YANAK IC YAPISI ISI DEGISIMININ MODELLENMESI

T.C.

KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ

Mühendislik Fakültesi

Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

YANAK ĠÇYAPISI ISI DEĞĠġĠMĠNĠN MODELLENMESĠ

Osman M. DURU Özkan ÖZBEBĠT Sezai GENÇ

228397 210294 228510

DanıĢman

Prof. Dr. A. Sefa AKPINAR

Mayıs 2013

TRABZON

LİSANS BİTİRME PROJESİ ONAY FORMU

Osman Mecnun Duru, Özkan ÖZBEBİT, Sezai GENÇ tarafından Prof. Dr. A. Sefa

AKPINAR yönetiminde hazırlanan “Yanak İç Yapısı Isı Değişiminin Modellenmesi”

başlıklı lisans bitirme projesi tarafımızdan incelenmiş, kapsamı ve niteliği açısından bir

Lisans Bitirme Projesi olarak kabul edilmiştir.

Danışman : Prof. Dr. A. Sefa AKPINAR ………………………………

Jüri Üyesi 1 : Prof. Dr. Cemil GÜRÜNLÜ ………………………………

Jüri Üyesi 2 : Doç.Dr.H.İbrahim OKUMUŞ ……………………………..

Bölüm Başkanı : Prof. Dr. İsmail H. ALTAŞ ………………………………

iii

ÖNSÖZ

Bitirme projesi olarak gerçekleştirdiğimiz bu proje, aslında bizlere gerçek manada bir

mühendis gibi düşünebilme yeteneğini ve sorunlar karşısında çözümler üretebilme

yeteneğini kazandırdı. Ayrıca, eğitim hayatımız boyunca edindiğimiz, PLC ile step motor

kontrolü gibi teorik bilgileri, pratiğe çevirme fırsatı sundu.

Bu projemizin tasarlanmasında bizlere her konuda destek sağlayan Karadeniz Teknik

Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanlığı’na, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölüm

Başkanlığı’na, bölüm başkanımız Sayın Prof. Dr. İsmail Hakkı ALTAŞ’ a, proje

danışmanımız Sayın Prof. Dr. Adem Sefa AKPINAR’ a, proje konumuza ilham veren Doç.

Dr. Yusuf Ziya AKPINAR’ a, projenin gerçekleştirilmesinde teknik bilgi olarak

yardımlarını esirgemeyen bölümümüz araştırma görevlileri Efe İsa TEZDE, Yahya

DANAYİYEN, Mehmet Ali USTA’ya ve bölüm teknisyenlerinden Yüksel SALMAN’ a

teşekkür ederiz.

Sistemin gerçekleştirilmesinde bizlere tüm teknik bilgi ve imkanlarını sunan, maddi ve

manevi hiçbir yardımını esirgemeyen MAKOSAN Makine kurucusu, Makine Mühendisi

Sayın Merdan SEZEN’ e, Fark Otomasyondan Sayın İlhan YILDIRIM’ a teşekkürlerimizi

sunarız. Ayrıca, bizlere hayatın her alanında destek veren ailelerimize sonsuz

şükranlarımızı sunarız.

Özkan ÖZBEBİT

Osman M. DURU

Sezai GENÇ

Trabzon 2013

iv

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

Lisans Bitirme Projesi Onay Formu…………………………………..……………………...İİ

Önsöz…...…………………………………………………………………………………….İİİ

İçindekiler………………………………………………………………………………..........İV

Özet………………………………………………………………………………………......VI

Semboller ve Kısaltmalar………………………………………………………………….....VII

Şekiller Listesi…………………………………………………………………………….....VIII

Çizelge Listesi…………………………………………………………………………….......X

1. Giriş…………………………………………………………………………………….….1

1.1.Projenin Biyolojik Temeli…………………………………………………………….2

1.1.1 Pterygoid Plexus Ve Isıl Değişimdeki Rolü…………………………....……......2

2.Proje Elemanları Ve Sistemin Çalışma Prensibi...……………………………………....…4

2.1. Modelin Çalışma Prensibi…………………………………………………………....4

2.2. Mekanik Gövde Parçaları…………………………………………………….………5

2.2.1.Dişliler……………………………………………………………………..….....5

2.2.1.1. Dairesel Dişliler……………………………………………...………...…..5

2.2.1.2. Kremayer Dişliler…………………………………………………...……..6

2.2.2. Termometreler………………………………………………….………...……..6

2.2.3. Sıvı Tankları…………………………………………………….…….…...……7

2.2.4. Kollar…………………………………………………………..….……….........7

2.2.5. Motor Sabitleyici……………………………………………….….……..….….7

2.2.6. Mekanik Gövde İçin Kullanılan Aparatlar…………………….……….…....….8

2.2.6.1. Aparat 1………………………………………………………….…...……8

2.2.6.2. Aparat 2…………………………………………………………....………8

2.2.6.3. Aparat 3………………………………………………………………....…9

2.2.6.4. Aparat 4……………………………………………………..…………..…9

2.2.7. Kestamit Platformlar………………………………………………………..…..10

2.2.8. Taşıyıcı Sac……………………………………………………………………..10

2.2.9. Mil Yatağı…………………………………………………………...………….11

2.2.10. Rulman…………………………………………………………………….…..11

2.2.11. Taşıyıcı Çubuklar…………………………………………………....………...12

2.2.12. Malzeme Taşıyıcı Kaplar………………………………………...………...….12

2.2.13. Zincir………………………………………………………………....………..12

2.2.14. Taşıyıcı Tekerler ……………………………………………………………...13

2.3. Elektrik Ve Kontrol Panosu…………………………………………...…....………..13

2.3.1. Sigorta (Otomat) ……………………………………………………….......…..14

2.3.2. Step Motor Sürücüleri…………………………………………………....……..15

2.3.3. AC/DC Güç Kaynağı……………………………………..……………………17

2.3.4. Bağlantı Kabloları……………………………………………………………...18

2.3.5. PLC…………………………………………….………..….………....….……19

v

2.3.5.1. PLClerin Genel Yapısı……………………………….….……..………....19

2.3.5.2. PLClerin Kullanıldığı Yerler………………….………..………..………..20

2.3.5.3.PLClerin Sisteme Sağladığı Avantajlar…….………………………......….21

2.3.5.4. PLC Çeşitleri Ve Üretici Firmalar……………………….……….….........21

2.3.5.5. Proje İçi İhtiyaç Duyulan PLC Tipi Ve Tercih Sebepleri..……….............22

3. PLC Komutları Ve Sistemin Merdiven Diyagramı ..…………………….……….….......24

3.1. Lojik Komutlar ……………………………………………………….……......…...24

3.1.1. Normalde Kapalı Kontak (NC)...……………………………………..…….... 24

3.1.2. Normalde Açık Kontak (NO) ………..………………………………..…..….24

3.1.3. Yatay Bağlantı (HOR)……………….………………………………………..24

3.1.4. Dikey Bağlantı (VER)……………….…………………………………….….25

3.1.5. Yükselen Köşe Kontağı (NR)……….…………………………...…………....25

3.1.6. Düşen Köşe Kontağı (NF)…………….…………………………....……........25

3.1.7. Röle Set (SET)……………………….…………………………..........….......26

3.1.8. Röle Reset (RST)……………………….……………………….......….….….26

3.1.9. Direk Çıkış (OUT)….…………………….…………………….…...….….….26

3.1.10. Röle Vektör Reset (REF)……………….……………………...….……..…..27

3.1.11. Çekmede Gecikmeli Zaman Rölesi (TON.) ..………………...………….….27

3.2. Sayaçlar…………………………………………..………………...…….….……..27

3.2.1. Artan Sayaç (CNU)…………………………..……………..…………....…...27

3.2.2. Sayaç Reset (CRST)…………………………..…………………...…...….….28

3.3. Hızlı Rampalı Pals Çıkışı (HSO)……………………..……………...………..…...28

3.4. Merdiven Diyagramı …………………………………..………….....…..…….…..29

4. Step Motorlar ...………………………………………………..………........….……….35

4.1. Step Motorların Özellikleri………………………………..………....…….….…...35

4.2. Projede Kullanılan Step Motorların Özellikleri……………..…….......….……......36

4.3. Step Motorların Kontrolü…………………………………….……..…..……....…36

5.Malzeme Seçimi ve Maliyet Analizi……………………………….…….………..….....38

6. Deneysel Çalışmalar Ve Sonuçlar………………………………….….……...…..….....39

Kaynaklar………………………………………………………………..……….…..…....40

Ekler……………………………………………………………………..……………...…41

Özgeçmişler……………………………………………………………...…….……..…....43

vi

ÖZET

Bilindiği üzere ağız içerisi son derece yoğun damarlanma ile beslenmektedir. Bu damar

sistemleri bir nevi arabalarda ki karbüratör gibi görev yapmaktadır. Bu damar

topluluklarına pterygoid plexus adı verilir. Bunlar, ağız içerisine aşırı soğuk ve aşırı sıcak

maddeler alındığında çok kısa bir sürede ısıyı normal seviyeye getirirler. Bu işlevi, aşırı

sıcak maddeleri soğutarak ya da aşırı soğuk maddeleri ısıtarak gerçekleştirirler. Ağız

ortamındaki ortalama ısı değeri, yaklaşık olarak 35 0C civarındadır. Ağza alınan

maddelerin ısı değerleri ise 0 0C ile +70

0C arasında değişmektedir.

Gerçekleştireceğimiz bu projenin çıkış noktası, yanak içyapısının ısıl değişimindeki rolüne

dayanır. Yapılacak bir mekanik sistemle sağ ve sol kefelere konulan maddelerin, içerisi

sıvı dolu kaplara belirli zaman aralıklarıyla ve belirli sürelerle daldırılıp çıkarılmasıyla, iki

ortam arasındaki ısıl değişiminin gözlemlenmesi sağlanacaktır.

Proje çerçevesinde modellenecek olan bu mekanik sistem, makine mühendisliğinde,

elektrik–elektronik mühendisliğinde; fizik, kimya ve diş hekimliği gibi eğitim alanlarında

yapılabilecek ısıl değişimi gözlemlenmesi deneylerinde kullanılabileceği gibi, mekanik

sistemin gövdesini teşkil eden kollar ve hareketleri çeşitli sanayi ortamlarında da

elektronik kol görevi görebilecek kapasitededir. Bundan dolayı PLC ile denetimi yapılacak

bu kollar sanayi alanında kullanılabilecektir.

vii

SEMBOLLER VE KISALTMALAR

t Süre, saniye

V Volt

A Amper

ᵒ C Santigrad derece

cm Santimetre

AC Alternatif Akım (alternating current)

DC Doğru Akım (direct current)

PLC Programlanabilir Lojik Kontrolör

CPU Merkezi İşlemci Birimi (Central Process Unit)

PC Bilgisayar (Personal Computer)

viii

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 2.1. Yanak iç yapısı ısı değişimi modeli

Şekil 2.2. Dairesel dişliler

Şekil 2.3. Kremayer dişlisi

Şekil 2.4. Kollar

Şekil 2.5. Motor sabitleyicisinin önden ve yandan görünüşü

Şekil 2.6. Aparat 1




Şekil 2.10. Kestamit platformlar

Şekil 2.11. Taşıyıcı sac

Şekil 2.12. Mil yatağı

Şekil 2.13. Taşıyıcı çubuklar

Şekil 2.14. Malzeme taşıyıcı kaplar

Şekil 2.15. Zincir

Şekil 2.16. Tekerlek

Şekil 2.17. Elektrik ve kontrol panosu

Şekil 2.18. Kablo bağlantı sırası ve kablo kesitleri

Şekil 2.19. PLC’nin genel yapısı

Şekil 3.1. NC kontak

Şekil 3.2.NO kontak

Şekil 3.3. Yatay bağlantı

Şekil 3.4. Dikey bağlantı

Şekil 3.5. NR kontak

Şekil 3.6. NF kontak

Şekil 3.7. Röle set

Şekil 3.8. Röle reset

Şekil 3.9. Direk çıkış

Şekil 3.10. Röle vektör reset

Şekil 3.11. TON Zaman rölesi

Şekil 3.12. Sayıcı

ix

Şekil 3.13. CRST

Şekil 3.14. Puls ramp

Şekil 3.15. Merdiven diyagramı (ilk 4 satır)

Şekil 3.16. Merdiven diyagramı(5. 6. ve 7. satırlar)

Şekil 3.17. Merdiven diyagramı(8. ve 9. satırlar)


Şekil 3.19. Merdiven diyagramı(13. 14. 15. 16 ve 17. satırlar)

Şekil 3.20. Merdiven diyagramı (18. 19 ve 20. satırlar)

Şekil 3.21. Merdiven diyagramı (21 ve 22. satırlar)

Şekil 4.1. Step motorlar

Şekil 4.2. Step motorların kontrolüyle ilgili akış diyagramı

x

ÇİZELGE LİSTESİ

Çizelge 1.1. Proje sırasında uygulanan zaman çizelgesi

Çizelge 2.1. Step motor sürücüsünün teknik özellikleri

Çizelge 2.2. Anahtar durumuna göre akım değerleri

Çizelge 2.3. Anahtar durumlarına göre pals/devir değerleri

Çizelge 2.4. AC/DC güç kaynağının özellikleri

Çizelge 2.5. AC/DC güç kaynağının bağlantı uçları

Çizelge 2.6. ENDA ELC-186RT’nın teknik özellikleri

Çizelge 5.1. Projede kullanılan teçhizatın fiyat listesi

1

1. GİRİŞ

Bilindiği üzere ağız içerisi son derece yoğun damarlanma ile beslenmektedir. Bu damar

sistemleri bir nevi arabalardaki karbüratör gibi görev yapmaktadır. Bu damar

topluluklarına pterygoid plexus adı verilir. Bunlar, ağız içerisine aşırı soğuk ve aşırı sıcak

maddeler alındığında çok kısa bir sürede ısıyı normal seviyeye getirirler. Bu işlevi, aşırı

sıcak maddeleri soğutarak ya da aşırı soğuk maddeleri ısıtarak gerçekleştirirler. Ağız

ortamındaki ortalama ısı değeri, yaklaşık olarak 35 0C civarındadır. Ağza alınan

maddelerin ısı değerleri ise 0 0C ile +70

0C arasında değişmektedir.

Gerçekleştireceğimiz bu projenin çıkış noktası, yanak içyapısının ısı değişimindeki

rolüne dayanır. Yapılacak bir mekanik sistemle sağ ve sol kefelere konulan maddelerin,

içerisi sıvı dolu kaplara belirli zaman aralıklarıyla ve belirli sürelerle daldırılıp

çıkarılmasıyla, iki ortam arasındaki ısı değişiminin gözlemlenmesi sağlanacaktır.

Proje çerçevesinde modellenecek olan bu mekanik sistem, makine mühendisliğinde,

elektrik–elektronik mühendisliğinde; fizik, kimya ve diş hekimliği gibi eğitim alanlarında

yapılabilecek ısı değişimi gözlemlenmesi deneylerinde kullanılabileceği gibi, mekanik

sistemin gövdesini teşkil eden kollar ve hareketleri çeşitli sanayi ortamlarında da

elektronik kol görevi görebilecek kapasitededir. Bundan dolayı PLC ile denetimi yapılacak

bu kollar sanayi alanında kullanılabilecektir.

Projenin gerçekleştirilmesi sırasında, uygulanan zaman çizelgesi ve iş bölümü Çizelge

1.1 de görülmektedir.

Çizelge 1.1. Proje sırasında uygulanan zaman çizelgesi

MART NİSAN MAYIS

Haftalar 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Teorik Araştırma Aşaması X

Malzeme Seçim ve Temini X X

X

X

Sistemin Gerçeklenmesi

X X X

Deneysel Çalışmalar

X X

Bitirme Tezinin

Hazırlanması X X

2

1.1. Projenin Biyolojik Temeli

1.1.1. Pterygoid Plexus ve Isıl Değişimdeki Rolü

Projenin temelini oluşturan yanak içi ısı değişimi, pterygoid plexus isimli kılcal damar

topluluğu tarafından gerçekleştirilir. Ağız içinde önemli görevleri olan bu damar hakkında

yaptığımız detaylı araştırmalar sonucunda önemli bilgiler elde ettik. Bu bilgilerin bir

kısmını aşağıda aktaracağız.

Pterygoid plexus, infratemporal fossa ile ilişkili başlıca venöz bileşendir. Yani yüz

çukurundaki kaslar ve diğer damarlar arasındaki toplardamar ağıdır. Plexus, üst çene atar

damarını çevreler ve bu bölgeden çok sayıda dalların birbirine bağlanmış halidir. Ayrıca

plexus, sinüs toplardamarı ve yüzeysel yüz damarının devamıdır. Bu bağlantılar klinik

öneme sahiptir. Çünkü damar yolu ile taşınan enfeksiyonlar diğer damarlara taşınmadan bu

yolla birbirinden ayrılır [1].

Pteygoid plexus, çenenin arka kısmına doğru giderken üst çene toplardamarı ile birleşir.

Bu damar topluluğu esas olarak üst çene boşluğunu doldurucu görevi yapar. Çene

hareketiyle kasların ve alt çene kemiğinin konumu ve yanaklardaki boşluk sürekli olarak

değişir. Plexus bu boşlukta dolgu malzemesi görevi yapar. Pterygoid plexus toplardamarı,

çevredeki damarlardan çok hızlı ve ani kan çekişi sağlar. İhtiyaç arttığında komşu

kılcallardan kanı kendisine alır. Bu özelliğiyle üst çene boşluğundaki dolgu görevini yerine

getirmiş olur.

Pterygoid plexusun bizim projemizle ilgili olan önemli özelliği ise yanak içindeki

sıcaklığı, ağza alınan maddenin sıcaklığına göre değiştirebilmesidir. Ağza soğuk bir besin

maddesi alındığında plexus çevresindeki damarlardan kan çekerek bünyesindeki kan

miktarını artırır. Artan kan miktarıyla damarda ve dolayısıyla yanak içinde sıcaklık bir

miktar artmış olur. Böylece yanak içi epitel dokusunu, üst çene kaslarını ve çevredeki

dokuları korumuş olur [1].

Pterygoid plexusun ısı dengeleme özelliği ağza sıcak bir madde alındığında da gözlenir.

Ağız içinin ortalama sıcaklığı normal şartlarda 37 C0

civarındadır. Ağza, bu sıcaklığın

üstündeki bir sıcaklıkta ( Örneğin 55 C0

) bir besin maddesi alındığında, plexus içindeki

kanı çevredeki diğer damarlara gönderir. Böylelikle kan miktarı azalır ve sıcaklık bir

miktar düşer. Yanak içi dokusunun korunması gerçekleştirilmiş olur.

3

Plexusun bu koruma işlevini yerine getirebilmesini sağlayan en önemli özelliği çift

yönlü kan akışına imkân tanımasıdır. Bu sayede ihtiyaca göre ani bir şekilde kan,

damardan içeri ya da damardan dışarı yönde hareket eder.

4

2. PROJE ELEMANLARI VE SİSTEMİN ÇALIŞMA PRENSİBİ

2.1 Modelin Çalışma Prensibi

Şekil 2.1. de sistemin genel yapısı gösterilmiştir. Kolların ucunda bulunan kapların

birine +50 º C, diğerine de -5 º C sıcaklığa sahip maddeler konulmuştur.

PLC kontrollü iki adet step motor sistemin hareketini sağlamaktadır. 3 numaralı step

motor, kolları, miline sabitlenmiş dişli ve zincir yardımıyla saat yönünde 180º döndürür.

Kollardaki kaplarda bulunan malzemeler, içerisinde +35 º C sıcaklıkta sıvı bulunan,

zemine sabitlenmiş fanuslar ile dikey olarak aynı hizaya gelir ve motor durur. Isı alış

verişinin sağlanabilmesi için 4 numaralı step motor devreye girerek, kollara bağlı bulunan

malzemeleri, kremayer dişliler sayesinde aşağı doğru indirir ve sıvı tankının içerisine

daldırır. Isı değişiminin olabilmesi için belirli bir süre bu konumda kalır. Daha sonra 4

numaralı step motor kolları yukarı kaldırır. Kollar belirli bir seviyeye ulaştıktan sonra

durur. Ardından 3 numaralı step motor, saat yönünün tersi yönde 180 º dönerek, kolları ilk

konumuna getirir. Bu, sistemin bir periyodunu oluşturur. Isı dengesi sağlanana kadar bu

döngü tekrarlanır.

Şekil 2.1. Yanak iç yapısı ısı değişimi modeli

5

Bu modellemede kullanılan malzemeler şunlardır;

1,2: Farklı sıcaklıklardaki malzemelerin içerisine konulduğu kaplar

3,4: Step Motorlar

5: Mekanik gövde

6,7: Kollar

8: Kontrol panosu

9,10: Fanuslar ve termometreler

2.2. Mekanik Gövde Parçaları

2.2.1. Dişliler

Eksenleri birbirine yakın iki mil arasında hareket ve tork aktaran makine elemanlarıdır.

2.2.1.1. Dairesel Dişliler

Dairesel dişliler en sık olarak kullanılan dişlilerdir. Eksenleri birbirine paralel olan

miller arasında, tork ve hareket iletiminde kullanırlar [2]. Şekil 2.2. den de görüleceği gibi

üzerlerine eşit aralıklarla, mil eksenine paralel dişler açılmıştır. Dairesel dişliler çift

çalışırlar. Bu iki dişlinin çevre hızları birbirine eşit, dönüş yönleri ise terstir. Dıştan çalışan

dairesel dişlilerin dişleri, silindirik malzemenin üzerine açılır. İçten çalışan düz dişlilerde

ise dişler iç yüzeye açılmıştır.

Dairesel dişliler yapıldıkları malzeme, modelleri ve ilettikleri güce göre mekanik alanda

en çok kullanılan dişlilerdir. Bunlar;

Hız değişimi amaçlı, vites kutularında,

Dişli pompalarda,

Dönme hareketini doğrusal harekete dönüştüren kremayer dişli sistemlerinde,

Kaldırma ve taşıma araçlarında ve benzeri yerlerde kullanılır.

Sistemimizde dairesel dişliler step motorların millerine ve gövdenin, kolları 180º

döndüren üst kısmına monte edilmiştir. Böylece, step motorun milinden alınan mekanik

güç, zincir aracılığıyla kollara iletilir.

6

Şekil 2.2. Dairesel dişliler

2.2.1.2. Kremayer Dişiler

Şekil 2.3. te görüldüğü üzere kremayer dişliler, dairesel hareketin doğrusal harekete

çevrilmesi amaçlı kullanılan dişlilerdir. Düz bir yüzeye açılan dişliler ile dönen bir dişlinin

hareketi tek veya iki yönde ilerlemeye çevrilir. Genel olarak otomatik kapılarda veya

matkaplarda kullanılır [3].

Sistemimizde kremayer dişli, gövdenin üzerine monte edilerek 4 numaralı step motorun

sistemi aşağı-yukarı hareket ettirmesini sağlar. Kullandığımız kremayer dişlinin uzunluğu

250 mm dir.

Şekil 2.3. Kremayer dişlisi

2.2.2. Termometreler

Bu modellemede dijital sera akvaryum termometresi kullanılmıştır. Vakumlu dijital

termometre terraryum ve farklı amaçlarda da kullanılır.

Dijital, civalı, analog ve vakumlu bant olmak üzere pek çok çeşit termometre mevcuttur.

Sistemimizde 2 adet vakumlu dijital akvaryum termometresi kullanılmıştır. Termometre

seçiminde ısı değişimlerini hassas bir şekilde inceleyebilmek için, ısıya karşı duyarlılığı en

hassas olan termometre tipi tercih edilmiştir.

7

2.2.3. Sıvı Tankları

Sıvı tankları sistemin, ısı alışverişine ev sahipliği yapan kısmıdır. Sıvı tanklarının

özellikleri:

Ön iç yüzeyinde yapışkanlı dijital termometre bulunur,

Şeffaf görüntüsü ile dijital termometredeki değer kolayca okunur,

Isı yalıtımı açısından cam fanuslar tercih edilmiştir.

2.2.4. Kollar

Isı değişimlerinin gözleneceği maddeler, kollarda bulunan kapların içine yerleştirilir.

PLC kontrollü step motorlar yardımıyla bu kollar cam fanusların içine girip çıkarak

maddelerin ısılarının dengeye gelmesini sağlar. Şekil 2.4. te görülen mekanik gövde

parçası, içerisinde farklı sıcaklıkta maddeler bulunan kapları taşıyacak olan alüminyum

malzemeden yapılmış kısımdır. Bu parçanın uzunluğu, bir uçtan diğer uca 60 cm, kalınlığı

0,5 cm, geniş kısmının eni 8 cm, ince kısmının eni ise 2 cm dir.

Şekil 2.4. Kollar

2.2.5. Motor Sabitleyici

Şekil 2.5. te sistemimizde kullanılan ve mekanik gövdeyi aşağı yukarı hareket ettiren

step motorun sabitleyicisi görülmektedir. İki adet 6’lık somun ve alyan vidalar aracılığıyla

sac yüzeye sabitlenmiştir. Step motorun sarsılmamasını ve sistemin dengesini sağlar.

Boyutları; uzunluğu 35 cm, kalınlığı 0,8 cm, genişliği ise 12 cm’dir.

8

Şekil 2.5. Motor sabitleyicisinin önden ve yandan görünüşü

2.2.6. Mekanik Gövde İçin Kullanılan Aparatlar

2.2.6.1. Aparat 1

Mekanik gövdeyi, aşağı yukarı hareket ettiren step motoru, motor sabitleyiciye

bağlayan aparat Şekil 2.6. da gösterilmiştir. Step motor, aparat 1 aracılığıyla, 4 adet 5’lik

alyan vida ile motor sabitleyiciye bağlanmıştır.


2.2.6.2. Aparat 2

Kolları, saat yönünde veya saatin tersi yönünde döndüren step motoru sabitlemek için

kullanılan aparat Şekil 2.7. de gösterilmiştir. Step motor, aparat aracılığıyla 4 adet 5’lik

alyan vida ile motor sabitleyiciye bağlanmıştır.

9


2.2.6.3. Aparat 3

Mekanik gövdeye 3 adet 4’lük alyan vida ile montaj edilir. Aparat 2, aparat 3 e kaynak

yapılarak, kolları saat yönünde veya saatin tersi yönünde döndüren step motoru

sabitlemeye yardımcı olur. Aparat 3 ün yapısı Şekil 2.8. de gösterilmiştir.


2.2.6.4. Aparat 4

Kolların hareketini sağlamak amacıyla Şekil 2.9. da görülen parça, dairesel rulmanın

içerisine yerleştirilen aparattır.


10

2.2.7. Kestamit Platformlar

Kestamit, polyamit sınıfından bir plastiktir. Ülkemizde kestamit adı ile bilinen bu

plastiğin önemli özellikleri sert, gerilmeye dayanıklı, sıkı bir dokuya sahip olmasıdır. Bu

özelliklerin dışında sürtünme katsayılarının küçük olması, ekonomik olması nedeniyle

metallerin yerini de tercih edilir. Kestamitler birçok iş alanında kullanılır. Mekanik,

kimyasal, fiziksel, elektriksel vb. gibi… Alüminyum, bakır gibi metallerden daha

dayanıklı, hafif, ucuz ve uzun vadelidir. Yoğunluğu düşüktür. Bundan dolayı maliyeti

azdır. Aşınma dayanımının yüksek olması ve darbe dayanımının iyi olması, kestamiti uzun

ömürlü yapar.

Şekil 2.10. da, sistemimizde kullanılan kestamit parçalarının biçimleri gösterilmiştir. Bu

parçaların, boyları 65mm ve çapları 160 mm’dir. Kestamitlerin sistemimizde tercih edilme

sebepleri;

Dayanıklı olması,

Maliyetinin düşük olması,

Hafif olması

Fanuslardaki ısı alış verişini en az miktarda etkilemesidir.

Şekil 2.10. Kestamit platformlar

2.2.8. Taşıyıcı Sac

Sistemin en altından bulunan ve sistemin taşıyan kısımdır. Şekil 2.11. de görülen bu

parça, alt yüzeyine monte edilen tekerler sayesinden sistemin hareketini kolaylaştırır ve

sisteme zemin oluşturur. Mil yatak, bu sacın ortasına monte edilmiştir. Sacın çapı 63 cm,

yüksekliği 0,8 cm’dir.

11

Şekil 2.11. Taşıyıcı sac

2.2.9. Mil Yatağı

Şekil 2.12. deki mil yatağı, taşıyıcı saca alyan vidalar aracılığıyla sabitlenmiştir. Sistemi

ayakta tutan ve düzleme dik konumda olan milin, sabit kalmasını sağlar.

Şekil 2.12. Mil yatağı

2.2.10. Rulman

Rulmanların görevi; istenen hareketlerin, mümkün olduğunca az sürtünmeyle ve en az

enerji kaybı ile yapılmasını sağlamaktır [4]. Sistemimizde lineer rulman ve dairesel rulman

olmak üzere iki çeşit rulman kullanılmıştır.

Lineer rulmanlar, mekanik gövdenin alt ve orta kısımlarına yerleştirilerek mekanik

gövdenin aşağı yukarı rahat hareket etmesi sağlanmıştır.

Dairesel rulman, mekanik gövdenin en üst kısmına yerleştirilerek kolların ve taşıyıcı

çubukların sağa sola rahat hareket etmesi sağlanmıştır.

12

2.2.11. Taşıyıcı Çubuklar

Şekil 2.13. te görülen taşıyıcı çubuklar, kollara somunlar aracılığıyla sabitlenerek

malzemelerin taşınmasını sağlar. Malzemeleri dolaylı olarak fanusların içerisine batırıp

çıkaran kısımdır.

Şekil 2.13. Taşıyıcı çubuklar

2.2.12. Malzeme Taşıyıcı Kaplar

Şekil 2.14. te görülen kaplar, sıcak veya soğuk malzemelerin taşınmasını ve fanuslara

batırılıp çıkarılmasını işleminde görev alan parçalardır.

Şekil 2.14. Malzeme taşıyıcı kaplar

2.2.13. Zincir

Saat yönünde ve saatin tersi yönünde döndürme işlemi yapan step motorun miline

bağlı olan dairesel dişli ile mekanik gövdenin üst kısmına bağlı dairesel dişlinin aynı anda

13

ve aynı yönde dönmesini sağlayan yapıdır. Sanayide, iş makinelerinde, bisikletlerde,

motosikletlerde, gemilerde, vapurlarda, uçaklarda motorların hareketlerini gereken yerlere

aktarmada sıkça kullanılır [5].

Şekil 2.15. te görülen zincir, sistemimizde gövdenin üst kısmında bulunan step

motorun milinden alınan mekanik gücün, kolları döndürmesini sağlamak için kullanılır.

Şekil 2.15. Zincir

2.2.14. Taşıyıcı Tekerler

Taşıyıcı sacın rahat hareket etmesini sağlayan 4 adet tekerlek kullanılmıştır. Bunlardan

iki tanesi sabit tekerler, diğer 2 tanesi ise döner tekerlerdir. Şekil 2.16. da sistemimizde de

kullanılan tekerleklerin yapısını basitçe göstermektedir.

Şekil 2.16. Tekerlek

2.3. Elektrik ve Kontrol Panosu

Panolar sanayide, fabrikalarda, atölyelerde ve iş yerlerinde elektrik enerjisini dağıtmak

veya çalışan sistemleri kontrol etmek amacıyla kullanılır. Sistem için kullanılması gereken

elektriğin düzenli ve sağlıklı bir şekilde dağıtılmasını sağlar. Meydana gelecek bir sorunun

sistem tesisatını olumsuz etkileyeceği ve sistemin bozulmasına yol açabileceği

düşünüldüğünde, panoların sistem için sağlam ve dayanıklı malzemeden yapılması gerekir.

14

Panoların, sigorta veya sigortaların içinde yer aldığı bir muhafaza olarak görülmemesi

gerekir.

Sistemimizde kullandığımız elektrik ve kontrol panosu dayanıklı malzemeden

yapılmıştır. Panomuzun uzunluğu 320 mm, eni 250 mm, derinliği 140 mm ’dir. Sistem için

kullanılan panomuzun içersinde PLC, step motor sürücüleri, sigorta, gerilim düşürücü ve

bağlantı kabloları yer almaktadır. Şekil 2.17. de bu parçaların monte edildiği pano

görülmektedir.

Şekil 2.17. Elektrik ve kontrol panosu

2.3.1. Sigorta (Otomat)

Elektrik devresinden geçen akımın belli bir seviye üstüne çıkması durumunda devreden

geçen akım, işletme açısından tehlikelidir. Elektrik devresini otomatik açacak bir elektrik

malzemesine ihtiyaç duyulur. Akımın artması sonucu ergime, mıknatıslanma veya ısınma

yoluyla devreyi kapatan (akımı kesen) elektrik devresi elemanlarına sigorta denir.

Otomatların işlevleri, devre elemanları üzerinden fazla akımın iletilmesini engellemektir.

Bu yolla elektrik devresine bağlı olan diğer cihazların arızalanması önlenmiş olur. Elektrik

sektöründe en fazla tercih edilen elektrik sigortası otomatik, telli yapıya sahip eriyen

sigortalardır.

Otomatik sigortalar bulunduğu elektrik devresini fazla akımlardan ve kısa devre

durumlarından korur. Devre kolay bir şekilde off-on yapılır. Sigorta attığında kol yukarıya

kaldırılır ve sigorta tekrar devreye alınır. Bu kolaylıkla sigorta atması durumunda buşon

değiştirme ortadan kaldırılmış olur. Otomatlar bozulmadığı müddetçe sürekli kullanılabilir.

Otomatik sigortalar B ve C sınıfı olmak üzere 2 çeşidi vardır. B tipi otomatik sigortaları

yüksek akımlarda hemen atar. Işıklandırma ve priz devrelerinde tercih edilir. C tipi

15

otomatik sigortalar ise devreyi gecikmeli açan türdür. Genelde motorların bulunduğu

elektrik devrelerinde kullanılır.

Sistemimizde otomatik sigorta kullanılmıştır. Bu otomatik sigortanın teknik özellikleri

şunlardır;

6 A

1 fazlı

C tipidir.

2.3.2. Step Motor Sürücüleri

Step motor sürücülerinin amacı, devreden akan akımının düzenlenmesi ve akımın

istenilen düzeye getirilmesidir. Step motor sürücüleri, step motorlarını istenen tork ve

hızda hareket etmesini sağlar. Step motor sürücüsünde 8 adet anahtar bulunur. SW1, SW2,

SW3 anahtarlarının off-on konumlarına göre akım ayarlanır. SW4 anahtarının off konuma

göre yarım akım kademesi, on konumuna göre ise tam akım kademesi ayarlanmış olur.

SW5, SW6, SW7, SW8 anahtarlarının off-on konumlarına göre bir devirdeki pals miktarı

ayarlanır. Sürücülerin teknik özellikleri Çizelge 2.1 de, anahtarlama durumuna göre akım

değerleri Çizelge 2.2 de verilmiştir. SW4 anahtarının off konuma göre yarım akım

kademesi, on konumuna göre ise tam akım kademesi ayarlanır. OFF yarım akım kademesi,

ON ise tam akım kademesini ifade etmektedir.

Çizelge 2.1. Step motor sürücüsünün teknik özellikleri

Özellikler Minimum Karakteristiği Maksimum

Çıkış akımı 0,5 - 5.6(4.0RMS)

Besleme gerilimi 20 - 50

Lojik sinyal akımı 7 10 16

Darbe giriş

frekansı

0 - 200

İzolasyon direnci 500 - -

16

Çizelge 2.2. Anahtar durumuna göre akım değerleri

Tepe Değer Etkin Değer SW1 SW2 SW3

Varsayılan OFF OFF OFF

2.1A 1.5A ON OFF OFF

2.7A 1.9A OFF ON OFF

3.2A 2.3A ON ON OFF

3.8A 2.7A OFF OFF ON

4.3A 3.1A ON OFF ON

4.9A 3.5A OFF ON ON

5.6A 4.0A ON ON ON

Çizelge 2.3 te SW5, SW6, SW7, SW8 anahtarlarının off-on konumlarına göre bir

devirdeki pals miktarı verilmiştir.

Çizelge 2.3. Anahtar durumlarına göre pals/devir değerleri

Pals/devir SW5 SW6 SW7 SW8

Varsayılan ON ON ON ON

800 OFF ON ON ON

1600 ON OFF ON ON

3200 OFF OFF ON ON

6400 ON ON OFF ON

12800 OFF ON OFF ON

25600 ON OFF OFF ON

51200 OFF OFF OFF ON

1000 ON ON ON OFF

2000 OFF ON ON OFF

4000 ON OFF ON OFF

5000 OFF OFF ON OFF

8000 ON ON OFF OFF

10000 OFF ON OFF OFF

20000 ON OFF OFF OFF

40000 OFF OFF OFF OFF

17

2.3.3. AC/DC Güç Kaynağı

Bazı elektrik devre uygulamalarında DC gerilime gerek duyulur. Elektrik ve elektronik

aletlerin birçoğu doğru akım ile çalışır. Evlerde 220V’luk AC voltaj vardır. Bu AC

gerilimi, DC gerilime dönüştürmek için doğrultucular kullanılır. AC/DC doğrultucular en

fazla kullanılan ve düşük maliyetli olanıdır. Başlıca tercih alanları ise doğru akım

motorları, akü şarjı vb.

Sistemimizde kullandığımız güç kaynağının girişlerine 115VAC 2,5A’lik veya

230VAC 2,5A’lik sırasıyla gerilim ve akım değerlerini, 24VDC 5A’lik gerilim ve akım

değerlerine dönüştürür.

Çizelge 2.4 te sistemimizde kullanılan AC/DC güç kaynağının özellikleri verilmiştir.

Çizelge 2.4. AC/DC güç kaynağının özellikleri

Giriş gerilimi 220V AC

Çıkış gücü 120 W

Çıkış gerilimi +24V DC

Çıkış akımı 5A

Frekans 50 Hz

AC/DC güç kaynağının bağlantı uçları Çizelge 2.5 te verilmiştir.

Çizelge 2.5. AC/DC güç kaynağının bağlantı uçları

L

N

COM

COM

+Vcc

+Vcc

Faz Nötr Toprak Çıkış Çıkış Besleme Besleme

18

2.3.4. Bağlantı Kabloları

NYA kablo, apartman elektrik tesisatlarında kullanılan bir damarlı kablo türüdür.

Yalıtkan malzemesi olarak termoplastik kullanılır. Bu kablo türlerinin bir damarı bulunur.

1000V seviyesine kadar kullanılırlar. NYAF kablo, hareketli cihazlarda tercih edilen kablo

türüdür. Genellikle seyyar kablolarda tercih edilirler. Topraklama kablolarının yerlerine de

kullanılabilir. Bu kablo türünde de yalıtkan malzemesi olarak termoplastik kullanılır. Kuru

ortamlarda, duvar içi veya üzerinde, hareketli sistemlerde panolardaki kontrol ve kumanda

devrelerinde tercih edilir. Şekil 2.18. de bu kablo bağlantı sırası ve kablo kesitleri

verilmiştir.

Şekil 2.18. Kablo bağlantı sırası ve kablo kesitleri

19

Elektrik ve kontrol panosu devre elemanlarının enerji iletimlerinde 2,5 mm2

ve 1,5 mm2

kesitli kablolar kullanılmıştır. Enerji, elektrik devresine 2,5 mm2 kesitli faz ve nötr kablosu

ile iletilir. AC/DC güç kaynağına gelen 220V AC gerilim, güç kaynağı tarafından 24V DC

5A sırayla gerilim ve akım değerlerine dönüştürülür. Bu işlemden sonra Güç kaynağının

çıkışından 1,5 mm2 kesitli kablolar vasıtasıyla PLC ve step motor sürücüleri 24V DC

gerilim ile beslenir. Step motor sürücülerinde gerilimi bölmek amacıyla kullanılan

dirençler için de 1,5 mm2 kesitli kablolar tercih kullanılmıştır. Step motorlar ile sürücüleri

arasında 2,5 mm2 kesitli kablolar tercih edilmiştir. Elektrik ve kontrol panosunun kablo

bağlantıları sırası ve kablo kesitleri aşağıdaki şekilde verilmiştir.

2.3.5. PLC

Programlanabilir lojik kontrolör olarak tanımlanan PLC, elektriksel olarak kontrol

edilen sistemlerde otomatik kontrolü sağlamak için geliştirilmiştir. Sistemin tamamında,

veri giriş-çıkışlarını istenilen şekilde programlayarak daha az malzeme ve daha az insan

gücü ile sistemin kontrolünü sağlamaktadır.

2.3.5.1. PLC’lerin Genel Yapısı

Geleneksel olarak PLC aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi ana 3 bölüme ayrılmıştır [6].

Bu bölümler:

1- Merkezi İşlem Birimi: Central ProcessingUnit (CPU)

2- Giriş/Çıkış Bölümü: TheInput-Output (Lojik 1/Lojik 0) Section

3- Program Konsolu: The Programming Device

Bu bölümleri tablo üzerinde gösterecek olursak PLC’nin çalışma mekanizması daha

anlaşılabilir hale gelecektir. Şekil 2.19. da bu bölümlerin birbirleriyle olan iletişimleri

gösterilmiştir.

20

Şekil 2.19. PLC’nin genel yapısı

2.3.5.2. PLC’lerin Kullanıldığı Yerler

PLC’lerin birçok uygulama alanı mevcuttur. Günümüzde PLC’lerin yaygınlaşması ile

PLC’nin bulunmadığı fabrika hemen hemen yoktur.

1. Robot tekniğinde

2. Fabrikalarda otomasyonlarında

3. Asansör tesisatlarında

4. Enerji dağıtım sistemlerinde

5. Taşıma bandı sistemlerinde

6. Otomobil endüstri sistemlerinde

7. Gıda endüstrisinde

8. Demir çelik fabrikalarında

9. Vakum tesislerinde

10. Merkezi -yardımcı yağlama sistemlerinde

11. Alçı ve harç makinelerinde

12. Laboratuar cihazlarında

13. Modem uygulamalarında

14. Elektrik tesisatlarında

21

15. Kapı kumanda sistemlerinde

16.Hidrolik kaldırıcılarda vb…

Bunlar saydığımız alanların dışında daha birçok alanda kullanılmaktadırlar. Sadece bu

yazılan alanların ne kadar geniş, ne kadar büyük sektörler olduğu düşünürsek aslında

PLC’lerin önemini daha iyi anlayabiliriz.

2.3.5.3. PLC’lerin Sistemlere Sağladığı Avantajlar

PLC’lerin sistemlere sağladığı birçok avantaj mevcuttur. Bunlardan en önemlisi düşük

voltajlarda, bakım maliyetlerinin kontaktör ve röleler gibi kontrol sistemlerine göre

oldukça ucuz olmasıdır. Diğer başlıca avantajları;

Bütün kumanda fonksiyonları yazılımla gerçekleştirildiğinden, farklı bir uygulama

için adaptasyon kolaydır.

Kontaktör ve rölelere göre çok az yer kaplar.

Güvenilirliği yüksektir

Bakımı kolaydır.

Bilgisayarlarla ve diğer kontrolörlerle haberleşme olanağı vardır

Yapısı itibariyle arıza ihtimali düşüktür

Kötü çevre koşullarında, özellikle tozlu ve yağlı ortamlarda röleli kumanda

devrelerine göre daha güvenilirdir.

Çalışanlara zaman ve emek tasarrufu sağlar.

2.3.5.4. PLC Çeşitleri Ve Üretici Firmalar

İlk PLC üreticisinden yukarıda bahsettiğimiz gibi MODİCON’dur. PLC’lerin

yukarıdaki faydalarından dolayı kullanımı hızla yaygınlaşmıştır. Bunun üzerine başta

SİEMENS, TOSHİBA, GENERAL ELECTRİC, MİTSUBİSHİ olmak üzere WESTİNG

HOUSE, GEC, IDEC, FESTO, ENDA gibi firmalar benzer programlama yöntemleriyle

çeşitli özelliklere sahip PLC’ler üretmektedir.

İhtiyaca binaen PLC’lerin farklı özelliklere sahip çeşitleri tasarlanarak maliyeti

minimuma düşürmek amaçlanmıştır. Giriş-çıkış sayılarının tam olarak belirlenebilmesi,

programın boyutunun ve gereken hafızanın doğru belirlenebilmesi durumunda, farklı

22

ihtiyaçlara göre tasarlanmış PLC lerden arzu edilen PLC seçilerek, gereksiz masraflardan

kaçınılabilir[7].

2.3.5.5. Proje İçin İhtiyaç Duyulan PLC Tipi ve Tercih Sebepleri

Projemizde, bölüm 2 de de ayrıntılı olarak açıklandığı gibi 2 adet step motor mevcuttur.

Bu 2 step motorun kontrolünü PLC aracılığıyla sağlayacağız. PLC ler aslında çok karmaşık

yapıdaki sistemleri kontrol edebilir. Fakat tasarladığımız bu sistemin yapısı karmaşık

olmayıp, basit yapıdaki PLC lerle dahi kontrol edilebilmektedir. Bu sebepten ötürü, tasarım

masraflarını da göz önünde bulundurarak, PLC seçimini yapılırken marka ya da modelden

ziyade işlevselliği ön planda tutulmuştur.

Teknik özellikleri, doküman olanakları, teknik yardım ve masraflar düşünüldüğünde

proje için en uygun PLC markasının ENDA olduğu anlaşılmıştır. Yukarıda da belirtildiği

gibi, aynı PLC firmalarının aynı modellerinde dahi fiyat farklılıkları mevcuttur. Bu fiyat

farkları, PLC’nin CPU türünden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak, CPU faktörünü de

hesaba kattığımızda, ENDA ELC-186RT tipi PLC de tercih kılınmıştır. ENDA ELC-

186RT’nın teknik özellikleri Çizelge 2.6 da detaylı olarak gösterilmiştir.

Çizelge 2.6. ENDA ELC-186RT’nın teknik özellikleri

Özellik Kısım Açıklama

Genel

Besleme 24VDC, ± % 15 tolerans

Güç 3W Max.

CPU İşlem hızı 80ns/komut

Program dili Enda yazılımı ile merdiven diyagramı programlanır.

Program kapasitesi 48 kB (Derlenmiş hali)

İşlemler Lojik, matematiksel işlemler. Haberleşme, hızlı sayıcı ve

zamanlayıcılar. Özel fonksiyon blokları.

İletişim

Portları

Ethernet portu 100MB Ethernet portu ile PC linki sağlanır. İnternet üzerinden

bağlantı ve programlanabilme özelliği.

RS232 Seri portu üzerinden kullanıcı tanımlı veya MODBUS RTU

protokol desteği

RS485 Seri portu üzerinden kullanıcı tanımlı veya MODBUS RTU

protokol desteği

23

Çizelge 2.6. nın devamı

Özellik Kısım Açıklama

Giriş/Çıkış Dijital çıkış 2 adet 220V 3A röle çıkışı, 4 adet pnp 24VDC transistör çıkışı,

max 100 kHz

Dijital giriş 8 adet 24VDC pnp, 5mA bağlantı, 14VDC üzeri lojik 1, 13VDC

altı lojik 0

Hafıza Alanı

Integer değişkenler 1024 adet, işaretli 32bit

Ondalıklı

değişkenler

64 adet işaretli 32 bit ondalıklı değişken

Sayıcılar 128 adet 32bit artan/azalan sayıcı

Zamanlayıcılar 128 adet 1ms çözünürlük, 3 tip zamanlayıcı

Sistem değişkenleri 128 adet işaretli 32bit

Çalışma

Ortamı

Sıcaklık -10..+60°C (Buzlanma olmadan )

Nem 5..95rH nem

ENDA PLC’lerin diğer PLC’lere göre bazı avantajlarını sıralayacak olursak;

1- Ethernet bağlantısı sayesinde uzaktan erişime imkân sağlamakta,

2- Yerli malı bir PLC markası olması ve bundan dolayı teknik destek ve iletişim

imkânlarının geniş olması,

3- Yerli malı olmasından dolayı rakiplerinden çok daha ucuz olması,

4- ARM tabanlı işlemciye sahip olmasından dolayı yüksek performansla çalışması,

5- ANSI C makrosu yazılabilme özelliği ile oldukça geniş bir programlama yelpazesi

6- Zor koşullarda bile çok kolay ve sorunsuz iletişimin sağlanması.

24

3. PLC KOMUTLARI VE SİSTEMİN MERDİVEN DİYAGRAMI

3.1.Lojik Komutlar

3.1.1. Normalde kapalı kontak (NC)

Kontağın anahtarı kapalıdır ve üzerinden akım geçirir. Şekil 3.1. de anahtar lojik-0

konumundadır. Lojik-0 iken kendisine bağlı bir sonra ki kontaklara veya rölelere enerji

akışı sağlar. Anahtar lojik-1 iken yani açık olduğunda kendisine bağlı sağ taraftaki

kontaklar enerjisiz kalır.

Şekil 3.1. NC kontak

3.1.2. Normalde açık kontak (NO)

Kontağın anahtarı açıktır ve üzerinden akım geçirmez. Şekil 3.2. de NO kontağı

görülmektedir ve anahtar lojik-0 konumundadır. Lojik-0 iken kendisine bağlı bir sonraki

kontaklara veya rölelere enerji akışı olmaz. Anahtar lojik-1 iken yani açık olduğunda

kendisine bağlı sağ taraftaki kontakları enerjiler.

Şekil 3.2. NO kontak

3.1.3. Yatay bağlantı (HOR)

Şekil 3.3. te görülen komut, yatay olarak iki kontak arasında şartsız akım geçirir.

Şekil 3.3. Yatay bağlantı

25

3.1.4. Dikey Bağlantı (VER)

Şekil 3.4. te görülen komut, dikey olarak iki kontak arasında şartsız akım geçirir.

Şekil 3.4. Dikey bağlantı

3.1.5. Yükselen Köşe Kontağı (NR)

Şekil 3.5. te görülen NR kontağı, ilgili kontağın konumu, lojik-0’dan lojik-1’e geçtiği

anda bir programın periyodu boyunca akım geçirir. NR komutunun çalışabilmesi için,

kontağın reset konumunda en az 1 periyot çevrimini tamamlamak zorundadır.

Şekil 3.5. NR kontak

3.1.6. Düşen Köşe Kontağı (NF)

Şekil 3.6. da görülen NF kontağı, ilgili kontağın konumu lojik-1’den lojik-0’a geçtiği

anda bir programın periyodu boyunca akımı geçirir. NF komutunun çalışabilmesi için,

kontağın set konumunda en az 1 periyot çevrimini tamamlamak zorundadır.

Şekil 3.6. NF kontak

26

3.1.7. Röle Set (SET)

Girişi lojik-1 ise, her çağrıldığında taşıdığı kontağın değerini lojik-1 yapar. Girişi lojik-0

ise herhangi bir işlem yapmaz. Aşağıda, Şekil 3.7. de görülen blok, röle set komutuna

aittir.

Şekil 3.7. Röle set

3.1.8. Röle Reset (RST)

Girişi lojik-1 ise her çağrıldığında taşıdığı kontağın değerini lojik-0 yapar. Girişi lojik-0

ise herhangi bir işlem yapmaz. Şekil 3.8. de görülen blok, röle reset komutuna aittir.

Şekil 3.8. Röle reset

3.1.9. Direk Çıkış (OUT)

Şekil 3.9. da görülen blok, girişi lojik-1 ise her çağrıldığında taşıdığı kontağın değerini

lojik-0 yapar. Girişi lojik-1 ise her çağrıldığında taşıdığı kontağın değerini lojik-0 yapar.

Şekil 3.9. Direk çıkış

27

3.1.10. Röle Vektör Reset (REF)

Şekil 3.10. da röle vektör reset komut bloğu görülmektedir. Bu blok, girişi lojik-1 ise

her çağrıldığında taşıdığı kontağın adresinden itibaren verilen sayı kadarını lojik-0 yapar.

Girişi lojik-0 ise işlem yapmaz.

Şekil 3.10. Röle vektör reset

3.2. Çekmede Gecikmeli Zaman Rölesi (TON)

Bu zaman rölesinin bobinine enerji verildikten sonra istenen süreye kadar röle,

kontağını çekili durumda tutar. Şekil 3.11. de TON zaman rölesi görülmektedir.

Şekil 3.11. TON Zaman rölesi

3.3. Sayaçlar

3.3.1. Artan Sayaç (CNU)

Her çağrıldığında sayacın değeri 1 artar. Sayaç değeri set değerine eşitse ilgili sayaç

numarası kontağı çıkış verir. Resetlemek için sayacın reset işlevi kullanılır. Şekil 3.12. de

sayıcı bloğu görülmektedir.

28

Şekil 3.12. Sayıcı

Sayıcının parametreleri ve açıklamaları aşağıda verilmiştir.

Set değeri: Sayaç değeri bu değere eşit olunca, yardımcı kontak çıkış verir.

Anlık değer: Sayılan değer bu adreste yer alır.

Sayaç no: Kullanılacak sayaç yardımcı kontak numarasıdır. Bu değer 0 ile 255 arasında

değerler alır.

3.3.2. Sayaç Reset (CRST)

Şekil 3.13. te görülen CRST bloğu, çağrıldığında seçilen sayaçların değerlerini ve

kontaklarını sıfır konumuna getirir.

Şekil 3.13. CRST

3.4. Hızlı Rampalı Pals Çıkışı (HSO)

Şekil 3.14. te Ch0 ve ya Ch1'den rampalı bir şekilde, yüksek hızlı pals çıkışını sağlayan

blok gösterilmiştir.

29

Şekil 3.14. Puls ramp

Rampalı pals çıkışının paremetreleri ve açıklamaları aşağıda verilmiştir.

Kanal 0/1: 0.Kanal (QP[2]) için =#0, 1.Kanal (QP[4]) için =#1 kullanılır.

Hızlanma pals sayısı: Hızlanma rampasındayken verilecek pals sayısıdır.

Stabil pals sayısı: Frekans sabit durumdayken verilecek pals sayısıdır.

Yavaşlama pals sayısı: Yavaşlama rampasında verilecek pals sayısıdır.

Hızlanma başlangıç frekans: Hızlanma rampasına başlangıç frekansıdır. (Hz)

Stabil hedef frekansı: Sabit verilecek frekans değeridir. (Hz)

Yavaşlama hedef frekansı: Sistemin sona ereceği frekans değeridir.(Hz)

3.5. Merdiven Diyagramı

Aşağıdaki şekillerde merdiven diyagramının bölümleri gösterilmektedir. Sistemimize

uygun olarak hazırlanan merdiven diyagramı, 22 satırdan oluşmaktadır. Şekil 3.15. te

merdiven diyagramının ilk dört satırının çalışması ele alınmıştır. Burada 1. satırdaki MB2

açık kontağı lojik-0’dan lojik-1’e setlendiğinde sistem enerjilenir ve 2. satırdaki TM0

yükselen köşe kontağı(NR), bir program periyodu boyunca akımı geçirerek step motoru

enerjilendirir (PULS RAMP Ch.no 0). Enerjilenen step motor, milini, önceden ayarlanan

hızda ve yönde döndürerek mekanik sistemin gövdesini yine önceden ayarlanan

konuma(yüksekliğe) getirir.

1. satırdaki MB2 kontağı ile 3. satırdaki MB2 kontağı aynıdır ve aynı anda lojik-0’dan

lojik-1’e setlenmişlerdir. Bu durumda TV2 gecikmeli açan zaman rölesi(TON), belirlenen

zamanı saymaya başlar. Zaman rölesi sayma işlemini bitirdikten sonra aynı anda iki komut

30

gerçekleşir. Birincisi; MB10 set rölesi, ilgili kontaklarını setler. İkincisi; 4. satırdaki MB2

rölesi, ilgili kontaklarını resetler.

3.satırdaki MB2 açık kontağı ile TV2 gecikmeli açan zaman rölesini(TON) göz önüne

aldığımızda, sistem aşağıda iken MB2 açık kontağının kapatılması sonucu sisteme,

yukarıya doğru ilk hareket verilmiştir ve TV2 zaman rölesi, belirlenen süreyi saymaya

başlamıştır. TV2 zaman rölesinde ayarlanan süre, sistemin ilk harekete başlaması ile

kolların dönmeye başlamasına kadar geçen süredir.

Şekil 3.15. Merdiven diyagramı (ilk 4 satır)

3. satırdaki MB10 set rölesi, ilgili kontaklarını setlemişti. Setleme sonucu, programın

ikinci kısmının gösterildiği Şekil 3.16. da bulunan, 5. satırdaki MB10 açık kontak, lojik-

0’dan lojik-1 konumuna gelir.

6. satırdaki TM3 yükselen köşe kontağı(NR), bir program periyodu boyunca akımı

geçirerek kolları döndüren step motoru enerjilendirir (PULS RAMP Ch.no #1). Enerjilenen

31

step motor, milini, önceden ayarlanan hızda ve yönde döndürerek mekanik sistemin

gövdesini yine önceden ayarlanan konuma(1800 döndürür) getirir.

7.satırdaki CN1 kontağı açık olduğundan, akım geçmez. Dolayısıyla, CN1 açık

kontağının sağ tarafındaki CN2 kapalı kontağı ve QP5 direk çıkış rölesi enerjisiz kalır.


Önceki satırlarda MB4 ile ilgili röle olmadığı için, Şekil 3.17. deki programın üçüncü

bölümünde bulunan, 8. ve 9. satırlardaki MB4 kontakları lojik-0 konumlarını korurlar.

Enerji akışı olmayacağı için bu kontaklara seri bağlı olan CN1 ve CN2 sayıcıları sayma

işlemlerini gerçekleştiremez.

Şekil 3.17. Merdiven diyagramı(8. ve 9. satırlar)

32

3. satırdaki MB10 set rölesinin setlenmesi ile Şekil 3.18 de görülen programın dördüncü

kısmı olan 10. satırdaki MB10 açık kontak, lojik-0’dan lojik-1 konumuna gelir ve TV4

gecikmeli açan zaman rölesi(TON), belirlenen süreyi saymaya başlar. Bu süre sonunda

MB4 direk çıkış rölesi, enerjilenir ve çok kısa bir sürede enerjisini keser. Yani lojik-1’den

lojik-0 konumuna gelir.

MB4 direk çıkış rölesinin lojik-1’den, lojik-0’a geçtiği anda, MB4 kontakları da lojik-

1’den, lojik-0’a geçmiştir. Kısa süreli bu değişim sonucu;

8. ve 9. satırlardaki CN1 ve CN2 sayıcılarının değeri 1 artmıştır.

11. satırdaki MB6 set rölesi setlenmiştir. Lojik-1 konumuna gelmiştir.

12. satırdaki MB10 reset rölesi resetlenmiştir. Lojik-0 konumuna gelmiştir.

TV4 gecikmeli açan zaman rölesinin(TON) saydığı süre, kolların dönmeye başladığı

andan, mekanik gövdenin aşağıya doğru ilk hareketine kadar geçen süredir.


11. satırdaki MB6 set rölesinin setlenmesi ile tüm MB6 kontakları setlenmiştir.

Programın beşinci ksımı olan Şekil 3.19. da 13. Satırda bulunan, MB6 kontağının lojik-

0’dan, lojik-1’e gelmesi sonucu MB6 kontağının sağ tarafı enerjilenmiştir. Bu durumda

aynı anda gerçekleşecek durumlar;

33

14. satırdaki TM1 yükselen köşe kontağı(NR), bir program periyodu boyunca akımı

geçirerek step motoru enerjilendirir (PULS RAMP Ch.no #0). Enerjilenen step motor,

milini, önceden ayarlanan hızda ve yönde döndürerek mekanik sistemin gövdesini yine

önceden ayarlanan konuma(aşağıya) indirir.

15. satırdaki QP3 direk çıkış rölesi ile step motorun dönüş yönü değiştirilir (aşağıya

doğru).

9. satırdaki COUNTER2 sayıcısı istenen sayıya gelmiş ise ilgili kontakları lojik-1

yapar. 16. satırdaki CN2, eğer lojik-1 ise 16. ve 17. satırlarda bulunan sayaçları resetler. 8.

ve 9. satırlarda bulunan CN1 RESET COUNTER ve CN2 RESET COUNTER sayıcılarının

değerlerini lojik-0 yapar.

Şekil 3.19. Merdiven diyagramı(13. 14. 15. 16 ve 17. satırlar)

11. satırdaki MB6 set rölesinin setlenmesi ile tüm MB6 kontakları setlenmişti.

Programın altıncı kısmı olan, Şekil 3.20. deki 18. satırda bulunan, MB6 kontağının lojik-

0’dan, lojik-1’e gelmesi sonucu TV5 gecikmeli açan zaman rölesi(TON) enerjilenir ve

34

zaman rölesi saymaya başlar. Bu süre sonunda 20. satırdaki MB6 reset rölesi resetlenir ve

19.satırdaki MB2 set rölesi setlenir. Böylece mekanik gövde tekrar yukarı doğru harekete

geçer. TV5 zaman rölesinin süresi, sistem yukarıda iken aşağıya doğru hareket verilmesi

ile sistemin tekrar yukarıya doğru hareket etmesi için geçen süredir.

Şekil 3.20 Merdiven diyagramı (18. 19 ve 20. satırlar)

Programın yedinci ve son kısmının görüldüğü Şekil 3.21. de ki 21. satırda bulunan,

MB6 yükselen köşe kontağı(NR), bir program periyodu boyunca akımı geçirerek CN0

sayıcısının sayma işlemini gerçekleştirmesini sağlar. CN0 sayıcısı istenen sayıya

geldiğinde lojik-1 üretir ve 22. satırdaki CN0 RESET COUNTER 21. satırdaki sayıcıyı

sıfırlar. 21. satırdaki MB0 röle vektör reset, girişi lojik-1 ise her çağrıldığında taşıdığı

adresten itibaren, istenen sayı kadarını lojik-0 yapar. Girişi lojik-0 ise işlem yapmaz.

Şekil 3.21 Merdiven diyagramı (21 ve 22. satırlar)

35

4. STEP MOTORLAR

Step motorların bir diğer adı da adım motorlarıdır. Bu motorlara adım motoru

denmesinin sebebi ise ilerlemelerinin, motora gelen darbe sinyalleri ile birlikte

gerçekleşmesidir. Daha detaylı bir tanımlama yapacak olursak, stator sargılarına gelen

akımların oluşturduğu manyetik alan ile rotor manyetik alanının etkileşimiyle hareket eden

ve her hareketini statora uygulanan gerilim sayısına göre belirli derecelik adımlarla yapan

motorlara step motorlar denir. Bu motorlar dijital sinyallerle kontrol edilirler. Yani her

adım hareketini, motorun girişine uygulanan işaretle yapar. Buda, özellikle dönme

mesafesinin kontrol edileceği uygulamalarda, onu ilk tercih yapar. Ayrıca bu motorlar çok

hızlı bir şekilde ivmelenip harekete geçmekle birlikte, çok çabuk şekilde durma ve geri

dönme yeteneğine de sahip olan motorlardır. Projemizde kullanılan step motorların

biçimlerinin daha iyi anlaşılabilmesi için, Şekil 4.1. de çizimleri verilmiştir.

Şekil 4.1. Step motorlar

4.1. Step Motorların Özellikleri

Burada step motorların özelliklerine dair öğrendiğimiz bilgileri aktaracağız. Step

motorların avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da mevcuttur. Bu dezavantajlardan

da bahsedeceğiz.

36

1- Step motorların dönüşleri, belirli bir zaman aralığında girişe uygulanan darbe

sayısına bağlıdır.

2- Harekete geçmeleri çok hızlı olduğu gibi, durmaları ve yön değiştirmeleri de çok

hızlıdır.

3- Step motorlarda hata olasılığı çok düşüktür. Ve bir hata oluşması durumunda bu hata

yalnızca o darbenin hareketini etkiler. Diğer darbelerin hareketini etkilemez.

4- Darbe sinyallerinin frekansına bağlı olarak, dönme hızı aralığı çok geniştir.

5- Darbelerle kontrol edilmesi sebebiyle bilgisayarlarla, mikroişlemcilerle ve PLC’lerle

kontrol edilmesi kolaydır.

Bu maddeler step motorun tercih edilmesinin önemli sebeplerindendir. Fakat aynı

zamanda step motorun tercih edilmemesine neden olacak dezavantajları da vardır. Bu

maddelerden bazılarını sıralayacak olursak;

1- Çok yüksek frekanslarda adım atlayabilmektedirler. Bu nedenle girişe uygulanan

darbe sinyalinin frekansını iyi belirlemek gerekmektedir.

2- Diğer elektrik motorlarına göre daha karmaşık bir içyapıya sahiplerdir.

3- Verimleri, diğer elektrik motorlarına göre daha düşüktür.

4- Diğer elektrik motorlarına göre daha düşük bir torka sahiplerdir.

5- Sabit adım açılarına sahiplerdir.(90, 15

0, 18

0 vb.)

Bir elektrik motoruna enerji verildiğinde bir döner alan oluşur ve motor sürekli olarak

döner. Fakat step motor bu şekilde çalışmaz. Step motorun çalışabilmesi için uygun

darbeler gelmesi gerekir. Uygun darbeler geldiğinde de, her bir darbe için 1 adım döner.

Bu 1 adımda motorun adım başı dönme açısına bağlıdır.

4.2. Projede Kullanılan Step Motorların Özellikleri

4.3. Step Motorların Kontrolü

Şekil 4.2. de verilen akış diyagramında denetleyici(bilgisayar) ile programlanabilir lojik

kontrolör arasına ehternet kablosu bağlanır. Bu kablo aracılığı ile denetleyici(bilgisayar) ve

programlanabilir lojik kontrolör(PLC) arasında bilgi alış verişi sağlanır. Ehternet kablosu

denetleyiciye tanıtılır. Bu işlemden sonra bilgisayardaki ladder(merdiven) programına

istenilen komutlar verilir. Programlanabilir lojik kontrolör bu komutları algılayarak step

motor sürücülerine iletir. Step motor sürücüleri, step motorları ani akım değişimlerinden ve

37

yüksek gerilimlerden korur. Böylelikle step motorlarda konum ve hız değişimi kolaylıkla

kontrol edilmiş olur.

Şekil 4.2. Step motorların kontrolüyle ilgili akış diyagramı

38

5.MALZEME SEÇİMİ VE MALİYET ANALİZİ

Bu kısımda, proje gerçekleştirilirken ihtiyaç duyulan malzemelerin seçimi ve temini ile

ilgili bilgi verilmiştir. Bilindiği üzere projede, 1 adet PLC, 2 adet step motor, 4 adet

termometre, 1 adet sigorta ve 1 adet AA/DA konvertör başta olmak üzere, sıvı tankları,

malzeme kapları, mekanik gövdede kullanılan parçalar, dişliler ve bağlantı kabloları

kullanılmıştır. Aşağıda görülmekte olan Çizelge 5.1 de, bu malzemelerin maliyetleri

verilmiştir.

Çizelge 5.1. Projede kullanılan teçhizatın fiyat listesi

Sıra

No Malzeme Adı Miktarı

Birim Fiyatı

(TL) Toplam Tutarı (TL)

1 PLC 1 150 150

2 Adım Motoru (Sürücüleri dahil) 2 135 270

3 Termometre 4 15 60

4 Mekanik kısım 1 350 350

5 Sıvı tankları 2 15 30

6 Kestamit 2 10 20

7 Sigorta 1 8 8

8 AC/DC konvertör 1 1 60

9 Kremayer dişli 1 30 30

10 Dairesel dişli 3 10 30

11 Taşıyıcı kaplar 2 2 4

12 Bağlantı kabloları 3 15 45

TOPLAM 1057,00

Malzeme seçerken, seçilen malzemenin ihtiyaçlarımıza cevap verebilecek özelliklere

sahip olmasına dikkat edildi. Ayrıca, aynı özellikte olan diğer firmalara ait olan ürünlere

göre, fiyat ve teknik destek açısından karşılaştırılmaları yapıldı. Bu karşılaştırmanın

ardından alınan malzemelerin, projemize maliyetinin 1057,00 TL olduğu görülmüştür.

39

6. DENEYSEL ÇALIŞMALAR VE SONUÇLAR

Bu kısımda gerçekleştirdiğimiz projenin işlevselliğinin test edilmesi ve olası sonuçların

incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, kollarda asılı bulunan kaplara 70 ° C de ve 0 ° C

de buzlu su konulmuştur. Sıvı tankı olarak kullandığımız cam fanusların içerisine, 30 ° C

de ve eşit miktarda su konularak mekanik kısımla ilgili hazırlıklar tamamlanmıştır.

Proje için hazırlanan merdiven diyagramında, zamanlayıcı 9 saniyeye ayarlanarak ısı

alış-verişinin 9 saniye boyunca devam etmesi sağlanmıştır. 9 saniyenin ardından kaplar

cam fanuslardan çıkarak yer değiştirmiştir. Bu işlem, sistemin bir periyodunu

oluşturmaktadır. Bu periyot 25 saniyede tamamlanmaktadır. Bu periyodun 10 kez tekrar

edilmesi sonucu, kaplardaki suların sıcaklıklarında aşağıdaki değişimler gözlenmiştir.

İçerisinde 70 ° C de su bulunan kabın denge sıcaklığı 54 ° C olarak ölçülmüştür.

İçerisinde 0 ° C de buzlu su bulunan kabın denge sıcaklığı ise 18 ° C olarak

ölçülmüştür. Böylece, kollarda asılı durumdaki kaplarda bulunan farklı sıcaklıktaki suların,

kestamitler üzerinde bulunan cam fanuslara sırasıyla girip çıkmasıyla ısı alış-verişi

sağlandığı ve belirli bir dengeye ulaştıkları gözlenmiştir.

40

KAYNAKLAR

[1]. M. Türker, Ş. Yücetaş, Ağız Diş Çene Hastalıkları ve Cerrahisi, 2. baskı Atlas

kitapçılık, Ankara, Türkiye,1999.

[2]. F. C. Babalık, Makine Elemanları ve Konstrüksiyon Örnekleri, Dora yayınları,

Bursa,Türkiye, 2009.

[3]. K. Üçüncü, Makina Bilgisi, KTÜ yayınları, Trabzon, Türkiye, 2000.

[5]. M. Akkurt, Makina Elemanları, Cilt 1, Birsen yayınevi, İstanbul, Türkiye.

[4]. D. Düzgün, Uygulanmış Makina Elemanları Dizayn-Konstrüksiyon, 1999.

[6]. S. Kurtulan, PLC ile Endüstriyel Otomasyon, Birsen yayınevi, İstanbul,

Türkiye,2008.

[7]. Y. Eminoğlu, PLC Programlama ve S7-300, Ege reklam basım sanatları ltd. şti.

41

EKLER

EK-1 Standartlar Ve Kısıtlar Formu

Bitirme Projesinin hazırlanmasında Standart ve Kısıtlarla ilgili olarak, aşağıdaki soruları

cevaplayınız.

1. Projenizin tasarım boyutu nedir? Açıklayınız.

Sistem,30 cm yarıçapa sahip sacın üzerine monte edilmiş, 67 cm yüksekliğinde gövdeden

oluşmaktadır.

2. Projenizde bir mühendislik problemini kendiniz formüle edip, çözdünüz mü?

Projemiz, mevcut bir durumun modellenmesine dayandığı için herhangi bir mühendislik

probleminin çözümünü gerektirmemektedir.

3. Önceki derslerde edindiğiniz hangi bilgi ve becerileri kullandınız?

Elektrik Makinaları-1, PLC, Electrical Machines-II derslerinde öğrendiğimiz PLC’nin

programlanması ve seçimi, makinaların çeşitleri ve karakterisitikleri gibi bilgileri

kullanıldı.

4. Kullandığınız veya dikkate aldığınız mühendislik standartları nelerdir?

Projemizi gerçekleştirirken en düşük maliyetle, en yüksek verimi elde etmeye çalıştık.

Ayrıca kullandığımız malzemelerin seçimi sırasında, uluslararası standartlara uygunluğu

göz önünde bulundurulmuştur.

Seçtiğimiz malzemelerin kalite standartlarını ise şu şekildedir.

Kesuo Power Adaptör: RoHs CE sertifikalı ve CCC CE onaylıdır.

Sigorta Standartları: Schneider iK60N marka sigorta, EN 60898-1 ve IEC 60898-1 kalite

standartlarına uygun olarak üretilmiştir.

ENDA PLC: Sistemimizde kullanılan ENDA marka ELC-186 RT model numaralı PLC,

ISO 9001 kalite standartlarında, EMC performans ölçülerine ve güvenlik gereksinimlerine

uygun CE işaretli ve RoHS uyumlu olarak üretilmiştir.

Motor Standartları: Adım motorlar, GB/T19001 ve ISO9001 standartlarına uygun olarak

üretilmiştir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

STANDARTLAR VE KISITLAR FORMU

42

5. Kullandığınız veya dikkate aldığınız gerçekçi kısıtlar nelerdir?

a)Ekonomi

İnternet üzerinden piyasa araştırması yaparak aynı özellikleri karşılayan ürünlerden

maliyeti en düşük olanları tercih etmeye çalıştık.

b)Çevre sorunları:

Elektrik motorları kullanıldığı için çevreye herhangi bir olumsuz etkisi yoktur.

c)Sürdürülebilirlik:

Sistem arzu edildiği sürece, istikrarlı bir şekilde çalışmasını devam ettirebilir.

d) Üretilebilirlik:

Sistemin maliyeti düşük olduğu için üretimi yapılabilir ve istenilen amaç

doğrultusunda geliştirlmeye açıktır.

g) Güvenlik:

Sistemdeki hareketli parçalar platformlar üzerine sabitlendiği için ve yalıtımın iyi

yapıldığı için sistem herhangi bir güvenlik tehlikesi oluşturmamaktadır.

Projenin Adı Yanak İçyapısının Isı Değişiminin Gözlemlenmesi

Projesi

Projedeki Öğrencilerin

adları

Osman M. DURU - Özkan ÖZBEBİT - Sezai GENÇ

Tarih ve İmzalar 20.05.2013

43

ÖZGEÇMİŞLER

Osman Mecnun DURU

1991 yılında İstanbul Fatih’te doğdu. İlköğrenimini Koca Mustafa Paşa ilköğretim okulu

ve Vedide Baha PARS ilköğretim okulunda tamamladı. Lise eğitimini Pertevniyal Anadolu

Lisesi’nde tamamladıktan sonra 2009 yılında KTÜ Elektrik-Elektronik mühendisliği

bölümüne başladı. Halen eğitimini burada sürdürmektedir.

Sezai GENÇ

1987 yılında Kahraman Maraş’ın Afşin ilçesinde doğdu. İlköğrenimini Kaşgarlı Mahmut

İlköğretim okulunda tamamladı. Lise eğitimini Ertuğrul Gazi Lisesi’nde tamamladıktan

sonra 2009 yılında KTÜ Elektrik-Elektronik mühendisliği bölümüne başladı. Halen

eğitimini burada sürdürmektedir.

Özkan ÖZBEBİT

1989 yılında Kayseri’nin Melikgazi ilçesinde doğdu. İlköğrenimini Ahmet Paşa ilköğretim

okulu ve Yılmaz AKANSU ilköğretim okulunda tamamladı. Lise eğitimini Mustafa

Yelkenoğlu Lisesi’nde tamamlamasının ardından 2009 yılında KTÜ Elektrik-Elektronik

mühendisliği bölümüne başladı. Halen eğitimini burada sürdürmektedir.

YANAK IC YAPISI ISI DEGISIMININ MODELLENMESI

Documents

Transcript of YANAK IC YAPISI ISI DEGISIMININ MODELLENMESI