Agape-April-2010.pdf - Mizoram Synod

36
April 2010 AGAPE 1

Transcript of Agape-April-2010.pdf - Mizoram Synod

April 2010 AGAPE 1

2 AGAPE April 2010Kum 23-na No. 214 April 2010

Lak man : Kum khatah Rs. 40.00Copy khat Rs. 3.50

EDITORIAL BOARDEditor : VânlalsâwmiJoint Editors : C. Lalneihkimi

Lalthansangi FanaiCirculation Manager : LalrinkimiMember-te : 1. C. Liankhumi

2. Laldawnkimi3. Rev. Thangzauva

Publisher : Rev. Zosangliana Colney

Agape Phone. No. : (0389) 23263729862068537

A chhunga thu awmte 1. Editorial - 1

2. Kristian chhungkua : Kristian nupa - 2

3. Serrmon : Mahni tan kraws an puttir - 5

4. Bible Study : Good Friday - 8

5. Hriselna huang : Hriselna vawn |hat nan aieng ei rawh - 13

6. Buh\ham bel bel - 17

7. Rorel inkhawm leh buhfai\ham centenary hawn report - 20

8. Hriat zau nan : Pangpar - 24

9. Kan Hruaitute Chanchin: (1) Pi Lalthanmawii Sailo - 27

(2) Pi Haumawii

10. Ei siam dan : Serumble egg emaw Omlette - 29

11.

April 2010 AGAPE 3

Editorial :BUHFAI|HAM CENTENARY LAWM ZEL ANG AW!

(1910 - 2010)

Mizoram Presbyterian Kohhran chuan Buhfai\hamCentenary (1910-2010) kan lo thleng ta reng mai a, hawnnainkhawm pawh March 11, 2010 zanah ropui taka neih a ni ta.He Centenary pual hian bial leh Kohhran mal ten \ha lehremchang tih anga ruahmanna hrang hrang neiin a lawmna puiber chu 26 November, 2010 Kohhran Hmeichhe Ni-ah hman\heuh tur a ni.

Pawlho leh mimalin thil \ha pui pui kan rawt a, kan tingei bawk \hin; mahse, hun rei a daih thei lo. Buhfai\ham kum100 chhung chatlak awm lova a kal thei hi a makin a lawmawmtak meuh va, ropui taka lawm pawh a phu hle a ni. Rawngbawlnamawl leh tlawm ni si hetiang taka ropui a lo ni thei hi engvang nge ni ang le? A bul \an a\anga tun thlenga enkawl danleh a hmanna hrang hrangte hi Malsawmtu hriatpui rawngbawlnaa nih vang a ni ngei ang. He rawngbawlna atan hian thawktuchi hrang hrang kan awm a, \hamtu, la khawmtu, hralhtu, dahkhawmna in, ziak feltu leh a man kawltuten kan rawngbawlnahlutzia leh ropuizia hi i ngaihtuah nawn fo ang u.

Centenary meuh kan lo thlen takah chuan mi mal,chhungkua leh Kohhranten tuna kan thlen chin eng nge tih inenlet \heuh ila, \ham bur lian leh \ha zawk te neih tumin kanenkawl dan leh kan tih dan kalhmang hrim hrim pawh hmasawnturin \an i la ang u.

Kohhranhote kan rawngbawlna kawng hrang hrangahharsatna eng eng emaw tawk \hin mah ila rinawm leh chheltakin thawk zel ila, chutiang taka kan thawh phawt chuan tunaia nasain Lalpan thil ropui tak min tihsak dawn a ni tih i hrereng ang u.

4 AGAPE April 2010

Kristian Chhungkua :KRISTIAN NUPA

- Upa H. ThangmawizualaConcerned, New Delhi

Pathian zarah kan lo upa chho ve ta a, training hmunhran hranah hian mihring nunphung min sawitir ta fo maia. Chunga pawimawh zual \henkhat chu kan Mizohmeichhiate tan hian han ziak ta ila. Nupaa chhiar dunatan a \ha ang. Hei hian ngaihtuahna chawk tho sela.Thu hlawm pali lek, sawi duah lovin, mi fel zawktechhunzawm atan han ziak ila. |ha kan ti ta a nih leh kanchhunzawm zel dawn nia.

1. Pathianin mihring minsiam chhan nia lang chu :Gen. 1:26-ah “Kananpuiin, keimahni ang takinmihring siam ila, anni chutuifinriata sangha chungahte, chungleng sava chungahte, ran chungah te, rannungleia bawkvaka kal zawngzawng chungah te thu ineihtir ang u,” tih kan hmua. Gen. 1:28-ah chuanPathian vekin an hnenah,“Chi tam tak thlaha lopungin leilung hi luah khatula, in thu thuin awmtirrawh u; tuifinriata sanghachungah te, chungleng savachungah te, thil nung leiabawkvaka kal zawng zawngchungahte thu nei bawkrawh se,” a ti a.

Heng chang hnih hi kanlak khawm chuan Pathianinmihring a siam chhan chuchi tam tak thlaha leilungluah khat tur leh a thilsiamte chunga thuneiaenkawl turin mihring hi minsiam a ni kan ti thei ang.

2. Pathianin hmeichhia asiam chhan nia lang :Gen. 2:18-ah Pathianchuan, “Mihring amahchauhva awm hi a \ha love: amah \anpui tur akawppui awm mi kasiamsak teh ang,” a ti a.Chutiang a nih chuanmihring (mipa) amah \anpuitur, a kawppui awm miPathianin a siamsak chuhmeichhia a ni ta a ni.

April 2010 AGAPE 5

He thu a\anga kanngaihtuah zui tur awm taber mai chu mihring(Adama) chu chi tam takthlaha leilung luah khata,thil siamte enkawl turinPathianin a siam a. Mahse,amah maia awm chu \ha tilovin, amah \anpuitu tur, akawppui awm mi hmeichhiaa siamsak ta bawk a ni.Chuvangin, mipa lehhmeichhia hi inkawpachithlah pung turin a siama. Amaherawhchu, hmei-chhia bik erawh chu mipa\anpui tur, mipa kawppuiawm mi atana siam a ni.Hei hian hmeichhia hi anhnuaihnung zawk tihna lamkawk lovin, Pathian siamchhan erawh chu adanglam thung a ni kan tithei awm e.

Aw le, chutianga inkawptur kan nih chu hre chianglovin, kan nihphung kanhriat chian loh chuan thilbuaithlak a thlen thei \hin.Hmeichhia zawkin leader-ship lak a tum tlat chuanharsatna a thleng thuai ang.Mahse, mipa tam tak chuankan nihphung tur hi kantlin loh avangin hmeichhia

zawkin hruaitu chan chana \ul fo \hin. Heng vanghian nupa karah lungawizan lohna a awm awl hleang.

3. Nupa inhman tawnthu : Nupa inhmangaih lehlungruala khawsak duntheihna kawng pawimawhtak mai pakhat chuinhmantawnna \ha neih hia ni. A bikin mipa hianmamawh hi neih nasat bika ni a, chumi chhang hleithei lova a nupui a awmchuan lungrual lohna lehinnghirnghona a chhuakrang khawp mai. Nupa kanlo upat lamah leh nau nopawm chak loh lai te, chhulpaih tawh hnuah te pheichuan hmeichhia chuhnawng mai lovin a lo ro\hin a. Chutah mipa tanharsatna a awm thei.Chutiang hunah chuanJohnson & Johnson com-pany siam “KY Jelly” antih, damdawi zuartuten anzawrh \hin hi a \angkaikhawp mai.

Tin, insil fai reng hi alo pawimawh hle mai.Tunlai chuan inbual inte

6 AGAPE April 2010

kan nei \hain insil fai aawlsam tawh bawk a. Heinsil fai reng hian harsatnatam tak min pumpelhtir theingei ang. He thu hmunkhata ka sawina longaithlatute zinga pakhat(nupui fanau chu a nei tawha) chuan a hnu thla khatvelah min hmuin hlimtakin, “Kha i thusawi kahriat a\ang khan ka ke himut dawnin ka sil deuh ziahta a, a rimchhia kan nuina tih \hin pawh a sawi tawhlo,” tiin min hrilh daih.Kan tum erawh chu kaninman vak loh hmel.Mahse, a \ha tho ve.

4. Nupa leh Bank Ac-count : Tunlai khawvelahchuan mi tin mai hi BankAccount nei lovin kankhawsa ta lo va. Ka chhutna

a\anga nupa inhnaih lehhnaih loh tehna \ha pakhatchu Bank Account an vawndanah a ni. Nupa chuanBank Account an neih hranreng chuan inrintawkna lehinpawhna tak tak an neithuk lo deuhvin ka ngai. Atheih hram chuan a tu zawkzawk pawhin an lak chhuahtheih turin Bank Accounthi siam a \ha. Mahnichhungkaw sum leh paiawm dan hre chiang lo lehkhawih thei lova awm hi ahrisel lo. Nupa inring tawkang u. He thu ka sawi \hinhian nupa \henkhat nuih aza duh hle. Nulat tlangvallaia an lo neih chu nupuipasal angin han hai khawmdun an ui duh khawp mai.Nupa hi eng chen chiahinnge kan inpawh dawn?

Matthaia 19:9 Kei chuan ka ti a che u, ‘Tupawhtlangval ngaih vang ni lova, nupui maa midang nei

apiang chu, a uire a ni; mak hnu neiapiang pawh a uire a ni,” a ti a.

April 2010 AGAPE 7

Sermon:MAHNI TAN KRAWS AN PUTTIR

- V. Hrang\huamiTuithiang Veng

Tin, Ani chuan mahni tana kraws puin ‘Luruhhmun’ an tih, Hebrai \awnga Golgotha an tih chu,

chumi hmun thleng chuan an va chhuak a(Joh. 19:17).

Chutichuan, amah an hmuhsitna chu phurindaipawnah a hnen lamah i kal chhuak ang u

(Heb. 13:13).

Kan Lalpa Isua Krista chuan he khawvela a hnathawhhlen turin sabengtung chunga chuangin Jerusalem khawpuia lut a; tichuan, Jerusalem mipuite chuan Lalpa chutumkau kenga lo hmuakinan lo chawimawi a, “DavidaFapa hnenah Hosana, Lalpahminga Lal lo kal chu fakinawm rawh se,” tiin an auva. Lal Isua khakhawvela a lo kal chhantihlawhtling tura a kawngzawh kha a bumboh hlemai a. Lal a nihnainchawimawina a dawng tlemhle a. Chawimawia a hanawm chhun lah khan amamiten an hai nasa hle a,“He mi hi tu nge ni?” tiinan phun mur mur kha a nia. Amah hre chiangtute

erawh chuan sabengtungchunga chuang Lal Isua chuchawimawi tlak leh chawi-mawi ph< a nihzia hriainan puante an phah a,chh^wlte thliakin an phahbawk a, an chawimawi anih kha. Chumi hnu ni reilo teah chuan a tuar turthihna kawng chu ahmachhawn zui ta a ni.

Aw le, Lal Isua hian alungngaihna vawrtawp leha tuarna r^pthlak tak chu apumpelhna kawnga hel mailova a kaltlangpui dan hikan hre tlangpui a, a chan

8 AGAPE April 2010

chhiatzia leh a dinhmuntlawmzia em em mai hithlarauva hriatna nunga\ang lo chuan a tuarna leha retheihna \awmpui hi ahar \hin.

Lal Isua kan tana atuarna zozai hi han ngaihtuahchet chet hian a rapthlak emasin. Talh tura mahni thihnatur lam pan \heuh \heuh, ranem pawh tluk zo lova anhan sawisa mai hi a varapthlak em! He thu ka ziahlai mek hian ka tirilah mifan a, ziah harsa ka ti. Engvangin nge maw Lal Isuakha amah an khenbehna turaama kraws kha an puttirkher le? Ran talh tur pawhhian a thihna tur lam panaan hruai lai chuan duat takina ei duh zawngte pein ankalpui a ni ngai a, thihnatur hmanrua an phurhtir kanhre ngai lo.

Sualna reng reng nei loLal Isua chuan nangmah lehkeimah avanga an tihhlumnatur hmanrua thing krawschu an puttir a. Chu krawschu a rih >m avanga tlukpuini lovin, kan sualna zawng

zawng krawsa a phurhzawk kha a rih >m avangina phur kang zo lo va, atlukpui \hin a ni.

Kan tana Lal Isuan atuarna hi a mala tuar tham\hah, na lutuk hlir hmuneng emaw zat chu a tuarkawp vek a, a zirtirte zingahuaisen inti ve tak Peterakhan phatsan hauh lova, atawp thlenga zui turin aintiam tak naa, a inrin lohlamah thingtlang nulahmaah a Lalpa chu a phatfel der mai a nih kha.Amah a lo inrin rannaahkha chuan a rinawm hle ani, a awmkhauhna hmanginPuithiam bawih beng asahthlaksak hial a, a Lalpaan cheksawlh dan chu tuarhar a ti ngang a ni ang.Chutiang deuh chuan keinipawh kan rin lohna hmunahLal Isua hi kan phat fo mailo maw aw ka ti \hin.

Luruh hmun an thlenmeuh chuan Galili rama\anga zuitu hmeichhe awmnem t> t> Mari te, MariMagdalini te, Salomi-te lehJerusalem khua a\anga chho

April 2010 AGAPE 9

vete chuan hla tak a\angadingin an thlir a (Mk. 15:40).Hmangaih hle mah se, a taneng mah tihsak theih an neisi lo. A khawharthlak dawnem asin. Chu chu alawmkraws ram reh chu ni.Chhantu leh hmangaihtuawm lohna hmunalungngaihna hi he dinhmunhi zawng a rapthlak em ani. A pa pawhin a kalsantain a hria a ni ang, “KaPathian, engah nge minkalsan,” tiin a au lawm lawmreng a nih kha. Chhanna ahmuh chhun lei lam chhannachuan, “Khengbet rawh,khengbet rawh,” tih chu ahriat chhun a ni.

Ringtute hian kanthlaph^n leh kan manganber lai pawha min lainatamin tuarpuitute, kanmualpho lai ber pawha minhnaihtu leh min thlamuantulaina leh \henrual \hate kanbula an la awm \hap chhungchuan kraws ram reh hi anihna anga hriat a harkhawp mai. Amah anhmuhsitna chu phuradaipawna a hnen lam pana

kal chhuah a har khawp ang.

Chuvangin, Lal Isuankan tana a tuarna hibelhchhahtu kan ni ang tiha va hlauhawm em. Aretheihna chanpuia, ahniaka kan zui a hun hle ani. Hm^na krawsakhengbettute tan chauhvarorelsak turin Lal Isua hi alo kal dawn si lo. Tunakan nun leh kan thiltih diklo tam tak hian Lal Isua hikan khengbet nawn reng ani tih hi kan hriat a hun ta.

Tirhkoh paula chuanPathian Fapa chu anmahnitana khengbet nawn leha,timualphotu an nih avangin(Heb. 6:6) a ti a.

Lal Isuan kan sual rit takmai phur chunga luruh hmunlam pana ama thihna turkraws a put hi i putpui angu khai. Dipawnah a hnenlamah i kal chhuak ang u.

Good Friday lo thlengtur hi kohhranhoten atuarna \awmpui chunga kanhman \heuh theih nanLalpan malsawm rawh se.

10 AGAPE April 2010

Bible Study :GOOD FRIDAY

- Hmingthansangi, B.D.

Lal Isua chu amahah dik lohna leh sualna reng rengnei lo ni mah se, a chungah khawvel sualna chu bel anih tlat avangin mi sualte tan a tuar dawn a ni. Mi sualahchhiara awmin thihna rapthlak tak chu a tuar a ngai sia. A tuar tawh zawng zawng te, a tuar mek te, a la tuarzel turte chu Pathian remruat a ni tih chiang taka a hriatavangin tlanchhiat emaw, pumpelh emaw a tum lo.

Mantira a awm dawnzana Gethsemani huana a\awng\ai lai tluka Lal Isualungngaih leh mangannasatzia hi a hma lamahleh a hnuah pawh kan hmulo. Pharisai-te leh lehkha-ziaktuten nasa taka an neihlai te, rorelna hmaa a dinlaite leh krawsa an khenbehlai ngei pawhin Gethsemanihuana a \awng\ai lai angem ema a mangan thu kanhmu lo. Amah Isua ngeiin,“Ka rilru a lungngai emem a, thihna khawp hial ani,” a ti thlawt reng a ni.

1. Isua an man,Sanhedrin hmaah anhruai (Mat. 26:47-68;Mk. 14:43-50; Lk. 22:47-53; Joh. 18:3-19) : Juda

Israriota chuan fawpngawih ngawih chungin aLalpa chu a mantir ta ngeia. Juda-te rorelna sang berSanhedrin hmaah an hruaia. Sanhedrin chu member71 awmna niin Mishnahchuan a sawi a, rorel theichin chu member 23 an ni.Sanhedrin-ah chuan dan hremi te, lehkhaziaktu te,puithiam lal te, upa te,saddukai leh pharisai-te antel a. Saddukai an tam bera, an chairman chu puithiamlalber \ang lai apiang a ni.

Sanhedrin chuan Isuachungchang thu chuhmanhmawh takin an relch<k ch<k a, an roreldanah thil hriatthiam hartak tak a awm nual a ni.

April 2010 AGAPE 11

Chungte chu :(1) Zanah Sanhedrin an \hu

ngai lo. Ni chhuaha\anga ni tlak inkarahan \hu tur a ni. Matthaiaziakah hian zanah an\hu niin a lang.

(2) Sabbath-ah emaw, kutniah emaw sabbath dawntlaiah emaw, kut dawntlaiah emaw rorelin an\hu ngai lo. Isuachungchang rel tur erawhchuan an \hu nghal a,hei hi dan kalh a ni.

(3) Mi chu thiam loh chantira nih chuan an rorel thupuan hmain zan khat tala tla tur a ni. Lal Isuachu thiam loh chantir anih an puang nghal atmai. Chu mai ni lovin,tihhlum turin Pilata annawr zui nghal.

(4) Thuhretu der siam hidanin a phal loh a ni a,hretu der chu thihnaahrem tur a ni. Lal Isuachungchangah thuhretuder an siam si a ni.

(5) Isua chu, Pathian a

sawichhia, tiin an heka. Juda danah chuanPathian sawichhia chuden hlum tur a ni. Isuaerawh deng hlum ta mailo chuan ram phat-santute hremna sang berkhenbeha tihhlum turinPilata kutah an hlan.

(6) Lal Isuan “Aw” emaw,“Ni lo” emaw tia achhan ngei ngei turapuithiam lalberin zawh-na a zawt hi thil dik loa ni bawk.

Hetiang hian Lal Isuachungchang hi an relhmanhmawhin an thupawh an kal chakpui hlea ni. Lal Isua thih dantur thuah Sanhedrinhian mawh an phurchiang hle a ni.

2. Pilata rorelna hmaahIsua a ding (Mat. 27:11-26; Mk. 18:2-5; 15:6-15;Lk. 23:5-25; Joh. 18:33-39; 19:16) : Pilatan Lal Isuathiam lohna leh sualna engmah a hmu lo. Mi sual lohrem pawh a duh lo. Chutichung chung chuan

12 AGAPE April 2010

Tiberius-a a hlau bawk si,mipui venthawn a ngai bawksi. Pilata chu dinhmun khirhtakah a ding a ni. Amahah(Pilata) thudik nge huaidawn mipui aw, a inbuk meka ni. Pilata a mangang takzet. A mangang chuan amaha intihfihlim nan “He mi felthisenah hian ka thiang e,”tiin a kut a sil. Inthiarfihlima tum dan pawh hetianginkan hmu :

(1) Kut nia mi tang pakhatan chhuah \hin hunahLal Isua chhuah arilruk.

(2) Heroda chu Isua chung-chang reltir a, amahintihfihlim a tum (Lk.23:6-12).

(3) Isua chu velha, chhuahleh maia lungawi turinJuda-te a thlem (Lk.23:16).

(4) Juda-te chu anmahniroreltira tihhlumtir atum a; mahse, thiltumchu a hlawhchham vek.

Pilata hian Lal Isuachungchangah fihlim tum

hle mah se a fihlim thei lo.Thuneitu leh thu titlutu chuamah a ni tho tho. A nupuiKlaudi Prokula (ClaudiaProcula - thurochhiah sawidanin) hlauh ang ngeiin achungthu chu a rel ta a. Asualna eng mah ka hmu loti chung siin thi turin Isuachung thu a relsak ta a ni.Pilata anga Isua hnawl a vahlauhawm em!

3. Pilatan Isua a vau(Mat. 27:26; Mk. 15:15) :Mi an khenbeh tur ansawisak dan chu vuak a ni.Juda-te chuan vawi 39 chinan vaw thei a (II Kor.11:24). Rom-ho chuan thichhawnga an awm thlenginan vaw thei. Savun hrui-hrual thlur li emaw an siama, a hmawrah chuan saruhte, thir hriam te an dah a.Mi tang chu banah an kutan phuar bet a, anhnungzang kul laiah chuanan hlap ta chiam \hin a ni.Vuak pahin an han phihlehnghal a, a rapthlak theihle a ni. |henkhat an thidang a, \henkhat ât phahtean awm a, \henkhat ramtui-

April 2010 AGAPE 13

leilova awm ta te an awmbawk a, khenbeh hmaa thitate pawh an awm \hin. KanLal Isua pawh khan chutitaka hrehawm leh na chu atuar a, heng zawng zawnghi tu vang dang ni lovin,nang leh keimah vangchauhva tuar a ni asin.

4. Isua krawsah ankhengbet (Mat. 27:32-44;Lk. 15:21-32; 23:26-43;Joh.19:17) : Krawsa khen-beh hi Phoiniki-ho tih danRom-hovin an lak niin Hast-ing Dictionary of the Biblep.192-ah chuan a sawi.

William Barclay chuanPersia-ho tihchhuah niin asawi ve thung. Lei hi anpathian Ormuzd atana serha ni a; chuvangin, mi sualtan leia thih chu athianghlim lutuk a;chuvangin, leiah an thi tura ni lo an ti. Chu ngaihdan chu Africa hmar lamacheng Carthage-hovin an laa, Rome-hovin an ching veleh chhawng ta zel a ni anti. Krawsa thih hi thihnarapthlak ber, tuarnaah

chuan a na ber a ni.Cicero-a phei chuan,“Tuarna rapthlak lehnunrawng ber,” a ti hial ani. Chutiang taka tuarnarapthlak chu kan Lal Isua,sualna leh thiam lohna neihauh si lo chu nang leh keiavang liau liauvin mi sualberte thihna krawsah ankhengbet ta a ni.

Krawsa an khenbehtehian an hliam chu anthihpui chhan ber a ni lo.An thih mai \hin lohavangin rei tak na tak tuarinan dam \hin a. A tawpahril\am tuihal tuarin an thita \hin a ni. An tuar chu anat em avangin akhengbettute anchhe lawhlo an vang hle an ti. Mahse,Isua erawh chuan akhengbettute chu anchhe-lawh ahnekin a Pa Pathianhnenah ngaihdam a dilsak(Lk. 23:43) thung a ni.

Rome-hovin khawngaih-na leh lainatna nei lek lovarawng taka mi an khenbeh\hin chu Juda nuhoten anlainat a. Harh fim taka na

14 AGAPE April 2010

an tuar lohva, rui ^ deuhphuanga an thih theih nanuain, murra nena pawlh anin atan an siamsak \hin anti. Mahse, Isua chuan uainleh thil kha a in duh lo.Khawvel chhandama a awmtheih nan eng anga hrehawmnasa pawh ni se harh fimtakin a tuar zawk a ni.

5. Isua an tiel (Mat.27:39-44; Mk. 15:33-39): Mi vei apiangin Isua chuhmusit tak leh diriam takchungin an tiel \hin a.Puithiam lal te lehlehkhaziaktute pawhin, “Midang mah a tidam \hin a,mahni a intidam thei si lo.Israel lal a ni alawm, tunahhian kraws ata chu lochhuk ang hmiang;tichuan, amah chu kanring ang,” tiin elsen takinan \awng khum a. Mi dangtidam \hintu Isua khan midangte an dam theih nanamah a intidam thei lo ani, a va ropui em!

6. Lal Isua a thi (Mat.27:45-50; Mk. 15:33-39;

Lk. 23:44-46; Joh. 19:28-30): Krawsa mi ankhenbehte hi an duh hunhunah awlsam takin an thimai thei ngai lo va. LalIsua erawh chu aw ringtakin a au va, “Ka Pa, ikutah ka thlarau ka kawltire,” a ti a. Chu chu a sawizawhin a kun a, a thlaraua thlah ta a, a thi nghal tamai a. A hma zawna sipaiza hotu ding chuan athlarau chutianga awlsamtaka a thlah ta mai a hmuhchuan, “He mi hi PathianFapa a ni ngei mai,” a tihphah hial reng a ni.Hetianga Lal Isua a thi tathuai hi a mak bik hle renga ni. Huaisen takin engkima tuar chhuak ta.Khawvelah a tih tur a ti zota. Lal Isua a thih hianTemple-a hmun thianghlimleh hmun thianghlim berdaidanna puanzar chu a lothler a. Hei hian Kristathisenin mi sualte chuPathian hnen thleng leh theiturin kawng min hawnsakleh ta tih a tilang a ni.

April 2010 AGAPE 15

Hriselna huang :

HRISELNA VAWN |HAT NAN AIENG EI RAWH

Dr. Vanlalhuma Royte, DMRD

Dam chhung rei lo te a hrisel lo taka nun aichuan, hrisel taka hman a thlanawm zawk.

America ramah ringawt khuan vawi 688 chuang anmi thiam (Scientist)-ten an lo zir tawh a, kum eng emawlek kal ta chhung ringawt khan a chungchang hi ziakinlehkhaah vawi 400 chuang a chanchin \ha hi an lochhuah tawh a ni.

A \hatna chhan ber chu amaha hlo awm ‘Curcumin’tih hi a ni. A phut a ni emaw, t>l-a kan a ni emaw, atui sawr a ni emaw, he a \hatna ber hlo ‘curcumin’ hia chhe chuang lo a ni.

I. CURCUMIN HIAN THIL |HA LO KAN TAKSAAAWM THEI TE A VENG A, CHUNGTE CHU :

1. Ruhseh - ruh chuktuahvung (arthritis)

2. Thisena thau chhia(VLDL & LDL) sanglutuk tur a dang.

3. Hmeichhiaah hnute lehtuibawm (overies) can-cer a veng.

4. Ril cancer, chuap can-cer, tai cancer a ventheihna chhan chu ‘FreeRadical’ a then fai vanga ni (free radical chuoxygen a\anga insiamchhuak, kan timur (cell)

tichhe thei a ni, hemiavang hian cancer a loawm thei).

5. Ril vung natna (inflam-matory bowel disease).

6. Kan taksa a\anga bawlh-hlawh insiam chhuaknasa tak leh kan rila\anga hlo \ha lo (toxin)kan lakluh hi thinahhian an lut a, thin hiana lo thlifim \hin a, hehna a thawhnaah hianthin hi a hliam ve fo\hin. Kan damdawi eia\ang tein leh natna hrik

16 AGAPE April 2010

vang te pawhin hemitlen fai hna hi aienghian a thawk \ha hle,chuvangin, thin natnanei hepatitis/thinro, etc.tih angreng te hian hanei se a duhawm hle mai.

7. Thisen hnang lutukemaw thisen khal hunlova khal, pem awm silova thisen zam chhung-ah chutianga buaina alo awmin. Mi thau lutukte hi an ni duh chawk,mei zu miah hian an tamber; chuvangin, lungthisenzam a inhnawh pinavangin zai te an nichawk \hin (BYPASSSURGERY tih thu hi kanhre nual tawh awm e);chu bakah, ‘Stroke’(thluaka thisenzam chatemaw hnawh ping),Deep vein ‘Throm-Ba-sis’ (ke thisenzaminhnawh ping) - hemiavang hian ke te a\awihin pan dam theilote a lo awm thei; chubakah, thisen khal\henkhat hi chuapah tea lut chho va, chuapthisenzam a hnawh thei(Pulmonary Embolism).

Aieng hian thisen hnanglutuk tur leh khal lutuktur hi a veng a ni.

8. Kawpuar atan a \ha -natna hrik gas (vawih)siam chhuaktu an tamlutuk hian kua a puar\hin, chungho chu hant i rem deuh ilanginvawih a t lem phahviau mai.

9. Pumpui chak lo tan (Pai\awih lama harsatnaneite) pai \awihnahnang pumpuiah hian asiam chhuak a, mit(bile) a rawn sawrchhuak a ni ber e, hriakpai \awih hlei thei lotan te a \ha a nih chu.Thil mawm ei avangakaw\halo ziah atan tepawh a hman \angkaitheih viau.

10.Natna hrik a that thei(volatile oil an tih maiamahah hian hriakpawimawh tak natnahrik thahna hlo a awmvang a ni).

11.BP sang a veng - achhan chu kan sawitawh angin, thisen khal/hnang lutuk tur te a

April 2010 AGAPE 17

veng a, thisenzam timur(cell) fip lutuk turte aveng (free radical vanghian thisenzam hi a fiptulh tulh thei a).

12.Tar ^t a veng (Alzhei-mers disease) he natnahi Vai ho zingah khuana tlem em em mai a, achhan an hmuh chhuahtak chu aieng an einasat em vang a ni. Henatna lo awm chhan chuthluakah ‘beta amy-loid’(hei hi taksaatanga insiamchhuakhnang chi khat) tawmkhawm vang a ni. USAPresident hlui thih chhanber pawh kha a ni.

13.Nachhawknain pumpui ahliam/tihpilh theihna tura veng. Chuvangindamdawi ei nasate tanaei ngei ngei chi a ni.

14.Taksa vung a tireh thei,hliamna te ( inter-leukin1, vung siamnaatan pawimawh em emkan taksaa rawn insiamchhuak \hin chu a tlenfai vang a ni).

15.Kal vung (nepphritis)natna atan pawh engemaw chen \hatna a nei,a chunga kan tarlan angkhian.

16.Rulhut \henkhatte pawha tihlum thei.

17.‘Psoriasis’ vun natna chikhat atan pawh hman ani (he natnaah hian vuna phuhlip hrup a, hanziat deuh ila, a hnuaiahhian vun hi pan tein apilh ser ser \hin, kan tisatimur laimu (DNA)khawlohna avanga awma ni deuh ber).

18.Chauhna benvawn neitan pawh a \ha, kachau riau mai han tideuh reng te tan pawhh ian han e i se la aduhawm hle.

19.Prostate cancer pawhhi thui tak a veng theinia hriat a ni (Pros-ta te h i m ipa chi achhuah ruala hnangsiamtu pawimawh tak,zun leh chi chhuahnakawng hawnga kharpingtu a ni; phing lehserh inkara awm a nia, upat hnuah a vungduh chawk).

18 AGAPE April 2010

20.Zun thlum avanga mitdeltur a veng (zun thlumnatna avang hian mitchhungah thisenzam a\hang duh hle a, thisen-zam zam lohna turah azamtir thei a, mitchhung lam a tichhiainmit a tidel thei a ni).

21.Kaw\halo/ek phuanah,natna hrik a thah maibakah, kan taksa a\angtui kan chan hnem lutuktur a veng.

22.Taksa pem/hliam a loawmin thisenzam ati\hang chak a, hliam atidam thuai thuai thei.

23.Irhfiak atan a \ha hle.

II. ENGTIA EI TUR NGENI TA ANG LE?

Kan ramah aieng kanngah tho va (pawlh dalloh) chuvangin, ni tinzailep hnih chaw ei laiinemaw chawi ei khamahemaw ei/dawlh theiilang chuan a \ha ang.Tui ti lo an awm nuk

avang hian zailep handawlh mai hi aremchang hle mai.

America-ah chuan a tui(a sawr tui) a nihchuan, 5ml (mililitrenga) ni tin vawi thumin tur tiin an sawi a,hei pawh hi a \ha, vawithum a harsat chuanchaw ei kham apiangavawi khat a tawk viau.

A phut pawh lo ni ta setui no khatah fiante khatni tin chaw ei khamahin a \ha (ser tui nen atih chi viau). Kaw-\halovah hi chuan a tamlam fian 3-4 vel in tur.

Naupang kaw\haloahchuan an in ve theih nanchini han thlum ilanginchi sawh khat (kut-zungpui leh kutzung-chala hmer khat chu) hantelh bawk ilangin a \hahle mai, company siamdamdawi hman vak aiin.

Ni khatah hian 8 gramsthleng a ei theih.

.........

April 2010 AGAPE 19

BUH|HAM BEL BEL

Upa Dr. R.L. ThanmawiaRamhlun South

Buhfai\ham rawngbawlnain kum za a lo thleng tamai hi a lawmawm khawp mai. Buhfai\ham Centenarydenchhen hian Buhfai\ham chungchang han ziak ve ila.Kan tapchhak sir, khumai bul bang chhak depah hianfairelb>l hi a inh<ng a, savun pho chârin a inkhuh a, kapain hreifang atana a suih, a duh aia a tan tawi deuhavanga a hman tak loh chu ka nu chuan fairel bęl khuhnadelh nan chuan a hmang thung a. Chu fairelb>l bulahchuan <m lian fe, tliang zet pangah chuan lehkha kutaziak nalh fahran lo hi a inbel a, chuta thu inziak chu‘Buh\hal b>l bel’ tih a ni a. A thl<kna leh i a awmloh avangin keini naupang chuan, ‘b>l b>l’ tiin kanchhiar \hin a. A chhunga awm chu kan hre chiang emem a. Ka nuin chaw a chhum dawn apianga a \awng\aihnan hnua uluk taka buhfai a thun \hinna a nih avangina tam tawh nge tawh lo tih hriat chakin tuk tin kan thing\hin a; mahse, ka nu phalna lo chuan ka hawng ngamngai lo! Ka nu ta bik hliah hliah, a ro bawm ni ber hianka hria a. Tun hnua ka ngaihtuah kir leh pawh hiankhatih lai khan ka ute leh ka pa thleng pawhin churawngbawlna hlu tak chu kan chhungkaw rawngbawlnaa ni tih ngaihtuah phak an awmin ka hre lo. Pathiannitlai lama buhfai\ham an rawn khawn chang erawh chuana phur berah ka lo tang \hin a, ka nu khan min hau ngaireng reng lo.

Engtik a\angin nge ahman \an tih ka hre lo nâa, chu <m hn<m \ha takchu kum sawm tel teh meuhchu thlak hauh lovin

buhfai\ham bel atan a hmangngei ang. Ka lian ve viautawh tihah chuan bel liandeuh, tle \ha tak hian ka nuchuan a thlak ta a, chumi

20 AGAPE April 2010

pangah chuan khawlchhut ngat hian lehkha bel a ni a,chu chu:

Buh\ham Bel Bel

I sumin Lalpa chawimawi la,I thil lo pung hmasa ber zawng zawngte nen;

Tichuan, i buh in chu a lo khat liam ang,I sawrkhur uaiin tharin a luang liam ang,

tih hi a ni.

He Pathian thu changhi tuk tina ka chhiar \hin ani bawk a, ka vawng belhle. Buhfai\ham zara ka ta,tun hnua ka nuna thu sawituleh min kaihruaitu a ni.

Sakhaw dang betutehian an pathian limte hibang kila hun an ching hle.Keini hi chhungril lam uarkan ni bawk a, Pathian lememaw Kraws lem emawpawh kan dah langsar hranlo va. Pathian lem ni hauhlo mah se ka nu berin adah pawimawh em avanginkan tapchhak bul buhthambel chu Pathian bawm anghrimin keini naupang âpawh chuan ka ngai hlu a.Nuhoten buh\ham b>l anduh tui te, hlah hauh lovaPathian tana buhfai an serhhrang \hin te hi kan ram

leh hnam tana malsawmnatam tak thlentu a ni tawhthinin ka ring. Teh chhuahtheih ni se, he rawngbawlnatlawm tak buh\ham avangachhungkua, kohhran lehramin a hlawkna kan dawnhi kan rin aia nasa a ningei ang. Pathian ramzauna a ni a, thlarau botam tak sengkhawmnahmanrua a lo ni ta deuhdeuh. Vanram lama kanlawi za hunah chuan hnamdangten thlarau lam mit varan nei tawh ang a, chutihhunah chuan kanbuhfaithamavanga chhan chhuah an nihan hria ang a, lawm thuhahipin an la sawi dawn nitein ka suangtuah \hin.

Mikhual inthleng \hinhnam kan ni a, nuhotenchaw an chhum dawnapianga Isua chu mikhualtur ang deuhva inngai

April 2010 AGAPE 21

chunga buhfai an han \hamthei \hin hi chu a va ropuiem. Nu chanah kan dah a,nu rawngbawl ve theihtawkah kan dah bawk a, adik teh meuh mai. Mahse,hei hi chhungkaw rawng-bawlna a ni a, chhungkawtana malsawmna lo luanluhna hnâr niin ka hre tlat.Buhfai\ham lama \ha-hnemngai tak chhungkua hiBible \awngkam takin‘chaw khawn’ ka hmu lova, rethei berh tak an awmlo deuhvin ka ring tlat. Miawm thei tak an ni zel tihlam aiin, mahni tawkahmasawn chhungkua an ningeiin ka ring \hin. Chumipiah lamah chuan thlaraulam malsawmna tu leh fatechunga a luan luhnapawimawh tak a ni phakngei ang. Buhfai\hamkawnga kut hlâwk deuh nunei nih te hi a va hanvanneihthlak >m tiin kangaihtuah \hin.

Buhfaitham hi Mizonuhoten an chin chhuah ani lo hi pawi ka tihnuhnawh hle a; mahse,hemi hmanga rawngbawlnaropui tak thlentu kan ni hi

a lawmawm a; tunah chuana neitu chan kan chang taber niin a lang. Internetlamah buhfai\ham (handfulof rice) tih hi ka zawngchhin a, hmuh tur a tam lova, ka hmuh chhun chuMizo nuho tih \hin ansawina a ni a, ram dangmite zinga rawngbawlnahriat hlawh ber a ni tiinkan sawi thei hial ang.

Hetiang taka rawng-bawlna lian leh hmasawnsi hi a enkawltutechanchinbu, Agape-ah hiana lang ngai meuh lo va, ainhmeh lo hle. Agape buhlui ka chilh khawm kankeu leh a, 1990 bawr vela\ang khan ka dah \ha a,buhfai\ham chungchangziak ka hmu lo va, mak kati hle mai. Kum tinin re-port kimchang tak hi tarlanni se, kum sawm dana hmakan sâwn dan te, Synodbudget pum puia a dinhmunte, he sum hi ren tin daihtura dah a nih dan te, hmalam huna kan hmasawn dantur thlir lawkna leh infuihnate hi kum tin Synod tangkakum tawpah awm \hin se atangkai ngawtin ka ring.

22 AGAPE April 2010

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN HMEICHHEROREL INKHAWM VAWI 5-NA LEH

BUHFAI|HAM CENTENARY HAWN REPORT

Lalthansangi Fanai,Asst. Secretary

Mizoram Presbyterian Kohhran Hmeichhe RorelInkhawm Vawi 5-na leh Buhfatham Centenary Hawnnachu March 11, 2010 (Ningani)-ah Electric Veng KohhranBiak In, Aizawlah tluang taka hman a ni a. Central Com-mittee Vawi 408-na October 3, 2009-a \hukhawm rel anginInkhawmpui Lian neih loh kuma Committee hian ‘MizoramPresbyterian Kohhran Hmeichhe Rorel Inkhawm’ tih hminga pu ta a (Rorel Inkhawm hi 2001, 2005, 2006, 2008-ahte neih tawh a ni). Rorel Inkhawmah hian Bial 151 atanginpalai 296, Central Committee member 37, Synod Puipa4, Central KTP palai 2 leh ATTWI member 4 kalin, chhimtu5 nen mi 348 kan ni.

Kum 2010-2011 chhungathawh ho tur hrang hrang relinHmeichhe Dinhmun Tleu lehFaina chungchanga hmalakchhun-zawm, KohhranHmeichhe Emblem neih,Kristian Nun kaihhruainaSynod-in a siam tualchhungKohhran tina zir, Bial KohhranHmeichhe In-khawmpui lehInkhawmpui Lianah tethusawitu (Speak er) neia hunhman uar loh deuh leh WomenCentre chungchanga chak

zawka hma lak a nih theihnan Special Budget siam, ahmun panna kawng siam lehAuditorium block khat (1) saktum a ni. Ram pum huapaSual Thupha chawia \awng\aineih rawtna erawh chuSynod-in April 4, 2010-ahneih tura a lo rel tawh avangina hrana nei lovin zawm ve maini se tih a ni.

Kum 2010 InkhawmpuiLian Project leh Budget duanchu hetiang hi a ni :

April 2010 AGAPE 23

Project Budget1. Women Centre atan 6,50,0002. Inkhawmpui Lian thlengtu tanpuina 1,50,0003. Inkhawmpui Lian sum 1,00,000

Total 9,00,000

2009 Kristian Chh-ungkaw Dinhmun Tehna(January-December)-ah NEKhawdungsei Bial pakhatnaan ni a, kum 2007 tih lohchu 2002 atangin pakhatnaan la ni zel a, an fakawmhle. Chutih laiin Bial 155a\anga report dawnahKohhran chhungkua 91,423awmin Ni tin ChhungInkhawm nei chhungkua42621 (46.61%) kan ni a,\an lak a va \ul em !

Women Centre hiMizo hmeichhiate ei leh barzawnna kawngah leh kawnghrang hranga tihhmasawnnan leh thlarau nun thlengaintihchakna atan din tha tiinCentral Kohhran HmeichheCommittee chuan OM-ahleh SEC-ah te a thlen a,2001 Synod-in ForeignGrant a\anga Centre din aremti a. Kum 2002 atangaBudget siam \anin tunahhian thil dang a\anga hmuhte nen Rs. 58,11,545.00 ani. He hmunah hian Retreat

Centre (thlarau lamintuaitharna), Training cumProduction Centre (kutthemthiamna chi hranhrang zirna) leh Short StayHome (nun kawng dikzawha dinhmun siam turawm lailawkna) awm turaruahman a ni. Tunlai milaPlan & Estimate siamahchuan Rs. 3,24,95,355.00senga Centre hi sak puitlintheih niin a lang a. Kansum khawl sa chu a beitham rih hle a, he hmun hitihpuitlin a nih theih nanthahnemngaia thawh zel angai a ni.

Buhfai\ham Centenary(1910-2010) Hawn Inkhawmhi Electric Veng KohhranBiak Inah vek, March 11,2010 (Ningani) zanah neiha ni a. Khawpui chhungKohhran tin he hun hmangtura sawm an ni a,inkhawm pawh kan tha hle.Buhfai\ham Centenarylawmna atan Sub-Com-mittee hrang hrang dinin

24 AGAPE April 2010

mawhphurhna hrang hrangCentral Committee memberte’n an inchan sem a.Pathian hruainaa a Hawnnahun tluang taka kan hmangthei hi a lawmawm hle ani. He hunah hian Rev. C.Chawngliana, Synod Mod-erator-in Centenaryhawngin thuchah a sawi a,Inkhawm banah Monumenta hawng bawk. Rev.Zosangliana Colney, Exe.Secretary i/c KohhranHmeichhia-in Souvenir

(Magazine, Buhfai\hamChart, No, H<n mawi lehBookmark) a tlangzarh a.Kum 2009 KristianChhungkaw DinhmunTehnaa sang ber NEKhawdungsei Bial hnenahlawmman hlan a ni a,Drama inziahsiak lawmmanleh kum 2009 chhungaBuhfai\ham zaa za \hamtuBial 20 hnenah lawmmanhlan a ni bawk.

Drama inziahsiaka lawmman dawngtu te :Pakhatna - Pi C Lalbiaktluangi, Zotlang, AizawlPahnihna - Pi K Thanhnuni, Kolasib DiakkawnPathuma - Pi Laldingpuii, Dawrpui Vengthar, Aizawl

Consolation Prize dawngtute chu :Pi Vanlalkimi, Ramhlun North, Aizawl

Pi PC Lianrengpuii, Serchhip Kawnpui

Pi Lalnunringi, Lunglei Ramthar

Pu C Lalhmingliana, ITI Veng, Aizawl

Pi H Lalbiakliani, Model Veng, Aizawl

Pi Sangthangpuii Zadeng, Chhiahtlang Kawn Veng

Pi Vanlalkungpuii, Tualte

Pi Laldawngliani, Kolasib Venglai

Pi Chalthiangi, Ramhlun Vengthar

Pi Malsawmi, Mission Vengthlang

April 2010 AGAPE 25

Buhfa\ham Zaa Za \ham Bialte :NE Khawdungsei Bial Dawrpui BialChhinga Veng Bial Phainuam BialMission Veng Bial Tuikual BialMission Vengthlang Bial Bethlehem BialDawrpui Vengthar Bial Mualpheng BialDurtlang Bial Ramhlun South BialChawnpui Bial North Vanlaiphai BialSerchhip Bial Leitan BialVaivakawn Bial Armed Veng BialHortoki Bial Bungkawn Bial

Buhfaitham hi chhungtinin ni tina Lalpa hnenalawmthu kan sawina lehAmah kan pawlna a ni a, apui a pang, hausa leh retheipawhin kan tih theih vekrawngbawlna awlsam lehtangkai tak a ni. Pathian nenni tin kan inthlunzawmna a nitih hriaiin chhung tinin kaninphalna ang zelin i pe ang u.Pathian hruaina changaBuhfai\ham kan \ham kum 100-na hi kum tluanin a lawmnaprogramme mahni Bial lehKohhranin \ha a tih anga hmantura ruahman a ni a, chutiangtaka hmasawn zel chunga hunhmang turin hma i la \heuhang u.

Inkhawmpui Rorel lehBuhfai\ham Centenary HawnInkhawm hi Electrivc VengBial Kohhran Hmeichhiaten

Electric Veng Kohhranah anthleng a. Ni khat chauh awhInkhawmpui ni mah se, ahautak hle a. OrganisingCommittee hrang hrangteinsiamin min thleng zo hle.Rorel Inkhawm tlaiah zanriahtuihnai tak, an buatsaih a,palai zawng zawngte tanmahni sa ei duh zawng apiangei theih tur siamin palaitenpuar takin kan ei a ni.

Electric Veng Kohhranhi Kohhran lian tak, nung lehchak tak a ni a. Kristian|halai pawl, KohhranHmeichhia te leh Kohhranhote an inpumkhatin Bialchhung Kohhran te nen pawhan lungrual a, palai tepawhin nuam kan titlang a,Electr ic Veng Bial lehKohhran chungah lawmthukan sawi a ni.

26 AGAPE April 2010

Hriat zau nan :PANG PAR

VanlaldikiKhatla

1. Pangpar hlutnaGenesis Bung 1:11, 12-ah chuan “Pathianin thing

leh hnim te a siam a ....tin, Pathianin a en a, \ha a tihle a”, tih kan hmu a, Pathian thilsiamte hi min tihlimtuleh damdawi atana \angkai tak te an ni. Thing leh mautepangparte a \angkaina leh a hlutna hria apiangin an duat\hin. Kan chenna Mizoram chhengchhe tak hi Pangparmawi tak tak vulna rama siam turin \an la thar zel ilaMizorama awm lo ram danga mi Pangpar leh plant chidangte kan la lut ve zel a, tunah chuan ram dang anginkan ram hi zawl diai duai lo mah se, a rem lai apiangahmahni in leh a velah te Sawrkar Office leh hmunpawimawh lai te mawi tak taka chei hmuh tur a awm veta a, a lawmawm hle a ni. Kan nun tinuamtu pawimawhtak a nih avangin a hlu hle a ni.

Thil \ha leh mawitehfung atana \ha ber chupangpar hi a ni, hla siamtupawhin “Pangpar angin kachetzia lantir ang che”’ ati a ni. A mawi a, a rimtuia, nun a tinuamin a tihlimbawk. En thuak chuan parkhatah hian a sen te, avar leh a eng tein a langmai a. Mahse, par khat cheinan rawng mawi inchawihtam tak Pathianin a hmang.Khawvela lal fing lehhausaa sawi Solomonameuh pawh a ropuina zawngzawnga a inthuam khan ram

thuktinpar pakhat tlukpawhin chei a ni lo (Mat.6:29, 30). Tin pangpar hihan enchiang ila, a mawinaleh a theihna zawngzawngin a siamtu Pathian achawimawi a, Hei hi aropuina leh hlutna chu a ni.

Pangpar hi a ngainami leh ngaisak lem lotepawh a awm theih a,tunhma deuhah phei chuanHmeichhe zingah pawh angaina zualte enkawl lehneih tura ngaih a ni deuhthin. Tunah chuan mi tamtakin pangpar hlut nachang

April 2010 AGAPE 27

kan hre ta. Puipunna hmunchei nan te, Pathian biaknahmun chei nante kan hmangta. Khawpuiah phei chuanPangpar tel lovin kanPathian biakna hmun a kimhlei thei ta lo. Hetiang hi anih avangin a ngaina mi techauh ni lovin kan ngaihsaktlan hi a ngai ta hle,chhungkaw tam takin eizawn nan an hmang ta a. apawimawh lehzual a ni.

Pangpar chungchang-ah hian a chinna hmun thlandan te, a chi thlan dan te,a enkawl dan te, in leh Biakina khawi dan te Office lehCompound chei dan tesawi tur tam tak a awm.Chutiang sawi tur chuanhmun a duh tam a, vawikhata sawi zawh mai theihpawh a ni chiah lo. Tun\umah hian a kamkeunaang chauhin mi thiamte chochhuah nan tawi te han sawive ka tum chauh a ni.

2. A enkawl dan:Pangpar/Plant enkawl dantlem tar lang ila. Pangparkumhlun bikah chuan a parvul lai chuan an mawi theihle, a par an chuai a, apar hlui leh a \ang mawi lolaite paih ila a lo duah tharleh \hin. Hetiang bawk hian

Plant te pawh hi enkawl ila,\hal lai pawhin an duah nalhthei em em a ni. A phunnapot-a lei te hi a khalin asak tlat thei a, tui pe mahila a mawngah a tlang zurzur a, a zung/lei a huh kimthei \hin lo. Chawh phutaa zung sinte paih in lei \hape ila, tui a pawm \ha a, azung leh lei a huh tha apangpar/plant hian anngeih hle a ni. Tui hi kanhnianghnar tawk lohavangin heng anhnahsilna te, insuk tleuh fainate, buhfai silna leh a mawmlo chi zawng zawng hikhawl zel ila pangpar lehthlai tui pek atan a \ha hle,an par loh lai pawhin anhnah hi a hring nung sara, a mawiin hmuh a nuambik a ni.

3. In chhunga Plantkhawi: Tui ringawta nungthei plant tam tak a awm a,Rei tak mawi takin inchhung kilah a khawi theiha, in a timawiin hnimhringlo awm ve khan boruak atinuam ve em em a ni.Heng money plant kan tihang te, mau hnah ang chihnah sei deuh te, hnah \ialhlai chi te hi tui ringawtahan nung reng thei a, zungtam tak an thlak theih a ni,

28 AGAPE April 2010

Glass no/bowl-ah te khawiila lungmawi deuh teinkamding ila, mawi takin reitak a khawi theih a ni. Tin,tereuhte pawhin Almirahchungah emaw, dawhkansir ki lah emaw, Centretable-ah emaw khawi ilarei tak a mawi thei a, tuileih hnawngin tling rengsela a \ha em em a ni.

Tin, Pangpar khawinasponge-ah vit phun ila pot/bowl/vase-ah te khawi ila,tui a pawmin a hnawng reithei a, tui pek theihnghilhpawhin a vawng nung reithei. Zokhuaah chuanramhnuai ngaw karahthinghnah mawi tak tak aawm \hin a, hengte hi inchhunga khawi atan an \hakhawp mai. A khawina burmawng pawp loa khawichi, a tlangpuiin HousePlant kan tih ang hi akhawi theih vek a ni.

Compound nei zaudeuh tan chuan Plant hun

dan awmze nei takin chikhat kha hmun khatah hungkhawm zel ila, a mawi duhhle, chi hrang hrang hunpawlh nulh hian mit atikham a, a mawi tur angina mawi pha lo mai ni loina hnawk zawk mah \hin.

Mi \henkhatin in nuaman tehna pakhat chupangpar/plant-tea compoundleh in chhung chei mawi hia ni. In chhungah bungrawhlu leh \ha awm lem lomah se, plant nung sar maiakhawi a awm hian nun atihlim a, a hahdam \hin. Inchhung zau deuhah chuanPlant lian deuh In kila hunhian a mawi duh khawpmai. Kan hun neih danazirin pangpar/plant ngahduah tum lovin i neihchhun te kha duat tak lehuluk takin enkawl la,Compound nei zim tanpawh in leh a vel a lomawi anga, i nunah hlimnaa thlen belh ngei ang.

Note:Pi Vanlaldiki (Madiki) hi pangpar enkawl lama tuimi tak a ni a. Pangpar entir siakah a bik takpawhin House Plant-ah lawmman pakhatna te lehlawm man dang dang vawi duai lo lo la tawh \hina ni. Pangpar chungchang min rawn ziahsak hikan lawm hle. Ed.)

April 2010 AGAPE 29

nen kum 1975-ah inneiin fa, mipa 1 leh hmeichia 3 an nei a, tunu 1 tupa 3an nei tawh nghe nghe. Ramhlun North Biala Ramhlun Venglaiah an khawsamek a ni.

Pi Mawitei hian zirna lamah B.A. a zo a, ni tin hna pawhAssistant-in P & E Dept. leh L.A.D-ah te thawk tawhin tunah AizawlMunicipal Council Office, |huampuiah Deputation Assistant-in a awm a ni.

Bial leh Kohhran Hmeichhia-a dinhmun a chelh tawhte:BIAL-AH: 1993-1994-Bial Buhfai\ham ziaktu; 1995-2009 - BialComt.mem., 1997-2007-Bial Secretary, Asst. Secy., Fin. Secy.Kohhran-ah: 1991-2010-Vice Chairman, Secy., Asst.Secy.,Com.member. 2010-ah Bial leh Kohhran-ah Chairman a ni mek.

Heng bakah hian an Kohhranah Thuhriltu, Puitling Sunday SchoolZiritirtu, Ramthar leh Social Front Comt., Secretary, Kristian ChungkawComiittee a ni bawk.Central Hmeichhe Comt.-ah an Bial aiawhin Termhnihna a hmang mek a. Women Centre Secretary hna a chelh a; PWF-ah Mizo Synod aiawhin Standing Committee member a ni bawk.

Sam 119:105 leh Phil. 4:4-7 te leh KHB No. 40-na Kan Pathianhmangaihna th<kzia tih hi Bible chang leh a hla duh ber te an ni.

Kan Pathian hi Chatuan Pathian; awm \an ni leh tawp chin pawhnei lo chatuan ata chatuan thlenga Pathian a ni a. Ama anpuia a siammihring te hian kan damchhung rei lo teah hian a duh zawng tih hi kanhna pui ber ni thei se, chu chu kan tan thil hlu ber a ni. Mi sualten arawng kan bawl min phalsak hi a ropui a, Lalpaa lawm tlat te chu anthinlung duh zawng a pe \hin tih hriain Amah chu Lala neih chung zelina rawng i bawl zel ang u; chu chu he leia kan awm chhan a nih ang lehvana kan tana thil hlu ber a ni ang, tiin kohhran hmeichhe member-temin sawm a ni.

Pi Mawitei hi mumal leh awm ze nei taka thil ngaihtuaha tih duhmi a ni a, rawngbawl hna mahni taa ngai tlat, mi rin tlak tak a ni.Pathian ring tlat mi, biak pawh nuam leh rilru zau tak a ni bawk.

KAN HRUAITUTE CHANCHIN

Pi LALTHANMAWII SAILO(Committee member)

Pi Lalthanmawii Sailo hi Lunglawn Veng,Lungleiah a piang a. A pa Pu Lalrinliana Sailoleh a nu Pi Zahnuni te hian an la dampui a,unaumipa 1 leh hmeichhia 4 an ni. Upa Neihthanglunga

30 AGAPE April 2010

Pi Haumawii hi zirnaa tui mi leh taima tak a ni a; chhungkawharsatna avangin duh ang erawh chuan a thleng sang thei lo a, Gov't.HighSchool, Aizawl atangin Matric passed-in, PU 1st Year chu ShillongCollege a\angin a zo thung. Kum 1981 a\angin Health Dept-ah a thawk\an a, tunah UDC-in a awm mek a ni.

Kohhran Hmeichhe Rawngbawlna, Tualchhung-ah kum1995-1996 Comt. Mem. te; kum 1997-2002-Secretary te; 2003-2004-Asst. Secretary te, 2005-2007-Chairman; 2008-Vice Chairman-ah teleh kum 2009-2010-Committee Member-ah te a awm a.

Bial Kohhran Hmeichhia-ah, kum 1997-1999-Comt. Mem.te;1999-2001-Asst. Secretary te; 2001-2007-Secretary te; 2007-2009-ViceChairman leh 2009-2010 (Bial Inkhawmpui thleng)-Chairman a ni bawk.

Naupan tet a\anga Sande Sikul kai ngai pawimawh mi, Beginera\anga Intermediate thleng kai kim lawmman a la ziah \hin a ni.Tleirawlte a la nih laiin Thlarau pawlna a chang a, Pathian faka lam te,mahni phak ang tawka thianzahoa \awngtai leh khawlaia Pathian thusawi thin mi a ni. Senior Department rap lovin Naupang Sande Sikulzirtirtu atan lak nghal a ni nghe nghe.

. Kohhran-ah Decoration Committee, Senior leh Sacrament De-partment zirtirtu-ah te lo \ang tawhin, tunah Kristian Chhungkaw Com-mittee, Nilai zan thupui hawngtu leh puitling Sunday School zirtirtuahman lai a ni. Pathianin khawngaih rawngbawl hna thawk tura a ko hilawmawm a tiin chumi tihlawhtling tura theihtawp chhuah chu a duhber a ni. Amah hi mi inngaitlawm, nunnem, mize \ha tak nei a ni.

A Bible chang duh zawngte chu Sam 73:28 “Keia tan ...Pathianhnaih hi a \ha a ni” tih leh Sam 119:105 “ I thu hi ka ke ...ka kawng atan eng a ni” tih te a ni a, ahla duh zawng chu KHB No. 45 “Ahmangaihnaa ka chawlhin” tih leh KHB No. 529 “Kan tlin lohna lehfel lohna haider a, khawngaih rawng bawla min thlangtu’ tih te a ni.

Pi HAUMAWII(Committee member)

Pian leh murna : Pi Haumawii hiZuchhip khuaah piangin Khawzawl khuaah aseilian a. Pu Biaktluanga (L) leh Pi Lalluti te fasawm (10) zinga upa ber a ni. Kum 1979-ahUpa P. Thangchhuana nen inneiin fa pali lehtunu pakhat neiin Bethlehem Vengthlangah ancheng mek a ni.

April 2010 AGAPE 31

Ei Siam dan:SERUMBLE EGG emaw OMLETTE

Pi HminglianiMission Vengthlang

1. Serumble Egg siam dan : Artui leh bawnghnut> lehbutter leh chi tl>m Dekchi-ah chawhpawlh vek la, meina lo t>-ah chhuang la, a lo khal thlengin chawk la,tichuan ei theih a ni mai.

2. Omlette Siam dan : Hei hi chu artui kan dan pangngaia ni mai a. Artui te, a thei tan purun sen zai lep te, chileh peper (a awm chuan) te chawhpawlha, ngun takachawh a tel hmuia kan pharh mai tur a ni.

3. Toast siam dan : Chhang thawp kha i duh ang thlapapanin zai la. Thirbel pharh (emaw a remchang apiang)chhuan sat chungah dah la, a sen \hap thlengin let thawkthawk la, a tawk mai.

4. Breakfast ei dan : Thla hmasa (March, 2010) AgapeChanchinbu chhuakah khan Table Manners ka rawn ziaktawh a. Tun \umah chuan Breakfast ei tur siam dan kanziah bakah Breakfast ei indawt dan lo ziak leh ila,hetiangin :Breakfast-ah chuan thingfanghmâ hi (a awm phawt chuan)

a hmasa berin ei \hin a ni a. Thingfanghmâ chu zai sawm lovinan phel phawk phawk a, quarter plate-ah an dah a, thirfianinan suak a, an ei mai \hin. Chumi zawhah chuan Oats (sapbuhhawp) chhum hmin sa kha bawnghnut> leiha ei leh tur.Oats aiah hian Corn flake leh Bawnghnut> pawlh pawh ei theiha ni. Hengte hi a ruala ei lovin ni tin a inchhawkin an ei \hin.

Hemi zawhah hian mahni duh ang ang Omlette emaw,Serumble egg emaw chu i chhang Toast sa chungah chuan dahla, thirkut leh chemt> hmangin ei tawh mai tur. Hemi zawhahhian thingpui emaw, Coffee leh serthum emaw, balhla emaw,thei awm ang apiang ina ei leh mai tur a ni.

32 AGAPE April 2010

HRIAT ATAN

1. Zin Report(1) Va\huampui Bial : February 12-14, 2010 chhung

khan Va\huampui Pastor Bial Kohhran HmeichheInkhawmpui chu Va\huampui kohhranah neih a ni a;Pi Zomuani, Chairman; Pi H. Lalpianthangi, Asst.Co-ordinator; Pi Lalnuntluangi leh Pi KhawlvuaniCommittee member-ten an hmanpui. Bial chhungahKohhran pali leh Branch Church pathum a awm a,Inrinni-ah Inkhawmpui Rorel neiin Palai Rorel mi 76an tel thei a, palai riak lut mi 42 lai an awm bawk.Inkhawmpui thupui hi "Lalpa \ih" Thuf.1:7 a ni a,thupui hi hmun thumah \henin Central Committee-ten an sawi a ni. Mizoram chhim tawpa awm an nia, khaw kar kawng te a inhlat bakah fur lai pheichuan tui te a lian \hin a, inkalpawh te a harsain,hei hian Bial chhung rawngbawlnaah pawh harsatnate a siam \hin a ni.

(2) Lengpui Bial : February 12-14, 2010 chhung vekkhan Lengpui Pastor Bial Kohhran HmeichheInkhawmpui chu Model Kohhran, Lengpui ah neih ani a; Pi Zokhumi Vankung, Ex-Chairman; Pi C.Lalthanzauvi leh Pi Biakengi, Committee member-tenan hmanpui. Bial chhungah Kohhran pali an awm a,Palai Rorel mi 52 an tel thei a. Inkhawmpui thupuichu, "Miten tu nge a nih mi tih" Marka 8:27 ani. Thupui hi \um thum sawi tura tih a ni a, Centralhruaituten an sawi. Inrinni Inkhawm ban a\angin thuleh hlaa inpawlkhawmna a awm \hin a, PathianThlarau awmpuina dawng chungin inkhawmpui hian hmang a ni.

(3) Dawrpui Vengthar Bial : Dawrpui Vengthar BialKohhran Hmeichhe Inkhawmpui, Dawrpui VengtharWest Kohhranah February 12-14, 2010 chhung khan

April 2010 AGAPE 33

neih a ni a. Rev. Zosangliana Colney, ExecutiveSecretary i/c Kohhran Hmeichhia-in a hmanpui.Inkhawmpui Thupui hi “Ral do tura inbuatsaih”(Joela 3:9) tih a ni a, Rev.Zosangliana Colney-in asawi. Inkhawmpui boruak a \hain, bialin an hlawkpuingei beisei a ni.

(4) Hnahlan Bial : March ni 5-7, 2010 chhung hianHnahlan Bial huapin Hnahlan Kohhranah Bial huapinLeadership Training leh Kristian ChhungkawCampaign neih a ni a, Pi Vanlalthangi, Pi Lalhlimpuii,Pi C. Vanlalhmuaki leh Pi Lalchawimawii CentralCommittee te an kal. Inrinni, Leadership Trainingneih ni turah an Kohhranah mitthi an neih avanginprogramme ruahman angin hun an hmang thei ta lova, a pawi hle. Programme dang erawh hi chutluang taka hman a ni. An Bial hi kohhran pasarihan ni a, an khaw kar te a inhlat avangininhmuhkhawm pawh harsa an ti hle. Hnahlan hiGrape ching uar Bial an ni a; Grape an thar nasainuain te pawh siam a ni a. Hei hian kawng tam takahhmasawnna a thlen theih rualin hman thiam lohchuan harsatna a siam ve thei bawk.

(5) Mission Veng Bial : March ni 12-14, 2010 chhungkhan Mission Veng Bial chuan Bial HmeichheInkhawmpui Vawi 65-na an hmang a. Inkhawmpuihi Tuikhuahtlang Kohhranah nghah a ni. Inkhawmpuithupui hi "A chhe lai siam \hatu" Isaia 58:12 ani a; Nl. Vanlalsawmi, Asst. Co-ordinator-in a sawi.Inrinni-ah Thuzir (Bible Study) neih a ni, Thuziratan hian Mika Bu thlan a ni a, Rev. Dr. K.Lallawmzualan chawhma leh chawhnu-ah a zirtir ani. Inkhawmpui atan hian Bial chhung Kohhran aninbuatsaih \ha hle a, a thlengtu Tuikhuahtlang Kohhranpawh chaw nghei tea \awng\aiin an inbuatsaih a,

34 AGAPE April 2010

Kohhran an inlungrual bawk a, Inkhawmpui hi hnehtakin an thleng a ni. Inrinni zan a\angin Inkhawminkhawm ban apiangin Inpawlkhawmna hun hman ani a, Pathian Thlarau Thianghlim hnathawh lehawmpuina nen Inkhawmpui hi hlim takin an hmang.

(6) Bial Hmeichhe Inkhawmpui hmanpui : Rev. C.Chawngliana, Synod Moderator chuan Bial KohhranHmeichhe Inkhawmpui hmun thum (3) - MissionVeng Bial, Rawpuichhip Bial, Sairang Bialte a tlawha, hun hlimawm tak leh hlawhtling takin an hmang.

2. A hnuaia kan tarlan chi hrang hrangte hi SYNODOFFICE, KOHHRAN HMEICHHE DEPARTMENT-ah lam/lei theih a ni.

(1) Inkhawmpui Rorel Vawi 5-na Minute la la lo Bialtan lam theih reng a ni.

(2) Buhfai\ham Centenary hriat rengna thil chi hranghrang te hi lei theih a ni:

(a) Buhfai\ham Souvenir Magazine,Bu 1-Rs.20.00(b) No (Mug), pakhat - Rs. 100.00(c) Frame, pakhat - Rs. 50.00(d) Buhfai\ham Chart, pakhat - Rs. 20.00

(3) Pastor Bial chhunga Kohhran tin ta tur Buhfai\hamCentenary Souvenir Magazine pawh kha lam theiha ni ta e.

(4) Buhfai\ham Centenary Souvenir-a thu ziaktu zawngzawng (Buhfai\ham Testymony telin) te pawh SouvenirMagazine hi lawmthu sawi nan pek an ni a, mahnichanpual \heuh lam mai turin kan ngenin kan inhriattira ni e.

April 2010 AGAPE 35

2009-2011 INKHAWMPUI LIAN HRUAITUTEChairman : Pi ZomuaniVice Chairman : Pi C. LalneihkimiSecretary : Pi LalrinkimiAsst. Secretary : Pi Lalthansangi FanaiTreasurer : Pi C. LalhmangaihiFin. Secretary : Pi C. Lalbiakdiki

1. Pi Vanlalthangi2. Pi Lalhlimpuii3. Pi Vanlaltluangi4. Pi Lalthanmawii Sailo5. Pi Haumawii6. Pi Chalziki7. Pi C. Lalthanzauvi8. Pi Kamliani9. Pi J.H. Lalhmangaihi

10. Pi Lalhmel\hai11. Pi K. Lalbiakzami12. Pi Lalkhumi13. Pi C. Liankhumi14. Pi Lalsawmliani15. Pi Lalchawimawii16. Pi Raldochhungi

17. Pi Malsawmtluangi18. Pi Biakengi19. Pi Vanlalmuani20. Pi Liankimi21. Pi Laldawnkimi22. Pi Salvationthangi23. Pi Khawlvuani24. Pi C. Vanlalhmuaki25. Pi K. Lalthanpari26. Pi Lalnuntluangi27. Pi C. Lianpari28. Pi Hmingkhumi29. Nl. Vanlalsawmi

Asst. Co-ordinator

30. Pi H. LalpianthangiAsst. Co-ordinator

Ex-Officio Member-te1. Rev. C. Chawngliana, Synod Moderator2. Upa Vanlalhuma, Synod Secretary (Sr.)3. Rev. Zosangliana Colney, Executive Secretary i/c Women4. Pi Zokhumi Vankung, Ex-Chairman

KOHHRAN HMEICHHIAThupui : Thuhretu atana koh (Tirh. 1:8)

Din chhan 1. Kohhran pum rawngbawlna tihlawhtling tura thawh ho.2. Kristian chhungkua din nghehtir tura \an lak.3. |anpui ngaite Krista hminga \anpui.4. Chanchin |ha puan darh.

Committee Member-te

36 AGAPE April 2010