Kristian-Tlangau-August-2015.pdf - Mizoram Synod

52
1 Kristian Tlangau www.mizoramsynod.org

Transcript of Kristian-Tlangau-August-2015.pdf - Mizoram Synod

1Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Synod PuipateModerator : Rev. LalrinmawiaSecretaries : Rev. B. Sângthanga (Sr.)

Upa H. Ronghâka (Jr.)Finance Officers : Rev. Lalramliana Pachuau

Rev. Dr. R. LalbiakmawiaStatistician : Upa Vânêngmawia

Kum 104-na August 2015 Bu 1,235-naEditor : Rev. K. Lalpiangthara Ph. 2316411(R)Joint Editors : Rev. Lalzuithanga

Upa H. RonghâkaRev. Dr. Vânlalnghâka RâlteUpa Sânghlîra

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office, First FloorMission Vêng, Aizâwl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

Kum khat lâk man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First

Floor, Mission Vêng, Aizâwl hriattîr tûr.

Thu chhuahte hi Editor ngaih dân a ni vek kher lo.

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

A CHHÛNGA THU AWMTE

1. Editorial 3

2 . Mizoram Synod 4

3. Lâwrkhâwm 13

4. Zawhna leh Chhânna 18

5. Sermon: (1) Râl lehlamah i kai ang u 23

(2) Mihring nihna leh a dinhmun 25

6. Tûnlai harhna hi 31

7. Ruallung Lalnu Rualthanchhîngi 35

8. Sunday School Testimony 37

9. Hrisêlna huang: Depression 39

10. Sûnna 45

3Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Editorial

CHANCHIN |HA HRIL LEH MIZOTE

Pathianin Mizote Chanchin |ha hril tûra min buatsaihdân hi chhui tham fê a awm! Miten an hriat ve atâna \ha niakan hriat tawh chu ngawih bopui mai mai thei lo mi kan nia. Damlo kan han tlawh nikhuaah pawh hian miten an lodampui tawh damdawi chi hrang hrang hrilh \euh tûr kan neizêl a. Doctor aia hriat ngah zâwk ni âwm takte pawh kanawm \hîn.

Zosâpte hnên a\anga Chanchin |ha kan han dawna,Kristian kan han nih chhoh a\anga rei vak lovah Manipur-ahte, Tripura-ah te, Bru-ho zîngah te leh Burma ramah teChanchin |ha hrilin kan Kristian pasal\ha hmasate an pênchhuak a. Chu chu chhunzawm zêlin tûnah hian SynodRamthar rawngbâwlna hnuaiah ngawt pawh hian mission-ary 2,500 vêl lai kan nei ta a. Kohhran pâwl dang mission-ary-te nêna belh khâwm phei chuan an \hahnem hlein arinawm. Kan kohhran phei chuan ‘Ramthar Ni’ leh ‘Chanchin|ha thlen Ni’ te hi ni bîk kan neihte zîngah telhin a hun a lothlen chuan a puala inkhâwmna ‘hun bîk’ kan hmang \hîn ani tih kan hriat kha.

Chanchin |ha kan dawn chauh hi ni lovin, kan hril darhzêlna hi kan ram hmasâwnna leh kan ram leh hnam damnaniin a lang. Mi mal leh ram pum huapa tihsual lehbawhchhiatte awm \hîn mah se, kohhran tinte hian Chanchin|ha hril hi kan ngaih pawimawh tlat chuan humhimin kanawm zêlin a rinawm a ni.

4Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Synod BookroomConference 2015

June 11, 2015 khân SynodBookroom chuan kum tina anlo tih \hin angin SynodBookroom Conference 2015chu Zosâphluia Building, Mis-sion Vêngah an hmang.

Report a\anga a lan dâninkum kalta khân SynodBookroom hian nasa takin hmaa sâwn a. An budget`6,80,00,000-ah ̀ 12,34,01,405hmuin ̀ 5,54,01,405 zeta khûma ni a. Synod Bookroom 1911-a din a nih a\anga an thawhchhuah tam ber \um a la ni. Kumkalta chhûng khân Net Profit`57,90,288 a nei bawk. Finan-cial Year thara an budget`7,82,00,000 pharh nghâl a nibawk.

Mizoram puma Branchhrang hrangte a\angin reportleh rawtnate ngaihthlâk a ni a.

Kum kaltaa Bookroomrawngbâwlna hrang hrang thlîrlêtna leh sawi zauna hun hmana ni bawk. Synod BookroomBranch ti \ha hnênah Rev.Lalzuithanga, Senior Execu-tive Secretary-in lâwmman asem a. Tehna ki hrang hrangpali-a inteh a ni. A ti \ha Branchpathumte chu–Pakhatna: Chanmari Branch,AizâwlPahnihna: Bazar Branch,AizâwlPathumna: Kolasib Branch

Tûn dinhmunah SynodBookroom hian Branch 12 zetneiin Distribution Centre 24 anei mêk a. Kum 2015 chhûnghian Saiha tih loh District Capi-tal tinah mahniin building a neikim thei ta a. 2015 chhûng hianSêrchhîp leh LawngtlaiahBookroom building hi sak tharmêk a ni nghe nghe.2. Counselling Trainingvawi 22-na khâr

Mizoram Synod, FamilyGuidance & CounsellingCentre (FG&CC)-in kohhranhruaitute puala May 27, 2015a\anga Synod ConferenceCentre-a Church Leaders'Intensive Residential Pastoral

5Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Care & Counselling Trainingvawi 22-na a buatsaih chuJune 9, 2015 (Thawhlehni) zânkhân ‘Final Evaluation &Graduation Service’ neiin khâra ni. Khârna inkhâwm hi Rev.Lalramliana Pachuau, Exe.Secretary i/c FG&CC chuan ahmanpui a, training chhuaktehnênah Certificate seminthuchah a sawi. HeCounselling Training-ah hianPastor Bial pariat a\anginkohhran aiawh 26 an tel a ni.3. PHBS Graduation Day

June 10, 2015 khânPresbyterian Hindi BibleSchool chuan zirlai Batch 55-na te pualin Graduation Day ahmang a, zirlai chhuaktehnênah Certificate hlan an ni.Programme hi Rev. P.C.Pachhûnga, Exe. Secretary i/cMission-in a kaihruai a, Rev.John Sharma, Principal-infuihna thuchah a sawi a, Rev.K. Lalthlanpuia, Director,MSK-in zir chhuakte\awngtaisakna hun a hmang.

Presbyterian Hindi BibleSchool hi August 24, 1990khân din a ni a, kum 1997thleng khân thla thum courseniin a hnu lamah chuan thla ruk

course a ni ta a ni. Kum 2009a\ang khân Certificate inTheology course hawn a ni.Zirlaite hi Synod MissionField hrang hrang a\ang te,Para Church a\ang te,Mizoram chhûnga hnam dangringthar te leh Mizo nulatlangvâl hnam dang zîngarawngbâwlnaa tui mite a\angalâk \hin an ni a, admission hiJanuary leh July thla tîrah tehawn \hin a ni.4. Zinw June 11 - 15, 2015 khân

Pastor Induction neihpui tûrinHyderabad-ah Rev. Dr. R.Lalbiakmawia, FinanceOfficer leh Upa H. Ronghâka,Secretary (Jr.) te an kal.w June 13 & 14, 2015 khân

Lungdai Kohhran tlawhin Rev.Lalzuithanga, Sr. ExecutiveSecretary a kal.w June 12 - 14, 2015 khân

Champhai Bethel Bial huapinAccounts Training leh FinanceCampaign neih a ni a, hemineihpui hian Upa C.Lalmuankima (Asst. FinanceManager), Upa Vânlalngaia,T. Upa C. Lalchullova leh PuR. Lalnunkima (RevivalSpeakers) te an kal.

6Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

w June 15-18, 2015 khânSynod Press khâwl en thlithlaitûrin Chennai-ah Upa RLalmalsâwma, GeneralManager, PRESCOM leh PuLalhruaitluang Râlte, Manager,Synod Press te an kal.w June 25-26, 2015 khân

CMC & Hospital Committee,Vellore-ah neih a ni a, Rev.Lalramliana Pachuau, Exe.Secretary leh Dr. Vânlalruata,Synod Hospital te an kal.w June 27-28, 2015 khân

Literature Campaign & HlaKûtpui hmanpuiin ChiahpuiahRev. K. Lalpiangthara, Editorleh Upa H. Ronghâka, Jt.Editor, SL&PB te an kal.w June 28, 2015 khân

Bûkpui Pastor Bial K|P Halfyear Meet hmanpuiin Dr.Robert S. Halliday, Suptd,Synod Office a kal.w July 4 - 5, 2015 khân

Home Mission ‘N’ tlawhinRev. P.C. Pachhûnga E/S lehUpa Lalrinmuana SMBCoordinator te an kal.w July 7, 2015 khân PCI

Trust Committee Meeting,Silchar-ah neih a ni a, hetahhian Rev. LalramlianaPachuau, Exe. Secretary a kal.

5. Synod Mission BoardJanuary - May, 2015

chhûnga Synod Mission Fieldhrang hranga ringthar neih dân–

Barak 87, Lucknow 192,Jharkhand 331, Tripura 811,Patna 71,Cachar Tlangram 21,Delhi 13,Nepal 72, MasihiSangati 508, Kolkata 264,Arunachal ‘W’ 188, OrissaNil, Siliguri 45, Home Mis-sion ‘N’ 56, Cambodia 1,Karbi Anglong 50, Home Mis-sion ‘S’ 86, Arunachal ‘E’ 43,Assam 18. Total - 2857.w June 12, 2015 khân Pres-

byterian Church in NepalPresbytery pakhat zâwk WestPresbytery thar chu KathmanduBial Lalitpur KohhranahMizoram Synod ExecutiveSecretary i/c Mission Rev. P.CPachhûngan a hawng a,chawhnu lamah SpecialPresbytery rorêl inkhâwm neiha ni a, Rev. LalrintluangaNgênte hnênah Moderatornihna a hlân a, rorêl inkhâwmtluang taka neih a ni. Ti hianPresbyterian Church in Nepalchu Church Court nei a ni tanghâl bawk.

West Presbytery huamchhûnga Pastor Bial hrang

7Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hrang a\angin thawktu an kal\ha hle a, ringtu 150-200 vêlan pung khâwm thei. EastPresbytery chu Dharan-ah June15, 2015 khân Synod Secre-tary Rev. B. Sângthangan ahawng leh bawk.w Masihi Sangati Working

Committee chuan hmun hranghranga thawktu indaih lohnahriain Masihi Sangati hnuaiathawk tûrin mi 14 a la thar a,June 22-26, 2015 chhûng khânMSK Office, Bâwngkâwn-ahOrientation Training an nei a.June 28, 2015(Pathianni)Chawhnu inkhâwmah AizâwlVênglai Kohhran Biak Inahtirhchhuahna inkhâwm neih a ni.

6. Masihi Sangatiw June 9-14, 2015khân

Aizâwl Gospel Team chuCentral Jail lamah rawng-bâwlin an feh chhuak a, Jailchhûnga ringlo awmteChanchin |ha hrilhin mi pangalaiin baptisma an chang.w June 13-14, 2015 khân

Tuivawl Area thar hawn lehArea Meet, Keifâng Kohhran-ah neih a ni a, Area thar hi Rev.Lalchhuanmawia, Secy. SMB-in a hawng a, Meet Speaker-

ah hian Rev. K. Lalthlanpuia,Director, MSK leh Rev.Lal\hatluanga, i/c MasihiSangati, Tuivawl Area te an nia, mi 4-in baptisma an changbawk. June 13-14, 2015chhûng vêk hian Bethel AreaMeet chu Chanmari WestKohhran-ah neih a ni a, Rev.Dârkhûma Speaker niin, mi 15laiin baptisma an chang.7. MSSUw Nl. Vânlalsâwmi, Asst.

Co-ordinator i/c Archives,Synod Office chu SEC 256chuan Coordinator-ahkaisantîrin MSSU-a awm tûrina ruat a, June 16, 2015 khân ahna thar hi a zawm a ni.w MSSU chuan hetiang

hian Sunday School ZirtîrtuTraining an neihpui–

June 13-ah ITI VêngBial. Kalte: Rev. C.Lalsângliana, Ramhlun Northleh Upa K. Vânlalnghâka.

June 13-ah Muthi Kohhran.Kalte: T. Upa Lal\hahlunaRâlte, Upa Zohmangaiha leh PuT.C. Lalhmangaiha.

June 19-22-ah LungleiVênglai Bial. Kalte: PuLal\hahluna Râlte, UpaZohmangaiha.

8Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

June 19-22-ah BûngtlângBial. Kalte: Upa KZoremsânga leh PuRamthansânga Khiangte.

June 20-ah Ramhlun SportsComplex Kohhran. Kalte: PuJohn Lalhruaitluanga, Upa B.Lalhmunliana, leh T.Upa F.Lalênghluna.

June 27-ah New CapitalComplex Kohhran. Kalte: PuLal\hahluna Râlte, UpaHrilthansânga.

June 27-ah Sairâng DintharBial. Kalte: Pu JohnLalhruaitluanga, Upa B.Lalhmunliana, T.Upa R.Lalhmingthanga.

July 7-ah Ramthar VêngKohhranah Upa B.Lalhmunliana a kal bawk.8. Musicw June 12 - 14, 2015 khân

Tlabung Chawnpui Bial K|P-ten Solfa Training an nei a, hemineihpui hian Pu Lalromawia lehUpa Lalkhumtîra, Synod Officete an kal.w June 18-19, 2015 khân

Phunchawng Kohhran-ahKhuang vuak Training neih ani a, hemi neihpui hian PuLalromawia a kal.

w June 24-25, 2015 khânMualphêng Bial K|PConductor’s Training neih a nia, hemi neihpui hian PuLalromawia, Tv Lalchhuanawma,Durtlâng leh Pu Lalnunthara,Dirver te an kal.9. Synod Revivalw Jun 9-14, 2015 khân

Synod Camping Centre-ah amamawh apiangte tân campingbuatsaih a ni a, Speaker-ah PuZaihmingthanga, GospelThunder Team niin, camp-a lûtzawng zawng hi mi 110, Mipa-103, Hmeichhia-17 an ni.Kohhran pâwl dang a\angarawn lût te pawh an awm a ni.He camp-ah hian ChhîngaVêng Kohhran Pavalai Pâwl tean duty a ni.w July 3, 2015 khân Synod

Office Committee Room No.I-ahCentral YMA aiawhte nên JointCommittee an nei. He meeting-ah hian SRS tena an man te tânaGospel Camping siam tûrchungchâng an sawi ho a ni.10. Synod Hospitalw Synod Hospital ENT

Department chuan beng chhûngleh beng ri hriatna enna khâwl‘Middle Ear Analyser &Audio Meter’ Foreign a\anga

9Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chah chhuah an nei thar a, bengleh ri hriatnaa harsatna nei tânOPD-ah pan theih a ni e. Tin,\awng lama harsatna chi hranghrang– \awng thei lo, \awngthei har, \awng fiah lo,dangâwk leh aw chhângte tânni tin Speech Therapy a lâktheih a ni.w June 24, 2015 khân SBI-

in Synod Hospital tân BoleroAmbulance thar an hlân a,Synod Hospital chuan SBIchungah lâwm thu an sawi takmeuh a ni. Tin, Soil &Conservation Dept. lehHorticulture Dept. ten HospitalCampus remchâng laia phuntûrin Coffee \iak leh thei \iakchi hrang hrang an pe a, SynodHospital chuan lâwm thu ansawi bawk a ni.11. Campus Ministryw June 12, 2015 khân

Central High School lehDevine Intervention School-ahhun an hmang a, June 16, 2015-ah Apollo Nursing School,June 17, 2015-ah ITI HighSchool leh Z.N. EnglishMedium School-ah te hun anhmang.w June 19, 2015 khân

Health Worker Training School,

Kulikâwn-ah hun an hmang a,June 22, 2015-ah Spring FieldSchool leh June 23, 2015-ahLove Academy leh LR HigherSecondary School-ah te hun anhmang.w July 3, 2015 khân Health

Worker Training School,Kulikâwn-ah hun an hmang a,July 7, 2015-ah ApolloNursing School, Laipuitlângleh July 9, 2015-ah Govt.Mizo High School-ah te hun anhmang.

12. Missionary TrainingCollege

Kum 2015 - 2016 sessionatân class \an leh tawh a ni a,Rev. Lalduhawma Râlte chuMTC Lecturer atân dah thar ani bawk.13. Kristian |halai Pâwlw June 21, 2015 khân

Lêngpui Bial Golden Jubileelawmna hmanpuiin UpaZonunmawia (Gen. Secy) lehT.Upa Lalmuanpuia (Asst.Coordinator) te an kal. Jubileeruai \heh a ni a, UpaZonunmawia’n JubileeSouvenir tlângzarhin Inrinnizân inkhâwmah thuchah a sawia, inkhâwm bân Fellowship-

10Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ah T.Upa Lalmuanpuianthuchah tawi a sawi bawk.w July 5, 2015 (Pathianni)

zân khân Leader Rev. J.Lalremsiama’n Khatla NorthKohhranah hun a hmang a,Synod Choir-in an \awiâwm.w July 4 - 5, 2015 khân

Kânhmun Bial huapinLeadership Training neih a ni a,hemi neihpui hian Central K|Phruaitu Dr. Lalliansânga leh PuZonunsânga Râlte te an kal.14. Barak Area MissionPresbytery(Meitei) hawng

Barak Area Church &Mission hnuaia JPM (Meitei)chu Mission Presbytery atânJune 19, 2015 khânPresbyterian Church, Silchar-ah Rev. Lalrinmawia,Moderator, Mizoram Synod-in a hawng a, chawhnu lamahSpecial Presbytery Sessionneih a ni.15. SMTC-in Computer zirzo thlah

Synod MultipurposeTraining Centre (SMTC)chuan June 17, 2015 khânCertificate in ComputerApplication (CCA) Coursebatch 15-na zir chhuakte

thlahna inkhâwm an hmang a,Rev. Lalramliana Pachuau,Executive Secretary i/c.SMTC-in a hmanpui.

Tûn \uma SMTCComputer course batch 15-nazir chhuakte hi mi 23 an ni a,Computer Course zirna hawna nih a\anga tûna zir chhuaktenên hian mi 327 laiin \ha takinan zir chhuak tawh a ni.16. Social Front

Central YMA-in ruihhloavânga harsatna tâwk an manCounselling pe tûra SynodSocial Front an ngen anginJacob Vânlaldinsaka, SocialFront Outreach Worker chuCounselling pe \hîn tûrinSocial Front chuan a tifel a,June thla tîr a\ang khânCounselling hi neih tawh a ni.17. Archivist

Upa Bonny Lalrindika,Asst. Coordinator, Synfo,Synod Office chu SEC 256chuan tûrin a ruat a, June 16,2015 khân a hna thar hi azawm a ni.18. Kohhran hmathlîrchungchânga inrawnkhâwmna

Synod 2014 inkhâwmpuirorêl bawh zuina kal zêlah June

11Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

30, 2015 khân KohhranHmathlîr chungchânga inrâwnkhâwmna District Capital tinahneih a ni a, Aizâwl District-ahmi 592 an kal a, Kolasib-ah138, Champhaiah 241,Sêrchhîpah 144, Mamitah 144,Lungleiah 167 an kal a ni. Heinrâwnkhâwmnaah hian Synodhotute hmun hrang hrangahinsem darhin hetiang hian ankal:(1) Aizâwl District - MissionVêng Kohhran Biak In

Rev. B. Sângthanga, SynodSecretary & Upa H. Ronghâka,Synod Secretary Jr.(2) Champhai District -Champhai VêngthlangKohhran Biak In

Rev. Dr. R. Lalbiakmawia,Finance Officer leh UpaVânengmawia, Statistician.(3) Kolasib District -Diakkâwn Kohhran Biak In

Rev. Lalramliana Pachuau,Exe. Secretary leh Rev. H.Lalrinmawia, Moderator Elect(4) Mamit District - MamitKohhran Biak In

Rev. Lalzuithanga, Sr. Exe.Secretary leh Upa R.Lalmalsâwma, Gen. Manager,PRESCOM.

(5) Sêrchhîp District - SêrchhîpKâwnpui Kohhran Biak In

Rev. P.C. Pachhûnga, Exe.Secretary leh Rev. Dr. C.Lalhlira, Principal, ATC(6) Chhim Bial - LungleiChanmari Kohhran Biak In

Rev. Lalrinmawia, SynodModerator leh Rev.Lalrinnunga, A/S, Chhim Bial

19. PCI hotute leh SynodHotute inhmukhâwm

June 24, 2015 khân PCIhotute leh Synod hotute TripuraSynod hawn tûr chungchângahan inhmu khâwm a. Kum 2016-a Tripura Synod hawn tûrahmachhawpa neih mêkchungchânga thil sawi hongaite sawi ho a ni a, hêng ansawihonate hi PCI GeneralAssembly 2016-a neih tûrahchhawp chhuah leh a ni ang.20. Kohhran Hmeichhiaw June 27, 20 khân

nilêngin Vaivakâwn PastorBial Kohhran HmeichhiatenLeadership Training an nei a,hemi hmanpui hian Pi H.Lalpianthangi, Gen.Secratary leh PiLalpianthangi, CommitteeMember te an kal.

12Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

w June 30, 2015 khânRamhlun North KohhranHmeichhiaten LeadershipTraining leh KristianChhûngkaw Campaign an neia, hemi hmanpui hian PiLalhmingmawii Sailo, Comt.Member leh Pi Vânrammawii,Comt. Member te an kal.21. Synod Bookroom

Synod Bookroom chuanJuly 6 - 11, 2015 khânMizoram Synod BookroomBranch zawng zawngahReduction Sale puitham tak abuatsaih leh a, Reduction Saleneih chhûng hian ni tin zîng dârriat a\anga tlai dâr nga thlengdâwr theih an ni a, anbungruate hi 5% - 80% thlengdiscount a ni.22. Moderator Programme

Synod Moderator Rev.Lalrinmawia chuan hetianghian hun a hmang–w June 13, 2015 (Inrinni)

Zân: Luangmual West Kohhranw June 14, 2015(Pathianni)Chawhnu: Chawlhhmun KohhranZân: Luangmual Kohhranw June 19, 2015 (Zirtâwpni)Barak Presbytery hawn,Silcharw June 21, 2015 (Pathianni)Chawhma: Tuikual SouthKohhranChawhnu: Tuikual NorthKohhranZân: Tuikual Kohhranw June 27, 2015 (Inrinni)Diblibaghw June 28, 2015 (Pathianni)Chawhma: Tlabung ChawnpuiKohhranChawhnu: Tlabung KohhranZân: Tlabung Zodin Kohhranw July 4, 2015 (Inrinni)Zân: Bâwlte Kohhranw July 5, 2015 (Pathianni)Chawhma: S. Sabual KohhranChawhnu: Bâwngthah KohhranZân: Dârlung Kohhran

TIHDIKNAKristian Tlângau April, 2015 issue phêk 8-naa Synod aiawha palaina târlanah, March 4-9, 2015-a KJP Synod Sepngi Inkhâwmpuia Rev. Dr. R.Lalbiakmawia nêna kal Upa HD Vânlalruata tih kha Upa K. Lalzika,Khawzâwl tih tûr a ni a, a hun pawh hi March 5-8,2015 tih tûr a ni.Ribhoi Synod hmanpuiin March 12-15, 2015 khân Rev. B. Sângthanga,Synod Secretary (Sr) leh Upa HD Vânlalruata, Ratu an kal thung. A kaltûra tihte remchân dân zuia insiam remah Upa kal tûrte an inthlâk ve lova; tihsual palhah ngaihdam kan dîl e. – Editorial Board

13Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2015 Private College|ha ber te zîngah CMC,

VelloreChristian Medical Col-

lege, Vellore chu ‘The Week’chanchinbu leh India ramachanchinbu lâr leh changtlungber pâwl ‘India Today’ techuan India rama MedicalCollege survey an neihnaahpahnihna dinhmun a hauh lehta. He dinhmun hi hun rei takchhûng chu a lo chelh tawhnghe nghe a ni. Director-te lehthawktu leh zirlai zawngzawngte inpêkna leh tumruhnaavâng a ni a, Pathianmalsâwmna leh kaihhruainaan dawn avângin thuneitutechuan lâwm thu an sawi bawk.

Modi-a sawrkâr-in NGO2,406 te license a hlihsak

India sawrkâr laipuichuan ram chhûng hmun hranghranga sawrkâr din ni lo pawlding, Non-governmental

Organisation (NGO) 2,406-telicense chu a hlihsak a, hêngNGO \henkhatte hian damdawiin leh school te an enkawl ani. Hetianga NGO-te registra-tion hlihsak an nih tâkah hianforeign lam a\anga \anpuina andawng thei tawh dâwn lo a ni.

Thuneitute hnên a\anga thudawn dân chuan Maharashtrastate-ah license 964, UttarPradesh-ah 740, Karnatakastate-ah 614 hlihsak an ni a,hlihsak tam zualna an ni a,Tamil Nadu state-ah 88 hlihsakan ni bawk. Hetiang taka li-cense an hlihsakna chhan,Union Home Ministrythuchhuakin a sawi dân chuanhêng NGO-te hian kum khatchhûnga an report an pêk lohvâng niin a sawi;amaherawhchu, NGO thupuangtute chuan chutianghriattîr lâwkna eng mah andawn loh thu leh dânin tih tûra phûtte chu \ha taka an zawmthlap thu an sawi ve thung.

Sawrkâr laipui chuan hehma lâkna avâng hian kum khatchhûngin NGO 13,470 bâwrvêlte chu an license a lo hlîptawh a, Foreign Contribution

14Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Regulation Act (FCRA) dânbawhchhiaa puh vâng an ni.

Billy Graham-a tupainPastor nihna a

chawlhsanBilly Graham a tupa

Tullian Tchividjian-a chuanCoral Ridge PresbyterianKohhran-a senior pastor anihna chu a chawlhsan.

He pastor lâr tak mai lehthuziak lama rawngbâwlna nei\ha tak mai hian a chanchin asawinaah, “Inlaichînna hrisêllo lamah ka inhnamhnawihvâng a ni” a ti.

Tchividjian-a hi CoralRidge Presbyterian Kohhranahhian kum 2009 a\ang khân athawk \an a, Pastor D. JamesKennedy a boral vânga amahthlâk tûra lâk luh a ni.

Coral Ridge Kohhranwebsite pawhin heti hianthuchhuah a siam ve bawk,“Tchividjian-a hian a nunkawng bawh pelhin, a thiltihsual te pawh a inhria a,hetiang taka a lo awm tâkahhian pastor hna thawka pulpita\anga thusawi tlâk a ni tawhlo tih a inhria a; chuvângin, abânna a theh lût a ni” tiin.

Washington Post chanchinbuhnênah chuan, “Kei leh kanupui hi kan rilru a na tak zeta, ka thil tihsual avânga kanthutlûknaah hian min hrethiama, min \awng\aipui turin kangen che u a ni, Pathiankhawngaihna leh kaihhruainahe hun hrehawm takah hian mindîlpui dâwn nia” tiin.

CBN NEWS - JUNE 2015

Pakistan police-tenMuslim puithiam an

manLahore Muslim puithiam

pahnihte chu Pakistan police-ten Punjab province-ah anman. Kristian nupa bei tûramipui an fuihpawrh avângaman an ni. District police of-ficer Sohail Zafar Chatthachuan hêng puithiam pahnihtehian mipui an ko khâwm a, heKristian nupate hi kut anthlâktîr a ni, a ti.

He mite nupa hi kut anthlâk a, deusawh takin annghaisa a, an awmna hithingtlâng khua Makki a ni a,Punjab province a ni. He thilthleng hi a lo chhuah chhan takchu he Kristian nupa retheitakte hian Muslim banner chu

15Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

in chhûng hmanrua atân anhmang a. He banner-ah hianQuran thu inziak a awm niinan chhûngkua tlawhtu pakhatMuslim mi chuan a sawi a,hetianga Quran thu inziakmawi lo taka an hmang chu midang hrilh pungin, an khawthuneitute chuan hrem tûrin hemite nupa hi an ko ta a ni.

Thuhretute sawi dânchuan, police-te rawn thlenhma hian mipui pung khâwmchuan kut an thlâk a, an hmaian hnawih dumsak bawk a nian ti.

Police officer Chatthachuan chumi hmunah chuanpolice a tirh thu a sawi a, ahnu deuh lawkah amah ngeipawh hi a thleng ve nghâl a ni.Chattha chuan, “Police-tedodâla, an hnathawh tûr lotibuaitu an awm chuan kâptûrin thu ka pe,” a ti nghe nghe.Hetiang taka buaina a thlenchhan chu he Kristian nupatehian ziak leh chhiar an thiamloh vang a ni tiin Police Of-ficer hian a sawi bawk.

TIMES OF INDIA, JULY 4, 2015

Sualna awm loFacebook version (Sin-Free version) tichhuak

Evangelical Christian\hahnem tak te; Social medialeh a kaihhnawih sualna telakah invên fîmkhur a ngaihlein an hria a, Brazilian com-pany pakhat chuan ‘sin-freefacebook version’ an siamchhuak.

Web-designer AtillaBarros chuan, “Facebook-ahhian kut inthlâkna leh thlalâkbawlhhlawh a tam lutuk a; chuvâng chuan hmun thianghlimzâwk, Pathian thu te,hmangaihna leh induhsaktawnna te sawi theihna tûr so-cial site siam a ngai a ni,” tiinchanchinbu mite hnênah a sawi.

He social networking sitethar hi a hming chu‘Facegloria’ tih a ni a,Facebook nêna inang tak a ni;mahse, thil pawimawh lai taktakah danglamna a nei a ni.Thlalâk leh thu post ‘Like’tawh lovin kan ‘Amen’ tawhdâwn zâwk a ni. |awngkammawi lo chu hman theih a nilo va, hetiang taka an tih chhanhi chu a hmangtuten hun

16Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hlimawm zâwk leh hahdamzâwk an hman theih nâna tih ani. Facebook aia thiam thillamah leh nungchang \ha entîrkawnga chungnung zâwk nihkan tum a ni tiin a siamtutehian an sawi bawk.

Kum hnih chhûnginhmangtu maktaduai hnih neihan inbeisei a. Thla khatchhûngin hmangtu 1,00,000 laian nei tawh, hetiang takahmangtu an neih hnem theihchhan hi mobile phone appli-cation a awm vâng niin ansawi bawk.

CHRISTIAN TODAY, JULY, 2015

Inneih thuthlung thlungthar leh

Archbishop EmeritusDesmond Tutu leh a nupuiNomalizo Leah-te chuan aninneih thuthlung chu July 2 (aninneih ni) khân an thlung tharleh ta. Kum 60 zet an inneihnachu hlim takin South Africa-ahan lâwm.

Hunserh chu St. George’sCathedral, Cape Town-ahhman a ni a. A lawmna hundang leh chu Holy Cross An-glican Church, Soweto,Johannesberg-a hman a ni a,

hetah hian South Africa Presi-dent hlui Thabo Mbeki lehNelson Mandela nupui, GracaMachel-te pawh an tel.

An nupa hi college an kallaia intawng an ni a, tûnah hianfa pali leh tu pasarih an neitawh a ni. Hunserh an neihnaathusawitu pakhat chuan, “Annupaa an nuih dun theihavângin an inneihna hi a nghetêm êm a ni” a ti.

Desmond Tutu hi mi hângtâna hmalâkna ngai pawimawhêm êm a ni a, remna duh mi ani bawk. Rim takin kum 1970chho vêl khân a lo thawk tawh\hîn a; tichuan, kum 1984 khânNobel Peace Prize a dawngnghe nghe.

Desmond Tutu-a hian anupui hi a chawimawi thiamêm êm a, “Hetiang dinhmunaka awm theihna chhan chu kanupui vang hi a ni a, adawhtheihna leh min \anpuinaavânga tûn hi thleng thei ka ni,”a ti bawk.

He an inneih thutiam thlun\hatna hunserh hi an fanunaupang ber, Rev. Mpho Tutuchuan a kaihruai.

CHRISTIAN TODAY, JULY, 2015

17Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Khawvêl hmunpawimawh zîngah IsuaBaptisma channa hmun

United Nations (UN)hnuaia pêng pakhat, education,science leh culture lam khawihpâwl (UNESCO) chuan Jor-dan lui, baptistu Johanan Isuabaptisma a chantîrna chukhawvêl hmun pawimawhhumhalh tûr zîngah telh a nihthu a puang.

He hmun hian tlawhtu angah \hîn khawp mai a, kumkhatah mi 100,000 vêl chutlawhtu nei reng \hîn ang a ni.Hetih rual hian UNESCO-inkhawvêl hmun pawimawh(World heritage site) te zîngaa puan tâk avâng hian tlawhtuan tam lehzual beisei a ni.

CHRISTIANTODAY JULY, 2015

Muslim Sheikh ISISJihadi pâwla miin Bible

a zawngMuslim ISIS Jihadi pâwl,

an zirtîrna hmanga training pe\hîntu chuan Bible a duh thu asawi, a chhan nia hriat chu hepâwl chêt dân hi a kham tawhniin thu dawn a ni.

Mission Organization Op-eration Mobilisation hnuaiathawk Julian-a chuan Voice ofthe Martyrs Radio hnênah areport a, ISIS memberKristiana inlette chanchinpawh a report tel bawk.

“Pathian, engkimtitheichuan tih theih loh a nei lo va,thil sual tâwpa kan ngaih tepawh hi hmanruaah a hmangthei, amah chawimawi nân lehthil \ha tih nân a hmang lêt ani” a ti.

Kristian taxi driver hnêna\anga he thu hi a hriat niin asawi a, a passenger MuslimSheikh pakhat chuan kawnglakah a tiding a, dâwra lûtinBible a zawng tih thu chu ahrilh a ni.

Driver chuan a chhanzâwtin, “Hetianga inthahnarâpthlâk hi ka kham ngawihngawih tawh a, hei aia dik leh\ha zâwk a awm ngei ang tihka ring a ni” tiin a chhâng. HeSheikh hian Syria-ah hianMuslim firfiakte chu Jihad thuleh kaihhruaina chu a lo zirtîr\hîn a ni.

CHRISTIAN TODAY, JULY, 2015

18Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Upa H. Lalpârtlâna,E. Lungdâr Vênghlun

zawhnate

Z. SEC/OM thuchhuak rampum huapa \awng\ai rual neihtûrte chanchinbu leh TVhmanga puan a nih hian hrelo leh hmu hman lo pawh awmtheih a ni a, hêng thute hikohhran tinah official-ainhriattîr \hin hi a \ha lo maw?

Ch. A theih chin chinah chuankohhran tinte hnênah lehkhathawn hmasak \hin a ni a.Amaherawhchu, kohhranthuneihna bâk, sawrkâr lama\ang leh sakhaw dang a\angathil lo thleng thut, lehkha haninthawn vek hman loh chângtechu thil awm ve zauh thei a nia. Hetiangah hi chuan kaninhriatthiam tlân pawh a \ûl hleâwm e. A theih chin chinahchuan kan Synod hruaitute hianlehkhaa inhriattîr hmasak thlaphi an duh dân a la ni reng a nitih pawh kan hriat a \ha ang e.

Z. PCI Assembly puala\awng\ai leh thawhlâwm lâkkhâwm chungchâng hi Synoda\anga lehkha hmuh thar a nilo fo va, Nilai leh Beihrualthupui buah hian a chângin alang a, a chângin târ lan a nilo bawk a. Kumin 2015-ahpawh târ lan a ni lo va, Synodlam hian hêng programme tehi kan ngai pawimawh vak lotihna em ni? Mumal deuhvakal a \ha lo maw?Ch. PCI General Assemblylam lehkha hi dawn tlai deuhchâng a awm \hîn a, chutianghunah chuan chawpchilh takainthawn loh theih a ni lo. Duhthu i rawn sâm ang hian Nilaileh Beihrual Thupui lamahkum tin târ lan law law a \haviauin a rinawm. A ngaihpawimawh leh ngaihpawimawh loh thuah chuanSynod hian a ngai pawimawhreng e.

Upa C. Hualchhûnga,Champhai Vêngthlang

zawhnaZ. Synod Worship CommitteeSeminar papers (First Pub-lished 2012), phêk 10-naPathian thu chhiar tihah

19Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

khân, ‘Sam kan chhiarin Samnumber 100-na tih ang chi hitih dân tûr a ni lo, Sam 100-na tih mai a tâwk’ tih kan hmua. Intermediate Zirlai Buchhut 5-na, 2012, phêk 19-naah Sam Bung chuti zât tilovin, ‘Sam number chuti zâttih zâwk tûr a ni’ tih kan hmuleh si a. A eng hi nge pawmzâwk tûr ni ta ang le?

Ch. Sam hi ‘Fak hla’ a nihavângin ‘Bung’ tih aiah ‘Num-ber’ tia lam \hin a ni a. Num-ber sawi lan leh sawi lan lohchungchângah chuan a dikzâwk leh dik lo zâwk sawi taktak hleih theih a ni chuang lova. I rawn sawi lan seminarpaper-in min kaihhruai dân hia awlsam a, hmang vek theiilang chuan a \ha viauin arinawm.

Chhuanliana, BVT zawhnaZ. Luka 19:1-10-a Zakaiachanchin hi Mizo Kristiantechuan hre lo kan awm ka ringlo. Mi tam ber rin dân chuanchhiahkhawn hotu, hlêp rûkhmang nia ngai deuh vek kanni. A chhan pawh a hun laiachhiahkhawntute kha hlêp rûk

chînga Juda-ten an ngaihvâng niin a rinawm. Juda-hokhân Lal Isua rêlin, “Mi sualina thleng tûrin a luh tâk saw”an han ti zui leh nghâl a.

Amaherawhchu, châng 8-ah hian Zakaia kha a pianthartâk avângin a sum zâtvepachhiate hnêna pêk a tiamphawt a, a hnuah, “... tu lakahpawh thil eng pawh lo hlêp ruila, a leh liin ka rûl leh ang,”a ti a. Bible lehlin tharahchuan, “... tu thil pawh dik lotaka lâksak ka lo neih chuana lêt liin ka rûl leh ang,” tih ani. A \awngkam han chhûthian, “Lo hlêp ru ila” tih leh“Dik lo taka lâksak ka lo neihchuan” tih a ni mai a, ‘ila’ leh‘chuan’ thu hla lek a ni a, lehli ngawta rulh leh a ngamnaa\ang hian a hlêp rûk lohzialeh chhiahkhawn hotu dik lehrinawm a nihzia a tilang nimaiin ka ngai.

Khâng hun laia chhiahkhawntu tam tak kha depdeleh hlêp rûk hmang an nihavângin Zakaia pawh kha anpâwng rinhlelh mai a ni theilâwng maw le. He thu hi kachhiar apiang hian Zakaia mi

20Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

suala an/kan puh leh rawknalai hi ka hre chhuak phâk lotlat nia.

Ch. Chang 1-6 thleng hanchhiar hi chuan i ngaih dân angdeuh hian ‘suala puh rawk chia ni em ni?’ tia zawh theih taka ni ve a. Amaherawhchu,châng 7-na hi han chhiar zui ila,mipuiin Lal Isua an demnathuah, “Mi sual hnêna thlengtûrin a luh tâk saw,” an ti tlatmai a. Hlêp rûk chîng officerleh hlêp ru ngai lo officer tu mankan hai lo ang deuh hian Zakaiapawh hi an khaw mipuite lehan chhehvêl khaw mipuitechuan an hre chiang ve hle anga, hetianga an deusawh ngamleh Zakaian Isua \awng hmahmaa hlêp rûk chungchâng asawi chûk hian mi rin a kai bîklo a ni ang tiin a ngaihtuah theih.

Khama, Bâwngkâwnzawhna

Z. Mizorama kohhrantenBiak In kan hman dân hi ainang lo thluah mai a,\henkhatin Biak In hi an zahthiam êm êm a, hun serh lehPathian thu lam lo chu cul-ture lam rêng rêng an entîr

lo va. |henkhat chuan hnamthil an entîr mai thung a. KanBible hian Biak In hman dânchungchâng engtin nge asawi? Biak In hman dânchungchâng han sawi zaudeuh teh.Ch. Kan Bible-ah hian Biak Inhman dân tûr a sawina hmuhtûr a tam vak âwm lo ve.Temple-a rawngbâwltu tûraruatte chu puithiam lalber lehpuithiam dangte an ni a.Puithiam hna khawih lo tûraruatten puithiam hna an khawihchungchânga Pathian thinchhiatna a lan dânte hmuh tûra awm nual a. Lal Isua hunlaiin Pathian Biak Intibawlhhlawhtute Lal Isuan ahau bâkah an dawhkânte a namthlûksak tih kan hre bawk a; iduh anga chiang chuan kaninchhâng lo mai thei e. I sawiang hian Biak In kan hman duhdân hi a inchen lo khawp maia. Vânneihthlâk takin kankohhran hi chuan Biak In lehkohhran thil serh humhalh dânte leh pulpit leh maichâmhumhalh leh hman dân te kannei a, (Pathian Biak InkhâwmHruaina Bu pp.244-248) i lochhiar dâwn nia. Biak In

21Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chhûng hi zah taka vawn lehenkawl a pawimawh a,lemchan nân te phei chuanhman loh hrâm tum tûr a ni.Biak Ina inneite zîngah inneihzawh lama Biak In chhûngduhna lai laia thlalâk chîng kanawm leh zauh \hîn a.Hetiangatih hi inkhap nachâng hriat a\ha khawp mai.

Ch. Lalbiakchhûnga,Vairêngte Vênglai

zawhnateZ.1. Kaina-in a nau Abela athah avânga Kaina hmuapiangin an thah loh nânaPathianin chhinchhiahna asiamsak hi engti angin nge achhinchhiaha, miin an hriattheih dân min han hrilh teh.Ch. Pathianin chhinchhiahnaa siamsak hi eng nge a nihBible-in min hrilh tel lo va.John Hargreaves-a chuan,“Pathianin Kaina chhinchhiahnaa siamsak hi a thutiam leh aenkawlna entîrna a ni e,” a ti.Hmasâng ata tawh sal emaw,bâwih emaw chhinchhiahnareh thei lo tûrin an puten antaksaah an siamsak \hîn a;Kaina pawh hi Pathian ta a nihchhinchhiahna a taksaah

Pathianin a siamsak a ni maithei e.

Z.2. Isua hminga, ‘IsuaKrista’ tih leh ‘Krista Isua’tih hi a hman hun deuh a awmem? Eng vângin nge IsuaKrista tih leh Krista Isua tiha nih min hrilhfiah teh.Ch. Rev. Dr. Lalsâwma (PuSâwma) chuan, “Isua Krista tihleh Krista Isua tih hi thilthuhmun a ni; tlêmin a uar lama hrang hret a. A hmasa hianIsua, Nazareth-a mi kha Messiaa ni tiin a puang a, a hnuhnunghian, lal lo kal tûr Messia chumi dang ni lovin, Nazareth Isuahi a ni ngei mai tih a puang ani,” tiin Rom Lehkhathawn(Kum 1990 SS Zirlai bu p. 22-ah) khân a sawi.Z.3. Thuthlung Thar Bu 27-te zîngah a bu chhûng thuziakah a ziaktute hming ziahve loh Chanchin |ha Markaleh Luka, lehkhathawnahHebrai leh Johana te ziah annih ve loh chhan leh awmziamin hrilh la ka lâwm hle ang.Ch. Hênghote hian anmahni aiaIsua Krista leh a Chanchin |haan dah hmasak zâwkzia leh anngaih ropuizia an târ langah

22Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ngai ila. Hebrai Lehkhathawnphei hi chu tu ziak nge tihvawiin thlengin hriat a la ni lo.Pathian thu thiamte pawhin rindân bâk eng mah sawi theih annei bîk lo va, vânramah kanchiang chauh dâwn a nih hmêlkhawp mai.

Lalbiaksiama, Chekâwnzawhna

Z. Kan Synod hnuaia thawkPastor \ang laite hi an pen-sion hmaa an thih hian annupui fanaute tân hian Synodhian eng ang ham\hatna ngea siamsak ve? Ka hriat sualloh chuan kan Pastor nupuitehi eizawnna atâna hman theihtûr chi an thawh hi phal loh

a niin ka lo hria a, hetiang anih si chuan an pasalte anservice laia an thihinanmahni chhawmdawlna tûr\ha tâwk tak hi a awm mêknge a awm lêm lo.Ch. Pastor thawk lai thite nupuifanaute ham\hatna chung-chângah hian Synod-in gratuityleh pension lam thila thawktunghet zawng zawngte han\hatnaa pêk bâk chu a bîka tih tûr engmah rêl a la nei lo va, anpasalten an thihsan \henkhat chuan mangang thei khawp mai.Hna thawk lo tûra rêlsaktuSynod-in an ham\hatna tûr churêl nachâng a la hre tûrah ngaihmai a \ha ang e.

SUNDAY SCHOOL KAI KIM TIHCHIAN THU

MSSU Inkaihhruaina Bung 8:3(3)-a “Kohhran danga pêm lehHostel-a awmte chuan an awmna hmasaa an kai tawh chu anchhunzawm thei ang,” tih a ni a. Hei hi MSSU Executive Committee102-na thurêl No. VI-na chuan hetiang hian a hrilhfiah–

1. Sunday School kai kim tih hi MSSU zawmtu Kohhran SundaySchool-a kai kim tihna a ni.

2. Hostel-a awmte hian pêm ang bawkin an awmna hmasa (Pêm/Hostel-a luh hmaa an awmna kohhran)-a an kai tawh chuKohhran Sunday School Secretary hriatpuina lehkha lain anchhawm thei a, an kohhrana an kîr leh hunah pawh Hostel-a aawm chhûnga a lawina Kohhran Sunday School Secretaryhriatpuina lehkha a la tûr a ni.

3. MSSU zawm lova Hostel-in Sunday School an siam chu heihian a huam lo vang.

23Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

RÂL LEHLAMAH I KAI ANG U(Marka 4:35)

Chr. Sakhawliana

“Aw, Hmangaihna a va zau êm!I lal\hutthlêng ropui kalsan a;Lei hrehawma i lo kal mai hi,Aw, a va ropui êm! Ka hril sêng lo.”

Lal Isuan inngaitlâwma hringmi a chan lai khân Palestinaram dung leh vâng a fang \hîn a, “Sim rawh u, vânram chu ahnai tawh e,” tiin khaw lian leh khaw tête a fang zêl a nih kha.

Damlo tam tak a tidam a,phârte a tithianghlim a, mitthitepawh a kaihthawh avânginpantu leh zuitu a ngah êm êma. A sâng têl teh meuhin an zui\hîn. Inthiarfihlîm châng nei\hîn mah se an zawnga an hmuleh nge nge \hîn. A chêt suallai chângin hmêlma pawhin anen thla ve reng tho a nih kha.

Ni khat chu mipui tam tak,tehkhinna thu chi hrang hranghmangin lawng a\angin a zirtîra. Khua a lo tlai ta deuh a niang, zirtîrte hnênah chuan,“Râl lehlamah sâwn i kai angu,” a ti a. Lawng chuan mipuitechu an kalsan ta a. Minister lehMLA-te zin vêl party hruaituleh mi pawimawhten motor-aan zui \hîn ang hian Lal Isuapawh hi lâwng tê tea chuanginan zui ve nghe nghe a ni.

Râl lehlam kaiten mipuian kalsan ang khân keini pawhrâl lehlam kai tûr chuan kalsanneih a \ûl tih a chiang hle mai.

Dîla lawnga an kal laiinthlipui leh tuifâwn avânginharsatna an tâwk a. Mahse,engkim chungah Krista chu Lala nihzia lanna tûrinthiltihtheihna a lo lang thung.Lalpa rawngbâwl tûra râl kankai dâwn hian harsatna kantâwk \hîn. Hei hi paltlang zolo pawh kan awm fo rêng a ni.

“Aw, a har ka ti mang e,Lalpa rawngbâwl zêl hi,

Min duhna hmunapianga kal zêl hi;

Engtin nge ka tih ang le,Lal rawngbâwltu kan ni si,

Harsatna hnuaia dingngam tûrin,”

24Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Pu Lalhriata pawhin a lo tivawng vawng rêng a nih hi.

Dîl râl, Gerasin mite raman va thlen chuan ramhuaitihbuai hrep tawh, khua pawhaawm thei tawh lo a va tidamnghâl nghe nghe a ni. Tihdamnachangtu tlangvâl kha a lâwm hlea, a tidamtu Isua zuia a hnênaawm a ngên hial a. Mahse, kanLalpa khân a phal tlat lo (Mk5:1-20). Chanchin |ha ziakdangah, “Keimahah awm rengrawh u,” (Jn 15:4) a ti bawk sia. A \awngka chhuak \heuh\heuh hi a mak hle mai. A inkalha ni lo maw?

Vawiin thlengin Lal Isuaaawm reng lote chuan antisualin an chhiat phah fo chua nih si hi. He laia Lal Isuaduh tak chu, he tlangvâl hianLalpan a tâna a hnathawh lehkhawngaihna ropui tak kha ankhuaa va puang darh tûrin “Iinah hâwng rawh” a ti a ni

zâwk. Lal Isua chhandamnakan channa chanchin \ha hiawmpui mai mai tûr kan ni lotih min hrilh a nih hi.

Kan Lalpa hian râl lehlama ngaih pawimawh avângin alal\hutthlêng ropui kalsanin leihrehawmah a lo kal rêng a. Hea lo kal chhan hi Zofaten kanlo hriat ve theih nân Zosâpmissionary-ten tuipui râl anrawn kai a. Tisa leh thlaraudamna kan chan bâkah kanramin hma a sâwn phah hle anih hi. Mahni \hut hmun sawnarâl lehlam kaitute thawh rah hia va ropui êm! Lalpa chu fakinawm rawh se.

Mi, thim hnuaia la \humêk, Lalpa hmangaihna ropuila hre loten Chanchin |ha êngan lo hmuha, vân khua leh tuian lo nih ve theih nân kan taksaa kal thei lo a nih pawhin\awng\aina leh thilpêk talin râllehlam i kai ve ang u. Amen.

NGENNA

Ram pum huap Kohhran History atâna Document pawimawhvawn \hat nei kan awm chuan Synod Archive Document atâna thawhtûrin kan inngên a. Office-a rawn dah harsatte tân contact no. 9612-587-458-ah emaw 9436-152-592-ah emaw hriattîr theih a nih chuana lâwmawm hle ang.

25Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

MIHRING NIHNA LEH DINHMUN(Chhunzawmna)

Rev. Dr. H. VânlalauvaLeitan South

3. Kristaa mihring siam thar lehte dinhmun

Tlûkna avânga mihring nun awmze nei tawh lo leh Pathiansiam chhan anga nung thei tawh lo kha Lal Isua Krista nun lehthihna kal tlangin siam tirha a dinhmun ngai awh leh thei tûrinPathian khawngaihnain a siam thar. Augustine-a \awng\aina hlaropui tak chu, “Nangma tâna nung tûrin min siam a; chuvangin,kan thinlung hi nangmaha a hahchawlh hma zawng tuihâlin achau let dêr a ni” (You have made us for yourself and our heartsare restless until they rest in you) tih hi a ni. He \awng\aina hlathu tawi tê hian tlûkna dinhmuna mihring nun khawharzia lehhrehawmzia min hriattîr a. Chu dinhmun chhe tak lak ata chuLal Isua nun leh hnathawh kal tlangin Pathian siam chhan anganung tûrin siam thar/tun din an lo ni leh ta a ni.

Pathian khawngaihna thu,Lal Isua Krista leh ThlarauThianghlim zâra siam tharnaleh tun din lehna thurûk hiBible zirtîrna laipui a ni a.Mihring chhiatna lehkhawlohna ata Pathianin asiam chhan anga awmtîr lehnaa ni. Hei vâng hian KohhranPate hun a\ang tawhinchhandamna hi Pathian nun\âwmpuina, amah Pathian angaawm leh tûra tun din lehna(deification of humanity) tiasawi \hin a ni. Bible leh

Kristian thurinin chhandamnahi dinhmun ngai awh lehnaangin a zirtîr a. Chhandamnasawina \awngkam, Hebrai\awnga ‘gaal’ tih te, Grik\awnga ‘soteria’ tihte hidamna, chhan chhuahna, mi tuemawin an lo hrên emaw,tântîr emaw laka tlan chhuahleh tun din thar leh thu sawinaa ni a. Lal Isua tlannahnathawh sawi fiahna te pawhhi mi tute emaw hrênga tângchhan chhuahna, a tîra adinhmun ngai awhtîr lehna thu

26Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a ni. Lal Isua tehkhin thu,Berâm bo te, duli bo te lehfapa tlân bo tehkhin thute pawhhian chhandamna hi dinhmunngai awhtîr lehna a ni tih minkawhhmuh a ni. Chuvângin,chhandamna hi mihringPathian anpuia siam suala tlutawhten Pathian anna an neihleh theihna tûra tun din lehnaleh siam thar lehna a ni.

Lal Isua Krista hi Pathianinpuanna vâwrtâwp a ni tihBible leh Kristian thurinin minzirtîr a. A nun leh a hnathawh,a thihna leh a thawhlehna te hiPathian duh zâwng leh aropuizia - a hmangaihna leh akhawngaihna te, athianghlimna leh a felna tepuan chhuahna a ni. ThuthlungTharah Lal Isua Krista hi‘Pathian anpui’ a nih thu fiahtaka târ lan a ni a (Kol 2:15; 2Kor 4:4). Chutih rual chuanLal Isua Krista tlannahnathawh azâra chhandamna hiPathian anpui, Isua Krista angtûra mihring siam thar lehna ani (Eph 4:22ff; Kol 3:10; Rom8:29; 1 Kor 15:49; 2 Kor 3:18;1 Jn 3:2). Chhandamna,Pathian leh mihring inlaichînna

siam thar lehna hi Pathian thuinchhûngkaw inlaichînna thuhmangin a sawi \hîn. Pa lehfate inlaichînna thu hmanginringtute hi ‘Pathian fa’ ‘Pathianawm dân latu’ tiin ThuthlungThar bu hrang hrangah sawi ani a (Mt 5:44f; Eph 5:2; Jn3:2,1; Pet 1:16). Hêng Pathianthute hian Pathian anpuia siammihring suala tlu tawhte hi LalIsua Krista chhandamnahnathawh kal tlanga a tîradinhmun ngai awh leh tûrasiam thar leh kan ni tih minhriattîr a. Chu dinhmun ropuitak min thlentu chu Pathianthiltihtheihna, ThlarauThianghlim, thihna ata IsuaKrista kai thotu ngei kha a nitih Pathian thuin fiah takin minzirtîr bawk a ni (Tirh 2:24ff;Rom 8:11).

Bible leh Kristian thurinapiantharna, siam thar lehna tihthute hi mihringte Pathiananpuia siam thar lehna thusawina a ni a. Isua Kristachhandamna hnathawh kaltlangin Thlarau Thianghlimzâra mahni sualna lehkhawlohna hriatna leh chukhawlohna dinhmun a\anga tâl

27Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chhuah châkna leh duhna hipiantharna leh siam tharnain akeng a. Isua Krista chhandamnahnathawh kal tlanga Pathiananna lama nun inher danglamta sawina a ni a, khawlohnadinhmun a\anga Pathian annalama nun siam thar lehna a ni.Pathian khawngaihna, ThlarauThianghlim hnathawh avânginmihring suala tluten piantharnaleh siam tharna chu an lo changthei \hîn. Tlûknaa mihring nunawmze nei lo leh tum \helhtawh kha, Thlarau Thianghlimzârah siam thar, tun din leh alo ni a, Pathian anpui, Lal IsuaKrista anna lamah a lo nungin,a lo \hang lian chho ta a ni.

Thiamchantîrna (Justifi-cation) hi chhandamna sawifiahna thu pawimawh tak a nibawk a. Piantharna leh siamthar lehna te hi Pathiankhawngaihna dawng tûramihring nun her danglamna lehsiamtharna lam kâwka hman anih laiin, thiamchantîrna thuerawh hi chu Pathiankhawngaihna avâng liau liauvaPathianin mi sualte a ngaihdamthu leh a fa atâna a pawm lehnathu sawina a ni a. Chu

khawngaihna chuan mihringinrinnaa a lo dawn leh pawmnaa keng tel bawk a. Chutiangarinnaa Pathian khawngaihnadawngtu nun chu a tîra adinhmun ngai awh leh tûrinThlarau Thianghlimin achênchilhin a kaihruai a, atithianghlim ta a. Chutiangaringtu nuna Thlarau Thianghlimhnathawh chu Kristian thurinah‘tihthianghlim’ emaw ‘tihthianghlimna’ (sanctification) emawtia sawi a ni.

Tihthianghlimna hi Bible-in chhandamna a sawina\awngkam pawimawh tak a nia, ringtu dinhmun sawina a nibawk. Tihthianghlimna hipianthar ni a\anga Pathian nun,thianghlimna leh felna\âwmpuia rinnaa \han lenna ani (1 Pet 1:15). Krista annalama siam puitlinna kawng ani bawk a (Eph 4:22f; Phil3:12f). Thih thlengin, Lal IsuaKrista lo kal leh ni thlengaIsua Krista rinna kawnga \hanlen chhoh zêlna thu sawina ani a. Krista nêna inzawmna(union with Christ) tih te (Jn15:1f; 1 Kor 12:27; Eph 5:30;Rom 6:5; 1 Pet 2:25), Kristaa

28Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

nun (Life in Christ) tih te (Rom8:1; Eph 2:13; 1 Jn 2:6),Thlarauva nun (Life in Spirit)(1 Kor 6:16f) ti tein sawi fiaha ni bawk \hîn. Chu nun chuPathian anna neia siam thar anih tawh avângin, thlarau rahchi hrang hrang - hmangaihnate, hlimna te, remna te,dawhtheihna te, ngilneihna te,\hatna te, rinawmna te,thuhnuairawlhna te, insûmtheihna tea thuam a ni a. Chumihring thar nun chu nunawmze nei, Pathianin a siamchhan anga Pathian ropuinalantîrtu leh a mihring puitehnêna malsâwmna thlentu a loni thei ta a ni.

Pathian anpuia siam tharringtute hi Pathianin min siamchhan anga tihthianghlim kannih mêk lai hian, mi sual mifela pawm, sual sim tûr neireng erawh kan ni. |um khatasimna hi tleitlâk mai chi a nilo, khawvêl sualnain ringtutehi eng lai pawha min chîm rengavângin, thih thlenga sualhuatna leh chu sual hawisannathinlung put reng hi Pathiananpuia siamtharte awm dân ani. Simna hi Grik \awngin

‘metanoia’ tih a ni a, chu chuannun inthlâkthleng, duh dân lehduh zâwng chena tihdanglam akeng a. Thuthlung Hlui lamahPathian hnêna hawi kîr lehnaanga sawi \hin a ni. Rinna angbawkin Pathian khawngaihnahnathawh a ni.

Simna hi rinna nên \henhran hleih theih lohva inzawmtlat a ni. Krista anna lama siampuitlinna, Pathian anna tun dinlehna kawng pawimawh berpakhat a ni. Tisa thiltihtihhlumna/bânsanna (mortifi-cation of the flesh) leh thlaraulama tihnunna (vivification ofthe spirit) tiin sawi fiah a ni a.Pianthar ni a\angin tisa châknaleh tisa thil bânsan leh tihhlum\hin hi ringtu nuna simnahnathawh a ni a. Ringtute hi misual Krista tlanna azârangaihdamna chang, mi felachhiar leh pawm chawp maikan nih avângin, Krista annalama \hang lian tûra tihthiang-hlim ngai reng kan ni. Chapona,mahni hmasialna leh duhâmnate hian thih ni thlengin ringtunun hi a chîm buai reng dâwna. Chuvângin, tisa châknakalsan tûra fuih ngai, zu in rui

29Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

leh buaia awm lo tûra zilh ngai(Eph 4:18; Rom 13:13), milem be lo tûra zirtîr ngai (1Kor 10:1f), mahni unautehmangaih tûra fuih ngai rengtekan ni (1 Jn 3:16; 4:20).Ephesi khuaa mite ang bawka‘In hmânlai awm dân kawngamihring hlui, bumna châknaanga chhe deuh deuh kha hlîpthla ula, in rilru thlarauahchuan a tharin lo awm ula,mihring thar thutak felna lehthianghlimnaa Pathian angasiam khân inthuam bawk ula’(Eph 4:22-24) tia zilh ngairengte kan ni.

Ringtu, Pathian anna lamasiamthara awm mêkte hi kanthih ni thlengin, ‘kan sualte minngaidam ang che’ tia sualthupha chawia \awng\ai rengtûr kan ni. Thlarau Thianghlimpâwlna chang tam apiang lehKrista bula awm tam apiangtenan sualzia an hre chiangin, sualthupha chawi tûr leh sim tûran ngahzia an hre \hîn. Pathianthinlung ang pu Davida chuan“Ka sualnate lakah hian I hmaithup la, ka khawlohna zawngzawng thai bo vang che” (Sam51: 9) tiin Pathian hmaah

ngaihdam dîlin a \awng\ai a.Luthera’n a thih dâwn dârkârthlengin mi sual bawlhhlawh,Pathian khawngaihna avângchauha rinnaa mi fela pawmchawp mai a ni tih a la sawicheu a. Calvina pawhin a thihni thlengin Pathian leh arawngbâwlpuite lakah ngaihdama la dîl cheu a. India ramaChanchin |ha hriltu ropui,Carey-a pawhin a thlânathuziak atâna a duh chu‘tlâktlaina nei lo changpât angmai’ (a wretched worm!) tihthu hi a ni!

A chunga kan han sawitâk ang khian mi sual nihinhriaa, inngaihtlâwmna lehsimna thinlung pute chuPathian anpuia siamthar lehtean ni. Tlûkna dinhmunachapona, mahni hmasialna lehduhâmnaa khat \hîn kha, IsuaKrista nuna inngaihtlâwmna,mi dangte hmangaihna lehduhsakna thinlung puinsiamtharin a awm a. Mi dangtehnêna malsâwmna thlentu,Pathianin mihring a siamchhan ang taka amahchawimawitu leh a ropuinakhawvêla lantîrtu a lo ni thei

30Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

leh ta a. Chutianga tlûknadinhmun ata siamthara awmtechu kohhran inpâwl honaahkan tel lo thei tawh lo va,Pathian be tûra inkhâwm te,Pathian malsâwmna an dawnang zêla thilpêk \hin te,Pathian ropuina tûr leh a ramtihzauhna tûra beih te hi hekhawvêla kan damchhûnga kantih tûr leh kan dinhmun a lo nita a ni.

TlângkawmnaMihring nihna leh a

dinhmun kan sawi tâkte khiBible a\anga thlîrna a ni a.Reformed leh PresbyterianKohhran thurin leh inzirtîrnaangin sawi theih a ni bawk.Mihring hi Pathian anpuia siama ni a. Chu dinhmun ropuiziachu Lal Isua nun a\angin kanhre thei. Tlûkna avângin chudinhmun ropui tak chumihringte hian chang zo tawhlo mah ila, chu tlûkna dinhmun

ata chu Pathian khawngaihnainmin chhandam a, a tîra kannihna leh dinhmun ropui takmai chu luah leh theiin IsuaKrista leh Thlarau Thianghlimhnathawh azâra siamthar kanlo ni leh ta. Pathian ngaihdamnachangin, mi fel leh thianghlimapawm kan ni a. Sualna lehkhawlohna lakah erawh kanfihlîm hauh lo, keimahni lamnihna leh dinhmunah hi chuanmi sual, chapona leh mahnihmasialnaa khat mi bawlhlawhkan la ni reng. Nimahsela, chudinhmun ata chu Pathiankhawngaihnain thiam minchantîr a, mi felah min pawma. Isua Krista nun \âwmpuiaamah anna lama \hang liandeuh deuh tûrin ThlarauThianghlimin min awmpuiinmin kaihruai a, a tîra kandinhmun ngai luah thei tûrin nitin dârkâr tinin mintithianghlimin, min siamtharleh ta a ni.

Mihring tihsual \hinte–w Kan hlâwkna tûr hi mi dang tihchhiat emaw kan tih vâng.w Thil siam \hat theih lohvah kan buai.w Kan tih mai theih loh hi theih lohvah kan ngai.w Thil hnawk kan ching fel thei low Rilru hmasâwnna nei tûra chhiar leh zir kan thlahthlamw Mi dangte kan duh dâna awmtîr kher kan tum \hîn. – Cicero

31Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

TÛNLAI HARHTHARNA HIF. Malsâwma, Chaltlâng

Mi thiam leh mi fingte chuan thil thleng tawh a\angin, thillo awm leh tûrte ngaihtuah chhuah thiam dân (deduction) an nei\hîn a. Mi ril (philosophers)-ho pawhin, ‘thil awm sa (thesis)chu, eng thil dang (antithesis) emawin a rawn nang a; chuminghawng chhuah (synthesis), eng thil thar emaw a lo piang \hîna. Chu pawh chu ni khaw rei hnuah chuan, thil awm sa (thesis)-ah a chang leh a. Tichuan, hun hi a inher chho zêl a, hun leh thilthlengte chu a inthlâk chho zêl \hîn a ni,’ an ti a. Kan Bible tihloh hi chu a inthlâkthleng chho zêl zawng a nih hi. Chutiangdeuh chuan kan Theologian hovin, “Progressive revelation ofGod,” an tih ang chi pawh, Bible pawm dân leh kohhrankalhmangah pawh, hun inher nêna inmila kalpui dân kan kohhranhruaitute hian an thiam chho viau zêl a. Upaho pawh, a tam berhi chuan an thiam viau ni te pawhin a lang. Inzir tûr erawh chua awm chho zêl niin a lang e.

Kan ramah ThlarauaHarhtharna hi a thleng fo tawh\hîn a. Khawvêl huap pawhinThlarauva Harhtharna thlenzinna ber kan hauh thei hialtawh âwm e. Kum 1990 hnulamah hi chuan 1906, 1913,1919, 1930, Kêlkâng Harhna1937, 1960-70 vêla Chhandamnih inhriat piantharna, 1984Harhna (lâm, hnungtawlh), El-Bethel Harhna (1989-1991),kum 2000 hnu lama Khawihthlûk Harhna leh a hnu lamakohhran mala camping/crusadeHarhna, Revival Speaker-tehmangin kan ramah a thlengdeuh reng a. A ram pum huap

tak tak chuan, El-Bethelboruak kha Harhna hnuhnungber a tih theih mai âwm e.Khawpuiah chuan kum 2000chho vêla khawih thlûkharhna hnathawh kha a ni theiang a. Kum 20 zet chu a rampum huap chuan Harhna kanchang tawh lo a ang viau.

Hêng harhna thlen hun laihi hre ve pha vek lo mah ila,kan Synod-in harhnachungchânga a lehkhabuchhuaha a lan dân, kum 10 bizêla kan kohhrana mi lo lûtthar leh chhuak dinhmun hi enhmasa teh ang.

32Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kum 10 zêl Chhuahsan Lût thar Punna/Kiamna1. 1932 - 1941 11,567 15,781 + 4,1842. 1942 - 1951 11,778 12,268 + 4903. 1952 - 1961 11,143 6,716 - 4,4274. 1962 - 1971 8,458 7,972 - 4865. 1972 - 1981 13,763 9,591 - 4,1726. 1982 - 1991 15,775 26,033 + 10,3587. 1992 - 2001 3,282 14,178 + 10,8968. 2002 - 2004 3,282 14,178 + 10,892

(Kum thum)

Kum 2004 hnu lam hilehkhabua târ lan hman loh anih avângin ka hre mai lo va.1932 thleng hi chu ZoramaKristian pun chhoh zêl lai, avâwrtâwp thlen hun lai a ni \anthei a. A chunga târ lan(statistics) a\anga a lan dânin,1952 - 1961, 1972 - 1981,kum 10 ve ve chhûng hiPresbyterian Kohhran hek berlai a ni âwm e. 1952 a\anga1981 inkâr chhûng hiankohhran chhuahsan hi 33,364an tling hman a. A chhan engnge ni ang? Harhna changtutemawhphurhna nge lian ang,kohhrana mawhphurtute? Heta\ang hian zir chhuah tûr engnge kan neih ang?

Kum 1960 hnu lamapianthar harhna hrin, thu lamatuinain a rah chhuah, a \halamah chuan, kan Pastor leh

Upa harhna ngaisângtute kum1975 hnu lama miho hi an ni,kan ti thei âwm e. Chutih rualin,1940 vêl a\anga Hlim LâmHarhna leh Kohhran hruaitu\henkhat inmil lohna rah kal zêl,1980 vêl thlenga Sâp ram ziakan uar lutuk tâk nghawng hikohhranin a tuar a ni kan ti theiang em? Inhnial theih tak a nimai thei e.

1980 hnu lamah hi chuan,pianthar harhna te, hlim lâmleh taksa chêtna te hi kalkawptîr dân kan thiam ta deuha ni a tih theih ang em?Kohhrana a lo lût hi kum 1982- 2004-ah 54,389 an tling tadaih mai a. A hnu lamah hianan awm zêl ang tih a chiangbawk. Hêng a\ang hiankohhranin eng nge a zir chhuaha, a tih tûr ni ang le?

33Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kohhran hruaitute tih tûrlam chu Pathian Thlarauhruaiin an hre tûrah ngaiin\awng\aisak ila. Johana 21:15-17-ah chuan, “Ka berâm notechâwm rawh,” “Ka berâmteenkawl rawh,” “Ka berâmtechâwm rawh,” tih Isuan a sawianga râl thlîr loh te, an zîngaawma hruai, vên \hat, enkawlleh châwm dân tûrte kohhran(Synod)-in kaihhruaina duanchhuah theih ni se a va \ha âwmêm! Kohhran \henkhatah chuan,harh tharna changten an châwmzâwk mah niin a lang. Berâmtenan zui theih tûra an hruaitu nihpeih a \ûl khawp mai.

Mi \henkhat fêkfawnlutuk, thlarau hnathawh do tlatchi an awm hian kohhranahin\hen darhna a thleng thei a,kohhran la harh thar ve loteharhna dâltu an ni thei a ni.Synod hotuten chutiang mi anawm chuan vil ngun a \hat arinawm.

Harh tharna chang lehlâm mîte pawh hian, a phawvuak mai duh tâwk lova,Pathian thutak hi luhchilh ngeia \ha a. Hruaitu te, thil tawnhriat ngah tawh zâwkte thuzawm thiam leh thlarau dik lo

laka fîmkhur a \ûlzia hriat renga \ha a ni. Nasa taka Biblechhiar hi tih tûr pawimawh berpakhat a ni tih hriat reng a \haa ni.

A sei lutuk loh nân, thildangah pakai ila. Tûnlai Harhtharna kaihhnawih thil tawi têtêin târ lan \ûl tih ka nei a.Chûngte chu–1. Harhna Thlarau a lo thlenin,thil thar danglam ken tel a neifo \hîn. Lal Saula chu mi dangdaih a lo ni ta a, zâwlneiho thusawi bual bualnaah a tel ve (1Sam 10:6-11). Entîr nân,Pentikos nî-ah (Tirh 2) lehEphesi Kohhranah (Tirh 19:1-7), Thlarau Thianghlim a thlenkhân, thil danglam tak a thlenga. Anmahni aiin thlarau chang velo, a lo thlîrtute an buai hle zâwk.Rinna nun a chak thar danglamhle.2. Thil lo thleng tûrte hmu lehhre thei an awm \hîn. Johana16:13ff-ah chuan, ‘thil lo thlengtûrte pawh a hriattîr ang che u’tih Isuan a sawi a ni. Hrilhlâwkna (prophecy) dawng anawm \hîn. Abrahama, Davida,Mosia, Miriami leh mi dangzâwlneia chhiar lêm loh tepawh, hrilh lâwkna (prophecy)

34Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

sawi chhuak an awm hlawm.Thuthlung Tharah pawhzâwlnei atâna ruat an la awmzêl thu a lang (Eph 4:11-13).3. Pathian mite pawh ngaih dâna thuhmun vek thei lo. Number11:25-29-ah chuan, Upa 70 ruattharte chungah Thlarau a lothleng a, thu an sawi dual dualmai a. Josuan khap tûra a tihlaiin Mosia chuan zâwlnei nivek se a tih thuin a chhâng a.Thlarauva thusawi hian hrilhlâwkna (prophetic expression)a keng tel fo bawk.4. Ze khelh hi a buaipuiawmpâwl a ni âwm e. Zâwlneihohun a\ang tawhin, Lalpathlarau chang an awmin, thil lothleng tûr ze khelh hi a awmve châwk \hîn. Isaia khamawngtam langin, pheikhawkpawh bun lovin, ruakin a awma (Is 20:2-4), Jeremia pawhinnghâwngkawl a bât a (Jer27:2), Ezekiela chu ni 390 amu a, sal tâng tûr angin a ina\angin a chhuak bawk a. Adang pawh a tam mai.Chawplehchilha hriat thiamharsa tak tak te a awm \hîn. Zenawi mak tak tak a awm \hînbawk. Mi chana buai aiamahnin Lalpa hnaih zual zêl apawimawh zâwk tih hriain,

mi-ah buai lo ila a \ha ber mai.Bible chhiar tam a, inbih chiana pawimawh thu inzirtîr nguna ngai hle a ni.5. Inlârna thu hril, mumang leh\halaite rawngbâwlna a thlentûr thu Joela 2:28-30-ah tepuan chhuah a ni a. Kan ramleh hnam bil tân Pathianhriattîrna dawn chungchângahpawh pawm dân a inang veklo thei. Inlârna thupuanahmahnin kan âwih lo a nihpawhin, a mawh kan phurhtheih avângin mi dangte âwihlo tûra lo tih kher chu fîmkhurthiam ila. Hêng thilahte hian,Pathian thu zauzia hre renga,mitdel sai hmu anga tuipuizâwng a lo inan loh deuhpawha, inhmangaiha indawhtawn thiam hi kohhranmipuiten kan zir thiam hle angai dâwn niin a lang e.

Kan mamawh ber chu,mahni invei a ni. LaodikeiKohhran anga induh tâwk, \haintia thlarau lama pachhiatnainhriat loh hi a hlauhawm bera ni. Tlâwm ngam a ngai.Chapona tlâng a\anga chhukin,Lalpa ke bula bawkkhupinThlarau Thianghlima harhtharna, mahni tân leh kohhrantân i dîl zêl ang u.

35Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Pathian thu a taka nunpuituRUALLUNG LALNU

(RUALTHANCHHÎNGI SAILO)- Upa Tlângthanga

Pi Rualthanchhîngi Sailo hi Tachhîp, Phûlpui, Keikhum(Sateek), Muallungthu, Hmuifâng etc. khaw Lal Suakhnûna Sailoleh Dârchawngpuii te fanu, AD 1900-a Phûlpui khuaa piang ani. Kum 1910-ah Kristianah a inpe a. A naupan têt lai a\angindai pâwnah Pathian biain a kal \hîn.

Kum 1919 March thlaahLalrumrûta Sailo nên inneiin fa12 an hring a, tu leh fa 293neiin, 30.08.1988 zân dâr 9:45-ah Lalpa hnênah a châwl ta a,a tûk ni 31.08.1988; SynodRamthar Ni-ah RulchâwmThlânmualah vui a ni.A mizia: Nu nunnêm lehzaidam, taima, eng mah thawhhreh nei lo a ni. Fu leh balhlahuan zau tak a enkawl a, 1948daih tawh khân dai pâwnahvawk in sain, vawk tam tak avulh a, a enkawl tûrin(vawkpu)-ah Ngawn hnamtlangvâl a lo dah daih tawh a,Indopui II-na lai a\ang tawhkhân hna thawhnaah kekawrtlawn a ha \hîn a, miten makan ti hle \hîn. Mahse, ani chuan\hangtharten an la uar tûr thu asawi \hîn a ni.

Faina a ngai pawimawhêm êm a, Zirtâwpni apianginBiak In leh a vêl a phiat fai

ziah \hîn. A khua leh tuitepawhin an in leh a vêlte lalnuin a rawn phiat fai ang tihhlauvin theih tâwpin an lotihfai ve phah \hîn a ni.

Nau chhar a thiam êm êma, an khua leh tuia nau nei tûrtechu a thim a vâr pawh thlulovin a pan a, a \ûl chuan atlaivâr mai \hîn a, a ten chhelova, an khua leh tuiten anthlamuanpui êm êm \hîn a ni.

Mi chhia leh \ha thliarchuang hauh lovin khawharinah a lêngin Pathian thu asawi zêl \hîn. Chhangchhe takchunga inkhâwm hi a ngaihluêm êm a, inkhâwm laia nau anêk phawt chuan ama then tûrahngaiin tu ma khalh rual lohvina lo enthla reng emaw tih tûrhian a che vat zêl a ni. Tu nauhnap pawh ni se, a \ûla a hriatchuan ten hauh lovin a hmuiina fawh chhuahsak mai \hîn.

36Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Pathian a rinna: Pathian ringtlat mi a ni a, a kianga awmapiangte chu Pathian thu a hrilhreng \hîn a, khaw \henawmahte pawh Pathian thu hrilin achhuak \hîn a, \awng\ai deuhreng mai mi a ni a, miin thil anpêk rêng rêngin, “Ka lâwm e”a ti a, Pathian hnênah lâwm thua sawi nghâl zêl \hîn.

Sum chauh ni lovin, a neihapiang - artui chenin sâwmapakhat a pe zêl \hîn a, an kurtaiher sêr sâwmah pawh sêr khata pe zêl \hîn a, an fu huan kângpalhah pawh an khâwl thlâmchu di in a ni a, dithlifarfêmfarna chinah tu ma \helh lovinmei a thi zar zar a, Lalpan avêng alâwm a ti mai.

Inlârna ka hmu e, a ti ngailo va; mahse, thil a hrilhlâwkve \hîn a. “Lalpan rem a tihchuan” a ti \hîn a, hmuh a neihngei kan ring \hîn. Mizoramamotor tê (car) pawh a lo luhhma, Bawrhsâp zin vêl pawhsakawr chunga an chuan laikhân, “Kan ramah hian thlâmtiat tiat, ke tam tak nei a lo lakal (lût) nguah nguah dâwn ani” a lo ti \hîn a.

In chung atâna di kanhman \heuh lai khân, “In chungtle vur mai a lo la tlêp \hut

dâwn a ni, (kan khuaah hian)te a lo ti \hîn.”

A Pathian thu sawi tui êmêm thin pakhat chu “Pêk belhchhah” tih a ni a. Engkim,Pathianin a Fapa min pêkbâkah, kan mamawh tinrêngmin pêk belhchhah vek a ni tihhi a sawi zin pâwl a ni. Vawikhat pawh a ram kalnaahsakeiin a lo rûm \haih a, a lohaw a, a Bible a rawn la a,Bible a ken kha chuan eng mahhlau lovin a kal leh mai a ni.

Pi Rualthanchhîngi hi apasal Pu Lalrumrûta Sailo nênRuallung Kohhran banpawimawh tak an ni a, an pahi Kohhran Secretary hmasa ani nghe nghe. KohhranHmeichhe Chairman hna pawhan nu nên hian \ang dûnin anthawk tel nghâl zêl a ni.Hetianga lal \angkai, zu in lo,sa ei tam lo, Kristian \ha takhi Lalpan dam reina a pe a,kum 106 mi niin- 31, August,2006 (Synod Ramthar Ni)-ahbawk vui liam a ni leh a. Kumin2015 hi Ruallung Kohhran Cen-tenary a lo ni hial ta mai, Lalpachu fakin awm rawh se. Thil\ha, Chanchin |ha thlentute kechu a va mawi êm!

37Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SUNDAY SCHOOL TESTIMONY

LalbiakniiMission Vêng

Dt. 5.12.2015 tlaia ka hnathawk kan ina ka haw chu, nauhnute ka pêk laiin kan kawngkhâr a rawn inhawng a. Kohhranhun ruatna lehkha semtu hian, “In ni em?” a rawn ti a. Kan pachuan lehkha chu a’n en a, “Lalbiaknii chu i ni lâwm ni?” minti a. “Aw ni e,” ka ti a. Chu lehkha chu ka’n chhiar a. Dt.21.12.2014-a Mission Vêng Biak Inpuia Sunday School \annahun hmang tûra ruatna lehkha a lo ni a.

Lehkha rawn kengtu chuankan in a zawn nasat thu leh abeidawn lek lek tawh thu te asawi a, chuti khawpa lâr lo chukan ni.

Lehkha chu ka’n chhiar\hîn a, ka rilruah chuan, “Phattûr” tih hi a awm reng mai a.Mahse, zânah chuan muhîl theilovin ka tlaivâr ta \hak mai a.Zîngah kan pa ka hrilh chuan,“I \an tûr i huphurh vâng a nihkha, pha mai rawh,” min ti a.Kei chuan, “Ka pha dâwn lo,he \anna hun min ruattu hiPathian a ni. I bulah leh tu mabulah pawh ka sawi loh hi,Sunday School-ah hian katawng tawh a. Chumi sawi tûrchuan Pathianin min ruat a ni,”ka ti a. Pathianin thinlung lama lo en tih chu ka hre chiang

êm êm mai a, ka mittui hi a tladeuh reng mai a ni. Kâr khatchhûng chu chaw pawh ka eithei lo a ni.

Sunday School-a ka thiltawn chu hei hi a ni. Kum 1992a\angin Puitling SundaySchool ka kal \an a, 2014thleng hian kum hnih chhûnghming ka ziak lo va, ka Sun-day School kal chhan chuPathianni a nih avângainkhâwm leh Sunday Schoolhming lama ‘Awm’ tih kha ani mai. Kan thu zir ka hre ngaimang lo va, ka muthlu nasa \hînkhawp mai. Pathian thuchatuana nun kan neihna tûr thukan zir tih pawh ka ngaihtuahngai lo. Mahse, kum 2011-aCHHANDAMNA tih Rev.Challianngûra ziak kan zir \um

38Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

khân Sunday School-apiantharna hi ka chang ta tlatmai a. Kan zirtîrtupain\hahnemngai taka min zirtîr laichuan ka mittui a tla ta zawihzawih mai a, Sunday Schoolhlutzia ka hre ta a. Pathian thunung kan zir tih kha ka chiangêm êm a, Pathian pâwlna kachang a ni. Khami ni a\angkhân Sunday School hi ‘awm’ti tûr leh Pathianni a nih avângainkhâwm ringawt lovin,chatuan nunna kan zir a ni tihka hriat avângin ka muthlu lehngai tawh lo va, ka thlahlel êmêm tawh zâwk a ni.

Heti chung hian 2012-ahka fapain Beginner a kal \anve a, kum chanve vêl a kal hnuchuan, “A nu, Sunday School-ah hian Pathian thu alâwm kanlo zir,” a rawn ti leh ta mai a.Ka harh ta zawk mai a. Ka fapaSunday School-a ka kaltîr hian

Pathian thu zir tûrin a kal tihka lo hrilh lo rêng rêng tih teka inhre chhuak leh a. Kanhrilhfiah hnu chuan ka fapachuan, “A nu, vânram kalnakawng hi i lo hre dik lo palhang e aw,” min ti leh ta mai a.Ka fapa hnênah chuan, “Ka hredik ang, Sunday School-ah kanzir alâwm. Nang pawhin irawn zir zêl ang a, vânramkalna kawng chu i rawn hre dikzêl dâwn alâwm,” ka ti a.

He ka thil tawn hi midangte tân chuan in hriat hnuvek pawh a ni mai thei. Keierawh chuan kum 20 dâwnSunday School ka kal hnuah aawmzia ka hre ve chauh a nihhi. Sunday School-a piantharnaka chan a\ang hian zirtîrtu,thlarau mi lo hian min zirtîrtawh ngai lo. Hêngte hi a makka ti êm êm a ni. Lalpa ropuiber rawh se.

w Mi pakhat hian chhandamnaa a thlamuan theih loh avânginD.L. Moody-a a pan a. Ani chuan, “Nova kha lawngin ngechhanhim ama inhriatnain?” a lo ti a. Chupa chu a harh zawk a.“Chhandamna hi ka rilru thlamuanna avâng ni lovin Krista avângzâwka ka chan a ni,” a ti a. Lâwm êm êmin a haw leh ta a.

w Chhandamna kawng hi tihkhawtlai a ni lo. Lo kal a, lâk chia ni. – D.L. Moody

39Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

DEPRESSIONRev.Lalhleia,

FG&CC;Champhai CentreThuhmahruai: Sâp ramah leh India ram State dangah te rilrulam hrisêlna (Mental Health) an uar hle tawh a, hemi kawngakhawvêla sûlsutu ber Sigmund Freud-an Mizoramin Chanchin|ha kan dawn hma a\ang tawh khân, “Mihring rilru buaina himedical lam a ni lo, kan rilru (Psychology) a ni” tiin a lo sawitawh a, amah Medical Doctor ni reng chung sia a ngaih dân an\âwmpui theih loh avângin Doctor Association a\anga hnawhchhuah hial a lo tâwk tawh a nih kha. Kan ramah pawh hian apawimawhna kan hmêlhriat ve \an ta. Psychiatrist (Doctor) tekan ramin kan hmêlhriat \an tirh khân, “Mi a doctor” kan ti a,an hnêna inentîr tûra kal pawh an hreh \hîn. Tûnah erawh chuanhun a inthlâk ta, khawvêl hmun danga miin eizawn nân dâwr(clinic) an hawng ang hian kan ramah pawh mi thiamte tân chuanPrivate Clinic hawng tân pawh eizawnna hial a lo tling ta.

Hêng zawng zawng hi kanram changkânnain a hrinchhuah a ni a, ram a changkânpoh leh mahni indahpawimawhna hi a nasa.Khawtlâng in\henawmkhawvênna thilah kan intlawhpawh lo tial tial a, kan\henawmte hnêna sawi ngamloh harsatna a tam ta, \hian \haber pawh hrilh ngam loh thil aawm thei ta khawp mai! Chûnghun a lo thlen chuan mi mal nuna nghawng a, a tuartu chuaninbun ruahna tûr a mamawh a,a hmuh mai si loh chuan

mahnia chin fel theih loh a lonih châng a awm \hîn a, rilrulamah harsatna a lo nei \hîn ani. Chûng harsatna avângchuan a ni tin hna leh nun anghawng \hîn.

Nikum kum tâwp lam khânChamphaiah thuhriltu pakhatchuan camping a neihnaah,“Depression hi mâwl vâng ani e,” tiin a sawi a, a pawihlein ka hria. Kan thiam lohthil leh kan dawn loh thil hichu sawi lo ngam mai ila ahuaisenthlâk zâwkin ka ring.Mi rilru nâ kan siam belh thei.

Hrisêlna Huang

40Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Mâwl vâng ngawt chuan miinhêng rilru lam harsatna hi anneih peih a rinawm chiah lohva, miin Mental Health lehCounselling hi Doctorate hiallâk nân an hmang si a.

1. Depression awmzia:Lungngaihna,manganna lehhnâwl nia inhriatna, mahniinsitna, rilru nâ, hlauhna lehbeiseina nei tawh lo, kanthiltih \hin reng pawh tih phûrlohna, mumang buai leh mu vakvak, thil ei dân lo danglamavânga rihna tla hniam emaw,rih belh emaw, chauh thutthutna leh chakna nei tlêm,mahni intihhlum hial duhna,\awng dân \hin pângngai bâka\awng muang leh mawng rit,thiltih lai rilru pêk theih lohnate a ni. Hêng thilin a nghawngavânga kan thinrimna mahnivêkah a lo thlen hian kaninsûm theih loh avângin arawn lang chhuak \hîn a ni.

2. Depression chi hranghrangte: DSM IV (Diagnos-tic and Statistical Manual ofMental Disorders IV)-in asawi zûlzuiin mâwl têin hetizâwng hian han sawi ila.

(1) Mild Depression: Mi

tu pawhin rilru manganna kumhnih chhûng a neihin, hêng ahnuaia paruk zînga pahnih tala lo lan reng hian: (i) Chaw eitui lo, (ii) Mu \ha thei lo, (iii)Taksa chak lo, (iv) Mahniindah hniam, (v) Ngaihtuahnahmang \ha thei lo leh thutlûknasiam harsa, (vi) Nunbeidawng.

(2) Major Depression:Ngaihtuahna hlim lo leh tuinatak tak nei lova miin ni tin kârhnih chhûng thil a tih \hinin:(i) Chauhna, (ii) Mumang diklo leh mut \hat theih loh aneihin; (iii) Chaw ei thei loleh in-diet ni si lova rihna tlahniam, (iv) Thil ngaihtuah theilo, (v) Thih duhna an nei fo,(vi) Mahni inhuat leh indemnaan nei nasa, (vii) Thil inmil longaihtuah leh mahni insitnanasa tak an nei \hîn.

(3) Severe Depression: (i)Ngaihtuahna inmil lo tak tak annei \hîn (eg.Thil hmuh sual-Hallucination an nei \hîn,nupui uirea ngaih tlatna te lehhetiang thil dangte), (ii)Double Depression a awm\hîn (eg. Zu zuar, a pain a fapazu a thlawrtîr a, zu in suh a tileh si, awm dân tûr ber hriat

41Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

lohna avângin rilru a buai thei.Zu a in chuan a pain a vuak ahlau bawk si, tlangvâl pakhatchuan ramhuai ka pai a ti), (iii)A châng chângin depressionavângin thil awm dân tûr ni loan thlentîr \hîn. (iv) Huninthlâkthleng avângin an nunahharsatna a awm \hîn bawk.3. Depression awmtîr theitute

(1) Mihring rilru lama\anga thlîrna: Inhmêlmâknaleh inhuatna avâng te, thihnaina nghawng chhuah mihringin atawrh tûr a ngaihtuah avângathinrimna lo thleng \hîn avângte, kan thinrimna hian kanthinlung a khawih \hin avânginchu chuan mahni inthiam lohnaleh beidawnna a siam thei a,kan hmangaih tak, kan chênpuitekan duh dâna an awm loh avângakan thinrimna chuan mi dang kanen dân a tihdanglam \hinavângin, chûng mite chungahchuan huatna leh thinrimna arawn thlen \hîn a ni.

(2) Pian leh mûrna thila\anga thlîrna: Nuin nau a pailaiin depression a neih nasatlutuk chuan a fa lo piangahnghawng a nei thei.Chhûngkaw innghirngho reng

kâr a\angin a awm thei a, fachhawm, fa lâkten an nihna anhriat chian hnuah ngaihtuahna\ha lo leh thil sual tih duhnaan nei thei. Mi thiamten ansawi dân chuan Major & Se-vere Depression hi inthlahchhâwn thilah mihring 9%-ahawm theia ngaih a ni.Nuhrawn/pahrawn kâra seilianten rilru, \awngka lehthathawha intihduhdahna antuar nasa a, ruihhlo ti lo mah senun beidawng awm theih a ni.

(3) Thluak lam a\angin:Severe Depression miin a neihchuan mihring thluak hi 7%-ina tê thei. Mihring chal lamthluak hlâwm (Frontal Lobe)hian a hnathawh tûr ang a timumal lo thei a, miin depres-sion a neih laiin a thluak hmêllan dân a danglam bâkah ahnathawh dân a danglam thei.Serotonin hnathawh tisângtûrin damdawi hmangin \anpuitheih a ni, thluak lam harsatna-Glucocorticoid leh EEGavângin a awm thei bawk.

(4) Tualzâl nun a\angin:Kan tualzâl nuna thil lo thlengkan ngaihtuah lêtna avâng te,thil kan dawnsawn dân a chhezâwng hlîra kan ngaihtuahna

42Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kan hman avâng te, thil sâwttawh lo leh tihdanglam theihtawh loh leh a chhânna tûrhmuh theih tawh loh tûr pawhni se ngaihtuah lêt vak vak kanchîn avâng te, kan nuna thilthleng- exam, promotion dawntûr ang dawng lo nia kaninhriat avâng te hian eng nge achhan tiin mahni kan inzâwt lêtvak vak thei \hîn.

(5) Mi dang nêna nunhona kawng a\angin: Mihringtu pawh naupan lai a\anga \hiankâwm tam lo rêng rêng hian midang nên harsatna inang rengpawh tuar mah se, an tuar nabîk \hîna ngaih a ni. Miin de-pression a neih chuan \hiankawm peih lohna (agorapho-bia) an nei \hîn. Rual pâwlkawnga mi a hniam chuanmahni inching fel tûr pawhinchakna a nei tlêm thei. An\awng tlêm a, a chhe zâwngamahni inngaihbelna an neih foavângin chu chuan a \ha lamaiin a chhe lam zâwngin rilruahhna a thawk \hîn a ni.

(6) Taksa hrisêl lohnaavângin: Taksa hrisêl lohnathil, natna benvawn leh thi maitûra inngaihna thinlung miin aneih chuan chu chuan

beidawnna lian tak a thlen thei.Thyroid \ha lo avângin a awmthei a. Mihring taksa damlohna neih avângin 20-25%hian Major Depression an neithei. (DSM IV-p.371)4. Depression-in a nghawngte: Mihring tu pawh, a nunhman mêkah nunin awmzia neitawh lova a hriat avâng lehbeidawnna lian tak a neihchuan mihring nun hlutna hianan nunah awmzia a nei tawhlo va. William Shakespear-aHamlet thawnthu iangin, “Katân chuan he khawvêl hithlawhhma thlah thlam ang ani a, a mawina leh a ropuinazawng zawng pawh hlobet pârang a ni” tih mai awl tak a ni.Depression hi tihdam theihnatnaa ngaih a ni a; mahse, adamna tûr kawng miin a zawhloha a tuar tlawk tlawk chuana aia nasa zâwk pawh thlengthei dinhmunah a ding.

A nghawng \ha lo tak tûnhnaia record kan hmuh theihahNeLiCS (New Life CharitySociety)-in a zir chiannaa\angin, kum 10 kalta (2014June thleng) khân mahniintihlum 691 an awm a, dt.25.7.2014-a Aizawl Press

43Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Club-a thuthar la khâwmtute ankawmnaah kum 2014 Jan -June chhûng khân mi 53 anawm a, hei hi kum 2013chawhma lam Jan - Junechhûng lêta tam an ni. Chûngzîngah chuan mipa 36 lehhmeichhe 17 an ni. Hêng zîngahhian kum 15 hnuai lam mi 3,kum 15-25 inkâr mi 31, kum25-45 inkâr mi 17, kum 45-85inkâr mi 2 an ni. An intihlumdân tlângpui chu- Inawh hlum,inhâl hlum, tûr ei, inkah hlum,invih hlum leh hmun sânga\anga zuanthlâk te a ni a.

NeLICS report-a a lan dânchuan Jan-June, 2015 inkârahmi 52 mahni intihlum an awmtawh a, mipa 33, hmeichhia 19an ni. Hêng zînga upa ber chukum 63 a ni a, naupang ber hikum 13 mi a ni. Kum 15-25 antam ber. (Rihlipui, Champhaidaily News 6.7.2015 )

Kum 2014-a PachhûngaUniversity College ten mahniintihlum vên dân tûr zir honaan neih \uma Prof. Zokaitluangipaper-a a lan dân chuan mahniintihlum zât hetiang a ni: Kum2008-ah mi 47; 2009-ah mi 62;2010-ah mi 76; 2011-ah mi 89;2012-ah 91; 2013-ah mi 81;

2014 January-August inkârahmi 45 an ni. Hêng bâkah hianchhinchhiah loh te pawh anawm thei ang tih a rinawm.

5. A enkawl dân tûr: Aenkawlna lamah hian a tuartuazirin a enkawl dân a hrangthei a, enkawlna pakhat chauhpêk a tâwk lo tlângpui.Khawthlang ram leh India ramstate \henkhat, Mental Healthleh Counselling lama eizawnnâna hmang tak tak teah chuana hnuaia kan sawi aia chipchiardeuh zâwk pawhin enkawlnapêk theih a ni a; mahse, kan ramdinhmun thlîrin a hnuaia mi anghian enkawlna kan dawn theihchuan a lâwmawm ang.

(1) Medication: Miin de-pression a nei nia a inhriatchuan a hmasa berin Psychia-trists hnêna kal a \ha. SSRI(Selective serotonin re-uptakeinhibitors) an ti a, chuta tânchuan damdawi chi hranghrang, side effect awm lo tûrchi ei tûr tam tak a awm. Chûngchu doctor-ten harsatna neidinhmun azirin an chawh tûr ani. Chûng chuan rilru lamaharsatna an neih chu chhâwktûrin a \anpui \hîn.

44Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

(2) Counselling pêk: Zêpnâk emaw, kan ram dinhmunahchuan Professional Counsel-ling an tih ang tak hi kan la neilo niin a lang. Synod-in Coun-selling Centre hmun ruk laiahkan nei ta a, a lâwmawm hlemai. Mi mal eizawn nâna cen-tre hawng an awm \an ta bawk.Depression avânga harsatnanei counselling pe tûr chuanCBT (Cognitive BehaviourTherapy) technique an hmangber \hîn. Hêng bâkah hianharsatna nei mizia azirinREBT (Rational EmotiveBehaviour Therapy) an hmangbawk \hîn. Vawi tam tak coun-selling pêk an ngai.

(3) Chhûngkua counsel-ling: Chhûngkua kan tih hianin khata chêng chhûngkuazawng zawng (nupa chauhpawh a ni thei), chu chu a \ûldân azirin ni se. Chhûngkawcounselling pe tûr hian anchhûngkua inrêlbâwl dân lehdinhmun azirin a eng emaw berFamily Counselling technique

zinga mi eg. Structural Familytherapy, Strategic Familytherapy, Bowens Familytherapy, Experiencial familytherapy, Psychoanalytical fam-ily therapy, CognitiveBehavioural family therapy,Solution Focussed Brief fam-ily therapy, Narrative familytherapy (counselling) te pêk an\ûl thei. Mipat hmeichhiatnahman khawloh leh ngaihzâwngchungchâng, nuhrawn/pahrawna\anga Bully tâwk nasat avângte a ni tlângpui.Tlângkawmna: Kan ram hianhêng rilru natna avângaharsatna hi kan hmachhawntam tawlh tawlh dâwn a, chuchu changkânnain a hrin chhuahti pawhin a sawi theih ang.Chuvâng chuan CounsellingCentre thuam changtlun te,Technical Counselling pe theitûra inchher te hi kan kohhranleh kan ram hmabâk niin alang. He lam zâwngah hiankohhran pawh a harh mêk a, alâwmawm hle a ni.

Billy Graham-a rawngbâwlnaa piangthar pa pakhat hi Pastor RayStedman-an a kâwm a. Stedman-a chuan, “I piantharna hian eng ngea rawn thlen che?” tiin a zâwt a. Chu pa chuan, “Thih hi ka hlau lehtawh lo vang. Mahse, nun khawhral hi ka hlau tawh zâwk ang,” a ti a.

45Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA VÂNLALSÂWMAZOKHAWTHAR

Upa Vânlalsâwma (74), PuRochunga leh Pi Lalbâni tefapa hi 15.5.1940 khân Saichalkhuaah a piang a, November13, 1966-ah Vânlalauvi nên aninnei a, fa pali an nei.

Kum 1962–1979 chhûngBurma sipaiah a \ang a, hemihnuah pawh hian Burma-ah aawm zui a, 1991 khânZokhawtharah a rawn chuangchhuak a, Zokhawthar khawdintute zînga mi pawimawhtak, Bâwk Chairman leh V.C.Vice Chairman-ah \anginZokhawtharah hian ainbêngbel ta a ni.

Zokhawthar Kohhran a dintheih nân chhûngkaw pangainhma an la a, chûng zîngahchuan a hmahruaitu berah a\ang a, âr inah te an inkhâwm\hîn a ni. Kum 1998 khânKohhran Upa atân nemngheh ani a, Kohhran leh Bial huapinchanvo hrang hrang a chelh.Kum 2014 Bial InkhâwmpuiahBial Chairman kal chhuakthuchah a sawi chu a sermonhnuhnung ber a ni.

Kum 2013 a\angin luhaizeuh zeuh neiin a insawisêl\an a, thisensâng lehzunthlumin a tlâk buak a, alung lam a sawisêl tel bawka, in lam leh damdawi inahenkawl a nih hnuin November2, 2014 khân Lalpa hnênahmin kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Pastor H.Malsâwmzualan a hmang a,Biak Inah Champhai SouthModerator, Rev. K.Vânlalhriatan a vui leh a,kohhran zaipâwlte nên ui takinkan thlah liam ta a ni.

Upa B. LalkhâwlthangaZokhawthar Kohhran Ziaktu

46Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA T. BUALZÎKASÊRCHHÎP CHHIMVÊNG

Upa T. Bualzîka (78), PuMan\hianga leh Pi Zahnûni tefapa hi March 21, 1937 khânBawngchawng khuaah a pianga. March 3, 1961-ahNgaihdami nên an innei a, fapariat an nei.

Kum 1990-ah Tual Upaatân thlan a ni a, a zâwna termli thlan a nih hnuah kum 1999khân Kohhran Upa atân thlana ni leh a, kum 2000-ahChhimchhak PresbyteryInkhâwmpuiin SêrchhîpChhimvêng Kohhran Upa atâna nemnghet.

Kohhranah chanvopawimawh tak tak - Chairman,SS Suptd., Tualchhûng lehBialah Treasurer a ni a, com-mittee pawimawh hranghrangah a tel bawk. A boral laihian Inneihna kawltu a ni.

Kum 2014 October thlakhân Kohhran Centenary hlim

taka kan hman ho laiin natnaêm êm nei lovin damdawi inaha inentîr a. A lung a vûng tihhmuh chhuah a ni a, theihtâwpchhuaha enkawl a nih hnuahNovember 3, 2014 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

Amah thlahna hun in lamahUpa Chalrotluangan a hmanga, Biak Inah ChhimchhakPresbytery Moderator, PastorC. Lalduhawman a vui leh a,kohhran zaipâwl leh Bialzaipâwlte nên ui takin kanthlah liam ta a ni.

Upa C. LalrosângaSêrchhîp Chhimvêng

Kohhran Ziaktu

UPA SIAMMURAKHAWBUNG VÊNGPUI

Upa Siammura (84), UpaTâwnphunga leh PiKhuangtuahchhûngi te fapa hikum 1930 khân Khawbungaha piang a. Kum 1956 January27-ah Biaktluangi nên an inneia, fa panga an nei.

47Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Upa Siammura hi kum rukmi lek a nih lai a\angin harhnaa chang a, chu chu kohhranahruai lûttu pawimawh tak a ni.Kum 1959-ah TuichângrâlPresbytery InkhâwmpuiinKhawbung Kohhran Upa atâna nemnghet a. Kum 1989-aKhawbung Vêngpui Kohhran aindan khân indanpuitu a ni a,Khawbung leh KhawbungVêngpui Kohhranah Commit-tee Chairman leh committeepêng hrang hrangah a tel \hîn.

Bial Chairman te, Bial lehPresbytery-ah committee pênghrang hrang member a ni a,Synod Ramthar Board mem-ber a ni tawh bawk. Kum1988-ah MSSU chawimawinaJubilee award a dawng a, kum2009-ah Tuipuirâl PresbyteryInkhâwmpuiin Upa kum 50\ang chawimawina a hlânbawk.

Kum 2013 a\ang khân ataksa a chak lo \an a, kohhranaa chanvo pawh tihhlawhtlintheih loh châng a nei \hîn.Aizâwlah inentîr tûra hruai ani a, pumpui cancer a ni tihhmuh chhuah a ni a. Hun engemaw chen enkawl a nih hnuah

\hat lam a pan theih loh avânginhawpui a ni a, November 20,2014 khân Lalpa hnênah minkalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Rev. LalhunlianaRoyte-in a hmang a, Biak InahTuipuirâl Presbytery Modera-tor Upa Pazâwnan a vui leh a,kohhran zaipâwlte nên ui takinkan thlah liam ta a ni.

Upa PakûngaKhawbung Vêngpui

Kohhran Ziaktu

UPA K. LALROVAELECTRIC

VÊNGTHLANG

Upa K. Lalrova (78), PuSawiluaia (L) leh Kûtdêngi(L) te fapa hi July 1, 1936 khânPhullen-ah a piang a, Kum1963-ah Ngurzâmi nên aninnei a, fa pali an nei. Sipaiah\angin hmun hrang hranga aawm kual hnuah Electric Vêng,Aizâwlah a inbêngbel a, sipai

48Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a\anga a pension hnuah PWD-ah a lût leh a, 1995 khân a pen-sion a ni.

Kum 1999-a ElectricVêngthlang Kohhran a indankhân Kohhran Committeemember ruat zîngah a tel a.Kum 2001-ah Aizâwl EastPresbytery InkhâwmpuiinElectric Vêngthlang KohhranUpa atân a nemnghet.Kohhranah Chairman, Trea-surer (Synod), Fin. Secretaryleh Chairman, KristianChhûngkaw Committee Chair-man leh Ramthar CommitteeChairman a ni tawh a. BialStanding, Sunday School lehNomination-ah te a tel tawh a,Bial Masihi Sangati Commit-tee Chairman a ni tawh bawk.MSSU chawimawina Diplomaa dawng tawh.

Kum 1998 a\ang khân ainsawisêl \an a, zunthlum a neitih hriat chhuah a ni a, doctor-te râwnin a inenkawl reng a,amah pawh \ha viaua a lanlaiin December 15, 2015zanriah ei kham vêlah âwm nâleh khuhin a tlâk buak thut a,damdawi in panpui vat a ni a,doctor-ten theihtâwp chhuaha

an buaipui laiin Lalpa hnênahmin kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor K.C.Vânlalduhan, a hmang a, BiakInah Rev. Lalchhuanmawian avui leh a, kohhran zaipâwltenthlahna hla an sa a, ui takin kantlah liam ta a ni.

Upa K. LalhmangaihzualaElectric Vêngthlang

Kohhran Ziaktu

UPA K. LALZÎKAKÊLSIH

Upa K. Lalzîka (78), PuLukawlha leh Pi Hrângmawiite fapa hi June 1936 khânKêlsihah a piang a. Kum 1965August ni 10-ah Lalthanzâminên an innei a, fa panga an nei.

Eizawnna lamah sipaia\anga a pension hnuin HomeGuard-ah a lût a, chuta \anginMizoram Govt. Press-ah athawk leh a. Kum 1996 khân

49Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

apension leh a ni. Aizâwl vênghrang hranga a awm kual hnuin2012 khân Kêlsih khuaah a lolêt leh a ni.

Kum 1977 khân Upa atânthlan a ni a, hemi kum vêk hianChhimphei PresbyteryInkhâwmpuiin Kêlsih KohhranUpa atân a nemnghet a.Kohhran Chairman, Secretaryleh SS Supdt. leh chanvo hranghrang a chelh a, Bial lehPresbytery-ah committee-ah atel tawh bawk.

Kum 2010 tâwp lamah ataksa a chak lo \an a, natnadangin a tlâk buak chho ta zêla. Sept. 5, 2014-ah damdawiinah dah lûh a ni a, ni 109 zetICU-ah enkawl a nih hnuin De-cember 30, 2014 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor R.Lalrosiaman a hmang a, BiakInah Chhimphei PresbyteryModerator Rev. H.Lalawmpuian a vui leh a,kohhran zaipâwl leh kohhranhoten ui takin kan thlah liam taa ni.

- T. Upa R. LallunghnêmaKêlsih Kohhran Ziaktu

UPA H. SIAMHNÛNASIHFA

Upa H. Siamhnûna (63),Upa Lalthlamuana leh PiBiakliani te fapa hi January26, 1951 khân Sihfa khuaah apiang a. August 15, 1983-ahZârzoliani nên an innei a, fapali an nei. Eizawnna lamahzirtîrtu a ni a, a thih ni thlenginSihfa Middle School Head-master a ni.

Kum 1996-ah Tual Upaathlan a ni a, kum 2000 khânTuivawl Presbytery Inkhâwm-puiin Sihfa Kohhran Upa atâna nemnghet a. Kohhranahchanvo hrang hrang- SS Supdt.,Asst. Supdt., Ramthar Com-mittee Chairman, KohhranPavalai Committee Representte a ni a, Bialah Standing Com-mittee, SS Secretary leh Trea-surer leh Tuivawl PresbyteryStatistician a ni tawh a, tûnahhian Synod Mission Board-ahmember a ni mêk.

50Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Hun eng emaw chen a\angkhân BP sâng leh kal natnaina tlâk buak a, a kal lehlam hizai a ni tawh a, a lehlampawh zai leh mai tûra tih ani a; mahse, a BP sângavângin zai theih a ni lo va,a natna hian zual lam a pantâk zêl avângin Saitualdamdawi in, Civil hospitalleh Care Hospital-ah teenkawl a ni a, \hat chhuah taktak awm lovin December 30,

2014 khân Lalpa hnênah minkalsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah UpaLalrinnunga, Bial Chairman-ina hmang a, Biak Inah PastorLalchungnunga Hnamte,Tuivawl Presbytery Modera-tor-in a vui leh a, kohhranzaipâwl te, Presbytery Upateleh kohhranhoten ui takin kanthlah liam ta a ni.

- Upa LalrinnungaSihfa Kohhran Ziaktu

SYNOD CAMPUS MINISTRY(Zirlai/Zirtîrtute nun kawng hrang hranga

harsatna neite \anpuitu)

I nunah harsatna i nei em? In chhûngkua leh chênpuiteahharsatna i tâwk em? I zirlaiah harsatna i nei em? I tûn hma nun hmandik loh khân a la tibuai fo \hîn che em? I kawppui/ngaihzâwng lakahharsatna i nei em? Eng kawngah pawh harsatna i neih chuan SynodCampus Ministry Helpline number 9856883377-ah hian emaw Di-rector No. 9436153801-ah emaw, SMS, Call, whatsapp hmanginemaw rawn thlen rawh le. Nangmah \anpui tûrin eng tik lai pawhinan awm reng e.

Synod Campus Ministry hi school a\anga university zirlai lehzirtîrtute tâna rawngbâwl a ni a, nun kaihhruaina leh zirnatihmasâwna, career guidance te, rinna nun puitling nei tûra kaihruaitûrin Retreat, Seminar, Workshop, Consultation, Bible Study, Teach-ers’ Refresher Course, etc. School, Institutions leh hmun dangah anneihpui thei reng a, a duh tân sawm theih reng a n bawk.Email: [email protected]

Sd/- Rev. LalchungnungaDirector

51Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM LEHKHABU THAR

8 Keimah leh Lalpa Kohna: Lalpa hian a rawngbâwl tûr hianmi chi hrang hrang a ko va, a mi koh chhuahte leh a koh dân te hi ainang lo hlawm hle. Cancer vei mêk a koh chhuah dân chanchin lehcancer pai rengtu Rengi Sailo-in Lalpa a zui dân hi a ngaihnawm a,mi a cho khawp mai. A man `150.

8 Minung Chhandamna: China Missionary ropui WatchmanNee-a’n chhandamna chungchâng a zirtîrna leh a thusawi ropui taktak te chu khawvêl hian ngaihnawm a ti a, copy maktaduai chuang fehralh a ni tawh. Chu lehkhabu chu Dr. Zohmangaiha IRS (Rtd)taihmâkna avângin Mizo \awnga chhiar tûr kan nei leh ta. ̀ 100 mana ni.8 Sailo Nopui: Ram ngaw leh thing leh mau kan tihchereu zêlavânga a chhûnga chêng nungchate tawrh dân râpthlâkzia hi kan lo langaihtuah lo mai thei. Mahse, Sâwmkima chuan ngaihnawm zet maiinramsate hmakhua ngaiin a rawn au chhuak a, thilsiam dangte tânamalsâwmna thu a rawn tlângaupui e. A man ̀ 100.8 Nun hlimna daihlim: |hangthar K. Rohmingliana (Vâlpuian)\hangtharte khawvêl leh \hangtharte khaw thlîr, \hangtharte ziah dânaa ziahah hian Shakespeare-a a\anga Siamkima, Josefa zin kawnga\anga Zofate zin kawng, Millennium Centre leh mau râp in thlengina rawn târ lang a, a fûn kimin a ngaihnawm viau bawk. A man ̀ 100.8 Theih ni se: Zosângzuala taksa hian rualban lo mah se, angaihtuahna hian rual tam tak a khûm a ni. He vohbik naupang thluak\ha chungchuang anga football chanchin hria hi Mizo zîngah an tamkher lo mai thei. Chutiang miin thlîrna tlâng dang a\anga nun lehhmasâwnna a thlîr dân hi a ngaihnawm mai a ni lo, a tak a, abengvârthlâk bawk. A man ̀ 60.8 Chawngtinlêri vângkhuaah kum nga: Mizoram buai avângaramhnuai, pik leh bawn, thosi leh vangvat kâra kum nga zet hunhmang liamtu Lalhrima Sailo chuan a thil tawn hrang hrangtengaihnawm takin a rawn sep chho a, a thutlûkna chu ‘Ram hmangaihnahian thih thlenga inpêk zawhna thinlung nên min thuam thei a ni’ tihhi a ni. A man `100.

52Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org