گردید، مرکز و پایتخت پادشاهایی در جهت دوری گزینی از شوروی برداشت و آخرین طی پنج سال قدم اقدام او در این راستا، مشاجرۀ لفظی وی با بریژنف بود که در قصر کرملین

حین سفرش به مسکو صورت گرفت. در جریان صحبت 1977در سال میز گفت که افغانها در افغانستان خود تصمیم اوود با کوبیدن مشت بر سرد

هور شوروی میگیرند و با این نوع برخورد عالیم خشم در چهره رئیس جمهرشد و داوود با این حرکت، حکم مرگ خویش را امضاء نمود. ظا

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

جوانان مارکسیست توسط یکتعداد 1978اپریل 27صبح روز 9ساعت ها ک فامیلش در مرکز شهر که وطیارات بر ارگ، محل زیست داوود وتان

هوری محافظت میشد، حمله نمودند. 1800توسط گارد نفری ریاست جمهوایی کشیده شده ودامنه ک گ ودتا به میدان و سو 21بعد از ظهر طیارات می

همان شب نشرات درجمهوری را زیر ضربات قرار داد و مقر ریاست 7ما تا ساعت چهارصبح روز بعدی داوود با فامیلش در قصر رادیو قطع شد؛ ا

زنده بودند.

ها در صدد بودند تا دست نشانده خویش را روی کار آورند؛ اما در شوروی ها وحزب کمونیست افغانها، مان الفات، رقابت هدین اخ های ند مجا خصومت

های افغان به دو گروه تقسیم شده بود د . از نقبیله یی موجود بود. کمونیست گروه پرچم توسط ببرک کارمل و گروه خلق توسط نورمحمد 1978سال

ک بار ب هبری میشد. بریژنف تره کی را که ی ا وی مالقات نموده تره کی رمطمئن بود که وی میتواند وظایف را طور دلخواه پیش ببرد. بود بر گزید و

اعزام پراگسفیر به تره کی در اولین وحله، رقیب خویش کارمل را به حیث قمع طرفداران وی که اکثراشان عمال )ک.گ. ب( کرد و بعد درصدد قلع و

بودند، برآمد و افغانستان رسما دولت کمونیستی شد.

ک ماه جنبش مقاومت مسلحانه آغاز شد. در کابل بیرق سبز ملی در عرض یگ سرخ تعویض گردید. حین مراسم بر افراشتن ب هره بزرگبا رن یرق، مظا

های سرخسازما هی شد وخیل از کبوتران با فیته ها شدند. تعمیرات دولتی ند رگ آمیزی گردید گ سرخ رن سال وسبب قلت این نوع رنگ در بهار به رن

های بزرگ ساکنین شهر در رقابت با یکدیگردکانداران و .شد 1979 عکس تره کی را بر در ودروازهء دکان وخانه خویش نصب نمودند. درواقع اکثر

هردان کابل وشهرون ها برای حمایت ظا ی از رژیم خود را بسیاری از افغان هر ناشی از ترس در بیرون سرخ و در باطن سفید نشان میدادند. بیشتر این تظا

بود تا اعتقاد سیاسی.

ها مصروف کندن قبر برای کسانی در بیرون از محبس پلچرخی، بلدوزرجا هدان عینی در آنهارات شابودند که مخالفین دولت دانسته میشدند. بنابر اظ

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

203

هر 30در نفر با دستان بسته انداخته شده توسط 100گودال گودال ودر ها زنده به گور شده بودند. بلدوزر

ک عمل تروریستی 1979در ماه فبروری سال سفیر امریکا دابس در اثر یهوتل کابل به ضرب گلوله کشته شد. یک ماه بعد از آن در فرقه هفده در

به صورت فجیع کشته م صورت گرفت که در آن اتباع شورویهرات قیاهاتش در مورد انتخاب تره شدند. وقوع این حوادث بریژنف را متوجه اشتبا

Alexeiکی ساخت و برای بررسی این حادثه جنرال الکسی یه پیشف Yepishev رئیس امور سیاسی اردوی سرخ را با شش جنرال دیگر به کابل

هی یافتن از حقایق شدیدا تکان خورد. کشت هیئت با آگا ی ار باعزام نمود. رشد سریع مقاومت گردید و اردوی افغان موجب سبب عکس العمل مردم و

های هوشدار الشی شدن قرار گرفت؛ اما در گــوش تره کی در حالت مهمین ملحوظ کرملین در صدد تعویض مشاورین شورو ی فرو نرفت. روی

تره کی با امین که پست صدارت را عهده دار بود، شد. این تغییر و تبدیل های )ک. گ. ب( صورت گرفت. آنها دریافته بودند که امین هشدار باوجود

هنتون کلمبیا ارتباطاتی مشکوک با ( )سی.آی.ایدر اثنای تحصیل در پودیگر تره کی را جهت مشوره به مسکو دعوت کرد در ارداشت. بریژنف ب

حالی که امین در کابل مصروف تدارک توطئه برای برکناری وی بود. ، امین وی را گرفتارکرده 1979چنانچه بعد از مراجعت تره کی در سپتامبر

هنش عمرش را به پایان رسانید. با گذاشتن بالش در د

هفته ب کب دیگرمرتن نشان داد که بریژنف بارعد از آسیر حوادث در طی چند اشتباه شده است؛ زیرا امین به تعهدات خویش عمل ننموده خواستار

های )ک.گ.ب( اندن مشاورین شوروی از کابل شد وفراخو بر فعالیت های روزافزون که در تمام والیات اعتراض نمود. امین در مقابل شورش

ود. لذا برای سرنگونی او برعلیه رژیم صورت میگرفت اقدامات مؤثر ننمهدایت داده شد. آنان از طریق اجنت خویش که سرآشپز بود به )ک. گ. ب(

الن رآمدند؛ اما امین با تعویض غذا ودر صدد مسمومیت وی ب نوشیدنی این یار ت تا حمله تمام عرا ناکام ساخت. بیروی سیاسی بی حوصله تصمیم گرف

الن کودتا در اواخر دسامبر امین با کودتا از بین برصورت گیرد و ده شود.

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

های 1979 سال مصادف با کریسمس عملی شد وامین حین حملهء کوماندوها دستور داشتن )ک.گ.ب( د تا بر قصر داراالمان، کشته شد. کوماندو

گارد محافظ از بین برده شود. در این عملیات هیچکس در قصر زنده نمانده وه ملبس با لباس افغانی بود حین بیرون ک Bayerenovقوماندان این جزو تام

شدن از تعمیر برای اجرای وظیفه نیز مورد اصابت مرمی سربازان قرار همزمان قوای شوروی از دریای آمو عبو در میدان بخشی ازآنرکرد وگرفت.

ببرک کارمل در قصر ریاست جمهوری به قدرت هوایی کابل فرود آمد و وسعت بود. حال شروع وجهاد نیز در رسید. در طرف دیگر،

هجوم شوروی به افغانستان با جزئیات من برای این حوادث کابل را قبل از های همیت شهر کابل به حیث پایتخت و مرکز فعالیت تشریح نمودم تا ا

ک ونظامی برای افغانستان وسیاسی هاد ج، اقتصادی، آموزشی، دیپلوماتیهنتواضح گردد. در ک ها، پو ها وابل وزارت خانه مؤسسات تعلیمی،ون

های خارجی وسرقوماندانی اعلی قوای مسلح و قول تخنیکی، سفارت خانه تلویزیون به تبلیغاتواردوی مرکزی قرار داشت. دولت از طریق رادیوکابل

پرداخته فرامین دولت را به نشر میرسانید.

ها به در افغانستان نیزمانند شهر روم در زمان امپراطوری آن، تمام جاده ها و ک چرخ است که جاده شهر کابل منتهی میشوند. این شهر مانند مرکز یهد. به طرف های آن را تشکیل مید های ممتد از آن به اطراف شهر، پره دره گ با عبور از هندوکش که پنجشیر نیز در آن واقع است هراه سالن شمال آن شا

الل زی با تا به دریای آمو میرسد. به طرف شرق جادهء موا دریای کابل به قامت چندین راه به استسپس با عبور از دره خیبر تا پیشاور امتداد دارد . آباد و

ها به پجنوب شرق و خوست اره چینار واز طریق گردیز وبا عبور از کوه به میرام شاه در پاکستان منتهی میگردد. به استقامت غرب، راه حلقوی به

هرات میرسد توسط و کیلومتر که از مسیر غزنی 650ل طو هار تا قندهم چنان از غرب کابل راه صعب ها احداث گردیده است. العبور امریکایی

ها و هزاره جات دیگری که از بین دره ها میگذرد تا به مناطق مرکزی کوتل ک است ومیرسد. کا همیت استراتیژی همیت، ما در بل دارای ا همین ا بنابر

دیم که تا زمانی که دولت کمونیست، ( به این نتیجه رسیده بوآی.اس.آی)هد کابل را تحت کنترول داشته باشد، تمام سیستم کشور را نیز در اختیار خوا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

205

ها از هدف ما ن نه تنها خروج شوروی داشت. لذا برای وصول پیروزی، های افغان از کابل نیز بود.افغانستان بلکه طرد کمو ال تنها با اشغ نیست

هدین، دنیا هد شناخت. بنابر کابل توسط مجا پیروزی ما را به رسمیت خواهمنوا بودیم، منظور ما از تصرف کابل، عقیده جنرال اختر که ما نیز با او

)برای پی بردن به تراژیدی سوختاندن کابل، به کتاب سوختاندن آن بودهای کابل»مستند گ نوشته جنرال عبدالقدوس سید مراجعه شود. « جن

مترجم.(

گ در حدود جمعیت شهر کابل اما با وسعت هزار نفر بود؛ 750قبل از جنگ و تخریب کشور توسط شوروی، تعداد زیادی از مردم به آن جا سرازیرجنها یی از آن ملیون نفر رسید. عدهنفوس آن تقریبا به دو 1985ر سال دشدند و

هم بیرون از آدر داخل شهر و الوه عدۀ ها زندگی مینمودند. بر ه ن در خیمهاتعداد هزار سرباز افغان و شوروی را نیز به این رقم باید افزود. در ده

ها در فوت مربع تا پانزده نفر مجبور 30نتیجه تراکم جمعیت، در بعضی جاالت ناشی از تجمع نفوس بر ارائه به سپری کردن شب و روز بودند. مع

ود و ب خدمات عامه تأثیرات منفی وارد نموده، تهیه آب و سیستم برق نامنظم الت زیا دی وجود داشت. به علت عدم موجودیت سیستم کانالیزاسیون مع

های الشی هالی از هراس بودند .در محبس پلچرخی ا شبانهءکارمندان خاد در هزار نفر محبوس بود. 20نفر را داشت، بیشتر از 5000که گنجایش

هویت را با خود داشت همیشه اسناد تثبیت کننده باشد. ههرکس مکلف بود تا ها های امنیتی افرازشده بود وبنابر ملحوظات امنیتی در جاده سونل پرپوسته

هگذران را مورد تدقیق قرار میدادند. قیود شبگردی از هویت ر امنیتی اسناد ساعت ده شب تا چهار صبح بر قراربود اما مردم سعی میکردند پیش از

هشت شام خودرا به منازل شان برساندند ب به جز پولیس و. در شساعت های امنیتی کسی دیگر گشت و ه نیز برای دیپلوماتها گذار نمیکرد. حتیگزم

گذار با شعاع ده کیلومتر تثبیت شده بود که خارج از آن نمی ساحه گشت و توانستند سفر نمایند.

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

گ وکاله پیکدار وسربازان شوروی دارای قوا ی افغانی با یونیفورم خاکی رنگ پسته یی برای تأمین امنیت یا کاله کاله شپو و ولتی تمام ادارات دنرم به رن

های جابه جا شده ودر بعضی جا های ریگ گذاشته شده بود. کلکین ها بوجی های اضافی محفوظ گردیده سفارت هند جهت مقابله با خطرات انفجار با پرده

از کت پستی، شخص قبلبود. مکالمات تیلفونی سمع گردیده برای خریدن تها واد شدن به داخل الشی میشد. پوستر های بزرگ بر شعارات پستی ار

ها نصب بود و ها اخبار آخرین تحوالت سیاسی نشر دیوار از طریق بلندگو میوه و ه سبزیجات کمیاب بود. مواد خوراکمیشد. مواد غذایی مخصوصا

بوره به قیمت ارزان عرضه میشد؛ اما مقدار اساسی مانند آرد، روغن نباتی وها و آن کا فی نبود. روزانه صد تن آرد توزیع می شد که نصف آن برای نانوا

هالی توزیع میگردید. ر نفملیون این مقداربرای دو نصف دیگر آن برای اهر قامات مه بلند میرفت اما مامورین دولت وهفتکفایت نمیکرد. قیمت پترول

حزب کمونیست آن را به قیمت ارزان بدست می آوردند.

ها ماالمال از اشیای تجملی غربی بود که مورد توجه زیاد عساکر مغازه هزار افغانی ک نفر در حدود سه شوروی قرار میگرفت. معاش متوسط ی

ک ساله و برای خر ک پایه یخچال، معاش ی ن یدن تلویزیوبود. برای خریدن یک عراده تویوتا باید معاش رنگه معاش دوساله و ساله وی 27برای خریدن ی

.وزگار به نوشیدن شراب میپرداختندیشد. عدۀ برای فرار از رنج رذخیره منشه در بازار کابل عادی وجزئی فابریکه ودکا، برندی و واین ساخته شد و

الم بود و ها برعلیه ا الش کمونیست افراد قوای مسلح را وادار به از نوشیدن الکهول میکردند.

اشته د که یا عملی در آن سهم دبیشتر از نصف نفوس کابل پشتیبان جهاد بودنها و بی تفاوتی در مقابل متحدان افغانی آن، آنرا یا با ابراز نفرت به شوروی

تبارز میدادند. باوجود ترس مسلط بر شهر، بسیاری از مردم با قبولی خطرات العات و یا برای خود و فامیل خویش به اعمال خرابکارانه، جمع آوری ا

ها ک های امنیتی مبادرت میورزیدند. باوج پناه دادن به چری ود سخت گیری گ ما پشتیبانان زیادی در کابل و فشار و ترور از طرف خاد، در طول جن

قیم بدون حمله مست داشتیم. مشکل ما این بود که چگونه بتوانیم کمونیسم را

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

207

هیم و هدین به دلیل موجودیت تعداد زیادقوای شوروی به مؤفقیت سقوط بد مجا مید نداشتند. این طرح ا

برای سوختاندن کابل، استراتیژی ما دارای سه بخش بود. در قدم اول الت ب هنگ ساختن ح هما های اکماالتی کابل اقدامات در جهت رای قطع راه

هدف اجرای جلوگیری از رسیدن مواد به داخل شهر. برای رسیدن به این ها در مسیر کاروانهای اکماالتی به استقامت کابل، ع از بین بردن مناب کمین

های آب واز بین بردن سیستم برق رسانی آب نوشیدنی ومنفجر ساختن بند قدامات ما بخش دوم ا منفجر ساختن شبکۀ برق از وظایف اساسی ما بود.و

همیشه تاکید میکردم که سبوتاژ در داخل بود.پیشبرد اعمال تخریبی و من هداف عمدهء ما مقامات تباع شوروی، ترور کارمندان خاد وکشتن ا دولتی ا

یکارد بر سربازان شوروحقق این خواست از حمله با چاقو واست. برای تظامیان نتا بم گذاری دربین دفاتر دولتی مطمح نظر ما بود. در اوایل اکثر غیر

هی افراد مسلح مصروف خرید در بازار بودند و بعد از همرا شوروی با الت ذکر شده آنها دستور یافتند تا از رفتن به بازار خودداری نمایند. از ح

در 1983انفجار دادن بم در اواخر سال له اقدامات موفق ما، جابه جایی وجمهنتون کابل بود که در نتیجۀ آن نه نفر از اتباع شوروی از جمله طعامخانه پو

ک زن پروفیسور کشته شدند. هداف تحصیلی امکاتب وموسسات تعلیمی ویافکار دگم مارکسیستی را ا کارکنان آن کمونیست وزیر مساعد برای ما بود

هدین این کار سبب دور شدن برای شاگردان تبلیغ میکردند. از نظر مجاهم که در سال الم میشد. باید تذکر د 1982جوانان از ا 140تقریبا

هنتون کابل و تخنیکم 105متخصص شوروی و معلم زبان روسی در پوهنتون کابل مصروف تدریس بودند. از جملۀ اقدامات مؤفق ما کشتن رئیس پو

کابل و کشتن جنرال عبدالودود قوماندان قوای مرکز در دفتر کارش بود. در هفت افسر شوروی در کابل کشته شدند از جمله دو افسر 1983طول سال

ک پسر هفده ساله که پدر و ارشد ها کشته توسط ی مادرش از طرف روس و تفنگچه را در زیر پتو پنهان کرده بر این دو نفر شده بودند به قتل رسیدند. ا

هنگی شوروی فیرو با سرعت از طریق کوچه بعد از خروج شان از مرکز فرهویت را ترتیب نمودیم. های عقبی فرار نمود. بعدا ما برای وی اسناد جعلی

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

س سپس زمانی که رئیتر نجیب زمانی که رئیس خاد بود وما برای کشتن داکهور شد ت ک یک 1985الش زیاد نمودیم. چنانچه در اواخر سال جم به کم

هدین بود تقریبا حمله موفقانه عملی شد. افسر ارشد خاد که از طرفداران مجاک موتر که با اسناد جعلی که مواد منفجره داخل شهر گردید وطوری در ی

خریداری شده بود جابه جا شد . چون افسر مذکور از جزئیات بازدید احتمالی ک دفتر خاد وزارت داخله در شهر داکتر نجیب از سفارت هند که در نزدیهی داشت، لذا موتر ذکر شده را بین این دو تعمیر متوقف ساخت . در نو، آگاآن وقت استفاده از ریموت کنترول چندان مؤثر ثابت نشده بود لذا وسیلۀ

یقه به ب چهل دقنجیانفجاری ساعتی در آن تعبیه گردید. متأسفانه آمدن داکتر ت از محلسرع بم قبل از رسیدن وی منفجر شد. قوماندان بهتأخیر افتاد وکردن بم خود ساز کشته ماه بعد خودش نیز در اثنای عیار چندفرارکرد و

شد.

الت راکتی دوربرد بر شهر کابل که بخش سوم اقدامات ما عبارت بود از حهزار الت ما بر راکطور دوامدار صورت میگرفت. چنانچه ده ت در طول ح

الت به استثنای بعضی روز شهر کابل و اطراف آن پرتاب گردید. در این ح اصابت دقیق برصورت نگرفت. کابل شهرکالن است وهای زمستان، وقفه

هداف انتخاب شده ما ناممکن بود. لذا من انکار نمیکنم که در اثر اصابت اها را های ما )مردم کابل این راکت های کور می راکت نامیدند. مترجم( راکت

هدین کشته نشده استافراد بیگناه وهوا چنین واقعات به کثرت ، داران مجاهای امروزی رخداده است؛ اما ما آنرا عمدی انجام نداده ایم زیرا جنگ

هر بدون تلفات افراد ملکی ناممکن است گاه ما به دلیل اینکه افراد ملکی . الت راکتی کشت ه نشوند از پرتاب راکت بر شهر کابل خود داری در چنین ح

میکردیم، این به معنی انصراف و عدول از استراتیژی اصلی ما )سوختاندن شهر کابل. مترجم( بود.

الت راکتی برکابل نقش عمده داشت، در مورد قوماندان عبدالحق که در حدر گکشتن افراد ملکی، حین مصاحبه با مارک اوربان نویسندۀ کتاب "جن

هدین( غیر نظامیان » افغانستان" چنین اعتراف نموده است: هدف آنها )مجاهم نیست. حتی نبود... ولی اگر ضربۀ من بر آنان وارد میگردد، برای من ماگر خانواده ام در جوار سفارت شوروی باشد من آن ساحه را مورد ضربه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

209

هم. اگر م هستم، بگذار فرزند وقرار مید من نیز چنین همسر ن آمادۀ مرگ سرنوشتی داشته باشند. ) باید گفت که خانوادۀ عبدالحق و سایر قوماندانان های در پاکستان زندگی میکردند و حتی یک ها در قصر مسؤول زدن راکت موردی وجود ندارد که عضوی از فامیل آنان در جریان این جنگ خانمان

سوز کشته شده باشند. مترجم(

هدف عمده واددر فهرستی که من ترتیب د هفتاد اساسی ه بودم، بیش از ( ۱2برای حمله در کابل وجود داشت که عمده ترین آنها در نقشه )شماره

های نشان داد الحکوت ها و ه شده است. تأسیسات نظامی، سربازخانه هداف قرار داشقطعات شوروی و ت. به طور مثال قصر افغانی در راس این ا

قوماندانی قوای مرکز افغانی رگاه فرقه چهل وداراالمان و په تاجبیک که قراهوایی واطراف آن، سربازدر آن واقع بود های چهلستون، . میدان خانه

ه تام کشف شوروی، قرارگاه ای مقابل پلچرخی، باالحصار و جزوقرارگاه هفت ۱0۸خیر خانه، مرکز ترانسپورتی ، قرارگاه جزوتام موتوریزه ، فرقه

هشت قرغه و ۸۸، غند کوماندو 37، غند ریشخور دیپوهای توپچی فرقه هداف عمده وبزرگ اطراف آ .ساسی برای حمله ما دانسته میشدندان، ا

هدف غیرنظامی در لیست من شامل برای اولین بار سفارت شوروی به حیث همین سلسله مجمع هفته مورد حمله قرار داده شد. در و بعد از چند

ها که مشاورینساختمانی مقامات حزب کمونست شوروی و میکروریون های قرارگاه خاد، وزارت های آن زندگی میکردند، ساختمان درآپارتمان هوری، رادیوکابل )که متأسفانه در جوار سفارت ها، قصر ریاست جم خانه امریکا قرار داشت.(. ستدیوی تلویزیون، مراکز ترانسپورتی، استیشن و

های برق و ذخایر مواد نفتی از الت سب استیشن هداف عمده برای ح جمله ا ما بودند.

الح و هداف متذکره مربوط به نوعیت وارد آوردن ضربه و خسارات بر اهدین بود. فاصله برد و استفاده دقیق از الح در آن توسط مجا ساحه انداخت

هداف را این در مورد نقش عمده داشت. مسأله جدی برای ما این بود که ات از آن به دس اصابت راکت وبم قراردهیم تا نتایج مطلوبکابل چگونه مورد

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

های 1984آید. قبل از سال هدین از راکت میلیمتری استفاده مینمودند 82مجاهای 1984. در اوایل سال که ساحه مؤثر آن سه کیلومتر بود 107ما راکت

کیلومتر به دست آوردیم . در نقشه 10ـ 8با ساحه برد MBRLمیلیمتری ها نشان داده شده است13) د نزمان کمرب. به مرور( محل کاربرد چنین راکت

هداف دشوار گردید؛ اما با امنیتی شهر کابل توسعه یافت و امکان اصابت بر ابر این مشکل غلبه حاصل نمودیم. MBRLرسیدن دستگاه پرتاب چینایی

ال ساحه برد وح باوجودی که سنگین بود و نقل وانتقال آن دشوار؛ اما این الح دارای دوازده میل پرتاب راکت محل اصابت راکت آن دقیق بود. این

هداف انداخت کنیم . بوده که میتوانستیم توسط آن طور مؤثر بر ا

الت راکتی خویش ادامه ن دستگاه ما را قادر ساخت که طورای منظم به ح

آی.اس.آیتا زمانی که من در )دهیم. دستگاه آن در 500( بودم تقریبا .فیصد آن بر علیه کابل به کار برده میشد 75اختیار ما قرار گرفت و تقریبا

همیت زیاد بود زیرا الح، مؤثریت آن نیز دارای ا الوه بر فاصله برد اگراصابت راکت خسارات را بار نیاورده وتلفات زیادی در قبال نمیداشت،

هدف خویش نرسید ه ایم. چنانچه بارها در نتیجه به معنی این بود که ما به

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

211

های جزئی صورت میگرفت که سبب نا امیدی ما اصابت، تنها آتش سوزی از جمله ذخیره بزرگ مواد نفتی که در قسمت شمال کوه آسمایی قرار میشد.

هاوان مورد 12داشت )نقشه هداف عمدهء مورد حمله ما بود توسط ( و از ا. ممکن علت آن خالی بودن شتعل نگردیدضربه قرار داده شد که ذخیره نفت م

رمی که م ناسب گاز برای انفجار بوده باشد. با وجودیا نبودن اندازه مذخیره وما نمی توانست سبب اشتعال هاوان توانایی سوراخ ساختن محفظه را داشت ا

های محتوی فاگردد و یسفورس سبب اشتعال میگردید اما نمبرعکس بم ک را س وراخ نماید.توانست محفظه تان

هد از طرف شب ابرای انفجار دادن ذخیره ذکر ۀ ز فاصلشده بار دیگر سه مجا

ک به وسیله موتر را بر آن فیر کردند و RPG-2 صد متری دو راکت ضد تانید. منفجر نگرداصابت مستقیم، ذخیره گاه مشتعل وفرار نمودند؛ اما باوجود هایی با آنکه در مورد اینگونه م الت بحث (با متخصصین ) سی، آی، ای ش

هداف در الح مؤثر آتشزا برای نابودی چنین ا صورت گرفت، اما آنان

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

الت تدابیر امنیتی وحفاظتی چنین اختیار ما قرار ندادند. بعد از اینگونه حالت شدت یافت و ک به آنها ناممکن گردید. تنها م دسترسی از فاصلۀ نزدی

الت راکتی از فاصلۀ دو ه امکانات ح گ ادام ر موجود بود که در طول جن داشت.

ۀ 1985در اوایل سال قوای شوروی کمربند امنیتی بیرونی کابل را به فاصلهداف 12ـ 10 های ما به ا کیلومتر توسعه دادند . این تدبیر سبب شد تا راکت

های کیلومتر آن 9و فاصله برد MBRLتعیین شده نرسد. وزن زیاد راکت هداف مورد نظر را در عمق شهر مورد اصابت قرار دادهسبب میشد که ما ا

الح دور برد در اختیار ما نبود، من در فکر آن شدم نتوانیم. چون دیگر نوع ک میله ) دور ساخته شود که توسط یکنفر ( با بردSBRLتا راکت سبک ی

هدف انداخت گردد. های دشمن بر از طرف شب از بین پوسته

ک میل راکت الح جدید MBRLارتش پاکستان با استفاده از ی یکنوع داده نشان )سی.آی.ای( را ابداع کرد و من آنرا به کارشناسان SBRLمؤثر

. در عین حال من با آتشه نظامی چین نیز در خواستار تولید بیشتر آن شدمالح را تول ها قبل چنین د یمورد صحبت کردم . موصوف گفت که چین مدت

کرده است که در اختیار قوای مسلح آن قرار دارد؛ اما اکنون از استفاده ها چینای. د مجدد آن به وقت زیادی نیاز استبیرون شده است که برای تولی ی

هم تشریک مساعی نمودند و ما )سی.آی.ای( و 500در مورد این پروژه باه آن سال بعد فرمایش دادیم که اولین محمول ۱۹۸5دستگاه آن را در سال

هوا به راولپندی برای ما رسی ۱۹۸7تا سال د واز طریق ۱000تقریبادستگاه آن در اختیار ما قرار گرفت که برای کوبیدن کابل توانایی ما را

افزایش داد.

میلیمتری ساخت مصر که ساحه پرتاب 122با رسیدن دستگاه پرتاب راکت رفع شد؛ اما وسیله کامال دلخواه نبود کیلومتر بود تا اندازه مشکل ما 11آن

ک میل داشت 100و دارای وزن زیاد و صعب االنتقال بود. ما زیرا تنها یدستگاه آن را تسلیم شدیم و آن را در اختیار قوماندانانی قرار دادیم که امکانات

هوایی بزرگ داشتند. های فیر کردن آن را بر کابل و یا میدان

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

213

هت به محل آتش بازی میداشت زیرا فضای کابل پس از ساعت نه شب شباک های رسام فضای تاری ها با فیر مرمی ها و روس هدین با پرتاب راکت مجاها قبل تخریب شده بود روشن میساختند. های برق آن مدت شهر را که پایه

ها ساعت یازده شب، راکت پ هدین متوقف میشد اما فیرکردن توپ رانی مجاهای قوای شوروی نیم صبح ادامه می یافت و بعد از آن تا پنج و و فیر

های توپدار وهلی هدین میپرداختند. این کوپتر طیارات به کوبیدن مواضع مجاهمه روزه ها و حالت تقریبا به روال ما مبدلبرای باشندگان کابل، شوروی

شده بود.

همات قرغه درغرب بزرگترین موفقیت ما منفجر ساختن ذخیره بزرگ مهای ناشی از این انفجار از بام سفارت انگلستان کابل بود که چگونگی پیامد

تن انواع 40000فیلم برداری گردیده است. در این ذخیره گاه بیشتر از هوا نگهداری میشدند. از های زمین به همات به شمول راکت گوناگون مهدف قرار دادن این ذخیره گاه وظیفه داده طرف من برای چندین قوماندان،

ندی شعله بزرگی از آتش به بل 1987اگست سال 27ده بود تا اینکه بتاریخ شده ش تا روز بعد راکت و مرمی از آنجا پرتابفت در آسمان بلند شد و 1000

های منازل میگردیدند. در نتیجه آن تعداد زیادی از و سبب شکستن شیشه عی این حمله عساکر افغان کشته و زخمی شدند. تعداد زیادی قوماندانان مد

من برای در یافت حقیقت به تفحص پرداختم تا دریابم که این حمله بودند وه عد از برسی امکانات، پایگاموفقیت آمیز توسط کی صورت گرفته است. ب

های آنان به نتیجه رسیدم که افراد خالص یا سیاف این عمل را ها و توانایی انجام داده اند.

الت راکتی الح موثر ضد خویش راما مجبور بودیم ح به دلیل نداشتن هیم؛ زیرا ا یله الت پرتاب کوپتر از طرف شب انجام د مکان تقرب به م

الت، بدون این که دشمن بتواند راکت و عقب نشینی محفوظ بعد از انجام حهد، الت انتقامجویانه قرار د میسر بود. وسعت کمربند امنیتی ما را مورد ح

های و هدین وبیشتر خطراایجاد پوسته ادن انتقال دتی را برای ایجاد نفوذ مجاها به داخل کمربند امنیتی ایجاد میکرد عالقمند بودم تا راکت همیشه . من

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

الت راکتی قرار گیرد، اما تا سال شهر ۱۹۸6کابل از طرف روز نیز مورد ح ما توانایی اجرای اینگونه عملیات را نداشتیم.

د که شش نفر در زمان مساعد از طرف شب اجرای این عملیات چنین بوه ها ا را به محل مناسب منتقل وراکت بعد از نصب آن بر پایه و یا سنگ

ساعت به صورت خودکار فیر میشد. 8ـ 6توسط آلۀ الکترونیکی بعد از های مختلف عمل میکردند، هرگاه با چنین شیوه چندین قوماندان از جناح

صورت دوامدار مورد حمله قرار کابل را به امکانات آن موجود بود تا شهرهیم؛ کردن را به وقت و زمان آالت مخصوص فیر)سی.آی.ای( اما متأسفانه د

الن ما وقفه بوجود میامد. تهیه کرده نمیتوانست لذا در اجرای

الت بر شهر کابل یک نوع جنون خاص داشت او . جنرال اختر در مورد حالت به کابل، نسبت به سایر مناطق پافشاری میکرد. همیشه در مورد حالح ثقیله را برای حمله بر کابل و ویرانی آن هر نوع هرگاه یک قوماندان

مطالبه میکرد، حتی باوجود مخالفت من، آن را در اختیار وی میگذاشت. هدف اساسی استراتیژی ما بود. سقوط ه کابل بوارد کردن فشار بر کابل

همین دلیل بیشترین گروپ مشاوران معنی پیروزی ما در جنگ بود. به هی عملیات برعلیه شهر کابل توظیف شده بودند. پاکستانی در سازماندباوجودی که من از ابتدا با اعزام مشاورین پاکستانی به داخل افغانستان

دادن ار قرارمخالف بودم؛ اما بنابر دستور اکید جنرال اختر مبنی بر تحت فشتعداد زیادی را اعزام نمودم، چنانچه از جمله یازده ۱۹۸4کابل در سال

های تخریبی را هفت گروپ آن تنها وظیفه داشتند فعالیت گروپ اعزامی، ها از ماه اپریل تا ماه نوامبر هی نمایند، این گروپ بر ضد کابل سازماند

ه هریک شش هی نمودند که الت متعددی را سازماند فته ادامه داشت.ح

هد الت دقت زیاد میکردم ومن در انتخاب ا همه توجه اف برای ح قبل از الت ها داشتم؛ زیرا حمله بر چنین م بیشتر به تأسیسات مربوط به شوروی های خارجی در خارج از افغانستان بیشتر و خوبتر تبلیغ توسط سفارت خانه

هدف عمده و اساسی را برای این ح هشت الت انتخاب نموده بودم میشد. من هوایی کابل، قصرداراالمان، فرقه قرغه، سفارت که عبارت بود از میدان

ها، فرقه ریشخور وشور ستون که محل سکونت افسران چهلوی، میکروریون

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

215

های قبال ذکر 12. )نقشه ارشد وسربازان شوروی بود ( دیده شود. گروپ ال هداف مورد نظر ح تی را انجام میدادند که به شده ما، طور جداگانه بر ا

الت خویش را عملی هدف آخری ح دلیل فرا رسیدن زمستان نتوانستیم بر نماییم.

چگونگی حمله گروپ اعزامی ما بر فرقه ریشخور جالب است؛ زیرا در همراه این گروپ ک پوسته دشمن قرار داشت. قوماندان سر راه این گروپ ی

هفته ای ) پس از ختم کورس پاکستان سپری کرد و(را در MBRLکورس سه ک نفر جگ همراه با دوافسر دیگر به افغانستان ړبا ی ن از جملهء آموزگاران

( بعد از یک 13اعزام گردیدند. این گروپ از طریق مسیر علی خیل )نقشه کیلومتری جنوب شرق 35هفته در اوایل ماه اگست به منطقۀ چکری در

ستانی و پاکافسر عملیاتی داشت، رسیدند. سه کابل جایی که قوماندان پایگاه هد منطقه را سروی و محل مناسب فیر را هی شش نفر مجا همرا قوماندان با انتخاب نمودند. قوماندان که شناخت دقیق از منطقه داشت، توضیح کرد که برای رسیدن به محلی که آز آنجا فیرصورت میگیرد، باید از بین دو پوستۀ

الن بارئامنیتی عبور شود. جز تقویه شده کمر بند ابی دیگر مورد ارزییات هد که کورس دان وقرار گرفت. بین قومان را در پاکستان (MBRL)پنجاه مجا

سپری کرده بودند تقسیم وظایف طوری صورت گرفت که آنان باید ذریعه هاوان 25 ماشیندار ثقیل را انتقال میلیمتری و سه میل 82نعل قاطر، دو

هد دیگر باید امنیت آنان را تأمین نمایند. در مجموع صد پنجادهند و ه مجاهد و بیست و پنج قاطر در عملیات به کار گرفته میشدند. افسران ما مجا

ن من ړتصمیم گرفتند که باید شصت راکت بر شهر کابل پرتاب گردد. جگدر مورد چگونگی امنیت حین عبور از دریای لوگر تشویش داشت؛ اما

شناختی که از مردم محل داشت به وی اطمینان داد. البته عبور قوماندان بانی طوالته امنیتی خالی از خطر نبود وراه مطمئن دیگر دشوار واز کنار پوس

به قوماندان پوسته نامه فرستاد بود. قوماندان از طریق یکی از افراد خویش روپ گد. آن تهدید به نابودی پوسته نموواستار راه عبور گردیده و درغیرخو

خاصتا زمانی که قاصد اطالع آورد که قوماندان من با این امر مخالفت کرد وهلت خواسته است، ته سه روز را جهت مشوره با مشاورپوس شوروی خویش م

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

الع داد که مشاور را القات بعدی قوماندان پوسته ا مظنون گردیدند. در اما بعد از انداخت قناعت داده تا زمینه عبور را برای گروپ مساعدسازد؛

همان ساحه را مورد ضربه قرار دهند. قوماندان هدین، آنها راکت و فرار مجااض بوداما موافقت کرد با این طرح موافقت نمود. با وجودی که تیم من نار

هاوان وماشیندار برعلیه پوسته توجیه و در صورت عدم اجرای تعهد مورد که حمله قرار گیرند.

ز منطقه چکری حرکت کرد وبا رفتار سریع ومخفی رف عصر اگروپ از طک عملیات رسیدساعت قبل از طلوع آدو . روز را در فتاب به منطقه نزدی

ها الخ هوا به مبا خوابیدن بر پتو سپری نمودند وبین سن حل با تاریک شدن کیلومتری آنان قرار داشت حرکت نمودند و ساعت ده و نیم 9انداخت که در

های دشمن عبور نمودند . قبل از آن ماشیندار ثقیل و شب از بین پوس ته ها جابجا شده بود که در صورت 600هاوان در فاصله متری پوسته

ها از فاصله هی قاطر همرا هدین با متری 20ضرورت برآن حمله نمایند. مجاها در حالی عبور نمودند که سربازان پوسته به خوبی دیده شده پوسته

ها و آنانمیتوانستند. صدای حرکت افراد را می شنیدند؛ یقینا که آواز سم قاطرها را عیار و باسر هدین در نیمه شب راکت اما عکس العمل نشان ندادند. مجا

راکت را بر فرقه ریشخور 60دادن شعار هللا اکبر در ظرف نیم ساعت پرتاب کردند که در نتیجه فرقه به آتش کشیده شد. دشمنان نیز بر ساحات

هدین شروع به گلوله باری نمودند. دورتر از موجودیت مجا

هدین با عجله مراجعت نمودند زیرا صرف پنج ساعت وقت داشتند تا مجاها، سربازان خود را به پایگاه خویش برسانند. حین عبور آنان از بین پوسته ه دادند. ها را ادام الت دورتر فیر از فیر خود داری کردند و بعدا دوباره بر م

بعدا رادیو کابل از چگونگی حمله بر ریشخور و از خاموشی آتش خبری را های پاکستانی، به جگ یس فسر از طرف رئان و دوړنشر نمود. مانند سایر تیم

هور تبریکی و مدال داده شد. جم

های دشمن برای تأمین ام نیت کابل تدابیر گوناگون اتخاذ واز تعداد زیادی نیروسه حلقۀ 1985ین منظور استفاده میکرد. در سال هوایی برای ازمینی و

( تا سال 13کمربند امنیتی برای این منظور ایجاد نموده بودند. )نقشه شماره

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

217

الت دوامدار را بر آن نداشتیم و تا رسیدن راکت 1986 ما توانایی انجام حهای بیشتر پرتاب راکت به منظور حمله سیبرای ، ستینگر قوماندان، دستگاه

کابل اختصاص داده بودیم. بر

شدت سرما در ماه جنوری امکانات خوبی برای تا آغاز فصل زمستان والت وجود داشت. ام ا به دلیل سردی ونبودن محل محفوظ، غذا، لباس ح

یضروریات که برای مقابله با سردی ضرور بود عدهء زیادمناسب وسایرتفاده از این وضع به . قوای شوروی با اساز مواضع خود عقب نشینی نمودندل آنان موجود پغمان که مقاومت در مقابو عملیات تهاجمی در مناطق چکری

نبود می پرداختند ومواضع دفاعی خودرا در این مناطق تقویه میکردند وبا ها و ها وتعبیه مین سیم خاردار آن را تحت حفاظت قرار میدادند. ایجاد پوسته

الت بر شهر ضعیف میشد ار نتیجه مواضع ما از دست میرفت ود مکانات حمنطقه چکری کامال از تسلط ما خارج شد. در سال 1985چنانچه در سال

ه 1986 پغمان به تصرف آنها درآمد و تنها مواضع ما در کوه صافی صدمما قادر شدیم تا 1987نه دیده بود. با به دست آوردن ستینگر در اوایل سال

. عملیات ما تا ماه تحت تسلط درآوردیم ع را در پغماندوباره ساحات وسیدسمبرموفقانه ادامه یافت. با فرارسیدن زمستان قوای شوروی بار دیگر فشار

.د و ساحه امنیتی شهر را وسعت دادخویش را برای بیرون راندن ما آغازکرما برای مقابله با آن ضرورت برای حمله بر شهر تضعیف گردید وتوانایی

های با الح برد دورتر داشتیم.به

هرگاه ما به اندازه کافی پول برای تهیه لباس مناسب من معتقد بودم که هیم. در سال گ ادامه د من 1985میداشتیم، میتوانستیم در طول سال به جن ثوب 5000الش کردم تا برای جلوگیری از تکرار کمبودات گذشته، حد اقل

موضوع را با جنرال اختر در میان . وقتی لباس مناسب زمستانی تهیه نمایم ثوب 1000صرف توانستیم و گفت بودیجه کافی موجود نیست وگذاشتم ا

های الش هیم؛ اما با وجود لباس را برای فابریکات پاکستانی فرمایش د ( آنها تعهد خود را عملی کرده نتوانستند.آی.اس.آی)

www.ael.af

«کابل باید بسوزد»

الش مینمودند تا افراد خویش را در نفر از 40ـ 30بعضی از قوماندانان هردوجریان زمستان آماده دا ها را با افراد دیگر شته باشند وبعد از ماه آن

ها و تعویض نمایند؛ ه اما این کار کمتر مؤثر بود. زندگی کردن در زیر خیمها در درجه حرارت منفی با غذای اندک و این که در فاصلۀ 20 - 15ویرانه

کار دشوار بود. آنان مجبور بودند تا کیلومتری آن کسی زندگی نمیکرد، 15هایی ،امنیت ساحه خویش را تأمین نموده بر شهر کابل فیر نمایند و راکت

چای برای رای خویش جمع آوری نمایند. آرد وهمچنان مواد محروقاتی را بهای مناسب تحماما بوره نبود. بدون لباس گرم و شان میرسید ل سرما موزه

پوند وزن خود را از دست 25ـ 20، آنان شرایطدشواربود. تحت چنین های آنان را سیاه کرده آنها را مسن تراز سن حقیقی شان میدادند. دود چهره

تر از شوروی بود.، به عبارت دیگر زمستان دشمن بدنشان میداد

هدین در سال الت موفق بودند و 1985به نظر من مجا اگر ما در اجرای حگ را زودتر می بردیم. برای رفع راکت ستینگر در اختی ار میداشتیم، یقینا جن

الش میکردیم واین کمبو رفت. نیروی بیشتر ما به تحلیل مید، ما باید بیشتر ها پوسته دشمن )سی.آی.ای( هواره یی را از ده های بسیار دقیق ما عکس

ک آن کیلومتری اطراف کابل در اختیار ما قرار داد که به ک 20در شعاع مهی نمایم. های بعدی حمالت را سازماند الن من توانستم

در این زمان جنرال اختر طرحی را ارائه کرد که بر اساس آن باید برای بلند هدین بخش گ وبردن مورال مجا هن هما الت سریع اشغال ی از کابل در اثر ح

ساعت باید تحت کنترول قرار میداشت. من برای ارزیابی 36میشد و برای الن طالب وقت شدم؛ الن را طور جداگانه با اما نامبرده ای چگونگی این ن

القمندی زیاد موافقت کردند وخواستار . آنان سیاف وگلبدین مطرح کرد با الن با اسلحه ثقیل بیشتر شدند هدایت داده شد تا در مورد جزئیات . برای من

آنها گفتگو نمایم.

ها این بود که برای الن، حمله باینتیجه گفتگو هماجرای موفقانه هنگی د با اهی گردد و همه وحداقل دوتنظیم سازماند هوا کامل الح مؤثر دافع چون

طرف روز چنین حمله ناممکن بود واز طرف شب باید وجود نداشت؛ لذا ازالصورت میگرفت همزمان باید ح ی ت. برای مصروف ساختن بیشتر دشمن،

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

219

هوایی کابل، بگرام میشد. در غیر آن جابه الل آباد نیز عملیو بر میدان هر 5000نگاشتن حد اقل مخفیجایی و هد که دو سرکرده تنظیم به این مجا

تعداد توافق داشتند، در اطراف کابل ناممکن بود.

الن برای تصرف نظر ساعته، باید 36ما چنین بود که به عوض طرح گ متعددی از چندین جناح از طرف شب ص هن هما الت ورت میگرفت و ح

هدین باید دوباره به مواضع شان عقب نشینی میکردند. قبل از طلوع آفتاب مجاهبران حا . آنان دلیل می ضر به اشتراک در چنین عملیات نشدهیچ یک از ر

الن ما عملی الح ثقیل برای این حمله در اختیار آنان نیست، لذا آوردند که شده نتوانست.

هیچگاه موفق نشدم تا هی من گ مشترک را بر کابل سازماند هن هما الت حهمزمان بر کابل نمایم، اما باوجود آن به قوماندانان مختلف دستور میدادم تا گ وجود هن هما ک نمایند تا دشمن تصور نماید که گویا عملیات مشترک شلی

دارد.

ک نداشتم و منتظر هیچ ش من کابل را کلید فتح افغانستان میدانستم و در این م که این شهر باید بعد از خروج قوای شوروی سقوط نماید و این که چرا بود

های گوناگون توضیح میگردد. چنین نشد در فصل

www.ael.af

حمالت خرس

حمالت خرساین حیوان خیلی مضر است. وقتی باالیش حمله شود از خود دفاع "

میکند"

ها هدین در والیات شرقی قوماندانی قوای شوروی در مورد فعالیت ی مجاپاکستان، سرحد بسیار حساس بود؛ زیرا آن طرف سرحد در داخل همجوار

های پناهندگان مراکز متعدد اکماالتی وآموزشی برای ادامهء جهاد وکمپ ها و همات توسط قطار الح وم همین نواحی کاروانهای قرار داشت واز

همیت حیوانات ها به داخل افغانستان انتقال داده میشد. ا باربر از طریق کوه ک نواحی سرحدی از بریکوت در شمال تا ارگون در جنوب، در استراتیژی

( نشان داده شده است.1نقشه شماره )

الل آباد و هراه اصلی و باعبور از شهر درۀ خیبر با کابل از طریق شاالل آباد بناب همیت زیادی برای پیشاور وصل است. ر موقعیت خاص خود ا

ه الل قوای شوروی داشت زیرا تمام سرک های عبوری به ها ومجرا ا، دره الل آباد، جزوتام موتوردر منتهی میشدند.آباد هم یزه رآنجا قرارگاه فرقۀ یازدیک غند قوای مخصوص قوای شوروی و لوای سرحدی نمبر یک قوای و 66

به طرف شمال شرق در وسط دره کنر، در سرحدی افغانی قرار داشتند.در اسمارغند دوم قوای دیسانت شوروی غانی واسعد آباد فرقۀ نهم قوای اف

(11جابه جا شده بود. )نقشهء

در نقطۀ اخیر دره خیبر، منطقۀ مرتفع شمشاد واقع است. یک شب در اوایل هدین1984سال غال اش مرا از خواب بیدار ساخته گفتند که شمشاد توسط مجا

شوروی برای باز پس گیری آن نیز به شکست شده حمله متقابل قوای افغانی و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

221

هرا به پو سته سرحدی پاکستان اخطار مواجه شده است. مقامات افغانی ظاالت ملکی داده که هدین، آنان بر م در صورت عدم ترک محل از طرف مجا

حل شده؛ اما حمله خواهند کرد. این اخطار سبب ایجاد وحشت زیاد مردم مهدین از عقب نشینی خودداری مینمودند. موضوع به جنرال اختر که در مجا

حد نیز از این آن وقت در کراچی بود گزار ش داده شد. گورنر صوبه سرهور ضیاء شکایت کرددر موحمله خشمگین بود و . نامبرده رد به رئیس جم

هدی الت مجا هدایت داد تا ح چمن در تورخم ون در فاصله ده کیلومتری نیز هدین را وادار به عقب گذرگاه کوژک بلوچستان ممنوع گردد. من نیز مجا

نشینی نمودم.

ها در مورد منق الل آباد در شمال وخوست در جنوب شوروی ار طوطی، که کیلومتری آن قرار داشتند، نیز چنین حساس 12گارنیزیون علی خیل در و

الحکوت ها و هدین بودند؛ زیرا در این جا دیپو موجود بوده های مجانزدیکترین فاصله را با کابل داشت. ما تقریبا چهل فیصد تمام اکماالت پیشبرد

همین پاره چینار ارسال میکردیم. هدین را از گ مجا جن

همیت شهر الل آباد با ا خوست که در جنوب منقار طوطی واقع بود، مانند که دی قرار داشتولوای دوم سرح 25ود. در آنجا وضع الجیش فرقه ب

های سرحدی مقابل میرامشاه را عهده دار بود. مسئوولیت حمایت پوسته هدین ارسال تقریبا بیست فیصد اسلحه و همات از طریق میرام شاه به مجا م

میشد.

های کوچک و الش داشتند تا در امتداد سرحد با پاکستان پوسته ها شوروی الش جلو اکمابه وجود آوردند و بزرگ سرحدی هدین را بگیرند . الت مجا

هت به این داشت که مجرای بزرگ آب را با دست و ند. ببندعملکردآنان ، شباگ اکثر این جزو های نظادر طول جن می در حالت محاصره قرار داشتند تام

الت سقوط مینمودند. در آن ایام والیات و ک آنها در نتیجه ح های کوچ پوسته ه چندین بار جنگهای خونین در قرار داشت و میشه درحالت جنگی شرقی

گ توجه بیشتری به آن طق صورت گرفتآن منا . ما نیز برای پیشبرد جنک ودور های کوچ های مناطق داشتیم. پوسته افتاده یی که در مقابل پایگاه

www.ael.af

حمالت خرس

هد الت قوماندانان وعمدهء ما قرار داشتند، غارت اموالف مساعد برای حها برای تبلیغ ون با تصرف پآنان بود، آنا شهرت خویش استفاده وسته

مینمودند.

ک تنها زمانی مفید واقع ک پوسته افراز شده کوچ ک نظامی، ی بر اساس تکتیای زیاد خویش را به میگردد که یا دشمن مجبور گردد برای محاصره آن قو

هم دشمن را تحت یا این پوکار اندازد و سته بتواند مسیر اکماالتی عمده ومهد ودشمن مجبور شود تا برای حفاظتتهدید قرا وبازنگهداشتن آن رد

همین دالیل قوای شوروی و الش داشتند تا با مصروف گردد. بنابر افغان ها را دائما فعال نگهدارند ومصارف زیاد چنین پوس ز ج مطلوبی را نینتایته

ه این وضعیت گارنیزیون علی بدست آورده بودند. مثال عمد از این شیوه خودهدین برای و خیل گ، عده زیادی از مجا خوست است چنانچه از آغاز جن

هی با نیروی نفری بر آن حمله 5000محاصره آن مصروف بودند و گاه گاه ای اکماالتی آن را قطع نمایند وشهر به خطر سقوط مواجه میکردند تا راه

شوروی نیز به عملیات متقابل میپرداختند و شود. آنگاه قوای افغانی وهدین را مجبور به عقب نشینی به مناطق سرحدی میساختند و اما بعد از م جا

الت خویش باز میگشتند ال چنانچه در س .بازگشت قوای دشمن ، دوباره به مکوماندو 37شهر خوست در آستانه سقوط قرار داشت؛ اما دولت لوای 1983

هلیکوپتر به منطقه ڼرا تحت قومانده دگروال شهنواز ت وای اعزام و قی توسط ها مجبور به عقب نشینی شدند. اما بعد از عزیمت گ ک سلسله جن ما بعد از ی

قوای کوماندو دوباره به مواضع خویش مراجعت نمودیم.

هدین و 1985در سال هبران مجا شدند تا شهر قوماندانان عمدۀ آنان مصمم رهند و هی شد؛ اخوست را سقوط د ما برای این منظور حمله وسیع سازماند

ک شهر مانند خوست که شدیدا محافظت میشد با ت هگرفتن ی گ ای کتیک جنک مساعی دو تنظیم و چریکی ناممکن بود وبرای این کار حداقل تشری

هدین ک بود. حتی با تناسب برتری، سه بر ضرورت قوماندانان مجا یه هدین باز الوه حمالت جوابیه م امکان پیروزی کمتر متصور بود ومجا به

قوای افغانی و شوروی باید در نظر گرفته میشد. هوایی

من برای بررسی طرح این حمله جلسه یی در پیشاور دایر نمودم. در جلسهالنی دتجویز گرفته شد تا تنظیم خالص و ک مساعی گ ر اجرای حمله تشری

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

223

الل الدین حقانی قوماندان مربوط تنظیم خالص از نمایند . طوری که ی بیست کیلومترمتری میرامشاه و" که در شش کیلواستقامت پایگاه "ژوره

النی آمادگی چنین جنوب خوست قرار داشت حمله نماید؛ اما من فهمیدم که گالح ص برای اجرای حمله خواستاردریافتحمله را نداشت ویونس خال

های زیاد، من تصمیم گرفتم تا همات زیاد بود. باوجود بد گمانی سنگین و مک مس هی ها این حمله را تدارک و اعی بین تنظیمدر صورت تشری سازماند

هنگی در معیت هما نمایم. برای این کار تصمیم گرفتم تا شخصا برای ایجاد ک گروپ از مشاورین نظامی پاکستان به افغانستان بروم. در نقشه شماره ی

( وضعیت تکتیکی چنین حمله نشان داده شده است.14)

هایی شهر هدین احاطه شده بودخوست توسط کوه قرار که تحت تسلط مجا

ها و کشتزار مین موجود بود. یک گارنیزیون قوی داشت. اطراف شهر پوسته هدین جنوی موقعیت داشت وبه استقامت جنوب وڼدولتی در ت ب شرق مجا

های دولتی را زیر نظر داشتند. قوای دولتی در نیرومندتر بودند وپوسته کیلومتری شهرخوست 9درداشتند که "تورغر" استحکامات نیرومندی

هوایی خوست موقعیت داشت ودر فاصله چهار کیلومتری شمال آن میدان یکرد زیرا در تیررس ما قرارواقع بود. دشمن کمتر از این استقامت استفاده م

www.ael.af

حمالت خرس

ها را از طریق پاراشوت اکمال میکردند. بر اساس داشت . آنان بیشتر پوسته هردو طرف حمله کننده و مدافع شهر، ترمینولوژی نظامی "تورغر" برای

دارای "ارزش حیاتی" بود.

الن حمله، برای قوماندانان توضیح دادم که بر "تورغر" در جریان بررسی الفباید از طر ان طرفدار حمله از ، آنف شب حمله صورت گیرد، اما بر

. من استدالل کردم که حمله از طرف روز عمل احماقانه طرف روز بودندالح ثقیل است ، زیرا آنان قبل از رسیدن به تورغ الت توپچی، ر مورد ح

هوایی دشمن قرار میگرفتند. اما حقانی این استدالل را نپذیرفت. و قوای النی باوجودی کهدگروال وردک مخالف طرح حقانی بود نماینده نظامی گ

اما بنابر دالیل سیاسی، با طرح آنان مخالفت نکرد. حقانی استدالل نمود که هرحمله رو هدین میگردد و یک در رقابت با یکدیگر زانه سبب تشویق مجا

هند نمود که چنین حالت الش همچنان بیشتر خوا از طرف شب ناممکن است. خویش کنترول داشته میباشد. قوماندان بر افراد تحت امرهر از طرف روز

پیروزی برای من لیت شخصی خویش در اجرای عملیات واو از مسؤؤ اطمینان داد.

های زیاد، به حقانی گفتم: "من از پالن عملیاتی در ختم روز و پس از بحث هد بود پشتیبانی و که نه تنها شکست آن محتوم، بلکه توام با تلفات نیز خوا

آغاز از اشتراک گروپ مشاورین پاکستانی در این حمایه نمیکنم". من در عملیات منصرف شدم؛ اما بعدتر برای دو گروپ اجازه دادم تا در عملیات

اشتراک کنند.

ه ولی در نتیج رغر، ساعت ده صبح تعیین شده بود؛وقت دقیق حمله بر توهدین، آغاز حمله برای بعد از ظهر به تعویق افتا . دتأخیر اجتناب ناپذیرمجا

هم متأسفانه مطابق پیشبینی من، حمله با آتش شدید و متمرکز دشمن در هدین وارد گردید. پس از تاریکی شب، تا شکسته شد و تلفات زیادی بر مجا

ود د پوسته محدچنه تورغر پیشروی نسبی صورت گرفت ویی در دامن اندازهب بور به عقزودی مج اما به متعاقبا پیشروی ادامه یافت؛به تصرف در آمد و

ها و نشینی اجساد مرده را تخلیه نمایند.شدند و تنها توانستند زخمی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

225

های من هفته حقانی نزد من مراجعه کرد واز عدم پذیرشبعد از دو مشوره هی نمود و الح وهعذر خوا همات بیشتری در مزمان با آن تقاضا کرد تا م

طرف شب به حمله از اختیار وی قرار داده شود. وی اظهار کرد که این بار هد پرداخت ؛ اما از آنجایکه قوای افغانی بعد ازآن حمله به تقویت بیشتر خوا

استحکامات خویش در تورغر پرداخته بودند، حملهء ثانی را الزم ندانستم، ک نظامی، تقویه قوای شکست خورده امر معقول نیست. زیرا بر اساس تکتی

ت احمله بزرگ، عکس العمل و عملیآن طور که من پیشبینی نموده بودم چنین 20. دشمن حمله وسیع دومی خود را به تاریخ باالمثل را حتما درقبال داشت

1985اگست پرسونل 20000در شرق به راه انداخت که در آن تقریباهدف آن یی از اقدامات نظامی اشتراک نمود. این عملیات مجموعه ی بود که

هدین و هایی در غرب منبیرون راندن آنتصفیه مجا قار طوطی، ان از پایگاه ( نشان داده شده 15خوست بود که در نقشه شماره )اطراف ازره، علی خیل و

الن داشت که به اس ها قبل تقامت جنوب تا سرحد تعرض است. دشمن از مدت پایگاه عمدۀ ژوره را نابود سازد. آنان توانستند با پیاده ساختن قوای نماید و

www.ael.af

حمالت خرس

الن، دشمن دیسانت در ازره هایی را به دست آورند. بر اساس این موفقیت هدین به عملیات پرداخته و های مجا در بیشتر از نه منطقه در اطراف پایگاه

الحکوت و ذخایر توانست در علی خی ل تلفاتی را بر آنان وارد آورد وچندین همات و مواد خوراکه رانیز تصرف نمود.م

الت دشمن از استقامت خوست ا ز راه تنی به طرف ژوره نیز موفقیت حهر نوع حمله قوی در این استق همیشه سبب بلند شدن سر و آمیز بود. امت

های سیاستمداران و الم میشد؛صدا زیرا اگر شوروی نظامیان در اهمین استقامت میخواست بر پاکستان حمله نماید، مساعد ترین راه برای آنان

عات کوتل پیوار ساحه یی بود که از آنجا نه بود. در داخل پاکستان تنها ارتفاهمه، تمام دره کرم وپاره چینار تنها افغانستان، بلکه همتر از تر مناطق فرا م

از آن تحت نظر قرار گرفته میتوانست. از دست دادن این ارتفاعات به معنی هد بودم که ایجاد رخنه در استحکامات دفاعی پاکستان شمرده میشد. من شا

ل از اجرای این عملیات، قوای نظامی پاکستان در ایالت سرحد در مدتها قبحالت آماده باش قرار داشت تا در صورت پیشروی دشمن به اقداماتی الزم

متوصل شود.

اگرچه محاصرهء خوست در نتیجه حمله دشمن شکست خورد؛ اما از هدین دشمن نتوانست ژوره را تصرف نماید. در نبودن حقانیاثرمقاومت مجا

عدهء دیگر از قوماندانان که به حج رفته بودند، ما وکشته شدن معاون وی وگ نشان دا های زیادی مواجه شدیم. جریان جن د که قوای شوروی به دشواری

ک بهبود زیاد یافته بود و ک وتخنی ند پایگاه با استفاده از آن توانستاز لحاظ تکتیهدین را نابود سازند که قبال قادر نب د. ودند به آن دسترسی پیدا کننهایی ازمجا

هاجم مخاطره انگیز، توا ایگاه پنستند تا به مرز پیشروی نمایند وآنان با این تالش نیز های مارا تصرف و هرگونه نابود سازند. من معتقد شدم که در آینده

هد بود. محکوم به شکست خوا

استراتیژی خویش را بازنگری 1985من کوشش کردم تا در اواسط سال های ما در مورد دور نگهداشتن دشمن از مناطق سرحدی ن الش مایم، زیرا

به شکست انجامید و تلفات زیادی را متحمل شدیم. ما نتوانستیم شهر خوست را تصرف نماییم . قوماندانان شوروی ابتکار عمل را از دست ما ربودند.

جستجوی من ساعات طوالنی نقشه افغانستان را مورد مطالعه قرار داده در

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

227

ها و طرقی بودم که با به گ را راه رین دوباره به بهتکار گیری آن بتوانیم جنهیم ها نتوانستند با وجه ادامه د . نتیجه گیری کلی من این بود که شوروی

های شدید در مناطق سرحدی شکست سختی بر ما وارد آورند. گ وجود جن

هدف آنها از این حمله این بود تا ما مجبور شویم بر سایر مناطق به باور من افغانستان فشار خویش را کمتر سازیم. به صورت مشخص با وارد آوردن های ما در شرق و جنوب علی خیل و ژوره، آنها خواستند ضربه بر پایگاه هم چنان بنا به های اکماالتی ما را به استقامت کابل مختل سازند. تا راه

اقصی موجود نبود؛ زیرا ما با تمام برداشت من در استراتیژی اساسی ما نوآن طرف دریای آمو نیز عملیات فشار قرار داده بودیم و امکانات کابل را تحت

ال الت قوای شوروی وما در جریان بود. بر فغان بر پایگاه اوه من منتظر حهای دیگر پیروزی های سرحدی بودم و این داللت برآن داشت که ما در جا

همه جانبهء آن قابل بحث بیشتر است. هایی بدست آورده بودیم . البته تحلیل الت مشابه بر ژوره وسر انجام من تصمیم گرفتم ک یا علیه در صورت ح

هم تا به استقامت پاکستان عقب نشینی صورت گیرد. هیچگاه نباید اجازه د خیل ه داده شود وبلکه باید تا آخ گ ادام فاع د مطابق اصول تکتیکیرین رمق به جن

های چریکی در تضاد صورت گ گ یرد، اگر چه این شیوه با اصول عام جنقرار داشت. عده یی از کارکنان من، صدوراین نوع قرار را عمل اشتباه آمیز هوایی هایی که از لحاظ گ از موضع ثابت با نیرو دانستند ، زیرا پیشبرد جن

وارد شدن تلفات زیاد بر ری کامل قرار دارند، باعث شکست ودر برته دین میگردید. باوجود ی که استدالل آنها برای من نیز قابل قبول بود؛مجا

:استدالل بود ؛ زیرا گفته اند که اما سیر حوادث و عوامل دیگری منافی اینهنر است، نه علم» گ «جن

همه به این مطلب توجه داشتم که تقریبا همتر از من در اتخاذ این تصمیم مهدین از م ها صورت شصت فیصد اکماالت مجا همجوار این پایگاه ناطق

الش میکردیم که ا ین مناطق در تصرف ما میگرفت. لذا باید با تمام قدرت . اگر دشمن برای مدت طوالنی در این مناطق مسلط میگردید، باقی میماند

این به مفهوم قطع شدن شریان اکماالتی ما بود. چون این مناطق برای امنیت

www.ael.af

حمالت خرس

هر قیمتی که میشد باید پاکستان. مترجم[ "ارز]ما ش حیاتی" داشت لذا به دفاع از آن صورت میگرفت.

ها در ناحیه سرحد، به معنی محدود ساختن منطقه موجودیت این پایگاه هرگاه قوای شوروی در صدد جنگ، توسط کشیدن سیم خاردار بود. زیرا

همین استقامت پاکستان میبود، یکی از دو مسیر ومعبرحمله بر حمله، ها و دانسته میشد. هدین در این مناطق لذا موجودیت پایگاه مواضع قوی مجا

وای آنان، قع آنها شده با وارد شدن تلفات برمانع حرکت سریع و وسی را برای دفاع آماده سازد.پاکستان موقع می یافت تا خود

الش هور توانستم تا موافقه جنرال اختر و پس از دو سه ماه رئیس جمهور ضیاء را در مو الن ترتیب داده شده اخذ نمایم . بعد از تائید رئیس جم رد

ه بازدید کردم تا تدابیر ضروری ژوراه سپتمبر ـ اکتوبر از علی خیل ودر مهای دفاعی را از نزدیک ارزیابی نمایم .و ایجاد پایگاه

هی همرا یاف سنمایندگان کمیته نظامی حکمتیار واولین سفرم به علی خیل با یت اقدامات در آن منطقه را به عهده داشتند، صورت گرفت. که مسئوول

های دشمن را که در اطراف قشله علی منظور ازباز دید این بود تا پوسته هده نمایم. برای اینک ک مشا کخیل در محاصره قرار داشتند، از نزدی ار با ی

به عقب دوباره گروپ کشفی تا فاصله دوکیلومتری قریه پیش رفتیم. بعدچهار کیلومتری قریه از محل مرتفع مصروف ارزیابی شته در فاصلهبرگ

هدین الن باید ساعت چهارقدرت آتشی مجا عصر صورت شدیم که طبق میگرفت. در این وقت دشمن موقع آن را پیدا کرده نمیتوانست که

الل آباد و های توپدار خودرا از هدین هلیکوپتر یا کابل برای سرکوب مجاهدین قرار گرفتم که طی دو اعزام نماید. من تحت تأثیر قدرت آتشی مجا

هزار راکت ک هاوان 107ساعت با بیش از ی میلیمتری و 82میلیمتری، و های بی پسلگد اخت . باالمقابل اندبر گارنیزیون علی خیل فیر کردند توپ

های توپچی دشمن موثر نبود وب التی اصابت میکرد که ما در طریه بر م ی آن قرار داشتیم. متر 500فاصله

همان نوازی ک پایگاه مربوط سیاف سپری نمودم و دو نمونه م آن شب را در یه دیدم هدین را در جبه عده یی از قوماندانان محلی به عوض سه سرباز . مجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

229

ویش فردا به یکی از افراد خدوش گرفتند و پاکستانی وظیفه محافظت من را بهک سطل آب گرم تهیه نماید. چون سطل موجود نبود لذا دستور دادم تا برایم ی

الستیکی ریختند. این عمل آنها آب را در چایجوش گرم کردند ودر ظرف سبب خجالت من شد زیرا در بین چند صد نفر، من تنها کسی بودم که از آب

گرم استفاده نمودم.

الت در موضع ترصد خویش سپری نمودیم وما روز دوم را نیز از آنجا حهی نمودیم. این بار برای فریب راکتی را بر گارنیزیون علی خیل سازماند

هر ضربه راکتی برای سی دقیقه دیگر فیر نمیکردیم تا دادن دشمن، بعد از هده کوچکترین الت ما خاتمه یافته است؛ اما با مشا دشمن تصور نماید که ح

ه میدادیم. این شیوه تقریبا تا ب ادامه ش حرکت دشمن دوباره به فیر کردن ادامالقات با بعضی از قوماندانان سیاف که از ت به پایگاه ویافت. حین بازگش

. آنان تقاضا داشتند تا دند، با معضله بزرگی مواجه شدمکابل آمده بو مسئوولیت این دفاع تنها برای تنظیم آنان سپرده شود.

مقاومت با قوماندانان در مورد چگونگی وز بعد اطراف پایگاه مطالعه شد ورالت نصب ها، م همچنان چگونگی فرش ماین و دفع حمله مذاکره نمودم.

هوا، ماشین ها تثبیت الح دافع هاوان های بی پسلگد و دارهای ثقیل، توپ التگردید. و ها وپیاده ساختن قوا م هلیکوپتر ماین ،احتمالی فرود آمدن

هدایات داده گذاری گردید و .شددر مورد تحت ضربه قرار دادن آن

هدایت دادم ت نصبا سیستم ارتباط بین تمام مواضع ومحل جابه جایی ومن هدین تحت امر ها برقرار گردد. امیدوار بودم تا قوماندانان بتوانند مجا الح

گ آماده سازند. برای این کاردوماه وقت تعیین شد خویش را برای ادامه جنهای ثقیلو الح گ، دادن عده ه را نیز به آنان وبرای ترغیب بیشتر شان به جن

دادم.

های من از آنان بیشتر بود،فکر میکنم، توقعات و زیرا افسران من خواست هی و هدایات داده شده مجهت سازماند هنمایی و نظارت بر دت بیشتری با ر

د، را کردن با سپری شدن دو ماه، آنان تقاضای وقت بیشرآنان باقی ماندند ودن وم. با دیر شدم تا داخل افغانستان شدیگر مجبوبرای ارزیابی وضع بار

www.ael.af

حمالت خرس

هدین مواضع و های ارتباط را حفر ننموده وضع زیاد مأیوس شدم. مجا خندق ها طور الزم سترواخفا نگردی ها بودند، مواضع نصب ماشیندار ده بود، خیمه

ک یکدیگر بر پا شده در مجموع برای دفاع تدابیر ضروری اتخاذ نشده نزدیها را بود. آنان به عوض حفر ک سلسله کانال مواضع، برای آسایش خویش ی

احداث نموده بودند. من برای آنان اخطار جدی دادم که اگر تدابیر الزم دفاعی هم کرد. الح ثقیل به آنان خودداری خوا را اتخاذ ننمایند از ارسال

هدین با شو همین شکل بود. مجا ق زیاد با استفاده از در ژوره نیز وضع به ها و هفت تونل رابلدوزر ک محل حفر نموده بودند و موادمنفجره در ی

وسایل زره، مرکز ه مسجد، گاراژ وسیع، دیپوی سالح، محل جابجاییالوبرهای طبی، استیش همان خانه وکمک هن رادیو، آشپزخانه، م ای دیگری گدام

همانخانه فعال را احداث نموده بودند وجنراتور برق را برای مرکز طبی و مهای ویدیویی را نیز تماشا نمایندساخته .بودند. حتی میتوانستند در این جا فیلم

به عبارۀ دیگر آنان به عوض اتخاذ تدابیر دفاعی در مقابل دشمن، بیشتر به الت برای خویش پرداخته بودند وقوماندانان زیاد آرزو آماده کردن تسه

ها وداشت ال خبرنگاران پذیراییند تا در آنجا از ژورنالیست ت نمایند. ولی حهای آنان را به خاک مبدل کرد. دشمن در ماه سپتمبر بر ژوره این آرزو

گ در ماه اپریل سال 16در نقشه شماره ) نشان 1986( موقعیت دفاعی جنالت برداده شده است. ژوره پایگاه مستحکم هدین بود که از آنجا ح ه علیمجا

هی وبه حیث مرکز هدینخوست سازماند ه در آن امکان آموزش ک تربیوی مجاثقیل نیز موجود بود، استفاده میشد. ژوره به حیث منطقه آزاد الح خفیف و

ک نوع دولت کو ک به شمول محاکم در آن شده محسوب میگردید که گویا ی چ. نمایندگان خارجی از آنجا بازدید میکردندفعال بود. وقتا فوقتا ژورنالیستها و

م قد بلند، با ریش سیاه ووابسته به تنظی جاه سالهءژوره تحت قومانده حقانی پنالنی نیز در اطراف ژوره قرار داشت. حکمتیار، مولوی نبی وخالص گ

چهل ـ پنجاه قوماندان دارای قوماندانانی بودند. تحت قومانده حقانی تقری باهد در ناحیه سرحدی از علی خیل تا ژوره دیگر و هزار مجا در حدود ده

ند. در نقشه ذکر شده، من خط دفاعی مقدم ژوره را از ساحه ده فعالیت داشتنهای سرحدی تا دشت ممتد به خوست نشان داده ام. البته کیلومتری دامنه کوه

ک دیگری نیز در اطراف آن تا خوست موجود بودند. های کوچ گروه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

231

هوایی ژوره، سه پایه ماشیندار آرلنکین وماشیندار 12.7های ما برای مدافعه های 14.5 و هفت کیلومتری پیشتر SA-7میلیمتری و راکت را در فاصلۀ

های ضد از آن جا بجا کرده بودیم. برای جلوگیری ا ز تعرض پیاده ازماین ها، توپهای بی پسلگد و هاوان ک، ( استفاده RPGراکت سرشانه یی )تان

ماس تبیسیم با یکدیگر در ی از مواضع ما از طریق تیلیفون ومیکردیم. بعضهر قوماندان بودند. در مجموع حقانی مسئوول تکتیکی دفاع بود؛ اما در عمل

هم چنان موضوع مکلف بود تا در ساحه خویش با جدیت بجنگد. حقانی هنگی اکماالت لوژستیکی را عهده دار بود. باید گفت که در نقشه فوق هما

الح ترسیم نشده صرف در کلیات محل الت جا به جایی نشان دادهتمام م شده است.

ها نفر 400حدود برای حفاظت پایگاه ژوره در داخل و اطراف تونل الوهء دیگر وظایف اموراداری را نیز پیش میبردند. در توظیف بودند که بر

هدین در داخل و اینجا قرارگاه حقانی قرار داشت. عده یی یا اطراف ازمجاها به وظایف نگهبانی میپرداختند. افراد همان پوست تونل های بیرونی در ه

ک محل طبخ میشد واباته مجا اعاشه و بعضا در اثنای عملیات یشدند. غذا در یدر اختیار قوماندانان قرار داده میشد. در حتی در داخل پاکستان تهیه شده

هدین از غذای دست داشته خویش استفاده میکردند. گ مجا اثنای شدت جن

ه ژوره قوای شوروی بود، اما از جمله باوجود یکه طراحان اصلی حمله بک کندک گارد ضربتی گ 103قوای آن تنها ی مستقر در داراالمان در جن

سرباز اشتراک کننده حمله مربوط اردوی 12000اشتراک نموده متباقی ی و ی به عهده داشت.ڼافغان بود. کنترول تکتیکی حمله را جنرال شهنوازت

چهارسال بعد به حیث وزیردفاع در مقابل دولت به کودتا دست زده و بعدا هدین پیوست. قوماندان عملیاتی این حمله جنرال با فرار کرده به مجا

استعداد عبدالغفور بلوچ بود.

هدف اصلی قوای شوروی وافغانی تسخیر وکوبیدن پایگاه ژوره واطراف آن هبود و بر هدین را قطع سازند. نقشه الوه میخواستند تا شا رگ اکماالتی مجا ( دیده شود.17شماره )

www.ael.af

حمالت خرس

گ شدید قوای تازه دم این خواست، بلند پروازانه بود. زیرا در این جنهدین از پاکستان اعزام گردی لوای سرحدی نمبر دو خوست و 25فرقه د. مجا

گ را پیش ببرند وبه تنهایی نمی به یشروث قوای پآنان به حیتوانستند این جنقوای اصلی تعرض باید از محل دیگری وارد نبرد میشد. کار گرفته شده و

جنرال غفور برای اجرای عملیات، ماه مارچ را انتخاب نمود. قوای تحت هفت وقومانده او مرکب ب هایی از فرقه های هشتود از جزو تام کابل و فرقه

کندک شامل چهارده غزنی که در خوست جابجا گردیدند. سه دوازده گردیز و( سرباز از قوای دیسانت 2200( سرباز از لوای کوماندو و )1500)

ه پیاده گردیدند. ها در خط مقدم جبه شوروی توسط طیارات در ارتفاعات کوه های راکت واین حمله توس هایتعداط قوای توپچی، دستگاه هلیکوپتر د زیاد ان اردوی افغانستسیر جنگ نشان داد که جنگی حمایه میشد. ترانسپورتی و

دوباره توانایی از دست رفته خود را احیا نموده چنان عمل کرد که سه سال قبل تصور آن نمی رفت.

هفته اول م هوا در همزمان با گرم شدن هوایی هجوم الت اه اپریل با حمایه ح

هلیکوپتر گردید. قوای زمینی ها آغاز وقوای کوماندوی افغانی وشوروی از الفاصل الت ڼتعد از حرکت در نواحی جنوب خوست وب هآنها ی زیر ح

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

233

هدین حرکت آن به کندی مواجه شد. تعرض از قرار گرفت و راکتی مجاهدین اڼاستقامت جنوب ت ز جناح شمال کوه ژوره ی نیز در نتیجه مقاومت مجا

هدین صد هوایی 107ها راکت مختل گردید. مجا میلیمتری را بر میدان هلیکوپتر خوست فیر نمودند ها مختل گردد. در نتیجه این اقدامات، تا پرواز

ال هی برای سازن عملیاتی خویش تجدید نظر کند وغفور مجبور شد تا بر ماندهم اپریل به تعویق اندازد. مجدد، عملیات را تا یازد

طرح نهایی او این بود تا با استفاده جسورانه از دیسانت کردن قوای کوماندو همزمان توسط در نقاط حاکم ز مینه را برای تعرض زمینی مساعد سازد و

هدین را هوایی مواضع مجا هم یکجا شده و بکوبدقوای تا بعدا این دو قوا با به تصفیه دشمن بپردازند.

الش نمود تا از تنی به ژوره برسد. قوای تحت قومانده غفور طی ده روز گ به شدت ادامه داشت و در این هدین ضربات شدید ده روز جن بر آنان مجا

وارد نموده ثابت ساختند که میتوانند از مواضع خود دفاع کنند. پیروزی آنها الل لوای کوماندو که در عقب جبهه دیسانت شده بود مسجل 37در اضم

هموار عقب گاه الت و ساحه گشت. از لحاظ تکتیکی دیسانت نمودن قوا در یجه آن بخش زیاد آنها توسط افراد حقانی و دشمن اشتباه بزرگ بود که در نت

هلیکوپتر تقریبا نفر را 400گلبدین اسیر شدند. در روز روشن بیشتر از ده همینکه پرواز کردنددیسانت نمودند ها هلیکوپتر های . SA-7بوسیلهءراکت

و متباقی شد قرار گرفتند که سه بال آن سرنگونو ماشیندار ثقیل مورد ضربه هدین فرود آورد. فرود آوردن در چنین آنان پرسون ل را در بین دو موضع مجا

هموار سبب تضعیف مورال گردید و تمام آنان کشته یا اسیر شدند. اراضی هیچکدام از هرگاه در آن زمان راکت ستینگر در اختیار ما میبود یقینا که

ها مجال نجات نمی داشتند. هلیکوپتر

ال رابطه ژوره برای یازده هوایی دشمنت شدید توپچی و قوای در اثر حهم الی بیست و دوم اپریل با سایر مناطق قطع گردید و طیارات روز از یازد

ها بر بعضی تحریم فضایی پاکستان تعرض نمود و دشمن چندین بار بر ونل ها تخریب گردید و تعداد های الیزری پرتاب نمود که در نتیجه آن تونل بم

www.ael.af

حمالت خرس

هدین کشته شدند . حقانی نیز شدیدا مجروح گردید اما جان سالم بدر زیاد مجاهای خشم آگین برایم میرسید وبرد. از راولپندی تیلی ه برای میگفتند کفون

هوایی و الت راکتی باید به اقدامی متوصل شویم. من جلوگیری از حموضوع را به استحضار جنرال اختر رسانیده پیشنهاد کردم تا عده یی از

های بلوپایپ داوطلبان پاکستا نی از جمله افراد مربوط من مجهز با راکت ک من که تجربه زیاد در رشته دافع اعزام شوند. از جمله دگروال لوژستی

ک تورن جوان هوا داشت داوطلب این ام هی چند نفر دیگر وی همرا ر شد و با چهار ساعت به ژوره اعزام گردیدند.در مدت بیست و

ک کوه بلند شده مانند شکارچیان در اوایل صبح گروپ بلوپایپ بر قله یهرشدن طیارات دشمن بودند که با اولین حمله و انداخت مرغابی در کمین ظاهدف اصابت ننمود و طیارات آنها بر مواضع ما، راکت بلوپایپ فیرشد که بر

عده بر محل پرتاب آن ضربه وارد نمود. در نتیجه دگروال من زخمی وهدین کشته شدند. تورن پاکستانی به فیر بلوپایپ ادامه داد و پس از سیزده مجا

چند نفر دیگر کشته شدند؛ اما بلوپایپ ی و معاونش نیز شدیدا زخمی وفیر، ومخالف نتوانست طیاره را ساقط سازد. آن طور که قبال نوشتم ما از ابتدا

گ بودیم و در یک مرحله بسیار حساس سبب ناکامی ما شد. کاربرد آن در جنک اف گ فاکلند ناظر استعمال راکت بلوپایپ بود، ی سر بریتانیایی که در جن

وحشت پیلوت شود. در ن راکت تنها میتواند سبب ارعاب واظهار داشت که ای حالیکه خواست ما سقوط دادن طیاره بود نه ترساندن پیلوت.

هدایت دگروال به پاکستان مراجعت نمود و در گروپ اعزامی ما بر اساس هفته بعد من از یکی از شفا های نظامی تحت تداوی قرار گرفت. چند خانه

تورن سوال کردم که چرا بعد از افشا شدن موضع فیر راکت به تغییر موضع اقدام نه نمود؟ جواب وی جالب بود. وی گفت من نخواستم تا در مقابل هم؛ زیرا آنان تحت باران مرمی نیز موضع هدین خود را بزدل نشان د مجا

رک نمیکردند و من نیز برای ابراز شجاعت اردوی پاکستان موضع خود را تهور قرار گرفت. خود را تغییر ندادم. وی مورد تقدیر رئیس جم

هنگی و زخمی شدن حقانی باعث شد تا هما ک بی نظمی ایجاد گردیده تشریهم بخ از جنرال اجازه خواستم ورد .این امر سبب نگرانی من شد ومدافعه بر

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

235

ه ها را ؛بازدید نمایمتا از جبه وی مخالفت کرد. من نمایندگان نظامی تنظیم هدایت دادم تا آنان شخصا به ژوره رفته و صورت عاجل به احضارکرده

هوایی خوست وسایر مواضع دشمن را از جناحین و عقب مورد حمله میدان گ به اندازۀ بود که ها فرسوده گشت قرار دهند. شدت جن های ماشیندار میل

گ تن به تن انجامید.در بو ها به جن عضی جا

باردیگر از جنرال اختر اجازه خواستم تا از سرحد بازدید نمایم؛ زیرا ک مساعی هنگی و تشری هما میدانستم که بودن من میتواند تا اندازه یی در

لۀ سه کیلومتری سرحد قرار داشت عملیات موثر واقع میشود. دشمن در فاصن م مبادا از سرحد عبور نماید. جنرال اختر بهحتی ما تشویش داشتیم که و

اه، من به میرامش. با رسیدن وط بر اینکه داخل افغانستان نشوماجازه داد مشرها و ژوره سقوط کرد وبه دست دشمن افتاد. قوای شوروی و افغان تونل

هدین ب اوجودی که با شدت استحکامات آنجا را کامال تخریب نمودند. مجاانجام مجبور سر مهمات را بکار بردند اماوتمام انواع اسلحه وتمام جنگیدند

به عقب نشینی شدند.

www.ael.af

حمالت خرس

القات در میرامشاه با حکمتیار و همین منظور آمده بودند خالص که برای العات من، باوجود ی که عده هدین در مواضع کردم. بر اساس ا یی از مجا

ها سقوط نکرده بود اماخود قرارداشتند و وضع بسیار مأیوس تمام پایگاه همان شب کننده بود. حکمتیار وعده داد تا برای تقویت پایگاه تنظیم خویش افراد کمکی اعزام نماید. من برای ارزیابی بهتر وضع به محل مناسب که امکان ترصد ساحه را داشت رفتم تا حرکات دشمن را در اطراف ژوره

هده کنم. با استفاده از دوربین دریافتم که دش من ژوره را ترک نموده است.مشاموضوع را با حقانی که نسبی بهبود یافته بود مطرح کردم. م وباعجله برگشت

او یکی از قوماندانان خویش را توظیف نمود تا از طرف شب از منطقه هد. بازدید کند و گزارش د

های هد حرکت قطار راکت میلیمتری بودم که اول 107در طول شب من شاهای عقبی دشمن استواح تصور کردم اما دریافتم که افراد مربوط ؛د

ها نیز رسیدند وحکمتیار بود. ا کستی لوم میشد که شچنان معفراد سایر تنظیم هشت ساعت ژوره دوبار تصرف گردید.صورت نگرفته وبعد از چهل و

در اخبار از منهدم ژوره را با جشن مجلل تجلیل کرد ورژیم کابل پیروزی ها دیپ الح و مین ساختن صد هزاران میل و، استحکامات و به دست آوردن

گویا از طرف ما و ملیونها فیر مرمی گزارش میدادند. آنان مدعی بودند که هزار نفر زخمی گردیده است. در این ارقام، مبالغه کشته و چهار 2000

هد کشته وچندین الری شدند موجود بود زیرا در مجموع در ژوره سه نفر مجاالح همات از بین برده شده بود. اگرچه ژوره سقوط نمود اما چندین وبا م

ست قب نشینی و به خوپایگاه دیگر سالم باقی ماند. دشمن بعد از چند ساعت عالت تصرف شده امراجعت کرد و قدام نماید. نتوانست در مورد نگهداری م

هلیکوپتر و فغان نظامی ا 100طیاره دشمن را سرنگون کردیم و ما سیزده زخمی گردیدند.تن آنان کشته و 1500اسیر و

از اینکه ما از اصول جنگ چریکی عدول نموده ژوره را به حیث پایگاه دفاعی مبدل ساخته بودیم، مورد انتقاد قرار گرفتیم. آن طور که من قبال گفتم

ه مستحکم دفاعیمنظور ما از تبدیل کردن ژوره و علی خیل به حیث پایگاهای عمدهگ وبرای ادامه جن عد باکماالتی و لوژستیکی بود و به حیث پایگاه

گ نیز دوباره آنرا بازسازی واز ای ک سال بعد ن جن فعال نمودیم. چنانچه ی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

237

هی نمودم وی زیاد تحت تأثیر همرا زمانی که چارلس ولسن را برای دیدن آن همی از ستراتیژی نظامی قرار گرفت. از نظر من پایگاه ژوره جزء م

هدین بود. مجا

هایی را متحمل نشده ایم ه، من مدعی نیستم که ما شکست هم ی ضربات. با این های تکتیکی خوردیم اما شدت آن به آن اندازه نبود شد وبرما وارد شکست

هرگاه به دو اصل عمده توجه بیشتر که در باره آن تبلیغ کردند. باید گفت که هرگاه در مورد احداث استحکامات ژوره میشد، احتمال تلفات کمتر میبود.

د، مطمئن در نظر گرفته میشیشتر صورت میگرفت ، پوشش مناسب وتوجه به ایاالت متحده امریکا ودولت پاکستان مهمانالها قبال حفر میگردید وک هم تر از

هوایی در اختیار ما قرار میداد، ما میتوانستیم به درستی از الح مؤثر ضدک ن هیچگونه ش دارم.ژوره دفاع کنیم. من در این مورد

www.ael.af

ینگرست

هلیکوپتر استینگر یا سالح حیرت انگیز در مقابل

وسیله مؤثر تحت تأثیر قرار دادن روحیات مردم است، زیرا "طیارات سبب ایجاد ترس شده اعصاب را مختل میسازد؛ اما سبب کشتن زیاد مردم

نمی گردد"

1939تورن تام وینترینگهام، آموزگار جنگهای چریگی بریتانیا.

هد با استفاده از به تعداد سی و1986سپتمبر 25روز بعد از ظهر پنج مجاها خود را به فاصله یک و نیم کیلومتری عوارض اراضی و در پناه بوته زار الل آباد رسانیدند. آنان برای مدت هوایی های مجاور میدان شمال شرق تپه سه ساعت در عمق ساحه امنیتی دشمن بدون آنکه کشف شوند، قرار داشتند.

را های امنیتیقوماندان غفار به خوبی میتوانست سربازان موجود در پوسته ک وببین ها چند تان او زره پوش داخل موضع بودند.د. در اطراف پوسته

رفت. وی منطقه را خوب بلد بود ممکن پیشالف دستورالعمل تا فاصله حد .دراکت استفاده کنحتی میتوانست از طرف روز نیز از این محل برای فیر و

درویش برای اجرای این من شخصا قوماندان غفار را با یک نفر دیگر به نامها انتخاب نموده بودم. درویش باید وظیفه مشابه را در نزدیکی کابل عملیات

ور منف سال انتظار کشیدیم تا با حریفم میداد. ما برای این لحظه، چهارانجاندان وظیفه داشتند تا قوماریم. این دوگیخویش در شرایط مساوی قرار

های دشمن را توس هواپیما راکت استینگر امریکایی سرنگون طهلیکوپتر وهمان اول در رقابت قرار گرفتند. هردو قوماندان برای این وظیفه از سازند. آنان حین آموزش استعمال استینگر در مورد اینکه کی اول در سقوط دادن هم شرط بسته بودند. من نیز آنان را مورد تشویق قرار هد شد با موفق خوا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

239

روز بیشتر از دیگران مرخص نمودم درویش را دو. بعد از ختم آموزش، دادمگ وارد مرحلۀ تازه شد زیرا فاصله تا کابل بیشتر بود. با وصول استینگر جن

هدین بعد ها انتظار اسلحهء مؤثر ضدزیرا مجا هوایی را به دست از سال آوردند که میتوانستند با دشمن مقابله نمایند.

همه سرانجام ساعت سه بعد از ظهر انتظار آنا ن به پایان رسید. در حالی که هلیکوپتر توپدار ) هشت فروند ( Mi-24 Hindچشم به آسمان دوخته بودند،

هده کردند که یکی بعد از دیگری در صدد فرود را که دشمن آنان بود، مشاهر سه برای آمدن بودند. گروپ غفار دارای سه فیر راکت ستینگر بود که

ها آماده هیجانی با کمره فیر بر روی شانه هد دیگر در حالت پرتاب بود. مجاهر ویدیویی آماده سه گروپ با فاصلۀ از فیلمبرداری از صحنه فیر بود.

ها هلیکوپتر یکدیگربه صورت مثلثی قرار گرفته بودند؛ زیرا معلوم نبود که هر گروپ شامل سه نفر بود هند کرد. فر که یکن از کدام استقامت نشست خوا

بعد از پرتاب، به سرعت راکت دیگر بود و دونفر دیگر بایدمسئوول پرتاب را آماده فیر میساختند.

فت است؛ اما غفار برای 15000باوجودی که ساحه انداخت استینگر اطمینان خاطر به نزدیکترین ساحه خودرا رسانده بود. این لحظه یی بود که

ز سر رب که اساخت غ میبایست در سطح جهان اولین راکت بسیار پیشرفتهءتوسط یکنفر انتقال داده میشد، برعلیه دشمن مورد استفاده شانه پرتاب و

در تطبیقات 1981قرارمیگرفت. راکت استینگر برای بار نخست در سال هوایی نمبر نظامی در آلمان و ایاالت متحده امریکا 2سال بعد توسط فرقه

ا کا بر جزیره گرینادامری طور آزمایشی استعمال شده بود. حین تجاوز نظامیهای استینگر انتقال؛ اما به کار برده نشده بود. 1983، در سال نیز راکت هوا پیما را ردیابی و تعقیب استینگر، شعله مادون قرمزداشته وراکت حرارت

هرچند هواپیمای جت را در ارتفاع کم و سرعت نموده توانایی آنرا دارد که هد.زیاد حتی اگر به طور مستقیم به الهک ک استقامت فیر کننده باشد، سقوط د

هدف را دریابد انفجاری این راکت مطمئن ومصئوون است و زمانی که راکت گ نمیتواند سبب انحراف آن گردد. تنها در صورت هیچ منبع حرارتی و فشن

ها هدف از ساحه انداخت موثر آن، و بیرون شدن گ یا فیر بیش از حد فشن

www.ael.af

ینگرست

هدف اصلی را دش هدف را از بین برده نتواند. که تفکیک وار میسازد، ممکن گ را فیر نمی نمود لذا زمینه مساعد و ها فشن هلیکوپتر هیچ کدام از اینبار

هم گردید. غافل گیرانه برای پرتاب فرا

هدفی منتظر قومانده وی باشند تا را انتخاب کند وهرعضو گروپ غفار باید همزمان فیر نشوند. شکل پرتاب راکت بسیار ساده بود، طوری که فیر راکتها

هدف توجیه مینمود. را بر شانه خویش جابه جا میکرد وکننده آن به استقامت بعد از فیر راکت، لوله خالی باقی می ماند که غیر قابل استفاده است؛ اما من

تا از یکطرف به دست دشمن دستور داده بودم تا آنرا دوباره مسترد نمایند خته نشده فروننده این باشد که راکت فیر شده واثبات کاز طرف دیگر نیفتد و

است. بدون تحویل دادن این تیوب، راکت دیگر در اختیار قوماندان قرار داده هدف خود را انتخاب کرده از آله اتومات )شناسایی IFFنمیشد. سه فیر کننده

هدف در ساحه مؤثر راکت هرگاه دوست و دشمن( آواز مخصوص بلند شد. نداشته باشد، این آواز بلند نمیگردد. استینگر بعد از فشردن ماشه با قرار

هدف 1200سرعت کیلومتر در ساعت به تعقیب حرارت بیرون شده از میپردازد. فیر کننده ضرورت ندارد اجراآت دیگری را برای کنترول آن ادامه

هد. وی میتواند راکت دیگری را تعبیه و یا خود را مخفی نماید. زمان ه ی کدها به فاصله فوت از سطح زمین رسیدند، با گفتن قومانده 600هلیکوپتر

هدف " و هللا اکبر توسط غفار سه راکت فیر/ آتش"اور شد که دوی آن بر نفجر اینکه م راکت سومی در فاصله چند متری فیر کننده بدوناصابت کرد و

ر دو راکت دیگمنفجر گردیدند. فیر کنندگان بار هلیکوپترشود، سقوط نمود. دوهدف خورد وفیر کردرا تعبیه و ری خساره به دیگند که یکی از آنها به

به این ترتیب با پنج فیر راکت سه نفر کشته شده و هلیکوپتر وارد کرد وهدین زیاد خوشحال شدند. مجا

هیجان مصروف فیلمبرداری بود واین سو وفیلم البردار با عجله و ش آنسو ها نامطلوب ها را ثبت نماید؛ اما نسبت عجله زیاد اکثر صحنه داشت تا صحنه

ها را نشان میداد فیلمبرداری گردیده وسیاه در حالیکه آسمان یا زمین و گ سنهلیکوپتر را در حال سوختن نشان میداد وجود ک صحنه جالب که بود. تنها ی

ان داده شد و اولین میله آن قسمت برای رئیس جمهور ریگن نشداشت که هدا ش)سی.آی.ای( خالی استینگر فیرشده نیز به حیث تحفۀ مناسب به د.ا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

241

فار نیز برنده شرط و غاین روز خاطره انگیز وفراموش ناشدنی بود وهلیکوپتر و ها تقریبا ده هواپیما را سر نگون کرد. من او را مشهور شد وبعد

ها و تحایف را به دست آورد.نزد جنرال اختر بردم تا پاداش

رقیب او درویش نیز وظایف محوله را به خوبی انجام داد. برای وی توصیه ک نشود؛ اما باید ساحه خط رنوی شده بود تا بیش از حد به ساحه میدان نزدی

هوایی کابل ،را مورد ترصد قرار داده های دشمن را در میدان هواپیماهدایت داده ب ف شب به میدان ودم تا از طرسرنگون سازد. من برای وی

ک شود و هدهوایی نزدی هد؛ طیاره ترانسپورتی شوروی را مورد ف قرار دک طیاره جت ف اما وی بی حوصله شده هدف اصابت ننمود بر ی یر نمود که به

هدفو نخورد. وی چون دستورالعمل دو راکت دیگر را نیز پرتاب کرد که به ل دیگر شامود به پاکستان احضار و بارداده بدایات را طور دقیق انجام نها و

هانت دان سته میشد کورس شد. باوجودی که بار دوم احضار شدن به کورس اهدف را از ز مراجعت به افغانستان توانست دوبعد ااما وی آنرا قبول کرد و

بین ببرد.

های راکت وگروپ غفار بع ر نشده درنابودی راکت فید از جمع آوری میله بمبارد قرار داشت پس از یک ساعت به پایگاه حت آتش وحالیکه ساحه ت

خویش مراجعت نمودند.

الل آباد عکس العمل فوری نشان داده نشد، تنه ک ماه در ا میدان برای یک نشست و پرواز تغییرات زیادی به مسدود بود وبعد از آن در شیوه وتخنی

ها به جای هلیکوپتر های میان آمد. طوری که کوشش میشد تا طی نمودن دوره های زیاد طوالنی و طورتدریجی، آنا و گ گ با فیر کردن فشن ک ساحه تن دری

فرود آیند.

هردو وابسته به تنظیم حکمتیار بودند و در دور دوم کورس غفار و درویش ال ال از کاول آباد دو قوماندان خالص، محمود از بل تحت آموزش قرار ار

هر ت خوبی را برای ما انجام دادند و افسران من دوی آنها خدماداده شدند. های ستینگر در اختیار آنان نیزقرار نیز از صداقت آنان تائید میکردند. راکت

داده شد که موفقانه آن را استعمال نمودند.

www.ael.af

ینگرست

هدایت ما، بعد از استعمال الف های زیاد نمود. وی ها افشا گری محمود بعدک فیر استینگر در بند سروبی با ک ژورنالست خارجی مصای رد و حبه کی

العات بسیار از استفاده استینگر بر همچنان ا علیه قوای شوروی خبر داد. او هدایات واوامر مرا و اینکه محرم انه را از جمله محل تدویر کورس وجزئیات

هر مود ص پاداش داده میشود، افشا نفیر دیگر برای شخنگر دوفیر استیبعد از هد را حو ین حمل راکت استینگر در اختیار خبرنگار قرار عکس یک مجا

داد.

این عمل وی ما را بسیار عصبانی ساخت؛ زیرا او اصول امنیتی را نقض الح مؤثر را برای ختم اما در مورد ادامه کار ما که سر نموده بود. انجام

گ به دست آورده بودیم، تأثیر وارد نکرد. حتی باعث ایجاد شور شعف جنه ک سهیمه دین شد ودر بین مجا هری ها بر من فشار وارد کردند تا برای تنظیم

هم. داشتن ستینگر نمادی بود برای ارزش و حیثیت قوماندان. بر اساس بدنتیجه گیری من، استعمال استینگر در مدت چهار سال کارم در )آی. اس آی( گ و تناسب قوا به وجود آورد. باآن که در نتیجه چرخش بزرگی را در جن

ضی از عوامل از جمله اقدامات سیاستمداران پاکستانی و امریکایی در بع رسیدن آن تأخیر زیادی صورت میگرفت.

های توپدار ) هلیکوپتر MILما زیاد آرزو داشتیم تا اولین قربانیان استینگر Mi-24 هالی غیر نظامی ( باشد که دشمن عمدهء ما در اثنای بمبارد و کشتن ا

هلیکوپتر نیر ها طراحبود. این شده یومند برای حمله سریع توسط شوروی ک دقیقه برابر بودکه از قدرت آتش زیاد برخوردار بود و میتوانست در ی

هلیکوپتر امریکایی بود. در (Black Hawk) هشت نفر آتش نماید و معادل یا بم وجود داشت که قدرت بالهای آن دستگاه پرتاب راکت و قسمت زیر

هزار مرمی 128پرتاب ک راکت و یا چهار بم ناپالم و توپ آن توان فیر یک دقیقه داشت. درمدت یکسال مدل ومند که آن با زره نیر Hind Dرا در ی

هر وعنقسمت تحتانی کابین پیلوت راپوشانده بود وارد میدان شد ودرمقابل های ف 5000با داشتن ارتفاع مرمی مقاوم و و SA-7وت از دسترسی راکت

SAM ها سبب انحراف راکت گ ما مصئوون بود. در ارتفاع کم نیز فیر فشنک هلیکوپتر بسیار محرم بود و زمانی ی های ما میشد. جزئیات تخنیکی این

ک ملیون دالر جایزه Mi-24مجله امریکایی نوشت که برای اختطاف کننده ی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

243

هلیکوپتر قبال نوشتم اما واده میشود. من در مورد تسلیمی دد فروند این نوع جایزه آن را بدست نه آوردیم.

لیکوپتر هقرار گیرد، ما توانسته بودیم چندقبل از اینکه استینگر در اختیار ما های گوناگون ک ک توپدار را با استفاده از تکتی چون انداخت از فاصلۀ نزدی

. حتی زمانی توسط راکت هم فیر نمودن از نقاط مرتفع دره، سقوط دهیمو یاک نیز بر آن فیر میکردیم که در این حالت پیلوت حین RPG-7ضد تان

احساس خطر به سرعت ارتفاع میگرفت.

های بزرگ ما قبل از رسیدن استینگر، سرنگون ساختن یکی از دستاوردگ بود که پیلوت آن یک جنرال شوروی و 1985در سال 21هواپیمای می

هار به آن SA-7. ما توسط راکت ت شیندند درحال پرواز بوداستقام از قندهدین بدون آن که کردیم؛ اما پیلوت آن نجات یافت ورا سرنگون توسط مجا

ها به موقف وی پی ببرند، اسیر گردید. قوای شوروی با شدت زیاد با ده هواپیما درجستجوی وی برآمدند و الت فروند هدین از ترس ح مجا

بعد از مدتی پی بردند که وی جنرال قتل رسانیدند و ویانه اسیر را بهانتقامجهوایی شوروی بود. پراشوت وی را به پاکستان آوردند که به حیث قوای

های پاکستان نگهداری میشود. یادگار با ارزش پیروزی

هلیکوپتر ) که در عقب (عبارت بود از پیلوت، معاون پیلوتMI-24عمله انداخت را نیز عهده دار بود و بورد همزمان وظیفه پیلوت قرار داشت و

انجنیر که جای آن در کابین با سایر افراد بود.

هلیکوپتربرای امورترانسپورتی وکشفیاتی ها فروند قوای شوروی از صدهای ) هلیکوپتر هوایی Hind Dاستفاده مینمودند که عمدتا ( در میدانهای

الل آباد و کند ها وز جابجا گردیده بودبگرام، شیندند، هواپیما های هلیکوپ. ترک گروپ آن در جالل هوایی کابل و ی هوایی افغانستان عمدتا در میدان قوای هر پرواز یکنفر عامل شوروی آباد قرار داشت. بنابر ملحوظات امنیتی در

ظرو یا کارمند خاد جز راکبین بود که نحوه اجرای عملیات را نیز تحت نگ عده یی از پیلشدداشت. بعد از رسیدن استینگر و هلیکوپتت جن ر به وتهای

الت مسکونی خودداری مینمودند. قوای اجرای وظایف و الت بر م ح

www.ael.af

ینگرست

ن آناجرای وظائف خطرناک توظیف میکرد وشوروی پیلوتان افغان را به اهداف تعیین شده فیر میکردند و از همات خویش را در ساحات دور از ا هم م

دادند. فضای بی اعتمادی بین آنان به اجرای موفقیت آمیز وظیفه گزارش میهای آنان را د که ما از طریق مکالمات رادیوییمیان آمده بو صحبت

میشنیدیم.

های افغانی و شوروی تقریبا هلیکوپتر ه، هم همیشه طور مشترکباوجود این ها به به عملیات میپرداختند. در اوایل پرواز میکردند و هلیکوپتر گ، جنهم در ختم تأمین غرض مشایعت و هی هی در شروع و گا ها گا امنیت قطار

همیت زیاد برخوردار نمیبود، قطار پرواز میکردند. در صورتیکه قطار از اها مطالبه هلیکوپتر صرف در صورت ضرورت و احساس خطر، حمایه هم در جریان عملیات و حمایه قوای های توپدار نقش م هلیکوپتر میگردید.

همترین وظیفمواضع دور افتاده ایفا میکزمینی و جا به جایی قوا در ه ردند وم نابودی افراد بود که سبب شهرت زیاد شان گردید.آنها تجسس و

هشت کیلومتری شمال غرب علی 1982حمله سال بر قریه روگیان که در الت نمونهء قوای شوروی حساب خیل قرار دارد، در نوع خود از ح

اشت که وظیفه آنان زراعت گندم باشنده د 800میگردد. این قریه در حدود هردو طرف دامنه ک بود. منازل آنان در و جواری در بین دره تنگ و باریکوه قرار داشت و از خشت اعمار شده بود. مردم این قریه از جمله حامیان

حالی که مردم مصروف صبح در 9هدین بودند. حوالی ساعت مجاهلیکوپتر توپدار هده شد که دو کارروزمره بودند، شش فروند در دره مشا

فروند فوت بر قریه راکت فیرمیکردند وچهار 2000فروند اولی از ارتفاع ه دادند. در از نتیجه عدۀ زیادیدیگر نیز تقریبا به مدت دو ساعت به فیر ادام

هالی کشته وزخمی گردیده و رار نمودند. اطفال و عده از جوانان به کوه فاودند که عده از آنها از ترس و وحشت و سنگها مخفی شده بزنان در زیر

هیچ هوایی موجود نبود خونریزی جان دادند. برای دفاع دره الح ضد نوع هدین و هم وجود نیز در زمان حمله بسیار کم بود وتعداد مجا هایی هگاه پنا

نداشت.

نفر قوای پیاده 200مرحله بعدی عملیات از استقامت علی خیل با شرکت ک وز هاوان آغاز شد وقوا در چندمجهز با تان هپوش و صد متری قریه ر

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

245

و اندازیدر اول به شکل زنجیر وسعت یافت وبعد تیرمتوقف گردید. قوا هاوان بر قریه صورت گرفت. بعد از یک و نیم ساعت آتشباری پرتاب مرمی

الشی قریه پرداختند. یک افسر افغان ذریعه ومتوقف شده به جستجو ها بیرون شوند. تخواستند تا از منازل ور از مردم لودسپیک تم اخمخفی گاه

سربازان بر منازل فیر کرده عده یی را روز به مجروحین توجه نشده و دستگیر کردند و غرض تحقیقات بعدی با خود بردند.

همیشه تخلیه شد و از بین رفت؛ با اجرای این عملیات، قریه راگیان برای ی مانده بودند توسط اسپ وقاطر ویا باقزیرا دوصد نفر که مجروح و زنده

های زیاد بعد از ده ساعت به شفاخانه به واسطه چارپایی و با تحمل دشواری پاره چینار رسیدند. زنان خوشبخت بودند که تنها با چند سیلی و ضربه نجات

موجودیت قوای یافته مورد تجاوز قرار نگرفته بودند. سربازان شوروی درتجاوز خودداری میکردند. اما در محل دیگری قوای افغانی از خشونت و

هلیکوپتر با و خود برده مورد تجاوز قرار دادندشوروی سه دختر را در هستند. عملیات قریه راگیان نمونهء هنوز زنده ها کردند که تا بعد آنها را رروش زمین سوخته بود که توسط قوای شوروی عملی شد. قوای شوروی

برعکس به کشتار و ویرانی ل مردم را به دست آورد، بلکه الش نمیکرد تا دمردم را آواره میساختند. با این شیوه آنان میخواستند تا مردم از پرداخته

هدین خودداری کنند و از جانب دیگر با سیل پناهندگان بر پاکستان حمایه مجاهم ی موفنیز فشار وارد نمایند. باید اعتراف نمایم که در این امر تا اندازه ی ق

اگر ستینگر میداشتیم، میتوانستیم زندگی 1983ـ1982بودند. ما در سال تعداد زیادی از غیرنظامیان را نجات دهیم.

الح استینگر دسترسی عوامل سیاسی برای شش سال مانع آن میشد تا ما به های کارم در ) الش نمودم تا برای آی.اس.آیپیدا کنیم. من از اوایل روز )

هدین در راولپندی حین 1984راکت استینگر را به دست آورم. در سال مجاهی در امور مربوط به هیئت کنگره امریکا که مسئوولیت مشوره د القات با الح مؤثر هیئت نظر مرا در مورد گ را به کنگره داشت، یک عضو جن

هوایی برض الفاصله جواب دادم د علیه قوای شوروی خواست که من ند سوال نمود)سی.آی.ای( ان بعدا در سفارت از آمر نمایندگی "استینگر". آن

www.ael.af

ینگرست

های مکرر دگروال یوسف، راکت استینگر در اختیار که چرا باوجود تقاضاهدین قرار داده نمیشود؟ نماینده گفته بود که دولت پاکستان )سی.آی.ای( مجا

مخالف آن است. اما این تنها یک بخش واقعیت بود زیرا دولت امریکا نیزچنین موضعگیری داشت و من سهوا موضوع بسیار حساس را مطرح کرده

بودم.

الفاصله با من تماس گرفته اعتراض نمود که )سی.آی.ای( مسئول نمایندگی گویا من مدعی شده ام که آن نمایندگی مخالف تهیه استینگر است، در حالی

هی داشتم که دولت ما نیز در این ممانعت نقش داشت . من در آنزمان که من آگاهای سیاسی، معضله بزرگی را مطرح نموده بودم لذا در بدون درک نزاکت

ذاشته توضیح دادم که من از همان شب موضوع را باجنرال اختر در میان گهی نداشتم وصرف ملحوظات سیاسی برای عدم پذیرش ستینگعلل و رآگا

های نظامی و رده مسلکی خویش این موضوع را طرح کبراساس برداشت هیئت مذاکراتی ام. جنرال اختر برای توضیح مطلب بدون اشتراک من با

انجام داد.

الح موثری است که توسط آن یکنفر پیاده نظام همه میدانستند که ستینگر همیتش بیشتر هواپیمایی را سرنگون سازد و نقش پاکستان در آن، بر ا میتواند

ها استینگر به حیث مؤ الح در اختیار قوای می افزود. به تازه گی ثر ترین تالش میشد تا تکنولوژی آن کامال مخفی ظامی امریکا قرار داده شده بود ون

فکر میکرد که با دادن استینگر 1986نگهداری شود. جنرال ضیاء تا سال ال هدین، پالیسی معمول و پذیرفته شدهء دادن همه به مجا هدین که ح به مجا

های کمونیستی بود ا ، نقض گردیده ونقش پاکستان دیر یازود افشتولید کشوره به کانی جهاد انکار نماید. وی باوجودپاکستان نمیتوانست از پشتیبمیشد و

نصورت علنی اعتراف نمیکرد؛ اما از دسترسی سازمانهای تروریستی به ایهواپیمای خودش توسط آن سرنگون الح تشویش و ترس داشت که مبادا

هواپیمای گردد. او دشمنان زیادی داشت و آنان قبال تالشهایی برای سرنگونی او انجام داده بودند. سیر حوادث نشان داد که تشویش او به جای بود زیرا او هواپیما، با وجود ی که در آن از ک عمل تروریستی در سر انجام در نتیجه ی

استینگر استفاده نشد، به قتل رسید.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

247

تینگر وریستان به اساز آنجایی که تشویش پاکستان در مورد خطر دسترسی ترها بود، کارمند در انطباق با نمی )سی.آی.ای( نگرانی مشابه امریکایی

ها تشویش داشتند که احتمال آن هد. امریکایی توانست در مورد توضیح بدالح اوجود دارد که از مجرای مج هدین ستینگر در اختیار خاد قرارگیرد ا

های تروریستی دیگر به فروش برساند؛ و هد آن را بالی سازمان یا کدام مجاک را تأمین نماید. میل استینگر میتوانست تمام زندگی اوزیرا فروش ی

همچنان تشویش داشتند که مبادا تکنولوژی بسیار پیشرفته آنان ها امریکایی ها در مورد ایران نیز تشویش مشابه در اختیار شورو ی قرار گیرد. امریکایی

این راکت به دست شوروی و 1987داشتند، چنانچه بعد از اینکه در سال ایران افتاد، آنان ترس داشتند که مبادا بر علیه خودشان استعمال گردد.

کست ین وسیله شبه این نتیجه رسیدم که استینگر مؤثرتر 1985من در سال هوایی شوروی است ودادن الح مؤثر ضد باربار در مورد ضرورت

پافشاری نموده بودم اما به عوض آن راکت ارلینکن و سپس بلوپایپ در هردو در برابر اصرار اختیار ما قرار داده شد. مقامات امریکایی و پاکستان

الح به دست شوروی » من گفتند که آیا شما میتوانید تضمین کنید که این ه هور د افتید ونخوا هواپیمای رئیس جم یا سازمان تروریستی از آن بر علیه

واضح است که من نمیتوانستم چنین تضمینی را ارائه «. استفاده نخواهند کرد؟ک پایگاه امریکایی در آلمان نمایم. زیرا قبال یک میل راکت استینگر از ی

هر صورت بدون موجودیت استینگر، ه روحیغرب به سرقت رفته بود. به هدین کامال ضعیف گردیده بود. مجا

های قوای گ و ازدست دادن پایگاه ژوره وپیروزی در گرماگرم شدت جنهنم خطور کرد، شوروی در اطراف علی خیل، افکار تاافغانی و زه یی در ذ

های ثابت بودم اما نتیجه گیری از جمله: باوجود که مخالف موجودیت پایگاه ها را جبران کرد و نمودم که در صورت موجودیت استینگر میتوان شکست

گ به کمک استینگر تغییر داد. چنانچه جنگی که توازن قوا را در میدان جنهمه را دچار وحشت در امتداد مرز پاکستان به وقوع پ 1986در سال یوست

نتیجه با فراموش کردن خطرات احتمالی استینگر، خواست ما را ساخت و درهمزمان ی. آی .ای( با استفاده از موقع به جنرال اختر و )س قبول کردند. من

www.ael.af

ینگرست

مچنان با تحلیل گران امریکایی موضوع استینگر را باردیگر طرح کردم و هدین توان رویارویی بیشتری را با امکانات موجود ندارند که میگفتند مجاگ هم از جن هدین به کمبود نیروی انسانی مواجه بودند و همنوا شدم. زیرا مجا

وخسته شده بودند. جوانان تازه کمتر به صفوف جهاد میپیوستند. آنان دلزدههمات بیشتر را در اختیار برای جبران این یس و سپس رئ ما قرار دادندکمبود م

هور موافقت نمود و های بیشمار استینگر در اختیار ما قرار گرفت.جم راکت

ها نخست باید آموزگما بار اران ما را دردیگر اصرار ورزیدیم که امریکایی هند ومور هدین، از د استینگر تحت تربیه قرار د بعد آموزش آن برای مجا

الش ما به نتیجه رسید و اولین طرف آموزگاران پاکستانی صورت گیرد. عازم امریکا گردیدند. به تعقیب آن 1986گروه آموزگاران ما در ماه جون

ا با مدل آن دایر ما در کمپ اوجره راولپندی کورس اختصاصی استینگر رنمودیم که در آن تمام پروسه یاد گیری به جز از پرتاب حقیقی آن که در

ه داشت. افغانستان صورت گرفت، ادام

مشکل عمده ما این بود که برای بیست نفر تجهیزات آموزشی موجود بود و همزمان، بیست نفر را تحت آموزش قرار دهیم. ایی امریکما میتوانستیم تنها

ـ ۱000دستگاه پرتاب راکت و 250افقت کرده بودند که ساالنه ها موهند و محدودیت آموزشی ۱200 فیر راکت استینگر را در اختیار ما قرار د

های استینگر به تمام نقاط افغانستان مدت ما سبب میشد که برای اعزام تیم .زیادی سپری شود

های استین گر انتخاب و با آنان غالبا من شخصا قوماندانان را برای کورس مصاحبه مینمودم. در اثنای گزینش قوماندانان، من سابقه و فعالیت آنان را

ه و به صورت مشخص در ارتباط با راکت در نظر میگرفتم SA-7در جبههمان افرادی بودند که سابقه سقوط و تقریبا نصف اشتراک کنندگان کورس

هواپیما را با داشتند. SA-7دادن

هفته باشد؛ مقامات امریکایی اصرار میورزیدند که باید مدت کورس چهار هفته در امریکا آموزش دیده بودند میگفتند هشت اما آموزگاران ما که مدت هفته برای چنین کورس کافی است. بنا بران کورس اولی را تا زمانی که سه

ه دادیم که افراد توانایی هایوپرتاب راکت را فرا گرفتند وادام قت کورس

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

249

هفته معین شد؛ باوجود ی که بودند تعداد افرادی که در پانزده روز بعدی سه ک ها ی آماده اجرای وظیفه میشدند. برای نظارت بر امور کورس، امریکایی های این افسر در یافتم که افسر را توظیف نموده بودند. از الالی صحبت

فیصد اصابت استینگر 65 ـ 60از نظر آنان در اثنای تطبیقات حد اوسط کمال مطلوب است. بعدا بر اساس محاسبه ما، میزان موفقیت عملی راکت

هدین که ما آموزش داده بودیم فیصد و از 75ـ 70استینگر توسط مجا فیصد بود. 95آموزگاران ما حین آموزش در امریکا

القه ت تا توانایی آموزگاران خویش منظور من از ذکر این ارقام این اس وهدین و های استینمجا هم. استعمال مؤثر راکت گ را نشان د گر در جریان جن

ها، دستاورد های اردوی پاکستان در استعمال استینگر کامال برعکس این های استینگر که در اختیار اردوی الل انگیز بود زیرا از جمله راکت

هوایی پاکستا ده شده ن قرار داپاکستان به منظور مقابله با تجاوزات بر حریم هیچکدام آن بود، آنان بیست و هشت فیر را بر طیارات دشمن فیر نمودند که

نتوانست طیاره را سرنگون سازد. با وجود ی که اردوی پاکستان در اوایل ک فروند ط 1987سال ا بیاره با استفاده از استینگر شد ومدعی سقوط ی

گ )شخصی که در سال در بهاولپور سوار 1988هیجان زیاد جنرال اسلم بیهی صدراعظم رسانید. از هور نشد( شخصا آنرا به آگا هواپیمای رئیس جمهواپیما در آنجایکه در آن وقت من نیز در پیشاور بودم از حکمتیار که گویا ساحه فعالیت تنظیم وی سقوط داده شده، طالب معلومات شدم، او از طریق

د بعد از چند دقیقه برایم گزارش داه وبا قوماندانان خویش تماس گرفتبی سیم هواپیما در مناطق آنان سر نگون نشده است. هیچگونه که

هدایت داد تا اجزای طیاره سقوط داده شده همان شب جنرال اختر تلفونی در هواپیما برایش گفتم، متعجب حاضر گردد؛ اما زمانی که من از عدم سقوط

موردید وگ ضوع را بررسی نماید. افسر هدایت داد تا یک افسر شخصاهواپیما تأکید اعزامی به محل رفت و گزارش اولی را مبنی بر عدم سقوط

رنگ ن نینمود که این امر سبب خجالت بیش از حد اردوی پاکستان گردید. آناهایی از دیگری را به کار بردند و از طریق یکی از افسران خویش پارچه

www.ael.af

ینگرست

هدین به دست آورده، آنرا به حیث کدام طیاره ساقط شده قدیمی را از مج ا مدرک پیروزی خود نشان دادند؛ اما خوشبختانه حقیقت پیروزی گردید.

ها برای دریافت علل عدم موفقیت اردوی ما در استفاده از راکت امریکایی هیئتی را اعزام نمود. افسران ارشد ارقام مربوط به سقوط دادن استینگر

ها هدین قبول نداشتند و هواپیما میگفتند این تنها تبلیغات محضرا توسط مجاهور و جنرال اختر صحت ارقام را تائید نمودند است. اما زمانی که رئیس جم

های آنها تاریخ تیر شده وآنان گفتند ک کهنه است. بنابر برداشت من ه راکت رای بدر محل مناسب و آسیب پذیر ی پاکستان نمی توانست طور مؤثر واردو

همیشگی قرار دشمن آن را استعمال نمایند. آنان در سرحد در داخل موضع منتظر آن بودند تا دشمن خود به سراغ آنها بیاید.داشتند و

ک فروند طیاره ) 1987در اوایل سال الع داده شد که ی قوای (F16برایم ا هوایی پاکستان در نزدیکی میرامشاه مورد اصابت قرار گرفته و در داخلخاک افغانستان سقوط نموده است. در گزارش ادعا شده بود که طیاره مذکور هدین سقوط داده شده است. این توسط راکت فیر شده استینگر از طرف مجا

( شده میگفتند آی.اس.آیموضوع سبب وارد شدن انتقادات زیادی به آدرس )هدین قرار»که الح نباید در اختیار مجا د؛ داده شو ما نگفته بودیم که این

ات حتی نمیتوانند که طیارزیرا آنان نمیتوانند طور درست آن را به کار برند و هم تفریق نمایندشوروی و من از اول موضوع را باور «. پاکستانی را از

کرده نتوانستم زیرا در آن منطقه اصال استینگر موجود نبود و نه از آن طریق یح دادم؛ اما شایعات ختر توضارسال شده بود. موضوع را برای جنرال ا

. بعد ن فیر گردیده استمدعی شدند که استینگر از داخل پاکستاوسعت یافت وهواپیمای جنگندهء از بیست و چهار ساعت تثبیت شد که طیاره ذکر شده توسط

این امر سبب خجالتی بیشتر اردوی گر پاکستانی سقوط داده شده است ودیهوایی آ از آموزش بهتر برخوردار نبود وطیاره ن پاکستان شد زیرا قوای

دشمن را تفریق کرده نمیتوانست.دوست و

الح موضوع عمده وموضوع جا به ا بحث انگیز برای مجایی و کاربرد همزمان صد ها ستینگر را به تمام نقاط افغانستان ارسال بود. ما نمیتوانستیم

ک واطرافداریم. لذا در مرحلهء ا الت نزدی هوایی ول در مورد م میدانهای های قابلپاکستان در دشمن ویا حواشی سرحدافغانستان و صورتی که گروپ

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

251

تحت کنترول وجود داشته باشد، صحبت شد. من در مورد گزینه اول اعتماد وهدین با عالقمندی زیاد در مورد پافشاری مینمودم، زیرا میدانستم که مجا

هداف ما الت عمده برای ا هوایی که م های مینمایند و نیز بود، توجه میدان نابودی دشمن برتری حاصل میکردیم. اما اگر آن را با وارد آوردن ضربه و

ها به کار میبردیم، ابتکار بیشتر به دست در سرحد برای محافظت پایگاه دشمن میبود. دوستان امریکایی ما به جز از سفیر امریکا طرح من را تائید

هیچ وارد نبود اما مصمم نمودند. سفیرامریکا باوجود ی ک ه در امورنظامی بود تا نظراتش پذیرفته شود. وی بهترین محل را برای کاربرد آن خوست و

بریکوت میدانست.

(. آن طور که قبال نوشتم 18سرانجام منطق نظامی پیروز گردید )نقشه شماره الل آباد اولین پیروزی چشم گیر ستینگر به دست آمد. برای کابل و در بگرام نیز در قدم اول سهیمه تعیین گردید. بعد از آن در شمال کوه هندوکش، هوایی مزار شریف، فیض آباد، کندز، میمنه و در های در اطراف میدان

همجوار سرحد با پاکستان حاشیه دریای آمو ارسال شد. در مرحله سوم مناطق هار وبنابر ملحوظ دفاعی و هوایی قند در نظر لشکرگاهدر اطراف میدان

همواری مناطق ا انتقال خیرالذکر سبب میشد تا دشمن نقل وگرفته شد. همیشه زیر نظر داشته باشد. هدین را مجا

گ به نفع ما بوجود آورد؛ زیرا با استفاده از استینگر تعادل را در موازنه جنهدین بلند رفت وسقوط ط دشمن در حالت وارخطایی قرار یاره معنویات مجا

واز در حالت تدافعی پرآن پیلوتان افغان وشوروی با احتیاط وگرفت. بعد از های هواپیما نموده کمترحاضر بودند تا در ارتفاع کم حمله نمایند. حتی

ها فشنگ فیر هلیکوپتر هو ترانسپورتی بعد از اینکه ایی مینمودند در میدان هوایی فرود می آمدند. طیارات ملکی نیز از چنین شیوکابل وسایر همیدانهای

به طور آنی فرود میامدند که به اده نموده در ساحه بسیار محدود واستفهدف هدایت داده بودیم تا مسافران حالت تهوع دست میداد. ما به قوماندانان

د. عمله طیاره نیز باید باشوط دادن طیاره بلکه کشتن پیلوت وآنها نه تنها سقالقمند بودیم زیرا د ها بیشتر دیگر شمن میتوانست طیارهما به کشتن پیلوت

الش میکردیم تا پیلورا تهیه نماید؛ اما تربیه پیلوت کاری دشوار بود. م ت ا

www.ael.af

ینگرست

هم اسیر گردد و های استینگر، مقتول ویا هدف در کورس برای رسیدن به این الت زیست و بود و باش پیلوتان گروه مخصوص ضربه را ایجاد نمودیم و م

راکتی قرار میدادیم.را در کابل و بگرام مورد حمله

ها ها برای پیلوت با وجودی که ما پیلوتان اسیر را نمی کشتیم اما شوروی ترسی ل از دسچنان تبلیغ میکردند که مرگ بهتر از اسارت است. این حالت قب

هفته ما به استینگر بود و آنهم ناشی میشد از گزارش یک خبرنگار فرانسه یی ه ) گ 1984( که در سال L’Expresنام ک پیلوت طیاره می 21تصویر ی

هردو را نشان میداد که در چوکی خویش در حالی که در پاراشوت بسته و پایش بعد از پرتاب شکسته بود، ذریعه تفنگچه بر شقیقه خویش فیر میکرد تا هدین تفنگچه اش را گرفته بودند. نویسنده کتاب "سربازان اسیر نگردد. مجا

الن ) ( Gunston( با نقل قول از )Robert Kaplanخدا" روبرت کایده سیاه گردهفته در معرض آفتاب قرار داشت و جسد پیلوت چند»مینویسد

وی یه ربود؛ اما برف مانع پوسیدن بیشتر آن شده بود. کرم خوردگی در ناحک و گ وجود داشت. مخابره کوچ هنمایی طیاره می در پهلویش 21دفتر ر

هدین لعنتی اج «.ازه ندادند تا آنرا اخذ نمایمقرار داشت ؛ اما مجا

هلیکوپتر سقوط داده شد که 1987در سال توسط استینگر در لوگر یک هدین از بین ک کوره آتش منفجر شد. مجا حین اصابت به زمین مانند ی

هلیکوپتر بقایای سوخته جسد پیلوت را بیرون کردند و غرض های سوخته ک قرا ر دادند.فیلمبرداری آنرا بروی چوب مانند عروس

زمانی که 1987طی مدت ده ماه یعنی از اولین فیر استینگر تا ماه اگست راکت استینگر مورد 187( سبکدوش شدم، در افغانستان آی.اس.آیمن از )

هدف اصابت نموده هفتاد و پنج فیصد آن به استفاده قرار گرفت که تقریباهمه والیات استینگر توزیع بود. تا این زمان به جز از سه والیت، در متباقی

ر اآنها در حالت تعرضی قرشده بود. برای قوماندانان آموزش داده شد بود تا ها را مورد حمله شدید قرار میدادند گیرند و برای این منظور آنان باید پوسته

هوایی ش ها، وند وتا آنان مجبور به مطالبه حمایه هلیکوپتر همزمان با رسیدن ها بعد هلیکوپتر هی دیده شد که باید مورد حمله استینگر قرار داده شوند. گا

بازگشت مینمودند.هایی فیر واز ارتفاع زیاد راکت از رسیدن به محل تنها

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

253

هی چندین موتر را به حرکت درمیاوردند تا با هدین برای اغفال آنان گا مجاهد وبلند شدن خاک دشمن م به فاصله مؤثر جبور گردد از ارتفاع خود بکا

استینگر قرار گیرند که کمتر این حالت اتفاق افتاد. کاربرد استینگردر بین هوایی دشمن وحشت خ لق کرد. چنانچه زمانی حین آتشباری عمله قوای

ها مورد اصابت قرار گرفت و هلیکوپتر ک قریه، یکی از ها بر ی هلیکوپترالش نمود. هلیکوپتر دومی از ترس زیاد برای نجات خویش پیلوت

هبران و قوماندانان برای بار اول حاضر 1987ـ 1986در زمستان سال ر

هوا به عملیات خویش شدند تا در صورت موجودیت استینگر ب ا وجود سردی ه دهند. ما با سوءاستفاده از شور و شوق آنها حد اعظمی بهره برداری ادام

این اولین زمستان بود که ما در اطراف کابل مواضع خویش را از نمودیم. های تازه را نیز تصرف نمودیم؛ زیرا پیلوتان دست ندادیم و بعضی پوسته

های توپدار الت را نداشتند.هلیکوپتر مانند گذشته توان ح

www.ael.af

ینگرست

باوجود تأکید دائمی ما مبنی بر اینکه ستینگر به دست دشمن نیفتد؛ اما در ها و بار 1987اوایل سال دوم به دست ایرانی بارنخست به دست شوروی

ها افتاد.

هار که قوماندان آن ک گروه را برای اجرای عملیات در اطراف قند ما یال ملنگ ملقب به )قصاب( بود تحت آموزش قرار دادیم. شخص بد نام به نا م

این گروه بعد از ختم آموزش در پاکستان، با سه میل استینگر در کمین قوای هرSpetsnazمخصوص شوروی ) سه میل استینگر در تصرف ( برابر شد و

هدایات و های من آنان قرار گرفت. باوجود هنمایی در مورد انتخاب راه راتخاذ تدابیر امنیتی، وی تمام قواعد را زیرپا گذاشته، دو میل های مصئوون و

ینگر راول ویک میل استپیشق دستگاه پرتاب وچهارمیل استینگر در نزد گروههدین با وی وسایر قوای شوروی با در عقب کاروان انتقال داده میشد.مجا

هدین را از بین بردن ها پیاده شده تمام مجا هلیکوپتر ک حمله سریع از . دیصرف یکنفر توانست فرار نماید. یقینا آنان پاداش زیادی در ازای این عملیات

هند بود. به دست آورده خوا

همجوار ب الح به والیات سرحدی ا ایران بودم زیرا من مدتی مخالف ارسال تسلیم دادن آن به ایران موجود بود؛ اما پس از اینکه استینگر احتمال فروش و

ها هرات و در اختیار شوروی هدایت دادم تا به شیندند، قرار گرفت، من ک به سرحد ایران نیز استینگر داده شود. تورن اسماعیل سایر مناطق نزدی

الء الدین را هرات اولین قوماندانی بود که معاون خود برای آموزش از بعد از ختم کورس، استینگر را تسلیم شد. بعد از آن استینگر اعزام کرد و

ماندانان تنظیم خالص را که زیاد مشهور نبود برای منطقه شیندند یکی از قوانتخاب نمودم. بعد از ختم کورس، دو عراده موتر جدید برایش بخشیده و تا هلمند معین گردید؛ هی شد. برای وی خط السیر مصئوون تا به همرا سرحد

عد ببدون موجب از آن خط السیر عدول وداخل خاک ایران گردید واما وی ه وری سالح به کویتسپس به بهانه جمع آاز مدتی به افغانستان برگشت و

ها به حالمراجعت نمود و ها کرد. گروپ گروپ خود را با استینگر خودش رهم عمدی داخل سرحد ایران گردید و توسط سپاه پاسداران وی تصادفی و یا

گیر تشانزده فیر استینگر دسی ایران( با چهار دستگاه پرتاب و)گارد سرحدشدند. یونس خالص و ربانی با استفاده از مناسبات خوبی که با مقامات ایرانی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

255

الش نمودند تا آنها را دوباره به دست آورند، مقامات ایرانی جواب داشتند، رد ندادند اما در تحویلی آن تعلل مینمودند و تا امروز من در مورد مسترد

ها به دست سازمانهای شدن آن چیزی نشنیده ام. دعای ما این است ک ه استینگرهایی بود که تروریستی قرار نگیرد. باید متذکر شوم که این آخرین استینگر

در زمان کارم در )آی. اس آی( به تنظیم خالص داده شده بود.

www.ael.af

شکار خرس

شکار خرس"الکساندر/ سکندر سپس به سوی دریای آکسوس )دریای آمو. مترجم( آمد و قشون وی در منطقه کلیف که عرض دریا در آنجا سوم حصۀ یک های پوست... که با کاه پر میل بود در مدت پنج روز با استفاده از جاله

شده بودند عبور نمود" 1985مؤلف کتاب "قوماندانی سکندر کبیر" J.F.C. Fullerتورنجنرال

مقدونی از دریای آمو، یک مقام سال بعد از عبور سکندر 2300یبا تقرکیلومتر سرحد 500ا تقریبعالیرتبه امریکایی این دریا را بر روی نقشه که

های بدخشان در شرق تا فراشوروی را افغانستان و تراز کلیف در از دشت سپس مقولهء معروف ونستون میداد، مورد ارزیابی قرار داد و غرب تشکیل

گ دوم جهانی در مورد ایتالیا گفته بود، تکرار کرد: چرچیل را که در جنمعده اتحاد شوروی است." به "این ناحیه نرم )صدمه پذیر. مترجم( زیر

اینترتیب ویلیام کیسی اولین شخصی بود که به طور جدی موضوع عملیات نظامی را علیه اتحادشوروی در داخل خاک آن کشورمطرح کرد. وی معتقد

هبی مردم در باید از روابط قومی، قبیله یی و بود که برای این منظور مذباور بود که با ایجاد ناآرامی در این طرف دریای آمو استفاده شود. او به این

هد ساخت. او به جنرال اختر پیشنهاد منطقه، خرس روسی را معده درد خواقاچاق به آن مناطق ارسال گردد کرد تا در آغازنشرات تبلیغاتی چاپی طور

هیا شود. جنرال وبه دنبال آن باید زمینهء شورش و مسلح ساختن مردم محلی مالح اختر در مورد ارسال م واد تبلیغاتی موافقت نمود اما دررابطه با ارسال

عمدا خاموشی اختیار کرد.

برای مدت سه سال ایاالت متحده امریکا نقش عمدۀ را در بعد از آنهی عملیات تخری بی در شمال دریای آمو ایفا نمود. در این مدت ما سازماند

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

257

ها هد آموزش دیده و صد کیلومتری داخل پنجست وتربیه شده را تا عمق بیمجابخش عمدهء عملیات بسیار حساس شوروی اعزام نمودیم. این مرحله احتماال

گ را تشکیل میداد و بودم ادامه )آی.اس.آی( تا زمانی که من در ومخفی جنبا اجرای عملیات تخریبی در منطقه صنعتی در شمال 1987داشت. در سال ک دریای آمو، آب . صدر اعظم جونیجو دستور شدتقریبا به نقطۀ غلیان نزدی

به صورت عاجل اینگونه عملیات متوقف گردد. برای مدتی چنین ترسی داد تابر سیاستمداران مستولی گردید که گویا خطر تصادم مستقیم شوروی و

هتحزی خطرناک بود که بر اساس نقشه وپاکستان وجود دارد. این با ای لیل هی میشد و ت در آن سهیم بودیم.ما از مجبوری"کیسی" سازماند

هد فروپاشی امپراطوری کمونیست و از جمله حین نوشتن این سطور، من شاهمیشه سعی میورزید تا دروازه های جنوبی آن بودم. کرملین جدا شدن قسمت در مناطق مسلمان نشین بسته های قومی، خاصتا ها را بر روی اقلیت

هوریت شوروی ترکم نستان، ازبکستان و نگهدارد. افغانستان با سه جمهمسرحد است. این سرحد رسمی بود اما مانع تقسیم مردم نشده تاجیکستان

ها و 19است. )نقشه شماره ک ها، ازب های دو دیده شود( ترکمن ک تاجیگ، تاریخ، زبان وطرف هن مشترک اند. مسکو از منشاءسرحد دارای فر

همیشه تشویشگسترش بنیاد المی در آسیای میانه ی از داشت ویک گرایی اهمین امر بود تا نگذارد در کابل به عوض دالیل مداخله اش در افغانستان

دات سرحبرسد ورژیم نوپای کمونیستی رژیم مشابه رژیم خمینی به قدرت ها نیز در مورد گسترش جنوبی شوروی را به خطر مواجه سازد. امریکایی

المی تشویش مشابه داشتند. به باور م مانع ن یکی از عللی کهبنیادگرایی اهدین در سال پیروزی ها بود. گردید،1989نظامی مجا همین ترس امریکایی

کیسی به مناطق دارنده ارزش اقتصادی، نظامی و سیاسی نشانی شده بر توجه زیاد نمود. کرملین از بی ثباتی سیاسی منطقه و احیای جنبش روی نقشه

هبی که پیام تی حتی و سرانجام خودمختاری ود آن رشد جنبش ناسیونالیسمذهراس بود. از آنجایی که مناطق جنوبی شور الل میشد در وی،حصول است

نظامی معدنی بود، لذا حضورادسایر مودارنده منابع غنی نفت، گاز وها و هوری منافع افغانستان در واقعیت حراست ازشوروی در این جم

www.ael.af

شکار خرس

های وسیع ارتب اقتصادی مسکو دانسته میشد ده اطی چون گسترش جاوشبکه همین منظور ایجاد گردیده بود. هم به هوایی هن و خطوط ها، راه آ

نقشه برداری منابع طبیعی هه اخیر شوروی برای کشف، تثبیت ودر سه د

های بین المللی اق دامات زیادی را انجام داده بود افغانستان تحت پوشش کمک چنانچه در طی چند ماه به با مداخله نظامی در تصرف آنان قرار گرفت. و

ک پارچه زمرد به 2.2وزن ارزش ملیونها دالر سنگهای قیمتی از جمله یهش کیلو را از ذخایر دولتی صد گاز استخراجی از اطراف تاد درربودند.

های مربوط نیز در ف دریای آمو انتقال داده میشد وشبرغان به آن طر میترپول آن در بدل ا تثبیت میشد ونیز توسط آنه آنجا قرار داشت. قیمت گاز

الع دارم این شیوه تا قروض افغانستان وضع میگردید. تا جایی که من اه دارد. حال ادام

سابقه تسلط شوروی بر آسیای میانه مربوط به صد سال اخیر است که آن را با استفاده از نیرو به امپراطوری خود ضمیمه ساخته است و با نیرو آنرا نگه

ه میدارد. شه ها برای ادام ر عصری ترمز که اکنون پایگاه عمده شوروی گ است، د هزار سال قبل از آن توسط آنان اشغال شد و 1897ر سال جن تا دو

ها جرأت ننموده بودند تا بدانجا قدم بگذارند. این ساحه گرمترین منطقه روس درجه سانتی گراد حرارت در آنجا ثبت شده است. 50شوروی بوده که تا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

259

همین ارتش سکندر مقدونی نیز حین حمله بر هندوستان بعد از سمرقند از الد از می طریق دریای آمو را عبور کرد. شهر باستانی ترمز در قرن اول قبل

الم، از اعراب استقبال نمود؛ اما غارت دارای شهرت زیاد بود و با پذیرش اه گ گرا جز امپراطوری تیمورگران چنگیزی آنرا ویران کردند که بعد دید لن

هم بار دیگر با خاک یکسان شد.و در اواخر قرن هفد

هنگهای گوناگون اما با اعتقاد ین دیگ مذاب که مردم با زبانها ودر ا فرالوه کرد و سر الم زندگی میکردند، دولت شوروی کمونیسم را مشترک اهمه چیز بر طبق مراد است. آن را به سرعت بست. اردو مطمئن بود که

امکانات زیاد این منطقه صدمه پذیر شوروی است وکیسی در مورد این که ، کامال حق به جانب بود.برای وارد کردن ضربه بر آن وجود دارد

گ یکی از گماشتگان ما بود که در اجرای عملیات در ماورای دریای ولی بیهم ت وآمو نقش عمده داش بعد از متوقف ساختن عملیات یکی از قوماندانان م

ما شد. این نام مستعار او بود. دالیل عدم ذکر اسم اصلی وی نیاز به توضیح ک تبار بوندارد. ولی بی ریش سفید متمایل به سال عمر و 53د و گ ازبی

خاکستری داشت .وی نسبت به سنش بیشتر سالخورده به نظر میرسید. شغل هقا او همسر، دوپسر ود م اعضای فامیلش یک دختر داشت. او تمانی بود. یک

های پناهندگان در پاکستان با بافتن را از دست داد و حالدر یکی از کمپ ولی بیگ اصال باشنده والیت کندز بود. منزلش قالین امرار معیشت میکند.

در جوار شیرخان بندر که اکنون به حیث ذخیره گاه مواد سوخت شوروی مبدل شده است، در چند متری دریای آمو موقعیت داشت که قبال ویران گردیده

مرور از دریای ین ناحیه پلی احداث گردیده است وبه عبور وبود. حال در اه داشت، ه وآمو توسط جال های ابتدایی که به شکل عنعنوی ازقرنها ادام قایق

هی با پدرش همرا ها، گاه گاه در ه داده شده است. ولی بیگ در گذشته خاتمبرای دیدن اقارب شان که آن طرف دریا میزیستند، به آنجا سفر میکرد و

هم اقارب شان به اینطرف در هی انتقالیا می آمدند. برای عبور و مرور وگاهموار که توسط دو اسپ کشیده میشد، های مال از طریق دریا، از تخته

استفاده میگردید.

www.ael.af

شکار خرس

ال ها افغان بود. ا همانند ملیون های زندگی گذشتهء ولی همه عرصه م بر های اجتماعی محسوب زندگی مسلط و مسجد وسط قریه مرکز تمام فعالیت

د. نیی به آموزش بپرداز همیشد. پسران امکان آن را داشتند در مسجد تا اندازقرائت قران کریم را فرا گرفته بود. وی بعد ولی نیز در مسجد قریه نماز و

از ده سالگی به چوپانی مشغول بود. در مناطق روستایی افغانستان طور هر خانوادۀ متوسط، به جز ا هم معمول ز فقیرترین آنها، دارای چند خر ویا

شیر دوشی ونرگاو برای قلبه وتولید اسپ برای حمل ونقل، ماده گاو برایاعت کارزرچند راس بز و گوسفند می باشند. وی در پانزده سالگی به نسل و

زمینداری مشغول شد. او برایم حکایت کرد که در طفولیت نامزد گردید و وزمانی که نامزدش چهارده ساله شد عروسی نمود. تا آنزمان وی چهره نامزد

هردو سال طفلی به دنیا می آوردند . گاخویش را ندیده بود. معمو هیال زنان دند میکر به علل گوناگون تعدادی از آنها فوتنیز میرسید و 16شمارهء آن تا

گ نیز صاحب وپنج ها زنده میماندند. ولی بی الد گردیا شش نفر آن ید چهار اک دختر باقی مانده بود.که از جمله دوپسر و ی

نطقه، دریا و مسیرش، . شناخت وسیع از مدولی در کنارآمودریا بزرگ شها وخم الت و وقت مدوجذر دریا راوباتالق به پیچ آن داشت. وی مسیر، م

خوبی میدانست. تهاجم شوروی سیر زندگی او را دگرگون ساخت و هدین پیوستند. پسر کوچکش درهفده سالگی در امتداد جاده فرزندانش به مجا

الن حین درگیری کشتهکن الدرک گردید. از شد و دز ـ ب پسر بزرگش زندهگ مردن در جهاد بهتر است تا اسارت توسط دشمن. حین صحبت او نظر بیگفت که یقینا پسرش مرده است. وی با تصور این که پسرش ممکن قبل از ها در خود احساس مرگ شکنجه شده باشد، نفرت زیادی علیه شوروی

، دقریه آنها زمانی که وی در کندز بومیکرد. دخترش نیز در نتیجه بمبارد همسرش از طریق چترال به پاکستان فرار شهید شده بود. بعد از آن وی و

الریا بعد از چند ماه فوت نمودند. خانمش در نتیجه مبتال شدن به بیماری مطلوب برای شتن حس انتقامجویی، شخص دلخواه وکرد. ولی برای ما با دا

یای آمو بود.اجرای عملیات در آنطرف در

من امکان چندین حمله را بر شوروی در داخل خاک آنان داشتم. اولین گزینش راه انداختن تبلیغات در آن طرف سرحد و آزمایشی من عبارت بود از به

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

261

مساعد ساختن مردم برای اجرای عملیات تخریبی. بعد از آن میتوانستیم از های ک داخل افغانستان بر آنان فیر ماییم. غرق نآنان را منفجر ونیم یا کشتی

ها از دریا ومر فرش مین اجرای عملیات تخریبی،حله سومی عبور گروپ انفجار دادن خط ریل بود. ما گزینه اول را که عبارت بود از پخش اوراق ها و

ک به غلیان برسد. تبلیغاتی عملی نمودیم تا توسط آن آب به درجه نزدی

ا را ارسال داریم . برای این منظور من ب کیسی پیشنهاد کرد تا کتب تبلیغاتیک کار شناس امور جنگ روانی صحبت نمودم. ا ک بود ی ین کارشناس اوزبی

کتبی همکاری میکرد. وی پیشنهاد نمود تا)سی.آی.ای( با 1948از سال والوه تهیه گردد که بیانگر ظلم و ها باشد. ما بر ک ها بر ازبی تعدی شوروی

زبان به تقاضا کردیم تا ترجمه قران کریم)سی.آی.ای( این گونه کتابها، از هزار جلد آن شدیم. ازبکی تهیه گردد وخواستار ده

همزمان با چاپ چنین کتابها قوماندانان ورزیدهء والیات شمال از جمله ولی ماگ را احضار نمودیم. برای آنها وظیفه داده شد تا با ساکنین آن طرف دریا بی

مورد قران کریم ارزیابی نمایند ومل آنها را در عکس العتماس بگیرند وای شوروی، تأسیسات الوه افرادی جستجو گردد که در مورد حرکت قبر

همکاری نمایند. ولی در اواخر بهار سال صنعتی وسایر 1984موارد گزارش اولین سفر خود را به من ارائه نمود.

ده سال قبل از آنجا وی تصمیم گرفت تا به روستایی برود که آخرین بار های خویش کسی را در آنجا بازدید نموده بود. احتمال داشت که از جمله آشنا

شیرخان بندر بنابر ملحوظات امنیتی دا نماید. عبور از دریا در ناحیهپیج" تحت مراقبت شدید ندر آن طرف دریا بندر "نیژنی پناممکن بود؛ زیرا

که نسبتا آرام وپر دورتر از آن را قوای شوروی قرار داشت. لذا او منطقه ف روز به دلیل نیزار بود، انتخاب کرد. از طرپیچ وخم ودارای جنگل و

ها و ه ها عبور توام با خطر بود لذا او تصمیم گرفت تا موجودیت گزم پوسته متر ناممکن و آب 600شبانه از آن عبور نماید. استفاده از قایق برای عبور

ک بز ر بازی به دلیل سردی آب ک کرد و غیر عملی بود .او پوست ی ا خش

www.ael.af

شکار خرس

با استفاده از آن مانند سربازان سکندر مقدونی از دریا بعد آنرا باد نمود و گذشت.

بعد از دو ساعت به منطقه دن تاریکی با مشک عزم سفر نمود واو با فرارسیدر آن تا اندازه یی دشوار بود وحرکت کردن دلدلزاری رسید که پیشروی

همینکه در مسیر دریا قرار گرفت توانست در جاد سروسبب ای صدا میشد. هده نماید. او در نی 300فاصلۀ ه راه قدم متری خویش ساحل زمین را مشا م

بعد از مدتی پیاده روی دوباره داخل در یا شد؛ اما به زمین ریگی گذاشت وک کانال ه ب با تعجب دریافت که دوباره گویا دوره ای زده است. بعد از طی ی

متربه جزیره رسید که در وسط دریا ایجاد شده بود وتحت تسلط 100فاصله د انجام بعنا کردن فاصله متباقی را طی وسرشوروی قرار داشت. ولی با ش

از دو ساعت در صبحدم توانست به قریه مورد نظر برسد. وی با گذاشتن پیشانی بر زمین ادای شکرانه نمود.

چراندندر بیرون قریه به عنوان چوپان و خویشولی دو روز را با آشنایان القمندی زی اد منتظر رسیدن قرآن کریم شدندگوسفندان سپری نمود. آنان با

الح نمودند. ولی وعده نداد؛ اما گفت در صورتی وحتی دو نفر آنان تقاضای هد نمود. او الح نیز اقدام خوا همه چیزدلخواه پیش برود در مورد انتقال که

العات ضروری از جمله پناه گاه مطمئن و پیدا کردن راه به جم ع آوری ا بلدان پرداخت.

العات با ارزشی دررا بطه با محل به دست ولی طی دو روز توانست اکیلومتری پر رفت و آمدی وجود 25آورد. وی تثبیت کرد که در آنجا جاده

وسایط در آنج" وشهرک دوستی ممتد است وندارد که بین بندر "نیژنی پهست که هوایی نیز نظامی در تردد میباشد. او در یافت که شهردارای میدان

ه هواپیما شهرک دوستی خط ای نظامی قرار میگرد. بین بندر ومورد استفاده تقریبا موازی با دریا موجود است که توسط پوسته کیلومتر و 40به طول ریل

ک دریا محافظت میشود. ها مخصوصا در مناطق نزدی

هدی بود که توانست در طول سال ها مجا چندین بار 1984ولی از جمله ده العات با ارزشی را در اختیار ما قرااز دریا عبورکند و هد. بعد از ا ر د

ها، ما آنرا در بین بستهوصول قرآن کریم و 300ـ 200های دیگر کتاب

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

263

های رابری و ک موتوردارجلدی قرار داده وتوسط قایق های کوچ قایق (Zodiacs امریکایی که توسط ) )در اختیار ما قرار داده شد و )سی.آی.ای

هشت ها نفر را داشت، انتقال داده میشد. توان انتقال چون موتور این قایق جلد قرآن 5000آواز بلند داشت کمتر مورد استفاده قرار میگرفت. تقریبا

دان مورد روی بود چنکریم توزیع گردید. اما کتابهایی که گویا بیانگر ظلم شوهمکاری واستقبال قرار نگرفت. اجنت دریافت ها از آمادگی مردم برای

هدین افغان یکجا شوند الح اطمینان دادند. عدهء حاضر شده بودند تا با مجاهمکاری در اجرای عملیات در داخل شوروی بودند.و هم حاضر به بعضی

القمندی امریکا تا اندازه یی 1985در سال هش احساس شد. من در کاهایتقاضای وصول قرآن کریم کیلومتری 30مناطق در حاشیه بیشتر ونقشه

هی شود. الت سازماند های ح الن آنطرف سرحد را نمودم تا بر روی آن ها جواب منفی در تهیه قرآن کریم مشکل موجود نبود اما در مورد تهیه نقشه

ار مصنوعی آنان توانایی تهیه عکس دادند. علت جواب منفی این نبود که اقمعد حتی بیکایی از دادن آن تشویش داشتند وها را نداشتند، بلکه مقامات امر

العات کمتر را در مورد شمال دریای آمو در اختیار )سی.آی.ای( از آن اهای گوناگون و دقیق مناطق افغانستان ما قرار میداد. آنان حاضر بودند نقشه

ایند اما زمانی که موضوع حاشیه سرحد شمالی افغانستان را برای ما تهیه نمهایی را برای ما میسپردند که آن طرف سرحد طور مطرح میشد، آنان نقشه

(20دقیق در آن نشان داده نمیشد. )نقشه

القمند بودند تا ما در آنطرف سرحد افغانستان، در یرینسا( وی.ا ی. آی)سگ را وسعت بخش یداخل شورو یشخو یاما از افشا شدن رد پا یم؛دامنه جن

هینمودنددر مورد سخت مراقبت م ییرا در مورد عدم توانا یآنان مطالب ی. گا .یشدکه باعث تعجب من م یکردندمطرح م یشخو

فکیلومتر بود که تقریبا نص 2000طول سرحد افغانستان با اتحاد شوروی های بی حاصل بود. دشتآن را دریای آمو تشکیل میداد ومتباقی آن صحرا و

از نظر من این سرحد را میتوان به سه حصه تقسیم نمود. قسمت اول آن در ره واخان که به سرحد افغانستان شرق از والیت تخار تا انجام شرقی شبه جزی

www.ael.af

شکار خرس

های عمیق بوده و واخان بخشی و چین متصل میگردد. این مناطق دارای دره فت است. نفوس این منطقه 20000 است که بام دنیا لقب گرفته دارای ارتفاع

همیشه یخبندان، پوشیده از برف و وکم های بلند آن آنهم پراگنده بوده و قله های آن در زمستان مسدود است. در مناطق غر همجواری دره بی بدخشان در

الت همین ترتیب در ق سرحد م الت موجود بود. سمت مناسب برای حهای وسیع کشک )نقشه شماره وغیرقابل زرع اطرافغربی سرحد در دشت

های اکماالتی قوای شوروی بود، تأسیسات قابل حمله قرار 9 ( جایی که پایگاه داشت.

از کلیفت در کیلومتر را دربر میگرفت و 500وسطی سرحد که قسمت

همان ساحه یی بود که کیسی غرب تا شمال فیض آباد در شرق امتداد داشت، یر شکم شوروی" تعریف نموده بود. من بیشتر وقت خود آنرا "ناحیه نرم ز

هدین در والیات شمال افغانستان 1984را در سال صرف تقویت فعالیت مجانمودم و جنرال اختر را نیز قناعت دادم تا به قوماندانان آن مناطق پول و الح ثقیل بیشتر تخصیص داده شود. مسیر اکماالتی اصلی ما به این مناطق

هدین از راه چترال بود که در زمستان مسدود میشد. ما مجبور بودیم مجاها اکمال نماییم. مناطق قریب دریای آمو را قبل از مسدود شدن ر اه

هی و ک در این مناطق حد اقل شش ماه و عملیات سازماند اجرای عملیات کوچ

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

265

همین علت تا سال بناببه کار داشت و وسیع و بزرگ نه ماه عملیات 1986ر الو ت ما غیر مؤثر بود.ح

القمندی مردم را بررسی و راه همکاران خویش گزارشات مربوط به من با هایی را جستجو میکردیم که تا با استفاده از آن ضرباتی بر خرس وارد الت تدریجی را در ساحه وسیع سازمان داده با نماییم. ما مصمم شدیم تا ح

های بعدی را ادانتیجه گیری از آن الن هیم و، همزمان عکس العمل مه دک بیشتر آنان شویم .شوروی را ارزیابی نماییم و اتحاد نگذاریم سبب تحری

تجهیزات شوروی کانال عمدهء اکماالتی بود. حمل ونقل مواد ودریای آمو ک دانسته از طریق آن پنج برابر ازدیاد یافته بود، لذا برای م هدف درجه ی ا

حیرتان )ترمز( دو نقطه عبوری بر آن بود که در ناحیه میشد. بندرشیرخان وافتتاح 1982متر اعمار گردید و در سال 1000حیرتان پل جدید به طول

ملیون روبل اعمارگردید 34مصرف و به نام پل دوستی مسمی شد. این پل با انتظار میرفت سرعت انتقال اموال را بیشتر سازد. این پل برای تقویت و

ک شوروی نیز دارای ارزش زیاد بود؛ زیرا برای نخستین موقعیت اس تراتیژی انبار خط ریل شوروی به سمت جنوب امتداد یافته بود. در جوار آن حیرت

بخش عمدهء تجارت نیز از آن طریق صورت به حیث بندر نیز توسعه یافت وهمین جا شروع و میگرفت. گ از هراه سالن تا کابل میرسید که در جوار شا

گ، برای فشردن گلوی آن پای پ لین نفت نیز تمدید شده بود که بعد از سالن شوروی محل دومی دانسته میشد.

النی بودم تا پل دوستی منفجر 1985از اوایل سال من در صدد طرح های فنی کارشناسان شدم. )سی.آی.ای( گردد. برای این کار طالب مشوره

ن، محل جابه جایی مواد، زمان آنان در مورد نوعیت مواد منفجره، مقدار آهمه جانبه در اختیار ما قرار دادند. سب ومنا سایر مطالب ضروری، معلومات

بهترین وقت را برای انفجار دادن فصل تابستان )سی.آی.ای( کارشناس دانست که بر اساس آن باید با حد اقل دو ـ سه وسیله شناور مواد منفجره در

های پل جابه جا میگردید. مواد منفجره باید از طرف شب توسط دو نفر پایه ها )سی. آی. ای ( غواص در زیر آب جا به هنمایی جا میشد. با وجود این ر

www.ael.af

شکار خرس

های پل خود داری ورزید و ما مجبور شدیم تا به قوماندانان از دادن عکس ها نیز محلی مراجعه نماییم. آنان در مورد تدابیر امنیتی پل و موقعیت پوسته

طالب تمام تجهیزات شدم و برای یکی )سی.آی.ای( دند. من از معلومات داهر را پیدا نماید که آنان را برای از قوماندانان وظیفه دادم تا آب بازان ماهای آب داخل افغانستان آموزش عملیات تخریبی در زیر آب در یکی از بند

ختر امر توقف این پروژه داده شد. جنرال ا 1985دهیم. اما در اواخر سال هور توضیح داد، وی آنرا ویتو الن را برای رئیس جم حینی که چگونگی های الت مشابه بر پل الن احتمال ح کرد. زیرا در صورت پیروزی این الت هم در داخل پاکستان متصور بود. باوجود ی که من عملی شدن چنین ح م

الش ینتبه ادالل من جایی را گرفته نتوانست ورا منتفی میدانستم اما است رتیب هرگ اکماالتی دشمن خنثی شد. های من در مورد وارد کردن ضربه بر شا

ها وباوجودی که عم ها کار دشواری نبود؛ لیات برای از بین بردن قایق کشتی الت عبور ومرور آن، باید اما به دلیل موجودیت پ های امنیتی در م وسته

اجرای عملیات ما از طرف شب عملی میگردید. برای الن دقیق طرح وهای شبیه ص جابه کشتیدف داشتیم که باید در تحت قایق وضرورت به مین

العاتی انگلیس جا میشد و در تماس شدیم. MI-6به خاطر تهیه آن با اداره اک گفتند و های کوچک اما موثر، آنان به ندای ما لبی ما توانستیم توسط این بم

های بار بردار را در سال در دریای آمو غرق نمایم و 1986یکتعداد کشتی های از بین بردیم. recoilessعدهء دیگر را به واسطه ماشیندار

ها و های مناطق داخل ازاثر خود داری امریکا از تهیه وسپردن نقشه عکس های من در الن رابطه به وارد آوردن ضربهء راکتی از داخل شوروی،

هم الت در داخل شوروی بر هدین از دریا و اجرای ح افغانستان، عبور مجاالعات وخورد. م اجرای عملیات از افرادی ن مجبور شدم برای حصول ا

گ استفاده کنم. چنانچه وی در اولین سفر خویش اطالعات جالبی چون ولی بیپانزده نفر قوماندان در پاکستان 1986در طول سال را در اختیارم قرار داد.

هن سمرقند ـ ترمز همچو عملیات تربیه گردیدند. تخریب خط آ برای اجرای هدف اولی اجرای عملیات که از آن طریق مقدار زیاد مواد انتقال داده میشد ،

هن دیگر ک ما بود و ه در کنار دریای آمتوانستیم آن را از بین ببریم اما خط آبه شدت از آن حفاظت میشد فعال باقی ماند. عملیات بزرگ ما قرار داشت و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

267

.ی شوروی دوباربه ناکامی انجامیدبرای تخریب آن در نتیجه اقدامات قواهی قبلی آنان از اقدامات ما بود. بنابه تحلیل من علت شکست عملیات ما آگا

نستان برای ضربه واردکردن مناطق داخل شوروی از حاشیه سرحد افغاک میله چینایی های ی دارای ساحه (SBRLمیلیمتری ) 107راکت انداز

های مصری کیلومتر و 9انداخت میلیمتری مصری دارای 122راکت انداز همچن11ساحه انداخت هدین قرار داده شد. ان کیلومتر در اختیار مجا

ک در مسیگروپهایی از دریا عبورکردند و های ضد تان ر پوسته سرحدی مین هدایت پو الف رسونل را جابه جا کرده به حمله بالی آنان پرداختند. بر

که مخالف جابه جایی استینگر در شمال بود تا بدست قوای )سی.آی.ای( شوروی نیفتد، ما چند میل آنرا در جوار دریای آمو جابجا نمودیم. در سال

هدین توسط قایق 1986 ک گروپ سی نفری مجا ر وهای رابری از دریا عب یهمچناندو استیشن برق آبی در ناحیه واخان تاجکسکرده بر تان حمله نمودند، نفر از عساکر آن 18پوسته گارد محافظ شوروی را تصرف کردند و آنها دو

تسلیم شده به جهاد پیوستند که عدۀ از آنها بعدا در افغانستان شهید شدند.

ها در منطقه حضرت امام کندز زاد گاه ولی صورت تعداد زیادی از عملیات هدف عمده برای حمله شهرک پنجده بود که در صد متری شمال گرفت. هوایی آن ه میدان هم دریای آمو در بین مزارع پنبه قرار داشت. عمده تر از

ها، از آنجا طیارات وبود که در ناحیه شمالی شهرک واقع بود و هلیکوپترهای کندز را مورد حمله قرار میدادند. قریه

گ توسط مشک بار اول از نزدیکی شیرخان بندر که آنطرف آن نیژنی ولی بی (. 21پنج )پنج جنوبی( قرار دارد دریا را عبور نمود. )نقشه

کیلومتر به 5پس از کندز تا به قریه شیرخان میرسد و جاده اصلی از شهر استقامت غرب به بندر وصل میگردید. چون شیرخان بندر محل مزدحم است

ها پل پانتونیل قسمت منشعب )مؤقت( ساخته اند که آنرا به دو ذا شوروی ک سرک از آن به استقامت شمال شرق تا به پل دوستی میرسد ومیسازد. ی

موازی به آن تا سرک دیگر به استقامت شمالغرب ودر شمال دریای آمو وشوروی 201ترمز میرسد. از آنجایی که از این طریق قطعه موتوریزه

www.ael.af

شکار خرس

بعد از آن با گذشتن ل میگردد دارای ارزش زیادی است وقر در کندز اکمامستگ عبور مینماید. از ذخیره گاه عمده شوروی در پلخمری، از سالن

نج نیژنی پنج )پالقمند بودم تا ذخایر بزرگ موادسوخت شیرخان بندرومن ارت بودند از مخازن بزرگ جنوبی( مورد حمله قرارگیرند. این ذخایر عب

های بزرگ تیل که در دو طرف دریا اعمار شده بودند . در ینی وزم ک تانهای متعدد سربازان زیون وملحقات آن وانتهای پل مؤقت، گارنی پوسته

(20)نقشه شماره سرحدی شوروی موجود بود. درنقشه تفصیلی این ناحیهان نشدر اختیار ما قرار داده شده بود با تمام جزئیات )سی.آی.ای( که توسط

الت عمده وداده شده است. من با استفاده از اط هدین تمام م مورد العات مجاالتی که توسط توجه برای اجرای عملیات را بر روی آن ترسیم نمودم. م

هایی است که ب اید قوماندانان فاصله و ساحه دایره نشان داده شده است جا، معلومات منطقویو س خود را توسط آن تخمین نمایند وبا استفاده از آنرتیر

گ چون از الت پرتاب راکت را میتوانستند به سهولت دریابند. ولی بی مالت مناسب برای عبور معلومات دقیق داشت لذا میتوانست مسیر دریا و م

هدبه کمک نقشه دست داشته به سهولت خود را به نزدیک تری ف ن فاصله تا هدین طرق اس برساند. باوجود تفاده از نقشه را بلد بودند؛که تعداد کمی از مجا

های ما میتوانستند به سهولت در وارد آوردن ضربه به المه گذاری اما با هدف، توفیق حاصل نمایند.

هم در پنج جنوبی )در این ردیده سیم نگکه در نقشه سیا ترنقشه تأسیسات م 7تأکید نمودم که در صورت حمله بر آنها از فاصله بود( نشانی گردیده و

لومتری آن طوریکه در دایره نشان داده شده است، موفقیت زیاد حاصل کیالحیت داده شده بود تا طبق خواست و شده میتواند. برای قوماندانان

هداف را انتخاب و هند؛ اما برای مدت دو امکانات خویش ا مورد حمله قرار دهفته یکبار چنین عملیات باید تکرار گردد که نتایج مطل ب از وماه، حد اقل

هفته بعد با قوماندانان در آن به دست نیامد. اما پس از جلسه یی که شش الت بر پنج جنوبی بیشتر گردید. پیشاور دایر شد، مؤثریت ح

الت بر مناطق سرحدی شوروی به اوج خود رسید و دامنه 1986در سال حالت هی در این ح اتباع شوروی آن از بدخشان تا جوزجان وسعت یافت. گا

هدین به افغانستان یز سهم میگرفتند ون عدۀ از آنان غرض یکجا شدن به مجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

269

آمدند. یکبار عدهء ازسربازان آنان نیز با ما پیوستند. عملیات مؤثر ما، عکس هر هلیکوپتر العمل شدید شوروی را در قبال داشت. تقریبا بعد از حمله ما،

الت را در جنوبهای توپدار و ها م گ الت انتقامجویانه دریا مورد حم می

ها وتنبیهی قرار میدادنو هدف آن از بین بردن قریه ن مردم این نواحیکشتد. هدین به مشکالت یا وادار ساختن آنان به ترک محل بود تا عملیاتو مجا

هدین خودداری نمایند. تا اندازه یی مواجه گردد و همکاری با مجا هم از یا هم ب ها در پیشبرد این شیوه موفق ودند زیرا عده زیاد از مردم به شوروی

های پناهندگان در پاکستان مراجعه نمودند. اما ها کمپ همهء این باوجود الت ما بر متوقف نگردید. زمانی که 1987خرس تا ماه اپریل سال ح

ک مقامات شوروی به وسیاست مداران ما در اثر عکس العمل شدید دپلوماتیالت را صادر نمودند. فکر میکنم وحشت افتادند، دستور توقف چنین حالت ماه اپریل ما چنان شدید بود که به قسمت حساس آنان ضربه وارد ح

نموده بود.

الت بهاری تهیه شد و 1986در اواخر سال طرح آزمایشی برای ح

همات کافی قبل از فرا رسیدن مگرفتند. اسلحه و قوماندانان تحت آموزش قرارزمستان به آن مناطق ارسال شد. با شروع بهار ما سه حمله را اجرا نمودیم،

www.ael.af

شکار خرس

کیلومتری شمال غرب 25صله طوریکه در حمله اول ناحیه شورآب در فاک اما فعال در آن ترمز و هوایی کوچ در جوار قریه گیلیامبر را که میدان

انستیم و برای مدت ده روز آن را غیر قرار داشت، مورد ضربه قرار داده توفعال ساختیم. حمله بر این ناحیه از داخل افغانستان چون تنها سه کیلومتر از

دریا فاصله داشت کار دشواری نبود.

و جابه جایی (RPGحمله دوم توسط بیست نفر مسلح با استفاده از راکت )ها در جاده شرق ترمز بود که به سمت تاجکی هدین ستان ادامین ه داشت. مجا م

ها را جابه جا کردند وپوسته ابین دو ه با از اصابت وسیله نقلی بعدمنیتی مین . در نتیجه تلفاتی بر سربازان فیر گردید RPGسایر وسایط توسط آن بر

الت متقابل پرداختند؛ اما های آنان نیز به ح شوروی وارد گردید. پوسته هدین موفقانه از دریا به قرارگاه خ ود برگشتند. حمله سومی توسط ولی مجا

هوایی واقع در وریشلوف آباد ک ناحیهء صنعتی در جوار میدان گ بر ی بیکیلومتری شمال دریای آمو صورت گرفت که موفقیت آمیز بود. 20در عمق

( 21)نقشه

گ تا سال به حیث قوماندان برجسته خدمات زیادی را برای ما 1986ولی بیهد قرار داشت. او بعد از سال 300انجام داد. تحت امر او 1984نفر مجا

هد. العات را انجام د پنج بار توانست در داخل شوروی وظایف جمع آوری امال ز شساحه یی را که من برایش تعیین کرده بودم منطقه وسیعی بود که ا

شیرخان بندر تا شهر قورغان تپه شوروی را در بر میگرفت. در این منطقهء هن و هوایی، تأسیسات صنعتی، خط آ پیشرفتهء شوروی بیش از نه پایگاه

های تولیدی برق موجود بود. )نقشه دیده شود( تمام این تأسیسات 21استیشن هداف مناسب برای عملیات ما محسوب میشدند. آرزوی من آن بود تا وی ا

هرچه بیشتر در داخل خاک شوروی نفوذ کند و به اجرای دساتیر بپردازد. هدایت داده بودم تا چون نقشه دقیق از آن ساحات در اختیار نداشتیم، برایش ک مردم محل و آشنایان و دوستان هداف عمده را به کم به ابتکار خودش ا

خود تثبیت کرده به اساس آن عمل کند.

ک از وی در ا ک قایق کوچ هد دیگر با استفاده از ی وایل ماه اپریل با دو مجاهمان مسیر که سه سال قبل از آن استفاده نموده بود از دریای آمو طریق گذشت. او بعد از سپری کردن یک شب در منزل دوستش، فردا به بهانه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

271

هنما وچراندن هی ر همرا همرگوسفندان با های اطراف دو هش به بالی تپه اهم ریه رفته با استفاده از دوربین وق قطب نما به سروی محل و تثبیت نقاط م

هی آنان میتوانستند جاده پنج ـ قورغان تپه هوای صاف صبحگا پرداختند. در هده نمایند. آنان را که وسایط زیاد در آن در رفت و آمد بودند، به خوبی مشا

هموار در شرق مح دوازده کیلومتر از طریق راه بزرو به با طی تقریبا ل با چند تن چوپانان مواجه شدند که کلخوزآباد رسیدند. آنان در جریان راه

الم علیکی از پهلوی آنان گذشتند. هنما با تبادله ر

هاولی و نعتی، فابریکاتنام مناطق صنش نقشه محل را با خود نداشتند وهمراهوایی شوروی را نیز نمی دانستند. ولی سعی نمود تاو هدف مناسبی میدان

کیلومتری برآن انداخت کرده وبه سرعت 9را انتخاب کند که بتوانداز فاصله هده کرد که کیلومتری جاده یی را مشا 7از منطقه فرار نمایند. وی در فاصله ک قرار وسایط بر آن در رفت وآمد بود و هوایی کوچ متصل با آن میدان

هواپیمای کوچکی در آن در حال فرود آ مدن بود. فراتر از میدان داشت که ها یشان، دودت هایی قرار داشت که از دودرو سیاه بلند میشد واحتماال عمیر

فابریکه بزرگی بود. بر اساس قطب نمای دست داشتهء ولی این محل در موقعیت داشت. اما تا فابریکه چند کیلومتر فاصله موجود بود؟ 283درجه

ک محدوده کیلو 9 ـ7میتوان گفت که در حدود بطور تخمینی متر. در یموجودیت چندین فابریکه محل مناسب برای حمله تشخیص شد؛ زیرا در هدف، حتما به تعمیر دیگری اصابت مینمود. ک صورت خطا شدن راکت از یهمین جای ایستاد شدن وی بود. بعد از این ارزیابی مساعد ترین محل فیر نیز

هانش همرا هشت ساعت رگشتند وبه سرعت به جانب سرحد ب ولی با بعد از در حوالی صبح دوبار داخل افغانستان شدند.

برگشتر قوماندانان، تقرب به محل فیر ومشکل عمدهء ولی نیزمانند سای ملیات دانستهمصئوون بعد از انجام آن بود. فیر کردن ساده ترین مرحله ع

های )میشد. آنان باید بر های خفیف وSBRLالوه راکت الح ثقیل ( ک نفر باید میله کیلومتر با خود حم 9دیگری را نیزبه فاصله ل مینمودند. ی

نفر دوم پایه آنرا حمل میکرد. ولی در اول تصمیم گرفت تا یک میل راکت و

www.ael.af

شکار خرس

تا سی فیر راکت مصمم شدنصرف وانداز انتقال داده شود اما بعدا از آن م شت. نفر ضرورت دا 34برای اینکار حداقل به باید فیر گردد و

ک شب با برای انتقال این گروپ چهارقایق ضرورت بود تا آنان را در یهد. آنان باید شب وروز بعدی را در بین تمام وسایل شان از دریا عبور د

ک قریه دوستش گذرانیده وتپه هفت های نزدی ک شدن غروب ساعت با نزدیدر مدت شام جانب محل عملیات حرکت مینمودند. در مجموع این گروپ باید

سر رسانیده دوباره برمیگشتند. در حالی که یازده ساعت وظیفه خویش را بههشت ساعت را در بر میگرفت. ها از طرف روز الح و راکت انداز انتقال ک ساعت قبل از طلوع آفتاب در محل مناسب پنهان میشدند، اگر آنان ی

دند.نستان میشمصؤونیت بیشتر پیدا میکردند اما باید شب سوم وارد افغا

ها از طرف شب در این عملیات در ماه اپریل عملی گردید. طوری که قایق ها شروع به حرکت کردند. ولی با افرادش شب قبل از دریا گذشته بین نیزارهای سرحدی شوروی طور مصئوون هنما آنان را از بین پوسته بودند. ر

هنمایی ک های مورد نظر ر رده بود. آنان روز سرد عبور داده تا نزدیکی تپه آب سپری نمودند وپس از پنج سنگها و زیر پتو با مقداری نان ورا در بین

هپیمایی دشواربه محل فیر راکت رسیدند. در حال آسمان ماالمال ساعت راها بود و هردو دستگاه از ستاره ها چراغ در دشت نور افشانی میکردند. صد

آماده پرتاب گردید. ولی بار فیر 15هریک با SBRLپرتاب راکت انداز هشتیک درا تا محل انداخت ارزیابی کرد و دیگر فاصله ستگاه را به فاصله

هفت و نیم کیلومتر عیار نمود تا ضربه مؤثر بر کیلومتر ودومی را به فاصله فابریکه وارد نماید.

هردو دستگاه شروع به پرتاب راکت نمودند و آنان تا چشم با گفتن هللا اکبر های آتشزا را نیز پرتاب کا ر میکرد مسیر آنرا تعقیب نمودند. ولی، راکت

مطمئن شد که وظیفه را بهاز اصابت روشنی آتش بلند گردید ونمود که بعد خوبی انجام داده است.

آنان بدون کدام حادثه به محل اختفای خود رسیدند. ولی، محاسبه نمود که ند لذا شب را در بین مخفی گاه سپری نمیتوانند در اثنای شب از دریا عبور ک

نمودند. بعد از یک ساعت در حوالی صبح آنها عکس العمل قوای شوروی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

273

های طراف امام صاحب توسط طیارات جت ورا در بمبارد مناطق ا هلیکوپتر هده نمودند و توپدار در طول روز چندین بار این حالت تکرار شد. بیشتر مشا

هدین در آن آنان مناطق تخلیه شده از مردم را که احتمال مخفی شدن مجااز این مناطق 1987سال میرفت مورد حمله قرار میدادند. مردم قبل از

هفتهکوچیده وبه کندز، کابل و ک یا به پاکستان رفته بودند. این بمبارد برای یه داشت. زیرا ولی، بر قسمت نرم شکم خرس ضربه کاری وارد نموده ادام

بود.

عبور از دریا، حادثه مصیبت باری عد حین بازگشت گروپ وسفانه روز بمتأها بم پروانه ای ان بیخبر بودند که قوای شوروی صدبه وقوع پیوست؛ آن

گ اراضی را در مسیر ممتد به دریا فرش نموده گ، بودند.همرن ولی بیها گردید و یک پایش قطع شد. تنها با پوست با بدن شکار یکی از این مین

ه وصل بود هانش آن قسمت را نیز با که نریزی چاقو قطع کرده جلو خومراالشنیکوف وسیله را برای انتقال تهیه کرده وی بیشتر را گرفتند. از پتو و

مدت شش روز را در مسیر دشوار طی نمودند. در این مدت شش روز آنانهوا مورد تعقیب قرار داشته و هان شان نیز زخمی چهاراز همرا نفر دیگر از

ند. ولی مرگ را نسبت به چنین زندگی ترجیح میداد تا با فامیلش که گردیدگ ک پا قادر نبود بر علیه دشمن به جن شهید شده بود ملحق گردد؛ زیرا او با ی

هد. ه د ادام

هر حال ولی بعد از هفته به پاکستان آورده شد و به من مدتی بعد از سبکچند ن خودش شنیدم. حاال وی در دوشی ام داستان این حمله بر شوروی را از زبا

هرگاه های اطراف پیشاور مصروف یادگیری قالینبافی است. یکی از کمپ او سرباز اردوی منظم میبود یقینا حاال مدال شجاعت را بر سینه میداشت.

همزمان به وقوع پیوست؛اپریل دو 25به تاریخ در این روز تصادف عجیب الم آبا احتجاج خارجه پاکستان آمده ود به وزارت سفیر شوروی در ا

همزمان کمیسیون ترفیعات اردو ارتقای مرا شدیدالحن دولتش را تسلیم نمود؛ به رتبه بریدجنرالی رد کرد.

www.ael.af

شکار خرس

العات دقیق از خ تلفات وارده ناشی از حمله ولی سارات وباوجودی که من ا 20نداشتم، اما عکس العمل شدید شوروی نشان میداد که حمله در عمق

هفته این کیلو متری شوروی آنان را به وحشت انداخته است؛ زیرا طی سه سومین حملهء موفقیت آمیز بود که مسکو را وادار ساخت تا به سفیر خویش همچو عملیات احتجاج شدید نموده خواستار توقف هد که در مورد دستور د

آن گردد.

که تکرار برای وزیر امور خارجه ما صاحبزاده یعقوب خان گفته شده بود الت در قلمرو شوروی نتایج ناگوار را برای امنیت و تمامیت هرگونه حهد داشت. در واقع این تهدید مستقیم برای حمله ارضی پاکستان در قبال خواتمام عیار بر پاکستان بود. اینگونه عکس العمل داللت بر موثر بودن عملیات

ند بلکه از خیزش عمومی ما بود. آنان تنها از خسارات وارده تشویش نداشتهراس داشتند. تهدید شوروی نیز بر وزارت خارجه ما تأثیر نمود و گ صدراعظم پاکستان در جریان قرار داده شد که گویا پاکستان در آستانه جن

ها ر گرفته است وقرا همین ملحوظ به جنرال حمید گل که به تازه گی بنابر هدایت داد تا چنین حمالت فورا متوقف گردد. جانشین جنرال اختر شده بود

من با اعضای کمیته نظامی در پیشاور مشغول طرح عملیات تازه بودم که ع که قط جنرال حمیدگل دستور قطع فوری عملیات را داد. من در جواب گفتم

همچو اجرای آن قبال داده شده است زیرا دستور عملیات ناممکن است؛فوری هم وجود ندارد، لذا قطع فوری آن ناممکن با قوماندانان ارتباط مخابروو ی

شد. چون از صدراعظم میترسید است. این جواب سبب خشمگین شدن ویهدایت داد تا فردا باید در مورد قطع حمالت برایشبار گزارش دگر اکیدا

هم در مورد عدم امکان جلوگیری عاجل آن تکرار نموده گفتم هم. من باز بدهمچو عکه در صور تنظیم مربوط باید از نشر ملیات، قوماندان وت اجرای

هدایت را به سرعت خبر آن خود داری کند و اضافه کردم که کوشش میکنم تا به قوماندانان شمال افغانستان برسانم. برداشت من این بود که تصمیم قطع همچو عملیات که به شکل بسیار عاجل اتخاذ شده سبب از دست دادن شدن

الم آباد کوشش کردم حمیدگل امکانات زیاد ما م یگردد. حین مراجعت به اهمچو عملیات برای منافع پاکستان با ارزش بوده هم که اجرای را قناعت دهدف آن وارد کردن صدمه به شوروی است. البته موضعگیری من از موضع

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

275

هم میدانستم باوجودی که ک نظامی بود و نه از دید یک سیاستمدار. این را یاما تان توانمندی رویارویی با حمله زمینی شوروی را ندارد؛اردوی پاکس

تهدیدات شوروی نیز نمیتوانست جنبه عملی به خود بگیرد.

نیز در موضعگیری خود تغییروارد کرد. نمایندهء آن اداره در )سی.آی.ای( گ سوم جهانی را پاکستان گفت "لطفا با انجام حمالت در داخل شوروی جن

با گذشت زمان، حقانیت برداشت من مبنی بر اینکه شوروی آغاز ننمایید." توانمندی حمله را بر پاکستان نداشت، ثابت گردید؛ زیرا آنان تا چند ماه بعد به عقب نشینی از افغانستان موافقت نمودند. گرباچف نمیتوانست با حمله گ سوم جهانی را شروع کند. واین خواست آخرین او بود. فکر جدید، جن

( میبود اجازه این آی.اس.آیاگر مانند گذشته جنرال اختر در راس ) میکنمالت را میداد اما به مقیاس کوچکتر. گونه ح

هی و ها از افتخارات بزرگ کار من در سازماند اجرای اینگونه عملیات هبری آنرا آی.اس.آی) ( است. زیرا این عملیات بوسیلهء بیروی افغانی که ر

ازمدت چهل سال توانست در داخل خاک ابر قدرت من به عهده داشتم، پس هی الت نشان داد که سازماند الت بپردازد. این ح کمونیستی به اجرای حهای بزرگی را به بار آورد، درست حمالت کوچک چریکی میتواند موفقیت ک ولی توانست دولتمردان را در کرملین تحت تأثیر الت کوچ چنانچه ح

هد. قرار د

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

عقب نشینی خرس "برای کسی که از میدان جنگ فرار میکند نه قوا باقی میماند و نه آبرو"

هم. هومر شاعر نابینای یونان. "الیاد" پانزد

ستاره یی جنرال اختر ترفیع کرد وجنرال چهار 1987سال در اواخرمارچ ( .اس.آیآیشد. پیامد قانونمند این بلند رفتن رتبه، ترک مقام ریاست عمومی )

هر امر، تقرر در مقام باالتر یعنی ریاست ارکان کمیته مو ای شترک قودر ظامن نیز مانند اختر نبود و مقام جدید دلخواه جنرالمسلح بود. این ترفیع و

های جهادی از آن خوشنود نشدم هبران تنظیم .ر

هشت سال کار به حیث رئیس عمومی ) ( در آی.اس.آیجنرال اختر طی همه سازمانده جهاد افغانستان بود.واقعیت طراح و هبری وی توانست با ر

هدین آماده سازد. جنرال اختر جانبه جهاد، زمینه را برای پیروزی نهایی مجاهور در حقیقت ابا ارائه اولین پیشنهادات و ها برای رئیس جم ر مر دتوصیه

گ چریکی )در افغانستان( قرار گرفت. او در عقب پشت پرده جهاد و جنهدین به میان آورد. های مجا عرصه سیاسی توانست اتحاد نسبی بین تنظیم وی با درک دقیق از روحیات افغانها، میدانست که قبل از بلند کردن سرو

های نظامی را به دست آورد. او عق های سیاسی، باید پیروزی یده داشت صداهن هدین باید جهاد را نسبت به سیاست ترجیح د هبران و قوماندانان مجا . دکه ر

های زودرس و ناتوان سیاسی، جهاد را به شکست حتمی از نظر وی پیروزی مواجه میسازد.

هفتمین کنگره حزب ف در بیست وزمانی که گرباچ 1986اختر در سال الب و امپریالیسم، افغانستان را به زخم خونین مبدل کمونیست گفت "ضد اننموده است" فروریختن اتحاد شوروی را پیشبینی کرد. آن کشور در ماه می

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

277

همان سال، در مذاکرات که تحت سرپرستی ملل متحد در ژنیو صورت ک تقسیم ااسیگرفت، پیشنهاد خروج قوایش را برم ه ارائه سالوقات چهاراس ی

سرباز بخش نه چندان بزرگ از قوای خویش را 6000نمود ودر ماه جون هوا ،دوغند موتورریزه که شامل ک وسه غند غیر ضروری دافع ک غند تان ی

همچنان سال و سالی بود که راکت 1986توپچی بود، از افغانستان خارج کرد. استینگر در اختیار ما قرار گرفت.

ین مقام در اردوی ( که پر قدرت ترآی.اس.آیرال اختر از )ساختن جندوری فعال در حقیقت برای وپاکستان بود و تقررش در پست تشریفاتی وغیر

هفته بعد از سبکدوشی اش مسئوولیت نزیل مقام دانسته میشد. وی تا دوت نداد و بیروی افغان را به جنرال حمیدگل که جانشین او شده بود، تحویل

القمندی کماکان به ص همه ناشی از هدایات میپرداخت واین دور دساتیر وضیاء چنین شیوه مسلکی او به امر جهاد دانسته میشد. اما جنرال شخصی و

الف خواست باطنی خویش مجبور کار را نپذیرفت وجنرال اختر با اکراه ولین مانع عمده در شد تا اداره امور جهاد را به جنرال حمیدگل بسپارد. این او

پیروزی قریب ؛بعد از خروج قوای شوروی دانسته شدهامر جهاد قبل وهای من، جنرال هدین خارج ساخت. بنابر ارزیابی گ مجا الوقوع را از چن

های امریکا گردید ه داشت و اختر قربانی فشار ر دکه از چند سال پیش ادامالوه گردید. سفیر هور نیز بر آن الت شخصی رئیس جم ماه اپریل تما

هاد افغانستان ام هر امر عالقمند بود تا جنرال اختر به امور ج ریکا در ظابپردازد ولی درباطن خواستار ادامهء کار وی در این عرصه نبودند و به

سبکدوش گردید.)آی.اس.آی( همین ملحوظ اختر از

ها و برای جنرال اختر در مورد بعضی مسایل چندین سال متواتر امریکایی هم به تف هم با ها در صدد بودند تا انتقام شم هم نرسیدند. امریکایی ت ویتنام کسا

آنان با حقارت افغانستان را ترک نمایند. برای این را از شوروی بگیرند وحمایه نمودند. اما نظامی، از جنگ چریکی پشتیبانی و منظور آنان از موضع

هدی گ به نفع مجا گیقوای شوروی آمادن تغییر کرد وزمانی که توازن جنها به این باور بودند که با خروج قوای برای خروج را نشان دادند. امریکایی

هد کرد و شوروی، دولت کابل مانند ویتنام ولت دجنوبی به سرعت سقوط خوا

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

هد شد. این المی جانشین آن خوا هوشدار برای آنان بنیاد گرای ا امر به مثابه هبو ن از جمله خالص، سیاف، رابرعلیه آنان بود زیرا آنان میدانستند که ر

هبی نوع ربانی و ک نوع حکومت مبتنی بر دیکتاتوری مذ مخصوصا گلبدین یهد داشت. برای را به وجود میاورند که روحیه ضد ایران امریکایی خوا

هش هبران را کا جلوگیری از این امر، ایاالت متحده کوشش نمود تا نقش رهره الفات ذات البینی ایشان ب هد واز اخ برداری نماید. جنرال اختر با پی د

الت، سعی مینمود تا مانع اقدامات آنان گردد. بردن به این تما

همیشه اصرار )سی.آی.ای( گ در افغانستان، برای تسلط کامل بر میدان جنها توزیع نکرده بلکه آی.اس.آیمیورزید تا ) ( اسلحه را از طریق تنظیم

ه مستقیما تا به ندبه این ترتیب آنان میخواستد. در اختیار قوماندانان قراردالح داده شود و برای تعداد دیگر توزیع نگردد. در مقابل ما با این عده یی

هرج ومرج طرح مخالفت نمودیم زیرا شیوه پ یشنهادی آنان سبب بینظمی و ها وفساد در داخل افغانستان میگردید. ما صرف بر اساس فعو ات عملیالیت

الح توزیع میکر ها در سال ها موفق شدند 1990دیم. سرانجام امریکایی الح را به قوماندانان عملی نمایند که پی آمد آن تا شیوهء دلخواه توزیع

الفات و عدم کنترول قوماندانان را به وجود آورد وپس از آن موجی از اخهمدیگر افتاده در افغانس همیشه به راه گیری و حمله قوماندانان به جان تان

الح قوماندانان رقیب میپرداختند. این حالت غاو هم برای رت کمال مطلوب هردو از استقرار رژیم بنیادگرا در کابل هم برای شوروی؛ امریکا بود و زیرا

هراس بوده و باالخص اخیرالذکر استقرار چنین دولت را در جوار در سرحدات جنوبی خویش خطر بزرگی میدانست.

ریکا مبنی بر ایجاد دولت آشتی ملی تحت جنرال اختر در مورد طرح امهر شاه که در تبعید بسر میبرد، نیز شدیدا مخالف بود. این طرح زعامت ظا

الفات بین 1986که در سال ارئه گردید، در واقع نیرنگی بود برای ایجاد اخهای بنیادگرا شاه را شخص بی کفایت های میانه رو و بنیادگرا. تنظیم تنظیم

د وی طی ده سال پنج صدر اعظم را تغییر و تبدیل کرد و در دانسته میگفتنالنی که زمانی مشاور نهایت نامبرده وسیله دست امریکا است. باالمقابل گهم هرشاه بود استدالل میکرد که با آمدن وی زمینه آرامش فرا غیر رسمی ظا

های بین تنظیمی پایان می یابد. میگردد و رقابت

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

279

های خارجه امریکا وپاکستان مبنی حجنرال اختر در مورد طر دیگر وزارت ترکیب ایجاد شورا به منظور تهیه مقدمات برای دولت آینده برشیوه و

افغانستان نیز مخالفت نمود. بر اساس این طرح در ترکیب شورا تمام تنظیم فعالیتهای شان دارای تعداد بدون در نظر داشت درجهء موثریت وها

هایی که تعداد اعضای آن بیشتربود اما نمایندگان مساوی میبودند . یعنی تنظیم هایی که تعداد اعضای آن کمتر، اما در امر جهاد کمتر فعال بودند با تنظیم

هم سطح دانسته میشدند. من وجنرال اختر این نقش برجسته در جهاد داش تند، هدین عادالنه دانسته با ایجاد دولت مؤقت قبل از پیرشیوه را غیر وزی مجا

شغال اا بعد از خروج کامل قوای شوروی وگفتیم که تنهنیز مخالفت نمودیم وهدین، دولت تشکیل شده میتواند. کابل توسط مجا

های خارجه امریکا وجنرال اختر میدانست که ا کستان به پاین طرح وزارت هبران و قوماندانان بود و منظور ایجاد قطب بندی و افزایش اختالفات بین ر

گ می انجامید. من و در نتیجه به جنرال اختر روی این اصل ضرر میدان جنپا فشاری مینمودیم که به عوض طرح توافقات برای آینده سیاسی افغانستان،

گ شدت یافته و باید پیروزی نظامی حاصل شود زیرا با الش نماییم تا جنگ درداخل افغانستان، به ه جن طرح توافقات سیاسی، توجه قوماندانان از جبه

شاور که در آنجا تقسیم مقامات صورت میگرفت جلب میشد تا دیگران پیهیچ کس از سهیمه آنانرا نه ربایند. بنابر خصلت افغانان، در چنین حاالت

کسی دیگر نمی تواند نمایندگی کند.

های سیاسی قبل از جنرال اختر میدانست که قایل شدن حق تقدم به فعالیت مانع پیروزی نظامی میگردد. سیر حوادث اشغال کابل، سبب تضعیف جهاد و

را تأیید نمود. اما متأسفانه در آنوقت کسی نبود که از طرز تفکر اواردو نسبت به او حسادت میکردند موضعگیری او حمایت کند، اکثر جنراالن

با او مناسباتی توأم با سوء ظن داشتند. او آشکارا با صدراعظم در موضع وها نیز اورا به حیث شخص بنیاد گرا وف قرار گرفت. مخال فور منامریکایی

مصمم شد تا در سطح باالیی 1987میدانستند. ضیاء در اوایل سال ( تغییرات وارد آورد که در این سلسله، تصمیم سبکدوشی جنرال آی.اس.آی)

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

( را شخصا اتخاذ نمود زیرا شخص دیگری نمی آی.اس.آیاختراز ریاست ) نقشی داشته باشد.توانست در برطرفی او

ر دقدرت کمونیستی معجزه آمیز بود. مات جنرال اختر در مبارزه با ابراقدا نخستین بار از ممکن دانسته میشد. او برایاوایل شکست دادن آنان امر غیر

گ را طرح و تحت نظارت خویش قرار جهاد حمایت کرد واستراتیژی جناکرات در مورد داد. برطرفی او در زمانی صورت گرفت که شوروی مذ

هم در خروج قوایش را آغاز کرده بود واز سوی دیگر استفاده از ستینگرها وی سبکدوش مقابله با آنها شروع شده بود. در گرماگرم این پیروزی هد ماند. به باور من، همیش باقی خوا گردید؛ اما نقش او در این پیروزی

ها و افتخار همه دستاورد به نام خود رقم زده ات راضیاء برای اینکه این ن فشار داز آن برای تقویت موقف خویش استفاده نماید، توأم با وارد کرباشد و

ها، او ( سبکدوش نمود. با در نظر داشت آی.اس.آیرا از )از جانب امریکایی غیر مستقیم ونابر احساس خطراینکه، اختر اولین افسر عالیمقام نبود که ب

هور سبکدوش گردیده باشد. مستقیم برای رئیس جم

( از آی.اس.آیعکس العمل من در مورد سبکدوشی جنرال اختر از مقام )ک سرباز، آرز گ روی ناچاری بود. من به حیث ی ومند پیروزی در میدان جن

های او بود. به این معنی بودم و ه کاین طرز تفکرم در انطباق کامل با طرح ن اران واگذار شود. ایسپس قدرت به سیاستمداول باید پیروزی به دست آید و

ی کامال ثابت حقانیت آن را حوادث بعدموضعگیری کامال صادقانه بود وهرج و همان اقدامات قبل از نمود؛ زیرا مرج موجود در افغانستان ناشی از

وقت سیاسی است، که بدون سنجش اتخاذ گردید.

هی عملیات بود؛ ا های بیشتر من معطوف به سازماند الش ما باوجودی که گ نیز بخشی از استفاده از امکانات و اصول سیاسی در جهت پیشبرد جنها دیده شد که اقدامات سیاسی مانع کمک زندگی روزمره من بود. در عمل بارهدین شده است. چنانچه شهزاده یعقوب وزیر خارجه پاکستان کامال به مجا

رستی حت سرپمتعهد به انجام مذاکرات بود که بین پاکستان و اتحاد شوروی تها در هبران تنظیم ه داشت. او در جریان جلسات به ر ملل متحد در ژنیو ادامهمه از طریق مورد این مذاکرات معلوماتی را ارائه مینمود که قبل از آن

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

281

هی یافته بودند و این کار بی ثمر بود . وی وسایل ارتباط جمعی از آن آگاذاکرات جلب نماید اوحتی هیچگاه نتوانست اعتماد و تمایل آنانرا به م

نمیخواست نظرات آنها را بشنود. وزارت خارجه ما حق ویتوی کدام فیصله هدین قائل نبود ودر اواخر سال را هبران مجا احترام واعتماد 1986برای ر

هبران و تقرب کرد. چنانچه زمانی که وزارت خارجه به صفرمتقابل بین رهبران خارجه در مورد تقسیم اوقات خروج قووزیر ای شوروی، نظریات ر

این موضوع بسیار ساده است. برای »را جویا گردید، حکمتیار پاسخ داد: همان اندازه وقت داده شود که در طی آن، آنان خروج قوای شوروی باید به

«.داخل افغانستان شده بودند. یعنی نه بیشتر از سه روز

ها خواستار آن بودند تا شوروی مستقیما هبران تنظیم با آنان داخل مذاکره رحاضر به پذیرفتن این شرط شده 1986گردد، در مورد اینکه آنان در سال

بودند یا نه، معلومات دقیق ندارم؛ اما یقینا وزارت خارجه ما تمایل نداشت تا همچنان مخالف ها هبران تنظیم از پروسه مذاکرات بیرون قرار داده شود. ر

در دولت تحت سرپرستی نجیب هللا و هر نوع شرکت حتی برای یک روز،ای بران بر ادامه مبارزه به نام خدا ویا دست نشانده دیگری شوروی بودند. آن

ال هراستقرار حکومت ا نوع سازش را به می در کابل پا فشاری میکردند وهور ها افغان میدانستند. حتی رئیس جم های میلون عنوان خیانت به فداکاری

الفی ترغیب ضیاء نتوانست آنان ر ا در مورد شرکت در حکومت موقت ائهمیشه انعطاف ناپذیر اند. در اواخر من نیز به اشتراک در نماید. افغانان

القمند نبودم زیرا بیش از حد خسته کننده بود. جلسات صاحبزاده چندان

برید جنرال حمیدگل که قبال رئیس اطالعات نظامی در قرار گاه نظامی بود، برای مدت ( گردید وآی.اس.آیجانشین جنرال اختر در ) 1987ریلدر ماه اپ

کفایت مسلکی هبری نمود. من در مورد شایستگی ودو سال آن اداره را رسلسله )آی.اس.آی( قبلی وی سخنانی شنیده بودم، اما در مدت کارش در

هرج و وقایعی رخداد که باوجود خروج مرج قوای شوروی از افغانستان، همدردی مینمایم، موجود در آنجا ناشی از آن است و از این لحاظ من با وی

ورده ( در مدت طوالنی به دست آآی.اس.آیزیرا پیروزی نظامی را که ) به بن بست مواجه شد.بود، به سهولت از دست داد و

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

هبران جنرال حمید گل بدون اینکه مدتی صبر کند، با مسایل آشنا شود، با رها را درک نماید و تبادل نظرکند و خصلت ا مطابق با آن وضع را تحلیل فغان

جاروب نو به روفتن اقداماتی را روی دست گیرد، به سرعت مانندکرده وهدار چنین فکر تمام دستاورد ها پرداخت. وی با داشتن مسلک نظامی زرقوهء احتیاط نیرومند میتواند به سرعت اشتن یک جزوتام فعال ومیکرد که با د

شیوۀ اتخاذبه دست آورد. این گونه تحلیل و نموده موفقیت بر دشمن حملههای منظم وشده گ متعارف مطلوب بوده سبب موفقیت او ممکن در موارد جن

گ پارتیزانی امکان عملی شدن آن ناممکن بود. حمید گل ز اگردد؛ اما در جنها و های بین تنظیم الفات وتضاد هیاخ هی نداشت و قوماندانان چگونه آگا

آنان اجازه نمیدهند که افراد تنظیم رقیب از ساحه تحت تسلط دانست کهنمیآنان عبور نماید، چه رسد به اینکه برای عملیات بزرگ آنان با یکدیگر

ک مساعی نمایند. همنوایی و تشری

من تمام این مطالب را برایش توضیح کردم اما وی با آن مخالفت نمود. من ر او را اطاعت نمایم و برای تعمیل دساتیر بحیث سرباز ناگزیر شدم تا اوام

ها احضار کرده برای ایجاد "نیروی همه تنظیم هدین زیادی را از او مجاهفته تالش نمودم تا هم . چهار ضربه" آنان را تحت آموزش نظامی قرار دادمسائل مالی، اکماالتی و چگونگی سوق و اداره آنان را تنظیم نمایم که کمتر

شد. در این فاصله حمیدگل نیز تا اندازه یی با خصلت موفقیت نصیب ماهای افغان پی برد و همچو شخصیت همنوا شد که باید برای اجرای با من

اقدامات مدتی منتظر بماند .

1987من در این زمان تقاعد خویش را پیشبینی نمودم؛ زیرا در اواخر اپریل الع داده شد که موضوع ترفیع من به رتبه ج نرالی به کمیسیون برایم ا

ترفیعات محول شده است. از شنیدن این خبر بسیار مأیوس شدم اما متعجب نه. من میدانستم که ارتقای رتبه من ناممکن است زیرا با جنراالن عضو هیچگونه شناخت نداشتم و نه تحت اثر آنان وظیفه اجرا کرده بودم. کمیسیون

الصه میشد که مات آناآنان نیز شناختی از من نداشتند. تمام معلو ن در این ( وظیفه اجرا کرده ام. اعضای کمیسیون یقینا آی.اس.آیسال در )مدت چهار

همه نظر فردی را که میشناختند نسبت به کسی که در اداره کار کرده که هور ممکن خوب به او نداشتند، ترجیح میدادند. من باور دارم که رئیس جم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

283

وده باشد؛ اما در آن زمان این موضوع آنقدر نظر مساعد نسبت به من داشته بهمیت نب هم؛ اما ود. برایم پیشنهاد شد تا به رتبهحایز ا ه د موجود به وظیفه ادام

ها قبل در صدد اخذ تقاعد بودم اما نمیتوانستم آنرا مطرح نمایم زیرا من مدت همین ملحوظ جنرال اختر در اینصورت من مستحق حقوق تقاعد نمی شدم. به

هور حمیو هم. حتی رئیس جم دگل اصرار ورزیدند تا به وظیفه خویش ادامه دهد کرد. نیز تذکر داد که به تقاعد من موافقت نخوا

ا تعیین جانشین من، صرف برای نظرداشت حالت فوق من حاضر شدم تبا درهم. سیرمچند حوادث نشان میداد که تمام اه به وظیفه خویش ادامه د

گ که من آنرا های جن گردانندگی کرده بودم توأم با افتخارات من به دستاوردسوی نابودی کشانیده میشود. من معتقد بودم که فقط با فشار نظامی میتوان پیروزی تمام عیار را به دست آورد؛ اما در عوض تغییرات کلی سیاسی و

یس یف جهاد میگردید. حتی رئسازشی در حال شکل گرفتن بود که سبب تضعهور ها گفت که باید در حکومت موقت با ضیاء خطاب بهجم هبران تنظیم ر

ک بدبختی بزرگ نجیب هللا اشتراک نمایند. از نظر من چنین موضعگیری یها آن را به ضرر خویش بود. اگر پیروزی نظامی حاصل میشد، امریکایی محاسبه مینمودند، لذا در صدد برآمدند تا مانع اشغال نظامی کابل توسط تنظیم

ا شوند.های بنیادگر

من نمیتوانیم از نقل کردن نامه قوماندان مشهور عبدالحق که دو سال بعد از یمز نوشته شده بود، عنوانی نیویارک تا 1989تقاعد من به تاریخ اول جون

ها و. در این نامه خود داری کنم هدین در طول جنگ خواسته الت اکثرمجا تماالت متحده امریکا نوشته انعکاس یافته بود. در نامه خطاب به حکومت ایا

دولت شما مدعی بود که برعلیه رژیم دست نشانده شوروی، از » شده بود: مقاومت حمایت مینماید. اما تا حال که این رژیم دست نشانده در کابل مسلط

هم وزیر ت علیم و تربیه بوده، بلکه او است و نجیب هللا نه وزیر صحیه و نه هزار در زمانوزیرکشتار وشکنجه بود و ریاست جمهوری وی ما چند

هفتاد ک میلیون نفر کشته شده و گ بیش از ی هم دادیم... در جن قربانی دیگر هاجر گشته اند. با وجود هم م فیصد کشور ویران گردیده و پنج ـ شش میلیون همه شما خواستار اشتراک ما در یک دولت با قاعده وسیع با رئیس این

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

هستید. در هور نجیب هللا هایم به خاطر جم حالی که شما برای کورت والدهید هید ؛ اما از ما میخوا نقشش در جنایات چهل و پنج سال قبل ویزه نمی د

هتلر کشورمان مصالحه نماییم «.که با

برای مدتی در حالت دودلی و تردد قرار داشتم که آیا برایم اجازه ترک وظیفه ر در دفتر کارش مباحثات را خواهند داد یا خیر. در مورد با جنرال اخت

هم و کوشش ه د طوالنی داشتم. وی اصرار میورزید که باید به وظیفه ادامهیچ چیز نمیتواند هد. اما زمانی که من گفتم که مینمود تا در مورد مرا قناعت د

هرگز متقاعیر وارد نماید، وی نیز جدی شده ودر تصمیم من تغی د گفت که شما حمیدگل گفتم که من از حقوق تقاعد خود منصرف نخواهید شد. سرانجام برای

الش زیاد توانست تا سراستم لطفا تقاعدم را منظور نمایی جام اند. وی با منظوری تقاعدم را از مقامات حاصل نماید و از این لحاظ من مدیون و

هستم. سپاسگزار او

هشتم اگست سال آی.اس.آیمن قبل از ترک ) به 1987( و اردو به تاریخ ک فرد غیر نظامی برای ارائه کمک ک میته نظامی تعهد سپردم که به عنوان ی

همین لحاظ بعد از جابه جا ساختن فامیل در هم گشت. به به امر جهاد بر خواتکت طیاره را به 1988کراچی و تنظیم زندگی آنان به تاریخ چهارم اپریل

گ باز گ ردم و قبل ازعزم سفر به راولپندی ریزرف نمودم تا دوباره به جنش را از تصمیم خوی( تیلفون کرده اوآی.اس.آیسفر برای جانشین خویش در )

آگاه ساختم؛ اما وی برایم توصیه کرد تا بازگشت خویشرا به تأخیر اندازم، الح و ها های تنظیم الحکوت زیرا او گفت که برای انجام عملیات در

اما یک باید منتظر بمانم.مات به اندازه کافی وجود ندارد وتا اکمال آن مههی الحکوت اوجره در قرارگاه قبلی من هفته بعد از آن آگا یافتم که الح و همات و تجهیزات موجود در آن از بین رفته است. منفجرشده وتمام م

های افغانستان بود که در اواسط 1989ماه جنوری سال ه یکی از سردترین ماتان را ترک نمودند و با خروج آن بخش زیادی از قوای شوروی افغانس

هم فبروری، پروسه عقب نشینی آن تکمیل های عقبی آن به روز پانزد نیروگردید. واسیلی ساوینوک اپریتر مخابره سخت منتظر برگشت و دیدن رفقایش

ک قرغه ودرم جاده ممتد به غزنی سکو بود. او مدت یک سال در پوسته نزدی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

285

های نظامی شوروی به نام تپه وظیفه انجام داده بود. پوسته وی ک ه در نقشه ( نامیده میشد، در اطراف ذخیرهء آبی که به صورت کانکریتی اعمار 31)

های ارتباطی متعدد بود وشده دار با محل قومانده ارتباط داشت. او ای خندق با چند سرباز دیگر در اطراف آتش مصروف گرم نمودن دستهای خویش بود

دو ساعته بپردازد. در دیوار پوسته این شعار نصب شده تا بعدا به ادامه پهره ها وظایف خودرا در افغانستان با افتخار انجام دهید!»بود: اطراف «.کماندو

همه جا سیاه وسپید و ک جناح آنیخبندان به نظر میرسیداین پوسته، . در یک ودو ک زنجیر تان هاوان ی وسط تمیلیمتری جابجا گردیده بود و 122میل

گ حفاظت میشد وبوجی پ های کمربند امنیتی کابل ر از ری جزئی از پوسته بود. سربازان موجود بی صبرانه منتظر بودند تا آنرا به سربازان افغان

ها( که عساکر شوروی آنان را این گونه می نامیدند، تسلیم نمایند. )سبز

هوایی دگروال الکساندر گلووانف مسؤو لدر شمال شرق کابل در پایگاه هوایی و بازتأم نگهداشتن آن تا خروج کامل قوای شوروی ین امنیت میدان

گ هراه سالن از افغانستان بود. با وجود ی که قوای شوروی عمدتا از طریق شاهای نظامی ترانسپورتی هواپیما هوایی کابل پیهم باز میگشتند؛ اما در میدان

گن ارات بم افیا پرواز بودند. طین رسیده از تاشکند در حال نشست وایلوشهایی که در حال برگشت بودند، مستقیما از خاک به منظور تأمین امنیت قطار

های پونده را فرو میریختند. دگروال 1200شوروی پرواز نموده و بم های هوایی مصروف تنظیم پرواز گلووانف برای تأمین امنیت میدان

الت دشمن را خنثی سازد. وی های توپدار بود تا ح مورد به در هلیکوپترگ در : » خبر نگار سندی تایمز گفت آنها خوب آموزش دیده و برای جن

هزنی میپردازند...شما با آنها هم به ر هنوز هستانی آماده اند... و تا مناطق کوهمیشه از عقب فیر هدین( چهره به چهره مواجه نمی شوید، آنها )مجا

چه تعریف خوبی از جنگجویان چریکی.« مینمایند

هدین ل با خرودر کاب هان وطرفداران مجا هواخوا ج قوای شوروی در بین برعکس کمونیستها نمیتوانستند بدون آنان شور وشعف زیاد به وجود آمد و

های خارجی نیز عدم اطمینان مدت درازی دوام یابند. در بین دیپلومات های دیگر روازه نیز د احساس میشد با بسته شدن سفارت امریکا، سفارتخانه

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

فامیلهای آنان از افغانستان بیرون شدند و خویش را بستند ودیپلوماتها وهای الشی است برای نجات یافتن از کشتی در حال غرق وانمود میکردند که این شدن. آنان میگفتند که با آمدن رژیم جدید به سرعت دوباره باز خواهند گشت.

زیرا این از نظر من بسته شدن سفارت امریکا قدری حیرت انگیز بود؛ها محافظت میشدند حرکت آنان بیانگر این بود که تا حال آنا ن توسط شوروی

هدین، در حالت ترس وحال بو هراس قرار گرفته اند، در حالی ا پیروزی مجا روکه ما از متحدان آنان بودیم. صحنه پائین نمودن بیرق امریکا در حض

عجله برای رفتن به از کارمندان سفارت از جمله چهارنفر نظامی و یازده تنهوایی بسیار جالب بود. برف باری شدید سفر آنها را برای بیست و میدان ها سفارت مجلل چهار ساعت به تعویق انداخت. به پیروی از آنان انگلیس

هفته بعدی فرانسه وخویشرا از زمان تسلط استعماری آن ترک نمودند. در اتریش با این استدالل که به زودی با بهبودی وضع برخواهند گشت، سفارت

های خویش را بستند. خانه

الن تکمیل گردید وخروج قو هم فبروری به تای شوروی طبق اریخ پانزدهفته آخرین سرباز شان از پل حیرتان به سمت ترمز عبور کرد. طی چند

هراه هزاران نفر از سربازان شان سوار بر الریها ها از طریق شا هپوش و زرهر شب از کابل گ به آغوش مادر وطن باز گشته بودند. معموال آنان سالن

ک لوای خویش را در حالیکه اجناس کمیاب در وطن شان مانند تلویزیون یک و میساختند. خود خارج لوازم برقی بود، می خریدند وباسایر پاناسونی

ها و ها را بربرخی از آنان مدال هایی را با خویش نشان گ سینه آویخته سداشتند. این خروج تا حدی خروج با وقار بود، زیرا دپیلوماتهای شوروی، مانند دیپلوماتهای امریکایی در چهارده سال قبل حین سقوط سایگون از طریق ک روز بعد هلیکوپتر مجبور به فرار نگردیده بودند. ی بام سفارت به واسطۀ

سرباز سرخ نه »داری در کوچه مرغ فروشی گفت: از خارج شدن آنان دکانپول داشت و نه ادب، من وقت خود را با آنان ضایع نمیکردم. آنان در نظر هیپی هقان بودند. فکر میکنم تا دوباره دیدن توریستها و ک د من مشابه به ی

هد خواهیم بود. «ها جنگهای زیادی را شا

ه رال بوریس گروموف بود کآخرین فردی که افغانستان را ترک کرد تورنجنخانمش قبال فوت نموده بود. بعد از عبور از پل حیرتان پسر خویش ماکسیم

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

287

را در آغوش گرفت. او سه مرتبه در افغانستان خدمت نموده بود. او ه ضایعات را بنشینی قوای شوروی بدون تلفات و مسئوولیت دشوار عقب

عه لوگیری کننده بدون کدام فاججعهده داشت که توانست با اتخاذ تدابیر مؤثر هد. به قول او تنها یک سرباز در و 20تلفات زیاد این وظیفه را انجام د

کیلومتری شمال کابل به ضرب گلوله کشته شد. او به پاداش این وظیفه اش به حیث قوماندان حوزه نظامی کیف که ان شوروی را کسب کرد ولقب قهرم

هم بود، مقرر گردید. مقام م

هم هزاران میل دورتر در دفتر مرکزی در در النگلی )سی.آی.ای( ان روز، ویرجینیا، رئیس آن سازمان ویلیام وبستر که جانشین ویلیام کیسی شده بود، ها به مناسبت پیروزی و اخذ انتقام دعوت خاص شامپاین را ترتیب داد و جام

ش رشکست در ویتنام برداشته شد، در حالی که دولت شوروی مصروف شماگ نه ساله بر آنها وارد گردیده بود. قوای تلفات جانی و مالی بود که در جن

های تسلیحاتی امریکا به مخالفین دولت افغانستان، شوروی در نتیجه کمک ک مینمود، از افغانستان همانند که شوروی مخالفان دولت را در ویتنام کم

نو در ماه اپریل عقب نشینی نمود. به باور من بعد از امضای توافقات ژه جهاد در افغانستان کاسته شد و آنان به 1988 القمندی امریکا به ادام

هدف اصلی امریکا از هم شدند. عوض پیروزی نظامی، مایل به سازش و تفاالمی در کابل بود زیرا این تغییر، جلوگیری از استقرار دولت بنیادگرای ا

ک دشمن با دشمن دیگری تعویض میگردید که در صفحات در این صورت یهد شد. جالب این است که در این راستا بعدی در مورد آن توضیحات داده خواهبی ک احساسات مذ همنوا بود . آنان نیز از تحری اتحاد شوروی نیز با آنان هراس بودند. بعد از های آسیای میانه، در شمال دریای آمو در هوری در جم

هردو ابروج قوایش اموافقت شوروی در مورد خر قدرت، در ز افغانستان، هدین گرفته شود. صدد آن شدند تا جلو پیروزی نظامی قاطع مجا

هدف تعداد زیادی از وسایط و شوروی برای رسیدن به تجهیزات نظامی این در اختیار قوای مسلح افغانستان گذاشت. بر اساس معلومات من، گروموف

کرد. زیرا بعد از خروج آخرین سرباز شوروی نبود که افغانستان را ترکها نظامی آن کشور تحت نام مشاور باقی ماندند که در قوای آن کشور، صد

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

همکاری فعال ساختن و های سکاد برد متوسط زمین به زمین استفاده راکت الل آباد در اواسط سال گ ورد استفاده قرار م 1989نمودند. چنانچه در جن

گ افغانستان عبارت بود تلفات اتحاد شوروی در جگرفت. ضایعات و نسربازالدرک. بر اساس گزارش 311مجروح و 35000کشته، 13000از

ها مصارف روزانه آنان در حدود یک ملیون ربل بود که بعد از خروج آنان ها، این رقم افزایش یافت و تنها اکماالت لوژستیکی نسبت بلند رفتن قیمت

هدارد. بر اساس منابع پا نگی میتوانست دولت نجیب هللا را سرشوروهر ماه معادل 300امریکایی، شوروی بعد از خروج قوایش از افغانستان

میلیون دالر تجهیزات نظامی، مواد غذایی و مواد سوخت در اختیار دولت پرواز برای این 3800ظرف شش ماه حد اقل ار میداد و درافغانستان قر

ه 600 1988ا در سال منظور صورت گرفته است. در حالی که امریکایی هردو مصرف به ملیون دالر را مصرف نموده بودند که تفاوت زیادی بین

الحظه میرسد.

عده یی بر این نظر اند که شوروی در افغانستان به شکست نظامی مواجه گ را برنشده است؛ اما من به حیث س علیه آنان ربازی که مدت چهار سال جن

هی نموده ام، مخالف این هدین سازماند هستم زیرا بدون تالش مجا طرز تفکر هیچوجه آنان افغانستان را ترک نمی کردند. و از طرق سیاسی و مذاکرات به

ها و کمونیستها در این ها، پایگاه تا اندازۀ بر خطوط اکماالتیمدت تنها بر شهرکنترول داشتند و سربازان شوروی توانایی آنرا داشتند تا تنها عملیات خرد و

هراس بودند و بدون ندازند. آنان از عملیات در شب دررا به راه ابزرگی ها وانگیزه میجنگید گ در کوه هپوش ند. آنان به عوض جن ها، در عقب زر تپه

گ، که روزانه خود را پنهان میساختند. وارد شدن استینگر در عرصۀ جنهواپیما را ساقط میساخت، قوای شوروی را به این ک فروند طور متوسط ی

در صورتی که اردوی رساند که پیروزی آنان دشوار است.یجه گیری نتبه مفهوم شکست آن تلقی منظم، نتواند قوای چریکی را مضمحل سازد،

ها بعد از خروج آن به این حقیقت پی بردند. برای پیروزی میگردد و شوروی الوه موجودیت گ بر تجهیزات نیروی کافی، منابع پولی فراوان ودر جن

یز ضرور است و گرباچف حاضر نبود چنین مصارف گزاف را نظامی ن بپردازد.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

289

هجوم بر افغانستان بود وگ با کشیدن رباچف از جملهء مخالفین درجه اول قوای شوروی مورد ستایش قرار گفت. در اثر مداخله شوروی در افغانستان

البین المللی کرملین خدشه دارشد و پرستیژ هایی ا با می در مخالفتکشورهش یافت و ن قرار گرفتند.آ ک کا های غیرمنسل نفوذ شوروی در کشور

هستم که قوماندانی اعلی قوای مناسباتش با چین تیره تر گردید. من مطمئن شوروی حینکه در مورد مصارف در جهت پیروزی نظامی مطالبی را طرح کردند، گرباچف تصمیم گرفت تا قوای آن کشور به سرعت عقب نشینی نماید.

های غربی نیز قرار گرفت وابتکار وی مورد تشو این به حیثیق کشورشخص مصلح معروف گردید وگویا این مداخله به تدریج به باد فراموشی

همین اکنون که من مصروف نوشتن ا هد شد. هستم سپرده خوا ین کتاب وزیر خارجه اتحاد شوروی حین صحبت در ملل (،1990)سپتمبر سال

بر کویت محکوم نمود و اینکه گویا کشور متبوع وی متحد، حمله عراق را همیشه ضعیف هی چنین حمله ننموده است زیرا حافظه سیاستمداران هیچگا

است.

گ به با امضای توافقات ژنو در واقعیت امر، استراتیژی پیروزی در جنآنهم در زمانی که با خروج قوای شوروی امکان پیروزی شکست انجامید و

ه همه به شمول شوروی و دین ازنظامی مجا افغانها پیشبینی میشد. با جانب جهت جلوگیری از این پیروزی، قوای یر سیاست ایاالت متحده امریکا درتغی

هرچه بیشتر قوای مسلح افغانستان بود. چنانچه راکت شوروی در صدد تقویه ها و قوای افغاد را در اختیار آنان قرار داد وهای اسک انی در اطراف شهر

ه الها وپایگا ک به منظور مدافعه وم حفاظت کابل جابجا نمودند.ت استراتیژیتراتیژی آنان مقام اول را داشت وبرای این منظور به تقویه کابل در این اس

ها از برای اکمی امنیتی و دفاعی آن پرداختند وهاکمربند االت آن شوروی ی مسلح هوا اقدام نمودند. طراحان شوروی در مورد بقای قواطریق زمین و

هرگاه دولت افغانستان بعد از خروج قوای آنها، در شک و تردید قرار داشتند. ل و فص نجیب هللا بتواند مقاومت نماید، در آنصورت زمینه مساعد برای حل

شوروی تمایل نداشتند تا به وجود آمده میتواند. امریکا و معضله سیاسیهدین به پیروزی نظامی دست یابند. به عباره دی ها، مجا هدف امریکایی گر

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

همگون گردیده بود وبا خواست ها اضر بودند تا برای تحقق آن حهای شوروی نظامی استفاده نمایند. از امکانات سیاسی و

الح در عرصه نظامی، باوجود ی که آنان د ر مورد متوقف ساختن ارسال همات به متحدین خویش توافقی را امضاء ننموده بودند، اما او مریکا به م

الح اقدام نمود و زمانی که من در مورد سوال نمودم، آنان گفتند که توقف این اقدام به منظور جلوگیری از به تعویق انداختن پروسه خروج قوای شوروی صورت گرفته است. بنابر نتیجه گیری من، این اقدام ادامه تغییر

میم تصپالیسی آنان بود، زیرا بعد از تکمیل شدن خروج قوای شوروی این همچنان ادامه یافت. آنان

هدین در کنگره امریکا صدای اعتراض خ هش در حامیان مجا ود را نسبت کاهمات بلند نمودند. دو الح وم نفر از سناتوران خواستار تحقیقات ارسال

گزارش داد که 1989کنگره در مورد شدند. واشنگتن تایمز در اوایل اپریل العاتی سنا طی یادداشتی از رئیس ( عضو کمیته Orrin Hatchسناتور ) ا

در افغانستان )سی.آی.ای( آن کمیته تقاضا نموده است تا در مورد عملکرد الح از طرف شوروی ودر استیضاح شود. سناتور نامبرده در مورد ارسال های ارسالی ایاالت متحده امریکا ابراز تشویش کرده هش در محموله مقابل کا

العات نه تنها ارهچ بود. روزنامه تایمز لندن ماه بعد از زبان رئیس کمیته اهش را تائید کرد، بلکه از آن دفاع نیز نمود. آقای ) Anthonyاین کا

Beilensonچون قوای شوروی از افغانستان ان ساخت که "( خاطر نشهای نظامی به شورشیان افغان ک خارج شده است لذا بعد از این ارسال کم

همترین سند در مورد پالیسی جدید امریکا است.به نفع ما نیست." این م

شوق قبلی را در مورد پیروزی چارلزویلسن دوست من نیز آن شور وحتی از مقامات نظامی از دست داده بود. طوری که من درک کردم بسیاری

های من در ( وآی.اس.آیاقدامات )امریکایی از اجراآت و دستاورد خاصتاه "بیروی افغانی" رنجیده خاطر الش داشتند تا ادام همیشه بودند؛ زیرا آنان

گ را به صورت مستقیم تحت کنترول خود داشت رال ه باشند. با تبدیلی جنجنمتقاعد شدن من، برای آنان زمینه آن مساعد شد تا افراد بی تجربه و اختر و

هند. )آی.اس.آیجدیدا توظیف شده در ) Bill( را تحت تاثیر قرار د

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

291

McCollum در 1990مجلس نمایندگان از فلوریدا در ماه اپریل ( عضو( تحت کنترول در آورده آی.اس.آینوشت: تا زمانی که )« بینش» مجلۀ

های نظامی امریکا به پاکستان که سومین کشور در نشده، باید تمام کمک حد اقل در مورد آن تجدید نظر -اگر قطع نمیگردد -یافت کننده آن است

صورت گیرد.

ک بود. بهترین میتود در این قدم ب عدی امریکا استفاده از تکتیکهای دپلوماتیهای ها و بهره برداری از رقابت الفات بین تنظیم عرصه دامن زدن به اخهدین پیروزی را ذات البینی آنان دانسته میشد. با خروج قوای شوروی، مجا

هرگاه آ نان قبال به دست آوردند، زیرا ملحدین از کشور خارج شده بودند. ها و برای مبارزه با دشمن مشترک متحد گردیده بودند، با خروج آنها، تنظیمقوماندانان بیشتر در صدد تأمین منافع سیاسی خویش گردیده و غرق در جنون

ها و ج ها، کینه توزی هایی که موقتا قدرت طلبی گردیدند. حسادت اه طلبی گ بر فت.افزایش یاباردیگر تازه شد واموش شده بود، علیه شوروی فردر جن

هانه و آنان را مند به این اختالفات دامن میزد وهدفایاالت متحده امریکا، آگاک مینمود تا به عوض یر گپرداختن به مسایل نظامی بیشتر دردر مورد تحری

ها ومسایل سیاسی شون هبران تنظیم قوماندانان به عوض د. در چنین فضا رغانستان، توجه بیشتر به پیشاور داشتند. زیرا در پرداختن به مسایل داخل اف

آنجا تصامیم سیاسی اتخاذ میگردید. ایاالت متحده امریکا در صدد بازهرش دبرای این منظور طرح ایجاد شورایی را ارائه نمواه بود وگردانیدن ظا

ها بدون در نظرداشت مؤثریت، دارای تعداد مساوی که در آن تمام تنظیمهمچنان ایجاد دولت موقت افغانستان را در پاکستان نمایندگان باشند . آنان

هیچکسی از جمله خودشان تشویق نمودند، در حالی که میدانستند از طرف ه این اقدامات به خاطر این هم هد شد. به نظر من به رسمیت شناخته نخوا

هدین از بین برود وصورت میگرف گ ت تا وحدت مجا قدرت آنان در ادامه جن د.تضعیف شو

های هانه با اجراآت خویش در جهت تعمیل این خواسته جنرال حمیدگل ناآگاک مینمود. او به حیث افسر حرفه یی عالقمند بود تا جهاد را به طورآنان کم

هد و ه د غییرات در سیستم نظم برای پیشبرد آن ضرورت بود تا تمؤثر ادام

www.ael.af

خرس ینیعقب نش

هدین به وجود آورده شود. قدم نخستموجود سوق و در این راستا ادارۀ مجاک قوای منظم نظامی بود. الش در جهت تبدیل کردن نیروی چریکی به ی

ها، بیشت هبران تنظیم ر با مقامات نظامی برای تحقق این امر او به عوض رهم شد و برای اینکار خودش در راس کمیته نظامی قرار آنان در تماس تفا

هور نیز در اینگرفت که از حمایه رئیس نیز برخوردار بود؛ زیرا رئی س جمهبران در صدد گرفتن قدرت بیش از حد میباشند. تصور بود که بعضی رالح به هبران، دوباره شیوه توزیع مستقیم هش قدرت ر حمیدگل برای کا

)سی.آی.ای( قوماندانان رامروج ساخت که سبب خوشنودی ایاالت متحده و که از آغاز طرفدار این شیوه بودند گردید.

ها استدالل مینمودند که آی.اس.آیه من در )در زمانیک ( بودم، امریکایی ب تحرک سبتوزیع مستقیم سالح به قوماندانانی که مستقیما در جنگ دخیل اند

ه بفعالیت بیشتر آنان میگردد. اما در عمل ما از این شیوه تجارب تلخی را وهرج و ی اجرای مرج پیامد آن بود. تنها برادست آوردیم که از جمله فساد و

الح به قوماندانان عملیات خاص این طریقه مثمر واقع میشد. توزیع مستقیم هبران را تضعیف نموده سبب تشدید رقابت بین آنان ک طرف نقش ر اگر از ی

های بین قوماندان گ ها و جن ها، رقابت ان را میشد، از جانب دیگر حسادت دانی که نتوانسته است از ها دیده شده قوماننیز باعث میشد. چنانچه بار

الح به دست آورد، با کمین گیری در راه کاروان قوماندان ی(آآی.اس.)همات آنرا غارت مینمود. ) الح و م ( توانمندی آنرا نداشت آی.اس.آیرقیب،

ها قوماندان پراگنده را تحت کنترول داشته باشد، چنانچه افتضاح کویته تا صدهمین گون 1983در سال ه اقدامات بود که منجر به توظیف من در ناشی از

( شد.آی.اس.آی)

الح الح این بود که مقدار زیاد نقص بزرگ دیگر ناشی از اینگونه توزیع در کمپ اوجره ذخیره گردیده بود که در نتیجه انفجار شدید از بین رفت و هدین بود. در آستانه خروج قوای شوروی این مصیبت بزرگی برای مجا

های زیاد رسیده انواع مختلف اسلحه و چنانچه به عوض اینکه محموله ک محل در کمپ اوجره همه در ی ها توزیع گردد، های تنظیم همات به دیپو م

چند روز قبل از امضای توافقات 1988ذخیره گردید و در اوایل ماه اپریل ک انفجار عظیم از بین رفت و امریکا نیز از ارسال اسلحه خودداری ژنو با ی

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

293

همه عواملی بودند الل آباد ورزید و ضربات ناشی از شکست در حمله بر هدین نتوانستند به پیروزی دست یابند. که مجا

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

دو فاجعه بزرگالل آباد عمل احمقانه است؟ برای این هید بدانید چرا حمله بر " میخوا

هد شد... و اگر احیانا احمقانه است هزار نفر کشته خوا که در نتیجه آن ده هد بود؟ روسها با بمبارد پوست هم نماییم، پیامد آن چه خوا ما آنرا تصرف

هند کشید. این است نتیجه آن." ما را خواحین صحبت با 1988از سخنان قوماندان عبدالحق در ماه می

Robert D. Kaplan "1990نویسنده کتاب "سربازان خدا

حدود ساعت ده صبح یک روز آفتابی، شهر 1988در اوایل اپریل سال هشی لرزاند. تصورمردم این بود که یار بزرگ وراولپندی را انفجا د هن مد

هم بم اتومی وبر پاکستان حمله ک یا تأسیسات اتمی پاکستان رده است ویا هزاران فت درآسمان منفجر شده است. دود سیاه بزرگ قارچ مانند به بلندی

های خرد ون هوا مایان شد. به دنبال آن بارانی از راکت بزرگ که در زمین وهش انفجارات گردیدند، منطقهء اطراف آن را فرامیمنفجر های مد گرفت. صداها تا شعاع تقریبا کیلومتری نیز اصابت 12برای دو روز ادامه یافت. راکت

هزار تن ر نتیجه این انفجار تمام اسلحه وکردند. د همات که بیشتر از ده مگ در افغانستاآی.اس.آیمیشد و ) ن در کمپ اوجره ( آنرا برای پیشبرد جن

راکت، میل 30000ذخیره نموده بود، از بین رفت که شامل در حدود تهیه وهاوان، ملیونهافیرهزار هزار مرمی های بیشمار ان مرمی مختلف النوع، مین

های همات ماشیندار ک، م های استینگر بود. recoillessضد تان وراکت هرج اینگونه انفجار در طول تاریخ پاکستان سابقه نداشت. در نتیجه انفجار

ها ومرج به مفهوم و ل پر اطراف محمناطق واقعی آن به وجود آمد. کوچه ها بود و ها و زخمی هزار از کشته در مجموع بیش از صد تن کشته شدند و

30ـ 20نیزکشته شد و )آی.اس.آی( تن دیگر مجروح گردیدند. پنج کارمند تن دیگر مجروح گردیدند.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

295

دشمنان جهاد وقت مناسب را برای انفجار دادن انتخاب نموده بودند؛ زیرا در ها امضا وتوافقا طی چند روز ک ماه بعد خروج عملی ت ژنو با شوروی ی

های اکما هدین کامال از اسلحه آنان آغاز گردید. در نتیجه انفجار گدام التی مجاهمات خالی گردیدند. من در زمان کارم در و سعی میکردم تا )آی.اس.آی( م

ار ماه بعد از من، تمام چهمتر در اینجا ذخیره گردد؛ اما درالح رسیده کهمات رسیده در حه واسل الن کمپ اوجره جا به جا گردیده بود وم طبق

به قوماندانان توزیع میشد . چون در سیستم اکماالتیحمیدگل باید مستقیماالح، )سی.آی.ای( هی در نتیجه نرسیدن کامل یکنوع نواقص موجود بود، گا

حه و لتوزیع بخش رسیده آن نیز معطل میگردید که در نتیجه مقدار زیاد اسهمات گوناگون ه این اسلحه و در کمپ راولپندی انبار میشد. بد م هم تر از

همات باید تا تسلیمی به قوماندان مربوطه در سرحد، در اینجا ذخیره میشد مکه در نتیجه شرایط نامساعد زمستان این پروسه سه ماه به تعویق می افتاد و

هدین ذخایر خودبا فرار صرف رسانیده میبودند را به مسیدن فصل بهار مجا وغرض اکماالت مراجعه میکردند در حالیکه گدام کامال از بین رفته بود.

احان در فرصتاگر این انفجار ناشی از خرابکاری عمدی بوده باشد، پس طرها، کاری وارد آومساعد، ضربه موثر و رده بودند. با آغاز انفجار داد وفریاد

همه سوال بوداگون بلند شاعتراضات گونسوالها و که حادثه چرا و د. برای همات در مجاورت الح و م چگونه به وقوع پیوست؟ چرا اینقدر مقدار زیاد

مقامات ه بود؟ مسئوول این حادثه کی است؟منطقه مسکونی جابجا گردیدهبری صدراعظم اردو و را مقصر حادثه )آی.اس.آی( ملکی حکومت تحت ر

قلمداد )آی.اس.آی( را ناشی از بی کفایتی اردو به نوبه خود آنمیدانست وهر ل منفص)آی.اس.آی( ه یکسال قبل از جنرال اختر را باوجودک ،دومیکرد و

الح مبدل نموده هش میکردند که چرا کمپ اوجره را به گدام شده بود، نکوهور واست. در حال هردو مقام یعنی رئیس جم صدراعظم از موجودیت یکه

هم نکرده هیچ اعتراضی الحکوت آگاه بودند ودر جریان بازدید از آن چنین المتی وبودند. این فرصت مناسب سرزنش، بود تا جنرال اختر مورد

هم زمان لوی درستی)آی.اس.آی( هور که ز و اردو قرار نگیرند. رئیس جمها یرا مناسپشتیبانی نمود، زقوای مسلح بود از اردو حمایه و باتش از مدت

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

به صورت مشخص با صدراعظم تیره بود و قبل با حکومت غیرنظامی وبسازد. روی )آی.اس.آی( نمی توانست مسئوولیت حادثه را متوجه اردو و

این حادثه همین علت وی از جنراالن خویش اختر و حمیدگل حمایت نمود.هور و چنانچه ضیاء در ره ساخت. حکومت را بیشتر تیمناسبات رئیس جم

ظم را برکنار کرده اسامبله ملی وایالتی را منحل هفته صدراعظرف چنداعظم را که میخواست مانع ترفیع عده یی از جنراالن شود ساخت وصدر

آگاه ساختن مردم در مورد شد.ازداشت کرد وخواستار بررسی وب

هیئاتی تحت ریاست دگرجنرال عمرانبرای بررسی و تحقیق قضیه انفجار خان قوماندان گارنیزیون راولپندی توظیف گردید. وی مایل به اینکار نبود و هم من فکر میکنم که حتی نمیتوانست بفهمد که چه اجراآت نماید، زیرا وی

هم از جانب صدر اعظم تحت فشار قرار داشت. به باور من از جانب ضیاء ودد مسجل گرجنرال اختر در قضیه صدراعظم خواستار آن بود که مسئوولیت

القمند بود تا قضیه بدون سروصدا وضیو بدون این که کسی مقصر اء دن ش شناخته شود، ختم گردد. در نتیجه اجراآت عمران خان، سبب بر آشفته

انجام تحقیقات قضیه بدون این که مسئوولیت متوجه هردو مقام گردید وسرهنتوانستم بفهمم که قضیه تصادفی کسی گردد خاتمه یافت. من م عمدی ویا

هردو جنرال اختر و هرحال کسی مجازات نگردید و یدگل به حمبود؛ اما در ه داده وصدراعظم سبکدوش گردید و تایج تحقیقات به نوظایف خویش ادام

هی عامهء مردم رسانیده نشد. آگا

هد یق جریان تحق که درموردباز پرس قرار گرفتم. باوجودمن نیز به حیث شاها طور شاید وبعضی مسایل روشن شد؛ باید مؤثراما شیوه کار واجراآت آن

هایی بود که در نبود. در نتیجه تحقیق ثابت شد که منبع اولی آتش، صندوق های ساخت مصر قرار داشت و سی.آن را ای آ نرا غرض آموزش آی.کت

الف اصول )آی.اس.آی( مقدماتی به کارمندان سپرده بود. جانب مصری های ها نموده بود. این احتمال نگهداشت فیوز هنده را نیز نصب راکت انفجار د

ها در و نتیجه سهل انگاری به زمین اصابت وجود داشت که یکی از راکت عل شتانفجار کرده یا اینکه مواد داخلی در نتیجه فرسوده شدن خود به خود م

الش بگردیده سبب انفجار شده باشد رای خاموش . درآغاز آتش سوزی، همه مصروف نقل وانتقال مجروحین گردیده ساختن آن صورت نگرفت و

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

297

ها سرایت کرده سبب انفجار بزرگ 10ـ 8ظرف بودند. دقیقه آتش به سایر جا شده بود.

هم عمدی بودن قضیه ابراز نظر طور قاطع در مورد تصادفی بودن ویا من بهک کرده نمیتوانم. اگر تصادفی بوده باشد، چگونه احتمال دارد ک رحله مه در ی

. منشاء آتش سوزی راکت مصری تثبیت گردید ؛اما اینکه حساس اتفاق بیفتدیا کسی عمدا صندوق آنرا آتش زده یجه سهل انگاری مشتعل گردیده بوددر نت

و سهل انگاری در خاموش ساختن حریق فرار کرده بود، به اثبات نرسید.هن بوده است. باید گفت که ا زی ین اولین آتش سوکمک به مجروحین اولی مبر

سال قبل از آن حادثه نیز در نتیجه بیرون ارهدر کمپ اوجره نبود. تقریبا چگ دوم جهانی، آتش های کهنهء زمان جن شدن مواد )فاسفورس سفید( از بم شعله ور گردیده بود که یکی از محافظین با قبول خطر حتمی مرگ ،آنرا از

ها با اسیرون پرتاب کرده جلو انتشارآتش ودیپو ب تفاده انفجار را گرفته بود. بعدمسئوولین بیشتر م اطفاء حریق بهتر به وجود آمد ومؤظفین واز آن سیست

متوجه جلوگیری از خطرات احتمالی شدند.

کسانی که حادثه را عمل تخریبکارانه میدانند، استدالل میکنند که وقوع حادثه رفتن بود ودیپو نیز شوروی در حالت بیرون در چنین وقت حساس که قوای

الح و هدماالمال از همات، هدین ف مساعد برای دشمن دانسته میشد وم مجاالت بهاری آماده نمایند. های مصمم بودند تا خود را برای ح ممکن راکت

هم در پاکستان با تادیه پذکر شده در مصر و ول از طرف )ک. گ. ب( یا اشد. له دور منفجر گردیده بتوسط وسایل کنترول شونده از فاص دستکاری شده

دسترسی دشمن به داخل دیپو ناممکن بود؛ زیرا دیپو به طور دوامدار تحت هم چنان این احتمال نیز موجود بود که صندوق محافظت جدی قرار داشت.د باعث ایجای از فاصله دور به زمین افتاده ودر نتیجه فعالیت آلۀ انفجار

انفجار شده باشد.

هرگاه انفجار ناشی از عمل خرابکارانه بوده باشد، پس اتهام اصلی متوجه ها نیز مایل بودند تا در شوروی است. با در نظر داشت اینکه امریکایی پروسه خروج قوای شوروی مانع ایجاد نشود. آن طور که قبال نیز تذکار

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

ه میان بد تا حالت بن بست میخواستن، سیاست آنان در حال تغییر بود ورفتها نتواآمده وبنیاد هدین ازاینند به پیروزی نظامی دست یابند وگرا نکه مجا

الح و همچو موقع محروم گردند، کامال با خواست دسترسی به همات در مها بعد از وقوع انفجار نیز در ه ارسال اسلحهای آنان تطابق داشت. امریکایی

همین لحاظ شک در مورد آتعلل به خرچ دادند و نان منتفی شده نمیتواند. به الح ارسال ننمودند و )سی.آی.ای( آنان تا ماه دسامبر برای کمپ اوجره

الح در آن فصل سال وخوب واقف بود که وص هدین ول رسانیدن آن به مجاآن زمانی بود که پروسه خروج قوای حد اقل سه ماه را در بر میگرفت و

ن د. از نظر ممل نیز چنین ششوروی از افغانستان تکمیل میگردید که در عهی ذخیره بزرگ اسلحه و هدین نقطه انفجار کمپ اوجره وتبا همات مجا م

گ بود عطف بزرگ در جریان در عین زمان مقدار زیاد ؛ زیرا شورویجنهمات را در اختاسلحه و هدین، یار دولت افغانستان قرار میداد ودرم مقابل مجا

هی عملیات بزرگ بر ع لیه آن محروم ساخته شدند. از امکانات سازماندامیدی قرار گرفت، زیرا توانمندی آنرا ( در حالت شوک وناآی.اس.آی)

هدین در مرحله بیرون شدن قوای نداشت تا برای پیروزی نظامی مجاالنهایی را برای آموزش وشوروی، طر ها و های ح هنگ سازی فعالیت هما

هی نماید و آنان ا در اختیار آنان قرار الح مناسب ردر افغانستان سازماندهم وحساس برای پیروزی ود ک موقع م فتح نظامی که هد. به عباره دیگر ی

ه در آرزوی آن بودند، از دست رفت. ) ( نتوانست تا سقوط آی.اس.آیهمطیاره حامل ضیاءالحق که منجر به مرگ او و جنرال اختر شد، برای جبران

ین مدت شانزده ماه وقایع بزرگ این کمبود اقدامات الزم را عملی نماید. در ا( سبکدوش آی.اس.آیاتفاق افتاد، از جمله جنرال اختر از مقام ریاست )

الحکوت بزرگ اوج هور گردید. ره در نتیجه انفجار از بین رفت ورئیس جمهمه داللت برآن دارد ابا جنرال اختر وجنراالن ارشد دیگر کشته شدند و ین

که ایاالت متحده امریکا از صمیم قلب حامی و پشتیبان جهاد نبوده است.

الل آباد میتوانست جواب مساعد باش د. در اوایل در چنین اوضاع، اشغال جنرال اختر به این نظر رسیدیم که مساعدترین فرصت من و 1987سال

د. چنانچه گورباچف در سال برای اینکار بعد از خروج قوای شوروی میباشروج قوای شوروی خواستار خفغانستان را "زخم خونین" دانست وا 1986

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

299

را زمانی خارج ساختند که regimentعمال شش طی چهار سال شد وگ رسیده بود. ما در صدد طرح استراتیژی بودیم که استینگر به میدان جن

تان پیروزی ما را براساس آن باید بعد از خروج قوای شوروی از افغانسها رسمی و نسبتا سرد بود. تأمین مینمود. مناسبات جنرال اختر با امریکایی ها در مورد حمایهءشان از جهاد او چندین مرتبه به من گفت که بر امریکایی

همنظر بودم زیرا از بعد از خروج قوای شوروی اعتماد ندارد. من نیز با او ها و مایل شان در جهت ایجاد دولت میانه رو تمخالفت آنان با بنیاد گرا

هی داشتم. گ آگا ناسیونالیستی در کابل بعد از جن

ک قوماندان چریکی در اثنایی که اتخاذ تصمیم و صدور قرار مناسب برای یدرک مینماید که قوای تحت امرش نسبت به دشمن دست باال دارد، کار

شکل قوای منظم را به دشواری است؛ زیرا باید وی قوای پراگنده چریکیک و استراتیژی مناسب برا ی پیروزی تعیین نماید. او باید در آورده وتکتی

ف کانات تضعیامت نموده بداند که از لحاظ قوا ونکات ضعف دشمن را تثبیت قرار دارد؟ امکانات خیر؟ قوایش از لحاظ معنویات در چه حالگردیده یا

ه و هرگاه اکماالت آن در چه وضع است؟ پس از عقب جبه ارزیابی این نکات، امکانات قوای خویش را نیز ا باشد، قوماندان باید توانایی وجواب آن به نفع م

گ و متعارف، از لحاظ داشتن هن هما الت از لحاظ تربیه و آموزش برای حهوایی دشمن و اینکه آیا الت های سنگین و مناسب و مقابله با ح گ افزار جن

ک مسا عی وسیع به حمله بپردازد ارزیابی نماید. اگر قوایش میتواند با تشریگ تمام موارد مطرح شده مساعد باشد، بنابرین لحظه یی است که باید جنه یی تبدیل نمود و پیروزی را به دست گ تمام عیار جبه ک جن چریکی را به ی

آورد.

در تاریخ نظامی موارد متعددی وجود دارد که یک قوماندان گروه چریکی گ تمام با عجله و ب گ چریکی به جن همه جانبه، به تبدیل جن دون محاسبه

ه یی پرداخته است که پیامد آن ج ها عیار جبه نگهای خونین بوده وبرای ماه هات، اقدامات و ها ادامه یافته است. نمونه برجسته این گونه اشتبا حتی سال

الدی برجنرال جیاپ است ه پنجاه م ه های فرانسه یکه در اوایل د یعلیه نیروهای کمونیست طی 1968عملی کرد. عمل مشابه به آ ن در سال توسط نیرو

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

در ویتنام جنوبی تکرار شد که منجر به شکست و Tetعملیات موسوم به ها و تلفات، عدم 45000مرگ نفر گردید. علت عمده و اساسی این شکست

هن روحیات گی، عدم موجودیت ارتباطات منظم وبرتری مورال وهم آها و امریکایی سربازان و یتنام جنوبی بود. با وجود ی که سرانجام فرانسه یی

ها به ق یمتها در مقابل اراده مردم ویتنام مغلوب گردیدند؛ اما این پیروزی هات قوماندانان تمام شده بود.بسیار گزاف و اشتبا

همواره در این مورد بحث میکردیم و به این نتیجه رسیده من و جنرال اختر ک جنگ حتی بدون موجودیت قوای زمینیبودیم که شوروی، تغییر تکتیهد بود. ما قبل از چریکی و ه یی اقدام خطرناک خوا گ جبه پرداختن به جن

گ آی.اس.آیسبکدوشی جنرال اختر از ) را بر اساس استراتیژی معین ( جنهدف نهایی آن سقبل و د. قوط کابل بوبعد از قوای شوروی پیش میبردیم که

گ بودیم ابل وهرگاه مردم ک های موجود در آن تسلیم میشدند ما برنده جن نیروو اگر از جانب آنان مقاومت صورت میگرفت، در آن صورت امکان حمله

های موجود نبود ومستقیم ما باید شهر کابل را به محاصره کامل کشیده، راه اکماالتی آن قطع میکردیم و از رسیدن مواد خوراکه، مواد سوخت جلوگیری

همات مواجه گردیده منسوبین نظامی م یشد تا دشمن با قلت وسایل جنگی و مهبران کمونیست مورال تضعیف و تسلیم میگردیدند واز لحاظ در مقابله با ر

هدین نمی اندیشیدم، بلکه بر خود قرار میگرفتند. ما در مورد حمله منظم مجاهزار زخم" را ادام ه میدادیم.اساس استراتیژی خویش شعار "وارد کردن

( نشان داده شده است که شهر کابل چگونه باید توسط پایگاه 22در نقشه )همیشه مورد حمله قرار میگرفت، به محاصره هدین باوجودی که های مجاکشانیده شود. منطقه کوه صافی به حیث پایگاه عمده بر علیه کابل تثبیت

های ابود. تدابیر برای مسدود ساختن و گردیده ماالتی از سرحد کقطع راه هار پیشبینی شده بود گ که شوروی تا کابل وقند . مسدود ساختن تونل سالن

هرگ حیاتی آن پنداشته میشد، نقش عمده را در اینگونه اقدامات داشت. شاهراه باید قوای بیشتر د دولتی از شهر کابل اعزام میش برای باز ساختن این شا

ها فرصت مساعد برای از وما با ین بردن آنان به دست می بافراز کمین ها آوردیم و هدین امکان آنرا پیدا میکردند تا با حمله بر سایر گارنیزیون مجا

آنرا تصرف نمایند.

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

301

هایی مواجه بود که از جم له عملی ساختن این طرح در عمل با دشواری هوا )زمستان( و های اکماالت میتوان خروج قوای شوروی، آب و دشواری

هیا شد، جنرال اختر را برجسته ساخت. وق تی زمینه برای عملی ساختن آن مبه تقاعد سوق شدم . در 1987( سبکدوش و من در ماه اگست آی.اس.آیاز )

خروج قوای از آن الحکوت اوجره منفجر گردید، ماه بعد 1988ماه اپریل هور وجنرال اختر در شوروی از افغانستان آغاز شد. ماه اگست رئیس جم

هوایی سربه نیست شدند و همزمان ایاالت متحده امریکا در صدور حادثه هدین تعلل نمود. زمستان سال بسیار سرد و 1989ـ 1988اسلحه به مجا

در اواسط ماه فبروری خروج قوای شوروی نیز تکمیل ت فرسا بود وطاقهدین در ماه ما رچ به عوض حمله بر شهر کابل، حمله وسیع و گردید. مجا

گ منظم را برای تصرف جالل آباد سازمان دادند. جن

الن سوال عمده وجود دارد که چرا چنین حمله صورت گرفت؟ چرا ک بعد از خروج قوای شوروی طرح نگردید؟ دادن پاسخ به اینگونه استراتیژی

ها دشوار است. یکی از علل سرخوشی کاذب و شادمانی بی موجب از سوال ها وپیروزی قر هبران تنظیم قوماندانان چنین می اندیشیدند یب الوقوع بود. ر

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

در اواسط سال قوای شوروی توان دفاع را ندارد وکه دولت کابل با خروج صروف مو برداشت غلط میدانستند. این شیوه تفکر وسقوط آنرا حتمی 1988

های سیاسی برای ایجاد د الش ولت در پیشاور سبب شکست شدن در جهت در پیشاور تشکیل 1988آنان گردید. حکومت مؤقت افغانستان که در دسامبر

شد اما از طرف جامعه بین المللی به رسمیت شناخته نشد. جامعهء جهانی در افغانستان انتقال یابد. ماه به داخل حکومت موقت ظرف چندصدد آن بود تا

هبران و نظامی، بیشتر به معامالت بیشتر به امورقوماندانان به عوض توجه رهای سوزد و مقام را در دولت آینده برای یاسی در پیشاور پرداختند تا جا وبند

خود پیدا نمایند.

هفت تنظیم، تحت حمایت پاکستان تشکیل شده "دولت مؤقت افغانستان" که از تصرف( برخوردار بود. این "دولت" آی.اس.آیبود، از حمایه و پشتیبانی )

الل آباد را بعد از خروج قوای شور هدف عمده خود تثبیت نمود شهر وی الل و برعکس اصول جنگ چریکی، به حمله وسیع پرداخت. انتخاب شهر

کیلومتر 50پاکستان آباد برای حمله این بود که با منقار طوطی در مرز ها در خط مقدم جبهه فاصله داشت وامکانات اکماالت و ت به سهولتقویت نیرو

موجود بود. این شهر از طریق دره خیبر با پیشاور مرتبط و در صورت هدین، آنجا را م الم میکردند و "پیروزی مجا دولت مؤقت" نطقه آزاد شده ا

به سهولت به آنجا انتقال داده شده میتوانست. از لحاظ سیاسی این خواست هرگاه این معقول بود؛ اما تحقق آن از لحاظ نظامی امر ناممکن بود . بالفرض

هم میشد، اما آیا قوای مسلح افغانستان فرو هدین تصرف شهر توسط مجاالل آباد به معنی میپاشید؟ آیا امکان بمبارد وسیع آن موجود نبود؟ آیا سقوط

سقوط کابل نیز بود؟

حمیدگل به این نتیجه رسیده بود که از لحاظ نظامی این مناسبترین اقدام بود. هبران کارمندان همنوا بودند و این با خواست ر جوان نظامی دفترش نیزبا او

ها نیز تطابق داشت. دولت پاکستان و سیاستمداران نیز فشار وارد تنظیم مینمودند تا آنان از پیشاور به افغانستان منتقل شوند. تصرف سهولت آمیز

های کوچک اسمار، بریکوت وگار ه ر، باسعدآباد در داخل دره کننیزیون هدین جرأت بیشتر داد و الل آباد نیز به مجا چنین می اندیشیدند که تصرف

هد بود. همان سادگی امکان پذیر خوا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

303

هدین، استراتیژی دولت افغانستان بیشتر در مقابل اینگونه طرز تفکر مجاالش داشتند وبا تمام امکانات منطبق با واقعیت بود. آنا ن برای زنده ماندن

هم وحی ک دفاع مینکردند . در نقشه )اتی واز مراکز م ( وضعیت 22استراتیژیهای آنان نشان داده شده است. آنان میتوانستند با حفاظت از جابه جایی نیرو

های کمکی را نیز در اخت با استفاده از امکانات یار داشته ومواضع خود، نیرود ابل از لحاظ اکماالت موهوایی به اکماالت خویش بپردازند چنانچه شهر کا

ضروریات نظامی سخاوتمندانه از جانب شوروی اکمال غذایی وسایر میگردید.

هنوز عده ی ی از مشاورین آنان موجود باوجود ترک نمودن قوای شوروی، همین ملحوظ، بودند و هنوزبه گ تا هم نام شوروی را با خود داشت. جن

گ ها آن جن باز همانگونه که بعد از ترک نمودن ویتنام از جانب امریکایی همات وهم با نام امریک ه ا گره خورده بود اکماالت اسلحه وم همچنان ادام پول

هدار وداشت. قوای شورو در شش ماه اول سال ی بیش از یکهزار واسطه زرک نظا1988 ک وکم معادل ی نیم بلیون دالر به شمول پنجاه فیر می تقریبا

ود. اردوی راکت اسکاد در اختیار قوای نظامی افغانستان قرار داده بهی، توپچی و قوای هوایی در حالت برتر قرار افغانستان از لحاظ وسایط زر

هدین امر داشت و هر سه عنصر ذکر شده برای شکست مجا کاربرد مؤثر هدین بود؛ اما استفاده از این ا وجودحتمی بود. ب که ابتکار عمل در دست مجا

ک عملیحالت ضرورت به کاربرد دقیق آن در چوکات استراتیژی و تکتی داشت که در عمل اتفاق نیفتاد.

هد در تپ 7000ـ 5000حدود 1989تا مارچ الل مجا های اطراف ه هآباد تجمع نمود مزمان با پیشبرد تبلیغات تعجبند. شروع حمله قریب الوقوع

های این جابه جایی را پیشبینی بر الل آباد پیامد انگیز نبود. قوای مستقر در مواضع دفاعی پرداختند، از تمدید سیم خاردار تا فرش مین و کرده به تقویه

اتخذ تدابیر گوناگون. خطوط دفاعی بیرونی خاصتا به استقامت شرق تا ساحه ک ممتد به سمت کابل هراه نمبر ی بیست کیلومتری وسعت داده شد و در شا

های متعدد دفاعی و امنیتی افراز گردید. در نقشه ) ( طرح تقریبی23پوسته ک نشان داده شده است. الت استراتیژی خطوط دفاعی قوای افغانی و م

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

ه یی را از استقامت هدین در اوایل ماه مارچ، حمله وسیع مستقیم و جبه مجاهردو شرق تا به هراه نمبر یک آغاز کردند. وادی دره دریای کابل و طرف شا

هدف عمده آنها تصرف موضع ثمرخیل در رق کیلومتری جنوب ش 12اولین الل آباد بود که بر سرک عموی تسلط داشت. جنگ جویان با استفاده ازشهر

هاوان وراکت انداز با احساسات وشور و الح ثقیل وخفیف وتحت حمایه به پیشروی نیز نائل شدند.وق حمله نموده وش

الل آباد خودرا برسانندآنان توانستند تا سه کیل هوایی چندین .ومتری میدان

ک زنجیر ت نیز توسط آنان تصرف شد وبه نظر من اولین پیروزی T-55انک بود. اما این پیشروی و گ چریکی برعلیه تان هدین در جن پیروزی مجا

هنگی بسیار زودگذ هما ر بود، زیرا به زودی در نتیجه تشریک مساعی وهدار، توپچی و هوایی آنان مجبور به عقب نشینی شدند.قوای زر

هدی حالت بن بست قرار گرفت و تعداد زیادیاین حمله به تدریج در ن از مجاعده یی در محاصره قرار گرفتند. امکان میسر نشد تا کشته و زخمی شدند و

حمایه آنها اعزام گردد. باوجودی که در تازه دم برای تقویه و قوای کمکی وهشت قوماندان ورزیده و افراد آنان میجنگیدند؛ اما شخص ورزیده این حمله

هدایت نماید وجود طرح تکتیکی مناسب اتخاذ کند و کهتری ه را تابع همهدین پای پیاده ویاندا هم با شت. حمله از طرف روز صورت گرفت ومجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

305

هوا استفاده از بایسکل به ک شدن گ آمده با تاری ه جن های مترو جبه ک به قریه اطراف مراجعت مینمودند.

هاجرین شامل پیراز آغاز حمله موج تاز اطفال مردان وپیرزنان وه یی از منفر رسید. 20000به پاکستان آغاز گردید که تعداد شان در ماه جون به

هدین در جهت حفظ پیروزی الل آباد در نتیجه عدم توانایی مجا محاصره همکاری بین ها در عدم های اولیه ضعیف گردید. علت عمدهء این ناتوانی

هر قوماند ها بود. هدین و قوماندانان آن هر لحظه که میخواست بدون مجا ان هنگی با دیگران به حمله میپرداخت. چنانچه ی کی از قوماندانان در حالت هما

گ »گفت: « سندی تایمز»ه روزنامه افروختگی بعصبی وبر در این جنهدین هی از مجا ک جناح گرو هنگی وجود نداشت. اگر در ی هما هیچگونه

گ میشد، در جناح دیگر هدین مصروف پوره حمله میکرد و درگیر جن مجاهمه جانبه مشترک و.« نمودن خواب خود بودند الن هنگی نبود هما فقدان

هراه کابل ـ ها عقب نشینی کنند. شا هدین در بیشترین قسمت سبب شد تا مجاالل آباد یگانه راه اکماالتی و هوایی الل آباد به تعقیب مسدود شدن میدان

الل آباد بود هدین قرار داشت؛ رسیدن قوای کمکی به که آنهم تحت تسلط مجاهی گروپهایی را توظیف هدین به عوض مسدود ساختن کامل آن گاه گا اما مجا

های اکماالتی توانایی مقابله را نداشتند و میکردند که دشمن میتوانست قطار خویش را از آن مسیر عبور دهند.

هدین طی م های اپریل، می و جون موقعیت مجا گردید. بد وبدتر 1989اه همات درنتیجه مصرف نامتوازن و های اول، بعد از نبود م بی موجب روز

هفته کامال احساس میشد. محموله های ارسالی امریکا حاوی سپری شدن چند الحکوت اسلحه و ه کافی نبود. های روزمره جبه همات برای نیازمندی م

الح اوجره بعد از واقعه انفجار ط همات موجود وور دلخواه اکمال نشده بود مهای اول مورد استفاده قرار گرفت. به صورت کل نه تنها در آن در روز

الل آبطرح و النی بود مفکوره حمله بر ک غیرع اد از لحاظ استراتیژیگ واصوبلکه عملکرد و ت آن السیستم اکمال تکتیکی بکار برده شده در جن

آورد.افتضاح برای طراحان آن بار نیز ناقص بود که رسوایی و

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

طراحان این حمله مقاومت و پایداری سربازان قوای افغان را نیز دست کم تن کشخاطر زنده ماندن خود میجنگیدند وگرفته بودند. در حالی که آنان به

هدین صورت گرفت، سبب مقاومت واسیران آنها که توسط ایجاد روحیه مجاهدیعدم تسلیمی بیشتر در بین آنان گردید. تعداد آنان اگر ن ن سبت به مجا

الوه توسط آتش قوی حمایه شده مساوی نبود، کمتر از آنها نیز نبود. آنان ب رال از لحاظ ضروریات به موقع اکمشان مستحکم بود و مواضع دفاعیو

های بم افگن و هواپیما روزانه حد اقل بیست 12ترانسپورتی انتونوف میشدند. هدین را میکوبیدند وب ها به برای نابوار مواضع مجا دی قوای پیاده انواع بم

ها روی زمین های خوشه یی مورد استفاده قرار گرفت. این بم شمول بم های انتونوف باوجود سرعت کم در ارتفاعی هواپیما گ پخش میشدند. مانند ری

پرواز میکردند که راکت استینگر به آن رسیده نمیتوانست.

همیت ز یاد داشت؛ زیرا سبب تلفات از لحاظ روانی ترس از راکت اسکاد نیز ازیادی میگردید. حد اقل سه بطریه آن در کابل جابه جا گردیده بود و از طرف

الح برای جبران قوای شوروی در اختی ر اپرسونل شوروی فعال میشد. این هر بطریه آن شامل سه دستگاه پرتاب کننده و دولت افغانستان قرار گرفت.

هواشناسی، تانکر ود داشت. دسسه عراده دیگر برای اکمال آن وج تگاه سیار چندین کانتینر دیگر شامل محل قومانده و سیستم کنترول بود. برای فعال تیل و

ک ساعت هدف تثبیت و ساختن آن ی بعد از طی ضرورت بود که طی آن مراحل الزم به آن استقامت پرتاب میگردید. راکت اسکاد استفاده شده در

الل آباد به سهولت در 2000به وزن افغانستان دارای سرگلوله پوند بود و هن هشدار د هدین وسیله ده از پرتاب آن را ساحه پرتاب آن قرار داشت. مجا

الحظه نداشتند و هی می یافتند. به تنها بعد از اصابت آن در یک منطقه آگاهنمایی اسکاد، ساحه اصابت آن به شعاع متر بود و تقریبا 900دفترچه ر

هچهارصد را الل آباد بر تپه گ الل آباد کت از این نوع در جن ای اطراف ن در داخل خاک پاکستان نیز آر فیر اهاساس معلومات من چاصابت نمود وبر

فرود آمد.

هدین در چهار را تصرف کنند. بنابر ماه جنگیدن نتوانستند جالل آباد مجاگ در افغانستان، این برداشت من وسایر اشخاص وارد در شکست امور جن

گ بیش از س هد کشته و زخمی تعجب برانگیز نیست. در این جن هزار مجا ه

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

307

همات واسلحه آنان به مصرف رسید. عدم توانایی شدند و هدین در ذخایر م مجارخنه نمودن در مواضع دفاعی، سبب شد تا دشمنان عبور از کشتزار مین و

الل آباد سبب گ ای شد تا قواز لحاظ روانی در حالت برتر قرار گیرند. جنسازد به جهانیان ثابت باد به نفس بیشتر برخوردار گردد ومسلح افغان از اعتم

الل آباد در گ هدین توانایی پیشروی به سوی کابل را ندارند. جن که مجاهد د آنرا ین نتوانستنواقعیت چنان شکست بزرگی برای جهاد بود که دیگر مجا

هبران مجا جبران نمایند. هدین تا حال از دروس آن من فکر میکنم که ر نیاموخته اند.

گ تمام عیار به عوض آی.اس.آی) ها با گزینش بی موقع جن هبران تنظیم ( و رگ چریکی ن ک وجن دند تکتیکی را مرتکب شه تنها اشتباه بزرگ استراتیژی

الل آباد برای حمله، وضع را بیشتر مغلق ساختند؛ بلکه با انتخاب شهر الل آ هم اسباب سقوط رژیم کمونیستی زیرا در صورت تصرف باد، باز

هش فشار بر گ به منظور کا هم چنان آنها در جریان جن هم نمی گردید. فراهوایی کابل وج بگرام را تحت فشار قرار ندادند.الل آباد، میدانهای

هدین حکمتیار بر افراد مسعود گ بود که در تخار مجا در مراحل نهایی این جنها ع های انتقامجویانه گردید که درمورد آن قبال حمله کردند که بعد امل اعدام

های اتحاد و توضیحات داده شده است. این حوادث سبب گردید تا دروازه همیشه بسته گردد. نزدیکی برای جهاد برای

هات تکتیکی ا ردین جنگ میتوان کتاب قطوری نوشت ودر مورد اشتباک و هیچگونه ش بر هنست؛ زیرا حملشبه بوده نمیتواشکست حتمی آن نیز

هنگی و هما ک مساعی مواضع مستحکم در روز روشن وآنهم بدون تشریطور دوامدار اکماالت صورت ت گرفت. ذخایر کافی موجود نبود وصور

همه نگرفت، ایاالت متحده به موقع کمپ اوجره را اکمال ننمود. با وجود این هدین در اجرای حمله اصرار ورزیدن هبران مجا ها، ر د.کمبود

همه مسجل شده بود که الل آباد و این که نزد در نتیجه شکست حمله بر جنرال حمید گل از پست 1989واقعا فاجعه بار بود، در ماه جون

( سبکدوش گردید. دخیل بودن دوساله او در پیشبرد جهاد ممکن آی.اس.آی)

www.ael.af

دو فاجعه بزرگ

هبری ) ( قرار آی.اس.آیتلخترین تجارب وی بوده باشد. او در حالی در رهدین به ک بود و زمانی آنرا ترک کرد که مجا گرفت که پیروزی بسیار نزدیهدین، های امریکا به مجا ک شکست سختی مواجه شده بودند. کم شدن کم

هور، انفجارس هواپیمای رئیس جم ذخیره گاه بزرگ اوجره، اوج قوط هبران تنظی الفات بین ر ها در آستانه خروج قوای شوروی واخ همتر از م م

الل آباد سبب آن گردید تا بی نظیر بوتو وی را دوباره همه شک ست بزرگ جنرال شمس الرحمن کالو شد که توسط نماید. جانشین اوبه اردو تبدیل

ضیاءالحق نسبت اینکه خواستار واگذاری پست لوی درستیز به شخص دیگری بود به تقاعد سوق شده بود. وی طرفدار طرح امریکا مبنی بر تحت

هبران فشار قرار همچنان نتوانست وحدت را در بین ر هدین بود؛ او دادن مجاها ایجاد نماید. تنظیم

الل آباد، جها می گرد دیگر نتوانست مانند سابق بازاربا شکست در جنگ هدین توانستند گ داشته باشد. مجا هند که با پیشبرد جن به جهانیان نشان د

ک ابر قدرت را مجبور به عقب نشینی کرد، مشروط بر چریکی، میتوان یاینکه وسایل جنگی در اختیار آنان قرار گیرد، اعتقاد برای جهاد وجود داشته هی نماید. با این صفات هبری نظامی معقول امور را سازماند باشد و ر

با کمبود یکی از این عناصر، اردوی نیرومندی پیروزی آنها حتمی است وگ بزرگترین آموزگار نیز نمیتواند به پیروزی دست یابد. مطالعه تاریخ جنهای آن باربار تکرار شده برای نظامیان و سیاستمداران است؛ زیرا آموزه

همانا فراگیری آن است. است، اما مشکل بزرگ

الل )برای پی بردن به پیروزی قوای مسلح علل آباد و چگونگی حمله بر های جهادی تحت حمایه پاکستان هوری افغانستان و شکست نیرو تاب به ک، جم

الل آباد» های از جنگ نوشته سترجنرال محمد نبی عظیمی «یادمانده مراجعه شود. مترجم(

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

309

گفتارواپسین"ناتوانی موجب نا امیدی میشود و تاریخ گواه آن است که ناامید شدن،

سرنوشت جنگ را تعیین میکند، نه از دست دادن زندگی " هارت. نویسن گ واقعی کاپیتان باسیل لیدل " 1918ـ 1914ده "کتاب جن

همرزمان ها و هبران تنظیم ها در جریان بازدید از پیشاور، با ر این تازگی سابق تجدید دیدار نمودم و داخل افغانستان رفتم. منظور از بازدید این بود تا هد، چرا نتوانست رژیم دریابم که جهادی که توانست شوروی را شکست د

هدین م ثر آور بود. نجیب هللا را سرنگون سازد. نتایج بازدید برایم بسیار تأ جاالفات عصباالت ناامیدی قرار داشتند، خسته ودر ح نی به نظر میرسیدند و اخ

های ذات البینی، توانمندی آنان را در مقابله با دولت کابل به تحلیل و نزاع برده بود.

ک نگاه به گذشته و تحلیل حوادث و واقعاتی که در سه سال اخیر اتفاق با ینتیجه گیری کرد که سیاست عمدی ایاالت متحده امریکا افتاده است، میتوان

ها با بیرون مانع پیروزی نظامی ما در افغانستان گردیده است. امریکایی شدن قوای شوروی به مرام اصلی خویش یعنی گرفتن انتقام ویتنام نایل شدند.

هم رسیدند که نجیب هللا وهردو ابرقدرت به ها میتوانند با میاناین تفا ه چپی ها، دولت آشتی ملی را ایجاد نمایند ودر این حالت ثبات وآرامش در رو

هد شد.افغانستان و مناطق مرزی پاکستان تأمین نخوا

هنده و هد که در پاککمک به ملیونها پنا ستان زندگی میکنند کم هزاران مجاهد شد و من اکثر آنان حاضر به وطن شان برگردند؛ اما به باورآنان باید خوا

های ویران و مزارع مین گذاری شده عودت نمایند. نخواهند شد که به خانه ها نسبت به این تهدید نیز وجود دارد که تعدادی از آنها که در بعضی ج ا

www.ael.af

ینگفتارواپسۀ مسلح نیز میباشند با رد این پیشنهاد، ممکن مورد استفادساکنین محلی بیشتر و

ها، سوء عمال خاد، )ک. گ . ب( و )راو( قرار گرفته با درگیری بی ن جناح همه آمادۀ بیروت مشابه را به وجود آورند. پیشاور از این لحاظ بیشتر از هد هند نیز خوا تبدیل شدن به بیروت ثانی است که یقینا این طرح موافق طبع

بود.

به فکر من اولین قدم در راه ناکام ساختن جهاد، دور ساختن جنرال اختر از هور پاکستان بنا ک صحنه توسط رئیس جم ود. ایاالت متحده امریکا ببه تحری

های گوناگون سیاسی در جهت تضعیف توانمندی با دور شدن وی، توطئه های همیشه در برابر فشار هدین عملی گردید. جنرال اختر که نظامی مجا

هدین و گوناگون مقاومت میکرد، جدا استقرار خواستار پیروزی نظامی مجاهمین این مورد انعطاف ناپذیر بود ودر حکومت اسالمی در کابل بود. او به

وارد کرد. رئیس جهت امریکا برای دور ساختن وی بر ضیاء فشار زیاد هور نیز چون در رمند گردیده بود، آن مقطع زمانی به پیروزی باوجم

های ویرا به نام خود رقم ساختن جنرال اختر، تمام دستاومیخواست با دور ردبا جنرال اختر داشت نیز خوشنود و صدراعظم را که روابط تیره زند و

راضی سازد.

هدین در اوجره، دومین ضربهء بزرگ بود که الح مجا انفجار انبار بزرگ هدین گردید. انفجار زمانی صورت گرفت که سبب تضعیف موضع مجا

با پالیسی ( قرار گرفته وآی.اس.آیجنرال گل )حمید گل( جدیدا در راس )همین امریکا مبنی بر توزیع مستقی همنوا شده بود. به الح به قوماندانان م

القمند همات در آن کمپ انباشته شده بود. امریکا الح و م دلیل مقدار زیاد هدین بود تا قوای شوروی به صورت امن عقب نشینی نماید؛ در حالی که مجا

هیچوجه مایل نبودند تا در عقب ها به شینی ن مخالف این شیوه بودند. امریکایی اخته یا به تعویق اندی شوروی به کدام علت وبهانه یی تعلل صورت گیرد وقوا

الح را به پاکستان برای مدتی به تعویق انداختند. همین سبب ارسال شود. از همات ذخیره شده در کمپ الح و م هزار تن همزمان با آن بیشتر از ده

هفته بعد از آن توافقات ژنو به امضا رسید. به اینگونه اوجره نابود گردید وهدین برای ادامه عملیات ضعیف شد و قوای شوروی توانست به توانایی مجا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

311

صورت مصوون خارج شود. با توجه به مطالب ذکر شده آیا میتوان گفت که همه تصادفی بوده است؟ این

الح از طریق )سی.آی.ای هدین بصورتاکماالت منظم صورت ( برای مجاالح ونمی ضروریات دولت کابل مانند سابق گرفت، در حالیکه اکماالت

ه داشت. آیا این نیز تصادفی بوده است؟ ادام

هواپیما که منج هور وجنرال حادثه سقوط ر به کشته شدن عمدی رئیس جمآتشۀ نظامی آن کشور گردید، ضربۀ اختر ومرگ تصادفی سفیر امریکا و

حادثه سبب شد تاط بود. اقدامات امریکا بعد از وقوع دیگری در چنین شرایالن آن تثبیت نگردند. حادثه نشقضیه طور شاید وباید تحقیق نگردیده و ان عا

همدستی احتمال دست داشتن عمال )ک. گ. ب داد که در آن ( و یا خاد در برخی از منسوبین نظامی پاکستان موجود بود. افشای این توطئه میتوانست

های امریکا گردد؛ زیرا بنابر مطالبات ون سبب ه خواست عمومیاکامی برناممور ارشد امریکا أتقام مرگ عمدی دومباید اقداماتی تالفی جویانه جهت اخذ ان

صورت میگرفت. امریکا در مرگ ضیاء چند قطره اشک تمساح ریخت؛ اما ها ه هستودر واقعیت آنها از مرگ او متأسف نبودند. آنها بیشتر از برنام ی ی

المی. آنها مخا لف حکمروایی او نگران بودند تا حمایت او از بنیادگرایی اک بودند وعاو به شیوهء نظامی و همزمان انکشاف دول از اصول دموکراتی

هستوی او تهدیدی بود که نمیتوانستند به گونه سیاسی آنرا متوقف برنامه سازند.

اکستان فشار آورد تا دولت ایاالت متحده امریکا بر پ 1988در اواخر سال هد. این اقدام قبل از خروج قوای شوروی انتقالی را برای افغانستان تشکیل دهدف هدین مسجل گردد، اتخاذ گردید. و بدون این که پیروزی نظامی مجاگ به زد و بند هدین را از جن عمدهء این عمل بی موقع این بود تا توجه مجا

مصالحه مطابق خواست سازش و اسی معطوف ساخته در نتیجههای سیالمی در کابل، بدون امریکا عملی شود. در حالی که برقراری دولت ا

پیروزی نظامی ناممکن بود.

www.ael.af

ینگفتارواپس

در اواسط فبروری تمام قوای شوروی به جز عدۀ معدود از مشاورین نظامی ه همچنان ادام آنان از افغانستان خارج شدند اما اکماالت لوژستیکی شان

الن عملی شد، به جز از وقفه داشت. پروسه خروج قوای شوروی طبق هدین صو 1988کوتاه نوامبر الت مجا رت گرفت وبعد از که در نتیجه ح

هوا ونبودن اسلحه و هدین نتوانستند موانع آن به دلیل سردی همات کافی مجا م برای آنان ایجاد نمایند.

)سی.آی.ای( (، یبه ادامه خروج قوای شوروی، دولت پاکستان، )آی. اس. آ ه یی تمام گ جبه هدین تصمیم گرفتند تا جنگ چریکی را به جن هبران مجا و رالل آباد صورت عیار مبدل نمایند. بر اساس این تصمیم حملهء وسیع بر

حمله از لحاظ استراتیژی و گرفت که به شکست مفتضحانه انجامید. اینک دارای نواقص بیشمار بود ودر د بزرگی بر جهاد وارنتیجه آن ضربه تکتی

هم ساخت. به باور من گردید. این شکست بهانۀ را برای مصالحه سیاسی فراها بودند؛ زیرا آنها با حمایه و گ در افغانستان امریکایی برندگان اصلی جن

گ چریکی توانستند، انتقام ش گیرند کست ویتنام را از شوروی بپیشبرد این جنالمو ی به عوض دولت کمونیستی کابل در نهایت از جاگزینی دولت ا

جلوگیری نمایند. عقب نشینی قوای اتحاد شوروی برای آن کشور نیز موفقیت بار بود، زیرا با وجودی که نجیب هللا دست نشانده شان در کابل بر قدرت

باقی ماند؛ اما گرباچف به حیث قهرمان در غرب شناخته شد.

م افغانستان اند. زیرا خانه بازندگان اصلی این جنگ بدون شک و شبه مردهای ماین مبدل های آنان ویران شد، زمینهای زراعتی شان به کشتزار

گشت، پدران، پسران و شوهران در این جنگ کشته و قربانی شدند.

نپایا

www.ael.af

تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان

1

های از متن کتاب: بریده

برای سوختاندن کابل، استراتیژی ما دارای سه بخش بود. در الت برای قطع هنگ ساختن ح هما قدم اول اقدامات در جهت های اکماالتی کابل وجلوگیری از رسیدن مواد به داخل راه ها در مسیر هدف اجرای کمین شهر. برای رسیدن به این

بردن منابع آب ابل، از بین کاروانهای اکماالتی به استقامت کهای آب نوشیدنی و و از بین بردن سیستم منفجر ساختن بند

منفجر ساختن شبکۀ برق از وظایف اساسی ما برق رسانی وبود.

*** الت بر شهرکابل یک نوع جنون خاص جنرال اختر در مورد حالت به کابل، نسبت به سایر همیشه در مورد ح داشت. او

الح مناطق پافشاری هر نوع هرگاه یک قوماندان میکرد. ثقیله را برای حمله بر کابل و ویرانی آن مطالبه میکرد، حتی

.باوجود مخالفت من، آن را در اختیار وی میگذاشت***

منابع بین المللی تمویل کنندۀ پولی این جنگ دولت عربستان های عرب و... و سعودی، دولت امریکا )سی.آی.ای(، شیخ

همات، توسط )سی.آی.ای(، از کشور غیره الح و م بوده و های مصر، ترکیه، انگلستان، چین و دولت اسرائیل و شبکه

الح تهیه گردیده است. های بین المللی قاچاق ***

ها برای تحت قومانده درآوردن وتحت تأثیر قرار دادن تنظیم قوماندانان و سوق نمودن آنان به استقامت درست، من بجز و

همین وسیله یعنی دادن و یا دریغ کردن اسلحه و مهمات و از آموزش وسیله و امکان دیگر نداشتم. به عبارۀ دیگر در یک

دست من علف و در دست دیگر من قمچین بود.***

شبه مردم افغانستان اند. بازندگان اصلی این جنگ بدون شک وهای آنان ویران شد، زمینهای زراعتی شان به زیرا خانه های ماین مبدل گشت، پدران، پسران و شوهران در کشتزار

این جنگ کشته و قربانی شدند.

www.ael.af