Kristian-Tlangau-November-2012.pdf - Mizoram Synod

52
www.mizoramsynod.org

Transcript of Kristian-Tlangau-November-2012.pdf - Mizoram Synod

1Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Synod PuipateModerator : Rev. ThangzauvaSecretaries : Upa D.P. Biakkhuma (Sr.)

Rev. H. Lalrinmawia (Jr.)Finance Officers : Rev. Zosangliana Colney

Rev. Dr. LalhmangaihaStatistician : Upa C. Ngurthanmawia

Kum 101 November 2012 Bu 1,202-na

Editor : Rev. K. Lalpiangthara Ph. 2316411 (R)Joint Editors : Rev. Vanlalzuata

Rev. Dr. VanlalchhuanawmaUpa H. Ronghaka

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office, First FloorMission Veng, Aizawl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

Kum khat lak man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First

Floor, Mission Veng, Aizawl hriattir tur.

Thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo.

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

A CHHUNGA THU AWMTE1. Editorial 32 . Chhiartute Huang 43. Mizoram Synod 64. Lawrkhawm 105. Zawhna leh Chhânna 146. Sermon : Thilpek rawngbawlna 227. Ûm rawh... i chhanchhuak vek ang 268. Tholeh taksain van rorelna a tawk dawn 299. Pastoral care & counselling ka training ve 3210. Bye bye Taiwan 3511. Ins<mtheihna - Thlarau rah 3812. Hmangaina In 4012. Hriselna Huang - Z<k leh hmuam - Hriselna hmelma 4311. Sûnna 45

3Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Editorial INPUMKHATNA

Kan Lal Isuan a zuitute awm dan tura a duh pawimawhtak zinga pakhat chu ‘inpumkhatna’ chungchang a ni a.“...Ka Pa thianghlim, nangin kei mi pekteho hi i hminginhum rawh, pumkhat an nih theih nan, keimahni ang bawkhian ... ” tiin mawi takin a Pa hnenah a tawngtai a (Joh17:1 ff). Kohhranah te hian Lal Isua tawngtaina tihlawhtlingtur chuan mi dang pumkhat theih a pawimawh a, ‘kohhranaw chu Pathian aw’ kan tih theih a pawimawh thin. Thlalehmaiah Synod Inkhawmpui kan lo nei leh dawn ta a. KanSynod hruaituten Pastor Bial hawn dan tur an ruahmandanah te, Pastor \huthmun an thlan danah te, Presbytery\hen danah te leh thil dang dangah Synod Inkhawmpui awhi Pathian aw-ah kan ngai thei ang em le?

Inpumkhatna thu han sawi zel takah chuan mahni vengbil, khaw bil, hnam bil leh \awng bil ang zawnga thil kalpuiduhna rilrute pawh hi inpumkhatna tichhe thei thil a ni a;chu chuan kohhranah pawh th<k takin kua a hreuh thei tihhria ila. Sual a pun zelna khawvelah hian inhung bing duhnasadai \hiat a, a inpumkhat zawng zela hma kan lak thiamhlawm pawh a \ha ^wm e. Ringtute rilrua lian ber tur chu‘Chanchin Tha puandarh’ ni se, a thu kan awih phawt chuanhnam leh ram chunga thuneitu chuan a duh duh achawimawiin a tar lang mai zawk dawn a ni. Kan ramzimteah hian Lal Isua \awng\aina tihlawhtling tur zawnginhmalak i tum zel zawk ang u.

4Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

CHHIARTUTE HUANG

Thu thawh duh chuan thu mal 50 aia tam lovin lehkhainemaw, sms-in emaw, e-mail in emaw thawh theih a ni. SMS

thawn theihna phone no 9862331632 [email protected] a ni e.

¶ Pi Zohmingthangi Gwahatizawhna i chhanna kha hanchhunzawm ve ila - hlawh neitena tak taka an lak chin (net in-come) a\anga pêk mai a dikhmêl. LIC/PPF chu hmuh hunapêk leh mai ni se, a rawn tar lanelectric/ phone leh a dangte khachu income a ni ang chu.

– Suama Chawnpui.

¶ Kristian Tlangau bualawrkhawm hi chhiar a manhlaka ti. Pathian ringtute tan \an laka \ulzia min hriat thartirtu lo ni zelteh se. – F. Lalawmpuia,

Chawngtlai

¶ Kristian Tlangau Septemberissue-a Rev. K. Lalzuala ziakPCI 140th Biennial Assemblythlir letna leh Upa B. Lalzedanga,Khawzawl ziak, "KristianChhungkua" kha ngaihtuah zui aphu ngawt mai. Kan Kohhranrawngbawltu pawimawh \hen-khatin rawngbawlna zau zawk tih\an chhana WCC an sawi mawifo laiin a lehlam z^wngin a rawn

thlir ve thung a, a bengvarthlakkhawp mai. Kan Synod-in Lib-eralism a duh loh avangin USA-a an thawhpui Kohhran nena aninzawmna an chhu chat te kha anti \ha e. Kristian Chhungkawlamah pawh Kristian Chhungkuaalak luh nachang hre vak lotenrawih lam an pan. Muslim-hotenan chim ral mek laia Juda-hotePathian a\anga an thupek dawnleh an hnam ziate uluk taka an tuleh fate zirtira hlân chhâwng \hinkum sanghnih dawn lai hnamdangte nekchepna karah pawhan ral lo te hi hria ila.

– C. Lalngheta.

¶ Kan Kristian Tlangau latuzinga a upaho chuan, “Kan\awng ni lo, a lam dan leh aawmzia kan hriat ngai loh a tam\hin em mai, lak tawh loh mai kaduh,” an ti. Gandhia thih chamhmang \hin, Silchar paho, ansakhaw bu chhiar \hin chuan mithiam chin leh puithiam chin chauhhriat theih an chhiar a. Kristianhochuan a kal khawm zawng

5Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Mahni vei zâwng ai mahin thu chhuah a\anga ngaihtuahna hman zuinalam leh thlir dan dang tam tial tial se hemi huangin a tum a phawk chhuaklehzual ang. Kan thu (sms) dawn tam zawk daih hi chu hemi huanga chhuahremchang lo a ni tlat mai...Rawn thawh zel teh u – Editorial Board

zawng hriat tlan Bengali \awnginan chhiar thung.

– Lalneihkima,Kawrtethawveng South.

¶ Missionary puala kum khatdan apianga retreat nei turaAizawla lo chhuah fo hi, senso ahautak ^wm mang e, tiin kangaihtuah \hin a. Missionary-tetan hian retreat leh seminar-te hian harsatna sut kian nan a \haber dawn em ni? A loh theihlohva kan ngai a nih pawhin kumnga dana retreat neihpui hi a tawkviau lo’ng maw? Ramthar lamsum a indaih phah deuh mahna.

– Upa K.V. Lalhlimpuia,Tuikual North

¶ Lal Isuan Sakawlh hre diktur chuan Daniala ziak uluk takachhiar turin min ti a, Dan 11: 21-45 i chhiar hnua i la hre thei lo anih chuan Pathianin i hriat a remtilovah ngai hmiah rawh.– Z.D. Lalbiakmawia,9862515578.

¶ Kan kohhran hi ThlarauThianghlim iptepui banna kan inti

a. Mahse, Thlarau lam nunaintlansiak aiin kohhran propertyleh Biak In ropui loh hlau hiankan tlan thui mah mah lo maw?

– TBC. Lalzamliana,Chongtlai, H/S veng

¶ Ka lo en ve zeuh zeuh \hin aKristian Tlangau hi. Thu \ha puipui a tam khawp mai. Mahse,ka’n ti teh ang. ‘|halaitekhawvel’ kan tih angin \halaitehuang lam deuh tur dah hnem theiila a \ha lo maw?

– 16 Yers (9774764894)

¶ Kristian Tlangau lak manhlakan ti \hin e. A chhuah \an kum arei tawh nen keini thingtlang a\angpawhin a hmuh hun turah kan hmuzel mai hi thawktute inpekna liauliau a ni ka ti \hin. Hma kan sawna, hmun hla a\ang pawhin ngaihdan leh duh dan te kan nei ve theita hi lawmawm ka ti tak zet a ni.Chhiartuten pawhin hma i sawn zelteh ang u. Sermon rawn ziaktuteaddress leh phone numberkimchanga hriat dan awm tel bawkse, thu hriat thiam loh leh hriat zautawk loh zawh let theih nan

– C.Puia, Saiphai

6Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

1. Counselling ZirnaFamily Guidance & Coun-

selling Centre (FG&CC) chuanSeptember 5–18 chhung khanKohhran Upate pualin Kohhranenkawl leh harsatna tawkte puihdan zirna (Pastoral Care & Coun-selling Training) vawi 17-na,SMTC-ah a buatsaih a, Sept. 18zanah an thil zir a\anga rilrukhawih laite sawia hun hmanpahin a kharna hman a ni. Aizawlkhawpui chhunga Pastor Bialparuk a\angin Kohhran Upa 20an tel a, Synod Moderator Rev.Thangzauvan training kharna hunhi hmanpuiin thuchah a sawi a,training chhuakte hnenah Certifi-cate a hlan nghal a ni.

2. Rawngbawlin zinw September 21–23 khanSerchhip Kohhranah sum vawn

dan zirna leh Finance Campaignneihpuiin Upa C. Lalmuankima,Asst. Finance Manager; UpaRamtharliana leh Pu R.Lalrinsanga (Revival Speaker veve) te an kal.

w September 21–23 khanLawngtlai Chanmari Bial SundaySchool Zirtirtu Training neihpuiinUpa Lalchhuanawma, Zuangtui;T. Upa Lal\hahluna Ralte,MSSU Asst. Coordinator lehPu Joy Zairemmawia (Soloist)-te an kal. Training bakah hianFanau enkawl chungchangthuchah sawiin Hla Kûtpui anhmanpui bawk.

w September 22 & 23 khanLengpui Kohhranah KristianChhungkaw Seminar & Cam-paign neihpuiin Rev. R.Lalhmingthanga, FG&CC Di-rector; Rev. R. Ramnghinglova,FG&CC Counsellor leh Pu H.Lalchhandama, FG&CC OfficeAssistant-te an kal.

w September 25 & 26 khanRev. Mangchhuana Sailo, Pres-byterian English School Super-visor chuan Lungdai, Kawnpui,Thingdawl, Kolasib,Bilkhawthlir leh Vairengtea

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

7Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Presbyterian English School-te atlawh. Rev. Mangchhuana Sailohian Sept. 18–20 khan Khanpui,Pehlawn, E. Phaileng, Kepran,Sakawrdai, Ratu, Sailutar,Darlawn leh Sawleng Presbyte-rian English School-te a tlawhtawh bawk.

w September 25–29 khanDiphu-ah Accounts Trainingneihpuiin Tv. ZaihmingthangaFanai, Accountant leh UpaVanlalsawma Siakeng, OfficeAssistant te an kal.

w Oct. 4–7 khan TeikhangPastor Bial huapin Sum VawnDan Training & Finance Cam-paign neih a ni a, Pu DavidLalnunfela, Office Assistant; PuR. Lalnunkima leh Pu R.Lalrinzuala (Revival Speaker veve)-ten taining hi an hmanpui.

w Oct. 5–7 khan KawlkulhNorth Kohhranah KristianChhungkaw Campaign & Lead-ership Training neih a ni a, hemihmanpui hian Central KohhranHmeichhe Committee member PiC. Lalneihthangi, Pi C. Lianparileh Pi Lalthansangi te an kal.

w September 25–28 khanBualpui Kohhranah Music

Camp neihpuiin Pu Lalromawia,Music Instructor leh UpaThanghuta, Dam Veng te an kal.

3. Synod Rescue HomeDay (Silver Jubilee)

Sept. 21 khan Synod Res-cue Home chuan an din champhavawi 25-na lawmin RescueHome Chapel-ah Pathian hnenalawmthu sawina hun an hmang a,tlai lamah lawmna ruai kil ho.

Rescue Home Day lawmnainkhawm hi Rev. Lalzuithanga, E/S i/c Synod Social Front-in akaihruai a, Synod ModeratorRev. Thangzauvan thuchah asawi bawk.

Synod Rescue Home hiSynod Social Front hnuaiahManagement Committee hranneiin enkawl mek a ni a, Home-ah hian mipa 40 leh hmeichhia15 dah theih a ni a, September2012 thleng khan mipa 3,510 lehhmeichhia 489, an vaiin 3,999enkawl an ni ta.

4. SMTC-in Computer zirzo thlah

Synod Multipurpose Train-ing Centre chuan Sept. 25 khanSMTC Lecture Hall, MissionVengthlangah Certificate in

8Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Computer Application Coursebatch 10-na zir chhuakte thlahnainkhawm an nei a, khuallian Rev.Lalzuithanga, E/S i/c SMTCchuan zir chhuakte hnenah Cer-tificates leh lawmman semin,thuchah a sawi bawk.

5. Kristian |halai PawlSept. 22 khan nilengin Pi

Zaii Hall, Synod ConferenceCentre-ah Synod ruat anga Cen-tral K|P bultumin InterserveMission Seminar hman a ni a;Aizawl khawpui chhunga K|PBranch tin a\angin aiawh pakhat\heuh tel tura sawm an ni a,Branch aiawh 103, CentralK|P hruaitu 14, Chhimtu pakhatleh Resource Person pahnih nenan vaiin mi 120 an kal. Thupuisawituin a sawi zawhah zawhnaleh sawihona hun hman leh a ni.

6. Calvinism zirhonaOctober 4 khan Aizawl

Theological College chuanSynod Conference Centre-ah‘National Seminar on Calvinism’a buatsaih a, mi thiamte thu ziakzir ho a ni a, zawhna leh chhannahun \ha tak hman a ni bawk.

Seminar-ah hian Principal& Vice Principal, Presbyterian

Theological Seminary, Derahdunte, Executive Secretary ManipurSynod te, Executive Secretary RiBhoi Synod te, Rev. V.L. LuaiaHranleh, Administrative Secre-tary, PCI General Assembly,Shillong te, Rev. Dr. H.Vanlalauva, Dean, Research &SATHRI, Serampore Collegete leh PCI hnuaia Synod hranghrang aiawh te, Aizawl khawpuichhung Kohhran tin aiawh te,AICS, MTC leh mi mal sawmbikte nen mi 200 chuang zet ankal khawm.

Synod Moderator Rev.Thangzauva leh Executive Sec-retary Rev. Zosangliana Colneyten Seminar hi an hmanpui bawk.

7. Synod Higher Second-ary School Golden Jubilee

Oct. 3 & 4 khan SynodHigher Secondary School chuanan school-in kum 50 a tlinchampha (Golden Jubilee) anlawm. Oct. 3 khan ContactSports Centre, MissionVengthlangah Jubilee hawnnahun hman a ni a, Principal PuRozama Chawngthu-inkaihruaiin Principal lo ni tawh,Rev. Mangchhuana Sailo-inhunserh a hmang. Khuallian,

9Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Mizoram Finance Minister PuH. Liansailovan thuchah a sawia; Jubilee dar vaw tura ruattenvuain Vice Principal lo ni tawhPi C. Lalhmingmawiin Jubileecake a zai a; School CulturalGroup-in hnam l^m (cheraw)thiam takin an entir a. SynodModerator-in thuchahpawimawh tak sawiin, PuLalremchhunga Pachuau,Organising Comm. Secretary-inReport a pe a; Rev. VanlalzuatanPathian hnena lawmthu sawi\awng\aina hun a hman hnuinRev. Lalngurauva Ralte,Founder Headmaster-inMalsawmnain hun a khar a ni.

Hemi zawhah hian Rev.Zosangliana Colney, E/S-in Ju-bilee lungphun hawngin Rev.Lalzuithanga, E/S-in Archives &Exhibition a hawng leh a;chawhnu lamah leh a tukahintihlimna hun hman zui a ni a;SHSS chhuak zaithiam lar taktakte mipui pungkhawmte zaiinan awi a, an hlim hle.8. Synod School tlawh

Australia rama Presbyte-rian Kohhran school enkawlnahna thawk mek mi pawimawhpahnih Miss Leonie Brewer,

Mrs. Pateenah Hordem leh Rev.Richard Wilson te chuan ni hnihchâma Mizoram PresbyterianKohhran school kalphung rawnzir chianga thawh ho dan kawngsawipuiin Sept. 21 khanAizawlah an lo kal a. An lo thlenni hian Synod Higher Second-ary School an tlawh nghal a, Oct.1 khan kum 1903-a Zosap Mis-sionary-ten an lo din P.C. Girls’School an tlawh leh a. Zirlaitenthiam thil hmuhnawm tak takentirin an lo lawm a ni.

9. Pastor Qtrs. hawngSeptember 26 khan Rev.

Zosangliana Colney, E/S chuanCherhlun Pastor Quarters tharhawngin Pathian hnenah a hlan.

10. Moderator ProgrammeSynod Moderator Rev.

Thangzauva chuan hetiang hianhun a hmang:w October 5 (Zirtawpni)Sailutar Kohhran Centenaryhmanpuiw October 7 (Pathianni)Chawhnu : Venghnuai KohhranZan : Mission Veng Kohhran(Synod Choir-in an \awiawm).

10Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Wales rama Kohhranpangaten inzawmkhawm zai an rel

Thla kal ta, October 13khan Wales ram Kohhran zingathawhhona thuthlung neia thawkho mek Kohhran panga - Meth-odist Kohhran, United Re-formed Kohhran, Wales ramaPresbyterian Kohhran, Walesrama Kohhran (the Church inWales) leh Covenanted BaptistKohhran aiawhte Aberistwyth-ah an inhmu khawm a, Kohhranthawhhona \ha leh zual neiaUnited Church for Wales din anih theih nan hma lak an tum.Kohhran thurin leh kalhmanginangte chu minister inhman tawnthlenga an kal theih an beisei a;he huna kal khawmte hian anKohhran \heuhvah Kohhraninzawm khawm ruahmanna chuan ngaihtuah leh dawn a ni.

Kohhran inzawm khawmchungchang ngaihtuaha inhmuh

khawmna hi ‘Awm khawm’(The Gathering) tih vuah a ni a;Khawvel huapa Kohhraninpumkhatna lam buaipui lehchawisangtu World Council ofChurches (WCC) General Sec-retary Rev. Dr. Olav FykseTveit-a pawhin a hmanpui.Thuthlung neia thawk hoKohhran pangate hruaitu Rev.Gethin Abraham-Williams-achuan heng Kohhran pangatehian kum 40 kal ta a\angaKohhran inzawm khawmnakawng lo zawh \an tawh an nihthu sawiin, “Pathian ropuina turahmuh theiha inzawm khawmKohhran siam turin urhsun takinthu an lo tiam tawh a ni,” a ti.An tum tihpuitlinna tura hma anlak dan te an thlir let a. Hetia anawm khawm lai hian khawvelamission hna thawk tura inzawmkhawm tura an intiam thar theihnan Thlarau Thianghlimhnathawh an nghak niin an sawi.

Awm khawm tawp niahhian Lalpa Zanriah Sakramen\heh dan tura kalhmang thar anduan hmangin InpawlnaThianghlim an hmang ho va,beiseina sang neiin an \in a ni.

– CHRISTIAN TODAY

11Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

CWM-in Singapore-ahPathian biakhona hmasa

an buatsaih

Khawvel ram hranghranga Kohhran lian tak tak 31lai thawhhona, Council forWorld Mission (CWM) chuanOctober 28, 2012 (Pathianni)tlai dar 4:00-ah khan GloryPresbyterian Kohhran Biak InahPathian biakhona hun hmasa beran hmang a; an thupuiah chuankumin kum tir lama AmericanSamoa-a CWM Assemblythupui ‘Beiseina - Nun sawina\awngkam’ (Hope - The Lan-guage of Life) tih bawk hman ani. He inkhawm hi PresbyterianChurch in Singapore StevenGan-a’n a kaihruai a, CWMModerator Samuel T. Tialavea-a’n Pathian thuchah (Thupui) asawi thung. CWM hotu pahnihinLalpa Zanriah Sakramen an \hehzui nghal a ni.

CWM-in an hmunpui thar,Singapore-a Pathian biakinkhawm hmasa ber a buatsaihzawh hnu hian Holiday InnAtrium-ah October 29-31chhung CWM Council rorel neihzui nghal a ni a, London a\angaSingapore-a CWM hmunpui

sawn tura Assembly-in a lo reltawh chu a takin kalpui a ni ta a;inpumkhatna \ha zawk neia chakzawka ke pen theih ngei beiseinasang tak nen an \in a ni.

– CWM NEWS

Corruption do turinKristiante an \ang rual

Khawvel huapa \ang rualaKristianten hlemhletna an do theihnan pawl lian tak tak pali - MicahChallenge te, The SalvationArmy te, Bible Society te lehWorld Evangelical Alliance techuan October thla laihawlah khanLondon khawpuiah an beihpuiEXPOSED tlangzarh inkhawman buatsaih a, hei hi hlemhletnado tura Kristian pawl hranghrangte khawvel huapa an intelkhawmna hmasa niin an sawi.

Khawvela retheihna thlentulian ber pakhat, hlemhletna leh anghawng \ha lote mipui hriata tarlan leh siam \hat hna thawh chuan tum ber tur a ni. He Campaignchairman, International Directorof Micah Challenge ni bawk Rev.Joel Edwards-a chuan, “Khawiram mah hi hlemhletna laka fihliman awm lo va, tun hnaia khawvelsum leh pai dinhmun tla hniam hi

12Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

duh^mna te, rinawm lohna te,nungphung dik lo chi hranghrangten mi tam tak a tihnatziatilang chiangtu a ni,” tiin sum lehpai neih belh zel duhna leh tumnaatawk chin nei tura inzirtirpawimawh an tih thu a sawi.

Kum khat chhung chuhlemhletna chungchanga mipuihriat tur inhrilh leh hlemhletna do\ulzia inhriattir phawt a ni ang a;heng a\ang hian nun dan dik neitura a taka hma lak dan tur chusumdawnna lam khawih mite,sawrkar leh kohhrante pawhinan hriat chhuah zel beisei a ni a.Hlemhletna dona lam dante siamturin sawrkar hrang hranghruaitute hmin tum a ni ang a;kohhranhote pawh rinawm lehdik taka thil ti tur leh an mitehlemhletna laka fihlim tura zirtirturin an ngen dawn a ni.

Hlemhletna do beihpui lehhemia intel khawmte chuannakkum 2014-a Australia ramakhawvel ram hausa 20 (G20)intawh khawm hunah khawvelhuapa hlemhletna do \ulziahriattir nan hlemhletna do duhtehming ziak maktaduaikhat lakkhawma an thil tum leh duh dantehriattir an tum.

– CHRISTIAN TODAY

Bhutan ram hruaituthlan turah sakhaw lam

thil tih khap a ni

Bhutan ram inthlanpui vawihnihna chu nakkum 2013 Junethla velah khian buatsaih tum a nia, inthlan buaipuitu, ElectionCommission of Bhutan chuanJanuary 1, 2013 a\anga inthlanhma zawng chu sakhaw lam thilamipui pun khawm buatsaihkhapna thu a chhuah der tawh.He thuchhuahin a tar lan danchuan sakhua chu politic chungaha awm tur a ni a, sakhuana lehsakhaw puithiamte chu ram mipuithlarau lam nun leh rilrutihmasawn tura an pawimawhlaiin politics chuan sakhuana ahuam lo (secular) tur a ni, tiin heihi an hnam thupuan zuia siam anih thu an tar lang bawk.

Bhutan Election Commis-sion-in hetianga thu a chhuah laihian an ram chanchinbu pakhatKuensel chuan sawrkarthuchhuah chu Buddhistpuithiamten an ram mipuinunphung nena inrem lo tak niaan hriat thu a ziak. Buddhist tanchuan sakhaw thila inkhawm chutih dan phung nghet tak a ni a;an sakhaw kalphung chu inthlan

13Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

buaipuitute thuchhuah nena inmillo hle niin an hria. Inthlanbuaipuitu lam erawh chuan hethuchhuah hi sakhua leh politicschawhpawlh venna atan thil \ultak a nih thu an sawi thung.

Kum 100 chuang zet Bud-dhist lalna hnuaia awm Bhutanram hian kum 2008 khan anrama mipui thlan sawrkar hmasaber an an nei a; an ram danpuiahchuan Mahayana Buddhism chustate sakhua a ni a, Buddhistpuithiamte pawh sawrkarinsumin a \anpui lawi si a ni.

Bhutan ram mihring nuaisarih zinga za zela 75 hi Buddhistan ni a, za zela 22 Hindu an nithung a, Kristian chu zaa pahnihvel awma chhut a ni.

– RELIGION NEWS SERVICE

Kohhranten in nei lotetuam lumna tur an

ngaihtuahsak

London khawpuia in leh lonei lova khawsaten thlasik laiamut lumna tur leh chaw lum eitur an hmuh ve theih nan nikumlam khan kohhran 400 vel chuanhma lain mi 1,400 zet an \anpuia; an awmna tur hmun siamsakin

zan lamah an tlawh a;Kohhranten a inchhawkin No-vember - March chhung he hnahi an thawk a ni. Mutna leh ei turbakah inbualna tur tuilum pawhan ngaihtuahsak bawk. In leh lo,hawna tur mumal nei lote\anpuina tur hmun hikohhranhoten hmun khatahchauh ni lovin hmun dangahpawh siam belh zel tumin kuminhian hma an la mek.

London Bishop Rt. Rev.Richard Chartres-a chuan inmumal nei lova khawsate \anpuidan chungchangah an nun siam\ha tura hmalak dan chi hranghrang awm mah se, chawp lehchilha an mamawh ber chennangaihtuahsak te, ei leh in tur pekte leh an thu sawi ngaihthlak techu thil \ul hmasa a ni, a ti.Kohhran hrang hrangin hetiangrawngbawlna hi an ngaihvenin atak takin an inhmang nasa tial tiala; hei hi rethei \anpuinaa kohhranhrang hrangten aw khat (com-mon voice) an neih theihna niinanmahni buaipuitu Rev. PaulReily-a’n a sawi.

– CHRISTIAN TODAY

14Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

R. Sangliana, College Vengzawhna

Z. 1. Kan kohhran Presby-terian hian kan Pastor/Pro-pastor/Upa thi te Biak Ina vui\hin hi, kan Synod hotute kanzawhin ‘hei hi chu ziak loh dânkohhranin kan hman a ni e’ tiinmin chhâng \hin a. Tin, 1983hma pawh hian Pastor/Pro.Pastor/Upa thi te Biak Ina vuichungchang hi Synod-in a lopassed tawh tih kan Upatenziakin an sem bawk si a,chuvangin kan kohhranrorelna sang a\ang hian BiakIna vui tur tih hi rel a lo ni rengem? Eng tik huna rel nge?

Ch. Biak Ina vuina Inkhawmneih chungchangah hian Synod-in thutlukna mumal tak a neih^wm kan hre thei mai lo.

2. Tu nge Biak Ina vui hmasakber?Ch. Zosap missionary-te zingami, November 6, 1926-achatuan ram pan ta, Rev.

Frederick Joseph Sandy-a khaDurtlang Kohhran Biak Inahropui taka vui a nih thu leh BiakIn bula ph<m a nih thu kan hmua (Mizoram Hmar Bial Mis-sionary-te Chanchin chhuthnihna 2003 p. 98).

Pastor Chhuahkhama,Mizo zinga Pastor hmasa ber,February 16, 1949-a chatuanram pan ta kha Mission VengKohhran Biak Ina vui leh BiakIn tuala phum a ni bawk a. Annihi Biak Ina vui kan hriathmasakte chu an ni.

Upa B. Zanghinglova, IOCVairengte leh

C. Lalrongura, NewDiakkawn Kolasib Zawhna

Z. Kumin (2012) a PuitlingSunday School zirlai 17-na(Num. 13:1-33)-ah khanParan thlalera Kades hmuna\angin Mosian Kanaan ramenthlatu mi 12-a tirh thu kanzir a. Zirlai 33-na (Num. 25:1-18)-ah hian Jordan lui kamkhawchhak lam, Jerikoa\anga km. 16 vel leka hlaSittim hmun hi MosianKanaan ram enthlatu mi 12 atirh chhuahna hmun niin kan

15Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

zir leh a. Paran thlalera Kadesleh Sittim hmun hi hmunthuhmun nge, Mosia hianKanaan ram enthlatu tur hivawi hnih a tir zawk? NgeZirlai 33-naa mi hi Mosia nilovin Josua tih tur?

Ch. Mosian mi 12 a tirhna hmunchu Paran thlalera Kades-barnea hmun a\angin a ni a(Deut. 1:19-33 en bawk la).Josua erawh chuan Sittim hmuna\ang hian mi pahnih a tir thunga. Zirlai 33-naa mi hi 'Josuan mipahnih a tirhna hmun a ni' tiinsiam \ha ila a dik thei mai e.

Evan Liana Biate, NewSangbar, N.C. Hills Zawhna

Z. 1. Mitthi thlûk thiam tehian eng ang thiltihtheihnange an neih? Mitthi thlaraukoh chuah theihna an nei em?

Ch. Mitthi thlûk thiamtenthiltihtheihna an neih dan hi hriata har khawp mai. Hmanlaiin Is-rael rama mite hian mitthitethlarau hi biak pawh theih niin anring a, thlaraute hian hun lo kaltur thute sawi theiin an ring a ni.Thuthlung Hlui hmun \henkhatahpawh mitthite hi thil la hre thei,thurâwn leh eng emaw thil la

hriattîr thei nia ngaih an ni.Chutiang mi an awm tih lantîrnachu "dawithiam-te" tih thuhmanna hrang hrang a\angin kanhmu (Isa. 8:19; 19:3). Hengte hithlarau thi tawh; mahse, a ladamten an beisei leh zawn \hinte an ni. Hetiang rinna hi a awmchiang a ni tih lantîrna chu Endorkhaw hmeichhia, ramhuaiaienthiam zâwl, Saulan a râwnthua kan hmuh hi a ni (I Sam.28). Chutah chuan Samuelathlarau chu 'lei a\angin a lochhuak a,' chu chu 'pathian'(elohim) tiin an ko a ni. Hetiangthil hi Israel-te chuan an ti ve tura ni lo va, Pathian danin a khapa, hetiang ti ve chu tihhlum tur anni (Lev. 20:27; Deut. 18:10,11;Exod. 22:18).

2. Samuela chu Pathianmi zawlnei ropui tak a ni a, athih hnuah mitthi thlûkthiamten an duh hun hunah athlarau an ko chhuak,Pathianin a phal dawn em ni?Mitthi thlûk thiamin a kohchhuah hi Samuela thlaraunge a lem?Ch. Samuela thlarau hi Endorkhaw mitthi thlûk thiam hian a kochhuak tak tak ang em, tih hi

16Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

zawhna awm ve reng a ni a.Mahse Samuela thlarau tak takchu niin a lang. Saula hi PathianThlarauin a chhuahsan tawhavangin ramhuaiin a tibuai renga. Pathian thu a zawm lohavangin a hmabâk tur chuSamuela hian a thih hma khan alo sawi lawk tawh a (I Sam.15:28); hetia mitthi thlûk thiaminSamuela thlarau a koh chhuah hiPathian hian Saula hma hun turpuanna remchangah a hmangang a, Saula awm dan tur hrilhchian a duh avangin Samuela hia inlartir pawh a ni thei. Chu chuSamuela thusawi a\ang hian ahriat theih, “Keimah hmanga asawi ang khan LALPA chuan ichungah a ti ta a nih chu:LALPA chuan i kut ata ram chua chhuhsak a, i \henawm, Davidangei chu a pe ta a ni... LALPAchuan Israel sipaihote pawh chuPhilistia mite kutah a pe ang, a tia,” tiin (I Sam. 28:17,18). Mitthithlûk leh a kaihhnawih r>ng r>nghi Thuthlung Thar hunah pawhPathian chuan a dodal vek a ni(Gal. 5:19-21).

3. Exodus 4:24-ah hianPathianin Mosia thah a tumthu kan hmu a, eng vanga thah

tum nge ni? Mosia chuPathianin Aigupta ramah amite hruai chhuak tura a tirha ni si a, eng nge a awmzia?

Ch. Pathianin Mosia tihhlum atumna chhan ni bera lang chu afapa serh a tansak loh vang a niang (Exod. 4:24-26). Serhtan hisakhaw thil serh pawimawh taka ni a, Judate chuan ni riat niin anserh vun hmawr an tan ngei tur ani. Hei hi Abrahama hnenaPathian thuthlung a nih bâkahPathian hnam thlan an nihchhinchhiahna a ni bawk a. Hebraichhungkaw zinga pa ber chu serhan tan leh tan lohva mawhphurtuan ni. Mosia hian a fapa serh hi ala tan lo a ni ang, a nupui Ziporichuan an fapa serh tanin Mosiahi a chhan a, a thisen chu Mosiamalpuiah (serh sawi pehhelna\awngkam) a tât ta a, tichuanMosia pawh a him ta a ni.

V. Solfathanga, LeitanVeng Durtlang zawhna

Z. Israel faten an thlaler zinkawnga chaw atana an rinManna kha an ni khat tla turatana ruat chu Omer (homer)khat a ni a (vide Exod. 16:16).Omer khat tam lam chu Exod.

17Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

16:36-ah chuan Ephah hmunsawma \hena hmun khat hu ani, a ti a. Chuti a nih chuan anni khat tla tur chu litre-ahchantîr chuan ltr. 36.36 vel ani ang a. Mahse thu harhrilhfiahna phek 1238-ahEphah 10 = Omer 1 tih a ni a,hemi ang chuan Omer 1= ltr.363.6 lai a ni ang a, ni khatatan chuan a tam deuh em?

Omer/Homer 1 tam lamhi, Exod. 16:36-a mi hi nge rintur, Thu har hrilhfiahna phek1238, buh leh chhangphut techu kho ang chiin an teh, tihhnuaia mi hi?Ch. Homer leh Omer hi thilthuhmun a ni lo. Homer khat hiEpha (Bath nena intluk) buk 10vela rit a ni a; Epha 10 hi Homer(Kor tia sawi ve bawk) khat veltihna a nih chu. Omer chu Ephahmun 10-a \hena hmun khat hua ni leh a. Omer 100 hi Homerkhat nen a intluk tawk chauhzawk a ni (1 Homer/Kor=10Epha/Bath=100 Omer). Heng hithil ro leh hul lam tehna a ni a.Epha khat chu kg. 25 vela rit niangaih a ni. Israelte ni khat tlatawk manna chu Omer khat tiha ni a, chuti a nih chuan Kg 25 hi

10-in sem ila 2.5 a chhuak a.Israel-te ni khat tla tawk mannachu Omer 2.5 kg. (kilogram hnihleh a chanve) tihna a nih chu.

H. Lalrinzuala, VengthlangChamphai Zawhna

Z. Nilai leh Beihrual Thupui2012, phek 70-na tir lamah,“Lal Hezekia chu Juda lalropui tak, ram roreltu fel taka nih laiin a chhûngtekhawsak dan tur a lo rel fel biklo tawp mai a. Pathianin a\awng\aina chhangin achhûngte khawsak dan tur relfel nân kum 15 hun a pe leh taa ni,” tih ziak kan hmu. Bible-ah hian Lal Hezekian achhûngte khawsak dan a relfel loh thu hi a lang r>ng em?Hezekia hi a thih ngei dawnavangin a thih hnua achhungte khawsak dân tur(thurochhiah) sawi felsak turaa tihna a ni zawk em?Pathianin kum 15 a pek belhleh chhan pawh hi a chhûngtekhawsak dân tur a rel felnatur bîk atân chauh ni lovin, a\awng\aina chhângin a damchhûng hun a pawhseisak vehrim hrim a ni lawm ni?

18Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kristian chhûngkuaah hian'pa' dinhmun hi chu apawimawh teh meuh mai a.Amaherawhchu, sawi zaunaakan hmuh leh Lal Hezekiachungchâng Bible-a kan hmuhhi a inpersan deuh lo maw?

Ch. Isaia hnena Lalpan, “Ichhûngte khawsak dan tur relsakrawh; dam chhuak lovin i thi ngeidawn si a,” (Isa. 1:1) a tih hi athih hnua a lal\hutthleng luah dantur rel fel a \ul thu a sawina niinmi thiam \henkhat chuan an ngaia. Mittui nena Lalpa hnena a\awng\ai zawha Lalpachhannaah khan, “Tin, nang lehhe khawpui hi Assuria lal lakahka chhanhim ang a; he khawpuihi ka humhim ang (Isa. 38:6) tihkan hmu a. Hei hian Israelchhungkaw rorel felsak a \ul thulam a kâwk zâwk a ni âwm mange, tiin ngaih dan min siamtîr thei.

Eng pawh ni se, a chungakan sawi pawh hi tute ngaih danemaw kha a ni ve mai a. Nilaileh Beirual Thupui siamtu sawiang pawh hi thil ni thei a ni vetho tih erawh chu hre tel ila a \haang e.

Kapsanga, Durtlang Leitanzawhna

Z. 1. ‘Thlarau Ram’ tih bu,Pu Keivawm ziak phek 10-nabul lamah khan, “PathianinEvi leh Adama Eden huana\anga a hnawh chhuah khan,hun rei tak an inhloh va,“Arafat phai ruamah aninchhar leh chauh,” a ti a. Heihi a dik em?

2. Phek 11 tawp lamahkhan, Abrahaman a fapaIsaaka Moria tlanga hlan a tumkhan, “Isaaka ni lovin, a hmeinu Hagari nena an fa Ismaela ani zawk e,” a ti a. “Hetih hunlai hian Isaaka a la piang lo,” ati a. A hlan tumna pawh hi,“Moria tlang ni lovin Arafattlang a ni zawk e,” a ti bawk a.Hei hi a dik em?Ch. Bible-in a sawi bâk thil a nia, Bible sawi chin hi kan pawmdan tur a ni mai e.

Upa H. Lalchungnunga,Bawngkawn Aizawl zawhna

Z. 1. Tun hma deuh kum1970 hma lam te kha chuankan kohhran hruaitu lam lehlehkha ziak mite khan kumbisawi nan Isua hming lan chiantheihna ngei Before Christ(B.C) tih leh Anna Domine

19Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

(A.D) hi an hmang \hin a,Kristian ni lo historian-tepawhin an hmang ve mai \hinkha a ni a, tun hnu ah hianCommon Era (CE&BCE) tihvel hlir hi an hmang ta a, heihian Pathian thu Bible sawingei te hi kan ngai zam/Lib-eral lutuk ta tihna a ni mailawm ni? BC leh AD hmanghian Isua pawimawhzia te lehkhawvel history bung hniha\hen phawktu a nihzia te, In-dia ramah te a ram a zauh zela, a ropuizia te kan lo aupui\hin tawh a. Tun a taka aKristian zawkten Evolutionngaih dan zawnga kan ziak fozawk ta mai hi ngaih ti\ha lotua ni ta. Ringlo te min beihnapawh ni hauh lova keimahningei zawkin hetianga kan titlat hi kan Liberal-zia ni maiina lang. BC leh AD aia BCE lehCE hman chhan hi eng nge?

Ch. BC aia an hman \hin BCElam pum hi Before CommonEra tih chauh kawka hman hi adik kim lo va, Before ChristianEra emaw Before Christ Eraemaw Before Current Era tiemawa hman a ni \hin bawk.Chutiang bawkin AD aia hman

CE lam pumah pawh CommonEra tih chauh hmang lovin Chris-tian Era emaw, Christ Eraemaw, Current Era tih emaw hihman \hin a ni.

Latin \awnga Pathian thu(theology) ziakna lehkhabu kum1584 daih tawha chhuakahchuan aerae Christianae(Christian Era) tih hi hman a lo nitawh a. Kum 1649-ah khan heLatin \awngkam hi English Cal-endar-ah ziak lan a lo ni tawhbawk. Hei bakah hian kum1652-a sap \awnga ni leh thla leharsite kum tluana an awmna (po-sition) ziaknaah chiang takinChristian Era tih hi hman a lo nitawh bawk a. Common Era tihai chuan Christian Era tih chuthuziakah a lang hmasa zawkdaih tihna a nih chu.

An hman \an dan hi sawidawn chuan sawi tur a tam a, kanhmun neih a têt avângin a tawithei ang berin sawi ila.

AD/BC aia BCE/CE anhman chhan ber chu Isua piankum nia ngaih AD 1 hi tun laiazir thiamna hmanga chhûta a dikloh vang a ni ber a. HerodaRopuia, Isua pian laia nausenrâwttu kha BC 37-ah Judate

20Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chungah a lal \an a, BC 4-ah athi a. Kum AD 533-ah khanDionysius Exiguus (Denis theShort) chu Pope-in Isua piankum chhût chhuak turin a tir a.Ani chuan Rom khawpui dina\anga kum 754 anga chhûtinchumi kum chu Isua pian kum niina ngai a; chu kum chhiar \annachu tuna AD 1 kan tih hi a ni.

Mahse Juda chanchinziaktu ropui Josephus-alehkhabu a\angin Heroda Ropuiachu Rom khawpui din a\ang kum750-ah a thi tih hriat chhuah a nia. Josephus-a chuan Heroda thihhma lawkin âwkin thla a lem tiha sawi bawk a; chu chu KalhlenKût hma lawka thleng niin a sawibawk. Mi thiamten an chhûtdanin âwkin thla a lem hun hi BC4, March 13 zanah a ni.Chuvangin Isua chu kum BC 4hmain a piang tihna a ni ang. Apian kum tak hi hriat chian a nita lo a. Chuvangin AD 1 hi Isuapian kuma kan lo pawm tawh hia dik lo ta phawt tihna a ni.Chutianga Isua pian kum a chiantak lohah chuan Kan Lalpa Kum(Anno Domine) tih leh KristaPian Hma (Before Christ) tih\awngkam chu a lo dik hlei thei

ta lo a nih chu.Eng pawh ni se, BCE/CE

emaw AD/BC hi chu lo hmangpawlh nawk nawk an awm a nihpawhin liberal anga ngaih ngawttur a ni lo. Synod lehkhabuchhuahah erawh chuan AD lehBC hi hman zel tura tih a ni.

A pawimawh ber chu IsuaKrista chu min chhandam turinleiah a lo piang ngei a ni tih hiAD/BC aia BCE/CE rawntichhuaktute pawhin an rawnhman chhan chu a ni tho a ni. Apian kum hman dana buai lovin,a pianga zawk hi buaipui ila atawk viau alawm le.

2. Tirhkoh Paulachanchin ziahna bu (by R.Lalrinliana)-ah hian Paula zinvawi hnihna hi AD 49–52 niina ziak a, Thessalonika khawKohhran lehkha hi AD 50kuma thawn niin ziak a ni leha, Paula hian ThessalonikaKohhran hi a zin vawi hnihnaaa din niin a lang bawk si a,engtia sawi rem tur nge? Zinhmain a thawn em ni.

Ch. Thessalonika lehkha-thawnziak kum hi ngaih dan hranghrang a awm a, \henkhat chuanAD 50 hma lam emaw AD 51

21Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

emaw AD 50 leh 54 inkara ziakniin an ngai a, mi \henkhat chuanAD 50 vel nia ngai an awm bawk(B. Schwank. A Sull). Ngaihdan lar berah chuan AD 49/50khan he lehkhathawn hi Korinthkhua a\angin Paulan a ziak tih hia ni. Tirh. 17:1-32 kan chhiarchuan Paul hian a zin vawihnihnaah Sila nen Thessalonikakhuaa buaina an tawh avanginBeroia khuah an tlanchhia a,tibuaitu an awm zel avanginAtheni-ah a kal leh a, chuta\angin Korinth khua a tlawh leha ni. Korinth khua a lo thlen hnuaha \hian Timothean Thessalonika

khaw Kohhrana thil awm dan arawn hrilh a. An Kohhranchanchin a hriatin ringtute fuihnan he lehkhathawn hi AD 50velah a rang a rangin a ziak ta ani an ti a. Chuvangin Paula zinhian Thessalonika khuaah hianAD 49 leh 52 inkar velahkohhran lo dinin, kohhran a dinkum kum vel tho, AD 50 velahemaw lehkha hi thawn pawh nise a dik lohna a awm hran lo ang.A kum hi chiah chiah sawi theilo mah ila R. Lalrinlianan 'a vel'a tih hian a huam kim tho turahngai ila a sual lo ang e.

Pa pakhat hi George Washington Carver-a telna Convention-ah a telve a. Midum pakhat hnenah chuan, “Hei, min lo pui teh,” a ti a. Chumidumpa chuan a \anpui ta a. Pawisa pek a tum chuan a duh ta hauhlo mai a. Chupa chuan midumpa hnenah chuan, “Tu nge i nih?” a ti a.Ani chuan, “George Washington Carver-a,” a ti a. Chupa chuan, “Aw,ka lo hre lo a ni. He Convention-ah hian nangmah hmu turin asin kalo kal. Enga ti nge min puih a?” a ti a. Carver-a chuan, “Min pui rawhi ti a, ka \anpui i ngai alawm,” a lo ti mai a.

sss

Thomas Edison-a in West Orange, New Jersey-a mi chu kum 1914December thla khan a kang zo vek a. Dollar maktaduai khat hu vel ani. A tukah chuan kum 67 mi Edison-a chuan, “He chhiatna hianhlutna a nei, kan tihsual zawng zawng a k^ng ral a, kan \an \ha lehthei ta,” a la ti thei a ni!

22Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

THILPEK RAWNGBAWLNA

– Rev. R. Lalengzauva,Zonuam

Thilpek bul : Thilpek hi a in\anna a bul ret râwthle mai. Thilpêk bul in\anna chu kan Pathian hi a

ni. Bible-a kan hmuh angin thil zawng zawng hi Pathian min pêka ni. Mihring ngei pawh hi nunna leh thlarau min pek avangaawm chauh kan ni. Hmeichhe hmasa ber Evi pawh mipa (Adama)tâna a pek a ni. Thil siam dang zawng zawng pawh hi Lalpanmihringte hnena a thilthlawnpek a ni. Kan Pathian hi thilpek hmangPathian a ni.

Mihring pawhin Lalpahnenah thilpek an lo hlan hmahle mai. Kaina leh Abela ten(Gen. 4:4-5) thlai leh ran anhlan tawh, Nova pawhinPathian hnenah inthawina ahlan (Gen. 8:20). “Abrahamachuan a ni chu engkim chusawma pakhat a pe a “(Gen.14:20). Pathianin pêkin bul arawn \an a, mihringte pawhinLalpa hnenah thilpekin chibaian buk ve nghal a ni ber e. Petura phûtna pawh kan hmu hranlova, Pathian hnena chibai bûknân leh lawmthu sawi nanmahni duh thuin an hlan ni berina lang. Nova chuan, tuilêt zawhveleh khan Pathian hnenahhalral thil hlan a hlan tih kan hria

(Gen. 8:20-21). Lalpa pawh alawm a ni.

Thilpekin a ken tel leh ahlutna : Thilpek hi a petu leh apeka te kawng hrang hrangainlaichinna siamtu lehinkungkaihzia lantîrna a ni.

(1) Hmangaihna: Thil-pekin a entîr chu hmangaihnaa ni. Thil petu chuan a thilpekdawngtu chu a hmangaihzia leha duhsakzia lantîrna hlu tak,hmangaihzia puanchhuah-na\ha ber a ni. Hmangaihtu chuana hmangaiha chu thil a pe châk\hin. Thilpek tur ropui tak a neilo a nih pawhin a neih zinga engemaw ber chu a pe ngei \hin.Petu chu a thilpek avang chuana lawm bawk \hin.

23Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Hmangaihzia lantîrna \ha berchu thilpek a ni. Hmangaihnatel lovin miin thil a pe thei a nimahna, mahse pe miah lotuchuan a hmangaih lo tihna a ni.

(2) Inremna : Thilpek hiinremna hmanrua a ni. Inremlote an lo inrem theihna atanahmanraw pawimawh ber chuthilpêk a ni. Inrem tawhsatepawh an inkungkaihna a \hatdeuh deuh zel theih nan thilpekhi a \angkai em em. Van lehkhawvel inrem tawh lo inremlehna turin Pathianin a fapa LalIsua a rawn pe a ni. Inrem loteinrem lehna tur chuan thilpekhmangin thu an thlung \hin a ni.

(3) Duhsakna : Pathianina mite a duhsakzia lanna chuthilpek hi a ni. Duhsaknatinreng kan dawnna lantîrnapawh thilpek bawk hi a ni. Eileh in tur, ni êng leh ruahsur lehthil zawng zawng min pek te hiLalpan min duhsakzia tilangtuan ni. Pathian leh kanmihringpuite pawh kanduhsakzia lantîrna tur chuthilpêk hlan bawk hi a ni.

(4) Chibai bukna :Thilpek hi Pathian leh mihring

inkara inlaichinna lehsakhuanaah chuan chibaibûkna hmanraw \ha tak a ni.Remna Lal Isua a lo pian khanmi fingte chuan chibai bûknathilpêk an hl^n a nih kha.Chibai bûkna chuan inhlanna,inpekna, inthawina, mahni lehkan thil neih pekna a keng teltlat a ni. Miin Pathian a rinchuan chibai a bûk \hin a, chuchibai bûkna hmanrua atanchuan thilpek a hlan \hin.Duhsakna chibai bûkna chuanthilpek a keng tel \hin a ni.Jehova chibai bûktu chuan ahnenah thilpek a hlan ang a,Diabola chibai bûktu chuan ahnenah thilpek a hlan \hin.Pathian chibai bûkna atân thilpe duh lotu chuan a rilrua angaihsan ber hnenah chibaibûkna thilpek a hlan tho \hin,entir nan, zu lei nan pawisa peka ngai, Pathian hnenah thilpeki hlan ngai miah lo a nih chuan,chibai i bûk ngai lo tihna a ni.

(5) Lawmthu sawina :Lawmthu sawina lantîrna \haber chu thilpek hlan a ni. Tupawh Pathian chungah emaw,mi dangte chungah emaw alungawi a, a lawm hle chuan

24Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

\awngkâa a sawi chhuah thiambak a lantîrna chu thilpek hlanhi a ni. “ChungnungberahPathian ropui takin awm rawhse, lei chunga a lawm em emmihringte hnenah remthu lêngrawh se” (Lk. 2:14).Hmangaih Pathian chuan minlo lawm em em a, a fapa Isuamin pe a lo ni reng mai. Thilpekhi lawmthu sawina \ha ber ani. Mi, Lalpa chungah hlimnaleh lawmna a neih takzetchuan thilpek a hlan lo thei lo.Lalpaa lawm inti a thil pe ngaisi lo chu Lalpa nen an la inhmufuh tak tak lo a ni. Lawm lovinthil a pek a theih, lawmnachangtu chuan a pe lo thei lozawk a ni. Thilpek hi Lalparawng kan bawlna tur lehlawmthu kan sawina tur a ni.

Thilpeka rawngbawl tura tihkan ni1. Thilpek hi Pathianin a

phût a ni (Lev. 27:l-34).2. Pathian chuan a \ha \ha a

duh.3. Mahni ngei pawh inpe,

inhlân turin min ti.4. Sawma pakhat zawng

zawng Lalpa pual a ni a,

pek tur (Lev. 27:30-33).5. Sawma pakhat pe lo

chuan Lalpa a ruksak a ni(Mal. 3:6-12).

6. Kan phal chin chauh nilovin, kan duhlai tak tepawh pe tur kan ni.

Engti kawngin nge kan pekang?1. |anpui ngai leh

mamawhtu apiangte chu\anpui theitu i nih chuan ipe tur a ni. “Mi tê berchunga in tih hi kachunga ti in ni” (Mat.25:34ff).

2. Kohhran kal tlanga pek.Pathian chu Thlarau a ni a,hmaichhanah thil kan pethei lo. Mahse a fapa Isuathisen leh taksa a dinkohhran kaltlangin Lalpahnenah thil kan pe \hin tura ni (T.T. 2:44-46, 11:27-30, II Kor. 9:12-15, 8:9).Paulan kohhranhote chuthawhlawm thawh turin afuih (I Tim. 6:18). “Kainah ei tur a awm theih nânsawma pakhat zawngzawng chu thawhlawminah rawn la rawh u”(Mal. 3:10).

25Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Eng vangin nge thilpek kanpek ang?1. Kan biak Pathian hi

thilpek a bul \an leh pekhmang Pathian a nihavangin kan pe tur a ni.

2. Fapa hial min petu hnenahchuan engkim pek ve kanba (Gen. 14:19; Sam116:12; Joh. 3:16).

3. Pathian ngeiin pe turin minti.

4. Lal Isuan pe turin min ti(Mat. 17:27, 23:23).

5. Sawma pakhat pe lotuchuan a ruksak a ni.

Thilpeka rawngbawl hlutna1. Kohhran rawngbawl nan

a \ul.2. Mi dangte tan malsawm-

na a ni.3. Thilpek hi a dang dawn

lehna a ni (Lk. 6:38).4. Petuah lawmna leh

lungawina a thlen.

Thilpek chungchâng hikan Bible-ah hian kan hmu tamhle a, tûn \umah hian a tlangpuichauhin kan sawi a ni. Kansawi lan lohte pawh Bible bihchiangin zir chhunzawm zel ilaa duhawm hle. Thilpekrawngbawlna hi ringtuten kanin\awm a ni a. Nei tlêm chuana pe tam thei lo, mahse Lalpachuan pekna rilru leh pek banglam a\angin a teh zawk niin alang. Nei tam chuan a pe tam ani thei e, mahse a neih a\angateh khân a pe tam hle lo theitho a ni. Pathian hmangaihnanasa apiangin an pe tam a, petam apiang an lawm. Pek hiPathian duh zawng a nih sichuan, pe lotu chuan Pathian ado a ni. Kan Pathian hian atlem ber a hauh a, sawmapakhat pawh pe thei lorawngbawltu kan nih chuanrawngbawltu \ha, fak tlak nihchu a har hle ang. Lalpa lawmtlak rawngbawlna kan neihtheih nan \an i la zel ang u.

“Thil t> tham taka i ngaih pawh ropui takin ti rawh, a chhungah Isua aawm fo \hin a ni” – Blaise Pascal

26Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ÛM RAWH... I CHHANCHHUAK VEK ANG

“Mi rûntute ûm ila ka la ûmpha ang em?” tiin Lalpa arâwn a. Ani chuan, “Um rawh i ûmpha anga i chhanchhuakvek ang” tiin a chhâng a (I Samuela 30:8)

– Thangzaliana,Durtlang

Bible chang thlan tar lan tak hi kan ram hun tawng mêk nenka ngaihtuahin heti hian i ngaihtuah tlang teh ang u.

Bible-a kan hmuh anginIsrael-te hmelma Philistia rammi chak Goliatha kha Davidana thah avanga Israelhmeichhiate lawm lutuk chuan,Lal Saulan a sang sang a that,Davidan a sing sing a that, tiinan auva. Davida chawimawiaa awm chu Lal Saulan a thîk a,a thin a rim ta tlat mai a. Karam te hi a la chang mai ang ati a. Davida chu tihhlum dân tura zawng ta reng mai a ni.

Davida chu Saula hlaureng rengin mangang takin aawm a. Saula kutah hian ka lathi dawn ngei a nih hi, Philistiaramah tlanbo mai a \ha ang, tiina ngaihtuah a. Gat Lal fapaAkisa chu a bel ta rawih a (ISam.27:2).

Ani chuan a lo khawngaihviau mai a. Davida chuan khaw

pakhat an awmna tur a dil a.Ziklak khua a pe ta a ni. Tin,Davida chu a pu hmelmate adona apiangah a chak hle maia. Kum 1 leh thla 4 lai a awma. Amaherawhchu, Philistiahoten Israel te an beih dawninDavida chu a kal an phal ve talo va, a pu Saula lamah a \angleh mai ang tih an hlau va. Akisahnenah haw leh vat rawh se, tiinan nawr sek mai a. A pu Akisapawhin a \an hle na a, a sâwtta chuang lo va. A rang thei angbera haw leh turin a chhuahtîrta a ni.

Tin, Ziklak an thlen chuanDavida nupui fanau leh ami tezawng zawng chu Amalekhovin an lo man vek a, an khuapawh chu an lo hal kang vekmai a. Mipui thinrim chuanDavida chu denhlum tak an nâpa ni.

27Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Mipui mangang chunamen lovin an \ap a ni. Kanchang tar lan tak ang khanDavida chuan Lalpa a râwn a,“Min rûntute chu ûm ila ka laûmphak ang em?” tiin, Lalpachuan, “Um rawh, i ûmphaanga i chhanchhuak leh vekang,” a ti a. Davida leh a hotechuan an ûm a, an râl lâk an lolawm lai an va nang ching a,tumah inringa lo bei tur an awmhman lo a ni ang, mi tam tak anthat a, a nupui fanau te leh a mizawng zawng te chu achhanchhuak a, an haw leh taa ni. Lalpa râwn \hin, Lalpa thungaichang reng Davida hi kanentawn atân a va \ha em.

Aw le, keini lam ve thungkan ram hi Lalpa zawnchhuahram kan inti \hin a. Kristian nihloh chu a zahthlâk kan ti hial ani ang. Malsawmna chhiar senlohin min vur a. Ram dangtechan ve mang loh harhnain minkalsan lo va. Nimahsela, tunahzawng Lalpa kan phatsanavangin Setanan mi tam tak chua bawihah a siam a, thih danmak pui pui leh nat dan maktak tak te, sual dan mak tak takte chu Zoram Kristiante-ah hai

rual lohin a lo awm ta nih hi.

Hetiang hi kan hun tawnga nih lai mêk hian kohhran hotepawh nasa zâwka Lalpa ram lalêt turin \an kan lâk a \ul hlemai. Thuf. 24:11-ah chuan,“Thi tura an hruai te, thah maitur te chu chhan chhuak turinmin tîr a ni.” Zoramah hianhmelma Setana chuan mi tamtak a tihlum tawh a, hremhmunpanin mi tam tak a hruai mekbawk a, chhan theih tawh lohtam tak awm mahsela tam takchhan theihin an la awm e.Lalpan, ‘ûm rawh u, in lachhanchhuak vek ang,’ min tia ni.

Num. 25:11 hi i lo en lehteh ang. Israelte Kanan rampana an kal lai khan Lalpa anhawi sana Moab nula te an ngaia, an pathian an be ve ta mai a.Lalpa thinrim chuan hri a lentîra, mi 24,000 laiin an thih phaha. Lalpan thil tisualtute chukhaihlum vek turin Mosia a tîra ni.

Chutih lai chuan Israelmipain Moab hmeichhia puaninah a rawn luhpuia Phinehasachuan feiin an pahnih chuan a

28Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chhun hlum a, chu chuan Lalpaa tilawm em em a. Phinehasa\hahnem-ngaihna chu Lalpanmal a sawm a. Hri leng chuchawp leh chilhin a kiantir a,amah leh a thlah te chu mal asawm tur thu a hrilh bawk a ni.

Aw le, kohhrante hianPhinehasa anga sual huainLalpa tan \hahnemngaiin nasazâwka kan thawh a va \ul em!Lalpa ram la lêt leh turinkohhranten rilru thar,\hahnemngaihna thara kanthawh chuan Zorama sualna hrileng hi Lalpan a kiantîr ve ngeiang.

Davida chuan a mite 600lai mai Amalek-ho kuta awmchhanchhuah turin theihna lehchakna a nei lo tih a inhria a.Pathian hnenah a tlu lût a.

Lalpa a râwn a, ‘ûm ila ka laûmpha ang em?’ a ti a. Lalpachuan, “ûm rawh, i ûmpha anga, i chhanchhuak ang,” tiin achhâng a. Davida leh a hotechuan Amalek hote chu anumphâk ngei a, mi tam tak anthat a, a mite zawng zawng chua chhanchhuak a. Hlim takin anhaw leh ta a ni.

Zoramah Setanan ram alâk tawh zawng zawng pawh hila lêt leh turin Lalpan, “ûm rawhu, in ûmphâk ang a, inchhanchhuak ang,” min ti renga ni. Kohhran leh mi malin Lalpatâna hun tam zâwk pein lehatâna insengso zawkin,\awng\aina tam zawk neiin ramla lêt leh turin i ûm ang u.

Lalpan malsawm rawh se.

American tualchhung indo lai khân chhim lam sipai chau tawh tak hiRichmond kawngah an hmu a. Hmar lam sipaiho chuan an ruala kal veturin an sawm a. Ani chuan chhim lam sipai a nih avangin a ngam lohthuin a chhang a. Hmar lam sipaiho chuan, “General Lee-a pawh Gen-eral Grant-a hnenah a inpe tawh a. Kan inrem tawh alawm,” an ti a. Chuchhiml am sipai chuan, “Inremna awm hnuah hrehawm takin ka lo awma nih hi le,” a ti a. A indawm kun tlawk tlawk a. Krista hnathawh avanginlei leh van inremna la hre lo tam tak an awm mek a ni.

29Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

THOLEH TAKSAIN VAN RORELNAA TAWK DAWNI Kor. 15:35-52

– T. ZachhungaChaltlang Dingdi Veng

Mitthite chu engtin nge kaihthawhin an awm dawn? Taksaeng ang pûin nge an thawh leh ang? Ringtu leh ringlote pawh kantho leh vek ang a, Krista rorelna hmaah kan la ding vek dawn a,kan dam laia kan awm dan zawng zawng a \ha leh \ha lo zawngzawng pho lan a ni ang.

Paulan nangmah ngeiin ituh \hin pawh a thih zet lohchuan tihnunin a awm hlei nem;tin, i tuh \hin hi, a taksa lo laawm tur chu i tuh lo va, a fangmai i tuh zawk \hin a, buh fangemaw, chi dang fang emaw ani thei e; nimahsela Pathianinama duh ang zelin taksa a pe\hin, a fang tin hnenah anmahnitaksa \heuh chu. Tisa zawngzawng hi tisa chi khat a ni lova; mihring tisa a dang a, sa tisaa dang a, sava tisa a dang a;sangha tisa a dang a ni.Chutiangin van taksate a awmbawk a, lei taksate pawh aawm bawk. Nimahsela, vantaksa ropuina chu a dang a, leitaksa ropuina pawh a dangbawk a ni. Chutiang zelin, niropuina a dang a, thla ropuina

pawh a dang a, arsi ropuinapawh a dang leh a, arsi leh arsite pawh ropuinaah chuan aninang si lo. Mitthi thawhlehnapawh hi chutiang bawk chu ani. |awih theia thi kha \awihthei lova kaihthawhin a awm a;chawimawi lova tuh kha (Isua)chawimawia ropui takakaihthawhin a awm; chak lovatuh kha thiltihtheihna neiakaihthawhin a awm a, mihringlam taksaa tuhin a awm a,thlarauva awm chuan thlaraulam taksa pawh a awm ang chu.Chutiang bawkin, “Mihringhmasa ber Adama chu mi nunga lo ni,” tih ziak a ni. Adamahnuhnung zawk (Isua Krista)chu nunna petu thlarau a lo nia. Nimahsela, thlarau lam chua awm hmasa lo va, mihring lam

30Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chu a awm hmasa zawk, chumihnuah chuan thlarau lam chu aawm a ni (Gen. 2:7) Mihringhmasa ber chu leia mi, leia siamkha a ni a, mihring pahnihnaerawh chu vana mi a ni. Leiasiam mi ang kha leia siam mitepawh hi an ni a; vana mi angkha, vana mi te pawh an ni.Tin, leia siam mi anna kha kanput angin, vana mi anna chu kanpu bawk dawn a ni. Ngai tehu, van thuruk ka hrilh dawn cheu a nih hi! Kan zain kan muhil(thi) kher lovang a, nimahsela,kan zain tawtawrâwt hnuhnungber rik hunah chuan rei lo teah,mitkhap kar lovah tihdanglaminkan awm vek tawh ang;tawtawrâwt chu a ri ngei dawnsi a, chutichuan mitthi chu \awihthei lova kaihthawhin an awmvek tawh ang a, keini nungdama awm te pawhtihdanglamin kan awm vektawh ang a, mi tu pawh kandamlaia kan inhriat angin kanla inhre vek ang a, mahse kandamlaia kan inhmangaih bingnaang erawh chu a bo vek tawhang a, hmangaihna fawn velnahun a ni tawh ang tih Bible-inmin hrilh dan a ni.

Tho leh taksa awm dan turkan hriat theih chi Bible-in asawi a, chu chu Krista taksatho leh ang kha a ni ang tihchauh min hrilh a ni. Krista tholeh taksa kha, van hmun,chatuan hmun tura tihdanglama ni a, hun leh hmunin a dal lova; kawngkhar leh thil sakhatengmahin a chet velna a dal theitawh lo va, a Pathianna thuama inbel a ni. Mahse vana a lawnchhoh hma khan a zirtirten ahmel an hria a, en theih, khawihtheih a ni a; thlarau (tunlaiathlahr^ng kan ngaihdan ang)emaw an tih laiin, “Thlarau intih chuan kei angin tisa leh ruha nei lo ve,” a ti a ni. Chuvanginkan tho leh taksa hian IsuaKrista tho leh taksa ang kha ani ang tih Bible-in min hrilh ani.

Tichuan hmel danglamnatlangah khan chiang kuangdeuh takin kan hre leh thei a,thi tawh leh \awihral tawh te lehthi lova nungdama lak bote -Mosia, Eliza leh Isua Krista teinlarna khan a tichiang lehzuala ni. Mosia kha thi tawh leh\awih ral tawh a ni a, Eliza khathi lova a nung chunga lak bo a

31Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ni leh a, Isua Krista kha thitawh \awih ral lova puanzai sinchauh thawhsan a ni a. Peterate pawh khan an hmelhmangkha an la hre hrang vek a,Petera nuam ti lutuk phei khachuan bâwktê khawh hial a duha nih kha.

Hetiang hi a nih avanginkan Lal Isua lo kal leh hunahchuan thi tawh te leh nungdamanghak thlengtute chutihdanglama awmin kan tho lehvek dawn a, mi tin kan thiltihangin ro min relsak ang. LalIsua hmun min siamsaka awmve ngei turin tun lai ringtute hikan inbuatsaih a, harh thar ahun takzet a ni, Lal Isua hi a lokal leh ngei dawn si a.

Chhandam fate chatuanaan chenna tur van Jerusalemkhawpuiah chuan ânchhia rengreng a awm tawh lovang a,Pathian leh beram nolal\hutphah a awm tawh zawk

ang; tichuan chhandam fatechuan a rawng an bawl ang a;a hmel duhawm an hmu ang a,an hming an chalah a chuangbawk ang. Tin, zan a awm tawhlovang a, khawnvar êng leh niêng an ngai tawh lovang a,Lalpa Pathian chuan anmahni aên dawn si a; tichuan chatuaninhlim leh lawm takin ro an relang.

Tichuan, Genesis a\angaThupuan kan en chuan, kaLalpa Isua Krista hi amah ngeia lo kal ang a, taksa neiin, hmuhtheihin a lo kal dawn a, a lo kalthut dawn a, ropui takin hnehtuangin a lo kal ang. Tin, amahchauhvin a lo kal lo vang a, avantirhkoh ho nen khawvelrorel turin a lo kal dawn a, tuhrah seng rorelna a ni ang. Mitin kan thiltih ang zela relsakinkan awm ang.

Lalpan a thu malsawmrawh se.

John Karanaugh-a chu thla thum chhung Kolkata-a ‘Mirethei In-ah’anmahni pui turin a kal a. T<k khat chu Mother Teresa-i hnenah, “Min\awng\aisak rawh,” a ti a. Ani chuan, “Eng chungchangah nge ni ang?”tiin a zawt a. Karanaugh-a chuan thih thlamuanna a duh thu a sawi a.Mother Teresa chuan, “Thih thlamuanna chu thih dawna neih chi a ni a.Chuvangin dam thlamuan nan ka \awng\aisak ang che,” a ti ta a.

32Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

PASTORAL CARE & COUNSELLINGKA TRAINING VE

– Upa R. Dawngliana,Chawnpui

Family Guidance & Counselling Centre-in Sept. 5–19, 2012chhûngin Pastoral Care & Counselling Training vawi 17-na anbuatsaihah Upa leh rawngbawltu 20 zingah ka tel ve a. KhawpuiPastor Bial pasarihah Kohhran hrang hrang a\anga thlante kan nihlawm. Synod Multipurpose Training Centre-ah kan hotute nen kanriak lut vek a. Ni tin zing dar 6:30 a\anga zan dar 8:00 thleng Classleh Practical (Skill) kan nei \hin a. A hahthlak hle a, a nuam bawk si.Training chhûnga kan thil zirte tawi tê têin sawi ila:

1. Kohhran enkawl lehkaihhruaina tlangpui: Mi malnun inpawh tawnna leh \anpuinalam chu Rev. H. Lalchhanhimaleh Rev. R. Lalhmingthanga, Di-rector FG&CC-in chiang takinmin zirtir a, mi mal nuna harsatnainhmuhpui a, in\anpui dan turkawngte uluk takin min zirtîr a.Chutiang kawnga kan indawmchhuah dan turte chu ngun takinmin chhuipui \hin. Mi tinte hianharsatna leh buaina chi hranghrang kan nei vek. |anpuina kanmamawh \heuh, chutiangkawnga kan in\anpuia, kanindawm chhuahna tur (counsel-ling process) chu uluk em eminmin zirtîr a, a takin min tihtir ta\hin a, a sawt ngei ang.

2. Chhungkaw inenkawlnalam : Naupangte kaihhruai lehnupa nun chungchang te, tarenkawl leh \anpuina lam te,pianphunga rualbanlote enkawlnanen Rev. Zothansangan hneh takinmin zirtir \hin a. Upate leh Pastorte meuh pawh hian he lamkawngah hian zir tur kan va longah em! Pâwn lamah him pualakan lan lai hian chhungrilah kanchhungkua leh nupa nunah te hiantlakchham kan lo ngah dawn hlemai. Kan mite zingah phei chuaneng ang fakau ni ang maw!In\anpui tawn kan ngai hle tih minhriattîr.

3. |halaite nun kaihhruaina:Rev. Lalrinmawian \halaite nun

33Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kaihhruaina leh ngawlveiteenkawlna lam min chhuipui a.Kan tûnlai hunah \halaiteharsatna, rilru leh thlarau lama anneihte chhuiin ruih theih thila antlan nasatzia te, hurna lama anzalen tawhzia leh damdawi hmansualna laka chhanchhuah an \ulziate min hrilh a. Natna \ha lo puipui veiin chhungkua tam tak kanrûm tawh a, hengte avangachhungkaw keh chhia kan tamtawhzia te han hriat chuanrawngbawltuten \an a \ulzia kanhaider thei lo vang.

4. Intuam damna lam:Tihdam rawngbawlna lehlus<nte tuarpui thlamuanna lamRev. J. Vanlalhnunan min zirtirve leh a. Mi zawng zawngmamawh, damna, thlamuannaleh tuarpui turin rawngbawltutehian tih tur kan va ngah em! KanLalpa Isua hniakhnung zuia, milungngaite hnem tur hian rilru lehthlarauva a hun taka thawhchhuah a \ul a ni.

5. Rilru lam natna: Dr. RuthLalmuanpuiin rilru lam natna lehharsatna chi hrang hrang neite\anpui an ngaihzia leh doctor teleh rawngbawltute \an ho a \ul

thu vawi ruk lai min zirtir ve leha. He lamah hian Upate hian \anlâk nachang pawh kan hre vaklo va, kan thiam bawk hek lo.Amaherawhchu, kan mite zingahrilru lam natna leh harsatna nei hian lo tam thei hle dawn a lo ni.Mahni intihhlum hial duhin an nuna lo mangang \hin a ni. |anpuia,chhanchhuah an ngai a ni.

TlangkawmnaHe training kan neih a\ang

hian rawngbawlna kawngahngaihtuahna thar min siam hlemai. A bikin Upate leh Pastor-te hian Pathian ThlarauThianghlim \anpuinain awmze nei(systematic) taka rawng kanbawl a \ul hle. Kanrawngbawlnaah hian counsellorkan nih vek dan a awm a, kanpumpelh thei lo. ChuvanginPathian leh mi zawng zawng rintlaka rawng kan bawl a \ul a ni.

Kum 2008 chhungaKohhran inkhawm zatchhiarnaah dan zawhkim a\angachhûtin za zela sawmhnih (20%)chauh inkhawm ang kan ni a,kum 2011-a KohhranHmeichhiate chhût daninMizorama chhungkua 97,458zinga 52,451 chauhvin ni tin

34Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chhung inkhawm an nei thei a,chu chu 53.82% ang a ni. Kum100 zet chhûngin Pathian biaknalamah kan lo inthlahdah ta hle tiha lang. Zaa sawmriat (80%) aninkhawm ngai tawh lo va,46.28% (chhungkaw 45,007)ten Pathian an be ngai tawh lobawk. Hei hi rawngbawltute tanchuan chona thar a va ni em! Mimal leh chhungkua luh khungzawnga rawngbawlna kalpui a\ul ta hle lo maw?

Kan Synod hianrawngbawltute thlarau lam nun

tichaka tuai hriam tur hian\hahnemngaih a \ul hle mai.Khawvel hmasawnna lehthiamna chak tak hian kan mitenun a khawih thûk em em a; anthlarau nun ril\amna leh ni tinkhawsaknaa an harsatna tuamdam tur hian thlarau thararawngbawl turin \an lak a \ul.Pathian zarah mi leh sa kan neia, a hmanrua sum leh pai lehthahrui (man power) pawh kannei, ‘Ka thlarau zawkin le’ kanti dawn lo’m ni?

John Howard Payne-a hi kum 1971 khan a piang a. An chhungkuachhuahsanin France ram khawpui Paris-ah a awm a. Tlai khat chu mipuileng vel huai huai chu a en reng a. An bo ta duak mai a. An kalna tur angaihtuah a, an inah an haw vek a lo ni a. New York khaw daifem LongIsland-a an in luah ve chhe t> mai chu a hre chhuak a. Mittui nen ‘HomeSweet Home’ tih hla hi a phuah ta a. A haw vang vang a, ‘Ka tlanbosantawh ngai lo vang, mahni in m^wlte ang hmun r>ng a awm lo ve,” a ti a.Mak deuh mai chu amahin in a nei miah lo an ti!

sss

Lehkhabu lar tak, Edward Gibbon-a ziak ‘Decline and Fall of RomanEmpire’-ah chuan Rome lalram tl<kchhiat chhan a chuang a. Chu chuWinston Churchill-a khan a vawng reng \hin. Chu lehkhabuah chuanGibbon-a chuan, “Tharum thawhna ni lovin, Rome lalram chu Kristiantezirtirna tl^wm tak hmanga tihtlawm a ni a. A tawpah kraws-in a hneh a,an khawpui chu a chim ta a ni,” a ti.

35Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

BYE BYE TAIWANRev. Zaidarhzauva

Mission VengPathian hruaina leh malsawmna avangin kum 25 lai Taiwan-

a kan rawngbawlna chu zovin kan rawn chhuahsan ve ta a, ‘ByeBye Taiwan’ kan rawn ti ve ta. Kan vanglai hun zawng zawngkan hmanna hmun a ni a, kan ngai dawn khawp mai.

Kum 1987 June 21 khan,Taiwan-ah CWM/PCI mis-sionary ni turin kan kal a, July7, 1987-ah Taiwan kan thlengchho va. Kumin June 20 khankan rawngbawlna hmun Taiwanchu chhuahsanin kan lo haw veta. Hongkong-ah leh Banga-lore-ah leh Kolkata-ah te châm\ulna a awm avangin July 6,2012 khan Mizoram chu kan lothleng thei chauh a ni.

Taiwan Kohhranhote nenainthlahna (farewell)

Presbyterian Church inTaiwan (PCT)-in Assemblyinkhawmpui, April thlaa anneih \umin keini chhungkua lehPCT missionary dang haw turtemin thlah a, ngaihhruina mawitak mai min pe a.

June 3 (Pathianni)chawhnu khan Southern Tai-wan City district (Paiwan

Presbytery huam chhung), Tai-wan chhim lam khawpuiKaohsiung, Pingtung, Tainan,Kangshan-a awm, Tlangmikohhranhoten kan chhungkuamin thlah a.

Kan Presbytery (PaiwanPresbytery) leh kan kohhranMother church (ChiayiChurch)-te \ang kawpin June16 (Inrinni) khan kanchhungkaw thlahna hun anbuatsaih bawk. He hun hi kanmother church-ah hman a ni.An hnam thuamhnawPresbytery hminga min pektechu mipui hmuhah min hâktir a,ngaihhruina thilpek chi hranghrang min pe hlawm bawk, anti lawmawm hle mai. Biak Inchhung programme-ah hian kalehkhabu buatsaih, ‘ShengjingShou tse’ (Bible Handbook)chu hemi ni hian tl^ngzarh a ni

36Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

nghal bawk a. Kum 25 chhungTaiwan-a kan rawngbawlnahriat rengna (souvenir) leh kanthawhna Presbytery-in rampawna thawk tur Missionary lathawn chhuah ve an tumnaatana sum hnâr (fund raise)pakhat atan kan pe a, chhuahtu(Publisher) an ni nghal bawk.Hemi ni hian hming min sign-tirtu an tam avangin kan buaiang reng hle a, a hlimawm hlebawk. Ruai buatsaih a ni a,dawhkan bial pakhat mi 10 zel\hutna siam a ni a, dawhkan 35lai kiltu kan awm. Ruai \hehlaiin stage-ah (hall-ah) zai, lâm,cultural dances, solo te neih ani bawk.

A tawp berah Kaohsiungkhawpuia kan kohhran enkawllai (Youtsang)-ten June 17(Sunday) khan min thlah leh a.Kum rei tak an Pastor-a kanlo thawhna a ni bawk a,kohhran tê tak tê, chhungkuaang maia awm kan ni a, kaninngai tlâng hle a ni. Hemi ni hichuan lungchhia leh mittui tlakan tam tâk deuh avangin,kohhran hmeichheho zaipawlleh zai dang rêng rêng pawhChawlhni pangngaia hlim taka

kan zai a ang thei ta lo va, atûk lawkah kan in\hen darh maidawn tih kan hre tlâng a, heleiah hian kan inhmu leh angem, tih chu zawhna lian tak ani ta!

Kan haw dawn zanahTaipei lama PCT EcumenicalSecretary leh Welsh mission-ary Ms. Carys-i leh, PCT of-fice-a thawk senior ber Ms.Joyce-i te an lo riak thla a, June20-ah chuan kan kohhranmember \henkhatte nenKaohsiung airport-ah min vathlah a. Thlawhtheihnaa chuangtur bikte luhnaa kan luh hmainRev. Hu-a a \awng\ai a, kaninchibai (hug) vek a. Kan fapanaupang zawk Lal\anpuiapawh kan hnena awm a ni a, atawp thlengin min buaipui a.Hongkong kan thlen hnu chuankan \hiannu Ms. Carys-in e-mail min han thawn chuan, “Infapa, Puia chu in hmuh lai khachuan a intipachang (strong)hle a, thlawhtheihnaa chuangturte awmnaa in lût liam tachiahah kha chuan a mita\angin mittui a lo liam ta zawihzawih mai a ni,” tiin ankhawngaihzia a rawn sawi a, a

37Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

khawhar turzia kan ngaihtuahinkan khawngaih hle a; mahse,Pathianin a awmpui tih kan hriaa, kan thlamuang hle thung.

Kan fate zinga upa berLalbiakngheta chu USA-ahPathian thu (Theology) zirin aawm ve a, mahni inchawm nanhna te a thawk nual bawk a. Adawttu Lal\anpuia chu Tai-wan-ah la awm chhunzawmzelin volunteer hna a thawk a,Chinese \awng a zir thar lehbawk a, September a\ang hianPresbyterian Universi typakhatah Chinese \awngaPathian thu zir a tum a ni. A têber Taiwan-a piang GraceRamdini chu Bangalore-ahCSI school-a lehkha zir turinkan hnutchhiah leh bawk a. July6, 2012-ah kan nupa chauhvinMizorama kan in, Assam typehlui chhe tawh tak maiah chuankan rawn lût ve ta a ni. Kanchhungkua chu hmun li-ah kan

awm darh ta a nih chu. Kum25 lai ram danga awm bo hnuaMizoram lo kir leh chu,insiamremna tur kan ngah veviau mai dawnin a lang.

Pathian hruai leh venna,malsawmna zawng zawngavangin lawmthu kan sawi \hin;kohhran leh mi mal, \hahnemngai taka min \awng\aisaktutehnenah lawmthu kan sawi duhbawk a, pension \hak thlengakan thawh theihna pawh min\awng\aisak \hinna avang a nie. Kan kohhranhote chuan lahawsan rih lo turin min duh a,mi an sawm reng mai \hin a,“Mizorama kan kohhranahpension kan ni tawh a, kan hawa hun tawh e, Pathianinnaupang zawk leh fel zawk ala pe mai ang che u,” tiin kanfuih ve \hin. CWM kal tlanginMizo missionary dang intirh lehtheih ni se tih chu kan beisei leh\awng\aina a ni.

William Carey-a khan Burma leh India ramah kum 40 chuang hrehawma tuar a. A tih theih chhan an zawh chuan ‘Tawrh peihna’ tiin a chhang.

38Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

INSÛMTHEIHNA - THLARAU RAH- Rev. V.L. Zaithanga

Ins<mtheihna hi Thlarau rah, Galatia 6:22-a kan hmuh zingami a ni a. Kristian tam takin kan tlakchham leh zawm harsa kantih zinga mi a ni awm e! Mi insumthei chu mi chak a ni a, miinsumthei lo mi chu mi chak lo a ni. Mizo kristiante zingah michak lo kan tam hle awm e.

Ins<mtheihna tur kawngthumin lo ngaihtuah ila-

1. |awng, hmuh leh hriatains<mtheihna: Mizo hnam hi\awng duh tak kan ni a.Bawrhsap pakhat chuan,"Mizote hian in thu hriat hi ininhrilh chhawng zel a, biakhlatnapawh in mamawh love," a ti e,an ti. Sawi loh tur kan sawiavanga buai lohna tura buai kanawm fo. Sawi tur \ul sawi a, sawi\ul lo sawi loh theih hi kan zir apawimawh. Kan thu hriat apianghi sawi chhawn zel a \ul lo va.Kan sawi pawhin, hmangaihnarilru nena sawi ni se, kan sawisual lo deuhin a rinawm.

Hmuh tur awm apianghmuh kan ch^k \hin. Mahse, kanhmuh \henkhat chu hmuh atana\ha lo a ni thei. Kan thil hmuh-ahkan fimkhur a \ul a ni. Thil lothleng engkim hi hriat kan ch^k

a. Mahse kan hriat tam tak hihriat loh atana \ha a awm. Kanthu hriatah kan fimkhur a \ul ani. Tichuan, \awng, hmuh lehhriatah fimkhur zir ila,ins<mtheihna neih i tum ang u.

Mi pakhat hian Zawngte lempathum a ziak a: pakhat chuan ahmui a hup a, pakhat chuan a mita hup a, pakhat chuan a beng ahup a. Heng milem ziaktu hianzirtir duh pawimawh tak a ni ani. |awng, hmuh leh hriatafimkhur min zirtir a ni.

2. Ei leh in kawngains<mtheihna: Mizo hnam hi eileh in kawnga ins<m thei lo takkan ni ̂ wm e. Ei tur kan hmuhapiang ei thei mai kan tam. Kantaksa tan leh kan hriselna atana\ha tur leh \ha lo tur ngaihtuahnapawh kan nei lem lo a ang hle.Kan taksa tan leh hriselna atana

39Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

\ha lo tih kan hriat reng pawh kaneiin kan in duh zel mai.Chuvangin, ei leh inah kan ins<ma \ul a ni. Zu in/ruih chin leh drugsruih chin vanga thih phah pawhan tam. Mahse, ins<mtheihnaneih harsa kan ti a nih hi!

Mizoram sorkarin 'Zu khapburna Dan' an siam pawh ahlawhtling theiin kan hre lo a niawm e!

Mi tinin z< in leh drugs chîn\hat lohzia kan hre \heuh a.Ins<mtheihna neih tum \heuh ila.Tichuan zu in leh drugs tih chingkan tlem deuh ngei ang. Mi malduhthlannaah a innghat a ni.

3. Z<k leh hmuamains<mtheihna: Z<k leh hmuamching hi kan tam hle. Lehkhazialz<k, pankhawr ei, sahdahhmuam tih nasat lamah Mizotehi a sang ber pawl kan ni ̂ wme. Heng zuk leh hmuam te hihriselna atan a \hat lohzia leh sumtam tak khawh ralna a ni tih kanhre vek a. Mahse kan ins<m theihlawm lo a mak hle! Sikret z<khlauhawmzia mipui zirtir nansawrkarin sikret bawmah,"Sikret z<k hian hriselna atichhia,” tih ziak an chhuttir a.

Sikret z<k ching nghette chuan,an hriselna atan a hlauhawm tihhre reng chungin an sim duhchuang lo!

Mizoram PresbyterianKohhran chuan, Synod hnuaiathawktute z<k leh hmuamainfuihna thu SynodInkhawmpuiah vawi thum lai anngaihtuah a, hetiangin -

Synod 2001 General No.18:"Synod hnuaia thawktute chuz<k leh hmuama fihlim turainngen ni rawh se."

Synod 2003 General No.33:"Synod hian z<k leh hmuamafihlimte chauh Pro. Pastor atanla tawh rawh se."

Synod 2006 General No.41:"Ramthara thawktu missionarytehi z<k leh hmuam laka fihlim turangen ni rawh se."

Heng Synod rorelte hi De-partment tinah eng tin nge anbawhzui kan hre lo va. Rorel \hatak pawh a bawhzuina a \hat lohchuan a hlawhtling chuang lo.Department hotute hian a kh^ttawkin, an department-athawktuten Synod rorel anzawm leh zawm loh zawt \hin sea \ha dawn lo’m ni?

40Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

HMANGAIHNA IN

– LaldawnkimiSuperintendent, Hmangaihna In

A in\an dan leh a \han chhoh zel dan: Kum 1980 SynodInkhawmpui chuan “Synod huapa Nau Hnuchham Enkawlna neihni se, SEC in chak zawkin lo bawhzui rawh se” tiin a rel a ( 1980Synod Gen. 24), bawhzui tura ruat SEC chuan Sub-Committeesiamin hma a la zui nghal a, naupang 50 awm theihna tura ruahman ani. A in te sak zawh a ni hnuin February 15, 1986-ah hawn a ni a,naupang 30 awm theihna tura buatsaih rih phawt a ni ( SEC 100:3(6).Hun a lo kal zel a, kum 2007 Synod Gen.50 chuan tihlen turin a rela, a inte zauh a nih hnuah a tîra ruahman angin tunah hian naupang50 awm theihna tura tih a ni ta a ni.

He Nau HnuchhamEnkawlna hi a tira chuan “SynodMotherless Babies Home” tihte“Nau Hnuchham Enkawlna”tihte a pu nawk nawk a, aenkawltu Sub-Committee hmingpawh “Nau hnuchhamEnkawltu Committee” tih a ni.Sub-Committee June 12,1986-a neih chuan a hming mumal deuhneih \ul tiin rawtna hrang hrangtenen Synod Executive Committee-ah a thlen a, SEC chuan a hmingatan “Hmangaihna In” tih ni se,a ti ta a ni. (SEC 101:42).

A awmna hmun: Synod Hos-pital Compound chhung hmar

lam (Hospital pana kal chhohnading lam)-ah a awm a, a in hiConcrete chhawng zau nuam takniin Superintendent lehChowkider ten Quarters-ah anawm chilh a ni.

Enkawlna: A tîrah chuan SEChnuaia Sub-Committee enkawla ni a, June 20, 1987 a\anginSEC rawt angin Synod HospitalBoard -in a enkawl leh a (SEC105:52), SEC rawtna anginSynod Inkhawmpui chuan Cen-tral Kohhran Hmeichhe Com-mittee kutah August 22, 1992a\ang khan a hlan leh ta a ni (991Synod Gen 38 & SEC 129:9,130:3(7).

41Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

A hma lama sawi tawhangin a enkawltu Committee hiNau hnuchham Enkawltu Com-mittee tih \hin a ni a, tunah hianSEC ruahman angin Manage-ment Committee tih a ni ta a,hengte hi member ni mekte an ni:

Chairman : ChairmanCentral KohhranHmeichhia

Secretary : Superintendent,Hmangaihna In

Member-te(1) Executive Secretary, i/c

Kohhran Hmeichhia

(2) Co-Ordinator, KohhranHmeichhia

(3) General Secretary,Kohhran Hmeichhia

(4) Director, Synod Hospital

(5) Pastor i/c Durtlang Bial &Leitan Bial

(6) Central KohhranHmeichhe Committeea\angin mi pahnih.

Naupang dah luh (admit)theih dan: Nausen pianghlima\anga kum 6 inkar admit theiha ni a, hnam hrang leh sakhawhrang bia pawh heng mite hi ad-mit theih vek an ni-

(1) Nu-in a thihsan;

(2) Naute enkawl theih lohkhawpa nuin natna khirh bika tuarin;

(3) Nu-in a ̂ tsan;

(4) Eizawngtu ber pain a thihsanchhungkua, an dinhmunazira admit awma ngaihte;

(5) Nupa in\hen, innei lo, nuina fa enkawl duh lova mipachhungte hnena a pek;

(6) Harsatna tawkte dinhmun lehseat awm dan a zirin achunga sawite bak pawhadmit theih a ni.

Naupang admit tumtenKohhran lehkha emaw, YMA/MHIP/MUP a\angin admit an\ul dan hriatpuina rawn keng theise duhthusam a ni.

Naupang awm mekte: A dintirh a\angin naupang 348 admittawh an ni a, tunah hian mipa 18leh hmeichhia 9, an vaiin 27enkawl mek an ni. Nu thihsan,nu ^tsan, nu tlanbosan/pasaldang neihsan leh nuin a pawmch^k ngawih ngawih,chhungkaw retheihna avangaeizawnsan ngaih avanga dahte anni. Tin, hnam hrang hrang leh

42Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

sakhaw hrang hrang - Kristian,Muslim, Budhhist leh Hindusakhaw bia fate an awm bawk.

Tuna enkawl lai naupang10 chu Beginners Department-ah kaltir an ni a, ni tin Sikulahnaupang pakhat kaltir a nibawk.

Thawktute: Tuna thawktuawm mekte chu - Superinten-dent, Office Assistant, Nurse,P e o n - c u m - C h o w k i d e r ,Cleaner leh nau awmtu 12, kanvaiin mi 17 kan ni a, nauawmtute hi chhun zan zawminan in-duty chhawk \hin.

|anpuina lam: Sawrkar,Tlawmngai pawl, Kohhran lehmimal \anpuina pe duh tan a pektheih a, hetiangin-

(1) Naupang ch^wm duh tanpakhat chawmna thla khatah Rs.

500/- pein ch^wm theih a ni.

(2) |anpuina (Donation) pawhmi inphalte tan pawisa fai leh thildang pek theih a ni bawk.

Kornelia hnenahVantirhkohin “I \awng\ainateleh i thilpek thute kha hriatreng turin Pathian hmaah athleng chho ta” (Tirh. 10:4) atih angin Kohhran, chhungkua,pawlho leh mi malte min\awng\aisakna leh thilpek hranghrang min pekte Pathian hmaaha thleng chho va, malsawmin aawm zel, in zavaia hnenahlawmthu kan sawi a, min lo\awng\aipui zel turin kan ngen ache u.

Biak pawh theihna:Phone : 9615234389 /8575019011/ 9206040501Email :[email protected]

Vawikhat chu Daniel Webster-a hi Boston khuaa khawvel thu leh hlathiam ho pun khawmnaah a tel ve a. Pakhat chuan, “A nih leh eng tinnge Isua, Pathian leh mihring ni kawp hi i hriat thiam?” tiin a zawt a.Webster-a chuan, “Ka hrethiam lo, ka hriatthiam theih leh hriatthiamphak tawk lek ni se Pathianah ka be lo vang. Ka hriatthiam phak loh thilte avang hian a ni Pathiana ka biak ni" a ti ta daih a.

43Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ZÛK LEH HMUAM – HRISELNA HMELMA

India ram state tinten Vaihlo an hman dan zir chianna hranghrang a\anga a lan danin Mizoram hi zûk leh hmuam atana Vaihlohmang nasa ber state kan ni a. Vaihlo leh a kaihhnawih natna hranghrang, heng– thaw-hah, pneumonia, asthma, lung natna, pang khingzeng thut, pumpui lâwng, cancer leh thil dang tam tak avangin Mizotehi kan thi tam hle a ni. Zir chianna hrang hrang a\anga a lan danchuan, vaihloah hian t<r (chemical) chi hrang hlauhawm tak tak 7,000chuang lai a awm a, chung zinga 69 vel te chu cancer thlen thei a ni.

Zûk leh hmuam uar berstate kan nih ang bawkin cancernatna thihpui nasa ber state kanni bawk. Mipa leh hmeichhe can-cer vei zat belh khawmin chuapcancer te, pumpui cancer te,chhul hmawr cancer leh thisencancer chi khatah te India ramahMizoram hi a vei tamna ber statekan ni. Mipaah hrawk bawr can-cer leh chaw dâwt cancer veinasa ber kan ni bawk. Hengnatna manganthlak tak takte hiz<k leh hmuam nena inkungkaihtlat a nih avangin ngaihtuahna tharkan hman a ngai ta hle.

Mei zuk hi mi thiamten anchhui nasat avangin sawi zuideuh ila. Meizial z<k hian a zutumei pak khu lo hîp leh

chh^wngtu hriselna thlengin akhawih pawi thei a, heng natnahrang hrang – cancer, thawhah,chuap \ha lo, bengkherh lehnatna hrang hrang a thlen thei a;tin, nau pai tan mi meiz<k khuhîp luh leh vaihlo hman avanginnau piang hlim z^ng lutuk te, achhan hriat lohva naus>n thihthut leh thla kim lova piangte anawm theih bakah, naus>n ansawngnawi bik \hin a ni.

World Health Organi-sation chuan vaihlo hi a ngawl veitheih ruihhlo (drugs) chi khataha pawm tawh a. Chuvangin ramchangkang apiangin vaihlo hi ando nasa a, India sawrkar pawhinpuipunna hmuna meizûk khapnadan a siam tawh a, Biak In leh a

Hriselna Huang

44Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hung chhung hi vantlang punkhawmna hmun a nih avangin,heng hmuna mei kan zûk chuan,dan bawhchhia kan ni a, mantheih leh chawitir theih kan ni tareng mai. Chuvangin kohhran mitinte kan fimkhur a ngai tih pawhkan hriat tel \ha.

Hriselna a tihchhiat bakahzuk leh hmuam hian hahthlaktaka thawh chhuah chu âtthlâktakin min khawh raltir \hin.Kohhran thawhlawma kanhming\hatna hi zuk leh hmuamvanga kan hmingchhiatna hian akhuh bo zo va. Kan chanchinchhia hian Krista Chanchin |haa hliah zel a, he hmingchhiatnahian Ramthara kan rawngbawlnathlengin a tichak lo \an ta.

Mizorama chengte hi Vaihlozûk leh hmuam sim tura zirtirnuam tak kan ni a, sawrkarinpuipunna hmuna Vaihlo chelek akhap rualin, mi pangngai chinchuan thupek kan zawm nghalduak thei a ni. Chhiat ni \hat niahte, zirna in leh office-ah te, bazarhmunah te thlengin ualau taka

meizial zu kan tlem tial tial a ni.He thil lawmawm tak hiKohhranah pawh thleng ve ngeise a \ha ngawt ang. Kohhranrawngbawltu nih leh zûk lehhmuam chìn dawklak hi Setanakan hneh lohzia leh kan inthununtheih lohzia lantirtu a nih avanginkan rawngbawlna pawh a tichaklo thei tih hi pawm ngam a \ha.

Tunlai hian vaihlo sala tângthar aiin sim thar an tam zawkina rinawm. Vaihlo salah rei tak lotâng tawh pawh ni ila, sim hiantlai luat a nei lo va, sim thar tamtakte zinga pakhat nih ve tumang che. Kawmkâra zûk rûk foai chuan sim tura ualau taka \anlâk hi a zahthlak lo zawk. Vaihlokan hman tlem ang zelin kanhriselnain a \hat phah a, kan simrualin kan zal>n a ni. Chuzal>nna duhawm tak chu neia,mahni nun ngei hmanga midangte hnena Chanchin |hathlentu kohhran memberchhuanawm tak kan nih theihnan, kohhran mipuite hian \an ila thar ang u.

He thu hi Dr. Jane R. Ralte, State Nodal Officer cum ProjectOfficer, Mizoram State Tobacco Control Society ziak “Zuk lehhmuam - Kan hmelma” tih a\anga lak tawi a ni – Editor

45Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA ZACHUNGNUNGAKEIFANG

Upa Zachungnunga hi PuNgurthangvunga leh Pi Kapi tekarah kum 1923-ah Phuaibuangkhuaah alo piang a. Kum 1947-ah Pi Lianhmingthangi d/oLalmanga, Khawlian nen inneiinfa 12 an nei a ni.

Presbyterian Kohhrana\angin Chhandamna Sipai Pawl(Salvation Army) ah lutin Ser-geant Major-ah rei tak a awma, kum 1972 khan PhuaibuangCorps chu Evangelical FreeChurch of India (EFCI)-a aninlehin EFCI kohhran upa atannemngheh a ni. Kum 1990-ahKeifang ah a lo pem a, hetah hian

Presbyterian Kohhranah lutinKeifang Kohhranah Pem Upaina awm ta a ni. Kum 1996-aKeifang Vengthar kohhran aindan khan a indanpui a, kum2007 kumah Keifang kohhranaha lo kir leh a ni.

Upa Zachungnunga hikohhran rawngbawlnaah mitaima, mi tui tharte dawnsawn lehenkawl chung changa fakawmtak a ni a, mi rilru tihnat hlau takchunga Pathian thua titipui thiamtak a ni. Inkhawmpui a ngaipawimawh em em a, tel loh atum ngai reng reng lo a ni.

A kum a lo upain a chaklo ve tial tial a; kumin (2012)kum tira\ang khan a lo chak lozual ta a. Rei vak lovah a taksachu lo eng chhuakin thinlian lehmitliam enkawl thiam paninAizawl ah a chhuk a; mahse,chak lam pan hlei thei lovin Feb-ruary 22, 2012 khan Lalpahnenah min hawsan ta a ni. Atukah bialtu Pastor hoin ui takchungin kan thlah liam ta a ni.

– Upa C. LalmuangaSecretary

Keifang Kohhran

46Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA R. FRANCERAMTHANGA

SERCHHIP VENGCHUNG

Pu Ngurthanga leh PiLalmawii te fa Upa R. FranceRamthanga hi December 27,1955-ah Serchhip khuaah a lopiang a. ni 12.11.1979-ahVanmawii nen inneiin fa pasarihan nei.

Kum 1987-ah piangtharin1988 a\angin Kohhranah lehK|P-ah a inhmang \an a.Branch K|P leh Bialah hruaituchanvo hrang hrang a chelh \hin.

1996-ah SerchhipVengchung Kohhran Tual Upaatan thlan a ni a. 1999-ahKohhran Upa atan thlan a ni leha. Kum 2000-ah ChhimchhakPresbytery-in SerchhipVengchung Kohhran Upa atannemnghet a ni.

Rawngbawlnaah chanvohrang hrang - Kohhran Ziaktu,S.S. Superintendent, Bial Ziaktu,

Presbytery Standing Committee,Nomination member-te a lochelh tawh a. Kum 2002-2011chhung khan KristianTlangau Agent a ni. BSI-ah UnitOffice Bearer, Branch Secre-tary, Vice President leh Presi-dent te a lo ni tawh a, PavalaiPawlah a kul tai ber a ni \hin.

Khawtlangah a inhmanghle a. YMA hruaitu hlun a nihbakah a boral ni thleng hianSerchhip-1 VC-ah member/Treasurer a ni bawk.

Kum 2011 a\angin pumpuiCancer a nei tih hriat a ni a.Mumbai-ah te kala theihtawpchhuaha enkawl ni mah se anatna chu a zual zel a, February27, 2012 khan chatuan ram minpansan ta a ni.

A tukah ama inah leh BiakIn-ah vuina hum hman a ni a.Bialtu Pastor C. Lalduhawmakaihhruainain Upa Hrangkima,Chhimchhak Presbytery Mod-erator in a vui a, KohhranZaipawl, Bial Zaipawl lehPresbytery chhunga Upa\hahnem tak nen ui takin kanthlah liam ta a ni.

–Upa VanlalchhungaSerchhip Vengchung Kohhran Ziaktu

47Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA ZAHLIRAMAMIT HMUNSAM

Upa Zahlira hi PuVansuaka leh Pi Lalrochheuvi tekarah January 15, 1924 khanZotlang (Dampui khaw bul)-aha lo piang a, heta \ang hianPholengah te, Luangpawlah teawmin rambuai vangin kum 1969khan Mamit-ah hruaikhawm anni a, an khawsa hlen ta a ni.

Luangpawl Kohhrana anawm lai hian Tual Upa niin,Kohhran Secretary leh SundaySchool Zirtirtu a ni a, Mamit-aan pem phei hnuah kum 1977khan Hmunsam Kohhran TualUpa atan thlan a ni a, kum 1978khan Hmunsam Kohhran Upaatan Khawthlang Presbytery-ina nemnghet a ni.

Hmunsam Kohhranahhian Tualchhung Sum kawltuahte, Inneihna kawltuah te a \anga. Kum 1980 khan Mamit Pas-tor Bial Chairman niin Hmunsam

Bial indan hnuah kum 2000 khanMamit Hmunsam Bial Chairman-ah a \ang bawk. Synod Execu-tive Committee member a nitawh bawk.

Amah hi mi hlim kan tihang chi hi a ni a, Kohhranaharhna a lo thlente hian akaihruaitu leh enkawltu ber a ni\hin. Kum 2007 khan MSSUa\angin SS Zirtirtu JubileeAward a dawng bawk.

Kum 2008 khan zunthlumhnathawh avangin amahin a kalthei ta lo va, Feb. 28, 2012-akaw\halo leh luak avanga a buaideuh chu \ha leh mah se \hatpuitham engmah a ei thei ta lo va,na em em han sawi tur vakpawh nei chuang lovin a chaklo tial tial a, tui taka muhilchungin ni 4, March 2012 khanLalpa hnena chawl turinthlamuang takin he khawvel hia lo chhuahsan ta a ni.

Upa Zahlira hian fanupakhat neiin, chhungkuaa achenpui - a nupui Pi Zachhungileh a farnute nufa a kalsan a ni.

– Upa H. DarhminglianaMamit Hmunsam Kohhran

Ziaktu

48Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA ZOTHANSANGALAWIPU VENG

Upa Zothansanga hi PuRoliana leh Pi Ningi te fa a ni a,Jan. 23, 1960-ah Luseicherra(tunah Thingzun) khua, Mamitdistrict-ah a lo piang a, kum1987-ah eizawnna avanginLawipu Vengah pêm lûtin kum1991 khan Pi Lalbiaknungi nenan innei a, fa pali an nei.

Kum 2000-ah Tual Upaatan thlan a ni a, kum 2007-ahKohhran Upa atan thlan a ni a,Oct. 12. 2008-ah Aizawl ChhimPresbytery-in Lawipu VengKohhran Upa atan a nemngheta ni.

Upa Zothansanga hi K|Phruaitu hlun a ni a, BSI Chair-man, Light & Sound CommitteeChairman leh Bial MasihiSangati Chairman chanvote aboral ni thleng hian a chelh a ni.

Mi nghet, Kohhran hmangaih lehta neih thiam tak, Kohhranhmasawn nana ngaihtuahna lehtha leh zung seng nasa mi, \awngtam lutuk lo, a hre chiang tanami ngainatawm tak si a ni.

Kum 2011 kum tir a\anga

insawisel \anin cancer natnain atlakbuak ta hlauh mai a. A natnachu Feb. 2012 tawp lam a\angazualin March 12, 2012 Lalpahnenah min kalsan ta a ni.

– Upa KapthangaLawipu Veng Kohhran

Ziaktu

UPA C. LIANVELAASSAM RIFLES

KOHHRAN

.

Upa C. Lianvela, PuKaphleia leh Pi Sawi\huami te fahi ni 15.1.1938-ah Vanchengtê-ah a lo piang a. Kum 1958 Nov.1-ah Vanbawii nen inneiin fapariat an nei a, an fate pathumleh a nupui hian chatuan ram anpansan tawh a ni.

Upa C. Lianvela hikhawtlanga inhmang tak, VCmember ni tawh leh BPL VCR-term thum ngawt awm tawh a ni.Senior Department-a a awm laiinharhna a chang a, \awng\ai lehzai hi a tuina a ni. Kum 1960-ah

49Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

1st Assam Rifles-ah a lût a, kum1964-ah Champhaia a awm laiinUnit Church dintute zinga mi ani. Kum 1969-ah Aizawlahsawn a ni a, kum 1989-ahTualchhung Upa atan thlan a nia, kum 1993-ah Kohhran Upaatan thlan a ni a, ni 9.10.1994-ah Aizawl Chhim Presbytery-in1st Assam Rifles Kohhran Upaatan a nemghet ta a ni.

Upa C. Lianvela hian azawna zirtirtu kum 25 \angchawimawina, Zalawra Medal adawng tawh a, TualchhungKohhran Chairman, Secretary,Treasurer leh Financial Secre-tary-te a ni tawh a, khuang vuakleh zai hruai thiam tak a ni.

Kum 2010 kum tawp lama\angin a chak lo \an a, ni13.9.2011 khan Doctor inentirinAsthma a nei tih hriat a ni a, chakloh lam a pan hret hret a, ni12.3.2012 khan Lalpa hnenahmin lo chawlhsan ta a ni.

A tukah in lamah BialtuPastor, R.S. Rokiman thlahnahun a hman zawk hnuin BiakInah Pastor Lalrinmawia, AizawlChhimthlang Presbytery Mod-erator-in thlahna thuchah a sawi

a, Kohhran Upa te, BialZaipawl, Kohhran mipuite nen uitakin kan thlah liam ta a ni

– T. Upa Vanpuilala ColneyAssam Rifles Kohhran

Ziaktu

UPA MONSING RONGPIHAMREN, KARBI

ANGLONG

Upa Mosing Rongpi hiSaret Rongpi leh Khirla Beypite karah ni 6.9.1965 khan a lopiang a, ni 21.4.1995-ah PryiadaTerangpi nen inneiin fa pali an nei.An sakhua kalsanin ni19.2.1990-ah Rev. Lalzuithangakutah baptisma changinKristianah a inpe a.

|hahnemngai takinanmahni (Karbi) mite zingahrawng a bawl a, ni 17.9.1990a\angin Evangelist turin lak a ni.Karbi Field chhunga hmun hranghrangah rawngbawlin a awm a,

50Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ni 31.7.1997-ah Hamren-ah letlehin a thih ni thlengin hetah hianrawngbawl hna a thawk a,Hamren Kohhran dintute zingami a ni a, Kohhran tan pa nih atling hle.

Kum 2000-ah KohhranCommittee member-ah thlan a nia, kum 2002-ah Kohhran Upaatan thlan a ni a, hemi kum vekni 13.10.2002-ah Zoram PawnPresbytery-in Hamren KohhranUpa atan a nemnghet a. Mizo\awng thiam a nih avangin mis-sionary-te tan a \angkai hle.Tualchhung Kohhranah Chair-man, Secretary, S.S. Supdt. telo ni tawhin Bial Chairman a nitawh bawk.

Kum 2011 kum tawplamah natnain a tlakbuak \an a,Hepatitis C a nih thu hriat chhuaha ni a, kawng hrang hrangaenkawl ni mah se a natna chuanzual lam a pan zel a, ni 12.4.2012khan Lalpa hnenah min lochawlhsan ta a ni.

A tukah ama inah UpaKhoyasing Teron-an vuiin BiakInah Bialtu Pastor Rev. KelvinTeron-an a vui a, Rev. JH.Zaikima (Field Secretary)Presbytery Moderator-inthuchah a sawi a, KohhranZaipawlten thlahna hla an sakhnuah ui tak chungin kan thlahliam ta a ni.

– C. LalrokimaHamren Kohhran Ziaktu

Karbi Anglong

“...Heng hi hrehawm nasa tak ata chhuakhote kha an ni a, anpuante Beram No thisena suin an tivar ta a. Chuvangin Pathianlal\hutphah hmaah an awm a ni; tin, a chhun a zanin a biakinah chuan a rawng an bawl \hin; tin, lal\hutphaha \hua chuanan chungah a puan in chu a zar ang. An ril\am leh tawh lovang a, an tuihâl leh tawh hek lo vang; niin a em hek lo vanga, lum ręng ręng pawhin a tihrehawm hek lo vang. Beram No,lal\hutphah laia awm chu an vengtu a ni ang a, nunnatukhurahte a hruai ang; Pathianin an mit ata mittui zawng zawnga hru fai tawh ang,” a ti a. (Thup. 7:14b - 17)

51Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM BOOK NEWS

1. Chicken Soup for the Christian Soul : Eng hna pawhthawk la, khawi hmunah pawh awm la, he lehkhabu, thawnthutawi 101 awmna hi chhiar la, kan mihringpui te hnena \hatna,thianghlimna leh mawina ni tin nuna entawn tur awmte chu ahriattir thei ang che. A man ` 200/-

2. Kristianna leh tunlai khawvel : Tunlai khawvel thil thleng,Kristiante nasa taka min nghawngtu thil hrang hrang ChristianMedia Society lawrkhawm – Zorama nupa harsatna, film \halo (Pornography) leh Mizo \halaite, Suicide leh Mizo \halai te,Sex Video leh Mizoram, Social Networking leh \halaite, LalIsua lo kal a hnai tawh em, Birth Control leh a dang bengverhtak tak mi thiamten an chhuizauna. A man ` 100/-

3. Tlakawrh (Counselling kaihhruaina) : Nun buai leh rilrumangang, lungngai leh hliam tuar te, harsatna tawkte hnenaan mamawh hun taka \anpuina kan pek hian a daih rei a, a tlo\hin. He lehkhabu, C. Lalneihkima buatsaih hi Kohhran Upa,rawngbawltu, Missionary leh pawl hrang hrang hruaitu, ruihhlodona lama hma la \hinte tan belh tlak a ni ngei ang.

A man ` 70/-

4. Kristian naupang thawnthu 1&2, Naupang SundaySchool thawnthu : Kan naupangte TV lamah sakhaw dangzirtirna leh thurinten a run mek laia kawng dik leh zirtirna dikkawhhmuh thei lehkhabu, Lal\anpuia Chhangte buatsaih ̀ 30/-man a ni.

5. Trisha : Kan Mission Field-te zinga pakhat Barak Areachanchin tarlanna leh \awng\aipui an ngaihzia tarlannalehkhabu, a hmuna lo chenchilha Missionary lo ni tawh H.Lalngurliani ziak hi chhiar ila, an dan khirh tak takte lehKristian nih an harsatzia hriain an hnena Chanchin |ha hrildanah hmalakna awmze nei kan chharchhuak ngei ang.

A man ` 100/-

52Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org