Prevalence of multiple sclerosis in north east of Iran

34
ی ل عا ت مه س ب وع: ض و م ی ن رما ک و ج وا ج ما: ن هد را ا ت س ا ت ب ا& ث( ک ل م هدی م ر کت د ده: ورث4 ردا گلاری ی سا ض ت ر م1

Transcript of Prevalence of multiple sclerosis in north east of Iran

عالی ب��سمه ت��

وع: ن��یم�وض�� و ک�رم�ا واج�� ج��

اد راه�ن�ما: اب��ت�اس�ت� دک�ت�رم�هدی م�لک) ث�&

ده: ورث�� ی س�الاریگ�ردا4 ض� مرت��

1

ان= م�ست� 93ر�

هرس�ت� ف��امه ت� Hدگ�ی ث�� 3ر�

لص خ� 5ت��

و واج�� ه ه�ای ج�� بHRش& د د و اث�� Hاث� 5ع�ق�

و واج�� ان= ج�� 8ع�رف��

و واج�� عار ج�� گ�ی اش�& اع�ری و وی�Hژ& ک) س�& 10س�ت�

2

ظ_ و وح�اف�� واج�� 13ج��

ی ان= ع�روض� و در اور� واج�� وری ج�� وا4 15ن��

و واج�� عر ج�� ه ی��ژش�& لاغ� هج= ال�ت� ر ن�� Hت ث�& ا 16ث��

و واج�� ار ج�� ث�& 18ا4

ده Hکت p21ح�

ه د وار& H22ک�لت

ع �Rب ا 23م�ت�

حه د ض�ف� ت� ش& ب�� ق� ام ت�� ت� لاک�) ب�� ان= اف�� Hرورور� مه روث�� ار اف� اک�) ع�د� ی ح��

امه ت� Hدگ�ی ث�� ر�

3

. م اس�ت� ت� �رن= ه�س& ه ای�Hژان= در ف� ست� اع�ران= ی��ژج�� کی ار� س�& �ن= م�حمود ث� ن= ع�لی ب�� وال�عطا م�حمود ب�� ن= ان�� HRب ک�مال ال�د

ه ی ال�حح� م د� ست� �ی ت� ب�� ه س�& ت� ی� کش& Hدر ث� . ورور� سروده اس�ت� وی گ�ل و ن�� ن� ود او در م�ی� که ج�� اث�� ن� pو ج� واج�� ه�ج�ری در ک�رم�ان=689ج��ود. هان= گ�ش& ه ج�� م ث�� ش& pج�

وال اه رور� ار� م�اه ش�& خ� ن¥ pده ب� ه س�ال س�& ادو ث�� ت� صدو ه�س& ش& ه�ج�رت� ش�& ر�

هاد» ن= ن�� HRب ه ک�مال ال�د ت� ث�� وال�عطا م�لق� و را ان�� واج�� ام ج�� وده ک�ه ث�� کی ار� اک�ای��ژ م�عروف� ک�رم�ان= ن�� �ن= م�حمود ث� و ع�لی ب�� واج�� در ج�� pث�د هور س�& دی م�ش& ه مرس�& ود . ث�� دان= او ن�� H°ث د و ار� مر Hث� �ی ارادت� می ورر� رون� واس�خاق� ک�ار� ج� ان�� Hی ه س�& ون= ث�� pعده�ا ج� « 1و ت��

دگ�ی ث¶¶�� تHرار� ر� �ی را در ش& Rن ت� م�د �رت� ی�pژداج�� ه م�شاف� �ی ث�� وان� د ام�ا در دوران= ج�� راث�� ود گ�د� ادگ�اه ج�� و دوران= ک�ودک�ی را در ر� واج�� ج��ن= م�حم¶¶د HRب د ن= ال¶¶� Hج� ام�ی Hی دم�ت� س¶¶�& ه ح�� ت� و ث�� رون= رف�� ه ک�ار� ش ث�� pاده ک�رد و س�ی ق� لا اس�ت� ص� ر ع�لما و ف�� هر ار� م�حض� ن= ش�& Hک�رد و در اب�

هان= ف� ه اض¶¶� رون= ث¶¶�� ار� ع¶¶د ار� ک¶¶� د .ت�� مود و ص�اج�ت� م�دارج= ع�الی س�& ص� ن�� Hی ه ک�ست� ف�� ست� ن= ع�ال�م ی��ژج�� Hد و ار� اب� Hرون��ی رس�ت ک�ار�، ان= ت� س¶¶¶¶¶� ور� ، ج�� راق� هره�ای ع¶¶¶¶¶� ت�ر ش¶¶¶¶¶�& ش¶¶¶¶¶& �ی دت� ار� ب�� ن= م¶¶¶¶¶� Hرد و در اب� ار� ک¶¶¶¶¶� ع¶¶¶¶¶�� �ی را ا4 ولان� ف�ره�ای ط¶¶¶¶¶� ا ش¶¶¶¶¶� ن= ح¶¶¶¶¶�� ت� وار� ا4 رف��

دن= ک�رد. Hام دث� داد، م�ضر و س�& ع� ، ت�� ان= خ� Hات� رث�� د� ا4

اتp اول 1 pگ،ح� ب�� ار& pر ث� ش& �ی ،ب�� وی¶ ک�رم�ان� واج�� عارج�� وان= اش�& HRن شاری؛ اح�مد، د واب�� لی ج�� H2 ص1369ا ش�هت 4

ه ک�رم�ان= » ود ث�� ان= ن�� ث�� اد ا4 Hه ث� ه ث�� وس�ت� Hن Òد ک�ه در ش�ف�ره�ا ب� ث�� �رر� ن= وف� دن= ر� Hی ی��ژای دث�� �ی ط�ولان� Rن و ب�pش ار� م�د واج�� ج��یHRژا در ود ر� ده ن�� د س�& ث�� �رر� ار ک�رده و دارای ف� Hت ت� اه�ل اح�� �رت� ه�ا در ک�رم�ان= ث�� ار� م�شاف� ع�� ل ار� ا4 ت� و ف�� واج�� . ج�� ت� گ�س& ار� ث��

. ه اس�ت� ت� د را داس�& ث�� �رر� دار ف� Hاق� دث� Hت ی� �رت� ه�ا اس�& م�شاف�

ان= م دس�ت� ت� ش�هرات� رس�ت� ب� �و در م�صی pوردم ج� ون= دل ج�� ار ج�� Hدم و ب��ست Hث� ش�ف�ر گ�ر�

د داده ت� pحت� ک�رده و ب� Hصن ومه او را ت�� ظ_ ام ی��ژده ودر اب�Hن= م�ی� ن= ع�لی را ث�� HRب تHرال�د ود م�ح� د ج�� ث�� �رر� امه ف� و در گ�وه�ر ث�� واج�� ج��» ده اس�ت� واث�� ر¶ ج�� Hت ظ_ ی ت�� .2و در هت�ر ن��

و در واج�� وده ک�ه ج�� گژی ن�� HRث ه د ست� اد ی��ژج�� ر� اس�ت� Hت �ی ث�� ان� ج� ع�لاء ال�دوله س�مت� Hی �ی ، س�& رون� ن= ک�ار� HRب ن= ال�د Hج� ام�ی Hی ر� س�& ه ج�� ث��کژی و کام�ل ف�¥ اد در ت�� ه ام�ا اب�Hن= دو اس�ت� ت� ر� داس�& Hت گژی ث�� HRث ادان= د و اس�ت� واج�� ه ج�� pود. گ�رچ ص� ک�رده ن�� Hی ر او ک�ست� ف�� م�حض�

د. ه اث�� ت� ت�ری داس�& ش& �ی �راوان= و ب�� ر ف� Hت ث�& ا و ث�� واج�� وی ج�� م�عن�

28-27ه�مان= ص 2

5

د و داده اث�� واج�� ه ج�� ه گ�ان= ث�� ت� س�& ی ک�ه گ�د� ب� ن= ل�ق� Hژب� هوری�� ژب�Hن= و م�ش& ه »»م�هم ی�� ت� ه گ�ق� عرا«اس�ت� ث�� د ش�& ت� ل ب�� خ� ن=»ت�� Hام�یی ه«اح�مد رار� ت� ه گ�ق� د و ث�� ه اث�� ت� عرا گ�ق� د ش�& ت� ل ب�� خ� ه او را ت�� pح ات�� ن� pعارف� ک�رده ج� ر م�ت� Hت اظ_ غ� لاش& ال�ق� ا ث�� ود ه�مه ح�� عار ج�� در اش�&

ر» ظ_ ه ت�� ن= ث�� Hی ن� pد«ج� ت� ل ب�� خ� ه م�عب�ی»ت�� ه ث�� وچ� ا ن�� موده ث�� ع� می ن�� Hلت هد ث�� ارات� ج�� ن= ع�ت� Hحشی اظ_ و ت�� ی�ن= ال�ق� Hب� ژ¥ یHRژا ک�ه در ی�� د متHر«ر� واث�� ج��تHروی¶ ک�رده Òل ار� ش�عدی ث� ر� امی ودر ع�� ط_ ود ار� ت�� وی ه�ای ج�� ن� �ردوسی ودر م�ی� امه ار� ف� و در س�ام ث�� واج�� ون= ج�� pمی رس�د ک�ه ج�

ه ط�ور گ�شت�رده ای در عر را ث�� رگ�ان= ش�& گژ ی��ژ� HRث ه د بHRش& د ن= و اث�� Hام�ی اق� و م�ص� Hک) و س�ت اع�ری اس�ت� ک�ه س�ت� ن= س�& Hی ست� ح� و ت��ه ی و ث�� ب� H°ب �ر ف� ا4 ار� ی و ث�� ه س�ار� Hت ی� ده و س�& Hت س& ح� کل ت�� ارش& ش�& ث�& عرا »سروده ه�ا وا4 د ش�& ت� ل ب�� خ� ده«ت�� Hهور گ�ردث� م�عروف� و م�ش&

لا« ص� د »م�لک) ال�ف� و داده اث�� واج�� ه ج�� گژی ک�ه ث�� HRث ات� د «و »، »م�لک) ال�کلام«،اس�ت� ال�ق� ن= Hکلمی صج ال�مت� لاق�» »اف�� ح��3 «. اس�ت�«ال�معان��ی

دگ�ی ک�رده و در س�ال ث�� تHرار¶� ر� ت�ر در ک�رم�ان= وش& ش& �ی ر ع�مر ب�� ج�� و در ده س�اله ا4 واج�� . 753ج�� ه اس�ت� ت� س�& تHرار� در گ�د� ش&

لص خ� ت��

اری، ای�Hژان= ،. 3 ق� ه ک�رم�ان= ص1380 ع�� úت ح� Hره�ن� ارات� ف� ش& úی اتp اول، اب�¥ pی ح�� ن� وی ک�رم�ا واج�� وان= ج�� HRن ن= در د �را4 ر ف� Hت ث�& ا ث��6

م Hدی� ارسی ف�� ان= ه�ای ف�� ث�� وب�Hشد: »در ر� سی می ن�� Hی ق� د ت�� Hاد ش�عت و اس�ت� واج�� لص ج�� خ� ر ک�لمات�«واو»درم�ورد ت�� ج�� در ا4ور� در ه ه�ن� کت� ن= ث�� Hه اس�ت� واب� úت ه ک�ار می رف�� �ی ث�� ن� ا �Rث ش و م�هر ام اب�� اص در م�ق� خ� ر اس�امی اس�& ج�� ود ودر ا4 ر ن�� Hت صغ� ع�لام�ت� ت��

ج د، در اب�Hن= ض�ورت� واض�� کار می ی��ژث�� ک) و م�علوم ت�� HRب د ژ¥ اره ی�� ام اس�& ی در م�ق� داول اس�ت� وج�ب� ارش و ک�رم�ان= م�ت� ف��ام ن= ث�� Hد اب� ده اث�� ی ح�دش ر� عض� که ت�� اث�� ن� pد ج� Hاث� و و س�& واج�� ت� ار� ک�لمه ج�� ام م�لاط�ق� بHRست� در م�ق� و م�صع�ر واج�� اس�ت� ک�ه ک�لمه ج��

وده و ب�pش ار� ان= م�عروف� ن�� Hاث� ت� س�& واده و ا4 ان�� ان= ح�� Hام در م�ت ن= ث�� Hه ه�می د و ث�� دو داده اث�� و ث�� واج�� ی�ن= ج�� ت� م�حت� Hول�ب را در ط�ف�د اس�& ار ک�رده ث�� Hت ت� لص را اح�� خ� گ�ار ک�ودک�ی اب�Hن= ت�� اط�ر رور� اش ح�� pه ث� ار� ک�رده ث�� ع�� اع�ری ا4 ه س�& ن= ک�ه ث�� 4«.ا4

و واج�� ه ه�ای ج�� بHRش& د د واث�� Hاث� ع�ق�

�رت� ک�رده و م�شاف� واج�� د ج�� ت� ب�¥ ه م�ا ت� ک�ه ث�� اف�� Hوان= ث� گژی را می ن�� HRث اع�ر د ر� ش�عدی ک�مت�ر س�& ه ج�� اع�ران= ث�� ان= س�& Hدر م�تا د. و ث�� اس�& ه ث�� ت� هت�ری را داس�& ت�ر ون�� ش& �ی اظ ب�� ت� گژ ارب�� HRث ن�ماع�ی د ظ ه�ای اج�� Hا م�حی شان= ث�� ود ک�ه اب�� ت� می ش�& د. ش�ف�ر م�وج�� اس�& ث��

ا د. ث�� Hماث� ن= ن�� Hی pاس�ت� ی��ژ اس�ت� را گ�لخ هت�ر وم�ت� ه ک�ه ن�� pح ت�� ود. و ا4 ا ش�& ت� س�& گژ ا4 HRث وام�ع د گ ج�� �ره�ت� کژ وف� دات� ورش�وم و ط�رر� ف�¥ ا4

د، 4 Hسی؛ ش�عت Hی ق� اتp دوم ص 1336 ت�� pن= ح�Hرب� ارات� ر� ش& úی �ی اب�¥ ن� وی ک�رم�ا واج�� عار ج�� ت� اش�& ح� ت� 8اج�وال و م�ی�

7

س�ان= ن= ه�ا ا4 Hم�ی گژ سرر� HRث دان= د مت� س& ود. در ش�ف�ر اس�ت� ک�ه ک�ست� ع�لم ار� داب�� ه می ش�& úت ح� pشان= ت� ی ش�ف�ر اس�ت� ک�ه اب�� ب� س�ح�

مرهء ود ک�ه در ر� �رت� ه�ا ن�� ن= م�شاف� Hمن= ه�می و در ض�� واج�� . »ج�� ست� Hی ا ب�� ت� ی� له م�ست� اب�Hن= م�ست ر� ار� Hت و ث�� واج�� ودک�ه ج�� می ش�&

ن= Hهره ی��ژد.ع�لاوه ی��ژ ام�ی رگ� ن�� م�د وار� ع�لم وک�مالات� اب�Hن= ع�ارف� ی��ژ� �ی در ا4 رون� ن= م�حمد ک�ار� HRب ن= ال�د Hاگ�ردان= ام�ی س�&ه اب�Hن= دو pهره ه�ا ی��ژد اگ�رچ �ی ن�� ان� د س�مت� مت� س& ر ع�لاء ال�دوله ع�ارف� و داب�� ر� ار� م�حض� Hت �ی ث�� Rن و م�د واج�� �ی ج�� رون� ن= م�حمد ک�ار� HRب ال�د

. وده اس�ت� ری ن�� ا ع�ش& ت� �Rب غه ا Hت د وی س�& Hث� عارش& ی��ژ می ا4 ه ک�ه ار� اش�& pن= چ د. ام�ا ا4 وده اث�� ه�ت� ن�� عی م�د� اف�� ع�ال�م س�&

ه و úت �رار گ�رف�� �ی ف� رون� واس�خاق� ک�ار� ج� ان�� Hی ر¶ س�& Hت ث�& ا حت� ث�� ت�ر ت�� ش& �ی ه ام�ا ب�� ت� مام داس�& ن= ه�ر دو ع�ال�م ارادت� ن�� Hه اب� و ث�� واج�� ج��ه اس�ت� . ست� دن= دل داب�� ده س�& ث�� ه ر� Hمات� او را م�اث� Hعلن ه اس�ت� وت�� ست� ود داب�� ر ج�� Hت Òو او را ث� . ه اس�ت� ت� او را م�دج گ�ق�

اد ق� هار اع�ت� م اظ�_ ای� رت� ف�� ه ح�ض� ال�ضراچه¶ ث�� ار دارد ک�ه در اک�ت&ر ث�� Hعار ب��ست دان= رس�ال�ت� اش�& اث�� و در م�دج ح�� واج�� ج��ه ال�شلام در Hن= ع�لی ع�لت Hی ر ال�موم�ت� Hرت� امت ه م�دج ح�ض� اد ث�� د اس�ت� Hصاث� ه اس�ت� ف�� ت� ار داس�& ط_ ی� هور م�هدی را اب�¥ ک�رده و ظ�_

مار می رود . ه س�& رای وی ث�� د ع�� Hصاث� ت� اس�ت� وار� ف�� ب� وان= او ب�& HRن د

ه úت اف�� Hه ث� ارر� �ی ی��ژای م�ت� دان� Hا م�ت اراس�ت� و ه�ر ک�خ� Hعار ب��ست اک�ار اش�& Hی ورث� ان= دروع�� �روس�& ه�د ف� م�ت� ر� و در م�د� واج�� ج��. طان��ی اس�ت� Hی ات� س�& د ار� ض�ق� Hث� لوه گ�ر ا4 امه ک�ه ح�� واهی در ه�ر ح�� ی�ن= ج�� وب�Hش& ی و ج�� ن� ما ود ن�� ه اس�ت� . ج�� úت اج�� ان= ث�� ث�� ا ی��ژا4 ی م�خاث�� ن��

8

ق� Hن� ن= راه ط�ر Hان= س�ال�ک) اب� ت�رع�ارف�� ش& �ی هان= رس�ت� ب�� د ع�لان� ق� ج�� ت� سست� و ب�� لق� گ� اب�Hست� ار� ح�� ق� ث�� ه ج� ی��ژای وض�ول ث��

د. ده اث�� Hث� ار� دارد ی��ژگ�ر� Hت ر اج�وال و اع�مال ام�ی� ظ_ �رق� ار� ت�� ه را ک�ه ی��ژ س�ای�Hژ ف� Hم�لام�ت

هرت� و ت� و ش�& ن= ک�ه ع�ر� ی ا4 ه و ن�� ت� هان= داس�& ن� pر ب� ظ_ ود را ار� ت�� ک) ج�� Hت د ک�ه اع�مال ب�� ت� HRب ان= را گ�و ث�� ملا ا4 م�لامی م�ح�ش& و ب�� ود را م�ورد سرر� ق� ج�� Hن� ه ه�ر ط�ر دی ث�� ی�ن= ب�pست� وب�Hش& واهی و ج�� ودج�� داب�Hش& ج�ش ج�� Hت Òری¶ ار� ب�Hلوگ�ت د ی��ژای ح�� ت� اه ط�لی� ح��

ر ک�ه اب�Hن= ظ_ لت� ت�� لوت� و ح�� ت� ف�� د� اه�ر و ح�� ط_ ک) ی��ژای ت�� Hت ی اع�مال ب�� عب� Hا ت� Hت� و رث�HRب د و ار� ر �رار ده�ت� م�لام�ت� و ط�عن= ف�د. ت� HRب و مار می رود دوری ج�� ه س�& رک�) ث�� وع�ی س& ود ن�� ج��

م Hت ت� اف�¥ Hی ث� ن� ا Hه�د رث� �ری را ی��ژی��ژ ار� ر� ان= ک�اف� Hت و ک�ه در ل�وج ب�� واج�� مر ج�� کشان= س�& Hن= ث� HRب ک�ف�ر و د

. ن= گ�روه س�ت� Hص اب� Hصات� ن= ار� ح�� ی� ر رف�� Hت وی ک�ام در ده�ان= ش& ه ن�� شی�ن= وث�� اک�امی ج�� ک�ام دل در ث��

وی ک�ام دن= ی��ژ ن�� د س�& Hاث� ت� �ر م�ی Hت ه در ده�ان= ش& ت� اک�امی ب�� ه ث�� واهی ی��ژو گ�ردن= ث�� ک�ام دل ج��صود گ�واهی ص�ادق� ان= م�ف� Hت د وی در ب�� لت� کار ث�� ده و اف�� Hت ود و ع�ق� مود وس�ال�ک) اب�Hن= راه ن�� Hن Òق� می ب� Hن� ن= ط�ر Hو اب� واج�� ج��

ا ا ده ث�� اک�امی رص�� ه ث�� دس�ت� رو ث�� د ث�� Hث� می ا4 �ی ن�� س�ان� ه ا4 وث�� واج�� اس�ت� ک�ام دل ج��د. اس�& ه ث�� ت� گ داس�& ت� ام ب�¥ د و ار� ث�� کت� ج�ر ث�� ه�د ف�� ه ر� ی ک�سی اس�ت� ک�ه ث�� ق� Hت کام ع�ارف� ح�ق� دت� ت�� ت� ب�¥ رس�ا

9

ده Hت ان= ع�ق� ر� Hد و مت خ� ان= را ب��سن¥ ث�� مان= ا4 Hه ان� Hاث� pن= ک�ه ث� د ی��ژای ا4 ت� úواس�ی وب�Hش& می ج�� د و مراد ج�� ت� ت� گ�اه مردم دام�ن= او می گ�رف�¥ . ت� ام می س�اج�� دث�� ود را ث�� د ج�� اش ک�ت� Hت ک) را ف�� H5ه�ر ب�»

یHRژا وده ر� ه�ت� ن�� غه م�د� Hت ر می رس�د ک�ه او س�& ظ_ ه ت�� عاری دارد. ام�ا ث�� بHRن= اش�& د ای راس�& لق� و در م�دج ح�� واج�� ه ج�� pگ�رچ

ار Hر دارد ب��ست امت� Hت Òت� ب� Hب عاری ک�ه در م�دج اه�ل ب�� .ام�ا اش�& ده اس�ت� ج= س�& Hه رات� Hوث� م�ان= ض�ف� ت�ر ار� ر� ش& �ی ا ب�� لق� ن= ح�� Hم�ت� اب� م�د�

ت� Hب ن= )ع( و اه�ل ب�� Hه م�دج ام�ام ع�لی )ع(، ام�ام¶ ج�سن= )ع( ، ام�ام ج�شی امه ث�� دمه س�ام ث�� ه ک�ه در م�ق� وی�Hژ& . ن�� اس�ت� . ه اس�ت� úت ر ی�pژداج�� امت� Hت Òب�

مت�رس�ت� غ� Hت Òت� ب� ن= گ�ق� م در اس�ت� درس�ت� اب�Hن= س�ح� Hهر ع�لمم ع�لت ک�ه م�ن= ش�&

ده را ت� ی¥ Hرب�� ف� هان= ا4 ت� ج�� Hب ده را ح�ت� ت� ی¥ Hت ور ب�� د او ن�� ث�� �رر� 6 دو ف�

شاری؛ اح�مد، 5 واب�� لی ج�� Hدوم ص1369 ش�هت pات pگ ح� ب�� ار& pر ث� ش& �ی ،ب�� وی ک�رم�ان� واج�� عارج�� وان= اش�& HRن 45-44 د

ت�را 6 Hی ادی؛ م� ث�� ات� ص1386م�هر ا4 ای ک�ت� Hت ب�� ارات� د ش& úی امه اب�¥ 26 ،س�ام ث��10

ن= Hها در اب� ن� úد و ب� ده اث�� م س�& Hست ق� اد گ�روه ت�� ت� ه ه�ق� عد ار� او ث�� ر ت�� امت� Hت Òر دارد ک�ه ام�ت� ب� ظ_ له ت�� ه اب�Hن= م�ست و در ادامه ث��امت�ر اس�ت� ش�وار Hت Òت� ب� Hب ی اه�ل ب�� ب� ات� ک�ه ه�مان= ک�س& خ� ی ت�� ب� دا ک�رد ک�ه ی��ژ ک�س& Hت Òواه�د ب� ات� ج�� خ� �ی ک�سی ت�� ان� ام�واج= ط�وف��

ود. ش�&

ی و وضی ب� ت� ب�� Hب ا ع�لی ه�مان= اه�ل ب�� درون= ث�� 7 م�حمد ی��ژ او اث��

و واج�� ان= ج�� ع�رف��

ی�ن= وب�Hش& ی ج�� ی�ن= ن�� وب�Hش& ی ج�� ب� �ی Hت ی� ا ب�� کن= ث�� ی ف�¥ وب�Hس& خ� Hن وب�Hش& را در ک�وی ب�� ج��

ن= ی س�ح� و گ�ردد ن�� ن= م�لک) ن�� ا س�ح� وی ث�� ق� ج�� ر ع�ش& Hت Òو ر� ث� واج�� ت� ج�� 8 م�عرف��

ل Hخلت ه و ت�� Hث� ج�ر� ه دو ض�ورت� م�ورد ت�� م ث�� Hت واب�� و ح�اک�م اس�ت� را می ن�� واج�� عار ج�� ر¶ وس�لوک�ی ک�ه در اش�& Hروج شت«کی ه�م اص�طلاح�ات� و �ده و ث� Hن= ه�ا رس�ت ه ا4 ه ث�� ث°� ج�ر و ار� راه ت�� واج�� ی¶ اس�ت� ک�ه ج�� تHر� pن= چ ه اص�طلاج ا4 کی ث�� �م ث� Hرار ده�ت� ف�

27ه�مان= ص 7

شاری؛ اح�مد؛ 8 واب�� لی ج�� Hص1369ا ش�هت pات pگ ح� ب�� ار& pر ث� ش& �ی ،ب�� وی ک�رم�ان� واج�� عارج�� وان= اش�& HRن 482 د11

ارات� ه ک�لی اس�ت� و اس�& ت� ن= ال�ی� Hورده ک�ه اب� ود ا4 عر ج�� ه اس�ت� ک�ه در ش�& اث�� Hت �ی و ض�وف�� ان� ه ه�ای ع�رف�� تHرات� و وار& عی� ت��

ار ث�& ها ک�ه در ا4 ن� Hال اب� ه و ام�ت& اث�� خ� Hان= ،م�ن یHRژم�ع� ه ، د pح ن� کده ، م�ع� Hل می ، م�ت Hت ت� �ی دارد ار� ف�� ان� اج�ت& ع�رف�� ه م�ت� ضری ث�� ی� م�ح�

ود دارد . عراء وج�� لت� ش�& اع��

ر¶ وس�لوک�) و Hن= شتHار اب� ث�& امه ا4 امه و ک�مال ث�� وی گ�وه�ر ث�� ن� صوص�ا در م�ی� و اس�ت� ک�ه م�ح� واج�� ود ج�� گ�ی ه�ای ج�� ام�ا وی�Hژ&ه ث°� ج�ر ه ت�� ح� Hن úی ش& ب�¥ ح� ک) ت�� Hن= ب� Hای��ژاب� ت� و ب�� واج�� د ج�� Hصاث� ل ه�ا و ف�� ر� ن= ط�ور در ع�� Hم و ه�می Hت اه�ده می ک�ی� �ی را م�ش& ان� ن= ع�رف�� Hام�ی م�ص�حضر ا م�ن¥ ش& ه�م ه�ست� ک�ه صرف�� ح� ک) ت�� Hر¶ و س�لوک�) او وب� Hی و شت� ان� عد ع�رف�� ه ت�� صاص دارد ث�� úی و اس�ت� واج�� واج�� ود ج�� ج��

گژ. « HRث عرای د ا ش�& ت�رک�) اس�ت� ث�� �ی ک�ه م�ش& ان� عارات� ع�رف�� ات� و اس�ت� ت� �ات� و ی��ژک�ی ه ه�ا و ل�ع� ه وار& 9اس�ت� ث��

ج� Hی اش س�& ق� وده وار� ی��ژک�ت� ات�� �ی ن�� رون� ن= ک�ار� HRب ن= ال�د Hج� ام�ی Hی دی و س�& ه مرس�& �رق� تHرو ف� Òت� ث� ق� HRت و در ط�ر واج�� »ج��ن= رور� را ای ا4 Hت اظ دب�� ق� ضی ت�� ج= ش�ف�ر در اف�� موده رت�� Hن Òصود را ب� ه م�ف� ت�ر راه ه�ای وض�ول ث�� ش& �ی ده وب�� Hام�ات� ع�الی رس�ت ه م�ق� ث��

ل ه مت�ر� ده ک�ه ث�� Hث� صود ی��ژگ�ر� بHRن= م�ف� د ده اس�ت� . و راه شتHرو س�لوک�) را ث�� حمل س�& úی م�ن ق� Hت وق� ح�ق� ی��ژای وص�ل م�عش&

د . Hوان= رس�ت ن� صود ب�¥ ه م�ف� ه ک�عت� �ی ث�� س�ان� ه ا4 ک) ث�� ش& ه�د ج�� ادت� و ر� ا ع�ت� ه ث�� pژ ی��ژس�د چ ودی�� ر�

و ) 9 واج�� اهت�ر ک�رم�ان= 3ج�� د ث�� Hهت اه ش�& گ ش& ات� داب�� Hت ب�� کده اد ش& ه داب�� Hث� ر ش& مه ب�� Hمن �ی ض�� ن� و ک�رم�ا واج�� ت� ج�� رگ�داس�& �ی ی��ژ� ن� ها گژه ج�� ه ک�ت� 28-29 ص 1370(وی�Hژ&12

ه گ�وش& می رس�د ار� و ث�� ده ج�� �Rث ن= م�ست� ع�ر Hادی ار� اب� Hرث�� ق� اس�ت� و اگ�ر ف� ام ع�ش& ت�ر ار� ح�� ش& �ی ی ه�اب�Hش& ب�� م�سب�

کن= Hد ل�ت اس�& ه ث�� کست� کده را س�& Hل م�ت ق� ر ف�� Hت ح� ت�� ای س�ن= ر� ص� úی اف�� �ی ث�� وان� ست� . م�مکن= اس�ت� در ج�� Hی گوری ب�� اده ی اث�� اه ی ث�� ش& ب��ا گژس�ت� . ک�ه ه�ر گ�وش& ث�� HRث ی د ب� ات� س�ح� H°ث مر ات� و ح�� Hت وف�� ن= وی در ش�& ه اس�ت� س�ح� ت� گس& اب��ت� گ�رد م�لاهی ث�� ه و اث�� وث�� ب�pش ار� ن��

» . ه اس�ت� ت� هق� ن= ن�� عاره در ا4 ه و اس�ت� Hاث� ار ک�ت� Hه ب��ست pست� و چ Hی ا ب�� ت� س�& ن= ا4 10ا4

ی ون�� خ� ان= ت�� عارس�& عراء در اش�& کار ش�& ت� اوس�ت� . و اف�� Hصب ح� کژ و س�& ق� ده ط�رر� ت�� ان= ده�ت� ش& �ی ب�� شان� ن= ه�ر اب�� س�ح�

ال ت� ه دب�� �ی ث�� ان� ه ع�رف�� بHRش& د ده اس�ت� . اث�� لور س�& ت� ی م�ی� Hان� ت� �ب: ه ر� عر او ث�� و در ش�& واج�� ه ج�� اث�� د ع�ارف�� لت� کار ث�� ان= اس�ت� . اف�� Hماث� ن��

د . می داث�� وق� ن�� ه م�عش& دن= ث�� Hی ی��ژای رس�ت ون�� ی را روش& ج�� Hل گ�ران� اج�شاش اس�ت� . و ع�ق�

د اه�رم�ن= ه داث�� pدسی را چ طاس�ت� روج ف�� دن= ح�� Hژس�تpل ی� ق� ار� ع�ق� 11 سر ع�ش&

اتp دوم 10 pگ ح� ب�� ار& pر ث� ش& �ی ،ب�� وی ک�رم�ان� واج�� عارج�� وان= اش�& HRن شاری؛ ح�مد؛ د واب�� لی ج�� H44 ص1369ش�هت482ه�مان= ص 11

13

ان��ی اس�ت� ش& ی ب�� ان= ن�� اث�� ش& ی ب�� ان= ن�� ش& اری دارد . ب�� ن� اوت� س�اج�� ق� ه ع�امه مردم ت�� بHRش& د ا اث�� ان= ث�� ه ع�ارف�� بHRش& د اث��ل را ی��ژ ست� . وع�ق� Hی ار ب�� واص ث�� ه سرا ی�pژده ج�� ا ع�ام را ث�� ه اص�طلاج ع�رف�� . و ث�� دی اس�ت� دان= دردم�ت� ودوای دردم�ت�

د . می داث�� ق� را ن�� ار ع�ش& ن� ود . ح�ال گ�رف�� ش& ق� ب�� ر ع�ش& Hا ک�سی اشت ست� . و ث�� Hی ق� راهی ب�� گه ع�ش& لوث�� ح��

اص ه سرا ی�pژده ح�� د ث�� اس�& ت� ار ب�� ق� ع�ام را ث�� گه ع�ش& لوث�� ود ی��ژ در ح�� ن� ل را ره ب�� 12 ع�ق�

ق� و ه ع�ال�م ع�ش& ل ار� ورود او ث�� ت� اه�ا ف�� اص�� ق� ن= ت�� Hود ام�ا اب� ده می ش�& Hم دث� Hر وس�ت ای ر� اص�� ق� عارش& ت�� ه در اش�& pاگ�رچدن= وه گ�ر ده�ر و ر� ن= ع�ش& تHرر� Òن= ث� Hه اب� گی ث�� ست� دت� ار� دل�ی� ه س�& عدی او ث�� عار ت�� وده اس�ت� . ه�مان= ط�ور ک�ه در اش�& ان= ن�� ع�رف��

د . هی می ک�ت� اظ ن�� ه رث�� ن= ک�هت� Hش ی��ژ در اب� مه اب�� Hن ج��

د ب��سی دام�اد اس�ت� ست� ک�ه در ع�ق� Hن= ع�روس�ی Hد ک�اب� ت� وه گ�ر ده�ر م�ی� ن= ع�ش& تHره ر� Òن= ث� H13 دل در ب�

می ای�Hژ� ن�� داس�ت� را ح�� ار و دوس�ت� ک�ه ه�مان= ح�� Hر� ار� ث� د و ط�لت� را ج�� دا می داث�� ات� ح�� ه د� ت� Hب� گژ ع�ال�م را ا4 HRث عری د و در ش�&د . داث��

290ه�مان= ص 12380ه�مان= ص 13

14

واس�ت� د ج�� Hاث� ش& Hمی ج�ر� دوس�ت� ن�� ت� ار� دوس�ت� ت�� د ک�رد ح�اج�� Hاث� می ث�� ار ن�� Hج�ر� ث� ار ت�� H14 ط�لت� ار� ث�

و واج�� عار ج�� گ�ی اش�& عری و وی�Hژ& ک) ش�& س�ت�

صورت� عری ت�� ی ش�& Hن� ا واث�� وق� و ن�� و ار� د� واج�� ده اب�Hن= اس�ت� ک�ه ج�� ان= ده�ت� ش& و ب�� واج�� اد ج�� Hث� عار ر� اش�&�ی ک�ه ان� Hل�ت ر� وان= ع�� HRن ی ود Hان� ت� �ب: ه ر� امی ث�� ط_ ک) ت�� ه س�ت� ی ث�� ق� ان= ع�ش& بHRن= داس�ت� د ن� pوده اس�ت� . سرودن= ج� د ن�� هره م�ت� دادادی ن�� ح��

�ی ، ان� م ع�رف�� Hاه�ت ار ار� م�ق� ن= و سرس�& Hی ش& ا و دل�ی� ت� �ب: موغه ای ر� ن¶= م�ح� Hگی ه�ت� ان= ا4 ه ه�ا و اور� Hت ی� ش& کار گ�تHری¶ ک�لمه ه�ا، ب�� ا ت�� ث��د ، مت� وان�� اع�ری ن�� ان= ار� س�& ش& د . ب�� دن= می ک�ت� واث�� اق� ج�� ت� ده را م�س& ت� واب�¥ ورداس�ت� و ج�� د گ�رد ا4 ت� pه ،ح�کمت� و ب� م�وع�ظ_

ظ_ ون= ح�اف�� pی ه�م ج� ن°� رگ�ان= اه�ل اد اه�ان= و ی��ژ� ادس�& pه ث� وچ� ودش& م�ورد ن�� م�ان= ج�� م دارد .ک�ه در ر� Hلاق� ، ع�ارف� و ح�کت ح��د. ده اث�� Hث� ه اوج�شادت� می ورر� اع�ران= م�عاصر او ث�� ی ار� س�& عض� ی ک�ه ت�� Hان� ا ح�� ه اس�ت� . ث�� úت �رار گ�رف�� ف�

ت�ر ش& �ی ار ب�� Hود . ب��ست ه ن�� úت گژف�� �رار ث�� ظ_ ف� ی ش�عدی و ح�اف�� عب� Hارسی ت� عر ف�� ان= ش�& ش& اره درج�� ی�ن= دو س�ت� و ب�� واج�� اگ�ر ج��ارسی عر ف�� ه ش�& ست� هره ی��ژج�� pه ج� وچ� عار او م�ورد ن�� ن= ب��ش ک�ه اش�& Hو ه�می واج�� ی ج�� Hن� ا واث�� دا می ک�رد . در ن�� Hت Òهرت� ب� مود و ش�& ن= ن�� Hار� اب�

. و سروده اس�ت� واج�� عار ج�� ال ار� اش�& ت� ق� اری را در اس�ت� Hعار ب��ست ه و اش�& úت �رار گ�رف�� ظ_ ف� ی ح�اف�� عب� Hت�

640ه�مان= ص 1415

اع�ران= ه اس�ت� .او ار� س�& ت� ا داس�& واث�� ی ن�� ده دس�ب� Hصت وی و ف�� ن� ل در م�ی� ر� اع�ری اس�ت� ک�ه ع�لاوه ی��ژ ع�� و س�& واج�� ج��ست� .ام�ا Hی عری ط�رار� اول ب�� ک) ه�ای ش�& ک) ار� س�ت� Hب� Cج �ه او در ه�ی pد ک�رده اس�ت� . اگ�رچ Hلت ق� تHروی وت�� Òود ث� ل ار� ج�� ت� ف��

کی ار� �وان= او را ث� موع می ن�� ه اس�ت� . و در م�ح� وچ� اب��ل ن�� ل ف�� ر� ه ع�� ه وی�Hژ& اگ�ون= ث�� ک) ه�ای گ�وث�� ی او در س�ت� Hن� ا واث�� ن��

ورد . مار ا4 ه س�& ارسی ث�� عر ف�� وت� ش�& اع�ران= ج�� س�&

ود ه اس�ت� و ج�� اث�� �ی م�ش& ان� اف�� ه اس�لوت� ح�� د او ث�� Hصاث� ی ار� ف�� لف� اس�ت� ی��ژخ� ن� د م�ح� Hصاث� و در ف�� واج�� ن= ج�� »ط�رر� س�ح��ی ی��ژای��ژ ک�رده: ان� اف�� ا ح�� ود را ث�� ده ج�� Hصت ر� در دو شه ف�� Hت ث��

وری رای م�ن= مش ار� ان�� ار س�& ار� ک) ه�ست� گ�رمی ث�� اب�� ا ر� م در م�لک) م�عت� ی�� �ی ر� ان� اف�� لاف� ح��

وده ی ن�� ک) وی ع�راق� ه ط�ور ک�لی س�ت� کن= ث�� Hن= اس�لوت� سروده ل�تHRب د ده وث�� ک) س�& HRب د ژ¥ �ی ی�� راس�ان� ک) ج�� ه س�ت� وگ�اه ث��عار و در اش�& واج�� ل ه�ای ج�� ر� ت�ر ع�� ش& �ی ات� ب�� ت� �اص دارد . اص�طلاح�ات� و ی��ژک�ی وه ای ح�� Hن ل س�& ر� و در ع�� واج�� اس�ت� . ج��

ظ ار� ف� اه�ت� ف�� ت� ک) اس�ت� و اب�Hن= س�& HRب د ژ¥ ن= ش�عدی ی�� ه ط�رر� س�ح� ل ه�ای او ث�� ر� ی ار� ع�� عض� ک) ت�� ود س�ت� می ش�& ده ن�� Hان= دث� گژ� HRث د. اظ_ وم�عان��ی اس�ت� ر ال�ق� ظ_ ت��

16

وان= HRن ات� ش�عدی را ار� د ت� �ن= و ی��ژک�ی Hام�ی د اگ�ر م�ص� ه اث�� ت� وس�& د و ن�� ه اث�� ست� وان= ش�عدی داب�� HRن د د و را در� واج�� ی ج�� ی��ژخ�

ن= Hهار اب� ع در اظ�_ ت� úی úق� وب� Hن خق� دون= ت�� د ث�� ت� úده ه�شی Hت ان= ک�ه دارای اب�Hن= ع�ق� ث�� د ا4 می م�اث�� ی¶ ن�� تHر� pم ی��ژای وی چ Hت وی دور ک�ی�د اث�� Hگژ می ث� HRث کد Hه ث� ه ث�� Hت ی� �ی س�& مون� ادرا م�ض� د ث�� صاء ک�ت� ف� ده را اس�ت� ت� HRب ن= دو گ�و Hوان= اب� HRن ه ه�ر ک�ش د pد چ ث�� رای اصرار می ورر�

ه وی داد: دی ث�� ت� در� سب� وان= ب�� ان= اس�ت� ک�ه ن�� ن� pه ج� ن= ه�م ث�� ا4

کست� ش�عدی ری ب��ش& د� های ا4 ن� ل م�ن= ه�مه ب�� Hلت د ح�� اس�& ت� �می ده ی��ژ ن�� Hدگ�ر ی��ژ روی ک�شم دث�

و واج�� کست� ج�� ری ب��ش& د� های ا4 ن� ل م�ن= ه�مه ب�� Hلت کن= ح�� Hن= ل�ت Hش& ار� اب� �ی Òت� ب� کده می رف�� ت� ی� دل�م ب��

گدل ای�&ژی ش�عدی و س�ت� د در ن�� کت� د در ک�وه ث�� ژ ک�ت� ه ش�عدی ای�& ا4

و واج�� کژد ج�� ژ ث�� ش& ای�& ی� ن= ک�وه�شار وان= ش�ست� م�هر ی��ژ دل س�خ� Hگی ک) م�ا دل س�ت� د ر� اس�& ون= س�& ج��

مار ه س�& ه ث�� úت و گ�رف�� واج�� ا ار� ج�� ی ک�ه م�ولاث�� ب� Hام�ی ات� و م�ص� ت� �م وی��ژک�ی Hت حص ک�ی� ف� ظ_ را ت�� وان= ح�اف�� HRن که اگ�ر د Hت در ض�ورب��م. Hمی ده�ت و ن�� واج�� ه ج�� ی ث�� Hاروان� ت� ث�� سب� ن= ب�� Hی ن� pگژ ج� HRث م د Hری� ا4

17

ن= وه او س�ح� Hن ه س�& ش ک�رده ک�ام�لا ث�� Hمی ح� ن= وت�� Hمی ض� ل او را ت�� ر� ه دارد و ع�� وچ� ی ن�� Hان� م س�ت� Hن= ح�کت ه س�ح� ی ک�ه ث�� ب� و وف�� واج�� ج��ده ای ک�ه در م�دج Hصت ده اس�ت� .ار� ف�� ک) س�& HRب د ژ¥ ن= ه�ا ی�� ه ط�رر� ا4 ع ک�رده ث�� ت� úی úل را ب� Hعار ک�مال اس�ماع�ت �ی ک�ه اش�& ن� م�ا ده و ر� راث��

. ع ک�رده اس�ت� ت� úی úوری ب� ده ان�� Hصت اد ف�� د ک�ه اس�ت� Hث� ی ی��ژ می ا4 ون�� ه ج�� ه اس�ت� ث�� ت� دال�موم�ن= گ�ق� بHRن= ع�ت� ی ال�د ض�ق�

ع ت�ر راح�� ش& �ی اه�ا ب�� اص�� ق� ن= ت�� Hملق� اس�ت� . م�شلما اب� ا و ن�� اص�� ق� ه اک�ت&را ت�� úت ن= وامرا س�اج�� Hدی ک�ه در م�دج س�لاط�ی Hصاث� ف��ر� ک�رده Hژهتpعات� ی� وف�� ه ن�� ن= گ�وث�� Hده ار� اب� Hت اع�ت� ک�س& ن� ای در دام�ن= ف�� pکه ث� Hگام�ت ا ه�ت� گی¶ اس�ت� ام� ن� ح� pات� �ی و ع�هد ث�� وان� م�ان= ج�� ه ر� ث��

اس�ت� .

وده اس�ت� . در ا ن�� واث�� ن= ن�� Hام�ی داع م�ص� د . ودر اث�� اس�& ن= می ث�� ی روس�& ون�� ه ج�� کل ث�� د م�ش& Hصاث� م او در ف�� ظ_ درت� ت�� ف��ی Hن� م�ا ر� ع ا4 �ی ط�ت� ان� ان= ک�ه گ�اه در اور� ن� pم�ده ج� �ی ار� ع�هده ی��ژا4 س�ان� ه ا4 ار ک�رده و ث�� Hت ت� اد اح�� Hث� کل ر� ف� م�ش& Hی و ردی� واق� ات� ق� Hل�ت ر� ع��

ارات� ش�ست� ج و ع�ت� Hی ت� وه�ای ف�� عارش& ار� ج�ش& عار دارد . و اش�& ه اش�& ن= گ�وث�� Hن= او اب�HRب اع�ری ار� م�عاصر موده ک�ه ک�مت�ر س�& ن��

د. اس�& دور می ث��

ات� Hوث� ن� وت� ی��ژ ار� اک�ت&ر¶ م�ی� ا اب�Hن= ح�ال ج�� ست� ث�� Hی ش& ب�� اب�� Hوث� ن� ه اس�ت� در م�ی� ت� هق� و ن�� واج�� ل ه�ای ج�� ر� ی ک�ه در ع�� ق� Hل�طات�امی ط_ ار دارد ب�pش ار� ت�� Hاوت� ب��ست ق� ا ه�م ت�� کن= ث�� Hامی اس�ت� ل�ت ط_ م ت�� Hمشه ح�کت ع ح�� ت� úی úه ب� pمشه وی اگ�رچ گژان= اس�ت� .ح�� HRث د

18

ه úت اف�� Hمشه را ث� مام ح�� ق� ان�� Hن وف�� عد ار� او ن�� ی ک�ه ت�� عران� ورده وار� اک�ت&ر¶ ش�& م درا4 ظ_ ه ت�� مشه را ث�� اع�ری اس�ت� ک�ه ح�� ن= س�& Hوی ش�وم�ی. هت�راس�ت� د ن�� اث��

ر¶� و Hگت ه و ط�رت� اث�� اث�� ش& ع�ارف�� عاب�� Hت ن= ی��ژج�� HRب ر Hت ر¶� و اک�ت&ر ش& Hگت وراث�� ه و ش�& اث�� ق� و ع�اش�& واج�� ل ه�ای ج�� ر� ع�لی ای ح�ال ع��

د.« اس�& وس�ظ می ث�� ش& م�ن� اب�� Hوث� ن� ون= م�ی� pی ج� وش& و ی��ژخ� ی روان= و ج�� عض� دش& ت�� Hصاث� 15ف��

ظ_ و و ح�اف�� واج�� ج��

ظ_ در س�ال ا ک�ه ح�اف�� خ� ت�� و در س�ال 726ار� ا4 واج�� ده وج�� ول�د س�& تHرار� م�ن� ه753 در ش& ت� س�& تHرار� درگ�د� هر ش& در ش�&و را درک�) ک�رده واج�� �ی ج�� وان� �ی و ج�� وان� وج�� ظ_ در دوران= ن�� ه ح�اف�� ح� Hن úی ده در ب�¥ راث�� تHرار� گ�د� ت�ر در ش& ش& �ی ر ع�مر را ب�� و اواج�� واج�� وج��

ه وده ث�� اع�ری ن�� ه س�& ث°� ج�ر و ک�ه دارای س�ال ه�ا ت�� واج�� ه و ج�� úت اف�� Hک) ث� HRب د ژ¥ اظ¶ ی�� ت� ی وارب�� و دوس�ب� واج�� ا ج�� ظ_ ث�� ون= ح�اف�� pاس�ت� .و ج�

ت� اج�� ت� ل س�& اب�� �ی ف�� س�ان� ه ا4 اع�ر ث�� عار دو س�& اب�Hشه اش�& ن= ار� م�ق� Hرار داده اس�ت� . واب�� ه ف� واچ� ار ج�� Hت ت� ن= را در اح�� �ی ا4 س�ان� ا4 . ه اس�ت� úت ژ س�اج�� کوه ی�� ا س�& ی ث�� Hان� ت� اد ب�� اگ�رد در راه اس�ت� ه س�& pاس�ت� . گ�رچ

شاری؛ اح�مد؛ 15 واب�� لی ج�� Hدوم ص1369ش�هت pات pگ ح� ب�� ار& pر ث� ش& �ی ،ب�� ن� وی ک�رم�ا واج�� عارج�� وان= اش�& HRن 32-40 د

19

ظ_ د . ح�اف�� Hت ار� گ�رداب�� ن= م�مت� HRب ان= م�عاصر Hل در م�ت ر� بHRن= ودل�کش& در ع�� ر Hت وش& واس�لوت� ش& �ی ج�� و را م�عان� واج�� »ج��اد ، ق� اک�) اع�ت� pور ، ث� وان= و ی�pژش�& اع�ری ج�� هاد س�& وری ن�� ن¥ دان= س�ح� Hای در م�ت pو ث� واج�� اع�ری ج�� هرت� وس�& وچه ش�& حن� ک�ه در ت��

د . تHروی¶ ک�ت� Òت� او ث� ق� HRت ده ، م�شلک) و ط�ر Hت ست� ک�ه ار� ع�ق� وب�Hش& می ج�� هر ج�� اد در ش�& اع�ری اس�ت� و و س�& ت� ج�� ق� Hت دی ح�ق� رث��د ش س�& ا وی م�وب�� ود . ث�� ده ن�� Hدث� وب�Hش& ب�pست� وق� ج�� ه د� ده و ث�� واث�� ار ج�� Hر� او را ب��ست Hگت وق� اث�� عار ش�& ت� و اش�& اج�� ت� و را می س�& واج�� ج��

عار اب�Hشه اش�& ع و م�ق� ت� úی úا ب� گژ ث�� HRث کد Hه ث� اع�ر ث�� ش اب�Hن= دو س�& ان= ک�ه م�هر واب�� ن� pت� ج� اد گ�رف�� ن= اس�ت� گ س�ح� ت� ک�ه رب�� س�& گد� یHRژی ث�� ودن= و ک) ور� Hا ب� ل ث�� ر� ار ع�� Hژا در ب��ستHRی ن= می گ�ردد. ر� ی روس�& ون�� ه ج�� ان= ث�� ث�� د.ا4 ق� اث�� ف� ا ه�م م�ت� ه ث�� Hت اف�� ف��

ان= وس�ت� ادی م�اه�ر در ن�� ون= اس�ت� pکن= ج� Hل�ت . ه اس�ت� úت اد گ�رف�� مار ار� اس�ت� ی س�& ات� ن�� ت� �ار و ی��ژک�ی Hن= ب��ست Hام�ی ظ_ م�ص� ح�اف��دک�) ا اث�� ت� و م�ضراع�ی ث�� Hب د .و گ�اه ب�� اس�& ش& می ث�� �ی Òژ ار� گ�ل ب� وت� ی�� وت� ی��ژ و مرغ� ورده ک�ه ج�� ار ا4 کو ک�رده و گ�لی ث�� Hت دی ب�� وث�� Hن Òب�

و و واج�� وان= ج�� HRن د ک�ه د ه اث�� ت� وس�& وب�Hشان= ن�� ک�ره ن�� د¥ ی ث�� م و ار� اب�Hن= روس�ت� ک�ه ی��ژخ� Hت ی� Hت ظ_ می ب�� وان= ح�اف�� HRن و در د واج�� ر ار� ج�� Hت �ی ع� ت��

ده اس�ت� . ظ_ در ه�م س�& ح�اف��

ی اس& ق� د ت�� ت� ب�¥ ه و م�ا ست� ن= دوری ج�� ا در س�ح� ت� �ب: ا ر� اظ_ ث�� کار ی��ژده و ار� ال�ق� ادی را ت�� هاب�Hت� اس�ت� عار ن�� م اش�& ظ_ ظ_ در ت�� ح�اف��ی عض� .ت�� ورده اس�ت� د ا4 Hدث� pژ ث� ف� ی�� Hی ل�طت Hب ژ و م�عت� وش& ی�� گی ج�� ا رث�� ه اس�ت� ث�� واس�ت� و را ک�ه ج�� واج�� کار ج�� ش& ار� اف�� ق� م�اه�ر ه�ر ت��

20

مون= ف� و م�ض� Hردی� ، ن= ه ه�مان= ور� ه ث�� Hت اف�� ر ف�� Hت �ی ع� ا ت�� ی ث�� . و ی��ژخ� واس�ت� واج�� ل ه�ای ج�� ر� وات� ع�� ظ_ در ج�� ل ه�ای ح�اف�� ر� ع��

د.« اس�& 16می ث��

و واج�� بHRت� ج�� ر ان= ع�� ل شتHرات� در ب��ست� ت� ود س�ی� ن� که ب�� اث�� بHRت� ر� ر ان= ع�� اث�� د ی��ژ رج� ح�� اس�& ت� ن= ب�� Hکی ره م�ش&

ظ_ بHRت� ح�اف�� ر ن= ع�� Hد م�شکی ال ره گ�م ک�ت� ت� ت� در دب�� بHRت� گ�ق� ر ن= ع�� Hان= رح�م ک�ن= ی��ژ اب� وث�� م ای س�لطان= ج�� ت� گ�ق�

و واج�� �ی ج�� و دان� م�ان= ک�ه ن�� ن= ر� ری ک�ن= در ا4 ن= گ�د� Hم�ی دان= ر� �ی ث�� و دان� ن= ک�ه ن�� ت�ری¶ ک�ن= مرا ار� ا4 ا چ� ا ص�ت� Hاث� ظ_ �ی ح�اف�� و دان� م�ان= ک�ه ن�� ن= ر� لان= ک�ن= در ا4 کوی ف�� ر ث�� �ی گ�د� و دان� ان= ک�ه ن�� ش& دان= ب�� ج ش�عادت� ث�� م ص�ی� Hست ب��

ان= اس�ت� ث�� ظ_ ک�ه وام دار ه�ر دوی ا4 ا ح�اف�� ل اس�ت� ک�ه ث�� Hن= اس�ماع�تHRب ه ک�لام ک�مال ال�د Hاث� pو ه�مت واج�� ن= ج�� »س�ح�اع�ر دم شه س�& ق� عرای م�ت� ان= ه�مه ش�& Hد . در م�ت ا دارث�� ه سر� هام م�هارت� ث�� Hل و ان� Hعلت ه و ج�سن= ت�� Hت ی� ش& ، ه�ر شه در ج�سن= ب��

و. واج�� هان��ی ،ش�عدی و ج�� بHRن= اض�ف� : ک�مال ال�د دار� ت� úارب� د ک�ه ع�ت� ه اث�� ت� ظ_ داس�& ر¶ را ی��ژ ح�اف�� Hت ث�& ا ن= ث�� HRب ت�ر ش& �ی ب��

47 صه�مان= 1621

اه�ت� ت� ظ_ س�& ا ح�اف�� مون= ث�� ظ_ و م�ض� ت� ل�ف� راف�� ی و ط�_ بHRس& د ک) اث�� HRب ار ی و ث�� هام ورر� Hی و ان� ن= ی�pژدار� ط�رر� س�ح�

ا درس�ت� ق� Hت ه اس�ت� ، دف�� ت� ن= دو گ�ق� اره ا4 ظ_ درث�� کی ار� م�عاصران= ح�اف�� �ت� ک�ه ث� Hب ن= ب�� Hوق� ال�عاده ای دارد و اب� ق�

17اس�ت� :«

و واج�� ن= ج�� ظ_ ط�رر� س�ح� ن= ح�اف�� ا دارد س�ح� د ه�مه ک�ش ام� ژ¥ بHRست� ی�� ل ش�عد ر� اد ع�� اس�ت�

ی ان= ع�روض� و در اور� واج�� وری ج�� و ا4 ن��

ه ه وی�Hژ& ست� ، ث�� Hی اد ب�� Hث� د ، ر� وده اث�� �ر� دی اف� Hدث� ان= ح�� ارسی اور� عر ف�� ان= ش�& موغه ی اور� ه م�ح� �ی ک�ه ث�� اع�ران� عداد س�& »ت���ی ک�ه اع�ران� کی ار� س�& �د . ث� ت� اس�& ه ث�� ت� ان= را داس�& ژب�Hن= اور� وع ی�� ان= م�طن� عارس�& د ک�ه اش�& ت� úن= ه�شی ی ا4 pاع�ران= م�غمولا در ن� ک�ه س�&

ه داده اس�ت� اض�ولا د اراث� Hدث� ن= ح�� ده ور� ار� Hن��ی اس�ت� ؛ وی ث� وی ک�رم�ا واج�� داع ک�رده ، ج�� د اث�� Hدث� ان= ح�� م�غمولا اور�

و واج�� ان= ج�� موغه اور� ه ک�ار ی��ژده ؛ م�ح� ادی ث�� Hث� ان= ر� اع�ران��ی اس�ت� ک�ه اور� و ار� م�عدود س�& واج�� ن= اس�ت� . و ار�47ج�� ور�

اع�ران��ی اس�ت� �ی ار� س�& ن� وی ک�رم�ا واج�� ش& ار� اوس�ت� . ج�� �ی عرش& ب�� ان= ش�& ها م�ول�وی اس�ت� ک�ه اور� ن� úاه�را ب� ر ط�_ ظ_ اب�Hن= ت��و ) 17 واج�� اهت�ر ک�رم�ان= 2ج�� د ث�� Hهت اه ش�& گ ش& ات� داب�� Hت ب�� کده اد ش& ه داب�� Hث� ر ش& مه ب�� Hمن �ی ض�� ن� و ک�رم�ا واج�� ت� ج�� رگ�داس�& �ی ی��ژ� ن� ها گژه ج�� ه ک�ت� 11-12 ص 1370(وی�Hژ&

22

ان= در وه�لهء ی ار� اب�Hن= اور� عض� ه اس�ت� . ت�� úت ی ی��ژ س�اج�� ب� ارسی را ع�� عر ف�� ان= ش�& ه اور� ت� Hت خ� د ، گ�ن¥ Hدث� ان= ح�� داع اور� ا اث�� ک�ه ث��ون= ه م�ور� ت� د . ال�ی� اس�& ن= امر ث�� Hد ه�می Hاث� ان= ث�� ا اب�Hن= اور� ی�ن= م�ا ث�� داس�& ش ث�� می رس�د و ع�لت� اب�� ر ن�� ظ_ ه ت�� وش& ث�� دان= ج�� ن� pاول ج�

ای��ژ ت� �ب: م ر� Hت دا ک�ی� Hت Òش ب� ن= اب�� ا ا4 اد ث�� Hث� ژ ک�اری��ژد ر� ی ی��ژ ای�& ب� ود ، ام�ا وف�� دن= اج�شاش می ش�& Hت ی� ه م�حص� س�& ن= ث�� ودن= ور� ن��

م.« Hت ب�� ا H18می ث�

و واج�� عر ج�� ه ی��ژ ش�& لاغ� هج= ال�ت� ر ن�� Hت ث�& ا ث��

عادش& در مام ات�� ا ن�� د و و اس�لام ث�� ه س�& ر اس�اسی م�واچ� Hت �ی ع� ا ت�� ه ای�Hژان= ث�� عد ار� ورود اس�لام ث�� ان= ت�� Hت گ ای�Hژاب�� �ره�ت� ف�

ت� د و ه�م م�وج�� دی وارد س�& ظور گ�شت�رده و ح�� ات� ت�� Hت ب�� ه اد بHRت& در ج�ور� ن= و ح�د �را4 ت� ف� اس�& ژ گ�د� گ ای�& �ره�ت� ن= ف� Hاب�د. ات� س�& Hت ب�� عر و اد دن= ش�& ژ س�& اروری�� ت� ث�� د و ه�م م�وج�� ی س�& ب� H°ب عور د هم و ش�& گ�شت�رش& ف��

ان= Hماث� عار او ن�� کل ک�لی در اش�& ه ش�& ر ه�م ث�� Hت ث�& ا ن= ث�� Hن= اس�لام اس�ت� ک�ه اب�HRب گ د �ره�ت� ژ ار� ف� ای�& و ه�م م�ت� واج�� کار ج�� اف��عار د اش�& ت� ب�¥ وج م�ا ه اب�Hن= وض�� ت� ود ال�ی� ده می ش�& Hوج دث� ه وض�� عار او ث�� اری ار� اش�& Hی در ب��ست HVن ر� کل ج�� ه ش�& اس�ت� و ه�م ث��

47-52ه�مان= ص 18

23

ه ه�ر ح�ال در وج ک�مت�ر اس�ت� ام�ا ث�� ات� اب�Hن= وض�� Hت ب� ر� ه ک�ه در ج�� لاغ� هج= ال�ت� ه در ن�� ه وی�Hژ& ست� ث�� Hی ا ب�� ، ش�عدی و م�ولاث�� ظ_ ح�اف��ده د س�& Hاک�ت ی ث�� تHر� pت�ر ار� ه�ر چ ش& �ی ن= ب�� ه ا4 ه ث�� لاغ� هج= ال�ت� ه ک�ه در ن�� pن= چ ال ا4 ظور م�ت& .ت�� ه اس�ت� ت� ادی داس�& Hث� ر¶ ر� Hت ث�& ا و ث�� واج�� کار ج�� اف��

عر د ک�ه در اب�Hن= ش�& اس�& دی راج�ت� می ث�� دگ�ی اث�� ث�� وردن= ر� ه دس�ت� ا4 ن= ی��ژای ث�� ر� ار� ا4 Hژهتpا و ی� Hت ودن= دب�� ش& ن�� ی ارر� ن��

. ده اس�ت� ده س�& Hت ی�Hژ ک�س& صو ه ت�� ژ ث�� مام ی�� ه ن�� pی ه�رچ Hان� ت� �ب: ه ر� و ث�� واج�� م�عروف� ج��

اد اس�ت� ر� م�لک) ا4 مان= ک�ه ر� Hست� س�لن ب�� لکه ا4 اد اس�ت� ث�� مان= ث�� Hران= م�لک) س�لن ظ_ ش& ص�اج�ت� ت�� �ی Òب�

د ب��سی دام�اد اس�ت� ست� ک�ه در ع�ق� Hن= ع�روس�ی Hد ک�اب� ت� وه گ�ر ده�ر م�ی� ن= ع�ش& تHره ر� Òن= ث� Hه اب� دل ث��

اد اس�ت� Hت ی� ی ب�� ع و ن�� ی م�وف�� اظ ک�ه اس�اش�ش& ه�مه ن�� ه رث�� ن= ک�هت� Hن= ی��ژ در اب� ش مر� مه اب�� Hن ج��

ه: لاغ� هج= ال�ت� و ار� ن�� واج�� یHRژی ج�� د� pر ث� Hت ث�& ا ه ه�ای ار� ث�� موث�� ک) ن�� ت� Hو اب�

لکا )ح�کمت� اغه م� ت� ال�ق� ی ث�� (229ک�ق�

. ی اس�ت� دی ک�اق� اع�ت� ی��ژای دول�ن�مت� ن� دمی را ف�� ا4

وی خ� اع�ت� ت�� ن� وان= ر� ف�� Hمه ج�ن س& pوی ج� pن ر در ره ط�اع�ت� ب�� ض� و ح�� pه�مخ

24

ه )ح�کمت� عض� اله او ت�� ا ث�� ت Hی لت� س�& ن= ط� (386م�

د. دا می ک�ت� Hت Òن= دس�ت� ب� ی ار� ا4 سمب� ا ف�� Hن= ث� ه ه�مه ا4 د ث�� Hماث� ی¶ را ط�لت� ن�� تHر� pه�رک�ش چ

ست� Hدگ�ی ت� ب�� ا Hن= ث� Hدگ�ی ع�ی ت� HRب و ست� ک�ه ج�� Hی ده ب�� ت� HRب و ن= ک�ه ج�� د مراد ا4 اث�� Hت ب��

ه طت� لوا )ح�� ی ف�� لوا ج�ب� ن� ل�وا و ف�� ی د� هروا ج�ب� لو وف�� ی م� وا ج�ب� د وع�ظ_ �رچه ف�� هم ف� لون�� ( 10 /32ف��

د و ت� واب�¥ ان�� د ث�� ده اث�� د ار� ب��ش سرک�وت� س�& دث�� ه س�& ست� د ک�ه ج�� حت� ک�رده اث�� Hصن در ت�� ن= ف�� ان= م�ج�روج اس�ت� ا4 لت� ه�ای س�& ف��

د. مارث�� ت� س�& گس& د ک�ه اث�� ه داده اث�� ت� دان= ک�س& ن� pج�

وان= ص HRن د ادرب�Hش را )د ب�ت� ره ده�ت� ه ج�� د ک�ی ث�� رث�� Hمت ا ن�� وی ث�� ان= ش�& اث�� گه ح�� لوث�� ا م�جرم ح�� ده ث�� ان= ث�� (195ح��

ر¶ )ح�کمت� Hت ث�� د ی ال�ت� ف� ق� کون= ال�حت� Hی ث� یHRژ ج�ب� اد ل الام�ور ل�لمق� د¥ (16ث��

ام�د. خ� ه مرگ� ات�� ی ث�� بHRس& د اره اث�� pژ اس�ت� ک�ه ح�HRی د ق� ظره ت�� Hان= در س�ی ن� pک�ار ه�ا ج�

وان= ص HRن ود )د یHRژ ن�� د ق� ن= ت�� Hی ن� pح ن¥ Hر ک�ردم وب� Hت ث�� د ان= ث�� ن� pن= ج� ک) ا4 Hم ول�ت HRی ی ی��ژون= ا4 Hن� ا ه داث�� دش& ث�� Hت م ار� ف�� ت� گ�ق�

258)25

لک) )ح�کمت� ه� لخق� حه ل� ف� دی ض� �Rث ن= ا (188م�

ود می گ�ردد ان�� د ث�� وی�Hژ� ق� در ا4 ا ج� ه�ر ک�ش ث��

وان= ص HRن د )د ت� Hی ش& ی� ه ب�� ی ی�pژواث�� د ک�ه ن�� واث�� ن� مع ب�¥ ا س�& د ک�ه ک�ش ث�� ر� Hمت ا س�لطان= درا4 د ک�ه ث�� ر� Hت ده ک�ی چ� ت� (666ر� دس�ت� ب��

ه طت� ها )ح�� ن� شهم م� ق� دوا ات�� ق� هم ف�� ن�� واس�ت�7 / 193و اسر ( می ج��د ت� ت� اد س�اح�� ر� ود را ا4 ان= ج�� دا ک�ردن= ح�� ا ف�� د ث�� ر ک�ت� Hن= ه�ا را اشت ا4

ار� ان= در ث�� ود ح�� ه ن�� pو اگ�ر اه�ل دلی دل چ د ن�� ه اث�� úت اج�� هان= ث�� ان= و ج�� هان= ح�� ان= ج�� در ره ح��

ه طت� له )ح�� Hث� هم راچه ط�و ن� ت� ره اع�ق� Hضت ام�ا¶ ف�� H6 / 193صت�روا اث� )

. ی ط�ولان��ی اس�ت� ن= راج�ب� ی ا4 pد ک�ه در ن� ر ک�ردث�� اهی را صت� ام ک�وث�� Hاث�

�ی ه دان� pان= چ ت� الاج�ر� Hب ده ب�� Hدث� وت� ث�� عف� Hن= ت� واهی ج�ر� ه ج�� pکژده درد را درم�ان= چ وت� ث�� Hر ان� صت�

و واج�� ار ج�� ث�& ا426

ام ه ث�� وان= ث�� HRن ت� اس�ت� وار� دو د Hب ار ب�� ده ه�ر� ژ¥ ای�� pام�ل ث� رگ�ی س�& وان= ی��ژ� HRن : د »ال�ف�صدوسی ی� ار و ه�ق� ع ال�کمال دارای ده ه�ر� HRب ا وان= ص�ت� HRن ده اس�ت� د ل س�& Hکت ش& مال« ب�� ع ال�ح� HRب دا ع ال�کمال«و»ث�� HRب ا »ص�ت�

وان= HRن د .د اس�& ات� می ث�� Hل�ت ر� ظعات� و ع�� مش،ف�� ،م�ح� عات� Hت ژج�� ،ی�� ات� ت� �د ،ی��ژک�ی Hصاث� ام�ل ف�� ت� اس�ت� و س�& Hب ش& ب�� وش�&مش د،م�ح� ت� ع ب�� Hت ژج�� ،ی�� ات� ت� �،ی��ژک�ی ات� Hل�ت ر� د،ع�� Hصاث� ام�ل ف�� ت� اس�ت� و س�& Hب ار ب�� هار ه�ر� pمال دارای ج� ع ال�ح� HRب دا ث��

د اس�& ات� می ث�� Hاع�ت .ورث��

وی ه�ا ن� : م�ی� ت�

امه و ه�مای ورور� ،گ�وه�رث�� امه ، گ�ل ون�� وار ،ک�مال ث�� ه الان�� ام ه�ای روص� ه ث�� وی ث�� ن� ج= م�ی� ی� pامی ب� ط_ ه ت�� مش& تHروی ار� ح�� Òه ث� و ث�� واج�� ج��. ه اس�ت� úت ه و ی�pژداج�� úت ون= س�اج�� Hوه�مان�

وار :1 ه الان�� .روص�

27

ست� ح�کاب�Hت� �ی ال�ت� وب�� ست� م�ق� �ی ام�ل ب�� ت� اس�ت� وس�& Hب ار ب�� ن= الاسرار و ح�دود دو ه�ر� ن= م�ج�ر� ه ور� وی ث�� ن� ن= م�ی� Hاب�. ده اس�ت� ه س�& úت بHRن= م�حمد ص�اب�Hن= س�اج�� مش ال�د ام س�& ه ث�� ان��ی اس�ت� وث�� ی و ع�رف�� لاق� اح��

امه : 2 .ک�مال ث��

اصر و اره�ای ار� ع�ت� ت� ام�ل گ�ق� ت� اس�ت� و س�& Hب صد ب�� ی� ار و ه�س& ن= الاسرار و ح�دود ه�ر� ن= م�ج�ر� ه ور� وی ث�� ن� ن= م�ی� Hاب�ول اس�ت� . ارواج وع�ف�

ورور� 3 .گ�ل و ن��

ت� اس�ت� و Hب صد و دو ب�� Hار و س�ی ج= ه�ر� ی� pو دارای ب� واج�� ود ج�� ه ج�� ت� ه گ�ق� بHRن= اس�ت� و ث�� ر Hت شر و ش& ن= ج�� ه ور� وی ث�� ن� ن= م�ی� Hاب�دن= Hر رس�ت ج�� ام گ�ل ودر ا4 ه ث�� اه روم ث�� اس�& pت�ر ث� ا دچ� ورور� اس�ت� ث�� ام ن�� ه ث�� �ی ث�� اده ای�Hژان� اه�ر� ی س�& ق� ق� و ع�اش�& ان= ع�ش& داس�ت�

د. ت� Hی ش& در می ب�� pای ث� اد ک�ه ی��ژ ح�� ت� ام ف�� ه ث�� م�دن= ب�pشری ث�� ود ا4 ه ه�م و در وج�� ن= دو ث�� ا4

تHرام�ون=4 Òومه ث� ظ_ ده اب�Hن= م�ی� ت� سروده س�& Hب ست� و دو ب�� �ی ار و ب�� ن¶= و در ه�ر� HRب ر Hت شروش& ن= ج�� ه ور� وی ث�� ن� ن= م�ی� Hامه اب� . گ�وه�رث��ان��ی اس�ت� . ه وع�رف�� اث�� Hت ی و ض�وف�� لاق� وع�ات� اح�� م�وض��

28

ت� اس�ت� .5 Hب ت� ب�� هار ص�د و ه�ق� pار و ج� هار ه�ر� pامه و ج� در ث�� ن= اس�کت� ه ور� وی ث�� ن� ن= م�ی� Hون= اب� Hه�مای و ه�مان�.

ور ف� ع� ت�ر ف�� ام ه�مای و دچ� ه ث�� امی ث�� اده س�& اه�ر� ی س�& ق� ق� وع�اش�& ان= ع�ش& ورور� داس�ت� د گ�ل و ن�� ت� ب�¥ ومه م�ا ظ_ ان= اب�Hن= م�ی� داس�ت�ام ه ث�� م�دن= ب�pشری ث�� ود ا4 ه وج�� گژ و ث�� HRث کد Hا ث� ن= دو ث�� د ا4 دن= و ع�ق� Hه ه�م رس�ت ان= ث�� ام داس�ت� خ� ون= و سرات�� Hام ه�مان� ه ث�� ن= ث�� Hی pح�

یHRژ او د و ور� Hوش�عت ام س�لطان= ان�� ه ث�� ام ث�� ه ث�� موغه ث�� ن= م�ح� Hار� اب� ع�� دا4 ت� Hی ش& ای او می ب�� ه ح�� در ث�� pش ار� مرگ� ث�pر ک�ه ب� Hگت هاث�� ج��بHRن= مش ال�د ا س�& ه ث�� م�ده اس�ت� ث�� ات� ا4 ان= ک�ت� Hاث� pکه در ث� اث�� ن� pد ج� Hوش�عت ت� ان�� س�& بHRن= م�حمد اس�ت� ب�pش ار� درگ�د� ات& ال�د Hت ع��

. ده اس�ت� Hن= گ�ردث� HRب د ال�ملک) رک�ن= ال�د Hشرش& ع�متpن= و ب� Hص�اب�

امه س�ام ث��

ن= ای�&ژ Hامه دارد . اب� ام س�ام ث�� ه ث�� �ردوسی ث�� امه ف� اه�ت� ن= س�& ه ور� ومه ای ث�� ظ_ و م�ی� واج�� ده ، ج�� اد س�& Hوی ث� ن� ج= م�ی� ی� pر� ب� ه ج�� ث��ه ای ک�ه ضماث�� ه و ح�� اث�� ق� راه�ای ع�اش�& ن= و م�اج�� Hی pور ح� ف� ع� ت�ر ف�� مان= ی��ژ دچ� H°ن ژ دن= س�ان= ی�� ق� س�& اره ع�اش�& ی ، درث�� ق� ح�ماسی وع�ش&

عدد س�ام . گ ه�ای م�ت� ن� ه اس�ت� ودلاوری ه�ا وج�� ت� س�& ن= دو گ�د� ی�ن= ا4 ب��

29

ان= ا داس�ت� اری ث�� Hاه�ت� ه�ای ب��ست ت� ی اس�امی س�& ن= ،ج�وادت& وج�ب� Hام�ی ال�ت� ، م�ص� ر ف�� ظ_ امه ار� ت�� وی س�ام ث�� ن� م�ی�

ده ک�ر س�& ار د� هارده ه�ر� pا ج� ار ث�� هار ه�ر� pلف� ار� ج� ن� ه ه�ای م�ح� سح� امه درب�� ات� س�ام ث�� Hت �Rب عداد ا ون= دارد . ت�� Hه�مای و ه�مان�

ر� Hت ون= ث�� Hده و او را در ه�مای وه�مان� Hت م ک�س& ظ_ ه ت�� ن= م�حمود ث�� HRب دال�د ج م�خ� ی� وال�ق� ام ان�� ه ث�� وی را ث�� ن� ن= م�ی� Hو اب� واج�� اس�ت� . ج��وده اس�ت� . س�ن�

ره ا و د� Hظره ای اس�ت� در ی��ژای��ژ درث� ون= ف�� pردوسی ه�مخ� که در ی��ژای��ژ ف� ت� Hد و اب� Hود می گ�وث� امه ار� ج�� ان= س�ام ث�� Hاث� pو در ث� واج�� ج��د: Hت ورس�& ل ج�� اب�� ای اس�ت� در م�ق�

دم ی ر� Hن� ا pن= دس�ت� وث� هر س�ح� دم ر� ن�� ی ر� Hوان� ی ن�� Hوان� ی ن�� گ�ر ار� ن��

م ت� امه ج�� هت� ش& ه�ست� ش�& Hردوس�ی� م ک�ه ف� ت� امه ج�� ن= ث�� HRب د ام ک�ردم ث�� خ� سرات��

ظره ام ار او ف�� ت� ای گ�ق� Hه درث� ره ام ث�� د او د� Hت ورس�& ک) ج�� HRب د ژ¥ ه ی�� 19 ث��

لوت� ج ال�ق� Hی �Rب لوت� و م�صا ج ال�ق� Hی ب�� ا م�ق�ت�را؛ 19 Hی ادی؛ م� ث�� ات� ص 1386م�هر ا4 ای ک�ت� Hت ارات� دب�� ش& úی اتp اول، اب�¥ pامه ح� 737 س�ام ث��

30

ع�ار� ک�رده و ن= م�حمد ا4 HRب ارر� ال�د ر م�ت� Hام امت ه ث�� ت� داده و ث�� Hب ژب�� ود ی�� عار ج�� و ار� اش�& واج�� ه ای اس�ت� ک�ه ج�� ده گ�وث�� Hث� ی��ژگ�ر�

وی ن� ال�ت� م�ی� ت� در ف�� Hب ه ب�� هل و ث�� pژ ج� ن= ای�& Hی اب� ف� م�عرق� Hوص�ت و در ن�� واج�� موده ج�� م او ن�� Hدی� ق� م ک�رده و ت�� ت� صور ج�� اه م�ی� ام س�& ه ث�� ث��سروده

20«. اس�ت�

ده: Hکت pح�

ده ه می س�& úت اج�� ت� د س�& Hاث� ان= ک�ه ث�� ن� pن= ج� ارسی اس�ت� ک�ه ا4 عر ف�� رگ� ش�& اع�ران= ی��ژ� کی ار� س�& ��ی ث� ن� وی ک�رم�ا واج�� ج��ادان= د اس�ت� ژ¥ اگ�ردی او در ی�� ده اس�ت� ش�ف�ره�ا و س�& ش& ه او اس�ت� ادا ب�� اب�Hست� ان= ک�ه س�& ن� pن= ج� ق� اوا4 ده وج� ش& ه ب�� úت اج�� ت� س�&ه اس�ت� úت ه س�اج�� úت ح� Hره�ن� د و ف� مت� س& شان= داب�� ک) اب�� Hن= اس�لامی ار� او ب� Hم�ی لف� سرر� ن� اظ م�ح� ق� رگ� دراب�Hن= ش�ف�ره�ا در ت�� ی��ژ�

ادی Hث� ار ر� Hرب��ست Hت ث�& ا ظ_ ث�� عر ح�اف�� ده ام�ا ی��ژ ش�& �روع� س�& ظ_ ک�م ف� د ح�اف�� ت� ب�¥ ه م�ا دی ث�� مت� وان�� اع�ری ن�� ه س�& Hو درس�اث� واج�� ه ج�� pاگ�رچ. ان= اس�ت� Hماث� ی ن�� ون�� ه ج�� ظ_ ث�� عار ح�اف�� ر را در اش�& Hت ث�& ا ن= ث�� Hو اب�. ه اس�ت� ت� داس�&

و ) 20 واج�� اهت�ر ک�رم�ان= 1ج�� د ث�� Hهت اه ش�& گ ش& ات� داب�� Hت ب�� کده اد ش& ه داب�� Hث� ر ش& مه ب�� Hمن �ی ض�� ن� و ک�رم�ا واج�� ت� ج�� رگ�داس�& �ی ی��ژ� ن� ها گژه ج�� ه ک�ت� 15-18 ص 1370(وی�Hژ&

31

ادی ک�رده Hث� اده ه�ای ر� ق� ودش& اس�ت� ل ار� ج�� ت� رگ� ف�� اع�ران= ی��ژ� وده اس�ت� و ار� س�& لد ن�� اع�ری م�ق� و س�& واج�� ج��گژ HRث ا ک�ه د ن= ح�� ا ا4 ست� م�گژث�� Hی دی ب�� د ک�ار ث�� Hلت ق� یHRژا ت�� ود ر� ی ی��ژای او م�حشوت� ش�& عق� ظه ض�� ف� د ت�� واث�� می ن�� ن= ن�� Hاس�ت� ام�ا اب�

د ک�رده اس�ت� ام�ا Hلت ق� و ت�� واج�� ی ار� ج�� Hان� ت� �ب: ه ر� ظ_ ث�� ورد ه�مان= ط�ور ک�ه ح�اف�� ه ج�شات� ا4 د ث�� Hدث� عر ح�� ک) ش�& Hعر، را ب� وان= ش�& ن� ب�¥

. ای��ژ اس�ت� ت� �ب: ژ و ر� ای�� و ی�pژ م�عت� واج�� عرش& ار� ج�� ش�&

ان��ی ان= ک�ه گ�اه در اور� ن� pم�ده ج� �ی ار� ع�هده ی��ژا4 س�ان� ه ا4 ار ک�رده و ث�� Hت ت� اد اح�� Hث� کل ر� ف� م�ش& Hی و ردی� واق� ات� ق� Hل�ت ر� در ع��ا ت� �ب: ه ه�ای ر� Hت ی� ش& ت� ه�اوب�� Hژک�ب وری ه�ا،ی�� وا4 عار دارد ن�� ه اش�& ن= گ�وث�� Hن= او اب�HRب اع�ری ار� م�عاصر موده ک�ه ک�مت�ر س�& ی ن�� Hن� م�ا ر� ع ا4 ط�ت�

، ، ح�کمت� ان= ار ار� ع�رف�� ا ک�ه سرس�& ت� �ب: ن= ور� Hی ش& موغه ای دل�ی� م�دن= م�ح� ود ا4 وج�� ت� ن�� و م�وج�� واج�� عرج�� ن= در ش�& Hگی ه�ت� ان= ا4 واور�. ده اس�ت� د اس�ت� س�& ت� pلاق� و ب� اح��

ه د وار& Hک�لت

ان= ، ع�رف�� ق� ، ع�ش& ظ_ و، ح�اف�� واج�� ج��

32

ع �Rب ا م�ت�

ن��ی؛)1 وی ک�رم�ا واج�� ت� ج�� رگ�داس�& �ی ی��ژ� هان� گژه ج�� ه ک�ت� �ی؛¶ وی�Hژ& ن� وک�رم�ا واج�� لد)1370.ج�� ه3(و)2(و)1( ح�� Hث� ر ش& مه ب�� Hمن ( ض��اتp اول pح� ، اهت�ر¶ ک�رم�ان= د ث�� Hهت گاه ش�& ش& ات� داب�� Hت ب�� کده اد ش& داب��

ی؛ م�حمد )2 ب� ن=1376. دس�& Hی �ی امتHرال�موم�ت� ان� ق� Hت خق� ارات� م�وش�شه ت�� ش& úی ، اب�¥ اع�ران= عر س�& ه در ش�& لاغ� هج= ال�ت� (،م�عارف� ن��اتp دوم pح�

ی؛ م�حمد )3 ب� اتp اول 1387. دس�& pن= ح�HRب هات� ال�د ارات� ش�& ش& úی ه، اب�¥ لاغ� هج= ال�ت� مه ن�� ژح�� (، ی��

33

شاری؛ اح�مد؛ )4 واب�� لی ج�� Hشاری،1369.ش�هت واب�� لی ج�� Hج ش�هت Hصحی ه اه�ن�مام وت�� �ی ث�� ن� و ک�رم�ا واج�� عار ج�� وان= اش�& HRن ( داتp دوم. pگ، ح� ب�� ار& pارات� ث� ش& úی اب�¥

ی؛ ک�مال؛ )5 ب� Hگ1350. ع�ت �ره�ت� اد ف� Hت ی� ارات� ب�� ش& úی ی اب�¥ ب� Hج ک�مال ع�ت Hصحی ه ت�� �ی ث�� ن� وی ک�رم�ا واج�� ورور� ج�� وی گ�ل و ن�� ن� ( م�ی�اتp اول pژان= ح�Hای�

؛ )6 اری؛¶ ای�Hژان= ق� ات1380p.ع�� pح� ، ه ک�رم�ان= úت ح� Hره�ن� ارات� ف� ش& úی ن��ی، اب�¥ وی ک�رم�ا واج�� وان= ج�� HRن ن= در د �را4 ر¶ ف� Hت ث�& ا (،ث��اول.

ت�را؛¶ )7 Hادی؛ م�ی ث�� ای¶1386.م�هرا4 Hت ارات� دب�� ش& úی ادی، اب�¥ ث�� ت�را¶ م�هرا4 Hج دک�ت�ر¶ م�ی Hصحی ه ت�� �ی،ث�� ن� وی ک�رم�ا واج�� امه ج�� (،س�ام ث��اتp اول. pح� ، ات� ک�ت�

د؛ ).8 Hسی؛ ش�عت Hی ق� اتp دوم.1336ت�� pح� ، رب�Hن= ارات� ر� ش& úی ن��ی، اب�¥ وی ک�رم�ا واج�� عار ج�� ت� اش�& ح� ت� (، اج�وال وم�ی�

د؛ )9 Hن��ی؛ش�عت ار� ک�رم�ا Hت د1370. ب�� Hهت گاه ش�& ش& ارات� داب�� ش& úی ن��ی، اب�¥ ار� ک�رم�ا Hت د ب�� Hج ش�عت Hصحی ه ت�� �ی ث�� ن� وی ک�رم�ا واج�� مشه ج�� (،ح��اتp اول. pح� ، اهت�ر ک�رم�ان= ث��

34