Kristian-Tlangau-December-2015.pdf - Mizoram Synod

52
1 Kristian Tlangau www.mizoramsynod.org

Transcript of Kristian-Tlangau-December-2015.pdf - Mizoram Synod

1Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Synod PuipateModerator : Rev. LalrinmawiaSecretaries : Rev. B. Sângthanga (Sr.)

Upa H. Ronghâka (Jr.)Finance Officers : Rev. Lalramliana Pachuau

Rev. Dr. R. LalbiakmawiaStatistician : Upa Vânêngmawia

Kum 105-na December 2015 Bu 1,239-na

Editor : Rev. K. Lalpiangthara Ph. 2316411(R)Joint Editors : Rev. Lalzuithanga

Upa H. RonghâkaRev. Dr. Vânlalnghâka RâlteUpa Sânghlîra

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office, First FloorMission Vêng, Aizâwl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

Kum khat lâk man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First

Floor, Mission Vêng, Aizâwl hriattîr tûr.

Thu chhuahte hi Editor ngaih dân a ni vek kher lo.

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

A CHHÛNGA THU AWMTE

1. Editorial 1

2 . Chhiartute huang 2

3. Mizoram Synod 4

4. Lâwrkhâwm 11

5. Zawhna leh Chhânna 15

6. Sermon: (1) Krismas – Mi tinrêng tân 20

(2) I thu ang zêlin ka chungah thleng.... 24

(3) Pathian lungphûm nghet 27

7. Krismas vâng chauh a ni 31

8. Synod Hospital rawngbâwlna 35

9. Sûnna 41

3Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Editorial

KRISMAS CHIBAI

A hmasain Kristian Tlângau Agent zawng zawng lehKristian Tlângau chhiartu zawng zawngte Editorial Board-inKrismas chibai a bûk che u a. He hun ropui tak lo inher chhuakahhian Thlarau lam malsâwmna tam tak dawn belh tûrin duhsaknasâng ber a hlân bawk a che u.

Krismas lawm tûr kan neih theihna chhan hi Lal Isuainngaihtlâwmna avâng te, vân ropuina a chân ngamna avâng te,mi sualte tâna a inpêkna avâng te leh kan tuar ai a tuar ngamnaavâng te a ni a. Hetiang rilru pu vetu apiangte thinlungah Krismastak a thleng dâwn a ni.

Krismas hun ropui tak hi mi rethei zâwkte tân leh ringlotenLal Isua an rin ve theihna tûra kan inbun ruahna hun lo ni ve se.Lei berâmpute leh khawchhak mi fingten nausên Isua chibaibûk nân an taksa leh thil neihte an hlân ang khân, keini pawhin kanengkim i hlân ve ang u. Pathianin a Fapa min pêka kan lâwmnaahhian duhtâwk mai lo ila, mi dangte tân malsâwmna ni ve tûrinKrismas hi hman tum ila. Mi tam takten chêng tam tak tak lâk luhtuma an hmuah mêk lai hian, a tâna inbun ruak tûr zâwngin i hmuakve thung ang u; chutiang thinlungah chuan nausên Isua a piang dâwnsi a.

A tâwp berah chuan, kan thinlunga Ropuina Lal a lo luh theihnân kan thinlung kawngkhârte i chawi sâng ang u.

4Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

CHHIARTUTE HUANG

Thu thawh duh chuan thu mal 50 aia tam lovin lehkhain emaw,sms-in emaw, e-mail in emaw thawh theih a ni. SMS thawn

theihna phone no 9862331632 [email protected] a ni e.

F KT October 2015 chhuakakan Sr. Executive SecretaryRev. Lalzuithangan ‘Kohhran –vân khua leh tui’ tih a rawn ziakkha a ropuiin a va \ha tak em!Kan hruaitu pawimawh leh mithiamte zînga hetiang Pathianthutak man leh zâmpui mai lo kannei hi ropui ka tiin ka chhuangtakzet a ni.

– H. Thantlinga, PehlâwnF KT October chhuaka ser-mon, ‘Mizoram harhna leh anghawngte’ tih Upa Dr. Lalzâmarawn ziah kha a bengvârthlâkin\ha ka ti takzet a, ka hlâwkpuihle mai. Tûnlai harhna chang lehchang lo tân pawh kan mamawhtlângin ka hria a, hriat ngei atâna \ha khawp mai. KT enkawltutein fakawm e, hêng sermon \hatak tak in rawn tihchhuah \hinhian KT hi a tizahawm zual a,KT hlutna a tilang zêlin ka hria.Hun lo kal zêl tûrah duhsakna kahlân a che u.– Ellie-i Colney, W. PhailêngDinthar. Ph. 919856145812

F KT October chhuaka UpaDr. Lalzâma ziah leh Rev. Dr.P.R. Hmuaka thu ziahte kha inenfiah nân hmang ngam ila a va \hadâwn êm! Synod puipate minkaihhruaina thu leh hlate a \hathle laiin, tualchhûng kohhran\henkhata Pastor leh Upa\henkhat fîmkhur dân erawhharhna meialh tihrêmna hmanruani zâwk hialin mi tam takin anngai a. Hetih laia inen fiahna tûrarticle \ha leh Editor commentawmze nei, kohhran mamawhêm êm KT-a a lo chhuak hi alâwmawm takzet a, a \angkaingei ka beisei.

– Vânlalchhuanga9612195151

F Kan Bible humhalh kan tinahi \ha ka ti. Kan hla serh KristianHla Bua mite pawh hi duh duhatihkawi mai mai a nih loh nânhumhalh tlat ni se.– Lalhmuliana, ChhingchhîpF KT September chhuaka kanSynod Moderator-in ‘Harhna lehKraws’ tih a ziak kha –

5Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

w A dikin a va pawimawhtehlul êm! Mi tin hian hetiangrilru pu hian kraws pu \heuh theiila a duhawm hle mai.Chanchinbu zînga ka ngaihhlutber KT enkawltute Lalpan hruaizêl che u rawh se.

– Zothangpuia PârteZâwlsei

w A \hain a va ropui êm! Kanun a châwm takmeuh a ni.

– PC RPA, Pârvatuiw Ka va duh êm – ringtu nunkawng dik tak leh Lal Isua Kristatlâwmzia a sawite hi! Lalpanhruaiin awmpui zêl rawh se.

– Zodingliani FanaiLawngtlai Bazâr Vêng

w Kan vêngah harhna kanchan lai a ni a, kan mamawh laitaka khati ang thu \ha chhiar tûra awm kha ka lâwm hle mai.– Lalrinsânga Chhakchhuak

Pârvatuiw A va \ha tehlul êm! Hlînglukhum an khumtîr a, a khenbehna tûr kraws an puttîr a, thiamthu sawi thei a nih laia eng mahsawi lova a ngawi reng te hi a varopui êm! Ka nun a châwm tak-meuh a ni. KT vul zêl rawh se.

– LalbiaktluangaKeifâng Mêl Vêng

F KT September 2015chhuaka Upa R. Vânlalzauvaziak, ‘Ringtuten ringlo kan ringzåwk’ tih kha \ha ka va ti êm!Biak in kan sa ve a, Vai kanchhawr a, tûnah chuan Mizo ngeikan chhawr ve ta. Kan hnampuiMizote ngei hi hnam dangte aiinan rin tlâk zâwk.

– T.Upa RannuamaECM, Local Church

Maubâwk ‘Ch’F KT September chhuakasermon leh article chhiar amanhla takzet e. KT enkawltuteleh a rawngbâwlna Lalpanmalsâwm zêl rawh se.

– Zuala, KhawhaiF KT Sept. 2015 chhuakaRev. Lalêngzîka thu ziak kachhiar a\ang khân mihringte hianPathian lakah lâwm thu sawinatûr kan va ngah êm ka ti.Information technology-inkhawvêl a chiah hma daih tekhân eng lai pawha a awmhmunpângngaia kan hmuh theih tûrinhmâr arsi te a lo dah avângin,tuifinriata kawng bote pawhin anawmna lai an hriat phah \hîn a nia. Ni leh thlate mak taka herkualtîrtu Pathian hi a va ropui takêm! – Z.D. Lalbiakmawia

Republic Vêng, Aizawl

6Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Chhawmdâwlna peTûn hnaia harsatna hrang

hrang tawkte hnênah SynodRelief Fund a\angin Synodchuan chhawmdâwlna hetianghian a pe:

(1) Kum upa, enkawltu nei lomi pakhat hnênah ̀ 8,000.

(2) Lei min tuar chhûngkawpasarih hnênah ̀ 66,000.

(3) Tui lian tuar chhûngkawpakhat hnênah ̀ 8,000.

(4) Damlo rethei chhûngkawpali hnênah ̀ 32,000.

(5) Damlo rei chhûngkawpakhat hnênah ̀ 8,000.

(6) Rethei chhûngkaw pakawhnênah ̀ 72,000.

(7) In kâng tuar chhûngkawpakhat hnênah ̀ 10,000.

(8) Bus accident-a thichhûngkaw pakhat hnênah` 8,000.

(9) Biak in ceiling chhia siamnatûr kohhran pakhat hnênah` 1,00,000.

2. Presbyterian Pastornupuite intawh khâwm

October 15, 2015 khân PiZaii Hall, Synod ConferenceCentre-ah Presbyterian Koh-hrana Pastor leh Pro. Pastornupui intawh khâwm vawi 37-na neih a ni a, mi 124 an tel theia ni. ‘Pastor Nupui’ tih thupuihmangin Rev. C. Rosiamanthuchah a sawi a, groupdiscussion neih chhunzawm a ni.Tlaiah chawhlui an kîl ho nghâl.

Presbyterian KohhranPastor nupuite hian kum tinintawh khâwm hi an buatsaih\hîn a, mi thiamte sâwminthuchah ngaihthlâk a nih \hinbâkah paper te zir ho \hin a ni.An pasalte rawngbâwlna an\awiawm theih dân tûr lehkohhran tâna nu nih tling an nihtheihna tûra theihtâwpa hma latûra infuih tharna atan te anhmang \hîn bawk.

3. Zinw October 17 & 18, 2015

khân Dârlâwn tlângdungPresbyterian English School

7Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

zirtîrtute Training leh EducationCampaign neihpuiin Rev. P.C.Pachhûnga, Exe. Secretary akal.w October 17 & 18, 2015

khân Fârkâwnah LiteratureSeminar neih a ni a, hemihmanpui hian Rev. K. Lalpiang-thara, Editor, SL&PB; Pu R.Lalbiakdika, O/A, SL&PB lehUpa Lalrammawia Ngênte,Luangmual Vêngthlang te an kal.

w October 23 & 24, 2015khân Kawrtethawveng PastorBialah Synod sum vawn dânTraining leh Finance Campaignneih a ni a. Hemi hmanpui hianUpa C. Lalmuankima, Asst.Finance Manager, Synod Officeleh Upa Ramtharliana, Mêlthumleh Pu R. Lalnunkima, Aibâwk(Synod Revival Speakers) te ankal.

w October 30 – November6, 2015 khân School ofDiscipleship, Cambodia-ahGraduation Day hmangin Rev.Lalchhuanmawia, Secretary,Synod Mission Board leh Rev.C. Lalsângliana-te an kal.w November 5 & 6, 2015

khân Shillong-ah Income Tax

buaipuiin Tv. Zaihmingthanga,Accountant, Synod Office a kal.

w November 7 & 8, 2015khân Sialsîr KohhranahLiterature Seminar neih a ni a,hemi hmanpui hian Rev. K.Lalpiangthara, Editor, SL&PBleh Upa C. Lalbiaktluanga,Business Manager-te an kal.

4. John Williams HospitalManaging Committee

October 15, 2015 khânJohn Williams HospitalManaging Committee vawi 7-naa \hu a, an thu ngaihtuah zîngahJohn Williams Hospital Staff lâkbelh chungchâng te, X-rayTechnician Orientation neihtîrchungchâng te, Medical Officer,DDO atâna ruat chungchâng techu a langsâr zualte a ni.

5. Musicw October 14 & 15, 2015

khân Khuanglêng Kohhranahkhuang vuak training buatsaih ani a. Hemi hmanpui hian PuLalromawia, Senior MusicInstructor leh Pu C. Zirlianthangate an kal.

w October 24, 2015 khânSalem Vêng Kohhranah khuang

8Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

vuak training buatsaih a ni a,hemi hmanpui hian PuLalromawia a kal a; October25, 2015 khân ZotlângKohhranah Hla Kûtpui ahmanpui bawk.

w October 20–23, 2015khân Synod Music Committeebuatsaih “Residential ChoirConductors’ Training” vawi 20-na chu Pi Zaii Hall, SynodConference Centre, MissionVêngah neih a ni.

Training-ah hian Aizâwlpâwn Pastor Bial hrang hrangsawmpariat a\angin kohhran tinaiawh mi pakhat zêl tel tûrasâwm an ni a, mi 58 an tel thei ani. Tûn \umah hian Upa F.Lalremthanga, Pu Lalromawia,Pu Benjamin Sailo, Tv. H.Lal\hazuala leh Tv. C.Zirlianthanga-ten music leh akaihhnawih thil pawimawh hranghrangte an zirtir a ni. October23, 2015 zân khân khârnainkhâwm hman a ni a, Upa H.Ronghâka, Synod Secretary(Jr.) leh Rev. P.C. Pachhûnga,Executive Secretary-ten anhmanpui.

w October 28 & 29, 2015khân Phûllên Kohhranah khuangvuak training buatsaih a ni a, hemihmanpui hian Pu Lalromawia lehTv. Lalduhsânga, Dâm Vêng ankal.

6. Campus Ministryw October 16, 2015-ah

Health Worker TrainingSchool, Kulikâwn Hmuntharah;October 20, 2015-ah ApolloNursing School, Laipuitlângah;October 23, 2015-ah MissionFoundation Movement,Bawngkâwn leh October 26,2015-ah Bûngkâwn HighSchool-ahte hun an hmang.

7. Synod BookroomSynod Bookroom chuan

hêng Branch K|P-te nên hianLiterature Night an hmang a,an bungruate man tlâwm zâwkazawrh chhuah a ni. October 19,2015 zânah Zemabâwk EastBranch K|P; October 26, 2015zânah Vaivakâwn Branch K|P;November 2, 2015 zânah DâmVêng Branch K|P.

8. Kohhran Hmeichhiaw October 24 & 25, 2015

khân Sakawrdai Bial Leader-ship Training leh Kristian

9Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Chhûngkaw Campaign hman-puiin Pi Tlângmawii, Pi C.Than\huami leh Pi Lalnunsiami(Comt. Member)-te an kal.

w October 28 & 29, 2015khân Halflong-ah PWFWorkshop & Consultation neiha ni a, Central Kohhran Hmei-chhe Commmittee member mi16 an kal.

9. K.|.P.w Mizoram Synod Choir

(2014–2016) music videopahnihna ‘Yahweh’ (single) chuOctober 27, 2015 zân khânChoir Cabin, Synod Confe-rence Centre-ah Synod Execu-tive Secretary i/c K|P Rev. P.C.Pachhûngan Pathian hnênahhlânin a tlângzarh.

w November 3, 2015 khânK|P General Conferencepandal sakna tûr NewChamphai Field chu 56th K|PGen. Conference OrganizingCommittee Chairman Rev.Lalpârchhuana’n Pathian hnênaha hlân a. Pandal hmun hlanna lehhnatlâng \annaah hian OrganizingCommittee, Sub-Committeehrang hrang leh Branch 25Office Bearer-te an tel a. Sub-

Committee hrang hrang hiananmahni chanpual \heuhhnatlângin an bei \an nghâl a ni.

w November 5, 2015 khânKânghmun Branch K|P chuanan Branch din champhaphâkkum 60-na (Diamond Jubilee)an lâwm a, Central K|PLeader, Rev. J. Lalremsiama’na hmanpui.

10. Mizoram Governor-inSynod Office tlawh

October 16, 2015 khânMizoram Governor, Lt. Gen.(Rtd.) Nirbhay Sharma leh anupui Pi Jyotsn Sharma te chuanAizâwl khawpui chhim lamtlawhin Mizoram PresbyterianKohhran Synod Office an rawntlawh a. Governor pual hianJ.M. Lloyd Hall-ah officialprogramme tawi buatsaih a ni.

11. RevivalOctober 13–18, 2015

khân Synod Camping Centre,Sihphîr Neihbawiah a duhapiang tân Gospel Campingbuatsaih a ni a, Speaker Upa R.Lalhmachhuana, Mi Lung-ngaite|hian team a ni. Camp-a lûtzawng zawng hi 147, mipa 41leh hmeichhia 6 an ni a, kohhran

10Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

dang a\angin mi eng emaw zâtan lût bawk. Security leh eirawngbâwl lam buaipuiinChanmari West Hmâr VêngKohhran Pavalai Pâwl an dutya ni.

12. Masihi Sangati Conven-tion a \iak ta

October 23–25, 2015chhûng khân Masihi SangatiConvention vawi 29-na chuBethlehem Kohhran Biak Inahtluang taka hman a ni.

He convention-ah hianmikhual riak lût 2,020 an awma, lânga kal 4,445 an awmbawk. Mikhual zînga 100-te hiMizoram pâwn a\anga lo kal anni. Convention thupui ‘Taksa thulungkham suh u’ tih chu SpeakerRev. R.K. Lalawm-puianngaihnawm takin a sawi \hîn a,palaiten an dawngsawng \ha hle.Inkhâwm chhûng hian ringlotecounselling neihpui \hin an nibawk. He convention chhûnghian ringthar baptisma chang 72lai an awm a, inkhâwm pângngaibâkah cultural programme te,zaikhâwmpui te buatsaih a ni a,palaiten an hlut hle.

Tûnah hian Masihi SangatiFellowship hi Aizâwl khawpuichhûngah 84 a awm a, khawpuipâwn lamah 77 lai a awm tawhbawk.13. Synod Hospital

October 16, 2015 khânState Bank of India-in SynodHospital tâna Bolero Ambu-lance a pêk chu SBI, Bâwng-kâwn Branch kawtah official-ainhlanna hun hman a ni. SBI hotuMr. B. Sriram, ManagingDirector & Group Executive,Mumbai chuan ambulance tharchu Hospital Director, Dr.Vânlalruata hnênah a hlân a ni.14. MSSU

October 24, 2015 khânSaithah Kohhranah SundaySchool zirtîrtu training buatsaiha ni a. Hemi hmanpui hian UpaK. Vânlalnghâka, Ramhlun Eastleh Upa C. Lalbiaksânga,Zemabâwk North-te an kal.15. Missionary TrainingCollege

October 14–19, 2015khân Tahan-ah PresbyterianChurch of Myanmar GeneralAssembly chuan missionary lehPastor-te tân Mission Training

11Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a buatsaih a. He programme-ah hian resource person atânaan rawn sâwm angin Rev. Dr.C. Lalhlîra, Principal, AizâwlTheological College leh Rev.Dr. K. Lalrinkima, Principal,Missionary Training College-tean kal a. Oct. ni 17 zân a\anghian kohhran hrangte tlawhin tuilian tuarte an tlawh bawk a.Kohhran hrang hrang antlawhnaah hian KohhranCommittee-ten chawhluikîlpuiin an lo dawngsawng \hahle a ni. Tahan TheologicalCollege tlawhin Rev. Dr. C.Lalhlîran devotion-ah thuchah asawi a, Rev. Dr. K. Lalrin-kiman special lecture a pebawk.

16. Mission Boardw October 29–Nov. 1,

2015 khân Arunachal andAssam Mission Field East-techuan Miao-ah Gospel Festivalhlawhtling takin an buatsaih a.He Festival-ah hian Speakerchu Rev. Vânlalbêla a ni a, liveband te leh solo te inkhâwmapiangin ngaihthlâk \hin a nibawk. Speaker thuchah ropuitak tak leh zaia rawngbâwlnate

Pathianin mal a sâwm a,inkhâwm pawh an \hahneminzan tin inkhâwm mi 1,000 vêl laian tling \hîn a ni.

w October 30–Nov. 1,2015 chhûng khân JharkhanMission Field chuan conventionan hmang a, speaker atân Pu C.Malsâwma hman a ni a, thupuichu ‘Damna Famkim’ tih a ni.He convention-ah hian tihdamrawngbâwlna neih a ni a,Pathianin mal a sâwm hle a,naupang \awng thei lote an dama, ke na an zâwn luh te pawhkein an haw thei hial a ni. SynodMission Choir leh AizâwlVênglai Kohhranin an hmanpuibawk. Baptisma chang thar mi42 an awm a ni.

w October 30–Nov. 1 khânUpa Dênghmingthanga, Kuli-kâwn leh a \hiante chuan mahniintumin Khagaria Pastor BialaKhagaria Fellowship-ah cru-sade an buatsaih a, ringtharbaptisma chang pahnih an awm.

17. Moderator programmeSynod Moderator Rev.

Lalrinmawia chuan hetianghian hun a hmang –

12Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

w October 17, 2015 (Inrinni)Zân – Laipuitlâng Kohhran,Chanmari Bial

w October 18, 2015 (Pathianni)Chawhma – MualkhangKohhran, Sairâng Dinthar Bial

Chawhnu – KhâmrângKohhran, Sairâng Dinthar Bial

Zân – Dinthar Kohhran,Sairâng Dinthar Bial

w October 24, 2015 (Inrinni)Zân – Bâwngkâwn Hmâr VêngKohhran, Bawngkâwn Bial

w October 25, 2015 (Pathianni)Chawhma – Bâwngkâwn EastKohhran, Bâwngkâwn Bial

Chawhnu – Bethel Kohhran,Bâwngkâwn Bial

Zân – Bâwngkâwn Kohhran,Bâwngkâwn Bial

w October 31, 2015 (Inrinni)Zân – Rawngbâwltu Seminar,Meidum Kohhran, Pângbâl-kâwn Bial

w November 1,2015 (Pathianni)Chawhma – ChhimluangKohhran, Pângbâlkâwn Bial

Chawhnu – PângbâlkâwnHmâr Vêng Kohhran, Pângbâl-kâwn Bial

Zân – Pângbâlkâwn Kohhran,Pângbâlkâwn Bial

HRIATTIRNA

Mizoram Presbyterian Kohhran hnuaia Minis-ter/Pastor leh Pro. Pastor-te chanchin, anmahnin anziak chu Synod Office-ah kawl vek tûra hma lâk a nia. Officers’ Meeting (OM)-in form a siam hmangaziah tûrin thawn chhuah mêk a ni. Hei hi kawnghrang hrangah \angkai taka hman theih a nih beiseia ni.

13Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Muslim zaa 98 awmnahmunah Kristiandamdawi in din

Pakistan-a Pastor pakhatchuan inlârna a hmuh a\anginLahore khawpui chhim lam,Muslim zaa 98 awmna hmunahkhum 100 awm theihna tûrdamdawi in din tûrin hma a lamêk. He a hma lâknaah hian aram humhalh nân feet 10-asângin a hung a, hei bâkah hianthawktute chênna tûr lehSecurity Guard-te awmna tûr asiam bawk. Kum 1989-a PastorSaleem Massey-a’n USAa\anga Pathian thu zir thiamnadegree a dawn hnuah, arawngbâwlna atâna a hmathlîran lo zâwt a, “Biak in 12 din kaduh a, Bible School enkawladamdawi in siam ka duh bawk,”tiin a chhâng a. Kum 26 vêl aliam hnuah biak in 16 a din a,sikul eng emaw zât a din tawhbawk a, Pathianin kawng a

kawhhmuh chu tûnah hian afamkimin a hmu thei \êp ta a ni.

He damdawi in hming atânhian ‘The Good ShepherdChristian Hospital’ tih a vuahnghe nghe. He lai hmun leh achhehvêlah hian damdawi in a laawm lo va, he laia mi retheite lehharsa zâwkte tân a thlâwnainentîrna an neih theihna tûr a ni.“Ka duh ber chu Lal Isuahriattîra, amah an lo hriat lârdeuh deuh theihna tûr a ni.Hetiang ti tûra hmanrawpawimawh tak chu –khawngaihna te, hmangaihna teleh zahngaihna te a ni. Hetih rualhiam Muslim khawvêla chêngtehi kan hmangaih a ni tih hi hriattîrka duh bawk a ni,” tiin PastorMassey-a chuan a sawi. A sawizêlnaah, “Mi harsate tânadamdawi in a ni ang a, miretheiten inentîr man an pêk angai lo vang. He damdawi inchungah hian kraws mawi takdah a ni bawk ang,” a ti bawk.Kristian chhûngkua a\anga lopiang, Pastor Massey-a hian alaichîn Pastor Ashiq-arawngbâwl- naah Isua chu Lalleh Chhan-damtu atân kum1972 khân a lo pawm tawh ani.

14Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Pastor Massey-an harsatnatam tak a hmachhawn zîngahbiak in sak a tumna hi a nasa zuala. “Muslim awmnaah biak in sakmin phalsak ngai lo va; mahse,heti chung hian Kristiante chuMuslim-ho awmnaah kan awmlui a, an tân thil \ha kan tihsak a,sal ang maiin Kristiante chu aninpe a ni. Hêng Muslimkhawtlângte dinhmun retheilutuk leh hnuaihnung lutuk chawikân nân hian theihtâwp kanchhuah a ni,” a ti. Thingtlângkhaw pakhat Ladi an tihah pawhbiak in a sak lai chu tihtâwpsak ani tawh nghe nghe.

– CHRISTIANPOST, 2015

Assurian Kristiantechungpik!

Islamic State firfiak pâwlchuan Assurian Kristian 180 lai,February thlaa an man khâwmtechu tihhlum an tum thu anpuangzâr. Hetiang taka thutlûknaan siam chhan chu sum an duhang zât an hmuh theih dâwn lohvâng nia hriat a ni.

ARA News-in a sawi dânchuan ISIS hian $12 million anphût a, hetianga sum tam tham

neih hi Assurian Kristiante tânchuan thil theih loh a ni. “BishopEphrem Otnaial-a, Church ofthe East in Syria-a an hotupa berpawh a dinhmun a\anga chawlhlailâwktîr a ni nghe nghe,” tiinOsama Edward, AssyrianHuman Rights Network directorchuan a sawi a. “He an sumphût hi kan tihlawhtling lo a nihchuan an mi man 180-te nunnalâksak hi an tum a ni,” tiin a sawibawk. Hêng mi 180-te hiFebruary thlaa Khabur luikama Assuria mi 230 an mantezînga mi an ni.

ISIS pâwl hian Kristiante lehsakhaw tenau deuhte Iraq lehSyria-ah hian a nghaisa nasa hlea; mahse, tûnah hian Khabur-aan mi mante chu tlêm te tein achhuah ve ta zauh zauh va;amaherawhchu, an mi man tamzâwk chu an la hrêng a ni.Assurian-ho hi ISIS pâwl hianan bei nasa bîk hle a, hetiangtaka an tih chhan nia lang chu,an hnam leh sakhua humhalhduhna an neih vâng leh, hmasânga\ang tawha an pi leh pute ramlo luah a ni tiin, then fai hna anthawk nasa hle a ni. ISIS hianmi pathum an thah video-a lâk

15Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chu an tlângzarh leh tawh a, hetianunrâwng taka an chêt avânghian dem an hlawh nasa lehzuala, \hahnemngai pâwl pakhat ADemand for Action-a thu-puangtu Diana Yaqco chuan hmalâk ngei ni se a ti bawk.“Khawvêl hmun hrang hranga mi\hahnemngaite hnênah kan auchhuak a, min \anpui ngei tûrinkan sâwm bawk,” tiin a sawichhunzawm a. “Kan ram a\anghian ûm chhuah kan ni a, râwngtakin kan nunna lâksakin kanawm, a \hen phei chu krawsahte an khêng bet bawk. Khawvêlmipuite in chêt a hun a, nunnachhanhim tûrin ke kan pên a ngaitawh,” tiin a sawi.

– CHRISTIAN POST, 2015

“Tûn a\anga rei lo teahJerusalem-ah Juda

pakhat mah an awm tawhlo vang!” – ISIS

Hebrai \awng thiam, ISISpâwl zînga pakhat chuan Israelram tihchimih an tum thu apuangzâr a, he thu hi video-alâk niin YouTube-ah tlângzarha ni. He video hi October 23-a tihchhuah a ni a. Hemi ni hiSecretary of State John Kerry-

a leh Palestinia AuthorityPresident, Mahmoud Abbas-ate Jordan khawpuia aninkawm hma chiah a ni a. Heinkawm-naah hian Israel lehPalestina-te innghirnghona lehtharum thawhna nasa lutukbeng daih dân sawi ho a ni.

Wall Street Journal-in asawi dân chuan he video hi alem a ni lo tih SITE IntelligenceGroup, firfiak pâwlte zuia zirchiang pâwlte chuan an sawi ani an ti. He video-ah hian, mipakhat hmai tuam hian chiangtak maiin, “Tûn a\anga rei loteah Juda mi pakhat mahJerusalem-ah hian an awmtawh dâwn lo. Kil tin a\anginkan pan mêk a, chhim leh hmâra\angin tichimit turin kan kalang,” tiin a sawi.

Middle East ram chheh-vêlah ISIS hian hmun an khuarnghet hle tih chu kan hre veka; amaherawhchu, heng rampiah lamah hian eng ang takinnge hmun an khuar tih erawhsawi chian theih a ni meuh lo.Israel leh Palestina ramte pawhhi an luhchhuah em tih pawhzawhna lian tak a tling.

16Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

|henkhat sawi dân chuan,he pâwl hian innghirnghonaawm hi hmanruaah hman antum niin an sawi a. Israel lehPalestina ram buaina kârahhian remchâng lo lak hi thil nithei âwm tak chu a ni ve bawktia thu dawn a ni.

– CHRISTIANPOST, 2015

Lucifer-a kohhranTexas-ah ‘Church of Luci-

fer’ (Lucifer-a Kohhran) chuOctober 31 khan hawn a ni a.An hawnna hmun hi Houstonkhaw daifêma khaw te tak tê,Spring a ni a, he khuaa thilthleng hian dodâltu a ngah hle.

A dintute zînga pakhat hiJacob No-a a ni a, a hming diktak leh nihna thup a ni. He pâwlngaih dân leh rin dân hi mi tamtakin an ngai sual a ni a ti a,chanchin thar la khâwmtute chuhrilhin he kohhran hi ‘Satanic’a ni lo a ti bawk. Hetih rual hiana member \henkhat chuan biaknei niin an inngai a, Satan-a chuthilphal tak leh zirtîrtu \ha takniin an ngai thung.

Jacob No-a chuan, “Luci-fer tih awmzia hi ‘VârparhArsi’ tihna a ni a, chutiang

bawkin a zuitute hi ‘rilru hmunkhata awm, êng kawltute anni,” a ti. Lucifer-a kohhranwebsite-ah chuan, “A hnapakhat chu mahni hi mahnipathian kan ni tih inhmuchhuaktûra hmalak,” tih an ziak.“Mihring famkimna hi kapathian a, thurûk thiang lo kanchawimawi a, thiltihtheihnakawng chu kan ngaisâng a ni,”tiin a inziak bawk.

Jacob No-a chuan, “Hekohhrana kan hun hman dân hia danglam a, thusawi a awmve lo va, thuhriltu kan nei velo. Keini chuan, ‘Hetiang zâwktûr hi a ni, heti hian i nung tûr ani,’ tih kan nei ve lo,” tiin asawi.

Ni thum chhûng duh lohlantîrna kawng zawh a ni a.Conroe Bible Church-arawngbâwltu ChristopherHuff-a chuan, “He Satanickohhran hmachhawn tûr hianka ding,” tiin a duh lohzia thua sawi. Roman Catholicpawhin an duh lohzia lantîr nânMari lim keng chungin tuithianghlimin an hmunhma antheh bawk.

– CHRISTIANNEWS, 2015

17Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

H. Zaihlîra, E. LungdârBazârkâwn zawhnate

Z.1. Lal Isuan inkhâwmna inathu a sawina Luka 4:44-a mihi chhut tharin Judai ramSunagog-ah a ti a. Chhut hluiinGalili-ah thu a sawi a ti a.Chhim leh hmâra awm an ni sia, a eng hi nge dik zâwk ang?

Ch. Zawh âwm tak a ni rênga. I sawi ang hian Bible lehlinthar (C.L. & C.L. Re-edited)chuan, “Judai rama sunagog-ahte,” tiin a dah a. Kan Biblehman lai (O.V. & O.V. Re-ed-ited)-ah chuan, “Galili ramainkhâwmna inahte,” a ti thunga. Hei hi Mizo \awnga Biblean lehlinnaa an Bible hmanahan sawi dân a inan loh vâng ani a. KJV-ah te, New KJV-ahte chuan ‘Galili ram’ tiin a daha. New RSV-ah te, ESV-ah teleh NIV-ah te chuan ‘Judairam’ tiin a dah ve thung a.Khawi zâwk zâwkah pawh \anchhan a awm thei ve ve a ni.

Z.2. Chhut tharah ‘a thusawina hmun hi kut ziak buahGalili tih a chuang’ a ti a. Kutziak a tih hi phairuanglehkhaa ziak kha em ni? Kutziak hi a lan dânah a nêpdeuh em?

Ch. Phairuang emaw, savunemaw zawm khâwma hawlhchawp pena ziakte a ni a, thuziak rêng rêng chu a hlui tulhtulh a, a ngaihsânawm tulh tulha, a uar zâwnga sawi duh tânchuan khâwla chhut aiin a hlutih mai âwm a ni a; mahse,Bible thu vek a nih avângin ahlut dân a inang vekah ngaihtûr a ni ang chu.

Z.3. Baptisma chungchângahTirhkohte 2:38-ah ApostolPetera te hian Isua Kristahmingin simna baptisma anchantîr a, Isuan, ‘Pa leh Fapaleh Thlarau Thianghlimhmingin in baptis tûr a ni,’ ati bawk si a. Isua sawi hretuan ni si a. Petera te chantîrang hi hmang ve ila a thu atawi zâwk si a, a sual vakdâwn em ni? Eng hun laia\angin nge Pa leh Fapa lehThlarau Thianghlima baptishi hman \an a nih?

18Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Ch. Kum 2002 Puitling SundaySchool Zir bu, ‘Tirhkohte ThiltihHrilhfiahna’ Rev. Dr.Zaihmingthanga siamah khânIsua hminga baptisma chanchungchâng hetiang hianhrilhfiah a ni: Petera thusawihi Juda Pathian ngaihsakhotehnêna thusawi a ni a, Pathianchu an rin sa rêng a ni a.Pentikos Nia ThlarauThianghlim lo thleng hi chu tuma la hriat sa bîk loh a ni a.An tâna rin harsa ber mai chuNazaret Isua, Josefa leh Marite fapa anga lo sei lian kha ani tih tak hi a ni a. Chu mi chuan rina, a hming lam ngeiabaptisma an chan kha a \ûl ani. Hmingin tih hian a hmingneitu nihna leh thuneihna akeng tel a, ‘Lal Isua thuneihnahnuaia intulûtin’ tihna a ni theibawk ang. Kristian hmasatekhân Isua chu Lalpa a ni tih anpuang hmasa \hîn a. Amahminga baptisma an chan khânsual ngaihdamna leh Lal Isuazuitu rinawm ni tûra inpêkna akâwk bawk a ni. Kohhran dingtîr tê an ni a, Trinity thurinainkaihhruaina mumal a la awmhman lo a ni.

Pa leh Fapa leh ThlarauThianghlim hminga baptismaan inchantîr \anna chu NiceaInkhâwmpui AD 325 hnu lamniin a lang.

Zoram Thanga,Tuikual ‘N’ zawhnate

Z.1. Kan \henawmah zu zuarawm ta se, a châng phei chuandrugs te pawh an zuar tel \hîna ni âwm e. Sawrkâr phal lohleh kohhran duh loh zâwngtak a ni a, kan fate tleirâwlve \an tân hian a hnawk ka tiêm êm mai a. Thuneitutehnênah report ta ila, i vêngtehêk suh tih dân kha kabawhchhia em? Nge, kangawi reng mai dâwn em ni?

Ch. ‘Hêk’ tih awmzia dik taknia lang chu ‘hretu derainsiamna’ hi niin a lang a.Mosia Dân pawhin chu chu aduh lo êm êm a ni. I \henawmazu leh drugs zuar miah lo a zuartiin thuneitute hriattîr ta la, hêkdik tak i ni ang a, a zuar diktakte thuneitute hnêna i hriattîrkha chu Bible-in hêk a tih hichu niin a lang lo. An thiltihdik tak thuneitute hnêna hriattîri ni. Mahse, Mizote hian kan

19Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hman pawlh deuh vek chu a nihhi!

Z.2. Sawrkâr phalnaa zu zuaran awm ta a, hêng mite hianPathian ram thawhlâwm hi anrawn thawh ve ngeiin ka ringa. ‘Lo tithianghlim ang che’tiin ei rute thawhlâwm in hlan\hin ang khân thianghlimahkan ngai mai dâwn nge,Pathian hriatpui tlâk lohvapawisa lâk luh chu‘Maichâmah hian rawn lâkloh ni mai se’ tiin kohhran hianin puang mai zâwk dâwn?

Ch. Zawh âwm tak pawh niina lang. Kohhran \henkhatahchuan eizawn nâna zu zuar tihhriat chian sa chu Pathian ramip an pe ve ngai lo va, kohhrantam berte chuan chutiang takchuan an ti lêm lo thung a.Synod anga kal dân tûr hanruahman a awm lêm lo va,hetiang hi chu Tualchhûngkohhranin \ha a tih anga akalpui mai tûr niin a lang e.

Z.3. Jakoba malsâwm dawndân hi a nu nên dâwtainthurualin an pa an bum a.Dâwt sawi te, inbum te hiPathian huat zâwng tak a ni.

Pathian hian dâwtin an pa anbum tih a hre reng âwm si a,chuti chunga Jakobanmalsâwmna a la dawng theitho si hi a va mak ve. Han sawichiang deuh teh.

Ch. A ni khawp tak asin. Nguntaka kan chhiar erawh chuanRebekin Esauva leh Jakoba apai laiin Pathianin, “... a upazâwk chuan a naupang zâwkrawng chu a bâwl ang,” tiin alo hrilh tawh a, chumitihhlawhtlinna tûr chuanPathianin Rebeki leh Jakoba hia hmang pawh a ni thei a.Amaherawhchu, an tuh rah anseng nasatzia chu i chhiar zêlchuan chiang takin i hmu theiang.

Lalkrosmawia, ChhîngaVêng East zawhna

Z. Presbyterian KohhranHandbook (Revised & En-larged) 2014, bung 7-na Ro-man No. I-naah hianRawngbâwltu dangte tiin 1-na a\anga 9-na thleng a rawntâr lang a. Tûn hma a\angakan lo neih tawh leh tûnahpawh kohhran tininrawngbâwltu pawimawh tak

20Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

zînga kan chhiar tel ni si ‘NilaiThupui hawngtu’ telh a ni lova. Hei hi eng vânga telh veloh nge, chhut hmaih palh loni ta se a bu hmasaah pawhtelh a ni lo va, PresbyterianKohhran Handbook 2014-ahhi chuan Revised & Enlargeda nih ang ngeiin tel tawh âwmtak a va ni êm! Nge, Biak Ininkhâwmna chanvo neitutehriat tûr (Bung 6 - XII-na 3-naah) hian ziah a ni a, hei hi asâng lam a\ang hian kan duhtâwk mai tihna em ni?

Ch. Hmaih palh liau liau a ni ang.A tîra hmaih palh, a ennawnlehnaah pawh telh tâk chuan loha nih hmêl e. Thil dangah pawhhmaih leh tihsual a awm thei a, ahmangtuten taima takin minrawn hrilh/zâwt zêl dâwn nia.

H. Thangkhûma, ChhîngaVêngthlang zawhnate

Z.1. Lalpa Zanriah kîla\awng\ai dân tûr kaihhruainahi Senior pâwl zir, Sacramentpâwl zir, Kristian Hla bu lehBible-a mite hi inang pakhatmah a awm lo va. Eng nge aawmzia? An mi mal ngaih dânan ziak nge, kohhran

remtihnain an ziak? Kohhranremtihnaa ziak a nih chuaninang tlânga ziak ni se, an mimal ngaih dân an ziak a nihchuan kohhran thurin pawi-mawh leh hla serh hran buahte an mi mal ngaih dân ziahmai mai chi em ni?

Ch. A bu siamtuten an\hahnemngaihnaa an ziah telhlawm vâng a ni ang e. Mi malngaih dân tih thuah chuan ziaktûra mawhphurhna pêkten anziah, hman theih tûra chhuaha nih tawh hi chuan kohhranchhuah a ni tawh a, a ziaktutemawhphurhtîr chi a ni tawh lo.Hetiangahte hi chuan atlângpuia \awng\ai dân tûr anthiamna tûra kaihhruaina a nimaiah ngai ila a \ha ang e.

Z.2. Kumin 2015 PuitlingSunday School zirlai 27-na,Thupui \hen 2-naa AD 1100a\anga 1500 hun laihâwl tiaa rawn ziak hi 1987 PuitlingSunday School zir KohhranChanchin AD 500-1500 khahun laihâwl tiin kan zir bawksi a, eng nge a awmzia minhrilhfiahsak teh.

Ch. Hun laihâwl chhût dân hi

21Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a inang lo va, a \henin AD 500-1500 an tih laiin a \henin AD1100-1150 tiin an sawi bawka, a dik thei ve veah i ngai ang.Kan zirbu ziaktute pawh hianan lehkhabu râwnin a kum zâtan dah angin an dah ve mai niina rinawm.

J. Lârchhuakmawia,College Vêng, Aizâwl

zawhnaZ. Kohhran \henkhatahUpaten Pathian BiakInkhâwmah KHB-a mi lo chuSynod-in sak a remti lo tiasawi hi ka hre fo mai a, a dikrêng em? Dik ta se, engtikahnge thu a chhuah? A chhuahdân dik tak min hrilh thei laka lâwm hle ang.

Ch. Hetiang teh tâwng chuanSynod-in ro a rêl khât khawpmai a. Amaherawhchu, a theihchen chenah Pathian biakinkhâwmnaa Kristian Hla Buhmang tam tûra inchah chu aawmin a lang a. Synod rêl dân

leh a kum zât kan hre thei ta mailo va, chiang zâwka inhriattîr lehdân kan zawng dâwn nia.

Upa C. Lalbiakmawia,Ramhlun Sports Complex

zawhnaZ. Lalpa Zanriah sakramensem bâng chhang leh uain hiengtia tihral tûr nge ni? Atihral dân fumfê tak a awmem? A awm lo a nih chuan atihral dân tûr mumal tak siama \ha lo maw?

Ch. Inkaihhruaina mumal takziaka dah chu kan nei lo a nimai thei a. Amaherawhchu,Upaten zah taka an buatsaihangin a seng hawina lamahpawh Chowkidar kuta dah maimai lovin zah takin an senghawi leh a. A bâng awmte pawhmi dang lakah phalrai mai lovinan tiral a. Naupang ei tûr lehkawpuar damdawi atân tiin anpaipâwn hâwng mai mai ngailo. Chu chu ziak loh dâna kanneih dân a ni mai e.

Charles Steinmetz-a, ‘General Electric dawithiam’ an tih \hinchuan, “Zawhna mâwl a awm lo. Miin zawhna zawh a bânsanhian mi mâwl a ni,” a ti.

22Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

KRISMAS – MI TINRÊNG TÂN(Luka 1:39-45; 2:10-14)

– Rev. RobawiaVaivakâwn

Krismas hi Kristiante tân ni ropui leh hluber a ni âwm e. Krismas hi a hlutna leh a ropuinahi sawi nawn a ngai lo. Sawi nêp viau dâwn

mah ila mi thinlung a luah dân hi kan tidanglam thei tawh lo hialâwm e. Kristiante chauh lo pawhin Krismas lo thleng tûr hi kumtinin kan buaipui \heuh mai. Sumdâwngtute tân phei chuan an buhlu chuh hun vânglai a ni ringawt mai. Mi tin tân hun lâwmawm ber ani hial âwm e.

Krismas laia hlim lohhlauvin mi tinin kan theih dânang angin \an kan la a ni bermai. Hei hian Krismas hlutziaa tilang chiang viau âwm e.Chuti taka ni ropui chu a lo irhchhuah dân kawng Pathian thuakan hmuh dân i lo thlîr teh ang.

Chanchin |ha Matthaianmin hrilh dânin thlah chhâwng42, Abrahama a\anga Kristapian thleng min hrilh zîngahhmeichhe hming panga (Maritelin) chauh min hrilh. Hênghmeichhiate hi i’n chhui zui tehang.

1. Tamari: Tamari hi Juda monu, a fapa Era tân neihsak a ni.Era chu Lalpa mithmuha misual a ni a; tichuan, Lalpan anichu a tihlum ta a. Tin, Juda

chuan a fapa Onana chu a unupui chu neiin a u tân chithlahsak tûrin a ti a. Tin, Onanachuan a u tâna chi thlah chu aduh lo va, a nupui Tamari apâwlin a chi chu leiah a titla\hîn a, a thil tih dân chu Lalpamithmuhah sual tak a ni a;tichuan, ani pawh chu a thi veleh ta mai a. Juda chuan a fapanaupang ber Sela chu a lanaupan deuh avângin a monuTamari chu a nu leh pate inlamah a hawtîr rih a; mahse,Sela a lo puitlin hnu pawhchuan a thih ve leh mai a hlauhavângin a monu Tamari chu angaihsak ta lo a ni. Tamarichuan a pasala pa Judan berâmhmul mêt tûra a lo kalnakawngah chuan nawhchizuarangin a lo awm a; tichuan, a

23Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

pasala pa Juda chuannawhchizuar emaw tiin amutpui ta a. Dahkham atân atiang leh hming nemna ahrênsak ta a. Nakinah miten, “Imonu khân tlangvâl a ngai a,nau a pai asin,” an ti a. Judachuan, “Kai chhuak ula, hâlhlum rawh u,” a ti khur khur a.An kaih chhuah lai chuan apasala pa hnênah Tamarichuan a nau paina pa chu, “Hethil neitu hi a ni e,” tiin adahkham thil chu a rawn lachhuak ta a. A pasala pa thil alo ni reng si a, Juda chuan,“Kei aiin a fing zâwk a ni,” ati a. Tamari chuan phîr a hringa, chûngte chu Pheresa leh Zeraan ni (Gen 35 en rawh).

2. Rahabi: Rahabi chanchin hikan hre tam lutuk lo.‘Nawhchizuar’ tih hi a lârnatak a ni âwm e. Israel fateKanan ram va enthlatute khânthlen nân an va hmang a ni tihBible-in min hrilh; tin, ramenthlatute kha a lo humhim a;chuvângin, ani leh a chhûngtepawh zuahin an awm a, Israeltezîngah khân an tel ve ta zêl a.Solomona nên an innei ta hiala; tichuan, Boaza hringtu a ni.

3. Ruthi: Ruthi chanchin hi kanBible a\ang hian kan hria(Ruth 4:16-27). Ruthi bu hingaihnawm tak a ni. Ruthi hiMoab mi, Israel-te hmêlmahnam ni \hîna mi a ni. Israelrama \âm a tlâk laiinElimeleka leh a nupui Naomileh an fate Mahlona lehKiliona te chu \âm tlânin Moabramah an pêm a, Moab minulate chu an fate chuannupuiah an va nei a ni.Elimeleka leh a fa pahnih chuan thi a, Naomi leh a mote chuan hmeithai ta a ni. Kum 10 laihnuah chuan Israel ram lamahNaomi chuan kîr leh a duh taa, a mote chu an pate in lamahkîr leh tûrin a ti chiam a,pakhat zâwk Ruthi chu a hawve duh lo va, Naomi chuanIsrael rama Betlehemah chuana monu Ruthi chu a hawpui taa. Tah chuan a laichîn hnaiBeazan nupuiah Ruthi chu a lonei ta a ni. Chu chu Davida puObeda hringtu a ni.

4. Bathsebi: Bathsebi hi Hitmi Uria nupui a ni. Israel-tenDavida sipai hotu Joaba hovaAmor-ho an rûn laiin Uriapawh sipai a nih avângin râl

24Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

dovin a kal ve a, Lal Davidaerawh chu Jerusalem-ah aawm a, a chhûn mu tho chu inchung zâwlah a awm a, chuta\ang chuan hmeichhe pakhatinbual lai a hmu a, a hmêl\hahle a, tu nge a nih a zawhtîr a,‘Elima fanu Bathsebi, Hit miUria nupui a ni,’ an ti a. Chutichung chuan Davida chuan vahruai tûrin mi a tîr a, an rawnhruai a, a lo mutpui a, nau a lopai ta a. Bathsebi chuanDavida hnênah, “Nau ka paita,” tiin a hrilh a.

Davida chuan sipai Uriachu a ko haw a, a nupui hnênachâwla riak tûrin a tîr a;mahse, Uria chu a nupui bulariak lovin lal chhiahhlawhtezîngah a riak ta zâwk a, chuchu lal an hrilh a, lal chuan anupui bula riak tûrin a ti leh a;mahse, Uria chuan, “Ka \hianterâl ramah an rammu a, chutihlaiin kei ka nupui bulah ka lomu ang maw, teuh lo mai,” a tia. Lal Davida chuan lehkha asiam a, sipai hotu Joaba pêktûrin Uria chu a kentîr ta a.Joaba hnênah chuan Uria churâl hmatâwngah \antîra, râlkuta thi ngei tûrin a chah a ni.

Uria chu a thi ta ngei a, chumihnuah Lal Davida chuanBathsebi chu nupuiah a nei taa ni. A thiltih dân tenawm takchu zâwlnei Nathanan azilhhau nghe nghe a ni. ChuBathsebi lakah chuanSolomona a lo piang a,Solomona thlah kal zêlah nulathianghlim Mari lakah IsuaKrista chu a lo piang ta a ni (2Sam 11).

5. Mari: Mari hi Josefa nupuihual a ni. Josefa nên an inneihhmain a hnênah vântirhkoh ainlâr a, vântirhkoh chuan,“Mari, hlau suh, Pathianduhsakna i dawng e, ngai teh,nau i pai ang a, fapa i hringang a, a hmingah Isua sa angche...” a ti a. Tichuan, IsuaKrista chu a lo piang ta a, chuchu Krismas lo awm chhan chua ni.

Kan sawi tawh ang khânPathian fapa meuh lo piannakalkawng hi a mak a ni. Sualnachi tenawm leh râpthlâk a awmnawk mai. He thil hian eng ngemin zirtîr le? Krismas hian mizawng zawng min huap kimziaa tichiang hle mai. Mithianghlim leh mi \ha chauh tân

25Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a ni lo va, a lo pian chhuahnabul lam a\angin mi sual leh ringlo mi, Jentail, hnam dangthlengin a rawn pal kim vekmai, a lo pian chhuahna Marilah nula thianghlim, Pathianngaihsak mi a lo ni bawk. Marihi chu Krista lo pian nân ainhmeh hle mai. A lo irhchhuahna thlahtu lam hanchhuia thil lo inzep kan hansawi tâkte khi chu Pathian Fapameuh lo pianna bul atân ainhmeh lo tak zet kan ti \heuhâwm e. Mahse, a ni miau si.

Hetiang hi a nih avânginkan hun kal tawhte a \ha lo viaua ni thei; mahse, kan Lal Isuanmin iai chuang lo. Chuvângin,tute pawh hian Pathian thuaPathian duh zâwng nun dân \hakan hriat ang tak hian Pathianduh zâwng leh lawm tlâkinKrismas hi i hmang ang u. Kansawi tâk thil fel lote khaPathianin a haw tho, Davidangei pawh Zâwlnei Nathanan azilhhauh thu kan hriat kha. Kansual chung chung pawha kantâna lo piang Krista hi a duhzâwng takin i lâwm ve ang u.

Unau duh tak, heti taka kanawm dân tinrêng, kan sual leh

\hat lama tu mah min iai lo va, misual ber leh mi \ha berte pawhinang renga kan nun tlân theihnâna lo pianga, khawvêl sualnaleh hrehawmna tinrêng rawntuara kraws-a min thihsaka,chatuana kan nun theih nâna tholeh Lal Isua hi chawimawiinkumin Krismas hi a duh zâwngini hmang ang u.

Kan sualna tinrêng,hlemhlêtna, zu ruih, drugngawlvei, mipat hmeichhiatnahman khawloh leh nun fîmkhurloh vânga natna râpthlâk taktak tuartute, rûkrûk, tualthahleh lung in thleng thlenga sualavânga tângte pawh a tu-a-temah hi kan Lal Isua hian minhnar phal lo. Min hnar phal lomai a ni lo, kan tân a piang a,kan tân a tuar a, a thi a, a lonung leh a ni. A va ropuiin ava lâwmawm êm! A duhzâwnga nungin kan sualtehnuchhawnin i Krismas ang u.Nang leh kei mi sual ber tân a\ha ber min pêk a duh asin.Thlahtu kan chhui a\ang khânmi sual berte pawh a lokalkawngah a rawn hmang duha nih kha, nang leh kei ngeipawh hi min iai lo asin.

26Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

I THU ANG ZÊLIN KA CHUNGAHTHLENG RAWH SE

(Lk. 1:30-38)– Upa Dr. H. Lallenmawia

Luangmual West“I thu ang zêlin ka chungah thleng rawh se,” tih hi Marin

vântirhkoh Gabriela hnêna a sawi a ni tih hai rual a ni lo. Hethu hi sawi a awlsam ai hian hlen chhuah hi thil huphurhawmtak a ni lawi si. Mari hian innei lova nau a pai a nih chuan achan tûr chu–(1) A pasal hual nên in\henhlenna tûr a ni.(2) Falak pai/sâwn pai/uireanga ngaih (Inhual tawh chuaninnei tawh ang deuh thaw hialangaih an ni) tûr a nih avânginlunga den hlum ngei tûr a nibawk. Thih huam a ngai tihnaa nih chu.(3) Chhûngkua leh chipuizawng zawng khawtlângamualphona tâwpkhâwk thlentua ni bawk ang.

Hêng harsatna zawngzawngte hi Mari hian a hre loa ni lo va, a dâwn kim vek a,a mang a ang a, ThlarauThianghlim leh Chungnung-bera thiltihtheihnain a hliahkhuh tûr thu a hriatin a ‘aw’thei ta a, a ‘Amen’ thei ta a ni.A awmzia chu vântirhkohthusawi hi a ‘Amen’ tak

avângin Mari hian –(1) Nghet takin ka pawm e.(2) Ka pawmpui a che.(3) Ka rem ti thlap e.(4) Lo thleng ngei rawh se.(5) A dik ka ti e, a tihna tluka ni.

Ringtute hian Lal Isua kanzuinaah hian engkim huama zuihi a har duh hle mai. Kan nunhi han inchîk neuh neuh ila, kanchunga thil thleng tam ber hi chukan pawmzam thei lo chu a niber mai. Kan nuna thil thlenghi chi hnihin a \hen theih ang.(1) Keimahnin kan zir lohavânga kan tuh rah sengna angathil lo thleng.(2) Kan zir loh vâng pawh nilova Pathian nên inzawmna \hatak nei leh a duh dân ngaichângreng chunga kan chunga thil lothleng te an ni.

27Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

A pakhatna hi chu sawi tamngai lovin kan tuh rah thil \halo kan tih avânga kan chungalo thleng hi chu kan hriat tlâna ni a, Pathian rorêlna kantawng buak ti pawhin a sawitheih ang. Mari chunga thil lothleng, ama thiam loh pawh nimiah lo, khawvêl nih phungkalh hial khawpa thil danglam,ama nun ngei pawh chân phahtheihna dinhmuna ding chungaLalpa vântirhkoh thu sawi a lo‘Amen’ pui theihna hi kan tânzir tûr a tam hle mai.

Mihringte hian kan thiamnachu sawi loh, kan thiam lohngei ngeina avâng tih hriatreng chung pawha kan chungathil thleng kan pawmpui theilo te, thiam kan inchantîr luitlat te hi ringtu nun dik a ni theilo a ni. Mari hian a thiam lohnaleh a tih dik lohna awm miahlo chung pawha a nuna thihnaleh mualphona râpthlâk lothleng tûr Pathian hmingachung lam thusawi a lo‘Amen’ thei hi thil ropui tâwpkhâwk a ni. Chu a lo ‘Amen’puina chuan khawvêl sualchhandamna a lo thlen ta a ni.I chunga Pathian rorêlna i lopawmpuinain eng thil danglam

nge mi dang nunah a thlen tawhle. Zorama harhna lo thlengmêk hian ‘Amen’ nunah minhruai thlen a va pawimawh takêm! Fiahna paltlang peih lo nunhian fiah tlâk loh nun a hringthuai \hîn a, Lal Isua chanchinhretu ni mai lova, Lal Isuahretu dik tak kan nih apawimawh. Mizoram Kristiantehi a huhova Kristiannaah kan\hat viau laiin mal tlat nunahkan che chhe leh hle si ni tehian a lang.

Mizoram hian thu hrilh‘Preaching’ aiin zirtîr‘Teaching’ hi kan mamawhzâwk niin a lang bawk. Kannun chhûng rilah hian beihvakna lam ‘Crusade’ aiinmahni inkhenbeh nun‘Crusified’ mihring hlui thihnahi kan mamawh tak zet niin alang, chumi nun kan thlen phâk\hin loh avângin kan tisa minaa\ang chuan Pathian rorêlna hikan nun hian a lo ‘Amen’ thei\hin lo a ni. Tuarna phêna LalIsua hmêl hmuh a pawimawha, hlimna ringawt ûmtu chuanharsatna leh tuarna a ûm phathuai zâwk \hin.

Krista lo pianna nichampha kan hman tûrah pawh

28Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hian Mari anga kan nuna thilthleng chu eng pawh lo ni dâwnse, Lalpan kan chunga a thlentîra nih chuan lâwm takin kan lo‘Amen’ theihna nun in\anna loni hrâm se a duhawm hle.Marin a nuna thil lo thleng tûra lo Amen theihnain khawvêlsual chhandamna a thlen ta anghian Lalpa hminga kantawrhnate hian mite tânamalsâwmna a thlen ngei ibeisei tlat ang u.

Nau piang kan lawmnaatâna vân lam duh dân chi hnihawm thei chu hêngte hi a ni–(1) Chungnungbera Pathianropui berna (rawh se tih a nimah zâwk).(2) Mihringte chunga rem thulênna (hetah pawh hian rawhse tih a ni bawk).

Rem thu lêng tûr chuaninngaihtlâwmna a ngai.Inngaihtlâwmna hi–(1) Mahni aia sângte laka kantih ngei tûr a ni a.(2) Kan tlukpuite lakah chuannun dân mawi pângngai a ni a.(3) Mahni aia hniamte lakahchuan inngaihtlâwmna hi thilropui tak a ni.

Hmânlai ata\ng tawhinkhawvêlah inrem lohna a nasa

thei hle \hîn tih kan hria, kum zabi12-na a\anga 19-na thleng khânindona avângin mi maktaduai 14an thi tawh. Indonaa hliam tuarhmasa ber chu ‘thu dik’ a ni mauhmai thung. BC 1496 leh BC1861 inkârah indona vawi 3130a awm. Indopui 1-naah khân mimaktaduai 37.3 an thi a, Indopui11-naah mi maktaduai 45.4 anthi bawk. Vietnam indonaahngawt pawh khân America mi59,605 lai an thi a, mi 3,04,000an hliam bawk.

Heng zawng zawng hi kannuna Lal Isua a lal loh vângleh kan nunin Pathian rorêlnakan lo ‘Amen’ theih loh rahvek a ni a tih theih ang.

Mihring leh Pathianinremna tûra Marin a nunaPathian rorêlna leh remruatnaa lo ‘Amen’ pui theihna avângakhawvêl sual chhandamna a lothleng ang hian i nuna Pathianrorêlna i lo ‘Amen’ puitheihnain mi dangte nunahchhan chhuahna ropui a lothlen theih nân Lalpanmalsâwm che sela ‘I thu angzêlin ka chungah thleng rawhse’ i tih zêl theih nân ThlarauThianghlimin thuam zêl cherawh se.

29Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

PATHIAN LUNGPHÛM NGHET(Châng thlan : 2 Timothea 2:1)

– Liansânga, ‘Tlau Rûn’Kanan, Aizâwl

Pathian lungphûm nghet tih thu hi Tirhkoh Paula’n Timothea(Pastor thar) hnêna a sawi ni mah sela, a kohhranho enkawltutetân a pawimawh êm êm a. Keini tân pawh a \ha a ni. Pathianlungphûm nghet chu a la ding reng a, he chhinchhiahna pahnih -‘Lalpa chuan ama tate chu a hria’ tih leh ‘Tu pawh Lalpa hminglam apiangin sual kalsan rawh se’ tih thu hi a keng tel a ni. Pathianlungphûm chu Isua hi a ni a, kohhranhoten biak in emaw, inemaw kan sak dâwn chuan lung kan phûm \hîn. Pathian pawhinchu a lungphûm chungah chuan kohhran ropui tak a rem dâwna ni. Mihring suala tlute chhanchhuak leh tûrin Isua a lo kal a,Israel-ten ropui taka lo kal tûra an hmuah laiin tlâwm takin mirethei chhûngkua a\angin, ran in tlâwma piangin, ran chaw pêknathlênga muin a lo kal a. A rawngbâwlnaah mipuiin an duh êm êma, sakhaw hruaituten mi sual leh bawlhhlawh an tih – phârtepawh, “Ka duh e, lo thianghlim tawh rawh u,” tia dekin anthianghlim zêl si a. Mipuiin lalah an siam ang tih an hlau a ni ang,mi sual, hnam hmêlma, thi tlâk a ni e, tiin puithiamhovin an mana, krawsa khêng bet tûrin Pilata an nawr lui a. Ani chuan hrehtakin krawsa khen beh tûrin a pe ta a nih kha. Kalhlên kûtmipui tam lai takin mi sual pahnih nên Kalvari tlângah an khêngbet ta.

Mi sual khen behte hi ni lia\anga ni nga emaw an damthei a, \awng chhe pui puiin anau vak vak a. An thih hma nânan ruhte an vaw tliak \hîn. LalIsua chuan kraws a\ang khânthu \ha tak tak pasarih a sawia, pathum chauh lo sawi ila.

Chûngte chu–

(a) ‘Ka Pa, anni hi ngaidamrawh,” tiin a dîlsak a.

(b) An khen beh pakhatin,“Isu, i ram i thlen hunahmin hre reng ang che” a tia. Isuan, “Vawiinah ka

30Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hnênah paradis-ah i awmve ang,” a ti a.

(c) “Ka pa, i kutah ka thlarauka kawltîr e,” tiin damtakin a thi ta a ni.

Chutichuan, behliang munhun lai vêlin khawvêl a lo nguiruai a, a thim ta mup mai a.Mipuiten thil awm dân anhmuhin mak an ti êm êm a,‘Pathian fa a nih tak zet chuana va pawi dâwn êm?’ an tivawng vawng mai a ni.Puithiam leh hotu dangtepawhin ‘a mak hle mai’ tiin anthlîr a. Kraws-a dârkâr nga vêllek dama a thi kha mak tiinsipai za hotu pawhin Pathiana fak ta hial a ni. Sipaipakhatin a nâk a han vit a, thisenleh tui a lo luang thla a, leiah alo luang chhuak a. Krawsthingah luang thlain leiah a tlingta zuih mai. Pathian lungphûmIsua chu a thi, a lungphûm chutlâng thianghlimah chuan aawm. Sam 81:1-a mi kha a lothleng ta. Kan kohhranholungphûm chu Lal Krista Isua ani. KHB No. 361 ‘Kohhraninnghahna lungphûm chu LalIsua a ni. Paulan, “Keiinlungphûm chu ka phûm tawh a,

chu lungphûm chu Isua Krista chua ni,” (1 Kor 3:11) a tih kha adik a ni. He lungpui chungah hianka kohhranho ka rem chho ang,mitthi khaw kulh kawngkhârin angam lo vang (Mt 16:18). LalIsua thusawi a lo thleng dâwn ta.

Isua thih hnua lunglêng zualmi 120 Tirhkohte leh mi danghmeichhiate nên lung rual takaThlarau Thianghlim lo thleng tûrnghâka \awng\aihote khaThuthlung Thar kohhran, Isua remngei chu a lo piang ta. ChuThuthlung Thar kohhran chuTirhkohte nên bul \anin mi 120 anni a. Pentikos niah mi 3000-in anbelhchhah a, a hnuah mi 5000 anlo tel leh a. Kohhran member mi8120 bâkah a chhandam mêkapiang chu Lalpan ni tin an hnênaha teltîr zêl \hîn. Tirhkohte 2:47-asawi angin an pung ta zêl a.

Chu kohhran lungphûmchunga rem kohhran chuanbanpui pali a nei a. Chûngtechu–

1. Tirhkohte zirtîrna - Isuachanchin an sawite kha.

2. Inpâwlin - kohhranhoinpâwl khâwmna tinrêngtehi.

31Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

3. Chhang phelin - Lalpahriatna sakramen ruai lehmahni tûk zân chawlungawi taka ei te hi.

4. |awng\ai - hi Pathian kanbiakna, ringtute tih tûr ani (Tirh 2:42).

Chu kohhran chuanChanchin |ha puan darh chuLal Isua thupêk a nih avânginkan ngai pawimawh êm êm a.Isua hi chhandamtu a ni an tihavângin ringloten an hua a,tihrêm tumin thuneituten an nêksawk sawk a, a chhe thei lo.Lungpui Isua chungah rem tlata nih vângin hêngte hi an ngaipawimawh êm êm a, krismasa lo thlen chuan Lal Isua lo kaldân tlâwm tak khân a tilâwmêm êm \hîn a. Israelten ropuitaka lo kal tûra an rin an hmuahlaiin mi tlâwm Mari te,Bethlehem ran in te, ran chawpêkna thleng te, vân mipui zaite, berâm vêngtu te,khawchhak mi fing te leh anthil ken te nên; kohhran mipuilah chu mahni neih \ha ber lehtui ber nên taksa ruai kan kîlmup mup a.

Biak In leh lênkhâwmnahmunah “Ngai teh, an ri a va

mawi êm! Ni ropui lo thlenglâwmin. Chatuan rem Lalropui fakin rem leng se” tiinan zai lam mup mup mai \hîna. Chûng hla chu an duh êm êma, “Angelte chu lo zai nawnleh se, Bethlehem dai hmunkhawhara ka awm lai hian, anrimawi leh an thâwmte chukan thinlungah châm rawhse,” sawi sên a ni lo, an lâwma ni. Good Friday-ah Kalvaritlâng leh kraws te khân an lunga tilêng a. “Aw tlâng mawiKalvari, miten hmusit mah se,Tlâng dang zawng zawng aiinkei zawng ka ngaina hle,” anti vawng vawng a ni. “Chukraws chu pawmin ka vuanzêl ang, thlafam dairial kachan hma loh zawng,” tiinmittui nên hla \ha leh thu \ha apiang tam hle.

Chutiang chu ni mah se,an tum chu vân hmun ropuihmangaih rama chêng ve tûrachi tin hnam tin sâwm khâwmkha an thupui ber a ni.|hahnem an ngaih êm avângin\awng\ai te, tha sen lehthilpêkte an phal êm êm a, anngai pawimawh hle bawk a ni.Lehlamah chuan nêktu an awm

32Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

reng. Mizoten Chanchin |hakan rin ve hunah pawh ringtutetibuaitu an awm reng. |awngmawi lo ni suh sela, kei pawhPresbyterian ringtu nupa kârahpiangin kum 2015-ah hian kankum 90-na ka lût ta. Ka hriatahpawh kohhran chunga lalsualte pawh ka hre ve a.Ringtute zînga zirtîrna him lolâk luh tumte pawh ka hre vebawk a ni. Paulan EphesiUpahote a fuihnaah pawh ‘Inzînga mi ngeite hi zirtîrnadanglam pu an la awm ang’ atih kha (Tirh 20:30). Kohhranhian nêktu a nei reng a ni.Kohhran sawisêlna siam \hattumte pawh kohhran nêktu a ni.Thil mak leh hlauhawmaringtute sawi hlauh te hi kohhran

nêktu a ni (Heb 13:9). ‘Zirtîrnatinrêng leh zirtîrna mak taka lenbovin awm suh u’ tiin ringtutefuihna thu kan hmuh kha.Ringtute hi eng ang pawhin nêkmah sela kan chhe dâwn lo.Lungpui Isuaa rem tlat a nihavângin. Khawvêl zawng zawnghi kan Lalpa leh Krista ram a nita (Thup 11:15). Pathianlungphûm nghet chu a la ding renga, a ding reng dâwn. Hechhinchhiahna hi a nei tlat atin ni-‘Lalpa chuan ama tate chu ahria’ tih leh, ‘Tu pawh Lalpahming lam apiangin sual kalsanrawh se.’

Chatuan in nuam ropuitaka chhûngkua kan kim theihnân Pathianin a thu malsâwmrawh se. Amen.

TIHDIKNA

Kristian Tlângau October 2015 chhuak, phêk 42-naa‘Vânlalchhuanga, Mizorama kohhran chhuahsana pâwldang dintu chuan’ tih kha, ‘Vânlalchhuanga, Mizoramakohhran chhuahsana pâwl dang dinte chanchin ziaktuchuan’ tih tûr a ni a, tihsual palhah ngaihdam kan dîl e.

– Editor

33Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

KRISMAS VÂNG CHAUH A NI

– Rev. Dr. C. ChawnghminglianaTlângnuam

Kan naupan lai chuan, ti ve khanglâng ila, kum tâwp lamahsikul final exam kan han zo va, exam zawh kârah zirtîrtuten resultan han puang nghâl a. Result puan ni chuan inthlahna (farewell) kannei nghâl bawk a. Hemi nia sênso tûr pawh chêng khat leh buhfaino hnih kan keng khâwm bawk a. Puar peng pawngin inthlahnaruai kan han ei zo chu tih leh tûr dang a awm tawh lo ve tih hla angmai kha a ni. A tûkah chuan \hiante nên dai pâwn velah kalin tlângsâmpâr tîr kan han bawh pe leh a. Chutiang rêng rêng chuan kâwla nichhuak kan chhiar \hîn a. Chutianga tlângsâm pâr kan han bawhpêt duai duai chuan Krismas a hnai hle tawh a ni tih kan hre mai a.Pu Rokûnga hla,

“Chumi zân reh takah chuan,Thlasik vûr daifîm hnuaiah,Bethlehem bâwng in tlâwmah,Lal Krista a lo piang ta”

tih hla te chu la tuipui phâk lomah ila, mas hunah chuan sa kanei leh ngei dâwn a, thawmhnawthar kan nei leh dâwn tih hre lâwkrânin phûr takin hma lam hun kanthlîr ve \hîn. A nuam ve \hînkhawp mai. Kha ti taka kan longhahhlelh Krismas chu engchiah nge maw a lo nih le tih chui han chhui deuh teh ang.

1. Krismas chu eng tihnange ni : Krismas tih hi Old En-glish-ah chuan Cr’stesmæsse tiha ni a, chu chu ‘Christ’s Mass’tihna a ni a. Kohhran

\awngkamah chuan LalpaZanriah (Chawhlui) kan kîl ho hiMass tia lam/sawi a ni bawk \hîna, Roman Catholic Kohhran pheichuan Lalpa Zanriah tih aiahMass tih hi an hmang zâwk nghenghe a. Tichuan, Krismas(Christ’s Mass) awmzia chu -Krista Ruai (Chawhlui) tihna ani ber âwm e, a nih chiah lohpawhin chuti lam hawi chu a ni.Chu vâng chu a ni mai theikhawvêl hmun hrang hrangahpawh Krismas chu Ruai (Feast)nên an lâwm zêl mai.

34Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2. Eng tika hman \an nge anih : Krismas chu Lal IsuaKrista piancham hriat rengnakûtpui (festival), Kristianten kumtina kan lawm \hin hi a ni a.Bethlehem khuaa Krista lo pianni kha Krismas hmasa ber chu ani mai alâwm tih theih tak pawha ni. A ni lo han tih rual pawh ani lo. Mahse, kohhran hmasatenKrismas hi an lo hmang har hlemai a. Kum zabi 4-naah anhmang \an chauh mai. KohhraninKrismas a hman hmasak ber chu25th December, 353 AD-a Romkhawpuia an hman kha a ni.Khawthlang lam kohhran zawngzawng leh Khawchhak lamkohhran \henkhatte chuan De-cember ni 25 hi Krismas ni atânan hmang a, Khawchhak lamkohhran \henkhatte chuan Janu-ary ni 7-ah an hmang a, Arme-nian Kohhrante chuan January ni6-ah an hmang ve thung.3. Khawvêl ram dangah engangin nge an lo hman ve :Krismas huhâng hi a na hle maia. Khawvêl ram hrang hrangahKristian ram tia sawi loh thlenginsawrkâr chawlh (Holiday)-ah anhmang deuh vek mai. India ram2% Kristian awmnaah takngialpawh Krismas hi sawrkârchawlhah puan a ni a. A thlarau

lam se su lovah pawh Krismashun hi mi tinin an nghahhlelh êmêm a ni a. Khawvêl ram tam takahKrismas vuakvêt hi thil lei lehhralh kawngah a tawng sân berhun a ni a. USA-ah chuanKrismas bazar hun hi Octoberthlaah a in\an daih tawh an ti.Canada-ah phei chuan sum-dâwnghovin Krismas bazar atânOctober thla hmain fakna (ad-vertisement) an lo ti lâwk daihtawh \hîn.

UK leh Ireland-ah chuanKrismas bazar hi November thlalaihâwl vêlah an \an \hîn.Krismas hunah hian mi thilpêkan uar êm êm a. Anmahnichhûngkhat laina leh \hian \hateleh an la hmêlhriat ngai hauh lohte chenin thilpêk (gift) an inpenasa êm em a ni. Krismas hmafê a\angin mahni in chhûngahemaw kawtzâwl (courtyard)-ahemaw Kristmas Tree an siam a.Krismas present an dawn te chuhawng mai lovin an Krismas Treebulah chuan an dah khâwm a,chu chu Krismas Ni-ah phûrtakin an hawng \hîn. Tin, biak inte, anmahni chênna in te lehkawtthlêr te an cheimawi nasahle \hîn bawk. Krismas chuan anram economic pawh thui tak chua khawih ngei ang. US Census

35Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Bureau-in a târ lan dânin kum2004-ah khân DepartmentalStore-a an sum sên ral chu dol-lar tlûklehdingâwn 20.8 (Novem-ber) a\angin dollar tlûklehdingâwn31.9 (December)-ah a zuang chhodâwrh mai a ni.

Mipui khawsak rêlbâwl dânzir mi (economist) pakhatin achhût dân chuan, “USA-ah hichuan Krismas hi \ûl lova sumkhawhralna mai mai a ni, kum2001 khân USA hian Krismasvuakvêtah hian \ûl lovah dollartlûklehdingâwn li a khawhral ani,” a ti. |ûl lova sum khawhralzâwng leh a chân zâwngachhûtna (calculation) chu awmbawk mah se, kawng lehlam thlîrchuan hêng sum sêngtute hianinphal tak leh lungawi tak chungaan tih a ni a. Mi dangte tân lehanmahni tâna khati ang zât an sênkhân an insênso loh ai khân anhlimin an lungawi zâwk tlat lawisi hi a makna tak a ni. Lungawinaleh hlimna aia hlu hi mihring tâna awm si lo. Chuvângin,Krismasah hian eng zât pawh losêng ila, a sêngsotu a hlima, alungawi miau si chuan hloh nilovin hlêp a ni zâwk dâwn lâwmni? Eng vânga insêngso nge annih? Isua vâng chauhva lungawitaka insêngso an ni. “Lâwmna

tak mai thinlunga ka neih hi Isuamin pêk a ni, lei lâwmna aialâwmna ropui, Vân lâwmnain kakhat \hîn” an ti daih lawi si chu anih hi.4. Mizorama Krismas kanhman dân hi : Keini naupangtak ngial pawh hian kan hriattheih chin ata tûn thleng hianKrismasah hi chuan thawm-hnaw thar (a man to leh tlâwmchu thu hran ni se) eng emaw talneiin ruai hi kan la \heh ziahzawng a nih hi. Thuamhnaw laha nalh tulh tulh a, a man a to tulhtulh bawk a. Krismas ruai lah achangkâng tulh tulhin sênso asâng tulh tulh bawk si.Chhûngkhaw \henkhat tân chuanKrismas hi a luhaithlâk thei viaumai. Nu leh pa tân chuan chaldawm vang vangna tham a ni.Kohhran ang pawhin tûn hmaakan tih ngai loh thil tam tak, sumleh pai sênna a awm ta zêl mai.Tin, Krismas vângin vêng tinmaiin mahni theih ang tâwktâwkin vêng kan cheimawi a.Aizâwlah pawh kum tluanaBazar Bûngkâwn a\angaKulikâwn thleng maia kawngpuidung thim phei \huap te pawhKrismas dâwnah chuan kan cheimawiin a êng phei ut mai \hin teleh vêng tin mai kan han

36Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

cheimawiin kan han tiêng ut vekmai te hi a mawiin hmuh a vanuam êm; mahse, sênso a va sângdâwn si êm! Krismas ruai atânakan sênso te hi a va turu sâwt êm!Nikum 2014-a Aizâwl khawpuichhûnga kohhran lian deuh deuh\henkhat, Krismas ruai atâna ansênso zât lo en ta ila –Kohhran Sênso zâtChanmari 9,10,000Bûngkâwn 9,00,000Electric Vêng 8,96,110Mission Vêng 8,63,600Ramhlun North 4,43,320Bethlehem 6,44,967Chanmari West 3,21,835Total 49,79,832(Source: Vânglaini, Tuesday, 6th

January 2015)Kohhran pariat chauh sênso

pawh nuai 50 dâwn a nih chuanZoram pum puia kohhran pâwlhrang hrangte nên veka Krismasruai atâna kan sênso te, chhûng-kaw tinin Krismas vuakvêta kansênso te, vêng chhûng cheinaatâna kan sênso zawng zawngbelhkhâwm hi eng zât tak ni angmaw? A tlêm tehchiamin arinawm loh. |henkhat ngaihdânah chuan hêng zawng zawngte hi \ûl lova sum sênna a ni ngeiang. Mahse, hetianga kan sênralah hian intihluihna pakhat mah

tel lo, lungawi tak leh rilru hlimtaka kan sênso a ni a, hêngKrismas vuakvêta kan sênsozawng zawngte hi eng vângalungsi taka ti thei nge maw kannih le? Min tihtîrtu chu a awm ani. Chu min tihtîrtu chu Krismaskan hman chhan ber pianchamneitu Isua Krista ngei hi a ni.Amah avâng chuan miin engkimchân an lo huam tawh a, engkimhnâwmhneah an lo ngai tawh a,eng mah nei lo angin, engkim neisiin mual an lo liam tawh a.Krista avânga sênso loh aiinKrista avânga sênso khân kanlâwm zâwk hlei hlei chu a ni si a.

A ramin kin ni a nei lo vangtiha, ram neitu Lalram hi chulalram letling a va ni tehlul êm!Kan \hian \hate hnêna lungawi takchunga thil kan han pe te, min pêklêt ve tûr an nei lo tih hre rengchunga keini aia khawsak harsazâwkte hnêna thil kan pêk te (pêkloh aia pêka rilru hlim zâwk hlauhsi), nei lo chung chunga fatethuamhnaw lungawi taka kan hanleisak te, sum tam tak sênga vêngkan han chei leh Krismas ruai kanhan buatsaih te hi (ti lo ila kanrilru a hrehawm zâwk mah dâwnsi) eng dang vâng a ni lo, Krismasvâng chauh a ni.

37Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD HOSPITAL RAWNGBÂWLNA

– Upa F. LalsânglianaCo-ordinator

1. Hun hmasa lamMizoramah Chanchin |ha rawngbâwlna bul \antu Pu

Buanga te haw hmain Zosâphluian a rawn zawm a. Zosâptharan arawn zui leh a, anniho kha damdawi lama zirna nei lova lo kal an ni.Kha tih hun laia Mizorama hrisêlna dinhmun chu a hniam hle a.Nau piang zâtve an dam a, a zâtve dang an thi an ti. Chutih laichuan damlo enkawl dân a dik lo va, damdawi lah an nei \ha lo.Ramhmul damdawi bâka an inenkawlna pui chu inthawi a ni mai.2. Synod tihdam rawng-bâwlna a in\an

Kum 1908-ah Dr. PeterFraser, MD a lo chhuak a, ataimain damlo a ngaihsak hle.Kum 1910-ah Pi ZaiiBungalow hmunah hiandispensary a hawng a. Kumkhat chhûngin damlo 24,000hnênah damdawi a pe chhuakhman. Mipuiin damdawi lâknabûr an neih loh avângin maubûr an siam a, a pangahPathian thu châng tawi tê têan bel a, chumi chuandamdawi an sem \hîn. Dr.Fraser-a chu bâwih bân thuahBawrhsâp nên an ngaih dân ainan loh avângin kum 1912-ah a haw leh ta a. Dispensarypawh a tâwp titih a. A hnu

deuhvah Upa D. |hiangasawrkâr dispensary hnathawkmêk chuan a chhunzawm leh ani.

Kan Zosâp, Pu Mena (Rev.E.L. Mendus) chuan ‘The Diaryof a Jungle Missionary’ June1923-a a ziakah chuan Mizoramazirna lama mawhphurtu a nichungin a ram mite (Mizote)mamawhna a nasaa a hriat avânginzan khat chu a muhil thei lo va. Angaihtuahnaah chuan a chhehvêlaramngaw kâra thingtlâng khuaa\ang te chuan – “Doctor pakhattal in awm lâwm ni? Nurse pakhattal in awm na nge? Aw, min tidamrawh u! Aw, min chhandam rawhu,” tia damlo na tuar rûm leh authâwm avângin a rilru a na takzeta. Damdawi in, aw damdawi in

38Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kan va mamawh tak êm tiin a\awng\ai a. A ram mitebawrhsâwmzia a hmuh thu lehtaksa damna keng tel lovarawngbâwl chu a khingbaiziathu Wales KohhranChanchinbu ‘The Treasury’-aha chhuah zui a. Lushai Hills-arawngbâwl \ûlzia hriain kum1928, February ni 22-ah Dr.John Williams (Pu Dâka) a lochhuak a. DurtlângaTheological School hlui chuDamdawi In atân a chei \ha a.March ni 6, 1928-ah chuandamlo pakhat admit-in WelshMission Hospital, DurtlângDamdawi In chu a lo ding ta ani. Kum 30 zet he WelshMission Hospital hi an enkawlhnuah February ni 22, 1958-ah Damdawi In chu MizoramPresbyterian Kohhran kutahneitu nihna leh enkawl zui zêlhna chu a hlân ta a ni.

3. Tûna Synod Hospitaldinhmun

Missionary-ten an ho laileh min \însan a\anga tûninkâra kan Synod tihdamrawngbâwlna chanchinngaihnawm tak tak khaw hranghranga dispensary an din dân

te, hmun kilkhâwr zâwkaMobile Clinic an neih dân te,thawktu indaih lo chung lehhun harsa tam tak kaltlanga tûnang dinhmun a thlen chhoh dânte sawi tûr tam tak a awm, tûnhunah hian chûng chu sawi veklo mai ila. Kan Synod tihdamrawngbâwl hna chu tluangtakin a kal zêl a. Thawktuteinpêkna leh kohhranhote\hahnemngaihna leh \awng\ainavângin hma pawh a sâwn zêl a,India ram chhûnga kohhranenkawl/Mission Hospital \hangduang tak zînga mi a ni mêk ani.

Tûna Hospital dinhmunhetiang a ni.

(i) Khum awm zât - 340(ii) Thawktu awm zat

(a) Doctor - 37(b) Nursing Staff - 182(c) Para Medical

Staff - 30(d) General Staff - 129

Total - 378

(iii) Specialist department te–

Dept. hming Thawktu zât(a) Medicine 2

(b) Surgery 1

39Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

(c) Obs & Gynae(Hmeichhe lam) 2

(d) Paediatric(Naupang lam) 2

(e) Orthopaedic(Ruh lam) 2

(f) Opthalmology(Mit lam) 3

(g) ENT (Mit, hnârleh hrawk lam) 1

(h) Anaesthesiology(Hnim hlum) 3

(i) Pathology &Blood Bank 2

(j) Microbiology 1

(k) HIV/AIDS 2

(l) CommunityHealth Project 1

(m) Audiology &Speech Therapy 1

(n) Physiotherapy 1

(o) OccupationalTherapy 1

(p) Diatery Unit(Diatecian) 1

(q) Radiology &Imging (Consultant) 1(r) Low Vision Unit

Tûnah hian departmenthrang hrangah Post Graduate(Specialist) zir mi panga (5) anawm mêk a. Tin, kuminchhûngin doctor specialistpathum (3) leh Medical Officerparuk (6) hna rawn zawm tharan awm bawk.

4. Tûn hnaia khâwl tharneihte

(i) Blood ComponentSeparator: Kum 2011 Synod-in a rêl angin thisen thliarhranna khâwl bun fel a ni ta a.Ni 12.5.2014 a\angin dam-lovin a mamawh ang taka thliarhrangin pêk a ni ta.

(ii) Lithotripsy: Kum2014 Synod-in a rêl angin kalalungte awm, taksa zai hawngkher lova pâwn lam a\angachhut kehna khâwl bun fel a ni.Ni 2.9.2015 a\angin \angkaitaka hman a ni.

(iii) Haemodialysis:Kum 2014 Synod-in a rêlangin damlo nasa/rei vânga kalhnathawh \ha lovin a nghawngtaksaa thisen bâl thlit fainaHaemodialysis khâwl pawhbun fel a ni ta a. Ni 19.9.2015a\angin \angkai taka hman a ni.

40Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

(iv) Oxygen Generator:Kum 2014 Synod-in Oxygensiamna khâwl lei ni se a tih pawhlei fel a ni tawh a, a in tûr sakmêk a ni a, November 2015a\ang chuan hman theih ngeibeisei a ni.

(v) Mit enkawlna:Christian Blind Mission(CBM) te nêna thawh honatihthar leh a ni a. Khâwl chihrang hrang paruk - zunthlumleh thisen sâng avânga mitchhûngril lam chia leh chhe zêltûr vênna khâwl te, mitmupressure sâng tehna leh enfiahna te, mit naute paw(cataract) zai tawh harsatna neileh enkawlna te, mit zai nânahman en lenna khâwl te min pea. Hêng hi mi thiamten \angkaitakin an hmang mêk a ni.

(v) Building Projectlam:

(a) Pi Puii In: PrivateWard atâna hman \hin chu arawih tawh avângin buildinglian leh changtlung zâwka saka ni. A hmingah Dr. G.P.Roberts hming chawiin Pi PuiiIn vuah a ni. A in hi chhâwngli a ni a, a hnuai ber Medical

Record Room, a dawtah mitenkawlna hmunpui (EyeBlock) a chung a chhâwng hnihchu Private Ward mi 30 awmtheihna a ni a, Private Ward hiluah kim a ni tawh a, a hnuailam hi chei mêk zêl a ni.

(b) Doctor Quarters:Hospital-a thawktu quarters tehi assam type-a sak kum 30 aiaupa tawhte an ni hlawm a.Chûng thlâkna tûr chuancement concrete-in doctorchhûngkaw li chênna tûr blockkhat sak a ni a, peih thuai tuma ni.

(c) Tuizêm: Fûr ruahtuidawn khâwlna tûr tuizêm lianLitre nuaih riat lai leng chusiam a ni a, kumin fûr a\angin\angkai taka hman a ni.

(d) Nurse zirlai hostel:Zirlai mi 120 leng bâkah Hallleh Kitchen \ha tak nên; tin,warden quarters tûr pawh telinsak mêk a ni a. Kumin chhûngaluah theih ngei tum a ni.

(vi) Nursing School: KanNursing School hi Mizoramaa hmasa ber a ni a, ChristianNurse \ha tam tak chhuahna ani. College din tûra ruahmanna

41Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

pawh a kal mêk. Zirlai 120 awmtheihna a ni a. Kum tin zir zo mi30 an chhuak a, mi thar 30 anlût leh nghâl \hîn. Zirtîrtuteinpêkna a fakawm a. Zirlaiteresult pawh a \hain MizoramNursing Council hnuaia exam-ah top ten-ah eng emaw zât anlang \hîn.

(vii) Chaplaincy rawng-bâwlna: Kan damdawi inadamlo tam tak hi taksa nâbakah rilru lama \anpui ngaitam tak an awm. Kan hospitalrawngbâwlna tifamkimtu takpakhat chu Chaplaincy hi a ni.Tûnah hian Chaplain 3 Pastorexperience nei \ha tak takin rimtak leh \hahnemngai takinchhûn leh zân zawmin an vila. Rilru, taksa leh thlaraudamna tûrin rawng an bâwlmêk a ni.

(viii) Hma lâkna dang:Mobile Clinic, Blood donationCamp, Surgical Eye Camp,Urology Camp leh VaccinationCamp te Aizâwl leh thingtlânghmun hrang hrangah neih renga ni a. Tin, Dr. Frasers ClinicMission Vêng leh MillenniumCentre Clinic, Dâwrpui pawhkalpui reng a ni. Hospital

chhûnga hna bâkah a hmunakal chilh programme a tamavâng hian thawktute an \ûlthei hle.

Tlângkawmna: Kum 40kaltaah khân hrisêlna lam lehdamlo enkawlna hi sawrkârhospital te, Mission hospitalleh Nursing Home tlêm tekutah a awm \hîn. Tûnaherawh chuan a lo inthlâkdanglam hle. Hrisêlna lehtihdam hna (MedicalProfession) chu sumdâwnnaaha chang zo va. Hospital pawhindustry chhûngah khungin ainkaihhruaina leh enkawl dânthlengin siam a ni ta.

Hetiang hi a nih avânginmipui rilruah pawh hrisêlnalam enkawl hna zawng zawnghi sumdâwnna nên ngaih fin aawl ta hle. Chutih lai chuansawrkâr hospital-a thawktezîngah mi mal hlâwkna ûm lo,theihtâwp chhuaha thawk engemaw zât an awm tih hi hmuhhmaih loh tûr a ni. Tin, hetiangkârah hian Mission hospital(Lal Isua tihdam rawngbâwlnachhunzawmna) hlutna lehdanglamna hriat pawh a \ûl.Mission hospital-ah chuan

42Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hospital enkawlna sênsotumsaktu an awm a nih lohchuan thawktu hlawh leh aninenkawlna sênso tûr hmuh lêtve a ngaih avângin sênso aawm lo thei lo va. Hloh lo hlêplova kal dân an zawngtlângpui.

Synod hospital hi privatehospital emaw sawrkârenkawl emaw a ni lo va,Charity hospital pawh a ni lo.Synod tihdam rawngbâwlna‘Mission Hospital’ a ni a. Aenkawlnaah erawh ‘Mahniaintodelh tûra ngaih a ni’ a ti a,khâwl lian leina leh in saknaang chi Synod-in a tumpui bâkhi chu mahni sum hmuh a ngaihavângin damlo awm manpawh lâk a ngai \hîn a ni.Private hospital leh NursingHome te nêna khaikhininintodelh thei tûra ngai pawh anawm. A lan dânah chuan mi tihanga kalpui ni sela chuanintodelh hi a har âwm lo ve.Mahse, Synod hospital hiandanglamna tam tak a nei. Mirethei leh chanhaiten an bêlnasa a, an neih leh neih loh lamngaihtuah theih a ni lo va,

enkawl phawt hi Synod hospitaltih dân rêng a ni. Awm man neilo leh pe tla hlei thei lo hi ni tinmi eng emaw zât a bain emawchhuahtîr an ngai \hîn. SynodTihdam Rawngbâwlna hi mirethei kuangtuahtu pawimawhtak a ni a tih theih âwm e.

Lal Isua rawngbâwlnaalangsâr êm êm chu ‘Tihdam’ ani a, a thil mak tih tam takzîngah ‘tihdamna hi a langsârhle. Lal Isua hnung zuia kanKohhran Tihdam Rawng-bâwlna hian kum 87 hmêl ahmu ve ta. Hun harsa leh khirhdeuh te tawng \hîn mah sePathian leh a kohhranho zârahhmasâwn lam a hawi ve zêl a.Tihsual leh tihpalh theih tamtak kârah thawktute inpêknaPathianin mal a sâwm a. Sumleh paiah harsat châng nei \hînmah se mi chanhai zâwk tânpawh pan manhla tak a la nireng bawk. Kan kohhranenkawl hospital hian adinhmun dik tak a luahaMission hospital \angkai tak anih zêl theih nân kohhranhoten\awng\aina nên \an i la thar zêlang u.

43Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

REV. K. LALHMINGLIANAKHATLA

Rev. K. Lalhmingliana(63), Pu Lêta leh Pi Zathluaiite fapa hi July 16, 1952 khânBâwngthah khuaah a piang a.Kum 1978-ah Lalthanpuii nênan innei a, fa pathum an nei.

Sawrkârah Assistant hna athawh laiin hun puma Pathianrawngbâwl tûra inpein a hnahi a bânsan a. Kum 1981-ahSynod Worker i/c K|P atânlâk a ni a, kum 1986 thleng athawk. Kum 1983-ah KohhranUpa atân thlan a ni a, hemi kumvêk hian ChhimpheiPresbytery InkhâwmpuiinKhatla Kohhran Upa atân a

nemnghet. Rawngbâwlna zauzâwk thawk tûra inbuatsaihinkum 1990-ah BD \ha takin azo leh a ni.

Kum 1990-ah Pro. Pastoratân a lâk a ni a, KâwnpuiBialah a awm a, kum 1992-ahHnahthial Bialah sawn a ni a,kum 1993-ah Pastor atânnemngheh a ni a, KhawzâwlVênglai Bial vawng tûra ruata ni a, kum hnih a awm hnuinKarbi Anglong Mission FieldSecretary atân ruat a ni leh a,kum thum a awm hnuah kum1999-2001 chhûng UTC, Ban-galore-ah M.Th. a zir leh a ni.

Kum 2000 SynodInkhâwmpuiin Shillong PastorBial vawng tûrin a ruat leh a,kum 2001-2003 thleng a awma, Administrative SecretaryBarak Area atân ruat a ni a, hehna hi kum 2004-2006 chhûnga thawk. Kum 2006 SynodInkhâwmpui chuan ATC-a Lec-turer atân a ruat leh a, he hnahi kum 2010 thleng a thawk.

Kum 2010 SynodInkhâwmpuiin AizâwlChanmari Bial vawng tûrin aruat a, hetah hian kum 2014, apension thlengin a thawk.

44Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Rev. K. Lalhmingliana hianPCI General Assembly lehSynod-ah hêng mawhphurhnatehi a chelh tawh – PCI-ah: Ex-ecutive Committee, TheologicalEducation Board, Mission andEvangelism Committee. Synod-ah: Synod Executive Committee,Pastoral Committee, MissionBoard, Finance Committee,Hospital Board.

Bible Society rawng-bâwlnaah Shillong Auxiliary-ah Vice President a lo ni tawh.Presbytery Moderator-ah \umhnih a \ang a, a pension hnuahMissionary Training College-ah contract-in lecturer hna athawk leh a, he hna hi a thih nithlengin a thawk.

Hlim taka Pathian rawng abâwl laiin cancer natnain atlâkbuak a, \ha viauva a lan laiinJuly 1, 2015 khân Lalpa hnênahmin kalsan ta. A tûkah KhatlaBiak Inah Synod Moderator,Rev. Lalrinmawian a vui a, uitakin kan thlah liam ta a ni.

Rev. B. SângthangaSecretary

Mizoram Synod

UPA RÂL|HUAMATHANGLAILUNG

Upa Râl\huama (77), PuRopianga (L) leh Pi Piangbuaii(L) te fapa hi May 24, 1938khân Phûllênah a piang a. Ni21.1.1963-ah Zoramthangi nênan innei a, fa 10 an nei.

Upa Râl\huama hian kum1957 a\anga 1982 thleng SSzirtîrtu hna a thawk a, Diplomapawh a dawng a ni. Kum 1968-1974 thleng Phullên KohhranahK|P Leader hna a chelh a, kum1973-ah Tual Upa atân thlan ani a, October 11, 1981-ahHmârphei Presbytery-in PhûllênKohhran Upa atân a nemngheta, Suangpuilâwn Bial Trea-surer hna term khat a chelh.

Kum 1991-ah Thanglai-lungah a insawn thla a,Thanglailung Preaching Stationa enkawl nghâl a. October 25,1991-ah Thanglailung Kohhranchu kohhran puitlinga hlân a niha\angin Kohhran Secretary leh

45Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Chairman hna te a chelh a,Inneihna kawltuah 1992-1996chhûng a \ang a, nupa tuak 23 ainneihtîr.

Kum 2012 a\angin thisensâng leh zunthlum natnain atlâk buak a, a natna chuan zuallam a pan zêl a, January 26,2015 khân chatuan ram minpansan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Upa Buangdailovana hmang a, Biak Inah Rev. H.L.Thianghlima, Bialtu Pastor-ina vui leh a, kohhran zaipâwlleh Bial zaipâwlten thlahna hlaan sa a, ui takin kan thlah liamta a ni.

Upa T. LalchhuanvâwraThanglailung Kohhran

Ziaktu

UPA K. LALHNÛNACHAWLHHMUN

Upa K. Lalhnûna (76), PuLalsiama leh Pi Chawngkhûmi

te fapa hi kum 1939 May ni 4khân Sialhâwkah a piang a.Kum 1983-ah Lallianchanginên an innei a, fa pariat an nei.

Kum 1978 May ni 6-aPresbyterian Church ofMyanmar, Tahan VêngthlangKohhran dintute zînga mi a nia, hemi kum a\ang hian kohhrancommittee member a ni a. Kum1989-ah Kohhran Upa atânthlan a ni a, kum 1990-ahSadaw khuaa PresbyteryInkhâwmpuiin Tahan Vêng-thlang Kohhran Upa atân anemnghet.

Kohhranah rawngbâwlnahrang hrang – Chairman, ViceChairman, Treasurer, SSSuptd., Asst. Suptd,,Presbytery Standing Commit-tee, Synod Pastoral, SECmember leh Synod Nomina-tion-ah te a awm tawh a.Zoram Evangelical Mission(ZEM) kaltlanga MyanmarEvangelical Mission (MEM)rawngbâwlnaah 2003-2011thleng Chairman hna a chelhbawk. Kum 2011-ahChawlhhmunah lo pêmin kum2013 khân Aizâwl WestPresbytery chuan Presbytery

46Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

member atân a pawm a.Chawlhhmun KohhranahThuhriltu leh SS zirtîrtu a ni.

Tahan-a a awm lai a\angtawhin khuh leh khâk thi teinchau takin a awm \hîn a, doc-tor râwnin a \ha ve leh mai \hîna. Kum 2013 khân chuap \halo a ni tih hmuh chhuah a ni a,in lamah oxygen khâwl nên ainenkawl a, \ha viauva a lanlaiin dt. 13.2.2015 khân Lalpahnênah min kalsan ta a ni. Atûkah Bialtu Pastor Rev. H.Zothansângan a vui a, ui takinkan thlah liam ta a ni.

Upa LalduhomaChawlhhmun Kohhran

Ziaktu

UPA LALHMUNLIANAKEI|UM DINTHAR

Upa Lalhmunliana (55),Upa Thanchuailova leh PiNuzâwni te fapa hi ni17.2.1960-ah Chawngtleng

khuaah a piang a. Ram buaiavângin kum 1967-ahBûngtlângah khâwm an ni a, rambuai a ziaawm deuh hnuahKei\umah kum 1973 khân anphei a, an awm hlen ta a ni.Kum 1982-ah Neihthangpuiinên an innei a, fa 7 an nei.

Tual Upa \um thumna achelh laiin kum 2004-ah Upaatân thlan a ni a, hemi kum vêkhian Chhimchhak Presbytery-in Kei\um Dinthar KohhranUpa atân a nemnghet.Kohhranah chanvo hrang hrang– Chairman, Secretary, Trea-surer, Fin. Secretary leh SSSuptd., hna te a chelh \hîn a,Bible Society-ah Life member ani a, Kei\um Area Vice Presi-dent \ang lai a ni bawk. Inneihnakawltuah term khat a \ang a, nupatuak ruk a inneihtîr.

Bialah Standing Committee,Treasurer leh Nomination Com-mittee-ah a tel tawh a, Bial SSSecretary \ang lai a ni bawk.Ramlai Presbytery-ah StandingCommittee leh NominationCommittee-ah a \ang tawhbawk.

February 19, 2015 a\anginkhawsikin a tlâkbuak a, a hnuah

47Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a taksa a lo eng chhuak a,mîtliam a nih rin a ni a. Sêrchhîpdamdawi inah a inentîr a, a \hatloh deuh tâk avângin Aizâwlpanpui a ni a, thin na benvawn ani tih hmuhchhuah a ni a. A natnachuan zual lam a pan zêl a,March 5, 2015-ah Lalpa hnênahmin chawlhsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah Upa P.Z.Dingluaian a hmang a, BiakInah Ramlai Presbytery Mod-erator, Pastor C. Lalram-chhanan a vui leh a, kohhranzaipâwl leh Bial zaipâwltenthlahna hla an sa a, koh-hranhoten ui takin kan thlah liamta a ni.

Upa V. LalnghînglovaKei\um Dinthar Kohhran

Ziaktu

UPA K. ZACHHÛNGALILY VÊNG

Upa K. Zachhûnga (76),Pu Tibeta leh Pi Saituaii te

fapa hi May 24, 1939 khân RatuAwmpui Vêngah a lo piang a.Kum 1964 January 15-ah R.Zachhûngi nên an innei a, fanupakhat an nei.

Kum 1972-ah ChâltlângLily Vêngah in leh lo dinin,Bâwngkâwn Kohhranah anlawi thung a, kum 1988-ahChâltlâng Kohhran a\anga LilyVêng Kohhran a lo indan khânLily Vêng Kohhranah an lawivui ve ta a ni.

Shillong-a a awm lai, kum1967-ah Madanriting KohhranUpa (kum khat term) atân thlana ni a, a hnuah kum thum termatân thlan leh a ni a. Kum 1981-ah Bâwngkâwn Kohhran Upaatân thlan a ni a, nemngeh hunlaiin a hna avânga zin a \ûl a,nemngheh a ni ta lo va. Kum1983-ah thlan nawn leh a ni a,kum 1984 khân Aizâwl HmârPresbytery InkhâwmpuiinBâwngkâwn Kohhran Upaatân a nemnghet a ni.

Lily Vêng Kohhrana alawi hnu, November 20, 1988khân Upa atân thlan a ni leh a,kum 1989-a Aizâwl HmârPresbytery Inkhâwmpuiah LilyVêng Kohhran Upa atân a

48Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

puang a. Kohhranah Chairman,Treasurer, Librarian leh Com-mittee pêng hrang hrangahChairman leh Treasurer hna achelh \hîn a, Bialah Chairman,Secretary, Standing Committeeleh Finance Comittee membera ni tawh a, Synod-ah Auditorhna a chelh tawh bawk.

Upa K. Zachhûnga hi apian tirh a\anga lung pawp saapiang a ni tih kum 1995 khânhmuh chhuah a ni a, zai nghâla ni bawk. Chuta \ang chuanngai a awh hlei thei tawh lova, stroke-in a tlâkbuak lehhnuah phei chuan Biak In pawha thleng ta meuh lo va. Ni12.3.2015 khân Lalpa hnênahmin chawlhsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah BialtuPastor J. Vânlalhnûnan ahmang a, Biak Inah AizâwlBethel Presbytery Moderator,Upa V. Thanglianan a vui leha, Bial zaipâwl leh kohhranzaipâwl te, Minister leh Upateleh kohhran mipui \hahnemtakin ui takin kan thlah liam taa ni.

Upa R. LalramchhanaLily Vêng Kohhran Ziaktu

UPA VÂNLALZAWMASESAWNG VÊNGTHAR

Upa Vânlalzawma (69), PuKhûma leh Pi Lunghnêmi te fapahi kum 1946 khân |inghmunaha piang a. Kum 1968-ahLianthangi nên an innei a, fapariat an nei.

Kum 1979 khân Tual Upaatân thlan a ni a, kum 1984-ahHmârphei PresbyteryInkhâwmpuiin |inghmunKohhran Upa atân a nemngheta. Kum 1994-ah Sesawngah anpêm a, kum 1995 khân Upa atânthlan nawn leh a ni a, kum 1996|awi Presbytery-in SesawngVêngthar Kohhran Upa atân apuang leh a ni.

Kohhranah Chairman, Sec-retary, Treasurer leh Fin. Secre-tary hna te a chelh \hîn a, thih laihian SS Suptd., leh Tualchhûngsum ziaktu a ni.

Tuirini Presbytery a indankhân Treasurer hmasa ber a nia, committee pêng hrang hrangaha tel tawh bawk.

49Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kum 2005 |awi Presbytery,Lungphoa neih a \um khânLungpho daiah a chuanna mo-tor a chesual a, heta \ang hian ainsawisêl \an a, damdawi inhrang hrangah inentîr mah se\hat lam a pan thei chuang lo va,March 20, 2015 khân Lalpahnênah min chawlhsan ta a ni.Hemi ni vêk hian amah thlahnahun in lamah Upa Lalbuanga,Bial Chairman-in a hmang a, BiakInah Bialtu Pastor T.Lalthantluangan a vui leh a,kohhran zaipâwl leh Bialzaipâwlten thlahna hla an sa a, uitakin kan thlah liam ta a ni.

Upa V.L. NiropuiaSesawng Vêngthar Kohhran

ZiaktuUPA R. KÂP|HIANGASIALHÂWK SOUTH

Upa R. Kâp\hianga (74), PuDoliana leh Pi Chhîngvungi tefapa hi Aug. 1, 1942 khânSialhâwk khuaah a piang a.Lalêngzâmi nên kum 1965-ah aninnei a, fa paruk an nei.

Kum 1972-ah SialhâwkKohhran Tual Upa atân thlan ani a, Sialhâwk Kohhran a\angaSialhâwk South a indan hnu, kum1990-ah Upa atân thlan a ni leha, kum 1991-ah TuichângrâlPresbytery InkhâwmpuiinSialhâwk South Kohhran Upaatân a nemnghet. MSSUchawimawina Diploma leh Jubi-lee Award a dawng tawh a,kohhran committee pêng hranghrangah chanvo pawimawh taktak a chelh \hîn. Bialah Treasurerleh Standing Committee Mem-ber a ni tawh a, Presbytery-ahStanding committee member ani tawh bawk.

January 18, 2015 zînga aluhai chu a reh theih loh avânginAizâwl panpui a ni a, chawkawng cancer a ni tih hmuhchhuah a ni a, a natna hi a lo nasattawh avângin March 21, 2015khân Lalpa hnênah min kalsan taa ni. Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah Bialtu Pas-tor Thangchhuakan a hmang a,Biak Inah Tuichângrâl NorthPresbytery Moderator PastorM.S. Dawnglianan a vui leh a,kohhranhoten ui takin kan thlahliam ta a ni.

Upa V.L. Muanpuia KâwlniSialhâwk ‘S’ Kohhran Ziaktu

50Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA K. CHHÂWNTHANGARAMHLUN VÊNGCHUNG

Upa K. Chhâwnthanga(84), Pu Sêna leh Pi Thangvêlite fapa hi kum 1931 khânThingsûlthliahah a piang a,kum 1972-ah R. Hmingthânzauvinên an innei a, fa panga an nei.

Kum 1977-ah TlungvêlVêngthar Kohhran Upa atânthlan a ni a. Tualchhûngkohhranahah zaipâwl conduc-tor, SS Supdt., Kohhran Chair-man, Secretary, Inneihna kawltulehTreasurer te a ni tawh a, SSzirtîrtu chawimawina DiplomaCertificate a dawng.

Bialah Sunday SchoolSecretary, Treasurer, Chair-man, Secretary, Statistician tea ni tawh a, ChhimchhakPresbytery-ah Statistician lehSecretary a ni tawh a, |awiPresbytery-ah Moderator,Nomination committee mem-ber, Sub-Pastoral committeemember leh Stânding commit-tee member a ni tawh bawk.

Synod-ah SS CommitteeMember, Edudcation BoardMember, Ramthar Boardmember, Pastoral CommitteeMember leh Finance Commit-tee member te a ni tawh bawk.

Rawngbâwlna pêng dangahpawh mi inhmang tak a ni a,Synod aiawha palaina PCIAssembly-ah Manipur lehAizâwlah a kal a, BaptistChurch of Mizoram Assembly,Lunglâwnah a kal bawk.Tlungvêl Vêngthar a\anginRamhlun Vêngchungah kum2011 khân a lo pêm a, PêmUpa niin Ramhlun Vêng-chungah Thuhriltu leh SSzirtîrtu a ni.

Pa hrisêl tak a ni \hîn a, kum2012 August thla khân ainsawisêl \an a, doctor te râwninpumpui cancer a ni tih hmuhchhuah a ni a. A natna hi chheltakin tuar mah se a taksa a lochak lo deuh deuh va, ni29.1.2015 khân Lalpa hnênahmin kalsan ta a ni. Hemi ni vêkhian in lamah leh thlânmualahRev. Thangzauva, Bialtu Pastor-in a vui a, kohhranhoten ui takinkan thlah liam ta a ni.

Upa H. NgûrkhûmaRamhlun Vêngchung

Kohhran Ziaktu

51Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM LEHKHABU THAR8 Thlarau indona : Kan hria emaw hre lo emaw, Bible pawmtuKristian zawng zawng chu sual sipaite nên ni tin kan indo \hîn. Helehkhabuah hian Derek Prince chuan indona chu engtia hmachhawntûr nge, engtin nge hnehna chu kan chan theih ang tih chiang takinmin hrilh. C. Vânlalnghâka lehlin ̀ 80 man a ni.8 Lalpa berâmpu Sermon 25 : Kan Pastor-te zînga langsârleh pawimawh tak, Senate of Serampore University-in Doctorof Divinity a pêk hial Rev. Dr. C. Vânlalhruaia chuan sermon25 zet awmna lehkhabu a rawn tichhuak hlauh mai. Kohhranchungchâng, siam thar lehna, lo kal lehna leh Lalpa chungalâwmna chungchâng sermon te a ni ber. Chhiar la, chaw tak hilo ei ve rawh le. A man ̀ 150.8 Chhûngkaw hlutna leh thiltihtheihna : He lehkhabu ziaktuC.L. Dinga hian a lehkhabuah hian kan ram leh hnam tâna hriattûr leh tih tûr tam tak a rawn târ chhuak a. Mizo hnam nun lehchhûngkaw inrêlbawl dânah nu leh pate pawimawhzia min hriatthartîrin kan hnam tâna lehkhabu \angkai, ngaihnawm bawk sia ni. A man ̀ 150.8 Ka suangtuahna khawvêl : Lalrinngheta Renthleisuangtuahna khawvêlah hian ‘Ka hmangaih ka farnute,’‘Tleirâwl \ap ri chuan,’ ‘Tarmit vuah Pârtei,’ ‘Vâldâwntawia,’‘Mumang mak,’ bâkah ngaihtuahna maksak pui pui 16 zet,inkahpah tak tak a vir vêl a nih hi. A man ̀ 100.8 Naupangte leh rinawmna : Engtin nge naupangte rilruahrinawmna kan tuh theih ang. He lam veitu LalhmingmawiiRâwihte chuan naupang nun siam \ha tûr leh rinawmna an rawnnunpui theihna tûr thawnthu \ha leh awmze nei, ngaihnawm taktak a rawn peih fel ta. A man ̀ 80.8 Sheela : Hmeichhe naupang mitdel riangvai thawnthu, LalthanpuiaHnamte-in runthlâk thei ang bera a ziah hi naupangte tân a ngaihnawma, puitlingte tân zir tûr a pai tam viau bawk. A man ̀ 70.

52Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org