Post on 03-Feb-2023
22วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
ผลการรกษาการผาตดสรางเสนเอนไขวหนาขอเขาผานกลองสอง
ในโรงพยาบาลมหาสารคาม
Clinical Outcomes of Arthroscopically Assisted Anatomic ACL
Reconstruction at Maha sarakham Hospital
ฉตรชย ยมศรเคน
Chatchai Yomsiken(Received : 15 July 21 Revised : 6 August 21 Accepted : 10 August 21)
บทคดยอ
วตถประสงค : เพอประเมนผลการรกษาการผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนา โดยวธการผาตดโดยใชเสน
เอนสะบาและใชเสนเอนดานหลงเขาแฮมสตรง ซงประเมนในเรองความมนคงขอเขาและการท�างานของขอเขา
วธการศกษา : การศกษาเชงพรรณนา เกบขอมลจากแฟมประวตผปวยทมเสนเอนไขวหนาขอเขาฉกขาด ซงได
รบการผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนาในโรงพยาบาลมหาสารคาม ตงแต 1 มกราคม 2562 ถง 31 ธนวาคม 2563
และตดตามผลการรกษาทางคลนกเปนเวลาอยางนอย 6 เดอน
ผลการศกษา : ผปวยทมเสนเอนไขวหนาขอเขาฉกขาด มจ�านวน 85 ราย เปนเสนเอนไขวหนาขอเขาฉกขาด
หลายต�าแหนง จ�านวน 6 ราย เสนเอนไขวหนาขอเขาฉกขาดหนงต�าแหนงจ�านวน 79 ราย และไดรบการผาตดโดยใชเสน
เอนสะบา 4 ราย และใชเสนเอนหลงขอเขาแฮมสตรง 81 ราย ผปวยมาตดตามการรกษาหลงผาตดโดยเฉลย 7 เดอน จาก
การวเคราะหในกลมผปวยเสนเอนไขวหนาขอเขาฉกขาดหนงต�าแหนง จ�านวน 79 ราย ผลการศกษาพบวาในเรอง
ความมนคงขอเขา โดยการตรวจ Lachman test กอนผาตดผล positive/negative เทากบรอยละ 100/ 0 และหลง
ผาตดผล positive/negative เทากบรอยละ 2.4 / 97.6 ตามล�าดบ ซงผลหลงผาตดดขนอยางมนยส�าคญทางสถต และ
คาเฉลย Lysholm score กอนผาตดและหลงผาตดเทากบ 71.0 ± 7.5 และ 91.2 ± 2.9 ตามล�าดบ ซงพบวาดขนอยาง
มนยส�าคญทางสถตเชนกน ภาวะแทรกซอนหลงการผาตด พบ 14 ราย(รอยละ 16.5) และม 1 รายไดรบการผาตดซ�า
สรปผลการศกษา : การผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนาในโรงพยาบาลมหาสารคาม ใหผลการรกษาเรอง
ความมนคงและการท�างานขอเขาทดขน การศกษานจะเปนพนฐานการศกษาวาวธการรกษานใชไดผลดในอนาคต
เพอพฒนาคณภาพวธการผาตด การท�างานของขอเขา และลดภาวะแทรกซอนการผาตด
ค�าส�าคญ : เสนเอนไขวหนาขอเขาฉกขาด, การผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนาโดยวธการผาตดโดยใช
เสนเอนสะบา, การผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนาโดยใชเสนเอนหลงขอเขาแฮมสตรง
นายแพทยช�านาญการ ศลยแพทยกระดกและขอ โรงพยาบาลมหาสารคาม
23วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
ABSTRACT Objectives : The aim of this study was to assess and pursue clinical results of arthroscopic
assisted ACL reconstruction, using single bundle (SB) hamstrings graft and bone-patellar tendon-bone
graft (BPTB) in term of post-operative knee stability and knee functional scale.
Methods : A descriptive study composed of ACL injuried patients who had been under ACL
reconstruction operation at Mahasarakham Hospital from January 2019 until December 2020, and they
had been, at least 6 months, followed-up at out-patient-clinic. Data were collected from medical
records by researcher.
Results : There were 85 ACL injuries patients. An Isolated ACL injury was found in 79 patients,
and 6 patients were multiple ligamentous injuries. For operation technique BPTB had performed in 4
patients (5.1%), and 75 patients (94.9%) in SB group. The average following-up time was 7 months.
Mostly, an isolated ACL injury had combined meniscus injuries, 78 patients (98.8%). This study reviewed
79 patients with isolate ACL injuries, found that there was a significant difference in pre / post-opera-
tive knee stability tested by Lachman test, pre-operative resulted positive/negative were 100/ 0 %
and post-operative resulted positive/negative were 2.4 / 97.6 % respectively. The mean pre and post-
operative knee functional scores, Lysholm were 71.0 ± 7.5 and 91.2 ± 2.9 respectively which also
improved significantly. Complications were found in 14 patients (16.5%) and a patient had been oper-
ated repeatedly.
Conclusion : Arthroscopic assisted anterior cruciate ligament reconstruction resulted in sig-
nificantly improving knee stability and function. In the future further research should be studied to
improve surgical technique, functional outcome and decrease complication.
Keywords : anterior cruciate ligament injuries, anterior cruciate ligament reconstruction, single
bundle hamstrings graft (SB), bone-patellar tendon-bone graft (BPTB)
บทน�า
การฉกขาดเสนเอนไขวหนาของขอเขาเปนการ
บาดเจบทางกฬาทพบไดบอย โดยเฉพาะในกลมอาย 16
- 39 ป(1) โดยมการบาดเจบในเพศชายมากกวาเพศหญง
ถง 4 เทา สามารถท�าการรกษาไดโดยการผาตดสรางเสนเอน
ไขวหนา (Anterior Cruciate Ligament Reconstruction;
ACLR) ซงเปนมาตรฐาน (Gold Standard) ของการรกษา
ภาวะน(2) นอกจากนการผาตดสรางเสนเอนไขวหนา (ACLR)
ยงเปนการผาตดทมปรมาณอนดบตนของการผาตดทาง
ออรโธปดกส ในสหรฐอเมรกา(3) ซงมรายงานถง 100,000
รายตอป จดประสงคหลกของการผาตดสรางเสนเอนไขว
หนา (ACLR) คอการแกไขภาวะการเคลอนไหวของขอเขา
ทผดปกต ในผปวยทมการฉกขาดของเสนเอนไขวหนา และ
เพอสรางความมนคงใหเกดขนภายในขอเขา เพอใหผปวย
ไดกลบไปใชงานหรอเลนกฬาได ปองกนการบาดเจบ ตอ
กระดกออนผวขอและหมอนรองกระดก รวมถงการเกด
ภาวะขอเสอมกอนก�าหนดทจะเกดขนตามมาได(4-5) โดยวธ
การผาตดรกษามทงวธการผาตดเปดแผลหนาเขาเพอสรางเอน
(Open Reconstruction) และวธการผาตดผานกลองสอง
ขอเขา (Arthroscopic Reconstruction) ซงมวสดทน�า
24วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
มาใชในการผาตดสรางเสนเอนไขวหนามหลายชนด เชน
Prosthetic Ligament, Allograft, Autograft โดยการใช
Autograft เปนการน�าเสนเอนบางสวนจากกระดกสะบา
และเสนเอนจากกลามเนอดานหลงขอเขาแฮมสตรง ซงม
ขอดขอเสยแตกตางกน การเลอกวาจะใชเสนเอนทดแทน
เปนชนดใดนน สงส�าคญขนอยกบผปวยเปนหลก โดยม
หลกการเลอกดงน จากการศกษาทผานมาสวนใหญพบวา
ในผปวยทตองการความมนคงขอเขาสง อายนอย และม
การใชงานมาก แนะน�าใหใชบางสวนของเสนเอนสะบาเปน
หลก(6) ในผปวยทอายมากและการใชงานต�า Epiphyseal
Plate ยงไมปดหรอในกรณทมการฉกขาดซ�าหลงผาตด
สรางเสนเอนไขวหนาและเคยใชบางสวนของเสนเอนสะบา(7)
แนะน�าใหใชเสนเอนจากกลามเนอดานหลงเขาแฮมสตรง
ทดแทน ดงนนการใหความเขาใจกบผปวยจงเปนสงส�าคญ
ในการเลอกชนดของเสนเอนทจะน�ามาใชในการผาตด
ในป ค.ศ. 1990(8) ไดมการพฒนาเทคนคการผาตด
เสนเอนไขวหนาโดยการใชเทคนค Trans - tibial Tunnel
Technique ขนตอนการผาตดจะท�าโพรงเจาะดานกระดก
ตนขา (Femoral Tunnel) ผานทางโพรงเจาะดานกระดก
หนาแขง (Tibial Tunnel) ซงจะท�าให Femoral Tunnel อย
ในต�าแหนงทไมเปนไปตามกายวภาคเดม (Non - anatomic
Femoral Tunnel) ซงอยสงและหลงกวาต�าแหนงเกาะเดม
ของเสนเอนไขวหนา ผลการผาตดคอนขางไดผลด พบวาใน
ผปวยทไดรบการผาตดดวยวธนเมอท�าการตรวจ Lachman
จะพบมความไมมนคงของขอเขาทางดานหนา-หลงเพยง
เลกนอย และเมอใชเครองมอ Arthrometer วด ผปวยยง
คงมความไมมนคงในการบดหมนของขอเขาเกดขนอย เมอ
มการศกษาเสนเอนไขวหนามากขน ท�าใหมความเขาใจ
กายวภาคของเสนเอนไขวหนาดขน จากการศกษาเสนเอน
ไขวหนา (ACL) พบวาประกอบดวยเสนเอน 2 สวน คอ
Anteromedial และ Posterolateral Bundle โดยท�างาน
รวมกนในการใหความมนคงในแนวหนาหลง และแนวการ
หมนจงเปนทมาของเทคนคการผาตด Double Bundle
ACL Reconstruction(9) ตอมามการพฒนาโดย การท�า
Femoral Tunnel ผาน Anteromedial Portal(10) ท�าให
การวางต�าแหนงของ Femoral Tunnel ท�าไดดขน รวม
ถงมการศกษาเพมเตมถงต�าแหนงแนชดของเสนเอนไขว
หนา จงพฒนาเกดเปน Anatomic Double Bundle
Technique แมวาการผาตดชนดนจะไดคณลกษณะของ
เสนเอนใกลเคยงกบเสนเอนไขวหนาเดม แตการผาตดนน
ท�าไดยากกวาการผาตดแบบเดม หากมการขาดใหมของ
เสนเอนไขวหนาเสนนอกครงภายหลงการผาตด การผาตด
ใหมนนจะมความยากซบซอนยงขน และปญหาทส�าคญคอ
ไมเหมาะสมกบผปวยทมขนาดจดเกาะเสนเอนไขวหนา
บรเวณกระดกหนาแขงทมขนาดแคบหรอมขนาดเลกกวา
14 มลลเมตร จากขอมลขางตนจงมการพฒนา เทคนคการ
ผาตดแบบ Anatomic Single Bundle ACLR ขน ซงเปน
มาตรฐานในการผาตดในปจจบนโดยใช Single Bundle
Grafts(11) แตวางในต�าแหนงทเปนกายวภาคเดมของ
ต�าแหนงเกาะเสนเอนไขวหนา (Anatomic ACL) ซงอยใน
ระหวางสวน Anteromedial และ Posterolateral Bundle
โดยเทคนค Anatomic Single Bundle ACLR เหมาะสม
กบกลมผปวยทมจดเกาะเสนเอนไขวหนาทมขนาดเลก ม
การบาดเจบของเสนเอนหลายเสน (Multiple Ligamentous
Injury) ลกษณะชองกระดก Intercondylar Notch ทแคบ
เนองจากในโรงพยาบาลมหาสารคามยงไมเคยม
การศกษามากอน จงเปนทมาของการศกษานซงท�าการศกษา
ผลการรกษา และภาวะแทรกซอน ดวยวธการผาตด 2 วธ
คอ การใชเสนเอนสะบาและเสนเอนหลงขอเขาแฮมสตรง
ในการรกษา เพอประเมนความมนคงของขอเขาและผล
ขางเคยงทเกดขน โดยเปรยบเทยบกบการศกษากอนหนาน
วธการศกษา
รปแบบการศกษา (Study Design) เปนแบบ
การศกษาเชงพรรณนา (Descriptive Study) ผวจยศกษา
ขอมลจากเวชระเบยนยอนหลง ของผปวยเสนเอนไขวหนา
ขอเขาขาดทงหมด (Complete Tear) ทรกษาดวยวธ
การผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนา ในโรงพยาบาล
มหาสารคาม ตงแต วนท 1 มกราคม พ.ศ. 2562 ถงวนท
31 ธนวาคม พ.ศ. 2563
ค�านยาม ผปวยเสนเอนไขวหนาขอเขาขาดทงหมด
(Complete ACL tear) หมายถง ผปวยทมการฉกขาด
25วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
ของเสนใยของเอนไขวหนา ท�าใหขอเขาไมมนคง ระยะ
การเลอนหลดของกระดก tibia ไปขางหนามมากขน และ
เมอตรวจความมนคงของขอเขาในทา Anterior Drawer
Test, Lachman Test และ Pivot Shift Test ไดผลเปนบวก
เกณฑการคดเลอกอาสาสมครในโครงการ
(Inclusion-Exclusion Criteria)
- ผปวยทไดรบการวนจฉยเสนเอนไขวหนาขอ
เขาขาดทงหมด (Complete ACL Tear) ในโรงพยาบาล
มหาสารคาม ทมอาการ ขอเขาหลวม ไมมนคง ขอเขาลอค
ขอเขาทรด ทมารบการรกษาในโรงพยาบาลมหาสารคาม
ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2562 ถง 31 ธนวาคม พ.ศ.
2563
- ผปวยใหความยนยอมในการเกบขอมล
- ผปวยจะตองไมมการรบรทผดปกต เชน ผปวย
มปลายประสาทอกเสบจากภาวะเบาหวาน Neuropathy
ภาวะผดปกตทางสมองและระบบประสาท ซงจะประเมน
อาการเจบปวดไมได
- ผปวยจะตองไมเปนผทไดรบการวนจฉยวาเปน
โรค Double Crush Lesion
- ผปวยจะตองเปนผทสามารถมาตดตามการรกษา
ไดนอยกวา 6 เดอน
วธค�านวณประชากร
ค�านวณโดยสตร
อางองจากการศกษาของ Araki et al (2011) (12)
ค�านวณได 16 ราย
วธการเกบขอมล
รวบรวมขอมลในเรองผลการรกษา 6 เดอน ถง
1 ป หลงผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนาขอเขาในเรอง
คะแนนความเจบปวดหลงผาตด พสยองศาการเคลอนไหว
ของขอเขา Lysholm Score, ผลการตรวจ Anterior Drawer
Test, Lachman Test และ Pivot-shift Test รวมทง
บนทกภาวะแทรกซอนอน ๆ
การวเคราะหขอมลใชโปรแกรม SPSS 26 for
Windows โดยวเคราะหและน�าเสนอขอมลดวยสถตเชง
พรรณนา จ�านวน คากลางเฉลยหรอ มธยฐาน (Mean หรอ
Median) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation
หรอ Interquartile Range) สวนขอมลตอเนองใชสถต
ทดสอบความแตกตางระหวางสองกลมดวย Paired t-test
ในกรณทขอมลประเภทกลม (Categorical Data) ใชสถต
ทดสอบโดยใช Fisher’s Exact Test การแปลผลขอมล
ทางสถตถอคา P<0.05 วาเปนนยส�าคญ
งานวจยนไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ
วจยและจรยธรรมโรงพยาบาลมหาสารคาม โครงการวจย
เลขท MSKH_REC 64-01-023
วธการผาตด (Operation Technique)
ในผบาดเจบขอเขาเสนเอนไขวหนาฉกขาดทไดรบ
การผาตดสรางเสนเอนไขวหนา (Anatomic Single Bundle
Anterior Cruciate Ligament Reconstruction) ซงม
อยสองวธ ไดแก ดวยวธใชเสนเอนสะบาและวธใชเสนเอน
หลงขอเขาแฮมสตรง ผปวยทกรายไดรบการรกษาผาตด
โดยศลยแพทยออรโธปดกสทานเดยว (ฉตรชย ยมศรเคน)
ซงมประสบการณในดานการผาตดสองกลองมากกวา 5 ป
ขนตอนวธการผาตดทงสองวธ เรมดวยการผาตดผานกลอง
สองขอเขา เพอตรวจวนจฉยการฉกขาดของเสนเอนไขวหนา
และ/หรอการบาดเจบรวมอน ๆ ไดแก หมอนรองขอเขา
กระดกออน เปนตน โดยพยาธสภาพทอาจพบรวมดงกลาว
จะไดรบการรกษากอนท�าผาตดเพอสรางเสนเอนไขวหนา
ขอเขา
วธการผาตดโดยใชเสนเอนสะบา (Bone-Patellar
Tendon-bone) เรมดวยลงมดผาตดทบรเวณดานหนาเขา
ยาวประมาณ 4-5 เซนตเมตร ระดบขอบลางลกสะบาถง
ขอบบนปมกระดก Tibial Tuberosity ตดเลาะเอาเสนเอน
จาก Patellar Tendon ทมสวนกระดกลกสะบา (Patella)
และสวนกระดกหนาแขง (Tibia) ตดอยสองปลาย กวาง
9-10 มลลเมตร ยาว 7-9 เซนตเมตร จากนนใชกลองสอง
ขอเขาชวยในการเจาะรทกระดกตนขา (Femur) โดยใช
Offset, Femoral Aimer Guide 7 มลลเมตร ทกระดก
ตนขา วางในแนวทต�าแหนงทเกาะเดมของเสนเอนไขวหนา
โดยใชต�าแหนงจดกงกลางของ Femoral Footprint เดม
จากนนท�าการเจาะรทกระดกหนาแขงโดยใช Acufex Tibial
Aimer ตงท 50-55 องศา ดงเสนเอนสะบาหนาทเตรยม
ไวใหอยในรทกระดกตนขาและกระดกหนาแขง แลวยดดวย
26วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
Endobutton หรอ Bioabsorable Screw ทฝงกระดกตนขา
และ Bioabsorbable Screw ทฝงกระดกหนาแขงตามล�าดบ
สวนวธการผาตดโดยใชเสนเอนดานหลงเขาแฮม
สตรง (Anatomic Single Bundle Hamstring) เปด
บาดแผลตามแนวตง 2-3 เซนตเมตร ทางดานใน หางจาก
ทเกาะของเอนสะบา (Tibial Tubercle) ประมาณ 2-3
เซนตเมตร ระวงเสนประสาท Infrapatellar Branch ของ
Saphenous Nerve ท�าการเลาะขนไขมนใตผวหนงออกจาก
Sartorius Fascia พยายามหาขอบบนของเสนเอน Sartorius
จะเหนเปนเสนเอนแบน ๆ มนเงา เปดบาดแผลตามขอบ
บนของเสนเอน Sartorius ใชกรรไกร Metzenbaum
ท�าการขยายบาดแผลเพอหาต�าแหนงของเสนเอน Gracilis
และ Semitendinosus หาบรเวณทหางจากทเกาะจะหา
ไดงายกวา เสนเอน Gracilis จะอยบนกวา ใช Right Angle
Clamp ท�าการเกยวเสนเอน Gracilis ขนมา แลวคลอง
ดวย Cord Tape ใช Right Angle Clamp ท�าการเกยว
เสนเอน Semitendinosus ขนมา แลวคลอง ดวย Cord
Tape จนกระทงเสนเอน Gracilis และ Semitendinosus
แยกจากกนชดเจน ท�าการเลาะบรเวณทเกาะของเสนเอน
Gracilis กอน ตองเลาะใหไดชน Periosteal Insertion
เพอใหไดความยาวมากทสด ใชนวมอท�าการเลาะเนอเยอ
ทตดอยโดยรอบเสนเอนออก ใชเครองมอแบบปลายปด
(Closed Tender Stripper) ท�าการรดเสนเอน Gracilis
และน�าเสนเอนทไดมาเตรยมบนถาดส�าหรบเตรยมเสนเอน
จากนนท�าการรดเสนเอน Semitendinosus ในบางราย
เสนเอน Semitendinosus จะแยกออกเปน 2 หว เกาะ
คนละต�าแหนง ท�าใหการรดเสนเอนจะตองกระท�าโดยให
ทง 2 เสน อยชดกน อกต�าแหนงคอบรเวณทตดกบกลาม
เนอ Gastrocnemius เสนเอน Semitendinosus มกจะ
มสวนยดตดหรอเกยวพนกบกลามเนอ Gastrocnemius
ท�าการเลาะเสนเอน โดยใชกรรไกรยาวท�าการขดกลามเนอ
ทตดอยกบเสนเอนออกใหหมด น�าเสนเอนทไดมาทบกน
3-4 ทบ เพอประมาณขนาดและความยาวทได น�าเสนเอน
Gracilis และ Semitendinosus มาทบกนแลวคลองเขา
กบ Endobutton ท�าการเยบสวนปลายของเสนเอนทง 2
จากนนใชกลองสองขอเขาชวยในการเจาะรทกระดกตนขา
(Femur) โดยใช Offset, Femoral Aimer Guide 7 วาง
ในแนวทต�าแหนงทเกาะเดมของเสนเอนไขวหนาโดยใช
ต�าแหนงจดกงกลางของ Femoral Footprint เดม จากนน
ท�าการเจาะรทกระดกหนาแขงโดยใช Acufex Tibial
Aimer โดยตงมมของ Aimer ใหเหมาะสม กบความยาว
ของกราฟเอน และเจาะชองโพรงตามขนาดของกราฟเอน
ทใช ดงเสนเอนทเตรยมทงสองเสนใหอยในรทกระดกตน
ขาและกระดกหนาแขงและยดเสนเอนฝงกระดกตนขาและ
ฝงกระดกหนาแขงดวย Endobutton และ Bioabsorbable
Screw ตามล�าดบ
รปท 1 แสดงลกษณะการบาดเจบของเสนเอน
ไขวหนาขอเขาขวา
รปท 2 แสดงเสนเอนไขวหนาทสรางขนมาใหม
รปท 3 ตวอยางการบาดเจบของหมอนรองกระดก
ขอเขาชนด Bucket Handle Tear
รปท 4 แสดงหมอนรองขอเขาภายหลงการเยบซอม
ภายหลงการผาตด ผปวยทกรายจะไดรบการดแล
ตามโปรแกรมฟนฟกายภาพบ�าบด โดยใหผปวยเรมงอ-
เหยยดเขาและออกก�าลงแบบไอโซเมตรก (Isometric
Exercise) ตงแตวนแรกหลงผาตด โดยเนนการเหยยดขอเขา
ใหสดกอน แลวจงคอยเพมองศาการงอ-เหยยดขอเขามาก
ขนเรอย ๆ จนไดมากกวา 90 องศา และเดนลงน�าหนกได
เตมทเมอประมาณ 1 เดอนครง อนญาตใหปนจกรยานเมอ
ประมาณ 3-4 เดอน วงเหยาะ ๆ เมอประมาณ 4 เดอน
27วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
และกลบไปเลนกฬาภายหลง 6 เดอนขนไป โดยนดมา
ตดตามการรกษาตามแผนการรกษาโดยแพทยผผาตด เพอ
ตรวจบนทกผลการตรวจความมนคงของขอเขา (Anterior
Drawer Test, Lachman Test, Pivot-shift Test),
ประเมนคาคะแนนการใชงานของขอเขา (Lysholm Score)
รวมทงบนทกภาวะแทรกซอนอน ๆ
ผลการศกษา
จากการศกษายอนหลง เกบขอมลตงแตวนท 1
มกราคม พ.ศ.2562 – 31 ธนวาคม พ.ศ. 2563 มผปวย
เสนเอนไขวหนาขอเขาขาดทงหมด ทมารกษาทโรงพยาบาล
มหาสารคามจ�านวน 97 ราย ในจ�านวนนมผปวยทรกษา
ดวยวธการผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขวหนา จ�านวน
ทงสน 85 ราย
ขอมลทวไปของผปวยเปนเพศชายสวนใหญ คอ
76 คน (รอยละ 89.4) สาเหตสวนใหญเกดจากการเลน
กฬา จ�านวน 68 คน (รอยละ 80) โดยเฉพาะกฬาฟตบอล
กฬาอน ๆ ไดแก กรฑา สาเหตรองลงมาคอ อบตเหต
จราจร และการท�างาน เขาขางทไดรบบาดเจบพบใกลเคยง
กนคอ ขางขวา 47 ราย (รอยละ 55.3) ขางซาย 38 ราย
(รอยละ 44.7) การวนจฉยผปวยเสนเอนไขวหนาขอเขา
ขาดทงหมดพบเปนการบาดเจบเฉพาะเสนเอนไขวหนา
อยางเดยว (Isolate ACL injury) จ�านวน 79 ราย (รอย
ละ 92.9) พบรวมกบการบาดเจบเสนเอนอน ๆ รอบขอ
เขา (Multiple ligamentous injuries) จ�านวน 6 ราย
(รอยละ 7.1) รายละเอยดของการบาดเจบพบวา ผปวย
เกอบทงหมดมการบาดเจบหมอนรองกระดกขอเขารวม
จ�านวน 83 ราย (รอยละ 97.6)
วธการผาตดสรางเอนไขวหนาขอเขาดวยการสอง
กลองใชเสนเอนหลงขอเขาแฮมสตรง (SB group) เปนสวน
ใหญ จ�านวน 81 ราย (รอยละ 95.3) และใชเสนเอนสะบา
(BPTB group) จ�านวน 4 ราย (รอยละ 4.7) ดงตารางท 2
เมอประเมนระยะเวลาในการผาตดสองกลองสรางเอนไขว
หนามคาเฉลย 110.9 นาท พบวากลมใชเสนเอนสะบาใช
เวลาในการผาตดนานกวากลมใชเสนเอนหลงเขาแฮม
สตรงซงใชเวลา 131.3 นาท และ 109.9 นาท ตามล�าดบ
เฉพาะกลม Isolate ACL กลมใชเสนเอนสะบาคา
เฉลยเวลาในการผาตดนานกวากลมใชเสนเอนหลงเขาแฮม
สตรงซงใชเวลา 131.3 นาท และ 108.4 นาท ตามล�าดบ
ในกลม Multiple Ligamentous Injuries ทงหมดใชวธ
การผาตดโดยใชเสนเอนหลงเขาแฮมสตรง คาเฉลยเวลา
ในการผาตดคอ 128.3 นาท ซงนานกวาเวลาทใชในการผาตด
ผปวยกลม Isolate ACL ทไดรบการผาตดดวยวธเดยวกน
ภาวะแทรกซอนหลงการผาตด พบอาการปวดขอเขาหลง
ผาตด 10 ราย (รอยละ11.8) พบอาการขอยดตดบางสวน
จ�านวน 4 ราย (รอยละ 4.7) พบการผาตดซ�า 1 ราย ใน
กลมใชเสนเอนหลงเขาแฮมสตรง ซงเกดจากอบตเหตใหม
หลงผาตดและไดรบการรกษาโดยวธการผาตดสองกลอง
สรางเสนเอนไขวหนาขอเขาดวยวธใชเสนเอนสะบา
ทดแทน ไมพบการบาดเจบกระดกออนเพม ไมพบการวาง
ต�าแหนงชองรอยเสนเอนผด ไมพบความลมเหลวในการยดตรง
ไมพบกระดกแตกและไมพบการตดเชอ
ตารางท 1 แสดงขอมลทวไปของผปวยเสนเอนไขวหนา
ขอเขาขาด
Variables จ�านวน (รอยละ)
เพศ (Sex)
ชายหญง
769
(89.4)(10.6)
อาย (ป)
11-2021-3031-4041-50Mean + SDMedian (IQR), range
25351510
26.1+8.822 (13.6)
(29.4)(41.2)(17.6)(11.8)
14.08-47
สาเหต อบตเหตจราจร (Traffic Trauma)บาดเจบจากการเลนกฬา (Sport Injuries) การท�างาน (Working)
6
68
3
(7.1)
(80.0)
(3.5)
ขาง (Side)
เขาขวา (Right)เขาซาย (Left)
4738
(55.3)(44.7)
28วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
ตารางท 2 รายละเอยดการ Injuries และรปแบบการผาตด
Associated injuries VariablesIsolate ACLN=79 (n,%)
Multiple ligamentous injuries N=6 (n,%)
TotalN=85 (n,%)
Combine Meniscus injury
Chondral injuryMeniscal tearMeniscal tear pattern
MedialLateralBoth
VerticalObliqueHorizontal Radial Complex
4 (5.1)20 (25.3)54 (68.4)52 (65.8)78 (98.7)6 (7.6)
032 (40.5)3 (3.8)
37 (46.8)
02 (33.3)3 (50.0)6 (100)5 (83.3)
00
2 (33.3)0
3 (50.0)
4 (4.7)22 (25.8)57 (67.1)58 (68.2)83 (97.6)6 (7.1)
034 (40.0)3 (3.5)
40 (47.1)
Operative surgery technique Hamstring graft Bone patellar tendon bone graft
75 (94.9)4 (5.1)
6 (100)0
81 (95.3)4 (4.7)
Meniscal repair Chondral repair Menisectomy Operative time (min.) Mean (+SD)
73 (92.4)2 (2.5)7 (8.9)
109.6 (+15.0)
6 (100.0)00
128.3 (+8.7)
79 (92.9)2 (2.4)7 (8.2)
110.9 (+15.4)
ตารางท 3 ผลการประเมนความมนคงของขอเขากอนและหลงผาตดในกลม Isolate ACL injuries
TestPre-operatively
(n, %)
Post-operatively 7 months, follow up
(n, %)P- value
Anterior drawer test¥
Lachman test¥
Pivot shift test¥
Negative Positive 1+Positive 2+Positive 3+Negative Positive 1+Positive 2+Positive 3+Negative Positive 1+Positive 2+Positive 3+
01 (1.2)
65 (82.3)13 (16.5)
01 (1.2)
62 (78.5)16 (20.3)7 (8.8)
70 (88.8)2 (2.4)
0
73 (92.3)4 (5.1)2 (2.6)
077 (97.6)1 (1.2)1 (1.2)
077 (97.6)2 (2.4)
00
0.000*
0.000*
0.000*
* Statistically significant difference¥ Fisher’s Exact test was used to compare the variable between two groups.
29วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
ตารางท 6 เปรยบเทยบผลการรกษาระหวางวธผาตดโดยใชเสนเอนสะบา และเสนเอนหลงขอเขาแฮมสตรง
TestHamstring (n,%) BPTB (n,%)
P-valuePre-op Post-op 7 months Pre-op Post-op 7 months
Anterior drawer test¥
ADT Negative Positive 1+ Positive 2+ Positive 3+Lachman Test¥ Negative Positive 1+ Positive 2+ Positive 3+Pivot shift test¥
Negative Positive 1+ Positive 2+ Positive 3+
01 (1.2)
63 (77.8)17 (21.0)
01 (1.2)
60 (74.1)20 (24.7)
6 (7.4)73 (90.1)2 (2.5)
0
70 (86.4)9 (11.1)2 (2.5)
0
74 (91.4)5 (6.1)2 (2.5)
0
79 (97.5)2 (2.5)
00
00
3 (75.0)1 (25.0)
00
3 (75.0)1 (25.0)3 (75.0)
00
4 (100.0)000
4 (100.0)000
4 (100.0)000
0.984
0.994
0.544
0.227
ตารางท 4 ผลการประเมนทางคลนกของขอเขากอนและ
หลงผาตดในกลม Isolate ACL injuries
VariablesPre-
operative
Post-operatively 7 months,
follow up (n, %)
P-value
Lysholm score£
Mean (+ SD) Median (IQR) Range
71.0 (+7.5)71 (10)58 - 86
91.2 (+2.9)91 (6)85 - 96
0.000*
VAS£
Mean (+ SD) Median (IQR) Range
4.0 (+1.3)4 (2)2 - 6
0.6 (+0.9)0 (2)0 - 2
0.000*
* Statistically significant difference£ Paired t- test was used to compare the variable between two groups.VAS = Visual Analogue Score, IQR = interquartile range
เมอเปรยบเทยบกอนและหลงผาตดพบวาทงสอง
วธตรวจพบความมนคงขอเขา (Anterior drawer test,
Lachman test, Pivot-shift test) ทมากขนอยางมนย
ส�าคญทางสถต ดงตารางท 3 เมอเปรยบเทยบคะแนนการ
ใชงานขอเขา (Lysholm score) พบวามคาคะแนนเพม
ขนอยางมนยส�าคญทางสถต และเมอประเมนความเจบ
ปวดขอเขา VAS พบวาหลงผาตดมคาลดลงอยางมนย
ส�าคญทางสถต ดงตารางท 4
ตารางท 5 การตดตามผปวย และภาวะแทรกซอน
Isolate ACLN=79 (n,%)
Multiple ligamentous injuries N=6
(n,%)
TotalN=85 (n,%)
ระยะเวลาตดตาม (เดอน)
ภาวะแทรกซอน (Complications)
7.3 (+1.9)
7.8 (+2.2) 7.3 (+1.9)
ขอเขายดตด (Knee stiffness) ปวดเขาเรอรง (Chronic knee pain)ผาตดซ�า(Re-operation)
2 (2.5)
8 (10.1)
1 (1.3)
2 (33.3)
2 (33.3)
0
4 (4.7)
10 (11.8)
1 (1.2)
30วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
TestHamstring (n,%) BPTB (n,%)
P-valuePre-op Post-op 7 months Pre-op Post-op 7 months
Lysholm score£ VAS£ (mean + SD)
71.1 (+7.2)4.09 (+1.3)
91.17 (+2.9)0.67 (+ 0.9)
70.5 (+10.8)4.5 (+1.3)
92.3 (+3.2)1 (+1.2)
0.636
วจารณ
ในปจจบนวธการผาตดสองกลองสรางเสนเอนไขว
หนาเปนทนยมและเปนมาตรฐานในการดแลรกษาภาวะ
ขอเขาไมมนคงในผปวยเสนเอนไขวหนาบาดเจบฉกขาด
การศกษาผลของการผาตดนไดเปรยบเทยบกบการผาตด
ในโรงพยาบาลมหาสารคามซงมอย 2 วธ ไดแก การใชเสน
เอนสะบาและเสนเอนหลงเขาแฮมสตรงในการรกษา เพอ
น�าผลไปเปรยบเทยบกบการศกษาทผานมา เพอปรบปรง
การดแลรกษาและวธการผาตด จากผลการศกษานพบวา
มการบาดเจบรวมของหมอนรองขอเขาและมการผาตด
หมอนรองขอเขา (Meniscectomy) มากในกลมผาตดใช
เสนเอนหลงเขาแฮมสตรง
ในกลมของ Isolate ACL ทไดรบการผาตดสอง
กลองสรางเสนเอนไขวหนา เมอประเมนผลการตรวจความ
มนคงขอเขา Anterior drawer test, Lachman test,
Pivot-shift test และการประเมนคะแนน Lysholm
score พบวา ดขนอยางมนยส�าคญทางสถต เชนเดยวกบ
การศกษาของ Araki,(12) เมอพจารณาจากผลการตรวจ
ความมนคงขอเขา Anterior drawer test, Lachman
test, Pivot-shift test และการประเมนคะแนน Lysholm
score พบวา ไมมความแตกตางกนในระหวางวธการผาตด
ใชเสนเอนสะบา และวธการผาตดใชเสนเอนแฮมสตรง ซง
สอดคลองกบการศกษาของ Deo S.(13) และการศกษาของ
ธวชชย และคณะ(14) การศกษานพบวาเวลาทใชในการ
ผาตดสองกลองโดยวธใชเสนเอนสะบานานกวาวธใชเสน
เอนแฮมสตรงเชนเดยวกบการศกษาของ ธตพงษ(15)
นอกจากนยงพบวาในกลมผาตดใชเสนเอนสะบา
พบอาการปวดบรเวณแผลผาตดและมปญหาการคกเขา
มากกวาดวย ซงผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบ
การศกษาของ Gerhard P.(16) ถงแมการศกษานจะเปน
การศกษายอนหลง แตกไดขอมลทน�ามาใชวเคราะหได
เพยงพอ และการผาตดรกษาท�าโดยแพทยผเชยวชาญทาน
เดยวท�าใหลดปจจยกวนได (Confounding factor) การศกษานมขอจ�ากดกลาวคอเปนการศกษาทศกษาขอมลในโรงพยาบาลเดยว การผาตดสองกลองสรางเสนเอนสวนใหญเกอบทงหมดใชวธเสนเอนแฮมสตรง วธใชเสนเอนสะบายงมจ�านวนนอยจงอาจท�าใหเหนผล การรกษาและภาวะแทรกซอนยงไมชดเจน ผลการรกษาทไดเปนผลระยะกลาง (Intermediate term) ควรม การศกษาผลของการรกษาในระยะยาวตอไป วธผาตดทงวธทใชเสนเอนสะบาและเสนเอนหลงเขาแฮมสตรงพบวาใหผลทเกยวกบการใชงานขอเขาดวยคะแนน Lynholm knee score ทไมแตกตางกนทางสถต สามารถใชทดแทนกนในการรกษาได การผาตดโดยวธใชเสนเอนสะบามขอเสยคอตองใชเวลาในการผาตดทนานขน ดงนนการพจารณาเลอกใชเสนเอนเพอสรางเสนเอนไขวหนาขอเขา ควรค�านงถงขอด-ขอเสยของวธการผาตดเพอใหเหมาะสมกบผปวยในแตละราย โดยสรป การผาตดผานกลองสองขอเขาสรางเสนเอนไขวหนาทโรงพยาบาลมหาสารคามทงวธใชเสนเอนสะบาและเสนเอนแฮมสตรง ใหผลการรกษาทางคลนกระยะกลางในดานความมนคงของขอเขาและหนาทใน การใชงานของขอเขามคาคะแนนทดขนไมแตกตางกนทางสถต วธสรางเสนเอนไขวหนาโดยใชเสนเอนแฮมสตรงใชระยะเวลาในการผาตดสนกวาวธใชเสนเอนสะบาจงพจารณาใชเสนเอนแฮมสตรงเปนหลกในการผาตดผานกลองสองขอเขาสรางเสนเอนไขวหนาขอเขาทโรงพยาบาลมหาสารคามโดยสามารถใหผลการรกษาเรองความมนคงและการท�างานขอเขาทดขน การศกษานจะเปนพนฐานของการศกษาในอนาคต เพอพฒนาคณภาพการผาตด
และลดภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนได
ตารางท 6 เปรยบเทยบผลการรกษาระหวางวธผาตดโดยใชเสนเอนสะบา และเสนเอนหลงขอเขาแฮมสตรง (ตอ)
31วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
เอกสารอางอง
1. Carmont MR, Scheffler S, Spalding T, Brown
J, Sutton PM. Anatomical single bundle an-
terior cruciate ligament reconstruction. Curr
Rev Musculoskelet Med 2011; 4(2): 65-72.
2. Marx RG, Jones EC, Angel M, Wickiewicz TL,
Warren RF. Beliefs and attitudes of
3. members of the American Academy of Or-
thopaedic Surgeons regarding the treatment
of anterior cruciate ligament injury. Arthro-
scopy 2003; 19(7): 762-70.
4. Griffin LY, Albohm MJ, Arendt EA, Bahr R,
Beynnon BD, Demaio M, et al. Understanding
and preventing noncontact anterior cruciate
ligament injuries: a review of the Hunt Valley
II meeting, January 2005. Am J Sports Med
2006; 34(9): 1512-32.
5. Dye SF, Wojtys EM, Fu Fh, Fithian DC, Gillqu-
ist J. Factors contributing to function of the
knee joint after injury and reconstruction of
the anterior cruciate ligament. In Zuckerman
JD. Ed. Instructional Course. Rosemont, Ame-
rican Academy of Orthopaedic Surgery. 1999;
48: 185-98.
6. Rangger C, Klestil T, Gloetzer W, Kemmler G,
Benedetto KP. Osteoarthritis after arthrosco-
pic partial meniscectomy. Am J Sports Med
1995; 23(2): 240-4.
7. Shaieb MD, Kan DM, Chang SK, Marumoto JM,
Richardson AB. A prospective randomized
comparison of patellar tendon versus semi-
tendinosus and gracilis tendon autografts for
anterior cruciate ligament reconstruction. Am
J Sports Med 2002; 30(2): 214-20.
8. Ejerhed L, Kartus J, Sernert N, Köhler K, Karls-
son J. Patellar tendon or semitendinosus
tendon autografts for anterior cruciate liga-
ment reconstruction? A prospective rando-
mized study with a two-year follow-up. Am
J Sports Med 2003; 31(1): 19-25.
9. Hardin GT, Bach BR, Bush-Joseph CA. Endo-
scopic single-incision anterior cruciate
10. ligament reconstruction using patellar tendon
autograft. Am J Knee Surg 1992; 5: 144¬-55.
11. Zaricznyj B. Reconstruction of the anterior
cruciate ligament of the knee using a doubled
tendon graft. Clin Orthop Relat Res 1987; 220:
162-75.
12. Brown CH Jr, Spalding T, Robb C. Medial
portal technique for single-bundle anatomi-
cal anterior cruciate ligament (ACL) recon-
struction. Int Orthop 2013; 37(2): 253-69.
13. Van Eck CF, Lesniak BP, Schreiber VM, Fu FH.
Anatomic single- and double-bundle anterior
cruciate ligament reconstruction flowchart.
Arthroscopy 2010; 26(2): 258-68.
14. Araki D, Kuroda R, Kubo S, Fujita N, Tei K,
Nishimoto K, et al. A prospective randomised
study of anatomical single-bundle versus
double-bundle anterior cruciate ligament
reconstruction: quantitative evaluation using
an electromagnetic measurement system.
Int Orthop 2011; 35(3): 439-46.
15. Deo S, Rallapalli R, Biswas S. A comparison
of hamstring autograft versus bone patella
tendon bone autograft for reconstruction of
anterior cruciate ligament: a prospective
study of 30 cases. Med J Dr Patil Univ 2013;
6: 267–273.
32วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม ปท 18 ฉบบท 2 (พฤษภาคม - สงหาคม) พ.ศ. 2564MAHASARAKHAM HOSPITAL JOURNAL Vol. 18 No. 2 (May - August) 2021
16. ธวชชย เทยมกลาง, ปกรณ นาระดล, เสรมศกด
สมานนท. การเปรยบเทยบการรกษาของวธใชเสน
เอนสะบากบวธใช เส นเอนแฮมสตรงสองมดใน
การผาตดสรางเสนเอนไขวหนาขอเขาผานกลองสอง
ขอ. Srinagarind Med J 2010; 25(3): 208-14.
17. ธตพงษ เจนทวพรกล. การศกษาเปรยบเทยบผลการ
ผาตดเปลยนเสนเอนไขวหนาระหวางการใชบางสวน
ของเอนตดกระดกจากเอนลกสะบาและเอนจาก
กลามเนอดานหลงขอเขาโดยใชวธการสองกลองขอ
เขา ในโรงพยาบาลพระนครศรอยธยา. วารสาร
วชาการ รพศ./รพท.เขต 4 2010; 12(2): 119-128.
18. Gerhard P, Bolt R, Dück K, Mayer R, Friederich
NF, Hirschmann MT. Long-term results of
arthroscopically assisted anatomical single-
bundle anterior cruciate ligament reconstruction
using patellar tendon autograft: are there any
predictors for the development of osteoarthritis?
Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2013;
21(4): 957-64.