Kristian-Thalai-September-2018.pdf - Mizoram Synod

36
September 2018 1 www.mizoramsynod.org

Transcript of Kristian-Thalai-September-2018.pdf - Mizoram Synod

September 2018 1

www.mizoramsynod.org

September 2018 2

www.mizoramsynod.org

September 2018 3

www.mizoramsynod.org

Kristian |halai Pawl chanchinbu thla tin chhuak1970-a chhuah \an - Kum 41-naa vawi 9-na - Chhuah tawh zat : 479

KRISTIAN |HALAI PAWL

ThupuiRawngbawl tùra chhandam

Thupui innghahnaEphesi 2:10. Thil \ha ti atán

Krista Isuaah chuan siama awmin,ama kutchhuak kan ni si a, chu thil\ha tih chu kan awmna tùrinPathianin a buatsaih lâwk a ni.

Thiltumte1. Isua Krista rinna leh amah anna

kawnga \halaite hruai.2. Kohhran kutke ni tura \halaite

buatsaih.3. Kohhran hnathawh tihpuitlin.4. Krista Chanchin |ha puan

darh.

Editor :Robert Lalduhzuala

Joint Editors :C. MalsawmtluangaLalsiammawia PachuauMalsawmtluangaK. Lalchhanhima

Manager:Lalrinchhana Ralte

A lak man :Kum khatah - ` 80.00Copy khat - ` 7.00

Thu chhuah tùr nei chuan Editor,Kristian |halai, Synod Office-ah thawntùr a ni a; a la duh chuan K|P Office-ah aman pêk lâwk a ngai.

Office Phone : 8794796008

E-Mail :[email protected]

[email protected]

A CHHUNGA THU AWM1. Editorial 22. Kohhran awmzia leh nihna 33. Nazaret tlangval changkang 64. World Cup leh ringtu nun 85. An chanchin : Pawisa sawmnga pasarih 116. Hriselna : Dr. Pachuau Lalmalsawma 137. Thlipui 168. Hruaitute chanchin : T.Upa Lalmuanawma 189. Rimawi : Kawpi Pes 2010. Ngaihnawm Ngaihawm 2311. Report : Youth Leader Conclave report 2412. Kantu : Vairengte Branch 2613. Hringlang tlang : Hmangaihna leh inneihna 2814. Chhemdam 2915. Keimahni 30

September 2018 4

www.mizoramsynod.org

BEIHRUAL THLA LEH K|P

K ohhranhoten kan rawngbawlna kawnga beihpui kan thlakna

hunpui Beihrual thla kan lo thleng leh ta.Beihrual thla a lo thlen hian kumin chhunga

Branch hrang hrang K|P inkhawm chanchin ngaihnawm tak takkan hriat \hinte rilruah a cham reng a, member, biak in thleng phalo leh thleng khat deuhte tan pawh an inkhawm ngei theihna turinruahmanna kan siam \hin a, i chhunzawm zel ang u. |hil \ha tiatana siam \halaite kan nih angin, kan rawngbawlna kawngahhian \hil \ha hi chu a tihhmuhtu emaw, a entawntu emaw nih hihreh lo ila, hmasawnna kawng a awm zel \hin.

K|P inkhawmah leh hmalakna kawng hrang hrangah Branchhrang hrangten \an kan la a, project te siamin inkhawm turinmember-te kan insawm a, K|P programme-ah lo telin vawi khatchauh tal pawh biakbuk lo thleng thei se, tiin theihtawp kan chhuah\hin. A va \ha em! Vawi khat chauh tal pawh lo tel se a \ha reng ani. Eng vangin maw?

Marka 2:3–12-ah khan Lal Isua’n zeng a tihdam thu kan hmua, zeng zawntute khan mipui avanga a kiang hnaia an rawn hruaitheih loh hnuah, in chung \hiat hialin Lal Isua hnen an hruai thleng ani. Tin, vawi khat chauh a hnena an hruai kan hmu a; mahse, LalIsua khan a sual a ngaihdam a, a tidam bawk a nih kha. Kan member-te rem leh rem lova kan sawm hram hram avanga biakbuk vawi khatchauh kan hruai thlen te pawh hian Lal Isua ngaihdamna changin,tisa leh thlarau damna an chang thei tih hi i hre reng ang u.

Heng K|P-tena hma kan lakna \ha tak takte hi Beihrual thlaahpawh hian chhunzawm zel ila, K|P inkhawm kan neih loh avangaindah awl mai lovin theihtawp chhuah thar zawk ila, K|Pprogramme tawt lutuk a awm dawn loh avang zawk hian, hunremchang \ha kan nei tih inhriain Beihrual programme te hi hlawktaka hman i tum ang u.

September 2018 5

www.mizoramsynod.org

Revd Chuauthuama

Lev 11.44; 19.2; 1 Tim 3.15; Mt 16.13–21

‘Kohhran’ tih hi Thuthlung Thar \awngkam bîk a ni.Thuthlung Tharah ‘kohhran’ tih hi vawi 114 hman a ni a; Isuana hmang hmasa ber a. Petera hnênah, “Nang, Petera i ni tih kahrilh a che; he lungpui chungah hian ka ‘kohhran’ ka rem chho anga....” a ti a (Mt 16:18). Hei hi Bible-a ‘kohhran’ tih \awngkamlo lang hmasa ber a ni. Hemi hnuah hian Chanchin |haMatthaia ziakah bawk Isuan ‘kohhran’ tih vawi 2 a hmangleh (Mt 18:17). Paulan ‘kohhran’ tih a hmang tam ber a, vawi62 a hmang a; hmun dangah ‘kohhran’ tih vawi 52 hman a ni.

K O H H R A NAWMZIA LEH NIHNA

Paulan Krista ringtua asiam hmun khata awmkhâwm sawi nân‘Pathian Koh-hranho’ tih ahmang \hin.‘Pathian Koh-hran’ tih chuvawi 8 a hmanga (Tirh 20:28; 1 Kor 1:2; 11:22;15:9; 2 Kor 1:1; Gal 1:13; 1 Thes2:1; 1 Tim 3:5). 1 Tim 3:15-ah‘Pathian nung kohhran’ tih ahmang; Rom 16:16-ah ‘Kristakohhran’ tih a hmang thung.

Kohhran chu tu din nge?

Isua Krista din a ni. Peterahnênah Isuan, “He lungpuichungah hian ka kohhran ka

rem chho vang,” a ti a; ‘Kakohhran’ a tih avàngin a din

a ni tih a chianga. Rom 16:16-ahpawh ‘Kristakohhran’ a tihkha. ThuthlungThar ‘kohhran’ lodin \anna chu

Pentikos ni, May ni 24, AD 30(Sunday) kha a ni ang.

Kohhran chu mi zawngzawng huap a ni

Apostol-te Thuvawnah“Mi zawng zawng tânkohhran thianghlim awm hika ring a,” tih a ni a.Kohhrana tel tùrin mihringzîngah thlan bîk an awm lo

Kohhrana tel tùrinmihring zîngah thlan

bîk an awm lo va,thlei bîk an awm lo.

September 2018 6

www.mizoramsynod.org

a, thlei bîk an awm lo a, vunrawngin a daidang lo va,\awng hrannain a dang heklo; a bîk nihna awm chhunchu ‘Krista ringtute chauh’awm theihna a ni.

Paulan a sawi chiangkhawp mai, “Grik mi leh Judami, serh tan leh tan loh, awzemite, Skuthia mi te, bâwih te,bâwih lote pawh a awm theihloh,” a ti (Kol 3.12). Hmundangah pawh, “Juda mi aawm theih loh va, Grik mipawh a awm theih hek loh;chutah chuan bâwih a awmtheih loh va, bâwih lo pawh aawm theih hek loh; chutahchuan mipa leh hmeichhiapawh a awm theih loh;Kristaah chuan in zainpumkhat in ni si a,” a ti bawk(Gal 3.28). Hetah hian ‘awmtheih loh’ tih hi ‘inthliarna aawm lo’ tihna a ni.

Kohhran ThianghlimPathian Kohhran chu

‘kohhran thianghlim’ a ni.“Mi zawng zawng tân ‘koh-hran thianghlim’ awm hi karing a,” tih a nih kha. Engtinnge ‘kohhran thianghlim’ anih? A chhànna tãwi thei berchu, a neitu Pathian chu athianghlim vàng a ni. Israel-te hnênah Pathianin, “Kei hi

LALPA in Pathian ka ni si a;chuvangin, intithianghlimula, thianghlimin awm rawhu; kei ka thianghlim si a,” a ti(Lev 11.44).

Kohhran neitu Pathianchu a thianghlim avàngin‘kohhran thianghlim’ a ni a;kohhran member-te chuan aneitu zia chu an kai tùr a ni.Kohhran thianghlim a nihavàngin khawvêl pâwl dangang a ni lo. Kohhran chu athianghlim avàngin a zahawma; mahse, a thianghlimna leha zahawmna chuan mi a hnarchuang si lo.

Kohhran member-te chu mithianghlim an ni

Kohhran thianghlimmember-te chu ‘mi thiang-hlim’ an ni. Apostol-teThuvawnah, “Mi thianghlim-ho inpâwl khâwm hi ka ringa” tih a ni a (KHB No. 551:10a).Kohhran member-te ‘mithianghlim inpâwl khâwm’nih dàn chu, “Sual ngaihdamna ka ring,” tih a nihavàngin Kristan an sual angaihdamsakte kan ni. Sualngaihdamna changte chu mithianghlim an ni a; leia awmchhûng erawh chuan anfamkim ta tihna erawh a ni lo.

September 2018 7

www.mizoramsynod.org

Mi thianghlim zia tûrKohhran thianghlim

member-te chu mi thiang-hlim kan ni a; kan thianghlimdàn chu kan nunah a lang tûra ni. Kan thianghlimna tûrtechu – (1) Kan thusawiah; (2)Kan thiltih duh zâwngah; (3)Kan thil ei leh in duhzâwngah; (4) Kan thil hmuhduh leh en duh zâwngah; (5)Kan thil khawih duh

zâwngah; (6) Kan eizawnnaah; (7) Kan kalduhnaah; (8) Nuam kanzawnna kawngah; (9) Kan\hian kawmah te Pathian thunêna inremin kan awm tûr a ni.

Ringtute chuan Isua ziakan kai tûr a ni a; Isua zia kankai chuan amah nèn kaninpâwl thei ang a; nunthianghlim kan nei thei ang.

HRIATTIRNAShort film insiamsiak

Kum 2019–2020 chhunga K|P kum puan “Kristian Nun– Takna“ (Sam 51:6) tih denchhenin Bial huap Short Film(10 minutes) insiamsiak CK|P-in a buatsaih dawn a,lawmman chu hetiang hi a ni ang:

Lawmman 1-na - Rs. 30,000 + CitationLawmman 2-na - Rs. 20,000 + CitationLawmman 3-na - Rs. 10,000 + Citation

Film hi ni 19.12.2018 thleng theh luh theih a ni ang a,lawmman hi K|P Rorel Inkhawm 2019, Tuikual NorthKohhrana neih turah sem a ni ang.

Rampum huap \awng\ai rualK|P General Conference, West Phailenga neihin a lo

rel angin, ram pum huap \awng\ai rual chu ni 6.10.2018(Inrinni) chawhma dar 11-ah Mizoram District khawpuitinah a huhova hman turin ruahmanna siam a ni a,khawpui lian – Bial 2 emaw, a aia tam awmna khawpuiahtechuan Bial K|P-te inkawpin, a huhova \awng\ai turin hmalo lak ni se a lawmawm hle ang.

September 2018 8

www.mizoramsynod.org

Nazaret TlangvalChangkang

Lalhruaitluanga Chawngte

Vawi khat chu Isua leh Setana'n khawvel an thlir dun a...Setana: Pathian fapa i nih chuan he lung hi chhanga chang turin

thu pe rawh.Isua: "Mihring hi chhang chauhvin an nung lo vang," tih ziak a ni.

An inhmin lo va, aninhneh lo. An inthlemthlu lochiang khawp mai. Thil dangti tur pawhin Setana hian athlem a, chibai buk tur lehbiak in chhip zum a\angazuang thla turin. Mahse, ahlawhchham.

“Chibai mi buk la, he'ngzawng zawng chungathuneihna leh a ropuina hi kape ang che,” tiin Setana'n athlem a, "'Lalpa i Pathianchibai buk la, ama rawngchauh bawl rawh,' tih ziak ani," tiin Isuan a chhang. Biakin chhip zum a\anga zuangthla turin Setana'n a thlem leha; mahse, Isuan a duh lo;"'Lalpa i Pathian fiah suh,' tiha ni e," tiin a chhang.

Isua khan, "Ka duh teuhlo mai," ti maiin a enga mahkha a chhang lo va, Setana

tawktarhte kha a duh zawngleh \ha a tih zawng a nih lohthu te sawiin a hnial hek lo.Setana'n chibai buk tura athlem te khan, "Nang hi chibaika buk hauh lo vang che.Chutiang tur tea min hanthlem reng reng, min hai emni hial? Nanga hmaa kun kutkut tur ka ni lo ve. Pathian lochu chibai ka buk lo vang," ati lo va, "'Lalpa i Pathian chibaibuk la, ama rawng chauh bawlrawh,' tih ziak a ni," tiinPathian thu, a ziaha ziahhmangin a ni a chhan ni.Deuteronomy bua mi a sawichhawng a nih kha. A va hanchangkang!

Isua khan lehkha a chhiar\hin tihna a ni. "Ka duh lo,"tiin Setana kha hnial se, athlemthlu lo tihna a ni thovang. A lawmawm tho vanga; tin, amah zuitute'n kan

September 2018 9

www.mizoramsynod.org

duhkhawp loh phah hauh lovang. Mahse, "Ka duh lo," timawl tawp lovin lehkhachhiar \hin Isua kha chuan"Tih ziak a ni" tiin thuziak a'n'quote' thlap mai a,changkang ka tih zawng tak!A hmachhawnpa tan khanhan chhan let a har awm hianka ring a ni. Pathian thu ngatquote-a Setana han hnial chu,a tlo pawh a tlo vang.

Khatia Isuan a thil chhiara sawi chhawn khan, amairawm chhuak angin a sawi loa, a awm chawp angin a chhallo. "Tih ziak a ni" a tih khan,mi a 'quote' tihna a ni a, aziaktu kha a 'credit' a pe thlaptihna te pawh a ni thei ang.Mi kutchhuak mahni thu lehhla anga sawi chhawn chinga ni lo tihna a nih chu. Tunlai\awngin, 'copy right' a ngaipawimawh tihna te pawh a niang. Chiang lehzualin hansawi ila, mi thu leh hla rukching a ni lo tihna a nih chu.Kan Isua changkanzia kha aw!

Mi 'quote' thei nih hi achangkang hrim hrim.Chutiang tur chuan lehkhachhiar \hin nih a ngai fo vang– \awngkaa an sawi kan losawi chhawng te a nih chuanthuhran. A hun leh a hmun

dik thlapa tute \awngkamemaw sawi chhawng theite hikhawvelin a ngaina kumkhuaa, mi an bula awm nuam, antiti kan ngaithlak \hup \hintehi chutiang thiam chu an niduh khawpin ka hria. Siam\hatna lam hawia mi rilruhneh thei tur te pawhinchutiang mi, inchhiar taimachu nih a ngai khawp ang.Mahse, mahni irawm chhuakanga an sawi chuan, hriatchhuah hunah hnung lama\angin kan nuih mai thei a, alu ruh ring chi phei chuankuhva zawrhna dawr velahnuihzat deuhvin an sawi lunglung duh hial mai thei. Isuakha chuan a hun takahDeuteronomy a sawichhawng a, "Tih ziak a ni" titel thlapin.

Khawvel thil chu thuhran ni se, thlemna tawhchanga Pathian thu lehPathian mite thu leh hlahmanga Setana chhang theizelte hi, tui luang kianga thingphun ang bawka a hun tea rah\hin an ni hial awm e. A tlopawh an tlo vang. Chutiangmi ni tur chuan lo hriat saneih \euh a ngai ang.

Kha Nazaret tlangvalchangkanzia kha aw!

September 2018 10

www.mizoramsynod.org

Khawvela ennawm ropui ber tia an lo sawi \hin World Cup2018 chu a lo zo leh ta. Tun \um World Cup chu ringtu

nun thlir nan i lo hmang daih teh ang.

Fathy (Eygpt) te, Thiago(Poland) te, Bouhaddouz(Morocco) te, Behich(Australia) te, Etebo (Nigeria)te, Cheryshev (Russia) te,Fernandinho (Brazil) te,Mandzukic (Croatia) techuan anmahni lamah an ti-goal a. Hengte hian an lamaan tih-goal \um inkhelhahhian an chak lo vek a ni.Pawn lam a\anga min dotuCommunist te, RSS te ai mahhian kan ringtupui, kanrawngbawlpuiten kan lamaan pet goal hian kan ringtunun te, kan rawngbawlhona leh kohhrante mintichak lo duh bik a ni. Lotisual mah ila, inchhira kansima, Lalpa lam kan hawichuan, “Thil a lo tihsualtawh pawh ngaihdam a niang,” (Jak 5:15, lehlin thar)min ti bik hi ringtute kanvanneihna bik a ni.

Sigurdsson te, Cueva te,Al Muwallad te, Modric lehRuiz te pawhin penalty petgoal lo mah se, Messi lehRonaldo-te pet goal loh erawhmiin an sawi duh bik. K|Pmember-te pawh hi miten minchhiar a, min thlir reng avanginkan nun kan fimkhur a va \ulem! Kan awm dan chu Kristachanchin \ha nen a inmawi(Phil 1:27) loh chuan Messi lehRonaldo angin ar chuk tui lokhawpin min sawisel ve dawna ni.

Germany, champion lehtura mi rin kai tak pakhat chukum 80 hnuah first round-ahan tla fel der mai! Tun hmaakan rawngbawl dan te,chanvo pawimawh kan chelhte hi sawi fo hian kan tlathawm a ring ting mai a ni.Tun hmaa ka nihna aiin tunaka dinhmun hi a pawimawh

WORLD CUP LEHRINGTU NUN

Laldawngliana, N. Vanlaiphai

September 2018 11

www.mizoramsynod.org

zawk a. Chuvangin, tunhmaa ka nihna chu eng pawhlo ni se, kan thlen china\angin hmasawn kan tum(Phil 3:16) zawk tur a ni. Tin,an goalkeeper, Manuel Nuerchu South Korea nen aninkhelh \umin centre pelin ava phei ve daw daw a,anmahni goal ruakah awlsamtakin an thun phah asin le!Mahni awm lohna tura awmhi a va pawi em!

Referee thutluknaavanga inhnialna lo piang\hin tibo turin tun \um WorldCup-ah chuan VideoAssistant Referee (VAR)hman a ni a. Keini pawh hirorelna niah chuan Pathianlal\hutthleng hmaah VARaia chiang zawka minhmutu chuan mi tin kanthi l t ih ang zel in min larelsak ang a (Rom 2:6). Arorelna chu a dika a fel(Thup 19 :2) avangin tumahin kan sawisel thei lovang.

Nigeria leh Croatia aninkhelh \umin Croatia strikerNikola Kalinic chu hun tawpdawn hnaihah Managerchuan khelhtir a tum a. A luhduh loh avangin World Cuplai la lain an ramah an thawn

haw daih a ni. Keini ringtutepawh hi Krista min kohchhan hmu turin (Phil 3:14),inthawina aiin thu awih a duhzawk a, berampa thau aiin athu pawm \ha a ti zawk (I Sam15:22) bawk a ni.

Khawvela footballer manto ber, Neymar chu inkhelhlaiin a tlu ngun a. Nuihzasiam nan an hmang nasa hlea. Chuvangin, Belgium nenan inkhelh \uma a tluk lehpawhin referee chuan angaihsak \ha duh ta lo va ni.Paula chuan, “Mi sualte lehtihdertute erawh chu an chana chhe tial tial ang a, mi dangbum \hin mah se anmahningei pawh bum an ni ang,” (2Tim 3:13, lehlin thar) tiinringtute hi min vau lawk a ni.

, Final-a France tuminchuhin England lehCroatia-ten Semi Final ankhel a. |an a\anga minute 5lekah England tan Trippier-a chuan a ti-goal ta mai.Croatia chuan beidawnglovin an bei \ang \ang a, ansi phurh an sut a. A tawpahchuan 2–1-in an lehthal tadaih mai a ni. Keini ringtutepawh hi sualin min beihhian, beidawng mai lova kan

September 2018 12

www.mizoramsynod.org

beih phawt chuan hnehnakan chang ve ngei ang.

Group C-a pakhatna nihinchuha an inkhelhnaah,Belgium-in an pet goal chuana si phur zawk England chulawmin an au chiam mai a.Uruguay te, Brazil leh France-te an tum hreh vang a ni.Pathumna zawnnaa an intumleh chuan, hneh tumin beichiam mah se si hnih faingawt an phur leh ta zawk ani. England hian first round-a an intum khan hneh ngeitumin theihtawp lo chhuahta se, pathumna zawnnaahpawh an hneh mai thei a ni.Ringtute pawh thlemna kantawhin, hneh theiha kaninngaih lai hian hneh ngeitumin theihtawp kanchhuah phawt tur a ni a; kanhneh duh loh der pheichuan sual kan khawi ngamtihna a ni. England angachak loh pawh pawi kan tihloh chuan sualin min hnehfo mai dawn a lo ni.

France chuan chakhlutzia an hre chiang a. A tira\angin theihtawp an chhuaha, an khel tam tial tial a, ankhel a hmuhnawmin an khel

\ha telh telh bawk a, a tawpahWorld Cup 2018 champion nomawi hlu tak an chawi ta ngenge a ni. Ringtute pawh hiansual nen kan inbeihnaah hianhnehna hlutzia kan ngaihtuahreng tur a ni. Vawi khat sualkan hneh hian keimahni mintichak sauh a; chuvangin, thathlah lovin chak zawk nihtumin kan bei zel tur a ni.Ringtute tan hnehna lawm-man hi a \ha a nia, “A hnehtuapiang Pathian Paradis-aNunna Thinga mi ka eitirang,” (Thup 2:7) a ti a ni.

Lallukhum chhe theimah chang turin infiammitean thawk rim a, ei leh in, ruihtheih thila an insum theihchuan lallukhum chhe thei lochang turin keini hianengtiang chiahin nge kaninhuam ve le? Infiammiteinelna aia nasa mah hian kannunah indona nasa tak,Pathian leh Setana an inbeireng a. A chak zawk zawk dinchhuahna a nih avanginkeimahnin kan \an lam lamhian hnehna an chang maidawn a lo ni. Khai le, nunnalallukhum chu chang turinpuan ven i sawi chhing tak takteh ang u le.

September 2018 13

www.mizoramsynod.org

Chu biak in te reuh te kawtahmeichhe naupang lo inhnit faih

faih thawm chuan naupang dangsande sikul kal thawm ri mawi tak maipawh chu a khuh thei hial nia!Pathiannia Pathian faka sande sikul kalchu a chak ve em alawm. Mahse, anbiak in chu a tet em avangin a leng vetlat tawh lo. Pastor inkhawm tur lo kalchuan chu hmeichhe naupang inhnithlawp hlawp, sam phelh phanga loawm a hmuh chuan a rilru a khawihngei mai! Tawt viau tawh mah senaupang pakhat chauh tan chuan\hutna a la awm thei tur a ni. Biak inchhungah chuan a kai lut ve ta a.Chumi nia a thil tawn chuan naupang

vuina hun hmang turin ansawm a. A ruang an han zawnsawnnaah chuan pawisa ip,hlui tawh tak leh khawk hruptawh hi an hmu a, mi’nbawlhhlawh paihnaa an paihhnua chhar ni hial awmamawi a ni. A chhungah chuanpawisa nawi sawmngapasarih leh lehkha, naupangkutziak tih hriat taka inziak hian hmu a, “He pawisa hi

Pawisa SawmngaPasarih

rilru chu a khawih takzet a, azan mutna thlengin a rilruaha cham reng a, “Naupang tamtak sande sikul kalna tur neilo, kal chak em em si an vatam dawn em!”

Kum hnih zet a liam ta.Chu naupangte chu a thi tahlauh mai. A ruang chu an inte tak teah chuan an zalh a. Anu leh pate chuan Pastorngilnei tak mai chu amah

Hattie May Wiatt

Dr. H. Rusell Conwell

September 2018 14

www.mizoramsynod.org

naupang tam zawkte’n sandesikul an kal theih na’na biakin zauhna atana hman turin,”tiin.

Kum hnih chhung zetpawisa a lo khawl a nih chu!Pastor chuan mittui tla zawihzawihin a’n chhiar a, a tih turchu a hre chiang khawp mai.Naupang lehkha ziak lehpawisa ip chu kenginhmeichhe naupangin midang a hmangaihna leh midang tana a inpekna chu atlangaupui a, pulpit thlengina lawnpui a, a kohhranhotehnenah chuan biak in lianzawk sa thei ngei tura \an laturin chona a siam ta bawk.He thil hi hetah mai hian atawp hauh lo.

Chanchinbuah chuhmeichhe naupang chanchinchu a darh ta zel a, mi rilruahnasa takin thu a sawi zawm zela. Ram neitu hausa tak maipakhat rilruah Pathianin hnaa thawk a, a ram zau tak mai,pawisa tam tak man hu chubiak in sak nan pawisa 57-a leiturin kohhranho hnenahchuan a zawrh ta hial a ni.

Chu kohhranhote chuannasa takin hma an la zel a,hmun hrang hrang a\anginpawisa tam tak a lo lut tazawih zawih mai a, kum nga

a vei meuh chuan cheng2,50,000 lai an hmuchhuak tahial a ni. Tunlai ang chu ni semaktaduai tam tak a ni ngeiang. Chu chu mi danghmangaihna leh mi dang tanainpekna vang liau liauva lothleng a ni.

Philadelphia khawpuia ikal chuan biak in, mi 3,300 zetlenna ‘Temple Baptist Church’i hmu thei ang a, hei mai a nilo, university \ha lehchangtlung tak ‘Temple Uni-versity’ i hmu bawk ang. Tin,damdawi in lian tak ‘Good Sa-maritan Hospital’ i hmu bawkang a, Sande sikul in lian tak,mi za tam lenna tur i hmubawk ang. He lai venganaupang sande sikul kalduhte chu an leng vek tawhngei ang. Heng room chhungbangah hian hmeichhenaupang thlalak mawi tak,Hattie May Wiatt-i leh Pastorngilnei tak Dr. H. RusellConwell-a thlalak hmuh turawm chuan a din chhan tak –mi dang hmangaihnavawrtawp leh mi dang tanainpekna vawrtawp a ni tih ahriat chhuahtir ngei ang che.

Tui mal far te te hianluipui a siam \hin. A hmingatih a nih phawt chuan thil telua a awm lo ve.

September 2018 15

www.mizoramsynod.org

“Tlem te in lovin, kham

khawp law law in ang che”

Kum 1967-a Israel leh Arab indona hmingthang tak ‘Six-Day War’-ah khan Aigupta sipai 20,000 laite chukhaw lum luat vanga tui tlachhamin an thi a; a chhan ber

pawh tui renchem taka in leh hmang tura tih an nih vang a ni. Anhmelma Israel sipaite erawh chuan, thlaler indona hmunah tuihnianghnar taka an awm theihna tura hma latu sawrkar fing takan neih avangin tawrhna lian tham an hmachhawn ve lo!

‘Khawpui nuho chuan antaksa aiin an pangpar khawi lehplant-te tui an pe \ha zawk’ an ti.Dik tak maw? Kan pangpar lehthlaite’n \ha taka tui pek anmamawh ang hian kan taksapawh hian tui a mamawh renga, a dawn tur ang tui a dawn lohchuan khawro lam a pan lo theilo. Taksaa tui tlakchhamna hianchhungril lama taksa bunghrang hrang hnathawh bakahpawn lam lan dan thlenginnghawng \ha lo tak tak a nei\hin. Mihring taksa hi zaasawmsarih (70%) vel tui a ni a,a nih tur aia a hniam chuan kanrilru leh taksain harsatna a tawkthuai \hin.

Taksa tui zaa pakhat (1%)-a a lo kiam hian chhungril lamalum leh vawt inrelbawl dan abuai phawt a. Chumi hriatna(Warning signal) langsar ber chu

kan tui a lo hal \an chiah hi a ni.Zaa pahnih (2%)-a taksa tui a lotlem chuan nasa zawkin tui a lohal a, awm nuam lo leh chaw eitui lohna a lo thleng bawk a.Miin taksaa tui zaa pathum (3%)vela a tlakchham meuh chuan adang a lo ro tawh a. Zaa pali(4%)-a tui a tlakchham tawhchuan hnathawh theih dan(Work capacity) zaa 20 a\anga 30thlengin a lo tlahniam tawh\hin.

Tin, tlakchhamna zaapanga (5%) a lo nih meuh chuanrilru fim taka thil ngaihtuahtheihna (Concentration) a lobuai a, lu na te, mutchhuak teinmi a zem chiai tawh \hin. Miinzaa paruk (6%)-a tui a tlak-chham tawh chuan ke za lehmu a lo nei ta fo va, zaa pasarih(7%) a lo nih meuh tawh chuanlu haia tluk mai pawh a lo awl

M.Sc. (Applied Nutrition); MAE(Epidemiology)

Dr. Pachuau Lalmalsawma

September 2018 16

www.mizoramsynod.org

tawh! Zaa sawm (10%)-ataksaa tui tlakchhamna a loawm tawh chuan thih maihlauhawm dinhmunah mi a loding ta \hin a ni.

A chunga mite miin a paltlang mek chuan a taksa khawlpawhin a lo tuar nasa \hin ngeimai! Tui hi kan taksa a\anghian kan thawk zawng, thlanleh zun a\angin kan hloh bera. Luak leh kaw\haloteavangin hun rei lo teahtaksaa tui nasa takin a lotlahniam bawk \hin. A chhuakzat tal hi rang taka lak luh lehnghal a \ul. A chhan chu tui achhuah nasat vangin thisen atakin a khal a, taksa penghrang hranga chu thisen takdeuh mai nawr kala boruak\ha (Oxygen) leh mamawhdang pe turin lungin nasataka hna a thawh a lo ngai a.Taksa chhungril lam lumna alo sosang bawk a. Taksa penghrang hrangte’n a hun taka andawn tur ang boruak leh thil\ha (Nutrients) an dawn hmanloh avangin chauh leh thakham a lo awm ta \hin a ni.

I vun kha chik takin hanen la, a nungin a hriselin i hriaem? Vun nung lo leh rote hitaksain hun eng emaw chentui a dawn tur ang a dawntawh lohzia puang chhuaktua ni. A tawi zawngin – tui

tlakchham vangin i taksa akhawro mek.

Ek khal leh kaw puarharsatna i nei ngai em? Kanrila ek awm hian tui a paihnem \hin hle a, rilpui a thlenmeuh chuan a tui pai engemaw zat chu taksaah hip luha ni \hin. Kan taksain tui atlakchham viau chuan, kan ekkawng zawh mek a\ang khantaksa mamawh phuhruknatura tui tam zawk hip luh a \ulavangin ek a lo khal ta \hin ani. Chu ek tui pai tlem em emchuan a dan pangngai lo takintaksa a\anga paih chhuah niturin hun rei ngial hman a longai a, kua a lo puarin ek alo khal ta \hin a ni. He har-satna su kiang tur chuan thatam tak a lo ngai tawh \hin!

Ni tin zun hmang hiantaksain a mamawh tawh lohthil \ha lo tam tak a paih chhuak\hin. Miin tui a in tlem viauchuan zun chhuah tur pawh alo tlem a, zun tam loh na na nachuan kalah thil nawi(Minerals) a lo inchhek khawmthuai a, paih chhuah thuai lohvaa lo tam telh telh khan lung a loinsiam ta \hin a ni. Hmalak tlailuat vangin sum tam tak sengaphai lama kal thlak (Kidneytransplant) hial a lo ngai \hin hia pawi khawp mai!

September 2018 17

www.mizoramsynod.org

Kan chi l (Sal iva ) h i apawimawhin a lo \angkai tehmeuh mai . Chi l h ian kachhung a t ihnawng a, kachhunga natna hrik inchhekkhawm leh timur chhia leh\angkai tawh lo (Desquamatedepithelial cells) taksa a\angapaih chhuah bakah kan thil eilem kawngah a \angkai hle.Hemi piah lamah hian kanchilin ‘amylase’ a pai hmanginkan thi l e i te chiah hnipatihzawp a nih hnuah achakna pai te taksa tan\angkai taka hman theih a loni ta \hin. Hetih lai hian kanchi l zaa sawmkua pakua(99%) hi tui a nih miauavangin, taksain tui a tlak-chham chuan chil a chhuaktlem a, dang a lo ro bawk a,ka chhung a\anga paihchhuah turte kaah a chambanavangin ka r imchhia lehthaw uih thlengin a lo awm\hin a, bula mite tan pawhhnawksak kan lo ni thuai\hin.

Tui in tlem luat avanginkan taksa bung hrang,pawimawh em emte hian anthawh tur ang an thawk theilo emaw, thawk thei din-hmuna ding lo thlengin anawm thei a lo ni. Chutiangdinhmunah chuan kan thin(Liver) hian thisen a thlit fim

\hat theih loh avangin thil \halo (Toxins) a lo inchhek khawla. Hetiang chiah hian tui kantlakchham chuan kan kal(Kidney) pawhin a nih dan turangin hna thawk thei bik heksuh, dyalisis tih a lo ngaih phahta \hin a ni.

Thil ho te anga lang,tlawm (Man nei lo) si, tam lehban phak maia awm reng tuihmanga kan taksa kan chawm\hat peih loh vanga kantawrhna hi a hautak a, apumpelh turin tui in \hat hikan mawhphurhna a lo ni. Mipuitling pangngai tan ni tin tuino riat tal in hi tih makmawh ani. I taksain tui a mamawhbelh dan i hriat duh chuan i zunrawng en \hin ang che. Aengdal emaw, a fim emaw anih loh chuan tunah khan tuiin nghal la, vawi khata in puppup a \ul lem lovin a \ha ber lobawk. A khat tawkin litre hnihtal ni tin in la, tuihal huamhuam, awm nuam lo leh chawei tui lohna, dang ro leh thawkrimchhia, rilru mang, lu na lehmutchhuak, ke za leh mu, luhai te i lo pumpelh ang a, i thinleh kalin \ha taka hna a thawhtheih chuan sum tam tak i humtihna a ni bawk ang.

Tui in \ha la, i zun rawng enfiah fo rawh.

September 2018 18

www.mizoramsynod.org

THLIPUIEsther LalnunmawiiKhatla East Branch

Thlipui a thawh tak tak chuan a kalkawnga awm eng mahin a dal zo lo va, a dawl zo hek lo. Khawvel pianken a nih

avangin lo do let chiama, lo tih vak a har. Tunlai thiamnahmangin thlipui lo thawk tur chu hriat lawk theih a ni a, loinrin ve theihna chen a awm. Tunlai Zoram min nuai veltuthlipuite hi i han zir chiang dawn ang hmiang.

Zu thlipuiZu hian a chimin min

chim a, min len phe lawplawp zawng chu a nih hi.|halai, nu leh pa thlengin kannun a titawi mek a. Pawi sawilo naupangin an lo tuar ve zelbawk nen. A va hautak lulaitak em! Heti zozai Mizo minsuattu thlipui hi ‘kan tan a\ha’ tiin \halaite hian kan \antlat dawn em ni?

Drugs thlipuiHei zet phei hi chu a va

han chimawm lulai tak em!Thisen zungzam a fan a, abawiha tang tawh laklawhchu a chhuah mai mai hauhlo. Eng anga khaw khat mihausa, pi leh pute a\ang tawh-a mi neinung pawh ni se, he

drug hman sualna thlipuiin aman tawh chu an tlachherawk rawk zel mai a ni. A vahan pawi tehlul em!Chhungkua a tichhia a,khawtlang a tiral\i a, mihring‘moral’ a tichhe hneh em ema ni.

Duhâmna thlipuiMizote zingah mahni

chan táwka lungawi thei lokan tam ta. Mahni nawm-sakna tur a nih chuan midangte chhiat rakna tur pawhpawisa zo tawh lo kan tam anti! Mizo nihna nen a inmillovin, Kristian nihna nen pheichuan a va han inmil lolehzual em! ‘Investment’hming chhala damdawikhehtute lo sponsor duh mai

September 2018 19

www.mizoramsynod.org

kan awm ang tih te pawhhlauhawm tak a ni.

Kohhran pawisak lohnathlipui

Hei phei hi chu, a pawi ani tawp mai a ni. A dintuKristaah hian kan chiang longe ni, kohhran hmalaknaapiang lo sawisela, lo tai fekfek reng kan pung zel niin alang. Famkim lo mihringtekaltlangin Pathianin akohhranhovah ro a rel a.Pathian aw tia kohhran awpawm harsa ti pawl anchhuah belh zel an ti! Areltute’n a rawng kanbawlsak Pathian aiin kanduh dan kan dah lal zawk tange ni a, kohhran mite’n kanduh dan diak diaka kohhrankaltir kan tum nasat vangzawk?

Krista din kohhran hikan ngaihsan lohva, kanngaih pawimawh loh hunh u n ah ka n ra m h ia ntlukchhiat lam a pan tialtial ang.

Mahni indah pawimawhnathlipui

|halaite zingah mahniinngaih pawimawhna, midangte pawisak lohna a liantelh telh niin a lang. Hma-

sawn lo zia a ni. A huhovarawng kan bawlna kawngahpawh thil hnawk a ni. Zo nunze mawi – aia upa zahna a nekral zel bakah ‘sem sem damdam’ tih te pawh a tibo hialina lang. He ze \ha lo tak mai hiSetana zia a ni, ti te pawhin asawi theih awm e. Minchhandamtu Lalpa Isua Kristamin zirtirna erawh chu,‘Amah ngeiin a nuna a lantirangin mi dangte tan’ tih a nisi a.

Thlipui lo thawk chu lodan theih a ni lo; mahse, loinven theih a ni. Hengthlipui hrang hrang kan sawibakah hian Zoram zim tea\halaite min tibuaitu tam taka awm ang. Nang leh kei hiengtin nge kan him ang a,engtin nge kan \halaipuiteleh kan ram hi kan chhan-him theih ang le? Ke i penloh chuan tu nge ke penchuang ang? Thlipui hau rehtheitu, engkim ti theiPathian kan nei a ni lawmni? Sim ngai kan nei a nihchuan sim ila, kan tih ngailoh kan tih thar ngai a awma nih chuan huai takinKristian \halaite hian ke ipen ang u hmiang. Kan ramhi kan siam \ha thei a ni,Pathian puihnain.

September 2018 20

www.mizoramsynod.org

Tual UpaLalmuanawma

HRUAITUTE CHANCHIN

Tual Upa Lalmuanawma hi Pu Lalbiakzuala leh Pi Lalromawii-te fapa pahnih zinga a upa zawk niin February ni 14, 1981-ah a lo piang a, a nupui

Lalchhuanawmi nen fa pathum: Lalmuansangi, Lalmuanzualaleh Lalmuantluanga-te neiin, Kulikawn Vengthlang Kohhran,Kulikawnah an lawi mek a ni.

Zirna lamah hian MiddleSchool hi Mary Mount School,Tlangnuam, Aizawlah kalin,High School hi St. Paul’s HighSchool a\angin a pass chhuaka, Higher Secondary hi SynodHigher Secondary Schoola\anga pass chhuak lehin,B.Pharm. thleng a zir. Tunahhian Food & DrugsAdministration Wing, Health& Family Welfare Department,Mizoramah Pharmacist hna athawk mek a ni.

Infiamna hi a tui ve hle a,chung zingah chuan Footballleh Basketball hi a ngainatberte zinga mi a ni a, atlangval lai chuan a khel nasave thei hle a ni.

Rawngbawlna lamah a

phak ang tawka rawng bawlvein, Central K|P-ah kum2016–2018 Committeemember niin, 2018–2020 termatan Finance Secretary a ni.Bial K|P-ah Bial Committe lehBial O.B te a lo ni tawh a,tunah Bial Committee ah Ex-officio niin, KulikawnVengthlang Branch Asst.Leader a ni mek bawk.Sunday School SeniorDepartment Leader niin,Tualchhung Upa atan May 13,2018 khan thlan a ni nghenghe a ni.

Thiamna bik emaw, talentbik sawi tur eng mah nei lochungin Pathian hruainaah ainnghat mai zel a, chumichuan tun dinhmun hi hruaithlengin, a kova tla ang chu

September 2018 21

www.mizoramsynod.org

Pathian rinchhanin a ti ve maithin. Amah hi mi zakzum tak,mi biangbiak vel pawh thiamlutuk bik lo a ni a, hemikawngah hian a \halaipuite\awngtaipuina pawh a ngenmawlh mawlh a ni.

Tleirawl/Rawltharho bularawngbawl nuam ti tak niin, atheih ang tawkin harsatnatawkte, taksa leh thlarau lamapuih hi a nuam tih zawng a ni.Tunlai \halaiho nunphung hi avei ve em em a, hnathawh hrehnei lo tura fuih te hi a tuipui a;tin, sum thawh chhuah milanun thiam te hi a ngaipawimawh em em a ni.

Pathian fakna hla engpawh hi ngaithla thei vek a, achhama chham chi (rap)

thleng mai hian, Pathianfakna a nih chuanngaithlain, a tuipui thei maizel a ni. Kristian Hla Bu no.150-na, “Khawvel hi bo mahse, Isua ka nei,” tih hla hiinnghahna atan lehthlamuantu hla atan a duhber a ni.

Pathian thu changahchuan Rom 8:28 thu, “Tin,Pathian hmangaihtu, amaharuat anga a kohvate tanchuan, an \hatna tur inengkimin a thawhsak hlawm\hin tih kan hria,” tih hiinnghahna atana a hman\hin leh harsatna a tawhchang pawha a nunkaihhruaitu atana a hman\hin a ni.

Kan member K. Lalhruaitluanga, 2018 K|P GeneralConference kal tur Seling daia motor accident avangavanduaina a tawh chungchangah CK|P-te a hmun ngeiarawn kalin ralna thilpek leh a \ul \ul min buaipui a. Tin,Mizoram chhung leh ram pawn K|P, Branch leh Bial hranghrangte hnen atangin ralna thilpek leh tawrhpuina thu tamtak kan dawng bawk. Heng in mi tawrhpuina zawng zawngavang hian in zavaia chungah lawm thu kan sawi e.

Secretary, K|P, Chawngtlai Bial

LAWM THU SAWINA

September 2018 22

www.mizoramsynod.org

Hmasawnna ropui tak tak kan tawng chho mawlhmawlh a, a tur ve rênga ngaiin kan nunpui ve nawknawk bawk a. Kan Lalpa rawng kan bawlna kawngah

pawh hian hmanrua leh kalphung chi hrang hrang kan hmangmawlh mawlh a, chung zinga Kohhran leh khawvêlin minhriatpui langsàr ber chu rimawi hmanga rawng kan bawlnahi a ni. A tuipui fál deuh an awm a, tuipui lêm lo te pawh kantel a \ûl fo tho mai. Thâ leh zung kan sèn kum tluanna, sumleh pai pawh kan hman hnem berna pakhat ni si hi, hlâwkzâwk leh awmze nei zâwka kan kalpui theihna turinngaihtuahna kan sèna, puanven kan sâwi chhìn a va hun taêm! Engtin ngê hmá kan lâk ang?

A bul\huta thiam turahmalâk

Kan kohhran kalphungthlìrin, zàiho leh zaipáwl neihhi kan la chhunzawm zêl rihdawn. Kohhran kutkè ni tura\halaite buatsaihtu leh,kohhran hnathawh tipuitlingtur kan nih miau avanginK|P-te hian rimawi kan thiama ngai a, a ti mi lo deuhtepawhin a ti mite kan thlàwp\hat a ngai.

Kohhran zaipawl nei lochu tlem tê kan ni ang.Kohhran zaipawl te hian

KAWPI PÊSR Lalmalsawma,

Bethlehem Branch

ngaihhlut kan hlawh êm êma, chung lam leh mihringtemit hmuha ei tlâk leh thiamtaka kan zài a \ul \hin. Mitethinlung hneh tur chuantihtakzetna leh, ngaithlatuteko thei tura kan zài a ngai\hin.

Sol-Fa bul\hut – doh rayme te, vuak awmzia leh vuakchi hrang hrang te, vuak\henna te leh an danglamnate tal hi kohhran zaipawlmember-te’n kan thiam tlàntheih nan, a zir nan zan hnihthum lek pawh han pe phal

September 2018 23

www.mizoramsynod.org

tâ ila a va hlâwk dawn êm!Kohhran hunpui lehinkhâwmpui chi hrang hrangatan hla eng emaw zât zir angai chàwl lo a. Sol-Fa kanthiam loh avanga hla zirnahun kan hman tamzia hi,uiawm tak a ni.

Rimawi zir peih leh inpêkRimawi zirna hmun te,

Sol-Fa chhutna kháwlchangkãng nei te kan\hahnem telh telh a; kanhriat loh leh neih loh te pawhsmartphone hmangin kanhmu zung zung a. Khawvêlhmasâwnnain awlsamna minthlen tâk te chu thiamna ril,thûk leh záu neih phahnaatana hnam fing zâwkte’n anhman laiin, keini erawhchuan thatchhiat phah nankan hmang hlauh thung a.

Zaipawl hruaitu zingahmi hla chhut sâ leh a remnate díl kual a, mahnizaipawlte tana lo xerox(photocopy) ve tawp chingkan \hahnem ta hlê. Tam takphei chuan tute’n emaw anlo sak tawhna mp3 te kan laduh tel kher a, ngaihtuahnaa tithui ngawt mai. Heti angatih chíng, copy pasteconductor-te lak a\ang hichuan inchher lam chubeisei chî niin a lang lo.

K|P te zingah hian, mitih kan hmuh ang chiahatih ve lo tum ngawt zel lotura taima taka inzir peihkan mamawh. Rimawihmanga kan rawngbawlnahi a zuih lohna turinkeiniho zingah hian zira,thiama, mi dangte zirtirahlàn chhãwng ve thei turkhawpa tuipui kanmamawh.

Ram riahnaa fár chhít ènhnuaia hlapui lo zira,zaipawl zir tur Sol-Fa kutlâwnga lo ziaka, nula rìmhonaah te thlenga KristianHla Bu chungchang lo chaiho ngat ngat \hin kan nuleh pate’n min hlan chhàwnhla leh rimawi lam thilathiamna te, \hangthar loawm turte hnena hlànchhàwn hi Pathianin kankutah a nghat a.Chhuanlam zawng lova,mahni inséngsova mawhphurhna hlen turin \an i lathar ang u. A tum tak tak tanchuan WhatsApp, Facebook,Google, Wikipedia leh thildang dang, eng tik laipawha smartphone hmangakan ban phâka awmte hihmanraw \angkaiah ahman theih a, awlsam takinmi thiam zâwkte ràwnpawh a theih tawh.

September 2018 24

www.mizoramsynod.org

Dàktawr kan ni eKhawvêl hmasâwn chak

takah hian kan member-pui tehian rimawi changkãng lehnalh, kalphung chi hrang tamtak an hmuin an ngaithlanasa hle. An beng lehthinlung fah tur hi ni tin achhuak thar zut zut reng.He’ng mite tan hian keinirimawi hmanga rawngbawlna kalpuitute hi dàktawr kanni asin! Kan \halaipuite’nthlarãu nun hrisêl an neihtheihna atan rimawihmangin damdawi kan pêk angai a, Lalpa lam hawitirturin khawvêla damdawi \haber – Gospel music-a kanchàwm a ngai.

Eng dàktawr nge kan nih?Damdawi chi khat chauhchawh tlut tlut, a bâk chawhtur a awm tih pawh hre lo kanni mai em? Damdawi chithar leh \ha zâwka siam,damlote’n an ngeih anchawh tawh laia a hlui bawkchawh lui tlat zêl kan ni maiem? “Hmãnah pawh kan ti\hin,” tih ngawt hi a tâwk talo. Rei lo têah hian thil hi a\hing zung zung tawh.Fiamthu takngial pawh,“Nichinah kan lo nuihpuitawh,” kan tih tùm deuhhmãn zêl hi.

Sum leh pai kan thawkchhuak nasa a, hmanraw \halah kan hria. |henawmteherh ang herh ve phêt kantum deuh vek a, an herh danpawh ding kual a ni tih kanhre tháwi ve. Khuang nufaleh keyboard te pawh kanhúng mawi hlawm ta viau.Kan vuak dan te, kan tumdan te erawh hmãna mi angtho kha a la ni. Kan nu lehpate hun lai ai khan guitareffects te, drum set te kan neichangkãng tawh; mahse,engati nge kan live band tethãwmah ri mawi aia rihnawk a la tam zâwk cheu maile!? Heti ang te chuan kanpatient-te’n dàktawr danghnên min pansan duak anga, side-effect nei damdawi anlo chawh palh hlauh ang e!

Gospel music hi amahin a\hing lo. A tumtu te, abuaipuitu te hian thiam ila,ril ila, ngaihsànawm ila, minrawn pan mai ang chu mawle! Copy paste ringawt hichuan ram ropui kan inthlenlo vang. Rimawi hmanga kanrawngbawlna hi hlâwk zâwkleh awmze nei, a theih pheichuan inbuatsaih hona atanahun séng tlém zâwka kankalpui theih nan rahbi kantuk \hat a ngai e.

September 2018 25

www.mizoramsynod.org

9774196355Ngaihnawm Ngaihawm

77 Mission Vengah chuanK|P din a nih hmain \halai pualinkhawm an lo nei tawh \hin a.Inkhawm hmasa ber chu Februa-ry 28, 1953 (Inrinni) zan khanan nei nghe nghe a ni. Inkhawmchu Pu Muka’n hruaiin, hruaituhmasa Pi S.L. Chhungpuii’n\anna hun a hmang a, UpaRokunga’n quartet zai a buaipuithung a, Pi Lalziki, M.Ed. a solonghe nghe. Tin, he inkhawmachhinchhiah tlak tak mai pakhatchu, ‘Engthawlna Thu Chhiarrual’ tih Pu Chalhnuna (Upa)hova neih kha a ni awm e.

77Prof. Lianzela chuanCK|P programme-a Lallenkhua an tlawh \um hetianghian ngaihnawm zetin a sawi:

“Lallen khuaah chuan ruaha sur cherh cherh mai a. Chumini chu Zirtawpni a ni nghe nghe.Zan inkhawm tur chuan ka kalhma a. Biak in ka thlen chuanKohhran Chawkidar chuanpetromax a lo chhi mek a. Upa\hutnaah chuan ka \hu a, ka\awng\ai nghal a. Chutih lai takchuan pulpit chhuat chhu richawrh chawrh thawm ka hriaa, ka’n men nak chuan rul a lo

awm a, chu rul chu chawkidarchuan thing bungin a lo chhuhlum chu lo niin! Thil thleng zenzen lo a ni ngei ang,” tiin.

77November 20, 1977kuma South Sabual BranchK|P committee meetingchuan hetiangin an rel:“ CK|P a\angin chanchinbu, ahming Kristian |halai tih in rawnthawn a. A vaiin bu li (4) a ni a,Pu Pakunga leh Pi Darthan-\huamin bu khat ve ve an la a,chumi bak chu latu tur kaninhmuh loh avangin \halaipawisain la ila. Tin, bu li lai anrawn thawn tawh avangin a bumala lei angin Rs. 4 pe ila, a dangchu lak zawm tawh lo ila kan ti.

Tin, |halai budget atana Rs.35 min tuk ve chu pek a hun tawha. |halaiin pawisa neih sa a neisi lo va, Pu Ro\huama ta puk nise kan ti a. Tin, a rulh lehna turchu Pu Pakunga’n Rs. 40 thawhsela. Chu chuan sumdawngainpeipun ni se tih a ni. Tin, PuPakunga pawisa pawh rulh tur ani a. Mahse, muangchang deuhpawha rulh theih a ni ang.Sumdawnna atan chuan halpuahbandle 2 lei ni se tih a ni.”

September 2018 26

www.mizoramsynod.org

Ni 12-14, June 2018 khan India Mission Associationhuaihawt, ‘ Youth Leaders Conclave’ Guwahati -aneihah CK|P-ten Mizoram Synod ai zu awhin tluang

takin hun kan zuk hmang a. He programme-ah hian CK|PCommittee member pahnih Tv. C. Malsawmtluanga leh T.UpaLalrinmawia Ralte-te bakah Nl. Zodingpuii – Mission VengBial, Pu P.C. Lalrinliana – Sihphir Bial, Tv. P.C. Lalnunmawia– Ramhlun North Bial, Tv. H.D. Lalengzauva – Chaltlang Bialleh Tv. Mickey Zohmingliana – Dawrpui Bial (Kan vaiin mi 7)kan kal a ni.

CONCLAVE OF YOUTH LEADER FORPRAYERS AND CONSULTATION

P.C. Lalrinliana, Sihphir

He Youth Conclave hiIndia hmarchhaka \halaihruaitute tana buatsaih a ni a.Hmarchhak State parukatangin kohhran leh \halaihruaitu aiawhte’n he hun hikan hmang thei a, IMAhruaitute nen kan vaiin mi 37niin, Mizoram a\angin kan kaltam ber a ni. He programmehi India Mission Association-in a huaihawt niin, Council ofBaptist Churches in NorthEast India (CBCNEI)-inanmahni hmun, Guwahati-ahhneh takin min thleng a, hunnuam tak leh hlimawm takkan zu hmang thei a ni.

Ni 12.6.2018 chawhnudar 1:00-ah he hun hi \an a ni

a. Mi thiam bikte hnena\angin topic hrang hrang zirleh ngaihthlak a ni a, chumizawhah sawi ho \hin a ni.

Kan resource personhnen a\angin topic hmasa beratan, ‘Post Modern Youth: TheirMindset and Challenge’ tihngaithlain kan tunlai \halaiterilru sukthlek leh dinhmun te,\halaite hi Krista hnenahengtin nge kan hnuh hnaihtheih ang tih kan ngaithla a.Tin, thupui dang, ‘Youth in anage of Cyber-technology” tihchu hman niin, tunlaikhawvel changkang tawhtaka \halaite dinhmun leh,\halaite tana thlemna lehharsatna a tam tawhzia te,

September 2018 27

www.mizoramsynod.org

\halai tam takin heng chang-kanna an hman khawlohnasatzia te ngaihthlak a ni a.Khawvel changkang mekahhian cybertechnology hiengtin nge a \ha zawng lehrawngbawlnaah \angkaizawkin kan hman ang tih tengaihthlaka sawi ho a ni.

Thupui dang, ‘Spheres ofInfluence : Areas whereChristian Youth can make adifference’ tih leh, ‘Influence ofReligious Fundamentalism onYouth and how to respond’ tihchu resource person-te hnena\angin ngaihthlak leh a ni a.Heng thupui sawi zawhapiang hian group-ahin\henin kan thupui milinsawi ho \hin a ni a. Grouphrang hrang a\angin an sawihona chu ngaihthlak leh \hina ni.

Sawi hona (Groupdiscussion)-ah hian palaite anphurin an tui thei hle a, a taktaka rawngbawlna luhchilh(Pastor, Youth Leader, etc.) an

nih hlawm avangin sawi honapawh kan kham lo thei hle.

Thil lang chiang takpakhat chu, Mizo kohhrantehi chu kan danglamin,rawngbawlnaah pawh hmakan hruai a ni tih hi a ni.Chutih rual erawh chuan anramah rawngbawl a harsain,kohhran chak lo te te pawhni se, a thawkate chu aninpein, \hahnem an ngai emem a, theihtawp an chhuah ani tih a lang chiang hle a ni.

Zing dar 8:00 a\angin zandar 6:30 thleng hun kan hmangthin a. Zing leh tlaiah devotion(Sermon) nei ziahin, Mizorama\ang pawhin he hun hichangin Nl. Zodingpuii,MissionVeng Bialin \ha takin ahmang a ni.

Ni 14, June 2018 chhunahkan conclave chu tluang takleh kham lo takin khar a ni taa. A tukah Guwahatichhuahsanin, harsatna emem awm lovin ni 16, June2018-ah mahni in lum kanthleng leh ta a ni.

“Eng tik niah emaw chuan Billy Graham-a hi a thitiin an la sawi ang. Chu chu lo awih ngai suh ang

che u. A hma aiin ka nung chiang tawh zawk dawna, ka address ka thlak mai chauh zawk dawn a ni.”

September 2018 28

www.mizoramsynod.org

KANTU

Vairengte Branch

Kristian |halai Pawl, Vairengte Branch hi December ni 20, 1961 khan din a ni. Mizoram hmar tawp, Hmarthlang Presbytery

hnuai, Vairengte Pastor Bial \huthmuna awm a ni. December ni 20,2011 khan Branch din champhaphak kum 50-na (Golden Jubilee) churopui taka lawm a ni.

Kum 2018 inchhiarnaahmember mipa 276 leh hmeichhia147, an vaiin member 423 an ni a.Branch Committee Member 22,Kohhran Representative 2 lehEx-Officio (Bialtu Pastor) anawm a ni. Branch thla thar Com-mittee hi thla tin Thawhleh zanvawi hnihnaah an \hu \hin a. GroupCommittee mumal taka kalpuiin,thla tin Thawhleh zan hmasaberah an \hu ve \hin bawk.

Kum 2018 Branch Projectatan, Branch Diamond Jubileepual sum dah, Krismas pualthilpek, Refreshment, kohhranasum chhun luh, Sound Systemtihchangtlun, Evangelism Cellpual, Kohhran Zaipawl puala sumdah leh K|P Building tihchangtlunnana sum dahte a ni.

Evangelism Cell hmalaknaa

kum tina an neih \hin BethelCamping chu kumin pawh hianneih leh ngei tum a ni. He BethelCamp hi ruihhlo ngaite lehhumsual dai mekte tan buatsaih\hin a ni. Tin, Nilai, Inrinni lehPathianni zan inkhawm banapiangin member hlate pualin\awng\ai rual \hin a ni bawk.

Branch tha tichak turin com-mittee peng hrang hrang, heng –Light & Sound, Decoration, Re-freshment, Ushering, EvangelismCell leh Programme Committee-te hi din a ni a. Hemi bakah hianBranch chanchinbu ‘|halaiEntu’ chu kar tin Pathianniapiangin tihchhuah \hin a ni. Kum1994 atangin chatlak awm miahlovin vawiin thlengin chhunzawmzel a la ni. ‘|halai Entu’ hikohhran mipuiin an \angkaipui hlea, copy 270 kohhran chhung-

September 2018 29

www.mizoramsynod.org

kuaah sem chhuah mek a ni.Nakkum (Kum 2019) hian kum25-na (Silver Jubilee) a thlengtawh dawn nghe nghe a ni.

Branch chhungah inkaih-hruaina dan mumal taka siam a nia. Chhiatni bikah chuan memberboral an awmin ralna Rs. 1,000hlanin, \hatni bikah biak in hawnganupui/pasal nei an awm chuanlawmpuina Rs. 1,000 pek \hin ani. Tin, missionary kal chhuak turtehnenah Citation leh Rs. 1,000 hlan\hin a ni bawk. Tun dinhmunahBranch member a\angin Pathianthu zir, M.Th. pakhat leh BD(Hindi) zir an nei mek a. Mission-ary, hun puma rawngbawl turachhuak hmeichhia pakhat lehmipa pathum an awm mek bawk.

Kumin 2018 hian Grouppaliah in\henin, Group hming atanvantirhkoh hming chawiinGabriela, Mikaela, Rafaela lehUriela-te invuah a ni. Kumin 2018Branch Budget atan ̀ 30,000/- tuka ni. Group Budget atan ̀ 25,000\heuh tuk a ni bawk. Sumhmahruai ̀ 10,000/- chu May thlathar Committee \hut hun aia tlailova theh luh tur tih a nih angin,Group tinte’n a hun takah an tlakthei vek a, a lawmawm hle.

Sum tuakna \henkhatte –K|P Building luah man, thing lak,

film chhuah, pickle zawrh, inchung chhun, chakai khawrh,Sound System man chawia hawhchhuahtir, blanket suk, electric billpek, sa ser, huan sam leh sasahchhan siam te a ni.

Kum 2018 chhunga Groupinelna atan hengte hi hman a ni.Thawh\an zan, Nilai zan, Inrinnizan inkhawm leh Pathiannichawhnu inkhawm tam, Fellow-ship-a kal tam, Branch hnatlangathawh chhuah tam, kohhranzaipawl hla zir tamah te inel a ni.Heng bakah hian project khumtam leh Bible Quiz hmangainelnate siamin, member-te’n anhlawkpui hle.

Kohhran Zaipawl hla zir hunnghet atan Thawh\an zaninkhawm ban ruat a ni a, CK|Pleh Bial K|P-te’n bawhzui turaan tihte \ha taka tihhlawhtlin \hina ni. Kristian |halai chanchinbuhi copy 79 lak mek a ni bawk.

Branch hmingin missionary11 chawm mek a ni a, kum 2015khan Kolasib District huapkohhran pawl bikah thisen pe \haber, lawmman pakhatna andawng a, kum 2014 a\ang khankhaihlak awm miah lovin Krismaspual thilpek chhungkaw harsadeuh hnenah an la hlan thei ziahbawk.

September 2018 30

www.mizoramsynod.org

Hmangaihna leh InneihnaFinna zirlaite chuan an zirtirtu chu Hmangaihna leh Inneihna

awmzia an zawt a. An zirtirtu chuan, “In zawhna ka chhan hmache u in, huanah khuan theihai kung tam tak a awm a. A rah zawngzawng zinga lian ber min zu lawh teh u,” a ti a.

Zirlaite chu huanah chuanan lut sang sang a. Thing theideuh chu an lawn sang deuh va,a thei loh deuh chu a zar hniamlamah an awm a. Theihai rahlian \ha tak tak chu an hmu a;mahse, an hmuh aia lian a awman la ring zel a. Lian \ha ve tawktak an hmuh pawh chuan, an\hiante hmuh a len zawk hlauvinan lo mai duh lo va. Theihai kungdangahte chuan an lawn kualdun dun a.

Hun tiam a ral chuan atam zawk chu eng mah kenglovin an zirtirtu hnenah anrawn kir leh a. An zirtirtuchuan, “Hei hi hmangaihna chua ni. Eng tik lai pawhin a rahlian \ha ber in zawng a. A rahdang lian \ha zawk hmuh in inrinavangin, in tana \ha tur lehnangmahni mamawh ngawihngawihtu pawh in hnawl a nihkha. Hmangaihna hmu thei chu

mi tlem te an ni,” a ti a.

Zirlaite chuan, “ A nih leheng nge Inneihna awmzia?” anti leh a. Zirtirtu chuan, ”Huanahhian fanghma tam tak a awm a.A lian \ha ber min zu lawh lehphawt teh u,” a ti a. Zirlaite chuhuanah chuan an kal leh sangsang a. Kut ruaka haw leh anhlauh em avang chuanfanghma rah chu an thlekthuak thuak a. A lian deuh bernia an hriat chu an lo nghalmawlh mawlh a.

An zirtirtu hnen an thlenchuan, “Tun tum chu in vahlawhtling ve! In \hianten a lian\ha an lawh khalh ang che u tihleh kutruaka rawn kir leh inhlauh vanga, a \ha nia in hriatin lawh tak mai kha Inneihnachu a ni e,” zirtirtu chuan a ti a.Zirlaite chuan thil awmzia chuan hre thiam ta a.

September 2018 31

www.mizoramsynod.org

9774196355

q Kristian |halai chanchinbuhi chhiar a va nuam \hin em! Abuatsaih tute inpekna a ropui\hin khawp mai. Kristian |halaiah hian K|P inkaihhruaina hitlem te tein chhuah theih ni se alawmawm khawp ang. A bikinJuly 2018 issue hi chhiar a nuamkhawp mai. Kristian |halai hianhmasawn zel sela, Lalpa’nmalsawm zel rawh se.

– Zata ZadengSialsuk Br.

Chhanna - Kan va lawm \hin em!K|P inkaihhruaina bu hi Rs. 10/-man chauh a ni a, member-te hianneih \heuh tum ila, a remchan dananga rawn chhuah \hin erawh kantum dawn nia.q K|P chanchinbu chhiar amanhla \hin khawp mai,hringlang tlang te, work campte leh hruaituten member-te anfuihna thu \ha tak tak chhiar turawmte hi a manhlain ka ngaihluhle a ni.

– Hmangaiha, Pukzing Br.q Kristian |halai chanchinbuenkawltute in fakawm hle mai.July thla chhuak kha July ni 1-ahkan chhiar der mai, \ang sauhsauh teh u. Zawhna ka rawn thehlut ve e. Central K|P-a kan

hruaitu \ang laite hi KohhranUpa/Tual Upaa an thlan/nemngheh hun leh thlate tar lan\hin a ni a. Tuna kan General Sec-retary Pu Rochungnunga hi Julythla chhuakah hian a hmingbulah Tual Upa tih a lo lang tavung mai, K|P General confe-rence zawha thlan chu a ni ngeiina rinawm a. Eng tika thlan nge anih tar lan a ni ve lo va.

– LaldinmawiaSerchhip Bazar Br.

Chhanna - ‘Keimahni’ Column-ah hian tihchhuah zel \hin a la nireng e. K| cover-a hming tarlannaah hi chuan siam \hat nghala ni mai \hin a, report erawh hi chuCK|P meeting pawm hnuah chauhtihchhuah \hin a nih avangin Au-gust issue-ah khan kan GS TualUpaa thlan a nih chungchang pawhhi a rawn lang thei ta chauh a ni.

q July issue sermon, Upa C.Ngurthantluanga ziah kha ka lochhiar ve a, tuna \halai ni mekteleh la ni zel turte tan pawha kanmamawh tak niin ka hria. Ahlawkpuiawmin chhiar a nuamkhawp mai.

– David Lal\hasangaSaitual Chhim Veng Branch

September 2018 32

www.mizoramsynod.org

Keimahni

q RAM PUM HUAPIN AWARENESS CAMPAIGN NEI DAWNK|P General Conference rorel bawhzuina pakhat atan CK|P

Comt. 713:V(4)-in a lo rêl angin, Synfo nen zu leh ruihhlo darhzauzel tur venna, AIDS/HIV Awareness Campaign Programmebuatsaih dan tur ruahmanna chu Synfo-ah thlen a ni a, Synfo Comt.Meeting 63:7 chuan thawh ho \ha a ti a, Synfo hian video coveragean buaipui dawn a ni. He Awareness Campaign programme hiCentral KTP chuan ram pum huapa member-ten kan chhawr\angkai theih dan tur kawng zawngin ‘AWARENESS 2018’ No-vember ni 16, 2018 hian Vana Pa Hall-ah a buatsaih dawn a ni. Bialtin aiawh mi pakhat \heuh intirh theih a ni ang a, he programmeDVD hi branch tinten an lo chhawr \angkai theih turin a thlawnapek vek an ni bawk ang.q DARLUNG BIALIN YRC PUALIN PAWISA THAWH

Darlung Bial K|P chuan YRC budget bakah \hahnem anngaihnain May 18, 2018 khan YRC pualin Charity Concert anbuatsaih a. He Charity Concert a\anga an pawisa hmuh, Rs. 13,720chu Central K|P-ah an rawn theh lut. Darlung Bial K|P\hahnemngaihna leh inpekna a lawmawm hle.q NEICCYA COMMITTEE AIZAWLAH

July 17-18, 2018 chhung khan North East India Christian Coun-cil Youth Assembly chuan Shillong pawna a vawi khatna atanAizawlah Executive Committee Meeting an nei a, Central K|Pchu behchhanah min rawn hmang. NEICCYA hian Synod Com-mittee Room No. 1 chu Committee-na atan an hmang a, SynodConference Centre-ah thlentir an ni. NEICCYA-ah hian CK|P-akan hruaitu, Dr. David C. Vanlalfakawma chu Finance Secretary nilai a ni.q HRUAITUTE CHHUAHNA1. Sairang Dinthar Bial Half Year Meet hmanpui

June 29–July 1, 2018 chhung khan Sairang Dinthar Bial K|PHalf Year Meet chu Khamrang Kohhranah hman a ni a, CK|P te

September 2018 33

www.mizoramsynod.org

hmanpui tura min sawm angin Dr. David C.Vanlalfakawma, Comt.Member leh Pu Lalruatfela, Comt. Member-te an kal. Inrinni zanleh Pathianni chawhnu inkhawmahte Pu Lalruatfela'n Pathianthuchah a sawi a. Dr. David C. Vanlalfakawma'n Pathiannichawhma leh zan inkhawmahte thu a sawi bawk.2. Chanmari Bial HIV/AIDS Awareness Programme-ah kal

July 5, 2018 (Ningani) zan dar 7:00 khan Chanmari Bial K|Pchuan Chanmari Kohhran Hall-ah HIV/AIDS awareness beihpuian thlak a, he programme-ah hian Tv. Robert Lalduhzuala, Com-mittee Member leh Tv. Malsawmtluanga, Committee Member-tean kal a, Tv. Robert Lalduhzuala’n CK|P aiawhin thu a sawi.3. Silchar Bial K|P Meet hmanpui

July 6–8, 2018 chhung khan Silchar Mizo Pastor Bial K|P chuanSilchar Mission Compound-ah Bial K|P Meet an hmang a, UpaRosangliana, Asst. Leader leh Pu R. Lalbiakmawia, Committeemember-te chu Meet hmanpuiin an kal. Pathianni chawhmainkhawmah Pu R. Lalbiakmawia'n thuchah a sawi a, UpaRosangliana'n Pathianni zan inkhawmah thuchah a sawi bawk.He Meet hmanpui tur hian Electric Veng Bial Zaipawlin sawm annih angin zaia rawngbawlna an nei.4. Himali Bial K|P Finance Training neihpui

July 6, 2018 khan Himali Kohhranah Himali Bial K|P memberpum huapin sum vawn dan training neih a ni a, hetah hian T.UpaLalmuanawma, Finance Secretary leh Pu Malsawmtluanga, Comt.Member-ten training an pe. T.Upa Lalmuanawma'n report leh in-troduction pein hun a hmang a, Pu Malsawmtluanga'n trainingpein hun \ha tak hman ho a ni. Training-ah hian member 43 an tel a,tlaiah zanriah kil ho nghal a ni.5. |huampuiah YRC Night hmang

July 7, 2018 (Inrinni) zan khan |huampui Bial K|P Half YearMeet, Falkland Kohhran Biak Ina neihah YRC Night hmanpuiinTv. Ricky Lalrammawia Ralte, Asst. Secy leh Pu Rorelkima, Comt.Member-te an kal a, Tv. Ricky Lalrammawia Ralte hian YRCchanchin sawiin Pathian thuchah tawi a sawi bawk.6. Siaha Bial K|P Meet hmanpui

July 13–15, 2018 chhung khan Meisatla Kohhran Biak In,Siaha-a Siaha Bial K|P Meet, Leadership Training leh Retreatneihah Pu David Lalhmachhuana, Comt. Member leh Tv. K.Lalchhanhima, Comt. Member-te an kal. Ni 13 (Zirtawpni) zaninkhawmah Tv. K. Lalchhanhima'n inlawmna thutawi a sawi a,

September 2018 34

www.mizoramsynod.org

Pu David Lalhmachhuana'n Retreat a neihpui bawk. Pathiannichawhma inkhawmah Pu David Lalhmachhuana'n Pathianthuchah a sawi a, chawhnu inkhawmah Tv. K. Lalchhanhima'nPathian thuchah sawiin, tlai lamah Leadership Training a neihpuibawk.

July ni 22 (Pathianni) chawhnu inkhawm ban khanKristian |halai Editorial Board chuan Branch hranghrangten Kristian |halai chanchinbu |awngtai BethelCamping Centre puala kan laksakte chu a hmunah an hlan.Kumin chhung atan thla tin thawn chhunzawm a ni zeltawh dawn a ni.

|awngtai Bethel Camping Centre-ah hian mi 900 chuangan awm mek a, Kristian |halai copy 200 hlan an ni a, K|P-ten Kristian |halai chanchinbu kaltlangin rawngbawlnapawimawh tak kan nei thei zel hi a lawmawm hle.

“Hun awl kan neih thinah hian lehkhabu/chanchinbuchhiarna hun \ha kan nei tam ve thin hle a, heng kan dawnangte hi kan chhiar chhuak dap zel mai a, kan nghakhlelin, kantan chuan a hlu em em a ni,” tiin Centre-a lo awm \hin pakhatchuan a sawi bawk.

K|P member-ten indirect-in Kristian |halai chanchinbukaltlangin rawngbawlna kan nei zel a. Hetiang kawnga amamawhte laksak thei Branch/member kan awm thar zel anih phei chuan a va lawmawm dawn em!

Kan \awng\aipui \hin – sualin a phuarte, nun beidawngleh chau, sual phuarna ata tal chhuah duh leh beiseina sangtak nena K|P rawngbawlna thlir \hinte hnenah Kristian|halai chanchinbu kaltlang hian rawngbawlna kawng ainhawng reng a. Kum chanve lak man `40/- pein lak theihreng a la ni e.

KRISTIAN THALAI CHANCHINBU – MI DANGTE TAN

“Ram lak tur lah a la tam mai si a.”

September 2018 35

www.mizoramsynod.org

September 2018 36

www.mizoramsynod.org