Τα δικαστήρια_Σημειώσεις από Παντελή

Μυλωνά Λίνα_2014

[ΣΑ ΔΙΚΑΣΗΡΙΑ _ΗΜΕΙΩΕΙ ΑΠΟ ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΟ ΠΑΝΣΕΛΗ ΕΚΔ. 2007]

Σελίδα 1 από 10

Θέμα 1ο : Πως οργανώνονται τα δικαστήρια;

Ορισμός δικαστηρίων

Είναι τα άμεσα και απλά όργανα του κράτους τα οποία είναι αρμόδια για την

απονομή της δικαιοσύνης και συγκροτούνται από τακτικούς δικαστές που

απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία. Είναι έμμεσα όργανα

όσον αφορά τη διοίκηση της δικαιοσύνης.

Ως απονομή δικαιοσύνης νοείται η επίλυση των διαφορών με δύναμη

δεδικασμένου και ο ποινικός κολασμός.

Το σύνολο των δικαστηρίων αποτελούν τη δικαστική εξουσία. Τα δικαστήρια τα

μελετά λεπτομερώς το δικονομικό δίκαιο, το συνταγματικό ασχολείται μόνο με

τους κύριους κανόνες για την οργάνωση και την ανεξαρτησία τους διότι με τα

δικαστήρια εξασφαλίζεται η εφαρμογή όλων σχεδόν των κανόνων δικαίου.

Διαιτητικά δικαστήρια υπάρχουν αλλά δεν είναι δικαστήρια με την έννοια του

Συντάγματος.

Εξαιρέσεις από τον ορισμό των δικαστηρίων

Ο κανόνας είναι ότι τη δικαιοσύνη την απονέμουν τα δικαστήρια. Όμως,

δίδονται δικαστικές αρμοδιότητες σε διοικητικά όργανα. «Διασταύρωση

λειτουργιών» συμβαίνει σε όργανα της εκτελεστικής εξουσίας.

Η βουλή που είναι νομοθετικό όργανο έχει την αρμοδιότητα να ασκεί ποινική

δίωξη κατά υπουργών και Προέδρου της Δημοκρατίας (άρθρα 86 παρ. 1 & 49

παρ. 2) και δύναται να δίνει άδεια για δίωξη βουλευτή για συκοφαντική

δυσφήμηση που διέπραξε κατά την άσκηση των καθηκόντων ή για εγκλήματα

που δεν σχετίζονται με αυτά (άρθρα 61 παρ. 2 & 62 παρ. 1).

Τέλος, σε 5 περιπτώσεις μετέχουν στη συγκρότηση δικαστηρίων και μη τακτικοί

δικαστές: (α) Οι ένορκοι είναι απλοί πολίτες που αναδεικνύονται με κλήρωση

και μετέχουν μαζί με τους τακτικούς δικαστές στη συγκρότηση των μεικτών

ορκωτών δικαστηρίων και δικάζουν μαζί τα κακουργήματα και τα πολιτικά

εγκλήματα (άρθρο 97 παρ. 1). Η συμμετοχή αυτή αποτελεί εγγύηση για τα

ατομικά δικαιώματα και ιδίως την ασφάλεια. (β) Στο ΑΕΔ μετέχουν με κλήρωση

τακτικοί καθηγητές πανεπιστημίων νομικών σχολών για εκδίκαση ορισμένων




υποθέσεων. (γ) Συμμετοχή δύο με τριών δικηγόρων μέλη του Ανώτατου

Πειθαρχικού Συμβουλίου στο ΑΕΔ δικαιολογεί η φύση των συγκεκριμένων

υποθέσεων. (δ) Στα πρωτοβάθμια διαρκή στρατοδικεία (όχι στο Αναθεωρητικό)

μετέχουν και μάχιμοι αξιωματικοί που γνωρίζουν στρατιωτική ψυχολογία.

Τέλος (ε) το δικαστήριο λειών το συγκροτούν κατά πλειοψηφία μη τακτικοί

δικαστές από τη διοίκηση.

Διακρίσεις δικαστηρίων

Τα δικαστήρια διακρίνονται σε τακτικά, ειδικά, έκτακτα και εξαιρετικά.

Τακτικά είναι τα δικαστήρια που προβλέπονται από πάγιες διατάξεις (διαρκής

ισχύος) και έχουν αρμοδιότητες να δικάζουν όλες τις διαφορές και όλες τις

αξιόποινες πράξεις εκτός από όσες αναθέτει το ίδιο το Σύνταγμα σε ειδικά

δικαστήρια.

Ειδικά είναι εκείνα που προβλέπονται από πάγιες διατάξεις αλλά είναι αρμόδια

να δικάζουν ορισμένες υποθέσεις. Το Σύνταγμα αναφέρει περιοριστικώς 7

ειδικά δικαστήρια και ο κοινός νομοθέτης δεν μπορεί να ιδρύσει άλλα (άρθρα

94 παρ. 1 & 96 παρ. 1). Ειδικά δικαστήρια είναι το ΑΕΔ (άρθρο 100)

(ανώτατο ειδικό δικαστήριο), το ΕΕ (άρθρο 98) (ελεγκτικό συνέδριο), το Ειδικό

Δικαστήριο ευθύνης υπουργών και Πρόεδρου της Δημοκρατίας (άρθρο 86), το

Δικαστήριο Αγωγών Κακοδικίας και «Μισθοδικείο» (άρθρο 99), τα δικαστήρια

ανηλίκων (άρθρο 96 παρ. 3), τα διαρκή στρατοδικεία, ναυτοδικεία και

αεροδικεία και τα δικαστήρια λειών (άρθρο 96 παρ. 4).

Το Ελεγκτικό Συνέδριο ιδρύθηκε το 1833 και εκτός από δικαστικές

αρμοδιότητες έχει και διοικητικές. Οι δικαστικές είναι ιδίως «η εκδίκαση

διαφορών σχετικά με την απονομή συντάξεων, καθώς και με τον έλεγχο των

λογαριασμών» των δημόσιων υπολόγων κλπ και η εκδίκαση υποθέσεων που

αναφέρονται στην ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων, ΟΤΑ, στρατιωτικών, ΝΠΔΔ

για κάθε ζημιά που προκλήθηκε από δόλο ή αμέλεια τους. Στην ελεγκτική του

αρμοδιότητα είναι ο έλεγχος των δαπανών του κράτους, των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ,

ο έλεγχος των συμβάσεων κλπ και η υποβολή εκθέσεως προς τη βουλή για τον

απολογισμό και ισολογισμό του κράτους (άρθρο 98 παρ. 1). Οι αποφάσεις του




ΕΕ δεν υπόκειται σε έλεγχο του ΣτΕ (άρθρο 98 παρ. 3) οπότε και το ΕΕ έχει

χαρακτήρα ανώτατου δικαστηρίου.

Κακοδικία είναι η πρόκληση ζημιάς υπό την ιδιότητα του δικαστικού

λειτουργού (κακή δίκη = όχι δίκαιη). Η αναθεώρηση του 2001 διευρύνει τις

αρμοδιότητες του Δικαστηρίου Αγωγών Κακοδικίας (άρθρο 99). Αυτό ως

«Μισθοδικείο» πλέον, όπως το επονομάζουν, εκδικάζει και διαφορές σχετικά με

αποδοχές και συντάξεις δικαστικών λειτουργών, φορολογική αντιμετώπιση

αυτών κλπ.

Τα δικαστήρια ανηλίκων είναι ποινικά και τα συγκροτούν τακτικοί δικαστές. Το

Σύνταγμα αναθέτει την οργάνωσή τους στο κοινό νομοθέτη (βουλή) και δεν

εφαρμόζονται οι διατάξεις περί δημοσιότητας των συνεδριάσεων και ειδικής και

εμπεριστατωμένης αιτιολογίας των αποφάσεων. Δικάζουν ακόμα και

κακουργήματα (άρθρο 96 παρ. 3).

Την οργάνωση των διαρκών στρατοδικείων, ναυτοδικείων και αεροδικείων την

αναθέτει το Σύνταγμα στο κοινό νομοθέτη (άρθρο 96 παρ. 4) και στην

αρμοδιότητά τους δεν μπορούν να υπαχθούν ιδιώτες. Λειτουργούν και εκτός

καταστάσεως πολιορκίας, συγκροτούνται κατά πλειοψηφία από μέλη του

δικαστικού σώματος των ενόπλων δυνάμεων. Το δικαστήριο λειών είναι αρμόδιο

για κατασχέσεις πλοίων ή φορτίων.

Έκτακτα είναι τα δικαστήρια που συγκροτούνται εκ των υστέρων για να

δικάσουν ορισμένο πρόσωπο ή ορισμένη υπόθεση. Το Σύνταγμα τα απαγορεύει

πχ το Έκτακτο Στρατοδικείο που δίκασε τους Έξι το 1922.

Εξαιρετικά είναι τα δικαστήρια που συστήνονται όταν εφαρμόζεται ο νόμος περί

καταστάσεως πολιορκίας. Το άρθρο 48 παρ. 1 προβλέπει τη σύστασή τους

παρά την αρχή του φυσικού δικαστή. Στην αρμοδιότητά τους υπάγονται

εγκλήματα στρατιωτικών αλλά και κάθε λογής εγκλήματα μη στρατιωτικών.

Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) (άρθρου 100)

Οι αρμοδιότητες του ΑΕΔ είναι οι αρμοδιότητες που είχαν άλλοτε το

Εκλογοδικείο και το Δικαστήριο συγκρούσεως καθηκόντων (άρθρα 73 και 85 Σ

1952) πλέον κάποιες άλλες που αποβλέπουν ιδίως στην ενότητα των τριών

ανωτάτων δικαστηρίων.




Συγκροτείται από Προέδρους του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου

Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, από 4 συμβούλους της Επικρατείας και

από 4 αρεοπαγίτες που ορίζονται με κλήρωση κάθε 4 χρόνια. Προεδρεύει ο

αρχαιότερος.

Όταν το ΑΕΔ δικάζει για την άρση συγκρούσεων ή την άρση της αμφισβητήσεως

για την ουσιαστική αντισυνταγματικότητα ή την έννοια διατάξεων τυπικού

νόμου, μετέχουν και 2 τακτικοί καθηγητές νομικών μαθημάτων νομικών

σχολών της Χώρας (άρθρο 100 παρ. 2).

Το Σύνταγμα ορίζει περιοριστικά τις αρμοδιότητές του που είναι: (α) Η

εκδίκαση ενστάσεων κατά του κύρους των βουλευτικών εκλογών αλλά και των

Ευρωεκλογών όπως λάθη στην καταμέτρηση, υπέρβαση ορίου εκλογικών

δαπανών κλπ Η ένσταση ασκείται μέσα σε 15 ημέρες από την ανακήρυξη των

βουλευτών, ώστε να μην παρατείνεται η αμφιβολία για τη νομιμοποίησή τους.

(β) Ο έλεγχος του κύρους και των αποτελεσμάτων δημοψηφίσματος. Ένσταση

μπορεί να υποβάλει κάθε εκλογέας μέσα σε 10 ημέρες από τη δημοσίευση των

αποτελεσμάτων. Η διατύπωση του ερωτήματος πάντως δεν ελέγχεται διότι δεν

εμπίπτει στο κύρος και στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. (γ) Η κρίση για

τα ασυμβίβαστα ή την έκπτωση βουλευτή και ευρωβουλευτή. Δικαίωμα να

υποβάλει σχετική αίτηση στο ΑΕΔ έχει κάθε βουλευτής ακόμη κι εκείνος για

τον οποίο δημιουργήθηκε η αμφισβήτηση. (δ) Η άρση των συγκρούσεων μεταξύ

των δικαστηρίων και των διοικητικών αρχών ή μεταξύ του ΣτΕ και των τακτικών

διοικητικών δικαστηρίων ή μεταξύ του ΕΕ και των λοιπών δικαστηρίων. Οι

συγκρούσεις που άλλοτε ονομάζονται συγκρούσεις καθηκόντων δηλαδή

αρμοδιοτήτων διακρίνονται σε καταφατικές και αποφατικές. Όταν μια

διοικητική αρχή και ένα δικαστήριο ή 2 δικαστήρια που ανήκουν σε δύο

διαφορετικούς κλάδους της δικαστικής εξουσίας θεωρούν ότι είναι αρμόδια για

την ορισμένη υπόθεση, έχουμε καταφατική σύγκρουση. Όταν θεωρούν ότι είναι

αναρμόδια έχουμε αποφατική. (ε) Η άρση της αμφισβήτησης για την ουσιαστική

αντισυνταγματικότητα ή την έννοια διατάξεων τυπικού νόμου, αν εκδόθηκαν για

αυτές αντίθετες αποφάσεις του ΣτΕ, του Άρειου Πάγου ή του Ελεγκτικού

Συνεδρίου. Η αρμοδιότητα αυτή αποβλέπει στην ενότητα της νομολογίας όταν

δύο από τα τρία τουλάχιστον ανώτατα δικαστήρια έχουν εκδώσει αντίθετες




αποφάσεις. Ως τυπικοί νόμοι νοούνται μόνο οι νόμοι που ψηφίζονται από τη

βουλή. Διάταξη νόμου που κηρύσσεται ως αντισυνταγματική είναι ανίσχυρη

από τη δημοσίευσή της (άρθρο 100 παρ. 4). Τυπικώς η διάταξη δεν

καταργείται αλλά κηρύσσεται ανίσχυρη και δεν τίθεται ξανά θέμα

αντισυνταγματικότητας της συγκεκριμένης διάταξης. Ορισμένοι θεωρούν την

αρμοδιότητα αυτή του ΑΕΔ νομοθετική γιατί καταργεί κανόνα δικαίου που

θέσπισε η βουλή όμως κηρύσσοντας ανίσχυρη μια αντισυνταγματική διάταξη

συμβάλλει στην ασφάλεια του δικαίου. (στ) Η άρση της αμφισβήτησης για το

χαρακτηρισμό κανόνων του διεθνούς δικαίου ως γενικά παραδεγμένων.




Θέμα 2ο : Αναπτύξτε τη λειτουργική και προσωπική

ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών.

Οι τακτικοί δικαστές (ορισμός & ανάδειξη)

Ορισμός: Είναι οι λειτουργοί που κατ΄ επάγγελμα απονέμουν δικαιοσύνη.

Διορίζονται με διαδικασία που προβλέπει το Σύνταγμα και απολαμβάνουν

λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία ώστε να επιτελούν τα δικαιοδοτικά

τους καθήκοντα εφαρμόζοντας τους κανόνες δικαίου με δική τους ανεπηρέαστη

κρίση και γνώμονα τη συνείδησή τους. Αντίθετα οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι

εκτελεστές της θέλησης του κράτους (άρθρο 103 παρ. 1).

Διαδικασία ανάδειξης τακτικών δικαστών: «Οι δικαστικοί λειτουργοί διορίζονται

με προεδρικό διάταγμα, σύμφωνα με νόμο που ορίζει τα προσόντα και τη

διαδικασία επιλογής τους» (άρθρο 88 παρ. 1). Ο νόμος καθιερώνει το σύστημα

του διαγωνισμού για εισαγωγή στην Εθνική Σχολή Δικαστών. Μετά από τρία έτη

εκπαιδευτικής και δοκιμαστικής περιόδου οι διοριζόμενοι γίνονται τακτικοί

δικαστές οπότε απολαμβάνουν την ισοβιότητα. Ως δόκιμοι μπορούν να ασκούν

και καθήκοντα τακτικού δικαστή, όπως ο νόμος ορίζει. Εν συνεχεία,

σταδιοδρομούν και προάγονται στους ανώτερους βαθμούς.

Υπάρχουν και άλλα συστήματα ανάδειξης δικαστών: (α) εκλογή από τον λαό

(δημοκρατική αλλά ενέχει κίνδυνο συναλλαγής και υποταγής στα κόμματα) (β)

διορισμός από εκτελεστική εξουσία χωρίς διαγωνισμό (εφαρμόζεται στην

Αγγλία). Οι δικαστές στην Αγγλία γίνονται οι πλέον επιτυχημένοι δικηγόροι, με

μεγάλο κοινωνικό κύρος και ικανοποιητική σύνταξη.

Η ανεξαρτησία των δικαστών

Λειτουργική ανεξαρτησία: Έτσι χαρακτηρίζεται η ανεξαρτησία απέναντι στις

δύο άλλες εξουσίες, νομοθετική και εκτελεστική. Πρόκειται για συνέπεια του

χωρισμού των εξουσιών (άρθρο 26). Επειδή τα δικαστήρια είναι ανεξάρτητα

από τη νομοθετική εξουσία «υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν νόμο που το

περιεχόμενό του είναι αντίθετο προς το Σύνταγμα» (άρθρο 93 παρ. 4). Εδώ

θεμελιώνεται ο δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων.




Συνέπεια λειτουργικής ανεξαρτησίας απέναντι στη νομοθετική: Αποκλείεται η

εξαφάνιση των δικαστικών αποφάσεων και η κατάργηση των εκκρεμών δικών

με νομοθετικές πράξεις (ο νομοθέτης δεν μπορεί να παρεμβαίνει ούτε στις

τελεσίδικες αποφάσεις ούτε και στις εκκρεμείς δίκες γιατί αυτό αντιτίθεται στο

δικαίωμα κάθε προσώπου για δίκαιη δίκη).

Συνέπεια λειτουργικής ανεξαρτησίας απέναντι στην εκτελεστική: Αποκλείεται

κάθε ιεραρχικός έλεγχος, προληπτικός ή κατασταλτικός, διοικητικού οργάνου

πάνω στους δικαστές κατά την άσκηση των δικαιοδοτικών τους καθηκόντων

και στα δικαστήρια ως δικαιοδοτικά όργανα. Οι δικαστές και τα δικαστήρια

δεν είναι ιεραρχικώς υφιστάμενοι του υπουργού δικαιοσύνης. «Η επιθεώρηση

των τακτικών δικαστών ενεργείται από δικαστές ανώτερου βαθμού καθώς και

από τον Εισαγγελέα... του Αρείου Πάγου» (άρθρο 87 παρ. 3), πότε από

διοικητικά όργανα. Οι δικαστικές αποφάσεις δεν υπόκεινται στην έγκριση

κανενός διοικητικού οργάνου.

Όλα τα δικαστήρια και οι δικαστικοί λειτουργοί είναι ανεξάρτητοι και από τα

ανώτερα δικαστήρια και δικαστές. «Οι δικαστές κατά την άσκηση των

καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και τους νόμους» (άρθρο 87

παρ. 2). Ως νόμοι νοούνται οι ουσιαστικοί. Ακόμη περισσότερο, οι δικαστές «σε

καμία περίπτωση δεν υποχρεούνται να συμμορφώνονται με διατάξεις που έχουν

τεθεί κατά κατάλυση του Συντάγματος» (άρθρο 87 παρ. 2). Η διάταξη αυτή

αποτελεί επέκταση του δικαιώματος αντιστάσεως.

Προσωπική ανεξαρτησία: Η λειτουργική ανεξαρτησία πλήττεται αν οι

δικαστικοί λειτουργοί μπορεί να φοβούνται δυσμενή υπηρεσιακή μεταχείριση

επειδή ασκούν τα καθήκοντά τους με αμεροληψία και κατά συνείδηση. Για

αυτό περιβάλλονται από πανοπλία εγγυήσεων για την υπηρεσιακή τους

κατάσταση.

Εγγυήσεις προσωπικής ανεξαρτησίας: (α) Ισοβιότητα που συνδυάζεται με όριο

ηλικίας. Σημαίνει ότι ο δικαστικός λειτουργός μισθοδοτείται μέχρι να τον

καταλάβει το όριο ηλικίας ακόμα κι αν καταργηθεί η θέση του, πράγμα

απίθανο. Αντίθετα με τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων που η θέση

τους ισχύει εφόσον αυτή υπάρχει, δηλαδή όταν η θέση καταργείται και έτσι η

απόλυση του δημοσίου υπαλλήλου επιτρέπεται ενώ του δικαστικού λειτουργού




αποκλείεται. (β) Την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστών την κρίνουν

δικαστήρια ή συλλογικά όργανα που συγκροτούν δικαστικοί λειτουργοί

(ανώτατα δικαστικά και πειθαρχικά συμβούλια). (γ) Ο διορισμός των

δικαστικών λειτουργούν δεν είναι στη διακριτική ευχέρεια της εκτελεστικής

εξουσίας και από την επιθεώρησή τους αποκλείονται οι δύο άλλες εξουσίες.

Στο ίδιο πνεύμα «Οι δικαστικοί λειτουργοί μπορούν να παυθούν μόνο ύστερα

από δικαστική απόφαση, εξαιτίας ποινικής δίκης ή για βαρύ πειθαρχικό

παράπτωμα ή ασθένεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια που βεβαιώνονται

όπως νόμος ορίζει και αφού τηρηθούν οι διατάξεις» του Συντάγματος για

δημοσιότητα των συνεδριάσεων των δικαστηρίων και αιτιολόγηση των

δικαστικών αποφάσεων (άρθρο 88 παρ. 4). (δ) Όσον αφορά τη σταδιοδρομία

τους, οι προαγωγές, τοποθετήσεις, αποσπάσεις και μετατάξεις των δικαστικών

λειτουργών ενεργούνται με προεδρικό διάταγμα μετά από απόφαση ανώτατου

δικαστικού συμβουλίου που συγκροτείται από τον πρόεδρο οικείου ανώτατου

δικαστηρίου και από μέλη του ίδιου δικαστηρίου που ορίζονται με κλήρωση

(άρθρο 90). (ε) Οι εγγυήσεις που καλύπτουν την πειθαρχική εξουσία στους

δικαστικούς λειτουργούς είναι παρόμοιες με τις εγγυήσεις για την υπηρεσιακή

τους εξέλιξη. Τα πειθαρχικά συμβούλια συγκροτούνται από τακτικούς

δικαστές και ενίοτε καθηγητές πανεπιστημίου που είναι δημόσιοι λειτουργοί.

Την κατοχύρωση της ανεξαρτησίας αποβλέπει και η καθιέρωση ορισμένων

ασυμβίβαστων για τους δικαστικούς λειτουργούς: (α) Απαγορεύεται να

παρέχουν κάθε άλλη μισθωτή υπηρεσία και να ασκούν οποιοδήποτε

επάγγελμα (κατ΄ εξαίρεση επιτρέπεται να εκλέγονται μέλη της Ακαδημίας

Αθηνών ή διδακτικού προσωπικού πανεπιστημίων). (β) Απαγορεύεται η

ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικαστικούς λειτουργούς. Η εκπαίδευση

των δικαστικών λειτουργών θεωρείται δικαστικό καθήκον. Επιτρέπεται η

ανάθεση σε δικαστικούς λειτουργούς να εκπροσωπούν τη Χώρα σε διεθνείς

οργανισμούς. (δ) Η διενέργεια διαιτησιών από δικαστικούς λειτουργούς

επιτρέπεται μόνο στο πλαίσιο των υπηρεσιακών τους καθηκόντων όπως νόμος

ορίζει (άρθρο 89 παρ 1-3).

Η φαλκίδευση της δικαστικής ανεξαρτησίας: Τέσσερις, όμως, άλλες

ρυθμίσεις δύσκολα συνάδουν με την ισοβιότητα και την προσωπική




ανεξαρτησία: (α) Η εγγύηση του ανώτατου δικαστικού συμβουλίου δεν ισχύει

για την προαγωγή στις θέσεις της ηγεσίας της δικαιοσύνης, οι προαγωγές

αυτές γίνονται με προεδρικό διάταγμα μετά από πρόταση του

Υπουργικού Συμβουλίου (άρθρο 90 παρ. 5). Οι προαγωγές του δικαστικού

λειτουργού είναι ουσιαστικά στη διακριτική ευχέρεια του κυβερνώντος

κόμματος. Οι αποφάσεις ή πράξεις για την υπηρεσιακή εξέλιξη των δικαστικών

λειτουργών καθώς κα ιοι πειθαρχικές αποφάσεις που τους αφορούν «δεν

προσβάλλονται στο Συμβούλιο Επικρατείας», πράγμα λογικό καθώς προέρχονται

από τη δικαστική εξουσία (άρθρο 90 παρ. 6 & 91 παρ. 4). Ούτε και οι θέσεις

των ανώτατων δικαστών ελέγχονται δικαστικά παρόλο που γίνονται από την

εκτελεστική εξουσία. (β) Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησής των «ισοβίων»

δικαστικών είναι το 67ο έτος για τους ανώτατους δικαστικούς και το 65ο έτος

για τους υπόλοιπους. Πολλοί δικαστές κάνουν άλλη μία μικρή σταδιοδρομία

ως μέλη ανεξάρτητων αρχών, επιτροπών, διαφόρων συμβουλίων κλπ καθώς

αισθάνονται ότι τα μεγάλα προσόντα που απέκτησαν πάνε χαμένα. Πολύ

σοφότερα το Σύνταγμα του 1952 έθετε όριο ηλικίας το 70ο έτος και το

Σύνταγμα του 1911 το 75ο έτος. (γ) Το Σύνταγμα ορίζει ότι «οι αποδοχές των

δικαστικών λειτουργών είναι ανάλογες με το λειτούργημά τους» (άρθρο 88

παρ. 2). Έχει δημιουργηθεί όμως νομολογία κατά την οποία οι αποδοχές του

προέδρου του Αρείου Πάγου με επεκτατική εφαρμογή της αρχής της ισότητας,

εξομοιώνονται με τις υψηλότερες αμοιβές κάθε οργάνου της εκτελεστικής

εξουσίας επειδή οι τρεις εξουσίες είναι ισότιμες. Συγχρόνως όμως

«απαγορεύεται η απεργία με οποιαδήποτε μορφή στους δικαστικούς λειτουργούς»

(άρθρο 23 παρ. 2 εδ. β’). Το ίδιο συμβαίνει και με τη βουλή που αυξάνει τη

βουλευτική αποζημίωση για να την εξισώσει με τις αποδοχές προέδρου Αρείου

Πάγου. Για να αντιμετωπισθεί αυτή η κατάσταση, ο αναθεωρητικός νομοθέτης

ίδρυσε το «Μισθοδικείο» το οποίο όμως συνέχισε την ίδια νομολογία. (δ) Η

διάταξη που επιτρέπει στους δικαστικούς λειτουργούς να εκλέγονται μέλη του

διδακτικού προσωπικού ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (άρθρο 89 παρ. 2

εδ. α’) οδηγεί ορισμένους σε εξαρτήσεις, ιδίως όταν δεν έχουν μονιμότητα ή δεν

βρίσκονται στην ανώτατη ακαδημαϊκή βαθμίδα.




Οι εγγυήσεις δικαστικής αμεροληψίας για τα άτομα: Η δικαστική

ανεξαρτησία ενισχύεται από τέσσερις εγγυήσεις: (α) Η συμμετοχή του λαού

στη συγκρότηση ορισμένων δικαστηρίων, «τα κακουργήματα και τα πολιτικά

εγκλήματα δικάζονται από μικρά ορκωτά δικαστήρια που συγκροτούνται από

τακτικούς δικαστές και ενόρκους, όπως νόμος ορίζει» (άρθρο 97 παρ. 1-2). Στην

Ελλάδα σήμερα υπάρχουν τα μικτά ορκωτά δικαστήρια και τα μικτά ορκωτά

εφετεία. Οι ένορκοι και οι τακτικοί δικαστές συνεδριάζουν μαζί αλλά την

πλειοψηφία την έχουν οι ένορκοι. (β) Η δημοσιότητα των συνεδριάσεων

των δικαστηρίων (άρθρο 93 παρ. 2). Η δημοσιότητα συνίσταται στη δυνατότητα

του κοινού να παρακολουθεί τις συνεδριάσεις και του τύπου να δημοσιεύει τις

συζητήσεις της δίκης, με εξαίρεση των δικαστηρίων ανηλίκων. (γ) Το

αιτιολογημένο των δικαστικών αποφάσεων (άρθρο 93 παρ. 3). Κάθε

δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα

αιτιολογημένα ώστε να ελέγχεται η ορθότητα της κρίσης τους. Στις αποφάσεις

καταχωρούνται «και τα ονόματα των δικαστών που μειοψηφούν». (δ) Το

δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας κάθε προσώπου από τα

δικαστήρια ώστε να μην επιτρέπεται να δικάζεται χωρίς να ακουσθεί (άρθρο 20

παρ. 1).

Τα δικαστήρια_Σημειώσεις από Παντελή

Documents

Transcript of Τα δικαστήρια_Σημειώσεις από Παντελή