Presus Retinopati Hipertensi

7/25/2019 Presus Retinopati Hipertensi

1/31

BAB I

STATUS PASIEN

I. IDENTITAS

Nama : Tn. EP

Jenis Kelamin : Laki-Laki

Umur : 51 tahun

Agama : Islam

Pekerjaan : Wirasasta

Alamat : Jl. Pase!an" Jakarta Pusat

Aut#anamnesis : 11 Januari $%1&

II. ANAMNESIS

A Keluhan Utama : mata kiri !uram ti'ak !isa melihat jauh mau(un

'ekat.

B Keluhan Tambahan :mata kanan n)eri

C Riwayat Penyakit Sekarang :

Pasien mengeluhkan (englihatan mata kiri semakin lama

semakin !uram saat melihat jauh 'an 'ekat sejak $* hari )ang lalu.

Pasien juga mengeluh mata kiri sering !erair sejak 5 hari )ang lalu"namun ti'ak 'irasakan sakit.

Pasien juga mengeluhkan mata kanan n)a sangat sakit sejak $

minggu )ang lalu. Pasien mengaku gangguan (englihatan saat melihat

jauh" se(erti !er!a)ang 'an !uram. Pasien juga merasakan (egal (egal

'an +a(ek (a'a mata kanan n)a jika su'ah terlalu lama !erakti,itas"

namun (asien ti'ak mengeluh a'an)a (englihatan gan'a" !a)angan

!eraan" atau(un silau !ila terkena +aha)a.

Pa'a siang 'an malam hari (englihatan !uram 'irasakan sama

saja. atal" merah" !elekan" +ek#t-+ek#t" se(erti melihat (elangi

'isangkal #leh (asien. Pan'angan men)em(it 'an sering tersan'ung

jika !erjalan juga 'isangkal #leh (asien.

D Riwayat Pengbatan

Pasien su'ah !er#!at se!elumn)a ke (#li mata /PA0 at#t

/#e!r#t# 'an 'i!eri #!at tetes mata 'an saat ini keluhan su'ah

!erkurang.

Pasien juga su'ah (eriksakan hi(ertensin)a ke (uskesmas

ter'ekat" 'i!eri #!at namun (asien ti'ak (ernah k#ntr#l lagi.

1


2/31

E Riwayat Penyakit Dahulu

1. i(ertensi : 'iakui sejak 1 tahun )ang lalu

$. 0ia!etes 2elitus : 'isangkal

3. Trauma mata : 'isangkal

! Riwayat Penyakit Keluarga

4rang tua (asien )aitu a)ah (asien memiliki ria)at hi(ertensi

'an 02. Namun sakit )ang seru(a 'isangkal #leh (asien.

III. PEMERIKSAAN !ISIK

A Statu" #enerali"

Kea'aan Umum : aik

Kesa'aran : 6#m(#s 2entis

7ital /ignTekanan 0arah : Ti'ak 0ilakukan

Na'i : Ti'ak 0ilakukan

es(irasi : Ti'ak 0ilakukan

/uhu : Ti'ak 0ilakukan

Ke(ala : Ti'ak 0ilakukan

TT : Ti'ak 0ilakukan

Leher : Ti'ak 0ilakukan

Jantung8Paru : Ti'ak 0ilakukan

B Statu" $%htami&u"

N

$

PEMERIKSAAN $D $S

1 'i"u"

Tajam Penglihatan

K#reksi

A''isi

Ka+amata Lama

0istansia Pu(il

&8&

Ti'ak a'a

/ 9 $.%%

-;

58&%

/ < 1.=5%.> P-;

/ 9 $.%%

-;

&$8&%mm

$ Ke(u(ukan Bla Mata

Eks#ltalmusEn#?talmus

0e,iasi

erakan !#la mata

Ti'ak a'aTi'ak a'a

Ti'ak a'a

aik kesegala arah

Ti'ak a'aTi'ak a'a

Ti'ak a'a

aik ke segala arah

3 Su%er Silia

Warna

Letak

itam

/imetris

itam

/imetris

> Pal%ebra Su%erir

- Pt#sis

- Pseu'#(t#sis

- E'ema

- N)eri tekan

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

$


3/31

- i(eremi

- @issura Pal(e!ra

- Entr#(i#n

- Ekstr#(i#n

- Trikiasis- le?ar#s(asme

- #r'e#lum

- Kalai#n

- /ikatrik

Ti'ak a'a

1%mm

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'aTi'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

1%mm

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'aTi'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

5 Pal%ebra In)erir

- Pt#sis

- Pseu'#(t#sis

- E'ema

- N)eri tekan

- i(eremi

- @issura Pal(e!ra- Entr#(i#n

- Ekstr#(i#n

- Trikiasis

- le?ar#s(asme

- #r'e#lum

- Kalai#n

- /ikatrik

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

1%mmTi'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

1%mmTi'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

& Kn*ungti+a Tar"ali" Su%erir

- i(eremi

- @#likel

- Pa(il

- /ikatriks

- Anemia

Kn*ungti+a Tar"ali" In)erir

- i(eremi

- @#likel

- Pa(il

- /ikatriks

- Anemia

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

= Kn*ungti+a Bulbi

- i(eremi- Injeksi K#njungti,a

- Injeksi /iliar

- Per'arahan /u!k#njungti,a

- Pterigium

- Pinguekula

- Ne,us Pigment#sus

- Kista 0erm#i'

- Kem#sis

Ti'ak a'aTi'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'aTi'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

B Si"tem ,akrimali"

Pun+tum Lakrimalis

Tes Anel

Ter!uka

Ti'ak 'ilakukan

Ter!uka

Ti'ak 'ilakukan

3


4/31

* Sklera

Warna

Ikterik

Putih

Ti'ak a'a

Putih

Ti'ak a'a

1% Krnea

- Kejernihan- Permukaan

- Ukuran

- /ensi!ilitas

- Ulkus

- Arkus /enilis

- E'em

- In?iltrat

- /ikatrik

- Pannus

- Tes Pla+i'#

JernihLi+in

1%mm

!aik

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

K#nsentris

JernihLi+in

1%mm

!aik

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

K#nsentris

11 C$A- Ke'alaman

- Kejernihan

- i?ema

- i(#(i#n

- E?ek T)n'all

0alam

jernih

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak 'ilakukan

0alam

jernih

Ti'ak a'a

Ti'ak a'a

Ti'ak 'ilakukan

1$ Iri"

- Warna

- Kri(te

- !entuk

- /inekia- K#l#!#ma

6#kelat

Jelas

!ulat

Ti'ak a'aTi'ak a'a

6#kelat

Jelas

!ulat

Ti'ak a'aTi'ak a'a

13 Pu%il

- Letak

- entuk

- Ukuran

- e?lek 6aha)a Langsung

- e?lek 6aha)a ti'ak Langsung

/entral

ulat

3 mm

9

9

/entral

ulat

3 mm

9

9

1> ,en"a

- Kejernihan

- Letak

- /ha'# Test

Jernih

0itengah

Negati?

Jernih

0itengah

Negati?15 Cr%u" 'itreum

- Kejernihan Jernih Jernih

1& !un(u"k%i

- e?leks @un'us

- Pa(il

entuk

Warna

atas

60 ati#

- 7asa

0ilatasi ,ena

9; 6emerlang

ulat

Jingga

tegas

%"3

A7 183

Ti'ak 'itemukan

9; 6emerlang

ulat

Jingga

tegas

%"3

A7 183

Ti'ak 'itemukan

>


5/31

2ikr#aneurisma

Ne#,askularisasi

6r#ssing ?en#mena

- 2a+ula lutea

Eksu'at

E'ema

/tar ?igure

- etina

eksu'at

em#rhage

6#tt#n #ll (at+h

E'ema retina

A!lasi# retina

- 2akula Lutea

e?leks @#,ea

E'ema

Pigment#sa

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

9; terja'in)a

(ersilangan

arteri#,en#sus

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

9; terja'in)a

(ersilangan

arteri#,en#sus

9; terlihat !er+ak

ke(utihan 'i'aerah

makula

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

9; 'itemukan(er'arahan 'i !agian

tem(#ral retina

9; terlihat a'an)a

!intik !intik !erarna

(utih

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukanTi'ak 'itemukan

1= Tes K#n?t#ntasi Ti'ak sama 'engan

(emeriksa

Ti'ak sama 'engan

(emeriksa

1B Pal%a"i

N)eri Tekan

2assa Tum#r

Tensi 4kuli

T#n#metri /+hi#t

N#rmal

Ti'ak A'a

Ti'ak A'a

N#rmal Per(al(asi

B8="5

N#rmal

Ti'ak A'a

Ti'ak A'a

N#rmal Per(al(asi

B"58="5

I'. RESUME

Pasien a'alah se#rang laki-laki !erumur 51 tahun 'atang ke

(#liklinik mata /PA0 at#t /#e!r#t# 'engan keluhan mata kiri semakin

lama semakin !uram saat melihat jauh 'an 'ekat sejak $* hari )ang lalu.

Pasien juga mengeluh mata kiri sering !erair sejak 5 hari )ang lalu" namun

ti'ak 'irasakan sakit.

5


6/31

Pasien juga mengeluhkan mata kanan n)a sangat sakit sejak $

minggu )ang lalu. Pasien mengaku gangguan (englihatan saat melihat

jauh" se(erti !er!a)ang 'an !uram. Pasien juga merasakan (egal (egal 'an

+a(ek (a'a mata kanan n)a jika su'ah terlalu lama !erakti,itas.

Pemeriksaan l#kalis :

'i"u"

Tajam Penglihatan

K#reksi

A''isi

Ka+amata Lama

0istansia Pu(il

&8&

Ti'ak a'a

/ 9 $.%%

-;

58&%

/ < 1.=5%.> P-;

/ 9 $.%%

-;

&$8&%mm

!un(u"k%i

- 7asa

0ilatasi ,ena

2ikr#aneurismaNe#,askularisasi

6r#ssing ?en#mena

- 2a+ula lutea

Eksu'at

- etina

em#rhage

6#tt#n #ll (at+h

A7 183

Ti'ak 'itemukan


9; terja'in)a

(ersilangan

arteri#,en#sus

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

Ti'ak 'itemukan

A7 183

Ti'ak 'itemukan


9; terja'in)a

(ersilangan

arteri#,en#sus

9; terlihat !er+ak

ke(utihan 'i'aerah

makula

9; 'itemukan

(er'arahan 'i !agian

tem(#ral retina

9; terlihat a'an)a

!intik !intik !erarna

(utih

'. DIA#N$SIS KER-A

40/ etin#(ati i(ertensi ra'e III

40/ Pres!i#(ia

4/ 2i#(ia

'I. DIA#N$SIS BANDIN#

a. 40/ etin#(ati i(ertensi gra'e I

b. 40/ etin#(ati i(ertensi gra'e II

&. 40/ etin#(ati i(ertensi gra'e I7

(. 40/ i(ermetr#(ia

e. 40/ Astigmatisme

). 40/ etin#(ati 0ia!etikum

'II. AN-URAN PEMERIKSAAN

. Pemeriksaan Angi#gra?i @l#ure+ens

/. Pemeriksaan menggunakan /tere#s+#(i+ !i#mi+r#s+#(i+

&


7/31

0. Pemeriksaan #(ti+al +#heren+e t#m#gra(h).

'III. TERAPI

1. 2e'ikament#sa

a. 4ral : +a(t#(ril $5 mg $C1" ,it A 1C1!. T#(ikal : ti'ak a'a

+. Parenteral : ti'ak a'a

'. 4(erati? : Laser Arg#n

$. N#n 2e'ikament#sa

a. ese( ka+amata sesuai k#reksi:

40 : Plan# A'' / 9 $.%%

4/ : / -1.=5 A'' / 9 $"%%

I1. EDUKASI1. 2enjelaskan ke(a'a (asien !aha ,isusn)a !erkurang #leh karena

k#m(likasi 'ari (en)akit hi(ertensin)a.

$. 2enjelaskan ke(a'a (asien agar terus meng#ntr#l tekanan 'arahn)a

(a'a '#kter s(esialis (en)akit 'alam.

3. 2enjelaskan ke(a'a (asien untuk 'iet ren'ah lemak 'an garam" #lah

raga )ang teratur 'an menurunkan !erat !a'an sesuai i'ealn)a.

>. 2enjelaskan ke(a'a (asien !aha (en)akit ini 'a(at !erkem!ang ke

sta'ium lanjut 'an 'a(at mengaki!atkan ke!utaan.

5. 2enjelaskan ke(a'a (asien !aha keluhan sulit mem!a+a jarak 'ekat

karena melemahn)a #t#t mata karena ?akt#r usia 'an 'a(at 'i(er!aiki'engan menggunakan ka+amata !a+a.

&. 2enjelaskan ke(a'a (asien !aha keluhan sulit mem!a+a jarak 'ekat

'a(at terja'i (eru!ahan terus sesuai 'engan (ertam!ahan usia"

sehingga harus sering k#ntr#l 'an men)esuaikan ukuran ka+a mata

!a+a (asien.

=. 2engingatkan (asien untuk mem(erhatikan sum!er (en+aha)aan saat

menjahit 'an mem!a+a terutama saat malam hari.

1. PR$#N$SIS

40 4/

A' @ungsi#nam 0u!ia A' 2alam 0u!ia A' 2alam

A' /anam 0u!ia A' 2alam 0u!ia A' 2alam

A' 7itam A' #nam A' #nam

1I. K$MP,IKASI

=


8/31

K#m(likasi retin#(ati hi(ertensi a'alah !erkem!angn)a menja'i

sta'ium I7 'an akan menja'i ke!utaan. 4klusi +a!ang ,ena retina

74; 'an #klusi arteri retina sentralis 6A4;

BAB II

TIN-AUAN PUSTAKA

A. Anatmi Retina

B


9/31

am!ar 1. Anat#mi #la 2ata

etina a'alah selem!ar ti(is jaringan sara? )ang semitrans(aran" 'an

multila(is )ang mela(isi !agian 'alam 'ua (er tiga (#steri#r 'in'ing !#la mata.

etina mem!entang ke 'e(an ham(ir sama jauhn)a 'engan k#r(us siliare" 'an

akhirn)a 'i te(i #ra serrata. Pa'a #rang 'easa" #ra serrata !era'a sekitar &"5 mm

'i !elakang garis /+hal!e (a'a s)stem tem(#ral 'an 5"= mm 'i !elakang garis

ini (a'a sisi nasal. Permukaan luar retina sens#rik !ertum(uk 'engan membran

Bruch" k#r#i'" 'an sklera. etina men(un)ai te!al %"1 mm (a'a #ra serrata 'an

%.$3 mm (a'a kutu! (#steri#r. 0i tengah-tengah retina (#steri#r ter'a(at makula.

/e+ara klinis makula 'a(at 'i'e?inisikan se!agai 'aerah (igmentasi kekuningan

)ang 'ise!a!kan #leh (igmen luteal Cant#?il;" )ang !er'iameter 1"5 mm. 0i

tengah makula" sekitar 3"5 mm 'ise!elah lateral 'iskus #(tikus" ter'a'a(t ?#,ea

)ang se+ara klinis meru(akan suatu +ekungan )ang meru(akan (antulan khusus

!ila 'ilihat 'engan #(thlasm#sk#(. @#,ea meru(akan jaringan #na a,askular

'iretina (a'a angi#gra?i ?l#ur#sensi. /e+ara hist#l#gis" ?#,ea 'itan'ai 'engan

meni(is)a la(isan inti luar 'an ti'ak a'an)a la(isan (arenkim karena aks#n -

*


10/31

aks#n sel ?#t#rese(t#r la(isan serat henle; !erjalan #!lik 'an (ergeseran se+ara

sentri?ugal la(isan retina )ang le!ih 'ekat ke (ermukaaan 'alam retina. @#,e#la

a'alah !agian (aling tengah (a'a ?#,ea" ?#t#rese(t#rn)a a'alah sel keru+ut" 'an

!agian retina )ang (aling ti(is.=

/e+ara hist#l#gis" la(isan-la(isan retina ter'iri atas 1% la(isan" mulai 'ari

sisi 'alam a'alah se!agai !erikut:="B

1 2em!rana limitan interna" meru(akan mem!ran hialin antara retina 'an

!a'an ka+a.

$ La(isan sera!ut sara?")ang mengan'ung aks#n < aks#n sel gangli#n )ang

!erjalan menuju ke Ner,us 4(tikus. 0i 'alam la(isan < la(isan ini terletak

se!agian !esar (em!uluh 'arah retina.

3 La(isan sel gangli#n" )ang meru(akan la(is !a'an sel 'ari (a'a Ner,us

4(tikus.

> La(isan (leksi?#rm 'alam" )ang mengan'ung sam!ungan < sam!ungan sel

gangli#n 'alam sel amakrin 'an sel !i(#lar.

5 La(isan inti 'alam" meru(akan !a'an sel !i(#lar" amakrin 'an sel

h#ri#ntal. La(isan ini men'a(at meta!#lisme 'ari arteri retina sentral.

& La(isan (leksi?#rm luar" )ang mengan'ung sam!ungan < sam!ungan sel

!i(#lar 'an sel h#ri#ntal 'engan ?#t#rese(t#r.

= La(isan inti luar" )ang meru(akan susunan la(is nukleus" sel keru+ut 'an

!atang. Ketiga la(is 'i atas a,askuler 'an men'a(at meta!#lisme 'ari

ka(iler k#r#i'.

B 2em!rana limitan eksterna" )ang meru(akan mem!ram ilusi.

* La(isan ?#t#rese(t#r" meru(akan la(is terluar retina ter'iri atas sel !atang

)ang mem(un)ai !entuk ram(ing 'an sel keru+ut.1% E(itelium (igmen retina.

1%


11/31

am!ar $. Penam(ang hist#l#gis la(isan retina

etina mem(er#leh ,askularisasi 'ari $ sum!er" )aitu kh#ri#ka(ilaris 'an

arteri retina sentralis. Kh#ri#ka(ilaris !era'a te(at 'i luar mem!rana bruch,

mem(er'arahi se(ertiga !agian luar retina. /e'angkan arteri retina sentralis

mem(er'arahi 'ua (ertiga !agian se!elah 'alam. Arteri retina sentralis !erasal

'ari +a!ang (ertama arteri #(htalmika" menem!us !#la mata 'i!agian me'ial

!aah 1$ mm se!elah #(tik ner,us 'i!elakang !#la mata. /etelah masuk ke'alam !#la mata" arteri retina sentralis !er+a!ang 'ua !i?ur+ati#;" )aitu +a!ang

su(eri#r 'an in?eri#r. /etelah (er+a!angan (ertama" (em!uluh 'arah menja'i

arteri#l 'an kehilangan la(isan #t#t serta lamina elastik internan)a. Arteri#l retina

)ang !era'a 'ila(isan serat sara? akan !er+a!ang- +a!ang akhirn)a menja'i

jaringan ka(iler )ang luas" )ang terletak (a'a semua la(is retina 'alam sam(ai

mem!rana limitan eksterna.$

Arteri#l !er!e'a 'engan ,enula 'ari (enam(ang )ang !ulat 'an

'in'ingn)a le!ih te!al. 0in'ing ka(iler ter'iri 'ari suatu la(is en'#tel )ang ti'ak

ter(utus" 'ikelilingi #leh sela(ise sel (erisit )ang ter(utus-(utus. Ikatan en'#tel

(em!uluh 'arah )ang !ersi?at im(ermea!el meru(akan saar 'arah retina !agian

'alam inner barrier), se'angkan saar 'arah retina !agian luar 'i!entuk #leh

ikatan )ang erat !agian lateral sel-sel e(itel (igmen retina (a'a #nula a'herens

'an #nula #++lu'ens (outer barrier).$

11


12/31

7ena mengikuti 'istri!usi arteri. /e+ara hist#l#gi ,ena ter'iri 'ari la(isan

en#telial 'an jaringan (enunjang )ang le!ih ti(is 'i!an'ingkan 'engan arteri.

Pa'a tem(at-tem(at tertentu terja'i (ersilangan arteri 'engan ,ena" 'imana =%D

arteri !era'a 'i atas ,ena. Pa'a (ersilangan arteri 'an ,ena juga akan 'ijum(ai

(erselu!ungan (sheating) )ang !erasal 'ari tunika a',entisia 'ari (em!uluh

'arah.$

B. !i"ilgi Retina

etina a'alah jaringan (aling k#m(leks 'i mata. Untuk melihat" mata

harus !er?ungsi se!agai alat #(tik" se!agai suatu rese(t#r k#m(leks" 'an se!agai

suatu tran'user )ang elekti?. /el < sel !atang 'an keru+ut 'i la(isan ?#t# rese(t#r

mam(u mengu!ah rangsang +aha)a menja'i suatu im(uls sara? )ang 'ihantarkan

#leh la(isan serat sara? retina melalui sara? #(tikus 'an (a'a akhirn)a ke k#rteks

(englihatan.=

/el-sel !atang 'an keru+ut 'i la(isan ?#t#rese(t#r mam(u mengu!ah

rangsangan +aha)a menja'i suatu im(uls sara? )ang 'ihantarkan #leh la(isan serat

sara? retina melalui sara? #(tikus 'an akhirn)a ke k#rteks (englihatan. 2akula

!ertanggung jaa! untuk ketajaman (englihatan )ang ter!aik 'an untuk

(englihatan arna" 'an se!agian !esar seln)a a'alah sel keru+ut. 0i ?#,ea

sentralis" ter'a(at hu!ungan ham(ir 1:1 antara ?#t#rese(t#r keru+ut" sel

gangli#nn)a" 'an serat sara? )ang keluar" 'an hal ini menjamin (englihatan )ang

(aling tajam. 0i retina (eri?er" !an)ak ?#t#rese(t#r 'ihu!ungkan ke sel gangli#n

)ang sama" 'an 'i(erlukan sistem (eman+ar )ang le!ih k#m(leks. Aki!at 'ari

susunan se(erti itu a'alah !aha makula terutama 'igunakan untuk (englihatan

sentral 'an arna (englihatan ?#t#t#(ik;" se'angkan !agian retina lainn)a" )ang

se!agian !esar ter'iri 'ari ?#t#rese(t#r !atang" 'igunakan terutama untuk

(englihatan (eri?er 'an malam sk#t#(ik;.=

@#t#rese(t#r keru+ut 'an !atang terletak 'ila(isan terluar )ang a,askular

(a'a retina sens#rik 'an meru(akan tem(at !erlangsungn)a reaksi kimia )ang

men+etuskan (r#ses (englihatan. /etia( sel ?#t#rese(t#r keru+ut mengan'ung

r#'#(sin" )ang meru(akan suatu (igmen (englihatan ?#t#sensiti?. #'#(sin

a'alah suatu gluk#li(i' mem!ran )ang se(aruh ter!enam 'i lem(eng mem!ran

la(is gan'a (a'a segmen (aling luar ?#t#rese(t#r. Pen)era(an +aha)a (un+ak (a'a

1$


13/31

r#'#(sin terja'i (a'a (anjang gel#m!ang sekitar 5%% nm" )ang terletak 'i 'aerah

!iru < hijau s(ektrum +aha)a.=

Penglihatan sk#t#(ik seluruhn)a 'i(erantarai #leh ?#t#rese(t#r sel !atang.

Pa'a !entuk (englihatan a'a(tasi gela( ini" terlihat !erma+am < ma+am nuansa

a!u-a!u" teta(i arna ti'ak 'a(at 'i!e'akan. /eaktu retina telah !er'a(atasi

se(enuhn)a" sensiti,itas s(ektral retina !ergeser 'ari (un+ak '#minasi r#'#(si

5%% nm ke sekitar 5&% nm" 'an mun+ul sensasi arna. /uatu !en'a akan !erarna

!ila !en'a terse!ut mengan'ung ?#t#(igmen )ang men)era( (anjang gel#m!ang

tertentu 'an se+ara selekti? memantulkan atau men)alurkan (anjang gel#m!ang

tertentu 'i 'alam s(ektrum sinar tam(ak >%% < =%% nm;. Penglihatan siang hari

terutama #leh ?#t#rese(t#r keru+ut" s#re atau senja 'i(erantarai #leh k#m!inasi sel

!atang 'an keru+ut" 'an (englihatan malam #leh ?#t#rese(t#r !atang. Warna retina

!iasan)a jingga.

C. Pemerik"aan !un(u"k%i 2 $)talm"k%i Retina

Pa'a (emeriksaan #?talm#sk#( )ang 'i (eriksa a'alah Ner,us 4(tik"

retina" makula 'an ?#,ea" k#r#i' 'an (em!uluh 'arah retina. /elain itu 'a(at juga

'a(at 'i(eriksan jaringan lain se(erti k#rnea" 64A" iris" k#r#i' 'an !a'an ka+a"

meski(un 'engan slitlam( (emeriksaan untuk jaringan ini le!ih !aik hasiln)a.=

Pa'a (emeriksaan tam(ak ?un'us !earna merah" (a(il !atas tegas"

!erarna agak kemerahan" 'i tengahn)a le!ih (u+at kurang le!ih se(ertiga

'iameter (u(il. 0i tengah < tengah (a(il keluarlah arteri 'an ,ena retina sentral

)ang !er+a!ang ke atas" ke !aah" kemu'ian ke nasal 'an ke tem(#ral. Arteri

'i!e'akkan 'engan ,ena" arteri !er!entuk lurus !erarna merah terang" le!ih

ke+il" se'angkan ,ena le!ih !erkel#k < kel#k" arna le!ih tua" 'sn le!ih !esar.

Per!an'ingan 'iameter arteri 'an ,ena a'aah $ : 3. Pa'a 'aerah makula lutea"

)ang letakn)a $ (a(il 'iameter tem(#ral 'ari (a(il 'an kelihatan se!agai !er+ak

)ang !erarna le!ih merah 'ari sekitarn)a" 'i tengahn)a ter'a(at ?#,ea sentralis

)ang terlihat se#lah < #lah a'a +aha)a (a'a tem(at itu" karena ini 'ise!ut re?leks

?#,ea 9;. &"=

13


14/31

am!ar 3. @un'usk#(i etina N#rmal

D. Retin%ati 3i%erten"i

etin#(ati hi(ertensi a'alah kelainan atau (eru!ahan ,askularisasi retina

(a'a (en'erita hi(ertensi.1i(ertensi arteri sistemik meru(akan tekanan 'iast#lik

*% mmg 'an tekanan sist#lik 1>% mmg. Jika kelainan 'ari hi(ertensi

terse!ut menim!ulkan k#m(likasi (a'a retina maka terja'i retin#(ati hi(ertensi.$

Kla"i)ika"i Retin%ati 3i%erten"i

Klasi?ikasi retin#(ati hi(ertensi (ertama kali 'i!uat (a'a tahun 1*3*

#leh Keith Wagener arker. Klasi?ikasi 'an m#'i?ikasi )ang 'i!uat 'i'asarkan

(a'a hu!ungan antara temuan klinis 'an (r#gn#sis )aitu te'iri atas em(at

kel#m(#k retin#(ati hi(ertensi.

Ta!el 1 . Klasi?ikasi Keith-Wagener-arker 1*3*;

1

1>


15/31

Sta(ium Karakteri"tik

/ta'ium I Pen)em(itan ringan" skler#sis 'an hi(ertensi ringan"

asim(t#matis.

0alam (eri#'e B tahun : > D meninggal

/ta'ium II Pen)em(itan 'e?initi?" k#nstriksi ?#kal" skler#sis" 'an

ni+king arteri#,en#us

0alam (eri#'e B tahun : $% D meninggal

/ta'ium III etin#(ati +#tt#n-##l s(#t" arteri#s+ler#sis" hem#ragik;

0alam (eri#'e B tahun : B% D meninggal

/ta'ium I7 E'ema neur#retinal termasuk (a(ile'ema

0alam (eri#'e B tahun : *B D meninggal

Ta!el $. Klasi?ikasi /+heie 1*53;1


/ta'ium I Pen+iutan setem(at (a'a (em!uluh 'arah ke+il

/ta'ium II Pen+iutan (em!uluh 'arah arteri men)eluruh" 'engan

ka'ang-ka'ang (en+iutan setem(at sam(ai se(erti!enang" (em!uluh 'arah arteri tegang" em!entuk +a!ang

keras

/ta'ium III Lanjutan sta'ium II" 'engan eksu'asi +#tt#n" 'engan

(er'arahan )ang terja'i aki!at 'iast#l 'i atas 1$% mmg"

ka'ang-ka'ang ter'a(at keluhan !erkurangn)a

(englihatan

/ta'ium I7 /e(erti sta'ium III 'engan e'ema (a(il 'engan eksu'at

star figure" 'isertai keluhan (englihatan menurun 'engan

tekanan 'iast#l kira-kira 15% mmg

15


16/31

Ta!el 3. 2#'i?ikasi klasi?ikasi /+heie $


/ta'ium % Ti'ak a'a (eru!ahan

/ta'ium I Pen)em(itan arteri#lar )ang ham(ir ti'ak ter'eteksi

/ta'ium II Pen)em(itan )ang jelas 'engan kelainan ?#kal

/ta'ium III /ta'ium II 9 (er'arahan retina 'an8atau eksu'at

/ta'ium I7 /ta'ium III 9 (a(ile'ema

Ta!el >. Klasi?ikasi etin#(ati i(ertensi tergantung 'ari !erat ringann)a tan'a

Retin%ati De"kri%"i A""ia"i "i"temik

Mild /atu atau le!ih 'ari tan'a !erikut

: Pen)em(itan artei#ler

men)eluruh atau ?#kal" AV

nicking" 'in'ing arteri#ler le!ih

(a'at silver-wire;

As#siasi ringan 'engan

(en)akit str#ke" (en)akit

jantung k#r#ner 'an

m#rtalitas kar'i#,askuler

Moderate etin#(ati mil' 'engan satu atau

le!ih tan'a !erikut : Per'arahan

retina blot, dot atau flame-

shape;" mikr#aneurisma" cotton-

wool" hard eudates

As#siasi !erat 'engan

(en)akit str#ke" gagal

jantung" 'is?ungsi renal

'an m#rtalitas

kar'i#,askuler

Accelerated Tan'a-tan'a retin#(ati moderate

'engan e'ema (a(il 'an 'a(at

'isertai 'engan ke!utaan

As#siasi !erat 'engan

m#rtalitas 'an gagal

ginjal

1&


17/31

Ta!el 5. Klasi?ikasi etin#(ati i(ertensi 'i agian Ilmu Pen)akit 2ata /62 1

Ti%e !un(u"k%i

Ti(e 1 :

@un'us hi(ertensi 'engan atau tan(a

retin#(ati" ti'ak a'a skler#se" 'an

ter'a(at (a'a #rang mu'a.

Arteri men)em(it 'an (u+at" arteri

meregang 'an (er+a!angan tajam"

(er'arahan a'a atau ti'ak a'a" eksu'at

a'a atau ti'ak a'a.

Ti(e $ :

@un'us hi(ertensi 'engan atau tan(a

retin#(ati skler#se senile" (a'a #rang

tua.

Pem!uluh 'arah mengalami

(en)em(itan" (ele!aran" 'an sheating

setem(at. Per'arahan retina" ti'ak a'a

e'ema (a(il

Ti(e 3 :

@un'us 'engan retin#(ati hi(ertensi 'an

arteri#skler#sis" ter'a(at (a'a #rang

mu'a.

Pen)em(itan arteri" kel#kan !ertam!ah

?en#mena crossing, (er'arahan

multi(le" cotton wall patches" ma+ula

star figure.

Ti(e > :

i(ertensi (r#gresi?

E'ema (a(il" cotton wall patches" hard

eudates, soft eudates, star figure )ang

n)ata.

Pat)i"ilgi Retin%ati 3i%erten"i

Peningkatan tekanan 'arah sistemik akan men)e!a!kan ,as#k#nstriksi

arteri#l. 7as#k#nstriksi terja'i karena a'an)a (r#ses aut#regulasi (a'a

(em!uluh 'arah. asil (enelitian wallow 'iketahui sel-sel (erisit )ang a'a

'i'in'ing (em!uluh 'arah )ang !er(eran (a'a (r#ses ,as#k#nstriksi.

7as#k#ntriksi !iasan)a terja'i se+ara merata 'i?us; 'i seluruh (em!uluh

'arah retina" teta(i !isa juga 'itemukan (a'a se!agian (em!uluh 'arah

segmental;. i(ertensi )ang !erlangsung lama atau kr#nik akan

men)e!a!kan terja'in)a (eru!ahan 'in'ing (em!uluh 'arah arteri#skler#sis

'an ater#skler#sis;.$

Arteri#skler#sis a'alah (eru!ahan )ang terja'i (a'a arteri#l. 0in'ing

arteri#l se+ara hist#l#gik terlihat mene!al" karena (a'a tunika me'ia terja'i

hi(ertr#?i jaringan #t#t. Tunika intima mengalami (r#ses hialinisasi" 'an

en'#tel ka(iler mengalami (r#ses hi(ert#?i" sehingga mem!entuk jaringan

1=


18/31

k#nsentrik )ang !erla(is-la(is se(erti kulit !aang union skin;. Pr#ses )ang

terja'i 'iatas men)e!a!kan lumen (em!uluh 'arah menja'i ke+il.*

Arteri#skler#sis akan men)e!a!kan gangguan (a'a (ersilangan arteri

'engan ,ena (arteriovenous crossing). 0in'ing arteri )ang kaku akan

menekan 'in'ing ,ena )ang le!ih lem!ut. 0alam kea'aan n#rmal ti'ak terja'i

(enekanan 'an ele,asi (a'a (ersilangan arteri 'an ,ena. Penekanan (a'a ,ena

#leh arteri )ang skler#sis 'a(at terja'i 'alam !e!era(a taha(" ,ena )ang

!era'a 'i !aah arteri ti'ak terlihat karena arteri )ang skler#sis maka ,ena

se#lah ter(utus 'an akan mun+ul lagi se+ara (erlahan setelah meleati

(ersilangan arteri (arteriovenous nicking). al ini 'ikenal 'engan nama

!unn"s phenomenon. entukn)a !er,ariasi tergantung 'ari !eratn)a skler#sis"

!ila skler#sis le!ih !erat men)e!a!kan ,ena menja'i 'e?leksi (a'a 'aerah

(ersilangan" )ang terlihat se(erti huru? / atau F (salus sign).Pa'a kea'aan

tertentu ,ena !era'a 'i atas arteri" sehingga akan terlihat ele,asi ,ena 'i atas

arteri. Taha( selanjutn)a akan terja'i sten#sis ,ena 'i !agian 'istal (ersilangan

karena (r#ses skler#sis arteri )ang !erat.>"*

Lumen ,ena )ang men)em(it karena (enekanan #leh arteri )ang

skler#sis" men)e!a!kan aliran 'arah menja'i le!ih +e(at" 'a(at menim!ulkan

(r#li?erasi en'#tel 'an ka'ang-ka'ang ter!entuk tr#m!us. Tr#m!us

men)e!a!kan tersum!atn)a aliran 'arah" sehingga akan men)e!a!kan

tim!uln)a tan'a-tan'a #klusi ,ena retina sentral. 0alam kea'aan n#rmal

'in'ing arteri#l ti'ak terlihat" )ang terlihat a'alah sel-sel 'arah merah 'i

'alam lumen. ertam!ahn)a kete!alan 'in'ing arteri#l karena (r#ses

arteri#sekler#sis maka terja'i (eru!ahan re?leks +aha)a arteri#l. Pantulan

+aha)a 'ari (ermukaan 'in'ing arteri#l )ang k#n,eks terlihat se(erti garisti(is )ang mengkilat 'i tengah k#l#m 'arah re?leks +aha)a n#rmal;. Pa'a

(em!uluh 'arah )ang mene!al" (antulan re?leks +aha)a n#rmal hilang 'an

+aha)a terlihat le!ih luas 'an !uram. al ini 'iangga( se!agai tan'a aal

terja'in)a arteri#skler#sis.*

Pa'a ?un'usk#(i akan terlihat se!agian (em!uluh 'arah se(erti

tem!aga (copper wire;" karena meningkatn)a kete!alan 'in'ing 'an lumen

!erkurang kemu'ian terja'i (eru!ahan (a'a re?leks +aha)a arteri#l. ila

1B


19/31

(r#ses skler#sis !erlanjut" 'in'ing arteri semakin mene!al 'an lumen

menge+il )ang akhirn)a ham(ir ti'ak terlihat sehingga aktu (en)inaran

han)a !er!entuk garis (utih saja" )ang 'ikenal se!agai re?leks kaat (erak

(silver wire refle).$">

Per'arahan akan terja'i !ila hi(ertensi !erlangsung lama 'an ti'ak

terk#ntr#l. Pr#ses )ang kr#nik ini akan men)e!a!kan kerusak inner blood

barrier" sehingga terja'i ekstra,asasi (lasam 'an sel 'arah merah ke retina

(hard eudates).Per'arahan !iasan)a terja'i (a'a la(isan sera!ut sara? retina"

'istri!usin)a mengikuti alur sera!ut sara?" sehingga terlihat se(erti li'ah a(i

(flame shape). Kerusakan 'itingkat ka(iler maka (er'arahan terja'i (a'a

la(isan inti 'alam atau (leksi?#rm 'alam" !entukn)a le!ih !ulat (blot like

appearance;. $">

Iskemik ?#kal atau area n#n (er?usi )ang terja'i (a'a la(isan sera!ut

sara? retina" maka sera!ut sara? akan !er'egenerasi menja'i !engkak 'an

se+ara hist#l#gi tam(ak se(erti suatu kel#m(#k c#stoid bodies. Kelainan ini

'ikenal 'engan cotton woolspot (soft eudates), )ang (a'a (emeriksaan

?un'usk#(i terlihat se!agai area (utih kea!uan se(erti ka(as 'engan !atas

)ang ti'ak tegas.>

Pa(il e'ema 'ise!a!kan #leh a'an)a iskemia 'i'aerah (a(il )ang akan

men)e!a!kan ham!atan aliran aC#(lasma" sehingga terja'i (em!engkakan

aC#n 'i (a(il ner,us #(tikus.1%

Ater#skelr#sis a'alah (r#ses skler#sis )ang terja'i (a'a (em!uluh

'arah retina )ang le!ih !esar. Pa'a ater#skelr#sis sering 'itemukan ?i!r#sis

'an kalsi?ikasi (a'a tunika intima. Pa'a kea'aan hi(ertensi accelerated terja'i

(em!entukan (lak )ang !esar 'i intra lumen )ang akan men)um!at (em!uluh'arah !esar sehingga akan tim!ul k#m(likasi 'alam !entuk #klusi +a!ang

retina sentralis A4; atau arteri retina sentralis 6A4;.$"*

#e*ala Klinik

etin#(ati hi(ertensi meru(akan (en)akit )ang !erjalan se+ara kr#nis

sehingga gejala (en)akit aal sering ti'ak 'irasakan. Pen'erita retin#(ati

hi(ertensi !iasan)a akan mengeluhkan sakit ke(ala 'an n)eri (a'a mata. &

1*


20/31

Penurunan (englihatan atau (englihatan ka!ur han)a terja'i (a'a sta'ium III

atau sta'ium I7 #leh karena (eru!ahan ,askularisasi aki!at hi(ertensi se(erti

(er'arahan" cotton wool spot" telah mengenai makula.$

Diagn"i"

0iagn#sis retin#(ati hi(ertensi 'itegakkan !er'asarkan (a'a anamnesis

ria)at hi(ertensi;" (emeriksaan ?isik tekanan 'arah;" (emeriksaan

#?talm#l#gi ?un'usk#(i;" 'an (emeriksaan (enunjang 'engan angi#gra?i

?lu#r#sens. Pa'a anamnesis (englihatan )ang menurun meru(akan keluhan

utama )ang sering 'iungka(kan #leh (asien. Pasien mengeluhkan !uram 'an

se(erti !er!a)ang a(a!ila melihat sesuatu. Penglihatan !iasan)a turun se+ara

(erlahan sehingga ti'ak 'isa'ari. Pemeriksaan tekanan 'arah 'i'a(atkan

tekanan 'iast#l *% mmg 'an tekanan sist#l 1>% mmg " su'ah mulai

terja'i (eru!ahan (a'a (em!uluh 'arah retina.$

Pemeriksaan tajam (englihatan 'an ?un'usk#(i a'alah (emeriksaan

#?talm#l#gi (aling men'asar untuk menegakkan 'iagn#sis retin#(ti hi(ertensi.

2elalui (emeriksaan ?un'usk#(i" 'a(at 'itemukan !er!agai kelainan retina

(a'a (asien retin#(ati hi(ertensi. asil (emeriksaan 'engan #?tlam#sk#("

se!agai !erikut :

am!ar >. @un'usk#(i (a'a (en'erita hi(ertensi

$%


21/31

am!ar 5.Mild $#pertensive %etinopath#.Ket : A.&icking AV(anah (utih; 'an (en)em(itan arteri#l l#kal (anah hitam; .

. Terlihat AV nicking (anah hitam; 'an gam!aran copper wiring (a'a

arteri#l (anah (utih;.

am!ar &. Moderate $#pertensive %etinopath#

Ket : A.AV nicking(anah (utih; 'an cotton wool spot(anah hitam;.

. Per'arahan retina (anah hitam; 'an gam!aran cotton wool spot (anah

(utih;

$1


22/31

am!ar =. am!aran cotton wool spot'an (er'arahan retina

Ket : 2ulti(el cotton wool spot(anah (utih; " (er'arahan retina (anah hitam;.

am!ar B.$ard eudate

$$


23/31

am!ar *. am!aran 'otton wool spot " macula star figure 'isertai (a(il

e'ema

Ket : Panah !iru : 'otton wool spot G Panah (utih : (er'arahan blot shape; G

Panah hijau : eksu'asi retina 'an macular starstar figure; G (anah hitam : (a(il

e'ema

$3


24/31

am!ar 1%. @un'usk#(i sesuai sta'ium retin#(ati hi(ertensi

Pemeriksaaan (enunjang )ang 'ilakukan setelah (emeriksaan

?un'usk#(i a'alah angi#gra?i ?lu#resein. K#ntras !eru(a !ahan ?lu#resein

'imasukkan melalui ,ena 'i lengan. Ketika k#ntras su'ah men+a(ai (em!uluh

'arah retina" gam!aran (em!uluh 'arah terse!ut 'i?#t# 'engan kamera khusus

)ang menggunakan sinar !iru. Pemeriksaan ini 'a(at menentukan 'engan

te(at l#kasi terja'in)a ne#,askularisasi 'an ke!#+#ran ka(iler retina. $

$>


25/31

am!ar 11. Per!an'ingan ?#t# retina 'engan angi#gra?i ?lu#r#sein

Pemeriksaan la!#rat#rium juga (enting untuk men)ingkirkan (en)e!a! lain

retin#(ati selain 'ari hi(ertensi. Untuk (emeriksaan la!#rat#rium terutama

'i(eriksa ka'ar gula 'arah" lemak 'arah 'an ?ungsi ginjal. 11

E. Km%lika"i

K#m(likasi 'ari retin#(ati hi(ertensi )aitu !eru(a #klusi arteri retina

sentralis 6A4;" #klusi arteri retina +a!ang A4;" #klusi ,ena retina +a!ang

74; .$"1$

Pen)e!a! 'ari #klusi arteri retina (aling umum aki!at a'an)a em!#li.Arteri #?talmika meru(akan +a!ang (ertama 'ari arteri kar#tis interna. Em!#lus

!isa !erasal 'ari jantung atau arteri kar#tis )ang se+ara jelas mengarah langsung

ke mata. Em!#li 'ari jantung ter'iri 'ari em(at ti(e" antara lain em!#li

terkalsi?ikasi 'ari katu( a#rta atau mitral" ,egetasi 'ari en'#kar'itis !akterial"

tr#m!us )ang !erasal 'ari jantung !agian kiri" 'an materi miks#mat#sa aki!at

miks#ma atrial.13

Pen)akit arteri kar#tis juga 'a(at menja'i sum!er em!#li. Em!#li retina

'ari arteri kar#tis ter'iri 'ari tiga ti(e )aitu em!#li k#lester#l (lak #llenh#rst;"

em!#li ?i!rin#(latelet" 'an em!#li terkalsi?ikasi.13

am!aran klinis 'ari #klusi arteri retina 'a(at !eru(a #klusi arteri retina

sentral" 'an #klusi arteri retina +a!ang.13

6A4 #klusi arteri retina sentral; !iasan)a 'iaki!atkan #leh ater#ma"

meski(un hal ini 'a(at 'ise!a!kan aki!at em!#li terkalsi?ikasi. Keluhan )ang

'ialami (asien !iasan)a !ersi?at akut 'an hilangn)a la(ang (an'ang. Tan'a-tan'a

$5


26/31

)ang 'a(at 'itemukan !eru(a (u(il 2ar+us unn atau amaur#tik" retina tam(ak

(utih aki!at (em!engkakan 'an ter'a(at cherr#-red spot. 0engan (emeriksaan

angi#gra?i menunjukkan (enun'aan (engisian arteri 'an karena ter'a(at e'ema

retina maka ?lu#resensi ke !agian k#r#i' tertutu(i.13

A4 #klusi arteri retina +a!ang; (aling sering 'iaki!atkan #leh karena

em!#li. Pasien 'a(at mengeluh hilangn)a la(ang (an'ang se+ara melintang atau

sekt#ral 'an terja'i men'a'ak. Tan'a )ang 'a(at 'itemukan !eru(a retina menja'i

(utih 'i area )ang 'ialiri arteri" (em!engkakan !erka!ut (erlahan menjernih"

teta(i !agian 'alam retina menja'i atr#?i 'an !erhu!ungan 'engan hilangn)a

la(ang (an'ang sekt#ral )ang (ermanen" 'an (a'a !e!era(a kasus juga 'a(at

'itemukan rekanalisasi arteri#l )ang tersum!at. Pa'a ?lu#resensi angi#gra?i

menunjukkan area )ang terli!at menunjukkan gam!aran ti'ak a'an)a (er?usi.13

74 #klusi ,ena retina +a!ang; akut ti'ak terlihat (a'a gam!aran

?un'usk#(i" 'alam !e!era(a aktu 'a(at menim!ulkan e'ema )ang !ersi?at (utih

(a'a retina aki!at in?ark (a'a (em!uluh 'arah retina. /eiring aktu" ,ena )ang

tersum!at akan mengalami rekanalisasi sehingga kem!ali terja'i re(er?usi 'an

!erkurangn)a e'ema. Namun" teta( terja'i kerusakan )ang (ermanen terha'a(

(em!uluh 'arah. 4klusi )ang terja'i meru(akan aki!at 'ari em!#li.1$"13

!. Diagn"i" Ban(ing

0iagn#sis !an'ing mata tenang ,isus turun (erlahan" a'alah : 1

1 etin#(ati 0ia!etik

am!aran etin#(ati 'ia!etik (a'a ?un'usk#(i ham(ir sama 'engan

retin#(ati hi(ertensi )aitu 'itemukan !l#tlike a((eran+e" mikr#aneurisma"

'ilatasi ,ena 'an !erkel#k-kel#k" har' eCu'ate" s#?t eCu'ate"ne#,askularisasi" 'an e'ema retina. /elain itu juga 'i'a(atkan gula 'arah

)ang ti'ak terk#ntr#l )aitu $%% mg8'l.

$ Katarak

Penurunan ,isus (erlahan (a'a (asien katarak aki!at kekeruhan lensa )ang

terja'i se+ara !erangsur. Pa'a ?un'usk#(i 'irek 'i'a(atkan re?leks ?un'us

)ang hitam.

3 lauk#ma

$&


27/31

Pa'a glauk#ma terja'i (eningkatan tekanan intra#kular" 'e?ek la(ang

(an'ang" atr#?i (a(il sara? #(tik. Tekanan intra#kular $%mmg" 'an

(a'a (emeriksaan ?un'usk#(i terlihat atr#?i (a(il sara? #(tik )ang terlihat

arnan)a 'ari merah kekuningan menja'i (u+at" selain itu 'a(at

'itemukan (ula e'ema (a(il.

> Kelainan re?raksi

2i#(ia" hi(ermetr#(" astigmatisme a'alah kelainan re?raksi )ang 'a(at

men)e!a!kan ,isus turun. Pa'a mi#(ia (anjang !#la mata anter#(#steri#r

)ang le!ih !esar atau kekuatan (em!iasan me'ia re?raksi terlalu kuat"

sehingga !a)angan 'ari !en'a jatuh 'i'e(an retina (a'a mata )ang ti'ak

!erak#m#'asi". Pa'a hi(ermetr#(ia gangguan kekuatan (em!iasan mata

'imana sinar sejajar ti'ak +uku( 'i!iaskan sehingga titik ?#kusn)a terletak

'i !elakang retina. Astigmatisme jika !erkas sinar ti'ak 'i?#kuskan (a'a

satu titik 'engan tajam (a'a retina akan teta(i (a'a 'ua garis titik )ang

saling tegak lurus )ang terja'i aki!at kelainan kelengkungan k#rnea.

#. Penatalak"anaan

Penatalaksanaan retin#(ati hi(ertensi !ertujuan untuk mem!atasi

kerusakan )ang su'ah terja'i serta menghin'ari terja'in)a k#m(likasi" 2eng#!ati

?akt#r (rimer a'alah sangat (enting jika 'itemukan (eru!ahan (a'a ?un'us aki!at

retin#(ati arterial. Tekanan 'arah harus 'iturunkan 'i!aah 1>%8*% mmg. Jika

telah terja'i (eru!ahan (a'a ?un'us aki!at arteri#skler#sis" maka kelainan klinis

)ang terja'i ti'ak 'a(at 'i#!ati lagi teta(i 'a(at 'i+egah (r#gresi,itasn)a. $"&

e!era(a stu'i eks(erimental 'an (er+#!aan klinik menunjukan !aha

tan'a-tan'a retin#(ati hi(ertensi 'a(at !erkurang 'engan meng#ntr#l ka'artekanan 'arah. Penggunaan #!at A6EI (Angiotensin 'onverting n#me

*nhibitor)ter!ukti 'a(at mengurangi (ene!alan 'in'ing arteri aki!at hi(ertr#?i. 5

Ta!el &. 4!at hi(ertensi #ral )ang 'i(akai 'i In'#nesia 1>

4!at 0#sis E?ek Lama kerja Perhatian khusus

Ni?e'i(in 6a

antag#nis;

5-1% mg 5-15 menit >-& jam angguan k#r#ner

Ka(t#(ril A6E

inhi!it#r;

1$"5-$"5 mg 15-3% menit &-B jam /ten#sis arteri renalis

$=


28/31

Kl#ni'in al?a-$

ag#nis

a'renergik;

=5-15% mg 3%-&% menit B-1& jam 2ulut kering"

mengantuk

Pr#(an#l#l !eta

!l#+ker;

1%->% mg 15-3% menit 3-& jam r#nk#k#nstriksi"

!l#k jantung

Peru!ahan (#la 'an ga)a hi'u( juga harus 'ilakukan. K#ntr#l !erat !a'an

'an 'iturunkan jika su'ah meleati stan'ar !erat !a'an seharusn)a. K#nsumsi

makanan 'engan ka'ar lemak jenuh harus 'ikurangi sementara intake lemak tak

jenuh 'a(at menurunkan tekanan 'arah. K#nsumsi alk#h#l 'an garam (erlu

'i!atasi 'an #lahraga )ang teratur. >"5

Pengaasan #leh '#kter mata 'ilakukan untuk menge,aluasi (r#gresi,itas

retin#(ati hi(ertensi 'an k#m(likasin)a. K#m(likasi )ang 'a(at terja'i se(erti

#klusi arteri retina sentralis 'an #klusi +a!ang ,ena retina meru(akan (er!urukan

'ari retin#(ati hi(ertensi )ang ti'ak terk#ntr#l se+ara !aik. Jika su'ah terja'i

eksu'at 'i makula" KW sta'ium III" 'an su'ah terja'i k#m(likasi maka

?#t#k#agulasi laser 'a(at 'i(ertim!angkan.&

@#t#k#agulasi laser meru(akan salah satu tera(i 'alam (enanganan

k#m(likasi terse!ut. Tera(i laser retina ter!ukti mem(er!aiki #ksigenasi retina

!agian 'alam. @#t#k#agulasi (a'a ?#t#rese(t#r mengurangi k#nsumsi #ksigen 'i

!agian luar retina 'an men)e!a!kan #ksigen le!ih mu'ah !er'i?usi 'ari k#r#i' ke

!agian 'alam retina" sehingga meningkatkan tekanan #ksigen 'an mengurangi

hi(#ksia. Peningkatan tekanan #ksigen 'i !agian 'alam retina mengaki!atkan

mekanisme aut#regulasi !eru(a ,as#k#nstriksi 'an (eningkatan tekanan arteri#l"

sehingga menurunkan tekanan hi'r#statik 'i ka(iler 'an ,enula. 2enurut hukum

/tarling" hal ini akan menurunkan aliran +airan 'ari k#m(artemen intra,askular ke

'alam jaringan 'an menurunkan e'ema jaringan" !ila !erasumsi tekanan #nk#tik

k#nstan. Penurunan tekanan hi'r#statik (a'a saat )ang !ersamaan men)e!a!kan

,enula k#nstriksi 'an memen'ek menurut hukum La(la+e 'an stu'i K)lstra

'kk.15

3. Prgn"i"

Pr#gn#sis tergantung ke(a'a k#ntr#l tekanan 'arah. Kerusakan

(englihatan )ang serius !iasan)a ti'ak terja'i se!agai 'am(ak langsung 'ari

$B


29/31

(r#ses hi(ertensi ke+uali ter'a(at #klusi ,ena atau arteri l#kal. Namun" (a'a

!e!era(a kasus" k#m(likasi teta( ti'ak 'a(at 'i hin'ari alau(un 'engan k#ntr#l

tekanan 'arah )ang !aik. $"5

Keith Wagener arker menentukan 5 )ear sur,i,al rate !er'asarkan ti'ak

'i!erikan tera(i me'ikament#sa )aitu antara lain gra'e I : >D" gra'e II : $%D"

gra'e III : B%D " gra'e I7 : *BD. $

DA!TAR PUSTAKA

$*


30/31

1 Il)as /i'arta" /(2. *lmu +en#akit Mata. Pener!it @akultas Ke'#kteran

Uni,ersitas In'#nesia. Jakarta G $%%=

$ asi+ an' 6lini+al /+ien+e 6#urse. %etina and Vitreus ection . The

@#un'ati#n #? The Ameri+an A+a'em) #? 4(htalm#l#g) G $%%&

3 W#ng TH" et al. The (re,alen+e an' isk @a+t#rs #? etinal 2i+r#,as+ular

A!n#rmalities in 4l'er Pers#ns. The 6ar'i#,as+ular ealth /tu'). $%%BG &5B-

&&&.

> W#ng TH" 2it+hell P" e'it#rs. 6urrent +#n+e(t h)(ertensi,e retin#(ath). The

Ne Englan' J#urnal #? 2e'i+ine $%%& 351:$31%-= 4nline. $%15 4+t $5

+ite':

Bs+reens.A,aila!le?r#m:UL:htt(:88.nejm.#rg8+gi8re(rint83518$$8$31%.(

'?

5 ughes 2" 2#in?ar N" Pakainis 7A" La /K" 6harles /" r#n LL et al"

e'it#rs. )(ertensi#n. 4nline. $%%= Jan > +ite' $%15 4+t $&: = s+reens.

A,aila!le ?r#m: UL:htt(:88.eme'i+ine.+#m8#(h8t#(i+>BB.htm

& Ameri+an A+a'em) #? 4(htalm#l#g). U('ate #n eneral 2e'i+ine. U/A :

AA4 G $%%*.

= 7aughan 0" As!ur) T" i#'an-E,a P. /ftalmologi 0mum 1th ed.Pener!it

Wi')a 2er'eka. Jakarta G $%%%

B Wijana Nana" /" 0. Ilmu Pen)akit 2ata" E'isi &. A!'i Tegal. Jakarta 1**3

* 2ur(h) P" 6he EH. )(ertensi#n. In )an /J. e'. etina. 7#l $. /t.L#uis :

67 2#s!) : $%%$

1% eral' Lie" 20" e'it#rs. etinal 7as+ular. J#urnal 4? The Ameri+an eart

Ass#+iati#n. $%%BG1G15&-1&1

11 W#ng HT" 2+Int#sh " e'it#rs. )(ertensi,e retin#(ath) signs as riskin'i+at#rs #? +ar'i#,as+ular m#r!i'it) an' m#rtalit). ritish 2e'i+al ulletin

$%%5G=3 an' =>G5=-=%. +ite' $%15 4+t $&: 1> s+reens. A,aila!le ?r#m:

UL:htt(:88!m!.#C?#rsj#urnals.#rg8+gi8re(rint8=3-=>8185=

1$ 6.0 egill#"et al. 7itr#retinal 0isease : The Essentials. Thieme 2e'i+al

Pu!lisher" Ne H#rk.1***

13 Kanski JJ. 6lini+al 4(htalm#l#g) A /)stemati+ A((r#a+h. >th e'. 4C?#r'.

utter#rth einemann G 1***

3%
http://bmb.oxforsjournals.org/cgi/reprint/73-74/1/57http://bmb.oxforsjournals.org/cgi/reprint/73-74/1/57


31/31

1> Aru" /u'#)#. uku Ajar Ilmu Pen)akit 0alam.Pener!it @akultas Ke'#kteran

Uni,ersitas In'#nesia.Jili' I.E'isi I7.$%%&

15 Arsaell Arnass#n an' Einar /te?anss#n. Laser Treatment am' The 2e+hanism

#? E'ema e'u+ti#n In etinal 4++lusi#n. Ass#+iati#n @#r esear+h In 7isi#n

an' 4(htalm#l#g). 7#l.>1 N#.3. Uni,ersit) #? I+elan'. 2ar+h $%%%

Presus Retinopati Hipertensi

Documents

Transcript of Presus Retinopati Hipertensi