November, 2014 - Mizoram Synod

36
November, 2014 1 www.mizoramsynod.org

Transcript of November, 2014 - Mizoram Synod

November, 2014 1

www.mizoramsynod.org

November, 2014 2

www.mizoramsynod.org

November, 2014 3

www.mizoramsynod.org

Thil \ha tihK|P te hian Ephesi 2:10 thu, “Thil \ha ti atan

Krista Isuaah chuan siama awmin, amakutchhuak kan ni si a; chu thil \ha tih chu kanawmna turin Pathianin a buatsaih lawk a ni,”tih thupui innghahna atan kan nei a. Kan

thupui innghahna hre renga rawng kan bawl a \ul hle.Lal Isua zirtirna a\ang chuan thil \ha lo ti lo ngawtte hi

thil \ha ti an ni chuang lo. Nula leh tlangval fel tak, mi pawisawi lo, ruih theih thil leh zuk leh hmuam chena fihlim, antihsual eng mah hriat lohte hi tunlai khawvelah chuan nu lehpa tam berin fa atana an awh ngawih ngawih a ni. Mahse,Pathian thu a\ang chuan Pathian leh a kohhran tan an \angkaisi loh chuan an \ha thlâwn a ti. Pathian thu chuan "Mi lakkhawmpui lo chuan a tidarh a ni," a ti tlat si a. Lal Isua tana a lakkhawmpui miau loh chuan an \ha thlâwn mai a ni.

Sam 37:9-ah "Thil \ha lo titute chu tihboralin an awm dawnsi a," tih kan hmu a; chuvangin, thil \ha tih hi he khawvelakan dam chhan a nih avangin nasa lehzualin rawngbawl hnahi kan thawh a ngai a ni.

Mi thil tih \hat sawi hreh ngawih ngawih, an tih sual palhsawi nuam ti em em kan ni em? Mi tlinna lai hmu \helh tlatchunga an tlin lohna lai chauh sawi \hin kan ni em? Zu ruitepawh hian an zuin sawi sawi ai chuan an thil \ha tih sawisakan duh a. Kohhranhote pawh hi kan tihsual insawisak ai chuankan tih \hat hi insawisak char char ila, kan rawngbawlnakawngah hian kan sawtpui nasa zawk daih ang. Ti \ha kan intihve viau laia kan tlin lohna lai tak min han sawisak hi chuan'Ani pawh eng nge maw a nih bik le?' kan ti ve thei \heuh a ni.

Thupuan 14:13-ah chuan khawvela kan thil tihte chuankan thih huna min zui tur thu a inziak a. Chuvangin, kan damlai ngei hian Pathian duh zâwnga thil \ha kan tih a ngai a ni.

Tichuan, thil \ha tih i ning suh ang u; kan inthlahdah lohzawngin a hun takah chuan kan seng dawn si a (Gal 6:9).

November, 2014 4

www.mizoramsynod.org

CHHUANLAM

Luka 14:15-24...“Pathian rama chaw ei turchu an eng a thawl e,” a ti a...Ka hrilh a che,

mi ka sawmte khan pakhat mahin ka ruai\heh an ei lo vang,’ a ti a,” a ti a.

Luka 14:15-24 hi ruai ropuitehkhin thu a ni a. Ruai ropuitak \hehtu hi Pathian aia dinga ni a. A tira a sâwmte hi Juda-te an ni a. Hun rei tak chu ruairopui lo beisei tawhtute chuanchhuanlam siamin an hnar tamai a. Juda kulmûkte tih lohdan takin, kawthlêra mi te lehkawmkâra mi te, pachhia te,piangsual te, mitdelte, kebai tean khâwm leh a; ti chungchuan room ruak a la awm tacheu a. Room chu a khahtheih nan lamlianah leh daiamite thlem lut hrâm turin atîr zui ta; "Mi ka sawmte khanpakhat mahin ka ruai\heh an eilo vang," a ti ta hmiah mai ani. He thu hmang hian kan zirho dawn a ni.

Chhuanlam siam thiammihring:

Tu pawh mai hian

— Rev. V.L. Krosschhuanmawia, UTC, Bangalorechhuanlam siam hi kan thiamvek mai. Evi leh Adama pawhkhan Pathian duh loh zawngan tih meuh chuanchhuanlam leh phat marnatur an hre khawp mai. Mosiapawh Pathianin a koh khan,"Tu nge maw ka nih le? I hmingpawh ka hre si lo, \awnghmangka thiam si lo," tiin chhuanlama siam chùl mai a. Jeremiapawh khan, "Ka naupang si" ati a. Isaia pawhin, "Hmuibawlhhlawh pu mi ka ni a…kachung a va pik em…! a ti chulbawk. Mahse, Pathian hmaahchhuanlam tling reng a awmlo. Vawiin thleng hian keinilam pawh hian chuanlam kansiam reng mai a. Chhuanlamkan siam thiam lutuk avanghian kan rawngbawlna pawhhian a nih tur ang a ni zo lo atih theih hial ang. Kanchhuanlam siam hi Pathian

November, 2014 5

www.mizoramsynod.org

hmaah a tling reng em? tihngaihtuah a ngai ta a ni.

Chhuanlam tling a awm lo:Ruai buatsaih turten

sawmna an siam chu ansawma ten an lo pawm lawkvek \hin. Ruai \heh hun turdarkar sawi lawk lovin, ruaichu peih fel a nih hunahchhiahhlawhten an sawmtechu an sawm khawm \hin ani. An sawm laia hnar si lo, eidawn veleha chhuanlam siamchu a sawmtute tan thillungchhiatthlak tak leh inzahlohna ang hiala ngaih theiha ni. Ruai kil tura sawmtenchhuanlam an siampathumte hi i’n enlawk tehang.

1. Lo lei thar en turin: Ram/lolei tur chuan uluk taka a \hatleh \hat loh en hun an neitâwk tura ngaih a ni. A landanah chuan a lo lei thar entura kal tur ni awm tak a ni a,hun dang pawh ruat mai theihâwm tak a ni bawk.

Kan eizawnna hian kanrawngbawlna hi a tibuaiinchatuana kan nunna tur nen

hial min thlengtir ang tih ahlauhawm. Isuan "Miinkhawvel hi a pumin nei sela, anun chan si sela, a tan eng ngesawt ang? A nih loh leh, miin anun aiah eng nge a pek ang?' (Mt16:26) a ti a. Paula'n Timotheaa fuih nan, "Sipaia awm turathlangtu chu a tihlawm theihnan, sipai tu mah indo laiin tundam chhung khawsaknate hiana intihnawk ngai lo" (2 Tim 2:4)tia a fuihna hi i ngaihtuahthar leh ang u.

2. Sebawng tuak nga: Sebawngtuak nga (tawlailir emaw,leilehna emaw hnuk turapahnih zela inkawp tawk tur)a lei thar a. Sebawng tuak ngachhawr tur chuan mahniintunnunna baka hausaknasum leh leh pai lak luhtheihna tur a ngaihtuah a ni.Sum leh pai thawh chhuahnan thil a nei thar a, a rilruzawng zawng a luah khat a,chumi enchhin hlan chunghakhlelin ruai ropui pawhkil hman lovin a kal ta a. A landan hian chhiahhlawhin arawn koh lai pawh hian kalturin a inpeih at tawh pawh ani mai thei.

November, 2014 6

www.mizoramsynod.org

Tunlai khawvelah hiansum leh pai hian min tibuainasa ta hle mai. Kanrawngbawlna aiin kan ngaipawimawh ta em maw tih maitur a ni ta. Pathian ram aiasum leh pai ngaih pawimawhhi thil hlauhawm tak a ni.Juda Iskariota pawh khan Isuakha sumin a hralh ngawt a,manganna leh lungngaihnaleh thihna chu a hlawhchhuah a ni a. Pathianhawisana sum leh pai hmangainhai vurte chan chu,"…Ril\amin an rawp ang,meipui leh chhiatna namen lovina kangral ang," tih a ni (Deut32:15-24). Lal Isuan, "Fimkhurrawh u; chutilochuan, ei puarlutuk nen, zu ruih nen, damchhung khawsak ngaihtuah nen,in rilru a khat lutuk hlauh anga, chumi ni chuan thang awkangin thawk leh khatan inchungah a lo thleng phut ang,"(Lk 1:34) tiin min fuih a ni. Diktaka sum leh pai pei pun chua \ha e, kan rawngbawlna lehPathian ram thleng nan a phallo mai a ni.

3. Nupui neih thu: Mosia danininnei hlimte a duat hle, "Mi,

nupui nei hlim chu sipaiah a kaltur a ni lo va, eng hnathawkahmah phut tur a ni lo; a in lamahkum khat chu a duh ang angin aawm ang a, a nupui nen hlimtakin an awm tur a ni," (Deut24:5) a ti. Chumi chhuanlamahmang chuan ruai kilnaah akal lo a ni. Mahni hmasial lehnawm duh avanga Pathianthu remchang la-achhuanlam siam nan a rem lo.Tin, inneih hi Pathian din nimah se, nupui emaw, pasalemaw leh chhungkuangaihsak avanga Pathianrawngbawl tlansan leh tih\huanawp a phal lo. A hmasaberah Isua dahin, arawngbawlna hna kan thawkang a, chhungkua, \hian te lehkhawtlang leh ram rawng-bawl hna kan thawk tur a niang. Pathianin a phut chu"…in \hatna tura LALPA inPathian \iha, a kawng zawngzawng chu zawha, amahhmangaiha, in thinlung zawngzawng leh in rilru zawngzawnga LALPA in Pathianrawngbawl a, LALPA thupêk te,a dânte zawm tura tuna thu kapêk che u pawm hi a ni," tiin(Deut 10:12-13).

November, 2014 7

www.mizoramsynod.org

An vai hian chhuanlam\ha tak vek angin lang mah se,tling zo reng a awm lo.Chhuanlam pawh ni lo, thiltheih loh hrim hrim chu aawm thei. Eng pawh ni se, kaninzawh fo tur chu "Hengte aihian nangin kei mi hmangaihzawk em?" tih hi a ni a. "Lalpa,engkim i hria a, ka hmangaihche," kan ti thei em? Nge kanla pehhel zel dawn?

Chhuanlam siam hian rah\ha a chhuah lo:

Benjamin Franklin chuan,"Chhuanlam siam thiam tak hichu thil danga an \hatna pawhhi a vang khawp mai," a ti a.George Washington Carverpawh khan, "Za-a sawmkua lehpakua hlawhchhamna hi chuchhuanlam siam hrat (habit)-hovang a ni' a ti bawk. Vawi khatchu ruahsur hnuaiah kawngreh tak maiah hian mi pakhata car-in a inkhalh chhuak a.Kawng kawi lai takah chuanloneitu tar lam tawh hi a in têchim buaipui a va hmu a.Driver chuan a car tidinga achhan a'n zawh chuanLoneitu putar chuan, "A chunga chim alawm maw le; rei tak a

rawn leak (far) tawh \hin a, atawpah a rawn tichhe ta nge ngea nih hi" a ti a. Driver chuan"Engati nge khawvelah hian thila chhiat hmaa siam \hat a nihmai loh \hin aw!" a ti a. Chu pachuan, "A dik a ni. Ka enkawlngai lo a nih hmel khawp mai.Khua a lo \hat hi chuanchutianga tih a ngai lo va. Ruaha lo sur leh han siam \hat nankhua a hnawng leh lutuk \hinalawm maw le," a ti a ni. Khaw\hat lai leh thawh hun lai takathawh tum mang si lo, aharsat hun veleha chhuanlamsiam thiam leh si kan nihchuan kan rawngbawlna hianrah a chhuah thei lo vang.Kan rawngbawlna hi miin andem loh nan chhuanlam siammai lova hun \ha kan neih hikan hman thiam a ngai a ni.

Chhuanlam siam lo apiangan nihlawh ang:

Ruai kil tura sawmtenchhuanlam an siam avangina sawmtu a thinrim a, "Mi kasawmte khan pakhat mahinka ruai \heh an ei lo vang,"a tia ni. Heng mi pathumte hianruai kil tur awm leh hunasawm beiseiin, chumi huna

November, 2014 8

www.mizoramsynod.org

kal an tum pawh a ni mai thei.Mahse, sawm nawn an nitawh lo vang. Lal IsuanKalvari tlangah a thisenin ruairopui a \heh a, chuta kal turinmi tin a sawm a, vawiinthlengin a la sawm. Kristathisen eng maha ngai lotutan sawmna dang a awmtawh lo vang.

A mi sawm berten anpawm tak si lohah chuankawtthler leh kawmkara mi:pachhia te, piangsual te,mitdel te, kebai te, lamlianami leh daia mi te an sawmkhawm a; anni hi sawmnahre chawp, inbuatsaihnahun pawh nei lo an ni a. "Kanhre lawk ve si lo" pawh ti lovinLal ruai \hehnaah chuanhlim takin an lo kal a, hmunlaili an chang ta a ni.Chhuanlam siam lovaPathian kohna chhangtuapiangten Pathian ramahchuan chan \ha an changmai dawn a ni.

Chhuanlam siam lovin ithawk zel ang:

Chhiahhlawh rinawmnahi kan hmuh hmaih tur a ni

lo vang. A mi sawmtenchhuanlam an siam khan ahnual ve ngawt chuan arinawm. Mahse, a puin"Chhuak la, kawtthlerah te,kawmkarah te kal thuai thuaila, pachhia te, piangsual te,mitdel te, kebai te hetah rawnhruai lut rawh," a tih pawhina ti zel a, in a khah hma chuanlamlianah leh daiah te achhuak ngat ngat mai a ni."Ka pu an kal \ha duh si lo," tiineng emaw chhuanlam tur adap lo va. Member hla hnukhnai tura kan thawhna hianrah \ha a chhuah nghal hluailo a nih pawhin chhiahhlawhrinawm ang hian ichhunzawm zel ang u.

Keini Krista leh akohhranho kut leh ke bertehian chhuanlam kan siam lehzel chuan tu nge thawk taang. Chhuanlam tur zawnglovin hawh u Lal thu awihinsual tihretheih avanga thlaraulam pachhia te, sualin atihpiansual te, Diabolasawisak avanga thlarau lammitdel leh kebai te i khawmzel ang u. AMEN

November, 2014 9

www.mizoramsynod.org

Mathaia 16:24-26 Phil 1:21Sam 71:23

Kum 1930 vel kha a ni a.U.S.A.-a sumdawnna

company lian pakhat 'NewYork Life Insurance Com-pany' chuan an sum leh paidinhmun a tlakhniam nasatêm avangin an hnathawktehlawh tihhniam an tum hiala; he company-ah hianKristian tlangval, zaithiam takmai George Beverly Sheapawh a thawk ve a ni. Hetiaan hlawh tihhniam a nihdawn lai vel hian BeverlyShea chuan sum lak luhnadang \ha tak mai hmuin NewYork Radio Station-ah con-tract a hmu hlauh mai a. Ra-dio-a Contract a ziah chuanRadio Artist a lo ni ang a, sumtam tak lak luh theihna a nihdawn bakah lârna lehhmingthanna nasa tak a

'Isua neih kaduh zawk'

— MalsawmdawnglianaSecretary, Venglai Br., Lunglei

hmaah a inchhawp tih pawha hria. Mahse, a duh berPathian fakna hla sakna huna nei thei mang dawn tlat lotih Radio Station lam hotute'nan hrilh an hrilh leh bawk si;Pathian fakna hla a duh angtawka a sak theih dawn loh aichuan Contract ziak turasawmna pawh chu hnawl maia duh rum rum ta mai a ni!Chutianga inngaihtuah buaireng reng chuan hun engemaw chen a hmang a;mahse, tûk khat chu Pathianchhanna mak tak mai a hmuta! Pathianni a ni a,inkhawmnaa a hla sak turinenlawk tumin Piano bulaha \hu a. Piano chungah chuanhla thu a la hmuh ngai rengreng loh mai hi lehkhaah tihian a lo inziak a:

"Isua neih ka duh zawk, ro hluber aiin,

A ta nih ka duh, lei sum zawngneih aiin…" tiin.

Tichuan Beverly Sheachuan he hla thu a hmuh hiana thluk a siam nghal a, PathianBiak inkhawmnaah pawhchuan a sa ta nghal a ni. A hla

November, 2014 10

www.mizoramsynod.org

thu hian a rilru a hneh em ema; he hla a hmuh a\ang hian arilru pawh siam fel nghalinRadio-a contract a hmuhpawh chu a hnawl ta a; a hnulawkah Pathian hla a duhtawka a sak theihna tur Chi-cago Radio Station-ah con-tract a hmu leh ta tho a ni.Hemi hnu hian Pathianthuhriltu hmingthang BillyGraham nen intawngin BillyGraham-te hnung zuiinrawng a bawl ve ta a. Anrawngbawlna apiangah he hlahi sa lar zelin mite'n an duhinhe hla hmang hian Pathianhnathawh nasa takin a lang\hin a ni.

Beverly Shea-a chanchininziahnaah Lal Isua a thlan avanga a inchhir thu ziahnareng reng a la awm lo. Tunlaizaithiam lâr tam tak ang hichu ni se, 'Love song sak hi suala ni hleinem, kan nun hi apawimawh zawk' a ti ang a;mahni inthiam chawpin,hlawh tam tak umin Lovesong a sa ngei ang; mahse,amah siamtu fak loh chuduhthlan dang a nei lo va;chân huamin a pên chhuak a;

Pathianin a malsawmna tamtakin a vur lêt zawk a ni.Beverly Shea hian kum 50chuang zaia rawngbawlinhun a hmang a; GrammyAward dawng turin vawisawm (10) zet nomination ahmu a; kum 1966 khanGrammy Award chu a dawngta nghe nghe a ni. Kum 2013April ni 16 khan thil dangzawng aia a thlan, a Lalpahnena chawl tawh turinropuina ramah min hawsanta a ni.

Tunlai kan Zoram nun enhian thil dang zawng zawngai hian Isua hi kan thlang talo a va ang em! Sum leh paiumin kan phê a; kan PathianBiak inkhawm a phai tual tuala; "A ta nih ka duh lei sumzawng neih aiin" tih te chu kanhlat ta hle mai. Tuna kan nunhi chu "Sum leh pai tam tak neiphawt ila, Isua nei bawk ila" tihnun ni ta berin a lang. Thildang zawng aia Lal Isuathlang tluantling lo hian thildang nen Lal Isua kan thlangkawp \hin a; hei vang hi a niang kan rawngbawlnate hinung tawk lo deuhva a lan

November, 2014 11

www.mizoramsynod.org

\hin ni. Amah thlang taktaktute chu tlachhamin asiam ngai lo va; eizawnnaahmai ni lovin rawngbawlnaahthlengin malsawmnain a vur\hin asin!

Kum 1950 leh 1960 chhovaGreat Britain-a zai thiam larlawr lak Cliff Richard pawhkha! Band pakhat 'The Shad-ows' an tihah an vocalist a nia; John Lennon phei chuan"Cliff Richard leh The Shadowsan lâr hma chuan British mu-sic-ah zai ngaihthlak tlak a awmlo" ti hialin a sawi asin. Mahse,a lar vang lai tak khan ahmingthanna zawng zawngchân huamin Lal Isua a vuanta tlat mai! Tichuan, a hla sak\hin te chu thlakin Pathianfakna hla chauh a sa ta a. Alârna te pawh tlahniam nghalduai duai mai awm kha, a lartawlh tawlh emaw tih turinRimawi khawvelah

chawimawina a maka makatam a la dawn belh sauh sauhva; British mite chawimawinasang ber Knighthood pawhhlan a ni nghe nghe asin!

Lal Isua thlangtute chuchawisanin an awm a; anmamawh ang zelin pek an ni\hin. Amah ringtute amahainnghat te chu tlachhamin asiam ngai lo va; thih hnu piahlam ram thlengin an tanhmun a siamsak a ni. Kan rinngam loh avangte, keimahnikan inhmangaih lutukavangte hian Lal Isua kanthlang lo fo; "Isua neih ka duhzawk, khawvel zawng aipawhin" ti ve thei ila a vaduhawm em; "Tu pawhin mizui a duh chuan mahni hrehawmpawisa lovin, a kraws puin mi zuirawh se. Tu pawh keimah avangaa nun chan apiangin a humhimang" tiin Lal Isuan min hrilhsi a.

n Pathian hnenah a malsawmna kan dawn avanga lawm thu kansawi tam poh leh kan thinlungah malsawm dang a rawn thlen ang.Pathian hnenah lawm tur kan nihzia kan inhriat zawh poh leh kanhlim ang. — Ezra Taft Bensonn Mahni chauh pawhin ka kal thei em tih aiin, mi dang zui theih kani em tih hi kan infiahna tur dik tak zawk a ni — Hubert Humphrey

November, 2014 12

www.mizoramsynod.org

M izote hian football hikan ngaisang khawp

mai a. Khawvela game darhzau ber leh a khel ram tam bergame a ni a, ngaihsan pawh aawm e. Chutih rualin mi tamberina kan sakhaw vawnKristianna pawh hi khawvelasakhaw lian ber a ni veleh a.Game danga kan hmuh zenzen loh ang takin footballplayer te zingah an Kristiannaleh Isua an rinna pho lang antam em em a. Han chhui hanchhui chuan Kristianna lehfootball hi kawng tam takin aninkungkaih ve viau a nih hi atih theih a. Tun \umah pawhhian an inkungkaihna chi khatka rawn chhui ve dawn a,game dang pawh chhui zawntheih chu a awm thluah ang a,mahse, football a\anga sawihian a fiah bera ka hriatavangin ka rawn chhui bikdawn a ni.

Football khel tur hian a hmasaberah chuan fit a ngai a. Fit turchuan excer lak \hat a ngai a.Excer hi field pawnah kan laber \hin, field chhungah kanchak \hat theih nan. Kristiannun pawh hi inkhelhna hmunang a ni a. Kan khelmual taktaka kan luh hma hian kaninlak fit \hat a ngai. Inla fit \ha\eng \awng tur chuan Biblechhiar leh \awng\ai tam a ngaia, inkhawm tama, Pathian thungaihthlak leh ngaihtuaha zirchian tam a ngai.

Excer laknaah chuantactic hrang hrang kan zir a,kan practice bawk a, chunga\ang chuan tactic \ha zawkkan zir chhuak fo \hin.Kristian nunah hmasawn turchuan Bible te hi chhiara,ngaithla liam mai lovin, kanzir chian a, a nihna tak kanngaihtuah zui peiha, kantana \ha tur tawk têa kanher rema, kan hman theihdan tur leh kan hman thiamdan tur kan ngaihtuah vea,min tihchak theih dan bertur kan ngaihtuah ve a ngaia ni.

Field chhung luh hmain

Football lehKristian nun

— Rosangluaia (NurseryVeng Branch)

November, 2014 13

www.mizoramsynod.org

team mate-te nen kan prac-tice-a, kan khelh ho tam-a,kan tactic te kan in-share-a,kan inman a ngai a; tin, kantactic hriat te pawh \hiantemila kan her rem a ngaihchang a awm bawk \hin.Kristian nunah pawh kanchanchin te leh kan testi-mony te kan in-share ang a,kan harsatna tawh lehhmachhawn te kan in-sharetawn ang a. |hiante tih dan\ha zawk kan lak chang a tamang a, \hiante pawh tih dan\ha zawk kan hrilh chang tea awm ve \hin ang. Chutiangbawkin \hiante hmanga ralkan beih chang te pawh aawm \hin ang a. Kristian chuamah chauh chuan harsatnate tawn tlanga, harsat changa tam \hin avangin \hiantenena thawh ho dan leh in-combi dan te pawh a relpui angaih chang a awm fo bawk.

Footballer zawng zawngchuan coach an nei vek \hina, annin field pawnah engkim- taksa chet dan leh rilrungaihtuahna thlengin an zirtira, field chhungah chuan anpawlte chetla an en thlithlai

reng a, theih tawkin an \anpuia, an dik lohna lai te pawh anlo hriatsak a, khelmualpawnah an siam \ha \hin.Kristian-te coach chu nu lehpate hi an ni. Nu leh patetluka fate zirtir thiam thei lehhre chiang leh fate nun khalhngil thei hi an awm lo. Pastorleh kohhran a rawngbawltutehi chu coach, eng emawchanga min enkawltutechauh an ni. Chutih rualinanni hnen a\anga thurawnkan lak ngaih chang leh annikan zui chawt a ngaih changhi a tam ve bawk.

Field chhungah kaninkhel ta! Player-te chu anposition \heuhah an kal darhsang sang a. Kristiante hi kaninang vek lo a, theihna lehthiamna hran \heuh nei kanni, kan ni tin nunah hian po-sition kan nei a. Chu i posi-tion chu hria la, chumi hmuna\ha taka game khel thei turchuan i theihna te tipung angche, mi dang position-a khelhve phet i tum chuan i buaitulh tulh ang a, i hman tlak lozawk palh ang e. Tin, mi\henkhat kan position anga

November, 2014 14

www.mizoramsynod.org

awmtir kan tum phet \hin lehkan khelh anga an khelh lohavanga kan hmu dik loringawt te hi a dik lo a, mitetheihtawk hriat thiam an ngai.Defender te \ha em em mahse forward te an \hat lohchuan an chak thei chuang loa. Midfield \ha ringawtinawmzia a nei bawk hek lo.Chuvangin, position hranghranga awmte chuan \ha takaan khelh vek a ngai a, a nihloh chuan an tumpuite chuhneh theih anni lo.Chuvangin, Pathianinmihringte chu theihna lehthiamna inang lo \heuhin minsiam a. Forward-a kan khelhdawn chuan defender anawm a ngai a; tin, defender-tekan \hat loh chuan forward-te chet \hat sa kan tikhawloleh zel a ni tih hre ranin, kantheihna \heuhah Pathian tantheihtawpin kan khel \heuhtur a ni.

Mahni position charchara awm hi hmasawn lohnaa ni ve thei. A chang chuanoverlapping te kan lak a, de-fender pawhin kan tih-goal vezeuh zeuh ngaih chang te a

tam a, forward-in defender-tekan puih a ngaih chang a tam,position chu nei mah la, posi-tion danga i tlan ve zeuh zeuhloh chuan chinchang i hre loang a, lehlam pawlin i thiamlohna takah an rawn attackchat ang che. Tin, defender\ha ni tur chuan forward-tetlan \hin dan hriat a ngai a,forward-ten/defender-ten mian chan \hin dan hriat a ngai.Chuvangin, mahnidinhmunah a \ha ber kan niha ngaih rualin position dangachettlat kan zir zeuh zeuh hikan hmasawnna tur leh player\ha kan nihna tur chuan kantih makmawh a ni.

Inkhelhah chuan kankhelhna \heuhah lehlam pawlchuan min chang bik tur anlo ruahman ve vek a. Kanchezia leh rilru puthmangthlengin min hre chiang emem a, chutah tak chuan minrawn bei chat chat \hin. Achang phei chuan intlawhthluk tawp chang pawh aawm fo. Mahse, player \hachu a tho leh \hin. Tin,inhliama, zawn chhuah ngaihhial chang pawh awm mah sefield chhungah rawn lut leh-

November, 2014 15

www.mizoramsynod.org

in, a team te tan theihtawp arawn chhuah leh nge nge\hin. Kristian tlu ngai lo leh tluthei lo a awm theih loh.Mahse, kan tho leh vat tur ani a, hliam na kan tawrh lohnan te, kan inbum thiam nante leh lehlam pawl lak a\angakan inven theih nan chuankeimahni kan lo in-practice\hat ve fe a ngai a, an goal-athun ngei chu kan tum tlattur ni.

Football tournament-ahhian tawp chin tak tak a awmngai lo. Kum tin a thar zelin arawn awm a. Khawvel \hangzel azirin tournament a punga, a chang chuan local tour-nament kan khelh chang aawm a, a changin interna-tional tournament. Khawvel\hang zelah hian kandamchhung hian he kangame khelh hi a tawp dawnlo, chu mai ni loin, inkhelhnahmun hi a zau tial tial dawna, game khelh tur kan ngahtial tial dawn a, kan tum turte (thlemna leh harsatna)pawh khawvel hmun hrang

hrang a\angin an la rawn kalzel ang a, thiamna hranghrang neite kan la tum zeldawn. Mahse, Bible chhiar leh\awng\aina nena kan lointhuam \hat chuan alienpawh lo kal se kan hneh theizel dawn a ni.

Ringtu nunah hian gameharsa tak kan khel reng a. Bibleleh \awngtaina nen Pathianpawl chung zela inti chaka,kan theihna laiah intuaihriama, practice ground-akan zir thiamte field-ah kanlan chhuahtir theiha, lehlampawl, eng anga chak lehthiamin, eng ang pawhin minlo beiin min lo tithlu se, thoa,Pathian tana kan theihna lehthiamna te kan chhuah hi kantih tur a ni. Pet goal thei chikan ni lo a nih pawhin kangoal vengtu \ha tak kan ni theia; tin, ball sem thiam takpawh kan ni thei. Kan theihna\heuhte hi chher hriam ila,kan ni tin nun (field chhung)-ah ngei hian Pathian tantheihtawp chhuahin i bei ve\hin ang u.

November, 2014 16

www.mizoramsynod.org

Eng nge a awmzia kan lobuai deuh a nih chuan

THUDIK (truth) tihna a ni.Roman-ho thawnthua anpathian Saturn leh Virtue te fanuduat lai niin, thudik pathiannu(emaw, rinawmna pathiannuemaw) niin an ngai a. He ngaihdân ang deuh hian Greek-hopawh khan Aletheia an nei vebawk. Roman-ho pathiannunen hian thuhmuna ngaih an ni.Supreme Court of Canada pheichuan an tuallaiah a lim hi lianpuiin an din nghe nghe.

He Latin thumal, "Veritas,"tih hi college leh university\henkhatten thupui (motto)-ahan hmang nual a, mi tam takchuan chung zirna in chuanthudik chauh an zirtir kan ringngei ang. A chhan pawh chungzirna in te chu khawvel-aCollege leh University lar leh\ha tak takte an nih vangin.

Tin, thudik (truth) hikhawvel mihringin kan zawn a

ni bawk. Sakhuanaah, mihringnun honaah, thiamnaah.

Mihring pung zelin ngaihdân hrang kan nei \heuh zel a,thiamna a sang zel a, a huhoakan khawsak nan a nghawngtel zel bawk. Chu chuanmihring inlaichinna lehsumdawnna pawh thui tak akhawih a ni tih kan hmu theiang.

1994 FIFA World Cup khaUSA khan a thleng a, Finalmatch-ah Italy leh Brazil aninhmachhawn a nih kha. Finalan khelh hma zan khan kankawmthlangpa chuan Italy anchak a rin lutukna lamahKhawlthluaknei (computer)-ina chak zawk tur a chhut chhuakvek tawh tih a sawi mai chuh,\henawmpaten an awih hlawmhle ni tur a ni. Brazil a\anginItaly-ah an pa kai vek. Mahse,Italy kha penalty-ah an chak lohlauh. Khatih lai khan computerkha kan ngaisangin, engkim hretur leh ti thei turah kan ngai a niber. Tunah erawh chuan, a chhiatpawhin kan pu kual ta vu vu anih tak hi. Kan aia upa zawk lehpuitling zawkte thu sawi khachu dik turah kan ngai ngawtpek \hin.

VERITAS— J. Vanlalrinngheta

Ramhlun North Branch

November, 2014 17

www.mizoramsynod.org

Kum zabi 20-na leh a hmalama khawvel mihringte nunkaihruaitu ber chu kan sakhawvawn inzirtirna a ni. Kum zabi21-na kan kai chhoh chuan thila danglam chho ta dawrh dawrhmai le. Love letter hmangangaihzawngte biahthu kanhlanna kha a la rei miah lo.Mahse, kum zabi 21-na kan kaichuan a nawlpuiin mobilehandset kan hum fir fer ta mai anih hi. Love letter thleh danathleh ve ngai tawh hek lo,chhungte nena chaw ei pahpawn tute emaw kha kan kutzung\ang hmang in kan chhaihvel thei ta mai a.

Kum zabi 20-na kan hmanliam hnu chuan Social Medialamin kan nun a hruai ta daihmai. Ni tina kan thil hmuh lehhriat chu a tak, a dik ber emawtiin kan awih a, kan bawh ta niina lang.

AXE Deosprayan rawnchhuah hlim khan TV-ah anrawn fak a, an faknaah chuanchu mipa perfume chu an inkahchuan nulain an zui luih luih anih kha. Kan ngaisangin chuzawlaidi inkah rimtui chu neihve kan chak hle. Mizoram arawn thleng ta, Aizawl bazar-ah

Rs. 180-in Axe, pulse chu kan leive. Kan \hianpa, ngaihzawnglama pachhe ve tak mai chuanphur fahranin a ak haw. Hawkawngah bus kan chuan laichuan khi sung chungin a pawmphei ve vung vung a. Tichuan,zan a lo nih chuan nula rim turina inkap ta chuai chuai mai le.Chu thil, tlangval luck lo tanaluck-na a hman zawh chuan ankawngka ata a pen chhuak ta.Mahse, TV-a a hmuh anginkhawi lam nula mahin an zuihauh ta lo. Zawhtein a lo ngiaukhum a, chu zawng chu lochiauautu a nei.

Nia, kan thil hmuh tamzawk te hi a nihna dik tak an nilo fo. Sumdawnna thilah lah alem tam tak an siam chhuak a,chutiangin mihring nun pawhkan nihna anga lang lo, nih lohdan anga lang tam tak kan awma nih hi. Chuvang chuan, a diktak chu a lemin a hliah angin alang fo \hin. A lan dan phenahchuan a nihna dik tak a inphumruk fo avangin.

National University-in2014-ah College \ha ber-a athlan hi han bel chiang ve teh.Cambridge, Massachusetts-ahchu University chuan

November, 2014 18

www.mizoramsynod.org

awmhmun an khuar a, Americamai ni lo, khawvel ram danga\anga zirlai pawh an awm nualmai. An zirnain thupui chu hekan thupui, "VERITAS (thudik)",tih a nih avang piah lama anzirna \hat vang leh mi thiam tamtak an zir chhuah vanginkhawvelin a ngaisangin,mihringin kan ring em em a ni.

He Harvard Universitykawtah hian mi pakhat lim lianpui mai din a ni a, mahse, chulim chu a hre chiangtute chuan,"Dawt pathum," tiin an sawi\hin. Chu milim hnuaiah chuan,‘John Harvard, dintu, 1638‘ tihhi a inziak a. Mahse, HarvardUniversity hi kum 1636-ah,Massachusetts Bay Companyten bul an \an daih tawh a, JohnHarvard hian a lehkhabu tamtham tak maiin an library pawha \anpui nghe nghe. Chumihnuah Harvard-a hming hichawitir chauh a ni nghe nghe.An zirna thupui ang lo takinan zirna kawtlaia milim anhunah dawt zu ziak nghalngawt pek a.

Kum kal ta mai khan Hindunula pakhat chu an inah ka lenga, Kristianten Isua kan rin danleh ka nuna Isua Krista

hnathawh te ka sawi chuanngun takin a ngaithla kiau a, kasawi zawh chuan Isua a rin thuleh Hindu a nih thu min hrilh tamai a, ka hrilhhai angreng hle.An inah chuan Isua poster lehHindu pathian poster an tar velnuaih mai bawk a.

Hetiang deuh hi sakhaw dangbetute, a bikin \halaiah an awmnual, ka tawng ve ta nual mai. Chuchuan an sakhuaah an duh khawplo a, Pathian dik tak leh thlaraulamah thudik tak an zawng tih alantir chiang hle awm e.

Thil lem a tam poh leh a taka hlu zual sauh ang hian,mihringah pawh a dera nung antam tawh avangin mi dik takchu an hlu tawlh tawlh dawn anih hi.

Sakhaw dang betute lehkhawvelin thudik a zawn hi tunge pe thei? Khaw nge a awm le?

A chhanna chu thil dang aawm lo. ISUA anga kei hi ka niinti an la awm lo. A nih nang chuIsuaah chuan i awm em? ChuIsua nihna chu i nun chhuahpuiem le? Chu chu khawvelin anzawn mek chu a ni si a.

Lal Isuan, “Keimah hikawng leh thutak leh nunna kani (Johana 14:6) a ti a ni.

November, 2014 19

www.mizoramsynod.org

K|P leh Ramtharrawngbawlna

— Rev. Lalmuanpuia,Lucknow

K ristian |halai May,2014 Issue-ah khan

K|P Zotlang Branch tenKosopcherra-ah Work Campan neih thu a lo lang a,hetiang rawngbawlna chhiartur a lo awm leh zauh \hin hia lawmawm a, K|P tenRamthar rawngbawlna kanngaih pawimawhzia a tilanginka hria.

Chanchin |ha puan darhhi Lal Isua thupek a nihavangin Isua zirtirte khanthih thlengin missionary hnaan thawk a, kohhran lo dingtir te pawh khan ngaipawimawhin missionary antir chhuak nghal rum rum anih kha. Hetiang takapawimawh a nih avang hianMizoram PresbyterianKohhran pawhin budget pumpui a\anga 40% chung lam hiRamthar rawngbawlna atan a

dah \hin. Kohhran hnuaiapawl ding KohhranHmeichhia chuan 'Chanchin|ha puan darh' tih chu pawldin chhanah a hmang a,Kristian |halai Pawl chuan'Krista Chanchin |ha puandarh' tih chu thiltum pali zingapakhatah a hmang bawk.

Ramthar rawngbawlnaahhian K|P te hian hna kanthawk nasa ve hle a. CK|Ppawhin project lian tak tak asiam a, Salem BoardingSchool sak nan Rs. 4,64,160 te,missionary quarter’s sak nanRs. 9,64,160 te leh LoktakChristian Model School Hallsak nan Rs. 1,50,000 te projecta lo tihlawhtling tawh a. 1998hnu lamah erawh chuanhetiang project lian hi kan neita lo a ni awm e. Tin, GeneralConference neih apianginRamthar pual hun khat hman\hin a ni bawk. Heng CK|Phmalakna bakah hian mi mal,branch, kohhran leh bialhuapte pawhin Ramtharrawngbawlna hi kan thawkreng bawk. Heng kanrawngbawl dan han thlir hiana lawmawm hle a,

November, 2014 20

www.mizoramsynod.org

\hahnemngaih thuah duhthuhan sam ve ila.

Media lamah hianinpuanzar tam deuh a ngaiina lang. Kristian |halai lehRamthar chanchinbu a\angahan thlir hian K|P tenRamthar rawngbawlnaah thakan thawh tlem hmel riau.Kohhran, RamtharCommittee leh Pavalai Pawlhian Ramthar an lo vei ber anih hi tih tur khawpin reporthmuh tur a awm \hin. A diknachin pawh a awm awm e. Alehlamah chuan Synodmissionary-a chhuak te, Workcamp leh Ramthar tlawhahpawh \halaite hi a che chhuaktam ber kan ni lawi a, chutihmek laiin a bul tumtu (rawtchhuaktu)-ah te, sum leh paithawh kawngah lehpuanzarna (media awareness)lamah hian K|P te hi kan chaklo deuh niin a lang. Mi rorelsa-a bet ve mai mai kan angdeuhin ka hria.

Kristian |halai chanchin-buahte hian 'Ramthar pual' tihhian phek te hi han luah vethei se. Branch leh Bial huap

chanchinbu/phek-ah te hiankan missionary-te rawngbawl-na hi hei aia tam han thai langve thei ila a duhawm hle.Kohhran lian deuhah pheichuan mahni kohhran a\angamissionary chhuakterawngbawlna chu sawi loh, anhming hre mumal lote pawha lo awm theih reng tawh mai.

General Conference-aRamthar Pual hun kan siamang hian Branch, Bial lehPresbytery-ah pawh hetianghun hi siam theih ni se. Abikin Branch-ah phei chuankum khat chhungin \um khatmai lo deuh hetiang pual hiprogramme siam theih ni se.Tin, kan mission rawngbawlnaleh missionary-te puala\awng\ai rual te hi hun bikneia siam a duhawm ngawtmai. Hei hian kan missionary-te a tihchak piah lamah a\awng\aisaktu rilruah pawhRamthar veina te, \hahnem-ngaihna thar te a pe deuhdeuh dawn a ni. Tunah chuankohhran zing \awngtaiinkhawmte kutah kan dahdeuh a ang tlat.

November, 2014 21

www.mizoramsynod.org

Tin kan budget/projectsiam thleng pawhin Ramtharlam hi rilru hian thlahthlamlo se. Pathian ram leh a felnakan zawn hmasak phawtchuan kan thinlung duhzawng project dang (Biak Insak, sound system, etc.) chuAma zarah kan tihlawhtlingtho tho ang. |halaite hi kanchet tak tak chuan tunlaiChanchin |ha hrilhnakawngah nghawng lian thamthlentir theitu kan ni.Mizoram-a harhna thlengtawha nghawng nei lian beraan sawi harhna \um 3-na kum1919-ah khan ringlo mitehnena Chanchin |ha hrilhthuai thuai duhna thlarau khanula leh tlangvalten an changa, hengho hian \hahnemngaitakin khua an fang \hin a,'Fangrual pawl' tiin an sawi\hin. Hetih hun lai hian ringtupun chakna rate pawh a sanphah nasa hle a nih kha.|halaite hian Chanchin |harawngbawl hna kan ngaihpawimawh phawt chuanChanchin |ha hi a darh chakang a, nghawng lian tak neiin

he khawvelah hiandanglamna kan thlen theidawn a ni.

A tawp berah chuan K|Pte hian Ramthar rawngbawl-naah rilru thar pu ila,keimahni kan kal chhuak theilo a nih pawhin a kal chhuaktheite tih chakna kawngahtheihtawp chhuah ila, Branch/Bial \henkhatten missionary-te tana Krismas thilpek an pekte, mi mal mamawh leh bialmamawh an tihsak \hin te hia lawmawm a, an rawn zin/haw \uma duhsak takathusawi/report-na hun kan pe\hin te, chaw eia kan sawm\hin leh an rawngbawlna kantitipui seuh seuh te hianphurna thar kan siamsak zela ni tih hriain i chhunzawmzel ang u. Heng \hahnem-ngaihna thu kan han sawichhan chu Chanchin |ha hrilhi Lal Isua thupek a nih vangleh Kristian |halai Pawltenkan thil tum ber pakhat a nihvang a ni. Pathian ram zaunan K|P-ten theihtawp ichhuah zel ang uw

November, 2014 22

www.mizoramsynod.org

Upa K. Rorelkim (Rorela) hi PuK. Lalrinawma leh Pi Lalkungi(L) te karah May ni 26, 1975khan Synod Hospital,Durtlangah a lo piang a.Pianpui unau pathum - mipa1 leh hmeichhia 2 a nei. Feet5’7’ tawng niin, kg. 83-a rit a nia, tunah hian RamhlunVenglaia anmahni inah ancheng mek a ni.

January ni 25, 2007 khanPu Vara Hmar leh Pi H.Lalbiakveli, Lily veng te fanuDr. Vanlalhuaii nen innneiintunah hian fanu 3 an nei a ni.

Primary School chuRamhlun P/S IV-ah kalin,Middle School Ramhlun M/S-ah leh Endala M/S-ah a kal a.High School chu RepublicH/S-ah leh Holy Cross School-ah te a kal a. College chu P.U.leh B.Com. Hrangbana Col-lege-ah kalin, M.Com. Sym-biosis (Pune)-ah a zo leh a,

hemi hnu hian B.Ed. (Spl.Edn.) zo lehin November 2,2002 a\ang khan zirtirtu hnarinawm takin vawiin thlengina thawk a ni.

Pu Rorela hi rawngbawlnakawngah theih ang tawkatlanchhe ngai lo mi a ni a.Rawngbawlna chanvo hranghrang K|P Ramhlun VenglaiBranch-ah Committee mem-ber bakah, Treasurer, Asst. Sec-retary, Secretary, Asst. Leaderleh Leader, Ramhlun NorthBial K|P-ah – Committeemember bakah Finance Sec-retary, Secretary leh Leaderkum 3 a nih hnuin tunahhian Branch leh Bialah Ex-Officio-in a awm mek a ni.

Sunday School rawng-bawlna lamah pawh SundaySchool zirtirtu, Junior Dept.Leader, Intermediate Dept. A/Leader, Senior Dept. Leaderleh tunah hian Sacrament

HruaituChanchin

- Upa K. RorelkimaCommittee Member

November, 2014 23

www.mizoramsynod.org

Dept. Leader kum 3-na achelh mek bawk a ni.

Kohhran rawngbawlnalamah pawh Treasurer, Buil-ding, Treasurer Rethei Pual,Chairman Social Front, Chair-man MPF a chelh mek a ni.

Khawtlang rawngbawl-naah pawh theih ang tawkainhmang \hin mi a ni a,Branch YMA lamah pawhCommittee member te pawha lo ni tawh \hin a ni.

Pu Rorela hi kum 2010khan Tual Upa atan thlan a nia, kum 2013-ah Aizawl BethelPresbytery, Chanmari WestBiak Ina neihah Upa atannemngheh a ni.

Rawngbawlnaah mawh-phurhna te rinawm leh taimataka hlen ngei tum mi a ni aang bawk mi rinawm leh taimate, mi hriat thiamna nei mi,Lalpa leh a kohhran ngaihsakmite hi a ngaisang a ni. Mithatchhia leh mi rinawm lotehi a mi huat zawng an ni.

A hun tawnah a nupuinena an inneih ni chuhlimawm a tih ni ber a ni a, anu boral ni tluka a hun tawnalungngaih hun a la tawng lo.

Pu Rorela hian zai ngainaviau e ti lovin hla duh ber bika nei lo va, Pathian hla ropuitak takte hi a hun tawn azirinLalpa pawl nan a hmang\hin. Chutiang bawkin Biblechang pawh a hun leh hmunazirin a thute hi phaw lehthlamuan nan a hmang a ni.

India ram hmun hranghrang pawh a lo daidar hletawh a, a eizawnna avanginMizoram chhung motortlawh pawh theih chin hi chua tlawh chhuak deuh vektawh bawk a ni. Lehkhachhiar hi a tui hle a, infiamnalamah football a ngaina hlebawk.

Ei leh in lamah pawhduhtui hmel viau si hi aawlsam phian a, ama\awngkam takin pangngai takasiam hi chu “duh loh zawng kanei lo,” a ti a ni.

Pu Rorela hi pa zaidam,inngaitlawm leh mi zai ngaithiam tak, kawm nuam,fiamthu duh leh fiam dawl takmai a ni. Amah biak duhna inei a nih chuan 9436153444-ahdial la, dam dapin a lo chhawnang che.

November, 2014 24

www.mizoramsynod.org

A nupui a danglam chhan|um khat sumdawng pakhat, hausa fe mai hi an nupa an hlim

loh em avangin thurawn dilin counsellor hnenah a kal a, counsel-lor hnenah chuan beidawng tak maiin, “Ka nupui nen kan inneihnachu a tawp ta a ni ber e. Thawmhnaw \ha ber berin ka thuam a, inleh lo \ha ber ber ka dinsak a; mahse, chuti chung chuan ka lakaha lungawi chuang reng reng lo. Chuvangin, awm dun thei kan nitawh lo,” a ti tawp mai a.

Counsellor chu a ngawi vang vang a, sumdawng hnenah chuan,“A ni maw. Mahse, i hun awl hman dan mi hrilh teh, a bikin tlailamte?” a ti let ve thung a. Sumdawng chuan, “Ka eizawnna chumin ruaitute thu leh hla ngaihthlak theih nana hun neih a ni a;chuvangin, hun awl han tih hming hmerh tur pawh ka nei lo. Chautakin inah ka hawng a, ka nupui hian ka chungah lainatna a lantirngai lo a ni,” a ti leh a.

Counsellor chuan, “A nih leh, i nupui i lenchhuahpui hnuhnunber eng tik lai hun nge ni tawh chu le?” a’n ti thut mai a. Sumdawngchu mak ti zetin a meng zau kawk kawk a, counsellor hnenahchuan “Lenchhuahpui a? Chutianga he-heu mai mai nan hun kanei lo tih ka sawi zo chauh a ni lo’m ni?” a ti ve thung a.

Counsellor chuan muang dam dap hian, “E khai.. a ni maw?Nangmah ruaitute chu i ngai pawimawhin an tan i hun hlu ber iseng phal a, anmahni vil reng renga vir buaiin an thusawi pawh ingaithla nileng hman a ni a. I nupui chuan a chang tlem chein, atan i hun i hmang tlem hle mai a,” a ti ta a.

Sumdawng chu a harh ta. Inah a hawng a, a nupui tan a hun\ha ber hman a duh tak avangin a programme siam sa zawngzawng a sut nghal vek a. Thla a ral meuh chuan chu sumdawngchuan counselllor chu a rawn hmu leh a, lawm em emin, “Ka nupuichu hmeichhe danglam a ni ta!” a ti ta a.

November, 2014 25

www.mizoramsynod.org

George Cooper-a hi May ni14, 1840 khan New York

khawpuiah a lo piang a. Zirnalamah chuan a pianna khua Pub-lic School-a\anga \anin, a hnuahChester A. Arthur-a hnuaiahDan lam a zir leh a. Rei vak lo azir hnu chuan a chemkalna lamniin a hre lo va. Thu leh hla lamina hipna ta zawk a. Thuziaklamah pawh sulhnu pawimawhtak tak hnuchhiahin, hla ropuitak takte a phuah bawk a ni.Fakna hla tam tak phuahin, Vol-ume tam tak a chhuah nghenghe a ni. Cooper-a hian kum1877-ah William Tyson-a fanu,Mary E. nen inneiin, JerseyHeights-ah inbengbelin, a huntam zawk chu thu leh hlahmanga hnawh khatin hun ahmang a. Kum 1927-ah kum 87-mi niin a thawhrimna zawngzawng te chawlhsanin chatuanram a pan ta a. He a hla phuah,“Thinlung ngui fuih tur an awm

a” tih hi khawvel awm chhunghian a dai tawh dawn lo va.Khawvelin a mamawh fuihnaleh puan darhna lam hla sulhnuropui tak min hnuchhiah a ni.

He hla, “Thinlung ngui fuihtur an awm a” KHB 344-na hikum 1870-ah a phuah a, a tirahchuan hla thluk nei lo, hlachham chi (poem)-in a dahphawt a. Kum 1881-ah hla phuahthiam leh hla thluk siam thiamhmingthang Ira David Sankey-a’n hla thluk mawi leh thinlungdeng dawt khawpa mite rilruhneh tur, lungkuai takin a thluka lo siam ta a ni.

Mizo \awnga sak theih turamin buatsaihsaktu chu,Mizoram Presbyterian KohhranUpa hmasa berte zinga mi, mis-sionary ropui, a hun hnuhnungpawh rawngbawlna avangaramthim lama feh chhuaka, nunchan ta, Rev. R. Dala’n Zo \awngtluang leh nalh fahranaletlingin, kohhran lehkhawtlang mar deka, rilremtheih tak turin he hla ropui takhi a letling ta a. A phuahtuGeorge Cooper-a hian changthum lai a phuah a. Nimahse,

RIMAWI nnn

Thinlung ngui fuihtur an awm a

— Malsawmtluanga,Bawngkawn Br.

November, 2014 26

www.mizoramsynod.org

kan KHB hla buah erawh changhnih chauh dah a ni thung. Alettu Rev. R. Dala hian changhnih chauh pawh hian a nihnaleh a hla tum chu a phawk zohle pawh a ti mahna le! A changthumna hi han dah lang ve hrimhrim ila, mi thiam zawkte chochhuah nan pawh a \ha ang nge.All the loving links that bind us,While the days are going by;One by one, we leave behind us,While the days are going by:But the seeds of good we sow,Both in shade and shine will grow,And will keep our hearts aglow,While the days are going by:

Geoge Cooper-a hianPathian lehkhabu \an chhan takmeuhin he hla hi a phuah a,\hahnemngai taka fuihtu lehChanchin |ha puanga thawktura mi te tlakchhamna phuhrutura a sawmna hla leh puandarhna lam hla a ni a.

Changkhatna a\angin i lozirho dawn teh ang;Thinlung ngui fuih tur an awm a,Ni a lo kiam sawt em e;Thlarau boral mek an awm a,Ni a lo kiam sawt em e.Kan tum ber kan pan laiin,Lo hlim nawn fo ilangin;

Kan theihtawp i chhuah mawlh ang,Ni a lo kiam sawt em e.

Chang khatnain min hrilha tum chu tunlai khawveltluchhe mekah hian thinlungngui, hliam leh chau tam tak anawm a, mahni inhai veng theitawh lo, thlarau boral mek antam em em a. Chutiang karaleng ringtu chuan kan tum berpan chunga, hlim taka awmin,Tirhkoh Paula’n, “Kanhrehawmnaah pawh lawmin iawm ang u”, a tih ang deuhvahlim leh lawm taka awmchungin, heng thinlung ngui tehi fuiha, theihtawp chhuah turinmin ngen a. Ni tinin mual anliam a, ni te a lo kiam zel si a...aral duak duak a, inthlahdahhauh lovin, thil \ha tiainchawktho hram hram turinmin fuih a ni.

Tin, unaute u, kan ngen ache u, dan ang lova awmte chuzilh ula, rilrutê te chu zilh ula,chak lote chu \anpui ula, mizawng zawng lakah dawhtheitakin awm rawh u (1Thessalonika 5:14)

Chang hnihna hi nguntakin i han bih chiang teh ang,Mi dem hman a ni ta lo ve,

November, 2014 27

www.mizoramsynod.org

Ni a lo kiam sâwt êm e;I hmel ni angin lo êng se,Ni a lo kiam sâwt êm e.Khawvel hi rûmin a khat,Lungngaih leh \ah a innghat,I unau tlu kaitho la,Ni a lo kiam sâwt êm e.

Tin, chang hnihnain minkawhhmuh chu mi dema relhman kan nih tawh lohzia lehinhnialbuai hman kan nih lohziamin hrilh chiang hle a ni. Michanchin a \ha lai sawi tur hremang si lova, an chanchinngaihnawm lo lai leh an thatlohna lai sawi phet hian awmziaa nei lo hle mai. He hla pawhhian mi dema rel mai mai hmankan nih lohzia min hrilh chianghle a ni. Mite tana malsawmnathlentu, an chak lohnate hriat-saka fuihtu, hlim hmel pu chungleh kan hmelte ni ang a lo eng a,fuihtu ni turin min fuih a ni.Thinlung hlimin hmel hlim a siama, thinlung lungngaihna erawhchuan rilru a tilungchhe \hin(Thufingte 5:13)

Khawvel hmun hranghrang kan thlir chuanlungngaihna, \ahna leh rumna-in khawvel hi a khat vel a. Kan

ram zim tê-ah pawh hianchanchin \ha lam ai hianchanchin \ha lo hian kan rilru aluah ta deuh em a tih theih.Khawvel hi rumin a khat a,lungngaihna leh \ahnaten minnang vel a ni. Chutiang karahchuan kan unau, sual bawihatang mek leh tlu te hi kai thoturin min fuih a ni.

“Unaute u, mi, sual eng pawha tih lai phawkin awm sela, nangnithlarau mite u, “thlemna ka tawkve dah ang e” tia inveng \ha chunginchutiang mi chu thuhnuairawlhtakin tungding leh rawh u”,(Galatia 6:1)

Keini Lalpa ringtu inti tehi inbih chianga, rawngbawl-tu mi dem hmang leh relhmang ni lova, hrehawm lehharsatna karah pawh chheltak leh hlim taka awma,khawvel chhe tawh tak karakan unau, sual bawiha tangmekte leh tlu te kai thovatungding leh tura kaninbuatsaih a va \ul em!

“Pathian fa sawisel bote in nihtheihna turin phunnawina lehinhnialnate awm lovin engkim tirawh u”, (Philippi 2:15).

November, 2014 28

www.mizoramsynod.org

Allergy chu mi tam zawkinan huat loh, huat theih

emaw, ei sual emaw an neihtihna a ni ti ila kan sawi fiah teuhber awm e. Taksa pawn lama\anga thil eng emaw hrik lehthil dang taksa chhunga a luhin,a lo lutte do tura taksain thil asiam chhuah “Antibody” an lopung vak \hin a. Chung chuanvun te, hnar te, chuap te lehpumpui tea “Mast cells” an tihahhan betin Histamine an siamchhuak a, chu chuan thisen zâma tilian a, BP a tihniam a,pumpuia acid a ti tam a, marphu/lungphu a tichak \hin.

TAKSAA A LAN CHHUAHDAN- Mit a tithak a, mittui a tla a,

mit a sen rum \hin.- Hnar ping, hnap tui a tla reng

a.- Hahchhiau a chhuakin nasa

takin an hahchhiau vak \hin.- Thawhah leh thaw ri hrawp

HRISELNA nnn

ALLERGY

— Upa K. RorelkimaCommittee Member, CK|P

hrawp.- Hrawk za- Hritlang pangngai nen a

inang hle a, a danglamnaerawh chu hnap tui fim a fara, khawsik leh taksa na aawm lo a, hritlang damdawieiin a reh mai lo va, boruakdang hip chuan a reh daih theia ni.

A THLENTU LAR ZUALTELEH A ENKAWL DAN1. Incheina (cosmetics) -Lotion te, powder te, mithnawihte leh hmeichheincheina chi reng reng hlui lehchhe tawh hman avangin a awmduh a. Mit leh hmai thak, ro lehphuhlip te a thlen theih avanginhetiang hlui leh chhe tawh hichu hman loh tur a ni. Miten \haan tih nazawng hi kan vunin angeih ve kher lo tih hriat tur a nia, sahbawn leh powder te lotionte chu nêm/dal (mild) deuh hlekthei ang ber chi hman a \ha. Tin,sam dye dawnin ngeih leh ngeihloh enchhin phawt tur a ni.

2. Vut/khu (dust mites) -Maimawm rîl leh pakâr bâl velte hian allergy a thlen thei a.Chuvangin, mutbu te,

November, 2014 29

www.mizoramsynod.org

\hutthleng te, dawhkan te,parda te leh carpet te hi karkhatah vawi khat tal tihfai/vuak fai \hin tur a ni a, ni saapho chhuah zeuh zeuh tur a ni.Maimawm ril inzam te tihfaia,chhuat fai taka nawh \hin tur ani. Air conditioner hmang tana khat tawka tihfai zeuh zeuhbawk tur a ni.

3. Ei tur (food) - Bawnghnutete, bekang te, pa (mushroom) te,artui te leh thil dah rei theih chi(preservatives tel) chi-ah hianallergy a tam duh bik a.Kaw\halo te, pum na te, luhaileh thawhah te, thak leh vualnate a thlen a; chuvangin, khawiilo kala ei tur miin min pekin engnge a nih tih chian phawt a \ha.Kan huat zawng chi chu hriata,ei loh a \ha ber. A lo nasat viauchuan mi thiam pan vat tur a ni.Tin, damdawi ei vangin a awmthei bawk a, doctor-in adamdawi side effect min hrilhlawk sa a nih loh chuan doctorhnenah hrilh vat tur a ni.

4. Rannung seh/khuai zuk(insect bites/stings) - Rannungseh leh khuai zûkah chuansehna hnuhma a lo awmin a lo

vual tut \hin a. A \henah chuanthâwk a tiharsain lu na leh luhaite, nikhaw hre lo hial te pawhina awm theih a, chutiang a nihchuan doctor pan vat turremchang an awm loh chuanantihistaminics (avil, cetriz, etc.)ei tur a ni.

5. |helret (latex) - Rubber(thelret) a\anga thilsiam huat hia awm thei bawk a, chu chuanchuap hnathawh a tibuaiin thakte a thlen thei a, doctor hnenahrilhin inentir a \ha a. Condom\helret a\anga siam chhuahhman loh tur a ni.

6. Hmuar (fungus) - Hmunhnawngah te, ei tur \hingah te,chhangthawp te leh sa \hingahte hian a awm a, nghawngahte, kap karah te leh hnutehnuaiah te a awm duh em embawk a. Chu chuan vun thak,phuhlip leh lâwng te a siam\hin. Chuvangin, in leh a chhehvel tihfaia, chawhmeh \hingleh hmuar reng reng chu ei lohbawk tur a ni. Cotton lam chithawmhnaw fai leh hak nuamdeuh hakin a tiziaawm deuh a.Kawr huh leh hnawm deuh chuhak loh tur a ni.

November, 2014 30

www.mizoramsynod.org

7. Ranvulh (pets) - Ina kanvulh \hin rante a\ang hian a kaitheih a. Chuvang chuan,ranvulh reng reng chu an mutnatur bik siama, kar khatah vawikhat tal bual \hin tur a ni a, mutpindan leh choka velah te awmtamtir loh tur a ni.

8. Pangpar chi (pollens) -Pangpar chi boruaka leng vel hinipui thli thawt lai hian a tamduh bik a, chuvangin hetih laihuna chhuah tam loh hi invenna\ha ber a ni. Puipunnaa kal lehkhawlaia vah tamin a zual \hina. Two wheeler-a chuang \hintan chuan hnar leh hmuikhuhna (mask) leh sunglasshman hi invenna \ha tak a ni.

9. Taksa hah (stress) - Rilruhah leh vei neih tam laiin a zualduh bik a, hnathawh rim deuhpawhin a zual thei bawk.Chuvangin, taksa tihhahdamleh a tawka insawizawi hi tih\hin tur a ni. A nasat viau chuanrilru lam doctor pan a \ha.

DAMDAWI HMANTE-- Vun thakah chuan

Mycodern te, Caladryl tehnawih a \ha.

- Hnap tui far te leh luhai nei

tan Avil te, Benadryl te,Cetrizet te, Alerid te ei a \ha.Hei hi vual leh thak tanpawh a ei theih tho bawk.Amaherawhchu, hengdamdawite hian akaihhnawih thil \ha lo athlen theih avangin doctorte rawn hmasa lo chuan eitawp loh tur a ni.

TUALCHHER DAMDAWIHeng hi awlsam taka kan

hmuh theih \angkai tak si te an ni.- Neem hnah chhuma inbual

hian thak a tiziaawm duh.- Vicks (camphor oil/

eucalyptus oil) tuilumah farhnih telh la, a hu hip tur ani. Hei hian hnarping leh luna a tireh.

- Rannung sehah chuanpurunsen kawr leh vinegarhnawih a \ha.

- Thak satliahah chuanpowder hnawihin a ti-ziaawm deuh.

EI LEH IN- Theithur ei tam tur a ni.- Thlaihnah hring vitamin E

tamna leh thei vitamin Ctamna ei a \ha.

- Magnesium leh beta-carotene tamna chi ei a \ha.

November, 2014 31

www.mizoramsynod.org

KANTU

Sairang Dinthar Branch

Sairang Dinthar BranchK|P Mizoram lui sei

ber leh \angkaiber Tlawng luikianga awm Sairang DintharBranch K|P hi kum 1974 Jan13 khan Sairang kohhrana\anga Sairang Dintharkohhran a indan hnu khandin a ni a. Kum 2014-ah hianmember 160 niin, mipa 104 lehhmeichhia 56 an ni.

Member-ten Thawh\anzan inkhawm an ngaipawimawh in an phur thei hlea, Thawh\an zan inkhawmahhian sermon, short sermon,sharing leh hla zir inkhawm(Kristian hla bua thiam loh zirnan) te hun hman \hin a ni.Thawh\an zan inkhawm zathi a tlangpuiin 42.36% an ni\hin. Pathianni chawhnuinkhawm banah Branchfellowship programme an nei\hin a, Evangelical cellbultumin Pathianni zan

inkhawm banah \awng\airualna hun an hmang \hinbawk.

Kum 2014 hian kum dangaan tih \hin angin group-ah anin\hen lo va, Sub-Committeepali - Programme, Evangelical,Drama leh Decoration sub-committee te siam a ni. Sub-committee te hi Branchhmalakna hrang hrangahBranch kutke \angkai tak an ni.

Kum 2014 hian BranchK|P bultumin chanchinbuHruaina Eng chhuah \an ani a, Branch rawngbawlna-ah pawh a pawimawh chhohle dawn nite pawhin ahriat a ni . Tunah hianmissionary pakhat anchawm mek a, Krist ian|halai chanchinbu hi 40copies an la a , Branchcommittee hi ex-officio tenen an vaiin 20 an ni.

November, 2014 32

www.mizoramsynod.org

Balu laa sum tuakhnatlang hi an sum hmuhnalian ber a ni a, an sumhmuhna dangte chu -lehkhaip (tirhkoh chawmnapual atan), Holy Bible,Kristian Hla bu, etc. zawrh te,Oil palm-a inhlawh te, huansam te, cement in chungchhun, teak thing put leht-shirt siam te a ni.

Central K|P leh Bial K|Pten bawhzui tura an tih tePathian hruainain \ha takinan la tihlawhtling thei zel a.Presbytery leh Bial huap thiltihah Branch item hranghrangte an tihlawhtling thei

zel bawk a, kohhrancommittee ten enkawl tura anbeisei angin kohhran zaipawlpawh nung takin an la kal theizel bawk a ni. Tin, an kohhranmi chhiat tawk/boral anawmin an boral a\angaPathianni remchang hmasaberah inkhawmpuina hun anhmang \hin bawk a ni.

Kohhran Commtt.Kohhran Hmeichhia lehKohhran Pavalai Pawlteninlungrual takin kohhranhuang chhungah rawng anbawl a. Tisa leh thlarauahmasawn turin \an an la chhomek reng a ni.

HRIATTIRNA LEH NGENNACentral K|P chuan December 5, 2014 (Zirtawpni)

5:30 p.m. hian Rajiv Gandhi Stadium, Mualpui-ah“Praise ‘14” a buatsaih dawn a. He hunah hian Pathianfaka chawimawina hun - Thuchah, Zai, Lâm, etc.hmangin neih a ni dawn a. K|P member a tam thei angber tel turin kan insâwm e.

(UPA ZONUNMAWIA)General Secretary

Central K|P

November, 2014 33

www.mizoramsynod.org

Keimahni

n September 9, 2014 (Thawhlehni) khan Ailawng Branch Diamond Jubileelawmna hmanpuiin T.Upa T. Lalawmpuia leh Pu Vanlalpeka te an kal a, RamhlunVengthar Bial K|P hruaitu 3 leh Bial Zaipawl ten an \awiawm. Chawhmainkhawmah Pu Awmpuian thuchah a sawi a, souvenir a tlangzarh bawk. TlaiahJubilee ruai \heh a ni a, zan inkhawmah Pu Pekan thuchah a sawi. RamhlunVengthar Bial Zaipawl hian chawhma inkhawmah hla 2 an rem a, chawhnufakna inkhawmah item 3 an nei a, zan inkhawmah hla 2 an rem leh bawk.

n September 12-13, 2014 khan Presbyterian Youth Fellowship (PYF) YouthCamp (October 17-19, 2014), Kolasib Diakkawn Kohhrana nghah turinbuatsaihna enpuiin Pu R. Lalruatkima (Com. member) leh T.UpaZohmangaiha (Ex Fin. Secy, CK|P) te chu Diakkawnah an kal a, OrganisingCommittee te nen inkawmin Youth Camp atana inbuatsaihna thil \ulteinhrilhfiahin rem an ruatpui. T.Upa Zohmangaiha hi PYF hruaitu hlui lehYouth Camp chinchang hria a nih avangin CK|P meeting dated 29/8/2014-inkalpui turin a ruat a ni.n September 13-15, 2014 khan Champhaiah kum 2016 K|P General Confer-ence Organising Committee te hmalakna enpuiin Executive Secretary i/c K|PRev. P.C. Pachhunga, General Secretary Upa Zonunmawia leh Assistant LeaderPu Samuel Laldingliana te Champhaiah an kal a. An kal ni Sept. 13 tlaiahOrganising Committee te nen inkawmin Gen. Conference pandal sakna turaruat New Champhai Field te an en ho bawk. Organising Committee hian subcommittee hrang hrangte ruatin budget estimate Rs. 70,00,000 (cheng nuaisawmsarih) an ruahman a, Bial hrang hrangah budget intukin sawrkar lama\anga inhlawhna beisei an tum lem lo niin an sawi a, kawng siam leh thil \uldangah sawrkar hotute dawr turin hma an la mek bawk. CK|P hruaitute hikohhran hrang hrangah hetiang hian hun pek an ni: Rev. P.C. Pachhunga - Zion,Hmunhmel\ha, Hospital Veng leh Vengthlang Kohhranah; Upa Zonunmawia -Kanan, Zotlang, Ramthar leh New Champhai Kohhranah; Pu SamuelLaldingliana - Vengthar, Vengthlang North, Bethel leh Kahrawt Kohhranah.

November, 2014 34

www.mizoramsynod.org

n CWM FACE TO FACE WELCOME DINNER: September 8, 2014 khanCouncil for World Mission Face to Face programme, Aizawl Theological Col-lege-in an thlen hawnna Welcome Dinner, Tourist Lodge, Chaltlangah neih ani a. CK|P Committee te min sawm angin Leader Rev. J. Lalremsiama hovinmi 13 an tel thei. Synod Choir member inruat thar hlim a ni a, Synod Choiraiawhin an member Dr. Zothansanga leh Nancy Zothanmawii te an zai.

n SYNOD CHOIR HLA ZIR CAMP: September 16-20, 2014 chhung khanMizoram Synod Choir member ruat tharten Choir Cabin, Synod ConferenceCentre-ah hla zir camp an nei a, tlaiah zanriah ei sain an riak lut a, a hmunahtuk\huan an ei thung. Hla zir, sharing leh \awng\aina hun \ha takin an hmangthei a, hlawk an inti hle.

n September 27, 2014 (Inrinni) khan Kawnpui Bial Leadership Trainingneih a ni a, Dr. Julie Remsangpuii, Treasurer leh Tv. Joseph Lalsangzuala,Com. member-ten an hmanpui a, training-ah hian mi 53 an tel thei a ni.

n BRANCH DING THAR REPORT: Heng a\angte hian Branch ding tharreport kan dawng a, affiliation fee Rs. 50 an pe bawk.

(1) Tuipuibari Centre Pastor Bial chhungah May 24, 2014 khanThaidawrTlangveng Branch a ding a, member mipa 30, hmeichhia 19, total 49 an ni.

(2) Ngopa Pastor Bial chhungah August 21, 2014 khan Ngopa VenglaiBranch a ding a, member mipa 113, hmeichhia 60, total 173 an ni.

n KUM PUAN FILM SENSO HLANNA: Kum 2015 -2016 K|P kum puandenchhena film siam tura kan ngen Bawngkawn Chhim Veng Branch hnenahSeptember 16, 2014 zan khan an insenso phuhrukna tur Rs. 70,000 (chengsingsarih) hlan a ni.

n September 6, 2014 khan YRC Sub Committee te ruahmannain YouthRecreation Centre hmun tur, Falkland, Zemabawk-a mi chu Central K|PCommittee member-ten an thlir ho a, bawhzui dan tur kawng hrang hrangruahmanin a chak thei ang bera hmalak nghal tum a ni.

Hmalakna bawh zui hian October ni 13, 2014 (Thawhlehni) khan a hmunsam faia hnatlan nghal a ni a, CK|P ngenna angin Zemabawk Bial, |huampuiBial, Bawngkawn Bial, Armed Veng Bial leh Ramthar Veng Bial te an hnatlanga, hnatlangte ei tur buatsaihin Tuikhuahtlang Branch an thawk chhuak bawk.CK|P hruaitute bakah mi 180 zet an thawk chhuak thei a ni. Hnatlanga thawkchhuakte chungah CK|P chuan lawm thu a sawi.

Synod Executive Committee (SEC) chuan Falkland Venga Pu Sangsiamaram Synod-in a lei chu Central K|P Youth Recreation Centre atan hman nise, tiin a rel a ni (YRC chungchang kimchang zawkin la tar lan a ni ang).

November, 2014 35

www.mizoramsynod.org

November, 2014 36

www.mizoramsynod.org