1

شناسی در ژاپنایران جانیگردآوری و ارائه از: علیرضا بنی

ی آفرینش ژاپنافسانه

از خدایان و ها هفت نسلبه دنبال آنها پدیدار شدند و در آغاز پنج خدا، یکی پس از دیگری در آسمان

رین . آخایزدبانوییو دیگر زوج، هر کدام مرکب از ایزدی دو نسل نخستین، تک بودند؛ اما پنج نسل ها.الهه

ای را به ته ی آسمان ایستادند و از آنجا نیزهنسل اینان، ایزاناگی و ایزانامی، به فرمان خدایان پیشین بر آستانه

و از آن چکیدهای آبی از آن میدریایی که در زیر گسترده بود فرو بردند و چون نیزه را برآوردند، قطره

راسو، فرزندانشان آماتِدر آنها به این جزیره فرود آمدند و . آنه شدختی کوچکی در دریا ساجزیره هاقطره

.متولد شدند)خدای ماه( سوکویومیی آفتاب یا فروغ واالی آسمانی( و برادرش کامی )الههومیا

آماتراسو و سوکویومی

دانند و از این روست که پادشاه، فرزند آفتاب شناخته آماتراسو را نیای بزرگ خاندان امپراتوری ژاپن می

ندان ا بسیار آزرد؛ چی آفتاب، جوانی پیلتن ولی سرکش بود و خواهر ر، برادر کوچک الههسوکویومیشود. می

د. تاریکی سراسر عالم را پوشان سیلهوی سنگی پنهان شد و بدینی آفتاب از خشم و دلتنگی در غارکه الهه

ها نگران، در پی راهی برآمدند تا او را از غار بیرون آورند. پس در خارج از غار گرد آمدند، خدایان و الهه

ی با شور به رقص درآمدند. آسمان از طنین هلهله د، سرود نیایش خواندند و گرد آتشها آوردنپیشکش

جاست این گذرد.ببیند در آنجا چه میزده سر از غار بیرون کرد تا فتاب، شگفتی آخدایان به لرزه درآمد. الهه

گذارند و راه ی مغاک میسنگی عظیم را بر دهانهتختهکشند، ند، از غار بیرونش میگیردست او را می که

نشینند ه داوری میکنند و بین خواهر و برادر )آفتاب و ماه( بآنگاه خدایان انجمن می بندند.بازگشت بر او را می

کنند.یت شیمانه کنونی( تبعید میبه والیت ایزومو )والکویومی را به کیفر آزردن خواهر و سو

2

اب بود. ی آفرینش و بنیاد امپراتوری کشور آفتاین یکی از تعالیم شینتو، آیین باستانی ژاپن در باب افسانه

نماد و سرآغاز کشاکش همیشگی میان زن و مرد شناسان ژاپنی، ناسازگاری این خواهر و برادر را افسانه

اند.دانسته

که در عصر جدید به ژاپن اییختهنخستین ایرانی فره ،خان هدایت )مخبرالسلطنه(دیقلیمهاین روایت را

ی ایزاناگی و و ایزانامی و آفرینش ژاپن درباره آورده؛ اما روایات دیگری همی خود در سفرنامه نیز رفت

کند.ها به زمین را بازگو میو هبوط آن ی بهشتیها داستان خوردنِ میوهیکی از آن وجود دارد که

خان هدایتمهدیقلی

روابط ایران و ژاپن

راهی پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته. دارد و ای بلندمدتو ژاپن، سابقهروابط تمدنی و فرهنگی ایران

سی )پارس( و -ها ایران را پوچینیدر آن زمان، به اوج خود رسیده بوده است. روزگار ساسانیان راهی که در

ه هایی نظیر چین و ژاپن بها تا دوران قرون میانه، در سرزمینگفتند. این نامسی )تازی( می-عربستان را تا

ر پن، از مسیروابط ایران با ژا، فتح ایران توسط مسلمانانپس از .شدهای عربی اطالق میایران و سرزمین

شرق آسیا، هند و چین دنبال شد.ی جنوبواسطه ی ابریشم و بیشتر باجاده

رسد که اولین ها و مطالعاتی که بر روی آثار و مدارک موجود به دست آمده، چنین به نظر میبا پژوهش

، تانی ژاپن()پایتخت باس ااند که برای ساختن معبد آسوکا در ناراند، استادکارانی بودهایرانیانی که به ژاپن آمده

های گوناگونتندیس شدند.خوانده می سی-کره( آمده بودند و پو های سرزمیناز کودارا )یکی از پادشاهی

. داردزرتشتی مانده در ناحیه و معابد آن نشان از ایران و فرهنگ جاهای بهآیینآسوکا و شماری از موجود در

ای وجود دارد که پس از سرنگونی ساسانیان، شماری از شاهزادگان و دولتمردان ایرانی به سوی شرق فرضیه

ن ایرانیان راجع به آمد که ژاپنی انپژوهشگر)سه نفر از . پس از مدتی به ژاپن رسیدندگریختند و برخی از آنان

و ایتو، سِیچو ی: گیکاندی فراوان کردهو مطالعهم تحقیق 7 قرنبه ژاپن و تأثیر فرهنگ ایران بر آسوکا در

3

یادگارهای از بسیاری از« از آسوکا تا تخت جمشید»تسوموتو در کتاب ما (.هستند ایچی ایموتوو ئه ماتسوموتو

ی شدهههای بافتو پارچهای ی شیشهانتقال تمدن و فرهنگ ایران باستان به ژاپن یاد کرده است. مانند: پیاله

نای رح و بط و ی آنکانشده در مقبرهای یافتظروف شیشه ، سوئین()شوء ی سلطنتی ژاپنگنجینه محفوظ در

معبد آسوکا.

ی سلطنتی شوءسوئینگنجینه –شده در ژاپن ی ساسانی، بافتههای دورهای با طرحپارچه

ی شده، در شرح وقایع دوره تدوین 8ی ی ژاپن که در سدهنامهتاریخشوکی، نخستین نیهونگی یا نیهوندر

و یک زن از سراواستی ، دو زن و دو مرد از سرزمین تخارستانم456امپراتوری کوتوکو نوشته: در تابستان

.اندهیوگا رسیدهبه )در هند(، در کشتی دستخوش توفان شده و

بد بوداییی معسغدی بر یک لوح چوبی، متعلق به گنجینهو ی پهلوی هاکشف نوشته، م7887در سال

ای از جنس چوب ها برانگیخت: قطعهرسانه حتی ای در میان پژوهندگان وشور و شوق تازه ،هوریوجی

« تویبوخ»ی . یک روی آن کلمهنیان از سمرقند به ژاپن رفته باشدسده پس از ساسا 3یا 2راکودان، که احتماالً

و حواله یا سند جزء دارد 3. روی دیگر ت شدهثب م847که احتماالً نام فردی ایرانی بوده و همچنین تاریخ

پولی به زبان سغدی است.

یا ، یادگاری است که یکشودمحافظت می چیدر معبد کوءدایکه یافته به ژاپنراهی فارسی نوشته اما اولین

جو نین، راهب بودایی ژاپنی سیکِیبه درخواست م در بندر زیتون در چین، 7277بازرگان ایرانی در سال چند

.نویسندمیبر روی تکه کاغذی که به قصد زیارت هند، خاستگاه بودا، راهی سفر شده بود و همراهانش

آنکه بدانند به چه زبانی است و معنی آن چیست. این تکه ؛ بیآورنداین کاغذ نوشته را به ژاپن میراهبان،

متر سانتی 7/32متر بلندی و سانتی 55 شودنامیده میز سرزمین جنوب( ای ا)نوشته« نامبان موجی»که کاغذ

مربوط به یبیت فارسی نوشته شده و یادداشتی در حاشیه به ژاپنپهنا دارد و بر روی آن یک رباعی و دو تک

افزوده شده است. به آن ترتاریخی بعددر به احتمال زیاد تاریخ و محل نوشته شدنش دارد که

رباعی:

روشن کنم این دیده به دیدار تو زود در اجلم مسامحت خواهد بود گر

4

بدرود منست تو ز من بدرود یعنی که خلیف کردد این کبود

بدرود من از تو و تو از من بدرود( )یعنی که خلیق گردد این چرخ کبود

بیت:دو تک

فلک روزی دهد روزی ستاند جهانی خرمی با کس نماند

به مردم نماند به جز مردمی یادکارست ما رفتنیجهانی

..()جهان یادگار است و ما رفتنی.

ی فردوسی از شاهنامهیکی شده، های نوشتهبیتببرند که تک د تا پژوهشگران این اشعار پییکشمدتی طول

ی است و برخنظرات متفاوت در مورد رباعی ورامین فخرالدین اسعد گرگانی بوده است.و دیگری از ویس

دهند، اما این نظر چندان معتبر نیست.آن را به خیام نسبت می

کاغذ موسوم به نامبان موجیتکه

رسید، به های میانه به ژاپن میای در سدههای هنری ایرانی که همراه آثار صنعتگران چینی و کرهساخته

ولتمردان و سرای دشکوه ی نفایس سلطنتی و داد و به گنجینهی آفرینش میاستادکاران ژاپنی الگو و انگیزه

.افزودتوانگران می

ی جغرافیای ژاپن دربارهم 78ی هایی که در سدهیافت. در کتاب ها به همین شکل ادامهروابط ایران و ژاپن قرن

تد . داد و ساست شده معرفیجهان تألیف شده، محصوالت ایران: پنبه، نخ، فرش، منسوج، گالب و کشمش

5

ه ها برای آسان کردن مکالمگرفت. در همین سده، ژاپنیبه زبان فارسی صورت می سیامبازرگانان مسلمان در

مورد هایها و عبارتی کوچکی به نام یاکوشی چوءتانوا تألیف کردند که در آن از کلمهنامهبا ایرانیان، لغت

های اقتصادی،وازات تماس، به ماز این طریقدر این برهه از زمان بود که نیاز همراه با معادل آن درج شده بود.

ها با م( ژاپنی7847تا 7455ی توکوگاوا )از ارتباط فرهنگی میان ایران و ژاپن نیز رواج پیدا کرد. در دوره

وبیش آشنا شده بودند و با آنکه تصور روشنی از موقعیت جغرافیایی این سرزمین و احوال ایران و مردم آن کم

کردند.هایی به ایران و ایرانیان مین اشارههایشامردم آن نداشتند، در داستان

م، خاندان توکوگاوا که دو و نیم قرن به نام امپراتور و به کام رزمندگان سامورایی 78ِی ِی سدهدر میانه

ی هاحکومت باعث شده بود تا قدرت ضعفکرد، ناتوان و نابسامان شده بود. هرج و مرج و فرمانروایی می

روسیه و هلند( با اهداف گوناگون اقتصادی و فرهنگی راه خود را به سوی ژاپن جهان )امریکا، انگلیس،

هموار ببینند و از راه صلح و جنگ، خود را بر حکومت و مردم آن مسلط کنند.

اخته در اندودومین امپراتور ژاپن، نظم نوینی در نظام کشور جی، صدوبیست، با سر کار آمدن می7848ِاما در

مردم به و اوضاع اقتصادی و اجتماعی ی کشور و نظام پادشاهی،در روش اداره ایتردهحات گساصال شد و

وجود آمد.

وسیه، بدل به قدرتی بخش برابر چین و رهای پیروزیبا جنگ 78سده اواخرژاپن که به قدرت رسیده بود، در

ظیر مصر و الجزایر های استعماری غربیان در کشورهایی نهایی در موضوع سیاست. کتابگشا شدکشور

ند. ایران و کشورهای عربی فرستادبرای آشنایی بیشتر با کشورهای غرب آسیا به افرادی راترجمه کردند و

آموختن فرهنگ خود، به هایی تمدن و مایهبرای شناختن رمز و رازهای آن سوی خاور، و نیز سرچشمهها آن

ود.ها بو این شروع خاورشناسی برای ژاپنی نشان دادند. های ایرانی و از آن میان، سغدی و پهلوی شوقزبان

م، ژاپن نخستین هیئت سفارت خود را به همراه گروهی از مسافران و پژوهندگان ژاپنی 7885ی در دهه

ی ایران کرد. شماری از این آثار که امروزه نیز جزء منابع در دسترس ایرانیان هستند و به فارسی ترجمه روانه

. از آسیای میانه تا عربستان، 2م(، 7885های سفر ایران، اثر نوبویوشی فوروکاوا ). یادداشت7رتند از: اند عباشده

.م(7824یاما )هران، ایواتارو اوچی. یاد ت3 ،م(7884یاساماسا فوکوشیما )

ه کقطع شود؛ هرچند جهانی دوم و پیامدهای آن، باعث شد تا روابط سیاسی ایران و ژاپن برای مدتی جنگ

شناسان ژاپنی مهارت و بعد از جنگ، باستان این روابط پس از جنگ به موقعیت سابق خود بازگشت.

های علمی م، هیئت7855ی ی دههشان را برای تحقیق در خاورمیانه و ایران به کار بستند. از میانهتخصص

تاده ایر کشورهای غرب آسیا فرسشناسی و علوم اجتماعی به ایران و سشناسی، مردمهای باستانمتعدد در رشته

کار خود را در این « انجمن مطالعات خاورنزدیک در ژاپن»و « شناسیمؤسسه خاورمیانه»شد و نهادهایی نظیر

ا را سازمان داد و به سرپرستی پروفسور آکیم« ی فرهنگ خاورمؤسسه»زمینه آغاز کردند. هیئت دانشگاه توکیو

شناسی شناسی خود را در ایران و عراق دنبال کرد. هیئت باستانکار باستان و پس از او پروفسور شینجی فوکایی

6

ی تمدن قدیم بودایی در پاکستان و افغانستان به تحقیق پرداخت. هیئت دانشگاه دانشگاه کیوتو در حوزه

در ایران انجام داد. برای 7876تا 7877های هایی در سالهوکایدو به سرپرستی پروفسور هوندا پژوهش

و ادبیات ایران جاذبه داشت. شناسان ژاپنی، زبان و فرهنگ و تمدن ایران باستان و همچنین اندیشهایران

شناسان عبارتند از:ترین این ایرانتعدادی از بزرگ

(: مدرس ادبیات ایران در دانشگاه سلطنتی توکیو، پژوهشگر مطالعات 7832-7886رو آراکی )شیگه .7

ایران باستان

های اوستایی و پهلوی در دانشگاه (: محقق سانسکریت و زبان7883-7857شیکاگا )آتسوئوجی آ .2

کیوتو

شناسی ژاپن در ایران، مؤلف کتاب اهمیت فرهنگ (: سرپرست هیئت باستان2552-7854نامیو اِگامی ) .3

ایران

های سانسکریت و پهلوی و آیین زرتشت در (: پژوهشگر و استاد زبان7884-7858گیکیو ایتو ) .6

های کیوتو و اوساکادانشگاه

های ی فعالیتش و هنگامی که وقوع انقالب اسالمی و جنگ عراق با ایران همه7357م/7878تا سال

های دولتی ژاپن و از آن میان، کیوتو، توکیو، تسوکوبا، هیروشیماشناسی کشور را متوقف کرد، دانشگاهباستان

ن فرستاده بودند.گروه پژوهشی به ایرا 35و هوکایدو نزدیک به

. یک 7کرد: تا انقالب ایران دو هدف عمده را دنبال می 7855ی ها از دههشناسی ژاپنیهای باستانمأموریت

مان شناسان بر این گاز باستان ایعدهالنهرین بود. هدف ناظر به خاستگاه روستاهای کشاورزی در ایران و بین

. هدف دوم، کشف مناسبات فرهنگی 2داشته. ی شرقی اثر زیادیبر تمدن کشاورزی آسیا بودند که این مناطق

ای که مسیرهای بازرگانی آن آسیا را به اروپا و در نهایت ژاپن را به ایتالیای ِی ابریشم بود؛ جادهاز طریق جاده

های صنایع دستی پارتی و ساسانی موجود در غرب و دهد که ساختهکرد. مطالعات نشان میامروز متصل می

ستند شده، منشاء مرسیده است. بیشتر اقالم عرضهی ابریشم به فروش میرق، از طریق همین روابط و جادهش

ای ه؛ اما وجود اشیایی همچون کاسهاندهای پنهانی و غیرقانونی بودهفاریو حاصل ح اندی نداشتهو معتبر

لمان )استان گیالن امروز( یافت شده ی دیهای منطقهی ساسانی که در مقبرهی دورهداده شدهای تراششیشه

ری از های دیگی سلطنتی شوءسوئین و همچنین نمونهای محفوظ در گنجینهها به ظروف شیشهو شباهت آن

رسانند.می فرضیهاین دست، ما را به این

،«اپندر ژمرکز اسناد خاورمیانه » ها در ایران از سر گرفته شد وشناسی ژاپنیهای باستانفعالیت م،7885در

آغاز کرد. در ایران کار خود را

7

پژوهیایران

های مختلف اقلیم و تاریخ و تمدن و حیات معنوی ایران و مردم آن صورت پژوهی در ژاپن در رویهایران

، هنر و معماری، سیاستپذیرد: کتابداری و کتابشناسی، تصحیح کتاب، فولکلور، فلسفه و دین، می

شناسی...جامعه

های خیام، گلستان سعدی.ه، رباعیدر ادبیات، با معرفی چند اثر ماندگار ادب پارسی: شاهنامادبیات:

دوستان ژاپنی شاهنامه را شناختند ، ادب78ی دوم سده ساله دارد. در نیمه725شناسی در ژاپن قدمت شاهنامه

ای ژاپن هاندیشند، در تاریخ و افسانهننگ میهاشان از آن یاد کردند. دلیران و آزادگانی که به نام و و در نوشته

د، شونهمان واالیی را دارند که در شاهنامه. قهرمانان ناکام در اینجا نیز بیشتر دوست داشته و ستایش می

چنانکه سهراب و سیاوش نزد ایرانیان.

ی های هیکه(، حماسهمونوتوگاری )داستانای از هِیِکهسهراب در شاهنامه را با بهره انگیزادیبان ژاپن، فرجام غم

م به وقوع پیوسته: 7783نهند. این داستان که تاریخی، شرح رویدادی است که در سال ملی خود برابر می

ریزد و در گدبیر میباک که با تعدادی از یارانش اسیر خاندان دشمن شده، به تی بییاسو، پیرمرد رزمندهکانه

شود.دهد و پسرش زخمی و ناتوان میگیرد. در نبردی سهمگین بسیاری از یارانش را از دست میدژی پناه می

خواهد او را رها کند و بگریزد. دهد؛ اما پسر از او مینشیند و او را دلداری مییاسو بر بالین فرزند میکانه

در ترکشش چند تن از یاسو ابتدا با تیرهای ماندهرسد. کانهاز راه میهیرا، سردار دشمن با چندده سوار کانه

کند و سپس با آخرین تواناندازد. با شمشیر آخته، سر فرزند خود را از تن جدا میسربازان دشمن را از پا می

استی به رگوید برند، میی دشمن میشود. سرش را که نزد فرماندهرود و خود نیز کشته میبه جنگ دشمن می

های هیکه را مانند نقالی که شایسته است او را مرد هزار مرد بخوانیم. ذکر این نکته جالب است که داستان

.خواننداند و میخواندهها میقهرمانان شاهنامه در انجمنسرگذشت

های هیکهای از تصاویر داستاننمونه

8

«های ایرانیافسانه»ی تسوچیا، تحت عنوان مِنشین بونم، با نگارش زیبا و دل7874های شاهنامه در داستان

صفحه به همراه چند پرده و نقاشی به چاپ رسید و تسوچیا در 555منتشر شد. این مجموعه در حدود

ی تسوچیا از شاهنامه و نویسد: فردوسی هومر ایران است و شاهنامه ایلیاد او. این ترجمهپیشگفتار آن می

ی فردوسی، باعث شد تا طی مدت کوتاهی بدل به یکی از شاعران نامور کالم و اندیشهی او از قدرت استفاده

ترین شاعران آن کشور شود.شدهژاپن شود و تا پایان عمر درازش از شناخته

.های آن نوشته شدم، سه ترجمه و چندین مقاله راجع به شاهنامه یا داستان2555پس از آن نیز تا سال

ی بیشتر بر روی م، راه را برای تحقیقات و مطالعه78ی او و خیام و رباعیاتش در سدهمعرفی سعدی و آثار

ومجنون و خسرووشیرین نظامی، ویس و رامین فخرالدین اسعد لیلی ادبیات ایران باز کرد. اینگونه بود که

ادبیات داستانی معاصر و در رأس های های اخیر کتابو در سال نامههای حافظ، قابوسی غزلگرگانی، گزیده

ادبیات و دستور آن تألیف مرحوم دکتر تفضلی و خانم های آموزشی نظیرکتابها آثار صادق هدایت و آن

دکتر آموزگار به ژاپنی ترجمه شده است.

. 2از اسالم . ایران باستان و تاریخ پیش 7کنند: تاریخ ایران را به دو دوره تقسیم می شناسان ژاپنیایران تاریخ:

.تاریخ پس از اسالم

این نکته حائز اهمیت است که مطالعات تاریخ غزنوی و سلجوقی در ژاپن، کمتر از مقوالت ایرانشناسی

آورند. از این شناسی به شمار میی ترکشود و با نگاهی قومی و نه جغرافیایی آن را در محدودهدانسته می

بیش از زبان فارسی با ترکی و جغتایی آشنایی دارند.این عرصه نیز رو بسیاری از پژوهندگان

، اما های اروپاییان بوده استیا معرفی سفرنامهترجمه شناسان ژاپن ایران شناسیی کارهای صفویهبخش عمده

ی صورت های درخور توجه و عمیقی مباحث تاریخ قاجار، عصر مشروطه و تاریخ معاصر، پژوهشدرباره

.گرفته است

ها و مؤسساتدانشگاه

ا هی خاورشناسی در ژاپن ایجاد شد. جنگ جهانی از سرعت پیشرفت پژوهشسهم چند مؤس7835ی در دهه

ی به بعد با دامنه و تالشی بیشتر ادامه یافت. در دانشگاه سلطنتی کیوتو، کانون مطالعه 7855کاست؛ اما از

آشیکاگا، انجمن مطالعات خاور نزدیک در ژاپن را ، 7856علمی منابع و متون ایران باستان تأسیس شد. در

ی به شناسشناسان از سراسر ژاپن را گرد هم آورده و در پیشرفت ایران، استادان و ایرانبنیاد کرد. این انجمن

پرداخت ی علمیمجلهبه انتشار دو . این مؤسسهای داشتباستان، سهم شایسته ویژه مطالعات مربوط به ایران

ی شرق نزدیک بوده است:اصلی حاصل مطالعات دانشمندان درباره یکنندهمنعکسکه مرجع و

به زبان ژاپنی ی علمی انجمن(: مجله7855ی اورینتو )از سال مجله .7

به زبان انگلیسی های انجمن(: گزارش7845ی اورینت )از سال مجله .2

9

اندازی کرد. این دانشگاه کیوتو راهرا در « انجمن مطالعات آسیای غربی و جنوبی»، 7854آشیکاگا در سال

ی علمی انجمن مطالعات آسیای غربی و یا مجله« نان آجیا کِنکیوءسِی»ای تحت عنوان انجمن نیز نشریه

جنوبی منتشر کرد.

شناسی دانشگاه توکیو در ایران و عراق را سازمان داد که کار های باستانم، هیئت کاوش7854نامیو اگامی در

جان، ی دیلمان و حلیمههای باستانی در درههای مقبرهی مرودشت فارس، کاوشای حفاری ناحیههدر میدان

کارهای وی هخامنشیان در فهلیان فارس، های بازمانده از دورهشناسی ویرانههای باستانکارهای اکتشافی میدان

بستان را به انجام رساند.پژوهشی بر روی طاق

م(، 7842های آسیا و افریقا )ها و فرهنگی زبانی مطالعهم(، مؤسسه7858د آسیا )بعدها: بنگاه پژوهش اقتصا

شناسی کانسای )اوایل (، انجمن ایران7885شناسی ژاپن )م(، انجمن ایران7843شناسی ژاپن )انجمن اسالم

م(.2555ی دهه

شناسی:های دانشگاهی زبان فارسی و ایراندوره

م(7847ا )کوسادانشگاه مطالعات خارجی ا .7

م(7885توکیو )دانشگاه مطالعات خارجی .2

اند.ها را گذراندهدانشجوی ژاپنی این دوره 7755م، بیش از 2575تا پایان

ی زبان فارسی دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا خواسته م، از دانشجویان ژاپنی سال دوم رشته2554در سال

دانند و متصورند را بنویسند. در نگاه تعداد قابل ه ایران می، آنچه راجع ب«ایران در فکر من»شد تا با موضوع

خاطر نزدیکی به عراق و کشورهای توجهی از این دانشجویان، ایران تا پیش از آشنایی با این رشته، به

شده. اما وقتی آنها با آثار ادبیخیز منطقه، کشوری خطرناک، ناامن و پر از کویرهای سوزان تصویر میبحران

ها را تری جای آنکند و اطالعات جدید و کاملاند، این تصور به تدریج تغییر میی آن آشنا شدهو هنر

های های باشکوه، بناها، میوهگیرد: فرهنگ غنی و شعرای پرفروغ، هنر ظریف و زیبا، خوشنویسی، قالیمی

سفر به ایران و شهرهای زیبا شود و شوقها در مورد ایران میهای زیبا، از توصیفات آنمتنوع و خوشمزه، زن

شان به وجود آمده.و کهن آن در همه

م با حمایت مالی 7855ی دوستی ایران و ژاپن است که در نیمه از دیگر بنیادهای فعال در این زمینه، انجمن

ها با تمدن اپنیبه آشنا ساختن ژهایش، میتسو در توکیو بنیاد نهاده شد و در کنار فعالیتشرکت نفتی ژاپنی ایده

م 7885دهه اواخر ین انجمن در داد. اهای آموزش زبان فارسی تشکیل میکالسو تاریخ ایران اقدام کرد و

ام به نی دوستی ایران و ژاپن های اخیر انجمن تازهمنحل شد؛ اما در سال های اقتصادی ژاپنرانبه دلیل بح

های انجمن شکل گرفت و تا کنون توانسته بخشی از فعالیتدر توکیو « رانانجمن مبادالت فرهنگی ژاپن و ای»

م منتشر کند.2556ی به نام همین انجمن را به زبان ژاپنی از سال دار شود و نشریهپیشین را عهده

11

هاها و نمایشگاهموزه

های ایران معلق به دورههای نفیس هنری های هنری، آثار فراوانی از ساختهها و مجموعهدر تعدادی از موزه

ها وهای فلزی، بافتهشود که غالباً ظروف طال و نقره و دیگر ساختهپیش و پس از اسالم نگهداری می

تند.ی اسالمی هسهای دورهای اشکانی و ساسانی و نیز ظروف شیشه و سفال و دیگر ساختههای شیشهساخته

اند، به احتمال زیاد در ی گیون در توکیو بودهوف جشنوارههای معری ارابهدهندههای ایرانی که زینتقالی

اند.عباس اول صفوی به ژاپن آورده شدهاند و در زمان شاهکاشان بافته شده

های فرهنگی شده و از حمایت دستگاهسال پیش در ژاپن برگزار می 55ایران از حدود های هنری نمایشگاه

استقبال مردم روبرو شده است.و بخش خصوصی ژاپن برخوردار بوده و با

شهر ژاپن 5( در 2557تا 2554« )شکوه ایران»های تحت عنوان نمایشگاه -

(2553و 7887های )سال ی فرهنگی ایران در توکیو و ناگویابرگزاری هفته -

(7886های دستبافت راه ابریشم )های گلموزه -

(2556شب )نمایشگاه هزارویک -

ابت جی در نارا )نخستین پایتخت ثی معبد توءدایانباری چوبی در محوطهی سلطنتی شوءسوئین: گنجینه

م(. این انبار به فرمان امپراتور شوءمو ساخته شده و پس از مرگ وی، متعلقات 786-775ی نارا )ژاپن( در دوره

م نگهداری 8 های هنری از قرنساخته اش به این گنجینه اهدا شده. در این گنجینهاش توسط بیوهو لوازم خانه

ی راهبان ژاپنی، بلندپایگان و نمایندگان سیاسی از چین آورده شده شود که شامل اشیایی است که به وسیلهمی

ی ابریشم به چین و کره راه یافته ها از ایران به آسیای میانه و هند و از طریق جادهاست. شماری از این ساخته

بود.

ی سلطنتی شوءسوئینگنجینه

وجود دارد که تبدیل به نماد م 74در این معبد یک گلیم ابریشمی ایرانی متعلق به سده جی:کوءدایمعبد

ایرانی و هندی در این معبد وجود دارد شروع تجارت در عصر جدید ژاپن شده. افزون بر آن تعدادی فرش

شد.می های بلندپایه تقدیمکه احتماالً از راه هدیه یا خراج به فرمانروایان یا مقام

11

جیمعبد کوءدای

شناسان ژاپنیی تحقیقات ایرانآثار ایرانی درباره

های مختلف، کتاب مجموعه مقاالتی است که شناسی ژاپنی در زمینهی تحقیقات ایرانترین آثار دربارهز مهما

ر قلمرو جستارهای ژاپنی د»، از انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار تحت عنوان 7384در سال

زاده را امروز یکی زاده گردآوری و ترجمه شده است. نام دکتر رجبتوسط دکتر هاشم رجب« شناسیایران

هایی که از ی زبان و ادب فارسی در دانشگاه اوساکا است، در بیشتر آثار و ترجمهاز استادان برجسته

مترجمان زبان ژاپنی که وقت خود را توان دید. از دیگر محققان وشناسان ژاپنی در دسترس است میایران

رد.اشاره ک و محمدرضا نصیری اهلل ذاکریتوان به قدرتشناسان کرده است نیز میصرف معرفی آثار ایران

شاهدخت ساسانی

از خاندانی اصیل در نواحی مرکزی ژاپن، نزد زاوا کهی به نام هیروکو نیشی، خانمم7885ی در اواخر دهه

داند که ای میی ادله خود را از نسل شاهزادگان ساسانیرود و با ارائههای فرهنگی ایران در توکیو میمقام

ی اند. این خانم، کتابدر اینجا در بنیاد کردن پادشاهی ژاپن سهیم بودهاند و ی اعراب به ژاپن آمدهپس از حمله

در های بازمانده)پروشیا نو سوئه( گذاشته و در آن از نشانه« فرزند ایران»ألیف کرده که نام آن را را نیز ت

سال پیش از میالد نیز دنبال کند و در 3255تواند تا خاندانش گفته و مدعی شده که تاریخ خاندانش را می

توان به نام کوروش بزرگ نیز از نیاکان وی برخورد.آن بین می

12

نابع:م

های زاده، هاشم، ژاپن، دیروز و امروز، دفتر پژوهشرجبش؛ 7384ی ایران، اینووه، ماساجی، سفرنامه

ش؛ همو، جستارهای 7388شناسی در ژاپن، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسالمی، ش؛ همو، ایران7383فرهنگی،

، «شاهدخت ساسانی در ژاپن»ش؛ همو، 7384شناسی، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ژاپنی در قلمرو ایران

هوندا، مینوبو، نگاهی به ایرانشناسی در ژاپن، آینده، اردیبهشت ش؛7387ی بخارا، فرودین و اردیبهشت مجله

ور، انار و انگ ایچی، ایموتو، ارمغان فرهنگ ایران به ژاپن در طبقئه ی آتسوئوجی آشیکاگا؛یادنامه ش؛7343

ش.7345آینده، مهر