ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ

ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΣΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑ & ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΗ

ΠΣΤΥΘΑΚΗ ΕΡΓΑΘΑ

ΛΟΓΙΜΙΚΑ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΚΩΓΙΚΑ ΓΙΑ ΚΑΣΑΛΟΓΟΤ ΓΗΜΟΙΑ ΠΡΟΒΑΗ

Θεσσαλονίκη 2008

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ

ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΣΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑ & ΤΣΗΜΑΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΗ

ΠΣΤΥΘΑΚΗ ΕΡΓΑΘΑ

ΛΟΓΙΜΙΚΑ ΑΝΟΙΚΣΟΤ ΚΩΓΙΚΑ ΓΙΑ ΚΑΣΑΛΟΓΟΤ ΓΗΜΟΙΑ ΠΡΟΒΑΗ

Αγγελικής Ζάγκλη Επιβλέποσσα καθηγήτρια Αικατερίνη Γιαννοσκάκοσ

Θεσσαλονίκη 2008

Επιτομή

Τα Λνγηζκηθά Αλνηρηνύ θώδηθά απνηεινύλ ηελ απαξρή θαη ην κέιινλ ηωλ

ινγηζκηθώλ, θαζώο έρνπλ απεξηόξηζηεο δπλαηόηεηεο πνπ εμειίζζνληαη

ζπλήζωο κε ζπλεξγαηηθό ηξόπν. Έρνπλ θαηαθιείζεη ηνλ θόζκν ηωλ

επηζηεκώλ, βξίζθνληαο θπζηθά πξόζθνξν έδαθνο ζηνλ ηνκέα ηεο

Βηβιηνζεθνλνκίαο θαη ηελ Επηζηήκε ηεο Πιεξνθόξεζεο. Υπάξρνπλ πνιιά

πξνγξάκκαηα αλνηρηνύ θώδηθα πνπ αλαθέξνληαη ζε βηβιηνζεθνλόκνπο,

πεξηζζόηεξν ή/θαη ιηγόηεξν αλαπηπγκέλα, ην ζίγνπξν όκωο είλαη όηη

απνηεινύλ ρξήζηκα εξγαιεία πνπ παξάιιεια αλνίγνπλ λένπο δξόκνπο.

Σην πιαίζην απηό θηλνύληαη θαη νη θαηάινγνη δεκόζηαο πξόζβαζεο (opac)

αλνηθηνύ ινγηζκηθνύ, νη νπνίνη έρνπλ αξρίζεη λα θαηαθιύδνπλ ηηο βηβιηνζήθεο

παγθνζκίωο. Τξεηο από ηνπο δεκνθηιέζηεξνπο θαηαιόγνπο είλαη νη Koha,

PhpMyBibli θαη ην OpenBiblio. Παξάιιεια κε ηελ αλάιπζε θαη ηελ αμηόινγεζε

ηωλ ηξηώλ απηώλ βηβιηνζεθνλνκηθώλ παθέηωλ, γίλεηαη αλαθνξά γεληθόηεξα ζε

ινγηζκηθά αλνηθηνύ θώδηθα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζε βηβιηνζήθεο θαη θπξίωο

ζην Joomla!, έλα content management system πνπ παξνπζηάδεηαη

ζπλεξγαηηθά κε ην OpenBiblio.

iii

Περιετόμενα

ζελ.

Επιηομή

Πίνακας ζσνηομογραθιών v

Πίνακας δεικηικών μέζων viii

Πρόλογος x

Μεθοδολογία xii

Κεθάλαιο 1: Λογιζμικό Ανοικηού Κώδικα 1

1.1 Ο όρος «Λογιζμικό Ανοικηού Κώδικα» 6

1.2 Ανοικηό Λογιζμικό και Βιβλιοθήκες 14

Κεθάλαιο 2: OPACs Ανοικηού Κώδικα 17

2.1 Koha 19

2.1.1 Βαζικά χαρακηηριζηικά 22

2.1.2 Γραθικό περιβάλλον χρήζηη (user interface) 25

2.1.3 Βιβλιοθηκονομικό περιβάλλον (staff interface) 28

2.2 PhpMyBibli 36

2.2.1 Τεχνικά χαρακηηριζηικά 37

2.2.2 Βαζικά χαρακηηριζηικά 38

2.2.3 Γραθικό περιβάλλον χρήζηη (user interface) 40

2.2.4 Βιβλιοθηκονομικό περιβάλλον (staff interface) 43

2.3 Joomla! & OpenBiblio 49

2.3.1 Ιζηορική αναδρομή Joomla! 50

2.3.2 Βαζικά χαρακηηριζηικά 52

2.3.3 Γραθικό περιβάλλον χρήζηη (user interface) 53

iv

2.3.4 Βιβλιοθηκονομικό περιβάλλον (staff interface) 55

2.3.5 Γραθικό περιβάλλον χρήζηη Joomla! & OpenBiblio 59

2.3.6 Πιλοηική εθαρμογή Joomla! & OpenBiblio 62

Κεθάλαιο 3: Σσγκριηικός ζτολιαζμός καηαλόγων 67

Βιβλιογραθία 72

Εσρεηήριο 79

v

Κατάλογος σσντομογραυιών

Ελληνόγλωσσες

ΗΠΑ Ηνωμένερ Πολιηείερ Αμεπικήρ

Η/Υ ηλεκηπονικόρ ςπολογιζηήρ

κλπ και ηα λοιπά

κ.ο.κ και ούηω καθεξήρ

π.σ. παπαδείγμαηορ σάπιν

Ξενόγλωσσες

AJAX Asynchronous Javascript And XML

ASMP Alaska Statewice Mentor Project

AUSB Antioch University Santa Barbara

BASIC Beginner’s All-Purpose Symbolic Instruction Code

BSD Berkeley Software Distribution

BMW Bayerische Motoren Werke -- Bavarian Motor Works

CCFLS Crawford County Federated Library System

cd compact disc

CGI Common Gateway Interface

CMS Content Management System

COSPA Consortium for the Open Software in the Public

Administration

vi

CRRU Childcare Resource & Research Unit

EAN European Article Number

FSF Free Software Foundation

GPL General Public License

HLT Horowhenua Library Trust

IBM International Business Machines Corporation

ILS Intergrated Library System

INCOLSA INdiana Cooperative Library Services Authority

IRC Internet Relay Chat

ISBD International Standard Book Description

ISBN International Standard Book Number

LDM Lorenzo de Medici

MARC MAchine Readable Cataloguing

MIT Massachusetts Institute of Technology

NBBC Northland Baptist Bible College

NEU Near East University

OPAC Online Public Access Catalogue

OSI Open Source Initiative

OSS Open Source Software

.pdf Portable Document Format

PERL Practical Extraction & Reporting Language

vii

PHP Hypertext Preprocessor

PMB PhpMyBibli

RAM Random Access Memory

RSS Rich Site Summary

SQL Structure Query Language

UNESCO United Nations Educational Scientific Cultural

Organization

UNICS UNinplexed Information & Computing System

UNICO United Nations Industrial Development Organization

XML eXtensible Markup Language

viii

Πίνακας δεικηικών μέζων

Οθόνη 1: Αρτηθή ζειίδα Horowhenua Library ζ.20

Οθόνη 2: Αρτηθή οζόλε θαηαιόγοσ θη αλαδήηεζες τρήζηε ζηο Koha ζ.26

Οθόνη 3: Εκθάληζε αποηειεζκάηωλ αλαδήηεζες τρήζηε ζηο Koha ζ.27

Οθόνη 4: Οζόλε εκθάληζες βηβιηογραθηθής εγγραθής ζηο Koha ζ.27

Οθόνη 5: Αρτηθή οζόλε βηβιηοζεθολοκηθού περηβάιιοληος ζηο Koha ζ.28

Οθόνη 6.1: Σσγθεληρωηηθή οζόλε MARC εγγραθής ζ.29

Οθόνη 6.2: Αλάπησγκα κηας περηοτής ηες MARC εγγραθής ζηο Koha ζ.29

Οθόνη 7.1: Αλαδήηεζε θαζηερωκέλωλ όρωλ ζηο Koha ζ.30

Οθόνη 7.2: Εηζαγωγή λέοσ θαζηερωκέλοσ όροσ ως ζέκα ζηο Koha ζ.31

Οθόνη 8: Εκθάληζε αποηειεζκάηωλ θαζηερωκέλωλ όρωλ ζηο Koha ζ.32

Οθόνη 9: Αρτηθή οζόλε αλαθορώλ & ζηαηηζηηθώλ ζηο Koha ζ.33

Οθόνη 10.1: Αλαδήηεζε τρεζηώλ-κειώλ ζηο Koha ζ.33

Οθόνη 10.2: Εκθάληζε ζηοητείωλ τρήζηε ζηο Koha ζ.34

Οθόνη 11: Οζόλε κε ηα demos ηοσ Koha από ηο LIbLime ζ.35

Οθόνη 12: Αρτηθή οζόλε θαηαιόγοσ & αλαδήηεζες ζηο ΡΜΒ ζ.40

Οθόνη 13: Σσγθεληρωηηθά αποηειέζκαηα γρήγορες αλαδήηεζες

τρήζηε ζηο PMB

ζ.41

Οθόνη 14: Εκθάληζε αποηειεζκάηωλ αλά θαηεγορία ζηο PMB ζ.42

Οθόνη 15: Εκθάληζε βηβιηογραθηθής εγγραθής ζηο ΡΜΒ ζ.42

Οθόνη 16: Αλαδήηεζε τρήζηωλ-κειώλ ζηο ΡΜΒ ζ.43

Οθόνη 17: Εκθάληζε ζηοητείωλ τρήζηε ζηο ΡΜΒ ζ.43

Οθόνη 18: Αρτηθή οζόλε θαηαιογογράθεζες ζηο ΡΜΒ ζ.44

Οθόνη 19.1: Αλαδήηεζε βηβιηογραθηθής εγγραθής ζηο ΡΜΒ ζ.44

Οθόνη 19.2: Εηζαγωγή λέας εγγραθής MARC ζηο ΡΜΒ ζ.45

Οθόνη 20.1: Αλαδήηεζε θαζηερωκέλωλ όρωλ ζηο ΡΜΒ ζ.46

Οθόνη 20.2: Εηζαγωγή λέοσ θαζηερωκέλοσ όροσ ως κλεία εσζύλες ζηο

ΡΜΒ

ζ.46

Οθόνη 21: Αρτηθή οζόλε αλαθορώλ & ζηαηηζηηθώλ ζηο ΡΜΒ ζ.47

Οθόνη 22: Οζόλε Selective Dissemination of Information ζηο ΡΜΒ ζ.47

Οθόνη 23: Αλαδήηεζε παραγγειηώλ ζηο ΡΜΒ ζ.48

Οθόνη 24: Αρτηθή οζόλε τρήζηε ηοσ OpenBiblio ζ.53

Οθόνη 25: Εκθάληζε αποηειεζκάηωλ αλαδήηεζες τρήζηε ζηο

ix

OpenBiblio ζ.53

Οθόνη 26: Εκθάληζε βηβιηογραθηθής εγγραθής ζηο OpenBiblio ζ.54

Οθόνη 27: Αρτηθή ζειίδα βηβιηοζεθολοκηθού περηβάιιοληος ζηο

OpenBiblio

ζ.55

Οθόνη 28.1: Αλαδήηεζε τρεζηώλ κειώλ ζηο OpenBiblio ζ.56

Οθόνη 28.2: Εηζαγωγή λέοσ τρήζηε ζηο OpenBiblio ζ.56

Οθόνη 29.1: Αλαδήηεζε βηβιηογραθηθώλ εγγραθώλ ζηο OpenBiblio ζ.57

Οθόνη 29.2: Εηζαγωγή λέας εγγραθής MARC ζηο OpenBiblio ζ.57

Οθόνη 30: Δηατείρηζε ζσζηήκαηος ζηο OpenBiblio ζ.58

Οθόνη 31: Αρτηθή οζόλε αλαθορώλ & ζηαηηζηηθώλ ζηο OpenBiblio ζ.58

Οθόνη 32: Πρωηόησπο template Joomla! ζ.59

Οθόνη 33: Παράδεηγκα template 1 ζ.60

Οθόνη 34: Παράδεηγκα template 2 ζ.61

Οθόνη 35: Παράδεηγκα template 3 ζ.61

Οθόνη 36: Παραδείγκαηα template 4 ζ.62

Οθόνη 37: Δηατεηρηζηηθό περηβάιιολ Joomla! ζ.63

Οθόνη 38: Αρτηθή οζόλε πηιοηηθού ηζηοηόποσ Joomla! ζ.64

Οθόνη 39: Αρτηθή ζειίδα πηιοηηθού θαηαιόγοσ OpenBiblio ζ.65

Οθόνη 40: Εκθάληζε ζσγθεληρωηηθώλ αποηειεζκάηωλ ζηο πηιοηηθό

OpenBiblio

ζ.65

Οθόνη 41: Εκθάληζε πιήροσς βηβιηογραθηθής εγγραθής ζηο πηιοηηθό

OpenBiblio

ζ.66

x

Πρόλογος

Τν ζέκα πνπ ζα αλαπηπρζεί ζην ζύλνιν ηεο εξγαζίαο είλαη νη «Καηάινγνη

Γεκόζηαο Πξόζβαζεο Αλνηθηνύ Λνγηζκηθνύ». Η επηινγή ηνπ ζέκαηνο έγηλε

επεηδή είλαη έλαο ηνκέαο, ν νπνίνο είλαη αξθεηά θαηλνύξηνο γηα ηα ειιεληθά

δεδνκέλα, αθνξά άκεζα ηελ εμέιημε ηεο βηβιηνζεθνλνκίαο, θαη ζηνλ νπνίν

δπζηπρώο είκαζηε από ηηο ιίγεο ρώξεο πνπ έρνπλ θαζπζηεξήζεη αλαθνξηθά κε

ηελ αλάπηπμε θη πηνζέηεζή ηνπ. Όπσο ζα παξνπζηαζηεί, ζε πάξα πνιιέο

ρώξεο ρξεζηκνπνηείηαη ε ηερλνινγία Λνγηζκηθνύ Αλνηθηνύ Κώδηθα αθόκα θαη

ζην δεκόζην ηνκέα, νπόηε θαη πεξαηηέξσ ζηηο εθαξκνγέο βηβιηνζεθώλ.

Αξρηθά ζα γίλεη κία γλσξηκία γεληθά κε ηα Λνγηζκηθά Αλνηθηνύ Κώδηθα, ηη

είλαη, ηελ ηζηνξία ηνπο, ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, ηηο δπλαηόηεηεο πνπ

πξνζθέξνπλ θαη απηέο ηεο κειινληηθήο εμέιημήο ηνπο.

Σην θπξίσο κέξνο ζα παξνπζηαζηνύλ ηξεηο θαηάινγνη δεκνζίαο

πξόζβαζεο αλνηθηνύ ινγηζκηθνύ, θαη ζπγθεθξηκέλα ηα πξνγξάκκαηα Koha,

PhpMyBibli θαη OpenBiblio. Η αλάιπζε ησλ δύν –Koha & PhpMyBibli—

βαζίδεηαη ζηα demo (πξνγξάκκαηα επίδεημεο) πνπ δηαηίζεληαη ειεύζεξα από

ηηο εηαηξείεο παξαγσγήο γηα ηελ βνήζεηα απηώλ πνπ θάλνπλ «έξεπλα

αγνξάο», ελώ ην ηξίην (OpenBiblio) έρεη ζηεζεί θαλνληθά θαη κάιηζηα

ζπλδεδεκέλν κε έλα ηέηαξην πξόγξακκα, ην Joomla!, πξνθεηκέλνπ λα

παξνπζηαζηνύλ όιεο νη επηινγέο πνπ ππάξρνπλ.

Η έξεπλα νινθιεξώζεθε θπξίσο κε ηε βνήζεηα ειεθηξνληθώλ πεγώλ,

θαζώο ηα επξήκαηα –πνπ απαξηίδνπλ θαη ην κεγαιύηεξν κέξνο ηεο

εξγαζίαο— έπξεπε λα βαζίδνληαη ζηελ πξνζσπηθή εκπεηξία από ηε ρξήζε

ησλ πξνγξακκάησλ. Παξάιιεια ρξεζηκνπνηήζεθε θαη ε έληππε βηβιηνγξαθία

γύξσ από ην ζέκα θπξίσο γηα ηα εηζαγσγηθά κέξε, όπσο επίζεο γηα λα

πξνζεγγηζηνύλ θαη λα πεξηγξαθνύλ ε επίδξαζή θαη ε ρξήζε ησλ

πξνγξακκάησλ αλνηθηνύ ινγηζκηθνύ γεληθόηεξα.

Πνιιά από ηα ρσξία θαη ηηο απόςεηο πνπ εκπεξηέρνληαη ζηε εξγαζία είλαη

πξσηόηππεο θξίζεηο, ηδέεο θαη ζπκπεξάζκαηα, ηα νπνία βεβαία πξνέθπςαλ

από ηελ έξεπλα ηεο βηβιηνγξαθίαο.

Σε απηή ηελ εξγαζία βνήζεζε πάξα πνιύ έλαο θαιόο θίινο, ν νπνίνο

ζπλέβαιε πνιύ ζην ζηήζηκν ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη παξαρώξεζε ρώξν ζηνλ

xi

πξνζσπηθό ηνπ εμππεξεηεηή (server) γηα απηό ην ζθνπό. Δπηπιένλ ε

επηβιέπνπζα θαζεγήηξηα θα Αηθαηεξίλε Γηαλλνπθάθνπ κε ηελ ππνκνλή θαη ηηο

παξαηεξήζεηο ηεο ρσξίο ηελ νπνία κηα ηέηνηα πξνζπάζεηα ζα ήηαλ αδύλαηε.

xii

Μεθοδολογία

Σην θεθάιαην απηό ζα θαηαβάισ πξνζπάζεηα λα πεξηγξάςσ κε ην

δπλαηόλ ζπληνκόηεξν, αιιά ηαπηνρξόλσο ζαθέζηεξν θαη ιεπηνκεξέζηεξν

ηξόπν, ηελ κέζνδν εξγαζίαο πνπ αθνινύζεζα σο πξνο ηελ εθπόλεζε ηεο

πηπρηαθήο επηζεκαίλνληαο ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνέθπςαλ θαη ηα νπνία κε

αλάγθαζαλ λα αλαζεσξήζσ ηηο αξρηθέο κνπ απνθάζεηο.

Η επηινγή ηνπ ζέκαηνο έγηλε ύζηεξα από πξόηαζε ηεο επηβιέπνπζαο

θαζεγήηξηαο θαο Γηαλλνπθάθνπ, θαη θαηόπηλ ζπδεηήζεσλ πάλσ ζε δηάθνξα

άιια ζέκαηα. Μνπ θάλεθε ηδηαίηεξα πξνθιεηηθή ηδέα λα ελαζρνιεζώ κε έλα

ζέκα πνιύ θαηλνύξγην γηα ηηο ειιεληθέο βηβιηνζήθεο, εηδηθά ηώξα πνπ έρνπλ

αξρίζεη αλάκεζα ζηνλ θύθιν ησλ αθαδεκατθώλ βηβιηνζεθώλ νη πξώηεο

ζπδεηήζεηο θαη πξνζεγγίζεηο ζε πηζαλή κεηαθίλεζε ζε θαηαιόγνπο αλνηθηνύ

ινγηζκηθνύ.

Παξόια απηά νη γλώζεηο κνπ πάλσ ζην ζέκα ηνπ ινγηζκηθνύ αλνηθηνύ

θώδηθα γεληθόηεξα ήηαλ ηδηαίηεξα πεξηνξηζκέλεο, ην νπνίν ζπλεπαγόηαλ όηη

έπξεπε λα θαιύςσ αξθεηή από ηελ ππάξρνπζα εηζαγσγηθή βηβιηνγξαθία

πξνθεηκέλνπ λα θαηαιάβσ ηηο βαζηθέο αξρέο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ.

Σην ζεκείν απηό ζα ήζεια λα ππνγξακκίζσ ηελ πνιύηηκε βνήζεηα ηεο

επηβιέπνπζαο κνπ, θαζώο κνπ έδσζε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηνλ

ηξόπν αλαδήηεζεο βηβιηνγξαθίαο θη αξζξνγξαθίαο θπξίσο όζνλ αθνξά ηηο

αλαδεηήζεηο ζε ειεθηξνληθά πεξηνδηθά θαη βάζεηο δεδνκέλσλ.

Σύκθσλα κε ην γεληθό πιάλν ηεο εξγαζίαο μεθίλεζα ηελ αλαδήηεζε όισλ

ησλ ζηνηρείσλ γύξσ από ηελ ηζηνξία ησλ ινγηζκηθώλ αλνηθηνύ θώδηθα

πξνθεηκέλνπ λα γξάςσ ηα εηζαγσγηθά θνκκάηηα, πνπ πεξηγξάθνπλ ηε

δηαδξνκή ησλ ινγηζκηθώλ αλνηθηνύ θώδηθά από ηε δεκηνπξγία ηνπο κέρξη

ζήκεξα.

Ύζηεξα άξρηζα λα ςάρλσ ηα ινγηζκηθά πνπ ζα κπνξνύζα λα

παξνπζηάζσ θαη κεηά από έξεπλα –αιιά θαη από πξόηαζε ηεο επηβιέπνπζαο

θαζεγήηξηαο— απνθάζηζα λα αζρνιεζώ κε ηα Koha, Mambo, θαη OpenBiblio.

Πξέπεη λα επηζεκάλσ όηη ε βηβιηνγξαθία γύξσ από ην ινγηζκηθό Koha

ήηαλ ηδηαίηεξα πινύζηα θαη εύθνιε ζηνλ εληνπηζκό ηεο, αθνύ πξόθεηηαη γηα ηνλ

xiii

πιένλ δηαδεδνκέλν θαη πνιπρξεζηκνπνηνύκελν θαηάινγν δεκόζηαο

πξόζβαζεο αλνηθηνύ ινγηζκηθνύ παγθνζκίσο.

Όηαλ άξρηζα ηελ έξεπλα γύξσ από ην OpenBiblio δπζθνιεύηεθα πνιύ λα

εληνπίζσ ζηνηρεία κε απνηέιεζκα λα αλαγθαζηώ λα αληηθαηαζηήζσ ην

OpenBiblio κε άιιν πξόγξακκα. Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο έξεπλαο κνπ

θάλεθε εμαηξεηηθά ελδηαθέξνλ ην πξόγξακκα PhpMyBibli, ην νπνίν έρεη

θαηαιάβεη ηνλ δεκόζην θαη ηνλ ηδησηηθό ηνκέα ηεο Γαιιίαο θαη πνιιώλ άιισλ

ρσξώλ. Έηζη ην OpenBiblio αληηθαηαζηάζεθε –ηνπιάρηζηνλ γηα ηελ ώξα.

Όηαλ ήξζε ε ώξα λα εξεπλήζσ γύξσ από ην Mambo αλαθάιπςα έλα

πνιύ ελδηαθέξνλ πξόγξακκα, ην Joomla! ην νπνίν κπνξεί λα ζεσξεζεί

«απόγνλνο» ηνπ Mambo, αθνύ ε δεκηνπξγία ηνπ βαζίζηεθε πάλσ ζε απηό,

αιιά κηα νκάδα πξνγξακκαηηζηώλ έδσζε κηα δηαθνξεηηθή εμέιημε. Βξήθα

επίζεο πνιύ ζεηηθέο αλαθνξέο γηα ην Joomla! θαη θάπσο έηζη απνθάζηζα λα

αληηθαηαζηήζσ ην Mambo κε ην Joomla!.

Σηε πνξεία ηεο έξεπλαο όκσο δηαπίζησζα όηη ην Joomla! είλαη έλα Content

Management System (CMS – Σύζηεκα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ), ην νπνίν

δε ιεηηνπξγεί κόλν ηνπ σο θαηάινγνο αιιά ζπλεξγαηηθά κε ην OpenBiblio.

Κνηλώο ην έλα δαλείδεη ιεηηνπξγίεο ζην άιιν. Κάπσο έηζη μαλαγύξηζε ην

OpenBiblio ζηελ εξγαζία, αιιά απηή ηε θνξά ζπλδεδεκέλν κε έλα άιιν

πξόγξακκα πξνθεηκέλνπ λα δείμεη όιεο ηηο δπλαηόηεηεο πνπ παξέρνληαη από

ηα ινγηζκηθά αλνηθηνύ θώδηθα, αθνύ ε ζπλεξγαζία δπν ηειείσο δηαθνξεηηθώλ

εκπνξηθώλ πξνγξακκάησλ είλαη ζρεδόλ αδύλαην λα ζπκβεί, ελώ ζηα

ινγηζκηθά αλνηθηνύ θώδηθα είλαη ζαθώο πην εθηθηή.

Έηζη μεθίλεζε λα γξάθεηαη ην θύξην κέξνο ην νπνίν απνηειείηαη από

πεξηγξαθή ησλ πξνγξακκάησλ, ηα εξγαιεία πνπ δηαζέηνπλ, ζε ηη ζπζηήκαηα

κπνξνύλ λα εγθαηαζηαζνύλ, πνηεο γιώζζεο ππνζηεξίδνπλ βηβιηνζήθεο πνπ

ηα ρξεζηκνπνηνύλ θ.ν.θ. Αθνύ έγηλε απηή ε πεξηγξαθή γηα όια ηα

πξνγξάκκαηα, αθνινύζεζε ε παξνπζίαζε ηνπο κε ηε βνήζεηα νζόλσλ

(screenshots) θαη πεξηγξαθή ηνπο.

Σην ηέινο έγηλε κηα ζπλνιηθή εθηίκεζε ησλ πξνγξακκάησλ εηδηθά απηώλ

ησλ ηξηώλ, άιια θαη γεληθά ηη πξνζθέξνπλ ηα ινγηζκηθά αλνηθηνύ θώδηθα.

Δπίζεο γίλεηαη αλαθνξά ζηηο ζπλζήθεο αλάπηπμεο ηνπο ζηε ρώξα καο αιιά

θαη θάπνηα θξηηηθή αλαθνξηθά κε ηελ εμνηθείσζε ησλ Διιήλσλ

βηβιηνζεθνλόκσλ.

xiv

Σην ηειεπηαίν ζηάδην αζρνιήζεθα κε ηε ζύληαμε ησλ ζπλνδεπηηθώλ

θεθαιαίσλ (πξόινγνο, κεζνδνινγία θ.ν.θ.), αιιά θαη κε ηελ γεληθόηεξε

κνξθνπνίεζε ηεο εξγαζίαο. Να ζεκεησζεί όηη γηα ηε βηβιηνγξαθία θαη ηηο

παξελζεηηθέο παξαπνκπέο αθνινπζήζεθε ην πξόηππν ηεο MLA (Modern

Language Association).

Γεληθά ππήξμαλ πνιιά πξνβιήκαηα θαηά ηε δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο όπσο

ην λα βξεζνύλ νη θαηάιιειεο πεγέο, ε ζσζηή αμηνιόγεζε γηα ηε

ρξεζηκνπνίεζή ηνπο αιιά θαη ζπλερόκελεο αιιαγέο αλαθνξηθά κε ην ηη είλαη

θαιύηεξν λα ζπκπεξηιεθζεί ζην πεξηερόκελν. Τώξα πηα όκσο κπνξώ λα πσ

όηη ε εκπεηξία ελ ησ ζπλόισ ηεο απνδείρζεθε ηδηαηηέξσο ζπλαξπαζηηθή θαη

επνηθνδνκεηηθή, θαζώο κε βνήζεζε λα ζπλζέζσ ηηο γλώζεηο πνπ απέθηεζα

θαηά ηε θνίηεζή κνπ αιιά θαη λα ππνβάισ ηνλ εαπηό ζε κηα δηαδηθαζία

πεηζαξρίαο θαη ζπλέπεηαο ώζηε λα πεηύρσ ηε κέγηζηε απόδνζε. Κιείλνληαο

ζέισ λα πηζηεύσ όηη επέηπρα ην ζθνπό κνπ, δειαδή λα παξαδώζσ κηα

νινθιεξσκέλε θαη κεζηή εξγαζία πάλσ ζε έλα ζύγρξνλν θαη εμειηζζόκελν

ζέκα. Καιή αλάγλσζε!

1

Κεθάιαηο 1: Λογηζκηθό Αλοηθηού Κώδηθα

Ζ έλλνηα ηνπ Open Source Software (OSS) ή Λνγηζκηθφ Αλνηθηνχ Κψδηθα,

φπσο είλαη ε ειιεληθή ηνπ κεηάθξαζε, δελ είλαη θαηλνχξηα. Γηα ηελ αθξίβεηα

μεθηλάεη καδί κε ηελ χπαξμε ησλ πξψησλ πξνζσπηθψλ ειεθηξνληθψλ

ππνινγηζηψλ (Ζ/Τ), αθνχ ζηελ δεθαεηία ηνπ 1960 –νπφηε θαη μεθίλεζε ε

επξεία θπθινθνξία ηνπο— νη εηαηξίεο πσινχζαλ ηνπο ππνινγηζηέο καδί κε ην

ινγηζκηθφ. Σν ινγηζκηθφ απηφ κπνξνχζε ν θάζε ρξήζηεο ηφζν λα ην κνηξαζηεί

φζν θαη λα παξέκβεη ζην θψδηθά ηνπ, θαζψο απηφο δελ ήηαλ θιεηδσκέλνο

αιιά πξνζβάζηκνο πξνο επεμεξγαζία.

Αξρηθά ηα ινγηζκηθά ήηαλ θαηά βάζε εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα, ηα νπνία

δε ζεσξνχληαλ σο πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία ησλ δεκηνπξγψλ ηνπο, νη νπνίνη

πιεξψλνληαλ κφλν γηα ην πξνγξακκαηηζκφ, αιιά φρη γηα ην ίδην ην

πξφγξακκα θαη ηε δηαλνκή ηνπ ζηνπο ρξήζηεο.

Ήηαλ ζηα ηέιε ηνπ 1960 πνπ εκθαλίζηεθαλ ηα εκπνξηθά ινγηζκηθά χζηεξα

απφ ηε μερσξηζηή δηαηίκεζε ηνπο απφ ηελ IBM, ελψ ζηα κέζα ηνπ 1970 έγηλε

ζχλεζεο λα θπθινθνξνχλ εκπνξηθά ινγηζκηθά, γηα ηα νπνία νη ρξήζηεο

πιήξσλαλ κφλν γηα ην αληίγξαθν πνπ είραλ ζηε θαηνρή ηνπο θαη κπνξνχζαλ

λα «εθκεηαιιεπηνχλ» κφλν ηηο ζπγθεθξηκέλεο δπλαηφηεηεο πνπ ηνπο παξείρε

εθ πξννηκίνπ, ρσξίο ηε δπλαηφηεηα λα ηα δηακνηξαζηνχλ θαη λα έρνπλ πιένλ

πξφζβαζε ζην θψδηθά ηνπο.

Δλησκεηαμχ ν Bill Gates κε ην ζπλέηαηξφ ηνπ Paul Allen, ηδξπηέο ηεο

Microsoft, είραλ γξάςεη θψδηθα γηα κηα έθδνζε ηεο γιψζζαο BASIC

(Beginner‘s All-Purpose Symbolic Instruction Code) φπνπ ζα «έηξερε» ζηνλ

ζεσξνχκελν πξψην πξνζσπηθφ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, MITS Altair. κσο

ν Gates ζεψξεζε ηελ κέρξη ηφηε «ειεχζεξε» ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ πνπ είρε

γξάςεη κε ηνλ Allen σο πεηξαηεία, ζε αληίζεζε κε ηνπο ρξήζηεο ησλ

ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ πνπ ζεσξνχζαλ ην λα κνηξάδνληαη ηα «εξγαιεία»

κεηαμχ ηνπο σο αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηψλ.

Σελ αληίζεζή ηνπ απηή ηελ εμέθξαζε ζην θείκελν ―Open Letter to

Hobbysts‖, φπσο ην νλφκαζε, πνπ αλαθεξφηαλε ζηνπο πξψηνπο ρεηξηζηέο

ησλ πξνζσπηθψλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, MITS Altair. ηελ επηζηνιή

απηή ν Gates γξάθεη (Gates): «Γηα κέλα ην πην θξίζηκν πξάγκα ζηελ

2

εξαζηηερληθή αγνξά απηή ηε ζηηγκή είλαη ε έιιεηςε θαιώλ καζεκάησλ θαη

βηβιίσλ ινγηζκηθνύ, αιιά θαη ηνπ ίδηνπ ηνπ ινγηζκηθνύ. Χσξίο θαιό ινγηζκηθό

θαη έλαλ ρξήζηε πνπ θαηαιαβαίλεη από πξνγξακκαηηζκό, έλαο εξαζηηερληθόο

ππνινγηζηήο πάεη ρακέλνο. Θα γξαθηεί πνηνηηθό ινγηζκηθό γηα ηελ

εξαζηηερληθή αγνξά; […] Όπσο πξέπεη λα γλσξίδεη ε πιεηνςεθία ησλ

εξαζηηερλώλ, νη πεξηζζόηεξνη από εζάο θιέβεηε ην ινγηζκηθό πνπ

ρξεζηκνπνηείηε. Ο ηερληθόο εμνπιηζκόο πξέπεη λα πιεξώλεηαη, αιιά ην

ινγηζκηθό είλαη θάηη πνπ πξέπεη λα κνηξάδεηαη. Πνηνο λνηάδεηαη αλ ν θόζκνο

πνπ δνύιεςε γηα απηό πιεξώλεηαη; […] Καη ηη γίλεηαη κε απηνύο πνπ

κεηαπσινύλ ηελ Altair BASIC, δελ βγάδνπλ ρξήκαηα από εξαζηηερληθό

ινγηζκηθό; Ναη αιιά απηνί πνπ αλαθέξζεθαλ ζε εκάο κπνξεί λα ράζνπλ ζην

ηέινο. Δίλαη απηνί πνπ δίλνπλ θαθό όλνκα ζηνπο εξαζηηέρλεο θαη πξέπεη λα

εθδησρζνύλ από θάζε ζπλάληεζε κειώλ πνπ εκθαλίδνληαη. Θα εθηηκνύζα

γξάκκαηα από νπνηνλδήπνηε ζέιεη λα πιεξώζεη, ή έρεη θάπνηα πξόηαζε ή

ζρόιην. Σίπνηα δε ζα κε επραξηζηνύζε πην πνιύ από ην λα κπνξώ λα

πξνζιάβσ δέθα πξνγξακκαηηζηέο θαη λα θαηαθιύζσ ηελ εξαζηηερληθή αγνξά

κε θαιό ινγηζκηθό».

Γελ ήηαλ πνιχ αξγφηεξα πνπ άξρηζαλ νη πξψηεο πξνζπάζεηεο

ππνζηήξημεο ησλ ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα. Γηα ηελ αθξίβεηα ήηαλ ζηα ηέιε

ηε δεθαεηίαο ηνπ 1970 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, φπνπ δχν

δηαθνξεηηθέο νκάδεο άξρηζαλ λα «ρηίδνπλ» ηα ζεκέιηα ηνπ θηλήκαηνο ησλ

ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα φπσο ηα γλσξίδνπκε ζήκεξα.

Σν 1969-1970 ν Kenneth Thomson, ν Denis Ritchie θαη άιινη μεθίλεζαλ λα

αλαπηχζζνπλ έλα κηθξφ ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ζηα εξγαζηήξηα ηεο εηαηξίαο

AT&T Bell ζε έλα κηθξνυπνινγηζηή PDP-7. Σν ιεηηνπξγηθφ απηφ ζχζηεκα

ζχληνκα βαθηίζηεθε UNIX, ην νπνίν ήηαλ ν απφγνλνο ελφο πξνγελέζηεξνπ

εξεπλεηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ νλνκαδφηαλ MULTICS. Σν φλνκα UNIX δελ

απνηειεί θάπνην αθξψλπκν, αιιά είλαη κία θαηαζθεπαζκέλε ιέμε. Αξρηθά

γξαθφηαλ UNICS –ην αθξψλπκν ηνπ ιέμεσλ ―UNiplexed Information and

Computing System‖— θαη πξννξηδφηαλ λα είλαη έλα ζχζηεκα γηα ην MULTICS.

Σν 1972-1973 ην ζχζηεκα Unix μαλαγξάθηεθε ζηε λέα γιψζζα

πξνγξακκαηηζκνχ C, κηα αζπλήζηζηε επηινγή πνπ φκσο απνδείρηεθε

δηνξαηηθή, αθνχ επέηξεπε ζην ινγηζκηθφ λα ιεηηνπξγεί θαη ζε άιια ζπζηήκαηα

εθηφο απφ εθείλα γηα ηα νπνία δεκηνπξγήζεθε.

3

Σν 1974 ην Berkeley Παλεπηζηήκην ηεο Καιηθφξληα, θαη ζπγθεθξηκέλα ε

εξεπλεηηθή νκάδα ηνπ Tκήκαηνο Computer Science, απέθηεζε έλα αληίγξαθν

ηνπ Unix απφ ηα εξγαζηήξηα ηεο BELL. Δπί ηέζζεξα ρξφληα ε εηαηξία AT&T

BELL θαη ε αθαδεκατθή θνηλφηεηα ηνπ Berkeley είραλ κία δπλαηή ζπλεξγαζία,

ε νπνία βνήζεζε ζεκαληηθά ζηελ γξήγνξε θαη δπλακηθή αλάπηπμε ηνπ UNIX.

Ωζηφζν απφ ην 1977 απηή ε ζπλεξγαζία είρε σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία

δχν μερσξηζηψλ παξάιιεισλ ηκεκάησλ ηνπ ίδηνπ εξεπλεηηθνχ

πξνγξάκκαηνο: ην BELL Labs UNIX θαη ην BSD (Berkeley Software

Distribution). Σν 1979 ε έθδνζε .7 (V7) ηνπ UNIX δφζεθε ζηε δεκνζηφηεηα.

Απφ ην ζεκείν απηφ θαη κεηά ε ηζηνξία ηνπ UNIX γίλεηαη θάπσο πνιχπινθε.

Ζ αθαδεκατθή θνηλφηεηα θαζνδεγνχκελε απφ ην Berkeley ζπλέρηζε λα

αλαπηχζζεη ηε δηθή ηεο παξαιιαγή (BSD), ελψ ε BELL ζπλέρηζε ηελ

αλάπηπμε ηνπ UNIX δίλνληάο ηνπο νλφκαηα φπσο ―System III‖ θαη αξγφηεξα

―SystemV‖. Μέζα ζηελ επφκελε δεθαεηία μεθίλεζε έλαο «αθήξπρηνο πφιεκνο»

κεηαμχ ησλ δχν απηψλ εθδφζεσλ, κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηελ ηαρχηαηε

αλάπηπμε ηνπο, αιιά ηαπηφρξνλα ην έλα πηνζεηνχζε θαη ελζσκάησλε ζπλέρεηα

ζηνηρεία ηνπ άιινπ. Σειηθά φκσο, ην SystemV ηεο BELL «λίθεζε» ζηνλ αγψλα

ησλ θαζηεξσκέλσλ πξνηχπσλ, θη έηζη νη πεξηζζφηεξεο εηαηξίεο θαηαζθεπήο

ππνινγηζηψλ ζηξάθεθαλ πξνο ηελ BELL θαη ην ζχζηεκά ηεο.

Παξφια απηά ην SystemV είρε ελζσκαηψζεη πνιιέο θαηλνηνκίεο ηνπ BSD

θάηη πνπ ζήκαηλε φηη ην πξντφλ ηεο BELL ήηαλ πεξηζζφηεξν έλα απνηέιεζκα

ηεο ζχκπξαμεο ησλ δχν ζπζηεκάησλ παξά κηα απνθιεηζηηθφηεηα ηεο

ηειεπηαίαο.

Απφ ηελ άιιε ην BSD δελ ράζεθε, αιιά αληηζέησο δηαδφζεθε επξέσο γηα

εξεπλεηηθέο ρξήζεηο ζε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο θαη εμππεξεηεηέο

(servers). ια ηα παξαπάλσ ζπληέιεζαλ ζηε δεκηνπξγία πνιιψλ

δηαθνξεηηθψλ εθδφζεσλ ηνπ UNIX, ηα νπνία φκσο φια ήηαλ βαζηζκέλα πάλσ

ζηελ «έβδνκε έθδνζε» (V7). Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο εθδφζεηο

δηαλεκήζεθαλ εκπνξηθά, ελψ ηξεηο απφ απηέο δφζεθαλ ζην θνηλφ σο εθδφζεηο

αλνηθηνχ θψδηθα:

α. ην FreeBSD

β. ην NetBSD

γ. ην OpenBSD, κηα παξαιιαγή ηνπ NetBSD.

4

Σν 1984, ν Richard Stallman, πξψελ πξνγξακκαηηζηήο ησλ εξγαζηεξίσλ

ηνπ ηκήκαηνο Artificial Intelligence (AI -- Σερλεηή Ννεκνζχλε) ηνπ

Παλεπηζηεκίνπ MIT, ίδξπζε ην FSF (Free Software Foundation) θαη μεθίλεζε

λα δνπιεχεη ην GNU Project1. Γηα ηελ νινθιήξσζε απηνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο

δεκηνχξγεζε νξηζκέλα αξρηθά εξγαιεία πξνγξακκαηηζκνχ φπσο έλαλ

ζπληάθηε (compiler) ηεο γιψζζαο πξνγξακκαηηζκνχ C (GNU C compiler),

έλαλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ (GNU Emacs), θαζψο επίζεο θαη έλαλ κεγάιν

αξηζκφ άιισλ ζεκειησδψλ θαη ρξήζηκσλ εξγαιείσλ.

θνπφο ηνπ Stallman ήηαλ φια ηα πξνγξάκκαηα πνπ είρε ήδε

δεκηνπξγήζεη, θαη ζα δεκηνπξγνχζε ζην κέιινλ ην GNU Project, λα

παξακείλνπλ δσξεάλ, θαζψο επίζεο λα πξνσζήζεη ηελ ηδέα ηεο δεκηνπξγίαο

φιν θαη πεξηζζνηέξσλ δσξεάλ πξνγξακκάησλ ζε παγθφζκην επίπεδν. Γηα

απηφ ην ιφγν δεκηνχξγεζε επίζεο έλα ζχλνιν δηθαησκάησλ, ηα νπνία πίζηεπε

φηη φινη νη ρξήζηεο ζα έπξεπε λα έρνπλ θαη ηα ελζσκάησζε ζην GNU General

Public License (GNU GPL).

Ωζηφζν ηε δεθαεηία ηνπ 1990 ην FSF είρε πξφβιεκα ζην λα δεκηνπξγήζεη

έλα νινθιεξσκέλν ―kernel‖2 γηα ην ιεηηνπξγηθφ ηεο ζχζηεκα, ρσξίο ην νπνίν ε

ηδέα ελφο εληειψο δσξεάλ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο δελ ζα κπνξνχζε λα γίλεη

πξαγκαηηθφηεηα.

Tνλ Οθηψβξην ηνπ 1991, ν Φηιαλδφο θνηηεηήο Linus Torvalds αλαθνίλσζε

ζην newsgroup <comp.os.minix> φηη είρε νινθιεξψζεη ηελ έθδνζε 0.02 ελφο

kernel, πνπ ην νλφκαδε ―Linux‖, ην νπνίν ήηαλ βαζηζκέλν ζην ιεηηνπξγηθφ

ζχζηεκα Minix3 γηα ζπζηήκαηα ΑΣ-386.

Ζ αξρηθή απηή έθδνζε ήηαλ πεξηνξηζκέλε ζηε ρξήζε ηεο αιιά κπνξνχζε

«ηξέμεη» κε επηηπρία πνιιά πξνγξάκκαηα θπξίσο ηνπ GNU. ηε ζπγθεθξηκέλε

αλαθνίλσζε ν Torvalds ππνγξάκκηζε πσο ην kernel πνπ είρε δεκηνπξγήζεη

ήηαλ έλα εληειψο δσξεάλ πξφγξακκα θαη φηη νπνηνζδήπνηε κπνξνχζε λα

δνθηκάζεη λα ην ηξνπνπνηήζεη αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ.

1 GNU Not Unix, φπνπ GNU είλαη έλα άιιν ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα αλνηθηνχ θψδηθα ηειείσο

δηαθνξεηηθφ απφ ην UNIX. 2 Σν kernel (ή ππξήλαο ειιεληζηί) είλαη ην ζεκειηψδεο θέληξν ελφο ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο

ππνινγηζηή, ν ππξήλαο δειαδή πνπ παξέρεη ηηο βαζηθέο ππεξεζίεο γηα φια ηα άιια θνκκάηηα ελφο ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο. Έλα kernel κπνξεί λα αληηπαξαηεζεί κε έλα shell, ην νπνίν είλαη ην θνκκάηη πνπ δηαδξά κε ηηο εληνιέο ησλ ρξεζηψλ.

3 Σν Minix είλαη έλα αθφκα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα παξεκθεξέο ηνπ UNIX, ην νπνίν δεκηνπξγήζεθε γηα εθπαηδεπηηθνχο ιφγνπο βαζηδφκελν ζε έλα microkernel θαη ην φλνκά ηνπ βγαίλεη απφ ην ζπλδπαζκφ ησλ ιέμεσλ minimal θαη UNIX.

5

Ζ δεκηνπξγία ελφο δσξεάλ αιιά θαη νινθιεξσκέλνπ kernel, ην νπνίν είρε

αθνκνηψζεη πνιιά πξνγξάκκαηα ηνπ GNU, έβγαιε ην FSF απφ ην αδηέμνδν.

Υξεζηκνπνηψληαο απηφ ζαλ επηρείξεκα ν Richard Stallman ζεψξεζε πσο ε

ζσζηή νλνκαζία απηνχ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο ζα έπξεπε λα είλαη

GNU/Linux. Μέζα ζε ιηγφηεξν απφ δχν κήλεο –θαη κε ηε βνήζεηα

εθαηνληάδσλ πξνγξακκαηηζηψλ— ν Torvalds δηέζεζε ζηνπο ρξήζηεο ηελ

έθδνζε 0.10.

Μέζα ζηα επφκελα ρξφληα νη πξνγξακκαηηζηέο, νη νπνίνη αζρνινχληαλ κε

ηε δεκηνπξγία πξνγξακκάησλ αιιά θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ kernel ηνπ Linux,

έθηαζαλ ηηο αξθεηέο εθαηνληάδεο ρηιηάδεο ζε φιν ηνλ θφζκν δνπιεχνληαο έηζη

ψζηε λα κπνξέζνπλ λα θάλνπλ ην Linux ζπκβαηφ κε φιν θαη πεξηζζφηεξα

πξνγξάκκαηα ηνπ GNU. Μέζα απφ απηή ηελ πξνζπάζεηα δηαθνξεηηθνί

νξγαληζκνί ζπλδχαζαλ ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία θαη πξνγξάκκαηα κε

δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο, κε απνηέιεζκα λα έρνπκε πνιιέο εθδφζεηο φπσο γηα

παξάδεηγκα ην RedHat, ην ManDrake, ην Suse, ην Debian, ην Ubuntu θαη

πνιιά άιια. Τπάξρνπλ πνιιέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ απηψλ

εθδφζεσλ, αιιά είλαη φιεο βαζηζκέλεο ζηα ίδηα ζεκέιηα: ην Linux kernel θαη ηηο

βηβιηνζήθεο ηεο GNU (GNU glibc libraries).

Σν αξρηθφ βήκα ηνπ Torvalds γηα ηε δεκηνπξγία ελφο δσξεάλ kernel –γηα

ην νπνίν είρε αλαθεξζεί φηη ζα είλαη κηα απιή εξαζηηερληθή εξγαζία θαη φρη

θάηη κεγάιν θαη επαγγεικαηηθφ ζαλ ηε δνπιεηά ηνπ GNU— είρε ηειηθά σο

απνηέιεζκα κηα αιπζηδσηή αληίδξαζε ελζνπζηαζκνχ ζηε θνηλφηεηα ησλ

πξνγξακκαηηζηψλ, πνπ κε ηε ζεηξά ηεο νδήγεζε εθαηνκκχξηα

πξνγξακκαηηζηέο ζε φιν ην θφζκν λα αζρνινχληαη κέρξη θαη ζήκεξα γηα ηε

ζπλερφκελε εμέιημε θαη πξνψζεζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ απηνχ ζπζηήκαηνο κε

κνλαδηθφ ζεκείν αλαθνξάο θαη ειέγρνπ ηελ απιή ηνπο επηθνηλσλία κέζα απφ

ην Γηαδίθηπν.

ηηο 3 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 1998 ζε έλα ζπλέδξην ζηξαηεγηθήο ζην Palo Alto

ηεο Καιηθφξληα γελλήζεθε ν φξνο ―open source‖. Σν ζπγθεθξηκέλν ζπλέδξην

πξαγκαηνπνηήζεθε χζηεξα απφ πξσηνβνπιία ησλ Todd Anderson, Chris

Peterson ηνπ Foresight Institute, John ―Maddog‖ Hall θαη Larry Augustine θαη

νη δχν ηνπ Linux International, Sam Ockman ηνπ Silicon Valley Linux User‘s

Group θαη ηνπ Eric Raymond –νη νπνίνη αξγφηεξα απνηέιεζαλ ηα ηδξπηηθά

κέιε ηνπ νξγαληζκνχ Open Source Initiative (OSI)— κε ζθνπφ λα

6

εθκεηαιιεπηνχλ ηε πξσηνβνπιία ηεο Netscape λα απνθαιχςεη ην θψδηθα ηνπ

θπιινκεηξεηή (browser) ηεο κε ηελ νλνκαζία Mozilla Firefox. Πην

ζπγθεθξηκέλα, φπσο νη ίδηνη αλαθέξνπλ «…ζπλεηδεηνπνηήζακε πσο ήηαλ

θαηξόο λα αθήζνπκε πίζσ καο νπνηαδήπνηε αληαγσληζηηθή δηάζεζε πνπ είρε

ζπλδεζεί κε ην “δσξεάλ ινγηζκηθό” (free software) ζην παξειζόλ θαη λα

πξνσζήζνπκε ηελ ηδέα πάλσ ζην ίδην ξεαιηζηηθό θαη επαγγεικαηηθό πεδίν ην

νπνίν πξνζέθεξε θίλεηξν ζηε Netscape» (Dauphin).

1.1 Ο όρος «Λογηζκηθό Αλοηθηού Κώδηθα»

Ο φξνο ―open source‖ (αλνηθηφο θψδηθαο) εηζήιζε ζην ρψξν ησλ

ινγηζκηθψλ ζαλ κηα πξνζπάζεηα αληηθαηάζηαζεο ηνπ φξνπ ―free source‖

(ειεχζεξνο θψδηθαο) γχξσ απφ ηνλ νπνίν ππήξρε κηα ζχγρπζε σο πξνο ηελ

εξκελεία ηνπ. Αλ θαη ζην αγγιηθφ ιεμηιφγην ππάξρνπλ πάλσ απφ είθνζη

δηαθνξεηηθέο έλλνηεο ηεο ιέμεο ‗free‘, ηνπο πεξηζζφηεξνπο αλζξψπνπο ην

άθνπζκά ηεο ηνπο παξαπέκπεη ζηελ έλλνηα «δσξεάλ». ηε πξαγκαηηθφηεηα

φκσο ε ιέμε ‗free‘ ζηνλ φξν ―free software‖ έρεη σο ζθνπφ λα εθθξάζεη ηελ

ειεπζεξία σο πξνο ηελ έιιεηςε πεξηνξηζκψλ ζηε ρξήζε, ζηε δηαλνκή θαη

ζηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ θψδηθα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ θάζε ρξήζηε. Έηζη

νη δχν έλλνηεο βξέζεθαλ λα ζπγρένληαη κεηαμχ ηνπο, ελψ πνιινί λα

ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ φξν ‗free‘ κε αληηιακβαλφκελνη ηε έλλνηα πνπ πξνσζνχζε

ν Stallman αιιά κηα άιιε νκψλπκε κε απηή.

Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ν φξνο αιιά θαη ε έλλνηα OSS (Open

Source Software – Λνγηζκηθφ Αλνηθηνχ Κψδηθα) απνηεινχλ ελ κέξεη

παξάγσγα ηνπ θηλήκαηνο ―Free Software‖ ηνπ Stallman, αθνχ μεθίλεζαλ ζαλ

κηα πξνζπάζεηα απνζαθήληζεο ελφο ήδε ππάξρνληνο φξνπ πνπ

ρξεζηκνπνηνχζε έλα θίλεκα θαη φρη σο δεκηνπξγία ελφο λένπ θηλήκαηνο.

ηελ αξρή φια έδεηρλαλ φηη ζα ζπλερηδφηαλ ην αξρηθφ θίλεκα θάησ απφ

έλα δηαθνξεηηθφ φλνκα, θαζψο ν Stallman αξρηθά ηαιαληεπφηαλ λα πηνζεηήζεη

ηνλ θαηλνχξην φξν. Δληέιεη φκσο θαηέιεμε φηη νχηε απηφο ν φξνο είλαη

θαηάιιεινο λα απνδψζεη απηά πνπ ζέιεη λα εθθξάζεη, θαη φηη ν φξνο ―free

software‖ είλαη ε θαιχηεξε απφδνζε γηα ηε θηινζνθία πνπ ζέιεη λα

πξνσζήζεη ζην ρψξν ησλ ινγηζκηθψλ.

ήκεξα ππάξρνπλ θαη ηα δχν θηλήκαηα, ηα νπνία σξηκάδνπλ παξάιιεια

θαη πνιιέο θνξέο ζπλεξγάδνληαη αθνχ νη βαζηθέο αξρέο ηνπο δελ δηαθέξνπλ

7

θαη ν ζηφρνο ηνπο δηαζηαπξψλεηαη. Μπνξεί λα δηαθέξνπλ ζε θάπνηα ζεκεία

αιιά ε βάζε είλαη θνηλή. Καη ηα δχν έρνπλ δεκνζηεχζεη ηνπο βαζηθνχο άμνλεο

θαη θαλφλεο ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο ζα πξέπεη λα ζπληάζζνπλ νη

δεκηνπξγνί ηηο άδεηεο ρξήζεο θαη εθκεηάιιεπζεο πνπ ζπλνδεχνπλ ηα

πξνγξάκκαηά ηνπο ζε πεξίπησζε πνπ δελ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ήδε

ππάξρνπζεο άδεηεο γηα λα νλνκάδνληαη είηε αλνηθηά είηε ειεχζεξα.

Βέβαηα ελψ ε βάζε ησλ θαλφλσλ είλαη θνηλή, ην OSI επηθεληξψλεηαη ζηελ

ηερληθή απνζαθήληζε ηνπ φξνπ ―open source‖ θαη ησλ πξνυπνζέζεσλ πνπ

πξέπεη λα πιεξεί έλα πξφγξακκα γηα λα ζεσξείηαη αλνηθηφ, ελψ νη ζηαζψηεο

ηνπ φξνπ ―free software ‖ ζηνρεχνπλ πεξηζζφηεξν ζην λα θαηαζηήζνπλ ζαθέο

φηη κε απηή ηνπο ηε θίλεζε ζέινπλ λα πξνσζήζνπλ θαη ηελ έλλνηα ηεο

ειεπζεξίαο αλαθνξηθά κε ηελ έθθξαζε θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ αηφκνπ ζηελ

απξφζθνπηε ρξήζε, κεηαηξνπή θαη αλαδηαλνκή ελφο πξνγξάκκαηνο.

Ο νξγαληζκφο OSI έρεη δεκηνπξγήζεη κηα ιίζηα «θαλφλσλ» βάζεη ησλ

νπνίσλ έλα πξφγξακκα κπνξεί λα ζεσξεζεί σο αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ, νη

νπνίνη πξέπεη λα εθαξκφδνληαη φινη αλεμαηξέησο. πγθεθξηκέλα (Coar):

1. Διεύζερε επαλαδηάζεζε: ε άδεηα δελ ζα πξέπεη λα πεξηνξίδεη

νπνηνλδήπνηε απφ ην λα πνπιάεη ή λα δίλεη δσξεάλ ην πξφγξακκα σο

ζηνηρείν ηεο δηαλνκήο ελφο νινθιεξσκέλνπ πξνγξάκκαηνο, ε νπνία

πεξηέρεη πξνγξάκκαηα απφ πνιιέο δηαθνξεηηθέο πεγέο.

2. Πεγαίος θώδηθας: ην πξφγξακκα πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλεη ηνλ

πεγαίν θψδηθα θαη πξέπεη λα επηηξέπεη ηε δηαλνκή ηνπ θαη ζηε κνξθή

πεγαίνπ θψδηθα αιιά θαη ζηε κεηαθξαζκέλε ηνπ κνξθή.

3. Παραγόκελα έργα: ε άδεηα πξέπεη λα επηηξέπεη ηξνπνπνηήζεηο ησλ

πξνγξακκάησλ, θαζψο επίζεο θαη παξάγσγσλ έξγσλ ηνπο, θαη πξέπεη

επίζεο λα επηηξέπεη ηε δηαλνκή ππφ ηνπο ίδηνπο φξνπο ηεο άδεηαο ηνπ

αξρηθνχ πξνγξάκκαηνο.

4. Αθεραηόηεηα ηοσ πεγαίοσ θώδηθα ηοσ ζσγγραθέα: ε άδεηα κπνξεί

λα πεξηνξίζεη ηνλ πεγαίν θψδηθα απφ ην λα δηαλέκεηαη

ηξνπνπνηεκέλνο, κφλν εάλ ε άδεηα επηηξέπεη ηε δηαλνκή patch files

(αξρεία επηξξακάησλ) καδί κε ηνλ πεγαίν θψδηθα κε ζθνπφ ηε

ηξνπνπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζην ρξφλν αλάπηπμεο.

8

5. Κακία δηάθρηζε έλαληη ζε πρόζωπα ή οκάδες: ε άδεηα δελ πξέπεη

λα θάλεη θακία δηάθξηζε ελάληηα ζε νπνηνδήπνηε πξφζσπν ή νκάδα

πξνζψπσλ.

6. Κακία δηάθρηζε έλαληη ζε πεδία τρήζες: ε άδεηα δελ ζα πξέπεη λα

πεξηνξίδεη νπνηνλδήπνηε απφ ην λα θάλεη ρξήζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζε

θάπνην ζπγθεθξηκέλν πεδίν δξαζηεξηφηεηαο.

7. Γηαλοκή ηες άδεηας τρήζες: ηα δηθαηψκαηα ρξήζεο πνπ

επηζπλάπηνληαη κε ην πξφγξακκα πξέπεη λα ηζρχνπλ γηα φινπο φζνπο

επαλαδηαλέκεηαη ην πξφγξακκα ρσξίο λα ρξεηάδεηαη ε εθηέιεζε

νπνηαζδήπνηε επηπξφζζεηεο άδεηαο απφ απηνχο.

8. Η άδεηα τρήζες δελ πρέπεη λα είλαη ζσγθεθρηκέλε γηα έλα προϊόλ:

ηα δηθαηψκαηα ρξήζεο πνπ επηζπλάπηνληαη κε ην πξφγξακκα δελ

πξέπεη λα εμαξηψληαη απφ ην αλ ην πξφγξακκα είλαη θνκκάηη κηαο

ζπγθεθξηκέλεο δηαλνκήο ινγηζκηθνχ.

9. Η άδεηα δελ πρέπεη λα περηορίδεη άιιο ιογηζκηθό: ε άδεηα δελ

πξέπεη λα πεξηνξίδεη άιια ινγηζκηθά πνπ δηαλέκνληαη καδί κε ην

πξφγξακκα ην νπνίν δηαλέκεηαη κε ηε ζπγθεθξηκέλε άδεηα.

10. H άδεηα πρέπεη λα είλαη ηετλοιογηθά οσδέηερε: θαλέλαο φξνο ηεο

άδεηαο δελ πξέπεη λα ππνζηεξίδεη νπνηαδήπνηε κεκνλσκέλε

ηερλνινγία θαη ζπγθεθξηκέλνπο ηχπνπο γξαθηθψλ πεξηβαιιφλησλ ή

δηεπαθψλ (interfaces).

Ωζηφζν ν νξηζκφο ηνπ αλνηθηνχ θψδηθα είλαη ε αξρή ζηελ θαηαλφεζε θαη

ζσζηή ρξήζε απηψλ ησλ ινγηζκηθψλ. Απφ εθεί θαη πέξα φκσο απαηηείηαη θαη ε

ρξήζε κηαο άδεηαο πνπ εμαζθαιίδεη ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηα ινγηζκηθά

αλνηθηνχ θψδηθα. Κπθινθνξνχλ αξθεηέο άδεηεο ρξήζεο πνπ ζε γεληθέο

γξακκέο θέξνπλ ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά. Ίζσο ε πην δηαδεδνκέλε απηή ηε

ζηηγκή είλαη ε GNU GPL, αθξψλπκν ηνπ GNU General Public License ή ζηα

ειιεληθά GNU Γεληθή Άδεηα Γεκφζηαο Υξήζεο.

Ζ ζπγθεθξηκέλε άδεηα παξέρεη ηέζζεξηο ζεκειηψδεηο ηχπνπο ειεπζεξηψλ

ζηνπο ρξήζηεο ησλ πξνγξακκάησλ πνπ ζπλνδεχνληαη απφ απηήλ, πνπ

εθθξάδνληαη κέζα ζε δψδεθα ελφηεηεο-φξνπο, φπσο αλαθέξνληαη ζην

επίζεκν δηθηπαθφ ηφπν ηνπ GNU Project:

1. Σελ ειεπζεξία λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην πξφγξακκα γηα νπνηνδήπνηε

ζθνπφ.

9

2. Σελ ειεπζεξία λα κειεηήζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ην πξφγξακκα

ιεηηνπξγεί θαη λα ην πξνζαξκφζνπλ ζηηο αλάγθεο ηνπο. Ζ πξφζβαζε ζην

πεγαίν θψδηθα είλαη κία πξνυπφζεζε γηα απηή ηελ ειεπζεξία.

3. Σελ ειεπζεξία λα δηαλέκνπλ αληίγξαθα.

4. Σελ ειεπζεξία λα βειηηψζνπλ ην πξφγξακκα θαη λα δηαζέζνπλ ηηο

βειηηψζεηο ζην θνηλφ.

πσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ νη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ δχν απηψλ

θηλεκάησλ είλαη κεδακηλέο θαη έγθεηληαη ζε θηινζνθηθά δεηήκαηα. Γειαδή, ην

OSI πξνζπαζεί λα πξνσζήζεη ηελ πην ειεχζεξε δηαλνκή ησλ ινγηζκηθψλ

θαζαξά γηα πξαθηηθνχο ιφγνπο, φπσο ε πην γξήγνξε εμέιημε ησλ ινγηζκηθψλ,

ε πξνζαξκνγή ηνπο αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ θ.ν.θ., ελψ ην GNU

Project ζέιεη λα πξνσζήζεη επίζεο θαη ηελ έλλνηα ηεο ειεπζεξίαο γεληθά, σο

αλαθαίξεην δηθαίσκα ηνπ θάζε αηφκνπ.

Γηα απηφλ ην ιφγν πνιιά ινγηζκηθά πξνζπαζνχλ λα είλαη ζπκβαηά θαη κε

ηηο δχν άδεηεο, πξάγκα φρη δχζθνιν αθνχ δελ ππάξρνπλ ζεκαληηθέο

δηαθνξέο. Έλα παξάδεηγκα απηνχ είλαη ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Ubuntu κηα

απφ ηηο πην πξφζθαηεο αιιά θαη πην δηαδεδνκέλεο εθδφζεηο παγθνζκίσο ηνπ

Linux πνπ είλαη ζπκβαηή θαη κε ηηο δχν άδεηεο. πσο ραξαθηεξηζηηθά

αλαθέξεηαη ζην δηθηπαθφ ηφπν ηνπ Ubuntu «…δελ ζεσξνύκε ηα θηλήκαηα ηνπ

Free θαη Open Source Software σο μερσξηζηά ή κε ζπκβαηά θηλήκαηα. Σν

Ubuntu ζεσξεί ηηκή ηνπ λα έρεη κέιε πνπ εληάζζνληαη είηε ζην έλαλ είηε ζην

άιιν θίλεκα αιιά θαη κέιε πνπ εληάζζνληαη θαη ζηα δπν ηαπηόρξνλα» .

Ο νξηζκφο ινηπφλ γηα ηα OSS ζήκεξα δηακνξθψζεθε σο εμήο: «Λνγηζκηθά

Αλνηθηνχ Κψδηθα νλνκάδνληαη φια ηα ινγηζκηθά ηα νπνία δηαζέηνπλ ηνλ

θψδηθά ηνπο θάησ απφ κηα άδεηα (ή δηαθαλνληζκφ φπσο ην public domain)

πνπ επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο ηε κειέηε, αιιαγή, βειηίσζε ηνπ ινγηζκηθνχ

αιιά θαη ηελ αλαδηαλνκή ηνπ είηε ζηελ αξρηθή είηε ζε ηξνπνπνηεκέλε κνξθή

ηνπ πνπ ζπρλά αλαπηχζζεηαη κε δεκφζην ή ζπλεξγαηηθφ ηξφπν» (Wikipedia).

Φπζηθά, φπσο ζπκβαίλεη θαη ζηα εκπνξηθά ινγηζκηθά, ε έθδνζε ελφο

πξνγξάκκαηνο αλνηθηνχ θψδηθα δελ ππνλνεί ηελ απηφκαηε πξνζθεξφκελε

πνηφηεηα ιεηηνπξγίαο θαη πεξαηηέξσ ηελ επηηπρία ηνπ ζηελ θνηλφηεηα ησλ

ρξεζηψλ. Ο θχθινο δσήο ηνπ εθάζηνηε πξνγξάκκαηνο πεξλάεη απφ ηελ

αξρηθή ζχιιεςε ηεο ηδέαο σο εθθξαζκέλε αλάγθε, ζηε δεκηνπξγία ηνπ

πξσηνηχπνπ, ζηε δνθηκαζηηθή έθδνζε ΒΔΣΑ, ζηελ αλαζεψξεζε θαη βειηίσζε

10

ησλ εθαξκνγψλ θη απφ εθεί ζηελ ηειηθή έθδνζε. Απφ ην ζεκείν απηφ είηε

ππάξρεη εμέιημε ηνπ πξνγξάκκαηνο είηε εγθαηάιεηςε ηνπ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο

ρξήζηεο, φπσο θαίλεηαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα:

Διάγραμμα 1: Κύθινο δσήο Λνγηζκηθνύ Αλνηθηνύ Κώδηθα4

Σα ινγηζκηθά αλνηθηνχ θψδηθα πιένλ ζπλαγσλίδνληαη δπλακηθά ηα

εκπνξηθά ινγηζκηθά ηφζν ζηηο δπλαηφηεηεο θαη ζηα εξγαιεία πνπ δηαζέηνπλ,

φζν θαη ζηα πνζνζηά ρξήζεο ηνπο. Σα εκπνξηθά ινγηζκηθά βξήθαλ έλαλ

αληαγσληζηή πνπ εθηφο απφ πνηφηεηα πξνζθέξεη θαη πνιιά άιια ζεηηθά φπσο

ηελ επηπιένλ επεμεξγαζία θαη πξνζαξκνγή ηνπ ινγηζκηθνχ, αιιά θαη ηε

ζηγνπξηά φηη ην ινγηζκηθφ κπνξεί λα δηαηεξεζεί αλεμάξηεηα απφ ηε ζπλέρηζε

ηεο χπαξμεο ηεο εηαηξίαο παξαγσγήο ηνπ.

Σα ινγηζκηθά αλνηθηνχ θψδηθα παξέρνπλ ζεηηθά ζηνηρεία πνπ δελ κπνξνχλ

λα πεξάζνπλ απαξαηήξεηα, ην νπνίν δηαθαίλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη πιένλ

πηνζεηνχληαη απφ πνιιέο εηαηξίεο αιιά θαη δεκφζηνπο νξγαληζκνχο.

4 Βαζηζκέλν ζε κνληέιν, ην νπνίν αξρηθά δεκηνπξγήζεθε απφ ηνπο Dan Woods θαη Gautam

Guliani.

ΠΔΙΡΑΜΑΣΙΜΟ

BETA/ΠΡΧΣΟΣΤΠΟ

ΥΗΜΑΣΙΜΟ ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ ΔΡΓΟΤ

ΚΤΚΛΟ ΓΙΑΝΟΜΗ ΠΡΧΣΗ ΔΚΓΟΗ

ΣΑΙΜΟΣΗΣΑ / ΔΓΚΑΣΑΛΔΙΦΗ

ΙΓΔΑ / ΑΝΑΓΚΗ

ΔΞΔΛΙΞΗ / ΣΑΘΔΡΟΣΗΣΑ

11

Τπάξρνπλ πνιιά ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ρξήζεο αλνηθηνχ

ινγηζκηθνχ ζην πφζν βνεζνχλ ζηε θαιχηεξε αλάπηπμε ησλ πξντφλησλ

δηαθφξσλ εηαηξηψλ, ζηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη εμέιημεο ζε

ηδησηηθφ θαη δεκφζην ηνκέα. ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα

απνηεινχλ ε Renault θαη ε BMW Williams.

Ζ Renault, πνιχ γλσζηή εηαηξία θαηαζθεπήο απηνθηλήησλ ρξεζηκνπνηεί

ινγηζκηθφ Linux γηα ηελ πξνζνκνίσζε θαη εμέιημε ησλ κεραλψλ ηεο ζηε

Formula1. Αλαθέξνπλ ραξαθηεξηζηηθά ζε ηζηνζειίδα ηνπο φηη κε ηε ρξήζε

απηνχ ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ζπζηήκαηνο θαηάθεξαλ λα πεξηθφςνπλ θαηά 90% ην

ρξφλν επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ γηα ηε βειηίσζε ηνπ θηλεηήξα, έηζη κέζα

ζε 18 ψξεο είραλ έηνηκεο ηηο αλαγθαίεο πξνζνκνηψζεηο ελ αληηζέζεη κε ην

παξειζφλ πνπ ρξεηαδφληνπζαλ πεξίπνπ ηξεηο εβδνκάδεο (Jacques).

ηα ίδηα βήκαηα θηλείηαη θαη ε BMW Williams, φπνπ ε πηνζέηεζε ηνπ Linux

ηε βνήζεζε ζε εμίζνπ κηθξά ρξνληθά πεξηζψξηα λα δηεμάγεη εμνκνηψζεηο

ζρεδηαζκνχ ησλ απηνθηλήησλ ηεο ίζα κε 1.3 terabytes αεξνδπλακηθψλ

δεδνκέλσλ –1 terabyte ηζνχηαη κε 69.333 ηφκνπο ηεο εγθπθινπαίδεηαο

Μπξηηάληθα— (―F1 Racers Boost Perfomance with Linux‖).

ηνλ δεκφζην – θξαηηθφ θνξέα φιν θαη πεξηζζφηεξα θξάηε έρνπλ αξρίζεη

λα ρξεζηκνπνηνχλ ζηηο δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη γεληθφηεξα ζηε δεκφζηα

δηνίθεζε πξνγξάκκαηα αλνηθηνχ θψδηθα. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα

απνηεινχλ:

Ζ απφθαζε ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο ηεο Νέαο Εειαλδίαο λα

ρξεζηκνπνηείηαη ην Linux ζηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα

Ζ γαιιηθή αζηπλνκία

Γηάθνξεο δεκφζηεο ππεξεζίεο ηνπ Καλαδά

Σν 2004 ν πξφεδξνο ηεο Βελεδνπέια αλαθνίλσζε φηη κέζα ζηα 2

επφκελα ρξφληα ζα αιιάμνπλ ηα ινγηζκηθά ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζε

αλνηθηφ ινγηζκηθφ

ηα Ρσζηθά ζρνιεία πξφθεηηαη λα πηνζεηεζεί ηo πξφγξακκα αλνηθηνχ

ινγηζκηθνχ GNU/LINUX. Ήδε έρνπλ θάπνηα ζρνιεία ζηε θαηνρή ηνπ ην

πξφγξακκα θηηαγκέλν εηδηθά γηα ζρνιηθή ρξήζε

COSPA (Consortium for Open Source Software in the Public

Administration) φπνπ ππάξρνπλ 15 ζπκκεηνρέο απφ Δπξσπατθέο ρψξεο

12

(Ηηαιία, Οπγγαξία, Γαλία, Αγγιία, Ηξιαλδία, Βέιγην ππάξρνπλ 3 δηεζλήο

παξαηεξεηέο απφ ην Καλαδά ηε Νέα Εειαλδία θαη ηελ UNESCO) θαη

ρξεκαηνδνηείηαη θαηά ην ήκηζπ απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε5.

Φπζηθά ηα πξνγξάκκαηα πνπ βαζίδνληαη ζην ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα

είλαη πνιχ πην δηαδεδνκέλα ζην εμσηεξηθφ απφ φηη ζηελ ρψξα καο, θη ελψ

παξφηη γίλνληαη θαη εδψ ηα πξψηα βήκαηα, ππάξρνπλ δηάθνξνη παξάγνληεο

πνπ επεξεάδνπλ αξλεηηθά ζηελ πεξαηηέξσ δηάδνζε ηεο ρξήζεο ηνπ

ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα ζηνλ ηδησηηθφ θαη θπξίσο ζην δεκφζην θνξέα.

Γηα παξάδεηγκα ε εθαξκνγή ηνπ ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα ζηνλ θξαηηθφ

θαη δεκφζην ηνκέα κάιινλ ζα θαζπζηεξήζεη, εθφζνλ ν ίδηνο Τπνπξγφο

Οηθνλνκηθψλ θνο Γηψξγνο Αινγνζθνχθεο δήισλε ζηε Βνπιή ζηηο 6/2/2006 ηα

παξαθάησ: «…Δπίζεο, λνκίδσ όηη πίζσ από απηέο ηηο απόςεηο ζαο θξύβεηαη

θαη κηα αληίιεςε ε νπνία αλ πηνζεηεζεί, ζα θαηαδηθάζεη ηε ρώξα ζηελ ςεθηαθή

ππαλάπηπμε γηα πάξα πνιιά ρξόληα, δηόηη όινη μέξνπκε όηη ην ειεύζεξν

ινγηζκηθό έρεη πνιύ πεξηνξηζκέλεο εθαξκνγέο θαη δελ κπνξεί λα

ρξεζηκνπνηεζεί ηόζν επξέσο όζν άιιν ινγηζκηθό. ε θάζε πεξίπησζε ε

ειιεληθή Κπβέξλεζε ζα «αγθαιηάζεη» θάζε πξσηνβνπιία πνπ ππάξρεη είηε ζε

δηεζλέο είηε ζε εζληθό επίπεδν γηα ηε κεγαιύηεξε ςεθηαθή δηείζδπζε, δηόηη

δνύκε ζ’ έλαλ θόζκν όπνπ ππάξρεη πινπξαιηζκόο θαη ζην ινγηζκηθό θαη ζηηο

ρξήζεηο ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ. Θα πάξνπκε, ινηπόλ, όπνηα πξσηνβνπιία

ρξεηάδεηαη θαη ζα θάλνπκε νπνηαδήπνηε ζπκθσλία ρξεηάδεηαη κε ηνλ

νπνηνδήπνηε, ε νπνία ζα είλαη επσθειήο γηα ην ειιεληθό δεκόζην θαη ηελ

ειιεληθή νηθνλνκία…» (Βνπιή ησλ Διιήλσλ, πλεδξίαζε 06 Φεβξνπαξίνπ

2006).

Δίλαη κηα πξφηαζε ε νπνία δε ζπλάγεη κε ηε πξαγκαηηθφηεηα, αθνχ ε

επξεία ρξήζε ησλ ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα φπσο θαη ηα ζεηηθά

απνηειέζκαηα πνπ θαίλνληαη απφ ηε ρξήζε ηνπο ζε δεκφζηνπο ηνκείο ζε

άιιεο ρψξεο δείρλνπλ ηα εληειψο αληίζεηα. Ζ ρξήζε ηνπο γηα παξάδεηγκα

απφ ηηο ΖΠΑ (ρξεζηκνπνηψληαο σο έηνο αλαθνξάο ην έηνο 2003) απνδείρηεθε

κάιινλ σθέιηκε, αθνχ κέρξη λα πηνζεηήζνπλ ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα

πιήξσλαλ γηα πιεξνθνξηθφ πιηθφ πεξηζζφηεξα απφ 58 δηζεθαηνκκχξηα

5 Ζ Κνηλνπξαμία ζηνρεχεη ζηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ απφ ηελ εηζαγσγή ησλ

Πξνηχπσλ Αλνηθηψλ Γεδνκέλσλ θαη Λνγηζκηθνχ Αλνηθηνχ Κψδηθα ζηελ πξνζσπηθή παξαγσγηθφηεηα θαη ζηε δηαρείξηζε εγγξάθσλ ζηελ Δπξσπατθή Γεκφζηα Γηνίθεζε.

13

δνιάξηα εθ ησλ νπνίσλ πεξηζζφηεξα απφ 110 εθαηνκκχξηα δνιάξηα ήηαλ νη

εηήζηεο ζπλδξνκέο γηα άδεηεο εκπνξηθψλ ινγηζκηθψλ.

Απηή ε έθξεμε πνπ πξνθιήζεθε ζην ρψξν ησλ ινγηζκηθψλ κε ηελ επξεία

ρξήζε ησλ αλνηθηψλ/ειεχζεξσλ ινγηζκηθψλ εθηφο απφ ηα ήδε αλαθεξζέληα

πιενλεθηήκαηα πξνζθέξεη θαη θάπνηα επηπιένλ πνπ δελ πεξηνξίδνληαη κφλν

ζηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά. Σα εκπνξηθά ινγηζκηθά βξήθαλ έλα πνιχ δπλαηφ

αληίπαιν κε απνηέιεζκα λα πξέπεη λα δψζνπλ πιένλ βάζε θαη ζε άιιεο

ζπληζηψζεο εθηφο απφ ην θαιφ θαη δπλακηθφ marketing.

Τπφ απηφ ην πξίζκα παξαηεξείηαη κηα ζεκαληηθή πξνζπάζεηα ησλ

εκπνξηθψλ ινγηζκηθψλ ζην ζέκα ηεο πξνζθνξάο θαιχηεξεο πνηφηεηαο. Σν

πην ηξαληαρηφ παξάδεηγκα είλαη ε ηειεπηαία έθδνζε ησλ Windows, ηα

Windows Vista, φπνπ έρνπλ πηνζεηεζεί πνιιά ραξαθηεξηζηηθά ελφο απφ ηα

πην πεηπρεκέλα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα ην MacOS, πνπ έρεη γξαθηεί γηα ηε

ιεηηνπξγία απνθιεηζηηθά θαη κφλν ησλ ππνινγηζηψλ ηεο εηαηξίαο Macintosh

θαη πνπ κε ηε ζεηξά ηνπ είλαη βαζηζκέλν ζην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Unix.

Μηα απφ ηηο αλαβαζκίζεηο πνπ έγηλε ζηα Windows Vista είλαη ζηε

ιεηηνπξγία ηεο εχξεζεο αξρείσλ κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αλαδήηεζεο. ηηο

πξνεγνχκελεο εθδφζεηο έπξεπε θάζε θνξά λα ζαξψζεη ν ππνινγηζηήο φια ηα

αξρεία γηα λα δψζεη ην απνηέιεζκα ηεο αλαδήηεζεο. Σψξα φκσο κε ηε ρξήζε

ηεο επξεηεξίαζεο (indexing) ην αξρείν βξίζθεηαη ζρεδφλ ακέζσο κε ηελ

πιεθηξνιφγεζε. Δπηπιένλ ζε απηή ηελ έθδνζε ππάξρνπλ θάπνηα θαηλνχξηα

εξγαιεία –ηα επνλνκαδφκελα widgets— θαη θάλνπλ ηνλ πξνζσπηθφ

ππνινγηζηή καο πξαγκαηηθά πξνζσπηθφ, αθνχ κε ηα ηφζα πνιιά widget πνπ

παξέρνληαη ν θαζέλαο κπνξεί λα επηιέμεη απηφ πνπ ηνλ εμππεξεηεί θαιχηεξα.

Δπίζεο ε εηαηξία Microsoft –ε εηαηξία πνπ θαζηέξσζε ηε ρξήζε ηνπ

παξαζπξηθνχ πεξηβάιινληνο κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο Windows σο

πεξηβάιινλ εξγαζίαο— ζηελ πξνθεηκέλε έθδνζε έδσζε ηδηαίηεξν βάξνο φρη

κφλν ζηελ εκθάληζε θαη ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ Vista, αιιά θαη ζηελ

πςειφηεξε πξνζηαζία ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηνπ ρξήζηε ζπζηάδνληαο γηα ην

ιφγν απηφ έλα παξαπάλσ έηνο απφ ηελ αξρηθή αλακελφκελε εκεξνκελία

θπθινθνξίαο ηνπ πξντφληνο ηεο.

Έλα αθφκα ζεκαληηθφ βήκα πάλσ ζηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε ηεο γλψζεο

θαη ρξήζεο απηήο εκπεξηθιείεηαη ζηε «Γηαθήξπμε ηνπ Βεξνιίλνπ», ε νπνία

ζηεξίδεη ηελ αλνηθηή πξφζβαζε ζηε γλψζε, ηε ρξεζηκνπνίεζή ηεο απφ ην

14

θνηλφ θαη ηελ επξχηεξε θαη παξαγσγηθφηεξε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη ησλ

κέζσλ απηνχ.

Γεπηεξεχσλ ζηφρνο ηεο Γηαθήξπμεο είλαη ε δηάδνζε θαη ε επξχηεξε ρξήζε

ηνπ ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα ηδηαίηεξα ζηνλ αθαδεκατθφ ηνκέα. ηελ

Διιάδα ε πξψηε ππνγξαθή ζηε Γηαθήξπμε κπήθε ην 2003 απφ ην Δζληθφ

Ίδξπκα Δξεπλψλ, ελψ αθνινχζεζαλ δχν αθαδεκατθά ηδξχκαηα, κε

πξσηνπφξν ην Παλεπηζηήκην Μαθεδνλία Κνηλσληθψλ & Οηθνλνκηθψλ

πνπδψλ ην 2006 θαη αθνινχζεζε ην Αιεμάλδξεην Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ

Ίδξπκα Θεζζαινλίθεο ην 2007.

Σα ινγηζκηθά αλνηθηνχ θψδηθα πιένλ έρνπλ κπεη δπλακηθά ζην ρψξν ηεο

πιεξνθνξηθήο –θαη φπσο θαίλεηαη ζα κείλνπλ— θαζψο ζπκβάιινπλ ζηε

βειηίσζε θαη ηελ εμέιημε ησλ εθαξκνγψλ πξνθαιψληαο κ‘ απηφ ηνλ έκκεζν

ηξφπν ηα εκπνξηθά ινγηζκηθά βειηηψζνπλ ηελ δηθή ηνπο πνηφηεηα αιιά θαη ηηο

δπλαηφηεηεο θαη επθνιίεο πνπ πξνζθέξνπλ.

1.2 Αλοηθηό Λογηζκηθό θαη Βηβιηοζήθες

πσο ήηαλ αλακελφκελν ε ρξήζε ησλ ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα

επεξέαζε θαη ηνλ θιάδν ησλ βηβιηνζεθψλ κε ηελ εηζαγσγή αξθεηψλ

εθαξκνγψλ πνπ βαζίδνληαη ζε απηή ηε ινγηθή, φπσο γηα παξάδεηγκα ην

αλνηθηφ πξφηππν MarcEdit γηα ηελ καδηθή επεμεξγαζία MARC (Machine

Readable Cataloguing) εγγξαθψλ, ν δηαδαλεηζκφο κέζσ ηεο ειεθηξνληθήο

δηαθίλεζεο εγγξάθσλ θαη θπζηθά ε ρξήζε ησλ Ζιεθηξνληθψλ Καηαιφγσλ

Γεκφζηαο Πξφζβαζεο (OPACs – Online Public Access Catalogues) αλνηθηνχ

θψδηθα.

ηηο βηβιηνζήθεο ηνπ εμσηεξηθνχ ην θιίκα ήδε έρεη αξρίζεη λα αιιάδεη σο

πξνο ηελ πηνζέηεζε ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα, αθνχ πάληα ςάρλνπλ

ηξφπνπο λα αλαβαζκίζνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο, θαη εθφζνλ ηα νηθνλνκηθά ην

επηηξέπνπλ λα πηνζεηήζνπλ λέεο γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ ρξεζηψλ

αιιά θαη ηελ πξνζέγγηζή ηνπο. Με μερλάκε φηη νη βηβιηνζήθεο είλαη κε

θεξδνζθνπηθά ηδξχκαηα, ηα νπνία ζπληεξνχληαη κε θνλδχιηα ηνπ θξάηνπο ή

ηνπ παηξνγνληθνχ νξγαληζκνχ ζηνλ νπνίνλ αλήθνπλ ή/θαη ελίνηε απφ δσξεέο,

έζνδα ζπλήζσο πεξηνξηζκέλα. Σα παξαπάλσ έρνπλ σο απνηέιεζκα πνιιέο

βηβιηνζήθεο λα έρνπλ ζηξαθεί ζηε ρξήζε θαηαιφγσλ δεκφζηαο πξφζβαζεο

αλνηθηνχ θψδηθα, αιιά θαη άιισλ πξνγξακκάησλ φπσο ηελ εθαξκνγή

15

γξαθείνπ OpenOffice, ηνλ αλαγλψζηε αξρείσλ κνξθήο .pdf Foxit Reader, ηνλ

δηαθνκηζηή Γηαδηθηχνπ Mozilla Firefox, ην πξφγξακκα ειεθηξνληθνχ

ηαρπδξνκείνπ Thunderbird θαη άιια πνιιά.

Πξνο ην παξφλ ε ρξήζε ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα ζηηο ειιεληθέο

βηβιηνζήθεο βξίζθεηαη ζε εκβξπαθφ ζηάδην, θαη θπζηθά αλαθεξφκαζηε θπξίσο

ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο πνπ είλαη θνξσλίδα ησλ βηβιηνζεθψλ ζηελ

Διιάδα θαη πξσηνπφξεο ζηελ πηνζέηεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηδεψλ.

Απφ ηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο πνπ πξσηνζηαηνχλ ζηε ρξήζε αλνηθηνχ

ινγηζκηθνχ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ εθαξκνγψλ θη ππεξεζηψλ ηνπο σο

βνεζεηηθά εξγαιεία ηφζν γηα ηνπο θνηηεηέο ηνπο φζν γηα ην εθπαηδεπηηθφ

πξνζσπηθφ αιιά θαη ηνπο εμσηεξηθνχο ρξεζηέο είλαη ε Βηβιηνζήθε ηνπ

Παλεπηζηεκίνπ Μαθεδνλία.

Ζ Βηβιηνζήθε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Μαθεδνλία ρξεζηκνπνηεί γηα ην

πεξηβάιινλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο (virtual learning environment) ηελ

πιαηθφξκα Moodle, ελψ ν δηθηπαθφο θφκβνο έρεη ζρεδηαζηεί κε βάζε ην

πξφγξακκα αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ Joomla!. Δπίζεο ε ςεθηαθή βηβιηνζήθε θαη

ην ηδξπκαηηθφ απνζεηήξην δεκηνπξγνχληαη κε ην πξφγξακκα DSpace, ελψ ε

δηαρείξηζε θαη ε δεκνζίεπζε ησλ ειεθηξνληθψλ πεγψλ ππνζηεξίδεηαη απφ ην

Scout Portal Toolkit. Δπηπξφζζεηα ε Βηβιηνζήθε ηνπ Παλεπηζηεκίνπ

Μαθεδνλία έρεη πξνρσξήζεη πεξαηηέξσ κε ρξήζε ηνπ Mediawiki γηα ην

intranet (εζσηεξηθφ δηαδίθηπν) ηεο Βηβιηνζήθεο θαη ηελ εζσηεξηθή δηαλνκή

εγγξάθσλ. Παξάιιεια ην ζχζηεκα θεληξηθήο δηαρείξηζεο ησλ ειεθηξνληθψλ

ππνινγηζηψλ γίλεηαη κέζσ ελφο εμππεξεηεηή Linux. Πξέπεη λα επηζεκαλζεί

φηη απηέο είλαη νξηζκέλεο απφ ηηο εθαξκνγέο αλνηθηνχ θψδηθα πνπ

ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηε Βηβιηνζήθε, ελψ ζπλερψο επεθηείλνληαη θαη

πξνζηίζεληαη λέεο.

Πάλησο φιεο νη αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο έρνπλ «αλαγθαζηεί» λα

πηνζεηήζνπλ ινγηζκηθά αλνηθηνχ θψδηθα ζηηο εθαξκνγέο ηνπο, θπξίσο φζνλ

αθνξά πξψηνλ ην πεξηβάιινλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο φπνπ πξσηνζηαηνχλ νη

πιαηθφξκεο Moodle, E-class θαη Blackboard, θαη δεχηεξνλ γηα ηε δεκηνπξγία

ησλ ηδξπκαηηθψλ απνζεηεξίσλ πνπ θπξηαξρεί ε ρξήζε ησλ πιαηθφξκσλ

DSpace, CDSware (έρεη κεηνλνκαζηεί ζε CDSinvenio) θαη E-prints.

Σα παξαπάλσ απνηεινχλ ηα πξψηα βήκαηα πξνο ηελ πηνζέηεζε ησλ

εθαξκνγψλ αλνηθηνχ θψδηθα απφ ηηο βηβιηνζήθεο ζε επξεία ρξήζε ζηελ

16

Διιάδα. ην εμσηεξηθφ ήδε ππάξρεη πιεζψξα βηβιηνζεθψλ πνπ

ρξεζηκνπνηνχλ ζρεδφλ εμ‘ νινθιήξνπ γηα ηηο ππεξεζίεο ηνπο ινγηζκηθφ

αλνηθηνχ θψδηθα.

17

Κεθάιαηο 2: OPACs Αλοηθηού Κώδηθα

Μηα απφ ηηο βαζηθέο –αλ φρη ε βαζηθφηεξε— ππεξεζία κηαο βηβιηνζήθεο

είλαη ν ειεθηξνληθφο ηεο θαηάινγνο. Σα εκπνξηθά πξνγξάκκαηα ειεθηξνληθψλ

θαηαιφγσλ δεκφζηαο πξφζβαζεο φπσο ην Horizon, Geac, Aleph, Virtua πνπ

ρξεζηκνπνηνχλ νη βηβιηνζήθεο δπζηπρψο, φπσο απνδείρηεθε απφ ηελ

εκπεηξία, φηη έρνπλ πνιχ ζπγθεθξηκέλεο δπλαηφηεηεο θαη αθφκα πεξηζζφηεξν

ζπγθεθξηκέλνπο πεξηνξηζκνχο.

Οη πεξηνξηζκνί απηνί έγθεηληαη ηφζν ζηηο ιεηηνπξγίεο, ζηηο ελεκεξψζεηο,

ζηηο πξνζαξκνγέο ηνπ πξνγξάκκαηνο φζν θαη ζηελ εκθάληζε. Γελ κπνξνχλ

φιεο νη βηβιηνζήθεο αλεμαξηήησο κεγέζνπο θαη θπζηθήο κνξθήο (ςεθηαθή ή

παξαδνζηαθή βηβιηνζήθε) λα παξέρνπλ ηηο ίδηεο ιεηηνπξγίεο, θαζψο δελ

αλαθέξνληαη ζην ίδην θνηλφ. πνηε ζα πξέπεη ε θάζε βηβιηνζήθε λα κπνξεί λα

επηιέμεη ηηο ιεηηνπξγίεο πνπ κπνξεί θαη ζέιεη λα ππνζηεξίμεη γηα λα παξέρεη.

Δπίζεο ηα εκπνξηθά πξνγξάκκαηα φηαλ βγάδνπλ θαηλνχξηα ραξαθηεξηζηηθά

αξγνχλ πνιχ λα ηα θάλνπλ ζπκβαηά κε φιεο ηηο γιψζζεο θαη φια ηα

ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηνχληαη, γηαηί νη

απαηηνχκελεο εξγαηνψξεο, ην θφζηνο αλάπηπμεο θαη παξαγσγήο ηνπο είλαη

πνιιέο θνξέο απαγνξεπηηθά ζε ζχγθξηζε κε ην αγνξαζηηθφ θνηλφ.

Αληίζεηα, νη ειεθηξνληθνί θαηάινγνη δεκφζηαο πξφζβαζεο αλνηθηνχ θψδηθα

πξνζθέξνπλ φια ηα εγγελή ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα

παξέρνληαο παξάιιεια φιεο ηηο βαζηθέο εθαξκνγέο πνπ δηαζέηνπλ θαη ηα

εκπνξηθά παθέηα δηαρείξηζεο. Δπηπιένλ, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα δνπιεχνπλ

ρηιηάδεο πξνγξακκαηηζηέο αλά ηνλ θφζκν πάλσ ζην ίδην project

αλαπηχζζνληαο ηαπηφρξνλα δηαθνξεηηθέο πιεπξέο ηνπ, θαζψο δελ ππάξρεη

«ηδηνθηεζία» ζην αλνηθηφ ινγηζκηθφ.

Ζ θάζε βηβιηνζήθε, αλάινγα κε ην είδνο ηεο (αθαδεκατθή, δεκφζηα θ.ν.θ.),

κε ηε πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη, ηνλ φγθν ηνπ πιηθνχ θαη ηνπο ρξήζηεο ηεο, έρεη

δηαθνξεηηθέο αλάγθεο θαη πξνζθέξεη δηαθνξεηηθέο ππεξεζίεο. Έηζη νη

ειεθηξνληθνί θαηάινγνη αλνηθηνχ θψδηθα βξήθαλ εχθνξν έδαθνο λα

αλαπηπρζνχλ θαη λα πξνζθέξνπλ ηελ επειημία πνπ δελ πξνζθέξνπλ νη

εκπνξηθνί θαηάινγνη, δίλνληαο πξφζβαζε ζην θψδηθά ηνπο, ψζηε λα είλαη

δπλαηή ε πξνζαξκνγή ηνπ θαηαιφγνπ ζηηο αλάγθεο ηεο εθάζηνηε βηβιηνζήθεο.

18

ηα εκπνξηθά πξνγξάκκαηα αληηζέησο ε πξνζαξκνγή θαη ε αιιαγή είλαη

δχζθνιε ππφζεζε, αθνχ γίλεηαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ εηαηξία πνπ

ππνζηεξίδεη ην πξφγξακκα θαη δηαζέηεη ην θψδηθα ηνπ πξνγξάκκαηνο. Απηφ

κπνξεί λα είλαη πνιχ ρξνλνβφξν, θαζφζνλ ε εηαηξία κπνξεί λα έρεη άιια

πξνγξάκκαηα ζε πξνηεξαηφηεηα. Δπίζεο νη εηαηξίεο έρνπλ ζπγθεθξηκέλν

αξηζκφ πξνζσπηθνχ αιιά θαη ψξεο εξγαζίαο πξάγκα πνπ έρεη ζαλ

απνηέιεζκα ηελ αξγή αλάπηπμε θαη εμέιημε ησλ πξνγξακκάησλ πνπ

ππνζηεξίδνληαη απφ απηέο.

Δπηπιένλ πνιιέο βηβιηνζήθεο έρνπλ πξφβιεκα κε ηνλ πξνυπνινγηζκφ

ηνπο κε απνηέιεζκα λα αλαζηέιινπλ πνιιέο ππεξεζίεο. Με ηε ρξήζε

ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα, ην θφζηνο απφθηεζεο θαη δηαηήξεζεο ελφο

θαηαιφγνπ είλαη ζρεδφλ κεδακηλφ θαη ηα ππνιεηπφκελα ρξήκαηα ζα

κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ βειηίσζε ππεξεζηψλ ή θαη ηελ

πηνζέηεζε θαηλνχξησλ.

Σξεηο απφ ηνπο πην γλσζηνχο αιιά θαη πην αλαπηπγκέλνπο θαηαιφγνπο, νη

νπνίνη ζα αλαιπζνχλ σο πξνο ηε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηηο επηπιένλ

δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ ζε ζρέζε κε ηνπο ήδε ππάξρνληεο εκπνξηθνχο

θαηαιφγνπο είλαη νη Koha, PhpMyBibli θαη OpenBiblio.

19

2.1 Koha

Ο θαηάινγνο Koha αξρηθά δεκηνπξγήζεθε ζηε Νέα Εειαλδία απφ ηελ

εηαηξία Katipo Communications Ltd. θαη αλαπηχρζεθε γηα ηε Horowhenua

Library Trust (HLT) ην 1999. Ζ πξψηε έθδνζε ηνπ Koha ρξεζηκνπνηήζεθε

απφ ηελ HTL ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2000. Απφ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2005 ζε

θπθινθνξία είλαη ε έθδνζε 2.2 κε ηηο παξαιιαγέο ηεο, ελψ ηαπηφρξνλα

εηνηκάδεηαη ε πην πξφζθαηε έθδνζε –κε πηζαλφηεξε νλνκαηνινγία v2.4 ή

v3.0— απφ κηα νκάδα παξνρέσλ ινγηζκηθνχ αιιά θαη απφ ηερλνινγηθά

θαηαξηηζκέλν πξνζσπηθφ βηβιηνζεθψλ παγθνζκίσο.

Μέρξη ην 1999 πνπ ε Βηβιηνζήθε απνθάζηζε λα αιιάμεη ην ζχζηεκά ηεο,

ρξεζηκνπνηνχζε έλα ζχζηεκα απφ ην νπνίν ήηαλ επραξηζηεκέλνη θαη δελ

είραλ πνηέ θαλέλα πξφβιεκα. κσο ε ηερλνινγηθή έθξεμε ηνπο αλάγθαζε λα

αξρίζνπλ ηελ αλαδήηεζε γηα θάπνην πην εμειηγκέλν ινγηζκηθφ πνπ ζα

κπνξνχζε λα ηξέμεη ζηα θαηλνχξηα ζπζηήκαηα.

Ζ πξψηε έξεπλα έγηλε γχξσ απφ ηα εκπνξηθά παθέηα, φκσο πνιχ

γξήγνξα θαηάιαβαλ φηη ν πξνυπνινγηζκφο ηεο Βηβιηνζήθεο δελ ήηαλ αξθεηφο

γηα λα ζηεξίμεη θάηη ηέηνην, αθνχ ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο

ηνπο αλ πηνζεηνχζαλ έλα εκπνξηθφ παθέην ηφηε απηφκαηα ηα έμνδα ζα

γλψξηδαλ κία αχμεζε ηεο ηάμεσο ηνπ 500%, θαζψο εθηφο απφ ην πξφγξακκα

ζα έπξεπε λα αγνξάζνπλ εμππεξεηεηή, ηερληθφ θαη ηειεπηθνηλσληαθφ

εμνπιηζκφ.

Σφηε ζηξάθεθαλ ζηελ Katipo Ltd., ηελ εηαηξία πνπ γηα ρξφληα ππνζηήξηδε

ηερληθά ηε Βηβιηνζήθε θαη πνπ είρε αλαιάβεη ηελ εθπαίδεπζε ηνπ

πξνζσπηθνχ. Ζ Katipo πξνζέθεξε κηα άιιε πνιχ πην νηθνλνκηθή ιχζε πνπ

απιά πεξηιάκβαλε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ. Ζ Katipo είρε ήδε ζην ελεξγεηηθφ

ηεο ηελ θαηαζθεπή πνιιψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ, φπσο θαη ηνπ OPAC ηεο

Wellington City Library. Απφ εθεί θαη πέξα ην δχζθνιν ήηαλ λα νξηζηνχλ ν

ηξφπνο ιεηηνπξγίαο, νη ππεξεζίεο θαη θπξίσο ν ζηφρνο ηεο βηβιηνζήθεο. Ο

ζηφρνο ηνπο –ν νπνίνο θαη ηειηθά επηηεπρζεί κε απφιπηε επηηπρία αθνχ δελ

μαλαγχξηζαλ νχηε γηα ιίγν ζην παιηφ ζχζηεκα— ήηαλ λα έρνπλ έλα θαηλνχξην

ζχζηεκα λα ηξέρεη ηελ πξψηε κέξα ηεο δνπιεηάο ηνπ έηνπο 2000.

Δπίζεο ε Katipo πξφηεηλε ζηε Βηβιηνζήθε ε έθδνζε ηνπ πξνγξάκκαηνο

απηνχ λα είλαη αλνηθηνχ θψδηθα. Σνπο ην πξφηεηλαλ θαη ζαλ εμαζθάιηζε ησλ

20

ίδησλ, αθνχ ε Katipo ήηαλ κία κηθξή εηαηξία θαη ζε πεξίπησζε πνπ ζα

ζπλέβαηλε θάηη, ε Βηβιηνζήθε ζα κπνξνχζε λα δηαηεξήζεη ην πξφγξακκα ηεο

κε ηε ζπκβνιή άιισλ πξνγξακκαηηζηψλ. Δπηπιένλ νχηε ε Katipo αιιά νχηε ε

Βηβιηνζήθε είραλ ελδηαθέξνλ γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ θαηαιφγνπ αιιά θαη ηελ

ππνζηήξημή ηνπ. Έηζη, ε πξφηαζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο κε

αλνηθηφ ινγηζκηθφ έιπζε απηφ ην πξφβιεκα, θαη ηαπηφρξνλα παξείρε ηελ

επθαηξία ζην ζχζηεκα λα κπνξεί λα γίλεηαη θαιχηεξν, αθνχ φζν πεξηζζφηεξεο

βηβιηνζήθεο θαη πξνγξακκαηηζηέο δνχιεπαλ πάλσ ζε απηφ ηφζν ζα

εμειηζζφηαλ πξνο ην θαιχηεξν.

Δπηπιένλ πξνζπάζεζαλ λα θαηαζηήζνπλ ην ζχζηεκα εχρξεζην θαη

εππαξνπζίαζην, ψζηε ε αιιαγή λα κελ ελνριήζεη ηνπο ρξήζηεο. χκθσλα

ηφζν κε ηα ιεγφκελα ηεο Γηεπζχληξηαο ηεο Βηβιηνζήθεο φζν θαη ηνπ

πξνζσπηθνχ, νη ρξήζηεο δελ αληηκεηψπηζαλ πξφβιεκα απφ ηελ αιιαγή απηή.

Ζ ηειηθή έθδνζε ηνπ θαηαιφγνπ δηαηέζεθε πξνο ιεηηνπξγία ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ

2000 ζηε δηεχζπλζε <http://www.library.org.nz/cgi-bin/koha/opac-main.pl>

ππφ ηελ αθφινπζε κνξθή:

Οθόνη 1: Αξρηθή ζειίδα Horowhenua Library

Ζ ηειηθή επηβεβαίσζε φηη έγηλαλ νη ζσζηέο θηλήζεηο ήξζε κε ηα δχν

βξαβεία γηα ην Koha ην επηέκβξην ηνπ 2000, ην ―3M Award for Innovation in

21

Libraries 2000‖ θαη ην ―ANZ Interface Award, Community / Not for Profit

Category 2000‖. Δπίζεο, ην 2003 ην Koha θέξδηζε ην γαιιηθφ βξαβείν

―Trophees du Libre‖ ζηελ θαηεγνξία Public Administration (Γεκφζηα Γηνίθεζε)

θαη ην 2004 ζην ‗Οθιαλη γηα ηε ρξήζε ηεο ΗΣ (Informational Technology) ζε κε

θεξδνζθνπηθφ νξγαληζκφ.

Σν Koha πιένλ ρξεζηκνπνηείηαη απφ πνιιέο δεκφζηεο, αθαδεκατθέο θαη

εηδηθέο βηβιηνζήθεο, φπσο απηέο αλαθέξνληαη ζηνλ επίζεκν ηζηφηνπν ηνπ

Koha. Οξηζκέλεο απφ ηηο πξψηεο δεκφζηεο βηβιηνζήθεο πνπ μεθίλεζαλ λα ην

ρξεζηκνπνηνχλ είλαη νη εμήο:

ε HTL (Horowhenua Library Trust) ζηε Νέα Εειαλδία γηα ηελ νπνία θαη

δεκηνπξγήζεθε κε δχν (2) παξαξηήκαηα

ε Rangitikei Library επίζεο ζηε Νέα Εειαλδία, ε νπνία δηαζέηεη 6

παξαξηήκαηα

ην Crawford County Federated Library System (CCFLS), ην νπνίν είλαη

ζπλέλσζε ελληά βηβιηνζεθψλ ζηελ πνιηηεία Πελζπιβάληα ησλ ΖΠΑ

ε Nelsonville Public Library System ζην Οράην ησλ ΖΠΑ, ε νπνία έρεη

εθηά παξαξηήκαηα, θαη

ε Stow-Munroe Falls Public Library επίζεο ζην Οράην.

Δπηπιένλ νξηζκέλεο απφ ηηο αθαδεκατθέο πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ είλαη νη

αθφινπζεο:

ην Near East University (NEU) ζηελ Κχπξν

ην Northland Baptist Bible College (NBBC) ζην Οπηζθφλζηλ ησλ ΖΠΑ

ην Antioch University Santa Barbara (AUSB) ζηελ Καιηθφξληα ησλ ΖΠΑ,

θαη

ην Lorenzo de Medici (LDM) ζηε Φισξεληία ηεο Ηηαιίαο.

Σέινο νξηζκέλεο απφ ηηο εηδηθέο βηβιηνζήθεο πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ είλαη:

ηε Guggenheim Museum Library ζηελ Νέα Τφξθε ησλ ΖΠΑ

ε Βηβιηνζήθε ηνπ United Nations Industrial Development Organization

UNIDO‖ (UNIDO) ζηε Βηέλλε ηεο Απζηξίαο

ε Native Village of Afognak Library ζηελ Αιάζθα ησλ ΖΠΑ

ην Παλεπηζηήκην ηεο Αιάζθα ζηηο ΖΠΑ γηα ην Alaska Statewide Mentor

Project (ASMP), θαη

22

ην Παλεπηζηήκην ηνπ Σνξφλην ζηνλ Καλαδά γηα ην Childcare Resource

and Research Unit (CRRU).

Δπίζεο ην Koha έρεη επηιεγεί απφ ηελ INCOLSA (Indiana Cooperative

Library Services Authority) έλα πνιηηεηαθφ δίθηπν γηα ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ

ησλ βηβιηνζεθψλ ηεο πνιηηείαο Ηληηάλα ησλ ΖΠΑ. Μέζσ ηεο INCOLSA

πεξηζζφηεξνη απφ 2.200 νξγαληζκνί ζηελ Ηληηάλα ζπλεξγάδνληαη γηα λα

παξέρνπλ αλαβαζκηζκέλεο ππεξεζίεο νη βηβιηνζήθεο γηα φινπο ηνπο πνιίηεο

ηεο Ηληηάλα (INCOLSA Connecting Indiana Libraries).

Μπνξεί ε δεκηνπξγία ηνπ Koha λα μεθίλεζε γηα κηα ζπγθεθξηκέλε

βηβιηνζήθε, αιιά δεκηνπξγήζεθε κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα κπνξεί λα

εμππεξεηήζεη νπνηαδήπνηε βηβιηνζήθε. Σν Koha είλαη έλα Οινθιεξσκέλν

χζηεκα Βηβιηνζήθεο (Intergrated Library System - ILS) πνπ δηαζέηεη ηηο πην

απιέο αιιά θαη ηηο πην ζχλζεηεο ιεηηνπξγίεο κε πνιχ απιφ θαη ιεηηνπξγηθφ

ηξφπν.

Σν γεγνλφο φηη είλαη έλα πξφγξακκα αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ ζε ζπλδπαζκφ

φηη δεκηνπξγήζεθε γηα λα κπνξεί λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο θάζε είδνπο

βηβιηνζήθεο θάλεη ην πξφγξακκα πνιχ επέιηθην αιιά θαη εχθνια

πξνζαξκφζηκν. Γηαζέηεη φια ηα βαζηθά ππνζπζηήκαηα (modules) γηα ηελ

θαηαινγνγξάθεζε, ηελ θπθινθνξία πιηθνχ, ηηο πξνζθηήζεηο, πεξηνδηθέο

εθδφζεηο, δηαρείξηζε ρξεζηψλ, ζπιινγή θξαηεκέλνπ πιηθνχ, επηθνηλσλία

αλάκεζα ζηα παξαξηήκαηα θ.ν.θ.

Πξφθεηηαη γηα έλα πξφγξακκα πνπ δηαζέηεη φιεο ηηο πηζαλέο ιεηηνπξγίεο

κηαο βηβιηνζήθεο, ελψ παξάιιεια θάζε βηβιηνζήθε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη

ηηο ιεηηνπξγίεο πνπ ρξεηάδεηαη θαη λα ην πξνζαξκφζεη ζχκθσλα κε ηηο δηθέο

ηεο αλάγθεο. Δίλαη θάηη πνπ θαίλεηαη θαη απφ ηε ρξήζε ηνπ θαηαιφγνπ απφ

βηβιηνζήθε ζε βηβιηνζήθε.

2.1.1 Βαζηθά ταραθηερηζηηθά

Σν Koha είλαη έλα βξαβεπκέλν ζχγρξνλν πξφγξακκα, ην νπνίν δηαζέηεη

φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο βηβιηνζήθεο θαη

παξάιιεια φληαο αλαπηπγκέλν ζηε ινγηθή ηνπ αλνηθηνχ θψδηθα δελ

ρξεηάδεηαη πιεξσκή γηα ηελ απφθηεζε ηεο άδεηαο ρξήζεο ηνπ.

Σα πξναπαηηνχκελα γηα ηελ άκεζε εγθαηάζηαζε ηνπ Koha είλαη έλαο

εμππεξεηεηήο Linux, φπσο γηα παξάδεηγκα ν Debian πνπ ρξεζηκνπνηεί ε

23

Katipo. Δπίζεο ρξεηάδεηαη λα είλαη εγθαηεζηεκέλα ζηνλ εμππεξεηεηή ηα

πξνγξάκκαηα Apache (είλαη έλα ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα αλνηθηνχ θψδηθα πνπ

ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο εμππεξεηεηέο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ αηηήζεσλ

ηζηνχ), ε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ Perl (Practical Extraction and Reporting

Language) πνπ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο γηα ηε θαηαζθεπή CGI (Common

Gateway Interface) πξνγξακκάησλ θαη ε γιψζζα MySQL γηα ηε δεκηνπξγία

θαη δηαρείξηζε ζρεζηαθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ (RDBMS -- Relational Database

Management System).

Γηα λα γίλεη ε ηειηθή εγθαηάζηαζε πξέπεη λα ππάξρεη πξφζβαζε ζηε

θεληξηθή δνκή ηνπ εμππεξεηεηή, ψζηε λα δεκηνπξγήζνπκε κία βάζε

δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηψληαο ηε MySQL, θαη ελ ζπλερεία λα δεκηνπξγήζνπκε

ηε ζχλδεζε ηεο βάζεο κε ην Koha. Άξα ρξεηάδνληαη θαη θάπνηεο γλψζεηο

ζρεηηθά κε ηηο γξακκέο εληνιψλ (command lines) θαη ηθαλφηεηεο δηαρείξηζεο

βάζεσλ δεδνκέλσλ.

Λεηηνπξγεί ζε φια ηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα (Linux, Unix, Windows θαη

MacOS) θαη είλαη βαζηζκέλν ζην Γηαδίθηπν. Μπνξεί λα ελζσκαησζεί πιήξσο

ζηελ ηζηνζειίδα ηεο θάζε βηβιηνζήθεο. Τπνζηεξίδεη ηε κεηαθνξά/αληηγξαθή

εγγξαθψλ MARC (copy cataloguing) θαη ην πξσηφθνιιν αληαιιαγήο

δεδνκέλσλ Z39.50. Δπίζεο κπνξεί λα γίλεηαη ρξήζε ησλ πξνηχπσλ MARC21

θαη UNIMARC γηα επαγγεικαηίεο θαηαινγνγξάθνπο. Αθφκε ππάξρεη

ππνζχζηεκα (module) πξνζαξκνζκέλν γηα ηηο αλάγθεο εηδηθψλ βηβιηνζεθψλ.

Σν Koha κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζαλ δηαρεηξηζηήο ηεθκεξίσλ αιιά

θαη σο ςεθηαθή βηβιηνζήθε. Γειαδή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί φπσο έλαο

παξαδνζηαθφο OPAC φπνπ απιά πεξηγξάθνληαη ηα ηεθκήξηα θαη θαίλεηαη ε

θαηάζηαζή ηνπο ζηε παξαδνζηαθή βηβιηνζήθε (π.ρ. δαλεηζκέλα,

πιεξνθνξηαθφ πιηθφ θιπ), αιιά κπνξεί επίζεο λα θηινμελήζεη ηεθκήξηα ζε

ςεθηνπνηεκέλε κνξθή. Γειαδή ηεθκήξηα ηα νπνία ππάξρνπλ νιφθιεξα ζε κία

βάζε θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη λα δηαβαζηνχλ online. Παξέρεη

επίζεο ηε δπλαηφηεηα δηαρείξηζεο online θαη offline πεγψλ κε ην ίδην εξγαιείν.

ε γεληθέο γξακκέο ην Koha παξέρεη:

Πιήξεο ζχζηεκα δηαρείξηζεο θαηαιφγνπ θαη θπθινθνξίαο πιηθνχ

Απιφ θαη θαηαλνεηφ ππνζχζηεκα πξνζθηήζεσλ θαη δηαρείξηζεο

παξαγγειηψλ

24

Τπνζχζηεκα γηα ηε δηαρείξηζε πεξηνδηθψλ εθδφζεσλ

Καηάινγνο δεκφζηαο ρξήζεο πνπ ιεηηνπξγεί κε βάζε ην Γηαδίθηπν:

επηηξέπεη ζην θνηλφ λα εξεπλά ηνλ θαηάινγν επηηφπνπ ζην ρψξν ηεο

βηβιηνζήθεο αιιά θαη απνκαθξπζκέλα

Απιή επηθάλεηα έξεπλαο γηα φινπο ηνπο ρξήζηεο

Σν Koha κπνξεί λα δηαρεηξίδεηαη ηαπηνρξφλσο πνιιαπιέο εθαξκνγέο θαη

λα δνπιεχνπλ πνιινί ρξήζηεο, ελψ δηεπθνιχλεη ηηο ηαπηφρξνλεο αλαλεψζεηο

ζηα ππνζπζηήκαηα θπθινθνξίαο πιηθνχ, θαηαινγνγξάθεζεο θαη πεξηνδηθψλ

εθδφζεσλ. Έλα αθφκα ζεκαληηθφ εξγαιείν είλαη ε ηξνθνδνζία RSS (Rich Site

Summary feed) πνπ παξέρεη γηα ηηο λέεο πξνζθηήζεηο ελψ παξάγεη

εηδνπνηήζεηο γηα ηελ απνζηνιή κελπκάησλ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ή/θαη

επηζηνιψλ γηα ηηο θαζπζηεξεκέλεο επηζηξνθέο ησλ ρξεζηψλ θαη άιιεο

ελεκεξψζεηο. Δπίζεο ππνζηεξίδεη ηε ιεηηνπξγία γηα εθηχπσζε ξαβδνθσδίθσλ

(barcodes).

Ο ηζηφηνπνο ηνπ Koha είλαη έλαο απφ ηνπο θαιχηεξνπο πνπ κπνξεί λα

ζπλαληήζεη θαλείο ζην Γηαδίθηπν, αθνχ παξέρεη φιεο ηηο απαξαίηεηεο

πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην πξφγξακκα κε θαηαλνεηφ ηξφπν, αιιά θαη επεηδή

καο δίλεη ηνπο ζπλδέζκνπο ζηηο βηβιηνζήθεο πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ, απφ φπνπ

κπνξνχκε άκεζα λα πεξηεγεζνχκε ζηα δηάθνξα γξαθηθά πεξηβάιινληα

(interfaces) ηνπ Koha, ψζηε λα δηαπηζηψζνπκε εχθνια θαη γξήγνξα ηε

ρξεζηηθφηεηά ηνπ. Παξάιιεια παξέρεη demo πξφγξακκα επίδεημεο () ηνπ

βηβιηνζεθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο γηα ηε θαιχηεξε αμηνιφγεζε ηνπ

πξνγξάκκαηνο, αθνχ κπνξεί εχθνια λα εμεηαζηεί ε εξγνλνκία θαη ε εχθνιε

ρξήζε ηνπ απφ ηνπο ρξήζηεο.

Μέζα ζηνλ ηζηφηνπν ηνπ Koha ζηελ πεξηνρή «Βνήζεηα» (Help) δίλνληαη νη

ελαιιαθηηθέο ιχζεηο ζπληήξεζεο θαη κεηαηξνπήο ηνπ πξνγξάκκαηνο πνπ

κπνξεί λα είλαη είηε δσξεάλ ζπληεξψληαο ην ε ίδηα ε βηβιηνζήθε –εθφζνλ έρεη

ην ηερληθφ πξνζσπηθφ— είηε κε επηινγέο πνπ δίλνληαη απφ ηνλ ίδην ηνλ

ηζηφηνπν φπσο ππνζηήξημε κέζσ IRC, wiki θ.ν.θ. είηε κε πιεξσκή απφ

δηάθνξεο εηαηξίεο.

Δπίζεο ζηελ πεξηνρή «Κνηλφηεηα» (Community) ηνπ ηζηνηφπνπ ππάξρεη ν

ζχλδεζκφο ―Bugzilla‖, φπνπ ν θαζέλαο κπνξεί λα αλαθέξεη ηπρφλ ―bugs‖

(ιάζε θψδηθα) πνπ έρεη εληνπίζεη γηα λα δηνξζσζνχλ.

25

Σν Koha παξέρεη πνιιά δηαθνξεηηθά γξαθηθά πεξηβάιινληα πξάγκα πνπ

δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηηο βηβιηνζήθεο λα δηαιέμνπλ ην πξνθίι πνπ ηαηξηάδεη

θαιχηεξα ζηε δηθή ηεο ζπιινγή θαη αλάγθεο. Γίλεη πνιιέο ππνθαηεγνξίεο

φπσο ηκήκα γηα παηδία ή πιεξνθνξίεο γηα ηηο πην εμεηδηθεπκέλεο ζπιινγέο θαη

δηαθνξεηηθέο δπλαηφηεηεο αλαδήηεζεο.

Μπνξεί ν ρξήζηεο λα θάλεη απφ κία πνιχ απιή αλαδήηεζε κέρξη κία πνιχ

ζχλζεηε ψζηε λα πεξηνξίζεη θαηά πνιχ ηηο αλαθηήζεηο. Δπίζεο νη

εγγεγξακκέλνη ρξήζηεο κπνξνχλ λα θάλνπλ θξαηήζεηο ή αλαλεψζεηο

ειεθηξνληθά, θαη γεληθά λα δηαρεηξίδνληαη online ην ινγαξηαζκφ ηνπο.

Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο Koha δελ αθνξά απνθιεηζηηθά ηνλ

θαηάινγν δεκφζηαο πξφζβαζεο κηαο βηβιηνζήθεο. Αληηζέησο δίλεη ηαπηφρξνλα

ηε δπλαηφηεηα πξνψζεζεο ηεο βηβιηνζήθεο, αθνχ ζηελ αξρηθή ζειίδα

ζπκπεξηιακβάλνληαη επηπιένλ ιεηηνπξγίεο φπσο γηα παξάδεηγκα:

Πξνηάζεηο ζρεηηθά κε βηβιία

Νέα ηεο βηβιηνζήθεο

Νέεο πξνζθηήζεηο.

Δίλαη δειαδή έλαο ζπλδπαζκέλνο ηζηφηνπνο γηα ηε βηβιηνζήθε κε

θαηάινγν καδί. Ο ζπλδπαζκφο απηφο εμππεξεηεί ζην λα κπνξεί θάπνηνο

εχθνια λα κάζεη ζρεηηθά κε ηε βηβιηνζήθε αιιά θαη λα εξεπλήζεη ηε ζπιινγή

ηεο. Απνηειεί δειαδή ηαπηνρξφλσο έλα εξγαιείν γηα ηνπο ρξήζηεο αιιά θαη

έλα εξγαιείν πξνψζεζεο ηεο βηβιηνζήθεο. Γελ ην ρξεζηκνπνηνχλ φιεο νη

βηβιηνζήθεο ζπλδπαζηηθά. Κάπνηεο βηβιηνζήθεο έρνπλ μερσξηζηφ δηθηπαθφ

ηφπν γηα ηε βηβιηνζήθε ηνπο κε ζχλδεζκν ππεξθεηκέλνπ ζηνλ θαηάινγν, αιιά

θάπνηεο ην ρξεζηκνπνηνχλ σο εληαίν.

2.1.2 Γραθηθό περηβάιιολ τρήζηε (user interface)

Τπάξρεη κηα βαζηθή νζφλε αλαδήηεζεο (Οζόλε 2) φπνπ δίλνληαη φιεο νη

επηινγέο έξεπλαο θαη αλάινγα κε ηα ζηνηρεία πνπ δηαζέηεη ν ρξήζηεο κπνξεί

λα ζπκπιεξψζεη ηα αληίζηνηρα πεδία. Δπίζεο δίλνληαη νδεγίεο γηα ηελ

επθνιφηεξε αλαδήηεζε ζηνλ θαηάινγν. Γελ ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο θφξκεο

αλαδήηεζεο γηα απιή ή/θαη ζχλζεηε, αιιά κηα θνηλή θφξκα φπνπ

ζπκπιεξψλνληαη ηα επηζπκεηά πεδία:

26

Οθόνη 2: Αξρηθή νζόλε θαηαιόγνπ θη αλαδήηεζεο ρξήζηε ζην Koha

Ζ νζφλε απνηειεζκάησλ (Οζόλε 3) εκθαλίδεη ζπλνπηηθά ζε ζηήιεο φιεο

ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ πιηθνχ, πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηα θξηηήξηα ηεο έξεπλαο,

φπσο βηβιηνγξαθηθά ζηνηρεία, αξηζκφο δηαζέζηκσλ αληηηχπσλ, ηνπνζεζία.

Παξάιιεια ππάξρεη δπλαηφηεηα γηα θξάηεζε ηνπ πιηθνχ πνπ είλαη δαλεηζκέλν

ηε ρξνληθή ζηηγκή ηεο έξεπλαο, ή/θαη γηα ηε δεκηνπξγία ιίζηαο κε πιηθφ πνπ ν

ρξήζηεο επηζπκεί λα δαλεηζηεί κειινληηθά κέζσ ηεο ππεξεζίαο ―Book basket‖.

27

Οθόνη 3: Δκθάληζε απνηειεζκάησλ αλαδήηεζεο ρξήζηε ζην Koha

Δπηιέγνληαο ηνλ ηίηιν θάπνηνπ ηεθκεξίνπ εκθαλίδεηαη ε ζπγθεληξσηηθή

εγγξαθή κε ηα βηβιηνγξαθηθά ζηνηρεία θαη ηηο πιεξνθνξίεο δαλεηζκνχ πνπ

αθνξνχλ ηνλ ζπγθεθξηκέλν ηίηιν (Οζόλε 4).

Οθόνη 4: Οζόλε εκθάληζεο βηβιηνγξαθηθήο εγγξαθήο ζην Koha

28

2.1.3 Βηβιηοζεθολοκηθό περηβάιιολ (staff interface)

Σν Koha παξέρεη έλα νινθιεξσκέλν πεξηβάιινλ εξγαζίαο γηα ηνπο

βηβιηνζεθνλφκνπο πεξηιακβάλνληαο φια ηα ππνζπζηήκαηα –

θαηαινγνγξάθεζεο, θπθινθνξίαο πιηθνχ, πξνζθηήζεσλ, δηαρείξηζε ρξεζηψλ,

αλαθνξέο & ζηαηηζηηθά, δηαρείξηζε ζπζηήκαηνο— κέζσ ηνπ γξαθηθνχ

πεξηβάιινλ ‗Koha Intranet‘.

ηελ αξρηθή νζφλε (Οζόλε 5) ηνπ βηβιηνζεθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο ζηελ

αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο ππάξρεη ην κελνχ ζε δελδξνεηδή κνξθή απφ ην

νπνίν πξαγκαηνπνηείηαη ε κεηάβαζε απφ ηε κία ιεηηνπξγία ζηελ άιιε θαη είλαη

θνηλφ θη νκνηφκνξθν ζε φιεο ηηο νζφλεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Κάησ απφ θάζε

ππνζχζηεκα θαηεγνξηνπνηείηαη ε δνκή ηνπ ππφ ηε κνξθή ζπλδέζκσλ

ππεξθεηκέλνπ (hypertext links), ψζηε λα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κεηάβαζε ζηελ

αληίζηνηρε ιεηηνπξγία. ην θεληξηθφ κέξνο ηεο νζφλεο δίλεηαη γξήγνξε

πξφζβαζε ζηα ππνζπζηήκαηα γηα άκεζε ρξήζε.

Οθόνη 5: Αξρηθή νζόλε βηβιηνζεθνλνκηθνύ πεξηβάιινληνο ζην Koha

Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη αλάινγα κε ηελ εμνπζηνδφηεζε ηνπ ρξήζηε

κπνξεί λα έρεη ην αληίζηνηρν επίπεδν πξφζβαζεο. Παξαδείγκαηνο ράξηλ ν

δηαρεηξηζηήο ηνπ ζπζηήκαηνο έρεη ειεχζεξε πξφζβαζε ζε φια ηα

ππνζπζηήκαηα θαη ζε φια ηα επίπεδα. Αληίζεηα νη ππάιιεινη ηνπ

πιεξνθνξηαθνχ ηκήκαηνο πηζαλψο λα έρνπλ πξφζβαζε κφλν ζην

ππνζχζηεκα «Κπθινθνξία πιηθνχ» θη φρη ζηα ππφινηπα ή επηπιένλ κπνξεί

29

ζην ππνζχζηεκα θαζηεξσκέλσλ φξσλ (authorities) λα έρνπλ πξφζβαζε κφλν

νη θαηαινγνγξάθνη πνπ αζρνινχληαη απνθιεηζηηθά κε ην αληηθείκελν απηφ.

ην ππνζχζηεκα «Καηαινγνγξάθεζε – Cataloguing» εκθαλίδεηαη ε θφξκα

εγγξαθψλ MARC γηα βηβιηαθφ πιηθφ ζε ζπγθεληξσηηθή κνξθή (Οζόλε 6.1),

φπνπ επηιέγνληαο ηνπο αξηζκνχο αλνίγεη ην κελνχ θαη βιέπνπκε ηα επηπιένλ

πεδία (Οζόλε 6.2:

Οθόνη 6.1: πγθεληξσηηθή νζόλε MARC εγγξαθήο

Οθόνη 6.2: Αλάπηπγκα κηαο πεξηνρήο ηεο MARC εγγξαθήο ζην Koha

Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ην ζχζηεκα δέρεηαη δηαθνξεηηθέο θφξκεο MARC

αλαιφγσο κε ηνλ ηχπν πιηθνχ πξνο επεμεξγαζία (βηβιία, πεξηνδηθή έθδνζε,

κνπζηθφ cd, νπηηθναθνπζηηθφο δίζθνο, ειεθηξνληθή πεγή θ.ν.θ.), ελψ

ζπκπιεξψλνληαη κφλν ηα πεδία γηα ηα νπνία ππάξρνπλ ζηνηρεία θαη ηα

Επιλέγοντας το “2”

εμυανίζεται το

ανάπτσγμα τοσ tag

500 (οθόνη 6.2)

30

ππφινηπα παξακέλνπλ αλελεξγά. Δπηπιένλ παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα γηα ηελ

εηζαγσγή έηνηκσλ MARC εγγξαθψλ (MARC import) θαη ρσξηζηή ιεηηνπξγία

γηα ηελ θαηαινγνγξάθεζε ησλ πεξηνδηθψλ εθδφζεσλ (serials cataloguing).

ηελ αξρηθή νζφλε θαζηεξσκέλσλ φξσλ (authorities) επηιέγεηαη ζε πνηα

πεδία ζα γίλεη αλαδήηεζε ηνπ φξνπ φπσο επίζεο επηιέγεηαη αλ ν

θαζηεξσκέλνο φξνο είλαη ζεκαηηθφο, φλνκα πξνζψπνπ ή αθφκε θαη ηνπηθφ

ηδίσκα (Οζόλε 7.1). Δπίζεο καο δίλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ηνπ

ζπκβφινπ % γηα απνθνπή ζηνπο φξνπο αλαδήηεζεο.

Οθόνη 7.1: Αλαδήηεζε θαζηεξσκέλσλ όξσλ ζην Koha

ην ηέινο ηεο νζφλεο δίλεηαη ε επηινγή γηα ηελ πξνζζήθε ελφο λένπ

θαζηεξσκέλνπ φξνπ. Ωο παξάδεηγκα παξαηίζεηαη ε εηζαγσγή θαζηεξσκέλνπ

φξνπ σο ζέκα (tag 150) καδί κε ηελ παξαπνκπή ―see‖ (βιέπε) απφ ηνλ κε

θαζηεξσκέλν φξν (tag 450) θαη ηελ παξαπνκπή ―see also‖ (βιέπε επίζεο) ζε

ζρεηηθφ φξν (tag 550) (Οζόλε 7.2).

Η επιλογή για την

εισαγωγή νέοσ

καθιερωμένοσ όροσ

(Οθόνη 7.2)

31

Οθόνη 7.2: Δηζαγσγή λένπ θαζηεξσκέλνπ όξνπ σο ζέκα ζην Koha

32

Δθφζνλ γίλεη θάπνηα έξεπλα θαζηεξσκέλνπ φξνπ εκθαλίδεηαη ε νζφλε

απνηειεζκάησλ κε ηνπο θαζηεξσκέλνπο φξνπο (Οζόλε 8) πνπ

αληαπνθξίλνληαη ζηα θξηηήξηα ηεο αλαδήηεζεο δίλνληαο ζηνηρεία ζε πφζεο

εγγξαθέο ρξεζηκνπνηείηαη απηφο ν θαζηεξσκέλνο φξνο, θαη επίζεο δίλεηαη ε

δπλαηφηεηα ηξνπνπνίεζεο απηνχ ηνπ θαζηεξσκέλνπ φξνπ.

Οθόνη 8: Δκθάληζε απνηειεζκάησλ θαζηεξσκέλσλ όξσλ ζην Koha

Σν ππνζχζηεκα «Αλαθνξέο – Reports» ηνπ Koha ππνζηεξίδεη ηνλ

θεληξηθφ έιεγρν γηα ηελ έθδνζε ζηαηηζηηθψλ ζρεηηθά κε ηελ θίλεζε ηνπ πιηθνχ

θαη ησλ ρξεζηψλ ηεο βηβιηνζήθεο. Ζ αξρηθή νζφλε (Οζόλε 9) δίλεη πξφζβαζε

ζηηο δηάθνξεο επηινγέο γηα ηελ παξαγσγή θαη εθηχπσζε αλαθνξψλ, φπσο ν

έιεγρνο ζηαηηζηηθψλ ησλ ρξεζηψλ, ησλ πξνζθηήζεσλ θαη ηεο θπθινθνξίαο

πιηθνχ θ.ν.θ.

33

Οθόνη 9: Αξρηθή νζόλε αλαθνξώλ & ζηαηηζηηθώλ ζην Koha

Πεξλψληαο ζην ππνζχζηεκα «Κπθινθνξία Τιηθνχ – Circulation » θαίλεηαη

ε νζφλε αλαδήηεζεο ρξεζηψλ-κειψλ (Οζόλε 10.1) απφ ηελ νπνία είλαη

δπλαηή ε αλαδήηεζε ρξήζηε κέζσ κηα πιεζψξαο επηινγψλ είηε κε ηνλ αξηζκφ

θάξηαο είηε κε ηε ρξήζε ηνπ νλφκαηνο είηε κε ηκήκα ηεο βηβιηνζήθεο.

Οθόνη 10.1: Αλαδήηεζε ρξεζηώλ-κειώλ ζην Koha

Σα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο (Οζόλε 10.2) εκθαλίδνληαη αλαιπηηθά

δίλνληαο ζηνηρεία ηνπ ρξήζηε φπσο νλνκαηεπψλπκν, αξηζκφο θάξηαο,

ηαρπδξνκηθφο θψδηθαο, θαηεγνξία ρξήζηε, θαηάζηαζε, ελψ δίλνληαη νη

πιεξνθνξίεο γηα ηνπο δαλεηζκνχο, ηηο θξαηήζεηο θαη ηπρφλ πξφζηηκα πνπ

ππάξρνπλ ζηελ θαξηέια.

34

Οθόνη 10.2: Δκθάληζε ζηνηρείσλ ρξήζηε ζην Koha

Παξνπζηάζηεθαλ νξηζκέλεο αληηπξνζσπεπηηθέο νζφλεο ηνπ

πξνγξάκκαηνο κε ζθνπφ λα θαηαδεηρηεί ε πιεξφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο.

Πξφθεηηαη γηα έλαλ θαηάινγν βηβιηνζήθεο πνπ δελ πζηεξεί ζην παξακηθξφ απφ

ηα αλαγλσξηζκέλα εκπνξηθά παθέηα, θαζψο πεξηιακβάλεη φια ηα επηκέξνπο

ππνζπζηήκαηα πνπ ελδηαθέξνπλ ηηο βηβιηνζήθεο θη επηπιένλ είλαη πιήξσο

πξνζαξκφζηκν ζηηο αλάγθεο ηεο εθάζηνηε βηβιηνζήθεο αλάινγα κε ην είδνο

ηεο, ην θνηλφ πνπ εμππεξεηεί, ηελ θνηλφηεηα πνπ αλήθεη θαη ην πιηθφ πνπ

δηαζέηεη.

Γηα ην ιφγν απηφ ην Koha πξνζθέξεη αλάινγα κε ην είδνο ηεο βηβιηνζήθεο

δηαθνξνπνηεκέλεο ιεηηνπξγίεο αιιά θαη δηαθνξεηηθά γξαθηθά πεξηβάιινληα

ρξεζηψλ. Σφζν ην πεξηβάιινλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ παξνπζίαζε ηνπ

ζπζηήκαηνο ζηελ εξγαζία φζν θαη ηα δηάθνξα δηαζέζηκα γξαθηθά

πεξηβάιινληα πνπ θπθινθνξνχλ ζην Γηαδίθηπν δηαηίζεληαη απφ ην δηθηπαθφ

ηφπν LibLime. <http://liblime.com>.

35

Οθόνη 11: Οζόλε κε ηα demos ηνπ Koha από ην LIbLime

36

2.2 PhpMyBibli

Σν PhpMyBibli (PMB) είλαη έλα πιήξσο αλεπηπγκέλν ζχζηεκα

βηβιηνζεθψλ αλνηθηνχ θψδηθα. H αλάπηπμε ηνπ μεθίλεζε ηνλ Οθηψβξην ηνπ

2002 απφ ηνλ François Lemarchand –Γηεπζπληή ηεο Γεκφζηαο Βηβιηνζήθεο

ηνπ Lambs— ν νπνίνο αξρηθά εηνίκαζε ηε βάζε ηεο θαηαινγνγξάθεζεο θαη

ην ζθειεηφ ηεο εθαξκνγήο. Πιένλ έρεη κεηαηξαπεί ζε PMB Project

ζπληεξνχκελν απφ ηελ PMB Servises.

Αξγφηεξα πξνζηέζεθαλ νη Eric Robert, Gautier Michelin, Florent Tetart θαη

Armelle Nedelec ζηελ νκάδα αλάπηπμεο ηνπ πξνγξάκκαηνο, ελψ ηειηθψο ην

2003 ν François Lemarchand απνρψξεζε απφ ηελ νκάδα. Ζ πξψηε έθδνζε

ηνπ πξνγξάκκαηνο δφζεθε ζην θνηλφ ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2003. Ζ ηειεπηαία

έθδνζε v3.0 δεκνζηεχηεθε ην επηέκβξην ηνπ 2006, ελψ αλαλεψζεηο θαη

επεθηάζεηο βγαίλνπλ ζπλέρεηα γηα ηε ηξίηε απηή έθδνζε.

Σν PMB αξρηθά εθδφζεθε ρξεζηκνπνηψληαο ηελ GNU General Public

License, ε νπνία φπσο έρεη αλαθεξζεί εμαζθαιίδεη ηελ ειεχζεξε

δηαζεζηκφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηνπ θψδηθά ηνπ. Σψξα ην PMB

ρξεζηκνπνηεί ηελ CECILL ειεχζεξε άδεηα, ε νπνία εμαζθαιίδεη λνκηθή

αζθάιεηα ζηε Γαιιία θαη άιιεο ρψξεο κε παξφκνηα λνκηθά ζπζηήκαηα

παξακέλνληαο ζπκβαηή κε ηελ άδεηα GNU GPL.

Ζ ρξήζε wiki, ιίζηα ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ (mailing list) θαη κέζσ

εξεπλεηηθνχ πξνγξάκκαηνο BerliOS6 είλαη νη πιαηθφξκεο πνπ εμππεξεηνχλ

ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ εηαηξηψλ θαη ησλ αηφκσλ πνπ αλαπηχζζνπλ ην

PMB θαη ησλ ρξεζηψλ ηνπ.

Σν PMB έρεη ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα ππνζπζηήκαηα πνπ είλαη βαζηθά γηα

έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο βηβιηνζήθεο θαη είλαη ηα εμήο:

Κπθινθνξία πιηθνχ

Καηαινγνγξάθεζε

Πξνζθηήζεηο

Αλαθνξέο & ζηαηηζηηθά

SDI (Selective Dissemination of Information Service – Δπηιεθηηθή

Γηάδνζε Πιεξνθνξηψλ)

6 Το BerliOS είναι ένα επεςνηηικό ππόγπαμμα πος ιδπύθηκε από ηο FOKUS, ένα ινζηιηούηο ηηρ

Fraunhofer Society, με ζκοπό να αναλάβει ηο πόλο ενόρ οςδέηεπος ζςνηονιζηή ηων διαθοπεηικών

ομάδων (ππογπαμμαηιζηέρ, σπήζηερ και εηαιπίερ) πος αζσολούνηαι με ηο ανοικηό λογιζμικό.

37

Γηαρείξηζε βάζεο.

2.2.1 Σετληθά ταραθηερηζηηθά

Σν PMB έρεη αλαπηπρηεί κε ηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ PHP. Ζ

εγθαηάζηαζε ηνπ PMB είλαη ζπγθξηηηθά εχθνιε ηφζν ζηελ πιαηθφξκα ηνπ

Linux φζν θαη ζηα Windows, ελψ νη απαηηήζεηο εγθαηάζηαζεο είλαη νη

αθφινπζεο:

PHP γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ (PHP4.3 είλαη ε παιαηφηεξε έθδνζε

πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, ελψ δελ έρεη ειεγρζεί ε πιήξεο

ζπκβαηφηεηα κε ηε PHP5 αιιά βξίζθεηαη ήδε ζηε δηαδηθαζία ειέγρνπ)

Έλαο εμππεξεηεηήο ηζηνχ Apache

Μηα ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλσλ κε ηε MySQL (MySQL4.1 είλαη ε

παιαηφηεξε έθδνζε πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί)

Έλαο θπιινκεηξεηήο ηζηνχ (web browser) Mozilla Firefox ή Internet

Explorer

ηε ηειεπηαία έθδνζε είλαη ζπκβαηφ κε ηε γιψζζα AJAX7 θαη κε

εθαξκνγέο πνπ ηξέρνπλ ζε WEB 2.0.

Δπίζεο είλαη δπλαηή κηα γξήγνξε εγθαηάζηαζε ηνπ PMB ρξεζηκνπνηψληαο

ην πξφγξακκα EasyPHP <www.easyphp.org>, ην νπνίν εγθαζηζηά δηθηπαθέο

ππεξεζίεο ζε παξαζπξηθφ πεξηβάιινλ θαη επηηξέπεη ηε γξήγνξε θαη εχθνιε

αλάπηπμε ηεο PHP θαη MySQL ζε έλα θεληξηθφ εμππεξεηεηή. Σν παθέην απηφ

πεξηιακβάλεη ηνλ εμππεξεηεηή Apache, ηε βάζε δεδνκέλσλ MySQL θαη ηελ

επέθηαζε ηεο PHP. ε πεξίπησζε πνπ ν ρξήζηεο δελ επηζπκεί λα αιιάμεη

ειεθηξνληθφ εμνπιηζκφ, ε PMB Services κπνξεί λα πξαγκαηνπνηήζεη ηελ

εγθαηάζηαζε θαη ηε ξχζκηζε ηνπ PMB ζηνλ ήδε ππάξρνληα εμνπιηζκφ θαη λα

κεηαθέξνπλ ηα παιαηφηεξα δεδνκέλα ζην PMB.

Παξφια απηά ε PMB Services παξέρεη ζχγρξνλν εμνπιηζκφ

απνηεινχκελν απφ εηδηθά ηεξκαηηθά λέαο ηερλνινγίαο, ηα νπνία έρνπλ

δεκηνπξγεζεί απνθιεηζηηθά θαη κφλν γηα ηε ρξήζε ηνπ PMB. Σν PMBox –

φπσο νλνκάδεηαη ν εμνπιηζκφο ηεο PMB Services— δηαζέηεη γεληθά

ραξαθηεξηζηηθά φπσο (―PMBox‖):

7 AJAX –ακπώνςμο ηων λέξεων Asychronous JavaScript and XML— είναι μια ομάδα διαπλεκόμενων

ηεσνικών ανάπηςξηρ ηος ιζηού πος σπηζιμοποιούνηαι για ηη δημιοςπγία αναδπαζηικών εθαπμογών

Διαδικηύος.

38

κηθξφ κέγεζνο θαη θνκςέο γξακκέο, ρσξίο ρξήζε αλεκηζηήξσλ θαη

ζπκβαηνχ ζθιεξνχ δίζθνπ, κε απνηέιεζκα ηελ αζφξπβε ιεηηνπξγία ηνπ

βαζίδεηαη ζε ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα Linux πξάγκα πνπ ην θαζηζηά

απξφζβιεην απφ ηνχο θαη «ζθνπιήθηα» (worms)

κε ηε ρξήζε πνιπκεζηθψλ εθαξκνγψλ (multimedia) κπνξεί λα γίλεη

ρξήζε video θαη κνπζηθήο

έρεη ελζσκαησκέλν ην ΟpenΟffice, κηα απφ ηηο πην αλεπηπγκέλεο

εθαξκνγέο γξαθείνπ αλνηθηνχ θψδηθα

έρνληαο 2 USB ζχξεο κπνξεί λα ζπλδεζεί κε εθηππσηέο θαη εμσηεξηθνχο

δίζθνπο γηα αζθαιή απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπ.

Σα ηερληθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά είλαη ηα παξαθάησ:

επεμεξγαζηήο VIA C3 ζηα 1Ghz

192 kb cache

512 MB κλήκεο RAM

Κάξηα ήρνπ

1-4 ζχξεο δηθηχνπ 10/100

2 USB ζχξεο

Δπίπεδε νζφλε 17‖ κε ελζσκαησκέλα ερεία

Σν θφζηνο ηνπ PMBox εθηηκάηαη ζηα €1.250,00 ζην νπνίν πεξηιακβάλεηαη

ηξηεηήο ππνζηήξημε θαη εγγχεζε.

2.2.2 Βαζηθά ταραθηερηζηηθά

Φηιηθφ πξνο ρξήζε δηθηπαθφ πεξηβάιινλ γηα βηβιηνζεθνλφκνπο θαη

ρξήζηεο

Δίλαη ζχκθσλν κε ην πξφηππν UNIMARC

Τπνζηεξίδεη ην πξσηφθνιιν αληαιιαγήο δεδνκέλσλ Z39.50

Τπνζηεξίδεη ηε ιεηηνπξγία δεκηνπξγίαο θαη εθηχπσζεο ξαβδνθσδίθσλ

Λεπηνκεξή ηεθκεξίσζε γηα ηνπο ρξήζηεο θαη ην δηαρεηξηζηή ηνπ

ζπζηήκαηνο

Δλεξγεηηθή δηαρείξηζε ησλ αιιαγψλ ζηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο

παξερφκελεο ππεξεζίεο κέζσ ηνπ ηζηνηφπνπ

39

Λεηηνπξγία γηα ηελ έθδνζε αληίγξαθσλ αζθαιείαο βάζεο δεδνκέλσλ θαη

βηβιηνγξαθηθέο εγγξαθέο ζε κνξθή XML, ην νπνίν εμαζθαιίδεη ηε

δηαζεζηκφηεηα θαη ηελ αλάθηεζε δεδνκέλσλ 10 θαη 15 ρξφληα κεηά

Τπνζηήξημε πνιιψλ γισζζψλ (Γαιιηθά, Αγγιηθά Ηζπαληθά Ηηαιηθά θαη

Πνξηνγαιηθά)

Δηζαγσγή θαη εμαγσγή βηβιηνγξαθηθψλ εγγξαθψλ ζε δηάθνξνπο ηχπνπο

Σν θάζε έλα απφ ηα ηεξκαηηθά ζηα νπνία εγθαζίζηαηαη ην PMB έρεη ηε

δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγήζεη είηε ζαλ εμππεξεηεηήο είηε ζαλ απιφ

ηεξκαηηθφ ελφο δηθηχνπ ή αθφκα θαη κεκνλσκέλν. Δπίζεο δελ ρξεηάδεηαη

θαηλνχξηα εγθαηάζηαζε γηα ηεξκαηηθά πνπ πξνζηίζεληαη ζην δίθηπν κεηά

ηελ αξρηθή εγθαηάζηαζε (ην κφλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη λα ππάξρεη

επηθνηλσλία κέζσ δηθηχνπ)

πλεξγάδεηαη άςνγα κε φιεο ηηο γλσζηέο πιαηθφξκεο ηηο αγνξάο φπσο

γηα παξάδεηγκα Windows, MacOS Linux θαη Unix

Σν γεγνλφο φηη ρξεζηκνπνηεί ηνλ εμππεξεηεηή ηζηνχ Apache –ην 71%

ησλ εμππεξεηεηψλ ηζηνχ παγθνζκίσο ρξεζηκνπνηνχλ Apache— θαη ηε

ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλσλ MySQL –πάλσ απφ 5 εθαηνκκχξηα

εμππεξεηεηέο παγθνζκίσο ρξεζηκνπνηνχλ MySQL— δηαζθαιίδεη ηελ

δσξεάλ θαη ζπκβαηή εγθαηάζηαζε θαη ρξήζε ηνπ

Ο θαηάινγνο δεκφζηαο πξφζβαζεο είλαη ελζσκαησκέλνο ζην

πξφγξακκα.

ην επίζεκν δηθηπαθφ ηφπν ππάξρεη ε δπλαηφηεηα εμεξεχλεζεο ησλ

δπλαηνηήησλ ηνπ πξνγξάκκαηνο. Γπζηπρψο ν ηζηφηνπνο ππνζηεξίδεη κφλν ηε

γαιιηθή γιψζζα, αιιά κε ηε βνήζεηα ησλ εξγαιείσλ κεηάθξαζεο –

πξνζθεξφκελα απφ άιιεο ηνπνζεζίεο ηνπ Γηαδηθηχνπ— δελ είλαη δχζθνινο ν

εληνπηζκφο ηνπ demo (πξφγξακκα επίδεημεο) πνπ δηαηίζεηαη επίζεο ζηελ

αγγιηθή, ηελ ηζπαληθή θαη ηελ ηηαιηθή γιψζζα. Δπίζεο χζηεξα απφ

ζπλελλφεζε κε ηε εηαηξία είλαη δπλαηή κηα πιήξεο επίδεημε ζηνλ δηθφ ηνπο

εμππεξεηεηή.

40

2.2.3 Γραθηθό περηβάιιολ τρήζηε (user interface)

Γηα ηελ παξνπζίαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ρξεζηκνπνηήζεθε ην πεξηβάιινλ

ηεο Ecole National Superieure d‘Art (Βηβιηνζήθε ηεο Αλψηεξεο Δζληθήο

ρνιήο Σέρλεο) ζηε Γαιιία <http://www.ensa-limoges-

aubusson.fr/doc/index.html> πνπ είλαη θαη ην πην πιήξεο πεξηβάιινλ πνπ

εληνπίζηεθε απφ ηηο δηάθνξεο έξεπλεο πνπ έγηλαλ ζε βηβιηνζήθεο πνπ ην

ρξεζηκνπνηνχλ. Γεληθά πάλησο δελ παξνπζηάδνληαη κεγάιεο δηαθνξνπνηήζεηο

ζην ζρεδηαζκφ ηνπ πξνγξάκκαηνο αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο βηβιηνζήθεο.

Ζ αξρηθή νζφλε (Οζόλε 12) δίλεη ηελ επηινγή κηαο γξήγνξεο αλαδήηεζεο,

ελψ παξέρνληαη δπλαηφηεηεο κεηαθνξάο ζηηο νζφλεο ηεο ζχλζεηεο

αλαδήηεζεο ή/θαη αλαδήηεζεο φξσλ. Δπίζεο ππάξρεη ε δπλαηφηεηα γηα

ζεκαηηθή αλαδήηεζε ζχκθσλα κε ηηο ζεκαηηθέο επηθεθαιίδεο θαη

ππνθεθαιίδεο πνπ παξέρνληαη ζην θάησ κέξνο ηεο νζφλεο. Σέινο δίλεηαη ε

επηινγή γηα αιιαγή ηεο γιψζζαο ηνπ γξαθηθνχ πεξηβάιινληνο, θαη θπζηθά ηα

πιήξε ζηνηρεία επηθνηλσλίαο ηεο Βηβιηνζήθεο.

Οθόνη 12: Αξρηθή νζόλε θαηαιόγνπ & αλαδήηεζεο ζην ΡΜΒ

41

Πξαγκαηνπνηψληαο κηα γξήγνξε αλαδήηεζε (quick search) κε ηα

επηιεγκέλα πεδία (ηίηινπ, ηαμηλνκηθνχ αξηζκνχ, φια ηα πεδία, ζπγγξαθέα θαη

ζέκα) ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ φξν «Brown», ηα απνηειέζκαηα εκθαλίδνληαη ζε

θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην πεδίν πνπ βξέζεθε ν φξνο δίλνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ

εγγξαθψλ πνπ ππάξρνπλ ζηε βάζε κ‘ απηφλ ηνλ φξν ζε θάπνην απφ ηα

επηιεγκέλα πεδία (Οζόλε 13).

Οθόνη 13: πγθεληξσηηθά απνηειέζκαηα γξήγνξεο αλαδήηεζεο ρξήζηε ζην PMB

Θεσξψληαο γηα ηε ζπγθεθξηκέλε αλαδήηεζε φηη ν φξνο είλαη φλνκα

ζπγγξαθέα θη επηιέγνληαο ηελ αληίζηνηρε θαηεγνξία, εκθαλίδνληαη φινη νη

επξεηεξηαζκέλνη ζπγγξαθείο πνπ νλνκάδνληαη ―Brown‖ φπσο θαίλεηαη (Οζόλε

14):

42

Οθόνη 14: Δκθάληζε απνηειεζκάησλ αλά θαηεγνξία ζην PMB

Με ηελ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζπγγξαθέα ηφηε εκθαλίδνληαη νη

εγγξαθέο πνπ ππάξρνπλ θαη παηψληαο ην ζπλ(+) (ζην παξάδεηγκα είλαη

παηεκέλν θαη θαίλεηαη ην πιελ(-), φπνπ αλ επηιεγεί θαίλεηαη κφλν ν ηίηινο),

ηφηε εκθαλίδνληαη φιεο νη ιεπηνκέξεηεο ηνπ ηεθκεξίνπ ζε κνξθή πεδίσλ

(Οζόλε 15), ελψ ππάξρεη δπλαηφηεηα επηινγήο λα εκθαληζηεί ζε κνξθή ISBD

(International Standard Book Description).

Οθόνη 15: Δκθάληζε βηβιηνγξαθηθήο εγγξαθήο ζην ΡΜΒ

43

2.2.4 Βηβιηοζεθολοκηθό περηβάιιολ (staff interface)

Ζ αξρηθή νζφλε (Οζόλε 16) ηνπ βηβιηνζεθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο είλαη

απηή ηνπ ππνζπζηήκαηνο «Κπθινθνξία πιηθνχ – Circulation» απ΄ φπνπ

γίλεηαη ε αλαδήηεζε ρξήζηε είηε κέζσ ηνπ θσδηθνχ ηεο θάξηαο ρξήζηε είηε

κέζσ ηνπ επηζέηνπ. ηε αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο δίλνληαη νη ινηπέο

ιεηηνπξγίεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ππνζχζηεκαηνο, φπσο δαλεηζκφο θαη

επηζηξνθή ηνπ πιηθνχ, πξνζζήθε λέσλ ρξεζηψλ, εκθάληζε ηεθκεξίσλ,

θξαηήζεηο θ.ν.θ. ζε δελδξνεηδή κνξθή.

Οθόνη 16: Αλαδήηεζε ρξήζησλ-κειώλ ζην ΡΜΒ

Πξαγκαηνπνηψληαο κηα αλαδήηεζε κε φλνκα ρξήζηε εκθαλίδεηαη ε νζφλε

κε ηα πξνζσπηθά ζηνηρεία ηνπ ρξήζηε θαη ηα ηεθκήξηα πνπ έρεη δαλεηζκέλα

(Οζόλε 17).

Οθόνη 17: Δκθάληζε ζηνηρείσλ ρξήζηε ζην ΡΜΒ

44

Ζ αξρηθή νζφλε ηνπ ππνζπζηήκαηνο «Καηαινγνγξάθεζε – Cataloguing»

(Οζόλε 18) είλαη ε νζφλε αλαδήηεζεο εγγξαθήο φπνπ ππάξρνπλ πνιιαπιέο

επηινγέο γηα έξεπλα ζε δηάθνξα πεδία (ζπγγξαθέα, ηίηινπ, ζέκαηνο,

ηαμηλνκηθνχ αξηζκνχ, εθδφηε, ζεηξάο), φπσο επίζεο θαη ε επηινγή γηα ζχλζεηε

αλαδήηεζε. ηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο ηεο νζφλεο δίλνληαη νη

ππφινηπεο επηινγέο ηνπ ππνζπζηήκαηνο θαηαινγνγξάθεζεο φπσο εηζαγσγή

λέαο εγγξαθήο ή επηινγή θαηαινγνγξάθεζεο πεξηνδηθψλ.

Οθόνη 18: Αξρηθή νζόλε θαηαινγνγξάθεζεο ζην ΡΜΒ

Αθνινπζεί ε νζφλε γηα ηελ εηζαγσγή λέαο εγγξαθήο MARC (Οζόλε 19.1),

φπνπ γίλεηαη αλαδήηεζε ζχκθσλα είηε κε ην ISBN (International Standard

Book Number) είηε κε ην EAN (European Article Number) δειαδή ην πιένλ

επνλνκαδφκελν ISBN-13 ή ηνλ εκπνξηθφ αξηζκφ.

Οθόνη 19.1: Αλαδήηεζε βηβιηνγξαθηθήο εγγξαθήο ζην ΡΜΒ

45

Ζ εηζαγσγή κηαο λέαο εγγξαθήο πξαγκαηνπνηείηαη εχθνια κε ηελ

ζπκπιήξσζε ησλ θαηάιιεισλ ζε θάζε πεξίπησζε πεδίσλ. ηελ νζφλε

εκθαλίδνληαη φιεο νη πεξηνρέο ζπλνπηηθά, ελψ παηψληαο ην ζχκβνιν ζπλ (+)

αλνίγεη ην αλάπηπγκα ηεο θάζε πεξηνρήο, φπσο θαίλεηαη ζην παξάδεηγκα ηελ

πεξηνρή ηίηινπ (Οζόλε 19.2):

Οθόνη 19.2: Δηζαγσγή λέαο εγγξαθήο MARC ζην ΡΜΒ

ην επφκελν ππνζχζηεκα «Καζηεξσκέλνη ξνη – Authorities» ππάξρεη κηα

θνηλή νζφλε γηα ηελ αλαδήηεζε θαη ηελ εηζαγσγή θαζηεξσκέλσλ φξσλ (Οζόλε

20.1). ην θάησ κέξνο ηεο νζφλεο εκθαλίδνληαη ζε αιθαβεηηθή θαηάηαμε νη

θαζηεξσκέλνη φξνη πνπ πξνεγνχληαη θη έπνληαη ηνπ φξνπ βάζε ηνπ νπνίνπ

έγηλε αλαδήηεζε. ηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο δίλνληαη νη επηινγέο

αλαδήηεζεο ζηα επξεηήξηα θαζηεξσκέλσλ ζπγγξαθέσλ, ζεκάησλ, ζεηξψλ

θ.ν.θ. Δλψ ππάξρεη εηδηθή επηινγή γηα ηελ πξνζζήθε λένπ θαζηεξσκέλνπ φξνπ

πνπ καο κεηαθέξεη ζηε ζρεηηθή νζφλε (Οζόλε 20.2).

Οθόνη εισαγωγής

MARC εγγραυή με

ανάπτσγμα της

περιοτής τίτλοσ

46

Οθόνη 20.1: Αλαδήηεζε θαζηεξσκέλσλ όξσλ ζην ΡΜΒ

Οθόνη 20.2: Δηζαγσγή λένπ θαζηεξσκέλνπ όξνπ σο κλεία επζύλεο ζην ΡΜΒ

Πξνρσξψληαο ζην ππνζχζηεκα «Αλαθνξέο – Reports» ππάξρεη κηα

πιεζψξα επηινγψλ γηα ηελ παξαγσγή ζηαηηζηηθψλ θη αλαθνξψλ γηα ηελ

θίλεζε ηνπ πιηθνχ θαη ησλ ρξεζηψλ, φπσο αλαιχνληαη ζηελ αξηζηεξή ζηήιε

πινήγεζεο ηεο νζφλεο ζε δελδξνεηδή κνξθή (Οζόλε 21). Δπίζεο παξέρεηαη ε

δπλαηφηεηα γηα ηελ παξαγσγή εμεηδηθεπκέλσλ αλαθνξψλ –πέξαλ ησλ

ηππνπνηεκέλσλ πνπ παξέρνληαη απφ ην ζχζηεκα— κε ηε δηαηχπσζε

εξσηεκάησλ ζηε γιψζζα SQL (Structure Query Language).

Η επιλογή για την

εισαγωγή σσγγραυέα

ως καθιερωμένο όρο

(Οθόνη 20.2)

47

Οθόνη 21: Αξρηθή νζόλε αλαθνξώλ & ζηαηηζηηθώλ ζην ΡΜΒ

Μέζσ ηνπ ππνζπζηήκαηνο ―Selective Dissemination of Information (SDI --

Δπηιεθηηθή Γηάδνζε Πιεξνθφξεζεο)‖ είλαη δπλαηφ λα ηεζνχλ νη παξάκεηξνη,

ψζηε λα απνζηέιινληαη απηφκαηα ελεκεξψζεηο ζηνπο ρξήζηεο γηα λέν πιηθφ

πνπ απνθηήζεθε απφ ηε βηβιηνζήθε θαη απεπζχλεηαη ζηα πεδία ηνπ

ελδηαθέξνληνο ηνπ θάζε ρξήζηε ζχκθσλα κε ην πξνθίι ησλ αλαγλσζκάησλ

ηνπο (Οζόλε 22). ηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο ππάξρνπλ νη επηκέξνπο

επηινγέο ηνπ ππνζπζηήκαηνο ζε δελδξνεηδή κνξθή, ελψ ζην θέληξν ηεο

νζφλεο αλαπηχζζεηαη ην επηιεγκέλν ππνκελνχ.

Οθόνη 22: Οζόλε Selective Dissemination of Information ζην ΡΜΒ

Σν ηειεπηαίν ππνζχζηεκα είλαη νη «Πξνζθηήζεηο – Acquisitions», φπνπ ε

νζφλε γηα ηελ αλαδήηεζε ησλ ππαξρνπζψλ παξαγγειηψλ θαη ηελ εηζαγσγή

48

λέσλ είλαη θνηλή, ελψ ζηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο δίλνληαη νη επηινγέο

ηνπ ππνζπζηήκαηνο ζε δελδξνεηδή κνξθή (παξαγγειίεο, παξαιαβέο,

ηηκνιφγηα, πξνκεζεπηέο ή παξαγγειίεο ππφ επεμεξγαζία) (Οζόλε 23).

Οθόνη 23: Αλαδήηεζε παξαγγειηώλ ζην ΡΜΒ

Δπίζεο παξνπζηάζηεθαλ νη πην αληηπξνζσπεπηηθέο νζφλεο ηνπ

πξνγξάκκαηνο, ψζηε λα θαλεί φηη πξφθεηηαη γηα έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα

δηαρείξηζεο ζπιινγψλ, ηθαλφ λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο θάζε

βηβιηνζήθεο αλεμαξηήησο κεγέζνπο, αθνχ πεξηιακβάλεη φια ηα απαηηνχκελα

ππνζπζηήκαηα (θπθινθνξία πιηθνχ, θαηαινγνγξάθεζε, πξνζθηήζεηο,

θαζηεξσκέλνη φξνη θ.ν.θ.) θαη πεξαηηέξσ σο πξφγξακκα αλνηθηνχ θψδηθα είλαη

επέιηθην θαη πξνζαξκφζηκν αλάινγα κε ηε βηβιηνζήθε θαη ηηο αλάγθεο ηεο.

Η επιλογή για

την εισαγωγή

νέας παραγγελίας

49

2.3 JOOMLA! & OpenBiblio

Σν Joomla! είλαη έλα Content Management System (CMS – χζηεκα

Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ), ην νπνίν έρεη ζρεδφλ απεξηφξηζηεο εθαξκνγέο κε

ηηο νπνίεο εχθνια θαη γξήγνξα κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη έλα δπλακηθφ

ηζηφηνπν.

Απφ ηελ άιιε ην OpenBiblio είλαη έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα

βηβιηνζήθεο, ην νπνίν αξρηθά δεκηνπξγήζεθε γηα λα θαιχπηεη ηηο αλάγθεο

ζρνιηθψλ βηβιηνζεθψλ. κσο θαζψο νη ππεξεζίεο ησλ ζρνιηθψλ βηβιηνζεθψλ

είλαη πην πεξηνξηζκέλεο απφ βηβιηνζήθεο κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο, σο

απνηέιεζκα απαηηνχληαη θάπνηεο επηπξφζζεηεο εθαξκνγέο πξνθεηκέλνπ λα

ιεηηνπξγήζεη ζαλ πιήξεο εξγαιείν ζε κηα κεγαιχηεξε βηβιηνζήθε κε

απμεκέλεο απαηηήζεηο.

Ο δηθηπαθφο ηφπνο κηαο βηβιηνζήθεο απνηειεί έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν ηεο

πξνψζεζεο ηεο βηβιηνζήθεο, θαη ζπγρξφλσο είλαη ε αθεηεξία γηα ηε

δηαδηθηπαθή αλαδήηεζε ηνπ έηεξνπ βαζηθνχ εξγαιείνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη

απφ ηνπο ρξήζηεο, ηνλ θαηάινγν.

Δίλαη δπλαηφ ν ηζηφηνπνο ηνπ θαηαιφγνπ λα ρξεζηκνπνηείηαη θαη σο

ηζηφηνπνο ηεο βηβιηνζήθεο κε απνηέιεζκα δπν απφ ηα πην ζεκαληηθά

εξγαιεία λα ιεηηνπξγνχλ σο κηα νινθιεξσκέλε εθαξκνγή. ηε πεξίπησζε

ηνπ Joomla θαη ηνπ OpenΒiblio κπνξεί λα δεκηνπξγήζεθαλ σο μερσξηζηά

εξγαιεία, φκσο αξγφηεξα –ιφγσ ησλ αλαγθψλ πνπ πξνέθπςαλ—

δεκηνπξγήζεθε έλα πξφγξακκα βάζεη ηνπ νπνίνπ ιεηηνπξγνχλ ζπλεξγαηηθά

σο έλα εληαίν ζχζηεκα. Σν γεγνλφο απηφ πξνζζέηεη ηφζν ζην θησρφ γξαθηθφ

πεξηβάιινλ θαη ηηο ιίγεο επηινγέο ηνπ θαηαιφγνπ ηνπ OpenBiblio φζν ζην λα

εκπινπηίδεη ην Joomla! –ήδε απφ ηα πην θαηαμησκέλα θαη

πνιπρξεζηκνπνηνχκελα παγθνζκίσο πξνγξάκκαηα αλνηθηνχ θψδηθα γηα ηε

δεκηνπξγία ηζηνηφπσλ βηβιηνζεθψλ— κε ηε πξνεμάξρνπζα εθαξκνγή θάζε

βηβιηνζήθεο, ηνλ δεκφζην θαηάινγν.

ηελ εξγαζία απνθαζίζηεθε λα αλαπηπρζνχλ καδί ηα δχν ζπζηήκαηα

θαηαζέηνληαο ζαλ πξφηαζε ηελ θνηλή ηνπο αλάπηπμε, θαζψο ζεσξήζεθε φηη

πξφθεηηαη γηα κηα απφ ηηο θαιχηεξεο θαη απνδνηηθφηεξεο ιχζεηο γηα βηβιηνζήθεο

πνπ δελ δηαζέηνπλ ηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο λα αλαπηχμνπλ δηθηπαθφ ηφπν

50

θαη δεκφζην θαηάινγν ρσξηζηά βαζηδφκελεο ζηηο εηαηξίεο ζρεδηαζκνχ

ηζηνρψξσλ θαη ηα δηαζέζηκα εκπνξηθά παθέηα.

2.3.1 Ιζηορηθή αλαδροκή Joomla!

Σν Joomla! μεθίλεζε σο έλα παξάγσγν ηνπ Mambo ζηηο 17 Απγνχζηνπ ηνπ

2005 ζέινληαο λα εμειίμεη ηηο δπλαηφηεηεο πνπ είρε παξείρε ην Mambo. Δίλαη

έλα ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα πνπ δηαηίζεηαη θάησ απφ ηελ άδεηα GPL. Ζ

ιέμε ―joomla‖ πξνέξρεηαη απφ ηα ζνπαρίιε θαη ζεκαίλεη «φινη καδί» ή «ζαλ

ζχλνιν», θαη επηιέρηεθε γηα λα ηνλίζεη ηελ αθνζίσζε ηεο αλαπηπμηαθήο

νκάδαο θαη ηεο θνηλφηεηαο ηνπ project.

Σν Joomla! είλαη έλα CMS (Content Management System – χζηεκα

Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ), ην νπνίν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα πάξα

πνιιέο εθαξκνγέο ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ησλ εθαξκνγψλ κηαο

βηβιηνζήθεο.

Σα CMS είλαη δπλακηθνί δηθηπαθνί ηφπνη, νη νπνίνη κπνξνχλ κε απινχο

ηξφπνπο λα αιιάδνπλ απφ ηνπο ρξήζηεο ηνπο. Αλάινγα αλ είλαη απιά,

δπλακηθά ή πιήξσο δπλακηθά κπνξνχλ λα αιιάδνπλ είηε κφλν απφ ηνπο

δηαρεηξηζηέο ηνπο είηε θαη απφ ρξήζηεο. Έηζη ην Joomla! κπνξεί λα

ρξεζηκνπνηεζεί σο πξφγξακκα γηα ηελ απηνκαηνπνίεζε κηαο βηβιηνζήθεο.

Ζ ρξήζε ηνπ Joomla! ζηηο βηβιηνζήθεο πξνηάζεθε επίζεκα ζε κία

παξνπζίαζε πνπ έγηλε ζην ζπλέδξην ―Computers in Libraries 2007‖ θαη

χζηεξα απφ απηφ δεκηνπξγήζεθε μερσξηζηφο δηθηπαθφο ηφπνο

<www.joomlainlibrary.com> γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ Joomla! ζε βηβιηνζήθεο.

Ο ηζηφηνπνο απηφο παξέρεη πξφζζεηα εξγαιεία γηα ην Joomla! πνπ

αθνξνχλ βηβιηνζεθνλνκηθέο εξγαζίεο φπσο επίζεο θαη άξζξα ζρεηηθά κε ηελ

ρξεζηηθφηεηα θαη ηε ρξήζε ηνπ Joomla!, ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ

βηβιηνζήθεο πνπ ην έρνπλ πηνζεηήζεη σο ηζηφηνπν ηεο βηβιηνζήθεο ηνπο. Σα

πεξηζζφηεξα αλαθέξνληαη ζην γεγνλφο φηη ην Joomla! δεκηνπξγεί δπλακηθνχο

ηζηνρψξνπο, νη νπνίνη είλαη πνιχ εχθνιν λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ην

πξνζσπηθφ ηεο βηβιηνζήθεο θάλνληαο αιιαγέο ζην πεξηερφκελν ρσξίο

γλψζεηο πξνγξακκαηηζκνχ.

Σν Joomla! θαίλεηαη λα είλαη έλα πνιχ ιεηηνπξγηθφ πξφγξακκα, φρη κνλάρα

γηα ηνπο ιφγνπο πνπ αλαιχζεθαλ παξαπάλσ αλαθνξηθά κε ηελ

εππξνζάξκνζηε κνξθή ησλ ινγηζκηθψλ αλνηθηνχ θψδηθα, αιιά θαη απφ ηε

51

ζρεηηθά επξεία ρξήζε ηνπ απφ δηάθνξεο βηβιηνζήθεο ζε φιν ην θφζκν.

Παξαθάησ αλαθέξνληαη 25 απφ ηηο βηβιηνζήθεο πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ αλά

ηνλ θφζκν ζχκθσλα κε ηνλ ηζηφηνπν πνπ ―Joomla! in Libraries‖

<www.joomlainlibrary.com>:

Airlangga University Library, Indonesia

The Atlantic City Free Public Library, USA

The Atlantic City Free Public Library, USA

The Assembly on Literature for Adolescents, USA

DISCUS Virtual Library, USA

Education Centre Library, Canada

Friends of the Chicopee Public Library, USA

Friends of the Livermore Library, USA

Hervey Bay Libraries, Australia

Hong Kong Library Association, Hong Kong

Health Sciences Library, Stony Brook University, USA

Jefferson College Library, USA

Kenya Library Association, Kenya

Library of Love, Africa

Digital Library, Universiti Teknologi Mara

Mancos Public Library District

National Library of the Philippines, Philippines

Ohio Law Library, USA

Ord Township Library, USA

OSU Digital Library Laboratory, USA

Paris Carnegie Public Library, USA

Perdana Library, Malasia

Portsmouth Public Library, USA

Sampoerna Corner Library, Indonesia

Susquehanna County Library, USA

Tyngsborough Public Library, USA

Δδψ πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη θαη ζηελ Διιάδα ε Βηβιηνζήθε ηνπ

Παλεπηζηεκίνπ Μαθεδνλία ζηήξημε ηελ αλάπηπμε ηνπ λένπ ηεο δηθηπαθνχ

ηφπνπ ζην Joomla! θη νπνίνο «ηξέρεη» ήδε απφ ην 2006.

52

2.3.2 Βαζηθά ταραθηερηζηηθά

Σν Joomla! κπνξεί λα εγθαηαζηαζεί ζηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα Windows,

MacOS, Linux θαη άιιεο πιαηθφξκεο βαζηζκέλεο ζην Unix, φπσο επίζεο θαη

ζε πνιιαπιή πιαηθφξκα ρξεζηκνπνηψληαο πεξηζζφηεξα απφ έλα ιεηηνπξγηθά

ζπζηήκαηα (Mac, Windows, Linux, Solaris).

Γηα λα εγθαηαζηαζεί θαη λα αμηνπνηεζνχλ πιήξσο νη δπλαηφηεηέο ηνπ

πξέπεη λα ππάξρεη έλαο εμππεξεηεηήο ηζηνχ (ν Apache ζεσξείηαη σο ν

θαηαιιειφηεξνο), κηα βάζε δεδνκέλσλ (ε MySQL ζεσξείηαη σο ε

θαηαιιειφηεξε) θαη κηα γιψζζα script PHP γηα ηνλ εμππεξεηεηή καδί κε

εμεηδηθεπκέλα ππνζπζηήκαηα πνπ ελεξγνπνηνχληαη κε PHP γηα ηελ MySQL,

ηελ XML θαη Zib ιεηηνπξγηθφηεηα. Οη ειάρηζηεο εθδφζεηο πνπ κπνξνχλ λα

ρξεζηκνπνηεζνχλ είλαη νη εμήο:

PHP 4.3.x , πξνηείλεηαη 4.4.3 ή λεφηεξε

MySQL 3.23.x ή λεφηεξε

Apache 1.3 ή λεφηεξε

mob_mysql

mob_xml

mob_zlib

Γελ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη εθδφζεηο ηεο PHP 4.4.2 θαη 5.0.4.

Γπζηπρψο ην demo δελ είλαη δηαζέζηκε απηή ηε πεξίνδν, φπσο επίζεο δελ

είλαη δηαζέζηκν θαη ζε κε εγγεγξακκέλνπο ρξήζηεο. Απηφ βέβαηα θαζηζηά

δχζθνιν ην λα εμεηαζηεί ε ιεηηνπξγηθφηεηά ηνπ απφ ηνπο ελδηαθεξφκελνπο.

Γηα ηελ εξγαζία ζεσξήζεθε αλαγθαίν λα δεκηνπξγεζεί έλαο ηζηνηφπνο πνπ

λα βαζίδεηαη ζην Joomla! θαη έλαο θαηάινγνο δεκφζηαο πξφζβαζεο

βαζηδφκελνο ζην OpenBiblio, ψζηε λα αμηνινγεζνχλ ζπλεξγαηηθά θαη λα

θαηαδεηρηεί ν βαζκφο επθνιίαο θαη επειημίαο γηα ηε δεκηνπξγία ησλ δχν

βαζηθφηεξσλ ππεξεζηψλ ησλ βηβιηνζεθψλ κε ηα πξντφληα πνπ πξνηείλνληαη.

Φπζηθά πξφθεηηαη γηα πηινηηθέο εθαξκνγέο πνπ αλαπηχρζεθαλ απνθιεηζηηθά

γηα ηελ ππνζηήξημε θαη ηελ παξνπζίαζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο φκσο

θαηαδεηθλχεηαη εκπξάθησο φηη ε θάζε βηβιηνζήθε –κε ην θαηάιιειν ηερληθφ

πξνζσπηθφ ή θάπνην κέινο ηνπ πξνζσπηθνχ κε κεξάθη θαη φξεμε— κπνξεί λα

δεκηνπξγήζεη έλαλ ηζηφηνπν θαη θαηάινγν δεκφζηαο πξφζβαζεο καδί πνπ λα

αληαπνθξίλνληαη εμ‘ νινθιήξνπ ζηηο δηθέο ηεο αλάγθεο.

53

2.3.3 Γραθηθό περηβάιιολ τρήζηε (user interface)

πσο αλαθέξζεθε ην γξαθηθφ πεξηβάιινλ θαη νη δπλαηφηεηεο ηνπ

OpenBiblio είλαη ηδηαίηεξα πεξηνξηζκέλα. Ζ αξρηθή νζφλε ρξήζηε παξέρεη

κφλν ηε ιεηηνπξγία ηεο απιήο αλαδήηεζεο ζχκθσλα κε ηνλ ηίηιν, ην

ζπγγξαθέα ή ην ζέκα ηνπ ηεθκεξίνπ (Οζόλε 24).

Οθόνη 24: Αξρηθή νζόλε ρξήζηε ηνπ OpenBiblio

Πξαγκαηνπνηψληαο κηα αλαδήηεζε ζηνλ θαηάινγν εκθαλίδεηαη ε νζφλε

απνηειεζκάησλ κε ηηο βηβιηνγξαθηθέο εγγξαθέο πνπ πιεξνχλ ην εξψηεκα ηεο

αλαδήηεζεο ζε ζπλνπηηθή κνξθή κε ηα ζηνηρεία ηίηινπ, ζπγγξαθέα θαη

ηαμηλνκηθνχ αξηζκνχ ησλ ηεθκεξίσλ (Οζόλε 25).

Οθόνη 25: Δκθάληζε απνηειεζκάησλ αλαδήηεζεο ρξήζηε ζην OpenBiblio

Δθφζνλ επηιεγεί ζπγθεθξηκέλνο ηίηινο, ηφηε εκθαλίδεηαη ε πιήξεο

βηβιηνγξαθηθή εγγξαθή καδί κε πιεξνθνξίεο γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ ηεθκεξίνπ

54

(δαλεηζκέλν, ζηε βηβιηνζήθε θ.ν.θ.). ε απηήλ ηελ νζφλε θαίλνληαη αλαιπηηθά

φια ηα ζηνηρεία ηνπ ηεθκεξίνπ θαη ζε MARC κνξθή (Οζόλε 26).

Οθόνη 26: Δκθάληζε βηβιηνγξαθηθήο εγγξαθήο ζην OpenBiblio

55

2.3.4 Βηβιηοζεθολοκηθό περηβάιιολ (staff interface)

ηελ αξρηθή νζφλε ηνπ βηβιηνζεθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο (Οζόλε 27)

εκθαλίδνληαη ηα ππνζπζηήκαηα ηνπ OpenBiblio θαηεγνξηνπνηεκέλα –

Κπθινθνξία πιηθνχ, Καηαινγνγξάθεζε, Γηαρείξηζε θαη Αλαθνξέο—ελψ ζηελ

αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο παξέρνληαη νη ιεηηνπξγίεο ηεο εμνπζηνδφηεζεο

εηζφδνπ ζην ζχζηεκα (Login), ηελ αδεηνδφηεζεζε ρξήζεο (License) θαη ηε

Βνήζεηα (Help).

Οθόνη 27: Αξρηθή ζειίδα βηβιηνζεθνλνκηθνύ πεξηβάιινληνο ζην OpenBiblio

Σν ππνζχζηεκα ηεο «Κπθινθνξίαο πιηθνχ – Circulation» (Οζόλε 28.1)

ππνζηεξίδεη ηελ αλαδήηεζε ρξήζηε, ηηο επηζηξνθέο θαη ηνπο δαλεηζκνχο ηνπ

πιηθνχ θαη ηελ εγγξαθή λέσλ ρξεζηψλ. Γίλνληαη δπλαηφηεηεο αλαδήηεζεο

ζχκθσλα είηε κε ηνλ αξηζκφ θάξηαο ηνπ ρξήζηε είηε ζχκθσλα κε ην επίζεην.

56

Οθόνη 28.1: Αλαδήηεζε ρξεζηώλ κειώλ ζην OpenBiblio

Δπηπιένλ ζηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο ππάξρεη ε επηινγή εηζαγσγήο

λένπ ρξήζηε (Οζόλε 28.2) ή ηεο επηζηξνθήο ηνπ πιηθνχ.

Οθόνη 28.2: Δηζαγσγή λένπ ρξήζηε ζην OpenBiblio

Πξνρσξψληαο ζην ππνζχζηεκα «Καηαινγνγξάθεζε – Cataloguing» ε

θεληξηθή νζφλε (Οζόλε 29.1) παξέρεη επηινγέο γηα ηελ αλαδήηεζε ηεθκεξίσλ

είηε κε ην ξαβδνθψδηθα είηε κε ιέμεηο-θιεηδηά.

57

Οθόνη 29.1: Αλαδήηεζε βηβιηνγξαθηθώλ εγγξαθώλ ζην OpenBiblio

Παξάιιεια ζηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο ππάξρνπλ επηινγέο γηα ηελ

εηζαγσγή λέαο βηβιηνγξαθηθήο εγγξαθήο (Οζόλε 29.2) ή γηα ηελ εηζαγσγή

έηνηκσλ MARC εγγξαθψλ (copy cataloguing).

Οθόνη 29.2: Δηζαγσγή λέαο εγγξαθήο MARC ζην OpenBiblio

58

Μέζσ ηνπ ππνζπζηήκαηνο «Γηαρείξηζε – Administration»

πξαγκαηνπνηείηαη ε δηαρείξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο, δειαδή ε δηαρείξηζε θσδηθψλ

ηνπ πξνζσπηθνχ, νη παξακεηξνπνηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηνπο ηχπνπο ρξεζηψλ

(π.ρ. παηδηά, ελήιηθεο, δάζθαινη θ.ν.θ), ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηεο ζπιινγήο

(π.ρ. βηβιία, πεξηνδηθέο εθδφζεηο, νπηηθναθνπζηηθνί δίζθνη, κνπζηθά cd, ηαηλίεο

θ.ν.θ.) θαη νη επηινγέο εκθάληζεο ηνπ ζπζηήκαηνο. ιεο νη επηινγέο είλαη

δηαζέζηκεο απφ ηελ αξηζηεξή ζηήιε πινήγεζεο (Οζόλε 30).

Οθόνη 30: Γηαρείξηζε ζπζηήκαηνο ζην OpenBiblio

Σν ηειεπηαίν ππνζχζηεκα ηνπ OpenBiblio είλαη νη «Αλαθνξέο – Reports»

(Οζόλε 31). Απφ εδψ είλαη δπλαηφ λα θαλνχλ ζηαηηζηηθά ησλ δαλεηζκψλ, ησλ

θξαηήζεσλ, ηνπ εθπξφζεζκνπ πιηθνχ θαη γεληθά φισλ ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ

ζπζηήκαηνο.

Οθόνη 31: Αξρηθή νζόλε αλαθνξώλ & ζηαηηζηηθώλ ζην OpenBiblio

59

ην θεθάιαην απηφ νη νζφλεο πνπ πεξηγξάθνληαη είλαη ιίγεο ζπγθξηηηθά κε

ηα δπν πξνεγνχκελα ππνθεθάιαηα, θαζψο είλαη έλα πνιχ απιφ εξγαιείν, πνπ

δελ πξνζθέξεη πνιιαπιέο θαη πεξίπινθεο επηινγέο, ηθαλφ φκσο λα θαιχςεη

ηηο βαζηθφηεξεο αλάγθεο ηνπ θνηλνχ κηαο βηβιηνζήθεο θαη λα πξνζαξκνζηεί

ζ‘απηέο.

2.3.5 Γραθηθό περηβάιιολ τρήζηε Joomla! & OpenBiblio

Οη δεκηνπξγνί ηνπ Joomla! πξνζθέξνπλ ην πξφγξακκα κε ην πξσηφηππν

γξαθηθφ πεξηβάιινλ ρξήζηε (Οζόλε 32). Βέβαηα ζην Γηαδίθηπν θπθινθνξνχλ

πάξα πνιιέο έηνηκεο φςεηο (templates) σο δηεπαθέο γηα ην Joomla!, ψζηε ε

εκθάληζή ηνπ λα πξνζαξκφδεηαη αλάινγα κε ηηο πξνηηκήζεηο ηνπ αηφκνπ ή ηνπ

νξγαληζκνχ πνπ ην εγθαζηζηά, φπσο επίζεο αλάινγα κε ηνπο ζηφρνπο θαη ην

θνηλφ πνπ ζα απεπζχλεηαη ν ηζηφηνπνο.

Οθόνη 32: Πξσηόηππν template Joomla!

Γηα θάπνηα απφ απηά –ζαλ ηα παξαδείγκαηα πνπ παξαηίζεληαη

παξαθάησ— ε απφθηεζή ηνπο είλαη εληειψο δσξεάλ κε κφλε ππνρξέσζε ηε

αλαθνξά ηνπ copyright απφ ην Joomla!. Δπηπξφζζεηα ππάξρνπλ πνιιά –πάιη

60

απφ ην ίδην ην Joomla!— ηα νπνία πσινχληαη, ελψ παξάιιεια πνιινί

ελαιιαθηηθνί ηζηφηνπνη έρνπλ δεκηνπξγήζεη πνιιά templates πνπ ηα κέιε

πιεξψλνληαο θάπνηα ζπλδξνκή κπνξνχλ λα θαηεβάζνπλ φζα επηζπκνχλ.

ιεο νη νζφλεο πνπ εκθαλίδνληαη παξαθάησ είλαη απφ ην πηινηηθφ

δηθηπαθφ ηφπν πνπ ζηήζεθε γηα ηελ εξγαζία, αθφηνπ έγηλε ε ζχλδεζε ηνπ

Joomla κε ην OpenBiblio, νπφηε θαη πξνζηέζεθε ε ιεηηνπξγία ―Search our

library‖. Παξαηίζεηαη ε αξρηθή νζφλε ηνπ πηινηηθνχ ηζηνηφπνπ κε δηαθνξεηηθά

templates (Οζόλεο 33 σο 36), ψζηε λα θαηαδεηρηεί ε επθνιία θαη ε επειημία ηνπ

ηξφπνπ αιιαγήο ηεο εκθάληζεο ρσξίο λα επεξεάδεηαη ην «ζηήζηκν» ηνπ

ηζηνρψξνπ ή/θαη ην πεξηερφκελν. ζα ρξεζηκνπνηήζεθαλ, κεηαθνξηψζεθαλ

δσξεάλ, θη φπσο θαίλεηαη ππάξρνπλ γηα φιεο ηηο πξνηηκήζεηο, άιια ηειείσο

απιά θαη άιια πην «εκπινπηηζκέλα».

Οθόνη 33: Παξάδεηγκα template 1

61

Οθόνη 34: Παξάδεηγκα template 2

Οθόνη 35: Παξάδεηγκα template 3

62

Οθόνη 36: Παξαδείγκαηα template 4

2.3.6 Πηιοηηθή εθαρκογή Joomla! & OpenBiblio

ην θεθάιαην απηφ θξίζεθε φηη ζα ήηαλ ρξήζηκν λα παξνπζηαζηεί ην

γξαθηθφ πεξηβάιινλ ηνπ Joomla! φπσο απηφ ζηήζεθε γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο

εξγαζίαο κε ηελ πξφζζεηε ιεηηνπξγία ηνπ online θαηαιφγνπ OpenBiblio.

Αξρηθά παξαηίζεηαη ε νζφλε ηνπ πεξηβάιινληνο δηαρείξηζεο ηνπ Joomla!

(Οζόλε 37), ζην νπνίν έρνπλ πξφζβαζε κφλν νη δηαρεηξηζηέο ζπζηήκαηνο

πξνθεηκέλνπ λα αλαλεψλνπλ ην δπλακηθφ ηζηφηνπν ηεο βηβιηνζήθεο. Ζ

δηαδηθαζία ηεο ελεκέξσζεο (update) ηφζν αλαθνξηθά κε ην πεξηερφκελν φζν

θαη κε ηελ εκθάληζε ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ νινθιεξψλεηαη κέζσ ησλ δηαθφξσλ

ιεηηνπξγηψλ ηνπ δηαρεηξηζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη κε ηε βνήζεηα πνιχ απιψλ

θαη θαηαλνεηψλ εληνιψλ, γηα ηε ρξήζε ησλ νπνίσλ δελ ρξεηάδεηαη θακία

ηδηαίηεξε γλψζε ππνινγηζηψλ ή/θαη πξνγξακκαηηζκνχ.

63

Οθόνη 37: Γηαρεηξηζηηθό πεξηβάιινλ Joomla!

Οη ιεηηνπξγίεο ηνπ θαηαιφγνπ παξακέλνπλ νη ίδηεο, ε κφλε δηαθνξά είλαη

φηη ν θαηάινγνο είλαη ζπλδεδεκέλνο κε ην δπλακηθφ πεξηβάιινλ ηνπ Joomla!.

Αξηζηεξά ζηελ νζφλε ππάξρεη έλα κελνχ πινήγεζεο κε ηηο «πεξηνρέο» ηνπ

ηζηφηνπνπ κε ηε ζεηξά σο αθνινχζσο (Οζόλε 38):

Our library: φπνπ νη ρξήζηεο ελεκεξψλνληαη ζρεηηθά κε ηε βηβιηνζήθε,

ηε ιεηηνπξγία θαη ηηο ππεξεζίεο ηεο

News: φπνπ αλαξηνχληαη ηα λέα ηεο βηβιηνζήθεο είηε γηα ηελ παξαιαβή

λένπ πιηθνχ είηε γηα εθδειψζεηο –κηα δηαδηθαζία πνπ νη βηβιηνζεθνλφκνη

εχθνια θαη ρσξίο ηδηαίηεξεο γλψζεηο κπνξνχλ λα θάλνπλ

Search our Library: πξφθεηηαη γηα ην ζχλδεζκν πνπ καο κεηαθέξεη ζηε

θφξκα αλαδήηεζεο ηνπ OpenBiblio

Contacts us: δίλεη ηα ζηνηρεία γηα επηθνηλσλία κε ην πξνζσπηθφ ηεο

βηβιηνζήθεο

Links: δίλνληαη νη ζχλδεζκνη ππεξθεηκέλνπ (hypertext links) απφ

πξνηεηλφκελνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο

Administrator: απφ φπνπ γίλεηαη κεηαθνξά ζην δηαρεηξηζηηθφ

πεξηβάιινλ ηνπ ζπζηήκαηνο κε ηελ είζνδν ηνπ αληίζηνηρνπ θσδηθνχ

πξφζβαζεο

Δπίζεο απφ θάησ ππάξρεη ε θφξκα εηζφδνπ ζην ζχζηεκα (login) γηα

ηνπο εγγεγξακκέλνπο ρξήζηεο κε επηινγή γηα απνζήθεπζε ηνπ username

θαη ηνπ password, γηα επαλάθηεζε ηνπ password (Lost Password), ελψ

παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα εγγξαθήο θαη δεκηνπξγίαο λένπ ινγαξηαζκνχ.

64

Οθόνη 38: Αξρηθή νζόλε πηινηηθνύ ηζηνηόπνπ Joomla!

Ο θαηάινγνο ηνπ ηζηφηνπνπ θέξεη φια ηα ζηνηρεία ηνπ πξνγξάκκαηνο

OpenBiblio φπσο πεξηγξάθεθαλ ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην. Ζ αλαδήηεζε

γίλεηαη πνιχ απιά εηζάγνληαο ζηε γξακκή αλαδήηεζεο ηηο ιέμεηο-θιεηδηά

(ζπγγξαθέαο, ηίηινο ή ζέκα) θαη εκθαλίδνληαη νη αληίζηνηρεο εγγξαθέο πνπ

εθπιεξψλνπλ ηα θξηηήξηα ηεο αλαδήηεζεο (Οζόλε 39).

65

Οθόνη 39: Αξρηθή ζειίδα πηινηηθνύ θαηαιόγνπ OpenBiblio

Δπηπιένλ κπνξεί λα γίλεη κηα θελή αλαδήηεζε, δειαδή αλ εηζαρζνχλ νη

ιέμεηο-θιεηδηά θαη παηψληαο ην θνπκπί αλαδήηεζεο εκθαλίδνληαη φιεο νη

εγγξαθέο ηνπ θαηαιφγνπ (Οζόλε 40).

Οθόνη 40: Δκθάληζε ζπγθεληξσηηθώλ απνηειεζκάησλ ζην πηινηηθό OpenBiblio

Δπηιέγνληαο έλαλ ηίηιν εκθαλίδεηαη ε εγγξαθή ζηε πιήξε ηεο κνξθή,

φπνπ εκθαλίδνληαη ηα πιήξε βηβιηνγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ ηεθκεξίνπ καδί κε ηα

66

ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζή ηνπ δειαδή πφζα αληίηππα ππάξρνπλ θαη

πνηα είλαη δηαζέζηκα ή πφηε επηζηξέθνπλ ζηε βηβιηνζήθε (Οζόλε 41).

Οθόνη 41: Δκθάληζε πιήξνπο βηβιηνγξαθηθήο εγγξαθήο ζην πηινηηθό OpenBiblio

ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάζηεθαλ θαηά ην δπλαηφλ πιεξέζηεξα ηξεηο

απφ ηνπο δεκνθηιέζηεξνπο θαηαιφγνπο δεκφζηαο πξφζβαζεο πνπ βαζίδνληαη

ζηε ινγηθή ηνπ αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ. Ζ ηαπηφρξνλε παξνπζίαζε ηξηψλ

νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ βηβιηνζεθψλ δελ είλαη εθηθηφ λα εμαληιεζεί

κέζσ κηαο πηπρηαθήο εξγαζίαο, αιιά έγηλε ζπληνληζκέλε πξνζπάζεηα λα

παξνπζηαζηνχλ ηα πεξηβάιινληα πνπ θαιχπηνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο θαη

βαζηθφηεξεο ιεηηνπξγίεο κηαο βηβιηνζήθεο παξαζέηνληαο ηηο νζφλεο ησλ

πξνγξακκάησλ θαη‘ αληηζηνηρία.

Απηνλφεην είλαη φηη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ε παξνπζίαζε δελ είλαη

εμαληιεηηθή, θαζψο θάηη ηέηνην είλαη πέξα απφ ηνπο ζηφρνπο ηεο εξγαζίαο. Ο

βαζηθφο ζθνπφο είλαη ε γλσξηκία κε ηε θηινζνθία αλάπηπμεο ππεξεζηψλ κε

βάζε ην αλνηθηφ ινγηζκηθφ πνπ νινθιεξψλεηαη κε ην ζρνιηαζκφ θαη ηελ

αμηνιφγεζε ησλ ηξηψλ θαηαιφγσλ πνπ αθνινπζεί.

ε θάζε πεξίπησζε ε επηινγή είλαη ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ, νη νπνίνη είλαη

νη απνθιεηζηηθά αξκφδηνη θαη γλψζηεο ηεο βηβιηνζήθεο ηνπο, ησλ αλαγθψλ θαη

ηεο θνηλφηεηαο ησλ ρξεζηψλ πνπ θαινχληαη λα εμππεξεηήζνπλ.

67

Κεθάιαηο 3: σγθρηηηθός ζτοιηαζκός θαηαιόγωλ

ην πξνεγνχκελν θεθάιαην αλαιχζεθαλ ηα ηξία (3) απφ ηα πην δεκνθηιή

πξνγξάκκαηα θαηαιφγσλ δεκφζηαο πξφζβαζεο πνπ βαζίδνληαη ζην πξφηππν

ηνπ αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ. Έγηλε πξνζπάζεηα γηα κηα ην δπλαηφλ

εμαληιεηηθφηεξε πεξηγξαθή ησλ θπξηνηέξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ζηνηρείσλ

πνπ θαιχπηνπλ ηα πξνγξάκκαηα ηφζν ζην βηβιηνζεθνλνκηθφ φζν θαη ζην

πεξηβάιινλ ηνπ ρξήζηε, ψζηε λα θαηαδεηρηνχλ ηα πιενλεθηήκαηα θαη νη

αδπλακίεο ηνπ θάζε ζπζηήκαηνο ζηελ πξαθηηθή ηνπο εθαξκνγή.

κσο πξέπεη λα γίλεη αληηιεπηφ φηη ήηαλ πέξα απφ ην ζηφρν ηεο

πηπρηαθήο απηήο εξγαζίαο λα εμαληιήζεη φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο θαη δπλαηφηεηεο

ησλ πξνγξακκάησλ, θαζψο ε εμαληιεηηθή αλάιπζε ηνπ θάζε πξνγξάκκαηνο

ρσξηζηά κπνξεί λα απνηειέζεη απφ κφλε ηεο ζέκα πηπρηαθήο. Οπφηε ε

πεξηγξαθή πεξηνξίζηεθε ζηελ παξνπζίαζε ησλ βαζηθφηεξσλ ιεηηνπξγηψλ,

ρσξίο φκσο λα πζηεξεί ζηελ εθ βαζέσλ θη ελδειερή αλάιπζε ησλ

πεξηγξαθνκέλσλ.

Παξφια απηά θξίλεηαη ζθφπηκν λα γίλεη κηα ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε ησλ

πξνγξακκάησλ, ψζηε λα δνζνχλ φινη νη παξάκεηξνη θαη λα ηεζνχλ θξηηήξηα

γηα ηελ εμεηδηθεπκέλε ρξήζε ηνπ θαζελφο.

Δίλαη θαλεξφ αθελφο απφ ηνλ επξεία ρξήζε ηνπο θη αθεηέξνπ απφ ηελ

παξαπάλσ αλάιπζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο φηη ηα πην εμειηγκέλα είλαη ην

Koha θαη ην PMB. Φπζηθά είλαη θαηαζθεπαζκέλα γηα λα δηαρεηξίδνληαη απφ ηηο

πην κηθξέο κέρξη ηηο πην κεγάιεο ζπιινγέο. Βέβαηα πέξαλ ησλ αληηθεηκεληθψλ

θξηηεξίσλ, ε αλακεηαμχ ηνπο αμηνιφγεζε απφ έλα ζεκείν θαη έπεηηα είλαη

ππνθεηκεληθή ππφζεζε, δηφηη παξέρνπλ φια ηα εξγαιεία πνπ ρξεηάδεηαη κηα

βηβιηνζήθε δηαηεξψληαο παξάιιεια ην θαζέλα ηελ πξνζσπηθή ηνπ

θαηαζθεπαζηηθή ινγηθή, νπφηε είλαη δχζθνιε ε επηινγή. Δπηπιένλ θαη ηα δχν

παξέρνπλ πνιχ θαιή ηερληθή ππνζηήξημή.

Απφ ηελ άιιε ππάξρεη ην OpenBiblio, ην νπνίν –αλ θαη απφ ηα

γλσζηφηεξα βηβιηνζεθνλνκηθά πξνγξάκκαηα αλνηθηνχ θψδηθα— παξέρεη κφλν

ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο πξάγκα πνπ πεξηνξίδεη ηε ρξήζε ηνπ ζε κηθξέο

βηβιηνζήθεο –φπσο είλαη νη ζρνιηθέο, γηα ηηο νπνίεο θαη δεκηνπξγήζεθε

68

εμ‘αξρήο— θαη πνπ νη αλάγθεο γηα ζεκαληηθέο αιιαγέο ζπλήζσο είλαη

πεξηνξηζκέλεο σο θαη αλχπαξθηεο.

Φπζηθά θαη δελ κπνξεί λα αληαγσληζηεί είηε ην Koha είηε ην PMB ζην

εχξνο αιιά θαη ζηε πνηφηεηα ησλ ιεηηνπξγηψλ πνπ δηαζέηνπλ. Δπίζεο απφ ηελ

έξεπλα γχξσ απφ ην OpenBiblio πξνέθπςε φηη ε πνηφηεηα ππνζηήξημήο ηνπ

δελ είλαη ε ελδεδεηγκέλε γηα έλα επαγγεικαηηθφ πξφγξακκα, νπφηε πξέπεη

νπσζδήπνηε λα ππάξρεη θάπνηνο γλψζηεο πξνθεηκέλνπ λα κπνξεί λα

ππνζηεξίδεη, λα αιιάδεη θαη λα εμειίζζεη ην πξφγξακκα. Παξφια απηά ζηηο

ιεηηνπξγίεο πνπ πξνζθέξεη δελ πζηεξεί ζε ηίπνηα απφ ηα άιια πξνγξάκκαηα,

θη απηφο είλαη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο πνπ επηιέρζεθε καδί κε ηε δεκνθηιία ηνπ.

Ξεθηλψληαο απφ ην γξαθηθφ πεξηβάιινλ ηνπ ρξήζηε πην θηιηθφ εκθαλίδεηαη

λα είλαη ηνπ Koha, έπεηηα ηνπ PMB θαη ηειηθά έξρεηαη ην OpenBiblio.

Αμηνινγψληαο ην βηβιηνζεθνλνκηθφ πεξηβάιινλ δηαπηζηψλνπκε φηη ην Koha

θαη ην PMB παξέρνπλ φια ηα εξγαιεία δηαρείξηζεο ζπιινγψλ, παξαγγειηψλ

θαη ρξεζηψλ καδί κε φιεο ηηο πξφζζεηεο βνεζεηηθέο ιεηηνπξγίεο (αλαθνξέο,

ζηαηηζηηθά θ.ν.θ.) κε εχθνιε ρξήζε θαη ζηα δχν.

Αλ θαη πξνζσπηθά πξνηηκψ πεξηζζφηεξν ην Koha κε ειάρηζηε δηαθνξά,

φρη επεηδή ην PMB παξνπζηάδεη θάπνην πξφβιεκα ή δπζθνιία ζηε ρξήζε ηνπ,

αιιά επεηδή απιά ε ρξήζε θαη ε δηαρείξηζε ησλ ππνζπζηεκάησλ ηνπ Koha

κνπ θαίλεηαη πην νηθεία. Γηα απηφ θαη παξαπάλσ αλέθεξα φηη κεηαμχ ησλ δχν

ε ηειηθή επηινγή είλαη πξνζσπηθή θαη φρη ηφζν αληηθεηκεληθή.

Απφ ηελ άιιε ην βηβιηνζεθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ηνπ OpenBiblio είλαη πνιχ

απιφ, ελψ νη ιεηηνπξγίεο πνπ παξέρνληαη είλαη αξθεηά πεξηνξηζκέλεο θαη

εληέιεη ζπλνιηθά είλαη πην δχζρξεζην απφ ηα άιια δχν θαη κε ειιηπείο

πιεξνθνξίεο ζηα ζέκαηα βνήζεηαο. Αλ θαη αλαγλσξίδεηαη ην γεγνλφο φηη

δεκηνπξγήζεθε γηα κηθξέο βηβιηνζήθεο, παξφια απηά ζα πξέπεη λα γίλνπλ

αξθεηέο βειηηψζεηο θαη πξνζζήθεο ιεηηνπξγηψλ γηα λα ζπλαγσληζηεί επάμηα

πην νινθιεξσκέλα πξνγξάκκαηα.

Με γλψκνλα ηελ πξνζσπηθή κνπ έξεπλα θαη δηαβάδνληαο ηαπηφρξνλα απφ

θάπνηεο αληίζηνηρεο έξεπλεο αμηνιφγεζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ινγηζκηθψλ,

θαίλεηαη μεθάζαξα φηη ην Koha θαη ην PMB είλαη ηα επηθξαηέζηεξα

πξνγξάκκαηα θαηαιφγσλ δεκφζηαο πξφζβαζεο αλνηθηνχ θψδηθα, δηφηη

παξέρνπλ φιε ηελ απαηηνχκελε ηεθκεξίσζε πνπ ρξεηάδνληαη ζηνπο

βηβιηνζεθνλφκνπο θαηά ηελ έξεπλά ηνπο ψζηε λα θαηαιήμνπλ ζε θαηλνχξηα

69

πξνγξάκκαηα δηαρείξηζεο ησλ ζπιινγψλ ηνπο, φπσο επίζεο πνιχ θαιή

ππνζηήξημε. Δπηπιένλ είλαη πιήξσο εμειηγκέλα παξέρνληαο φιεο ηηο βαζηθέο

ιεηηνπξγίεο θαη ππνιεηηνπξγίεο ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο

πεξηερνκέλνπ (content management system) κε απνηέιεζκα λα κπνξνχλ λα

δηαρεηξηζηνχλ θάζε είδνπο ζπιινγή.

Όζηεξα απφ ρξήζε ησλ παξαπάλσ πξνγξακκάησλ ηφζν ζην γξαθηθφ

πεξηβάιινλ ρξήζηε φζν ηνπ βηβιηνζεθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο θαίλεηαη

θαζαξά φηη ε ρξήζε ηνπο είλαη ηνπιάρηζηνλ εθάκηιιε ησλ γλσζηψλ

εκπνξηθψλ αληίζηνηρσλ πξνγξακκάησλ κε βαζηθή δηαθνξά ηνπο ιηγφηεξνπο

πεξηνξηζκνχο ζηε ρξήζε θαη ηε ηξνπνπνίεζε, φπσο επίζεο ζην θφζηνο

εγθαηάζηαζεο, παξακεηξνπνίεζεο θαη ζπληήξεζεο.

Δίλαη πξνγξάκκαηα ηα νπνία ήδε ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο ζε παγθφζκην

επίπεδν, ελψ ε παξάκεηξνο πνπ θαζπζηεξεί ηηο ειιεληθέο βηβιηνζήθεο θαη ηα

θέληξα πιεξνθφξεζεο ζηελ πηνζέηεζή ηνπο είλαη ε θνβία θαη ε πξνθαηάιεςε

γχξσ απφ ηελ κεηεμέιημε ησλ βηβιηνζεθψλ ζε πην επέιηθηνπο νξγαληζκνχο θαη

ηε ρξήζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίαο. Δλ κέξεη ίζσο λα θηαίεη θαη ε

αλάγθε γηα ηε κεηεθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ ζε λέεο ηερληθέο, ην νπνίν

απαηηεί ζέιεζε απφ ην ίδην ην πξνζσπηθφ θαη βνχιεζε απφ ηελ εθάζηνηε

δηεχζπλζε.

πσο έρεη αλαθεξζεί ήδε γίλνληαη θάπνηα βήκαηα πηνζέηεζεο ινγηζκηθψλ

αλνηθηνχ θψδηθα, ηψξα ην κφλν πνπ κέλεη είλαη λα βξεζνχλ θάπνηνη πνπ λα

«ηνικήζνπλ» ηελ εθαξκνγή θαηαιφγσλ δεκφζηαο πξφζβαζεο αλνηθηνχ

θψδηθα έζησ θαη πηινηηθά ζηελ αξρή. ε παγθφζκην επίπεδν είλαη κηα

πξαθηηθή πνπ εθαξκφδεηαη ρξφληα επηηπρψο θαη δε βξίζθεηαη θαζφινπ ζε

πεηξακαηηθφ ζηάδην. Ζ ζηξνθή πξνο απηά ηα πξνγξάκκαηα πιένλ δελ

απνηειεί ξίζθν, άιια κηα απφθαζε χζηεξα απφ ελδειερή έξεπλα θη

εθθξαζκέλε απφ ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο θη απαηηήζεηο ησλ θαηξψλ.

Σα βαζηθά θαη ζσζηά βήκαηα πξνο ηε ζηξνθή ησλ ειιεληθψλ βηβιηνζεθψλ

πξνο ηελ «αλνηθηή» πξαγκαηηθφηεηα είλαη ηα εμήο:

Αμηνιφγεζε ηεο βηβιηνζήθεο θαη ηνπ ππάξρνληνο πξνγξάκκαηνο

Θέζπηζε ησλ ζηφρσλ ηεο βηβιηνζήθεο

Αλαδήηεζε ηνπ θαηάιιεινπ πξνγξάκκαηνο αλνηθηνχ θψδηθα

70

χγθξηζε ησλ δχν πξνγξακκάησλ (παιηφ – θαηλνχξην) ζε φια ηα

επίπεδα απφ πξαθηηθφ, εθαξκνγψλ, νηθνλνκηθφ θαη ππνζηήξημεο

Πηινηηθή εθαξκνγή ηνπ λένπ πξνγξάκκαηνο αξρηθά

Παξακεηξνπνηήζεηο θαη βειηηψζεηο ηνπ πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο

Μεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ (data migration) ζην λέν πξφγξακκα

Καηλνχξην θαη πιήξσο πξνζαξκνζκέλν πξφγξακκα ζηηο αλάγθεο θαη

ηνπο ζηφρνπο ηεο βηβιηνζήθεο, φπσο νξίζηεθαλ ζηελ αξρή.

Σν Koha θαη‘ εκέ είλαη ην θαιχηεξν απφ ηα πξνγξάκκαηα πνπ εμεηάζηεθαλ

ζηα πιαίζηα απηήο ηεο εξγαζίαο θαη ίζσο καθξάλ αλψηεξν απφ φια ηα

αληίζηνηρα πξνγξάκκαηα πνπ θπθινθνξνχλ ζηελ αγνξά αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ

απηή ηε ζηηγκή ζχκθσλα κε ηηο αληίζηνηρεο έξεπλεο πνπ εμέηαζα –θαζψο είλαη

ην πξφγξακκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν απφ βηβιηνζήθεο

παγθνζκίσο— αιιά θαη δηακνξθψλνληαο πξνζσπηθή εκπεηξία.

Παξφια απηά ε ηειηθή επηινγή γηα ηνλ θαηάινγν δεκφζηαο πξφζβαζεο

αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ε εθάζηνηε βηβιηνζήθε είλαη

επζχλε απνθιεηζηηθά ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο, αθνχ πξψηα έρεη δηεμάγεη κηα

ελδειερή έξεπλα κειεηψληαο φιεο ηηο απαηηνχκελεο ζπληζηψζεο θαη ηνπο

παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε κεηαθνξά απφ ην έλα ζχζηεκα ζην άιιν.

Απηφ βέβαηα ηζρχεη θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ εκπνξηθψλ ινγηζκηθψλ.

Σν θέξδνο κε ηε ζηξνθή ζην αλνηθηφ ινγηζκηθφ αθνξά θαζαξά ηελ

ειεπζεξία πνπ παξέρεηαη ζηηο βηβιηνζήθεο γηα πιήξε θη απφιπηε πξνζαξκνγή

ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηηο αλάγθεο ηνπο, ζηνλ εχθνιν επαλαζρεδηαζκφ φινπ ηνπ

ζπζηήκαηνο θαη θπζηθά ζηελ ξαγδαία κείσζε ηνπ θφζηνπο φινπ ηνπ

εγρεηξήκαηνο, πξάγκα πνπ ζπληειεί ζηελ αλαβάζκηζε ηεο βηβιηνζήθεο, αθνχ

ην πιενλάδνλ θεθάιαην κπνξεί λα δηαλεκεζεί ζηηο ππφινηπεο ππεξεζίεο ή

επηπιένλ ζηελ εηζαγσγή λέσλ ππεξεζηψλ.

Δλ θαηαθιείδη ζε απηή ηελ επνρή φια εμειίζζνληαη κε ηαρχηαηνπο

ξπζκνχο, νπφηε πξέπεη φινη νη θιάδνη λα αθνινπζήζνπλ απηνχο ηνπο

ξπζκνχο πξνζαξκφδνληαο ηηο πξαθηηθέο ηνπο φπνπ ρξεηάδεηαη γηα λα

ζπλερίζνπλ λα ππάξρνπλ θαη λα απνδίδνπλ.

Μέζα ζ‘ απηφ ην πιαίζην νη ειιεληθέο βηβιηνζήθεο ζα πξέπεη λα βγνπλ απφ

ηελ απνκφλσζε θαη λα αξρίζνπλ λα ςάρλνπλ ηελ εθαξκνγή ησλ λέσλ θαη

ελαιιαθηηθψλ ηερλνινγηψλ γηα ηηο ππεξεζίεο ηνπο. Δηδηθά ε πηνζέηεζε

71

πξαθηηθψλ αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ απνηειεί ζρεδφλ «ζσηήξηα ιχζε» πνπ

ππνθέξνπλ απφ ηε κεησκέλε θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Σν θπξηφηεξν φκσο

είλαη ε αθχπληζε ησλ ίδησλ ησλ βηβιηνζεθνλφκσλ θαη επηζηεκφλσλ ηεο

πιεξνθφξεζεο γχξσ απφ ηα δεηήκαηα απηά, θαζψο είλαη νη κφλνη πνπ

κπνξνχλ λα ζηαζνχλ σο πξσηεξγάηεο ζηελ εμέιημε θαη ηελ νξζνινγηθή

πνξεία πξνο ην κέιινλ.

72

Βιβλιογραφία

1. Ελληνόγλωσσες πηγές

1.1 Ηιεθηξνληθέο

Διιεληθή Γεκνθξαηία. Βνπιή ηωλ Διιήλωλ. Σπδήηεζε επίθαηξεο εξώηεζεο

ζρεηηθά κε ηελ ππνγξαθή ηεο ζύκβαζεο κεηαμύ ηνπ Διιεληθνύ Γεκνζίνπ θαη

ηεο Microsoft γηα ηελ πξνκήζεηα ινγηζκηθνύ. Από Αζαλάζην Λεβέληε θαη

Γεώξγην Αινγνζθνύθε. Φεβξνπάξηνο, 2006. 20 Μαξ. 2007

<http://www.parliament.gr/ergasies/showfile.asp?file=es060209.txt>.

O’Reilly, Tim. «Θεκειηώδεηο θαη Μαθξνπξόζεζκεο Μεηαηξνπέο ζην Πξόηππν

Αλνηρηνύ Κώδηθα.» Διεύζεξν Λνγηζκηθό/Λνγηζκηθό Αλνηρηνύ Κώδηθα. Greek

Research and Technology Network. Μαϊ 2004. 15 Ινπλ. 2007

<http://www.open-source.gr/content/modules/downloads/

OpenSourceParadigmShift_greek.pdf>

2. Ξενόγλωσσες πηγές

2.1 Έληππεο

Feller, Joseph θαη Brian Fitzgerald. Understanding Open Source Software

Development. London: Addison-Wesley, 2002.

Library and Information Technology Association. Open Source Software for

Libraries: An Open Source for Libraries Collaboration. Chicago: Lita, 2002.

Moody, Glyn. Rebel code: the inside story of Linux and the open source

revolution. Cambridge: Mass. : Perseus Pub., 2001.

Raymond, Eric S. The Cathedral and the Bazaar: Musing on Linux and Open

Source By An Accidental Revolutionary. Sebastopol, CA: O'Reilly &

Associates, 2001.

Rhyno, Art. Using Open Source Systems for Digital Libraries. Westport:

Libraries unlimited, 2004.

73

2.1 Ηιεθηξνληθέο

“A Brief History of the Open Source Software.” European Working Group on

Libre Software. 2000. 30 Ινπλ. 2007. <http://eu.conecta.it/paper/

brief_history_open_source.html>.

“Academic Libraries Using Koha.” Koha. The Koha Development Team &

Katipo Communications Ltd. 2005. 22 Μαϊ. 2007

<http://www.koha.org/showcase/opacs.html>.

“AJAX.” Wikipedia: The Free Encyclopedia. 1 Μαξ. 2008. 4 Ινύλ 2007

<http://en.wikipedia.org/wiki/Ajax>.

Altman, Micah. “Open Source Software for Libraries: From Greenstone to The

Virtual Data Center and Beyond.” International Association for Social Science

Information Service & Technology. 7 Iαλ. 2003. 6 Μαϊ 2007

<http://iassistdata.org/publications/iq/iq25/iqvol254altman.pdf>.

Bell. Brian. “Halinet 2005: Open Source and Open for Partnerships.” Halton

Information Network. 5 Μαξη. 2008. 29 Απξ. 2007

<http://www.halinet.on.ca/projects.pdf>.

“Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in Sciences and

Humanities.” Open Access Conference. Γεθ. 2006. 10 Ινπλ. 2007

<http://oa.mpg.de/openaccess-berlin/berlindeclaration.html>.

“BerliOS.” Wikipedia: The Free Encyclopedia. 1 Μαξ. 2008. 5 καξ.2007.

<http://en.wikipedia.org/wiki/BerliOS>.

Bretthauer, David. “Open Source Software: A History.” Information

Technology and Libraries 21,1 (2002): 3-11. Library and Information

Technology Association. 2008. American Library Association. 10 Ινπλ 2007

<http://www.lita.org/ala/lita/litapublications/ital/volume21no1.cfm>.

Chawner, Brenda. “Free/open Source Software: New Opportunities, New

Challenges.” VALA - Libraries, Technology and the Future Inc. 22 Φεβ. 2008.

5 Μαξ. 08 <http://www.vala.org.au/vala2004/2004pdfs/33Chawn.PDF>.

74

Coar, Ken. “The Open Source Definition (Annotated)”. Open Source Initiative.

24 Ινπι. 2006. 5 Μαξ. 2007 <http://www.opensource.org/docs/definition.php>.

Coyle, Karen. “Open source, Open Standards.” Technology and Libraries 21,1

(2002): 33-37. Library and Information Technology Association. 2008.

American Library Association. 10 Ινπλ. 2007

<http://www.lita.org/ala/lita/litapublications/ital/volume21no1.cfm>.

Dauphin, Jean Claude, ed. “1998: The Open Source Initiative (OSI)”. Free

Software History. UNESCO Free Software Portal. 2001. 5 Μαξ. 2007

<http://www.unesco.org/webworld/portal_freesoft/open_history.shtml>.

Debian. 4 Φεβξ 2008. Debian. 20 Ινπλ. 2007

<http://www.debian.com/intro/free>.

Debian. 4 Φεβ 2008. Debian. 20 Ινπλ. 2007

<http://www.debian.com/social_contract#guidelines>.

Derfert-Wolf, Lidia, Marek M. Gorski and Marzena Marcinek. “Quality of

Academic Libraries: Funding Bodies, Librarians and Users Perspective.” 71st

IFLA Council and General Conference. 2005. E-prints in Library and

Information Science. 10 Ινπλ. 2007 <http://eprints.rclis.org/archive/00004914/

01/derfert.pdf>.

“F1 Racers Boost Perfomance with Linux.” Tectonic. 7 Φεβξ. 2005. 15 Ινπι.

2007 <http://www.tectonic.co.za/view.php?id=410>.

“Free Software.” The Ubuntu Story: Our Philosophy. Canonical Ltd. 2007. 10

Μαξ. 2007 <http://www.ubuntu.com/ubuntu/philosophy>.

Fuggetta, Alfonso. “Open Source Software: An Evaluation.” SALPA-Sapere

Aperto e Libero nella Publica Amministrazione. 23 Απξ. 2002. 18 Ινπλ. 2007

<http://www.salpa.pisa.it/salpa/convegno2003/docs/Fuggetta2.pdf>.

75

Gates, Bill. “An Open Letter to Hobbists.” Computer Notes. 3 Φεβξ. 1976.

Microsoft Archives. Microsoft. 14 Μαΐνπ 2007 <http://www.microsoft.com/

about/companyinformation/timeline/timeline/docs/di_Hobbyists.doc>.

“GNU General Public License.” GNU Project. 12 Φεβξ. 2008. 5 Μαξ. 2007

<http://www.gnu.org/licences/gpl.html#SEC1>.

Greene, Thomas C. “MS in Peruvian Open-source Nightmare.” The Register.

19 Μαϊ 2002. 20 Σεπη. 2007 <http://www.theregister.co.uk/2002/05/19/

ms_in_peruvian_opensource_nightmare/>.

Hart, Timothy D. “Open Source in Education.” Mac OS X Server. 2005. Apple

Computer Inc. 15 Ινπλ. 2007 <http://portfolio.umaine.edu/~hartt/

OS%20in%20Education.pdf>.

Hebert, Eric. “How Open Source Software Can Improve Our Library.”

DegreeTutor. 2008. 19 Ινπλ. 2007 <http://www.degreetutor.com/library/

managing-expenses/open-source-library>.

Horstmann, Jutta. “Migration to Open Source Databases.” Open Source

Database Migration. 2006. 30 Ινπλ 2007. <http://www.osdbmigration.org/misc/

migrating_OSDB_jh.pdf>.

INCOLSA Connecting Indiana Libraries. 2008. Indiana Cooperative Library

Services Authority. 10 Ννεκ. 2007 <http://www.incolsa.net/>.

Jacques, Robert. Linux revs up Renault F1 testing. 15 Μαξη. 2005. 15 Ινπι.

2007 <http://www.vnunet.com/vnunet/news/2126971/linux-revs-renault-f1-

testing>.

Joomla. 2008. 10 Ινπλ. 2007 <http://www.joomla.org/>.

Joomla in Libraries. 2008. Joomla in Libraries. 10 Ινπλ. 2007

<http://www.joomlainlibrary.com/>.

“Kernel”. Wikipedia: The Free Encyclopedia. 1 Μαξη. 2008. 4 Ινπλ. 2007

<http://en.wikipedia.org/wiki/Linux_Kernel>.

76

Koha. 10 Ιαλ. 2008. The Koha Development Team & Katipo Communications

Ltd. 22 Μαϊ 2007 <http://www.koha.org/>.

“Linux”. Wikipedia: The Free Encyclopedia. 1 Μαξη. 2008. 5 καξ.2007.

<http://en.wikipedia.org/wiki/Linux>.

“Minix” Wikipedia: The Free Encyclopedia. 13 Φεβξ. 2008. 4 Ινπλ. 2007.

<http://en.wikipedia.org/wiki/Minix>.

Marson, Ingrid. “Venezuela Opts for Linux.” ZDNet. 31 Γεθ. 2004. 20 Σεπη.

2007

<http://news.zdnet.co.uk/software/0,1000000121,39182957,00.htm?r=1>.

Morgan, Eric Lease. “Possibilities for Open Source Software in Libraries.”

Information Technology and Libraries 21,1 (2002): 12-15. Library and

Information Technology Association. 2008. American Library Association. 10

Ινπλ. 2007. <http://www.lita.org/ala/lita/litapublications/ital/volume21no1.cfm>.

Nathan, Newman. “The Origins and Future of Open Source Software.”

NetAction. 2003. Many Media. 15 Ινπλ. 2007 <http://www.netaction.org/

opensrc/future/oss-future.pdf>

Open Source Initiative. 2008. 17 Ινπλ. 2007 <http://opensource.org/>.

“Open Source News.” IDABC European eGovernment Services: Open Source

Observatory. European Commission. 2008. 10 Ννεκ. 2007

<http://ec.europa.eu/idabc/en/chapter/469>.

“Open Source Software”. Wikipedia: The Free Encyclopedia. 27 Φεβξ. 2008.

5 Μαξη. 2007 <http://en.wikipedia.org/wiki/Open_source_software>.

OpenBiblio. 1 Μαξη. 2008. Sourceforge.Νet. 22 Μαϊ. 2006

<http://obiblio.sourceforge.net/>.

“PhpMyBibli”. Wikipedia: The Free Encyclopedia. 7 Ινπι. 2007. 5 Μαξη. 2007

<http://en.wikipedia.org/wiki/PhpMyBibli>.

“PMBox.” PMB Services. 7 Ινπι. 2007 <http://www.sigb.net/pmbox.php>.

77

PMB Documentation Home. Ιαλ. 2006. PMB Services. 7 Ινπι. 2007

<http://www.sigb.net/doc/en_UK/html-user/index.html>.

PMB Services. 7 Ινπι. 2007 <http://www.sigb.net/>.

Poynder, Richard. “The Open Source Movement: Does This Software Provide

A Viable, User-friendly Alternative To Proprietary Solutions?” Information

Today Inc. 2008. 17 Ινπλ 2007

<http://www.infotoday.com/it/oct01/poynder.htm>.

“Public Libraries Using Koha.” Koha. The Koha Development Team & Katipo

Communications Ltd. 2005. 22 Μαϊ. 2007

<http:/www.koha.org/showcase/opacs.html>.

“Reference: Libraries: Library and Information Science: Software”. Open

Directory Project. Ιαλ. 2008. 5 Μαξη. 2007

<http://www.dmoz.org/Reference/Libraries/Library_and_Information_Science/

Software/>.

Robertshaw, Randy. “Open Source Solutions for Public Libraries.” Joomla in

Libraries. 2008. 10 Ινπλ 2007 <http://www.joomlainlibrary.com/docs/oss.pdf>.

“Special Collection Libraries Using Koha.” Koha. The Koha Development

Team & Katipo Communications Ltd. 2005. 22 Μαϊ 2007

<http://www.koha.org/showcase/opacs.html>.

“The Free Software Definition.” GNU Operating System. 20 Μαξη. 2008. Free

Software Foundation. 17 Ινπλ 2007 <http://www.gnu.org/philosophy/free-

sw.html>.

Ubuntu. 2007. Canonical Ltd. 17 Ινπλ. 2007 <http://www.ubuntu.com/

community/ubuntustory/philosophy>

“What is SourceForge.net.” SourceForge.Net. 2007. 1 Μαξη. 2007

<http://alexandria.wiki.sourceforge.net/What+is+SourceForge.net%3F>.

78

Wheeler, David A. Secure Programming for Linux and Unix HOW TO. Μαξη.

2003. 5 Μαξη. 2007 <http://www.dwheeler.com/secure-programs/Secure-

Programs-HOWTO>.

“Why Free Software is Better Than Open Source.” GNU Operating System.

20 Μαξη. 2008. Free Software Foundation. 17 Ινπλ 2007 <http://www.gnu.org/

philosophy/free-software-for-freedom.html>.

79

Ευρετήριο

3

3M Award for Innovation in Libraries 2000 · 21

A

acquisitions · Βλέπε ππνζχζηεκα:πξνζθηήζεηο administration · Βλέπε ππνζχζηεκα:δηαρείξηζε AJAX · Βλέπε γιψζζα

πξνγξακκαηηζκνχ:AJAX Alaska Statewide Mentor Project · 21 Allen, Paul · 1 Altair BASIC · Βλέπε γιψζζα

πξνγξακκαηηζκνχ:BASIC Anderson, Todd · 5 Antioch University Santa Barbara · 21 ANZ Interface Award, Community / Not for

Profit Category 2000 · 21 ASMP · Βλέπε Alaska Statewide Mentor

Project AT&T Bell · 2 Augustine, Larry · 5 AUSB · Βλέπε Antioch University Santa

Barbara authorities · Βλέπε θαζηεξσκέλνη φξνη

B

barcodes · Βλέπε ξαβδνθψδηθεο Beginner’s All-Purpose Symbolic Instruction

Code · Βλέπε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ:BASIC

BELL · 3 BELL Labs UNIX · 3 Berkeley Software Distribution · Βλέπε BSD BerliOS · 36 BMW Williams · 11 book basket · 26 browser · Βλέπε θπιινκεηξεηήο BSD · 3 bugs · 24

C

cataloguing · Βλέπε ππνζχζηεκα:θαηαινγνγξάθεζε

CCFLS · Βλέπε Crawford County Federated Library System

CDSinvenio · Βλέπε ηδξπκαηηθά απνζεηήξηα:CDSware

CGI · 23 Childcare Resource and Research Unit · 22 circulation · Βλέπε ππνζχζηεκα:θπθινθνξία

πιηθνχ CMS · 49, 50

Common Gateway Interface · Βλέπε CGI compiler · Βλέπε ζπληάθηεο Consortium for Open Source Software in the

Public Administration · Βλέπε COSPA Content Management System · Βλέπε CMS copy cataloguing · 23, 56 COSPA · 11 Crawford County Federated Library System ·

21 CRRU · Βλέπε Childcare Resource & Research

Unit

D

data migration · Βλέπε κεηαθνξά δεδνκέλσλ Debian · 5, 22 demo · 24, 39, 52

E

EAN · 44 Ecole National Superieure d’Art · 40 European Article Number · Βλέπε EAN

F

Foresight Institute · 5 Formula1 · 11 free software · 6, 7, 9 Free Software Foundation · Βλέπε FSF free source · 7, Βλέπε επίζεο

θψδηθαο:ειεχζεξνο FreeBSD · 3 FSF · 4, 5

G

Gates, Bill · 1 GNU · 4, 5

glibc libraries · 5 C compiler · 4 Project · 4, 8, 9 GNU/Linux · 5, 11 GNU General Public License · Βλέπε άδεηα

ρξήζεο:GNU GPL GNU Γεληθή Άδεηα Γεκφζηαο Φξήζεο · Βλέπε

άδεηα ρξήζεο:GNU GPL Guggenheim Museum Library · 21

H

Hall, John “Maddog” · 5 HLT · 19, 21 Horowhenua Library Trust · Βλέπε HLT

80

hypertext links · Βλέπε ζχλδεζκνη ππεξθεηκέλνπ

I

IBM · 1 ILS · Βλέπε νινθιεξσκέλν ζχζηεκα

βηβιηνζήθεο INCOLSA · 22 Indiana Cooperative Library Services Authority

· Βλέπε INCOLSA interfaces · Βλέπε γξαθηθά πεξηβάιινληα Intergrated Library System · Βλέπε

νινθιεξσκέλν ζχζηεκα βηβιηνζήθεο International Standard Book Description ·

Βλέπε ISBD International Standard Book Number · Βλέπε

ISBN intranet mediawiki · 15 ISBD · 42 ISBN · 44 ISBN-13 · 44

J

Joomla · 15, 49, 50, 52, 59, 61, 62 γξαθηθφ πεξηβάιινλ · 61 πεξηβάιινλ δηαρείξηζεο · 61 ρξήζε ηνπ · 50

K

Katipo · 19, 23 Katipo Communications Ltd · 19 kernel · 4 Koha · 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 28, 32, 34,

67, 68, 70 intranet · 28 ηζηφηνπνο · 24 θαηάινγνο · 19

L

LDM · Βλέπε Lorenzo de Medici Lemarchand, François · 36 Linux · 4, 9, 11, 23, 37, 38, 39, 52

International · 5 Lorenzo de Medici · 21

M

Machine Readable Cataloguing · Βλέπε εγγξαθέο MARC

Macintosh · 13 MacOS · 13, 23, 39, 52 mailing list · Βλέπε ειεθηξνληθφ

ηαρπδξνκείν:ιίζηα Mambo · 50 ManDrake · 5

MARC · 29, 54 MARC import · Βλέπε εγγξαθέο

MARC:εηζαγσγή MARC21 · 23 MarcEdit · 14 Michelin, Gautier · 36 Microsoft · 1, 13 Minix · 4 module · Βλέπε ππνζχζηεκα modules · Βλέπε ππνζπζηήκαηα MULTICS · 2 multimedia · Βλέπε πνιπκεζηθέο εθαξκνγέο MySQL · 37, Βλέπε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ

MySQL

N

Native Village of Afognak Library · 21 NBBC · Βλέπε Northland Baptist Bible College Near East University · 21 Nedelec, Armelle · 36 Nelsonville Public Library System · 21 NetBSD · 3 Netscape · 6 NEU · Βλέπε Near East University newsgroup · 4 Northland Baptist Bible College · 21

O

Ockman, Sam · 5 online · 23, 25 Online Public Access Catalogues · Βλέπε

OPACs OPAC · 19, 23 OPACs · 14 αλνηθηνχ θψδηθα · 17 open source · 5, 7, Βλέπε επίζεο

θψδηθαο:αλνηθηφο Open Source Initiative · Βλέπε OSI open source software · Βλέπε OSS OpenBiblio · 18, 49, 52, 54, 58, 59, 61, 62, 63,

67, 68 OpenBSD · 3 OSI · 5, 7, 9 OSS · 1, 6, 9, Βλέπε επίσης ινγηζκηθφ

αλνηθηνχ θψδηθα & ινγηζκηθά αλνηθηνχ θψδηθα

P

patch files · 7 Peterson, Chris · 5 PHP · Βλέπε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ PHP PhpMyBibli · Βλέπε PMB PMB · 18, 36, 39, 67, 68

εγθαηάζηαζε · 37 PMB Project · 36 PMB Services · 37 PMB Servises · 36 PMBox · 37, 38

81

Practical Extraction and Reporting Language · Βλέπε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ Perl

R

Rangitikei Library · 21 Raymond, Eric · 5 RedHat · 5 Renault · 11 reports · Βλέπε ππνζχζηεκα:αλαθνξέο Rich Site Summary feed · Βλέπε ηξνθνδνζία

RSS Ritchie, Denis · 2 Robert, Eric · 36

S

Scout Portal Toolkit · 15 Selective Dissemination of Information Service

· Βλέπε ππνζχζηεκα:SDI serials cataloguing · Βλέπε θαηαινγνγξάθεζε

πεξηνδηθψλ εθδφζεσλ servers · Βλέπε εμππεξεηεηέο Silicon Valley Linux User’s Group · 5 Solaris · 52 staff interface · Βλέπε βηβιηνζεθνλνκηθφ

πεξηβάιινλ Stallman, Richard · 4, 5, 6 Stow-Munroe Falls Public Library · 21 Structure Query Language · Βλέπε γιψζζα

πξνγξακκκαηηζκνχ:SQL Suse · 5

T

templates · 59 Tetart, Florent · 36 Thomson, Kenneth · 2 Torvalds, Linus · 4 Trophees du Libre · 21

U

Ubuntu · 5, 9 UNESCO · 12 UNICS · 2 UNIDO · 21 UNIMARC · 23, 38 UNiplexed Information and Computing System

· Βλέπε UNICS United Nations Educational Scientific Cultural

Organisation · Βλέπε UNESCO United Nations Industrial Development

Organization · Βλέπε UNIDO Unix · 2, 3, 13, 23, 39, 52

System III · 3 SystemV · 3

update · Βλέπε ελεκέξσζε user interface · Βλέπε γξαθηθφ πεξηβάιινλ

ρξήζηε

V

virtual learning environment · Βλέπε πεξηβάιινλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο

W

web 2.0 · 37 Wellington City Library · 19 widgets · 13 wiki · 24

ρξήζε · 36 Windows · 13, 23, 37, 39, 52 Windows Vista · 13

X

XML · Βλέπε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ:XML

Z

Z39.50 · 23, 38

Α

Αγγιία · 12 άδεηα ρξήζεο 7, 8, 9, 22

CECILL · 36 GNU GPL · 4, 8, 36 GPL · 50

άδεηεο ρξήζεο · 7, 8, 9, 13 Αιάζθα · 21 Αιεμάλδξεην Τερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα

Θεζζαινλίθεο · 14 Αινγνζθνχθεο, Γηψξγνο · 12 αλάγθεο · 4, 6, 9, 17, 22, 23, 25, 34, 48, 52, 58,

68, 69, 70 αλαγλψζηεο .pdf Foxit Reader · 15 αλαδήηεζε · 13, 19, 25, 30, 32, 33, 40, 41, 44,

45, 49, 53, 62, 63, 64 ηεθκεξίσλ · 56

αλαλεψζεηο · 24, 36 αλαθνξέο · 32, 46, 68 αληίγξαθα · 9

αζθαιείαο · 39 αληίγξαθν · 1, 3 αληίηππα · 26, 65 αμηνιφγεζε · 65, 67, 68, 69 αξρεία επηξξακάησλ · Βλέπε patch files Απζηξία · 21

Β

βάζε δεδνκέλσλ · 19, 23, 37, 39, 41, 52 Βέιγην · 12 βειηηψζεηο · 68, 70 Βελεδνπέια · 11 βηβιία · 25, 29, 57 βηβιηνγξαθηθά ζηνηρεία · 26, 27, 64

82

βηβιηνζεθέο · 21 βηβιηνζήθεο · 5, 14, 15, 17, 18, 19, 20, 21, 22,

24, 25, 34, 40, 49, 50, 51, 52, 68, 69, 70 αθαδεκατθέο · 15 εηδηθέο · 21, 23 ειιεληθέο · 15, 69, 70 ζρνιηθέο · 49, 67

βηβιηνζήθε · 17, 19, 22, 23, 24, 25, 32, 33, 34, 47, 48, 49, 50, 52, 54, 58, 62, 65, 67, 69, 70

βηβιηνζεθνλνκηθφ πεξηβάιινλ · 24, 28, 43, 55, 67, 68, 69

βηβιηνζεθνλφκνη · 28, 38, 62, 65, 68, 71 Βηέλλε · 21

Γ

Γαιιία · 36, 40 γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ

AJAX · 37 BASIC · 1 C · 2 MySQL · 23, 37, 39, 52 Perl · 23 PHP · 37, 52 SQL · 46 XML · 39, 52

γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ C · 4 γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ · 17 γξαθηθά πεξηβάιινληα · 8, 24, 25 γξαθηθά πεξηβάιινληα ρξεζηψλ · 34 γξαθηθφ πεξηβάιινλ · 40, 49, 53 γξαθηθφ πεξηβάιινλ ρξήζηε · 25, 40, 53, 59,

67, 68, 69

Γ

δαλεηζκφο · 27 Γαλία · 12 δεδνκέλα

αλάθηεζε · 39 δηαζεζηκφηεηα · 39

δεκφζηα δηνίθεζε · 11 Γεκφζηα Βηβιηνζήθε ηνπ Lambs · 36 δεκφζηεο ππεξεζίεο · 11 δηαδαλεηζκφο · 14 Γηαδίθηπν · 5, 15, 23, 24, 34, 39, 59

ρξήζε · 14, 19 Γηαθήξπμε ηνπ Βεξνιίλνπ · 13 δηάθξηζε

έλαληη ζε πεδία ρξήζεο · 8 έλαληη ζε πξφζσπα ή νκάδεο · 8

δηαλνκή · 7 δηαρείξηζε ρξεζηψλ · 22 δηαρεηξηζηέο ζπζηήκαηνο · 50, 61 δηαρεηξηζηήο ζπζηήκαηνο · 38 δηαρεηξηζηηθφ πεξηβάιινλ · 63 δηεπαθέο · 8, 59 δηθηπαθφ πεξηβάιινλ · 38 δηθηπαθνί ηφπνη · 50, 62 δηθηπαθφο θφκβνο · 15 δηθηπαθφο ηφπνο · 8, 9, 25, 39, 49, 50, 51, 59,

62 LibLime · 34

δίθηπν · 22, 39

δσξεάλ · 4, 6, 7, 24, 39, 59, 60

Δ

εγγξαθέο · 32, 41, 42, 63, 64 βηβιηνγξαθηθέο · 39, 53

εγγξαθέο MARC · 23, 29 εηζαγσγή · 30, 56 επεμεξγαζία · 14

εγγξαθή · 44, 64 βηβιηνγξαθηθή · 53, 56 εηζαγσγή · 44, 45

εγγξαθή MARC εηζαγσγή · 44

εγθαηάζηαζε · 22, 23, 37, 39, 69 Δζληθφ Ίδξπκα Δξεπλψλ · 14 εθδφηεο · 44 ειεχζεξε επαλαδηάζεζε · 7 ειεπζεξία · 8, 9, 70 Διιάδα · 14, 15, 16, 51 εκπνξηθά παθέηα · 17, 19, 34, 50 ελεκεξψζεηο · 17, 24, 47 ελεκέξσζε · 62 εμνπιηζκφο · 2, 19, 37 εμππεξεηεηέο · 3, 23, 39 εμππεξεηεηήο · 19, 37, 39, 52

Linux · 15, 22 ηζηνχ Apache · 23, 37, 39, 52

επεθηάζεηο · 36 επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ GNU Emacs · 4 Δπηιεθηηθή Γηάδνζε Πιεξνθνξηψλ · Βλέπε

ππνζχζηεκα:SDI επηζηήκνλεο ηεο πιεξνθφξεζεο · 71 εξαζηηέρλεο · 2 εξαζηηερληθή αγνξά · 2 εξγαιεία · 1, 4, 10, 13, 15, 49, 50, 67, 68 εξγνλνκία · 24 εζσηεξηθφ δηαδίθηπν · Βλέπε intranet Δπξσπατθή Έλσζε · 12 εθαξκνγέο · 12, 15, 17, 24, 37, 49, 50, 52 αλνηθηνχ θψδηθα · 15, 38 εθαξκνγή · 36 γξαθείνπ OpenOffice · 15, 38

Η

Ζ/Υ · Βλέπε ππνινγηζηέο ειεθηξνληθή πεγή · 29 ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν

Thunderbird · 15 κελχκαηα 24 ιίζηα · 36

ειεθηξνληθνί θαηάινγνη αλνηθηνχ θψδηθα · 17 ειεθηξνληθνί θαηάινγνη δεκφζηαο πξφζβαζεο ·

17 Aleph · 17 Geac · 17 Horizon · 17 Virtua · 17

ειεθηξνληθνί θαηάινγνη δεκφζηαο πξφζβαζεο αλνηθηνχ θψδηθα · 17, Βλέπε επίσης OPACs αλνηθηνχ θψδηθα

Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο Βλέπε ΖΠΑ ΖΠΑ · 12, 21, 22

83

Θ

ζέκα · 30, 41, 44, 53, 63 ζέκαηα · 45

Ι

ηδξπκαηηθά απνζεηήξηα · 15 CDSware · 15 DSpace · 15 E-prints · 15

ηδξπκαηηθφ απνζεηήξην · 15 Ηληηάλα · 22 Ηξιαλδία · 12 ηζηνζειίδα · 11, 23 ηζηνηφπνη · 49 ηζηφηνπνο · 21, 24, 25, 38, 39, 49, 50, 51, 52,

59, 62, 63 ηζηνρψξνη · 50 Ηηαιία · 12, 21

Κ

θαζηεξσκέλνη φξνη · 30, 32, 45, 48 θαζηεξσκέλνο φξνο · 30, 32

πξνζζήθε · 30, 45 Καιηθφξληα · 3, 5, 21 Καλαδάο · 11, 22 θαηαινγνγξάθεζε · 22, 24, 36, 48

πεξηνδηθψλ · 44 πεξηνδηθψλ εθδφζεσλ · 30

θαηαινγνγξάθνη · 23, 29 θαηάινγνη · 65

εκπνξηθνί · 17 θαηάινγνη δεκφζηαο πξφζβαζεο · 65, 67

αλνηθηνχ θψδηθα · 14, 68, 69 θαηάινγνο · 17, 20, 22, 24, 25, 34, 49, 53, 62,

63, 64 online · 61 πξνζαξκνγή · 17

θαηάινγνο δεκφζηαο πξφζβαζεο · 25, 39, 52 αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ · 70

θαηάινγνο δεκφζηαο ρξήζεο · 24 θέληξα πιεξνθφξεζεο · 69 θφζηνο · 11, 17, 18, 38, 69, 70 θπθινθνξία πιηθνχ · 22, 24, 48

ζηαηηζηηθά · 32 Κχπξνο · 21 θψδηθαο · 1, 6, 9, 18, 36

αλνηθηφο · 3, 8, 22 Βλέπε επίσης open source δηαλνκή · 6, 7 εθκεηάιιεπζε · 6 ειεχζεξνο 7, Βλέπε επίσης free source πεγαίνο · 7, 9 πξφζβαζε · 1, 17 πξνζβάζηκνο · 1

Λ

ιάζε θψδηθα · Βλέπε bugs ιεηηνπξγία · 13, 20, 24, 28, 30, 38, 53, 59, 61,

62

ιεηηνπξγίεο · 17, 22, 25, 34, 43, 58, 62, 65, 67, 68

ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα · 13, 17, 23, 52 ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα · 2, 4, 5, 9, 11, 13, 38 ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα αλνηθηνχ θψδηθα · 23 ιεηηνπξγηθφηεηα · 13, 18, 52 ιέμεηο-θιεηδηά · 56, 63, 64 ινγηζκηθά · 1, 6, 8, 9, 11, 13, 68

ειεχζεξε δηαλνκή · 9 εκπνξηθά · 1, 9, 10, 13, 14, 70 ρξήζε · 8 αλνηθηνχ θψδηθα · 2, 8, 9, 10, 14, 15, 50, 69,

Βλέπε επίσης πξνγξάκκαηα αλνηθηνχ θψδηθα & OSS

ρξήζε · 12, 14, 18 ινγηζκηθφ · 1, 2, 8, 10, 11, 12, 19

αιιαγή · 9 αλαδηαλνκή · 9 αλνηθηφ · 11, 14, 15, 17, 65, 67, 70, 71 βειηίσζε · 9 δσξεάλ · 6 ειεχζεξε ρξήζε · 1 ειεχζεξν · 6, 12 επεμεξγαζία · 10 εξαζηηερληθφ · 2 κειέηε · 9 πξνζαξκνγή · 9, 10 αλνηθηφ 11 αλνηθηνχ θψδηθα · 1, 6, 12, 16, 17, 50,

Βλέπε επίσης πξφγξακκα αλνηθηνχ θψδηθα & OSS

ρξήζε · 14, 15

Μ

κεηαθνξά δεδνκέλσλ · 70 κηθξνυπνινγηζηήο

PDP-7 · 2 κνπζηθά cd · 57 κνπζηθφ cd · 29

Ν

Νέα Εειαλδία · 11, 12, 19, 21 λέα ηεο βηβιηνζήθεο · 25, 62 Νέα Υφξθε · 21

Ο

νζφλεο · 28, 34, 40, 48, 58, 59, 65 νζφλε · 28, 30, 38, 40, 43, 44, 45, 46, 47, 54,

56, 61, 62 αλαδήηεζεο · 25, 33, 44, 47 απνηειεζκάησλ · 26, 32, 53 αξρηθή · 28, 30, 32, 40, 43, 44, 53, 54, 59

νινθιεξσκέλα ζπζηήκαηα βηβιηνζεθψλ · 65 νινθιεξσκέλν ζχζηεκα βηβιηνζήθεο · 22 νινθιεξσκέλν ζχζηεκα δηαρείξηζεο ζπιινγψλ

· 48 νπηηθναθνπζηηθνί δίζθνη · 57 νπηηθναθνπζηηθφο δίζθνο · 29 Οπγγαξία · 12

84

Οπηζθφλζηλ · 21 Οράην · 21

Π

Παλεπηζηήκην Berkeley · 3 Παλεπηζηήκην Μαθεδνλία · 14

Βηβιηνζήθε · 15, 51 Παλεπηζηήκην ηεο Αιάζθα · 21 Παλεπηζηήκην ηνπ Τνξφλην · 22 Παλεπηζηεκίνπ MIT · 4 παξαγγειίεο · 23, 47, 68 παξαγφκελα έξγα · 7 παξαζπξηθφ πεξηβάιινλ · 13, 37 παξακεηξνπνηήζεηο · 57, 70 παξακεηξνπνίεζε · 69 παξαξηήκαηα · 21, 22 πεδία · 25, 29, 30, 41, 42, 44, 45, 47 πεηξαηεία · 1 Πελζπιβάληα · 21 πεξηβάιινλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο · 15 πεξηνδηθέο εθδφζεηο · 22, 57 πεξηνδηθή έθδνζε · 29 πιαηθφξκα ειεθηξνληθήο κάζεζεο

Blackboard · 15 E-class · 15 Moodle · 15

πινήγεζε · 28, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 54, 55, 56, 57, 62

πνιπκεζηθέο εθαξκνγέο · 38 πξφγξακκα · 1, 4, 7, 8, 9, 10, 13, 17, 18, 19,

20, 22, 24, 28, 34, 36, 39, 40, 48, 49, 50, 59, 63, 67, 68, 69, 70

EasyPHP · 37 αιιαγή · 18 αλαδηαλνκή · 7 αμηνιφγεζε · 24 βειηηψζεηο · 9 δηαζεζηκφηεηα · 36 δηαλνκή · 1 εξεπλεηηθφ · 2, 36 κεηαηξνπή · 7, 24 πξνζαξκνγή · 18, 70 ζπληήξεζε · 24 ηξνπνπνίεζε · 7 ρξήζε · 7, 8

πξφγξακκα αλνηθηνχ θψδηθα · 9, 19, 48, 69 Βλέπε επίσης ινγηζκηθά αλνηθηνχ θψδηθα & OSS

πξφγξακκα αλνηθηνχ ινγηζκηθνχ · 7, 11, 15, 20, 22 Βλέπε επίσης ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα & OSS

πξφγξακκα επίδεημεο · Βλέπε demo πξνγξάκκαηα · 4, 7, 12, 14, 18, 65, 67, 68, 69

εκπνξηθά · 17, 18 εξεπλεηηθά · 1

πξνγξάκκαηα αλνηθηνχ θψδηθα · 11, 49, 67 πξνγξακκαηηζκφο · 1, 2, 4, 50, 62 πξνγξακκαηηζηέο · 2, 5, 17, 20 πξνζαξκνγέο · 17 πξφζβαζε · 9, 23, 28, 32, 61, 63

αλνηθηή · 13 πξνζθηήζεηο · 22, 48

λέεο · 24, 25 ζηαηηζηηθά · 32

πξνζσπηθφ · 18, 19, 20, 24, 50, 52, 57, 62, 69, 70

πξνυπνινγηζκφο · 19

Ρ

ξαβδνθψδηθαο · 56 ξαβδνθψδηθεο · 24, 38

ζεηξά · 44 ζεηξέο · 45 ζηαηηζηηθά · 32, 46, 58, 68 ζπγγξαθέαο · 7, 41, 44, 53, 63 ζπγγξαθείο · 45 ζπιινγέο · 25, 67, 68, 69 ζπιινγή · 25, 57, 69

θξαηεκέλνπ πιηθνχ · 22 ζχλδεζκνη ππεξθεηκέλνπ · 24, 25, 28, 62 ζπλδξνκέο · 13 ζπληάθηεο · 4 ζπληήξεζε · 69 ζχζηεκα βηβιηνζεθψλ αλνηθηνχ θψδηθα · 36 ζχζηεκα δηαρείξηζεο βηβιηνζήθεο · 36 ζχζηεκα δηαρείξηζεο θαηαιφγνπ · 23 ζχζηεκα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ · 69 Σχζηεκα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ · Βλέπε

CMS ζπζηήκαηα ΑΤ-386 · 4

Σ

ηαηλίεο · 57 ηαμηλνκηθφο αξηζκφο · 41, 44, 53 ηεθκήξηα · 23, 43, 53 ηεθκήξην · 27, 42, 53, 54, 64 ηεξκαηηθά · 37, 39 ηεξκαηηθφ · 39 ηερλνινγία · 8, 37, 69 ηερλνινγίεο

λέεο · 12, 15, 70 ηίηινο · 27, 41, 42, 44, 45, 53, 63, 64 ηνκέαο

αθαδεκατθφο · 14 δεκφζηνο · 11, 12 ηδησηηθφο · 11, 12

ηξνπνπνίεζε · 69 ηξνθνδνζία RSS · 24

Τ

πιηθφ · 12, 17, 23, 26, 29, 34, 47, 62 αλαλεψζεηο · 25 δαλεηζκνί · 33, 55, 58 δαλεηζκφο · 43 εθπξφζεζκν · 58 επηζηξνθέο · 24, 55 επηζηξνθή · 43, 55 θίλεζε · 32, 46 θξαηήζεηο · 25, 33, 43, 58

85

θξάηεζε · 26 πξφζηηκα · 33

ππεξεζία · 17 ππεξεζίεο · 14, 15, 16, 17, 19, 22, 38, 49, 52,

62, 65, 70 δηθηπαθέο · 37

ππνινγηζηέο · 1, 3, 13, 15, 62 πξνζσπηθνί · 1

ππνινγηζηήο · 2, 13 MITS Altair · 1 πξνζσπηθφο · 1, 13

ππνζχζηεκα · 23, 28, 43, 47 SDI · 36, 47 αλαθνξέο · 32, 46, 54, 58 αλαθνξέο & ζηαηηζηηθά · 28, 36 δηαρείξηζε · 54, 57 δηαρείξηζε βάζεο · 37 δηαρείξηζε ζπζηήκαηνο · 28 δηαρείξηζε ρξεζηψλ · 28 θαζηεξσκέλνη φξνη · 29, 45 θαηαινγνγξάθεζε · 28, 29, 36, 44, 55, 56 θπθινθνξία πιηθνχ · 23, 28, 33, 36, 43, 55 πεξηνδηθέο εθδφζεηο · 24 πξνζθηήζεηο · 23, 28, 36, 47

ππνζπζηήκαηα · 22, 24, 28, 34, 36, 48, 52, 55, 68

Φ

Φισξεληία · 21 θπιινκεηξεηήο · 6

Internet Explorer · 37 Mozilla Firefox · 6, 15, 37

Υ

ρξήζε · 4, 10, 11, 13, 15, 21, 22, 23, 28, 30, 37, 38, 39, 51, 62, 67, 68, 69

δηθαηψκαηα · 8 ειεπζεξία ζηε · 6 εχθνιε · 24

ρξήζηεο · 1, 4, 5, 8, 9, 10, 14, 17, 20, 24, 25, 36, 38, 47, 49, 50, 57, 62, 65, 68

εγγεγξακκέλνη · 25, 52, 63 θίλεζε · 32, 46 πξνζζήθε · 43 ζηαηηζηηθά · 32

ρξήζηεο · 1, 2, 6, 13, 25, 26, 28, 33, 37, 43, 47, 53

αλαδήηεζε · 33, 43, 55 εγγξαθή · 55 εηζαγσγή · 55

Φ

ςεθηαθή βηβιηνζήθε · 23 DSpace · 15

86