1

نقش طبقه متوسط در ساختار سیاسی آمریکا

1مرامحسینیالدین فرید سید

چکیده

ر این کشور شده است. این کشور روند خاص تاریخی جامعه آمریکا باعث پدید آمدن شرایطی ویژه د

همین امر ایم.که در اروپا شاهد آن بودهاست ای بداعت تاریخی فاقد سنّت اشرافی و فئودالی به آن گونه دلیلبه

و انتشار اعالمیه استقالل آن، طبقه متوسط 1771گیری این کشور به سال باعث شده که از همان ابتدای شکل

عنوان جریانی مسلّط و تقریباً بدون رقیب در عرصه سیاسی آمریکا ایفای نقش کند. اما پس از جنگ جهانی به

انست از طریق متشکّل ساختن کارگران، این قشر دوم طبقه متوسط جدیدی در جامعه آمریکا شکل گرفت که تو

ای پیش رفت گونهاما روند امور به را نیز در خود جذب کند و خصلت انقالبی و اعتراضی آنان را خنثی نماید.

ر سطح سیاسی، در جامعه که این طبقه متوسط جدید موجب به وجود آمدن جریان خاصی از قدرت، به ویژه د

در آن قدرت در دست عده معدودی از نخبگان قدرت قبضه شده است.آمریکا شد، جریانی که

شود این است که چرا در کشوری که داعیه لیبرال دموکراسی و ای که به ذهن متبادر میحال سئوال عمده

عنوان صاحبین اصلی اند و نقش مردم بهحکومت مردم را دارد، طبقه و گروهی خاص تا این اندازه قدرت یافته

گیری طبقه متوسط گونه پاسخ داد که شکلاین حد کمرنگ شده است. شاید بتوان به این سئوال این کشور تا

های جدید در آمریکای پس از جنگ جهانی دوم، روند خاصی که این طبقه طی کرده، و توقعات و دغدغه

آن، عدم توجه به تفاوتی اجتماعی گون شدن و بیعملی سیاسی جامعه آمریکا، ذرهخاص این طبقه، باعث بی

جریانات قدرت و مسائل جاری در این کشور، و نهایتاً متمرکز شدن قدرت در دستان گروه کوچکی از نخبگان

شده است.

عملی سیاسی،، بیاجتماعیگونی ذرهگرایی، مصرفواژگان کلیدی: طبقه متوسط، ساختار قدرت،

دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه تهران1

2

مقدمه

شود، طور معمول به ذهن متبادر میای که بهلین مسئلهشود، اوهنگامی که صحبت از نظام سیاسی آمریکا می

عنوان الگویی برای دیگر کشورها ساختار سیاسی لیبرال دموکراتیک این کشور است که در بسیاری از موارد به

های سیاسی توسط نیروی جامعه مدنی و شود که در این کشور جریانگونه گفته میشود. اغلب اینمطرح می

شود که قدرت خود را به هر طریقی که خود خواهان حت کنترل درآمده و به آنان اجازه داده نمیافکار عمومی ت

تر به ساختار سیاسی آمریکا، زوایای جدیدی از آن را برای ما آن هستند، به کار ببرند. اما شاید نگاهی دقیق

آشکار سازد.

آمریکا، باعث شده که هم ثبات سیاسی در رسد که نظام سیاسی دو حزبی گونه به نظر میدر نگاه اول این

های گروه مختلف در عرصه سیاسی بتواند خود را نمایان این کشور وجود داشته باشد و هم نظرات و دیدگاه

حزب ر دو حزب دموکرات وسازد. اما اگر با دقت بیشتری به موضوع نگاه کنیم، پی خواهیم برد که ه

و هم ،بینندهای بزرگ اقتصادی را در پشت سر خود میوذ و کارتلنفهای ذیخواه هم حمایت گروهجمهوری

شود. عالوه بر این، اکثر مقاماتی که در ایاالت ریزی میهایشان عمدتاً در راستای تأمین منافع آنان طرحبرنامه

شوند، اغلب یا عضو طبقه ثروتمند آمریکا هستند و یا به نحوی از انحا با این طبقه متحده صاحب منصب می

هایی خبگان سیاسی آمریکا در اکثر موارد از بین افراد و گروهای رقم خورده که نارتباط دارند. لذا شرایط به گونه

شوند و ورود کسی که خارج از حلقه قدرت طبقه صاحب نفوذ و ثروتمند آمریکا قرار دارد، خاص برگزیده می

دهد که ادعای پایبندی به اصول های باالی ساختار سیاسی این کشور دشوار است. این وضعیت نشان میبه رده

ای از توان شاهد گونهشود و در نهایت میسی و آرا و افکار عمومی در واقع چندان هم عملی نمیدموکرا

تصلّب در ساختار سیاسی آمریکا بود.

توان از ابعاد گوناگون که چرا نظام سیاسی آمریکا به این سمت و سو حرکت کرده، پرسشی است که میاین

مدنظر ماست بعد فرهنگی تأثیرگذار بر ساختار سیاسی جامعه جا ای که در اینبدان پاسخ گفت. اما جنبه

گذارد، طبقه متوسط این آمریکاست. در این مسیر گروهی که بیشترین تأثیر را بر نظام قدرت در آمریکا می

کشور است.

3

دلیل عدم وجود ساختار و سنّت اشرافی، سرزمین طبقه متوسط عنوان کشوری که از بدو پیدایش بهآمریکا به

شده است، همواره تحت تأثیر این بخش از جامعه خود بوده است. این طبقه در قرن نوزدهم ساختار شناخته می

سیاسی آمریکا را در مسیری پیش برد که به باور توکویل تبدیل به تنها مورد در بین کشورهای دموکراتیک غربی

ویایی نهادهای جامعه مدنی در این کشور و شد به آینده نظام سیاسی آن امیدوار بود. قدرت و پگردید که می

ها بر جریانات سیاسی باعث شده بود که هم نخبگان سیاسی توسط جامعه مدنی مهار شوند و تأثیرگذاری آن

هم آرا و افکار عمومی در حوزه سیاسی تأثیرگذار باشند.

تأثیرگذاری رفته رفته اما شرایط پس از رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم به شکلی پیش رفت که این نقش و

رو به کاهش نهاد. افزایش سطح درآمدها و باال رفتن سطح زندگی موجب سوق داده شدن جامعه آمریکا و به

گرایی شد و آنان را از سپهر سیاسی دور کرد. این عدم توجه طبقه ویژه طبقه متوسط آن به سمت مصرف

اسی بتوانند مستقل از این طبقه و جامعه مدنی متوسط به مسائل سیاسی باعث شد که گروهی از نخبگان سی

قدرت را قبضه کنند.

ابتدا نمایی کلّی از ساختار و ،در راستای بررسی تأثیر وضعیت طبقه متوسط بر ساختار سیاسی آمریکا

سپس گیرد و در پی آن، مفهوم طبقه متوسط مورد مداقه قرار میشود. مناسبات قدرت در ایاالت متحده ارائه می

وضعیت این طبقه در پس از آن .شودسیری که طبقه متوسط در آمریکا طی کرده بررسی می لحاظ تاریخیبه

گیرد.دوران پس از جنگ جهانی دوم و اثرگذاری آن بر نظام سیاسی این کشور مورد توجه قرار می

چارچوب نظری

، یکی از از سوی دیگر فرهنگ آنو سو از یک صادی، اجتماعی، و سیاسی یک جامعهارتباط میان ساختار اقت

شناسان، اغلب متأثر از مارکس، ساختار شناسی است. برخی از جامعهترین مسائل در عرصه جامعهپیچیده

فرهنگ را دیگربرخی که آن دانند، حالرهنگ موجود در آن جامعه میاجتماعی و اقتصادی جامعه را مؤثر بر ف

جامعه اثرگذار است.های دانند که بر دیگر حوزهعاملی می

4

سیاسی جوامع در اغلب اوقات تقارب زیادی با یکدیگر -به لحاظ تاریخی، فرهنگ و ساختار اجتماعی

اند. فرهنگ در یونان باستان خود را از طریق پیوند عقل و اراده در راستای رسیدن به فضیلت آشکار داشته

داد سطح جامعه و چه در سطح کلیسا بروز می ای چه درشدهساخت. فرهنگ مسیحی در خود مراتب تنظیممی

مراتب، در پی رستگاری انسان چه در این جهان و چه در جهان دگر بود. در جهان مدرن، که در این سلسله

ند بود هفرهنگ بورژوازی و ساختار اجتماعی بورژوازی حول محور مضمون نظم و کار با یکدیگر در آمیخت

(Waters, 1996: 127.)

پردازان برجسته قرن اجتماعی کالسیک )منظور از واژه کالسیک، نظریات مربوط به نظریه ردازانپنظریه

سیاسی قائل بودند. -نوزدهم و اوایل قرن بیستم است( نیز قرابت نزدیکی میان فرهنگ و ساختار اجتماعی

مثابه ایدئولوژی یک نگ بهد. فرهدهی دیگر ابعاد جامعه را شکل میکرد که شیوه تولید تماممارکس استدالل می

که فرهنگ نیز تبدیل به دلیل آنعالوه، در جامعه بورژوایی بهزیرساختار است و از خود استقاللی ندارد. به

شود، با اقتصاد پیوند نزدیکی شده و در فرایند مبادله خرید و فروش میگذاری کاالیی شده که در بازار ارزش

که اندیشه، رفتار، و ساختار اجتماعی پیوند نزدیکی با یکدیگر دارند، ساختار دارد. ماکس وبر بر این باور بود

اند. برای وبر این همگی عقالنی شده -علم، اقتصاد، حقوق، و فرهنگ -های آنای که تمام شاخهاجتماعی

که ویژگی زدایی از جهان(شدن دو جنبه دارد: یکی از میان رفتن سحر و افسون )به بیان شیلر، افسونعقالنی

. پیتیریم لحاظ ساختاریبهاین فرهنگ ؛ و دیگر عقالنی شدن شناختی اندیشه و فرهنگ غرب استکیهان جنبه

دهند و به تمام سوروکین نیز معتقد بود که فرهنگ در ترکیب با طرز تفکّر، اندیشه و معنا را به یکدیگر پیوند می

گرا، معطوف به تکنیک، و گرا، برونگرا، مادیی تجربهاکنند. جامعه معاصر جامعهسطوح جامعه نفوذ می

طلب است.لذت

چه بیشترین نمود را در جامعه آمریکا توان در آمریکای معاصر نیز مشاهده کرد. آنهمین رابطه نزدیک را می

ریختگی، بندوباری و درهمگرایی افسار گسیخته، بی، فرهنگ ولخرجی و مصرفداردپس از جنگ جهانی دوم

های فرهنگی شده و و رویگردانی از خرد و تفکّر است. فرهنگی که در آن فرد تبدیل به سنگ محک قضاوت

گیرند. گذارند، مورد سنجش قرار میواسطه تأثیری که بر روی فرد میشناختی آثار هنری تنها بهجنبه زیبایی

5

گونه که وبر در داری )آنهای قرن نوزدهمی بورژوازی همچون انضباط شخصی، قناعت، و خویشتنارزش

اند.طور کامل از صحنه خارج شدهکند(، بهبر آنان تأکید می« داریاخالق پروتستانتیسم و روح سرمایه»

های متمایزی مثل موقعیت در بازار، رابطه شناسان برای تحلیل جایگاه طبقاتی به طور سنّتی به معرفجامعه

کنند که ما ما برخی از نویسندگان و محققان اخیراً این استدالل را مطرح میاند. ابا ابزار تولید و شغل متکی بوده

جایگاه طبقاتی افراد را نباید فقط، یا حتّی عمدتاً، بر مبنای اقتصاد و اشتغال ارزیابی کنیم، بلکه باید نقش عوامل

صری است که در آن فرهنگی را نیز در نظر بگیریم، عواملی مانند الگوهای مصرف و سبک زندگی. عصر ما ع

های فردی بیشتر و کنند. هویتنمادها و عالئم مربوط به مصرف نقش بیشتر و بیشتری در زندگی روزانه ایفا می

و کمتر مبتنی بر -نوع پوشش و تفریحات -یابندهای سبک زندگی ساخت میبیشتر گرداگرد انتخاب

(.923 :1931گیدنز، قه مثل اشتغال هستند )تر طبهای سنّتیشاخص

نوشتار سعی بر آن است که نقش بورژوازی در ساختار سیاسی آمریکا بررسی شود. از در این مسیر، در این

ای که پس از جنگ جهانی شود، عامل فرهنگ است. فرهنگ مصرفیاین منظر، عاملی که توجه بسیاری بدان می

گرفت، باعث شد که جامعه مدنی این دوم و همراه با بهبود وضع اقتصادی جامعه آمریکا در این کشور شکل

تفاوت شود. ویژه طبقه متوسط آن کامالً نسبت به اتفاقات و رخدادهای عرصه سیاسی این کشور بیکشور و به

های جامعه آمریکا رو به ابتذال رفته و طلبی باعث شد که دغدغهگرایی، و لذتباالرفتن سطح زندگی، مصرف

اعی این کشور در محاق قرار گیرد.مسائل محوری حوزه سیاسی و اجتم

، مدنی و در رأس آن طبقه متوسطجامعهاین وضعیت به صاحبین قدرت اجازه داد که بدون واهمه از فشار

متحده را در دست گیرند و باعث تصلّب فضای سیاسی این کشور های مهم اقتصادی و سیاسی ایاالتگلوگاه

کنند و تحت لوای لیبرال آفرینی میه معدودی در عرصه سیاسی نقشاکنون در جامعه آمریکا، تنها عدشوند. هم

ن حامی عنواهای عظیم اقتصادی هستند که بهدنبال تأمین منافع خود و همچنین تعدادی از بنگاهدموکراسی، به

کنند.مالی آنان فعالیت می

6

صاحبین قدرت در جامعه آمریکا

بوده فشار هایگروه و نفوذذی هایگروه گسترده فعالیت مشوق همواره آمریکا در حکومت و سیاست نوع

سیاسی نظام کل در. آیدمی چشم به نیز سیاسی انتصابات در خصوصی بخش هایتشکل و هاگروه نفوذ. است

از ایعمده بخش و است نفوذپذیر بسیار سرمایه بخش در نفوذ هایگروه و هاسازمان مقابل در آمریکا اداری و

(.159: 1931 بشیریه،) دارد قرار خارج از نفوذ معرض در اداری دستگاه

: اندبوده برتر طبقه هایخانواده از آنها بیشتر که شویممی متوجه آمریکا در سیاستمداران زندگی بررسی با

ارتباطات و ثروت از همگی آنها. هستند افراد این از هایینمونه بوش و هریمن کندی، راکفلر، روزولت،

در عرصه سیاسی و .(Dye, 1996: 50) گرفتند کمک خود، فردی هایوکوشش تحصیالت بر عالوه خانوادگی

که است این امر واقعیت. آمریکا وجود دارد در سیاسی نظام و هاشرکت دارایی بین ی اساسیپیوند اقتصادی،

ملی دهندگانرأی حمایت از تواندنمی فرد یک ثروتمند، حامیان یا عظیم مالی ذخایر داشتن بدون آمریکا در

(.33: 1953 دامهوف،) باشد امیدوار حزبی اولیه رقابتهای در پیروزی به یا برخوردار

بزرگ شرکتهای مدیران جمهوری،ریاست انتخابات برای کاندیداها مهمترین سوم یک ،حدود1312 سال در

که کسانی یعنی بودند؛ متوسط باالی طبقه ازاعضای هم سوم یک و کالن ثروتهای وارثان سوم یک ها،بانک و

و مشاوران کابینه، اعضای اجتماعی هایزمینه مطالعه 1.نبودند متصل بزرگ شرکتهای با خانواده به مستقیماً

و خواهجمهوری حزب کنترل دامهوف. است جالب برتر طبقه توسط مجریه قوه کنترل درک برای هادیپلمات

را خواهجمهوری حزب که است آن بر روال معموالً. داندمی طبقه این اعضای دست در را دموکرات حزب البته

صورتی در شود، دانسته عامه حزب اشتباه به دموکرات حزب تا شدهباعث همین و دانندمی بزرگ تجار حزب

این حقیقت. شودمی کنترل ثروتمند طبقه از متأثر قدرت نخبگان گوناگون اعضای وسیلهبه نیز حزب این که

در همچنان آن کنترل اما شود،می متوسل آنها به مردم عامه آراء از برخورداری برای دموکرات حزب که است

(.39: 1953 دامهوف،) دارد قرار اشراف دست

دفاع بودند.کندی، دین راسک از سازمان راکفلر وزیر خارجه و مک نامارا از کارخانه فورد وزیر ولت در د1

7

شود،می کنترل باال طبقه کارفرمایان و بانکداران بزرگترین وسیلهبه خواهجمهوری حزب اقتصادی هایبرنامه

هایجنگ فاصله در که هاییخانواده به و هستند آنگلوساکسون و سفیدپوست، ،پروتستان که مردانی یعنی

طبقات از را خود حمایت حزب این. دارند تعلق شدند،برخوردار یممتازاز موقعیت بحران هایسال و داخلی

در. آوردمی دستبه باال طبقه ومهندسین پزشکان حقوقدانان، سفیدان، یقه کوچک، هایتجارت محلی، باالی

و اشراف شامل که شودمی کنترل باال طبقه جدید و قدیمی بسیار عناصر وسیلهبه دموکرات حزب مقابل،

. داراست را هنرمندان و نویسندگان روشنفکران، آبی، یقه کارگران حمایت حزب این. است قوی ثروتمندان

مجریه قوه مختلف هایقسمت باال طبقه که سازدمی آشکار مجریه قوه هایبخش و اداری هایسازمان بررسی

امور وزارت قدرت نخبگان. دارند خود کنترل در دارد، هاآن برای بیشتری اهمیت که را مواضعی خصوصبه

دامهوف،) کننداعمال می هاوزارتخانه این دررا بیشتر نفوذشان و کندمی کنترل را دفاع و داری خزانه ، خارجه

1953 :111- 31.)

کنگره

قدرت نخبگان اعضای دیگر هایبخش و دارد قرار مخصوص هایکمیته رؤسای دست در کنگره قدرت

اعضای از اندکی تعداد گرچه. کنند نفوذ کنگره در هاکمیته این طریق از که دارند سعی برتر طبقه نفوذ تحت

وسیلهبه هاکمیته انتصابات زیرا دارند، کنگره در هاگروه دیگر از بیشتری قدرت ولی هستند، سنا در باال طبقه

اعضای. دارند زیادی قدرت سنا رهبری مقام در طوالنی تصدی دوره واسطهبه که گیردمی صورت رهبرانی

وسیلهبه که هاییبنگاه. دارند نفوذ آن در شدت به ولی کنند،نمی کنترل را قانونگذاری شاخه آمریکا باالی طبقه

اشرافیت. دارند نفوذ یا مقام کنگره در که هستند ذینمتنفّ ترینفعال شوند،می کنترل آمریکا تجاری اشرافیت

: 1953 دامهوف،)کند نفوذ کنگره در عمومی افکار لتشکّ طریق از غیرمستقیم طوربه کوشدمی حال عین در تجاری

121-117.)

قضائیه قوه

. دهدمی استقالل آنها به امر این که شوندمی منصوب عمر همه برای فدرال قضاییه قوه و عالی دادگاه اعضای

اعضای کهاینبه توجه با. شوندمی انتخاب جمهور رئیس وسیلهبه قضائیه قوه اعضای که است آن حقیقت ولی

8

قدرت باال طبقه اعضای به جمهور رئیس انتصابی قدرت کنند، کنترل را هادادگاه خاص آراء توانندنمی باال طبقه

انتصابی اختیار با همراه .1شودمی سبب را قضائیه قوه کنترل سرانجام نیز کار این و دهدمی را قضات کنترل

. دارند نظر زیرنیز را قضائیه قوه آمریکا وکالی کانون قضایی کمیته طریق از برتر طبقه اعضای جمهور،رئیس

هایویژگی و خصایل کنترل قدرت ،((وکال کانون) قضایی کمیته و جمهوررئیس انتصابی قدرت یعنی) دو این

از فدرال دادگاه قضات. دهدمی برتر طبقه اعضای به را فدرال قضات اجتماعی و اقتصادی فکری، معنوی،

سیاسی نظر از و کرده کسب برگزیده هایدانشکده از را خود تخصص و آموزش هستند، اجتماعی باالی سطوح

دامهوف،) هستند قدرت نخبگان اعضای که اندگرفته قرار سیاستمدارانی و حقوقدانان پذیرش مورد ایحرفه و

1953 :117-119.)

نظامیان

طبقه نمایندگان و اعضا توسط که هنگامی. آیندمی حساب به قدرت نخبگان تکمیلی هایجنبه نهادها این

از برتر طبقه اصل در. نمایند بسیج را شماریبی منابع هستند مجاز هاسازمان این شود،می گرفته تصمیماتی باال

نظامی افراد وجود آمریکا در. کندمی کنترل را سازمانها این دیگر، ابزارهای و فدرال حکومت مجریه قوه طریق

رهبران که گیردمی صورت مواقعی در بیشتر و شودمی محدود خاصی موارد به حکومت سیاسی مقامات در

نیز تجارت و ارتش پیوند. باشند سیاسی دشوار مسائل حل برای ریلشک مقامات اعتبار از استفاده پی در کشور

دارند حضور نیز تجاری هایبنگاه در نظامیان از تعدادی. گیرد قرار بررسی مورد باید که است مواردی جمله از

به که هستند بنگاهی ثروتمندان تابع نظامی رهبران. است برقرار نهاد دو این میان نزدیکی رابطه همواره و

طریق از نیز نظامی نهاد کنترل. کنندمی استخدام بازنشستگی از بعد را آنها و کرده مالی کمک آنها هایفعالیت

جزء نظامی رتبهعالی مقامات لذا و باالست یطبقه نمایندگان اختیار در دفاع وزارت و ملی امنیت شورای

(.191-191: 1953 دامهوف،) شوندمی محسوب قدرت نخبگان

شود.سنا اختیار اظهار نظر و موافقت در مورد چنین انتصابهایی را دارد اما رأی منفی به ندرت اعمال می1

9

سیا

به و جنگ زمان جاسوسی سازمان از 1397 سال در سیا. است قدرت نخبگان کنترلتحت نیز سازمان این

افراد توسط نظام کنترل و ملی امنیت شورای ایجاد به قانون این. یافت توسعه ملی امنیت قانون از بخشی عنوان

نیز دیگر جاسوسی سازمان 3 شامل که است ایمرکزی هسته سیا(. 131: 1931 ابوالفتح،)گردید منجر کشوری

آن از جزئی نیز هادانشگاه بعضی و خیریه هایسازمان از تعدادی تجاری، هایشرکت بعضی بر عالوه. شودمی

سیاست تنظیم مسئول که شودمی رهبری «ویژه گروه» یک وسیلهبه نامرئی حکومت این. آیندمی شمار به

هم جمهوررئیس معاون شامل حتی است، سفید کاخ در اشفرماندهی مقر که ویژه گروه این. است سیا سازمان

اولین. است کافی برتر طبقه اعضای توسط آن کنترل اثبات برای سیا، اولیه رؤسای از چند تنی بررسی. شودنمی

از یکی و آیزنهاور قوای کل فرمانده قبالً اسمیت ژنرال سیا رئیس دومین و کوترهیلن دریاساالر آن رئیس

صنعتی و سیاسی نخبگان با که رسید آن ریاست به وکیل دالس آلن سپس. بود شوروی جماهیر اتحاد سفرای

میلیاردر کینمک جان شد، منصوب کندی پرزیدنت توسط که سیا بعدی رئیس. داشت آشنایی کامالً اروپا

آنجلسلوس ایروجت جنرال شرکت معاون رابرن، ویلیام سیا، سازمان رئیس پنجمین نهایت در و بود کاتولیک

(.123 -191: 1953 دامهوف،) شد منصوب جانسون پرزیدنت توسط که بود

آی.بی.اف

آن تاریخچه بررسی با اما. شودنمی رهبری برتر طبقه اعضای توسط مستقیماً سازمان این سیا، برخالف

به توانستنمی آیبیاف قدرت، نخبگان و طبقه این اعضای موافقت بدون که رسید نکته این به توانمی

به مدیران از یکی آمریکا، تاریخ بانفوذ چهره هوور ادگار. کند پیدا دست خود امروزی موفقیت و نیرومندی

یکی اصل در او. داشت تجاری اشرافیت اعضای با را شخصی مناسبات و پیوندها تریننزدیک آن، مستقل ظاهر

بود کشور بیمه شرکتهای بزرگترین از واشنگتن، بیمه مدیران از یکی زیرا شد،می محسوب برتر طبقه اعضای از

(193: 1953 دامهوف،) ماندباقی آیبیاف ریاست سمت در مرگش هنگام تا و

در قدرت دهدمی نشان که آمریکاست جامعه در قدرت ساختار از ایگوشه شد، اشاره هابدان که مواردی

(. 199: 1931 سیدمن،) است شده متمرکز سیاسی رهبران و ارتش ها،شرکت مدیران دست در جنگ از پس آمریکای

11

هایجریان. گراستنخبه و ساالردیوان ایجامعه به یافتن سوق حال در دوم جهانی جنگ از پس آمریکای

که خورده رقم ایگونه به شرایط و اندگرفته قرار محاق در و شده خارج بازی از کشور این در اجتماعی

.است زوال حال در دموکراسی لیبرال نامحسوس، شکلیبه

متوسط طبقه مفهوم

نیست. توافقی مورد و دقیق معنای دارای اجتماعی علوم مفاهیم از دیگر بسیاری همچون «متوسط طبقه»

بودن صنامشخّ و سو یک از طبقه این هایویژگی و هامالک در اختالف ران،متفکّ هایدیدگاه تنوع از گذشته

کس هر که است شده سبب آن بر تاریخی تحوالت ثیرأت همچنین و دیگر طرف از آن صداقیم و عینی قلمروی

طبقه طبقاتی، اندیشه به معتقدان نخستین از یکی مارکس کارل دهد. ارائه آن از خاص تعریفی خود دید زاویه از

و هاکاسب دفتری، کارکنان شامل که داندمی کارگر طبقه و دارسرمایه طبقه بین عمومی حوزه را متوسط

برعهده اجتماع در را بخشثبات و کنندهمتعادل نقش طبقه این اعضای است دمعتق او باشد.می همسو هایگروه

عصر اقتصادی مناسبات محصول اجتماعی طبقات سایر مانند را متوسط طبقه وی .(199 :1931 ،عیوضی) دارند

نیز لنین مشهور بندیفرمول .آوردمی پدید را ایویژه طبقات ،صمشخّ تولید مناسبات نوع هر داند.می خویش

در را طبقه مفهوم وبر ماکس (.159 :1911 ،لفکفسکی) کندمی بیان اجتماعی مناسبات با مرتبط را طبقات مفهوم

مجموعه شامل را متوسط طبقه جمله از طبقه، هر و کندمی تعریف «حزب» و «اجتماعی شأن» مفاهیم با مقایسه

(.195 :1931 ،بشیریه) هستند یکسانی اقتصادی شانس یا بازاری وضعیت دارای که داندمی افرادی

،شودمی یاد جدید متوسط طبقه طرح رمتفکّ اولین عنوانبه او از اًعموم که آلمانی شناس جامعه لدرر امیل

کندمی بیان ،است طبقه اعضای حقوق و زندگی شیوه که آن ویژگی مهمترین با مرتبط را متوسط طبقه مفهوم

فقط آنها مشترک ویژگی که داندمی متعددی هایگروه شامل را متوسط طبقه الروک یرپی .(921 :1931 ،مقصودی)

به حاکم طبقه از طبقات این» گوید:می او نیستند. کارگر طبقه و حاکم طبقه دو از یک هیچ جزء که است این

البته ندارند. دست در را اداری و اقتصادی سیاسی، حساس هایپست از یکهیچ که شوندمی متمایز جهت این

بیش و کم آنها اقدام اما ،دارند نیز هاییمسئولیت و اختیارات و نیستند ایساده مجریان طبقات این اعضای

به کارگر طبقه از متوسط طبقات شود.می معین باالتر مقامات توسط که است جهتی و چارچوب در و آگاهانه

11

آموزش نظیر معنوی هایاندوخته یا خانه بهادار، اوراق و سهام نظیر مادی هایاندوخته از برخورداری مناسبت

احساس از که دهدمی امکان آنان به هااندوخته این د.گردنمی متمایز شخصی ارتباط و ایحرفه تعلیمات و

.(33-33 :1991 ،الروک) باشند امان در باشد،می کارگر طبقه هایهصمشخّ از که ناامنی

متوسط طبقات مصداقی قلمروی و مفهومی ابعاد تفصیل به خود سیاسی شناسیجامعه کتاب در بشیریه

.داندمی روشنفکران و مذهبی هایگروه ارتش، کرده،تحصیل هایبوروکرات شامل را آن و کندمی بیان را جدید

ارائه رسدمی نظر به شناسیجامعه منابع در مفهومی رویکردهای مالحظه و فوق تعاریف بیان از پس

به توجه خصوص این در داوری هرگونه از پیش باشد. دشواری امر متوسط طبقه مفهوم از واحد بندیصورت

منابع با افرادی بندیرده بیانگر آن ساده مفهوم در وسطمت طبقه اصطالح طبقه؛ واژه -1 است: ضروری هنکت چند

یمفهوم ترکیب این بلکه ،نیست همانند زندگی شیوه و همسان نفوذ میزان و مشابه عایدات مقدار و درآمد

،دارند برابر هایجایگاه اجتماعی مراتب سلسله در تنهانه که است افرادی بندیطبقه برای پیچیده و عام بسیار

از بسیاری بندیصورت برآیند که برخوردارند نیز مشابهی سیاسی و اجتماعی اقتصادی، هاینگرش از بلکه

در طبقه این کارکردی نقش آن، ظاهری مفهوم برخالف متوسط؛ واژه -2 باشد.می فرهنگی و اجتماعی نیروهای

ینگاه با بلکه نیست قیرف کارگر طبقه و دارسرمایه حاکم طبقات میان فاصله در حرکت لزوماً رانمتفکّ همه نزد

باشد، نشسته هم قدرت سریر بر بالفعل متوسط، طبقه همین است، ممکن آن هایویژگی و خصایص به خاص

توسطم طبقه را شمالی آفریقای و خاورمیانه کشورهای از بسیاری موجود حاکمان هاپرن مانفرن که گونههمان

شد. قایل تمایز باید مفهومی هایرهیافت و رویکردها بین متوسط طبقه مفهوم بیان در -9 .است نامیده جدید

را متوسط طبقه قانمحقّ برخی ،دارد اصرار آن مفهوم در اقتصاد محوریت بر مارکسیستی چپ طیف کهحالی در

از ترجامع نگاهی با دیگر ایعده و کنندمی بیارزیا فرهنگی مسایل مناسبات با رابطه در و فرهنگی رویکرد با

آن از را مانعی و جامع و حقیقی تعریف انتظار نباید رسدمی نظر به بنابراین اند.نگریسته بدان فرهنگ و اقتصاد

رویکرد با شناختیجامعه رهیافت و ویژه دانایی نظام چارچوب در تعریف یک گزینش ،حالبااین داشت.

.است متوسط طبقه مفهومی ابعاد به دستیابی روش بهترین خاص،

متوسط طبقه قلمروی

محدوده در اجتماعی هایگروه از بخشی برآیند مثابه به متوسط طبقه جایگاه که شود تصور رام بدو در شاید

متوسط طبقه که است آن حقیقت اما است. اجتماعی روانشناسی قلمروی در حداکثر یا و عمومی شناسیجامعه

12

آن هویت که باشدمی یمفاهیم از واژه این است. خورده گره سیاسی قدرت با که است ساختاری اصطالحی

طبقه اجتماعی. پایین طبقه دیگر و حاکمه طبقه یکی است؛ دیگر اجتماعی طبقه دو حداقل وجود مستلزم

به خود تعاملی و تاریخی دفرآین در که طوری به ،دارد ساختاری مناسبات خود پیرامونی طبقه دو هر با متوسط

اساسی هاینقش و است پیرامونی طبقات با خود اجتماعی نیروهای تبادل و جذب تحول، حال در مداوم طور

رویکرد که است منظر این از دهد. قرار ثیرأت مورد را سیاسی زندگی خاص، صورت به که است شده سبب آن

خواهد ارائه قابل روش این چارچوب در و باشدمی سیاسی شناسیجامعه رهیافت مستلزم تحقیق این مطالعاتی

.است نشده مشخص خوبی به متوسط طبقه مصادیق و عینی قلمروی چارچوب، همین در اما بود.

از طبقه این بودن جدید و قدیم سر بر اختالف شد، اشاره بدان مفهومی بحث در که اختالفاتی بر عالوه

شده مواجه شدیدی مفهومی اختالف با که کندمی احساس مربوط متون مطالعه از خواننده که است عواملی

-93 :1917 ،باتومور) است آمده وجود به افزاری نرم و افزاری سخت نگرش دو آن، قلمروی در که طوری به است

هایگروه کردن معین با را متوسط طبقه قلمروی تا هستند آن دنبال به پوزیتیویستی نگاه با افزاریان سخت (.11

شامل را قدیم متوسط طبقه ی،تاریخ تفکیک با گروه این مثال عنوانبه .کنند صمشخّ آن، زیرمجموعه

مزدبگیران شامل را جدید وسطمت طبقه کهحالی در ،ددانمی دهقانی مالکانخرده و بازرگانان بورژوازی،خرده

(.91 :1972 ،لوخدابنده) کندمی تلقّی جامعه باالی کرده تحصیل اقشار و هاتکنوکرات متخصص،

مشخص مصادیق ذکر با را متوسط طبقه قلمروی تا دارد تالش خود «سیاسی شناسیجامعه»کتاب در بشیریه

اشاره نیز دیگر اجتماعی گروه هشت به محروم پایین طبقه و متوسط دارسرمایه طبقه دو کنار در وی .کند

اشراف، دارانزمین کارگری، هایسازمان و هاجنبش بورژوازی،خرده تکنوکرات، مدیران شامل که دکنمی

و متوسط طبقه پنهان و پیدا هاینقش به افزاری،نرم گرایش مقابل، در .شودمی ارتشیان و روشنفکران روحانیون،

متوسط طبقه نگاه، این در دارد. توجه پایین طبقه به نسبت آن بخشآگاهی نقش و قدرت مناسبات با آن روابط

است، نشده تشکیل هستند، سیاسی یا اقتصادی نظام در مشترک موقعیت دارای که هاییگروه یا افراد از صرفاً

باید نیز خود برای طبقه پیدایش و طبقات تشکیل شرطپیش عنوانبه ،اتیطبق خودآگاهی و ذهنی املعو بلکه

میان در متوسط طبقه ،شودمی قلمداد افزاری نرم هاینگرش زمره در که مارکس نظریه در باشد. داشته وجود

اجتماعی و ذهنی عوامل و طبقاتی خودآگاهی تکنولوژی، سطح تولید، شیوه به وابسته متعارض، اصلی طبقه دو

.است

13

مضمحل اصلی طبقه دو از یکی در تدریجبه بایستمی متوسط طبقه اصوالً ،مارکس اجتماعی فلسفه براساس

نهایت در هم قطب دو این که ندارد متضاد قطب دو از بیش بشری جامعه نهایی و یعین واقعیت چراکه ،شود

طبقه قلمروی وارد جدیدی افزارینرم هایحوزه نگرش، این براساس شوند. تبدیل طبقهبی جامعه یک به باید

مانند جدیدی اجتماعی هایگروه هامروز اند.نبوده برخوردار جایگاهی چنین از گذشته در که است شده متوسط

حقوق از فمنیستی)اعم هویتهای با شدندمی محسوب جامعه شده ادغام و مستهلک بخش گذشته در که زنان

از بسیاری در تحول خواهان انقالبی، رویکردی با و شده عرصه این وارد طلبی(برتری و جوییبرابری طلبی،

صنفی، سیاسی، حقوقی، مختلف هایگروه لتشکی با و باشندمی اجتماعی مناسبات و دانش قدرت، هایحوزه

.اندکرده تحمیل متوسط طبقه بر را خود اجتماعی واقعیت ،اقتصادی و جنسی،

کار تمام که طوریبه است شده اساسی و گسترده بسیار متوسط طبقه کارکرد و نقش امروزه منظر این از

ویژه به جامعه هایخواسته تجمیع است. گرفته قرار طبقه این قلمروی در مدنیجامعه و عمومی حوزه هایویژه

ابزار، شود.می تلقی طبقه این قطعی وظایف از حاکمه طبقه به آنها انتقال و بیان و مردم توده هایخواسته

گرفته قرار متوسط طبقه اختیار در فراوانی و مدرن تکنولوژیکی و ارتباطی و ایرسانه هایظرفیت و امکانات

و اجتماعی اقتصادی، سیاسی، تحوالت از بسیاری اساسی عامل بلکه و ترینآفرینقشن طبقه این و است

آن هایویژه کار و هاویژگی به توجه رو این از است. بوده جهان کشورهای از بسیاری در اخیر سده در فرهنگی

باشد. نظرمد باید عینی مصادیق نه و

آمریکا نگاهی تاریخی به طبقه متوسط

ترین طبقه هر جامعه طبقه باارزش»گونه نوشت: در مورد طبقه متوسط این 1353والت ویتمن در سال

یک یا دو نسل « کنند.حالی که با درآمد حول و حوش هزار دالر در سال زندگی میمتوسط است، افراد میانه

شد و به جای آن از اهده میندرت در آثار مکتوب جامعه آمریکا مشبه« طبقه متوسط»پیش از ویتمن، اصطالح

شد. استفاده می« های دارای وضعیت متوسطانسان»و « افراد مراتب میانی»تری مانند تر و مبهماصالحات کلّی

شد، اما گذشت، این واژگان همراه با احترام بیشتری برای اعضای آن به کار برده میاگرچه هرچه بیشتر می

ت که این طبقه را از لحاظ اقتصادی و اجتماعی بیشتر نزدیک به سطوح تری در آمریکا وجود داشسنّت قدیمی

14

که ویتمن برای توصیف طبقه متوسط به « ترینباارزش»رو صفت پنداشت تا سطوح باالیی. ازاینپایین جامعه می

(.Blumin, 1989: 1کار برد، در جامعه آن روز آمریکا تازگی داشت )

انی دوم در آمریکا شکل گرفت، بخشی از تاریخ آمریکا به منزله طبقه متوسط جدیدی که پس از جنگ جه

ای است که از طبقه متوسط ساخته شده است. فقدان نظم اشرافی فئودالی در سرزمین غنی به لحاظ منابع جامعه

برخالف کشوری مانند .(191: 1931سیدمن، ) طبیعی آمریکا، این کشور را به سرزمین طبقه متوسط بدل کرده است

اکنون هم نقش نهادهای اشرافی در این کشور ریتانیا که سنّت قدرتمند اشرافی در آن باعث شده که حتّی همب

عنوان نمونه هنوز در بریتانیا قوه مقننه این کشور متشکّل از مجلس عوام و بسیار پر رنگ و اثرگذار باشد )به

شرایط خاص تاریخی خود چنین اشرافیتی را هرگز واسطه که بهدلیل اینمتحده بهمجلس لردها است(، در ایاالت

شاهد نبوده، از همان ابتدای تشکیل این کشور پس از اعالمیه استقالل، طبقه متوسط نقش قدرتمندی در ساختار

سیاسی و اجتماعی آن داشته است.

دموکراسی که بود باور این بر او. داشت دموکراسی به نسبت منفی نگرشی که بود متفکّرینی از یکی توکویل

است، قدرت از مصونیت آزادی توکویل برای کهحالی در. است قدرت نظام بلکه آزادی، نظام نه اساساً

اشکال تمام از تربزرگ بالقوه دامنه، و شدت لحاظ به که است قدرت از شکلی ماهیتاً او برای دموکراسی

(.Nisbet, 1979: 121) باشدمی خود از پیش سیاسی حکومت

است باور این بر و دارد دموکراسی به منفی نگرشی صرفاً توکویل که شود تصور گونهاین نباید وجودبااین

از پیش او، نگرش این که این. شودمی مردم اراده و رأی بر مبتنی استبداد به تبدیل الزاماً آینده در دموکراسی که

و شناختیجامعه جوهره از ایعمده بخش ما اما است، صمشخّ کامالً یافت، او راتتفکّ بر بیشتری نفوذ مرگش،

راه سر بر رقیب نیروهای و اجتماعی موانع به اگر کرد، نخواهیم درک را «آمریکا در دموکراسی» لیبرال همچنین

: هستند بسیار موارد این از. نکنیم توجه یابد،می متحدهایاالت در را آن هاینمونه توکویل که متمرکز قدرت

اقتدار ،(وکالت حرفه ویژه به) مشاغل باالی شأن و استقالل حکومت، از مذهب جدایی قضائیه، قوه استقالل

تمامی که کندمی تأکید توکویل باز؛ مرزهای و مختلف، مناطق تشابه عدم محلی، اجتماعات نخوردهدست هنوز

لحاظبه اکثریت از برخاسته که کنندمی عمل سیاسی قدرت از ایگونه آن کنترل برای ابزاری عنوانبه ها،این

.است عمومی افکار گسیختهلجام سلطه و طمسلّ سیاسی

15

آمریکا در توکویل که ییهاانجمن معدود .هاستانجمن آزادی مسئله مسائل، این از ترمهم حتی او، نظر در

کارکردهای شمار،بی هاییحوزه در اروپا، در که هاییانجمن از زیادی بسیار تعداد به نسبت کرد، مشاهده

حضورشان سیاسی، هایبوروکراسی در چه و اشرافی هایحکومت در چه و دادندمی انجام را خود اجتماعی

از میزانی نیازمند جوامع تمامی که نویسدمی او. کردند جلب خود به را او مساعد نظر و توجه بیشتر بود، محرز

. نیست شدید قدراین «میانجی هایانجمن» به نیاز دموکراسی، اندازه به کجا هیچ در اما هستند، هاانجمن آزادی

مردم، تمامی به حاکمیت داشتن تعلّق واسطهبه دموکراسی در که کنیم تصور اگر بود خواهد انگارانهساده که چرا

هاانجمن که گویدمی ما به توکویل. یافت خواهد کاهش کارکردی و غیرسیاسی، مستقل، هایانجمن به نیاز

در او شدن جذب از جلوگیری راه این از و فرد برای پناهگاهی آوردن فراهم دارند، عهده بر دوگانه وظایفی

.(Nisbet, 1979: 130) جامعه در آن تمرکزگرایی و حکومت دخالت حوزه ساختن محدود و مردم، توده

عمیقاً به دموکراسی و شرایط دنیای مدرن دهد که حتّی متفکّری مانند توکویل که سطور پیشین نشان می

نگرد و معتقد است که دموکراسی در این کشور بینی خاصی به دموکراسی آمریکا میبدبین است، با خوش

های مستقل و قدرتمند از قدرت و وزن قابل دلیل وجود انجمنبرخالف دموکراسی در کشورهای اروپایی، به

توجهی برخوردار است.

العاده متکی به طبقه متوسط بوده است. دهد که نظام سیاسی آمریکا از بدو تأسیس فوقن میاین شرایط نشا

شدت از مالکیت خصوصی بر ثروت و ابزار تولید دفاع کرده و در عین حال به هابرخالف مارکسیستها لیبرال

توسط را در سرنوشت تر سایر اقشار از جمله طبقه مبه مرور حاضر شدند که مشارکت سیاسی فعال و گسترده

که نظریه یا هکه روند تحوالت صد سال گذشته نشان داد بر این عقیده است جوامع بپذیرند. فرانسیس فوکویاما

مندی مردم از از جمله افزایش قدرت خرید و بهره یبینی سیاسی لیبرالی به اتکا عوامل گوناگونجهان

به مارکسیسم را تضعیف کند. لیبرالیسم برای کسب داری توانست قطب متمایلدستاوردهای پیشرفت سرمایه

درآمد، به جلب حمایت طبقه ها به طبقه کارگر صنعتی و اقشار کماین برتری خود در مقابل اتکای مارکسیست

و بودهپایگاه اجتماعی لیبرال دموکراسی در آمریکا ه متوسططبق .(Foreign Affairs, 15/01/2013) متوسط پرداخت

باشد.میدموکراسی معنای به خطر افتادنهبتضعیف آن

16

ها اشاره شد، مربوط به فضای نکاتی که در مورد وضعیت طبقه متوسط و شرایط دموکراسی در آمریکا بدان

زمانی قرن نوزدهم و قرن بیستم تا پیش از جنگ جهانی دوم است. پس از جنگ جهانی دوم و پیشتر از آن

تجربه کرد و طبقه متوسط آن روند خاصی را طی نمود که نهایتاً باعث رکود بزرگ، آمریکا شرایط خاصی را

شد نه دیگر طبقه متوسط در این کشور از آن وزن پیشین برخوردار باشد، و نه نظام سیاسی آن تا به آن اندازه

تحده به مکه در قرن نوزدهم وابسته به این طبقه بود، بدان متکی باشد. شرایط اجتماعی و اقتصادی در ایاالت

رویم، شاهد شکلی رقم خورد که ساختار قدرت در این کشور دچار تغییرات بنیادین شد. هرچه به جلو می

های کالن گیریویژه طبقه متوسط در تصمیمتر شدن نظام سیاسی آمریکا و کاهش نقش مردم و بهمتصلّب

ی معدود متمرکز شده است را در ادامه از امتحده تا به این حد در دست عدهکه چرا قدرت در ایاالتهستیم. این

طریق تشریح وضعیت طبقه متوسط در آمریکا پس از جنگ جهانی دوم توضیح خواهیم داد.

وضعیت کنونی طبقه متوسط آمریکا

شاهد بهبود کلّی سطح زندگی، افزایش تعداد افراد صاحب به دو دهه رکود اقتصادی و جنگ،پس از نزدیک

Lang) خانه، و بهبود چشمگیر وضعیت رفاهی و اقتصادی مردم آمریکا در دوران پس از جنگ جهانی دوم بودیم

& Lang, 2009: 1001سو طبقه کارگر (. این افزایش سطح زندگی تبعات خاصی برای جامعه آمریکا داشت. از یک

لحاظ اقتصادی نزدیک به طبقه متوسط این کشور شد، و از سوی دیگر طبقه متوسط آن وضعیت آمریکا به

شد. تفاوت میجدیدی را تجربه کرد که در آن هر روز بیشتر از گذشته نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی بی

یافته، غیرسیاسی سازمان گانه میلز، وی به این نتیجه رسید که کارگران، اولین اثر از سه«مردان جدید قدرت»در

های کارگری، اراده سیاسی خود را به رهبران کارگری واگذار کرده بودند و منفعل هستند. اعضای عادی اتحادیه

(.195: 1931سیدمن، کردند )و در نتیجه هماهنگ با دولت و نخبگان مدیریتی عمل می

کننده تأکید هرچه بیشتر بر مصرف در گسترش سریع اقتصاد خدماتی و صنایع فراغتی و تفریحی، منعکس

ها دستیابی به کاالهای مادی اند که در آنکشورهای صنعتی است. جوامع مدرن به جوامعی مصرفی بدل شده

این (.991: 1931گیدنز، ای است. )ای تودهبزرگترین دغدغه خاطر است. یک جامعه مصرفی از برخی جهات جامعه

17

ای که در آن تمام کار و تالش در جامعه آمریکا قابل مشاهده است. جامعهترین شکل ممکن مسئله به ملموس

در جامعه شود که وسایل و ابزار تفریح و سرگرمی شبانه یا آخر هفته فراهم شود. روزانه در این جهت انجام می

ج از محل سفیدان در خارشود. یقهکارمندان، اخالق کاری پروتستانی با اخالق فراغت و آسودگی جایگزین می

پرده و عریان وضعیتی را که کارمندان عصر مدرن در آن وقفه در پی خوشگذرانی هستند. میلز بیکارشان بی

فروشند تا هر شب و هر ها بخش کوچکی از وجود خود را میکند: هر روز انساناند، توصیف میگرفتار آمده

این شرایط، موقعیت (.Treviño, 2012: 83ید نمایند )های عیش و تفریح بازخرهآخر هفته آن را با استفاده از سکّ

که نگران این مسئله مناسبی را برای عده قلیلی از افراد فراهم آورده تا حوزه قدرت را افزایش دهند، بدون این

باشند که ممکن است از درون جامعه آمریکا صداهای مخالفی به گوش برسد.

جریان طبقه متوسط جدید در آمریکا، تبعات خاصی برای گیری چنین روند خاصی از تسلّط یافتنشکل

شده و بدون آرمان است که از طریق زداییای ایدئولوژینظام سیاسی این کشور دارد. طبقه متوسط جدید، طبقه

گرایی و توجه ویژه به اوقات فراغت در پی ارضای خویشتن است. در این شرایط که در آن شاهد عدم مصرف

گیرد که به آسانی و از طرق گرا شکل میای مصرفم اعتقادی هستیم، نوعی فرهنگ تودهوجود هرگونه نظ

ای طبقه متوسط آمریکا را به توده ،توان آن را شکل داد. این شرایطها، میمختلف، از جمله از طریق رسانه

های ویژگی رند.گیکند که کامالً تحت کنترل نخبگان بوروکراتیک قرار میخاصیت و غیرسیاسی بدل میبی

به قعر ، طبقه متوسط جدیدی که آمریکا را اندهدادرا همین طبقات متوسط شکل آمریکای پس از جنگ

گونی اجتماعی منجر به این عملی سیاسی و ذرهاین بی (.191: 1931سیدمن، )است هکشاند اقتدارگرایی اجتماعی

متمرکز شود، نخبگانی که به لحاظ اجتماعی شود که نیروی سیاسی در میان گروه محدودی از نخبگان می

همواره مسئول و پاسخگو نیستند.

که به نظر جیمسون این فرهنگ مصرفی جدید بود که در حال نابود ساختن فرهنگ فکری غرب در حالی

پدید آمدند، بودند که به 1321بود، برای بل این نخبگان فکری و هنری، که همراه با توسعه مدرنیسم در دهه

بخشیدند و مردم را از اخالق پروتستانی دور طلبانه فرهنگ نوظهور مصرفی مشروعیت میرایشات لذتگ

ها به فرهنگ مصرفی نگرشی منفی داشتند و بر این باور بودند که فرهنگ ساختند. هر دوی این دیدگاهمی

18

فعالی را که برای تثبیت پذیر ومدار، مسئولیتطلبانه پدید آمده در غرب، روند رشد شهروندان اخالقلذت

(.Featherstone, 2007: XIIدموکراسی ضروری هستند، رو به تباهی برده است )

قدرت انگاشت، بیشتر نسبت به هرگونه مسئله سیاسی هرچه بیشتر طبقه متوسط در جریان زندگی خود را بی

کار، و نه ارتجاعی. طبقه متوسط محافظهاعتنا شد. طبقه متوسط نه دیگر رادیکال بود، نه لیبرال، نه توجه و بیبی

نمود. طبقه عمل شد، به عبارت دیگر نسبت به عرصه سیاسی و تاریخی که پشت سر نهاده بود، غریبه میبی

واسطه این شرایط دارای پایگاه مستقلی از قدرت نیست: به لحاظ اقتصادی آنان همانند کارگران متوسط به

یافته تری هستند، چرا که سازمانلحاظ سیاسی آنان حتّی در وضعیت وخیم صاحب امالک و دارایی نیستند؛ به

(.Treviño, 2012: 77باشند )نمی

ای از مردم غیرسیاسی که توهم پنداشت: تودهمیلز جامعه آمریکا را در حال تقسیم شدن به دو دسته می

دهند. نخبگان قدرت را شکل میشان ساخته، و گروه حاکمی از نخبگان قدرت که آینده گرایی مدهوشمصرف

کننده کنند. در سطح میانی، نیروهای متعادلرأس هرم جامعه آمریکا را بیش از پیش یکدست و یکپارچه می

کرد میلز تصور می تکه شده و فاقد قدرت است.اند. قاعده این جامعه به لحاظ سیاسی تکهبست شدهگرفتار بن

که بر خالف گونه شورویایی آن، آرام و بی سر و صداست. است اریسمی که آمریکا در حال غلتیدن به توتالیت

ها تحت ای است که از طریق بوروکراسی و رسانهای گسترش توده اجتماعی وابستهخصیصه اصلی چنین جامعه

های اجتماعی است حاکمیت نخبگان قرار دارند. نشانه جامعه توتالیتر غیبت یا ضعف مباحثات عمومی و جنبش

توانند بر حرکت جامعه اثر بگذارند. در شوروی، استبداد دولتی از امکان پیدایش جامعه دموکراتیک کاست، که ب

ای و متعاقب آن تحکیم نخبگان قدرت، دموکراسی را در معرض گیری فرهنگ مصرف تودهاما در آمریکا، شکل

بدان دوام بخشیده بود، موجب گرایی . سیاست انتخاباتی و توهم آزادی که مصرفه استاضمحالل قرار داد

(.192: 1931سیدمن، شان شده بود )ها نسبت به سردرگمی اجتماعینابینایی آمریکایی

گونه آگاهی طبقاتی برخوردار نیست، چالشی جدی برای ساختار قدرت که طبقه متوسط از هیچدلیل آنبه

طور که پیشتر همان (.Treviño, 2012: 78اید )تواند به حساب بیآید، در واقع نمینخبگان اقتصادی به حساب نمی

ای داشت، اشاره شد، در قرن نوزدهم حتّی متفکّری مانند توکویل که به دموکراسی کامالً نگرش بدبینانه

ها و دانست. وی انجمنهای مثبتی میها و مؤلفهمریکا را برخالف مدل اروپایی آن دارای شاخصدموکراسی در

19

دانست و معتقد بود که این نهادها دارای توان باالیی جامعه آمریکا را دارای وزن باالیی مینهادهای اجتماعی

برای اثرگذاری هستند. اما در آمریکای پس از جنگ جهانی دوم دیگر شاهد اثرگذاری جامعه مدنی این کشور و

نه سازمان دارد که بتواند بر ای که دیگرایم. طبقهدر رأس آن طبقه متوسط بر جریانات سیاسی این کشور نبوده

آفرینی کند. این جریانات سیاسی اثرگذار باشد، و نه اساساً دغدغه این را دارد که بخواهد در عرصه سیاسی نقش

طبقه از هستی خود تهی شده است.

های موهوم مصرف و رضایت خاطر هستند، فرایند انتخابات چیزی با وجود توده مردمی که فریفته وعده

ترین همواره انتخابات یکی از مهم (.193: 1931سیدمن، ز زدن مهر تأیید بر حاکمیت نخبگان نخواهد بود )بیش ا

ای اما در هنگامه شده است. جامعه آمریکا نیز از این قاعده مستثنی نبوده است.نمودهای دموکراسی دانسته می

قشر بر روندهای سیاسی در تاریخ جامعه عنوان تأثیرگذارترینطبقه متوسط، به هایها و دغدغهکه نگرانی

های روزمره خود را مدنظر قرار آمریکا، تا به این حد مبتذل و سطحی شده و آنان چیزی جز تفریحات و لذت

انگیز و هایی موهوم و وسوسهشود برای فریب جامعه مدنی آمریکا با وعدهای میانتخابات نیز عرصه دهند،نمی

ز پس آن دگرگونی و تغییر خاصی در حوزه سیاسی این کشور رخ دهد.توان انتظار داشت انمی

گیرینتیجه

متحده از بدو ایاالت های خاص خودش را دارد.بررسی نظام و ساختار سیاسی آمریکا همواره جذابیت

پیدایش وضعیت خاصی را تجربه کرده و شرایط تاریخی منحصر به فرد آن باعث شده که این کشور موقعیتی

ها و فقدان سنّت اشرافی، نظام سیاسی دو قطبی، نقش البی کامالً متفاوت را با دیگر کشورهای غربی تجربه کند.

، همه و همه مدنیهای معدود اما اثرگذار جامعها و گروههنفوذ در عرصه سیاسی، و انجمنهای ذیگروه

همتایی را برای آمریکا در بین کشورهای غربی رقم زده است.های بیویژگی

شده، پایبندی این کشور به اصول لیبرال دموکراسی و چه همواره بیشترین مانور روی آن انجام میاما آن

عنوان بدیل چه در دوره جنگ سرد، دموکراسی لیبرال آمریکایی بهانچن احترام به آرا و افکار عمومی بوده است.

توان منکر این مسئله شد که این کمونیسم شورویایی خود را در فضای ایدئولوژیک آن دوره مطرح کرد. نمی

21

های های بسیاری برای مردم دیگر مناطق جهان بوده است. در این راه، دستگاهایدئولوژی سیاسی دارای جذابیت

تبلیغاتی آمریکایی نیز توانستند به بهترین نحو وظیفه خود را، که همان ارائه تصویری رویایی از آمریکاست، به

ای رقم خورده که در دوره جنگ سرد و حتّی در دوره پس از فروپاشی شوروی و شرایط به گونه انجام برسانند

بسیاری از مردم جهان بسیار باال بوده و هست.و پایان جنگ سرد، جذابیت نظام سیاسی و کشور آمریکا در نزد

در این کشور قدرت همواره در سازد.ای را نمایان میتر به ساختار سیاسی آمریکا حقایق تازهاما نگاهی دقیق

و جریان امور همواره به سمت و سویی پیش معدودی از افراد صاحب قدرت دست به دست شده بین عده

ای ساز و کار حاکم بر نهادهای سیاسی آمریکا به گونه های بزرگ اقتصادی تأمین شود.رود که منافع غولمی

گری در جهت تأمین و البی نفوذ هستندهای منفعتی و ذیگروه ه این نهادها همیشه در معرض نفوذاست ک

توان در قوای مختلف نظام حکومتی این مسئله را می آید.ای معمول به حساب میامری عادی و رویه منافع

گری و روند امور به شکلی است که امکان البی در هر سه شاخه نظام حکومتی، ایاالت متحده مشاهده کرد.

نفع میسر است.های ذیتالش برای تأمین منافع توسط گروه

رسد که شرایط فرهنگی حاکم بر جامعه ادی را برای این وضعیت برشمرد. اما به نظر میشاید بتوان دالیل زی

طبقه متوسط آمریکای ویژه طبقه متوسط، نقش پر رنگی در رقم خوردن این وضعیت داشته است.آمریکا و به

ط همراه این شرای پس از جنگ جهانی دوم شاهد رشد چشمگیر سطح زندگی و افزایش میزان درآمد خود بود.

طلبی در این کشور گرایی و لذتهای آمریکایی، باعث ترویج فرهنگ مصرفبا جریان خاص حاکم بر رسانه

دید. این طبقه به های خود نمی. طبقه متوسط آمریکا دیگر مسائل اجتماعی و سیاسی را در اولویت دغدغهشد

وسایل عیش و نوش و لذت خود را کرد که چگونه اوقات فراغت خود را سپری کند و چطور این فکر می

وضعیت سیاسی کشور برای این قشر حائز اهمیت و نه دیگر شرایط اجتماعی جامعه آن را نه دیگر فراهم آورد.

نگر، بدون آرمان، دغدغه، سطحیای بیطبقه متوسط پس از جنگ جهانی دوم تبدیل به طبقه ساخت.نگران می

خبگان سیاسی به قدر هویت پیشین خود را از دست داده بود که نکه آن ایای شده بود. طبقهگون، و تودهذره

د عنان افکار و آرای آن را در دست گیرند و به هر سمت و سویی که دلخواه آنان است، توانستنآسانی می

هدایتش کنند.

21

گیری جریان خاص قدرت سیاسی به این شرایط خاص طبقه متوسط پس از جنگ جهانی دوم باعث شکل

مدنی و در نخبگان سیاسی اکنون بدون واهمه از جامعه اکنون در آمریکا شاهد آن هستیم.ای شد که همگونه آن

برند و در به هر ترتیبی که مطلوب آنان است جریان امور را به پیش می متحده،رأس آن طبقه متوسط ایاالت

چرا که دیگر هیچ مانع و مهاری را بر سر راه خود کنند.مسیر تأمین منافع خود و حامیان خود حرکت می

های دیگری دارد که بینند که بتواند برای آنان مشکل ایجاد کند. نیرویی که باید آنان را مهار کند، دغدغهنمی

طلبی طبقه متوسط آمریکا را رو به گرایی و لذتشود. فرهنگ مصرفیک نیز مربوط به خوزه سیاسی نمیهیچ

و باعث شده جریان قدرت مستقل از آن بتواند در پی تأمین منافع خود حرکت کند. ویرانی برده

22

منابع و مآخذ

منابع فارسی

.آمریکا. تهران: ابرار معاصر ( برآورد استراتژیک ایاالت متحده1931ابوالفتح، امیرعلی ) .1

شهید دانشگاه انتشارات مرکز :تهران مجدالدین، اکبر ترجمه: جدید، جوامع در اجتماعی طبقات (1917) تی.بی ،باتومور .2

.بهشتی .نی نشر: تهران چهاردهم، چاپ ،(سیاسی زندگی در اجتماعی نیروهای نقش) سیاسی شناسیجامعه( 1931) حسین بشیریه، .9

.دانشگاهی جهاد :مشهد اجتماعی، نابرابریهای و قشرها شناسیجامعه (1972) سعید ،لوخدابنده .9 .فرخی نشر: تهران. علوی پرویز ترجمه کنند؟می حکومت آمریکا بر کسانی چه( 1953) ویلیام دامهوف، .5

.نی نشر: تهران سوم، چاپ جلیلی، هادی ترجمه ، شناسی،جامعه در آرا کشاکش( 1931) استیون سیدمن، .1

.اسالمی انقالب اسناد مرکز :تهران شاه، رژیم و اجتماعی طبقات (1931) محمدرحیم ،عیوضی .7

.نی نشر: تهران ششم، چاپ چاوشیان، حسن ترجمه شناسی،جامعه( 1931) آنتونی گیدنز، .3

.جیبی کتابهای سازمان :تهران آبادی،علی ایرج ترجمه اجتماعی، طبقات (1991) یرپی ،الروک .3 انتشارات تهران: تبریزی، بدیع الدینشمس ترجمه یابنده،رشد کشورهای تماعیاج ساختار (1911) الکسی ،لفکفسکی .11

.حیدربابا

.روزنه :تهران ،1921-1957 ایران اجتماعی -سیاسی تحوالت (1931) مجتبی ،مقصودی .11

منابع انگلیسی

1. Blumin, Stuart M. (1989). The Emergence of the Middle Class (social experience in the

American city, 1760-1900), Cambridge, Cambridge University Press.

2. Dye, Thomas, R. (1996) Who's Running America? 6th edition, Englewood Cliffs, NJ: prentice

Hall, Inc.

3. Featherstone, Mike (2007). Consumer Culture and Postmodernism, 2nd edition, London,

SAGE Publications Ltd.

4. Fukuyama, Francis, The Future of History, Can Liberal Democracy Survive the Decline of

the Middle Class? January/February 2012, available at:

http://www.foreignaffairs.com/articles/136782/francis-fukuyama/the-future-of-history

23

5. Lang, Kurt & Lang, Gladys Engel (2009). Mass Society, Mass Culture, and Mass

Communication: The Meaning of Mass, University of Washington, International Journal of

Communication 3, 998-1024.

6. Nisbet, Robert A. (1979). The Sociological Tradition, London, Heinemann Educational Books

Ltd.

7. Treviño, A. Javier (2012). The Social Thought of C. Wright Mills, London, SAGE Publications

Ltd.

8. Waters, Malcolm (1996). Daniel Bell, London, Routledge.