Kristian-Tlangau-April-2012.pdf - Mizoram Synod

52
1 Kristian Tlangau www.mizoramsynod.org

Transcript of Kristian-Tlangau-April-2012.pdf - Mizoram Synod

1Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

2Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Synod PuipateModerator : Rev. ThangzauvaSecretaries : Upa D.P. Biakkhuma (Sr.)

Rev. H. Lalrinmawia (Jr.)Finance Officers : Rev. Zosangliana Colney

Rev. Dr. LalhmangaihaStatistician : Upa C. Ngurthanmawia

Kum 101 April 2012 Bu 1,195-na

Editor : Rev. K. Lalpiangthara Ph. 2316411 (R)Joint Editors : Rev. Vanlalzuata

Rev. Dr. VanlalchhuanawmaUpa H. Ronghaka

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office, First FloorMission Veng, Aizawl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

Kum khat lak man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la thar duh chuan Business Manager,

Synod Office First Floor, Mission Veng, Aizawl hriattir tur.Thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo.

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

A CHHUNGA THU AWMTEphêk

1. Editorial 32. Chhiartute thuhla 43. Mizoram Synod 54. Lawrkhawm 165. Zawhna leh Chhânna 206. Good Friday Sermon

1) Aw Kalvari thing chungah chuan 252) Kalvari Ennawm 30

7. Thawhlehna Sermon: Nun Krista- Tholeh Nun 348. Engati nge Hitler-a’n Judate a suat? 379. Tlangau Theology 4010.Sûnna 45

3Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Editorial

RAWNGBAWLNA KAWNGAINPEKNA

Lal Isuan khawvel chhandam tura rawngbawlhna a thawh dan kha kan thlir let chuan a inpek zawhziakan hmu thei a, “Mahni duh zawng ti turin van a\anga lochhuk ka ni lo va, mi tirtu duh zawng ti tura lo chhuk ka nizâwk e,” (Joh.6:38) tiin amah ngei pawhin a sawi a nih kha.Mihring nihna famkim nei ve bawk a nih avang khan nuamtih zawng leh nuam tih loh zawng te, chak leh chak loh zawngte pawh a nei ve a ni tih pawh a hriat a. A hmaa a no in turpawh kha a huphurh ve ngawih ngawih a ni tih a chiangreng mai, “Ka pa, rem i tih chuan he no hi ka hnen ata lasawn rawh; nimahsela, keia thu ni lovin, nangma thu thu nizawk rawh se,” (Lk.42) a ti a nih kha.

Lal Isua rawngbawl hna kan chhunzawmna kawngahhian rawngbawltu \henkhat hi chuan inenna tur kan neihlawm em aw a tih theih. Mahni tuipui zawng leh hna awlsamlama phûr thei tak, mahni tui vak lohna lama tirh kal hleihtheih mang loh te pawh kan awm ta zel emaw tih tur a ni ta!Nuam kan tih zawng leh kan tuina lam chauhva phûr takathawk tur kan ni lo va, a \ul a nih phawt chuan kan chaklohna lamah pawh theihtawp chhuahin hma la zel mai turkan ni zawk.

Pathian rawngbawl hna hi a zahawm a, kan hmaalum apiang theihtawp chhuaha beih hi kan tih tur a ni. Mahnihnaa inpe lo hna thiam takte ai chuan mahni hnaa inpe takthiam vak lote hi Pathian mithmuhah chuan an mawi zawkawm mang e, a tih theih. Mo thar deuh lai ringawta phûr lehtihnuam kan nih chuan min kotu a lawm hauh lo vang.Rawngbawlna kawnga inpe tak kan tihte hi chuan anmahniaiin anmahni kotu leh an rawngbawl hna an dah pawimawhzawk a lo ni \hin. Kan duh zawng ni lo, min tirtu duh zawngzawk thawk tur kan ni tih hre thar leh ila, Lal Isua ang turinmahni inpe vekin a rawng i bawl ang u.

4Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

CHHIARTUTE HUANG

Thu thawh duh chuan thu mal 50 aia tam lovin lehkhainemaw, sms-in emaw e-mail in emaw thawh theih a ni. SMS

thawn theihna phone no 9862331632 [email protected] a ni e.

¶ Kristian Tlangau March 2012 p.10-a “Mipat hmeichhiat”,tih hi “Hmeichhiat mipat” tih a dik zawk lo maw? Mizo \awngkalhmangah chuan - nulat tlangval, nu leh pa, pi leh pu, etc. tiha nih hi mawle – J.T. Laldana, Shalome Vengthar, Bawngkawn¶ November 2011 Editorial-a Biak in chungchangah khan‘\hiat’ tih aiah ‘\hiah’ hman tur niin a lang “|hiah duh pawha\hiah leh awlsam...” tih zawk tur a ni e – Malsawma, TNT¶ Kohhran \awngkam bik hi a awm reng a,K.|.PInkhawmpui te, Sunday School Inkhawmpui te hi engati ngetunlai hian kan sawina Kohhran thupuan chen hian kan Upatam tak telin, “Khawmpui” ti hian an sawi/puan \hin aw. Keichuan ‘Inkhawmpui’ tia sawi, ziak leh Biak ina puan \hin hi\ha ka va ti em! ‘Khawmpui’ ti chauhva sawi hi chu \awngkamdik niin ka hre lo – R. Zapliana, College Veng, Aizawl¶ Kristian Tlangau hi a va hlu em; taksa leh thlarau nunchawmtu \ha tak a ni. Zawhna leh chhannate hi chhiar amanhla \hin hle mai. Chhiartute huanga SMS hmanga thuthawntute phone number chauh tihlan hi a pawina awmin kahre lo. Bible-a Samari mi \ha hming ziah lan loh pawhin \hatnaa nei tho va. Ziah leh ziah loh chu a thawntuah a innghat vebawk a ni e – 8014421894

ENKAWLTU LAM A|ANGIN...‘Chhiartute huang’-ah hian Kristian Tlangauva thu tihchhuah a\anga

rilrua thu awm thar te, a ziaktu rilru \awmpuina emaw, a lehlam emaw rilrukhawih deuh han thawh ve zeuhna tura ngaih a ni ber. SMS rawn thawntutehming leh khua/veng tihlan hi a ‘Synod’ tih ̂ wma ngai an awm avangin rawntilang hram ula kan lawm hle ang. Heng thu hi chhan zel tura ngaih a ni hranlo va, thu ziaktute leh he chanchinbu enkawltute rilru kaihruaitu \ha tak a nithei thung. Kan hmang thiam sawt viau ve.

– Editorial Board

5Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Will Graham CrusadeMizoram 2012

Ruahman lawk anginFebruary 16–19 chhungkhan Joint YMA Field,Vaivakawnah Will GrahamCrusade hman a ni a. WillGraham-a hi Rev. SolomonBodan, North India FestivalDirector & BGEA Co-ordinator te, BGEA hotupaRev. Dr. Robert Cunville, Rev.Mark Christian leh Rev.Terence William Wanshongten an rawn \awiawm a ni.

March 5 khan Synod Of-fice Committee Room-ah WillGraham Crusade OrganisingCommittee-ten Crusadethlirletna hun an hmang a,Organising Committeehnuaia Department hranghrangte a\angin reportsngaihthlak a ni.

Will Graham Crusadebuatsaihna atan hian BGEA

lamin ` 4,00,000/- an rawntum a, a bak zawng chuMizoram Synod tum turaremtih a ni a. OrganisingCommittee hian Crusadebuatsaihna atan hian Synoda\angin ` 20,10,000/- adawng a. BGEA-in an rawntumsa nen ` 24,10,000/- anei. Hemi bakah hian Inrinnizan Crusade thawhlawm `40,970/-, Pathianni chawhnuthawhlawm ` 91,768/- lehPathianni zan thawhlawm `92,245/-, avaiin ` 2,24,983/-nen hian Will GrahamOrganising Committee kutasum awm zawng zawng chu` 26,34,983/- a ni.

Crusade buatsaihnaatana senso zawng zawnga\angin bungraw hman hnuhralhna a\anga sum hmuh letleh te, thawhlawm a\angasum hmuhte chin fel a nihhnuah sum hman ral tak takchu ` 9,96,185/- a ni*.

March 7 khan SynodConference Centre-ahOrganising Committee lehSub-Committee hranghranga member zawngzawngte lawmthu sawiin an\awng\aiho a ni.2. SEC Vawi 238-na

February 21–23 khanSynod Executive Committee

6Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

meeting vawi 238-na, J.M.Lloyd Hall, Synod Office-ahneih a ni a, member 217 antel thei. Thurel langsar deuhhetiang a ni -1) Pastor a thawk lo turpawh Theological Degree neiteOrdain chungchang zirchiangturin mi 5 ruat an ni.2) Pavalai PawlInkaihhruaina Dan chu zutmam ngai a la awm avanginJune, 2012 SEC-ah thlir lehtura dah a ni.3) Synod hnuaia thawkteLiving Allowance chu basicpay a\anga za zela 15-intihpun a ni. April 2012a\anga hman \an tura tih ani. Hetih rual hian ManipurArea-a thawktute Living Al-lowance pawh a chunga miang khian tihpun a ni bawk.4) Pune Mizo Christian Fel-lowship (PMCF) te inkhawm-na Biak In a kan avanga\anpui an dil anginchhawmdawl nan ` 1,00,000/- pek remtih a ni.5) Kum 2012 - 2014chhunga Central K|P Leaderatan Rev. Lalrinmawia,Maubawk leh General Secre-tary Upa Lalrinmuana, Coor-dinator i/c K|P te ruat an ni.6) Central K|P-in Youth

Recreation Centre hmun andilna chu a thuphungin pekremtih a ni a. A hmun turerawh chu la ngaihtuah zuitur a ni ang.7) Presbyterian Church ofUSA nena PartnershipAgreement neih mek chutihtawp a ni.8) Mizoram Synod Choirdin \an kum atan kum 1929chu pawm a ni.9) Church of South India(CSI) Bishop-te leh an nupuite, March 24–29, 2012chhunga Aizawla Retreatrawn neih an dilna churemtihsak a ni a, O.M.-in ahmun tur chu a longaihtuahsak ang.10) Synod Hospital-a Nursezirlaite tan kum khat chhungzela Book Grant pek dan turhetiang hian siam a ni:-First Year - ` 4,000/-Second Year - ` 3,000/-Third Year - ` 2,000/-11) Ruihhlo do kawnga hmalatute tha tichak zawnga hmalak dan tur chu Synod SocialFront-in a tihhlawhtlin dankawng lo zawng tura rel a ni.12) Synod Office, LungleiahBus dah rawtna chu tihhlawhtlin tura ruahmannakalpui zel a ni.

7Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

3. MTC buatsaih SeminarFebruary 24 khan Synod

Conference Centre, MissionVengah Missionary TrainingCollege buatsaihin Ramtharrawngbawlna chungchangzirhona neih a ni a, seminarthupui chu ‘Kohhran lehRamthar Rawngbawl Hna’tih a ni. Seminar-ah hianRev. K. Lalrinkima, MTCPrincipal paper buatsaih‘Ramthar rawngbawlnaaKohhranhote thawhhona’ tihleh Pu R. Lalnuntluanga,MTC Lecturer paper buatsaih‘Ramthar Rawngbawlna lehRuahmanna’ tih thupui zir hoa ni a, sawihona hun neih ani bawk.

He seminar-ah hianSynod Mission Board hotu te,MTC thawktute leh zirlaitebakah Aizawl khawpuichhunga Kohhran hruaitusawm bikte nen mi 100chuang an kal khawm a ni.4. Lay Leaders’ Training

Feb. 13 – 17 khan SynodMultipurpose Training Cen-tre buatsaihin KohhranUpate puala Lay Leaders’Training vawi 166-nabuatsaih a ni a, ChamphaiNorth leh Champhai SouthPresbytery a\angin KohhranUpa 20 an tel thei.

SMTC hian VocationalTraining hrang hrang –Puan\hui, Pheikhawk siam,Laphiar leh Computer zirnaa buatsaih \hin a, mi 866-inheng vocational course te hian lo zir chhuak tawh a,tunah hian zirlai 93 an awmmek bawk. Kum 1996 a\angkhan Ministerial Training abuatsaih \an a, a vawi 165-na thlengin mi 5233 traininga lo pe tawh a ni.5. BD zir tur lak thar a ni

Aizawl Theological Col-lege chuan kum 2012 a\angaBachelor of Divinity (BD) zirtur a la thar a, Category Ia\angin mi 19, Category IIa\angin mi pasarih leh B.Th.upgraders a\angin mi pangalak an ni.6. Revival Speakers’Residential Retreat

Synod Revival Speakerlak thar mi 70 te pualin SynodRevival Department chuanSihphir Neihbawiha SynodRevival Camping Centre-ahFebruary 27–29 chhungkhan Retreat programme abuatsaih.7. Campus Ministry

Synod hnuaia CampusMinistry rawngbawlna \an ani leh ta a, High Schoola\anga University thlenga

8Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

rawngbawlna a ni. Devotionhmanpui te, Bible Study te,Retreat/Crusade/Camping-tean neihpui thei a, tunlaianun khawih buaitu hranghrang pawh an zirpui theibawk. Rawngbawlna neihpuiduh tan 8974560071 & 0389- 2326372-ah biak theih a ni.Heng bakah hian Synod So-cial Front nen \angkawpinzirlaite tan Helpline siam a nia, Counsellor thiam bikin\hutchilhin englai pawhabiak pawh theih reng a ni a,balance nei lo pawh an phonelet thei reng a ni. HelplineNo. 98568833778. Zinw February 24 – 26 khanTeikhang Kohhran tlawhinRev. Vanlalzuata, Senior Ex-ecutive Secretary leh Pu P.C.Lalchawia, Hualngohmun tean kal.w February 17 & 18 khanSerchhip VengchungKohhranah Account Trainingneih a ni a, Upa VanlalsawmaSiakeng, Head Cashier leh Tv.Zaihmingthanga Fanai, Ac-countant-ten training hi anneihpui a ni.w February 25 – 29 khanBarak Presbyterian MahilaSammelan, Silchar-ah lehPresbyterian Church of India

(PCI) Committee Meeting,Shillong-ah Rev. ZosanglianaColney, Executive Secretarya tel a. March 1 – 4 chhungkhan K|P General Confer-ence vawi 54-na, Thenzawl-a neihah a tel bawk.w K|P General Conferencevawi 54-na, Thenzawl-aneihah March 1 – 3 chhungkhan Upa D.P. Biakkhuma,Synod Secretary a tel.w March 13 – 23 khanJharkhand, Patna &Lucknow Field Committeeneih a ni a, Rev.Lalzuithanga, Executive Sec-retary hovin BEC members -Rev. Vanlalbela, Upa C.Malsawmkima leh UpaVanlalchhunga te an tel.w March 10 khan SihphirBial huapin SihphirKohhranah Account Trainingbuatsaih a ni a, Tv. Zaihming-thanga Fanai, Accountant lehUpa Vanlalsawma Siakeng,Head Cashier ten an neihpui.9. Kohhran Hmeichhiaw Feb. 19 khan DiakkawnBial Kohhran HmeichheInkhawmpui & Silver Jubi-lee, Diakkawn Kohhrananeihah Pi Laltlanmawii, Cen-tral Kohhran HmeichheChairman leh Pi H.

9Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kapthangi, Commt. memberte an kal.w February 24 – 26 khan25th Barak Presbytery SilverJ u b i l e e - c u m - M o h i l aSammelon, Silchar-ah hmana ni a, Central KohhranHmeichhe hruaitu- PiLaldawnkimi, Asst. Secretaryleh Pi Lalchawimawii, Com-mittee member-te an kal.5. MSSUw Hetiang hian hmunhrang hrangah SundaySchool Zirtirtu Trainingbuatsaih a ni - Feb. 18 khanBuarpui Bial huapin BuarpuiKohhranah Upa K.Vanlalnghaka, Ramhlun Eastleh Upa B. Lalhmunliana,Bethlehem Venglai te an kala, Lungchem KohhranahUpa Zohmangaiha,Zemabawk Vengthar leh PuLal\hahluna Ralte, MSSUAsst. Coordinator te an kal.

February 27 – 29 khanZohmun Bial huapin ZohmunKohhranah Upa LaldinglianaSailo leh Pu Lal\hahlunaRalte, MSSU Asst. Coordina-tor te an kal.

March 17 khan ZarkawtKohhranah Upa B.Lalhmunliana, BethlehemVengthlang leh Pu

Lal\hahluna Ralte, MSSUAsst. Coordinator te an kal a,Sihphir VenghlunKohhranah Upa K.Zoremsanga, Kulikawn , Rev.V.L. Krosschhuanmawia,Synod Office leh Pu R.Lalhmingthanga, RepublicVengthlang te an kal.w MSSU Exam 2011 Re-sult peih a ni tawh a. BialSecretary-ten MSSU Depart-ment, Synod Office-ahngaihven theih a ni.10. Manipur Area Com-mittee

February 8-13 chhungkhan Presbytery thar hawnleh Area Committee hmanginSynod Moderator Rev.Thangzauva te, Upa D.P.Biakkhuma, Synod Secretaryte leh MAC members - Rev.Dr. Lalhmangaiha, Rev. Dr.Lalchhuanliana, Rev. C.Vanlalhruaia leh Upa C.Lalmuankima te an kal. Feb-ruary 9-ah Manipur AreaCommittee, Churachandpur-ah neih a ni a, Feb. 10-ahManipur Area hmun hranghrang tlawh kualin Feb. 11khan Group 3-ah in\heninImphal West Presbytery tharSynod Moderator Rev.Thangzauvan Kwakeithel,Imphal-ah a hawng a,

10Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Sangai Presbytery thar Rev.Dr. LalchhuanliananMoirang-ah hawngin LamkaSouth Presbytery, LamkaNorth Presbytery, TanggamPresbytery, Phaipi Presbyteryte chu Hill TownChurachandpur-ah Rev. C.Vanlalhruaian a hawngbawk.11. Kristian |halai Pawlw February 22 khan Pres-byterian Youth Fellowship(PYF) Central Committee,Silchar-ah neih a ni a, Rev.Dr. Lallawmzuala, PYFLeader & ATC Lecturer lehPu Zohmangaiha, PYFCommt. Member & CKTPCommt. Member te an tel.w Mizorama \halai intawhkhawmna lian ber K|P Gen-eral Conference 2012, vawi54-na, Thenzawl Public Play-ground-a nghah chu tluangtaka zawh a ni. Conferencethupuiah ‘Isua Krista -Khawvel mamawh chhanna’tih hman a ni a, Speaker atanRev. C. Lalsangliana anhmang. Conference-ah hianpalai 23,130 an inziak lût.

Kum 2012–2014chhunga Central K|Phruaitu thar tur thlan an nia, hetiang hian chanvosiamrem a ni:-

Leader : Rev. Lalrinmawia(Synod ruat)

Asst. LeaderDr. Samuel Vanlalthlanga,

Luangmual BialGeneral SecretaryUpa Lalrinmuana (Synod ruat)Assistant SecretaryTv. VL. Muanchhana,

Mission Veng BialTreasurerUpa Zothangzuala Chhangte

Chanmari BialFinance SecretaryPu Zohmangaiha,Khatla Bial

Thurel tlangpuiteKum 2014 K|P General

Conference chu KhawzawlahFebruary 27 – March 2, 2014chhungin hman a ni ang a;K|P General Conferencethlengtu tur indawt, kum reizawk atana ruat lawk tura tiha ni bawk. Chhawmdawlnapuala inkhawm thawhlawmvawi hnih lak khawm te, K|Pmember hlâte puala \awng\aitlaivar hun siam te, ram pumhuapin Mental Healthinzirtirna buatsaih te, Rampum huapin Work Ethicsinzirtirna neih te, Value Sys-tem (ngaihhlut tur dik)inzirtir te, Krismas Hla Bu

11Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

changtlung zawk leh famkimzawk buatsaih te rel a ni.Kum 2013 kum puan atan‘Mi dang tana malsawmna’tih thlan a ni a, kum 2012–2013 Central K|P Budgetchu ` 12,00,000/- a ni.w March 15 tlai dar 4:00khan Synod Committee RoomNo. 1-ah Central K|P hruaituhlui leh tharten chargeinhlanin K|P General Con-ference vawi 54-na,Thenzawla neih zawh takthlirletna hun an hmang a.Hemi zawh hian hruaitutharte hi an Committee zuinghal a, General Conference-a an rel, bawhzui ngai te,Central K|P hruaitutensawmna hrang hrang andawn leh Synod Choir-te zaitura sawmna leh thupawimawh dang eng emawzat an ngaihtuah a ni.w Kum 2011 K|P RorelInkhawm thu chhuakbawhzuiin February 22 khanCentral K|P Committeechuan Presbyterian Hospital,Durtlang-a Grace Home\anpuina ` 2,26,499/- anhlan.

HIV/AIDS donakawngah Central K|P-inchak zawkin hma la rawh se,tih chu Central K|P Commit-

tee chuan bawhzuiinhmalakna chi khatah Paperzir tur siam a ni a, chumi pa-per zir zan Inkhawmathawhlawm chu hemi pualhian lak khawm a ni. Kum2008 khan Grace Home-adamlo awmte tan hian `2,24,687/- hlan a lo ni tawhbawk.12. Synod Mission Boardw February 21–29 khanHome Mission North huamchhunga khaw hrang hrang,Persang, Tuipuibari II,Zomuantlang, Thaidor, W.Phaileng, Hruiduk lehMarpara-a PresbyterianSchool te tlawhin Pu H.Vanlalchhuanga, Supervisorof Schools leh K.Lalruatliana, Office Assistantte an kal.w February 29 khan KarbiAnglong Mission Field Com-mittee, Diphu-ah an \hu a,March 3 khan Tripura Mis-sion Field Committee,Agartala-ah an \hu bawk.Heng Committee-ahte hianRev. Lalzuithanga, ExecutiveSecretary, Rev. Rualkhumaleh Rev. Lalhmuchhuaka(BEC Members)-te an kal.w March 6–14 khan Nepal,Siliguri leh Kolkata MissionField Committee an \hu a,

12Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Rev. Lalchhuanmawia, SMBSecy; Upa R. Lalmalsawma,SMB Co-ordinator, Rev. C.M.Zalenthanga, BEC Memberleh Upa Kapchhinga, BECMember-te an kal.13. Musicw February 23 & 24 khanITI Veng Kohhranah Hlahruai dan training buatsaiha ni a; March 2 khan MissionVengthlang Kohhranah Hlahruaitu Retreat buatsaih a nibawk a, Pu Lalromawia,Synod Music Instructor-in ahmanpui.w Synod School of Musichnuaia Tonic Solfa leh StaffNotation (Theory & Practical)zirna, March – May, 2012 ses-sion chu March 1 a\ang khanclass neih \an a ni.w March 13–16 khanManikbond, Cachar-ah SolfaTraining neih a ni a, PuLalromawia, Synod Music In-structor leh Upa Thanghuta,Dam Veng ten an neihpui.14. Kohhran HmeichheRorel Inkhawm

March 9–11 khanTlangnuam PresbyterianKohhran Biak Inah MizoramPresbyterian KohhranHmeichhe Rorel Inkhawmvawi 6-na tluang taka neih a

ni a, thupuiah ‘Lal Isua a lokal leh dawn’ (Tirh. 1:11) tihan hmang. Rorel Inkhawmahhian Rev. Lalzuithanga; Ex-ecutive Secretary i/c KohhranHmeichhia, Dr. LalrindikiRalte; Associate Professor,A.T.C, Pi P.C. Vanlalnghakileh Nl. Vanlalsawmi, KohhranHmeichhe Asst.Co-ordinatorten thupui hmangin Pathianthuchah an sawi \hin a ni.Kristian Chhungkaw dinhmuntehnaah N.E. KhawdungseiBial an sang ber a, kumin hi azawna kum nga an lakna a ni.Kum 2014 Rorel Inkhawm chuDurtlangah nghah a ni ang a,kum 2013 Inkhawmpui Lianchu March 8–10, 2013chhungin Venghlui/CollegeVeng Field-ah nghah a ni anga, Venghlui Bial, RepublicBial, Bethlehem Bial leh ITIBial \ang hovin an thleng ang.Kum 2012–2013 Budget atan` 39,65,000/- pawm a ni bawk.

January – December2011 reports:-1) Presbyterian hlang

chhungkaw zat : 93,1882) Inawmpawlh In zat :

4,270Total : 97,458

3) Ni tin chhung Inkhawmnei zat : 52,451 (53.82%)

13Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

4) Buhfai \ham ziahchhungkaw zat : 94,398(96.86%)

15. Accident tawkte ralnaleh kanna

March 8-a Synod Offic-ers Meeting-in March 3, 2012-a MST Bus chesualavanduaina tawkte ralna lehhliam tuarte inenkawlna turSynod Relief Fund a\angasum hlan a rel angin Marchni 9 khan Synod ModeratorRev. Thangzauvan AizawlCivil Hospital-a hliam tuarenkawl mekte a kan a, March10 leh March 11 khan Hmartlangdunga khaw hranghrangah he chetsualnaavanga nunna chânte ralinhliam tuarte a kan nghalbawk. Moderator hi CampusMinistry lam enkawltu Rev.V.L. Krosschhuanmawia lehTv. Peter Lalanpuia, SynfoCameraman ten an \awiawma ni. Vanduaina tawk, tun\uma hlan nghal remchanglote chu Bialtu Pastor lehKohhran Committee ten anaiawhin an dawnsak a ni.Synod Relief Fund a\anghian nunna chânte ` 10,000/- \heuh pek an ni a, hliamtuar damdawi in luh ngaitechu ` 3,000/- \heuha kan anni. Tin, hliam damdawi in

luhpui ngai lote chu ` 2,000/-\heuha kan an ni bawk.16. HIV/AIDS inrawnkhawmna

March 12 khan nilenginMizoram Synod Social Frontchuan Synod Office-a JMLloyd Hall-ah HIV/AIDSchungchanga inrawnkhawmna a buatsaih a. Heinrawn khawmnaah hianKohhran Pawl hrang hrangHmeichhia leh |halai OfficeBearer te, Tlawmngai Pawlhrang hrang Office Bearer tebakah Central K|P leh Cen-tral Kohhran Hmeichhehruaitute leh College hranghrang SEU te an sawm bawka. Mi 70 zet an kal a ni.

Consultation-ah hianhmalakna tur thlûr hnih sawiho a ni a, chungte chu Aware-ness leh a vei mekte enkawlchungchang a ni. Awarenesshuangah hian inneih hmaasex hman laka inven,kawppui nei tawhte tanmahni kawppuite lakarinawm leh an tana invawnthianghlim leh Pathian tananun vawn thianghlimkawngahte inzirtirna uarlehzuala kalpui \ula hriat ani a. Kohhran leh TlawmngaiPawl tinten mahni hma zawn\heuhvah tun aia ngawrh

14Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

lehzuala hma thar lak a \ulthu te sawi lan a ni bawk.17. Book Fair & Exhibition

March 13 khan SynodBookroom leh Holy MissionSchool, Bungkawn \angkawpchuan Holy Mission Schoolnaupang leh khawtlang nuleh pate pualin kar khat awhBook Fair-cum-Exhibitionchu Holy Misson School Cam-pus leh Bungkawn Dam Veng|angrual Hall-ah an hmanga, naupangte zirna hmanrua,school mamawh hrang hrangleh lehkhabute man tlawmzawkin an zuar a, khawtlangmipui pawhin an hlut hle.18. CT Scan khawl hlan

Synod Moderator Rev.Thangzauva chuan March 13khan Synod Hospital,Durtlang-ah CT Scan khawlthar Pathian hnenah a hlan.Synod Hospital-a CT Scankhawl thar hi ‘16 Slice’ a nia, he khawl hian CT Scankhawl pangngai tih theih lohtih theih pali lai a nei nghenghe. He khawl thar hmangadamlo en chinah a \ha bikhlea sawi a ni. CT Scanhmanga inentir man hi taksabung hrang en \ul lai azirin` 1200 a\anga ` 2500 inkar ani a. CT Scan hi ni tin tihtheih a ni a, emergency

pawhin tih theih a ni ang.Pâwn lam a\anga pantute tanpawh a rate hi a pangngaivek a ni ang.19. Family Guidance &Counselling Centrew February 25 & 26 khanMualcheng KohhranahKristian Chhungkaw Semi-nar & Campaign neih a ni a,hemi neihpui hian Rev. R.Lalhmingthanga, FG&CCDirector; Upa F. Lallura,FG&CC Committee Memberleh Pi Khawlvuani, FG&CCCommittee Member te an kal.w March 17 khan nilenginNursery Veng KohhranahRawngbawltu pual Counsel-ling Training neih a ni a,Pathianni (March 18) zanthlengin KristianChhungkaw Campaign neihzui a ni a, Rev. Dr. R.Lalbiakmawia, FG&CC Coun-sellor leh Rev. C.Chawngliana, FG&CC Coun-sellor ten hun an hmanpui.w March 17 nileng leh zankhan Republic VengKohhranah Pa pualinKristian Chhungkaw Semi-nar neih a ni a, thupuiah‘Kristian Chhungkuaa Pamawhphurhna’ tih anhmang. Seminar hi Rev. R.

15Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Lalhmingthanga, FG&CCDirector-in a neihpui.w Family Guidance &Counselling Centre (FG&CC)Director’s Quarters-ah tele-phone no. 2321656 dah thara ni.20. Moderator Programme

Synod Moderator Rev.Thangzauva chuan hetianghian hun a hmang:-February 25 (Inrinni)Zan - Khawlailung DintharKohhran tlawhFebruary 26 (Pathianni)Chawhma - KhawlailungVenghlun Kohhran tlawhChawhnu - Piler KohhrantlawhZan - Piler Kohhran tlawh

March 1 – 4K|P General Conferencevawi 54-na, ThenzawlMarch 9Kohhran Hmeichhe RorelInkhawm vawi 6-na,TlangnuamMarch 10 & 11Relief Fund hlan, SakawrdaitlangdungMarch 14 - 18KJP Mihngi SynodInkhawmpui, Latyrke,MeghalayaMarch 23 (Zirtawpni)Neihdawn Kohhran Cente-nary lawm leh Biak in hawn.March 25 (Pathianni)Rawngbawltu inhlan tharna

* Kristian Tlangau, March 2012 issue-a ‘Will Graham CrusadeKha’ tih article-a Crusade senso ‘cheng nuai 15 a\anga 16 vel niahriat a ni’ tih kha senso dik tak chin fel hmaa senso tlangpui niaa lan dan, Treasurer \awngka a\anga dawn a ni a. Crusadebuatsaihna atana senso zawng zawng te, bungraw hman hnuhralhna hmuh let leh te, thawhlawm a\anga sum hmuhte chin felvek a nih hnuah sum hman ral tak tak chu Rs. 9,96,185/- a ni tihthu Crusade Organising Secretary hnen a\anga dawn a ni e.

– Editor, Kristian Tlangau

16Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Nigeria: Biak In bomb-ahmi 10 an thi

March 11, 2012 khan Ni-geria ram laili laia Joskhawpuia Catholic KohhranBiak inah thih chilh bomb apuak a, Biak ina inkhawm laimi 10 leh a tipuaktu an thi.Bomb puahna hmuna awm,mita hmututen an sawi danchuan, car pakhat, Biak inlam pana kal chu, a khalhtuchuan Biak in hung chhungakhalh luh a tum a, chumihung chhunga lo awmtechuan lo tidingin en fiahphawt an tum a. Motor hnunglam hawng tura an tih chuana khalhtu chuan hnialin abomb phurh chu a tipuak zuita mai niin an sawi. Bombchuan Biak in chung, tukverhleh a hma lam cheinate athlawh darh nasa hle.

Thil thlen dan sawichhawngtute sawi dan chuanhe bomb tihpuahna bulaawm \halai rual thinrimchuan Biak in bul hnaia Mus-lim-te chu an bei ve nghal a,

phuba lakna anga ngaihtharum thawhna avang hianmi 10 dawn lai an thi lehbawk a ni.

Jos khawpuiah hianhemi hma chawlhkar hnihahbomb tihpuah a lo ni tawhbawk a, chumi \um chuan mipathum thiin mi 40 velinhliam an tuar a ni. Muslimfirfiak, ‘Boko Haram’ an tihtechuan a hmasa zawk chu antih niin an sawi a, ahnuhnung zawk erawh chutu mahin an tih-ah an chhâllo thung.

Nigeria President,Goodluck Jonathan-a chuana sawrkar chuan mi firfiaktechu a tudai zel dawn tihsawiin mahni duh danatharum thawha phuba la loturin mipui a chah.

– CHRISTIAN TODAY

UK: Hna thawhnaahKraws awrh khap a ni

European Court of Hu-man Rights chuan krawsawrh vanga an hnathawhnahmuna harsatna tawkte thubuai theh luh chu reminhnathawhna hmunaKristianten kraws an awrhan remti lo zui zel!

Thu buai remna (court)-a ngaihtuah tura thlentu

17Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

pakhat, Shirley Chaplin-i chukristian niin nurse hna athawk a, a hna thawhnaRoyal Devon and Exeter NHSTrust thu neitute chuan akraws awrh a hlih duh lohavangin damlo enkawlnapindan (ward)-a thawk loturin an sawn a. NadiaEweida-i, British Arways-athawk pawhin kraws a awrh\hin avangin airline uniformdan bawhchhia tia puhin thuneituten an chawlh lailawktirbawk. Heng mite hian Euro-pean Court of Human Rights-ah an hnathawhna hmunaKristian an nih chhin-chhiahna tihlan theihna turindikna chanvo (rights) an neitiin thubuai an ziak lut a.Court roreltute chuan krawsawrh chu Kristian inzirtirnaina phut a nih loh avangin hnathawhnaa kraws awrh phalloh chu a dik a ni, tiinthutlukna an siam ta hlauhzawk a ni.

Hetianga court-in thu arem hi mi tam tak chuan mimal zalenna nekchepna lehKristiante nekchepna ni hialangaiin an sawisel a, ChristianLegal Centre hotu lu ber An-drea Minichiello Williams-i,Chapman-i thu buaia aaiawha ding chuan court thurem dan chuan mi mal

zalenna a kalh a, tunhmaaCommunist rama an tih \hindan nen a dang chuang lo ani, tiin England Prime Minis-ter thu puangtuin krawsawrh chungchanga PrimeMinister mi mal ngaih dan asawi leh sawrkar dinna a sawichu a chiang tawk lo hle, tiina sawisel a. Vantlang zingaan rinna tar lan leh puanchhuah (sharing faith) chuKristiante nun leh tihtura teltlat a nihzia sawiin mi malzalenna nek chepna a nasatial tial tih hi mipuiin kanhriata kan \han harh a hunta a ni, a ti bawk.

England Kohhranhruaitu lu ber lo ni tawh LordCarey-a pawhin, court-inKristiante tih tur leh tih lohtur siam theia a inngai ta maichu an tih loh tur nia a hriatthu a sawi a. Sawrkar lehcourt-in kraws sawi nep antum zawh poh leh Kristiannihna lantirna pawimawh anihzia a chiang sauh zawk ani, a ti. Sikh leh Muslim-tepawh an sakhaw inthuamnabika an inthuam theih nansawrkarin danin a hungzawk \hin tiin kraws awrh/inbel thubuai rem dan chudik lova a hriat thu a sawi.

– CBN NEWS/CHRISTIAN TODAY

18Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Israel: Jerusalem-ahJuda Temple sak tum an

la awm zelTunlai hian Juda zingah

sakhaw dan leh serh leh sangchawi nun kawnga duh rumpawl, ‘zealot’ an tihte an chethar a, hengho hian JudaTemple dinna \hina ‘Templepathumna’ sak leh ngeitumin hma an la a, anhruaitu pakhat phei chu kartin Temple Tlangah kalinsipai venna hnuaiah a\awng\ai ziah a; mi tam takchuan zealot-ho hmalaknachuan a nep berah indona achawk chhuak ngei dawninan hria a, a nghawng a lianhlein an ring.

Juda-ten ‘Temple Tlang’tia an sawi, Muslim-hovin Al-Haram Al-Sharif an tih hikhawvela Muslim sakhawhmun thianghlim pathumnaa ni a, he tlangah hian Mus-lim-ho ngaihhlut Al-AqsaMosque leh dar tle vur maiain chung mum chei, ‘Dome ofthe Rock’ an tih chu a awm a.He hmun hi Judate tan pawhTemple pakhatna lehpahnihna dinna hmunangaih a nih avangin hmunserh a ni bawk.

Helai hmun hi kum 2000September thla khan khatih

laia Israel sawrkar eptuhruaitu Ariel Sharon-an atlawh a; chu ringawt pawhchuan Muslim sakhaw mitemit a tikham hle.

Temple Tlang hi kum3,000 vel kal taa LalSolomona’n Temple pakhatnaa sakna hmun leh ThuthlungBawm a dahna hmun a ni tihBible-ah a chuang a; BC 586-ah Babulon-hovin tichhiainIsrael te salah an man a, BC516-ah Temple pahnihna sakleh pawh Rome-hovin AD 70khan an tichhe leh vek a;‘Khawthlang lam Bang’ antih lai chauh lo chu a chhevek a ni. Hun eng emaw chena ruaka a awm hnuin kumzabi sarihnaah Al-AqsaMosque leh Dome of the Rockte hi Muslim-hovin an sa veleh a ni.

Juda zingah he tlangakal hi bawlhhlawhnaa ngaian awm laiin Temple sak lehtuma hma la pawl 20 vel laian awm bawk a. An zingahkar tina he hmun tlawhtehian boruak an ti\ang tharleh \hin a, kumin Februarythla pawh khan police nenlungin an intâwng a, mi 30lai man an ni nghe nghe.Juda tam zawk chuan anngaihven lem lo thung.

– FRANCE24

19Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

USA: Muslim biak in(mosque) a pungWorld Trade Centre

dinna hmuna Muslim-hovinan pathian biakna an sakdodalna nasa tak a awm laiinthil nihphung chhuitutechuan tun kum 10 kal tachhung khan America ramahMuslim biak in (Mosque/Is-lamic Centre) a pung nasahle a ni, an ti.

Kum 2000 a\anga 2011dinhmun an zir chiannaahchuan kum 2000-ah khanAmerica-ah Muslim biak in1209 a awm a, 2011-ah chuan2,106 lai a awm tawh a ni.Hetianga a pun tak vaknachhan hi khawpui daifemahMuslim-ho an insawn nasatvang leh Africa leh Iraqa\angtea pem lut an tamvang ni bera hriat a ni bawk.

Muslim biak in tamzualnate chu New York (257),California (246), Texas (166)leh Florida (118) te a ni.Mosque-a kal \hin zinga atam ber, hmun thuma \henahmun khat chu South Asianmite an ni a, Arab-hovin andawt a, West Africa leh Soma-lia a\anga lut pawh an pungtial tial niin zir chiangtutehian an sawi.

WORTHY NEWS

USA: Iran Pastor pualinchaw ngheia \ang\ai a ni

Isua Krista a rin avangalung ina tantir mek, thi turaa chungthu Iran ram court-in a relsak Pastor YoucefNadarkhani-a puala chawngheia \awng\aihona chuMarch ni 7 tlaiah khan Wash-ington D.C-a Iranian InterestSection kawtah hman a ni.

Youcef Nadarkhani-a hikum 2009 khan Muslimhnena Pathian thu hrilhaKristiana siam tum lehzirtirna him lo zirtira puhaman a ni a; Iranian courtchuan February 21, 2012khan tihhlum turin achungthu a rel a ni.

Hetianga a chungthu anrel tûkah hian thâwk khatlaia Muslim chet dan leh ansakhaw bu (Quran) zirtirnainmil lova hriaa Quran haltumtu Dr. Terry Jones-a,Dove World Outreach Centre,Gainesville Pastor chuanNadarkhani-a hi tihhlum anih phawt chuan Quran a haltur thu a puang ve leh bawk.He thu buatsaih lai hianNadarkhani-a hi tihhlum a lani lova hriat a ni.

– CHRISTIAN POST

20Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Zadinga, Kelsih zawhnaKumin Puitling Sunday

School Zirlai 3-na, phek 21-naah Dana thlahte raldo theizat hi 62,800 tih a ni a, zirlai4-na phek 33-na ah hian Danathlahte tam lam chu 62,700 ati leh daih mai si a mihring100 ngawtin an tlem leh ta a,hei hi eng vang nge? A dangzawng hi chu a figures phek21 naa mi nen a inang vek sia, eng vang a 100 lâi a tlem tabik nge?

Tin, Dan-ho tam lambelhchhuak pawh hi 157,600a ti a, hei pawh hi a dik lo ani lo maw?Ch. Bible lehlin dânahchuan mi 62,700 ve vein a daha. The New Revised StandardVersion-ah pawh mi 62,700tiin a dah a. Dan-ho belhchhuak pawh hi 1,57,000 nilovin 1,57,600 niin a langbawk.

Upa K. Thangmawia,Kolasib Diakkawn zawhna.

Kum 2008 a\ang khanPastoral thupui thlan a lo

lang \an a. Synod Minute buâ alan dân chuan III PASTO-RAL MINISTRY a Resln. No.14, Page no. 39-ah Pastoral16/2007-2009. “Kum 2009-aPastoral Ministry Thupuiatân “PATHIAN LALNA”Rom 13:33-36 tih PastoralCommittee-in a rawn chhawpchhuah chu a \ha e kan ti.”

He thupui hi engtiabawhzui leh hmalak tur nge,Pastor-ho hna nge Kohhranmal mal hma lakna tur?Synod lehah Report leh a rahchhuah sawi leh awm ngaibawk si lo. Thil kalhmangmin hrilh thei em?Ch. Pastoral Committee hiankan ram boruak leh Kohhranmar dek reng chungin kanmamawh tur thupui (kumkhat atan) a thlang \hin a.hei hi Bialtu Pastor ten anBial chhunga an thu kenatâna tih a ni tlangpuideuhva. Pastoral Committee-in thupui a thlan hi kum2008 Synod a\ang khanFloor-in a pawmpui chho tazel a ni.

Upa Siliana, RepublicVengthlang Zawhna.

Pathian Biak InkhawmHruaina Bu, kum 2003 Edi-tion, Hlawm II-na 1-nahnuaia (3)-na Thunun

21Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Inkhawm thua a thununna\awngkam hnuhnung ber,\awngkam ngainatawm lehduhawm tak “Thununna hilainatna thinlung nena tih ani” tih \awngkam heLehkhabu kum 2010 Edition-a a awm ve ta lo hi hmaihpalh nge hmaih luih? He\awngkam hi a tisualtu tânpawh hman a nih rualainchhira simna tlak khawpa\awngkam thlum a ni a; ziakawm lo mahse hman luihhram a rem em le?Ch. I rawn zawh ang hianhei hi kum 2010 Edition-ahhian telh a ni ta lo va. SynodWorship Committee-in nguntaka a ennawn hnuah hetianghian a titel ta lo chu a ni a. I\hahnemngaihna a lawmawma, ziak tel a nih tak si lovahchuan hman loh tlan mai hikan len tlak a rual zawkna anih mai hmel e.

V. Khamkama, Muthizawhna.

Kan Pathian LehkhabuThianghlima Matthaia13:45-ah chuan “ Van ramchu sumdâwng mi tuikeplung \ha tak zawngtu angchu a ni” tih kan hmu a.

Chuti a nih chuan,“Sumdawng mi tuikeplungzawngtu” chu mihring a ni

dâwn a, Vân ram chumihring ang a ni dawn si lova, eng nge a awmzia?Ch. He i rawn zawh lai hichu Lal Isuan van ramhlutzia leh chan loh ahlauhawmzia, engkim dangai pawha dah pawimawhhmasak tur a nihzia a sawinaa niin a lang. Mt. 13: 44&46i lo chhiar tel dawn nia.Upa R. Lalrinawma, ITI

Vengthlang zawhna.Kan Kohhran Inneih

Inkhawmah hian Inneihtirtuin innei turte a zawh/sawipui hmasak ber \hin-“Nikin niah emaw eng hunahemaw thil zêprûk eng pawh alang tho dawn a. Chuvangin,tunah hian Pathian hmingain inneih a rem lohna a awmchuan, nangmahni ininpuang tur a ni,” tia a sawizawh hian tumah inpuangtur an awm ka hre ngai lo va.Eng ber nge Pathian hmingaan inneih a rem lohna tursual chu an hriat loh vangpawh a ni mahna.

Inpuang duh lo awm tase, eng thilte nge Pathianhminga an inneih rem loh tirtur te chu? Tumah \hafamkimlah kan awm si lo va. ‘Inneihhmaa lo inngai’ ti dawn ila,inngai ngei kan hriat pawh

22Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kohhranin kan thununhnuah, Pathian hminga inneiturin kan la beiseiin, kan labuatsaih zui zel bawk si a;Kohhranin kan thununnakhan, an inngaihna sual khaa chinfel sak ta, kan tihnazawk em ni ang?Ch. Nupa chungchang dânkan hman mek hi \ha tawkangaiin hemi hmang hianinnei turte pawh a \ul angahma lakpui an ni \hin a.Kohhran dân leh ram dânintehna a zam hre reng chungazep ruk nei chunga inneihtum an awm chuan an thilzep ruk chu Pathian hmingaan inneih tirem lotu (suala)chu a ni berah ngai mai ila.

Kan Kohhran hianmipui chhangchhiatziahrerengin Biak Ina innei theilote tân pawh DânThianghlima inneih theihdan a siamsak zel a. Biak inni lo, hmun danga innei turtechu thunun an nih chhungininneihtir \hin an ni a. Tin,thununna hian inngaihnasuala an lo thluk kha achinfelsak lam ni lovin, simaan hawikir a beisei zawk a ni.

T. Sangluta, ChhingaVeng zawhna.

Solomona hian SebaLalnu-Chhimlam Lalnu

lakah khan fa (thlah) a lo neireng em ni?

The Aizawl PostChanchinbu, January23.2012 chhuakah khan,Juda hnam bote chungchangbuaipuia Aizawl rawntlawhtu pakhatin asawidanin Israel Sorkar hianEthiopia-a Judate hruai kirphawt an tum a, chumihnuah Zoram lam a mite chuhruai kir an tum a ni. Ethio-pia-ah hian hnam bo ni loSolomona leh Seba Lalnuthlah an awm a, Israel ramdin thar hmaa hnam hranghrang a an awm darh lai amite pawh an la awm a, anretheiin an berh hle a, Ethio-pia ah hian an hmuhsitavangin Israel Sorkar hian angai pawimawh hle, tiin arawn ziak a.

Solomona hian SebaLalnu lakah hian fa (thlah)a lo nei reng em ni? Bible-ahhian khawi laiah nge a lan,tu ziakah nge a awm minhrilh thei em?Ch. Kan Bible-ah hianSolomona’n Seba lalnu lakahfa a neih thu ziak a ni lova.Juda-ho thawnthu lehchanchin ziakna lamah titithiam deuhten an lo phuahbelh pawh a ni mai thei e.

23Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Juda-ho khu hnam rilru pulian tak mai an ni a, chutiangrilru a\anga an sawi pawh ani thei bawk ang. Engpawhni sela, Bible-a lang chin hriattum mai hi a him ber zel a nitih hria ila a \ha ang e.

Tual Upa Remthanga,Hortoki Zawhnate

1. Kumin April 1, Tumkauni Programe-ah khan zaninkhawm Thupui, “Isua chulei leh Van Lalber a ni,” tih ani a, Chawhnu inkhawmthupuiah “Lal Isua chuJerusalem-ah Lal angin alut,” tih a ni a, “Lal ang” tihchuan Lal a ni lo tihna a nisi a, Lal Isua Jerusalem-ahropui takin a lût tih emaw LeiLal te angin a lût tih mai hia \ha tawk em?Ch. ‘Lal ang’ tih vang hian‘Isua hi Lal a ni lo ve’ tihna ani lo va. Kum thum zet rawnga bawl chhung khan lei lalteangin chawimawina leh zaha hlawh ve ngai lo va;harsatna leh nekchepnakarah inngaihtlawmna puansinin rawng a bawl \hin a.Jerusalem-a a luh \um hichuan lei lalte angin nasatakin chawimawi leh lawm ahlawh ve a. Chutiang rilru puchuan kan programmesiamtu hian “Lal Isua chu

Jerusalem-ah Lal angin alut” a ti a ni mai thei e.Hetiang lam hawia dah a nihchuan ‘Lal’ tih hi ‘lal’ tia thlaktur a nih hmel e.2. The Holy Bible 1980-90-ah Genesis 11: 3-ah khanLeirawhchan char nanAlkatra an hmang tih hi Ce-ment tih emaw ni ta se a fuhzawk ang em? Leirawhchan(Brick) char nan Alkatra kanhmang ngai si lo va.Ch. Leirawhchan char nanaan alkatra hman hi Novan alawng char nana a hman teleh Mosia nausen laia anthuhrukna bawm char nanaan hman te nen khan a inanga sawi a ni a (Gen. 6:14; Ex.2:3). Kawng siam nana anhman ‘alkatra’ ang hi ni lovin,lei a\anga lo so chhuak bantak, thil char nana \ha tak ani a. Hetiang an hman lai tehi chuan cement an la siamchhuak lo va, chuvangin‘alkatra’ tia dah mai hi a \hazawk a ni ang e.3. Kum 2011 November 6Khawvel Sunday Sikul NiChawhma Inkhawm hruaitutur bik Biak Inah Superin-tendent tih a ni a, Naupanginkhawm ah Asst.Superintenden NPSS i/c tiha ni a, chawhnu inkhawm

24Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ah, Biak In inkhawm hruaituturin Asst. Superintendenttih a ni a, hei hi puitling lamAsst. Supdt. nge Asst. Supdt.NPSS i/c lam tur zawk?Ch. Biak In lamah hi chuanSuperintendent leh Asst. Su-perintendent ruat an ni \hina. He laia chawhnu inkhawmBiak ina hruaitu tur hi chuPuitling S.S. Asst. Superin-tendent tur a ni ang.Naupang lama Asst. Superin-tendent hruai tur ni selangchuan i/c NPSS dah a ni ang.

C. Lalsangliana,|huampui Aizawl zawhnate1. Kum 2012 Puitling Sun-day School Zirlai 12-na Bung9 chang 11-na “Hnim HnahKha” Bible chang refer arawn tarlan hi Zirlai Busiamtu hian kan hriatthiamawl zawnga dah in “Lambak”tiin a rawn dah a, \henkhattan chiang anga a lan viaulaiin “Lambak” hnim leh“Derbengbur” hnim hi thilthuhmun niin a lang a,khaw hranghrang leh Venghrang hrangte hian thilhming phuah dan leh lamdan hi kan lo nei hranghlawm a, chuvang chuanBible-a a dah “Hnim Kha” tih

mai hian a zirtute ah a fiahtlang zawk lo vang maw?Ch. Mizo Study Bible(Baibul leh a chhuizauna).Bible Society of India-in kum2007-a a tihchhuahah khan‘lambak’ tiin a dah a. Zirlai Bubuatsaihtu hian he lehkhabuhi a rawn tel a, ‘lambak’ tiina rawn dah ve mai pawh a niang e. A buatsaihtukamchhuak ngei i hriat duhchuan a Phone No.9862361909 a\ang hian i lobe dawn nia.2. Zirlai 33-na Bung 25-nachang 10-ah hian Phinehasahi Arona tupa Eliazara fapaniin a sawi a, Zirlai 35-ahhian I Chronicle bung 23:22-la chhuakin Eliazara hianfapa neilo niin a rawn tarlangbawk a, heihi a dik zawk hrechiah lo mah ila Zirlai te tanaa pawmawm zawk tal minhrilh thei lawm ni?Ch. ‘Eliazara’ tia i rawn ziakhi “Eleazara’ tia ziak tur a nia. Bible-ah hian ‘Eleazara’tih hming pu hi mi paruk laian awm a. I Chro. 23:22 amihi chu Arona fapa ‘Eleazara’ni lovin, Mahlia fapa ‘Eleazara’ zawk a ni e, mihrang an ni e.

25Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SERMON

AW KALVARI THINGCHUNGAH CHUAN

Pastor Lalsangberai/c Kulikawn Bial

“Chutah chuan Kraws-ah an khengbet a,a ding lamah pakhat, a vei lamah pakhat”

(Luka 23:33)“Apple thing hnuaiah ka tiharh che a, I nuin a

veinaah che khan” (Hla Thlan Khawm 8:5)Good Friday ni ropui, Kristiante ni pawimawh kan

hman apianga a hlutna lo thar \hin chu ‘Kalvari’ tih te, ‘ThingKraws’ tih te leh ‘Khenbeh’ tih te hi a ni. |awngkam rapthlakleh hmun \ihbaiawm ni si kha ringtute nuna lawmna thurukinphumna leh thiltihtheihna chabi a ni si. Rev. Liangkhaiahlain a lo sawi tawh hi kan nunah a dikzia kan pawm thlap.

“Aw, tlang mawi Kalvari, miten hmusit mah se,Tlang dang zawng zawng aiinKei zawng ka ngaina hle;Aw hlimna tlang, aw hmun thianghlim,Pathian thisen a luanna chu.

Peepal thing hnuaiahGautama Buddha khan‘Enna Nun Kawng’ a hmuchhuak a, mihringin thi theilo thlarau a neih lohzia ahmu chhuak, Pathian awm ala ring lo a ni. Absalomahmel\hatna leh athiltihtheihna chu Sasawthingin a titawp thut mai.Tûm thingbuk hnuaia Deborirorelna chuan Israel fate chukum 40 chhung ralmuangina awmtir thung.

Ka hrêng ropui a au:Kalvari thing chungah chuan

kan hrêng ropui Krista ankhai kang ve thung. ChuKraws a\ang chuan sualhnehna mak ber lehhmangaihna ropui ber lehnun kawng hruaina êng fiahber kan lo hmu ve thung.Chu Thing Kraws a\anga LalIsua rorelna chuanchatuanin mite atithlamuang ve thung a.Ropuina nei sa lo hringfatetân Van Lal Fa nih leh aroluahtu nihna changin,ropuina a\anga ropui zualzelna dinhmun hlu chu min

26Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

rawn pe ta. Kraws chungakhenbeh tuara a awm laiin,Lal Isuan mihring nunkawng atâna pawimawh emem mai pasarih puangin a auchhuak. Chung thu chu i loûm zui ve teh ang u.1. “Ka Pa, anni hingaidam rawh...”(Lk.23:34): Thing Kraws a\anginkan Lalpan sual ngaihdamnathu a puang chhuak.Ngaihdamna tel lovinPathian nen kan inrem theilo tih a hria. A pa thu awihnaavang chuan sualngaihdamna kan lo chang lehta. He ngaihdamna hiringtute chak thar lehtheihna bulpui a lo ni ta.Ngaihdam ni lova inhriatnachuan nun a tikimki a,chhungril nun a ipik a,ngaihdamna chuan phuarnaa phelh a, nun a tizalen \hin.2. “Hmeichhia, en teh ifapa kha” (Joh. 19:26):Thing Kraws chungah LalIsuan chhungkaw campaigna nei. A nu Mari chuan a fapa(Isua zirtir zinga mi) chungaihsak hman loin a philibuaisan thei, chuvangin ‘enteh’ a ti. “I fapa kha ngaihsakla, veng \ha la, thlahthlam lola, rawngbawl thei turin\anpui rawh,” a ti niin a lang.

Kan ramah hian mahni fapate en chiang hman lo, fatengaihsak hman mumal lovabuaipui kan ngah khawpmai. Lal Isuan fanau enkawlturin pa aiin nu a phût tih alang chiang. Fate aia sum ennasa zawk chuan sum chu anei ang. Fapate nun a lo fuhloh hnuah nu rilru a na lehsi. A tlai hmain i fapa te khathil dang aiin enkawl \harawh, in leh lo aiin i fate nunkha sa hmasa rawh tiin LalIsuan nute a chah a nih hi.Fapate nun sa hmasa si lovinchenna in hautak zet zet kansa hmasa a, in kan han luahmeuh chuan mahni fapateavanga luah nuam ta chuanglo kan tam ta hle. Fate nunhloh chunga hausak chuhausakna rethei a nih mektawh hi. En teh, i fapa kha.

“En teh, i nu kha”(Joh. 19:27): Isuan a nu lamhawia thu a chah zawhin aunaupa lam a hawi ve thung-“En teh, i nu kha,” a ti. Nutehi min hringtu an nihavangin an fapate hianthlahthlama an rilru tina turzawnga awm a thiang lo.Mahni nu leh pate zahachawimawite chu leiah hianan dam rei ang a, an tan a\ha ang (Eph. 6:1-3). Nu lehpa laka fapa luhlul leh

27Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

helhmang chu lungadenhlum tur a ni. (Deut. 21:18-21).

Thing Kraws a\angakan Lalpan mahni hringtu nute chunga thil dik tak ti turaa phutna hi a pawimawh hlemai. Pathian leh Kohhranrawngbawlna \anchhanchunga nute chunga kan tihtur hlamchhiah leh hlauh sikan ni em? Nu leh pa te lakakan mawhphurhna pawtchhechunga kan rawngbawlnareng reng chu Pathiana\anga chhuak a ni lo vang.Nu leh pa la nei zawngzawngin vawiin a\ang hianan laka kan dinhmun tur i en\ha leh ang u. Nu rilru tinatuleh zû leh tharum leh aw rawlpaurau tak nen nu leh pa tehi i nêk lo vang u. Kan tânaPathian aiawhtu an ni si. Inu leh pa rorel i hnial kalh fochuan Pathianin chan chhezawkah a la siam ang che. Enteh, i nu kha.3. “Ka tui a hal e” (Joh.19:28): Hliam kan tuar te,hah lutuk te hian tui a halduh. Kraws lera Lal Isuatituihâltu chu kan sualhremna a tuar vang a ni.Mihring nun hi Lal Isua dozawng leh amah hlat zawngakan hman apiangin kan laka

a tuihâl a zual. Sima amahkan pan a, a hnung zui turleh duhzawng ti tura ke kanpen hian Isua tuihâl kan tireha lo ni. Keini pawh Isua tellova khwvel hlimna par tlanakan kal chiah hian nun tuihalkan lo ni \hin.4. “Vawinah...Paradis-ah i awm ve ang” (Lk.23:43): He thu hi a kianga misual khenbeh ve tho hnenachhandamna thu Lal Isuana puan chhuah a ni. He misual hian a sual vanga tuara ni tih leh Lal Isua chu thihhnu piaha ram neitu,Pathian mi thianghlimsualna nei lo a ni tih a hriaa. Isuaah a tlu lut ta. A thihhmain chhandam a lo nihman ta a, van a chhar ta.

Vawiin thleng hian LalIsuan chhandam tur a lazawng a, a la duhthawh emem reng. Hun kal tawh lamaan sual tawhzia leh pawi anlo khawih tawh lam a en lo,sima thinlung thara a kutatlu lut duh chu chhandam aduh nghal zel. He thu a\anghian Isua duhthawhna berchu mi sual chhandamaawmtir hi a ni. Keini pawhinbote zawn chhuah lehchhandamna thu aupui hiuar berah i nei zel ang u.

28Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

5. “Ka Pathian, KaPathian, engah nge minkalsan?” (Mat. 27:46):Hmana tuipuisen tikangtu,Jeriko kulh ropuitihchimsaktu, mamawh hunamanna leh vahmîm hmangaIsrael-ho chawmtu, ralthuamtel lova Israel hmelmatetitlawmtu, Karmel tlangaBaal puithiamte laka Elizachampion-tirtu, engkimtitheiPathian kha, he thing Krawschunga an khenbeh lai hichuan a thiltihtheihna angawi tlat. Pathian chet rihloh hun hi hun rapthlak lehbeidawn hun a ni. He hun hiLal Isuan a thleng a, puituleh lam\ang te an hlat lai ani a, a chhang eitute doral anchang zo ta!

|hiante u, Pathian duhzawng kan tih reng laiin,amah Pathian zawkin minthlahthlam nia kan hriatchang a awm \hin ang. Athiltihtheih lohna i chunga alan chang a lo awmin, lungchhanga chantir tur cheinDiabolan i ngaihtuahnahruai a tum vat ang.

Tuar tur chu tuar ve maila, phunnawi lovin fel takangaihtuah \hin tu hnenahchuan inpe zawk \hin ang che(I Pet. 2:23). A kalsan tak tak

lo che a ni tih i hriat chhuahleh hun (ropui taka thlana\anga a kaitho leh ang khan)a lo la thleng dawn.6. “A kin ta” (Joh. 19:30):Kalvari thing chungah kanLalpa chuan chhandama kanawm leh theih nan, Pathianina phût zawng zawng chu thuawihna leh inpekna famkimina thawk zo ta. Diabolathuneihna chu a kin ta,Pathian nen kan inrem leh ta:Tih leh tur dang awm lovin athawk famkim ta. Haleluiah,Setana chu a tlawm ta! Kanchungah Lalpa a lâwm ta,amah nena kan inremnalawmin i au ve ang u.7. “Ka Pa, i kutah kathlarau ka kawltir e” (Lk.23:46): Thing Kraws chungaLal Isua thusawi hnuhnungber zet hi chu he hringnunkhar nan a va han duhawmem! A hma lama a thusawikha chu a rapthlakin ahahthlak hle. Hemi hunaherawh hi chuan, a taksa chuthi dawn mah sela lungawitakin a thlarau chu Pathianhnenah a kawltir.

Rom sipaite kutahmualpho leh thlaphang takina tawp dawn emaw an tihlaiin thlamuang takin a PaPathian kutah a inkawltir

29Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

daih. Kraws lera a thusawireng reng hi he leia kanchanvo tur vek a ni.

Keini pawh Chanchin|ha avangin ringlotenekchepna leh tihduhdahnakan tuar a ni thei. Chanchin|ha avangin mite hmuhsitleh deusawh pawh ni ila, chukawng chu kan Lalpan a lozawh chhuah tawh kha a nitih i theihnghilh lo vang u.Chutiang tuarna chu kanchungah a thleng lo a nihpawhin sual vangalungngaia rûm chang a awm\hin a nih hi.

Natna khirhkhan taktakten kan lei taksa hitichauvin tirawih tial tialpawh ni se kan thlarauerawh chu thihna leh natnahnenah i pe phal hauh lo angu. Pathian kuta kan thlaraukawltir tlat hi a lo va \ha em!Thih kan hreh em emnachhan pakhat chu kanthlarau Lalpa kuta kan hlanmumal loh vang a ni. Kan

zing chhuak leh ramkal te,kan zin chhuak te hi ruanginkan haw thei reng asin. Helei tisa mamawh ringawtbuaipui hian i tawp lo hramang u. Kan nunna chungathu neitu ber Pathian kutaheng lai pawhin inkawltir \hinang u. Isaac Watts-a’n, “Akutah tinrêng ka pe ang, \hatakin a vawng ang,” a tihanga Pathian kuta kaninkawltir chuan, ‘Thil engpawh lo thleng se, ka him ani, a kutphah ropuichhungah’ tiin kan mu siaisiai mai dawn a ni.

Awle, Solomona chuan anula chu apple thinghnuaiah, a nuin a hrinnahmuna a tiharh ang khan,keini pawh Kalvari thingchunga Isua thusawi pasarihhian min tiharh ve sela,Kraws êngah inhlanna tharnei turin he kût ni ropuiahhian Amah i hnaih ang u.

Lalpan a thu malsawmrawh se. Amen.

Isua Krista tuarna hmanga Pathianin thil tawn ropui tak a loentir tawh Rev. Lalsangbera hi Mizoram Presbyterian KohhranSynod hnuaia kum 25 zet Pastor rawngbawl hna lo thawk tawha ni a; Kristiante hun pui, Good Friday pual bika Sermon ziaktura kan sawmna ngai pawimawha thuchah nung tak a rawnthawh avangin a chungah kan lawm hle – Editorial Board

30Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

KALVARI ENNAWMLuka 23:39-47

— P.C. VanlalnghakiDawrpui Vengthar, Aizawl

Mihring thiamna a sang zel a, tunlaiah chuan mahniin chhung a\angin television leh internet kal tlangin khawvelhmun danga thil thleng chi hrang hrang a thlir theih a, thilhmuhnawm apui a tam ta hle. Mizoramah ngei pawhintihsiakna chi hrang hrang - inhnek, inchai, inkhel, hmel\ha thlan leh fiamthu thiam thlan thlengin mahni in chhunglum a\anga thlir theih ennawm a tam sawt hle a, ennawmkan tih inang diak diak lo mah se, hmuh duh leh hmuh châkzawng, mit latu kan nei vek a ni.

Kan mit châkna fah tlaitur nia kan hriat, hmuhnawmkan tih zâwng tak kan hmuhpawhin, “Ka duh khawp kahmu ta,” tia hmuhnawm dangen zui tum ta lo hi tu mah kanawm lo. Khawvel thila kantuihalna chi hrang hrangpawh hi chutiang bawk chua ni. Ruih châkin ruih tur ahmuhin ruih leh zel a chak lochuang lo va; tisa châkna chihrang hrang hi chutiang vekchu a ni mai. Duh ber nupuianei, duh ber pasala nei, khawdang hawia mawi lo, mahsean aia hmelchhe zawk,changkang lo zawk,nungchang \ha lo zawka langûma tlansan daih lah bo lo.

Khai le, Kalvariennawm chu i’n thlir dawnteh ang. Zawlnei Isaia chuan

he ennawm chhuah a nihhma kum 700 vel laiah khana changtupa lan dan turthlarau hriattirna a lo dawnga, “Pianhmang \hatna lehhmel mawina rêng rêng a neilo va; amah kan hmuhinamah kan duhna turinmawina rêng rêng a awm lo.Ani chu, mihringte hmuhsitleh duh lohvin a awm a;lungngaihnate nei mi lehnatna hre mi a ni a: miten anhmai an huhsana ang chuanani chu hmuhsitin a awm...”a ti (Isa.53:2-4). Chutiang miennawm tia en chu a har âwmngawt mai.

Kalvari ennawm, luruhhmun (Golgotha)-a chhuahhi a hlutna leh duhawmnahre fuh lo tan chuan achhuahna hmun hrim hrim

31Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

pawh hi khawvel hmunazawnga hmun rapthlak leh\ihbaiawm ber a ni hial ang.Mi anchhe dawng, thihpangngaia thi tlaka an ruatlohte ni li ni nga lai tuihaldang charin an au rawngrawng a, chhangtu an awmsi lo. An laina ni duh leh ningam pawh an awm tawh loa ni mahna. Kraws-a ankhenbehte chu a tlangpuithuin mi sual tawngtawraw,mipuiin an hawisana an duhloh leh an hmusit ngawihngawihte an ni \hin rêng a.An hnuk a chah pawhinruang la thlatu an nei lo. Ankhenbehte chuan \awngkamchhe tinreng an chhakchhuak a, zahmawh tak taktein an au \hin an ti. Ankhenbehte hi saruakngalngata khenbeh \hin niinan sawi bawk!

Kalvari ennawm tia kankan sawi tak mai pawh hiennawm ti taka thlira,khawvel ennawm dangzawng zawngte aia ngaina turchuan khawvel thilhmuhnawm leh nawmsaknachi tinreng hi lungawina kimmin thlen thei lo vek a nihziachiang taka hretu nih a ngai.Khawvel thil i ngainaahmuhnawm i la tih viau chuanKalvari ennawm chu ennawm

a nihzia i hmu thiam harngawt ang. Zawlnei Isaian asawi kan tar lan ang hian achangtupa chu pianhmang\hatna leh hmel mawina rengreng nei lo, amah duhna turamawina reng reng nei lo a nitlat mai. A hmuhsitawm a niang, mi naran pawhin\awngkam chaltlai tinrenginan deusawh a, chil hial anchhak a nih kha.

Khawvela hahchawlh-na leh damna hmu lo, mahniintidam thei lo, felna dan pharêng rêng lo te, ruihhloavanga thih mai hmabak,mipat hmeichhiat kawngamahni inzuar, chhungte lehvantlangin hnawk an tihngawih ngawih, hmun lailichang ve phak lo, khawvel thiltinreng hi hahchawlhna lehlungawina tak tak thlen theilo a nihzia hriaa he ennawmhmu fiahtute erawh chuan,“Kei ka tan chu Kraws chungaihhlutawm ber a ni”, an tia; ennawm an ti em em thung.Eng vangin maw? Chumihmunah chuan PathianBeramno Isua Krista chumahni inchhandam zo lonang leh kei chhandam nanchu hmunah chuan khawvelsual thawi nan hlana a awmvang a ni. Sual nei ve lo,Pathian Fapa chu nang leh

32Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kei, mahni intidam thei tawhlo, chatuan thihna hmabaktawhin nunna êng kan lo neihleh theih nan mualpho takakhenbeh a ni a. Chu nun minpek hlutzia leh ropuizia hmufuhtu tan chuan tlang\ihbaiawm tak chu tlangmawi berah a lo chang ta a.

Aw, tlang mawi Kalvari,Miten hmusit mah se;Tlang dang zawng zawng aiin,Kei zawng ka ngaina hle.

Mahni tawn zel a\angangaihtuah hian a fiah lehzualâwm e. Pathianin tling lo takchungin a Kohhrante kaltlangin khawngaih rawng-bawlah min ko ve a. Mi thiamka ni lo va, mi hausa ka ni lova, ka fate lah khawvel suallakah an fihlim bik lo va,anmahni ka enkawlnakawngah sum lak luhna sawitham ka nei lo va.Bawrhsawm chang ka neibawk a, hla phuahtuin, “Lalzawng zawngte hnenah Lalpa,ka lungngaihna ka sawi theilo, Mi zawng zawngte hnehahLalpa, ka ngaih che ka hrilthei lo”, tih hi ka hla a ni fo\hin. Khawvel mihring hnenaka sawi ngam loh leh ka sawitheih lohvah tak te hian, heKalvari ennawm hi ka tanhian a hluin a ropui zual \hin.

Mi dang hriatpui lohharsatna leh manganna,beidawn rum rumna te itawng ngai em? Sual vangarilru na leh hliam i nei \hinem? He Kalvari ennawm hihan thlir ve teh. Hetah hiani damna tur a awm asin!

Israel fate pawhinPathian an hawisan a,Pathian an tithinur a, a laman hawia an sim nân rul chukna mi a tir a. Chu chu a thuan awihna tura a siam a ni.Pathian an ngai ta reng a,Mosia hnenah, “Lalpa minauhsak rawh,” an tiha aauhsak khan damdawi akawhhmuh chu anmahnichuk hlumtu lim dara siamthinga khai en turin a ti ta a.A en duh lotute chu an thi a,a en duhtute apiang chu andam ta zel a ni (Num. 21:6-9).

Kha rul khai kân khaKalvari kraws-a kan sualtephur tur leh kan natnatetidam tura Isua Kristakhenbeha khai kâna awm turhlimthla a lo ni a. Rul chukna mi chuk ang maia sualina tihnat te, sual vangahrehawm ti taka beidawnnakhur thuk taka awm, thihmai hmabak tawha inhriazawng zawngte damnafamkim chu Kalvari ennawm

33Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Lal Isua Krista ngei hi a lo ni.Kalvari ennawm hi thlir danchi hnih a awm tlat mai a,chungte chu hetiang hiansawi ila -

(a) Thlir dan dik lo: LalIsuan chhandamna hna athawh tlaitlak dawn meuhchuan Pathianin a kalsan a,a tui a hal. Ral khata thlirtutân chuan ‘Pathian Fapa anih tawp loh saw’, tih ngei tura ni. A vei lama mi sualkhenbeh ve bawk pawh khanIsua a hau va, “Krista chu ini lo vem ni? Intidam la, keinipawh min tidam ta che”, a tia (Lk. 23:39). Mahni nihnahmu lo lutuk, mi nun hlirtehtute thlir dan a nih chu.Pathian Fapa a thi ta maikhan khawvel mi fingte abum. An finna te, anhriatnate hmanga an thliravang a ni. A nâkachhuntuten Lalpa hmel an lahmu ang.

(b) Thlir dan dik: Ading lama khenbeh ve thungchu amah a inhmu chiang emem a, Isua chu tu nge a nih ahmu chiang bawk, “Keinizawng hrem zia reng kan ni;kan thiltih man chauh hmukan nih hi; he mi hi zawngin

eng mah a ti sual si lo”, tiin,“Isu, i ram i thlen hunah mihre reng ang che”, a ti a. Tin,ani chuan a hnenah, “Tih takmeuhin ka hrilh a che,vawiinah hian ka hnenahParadis-ah i awm ve ang”,tiin a chhandam thu a puang(Lk. 23:41-43). Mahni lamachhuan tur nei lo,khawngaihna chauh beisei-tute chu khawngaihnain a lotuam hlawm a, a lo pawm\hin. He Kalvari ennawmhmu fuhtute chuan, “KaLalpa hi a mawi ber e, Hlinglukhumin phuar vel mah se”,an ti \hin rêng a ni. Kalvaritlanga khenbeh Isua Kristathlir dan dika thlira hmufiahtute chuan an sualzia lehtlin lohzia an hmu lo thei lova; chutiang bawkin mahnisualna hmu thei lo, mi sualnachauh hmu \hinten Kalvariennawm hi an hmu ve theingai hek lo. He ennawm hmufuh vêk vêk chuan, “Leipangpar hi a chuai si \hin,Ka Lalpa chauh a mawi ka ti”an ti tawh \hin a ni. Haleluia,Amen.

Chhiartu zawngzawngte tan Lalpan a thumalsawm rawh se. Amen.

34Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Thawhlehna Thuchah

NUN KRISTA-THOLEH NUNChang thlan: Rom 6: 4-8

— Rev. Lalhmuchhuaka, PhullenKhawvela thil thleng ropui leh hlu ber, thihna hneha

Isua thawhlehna thu hi ringtutena kan beisei, kan Thurininnghahna, Tirhkohte thuhril lungphum a nih avanginthuchah pawimawh, ropui leh hlu ber a ni a. ChuvanginKristiante chuan kum tin, thlasik anga khel lovin 'ThawhlehnaThuchah' chhiarin kan ngaithla \hin a nih hi. Tun \umah pawhhian Kohhranho hnena thu pangngai ziaka, sawi nawntu nihhi ninawm a ni lo, kan tan a sawt avangin. Tholeh Lalpahnenah ngaihthlakna thinlung beng thar i dil ang u.

Thupui awmzia: Sualavanga nun nei lo, boral fatetan Pathianin Fapa IsuaKrista thihna chu, sualavanga kan thihnaahpawmin, A thawhlehna chu'Amah nena nun inzawm,pumkhat, nunna thar (nunKrista) chu neia, sualthihsana kan thawhlehnaahmin pawmsak tawh avangin,Amah ringtute nunna chuKristaa nung kan lo ni tazawk a ni ( Rom 6: 4&5; Gal.3:20). Kan thupui Nun Krista-Tholeh Nun chu hetiang hianngaihtuah ho dawn teh ang-Thihna hneha thawh-lehna a ni: Isua thawhlehnathuchah hian, sual avangamihringte thihna - sualthiltihtheihna chu hnehin,

thihna (sual) chelh hlen rualloh Pathian chuan sualin minbâwih, min salna ata minchhan chhuak turin sualthiltihtheihna chu a hneh ta,a tukdawl ta tih hi a tichianga. Khawvel tawp thlengpawha amah ringtute hnenaa awm zel theihna tur a lo ni.

Khawi hmun leh enghunah pawh, amah nena kanlen dun theih nan thihnahnehin a tho leh a. Amahngaitu apiangte hnena inlara,nunga a inentir theih nanthihna hneh turin a thi a,thihna hnehin a tho leh ta. Ava ropui em!

Thihna (Sual) avangalungngai, manganga rûmtetan lungngaih mangan a bova. Ringhlelte tan nghehna,

35Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chak lote tana chakna, thihnahneha Krista thawlehnaavanga beidawngte tanabeiseina nung hmu tura minhring thar leha nunna thar,Nun Krista -Tholeh Nunthiltithei min petu Lalpa chufakin awm rawh se. Thihnahneha Isua thawhlehna hian,thihna (Sual) aiin nunna(Krista) thiltihtheihna chu achak zawk a. Sualna aiin\hatna (Krista) chu a chakzawk bawk a ni tih hi atichiang lehzual. Unaute u,eng chen nge kan nunahKrista aia thiltithei lo zawksual thiltihtheihna hi hnehnakan chantir zel dawn le ?Pathian ram zauhna a ni:Zirtirte chanchina ngaih-nawm leh ropui ber mai chu,an nuna Pathian ram lothleng, ropui taka a zau deuhdeuh \hin kha a ni. Chungmite chu a lu nunga chhiarpawhin mi 120 lek an ni a.Mahse Bible-ah chuan'… mi120 lai an ni ' (Tirh 1: 15)) tiinzuk sawi a! Nuna Krista-Tholeh Nun 'thiltithei neitutak tak' an nih vang ni ngeitur a ni. Chutiang mite hmangchuan a ni khatnaah ngawtpawh mi 3,000-in Isua an ringa; a ni telin ringtu an pung(Tirh. 2:41, 47). Pathian ramchu ropui takin a zau deuh

deuh zel zuk nia. Nun Krista- Tholeh Nun thiltithei neitutenun hi a va ropui em! Hei ngeihi nun tam chu a lo ni.

Zirtirte hmanga Pathianram lo thleng, ropui taka a zaudeuh deuh thu hriat hi a tawkmai lo va. Keimahni hmanginPathian ram hi mi dangtenunah a lo thlena, a zauhdeuh deuh zel theihna turinKohhranhote hian, zirtirteanga rilru hmun khat pua,\hahnemngai leh \awng\aiin,thlarau leh tih tak zetaPathian biak hi, nun Krista-Tholeh nun neitute hmangaPathian ram zauhna hnukpuichu a ni tih hria ila, nun bul i\an thar leh ang u.Hai hlen theih a ni lo:Emmau khaw kawnga \hiandunin an nunna Krista,tholeh Lalpa chu an hai a, anbeiseina a tawp, beidawng lehchau, ngui takin an ding a. Anthlarau nunah hriat thar lehdawn belh nei lova khawhartaka awmin, Israelte tlantutura an beisei Nazareth Isua,kraws-a khenbeh chanchinleh a thlan ruak thute ansawia ngei chuan, an hriat fotawh \hin thu pangngai,Mosia leh Zawlneite thusawi,Pathian lehkhathua mi Amachanchin ziak hmangin arawn hrilhfiah ta a ( Lk 24:13-

36Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

27). An lo hriat tawh \hin thupangngai hmangin, anhnenah a awm tih an lo haihlen \ep tawh, an nunnaKrista chu an lo hre thar lehta a. Beidawnna ruama an zinkawng khawhar tak chuchhui letin, "… kal kawngamin biak lai khan kanthinlung a harh huai rêng ani lawm ni kha?" (Lk24:31&32) tiin ruah \ham lohtestimony thar an sawi thei ta.A va lawmawm em!

Kan thlarau nunahdawn thar leh hriat belh neilovin, nun chau leh khawharbeidawngin kan rûm \hin em?Kan tana thawhlehnathuchah pawimawh ber chu,dawn thar leh hriat belh a nilo va. Keimahnia awm, kannunna Krista chanchin kanhriat fo tawh, Zawlneite lehBible-a ziak hmanga banglova min hrilh nawn lai hian,"Kan hnenah awm ta che…"(Lk 24:29) tiin, kan nuna lalber turin thinlung leh tih takzetin i sawm ve ang u.Sawmtute hnar ngai lo, kanhnena awm reng, kan nunna

Krista chu lo hai tawh mah ila,hai hlen theih a ni lo vang.

Nun Krista - Tholeh Nunthiltithei neitute nun chu, leileh vana thuneihna zawngzawng neitu nun nenainzawm, pumkhat a nihavangin hlauhna hmunah anhuaisen a, lungngaih mang-anna hmunah thlamuangin,retheihna hmunah hausaknaKrista an hmachhuan a, annuna sual thihna hmunahnunna thar Krista'n lalnachangin, taksa thihna avanga\ahna ruam an zawhin tuihna thar siamin, lungawilohna khawvelah lungawinaKrista'n an nunah hnehna achang a, nun dan an thiam\hin a lo ni.

Chu nun thuruk chuNuna Krista nei lote tan neihtheih a ni lo va, hriat phak ruala ni lo. Krista thiltihtheihnaleh chakna hre lova, sualthiltheihna hnuaia tlute tan,thihna hneha Isuathawhlehna hi kan tana sualhnehna thuchah a ni e.AMEN.

Rev. Lalhmuchhuaka hi thu ziak mi, lehkhabu \ha tak tak ziaktawh a ni a. Mizoram Presbyterian Kohhran Synod Minister/Pastor niin tunah hian Phullen Bialah a awm mek. Kan sawmnaa rawn tihhlawhtlin avangin a chungah kan lawm hle.

– Editorial Board

37Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

ENGATI NGE HITLER-A’NJUDATE A SUAT?

Upa C. RokhumaMission Vengthlang

Khawvel Indopui Pakhatna (The First World War)-ahkhan British lam\ang hote (Allies) an chak a, German a tlawmkhan, Indo zawha Varseilles, Indo thubuai remtute thu tihtluk khan, Germany chu Indo chawk chhuaktu a nih avangleh a tlawm lam a nih avang khan, an lei chawitir kha a ritem em a; chu chuan German ram sum leh pai (Economics) atiche nasa a; chutiang dinhmun a\ang chuan lei rem rah hlanan nghakhlel em em a ni.

Indopui zawh 1920a\ang chuan German ramhian ram pum siam \ha turinpawl lian tak, German Na-tional Workers Party an dina, chu chu a nakina NAZI antih tak hi a ni. Chu pawla anhotu chu Hitler-a hi a ni.Hetih lai vek 1925 a\ang hianGerman ram chuan a Presi-dent ropui ber an tih \hin,Paul Von Hindenburg-a a lonei ta bawk a. Hun a kal zela, kum 1933-ah chuan, Presi-dent Hindenburg chu a lotarin a chak lo ta hle a, a thachhang dal turin Hitler-a chuChancellor (a aiawh tur) can-didate-a dah \hain a hria a,a dah ta a. Hitler-athiltihtheihzia leh chak dana enin Dictator nih a tum ahlau lawk deuh va, chu chuven theih hram a inring a.

Hetih lai 1933 January 30Thaw\anni a\ang khan Ger-man ramah NAZI Party chua chak lawr a, party thilahchuan sawrkarna chelhtu anni \an ta a.

German President ropuiber, Paul Von Hindenburgchu kum 87 mi niin a thi ta a,a lo ruat lawk ang ngeiinHitler-a chuan a thlak tahmak mai a ni. Chu chukum1934 kha a ni.Judaten hun rapthlak anhmachhawn ta!

NAZI-ho tum ber chu,German hnam chu mi zah lehropui ni turin hnam dangpawlh lohva hnam hlawm annih theihna tura hnamdangte German ram a\angachhuahtir a ni. Hetih laiaGerman rama sumdawng lianber berte chu Juda an ni a,

38Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

hnawk an tih berte an nibawk. Hitler-a duhthusamleh tum ber chu; a thuneihnaramah reng reng chuanJudate tihbo vek a ni.

1935 September ni 15Sunday-ah ‘Nuremburg Law’an tih chu puan a ni a; chudân chu, tute nge German midik takte, tih puan chhuahnaa ni. Chu dân ang chuanJudate chu German ramahhian eng chen pawh lo awmtawh mah sela, ram mi nihna(Citizenship) an nei thei lo,tih hi ziak tel a ni. Hethupuan hi buaina lianin\anna chu a lo ni ta. ‘Judathil reng reng lei loh tur’ tihthupek te a chhuak uai uai tamai a; Juda dawrte an rawka, Judate an nghaisa a, a theitheiin German ram antlanchhiatsan a; a buai tamup mup mai a ni. He tih laihian Hitler-a chuan, Judatetânna tur, thihna lung inConcentration Camp an tihchu hmun tam takah abuatsaih mawlh mawlh a.K h a w v e l I n d o p u iPahnihna a lo chhuak ta

Hiler-a chuan aduhthusam ang ngeiin a velasawrkar chak lo zawkte ramchu chhuanlam siamin aramah a belh ta nghauh

nghauh mai a; a duhthawhdeuh deuh va, a tawpatawpah zawng a saseh taktak a thleng ta.

Kum 1939 September ni1 chu Pathianni a ni a; BiakIn tinah inkhawm dâr a ri bulbul a, Poland mite chuinkhawm turin nalh tak takaincheiin an thelh sung sungmai a; chutih lai tak chunangchingin German indothlawhna rual tam zet maichuan Poland khawpui War-saw chu lainatna awm miahlo hian Bomb lianpui pui ansurtir ta chur chur mai a nihchu. Khawpui ralmuanginvenna nei miah lo chuti takamei leh kât duh tawka rei ahan sur chuan Warsawkhawpui kawtthler chu ruangleh lirthei chhia leh in kangkhu ngut ngutin a khat ta a.Chu chu, Khawvel IndopuiPahnihna, mihring makta-duai tam tak thihna tur indodar ri chu a lo ni ta. Chu lamchu sawi zawm ka tum lo va,Judaten Hitler-a kut eng tifakauvin nge an tuar tih khasawi ka tum rih dawn a ni.

Hitler-an ram a awpchin zel a\anga Judate mankhawm a, kir leh tawh lo turaa tantirna hmun, ‘Concentra-tion Camp’ an tih hi han tarlan ka tum a ni.

39Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Concentration Camp chuchi hniha siam a ni.I. Extermination Camp:Hetiang Camp hi pasarih aawm. Hei hi boruak rimchhia(Poison gas) leh tûr chi hranghrang mihring taksaa kahluha an tuar dân zirna a ni.Chung hmunte chu:-1. Treblinka 2. Chelmo3. Kumlhof 4. Belzek5. Sabibor 6. Masdank7. Birkenau te a ni.II. Major Concentration,forced labour, transitCamps: 23 a awm. Hetianghmunah hian a ni, RichardWumbrand-a te pawh kha antân ni.1. Vaivara 2. Klooga3. Stuttkof 4. Hasdanek5. Belzek 6. Rosen7. Plaszou 8. Mouthausen9. Dachau 10. Gura11. Drancy 12. Sau13. Nutzueler14. Auschweit-Burkanau15. Buchenwald

16. Oranienburg17. Bergen-Belsen18. Westerborg19. Herzogenbasch20. Neuenggamme21. Ravensburg22. Saschenhausen23. Nieherdagen

Hmun khata chi hnihawmna a awm nual a, ahmingte hi lam thiam a harangin ziak dik thiam pawh ahar deuh.

Heng Camp-te hi Juda6,000,000 an thahna hmunchu a ni a; sawrkar thuneituten Juda hnam an endan hriaa mi mal inhuatvang leh Juda-te sum leh paiît vanga an lo thah tam taka awm bawk a ni. Heng antuarna rapthlak tak mai hiMatthaia 27:25 “A thisenchu keimahni chungahleh kan fate chungahawm rawh se” tia JudatenPilata hmaa an chhechhamrah kha a la ni zel ang em?

Francis Gojowniczek-a chu Nazi-hovin an man a, Auschwitz-ah an t^ntir a. Ant^npui pakhat a tl^n chhuak a; tl^n chhuak an awm chuan mi 10 an la hrang a, chawngheiin an hr>k hlum \hin a. Chutianga hr>k hlum tur zinga Gojowniczek-a hming anhan lam chuan, “Ka nupui leh ka fate kha aw” tiin a \ap chhuak a. A bula puithiamKoble-a chuan, “A thih ai ka thi ang, nupui fanau ka nei ve si lo va”, a ti a, Comman-dant chuan a lo remti a, Gojowniczek-a ai chu a thi ta a. Vanneih thlak taka a chhuahleh hnu chuan Koble-a thih ni lo her chhuah apiangin Auschwitz-ah a kal a; kum 1941August ni 14-a a tana nun hlantu zahna lantirin a chawimawi ziah \hin.

40Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

TLANGAU THEOLOGY– Zaichhawna Hlawndo, PhD

Birmingham, UK

Mizoram Presbyterian Kohhran chanchinbu, KristianTlangauvin a kum 100 a lo tling ta reng mai a; he Centenarydenchhen hian kan pi leh pute hun lai a\anga vawiin thlengatlangau tih \awngkam leh tlangauvin Mizo hnamzia lehsakhuaa hmun pawimawh tak a luah dan te, MizoramaChanchin |ha theh darhna leh Kohhran \hanna tur atanahmanraw \angkai tak a nih dan te leh Mizote tana Pathianthu zirna (theology) pawimawh leh ril tak a nih dante kanchhui dawn a ni.Tlangau Awmzia: HmanlaiMizote chu lal leh upaterorelna hnuaiah an khawsa\hin a. Lal leh upatethuchhuak veng tina mipuihnena puangzartu an awm\hin a, chu chu tlangau tiinan vuah. Tlangau chu lalleh upate thu kal lam lehhawng lam hriatpui vektu ani. Lal leh upate thurel nikher lo, mi bo zawn tur thute leh kâng \helh thu leh thupawimawh dang vangtlanghriat turte puang zartu a nibawk. Hmanlai kan pi lehpute hunah chuan tunlaiangin chanchin inhriatpawhna tur hmanrua- radio,television, internet leh phonete a awm ve lo. Thu chhia a\ha khawtlang inhriattirnahmanraw pawimawh ber chu

tlangau kha a ni. Tin,tlangau an au lai rengrengin bengchheng siam lohtur a ni a, in chhungah anawm emaw, khawlaiah anawm emaw, hnathawh lai annei emaw a nih pawhin an thiltih lai dah \hakin tlangauthu chu ngun takin anngaithla \hin.Tlangau leh Kristianna:Mizoten Chanchin |ha kan lodawnsawn dan leh kanhriatthiam dan te, Chanchin|ha kan hril hmasak berdante kha tlangau tih danhmangin a ni tih a langchiang khawp mai. MizoramaChanchin |ha hriltu mission-ary-te khan Chanchin |hakha Mizovin tlangau kan tihdan hmangin kawngpuiah te,

Thu leh Hla Huang

41Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

tlangah te, luhkapuiah te,zawlbukah te leh kâwnahtean tlangaupui a.

Mizo Kristian hmasa berKhuma leh Khara te pawhkha Chanchin |hatlangauvah \ang nghalinMizoram hmun hranghrangah an zin kual a, “Isuahi lo ring ve tawh rawh u,”tiin an tlangau \hin1. PastorVanchhunga, Mizo pastorhmasate zinga mi pawh khanPukpui khawlaia Chanchin|ha a tlangaupui a ni2. MizoKristian hmasa apiangte khaChanchin |ha tlangauvahan \ang zel a, mi thiamhmasa leh thil chîk mi PuLalhmuaka sawi dan chuanKristian hmasa Zathanga lehParima te pawh Lunglei leha chheh velah zin kualin anthlen in an luh hma hmaintlangau tih dan anginkhawlaiah Chanchin |ha antlangaupui lauh lauh \hin3

A tawi zâwngin, missionary-te khan tlangau hmanginChanchin |ha an rawn pu luta,Kristian apiangte chutlangauvah \ang nghal zelinChanchin |ha chu an tlang-aupui ta zel a, kum rei lo têchhungin Mizorama chengZofa zawng zawngte chuKristianah kan lo inpe tadeuh vek mai a ni.

Tlangau leh Chanchinbu:Missionary-te Mizorama an lokal hma kha chuan Mizotenziak leh chhiar pawh kanthiam lo va, chanchin kaninhriattirna leh hriatpawhna ber pawh mihringkal chhuaka tlangau te,zualko hmangte, zawlbukaval upa titi leh mikhual titia\angte khan a ni deuh maia. Missionary-ten A AW Bmin siamsaka ziak leh chhiarkan lo thiam tak a\ang khankan tlangau dan pawh a lochangkang leh zual a,\awngka mai bakah thuziakhmangte pawhin kantlangau ta zel a ni.

Mizorama missionaryhmasa J.H. Lorrain-a lehF.W. Savidge-a te pawh khantlangauvin Mizote nunahhmun pawimawh tak a luahtih hre rengin chanchinbu(magazine) an siam kha “Mis-sionary Tlangau” tiin anvuah a. He chanchinbu hivawiin thlenga Mizoram Bap-tist Kohhran chanchinbupawimawh berte zinga mi ala ni reng a; thuziak hmanginChanchin |ha tlangàu hnachu a la thawk reng a ni.

Mizo pi leh pute nunahtlangau khan hmunpawimawh tak a luah a ni tih

42Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

a chian em emna chuKohhran ding thar khanchanchinbu hmingah‘Tlangau’ tih an vuah deuhzel. Mizoram PresbyterianKohhran chanchinbu hmasaber pawh kha hming dangvuah lovin “Krista Tlangau”tiin October 1911 khanchhuah \an a ni a. NikumOctober thla khan a kum100-na an lo lawm ta hial a,he kum 100 chhunga KristianTlangau chanchinbuinkawng hrang hranga tlangauhna a thawh hlawkzia chusawi sen loh khawpin a tama ni. Kum 1918-ah SalvationArmy of Mizoram din a ni a,an chanchinbu hmasa berpawh chu “Sipai Tlangau’ tiahming vuahin kum 1931khan chhuah \an a ni ve leha, hei pawh hi vawiin thlengaSipai Pawl rawngbawlnavawn fung a la ni reng ti ilakan sawi sual âwm lo ve. Kum1987 khan Mizo Kristiantezingah mi thenkhat Mizote hiIsrael hnam bo Mannesiathlah nia inchhâl pawl an lochhuak a, anni pawh hianpawl an han din a\anga reilo teah chuan chanchinbu ansiam a, a hmingah ‘IsraelTlangau’ tih an vuah bawk.Heng a chunga kan han tarlan bakah pawh hian

Mizoramah tlangau hmingvuah tualchhung lehKohhran chanchinbu hranghrangah sawi tur tam tak ala awm.Tlangau leh Bible: Biblepum pui chu Mizo \awnginkum 1959 khan lehlin zawha ni a4, he Bible lehlinna hnahi missionary-te, Mizolehkhathiam hmasa te lehPastor vengva deuhtethawhrim rah a ni. |awngdanga Bible lehlin a nih hianhnamzia te, \awng te lehsakhuaten hmun pawimawhtak a luah ve tlat avanginMizo \awnga Bible lehlinahpawh hian Mizo pi leh putenun, sakhua leh \awng khandinhmun pawimawh tak aluah tlat a ni tih chu tlangautheology kan chhui a\angpawh hian a chiang hle.

Tlangau tih leh azawlpui thu mal tam takteMizo Bible-ah hman a ni a.Thuthlung Hluiah a hmasabera kan hmuh chu Exodus32:5b-ah, “tin Arona chu atlangau va, ‘Naktukah hianLalpa tan kût awm rawh se,’a ti a,” tih a ni. Hetah hiantlangau tih chu thiltih (verb)angin hman a ni a; Daniel3:4a-ah chuan - “Tin, ringtakin tlangau a lo au va” tih

43Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

kan hmu a. Tin, a dang lehahchuan tlangau thu mala\anga hman ‘tlangaupui’ tihkan nei leh a, hei hi MizoBaible-ah vawi 20 lai hmana ni (Sam 40: 9; 50:6; Jona1:2,etc). ‘Tlangaupui’ tialehlin tam tak chu English lehHebrai \awnga a awmzia angdiak diak a ni lo tih a lang a;amaherawhchu, ‘tlangaupui’han tih mai khan Mizothinlungah chuan a chiangem em a. Chuvangin Hebrai\awnga thu mal hrang hrang -vai•yik•ra (tlangau),ve•cha•ro•v•za (tlangau),bis•sar•ti (tlangaupui) lehvai•yag•gi•du (tlangaupui)te hi Mizote tana hriatthiamawlsam tura lehlin a ni tih alang a ni.

Thuthlung Tharahpawh hian hmun tam takahtlangau tih leh a zawlpui thumal hman \hahnem tak aawm a, hengte pawh hi atlukpui \awngkam danghman ai pawhin Mizo tanchuan Bible letlingtuten Mizohnamzia (Mizo culture) mila‘tlangau, tih leh ‘tlangaupui’tih an lo hman hi a chiang bikriau a ni (Mat. 10:27; Lk.8:39b; Tirh. 8:5 en teh). Hengchângahte hian Greek \awngthu mal hrang hrang-

keruxate, kerusson lehekerussen tih te chutlangaupui tia lehlin vek a ni.

Heng a chunga sawi lanbakah pawh hian Mizo\awnga tlangaupui tia kanhman mai; mahse, Greek lehEnglish lama a awmze hranghret hret a awm nual (Tirh.10: 42 keruxai; 19:13;kerussei; 20:25; kerusson(preaching); Gal. 2:2; kerusso(preach); Kol. 1:23 keruch-thentos (preached/pro-claimed); I Pet. 3:19 ekeruxen(preached). Henga kan hantar lan ang hian Greek lehEnglish-ah chuan a sawi danleh a awmzia te dang hrethret mah sela Mizo \awnga‘tlangaupui’ tia kan hmanmai hi a âwm loh hû-na emawa awmzia a tihbona a awmlem lo va, ‘tlangaupui’ han tihmai kha a inhmeh thluamzawk a ni.

Thu mal dang,‘tlangaupuitu’ tih pawh hiMizo Bible-ah kan hmu bawk.Paula chu Chanchin |hatlangaupuitu anga a inchhalthu kan hmu a (I Tim. 2:7).Chanchin |ha theh darhtu te,puangtu te leh hriltu apiangtehi Chanchin |ha tlangau nilovin Chanchin |hatlangaupuitu tia sawi an ni.

44Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Thutlipna: A chungatlangau chungchang kanhan ziah lan tlem tê a\angpawh hian Mizo pi leh putenun zia (culture)-inKristianna atana kawng a losial dan te, Kohhran \han zelnana hmanraw pawimawhtak a nih dan te leh Chanchin|ha hril nana a \angkaizia techiang takin kan hre thei.Kum 120 dawn Kristian kannih hnu pawh hian tlangauchuan hmun pawimawh taka la luah reng a, chanchinbuhmangin Kohhran a latlangau va, Biak inah lehkhawlaiah Chanchin |hakan la tlangaupui reng bawk.Tin, khawtlang inrelbawlnaatan Village Council tlangaute, YMA tlangau te khaw tin/veng tinah kan la hmangreng a, an tlangau dan erawhchu a dang deuh vek tawh a,aurinna (microphone)

hmangin kan tlangau tawhthung. Chuvangin Mizo pileh pute sakhuana lehkhawtlang inrelbawlnakawnga tlangau leh tlang-àuvin hmun pawimawh tak alo luah tawh \hin ang khanvawiin thlengin Mizotenunah tlangau pawimawhnachu a la pangngai reng a.Tlangau leh tlang-àu tel lochuan Mizo nun a famkim lova, tlangau hmanginkhawtlang inpumkhatna kanla kengkawh zel a, chhiat leh\hat thu leh khawtlang tanahriat tur pawimawhtetlangau hmangin kan lainhriattir zel a. A tirahtlangau hmangin Chanchin|ha kan dawng a, Chanchin|ha tlangau leh tlangaupuitu-ah kan la \ang zel a.Mizote hikhawvela Chanchin |habuaipui bertute zinga chhiarkan lo ni ve ta hial a ni.

1 Lloyd, Meirion J. History of the Church in Mizoram: Harvestin the Hills (Aizawl: Synod publication Board, 1991.5);Saiaithanga. Mizo Kohhran Chanchin, (Aizawl, Mizoram: Re-gional Theological Literature Committee, 1993) 16.2 Lalhmuaka, Zoram Thim Ata Engah (Aizawl Mizoram:Synod Publications Board, 1988) 111.3 Ibid, 115.4 Zairema, Kan Bible Hi (Kolkata: Swapna Printing Works,2003). 177.

45Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

UPA ZAMANASIALSUK

Upa Zamana (92), UpaThansanga leh PiThangchhungi te fapa hi Au-gust 22, 1920-ah a piang a.Kum 1946-ah PiKhuangchhingi nen inneiin anupui hian 1957-a chatuanram a pansan hnuah PiLalchhawni nen an innei leha; fa pakua a nei.

Kum 1973-1992 chhungSialsuk Gov’t. Middle School-ah a thawk a, ram buai laiinV/C-ah term hnih a \ang. Kum1971-ah Chhimphei Presbytery-in Sialsuk Kohhran Upa atana nemnghet a; Kohhran ViceChairman leh Treasurer te a nitawh \hin.

A huanah a lum avanginzeng ang deuhvin, kal thei

lovin a awm a, Damdawi inahleh in lamah kum hnih velenkawl a nih hnuin June 7,2011 khan thlamuang takinchatuan chawlhnaah a chawlta a ni. A tukah in lamahthlahna hun hman a nihhnuin Biak inah Bialtu Pas-tor K. Lalengmawian a vui a;Bial chhunga Kohhran Upateleh Kohhran Zaipawl te nen uitak chungin kan thlah liam ta.

– Upa T. HmingthanzualaSialsuk Kohhran Ziaktu

UPA ZATHANGAMAITE

Upa Zathanga (71) hi PuRochhunga leh Pi Denghnunite karah ni 15.1.1940 khan apiang a; kum 1963-ah PiRoziki nen inneiin fa pasarihan nei.

Lungpho KohhranahTual Upaah term khat a \anhnuin 1974 khan Maiteah anpem a; kum 1976-ah KohhranUpaa thlan niin ChhimchhakPresbytery-in hemi kum vekhian Maite Kohhran Upa atana nemnghet a. Kohhranah

46Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

chanvo hrang hrang Chair-man, Vice Chairman, Secre-tary leh Treasurer te a lo nitawh \hin a; inneihnakawltuah kum 10 lai a \angtawh bawk. MSSU JubileeAward a dawng a. Bial Chair-man ni a ni tawh bawk.

Solfa thiam leh tui mi ani a; Nilai zan inkhawm turaa ram riak pawh haw ngat\hin khawpa inkhawm ngaipawimawh a ni! MaiteKohhran phuntu zinga miniin Kohhran tan pa nih tling.

Zunthlum leh lungnatnaten tlakbuakin June 20,2011-ah khan chatuan rammin pansan ta a ni. Hemi nihian in lamah P/PVanlallianan thlahna hun ahman hnuin Biak inah BialtuPastor R. Vanlalngenan a vuia; Kohhran Zaipawl te nen uitak chungin kan thlah liam ta.

– Upa LalhmangaihzualaMaite Kohhran Ziaktu

UPA CHHAWNTLUANGAHMAWNGKAWN

Upa. Chhawntluanga(85), Pu Satthanga leh Pi

Thangsiami te fapa hi kum1927 khan Hmawngkawnkhuaah a lo piang a, 1944-ahBiak\huami nen inneiin fa 10an nei. Kum 1957 khanHmawngkawn Kohhran Upaatan thlan leh nemngheh a nia. Kum 1962-ah SeventhDay-ah awmin 1984-ah kanKohhran ah lo lut leh a; kum1986-ah HmawngkawnKohhran Upa atan thlannawn leh a ni.

Tualchhung Kohhran-ah Chairman leh TualchhungKohhran Committee penghrang hrangah te awmtawhin Bial leh PresbyteryStanding Committee-ah aawm tawh bawk. Kohhranchak lohna leh mi mal nunchak lote vei mi a ni.

Kum 2009 a\ang khanthawhah, thisen sang, lunglam \ha lo te nei \anin heng anatna te hian a thlah ta meuhlo va. Ni 21.8.2011 zinga kaihthawh theih loh leh \awngthei lova awmin ni 22.8.2011khân chatuan ram min lopansan ta a ni.

A tukah ama chennaInah Upa Vandailovanthlahna hun a hman hnuinBiak Inah Bialtu Pastor H.Lalawmpuia'n a vui a, BialZaipawl leh Kohhran Zaipawl

47Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

te nen Kohhranhoten ui takinkan thlah liam ta.

–T. Upa LalrinfelaHmawngkawn Kohhran

Ziaktu

UPA LALTHANMAWIACHANMARI WEST

Upa Lalthanmawia (88),Pu Chalkunga leh PiThangthluaii te fapa hi De-cember ni 7, 1923 khan a lopiang a. January ni 15, 1945khan Pi Sawihari nen inneiinfa 13 an nei.

Lailak leh Hriangtlang-ah te awm tawhin 1949-ahHriangtlang a\anginDarlawnah an pem a, 1972 -ah Darlawn ChhimvengKohhran Upa atan thlan a nia, hemi kum vek hianHmarphei Presbytery-in anemnghet a ni.

Kohhran CommitteeChairman, S.S. Supdt.,Kohhran Building CommitteeChairman leh Bial Chairmannihna te a lo chelh tawh a ni.Rambuai hnuah Aizawl-ah lopemin, Chanmari West-ah in

leh lo bengbelin Kohhranngaina leh intitatu tak mai ani a, 1986-ah Chanmari WestKohhran Upa atana thlannawn leh a ni.

Upa Lalthanmawia hiKohhranho inpumkhatnangai pawimawh mi a ni a.Ramthar lam ngai pawimawhmi leh mihlim kan tih mai angchi te enkawl thiam tak a ni.

October ni 10, 2010 khanan kawtkaiah a malpui ruh asawh tliakin a tlu a, abawksawp zui ta a, Kohhran-hoten kan la thlakhlelh em emlaiin ni 1.8.2011 khan Lalpahnenah min lo chawlhsan taa. A tukah Bialtu Pastor Rev.K. Lalhmingliana’n an inlamah thlahna hun hmanginRev. R. Lalnuntluanga, Mod-erator, Aizawl BethelPresbytery-in Biak Inah vuinahun a hmang a, KohhranZaipawl te nen ui takin kanlo thlah liam ta a ni.

– Upa LalzawmlianaChanmari West Kohhran

Ziaktu

UPA ZANGEIHNGURASAILULAK

Upa Zaneihngura hi ni15.2.1954-ah Pu Mangkawlhaleh Pi Chawngmeni te karahSailulakah a lo piang a. Kum

48Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

1977 March ni 30-ah PiLalchhari nen inneiin fanuhlir panga an nei a ni.

Kum 1997-ah chawllovaS.S. Zirtirtu kum 25 \angchawimawina Diploma Awardpawh a dawng nghe nghe ani.

Kristian |halai Pawl,Sailulak Branch-ah kum 10chuang hruaitu a nih hnuinkum 1981-ah Kohhran Upaatan thlan tlin a ni a, 1982-ah Tuichangral Presbytery-ina nemnghet.

Kohhranah Chairman,Vice Chairman, Secretary lehRamthar Comt. Chairman tea lo ni tawh a. Bialah pawhkum 1997 khan Chairman ani. A thih thlengin KristianTlangau Agent a ni bawk.

Upa C. Zaneihngura hiharhna lam tuipui tak a ni a,Kohhranah harhna a thlenchang pawha chawi nungtuleh Kohhran phurtu,\awnghriatloh kan tih pawhkawl \ha tak leh lâm ngainami tak a ni.

Kum 2008 vel a\angkhan tha nâ leh thawhah tenei \anin Damdawi inahpawh vawi duailo a lut a, \hatchhuah tak tak awm lovinAugust 29, 2011-ah Lalpahnenah min hawsan ta a ni.

Durtlang Damdawi in

a\angin Sailulakah phurhchhoh a ni a, tlaivarpui a nihhnuin, In lamah Bial Chair-man Upa Lalengzauvanthlahna hun a hmang a, Biakinah Tuichangral SouthPresbytery Moderator UpaLiandawlan vuiin, Bialchhung Upa te, KohhranZaipawl leh Bial Zaipawlte nenui tak chungin kan thlah liamta a ni.

– Upa F. LalkhawchhanaSailulak Kohhran Ziaktu

UPA T.C. LIANACHHINGA VENGTHLANG

Upa T.C. Liana (50),Zampuia fapa hi July ni1,1961-ah Teikhangah a lopiang a; June 8,1991-ahSaithangpuii nen inneiin fapathum an nei.

June 9, 1994-ahTeikhang Kohhran Upaatana thlan a ni a, hemi kumvek hian HmarchhakPresbytery-in a nemnghet.Eizawnna hna avanginAizawl lamah rawn pemthlain kum 1998 a\angin

49Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Chhinga Vengthlang Kohhran-ah an lawi a. November ni 11,2005-ah Upa atana thlannawn a ni.

Chhinga VengthlangKohhrana a awm hnu hianKohhran Asst. Secretary, Fi-nance Secretary leh Sub-Com-mittee hrang hrang Chair-man leh NPSS Supdt., nihnate a lo chelh tawhin Bial lehPresbytery Standing Commit-tee member te a ni tawh bawk.Solfa lama tui tak a ni a,Zaipawl intihsiakah te pawhendiktua \ang fo \hin a ni.

Upa T. C. Liana hi miinzir mi leh zirna lam ngaipawimawh mi a ni a, Upaathlan nawn a nih hnu hianM.Div a zir leh a, \ha takin apassed a ni. Inkhawm lehCommittee ngai pawimawhleh mi thu leh hla ngaichangthiam tak a ni.

Kum 2010 kum tawp lama\anga insawisel \anin thinronatna (Cirrhosis) a nei tihhmuhchhuah a ni a, \hatchhuah tak tak awm lovinAugust ni 8, 2011 khanchatuan ram min lo pansan taa ni.

A tukah in lamah BialtuPastor K. Lalthangmawianthlahna hun a hman hnuinBiak inah Aizawl Central

Presbytery Moderator PastorLalremruata Ralte-in vuiinkohhranhoten ui takin kanthlah liam ta a ni.

– Upa K. LalfakawmaChhinga Vengthlang

Kohhran Ziaktu

UPA LALBANGAPARVATUI

Upa Lalbanga (57) hi PuLalawia leh Pi Chalhming-liani te fa; September 12,1954-a Chamlak (Parvatui)-apiang a ni a. May 17, 1977-ah Ngukhumi nen inneiin fapanga an nei.

Parvatui Kohhran Upaatan Chhimthlang Presby-tery-in kum 1983-ah anemnghet a. Kohhran Chair-man-ah \um eng emaw zat\angin kum 20 dawn lai (athih ni thlengin) TualchhungSum vawngtu a ni a, Build-ing Committee Chairman lehKristian Tlangau Agent \anglai a ni bawk. Bial lehPresbytery Committeepawimawhah member a nitawh \hin. Kum 12 chhunginneihtirna kawltu a ni a,

50Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

MSSU-in kum 25 chhungSunday School Zirtirtu \angtechawimawina an pek \hin adawng bawk.

Kum 1999 khan in chunga\anga tlain a insawh khawlova; \hat chhuah tak tak neilova zual hret hretin Septem-ber 26, 2011 khan Lalpahnenah min chawlhsan ta ani. A tukah a chenna inahUpa Lalthanzauvan thlahnahun hmangin Biak inahBialtu Pastor Lalawmawian avui a. Bial leh Presbyterychhunga Upate leh KohhranZaipawl nen ui tak chunginkan thlah liam ta.

– T. Upa Beiseia NgenteParvatui Kohhran Ziaktu

UPA ROCHHUNGACHANMARI, AIZAWL

Upa Rochhunga (57) hiPu Kawlhnuna Ralte Kawlnileh Pi Chinawii Paite te fa;May 10, 1917-aChhingchhipa piang a ni a. Ni13.1.1936-ah SangkungiRenthlei nen inneiin fa 11 annei a ni.

Kawlbemah pemin kum1942-ah Kohhran Upaa thlanleh nemngheh a ni a. Kum1951-ah Chhingchhipah letlehin 1952-ah KohhranUpaah thlan nawn a ni a.Chhingchhip damdawi inah1977 thlengin chowkidar hnaa thawk a. Kum 1981 khan afate awmna Chanmari,Aizawlah a lo pem thla a,Kohhranah Puitling SundaySchool Zirtirtu leh thuhriltu ani. Kum 50 chhung S.S.Zirtirtu \angte chawimawinaMSSU a\angin a dawng.Pathian ram thawhlawmah1966 a\angin sawma pahniha pe \an a, 2011 April a\anginsawma pathum a pe leh. Biblevawi 13 a chhiar chhuak a;inzir peih mi, kum 90 a nihacomputer zir leh a ni!

YLA, Signal Pawl, MUP-ah te kum 10 zet hruaitunihna a lo chelh tawh a, VCmember a ni tawh bawk.

Thazam (nerve) \ha lo lehasthma natna a kawl chuanzawi zawia hneh hret hretinSeptember 29, 2011 Lalpahnenah min chawlhsan ta a ni.A tukah Bialtu Pastor K.Lalhminglianan vuiinKohhranhoten ui tak chunginkan thlah liam ta a ni.

– Upa C. VanlalnungaChanmari Kohhran Ziaktu

51Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM LEHKHABUTE

1. THLAMUANNA THUCHAH: Pathian thu hriatna leh lehkhathiamna lama belh chian dawl, thu sawi thiama hriat hlawh tak,chatuan chawlhnaa chawl ta Upa Lalthankima khan lehkhabuchhawr nahawm tak tak a ziak a, chung zinga mi ‘ThlamuannaThuchah’ chu tuarna hmanga Vanin a zirtir mekte \anpuitu atana ziak a; mi tin tana lehkhabu \angkai tak a lo ni. A man ̀ 50/-

2. KA NU |AWNG|AINA, KA PA THURAWN : Mizo zingahmahni chanchin ziaka tlangzarh ngam mi tlem te kan neih laiinZaichhawna Hlawndo chuan ama nuna Pathian hnathawh lehPathian avanga bengali, Meitei, American, English leh hnam hranghrang zinga a khawsak dan chanchin chu ngaihnawm leh mi chothei tak maiin a rawn peih fel ve leh ta. A man ̀ 100/-

3. PRESBYTERIAN KOHHRAN CHANCHIN: PresbyterianKohhran mi chuan Presbyterian Kohhran chanchin hi a tawk afang chu kan hre ve ngei tur a ni. He lehkhabu, Rev. Dr.Lalchhuanliana buatsaih hian Chanchin |ha thlenna turaPathianin Mizoram a lo buatsaih dan a\anga chhui \anin Kohhranlo pian dan leh a \han chhoh dan te, Synod rawngbawlna penghrang hrang chanchinte a tar lang a, Presbyterian Kohhran chhungtin kawl atana lehkahbu \angkai a ni e. A man ̀ 100/-

4. MISSION MAK TAK CHU: Mi \henkhat chuan Mizoram hiLalpa zawn chhuah ram niin an sawi \hin. India leh Bangladeshram kilkhawra Chanchin |ha hril tura hnam ropui WelshMissionary-te rawngbawl dan kha Rev. Vanlalchhunga chuan‘Mission mak tak’ vuahin a chinchhuakin a chhui a, a ngaihnawmbakah lehkhabu rawn atana \angkai tak a ni. A man ̀ 80/-

5. HRINGNUN ZIN KAWNG: Hringnun zin kawng hi phei veka ni lo tih chu tlang hriat a ni a; rinhlelhna, harsatna, khâm lehsuar tam tak pal tlang a \ul \hin. Rinhlelhna leh harsatna kararinna nunpui dan lehkhabu, Pathian thuhriltu ropui Billy Graham-a ziak, Melvyn Vanlalhlimpuia lehlin chu a lo chhuak ta.

A man ̀ 200/-

52Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org