Mootummaan Waaqayyoo Bulchaa Jira! - Akamaihd.net

kr-

OA

15

02

26

Mootummaan WaaqayyooBulchaa Jira!

Mootum

maan

Waaqayyoo

BulchaaJira!

kr-OA


Mootum

maan

Waaqayyoo

BulchaaJira!

kr-OA

kr-

OA

16

05

10

� Druck und Verlag: Wachtturm Bibel-und Traktat-Gesellschaft, Selters/Ts.Made in Germany

Barreeffamni kun kan gurguramumiti. Hojii addunyaa maratti KitaabaQulqulluu barsiisuuf hojjetamudeggeruuf, buusii qarshii namoonnifedhiidhaan kennaniin qophaa�a.Buusii gochuudhaaf www.jw.org/omilaali.Ibsi kan biraan yoo kenname malee,caqasawwan barreeffama kana keessattiargaman Kitaaba Qulqulluu HiikaAddunyaa Haaraa Maatewos-Mul�ata fiMacaafa Qulqulluu afaan Oromoo bara1997tti maxxanfame keessaa kanfudhatamani dha. Caqasichatti aansee“NW” yoo jedhame, caqasichi kanfudhatame Kitaaba Qulqulluu HiikaAddunyaa Haaraa afaan Ingiliffaaammayyaatiin qophaa�e irraa ta�uu isaaargisiisa.Photo Credits: Page 200: 1879 Songs ofthe Bride: Courtesy of the Pitts TheologyLibrary, Candler School of Theology,Emory UniversityAmajjii 2016tti maxxanfameGod’s Kingdom Rules!Oromo (kr-OA)� 2014WATCH TOWER BIBLE AND TRACTSOCIETY OF PENNSYLVANIAQopheessitoonni

Kitaabni kun kan

��


Babal�istoota Mootummichaa Jaallatamo:

MEE miseensa maatii Bet�el Biruukiliin akka taataniifi Jimaata ga-nama, Onkoloolessa 2, 1914 cireedhaaf iddoo taa�umsaa isiniif ra-madame teessanii dhufaatii obboleessa keenya Chaarlis Teez Raasi-liin eegaa akka jirtanitti yaadaa! Raasil akkuma tasaa balbala kutaanyaataa banee ol seena. Akkuma kanaan dura godhu dhaabatee ergatakka turee booda fuula ifaadhaan miseensota maatii Bet�eliin, “Ak-kam bultan” jedhee nagaa gaafate. Achiis akkuma dhaabateen harka-saa erga walitti rukutee booda beeksisa nama gammachiisuufi akkasjedhu dubbate: “Barri namoota Waaqayyoo hin ta�inii ni raawwa-tame; barri moototasaaniis ni xumurame!” Guyyaa kana hawwii-dhaan eeggachaa waan turtaniif, wanta dhageessan kanatti baay�eeakka gammaddan beekamaadha! Miira ho�aadhaan daqiiqaa dhee-raadhaaf harka walitti rukutuudhaan miseensota maatii Bet�el kaa-nii wajjin beeksisa kanatti gammaduu keessan ibsitan.

XALAYAA QAAMAOLAANAARRAA ERGAME

Obboleessi keenya Raasil beeksisa gammachiisaa kana erga dubba-tee waggoonni hedduun darbaniiru. Mootummichi yeroo sanaa kaa-see maalfaa raawwateera? Wanta hedduu raawwateera! Yihowaan ka-raa Mootummichaa irraa jalaan sabasaa qulleessaafi leenjisaa kanture yommuu ta�u, babal�istoonni bara 1914tti kuma muraasa turanyeroo har�aa miliyoona torbaaf walakkaa ol ta�aniiru. Isinoo leenjiiw-wan akkasiirraa karaawwan kamiin faayidaa argattaniittu?

Yeroo baay�ee obboloonni keenya, “Kutaan jaarmiyaa Yihowaa inniijaan hin argamne fuulduratti deemaa jira!” yommuu jedhan ni dha-geenya. Wanti isaan jedhan kunis sirriidha! Haata�u malee, akku-ma kitaaba kana xiyyeeffannaadhaan yommuu dubbistan hubachuudandeessan, kutaan jaarmiyaa Yihowaa inni ijaan hin argamne bara1914 kaasee utuu walirraa hin kutin fuulduratti adeemaa jira. Babal�is-toonni Mootummichaa misiraachicha addunyaa maratti lallabuufmalawwan haaraa garaagaraatti, jechuunis gaazexaa, hiriiraan bar-reeffamoota baatanii deemuu, fakkiiwwan socho�an, kaardii ittiin lal-laban, foonograafii, raadiyoofi Intarneetiitti fayyadamaniiru.

Yihowaan hojii lallabaa kana waan eebbiseef, yeroo har�aa barreeffa-moota Macaafa Qulqulluurratti hundaa�an afaan 670 oliin maxxan-sinee kaffaltii malee raabsaa jirra. Obboloonni fedhiidhaan of dhi-heessan biyyoota sooreyyii ta�anittis ta�e biyyoota guddachaa jiranittiGalmawwan Mootummaa, Galmawwan Walga�ii Gurguddaafi waaj-jiroota damee ijaaruurratti hirmaachaa jiru. Kana malees yommuubalaan ga�utti obboloonni jaalala qabeeyyii ta�an, obboloota naan-noo balaadhaan hubame sana jiran dhaqanii gargaaruudhaan dhu-gumaan obboloota ‘yeroo gidiraatiif dhalata’ ta�uusaanii argisiisanii-ru.—Fak. 17:17, hiika bara 1899.

Geggeessitoonni amantiifi mormitoonni kaan, yeroo tokko tokko‘seera jal�isuudhaan wanta hamaa’ raawwachuuf carraaqqiin isaangodhan, “wangeela bal�isuuf ” akka gargaare beekuun keenya aman-tii keenya kan nuuf jabeessudha.—Far. 94:20; Filp. 1:12.

“Naa�ota” hidhata keenya taatanii wajjin hojjechuu keenya akka mir-ga guddaatti ilaalla. Garaa keenyarraa akka isin jaallannu isiniif ib-suu barbaanna! Kitaabni kun, dhaala hafuuraa keessaniif isa yerookamiiyyuu caalaa dinqisiifannaa guddaa akka qabaattan akka isingargaaru ni kadhanna.—Mat. 24:45.

Nagaan keenya onneerraa madde isin haa ga�u

Obboloota keessan,

Qaama Olaanaa Dhugaa Baatota Yihowaa

I T T I IN BA A FATA

KUTAA BOQONNAA FUULA

1. “Mootummaan Kee Haa Dhufu” 62. Mootummaan Waaqayyoo Samiirratti Dhalate 14

1 Dhugaa Mootummichaa—Nyaata Hafuuraa Raabsuu

3. Yihowaan Kaayyoosaa Ibse 364. Yihowaan Maqaasaa Ol Ol Godha 445. Mootichi Waa�ee Mootummichaa Ibse 55

2 Mootummicha Lallabuu—Misiraachicha AddunyaaMaratti Babal�isuu

6. Namoota Lallaban—Tajaajiltoota Fedhiidhaan Of Dhiheessan 687. Mala Ittiin Lallabnu—Mala Namootaaf Lallabuuf Gargaaru

Hundatti Fayyadamuu 778. Meeshaalee Lallabaa—Namoota Addunyaa Maratti Argamaniif

Barreeffamoota Qopheessuu 889. Bu�aa Lallabuun Argamsiise—‘Midhaan Addaatee Haamaadhaaf Ga�eera’ 98

3 Ulaagaalee Mootummichaa—QajeelummaaWaaqayyoo Barbaaduu

10. Mootichi Karaa Hafuuraa Sabasaa Ni Qulleessa 11211. Gama Amalaatiin Qulleessuu Qulqullina Waaqayyoo Calaqqisiisu 12112. ‘Waaqa Nagaa Kennu’ Tajaajiluuf Gurmaa�uu 133

4 Injifannoowwan Mootummichaa—Misiraachicha KaraaSeera Qabeessa Ta�een Labsuu

13. Labsitoonni Mootummichaa Mana Murtiitti Iyyatan 15014. Amanamummaadhaan Mootummaa Waaqayyoo Qofa Deggeruu 16615. Mirga Waaqeffannaatiif Qabsaa�uu 176

5 Barumsa Mootummichaa—Tajaajiltoota Mootichaa Leenjisuu

16. Waaqeffannaadhaaf Walitti Qabamuu 19217. Tajaajiltoota Mootummichaa Leenjisuu 205

6 Mootummicha Deggeruu—Iddoo Waaqeffannaa Ijaaruufi YerooBalaan Ga�u Gargaarsa Gochuu

18. Qarshiin Hojii Mootummichaatiif Oolu Eessaa Argama? 21819. Hojii Ijaarsaa Yihowaaf Ulfina Fidu 22820. Hojiin Gargaarsaa Yihowaaf Ulfina Argamsiisa 236

7 Abdiiwwan Mootummichaa—Wanta Hunda Haaraa Gochuu

21. Mootummaan Waaqayyoo Diinotasaa Ni Balleessa 25022. Mootummichi Fedhi Waaqayyoo Lafarratti akka Raawwatamu Godha 260

1, 2. Yihowaan utumaergamoonni Yesus sadandhaga�anii maal jedhe?Isaanoo maal godhan?3. Yihowaan Ilmasaa akkadhageenyu kan barbaadumaaliifi? Waa�eesaa qoruukan qabnuhoo maaliifi?

YIHOWAAN hojii ta�e tokko akka hojjettan kallattiidhaanutuu isin ajajee maal gootu? Wanti inni isin ajaje kun maa-liyyuu yoo ta�e qajeelfamasaa hojiirra oolchuuf akka kakaa-tan hin shakkisiisu.

2 Ayyaanni Faasikaa Dh.K.B. bara 32tti kabajamee utuubaay�ee hin turin, ergamoota Yesus keessaa sadii jechuu-nis Phexros, Yaaqoobiifi Yohannisiin haalli akkasii muda-tee ture. (Maatewos 17:1-5 dubbisi.) Yesus Gooftaasaaniiwajjin “gara gaara dheeraa tokkotti” erga ol ba�anii boo-da, ulfina Yesus samiirratti Mootii ta�ee yommuu bulchuqabu mul�ataan argan. Phexros mul�anni kun yeroodhumasana wanta raawwatamaa jiru waan isatti fakkaateef, mul�atasana keessatti hirmaachuuf yaada dhiheesse. Phexros utuudubbachaa jiruu duumessi isaan uffise. Achiis Phexros, Yaa-qoobiifi Yohannis mirga namoonni muraasni argatan ar-gachuu, jechuunis yommuu Yihowaan dubbatu dhaga�uudanda�aniiru. Yihowaan, Yesus Ilmasaa akka ta�e erga dub-batee booda, “Isa dhaga�aa!” jechuudhaan qajeelfama isaa-niif kenne. Ergamoonni Yesus qajeelfama Waaqayyo isaaniifkenne kana hojiirra oolchaniiru. Wanta Yesus barsiise kandhaga�an yommuu ta�u, namoonni kaanis hojiirra akka ool-chan isaan jajjabeessaniiru.—HoE. 3:19-23; 4:18-20.

3 Yaanni, “Isa dhaga�aa!” jedhu faayidaa keenyaaf jechaMacaafa Qulqulluu keessatti barreeffameera. (Rom. 15:4) Ye-susiin dhaga�uu kan qabnu maaliifi? Sagalee dabarsituu Yi-howaa waan ta�eefi yeroo hunda wanta Abbaansaa akka beek-nu barbaadu waan nu barsiisuufidha. (Yoh. 1:1, 14) Yesuswanta kamiyyuu caalaa waa�ee Mootummaa Waaqayyoo, je-chuunis waa�ee bulchiinsa Masiihichaa isa Kiristos Yesusiifinamoota 144,000 isaa wajjin bulchanii bal�inaan waan bar-siiseef, kana gad fageenyaan qoruun keenya barbaachisaa-dha. (Mul. 5:9, 10; 14:1-3; 20:6) Jalqaba garuu, Yesus waa�ee

1 “Mootummaan KeeHaa Dhufu”

YAADA IJOOBOQONNAA KANAA

MootummaaWaaqayyoo ilaalchiseebarumsa Yesusbarsiiserratti xiyyeeffata

MOOTUMMAAN WAAQAYYOO BULCHAA J IRA !6

Yesus wanta kamiyyuu caalaa waa�eeMootummaa Waaqayyoo dubbateera

Mootummaa Waaqayyoo bal�inaan kan barsiise maaliif akkata�e haa qorru.

‘Waan Garaa Keessa Guute . . . ’4 Yesus waa�ee Mootummaa Waaqayyoo yeroo hunda ga-

raadhaa dubbata ture. Maaliif ? Yaanni garaadhaa dubban-nu wanta nuti bakka guddaa kenninuuf kan argisiisu waanta�eefidha. Yesusumtiyyuu, “Waan garaa namaa keessa guu-te afaan dubbata” jedheera. (Mat. 12:34) Yesus carraa ar-gate hundatti fayyadamee waa�ee Mootummaa Waaqayyoogaraadhaa dubbata ture. Waa�een Mootummaa WaaqayyooWangeelota arfan keessatti al 100 ol kan caqasame si�ata�u, irra caalaasaa kan dubbate Yesusidha. Ijoon lallaba-saa waa�ee Mootummaa kanaa akka ture ennaa ibsu, “Mis-raachoo mootummaa Waaqayyoo mandaroota warra kaanit-tis lallabuun ana irra jira, kanaaf anuu ergame” jedheera.(Luq. 4:43) Yesus erga du�aa ka�ee boodallee waa�ee Mootum-maa Waaqayyoo bartootasaa barsiisuusaa itti fufeera. (HoE.1:3) Yesus Mootummaa Waaqayyoo garaadhaa kan dinqisii-fatu yommuu ta�u, kunimmoo waa�ee Mootummichaa dub-bachuuf isa kakaaseera.

5 Yihowaanis waa�ee Mootummaasaa garaadhaa dubbata.Kana akkamitti beekuu dandeenya? Yihowaan tokkicha Il-masaa gara addunyaatti akka erge, akkasumas wanti Yesusdubbateefi barsiise hundi Yihowaarraa akka madde yaada-dhaa! (Yoh. 7:16; 12:49, 50) Waa�ee jireenya Yesusiifi tajaaji-lasaa isa lafarraa ilaalchisee yaanni Wangeelota arfan kees-satti barreeffame hundi Yihowaarraa kan maddedha. Kunmaal jechuu akka ta�e mee yaadaa!

6 Suuraawwan miseensota maatii keessanii albamii kees-sa kaa�aa jirtu haa jennu. Suuraawwan kun hedduu yom-muu ta�an, albamichi garuu suura muraasa qofa qabachuudanda�a. Yeroo kanatti maal gootu? Suuraa isa kam albami-cha keessa akka galchitan filattu. Albamii kanaa wajjin haalawal fakkaatuun, Wangeelonnis odeeffannoo ifa ta�eefi waa�eeYesus ibsu qabataniiru. Yihowaan barreessitoonni Wangee-laa, wanta Yesus yommuu lafarra ture dubbateefi raawwatehunda akka galmeessan hin goone. (Yoh. 20:30; 21:25) Ka-naa mannaa, hafuurri qulqulluun jechootaafi gochawwankaayyoo tajaajila Yesus hubachuufi wanta Yihowaan bakkaguddaa kennuuf baruuf nu gargaaran qofa akka barreessanisaan gargaareera. (2 Xim. 3:16, 17; 2 Phe. 1:21) Wangeelon-ni, wanta Yesus Mootummaa Waaqayyoo ilaalchisee barsiisehedduu kan qabatan waan ta�aniif, Yihowaan waa�ee Moo-tummaasaa garaadhaa dubbateera jechuun ni danda�ama.

Hundi keenya,‘Anoo waa�eeMootummaaWaaqayyoogaraadhaa nandubbadhaa?’jennee ofgaafachuu qabna


4. Yesus waa�ee Moo-tummaa Waaqayyoogaraadhaa dubbachaakan ture akkamitti?5-7. (a) Yihowaan waa�eeMootummaasaa garaa-dhaa dubbachaa akka tureakkamitti beekna? Fakkee-nyaan ibsi. (b) Nutoowaa�ee Mootummaa kanaagaraadhaa akka dubbannuargisiisuu kan dandeenyuakkamitti?

Dhugumayyuu Yihowaan Mootummaasaa ilaalchisee wantahunda akka beeknu barbaada!

7 Hundi keenya, ‘Anoo waa�ee Mootummaa Waaqayyoogaraadhaa nan dubbadhaa?’ jennee of gaafachuu qabna.Mootummichi hammam barbaachisaa akka ta�e, akkamittiakka dhufuufi yoom akka dhufu ilaalchisee wanta Yesusdubbate, akkasumas wanta inni barsiise xiyyeeffannaadhaanni dhaggeeffanna taanaan garaadhaa dubbachuu ni dandee-nya.

“Mootummaan Kee Haa Dhufu”—Akkamitti?8 Mee kadhannaa Yesus akka fakkeenyaatti barsiise haa

ilaallu. Yesus jechoota hiika guddaa qabaniifi salphaat-ti namaa galanitti fayyadamuudhaan, wanta Mootummichiraawwatuufi barbaachisummaasaa gabaabsee ibseera. Ka-dhannaan kun yaada torba of keessaa qaba. Yaanni jalqabaasadan waa�ee kaayyoo Yihowaa, jechuunis waa�ee qulqullinamaqaasaa, waa�ee dhufaatii Mootummaasaa, akkasumas fe-dhiinsaa waaqarratti akkuma ta�e lafarrattis akka ta�u kanibsudha. (Maatewos 6:9, 10 dubbisi.) Yaadawwan kun sa-dan walitti dhufeenya cimaa qabu. Yihowaan MootummaaMasiihichaatti fayyadamee, maqaasaa ni qulqulleessa, fedha-saas ni raawwata.

9 Mootummaan Waaqayyoo kan dhufu akkamitti?“Mootummaan kee haa dhufu” jennee yommuu kadhannu,Mootummichi tarkaanfii murteessaa ta�e akka fudhatu gaa-fachuu keenyadha. Mootummichi yeroo dhufu, lafa kanaguutummaatti to�ata. Akkasumas mootummaa ilmaan na-mootaa dabalatee, sirna hamaa kana kan balleessu ta�uusaar-rayyuu, addunyaa haaraa qajeelummaan keessa buufatu fida.(Dan. 2:44; 2 Phe. 3:13) Achiis bulchiinsa Mootummichaa ja-latti lafti kun jannata taati. (Luq. 23:43) Namoonni du�andeebi�anii jireenya argachuudhaan michootasaanii wajjin ji-raachuu jalqabu. (Yoh. 5:28, 29) Namoonni ajajaman, cub-buurraa walaba ta�uudhaan jireenya barabaraa argatu. (Mul.21:3-5) Dhumarrattis fedhi Yihowaa akkuma samiirrattiraawwatame lafarrattis ni raawwatama. Isinoo raajiiwwanMacaafa Qulqulluu kun yommuu raawwataman arguuf hinhawwitanii? Mootummaan Waaqayyoo akka dhufu yerookadhattan hundatti, abdiiwwan dinqisiisoon olitti ibsamanakka raawwataman gaafachaa akka jirtan yaadadhaa!

10 Mootummaan Waaqayyoo kadhannaa akka fakkee-nyaatti ibsame kana raawwachuuf hanga ammaatti akkahin dhufne beekamaadha. Kana malees, ilmaan namoo-taa ammayyuu bulchaa kan jiran si�a ta�u, addunyaa haa-raan qajeelummaan keessa buufatus hin dhufne. Ta�us,

“MOOTUMMAAN KEE HAA DHUFU” 9

8. Yesus MootummaanWaaqayyoo barbaachi-saa ta�uusaa kan ibseakkamitti?9, 10. (a) MootummaanWaaqayyoo kan dhufuakkamitti? (b) AbdiinMacaafa Qulqulluu yom-muu raawwatamu arguubarbaaddu isa kami?

wanti nama gammachiisu tokko jira. Akkuma boqonnaaittaanurratti ilaallu, Mootummaan Waaqayyoo hundeeffa-meera. Mee amma Mootummaan kun yoom akka hundeef-famuufi yoom akka dhufu ilaalchisee wanta Yesus dubbatehaa qorru.

Mootummaan Waaqayyoo Yoom Hundeeffame?11 Duuka buutonni Yesus tokko tokko Dh.K.B. jaarraa

jalqabaatti Mootummichi akka hundeeffamu eeganii kanturan ta�us, Yesus Mootummichi kan hundeeffamu yeroo sa-natti akka hin taane ibseera. (HoE. 1:6) Mee fakkeenya Yesuswaggaa lama gidduutti dubbate lama haa qorru.

12 Fakkeenya qamadiifi inkirdaadaa. (Maatewos 13:24-30 dubbisi.) Yesus Dh.K.B. bara 31 tarii waqtii birraatti, fak-keenya kana erga duuka buutotasaatti himee booda hiikasaaisaaniif ibseera. (Mat. 13:36-43) Yaanni ijoo fakkeenyichaa-fi hiiknisaa akka armaan gadiiti: Ergamoonni erga du�aniidhumanii booda Seexanni inkirdaada (Kiristiyaanota sobaa)qamadii (“ilmaan Mootummichaa” ykn Kiristiyaanota diba-moo) gidduutti facaase. Qamadiin sunis ta�e inkirdaanni sunhanga yeroo midhaan itti sassaabamuutti, jechuunis hamma‘dhuma biyya lafaatti’ waliin akka guddatan isaaniif heyya-mameera. Waqtiin midhaan sassaabuu erga jalqabee boodainkirdaadichi walitti sassaabama. Ittaansuudhaan qamadi-


11. Yesus waa�ee hundeef-famuu MootummaaWaaqayyoo maal ibseera?12. Fakkeenyi qamadiifi in-kirdaadaa, MootummichiDh.K.B. jaarraa jalqabaattiakka hin hundeeffamne kanargisiisu akkamitti?

QAMADI I F IINKIRDAADA(Mat. 13:24-30)

Duuka buutonnisaa tokko tokko MootummichiDh.K.B. jaarraa jalqabaatti akka hundeeffamueegaa kan turan ta�us, Yesus Mootummaan kunyeroo sanatti akka hin hundeeffamne ifa godheera

Dh.K.B. Bara 33tti SanyiiFacaasuun Ni Jalqabame

‘Namni tokkoqotiisasaakeessatti sanyiigaarii facaase’(Mat. 13:24)

‘Yeroo namnirafuttimmoo,diinni inkirdaadairratti facaase’(Mat. 13:25)

‘Hamma midhaansassaabamuttilachuu walumaanguddatan’(Mat. 13:30)

Bara 1914tti MidhaanSassaabuun Ni Jalqabame

Inkirdaadichi walittiqabamee hidhame(Mat. 13:30)

chatu walitti sassaabama. Kanaaf fakkeenyi kun, Mootum-michi kan hundeeffamu Dh.K.B. jaarraa jalqabaatti utuuhin ta�in, waqtiin guddinaa erga xumuramee booda ta�uusaaargisiisa. Fakkeenya kanaa wajjin haala walsimuun, waqtiinguddinaa kun kan xumurameefi waqtiin midhaan sassaa-buu kan jalqabe bara 1914ttidha.

13 Fakkeenya warqee ilaalchisee kenname. (Luqaas 19:11-13 dubbisi.) Yesus fakkeenya kana kan dubbate Dh.K.B.bara 33tti yeroo dhumaatiif gara Yerusaalem yommuu dee-maa turettidha. Namoonni isa dhaggeeffachaa turan tokkotokko, akkuma Yerusaalem ga�aniin Yesus Mootummaasaani hundeessa jedhanii yaadanii turan. Yesus ilaalchasaa-nii kana sirreessuufi Mootummichi kan hundeeffamu baradheeraa booda ta�uusaa isaan hubachiisuuf, ‘Abbaa qoroomootummaa fudhatee deebi�uudhaaf biyya fagoo’ dhaqetokkotti of fakkeesseera.[1] ‘Biyyi fagoon’ Yesus dhaqu, samiibakka inni Abbaasaa biraa aangoo Mootummaa itti arga-tu kan argisiisudha. Haata�u malee, Yesus akkuma samiittideebi�een Mootii Mootummaa Masiihichaa ta�ee akka hinmuudamne beeka ture. Kanaa mannaa, mirga Waaqayyootaa�ee hanga yeroon murteeffame sun ga�utti eeguu qabature. Akkuma beekamummoo, yeroo kana jaarraa hedduu-dhaaf eegaa tureera.—Far. 110:1, 2; Mat. 22:43, 44; Ibr. 10:12, 13.

Mootummaan Waaqayyoo Kan Dhufu Yoomi?14 Yesus ajjeefamuusaa guyyoota muraasa dura, erga-

moonnisaa afur, “Milikkinni dhufa [“argama,” NW ] kee-tii, kan dhuma barichaas maali?” jedhanii isa gaafatan.(Mat. 24:3; Mar. 13:4) Yesus raajii hedduu Maatewos boqon-naa 24fi 25rratti ibsame isaanitti himuudhaan gaaffii kanaafdeebii kenneera. Yesus raajii kanarratti wantoota addaddaaaddunyaa maratti raawwatamaniifi ‘argamuusaatiif ’ mallat-too ta�an bal�inaan ibseera. Yeroon argamuunsaa itti jalqabuyeroo Mootummichi itti hundeeffamuu wajjin, yeroon arga-muunsaa itti xumuramummoo yeroo Mootummichi itti dhu-fuu wajjin tokkodha. Raajiin Yesus dubbate, bara 1914 jalqa-bee raawwatamaa akka jiru ragaawwan argisiisan hedduunjiru.[2] Kanaaf, argamni Yesus kan jalqabes ta�e, Mootummi-chi kan hundeeffame bara sanatti ture jechuudha.

15 Haata�u malee, Mootummaan Waaqayyoo yoom dhu-fa? Yesus guyyaa Mootummaan kun itti dhufu hin dubban-ne. (Mat. 24:36) Ta�us, wanta Mootummichi dhiheenyattiakka dhufu nuu mirkaneessu tokko dubbateera. Yesus Moo-tummichi kan dhufu, “dhaloonni si�anaa” mallattoowwan

[1] Fakkeenyi Yesus dubbate, tariidhaggeeffattoonnisaa waa�ee Arkelaa-wos ilma Herodis Guddichaa akkayaadatan godheera ta�a. Herodis du�uu-saa dura, Arkelaawos mootummaasaadhaaluudhaan Yihudaafi naannoow-wan kaan akka bulchu isa muudeeture. Arkelaawos garuu bulchuu jalqa-buusaa dura, Awugusxos Qeesaaraangoosaa akka isaaf mirkaneessuufkaraa dheeraa deemee Roomaa dha-quu qaba ture.

[2] Odeeffannoo dabalataa argachuuf,kitaaba Macaafni Qulqulluun Maal Barsii-sa? jedhamu boqonnaa 9 ilaali.


MIILJALEE

13. Yesus akkuma samiittideebi�een Mootii akka hintaane fakkeenyaan kan ibseakkamitti?14. (a) Yesus gaaffiiergamoonnisaa arfanisa gaafatan kan deebiseakkamitti? (b) Raajiin Yesusargamuusaafi Mootummi-cha ilaalchisee dubbateraawwatamuunsaa maalnu hubachiisa?15, 16. Yaanni ‘dhalootasi�anaa’ jedhu eenyuunfaaargisiisa?

raawwii raajii kanaa erga argee booda akka ta�e dubbateera.(Maatewos 24:32-34 dubbisi.) Yaanni ‘dhaloota si�anaa’ je-dhu eenyuun argisiisa? Mee wanta Yesus dubbate kana gadfageenyaan haa qorru.

16 ‘Dhaloota si�anaa.’ Yesus yaada kana kan dubbate na-moota Kiristiyaana hin taane sammuutti qabateetii? Lak-ki. Mee yaada kana kan dubbate eenyufaatti akka ta�e haailaallu. Yesus raajii kana kan dubbate, ergamootasaa mu-raasa warra ‘kophaatti garasaa dhufanitti’ ture. (Mat. 24:3)Ergamoonnisaa yeroo muraasa booda hafuura qulqulluu-dhaan ni dibamu. Mee yaada naannoo caqasichaa jirus hu-badhaa. Yesus waa�ee ‘dhaloota si�anaa’ dubbachuusaa dura,“Muka harbuu fakkeenya godhadhaatii irraa baraa! Dameenisaa quqquuqee baala yommuu biqilchu, bonni akka dhi�aa-te in hubattu. Akkasuma isinis immoo, kana hundumaayommuu argitan, akka inni balbalatti dhi�aate beekaa!” je-dhee ture. Raajii Yesus dubbate hubachuufi hiika raajiin kunqabu, jechuunis ‘akka inni balbalatti dhihaate beekuu’ kandanda�an, namoota hin amanne utuu hin ta�in duuka buu-totasaa warra dibamanidha. Kanaaf, Yesus ‘dhaloota si�anaa’yommuu jedhu, duuka buutotasaa warra dibamoo sammuuttiqabatee ture jechuudha.

17 “Wanti kun hundinuu hamma raawwatamutti . . . hindarbu.” Yaanni kun raawwiisaa kan argatu akkamitti? Gaaf-

17. Yaanni ‘dhaloota’ akka-sumas “wanti kun hundi”jedhu hiika maalii qaba?

Yesus Mootummichi kan dhufu, “dhaloonnisi�anaa” raajiin bara dhumaa ilaalchisee dubbatameraawwatamuusaa erga argee booda akka ta�e ibseera(Keeyyata 17fi 18 ilaali)

GAREE 1:Kiristiyaanota dibamoo mallattichi bara1914tti ennaa raawwatamuu jalqabe argan

GAREE 2:Dibamtoota warra yeroo ta�e tokkotti garee tokkoffaawajjin jiraatan; isaan keessaa tokko tokko rakkinniinni guddaan yommuu jalqabu ni argu

DHA LOOTA(Mat. 24:32-34)

‘Dhaloota Si�anaa’1914Badiisa Baabilon

Guddittii

fii kana deebisuuf, yaanni ‘dhalootaafi’ “wanti kun hundi”jedhu hiika maalii akka qabu beekuu qabna. Jechi ‘dhaloo-ta’ jedhu yeroo baay�ee namoota umrii addaddaa qabaniifiyeroo ta�e tokko keessatti waliin jiraatan argisiisuuf itti hoj-jetama. Dhaloonni tokko garmalee dheeraa kan hin taa-ne ta�uusaarrayyuu xumuras qaba. (Bau. 1:6) Yaanni “wantikun hundi” jedhu, wantoota yeroo argamuu Yesus isa bara1914tti jalqabee kaasee, hamma xumura argamuusaa isa ye-roo ‘rakkina guddaatti’ raawwataman hunda kan dabalatu-dha.—Mat. 24:21.

18 Maarree yaada Yesus ‘dhaloota si�anaa’ jechuudhaandubbate kana akkamitti hubachuu qabna? Dhaloonni kungaree Kiristiyaanota dibamoo yeroo ta�e tokkotti waliin ji-raatan lamaan kan argisiisudha. Gareen inni tokkoffaan,obboloota dibamoo yeroo mallattoon argamuu Yesus bara1914tti raawwatamuu jalqabe argan kan argisiisu si�a ta�u,gareen lammaffaanimmoo, Kiristiyaanota dibamoo yeroota�e tokko keessa garee tokkoffaa wajjin jiraatan kan argisii-sudha. Yoo xinnaate Kiristiyaanonni garee lammaffaa kees-sa jiran tokko tokko yeroo rakkinni guddaan jalqabu niargu. Gareen Kiristiyaanota dibamoo kun lamaan yeroo ta�etokkotti waan waliin jiraataniif, dhaloota tokko jedhamuudanda�u.[3]

19 Kanarraa ka�uudhaan yaada xumuraa akkamiirra ga�uudandeenya? Mallattoon Yesus aangoo Mootummaasaatiinargamuusaa ibsu addunyaa maratti raawwatamaa jira. Ak-kasumas Kiristiyaanonni dibamoon kutaa ‘dhaloota si�anaa’ta�aniifi yeroo ammaa jiran dulloomaniiru; ta�us rakkinniinni guddaan jalqabuusaa dura hundisaanii du�anii hin dhu-man. Kanaaf, Mootummaan Waaqayyoo dhiheenyatti dhu-fee lafa kana akka bulchu mirkanaa�oo ta�uu dandeenya.Maarree, kadhannaan Yesus “Mootummaan kee haa dhufu”jechuudhaan barsiise yommuu raawwatamu arguun baay�eekan nama gammachiisu mitii?

20 Kanaaf, yaada Yihowaan Ilmasaa ilaalchisee, “Isadhaga�aa!” jechuudhaan samiirraa dubbate matumaa daga-chuu hin qabnu. Kiristiyaanota dhugaa waan taaneef, qa-jeelfama Waaqayyoo kana hordofuuf hawwii guddaa qabna.Mootummaa Waaqayyoo ilaalchisee wanta Yesus dubbatee-fi barsiise hundaaf xiyyeeffannaa ni kennina. Kitaaba kanakeessatti, barumsa barbaachisaa wanta Mootummaan kunraawwateefi gara fuulduraatti raawwatu ibsu bal�inaan ilaal-la. Boqonnaan ittaanu, wantoota dinqisiisoo yeroo Moo-tummaan Waaqayyoo samii keessatti dhalatetti raawwata-man ibsa.

[3] Kiristiyaanni, Kiristiyaanota diba-moo bara 1914tti “jalqaba ciniinsuu”argan keessaa inni dhumaa erga du�eebooda hafuura qulqulluudhaan diba-me, kutaa ‘dhaloota si�anaa’ ta�uu hindanda�u.—Mat. 24:8.


MIILJALEE

18, 19. Yaada Yesus‘dhaloota si�anaa’ jechuu-dhaan dubbate akkamittihubachuu qabna? Kanar-raa ka�uudhaan yaadaxumuraa akkamiirra ga�uudandeenya?20. Kitaaba kana keessattibarumsa barbaachisaa ta�eakkamii baranna? Boqon-naan ittaanu waa�ee maaliiibsa?

SEENAA keessatti yeroo jijjiiramni guddaan itti ta�u kees-sa jiraachuun maal akka fakkaatu yaaddanii beektuu?Namoonni hedduun yeroo akkasii keessa jiraataniiru. Ye-roo akkasii keessa jiraattaniittu yoo ta�e, wantoota gur-guddaa jijjiiramni kun akka dhufu godhan ija keessaniinargitaniittuu? Tarii arguu dhiisuu dandeessu. Wantoonnimootummoonni kanaan dura turan akka kufan godha-niifi seenaadhaan barreeffamanii jiran, yeroo baay�ee kanraawwataman ija namootaa duratti miti. Kana jechuun,wantoonni seenaa keessatti jijjiirama fidaniifi yeroo tok-ko tokko mootummoonni akka jijjiiraman godhan kanraawwataman, mana mootummaa, mana maree ykn waaj-jiroota mootummaa keessatti jechuudha. Ta�us jijjiiramaw-wan kun jireenya namoota miliyoonaan lakkaa�amanirrat-ti dhiibbaa guddaa geessisu.

2 Jijjiiramni guddaan hunda caaluufi seenaa ilmaan na-mootaa keessatti raawwatame maalidha? Jijjiiramni kun ji-reenya namoota miliyoonaan lakkaa�amanirratti dhiibbaageessiseera. Haata�u malee, jijjiiramni kun utuu namoon-ni hin argin kan raawwatamedha. Jijjiiramni kun, Moo-tummaan Waaqayyoo, jechuunis mootummaan Masiihi-chaa inni bara dheeraa dura abdachiifameefi dhiheenyattiaddunyaa kana balleessu samiirratti dhalachuusaa kan ar-gisiisudha. (Daani�el 2:34, 35, 44, 45 dubbisi.) Ilmaan na-mootaa jijjiiramni guddaan kun ennaa raawwatamu waanhin argineef, Yihowaan dhimma kana isaan jalaa dhokseeture jennee yaaduu qabnaa? Moo sabnisaa amanamoo ta�andhalachuu Mootummichaa qophaa�anii akka eeganiif dur-see haala mijeesseera? Mee haa ilaallu.

‘Ergamaankoo Karaa Naaf Qopheessa’3 Yihowaan bara duriitii jalqabee sabasaa, dhalachuu

Mootummaa Masiihichaatiif qopheessuuf karoorfatee

2MootummaanWaaqayyoo SamiirrattiDhalate


Sabni WaaqayyoodhalachuuMootummichaaqophaa�anii kan eeganakkamitti akka ta�e ilaalla


1, 2. Jijjiiramni guddaanseenaa ilmaan namootaakeessatti raawwatamemaalidha? Jijjiiramni kunutuu namoonni hin arginkan raawwatame ta�uunsaanu ajaa�ibsiisuu kan hinqabne maaliifi?3-5. (a) “Ergamaan kaki-chaa” Miilkiyaas 3:1rratticaqasame eenyudha?(b) “Ergamaan kakichaa”gara mana qulqullummaat-ti dhufuusaa dura maalturaawwatama?

ture. Fakkeenyaaf, raajiin Miilkiyaas 3:1rra jiru akkas je-dha: “Kunoo, ani ergamaa koo isa karaa anaaf qopheessuof dura nan erga; dingatas gooftichi inni isin barbaaddansun gara mana qulqullummaa isaa in dhufa; kunoo, erga-maan kakichaa inni isin hawwitan sun in dhufa.”

4 Bara keenyatti “gooftichi,” jechuunis Yihowaan na-moota oobdii mana qulqullummaa hafuuraa isa lafarraakeessatti isa tajaajilan qoruuf kan dhufe yoomi? Raajichi,Yihowaan ‘ergamaa kakichaa’ wajjin akka dhufu ibsa. Erga-maan kakichaa eenyu? Yesus Kiristos isa Mootii Mootum-maa Masiihichaa ta�een alatti eenyuyyuu ta�uu hin danda�u!(Luq. 1:68-73) Mootiin kun Bulchaa haaraa ta�uudhaanwaan muudameef, saba Waaqayyoo warra lafarratti arga-man ni qora, akkasumas ni qulleessa.—1 Phe. 4:17.

5 “Ergamaan” garabiraan jalqaba Miilkiyaas 3:1rratticaqasame eenyudharee? Ergamaan raajii kanarratti ibsa-me, Mootiin Mootummaa Masiihichaa argamuusaa duradhufa. Maarree waggoota kurnan bara 1914 dura turanit-ti qaamni Mootii Mootummaa Masiihichaatiif ‘karaa qo-pheesse’ jira turee?

6 Seenaa dinqisiisaan kitaaba kana keessa jiruufi waa�eesaba Yihowaa yeroo ammaatti argamanii ibsu gaaffiiwwanakkasiitiif deebii nuu kenna. Seenaan kun walakkeessajaarraa 19ffaa booda tuutni namoota amanamoo muraasata�an qabate tokko, Kiristiyaanota fakkeessitoota ta�an hed-duu keessaa ba�uudhaan Kiristiyaana dhugaa ta�uusaa akkaargisiisu nu hubachiisa. Tuutni kun Barattoota MacaafaQulqulluu jedhamu turan. Namoonni isaan geggeessan, je-chuunis Chaarlis Teez Raasiliifi hiriyoonnisaa saba Waaqay-yootiif qajeelfama hafuuraa kennuufi wanta gara fuuldu-raatti isaan mudatuuf isaan qopheessuudhaan “ergamaa”raajiidhaan dubbatame sana ta�anii tajaajilaniiru. Mee ka-raawwan “ergamaan” kun kana itti godhe afur haa qorru.

Dhugaadhaan Waaqeffachuu7 Barattoonni Macaafa Qulqulluu kun dhugaawwan ba-

rumsa bu�uuraa ta�an kadhannaadhaan qoraniiru, irrattiwalii galaniiru, akkasumas walitti qabuudhaan barreeffa-maan kaa�aniiru. Sabni Kiristiyaanaa jaarraa hedduudhaafkaraa hafuuraa dukkana keessa kan turte ta�uusaarray-yuu, barumsawwanshee hedduun waaqeffannaa sobaarraakan maddanidha. Isaan keessaa inni guddaan barumsalubbuun hin duutu jedhudha. Jaarraa 19ffaa keessa ga-ruu, namoonni garaa qulqulluudhaan Macaafa Qulqulluu

MOOTUMMAAN WAAQAYYOO SAMI IRRATT I DHAL ATE 15

6. “Ergamaan” waa�eensaadursee dubbatameefi sabaWaaqayyoo wanta isaaneeggatuuf qopheessuufjalqabarratti dhufeeenyudha?7, 8. (a) Jaarraa 19ffaakeessa, barumsa amantiisobaa lubbuun hin duutujedhu saaxiluu kan jalqabeeenyudha? (b) ChaarlisTeez Raasiliifi hiriyoonnisaabarumsawwan kan biraakamfaa soba ta�uusaaniisaaxilaniiru?

baratan muraasni barumsa kana gad fageenyaan erga qo-ranii booda, barumsi kun deggersa Macaafa Qulqulluuakka hin qabne hubatan. Henarii Giruu, Joorji IsteetsaniifiJoorji Istoorzi barumsa soba Seexanaa kana saaxilu ija jabi-naan barsiisaniiru, akkasumas barreessaniiru.[1] Barumsi-saanii kunimmoo Chaarlis Teez Raasiliifi hiriyootasaarrat-ti dhiibbaa gaarii geessiseera.

8 Barattoonni Macaafa Qulqulluu muraasni sun, ba-rumsawwan barumsa lubbuun hin duutu jedhuu wajjinwalitti dhufeenya qaban kaanis kan nama burjaajessaniifisoba ta�uusaanii hubataniiru. Barumsawwan kana keessaatokko tokko, namoonni gaariin hundi gara samii dhaqu,akkasumas Waaqayyo lubbuu namoota hamoo ibidda qi-lillee keessatti barabaraaf guba kan jedhanidha. Raasiliifihiriyoonnisaa barumsa sobaa kana barreeffamoota, kitaa-bota, buukleetotaafi tiraaktotarratti maxxansuudhaan, ak-kasumas gaazexootatti fayyadamanii lallabuudhaan ija ja-binaan saaxilaniiru.

9 Barattoonni Macaafa Qulqulluu barumsi Sillaaseeinni bakki guddaan kennamuufis soba ta�uusaa saaxilanii-ru. Bara 1887tti barruun Zaayansi Waach Taawar jedhamu,“Macaafni Qulqulluun eenyummaa Yihowaafi Gooftaakeenya Yesus, akkasumas walitti dhufeenya isaan gidduujiru sirriitti ibsu” jedhee ture. Barruun kun itti dabaluu-dhaan, “yaanni sadan Waaqa tokkichaa jedhu, jechuunisyaanni Waaqni sadiis tokkos akka ta�e ibsu bal�inaan fu-dhatama argachuunsaa” baay�ee kan nama dinqisiisu akkata�e erga ibsee booda, “Haata�u malee, barumsi kunwaldaanamantii utuu rafaa jirtuu, akkaataa itti diinni fuuncaa do-goggoraatiin ishee hidhe kan argisiisudha” jedheera.

10 Akkuma matadureensaa argisiisutti, barruun Zaayan-si Waach Taawar eend Heeraaldi oov Kiraayistis Pireezensi je-dhamu raajiiwwan argama Kiristos ilaalchisee dubbatama-nirratti ibsa bal�aa kenneera. Dibamtoonni amanamoonbarruu kana qopheessan, ‘barri torban’ raajii Daani�elirrat-ti dubbatame, yeroo raajiin kaayyoo Waaqayyo Mootum-maa Masiihichaa ilaalchisee dubbate itti raawwatamuuwajjin walitti dhufeenya akka qabu hubataniiru. Namoon-ni kun jalqaba bara 1870nii keessa, barri 1914 yeroo barritorban sun itti xumuramu ta�uusaa ibsaa turaniiru. (Dan.4:25; Luq. 21:24) Obboloonni keenya yeroo sana turan,wanta bara 1914tti raawwatamu guutummaatti hubachuubaatanis, wanta hubatan bal�inaan waan labsaniif nuyisdhugaa kana hubachuu dandeenyeerra.

[1] Waa�ee Henarii Giruu, JoorjiIsteetsaniifi Joorji Istoorzi caalaattibeekuuf, kitaaba Jehoovaas Wiitinasis—Prokileemarsi oov Goodsi Kiingidamjedhamu fuula 45fi 46 ilaali.


MIILJALEE

9. Zaayansi Waach Taawarbarumsi Sillaasee sobata�uusaa kan saaxileakkamitti?10. Barruun MasaraaEegumsaa barri 1914waggaa addaa ta�uusaakan ibse akkamitti?

11 Raasilis ta�e hiriyoonnisaa amanamoon dhugaawwanhafuuraa ifa gochuufi hubachuusaaniitti galateeffamuuakka qaban itti hin dhaga�amne. Raasil yeroo baay�ee na-moota isa dura waa�ee dhugaa ibsan ni galateeffata ture.Hunda caalaa garuu, Yihowaa isa sabnisaa wanta beekuuqaban yeroo beekuu qabanitti isaan barsiisu galateeffatature. Yihowaan carraaqqii Raasiliifi hiriyoonnisaa, dhugaasobarraa adda baasuuf godhan akka isaaniif eebbise beeka-maadha. Namoonni kun yeroodhaa gara yerootti, Saba Ki-ristiyaanaarraa adda ta�uusaanii ifatti argisiisaa dhufaniiru.

12 Hojiin namoonni amanamoon kunwaggoota kurnanbara 1914 dura turanitti barumsa dhugaatiif falmuudhaanraawwatan baay�ee kan nama ajaa�ibsiisudha! Barruun Zaa-yansi Waach Taawar eend Heeraaldi oov Kiraayistis Pireezensi je-dhamuufi Sadaasa 1, 1917 qophaa�e akkas jedheera: “Yeroohar�aatti namoonni miliyoonaan lakkaa�aman sodaa ba-rumsa ibidda qililleefi barumsa sobaa kaaniin isaanirratti

Obboleessi keenyaRaasiliifi hiriyoonnisaadhugaa MacaafaQulqulluutiif falmaniiru


11, 12. (a) Obboleessi kee-nya Raasil wanta barsiisaatureef galateeffatamuu kanqabu eenyu akka ta�e dub-bate? (b) Hojiin Raasiliifihiriyoonnisaa waggootakurnan bara 1914 durahojjechaa turan hammambarbaachisaa ture?

fe�amerraa walaba ta�aniiru . . . Dhugaan inni waggaa afur-tama dura ifa ta�uu jalqabe, yeroo ammaatti dabalaa kanjiru si�a ta�u gara fuulduraattis hanga lafa kana guututtiifuusaa itti fufa; yaalii mormitoonni dhugaan kun addu-nyaa maratti akka hin babal�anneef godhan, dambalii ga-laanaa humna guddaa qabu harataadhaan deebisuuf yaa-luu wajjin wal fakkeessuun ni danda�ama.”

13 Mee yaadaa! Namoonni garaagarummaa Yesusiifi Ab-baasaa Yihowaa gidduu jiru utuu hin hubatin, yeroo Kiris-tos jalqaba itti argamuuf qophaa�uu danda�u turanii? Ma-tumaa! Akkuma duuka buutota Kiristos muraasa kaanii,akkuma du�aniin jireenya hin badne kan argatan, namoo-ta hunda akka ta�an godhanii utuu yaadaniiru ta�ee, arga-ma Kiristosiif qophaa�uu hin danda�an turan. Akkasumas,Waaqayyo barabaraaf namoota ibiddaan akka gubu go-dhanii utuu yaadaniiru ta�ee, yeroo Kiristos jalqaba ittiargamuuf qophaa�uu hin danda�an turan. Kanaaf, “erga-michi” Mootii Mootummaa Masiihichaatiif karaa akka qo-pheesse hin shakkisiisu.

14 Nutoo obboloota keenya warra jaarraa tokko dura tu-ranirraa maal baranna? Nutis akkumasaanii hawwii gud-daadhaan Macaafa Qulqulluu dubbisuufi qayyabachuuqabna. (Yoh. 17:3) Addunyaa qabeenyaaf bakka guddaakennuufi karaa hafuuraa badaa deemu kana keessatti, fe-dhiin nyaata hafuuraatiif qabnu yeroo kamiyyuu caalaaguddachuu qaba.—1 Ximotewos 4:15 dubbisi.

“Yaa Saba Ko! . . . Ishee Keessaa Ba�aa!”15 Barattoonni Macaafa Qulqulluu, waldaa amantii so-

baa keessaa ba�uun barbaachisaa ta�uusaa barsiisaniiru.Bara 1879tti, Barruun Masaraa Eegumsaa eenyummaa “wal-daa Baabilon” caqasee ture. Phaaphaasota akka ta�an ibsee?Moo Waldaa Kaatolikii Roomaati jedhe? Waldaan amantiiPirootestaantii jaarraa hedduudhaaf Baabilon isheen Ma-caafa Qulqulluu keessatti raajiidhaan ibsamte wantoota ar-maan olitti caqasaman akka argisiistu barsiisaa turaniiru.Haata�u malee, Barattoonni Macaafa Qulqulluu waldaanSaba Kiristiyaanaa hundi kutaa “Baabilon” ishee amma jir-tuu akka ta�an yeroo booda hubataniiru. Akkas kan jedhanmaaliifi? Hundisaanii barumsa amantii sobaa olitti ibsa-man waan barsiisaniifidha.[2] Yeroo booda, barreeffamoon-ni keenya namoonni garaa qajeelaa qabaniifi miseensotawaldaa Baabilon ta�an maal gochuu akka qaban addeessuujalqabanii turan.

[2] Barattoonni Macaafa Qulqulluudhaabbilee amantii sobaa michuubiyya lafaa ta�an keessaa ba�uun bar-baachisaa ta�uusaa hubatanii turan.Ta�us, waggoota hedduudhaafnamoonni Barattoota Macaafa Qul-qulluu hin taane, furii Yesusitti niamanna jedhaniifi Waaqayyoof akkaof murteessan dubbatan, Kiristiyaano-ta akka ta�aniifi obbolootasaanii akkata�anitti ilaalaa turan.


MIILJALEE

13, 14. (a) ‘Ergamichi’Mootii MootummaaMasiihichaatiif karaa kanqopheesse akkamitti?(b) Obboloota keenya jaar-raa tokko dura turanirraamaal baranna?15. Barattoonni MacaafaQulqulluu yeroo boodamaal hubataniiru? (Miilja-lees ilaali.)

16 Fakkeenyaaf, bara 1891tti, kitaabni Miileeniiyaal Daa-wun Jildii 3ffaan Baabilon ishee yeroo har�aatti argamtuWaaqayyo biratti fudhatama akka hin qabne erga ibseebooda, ‘waldaan Saba Kiristiyaanaa hundi fudhatama akkahin qabne’ caqaseera. Itti dabaluudhaanis, ‘Namoonni ba-rumsawwaniifi gochawwan sobaa isheen babal�istu jibbanhundi, ishee keessaa akka ba�an waamichi isaaniif dhihaa-teera’ jedheera.

17 Amajjii 1900ttimmoo, barruun Masaraa Eegumsaa na-moota maqaansaanii galmee waldaa Saba Kiristiyaanaakeessa akka jiraatu heyyamaniifi gochisaanii kun sirriita�uusaa argisiisuuf, “Ani guutummaatti dhugaa nan jaal-ladha, walga�ii saba Kiristiyaanaarratti kanan argamus dar-bee darbee qofadha” jedhaniif gorsa kennee ture. Matadu-reen kun akkas jechuudhaan gaafateera: “Garuu namnitokko walakkaansaa mana dhugaa keessa walakkaansaam-moo Baabilon keessa ta�uunsaa sirriidhaa? Akkas gochuun. . . Waaqayyoon ni gammachiisaa? Isa durattoo fudhatamaqabaa? Matumaa! Namni [miseensa waldaa tokkoo ta�e]kun yommuu miseensa waldichaa ta�u waldaa kanaa wajjinifatti kakuu kan gale si�a ta�u, miseensasaanii akka hin taa-ne hamma . . . ifatti beeksisutti kakuu gale sana hundaawajjin haala walsimuun amanamaa ta�ee jiraachuu qaba.”Sana booda yaada kanaaf xiyyeeffannaa guddaan kenna-maa dhufeera.[3] Tajaajiltoonni Yihowaa hariiroo amantiisobaa wajjin qaban kamiyyuu dhaabuu qabu.

18 Baabilon Guddittii keessaa akka ba�an yeroo yeroo-dhaan akeekkachiisni akkasii utuu hin kennamu ta�ee, Ki-ristos yommuu Mootii ta�ee muudamu dibamtoota la-farratti isa tajaajilaniifi yeroo argamuunsaa itti jalqabuufqophaa�an qabaachuu danda�a turee? Hin danda�u. Akkaskan jennu maaliifi? “Hafuuraa fi dhugaadhaan” Yihowaawaaqeffachuu kan danda�an Kiristiyaanota hidhaa Baabi-lonirraa walaba ta�an qofa waan ta�aniifidha. (Yoh. 4:24)Nutoo yeroo har�aatti amantii sobaarraa fagaannee jiraa-chuuf murteessineerraa? Hundi keenya abboommii, “Yaasaba ko! . . . ishee keessaa ba�aa!” jedhuuf ajajamuu keenyaitti haa fufnu!—Mul�ata 18:4 dubbisi.

Waaqeffannaadhaaf Walitti Qabamuu19 Barattoonni Macaafa Qulqulluu namoonni hidha-

ta amantiisaanii ta�an hamma danda�ametti waaqeffan-naadhaaf akka walitti qabaman barsiisaniiru. Kiristiyaa-nonni dhugaan amantii sobaa keessaa ba�uunsaanii qoftiga�aa miti. Kanaa mannaa, waaqeffannaa dhugaa keessatti

[3] Barattoonni Macaafa Qulqulluuakeekkachiisa yeroo sanatti kennamekana guutummaatti hojiirra akka hinoolchine kan isaan godhe sababiin innitokko, caqasichi adda durummaa-dhaan karra xinnayyoo Kiristos144,000 ta�aniif qofa hojjeta jedhaniiwaan amananiif ture. Akkuma Boqon-naa 5ffaarratti ilaallu, MacaafniQulqulluun Kiingi Jamsi Varshin bara1935 dura ture, ‘tuutni sonaan baay�ee-n’ Mul�ata 7:9, 10rratti ibsamanmiseensota waldaalee Saba Kiristiyaa-naa hedduu akka dabalatu godheeibsa; namoonni kun Kiristos cina waangoraniif namoota kutaa lammaffaagara samii dhaqanidha jedhamanii yaa-damu turan.


MIILJALEE

16, 17. (a) Kitaabni Miilee-niiyaal Daawun jedhamuJildii 3ffaaniifi barruun Ma-saraa Eegumsaa, namoonniamantii sobaarraa akka fa-gaatan kan akeekkachiisanakkamitti? (b) BarattoonniMacaafa Qulqulluu akeek-kachiisa kennamaa tureguutummaatti hojiirra akkahin oolchine kan isaan go-dhe maalidha? (Miiljaleeilaali.)18. Namoonni BaabilonGuddittii keessaa ba�uun-saanii barbaachisaa kanture maaliifi?19, 20. Masaraan Eegumsaasabni Waaqayyoo waaqef-fannaadhaaf akka walittiqabaman kan jajjabeesseakkamitti?

hirmaachuunsaanii barbaachisaadha. Barruun Masaraa Ee-gumsaa jalqabumaa kaasee, namoonni barruu kana dubbi-san waaqeffannaadhaaf akka walitti qabaman jajjabeessaatureera. Fakkeenyaaf, Adoolessa 1880tti, obboleessi kee-nya Raasil iddoowwan haasaa kennuuf itti dhaqe ilaalchi-see gabaasa dhiheesserratti walga�iiwwan hedduun ham-mam akka nama jajjabeessan ibseera. Achiis namoonnibarruu kana dubbisan guddina godhan ilaalchisee yaadaqaban barreessanii akka ergan kan gaafate si�a ta�u, yaanniisaan barreessan tokko tokkos barruu Masaraa Eegumsaar-ratti ba�eera. Kaayyoonsaa maal ture? Akkas jedheera: “Na-moota amantii cimaa qabanii wajjin walitti qabamuu kees-saniin Gooftaan hammam akka isin eebbisaa jiru . . . hundikeenya haa beeknu.”

20 Bara 1882tti Masaraa Eegumsaarratti matadureen,“Walitti Qabamuu” jedhu ba�ee ture. Matadureen kun Ki-ristiyaanonni “wal barsiisuuf, wal jajjabeessuufi wal cim-

Chaarlis Raasiliifi BarattootaMacaafa Qulqulluubara 1909tti Deenmaarki,Kooppanhaagan keessaturan


suuf ” walga�ii gochuusaanii akka itti fufan jajjabeesseera.Itti dabaluudhaanis akkas jedheera: ‘Isin keessa nam-ni barates ta�e namni dandeettii addaa qabu jiraachuun-saa jijjiirama hin fidu. Namni hundi Macaafa Qulqulluu-saa, waraqaafi irsaasii, akkasumas baafata caqasa MacaafaQulqulluu (Konkordaansii) yoo qabaate qabatee dhufuudanda�a. Mataduree tokko filadhaa, qajeelfama HafuuraQulqulluu yaada sana hubachuuf isin gargaaru argachuufkadhadhaa, dubbisaa, irratti yaadaa, caqasa tokko isa kaa-nii wajjin walbira qabaa ilaalaa, yoo akkas gootan dhugaaargachuu ni dandeessu.’

21 Waajjirri muummee Barattoota Macaafa QulqulluuAlageenii, Pensilvaaniyaa, Yunaayitid Isteetisitti argamature. Gorsa geggeessaa hafuura qulqulluutiin barreeffa-meefi Ibroota 10:24, 25rra jiruu wajjin haala walsimuun,obboloonni keenya iddoo kanatti walitti qabamuudhaanfakkeenya gaarii ta�aniiru. (Dubbisi.) Obboleessi maan-guddoo ta�aniifi Chaarlis Kaappen jedhaman ijoollummaa-saaniitti walga�ii akkasiirratti argamaa akka turan ni yaa-datu. Akkas jechuudhaan barreessaniiru: “Caqasa keenyangalma walga�ii guddaa Jaarmiyaa kanaa tokkorratti bar-reeffamee ture ammayyuu nan yaadadha. Caqasichi, ‘Bar-siisaan keessan inni guddaan Kiristos qofadha, isin hun-di keessanimmoo obboloota’ jedha. Caqasni sun hammayoonaatti sammuukoo keessaa hin badne; saba Yihowaagidduutti lubootaafi amantoota jedhanii wal qoqqooduunhin jiru.” (Mat. 23:8) Kana malees, obboleessi keenya Kaap-pen walga�iiwwan nama gammachiisan sana, jajjabina gud-daa achirratti argataniifi carraaqqii cimaa obboleessi kee-nya Raasil dhuunfaatti obboloota gaafachuuf gochaa tureyaadachuudhaan dubbataniiru.

22 Namoonni amanamoon fakkeenya obboloota kanaa-fi qajeelfama isaaniif kenname hordofaniiru. Achiis magaa-lota Ohaayoofi Michigaan keessatti, boodas guutummaaKaaba Ameerikaafi biyyoota kaan keessatti gumiiwwanhundeeffamaniiru. Mee yaadaa! Namoonni amanamoota�an gorsa waaqeffannaadhaaf akka walitti qabaman isaa-niif kennameef akka ajajaman utuu hin leenjifamne ta�ee,argama Kiristosiif qophaa�uu danda�u turanii? Akka hindandeenye beekamaadha! Nutoo maal gochuu qabna? Car-raa arganne hundatti fayyadamnee waliin waaqeffachuufikaraa hafuuraa wal jajjabeessuuf, amanamummaadhaanwalga�iiwwan Kiristiyaanaarratti argamuuf murteessuuqabna.


21. Walga�iifi hojii tikaailaalchisee gumiin Alagee-nii, Pensilvaaniyaattiargamu fakkeenya kan ta�eakkamitti?22. Namoonni amana-moon jajjabinawalga�iiwwan Kiristiyaa-naarratti akka argamanisaaniif kennameef deebiikan kennan akkamitti?Nutoo isaanirraa maalbaranna?

Hinaaffaadhaan Lallabuu23 Barattoonni Macaafa Qulqulluu, dibamtoonni hundi

dhugaa lallabuu akka qaban barsiisaniiru. Masaraan Eegum-saa bara 1885tti maxxanfame, “Miseensa qaama dibamtootaakan ta�an hundi akka lallabaniif (Isa. 61:1), jechuunis akka ta-jaajilaniif kan dibaman ta�uusaanii dagachuu hin qabnu” je-dhee ture. Maxxansi bara 1888tti qophaa�emmoo gorsa akkasjedhu kennee ture: “Hojiin keenya beekamaadha . . . Haata�umalee, hojii keenya yoo daganneefi sababii hin taane yoo dhi-heessine, hojjetaa dhibaa�aa ta�uudhaan sadarkaa olaanaa di-bamtoota ta�uudhaan qabnuuf ga�umsa akka hin qabne argi-siisna.”

24 Obboleessi keenya Raasiliifi hiriyoonnisaa, namoon-ni akka lallaban jajjabeessuu caalaa wanta godhan qabu.Tiraaktii, Baayibil Istuudantis Tiraaktis jedhamuufi ye-roo booda, Oold Ti�ooloojii Kuwaartarlii jedhame qophees-suus jalqabanii turan. Namoonni barruu Masaraa Eegum-saa dubbisan, tiraaktota kana fudhachuudhaan kaffaltiimalee warra kaaniif raabsu turan.

25 Namoonni yeroo sana tajaajila yeroo guutuurrattihirmaatan kolportaroota jedhamu turan. Obboleessi kee-nya Chaarlis Kaappen olitti caqasaman isaan keessaa tok-ko turan. Obboleessi kun yeroo booda akkas jedhanii-ru: “Naannoo tajaajilaakoo isa Pensilvaaniyaatti argamu

Kolportara. Chaartii“Chaart oov Za Eejis”jedhuufi saanduqagaariidhaanharkifamurrattikaafame hubadhu


23. Masaraan Eegumsaa, di-bamtoonni hundi dhugaalallabuu akka qaban kanibse akkamitti?24, 25. (a) Raasiliifi hiri-yoonnisaa, namoonni akkalallaban jajjabeessuu caa-laa maal godhaniiru?(b) Kolportariin tokko hojiibara konkolaataan hin jir-retti hojjechaa tureilaalchisee maal jedheera?

waliin ga�uuf, kaartaa Dhaabbanni Qorannaa Ji�ooloojiiMootummaa Yuunaayitid Isteetis qopheessettan fayyada-ma ture. Kaartaan kun daandiiwwan hunda kan argisii-su waan ta�eef, guutummaa magaalichaa keessa miillaandeemuuf na gargaareera. Yeroo tokko tokko namoota ki-taaba Istadiis iin za Iskiriipcharsi jedhamuufi walitti aan-suudhaan qophaa�u ajajatan guyyaa sadiif biyyicha keessanaanna�ee ergan galmeessee booda, fardaafi gaarii kireeffa-dheen deebi�ee isaaniif geessa ture. Yeroo baay�ee qonnaanbultoota biran bulan ture. Bara sanatti konkolaataan hinjiru ture.”

26 Carraaqqiin bara sanatti hojii lallabaatiif godhamaature kun ija jabinaafi hinaaffaa akka gaafatu beekamaadha.Kiristiyaanonni dhugaan hojiin lallabaa kun barbaachisaata�uusaa utuu hin hubanne ta�ee, bulchiinsa Kiristosiif qo-phaa�uu danda�u turanii? Matumaa! Hunda caalaammoo,hojiin kun mallattoo guddaa argamni Kiristos ittiin beeka-mu ture. (Mat. 24:14) Sabni Waaqayyoo jireenyasaanii kees-satti hojii lubbu baraarsaa ta�e kanaaf iddoo guddaa ken-nuuf qophaa�uu qabu turan. Nutis, ‘Jireenyakoo keessattihojii lallabaatiif iddoo guddaa nan kennaa? Hojii kanar-ratti guutummaatti hirmaachuufoo aarsaa nan kaffalaa?’jennee of gaafachuun keenya gaariidha.

Mootummaan Waaqayyoo Ni Dhalate!27 Dhumarratti barri 1914 inni bakki guddaan kenna-

muuf ni ga�e. Akkuma jalqaba boqonnaa kanaarratti ilaal-le, wantoota dinqisiisoo samiirratti raawwataman kananamni arge hin turre. Haata�u malee, Yohannis ergamaanmul�ata wantoota kana fakkeenyaan ibsan argeera. Yo-hannis samiirratti ‘wanta guddaa dinqisiisaa ta�e’ tokkoargeera. “Dubartiin” Waaqayyoo, jechuunis jaarmiyaansaaisheen uumamawwan hafuuraa samiirratti argaman qa-batte ulfooftee ilma deesse. Ilmi fakkeenyaan ibsame kun,dhiheenyatti ‘saba hundumaa siiqqee sibiilaatiin akka tik-su’ nutti himameera. Haata�u malee, ilmi kun yeroo dhala-tu, ‘gara Waaqayyoofi gara teessoosaatti ol butame.’ Achiissagalee guddaan tokko samiirraa, “Amma fayyinni, aan-goon, mootummaan kan Waaqayyo keenyaa, aboonis kanMasiihii isaatii ta�eera” jedhe.—Mul. 12:1, 5, 10.

28 Yohannis mul�ata kana keessatti Mootummaan Ma-siihichaa dhalachuusaa akka arge beekamaadha. Mul�an-ni kun baay�ee kan nama ajaa�ibsiisu ta�us, nama hundahin gammachiisne. Seexanniifi ergamoonnisaa, ergamoota

‘Jireenyakookeessatti hojiilallabaatiif iddooguddaa nankennaa?’ jennee ofgaafachuu qabna


26. (a) Sabni Waaqayyoobulchiinsa Kiristosiif qo-phaa�uuf, hojii lallabaarrattihirmaachuunsaanii barbaa-chisaa kan ture maaliifi?(b) Gaaffiiwwan akkamiiof gaafachuu qabna?27, 28. Yohannisergamaan mul�ataan maalarge? Seexanniifi hafuuron-ni hamoon Mootummichiyommuu dhalate maalgodhan?

Barattoonni MacaafaQulqulluu bara1914tti, mallattooKiristos utuu ijaan hinmul�atin argamuusaaagarsiisu hubachuujalqaban

amanamoo Mikaa�el ykn Kiristosiin geggeeffamanirrattilola bananiiru. Kunoo maal geessise? Macaafni Qulqul-luun akkas jedha: “Bineensi guddichi akka jawwee sun,bofni bara durii, inni Diiyaabilos, Seexanas jedhame, inniguutummaa biyya lafaa wallaalchisu gara biyya lafaatti gadin darbatame; ergamoonni isaas isaa wajjin gad in darba-taman.”—Mul. 12:7, 9.

29 Barri 1914 ga�uusaa waggaa baay�ee dura, BarattoonniMacaafa Qulqulluu barri kun yeroo jeequmsi guddaan ittijalqabu ta�uusaa dubbatanii turan. Haata�u malee, raajiinkun akkamitti raawwiisaa akka argatu sirriitti hin beekanturan. Akkuma mul�ata Yohannisirratti ibsame, Seexanniyeroo sana ilmaan namootaarratti dhiibbaa guddaa gees-sisuu jalqabe. Kana ilaalchisee Macaafni Qulqulluun, “Yaalafaa, yaa galaanaa, Seexanni gara keessanitti waan gadbu�eef isiniif garuu wayyoo! Inni yeroo gabaabduu duw-waa akka qabu waan beekuuf, guddaa aareera!” jechuu-dhaan dubbata. (Mul. 12:12) Waraanni addunyaa tokkof-faan bara 1914tti kan jalqabe si�a ta�u, yeroo sanaa kaaseemallattoon Yesus aangoo mootummaasaatiin argamuusaaibsu addunyaa maratti raawwatamuu jalqabe. Yeroo ka-natti ‘guyyoonni gara dhumaa’ sirna kanaa jalqabee ture.—2 Xim. 3:1.

30 Samiirra garuu gammachuutu ture. Seexanniifi er-gamoonnisaa barabaraaf samiirraa ari�amaniiru. Mul�an-ni Yohannis, “Egaa yaa bantiiwwan waaqaa, warri isaankeessa jiraattanis gammadaa!” jedha. (Mul. 12:12) Samiinerga qulqulleeffameefi Yesus Mootii ta�ee erga muudameebooda, Mootummaan Masiihichaa saba Waaqayyoo war-ra lafarratti argamaniif jecha tarkaanfii fudhachuuf qo-phaa�ee ture. Maarree tarkaanfii akkamii fudhate? Akkumajalqaba boqonnaa kanaarratti ilaalle, Kiristos inni ‘erga-maa kakichaa’ ta�e, jalqabarratti tajaajiltoota Waaqayyoolafarratti argaman qulleessa. Kana jechuun maal jechuu-dha?

Yeroo Qorumsaa31 Miilkiyaas hojiin qulleessuu kun salphaa akka hin

taane dursee dubbateera. “Guyyaa dhufa isaatti eenyutuobsuu danda�a ree? Yeroo inni mul�atus eenyutu dhaaba-chuu danda�a ree? Inni akka ibidda isa sibiila qulleessuu ti,akka saamunaa isa ittiin uffata miicanii tis” jechuudhaanbarreesseera. (Mil. 3:2) Wanti inni dubbate kun sirriidhu-matti raawwiisaa argateera! Sabni Waaqayyoo bara 1914


29, 30. MootummaanMasiihichaa erga dhalateebooda haalawwan (a) la-farra jiran (b) samiirra jirankan jijjiiraman akkamitti?31. Miilkiyaas qulleeffamuuilaalchisee raajii akkamiidubbate? Raajiin kunraawwiisaa argachuukan jalqabe akkamitti?(Miiljalees ilaali.)

jalqabee, qorumsiifi rakkinni gurguddaan isaanirra ga�ee-ra. Yeroo Waraanni Addunyaa Tokkoffaan jalqabetti, Barat-toonni Macaafa Qulqulluu hedduun ari�atamniifi hidhaacimaan isaanirra ga�ee ture.[4]

32 Jaarmiyaa kana keessattis jeequmsi hedduun uuma-mee ture. Bara 1916tti obboleessi keenya Raasil umrii wag-gaa 64tti kan du�e si�a ta�u, duutisaa saba Waaqayyoo hed-duu garmalee gaddisiisee ture. Duutisaa kun obboloonnitokko tokko nama fakkeenya ta�u tokkorratti garmaleexiyyeeffatanii akka turan ifa godheera. Obboleessi keenyaRaasil ulfinni akkasii akka isaaf kennamu kan hin bar-baanne ta�us, namoonni hedduun isaaf ulfina waaqeffan-naa wajjin wal gitu kennaa turan. Raasil erga du�ee boo-da obboloonni hedduun dhugaan yeroodhaa gara yeroottiifaa adeemu, isumaa wajjin akka du�e kan itti dhaga�amesi�a ta�u, muraasnisaaniimmoo carraaqqii gara fuulduraat-ti itti fufuuf godhamaa ture garmalee mormaniiru. Ilaal-chi akkasiimmoo gantummaan jaarmiyaa kana qoqqooduakka uumamu godheera.

33 Wanti isaan eegaa turan utuu hin raawwatamin ha-fuunsaas qorumsa garabiraa ture. Barruun Masaraa Ee-gumsaa, barri 1914 yeroo Barri Warra Saba WaaqayyooHin Ta�in itti raawwatamu ta�uusaa kan ibse ta�us, ob-boloonni garuu waggaa sanatti maaltu akka raawwata-mu hin hubanne turan. (Luq. 21:24) Obboloonni kun,bara 1914tti Kiristos misirroosaa wajjin samiirratti bul-chuuf dhufee akka isaan fudhatu yaadu turan. Ta�us, wan-ti isaan eegaa turan kun hin raawwatamne. Gara dhumabara 1917tti, barruun Masaraa Eegumsaa yeroon midhaansassaabuu waggaa 40f ture, bara 1918 waqtii birraatti akkaxumuramu beeksisee ture. Haata�u malee hojiin lallabaa ye-roo kanatti hin xumuramne. Kanaa mannaa sana boodabal�inaan hojjetamuu jalqabeera. Barruun kun hojiin mi-dhaan sassaabuu kan xumurame ta�us, hojiin qarmii funaa-nuu akka itti fufu ibsee ture. Obboloonni hedduun garuuabdii waan kutataniif Yihowaa tajaajiluusaanii dhiisaniituran.

34 Qorumsi abdii nama kutachiisu garabiraanimmoobara 1918tti uumame. Raazarfordi inni Chaarlis Teez Raa-siliin bakka bu�ee saba Waaqayyoo adda durummaadhaangeggeessaa ture, obboloota itti gaafatamummaa qaban tor-baa wajjin hidhame. Mootummaan fedaraalaa Yunaayi-tid Isteetis seeraan ala hidhaa waggaa dheeraa itti mur-teessuudhaan mana hidhaa Atlaantaa, Joorjiyaa akka galan

[4] Fulbaana 1920tti maxxansi addaabarruu Za Gooldan Eej ( yeroo ammaattiDammaqaa! jedhama) yeroo waraanaaddunyaa tokkoffaatti ari�atama garajabinaan obboloota keenya biyyootaKaanaadaa, Ingilaandi, Jarmaniifi Yu-naayitid Isteetisitti argamanirra ga�ehedduu qabatee ba�eera. Kanarraa haa-la faallaa ta�een, waggoota kurnanwaraana addunyaa tokkoffaa dura tu-ranitti ari�atamni akkasii hin jiru ture.


MIILJALEE

32. Bara 1916 booda sabaWaaqayyoo gidduutti jee-qumsa akkamiitu uumame?33. Sabni Waaqayyoowanti isaan eegan inni kamutuu hin raawwataminhafuunsaa qorumsa ittita�ee ture?34. Bara 1918tti qorumsaguddaa akkamiitu uuma-me? Sabni Kiristiyaanaasabni Waaqayyoo akka‘du�an’ gootee kan yaaddemaaliifi?

godhe. Hojiin sabni Waaqayyoo hojjetan yeroo muraasaafkan dhaabate fakkaatee ture. Yeroo kanatti geggeessitoon-ni Saba Kiristiyaanaa hedduun gammadanii turan. “Geg-geessitoonni” Barattoota Macaafa Qulqulluu waan hidha-maniif, waajjirri muummee Biruukiliiniitti argamu waancufamu, hojiin lallabaa Ameerikaafi Awurooppaatti godha-mu waan dhaabatu, Barattoonni Macaafa Qulqulluu war-ri gufuu isaanitti ta�anis waan ‘du�an’ isaanitti fakkaateeture. (Mul. 11:3, 7-10) Haata�u malee baay�ee dogoggora-niiru!

Yeroo Bayyanachuu!35 Diinonni waaqeffannaa dhugaa, Yesus sabasaarra

rakkinni kun akka ga�u kan heyyame maaliif akka ta�ehin beekan. Yihowaan yeroo sana ‘akka nama sibiilabaqsuufi akka nama meetii qulleessuutti’ tarkaanfii fudha-chuuf qophaa�ee ture. (Mil. 3:3) Yihowaafi Ilmisaa namoon-ni amanamoo ta�an kun ibidda sana keessaa qullaa�aniiba�uudhaan yeroo kamiyyuu caalaa Mooticha tajaajiluufga�eessota akka ta�an mirkanaa�oo turan. Jalqaba bara 1919kaasee, hafuurri qulqulluun wanta diinonni saba Waaqay-yoo akka hin danda�amnetti yaadan raawwachuunsaa ifata�eera. Namoonni amanamoon kun bayyanataniiru. (Mul.11:11) Yeroo sanatti Kiristos mallattoo guyyoota gara dhu-maa beeksisu keessaa isa guddaa raawwachaa akka turehaalasaarraa hubachuun ni danda�ama. ‘Hojjetaa amana-maafi ogeessa,’ jechuunis dhiirota dibamoo muraasa ye-roodhaan nyaata hafuuraa dhiheessuudhaan saba Yihowaageggeessan muudeera.—Mat. 24:45-47.

36 Obboleessi keenya Raazarfordiifi hiriyoonnisaa Bi-tootessa 26, 1919tti mana hidhaatii hiikaman. Waggaasana ji�a Fulbaanaatti walga�ii koonyaa gochuuf karoorri niba�e. Barruu garabiraa Za Gooldan Eej jedhamu qopheessuujalqabuufis karoorri ni qabame. Barruun kun barruu Ma-saraa Eegumsaa wajjin kan ba�u si�a ta�u, tajaajila dirreerrat-ti akka itti fayyadamaniif yaadamee kan qophaa�e ture.[5]Barreeffamni Buleetiin, yeroo ammaatti barreeffama qo�an-naa walga�ii Jireenyaa fi Tajaajila Kiristiyaanaa jedhamusbaruma sanatti maxxanfamuu jalqabe. Barreeffamni kunjalqabumaa kaasee tajaajilaaf obboloota kakaasaa tureera.Bara 1919 eegalee dhuunfaadhaan manaa gara manaat-ti deemanii tajaajiluudhaaf xiyyeeffannaan kennamuu jal-qabe.

37 Namoonni isaan gidduutti argamaniifi of tuuloota�an hojii gad of deebisuu gaafatu kana hojjechuuf fedhii

[5] Barruun Masaraa Eegumsaawaggoota hedduudhaaf adda durum-maadhaan dhuunfaatti miseensotakarra xinnayyoo barsiisuuf yaadameeqophaa�a tureD


MIILJALEE

35. Yesus, rakkinni saba-saarra akka ga�u kanheyyame maaliifi? Isaangargaaruufoo tarkaanfiiakkamii fudhateera?36. Sabni Waaqayyoo ka-raa hafuuraa bayyanachaaakka turan kan argisiisumaalidha?37. Bara 1919 boodanamoonni tokko tokkoamanamoo akka hin taanekan argisiisan akkamitti?

waan hin qabneef, hojiin lallabaa tajaajiltoonni Kiristosakka qullaa�an gochuusaa itti fufee ture. Namoonni war-ra amanamoo ta�anii wajjin hojjechuuf fedhii hin qabneisaanirraa fottoqaniiru. Bara 1919 booda, namoonni ama-namoo hin taane tokko tokko hamminaan kaka�anii na-moota tajaajiltoota Yihowaa ta�anirratti ari�atama geessi-san cina goruudhaan maqaasaanii balleessaniiru.

38 Ari�atamni akkasii isaanirra ga�us, duuka buutonniKiristos karaa hafuuraa lalisaniiru; akkasumas badhaa-dhota ta�aniiru. Yeroo sanaa jalqabee milkaa�inniifi inji-fannoon isaan argatan Mootummaan Waaqayyoo bulchaaakka jiru ragaa amansiisaa nuu ta�a. Namoonni mudaaqabaniifi wayittuu hin lakkaa�amne sun Seexanaafi sir-na hamaa kanarratti injifannoo argachuu kan danda�an,Waaqayyo karaa Ilmasaafi karaa Mootummaa Masiihichaawaan isaan gargaareefi waan isaan eebbiseef ture.—Isaa-yaas 54:17 dubbisi.

Obboleessi keenyaRaazarfordi mana hidhaatihiikamee ji�a muraasabooda, walga�ii guddaatokkorratti haasaa miiranamaa kakaasu yommuudhiheessu


38. Duuka buutonni Kiris-tos milkaa�inaafi injifannooargachuunsaanii maal nuhubachiisa?

39 Boqonnaawwan ittaananirratti, Mootummaan Waa-qayyoo samiirratti erga dhalatee jalqabee lafarratti maalfaaakka raawwate ilaalla. Kutaawwan kitaaba kanaa hundi,hojii Mootummichi lafa kanarratti raawwatu tokko bal�i-naan ibsu. Saanduqni irra deebii boqonnaa hunda kees-satti argamu, Mootummichi dhuunfaatti hammam akkanuuf dhugoome hubachuuf nu gargaara. Boqonnaaw-wan xumuraarratti, Mootummichi dhiheenyatti hamoo-ta balleessuufi lafa kana jannata gochuuf yommuu dhu-fu, wantoonni akkamii akka raawwataman ilaalla. Kitaabakana qayyabachuun keessan faayidaa akkamii isiniif ar-gamsiisa?

40 Seexanni amantii Mootummaa Waaqayyoorratti qab-dan balleessuu barbaada. Yihowaan garuu eegumsaafi ja-bina argachuu akka dandeessaniif amantii keessan isiniicimsuu barbaada. (Efe. 6:16) Kanaaf, kitaaba kana kadhan-naadhaan akka qayyabattan isin jajjabeessina. Yeroo hun-da, ‘Mootummaan Waaqayyoo anaaf dhugoomeeraa?’ jedhaaof gaafadhaa. Mootummaan kun caalaatti yoo isiniif dhu-goome, amanamummaafi hinaaffaadhaan Mootummichadeggeruudhaan, guyyaa namoonni hundi MootummaanWaaqayyoo dhugaa ta�uusaafi bulchaa akka jiru hubatanit-ti isinis ijaan arguuf carraa guddaa argattu.

MootummichiIsiniif HammamDhugoomeera?

ˇ Duuka buutonni Kiristos warri dhugaan, dhalachuuMootummichaatiif akka qophaa�an kan gargaare eenyudha?

ˇ Kiristiyaanonni dhugaan bulchiinsa MootummaaWaaqayyootiif kan qophaa�an akkamitti?

ˇ Mootummichi bulchiinsa dhugaa ta�uusaa kan argisiisanmaalfa�i? (Saanduqa “Mootummaan Waaqayyoo BulchiinsaDhugumaan Jirudha” jedhu ilaali.)

ˇ Yeroo ammaatti Mootummicha deggeruudhaan, fakkeenyaduuka buutota Kiristos amanamoo jaarraa tokko dura turaniihordofuu kan dandeessan akkamitti?


39, 40. (a) Qabiyyeenkitaaba kanaa tokkotokko maalfa�i? (b) Kitaabakana qayyabachuun kees-san faayidaa akkamii isiniifargamsiisuu danda�a?

BULCHIINSA DHUGUMAAN JIRUDHA

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

Mootummaan Waaqayyoo bulchiinsa dhugumaanjirudhaa? Mee wantoota Mootummaan kundhugumaan akka jiru agarsiisan tokko tokko haailaallu. Akkas jedhaa of gaafadhaa: ‘Ragaawwan kunhundi Mootummaan Waaqayyoo bulchiinsadhugumaan jiru ta�uusaafi bulchiinsa ilmaan namootaayeroo har�aa jiranirra akka caalu kan agarsiisanidhaa?’

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

MOOTIIYesus Kiristos inni bara 1914tti Mootii ta�eemuudame, humna qabeessa, haqa qabeessa, ogeessaafioo�a qabeessa ta�uusaarrayyuu, Yihowaa duratti kan gadof deebisudha. (Isa. 9:6, 7; 11:1-3) Bulchitootacubbamoota ta�anirraa haala adda ta�een, mootiin kunjal�ina hin raawwatu. Miseensota mana maree yknnamoota ofittoo mootummaarratti dhiibbaageessisaniifi garee bu�aa addaa argachuuf yaalaniindhiibbaan irra ga�uu hin danda�u.

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

QAAMOTA SEERATUMANIIFIRAAWWACHIISAN

Jireenyi Yesus lafarratti dabarseefifakkeenyi inni kaa�e, seera mudaa hinqabneef, jechuunis ‘seera Kiristosiif ’bu�uura ta�eera.—Gal. 6:2; 1 Phe. 2:21.

Yihowaan mirga faraduu Ilmasaatiifkenneera; Yesusis hojii isaaf kenname kanakaraa mudaa hin qabneen ni raawwata.—Yoh. 5:22.

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

BULCHITOOTAYesus namoota 144,000 ta�aniifiisaa wajjin lafa kana haqaanbulchan qaba. Kaayyoonbulchiinsasaa inni guddaan,namoota Waaqayyotti araarsuusi�a ta�u, namoonni isaa wajjinbulchanimmoo luboota kaayyoonkun akka galma ga�u godhan ta�aniitajaajilu.—Mul. 14:1; 20:6.

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

LOLTOOTAYesus Geggeessaa raayyaaergamoota Yihowaa humnaguddaa qabaniifi humnawaraanaa hanga har�aatti jiranhunda caalaniiti. Humniwaraanaa kun dhiheenyattihamoota hundarratti waraanabana.—Far. 45:1, 3-5; Mul. 19:11,14-16.

TEESSOO MOOTUMMAATeessoon Yesus kan jiru samiirra Abbaasaa biradha. Samiin Yihowaadhaaf ‘iddoo isaqulqullaa�aafi ulfina qabeessadha.’ (Isa. 63:15) Iddoon kun bakka dhugumaan jirudhaa?Eeyyee, magaalaa guddoo ykn masaraa mootummaa dhugumaan jiranirraa haala addata�een, wantoonni samiirra jiran matumaa kan hin badnedha.—Mat. 6:20.

NAANNOO BULCHIINSAA LAFARRATTI ARGAMUYeroo har�aatti namoonni Yesusiif bitaman, namoota biyya ormaa seera biyya keessa jirantokkoo eeganii jiraatanii wajjin wal fakkaatu. Ta�us Yihowaan karaa hafuuraa biyya ykn lafafedha Mootichaa itti raawwatan isaaniif kenneera. (Isa. 60:2; 66:8) Mootummaan Yesusdhiheenyatti addunyaa bulcha.—Far. 72:8.

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

KAROORA MOOTUMMAAMootummaan Waaqayyoo dhiheenyatti abdiiwwanWaaqayyo kenne kanaafi abdiiwwan kennaman kaan akkaraawwataman godha.—Far. 72:16; Isa. 2:3; 33:24; 35:6;65:21.

FAYYAA MANA NYAATA BARUMSA HOJII

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

UUMMATAAMANAMUMMAADHAAN BITAMUMacaafni Qulqulluun, “Ulfinni mootii baay�ina sabaa ti,muraasachuun sabaa garuu guddaa biyyaa in balleessa”jedha. (Fak. 14:28) Namoonni amanamummaadhaanMootummichaaf bitaman dabalaa deemuudhaanmiliyoona torbaafi walakkaadhaa ol ta�aniiru.—Far. 72:8;Isa. 60:22.

DHALACHUU MOOTUMMICHAATI IFQOPHAA�UU

Wantoota gurguddaa bara 1914 dura raawwataman tokko tokko mee haa ilaallu.Wantoonni raawwataman kun saba Waaqayyoo yeroo Mootummaan Masiihichaa itti

dhalatuuf akkamitti akka qopheessan hubachuu dandeessuu?

1870 1880

Walakkeessa Jaarraa 19ffaaHenarii Giruu, Joorji Isteetsaniifi JoorjiIstoorzi, barumsa lubbuun hin duutu je-dhu qoratanii soba ta�uusaa saaxilan

1868 ykn 1869Chaarlis Teez Raasil barumsa waldaanSaba Kiristiyaanaa barsiistu of eeggan-noodhaan erga qoree booda, caqasaMacaafa Qulqulluutti karaa dogoggorata�een akka fayyadaman hubate; barum-sa lallabaan Adveentistii JoonaasWeendal jedhamu barsiisaa ture ergadhaga�ee booda ‘amantiinsaa laafeeture’ jabaachuu jalqabe

1870Obboleessi keenya Raasil garee qay-yabattoota Macaafa Qulqulluu kangurmeesse si�a ta�u, isaanis malaaddaddaatti fayyadamuudhaan Macaa-fa Qulqulluu qayyabachuu jalqaban

1870-1875Dhugaan waa�ee lubbuu, waa�eefurichaafi akkaataa Kiristos deebi�ee ittidhufu ibsu caalaatti ifa ta�aa dhufe

1876Barruun Chaarlis Teez Raasil qophees-suufi Baayibil Egzaamaayinar jedhamu,barri 1914 yeroo Barri Warra SabaWaaqayyoo Hin Ta�initti kenname ittiraawwatamu ta�uusaa ibse

1877Kitaabni Za Oobjakti eendi Maanaroov Aawar Loordis Riitarni jedhamu,argama Kiristos ilaalchisee dhugaajiru ifa godhe

1879Barruun Zaayansi Waach Taawar eendHeeraaldi oov Kiraayistis Pireezensi jedha-mu yeroo jalqabaatiif maxxanfameBaabilon Guddittiin, waldaa Saba Kiris-tiyaanaa hunda akka dabalattu ifa ta�e

1880Obboleessi keenya Raasil namoota Ma-caafa Qulqulluu qorataniifi kaaba bahaYuunaayitid Isteetisitti argaman daaw-wachuu deeme

1881Tiraaktonni fuula hedduu qaban (tokkotokko fuula 100 ol qabu) maxxanfama-nii, namoonni barruu Masaraa Eegumsaadubbisan tiraaktota kana kaffaltii maleewarra kaaniif akka raabsan isaaniif ken-namanBarruun Masaraa Eegumsaa, namoonnibarreeffamicha dubbisan hundi Ayyaa-na Yaadannoo kabajuuf Alageenii,Pensilvaaniyaatti akka argaman afeereHojiin Kolportarootaa ni jalqabeMatadureewwan “Lallabdoonni 1,000Ni Barbaachisu,” akkasumas “LallabuufKan Dibaman” jedhan hojiin tajaajilaaakka babal�atu godhaniiruKiristiyaanonni hamma yeroo sanaattiyeroo hunda walga�iirratti hin argamne,walga�iirratti argamuu akka jalqabanjajjabeeffaman

1882Matadureen barumsi Sillaasee sobata�uusaa saaxilu ni qophaa�e

1885Barreeffamoonni Masaraa Eegumsaaardii shanitti raabsaman

1886Kitaabota mataduree Za Divaayin Pilaanoov za Eejis jedhuun walitti aansanii ba�a-niifi yeroo booda Istadiis iin zaIskiriipcharsi jedhaman keessaa jildii tok-koffaan ni ba�eMasaraan Eegumsaa, namoonni barruukana dubbisan “walga�ii waliigalaa” Ay-yaana Yaadannoo du�a Kiristos boodaguyyaa sadiif godhamurratti akka arga-man kan afeere si�a ta�u, yeroo sanaakaasee walga�ii gurguddaa gochuun nijalqabame

1889Manni Za Baayibil Haawus jedhamuAlageenii, Pensilvaaniyaatti ijaarame

331890 1900 1910

1890Waldaan Masaraa Eegumsaa dhaab-bata mana maxxansaa tokkottifayyadamee Macaafa Qulqulluu Roo-zarhaam Niiwu Teestaamant jedhamumaxxanse

1891Chaarlis Teez Raasil “Dhugaa babal�i-suuf” jecha Yuunaayitid Isteetis maleesbiyyoota addaddaa deemuu jalqabe

1894Daawwattoonni olaanaan bara sanattibakka bu�oota ‘Taawar Tiraakti Soosaa-yitii’ ta�an, gumiiwwan akkadaawwataniifi akka jajjabeessan erga-muu jalqaban

1895Barruun Masaraa Eegumsaa, namoonniamanamoon tokko tokko garee qayya-bannaa Macaafa Qulqulluu “DoowunSarkiilsi” jedhamu jalqabuudhaan, “ga-reewwan akkasiis bakka hundatti akkahundeeffaman” jajjabeesse

1896Chaarlis Teez Raasil, buukleetii WaatSeey za Iskiriipcharsi Abaawut Heel? jedha-mu qopheesse

1900Waajjirri damee inni jalqabaa Ingilaan-di, Landanitti banameHojiin lallabaa biyyoota 28tti babal�ate

1903Hojiin daandiiwwan naannoo waldaa-leen jiranitti guyyaa Dilbataa tiraaktotaraabsuuf godhamaa ture, duula manaagara manaatti godhamutti jijjiirameLallabni Raasil dhiheessu yeroo hundagaazexaarratti ba�uu jalqabe

1909Waajjirri muummee Waldaa MasaraaEegumsaa Biruukiliin, Niiwu Yoorkittijijjiirame

1910Barattoonni Macaafa Qulqulluu,maqaa Waldaa Barattoota MacaafaQulqulluu Addunyaa Maraa jedhuttifayyadamuu jalqaban

1911-1912Chaarlis Teez Raasiliifihiriyoonnisaa ja�an, biyya Chaayinaa,Hindii, Jaappaaniifi Filippiinsiin dabala-tee “haala Kiristiyaanummaan irrajiruufi ilaalcha namoonni qaban” qo-ruuf addunyaa maratti garakiilomeetira 56,000 deemaniiru

1914Fiilmiin “Footo Diraamaa oovKiri�eeshin” jedhamu Amajjii 11 yeroojalqabaatiif Niiwu Yoorkitti, ji�a ittaanut-timmoo magaalaawwan kaan shanittiargisiifame. Dhuma bara kanaatti,Ameerikaa Kaabaa, Awurooppaa,Awustiraaliyaafi Niiwu Ziilaandittinamoonni gara 9,000,000 ta�an bifaaddaddaatiin fiilmii kana ilaalaniiruJi�a Onkoloolessaatti Chaarlis TeezRaasil maatii Bet�eliif beeksisa, “BarriWarra Saba Waaqayyoo Hin Ta�inittikenname raawwatameera; mootonni-saaniis yeroosaanii fixaniiru” jedhudubbate. Obboleettiin beeksisa sanadhageesse tokko Raasil, “Kanaaf wantinu eeggatu maal akka ta�e hin beeknu”jechuusaa dubbatteetti

KUTAA 1

DHUGAAMOOTUMMICHAANyaata Hafuuraa Raabsuu

Bitaa:ObboleettiinAlaabaamaa,

Yunaayitid Isteetisjiraattu tokko, haasaa

obboleessi keenyaRaazarfordi dhuma

bara 1930niittidhiheesseefi

kaasseettiidhaanwaraabame yommuu

dhageessistu.

Mirga:Siwiizarlaandi

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

35

NAMNI Macaafa Qulqulluu qayyabsiistantokko caqasa isaaf dubbistan waan hubateefgammachuudhaan fuullisaa ifa. Achiis suutajedhee, “Macaafni Qulqulluun lafti kun Jannatataatee isheerra jiraachuu akka dandeenyubarsiisa naan jechaa jirtaa?” isiniin jedha.Obboleessi isinii wajjin tajaajilummoo, akkaseequu ta�ee “Maarree wanta MacaafniQulqulluun jedhu argite mitii?” jedhee isagaafata. Baratichis dinqisiifannaadhaanmataasaa asiif achi raasee, “Hamma yoonaattibarumsa akkasii utuun hin dhaga�in turuunkoobaay�ee nama dhiba!” jedha. Namni kun torbanmuraasa dura maqaan Waaqayyoo Yihowaata�uusaa yommuu barates miirri akkasii ittidhaga�amee akka ture yaadattu.

Muuxannoon akkasii isin mudatee beekaa?Tajaajiltoota Yihowaa hedduu haalli akkasiimudatee beeka. Wantoonni xixinnoo ta�ankennaa guddaa nuu kenname, jechuunis dhugaailaalchisee beekumsa arganne akka gaariitti nuyaadachiisuu danda�u. Mee isinis kennaa kanaakkamitti akka argattan yaadaa! Kutaa kanakeessatti gaaffii kana qorra. Akkaataan sabniWaaqayyoo irraa jalaan karaa hafuuraahubannaa argachaa itti adeeman, MootummaanWaaqayyoo dhugumaan akka jiru ragaaqabatamaa ta�a. Mootii Mootummaa kanaa kanta�e Yesus Kiristos, gara jaarraa tokkootiif, sabniWaaqayyoo dhugaa akka baratan gochuufciminaan hojjechaa tureera.

WARRI ijoolleesaaniitiif yaadan, dhimma maatiisaaniiilaallaturratti ijoolleesaanii ni mariisisu. Haata�u malee,odeeffannoo hammamii isaanitti himuu akka qaban of eeg-gannoodhaan itti yaadu. Wanta ijoolleensaanii hubachuudanda�an qofa itti himu.

2 Haaluma wal fakkaatuun Yihowaanis maatii ilmaannamootaatiif kaayyoosaa irraa jalaan ibseera. Akkas kangodhe garuu yeroo sirriidha jedhee murteessetti qofadha.Mee akkaataa Yihowaan seenaa ilmaan namootaa keessat-ti dhugaawwan Mootummichaa itti ibse gabaabaatti haaqorru.

Mootummichi Kan Barbaachise Maaliifi?3 Kaayyoon Yihowaa inni jalqabaa Mootummaa Masii-

hichaa kan dabalatu hin turre. Akkas kan jennu maaliifi?Yihowaan carraa ilmaan namootaa dursee kan hin mur-teessine ta�uusaarrayyuu, mirga filannaa akka qabaatan go-dhee waan isaan uumeefidha. Kanaan kan ka�es Addaa-miifi Hewwaaniin, “Horaa, baay�adhaas, lafa guutaa, isasharka jala galfadhaa!” jechuudhaan kaayyoo ilmaan na-mootaatiif qabu ibseera. (Uma. 1:28) Kana malees Yiho-waan wanta gaariifi wanta gadhee ilaalchisee ulaagaasaaakka eegan isaanirraa barbaada ture. (Uma. 2:16, 17) Ad-daamiifi Hewwaanis amanamoo ta�anii jiraachuu filachuuni danda�u turan. Isaanis ta�an ijoolleensaanii utuu akkasgodhaniiru ta�ee, Mootummaan Kiristos inni kaayyoo Waa-qayyoo galmaan ga�u nu hin barbaachisu ture. Silaa yerooammaatti addunyaan namoota mudaa hin qabneefi Yiho-waa waaqeffatan qofaan guutamti turte.

4 Haata�u malee, Seexannis ta�e Addaamiifi Hewwaan Yi-howaarratti ka�uunsaanii, Yihowaan kaayyoo lafa kana il-maan namootaa mudaa hin qabneen guutuuf qabu akkadhiisu isa hin goone. Kanaa mannaa, Yihowaan mala kaay-

3 YihowaanKaayyoosaa Ibse


Yihowaan irraa jalaankaayyoosaa kan ibsunamoota isa sodaataniifqofa akka ta�e ilaalla


1, 2. Yihowaan kaayyoosaailmaan namootaatiif kanibse akkamitti?3, 4. Yihowaan carraailmaan namootaa durseemurteesseeraa? Ibsi.

yoosaa galmaan ga�uuf isa gargaaru qopheesseera. Kaay-yoon Yihowaa, baabura iddoo tokko ga�uuf daandii isaafqophaa�e qofarra deemuu qabuufi wanti namoonni kaangodhan daandiisaarraa isa maqsuu danda�uu wajjin tokkomiti. Yihowaan takkaa kaayyoosaa erga ibsee booda, uuma-ma cufa keessatti wanti kaayyoonsaa akka hin raawwatam-ne dhowwuu danda�u hin jiru. (Isaayaas 55:11 dubbisi.)Daandiisaa tokkorratti rakkinni yoo uumame, daandii ga-rabiraatti fayyadama.[1] (Bau. 3:14, 15) Yeroo barbaachisaata�etti mala kaayyoosaa galmaan ga�uuf itti fayyadamu ta-jaajiltootasaa warra amanamoo ta�anitti hima.

5 Yihowaan fincila Eeden keessatti isarratti ka�e sirrees-suuf jecha, Mootummicha hundeessuuf karoorfate. (Mat.25:34) Yeroo ilmaan namootaa abdii kan hin qabne fakkaa-tan sanatti, ulfina dhaban sana deebisanii akka argataniifirakkina Seexanni aangoo argachuuf jedhee isaanitti fidehunda balleessuuf maalitti akka fayyadamu ibsuu jalqabe.(Uma. 3:14-19) Haata�u malee, Yihowaan waa�ee Mootum-michaa takkaatti waan hunda hin ibsine.

Yihowaan Dhugaawwan MootummichaaWajjin Wal Qabatan Ibsuu Jalqabe

6 Yihowaan raajii jalqaba dubbaterratti, ‘sanyiin’ tokkoboficha akka balleessu abdii kennee ture. (Uumama 3:15dubbisi.) Ta�us, yeroo sanatti sanyiin kunis ta�e, sanyiinbofichaa eenyu akka ta�e hin ibsamne. Yihowaan gara wag-gaa 2,000tiif waa�ee dhimma kanaa wanta baay�ee hin ibsi-ne.[2]

7 Yeroo booda Yihowaan Abrahaamiin filachuudhaansanyiin abdachiifame sun karaasaa akka dhufu godhe. Ab-rahaam kan filatame, ‘Waaqayyoof waan abboomameef ’ture. (Uma. 22:18) Barumsi guddaan kanarraa argannu, Yi-howaan kaayyoosaa kan ibsu namoota isa sodaataniif qofata�uusaati.—Faarfannaa 25:14 dubbisi.

8 Yihowaan waa�ee sanyii abdachiifame kanaa dhugaabarbaachisaa ta�e tokko, jechuunis sanyiin kun qaama ye-roo booda nama ta�ee dhalatu akka ta�e karaa ergamaa tok-koo yeroo jalqabaatiif michuusaa Abrahaamitti himeera.(Uma. 22:15-17; Yaq. 2:23, hiika bara 1899 ) Haata�u maleenamni kun boficha kan balleessu akkamitti? Bofichi eenyu-dha? Raajiiwwan yeroo booda dubbataman, gaaffiiwwankanaaf deebii kennaniiru.

9 Yihowaan sanyiin abdachiifame kun karaa ilma ilmaAbrahaam, jechuunis karaa Yaaqoob akka dhufu kan

[1] Maqaan Waaqayyoo afaan Ibroo-taatiin hiika “ta�uu” jedhu qaba.Maqaan Yihowaa, inni abdiiwwan ken-ne kan raawwatu ta�uusaa argisiisa.Saanduqa “Hiika Maqaa Waaqayyoo”jedhuufi fuula 49rratti argamu ilaali.

[2] Yeroo ammaatti waggoonni kungarmalee dheeraa fakkaatanis, umriinnamootaa isa yeroo ammaa caalaadheeraa akka ture yaadachuu qabna;Addaamirraa jalqabee hanga Abrahaa-mitti dhaloota afur qofatu waliinjiraate. Addaamiifi Laamek abbaanNohi bara ta�e tokko keessa waliin ji-raataniiru. Laamekiifi Seem ilmi Nohibara ta�e tokko keessa waliin jiraatanii-ru. Seemiifi Abrahaamis bara ta�e tokkokeessa waliin jiraataniiru.—Uma. 5:5,31; 9:29; 11:10, 11; 25:7.

Y IHOWAAN KAAYYOOSAA IBSE 37

MIILJALEE

5. Yihowaan Eeden keessat-ti yeroo fincilli isarratti ka�emaal godhe?6. Yihowaan abdii akkamiikenne? Haata�u maleewaa�ee maalii hin ibsine?7. Abrahaam kan filatamemaaliifi? Nuhoo kanarraabarumsa guddaa akkamiiarganna?8, 9. Yihowaan sanyichaabdachiifame ilaalchiseeAbrahaamiifi Yaaqoobiifmaal ibse?

Yihowaan waa�ee MootummaaMasiihichaa wantoota hedduubarreessisuuf namootaamanamoo kan akka Daani�eljiranitti fayyadameera

murteesse si�a ta�u, Yaaqoobis nama Waaqayyorratti aman-tii guddaa qabu ture. (Uma. 28:13-22) Yihowaan Sanyiinkun karaa Ilma Yaaqoob, jechuunis karaa Yihudaa akkadhufu Yaaqoob akka dubbatu godhe. Yaaqoob, sanyiin Yi-hudaa kun “siiqqee” aangoo mootii argisiisu akka fudha-tuufi ‘sabni hundi akka isaaf abboomaman’ raajii dubba-teera. (Uma. 49:1, 10) Yihowaan ibsa kana kennuudhaan,Sanyiin Abdachiifame sun bulchaa ykn mootii akka ta�ubeeksiseera.

10 Gara waggaa 650 booda, Yihowaan waa�ee kaayyoosaaDaawit Mooticha isa sanyii Yihudaa ta�eef caalaatti ibseera.Yihowaan waa�ee Daawit yommuu dubbatu, “Nama akkagaraa koo” jedheera. (1 Sam. 13:14; 17:12; HoE. 13:22) Daa-wit Waaqayyoon waan sodaatuuf, Yihowaan sanyiisaa kees-saa tokko barabaraaf mootii akka ta�u ibsuudhaan isaa waj-jin kakuu galeera.—2 Sam. 7:8, 12-16.

11 Gara waggaa 500 boodammoo, Yihowaan Daani�elraajichatti fayyadamuudhaan bara Inni Dibame ykn Masii-hichi lafarratti itti mul�atu ibseera. (Dan. 9:25) Yihowaan,Daani�el “guddaa jaallatamaa” akka ta�e dubbateera. Ak-kas kan jedhe maaliifi? Yihowaadhaaf ulfina guddaa waankenneef, akkasumas isa tajaajiluusaa waan itti fufeefidha.—Dan. 6:16; 9:22, 23.

12 Yihowaan raajonni amanamoon akka Daani�el jiranwaa�ee sanyicha abdachiifame sanaa, jechuunis waa�ee Ma-siihichaa wanta hedduu akka barreessan kan itti fayya-dame ta�us, yeroon Yihowaan tajaajiltoonnisaa kun wantabarreessan akka hubatan itti godhu hin geenye ture. Fak-keenyaaf, Daani�el Mootummaan Waaqayyoo hundeeffa-muusaa mul�ataan erga argee booda, yeroo Yihowaan mur-teesse hamma ga�utti raajii sana akka cufu itti himameera.Yeroon Yihowaan murteesse sun yommuu ga�u beekumsidhugaan “baay�achuuf jira.”—Dan. 12:4.

Yesus Kaayyoo Waaqayyoo Ibse13 Yihowaan, Yesus sanyii isa abdachiifame, jechuunis

sanyii Daawit isa Mootii ta�ee bulchuuf jiru akka ta�eibseera. (Luq. 1:30-33; 3:21, 22) Yesus yeroo tajaajilasaajalqabetti namoonni kaayyoo Waaqayyoo ilaalchisee, bee-kumsa guddaa ifa aduutti fakkeeffame akka argatan go-dheera. (Mat. 4:13-17) Fakkeenyaaf, Yesus ‘boficha’ isa Uu-mama 3:14, 15rratti ibsame, ‘kan nama ajjeesuufi’ “abbaasobaa” jedhee waamuudhaan, eenyummaa qaama kanaailaalchisee shakkiin tokkoyyuu akka hin jiraanne godheera.


10, 11. Yihowaan DaawitiifiDaani�eliif kaayyoosaa kanibse maaliifi?12. Daani�el maal akka go-dhu itti himame? Maaliif ?13. (a) Sanyichi abdachii-fame eenyudha? (b) Yesusraajii Uumama 3:15rrattiargamu caalaatti kan ibseakkamitti?

YIHOWAAN KAAYYOOSAAIRRAA JALAAN IBSA

Dh.K.D. 4000 Dh.K.D. 3000 Dh.K.D. 2000 Dh.K.D. 1000

Dh.K.D. 4026

Addaam ni uumameBoodas, Yihowaan sanyiintokko boficha akkaballeessu abdii kenne

Dh.K.D. 1943

AbrahaamSanyichi, hiddadhalootaaAbrahaamirraadhufa

YaaqoobDh.K.D. 1858tti dhalate Yihudaa

Sanyichi mootii akkata�u abdiin ni kenname

Dh.K.D. naannoo bara 1711


DaawitSanyichi, hiddadhaloota Daa-wit Mootichaarraakan dhufu si�ata�u barabaraafni bulcha

(Yoh. 8:44) Yesus mul�ata Yohannisitti argisiiserratti “bof-ni bara durii” sun ‘Diiyaabilos, Seexana akka jedhamu’ ib-seera.[3] (Mul�ata 1:1; 12:9 dubbisi.) Mul�ata sanarratti sa-nyiin abdachiifame kun dhumarratti abdii Eeden keessattikenname akkamitti akka raawwatuufi Seexana akka bal-leessu ibseera.—Mul. 20:7-10.

14 Akkuma Boqonnaa 1ffaarratti ilaalle, Yesus waa�eeMootummaa kanaa bal�inaan dubbateera. Haata�u ma-lee, wanta duuka buutonnisaa beekuu barbaadan hun-da kan isaanitti himu yeroo hunda hin turre. Wantootatokko tokko bal�inaan kan dubbate ta�us, duuka buutonniKiristos wanti inni dubbate hiika maalii akka qabu guu-tummaatti kan hubatan yeroo muraasa booda ykn jaar-raa hedduu booda ture. Mee fakkeenyota tokko tokko haailaallu.

15 Yesus, warri Mootii Mootummaa Waaqayyoo wajjinbulchuudhaan isa gargaaran, du�aa kaafamuudhaan qaamahafuuraa uffatanii samiirra akka jiraatan kan ibse Dh.K.B.bara 33tti ture. Ta�us, duuka buutonnisaa wanta inni dub-bate kana yeruma sana hin hubanne. (Dan. 7:18; Yoh. 14:2-5) Yesus yeroo kanatti fakkeenyatti fayyadamuudhaan,Mootummichi kan hundeeffamu erga inni gara samii dha-qee waggoota hedduu booda ta�uusaa isaaniif ibseera. (Mat.25:14, 19; Luq. 19:11, 12) Duuka buutonnisaa yaada bar-baachisaa ta�e kana waan hin hubanneef, yeroo Yesus du�aaka�etti, “Si�a kana Israa�eliif mootummaa deebiftaafii ree?”jedhanii isa gaafataniiru. Yesus garuu yeroo kanatti waa�eedhimma kanaa ibsa dabalataa isaaniif kennuu hin barbaan-ne. (HoE. 1:6, 7) Yesus ‘hoolonni kan biraan’ “karra xin-nayyoo,” warra isaa wajjin bulchanirraa adda ta�an akka

[3] Jechi “Seexana” jedhu afaanisa jalqabaaatiin Macaafa QulqulluuAfaan Ibrootaa keessatti qaama tokkoargisiisuuf al 18 itti hojjetameera.Haata�u malee, jechi kun MacaafaQulqulluu Afaan Giriikii keessatti al30 ol argama. Macaafni QulqulluunAfaan Ibrootaa xiyyeeffannaa guddaakan kennu eenyummaa Seexanaatiifutuu hin ta�in, eenyummaa Masiihi-chaatiif ture. Masiihichi yommuudhufe garuu, eenyummaa Seexanaaguutummaatti kan saaxile si�a ta�u,dhugaan kunis Macaafa QulqulluuAfaan Giriikii keessatti ibsameera.

MIILJALEE

14-16. Duuka buutonnijaarraa jalqabaatti turandhugaa Yesus dubbatuhunda guutummaatti nihubatu turanii? Ibsi.

Dh.K.D. / Dh.K.B. Dh.K.B. 1000 Dh.K.B. 2000


Daani�elYihowaan Daani�elraajichattifayyadamee, waggaasanyichi yknMasiihichi lafarrattiitti mul�atu ibseera

Dh.K.B. 33

YesusYesus, warri Mootii MootummaaWaaqayyoo wajjin bulchuudhaanisa gargaaran, du�aa kaafamuu-dhaan qaama hafuuraa uffataniisamiirra akka jiraatan ibse

Dh.K.B. 1914

Bara DhumaaBeekumsi waa�eeMootummichaaibsu baay�achuujalqabe

jiranis barsiiseera. (Yoh. 10:16; Luq. 12:32) Duuka buuton-ni Kiristos hamma bara 1914tti Mootummichi hundeeffa-metti, eenyummaa garee kana lamaanii sirriitti hin hu-banne.

16 Yesus yeroo lafarra turetti wantoota hedduu duukabuutotasaatti himuu kan danda�u ta�us, wanta inni isaanittihimu hunda baachuu akka hin dandeenye beeka ture. (Yoh.16:12) Mootummicha ilaalchisee beekumsi hedduun kanargame jaarraa jalqabaatti akka ture beekamaadha. Haata�umalee, yeroon beekumsi kun itti baay�atu yeroo sana hinturre.

‘Bara Dhumaatti’ Beekumsi Dhugaan Ni Baay�ata17 Yihowaan ‘bara dhumaatti’ namoonni hedduun

waa�ee kaayyoo Waaqayyoo ‘beekumsa argachuuf akkadhama�aniifi’ beekumsi kunis akka baay�atu Daani�eliifwaadaa galeera. (Dan. 12:4) Namoonni beekumsa kanaargachuu barbaadan carraaqqii cimaa gochuu qabu. Bar-reeffamni tokko jechi afaan Ibrootaa ‘dhama�uu’ jedhu,nama of eeggannoo guddaafi gadi fageenyaan kitaaba tok-ko qayyabatu akka argisiisu ibseera. Haata�u malee, ham-mamiyyuu Macaafa Qulqulluu yoo qayyabanne gargaarsaYihowaatiin alatti dhugaa Mootummichaa hubachuu hindandeenyu.—Maatewos 13:11 dubbisi.

18 Yihowaan akkuma bara 1914 dura irraa jalaan waa�eedhugaa Mootummichaa ibsaa ture, bara dhumaa kanattisakkasuma gochuusaa itti fufeera. Akkuma Boqonnaa 4ffaa-fi 5ffaarratti ilaallu, sabni Waaqayyoo waggoota 100 dar-ban keessatti hubannaa qabanirratti sirreeffama hedduugochuun isaan barbaachisee ture. Kana jechuun gargaarsa

41

17. Waa�ee dhugaa Moo-tummichaa hubachuufmaal gochuu qabna? Wantibarbaachisu garabiraanoomaalidha?18. Namoonni Yihowaasodaatan amantii akkaqabaniifi akka gad ofdeebisan kan argisiisanakkamitti?

Yihowaa hin qaban turan jechuudhaa? Akkas jechuu miti!Kanaa mannaa gargaarsasaa argataniiru. Maaliif isaan gar-gaare? Namoonni Yihowaa sodaatan kun amalawwan innijaallatu lama waan argisiisaniif, jechuunis amantii waan qa-baniifi waan gad of deebisaniifidha. (Ibr. 11:6; Yaq. 4:6)Tajaajiltoonni Yihowaa, kaayyoon Waaqayyoo inni Ma-caafa Qulqulluu keessatti ibsame hundi akka raawwata-mu ni amanu. Abdiiwwan kun akkamitti akka raawwa-taman karaa sirrii hin taaneen yommuu hubatan gad ofdeebisanii dogoggorasaanii fudhatu. Barruun Masaraa Ee-gumsaa Bitootessa 1, 1925, sabni Waaqayyoo amala akkasiiakka qaban yeroo ibsu akkas jedheera: “Gooftaan qaamamul�ata kana ibsu akka qabuufi qaama kanatti fayyadameekaraa barbaadeefi yeroosaatti Macaafa Qulqulluu sabasaa-tiif akka ibsu beekna.”

19 Yeroo Mootummaan Waaqayyoo bara 1914tti hun-deeffame, sabni Waaqayyoo raajiiwwan Mootummichaawajjin walitti dhufeenya qaban akkamitti akka raawwata-man beekumsi isaan qaban muraasa ture. (1 Qor. 13:9, 10,12) Abdiin Waaqayyoo yommuu raawwatamu arguuf haw-wii guddaa qabaachuu keenyaan kan ka�e, yeroo itti do-goggorre qabna. Waggoota darbanitti yaanni garabiraanMasaraa Eegumsaa olitti caqasamerra jiru dhugaa ta�uun-saa mirkanaa�eera. Masaraan Eegumsaa kun, “Raajiin tokkoyoo raawwatame ykn utuu raawwatamaa jiruu yoo ta�e ma-lee, hubachuu hin dandeenyu jedhanii yaaduun caalaat-ti sirrii fakkaata” jechuudhaan ibsee ture. Amma yoomiy-yuu caalaa yeroo dhumaa keessa waan jirruuf, raajiiwwanMootummicha ilaalchisee dubbataman hedduun raawwa-tamaniiru; akkasumas raawwatamaa jiru. Sabni Waaqay-yoo waan gad of deebisaniifi sirreeffama fudhachuuf fedhiiwaan qabaniif, Yihowaan kaayyoosaa ilaalchisee hubannaaguutuu akka qabaatan godheera. Dhugumayyuu beekum-si dhugaan baay�ateera!

Sirreeffamni Hubannaa Qabnurratti GodhameSaba Waaqayyoo Qoreera

20 Yihowaan hubannaan dhugaa ilaalchisee qabnu akkasirreeffamu yommuu godhu, haalli garaa keenyaa ni qora-ma. Amantii qabaachuufi gad of deebisuudhaan sirreeffa-ma kana ni fudhannaa? Kiristiyaanonni walakkeessa jaar-raa jalqabaa turan qorumsi akkasii isaan mudatee ture.Fakkeenyaaf, Yihudii Kiristiyaana ta�eefi bara sana tureakka taatan godhaatii yaadaa. Seera Musee ni kabajju; Yi-

“Gooftaan . . .karaa barbaadeefiyeroosaattiMacaafaQulqulluusabasaatiif akkaibsu beekna”


19. Yeroo ammaatti Yiho-waan wantoota akkamiiakka hubannu nuu heyya-meera? Maaliif ?

20, 21. Sirreeffamni huban-naa qabanirratti godhameKiristiyaanota jaarraa jal-qabaa kan qore akkamitti?

hudii ta�uu keessanittis ni boontu. Haata�u malee, Seerichiakka diigame, Waaqayyo Israa�eloota akka dhiise, akkasu-mas Yihudootaafi namoota Saba Waaqayyoo Hin Taanekeessaa warra Israa�el hafuuraa ta�an filachuusaa ilaalchiseeergaan Phaawulos geggeessaa hafuuraatiin barreesse isinga�e haa jennu. (Rom. 10:12; 11:17-24; Gal. 6:15, 16; Qol. 2:13, 14) Yeroo kanatti maal gootu turtan?

21 Kiristiyaanonni gad of deebisan, ibsa Phaawulos geg-geessaa hafuuraatiin kenne kan fudhatan si�a ta�u, akkas go-chuusaaniitiinis eebba Yihowaa argataniiru. (HoE. 13:48)Kaan garuu sirreeffama kana mormuudhaan hubannaamataasaaniitti cichaniiru. (Gal. 5:7-12) Namoonni ilaalcha-saanii utuu hin sirreessin hafan, carraa Kiristosii wajjinbulchuuf qaban dhabaniiru.—2 Phe. 2:1.

22 Yihowaan waggoota kurnan darbanitti, hubannaanMootummicha ilaalchisee qabnu akka sirreeffamu godhee-ra. Fakkeenyaaf, akkuma hoolonniifi re�oonni gargar fo�a-man, namoonni Mootummichaaf bitaman, warra hin bi-tamnerraa adda kan ba�an yoom akka ta�e caalaatti akkahubannu nu gargaareera. Akkasumas, lakkoofsi namoota144,000 ta�anii yoom akka guutu, fakkeenyi Yesus Moo-tummicha ilaalchisee kenne hiika maalii akka qabuufi ye-roon warra dibaman keessaa namni inni dhumaa jireenyasamii argatu yoom akka ta�e nu barsiiseera.[4] Isinoo sirreef-fama akkasiitiif deebii akkamii kennitu? Sirreeffamni ak-kasii amantii keessan isiniif cimseeraa? Sirreeffamni kunragaa Yihowaan sabasaa warra gad of deebisan barsiisuusaaakka itti fufu argisiisu gootanii fudhattuu? Yaanni boqon-naa ittaanurratti ibsamu, Yihowaan irraa jalaan namootaisa sodaataniif kaayyoosaa akka ibsu amantii qabdan kanisiniif cimsudha.

[4] Sirreeffama godhame tokko tokkoilaalchisee ibsa bal�aa argachuuf, Masa-raa Eegumsaa Onkoloolessa 15, 1995,fuula 23-28 (Amaariffa); Amajjii 15,2008, fuula 20-24; Adoolessa 15,2008, fuula 17-21; Adoolessa 15, 2013,fuula 9-14 ilaali.


ˇ Kaayyoon Yihowaa inni jalqabaa Mootummaa Masiihichaakan dabalatu turee? Ibsi.

ˇ Yesus waa�ee Mootummichaa caalaatti kan ibse akkamitti?ˇ Mootummichi akka nuu dhugoomu yoo barbaanne,

amalawwan akkamii horachuu qabna?


MIILJALEE

22. Kaayyoo Waaqayyoowajjin haala wal qabateenhubannaa qabnurrattisirreeffama godhamuufmaaltu sitti dhaga�ama?

KIBXATA, Muddee 2, 1947 ganama aduun kan baate ta�usqilleensisaa qabbanaa�aa ture. Yeroo kanatti obboloonni di-bamoon muraasni Bet�el isa Biruukiliin Niiwu Yoork jirut-ti argaman hojii guddaa tokko hojjechuuf ka�an. Hojichiulfaataa ta�us, obboloonni kun waggaa 12f ciminaan hoj-jechuusaanii itti fufaniiru. Dhumarrattis Dilbata, Bitootes-sa 13, 1960tti Macaafa Qulqulluu haaraa hiikanii xumuran.Ji�a sadii booda, jechuunis Waxabajjii 18, 1960tti obbolees-si keenya Naataan Noor walga�ii guddaa biyya Ingiliiz ma-gaalaa Maanchestaritti godhamerratti guutummaan Macaa-fa Qulqulluu Hiika Addunyaa Haaraa ba�uusaa kan beeksise si�ata�u, dhaggeeffattoonni hundi baay�ee gammadan. Obbolees-si haasaa dhiheessu, ‘Guyyaan har�aa Dhugaa Baatota Yiho-waa addunyaa maratti argamaniif guyyaa gammachuuti!’ je-chuudhaan miira dhaggeeffattootaa akka gaariitti ibseera.Sababiin inni guddaan obboloonni kun itti gammadan, hiik-ni adda ta�e kun bakka hedduutti maqaa Waaqayyoo kan qa-bate ta�uusaati.

2 Hiikawwan Macaafa Qulqulluu hedduun maqaa Waa-qayyootti hin fayyadamne. Tajaajiltoonni Yihowaa warri di-bamoon garuu, haxxummaa Seexanni ilmaan namootaa ma-qaa Waaqayyoo akka irraanfatan gochuuf qopheesse jalaafashaleessuuf tarkaanfii cimaa fudhataniiru. Yaanni seen-sa Macaafa Qulqulluu Hiika Addunyaa Haaraa guyyaa sanattiba�erra jiru, “Hiikkaa kana warra kaanirraa adda kan godhuinni guddaan, maqaa Waaqayyoo iddoosaa isa sirriitti deebi-suusaati” jedha. Macaafni Qulqulluun Hiika Addunyaa Haaraamaqaa Waaqayyoo isa Yihowaa jedhamu si�a 7,000 ol itti fay-yadama. Dhugumayyuu hiikni kun maqaa Yihowaa Abbaakeenya isa samii ol ol godheera!

3 Sana dura Barattoonni Macaafa Qulqulluu maqaanWaaqayyoo hiika “Ani ‘Isa jiraataa’ dha” jedhu akka qabugodhanii yaadu turan. (Bau. 3:14, Kiingi Jamsi Varshin) Ka-naan kan ka�es, Masaraan Eegumsaa Amajjii 1, 1926 “Maqaan

4 Yihowaan MaqaasaaOl Ol Godha


Sabni Waaqayyoomaqaa Waaqayyootiifbakka guddaa akkakennan ibsa


1, 2. Macaafni QulqulluunHiika Addunyaa Haaraa ma-qaa Waaqayyoo ol ol kangodhe akkamitti?3. (a) Hiika maqaaWaaqayyoo ilaalchisee ob-boloonni keenya maalhubatanii turan? (b) YaadaBa�uu 3:13, 14rra jiru akka-mitti hubachuu qabna?(Saanduqa “Hiika MaqaaWaaqayyoo” jedhu ilaali.)

Macaafa Qulqulluu Hiika AddunyaaHaaraa Afaan Giriikii Walga�ii Guddaabara 1950tti mataduree, ‘GuddinaTi�ookraasii’ jedhuun godhamerratti ba�eNiiwu Yoorki Siitii, Istaadiyomii Yaankiitti

Gaanaa

Yihowaa jedhu, Waaqayyo Waaqa ofiin of jiraachisu akkata�eefi . . . jalqabas ta�e dhuma akka hin qabne argisiisa” jedheeture. Haata�u malee, obboloonni Macaafa Qulqulluu Hiika Ad-dunyaa Haaraa qopheessan yeroo hojiisaanii jalqabanitti, Yi-howaan hiikni maqaasaa ofiin kan of jiraachisu ta�uusaa qofakan argisiisu utuu hin ta�in, Waaqa kaayyoo qabuufi waantokko raawwatu kan argisiisu ta�uusaa akka hubatan isaangargaareera. Maqaan Yihowaa jedhu kallattiidhaan yeroo hii-kamu, “Akka Ta�u Godha” jechuu akka ta�e hubatan. Yiho-waan, uumamni cuftis ta�e qaamonni yaaduu danda�an hun-di akka uumaman godheera; gara fuulduraattis fedhiinsaafikaayyoonsaa akka raawwatamu gochuusaa itti fufa. Haata�umalee, maqaan Waaqayyoo ol ol godhamuunsaa baay�ee bar-baachisaa kan ta�e maaliifi? Nutoo maqaa kana ol ol gochuur-ratti ga�ee akkamii qabna?

Qulqulleeffamuu Maqaa Waaqayyoo4 Yihowaan maqaansaa akka ol ol godhamu barbaada.

Kaayyoonsaa inni guddaanis maqaansaa akka qulqullaa�u go-chuudha. Yesus kadhannaa akka fakkeenyaatti barsiiserratti,‘Maqaankee haa qulqullaa�u’ kan jedhe kanaafidha. (Mat. 6:9,hiika bara 1899) Yeroo kadhannaa kana dhiheessinu maaltuakka raawwatamu gaafachaa jirra?

5 Akkuma Boqonnaa 1ffaarratti baranne, kadhannaan‘Maqaankee haa qulqullaa�u’ jedhuufi Yesus kadhannaa akkafakkeenyaatti barsiiserratti ibse, kadhannaa kaayyoo Yihowaawajjin walitti dhufeenya qaban sadan keessaa isa tokkodha.Warri hafan lamaanimmoo, “Mootummaan kee haa dhufu,jaalalli kee . . . haa ta�u!” kan jedhanidha. (Mat. 6:10) Kanaaf,Yihowaan Mootummaasaa akka fiduufi fedhasaa akka raaw-watuuf akkuma isa kadhannu, maqaasaa akka qulqulleessusisa kadhanna. Kana jechuun, Yihowaan arrabsoo fincila Eedenkeessatti isarratti ka�ee kaasee maqaasaarratti tuulame qulqul-leessuuf tarkaanfii akka fudhatu isa gaafachaa jirra jechuu-dha. Yihowaan kadhannaa akkasiitiif deebii akkamii kenna?“Ani maqaa koo isa guddaa isa saba warra kaan gidduuttixuraa�e . . . nan qulqulleessa” jedheera. (His. 36:23; 38:23) Yi-howaan Armaagedoonitti yommuu hammina hunda ballees-su, uumamawwan hunda duratti maqaasaa ni qulqulleessa.

6 Yihowaan baroota darbanitti tajaajiltoonnisaa maqaa-saa qulqulleessuurratti akka hirmaatan isaaniif heyyameera.Maqaan Waaqayyoo guutummaatti qulqulluu waan ta�eef,nuyi maqaa kana caalaatti qulqulleessuu akka hin dandee-nye beekamaadha. Maqaasaa kan qulqulleessinu akkamitti-ree? Isaayaas, “Ani Waaqayyo [“Yihowaan,” NW ] gooftaanmaccaa duwwaan qulqulluu akkan ta�e beeki!” jechuudhaanbarreesseera. Yihowaan sabasaa ilaalchisee, “Isaan maqaa koo


4, 5. (a) “Maqaankee haaqulqullaa�u” jennee yom-muu kadhannu maalgaafachuu keenyadha?(b) Waaqayyo maqaasaakan qulqulleessu akkamit-tiifi yoomidha?6. Maqaa Waaqayyooqulqulleessuurrattihirmaachuu kan dandee-nyu akkamitti?

[“in qulqulleessu,” hiika bara 1899] . . . ana Waaqayyo isa kanIsraa�el in sodaatu” jedheera. (Isa. 8:13; 29:23) Kanaaf, ma-qaansaa adda akka ta�eefi maqaawwan hundarra akka caa-lu goonee ilaaluudhaan, qaama maqaan kun bakka bu�uufulfina kennuudhaan, akkasumas namoonni maqaasaa akkaqulqulluutti akka ilaalan gargaaruudhaan maqaasaa qul-qulleessuu dandeenya. Keessumaammoo, Yihowaan Bulchaakeenya akka ta�e amannee yommuu fudhannuufi garaa guu-tuudhaan yommuu isaaf ajajamnu, maqaasaatiif ulfina akkakenninu argisiisna.—Fak. 3:1; Mul. 4:11.

Maqaa Waaqayyootiin Waamamuufi MaqaasaaOl Ol Gochuuf Qophaa�uu

7 Tajaajiltoonni Waaqayyoo yeroo keenyatti argaman,bara 1870nii jalqabee maqaa Waaqayyoo barreeffamoota-saaniirratti caqasaa turaniiru. Fakkeenyaaf, Zaayansi WaachTaawar Hagayya 1879tti ba�e, akkasumas kitaabni faarfan-naa Soongis oov Za Biraayid jedhamuufi baruma sanatti qo-phaa�e maqaa Yihowaa caqasee ture. Ta�us Yihowaan sabni-saa maqaasaa isa qulqulluu kanaan ifatti akka waamamanheyyamuusaa dura, ulaagaa mirga guddaa kana argachuufisaanirraa eegamu akka guutan kan barbaade fakkaata ture.Maarree, Yihowaan Barattoonni Macaafa Qulqulluu barasana turan maqaasaatiin akka waamaman kan isaan qo-pheesse akkamitti?

8 Wantoonni dhuma jaarraa 19ffaattiifi jalqaba jaarraa20ffaatti raawwataman, Yihowaan dhugaawwan barbaachi-soo maqaasaa wajjin walitti dhufeenya qaban sabasaatiif ifaakka ta�an kan godhe akkamitti akka ta�e nu hubachiisu. Meedhugaawwan kana keessaa sadansaanii haa ilaallu.

9 Tokkoffaa, tajaajiltoonni Yihowaa maqaa Waaqayyoo-tiif iddoo guddaa kennuun barbaachisaa ta�uusaa huba-tan. Barattoonni Macaafa Qulqulluu amanamoo ta�an, qo-phiin furii barumsa Macaafa Qulqulluu isa hundarra caaluakka ta�e godhanii yaadu turan. Barruun Masaraa Eegum-saas yeroo baay�ee Yesusirratti xiyyeeffachaa kan ture kanaafi-dha. Fakkeenyaaf, waggaa barruun kun maxxanfamuu jalqa-betti, maqaan Yesus maqaa Yihowaarra harka kudhan caalaacaqasamee ture. Masaraan Eegumsaa Bitootessa 15, 1976 Ba-rattoonni Macaafa Qulqulluu warri jalqabaa, Yesusiif “id-doo isaaf hin malle” kennaa akka turan ibseera. Oolee bu-lee garuu, Yihowaan namoonni kun Macaafni Qulqulluunmaqaa Waaqayyootiif bakka guddaa akka kennu akka hu-batan isaan gargaare. Kana hubachuunsaanii maal gochuufisaan kakaase? Masaraan Eegumsaa olitti caqasame, keessumaabara 1919 jalqabee “Namoonni kun Abbaa Masiihichaa isa sa-miirra jiruuf, jechuunis Yihowaadhaaf caalaatti ulfina kennuu

Y IHOWAAN MAQAASAA OL OL GODHA 47

7, 8. (a) Sabni Waaqayyoomaqaasaatiin waamamuufyeroo kan itti fudhatemaaliifi? (b) Kanatti aan-suudhaan waa�ee maaliiilaalla?9, 10. (a) MasaraanEegumsaa jalqabarrattimaxxanfamaa tureYesusirratti kan xiyyeeffatemaaliifi? (b) Bara 1919jalqabee jijjiirama akkamii-tu godhame? Kunoo bu�aaakkamii argamsiise? (Saan-duqa “Masaraan EegumsaaMaqaa Waaqayyoo Ol OlKan Godhe Akkamitti?”jedhus ilaali.)

jalqaban” jedheera. Bara 1919 kaasee waggaa kudhan keessat-ti, Masaraan Eegumsaa maqaa Yihowaa si�a 6,500 ol caqaseera.

10 Obboloonni keenya kun maqaa Yihowaatiif iddoo isaafmalu kennuudhaan jaalala maqaa kanaaf qaban argisiisanii-ru. Isaanis akkuma Musee, ‘maqaa Yihowaa labsaniiru.’ (Kes.32:3, NW; Far. 34:3) Yihowaanis akkuma Macaafa Qulqulluukeessatti waadaa gale, jaalala maqaasaatiif argisiisan hubateeisaan eebbiseera.—Far. 119:132; Ibr. 6:10.

11 Lammaffaa, Kiristiyaanonni dhugaan hojii Waaqay-yo isaaniif kenne sirriitti hubataniiru. Obboloonni diba-moon itti gaafatamummaa qaban, bara 1919 booda utumabaay�ee hin turin raajii Isaayaas qoruu jalqaban. Yeroo sanaakaasee, wanti barreeffamoonni keenya irratti xiyyeeffatan jij-jiiramuu jalqabe. Sirreeffamni kun ‘nyaata yeroosaatti dhi-haate’ kan ta�e akkamitti?—Mat. 24:45.

12 Bara 1919 dura barruun Masaraa Eegumsaa raajii karaaIsaayaas, “Yaa saba nana, isin dhuga-baatuu koo ti, garbichiani fo�adhes isinuma” jechuudhaan dubbaterratti ibsa bal�aakennee hin beeku. (Isaayaas 43:10-12 dubbisi.) Bara 1919booda utuu baay�ee hin turin garuu, barreeffamoonni keenyacaqasa Macaafa Qulqulluu kanarratti xiyyeeffachuu kan jal-qaban si�a ta�u, Kiristiyaanonni dibamoon hundi hojii Yiho-waan isaaniif kenne, jechuunis hojii isaaf dhugaa ba�uurrattiakka hirmaatan jajjabeeffaman. Keessumaa bara 1925 hanga1931tti qofa, Isaayaas boqonnaa 43 barruu Masaraa Eegum-saa maxxansa 57rratti kan ibsame ta�uusaarrayyuu, maxxansikun hundi raajiin Isaayaas dubbate kun Kiristiyaanota dhu-gaa kan argisiisu akka ta�e ibseera. Yihowaan yeroo sanatti ta-jaajiltoonnisaa hojii inni isaaniif kennerratti akka xiyyeeffatanisaan gargaaraa akka ture kanarraa hubachuun ni danda�ama.Yihowaan kana kan godhe maaliifi? Ga�umsi isaan qaban ‘du-raan dursee qoramee akka ilaalamu’ gochuuf ta�uu danda�a.(1 Xim. 3:10) Barattoonni Macaafa Qulqulluu kun, maqaaWaaqayyootiin waamamuuf mirga argachuusaanii dura dhu-gaa baatotasaa ta�uusaanii hojiidhaan argisiisuudhaan Yiho-waa duratti fudhatama argachuu qabu turan.—Luq. 24:47, 48.

13 Sadaffaa, sabni Yihowaa maqaan Waaqayyoo qulqul-leeffamuunsaa baay�ee barbaachisaa akka ta�e hubatan.Bara 1920niitti maqaan Waaqayyoo qulqulleeffamuunsaawanta kamiyyuu caalaa barbaachisaa ta�uusaa hubatan. Dub-biin Waaqayyoo dhugaa bakki guddaan kennamuuf kanakan ibsu akkamitti? Mee fakkeenya lama haa ilaallu. Saba-bii guddaan Waaqayyo Israa�eloota garbummaa Gibxii jalaaitti baase maal ture? Yihowaan, “Maqaan koos biyya hundu-maa keessatti akka beeksifamuuf ” jechuudhaan dubbatee-ra. (Bau. 9:16) Yommuu Israa�eloonni isarratti ka�anoo gara


11, 12. (a) Bara 1919booda utuu baay�ee hinturin barreeffamootakeenyarratti jijjiiramaakkamiitu godhame?(b) Yihowaan tajaajiltoon-nisaa maalirratti akkaxiyyeeffatan godhe?Maaliif ?13. Macaafni Qulqulluundhugaan bakki guddaankennamuufii qabumaal akka ta�e kan ibseakkamitti?


MAQAAN Yihowaa jedhu afaan Ibroo-taarraa kan dhufe si�a ta�u, hiiknisaas“ta�uu” jechuudha. Hayyoonni tokko tok-ko jechi kun gocha argisiisuuf akka galeitti dhaga�ama. Kanaaf, namoonnibaay�een maqaan Waaqayyoo hiika“Akka Ta�u Godha” jedhu akka qabu go-dhanii yaadu. Hiikni kun ga�ee YihowaanUumaa ta�uudhaan qabu akka gaariittiibsa. Yihowaan hawaas ta�e uumamaw-wan yaaduu danda�an hunda kan uumesi�a ta�u, gara fuulduraattis fedhiinsaafikaayyoonsaa akka raawwatamu gochuu-saa itti fufa.Maarree gaaffii Museen Ba�uu 3:13,14rratti gaafateefi deebii Yihowaan isaafkenne akkamitti hubachuu qabna? Mu-seen, “Ani saba Israa�el bira dhaqee,‘Waaqayyo isa kan abboota keessaniituisinitti ana erge’ yommuun isaaniin je-dhu, isaan immoo ‘Maqaan isaa eenyu?’jedhanii na gaafatu; ani immoo maalisaaniin jedhu ree?” jedhee gaafate. Yiho-waanis, “Ani Waanan Ta�uu BarbaaduNan Ta�a” (NW ) jedhee deebiseef.Yeroo kanatti Museen maqaa Yihowaagaafachuusaa akka hin turre hubadhaa.Museenis ta�e Israa�eloonni sana duray-yuu maqaa Waaqayyoo akka gaariitti

beeku turan. Museen, Yihowaan Waaqaakkamii akka ta�e wanta amantii namaacimsu tokko, jechuunis hiika maqaansaaqabu akka itti himu gaafachuusaa ture.Kanaaf Yihowaan, “Ani Waanan Ta�uuBarbaadu Nan Ta�a” jedhee deebisuu-dhaan waa�ee ofiisaa wanta nama gam-machiisu itti himeera. Yihowaan haalaakkamii keessattiyyuu kaayyoosaa raaw-wachuuf wanta ta�uu barbaadu hunda nita�a. Fakkeenyaaf, Yihowaan MuseefiIsraa�eloota oolcheera, seera isaaniif ken-neera, wanta jireenyaaf barbaachisuhunda isaaniif kenneera, akkasumaswanta hedduu isaaniif ta�eera. Kanaaf,Yihowaan abdii sabasaatiif kenne raaw-wachuuf wanta ta�uu barbaadu hundata�eera. Haata�u malee maqaan Yihowaayaada kana kan dabalatu ta�us, wantainni ta�uu barbaadu qofa kan argisiisu-dha jechuu miti. Kanaa mannaa kaay-yoosaa galmaan ga�uuf uumamawwan-saa wanta inni akka isaan ta�an barbaaduakka godhus kan argisiisudha.[1]

HI IKA MAQAAWAAQAY YOO

[1] Macaafa Qulqulluu Hiika Addunyaa Haaraa isafooyyeffamee qophaa�erraa kutaa dabalataa A4 ilaali.(Ingiliffa)

MIILJALEE


Kana malees, dhuma bara 1920nii jalqabeewaggoota 20 oliif, maxxansi Masaraa Eegum-saa hundi mataduree jalqabaa keeyyata jal-qabaarratti maqaa Yihowaa jedhu qabateeba�aa tureera. Barruun kun sabni Waaqay-yoo maqaa Waaqayyoo akka ol ol godhanyaadachiisa gaarii isaaniif kenneera.

MA SA R A A N E E G U M SA A MAQAA WAAQAY YOOOL OL KAN GODHE AKKAMITTI ?

Waggoota hedduudhaaf barruun Masaraa Eegumsaa fuula jalqabaarratti maqaaYihowaatiif xiyyeeffannaa addaa kennaa tureera. Sirreeffama fuula jalqabaa barruu

kanaarratti godhame tokko tokko haa ilaallu.

& Zaayansi Waach Taawar, Adoolessa 1879

Barruun kun jalqabumaa kaasee maqaaWaaqayyootti fayyadameera. Maxxansiinni lammaffaan, “ ‘Masaraa Eegumsaa Xi-yoon’ kan deggeru YIHOWAA akka ta�e niamanna” jedheera.

Masaraa Eegumsaa, Onkoloolessa 15, 1931

Maqaan Yihowaafi Isaayaas 43:12 fuulajalqabaarratti ba�uu eegale.

Masaraa Eegumsaa, Amajjii 1, 1939

Maqaan Yihowaa Isaayaas 43:12fi Hisqi�el35:15 wajjin fuula jalqabaarratti bakka la-matti caqasame.

& Masaraa Eegumsaa, Bitootessa 1, 1939

Maqaan Yihowaa fuula jalqabaarratti bak-ka sadiitti kan caqasame si�a ta�u, maxxansakanaa jalqabeemmoo maqaan barruu ka-naa Masaraa Eegumsaa Mootummaa YihowaaBeeksisu jedhame.

laafina kan itti argisiise maaliifi? Yeroo kanattis Yihowaan,“Maqaan koo saba lafa irraa sana duratti akka hin xuroof-neef jedhee kana nan godhe” jedheera. (His. 20:8-10) Barat-toonni Macaafa Qulqulluu caqasoota kanaafi warra kaanir-raa barumsa akkamii argataniiru?

14 Dhuma bara 1920niitti, sabni Waaqayyoo yaanni Isaa-yaas waggaa 2,700 dura dubbate hiiknisaa maal akka ta�e hu-bachuu danda�aniiru. Isaayaas Yihowaa ilaalchisee, “Ulfinnimaqaa kee akka beekamuuf ati saba kee akkasitti geggeessaaturte” jedheera. (Isa. 63:14) Barattoonni Macaafa Qulqulluu,wanti hunda caalaa bakki guddaan kennamuufii qabu fayyi-na nama tokkoo utuu hin ta�in, maqaan Waaqayyoo qulqul-leeffamuusaa akka ta�e hubataniiru. (Isa. 37:20; His. 38:23)Bara 1929tti kitaabni Piroofeesii jedhamu, “Maqaan Yihowaa,uumama hunda duratti wanta bakki guddaan kennamuufiiqabudha” jechuudhaan yaada kana ibseera. Sabni Waaqay-yoo ilaalcha gama kanaan qaban sirreessuunsaanii, waa�ee Yi-howaa dhugaa akka ba�aniifi maqaasaa arrabsoorraa qulqul-leessuuf caalaatti carraaqqii akka godhan isaan kakaaseera.

15 Jalqaba bara 1930niitti, obboloonni keenya maqaaWaaqayyootiif iddoo guddaa kennuun barbaachisaa ta�uu-saa, akkasumas hojii Waaqayyo isaaniif kenneefi dhimmabakki guddaan kennamuufii qabu ilaalchisee hubannaa sir-rii argatanii turan. Yeroon Yihowaan tajaajiltoonnisaa ma-qaasaatiin waamamuuf mirga akka argatan itti godhu ga�eeture. Mee haala kana hubachuuf wantoota yeroo sana duraraawwataman tokko tokko haa ilaallu.

Yihowaan “Namoota Maqaasaatiif Ta�an” Filate16 Karaa Yihowaan maqaasaa ol ol itti godhe inni gud-

daan, sabni maqaasaatiin waamamu lafarra akka jiraatu go-chuudhaani. Israa�eloonni Dh.K.D. bara 1513 jalqabee sa-basaa ta�uudhaan Yihowaa bakka bu�anii turan. (Isa. 43:12)Haata�u malee, kakuu Waaqasaanii wajjin galan utuu hin ee-gin waan hafaniif, Dh.K.B. bara 33tti walitti dhufeenya addaaisaa wajjin qaban dhabaniiru. Sana booda utuu baay�ee hinturin, Yihowaan “namoota maqaasaatiif ta�an fudhachuufxiyyeeffannaasaa gara warra sabasaa hin ta�iniitti naannees-se.” (HoE. 15:14, NW ) Sabni haaraan Yihowaan filate kun,“Israa�el Waaqayyoo” kan jedhamu si�a ta�u, gareen kun duu-ka buutota Kiristos warra dibamoo saba addaddaa keessaadhufan kan qabatedha.—Gal. 6:16.

17 Dh.K.B. naannoo bara 44tti, duuka buutonni Kiristos“qajeelfama Waaqayyo kenneen . . . Kiristiyaanota jedhama-nii waamaman.” (HoE. 11:26, NW ) Jalqabarratti maqaan kunKiristiyaanota dhugaa qofa waan argisiisuuf, maqaawwan

Sagantaa walga�iiguddaa, bara 1931


14. (a) Sabni Waaqayyoodhuma bara 1920niittimaal hubatan? (b) Huban-naa guddaan BarattoonniMacaafa Qulqulluu arga-tan hojii lallabaarrattidhiibbaa akkamii geessise?(Saanduqa “Sababii Gud-daa Itti Lallabnu” jedhusilaali.)15. (a) Bara 1930niittiobboloonni keenya maalhubatanii turan? (b) Yerooitti maal godhantu dhufe?16. (a) Karaa Yihowaanmaqaasaa ol ol itti godheinni guddaan maalidha?(b) Sabni jalqaba maqaaWaaqayyootiin waamamaature eenyudha?17. Haxxummaan Seexannimilkaa�ina ittiin argateeture maalidha?

kaanirraa adda ture. (1 Phe. 4:16) Haata�u malee, akkumafakkeenya Yesus waa�ee qamadiifi inkirdaadaa dubbaterrattiibsame, Seexanni haxxummaadhaan Kiristiyaanonni sobaahundi maqaa adda ta�e kanaan akka waamaman godheera.Kanaan kan ka�es, Kiristiyaanonni dhugaan jaarraa hedduu-dhaaf Kiristiyaanota sobaarraa adda ba�anii mul�achuu hindandeenye. Haata�u malee haalli kun “yeroo midhaan sassaa-bamutti,” jechuunis bara 1914 kaasee jijjiiramuu jalqabe. Kunkan ta�e akkamitti? Ergamoonni Waaqayyoo, Kiristiyaanotasobaa Kiristiyaanota dhugaarraa fo�uu waan jalqabaniifidha.—Mat. 13:30, 39-41.

18 Hojjetaa amanamaan bara 1919tti erga muudameebooda, Yihowaan hojii inni isaaniif kenne akka hubatan sa-


BARATTOONNI MACAAFA QULQULLUU, maqaanWaaqayyoo qulqulleeffamuusaa ilaalchisee hubannaaguddaa argachuunsaanii ilaalcha hojii lallabaatiif qaba-nirratti jijjiirama akkamii fide? Bara 1930tti, MasaraanEegumsaa akkas jedhee ture: “Kiristiyaanni tokko dhu-gaan kun [waa�een qulqulleeffamuu maqaa Waaqayyoo]akka gaariitti yommuu sammuusaa keessa taa�u, dubbiifimaqaa Yihowaatiif dhugaa baatuu ta�uun mirga guddaata�uusaa hubachuu jalqaba.” Obboloonni keenya ma-qaan Waaqayyoo qulqulleeffamuunsaa barbaachisaaakka ta�e hubachuunsaanii, hojii lallabaarratti akka hir-maatan sababii guddaa isaaniif ta�eera. (Far. 8:1) Obbo-leettii Heelan Borcharti jedhamtu akka fakkeenyaatti haailaallu. Ebla 1, 1930tti qajeelchaa kan taate si�a ta�u,hamma Adoolessa 2003 umriishee waggaa 96tti jiree-nyashee isa lafarraa xumurtetti Dhugaa Baatuu ama-namtuu taatee jiraatteetti. Waggoota sana hundaaf lal-labuushee akka itti fuftu kan ishee kakaase maalidha?Waggoota hedduu booda, “Yeroo sanaa jalqabee ham-ma ammaatti hawwiinkoo inni guddaan . . . Dubbiifimaqaan Yihowaa arrabsoorraa akka qulqullaa�u go-chuudha” jechuudhaan dubbatteetti. Nutis maqaa Waa-qayyoo qulqulleessuurratti ga�ee qabaachuun keenya lal-labuuf sababii guddaa nuu ta�a.

SABABI I GUDDA A ITT ILALLABNU

Heelan Borcharti

18. Obboloonni keenyamaqaa haaraa qabaachuunbarbaachisaa ta�uusaa akkahubatan kan isaan gargaa-re maalidha?

basaa gargaareera. Manaa gara manaa dhaqanii lallabuun,Kiristiyaanota sobaarraa adda akka isaan godhu yeruma sanahubachuu danda�aniiru. Dhugaa kana erga hubatanii boo-da garuu maqaan, “Barattoota Macaafa Qulqulluu” jedhuwarra kaanirraa adda ta�uusaanii akka gaariitti kan argisiisuakka hin taane hubatan. Kaayyoonsaanii inni guddaan Ma-caafa Qulqulluu qayyabachuu qofa utuu hin ta�in, waa�eeWaaqayyoo dhugaa ba�uu, maqaasaatiif ulfina kennuufi ma-qaasaa ol ol gochuudha. Maarree maqaan hojii isaan hojje-chaa jiran kana akka gaariitti ibsuu danda�u kamidha? Gaaf-fiin kun bara 1931tti deebii argateera.

19 Barattoonni Macaafa Qulqulluu 15,000 ta�an, walga�iiguddaa Adoolessa 1931, Kolombos, Ohaayoo, Yunaayitid Is-teetisitti godhamerratti argamanii turan. Obboloonni kunfuula jalqabaa waraqaa sagantaa walga�ichaa ibsurratti qu-been J fi W jedhu iccitii isaanitti ta�ee ture. ‘Qubeewwan kunhiika maalii qabu laata?’ jedhanii yaadanii turan. Obboloon-ni tokko tokko ‘Jasti Waach,’ kaanimmoo ‘Jasti Weeyit’ je-chuu akka ta�e yaadanii turan. Achiis Dilbata Adoolessa 26Obboleessi keenya Raazarfordi, “Maqaa dhugaa baatota Yiho-waa jedhuun beekamuufi ittiin waamamuu barbaanna” je-chuudhaan ibsa ejjennoo cimaa qabu dubbate. Yeroo kanattiobboloonni achitti argaman hundi, qubeewwan iccitii isaa-nitti ta�an sun Jehoovaas Wiitinasis (Dhugaa Baatota Yiho-waa) jechuu akka ta�eefi Isaayaas 43:10rratti kan hundaa�eta�uusaa hubatan.

20 Dhaggeeffattoonni galma walga�ii sana keessa turanhundi, ibsa kana ennaa dhaga�an sagalee guddaa dhageessi-suudhaan, akkasumas yeroo dheeraadhaaf harkasaanii walit-ti rurrukutuudhaan miirasaanii ibsaniiru. Sagantaan miiraho�aadhaan Kolombositti dhihaachaa ture addunyaa marat-ti raadiyoodhaan tamsa�eera. Obboloonni Awustiraaliyaa Er-nastiifi Naa�omii jedhaman, waa�ee yeroo sanaa akkas je-chuudhaan dubbataniiru: “Obboloonni Ameerikaa yommuuharka rurrukutan, obboloonni Meelboornitti argamanisutaalanii ka�uudhaan harkasaanii walitti rurrukutuu jalqa-ban. Yeroo kana matumaa hin irraanfannu!”[2]

Maqaan Waaqayyoo Addunyaa Maratti Ol Ol Godhame21 Sabni Waaqayyoo maqaa Dhugaa Baatota Yihowaa je-

dhuufi Macaafa Qulqulluurratti hundaa�een waamamuun-saanii, hojii lallabaarratti caalaatti akka hirmaatan humnaisaaniif kenneera. Hiriyoonni gaa�elaa Ediwaardiifi Jeesii je-dhamaniifi qajeelchitoota ta�an, walga�ii guddaa bara 1931Kolombositti godhamerratti argamanii kan turan si�a ta�u ak-kas jedhaniiru: “Yommuu manaa baanu Barattoota Macaafa

[2] Raadiyootti akkamitti fayyadamaaakka turan ilaalchisee odeeffannoodabalataa argachuuf Boqonnaa 7,fuula 81-84 ilaali.

“Yommuu manaabaanu BarattootaMacaafaQulqulluu kanturre si�a ta�u,Dhugaa BaatotaYihowaa taaneemanatti deebine”

YIHOWAAN MAQAASAA OL OL GODHA 53

MIILJALEE

19, 20. (a) Walga�iikoonyaa bara 1931 godha-merratti ibsa ejjennoonama gammachiisuakkamiitu darbe? (b) Ob-boloonni keenya maqaahaaraa argachuusaaniittimaaltu itti dhaga�ame?21. Maqaan haaraankun hojii lallabaatiif caa-laatti kan isaan kakaaseakkamitti?

Qulqulluu kan turre si�a ta�u, Dhugaa Baatota Yihowaa taa-nee manatti deebine. Maqaa, maqaa Waaqa keenyaaf ulfinaakka kenninu nu gargaaru argachuu keenyatti baay�ee gam-mannee turre.” Walga�ii guddaa sana booda Dhugaa Baaton-ni tokko tokko mala maqaa Yihowaatiif ulfina kennuuf isaangargaarutti fayyadamaniiru. Manaa gara manaatti yommuulallaban kaardii ergaan “Ani dhugaa baatuu YIHOWAATI; ka-nan lallabus waa�ee Mootummaa Waaqa keenya YIHOWAA-TI” jedhu irratti barreeffame namootaaf kennu turan. SabniWaaqayyoo maqaa Yihowaatiin waamamuusaaniitti boona-nii turan; akkasumas hiika maqaan kun qabu addunyaa ma-ratti beeksisuuf qophaa�anii turan.—Isa. 12:4.

22 Yihowaan obboloonni keenya dibamoon maqaa addata�e kanaan akka waamaman erga godhee waggoonni hed-duun darbaniiru. Haata�u malee, yaaliin Seexanni yeroo sanabooda eenyummaa saba Waaqayyoo dhoksuuf godhe isaafmilkaa�eeraa? Amantiiwwan kaanirraa adda ta�uu keenya bee-kuun akka ulfaatu gochuuhoo danda�eeraa? Matumaa! Ka-naa mannaa, eenyummaan dhugaa baatota Waaqayyoo ta�uukeenya adda baasee beeksisu yeroo kamiyyuu caalaa ifa ta�ee-ra. (Miikiyaas 4:5; Miilkiyaas 3:18 dubbisi.) Yeroo hundamaqaa Yihowaatti waan fayyadamnuuf, namni maqaa kanat-ti fayyadamu tokko Dhugaa Baatuu Yihowaa akka ta�etti ilaa-lama. Waaqeffannaan Yihowaa inni dhugaan amantiiwwansobaa hedduu akka tulluu ta�aniin dhokfamuu mannaa, “tul-loota hundumaa keessaa akka isa caaluutti jabaatee [dhaaba-teera].” (Isa. 2:2) Dhugumayyuu, yeroo har�aatti waaqeffan-naan Yihowaafi maqaansaa inni qulqulluun hunda caalaa olol jedheera.

23 Yihowaan miidhaa Seexanni yeroo ammaattis ta�e garafuulduraatti nutti fidurraa akka nu eegu beekuun baay�eenama jajjabeessa! (Far. 121:5) Yaada faarfatichi, “Sabni goof-taan kun Waaqayyo isaa ta�eef, warri Waaqayyo ofiif isaanfo�ates haa gammadan!” jechuudhaan barreessee wajjin walfakkaatu qabaachuun keenya sirriidha.—Far. 33:12.


ˇ Maqaa Waaqayyoo wajjin haala wal qabateen Mootummichimaal raawwateera?

ˇ Dhuunfaatti maqaa Waaqayyoo qulqulleessuurratti ga�eeqabaachuu kan dandeessan akkamitti?

ˇ Maqaa Waaqayyootiin waamamuufi hiika maqaan kun qabuwarra kaanitti himuu keessanitti kan boontan maaliifi?


22. Sabni Yihowaa addata�uusaanii kan argisiisumaalidha?23. Akka Faarfannaan121:5 jedhutti waa�eeYihowaa dhugaa isa kambeekuu keenyatu jajjabinaguddaa nuu kenna?

NAMNI daawwachiisuurratti muuxannoo qabu tokkomagaalaa nama ajaa�ibsiistuufi bareedduu taate isin daaw-wachiisaa akka jiru godhaa yaadaa! Magaalaan kun isi-niifis ta�e namoota isinii wajjin jiraniif haaraa waantaateef, wanta namni kun dubbatu hunda xiyyeeffannaa-dhaan dhaggeeffattu. Isiniifi namoonni isinii wajjin ji-ran, waa�ee wantoota magaalattii keessa jiraniifi kanaandura argitanii hin beekne tokko tokkoo gidduu gidduut-ti isa gaafattu. Haata�u malee, namni sun hamma wantawaa�ee dhimma sanaa akka ibsu isa godhu argutti deebiikennuurraa of qusata. Yeroo booda, namni sun wantabeekuun isin barbaachisu yeroo beekuu qabdanitti waanisinitti himeef ogummaa namni kun qabu caalaatti dinqi-siifattu.

2 Kiristiyaanonni dhugaanis haala namoota daawwan-naarra jiran sanaa wajjin wal fakkaatu keessa jiru. Nu-yis waa�ee magaalaa hunda caalaa dinqisiisaa ta�eefi “man-dara hundee jabaa qabu,” jechuunis waa�ee MootummaaWaaqayyoo hawwiidhaan barachaa jirra. (Ibr. 11:10) Yesusyommuu lafarra ture, duuka buutonnisaa wanta waa�eeMootummichaa caalaatti akka hubatan godhu isaan bar-siisuudhaan isaan geggeessaa ture. Gaaffii qaban hun-da isaaniif deebisee turee? Yookiin waa�ee Mootummichaawanta hunda yeruma tokkotti isaanitti himeeraa? Lakki.Kanaa mannaa, “Ani waan baay�ee kanan isinitti himu il-lee qaba, ammaaf garuu baachuu hin dandeessan” isaaniinjedheera. (Yoh. 16:12) Yesus barsiisaa ogummaa guddaaqabu waan ta�eef, beekumsa dandeettii duuka buutotasaa-tii ol ta�e isaanitti fe�ee hin beeku.

3 Yesus yaada Yohannis 16:12rratti argamu kan dubba-te galgala dhuma jireenyasaa isa lafarraatti ture. Haata�umalee erga du�ee booda, namoota amanamoo ta�an waa�ee

5Mootichi Waa�eeMootummichaa Ibse


Sabni WaaqayyooMootummicha,bulchitootasaa,namoota isa jalattibulan, akkasumasamanamaa ta�uuilaalchisee dhugaawwanbarbaachisaa ta�anhubatan

MOOTICH I WAA�EE MOOTUMMICHAA IBSE 55

1, 2. Yesus barsiisaa ogum-maa guddaa qabu ta�uusaakan mirkaneesse karaaw-wan kamiini?3, 4. (a) Yesus waa�eeMootummaa Waaqayyoonamoota amanamoo ta�anbarsiisuusaa kan itti fufeakkamitti? (b) Boqonnaakana keessatti waa�ee maaliiilaalla?

Mootummaa Waaqayyoo barsiisuusaa kan itti fufe ak-kamitti? “Hafuurri dhugaa sun yommuu dhufu, garadhugaa hundumaa keessatti isin in geessa” jechuudhaanergamootasaatiif mirkaneesseera.[1] (Yoh. 16:13) Hafuu-ra qulqulluu akka daawwachiisaa obsa qabeessa ta�e tok-kootti ilaaluu dandeenya. Hafuurri kun karaa Yesus duu-ka buutonnisaa waa�ee Mootummaa Waaqayyoo wantabeekuu qaban yeroo beekuu qabanitti ittiin isaan barsii-sudha.

4 Kiristiyaanonni garaa qajeelaa qaban beekumsi isaanMootummicha ilaalchisee qaban caalaatti dabalaa akkadeemu hafuurri Yihowaa akkamitti akka isaan gargaarehaa ilaallu. Jalqaba, yeroo Mootummaan Waaqayyoo bul-chuu itti eegale ilaalchisee hubannaa akkamii akka argan-ne qorra. Achiis eenyummaa bulchitoota Mootummichaa-fi warra Mootummicha jalatti bulanii, akkasumas abdiiisaan qaban ilaalla. Dhumarrattis, duuka buutonni Ki-ristos Mootummichaaf amanamoo ta�uunsaanii maalfaaakka dabalatu ilaalchisee hubannaa guddaa kan argatanakkamitti akka ta�e qorra.

Waggaa Murteessaa Ta�e Hubachuu5 Akkuma Boqonnaa 2ffaarratti ilaalle, Barattoonni

Macaafa Qulqulluu waggoota hedduudhaaf barri 1914raawwii raajii Macaafa Qulqulluu keessatti bara bak-ki guddaan kennamuuf akka ta�e dubbachaa turaniiru.Haata�u malee, yeroo sanatti argamuun Kiristos kan jal-qabe bara 1874tti akka ta�e, samiirratti bulchuu kan jalqa-bemmoo bara 1878tti akka ta�eefi hamma Onkolooles-sa 1914tti garuu Mootummichi guutummaatti akka hinhundeeffamne amanu turan. Hojiin midhaan sassaabuubara 1874 hanga 1914tti akka turuufi yeroo dibamtoonnisamiitti walitti qabamanimmoo akka xumuramu amanuturan. Yaanni dogoggora ta�e akkasii, Yesus hafuura qul-qulluutti fayyadamee namoota amanamoo kana geggees-saa akka hin turre kan argisiisudhaa?

6 Matumaa! Mee ammas waa�ee fakkeenya seensarrat-ti kaasnee turree yaadaa. Namoonni daawwatan sun ye-roosaa malee gaaffii gaafachuunsaanii, namni isaan daaw-wachiisu sun amanamaa ta�uusaarratti shakkii kaasuudanda�aa? Hin danda�u! Sabni Waaqayyoos yeroo tokkotokko yeroon hafuurri qulqulluun dhugaa akkasii isaaniifitti ibsu ga�uusaa dura, kaayyoo Yihowaa bal�inaan huba-chuuf yaalii godhanii kan turan ta�us, Yesus isaan geg-

[1] Barreeffamni tokko, jechi afaanGiriikii “geggeessuu” jedhu caqasa ka-narratti “karaa itti argisiisuu” jechuuakka ta�e ibseera.


MIILJALEE

5, 6. (a) Barattoonni Ma-caafa Qulqulluu, yerooMootummichi itti hundeef-famuufi hojii midhaansassaabuutiif ilaalcha do-goggoraa akkamii qabuturan? (b) Ilaalchi dogog-goraa kun Yesus duukabuutotasaa geggeessaaakka hin turre hin argisiisukan jennu maaliifi?

geessaa akka ture ifadha. Kanaaf, namoonni amanamoonkun gad of deebisuudhaan ilaalchasaanii sirreessuuf fe-dhii akka qaban argisiisaniiru.—Yaq. 4:6.

7 Waggoota bara 1919 booda turanitti sabni Waaqay-yoo ifa hafuuraa caalaatti argachaa deemuudhaan eebbi-famaniiru. (Faarfannaa 97:11 dubbisi.) Bara 1925tti Ma-saraa Eegumsaarratti matadureen, “Dhalachuu Sabichaa”jedhu ba�ee ture. Matadureen kun Mootummaan Masiihi-chaa bara 1914tti dhalachuusaa ilaalchisee Macaafa Qul-qulluurraa ragaa amansiisaa kan dhiheesse si�a ta�u, kunisraajiin Mul�ata boqonnaa 12rratti dubartiin Waaqayyooisheen samii ilma akka godhattu dubbatamee ture raaw-watamuusaa kan argisiisudha.[2] Kana malees matadureenkun yeroo waraanaa sanatti ari�atamniifi rakkinni saba Yi-howaarra ga�aa ture, Seexanni samiirraa akka darbatamee-fi “yeroo gabaabduu duwwaa akka qabu waan beekuuf,guddaa aaree” akka ture kan mirkaneessu ta�uusaa ibsee-ra.—Mul. 12:12.

8 Mootummichi hammam barbaachisaadha? Bara1928tti, Masaraan Eegumsaa Mootummichi fayyina furichidhuunfaatti argamsiisu caalaa barbaachisaa ta�uusaa akkagaariitti ibsuu jalqabe. Dhugumayyuu Yihowaan maqaa-saa kan qulqulleessu, olaantummaasaa kan mirkanees-suufi kaayyoo ilmaan namootaatiif qabu hunda kan raaw-watu karaa Mootummaa Masiihichaati.

9 Mootummaa sana keessatti Kiristosii wajjin kan bul-chan eenyufa�i? Namoonni Mootummicha jalatti bulanii-fi lafarra jiraatanoo eenyufa�i? Duuka buutonni Kiristoshojii isa kam hojjechuu qabu?

Hojiin Midhaan SassaabuuDibamtootarratti Xiyyeeffata

10 Kiristiyaanonni dhugaan, duuka buutonni Kiristos144,000 ta�an isaa wajjin samiirratti akka bulchan wag-goota kudhaniin lakkaa�amaniifi bara 1914 dura turanit-ti hubataniiru.[3] Barattoonni Macaafa Qulqulluu kun,lakkoofsi kun kallattiidhaan kan fudhatamuufi namootakana walitti qabuun kan jalqabe Dh.K.B. jaarraa jalqa-baatti akka ta�e hubatanii turan.

11 Haata�u malee, namoonni miseensota misirroo Kiris-tos ta�uuf jiran kun yommuu lafarra jiran hojii akkamiiakka hojjetan muudamanii turan? Yesus hojii lallabaa-tiif xiyyeeffannaa guddaa akka kenneefi hojii kanas ye-roo midhaan itti sassaabanii wajjin walbira qabuudhaan

[2] Sana dura, mul�anni kun waraanamootummaa Roomaa isa Waaqayyoonhin beekneefi Waldaa KaatolikiiRoomaa gidduutti godhamu argisiisajedhamee yaadama ture.

[3] Waxabajjii 1880tti, Zaayansi WaachTaawor namoonni 144,000 ta�an Yihu-doota bara 1914tti amantiisaaniijijjiiran argisiisa jedhee ture. Haata�umalee, dhuma bara 1880tti, dhimmakana ilaalchisee hubannaa yeroohar�aatti qabnuu wajjin tokko ta�etuargame.

MOOT ICH I WAA�EE MOOTUMMICHAA IBSE 57

MIILJALEE

7. Sabni Waaqayyoo ifahafuuraa akkamiiargachuudhaan eebbi-famaniiru?8, 9. (a) MootummaanWaaqayyoo barbaachisaata�uunsaa kan hubatameakkamitti? (b) Gaaffiiwwankamfaa qorra?10. Sabni Waaqayyoo war-ra 144,000 ta�an ilaalchiseeyeroo dheeraa dura maalhubataniiru?11. Miseensonni misirrooKiristos ta�an hojii lafarrattiqaban ilaalchisee irraa ja-laan maal hubataniiru?

akka ibse hubatanii turan. (Mat. 9:37; Yoh. 4:35) AkkumaBoqonnaa 2ffaarratti ilaalle, yeroon midhaan sassaabuuwaggaa 40f akka turuufi yeroo dibamtoonni samiirrattiwalitti qabaman akka xumuramu amanu turan. Haata�umalee, waggaa 40 boodas hojichi waan itti fufeef, dhimmikun ibsa dabalataa argachuu qaba ture. Amma yeroon mi-dhaan sassaabuu, jechuunis yeroon qamadiin inkirdaa-darraa, jechuunis yeroon Kiristiyaanonni dibamoon ama-namoo ta�an Kiristiyaanota sobaarraa adda itti ba�an bara1914tti akka jalqabe hubanneerra. Yeroo sanatti, yeroonnamoota gara samii dhaqan keessaa warra hafan sassaa-buurratti xiyyeeffatamu ga�ee ture.

12 Bara 1919 kaasee, Kiristos hojjetaan amanamaaniifiogeessi kun hojii lallabaarratti akka xiyyeeffatu qajeelfa-ma isaaf kennaa tureera. Hojii kanas kan kenne jaarraa jal-qabaatti ture. (Mat. 28:19, 20) Kana malees dibamtoonnihojii lallabaa isaanitti kenname raawwachuuf amalli ak-kamii akka isaan barbaachisu ibseera. Maal jedhee ibse?Yesus fakkeenya durboota kurnan ilaalchisee dubbater-ratti, yeroo Kiristos “misirroo” isaa, jechuunis namoo-ta 144,000 wajjin tokko ta�u, namoonni kun galmasaaniiisa dhumaa jechuunis, cidha gaa�elaa guddaa samiirrat-ti godhamurratti hirmaachuu yoo barbaadan, karaa ha-fuuraa dammaqoo ta�uu akka qaban ibseera. (Mul. 21:2)Achiis, fakkeenya waa�ee meetii dubbaterratti tajaajiltoon-nisaa warri dibamoon hojii lallabaa adaraadhaan isaanit-ti kenname ciminaan akka hojjetan barsiiseera.—Mat. 25:1-30.

13 Dibamtoonni jaarraa darbe keessatti dammaqoo-fi dhimmanii kan hojjetan ta�uusaanii argisiisaniiru.Dammaqoo ta�uunsaanii akka isaan kiisu beekamaadha!Haata�u malee, hojiin midhaan sassaabuu inni guddaan

Barri 1914 yeroo midhaan sassaabuunitti jalqabamedha(Keeyyata 11 ilaali)

58

12, 13. Fakkeenyi Yesusdurboota kurnaniifi meetiiilaalchisee dubbate guy-yoota gara dhumaatti kanraawwatame akkamitti?

Namoota hedduu bara1935tti walga�ii guddaaWaashingitan Dii.Siittigodhamerratti argaman

59

HAASAAN tuuta sonaan baay�ee ilaalchiseewalga�ii guddaa Caamsaa 31, 1935tti Waashingi-tan Dii.Sii., Yunaayitid Isteetisitti geggeeffamesaba Waaqayyoorratti jijjiirama guddaa fideera.Mee wanta namoota yeroo sana achitti argama-nitti dhaga�ame tokko tokko haa ilaallu.ˇ “Bara 1935 dura, obboloonni namni tokkokan dibame ta�uufi dhiisuusaa ilaalchisee yeroobaay�ee wal falmu turan. Guyyaa obboleessi kee-nya Raazarfordi haasaa mataduree, ‘Tuuta So-naan Baay�ee’ jedhu qabu dhiheesse akka gaariit-tan yaadadha. Yeroo kanatti kaafteeriyaa keessattisaanii dhiqaa kanan ture si�a ta�u, sa�aatiin haa-saan sun itti dhihaatu yommuu ga�etti garuu haa-sicha dhaggeeffachuuf barcuma baafadheen ko-phaakoo mana jala taa�e. Obboleessi keenyaRaazarfordi haasaasaa erga xumuree booda, na-moonni kutaa tuuta sonaan baay�ee akka ta�an ittidhaga�amu hundi ka�anii akka dhaabatan gaafate.Anis yeruma sana ka�ee kanan dhaabadhe si�a ta�u,asiif achi yommuun ilaalu namoonni achitti arga-man hedduun dhaabatanii turan. Guyyaa sanaajalqabee ani warra dibaman keessaa ta�uufi dhii-

suukoo ilaalchisee gaaffiin natti uumamee hinbeeku. . . . Hoolota kan biraa keessaa tokko ta�uu-kootti baay�een gammada.”—Henarii Kaantiweel.

ˇ “Obboloonni hedduun warra dibaman keessaatokko ta�uufi dhiisuusaanii mirkanaa�oo akka hintaane yommuu dubbatan yeroo baay�ee waanandhaga�uuf, yaanni kun namoota hedduu gamma-chiisee ture. Ta�us, tuutni sonaan baay�een ‘amana-mummaansaanii gadaanaa’ akka ta�etti waan yaa-damaa tureef, namoota akkasii keessaa tokko akkata�anitti yaaduu hin barbaadan turan. Namoonnihedduun yeroo dhugaa haaraa ta�e kana argatanaara galfii guddaan kan itti dhaga�ame si�a ta�u, ab-dii qaban sirriitti yommuu hubatan hinaaffaa-dhaan tajaajiluu jalqaban.”—Hermaan Fiilbiriik.

ˇ “Walga�iin kun gammachuu guddaa nuuf ar-gamsiiseera. Amma abdii namoonni barabaraaflafarra jiraachuuf qaban afaan guunnee dubba-chuu ni dandeenya. Namoonni hedduun AyyaanaYaadannoorratti [maxinoofi wayinicharraa] hir-maachaa turan, abdii qaban sirriitti waan huba-taniif [hirmaachuu] dhiisaniiru.”—Joon Buuz.

“A A R A G A L F I I G U D D A A ”

namoota 144,000 Kiristosii wajjin bulchan keessaa warrahafan sassaabuu qofarratti kan xiyyeeffatudhaa?

Mootummichi Namoota LafarrattiIsa Jalatti Bulan Sassaabaa Jira!

14 Namoonni amanamoo ta�an hedduun yeroo dheeraa-dhaa jalqabee eenyummaa “tuuta sonaan baay�ee” Mul�ata7:9-14rratti ibsamanii beekuuf hawwaa turaniiru. Kiristoseenyummaa tuuta kanaa ibsuusaa dura, dhugaa ifaafi sal-phaa ta�e, yeroo ammaatti beeknuufi jaallannu kanarraga�uu keenya dura dhimma kana ilaalchisee wantoonnihedduun dubbatamaa turaniiru.

15 Bara 1917tti kitaabni Za Finiishdi Mistirii jedhamu,“Samiirrattis ta�e lafarratti bifni fayyinaa lama lama” akkajiru ibsee ture. Gareewwan arfan fayyina argatan kuneenyufa�i? Tokkoffaa, namoota 144,000 Kiristosii wajjinbulchanidha. Lammaffaa, tuuta sonaan baay�eedha. Yeroosanatti namoonni kun, Kiristiyaanota waldaa Saba Kiris-tiyaanaa keessa turan kan argisiisudha jedhanii yaadu tu-ran. Namoonni kun amantii muraasa kan qaban ta�us ej-jennoo cimaa hin qaban turan. Kanaaf, samiirratti iddoogadaanaa ta�etu isaaniif kennama. Garee sadaffaan lafar-ra jiraatummoo “qulqulloota durii,” jechuunis namoo-ta amanamoo akka Abrahaam, Museefi warra kaan kandabalatu si�a ta�u, namoonni kun garee arfaffaarratti, je-chuunis ilmaan namootaa hafanirratti aboo akka qabaa-tan yaadama ture.

16 Maarree hafuurri qulqulluun duuka buutonni Ki-ristos barumsa yeroo har�aatti iddoo guddaa kenninuufkana akka hubatan kan isaan gargaare akkamitti? Bee-kumsa kana kan argatan karaa ifa hafuuraa irraa jalaanisaaniif ifeenidha. Bara 1923 jalqabee, Masaraan Eegumsaawaa�ee tuuta namoota abdii gara samii dhaquu hin qab-neefi bulchiinsa Kiristos jalatti lafarra jiraatanii ibsee ture.Bara 1932tti, Masaraan Eegumsaa waa�ee nama Yonaadaabjedhamuufi waraana waaqeffannaa sobaa balleessuuf go-dhamerratti Yehuu isa Mootii Israa�el tureefi Waaqayyodibe gargaare tokkoo ibseera. (2 Mot. 10:15-17) Barruunkun, gareen namootaa akkuma Yonaadaab ta�an akka ji-ran erga ibsee booda, itti dabaluudhaan, Yihowaan gareekana “rakkina Armaagedoon jalaa” oolchee lafa kanarraakka isaan jiraachisu ibseera.

17 Bara 1935tti ifni hafuuraa guddaa ta�e tokko ni ife.Walga�ii guddaa Waashingitan Dii.Siitti godhamerratti,


14, 15. Gareen arfankitaaba Za Finiishdi Mistiriijedhamurratti ibsamaneenyufa�i?16. Bara 1923fi 1932tti ka-raa hafuuraa hubannaaguddaa akkamiitu argame?17. (a) Bara 1935tti,karaa hafuuraa hubannaaguddaa akkamiitu argame?(b) Hubannaa haaraantuuta sonaan baay�eeilaalchisee argame Kiristi-yaanota amanamoota�anirratti dhiibbaa akka-mii geessise? (Saanduqa“Aara Galfii Guddaa” jedhuilaali.)

Obboleessi keenyaRaazarfordi tuutni sonaanbaay�een hammam akkabaay�atu hin hubanne ture

Bitaadhaa gara mirgaatti:Naataan Noor, RaazarfordiifiHaaydan Kaviingitan

Lakkoofsi tuuta sonaan baay�ee yeroodhaagara yerootti dabalaa jira

tuutni sonaan baay�een fakkeenya Yesus waa�ee hoolotaa-fi waa�ee re�ootaa dubbaterratti hoolotatti fakkeeffaman,namoota abdii lafarra jiraachuu qaban akka ta�an ibsame.(Mat. 25:33-40) Tuutni sonaan baay�een, kutaa ‘hoolotakan biraa’ Yesus “Isaan immoo yaasuun anaaf in ta�a” je-dhee dubbatee ta�u. (Yoh. 10:16) Obboleessi keenya Raa-zarfordi haasaa utuu dhiheessuu, “Namoonni barabaraaflafarra jiraachuuf abdii qabdan hundi maaloo ol ka�aa!”yeroo jedhu, namoota achitti argaman keessaa harki caa-laansaanii ka�anii dhaabatan. Achiis “Kunoo! Tuutni so-naan baay�een” jedhe. Namoonni hedduun abdii isaaniifkenname beekuusaaniitti baay�ee gammadanii turan.

18 Yeroo sanaa jalqabee, Kiristos sabnisaa namoota ga-ree tuuta sonaan baay�ee rakkina guddaa dhufurraa oo-lan sassaabuurratti akka xiyyeeffatan qajeelfama isaaniifkennaa tureera. Namoonni walitti qabaman jalqabarrattibaay�ee hin fakkaatan turan. Obboleessi keenya Raazar-fordi yeroo tokko, “ ‘Tuutni sonaan baay�een’ namootahedduu waan ta�an hin fakkaatu” jedhee ture. Amma ga-ruu, Yihowaan yeroo sanaa jalqabee hojii midhaan sas-saabuu kana hammam akka eebbise beekna. QajeelfamaYesusiifi hafuura qulqulluutiin, dibamtoonnis ta�an ‘hoo-lonni kan biraan’ michootasaanii ta�an akkuma Yesus raa-jiidhaan dubbate “karra tokko” ta�anii ‘tiksee tokko’ jalat-ti waliin tajaajilaa jiru.

19 Namoonni amanamoo ta�an hedduun, bulchiinsa Ki-ristosiifi warra 144,000 ta�an jalatti lafa jannata taaturrabarabaraaf jiraatu. Yeroo gara fuulduraa ilaalchisee ak-kaataa Kiristos abdii ifaa Macaafa Qulqulluurratti hun-daa�e kennuuf itti fayyadamerratti xiinxaluun kan namagammachiisuu mitii? Namoota tajaajilarratti argannut-ti waa�ee abdii kanaa himuun mirga guddaadha! Kanaafhamma dandeenyetti, lakkoofsi tuuta sonaan baay�ee da-baluusaa akka itti fufuufi sagaleen ulfina maqaa Yihowaa-tiif dhaga�amu caalaatti dabalaa akka adeemu gochuufcarraaqqii gochuu keenya itti haa fufnu!—Luqaas 10:2dubbisi.

Mootummichaaf AmanamaaTa�uun Maalfaa Dabalata?

20 Sabni Waaqayyoo waa�ee Mootummaa Waaqayyoobarachuusaanii yommuu itti fufan, mootummaa kanaafamanamaa ta�uu jechuun maal jechuu akka ta�e guutum-maatti hubachuun isaan barbaachisee ture. Kana ilaalchi-


18. Duuka buutonni Kiris-tos tajaajilaaf xiyyeeffannaaakkamii kennanii turan?Kunoo bu�aa akkamii ar-gamsiise?19. Lakkoofsi tuuta sonaanbaay�ee akka dabalu go-chuurratti ga�ee qabaachuukan dandeenyu akkamitti?20. Jaarmiyaan Seexanaamaalfaa kan qabatedha?Gama kanaan Kiristiyaa-nonni amanamoo ta�uu kandanda�an akkamitti?

see bara 1922tti Masaraan Eegumsaa jaarmiyaan lama, je-chuunis jaarmiyaan Yihowaafi jaarmiyaan Seexanaa akkajiru; jaarmiyaan Seexanaa sirna daldalaa, amantiifi siyaa-saa kan qabate ta�uusaa ibseera. Namoonni MootummaaWaaqayyoo isa Kiristos bulchuuf amanamoo ta�an, ku-taa jaarmiyaa Seexanaa kamiyyuu keessa galuudhaan ej-jennoosaanii laaffisuu hin qaban. (2 Qor. 6:17) Kana je-chuun maal jechuudha?

21 Nyaanni hafuuraa hojjetaa amanamaan qopheessumalaanmaltummaa dhaabbilee daldalaa gurguddaa kees-satti mul�atu irra deddeebi�ee kan saaxile si�a ta�u, sab-ni Waaqayyoo amala biyya lafaa isa qabeenya jaallachuubabal�isu akka hin qabaanne akeekkachiisaa tureera. (Mat.6:24) Haaluma wal fakkaatuun barreeffamoonni kee-nya dhaabbilee amantii Seexanaa saaxilaa turaniiru. Bara1963tti Masaraan Eegumsaa “Baabilon Guddittiin,” SabaKiristiyaanaa qofa utuu hin ta�in, bulchiinsa amantiisobaa addunyaa maraa kan argisiistu ta�uushee ibseera.Kanaaf akkuma Boqonnaa 10ffaarratti bal�inaan ilaallu,sabni Waaqayyoo biyya kamiyyuu keessa yoo jiraatan, ak-kasumas aadaa akkamiiyyuu yoo hordofan gocha aman-tii sobaarraa fagaachuudhaan ‘ishee keessaa akka ba�an’gargaarsi godhamaafii tureera.—Mul. 18:2, 4.

22 Siyaasa isa kutaa jaarmiyaa Seexanaa ta�e ilaalchisee-hoo barumsi kennamee turee? Kiristiyaanonni dhugaanwaraana ykn walitti bu�iinsa saboota gidduutti godhamukeessa galuu danda�uu? Yeroo Waraana Addunyaa Tokkof-faatti Barattoonni Macaafa Qulqulluu, duuka buuton-ni Kiristos namoota ajjeesuurratti hirmaachuu akka hinqabne hubatanii turan. (Mat. 26:52) Haata�u malee hed-duunsaanii ajajni Roomaa 13:1rratti argamuufi “warrabiyya bulchuudhaaf aboo qabaniif ” abboomamaa jedhu,waraanarratti hirmaachuu, uffata loltootaa uffachuufimeeshaa waraanaa hidhachuu kan dabalatu akka ta�ettihubatu turan; kanaaf wantoota kanarratti kan hirmaatanta�us, diina akka ajjeesan yommuu gaafataman garuu garasamiitti dhukaasu turan.

23 Waraanni Addunyaa Lammaffaan bara 1939tti akku-ma jalqabeen garuu, siyaasa keessa galuurraa of qusachuuilaalchisee Masaraan Eegumsaa ibsa bal�aa kennee ture.Barruun kun Kiristiyaanonni waraanaafi walitti bu�iinsaaddunyaa Seexanni bulchu kana keessaa ga�ee akka hinqabne ifatti beeksiseera. Kun dhugumayyuu qajeelfama


21. (a) Dhaabbilee dalda-laa gurguddaa ilaalchiseehojjetaa amanamaan sabaWaaqayyootiif akeekkachii-sa akkamii kennee ture?(b) Bara 1963tti MasaraanEegumsaa “Baabilon Gud-dittii” ilaalchisee maal ibse?22. Yeroo Waraana Ad-dunyaa Tokkoffaatti, sabniWaaqayyoo hedduun gorsaRoomaa 13:1rra jiru akka-mitti hubatu turan?23, 24. Yeroo WaraanaAddunyaa Lammaffaattiyaada Roomaa 13:1rra jiruilaalchisee duuka buutonniKiristos hubannaa akkamiiqabu turan? Sana booda-hoo hubannaa sirrii ta�eakkamii argatan?

yeroosaatti kenname ture! Kanaaf duuka buutonni Kiris-tos, dhiiga saboonni yeroo waraanaa sanatti haala suukan-neessaa ta�een dhangalaasanirratti akka hin hirmaanneefeegumsa argataniiru. Haata�u malee bara 1929 kaasee, bar-reeffamoonni keenya yaanni Roomaa 13:1rratti argamubulchitoota biyya lafaa utuu hin ta�in, Yihowaafi Yesusiinakka argisiisu ibsuu jalqaban. Ta�us ammayyuu huban-naan sirrii ta�e ni barbaachisa ture.

24 Hafuurri qulqulluun duuka buutota Kiristos geg-geessaa waan tureef dhimma kana ilaalchisee bara 1962tti,Masaraan Eegumsaa Sadaasa 15fi Muddee 1, Roomaa 13:1-7rratti ibsa bal�aa kenneera. Dhumarrattis, sabni Waa-qayyoo seerri bu�uuraa Yesus lallabasaa isa beekamaa ta�er-ratti, “Mootichaaf, kan fudhachuun isaaf ta�u, Waaqay-yoofis kan fudhachuun isaaf ta�u kennaa” jechuudhaandubbate, bitamuun daangaa kan qabu ta�uusaa akka argi-siisu sirriitti hubatan. (Luq. 20:25) Yeroo kanatti Kiristi-yaanonni dhugaan, warra biyya bulchuudhaaf aboo qabankan jedhaman, bulchitoota biyya lafaa akka ta�aniifi Ki-ristiyaanonni ajajamuufii akka qaban hubatan. Haata�umalee, isaaniif abboomamuun daangaa qaba. Namoon-ni aangoo qaban seera Yihowaa akka cabsinu yommuu

Waa�ee abdiijireenya barabaraaMacaafa Qulqulluukeessatti argamuuwarra kaanittihimuun mirgaguddaadha!


nu gaafatan, nuyis akkuma ergamoota Yesus durii, “Na-maaf abboomamuu irra, Waaqayyoof abboomamuutu nuirra jira” jennee deebisna. (HoE. 5:29) Boqonnaa 13ffaafi14ffaarratti, sabni Waaqayyoo siyaasa keessa galuu ilaal-chisee seera bu�uuraa Kiristiyaanotaaf kenname akkamit-ti hojiirra akka oolchan bal�inaan baranna.

25 Duuka buutonni Kiristos hundi jaarraa darbe ka-natti waa�ee Mootummichaa hammam akka baratan meeyaadaa! Mootummaan Waaqayyoo samiirratti yoom akkahundeeffameefi Mootummaan kun hammam barbaachi-saa akka ta�e baranneerra. Namoonni amanamoon ab-dii lama akka qaban, jechuunis samiirra ykn lafarra ji-raachuuf akka abdatan sirriitti hubanneera. Namootabiyya lafaarratti aangoo qabaniif hamma isaaniif malukan bitamnu ta�us, Mootummaa Waaqayyootiif amana-moo ta�uu keenya akkamitti akka argisiisnu beekna. Ak-kas jedhaa of gaafadhaa: ‘Yesus Kiristos, hojjetaan ama-namaan lafarra jiru dhugaawwan gati jabeessa kana akkahubatuufi akka barsiisu utuu qajeelfama hin kennineefta�ee dhugaawwan kana beekuu nan danda�an turee?’ Dhu-gumayyuu Kiristosiifi hafuura qulqulluudhaan geggeeffa-muun eebba guddaadha!


ˇ Kiristiyaanonni dhugaan waa�ee bara 1914fi waa�eebarbaachisummaa Mootummaa Waaqayyoo dhugaasaakan hubatan akkamitti?

ˇ Namoonni kaan Mootummichaaf akka bitaman gargaaruufkan isin kakaasu maalidha?

ˇ Mootummichaaf amanamoo ta�uufi warra biyya bulchuudhaafaboo qabaniif bitamuu ilaalchisee yeroo ammaatti hubannaasirrii ta�e akkamii qabna?

ˇ Kiristos hafuura qulqulluutti fayyadamuudhaan sabnisaawaa�ee Mootummaa Waaqayyoo caalaatti akka hubatanisaan gargaaraa akka jiru kan isin amansiisu maalidha?


25. Waa�ee MootummaaWaaqayyoo hubachuuwajjin haala wal qabateenqajeelfama hafuurriqulqulluun kennu kandinqisiifattan maaliifi?

KUTAA 2

MOOTUMMICHALALLABUUMisiraachicha AddunyaaMaratti Babal�isuu

Bitaa:Obboleettii kolportarii

taateefi Kooriyaattilallabaa jirtu, bara 1931

Mirga:Yeroo ammaatti

Kooriyaatti afaanmallattootiin yommuu

lallabamu

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

67

GUYYAA hojiin hin jirre tokko ganamaan kaataniitajaajila ba�uuf qophooftaniittu haa jennu! Haata�umalee akka dadhabdan waan isinitti dhaga�ameef,yeroo muraasaaf ni mamtu. Ganama sana boqo-chuun keessan gaarii akka ta�e isinitti dhaga�ama!Ta�us, Yihowaan humna akka isiniif kennu erga ka-dhattanii booda tajaajila ba�uuf murteessitu. Obbo-leettii maanguddoo amanamtuu taatee tokko wajjinkan ramadamtan si�a ta�u, jabinniifi gaarummaanobboleettii kanaas garaa keessan tuqa. Ergaa dhu-gaa kana manaa gara manaatti yommuu labsitan,obboloonni keessan addunyaa maratti argamanisergaadhuma kana labsaa akka jiran, barreeffamootaisin itti fayyadamaa jirtanitti akka fayyadamaniifileenjiidhuma isin fudhattan akka fudhatan yaaddu.

Yeroo manatti deebitan humni keessan akka haaref-fame isinitti dhaga�ama. Yeroo kanatti tajaajila ba�uukeessanitti baay�ee gammaddu!Yeroo ammaatti tajaajilli, Mootummaa Waaqayyookeessatti hojii iddoo guddaan kennamuufidha. Ye-sus, guyyoota gara dhumaatti hojiin lallabaa addu-nyaa maratti akka geggeeffamu dursee dubbateera.(Mat. 24:14) Raajiin inni dubbate kun raawwiisaakan argate akkamitti? Kutaa kana keessatti tajaajilakeenyaaf namoonni akkamii, malli akkamiifi mee-shaaleen akkamii akka barbaachisan, akkasumastajaajilli kun Mootummaan Waaqayyoo namootaaddunyaa maratti argamaniifi miliyoonaan lakkaa�a-maniif akka dhugoomu gargaaraa kan jiru akkamittiakka ta�e ilaalla.

1, 2. Yesus hojii guddaanakkamii akka hojjetamuraajii dubbate? Gaaffii bar-baachisaa akkamiitu ka�a?3. Yesus amanannaa akka-mii akka qabu argisiise?Amanannaa kanahoo ees-saa argate?4. Yihowaan Israa�eloonnihojii isa kam akka deggerangaafate? Isaanoo deebii ak-kamii kennan?

BULCHITOONNI SIYAASAA yeroo baay�ee abdii hin raaw-watamne kennu. Bulchitoonni yaada gaarii qabanillee abdiikennan raawwachuu hin danda�an ta�a. Kan nama gamma-chiisu garuu, Mootii Mootummaa Masiihichaa kan ta�e Ye-sus Kiristos, yeroo hunda wanta dubbate akka raawwatumirkaneesseera.

2 Yesus bara 1914tti erga Mootii ta�ee booda, raajii garawaggaa 1,900 dura dubbate tokko raawwachuuf qophaa�eeture. Du�uusaa yeroo muraasa dura, “Wangeelli mootummaakun guutummaa biyya lafaatti in lallabama” jechuudhaandubbatee ture. (Mat. 24:14) Raajiin kun raawwatamuunsaamallattoo Yesus Mootii ta�ee muudamuusaa argisiisu keessaaisa tokko ture. Haata�u malee, gaaffii barbaachisaan ka�u tok-ko jira. Mootichi guyyoota gara dhumaa yeroo namoonniofittoo, jaalala kan hin qabneefi waaqeffannaadhaaf dantaakan hin qabne ta�an kanatti, namoota fedhiidhaan lallabangurmeessuu kan danda�u akkamitti? (Mat. 24:12; 2 Xim. 3:1-5) Gaaffiin kun Kiristiyaanota dhugaa hunda kan ilaallatuwaan ta�eef deebiisaa beekuun keenya barbaachisaadha.

3 Mee ammas raajii Yesus dubbate irra deebinee haailaallu. Yaanni, “In lallabama” jedhu amanannaa Yesusqabu ni argisiisaa? Eeyyee ni argisiisa! Yesus, guyyootagara dhumaatti namoota fedhiidhaan isa deggeran akkaqabaatu mirkanaa�aa ture. Amanannaa akkasii qabaachuukan danda�e Abbaasaarraa waan barateefidha. (Yoh. 12:45;14:9) Yesus nama ta�ee dhalachuusaa dura, Yihowaan waa-qeffattoonnisaa fedhiidhaan akka isa tajaajilan amanannaakan qabu ta�uusaa argeera. Mee Yihowaan amanannaa qabukana akkamitti akka ibse haa ilaallu.

“Namoonni Kee Jaalala Isaaniitiin Of In Dhi�eessu”4 Mee wanta yeroo Yihowaan Museen godoo ykn dun-

kaana isa saba Israa�eliif handhuura waaqeffannaa ta�ee ta-

6Namoota LallabanTajaajiltoota FedhiidhaanOf Dhiheessan


Mootichi namootalallaban hedduu akkagurmeesse ilaalla


jaajilu akka ijaaru isa ajajetti raawwatame yaadadhaa. Yiho-waan Museetti fayyadamee namoonni hundi hojicha akkadeggeran afeeree ture. Museen, “Namni kennuudhaaf ga-raa isaa guutuu jaallatu hundinuu Waaqayyoof kennaa . . .haa dhi�eessu!” isaaniin jedhe. Bu�aansaahoo maal ture? Na-moonni sunis, “dabalanii ganama ganama jaalala isaaniitiinkennaa isaanii . . . in dhi�eessu turan.” Haata�u malee wantabarbaachisurra caalaa waan fidaniif, sana booda ‘waan tok-koyyuu akka hin fidne ittifaman.’ (Bau. 35:5; 36:3, 6) Dhu-gumayyuu, Israa�eloonni Yihowaan amanannaa isaanirrattigatuunsaa sirrii akka ture jireenyasaanii keessatti argisiisa-niiru.

5 Yihowaan guyyoota gara dhumaa kanatti waaqeffat-toonnisaa fedhiidhaan akka of dhiheessan eegee turee? Eey-yee! Yesus nama ta�ee dhalachuusaa waggaa 1,000 duraYihowaan Daawit hafuuraan geggeeffamee wanta yeroo Ma-siihichi lafarratti bulchuu jalqabu raawwatamu akka bar-reessu godheera. (Faarfannaa 110:1-3 dubbisi.) Yesus inniMootii haaraa ta�ee muudame diinota isa morman ni qa-baata. Haata�u malee, namoota hedduu isa deggeranisni qabaata. Namoonni kun Mooticha akka tajaajilan hindirqisiifaman. Dargaggoonni isaan gidduutti argamanilleefedhiidhaan kan of dhiheessan si�a ta�u, lakkoofsisaanii hed-duu waan ta�eef fixeensa ganamaa lafa uwwisutti fakkeeffa-muunsaanii sirriidha.[1]

6 Yesus raajiin Faarfannaa 110rratti argamu isarrattiakka raawwatamu beeka ture. (Mat. 22:42-45) Kanaaf, na-moonni amanamummaadhaan isa deggeruudhaan fedhii-saaniitiin misiraachicha addunyaa maratti lallaban akka

[1] Macaafa Qulqulluu keessatti fixeen-si baay�ina wanta tokkoo argisiisuuf ittihojjetameera.—Uma. 27:28; Mik. 5:7.

Namoonni fedhiidhaanMootummicha deggeran akkafixeensaa hedduu ta�aniiru(Keeyyata 5 ilaali)

MIILJALEE

5, 6. Akka Faarfannaa 110:1-3rratti ibsametti, Yiho-waanis ta�e Yesus guyyootagara dhumaatti waaqeffat-toonni dhugaan maal akkagodhan isaanirraa eegu?

jiraatan amanuuf sababii ga�aa qaba ture. Gama kanaan see-naan maal argisiisa? Mootichi guyyoota gara dhumaa ka-natti namoonni fedhiisaaniitiin kaka�anii misiraachicha lal-laban hedduun akka jiraatan godheeraa?

“Mirgiifi Itti GaafatamummaankooErgaa Sana Beeksisuudha”

7 Yesus Mootii ta�ee utuu baay�ee hin turin, hojii bal�aahojjetamuu qabuuf duuka buutotasaa qopheessuuf tar-kaanfii fudhateera. Akkuma Boqonnaa 2ffaarratti ilaalle,bara 1914 hanga jalqaba bara 1919tti hojii sakatta�uufi qul-leessuu raawwateera. (Mil. 3:1-4) Achiis bara 1919tti, hojje-taa amanamaa adda durummaadhaan duuka buutotasaageggeessu muudeera. (Mat. 24:45) Yeroo sanaa jalqabee hoj-jetaan kun haasaawwan walga�ii gurguddaarratti dhihaata-niifi barreeffamoota keenyatti fayyadamuudhaan nyaata ha-fuuraa dhiheessaa kan ture si�a ta�u, Kiristiyaanonni hundilallabuuf itti gaafatamummaa akka qaban irra deddeebi�eehubachiiseera.

8 Haasaawwan walga�ii gurguddaa. Barattoonni Ma-caafa Qulqulluu qajeelfama argachuu barbaadan, WaraanniAddunyaa Tokkoffaa erga xumuramee booda Fulbaana 1hanga 8 bara 1919tti Seedaar Pooyinti, Ohaayoo, YunaayitidIsteetisitti yeroo jalqabaatiif walga�ii guddaa godhanii turan.Obboleessi keenya Raazarfordi haasaa guyyaa lammaffaawalga�ichaarratti dhiheesserratti, “Hojiin Kiristiyaanni tok-koo lafarratti qabu . . . ergaa mootummaa Gooftaa labsuu-dha” jedhee ture.

9 Dhuma guyyaa sadaffaatti obboleessi keenya Raazar-fordi haasaa xumuraa mataduree, “Waamicha HojjettootaGargaartota Ta�aniif Dhihaate” jedhuufi Masaraa Eegumsaamataduree “Mootummicha Beeksisuu” jedhu jalatti ba�eeture dhiheesse. Akkas jedheera: “Kiristiyaanni tokko yeroohaalli tasgabbaa�aan jirutti, ‘Ga�een ani lafarratti qabu maa-lidha?’ jedhee of gaafachuu qaba. Deebiinsaa, ‘Gooftaangaarummaasaatiin qophii Waaqayyo araaraaf godhe addu-nyaa maratti akkan labsuuf ambaasaaddarasaa na godhee-ra; mirgiifi itti gaafatamummaankoo ergaa sana beeksisuu-dha’ kan jedhu ta�uu qaba.”

10 Obboleessi keenya Raazarfordi haasaa seena qabeessata�e sanarratti, barruun haaraan Za Gooldan Eej ( yeroo am-maatti Dammaqaa! jedhama) abdiin ilmaan namootaa Moo-tummicha qofa ta�uusaa namootatti himuuf akka qophaa�ubeeksisee ture. Achiis namoota walga�icharratti argamankeessaa barruu kana raabsuuf fedha kan qaban meeqan-saanii akka ta�an gaafate. Gabaasni walga�icharraa argame,


7. Yesus erga Mootii ta�eebooda, namoota isa degge-ran hojii isaan eeggatuufisaan qopheessuuf tarkaan-fii akkamii fudhate?8-10. Walga�iiwwangurguddaan obbolootahojii lallabaatiif kankakaasan akkamitti? Fak-keenya kenni. (Saanduqa“Walga�iiwwan GurguddaaObboloota Hojii Lallabaa-tiif Kakaasan” jedhusilaali.)

Walga�ii guddaa bara 1922tti Seedaar Pooyinti,Ohaayootti godhame. Beeksisni, “MootichaafiMootummicha Beeksisaa” jedhuufi waltajjiidhaaolitti maramee ture ni gadhiifame

N AMOOTA L ALL ABAN 71

ˇ Bara 1919, Seedaar Pooyinti, Ohaayoo, Yu-naayitid Isteetis. Sagantichi hojiin Kiristiyaanatokkoo “mootummaan Masiihichaa inni ulfinaqabeessa ta�e kan dhufu ta�uusaa beeksisuu”akka ta�e ibseera. Barruu haaraan Za GooldanEej jedhamuufi namoota gara Mootummi-chaatti qajeelchuuf gargaaru akka qophaa�ubeeksisni ni himame. Barattoota Macaafa Qul-qulluu hojichaaf gurmeessuufi kakaasuuf qin-deessaan tajaajilaa kutaa ykn gumii hundakeessatti ni muudame.

ˇ Bara 1922, Seedaar Pooyinti, Ohaayoo.Obboleessi haasaa dhiheessu haasaa matadu-ree “Mootummicha” jedhu utuu kennaa jiruu,“Mootichaafi Mootummaasaa beeksisaa,beeksisaa, beeksisaa” jedhe. Namoota achittiargaman keessaa tokko kan turte AanaaZimeermaan, wanta yeroo sana ture yaada-

chuudhaan akkas jetteetti: “Yeroo ammaattihojiin keenya beekamaadha; innis MootichaafiMootummicha beeksisuu si�a ta�u, walga�ii gud-daa sana booda akkas gochuu keenya itti fuf-neerra.”

ˇ Bara 1931, Kolombos, Ohaayoo. Ba-rattoonni Macaafa Qulqulluu maqaa haaraaDhugaa Baatota Yihowaa jedhuun waamamuujalqaban. Maqaan kun, namoonni Yihowaawaaqeffatan maqaasaafi Mootummaasaabeeksisuuf itti gaafatamummaa akka qabanakka gaariitti ibseera.

ˇ Bara 1935, Waashingitan, Dii.Sii. ‘Tuutnisonaan baay�een’ namoota barabaraaf lafarrajiraachuuf abdii qaban kan argisiisu akka ta�ebeekame. (Mul. 7:9-17) Sabni Yihowaa huban-naansaanii yommuu dabalaa adeemu, hojiinlallabaa bal�aa ta�e akka isaan eeggatu hubatan.

WALGA� I IWWAN GURGUDDAA OBBOLOOTAHOJ I I L ALL ABAATI IF KAKAASAN

“Deebiin argame baay�ee kan nama ajaa�ibsiisu ture. Na-moonni achitti argamaniifi kuma ja�a ta�an walii galuusaaniiargisiisuuf ol ka�anii dhaabatan” jedheera.[2] Dhugumayyuu,Mootichi namoota fedhiidhaan isa deggeraniifi Mootum-maasaa labsuuf hawwii qaban qaba ture!

11 Barreeffamoota. Barruun Masaraa Eegumsaa, faayidaahojii guddaan Yesus raajiidhaan dubbate, jechuunis misi-raachoo Mootummichaa labsuun qabu yeroodhaa gara ye-rootti caalaatti ifa godheera. Mee wantoota jalqaba bara1920niitti raawwataman tokko tokko akka fakkeenyaattihaa ilaallu.

12 Ergaan raawwii raajii Maatewos 24:14rra jiruu wajjinhaala wal qabateen lallabamuu qabu isa kamidha? Hojichikan hojjetamu yoomi? Masaraan Eegumsaa Adoolessa 1, 1920mataduree, “Wangeela Mootummichaa” jedhu jalatti, “Asir-ratti misiraachoo kan jedhame dhuma sirna kanaafi moo-tummaan Masiihichaa hundeeffamuusaa kan argisiisudha”jechuudhaan ergaa kana ilaalchisee ibsa kenneera. Itti daba-luudhaanis, “Ergaan kun yeroo waraana guddaa [WaraanaAddunyaa Tokkoffaa] fi yeroo ‘rakkina isa guddaa’ gidduujirutti lallabamuu qaba” jechuudhaan ibseera. Kanaaf, ma-tadureen kun, “Amma yeroo . . . misiraachoon kun Saba Ki-ristiyaanaa gidduutti bal�inaan itti lallabamudha” jedheera.

13 Sabni Waaqayyoo hojii Yesus raajiidhaan dubbateakka hojjetan ni dirqisiifamuu? Matumaa. Matadureen “Ja-baadhaa Abdii Hin Kutatinaa” jedhuufi Masaraa EegumsaaBitootessa 15, 1921rratti ba�e Kiristiyaanonni dibamoon ho-jicha raawwachuuf fedhiidhaan akka of dhiheessan kan jaj-jabeessu ture. Hundisaanii, “Hojii kanarratti hirmaachuunmirgakoo isa guddaafi itti gaafatamummaakoo mitii?” je-dhanii akka of gaafatan jajjabeeffamanii turan. Barruunkun itti fufuudhaan akkas jedheera: “Isinis [hojii kanarrat-ti hirmaachuu akka mirga guddaatti yoo ilaaltan] akku-ma Ermiyaas isa dubbiin Gooftaa garaasaa keessatti ‘lafee-saa keessa lixee, akka ibidda boba�uu itti ta�eefi’ ittisuu hindandeenye sanaa taatu.” (Er. 20:9) Jajjabinni miira ho�aa-dhaan kenname kun, Yihowaaniifi Yesus namoota amana-mummaadhaan Mootummicha deggeranirratti amanannaaguddaa akka qaban kan argisiisudha.

14 Kiristiyaanonni dhugaan ergaa Mootummichaa na-moota kaanitti lallabuu kan qaban akkamitti? Matadureegabaabaan ergaa guddaa qabuufi “Tajaajilli Barbaachisaa-dha” jedhu, Masaraa Eegumsaa Hagayya 15, 1922rratti ba�e,Kiristiyaanonni dibamoon “ergaa barreeffamaan qophaa�ekana namootaaf akka hiraniifi manasaanii dhaqanii isaan

[2] Tiraaktiin, Tuu Huum za Woork IizEentirastid jedhamu, yaada akkas jedhukennee ture: “Kaayyoon barruu ZaGooldan Eej duula ergaa mootummi-chaa manaa gara manaatti labsuufgodhamu gargaaruudha. . . . Ergaamootummichaa isaanitti himuu ma-lees, namoonni ajajatanis ajajachuubaatanis barruun Za Gooldan Eej manahundumaatiif tokko tokko kennamuuqaba.” Sana booda waggoota hedduu-dhaaf obboloonni barruu Za GooldanEej, akkasumas barruu Masaraa Eegum-saa namoota kontiraata akka galchanjajjabeeffamaa turaniiru. Guraandhala1, 1940 jalqabeemmoo sabni Yihowaabarruulee kana akka raabsaniifi ham-mam akka raabsan akka gabaasanisjajjabeeffamaa turaniiru.


MIILJALEE

11, 12. Masaraan Eegumsaabara 1920tti yeroo hojiinYesus raajiidhaan dubbateitti raawwatamu ilaalchiseemaal jedhee ture?13. Masaraan Eegumsaabara 1921tti Kiristiyaanon-ni dibamoon hojicharaawwachuuf fedhiidhaanakka of dhiheessan kan jaj-jabeesse akkamitti?14, 15. Masaraan Eegumsaabara 1922tti, Kiristiyaanon-ni dibamoon karaa kamiinakka lallaban gorsee ture?

haasofsiisuudhaan mootummaan Waaqayyoo dhihaachuu-saa akka dhugaa ba�an” jajjabeessee ture.

15 Kiristos bara 1919 jalqabee hojjetaa amanamaafi ogees-si, mirgiifi itti gaafatamummaan Kiristiyaanni tokko lafarrat-ti qabu inni guddaan ergaa Mootummichaa lallabuu akkata�e irra deddeebi�ee akka hubachiisu gochaa tureera. Maar-ree, Barattoonni Macaafa Qulqulluu jalqabaa hojii Mootum-micha lallabuurratti akka hirmaatan jajjabina isaaniif kenna-meef deebii akkamii kennan?

‘Namoonni Amanamoo Ta�an Fedhiidhaan Of Dhiheessu’16 Bara 1920niifi 1930niitti obboloonni tokko tokko yaa-

da Kiristiyaanonni dibamoon hundi tajaajilarratti hirmaa-chuu qabu jedhu mormanii turan. Masaraan Eegumsaa Sa-daasa 1, 1927, wanta raawwatamaa ture akkas jechuudhaanibseera: “Namoonni yeroo ammaatti waldaa [gumii] kees-satti jaarsolii ta�aniyyuu . . . obboloonnisaanii tajaajilarrat-ti akka hirmaatan jajjabeessuu didaniifi ofiisaaniis tajaaji-larratti hirmaachuu didan jiru. . . . Namoonni kun yaadamanaa gara manaatti deemuudhaan ergaa Waaqayyoo, er-gaa Mootichaafi mootummaasaa namootatti himuu ilaal-chisee kennametti ni qoosu.” Barruun kun kallattiidhaan,“Yeroon namoonni amanamoon, namoota kanarratti mal-lattoo itti godhaniifi tarkaanfii irratti fudhatan, akkasumaskana booda namoota kanaaf mirga jaarsa ta�anii tajaajiluuitti hin kennine ga�eera” jedhee ture. [3]

17 Kan nama gammachiisu, obboloonni hedduun gumiikeessa turan qajeelfama waajjira muummeerraa kennamekana gammachuudhaan fudhataniiru. Ergaa Mootummi-chaa labsuurratti hirmaachuun mirga guddaa akka ta�ettiilaalaniiru. Masaraan Eegumsaa Bitootessa 15, 1926, ‘Obbo-loonni amanamoo ta�an ergaa kana namoota kaanitti hi-muuf fedhiidhaan of dhiheessu’ jedheera. Obboloonni ama-namoon kun yaada raajiidhaan dubbatameefi Faarfannaa110:3rratti argamuu wajjin haala walsimuun jiraataniiru;akkasumas Mootii Mootummaa Masiihichaa fedhiidhaanakka deggeran argisiisaniiru.

18 Waggoota 100 darbanitti namoonni miliyoonaan lak-kaa�aman ergaa Mootummichaa lallabuuf fedhiidhaan ofdhiheessaniiru. Boqonnaawwan muraasa ittaananirratti na-moonni kun akkamitti akka lallaban, jechuunis malaafimeeshaalee lallabaa akkamiitti akka fayyadaman, akkasu-mas bu�aawwan akkamii akka argatan ilaalla. Jalqaba garuunamoonni miliyoonaan lakkaa�aman addunyaa ofittoo ta�ekeessa utuu jiraatanii fedhiidhaan ergaa Mootummichaalabsuurratti kan hirmaatan maaliif akka ta�e haa ilaallu.

[3] Yeroo sanatti, gumiin karaa di-mookraatawaa ta�een jaarsolii filatature. Kanaaf, gumiin namoota tajaajilamorman filachuu dhiisuu ni danda�ature. Jijjiiramni karaa ti�ookraasiitiinjaarsolii filachuuf godhame Boqonnaa12ffaarratti ibsama.


MIILJALEE

16. Jaarsoliinfilataman tokko tokko yaa-da Kiristiyaanonni hunditajaajilarratti hirmaachuuqabu jedhuuf maaltu ittidhaga�amee ture?17, 18. Obboloonni hed-duun gumii keessa turanqajeelfama waajjira muum-meerraa ergameef deebiiakkamii kennan? Waggoota100 darbanitti namoonnimiliyoonaan lakkaa�amandeebii akkamii kennan?

Akkuma namicha qabeenya dhokfameargatee baay�ee gammade sanaa,Kiristiyaanonnis dhugaa Mootummi-chaa baay�ee gammadaniiru(Keeyyata 20 ilaali)

Ergaa kana labsuurratti kan hirmaannu maaliif akka ta�eyommuu qorru, ‘Anoo misiraachicha labsuurratti kananhirmaadhu maaliifi?’ jennee of gaafachuu qabna.

“Duraan Dursaatii Yaada Keessan Mootummaa Waaqayyoo. . . Barbaaduutti Hidhaa”

19 Yesus, “Duraan dursitanii yaada keessan MootummaaWaaqayyoo . . . barbaaduutti hidhaa!” jechuudhaan duukabuutotasaa gorseera. (Mat. 6:33) Gorsa kana hojiirra kanoolchinu maaliifi? Mootummichi kaayyoo Waaqayyoo kees-satti iddoo guddaa akka qabu waan hubannuufidha. Akku-ma boqonnaa darberratti ilaalle, hafuurri qulqulluun Moo-tummicha ilaalchisee dhugaawwan nama ajaa�ibsiisan irraajalaan ifa godheera. Dhugaan Mootummichaa gati jabeessata�e kun yommuu garaa keenya tuqu, duraan dursinee Moo-tummicha barbaaduu akka qabnu nutti dhaga�ama.

20 Yesus duuka buutonnisaa gorsa duraan dursanii yaada-saanii Mootummicha barbaaduutti akka hidhan isaanii ken-nameef deebii akkamii akka kennan beeka ture. Mee qabee-nya dhokfame ilaalchisee fakkeenya inni dubbate haa ilaallu.(Maatewos 13:44 dubbisi.) Namni qacaramee hojjetuufifakkeenyicharratti ibsame sun qabeenya dhokfame kan arga-te si�a ta�u yeruma sanas faayidaa qabeenyi sun qabu huba-teera. Yeroo kanatti maal godhe? “Gammachuu irraa kanka�e dhaqee waan qabu hundumaa gurguree lafa qotiisaasana bitate.” Nutoo kanarraa maal baranna? DhugaawwanMootummichaa yommuu argannuufi faayidaasaa yommuuhubannu, Mootummichaaf dursa kennuuf jecha, gamma-chuudhaan aarsaa barbaachisaa ta�e hunda ni kaffalla. [4]

21 Namoonni amanamummaadhaan Mootummichadeggeran, dubbiidhaan qofa utuu hin ta�in gochasaaniitiinisduraan dursanii yaadasaanii Mootummicha barbaaduuttiakka hidhan ni argisiisu. Jireenyasaanii, dandeettiisaanii-fi qabeenyasaanii Mootummicha lallabuuf itti fayyadamu.Obboloonni hedduun tajaajila yeroo guutuurratti hirmaa-chuuf jecha aarsaawwan gurguddaa kaffalaniiru. Obbo-loonni fedhiidhaan lallaban kun hundi Yihowaan namootaduraan dursanii yaadasaanii Mootummicha barbaaduuttihidhan akka eebbisu ijasaaniitiin arganiiru. Mee fakkeenyatokko haa ilaallu.

22 Averiifi Loveeniyaan dhuma bara 1920niitii jalqabeekolportaroota (qajeelchitoota) ta�uudhaan kibba YunaayitidIsteetisitti tajaajilaniiru. Waggoota hedduu booda Loveeni-yaan akkas jetteetti: “Yeroo sanaa kaasee aniifi Averiin wag-goota hedduudhaaf qajeelchaa taanee tajaajiluudhaan gam-machuu guddaa arganneerra. Yeroo baay�ee qarshii boba�aafi

[4] Yesus fakkeenya waa�ee daldaltuucallee gati jabeessa barbaaduu deemesanaa dubbaterratti yaada wal fakkaa-tu caqaseera. Daldaltichi callee sanayommuu argatu, wanta qabu hundu-maa gurguree callee sana bitate. (Mat.13:45, 46) Fakkeenyonni kun lamaan,nuyis dhugaawwan Mootummichaakaraa addaddaa barachuu akka dan-deenyu nu hubachiisu. Namoonnitokko tokko dhugaa kanaan kan gufa-tan si�a ta�u, kaanimmoo dhugaa kanabarbaaduusaanii itti fufu. Ta�us, dhu-gaa kana kan arganne karaakamiiniyyuu yoo ta�e, jireenya keenyakeessatti Mootummichaaf dursa ken-nuuf jecha aarsaa barbaachisaa ta�ekaffalluuf fedhii qabna.


MIILJALEE

19. Gorsa Yesus ‘duraandursinee yaada keenyamootummicha barbaa-duutti akka hiinu’ nuukenne kan hordofnumaaliifi?20. Fakkeenyi Yesus qabee-nya dhokfame ilaalchiseedubbate, duuka buuton-nisaa duraan dursaniiyaadasaanii Mootummichabarbaaduutti akka hidhangorsa isaanii kennameefdeebii isaan kennan kanibsu akkamitti?21, 22. NamoonniamanamummaadhaanMootummicha deggeranjireenyasaanii keessattiMootummichaaf dursaakka kennan kan argisiisanakkamitti? Fakkeenya tokkokenni.

nyaata ittiin bitannu eessaa akka argannu hin beeknu turre.Haata�u malee, Yihowaan karaa ta�e tokkoon yeroo hundawanta nu barbaachisu nuu kenna ture. Nuyis qajeelchitootataanee tajaajiluu keenya hin dhiisne. Yoomiyyuu wanta nubarbaachisu dhabnee hin beeknu.” Loveeniyaan yeroo biy-ya Filooriidaa magaalaa Pensaakoolaa jedhamtutti tajaajilaaturanitti qarshiis ta�e wanta nyaatan dhabanii akka turanni yaadatti. Gara manasaaniitti yommuu deebi�an zambiiliigurguddaa wantoota nyaataaf ta�aniin guutame lamaafi yaa-dannoo, “Isin jaallanna Kaampaanii Pensaakoolaarraa” jedhuargatan.[5] Loveeniyaan waggoota kudhaniin lakkaa�amaniifitajaajila yeroo guutuu keessatti dabarsite yaadachuudhaan,“Yihowaan matumaa nu hin dhiisne. Isatti waan amanam-neef matumaa nu hin ganne” jetteetti.

23 Haalli keenya garaagara waan ta�eef, hundi keenya tajaa-jilarratti yeroo qixxee dabarsuu akka hin dandeenye beeka-maadha. Ta�us, hundi keenya garaa guutuudhaan misiraachi-cha lallabuu keenya akka mirga guddaatti ilaalla. (Qol. 3:23)Dhugaa Mootummichaa arganneef iddoo guddaa waan ken-ninuuf, hamma dandeenye garaa guutuudhaan tajaajiluuf je-cha aarsaa nurraa barbaadamu kamiyyuu kaffaluuf fedhiiguddaa qabna. Isinoo akkas gochuuf murteessitaniittuu?

24 Dhugumayyuu jaarraa darbetti Mootichi raajii Maa-tewos 24:14rratti dubbate raawwachaa tureera. Kana kangodhemmoo namoota dirqisiisuudhaan hin turre. Duu-ka buutonnisaa addunyaa ofittummaadhaan guutame kanakeessaa erga ba�anii booda, hojii lallabaarratti hirmaachuuffedhiidhaan of dhiheessaniiru. Misiraachoon isaan addu-nyaa maratti lallaban kun, mallattoo Yesus aangoo Moo-tummaasaarratti argamuusaa argisiisuufi hojii guddaaMootummichi guyyoota gara dhumaatti raawwatu keessaaisa tokkodha.

[5] Yeroo sanatti gumiin kaampaaniijedhamee waamama ture.


ˇ Yesus guyyoota gara dhumaatti namoonni fedhiidhaan isadeggeran akka jiraatan amanannaa qabaachuu kan danda�emaaliifi?

ˇ Hojjetaa amanamaafi ogeessi Kiristiyaanonni hundi hojiilallabaarratti hirmaachuuf itti gaafatamummaa akka qabankan ibse akkamitti?

ˇ Dhugaa Mootummichaa argachuu keessanitti maaltu isinittidhaga�ama? Jireenya keessan keessatti Mootummichaaf dursaakka kennitan argisiisuu kan dandeessan akkamitti?


MIILJALEE

23. Dhugaa Mootummi-chaa argachuu keessanittimaaltu isinitti dhaga�ama?Maal gochuuf murteessita-niittu?24. Wantoota gurguddaaMootummichi guyyootagara dhumaatti raawwatukeessaa inni tokko maali-dha?

QARQARA galaana tokkootti namoonni hedduun Yesusit-ti kan marsan ta�us, inni garuu bidiruu yaabbatee xinnoogara walakkaatti siqe. Maaliif ? Ciisni bishaanichaa sagalee-saa akka guddisuufi namoonni hedduun sun ergaasaa akkagaariitti akka dhaga�an kan godhu ta�uusaa waan beekuufi-dha.—Maarqos 4:1, 2 dubbisi.

2 Duuka buutonni Kiristos warri amanamoon waggoo-ta Mootummichi hundeeffamuusaa duraafi booda turanis,malawwan bu�a qabeessa ta�anitti fayyadamanii misiraachooMootummichaa namoota baay�eedhaaf lallabuudhaan fak-keenya Yesus hordofaniiru. Sabni Waaqayyoo qajeelfamaMootichaa fudhachuudhaan, akkuma haalasaatti teknoolo-jii haaraa uumuu ykn isa warri kaan qopheessanitti fayya-damuusaanii itti fufaniiru. Dhumni sirna kanaa dhufuusaadura hamma danda�ametti namoota baay�eedhaaf dhugaaba�uu barbaanna. (Mat. 24:14) Malawwan namoota bak-ka hundaa jiraniif dhugaa ba�uuf itti fayyadamne tokko tok-ko haa ilaallu. Yeroo kanatti, amantii namoonni yeroo sanamisiraachoo Mootummichaa babal�isaa turan qaban hordo-fuu kan dandeessan akkamitti akka ta�e yaadaa.

Namoota Hedduudhaaf Lallabuu3 Gaazexaa. Obboleessi keenya Raasiliifi hiriyoonnisaa,

ergaa Mootummichaa namoota hedduutti himuuf bara 1879jalqabee Masaraa Eegumsaa maxxansaa turaniiru. Ta�us, Ki-ristos bara 1914 dura gara waggaa kudhaniitiif misiraachi-chi namoota hedduudhaaf akka lallabamu gochuuf jijjiiramatokko tokko gochaa kan ture fakkaata. Jijjiirama akkasii go-chuun kan jalqabame bara 1903tti ture. Bara sanatti afyaa�iituuta tajaajiltoota Pirootestaantii Pensilvaaniyaa kan tureEefrem Leewuliin Iitan, barumsa bu�uuraa Macaafa Qulqul-luurratti Chaarlis Teez Raasilii wajjin yeroo baay�ee falmii go-dhee ture. Iitan xalayaa Raasiliif barreesserratti, “Gaaffiiwwananiifi ati namoota duratti irratti wal falmine tokko tokko . . .

7Mala Ittiin LallabnuMala Namootaaf LallabuufGargaaru HundattiFayyadamuu


Sabni Waaqayyoohamma danda�amenamoota hedduudhaaflallabuuf malaaddaddaatti akkafayyadaman ilaalla

MAL A ITT I IN L ALL ABNU 77

1, 2. (a) Yesus namootahedduudhaaf lallabuufmala akkamiitti fayyada-me? (b) Duuka buutonniKiristos warri amanamoonfakkeenyasaa kan hordofanakkamitti? Maaliif ?3. Namoonni dhugaadhaafdiina ta�an gaazexaatti fay-yadamuu keenyatti akkaaaran kan isaan godhemaalidha?

xiyyeeffannaa namootaa akka harkisan yaadaan ture” jedhee-ra. Raasiliifi hiriyoonnisaas falmiiwwan sun xiyyeeffannaanamootaa akka harkisan yaaduudhaan gaazexaa namoon-ni hedduun dubbisaniifi Za Piitisbargi Gaazet jedhamurrattiakka maxxanfaman qophii godhan. Matadureewwan gaaze-xaa kanarratti ba�an namoota hedduu biratti kan jaallatama-niifi dhugaa Macaafa Qulqulluu ilaalchisee ibsi Raasil kennuamansiisaa waan ta�eef, gaazexichi torban torbaniin haasaainni kennu maxxansuuf gaafate. Jijjiiramni kun namoonnidhugaadhaaf diina ta�an baay�ee akka aaran godhee ture.

4 Utuu baay�ee hin turin, gaazexoonni garabiraanis lalla-ba Raasil maxxansuu barbaadan. Bara 1908tti, Masaraan Ee-gumsaa lallabawwan kun “haala dhaabbataa ta�een gaazexoo-ta kudha tokkorratti” maxxanfamaa akka turan gabaaseera.Ta�us, obboloonni hojii gaazexaa qopheessuurratti muuxan-noo qaban, Raasil waajjira Waldaa kanaa magaalaa Piitisbar-girraa gara magaalaa caalaatti beekamaa taatetti utuu jijjii-ree barumsi Macaafa Qulqulluu gaazexoota hedduurrattiba�uu akka danda�u yaada isaaf dhiheessan. Raasilis yaada ka-naafi wantoota kaanirratti erga xiinxalee booda, bara 1909ttiwaajjira kana gara Biruukiliin, Niiwu Yoorkitti jijjiire. Ku-noo bu�aa akkamii argamsiise? Ji�oota muraasa booda, gaa-zexoonni 400 ta�an haasaawwansaa maxxansuu kan jalqabansi�a ta�u, sana boodas lakkoofsisaanii yeroo yeroodhaan da-balaa ture. Bara 1914 yeroo Mootummichi hundeeffametti,gaazexoonni 2,000 ol ta�an afaan afuriin haasaa Raasiliifibarreeffamoota inni qopheessu maxxansaa turan.

5 Guddina argame kanarraa maal baranna? Yeroo har�aa,obboloonni jaarmiyaa Waaqayyoo keessatti itti gaafata-mummaa qaban gad of deebisuu ilaalchisee fakkeenya Raa-sil hordofuu qabu. Akkamitti? Murtoo cimaa ennaa godhan,gorsa obboloota kaanii tilmaama keessa galchuudhaan kanagochuu danda�u.—Fakkeenya 15:22 dubbisi.

6 Dhugaawwan Mootummichaa gaazexoota sanarrat-ti ba�an jireenya namoota hedduu jijjiiraniiru. (Ibr. 4:12)Fakkeenyaaf, obboleettiin Ooraa Hetiseel jedhamtuufi bara1917tti cuuphamte, namoota hedduu karaa gaazexoota ka-naa dhugaa baratan keessaa tokko turte. Akkas jetteetti:“Ergan heerumee booda gaaf tokko haadhakoo gaafachuufgara Roochistar, Miiniisootaan dhaqe. Yommuun achi ga�u,haatikoo gaazexaa tokkorraa mataduree tokko tokko kutteeutuu baastuun ishee arge. Matadureewwan kun haasaa Raa-sil kenne turan. Isheenis barumsa achirraa argatte natti him-te.” Ooraan, dhugaawwan baratte kana fudhachuudhaan,gara waggaa jaatamaatiif amanamummaadhaan waa�ee Moo-tummaa Waaqayyoo labsaa turteetti.

Bara 1914tti,gaazexoonni 2,000ol ta�an lallabaRaasil qabataniiba�u turan


4, 5. Raasil amala akkamiiqaba ture? Obboloonni ittigaafatamummaa qabanoofakkeenyasaa hordofuu kandanda�an akkamitti?6. Dhugaan Mootummi-chaa gaazexaarratti ba�enama tokko kan tuqeakkamitti?

7 Bara 1916tti, wantoonni lama obboloonni itti gaafa-tamummaa qaban gaazexaatti fayyadamanii misiraachichababal�isuusaanii akka dhiisan godhaniiru. Tokkoffaa, wa-raanni yeroo sana ture, meeshaalee maxxansaaf gargaaranargachuun rakkisaa akka ta�u godhee ture. Bara 1916tti, ku-taan gaazexaa keenyaa inni Biritaaniyaatti argamu rakki-na yeroo sanaa ilaalchisee akkas jedheera: “Yeroo ammaattiLallaba kana kan maxxansan gaazexoota 30 ol ta�anidha.Gatiin waraqaa dabalaa waan jiruuf yeroo gabaabaa kees-satti lakkoofsi gaazexoota kanaa hir�achuunsaa hin oolu.”Inni lammaffaanimmoo, Onkoloolessa 31, 1916tti Raasildu�uusaa ture. Kanaan kan ka�es Masaraa Eegumsaa Mud-dee 15, 1916rratti beeksisni, “Amma obboleessi keenya Raasilwaan du�eef, lallabni [gaazexootarratti] ba�u guutummaattini dhaabata” jedhu ba�ee ture. Karaa kanaan lallabuun kandhaabate ta�us, mala garabiraa kan akka fiilmii “Footoo Di-raamaa oov Kiri�eeshin” jedhamuun lallabuun bu�aa gaariiargamsiisuusaa itti fufeera.

8 Fakkiiwwan bifa fiilmiitiin dhihaatan. Raasiliifi hi-riyoonnisaa fiilmii “Footoo Diraamaa oov Kiri�eeshin” je-dhamuufi bara 1914tti ba�e qopheessuuf gara waggaa sadiifhojjechaa turaniiru. (Fak. 21:5) Fiilmiin yeroo sanatti ‘Di-raamaa’ jedhamu kun, fakkiiwwan socho�an, sagaleewwanwaraabamaniifi islaayidoota halluu garaagaraa qaban kanof keessatti qabatedha. Seenaa Macaafa Qulqulluu fiilmii-dhaan waraabame kana keessatti namoonni hedduun kanhirmaatan si�a ta�u, fakkiin bineeldotaas itti dabalamee ture.Yaanni gabaasa bara 1913tti dhihaaterraa fudhatame tokkoakkas jedha: “Kutaa fiilmichaa isa seenaa Nohi ibsu sagalee-fi fakkiidhaan qindeessanii hojjechuuf, paarkii bineensonniitti eegaman dhaqanii suuraa kaasuun barbaachisee ture.”Artistoonni Landan, Niiwu Yoork, Paarisiifi Filaadelfiyaa-dhaa walitti qabamanimmoo islaayidoota garaagaraa diraa-maa kana keessatti argamaniifi dhibbaan lakkaa�aman har-kasaaniitiin kaasuudhaan irratti hirmaataniiru.

9 Fiilmii “Footoo Diraamaa” jedhamu qopheessuuf yeroo-fi qarshii hammanaa dhangalaasuun kan barbaachise maalii-fi? Walga�iiwwan gurguddaa bara 1931tti walittaansuudhaangodhamanirratti ibsi ejjennoo akkas jedhu qabu ba�ee ture:“Gaazexoonni Ameerikaa oduufi sagantaasaanii kaanirrattifakkiiwwan kaartuuniifi fakkeenyotatti, akkasumas fakkiiw-wan socho�anitti fayyadamuudhaan ilaalcha uummataa jijjii-ruurratti milkaa�ina guddaa argataniiru. Nuyis fakkiiwwanbaay�ee jaallatamaniifi akka haalasaatti jijjiiraman kun faayi-daa guddaa akka qaban ni amanna. Kanaaf Macaafa Qul-qulluu lallabuufi barsiisuurratti yeroo yeroodhaan jijjiirama


7. Obboloonni itti gaafa-tamummaa qabangaazexaatti fayyadamuuilaalchisee irra deebi�aniikan itti yaadan maaliifi?8. Fiilmii “Footoo Diraa-maa Oov Kiri�eeshin”jedhamu qopheessuunmaalfaa dabalata ture?9. Fiilmii “Footoo Diraa-maa” qopheessuuf yeroofiqarshii hedduu dhangalaa-suun kan barbaachisemaaliifi?

gochaa kan deemnu si�a ta�u, fiilmiiwwan islaayidii hojii kanahojjechuuf bu�a qabeessa akka ta�an itti amanuudhaan malakana guutummaatti itti fayyadamna.”

10 Bara 1914tti, fiilmiin “Footoo Diraamaa” jedhamuguyyaa guyyaadhaan magaalota 80 keessatti argisiifamature. Yuunaayitid Isteetisiifi Kaanaadaa keessatti namoonnigara miliyoona saddeetii ta�an fiilmii kana ilaalaniiru. Wag-guma sanatti fiilmiin kun, biyyoota Awustiraaliyaa, Biri-taaniyaa, Deenmaarki, Fiinlaandi, Jarman, Niiwu Ziilaandi,Noorweey, Siwiidiniifi Siwiizarlaanditti argisiifameera. Fiil-miin kun fakkiiwwan socho�an utuu hin dabalatin bifa sal-phaa ta�een qophaa�ee magaalota xixinnootti argisiifameera.Fiilmii “Yureekaa Diraamaa” jedhamu kana qopheessuun,baasii hedduu kan hin gaafanne si�a ta�u, bakka barbaada-mutti geessuufis salphaa ture. Bara 1916tti, fiilmiin “Footoo

Meeshaa fiilmiin“Footoo Diraamaa”ittiin argisiifamu

Islaayidootadaawwitii fiilmii“Footoo Diraamaa”


10. Fiilmiin “Footoo Diraa-maa” hammam bal�inaanargisiifameera?

Diraamaa” ykn “Yureekaa Diraamaa” jedhamu, afaan Ar-meeniyaa, Daano Noorweey, Faransaay, Jarman, Giriik, Xaa-liyaan, Poolaandi, Ispeeniifi afaan Siwiidinitti hiikameera.

11 Fiilmiin “Footoo Diraamaa” afaan Faransaayitti hii-kame, Chaarlis Roonar isa umriinsaa waggaa 18 ta�errattidhiibbaa gaarii geessiseera. Chaarlis, “Fiilmiin kun magaa-laa ani dhaladhetti, jechuunis biyya Faransaay, kutaa bul-chiinsa Alsaas, magaalaa Koolmar keessatti kan dhihaate si�ata�u, dhugaa Macaafa Qulqulluu karaa ifa ta�een kan ibsuta�uunsaa baay�ee na ajaa�ibsiise” jedheera.

12 Kanaan kan ka�es Chaarlis cuuphamee, bara 1922tti ta-jaajila yeroo guutuu jalqabe. Hojiinsaa inni jalqabaa fiilmiin“Footoo Diraamaa” biyya Faransaayitti yommuu dhihaatugargaarsa gochuu ture. Chaarlis waa�ee hojiisaa akkas jechuu-dhaan ibseera: “Hojii hedduun kan naa kenname si�a ta�u, vaa-yooliinii nan taphadha, tajaajilaa herregaafi tajaajilaa barreef-famaa ta�ees nan hojjedhan ture. Sagantichi jalqabamuusaadura namoota keessumsiisuuf ramadameen ture. Yeroo bo-qonnaattimmoo namoota achitti argamaniif barreeffamootaraabsina turre. Toora galma sana keessa jiru hundarratti ob-boleessa ykn obboleettii tokko tokko ramadna turre. Ob-boloonni kun barreeffamoota kaasuutti baatanii namootatoora isaaniif ramadame keessa jiran hundaaf kennu. Kanamalees, balbala galma sanaarra barreeffamoonni hedduunminjaalarra ni kaa�amu turan.” Bara 1925tti Chaarlis, Bet�elBiruukiliin, Niiwu Yoorkitti argamutti akka tajaajilu waama-me. Achittis buufata raadiyoo haaraa Dabliiwu Bii Bii Aarrijedhamu keessatti tuuta orkeestiraa tokko akka geggeessu ra-madame. Fakkeenya obboleessa keenya Chaarlis erga qorreebooda, ‘Anoo ergaa Mootummichaa babal�isuuf jecha hojiinaaf kennamu kamiyyuu hojjechuuf fedhii qabaa?’ jennee ofgaafachuu dandeenya.—Isaayaas 6:8 dubbisi.

13 Raadiyoo. Bara 1920niitti fiilmii “Footoo Diraa-maa” argisiisuun hir�achaa kan dhufe si�a ta�u, raadiyoongaruu misiraachoo Mootummichaa babal�isuurratti shoo-ra guddaa taphachuu jalqabe. Ebla 16, 1922, Raazarfor-di yeroo jalqabaatiif buufata raadiyoo Filaadelfiyaa, Pen-silvaaniyaa bakka Meetirooppooliitaan Ooppeeraa Haawusjedhamurraa haasaa dhiheesse. Yeroo kanatti tilmaamaannamoonni 50,000 ta�an haasaa, “Namoonni Amma Jira-niifi Miliyoonaan Lakkaa�aman Matumaa Hin Du�an” je-dhu dhaggeeffataniiru. Bara 1923tti, sagantaa walga�ii gud-daa raadiyoodhaan dabarsuun ni jalqabame. Obboloonniitti gaafatamummaa qaban buufatawwan raadiyoo kaa-nitti fayyadamuu malees, buufata raadiyoo mataa keenyaaijaarrachuun akka barbaachisu murteessuudhaan, Istaatan

Bara 1914tti,fiilmiin “FootooDiraamaa” galmanamoonnihedduun keessattiwalga�anittiargisiifama ture


11, 12. Fiilmiin “FootooDiraamaa” jedhamu dar-gaggeessa tokkorrattidhiibbaa akkamii geessise?Dargaggeessi kun fakkee-nya akkamii nuu ta�a?13, 14. Raadiyoon misi-raachicha babal�isuuf kangargaare akkamitti? (Saan-duqa “Sagantaa RaadiyooDabliiwu Bii Bii Aarri”jedhuufi “Walga�ii GuddaaSeena Qabeessa Ta�e”jedhus ilaali.)

Aaylaandi, Niiwu Yoorkitti buufata raadiyoo kan ijaaran si�ata�u, maqaa Dabliiwu Bii Bii Aarri jedhuun galmeeffameera.Tamsaasni kan eegale Guraandhala 24, 1924tti ture.

14 Masaraan Eegumsaa Muddee 1, 1924 kaayyoo Dablii-wu Bii Bii Aarri akkas jechuudhaan ibseera: “Malawwan mi-siraachoo Mootummichaa babal�isuuf hamma yoonaatti ittifayyadamne keessaa inni guddaaniifi baasii hedduu hin gaa-fanne raadiyoo akka ta�e ni amanna. Gooftaan, misiraachookana babal�isuuf buufatawwan raadiyoo garabiraa ijaaruunbarbaachisaadha yoo jedhe, karaa gaariidha jedheen qarshiinuu qopheessa.” (Far. 127:1) Bara 1926tti, sabni Yihowaabuufata raadiyoo ja�a qabaachuu danda�aniiru. Lamaansaa-nii Yuunaayitid Isteetisitti, jechuunis Dabliiwu Bii Bii Aar-ri, Niiwu Yoorkitti, Dabliiwu Oo Aarri Diinimmoo naannooChiikaagootti argamu turan. Warri hafan arfan, Kaanaadaakeessaa Albartaa, Biriitish Kolombiyaa, Ontaariyoofi Saas-kaachiwaanitti argamu turan.

15 Geggeessitoonni Saba Kiristiyaanaa garuu, sagantaanraadiyoo dhugaa Macaafa Qulqulluu babal�isuuf gargaarukanatti hin gammanne. Albart Hofmaan inni hojii buufataraadiyoo Saaskaachiwaan, Kaanaadaa keessa jiru akka gaariit-ti beeku akkas jedheera: “Namoonni hedduun waa�ee Barat-toota Macaafa Qulqulluu [maqaa Dhugaa Baatonni Yihowaayeroo sana itti waamamanidha] beekuu jalqaban. Hammabara 1928tti mala kanatti fayyadamuudhaan akka gaariittidhugaa ba�uun danda�amus, geggeessittoonni amantii abboo-tii taayitaarratti dhiibbaa gochuudhaan buufatawwan raadi-yoo Barattoota Macaafa Qulqulluu Kaanaadaa keessa jiranheyyamnisaanii akka jalaa fudhatamu godhan.”

16 Buufanni raadiyoo keenya Kaanaadaa ture hundi kancufame ta�us, buufata raadiyoo warra kaaniitti fayyadamuu-dhaan haasaa Macaafa Qulqulluurratti hundaa�e dabarsuunitti fufee ture. (Mat. 10:23) Barruun Masaraa Eegumsaafi ZaGooldan Eej ( yeroo ammaatti Dammaqaa! jedhama) maqaabuufatawwan raadiyoo dhugaa Macaafa Qulqulluu babal�i-san qabatanii kan ba�an si�a ta�u, babal�istoonni manaa garamanaatti yommuu tajaajilan barruulee kanatti fayyadama-nii namoonni haasaa raadiyoodhaan darbu akka dhaggeeffa-tan jajjabeessu turan. Kun bu�aa akkamii argamsiise? Bulatii-niin Amajjii 1931 akkas jedheera: “Hojiin tamsaasa raadiyoo,obboloota manaa gara manaatti tajaajilan kakaasuudhaanmichuu gaarii isaaniif ta�eera. Namoonni baay�een haasaaobboleessi keenya Raazarfordi kenne waan dhaggeeffataniifkitaaba isaaniif kennamu gammachuudhaan akka fudhatangabaasawwan gara waajjira keenyaatti ergaman ibsaniiru.”

Bara 1922tti,tilmaamaannamoonni 50,000ta�an haasaamataduree,“NamoonniAmma JiraniifiMiliyoonaanLakkaa�amanMatumaa HinDu�an” jedhuraadiyoodhaandhaggeeffataniiru


15, 16. (a) Kaanaadaattigeggeessitoonni amantiibuufata raadiyoo keenyar-ratti tarkaanfiin akkamiiakka fudhatamu godhan?(b) Barumsi raadiyoo-dhaan darbuufi tajaajillimanaa gara manaa kaay-yoo tokko galmaan ga�uufkan gargaaran akkamitti?

Barri 1931 yeroo yoomiyyuu caa-laa buufata raadiyoo baay�ee-dhaan walga�ii guddaan itti darbe-dha. Kutaan muraasni walga�iiseena qabeessa ta�eefi Adooles-sa 24-30tti Kolombos, Ohaayoo,Yunaayitid Isteetisitti godhame ka-

naa, buufatawwan raadiyoo 450ol ta�aniifi Awustiraaliyaa, Kaanaa-daa, Awurooppaafi Yunaayitid Is-teetisitti argamaniin tamsaafa-meera. Maqaa Dhugaa BaatotaYihowaa jedhuun waamamuu kanjalqabnes walga�ii kanarratti ture.

WALGA� I I GUDDAA SEENAQABEESSA TA�E

SAGANTAAN raadiyoo Dabliiwu Bii Bii Aarribarumsaafi faarfannaa Macaafa Qulqulluurrattihundaa�e dabarsa. Sagantaa “Addunyaa Marar-raa” jedhus ni tamsaasa ture. Kanaaf, obboloon-ni oduu kana qindeessan gabaasa tajaajila oduuaddunyaa maraarraa argatan walitti qabu turan.Matadureen “Haasaawwan Tajaajilaan Dargag-geessa Ta�e Tokko Dhiheessu” jedhus karaa sa-gantaa raadiyoo kanaa ni darba ture. Inni kaa-nimmoo, “Yeroo Qayyabannaa Macaafa

Qulqulluu” jedhama ture. Sagantaa kanarrattiDhugaa Baatonni qayyabannaa MacaafaQulqulluu maatiidhaaf fakkeenya ta�u dhiheessu.Raadiyoon Dabliiwu Bii Bii Aarri diraamaaMacaafa Qulqulluufi wantoota mana murtiittisaba Yihowaa mudatan hojiin argisiisaan dhi-heessa. Hojiin argisiisni kun, mormii kan kakaa-san geggeessitoota amantii akka ta�aniifi abboo-tiin murtiis murtoo sirrii ta�e akka hin kenninesaaxila ture.

SAGANTAA RAADIYOO DABLI IWU BI I B I I AARRI

Bulatiiniin, tamsaasni raadiyoofi tajaajilli manaa gara ma-naa “malawwan lamaan lallaba jaarmiyaa Gooftaa beeksi-san” akka ta�an ibseera.

17 Bara 1930niitti buufatawwan raadiyoo warra kaaniit-ti fayyadamuun keenya mormii cimaa kaasee ture. Kanaafgara dhuma bara 1937tti, sabni Yihowaa haalawwan jij-jiiramaa jiranii wajjin karaa walsimuun tarkaanfii fudha-tan. Raadiyootti fayyadamuu dhiisanii, tajaajila manaa garamanaarratti xiyyeeffachuu jalqaban. [1] Haata�u malee, iddoofagoofi naannoo dhiibbaan siyaasaa hin jirretti raadiyoonergaa Mootummichaa babal�isuudhaan shoora guddaa ta-phachuusaa itti fufee ture. Fakkeenyaaf, bara 1951 hanga1991tti, buufanni raadiyoo Dhiha Barliin, Jarmanitti arga-mu tokko, yeroo yeroodhaan haasaa Macaafa Qulqulluur-ratti hundaa�e dabarsuudhaan namoonni yeroo sanatti BahaJarmanitti argaman ergaa Mootummichaa akka dhaga�angochaa tureera. Buufanni raadiyoo biyyoolessaa Suriinaam,Kibba Ameerikaatti argamu, bara 1961 jalqabee waggaa sod-domaa oliif torban torbaniin daqiiqaa 15f dhugaa Macaa-fa Qulqulluu dabarsaa tureera. Bara 1969 hanga 1977tti,jaarmiyaan Yihowaa mataduree, “Caaffanni Qulqullaa�aanHundinuu Faayida Qabeessadha” jedhuun sagantaalee raa-diyoo 350 ol ta�aniifi walitti aansanii dhihaataniin dabarsaatureera. Sagantaaleen kun bulchiinsota Yunaayitid Isteetis48 keessatti buufatawwan raadiyoo 291n dabarfamu turan.Bara 1996tti, buufanni raadiyoo Appiyaa magaalaa guddit-tii Saamoo�aa ishee Kibba Paasifiik jirtutti, torban torbaniinsagantaa “Gaaffiiwwan Macaafa Qulqulluu Keetiif DeebiiArgachuu” jedhu dabarsaa ture.

18 Gara dhuma jaarraa 20ffaatti garuu raadiyootti fayya-damanii misiraachicha babal�isuun ni hafe. Haata�u malee,teknoolojii haaraan namoota hedduudhaaf dhugaa ba�uufgargaaru tokko ni uumame.

19 Intarneetii. Bara 2013tti, namoonni biliyoona 2.7 olta�an, jechuunis uummata addunyaa keessaa harka 40 kanta�an Intarneetiitti akka fayyadaman beekame. Ragaawwantokko tokko akka ibsanitti, namoonni gara biliyoona la-maa ta�an gosa moobaayilii ismaartifoon ykn taabileetii je-dhamutti fayyadamuudhaan Intarneetiitti akka fayyadamantilmaamama. Lakkoofsi kun addunyaa maratti dabalaa kandhufe ta�us, yeroo ammaatti gama kanaan caalaatti guddin-ni argamaa kan jiru Afriikaatti si�a ta�u, namoonni miliyoo-na 90 ol ta�an karaa moobaayilii Intarneetiitti fayyadamaajiru. Haalli kun karaan namoonni hedduun odeeffannoo ittiargatan guutummaatti akka jijjiiramu godheera.

[1] Bara 1957tti, obboloonni ittigaafatamummaa qaban buufanni raa-diyoo Dabliiwu Bii Bii Aarri jedhamuufiNiiwu Yoorkitti argamu akka cufamumurteessan.


MIILJALEE

17, 18. Haalawwan kan jij-jiiraman ta�us, raadiyoonshoora guddaa taphachuu-saa kan itti fufe akkamitti?19, 20. Sabni YihowaaWeeb saayitii jw.orgjedhamu kan qopheessanmaaliifi? Kunoo bu�aaakkamii argamsiisaa jira?(Saanduqa “JW.ORG”jedhus ilaali.)

s

KAN ITTIFAYYADAMAN:Guyyaa guyyaadhaannamoonni 750,000ol ta�an Weeb saayitiijw.org jedhamu ni ilaalu

BAAFATA AFAANII:Afaan 300 oliinargachuun nidanda�ama

WANTOOTAQOPHAA�AN:Afaan 520 oliingaragalfachuunni danda�ama

JI�A JI�AAN KANGARAGALFAMAN:Viidiyoo gaggabaabaagara miliyoona 3,kitaabota garamiliyoona 3, barruuleegara miliyoona 4fiwantoota sagaleedhaanqophaa�an garamiliyoona 22

Odeeffannoon kunhundi kan bara 2013ti

[2] Fiilmiin “Footoo Diraamaa” jedha-mu fakkiiwwan socho�an tokko tokkokan dabalatu ture.

MALAWWAN

NAMOOTAHEDDUUDHAAFITTIIN LALLABNE

(Waggaan caqasame bara mala kanattifayyadamuu jalqabne argisiisa)

1903Lallabagaazexaarrattiba�u

1914Fiilmii “FootooDiraamaa oovKiri�eeshin”[2]

1922Raadiyoo

1933Konkolaattotameeshaa sagaleeguddisu qaban

1936Beeksisararraafataniideeman

1900 1910 1920 1930 1940

MIILJALEE

20 Sabni Yihowaa bara 1997 kaasee, mala namoota hed-duu argachuuf gargaaru kanatti fayyadamuu jalqaban. Bara2013tti, Weeb saayitiin jw.org jedhamu gara afaan 300tiinqophaa�uu kan jalqabe si�a ta�u, afaan 520 oliin barreeffa-ma Macaafa Qulqulluurratti hundaa�e garagalfachuun akkadanda�amus qophiin godhameera. Guyyaa guyyaadhaan na-moonni 750,000 ol ta�an Weeb saayitii kanatti ni fayyadamu.Viidiyoowwan ilaaluu malees, ji�a ji�aan kitaabota miliyoo-na 3 ol ta�an, barruulee miliyoona 4 ol ta�aniifi wantoota sa-galeedhaan qophaa�an miliyoona 22 ol ta�an ni garagalfatu.

21 Weeb saayitiin keenya biyyoota hojiin lallabaa keenyaittifamettillee mala guddaa misiraachicha babal�isuuf gar-gaaru ta�eera. Fakkeenyaaf, jalqaba bara 2013tti, namni Sii-naa jedhamu Weeb saayitii jw.org erga ilaalee booda, waajjiramuummee Yunaayitid Isteetisitti argamutti bilbiluudhaanwaa�ee Macaafa Qulqulluu odeeffannoo dabalataa gaafate.Gaaffiisaa kana adda kan godhe maalidha? Siinaan amantiiMusiliimaa kan hordofu si�a ta�u, biyya hojiin keenya itti it-tifame tokkotti mandara baadiyyaa fagoo jirtu keessa jiraa-ta. Kanaan kan ka�es, Siinaan Dhugaa Baatuu YunaayitidIsteetisitti argamu tokkoo wajjin torbanitti si�a lama Macaa-fa Qulqulluu akka qayyabatu qophiin ni godhameef. Qay-yabannaan kunis viidiyoo Intarneetiitti fayyadamuudhaangeggeeffama ture.

Dhuunfaatti Namoota Barsiisuu22 Malli namoota hedduudhaaf dhugaa ba�uuf itti fayya-

damne kamiyyuu, jechuunis gaazexaan, fiilmiin “Footoo Di-


21. Muuxannoo Siinaarraabarumsa akkamii argattan?22, 23. (a) Malawwannamoota baay�eedhaafdhugaa ba�uuf itti fayya-damne, tajaajila manaagara manaa bakka bu�uuni danda�uu? (b) Mootichicarraaqqii keenya kaneebbise akkamitti?

1954Fakkiiwwan socho�an

1990Viidiyoowwan

1997Intarneetii

2011Magaalaagurguddaattilallabuu

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

raamaa,” sagantaan raadiyoofi Weeb saayitiin keenya tajaaji-la manaa gara manaatti goonu bakka bu�uu hin danda�an.Maaliif ? Fakkeenya Yesus waan hordofnuufidha. Yesus na-moota hedduudhaaf lallabuu caalaa, dhuunfaatti namootagargaaruurratti xiyyeeffateera. (Luq. 19:1-5) Bartoonnisaasakkas akka godhan kan leenjise ta�uusaarrayyuu, ergaa dub-batan isaanitti himeera. (Luqaas 10:1, 8-11 dubbisi.) Ak-kuma Boqonnaa 6ffaarratti ilaalle, obboloonni itti gaafa-tamummaa qaban, tajaajiltoonni Yihowaa dhuunfaadhaannamootaaf akka lallaban jajjabeessu.—HoE. 5:42; 20:20.

23 Mootummichi erga hundeeffamee waggaa dhibba tok-ko booda, babal�istoonni miliyoona 7.9 ol ta�an waa�ee kaay-yoo Waaqayyoo dammaqinaan namoota barsiisaa jiru. Moo-tichi malawwan Mootummicha beeksisuuf itti fayyadamnehunda akka eebbise hin shakkisiisu. Akkuma boqonnaa it-taanurratti ilaallu, Mootichi meeshaalee misiraachoo Moo-tummichaa saba, gosaafi afaan dubbatamu hundumaatiif lal-labuuf nu gargaaranis nuu qopheesseera.—Mul. 14:6.


ˇ Gaazexaa, fakkiiwwan socho�an, raadiyoofi Intarneetiittifayyadamuu wajjin haala wal qabateen wantoonniMootummichi dhugumaan kan jiru ta�uusaa isiniifmirkaneessan tokko tokko kamfa�i?

ˇ Tajaajila manaa gara manaarratti kan xiyyeeffannu maaliifi?


NAMOONNI gara Yerusaalem dhaqan wanta dhaga�aa jiranamanuu hin dandeenye. Namoonni Galiilaa afaan biyya or-maa akka gaariitti dubbachaa kan jiran si�a ta�u, wanti isaandubbachaa jiran kunis xiyyeeffannaa namoota isaan dhag-geeffatanii harkiseera. Dh.K.B. bara 33 guyyaa Phenxeqos-teetti duuka buutonni Kiristos dinqiidhaan afaan garagaraadubbachaa kan turan si�a ta�u, kunimmoo gargaarsa Waaqay-yoo akka qaban kan mirkaneessu ture. (Hojii Ergamootaa2:1-8, 12, 15-17 dubbisi.) Misiraachoo isaan guyyaa sanattilallaban namoonni baay�een kan dhaga�an si�a ta�u, sana boo-das guutummaa Bulchiinsa Roomaa keessatti babal�ateera.—Qol. 1:23.

2 Yeroo har�aatti sabni Waaqayyoo dinqiidhaan afaangaragaraa akka hin dubbanne beekamaadha. Ta�us, haalajaarraa jalqabaarra caaluun afaan 670 oliin ergaa Mootum-michaa hiikaa jiru. (HoE. 2:9-11) Sabni Waaqayyoo barreeffa-moota baay�ee afaan hedduudhaan qopheessuudhaan ergaanMootummichaa hamma handaara lafaatti akka lallabamugodhaniiru.[1] Kunis Yihowaan, Yesus Kiristos Mootichattifayyadamee hojii lallabaa keenya qajeelchaa akka jiru kanmirkaneessudha. (Mat. 28:19, 20) Waa�ee meeshaalee waggoo-ta 100 darbanitti hojii kana raawwachuuf itti fayyadamneeyommuu ilaallu, Mootichi dhuunfaatti namootaaf xiyyeef-fannaa akka kenninu irraa jalaan akkamitti akka nu leenji-se, akkasumas Macaafa Qulqulluu akka barsiisnu akka nujajjabeesse qalbeeffadhaa.—2 Xim. 2:2.

Mootichi Tajaajiltoonnisaa Sanyii DhugaaAkka Facaasan Isaan Hidhachiiseera

3 Yesus “dubbii mootummichaa” sanyiitti, garaa na-maammoo biyyootti fakkeesseera. (Mat. 13:18, 19) Akkumanamni biqiltuu dhaabu tokko, biyyoo laaffisuufi sanyiidhaafqopheessuuf meeshaalee garaagaraatti fayyadamu, sabni Yi-howaas garaan namoota miliyoonaan lakkaa�amanii ergaa

8Meeshaalee LallabaaNamoota Addunyaa MarattiArgamaniif BarreeffamootaQopheessuu


Yihowaan meeshaaleenamoota saba, gosaafiafaan garaagaraa qabanbarsiisuuf gargaarannuu qopheessuusaaakka itti fufe ilaalla

[1] Waggaa kudhan darbe keessattiqofa, sabni Yihowaa barreeffamootaMacaafa Qulqulluurratti hundaa�anbiliyoona 20 ol maxxansaniiru. Kanamalees, addunyaa maratti namoonnibiliyoona 2.7 ol ta�aniifi Intarneetiittifayyadaman Weeb saayitii keenya jw.orgjedhamutti fayyadamuu danda�u.


MIILJALEE

1, 2. (a) Jaarraa jalqabaat-ti misiraachichi guutum-maa Bulchiinsa Roomaakeessatti akka babal�atukan gargaare maal ture?(b) Yeroo keenyatti gargaar-sa Yihowaa akka qabnuwanti argisiisu maalidha?(Saanduqa “MisiraachichaAfaan 670 Oliin Lallabuu”jedhu ilaali.)3. Hojii lallabaa keenyarrat-ti meeshaalee garaagaraattikan fayyadamu maaliifi?

BARA 2000tti Qaamni Olaanaan tuutawwan hiik-kaa addunyaa maratti argamaniif leenjiin akkakennamu godhee ture. Sadarkaan inni jalqabaa,barsiisota 25 ta�aniin, obboloota hojii hiikkaaafaan 182n hojjetaniifi 1,944 ta�an ji�a sadiif afaanIngiliffaa ilaalchisee beekumsa dabalataa akka ar-gatan gochuu ture. Leenjiin kun obboloonni hojiihiikkaa jalqabuusaanii dura yaada Ingiliffaan qo-phaa�e akka gaariitti akka hubatan isaan gargaa-reera. Kana malees, akkaataa ijaarsaa, miiraafikaayyoo barreeffama tokkoo hubachuuf, akkasu-mas namoota barreeffamni kun qophaa�eef addabaasanii beekuuf isaan gargaareera.Leenjii lammaffaanimmoo bara 2001tti obboloo-ta hojii hiikkaarratti muuxannoo qabaniin kenna-mee ture. Leenjiin kun malawwan hiikkaarrattikan xiyyeeffatu ture. Yeroo ammaatti tuutawwanhiikkaa addunyaa maratti argaman hundi leenjiikana argachaa jiru.Qaamni Olaanaan leenjiiwwan akkasii qindees-suu malees, Kutaa Gargaarsa Hiikkaa tokko hun-deesseera. Tuutni hiikkaa tokko afaan irraa hiika-mu hubachuuf gargaarsi yoo isa barbaachise yknmala hiikkaa isa kamitti fayyadamuu akkadanda�u ilaalchisee shakkii yoo qabaate, gaaffiisaaiimeeliidhaan gara kutaa kanaatti erguu danda�a.Gaaffiin kun barreeffama sanarratti jijjiirama go-chuu kan gaafatu yoo ta�e, Kutaan GargaarsaHiikkaa kun kutaa barreeffama kana qindeesseykn adda durummaadhaan qopheessee wajjin ir-

ratti mari�ata. Gaaffiin kun deebii erga argateebooda, deebiinsaa tuuta gaaffii kana gaafateefqofa utuu hin ta�in, tuutawwan addunyaa marattibarreeffama sana hiikaa jiran hundaaf yerumasana ergama. Deebiinsaa haala hiiktonni hundisalphaatti argachuu danda�aniin kaa�ama. Akkakanaan tuutni rakkinni kanaa wajjin wal fakkaatuisa mudate kamiyyuu, qajeelfama kenname ka-narraa faayidaa argachuu danda�a.Leenjiin kun obboloota hojii hiikkaarratti hirmaa-tan kan gargaare akkamitti? Obboleessi tokkoakkas jedheera: “Leenjiin kun, barreeffama irraahiiknu ilaalchisee mala addaddaatti akka fayya-damnu mirga nuu kenneera; ta�us yaada barre-effama sanaa yaada mataa keenyaatiin akka hinkeenyes daangaa kaa�eera. Amma hojii hiikkaawajjin haala wal qabateen rakkina guyyaa guyyaa-dhaan nu mudatu hiikuuf guutummaatti akkaqophoofne nutti dhaga�ama; kunis rakkina gamakanaan nu mudatuuf eessaa furmaata akka bar-baannu, filannaa akkamii akka qabnuufi yoomgaafachuu akka qabnu akka gaariitti nu huba-chiiseera.”Bara 2013tti, obboloonni 2,700 ol ta�an iddoow-wan 190tti hojii hiikkaarratti hirmaachaa kan ji-ran si�a ta�u, misiraachichi afaan 670 ol ta�uunakka babal�atu gargaaraa jiru. Hojiin guddaankun hojjetamuu kan danda�e gargaarsa Yesus Ki-ristos Mootichaa waan qabnuuf qofadha.—Mat.28:19, 20; Mul. 14:6.

MISIRAACHICHA AFAAN 670 OLI IN LALL ABUU

Tuuta hiiktotaaTimoor Lestee

Mootummichaa akka fudhatu qopheessuuf meeshaalee ga-raagaraatti fayyadamaniiru. Meeshaalee kana keessaa tokkotokko yeroo muraasaaf qofa kan tajaajilan turan. Meeshaa-leen kan akka kitaabaafi barruulee garuu, ammayyuu hojiiguddaa hojjechuusaanii itti fufaniiru. Mala hedduu namoo-ta baay�eedhaaf dhugaa ba�uuf gargaaruufi boqonnaa dar-berratti ilaallerraa haala adda ta�een, meeshaaleen kun hun-di babal�istoonni Mootummichaa dhuunfaadhaan namootaakka mariisisan isaan gargaaraniiru.—HoE. 5:42; 17:2, 3.

4 Haasaawwan waraabaman. Bara 1930nii hanga1940niitti, babal�istoonni foonogiraafiitti fayyadamanii haa-saawwan Macaafa Qulqulluurratti hundaa�an namoota dha-geessisaa turaniiru. Dheerinni haasaawwan waraabaman ka-naa daqiiqaa shanii gad ture. Kana malees yeroo tokko tokkomataduree kan akka “Sillaasee,” “Iddoo Lubbuun Dhiphi-naan Itti Qulqulleeffamtu” fi “Mootummaa” jedhu qabu tu-ran. Wantoonni waraabaman kun faayidaarra kan oolan ak-kamitti ture? Obboleessi keenya Kilaatan Wuudwoorz, innibara 1930tti Yunaayitid Isteetisitti cuuphame akkas jedhee-ra: “Foonogiraafii shaanxaa xinnoo fakkaattu, shiboo mara-meefi wanta irra kaa�anii sirriitti taphachiisuu danda�an baa-dheen deeman ture. Achiis manaa gara manaatti yommuuntajaajilu, foonogiraaficha banuudhaan isa ittiin taphachiisansana sirreesseen bilbila balbalaa tuqa ture. Yommuu abbaanmanichaa balbala banu, ‘Ergaa barbaachisaa tokko utuun sidhageessisee natti tola’ jedheen itti hima.” Namoonni deebiiakkamii kennu turan? Obboleessi kun akkas jedheera: “Ye-roo baay�ee deebii gaarii kennu. Yeroo garabiraammoo bal-

Bara 1940tti, haasaanaddaddaa 90 ol ta�u koppiimiliyoona tokkoo ol ta�uunsagaleedhaan waraabameeture

Toorontoo, Kaanaadaakeessatti foonogiraafiifimeeshaalee sagalee oomishuu


4, 5. Foonogiraafiitti kanfayyadamne akkamitti?Ta�us hanqina akkamii qabature?

balasaanii narratti cufu. Yeroo tokko tokkommoo foonogi-raafii gurguraa waanan jiru isaanitti fakkaata ture.”

5 Bara 1940tti, haasaan addaddaa 90 ol ta�u koppii mili-yoona tokkoo ol ta�un sagaleedhaan waraabamee ture. JoonBaar inni yeroo sana Biritaaniyaa keessatti qajeelchaa tureefiyeroo boodammoo miseensa Qaama Olaanaa ta�ee tajaajileakkas jedheera: “Bara 1936 hanga 1945tti foonogiraafiin hi-dhata tajaajilaakoo naaf ta�ee ture. Yeroo sana guyyaan mee-shaa kana hin qabannetti maal akkan godhun wallaalan ture.Balbala namootaa duratti sagalee obboleessa keenya Raazar-fordi dhaggeeffachuun baay�ee kan nama jajjabeessu ta�uu-saarrayyuu, waanuma qaamaan na bira jiru natti fakkaatature. Haata�u malee, malli kun yeroo tajaajilarratti namootabarsiisnutti garaasaanii tuquuf hin dandeessisu ture.”

6 Kaardii ittiin dhugaa ba�an. Bara 1933 jalqabeebabal�istoonni yommuu manaa gara manaatti tajaajilan kaar-dii kanatti akka fayyadaman jajjabeeffamu turan. Kaardiinkun dalgisaa gara seentiimeetira 7.6, dheerinnisaammoo garaseentiimeetira 12.7 si�a ta�u, ergaa Macaafa Qulqulluu gabaa-baa ta�e kan qabate si�a ta�u, barreeffama Macaafa Qulqul-luu namni haasofsiisnu fudhachuu danda�urratti ibsa kennature. Babal�isaan tokko kaardicha nama haasofsiisu sanaafkennuudhaan akka dubbisu isa gaafata ture. ObboleettiinLiiliyaan Kaameruud jedhamtuufi yeroo booda misiyooniitaatee Porto Riikoofi Arjantiinaatti tajaajilte, “Hojiin kaar-diitti fayyadamanii dhugaa ba�uu baay�ee natti tolee ture” jet-teetti. Akkas kan jette maaliifi? “Akka gaariitti nama haa-sofsiisuu kan dandeenyu hunda keenya hin turre. Kanaaf,akkamitti namootatti dhihaachuu akkan danda�u na barsii-seera” jetteetti.

7 Obboleessi keenya Deevid Rash, inni bara 1918tti cuu-phame, “Wanta sirrii ta�e akka dubbatan kan itti dhaga�amuobboloota muraasa waan turaniif, kaardiin kun obbolootagargaareera” jedheera. Ta�us, meeshaan kun hanqina mataa-saa qaba ture. Obboleessi keenya Rash, “Yeroo tokko tokko,namoonni waan nuyi dubbachuu hin dandeenye itti fakkaa-tu nu mudatu turan” jedheera. Dhugumayyuu hedduun kee-nya dubbachuu hin dandeenyu turre jechuun ni danda�ama.Haata�u malee, Yihowaan tajaajiltootasaa taanee namootattiakka dubbannu nu qopheessaa ture. Utuma baay�ee hin tu-rin, tajaajila manaa gara manaarratti Macaafa Qulqulluuttiakkamitti akka fayyadamnu nu barsiisuudhaan dubbachuuakka dandeenyu godheera. Kanas kan godhe Mana Barum-saa Tajaajila Ti�ookraasii bara 1940niitti jalqabametti fayya-damuudhaan ture.—Ermiyaas 1:6-9 dubbisi.

Kaardii ittiin dhugaaba�an (afaan Xaaliyaanii)

MEESHAALEE L ALL ABAA 91

6, 7. (a) Kaardiin dhugaaba�uuf itti gargaaramnu faa-yidaa akkamii qaba ture?Hanqinnisaahoo maal ture?(b) Yihowaan dubbachuuakka dandeenyu kan nuleenjise akkamitti?

8 Kitaabota. Sabni Yihowaa bara 1914 jalqabee kitaabo-ta addaddaa barumsa Macaafa Qulqulluu barsiisan 100 olta�an qopheessaniiru. Kitaabota kana keessaa tokko tokkobabal�istoonni tajaajiltoota bu�a qabeeyyii akka ta�an leenji-suuf kan qophaa�an turan. Obboleettiin biyya DeenmaarkiAanaa Laarsan jedhamtuufi gara waggaa 70tiif babal�istuutaatee tajaajilte akkas jetteetti: “Yihowaan Mana Barum-saa Tajaajila Ti�ookraasiifi kitaabota mana barumsichaatiifqophaa�anitti fayyadamee caalaatti bu�a qabeeyyii akka taa-nu nu gargaareera. Kitaabota kana keessaa inni jalqabaa isabara 1945tti ba�eefi Ti�ookiraatiik Eeyid tuu Kiingidam Pablii-shars jedhamu ture. Achiis bara 1946tti kitaabni, “Iikiyuupidfoor Eevirii Gud Woork” jedhamu ni ba�e. Yeroo ammaattim-moo, kitaaba Mana Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasiirraa Fayya-dami jedhamuufi bara 2001tti qophaa�etti fayyadamaa jir-ra.” Dhugumayyuu, Manni Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasiifikitaabonni mana barumsaa kanaaf qophaa�an tajaajiltootaWaaqayyoo ga�umsa qaban akka taanu nu qopheessuurrattishoora guddaa taphataniiru. (2 Qor. 3:5, 6) Atoo Mana Ba-rumsaa Tajaajila Ti�ookraasiitti galmeeffamteettaa? KitaabaMana Barumsaa Tajaajilaa kana torban torbaniin fiddee dhu-fuudhaan yommuu ilaaltuun olaanaa mana barumsichaa ki-taabicharraa caqasuhoo ni hordoftaa? Taanaan, Kiristos bar-siisaa bu�a qabeessa akka taatu akka si leenjisu heyyamaa jirtajechuudha.—2 Qor. 9:6; 2 Xim. 2:15.

9 Yihowaan, jaarmiyaansaa kitaabota babal�istoonni ba-rumsa bu�uuraa Macaafa Qulqulluu warra kaaniif ittiin ib-san akka qopheessu gochuudhaanis nu gargaareera. Gamakanaan keessumaa kitaabni Za Tiruuz Zaat Liidsi tuu IiternaalLaayif jedhamu bu�a qabeessa ture. Kitaabni kun yeroo jalqa-baatiif bara 1968tti kan maxxanfame si�a ta�u, yeruma sanajijjiirama guddaa fideera. Tajaajilli Mootummaa Sadaasa 1968,“Gaaffiin namoonni kitaaba Tiruuz jedhamu argachuuf dhi-heessan baay�ee waan dabaleef, ji�a Fulbaanaatti warshaanmaxxansaa Biruukiliinitti argamu guyyaa qofa utuu hin ta�inhalkanis akka hojjetu godhamee ture” jedheera. Itti daba-luudhaanis, “Yeroo tokko ji�a Hagayyaa keessa ajajni kitaabakanaa isa maxxanfamee turerra miliyoona tokkoofi walak-kaa caalee ture” jedheera. Bara 1982tti, kitaabni kun afaan116n koppiin miliyoona 100 ol ta�u maxxanfamee ture. Wag-goota 14n bara 1968 hanga 1982 gidduu jiranitti, kitaab-ni kun babal�istoonni Mootummichaa miliyoona tokkoo olta�an akka dabalaman godheera.[2]

10 Bara 2005tti, kitaabni garabiraan Macaafni QulqulluunMaal Barsiisa? jedhamuufi namoota qayyabsiisuuf gargaa-ru ni ba�e. Kitaabni kun hanga ammaatti afaan 256n gara

[2] Barreeffamoonni babal�istoonni dhu-gaa Macaafa Qulqulluu barsiisuuf ittigargaaramaa turan tokko tokko armaangaditti ibsamaniiru: Za Haarpi oov Good(bara 1921tti maxxanfame), “Leet GoodBii Tiruu” (bara 1946tti maxxanfame),Yuu Kaan Liiv Fooreevar iin Paaraadayis oonEerzi (bara 1982tti maxxanfame), akka-sumas Nowleej Zaat Liids tuu EevarlaastiingiLaayif (bara 1995tti maxxanfame).


MIILJALEE

8. Kiristos akka isin leenjisuheyyamuu kan dandeessanakkamitti?9, 10. Kitaabonni sanyiidhugaa facaasuufi bishaanobaasuurratti shoora akka-mii qabu turan?

BARREEFFAMOOTA ADDUNYAARRATTIBAAY � INAAN MAXXANFAMAN

KITAABOTA HAMMA YOONAATTI MAXXANFAMAN

[1] Madda: Giinas Worlid Rikoordis[2] Madda: Kiingi Jamsi Baayibil Tirasti[3] Madda: Bibilikaa Faakt Shiit

[4] Hanga Amajjii 2014tti, Dhugaa BaatotaYihowaatiin kan maxxanfame

[5] Madda: Weeb saayitii, YuunaayitidNeeshinsi Yuuniversaal Diklaareeshin oovHiyumaan Raayitis, Onkoloolessa 2013

[6] Madda: Ee Ee Arri Pii[7] Mormoonotaan kan maxxanfame

Macaafa QulqulluuHiikkaawwan Macaafa Qulqulluu(guutummaa ykn gartokkoosaa) dimshaashaan [1]

Kiingi Jamsi Varshin [2]

Niiwu Intarnaashinaal Varshin [3]

Macaafa Qulqulluu Hiika Addunyaa Haaraa [4]

Kitaabota kaan

Yaada Maa�oo Seetuungi Dubbate [1]

Macaafni Qulqulluun Maal Barsiisa? [4]

BAAY�INA AFAAN BARREEFFAMOONNI TOKKO TOKKO ITTI HIIKAMAN

Waaqayyoon Dhaggeeffadhu Barabaraafis Jiraadhu [4]

Labsii Mirgoota Namummaa Addunyaa Maraa [5]

Barabaraaf Gammachuudhaan Lafarra Jiraadhu! [4]

Dhugaasaa Beekuu Barbaaddaa? [4] (tiraaktii)

BARRUULEE HUNDA CAALAA MAXXANFAMANIIFI BAAY�INAAN HIIKAMAN

Masaraa Eegumsaa [4]

Dammaqaa! [4]

Barruu Ee Ee Arri Pii [6]

Barruu Li�aahoonaa [7]

Biliyoona 5 ol

Biliyoona 1

Miliyoona 400 ol

Miliyoona 201 ol

Tilmaamaanbiliyoona 1 ol

Miliyoona 201 ol

477

413

359

364

Ji�a ji�aan miliyoona 45.9, afaan 212n

Ji�a ji�aan miliyoona 44.7, afaan 99n

Ji�a lama lamatti miliyoona 22, Ingiliffaan qofa

Gara 500,000; yeroo tokko tokko gara afaan 50tiin

koppii miliyoona 200 ta�uun maxxanfameera. Kitaabni kunbu�aa akkamii argamsiiseera? Waggaa torba qofa gidduut-ti, jechuunis bara 2005 hanga 2012tti, namoonni gara mili-yoona 1.2 ta�an babal�istoota misiraachichaa ta�aniiru. Yerookanatti lakkoofsi namoota Macaafa Qulqulluu qayyabataniigara miliyoona 6rraa gara miliyoona 8.7 olitti guddateera. Yi-howaan carraaqqii sanyii dhugaa Mootummichaa facaasuu-fi bishaan obaasuuf goonu eebbisaa akka jiru hin shakkisii-su.—1 Qorontos 3:6, 7 dubbisi.

11 Barruulee. Jalqabarratti Masaraan Eegumsaa adda du-rummaadhaan kan qophaa�u “karra xinnayyoo” warra ‘waa-micha isa waaqarraa keessaa hirmaataniif ’ ture. (Luq. 12:32;Ibr. 3:1) Onkoloolessa 1, 1919ttimmoo, jaarmiyaan Yihowaabarruu garabiraa namoota Dhugaa Baatota hin taane haw-wachuuf yaadamee qophaa�e baase. Barruun kun BarattootaMacaafa Qulqulluufi namoota kaan biratti jaallatamaa kanture si�a ta�u, waggoota hedduudhaaf Masaraa Eegumsaa caa-laa baay�inaan raabsamaa tureera. Barruun kun jalqabarrat-ti Za Gooldan Eej jedhama ture. Bara 1937ttimmoo Konsoo-leeshin jedhame. Achiis, bara 1946tti Dammaqaa! jedhameewaamamuu jalqabe.

12 Waggoota kurnan hedduudhaaf bifniifi akkaataan bar-ruuleen Masaraa Eegumsaafi Dammaqaa! itti qophaa�an jij-jiiramaa kan ture ta�us, kaayyoonsaa garuu hin jijjiiramne.Kaayyoonsaa Mootummaa Waaqayyoo beeksisuufi namoon-ni amantii Macaafa Qulqulluurratti qaban akka guddifatangargaaruudha. Masaraan Eegumsaa yeroo ammaatti qophaa�umaxxansa qayyabannaafi maxxansa sabaa jedhama. Maxxan-si qayyabannaa warra “naa�ota” jedhamaniif, jechuunis ‘karraxinnayyoofi’ ‘hoolota kan biraatiif ’ qophaa�a.[3] (Mat. 24:45;Yoh. 10:16) Maxxansi sabaammoo keessumaa namoota dhu-gaa beekuu baatanis, Macaafa Qulqulluufi Waaqayyoof ulfi-na kennaniif qophaa�a. (HoE. 13:16) Barruun Dammaqaa! na-moota waa�ee Macaafa Qulqulluus ta�e waa�ee Yihowaa isaWaaqa dhugaa beekumsa muraasa qabaniif qophaa�a.—HoE.17:22, 23.

13 Jalqaba bara 2014tti, ji�a ji�aan barruun Dammaqaa! kop-pii miliyoona 44 oliifi barruun Masaraa Eegumsaa gara koppiimiliyoona 46 ta�u maxxanfameera. Dammaqaan! afaan gara100 ta�uun, Masaraan Eegumsaammoo afaan 200 ol ta�uun kanmaxxanfamu si�a ta�u, kunis barruulee addunyaarratti arga-man hunda caalaa baay�inaan kan hiikamaniifi kan raabsa-man ta�uusaanii argisiisa. Barruuleen kun ergaa Yesus ad-dunyaa maratti akka lallabamu dubbatee ture kan qabatanwaan ta�aniif, baay�ina hammanaatiin maxxanfamuunsaaniinu dinqisiisuu hin qabu.—Mat. 24:14.

[3] Masaraa Eegumsaa Adoolessa 15,2013, fuula 23, keeyyata 13, “naa�ota”kan jedhaman eenyufaa akka ta�an ilaal-chisee mataduree hubannaa sirriiarganne ibsu ilaali.


MIILJALEE

11, 12. Caqasawwan ibsa-manii wajjin haala walsi-muun, barruuleen keenyanamoota akkamiitiif qo-phaa�u turan?13. Barruulee keenyailaalchisee wanti isinajaa�ibsiisu maalidha?(Chaartii “Barreeffamoo-ta Addunyaarratti Baay�i-naan Maxxanfaman”jedhurratti mari�adhaa.)

HANGA bara 1989tti, Macaafni Qulqulluun Hiika AddunyaaHaaraa guutummaatti ykn gartokkoonsaa afaan 11n maxxan-famee ture. Ta�us fedhiin namoonni Macaafa Qulqulluu HiikaAddunyaa Haaraa argachuuf qaban dabalaa waan deemeef, Ko-reen Barreeffamaa Qaama Olaanaa obboloonni hojii hiikkaar-ratti hirmaatan malaafi haala gaarii ta�een hojii kana akkaraawwatan gochuuf leenjiin akka qophaa�u godhe. KutaanMEPS Pirograamiing jedhamu, sagantaa kompiitaraa BaayibilTiraansileeshin Siistam jedhamu qopheesse.[4] Sagantaan kunbarreeffama sana kan hiiku utuu hin ta�in, obboloonni hojiihiikkaarratti hirmaatan haala qindaa�ina qabuun akka hojjeta-niifi barreeffamoota barbaadan salphaatti akka argatan kangargaarudha. Obboloonni hojii hiikkaarratti hirmaatan, ob-boloonni leenjii kennaniifi obboloonni hojii kanarratti ga�ee qa-ban hundi, Macaafni Qulqulluun afaan garaagaraatiin akkahiikamu gochuuf carraaqqii cimaa godhaniiru.

Kanaan kan ka�es, hanga bara 2004tti Macaafni QulqulluunHiika Addunyaa Haaraa afaan 50 oliin hiikameera. Waggaa sagalbooda, bara 2013ttimmoo macaafni kun afaan 121n kan qo-phaa�e si�a ta�u, lakkoofsi kun yeroo yeroodhaan dabalaa jira.

MACAAFA QULQULLUU AFAANHEDDUUTIIN HIIKUU

MIILJALEE

[4] Sagantaan Baayibil Tiraansileeshin Siistam jedhamu, sagantaa kompiitaraaWaachtaawar Tiraansileeshin Siistam jedhamu keessaa tokko si�a ta�u, obboloonnihojii hiikkaarratti hirmaataniifi addunyaa maratti argaman itti fayyadamaa jiru.

BAAY � INA HIIKKAA

Guutummaa Macaafa QulqulluuHiika Addunyaa HaaraaMacaafa Qulqulluu Afaan Giriikii

1950 1960 1970 1980 1990 2000 20100

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

AFAA

N

14 Macaafa Qulqulluu. Bara 1896tti, obboleessi keenyaRaasiliifi hiriyoonnisaa maqaan korporeeshinii barreeffamaittiin maxxansan, jechi Macaafa Qulqulluu jedhu akka ittidabalamu gochuuf jecha maqaa Waach Taawar Baayibil Een-di Tiraakti Soosaayitii jedhutti jijjiiraniiru. Macaafni Qul-qulluun meeshaa hunda caalaa misiraachoo Mootummichaababal�isuuf gargaaru waan ta�eef jijjiiramni kun godhamuun-saa sirrii ture. (Luq. 24:27) Tajaajiltoonni Waaqayyoo ma-qaa korporeeshinii seeraan beekame kanaa wajjin haala wal-simuun Macaafni Qulqulluun bal�inaan akka raabsamuufiakka dubbifamu gochuuf hinaaffaadhaan hojjechaa turanii-ru. Fakkeenyaaf bara 1926tti, Macaafa Qulqulluu afaan Girii-kii Benjaamin Wiilsan qopheesseefi Za Imfaatiik Diyaagiloot je-dhamu meeshaa maxxansaa keenyaan maxxansineerra. Bara1942 jalqabee, guutummaa Macaafa Qulqulluu Kiingi JamsiVarshin jedhamu koppii 700,000 ta�u maxxansinee raabsineer-ra. Waggaa lama boodas, Macaafa Qulqulluu Ameerikaan Is-taandaardi Varshin jedhamuufi maqaa Yihowaa si�a 6,823 ca-qasu maxxansuu jalqabne. Bara 1950tti macaafa kana koppii250,000 ol ta�u raabsineerra.

15 Macaafni Qulqulluun Hiika Addunyaa Haaraa Afaan Girii-kii bara 1950tti ba�e. Guutummaansaammoo bara 1961ttiba�e. Hiikkaan kun maqaan Yihowaa bakka jalqaba afaan Ib-rootaatiin itti argamurratti deebi�ee akka galu gochuudhaanYihowaadhaaf ulfina fideera. Maqaan Waaqayyoo MacaafaQulqulluu Afaan Giriikii keessatti si�a 237 argama. MacaafniQulqulluun Hiika Addunyaa Haaraa hamma danda�ametti sir-riifi dubbisuuf salphaa akka ta�u gochuuf yeroo baay�ee kanfooyyeffame si�a ta�u, bara 2013ttis fooyyeffameera. Hangabara 2013tti Macaafni Qulqulluun Hiika Addunyaa Haaraaguutummaansaa ykn gartokkoonsaa afaan 121fi koppii mi-liyoona 201 oliin maxxanfameera.

16 Namoonni tokko tokko Macaafa Qulqulluu Hiika Ad-dunyaa Haaraa afaansaaniitiin hiikame dubbisuu isaaniitiinmaaltu itti dhaga�ame? Namni biyya Neeppaal tokko, “Hiik-ni Macaafa Qulqulluu afaan Neeppaal inni duraa jechootaduriitti waan fayyadamuuf namoonni baay�een ergaasaa hu-bachuun isaanitti ulfaata ture. Macaafni Qulqulluun ammaqabnu garuu, jechoota salphaatti waan fayyadamuuf caalaat-ti ergaasaa hubachuu dandeenya” jedheera. Dubartiin Rip-puubliikii Afriikaa Giddu Galeessaa keessa jiraattu tokkoMacaafa Qulqulluu afaan Saangootiin hiikame yeroo dub-bistu boo�aa, “Afaan inni garaakoo tuqu isa kana” jetteetti.Akkuma dubartii kanaa hundi keenya guyyaa guyyaadhaanMacaafa Qulqulluu dubbisuudhaan, Yihowaan garaa keenyaakka tuqu heyyamuu dandeenya.—Far. 1:2; Mat. 22:36, 37.


14. Ergaa akkamii hinaaf-faadhaan labsaa turre?Maaliif ?15, 16. (a) Macaafa Qul-qulluu Hiika Addunyaa Haa-raa ilaalchisee wanti isindinqisiisu maalidha? (Saan-duqa “Macaafa QulqulluuAfaan Hedduutiin Hiikuu”jedhurratti mari�adhaa.)(b) Yihowaan garaa keenyaakka tuqu heyyamuu kandandeenyu akkamitti?

Meeshaaleefi Leenjii Arganneef Galateeffachuu17 Meeshaafi leenjii Yesus Kiristos Mootichi nuu kenne ni

dinqisiifattuu? Barreeffama jaarmiyaan Waaqayyoo qophees-su dubbisuuf yeroo ni ramadduu? Warra kaan gargaaruufooitti fayyadamtuu? Taanaan akkuma obboleettii keenya Op-paal Beetlar ishee Onkoloolessa 4, 1914tti cuuphamtee isinit-ti dhaga�amuu danda�a. Akkas jetteetti: “Aniifi abbaan ma-naakoo [Ediwaardi] waggoota hedduudhaaf foonogiraafiifikaardiiwwan ittiin dhugaa ba�anitti fayyadamneerra. Kitaa-bota, buukleetotaafi barruuleetti fayyadamnee manaa garamanaatti lallabneerra. Duula lallabaarratti hirmaanneerra;hiriira baanees beeksisawwan addaddaa raabsineerra. Yerooboodammoo leenjii namoota haasofsiisne deebinee gaafa-chuufi namoota fedhii qaban manasaaniitti qayyabsiisuufnu gargaaru arganneerra. Yeroon kun yeroo hojii hedduuitti hojjenneefi itti gammannedha.” Yesus namoonni isaafbitaman sanyii akka facaasan, akka haamaniifi akka waliingammadan abdii kenneera. Namoonni miliyoonaan lakkaa�a-maniifi akka Oppaal jiran abdiin kun dhugaa ta�uusaa mir-kaneessuu danda�u.—Yohannis 4:35, 36 dubbisi.

18 Namoonni Mooticha tajaajiluu hin jalqabne hedduun,sabni Waaqayyoo “barumsa dheeraa akka hin qabne, kanhin beekamnes akka ta�an” godhanii ilaalu ta�a. (HoE. 4:13)Garuu mee yaadaa! Mootichi, namoonni bakka guddaa hinqabne kun, barreeffamoota hamma har�aatti maxxanfamancaalaa baay�inaan hiikamaniifi raabsaman akka qophees-san godheera! Hunda caalaammoo, saba hundumaatiif misi-raachicha babal�isuu akka dandeenyuuf meeshaalee kanattiakka fayyadamnu nu leenjiseera; akkasumas nu kakaaseera.Dhugumayyuu, sanyii dhugaa facaasuufi duuka buutota sas-saabuurratti Kiristosii wajjin hojjechuun keenya mirga gud-daadha!


ˇ Hojiin hiikkaa keenya gargaarsa Mootichaa qabaachuu keenyakan mirkaneessu akkamitti?

ˇ Barreeffamoota keenya ilaalchisee wantoonni Mootummichidhugumaan akka jiru isiniif mirkaneessan maalfa�i?

ˇ Meeshaalee Mootichi nuu qopheesseef dinqisiifannaa akkaqabdan argisiisuuf maal gochuu dandeessu?

MEESHAALEE L ALL ABAA 97

17. Meeshaaleefi leenjiiargattaniif dinqisiifannaaqabdan argisiisuu kan dan-deessan akkamitti? Kanagochuun faayidaa akkamiiisiniif argamsiisa?18. Mirga akkamii argan-neerra?

1, 2. (a) Duuka buutonniYesus wanta inni dubbatehubachuun kan isaanittiulfaate maaliifi? (b) Yesuswaa�ee midhaan haamuuakkamii dubbate?3. (a) Yesus, ‘Midhaanaddaatee haamaan ga�eera’akka jedhu wanti isa kakaa-se maal ta�uu danda�a?(Miiljalee ilaali.) (b) Yesuswanta dubbate kana ifakan godhe akkamitti?

YOMMUU Yesus, ‘Ija keessaniin maasicha ilaalaa! Midhaanbilchaatee [“addaatee,” NW ] haamaan ga�eera’ jedhu, bar-toonnisaa wanta inni dubbate hubachuu hin dandeenye tu-ran. Kallattii Yesus isaanitti argisiisuun yommuu ilaalan,garbuu addaate utuu hin ta�in garbuu magariisa reefuu bi-qilaa jiru argan. Haamaan kan ga�u ji�oota hedduu boodawaan ta�eef, duuka buutonnisaa, ‘Haamaa maaliiti?’ jedhaniiyaadanii ta�uu danda�a.—Yoh. 4:35.

2 Haata�u male, Yesus waa�ee haamaa midhaanii dubba-chaa hin turre. Kanaa mannaa fakkeenya kanatti fayyadameewaa�ee haamaa hafuuraa, jechuunis waa�ee namoota sassaa-buu barumsa barbaachisaa lama isaan barsiisuu barbaadeeture. Barumsi kun lamaan maalidha? Waa�ee kanaa caalaat-ti beekuuf, seenaa kana gadi fageenyaan haa qorru.

Hojiidhaaf Waamicha Dhiheessuufi GammachuuAkka Argatan Abdii Kennuu

3 Yesus duuka buutotasaa wajjin dhimma kanarrattikan mari�ate Dh.K.B. dhuma bara 30tti, magaalaa Siikaarishee Samaariyaatti argamtu biratti ture. Bartoonnisaa garamagaalattii yommuu deeman, Yesus boolla bishaanii birataa�ee dhugaa hafuuraa dubartii tokkotti himaa kan ture si�ata�u, isheenis yeruma sana faayidaa barumsichaa hubatteetti.Duuka buutonnisaa yommuu deebi�an, dubartiin sun wan-ta baratte sana namoota ollaasheetti himuuf daftee garamagaalaa Siikaar deemte. Wanti isheen dubbatte fedhiisaa-nii waan kakaaseef, namoonni ollaashee hedduun Yesusiinargachuuf yeruma sana gara boolla bishaanichaa dhaqan.Yesus tarii, ‘Ija keessaniin maasicha ilaalaa! Midhaan am-muma iyyuu bilchaatee, haamaan ga�eera’ kan isaaniin je-dhe, yeroo sanatti namoota Samaariyaa hedduu maasii mi-dhaanii boodaan garasaa dhufaa jiran ilaaluudhaan ta�uudanda�a.[1] Achiis waa�ee midhaan haamuu utuu hin ta�in,waa�ee haamaa hafuuraa dubbachaa akka jiru ifa isaaniif go-

9Bu�aa LallabuunArgamsiise‘Midhaan AddaateeHaamaadhaaf Ga�eera’


Yihowaan sanyiin dhugaaMootummichaa akkaguddatu akka godheilaalla

[1] Yaanni Yesus ‘midhaan akka ad-daate’ ibse, marxoo adii namoonniSamaariyaa garasaa dhufaa jiran mar-xifatanis kan argisiisu ta�uu danda�a.


MIILJALEE

chuuf, “Inni haamu . . . ija midhaanichaas jireenya bara ba-raatiif walitti in qaba” isaaniin jedhe.—Yoh. 4:5-30, 36.

4 Barumsi barbaachisaan Yesus waa�ee haamaa hafuuraabarsiise lamaan kamfa�i? Tokkoffaa, hojichi ariifachiisaadha.Yesus ‘Midhaan bilchaatee haamaan ga�eera’ yommuu jedhu,duuka buutonnisaa hojicharratti akka hirmaatan waamichaisaaniif dhiheessuusaa ture. Itti dabalees hojichi hangamariifachiisaa akka ta�e isaan hubachiisuuf, “Inni haamu am-mayyuu gatii isaa argachaa jira” (NW ) jedheera. Haamaanyeruma sanayyuu jalqabee waan tureef yeroo itti duubattijedhan hin turre! Lammaffaa, warri hojicha hojjetan gam-machuu qabu. Yesus warri facaasaniifi warri haaman, “waliiwajjin akka gammadan” dubbateera. (Yoh. 4:35b, 36) Yesus‘warri Samaariyaa baay�een isatti akka amanan’ yeroo arget-ti baay�ee gammadeera. Duuka buutonnisaas hojii midhaanhaamuurratti garaa guutuudhaan yommuu hirmaatan gam-machuu guddaa argatu. (Yoh. 4:39-42) Seenaan jaarraa jal-qabaa kun, wanta yeroo karaa hafuuraa hojiin haamaa gud-daan itti hojjetamu kana keessatti raawwatamaa jiru akkagaariitti waan argisiisuuf ergaa guddaa nuuf dabarsa. Barakeenyatti haamaan yoom jalqabe? Hojii kanarratti kan hir-maatanoo eenyufa�i? Hojichi bu�aa akkamii argamsiise?

Mootiin Keenya Hojii Haamaa Hunda Caalu Geggeessaa Jira5 Mul�ata Yohannis ergamaan argerratti, Yihowaan Yesus

hojii namoota sassaabuu addunyaa maratti raawwatamaajiru akka geggeessu akka isa muude ibseera. (Mul�ata 14:14-16 dubbisi.) Mul�ata kanarratti, Yesus gonfoo akka kaa�atee-fi haamtuu akka qabate ibsameera. ‘Gonfoon warqee Yesusmataatti kaa�ate’ Mootii ta�ee bulchaa akka jiru argisiisa.‘Haamtuun qaramaan Yesus harkatti qabatemmoo’ shoorainni Haamtuu ta�uudhaan qabu argisiisa. Yihowaan karaaergamaa tokkoo “yeroon lafti itti haamamtu ga�eera” (NW )jechuudhaan hojichi ariifachiisaa ta�uusaa ibseera. Dhugu-mayyuu ‘yeroon haamaa waan ga�eef ’ duubatti jechuun hinbarbaachisu! Yesus ajaja Waaqayyoo isa “haamtuu kee ergi”jedhu fudhachuudhaan haamtuusaa kan erge si�a ta�u, laftijechuunis namoonni lafarra jiraatan ni haamaman. Mul�an-ni nama dinqisiisu kun yeroo ammaattis ‘midhaan addaateehaamaadhaaf akka ga�e’ nu yaadachiisa. Mul�anni kun hojiinhaamaa addunyaa maratti raawwatamu yoom akka jalqaba-me hubachuuf nu gargaaraa? Eeyyee!

6 Mul�anni Yohannis, Mul�ata boqonnaa 14rratti arga-mu, Yesus Haamtuu ta�uusaafi gonfoo kaa�achuusaa (lak-koofsa 14) waan ibsuuf, hojiin haamaa bara 1914 booda,jechuunis erga inni Mootii ta�ee booda kan raawwatamu

BU�AA L ALL ABUUN ARG AMS I I SE 99

4. (a) Yesus midhaan haa-muu ilaalchisee wantootaakkamii lama barsiise?(b) Gaaffiiwwan kamfaaqorra?5. Hojii midhaan haamuuaddunyaa maratti raawwa-tamu kan geggeessu eenyu-dha? Mul�anni Yohannishojiin kun ariifachiisaata�uusaa kan argisiisu akka-mitti?6. (a) ‘Waqtiin midhaanhaamuu’ kan jalqabe yoo-mi? (b) ‘Lafti haamamuu’kan jalqabde yoomi? Ibsi.

ta�uusaa argisiisa. (Dan. 7:13, 14) Sana booda xinnoo turee,Yesus hojii haamaa akka jalqabu ajajameera (lakkoofsa 15).Fakkeenya Yesus, “Yeroon itti midhaan sassaabamu dhumabiyya lafaa ti” jechuudhaan waa�ee haamaa qamadii dubba-terrattis yaanni kanaa wajjin wal fakkaatu tartiibaan ibsa-meera. Kanaaf, waqtiin midhaan sassaabuufi dhumni biy-ya lafaa kan jalqabe yeroo tokkotti, jechuunis bara 1914ttiture. Sana booda, “yeroo midhaan sassaabamutti” haamaanni jalqabe. (Mat. 13:30, 39) Fakkeenya kanarraa ka�uudhaan,midhaan sassaabuun kan jalqabame Yesus Mootii ta�ee bul-chuu erga eegalee waggoota muraasa booda akka ta�e huba-chuu dandeenya. Jalqabarratti, Yesus bara 1914 hanga jalqa-ba bara 1919tti duuka buutotasaa warra dibamoo qulleesse.(Mil. 3:1-3; 1 Phe. 4:17) Achiis bara 1919tti, “yeroon lafti ittihaamamtu” ni jalqabe. Yesus yeruma sana, hojjetaa ama-namaa haaraa muudametti fayyadamuudhaan obboloonnikeenya hojiin lallabaa ariifachiisaa ta�uusaa akka hubatangodhe. Mee wanta yeroo sanatti raawwatame haa ilaallu.

7 Adoolessa 1920tti Masaraan Eegumsaa akkas jedhee ture:“Qorannaa Macaafa Qulqulluurratti goonerraa akka huban-netti, ergaa mootummichaa akka lallabdu mirgi guddaanwaldaadhaaf kan kenname fakkaata.” Fakkeenyaaf, obbo-loonni misiraachoon Mootummichaa addunyaa maratti lal-labamuu akka qabu raajii Isaayaasirraa hubataniiru. (Isa.49:6; 52:7; 61:1-3) Hojiin kun akkamitti akka raawwatamubeekuu baatanis, Yihowaan karaa akka isaaniif banu aman-tii qabu turan. (Isaayaas 59:1 dubbisi.) Obboloonni keenyahojiin lallabaa ariifachiisaa ta�uusaa ilaalchisee hubannaaguddaa argachuunsaanii sochii lallabaasaanii akka dabalanisaan jajjabeesseera. Sana booda maal godhan?

8 Muddee 1921tti, Masaraan Eegumsaa beeksisa akkas je-dhu baasee ture: “Waggaan kun waggoota darban hundacaalaa gaarii ture; bara 1921tti namoonni hedduun dhu-gaa dhaga�aniiru.” Barruun kun itti dabaluudhaan, “Haata�umalee, wanti hojjetamuu qabu hedduun jira. . . . Kanaaf hojiikana gammachuudhaan haa hojjennu” jedheera. Obboloon-ni hojii lallabaa ilaalchisee yaadawwan barbaachisoo Yesusbartootasaatti hime lamaan, jechuunis hojichi ariifachiisaata�uusaafi warri hojjetanis gammachuu kan qaban ta�uusaa-nii akka hubatan qalbeeffadhaa.

9 Bara 1930nitti obboloonni, namoonni tuuta sonaanbaay�ee hoolota kan biraa jedhaman ergaa Mootummichaaakka fudhatan erga hubatanii booda, hojiin lallabaa caalaat-ti cimee itti fufeera. (Isa. 55:5; Yoh. 10:16; Mul. 7:9) Bu�aan-saa maal ture? Bara 1934tti namoonni ergaa Mootummi-chaa lallaban 41,000 kan turan si�a ta�u, bara 1953ttimmoo


7. (a) Obboloonni keenyahojiin lallabaa ariifachiisaata�uusaa akka hubatan kanisaan gargaare qorannaaakkamii gochuusaaniiti?(b) Obboloonni keenyamaal akka godhan jajja-beeffamanii turan?8. Bara 1921tti, obboloon-ni keenya hojii lallabaailaalchisee dhugaa akkamiilama hubatan?9. (a) Bara 1954tti, Masa-raan Eegumsaa waa�ee hojiimidhaan haamuu maaljedhee ture? Maaliif ?(b) Waggoota 50n darba-nitti addunyaa maratti lak-koofsi babal�istootaa ham-mam dabaleera? (Chaartii“Guddina Addunyaa Ma-ratti Argame” jedhu ilaali.)

AwustiraaliyaaBiraaziilFaransaayXaaliyaaniiJaappaanMeksiikooNaayijeeriyaaFilippiinsiYuunaayitid IsteetisZaambiyaa

GUDDINA ADDUNYAA MARATTI ARGAME

196219872013

0 250,000 500,000 750,000 1,000,000 1,250,000

500,000 ta�aniiru! Masaraan Eegumsaa Muddee 1, 1954, “Ho-jii guddaa midhaan sassaabuu addunyaa maratti raawwata-me kana kan hojjete hafuura Yihowaafi humna Dubbiinsaaqabudha” jechuunsaa sirrii ture.[2]—Zak. 4:6.

Bu�aan Hojiin Midhaan Haamuu ArgamsiisuDursee Fakkeenyaan Ibsameera

10 Yesus raajii waa�ee Mootummichaa fakkeenyaan dub-baterratti, bu�aa hojiin midhaan haamuu argamsiisu ibseera.Mee fakkeenya ija sanaaficaafi fakkeenya raacitii haa ilaallu.Fakkeenyonni kun keessumaa yeroo dhumaa kanatti raaw-wiisaanii kan argatan akkamitti akka ta�e ilaalla.

11 Fakkeenya ija sanaaficaa. Namni tokko ija sanaaficaafacaase. Iji kun guddatee muka simbirroonni man�ee irrattiijaarratan ta�e. (Maatewos 13:31, 32 dubbisi.) Guddina sa-nyii kanaa ilaalchisee yaadawwan fakkeenya kanarratti ib-saman maalfa�i? (1) Hammi guddinasaa baay�ee kan namaajaa�ibsiisudha. ‘Iji biqilaa lafaa hundarra xinnaatu’ kun,guddatee muka “damee gurguddaa”qabu ta�a. (Mar. 4:31, 32)(2) Sanyichi akka guddatu hin shakkisiisu. “[Sanyichi] yom-muu faca�u, biqilee in guddata.” Yesus sanyiin kun, “In gud-data” jedhe malee “Tarii guddachuu danda�a” hin jenne. Ka-naaf guddachuusaa akka itti hin fufne wanti godhu hin jiru.(3) Mukti guddachaa jiru kun warra garasaa dhaqan ni haw-wata, akkasumas da�oo isaaniif ta�a. “Simbirroonni dhufaniigaaddisa damee isaa jalatti mann�ee ijaarratu.” Wantoonnikun sadan, midhaan hafuuraa haamuu isa yeroo har�aa hoj-jetamaa jirurratti kan raawwataman akkamitti?

12 (1) Hamma guddina mukichaa: Fakkeenyi kun guddi-na ergaa Mootummichaafi gumii Kiristiyaanaa kan argisii-sudha. Hojjettoonni hinaaffaa qaban, bara 1919 jalqabee gu-mii Kiristiyaanaa isa deebi�ee hundeeffame keessatti walitti

[2] Waa�ee waggoota sanaafi sanabooda turanii caalaatti beekuuf kitaa-ba, Dhugaa Baatota Yihowaa—LabsitootaMootummichaa Ta�an jedhamu fuula 425-520rra jiruufi waa�ee hojii midhaanhaamuu bara 1919 hanga 1992ttiraawwatamee ibsu akka dubbistusi jajjabeessina. (Ingiliffa)

MIILJALEE

10, 11. Fakkeenya waa�eeija sanaaficaa dubbatamer-ratti guddina sanyichi go-dhe ilaalchisee yaadawwanibsaman kamfa�i?12. Fakkeenyi ija sanaa-ficaa, hojii midhaan haa-muu yeroo har�aatti hojje-tamu isa kam argisiisa?(Chaartii “Guddina Lak-koofsa Qayyabannaa Ma-caafa Qulqulluu” jedhusilaali.)

MILIYOONA 8

MILIYOONA 7

MILIYOONA 6

MILIYOONA 5

MILIYOONA 4

MILIYOONA 3

MILIYOONA 2

GUDDINALAKKOOFSAQAYYABANNAAMACAAFAQULQULLUU

195

0

196

0

1970

198

0

199

0

20

00

2010

qabamaa turaniiru. Yeroo sanatti lakkoofsi hojjettootaa mu-raasa kan ture ta�us, hojichi saffisaan guddateera. Guddin-ni jalqaba jaarraa 20ffaatii kaasee hanga har�aatti argamaajiru baay�ee kan nama ajaa�ibsiisudha. (Isa. 60:22) (2) Gud-dinnisaa shakkii hin qabu: Gumiin Kiristiyaanaa gudda-chuusaa akka itti hin fufne wanti godhu hin jiru. DiinonniWaaqayyoo mormii akka kattaa cimaa ta�e hedduu yoo irrakaa�aniyyuu, iji xinnoon kun gufuu hunda ofirraa garagal-chuudhaan guddachuusaa itti fufeera. (Isa. 54:17) (3) Da�oo:“Simbirroonni” muka sanarratti man�ee ijaarratan, namootamiliyoonaan lakkaa�aman, garaa qajeelaa qabaniifi biyyoota240 ta�an keessaa walitti qabamanii miseensa gumii Kiristi-yaanaa ta�uudhaan ergaa Mootummichaa fudhatan argisii-su. (His. 17:23) Namoonni kun bakka kanatti nyaata hafuu-raa, boqonnaafi eegumsa argatu.—Isa. 32:1, 2; 54:13.

13 Fakkeenya raacitii. Dubartiin tokko daakuutti raacitiixinnoo naqxee yommuu waliin maktu guutummaan bukoosanaa ni bukaa�a. (Maatewos 13:33 dubbisi.) Fakkeenya ka-narratti wantoonni guddinaa wajjin haala wal qabateen ib-saman maalfa�i? Mee lamaansaanii haa ilaallu. (1) Guddinnijijjiiramni akka dhufu godha. Raacitichi ‘guutummaa buki-chaa’ waliin ga�uudhaan ‘akka bukaa�u’ godha. (2) Guddin-ni bakka hunda waliin ga�a. Raacitichi “daakuu safartuu sadii”hunda, jechuunis guutummaan daakichaa akka bukaa�u go-dheera. Wantoonni kun lamaan, haamaa hafuuraa isa ye-roo har�aatti geggeeffamaa jirurratti kan raawwataman ak-kamitti?

14 (1) Jijjiirama: Raacitichi ergaa Mootummichaa kan ar-gisiisu si�a ta�u, daakuun sunimmoo ilmaan namootaa argi-siisa. Akkuma lamaansaanii erga walitti makamanii boodaraacitiin daakuurratti jijjiirama fidu, ergaan Mootummi-chaa garaa namoota ergaa kana fudhataniirrattis jijjiiramani fida. (Rom. 12:2) (2) Bakka hunda waliin ga�a: Raaciti-chi tamsa�uunsaa ergaan Mootummichaa babal�achuusaa ar-gisiisa. Raacitichi hamma daakuu sana hunda waliin ga�uttibukoo sana keessa tamsa�a. Haaluma wal fakkaatuun er-gaan Mootummichaas “hamma handaara lafaatti” babal�atee-ra. (HoE. 1:8) Fakkeenyi kun biyyoota hojiin keenya ittifamekeessattillee namoonni hedduun hojiin lallabaa keenya ak-kamitti akka raawwatamu kan hin hubanne ta�anis, ergaanMootummichaa akka babal�atu argisiisa.

15 Yesus fakkeenya kana dubbachuusaa gara waggaa 800dura, Yihowaan karaa Isaayaas hojiin midhaan haamuu barakeenyatti hojjetamu hammam bal�aa akka ta�uufi gamma-chuu guddaa akkamii akka argamsiisu haala irraanfatamuu

13. Fakkeenya waa�ee raaci-tii dubbatamerratti guddi-na ilaalchisee yaadawwanibsaman kamfa�i?14. Fakkeenyi raacitii ilaal-chisee dubbatame hojiimidhaan haamuu yeroohar�aatti hojjetamu kanargisiisu akkamitti?15. Yaanni Isaayaas 60:5, 22rra jiru raawwatamaakan jiru akkamitti? (Saan-duqa “Yihowaan AkkaDanda�amu Godheera” je-dhuufi fuula 105rratti arga-mu, akkasumas saanduqa“ ‘Inni Xinnaan Saba AangoQabeessa’ Kan Ta�e Akka-mitti?” jedhuufi fuula 108-109rratti argamus ilaali.)

hin dandeenyeen dubbateera.[3] Yihowaan namoonni iddoo‘fagoodhaa’ gara jaarmiyaasaatti akka yaa�an ibseera. Yiho-waan “dubartii” Kiristiyaanota dibamoo yeroo ammaatti la-farra jiran argisiistutti yommuu dubbatu akkas jedheera:“Ati kana yommuu argitu fuulli kee in ifa, onneen kees gam-machuu irraa kan ka�e na�ee in dha�ata; qabeenyi galaanakeessa jiru hundinuu kan kee in ta�a, badhaadhummaa sabalafa irraas siif in fidu.” (Isa. 60:1, 4, 5, 9) Yaanni kun dhu-gumaan raawwiisaa akka argate hin shakkisiisu! Yeroo am-maatti obboloonni waggaa heduudhaaf Yihowaa tajaajilan,lakkoofsi babal�istoota Mootummichaa biyyasaanii keessat-ti xinnoo ture gara kumaatama hedduutti akka guddateyommuu argan baay�ee gammadu.

Tajaajiltoonni Yihowaa HundiSababa Itti Gammadan Qabu

16 Yesus bartootasaatiin, “Inni haamu . . . ija midhaa-nichaas jireenya bara baraatiif walitti in qaba; kunis inni

[3] Waa�ee raajii yaada hedduu qabatekanaa caalaatti barachuuf kitaaba Raa-jii Isaayaas—Ifa Ilmaan Namootaatiif IfeJildii 2, fuula 303-320 ilaali. (Amaariffa)

Fakkeenyi ija sanaaficaa,namoonni gumii Kiristiyaanaakeessatti argaman da�oofieegumsa akka argatan argisiisa(Keeyyata 11fi 12 ilaali)


MIILJALEE

16, 17. Sababiin ‘inni facaa-suufi inni haamu akka wa-liin gammadan’ godhu innitokko maalidha? (Saandu-qa “Tiraaktota LamaanAmaazon Keessatti GaraaNamoota Lamaa Tuqan”jedhus ilaali.)

facaasuu fi inni haamu walii wajjin akka gammadaniif inta�a” jedheera. (Yoh. 4:36) Hojii midhaan haamuu addunyaamaratti raawwatamurratti ‘waliin gammaduu’ kan dandee-nyu akkamitti? Karaawwan hedduudhaan waliin gamma-duu dandeenya. Mee amma sadansaanii haa ilaallu.

17 Tokkoffaa, Yihowaan hojicharratti ga�ee akka qabu bee-kuun nu gammachiisa. Yommuu ergaa Mootummichaa lal-labnu, sanyii facaasaa jirra. (Mat. 13:18, 19) Namni tokkoduuka buutuu Kiristos akka ta�u yommuu gargaarrummoo,midhaan haamaa jirra. Yihowaan sanyii Mootummichaa ak-kamitti akka ‘biqilchuufi akkamitti akka guddisu’ yommuuarginu baay�ee gammanna. (Mar. 4:27, 28) Sanyiin facaasnutokko tokko kan biqilu yeroo booda waan ta�eef namootakaantu haama. Tarii muuxannoo obboleettii Jo�aan jedham-tuu wajjin wal fakkaatu qabdu ta�a. Jo�aan obboleettii waggaa60 dura cuuphamteefi Biritaaniyaatti argamtudha. Akkasjetteetti: “Namoonni waggoota hedduu dura yeroo jalqa-baatiif isaaniif lallabuudhaan sanyii dhugaa akkan isaanittihime natti himan na mudataniiru. Ani beekuu baadhus, ye-roo booda obboloonni garabiraan Macaafa Qulqulluu isaanqayyabsiisuudhaan tajaajiltoota Yihowaa akka ta�an isaangargaaraniiru. Sanyiin ani facaase guddatee haamamuunsaabaay�ee na gammachiisa.”—1 Qorontos 3:6, 7 dubbisi.

18 Lammaffaa, yaada Phaawulos, “[Namni] adduma ad-daanis akka dadhabbii isaatti miindaa ofii isaatii in fudhata”jechuudhaan dubbate yommuu yaadannu hojjettoota gam-machuu qaban taanee itti fufuu dandeenya. (1 Qor. 3:8)Mindaan kun bu�aa hojichi argamsiiserratti utuu hin ta�in,hamma hojjennerratti hundaa�ee kan nuuf kennamudha.Yaanni kun obboloota naannoo namoonni hedduun dhu-gaadhaaf fedhii hin qabnetti lallaban baay�ee kan jajjabees-sudha. Dhugaa Baatuun Yihowaa garaa guutuudhaan hojiisanyii facaasuurratti hirmaatu hundi, Waaqayyo duratti ‘ijabaay�ee godhachaa’ waan jiruuf sababii itti gammadu qaba.—Yoh. 15:8; Mat. 13:23.

19 Sadaffaa, hojiin keenya raajiin tokko akka raawwata-mu waan godhuuf ni gammanna. Deebii Yesus gaaffii duukabuutonnisaa, “Nutti himi, kun yoom ta�a? Milikkinni dhu-fa keetii, kan dhuma barichaas maali?” jechuudhaan gaafa-taniif kenne hubadhaa. Mallattoo sana keessaa inni tokkohojii lallabaa addunyaa maratti raawwatamu akka ta�e isaa-nitti himeera. Kana yommuu jedhu waa�ee hojii duuka buu-tota gochuu dubbachuusaa turee? Matumaa! “Saba hun-dumaatti akka dhugaa ba�uuf, wangeelli mootummaa kunguutummaa biyya lafaatti in lallabama” jedheera. (Mat. 24:3,14) Kanaaf hojiin lallabaa, jechuunis hojiin sanyii facaasuu


18. Qorontos Isa Duraa3:8rratti wanti gamma-chuudhaaf sababii ta�uakkamii ibsameera?19. (a) Raajiin Yesus Maa-tewos 24:14rratti dubbate,gammachuu keenyaa wajjinwalitti dhufeenya akkamiiqaba? (b) Bartoota go-chuurratti yoo milkaa�inaargachuu baannellee maalyaadachuu qabna?

Zaakaaree Ileegbee(umriinsaa waggaa 66, bara1963tti cuuphame) Beeniinittihojiin Dhugaa Baatota Yihowaaittifamuunsaa akkamitti obbo-loota akka gargaare yommuuibsu akkas jedheera: “Bara1976tti lakkoofsi babal�istootabiyyattii 2,300 yommuu turetti,hojiin keenya kan ittifame si�a ta�u,mootummaan ittisni kun afaanbiyyichatti dubbatamu hundaanraadiyoodhaan akka himamu aja-je. Sana dura wanti akkasii tak-kaa dhaga�amee hin beeku ture.Beeniin keessatti afaan 60 ol kandubbatamu ta�us, yeroo sanattisagantaan raadiyoo kan darbuafaan shaniin qofa ture. Kanaafittisni kun afaan biyyattiitti dub-batamu hundaan yommuu darbu,namoonni kumaan lakkaa�amanii-fi baadiyyaa fagoo keessa jiraa-tan yeroo jalqabaatiif waa�ee kee-nya dhaga�an. Namoonni kun,‘Dhugaa Baatonni Yihowaa ee-nyu? Hojiinsaanii kan ittifame-hoo maaliifi?’ jedhanii yaaduujalqaban. Yeroo booda yommuugara naannoowwan sanaa dhaq-nu, namoonni hedduun yeroo ga-baabaa keessatti dhugaa fudha-tan.” Yeroo har�aa Beeniinkeessatti Dhugaa Baatota Yiho-waa 11,500 ol ta�antu argama.

Maariyaa Ziiniik (umriinshee waggaa 74, bara 1957tti cuuphamte) akkasjetteetti: “Yommuu umriinkoo gara waggaa 12 ta�u, guutummaan maatiikeenyaa Yukreenii gara Saayibeeriyaa Raashiyaatti godaane. Mootum-maan Tokkummaa Sooviyeet durii guutummaa biyyattiitti akka hin lal-labne nu dhowwuuf carraaqqii cimaa godhus, lakkoofsi keenya ittumadabalaa deeme. Ari�atamni cimaan utuu jiruu lakkoofsi keenya baay�eedabaluusaa arguunkoo, hojiin kun kan Yihowaa ta�uusaa na amansiisee-ra. Eenyuyyuu hojii kana dhaabsisuu hin danda�u!” Obboleettiin Maari-yaa jedhamtu kan biraan tokkos (umriinshee waggaa 73, bara 1960tticuuphamte) akkas jetteetti: “Mootummaan Sooviyeet obboloonni kee-nya Saayibeeriyaatti akka geeffaman gochuunsaa, namoonni fagaataniiargaman hedduun dhugaa dhaga�uuf carraa akka argatan godheera.”

Kaasus Maartiin (umriinsaa waggaa 77, bara 1955tti cuuphame)akkas jedheera: “Yommuun dhugaa dhaga�u Ispeen keessa Dhugaa Baa-tota Yihowaa 300 qofatu jira ture. Bara 1960tti, hacuuccaan nurra ga�uittuma hammaachaa deeme. Mootummaan biyyattii, poolisoonni hojiiDhugaa Baatota Yihowaa humnaan akka dhaabsisan ajaja kenne. Yeroosanatti guutummaa biyyattii keessatti misiraachicha lallabuun wanta hindanda�amne fakkaata ture. Karaan hundumtuu waan nutti cufame fak-kaata ture. Haata�u malee, yeroo ammaatti Ispeen keessa Dhugaa Baato-ta Yihowaa gara 111,000tu jira. Mormiin utuu jiruu guddina akkasii ar-guunkoo, Yihowaan nuu wajjin jiraannaan wanti hin danda�amne akkahin jirre amantaakoo naa cimseera!”

YIHOWAAN AKKA DANDA�AMU GODHEERAYESUS, “Namaaf kan hin danda�amne, Waaqayyoof in danda�ama” jedheera. (Luq. 18:27)Baay�een keenya kun dhugaa ta�uusaa jireenya keenya keessatti argineerra. Qaamonniaddaddaa hojiin lallabaa keenya akka dhaabatu gochuuf carraaqqii hedduu kan godhanta�us, Yihowaan hojii kana akka hojjennu nu gargaareera.

‘Hojiin kunkan Yihowaati.Eenyuyyuu hojiikana dhaabsisuuhin danda�u!’

‘Yihowaan nuuwajjin jiraan-naan, wantihin danda�amnehin jiru!’

105

ANTOONIYOO SIMOO�IINSI, inni jaarsa gumii umriiwaggaa 91 ta�e, abbaansaafi abbaan manaa adaadaa-saa karaa tiraaktota Dhugaa Baatota Yihowaatiin qo-phaa�an lamaa akkamitti dhugaa akka dhaga�an dubba-teera. Hiriyoota gaa�elaa isa gaafachuu dhufantokkoon, “Seenaa kana dhaga�uu barbaadduu?” jedheeisaan gaafate. Isaanis “Eeyyee ni barbaanna” jedhaniideebisaniif. Innis taa�ee gammachuudhaan seenaasaaitti himuu jalqabe.

“Abbaankoo Zeenoon, Waldaa Cuuphaa keessatti ta-jaajila ture. Bara 1931tti, dubartii miseensa waldaasaa-nii taate tokko gaafachuuf iddoo fagoo bosona Amaa-zon keessatti argamu tokko dhaqe. Manasheettistiraaktota Macaafa Qulqulluurratti hundaa�an lamaarge. Tiraaktota kana waldaa keessaa kan argatte ta�us,eenyu achi akka kaa�e garuu hin beektu turte. Tiraaktiininni tokko waa�ee ibidda qilillee, inni kaanimmoowaa�ee du�aa ka�uu kan dubbatudha. Abbaankoo wantadubbisetti garaansaa baay�ee tuqame. Yeroo kanattiwanta soddaansaa Guyilheermeen, ‘Ani ibidda qililleet-ti hin amanu. Waaqni jaalalaa iddoo akkasii qophees-suu hin danda�u’ jechuudhaan yeroo baay�ee itti himaature yaadate. Abbaankoo tiraaktii kana Guyilheermee-nitti argisiisuuf hawwuudhaan sa�aatii saddeetiif bidi-ruusaatiin deemee gara Maanaakeeree ishee mandaraMaanaawus jedhamtutti dhihoo jirtuu dhaqe.”

“Abbaankoofi Guyilheermeen tiraakticha erga dub-bisanii booda, lamaanuu ‘Kun dhugaadha!’ jedhan.Yeruma sana waajjira damee Biraaziilitti barreessuu-dhaan barreeffamni akka isaaniif ergamu gaafatan.Abbaankoo waldaa keessatti tajaajiluusaa kan dhiisesi�a ta�u, sana booda inniifi Guyilheermeen naannoofagaatee argamu sanatti ergaa Macaafa Qulqulluunamootatti himuu jalqaban. Namoonni naannoosanaas ergaa kana kan fudhatan si�a ta�u, waggaa tok-ko gidduutti Maanaakeereetti gumiin tokko ni hun-deeffame. Utuma baay�ee hin turin mandarattii kees-saa namoonni 70 ta�an walga�iirratti kan argamansi�a ta�u, yeroo kanatti Biraaziil keessatti gumii gud-daan isa ture.”Antooniyoon takka turee, “ErgaanMootummichaa akkamitti gara Amaazon akka dhufedhaga�uun nama hin gammachiisuu?” jedhee gaafate.Dhugumayyuu baay�ee nama gammachiisa. Sanyiiw-wan xixinnoon lamaan, jechuunis tiraaktonni Macaa-fa Qulqulluurratti hundaa�an xixinnoon lamaan,bosona guddaa Amaazon keessatti facaafaman biqi-lanii hidda dagaagfachuudhaan gumiin guddaantokko akka hundeeffamu godhaniiru. Yeroo ammaattigumiin Maanaakeeree inni erga hundeeffamee wag-gaa 83 ta�e, Biraaziilitti gumiiwwan BulchiinsaAmaazon keessa jiran 143 ta�an keessaa isa tokkoqofadha!

TIRAAKTOTA L AMAAN AMAAZON KEESSATTIGARAA NAMOOTA LAMAA TUQAN

Biraaziil keessatti gumii yeroo jalqabaatiifBulchiinsa Amaazonitti hundeeffame

Antooniyoo Simoo�iinsi

106

mallattoo sana keessaa isa tokkodha jechuudha. Kanaankan ka�es, yommuu misiraachoo Mootummichaa lallabnu,nama tokko duuka buutuu gochuu yoo dadhabnellee, ‘dhu-gaa ba�aa’ akka jirru yaadachuu qabna.[4] Eeyyee, namoon-ni deebii akkamiiyyuu yoo kennan, raajiin Yesus dubbateraawwiisaa akka argatu gochuurratti ni hirmaanna; kunim-moo hojii kanarratti ‘hidhata Waaqayyoo’ taanee tajaajiluu-dhaan ulfina akka argannu godha. (1 Qor. 3:9) Dhugumay-yuu gammaduuf sababa ga�aa qabna!

‘Ba�a Biiftuutii Hamma Lixasheetti’20 Yesus ergamoonnisaa jaarraa jalqabaatti turan hojiin

midhaan haamuu ariifachiisaa ta�uusaa akka hubatan gargaa-reera. Bara 1919 jalqabee, duuka buutonnisaa yeroo har�aa ji-ranis dhugaa kana akka hubatan gargaareera. Kanaan kanka�es sabni Waaqayyoo hojiisaanii ciminaan hojjechuusaaniiitti fufaniiru. Dhugumayyuu hojiin midhaan haamuu ittifa-muu akka hin dandeenye mirkanaa�eera. Akkuma Miilkiyaasraajichi dubbate, yeroo har�aatti hojiin lallabaa ‘ba�a biiftuu-tii jalqabee hamma lixasheetti’ hojjetamaa jira. (Mil. 1:11, hii-ka bara 1899 ) Eeyyee, namoonni sanyii facaasaniifi midhaanhaaman ba�a biiftuutii jalqabee hamma lixa biiftuutti eessay-yuu yoo jiraatan waliin gammadaa jiru. Akkasumas ba�a biif-tuutii jalqabee hamma lixasheetti, jechuunis ganamaa kaaseehamma galgalaatti ykn guyyaa guutuu miira ariifannaatiintajaajilaa jirra.

21 Gara waggaa 100 dura lakkoofsi saba Waaqayyoo innixinnoo ture yeroo har�aatti “saba aango-qabeessa” ta�uu-saa yommuu arginu, dhugumayyuu ‘onneen keenya gam-machuurraa kan ka�e na�ee in dha�ata.’ (Isa. 60:5, 22) Gam-machuun kuniifi jaalalli Yihowaa isa “abbaa midhaanichaa”ta�eef qabnu, hojii midhaan haamuu isa yeroo kamiyyuu caa-laa bal�inaan hojjetamaa jiru kana fiixaan baasuurrattihirmaachuuf kan nu kakaasu akka ta�u ni hawwina!—Luq.10:2.

[4] Barattoonni Macaafa Qulqulluuyeroo sanaa dhugaa barbaachisaa ta�ekana hubatanii turan. Zaayansi WaachTaawor Sadaasa 15, 1895 akkas jedheeture: “Qamadii xinnoollee walitti qa-buun yoo danda�ame, akka gaariittiakka dhugaa ba�ame ragaa ta�uu danda�a.. . . Hundinuu wangeela lallabuudanda�u.”


ˇ Midhaan hafuuraa haamuu wajjin haala wal qabateenMootummichi maal raawwateera?

ˇ Fakkeenyi ija sanaaficaafi raacitii, tajaajila keessan akkaraawwattan kan isin jajjabeesse akkamitti?

ˇ Tajaajila keessanitti gammaduuf sababii akkamii qabdu?


MIILJALEE

20, 21. (a) Yaanni Miilki-yaas 1:11rratti argamuraawwiisaa argachaa kanjiru akkamitti? (b) Hojii mi-dhaan haamuu wajjin haa-la wal qabateen maal go-chuuf murteessiteetta?Maaliif ?

Baryee Neelsan (umriinsaa waggaa 84, bara 1943tti cuuphame)akkas jedheera: “Obboleessa dibamaa bara 1920nitti kolportariiture tokko nan yaadadha. Harki walakkaan biyya Siwiidin naan-noo tajaajilaasaa akka ta�u kan isaaf ramadame si�a ta�u, inniskana fudhatee tajaajilasaa jalqabe; obboleessi kunis ta�e obbo-loonni amanamoo ta�an kaan hojiisaaniirraa eebba argataniiru.Yeroo har�aatti babal�istoota 22,000 ol ta�antu jiru. Amma um-riinkoo kan sokke ta�us, ajajamuudhaan Yihowaa tajaajiluukooitti fufuun barbaada. Maaltu beeka, ammas Yihowaan wantanama ajaa�ibsiisu nuuf raawwachuu danda�a.”

Atiyeen Estarhuseen (umriinsaa waggaa83, bara 1942tti cuuphame) akkasjedheera: “Afriikaa Kibbaatti lakkoofsisaba Yihowaa inni bara 1942tti gara1,500 ture, yeroo har�aa 94,000 ol ta�uu-saa arguunkoo baay�ee na ajaa�ibsiisa.Miseensa jaarmiyaa bal�aa kanaa ta�uunamantii namaa kan cimsudha!”

Keet Gaadan (umriinsaa waggaa 82, bara 1948tticuuphame) akkas jedheera: “Biritaaniyaatti lakkoofsibabal�istootaa bara 1948tti 13,700 ture, yeroo har�aagara 137,000 ta�uusaa arguunkoo hojiin kun hojii Yiho-waa ta�uusaa na hubachiiseera. Humna namaatiinutuu ta�ee kun hin danda�amu ture; Yihowaan garuuWaaqa ‘wanta dinqisiisaa godhudha.’ ”—Bau. 15:11.

Ulriike Kirolop (umriinshee waggaa 77, bara 1952tti cuuphamte) akkasjetteetti: “Waraana Addunyaa Lammaffaa booda hinaaffaa Dhugaa BaatonniYihowaa ari�atama Naaziirraa oolan argisiisanirraa gumiiwwan Jarmanitti ar-gaman jajjabina guddaa argataniiru. Namoonni jajjabina argachuun kanisaan barbaachisu si�a ta�u, Dhugaa Baatonni Yihowaa nu dura turan waraanasuukanneessaa sanarratti waan hin hirmaanneef sodaa tokko malee namootajajjabeessina turre. Waggoota 60 darbanitti hafuurri qulqulluun saba Waa-qayyoo akkamitti geggeessaa akka ture argeera. Yeroo ammaatti Dhugaa Baa-tonni Yihowaa 164,000 ol biyya keenyatti kan argaman ta�uunsaa baay�ee kannama ajaa�ibsiisudha!”

‘ INNI XINNAAN SABA AANGOQABEESSA’ KAN TA�E AKKAMITTI ?

“INNI hundumaa irra gad deebi�aanis [“xinnaan,” hiika bara 1899 ] saba aango-qabeessain ta�a; ani Waaqayyoo dha; yeroo isaatti kana hundumaa, dafee nan raawwadha.”(Isa. 60:22) Raajiin kun raawwiisaa kan argate akkamitti? Raajiin kun raawwata-muunsaa Dhugaa Baatota Yihowaa addunyaa maratti argamaniifi waggootahedduudhaaf Yihowaa tajaajilan kan tuqe akkamitti?

109

Maariyaa Birinatiskaayaan (umriinshee waggaa 77,bara 1955tti cuuphamte) akkas jetteetti: “Hidhaarraaooluuf jecha halkan dukkana keessan cuuphame. Ye-roo booda abbaan manaakoo Dhugaa Baatuu Yiho-waa ta�uusaatiin iddoo hojiin humnaa itti hojjetamut-ti geeffame. Anis of eeggannoodhaan Raashiyaattimandaran keessa jiraadhutti lallabuu kanan itti fufesi�a ta�u, ollaankoo hedduunis dhugaa fudhataniiru.Yeroo sanatti lakkoofsi obbolootaa xinnoo ture. Yeroohar�aa Raashiyaa keessatti Dhugaa Baatota Yihowaa168,000 ol ta�an yeroon argu baay�een gammada!”

Kimikoo Yaamaanoon (umriinshee waggaa 79, bara1954tti cuuphamte) akkas jetteetti: “Bara 1970tti lak-koofsi babal�istoota Jaappaan 10,000 akka guuteyommuu beeksisni himame gammachuurraa kan ka�eimimmaankoo to�achuu hin dandeenye; kana malees,‘Hamman lubbuudhaan jirutti, siif amanamaa ta�uunbarbaada’ jedheen akka haaraatti Yihowaadhaaf waa-daa gale. Amma lakkoofsi babal�istootaa 216,000 olta�uusaa yommuun argu hangam akkan gammadu til-maamuu dandeessu!”

Daani�el Odoogan (umriinsaawaggaa 83) akkas jedheera:“Bara 1950tti yommuun cuu-phame, Naayijeeriyaa keessababal�istoota 8,000 qofatu jirature. Yeroo har�aa gara babal�is-toota 351,000tu argama!Walga�iiwwan gurguddaarratti,namoota hedduu yommuunilaalu Haagee 2:7n yaadadha.Dhugumayyuu Yihowaan sabahunda sochoosuudhaan ba-dhaadhummaa saba lafarraagara manasaatti fidaa jira. Lal-labuunkoo karaan, ‘Yihowaasin galateeffadha!’ itti jedhuwaan ta�eef, ammayyuu hammanaa danda�ame hojii lallabaar-ratti hirmaachuuf carraaqqiigochaan jira.”

Kaarlos Siilvaan (umriinsaawaggaa 79) akkas jedheera:“Bara 1952tti si�an cuuphameBiraaziil keessa Dhugaa Baato-ta Yihowaa 5,000tu ture. Wag-gaa sana, jimnaaziyamii Saa�ooPaawulootti walga�ii guddaagoone. Bakka konkolaataadhaaban konkolaataa lama qo-fatu ture. Obboleessi tokko Is-taadiyomii Paakaa�embuuttiquba qabee, ‘Gaaf tokko istaa-diyomii kana waan guunnu sittifakkaataa?’ jedhee na gaafate.Kun wanta ta�uu hin dandeenyefakkaatus, bara 1973tti istaadi-yomiin kun namoota 94,586ta�aniin guutame! Amma Biraa-ziil keessa obboloonni 767,000ol ta�an kan jiran si�a ta�u, kunguddina nama ajaa�ibsiisudha!”

Kaarlos Kaasaares (umriinsaawaggaa 73) akkas jedheera:“Bara 1954tti yeroon cuupha-me, Meksiikoo keessa babal�is-toota 10,500 ta�antu argamature. Hojjettoonni hedduunwaan barbaachisaniif, umriikoowaggaa 21tti daawwataa olaa-naa aanaa ta�een muudame.Raajiin Isaayaas 60:22rratti ar-gamu yommuu raawwatamuijakootiin arguunkoo eebbaguddaadha. Yeroo har�aababal�istoonni 806,000 ol ta�ankan argaman si�a ta�u, isaanisnamoota miliyoona tokkoo olta�an Macaafa Qulqulluu qay-yabsiisaa jiru. Kun baay�ee kannama ajaa�ibsiisudha!”

KUTAA 3

ULAAGAALEEMOOTUMMICHAAQajeelummaa Waaqayyoo Barbaaduu

Bitaa:Bara 1926tti,

Ayyaanni Qillee yerooxumuraatiif Bet�el

Biruukiliinitti ennaaayyaaneffatamu

Mirga:Namoonni hedduun

Dhugaa BaatonniYihowaa warra

kaanirraa adda akkata�an ni hubatu

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

111

UTUMA karaarra deemaa jirtuu nama tokkoargitee harka itti raaste. Namni kun haala keesta�e haala maatii keetii akka beeku hubatta. In-nis erga nagaa si gaafatee booda, mallattoo-dhaan si waama. Achiis, “Gaaffii tokko si gaa-fadhuu? Isin namoota kaanirra adda akkataatan kan isin godhe maalidha?” siin jedha.Atis, “Maal jechuu keeti?” jettee isa gaafatta.Innis akkas siin jedha: “Isin Dhugaa BaatotaYihowaati mitii? Isin akka namoota kaanii miti.Amantiin keessan kan warra kaanirraa adda-dha; ayyaana hin ayyaaneffattan, dhimma si-yaasaa keessa hin seentan, waraanarrattis hinhirmaattan. Akkasumas tamboo hin xuuxxan.Maatiin keessanis ulaagaa Waaqayyo amalaaf

baase eegee kan jiraatu fakkaata. Maarree, ka-raa hedduu warra kaanirraa adda akka taatankan isin godhe maalidha?”Deebiinsaa salphaadha: Nuyi bulchiinsa Moo-tummaa Waaqayyoo jala jirra. Mootiin keenyaYesus yeroo kamiyyuu caalaa nu qulleessaajira. Faanasaa duukaa bu�uudhaan addunyaahamaa ta�e kanarraa adda akka taanu nu gar-gaaraa jira. Kutaa kana keessatti, sabni Waa-qayyoo Yihowaadhaaf ulfina akka fidan Moo-tummaan Masiihichaa karaa hafuuraa, karaaamalaafi karaa jaarmiyaa akkamitti akka isaanqulleessaa jiru ilaalla.

YESUS manni qulqullummaa Yerusaalem maal akka bak-ka bu�u waan beekuuf iddoo kanaaf ulfina guddaa kennature. Manni qulqullummaa kun bara dheeraadhaaf iddoowaaqeffannaa dhugaa lafarratti argamu ta�ee tajaajilaa turee-ra. Haata�u malee, karaa qulqulluu ta�een Yihowaa waaqef-fachuun barbaachisaadha. Dh.K.B. Niisaan 10, bara 33ttiYesus gara mana qulqullummaa yommuu dhaqu gochaw-wan manicha xureessan utuu raawwatamanii yommuu ar-getti wanta itti dhaga�ame mee yaadaa! Bakka sanatti maal-tu raawwatamaa ture?—Maatewos 21:12, 13 dubbisi.

2 Daldaltoonni sassatoo ta�aniifi namoonni qarshii callaagegeddaran, oobdii mana qulqullummaa namoota Yihudiihin taanee keessatti warra Yihowaa waaqeffachuuf dhufansaamaa turan.[1] Yesus, “warra mana qulqullummaa keessattibitanii fi warra gurguran hundumaa gad baase; gabatootawarra horii callaa gegeddaranii . . . gad garagalche.” (Nahimi-yaa 13:7-9 waliin ilaali.) Namoonni ofittoo ta�an kun manaabbaasaa “holqa hattuu” waan godhaniif isaanitti dheek-kamee ture. Yesus tarkaanfii kana fudhachuudhaan manaqulqullummaa sanaafis ta�e qaama manni sun bakka bu�uufkabaja akka qabu argisiiseera. Waaqeffannaan Abbaasaatiifdhihaatu yoomiyyuu qulqulluu ta�uu qaba!

3 Yesus jaarraa hedduu booda, jechuunis erga Mootiita�ee booda, mana qulqullummaa garabiraa namoota yeroohar�aa karaa fudhatama qabuun Yihowaa waaqeffachuu bar-baadan of keessatti qabate qulleesseera. Yesus yeroo kanattimana qulqullummaa isa kam qulleesse?

“Ilmaan Lewwii” Qulleessuu4 Akkuma boqonnaa 2ffaarratti ilaalle, Yesus bara 1914tti

erga moosifamee booda mana qulqullummaa hafuuraa, je-chuunis qophii waaqeffannaa dhugaatiif godhame sa-katta�uuf Abbaasaa wajjin dhufe.[2] Mootichi yeroo sakatta�e

10 Mootichi Karaa HafuuraaSabasaa Ni Qulleessa


Yesus duuka buutotasaakaraa hafuuraa kanqulleesse akkamittiifimaaliif akka ta�e ilaalla

[1] Maallaqni, Yihudoonni biyya gara-biraadhaa gara mana qulqullummaadhaqan gibira waggaa kan mana qul-qullummaatiif kaffalan biyyichattikan hojjetame ta�uu qaba ture; kanaafqarshiisaanii jijjiirrachuuf qarshiidabalataa kaffalu turan. Kana malees,aarsaa dhiheessuuf horii bituu qabuturan. Yesus daldaltoota sana “hattuu”jedhee kan waame, kaffaltii tajaajilakennanirra baay�ee caalu waan gaafata-niif ture.

[2] Sabni Yihowaa oobdii mana qul-qullummaa isa lafarraa keessatti isawaaqeffachaa jiru.

MIILJALEE

1-3. Yesus manni qulqul-lummaa akka manca�eyommuu argetti tarkaanfiiakkamii fudhate?4, 5. (a) Duuka buutonniYesus dibamoo ta�an bara1914 hanga jalqaba bara1919tti kan qulleeffamanakkamitti? (b) Tarkaanfiinsaba Waaqayyoo qullees-suuf fudhatame kun isaxumuraa turee? Ibsi.

kanatti “ilmaan Lewwii,” (NW ) jechuunis Kiristiyaanonnidibamoon qulleeffamuu akka qaban hubate. (Mil. 3:1-3) Yi-howaan bara 1914 hanga jalqaba bara 1919tti, sabnisaa akkaqulleeffaman gochuuf rakkinaafi qorumsa garaagaraa jalaakka darban heyyame. Dibamtoonni sunis qorumsa akkaibiddaa isaanirra ga�e jala qullaa�anii kan darban si�a ta�u,Mootummaa Masiihichaa akka deggeran argisiisuuf hawwiiguddaa qabu turan!

5 Hojiin saba Waaqayyoo qulleessuuf raawwatamu kanu-maan xumuramee? Lakki! Yihowaan sabnisaa guyyoota garadhumaa kana keessatti qulqulluu ta�uudhaan mana qulqul-lummaasaa keessa jiraachuu akka danda�aniif karaa Masii-hichaa isaan gargaaraa jira. Boqonnaawwan lamaan ittaa-nan keessatti Yihowaan karaa amalaas ta�e karaa jaarmiyaaakkamitti akka isaan qulleesse qorra. Jalqaba garuu karaahafuuraa akkamitti akka isaan qulleesse haa ilaallu. Yesusduuka buutonnisaa karaa hafuuraa qulqulluu akka ta�aniif,karaa ifatti hubachuu dandeenyuunis ta�e karaa ifatti huba-chuu hin dandeenyeen akkamitti akka isaan gargaare ilaa-luun keenya amantii keenya nuuf cimsa.

“Of Qulleessaa”6 Karaa hafuuraa qulqulluu ta�uu jechuun maal jechuu-

dha? Gaaffii kanaaf deebii argachuuf, wanta Yihowaan yom-muu Yihudoonni Dh.K.D. jaarraa ja�affaatti boojuu Baa-bilon jalaa ba�uuf qophaa�anitti isaaniin jedhe haa qorru.(Isaayaas 52:11 dubbisi.) Sababiin booji�amtoonni kungara Yerusaalemitti itti deebi�an inni jalqabaa, mana qul-qullummaa ijaaruufi waaqeffannaa dhugaa deebisanii dhaa-buufidha. (Iz. 1:2-4) Yihowaan sabnisaa wantoota aman-tii Baabilonii wajjin wal qabatan kamiyyuu dhiisanii akkaba�an barbaadee ture. Ajaja Yihowaan, ‘Wanta xuraa�aa har-kaan hin qabinaa,’ “of qulleessaa,” akkasumas “ishee kees-saa ba�aatii sokkaa!” jechuudhaan isaaniif kenne yaadadhaa!Waaqeffannaan Yihowaa inni qulqulluu ta�e, waaqeffannaasobaatiin faalamuu hin qabu. Maarree kanarraa maal hu-banna? Karaa hafuuraa qulqulluu ta�uun, barumsaafi barsii-fata amantii sobaarraa guutummaatti fagaachuu kan daba-latudha.

7 Yesus Mootii ta�ee utuu baay�ee hin turin, karaa ifattihubachuu dandeenyuufi duuka buutotasaa karaa hafuuraaqulqulleessuuf itti fayyadamu hundeesse. Karaan kun hoj-jetaa amanamaaniifi ogeessa Kiristos bara 1919tti muude-dha. (Mat. 24:45) Bara 1919tti Barattoonni Macaafa Qulqul-luu barumsa amantii sobaa hedduurraa guutummaatti ofqulqulleessaniiru. Ta�us, karaa hafuuraa caalaatti qullaa�uu

MOOTICH I KARAA HAFUURAA SABASAA NI QULLEESSA 113

6. Ajajni Yihowaan Yihu-doota boojuu jala turaniifkenne karaa hafuuraa qul-qulluu ta�uun maalfaa akkadabalatu beekuuf kan nugargaaru akkamiitti?7. Yesus duuka buuton-nisaa karaa hafuuraaqulqulluu akka ta�aniifmaalitti fayyadamee isaangargaaraa ture?

qabu turan. Kanaaf, Kiristos karaa hojjetaa amanamaafiogeessa kanaa ayyaana addaddaafi barsiifata dhiisuu qabanakka hubatan godheera. (Fak. 4:18) Mee ayyaanaafi barsiifa-ta kana keessaa tokko tokko haa qorru.

Kiristiyaanonni Ayyaana Qillee Ayyaaneffachuu Qabuu?8 Barattoonni Macaafa Qulqulluu, Ayyaanni Qillee saba

Waaqayyoon hin beeknerraa kan madde akka ta�eefi Yesuskan dhalate Muddee 25 akka hin taane yeroo dheeraa durahubatanii turan. Barruun Zaayansi Waach Taawor Muddee1881 akkas jedheera: “Namoonni miliyoonaan lakkaa�amansaba Waaqayyoon hin beekne keessaa gara waldaa dhufan.Ta�us garri caalaansaa maqaadhumatu jijjiirame malee wan-toonni duraan waaqeffatamaa turan hin jijjiiramne. Waaqef-fannaa sobaa duraanii keessatti luboota kan turan waldaahaaraa keessattis luboota kiristiyaanaa ta�aniiru; ayyaanon-ni isaan ayyaaneffachaa turanimmoo maqaa kiristiyaanaa-tiin kan moggaafaman yommuu ta�u, isaan keessaa tokkoAyyaana Qilleeti.” Bara 1883ttimmoo Zaayansi Waach Taawormataduree, “Yesus Kan Dhalate Yoomi?” jedhu jalatti Yesuskan dhalate gara jalqaba ji�a Onkoloolessaatti ta�uusaa ibseeture.[3] Ta�us, Barattoonni Macaafa Qulqulluu yeroo sanattiAyyaana Qillee ayyaaneffachuu dhiisuu akka qaban sirriittihin hubanne turan. Miseensonni maatii Bet�el Biruukilii-nillee ayyaana kana ayyaaneffachuusaanii itti fufanii turan.

[3] Matadureen kun yaadni Yesuswaqtii qorraatti akka dhalate ibsu,yaada “tiksoonni bakkeetti halkan hoo-lotasaanii eegaa akka turan dubbatuuwajjin kan walii hin simne” ta�uusaaaddeesseera.—Luq. 2:8.

Bara 1926tti, Ayyaanni Qillee yerooxumuraatiif Bet�el Biruukiliinittiennaa ayyaaneffatamu


MIILJALEE

8. Barattoonni MacaafaQulqulluu Ayyaana Qilleeilaalchisee yeroo dheeraadura maal hubatanii turan?Ta�us wanti isaan sirriitti hinhubanne maalidha?

Bara 1926 booda garuu haalawwan turan jijjiiramuu jalqa-ban. Maaliif ?

9 Barattoonni Macaafa Qulqulluu dhimmicha gad fagee-nyaan erga qoratanii booda, maddi Ayyaana Qilleefi wan-toonni ayyaanicharratti raawwataman Waaqayyoof ulfinakan hin fidne akka ta�an hubatan. Barruun Za Gooldan EejMuddee 14, 1927 mataduree, “Madda Ayyaana Qillee” jedhujalatti, Ayyaanni Qillee saba Waaqayyoon hin beeknerraakan madde, gammachuu gara darberratti kan xiyyeeffatuu-fi waaqayyolii tolfamoo waaqeffachuu kan dabalatu ta�uusaaibseera. Matadureen kun, Kiristos Ayyaana Qillee akka ay-yaaneffannu kan hin ajajne ta�uusaa erga ibsee booda ayyaa-nicha ilaalchisee akkas jedheera: “Ayyaanni kun akka jiraa-tuufi akka ayyaaneffatamu kan jajjabeessan biyya lafaa, foonkeenyaafi Seexana yommuu ta�an, namoonni guutummaattiYihowaadhaaf of murteessan garuu ayyaanicha ayyaaneffa-chuu akka hin qabne ifadha.” Ji�a Muddee waggaa sanaatiikaasee, miseensonni maatii Bet�el Ayyaana Qillee ayyaanef-fachuu dhiisuunsaanii kan nama ajaa�ibsiisu miti!

10 Waggaa ittaanuttimmoo, Barattoonni Macaafa Qul-qulluu barumsa Ayyaana Qillee caalaatti saaxilu argatan.Muddee 12, 1928tti, miseensa waajjira muummee kan ta�eobboleessi keenya Riichaardi Baarbar haasaa Ayyaanni Qil-lee waaqeffannaa sobaarraa kan madde ta�uusaa saaxilu

MOOTICH I KARAA HAFUURAA SABASAA NI QULLEESSA 115

OBBOLEESSI keenya Riichaard Baarbar (karaabitaa, kan itti maramee jiru) Muddee 1928,Ayyaana Qillee ilaalchisee raadiyoodhaan haa-saa cimaa dhiheessee ture. Yaanni haasaa kanaabarruu Za Gooldan Eej Muddee 12, 1928, mata-duree, “Ayyaana Qillee, Maddaafi Kaayyoosaa”jedhu jalatti ibsamee ture. Qabxiiwwan haasi-charratti dhihaatan keessaa yaadawwan ar-maan gadii ni argamu:

ˇ “Seexanni . . . namoonni barbaachisummaafurichaa akka hin hubanne gochuuf du�a Yesu-

sirra guyyaa dhalootaasaatiif bakka guddaaakka kennan godheera.”

ˇ “Tibba Ayyaana Qilleetti namoonni amalagadhiisii akka argisiisaniifi akka machaa�anbeekamaadha . . . Wantoonni kun Yihowaa-fis ta�e Ilmasaatiif ulfina hin argamsiisan.”

ˇ “Seexanni qophiiwwan sirrii hin taane,guyyaan nyaataafi guyyaan soomaa,akkasumas guyyaan ayyaanaa mana saga-daa keessa akka seenu gochuurratti mil-kaa�ina argateera . . . Seexanni Yihowaa isauumama cufarratti olaanaa ta�etti ga�isuuf,haxxummaadhaan namoonni wantootagadhee ta�an akka fudhataniifi kutaa aman-tii Kiristiyaanaa akka ta�etti akka ilaalangodheera.”

“AYYAANA QILLEE ,MADDAAFIKAAYYOOSAA”

9. Barattoonni MacaafaQulqulluu Ayyaana Qilleeilaalchisee maal hubatan?10. (a) Muddee 1928ttiAyyaanni Qillee kan saaxi-lame akkamitti? (Saanduqa“Ayyaana Qillee, MaddaafiKaayyoosaa” jedhus ilaali.)(b) Sabni Waaqayyoo ay-yaanota irraa fagaachuuqaban kaan hubachuukan danda�an akkamitti?(Saanduqa “Madda Ayyaa-notaafi Sirnawwan KaaniiSaaxiluu” jedhu ilaali.)

raadiyoodhaan dhiheesse. Sabni Waaqayyoo haasaa waajjiramuummeerraa dhihaatee tureef deebii akkamii kennan? Ob-boleessi keenya Chaarlis Biraandiliin, inniifi maatiinsaa ye-roo itti Ayyaana Qillee ayyaaneffachuu dhaaban ilaalchiseeakkas jedheera: “Barsiifata saba Waaqayyoon hin beeknerraadhufe dhiisuun nutti ulfaataa? Matumaa! . . . Kun uffataxuraa�e ofirraa baasanii gatuu wajjin tokkodha.” Obbolees-si keenya Henarii Kaantiweel inni yeroo booda daawwataaolaanaa ta�ee tajaajiles, “Jaalala Yihowaadhaaf qabnu argisii-suuf wanta tokko dhiisuun keenya nu gammachiisee ture”jedheera. Duuka buutonni Kiristos amanamoo ta�an jijjiira-ma barbaachisu gochuufi ayyaana waaqeffannaa xuraa�aar-raa dhufe ayyaaneffachuu dhiisuuf fedhii akka qaban argi-siisaniiru.[4]—Yoh. 15:19; 17:14.

11 Barattoonni Macaafa Qulqulluu amanamoo ta�an kunfakkeenya guddaa nuuf ta�u! Fakkeenya isaaniirratti xiinxa-luudhaan akkas jennee of gaafachuun keenya gaariidha: ‘Qa-jeelfama hojjetaa amanamaan nuuf kennu akkamittan ilaa-la? Qajeelfama kana fudhachuudhaan hojiirra nan oolchaa?’Qajeelfama kennamuuf ajajamuun keenya, Masiihicha isahojjetaa amanamaatti fayyadamee nyaata hafuuraa yeroo-saatti nuu dhiheessaa jiru akka deggerru kan argisiisudha.—HoE. 16:4, 5.

Kiristiyaanonni Fannootti Fayyadamuu Qabuu?12 Barattoonni Macaafa Qulqulluu waggaa hedduudhaaf

fannoon mallattoo Kiristiyaanonni itti fayyadamaniifi fu-dhatama qabu akka ta�etti yaadaa turan. Ta�us wanta tolfa-maa waaqeffachuun sirrii akka hin taane waan beekaniif,fannoon waaqeffatamuu qaba yaada jedhu hin qaban tu-ran. (1 Qor. 10:14; 1 Yoh. 5:21) Jalqaba bara 1883tti, Masa-raan Eegumsaa “waaqayyolii tolfamoon kamiyyuu Waaqayyoduratti ciiggaasisoo” akka ta�an ifatti dubbateera. Haata�umalee jalqabarratti, Barattoonni Macaafa Qulqulluu karaasirriidha jedhanii yaadaniin fannootti yoo fayyadaman do-goggora akka hin taane itti dhaga�amee ture. Fakkeenyaaf,eenyummaasaanii beeksisuuf, faajjii fannoofi gonfoo qabuqomarratti rarraafatu turan. Mallattoo kana rarraafachuun-saanii hamma du�aatti amanamoo yoo ta�an gonfoo jireenyaaakka argatan kan argisiisu akka ta�e isaanitti dhaga�ama ture.Bara 1891 kaasee faajjiin fannoofi gonfoo qabu qola Masa-raa Eegumsaarratti ni ba�a ture.

13 Barattoonni Macaafa Qulqulluu faajjii fannoofi gon-foo qabu ni jaallatu turan. Haata�u malee dhuma bara1920niitii kaasee, duuka buutonni Kiristos fannootti fayya-damuu ilaalchisee irraa jalaan hubannoo argachaa deeman.

[4] Obboleessi keenya Fireediriik Wii-liyaam Firaanz xalayaa Sadaasa 14,1927 barreesserratti akkas jedheera:“Waggaa kana Ayyaana Qillee hinayyaaneffannu. Maatiin Bet�el kanabooda Ayyaana Qillee ayyaaneffachuuakka hin qabne murteesseera.” Xalayaaji�a muraasa booda, jechuunis Guraan-dhala 6, 1928 barreesserrattimmoo,“Gooftaan soba Baabilonirraa suutasuuta akka qulqulloofnu gochaa jira”jedheera.

Faajjii fannoofi gonfooqabu (Keeyyata 12fi 13 ilaali)


MIILJALEE

11. Masiihii isa Mootii ta�eakka deggerru argisiisuukan dandeenyu akkamitti?12. Barattoonni MacaafaQulqulluu waggaa hedduu-tiif fannoodhaaf ilaalchaakkamii qabu turan?13. Duuka buutonni Kiris-tos fannootti fayyadamuuilaalchisee hubannoo akka-mii argatan? (Saanduqa“Fannoo Ilaalchisee Ifa Ir-raa Jalaan Ife” jedhusilaali.)

ˇ Faajjii fannoofi gonfoo qabutti fayyadamuun bar-baachisaa kan hin taane ta�uusaarrayyuu, itti fayya-damuun sirrii miti.—Walga�ii Detirooyit, Michigaan,Yuunaayitid Isteetis, bara 1928tti godhame.

ˇ Faajjiin fannoofi gonfoo qabu waaqa tolfamaadha.—Piriipaareeshin, bara 1933, fuula 239.

ˇ Fannoon saba Waaqayyoon hin beekne biraa kandhufedha.—Za Gooldan Eej, Guraandhala 28, 1934,fuula 336.

ˇ Yesus kan fannifame fannoorratti utuu hin ta�inmuka solooloo ta�errattidha.—Za Gooldan Eej,Sadaasa 4, 1936, fuula 72; Riichas, 1936, fuula 27.

Jechi afaan Giriikii istaawuroos jedhuMacaafa Qulqulluu hedduu kees-satti “fannoo” jedhamee hiikamee-ra. Haata�u malee, jecha kana ilaal-chisee ragaaleen tokko tokko maalakka jedhan ilaalaa:“Hiikni jecha afaan Giriikii [istaa-wuroos] jedhuu . . . inni sirriin mukasolooloo ta�edha.”—Saayikilooppeedi-yaa oov Biibiliikaal, Ti�ooloojikaal, eendiEekleeziyaastikal Liitireechar.“Muka solooloo ta�e kamiyyuu kanargisiisudha. Jecha ‘fannoo’ jedhuuwajjin tokko miti.”—Kiruusifiikshiniin Antiikwitii.

“Muka solooloo cimaa ta�eefi qon-naan bultoonni dallaa ijaaruuf ittifayyadamanirraa kan hafe hiika ga-rabiraa hin qabu.”—Histirii oov zaKiroos.“Muka kallattii kamiiniyyuu walqaxxaamuru kan argisiisu utuu hinta�in, muka solooloo ta�e tokko kanargisiisudha.”—Za Kompaaniyen Baa-yibil.“Utubaa ykn muka solooloo ta�edha. . . Muka kallattii kamiiniyyuuwal qaxxaamuru hin argisiisu.”—E Kiritikaal Leeksiikan eendKonkordaansi.

FANNOO ILAALCHISEEIFA IRRAA JALAAN IFE

ˇ Ayyaana Du�aa Ka�uu. “Ayyaannidu�aa ka�uu waaqeffannaa sobaarraakan madde yommuu ta�u, Saba Kiristi-yaanaa biratti beekamummaa arga-teera.”—Za Gooldan Eej, Muddee 12,1928, fuula 168.

ˇ Guyyaa Vaalentaayinii. “Guyyaa Vaa-lentaayinii kabajuun akkamitti akkajalqabame ragaan argisiisu hin jiru.”—Za Gooldan Eej, Muddee 25, 1929,fuula 208.

ˇ Guyyaa Dhalootaa. “Macaafa Qul-qulluu keessatti namoonni guyyaadhalootaasaanii akka kabajan ibsa-man lama qofa yommuu ta�an isaanis,Fara�oon mootii Gibxii isa bara Yosee-fitti tureefi [Herodis] isa YohannisCuuphaa ajjeesisedha. Macaafni Qul-qulluun tajaajiltoota Waaqayyookeessaa guyyaa dhalootaasaanii kankabajan akka jiran hin ibsu.”—Za Gool-dan Eej, Caamsaa 6, 1936, fuula 499.

ˇ Waggaa Haaraa. “Waggaa haaraaayyaaneffachuun, akkasumas guyyaakanatti machaa�uuniifi amala gadhiisiita�e argisiisuun amantii Kiristiyaanaawajjin walitti dhufeenya hin qabu.Kiristiyaanonni duriis ayyaana kanahin ayyaaneffanne.”—Dammaqaa!Muddee 22, 1946, fuula 24.

MADDAAYYAANOTAAFIS IRNAWWANKAANI I SAAXILUUKIRISTOS duuka buutonnisaa kutaaaddunyaa kanaa akka hin taaneefwaggoota hedduudhaaf isaan gargaaraatureera. Barreeffamoonni sabniWaaqayyoo ayyaanotaafi sirnawwangaraagaraa ilaalchisee hubannaa akkaargatan isaan gargaaran tokko tokkoarmaan gaditti caqasamaniiru.

Walga�ii guddaa bara 1928 Yuunaayitid Isteetis, Detiroo-yit, Michigaanitti godhame ilaalchisee obboleessi keenya Gi-raant Suutar inni yeroo booda miseensa Qaama Olaanaata�ee tajaajile akkas jechuudhaan dubbateera: “Walga�ii sa-narratti faajjiin fannoofi gonfoo qabu barbaachisaa akka hintaane qofa utuu hin ta�in sirrii akka hin taanes ibsameera.”Waggoota muraasa ittaananittis barumsi dabalataa kenna-mee ture. Waaqeffannaa qulqulluu keessatti fannootti fayya-damuun barbaachisaa akka hin taane ifa ta�e.

14 Sabni Waaqayyoo fannoo wajjin haala wal qabateenhubannaa irraa jalaan argataniif deebii akkamii kennan?Faajjii fannoofi gonfoo qabu isa jaallatanitti fayyadamuuitti fufaniiruu? Obboleettiin yeroo dheeraadhaaf Yihowaatajaajilaa turteefi Liilaa Roobartis jedhamtu, “Mallattoonkun maal akka argisiisu yommuu hubannetti itti fayyada-muu dhiisuun nutti hin ulfaanne” jetteetti. Obboleettiinamanamtuun Yursuulaa Serenkoo jedhamtus akkas jetteet-ti: “Mallattoon yeroo ta�e tokkotti du�a Gooftaa keenyaafi Ki-ristiyaana amanamoo ta�uu keenya akka argisiisutti ilaalaaturre, saba Waaqayyoon hin beeknerraa kan madde ta�uusaahubanne. Fakkeenya 4:18 wajjin haala walsimuun, daandiindhugaa yeroodhaa gara yerootti ifaa adeemuusaatiif baay�eegalateeffanna.” Duuka buutonni Kiristos amanamoo ta�anbarsiifatawwan amantii sobaarraa maddanitti maxxananiijiraachuu matumaa hin barbaanne.

15 Nutis ejjennoo Kiristiyaanonni kun qabanii wajjin walfakkaatu qabna. Kiristos sabnisaa karaa hafuuraa qulqulluuakka ta�an gargaaruuf karaa ifatti hubachuu dandeenyutti,jechuunis hojjetaa amanamaafi ogeessatti fayyadamaa akkature beekna. Kanaaf, ayyaana, barsiifata ykn aadaa amantiisobaa wajjin wal qabate ilaalchisee yaadachiisa karaa nyaatahafuuraa nuuf kennamu fudhannee yeruma sana hojiirraoolchina. Akkuma obboloota jalqaba argama Kiristositti tu-ranii, nutis oobdiin mana qulqullummaa Yihowaa yoomiy-yuu qulqulluu akka ta�u gochuuf kutanneerra.

16 Kiristos guyyoota gara dhumaa kanatti namoota gu-mii Kiristiyaanaa karaa hafuuraa mancaasuu danda�anirraakaraa nuti ijaan arguu hin dandeenyeen eegaa tureera. Meekana kan godhe akkamitti akka ta�e haa ilaallu.

‘Hamoota Qajeelotarraa’ Gargar Baasuu17 Yesus Kiristos Mootichi gumii saba Waaqayyoo addu-

nyaa maratti argaman dammaqinaan hordofa. Kiristosiifiergamoonni karaa nuti guutummaatti hubachuu hin dan-deenyeen hojii gargar baasuu raawwachaa turaniiru. Yesushojii kana fakkeenya waa�ee kiyyoo qurxummii dubbaterratti


14. Sabni Waaqayyoofannootti fayyadamuuilaalchisee hubannoo irraajalaan argataniif deebiiakkamii kennan?15, 16. Ejjennoo oobdiinmana qulqullummaa Yiho-waa inni lafarraa qulqulluuta�ee akka eegamu gochuufqabnu argisiisuu kan dan-deenyu akkamitti?17, 18. Fakkeenyawaa�ee kiyyoo ittiin qur-xummii qaban ibsurratti,(a) kiyyoo darbachuun,(b) ‘akaakuu qurxummiihundumaa walitti qabuun,’(c) qurxummii isa gaggaariiqodaatti naquun, (d) qur-xummii isa gaggadheegatuun, maal argisiisa?

Kiyyoon qurxummii, hojiimisiraachoo Mootummichaalallabuu isa ilmaan namootaagalaanatti fakkeeffamangidduutti raawwatamaa jirukan argisiisudha(Keeyyata 18 ilaali)

caqaseera. (Maatewos 13:47-50 dubbisi.) Fakkeenyi kunmaal argisiisa?

18 ‘Kiyyoo galaanatti darbachuu.’ Kiyyoon qurxummii ho-jii misiraachoo Mootummichaa lallabuu isa ilmaan namoo-taa galaanatti fakkeeffaman gidduutti raawwatamaa jirukan argisiisudha. ‘Akaakuu qurxummii hundumaa walitti qa-buu.’ Misiraachichi saboota hundumaa, jechuunis namoo-ta tarkaanfii fudhachuudhaan Kiristiyaanota dhugaa ta�an,akkasumas namoota hedduu jalqabarratti misiraachichaaffedhii argisiisuudhaan waaqeffannaa dhugaa cina dhaaba-chuuf tarkaanfii hin fudhanne kan walitti qabudha.[5] ‘Qur-xummii isa gaggaarii qodaatti naquu.’ Namoonni garaa qajeelaaqaban gumii Kiristiyaanaa isa qodaatti fakkeeffametti kanwalitti qabaman yommuu ta�u achitti Yihowaadhaaf waaqef-fannaa qulqulluu dhiheessu. ‘Qurxummii isa gaggadhee’ gatuu.Kiristosiifi ergamoonni Waaqayyoo, guyyoota gara dhumaakanatti, ‘hamoota qajeelotarraa gargar baasaa’ jiru.[6] Ka-naaf, namoonni yaada garaa sirrii hin qabne, jechuunis na-moonni amantii ykn barsiifata dogoggora ta�e dhiisuuf fe-dhii hin qabne gumii Kiristiyaanaa keessa jiraachuuf mirgahin argatan.[7]

19 Dhugumayyuu, Yesus Kiristos inni Mootii keenya ta�enamoota isaaf bitaman kan eegu ta�uusaa beekuun baay�eenama jajjabeessa. Yesus hinaaffaa Dh.K.B. jaarraa jalqabaat-ti yommuu mana qulqullummaa qulleessetti argisiise, yeroohar�aattis waaqeffannaa dhugaatiifi waaqeffattoota dhugaa-tiif akka argisiisu beekuunis kan nama jajjabeessudha. Kiris-tos sabni Waaqayyoo karaa hafuuraa qulqulluu akka ta�aniifiwaaqeffannaan dhugaa qulqulluu ta�ee akka eegamu go-chuuf hojjechaa kan jiru ta�uusaatiif baay�ee galateeffanna.Nutis wantoota waaqeffannaa sobaa wajjin hariiroo qaba-niirraa guutummaatti fagaachuudhaan Mootichaafi Moo-tummaasaa akka deggerru haa argisiisnu!

[5] Fakkeenyaaf, bara 2013tti baay�innibabal�istootaa 7,965,954 yommuu ta�u,namoonni Ayyaana Yaadannoo du�a Ki-ristosirratti argaman 19,241,252 turan.

[6] Qurxummii isa gaggaarii qurxum-mii isa gaggadheerraa gargar fo�uun,hoolota re�ootarraa gargar fo�uu wajjintokko miti. (Mat. 25:31-46) Gargarfo�uun ykn murtoon xumuraa hoolo-taafi re�oota ilaalchisee kennamu yeroorakkina guddaatti kan raawwatamu-dha. Hammasitti garuu namoonniiqurxummii gaggadheetti fakkeeffamangara Yihowaatti deebi�uufi gumii isaqodaatti fakkeeffame keessatti walittiqabamuu danda�u.—Mil. 3:7.

[7] Yeroo booda qurxummii gagga-dheen gara boolla ibiddaatti kandarbataman ta�uunsaa, badiisa baraba-raa isaanirra ga�u kan argisiisudha.


ˇ Karaa hafuuraa qulqulluu ta�uu jechuun maal jechuudha?Kiristos duuka buutonnisaa karaa hafuuraa qulqulluu akkata�aniif maalitti fayyadamee isaan gargaare?

ˇ Kiristos hojjetaa amanamaafi ogeessatti fayyadamee duukabuutonnisaa Ayyaana Qillee ayyaaneffachuus ta�e, faajjiifannoofi gonfoo qabutti fayyadamuu akka dhiisan kan isaangargaare akkamitti?

ˇ Tarkaanfii Kiristos waaqeffannaan dhugaa akka hin mancaaneeeguuf fudhate ilaalchisee maaltu sitti dhaga�ama?


MIILJALEE

19. Kiristos sabni Waaqay-yoo qulqulluu akka ta�angochuufi waaqeffannaandhugaa akka hin mancaaneeeguuf tarkaanfii fudha-chuusaatiin maaltu isinittidhaga�ama?

1. Hisqi�el raajii xiyyeeffan-naa keenya hawwatu akka-mii arge?2. (a) Manni qulqullum-maa Hisqi�el mul�ataan argemaal argisiisa? (Miiljaleesilaali.) (b) Balbaloonnimana qulqullummaa sunmaal nu hubachiisu?

WANTI waggaa 2,500 dura Hisqi�el raajicha mudatee tureutuu isin mudatee maaltu isinitti dhaga�ama? Mee haalakana yaadaa! Mana qulqullummaa baay�ee guddaa ta�eeficalaqqisutti seenaa jirtu. Ergamaan Waaqayyoo tokko id-doo dinqisiisaa ta�e kana isin daawwachiisuuf bakka sanadhaabateera. Yaabbannoo torba erga ol baatanii booda bal-bala mana qulqullummaa sanatti ol seensisu sadii kees-saa isa tokko bira geessan. Yommuu balbaloota kana ilaal-tan baay�ee dinqisiifamtu. Dheerinni balbaloota kanaa garameetirii 30ti. Balbaloota hundarratti mana eegdotaa argitu.Utubaawwan gurguddaan sun boca muka meexxii babbaree-doo ta�an qabu.—His. 40:1-4, 10, hiika bara 1899, 14, 16, 22;41:20.

2 Haalli kun raajii Hisqi�el mana qulqullummaa hafuuraailaalchisee arge kan ibsudha. Hisqi�el waa�ee mul�ata kanaahaala armaan olii wajjin wal fakkaatuun boqonnaa 40 hanga48tti bal�inaan ibseera. Manni qulqullummaan kun qophiiYihowaan waaqeffannaa dhugaatiif godhe kan argisiisudha.Wantoonni mana qulqullummaa kanaa wajjin haala wal qa-bateen ibsaman hundi waaqeffannaa yeroo har�aatti dhi-heessinuu wajjin kan wal qabatanidha.[1] Balbaloonni manaqulqullummaa dinqisiisoo ta�an maal argisiisu? Namoonnimana qulqullummaa sanatti seenan qophii Yihowaan waa-qeffannaa dhugaatiif godherraa hirmaachuuf ulaagaa ama-laa inni baasee wajjin haala walsimuun deddeebi�uu akkaqaban nu yaadachiisu. Macaafa Qulqulluu keessatti muk-ti meexxii qajeelummaa kan argisiisu yommuu ta�u, bocnimuka meexxii sunis ergaa wal fakkaatu dabarsa. (Far. 92:12)Manneen eegdotaa sunoo maal argisiisu? Namoonni ulaa-gaalee Waaqayyo baase hin eegne daandii waaqeffannaa dhu-gaa bareedaafi lubbu baraarsaa ta�erra akka hin adeemne kanittifaman ta�uusaa argisiisu.—His. 44:9.

11Gama AmalaatiinQulleessuuQulqullina WaaqayyooCalaqqisiisu


Mootichi, namoonni isajalatti bulan ulaagaaamalaa Waaqayyo baaseakka kabajan kan barsiiseakkamitti akka ta�e ilaalla

[1] Bara 1932tti, kitaabni Viindikeeshinjedhamu Jildii 2ffaarratti sabni Waa-qayyoo gara biyyasaaniitti deebi�uun-saanii, raawwiisaa isa ammayyaa kanargatu namoota dhalootaan Israa�elta�anirratti utuu hin ta�in Israa�el hafuu-raarratti akka ta�e ibseera. Raajiiwwankun waaqeffannaan dhugaa deebi�eeakka hundeeffamu kan argisiisanidha.Masaraan Eegumsaa Bitootessa 1, 1999,mana qulqullummaa ilaalchisee raajiinHisqi�el arge wantoota guyyoota garadhumaatti karaa hafuuraa raawwiisaa-nii argatan keessaa isa guddaa akka ta�eibseera.

G AMA AMAL AAT I IN QULLEESSUU 121

MIILJALEE

3 Raajiin Hisqi�el arge raawwiisaa kan argate akkamitti?Akkuma Boqonnaa 2ffaarratti ilaalle, Yihowaan bara 1914hanga jalqaba bara 1919tti haala adda ta�een sabasaa qullees-suuf Kiristositti fayyadameera. Maarree hojiin qulleessuukun kanumaan xumuramee? Lakki! Jaarraa darbe keessat-ti Kiristos ulaagaan amalaa Yihowaan baase akka eegamugochaa tureera. Duuka buutonnisaa haala itti fufiinsa qa-buun qulqulleeffamuu qabu turan. Maaliif ? Kiristos addu-nyaa manca�aa ta�e kana keessaa duuka buutotasaawalitti qa-baa kan jiru ta�us, Seexanni namoonni waaqeffannaa dhugaafudhatan kun karaa amalaa akka manca�an gochuurraa duu-batti hin jedhu. (2 Phexros 2:20-22 dubbisi.) Mee karaa ittiKiristiyaanonni dhugaan qulleeffaman sadii haa ilaallu. Jal-qabarratti, karaa amalaa akkamitti akka qulleeffaman, achiisgumiin Kiristiyaanaa qulqulluu akka ta�uuf qophiin akka-mii akka godhame, xumurarrattimmoo maatii wajjin haalawal qabateen qophiin akkamii akka godhame ilaalla.

Waggoota Hedduudhaaf Karaa Amalaa Qulleessuu4 Sabni Yihowaa amala gaarii argisiisuuf yeroo hunda

carraaqqii guddaa godhu. Kanaaf, gama kanaan qajeelfam-ni ifa ta�e isaaniif kennameera. Mee fakkeenyota tokko tok-ko haa ilaallu.

5 Saalqunnamtii gadhiisii ta�e. Yihowaan saalqunnam-tiin hiriyoota gaa�elaa qofa gidduutti akka raawwatamu,akkasumas qulqulluufi gammachiisaa akka ta�u qajeelfamakenneera. Haata�u malee Seexanni kennaa kana namoonnikaraa gadhee ta�een, keessumaammoo karaa sabni YihowaaWaaqasaanii duratti fudhatama akka dhaban godhuun akkaitti fayyadaman gochuun baay�ee isa gammachiisa. Seexan-ni mala kanatti fayyadamuudhaan bara duriitti, jechuunisyeroo Bala�aam turetti badiisa kan geessise yommuu ta�u,bara dhumaa kanattis isa yeroo kamiiyyuu caalaa mala ka-natti fayyadamaa jira.—Lak. 25:1-3, 9; Mul. 2:14.

6 Carraaqqii Seexanni gama kanaan godhu fashaleessuufMasaraan Eegumsaa Waxabajjii 15, 1908, ejjennoo, “Yeroofibakka kamittiyyuu taanaan nama saala faallaa ta�e qabuuwajjin kophaatti yommuu waliin taanu, wantan yeroo na-moonni na bira jiran hin goone matumaa hin godhu” je-dhu qabate ba�ee ture.[2] Waadaa kana galuun dirqama ta�uubaatus, obboloonni hedduun waadaa akka galan beeksisuufZaayansi Waach Taawor irratti maqaansaanii akka barreef-famu godhaniiru. Waadaa kana galuun obboloota hedduukan fayyade ta�us, akka barsiifataatti ilaalamaa akka deemeyeroo booda waan hubatameef akka hafu godhame. Haata�u

[2] Waadaan galame kun, hiriyootagaa�elaa ykn fira miti taanaan, dhiirriifidubartiin tokko kutaa tokko keessawaliin yommuu ta�anitti balbala akkagaariitti banuu kan dabalatudha. Waa-daan kun waggoota muraasaaf sagan-taa Waaqeffannaa Ganamaa Bet�elittigodhamurratti yeroo hunda ni dubbi-fama ture.


MIILJALEE

3. Duuka buutonni Kiristosgama kamiin qulleeffa-muun isaan barbaachiseeture?4, 5. Seexanni yeroo dhee-raadhaa kaasee mala akka-miitti fayyadamaa ture?Kunoo hammam isaaf mil-kaa�eera?6. Obboloonni Masaraa Ee-gumsaarratti waadaa akka-mii galaa turan? Yeroo boo-da kan hafehoo maaliifi?(Miiljalees ilaali.)

Oobdii manaqulqullummaa hafuuraaYihowaatti seenaa akkajirtan godhaa yaadaa

malee, seerri amalaa waadaan kun argisiisu hojiirra ooluu-saa itti fufeera.

7 Seexanni miidhaa geessisuusaa ittuma fufe. MasaraanEegumsaa Bitootessa 1, 1935, rakkina saba Waaqayyoo gid-duutti babal�achaa jiru tokko ifatti caqasee ture. Obboloon-ni tokko tokko tajaajilarratti kan hirmaatan taanaan seeraamalaa Yihowaan baase hordofuu dhiisuu akka danda�an ittidhaga�ama ture. Masaraan Eegumsaa kun akkas jedheera: “Ki-ristiyaanni tokko wanti isarraa eegamu dhugaa ba�uu qofaakka hin taane yaadachuu qaba. Dhugaa baatonni Yihowaabakka buutotasaa waan ta�aniif, haala Yihowaafi mootum-maasaa kabachiisuun deddeebi�uuf itti gaafatamummaanisaanirra jira.” Matadureen kun gaa�elaafi saalqunnamtiiilaalchisee gorsa ifa ta�e kan kenne yommuu ta�u, kunis sab-ni Waaqayyoo ‘halalummaarraa akka baqatan’ isaan gargaa-reera.—1 Qor. 6:18.

8 Masaraan Eegumsaa, Macaafni Qulqulluun Afaan Girii-kii saalqunnamtii gadhiisii ta�e argisiisuuf, jecha poorniyaa je-dhutti kan fayyadamu ta�uusaafi hiikni jecha kanaas maalakka ta�e waggoota kurnan hedduu darbanitti ibsaa turee-ra. Jechi kun saalqunnamtii raawwachuu qofa kan argisiisumiti. Kanaa mannaa, poorniyaan gocha gadhiisii namoonnihalalee ta�an mana bunaa keessatti raawwatan hunda kanargisiisudha. Duuka buutonni Kiristos kana beekuusaanii-tiin kan ka�e saalqunnamtii seeraan ala ta�eefi addunyaarrat-ti babal�achaa jiru kanarraa of eeguu danda�aniiru.—Efesoon4:17-19 dubbisi.

9 Machii. Masaraan Eegumsaa Bitootessa 1, 1935, gamaamalaatiin dhimma garabiraa akkas jedhu qabatee ba�ee-ra: “Obboloonni tokko tokko dhugaatii dhuganii tajaajilaakka ba�aniifi itti gaafatamummaa jaarmiyicha keessatti qa-ban tokko tokko akka raawwatan hubatameera. MacaafniQulqulluun wayinii dhuguun kan danda�amu yeroo akka-miitti akka ta�e ibsa? Namni tokko tajaajila jaarmiyaa Goof-taa keessatti raawwatu hanga isa jalaa miidhutti dhugaatiidhuguunsaa sirriidhaa?”

10 Barruun kun gaaffiiwwan kanaaf deebii yommuu ken-nu, Macaafni Qulqulluun dhugaatiidhaaf ilaalcha madaala-maa qabaachuu akka qabnu kan dubbatu ta�uusaa ibseera.Macaafni Qulqulluun wayiniis ta�e dhugaatii kaan dhuguukan hin dhowwine ta�us, machaa�uu ni balaaleffata. (Far. 104:14, 15; 1 Qor. 6:9, 10) Dhugaatii dhuganii tajaajila qulqul-luurratti hirmaachuu ilaalchisee tajaajiltoonni Waaqayyooseenaa ilmaan Aaron akka qalbeeffatan waggoota hedduu-dhaaf jajjabeeffamaa turaniiru. Ilmaan Aaron iddoo aar-


7. Bara 1935tti MasaraanEegumsaa rakkina ture akka-mii ibse? Rakkinicha ilaal-chiseehoo barumsa akka-miitu ba�e?8. Masaraan Eegumsaa jechaafaan Giriikii saalqunnam-tii gadhiisii ta�e argisiisuilaalchisee ibsa bal�aa ken-naa kan ture maaliifi?9, 10. (a) Bara 1935ttiMasaraan Eegumsaa dhimmaamalaa wajjin wal qaba-teen yaada akkamii ibseeture? (b) Macaafni Qulqul-luun dhugaatii ilaalchiseebarumsa akkamii qaba-teera?

saarratti wanta isaaniif hin heyyamamne waan dhiheessaniifdu�aan adabamaniiru. Sana booda baay�ee utuu hin turin, Yi-howaan luboonni hundi tajaajila qulqulluurratti yommuuhirmaatan dhugaatii akka hin dhugne dhorkuunsaa, ilmaanAaron wanta isaaniif hin malle akka raawwatan kan isaangodhe maal akka ta�e kan argisiisudha. (Lew. 10:1, 2, 8-11) Ye-roo har�aattis duuka buutonni Kiristos seera bu�uuraa kanahordofuudhaan, dhugaatii dhuganii tajaajila qulqulluurrat-ti hirmaachuurraa of qusatu.

11 Waggoota kurnan dhihoodhaa asitti duuka buuton-ni Kiristos araada dhugaatii, jechuunis garmalee dhuguufimachaa�uu ilaalchisee hubannaa dabalataa argataniiru. Ob-boloonni hedduun nyaata hafuuraa yeroodhaan dhihaatut-ti fayyadamanii haala kana mo�uufi madaalliisaanii eega-nii jiraachuu danda�aniiru. Kiristiyaanni dhugaatii garmaleedhuguudhaan innis ta�e maatiinsaa kabaja akka dhabu go-chuu barbaaduufi hunda caalaammoo mirga tajaajila Yiho-waa isa qulqulluu ta�erratti hirmaachuuf qabu dhabuu bar-baadu hin jiru.

12 Tamboo xuuxuu. Duuka buutonni Kiristos tambooxuuxuun sirrii akka hin taane dubbachuu kan eegalan guy-yoonni gara dhumaa jalqabuusaa dura ture. Obboleessikeenya Chaarlis Kaappen naannoo xumura jaarraa 19ffaat-ti yeroo jalqabaatiif yeroo itti Chaarlis Teez Raasilii waj-jin wal argan ni yaadata. Kaappen yeroo sanatti umriinsaawaggaa 13 yommuu ta�u, obbolootasaa sadii wajjin Ala-geenii, Pensilvaaniyaatti gamoo Baayibil Haawus jedhamukeessa adeemaa turan. Bakka kanatti Raasil yommuu isaanbira darbu, “Foolii tambootu natti dhufe. Isintu xuuxaa ji-raa?” jedhee isaan gaafate. Isaanis tamboo xuuxaa akka hinjirre itti himan. Carraan kun ilaalcha Raasil tamboodhaafqabu hubachuuf akka isaan gargaare hin shakkisiisu. Masa-raa Eegumsaa Hagayya 1, 1895rratti obboleessi keenya Raasil2 Qorontos 7:1rratti ibsa yeroo kennu akkas jedheera: “Ki-ristiyaanni tokko bifa akkamiitiiniyyuu taanaan tamboot-ti fayyadamuunsaa, Waaqayyoof ulfina kan argamsiisuufinama sana kan fayyadu akkamitti akka ta�e hubachuun narakkisa. . . . Gooftaan keenya fooliin tamboo isarraa ajaa�aaykn wanta nama xureessu kamiyyuu gara afaansaatti gees-saa ture jedhanii yaaduun waan hin fakkaannedha.”

13 Bara 1935tti Masaraan Eegumsaa, tamboo “aramaaxuraa�aa” jechuudhaan kan waame si�a ta�u, namni tambooalanfachuu ykn xuuxuu barbaadu miseensa maatii Bet�elista�e qajeelchaa ykn daawwataa olaanaa ta�uudhaan jaarmiyaaWaaqayyoo bakka bu�ee tajaajiluu akka hin dandeenye ibsee

“Gooftaankeenya fooliintamboo isarraaajaa�aa ykn wantanama xureessukamiyyuu garaafaansaatti geessaature jedhaniiyaaduun waan hinfakkaannedha.”—Chaarlis Teez Raasil


11. Sabni Waaqayyoo gar-malee dhuguu ilaalchiseehubannaa irraa jalaa arga-chuunsaanii eebba akkamiiisaaniif argamsiise?12. Tajaajiltoonni Yesusguyyoonni gara dhumaajalqabuusaanii dura tam-bootti fayyadamuu wajjinhaala wal qabateen ilaal-cha akkamii qabu turan?13. Bara 1973tti gamaamalaatiin qulleessuuakkamiitu raawwatame?

ture. Bara 1973ttimmoo amala ilaalchisee barumsa caalaat-ti akka qulqulloofnu godhu ni ba�e. Masaraan Eegumsaa Wa-xabajjii 1 Dhugaa Baatuun Yihowaa araada du�aaf nama saa-xilu, nama xureessuufi jaalala hin argisiisne kanaan qabamekamiyyuu, gumii keessatti ejjennoo gaarii akka hin qabnet-ti kan ilaalamu ta�uusaa ibsee ture. Sana booda namoonnitamboo xuuxuu itti fufan gumiidhaa baafamuu jalqaban.[3]Kiristos duuka buutotasaa qulleessuuf tarkaanfii barbaachi-saa ta�e garabiraa fudhateera.

14 Dhiiga fudhachuu. Waaqayyo bara Nohitti dhiiganyaachuun dogoggora akka ta�e ibsee ture. Yihowaan, SeeraIsraa�elootaaf kenne keessattis dhiiga akka hin nyaanne ab-boomee kan ture yommuu ta�u, gumiin Kiristiyaanaas ‘dhii-ga nyaachuufi dhuguurraa akka fagaatan’ abboomamaniiru.(HoE. 15:20, 29; Uma. 9:4; Lew. 7:26) Yeroo har�aatti, Seexan-ni mala garabiraatti fayyadamuudhaan namoonni hedduunseera Waaqayyo kenne kana akka hin eegne gochaa jira. Jaar-raa 19ffaatti ogeessonni fayyaa namoota dhukkubsataniifdhiiga kennuu wajjin haala wal qabateen qorannoo gochaakan turan yeroo ta�u, gosoota dhiigaa jiran adda baasaniierga beekanii booda dhiiga namootaaf kennuun baay�ee ba-ramaa ta�aa dhufe. Bara 1937tti dhiiga namoota arjoomaniibaankii dhiigaatti kuusuun kan jalqabame si�a ta�u, Waraan-ni Addunyaa Lammaffaan namoota dhukkubsataniif dhiigakennuun bal�inaan akka itti hojjetamu gochuurratti ga�eeguddaa taphateera. Yaaliin fayyaa dhiiga kennuudhaan raaw-watamu addunyaa maratti babal�achuu jalqabe.

15 Masaraan Eegumsaa jalqaba bara 1944tti ba�e, dhiiga fu-dhachuun dhiiga nyaachuurraa adda akka hin taane ibseeture. Waggaa ittaanuttimmoo, yaanni Macaafa Qulqulluur-ratti hundaa�eefi dhimma kana caalaatti ibsu ni ba�e. Bara1951tti sabni Waaqayyoo dhiiga fudhachuu ilaalchisee ejjen-noo qaban ogeessota yaalii fayyaatiif yommuu ibsan itti gar-gaaramuu akka danda�aniif, matadureen gaaffiiwwan hed-duu deebiisaanii wajjin qabate Masaraa Eegumsaarratti ba�eeture. Gama kanaan duuka buutonni Kiristos amanamoota�aniifi addunyaa maratti argaman, yeroo baay�ee ga�isni, jib-biifi ari�atamni isaanirra ga�ullee ija jabinaan ejjennoosaa-nii eeganiiru. Kiristos jaarmiyaansaa gargaarsa barbaachisuakka godhu deggeruusaa itti fufeera. Birooshuroonniifi ma-tadureewwan garaagaraa odeeffannoo qorannoo bal�aan ir-ratti godhame qabatan ba�aa turaniiru.

16 Bara 1979tti jaarsoliin gumii tokko tokko gara manayaalaa deemuudhaan ogeessota yaalii fayyaa haasofsiisuu jal-qabanii turan. Obboloonni kun akkas kan godhan, ogees-sonni yaalii fayyaa ejjennoo keenya isa Macaafa Qulqul-

[3] Tambootti seeraan ala fayyadamuujechuun tamboo xuuxuu, alanfachuuykn faayidaa kanaaf jecha baala tam-boo dhaabuu kan dabalatudha.


MIILJALEE

14. Dhiiga ilaalchisee ulaa-gaan Waaqayyo baasemaalidha? Yaaliin dhiigafudhachuu baramaa ta�aakan deeme akkamitti?15, 16. (a) Dhugaa Baa-tonni Yihowaa dhiiga fu-dhachuu wajjin haala walqabateen ejjennoo akkamiiqabu? (b) Dhiiga fudha-chuufi yaalii fayyaa dhiigamalee godhamuu wajjinhaala wal qabateen duukabuutonni Kiristos gargaar-sa akkamii argataniiru? Ku-noo bu�aa akkamii argam-siise?

luurratti hundaa�eefi malawwan dhiiga malee yaalii gochuufdandeessisan caalaatti akka hubatan gargaaruufidha. Bara1980tti jaarsolii magaalaawwan Yuunaayitid Isteetis 39 kees-sa jiraataniif hojii kanaa wajjin haala wal qabateen leenjiinaddaa kennamee ture. Yeroo boodammoo Qaamni Olaanaanaddunyaa maratti Koreen Hospitaalaan Wal Qunnamsii-su akka hundeeffamu heyyama kenne. Carraaqqiin godha-me kun waggoota hedduu darban keessatti bu�aa argam-siise qabaa? Yeroo har�aa, doktoorota, ogeessota baqassaniihodhaniifi ogeessota qoricha hadoochu kennan dabalatee,ogeessonni yaalii fayyaa kumaatamatti lakkaa�aman, Dhu-gaa Baatota Yihowaa yaaliidhaaf garasaanii dhaqaniif dhii-ga malee yaalii ni godhu. Manneen yaalaa hedduun dhiigamalee yaalii fayyaa kan kennan yommuu ta�u, tokko tokkom-moo malli kun isa kamirrayyuu filatamaa akka ta�etti ilaa-lu. Tarkaanfii Yesus, Seexanni waaqeffattoota Yihowaa akkahin mancaasne eeguuf fudhate beekuun keenya baay�ee nugammachiisa.—Efesoon 5:25-27 dubbisi.

17 Akkas jennee of gaafachuun keenya gaariidha: ‘Tar-kaanfii Kiristos duuka buutotasaa qulleessuuf fudhateefi

Manneen yaalaa hedduundhiiga malee yaalii fayyaa kankennan yommuu ta�u, tokkotokkommoo malli kun isakamirrayyuu filatamaa akkata�etti ilaalu


17. Karaa itti Kiristos duukabuutotasaa qulleessaa ji-ruuf bakka guddaa akkakenninu argisiisuu kan dan-deenyu akkamitti?

leenjii inni ulaagaa amalaa Yihowaan baase akka hordof-nu gochuuf nuu kenneef dinqisiifannaa qabnaa?’ Seexanniyoomiyyuu ulaagaa amalaa Yihowaan baase akka laayyoottiakka ilaallu gochuudhaan, Yihowaafi Yesusirraa nu fagees-suuf carraaqqii kan godhu ta�uusaa dagachuu hin qabnu.Jaarmiyaan Yihowaa dhiibbaa kana mo�uu akka dandee-nyuuf, addunyaan kun gama amalaatiin garmalee manca�aakan jiru ta�uusaa yeroo hunda akeekkachiisa jaalalarrattihundaa�e nuuf kenna. Gorsa jaalalarratti hundaa�ee nuufkennamu dammaqinaan hordofuudhaan tarkaanfii haa fu-dhannu!—Fak. 19:20.

Gumiin Karaa Amalaa Akka Hin Mancaane Eeguu18 Qulleessuun gama amalaatiin raawwatame inni lam-

maffaanimmoo, tarkaanfii gumii qulqulleessuuf fudhata-medha. Kan nama gaddisiisu garuu ulaagaa amalaa Yi-howaan baase fudhatanii hojiirra kan oolchan, namootaYihowaadhaaf of murteessan hunda miti. Isaan keessaa tok-ko tokko yeroo booda ejjennoosaanii jijjiiruudhaan ta�e je-dhanii ulaagaa kana cabsaniiru. Namoota akkasiirratti tar-kaanfii akkamiitu fudhatamuu qaba? Raajii Hisqi�el argeefijalqaba boqonnaa kanaarratti ibsamerraa tarkaanfiin na-moota kanarratti fudhatamu maal akka ta�e hubachuu dan-deenya. Balbaloota dinqisiisoo ta�an sana yaadadhaa! Tok-koon tokkoon balbaloota sanaa manneen eegdotaa qabu.Eegdonni bakka sana taa�an namoonni ‘yaada garaasaaniidhagna hin qabanne’ mana qulqullummaa sana akka hinseenne eegu. (His. 44:9) Haalli kun waaqeffannaan dhugaamirga namoota ulaagaa amalaa Yihowaan baaseen bulaniifqofa kennamu akka ta�e nu hubachiisa. Haaluma wal fakkaa-tuun yeroo har�aas Kiristiyaanota kaanii wajjin ta�uudhaanYihowaa waaqeffachuun mirga namoota hundaaf kennamemiti.

19 Masaraan Eegumsaa bara 1892, yaada akkas jedhu qa-batee ba�ee ture: “Kiristiyaanota Kiristos ilmaan namootaahundaaf furii [gatii walgitu] godhee of dhiheessuusaa kallat-tiidhaanis ta�e karaa kallattii hin taaneen morman gumiidhaabaasuuf itti gaafatamummaa qabna.” (2 Yohannis 10 dub-bisi.) Bara 1904tti, kitaabni Za Niiwu Kiri�eeshin jedhamu na-moonni amala sirrii hin taane argisiisuusaanii itti fufan,gama amalaatiin dhiibbaa gadhee geessisuudhaan gumiikan mancaasan ta�uusaa ibsee ture. Yeroo sanatti guutum-maan gumichaa “yaa�ii waldaarratti” argamuudhaan namacubbuu cimaa raawwaterratti murtoo kenna ture. Haata�umalee haalli akkasii kan uumamu yeroo hunda hin turre.Bara 1944tti Masaraan Eegumsaa dhimma akkasii ilaaluu kan


18. Namoota ta�e jedhaniiulaagaa Waaqayyoocabsan ilaalchisee raajiinHisqi�el maal nu yaad-achiisa?19, 20. (a) Kiristos dhimminamoota cubbuu cimaaraawwatanii akkamitti qa-bamuu akka qabu duukabuutonnisaa akka hubatankan gargaare akkamitti?(b) Sababiin sadan namnicubbuu raawwate gumiikeessaa itti baafamu maali-dha?

qaban obboloota itti gaafatamummaa qaban qofa akka ta�anibse. Bara 1952tti haala Macaafa Qulqulluu wajjin walsi-muun dhimmoonni akkasii akkamitti qabamuu akka qabanMasaraa Eegumsaarratti kan ibsame yommuu ta�u, sababiininni guddaan namoonni yaada garaa hin geddaranne gumii-dhaa itti baafaman qulqullina gumii eeguuf akka ta�es ad-deeffameera.

20 Waggoota kurnan sana booda turan keessatti Kiris-tos dhimmi namoota cubbuu cimaa raawwatanii akkamit-ti ilaalamuu akka qabu duuka buutotasaatiif qajeelfamaifaafi fooyya�aa ta�e kennuudhaan isaan gargaareera. Jaarso-liin gumii, murtoo wajjin haala wal qabateen ilaalcha Yi-howaa hordofuudhaan haqa qabeeyyiifi kan garaa laafanakka ta�an leenjii argataniiru. Yeroo har�aa namni yaada ga-raa hin geddaranne gumiidhaa kan baafamu yoo xinnaatesababii sadiin kan ka�edha: (1) maqaa Yihowaa arrabsoorraawalaba gochuuf, (2) qulqullina gumichaa eeguuf, akkasu-mas (3) danda�amnaan namni cubbuu raawwate sun yaadagaraa akka geddaratu gargaaruufidha.

21 Yeroo har�aa qophiin gumiidhaa baasuu duuka buuto-ta Kiristosiif eebba kan argamsiise akkamitti? Israa�el duriikeessatti yeroo baay�ee namoonni cubbuu raawwatan sabi-cha kan mancaasan ta�uusaaniirrayyuu lakkoofsaan namoo-ta Yihowaa jaallataniifi wanta sirrii ta�e raawwachuuf fedhiiqabanirraa ni caalu turan. Kanaan kan ka�e sabichi yeroobaay�ee maqaa Yihowaarratti arrabsoo waan fidaniif isa du-ratti fudhatama dhabaniiru. (Er. 7:23-28) Haata�u malee ye-roo har�aa, Yihowaan dhiirotaafi dubartoota nama hafuuraata�an walitti qabaa jira. Namoonni mata jabeeyyii ta�anii-fi cubbuu cimaa raawwatan gumiidhaa waan baafamaniif,Seexanni isaanitti fayyadamee gumicha miidhuufi xurees-suu hin danda�u. Kanaan kan ka�es, dhiibbaa gadheen isaangumicharratti geessisan ni xiqqaata. Gumiin haala kanaanwaan eegamuuf akka gareetti Yihowaa duratti fudhatamaakka qabnu mirkanaa�oo ta�uu dandeenya. Yihowaan abdii,“Si balleessuudhaaf mi�i waraanaa yoo qopheeffame iyyuu, simiidhuu hin danda�u” jedhu nuuf kennuusaa yaadachuunkeenya gaariidha. (Isa. 54:17) Maarree, jaarsolii gumii dhim-ma murtoo wajjin wal qabate raawwatan amanamummaa-dhaan ni deggerraa?

Waaqa Isa Maatiin Hundi Maqaa IrraaArgateef Ulfina Kennuu

22 Qulleessuu inni sadaffaan duuka buutota Kiristo-siif faayidaa argamsiise gaa�elaafi jireenya maatii wajjin kan


21. Qophiin nama cubbuuraawwateefi yaada garaahin geddaranne gumiidhaabaasuu saba Waaqayyookan fayyade akkamitti?22, 23. Kiristiyaanota jalqa-ba jaarraa 20ffaatti turankan galateeffannu maaliifi?Ta�us maatii wajjin haalawal qabateen wanti isaansirreessuu qaban akka turekan argisiisu maalidha?

wal qabatedha. Waggoota hedduu darban keessatti ilaalchamaatiidhaaf qabnurratti sirreeffamni godhameeraa? Eey-yee! Fakkeenyaaf, tajaajiltoonni Waaqayyoo jalqaba jaarraa20ffaatti turan wanta isaan fedhiisaanii aarsaa gochuudhaanraawwatan yommuu ilaallu baay�ee ajaa�ibsiifamna. Jireenya-saanii keessatti hunda caalaa tajaajila qulqulluutiif bakkaguddaa kennaa waan turaniif baay�ee isaan galateeffanna.Ta�us wanti isaan sirreessuu qaban jira ture. Akkas kan jen-nu maaliifi?

23 Obboloonni itti gaafatamummaa tajaajilarratti isaa-niif kenname ykn hojii daawwannaa isa ji�oota hedduudhaafmaatiisaaniirraa fagaatanii akka isaan deeman godhuuf bak-ka guddaa kennu turan. Kanaaf, yeroo sanatti obboloonnijabeessanii kan isaan dubbatan waa�ee gaa�ela Kiristiyaan-ni tokko qabaachuu qabuu utuu hin ta�in, baay�eensaaniigaa�ela akka hin godhanne jajjabeeffamu turan. Haalli yeroohar�aa jiruhoo kanaa wajjin wal fakkaataa? Matumaa!

24 Yeroo har�aa, Kiristiyaanni tokko itti gaafatamummaati�ookraasii qabu raawwachuuf jecha maatiisaa dagachuuakka hin qabne ifadha. (1 Ximotewos 5:8 dubbisi.) Kanamalees, Kiristos gaa�elaafi maatii ilaalchisee duuka buutota-saa amanamoo ta�aniifi addunyaa maratti argamaniif gor-sa Macaafa Qulqulluu faayida qabeessa ta�e dhiheessaa jira.(Efe. 3:14, 15) Bara 1978tti kitaabni, Meekiingi Yuur FaamiliiLaayif Haappii jedhamu ba�ee ture. Gara waggaa 18 boodam-moo kitaaba, Maatiin Gammachuu Argachuu Kan Danda�u Ak-kamitti? jedhamutu ba�e. Kana malees matadureewwan hed-duun hiriyoonni gaa�elaa seera bu�uuraa Macaafa Qulqulluugaa�elasaanii keessatti hojiirra oolchuuf isaan gargaaran Ma-saraa Eegumsaarratti ba�aa turaniiru.

25 Waa�ee ijoolleehoo maal jechuutu danda�ama? Waggoo-ta hedduu darbanii kaasee wantoota isaan barbaachisaniifxiyyeeffannaa guddaan kennameera. Jaarmiyaan Yihowaa ye-roo dheeraadhaa kaasee gorsa ijoollee umrii addaddaarrat-ti argaman fayyadu dhiheessaa kan ture si�a ta�u, barum-sa yeroo ta�e tokkotti muraasa ture yeroo har�aa baay�inaanargachuun ni danda�ama. Fakkeenyaaf waggoota bara 1919hanga 1921 jiran gidduutti, barruu Za Gooldan Eej irrattimataduree dhaabbataa, “Qayyabannaa Macaafa QulqulluuIjoollee” jedhu ba�aa ture. Sana booda bara 1920tti birooshu-ra Za Gooldan Eej Ee Bii Sii jedhamu, bara 1941ttimmoo ki-taaba Chiildiran jedhamutu ba�e. Bara 1970n keessas kitaa-bonni, Liisiniing tuu za Gireet Tiichar, Yuur Yuuz—Geetiing zaBeest aawut oov Iit, akkasumas Kitaaba Koo Isan Seenaa Macaa-fa Qulqulluu Ittiin Baradhu jedhaman ba�aniiru. Bara 1982tti

Kiristiyaannitokko ittigaafatamummaati�ookraasii qaburaawwachuufjecha maatiisaadagachuu hin qabu


24. Kiristos duuka buu-tonnisaa amanamoo ta�angaa�elaafi maatiidhaaf ilaal-cha madaalliisaa eeggateakka qabaatan kan gargaa-re akkamitti?25-27. Waggoota hed-duudhaa asitti ijoollee um-rii addaddaarratti argama-niif xiyyeeffannaa akkamiitukenname?

barruun Dammaqaa! mataduree dhaabbataa “GaaffiiwwanDargaggootaa” jedhu qabatee ba�aa kan ture yommuu ta�u,achiis bara 1989tti kitaabni, Gaaffiiwwan Dargaggootaafi—Dee-biiwwan Hojiirra Ooluu Danda�an jedhamu ba�eera.

26 Yeroo har�aa, kitaabni Gaaffiiwwan Dargaggootaa jedha-mu jildii lamaan kan argamu si�a ta�u, matadureen Gaaffiiw-wan Dargaggootaa jedhus Weeb saayitii keenya jw.org irrattiba�uusaa itti fufeera. Kana malees kitaaba Barsiisaa Guddichar-raa Baradhu jedhamus qabna. Weeb saayitiin keenya matadu-ree addaddaa, jechuunis kaardii seenaa Macaafa Qulqulluu,gilgaalota ijoollees ta�an dargaggoota gargaaran, viidiyoow-wan, seenaa Macaafa Qulqulluu fakkiidhaan ibsaman, ak-kasumas barumsa Macaafa Qulqulluu ijoollee umrii wag-gaa sadiifi sanaa gad jiran fayyadu hedduu kan qabatedha.Jaarraa jalqabaatti, Kiristos ijoollee xixinnoon akka isattidhihaatan gochaa kan ture si�a ta�u, har�as ilaalchisaa kunhin jijjiiramne. (Mar. 10:13-16) Ijoolleen akka jaallatamanakka isaanitti dhaga�amuufi gama hafuuraatiin akka gaariit-ti akka sooratan barbaada.

Walga�ii guddaa Jarmanittigodhamerratti birooshurriBarumsa Macaafa Qulqulluukoojedhamu yommuu ba�eijoolleen gammadaniiru


27 Kana malees Yesus, ijoolleen miidhaa isaanirra ga�uudanda�urraa akka eegaman barbaada. Addunyaan gama ama-laatiin garmalee manca�aa kan jiru yommuu ta�u, miidhaanijoolleerratti raawwatamus dabalaa jira. Kanaaf, barumsaw-wan warri ijoolleesaanii gocha hamminaa akkasiirraa eeguufitti fayyadamuu danda�an ba�aniiru.[4]

28 Kiristos duuka buutotasaa qulleessuuf tarkaanfii ak-kamii fudhachaa akka jiru, akkasumas duuka buutonnisaaulaagaa amalaa Yihowaan baase kabajuufi hojiirra oolchuu-dhaan faayidaa akka argatan gochaa akka jiru beekuun kannama gammachiisudha. Mee mana qulqullummaa Hisqi�elraajiidhaan arge ammas yaadadhaa! Balbaloota baay�ee din-qisiisoo ta�an sanas yaadadhaa! Manni qulqullummaa sunmana qulqullummaa hafuuraa kan argisiisudha. Ta�us manniqulqullummaa kun dhugumaan akka jiru nutti dhaga�amaa?Mana qulqullummaa kanatti kan seennu, Galma Mootum-maa deemuudhaan ykn Macaafa Qulqulluu dubbisuudhaanykn manaa gara manaatti tajaajiluudhaan qofa miti. Go-chawwan kun wantoota ijaan mul�atanidha. Namni fakkees-situu ta�e tokkollee mana qulqullummaa Yihowaatti utuuhin seenin wantoota kana raawwachuu danda�a. Haata�u ma-lee, wantoota kana raawwachaa ulaagaa amalaa Yihowaanbaasee wajjin haala walsimuun kan deddeebinuufi garaa qa-jeelaadhaan waaqeffannaa qulqulluurratti kan hirmaannuyoo ta�e, bakka hunda caalaa qulqulluu ta�e kanatti seen-nee Yihowaa tajaajilaa jirra jechuun ni danda�ama. Mirga ad-daa kanaaf yeroo hunda bakka guddaa haa kenninu! Kanamalees, ulaagaa qajeelinaa Yihowaan baaseef kabaja argi-siisuudhaan, qulqullina Yihowaa calaqqisiisuuf wanta nuufdanda�ame hunda gochuu keenya itti haa fufnu!

[4] Fakkeenyaaf, kitaaba BarsiisaaGuddicharraa Baradhu jedhamu boqon-naa 32, akkasumas Dammaqaa! Onko-loolessa 2007 fuula 3-11 (Amaariffa)ilaali.


ˇ Kiristos gama amalaatiin duuka buutotasaa kan qulleessekaraawwan kamiini?

ˇ Namoonni Mootummichaaf bitaman, dhiibbaa gadheenamoonni ta�e jedhanii cubbuu cimaa raawwatan geessisanjalaa eegumsa kan argatan akkamitti?

ˇ Jaarmiyaan Waaqayyoo gaa�elaafi maatiidhaaf xiyyeeffannaaakkamii kenne?

ˇ Ulaagaa amalaa Yihowaan waaqeffannaa qulqulluu ilaalchiseebaase hordofuuf ejjennoo cimaa qabaachuu kan qabnumaaliifi?


MIILJALEE

28. (a) Akkuma raajiiHisqi�elirratti ibsame waa-qeffannaa qulqulluurrattihirmaachuuf maal gochuuqabna? (b) Maal gochuufmurteessitaniittu?

JOON BOONEET inni Barataa Macaafa Qulqulluu hinaaf-faa qabu ta�e, barruu Zaayansi Waach Taawor, Amajjii 1895yommuu argatetti, wanti inni achirratti arge baay�ee isa gam-machiisee ture. Barruun sun qola haaraa furdaa ta�e kanqabu ta�uusaarrayyuu, mana ibsaa qabu, dambalii galaanaar-ra dhaabatee jiruufi ifnisaa samii dukkanaa�aa ta�etti ol ifaajiru kan argisiisu ture. Mataduree barruu kanaa “Qola Haa-raa Barruu Keenyaa” jedhu jalatti, beeksisni waa�ee bifa haa-raa barruu kanaa ibsu ba�ee ture.

2 Obboleessi keenya Booneet haalli kun baay�ee waan isaajaa�ibsiiseef, “MASARAAN EEGUMSAA keenya bifa akka-sii qabaachuunsaa baay�ee na gammachiiseera” jechuudhaanobboleessa keenya Raasiliif xalayaa barreesseera. BarataanMacaafa Qulqulluu kan biraan Joon Biraawun jedhamusqola barruu kanaa ilaalchisee, “Baay�ee kan nama hawwatu-dha. Masaraan sun dambaliin galaanaa asiif achi utuu isaraasuu jabaatee dhaabachuunsaa, bu�uurrisaa cimaa akka ta�eargisiisa” jechuudhaan barreesseera. Jijjiiramni waggaa sanakeessa qola barruurratti godhame, jijjiirama isa jalqabaa ma-lee isa xumuraa hin turre. Ji�a Sadaasaarratti obboloonni am-mas jijjiirama kan biraa argan. Kan nama ajaa�ibsiisu garuu,ammas fakkii dambalii galaanaa argisiisu qaba ture.

3 Mataduree bal�aan Masaraa Eegumsaa Sadaasa 15,1895rratti ba�e, yaada rakkina uumame tokko furu qabateeture. Rakkinni sun nagaa jaarmiyaa Barattoota Macaafa Qul-qulluu kan booressu ture. Gumii keessatti eenyu geggeessaata�uu akka qabu ilaalchisee mormiin obboloota gidduutti uu-mamu ittuma caalaa deemee ture. Matadureen barruu sanar-ratti ba�e, obboloonni hafuura dorgommii tokkummaasaaniidiigu gidduusaaniitii balleessuuf maal gochuu akka qabankan hubachiise yommuu ta�u, jaarmiyichas markabatti fak-keesseera. Obboloonni itti gaafatamummaa qaban jaarmiyaamarkabatti fakkeeffame kana dambalii galaanaarraa oolchuu

12‘Waaqa Nagaa Kennu’Tajaajiluuf Gurmaa�uu


Yihowaan sabasaa irraajalaan akka gurmeessuilaalla

‘ WAAQA N AG AA KENNU ’ TA JAA J I LUUF GURMAA�UU 133

1, 2. Amajjii 1895tti Zaayan-si Waach Taawor irratti jijjii-ramni akkamii godhameeture? Obboloonnihoo jijjii-rama kanaaf deebii akkamiikennan?3, 4. Masaraa Eegumsaa Sa-daasa 15, 1895rratti rakkin-ni uumame akkamii ibsa-mee ture? Jijjiirama guddaaakkamiitu beeksifame?

akka dadhaban haqaan dubbateera. Kanaaf maaltu godha-muu qaba ture?

4 Matadureen sun, namni markaba oofu tokko, namoon-ni hojii lubbu baraarsaa hojjetan markaba sanarra jiraa-chuusaaniifi dambaliin yoo ka�e tarkaanfii barbaachisaa ta�efudhachuuf qophaa�uusaanii mirkaneeffachuu akka qabu ib-seera. Obboloonni jaarmiyaa sana geggeessanis gumiin hun-di haalawwan akka dambalii galaanaa ta�anirraa of eeguufqophaa�uusaanii mirkaneeffachuu qabu turan. Kana gochuu-fimmoo, jijjiirama guddaa gochuun akka isaan barbaachi-su ibseera. Yeruma sanaa jalqabee, ‘kaampaanii ykn gumiihunda keessatti, jaarsoliin filatamanii olaantummaadhaanhoolota achi keessa jiran akka geggeessan’ ajajee ture.—HoE.20:28.

5 Jaarsolii gumii wajjin haala wal qabateen qophiin ye-roo sanatti godhame, akkaataa gumiin itti geggeeffamu hun-deessuurratti bu�uura gaarii ta�eera. Kunis obboloonni keenyarakkina guddaa yeroo Waraana Addunyaa Tokkoffaatti isaanmudate keessa jabaatanii akka darban isaan gargaareera. Wag-goota kurnan ittaanan keessatti, sirreeffamni dabalataa gamajaarmiyaatiin godhame, sabni Waaqayyoo Yihowaa tajaajiluufakka gaariitti hidhatanii akka ka�an godheera. Macaafni Qul-qulluun waa�ee jijjiirama kanaa dursee dubbateeraa? Isinoo jij-jiirama gama jaarmiyaatiin godhameefi ijaan argitan qabduu?Jijjiirama godhamerraa faayidaa akkamii argattan?

‘Nagaan Geggeessaa Keessan Akka Ta�u Nan Godha’6 Boqonnaa 9ffaarratti akkuma ilaalle, Isaayaas, Yiho-

waan lakkoofsi sabasaa akka dabalu gochuudhaan akkaisaan eebbisu raajii dubbateera. (Isa. 60:22) Haata�u malee,Yihowaan wanta kana caaluyyuu akka hojjetu abdii kennee-ra. Akkas jedheera: “Qooda sibiila boorrajjii, warqee, qoodasibiilaa, meetii, qooda mukaa, sibiila boorrajjii, qooda dha-gaas, sibiila nan fida; nagaa geggeessaa kee, qajeelummaashojii raawwachiisaa kee godhee sirratti nan muuda.” (Isa. 60:17, NW ) Raajiin kun hiika akkamii qaba? Yeroo har�aattinuuf kan hojjetuhoo akkamitti?

7 Raajiin Isaayaas dubbate, meeshaan tokko meeshaa kanbiraatiin akka bakka buufamu ibseera. Haata�u malee, mee-shaaleen sun gadheerraa gara gaariitti utuu hin ta�in, gaariir-raa gara isa caalaatti gaarii ta�etti akka jijjiiraman hubadhaa.Sibiilli boorrajjii gara warqeetti jijjiiramuunsaa guddinniakka godhamu kan argisiisudha. Kanaaf Yihowaan yaada ka-natti fayyadamuudhaan, haalli sabnisaa keessa jiran irraa ja-laan fooyya�aa akka deemu ibseera. Raajiin kun jijjiiramni ak-kamii akka godhamu ibsa? Yihowaan jechoota, “geggeessaa”

Meeshaaleen sungadheerraa garagaariitti utuu hinta�in, gaariirraagara isa caalaattigaarii ta�ettijijjiiraman


5. (a) Qophiin jaarsoliigumii ilaalchisee godhameqophii yeroosaatti godha-medha kan jennu maaliifi?(b) Gaaffiiwwan kamfaaqorra?6, 7. (a) Isaayaas 60:17hiika akkamii qaba?(b) Yaanni “geggeessaa”fi “hojii raawwachiisaa”jedhu maal argisiisa?

135

MASARAAN EEGUMSAA Ebla 1, 1916tti afaan Fiin-laandiitiin qophaa�e, xalayaa obboleessi keenya Raa-sil, obboleessa keenya Kaarloo Harteevaa dabalateeobboloota muraasa Iskaandineeviyaa keessatti arga-maniif barreesse qabatee ture. Obboleessi keenyaRaasil, “Hundi keessan, gara dhugaatti deebi�uu-dhaan hojii hojjetamuu qaburratti akka xiyyeeffattanisin jajjabeessina” jechuudhaan isaaniif barreesseeture. Akkas jechuudhaan kan barreesse maaliif ture?

Obboleessi keenya Harteevaan inni bara 1882ttidhalate, Barattoota Macaafa Qulqulluu Fiinlaandikeessa turan keessaa isa tokkodha. Ebla 1910tti kancuuphame si�a ta�u, bara 1912tti, bona keessa, obbo-leessi keenya Raasil Masaraa Eegumsaa afaan Fiinlaan-diitiin akka qopheessuuf mirga kenneefii ture. Wa-raanni Addunyaa Tokkoffaan hamma eegalutti wantihundi akka gaariitti hojjetamaa ture. Obboleessi kee-nya Harteevaan Masaraa Eegumsaa Muddee 1,1914rratti, “Haalli dinagdee rakkisaa ta�uusaatiin kanka�e, . . . waggaa kana keessa baay�inni fuula MasaraaEegumsaa akkuma isa duraa ta�a jennee hin eegnu” je-chuudhaan barreessee ture. Haata�u malee, bara1915tti, rakkina dinagdee uumame hambisuuf jecha,obboleessi keenya Harteevaafi obboloonni kaandhaabbata Araaraat jedhamuufi maqaa kanatti fay-yadamee barruu maxxansu hundeessan.

Obboleessi keenya Harteevaan dhaabbataafi barruuhaaraa kanarratti ennaa xiyyeeffatu, obboleessi kanbiraanimmoo gulaalaa Masaraa Eegumsaa afaan Fiin-laandi ta�ee tajaajiluu jalqabe. Barruun Araaraat ma-tadureewwan Macaafa Qulqulluurratti hundaa�anqabatee kan ba�u ta�us, waa�ee qoricha aadaafi waa�eeafaan haaraa afaanota Awurooppaa kaanirraa walit-ti makamee uumamees ni ibsa ture. Sana booda utuubaay�ee hin turin barruun haaraan kun obboloonnibarumsa dhugaarraa akka jal�atan gochuu jalqabe.Yeroo kanatti obboleessi keenya Raasil, nageenya ha-fuuraasaaniif yaaduudhaan, obboleessi keenya Har-teevaafi obboloonni kaan ‘gara dhugaatti akkadeebi�an’ isaan gaafate.

Yeroo kanatti obboleessi keenya Harteevaan maal go-dhe? Xalayaa obboleessi keenya Raasil isaaf barreessedeebii isaaf kennee wajjin barruu Araaraat irratti baa-se. Obboleessi keenya Harteevaan gochasaatiif dhii-fama kan gaafate si�a ta�u, “Rakkina uumame kanasirreessuu nan danda�a yoon ta�e, wantan danda�u

hunda gochuun barbaada” jechuudhaan dubbatee-ra. Sana booda utuma baay�ee hin turin obboleessikeenya Harteevaan maxxansa xumuraa barruu Araa-raat irratti, namoonni akka burjaaja�an gochuusaatiifdhiifama erga gaafatee booda, itti dabaluudhaan,“dhugaa amma arganne ilaalchisee hammandanda�utti of eeggannoo gochuufan yaala” jedheera.Jaarsolii gumii of tuulaniifi bara sanatti turanirraahaala adda ta�een, obboleessi keenya Harteevaan sir-reeffama isaaf kenname gad of deebisee fudhateera.

Yeroo booda, obboleessi keenya Harteevaan gulaalaabarruu Masaraa Eegumsaa afaan Fiinlaandiitiin qo-phaa�uufi ilaaltuu olaanaa waajjira damee ta�ee akkatajaajilu muudame. Hamma bara 1950tti hojii kanahojjechaa tureera. Jireenyasaa isa lafarraa bara1957tti kan xumure si�a ta�u, Yihowaafis ta�e dhugaa-dhaaf amanamaa ta�ee jiraateera. Dhugumayyuu, na-moonni gad of deebisuudhaan sirreeffama Yesus inniMootiisaanii ta�e isaaniif kennu fudhatan, kan qulleef-faman si�a ta�u eebba Yihowaas ni argatu.

S IRREEFFAMA ISAAF KENNAME GADOF DEEBISEE FUDHATEERA

Kaarloo Harteevaa

fi “hojii raawwachiisaa” jedhanitti fayyadamuunsaa irraa ja-laan guddinni kan godhamu akkaataa sabnisaa itti kunuun-famaniifi itti gurmaa�anirratti akka ta�e kan argisiisudha.

8 Gama jaarmiyaatiin guddinni akkasii akka jiraatu kangodhu eenyudha? Yihowaan, ‘Warqeefi meetii nan fida,’ ak-kasumas ‘Nagaan geggeessaakee akka ta�u nan godha’ jedhee-ra. Dhugumayyuu, gumii keessattis ta�e jaarmiyaa keessattifooyya�iinsi akka jiraatu gochuu kan danda�u nama utuu hinta�in Yihowaadha. Yesus Mootii erga ta�ee kaasee, Yihowaanfooyya�iinsa kana gochaa kan jiru Ilmasaa kanatti fayyada-meeti. Jijjiirama godhamaa jirurraa faayidaa akkamii argan-na? Caqasichi fooyya�iinsi akkasii godhamuunsaa “nagaa” fi“qajeelummaa” akka argamsiisu dubbata. Qajeelfama Waa-qayyoo fudhachuudhaan sirreeffama barbaachisu ennaa goo-nu, nagaan gidduu keenyatti kan buufatu ta�uusaarrayyuujaalalli qajeelinaaf qabnu, Yihowaa isa Phaawulos ergamaan‘Waaqayyo isa nagaa kennu’ jechuudhaan waa�eesaa dubbatetajaajiluuf nu kakaasa.—Filp. 4:9.

9 Phaawulos waa�ee Yihowaa ennaa ibsu itti dabaluu-dhaan, “Waaqayyo ofii isaatii Waaqayyo nagaa ti malee, Waa-qayyo sabirii hin qabnee miti” jedheera. (1 Qor. 14:33) Phaawu-los asirratti, sabrii dhabuu sabrii qabaachuu wajjin utuu hin

136

AKKAATAAN HOJ I INITT I GEGGEEFFAMUKAN FOOYYA�EAKKAMITTI ?

“ Jaarsa gumii kan filannu harka mirgaa ol kaasuudhaanture. Achiis, obboleessi tokko gidduu deemee obbolootaharka ol kaasan lakkaa�a.”—Obboleettii keenya Roos Swiin-gil ishee Chiikaagoo, Iliinooyis, Yuunaayitid Isteetis turte

8. (a) Fooyya�iinsa raajiiIsaayaasirratti caqasamekan fide eenyudha?(b) Fooyya�iinsa kanarraafaayidaa akkamii arganna?(Saanduqa “SirreeffamaIsaaf Kenname Gad OfDeebisee Fudhateera”jedhus ilaali.)9. Sabriifi tokkummaagumii keessa jiruuf bu�uurriinni sirriin maalidha? Maa-liif ?

1881—Raasil, Barattoota Ma-caafa Qulqulluu naannoo tokkokeessa jiraatan gidduu wal qun-namtiin akka jiraatuuf, obbo-loonni yeroo hunda walga�ii go-dhatan eessatti akka godhatanwaajjira Masaraa Eegumsaattiakka beeksisan gaafate.

1895—Gumiin hundi obbolootajaarsolii gumii ta�uu danda�angumiisaanii keessaa akka filatangaafataman.

1919—Waajjirri damee gumiihunda keessatti daayireektaratajaajilaa muude. Itti gaafata-mummaan daayireektaraa hojiilallabaa qindeessuufi obboloon-ni tajaajila dirreerratti akka hir-maatan jajjabeessuu kan daba-latu ture. Jaarsoliin gumii tokkotokko daayireektarri tajaajilaajiraachuusaa hin barbaanneturan.

1932—Gumiin jaarsolii gumiifilachuu dhiise. Kanaa mannaagumiin, koree tajaajilaa obbo-loota hojii lallabaarratti hi-naaffaadhaan hirmaataniifimaqaasaanii isa Dhugaa BaatotaYihowaa jedhuu wajjin haalawalsimuun jiraatan of keessattiqabate filachuu jalqabe. Isaankeessaa tokko, daayireektara ta-jaajilaa akka ta�uuf gumiin yaadakan dhiheessu si�a ta�u, kan muu-du garuu waajjira damee ture.

1937—Obboloonni miseensotatuuta sonaan baay�ee ta�an, ob-boloota dibamoo wajjin koreetajaajilaa keessaa hojjechuu jal-qaban.

1938—Tajaajiltoonni gumii hun-di karaa ti�ookraasiitiin akkamuudaman murteeffame. Kuniskaraa dimookraatawaa ta�eenobboloota filachuun akka hafugodheera.

Guddina jaarmiyaa keessatti ir-raa jalaan argame caalaatti bee-kuuf, kitaaba Dhugaa Baatota Yi-howaa—Labsitoota MootummichaaTa�an jedhamu fuula 204-235ilaali. (Ingiliffa)

ta�in nagaa wajjin walbira qabeera. Maaliif ? Mee yaada kanaqalbeeffadhaa: Bakka sabriin jiru hunda nagaan jira jechuunhin danda�amu. Fakkeenyaaf, gareen loltootaa tokko sabrii-dhaan toora galee deemuu danda�a. Kan isaan deeman ga-ruu nagaadhaaf utuu hin ta�in waraanaafidha. Qindoomin-ni sabrii qabu, nagaa hin qabu taanaan battalumatti yknyeroo booda diigamuu danda�a. Nagaan Waaqayyo kennu ga-ruu, sabrii yoomiyyuu hin diigamne kan argamsiisudha. Ka-naaf, jaarmiyaa keenya kan geggeessuufi kan fooyyessu ‘Waa-qa nagaa kennuu’ ta�uusaatti baay�ee galateeffanna! (Rom.15:33) Nagaan Waaqayyo kennu sabrii faayida qabeessa ta�ekan uumu ta�uusaarrayyuu, tokkummaan baay�ee jaallannugumii addunyaa maratti argamu keessa akka jiraatu godha.—Far. 29:11.

10 Saanduqni “Akkaataan Hojiin Itti Geggeeffamu KanFooyya�e Akkamitti?” jedhu, jaarmiyaan keenya waggoota jal-qabaa sochii itti eegaletti jijjiirama akkamii akka godheefifaayidaa akkamii akka argamsiise ibsa. Ta�us, Yihowaan ye-roo dhihoodhaa asitti Mootii keenyatti fayyadamee, jijjiiramasibiila warqeedhaan bakka buusuu wajjin wal fakkaatu akka-mii raawwate? Ilaaltota olaanaa ilaalchisee sirreeffamni go-dhame kun, gumiiwwan addunyaa maratti argaman keessatti

137

10. (a) Waggootajalqabaa Bartoonni Ma-caafa Qulqulluu itti gur-maa�anitti jaarmiyaa keenyakeessatti fooyya�iinsa akka-miitu godhame? (Saandu-qa “Akkaataan Hojiin IttiGeggeeffamu Kan Fooyya�eAkkamitti?” jedhu ilaali.)(b) Gaaffiiwwan kamfaaqorra?

nagaafi tokkummaan akka jiraatu kan godhe akkamitti? Ku-noo dhuunfaadhaan ‘Waaqa nagaa kennu’ tajaajiluuf kanisin kakaase akkamitti?

Akkaataa Kiristos Gumii Itti Geggeessu11 Bara 1964 hanga 1971tti qaamni olaanaan, karaa gu-

miin Kiristiyaanaa jaarraa jalqabaa itti hojjechaa ture daba-latee matadureewwan hedduu hubachuuf Macaafa Qulqul-luurratti gad fageenyaan qorannoo godhee ture.[1] Gumiinjaarraa jalqabaa geggeeffamaa kan ture jaarsa gumii ykn ilaal-tuu olaanaa tokkoon utuu hin ta�in, qaama jaarsoliitiin akkata�e qorannoo godhan kanarraa hubataniiru. (Filiphisiiyus1:1; 1 Ximotewos 4:14 dubbisi.) Qaamni olaanaan dhimmakana erga qoranii booda, akkaataa jaarmiyaan Yihowaa ho-jiisaa itti raawwatu ilaalchisee Yesus inni Mootiisaanii ta�e jij-jiirama isaan gama jaarmiyaatiin godhanirratti isaan geg-geessaa akka jiru waan hubataniif, qajeelfama inni isaaniifkennu hojiirra oolchuuf murteessan. Kanaaf battaluma sa-natti sirreeffama barbaachisaa ta�e gochuudhaan, jaarsolii gu-mii ilaalchisee qophiin godhamu kamiyyuu Macaafa Qulqul-luu wajjin kan walsimu akka ta�u godhan. Sirreeffamawwanjalqaba bara 1970nii keessa godhaman tokko tokko kamfa�i?

12 Sirreeffamni jalqabaa qaama olaanaa kan ilaallatu ture.Gareen Kiristiyaanota dibamoo qabate sun geggeessitootajaarmiyaa Waach Taawor Baayibil eend Tiraakti Soosaayitii,boord oov daayireektarsi jedhaman torba of keessaa qabature. Haata�u malee bara 1971tti, lakkoofsi miseensota qaamaolaanaa 7 ture gara 11tti kan guddatte si�a ta�u, sana boodamaqaa boord oov daayireektarsi jedhamuun hin waamamne.Miseensonni qaama olaanaa kun hundi qixxee akka ta�anitti

[1] Qorannaa guddaan kun ennaa go-dhametti bu�aan akkamii akka argamekitaaba Eeyid tuu Baayibil Aanderistaan-diingi jedhamurratti ibsameera.

ManaBarumsaaTajaajilaMootummaaFilippiinsittigeggeeffame,bara 1966


MIILJALEE

11. (a) Macaafa Qulqulluugad fageenyaan qoruunhubannaa qabnurratti sir-reeffama akkamii gochuufnu gargaareera? (b) Obbo-loonni qaama olaanaata�uudhaan tajaajilan maalgochuuf murteessanii tu-ran?12. (a) Qaama olaanaawajjin haala wal qabateensirreeffama akkamiitu go-dhame? (b) Qaamni Olaa-naan yeroo har�aa jiru kangurmaa�e akkamitti akkata�e ibsi. (Saanduqa “KaraaQaamni Olaanaan HojiiMootummichaa Itti Raaw-watu” jedhuufi fuu-la 146rratti argamu ilaali.)

HIRIYOONNI gaa�elaa misiyoonota ta�an, gumiiEeshiyaa keessatti argamuufi guddina utuu hin ar-gisiisin waggoota hedduu dabarse tokkotti rama-daman. Hiriyoonni gaa�elaa kun, obboloonninaannoo sanaa jaalala qabeeyyii ta�anis qajeelfa-ma jaarmiyaan baasu akka hin hordofne hubatan.Kanaaf, babal�istootaa wajjin sirriitti erga walittidhihaatanii booda, obboleessi misiyoonii ta�e sun,haalli gumii naannoo sanaa suuta suuta haalasabni Yihowaa addunyaa maratti argamu itti geg-geeffamuu wajjin tokko akka ta�u gochuu jalqabe.

Yeroo kanatti bu�aa akkamiitu argame? Waggaalama gidduutti, lakkoofsi namoota walga�iirrattiargamanii harka lamaan kan dabaleefi obboloon-ni haaraan tajaajilarratti hirmaachuu kan jalqa-ban si�a ta�u, 20 ol kan ta�an cuuphamaniiru. Hiri-yoonni gaa�elaa sun akkas jedhaniiru: “Baay�eeajaa�ibsiifamne. Yihowaan baay�ee nu eebbiseera!Qajeelfama jaarmiyaan Yihowaa baase hojiirraoolchuun bu�aa akkamii akka argamsiise arguun,obboloota gumichaa hundaaf gammachuu gud-daa argamsiiseera.”

“BAAY �EE AJAA� IBS I I FAMNE”

kan wal ilaalan si�a ta�u, duraa duuba maqaasaaniitiin wag-gaa waggaadhaan dura taa�aa ta�anii tajaajiluu eegalan.

13 Sirreeffamni ittaansuudhaan godhamemmoo gumiihunda kan tuqu ture. Karaa kamiin? Bara 1932 hanga 1972tti,olaantummaadhaan gumii kan geggeessu obboleessa tokkoqofa ture. Hanga bara 1936tti, obboleessi gumii keessattiolaantummaadhaan tajaajilu kun daayireektara tajaajilaa je-dhama ture. Sana booda, maqaansaa tajaajilaa kaampaanii, it-taansuudhaan tajaajilaa gumii, dhumarrattis ilaaltuu olaanaagumii jedhamee waamamuu jalqabe. Obboloonni itti gaa-fatamummaa qaban kun nageenya hafuuraa obbolootasaa-nii hinaaffaadhaan eegu turan. Yeroo baay�ee ilaaltuun olaa-naa gumii, murtoo gumicha ilaallatu tajaajiltoota gumii kaanutuu hin mariisisin ofumasaatii murteessa ture. Haata�u ma-lee bara 1972tti, Qaamni Olaanaan jijjiirama guddaa gochuufqophaa�e. Jijjiiramni kun maalfaa dabalata ture?

14 Gumii keessatti obboleessi tokko qofti ilaaltuu olaanaagumii ta�ee tajaajiluu mannaa, obboloonni ga�umsa qabankaaniis karaa ti�ookraasiitiin jaarsolii gumii ta�anii akka fila-taman godhame. Hundisaanii walitti qaama jaarsolii jedha-mu; gumiisaaniis olaantummaadhaan geggeessu. Qophiinkun hojiirra ooluu kan jalqabe Onkoloolessa 1, 1972tti ture.Yeroo har�aa qindeessaan qaama jaarsolii, jaarsolii hundakeessaa akka isa guddaatti utuu hin ta�in ‘akka isa xinnaattiof ilaala.’ (Luq. 9:48) Obboloonni gad of deebisan kun obbo-lummaa addunyaa maraatiif eebba guddaadha!—Filp. 2:3.

15 Itti gaafatamummaa gumii keessaa miseensota qaa-ma jaarsolii hundaaf hiruudhaanis sirreeffamni godhameera.Faayidaa qophiin kun argamsiise keessaa sadansaanii haa


13. (a) Waggaa 40 gid-duutti sirreeffama akkamii-tu godhame? (b) QaamniOlaanaan bara 1972ttimaal godhe?14. (a) Qophiin haaraanOnkoloolessa 1, 1972ttihojiirra oole kamidha?(b) Qindeessaan qaamajaarsolii gorsa Filiphisiiyus2:3rratti argamu hojiirrakan oolchu akkamitti?15. (a) Qaama jaarsoliiilaalchisee qophiin godha-me gumiidhaaf faayidaaakkamii argamsiise?(b) Mootiin keenya ogum-maadhaan akka hojjetuwanti argisiisu maalidha?

ilaallu: Tokkoffaa, qophiin kun jaarsoliin, gumii keessatti ittigaafatamummaa akkamiiyyuu yoo qabaatan Kiristos mataagumii akka ta�e akka yaadatan isaan hubachiiseera. (Efe. 5:23)Lammaffaa, Fakkeenyi 11:14 (NW ) akka ibsutti, “gorsituunbaay�achuun milkaa�ina argamsiisa.” Jaarsoliin gumii fayyaahafuuraa gumiichaarratti yommuu mari�atanitti, yaada waliifudhachuunsaanii, murtoo seera bu�uuraa Macaafa Qulqul-luu wajjin walsimurra ga�uuf isaan gargaara. (Fak. 27:17) Yi-howaan murtoo akkasii kan eebbisu si�a ta�u, kunimmoo mil-kaa�ina argamsiisa. Sadaffaa, gumii keessa jaarsoliin gumiihedduun jiraachuunsaanii, gumii geggeessuufi hojii tikaar-ratti gama jaarmiyaatiin guddinni barbaachisaa ta�e akka ar-gamu godha. (Isa. 60:3-5) Baay�inni gumii bara 1971tti ad-dunyaa maratti 27,000 ture, bara 2013tti gara 113,000 olittiguddateera. Kunimmoo Mootiin keenya, duuka buutotasaa-tiif yeroo barbaachisaa ta�etti tiksitoota barbaachisan ogum-maadhaan akka qopheessu kan argisiisudha.—Mik. 5:5.

‘Karra Hoolotaatiif Fakkeenya Ta�uu’16 Jalqabumaa kaasee jaarsoliin gumii yeroo Barattoonni

Macaafa Qulqulluu gurmaa�anitti turan, amantoonni tajaa-jiltoota Waaqayyoo ta�anii akka itti fufan gargaaruuf itti gaa-fatamummaa akka qaban hubatanii turan. (Galaatiyaa 6:10dubbisi.) Bara 1908tti, matadureen Masaraa Eegumsaarrattiba�e tokko yaada Yesus, “Ilmoolee koo tiksi” jechuudhaandubbate caqasee ture. (Yoh. 21:15-17) Achiis matadureen kunjaarsolii gumiitiif yaada akkas jedhu kennee ture: “Karra hoo-lotaa wajjin haala wal qabateen hojii Gooftaan nutti kenneefdursa kennuu, akkasumas mirga duuka buutota Gooftaasooruufi kunuunsuuf arganneef bakka guddaa kennuu qab-na.” Bara 1925tti, ammas Masaraan Eegumsaa jaarsolii gu-miitiif yaada, “Waldaan Waaqayyoo kanuma Waaqayyooti,. . . warri itti gaafatamummaa qabanis obbolootasaanii akkatajaajilan ni godha” jedhu kennuudhaan jaarsa ta�anii tajaa-jiluun mirga guddaa akka ta�e isaan yaadachiiseera.

17 Jaarmiyaan Yihowaa, jaarsoliin gumii dandeettii tik-suusaanii ‘sibiilarraa gara meetiitti akka jijjiiran’ kan gargaa-re akkamitti? Kana kan godhe leenjii isaaniif kennuudhaanture. Bara 1959tti, jaarsolii gumiitiif Manni Barumsaa Tajaa-jila Mootummaa ni qophaa�e. Kutaa dhihaate keessaa tokkomataduree “Dhuunfaatti Xiyyeeffannaa Kennuu” jedhu qabature. Barumsa kanarratti obboloonni itti gaafatamummaaqaban ‘sagantaa baafachuudhaan babal�istoota manasaaniit-ti dhaqanii akka daawwatan’ jajjabeeffamaniiru. Akkasumas,daawwannaa nama jajjabeessu gochuu kan danda�an karaaw-wan kamiin akka ta�e barataniiru. Bara 1966tti, Manni Ba-

Mootiinkeenya, duukabuutotasaatiifyeroo barbaachisaata�etti tiksitootabarbaachisanogummaadhaanqopheesseera


16. (a) Jaarsoliin gumii ittigaafatamummaa akkamiiqabu? (b) Barattoonni Ma-caafa Qulqulluu gorsa Ye-sus ‘hoolotasaa akka tiksa-niif ’ isaanii kenne akkamittiilaalu turan?17. Jaarsoliin gumii tiksi-toota ga�umsa qaban akkata�aniif gargaarsi akkamiiisaaniif godhameera?

rumsaa Tajaajila Mootummaa fooyyeffamee qophaa�e. Yerookanatti matadureen “Barbaachisummaa Hojii Tikaa” jedhuitti dabalamee ture. Kaayyoon barumsi kun itti dhihaatu inniguddaan maal ture? Obboloonni itti gaafatamummaa qaban“karra hoolota Waaqayyoo yommuu kunuunsanitti, maatiista�e tajaajilasaanii dagachuu akka hin qabne” gorfamanii tu-ran. Waggoota dhihoodhaa asitti, manneen barnootaa hed-duun jaarsolii gumiitiif qophaa�aniiru. Jaarmiyaan Yihowaahaala itti fufiinsa qabuun leenjii akkasii kennuunsaa bu�aaakkamii argamsiise? Yeroo har�aa, gumiin Kiristiyaanaa jaar-solii gumii ga�umsa qabaniifi karaa hafuuraa hojii tikaa raaw-watan kuma hedduutti lakkaa�aman qabaachuu danda�eera.

18 Yihowaan, Yesus isa Mootii keenya ta�etti fayyadamuu-dhaan jaarsolii gumii kan muude hojii cimaa akka raawwa-taniifidha. Hojiin kun maalidha? Yeroo baay�ee sodaachisaata�e kana keessatti hoolota Waaqayyoo geggeessuudha. (Efe.4:11, 12; 2 Xim. 3:1) Jaarsoliin gumii gorsa, “Karra hoolotaaisa Waaqayyo tikaaf isinitti kenne sana, . . . jaalalaan, . . . [ak-kasumas] hoolota karra sanaaf fakkeenya ta�uudhaan eegaa”jechuudhaan isaaniif kennameef abboomamuudhaan jabaa-tanii waan hojjetaniif Yihowaafi Yesus baay�ee isaan jaallatu.(1 Phe. 5:2, 3) Karaa jaarsoliin karra hoolota Waaqayyootiiffakkeenya itti ta�aniifi nagaafi gammachuu gumichaatiif gu-maacha guddaa itti godhan keessaa lama haa ilaallu.

Yeroo Har�aa Jaarsoliin Gumii Karra HoolotaWaaqayyoo Kan Tiksan Akkamitti?

19 Tokkoffaa, jaarsoliin gumii miseensota gumii wajjintokkummaadhaan hojjetu. Luqaas inni barreessaa Wangee-laa ta�e waa�ee Yesus akkas jechuudhaan barreesseera: “Man-darootaa fi gandeen keessa adeemee, mootummaa Waaqay-yoo labsaa misraachoo himaa ture; bartoonni isaa kudhalamaanis isaa wajjin turan.” (Luq. 8:1) Akkuma Yesus bartoo-tasaa wajjin lallabaa ture, jaarsoliin gumii fakkeenya ta�anis,obbolootasaanii wajjin tajaajilarratti hirmaatu. Akkas go-chuunsaanii hafuurri gumii keessatti mul�atu gaarii akka ta�uakka godhu ni hubatu. Miseensonni gumii jaarsolii akkasii-tiif ilaalcha akkamii qabu? Obboleettiin Jaaniin jedhamtuu-fi xumura umrii waggoota 80nii keessatti argamtu, “Jaarsagumii tokkoo wajjin tajaajila ba�uun, isaa wajjin haasa�uu-fi caalaatti isa baruuf carraa naa bana” jetteetti. Obbolees-si Isteevan jedhamuufi walakkeessa waggoota 30nii keessat-ti argamummoo, “Jaarsi gumii tokko manaa gara manaattiyommuu na faana tajaajilu, na gargaaruu akka barbaadu nat-ti dhaga�ama. Gargaarsa akkasii argachuunkoo gammachuuguddaa naaf argamsiisa” jedheera.


18. (a) Jaarsolii gumii-dhaaf itti gaafatamummaacimaa akkamiitu kenname?(b) Yihowaafi Yesus jaarso-lii gumii jabaatanii hojjetankan jaallatan maaliifi?19. Jaarsolii gumii nu faanatajaajila ba�an ilaalchiseemaaltu nutti dhaga�ama?

Akkuma tikseen tokko hoolaabadde barbaadu, jaarsoliin gumiisnamoota gumiirraa fagaatanbarbaaduuf carraaqqii cimaa godhu

20 Lammaffaa, Jaarmiyaan Yihowaa, jaarsoliin gumii ob-boloota gumiirraa fagaataniif xiyyeeffannaa akka kennanleenjiseera. (Ibr. 12:12) Jaarsoliin gumii namoota karaa ha-fuuraa dadhaban akkasii gargaaruu kan qaban maaliifi? Gar-gaaruu kan qabanoo akkamitti? Fakkeenyi Yesus tiksee tok-koofi hoolaa badde tokko ilaalchisee dubbate gaaffiiwwankanaaf deebii nuu kenna. (Luqaas 15:4-7 dubbisi.) Tikseenfakkeenya kanarratti caqasame, hoolaan tokko akka jalaabadde ennaa hubatetti, akka waan ishee qofa qabuu, hammaargatutti barbaadeera. Yeroo har�aa jaarsoliin gumii fakkee-nya tiksee kanaa hordofuu kan danda�an akkamitti? Akkumahoolaan badde sun tiksee sanaaf gatii guddaa qabdu, na-moonni saba Waaqayyoorraa fagaatanis jaarsolii gumii birat-ti iddoo guddaa qabu. Jaarsoliin gumii namoota karaa ha-fuuraa dadhaban kana akka hoolaa gatii hin qabneetti utuuhin ta�in akka hoolaa baddeetti ilaalu. Hunda caalaammoo,akkuma tikseen sun ‘hoolaa badde sana hamma argatuttibarbaadu,’ jaarsoliin gumiis dursa fudhachuudhaan namoo-ta karaa hafuuraa dadhaban barbaadanii gargaarsa godhuuf.

21 Tikseen fakkeenya sanarratti ibsame hoolaa badde sanayommuu argatu maal godha? Suuta jedhee ol ishee fuu-dhuudhaan ‘gurmuusaarratti baatee’ lafa hoolonni kaan ji-ranitti geessa. Haaluma wal fakkaatuun, yaanni jaarsi gumiitokko jaalalaan kaka�ee nama karaa hafuuraa dadhabe tok-koof kennu, namni sun gara gumiitti akka deebi�u gochuudanda�a. Haalli obboleessa keenya Viiktar isa Afriikaa kees-sa jiraatuufi gumiirraa fagaatee ture mudates kanaa wajjinkan wal fakkaatudha. Viiktar, “Waggaa saddeetiif gumiir-raa fagaadhee ennaan turetti, jaarsoliin gumii na gargaaruufyaalii cimaa godhanii turan” jedheera. Hunda caalaa garuuwanti isa tuqe maalidha? Akkas jechuudhaan ibseera: “Gaaftokko, jaarsi gumii Joon jedhamuufi naa wajjin Mana Ba-rumsaa Tajaajila Qajeelchitootaarratti hirmaatee ture, yeroonaaf ramaduudhaan dhufee kan na daawwate si�a ta�u, suu-raawwan yeroo mana barumsaa sanarratti hirmaanne kaanetokko tokko natti argisiise. Suuraawwan kun waan hedduuwaan na yaadachiisaniif gammachuu yeroon Yihowaa tajaa-jilaa ture qabun hawwuu jalqabe.” Joon dhaqee isa gaafateeutuma baay�ee hin turin, Viiktar gara gumiitti deebi�eera. Ye-roo har�aa deebi�ee qajeelchaa ta�uudhaan tajaajilaa jira. Dhu-gumayyuu, jaarsoliin gumii jaalala qabeeyyii ta�an gamma-chuu keenyaaf gumaacha guddaa godhu.—2 Qor. 1:24.[2]

Fooyya�iinsi Gama Geggeessuutiin GodhameTokkummaa Saba Waaqayyoo Cimseera

22 Akkuma jalqabarratti ilaalle, Yihowaan qajeelummaafinagaan sabasaa gidduutti akka babal�atu dursee dubbateera.

[2] Mataduree, “Jaarsoliin Gumii ‘NuGammachiisuuf Nu Wajjin Hojjetu’ ”jedhuufi Masaraa Eegumsaa, Amajjii 15,2013, fuula 27-31rra jiru ilaali.


MIILJALEE

20, 21. Jaarsoliin gumii fak-keenya tiksee Yesus fakkee-nyaan ibsee hordofuu kandanda�an akkamitti? Fak-keenya kenni. (Saanduqa“Daawwannaa Torban Tor-baniin Godhamuufi Bu�aaArgamsiise” jedhus ilaali.)22. Qajeelinaafi nagaan,tokkummaa gumii kan cim-san akkamitti? (Saanduqa“Baay�ee Ajaa�ibsiifamne”jedhus ilaali.)


JAARSOLIIN gumii Yuunaayitid Isteetis keessattiargaman, fedhii hoolota badan gargaaruuf qaba-niin kaka�uudhaan, obboloota karra hoolotaarraafagaatan gargaaruuf tarkaanfii fudhataniiru. Ob-boloonni 30 ta�aniifi waggoota kurnan duraYihowaa tajaajiluu dhaaban ammayyuu naannootajaajilaasaanii keessa akka jiran hubatan. Isaankeessaa baay�eensaanii dulloomanii turan.

Jaarsi gumii Alfireedoo jedhamu, maqaanamoota kanaa barreeffachuudhaan dhaqee isaandaawwachuu jalqabe. Obboleessi kun, “Yeroohunda Jimaata ganama mana obboloota karaa ha-fuuraa dadhabanii nan dhaqan ture” jechuudhaandubbateera. Obboloonni sun akka seenu ennaa isaafeeran, Alfireedoon miira ho�aadhaan isaan haa-sofsiisuudhaan maree gaarii isaanii wajjin gochuufyaala. Hojii gaarii isaan Mootummaa Yihowaatiifjecha raawwatan gumichi akka hin irraanfanne ob-boleessa ykn obboleettii karaa hafuuraa dadhabansanatti hima. Alfireedoon akkas jedheera: “Obbo-leessi dulloome tokko, bara 1976tti ji�a yeroodhumaatiif tajaajilarratti hirmaate keessatti sa�aatiimeeqa akka tajaajileefi barruulee meeqa akka

raabse ennaan itti himu imimmaantu ijisaa guute.”Achiis Alfireedoon, obboloota dhaqee daawwatuhundaaf Luqaas 15:4-7, 10 erga dubbisee booda,“Hoolaan bade tokko gara gumiitti ennaa deebi�umaaltu kan ta�u sitti fakkaata? Yihowaan, Yesusiifiergamoonni yommuu gammadan sitti haamul�atu!” isaaniin jedha.

Waggoota lamaan darban keessatti, Alfireedoonobboloota karaa hafuuraa dadhaban gargaaruufcarraaqqii godheera. Maarree obsaan carraaqqiiakkasii gochuunsaa bu�aa argamsiiseeraa? Obbo-loonni lama gara gumiitti akka deebi�angargaaruudhaan gammachuu argateera. Dilbatayeroo hunda walga�iirratti ni argamu. Alfireedoonseeqaa, “Yeroo isaan dhufanii Galma Mootummaaseenaan, animmoo dabareekoon boo�e” jedheera.Itti dabaluudhaan akkas jedheera: “Obboloonnitajaajila dhaabanii turan kun walga�iirratti arga-muu kan jalqaban ta�us, yeroon deemee itti isaandaawwadhu hawwiidhaan akka eeggatan waannatti himaniif, ammayyuu Jimaata Jimaata dha-qeen isaan gaafadha; anis guyyaa kanahawwiidhaanan eeggadha!”

DAAWWANNAA TORBAN TORBANI INGODHAMUUFI BU �AA ARGAMSI ISE

(Isa. 60:17) Amaloonni kun lamaan tokkummaan gumii akkacimu kan godhanidha. Karaawwan kamiin? Akkuma qajee-lummaa, Yihowaanis “Waaqayyo isa tokkicha.” (Kes. 6:4) Seer-ri inni qajeelummaadhaaf baase gumii biyya tokkotti arga-muu gara isa kaaniitti garaagara miti. Seerri bu�uuraa wantasirrii ta�eefi hin taane ilaalchisee inni baase “waldoota [gu-miiwwan] warra Waaqayyoof qulqullaa�an hundumaa kees-satti” tokkumadha. (1 Qor. 14:33) Kanaaf, gumiin tokko gud-dachuu kan danda�u seera bu�uuraa Waaqayyo baase hojiirrayoo oolche qofadha. Nagaa wajjin haala wal qabateenimmoo,Mootiin keenya gumii keessatti nagaa akka qabaannu qofautuu hin ta�in, ‘nagaa akka buusnus’ ni barbaada. (Mat. 5:9)Kanaafuu, “wanta nagaaf ta�u” barbaanna. Garaagarummaagidduu keenyaatti uumamuuf furmaata kennuuf dursa fu-dhanna. (Rom. 14:19) Karaa kanaan, nagaafi tokkummaa gu-mii keenyaa eegna.—Isa. 60:18.

23 Sadaasa 1895, yeroo Masaraan Eegumsaa qophii jaarsagumii ilaalchisee godhame beeksisetti, obboloonni itti gaafa-tamummaa qabanis fedhiinsaanii maal akka ta�e ibsaniituran. Fedhiinsaanii maal ture? Hawwiinsaanii sirreeffam-ni haaraa gama jaarmiyaatiin godhame kun saba Waaqay-yoo gidduutti ‘tokkummaan amantii akka jiraatu’ akka godhukan ture si�a ta�u, tokkummaa kana argachuufis kadhatanii-ru. Waggoota kana hunda boodatti deebinee yommuu ilaal-lu, geggeessuu wajjin haala wal qabateen sirreeffamni Yiho-waan Mootii keenyatti fayyadamuudhaan irraa jalaan godhewaaqeffannaarratti tokkummaa nuti qabnu nuuf cimsuu-saatti baay�ee galateeffanna. (Far. 99:4) Yeroo har�aa “hafuu-ra tokkoon” deddeebi�uu, ‘faana tokkorra adeemuufi’ ‘har-ka wal qabannee’ ‘Waaqa nagaa kennu’ tajaajiluu danda�uukeenyatti baay�ee gammanna!—2 Qor. 12:18; Sefaaniyaa 3:9dubbisi.


ˇ Mootummichi gama jaarmiyaatiin sirreeffama akkamii fide?ˇ Sirreeffamni gumii geggeessuu wajjin haala wal qabateen

godhame ‘Waaqa nagaa kennu’ tajaajiluuf kan isin gargaareakkamitti?

ˇ Dubbiifi gocha jaarsolii gumii keessaa gammachuu keessaniifgumaacha kan godhan kamfa�i?

ˇ Dhuunfaadhaan nagaafi tokkummaa gumiitiif gumaachaakkamii gochuu dandeessu?


23. Yeroo har�aa tajaajiltoo-ta Yihowaa ta�uu keenyaanfaayidaa akkamii argachaajirra?


QAAMNI OLAANAAN Dhugaa Baatota Yihowaa, obbolootadibamoo tajaajiltoota Yihowaa ta�an kan of keessatti qabate-dha. Obboloonni kun gareedhaan ‘hojjetaa amanamaafi ogeessa’ jedhamu. Nyaata hafuuraa kan qopheessan yom-muu ta�u, hojiin lallabaa addunyaa maratti geggeeffamu akkagaariitti akka raawwatamuuf qajeelfama ni kennu.—Mat. 24:14, 45-47.

Qaamni Olaanaan torban torbaniin, yeroo baay�ee gaafaRoobii walga�ii godhata. Kunis obboloonni kun tokkummaa-dhaan akka hojjetan isaan gargaara. (Far. 133:1) MiseensonniQaama Olaanaa, koreewwan addaddaa keessatti hojjetu.Hojii Mootummichaa wajjin haala wal qabateen tokkoon tok-koon koree wanta olaantummaadhaan to�atu qaba. Itti gaafa-tamummaan isaan qaban armaan gaditti caqasamaniiru.

KARAA QAAMNI OLAANAAN HOJ I IMOOTUMMICHAA ITTI RAAWWATU

Bitaadhaa gara mirgaatti:Geerit Loosh, Jeefrii Jaaksan,Saamu�el Hardi, Gaay Piirsi,Maarki Sandarsan, Deevid Ispileen,Antoonii Mooris 3ffaa, Isteefan Leet


Koree QindeessaaObboloonni koree kana kees-satti hojjetan, dhimmoota see-raa wajjin wal qabatan olaan-tummaadhaan kan to�atan si�ata�u, waa�ee amantii keenyaa na-moonni hubannoo sirrii akkaqabaatan gochuuf sabqunnam-tiitti fayyadamuun barbaachisaayeroo ta�utti dhimma kana ilaal-chisees ni to�atu. Akkasumas, ba-laan ennaa uumamu, ari�atamniobboloota keenyarra ennaaga�uufi ennaa obboloota keenyaaddunyaa maratti argaman ba-laan tasaa mudatu tarkaanfiibarbaachisaa ta�e fudhatu.

Koree ParsoneeliiKoreen kun qophii miseensotamaatii Bet�el addunyaa marattiargamaniif karaa qaamaas ta�ekaraa hafuuraa kunuunsa bar-baachisaa ta�e gochuuf godhameolaantummaadhaan to�ata.Dhimmoota miseensota maatiiBet�el filachuufi akka galan hey-yamuu wajjin wal qabatanolaantummaadhaan to�ata, ta-jaajila isaan Bet�el keessattiraawwatan ilaalchisee gaaffiika�uufis deebii ni kenna.

Koree MaxxansaaKoreen kun qophii barreeffa-moota Macaafa Qulqulluurrattihundaa�an maxxansuufi raabsuufgodhame hunda olaantummaa-dhaan to�ata. Ijaarsa GalmaMootummaa malees, hojii ijaar-saa Dhugaa Baatota Yihowaaaddunyaa maratti geggeeffama-niifi meeshaalee maxxansaa da-balatee, dhaabbatoota isaan ittifayyadamaniifi kansaanii ta�anhunda olaantummaadhaanto�ata. Buusiin hojii Mootummi-chaatiif godhamus sirriitti hojiir-ra akka oolu godha.

Koree TajaajilaaObboloonni koree kana kees-satti hojjetan, dhimmoota hojiilallabaa, gumii, babal�istoota,qajeelchitoota, jaarsolii gumii,daawwattoota olaanaafi misi-yoonotaa wajjin wal qabatanhunda olaantummaadhaanto�atu. Hojii Koreen Hospitaa-laan Wal Qunnamsiisu hojjetudabalatee, wantoota kan biraahedduus olaantummaadhaanto�atu.

Koree Barumsaa

Koreen kun barumsa walga�iigurguddaafi walga�ii gumiitiifqophaa�u olaantummaadhaanto�ata. Mana Barumsaa Giil�aad,Mana Barumsaa LabsitootaWangeela MootummichaafiMana Barumsaa Tajaajila Qa-jeelchitootaa dabalatee, man-neen barumsaa kaan olaantum-maadhaan to�ata. Kana malees,koreen kun qophii Jireenyaa fi Ta-jaajila Kiristiyaanaa—BarreeffamaQo�annaa Walga�iifi sagantaa oo-diyoo viidiyoo ni to�ata.

Koree BarreeffamaaObboloonni koree kana kees-satti hojjetan, qophii nyaata ha-fuuraa barreeffamaanis ta�e bifaelektiroonikiitiin, obbolootaafista�e namoota kaaniif dhihaatuolaantummaadhaan to�atu. Ak-kasumas, Weeb saayitii jaarmi-yaa keenyaafi hojii hiikkaa addu-nyaa maratti raawwatamuolaantumaadhaan to�atu. Gaaf-fiiwwan caqasootaafi yaadaw-wan barreeffamoota keenyarrat-ti ibsaman ilaalchisee ka�aniifdeebii kan kennus koree kana-dha.

KUTAA 4

INJIFANNOOWWANMOOTUMMICHAAMisiraachicha Karaa SeeraQabeessa Ta�een Labsuu

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

Bitaa:Bara 1945tti

obboleessi keenyaAyintihooven,

Neezarlaandittiutuu lallabuu

poolisiin yommuuisa qabuuf jedhu

Mirga:Seerri biyya

keessanii akkalallabdan

ni heyyamaa?

MANAA gara manaatti utuu tajaajilaajirtanii poolisoonni gara keessan dhufaa akkajiran fagootti argitan haa jennu. Mana ittaanudeemtanii nama haasofsiisuu akkuma jalqabda-niin obboleessi waliin jirtan poolisoonni garakeessanitti adeemaa waan jiraniif yaannisaa nihihhirame. Poolisoonni sunis akkuma isin biraga�aniin, “Manaa gara manaatti deemtaniiMacaafa Qulqulluu lallabaa kan turtan isinii?Odeeffannoon waan nu ga�eef dhufne!” isiniinjedhan. Isinis karaa ulfina qabuun Dhugaa Baa-tota Yihowaa ta�uu keessan itti himtan. Sanaboodahoo maaltu ta�a laata?Deebiin gaaffii kanaa haala Dhugaa BaatonniYihowaa biyyicha keessatti dabarsanirratti kanhundaa�edha. Biyya keessan keessatti mootum-

maan Dhugaa Baatota Yihowaatiif ilaalchaakkamii qaba? Mirgi amantii jiraa? Taanaanwaggoota hedduu darban keessatti obboloonni‘misiraachichaaf falmuufi karaa seera qabeessata�een labsuuf ’ gumaacha guddaa akka godhanhin shakkisiisu. (Filp. 1:7) Biyya kamiyyuu keessayoo jiraattan injifannoo Dhugaa BaatonniYihowaa gama seeraatiin argatan qoruun kees-san amantii keessan isiniif cimsa. Kutaa kanakeessatti injifannoowwan arganne keessaa mu-raasasaanii ilaalla. Carraaqqii mataa keenyaatiininjifannoo akkasii argachuu matumaa waan hindandeenyeef, injifannoon arganne MootummaanWaaqayyoo dhugumaan bulchaa akka jiru kannuuf mirkaneessudha.

149

YEROONSAA Dh.K.B. bara 33 Ayyaanni Phenxeqostee kaba-jamee baay�ee utuu hin turinidha. Gumiin Yerusaalem keessajiru erga hundeeffamee torban muraasa qofa ture. Seexanniyeroon kun gumicha miidhuuf yeroo mijataa akka ta�e yaa-deera. Gumichi utuu hin jabaatin balleessuu barbaadee ture.Kanaaf, misiraachoon Mootummichaa akka hin lallabam-neef geggeessitoota amantiitti fayyadamee dhiibbaa geessi-suu jalqabe. Haata�u malee, ergamoonni Yesus ija jabinaanlallabuusaanii kan itti fufan si�a ta�u, dhiironniifi dubartoon-ni hedduunis ‘gooftaatti amananiiru.’—HoE. 4:18, 33; 5:14.

2 Mormitoonni garmalee waan aaraniif, ergamoota Ye-sus hunda mana hidhaatti galchuudhaan yeroo lammataa-tiif miidhaa isaanirraan ga�an. Ta�us, ergamaan Yihowaa hal-kan balbala mana hidhaa banuudhaan ergamoota Yesus kanbaase si�a ta�u, isaanis bariidhaan misiraachicha lallabuusaa-nii itti fufan. Yeroo kanattis qabamanii bulchitoota durattikan dhiheeffaman si�a ta�u, ajaja akka hin lallabne isaaniifkenname maaliif akka cabsan gaafataman. Isaanis, “Namaafabboomamuu irra, Waaqayyoof abboomamuutu nu irra jira”jechuudhaan ija jabinaan deebisan. Bulchitoonni yommuukana dhaga�an baay�ee waan aaraniif ergamoota Yesus ‘ajjee-suu barbaadan.’ Yeroo kanatti garuu namichi Gamaali�el je-dhamuufi barsiisaa seeraa ta�e, “Of eeggadhaa! . . . jara am-maa kana irrattis waan tokko illee hamaa akka hin gooneisinittan hima; isaan gad dhiisaa!” jedhee bulchitoota sanaakeekkachiise. Kan nama ajaa�ibsiisu, bulchitoonni sun gor-sa kana dhaga�uudhaan ergamoota Yesus gadhiisaniiru. Er-gamoonni Yesus amanamoo ta�an kun maal godhan laata?‘Barsiisuufi Yesus Masiihii akka ta�e misraachoo himuuttiigargar hin kunne.’—HoE. 5:17-21, 27-42; Fak. 21:1, 30.

3 Abbootiin taayitaa ergamoota Yesus mana murtiitti dhi-heessuudhaan gumii Kiristiyaanaarratti mormii kan geessi-san Dh.K.B. bara 33tti qofa hin turre. (HoE. 4:5-8; 16:20; 17:6, 7) Har�as Seexanni, namoota waaqeffannaa dhugaa

13LabsitoonniMootummichaa ManaMurtiitti Iyyatan


Akkuma Yesus durseedubbate duuka buuton-nisaa hojii lallabaa waj-jin haala wal qabateengama seeraatiin mormiinakka isaanirra ga�e ilaalla


1, 2. (a) Geggeessitoonniamantii hojii lallabaa wajjinhaala wal qabateen maalgochuudhaan milkaa�inaargatanii turan? Haata�umalee ergamoonni Yesusmaal godhan? (b) Erga-moonni Yesus akka hinlallabne yommuu ajajama-nitti abboomamuu kandidan maaliifi?3, 4. (a) Malli Seexannisaba Waaqayyoo miidhuufyeroo dheeraadhaaf ittifayyadamaa ture maali-dha? (b) Boqonnaa kanaafiboqonnaawwan ittaananlamaan keessatti waa�eemaalii ilaalla?

Ergamoonni Yesus “ulfinni maqaakanaaf salphachuu waan isaaniifta�eef ” gammadaniiru

5. Dhuma bara 1930niittilabsitoonni Mootummi-chaa hidhamaa kan turanmaaliifi? Obboloonni ittigaafatamummaa qabanootarkaanfii akkamii fudha-tan?6, 7. Wanti maatii Niwutanmudate maal ture?

mormanitti fayyadamee abbootiin taayitaa hojii lallabaa kee-nya akka dhorkan gochuuf yaala. Mormitoonni, sabni Waa-qayyoo nagaa uummataa akka booressan, mootummaarrattifincila akka kaasaniifi daldaltoota akka ta�an dubbachuu-dhaan himata isaanirratti dhiheessaniiru. Yeroo barbaachi-saa ta�utti obboloonni keenya himanni akkasii soba ta�uu-saa mirkaneessuuf mana murtiitti iyyataniiru. Kunoo bu�aaakkamii argamsiise? Murtoowwan manneen murtii waggaahedduu dura dabarsan dhuunfaatti isiniin kan tuqan akka-mitti? ‘Misiraachichaaf falmuufi karaa seera qabeessa ta�eenlabsuuf ’ murtoowwan kennaman gumaacha akkamii akkagodhan hubachuuf, jalqaba dhimmoota mana murtiitti dhi-haatanii turan tokko tokko haa ilaallu.—Filp. 1:7, NW.

4 Boqonnaa kana keessatti carraaqqii mirga lallabuu kee-nya kabachiisuuf goone ilaalla. Boqonnaawwan lamaan it-taanan keessattimmoo, ulaagaa Mootummaa Waaqayyoowajjin haala walsimuun jiraachuufi kan biyya lafaa ta�uu dhii-suu keenyaan himata mana murtiitti nurratti dhihaateefi in-jifannoo gama kanaan arganne keessaa muraasa ilaalla.

Nagaa Uummataa Booressumoo, AmanamummaadhaanMootummaa Waaqayyoo Deggeru?

5 Xumura bara 1930niitti magaalotaafi bulchiinsota Yuu-naayitid Isteetis oov Ameerikaa keessa jiran hundatti, Dhu-gaa Baatonni Yihowaa misiraachicha lallabuuf heyyama akkabaafatan dirqisiisuuf yaaliin godhamee ture. Ta�us obboloon-ni keenya, heyyamni haqamuu akka danda�uufi mootum-maan kamiyyuu ajaja Yesus Kiristiyaanonni ergaa Mootum-michaa akka lallaban kenne dhorkuu akka hin dandeenyehubatanii waan turaniif heyyama baafachuuf hin gaafan-ne. (Mar. 13:10) Kanaan kan ka�es, labsitoonni Mootum-michaa dhibbaan lakkaa�aman ni hidhaman. Yeroo kanattiobboloonni jaarmiyicha keessatti itti gaafatamummaa qa-ban mana murtiitti iyyachuu yaadan. Sababiinsaas, mootum-maan Ameerikaa Dhugaa Baatonni Yihowaa amantiisaaniibilisummaadhaan akka hin geggeeffanne dhorkuunsaa seeraqabeessa akka hin taane akka beekamu gochuufidha. Bara1938tti haala jijjiiramni guddaan gama murtiitiin akka ta�ugodhu tokkotu uumame. Haalli kun maalidha?

6 Obboleessi keenya Niwutan Kaantiweel inni umriin-saa waggaa 60 ta�e, haadha manaasaa Eestariifi ijoolleesaa-nii Henarii, Raasiliifi Jeesii wajjin Kibxata ganama, Ebla 26,1938tti magaalaa Niiwu Haaven jedhamtuufi bulchiinsa Ka-natiikatitti argamtutti lallabuuf deeman. Shanansaaniiyyuuqajeelchitoota addaa yommuu ta�an, gaafa sana guyyaa tok-koo ol turuu akka danda�an waan yaadaniif sirriitti qophaa�a-


nii ba�an. Akkasitti kan yaadan maaliifi? Sanaan dura ye-roo baay�ee utuu lallabanii qabamanii waan hidhamaniif,ammas hidhamuu akka danda�an waan beekaniifidha. Ta�us,kana beekuunsaanii lallabuurraa boodatti akka jedhan isaanhin goone. Magaalaa Niiwu Haaven kan ga�an konkolaataalamaan ture. Niwutan konkolaataa maatii barreeffamoonniMacaafa Qulqulluufi foonogiraafiin irratti fe�ame oofaa kanture si�a ta�u, Henariin inni umriinsaa waggaa 22 ta�emmookonkolaataa meeshaa sagalee guddisu qabu oofa ture. Akku-ma yaadanii turan lallabuu eegalanii sa�aatii muraasa boodapoolisiin akka hin lallabne isaan dhowwe.

7 Jalqaba kan qabame Raasil isa umriinsaa waggaa 18 tureennaa ta�u, ittaansuudhaan Niwutaniifi Eestartu qabame.Jeesiin inni umriinsaa waggaa 16 ta�e, warrisaafi obboleessi-saa poolisiidhaan qabamanii yommuu deeman fagootti ilaa-laa ture. Henariin iddoo kan biraatti lallabaa waan tureef Jee-siin kophaatti hafe. Ta�us, foonogiraafii qabatee lallabuusaaitti fufe. Kaatolikonni lama, haasaa obboleessi keenya Raa-zarfordi dhiheesseefi mataduree, “Diinota” jedhu qabu akkaisaan dhageessisu isa gaafatan. Haata�u malee, namoonni sunhaasicha yommuu dhaggeeffatan baay�ee waan aaraniif Jeesiirukutuu barbaadan. Jeesiin garuu callisee isaan biraa kan

Haayidan Kaviingitan(fuuldura, walakkaa), GileenHaawu (bitaa) fi obboloonnikaan injifannoo erga argata-nii booda mana murtiitiiennaa gad ba�an

deeme yommuu ta�u, utuu baay�ee hin turin poolisiin tok-ko qabee mana hidhaatti isa geesse. Poolisoonni obboleessakeenya Niwutaniifi ilmaansaa kan hidhan ta�us, obboleettiikeenya Eestariin gadhiisaniiru. Haata�u malee, guyyaadhumasana wabiidhaan mana hidhaatii ba�aniiru.

8 Ji�oota muraasa booda, jechuunis Fulbaana 1938tti maa-tiin Niwutan mana murtii Niiwu Haavenitti dhihaatan. Ni-wutan, Raasiliifi Jeesiin heyyama utuu hin baafatin gar-gaarsa maallaqaa walitti qabaa akka jiranitti himatamaniituran. Jeesiin Mana Murtii Olaanaa Kanatiikatitti ol iyyan-noo dhiheeffatus, gocha nagaa booressu akka raawwatettihimatamee itti murteeffame. Murtoon kun irratti fudhata-muu kan danda�e akkamitti? Kaatolikonni haasaa waraaba-me dhaggeeffatanii turan, haasichi amantiisaanii kan tuqeefikan isaan aarse ta�uusaa ragaa waan ba�aniifidha. Obboloonnijaarmiyaa keenya keessatti itti gaafatamummaa qaban, mur-too kana ilaalchisee Mana Murtii Olaanaa Yuunaayitid Istee-tisitti ol iyyannoo dhiheessan.

9 Bitootessa 29, 1940tti Abbaa Seeraa kan ta�e Chaar-lis Hiiyuuziifi abbootiin seeraa saddeet, ol iyyannoo obbo-leessi keenya Haayidan Kaviingitan inni abukaatoo DhugaaBaatota Yihowaa ta�e dhiheesse dhaggeeffachuu jalqaban.[1]Abbaan alangaa bulchiinsa Kanatiikat Dhugaa Baatonni Yi-howaa nagaa kan booressan ta�uusaanii amansiisuuf ragaaennaa dhiheessetti, abbootii seeraa sana keessaa tokko, “Er-gaan Kiristos Yesus lallabe namoota duratti jibbamaa turemitii?” jedhee gaafate. Abbaan alangaa sunis, “Eeyyee! Tariisirriitti nan yaadadha yoon ta�e Yesusiyyuu ergaa kana lalla-buusaatiin rakkinni akkamii akka isarra ga�e Macaafni Qul-qulluun ni ibsa” jedhee deebise. Yaanni kun haqa jiru ifattikan mul�isu ture! Abbaan alangaa sun utuu hin hubatin,Dhugaa Baatonni Yihowaa Yesusii wajjin, mootummaan im-moo namoota Yesusirratti murteessanii wajjin tokko akkata�an dubbachuusaa ture. Caamsaa 20, 1940tti Manni Mur-tii sun sagalee tokkoon Dhugaa Baatota Yihowaatiif mur-teesseera.

10 Murtoon Manni Murtii kun kenne hiika guddaa akka-mii qaba? Murtoon kun mirgi amantii ofii beeksisuu akkaeegamu kan godhe yommuu ta�u, mootummaan fedaraa-laafi mootummaan naannoo ykn bulchiinsi magaalaa mir-ga amantii sarbuuf aboo kan hin qabne ta�uusaa isaan hu-bachiiseera. Kana malees Manni Murtii kun, gochi Jeesiinraawwate ‘nageenya hawaasichaa kan booressu akka hin taa-ne’ ibseera. Kanaaf, Dhugaa Baatonni Yihowaa matumaa na-geenya hawaasaa kan hin booressine ta�uusaanii murtoonkun ifatti hubachiiseera. Kun injifannoo guddaa sabni Waa-

[1] Falmiin himataa Niwutaniifi himata-maa Bulchiinsa Kanatiikat gidduutti go-dhame, dhimmawwan obboleessi kee-nya Haayidan Kaviingitan obbolootabakka bu�ee Mana Murtii OlaanaaYuunaayitid Isteetisitti dhiheesse 43nkeessaa isa jalqabaati. Haayidan bara1978tti boqoteera. Haati manaasaaDorotiin bara 2015tti umrii waggaa92tti hamma duutetti amanamummaa-dhaan Yihowaa tajaajilteetti.

Jibbi Cimaan Kuubeek Waa-qayyoof, Kiristosiif iBilisummaadhaaf Qabdu Kaa-naadaadhaaf Qaanii Guddaadha


MIILJALEE

8. Manni murtii, Jeesiinnagaa kan booressu akkata�etti yaaduudhaan kan ittimurteesse maaliifi?9, 10. (a) Manni MurtiiOlaanaa Yuunaayitid Istee-tis ol iyyannoo maatiin Ni-wutan dhiheesseef murtooakkamii dabarse? (b) Yeroohar�aa murtoo darbe ka-narraa faayidaa akkamiiargachaa jirra?

qayyoo gama seeraatiin argatanidha! Yeroo har�aatti mur-toon kun kan nu fayyadu akkamitti? Abukaatoon DhugaaBaatuu Yihowaa ta�e tokko akkas jedheera: “Dhugaa Baaton-ni Yihowaa yeroo har�aa jiraannu, amantiin keenya ni dhor-kama jennee utuu hin sodaatin bilisa taanee waa�ee aman-tii keenyaa dubbachuuf mirga qabaachuun keenya, namootanaannoo keenyaatiif abdii gara fuulduraa lallabuuf nu dan-deessiseera.”

Mootummaarratti Fincila Kakaasumoo, Dhugaa Labsu?11 Bara 1940nii keessa Dhugaa Baatota Yihowaa Kaanaa-

daa jiraatanirra ari�atamni cimaan ga�ee ture. Kanaan kanka�es, bara 1946tti obboloonni keenya Kaanaadaa jiraatanmootummaan mirga amantii dhiibaa kan jiru ta�uusaa uum-mata hubachiisuuf tiraaktii mataduree, Jibbi Cimaan KuubeekWaaqayyoof, Kiristosiifi Bilisummaadhaaf Qabdu KaanaadaadhaafQaanii Guddaadha jedhu qabate raabsuuf duula guyyaa 16 go-dhaniiru. Tiraaktiin fuula afur qabu kun fincila geggeessi-toonni amantii, gocha gara jabinaa poolisoonniifi hammee-nya uummanni obboloota keenya bulchiinsa Kuubeek keessajiraatanirratti raawwatan kan saaxilu ture. Tiraaktichi, “Ka-raa seeraan ala ta�een Dhugaa Baatota Yihowaa hidhuun ittifufeera. Gireeter Montiriiyaalitti Dhugaa Baatota Yihowaar-ratti himanni gara 800 dhihaateera” jechuudhaan ibseera.

12 Bulchaan Kuubeek Mooris Duppileesis, inni phaa-phaasii Kaatolikii Roomaa Vileenev jedhamuu wajjin hojje-tu, tiraaktiin kun raabsamuusaatiin kan ka�e “waraana araa-ra hin qabne” Dhugaa Baatota Yihowaarratti labse. Yerumasana himanni Dhugaa Baatota Yihowaarratti dhihaateefi800 ture dachaadhaan dabaluudhaan 1,600 ta�e. Obboleettiinqajeelchituu taate tokko, “Poolisoonni yeroo baay�ee waannu hidhaniif si�a meeqa akka hidhamnellee hin yaadannu”jetteetti. Dhugaa Baatonni Yihowaa tiraakticha utuu raabsa-nii qabaman “barreeffama mootummaarratti fincila kaasu”raabsaniiru jedhamanii yakkaan himataman.[2]

13 Bara 1947tti obboleessi keenya Eemaa Buushaa, akkasu-mas ijoolleensaa durbaa Jeezaliifi (umrii waggaa 18) Luwi-seliin (umriinshee waggaa 11) obboloota mootummaarrattifincila kaastaniittu jedhamanii himatamuudhaan mana mur-tiitti dhihaatan keessaa warra jalqabaati. Obboloonni kunkibba Kuubeek Siitii, naannoo ooyiruusaaniitti tiraaktii Kuu-beeks Barniingi Heet jedhamu raabsuusaaniitiin kan himata-man ta�us, nageenya akka booressanitti isaan yaaduun baay�eekan ulfaatudha. Obboleessi keenya Eemaan nama gad of dee-bisuufi garraamii ennaa ta�u, ooyiruu xinnoo qaburratti oo-mishee jiraata; darbee darbees gaarii fardaan harkifamuun

[2] Himanni kun seera bara 1606ttiba�e bu�uura kan godhatedha. Seerichinamni tokko wanti inni dubbatedhugaa yoo ta�ellee, maanguddoonnibiyyaa namichi sun jibbiinsa akkababal�isu isaanitti dhaga�ameera taa-naan namni sun yakkamaa akka ta�ettiakka fudhatamu ibsa.

L ABS ITOONNI MOOTUMMICHAA MAN A MUR T I I TT I I Y YATAN 155

MIILJALEE

11. Obboloonni keenyaKaanaadaa jiraatan duulaakkamii godhan? Maaliif ?12. (a) Duula tiraaktiiraabsuuf godhame kanaawajjin haala wal qabateenmormitoonni tarkaanfii ak-kamii fudhatan? (b) Obbo-loonni keenya yakka akka-mii akka raawwatanittihimataman? (Miiljaleesilaali.)13. Yeroo jalqabaatiif moo-tummaarratti fincila kaas-taniittu jedhamanii kan hi-mataman eenyufa�i? Mannimurtiihoo murtoo akkamiidabarse?

magaalaa deema ture. Haata�u malee, gochi gara jabinaa ti-raakticharratti ibsame tokko tokko isaafi maatiisaarra ga�ee-ra. Abbaan seeraa mana murtichaa Dhugaa Baatota Yihowaawaan jibbuuf, ragaa maatiin Eemaa yakka kan hin raawwan-ne ta�uusaanii ibsuuf dhiheessan fudhachuu hin barbaan-ne. Kanaaf abbaan seeraa kun, himata tiraaktichi jibbiinsakan babal�isu ta�uusaa ibsuudhaan maatiin Eemaa balleessaaakka raawwate dubbatu deggereera. Akka ilaalcha abbaa see-raa kanaatti ‘dhugaa dubbachuun yakkadha.’ Eemaafi Jeezalbarreeffama mootummaarratti fincila kaasu raabsitaniittu je-dhamanii kan itti murteeffame yommuu ta�u, Luwisel isheenmucaa xinnoo taatellee guyyaa lamaaf mana cufaa keessat-ti hidhamteetti. Kanaan kan ka�es obboloonni, Mana MurtiiOlaanaa Kaanaadaatti ol iyyannoo kan dhiheessan yommuuta�u, manni murtichaas dhimmicha ilaaluuf walii gale.

14 Gochi gara jabinaa isaanirratti raawwatamu itti caalaakan deeme ta�us, obboloonni keenya Kuubeek jiraataniifi ijajabeeyyii ta�an ergaa Mootummichaa lallabuusaanii itti fufa-niiru. Kunimmoo bu�aa guddaa argamsiiseera. Bara 1946 ye-roo duulli tiraaktichaa itti jalqabee kaasee waggaa afur gid-duutti, baay�inni Dhugaa Baatota Yihowaa Kuubeek keessaturanii 300rraa gara 1,000tti guddateera![3]

15 Waxabajjii 1950tti Manni Murtii Olaanaa Kaanaadaaabbootii seeraa sagal of keessatti qabate dhimma Eemaa Buu-shaa ilaale. Manni Murtichaa ji�a ja�a booda, jechuunis Mud-dee 18, 1950tti murtoo nu deggeru dabarse. Maaliif? Abu-kaatoo Dhugaa Baatota Yihowaa kan ta�e obboleessi keenyaGileen Haawu, Mana Murtichaatiif yaada amansiisaa waandhiheesseef ture. Gileen yaanni “mootummaarratti fincilakaasuu” jedhu goolii uumuu ykn mootummaan akka jijjiira-muuf jecha lola kaasuu kan dabalatu ta�uusaa ibsee ture.Haata�u malee, tiraaktichi “ergaa fincila akkasii kakaasu kanqabate utuu hin ta�in, seera bilisummaadhaan yaada ofii ib-suu ilaalchisee ba�e kan hordofedha.” Obboleessi keenya Gi-leen itti dabaluudhaan, “Yihowaan injifannoo yommuu nuufargamsiisu arguu danda�eera” jedheera.[4]

16 Dhugumayyuu murtoon Manni Murtii Olaanaa da-barse Mootummaa Waaqayyootiif injifannoo guddaa ture!Murtoon kun, himanni ‘Dhugaa Baatonni Yihowaa Kuu-beek jiraatan barreeffama mootummaarratti fincila kakaa-su raabasu’ jedhuufi 122 ta�u fudhatama akka hin qabaan-ne kan godhudha. Kana malees murtoon Manni Murtichaadabarse, lammiileen Kaanaadaafi biyyoonni miseensa Birii-tish Koomanweelz oov Neeshins ta�an, mirga yaadasaanii bili-saan ibsuu ilaalchisee mootummaatti iyyachuu kan danda�anta�uusaa isaan hubachiiseera. Carraaqqiin Manneen Sagadaa-

[3] Bara 1950tti, obboloota 63 Giil�aa-dii eebbifamaniifi ari�atamni cimaanutuu jiruu Kuubeekitti tajaajiluuf fe-dhiidhaan of dhiheessan dabalatee,tajaajiltoonni yeroo guutuu 164 ta�anbiyyattii keessatti tajaajilaa turaniiru.

[4] Obboleessi keenya Gileen Haawu,abukaatoo bara 1943 hanga 2003ttiKaanaadaattis ta�e biyyoota kaan kees-satti falmiiwwan seeraa dhibbaan lak-kaa�aman ija jabinaan Dhugaa BaatotaYihowaa bakka bu�ee falmaa turedha.


MIILJALEE

14. Obboloonni Kuubeekjiraatan yeroo ari�atamniisaanirra ga�aa turetti maalgodhan?15, 16. (a) Manni MurtiiOlaanaa Kaanaadaa mur-too maatii Eemaa deggeruakkamii dabarse? (b) Inji-fannoon argame kun obbo-loonni keenyaafi namoonnikaan maal akka hubatangodhe?

fi bulchiinsi Kuubeek Dhugaa Baatota Yihowaa mirga dhab-siisuuf godhanis akka fashalaa�u godheera.[5]

Daldaltootamoo, Namoota Mootummaa WaaqayyooHinaaffaadhaan Lallabanidha?

17 Akkuma Kiristiyaanota jaarraa jalqabaa tajaajiltoonniYihowaa yeroo har�aa jiranis ‘dubbii Waaqayyoo kan gurgu-ran’ miti. (2 Qorontos 2:17 dubbisi.)[6] Haata�u malee, moo-tummoonni tokko tokko seera ittiin daldala biyyichaa to�a-tanitti fayyadamuudhaan sochii tajaajilaa keenya to�achuubarbaadu. Gaaffii, ‘Dhugaa Baatonni Yihowaa daldaltoota-moo, tajaajiltoota Waaqayyooti?’ jedhu ilaalchisee dhimmaw-wan mana murtiitti dhihaatan lama haa ilaallu.

18 Deenmaarki. Onkoloolessa 1, 1932tti, seerri heyyamadaldalaa utuu hin qabaatin barreeffamoota gurguruu dhow-wu ni ba�e. Ta�us, obboloonni keenya heyyama daldalaa baa-fachuuf iyyata hin dhiheessine turan. Guyyaa ittaanutti,babal�istoonni shan magaalaa Reskile ishee kallattii lixaatiinKoppanhaaganirraa kiilomeetira 30 ol fagaattee argamtuttilallabaa oolan. Gara galgalaa garuu babal�isaa Oogast Lee-maan jedhamu dhaban. Obboleessi kun heyyama malee mee-shaa gurgurteetta jedhamee qabamee hidhamee ture.

19 Oogast Leemaan, Muddee 19, 1932tti mana murtiittidhihaate. Obboleessi keenya Oogast barreeffamoota MacaafaQulqulluurratti hundaa�an namootaaf kan kenne ta�us, kanhin gurgurre ta�uusaa ibse. Manni murtichaas yaada Oogastkan fudhate yommuu ta�u akkas jedheera: “Himatamaan . . .galii ittiin jiraatu kan qabu ennaa ta�u, qarshii argachuuf bar-reeffamoota gurguruun haa hafuutii yaada akkas gochuul-lee hin qabu. Kanaa mannaa sochii kanarratti hirmaachuunbaasii qarshii isa gaafateera.” Manni murtichaa wanti Oogastgodhe ‘akka daldalaatti ilaalamuu’ kan hin dandeenye ta�uu-saa ibsuudhaan murtoo Dhugaa Baatota Yihowaa deggerudabarseera. Haata�u malee, diinonni saba Waaqayyoo hojiinlallabaa guutummaa biyyichaa keessatti akka dhorkamu go-chuuf kutatanii ka�anii turan. (Far. 94:20) Abbaan alangaadhimma kana ilaalchisee Mana Murtii Olaanaatti ol iyyan-noo gaafate. Obboloonnihoo maal godhan?

20 Torban Manni Murtii Olaanaa sun dhimmicha ilaaledura turetti, Dhugaa Baatonni Yihowaa guutummaa Deen-maarki keessa turan hojii lallabaarratti hirmaachuusaaniiitti fufanii turan. Kibxata, Onkoloolessa 3, 1933tti, Man-ni Murtii Olaanaan, Oogast Leemaan seera kan hin cabsineta�uusaa ibsuudhaan murtoo manni murtii kanaan dura da-barse raggaasise. Murtoon kun Dhugaa Baatonni Yihowaalallabuusaanii itti fufuu akka danda�an kan argisiisu ture.

[5] Himata kana ilaalchisee ibsa bal�aaargachuuf mataduree, “Lolli Kun KanWaaqayyooti Malee Kan Keessan Miti”jedhuufi Dammaqaa! Ebla 22, 2000,fuula 18-24rra jiru ilaali. (Ingiliffa)

[6] 2 Qorontos 2:17 (NW ): “Nuyiakka namoota baay�ee dubbii Waaqay-yoo hin gurgurru; kanaa mannaa akkanamoota Waaqayyo biraa ergamaniittiKiristosii wajjin fuula Waaqayyoo du-ratti garaa qulqulluudhaan dubban-na.”


MIILJALEE

17. Mootummoonni tokkotokko sochiiwwan lallabaakeenya to�achuuf yaaliiakkamii godhan?18, 19. Abbootiin taayitaaDeenmaarki hojii lallabaakeenya dhorkuuf yaaliiakkamii godhan?20. Manni Murtii OlaanaaDeenmaarki murtoo akka-mii dabarse? Yeroo kanattiobboloonni keenya maalgodhan?

Obboloonni, Yihowaan gama seeraatiin injifannoo akkasiiakka argatan waan isaan gargaareef, galateeffannaasaanii ib-suuf caalaatti tajaajilarratti hirmaachuu jalqaban. GuyyaaManni Murtichaa murtoo dabarsee kaasee obboloonni kee-nya Deenmaarki jiraatan, mootummaan utuu dhiibbaa isaa-nirraan hin geessisin tajaajilasaanii raawwachuusaanii itti fu-faniiru.

21 Yuunaayitid Isteetis. Dilbata, Guraandhala 25, 1940tti,qajeelchaan Roobart Mardook jedhamuufi Dhugaa Baaton-ni Yihowaa kan biraan torba bulchiinsa Pensilvaaniyaa, ma-gaalaa Jeeneet ishee Piitisbargitti dhihoo jirtutti utuu lalla-banii qabaman. Obboloonni kun kan himataman heyyamautuu hin baafatin barreeffamoota namootaaf waan kennaniifture. Dhimmichi Mana Murtii Olaanaa Yuunaayitid Isteeti-sitti kan dhihaate yommuu ta�u, manni murtichaas dhimmi-cha ilaaluuf walii gale.

22 Caamsaa 3, 1943tti Manni Murtii Olaanaa sun murtoomirga Dhugaa Baatota Yihowaa kabachiisu dabarse. ManniMurtichaa, qajeelfamni waa�ee heyyama baafachuu dubbatu“mirga Heera Mootummaan Fedaraalaa nama tokkoof ken-ne qarshiidhaan” akka bitatu dirqisiisuu wajjin tokko akkata�e ibsuudhaan balaaleffateera. Manni Murtichaa qajeelfam-ni bulchiinsi magaalichaa baase, “mirga barreeffamoota max-xansuu kan daangessuufi mirga amantii ofii bilisaan geggeef-fachuu kan dhiibu” akka ta�e ibsuudhaan qajeelfamichi gatiiakka dhabu godheera. Abbaan seeraa Wiiliyaam Daagilaas je-dhamu yaada abbootiin seeraa hedduun qaban deggeruu-dhaan, sochiin Dhugaa Baatota Yihowaa, “lallabuu ykn bar-reeffamoota amantii raabsuu qofaan kan daangeffame utuuhin ta�in, wantoota kana lamaan raawwachuu kan dabala-tu” akka ta�e dubbateera. Itti dabaluudhaanis, “Sochiin gamaamantiitiin godhamu akkasii . . . waaqeffannaa manneen sa-gadaa keessatti raawwatamuufi lallaba waltajjiirraa dhihaa-tuu wajjin tokkodha” jechuudhaan ibseera.

23 Murtoon Manni Murtii Olaanaa kun dabarse saba Waa-qayyootiif injifannoo guddaadha. Murtoon kun, nuti Kiristi-yaanota Waaqayyoon tajaajillu malee daldaltoota akka hintaane akka beekamu godheera. Bara 1943tti guyyaa adda ta�esanatti Dhugaa Baatonni Yihowaa ol iyyannoo Mana MurtiiOlaanaatti dhiheeffatan 13 keessaa 12n injifannoo kan arga-tan si�a ta�u, injifannoo argame keessaa inni tokko himata Roo-bart irratti dhihaatedha. Murtoowwan manneen murtii wag-gaa hedduu dura dabarsan kun, dhiheenyatti mormitoonnikeenya mirga nuti ergaa Mootummichaa karaarrattiifi manaagara manaatti lallabuuf qabnu dhiibuuf yaalanii ennaa tura-nitti mirga keenya kabachiisuuf deggersa godheera.


21, 22. Manni Murtii Olaa-naa Yuunaayitid Isteetisobboleessa keenya RoobartMardook ilaalchisee mur-too akkamii dabarse?23. Injifannoowwan bara1943tti mana murtiitti ar-ganne yeroo har�aatti nufayyada kan jennu maaliifi?

“Namaaf Abboomamuu Irra,Waaqayyoof Abboomamuutu Nu Irra Jira”

24 Tajaajiltoota Yihowaa waan taaneef, bulchitoonni biy-yaa ergaa Mootummichaa akka lallabnuuf yommuu mir-ga nuu kennan baay�ee gammanna. Haata�u malee, yommuubulchitoonni hojii lallabaa keenya dhorkanitti hanga dan-deenye akkaataa lallabaa keenyarratti sirreeffama gochuu-dhaan lallabuu ittuma fufna. Akkuma ergamoota Yesus, “na-maaf abboomamuu irra, Waaqayyoof abboomamuutu nuirra jira.” (HoE. 5:29; Mat. 28:19, 20) Ta�us, yommuu isaanhojii keenya dhorkan manneen murtiitti ol iyyannoo ni dhi-heeffanna. Mee gama kanaan fakkeenyota lama haa ilaallu.

25 Nikaaraaguwaa. Sadaasa 19, 1952tti Donavan Ma-nistarmaan inni misiyooniifi ilaaltuu olaanaa waajjira da-mee ta�e, gara Waajjira Immigireeshinii magaalaa Maanaagu-waatti argamuu deeme. Donavan hogganaa waajjirichaa kanta�e Kaappiteen Aarnoldoo Gaarseyaa duratti akka dhihaa-tu ajajamee ture. Hogganaan kun Dhugaa Baatonni Yi-howaa Nikaaraaguwaa jiraatan hundi “barumsasaanii akkahin lallabneefi sochiiwwan amantiisaanii akka hin babal�is-ne kan dhorkaman ta�uusaa” Donavanitti hime. Kaappiteen

Dhugaa Baatota YihowaaDeenmaarki ija jabeeyyiita�an, bara 1930niitti


24. Mootummaanhojii lallabaa keenya yom-muu dhorku maal gochuuqabna?

25, 26. Obboloonni Nikaa-raaguwaa jiraatan ManaMurtii Olaanaatti ol iyyan-noo akka dhiheessan kanisaan godhe maalidha?Bu�aan argamehoo maalture?

Gaarseyaan sababiisaa yommuu gaafatamu, Dhugaa Baa-tonni Yihowaa tajaajilasaanii raawwachuuf mootummaarraaheyyama waan hin arganneef, akkasumas koministoota akkata�anitti waan himatamaniif akka ta�e dubbate. Himata kannurratti dhiheesse eenyudha? Geggeessitoota amantii Kaato-likii Roomaati.

26 Obboleessi keenya Donavan yerumasana MinisteeraBulchiinsaafi Amantiitti, akkasumas Pireezidaantii Aanaas-taasiyoo Somosaa Gaarseyaatti ol iyyannoo dhiheessus fu-dhatama hin arganne. Kanaaf obboloonni akkaataa ittiintajaajilanirratti sirreeffama godhan. Galma Mootummaa cu-fanii garee xixiqqoodhaan walitti qabamuu eegalan. Karaar-ratti tajaajiluu kan dhiisan ta�us ergaa Mootummichaa lalla-buusaanii itti fufaniiru. Achiis, dhorkamni isaanirratti darbeakka ka�uuf Mana Murtii Olaanaa Nikaaraaguwaatti ol iy-yannoo dhiheeffatan. Gaazexoonni dhorkama Dhugaa Baa-tota Yihowaarratti darbeefi ol iyyannoo isaan dhiheeffatanbal�inaan kan tamsaasan yommuu ta�u, Manni Murtichaasdhimmicha ilaaluuf walii gale. Bu�aa akkamiitu argame?Waxabajjii 19, 1953tti Manni Murtii kun sagalee tokkoonDhugaa Baatota Yihowaatiif murteesse. Manni Murtichaa,murtoon Dhugaa Baatota Yihowaarratti murteeffame mirgamootummaan yaadaafi amantii ofii bilisaan ibsuu ilaalchi-see kenne kan dhiibu ta�uusaa ibseera. Akkasumas, hariiroonmootummaa Nikaaraaguwaafi Dhugaa Baatota Yihowaa gid-duu jiru akkuma kanaan duraa ta�uu akka qabu ajajeera.

27 Manni Murtichaa murtoo Dhugaa Baatota Yihowaadeggeru dabarsuunsaa lammiilee Nikaaraaguwaa ajaa�ibsii-

Obboloota Nikaaraa-guwaa yeroo hojiinkeenya biyyichattidhorkamee turetti


27. Uummanni Nikaa-raaguwaa murtoo ManniMurtichaa dabarsetti kandinqisiifaman maaliifi? Ob-boloonni injifannoo kanakan ilaalan akkamitti?

seera. Dhiibbaan geggeessitoonni amantii godhan guddaawaan tureef, Manni Murtichaa isaanii wajjin akka walitti hinbuuneef of eeggannoo gochaa ture. Akkasumas, abbootiintaayitaa aboo guddaa waan qabaniif, yeroo baay�ee ManniMurtichaa murtoo faallaasaanii ta�e dabarsuun itti ulfaatature. Obboloonni, eegumsa isaaniif gochuudhaan injifannookana akka argatan kan godhe Mootiisaanii akka ta�e mirka-naa�oo ta�uudhaan lallabuusaanii itti fufaniiru.—HoE. 1:8.

28 Zaayer. Walakkeessa bara 1980niitti Zaayer ishee yeroohar�aa Koongoo Dimokiraatiik Riippabliik jedhamtu kees-sa Dhugaa Baatota Yihowaa gara 35,000tu ture. Guddinniwaan tureef waajjirri damee ijaarsa dabalataa jalqabe. Mud-dee 1985tti walga�iin biyyoolessaa magaalaa Kinshaasaattigeggeeffamee kan ture si�a ta�u, keessummoonni 32,000 ad-dunyaa mararraa dhaqan istaadiyomii magaalattii guutan.Utuu baay�ee hin turin garuu haalli Dhugaa Baatota Yiho-waa jijjiiramuu jalqabe. Maaltu uumame laata?

29 Yeroo sanatti obboleessi keenya Maarseel Fiiltoon Kuu-beek Kaanaadaadhaa gara Zaayer dhaqee misiyoonii ta�eetajaajilaa ture. Sana dura yeroo Mooris Duppileesis bul-chaa turetti obboleessa kanarra ari�atamni ga�ee ture. Akkasjechuudhaan dubbateera: “Bitootessa 12, 1986tti xalayaandhaabbanni Dhugaa Baatota Yihowaa Zaayeritti argamu see-ra qabeessa akka hin taane ibsu obboloota itti gaafatamum-maa qaban ga�e.” Xalayaa sanarratti pireezidaantii yeroo sa-naa kan ture Moobuutuu Seesee Seekoon mallatteessee ture.

30 Guyyaa ittaanu raadiyoon biyyichaa oduu, “Kana boo-da [Zaayeritti] sagalee Dhugaa Baatota Yihowaa hin dha-geenyu” jedhu dabarse. Achiis ari�atamni cimaan obboloo-tarra ga�uu jalqabe. Galmawwan Mootummaa ni diigamu,obboloonni ni saamamu, ni hidhamu akkasumas ni reeba-mu turan. Ijoolleenillee ni hidhamu turan. Onkoloolessa 12,1988tti mootummaan qabeenya jaarmiyaa keenyaa kan dhaa-le yommuu ta�u, kutaan waraanaa Siivil Gaard jedhamum-moo qabeenya waajjira damee qabate. Obboloonni itti gaa-fatamummaa qaban Pireezidaantii Moobuutuutti iyyatanisdeebii hin arganne. Yeroo kanatti Koree Waajjira Damee mur-too cimaa, “Mana Murtii Olaanaatti ol iyyannoo dhiheeffan-numoo obsaan eeggannu?” jedhutu mudate. Tiimootii Hool-mes inni misiyooniifi biyyichatti qindeessaa Koree WaajjiraDamee ture, “Yihowaan ogummaafi qajeelfama akka nuufkennu kadhanne” jechuudhaan dubbatera. Obboloonni kunkadhannaadhaan erga irratti yaadanii booda, yeroon itti iy-yatan akka hin geenye hubatan. Kanaaf obboloota kunuun-suufi karaa hojiin lallabaa itti fufuu danda�urratti xiyyeeffa-chuu jalqaban.

“Dhimmichimana murtiittiilaalamaa yommuuturetti Yihowaanwantootaakkamitti akkajijjiiru hubachuudandeenyeerra”


28, 29. Walakkeessa bara1980niitti Zaayeritti jijjiira-ma akkamiitu ta�e?30. Koreen Waajjira Dameemurtoo cimaa akkamiigochuun isa barbaachiseeture? Achiihoo maal go-chuuf murteesse?

31 Waggoonni hedduun ni darban. Dhiibbaan DhugaaBaatota Yihowaarra ga�u hir�achaa kan deeme yommuu ta�u,biyyicha keessatti mirgi namummaa kabajamuu jalqabe. Ye-roo kanatti Koreen Waajjira Damee, Mana Murtii OlaanaaZaayeritti ol iyyannoo dhiheeffachuuf yeroonsaa akka ga�eitti dhaga�ame. Manni Murtichaas dhimmicha ilaaluuf waliigale. Achiis Amajjii 8, 1993tti, jechuunis pireezidaantiin biy-yichaa hojiin keenya akka dhorkamu qajeelfama erga da-barsee gara waggaa torbaa booda, Manni Murtii sun tar-kaanfiin Dhugaa Baatota Yihowaarratti fudhatame seeraanala akka ta�e ibsuudhaan murtichi akka hafu godheera. Kunmaal jechuu akka ta�e mee yaadaa! Abbootiin seeraa mur-too pireezidaantiin biyyattii dabarse fudhatama akka dhabugochuun lubbuusaanii balaadhaaf kan saaxilu ture! Obbo-leessi keenya Tiimootiin, “Dhimmichi mana murtiitti ilaa-lamaa yommuu turetti Yihowaan wantoota akkamitti akkajijjiiru hubachuu dandeenyeerra” jedheera. (Dan. 2:21) In-jifannoon kun amantii obboloota keenyaa cimseera. YesusMootichi sabnisaa yoomiifi akkamitti tarkaanfii fudhachuuakka qaban akka beekan gochuudhaan akka isaan geggees-se isaanitti dhaga�ameera.

32 Dhorkamni erga ka�ee booda misiyoononni biyyichaakka seenan, waajjirri damee haaraan akka ijaaramuufi bar-reeffamoonni Macaafa Qulqulluurratti hundaa�an akka ga-lan waajjira damee Zaayeriif ni heyyamame.[7] TajaajiltoonniWaaqayyoo addunyaa maratti argaman, Yihowaan nageenyahafuuraa sabasaa akkamitti akka eegu arguunsaanii baay�eeisaan gammachiiseera!—Isa. 52:10.

[7] Siivil Gaard waajjira dameesana dhiisee kan deeme ta�us waajjirridamee haaraan iddoo kan biraatti ijaa-rameera.

Dhugaa Baatonni YihowaaKoongoo DimokiraatiikRiippabliik jiran bilisaan Yi-howaa waaqeffachuu waandanda�aniif gammadaniiru

MIILJALEE

31, 32. Manni Murtii Olaa-naa Zaayer murtoo ajaa�ib-siisaa akkamii dabarse? Ku-noo obboloota keenyarrattidhiibbaa gaarii akkamiigeessise?

“Yihowaan Gargaaraa Kooti”33 Falmiin mana murtiitti goone, Yesus abdii akkas je-

chuudhaan kenne raawwachaa akka jiru nuuf mirkaneessa:“Anuu akka ta�utti akka dubbattaniif ogummaa, warri isinittifalman dura dhaabachuu yookiis ittiin mormuu hin dandee-nye isiniifan kenna.” (Luqaas 21:12-15 dubbisi.) Yihowaanyeroo tokko tokko namoota akka Gamaali�el ta�an, jechuunisabbootiin seeraafi hayyoonni seeraa ija jabeeyyii ta�an haqaafakka dhaabatan gochuudhaan sabasaa eegeera. Akkasumas,meeshaan mormitoonni keenya qopheessan akka doomu go-dheera. (Isaayaas 54:17 dubbisi.) Mormiin, hojiin Waaqay-yoo akka dhaabatu gochuu hin danda�u.

34 Gama seeraatiin injifannoo akkasii argachuu kan dan-deenye akkamitti? Mee yaada kanarratti xiinxalaa! DhugaaBaatonni Yihowaa hawaasa keessa jiranitti iddoo guddaa kanqaban ykn dhiibbaa guddaa geessisuu kan danda�an miti. Fi-lannoo geggeeffamus ta�e duula siyaasaa geggeeffamurrattihin hirmaannu ykn gama siyaasaatiin dhiibbaa gochuuf hinyaallu. Kana malees, obboloonni dhaddacha mana murtii du-ratti dhihaachuudhaan nuuf falman ‘barumsa dheeraa kanhin qabnedha.’ (HoE. 4:13) Kanaaf, akka ilaalcha namoo-taatti manneen murtii, dhaabbata amantiifi siyaasaa hum-na guddaa qabaniifi mormitoota keenya ta�anirratti murtoodabarsuudhaan mirgi keenya akka eegamu gochuuf wan-ti isaan dandeessisu hin jiru. Ta�us, manneen murtii yeroobaay�ee mirgi keenya akka eegamu godhaniiru! Injifannoongama seeraatiin arganne, ‘fuula Waaqayyoo duratti Kiristosiiwajjin’ akka adeemnu kan mirkaneessudha. (2 Qor. 2:17) Ka-naaf, nutis akkuma Phaawulos ergamaa, “Yihowaan gargaa-raa kooti, ani hin sodaadhu” jenna.—Ibr. 13:6, NW.


ˇ Manneen murtii, nuti Dhugaa Baatonni Yihowaa nagaa kanbooressinu, fincila kan kaasnuufi daldaltoota utuu hin ta�in, ta-jaajiltoota Waaqayyoo akka taane kan mirkaneessan akkamitti?

ˇ Injifannoon gama seeraatiin kanaan dura arganne hammahar�aatti kan nu fayyadu akkamitti?

ˇ Hojiin keenya ennaa dhorkamu tarkaanfii akkamii fudhanna?ˇ Akka ilaalcha namootaatti sabni Yihowaa manneen murtiitti in-

jifannoo hedduu argachuunsaanii ajaa�ibsiisaa kan ta�e maaliifi?ˇ Falmii gama seeraatiin godhame kana irra deebinee ilaaluun

keenya amantii keessan kan isiniif cimse akkamitti?


33. Injifannoo mana mur-tiitti gama seeraatiin argan-neefi irra deebinee ilaallekanarraa barumsa akkamiiarganna?34. Injifannoon gamaseeraatiin arganne ajaa�ib-siisaa kan ta�e maaliifi?Kunoo maal mirkaneessa?(Saanduqa “InjifannooMana Murtii OlaanaattiArganneefi Lallabuu KeenyaAkka Itti Fufnu Godhan”jedhus ilaali.)

MURTOON KAN KENNAME Sadaasa 11, 1927

BIYYA Siwiizarlaandi

DHIMMISAA Mirga amantii.

WANTA TA�E Poolisiin tokko obboleessi keenyaAdoolf Huubar lallabaa utuu jiruu erga isa dhaa-bee booda nagaa amantii booressaa jirta jechuu-dhaan tiraaktii Macaafa Qulqulluu inni qabateeture humnaan harkaa fudhate.

MURTOO Obboleessi keenya Adoolf tarkaanfiipoolisichi isarratti fudhate ilaalchisee Mana MurtiiOlaanaatti ol iyyannoo dhiheeffate. Manni Murti-chaa tiraaktota waa�ee amantii dubbatan humnaanfudhachuun “mirga amantii” dhiibuu akka ta�e hu-bachiise.

BU�AA ARGAME Poolisiin tajaajila Barattoonni Ma-caafa Qulqulluu raawwatan gidduu akka hin gallemurtoon ni kenname.

��

MURTOON KAN KENNAME Adoolessa 9, 1935

BIYYA Rumaaniyaa

DHIMMISAA Mirga yaada ofii ibsuu.

WANTA TA�E Dhugaa Baatonni Yihowaa ja�akitaaba, “ageenasti pabiliik oordar eend isteetseekuriitii” jedhamu waan raabsaniif ni qaba-man. Achiis hidhaan guyyaa 15 isaanittimurteeffame.

MURTOO Manni Murtii Olaanaan sochiin DhugaaBaatonni Yihowaa godhan naga qabeessa akka ta�ekan bira ga�e yommuu ta�u, barreeffamoonnisaaniinagaa uummataa kan hin booressine, akkasumasyaadasaanii namoota kaaniif ibsuuf mirga akka qa-ban ibse.

BU�AA ARGAME Murtoo kana dabalatee iyyanniDhugaa Baatonni Yihowaa bara 1933 hanga1939tti dhiheeffachaa turaniifi 530 ta�u, obboloon-ni keenya lallabuusaanii akka itti fufan gargaareera.Yeroo har�aa hojiin lallabaa keenya bilisaan geggeef-famaa jira.

��

MURTOON KAN KENNAME Bitootessa 17, 1953

BIYYA Neezarlaandi

DHIMMISAA Mirga yaada ofii ibsuufi barreeffamoo-ta maxxansuu.

WANTA TA�E Obboleessi keenya Piitar Haava-naar qajeelfama barreeffamoota raabsuun kandanda�amu Kibxataafi Roobii ganama sa�aatii 3:00hanga 5:00tti qofa akka ta�e ibsu waan cabseefhidhame.

MURTOO Manni Murtii Olaanaan dhorkamnikun daangaa kan darbe akka ta�e ibse.

BU�AA ARGAME Murtoon kun mirgi barreeffamootaraabsuu sochii akkasii gochuun rakkisaa hammata�utti dhorkamuu akka hin qabne ibseera.

��

MURTOON KAN KENNAME Onkoloolessa 6, 1953

BIYYA Kaanaadaa

DHIMMISAA Mirga waaqeffannaafi yaada ofii ib-suu.

WANTA TA�E Bulchaan Kuubeek Siitii, qajeelfamaheyyama poolisii utuu hin argatin barreeffamootaraabsuu dhowwu baase. Daawwataa olaanaa kanta�e obboleessi keenya Looriyaa Soomuyer qajeelfa-ma kana waan cabseef ji�a sadiif hidhame.

IN J I FANNOO MANA MURTI IOL AANAATTI ARGANNEEFIL ALL ABUU KEENYA AKKAITTI FUFNU GODHAN

Istaaraa Paazoovaa, Sarbiyaa

165

MURTOO Manni Murtii Olaanaan, qajeelfamni kunDhugaa Baatota Yihowaarratti akka hojjetu go-chuun sirrii akka hin taane ibse. Manni Murtichaabarreeffamoota ergaa Macaafa Qulqulluu qabatannamootaaf raabsuun waaqeffannaa Dhugaa Baa-tota Yihowaa keessaa tokko ta�uusaafi seerri moo-tummaan baase barreeffamootasaanii sakatta�uunakka hin danda�amne kan dubbatu ta�uusaa ibseera.

BU�AA ARGAME Murtoon kun bulchiinsa Kuubeekit-ti qajeelfama cabsitaniittu jechuudhaan himataw-wan dhihaatanii turan 1,600 ol ta�an fudhatamaakka dhaban godheera.

��

MURTOON KAN KENNAME Adoolessa 13, 1983

BIYYA Sarbiyaa

DHIMMISAA Mirga yaada ofii ibsuufi barreeffamoo-ta maxxansuu.

WANTA TA�E Obboleettonni lama barreeffamootaMacaafa Qulqulluu raabsaa utuu jiranii qabaman.“Seeraafi Nageenya Hawaasaa jeeqaniiru” jechuu-dhaan himatamanii guyyaa shaniif hidhaman.

MURTOO Manni Murtii Olaanaan ragaan obbo-leettonni kun seera akka cabsaniifi nagaa uumma-taa akka booressan mirkaneessu akka hin jirre ib-seera.

BU�AA ARGAME Gama seeraatiin injifannoon ergaargamee booda hidhaafi barreeffamoota humnaanfudhachuun xiqqaachaa deeme.

��

MURTOON KAN KENNAME Caamsaa 26, 1986

BIYYA Turkii

DHIMMISAA Mirga amantii.

WANTA TA�E Maatiiwwan sadii Dhugaa Baatota Yi-howaa ta�uunsaanii akka isaaniif galmeeffamu ergagaafatanii booda, obboloonni 23 seera hawaasaaykn siyaasaa jijjiiruuf yaalaniiru jedhamanii hidha-man.

MURTOO Manni Murtii Olaanaa himanni kun fu-dhatama akka dhabuufi Dhugaa Baatonni Yiho-waas himata isaanirratti dhihaaterraa bilisa akkata�an gochuudhaan mirgi amantiisaanii akka kaba-jamu godheera.

BU�AA ARGAME Murtoon kun sochii amantii go-chuudhaan kan ka�e hidhamuun akka hafuufi lam-miileen Turki hundi mirga amantii akka qabaatangodheera.

��

MURTOON KAN KENNAME Caamsaa 25, 1993

BIYYA Giriik

DHIMMISAA Mirga amantii ofii ibsuu.

WANTA TA�E Bara 1986tti obboleessi keenya Mee-noos Kookinaakis namoota kaan amantiisaanii jij-jiirsisuuf yaaleera jedhamee yeroo 18ffaatiif hidha-me. Bara 1938 hanga 1992tti seera Giriik isa yaadanamoota kaanii jijjiirsisuu dhorku bu�uura godha-chuudhaan Dhugaa Baatonni Yihowaa 19,000 olta�an hidhamaniiru.

MURTOO Manni Murtii Mirgoota NamummaaAwurooppaa gochi kun, mirga yaadaa, ilaalchaafiamantii kan dhiibu ta�uusaa, mirga namni tokkoamantiisaa ibsuuf qabu keessa galuun sirrii akkahin taane, akkasumas amantiin Dhugaa Baatota Yi-howaa “amantiiwwan beekamoo” ta�an keessaatokko akka ta�e ibseera.

BU�AA ARGAME Mootummaan Giriik, abbootiinseeraa hundi murtoo Meenoos wajjin haala wal qa-bateen darbe akka kabajan qajeelfama kan dabarsesi�a ta�u, kunis himanni namoonni kaan amantiisaa-nii akka jijjiiran gochuuf yaaleera jechuudhaan dhi-haatu akka hafu godheera.

��

MURTOON KAN KENNAME Waxabajjii 17, 2002

BIYYA Yuunaayitid Isteetis

DHIMMISAA Mirga yaada ofii ibsuu.

WANTA TA�E Mandara Istiraatan jedhamtuufi bul-chiinsa Ohaayoo keessatti argamtutti, qajeelfama,namni sochii manaa gara manaatti godhamu ka-mirrattiyyuu hirmaachuu barbaadu heyyama baa-fachuu akka qabu ibsutu ba�e. Manni Murtii Feda-raalaafi manni murtii ol iyyannoo qajeelfamni kunseera mootummaan baase ta�uusaa ibsaniiru.

MURTOO Manni Murtii Olaanaa qajeelfamni kunseera mootummaa wajjin kan wal hin simne, akka-sumas mirga amantii ofii geggeeffachuufi yaada ofiiibsuu kan dhiibu ta�uusaa ibsuudhaan gatii akkadhabu godheera. Manni Murtichaa, Dhugaa Baa-tonni Yihowaa “mirga lallabuu kan argatan Macaa-fa Qulqulluurraa” akka ta�e ibsuusaanii hubachii-seera.

BU�AA ARGAME Bulchiinsawwan magaalaa dhib-baan lakkaa�aman, tajaajila Dhugaa Baatonni Yiho-waa raawwatanii wajjin haala wal qabateen qajeel-famni Manni Murtii Olaanaan baase hojiirra akkaoolu godhaniiru.

YESUS, Philaaxos dura dhaabatee, seera bu�uuraa duuka buu-tonnisaa hanga har�aatti itti fayyadamaniifi akkas jedhu dub-bateera: “Mootummaan inni kan kootii mootummaa biyyalafa kanaa miti; utuu mootummaa biyya lafa kanaa ta�ee,akka ani warra Yihudootaatti hin kennamneef, namoonnikoo anaaf in lolu turan; garuu mootummaan inni kan kootiimootummaa biyya lafa kanaa miti.” (Yoh. 18:36) Philaaxos,Yesus akka ajjeefamuuf dabarsee kan isa kenne ta�us, Yesusdu�ee hin hafne. Kanaa mannaa du�aa kaafameera. MootonniRoomaa, duuka buutota Yesus balleessuuf yaalanis isaaniifhin milkoofne. Kiristiyaanonni yeroo sanaa ergaa Mootum-michaa namoota hundatti himaniiru.—Qol. 1:23.

2 Mootummaan Waaqayyoo bara 1914tti erga hundeeffa-mee booda, humnoonni waraanaa ciccimoon tokko tokko,saba Waaqayyoo balleessuuf yaalanii kan turan ta�us injifan-noo hin arganne. Mootummoonniifi qaamonni siyaasaa hed-duun, dhimma siyaasaa keessa akka seennu gochuuf nu dir-qisiisaa turaniiru. Haata�u malee tokkummaa keenya diiguuhin dandeenye. Yeroo har�aa, namoonni Mootummicha jalat-ti bulan saboota addunyaa maratti argaman hunda keessajiru jechuun ni danda�ama. Hunda caalaammoo, dhimma si-yaasaarraa bilisa ta�uudhaan tokkummaa obbolummaa addu-nyaa maraa qabaachuu dandeenyeerra. Tokkummaan gidduukeenyatti argamu, Mootummaan Waaqayyoo bulchaa akka ji-ruufi Mootiin keenya Yesus Kiristos namoota isaaf bitamangeggeessaa, qulleessaafi eegaa akka jiru kan argisiisudha. Kanakan godhe akkamitti akka ta�eefi ennaa ‘kan biyya lafaa ta�uur-raa’ fagaachuuf yaalii goonutti, injifannoo inni gama seeraa-tiin nuuf argamsiise keessaa tokko tokko haa ilaallu.—Yoh.17:14.

Dhimma Baay�ee Barbaachisaa Ta�e3 Hundeeffamuu Mootummichaatti aansee, samii keessat-

ti waraanni kan baname si�a ta�u, Seexannis gara lafaatti gad

14AmanamummaadhaanMootummaa WaaqayyooQofa Deggeruu


Sabni Waaqayyoo Moo-tummaa Waaqayyootiifamanamoo waan ta�aniifkutaa biyya lafaa miti


1, 2. (a) Seerribu�uuraa duuka buutonniKiristos hanga har�aattihojiirra oolchan maalidha?(b) Diinonni keenya numiidhuuf yaalii akkamiigodhaniiru? Bu�aansaahoomaal ture?3, 4. (a) Yeroo Moo-tummaan Waaqayyoohundeeffametti maalfaatuta�e? (b) Sabni Waaqayyoodhimma siyaasaa keessaseenuu dhiisuun maal je-chuu akka ta�e jalqabarrattiguutummaatti hubataniituranii? Ibsi.

darbatame. (Mul�ata 12:7-10, 12 dubbisi.) Lafarrattis wa-raanni ejjennoon sabni Waaqayyoo qaban akka qoramu godhegeggeeffameera. Sabni Waaqayyoo garuu fakkeenya Yesus hor-dofuuf waan murteessaniif, kutaa biyya lafaa hin taane. Ta�usjalqabarratti, dhimma siyaasaarraa hammam bilisa ta�uu akkaqaban guutummaatti hin hubanne turan.

4 Fakkeenyaaf, kitaabni walitti aansuudhaan ba�aa turee-fi Miileeniiyaal Daawuun jedhamu jildii 6ffaan,[1] inni bara1904tti maxxanfame, Kiristiyaanonni waraanarratti akka hinhirmaanne jajjabeessera. Ta�us, Kiristiyaanni tokko akkas akkagodhu yoo dirqisiifame, tajaajila namaa wajjin walitti isa hinbuufne kennuu akka danda�u ibsee ture. Tajaajilli inni kennunamaa wajjin walitti isa buusa taanaan garuu, nama ajjeesuur-raa of qusachuu akka qabu ibseera. Obboleessi keenya Harbar-ti Siiniyar, inni Biritaaniyaa jiraatuufi bara 1905tti cuuphame,akkas jedheera: “Miseensa humna waraanaa ta�anii hojii wa-raanaa wajjin kallattiidhaan hariiroo hin qabne hojjechuunsirrii ta�uufi dhiisuusaa ilaalchisee gorsi ifa ta�e waan hin ken-namneef obboloonni wanta godhan wallaalanii turan.”

5 Haata�u malee, Masaraan Eegumsaa Fulbaana 1, 1915,dhimma kana ilaalchisee hubannaa qabnu sirreessuu jalqabe.Barruun kun yaada kitaabni Istadiis iin za Iskiriipcharsi jedha-mu kenne ilaalchisee, “Yaadni akkasii ejjennoo ofii laaffisuuakka ta�e nutti dhaga�ama” jedheera. Kiristiyaanni tokko uffa-ta loltuu uffachuufi humna waraanaa keessatti tajaajiluu yoodide rasaasaan kan ajjeefamu yoo ta�ehoo? Barruun sun akkasjedheera: “Mootii Mootummaa Waaqayyoo isa angafa nagaata�eef amanamaa ta�uufi seerasaatiif abboomamuuf jecha ra-saasaan rukutamuun, ejjennoo ofii laaffisanii mootota biyyalafaatiif utuma hojjechaa jiranii rasaasaan rukutamuu caalaa?Du�a kana lamaan keessaa Mootii Mootummaa Waaqayyoofamanamaa ta�anii du�uun filatamaadha.” Yaadni kun humnaguddaa kan qabu ta�us, barruun sun xumurarratti, “Tarkaan-fii akkasii akka fudhattan isin abboomaa jirra utuu hin ta�in,yaada isiniif dhiheessaa jirra” jedheera.

6 Obboloonni tokko tokko dhimma kana sirriitti kan hu-batan si�a ta�u, rakkina isaan mudate dura ija jabinaan dhaaba-taniiru. Harbarti Siiniyar inni olitti caqasame, “Rasaasa mar-kabarraa buusuufi [tajaajila waraanaa wajjin kallattiidhaanwalitti dhufeenya hin qabne] rasaasa sana qawwee keessaka�uudhaan dhukaasuun anaaf garaagarummaa hin qabu” je-dheera. (Luq. 16:10) Obboleessi kun humna waraanaa keessaseenee tajaajiluu waan dideef hidhameera. Inniifi obboloonni4, namoota amantii addaddaa keessaa dhufaniifi humna wa-raanaa keessa galanii tajaajiluu waan didaniif, mana hidhaaBiritaaniyaatti argamuufi Riichimoondi jedhamu keessatti

[1] Jildiin kun mataduree Za NiiwuKiri�eeshin jedhuunis ni beekama. Ki-taabni Miileeniiyaal Daawuun jedhamaatureefi jildii hedduu qabu, yeroo boodaIstadiis iin za Iskiriipcharsi jedhameera.

“SabniWaaqayyoo yeroowaraanaattilleenamoota hundaawajjin nagaadhaanjiraachuu akkaqaban nahubachiiseera.”—Siimoon Kiraaker(Keeyyata 7 ilaali)

AMAN AMUMMAADHAAN MOOTUMMAA WAAQAYYOO QOFA DEGGERUU 167

MIILJALEE

5. Masaraan Eegumsaa Ful-baana 1, 1915, hubannaaqabnu kan sirreesse akka-mitti?6. Fakkeenya obboleessakeenya Harbarti Siiniyarir-raa barumsa akkamiiarganna?

YEROO Waraana Addunyaa Lammaffaatti, Dhugaa Baatonni YihowaaNaazii Jarman keessa turan baay�ee xinnoo turan. Barreessaa seenaakan ta�e Deetilef Garbeen, haalli yeroo sanaa rakkisaa yoo ta�eyyuu,‘bara Naaziitti namoota sababa amantiisaaniitiin waraanarratti hir-maachuu hin barbaanne keessaa hedduunsaanii Dhugaa Baatota Yiho-waa’ akka ta�an barreesseera. Obboleessi umrii waggaa 19, Ostiriyaakeessa jiraatuufi Geerhaarti Shitiinaaker jedhamu Dhugaa Baatota Yi-howaa kana keessaa tokko ture. Waraanni Addunyaa Lammaffaan ee-galee guyyoota muraasa booda, humna waraanaa Jarmanitti maka-muu waan dideef abbootiin taayitaa Naazii isa qabanii turan.

Sadaasa 1939tti, Gaarhartirratti murtoo du�aa murteessan. Ji�a sanakeessa mana hidhaa taa�ee xalayaa akkas jedhu barreessee ture: “Wantahunda caalaa, Waaqayyoof ulfina kennuu, abboommiisaa eeguufi garaMootummaasaa bakka jireenyi barabaraafi nagaan jirutti akka nu fu-dhatu isa gaafachuun barbaada.”

Bitootessa 29, 1940tti, ajjeefamuusa dura, “Ani ammayyuu mucaadha.Jabaadhee dhaabachuu kanan danda�u Gooftaan yoo humna naa ken-ne qofadha, wantin isa gaafadhus kanuma” jechuudhaan maatiisaattinagaa dhaamee ture. Gaarharti borumtaasaa ganama gara sa�aatii 12sibiila guddaa qara qabuun mormisaa kutameera. Barreeffamni siidaaawwaalchasaarratti barreeffamee jiru, “Ulfina Waaqayyoof jedheedu�e” jedha.

“ULF INA WAAQAYYOOFJEDHEE DU �E”

7. Jalqaba WaraanaAddunyaa Lammaffaatti,saba Waaqayyoo maaltumudate?

hidhaman 16 keessaa tokkodha. Gareensaanii yeroo boodamaqaa Riichimoondi 16 jedhuun waamamaa tureera. Yerootokko, Harbartiifi namoonni akkasaa kaan rasaasaan rukuta-manii akka ajjeefamaniif iccitiidhaan adda waraanaa Faran-saayitti argamutti geeffamanii turan. Obboleessi kuniifi na-moonni hedduun raayyaa waraanaa walitti dhukaasaa jirufuuldura kan dhaabaman ta�us hin ajjeefamne turan. Kanaamannaa, adabbiin isaanirratti murame gara hidhaa waggaakudhaniitti akka gad bu�u godhame.

7 Yeroo Waraanni Addunyaa Lammaffaan eegaletti, sabniYihowaa dhimma siyaasaa keessa galuu dhiisuu jechuun maaljechuu akka ta�eefi fakkeenya Yesus hordofuu yoo barbaadanmaal gochuu akka qaban hubatanii turan. (Mat. 26:51-53;Yoh. 17:14-16; 1 Phe. 2:21) Fakkeenyaaf, Masaraan EegumsaaSadaasa 1, 1939, mataduree, “Siyaasarraa Walaba Ta�uu” je-dhu qabatee ture. Matadureen sun, “Seerri namoonni Yiho-waa wajjin kakuu galan ittiin geggeeffamuu qaban waraanasaba kamiyyuu gidduutti geggeeffamurraa walaba ta�uudha”jedheera. Obboleessi yeroo booda waajjira muummee Biruuki-liin, Niiwu Yoorkitti argamu keessa tajaajilaa tureefi SimoonKiraaker jedhamu, mataduree kana ilaalchisee, “Sabni Waa-qayyoo yeroo waraanaattillee namoota hundaa wajjin nagaa-

dhaan jiraachuu akka qaban na hubachiiseera” jechuudhaandubbateera. Nyaanni hafuuraa sun yeroo barbaachisaa ta�ettikan dhihaate si�a ta�u, sabni Waaqayyoo miidhaa cimaa Moo-tummaasaatiif amanamoo ta�uusaaniitiin isaanirra ga�u qo-phaa�anii eeguuf isaan gargaareera.

Ari�atamni Akka ‘Bishaanii’ Baay�atu Isaanirra Ga�eera8 Yohannis ergamaan Mootummaan Waaqayyoo bara

1914tti erga hundeeffamee booda, bineensi akka jawwee, je-chuunis Seexanni inni Diiyaabilos jedhamu, bishaan afaansaakeessaa ba�uun namoota Mootummaa Waaqayyoo deggeranballeessuuf akka yaalu raajii dubbateera.[2] (Mul�ata 12:9, 15dubbisi.) Raajiin kun raawwiisaa kan argate akkamitti? Bara1920nii kaasee, saba Waaqayyoorra ari�atamni cimaan ga�eeture. Akkuma obboloota yeroo waraana addunyaa lammaf-faatti Ameerikaa Kaabaa keessa turan kaanii, obboleessi kee-nya Kiraakeris Mootummaa Waaqayyootiif amanamaa waanta�eef hidhameera. Yeroo waraanaa sanatti, namoota sababaamantiisaaniitiin mana hidhaa Yuunaayitid Isteetisitti hidha-manii turan harka sadii keessaa harki lama Dhugaa BaatotaYihowaa turan.

9 Diiyaabilosiifi bakka buutonnisaa namoonni Mootum-michaaf bulan eessayyuu yoo jiraatan amanamummaasaa-nii akka hin eegne gochuu barbaadu. Afriikaa, AwurooppaafiYuunaayitid Isteetis keessatti, mana murtiitti dhiheeffa-maniiru, akkasumas namoota dhimmisaa isaan ilaallatuunakka eegaman godhamaniiru. Dhimma siyaasaa keessa see-nuu dhiisuunsaanii, akka hidhaman, akka reebamaniifi mii-dhaan qaamaa akka isaanirra ga�u godheera. Jarmanitti, sabniWaaqayyoo ‘Hiitlar fayyisaadha’ jechuu ykn carraaqqii waraa-narratti hirmaachuuf godhamu deggeruu waan didaniif mii-dhaan isaanirra ga�eera. Bara Naaziitti, obboloonni gara 6,000ta�an hidhamaniiru, obboloonni lammii Jarman ta�aniifi hintaane 1,600 ol ta�an harka namoota isaan dhiphisaa tura-nii keessatti du�aniiru. Ta�us, Diiyaabilos saba Waaqayyoorrat-ti miidhaa yeroo dheeraa geessisuu hin dandeenye.—Mar. 8:34, 35.

‘Lafti Bishaanicha’ Liqimsite10 Raajiin Yohannis barreesse, “lafti” isheen humnoota sir-

na biyya lafaa argisiistu, “bishaan” isa ari�atama saba Waaqay-yoorra ga�u argisiisu liqimsuudhaan saba Waaqayyoo akkagargaartu ibseera. Raajiin kun raawwiisaa kan argate ak-kamitti? Waggoota kurnan Waraana Addunyaa Lammaffaabooda turan keessatti, “lafti” namoota Mootummaa Masihii-chaa amanamummaadhaan deggeran gargaarteetti. (Mul�ata12:16 dubbisi.) Fakkeenyaaf, manneen murtii gurguddaan

[2] Raajii kanarratti qorannaagochuuf, kitaaba Raawwiin Mul�ataaInni Guddaan Dhihaateera! jedhamuboqonnaa 27, fuula 184-186 ilaali.(Amaariffa)


MIILJALEE

8, 9. Raajiin Yohannis erga-maan dubbate raawwiisaakan argate akkamitti?10. “Lafti” maal argisiisti?Saba Waaqayyoo kan gar-gaartehoo akkamitti?

mirga Dhugaa Baatonni Yihowaa waraanaafi qophii jaalalabiyyaa argisiisuuf godhamurratti hirmaachuu dhiisuuf qabankabachiisaniiru. Mee jalqaba, waraanarratti hirmaachuu ilaal-chisee injifannoo gurguddaa Yihowaan sabnisaa akka argatangodhe tokko tokko haa ilaallu.—Far. 68:20.

11 Yuunaayitid Isteetis. Antoonii Siikareellaan ijoolleewarrisaanii Dhugaa Baatota Yihowaa ta�an ja�a keessaa tokkoture. Yommuu umriinsaa waggaa 15 guute ni cuuphame. Um-rii waggaa 21ttimmoo, tajaajilaa amantii ta�uusaa ibsuuf ko-ree loltoota filatu tokkoof xalayaa barreesse. Waggaa lamabooda, bara 1950tti, ammas namoota sababa amantiisaanii-tiin waraanarratti hin hirmaanne keessatti akka ramadamubarreessee gaafate. Waajjirri Qorannaa Fedaraalaa yaadasaakana mormuu baatus, Koreen Haqaa garuu yaadasaa kana fu-dhachuu dideera. Manni murtii aanaa si�a baay�ee kan irrat-ti murteesse ta�us, Manni Murtii Olaanaa Yuunaayitid Istee-tis dhimma kana sirriitti erga ilaalee booda, murtoo mannimurtii aanaa dabarse garagalchuudhaan obboleessa keenyaAntoonii Siikareellaaf murteesseera. Murtoon kun namoo-ta lammii Yuunaayitid Isteetis ta�aniifi waraanarratti hirmaa-chuu hin barbaanne kaaniif akka fakkeenyaatti tajaajileera.

12 Giriik. Bara 1983tti, Yaakoovoos Tiliimanoos uffata lol-tuu uffachuu diduusaatiin kan ka�e akka yakkamaatti ilaala-muudhaan hidhameera. Erga hiikamee booda, hojjetaa her-regaa ta�uuf iyyannoo dhiheeffatee kan ture ta�us, galmeeyakkamaa akka ta�e ibsu waan qabuuf fudhatama dhabee ture.Dhimma kana mana murtiitti kan dhiheeffate ta�us, manamurtii Giriik keessatti fudhatama argachuu waan hin dan-deenyeef, Mana Murtii Mirgoota Namummaa Awurooppaattiol iyyannoo barreeffate. Bara 2000tti, Kutaa Olaanaan ManaMurtii Mirgoota Namummaa Awurooppaa abbootii seeraa 17qabate, obboleessa keenyaaf kan murteesse si�a ta�u, loogiin ak-kasii lammata akka hin raawatamneefis seera baaseera. Mur-toon kun darbuusaa dura, obboloonni keenya 3,500 ol ta�a-niifi Giriik keessa jiraatan dhimma siyaasaa keessa seenuudiduusaaniitiin kan ka�e kanaan dura hidhamanii waan tura-niif, galmee yakkamtoota akka ta�an ibsu qabu turan. Mur-too kana booda garuu, Giriik seera obboloonni kun yakkam-toota akka hin taane ibsu baaste. Kana malees, yeroo Heerribiyyattii haareffametti, seerri lammiileen Giriik hundi mirgihojii waraanaa wajjin walitti dhufeenya hin qabne hojjechuufqaban akka eegamu godhuufi waggoota muraasa dura ba�eakka mirkanaa�u godheera.

13 Bulgaariyaa. Obboleessi keenya Iviiloo Isteefanoof, bara1994tti, waraanaarratti akka hirmaatuuf ennaa filatame um-riinsaa waggaa 19 ture. Obboleessi kun waraanarratti hirmaa-

“Mana murtiisanatti olseenuukoo dura,Yihowaattikadhannaa kanandhiheesse si�a ta�u,sana boodatasgabbii akkanaaf kenne nattidhaga�ameera.”—Iviiloo Isteefanoof(Keeyyata 13 ilaali)


11, 12. Obboloota keenyaAntoonii Siikareellaafi Yaa-koovoos Tiliimanoosmaaltu mudatee ture?Bu�aansaahoo maal ture?

13, 14. Wanta IviilooIsteefanoofiifi VahaanBaayaataaniin mudateeturerraa barumsa akkamiiarganna?

15. Sabni Yihowaa dhim-moota qophiiwwan jaalalabiyyaa wajjin wal qabatankeessa seenuu kan didanmaaliifi?

chuus ta�e hojii qajeelfama humna waraanaatiin hojjetamu ka-miyyuu hojjechuu didee ture. Kanaan kan ka�e ji�a 18f kanhidhame ta�us, waraanarratti tajaajila kennuu diduuf mirgaakka qabu ibsuudhaan dhimmichi irra deebi�ee akka isaafilaalamu iyyate. Dhumarrattis dhimmisaa kun Mana MurtiiMirgoota Namummaa Awurooppaatti dhihaate. Bara 2001tti,dhimmisaa mana murtii kana ga�uusaa dura, murtoo gaarii-tu isaaf murteeffame. Mootummaan Bulgaariyaa obboleessakeenya Isteefanoofiin qofa utuu hin ta�in, lammiilee Bulgaari-yaa hojii humna waraanaa wajjin hariiroo hin qabne hojje-chuu barbaadan hunda dhiifama gaafate.[3]

14 Armeeniyaa. Obboleessi keenya Vahaan Baayaataanbara 2001tti, umrii humna waraanaa keessatti tajaajila ken-nuuf itti dirqamurra ga�ee ture.[4] Waraanarratti hirmaachuuakka hin barbaanne ibsus, iyyannisaa mana murtii biyyattiikeessatti argamu kamiyyuu biratti fudhatama hin arganne.Fulbaana 2002tti, waggaa lamaafi walakkaan kan itti murteef-fame ta�us, ji�a kudhaniifi torban lama erga hidhamee boodahiikameera. Yeroo sanatti, dhimmasaa kana Mana Murtii Mir-goota Namummaa Awurooppaatti kan dhiheeffate si�a ta�u,manni murtichaas dhimmicha isaaf ilaaleera. Haata�u malee,Onkoloolessa 27, 2009tti, Manni Murtii kunis isumatti mur-teesse. Murtoon kun obboloota biyya Armeeniyaa haala walfakkaatu keessatti argaman baay�ee naasisee ture. Ta�us, KutaaOlaanaan Mana Murtii Mirgoota Namummaa Awurooppaadhimma kana irra deebi�ee ilaale. Adoolessa 7, 2011tti, ManniMurtii olaanaan kun Vahaan Baayaataaniif murteesse. Man-ni Murtii Mirgoota Namummaa Awurooppaa, namni tokkosababa amantiisaatiif tajaajila humna waraanaa kennuu dhii-suu akka danda�u, seera mirga yaadaa, mirga ilaalchaafi mir-ga amantii ibsu jalatti akka dabalamu kan godhe yeroo kanat-tidha. Seerri ba�e kun mirga Dhugaa Baatota Yihowaa qofautuu hin ta�in, mirgi namoota miliyoonaan lakkaa�amaniifibiyyoota miseensota Mana Maree Awurooppaa ta�an keessa ji-raatan akka eegamu godheera.[5]

Dhimmoota Qophiiwwan JaalalaBiyyaa Wajjin Wal Qabatan

15 Sabni Yihowaa Mootummaa Masiihichaatiif amanamookan ta�an waraanarratti hirmaachuu diduu qofaan utuu hinta�in, qophii jaalala biyyaa ilaalchisee godhamurratti akka hinhirmaanne kabajaan ibsuudhaanis amanamoo ta�uusaanii niargisiisu. Keessumaa Waraanni Addunyaa Lammaffaa erga ee-galee booda, miirri jaalala biyyaa addunyaarratti babal�ateera.Lammiileen amanamummaa biyyasaaniitiif qaban argisiisuufwaadaa akka galan, faaruu alaabaa akka faarfatan ykn alaa-baa biyyasaaniitiif akka sagadan gaafatamuu jalqaban. Nuti

[3] Murtoon godhame sun mootum-maan Bulgaariyaa namoota hojii wa-raanaa wajjin wal hin qabanne hojje-chuu barbaadaniif, hojii waraanaawajjin walitti dhufeenya hin qabne ken-nuus kan dabalatu ture.

[4] Dhimma kana ilaalchisee odeeffan-noo guutuu argachuuf, Masaraa Eegum-saa Sadaasa 1, 2012, fuula 29-31 ilaali.(Amaariffa)

[5] Mootummaan Armeeniyaa, waggaa20 keessatti Dhugaa Baatota Yihowaadargaggoota ta�an 450 ol hidheera. Sa-daasa 2013tti, hundisaanii mana hi-dhaatii hiikamaniiru.


MIILJALEE

garuu guutummaatti Yihowaaf bulla. (Bau. 20:4, 5) Kanaankan ka�es ari�atamni nurra ga�a. Ta�us, Yihowaan ammas “laf-ti” ari�atama nurra ga�u keessaa tokko tokko akka liqimsitugodheera. Gama kanaan injifannoo gurguddaa Yihowaan Ki-ristositti fayyadamee akka argannu godhe keessaa tokko tok-ko haa ilaallu.—Far. 3:8.

16 Yuunaayitid Isteetis. Bara 1940tti, Manni Murtii Olaa-naa Yuunaayitid Isteetis falmii Miinaarzivil Iskuul DistiriiktiifiGoobiitis gidduutti godhamerratti, Dhugaa Baatota Yihowaar-ratti murtoo 8 kan dabarse si�a ta�u, 1 immoo isaaniif mur-teesse. Liiliyan Goobiitasiifi[6] (umriinshee waggaa 12) obbo-leessishee Wiiliyaam (umriinsaa waggaa 10), Yihowaadhaafamanamoo ta�anii jiraachuu waan barbaadaniif, alaabaadhaafsagaduu ykn biyyasaaniitiif waadaa galuu didaniiru. Kanaankan ka�es, mana barumsaatii ari�aman. Dhimmisaanii kunMana Murtii Olaanaatti kan dhihaate si�a ta�u, yeroo sanattiguutummaa biyyattii keessatti ‘tokkummaan sabootaa’ labsa-maa waan tureef, manni murtichaas tarkaanfiin manni ba-rumsaa sun fudhate seera biyyattii wajjin kan walsimu akkata�e murteesse. Murtoon godhame kun ari�atamni obboloo-ta keenyarra ga�aa jiru akka cimu godheera. Ijoolleen DhugaaBaatota Yihowaa hedduun mana barumsaatii ari�amaniiru,obboloonnis hojiidhaa kan ari�aman si�a ta�u, Dhugaa Baato-ta Yihowaa hedduurra miidhaa cimaan ga�eera. Kitaabni ZaLastir oov Aawar Kaantirii jedhamu, “Biyya Ameerikaatti ari�a-tamni bara 1941 hanga 1943tti Dhugaa Baatota Yihowaarraga�e, wal dhibdee jaarraa digdammaffaatti gama amantiitiinuumameefi cimaa ta�edha” jedheera.

17 Injifannoon diinonni saba Waaqayyoo argatan yeroomuraasaaf ture. Bara 1943tti, Manni Murtii Olaanaan dhim-ma kan Goobiitasii wajjin wal fakkaatu tokko ilaalee ture.Dhimmi kunis, falmii Weesti Varjiiniyaa Isteet Boordi oov Eejukee-shiniifi Baarneet gidduutti godhamedha. Yeroo kanatti, ManniMurtii kun Dhugaa Baatota Yihowaatiif murteesseera. See-naa Yuunaayitid Isteetis keessatti, Manni Murtii Olaanaan ye-roo muraasa gidduutti yaadasaa kan jijjiire dhimma kanarrat-ti ture. Murtoo kana booda, ari�atamni cimaan YuunaayitidIsteetis keessatti Dhugaa Baatota Yihowaarra ga�aa ture nihir�ate. Akkasumas, mirgi lammiilee Yuunaayitid Isteetis isaduraa caalaa kabajamuu jalqabe.

18 Arjantiinaa. Paabloo Baaroosiifi (umriinsaa waggaasaddeet) Huugoo Baaroos (umriinsaa waggaa torbaa), bara1976tti alaabaa ol baasuu waan didaniif mana barumsaatiiari�amaniiru. Gaaf tokko, daayireektarri mana barumsichaaPaabloo darbachuudhaan mataasaa keessa rukutte. Sa�aatiibarumsaa booda, ijoolleen lamaanuu sa�aatii tokkoof akka tu-

[6] Maqaan kun galmee mana murtiikeessatti qubee dogoggoraatiin bar-reeffame.


MIILJALEE

16, 17. Wanti LiiliyanGoobiitasiifi WiiliyaamGoobiitasiin mudatee turemaalidha? Wanta isaanmudate kanarraa barumsaakkamii argattan?18, 19. Paabloo Baarooscimee akka dhaabatu kanisa gargaare maal akka ta�eibse? Tajaajiltoonni Yiho-waa kaan fakkeenyasaahordofuu kan danda�anakkamitti?

ran erga gootee booda, qophii jaalala biyyaa ilaalchisee godha-murratti akka hirmaatan isaan dirqisiiste. Paabloon rakkinaisa mudatee ture yaadachuudhaan, “Utuu Yihowaan na hingargaarre ta�ee, dhiibbaa ejjennookoo akkan laaffisuuf narraga�e danda�ee dhaabachuu hin danda�un ture” jedheera.

19 Dhimmisaa mana murtiitti ennaa dhihaatu, mannimurtichaas tarkaanfii Paabloofi Huugoorratti fudhatame nideggere. Ta�us, dhimmisaanii kun Mana Murtii Olaanaa Ar-jantiinaatti dhiheeffame. Bara 1979tti, Manni Murtii kunmurtoo manni murtii aanaa dabarse irra deebi�ee erga ilaaleebooda, “Tarkaanfiin fudhatame kun [ijoollee mana barumsaa-tii ari�uun] mirga barachuufi (Keeyyata 14) itti gaafatamum-maa mootummaan lammiileen biyyattii barumsa sadarkaatokkoffaa akka argatan gochuuf qabuu (Keeyyata 5) wajjinkan walitti bu�udha” jedheera. Injifannoon kun, ijoollee Dhu-gaa Baatota Yihowaa ta�an gara 1,000 gargaareera. Tokko tok-ko murtoon mana barumsaatii isaan ari�uuf dabarfame akkahafu kan godhame si�a ta�u, kaanimmoo akka Paabloofi Huu-goo, mana barumsaatti akka deebi�an godhameera.

Obboloonni Armeeniyaattiargaman Manni MurtiiMirgoota NamummaaAwurooppaa erga isaaniifmurteessee booda manahidhaatii gadhiifamaniiru


20 Fiilippiins. Bara 1990tti, Rooyeel Imbiraaliinaagiifi,[7](umriinsaa waggaa 9) obboleettiinsaa Iimiliin, (umriinsheewaggaa 10) barattoota Dhugaa Baatota Yihowaa ta�an gara 66wajjin, alaabaadhaaf sagaduu waan didaniif mana barumsaa-tii ari�amanii turan. Abbaa Rooyeeliifi Iimilii kan ta�e Liyoo-naardoon dhimma kana abbootii taayitaa mana barumsaa-tiif ibsuuf yaalee kan ture ta�us milkaa�ina hin arganne ture.Dhimmisaa yommuu cimaa adeemu, Liyoonaardoon ManaMurtii Olaanaatti ol iyyannoo dhiheeffate. Yeroo kanatti qar-shii, akkasumas abukaatoo isaaf falmu hin qabu ture. Guu-tummaan maatiisaa Yihowaan qajeelfama akka isaaniif ken-nu kadhatanii turan. Yeroo kana hundatti, ijoolleensaa ittiga�isamaafi arrabsamaa turan. Liyoonaardoon gama seeraatiinbeekumsa waan hin qabneef injifannoo argachuu akka hindandeenye itti dhaga�amee ture.

21 Haata�u malee, haallisaa jijjiiramuudhaan Feelinoo Gaa-naal inni dhaabbata seeraa beekamaa ta�eefi biyyattii keessattiargamu tokko keessatti abukaatoo ta�ee hojjechaa ture, maatiikana bakka bu�ee falmuu jalqabe. Yeroo kanatti, obbolees-

[7] Maqaan maatii kanaa galmeemana murtii keessatti Ibiraaliinaag je-dhamee barreeffame.

Dargaggoonni Dhugaa Baa-tota Yihowaa ta�an hedduunqorumsa keessatti amana-moo ta�aniiru


MIILJALEE

20, 21. Wanti RooyeelImbiraaliinaagiifi IimiliiImbiraaliinaagiin mudateeture amantii keessan kanisiniif cimse akkamitti?

si keenya Gaanaal dhaabbata keessaa hojjechaa ture dhiiseeDhugaa Baatuu Yihowaa ta�ee ture. Dhimmichi Mana MurtiiOlaanaatti ennaa dhihaatu, Manni Murtichaa sagalee tok-koon Dhugaa Baatota Yihowaatiif kan murteesse si�a ta�u,murtoon ijoollee mana barumsaatii ari�uuf dabarfames akkahaqamu ajajeera. Yeroo kanattis taanaan carraaqqiin sabniWaaqayyoo ejjennoosaanii akka laaffisan godhamaa ture mil-kaa�ina utuu hin argatin hafeera.

Dhimma Siyaasaa Keessa Seenuu DhiisuunTokkummaa Argamsiisa

22 Dhugaa Baatonni Yihowaa dhimmoota seeraawajjin walqabatan hedduurratti injifannoo kan argatan maaliifi? Dhim-ma siyaasaa keessa hin seennu. Ta�us, biyyaa gara biyyaatti, ak-kasumas mana murtii tokkoo gara isa kan biraatti, abbootiinseeraa yaada qajeelaa qaban ari�atama cimaa mormitoonninurraan ga�anirraa kan nu eegan si�a ta�u, yeroo kana godhanhundatti, seera haaraa seera biyyattiitti dabalanii baasu turan.Yeroo kana hundatti Kiristos injifannoo akka argannu akkanu gargaare hin shakkisiisu. (Mul�ata 6:2 dubbisi.) Gamaseeraatiin qabsoo akkasii kan goonu maaliifi? Kaayyoon kee-nya seera biyya tokkoo fooyyessuu utuu hin ta�in, gufuu tok-ko malee Mootii keenya Yesus Kiristosiin tajaajiluu keenyaakka itti fufnu mirkaneessuu waan ta�eefidha.—HoE. 4:29.

23 Addunyaa siyaasaan hihhiramee qabsoo godhuufi jib-biinsa cimaadhaan guutame kana keessatti, Mootiin kee-nya Yesus Kiristos, carraaqqii duuka buutonnisaa addunyaamaratti argaman dhimma siyaasaa keessa seenuu dhiisuufgodhan isaaniif eebbiseera. Seexanni carraaqqii nu qoqqoo-duufi nu miidhuuf godhurratti milkaa�ina hin arganne. Moo-tummaan Waaqayyoo namoota miliyoonaan lakkaa�amaniifi‘deebi�anii lola hin barre’ walitti qabaa jira. Obbolummaan ad-dunyaa maraa keenya inni naga qabeessa ta�e, baay�ee kannama ajaa�ibsiisuufi ragaa cimaa Mootummaan Waaqayyoobulchaa akka jiru argisiisudha!—Isa. 2:4.


ˇ Sabni Yihowaa dhimma siyaasaa keessa kan hin galle maaliifiakka ta�e ibsuu ni dandeessuu?

ˇ Injifannoowwan mana murtiitti arganne, MootummaaWaaqayyoo ilaalchisee maal isin hubachiisu?

ˇ Mootummaa Waaqayyoo qofa akka deggertan argisiisuukan dandeessan akkamitti?


22, 23. (a) Gama seeraa-tiin injifannoo hedduukan arganne maaliifi?(b) Obbolummaan addu-nyaa maraa keenya inninaga qabeessa ta�e maalkan mirkaneessudha?

LAMMII Mootummaa Waaqayyoo taataniittuu? DhugaaBaatota Yihowaa hamma taatanitti kun shakkii hin qabu!Haata�u malee, wanti lammii Mootummaa kanaa ta�uukeessan ibsu maalidha? Paaspoortii ykn waraqaa eenyum-maa mootummaa biraa argamu miti. Kanaa mannaa lam-mii Mootummaa Waaqayyoo ta�uun keessan, akkaataa ittiYihowaa waaqeffattanirratti kan hundaa�edha. Waaqeffan-naa dhugaan amanuu qofa utuu hin ta�in, seera Moo-tummaa Waaqayyootiif abboomamuu kan dabalatudha.Waaqeffannaan keenya, akkaataa itti ijoollee keenya gud-disnuufi fayyaa wajjin haala wal qabateen murtoo goonudabalatee guutummaa jireenya keenyaa kan tuqudha.

2 Haata�u malee, addunyaan keessa jiraannu lammum-maa nuti iddoo guddaa kenninuuf ykn ulaagaa Mootum-maan Waaqayyoo nurraa barbaaduuf kabaja hin qabu.Mootummoonni tokko tokko, waaqeffannaa keenyarrattidhiibbaa gochuuf ykn guutummaatti dhorkuuf yaalaniiru.Namoonni Kiristos jalatti bulan, mirga seera Masiihii isaMooticha ta�een geggeeffamuuf qaban kabachiisuuf qabsoogochuu yeroon itti isaan barbaachise jira. Akkas gochuun-saanii kan nama ajaa�ibsiisudhaa? Matumaa! Sabni Yiho-waa bara duriitti turan mirga waaqeffannaa argachuuf ye-roo baay�ee qabsaa�aniiru.

3 Fakkeenyaaf bara Mootuu Asteeritti sabni Waaqayyooakka hin balleeffamneef qabsoo gochuun isaan barbaachi-see ture. Maaliif ? Haamaan inni Muummicha Ministeeraata�e, ‘seerri Yihudootaa seera namoota kaanii hundumaat-tii kan gargar ba�e’ akka ta�e dubbachuudhaan, Yihudoon-ni bulchiinsa mootichaa keessa jiraatan hundi akka ajjee-faman Ahashweros Mootii Faaresiif yaada dhiheessee ture.(As. 3:8, 9, 13) Maarree Yihowaan tajaajiltoonnisaa yom-muu balleeffamuuf jedhan callisee ilaalee? Matumaa! Ka-

15 Mirga WaaqeffannaatiifQabsaa�uu


Kiristos, duukabuutonnisaa seeraduratti beekamtiiargachuufi mirgi seeraWaaqayyootiifabboomamuuf qabanakka isaaniif eegamugochuuf akkamitti akkaisaan gargaare ilaalla


1, 2. (a) Lammii Mootum-maa Waaqayyoo ta�uu kees-san kan mirkaneessu maali-dha? (b) Dhugaa BaatonniYihowaa yeroo tokko tokkomirgi amantii akka isaaniifeegamu kan qabsaa�anmaaliifi?3. Bara Mootuu Asteerittisabni Waaqayyoo qabsooakkamii godhan?

naa mannaa, carraaqqii Asteeriifi Mordekaayi sabasaa ool-chuuf jecha mootii Faares haasofsiisuuf godhan isaaniifeebbiseera.—As. 9:20-22

4 Haalli yeroo har�aa jiruhoo maal fakkaata? Boqon-naawwan darban keessatti akkuma ilaalle, yeroon moo-tummoonni Dhugaa Baatota Yihowaa itti morman jirature. Boqonnaa kana keessattimmoo, karaawwan moo-tummoonni kun waaqeffannaa keenya dhorkuuf yaalii ittigodhan tokko tokko ilaalla. Dimshaashumatti kallattiiw-wan sadii jechuunis, (1) mirga jaarmiyaan keenya beekam-tii akka argatu gochuufi karaa barbaanneen waaqeffannaakeenya geggeeffachuu, (2) seera bu�uuraa Macaafa Qulqul-luu wajjin haala walsimuun mirga yaalii fayyaa barbaan-ne filachuu, akkasumas (3) warri seera amalaa Yihowaanbaaseen ijoolleesaanii guddisuuf mirga isaan qabanirrattixiyyeeffanna. Tokkoon tokkoon qabxii kanaarratti, qabsoocimaa lammiileen Mootummaa Masiihichaa lammummaa-saanii isa iddoo guddaa kennaniif akka hin dhabneef go-dhaniifi eebba akkamii akka argatan ilaalla.

Seera Biratti Beekamtii Argachuufi MirgaBu�uuraa Argachuuf Qabsaa�uu

5 Yihowaa waaqeffachuuf mootummoota addunyaarraabeekamtii argachuu qabnaa? Matumaa! Ta�us, gama seeraa-tiin beekamtii argachuun salphaatti waaqeffannaa keenyageggeeffachuuf nu gargaara. Kunis, Galma Mootummaa-fi Galma Walga�ii Gurguddaa keenya keessatti walga�uuf,barreeffamoota Macaafa Qulqulluurratti hundaa�an max-xansuufi biyyoota addaddaatti raabsuuf, akkasumas gufuutokko malee misiraachoo Mootummichaa namoota kaanit-ti himuuf nu gargaara. Biyyoota hedduu keessatti, Dhu-gaa Baatonni Yihowaa seera duratti beekamtii kan argatanyommuu ta�u, akkuma amantiiwwan kaanii isaanis mirgawaaqeffannaa qabu. Haata�u malee, mootummoonni seeraduratti beekamtii akka hin arganne ykn mirga akka dhab-nu yommuu godhanitti tarkaanfii akkamii fudhanneerra?

6 Awustiraaliyaa. Jalqaba bara 1940niitti bulchaanAwustiraaliyaa amantiin keenya carraaqqii waraanaaf go-dhamu “kan miidhu” akka ta�e itti dhaga�amee ture. Ka-nan kan ka�es hojiin keenya ni dhorkame. Dhugaa Baa-tonni biyyichaa walga�ii akka hin godhanne ykn akka hinlallabne kan dhorkaman yommuu ta�u, hojiin Bet�el akkadhaabatu godhame; Galmawwan Mootummaas ni fudha-taman. Barreeffamoota keenya Macaafa Qulqulluurrattihundaa�an qabatanii argamuunillee ni dhorkame. Dhugaa

MIRG A WAAQEFFANN AAT I I F QABSAA�UU 177

4. Boqonnaa kana keessattiwaa�ee maalii ilaalla?5. Gama seeraatiin bee-kamtii argachuun Kiristi-yaanota dhugaatiif faayi-daa akkamii argamsiise?6. Bara 1940niitti DhugaaBaatota Yihowaa Awusti-raaliyaa jiraatanirra rakkinaakkamiitu ga�e?

Baatonni Yihowaa biyya sanaa waggoota hedduudhaafdhoksaadhaan hojjechaa erga turanii booda dhumarrat-ti mirga argataniiru. Waxabajjii 14, 1943tti Manni MurtiiOlaanaa Awustiraaliyaa murtoon hojiin keenya akka dhor-kamuuf darbee ture akka hafu murteesse.

7 Raashiyaa. Dhugaa Baatonni Yihowaa sirna Koomi-nistii keessatti hojiinsaanii waggoota hedduudhaaf dhor-kamee kan ture ta�us, bara 1991tti seeraan galmeeffama-niiru. Tokkummaan Sooviyeet durii erga diigamee booda,bara 1992tti Federeeshinii Raashiyaa duratti beekamtii ar-ganneerra. Haata�u malee utuu baay�ee hin turin, mormi-toonni, keessumaa qaamonni Mana Sagadaa OrtodoksiiRaashiyaa wajjin walitti dhufeenya qaban, lakkoofsi keenyadabalaa deemuusaatti baay�ee aaraniiru. Bara 1995 han-ga 1998 gidduutti mormitoonni himata yakkaa cimaa ta�eshan Dhugaa Baatota Yihowaarratti dhiheessaniiru. Hima-ta dhihaate kana hundarratti abbaan alangaa yakka raaw-watameera jedhameef ragaa dhiheesse hin qabu. Achiisbara 1998tti mormitoonni kutatanii ka�an, falmii siiviliiobbolootarratti dhiheessan. Jalqabarratti Dhugaa BaatotaYihowaatiif kan murteeffame ta�us, mormitoonni murtookenname waan mormaniif, Caamsaa 2001tti Dhugaa Baa-tota Yihowaarratti murteeffame. Ji�a Onkoloolessaa waggaasanaatti dhimmichi irra deebi�amee kan ilaalame yommuuta�u, bara 2004tti dhaabbanni Dhugaa Baatota YihowaaMooskootti argamuufi sochiiwwan isaan godhan ni dhor-kame.

8 Sana booda ari�atama cimaatu ka�e. (2 Ximotewos3:12 dubbisi.) Dhugaa Baatonni Yihowaa ni arrabsamu,miidhaanis irra ni ga�a ture. Barreeffamoonni keenya ni saa-maman; bakka waaqeffannaadhaaf jecha gamoowwan ki-reeffachuus ta�e ijaarrachuun ni dhowwame. Rakkinni ak-kasii yommuu isaanirra ga�utti obboloota keenyatti maaltudhaga�amuu akka danda�u yaadaa! Bara 2001tti DhugaaBaatonni Yihowaa, Mana Murtii Mirgoota NamummaaAwurooppaatti ol iyyannoo kan dhiheeffatan yommuuta�u, bara 2004ttimmoo Mana Murtii kanaaf odeeffan-noo dabalataa dhiheessan. Bara 2010tti Manni Murtii kunmurtoo kenne. Manni Murtichaa, Raashiyaan sochiiwwanDhugaa Baatota Yihowaa kan dhorkite jibbiinsa amantii-tiin akka ta�e akka gaariitti kan hubate yommuu ta�u, ra-gaan Dhugaa Baatuun Yihowaa tokkittiin dogoggora akkaraawwate mirkaneessu waan hin argamneef, murtoowwanmanneen murtii aanaa kanaan dura dabarsan sirrii akkahin taane ibsuudhaan murteesseera. Itti dabaluudhaanis


7, 8. Obboloonni Raashi-yaa jiraatan waggoota hed-duudhaaf mirga waaqef-fannaatiif qabsoo akkamiigochaa turan?

sochiiwwan Dhugaa Baatonni Yihowaa godhan dhorkuun,mala ta�e jedhamee mirgasaanii sarbuuf malame akka ta�ehubachiiseera. Murtoon Manni Murtichaa dabarse DhugaaBaatonni Yihowaa mirgi amantiisaanii akka eegamu go-dheera. Abbootiin taayitaa Raashiyaa tokko tokko, murtooManni Murtii Mirgoota Namummaa Awurooppaa dabarsehojiirra oolchuu kan dhiisan ta�us, sabni Waaqayyoo in-jifannoo kana argachuunsaanii jajjabina guddaa isaaniifta�eera.

9 Giriik. Bara 1983tti Tiitos Maanuusaakiis magaa-laa Heeraakiliyoon jedhamtuufi Kireetitti argamtutti, ob-boloonni muraasni iddoo sana jiraatan waaqeffannaa-dhaaf achitti akka wal ga�an yaaduudhaan mana kireeffate.(Ibr. 10:24, 25) Haata�u malee utuu baay�ee hin turin,qeesiin amantii Ortodoksii tokko, Dhugaa Baatonni Yi-howaa manicha waaqeffannaadhaaf itti fayyadamuusaa-nii mormuudhaan qaama mootummaatti iyyate. Qeesiinkun akkas kan godhe maaliifi? Amantiin Dhugaa Baato-ta Yihowaa amantii Ortodoksiirraa adda waan ta�eef qo-fadha. Abbootiin taayitaa Tiitos Maanuusaakiisiifi Dhu-gaa Baatota Yihowaa naannichaa sadiirratti himata yakkaabanan. Obboloonni kun qarshii kan adabaman ta�uusaar-rayyuu hidhaan ji�a lamaa itti murteeffame. Dhugaa Baa-tonni Yihowaa lammiilee Mootummaa Waaqayyoo amana-moo ta�an kun, murtoon manni murtichaa dabarse mirgaamantiisaanii kan dhiibu akka ta�e waan hubataniif, man-neen murtii biyyichaatti, achiis Mana Murtii Mirgoota Na-mummaa Awurooppaatti ol iyyannoo dhiheeffatan.

10 Dhumarratti, bara 1996tti Manni Murtii MirgootaNamummaa Awurooppaa, murtoo mormitoota waaqeffan-naa dhugaa naasisu dabarse. Manni Murtichaa, “Akka see-ra Giriikitti amantiin Dhugaa Baatota Yihowaa ‘amantiiw-wan beekamoo ta�an’ keessaa tokko akka ta�e” kan ibseyommuu ta�u, murtoon manneen murtii aanaa dabarsan,“mirga amantii iyyattoota kanaa kallattiidhaan kan dhii-bu” ta�uusaa hubachiiseera. Kana malees Manni Murtiikun, mootummaan Giriik “amantiin ykn karaan aman-tiin ittiin argisiifamu sirrii ta�uufi dhiisuusaa murteessuuf ”mirga kan hin qabne ta�uusaa ibseera. Achiis murtoonDhugaa Baatota Yihowaarratti darbee ture fudhatamaakka dhabu kan godhe yommuu ta�u, mirgi waaqeffannaasakka isaaniif eegamu godheera.

11 Injifannoon argame kun rakkinni Giriik keessa tureakka hafu godheeraa? Hin goone. Kanaa mannaa rak-kinichi ittuma fufee ture. Kaasaandiryaa, Giriik keessatti

Tiitos Maanuusaakiis(Keeyyata 9 ilaali)

M IRG A WAAQEFFANN AAT I I F QABSAA�UU 179

9-11. Sabni Yihowaa Giriikjiraatan mirga walga�ii go-dhachuu wajjin haala walqabateen qabsoo akkamiigodhan? Bu�aa akkamii ar-gatan?

falmiin isa armaan olii wajjin wal fakkaatu godhamaa kanture yommuu ta�u, gama seeraatiin gara waggaa 12tiif qab-soon erga godhamee booda bara 2012tti furmaata argatee-ra. Dhimma isa kanarrattimmoo mormiin ka�e cimaa akkata�u kan godhe phaaphaasii amantii Ortodoksii tokkodha.Giriikitti qaama seeraa olaanaa kan ta�e Manni Maree biy-yichaa saba Waaqayyootiif murteessuudhaan dhimmichifurmaata akka argatu godheera. Manni Marichaa mirgaamantii heerri mootummaa Giriik kenne kan caqase yom-muu ta�u, himanni yeroo baay�ee amantiin Dhugaa Baato-ta Yihowaa beekamaa miti jechuudhaan dhihaate fudha-tama akka dhabu godheera. Manni Marichaa, “Barumsi‘Dhugaa Baatota Yihowaa’ dhokataa miti; kanaaf aman-tiinsaanii beekamaa akka ta�e dubbachuun ni danda�ama”jedheera. Yeroo ammaa miseensonni gumii Kaasaandiryaakeessa jiraataniifi muraasa ta�an, Galma Mootummaasaa-nii keessatti walga�ii godhachuu danda�uusaaniitti baay�eegammadu.

12 Faransaay. Mormitoonni saba Waaqayyoo tokko tok-ko, ‘seera jal�isuudhaan wanta hamaa’ raawwachuuf malaaddaddaatti fayyadamaa turaniiru. (Faarfannaa 94:20dubbisi.) Fakkeenyaaf, walakkeessa bara 1990niitti abboo-tiin taayitaa Faransaay qaraxa sassaaban, galmee herregaadhaabbata seera qabeessa Dhugaa Baatonni Yihowaa Fa-ransaayitti itti fayyadamaniifi Asoosiyaasiyu lee Temwaa de Je-hoovaa jedhamu sakatta�uu jalqaban. Ministeerri baajetaakaayyoo galmeen herregaa akka sakattaa�amu itti godha-me yommuu ibsu, ‘Galmeen herregaa sakattaa�amuunsaa,mana murtiitti dhiheessuuf ykn yakki raawwatamuusaaqorachuuf kan gargaaru si�a ta�u, kunimmoo jaarmiyichisochiiwwan biyyicha keessatti geggeessu akka dhaabu go-dha’ jechuudhaan ifatti dubbateera. Galmeen herregaa ergasakattaa�amee booda, dogoggorri argamuu baatus, abboo-tiin taayitaa qaraxa sassaaban jaarmiyichi gibira humnasaa-tii ol ta�e akka kaffalu itti muran. Malli kun milkaa�ina ar-gateera utuu ta�ee, obboloonni keenya gibira humnaa ol ta�ekana kaffaluuf gamoowwan waajjira damee gurguruuf dir-qamu turan. Gochi baay�ee ulfaataa ta�e isaanirratti raaw-watamus sabni Waaqayyoo abdii hin kutanne. Dhugaa Baa-tonni Yihowaa murtii haqa qabeessa hin taane kana falmaakan turan yommuu ta�u, dhumarrattis bara 2005tti ManaMurtii Mirgoota Namummaa Awurooppaatti ol iyyannoodhiheeffatan.

13 Manni Murtichaa murtoo dabarse Waxabajjii 30,2011tti beeksiseera. Haalli adda ta�e yoo uumame ma-

Obboloota keessangama seeraatiinjal�inni isaanirrattiraawwatamaajiruuf yeroo hundakadhachuu nidandeessu


12, 13. Faransaayitti mor-mitoonni ‘seera jal�isuu-dhaan wanta hamaa’raawwachuuf kan yaalanakkamitti? Bu�aan argame-hoo maal ture?

lee, mirgi amantii hamma jiraatetti, mootummaan karaadhaabbanni amantii tokkoo itti geggeeffamu sirrii ta�uufdhiisuusaa ykn wanta jaarmiyaan amantii tokko itti ama-nu sakatta�uuf mirga akka hin qabne ibseera. Kana ma-lees, “Gibirri . . . murteeffame kun jaarmiyichi qabeenya-saa akka dhabu kan godhu ta�uusaarrayyuu, hordoftoonniamantichaa bilisaan waaqeffannaasaanii akka hin geggeef-fanne isaan godha” jedheera. Manni Murtichaa sagalee tok-koon Dhugaa Baatota Yihowaatiif murteesse! Dhumarrat-tis, mootummaan Faransaay gibira Asoosiyaasiyu lee Temwaade Jehoovaa kaffalchiise dhalasaa wajjin deebisuunsaafi ajajaMana Murtichaatiin qabeenya waajjira damee gadhiisuun-saa saba Yihowaa baay�ee gammachiiseera.

14 Akkuma Asteeriifi Mordekaayi durii, sabni Yihowaayeroo har�aa jiranis karaa inni isaan ajajeen Yihowaa waaqef-fachuuf jecha mirgasaanii kabachiisuuf qabsoo godhaniiru.(As. 4:13-16) Isinoo gama kanaan gumaacha gochuu dan-deessuu? Eeyyee! Obboloota keessan gama seeraatiin jal�in-ni isaanirratti raawwatamaa jiruuf yeroo hunda kadhachuuni dandeessu. Kadhannaan akkasii obboloota keenya rak-kinniifi ari�atamni isaanirra ga�aa jiru gargaaruu danda�a.(Yaaqoob 5:16 dubbisi.) Yihowaan kadhannaa akkasiitiifdeebii ni kennaa? Injifannoowwan mana murtiitti argannedeebii akka inni kennu kan argisiisanidha!—Ibr. 13:18, 19.

Mirga Yaalii Fayyaa Amantii KeenyaaWajjin Walsimu Filachuu

15 Boqonnaa 11ffaarratti akkuma ilaalle, lammiileenMootummaa Waaqayyoo, yaalii fayyaa dhiigatti fayyada-muu isa yeroo har�aa baramaa ta�e ilaalchisee qajeelfa-ma Macaafa Qulqulluu ifa ta�e argataniiru. (Uma. 9:5, 6;Lew. 17:11; Hojii Ergamootaa 15:28, 29 dubbisi.) Dhiigafudhachuu baannus, nuufis ta�e maatii keenyaaf seera Waa-qayyoo haala hin cabsineen hamma danda�ametti yaaliinfayyaa gaarii ta�e akka nuuf godhamu barbaanna. Man-neen murtii olaanaa biyyoota hedduu, namoonni ilaalchaa-fi amantiisaanii wajjin haala wal qabateen yaalii fayyaa ittifayyadamuu barbaadan filachuuf ykn dhiisuuf mirga akkaqaban ibsaniiru. Haata�u malee, gama kanaan biyyoota tok-ko tokko keessatti sabni Waaqayyoo rakkinni cimaan isaanmudateera. Mee fakkeenyota tokko tokko haa ilaallu.

16 Jaappaan. Miisaayee Taakedaan, obboleettii umriiwaggaa 63 Jaappaanitti argamtu yommuu taatu, yaa-liin fayyaa baqassanii hodhuu cimaa ta�e ishee barbaa-chisee ture. Obboleettii amanamtuun lammii Mootummaa

Paabloo Albaaraasiinii(Keeyyata 18 hanga 20 ilaali)

M IRG A WAAQEFFANN AAT I I F QABSAA�UU 181

14. Mirga waaqeffannaatiifqabsaa�uurratti gumaa-cha akkamii gochuu dan-deessu?15. Sabni Waaqayyoo dhii-ga kan hin fudhanne maa-liifi?16, 17. Malli yaalii fayyaaobboleettii keenya Jaap-paan turteef kennameefiishee naasise maalidha?Kadhannaanshee deebiikan argate akkamitti?

Waaqayyoo taate kun, dhiiga malee yaaliin fayyaa akkaisheedhaaf godhamu doktooriidhaaf ibsitee turte. Haata�umalee, yaaliin fayyaa baqassanii hodhuu godhameefii ji�oo-ta muraasa booda, dhiigni kennameefii akka ture yommuubartu baay�ee naate. Obboleettiin keenya Miisaayeen mirgi-shee akka hin eegamneefi akka gowwoomfamte waan ittidhaga�ameef, Waxabajjii 1993tti doktoorota sanaafi hos-pitaalicharratti himata bante. Obboleettiin gad of dee-bistuu taateefi hamaan afaanshee keessaa hin baane kunamantii cimaa qabdi turte. Dhaabachuun kan itti ulfaa-tu ta�us, namoota kutaa mana murtichaa keessa guutaniituran dura sa�aatii tokkoo oliif dhaabachuudhaan ija ja-binaan sagalee kenniteetti. Yeroo dhumaatiif mana mur-tiitti dhihaattee ji�a tokko booda boqotteetti. Ija jabinniisheen argisiisteefi amantiin isheen qabdu nama hin ajaa�ib-siisuu? Obboleettiin keenya Miisaayeen qabsoo gochaa tur-teen Yihowaan akka ishee gargaaru yeroo hunda kadhachaaakka turte dubbatteetti. Kadhannaanshee deebii kan arga-tu ta�uusaas mirkanaa�aa turte. Kadhannaanshee deebii ar-gateeraa laata?

17 Obboleettiin keenya Miisaayeen erga boqottee waggaasadii booda, Manni Murtii Olaanaa Jaappaan fedhiisheetiinala dhiiga kennuufiin sirrii akka hin taane ibsuudhaan ob-boleettii keenyaaf murteesseera. Murtoon Guraandhala 29,2000tti darbe namni tokko dhimmoota akkasiirratti ‘mur-too mataasaa yoo godhe mirgisaa kabajamuufii akka qabu’ibseera. Obboleettiin keenya Miisaayeen yaada garaasheeseera bu�uuraa Macaafa Qulqulluutiin leenji�een kan ka�emirgashee kabachiisuuf gara kuteenyaan qabsaa�uunshee,yeroo har�aa Dhugaa Baatonni Yihowaa Jaappaanitti arga-man humnaan dhiigni nuu kennama jedhanii utuu hin so-daatin yaalii fayyaa filatanitti fayyadamuuf isaan dandees-siseera.

18 Arjantiinaa. Lammiileen Mootummaa Waaqayyoo,yeroo dhukkubsatanii of wallaalanitti yaalii akka isaa-niif godhamu barbaadan beeksisuuf duraan dursanii qo-phii akkamii gochuu danda�u? Akkuma Paabloo Albaaraa-siiniin godhe, sanadii seera qabeessa ta�eefi bakka keenyabu�ee waa�ee keenya dubbatu qabachuu dandeenya. Caam-saa 2012tti, namoonni isa saamuuf jecha rasaasaan iddoobaay�ee isa rukutan. Mana yaalaatti kan geeffame yommuuta�u, yeroo kanatti of wallaalee waan tureef ejjennoo dhiigafudhachuu ilaalchisee qabu ibsuu hin dandeenye. Haata�umalee, sanadii yaalii fayyaa waggaa afur dura guutee irrat-ti mallatteesse qabatee ture. Miidhaa cimaa isarra ga�een

Eeppiriil Kaadoree(Keeyyata 21 hanga 24 ilaali)


18-20. (a) Manni murtiiol iyyannoo Arjantiinaa,yaanni namni tokko kaardiidhiiga akka hin fudhanneibsurratti kenne akka kaba-jamuuf kan murteesse ak-kamitti? (b) Dhiigatti fay-yadamuu wajjin haala walqabateen bulchiinsa Kiris-tosiif akka ajajamnu argisii-suu kan dandeenyu akka-mitti?

kan ka�e doktooronni tokko tokko lubbuusaa oolchuufdhiiga kennuufii akka qaban kan itti dhaga�ame ta�us, war-ri kaan garuu fedhiisaa eeguuf murteessan. Haata�u malee,abbaan Paabloo inni Dhugaa Baatuu Yihowaa hin taaneajaja murtoon ilmasaa akka jijjiiramu godhu mana murtii-tii baasee geesse.

19 Abukaatoon haadha manaa Paabloo bakka bu�e yeru-masana ol iyyannoo dhiheesse. Sa�aatii muraasa gidduutti,manni murtii ol iyyannoo ilaalu, murtoon manni murtiiaanaa dabarse fudhatama akka dhabu gochuudhaan, fe-dhiin Paabloon qabuufi sanadicharratti ibsame eegamuufiiakka qabu murteesse. Abbaan Paabloo Mana Murtii Olaa-naa Arjantiinaatti ol iyyannoo dhiheeffate. Haata�u maleeManni Murtii kun, ‘yaanni Paabloon dhiiga akka hin fu-dhanne sanadicharratti ibse, dhiibbaan utuu isarratti hingodhamin, irratti yaadamee, hubannaadhaan kan godha-me ta�uunsaa akka hin shakkisiisne’ addeesseera. ManniMurtichaa akkas jedheera: “Namni ga�eessa ta�eefi hamaaf

Sanadii yaalii fayyaa keessanguuttaniittuu?


gaarii gargar baasuu danda�u kamiyyuu, fayyaasaa wajjinhaala wal qabateen dursee qajeelfama kaa�uu, yaalii fayyaaitti fayyadamuuf filatu ykn hin barbaanne ibsuu danda�a. . . Doktooronni dhimmichi isaan ilaallatus qajeelfamakana hojiirra oolchuu qabu.”

20 Yeroo booda obboleessi keenya Paabloon akka gaa-riitti fayyeera. Sanadii yaalii fayyaa dursee guutuusaatti in-niifi haati manaansaa baay�ee gammadaniiru. Obboleessikun wanta salphaa ta�us baay�ee barbaachisaa ta�e kana go-chuudhaan, bulchiinsa Kiristosiif kan ajajamu ta�uusaa ar-gisiiseera. Isiniifi maatiin keessanoo sanadii yaalii fayyaaguuttaniittuu?

21 Kaanaadaa. Manneen murtii, warri mala yaalii fay-yaa gaarii ta�e ijoolleesaaniitiif filachuuf mirga akka qa-ban hubataniiru. Kana malees, ijoollee ilaalchisee yaalii fay-yaa filatanii wajjin haala wal qabateen fedhiinsaanii akkakabajamu yeroon itti godhan jira. Haala Eeppiriil Kaadoo-ree akka fakkeenyaatti haa ilaallu. Eeppiriil umrii wag-gaa 14tti dhiigni qaamashee keessatti waan dhangala�eefmana yaalaa seente. Ji�oota muraasa dura sanadii balaantasaa yeroo isheerra ga�uttillee dhiiga akka hin fudhanneibsu, jechuunis kaardii Yaadachiisa Yaalii Fayyaa IlaalchiseeKenname jedhuufi qajeelfama tokko tokko qabate guutteeturte. Ogeessi fayyaa Eeppiriiliin gargaaruuf jedhu sana-dii fedhashee ibsu kana mormuudhaan ajaja dhiigni akkaisheedhaaf kennamu ibsu mana murtiitii baase. Kanaankan ka�es humnaan Eeppiriiliif seelii dhiiga diimaa yuunii-tii sadii kennaniif. Eeppiriil tarkaanfii isheerratti fudhata-me kana dirqisiisanii gudeeduutti fakkeessiteetti.

22 Eeppiriiliifi warrishee mana murtiitti iyyatan. Dhim-mi kun waggaa lama booda Mana Murtii Olaanaa Kaanaa-daatti dhihaate. Heera mootummaa Kaanaadaa wajjin haalawalsimuun Eeppiriiliif murteeffamuu baatus, Manni Mur-tichaa falmii gochaa turterratti baasii isheen baaste akkakaffalamuuf, akkasumas isheenis taate ijoolleen kaan, yaa-lii fayyaa itti fayyadamuu barbaadan filachuuf mirga akkaqaban ibseera. Manni Murtii kun akkas jedheera: “Yaalii fay-yaa wajjin haala wal qabateen ijoolleen umrii waggaa 16 gadta�an, namoonni kaan utuu dhiibbaa isaanirratti hin go-dhin ofumasaaniitiin yaalii fayyaa itti fayyadamuu barbaa-dan akka murteessan carraan kennamuufii qaba.”

23 Murtoon Manni Murtii Olaanaan dabarse kun, mir-gi heerri mootummaa ijoolleef kenne akka kabajamu waangodheef bakki guddaan kan kennamuufidha. Murtoon

“MaqaaWaaqayyootiifkabaja fiduurrattihamma humnakootii carraaqqiigochuufi Seexannisobduu ta�uusaamirkaneessuufgumaacha gochuukootti baay�eengammada”


21-24. (a) Manni MurtiiOlaanaa Kaanaadaa, ijool-lee xixinnoofi dhiiga fud-hachuu wajjin haala walqabateen murtoo ajaa�i-bsiisaa akkamii dabarse?(b) Dhimmi kun ijoolleeYihowaa tajaajilan kan jaj-jabeessu akkamitti?

kun darbuusaa dura, manneen murtii Kaanaadaa yaaliinfayyaa tokko ijoollee waggaa 16 gad ta�aniif barbaachisaaakka ta�e yoo itti dhaga�ame yaaliin sun akka isaaniif kenna-mu ajaja dabarsuu danda�u turan. Murtoo kana booda ga-ruu, manni murtii kamiyyuu ijoolleen umrii waggaa 16 gadta�an ofiisaaniitiin murteessuuf ga�umsa qabaachuuf dhii-suusaanii utuu hin mirkaneessin, fedhiisaaniitiin ala yaaliifayyaa tokkotti akka fayyadaman ajajuu hin danda�u.

24 Qabsoon waggaa sadiif godhame kun bu�aa argamsii-seeraa? Haala Eeppiriilirraa akka hubannutti, eeyyee ar-gamsiiseera. Eeppiriil isheen yeroo ammaa qajeelchituufifayya buleettii taate, “Maqaa Waaqayyootiif kabaja fiduur-ratti hamma humna kootii carraaqqii gochuufi Seexannisobduu ta�uusaa mirkaneessuuf gumaacha gochuu koottibaay�een gammada” jetteetti. Muuxannoon Eeppiriil ijool-leen ejjennoo cimaa qabaachuudhaan lammiilee Mootum-maa Waaqayyoo ta�uusaanii argisiisuu akka danda�an kanmirkaneessudha.—Mat. 21:16.

Mirga Ijoollee Ofii Ulaagaa AmalaaYihowaan Baaseen Guddisuu

25 Yihowaan, warri ijoolleesaanii ulaagaa amalaa innibaaseen akka guddisan itti gaafatamummaa isaaniif ken-neera. (Kes. 6:6-8; Efe. 6:4) Itti gaafatamummaan kun, kees-sumaa hiriyoonni gaa�elaa yommuu wal hiikan baay�ee ul-faataa ta�a. Akkaataa itti ijoollee guddisanii wajjin haala walqabateen ilaalchi warri qaban baay�ee gargar ta�uu danda�a.Fakkeenyaaf, inni Dhugaa Baatuu Yihowaa ta�e mucichiulaagaa amalaa Macaafa Qulqulluutiin akka guddatu yom-muu barbaadu, inni Dhugaa Baatuu Yihowaa hin taanem-moo yaada kanarraa adda ta�e qabaachuu danda�a. Haata�umalee, gaa�ellisaanii yoo diigameyyuu, inni Dhugaa BaatuuYihowaa ta�e mucicha guddisuurratti lamaansaaniiyyuu ittigaafatamummaa akka qaban hubachuu qaba.

26 Inni Dhugaa Baatuu Yihowaa hin taane, amantii waj-jin haala wal qabateen ijoolleesaa karaa barbaadeen guddi-suuf mirga akka qabu mana murtiitti iyyachuu danda�a.Namoonni tokko tokko amantii Dhugaa Baatota Yihowaakeessatti guddachuun ijoollee akka miidhu dubbatu. Na-moonni kun, ‘Guyyaa dhalootaas ta�e ayyaana addaddaahin kabajan, lubbuunsaanii du�aaf yoo saaxilamellee yaaliifayyaa dhiiga fudhachuu isa “du�arraa ooluuf gargaarutti”hin fayyadaman’ jedhanii dubbachuu danda�u. Manneenmurtii hedduun fedhiin mucichaarratti malee, amantiin isatokkoo gadhee ta�uuf dhiisuusaarratti kan hin xiyyeeffanne


25, 26. Gaa�elli ennaa diiga-mutti yeroo tokko tokkohaala akkamiitu uumama?

ta�uunsaa baay�ee nama gammachiisa. Mee fakkeenyotatokko tokko haa ilaallu.

27 Yuunaayitid Isteetis. Bara 1992tti Manni MurtiiOlaanaa Ohaayoo, iyyata abbaan Dhugaa Baatuu Yiho-waa hin taane tokko ilmisaa amantii kana keessatti gud-dachuunsaa isa miidhuu danda�a jechuudhaan dhiheeffateilaalee ture. Manni murtii aanaa yaada abbaa mucichaar-ratti walii galuudhaan mirgi guddisuu akka isaaf kennamugodhe. Haadha mucichaa kan taate Janiifar Peetar mucaa-shee dhaqxee akka gaafattu isheedhaaf heyyamamus, “ka-raa kamiiniyyuu taanaan amantii Dhugaa Baatota Yihowaaakka isa hin barsiifne” ajajamte. Ajajni manni murtii aa-naa dabarse kun obboleettiin keenya Janiifar mucaasheeBoobee wajjin waa�ee Macaafa Qulqulluu ykn ulaagaa ama-laa achi keessa jiru dubbachuu akka isheen hin dandeenyekan argisiisudha. Janiifaritti maaltu dhaga�amee akka turetilmaamuu dandeessuu? Haalichi baay�ee ishee gaddisiiseekan ture ta�us, obsa qabaachuufi hamma Yihowaan tar-kaanfii fudhatutti eguu akka qabdu akka ishee barsiisedubbatteetti. Janiifar, “Yeroo sana hundatti Yihowaan nawajjin ture” jetteetti. Abukaatoonshee, gargaarsa jaarmiyaaDhugaa Baatota Yihowaarraa argatteen Mana Murtii Olaa-naa Ohaayootti ol iyyannoo dhiheessite.

28 Manni Murtii kun, “Warri waa�ee amalaafi waa�eeamantii dabalatee ijoolleesaanii barsiisuuf mirga qabu” je-chuudhaan murtoo manni murtii aanaa dabarserratti akkawalii hin galle ibseera. Amantiin Dhugaa Baatota Yiho-waa gama qaamaafi sammuutiin fayyaa mucichaarratti mii-dhaa hamma hin geessisnetti, manni murtii amantii saba-ba godhachuudhaan mirga warri qaban sarbuu kan hindandeenye ta�uusaa Manni Murtii Olaanaan addeesseera.Manni Murtii kun, ragaa amantiin Dhugaa Baatota Yiho-waa gama qaamaanis ta�e gama sammuutiin mucicha akkamiidhu mirkaneessu hin arganne.

29 Deenmaarki. Obboleettii keenya Aneetaa Haansanisqorumsi akkasii ishee mudatee kan ture yommuu ta�u, ab-baan manaashee kanaan duraa mucaasaanii umrii waggaatorbaa Amaandaa jedhamtu guddifachuuf mana murtiittiiyyate. Bara 2000tti manni murtii godinaa obboleettiin kee-nya Aneetaan mucaashee akka guddistu kan murteesseefta�us, abbaan Amaandaa mana murtii olaanaatti ol iyyan-noo waan dhiheeffateef, manni murtii kun murtoo kanaandura kenname hambisuudhaan abbaan akka guddisu mur-teesse. Manni murtichaa, warri kun sababa amantiitiin kanka�e gama jireenyaatiin ilaalchisaanii garaagara waan ta�eef,


27, 28. Manni MurtiiOlaanaa Ohaayoo, iyyataamantii Dhugaa BaatotaYihowaa keessatti gudda-chuun mucaa tokko akkamiidhu dhihaateef murtooakkamii kenne?29-31. Obboleettiin Deen-maarki jiraattu tokko mirgaintalashee guddisuu kandhabde maaliifi? ManniMurtii Olaanaa Deenmaar-kihoo murtoo akkamii da-barse?

abbaan mucattii utuu guddisee gaarii akka ta�u ibseera. Ob-boleettiin keenya Aneetaan, Dhugaa Baatuu Yihowaa waantaateef qofa mirga mucaashee Amaandaa guddisuuf qabdudhabdeetti.

30 Obboleettiin keenya Aneetaan haalli rakkisaan yerooishee mudate kanatti, yeroo tokko tokko garmalee waandhiphattuuf maal jettee akka kadhattullee hin beektu turte.Akkas jetteetti: “Ta�us, yaanni Roomaa 8:26fi 27rratti arga-mu baay�ee na jajjabeesseera. Yihowaan maal jechuu akkanbarbaade akka naaf hubatu yeroo hunda natti dhaga�ama.Yeroo maras ijasaatiin na hordofa, akkasumas na gargaarature.”—Faarfannaa 32:8; Isaayaas 41:10 dubbisi.

31 Obboleettiin keenya Aneetaan Mana Murtii Olaa-naa Deenmaarkitti ol iyyannoo dhiheeffatte. Manni Mur-tichaa murtoo dabarserratti, “Mirgi mucaa guddisuu ee-nyuuf kennamuu akka qabu murteessuuf duraan dursaniimucaa sana sirriitti guddisuu kan danda�u eenyu akka ta�ehubachuun barbaachisaadha” jedheera. Kana malees, mur-toon mirga mucaa guddisuu wajjin haala wal qabateen ken-namu, karaa itti warri hundi walitti bu�iinsa gidduusaa-niitti uumame hiikanirratti malee, “barumsaafi ejjennoo”Dhugaa Baatonni Yihowaa qabanirratti hundaa�uu akkahin qabne ibseera. Obboleettiin keenya Aneetaan, Manni

Manneen murtii hedduunmirga mucaa guddisuuwajjin haala wal qabateenwarra Kiristiyaanota ta�aniifmurteessaniiru

Murtichaa mucaashee Amaandaa akka guddistu waanmurteesseef baay�ee gammaddeetti.

32 Biyyoota Awurooppaa garaagaraa. Falmii ijoolleeguddisuu wajjin haala wal qabateen ka�u tokko tokkoofmurtoo kennuun, humna manneen murtii olaanaa biy-yichaatii ol yeroon itti ta�e jira. Manni Murtii MirgootaNamummaa Awurooppaas dhimmoota akkasii ni ilaala.Manni Murtii kun, dhimma kanaa wajjin haala qabateenmanneen murtii aanaas ta�an manneen murtii olaanaa biy-yichaa, warra Dhugaa Baatuu Yihowaa ta�aniifi DhugaaBaatuu Yihowaa hin taaneef yommuu murteessan amantiibu�uura godhachuudhaan garaagarummaa akka uuman ib-seera. Manni Murtii Mirgoota Namummaa Awurooppaa,gochi akkasii gocha loogii ta�uusaa ibsuudhaan, ‘aman-tii bu�uura godhachuudhaan garaagarummaa uumuun fu-dhatama akka hin qabne’ murteesseera. Obboleettiin, mur-too Manni Murtii kun dabarserraa fayyadamte tokko,“Kiristiyaana ta�anii akka guddatan, jechuunis ijoolleenkoowanta gaarii akka ta�e natti dhaga�ame hunda akka argata-niif utuun carraaqqii godhuu akkan isaan miidhaa jiruttihimatamuunkoo garaa na madeessee ture” jetteetti.

33 Dhugaa Baatonni Yihowaa warra ta�aniifi ijoolleesaa-nii seera bu�uuraa Macaafa Qulqulluutiin guddisuu wajjinhaala wal qabateen mana murtiitti falmuun isaan barbaa-chise, amala garraamummaa argisiisuuf carraaqqii gochuuakka qaban beekamaadha. (Filiphisiiyus 4:5 dubbisi.) Ak-kuma isaan ijoolleesaanii qajeelfama Waaqayyootiin guddi-suuf mirga qaban, inni Dhugaa Baatuu Yihowaa hin taanesyoo barbaade ga�ee warra ta�uudhaan qabu raawwachuufmirga akka qabu hubachuun barbaachisaadha. Haata�umalee, inni Dhugaa Baatuu Yihowaa ta�e itti gaafatamum-maa ijoollee guddisuuf qabu akkamitti ilaaluu qaba?

34 Wanti bara Nahimiyaatti ta�e gama kanaan barumsaguddaa nuuf ta�a. Yihudoonni dallaa Yerusaalem suphuu-fi deebisanii ijaaruuf cimanii hojjechaa turan. Akkas go-chuun, isaaniinis ta�e maatiisaanii diinota ollaasaanii jira-nirraa akka eegu beeku. Kanaan kan ka�es Nahimiyaan,“Obboloota keessaniif, ilmaan keessaniif, intaloota keessa-niif, dubartoota keessaniif mana keessaniif lolaa!” isaaniinjedheera. (Nah. 4:14) Aarsaan Yihudoonni waraana sanar-ratti kaffalan kan isaan gaabbisiisu hin turre. Haaluma walfakkaatuun yeroo har�aas, warri Dhugaa Baatota Yihowaata�an ijoolleesaanii mana dhugaa keessatti guddisuuf car-raaqqii cimaa godhu. Mana barumsaattis ta�e naannoo ma-nasaaniitti ijoolleensaanii wanta gadhee akka raawwatan


32. Manni Murtii MirgootaNamummaa Awurooppaawarra Dhugaa Baatota Yi-howaa ta�anirratti loogiinakka hin raawwatamne kanmurteesse akkamitti?33. Warri Dhugaa BaatotaYihowaa ta�an seera bu�uu-raa Filiphisiiyus 4:5rrattiargamu hojiirra oolchuukan danda�an akkamitti?34. Warri Kiristiyaana ta�anwanta Yihudoonni baraNahimiyaatti turan godha-nirraa barumsa akkamiiargatu?

dhiibbaa guddaan akka isaanirra ga�u beeku. Dhiibbaan ak-kasii karaa miidiyaa manasaaniillee seenuu danda�a. Warri,ijoolleen keessan dhiibbaa gadhee isaanirra ga�urraa eegum-sa akka argatan gochuuf, haala hafuuraa gaarii ta�een akkaguddataniif carraaqqii cimaa gochuun keessan akka isinkiisu matumaa hin dagatinaa!

Yihowaan Waaqeffannaa Dhugaa AkkaDeggeru Amanannaa Qabaadhaa

35 Yihowaan qabsoo jaarmiyaansaa inni yeroo har�aa jirubilisaan isawaaqeffachuuf godhe eebbiseera. Sabni Waaqay-yoo mirga waaqeffannaasaanii kabachiisuuf yommuu qab-saa�anitti, yeroo baay�ee manneen murtiittis ta�e hawaasi-cha biratti akka gaariitti dhugaa ba�uu danda�aniiru. (Rom.1:8) Kana malees, injifannoowwan gama seeraatiin argan-ne baay�een, mirgi namoota hedduu Dhugaa Baatota Yiho-waa hin taanees akka kabajamu godheera. Haata�u malee,sabni Waaqayyoo namoota sirna jiru jijjiiruuf qabsaa�anykn isaan qofti sirrii akka ta�an mirkaneessuuf carraaqanmiti. Hunda caalaammoo, Dhugaa Baatonni Yihowaa mir-gisaanii akka isaaniif eegamuuf mana murtiitti kan iyyatanwaaqeffannaan dhugaa akka babal�atu gochuufidha.—Fili-phisiiyus 1:7 dubbisi.

36 Barumsa amantii obboloota bilisaan Yihowaa waaqef-fachuuf qabsoo godhanirraa arganne kana matumaa akkalaayyootti ilaaluu hin qabnu! Yihowaan hojii hojjechaa jir-ru akka deggeruufi jabina fedhiisaa raawwachuuf nu dan-deessisu akka nuuf kennu amanannaa qabaachuudhaanamanamoo taanee itti haa fufnu.—Isa. 54:17.


ˇ Mootummoonni tokko tokko mirga Kiristiyaanonni qabansarbuuf kan yaalan akkamitti? Bu�aansaahoo maal ture?

ˇ Dhugaa Baatonni Yihowaa yaalii fayyaa dhiiga fudhachuugaafatu diduu wajjin haala wal qabateen karaawwan kamiinqabsoo godhan? Yihowaan carraaqqiisaanii kan isaaniifeebbise akkamitti?

ˇ Ijoollee Dhugaa Baatota Yihowaa warrisaanii wal hiikaniiwajjin haala wal qabateen yeroo tokko tokko mormitoonnimaal gochuuf yaalaniiru?

ˇ Mootummaan Waaqayyoo injifannoo gama seeraatiinargannerratti kan nu gargaare ta�uusaa akka amantan kanisin godhe maalidha?


35, 36. Qabsoon gamaseeraatiin mirga argachuufgodhame Dhugaa BaatotaYihowaatiif faayidaa akka-mii argamsiiseera? Maalgochuuf murteessitaniittu?

KUTAA 5

BARUMSAMOOTUMMICHAATajaajiltoota Mootichaa Leenjisuu

Bitaa:Walga�ii guddaa bara

1945tti, Landan,Ingilaanditti, alatti

geggeeffame

Mirga:Walga�ii addaa

Afriikaatti,biyya Maalaawwii

keessatti bara2012tti geggeeffame

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

NAMA waltajjiirra dhaabatee haasaa kennu tokkofuula ifaadhaan ilaalaa jirtu haa jennu. Namnikun dargaggeessa gumii keessan keessatti argamusi�a ta�u, walga�ii guddaarratti yeroo jalqabaatiifhaasaa kennaa jira. Haasaasaa utuma dhaggeef-fachaa jirtanii, leenjii sabni Waaqayyoo argatudinqisiifattu. Obboleessi kun yeroo jalqaba wal-tajjiirra ba�ee haasaa dhiheesse haala akkamiirraakka ture yaadachuudhaan guddinni inni argisiiseisin ajaa�ibsiisa! Mana Barumsaa Leenjii Qajeel-chitootaarratti erga leenjii fudhatee booda guddi-na argisiiseera. Dhiheenyattimmoo, inniifi haatimanaasaa Mana Barumsaa Labsitoota WangeelaMootummichaarratti hirmaataniiru. Haasaa gaa-rii obboleessi kun dhiheessaa jiru dhaggeeffachuukeessan yommuu itti fuftan, asiif achi erga ilaalta-

nii booda qajeelfama sabni Waaqayyoo argachaajiru dinqisiifattu.Macaafni Qulqulluun yeroon sabni Yihowaa hun-di ‘isarraa itti baratan’ akka dhufu dursee dubba-tee ture. (Isa. 54:13) Har�a yeroo kana keessajiraachaa jirra. Barumsa kan argannu karaa bar-reeffamoota keenyaa qofa utuu hin ta�in, karaawalga�iiwwan gumii, walga�iiwwan gurguddaafimanneen barnootaa jaarmiyaa Yihowaa keessattihojii ta�e tokkoof nu leenjisuuf qophaa�aniis ni ar-ganna. Kutaa kana keessatti, manneen barnootaakun Mootummaan Waaqayyoo yeroo har�aattidhugumaan bulchaa akka jiru kan mirkaneessanakkamitti akka ta�e ilaalla.

191

1. Bartoonni Yesus yom-muu walitti qabamanittigargaarsa akkamii argatan?Gargaarsi kun kan isaanbarbaachise maaliifi?2. (a) Yihowaan jabina ak-kamii nuuf kenna? Jabinnikan nu barbaachisuhoomaaliifi? (b) Waaqeffan-naan Maatii barbaachisaakan ta�e maaliifi? (Miiljaleefisaanduqa “WaaqeffannaaMaatii” jedhuufi fuu-la 197rratti argamu ilaali.)3, 4. Yihowaan sabasaar-raa maal barbaada? Fak-keenya kenni.

YESUS du�aa kaafamee utuma baay�ee hin turin, bartoonni-saa wal jajjabeessuuf walitti qabaman. Haata�u malee, dii-notasaanii waan sodaataniif balbalasaanii cufatanii turan.Yesus isaan gidduutti mul�achuudhaan, “Hafuura qulqul-luu fudhadhaa!” yommuu isaaniin jedhe sodaansaanii kunbaay�ee dabalee ture ta�a. (Yohannis 20:19-22 dubbisi.) Ye-roo booda, ammas kan walitti qabaman si�a ta�u, yeroo ka-natti Yihowaan hafuura qulqulluu isaanirratti dhangalaasee-ra. Sana booda hojii lallabaatiif humna guddaa argataniiakka turan hin shakkisiisu!—HoE. 2:1-7.

2 Haalli obboloota keenya jaarraa jalqabaa turanii wajjinwal fakkaatu nuunis nu mudata. (1 Phe. 5:9) Nu keessaa tok-ko tokko nama sodaanna ta�a. Kanaaf tajaajila keenyatti ci-muuf jabinni Yihowaan kennu nu barbaachisa. (Efe. 6:10)Yihowaan jabina kana kan nuuf kennummoo karaa walga�ii-ti. Yeroo har�aa torbanitti walga�iiwwan lama qabna. Isaanis,Haasaa Sabaafi Qayyabannaa Masaraa Eegumsaa, akkasumaswalga�ii Jireenyaa fi Tajaajila Kiristiyaanaati.[1] Akkasumas,walga�iiwwanwaggaa keessatti geggeeffannu afur qabna. Isaa-nis, walga�ii naannoo, walga�iiwwan aanaa lamaafi AyyaanaYaadannoo Du�a Yesus Kiristosidha. Walga�iiwwan kanarrat-ti argamuun keenya barbaachisaa kan ta�e maaliifi? Walga�iiw-wan yeroo har�aa geggeeffannu sadarkaa kanarra kan ga�anakkamitti? Ilaalchi walga�iiwwan kanaaf qabnu waa�ee keenyamaal ibsa?

Walitti Kan Qabamnu Maaliifi?3 Bara duriitii jalqabee, Yihowaan sabnisaa isa waaqef-

fachuuf akka walitti qabaman barbaada ture. Fakkeenyaaf,Dh.K.D. bara 1513tti Yihowaan saba Israa�eliif seera kenneeture. Seerri sunimmoo Sanbata torbanii isa Yihowaa waaqef-fachuufi waa�ee seerichaa barachuuf isaan gargaaru kan da-

16 WaaqeffannaadhaafWalitti Qabamuu


Guddina walga�iiwwankeenya argisiisaniififaayidaa irraa arganneilaalla

[1] Walga�iiwwan gumii malees, obbo-loonni hundi qayyabannaa dhuunfaaykn waaqeffannaa maatii akka godha-tan ni jajjabeeffamu.


MIILJALEE

balatu ture. (Kes. 5:12; 6:4-9) Sabni Israa�el abboommii kanaennaa hordofan, maatiinsaanii ni jabaata, sabichis karaa ha-fuuraa qulqulluufi cimaa ta�ee jiraata ture. Seera sana hojiir-ra oolchuu yommuu didanimmoo, fakkeenyaaf yeroo hundaYihowaa waaqeffachuuf walga�iirratti argamuu yoo dhiisan,Waaqayyo duratti fudhatama hin argatan.—Lew. 10:11; 26:31-35; 2 Sen. 36:20, 21.

4 Mee gama kanaan fakkeenya Yesus kaa�e haa ilaallu. Tor-ban torbaniin gaafa guyyaa Sanbataa gara mana sagadaa nideema ture. (Luq. 4:16) Erga Yesus du�aa ka�ee booda, duukabuutonnisaa seera Sanbataa jala yoo jiraachuu baataniyyuuyeroo hundumaa walitti qabamu turan. (HoE. 1:6, 12-14; 2:1-4; Rom. 14:5; Qol. 2:13, 14) Kiristiyaanonni jaarraa jalqabaa,walga�iiwwan kanarratti kan argaman, qajeelfamaafi jajjabi-na argachuuf qofa utuu hin ta�in, kadhannaadhaan, yaadawal jijjiiruudhaan, akkasumas faarfannaadhaan aarsaa gala-taa Waaqayyoof dhiheessuuf ture.—Qol. 3:16; Ibr. 13:15.

5 Yeroo har�aas, walga�iiwwan gumiifi walga�iiwwan gur-guddaarratti yommuu argamnu, Mootummaa Waaqayyooakka deggerru argisiisna, jajjabina hafuurri qulqulluun nuufkennu arganna, akkasumas amantii qabnu ibsuudhaan na-moota kaan jajjabeessina. Hunda caalaammoo, kadhan-naadhaan, yaada wal jijjiiruudhaan, akkasumas faarfannaa-dhaan Yihowaa waaqeffanna. Walga�iiwwan keenya isa kansaba Israa�eliifi Kiristiyaanota jaarraa jalqabaarraa adda yoota�aniyyuu faayidaansaanii tokkodha. Walga�iiwwan yeroohar�aa geggeeffannu sadarkaa kanarra kan ga�an akkamitti?

Bartoonni Yesus waljajjabeessuuf jecha walittiqabamaa turan

5. Walga�iiwwan gumiifiwalga�iiwwan gurguddaar-ratti kan argamnu maaliifi?(Saanduqa “Walga�ii Wag-gaatti Geggeeffamuufi SabaWaaqayyoo Tokko Godhu”jedhuufi fuula 198rratti ar-gamus ilaali.)

Walga�iiwwan Torbanii ‘JaalalaafiHojii Gaarii’ Jajjabeessan

6 Obboleessi keenya Chaarlis Teez Raasil, dhugaa Macaa-fa Qulqulluurra jiru argachuuf yommuu qorannaa eegaletti,namoota kaayyoo isa kansaa wajjin wal fakkaatu qaban faanawalitti qabamuunsaa barbaachisaa akka ta�e itti dhaga�ameeture. Bara 1879tti, akkas jechuudhaan barreesseera: “Namoo-ta Piitisbargi keessatti argamanii wajjin taanee Dilbata yeroohunda yeroo ramaduudhaan Macaafa Qulqulluu qoruuf gur-moofneerra.” Namoonni barruu Zaayansi Waach Taawor dub-bisan kaanis akka walitti qabaman kan jajjabeeffaman si�ata�u, bara 1881tti, Piitisbargi, Pensilvaaniyaa keessatti Dil-bataafi Roobii walga�iin gumii geggeeffamaa ture. MasaraanEegumsaa Sadaasa 1895, kaayyoon walga�iiwwan kanaa, ‘Jaa-lalliifi walitti dhufeenyi gaariin Kiristiyaanota gidduu akkajiraatuufi’ carraa itti wal jajjabeessan akka argatan gochuuakka ta�e ibseera.—Ibroota 10:24, 25 dubbisi.

7 Waggoota hedduudhaaf, akkaataan gumiin itti geggeef-famuufi hammisaa Barattoota Macaafa Qulqulluu hundaaftokko hin turre. Fakkeenyaaf, xalayaan tuutni Yuunaayitid Is-teetis keessa ture barreesseefi bara 1911tti maxxanfame, “Tor-banitti yoo xinnaate walga�iiwwan shan geggeeffanna tur-re” jedheera. Walga�iiwwan kana kan geggeeffatan, Wiixata,Roobii, Jimaataafi gaafa Dilbataammoo si�a lama ture. Xa-layaa kan biraan tuuta Afriikaa keessa turerraa ergameefibara 1914tti maxxanfamemmoo, “Ji�atti si�a lama walga�ii go-dhanna turre, yeroo kanatti gaafa Jimaataa jalqabnee Dilba-ta xumurra turre” jedheera. Yeroo booda garuu, akkaataanwalga�iin itti geggeeffamuufi isa ammaa wajjin wal fakkaatuni hundeeffame. Mee seenaa walga�iiwwan kanaa haa ilaallu.

8 Haasaa Sabaa. Obboleessi keenya Raasil barruu Zaayan-si Waach Taawor maxxansuu eegalee waggaa tokko booda, je-chuunis bara 1880tti, fakkeenya Yesus hordofuudhaan id-doo addaddaa deemee barsiisuu eegale. (Luq. 4:43) Akkasgochuudhaan Haasaa Sabaa yeroo har�aa dhihaachaa jiruufbu�uura kaa�eera. Masaraan Eegumsaa, adeemsi Raasil gochaature maal akka fakkaatu ennaa ibsu, “ ‘Wantoota mootummaaWaaqayyoo wajjin walitti dhufeenya qaban’ ilaalchisee haasaa sa-baa kennuun akka isa gammachiisu” ibseera. Bara 1911tti,biyyoota hedduu keessatti gumiiwwan erga hundeeffama-nii booda, guyyaa firdiifi furii ilaalchisee obboloonni haasaasabaa dhiheessuu danda�an akka dhiheessaniif gara gumiiw-waniitti ni ergamu turan. Xumura haasichaarratti, torban it-taanutti haasaa sabaa kan dhiheessu eenyu akka ta�eefi ma-tadureensaa maal akka jedhu beeksisni ni himama ture.


6, 7. (a) Kaayyoonwalga�iiwwan keenyaa maa-lidha? (b) Walga�iiwwantuuta tokkorraa gara isakaaniitti garaagarummaaakkamii qabu turan?8. Matadureewwan haa-saawwan sabaa duraandhihaachaa turan tokkotokkoo maalfa�i?

9 Bara 1945tti, Masaraan Eegumsaa duulli Haasaa Sabaa,haasaa Macaafa Qulqulluu kutaa saddeet qabuun dhihaa-tuufi waa�ee “rakkoowwan yerichaa” ibsu addunyaa marattiakka geggeeffamu addeessee ture. Waggoota kurnan hedduu-dhaaf, obboloonni haasaa sabaa akka dhiheessaniif ramada-man, haasaa hojjetaa amanamaan qopheesse qofa utuu hinta�in, haasaa ofiisaaniitii qopheessanis ni dhiheessu turan.Bara 1981tti garuu, obboloonni haasaa dhiheessan hundi,toorii gumiiwwaniif ergamerratti hundaa�anii akka dhihees-san jajjabeeffaman.[2] Hamma bara 1990tti, haasaawwan dhi-haatan maree dhaggeeffattootaa wajjin godhamu ykn hojiinargisiisa qabu turan; bara sanaa eegalee garuu qajeelfamnikan kenname si�a ta�u, haasaan sabaa haasaadhaan qofa dhi-haachuu eegale. Amajjii 2008ttimmoo haasaan sabaa daqii-qaa 45f dhihaachaa ture daqiiqaa 30f akka dhihaatu godha-me. Akkaataa haasaan sabaa itti dhihaaturratti sirreeffamnitokko tokko yoo godhameyyuu, haasaawwan sabaa qophiigaariin irratti godhamee dhihaatan, amantii Macaafa Qul-qulluurratti qabnu nuuf cimsuufi bifa addaddaa Mootum-maan Waaqayyoo qabu hubachuuf nu gargaaruusaanii ittifufaniiru. (1 Xim. 4:13, 16) Namoonni deddeebii gaaffii isaa-niif gootaniifi namoonni Dhugaa Baatota Yihowaa hin taa-ne, haasaawwan Macaafa Qulqulluurratti hundaa�an kanaakka dhaggeeffatan ni afeertuu?

10 Qayyabannaa Masaraa Eegumsaa. Bara 1922tti, ob-boloonni piilgiriimota ta�an, jechuunis obboloonni WaachTaawor Soosaayitiin haasaa sabaa akka dhiheessaniifi ho-jii lallabaa olaantummaadhaan akka geggeessaniif rama-de, qayyabannaa Masaraa Eegumsaa akka geggeessan yaadniisaaniif kennamee ture. Yaada isaaniif kenname kanarratti

[2] Hanga bara 2013tti,tooriiwwan haasaa sabaa 180 ol ta�anqophaa�aniiru.

QayyabannaaMasaraa Eegumsaa,Gaanaa, bara 1931

WAAQEFFANN AADHAAF WAL ITT I QABAMUU 195

MIILJALEE

9. Haasaan Sabaa wag-goota hedduu darbanittikan jijjiirame akkamitti?Walga�ii kana deggeruu kandandeessanoo akkamitti?10-12. (a) QayyabannaanMasaraa Eegumsaa akkamittigeggeeffamaa akka tureibsi. (b) Gaaffiiwwan akka-mii of gaafachuun keenyagaariidha?

hundaa�uudhaan torban gidduutti ykn gaafa Dilbataa Masa-raa Eegumsaa ni qayyabatu turan.

11 Masaraan Eegumsaa Waxabajjii 15, 1932, walga�iin kunakkamitti geggeeffamuu akka qabu qajeelfama kennee ture.Matadureen kun, Qayyabannaa Masaraa Eegumsaa Bet�el kees-satti geggeeffamu akka fakkeenyaatti caqasuudhaan, walga�iikana obboleessi tokko geggeessuu akka qabu caqaseera. Ob-boloonni sadii teessuma fuulduraarra taa�anii dabaree da-bareedhaan keeyyata dubbisu turan. Matadureewwan yeroosana ba�aa turan gaaffii qophaa�e waan hin qabneef, obbo-leessi qayyabannaa sana geggeessu, dhaggeeffattoonni gaaffiimataasaanii akka gaafatan godha. Achiis, gaaffiiwwan ka�ansana isaanumti akka deebisan godha. Ibsi dabalataa yoo bar-baachise, obboleessi qayyabannaa sana geggeessu ibsa “ga-baabaafi ifa ta�e” kenna.

12 Jalqabarratti, gumiin hundi barruu qayyabachuu bar-baadan akka filatan ni heyyamamaaf ture. Haata�u malee,Masaraan Eegumsaa Ebla 15, 1933, gumiiwwan hundi bar-ruu ji�a sanaaf qophaa�e qayyabachuu akka qaban ibse. Bara1937tti, Masaraan Eegumsaa gaafa Dilbataa akka qayyaba-tamu qajeelfamni ni kenname. Sirreeffamni dabalataa go-dhamee akkaataa amma qayyabachaa jirrutti akka qayyaba-tamu kan ibsamemmoo Masaraa Eegumsaa Onkoloolessa 1,1942rratti ture. Jalqabarratti, Masaraan Eegumsaa kun, gajjal-laa mataduree qayyabannaarratti gaaffiin akka ba�uufi mata-dureen sun gaaffiiwwan kanatti fayyadamuudhaan qayyaba-tamuu akka qabu ibse. Ittaansuudhaan, qayyabannaan kunsa�aatii tokkoof geggeeffamuu akka qabu ibseera. Obboloon-ni deebii kennanis keeyyaticharraa kallattiidhaan dubbisuumannaa “jecha mataasaaniitiin” akka ibsan jajjabeeffamanii-ru. Qayyabannaan Masaraa Eegumsaa, karaa hojjetaa amana-maan yeroosaatti nyaata hafuuraa itti dhiheessu keessaa isaguddaadha. (Mat. 24:45) Kanaaf, tokkoon tokkoon keenya,‘Qayyabannaa Masaraa Eegumsaatiif torban torbaniin nan qo-phaa�aa? Hamma naaf danda�ame deebii kennuuf carraaqqiinan godhaa?’ jennee of gaafachuun keenya gaariidha.

13 Qayyabannaa Macaafa Qulqulluu Gumii. Walak-keessa bara 1890nii keessa, kitaabni Miileeniiyaal Daawun je-dhamu erga ba�ee booda, Barataan Macaafa Qulqulluu Raanjedhamuufi magaalaa Baaltiimoor, Meeriilandi, YuunaayitidIsteetis keessa jiraachaa ture, Macaafa Qulqulluu qayyaba-chuuf walitti qabamaa akka turaniifi maqaansaas “DaawunSarkilsi” akka jedhamu dubbateera. Jalqabarratti, walga�iiw-wan kun ta�uuf dhiisuusaanii ilaaluuf mana dhuunfaa kees-satti geggeeffamu turan. Fulbaana 1895tti garuu, walga�iinkun magaalaawwan Yuunaayitid Isteetis hedduu keessatti


13, 14. Seenaan Qayyaban-naa Macaafa QulqulluuGumii maal fakkaata?Walga�ii kanaa wajjin haalawal qabateen wanti isingammachiisu maalidha?

GUYYOONNI gara dhumaa ennaa dhihaachaadhufan kanatti, Jaarmiyaan Yihowaa, maatiin hundisagantaa Macaafa Qulqulluu itti qayyabatu qabaa-chuu akka qabu ibsuusaa itti fufeera. (2 Xim. 3:1)Fakkeenyaaf, buukleetiin Hoom eend Happiinas jedha-muufi bara 1932tti maxxanfame, “Maatiin hundi sa-gantaa qayyabannaa Macaafa Qulqulluu qabaachuuqaba” jedheera. Masaraan Eegumsaa Caamsaa 15,1956mmoo, maatiiwwan Kiristiyaanota ta�an hundi“faayidaa maatiisaanii hundaaf jecha manasaaniittiyeroo hunda Macaafa Qulqulluu qayyabachuu” akkaqaban ibseera. Ittaansuudhaan, “Walga�iin gumiiga�uusaa dura waliin taatanii Masaraa Eegumsaa ni qay-yabattuu?” jechuudhaan gaafateera.

Bara 2009tti, jaarmiyaan Yihowaa waaqeffannaanmaatii hammam barbaachisaa akka ta�e waan huba-teef, walga�iiwwan gumii torban gidduutti godhama-nirratti sirreeffama godheera. Yeroo sanaa jalqabee,sagantaan Qayyabannaa Macaafa Qulqulluu Gumii,sagantaa Mana Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasiifiWalga�ii Tajaajilaa wajjin wal faana akka ta�u godha-meera. Tajaajilli Mootummaa Amajjii 2011tti maxxanfa-me, “Sababiin sirreeffamni kun itti godhame inni tok-ko, maatiiwwan torban torbaniin waaqeffannaamaatiisaaniitiif galgala tokko ramadanii dandeettiihafuuraasaanii guddifachuuf carraa akka argataniifi-dha” jedheera. Ittaansuudhaan, maatiiwwan hundi,“yeroo kanatti utuu hin sardamin wanta maatichaaffayyadurratti hundaa�anii Macaafa Qulqulluurrattimari�achuufi qayyabannaa gochuu” akka danda�anibseera.[1]

Qophiin Waaqeffannaa Maatii baay�ee barbaachisaakan ta�eefi dagatamuu kan hin qabne maaliifi? Jabina

hafuuraa maatii qofa utuu hin ta�in jabina hafuuraagumiis kan tuqu waan ta�eefidha. Kana fakkeenyaanibsuuf: Gumii mana xuubiirraa hojjetametti fak-keessuun ni danda�ama. (Ibroota 3:4-6 dubbisi.)[2]

Ciminni mana xuubiirraa hojjetamu tokkoo kanhundaa�u wantoota ijoo ta�an lamarrattidha. Isaanis,bu�uura manichaafi jabina xuubiiwwaniirrattidha.Bu�uurri mana sanaa jabaa miti taanaan manichisalphaatti kufuu danda�a. Haata�u malee, xuubiinmanichi irraa ijaarame salphaatti caccaba taanaan,hundeensaa jabaa yoo ta�eyyuu manichi dafee kufuudanda�a. Gumiin Kiristiyaanaa bu�uura cimaa, jechuu-nis barumsa Kiristosirratti kan ijaaramedha. (1 Qo-rontos 3:10-15 dubbisi.)[3] Obboloonni gumii kees-satti argamanimmoo tokkoon tokkoonsaanii akkaxuubiiti. Waaqeffannaan Maatiimmoo, tokkoon tok-koon miseensa maatii, amantii cimaa ibidda keessadarbuu danda�u akka qabaatu godha. Tokkoon tok-koon miseensa maatii jabaachuunsaa maatiin akkajabaatu godha, maatiin jabaachuunsaammoo gumiinakka jabaatu godha. Sagantaa waaqeffannaa maatiitorban torbaniin geggeeffattan qabduu?

WAAQEFFANNAA MAATI I

[1] Waaqeffannaa maatiirratti barreeffamoota akkamii qayyabachuunakka danda�amu Tajaajila Mootummaa Amajjii 2011rratti ibsameera.

[2] Phaawulos yaada kana kan dubbate obboloota ‘waamicha isawaaqarraa keessaa hirmaataniifidha.’ (Ibr. 3:1) Haata�u malee gorsisaakun akka seera bu�uuraatti Kiristiyaanota hundaaf ni hojjeta.

[3] Yaada Macaafa Qulqulluu kana ilaalchisee odeeffannoo dabalataaargachuuf, Masaraa Eegumsaa Adoolessa 15, 1999, fuula 12-14, keeyya-ta 15-20 (Amaariffa) ilaali. Mataduree kana dubbisuudhaan Waaqef-fannaa Maatii keessanirratti akkamitti itti fayyadamuu akka dandees-san maalif irratti hin xiinxaltan?

Sagantaawaaqeffannaa maatiitorban torbaniingeggeeffattan qabduu?

MIILJALEE

1919: Seedaar Pooyinti, Ohaayoo,Yuunaayitid IsteetisWalga�iin kun, walga�ii guddaa isa jalqabaa WaraanaAddunyaa Tokkoffaa booda godhamedha.Hojiin lallabaa bifa haaraadhaan jalqabame.Barruun Za Gooldan Eej (yeroo ammaa Dammaqaa!jedhama) akka qophaa�u walga�ii kanarratti himame.

1922: Seedaar Pooyinti, OhaayooHaasaa mataduree “Mootummicha” jedhu qaburrattihojii lallabaatiif xiyyeeffannaan kennamuu akka qabuhimame. Yeroo kanatti sagalee guddaa, “MootichaafiMootummaasaa beeksisaa, beeksisaa, beeksisaa!”jedhutu dhaga�ame.

WALGA� I I WAGGAATTIGEGGEEFFAMUUFISABA WAAQAYYOOTOKKO GODHU

YIHOWAAN Israa�eloonni dhiira ta�an hundi waggaattisi�a sadii Yerusaalemitti akka walitti qabamanabboomee ture. (Bau. 23:14-17; Lew. 23:34-36)Yoseef inni abbaa buddeenaa Yesus ta�e, yeroowwanakkasiitti maatiisaa fuudhee gara Yerusaalem deemaature. Dhiironni Israa�elootaa kaanis akkasuma akkagodhan hin shakkisiisu. Sabni Waaqayyoo yeroohar�aa jiranis, walga�iiwwan gurguddaa godhachuufwaggaatti si�a sadii walitti qabamu. Walga�iiwwangurguddaan kanaan dura godhaman, jaarmiyaanYihowaa inni lafarraa guyyoota gara dhumaa kanattiguddina ajaa�ibsiisaa ta�e akka argisiisu godhaniiru.Walga�iiwwan kana keessaa tokko tokko kaasuudhaanwantoota isaan ittiin yaadataman haa ilaallu.

geggeeffamaa ture. Kanaaf, Masaraan Eegumsaa ji�a sana kees-sa ba�e namoonni dhugaa baratan hundi qayyabannaa ka-narratti akka hirmaatan afeereera. Akkasumas obboleessigeggeessu sirriitti dubbisuu kan danda�u ta�uu akka qabu ib-seera. Obboleessi kun hima tokko erga dubbisee booda yaa-da akka irratti kennan godha ture. Tokkoon tokkoon himakeeyyata sana keessa jiranii dubbisee erga irratti mari�ataniibooda, caqasoota achirratti argaman dubbisa. Yommuu bo-qonnicha xumuran, namoonni qayyabannaa sanaarratti ar-gaman hundi barumsa boqonnicharraa argatan gabaabsaniiibsu.

14 Maqaan walga�ii kanaa si�a baay�ee jijjiirameera. Ye-roo tokko Beriyaan Sarkilsi foor Baayibil Istadii jedhamaakan ture si�a ta�u, maqaa namoota Beriyaa jaarraa jalqabaattiCaaffata Qulqullaa�oo qoraa turanirraa kan fudhatamedha.(HoE. 17:11) Yeroo booda maqaansaa Qayyabannaa Kitaa-

1931: Kolombos, OhaayooYeroo kanatti maqaa Dhugaa Baatota Yihowaa je-dhuun waamamuu eegalle.

1935: Waashingitan, Dii.Sii.‘Tuutni sonaan baay�een’ Mul�ata 7:9rratti caqasamanbarabaraaf lafarra akka jiraatan yeroo jalqabaatiif ib-same.

1942: Walga�ii Guddaa, ‘Walga�ii Ti�ookraasiiAddunyaa Haaraa’ jedhamuufi addunyaa marattimagaalota 85 keessatti geggeeffameHaasaan mataduree, “Nagaan Itti Fufuu Danda�aa?”jedhu qabu, Waraana Addunyaa Lammaffaa boodacarraa bal�aan namoota Mootummaa Waaqayyootiifbulan itti sassaaban akka jiraatu ibsuudhaan raajiinMul�ata boqonnaa 17rratti ibsame ifa akka ta�ugodheera.

1950: Walga�ii Guddaa, ‘GuddinaTi�ookraasii’ jedhamuMacaafni Qulqulluun Hiika Addunyaa Haaraa Afaan Giriikiiyeroo kanatti ba�e.

1958: Walga�ii Biyyoolessaa, ‘FedhaWaaqayyoo’ jedhamuWalga�iin kun walga�ii biyyoolessaa magaalaa tokkokeessatti godhaman hunda kan caalu ture; namoonnibiyyoota 123 keessaa dhufaniifi 250,000 ol ta�an NiiwuYoorkitti walitti qabamaniiru.

1961: Walga�ii Guddaa, ‘WaaqeffattootaGurmaa�an’ jedhamuGuutummaan Macaafa Qulqulluu Hiika Addunyaa Haaraajildii tokkoon maxxanfamee ba�e.

1992: Walga�ii Guddaa, “Ibsitoota Ifaa” jedhamuWalga�iin kun walga�ii biyyoolessaa seenaa DhugaaBaatota Yihowaa keessatti yeroo bulchiinsa SooviyeetYuuniyeenitti yeroo jalqabaatiif biyya Raashiyaa, ma-gaalaa Seenti Piitisbargi keessatti geggeeffamedha.

1993: Walga�ii Guddaa, “Waaqayyorraa Barachuu”jedhamuufi Kiyeev, Yuukreenitti GeggeeffameYeroo kanatti walga�ii si�a tokko geggeeffame qofarrattinamoonni 7,402 cuuphamaniiru.

2011: Walga�ii Guddaa, “MootummaanWaaqayyoo Haa Dhufu!” jedhamuFakkii Daani�el boqonnaa 2rratti ibsame ilaalchisee hu-bannaan qabnu ni sirreeffame. Miilli fakkichaa innimakaa supheefi sibiilaa ta�e Angiloo Ameerikaa isheeMootummaa Addunyaa taate kan argisiisu akka ta�eefiMootummaan Waaqayyoo dhufee fakkii fakkeenyaanibsame kana kan hurreessu utuma Mootummaan An-giloo Ameerikaa bulchaa jiruu akka ta�e hubanneerra.

2014: Walga�ii Guddaa, “Mootummaa WaaqayyooBarbaachuu Keessan Itti Fufaa!” jedhamuMootummaan Waaqayyoo samiirratti bulchuu ergaeegalee waggaa 100 akka guute ibsame.

baa Gumii jedhameera. Ammammoo Qayyabannaa MacaafaQulqulluu Gumii kan jedhamu si�a ta�u, gumiin tuuta tuu-taan hiramee mana dhuunfaatti walitti qabamuu mannaa,hundisaanii Galma Mootummaatti walitti qabamu. Waggoo-ta kurnan darbaniif, kitaabonniifi birooshuroonni addad-daa, akkasumas matadureewwan Masaraa Eegumsaa tokkotokkollee walga�ii kanarratti qayyabatamaniiru. Jalqabumaakaasee namoonni qayyabannaa kanarratti argaman hundiyaada kennuudhaan akka irratti hirmaatan ni jajjabeeffa-mu turan. Walga�iin kun beekumsa Macaafa Qulqulluu kee-nya akka nuuf guddise hin shakkisiisu. Yeroo hundumaawalga�ii kanaaf qophaa�uudhaan hamma dandeettii keessaniihirmaannaa ni gootuu?

15 Mana Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasii. Obbolees-si keenya Keerii Baarbar, inni bara 1942tti waajjira muum-mee Biruukiliin, Niiwu Yoorki keessatti tajaajilaa ture, haala

199

15. Manni Barumsaa Tajaa-jila Ti�ookraasii kan hun-deeffame maaliif ture?

sny55For Replacement Only

(When linked Scale�Proportional)

SABNI Yihowaa, waa�ee Yihowaa faarfachuufi isaaf faarfachuu-dhaan isaaf amanamoo akka ta�an ibsu. Fakkeenyaaf, YihowaanGalaana Diimaa biratti saba Israa�eliin harka warra Gibxii jalaaennaa baasetti, faarfannaa namatti tolu faarfachuudhaan gala-teeffannaafi dinqisiifannaa isaaf qaban ibsaniiru. (Bau. 15:1-21)Yeroo booda, faarfannaan waaqeffannaa mana qulqullummaattiYihowaadhaaf dhihaatu keessatti iddoo akka qabaatu godhame.(1 Sen. 23:4, 5; 25:7) Jaarraa jalqabaa keessa, Yesusiifi bartoonni-saa faarfannaa galataa faarfachuudhaan miira Yihowaadhaaf qa-ban ibsaniiru.—Mat. 26:30; Efe. 5:19.Yeroo Raasiliifi hiriyoonnisaa dhugaa qorachuu jalqabanittis, waa-qeffannaa Yihowaadhaaf dhiheessinu keessatti faarfannaa addad-daatti fayyadamaa turreerra. Masaraan Eegumsaa Guraandhala 15,1896, barbaachisummaa faarfannaa yommuu ibsu, “Faarfannaandhugaadhaaf faarfatamu, dhugaan salphaatti garaa namootaakeessa akka seenu godha” jedheera.

‘DHUGAADHAAFFAARFACHUU’

1879

1896

1905

1928

1890

1900

1925

1944 1950 1966 1984 YEROOAMMAA

yeroo sanaa yaadachuudhaan akkas jedheera: “Guraandha-la 16, 1942tti, Wiixata galgala obboloonni dhiiraa miseenso-ta maatii Bet�el ta�an hundi, walga�ii yeroo booda Mana Ba-rumsaa Tajaajila Ti�ookraasii jedhamerratti hirmaachuuf akkagalmeeffaman afeeraman.” Obboleessi keenya Baarbar, yeroobooda miseensa Qaama Olaanaa kan ta�e yommuu ta�u, man-ni barumsaa kun “karaa guddaa Yihowaan yeroo har�aa saba-saa itti leenjisu” akka ta�e ibseera. Leenjiin bara 1943 eegaleemana barumsaa kanarratti kennamu, obboloonni hedduundandeettii barsiisuusaanii akka fooyyeffatan kan gargaare si�ata�u, buukleetiin Koorsi in Ti�ookraatiik Ministirii jedhamu yeroobooda gumiiwwan addunyaa maratti argamaniif akka raabsa-mu godhameera. Masaraan Eegumsaa Waxabajjii 1, 1943, Man-ni Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasii, sabni Waaqayyoo “waa�eeMootummichaa sirriitti dhugaa ba�uuf akka of leenjisan” gar-gaaruuf kan qophaa�e ta�uusaa ibseera.—2 Xim. 2:15.

16 Obboloonni hedduun, jalqabarratti dhaggeeffattootahedduu fuuldura dhaabatanii dubbachuun itti ulfaatee ture.Obboleessi keenya Kilaayitan Wuudwoorzi, inni abbaansaabara 1918tti obboleessa keenya Raazarfordiifi obboloota kaa-nii wajjin hidhamee ture, bara 1943tti yeroo jalqabaatiifmana barumsaa kanarratti hirmaachuu yommuu eegale mii-ra isatti dhaga�amee ture ibseera. Akkas jedheera: “Haasaadhiheessuun baay�ee natti ulfaata ture. Arrabnikoo ni xaxa-ma, afaankoo ni goggoga, akkasumas sagaleenkoo si�a tokkofurdatee si�a tokkommoo qal�ata ture.” Haata�u malee dan-deettiin obboleessa kanaa yeroo booda kan fooyya�e si�a ta�u,haasaawwan hedduus dhiheesseera. Manni barumsaa kundandeettii barsiisuu qofa utuu hin ta�in, gad of deebisuufi Yi-howaatti amanamuun barbaachisaa akka ta�e isa hubachii-seera. Obboleessi keenya Kilaayitan itti dabaluudhaan akkasjedheera: “Namni haasaa dhiheessu jiraachuunsaa qofti ga�aaakka hin taane hubadheera. Kanaa mannaa, sirriitti yoo qo-phaa�eefi Yihowaatti yoo amaname, haasaa namatti toluufibarumsa irraa argatan dhiheessuu danda�a.”

17 Bara 1959tti, obboleettonnis mana barumsaa kanarrat-ti akka hirmaatan afeeraman. Obboleettiin Idnaa Baayuwaarjedhamtu, yeroo beeksisni walga�ii isheen irratti hirmaat-te tokkorratti itti himame yaadachuudhaan akkas jetteetti:“Obboleettonni hundi hammam akka gammadan nan yaa-dadha. Amma carraan obboleettonni qaban bal�ateera.” Wag-goota kana keessatti obboloonniifi obboleettonni hedduun,carraa Mana Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasiirratti hirmaa-chuufi Yihowaa irraa barachuuf argatanitti fayyadamaniiru.Yeroo ammaattis leenjii akkasii walga�ii torban gidduutti go-dhamurraa argachuu keenya itti fufna.—Isaayaas 54:13 dub-bisi.


16, 17. Manni BarumsaaTajaajila Ti�ookraasii ogum-maa barsiisuu qofa namaafargamsiisa turee? Ibsi.

18, 19. (a) Yeroo ammaattiqajeelfamni Tajaajila kee-nya raawwachuuf nu gar-gaaru kan nuu kennamuakkamitti? (b) Walga�iirrattikan faarfannu maaliifi?(Saanduqa “DhugaadhaafFaarfachuu” jedhu ilaali.)

Kiristiyaanonni Dh.K.B. jaarraajalqabaatii kaasee, AyyaanaYaadannoo du�a Yesuskabajuuf waggaa waggaadhaanwalitti qabamaa turaniiru(Keeyyata 20 ilaali)

18 Walga�ii Tajaajilaa. Jalqaba bara 1919tti, tajaajila dirreegurmeessuuf walga�iin addaddaa ni godhama ture. Walga�iikanarratti kan argaman namoota gumii keessatti argamanhunda utuu hin ta�in, obboloota barreeffamoota raabsuur-ratti hirmaatan qofa ture. Bara 1923 keessa, Walga�iin Ta-jaajilaa ji�atti si�a tokko geggeeffamaa kan ture si�a ta�u,obboloonni gumii keessa jiran hundi irratti argamu turan.Bara 1928tti, gumiiwwan hundi Walga�ii Tajaajilaa torbantorbaniin akka godhatan kan jajjabeeffaman si�a ta�u, bara1935ttimmoo, Masaraan Eegumsaa gumiiwwan Walga�ii Tajaa-jilaa godhatan hundi qajeelfama barreeffama Daayireektara(yeroo booda Infoormaant jedhamee ture; achii boodammooTajaajila Mootummaa jedhama ture) jedhamurratti ba�u akkahordofan itti himame. Walga�iin kun, yeroo dhihoodhaa asit-ti sagantaa dhaabbataa gumii hunda fayyadu ta�eera.

19 Yeroo har�aa walga�ii torban gidduutti godhannurraaqajeelfama hojii lallabaa keenya raawwachuuf nu gargaa-ru arganna. (Mat. 10:5-13) Barreeffama qo�annaa walga�ii fu-dhachuu jalqabdeetta yoo ta�e, barreeffamicha qayyabachuu-dhaan yaadawwan achirratti caqasaman tajaajilarratti ittifayyadamuuf carraaqqii ni gootaa?

Walga�ii Baay�ee Barbaachisaa Ta�eefiWaggaatti Geggeeffamu

20 Yesus hamma inni deebi�ee dhufutti yaadannoo du�a-saa akka kabajan duuka buutotasaa ajajeera. Akkuma Ayyaa-na Faasikaa, Ayyaanni Yaadannoo du�a Yesusis waggaatti si�atokko kabajama. (1 Qor. 11:23-26) Namoonni miliyoonaanlakkaa�aman waggaa waggaadhaan ayyaana kanarratti ni ar-gamu. Ayyaanni kun dibamtoonni mirga Mootummaa Waa-qayyoo akka dhaalaniif isaaniif kenname isaan yaadachiisa.(Rom. 8:17) Hoolonni kan biraanimmoo, carraa Mootii Moo-tummaa Waaqayyootiif kabaja guddaa itti kennan akka ar-gatan godha.—Yoh. 10:16.

21 Obboleessi keenya Raasiliifi hiriyoonnisaa, Ayyaana Ir-baata Gooftaa kabajuun barbaachisaa akka ta�eefi ayyaannikunimmoo waggaatti si�a tokko kabajamuu akka qabu hu-batanii turan. Masaraan Eegumsaa Ebla 1880 akkas jedhee-ra: “Obboloota as magaalaa Piitisbargitti argamnu keessaabaay�een keenya waggoota hedduudhaaf . . . Faasikaa [Ay-yaana Yaadannoo] kabajaa, maxinoofi wayinii fooniifi dhiigaGooftaa keenyaa argisiisu nyaachaa, akkasumas dhugaa tur-reerra.” Achiis Ayyaana Yaadannoo ilaalchisee walga�iiwwangurguddaan geggeeffamaniiru. Lakkoofsi namoota walga�iiw-wan akkasiirratti argamanii yeroo jalqabaatiif kan galmeef-fame bara 1889tti ture; yeroo kanatti namoonni 225 kan ar-gaman si�a ta�u, 22 cuuphamaniiru.


20-22. (a) Ayyaana Yaa-dannoo du�a Yesus kan ka-bajnu maaliifi? (b) AyyaanaYaadannoorratti waggaawaggaadhaan argamuunkeessan faayidaa akkamiiisiniif argamsiisa?

22 Yeroo har�aa, Ayyaana Yaadannoo akka walga�iiwwangurguddaatti kan hin ilaalle ta�us, hawaasa akkamii keessay-yuu yoo jiraanne, namoonni Galma Mootummaatti ykn bak-ka kireeffannetti argamuudhaan ayyaana kana nu faana akkakabajan ni afeerra. Bara 2013tti, namoonni miliyoona 19 olta�an Ayyaana Yaadannoorratti argamaniiru. Ayyaana kanar-ratti argamuu qofa utuu hin ta�in, namoonni kaan guyyaaadda ta�e kanatti nu faana ayyaanicharratti akka argamanafeeruufis mirga guddaa arganneerra! Waggaa waggaadhaannamoonni Ayyaana Yaadannoo kanarratti akka argamaniifhamma isiniif danda�ame ni afeertuu?

Ilaalchi Nuti Qabnu Maal Argisiisa?23 Tajaajiltoonni Yihowaa amanamoo ta�an, qajeelfama

akka walitti qabamaniif isaaniif kenname akka ba�aatti hinilaalan. (Ibr. 10:24, 25; 1 Yoh. 5:3) Fakkeenyaaf Daawit Moo-tichi, waaqeffannaadhaaf jecha mana Yihowaa deemuu nijaallata ture. (Far. 27:4) Keessumaa namoota Waaqayyoonjaallatanii wajjin bakka kanatti argamuun isatti tola ture.(Far. 35:18) Mee fakkeenya Yesusirrattis yaadaa! Yommuuijoollee turettillee, mana waaqeffannaa Abbaasaa dhaquuf fe-dhii guddaa qaba ture.—Luq. 2:41-49.

24 Walga�iirratti ennaa hirmaannu, Yihowaa akka jaallan-nu, akkasumas obboloota keenya jajjabeessuufi MootummaaWaaqayyootiif bitamuu kan qabnu akkamitti akka ta�e ba-ruuf fedhii guddaa akka qabnu argisiisna. Barumsa akkasiikan argannummoo, walga�iiwwan gumii, walga�iiwwan aanaa-fi walga�iiwwan naannoorrattidha. Akkasumas, walga�iiwwankeenya dandeettiifi jabina hojii Mootummaan Waaqayyoo ye-roo har�aatti hojjechaa jirurratti, jechuunis namoonni bartoo-ta Yesus Kiristos akka ta�an gochuufi isaan leenjisuurratti hir-maachuuf nu dandeessisu nuuf kennu. (Maatewos 28:19, 20dubbisi.) Wal faana walga�iirratti argamuuf fedhii guddaa qa-baachuun keenya Mootummaan Waaqayyoo hammam akkanuuf dhugoome akka argisiisu hin shakkisiisu. Yeroo hundu-maa walga�ii keenyaaf bakka guddaa haa kenninu!


ˇ Walitti kan qabamnu maaliifi?ˇ Walga�iiwwan addaddaa nuti geggeeffannu ilaalchisee

maaltu isinitti dhaga�ama?ˇ Ilaalchi gumiidhaaf qabdan waa�ee keessan maal

argisiisa? Ibsi.

Walga�iirrattiargamuuf fedhiiqabaachuunkeenyaMootummaanWaaqayyoohammam akkanuuf dhugoomekan argisiisudha


23. Walitti qabamuukeenya ilaalchisee maaltuisinitti dhaga�ama?24. Walga�iirratti yommuuargamnu, carraawwanakkamii arganna?

YESUS gara waggaa lamaatiif guutummaa biyya Galiilaat-ti lallabeera. (Maatewos 9:35-38 dubbisi.) Magaalotaafimandaroota hedduu, akkasumas manneen sagadaa kees-satti misiraachoo Mootummichaa lallabeera. Bakka innilallabe hundatti namoonni hedduun isa dhaggeeffachuufisa duukaa bu�aniiru. Kanaan kan ka�es Yesus, ‘midhaansassaabamu baay�ee, hojjettoonni garuu’ muraasa akkata�an dubbateera.

2 Yesus hojiin lallabaa bal�inaan akka geggeeffamuuf qo-phii godhee ture. Akkamitti? Ergamoonnisaa 12n ‘Moo-tummaa Waaqayyoo akka labsaniif ’ isaan erguudhaanture. (Luq. 9:1, 2) Ergamoonnisaa hojii kana akkamittiakka raawwatan gaaffii isaanitti ta�uu hin oolu. Tajaaji-laaf isaan erguusaa dura jaalalaan kaka�ee wanta Abbaan-saa inni samii kenneefii ture, jechuunis leenjii isaaniif ken-neera.

3 Kanaa wajjin haala wal qabateen gaaffiiwwan armaangadii ni ka�u: Yesus Abbaasaarraa leenjii akkamii argateeture? Yesus ergamootasaatiif leenjii akkamii kenne? Yeroohar�aattoo Masiihii inni Mootii ta�e duuka buutonnisaa ta-jaajilasaanii akka raawwataniif isaan leenjisaa jiraa? Taa-naan akkamitti?

‘Isa Abbaan Na Barsiisen Dubbadha’4 Yesus Abbaasaarraa akka barate ifatti dubbateera. La-

farratti tajaajilaa yeroo turetti, ‘Isa abbaan na barsiisendubbadha’ jedheera. (Yoh. 8:28) Yesus kan barate yoomii-fi eessattidha? Leenjii argachuu kan eegale tokkicha IlmaWaaqayyoo ta�ee erga uumamee utuu baay�ee hin turinta�uu hin oolu. (Qol. 1:15) Abbaasaa isa “Barsiisaa” Guddi-cha ta�eefi samiirra jiruu wajjin waggoota hammana hinjedhamneef yommuu turetti, isa dhaggeeffachaafi wantainni godhu ilaalaa ture. (Isa. 30:20) Kanaaf, Ilmi amala,

17TajaajiltootaMootummichaaLeenjisuu


Manneen barnootaati�ookraasii tajaajiltoonniMootummichaa ittigaafatamummaasaaniiakka raawwatanakkamitti akka isaanqopheessan ilaalla

TA JAA J I LTOOTA MOOTUMMICHAA LEENJ I SUU 205

1-3. Yesus hojii lallabaakan babal�ise akkamitti?Kunoo gaaffiiwwan akka-mii kaasa?4. Yesus Abbaasaarraa kanbarate yoomiifi eessatti?

hojiifi kaayyoo Abbaasaa ilaalchisee beekumsa guddaa ar-gateera.

5 Yommuu yeroonsaa ga�uttimmoo Yihowaan tajaajila Il-misaa gara fuulduraatti lafarratti raawwatu ilaalchisee isabarsiiseera. Raajii walitti dhufeenya Barsiisaa Guddichaafitokkicha Ilmasaa gidduu ture ibsu tokko mee haa ilaallu.(Isaayaas 50:4, 5 dubbisi.) Raajiin kun Yihowaan ‘ganamaganama’ Ilmasaa akka ‘dammaqsu’ dubbata. Yaadni fakkee-nyaan ibsame kun barsiisaa barataasaa barsiisuuf ganamabariidhaan isa kaasu kan nu yaadachiisudha. Kitaabni Ma-caafa Qulqulluurratti ibsa kennu tokko, ‘Akka fakkeenyaat-ti Yihowaan tajaajilaasaa mana barumsaatti geessuudhaanwanta inni lallabuufi akkamitti akka lallabu isa barsiiseera’jechuudhaan addeesseera. Yihowaan “mana barumsaa” sa-miirra jiru sana keessatti ‘wanta Ilmisaa dubbatu’ isa bar-siiseera. (Yoh. 12:49) Kana malees Abbaan, Ilmisaa akkamit-ti barsiisuu akka qabu qajeelfama isaaf kenneera.[1] Yesusleenjii argate kana yommuu lafarra turetti tajaajilasaa raaw-wachuuf qofa utuu hin ta�in, duuka buutonnisaa tajaajila-saanii raawwachuu akka danda�aniif isaan leenjisuufis ittifayyadameera.

6 Akkuma olitti caqasame Yesus ergamootasaatiif leen-jii akkamii kenne? Maatewos boqonnaa 10rraa akka huban-nutti tajaajilaa wajjin haala wal qabateen qajeelfama ifata�e armaan gadii isaaniif kenneera. Fakkeenyaaf, eessattiakka lallaban (lakkoofsa 5, 6), ergaa akkamii akka lallaban(lakkoofsa 7), Yihowaatti amanamuunsaanii barbaachisaata�uusaa (lakkoofsa 9, 10), namoota akkamitti haasofsiisuuakka qaban (lakkoofsa 11-13), namoonni yommuu isaandhaga�uu didanitti maal gochuu akka qaban (lakkoofsa 14,15) akkasumas, yommuu ari�atamni isaanirra ga�u maalgochuu akka qaban (lakkoofsa 16-23) isaan leenjiseera.[2]Leenjiin Yesus ergamootasaatiif kenne, Dh.K.B. jaarraa jal-qabaatti misiraachicha lallabuuf isaan hidhachiiseera.

7 Haalli yeroo har�aa jiruhoo maal fakkaata? Yesus inniMootii Mootummaa Waaqayyoo ta�e, ‘saba hundumaattidhugaa akka ba�amuuf, wangeela mootummaa guutum-maa biyya lafaatti akka lallabaniif ’ duuka buutotasaatiifitti gaafatamummaa guddaa kenneera. (Mat. 24:14) Mooti-chi hojii baay�ee barbaachisaa ta�e kana akka raawwannuufnu leenjiseeraa? Eeyyee, akka gaariitti nu leenjiseera! Moo-tichi samiirra taa�ee duuka buutonnisaa namoota gumii-dhaa ala jiraniif akka lallaban, akkasumas leenjii itti gaafa-tamummaa addaa gumii keessaa qaban raawwachuuf isaandandeessisu kenneera.

[1]Akkamitti akka barsiisu ilaalchiseeAbbaan Ilma akka barsiise akkamittibeekna? Mee yaada armaan gadiirrattixiinxalaa: Yesus yommuu barsiisaaturetti fakkeenyota hedduutti fayyada-muunsaa, raajiin utuu inni hin dhalatinjaarraa hedduu dura barreeffame raaw-wiisaa akka argatu godheera. (Far.78:2; Mat. 13:34, 35) Kanarraa huba-chuu akka dandeenyutti, Yihowaa innimadda raajii kanaa ta�e, Ilmisaa fakkee-nyatti fayyadamee akka barsiisu beekature.—2 Xim. 3:16, 17.

[2] Yesus ji�oota muraasa booda erga-mootasaa ‘lama lamaan ramadee’ akkalallabaniif ergee ture. Leenjiis isaaniifkenneera.—Luq. 10:1-16.


MIILJALEE

5. Tajaajila inni lafarrattiraawwatu ilaalchisee Ab-baan Ilmasaatiif qajeelfamaakkamii kenne?6, 7. (a) Yesus bartoota-saatiif leenjii akkamii ken-ne? Kunoo hojii kamiifisaan qopheesse? (b) Yesusduuka buutonnisaa barakeenyatti argaman leenjiiakkamii akka argatan mir-kaneesseera?

Tajaajiltoonni Waaqayyoo LabsitootaWangeelaa Akka Ta�an Leenjisuu

8 Jaarmiyaan Yihowaa walga�iiwwan gurguddaafi kutaaWalga�ii Tajaajilaa walga�ii gumiirratti dhihaatuun sabaWaaqayyoo leenjisaa tureera. Haata�u malee, bara 1940niikaasee obboloonni waajjira muummee keessatti adda du-rummaadhaan hojjetan, manneen barnootaa addaddaahundeessuudhaan leenjii kennuuf qophii gochuu jalqaban.

9 Mana Barumsaa Tajaajila Ti�ookraasii. Boqonnaa dar-berratti akkuma ilaalle manni barumsaa kun bara 1943ttihundeeffame. Kaayyoon mana barumsaa kanaa barattoon-ni walga�iiwwan gumiirratti kutaa gaarii akka dhiheessanleenjisuu qofa turee? Matumaa! Kaayyoon mana barumsi-chaa inni guddaan, sabni Waaqayyoo dandeettii dub-bachuusaaniitti fayyadamuudhaan tajaajilarratti Yihowaaakka jajatan isaan leenjisuu ture. (Far. 150:6) Manni ba-rumsaa kun, obboloonni mana barumsichaarratti hirmaa-tan hundi tajaajiltoota Mootummichaa bu�a qabeessa ta�anakka ta�an isaan qopheesseera. Amma leenjiin akkanaa kunkaraa walga�ii torban gidduutti godhamuu kennama.

10 Mana Barumsaa Macaafa Qulqulluu Giil�aad. Mannibarumsaa kun Wiixata, Guraandhala 1, 1943tti hundeeffa-me. Manni barumsaa kun kan hundeeffame qajeelchitoon-niifi tajaajiltoonni yeroo guutuu misiyoonii ta�uudhaanaddunyaa maratti akka tajaajilan leenjisuuf ture. Haata�umalee, Onkoloolessa 2011 kaasee obboloonni tajaajila ye-roo guutuu addaa keessa jiran, jechuunis qajeelchitoon-ni addaa, daawwattoonni olaanaaniifi haadhotiin manaa-saanii, miseensonni maatii Bet�eliifi misiyoononni kanaandura mana barumsichaa galanii hin baranne qofti akkaleenji�an godhame.

11 Kaayyoon Mana Barumsaa Giil�aad maalidha? Obbo-leessi waggaa hedduudhaaf mana barumsaa kanatti barsii-se tokko akkas jechuudhaan deebii kenneera: “BarattoonniDubbii Waaqayyoo gad fageenyaan qoruudhaan amantii-saanii akka cimsatan, akkasumas amala rakkina itti gaa-fatamummaasaanii yommuu raawwatan isaan mudatumo�uuf isaan fayyadu akka horatan gargaaruufidha. Kanamalees, kaayyoon mana barumsichaa inni bu�uuraa barat-toonni hojii wangeelaatiif fedhii guddaa akka qabaatangargaaruudha.”—Efe. 4:11.

12 Manni Barumsaa Giil�aad hojii lallabaa addunyaa ma-ratti geggeeffamuuf gumaacha akkamii godheera? Bara1943 kaasee obboloonni 8,500 ol ta�an mana barumsaakana galanii kan leenji�an yommuu ta�u,[3] misiyoononni

[3] Barattoonni tokko tokko ManaBarumsaa Giil�aadirratti si�a tokkoo olhirmaataniiru.


MIILJALEE

8, 9. (a) Kaayyoon ManaBarumsaa Tajaajila Ti�ook-raasii inni guddaan maalture? (b) Walga�iin torbangidduutti godhamu tajaaji-la keessanirratti milkaa�inaakka argattan kan isin gar-gaare akkamitti?10, 11. Yeroo ammaatti,Mana Barumsaa Giil�aadir-ratti kan hirmaatan ee-nyufa�i? Kaayyoon manabarumsaa kanaahoo maali-dha?12, 13. Manni BarumsaaGiil�aad hojii lallabaa addu-nyaa maratti geggeeffa-muuf gumaacha akkamiigodheera? Fakkeenyakenni.

Giil�aaditti leenji�an kunis addunyaa maratti biyyoota 170ol ta�an keessatti ramadamanii tajaajilaniiru. Misiyoononnileenjii argatanitti akka gaariitti kan fayyadaman yommuuta�u, tajaajilarrattis ta�e obboloota kaan leenjisuurratti fak-keenya gaarii ta�aniiru. Misiyoononni biyya babal�istoonniMootummichaa qubaan lakkaa�aman jiranitti ykn sirumaahin jirretti hojichi akka babal�atu godhaniiru.

13 Mee wanta Jaappaanitti ta�e akka fakkeenyaatti haailaallu. Hojiin lallabaa biyya kanatti geggeeffamaa ture ye-roo Waraana Addunyaa Lammaffaatti guutummaatti dhaa-batee ture jechuun ni danda�ama. Hagayya 1949tti babal�is-toonni Jaappaan keessa turan kudhan hin caalan turan.Haata�u malee, dhuma waggaa sanaatti misiyoononniGiili�aaditti leenji�an 13 biyyichatti dammaqinaan lallabuufdeemanii turan. Dabalataanis misiyoononni hedduun biy-yicha seenan. Jalqabarratti magaalota gurguddaarratti kanxiyyeeffatan yommuu ta�u, boodas gara magaalota kaaniideemuu eegalan. Misiyoononni kun barattoonnisaaniis ta�eobboloonni kaan qajeelchitoota akka ta�an baay�ee jajjabees-su turan. Hinaaffaan misiyoononni kun argisiisan eebbaguddaa argamsiiseera. Yeroo har�aa Jaappaan keessa labsi-toonni Mootummichaa 216,000 ol ta�an kan jiran yommuuta�u, isaan keessaa garri parsantii 40 qajeelchitootadha![4]

14 Manneen barnootaa ti�ookraasii kaan. Manni Ba-rumsaa Qajeelchitootaa, Manni Barumsaa Macaafa Qul-qulluu Hiriyoota Gaa�elaafi Manni Barumsaa Macaafa Qul-qulluu Obboloota Qeentee, warri achitti leenji�an karaahafuuraa akka guddataniifi wangeela labsuurratti hinaaf-faadhaan akka hirmaatan isaan gargaareera.[5] Manneenbarnootaa ti�ookraasii kun hundi, Mootiin keenya duukabuutonnisaa tajaajilasaanii akka raawwataniif akka gaariit-ti isaan qopheessaa akka jiru kan argisiisanidha.—2 Xim.4:5.

Itti Gaafatamummaa Addaa Isaaniif KennamuAkka Raawwataniif Obboloota Leenjisuu

15 Raajii Isaayaas, isa Yesus Waaqayyorraa akka bara-te ibsu yaadadhaa. Ilmi kun “mana barumsaa” samiirrajiru sana keessatti ‘warra dadhabanitti dubbii barbaachi-su dubbatee akkamitti akka isaan jajjabeessu’ barateera.(Isa. 50:4) Lafarra yommuu turetti namoonni ‘dhama�a-nii dadhabaniifi ba�aan isaanitti ulfaate’ garasaa dhaqaniiboqonnaa akka argatan gochuudhaan barumsa samiirrat-ti barate hojiirra oolcheera. (Mat. 11:28-30) Dhiironni ittigaafatamummaan kennameefis fakkeenya Yesus hordofuu-

[4] Misiyoonota Giil�aaditti leenji�uu-dhaan hojii lallabaa addunyaa marattiraawwatamurratti bu�aa gaarii argam-siisan ilaalchisee odeeffannoo bal�aaargachuuf, kitaaba Dhugaa Baatota Yiho-waa—Labsitoota Mootummichaa Ta�anjedhamu boqonnaa 23 ilaali. (Ingiliffa)

[5] Manni Barumsaa Hiriyoota Gaa�e-laafi Manni Barumsaa ObbolootaQeentee, Mana Barumsaa LabsitootaWangeela Mootummichaatiin bakkabuufamaniiru.


MIILJALEE

14. Manneen barnootaaTi�ookraasii maal mirka-neessu? (Saanduqa “Man-neen Barnootaa Tajaajil-toota MootummichaaLeenjisan” jedhuufi fuu-la 212rratti argamus ilaali.)15. Obboloonni itti gaafa-tamummaa qaban gamakamiin fakkeenya Yesushordofuu barbaadu?

dhaan obbolootasaaniitiif madda jajjabinaa ta�uu barbaa-du. Gama kanaanis obboloonni ga�umsa qaban warra hi-dhata amantiisaanii ta�an jajjabeessuudhaan bu�a qabeeyyiiakka ta�an gargaaruuf manneen barnootaa addaddaa hun-deeffamaniiru.

16 Mana Barumsaa Tajaajila Mootummaa. Manni ba-rumsaa kun kan eegale Bitootessa 9, 1959, Saawuz Laan-siingi, Niiwu Yoorkitti ture. Daawwattoonni olaanaanii-fi tajaajiltoonni gumii (yeroo ammaa qindeessaa qaamajaarsolii jedhamu) leenjii ji�a tokkoof kennamurratti akkahirmaatan afeeramu turan. Yeroo boodas leenjiin manabarumsaa kanatti kennamu Ingiliffarraa gara afaanota kaa-niitti kan hiikame yommuu ta�u, suuta suuta obboloo-ta addunyaa maratti argaman leenjisuu jalqabe.[6]

17 Kaayyoo Mana Barumsaa Tajaajila Mootummaa ilaal-chisee Kitaabni Waggaa Dhugaa Baatota Yihowaa 1962 (Ingilif-fa) akkas jedheera: “Addunyaa namoota hojiidhaan mud-damaniin guutame kana keessatti, ilaaltonni olaanaan

[6] Yeroo ammaa Mana BarumsaaTajaajila Mootummaarratti kan hir-maatan jaarsolii gumii hunda si�a ta�u,dheerinni leenjichaa haalasaarratti kanhundaa�eefi waggoota murtaa�an kees-satti kan kennamudha. Bara 1984kaasee, manni barumsaa kun tajaajil-toota gumiitiifis leenjii kennaa jira.

Obboleessi keenyaLooyid Baar, JaappaanittiMana Barumsaa TajaajilaMootummaarratti yommuubarsiisu, bara 1970


MIILJALEE

16, 17. Kaayyoon Mana Ba-rumsaa Tajaajila Mootum-maa maalidha? (Miiljaleesilaali.)

jaarmiyaa Yihowaa keessa jiran, obboloota gumii kees-satti argamaniif xiyyeeffannaa kennuu akka danda�a-niif jireenyasaanii karaa qindaa�ina qabuun geggeessuu kandanda�an ta�uu qabu. Yeroo kanatti garuu gumicha gargaa-ruuf jecha itti gaafatamummaa maatii keessatti qaban da-gachuu hin qaban. Kanaa mannaa, ilaalcha madaalliisaaeege qabaachuu qabu. Tajaajiltoonni gumii (qindeessitoo-ta qaama jaarsolii) gumiiwwan addunyaa maratti argamankeessa jiran, Mana Barumsaa Tajaajila Mootummaarrattihirmaachuudhaan wanta ilaaltuun olaanaan tokko raaw-wachuu qabu ilaalchisee ulaagaa Macaafni Qulqulluunibsu galmaan ga�uuf leenjii argachuu danda�uunsaanii eeb-ba guddaadha!”—1 Xim. 3:1-7; Tit. 1:5-9.

18 Sabni Waaqayyoo hundi Mana Barumsaa TajaajilaMootummaarraa faayidaa argataniiru. Akkamitti? Jaarso-liiniifi tajaajiltoonni gumii wanta mana barumsaa kanar-ratti baratan yommuu hojiirra oolchan, isaanis akkuma Ye-sus obbolootasaaniitiif madda jajjabinaa ta�u. Jaarsi ykntajaajilaan gumii tokko garaadhaa nu haasofsiisuunsaa, nu

Maalaawwiitti Manni Ba-rumsaa Leenjii Tajaajiltootaayeroo jalqabaatiif yommuukennamu, bara 2007


18. Sabni Waaqayyoo hun-di Mana Barumsaa Tajaaji-la Mootummaarraa kanfayyadaman akkamitti?

19. Manneen barnootaaKoreen Barumsaa olaan-tummaadhaan to�atu kaankamfa�i? Manneen barnoo-taa kunoo kan hundeeffa-man maaliifi?20. Yesus, hunda keenya‘Waaqayyotu barsiise’ je-chuudhaan dubbachuu kandanda�e maaliifi? Maal go-chuuf murteessitaniittu?

dhaggeeffachuunsaa ykn mana keenya dhufee nu gaafa-chuunsaa baay�ee nu hin jajjabeessuu? (1 Tas. 5:11) Dhii-ronni ga�umsa akkasii qaban gumiisaaniitiif eebba guddaaargamsiisu!

19 Manneen barnootaa ti�ookraasii kaan. Koreen Ba-rumsaa Qaama Olaanaa, manneen barnootaa obbolootajaarmiyicha keessatti itti gaafatamummaa qabaniif leenjiikennan garabiraas adda durummaadhaan ni to�ata. Man-neen barnootaa kun kan hundeeffaman, obboloonni ittigaafatamummaa qaban, keessumaa jaarsoliin gumii, daaw-wattoonni olaanaaniifi miseensonni Koree Waajjira Da-mee hojii hedduu isaanitti kenname karaa bu�a qabeessata�een raawwachuu akka danda�an gargaaruufidha. LeenjiinMacaafa Qulqulluurratti hundaa�ee kennamu, obboloonniofiisaaniitiif karaa hafuuraa akka jabaataniifi karra hoolo-taa Yihowaan adaraadhaan isaanitti kenne yommuu ku-nuunsan, seera bu�uuraa Macaafa Qulqulluu hojiirra ool-chuuf isaan gargaara.—1 Phe. 5:1-3.

20 Masiihii inni Mootii ta�e duuka buutonnisaa leen-jii gaarii akka argatan gochaa akka jiru ifadha. Leenjiinkun hundi sadarkaa sadarkaadhaan kan kennamu yom-muu ta�u, Yihowaan Ilmasaa leenjise, Ilmisaa immoo duukabuutotasaa leenjise. Kanaaf, Yesus hunda keenya ‘Waaqay-yotu barsiise’ jechuunsaa sirriidha. (Yoh. 6:45; Isa. 54:13)Leenjii Mootiin keenya nuu kennurraa faayidaa guutuu ar-gachuuf carraaqqii haa goonu! Akkasumas, kaayyoon leen-jii kanaa inni guddaan, karaa hafuuraa jabaachuudhaan ta-jaajila keenya guutummaatti raawwachuu akka dandeenyunu gargaaruu akka ta�e haa yaadannu!


ˇ Yesus Abbaasaarraa leenjii akkamii argate?

ˇ Mootichi duuka buutonnisaa labsitoota wangeelaa akka ta�ankan leenjise akkamitti?

ˇ Obboloonni ga�umsa qaban leenjii itti gaafatamummaasaaniiraawwachuuf isaan gargaaru kan argatan akkamitti?

ˇ Leenjii Mootichi kennu akka dinqisiifattan argisiisuu kandandeessan akkamitti?


WALGA�II JIREENYAA FI TAJAAJILAKIRISTIYAANAAKaayyoo: Babal�istoonni misiraachicha karaa bu�a qa-beessa ta�een akka lallabaniifi barsiisan gargaaruu.Yeroo: Itti fufiinsa kan qabu.

Bakka: Galma Mootummaa.Kan irratti hirmaatan: Namoonni yeroo hunda gu-miirratti argaman, barumsa Macaafni Qulqulluunbarsiisu fudhataniifi akka Kiristiyaana tokkorraa bar-baadamutti jiraatan irratti hirmaachuu danda�u.Mana barumsaa kanarratti hirmaachuu yoo barbaad-de, ilaaltuu olaanaa Walga�ii Jireenyaa fi Tajaajila Ki-ristiyaanaa haasofsiisi.

Faayidaa argamu: Walga�iin torban gidduutti godha-mu, odeeffannoo tokkorratti qorannoo gochuudhaankaraa amansiisaa ta�een dhiheessuu akka dandeenyu,akkasumas fedha hafuuraa keenyarratti qofa utuu hinta�in, namoota kaan dhaggeeffachuudhaan karaa ha-fuuraa wanta isaan barbaachisurratti xiyyeeffachuuakka dandeenyu nu barsiisa.”Arnee inni waggaa hedduudhaaf daawwataa olaanaata�ee tajaajiles akkas jedheera: “Giingee kanan ture ta�uu-koorrayyuu fuulleetti namootaa wajjin dubbachuun na sodaa-

chisa ture. [Walga�iin] kun ofitti amanamummaa akkan qa-baadhu na gargaareera. Gargaarsa Yihowaafi leenjiinmana barumsaa kanarratti argadhetti fayyadamuudhaanyaadakoo sirriitti ibsuufi wanta tokkorratti xiyyeeffachuu ba-rachuu danda�eera. Gumii keessattis ta�e tajaajilarratti, dan-deettiin Yihowaadhaaf galata ittiin galchu waanan argadheefbaay�een galateeffadha.”

MANA BARUMSAA JAARSOLIIGUMIITIIF QOPHAA�E [1]

Kaayyoo: Jaarsoliin gumii dandeettii hafuuraasaaniiakka guddifataniifi itti gaafatamummaa gumii kees-satti qaban sirriitti akka raawwatan gargaaruu.Yeroo: Guyyaa shan.Bakka: Waajjira dameetiin kan murteeffamu si�a ta�u,yeroo baay�ee Galma Mootummaa dhihoo jirutti yknGalma Walga�iiwwan Gurguddaatti geggeeffama.Kan irratti hirmaatan: Waajjira dameetu jaarsolii ir-ratti hirmaatan afeera.

MANNEEN BARNOOTAATAJAAJ ILTOOTAMOOTUMMICHAA LEENJ ISAN

[1] Manni barumsaa kun kennamaa kan jiru biyyoota hundakeessatti miti.

MIILJALEE

212

Faayidaa argamu: Yaada obboloonni Paatarsan, Nii-wu Yoorki, Yuunaayitid Isteetisitti kutaa 92ffaa manabarumsaa kanaarratti hirmaatan kennan qalbeeffa-dhaa:

“Manni barumsaa kun baay�ee na fayyadeera, akkaataanhoolota Yihowaa kunuunsuu itti danda�urratti akkan yaaduna gargaareera.”

“Leenjiin argadhe kana guutummaa jireenyakoo keessatti ho-jiirran oolcha.”

MANA BARUMSAA TAJAAJILAQAJEELCHITOOTAAKaayyoo: Qajeelchitoonni tajaajilasaanii ‘guutum-maatti akka raawwatan’ gargaaruu.—2 Xim. 4:5, NW.

Yeroo: Guyyaa ja�a.

Bakka: Waajjira dameetiin kan murteeffamu si�a ta�u,yeroo baay�ee Galma Mootummaa dhihoo jirutti geg-geeffama.

Kan irratti hirmaatan: Obboloonni yoo xinnaate wag-gaa tokkoof qajeelchitoota ta�anii tajaajilan kan irrattihirmaatan si�a ta�u, daawwataan olaanaan aanaasaa-nii kan isaan beeksisu ta�a. Qajeelchitoonni waggaashan dura mana barumsaa kanarratti hirmaatanis ye-roo lammataatiif akka irratti hirmaatan ni afeeramu.Faayidaa argamu: Obboleettiin Liilii jedhamtu akkasjetteetti: “Manni barumsaa kun rakkoowwan tajaajilaafi ji-reenyakoo keessatti na mudatan akkamitti mo�uu akkandanda�u na barsiiseera. Akkaataan itti qayyabadhu, akkaa-taan itti barsiisuufi akkaataan Macaafa Qulqulluutti itti fay-yadamu baay�ee naaf fooyyesseera. Namoota kaan gargaaruufsirriittan qophaa�a, jaarsolii gumii nan deggera, guddina gu-miitiifis gumaacha nan godha.”

Bireendaa isheen mana barumsaa kanarratti si�alama hirmaattes akkas jetteetti: “Manni barumsaa kunwantoota hafuuraarratti akkan xiyyeeffadhu na gargaareera,garaakoo naaf jabeesseera, akkasumas namoota kaan gargaa-ruurratti akkan xiyyeeffadhu godheera. Gabaabaadhumatti,Yihowaan Waaqa arjaadha!”

MANA BARUMSAA OBBOLOOTAREEFU BET�EL GALANIIF QOPHAA�EKaayyoo: Obboloonni haaraan Bet�eliin galan tajaa-jila Bet�elitti raawwatanirratti milkaa�ina akka argatangargaaruu.Yeroo: Guyyaa afuriif guyyaatti sa�aatii afuriif dhi-haata.Bakka: Bet�el.Kan irratti hirmaatan: Miseensota maatii Bet�eliifi ob-boloota yeroo murtaa�eef (waggaa tokko ykn isaaoliif) Bet�el keessa fedhaan tajaajilan.

Faayidaa argamu: Obboleessi Dimeetriyas jedhamuufibara 1980niitti mana barumsaa kanarratti hirmaateakkas jedheera: “Leenjiin kun akkaataan itti qayyabadhufooyyeffachuufi yeroo dheeraadhaaf Bet�el keessa tajaajiluuakkan danda�u na gargaareera. Obboloonni leenjii kana ken-nan, barumsiifi gorsi gaariin yeroo kanatti kennamu Yihowaanakka na jaallatuufi tajaajilan Bet�el keessatti raawwadhurrattimilkaa�ina akkan argadhu kan barbaadu ta�uusaa na aman-siisaniiru.”

MANA BARUMSAA LABSITOOTAWANGEELA MOOTUMMICHAA [1]

Kaayyoo: Obboloota tajaajila yeroo guutuu keessajiran (hiriyoota gaa�elaa, obboloota qeenxeefi obbo-leettota qeenxee) sirriitti leenjisuudhaan Yihowaafijaarmiyaansaa guutummaatti akka isaanitti fayyada-man gargaaruudha. Obboloota mana barumsaa ka-narratti hirmaatan keessaa hedduunsaanii biyyasaaniikeessaa bakka labsitoonni Mootummichaa caalaattibarbaachisan deemanii akka tajaajilan ramadamu.Obboloonni umriinsaanii waggaa 50 gad ta�e, naan-noowwan fagootti ramadamuudhaan yeroodhaaf qa-jeelchitoota addaa ta�anii akka tajaajilan gaafatamuudanda�u.

Yeroo: Ji�a lama.

Bakka: Waajjira dameetiin kan murteeffamu si�ata�u, Galma Mootummaa dhihoo jirutti ykn GalmaWalga�iiwwan Gurguddaatti geggeeffama.

Kan irratti hirmaatan: Obboloonni tajaajila yerooguutuu keessa jiran, waggaa 23fi 65 gidduutti arga-man, haalli fayyaasaanii gaarii ta�e, bakka barbaachi-saa ta�e deemanii tajaajiluu danda�aniifi ilaalcha, “Ku-noo, ani jira, ana ergi!” jedhu qaban irrattihirmaachuu danda�u. (Isa. 6:8) Obboloonniifi obbo-leettonni qeenxee ta�an mana barumsaa kanarrattihirmaachuuf, utuu addaan hin kutin yoo xinnaatewaggaa lamaaf qajeelchitoota ta�anii tajaajiluu qabu.Hiriyoonni gaa�elaa mana barumsaa kanarratti hir-maachuu barbaadanimmoo, erga wal fuudhanii yooxinnaate waggaa lama kan guutan, lamaansaaniiyyuuyoo xinnaate waggaa lamaaf utuu walirraa hin kutintajaajila yeroo guutuurratti kan hirmaatan ta�uuqabu. Obboloonni dhiiraa mana barumsaa kanarrat-ti hirmaatanimmoo, yoo xinnaate waggaa lamaafutuu walirraa hin kutin jaarsa gumii ykn tajaajilaagumii ta�anii kan tajaajilan ta�uu qabu. Manni ba-rumsaa kun naannoo waajjirri damee keessan jiruttijalqabameera taanaan, yeroo walga�ii naannoottiwalga�ii obboloota mana barumsaa kanarrattihirmaachuu barbaadanii wajjin godhamurrattiobboloota kanaaf odeeffannoon tokko tokko ni ken-nama.

213

Faayidaa argamu: Obboloonni Mana BarumsaaObboloota Qeenxeefi Mana Barumsaa HiriyootaGaa�elaarratti hirmaatan yaada gaarii ta�e hedduu ken-naniiru. Bara 2013tti, Qaamni Olaanaan manneenbarnootaa kana walitti dabaluudhaan maqaasaaMana Barumsaa Labsitoota Wangeela Mootummi-chaa jedhee moggaaseera. Obboleettota qeenxee ta�andabalatee, qajeelchitoonni baay�een mana barumsaakanarraa faayidaa hedduu akka argatan ni abdanna.

MANA BARUMSAA MACAAFAQULQULLUU GIIL�AADKaayyoo: Obboloonni mana barumsaa kanaa eebbi-faman daawwattoota olaanaa, misiyoonota ykn mi-seensota maatii Bet�el ta�anii ramadamu. Leenjii arga-tan hojiirra oolchuudhaan, tajaajila dirrees ta�ewaajjira damee jabeessu.

Yeroo: Ji�a shan.

Bakka: Wiirtuu Barumsaa Waach Taawor, Paatarsan,Niiwu Yoork, Yuu.Essi.Eetti argamutti.

Kan irratti hirmaatan: Hiriyoota gaa�elaa, obboloo-taafi obboleettota qeenxee tajaajilaa yeroo guutuuaddaarratti hirmaachaa jiran. Misiyoononni kanaandura mana barumsaa kana seenanii leenjii hin fu-dhanne, qajeelchitoonni addaa, miseensonni maatiiBet�el ykn daawwattoonni olaanaafi haadhotiin ma-naasaanii, mana barumsaa kanarratti hirmaachuuffoormii akka guutan Koreen Waajjira Damee isaangaafachuu danda�a. Obboloonni mana barumsaa ka-

narratti hirmaachuu barbaadan Ingiliffa dubbachuufibarreessuu kan danda�an ta�uu qabu.

Faayidaa argamu: Laadeefi Mooniik hiriyoota gaa�elaaYuunaayitid Isteetisii deemanii mana barumsaa kanar-ratti hirmaataniifi waggaa hedduudhaaf bakka rama-damanitti tajaajilan si�a ta�an, yaada armaan gadiikennaniiru:

Laadeen, “Manni barumsaa Giil�aad, addunyaarraa bakkakamiyyuu deemuufi gara kuteenyaan obboloota keenyaa waj-jin hojjechuu akka dandeenyu nu gargaareera” jedheera.

Mooniik immoo itti dabaluudhaan, “Dubbii Waaqay-yoorraa wantan baradhe yommuun hojiirra oolchu, tajaajilakoorraa gammachuu guddaan argadha. Gammachuun kunim-moo karaa Yihowaan akka na jaallatu ittiin natti argisiiseakka ta�ettan ilaala.”

MANA BARUMSAA TAJAAJILAMOOTUMMAAKaayyoo: Daawwattoonni olaanaan, jaarsoliiniifi ta-jaajiltoonni gumii warra isaan jala jiran akka eeganiifiitti gaafatamummaa jaarmiyicha keessatti qabanakka raawwatan leenjisuu. (HoE. 20:28) Mana ba-rumsaa kana keessatti, amala gumii keessatti mul�a-chaa jiruufi wanta gumichaaf barbaachisu ilaalchiseebarumsi ni kennama. Manni barumsaa kun, qajeelfa-ma Qaamni Olaanaan kennuun turtii waggoota mu-raasaa gidduutti irra deddeebi�ee godhama.

Yeroo: Waggoota dhihoodhaa asitti, manni barum-saa kun dheerina yeroo addaddaatiif geggeeffameera.

Mana Barumsaa Giil�aad—Paatarsan, Niiwu Yoork

214

Bakka: Yeroo baay�ee Galma Mootummaa dhihoottiargamutti ykn Galma Walga�ii Guddaatti godhama.Kan irratti hirmaatan: Jaarsoliifi tajaajiltoonni gumiidaawwataa olaanaadhaan afeeramu. Daawwattoon-ni olaanaammoo waajjira dameetiin afeeramu.Faayidaa argamu: “Barumsi achitti kennamu waan baay�eekan of keessatti qabateefi bal�aa yoo ta�eyyuu, jaarsoliin gumiigammachuu akka qabaataniifi “ija jabeeyyii” ta�uudhaan Yi-howaa akka tajaajilan isaan gargaara. Jaarsolii haaraanista�an warri yeroo dheeraa tajaajilan, hoolota Yihowaa sirriittitiksuu, ‘tokkummaafi’ walii galtee qabaachuu baratu.”—Ku-wiin.“Leenjiin kun, dinqisiifannaa wantoota hafuuraatiif qabnuguddifachuu, akeekkachiisa balaarraa akka of eegnuuf nuukennamu fudhachuu, akkasumas mala ittiin karra Waaqay-yoo kunuunsinu nu barsiiseera.”—Mikaa�el.

MANA BARUMSAADAAWWATTOOTA OLAANAAAANAAFI HAADHOTIIMANAASAANII [1]

Kaayyoo: Daawwattoonni olaanaan aanaa gu-miiwwan tajaajiluurratti milkaa�ina akka qabaatan,‘lallabaafi barsiisatti dadhabanii akka hojjetan,’ akka-sumas warra itti gaafatamummaasaanii jala jiran ee-guurratti bu�a qabeeyyii akka ta�an gargaaruu.—1 Xim.5:17; 1 Phe. 5:2, 3.Yeroo: Ji�a tokko.Bakka: Waajjira dameetu murteessa.Kan irratti hirmaatan: Waajjirri damee daawwattoo-ta olaanaa aanaafi haadhotii manaasaanii afeera.Faayidaa argamu: “Dinqisiifannaan aboo Yesus mataata�uudhaan jaarmiyicharratti qabuuf qabnu nuu guddateera.Obboloota tajaajillu jajjabeessuufi tokkummaa gumii keessajiru cimsuu akka qabnu hubanneerra. Leenjiin kun, daawwat-toonni olaanaan yeroo tokko tokko gorsaafi sirreeffama kankennan ta�us, kaayyoonsaanii inni guddaan obboloonni Yiho-waan akka isaan jaallatu akka hubatan gargaaruu ta�uusaanu yaadachiiseera.”—Joo�eliifi Kaanee, kutaa tokkoffaa,bara 1999.

MANA BARUMSAA MISEENSOTAKOREE WAAJJIRA DAMEEFIHAADHOTII MANAASAANIIKaayyoo: Obboloonni Koree Waajjira Damee keessat-ti tajaajilan manneen Bet�el akka gaariitti akka geg-geessan, dhimmawwan tajaajilaa wajjin wal qabata-niif xiyyeeffannaa akka kennan, aanaawwan naannootajaajilasaanii keessa jiran akka geggeessan gargaa-ruu.—Luq. 12:48b.

Yeroo: Ji�a lama.

Bakka: Wiirtuu Barumsaa Waach Taawar, Paatarsan,Niiwu Yoork, Yuu.Eess.Eetti argamutti.

Kan irratti hirmaatan: Koree Tajaajilaa Qaama Olaa-naatu, miseensota Koree Waajjira Damee ykn miseen-sota Koree Biyyaafi haadhotii manaasaanii afeera.

Faayidaa argamu: Looweeliifi Kaaraan kutaa 25ffaar-raa kan eebbifaman si�a ta�u, yeroo ammaa Naayijeeri-yaa keessatti tajaajilaa jiru.

Looweel, “Hojiin hammam yoo natti baay�ateyyuu ykn hojiinakkamiiyyuu yoo naa kenname wanta hundumaa karaa Yiho-waa gammachiisuun hojjechuu akkan qabu baradheera” je-dheera.

Kaaraanis mana barumsaa kanarraa leenjii akkamiiakka argatte yommuu ibsitu akkas jetteetti: “Waan tok-ko karaa salphaatti hubatamuu danda�uun ibsuu yoon dadha-be, nama kan biraa barsiisuuf yaalii gochuukoo dura wantasana sirriitti qayyabachuu akkan qabu hubadheera.”

Obboloonniifi obboleettonni leenjiiti�ookraasiirraa faayidaa argachaa jiru

KUTAA 6

MOOTUMMICHADEGGERUUIddoo Waaqeffannaa Ijaaruufi YerooBalaan Ga�u Gargaarsa Gochuu

Bitaa:Yeroo balaanuumametti,

gargaarsaSiwiizarlaandirraaobboloota keenya

Jarmanittiargamaniif ergame,

bara 1946

Mirga:Obomboleettii

Jaappaanitti ka�ebooda GalmaMootummaa

deebi�ee ijaaramaajiru, bara 2011

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

GALMA MOOTUMMAA keessan dhaqxanii id-doonsaa haaraa isinitti ta�e haa jennu. GalmaMootummaa kana yeroo hunda ni dinqisiifattuturtan. Tarii waggoota muraasa dura ijaarsagalma kanaarratti hirmaattaniittu ta�a. Ammagaruu bakka kanatti yeroodhaaf obboloota ba-laadhaan miidhamaniif gargaarsi godhamaajira. Obomboleettiin dhiheenyatti ka�ee ture lo-laan naannoo keessan akka mancaasu waangodheef, Koreen Waajjira Damee dafee haalamijeessuudhaan obboloonni balaan kun isaanmiidhe nyaata, uffata, bishaan dhugaatiifi gar-gaarsa gara biraa akka argatan gochaa jira.Buusiiwwan yeroo kanaaf oolan qophaa�aniiru.

Obboloonni hedduun gara galma kanaa dhu-fan, gama hundaan wanta isaan barbaachisuwaan argataniif, gammachuudhaan imim-maansaanii dhangalaasaa jiru.Yesus amalli guddaan bartoonnisaa ittiin bee-kaman jaalala akka ta�e dubbateera. (Yoh. 13:34, 35) Kutaa kana keessatti, jaalalli Kiristiyaa-nota gidduu jiru, hojii ijaarsaa Dhugaa Baaton-ni Yihowaa raawwataniifi gargaarsa isaan ye-roo balaan uumamu godhanirratti kan mul�ateakkamitti akka ta�e ilaalla. Jaalalli akkasii bul-chiinsa Mootummaa Yesus jala akka jirru kanargisiisudha.

217

YEROO tokko, tajaajilaan waldaa amantii RiiformidCharchi jedhamu tokkoo, obboleessa keenya ChaarlisTeez Raasilitti dhihaatee hojiin Barattoonni MacaafaQulqulluu raawwatan deggersa qarshii kan argate ak-kamitti akka ta�e isa gaafate.

Yeroo kanatti obboleessi keenya Raasil, “Irra deem-nee qarshii hin sassaabnu” jedhee deebiseef.

Tajaajilaan sunis, “Qarshii kan argattan akkamitti-ree?” jedhee isa gaafate.

Raasilis akkas jedhee isaaf deebise: “Dhugaasaa yoonsitti hime hin amantu. Namoonni gara walga�ii keenyaaennaa dhufan, qodaa qarshii itti sassaaban isaan durahin naannessinu. Baasiin addaddaa akka godhame ga-ruu ni hubatu. Kanaafuu, ‘Galma kanatti baasiin ba�ee-ra . . . Qarshii muraasa buusii gochuu kanan danda�uakkamitti?’ jedhanii of gaafatu.”

Tajaajilaan sunis haala amanuun akka isatti ulfaateargisiisuun obboleessa keenya Raasiliin callisee ilaale.

Obboleessi keenya Raasilis itti fufuudhaan akkas je-dheen: “Dhugaasaan sitti himaa jira. Namoonni as dhu-fan, ‘Buusii gochuu kanan danda�u akkamitti?’ jedha-nii na gaafatu. Namni tokko yommuu qarshii argatuGooftaadhaaf kennuu barbaada. Namni kun qarshii hinqabu yoo ta�e garuu, buusii akka godhu maaliif isa dir-qisiisna?”[1]

2 Dhugumayyuu obboleessi keenya Raasil ‘dhugaa-saa’ itti himaa ture. Sabni Yihowaa waaqeffannaa dhugaadeggeruuf fedhiidhaan buusii gochuurratti muuxannooyeroo dheeraa qabu. Boqonnaa kana keessatti, buusii go-chuu ilaalchisee fakkeenyota Macaafa Qulqulluu kees-satti caqasamanis ta�e bara keenyatti argaman muraasailaalla. Yeroo har�aatti hojiin Mootummichaa deggersa

18QarshiinHojii MootummichaatiifOolu Eessaa Argama?


Sabni Yihowaa hojiiMootummichaa qar-shiidhaan kan degge-ran maaliifi akkamittiakka ta�e ilaalla

[1] Masaraa Eegumsaa, Adoolessa 15,1915, fuula 218-219. (Ingiliffa)


MIILJALEE

1, 2. (a) Obboleessi keenyaRaasil, tajaajilaa hojiinBarattoota Macaafa Qul-qulluu akkamitti akkageggeeffamu baruu barbaa-de tokkoof deebii akkamiikenne? (b) Boqonnaa kanakeessatti waa�ee maaliiilaalla?

qarshii argachaa kan jiru akkamitti akka ta�e yommuuilaallu, hundi keenya, ‘Anoo gama kanaan Mootummi-cha deggeruu kanan danda�u akkamitti?’ jennee of gaa-fachuun keenya gaariidha.

‘Namni Kennuudhaaf Garaasaa Guutuu JaallatuHundinuu Waaqayyoof Kennaa Haa Dhi�eessu’

3 Yihowaan namoota isa waaqeffatanirratti amanan-naa guddaa qaba. Carraa yoo argatan, fedhasaaniitiinkaka�anii buusii gochuudhaan jaalala isaaf qaban akkaargisiisan beeka. Seenaa saba Israa�el keessaa mee fak-keenya lama haa ilaallu.

4 Yihowaan saba Israa�eliin biyya Gibxii keessaa ergabaasee booda, dunkaana ykn godoo keessatti isa waa-qeffatan akka ijaaran isaan ajajee ture. Manicha ijaa-ruufis ta�e meeshaalee achi keessatti barbaachisan guu-tuuf wantoonni barbaachisan jiru. Yihowaan, sabni sunfedhasaaniitiin deggersa barbaachisaa ta�e gochuu akkadanda�an akka isaan yaadachiisu akkas jechuudhaan Mu-seetti hime: “Namni kennuudhaaf garaa isaa guutuu jaal-latu hundinuu Waaqayyoof kennaa . . . haa dhi�eessu.”(Bau. 35:5) Sabni ajajni kun isaaniif kennamuusaa ye-roo muraasa dura, hojii garbummaa hojjechuudhaan ‘ji-reenyi itti hadhaa�ee’ ture yeroo kanatti maal godhan?(Bau. 1:14) Fedhaan kaka�anii warqee, meetiifi qabeenyagati jabeessa tarii namoota Gibxii duraan isaan bulchaaturanirraa fudhatan buusii gochuudhaan deggersa bar-baachisaa ta�e godhaniiru. (Bau. 12:35, 36) Sabni Israa�elhamma barbaachisu caalaa waan kennaniif, sana boo-da waan tokkoyyuu ‘akka hin fidne ni ittifaman.’—Bau.36:4-7.

5 Gara waggaa 475 boodammoo, Daawit mana qulqul-lummaa isa yeroo sanatti giddu galeessa waaqeffannaadhugaa ta�ee tajaajilaa ture ijaaruuf, ‘qabeenya dhuun-faasaatii’ keessaa kennuudhaan deggersa barbaachisaata�e godheera. Achiis, “Amma egaa eenyutu fedha isaatiinof kennee mana qulqullummaa isa Waaqayyoof ijaara-mu kanaaf kennaa dhi�eessa ree?” jechuudhaan sabichagaafate. Sabichis, “fedha isaaniitiin kennaa in dhi�ees-san.” (1 Sen. 29:3-9) Daawit, maddi qabeenya buusii go-dhame sanaa eenyu akka ta�e waan hubateef kadhan-naa Yihowaadhaaf dhiheesserratti, “Wanti hundinuu sibiraa nuuf dhufa, waanuma si harkaa fudhanne kees-saa siif kennine” jedheera.—1 Sen. 29:14.

QARSHI IN HOJ I I MOOTUMMICHAAT I I F OOLU EESSAA ARG AMA? 219

3, 4. (a) Yihowaan waaqef-fattootasaarratti amanan-naa akkamii qaba? (b) Sab-ni Israa�el ijaarsa godooqulqullaa�aatiif deggersaakkamii godhan?5. Sabni Israa�el Daawitijaarsa mana qulqullum-maatiif buusii gochuu akkadanda�an yommuu isaanittihime maal godhan?

6 Museenis ta�e Daawit, sabni Yihowaa buusii akkagodhan hin dirqisiisne. Kanaa mannaa, fedhasaaniitiinkaka�anii buusii godhaniiru. Yeroo har�aahoo haala ak-kamiitu jira? Hojii Mootummaa Waaqayyoo wajjin haa-la wal qabateen hojjetamu hundaaf qarshiin akka bar-baachisu beekna. Macaafa Qulqulluufi barreeffamootaMacaafa Qulqulluurratti hundaa�an maxxansuufis ta�eraabsuuf, bakka walga�iin itti geggeeffamus ta�e waajji-ra damee ijaaruufi suphuuf, akkasumas yeroo balaanga�utti obboloota balaa sanaan miidhaman gargaaruufqarshiin barbaachisaadha. Kanaaf, gaaffii barbaachisaata�eefi akkas jedhu kaasuun keenya gaariidha: ‘Qarshiinhojii kanaaf barbaachisu eessaa argama? Duuka buu-tonni Mootichaa buusii akka godhan dirqisiifamuu qa-buu?’

“Namootarraa Matumaa GargaarsaHin Gaafatu Yookiin Hin Kadhatu”

7 Obboleessi keenya Raasiliifi hiriyoonnisaa, fakkee-nya dhaabbilee amantii Saba Kiristiyaanaa hordo-fuudhaan qarshii argachuu hin barbaanne. MasaraaEegumsaa maxxansa lammaffaa, mataduree, “Masaraa Ee-gumsaa Xiyoon Ni Barbaadduu?” jedhu qabu jalatti, ob-boleessi keenya Raasil akkas jedhee ture: “Masaraa Ee-gumsaa Xiyooniif deggersa kan godhu YIHOWAA akkata�e ni amanna; kanaaf barruun kun namootarraa ma-tumaa gargaarsa hin gaafatu yookiin hin kadhatu. Waaq-ni inni, ‘Meetichi kan koo ti, warqichis kan koo ti’ je-chuudhaan dubbate hojii kanaaf gargaarsa gochuu yoodadhabe, yeroo sana barreeffama kana maxxansuu nidhiisna.” (Hag. 2:7-9) Waggoota 130 ol booda, MasaraanEegumsaas ta�e jaarmiyaan barruu kana maxxansu am-mayyuu hojiisaa itti fufeera!

8 Sabni Yihowaa qarshii argachuuf hin kadhatan.Meeshaa buusii itti godhan gumii keessa hin naannes-san, akkasumas namoonni buusii akka godhan xalayaabarreessuudhaan hin gaafatan. Qarshii argachuuf jechascaalbaasii, baazaarii addaddaafi qophiiwwan kana fak-kaatan hin qopheessan. Yaada Masaraan Eegumsaa wag-gaa hedduu dura akkas jechuudhaan dubbate hordofu:“Barsiifata waldaa kaanitti baramaa ta�e hordofuudhaanhojii Gooftaatiif qarshii walitti qabuun sirrii nutti hinfakkaatu . . . Malawwan qarshii kadhachuuf gargaaranaddaddaatti fayyadamuudhaan maqaa gooftaatiin qar-


6. Yeroo har�aatti hojiiMootummichaa hojjechuufqarshiin barbaachisaa kanta�e maaliifi? Gaaffii akka-miitu ka�a?7, 8. Sabni Yihowaa namoo-ta kaanirraa gargaarsa qar-shii kan hin gaafanne yknkan hin kadhanne maaliifi?

shii funaanuun, jibbisiisaa, Gooftaa duratti fudhatamakan hin qabneefi warra kennaniifis ta�e hojii hojjetamusanarratti eebba kan hin argamsiisne ta�uusaa ni aman-na.”[2]

‘Namni Adduma Addaan Akka GaraasaattiMurtoo Godhetti Haa Kennu’

9 Yeroo har�aas taanaan, namoonni Mootummichaafbitamnu buusii akka goonu hin dirqisiifamnu. Kanaamannaa, fedha keenyaan kakaanee qarshii keenyaanista�e qabeenya keenya kaaniin hojii Mootummichaa nideggerra. Fedhaan kakaanee buusii kan goonu maalii-fi? Mee sababiiwwan sadii haa ilaallu.

10 Tokkoffaa, fedhaan kakaanee buusii kan goonu Yi-howaa waan jaallannuufi “waan isa gammachiisu” hoj-jechuu waan barbaannuufidha. (1 Yoh. 3:22) Yihowaannama jaalalaan kaka�ee kennutti baay�ee gammada. Buu-sii Kiristiyaanonni godhan ilaalchisee wanta Phaawulosergamaan jedhe haa ilaallu. (2 Qorontos 9:7 dubbisi.)Kiristiyaanni dhugaan kennuuf fedha kan hin qabne ykndirqamaan buusii kan godhu miti. Kanaa mannaa, buu-sii kan godhu kennuuf ‘garaasaa keessatti waan murtees-seefidha.’[3] Kana jechuun, barbaachisummaansaa ergaisaaf galeefi akkamitti buusii gochuu akka danda�u ergayaadee boodadha jechuudha. ‘Waaqayyo nama gamma-chuudhaan kennu waan jaallatuuf ’ namni akkasii Yi-howaa duratti jaallatamaadha. Hiikni Macaafa Qulqul-luu kan biraan, “Waaqayyo namoota kennuu jaallatanni jaallata” jedha.

11 Lammaffaa, buusii qarshii kan goonu, galateef-fannaa eebba Yihowaarraa arganneef qabnu argisiisuu-fidha. Seera bu�uuraa Seera Musee keessatti argamuu-fi irratti yaaduun barbaachisaa ta�e tokko haa ilaallu.(Keessa Deebii 16:16, 17 dubbisi.) Israa�eloonni hun-di ayyaanota waggaatti si�a sadii ayyaaneffatanirratti en-naa argaman, ‘akka eebba Waaqayyo isaaniif kenneetti’kennaa kennuu qabu turan. Kanaaf, ayyaanota kanar-ratti argamuusaanii dura, namni kamiyyuu eebba Waa-qayyo isaaf kennerratti xiinxaluudhaan kennaa akkamiikennuu akka danda�u murteessuu qaba ture. Haalumawal fakkaatuun, eebbawwan Yihowaarraa argannerrat-ti yommuu xiinxallu, wanta kennuu dandeenyu ken-nuuf kakaana. Qabeenya keenya dabalatee, kennaan ga-raa guutuudhaan kenninu hundi, karaa eebba Yihowaan

[2] Masaraa Eegumsaa, Hagayya 1, 1899,fuula 201. (Ingiliffa)

[3] Hayyuun Macaafa Qulqulluu tok-ko, jechi afaan Giriikii asirratti “mur-teessuu” jedhamee hiikame “dursaniimurteessuu yaada jedhu of keessaaqaba” jechuudhaan dubbataniiru. Ittidabaluudhaan, “Kennuun gammachuuguddaa kan namaaf argamsiisu yoota�ellee, buusii gochuuf karoora baafa-chuufi malaan gochuun barbaachisaa-dha” jedhaniiru.—1 Qor. 16:2.

QARSH I IN HOJ I I MOOTUMMICHAAT I I F OOLU EESSAA ARG AMA? 221

MIILJALEE

9, 10. Sababiiwwan fe-dhaan kakaanee buusii ittigoonu keessaa inni tokkomaalidha?11. Yihowaadhaaf garaaguutuudhaan kennaa ken-nuuf kan nu kakaasu maali-dha?

nuuf godhe hammam akka dinqisiifannu itti argisiis-nudha.—2 Qor. 8:12-15.

12 Sadaffaa, fedhaan kakaanee buusii gochuun kee-nya Yesus Kiristos isa Mootii keenya ta�e akka jaallan-nu kan argisiisudha. Akkamitti? Yesus galgala jireenya-saa isa lafarraa xumuruusaa dura turetti, bartootasaatiinmaal akka jedhe haa ilaallu. (Yohannis 14:23 dubbi-si.) “Eenyu illee yoo na jaallate dubbii koo in raawwata”jedheera. ‘Dubbiin’ Yesus, ajaja inni misiraachoo Moo-tummichaa hamma andaara lafaatti akka labsinu nuufkenne kan dabalatudha. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Wan-ta qabnu hundatti, jechuunis yeroo, humnaafi qabeenyakeenyatti fayyadamnee misiraachoo Mootummichaa lab-suudhaan ‘dubbiisaa’ kana raawwanna. Mootii keenyaisa Masiihii ta�e akka jaallannu kan argisiisnu yoo ak-kas goonedha.

13 Eeyyee, namoota Mootummaa kanaaf amanamum-maadhaan bulan waan taaneef, qabeenya keenya buu-sii gochuudhaan Mootummaa kana garaa guutuudhaanakka deggerru argisiisuu barbaanna. Haata�u malee, ak-kas gochuu kan dandeenyu akkamitti? Kun murtoo ma-taa keenyaarratti kan hundaa�edha. Namni hundi akkadandeettiisaatti buusii godha. Haata�u malee, obboloon-ni keenya hedduun sooreyyii miti. (Mat. 19:23, 24; Yaq.2:5) Ta�us, obboloonni kun Yihowaanis ta�e Ilmisaa ken-naa xinnoo isaan garaadhaa kaka�anii kennaniif bakkaguddaa akka kennan beekuunsaanii jajjabina isaaniif ar-gamsiisa.—Mar. 12:41-44.

Buusiin Kan Godhamu Akkamitti?14 Dhugaa Baatonni Yihowaa waggoota hedduudhaaf,

buusii fedhaan kennamuun barreeffamoota MacaafaQulqulluurratti hundaa�an raabsaa turaniiru. Kanaandura, namoota qarshii hedduu hin qabnes xiyyeeffannaakeessa galchuudhaan buusii hammamii gochuun akkadanda�amu ni ibsama ture. Haata�u malee, namni tok-ko barreeffama keenya dubbisuuf fedhii qabaatee wan-ta buusii godhu yoo dhabe, labsitoonni Mootummichaagammachuudhaan barreeffama sana isaaf kennu turan.Fedhiinsaanii inni guddaan namoonni yaada garaa qa-jeelaa qaban barreeffama sana fudhachuudhaan dubbi-sanii akka irraa fayyadamanidha.

15 Bara 1990tti, Qaamni Olaanaan akkaataa barreef-famoota keenya itti raabsinurratti sirreeffama gochuu


12, 13. Buusiin fedhaankakaanee goonu, Mootiikeenya akka jaallannu kanargisiisu akkamitti? Namnitokko hammam kennuuqaba?14. Dhugaa BaatonniYihowaa waggoota hedduu-dhaaf barreeffamootasaaniihaala akkamiitiin raabsaaturan?15, 16. (a) Bara 1990ttiQaamni Olaanaanakkaataa barreeffamootakeenya itti raabsinurrattisirreeffama akkamii godhe?(b) Buusiin kan godhamuakkamitti? (Saanduqa“Buusiin Godhamu HojiirraKan Oolu Akkamitti?”jedhus ilaali.)

eegale. Waggaa sanaa kaasee, Yuunaayitid Isteetis kees-satti, barreeffamoonni keenya hundi buusii fedhiidhaankennamuun raabsamuu eegalan. Xalayaan yeroo sanat-ti gumiiwwan biyyattii keessatti argaman hundaaf erga-mee ture akkas jedha: “Barruulees ta�an barreeffamoon-ni keenya babal�istootaafi namoota fedhii qabaniif kankennaman buusii murtaa�aa ta�e akka kennan utuu hingaafatin ta�uu qaba. . . . Namni baasii barumsa kanababal�isuuf ba�e bakka buusuu barbaadu fedhiisaatiinbuusii gochuu danda�a; haata�u malee buusii godhanis

Ijoolleen DhugaaBaatota YihowaaMoozaambiikkeessatti argama-nis kennuunisaan gamma-chiisa


gochuu baatanis barreeffamoota keenya argachuu qabu.”Qophiin godhame kun amantiin keenyas ta�e hojiin kee-nya maal akka fakkaatu ifa kan godhe si�a ta�u, nuti‘namoota dubbii Waaqayyoo gurguran akka hin taanes’mirkaneesseera. (2 Qor. 2:17, NW ) Yeroo boodas, qophiinbuusii ilaalchisee godhame kun waajjiroota damee ad-dunyaa maratti argaman keessattis hojiirra akka oolugodhame.

16 Buusiin kan godhamu akkamitti? Galma Moo-tummaa Dhugaa Baatota Yihowaa keessa saanduqoon-ni buusii kaa�amaniiru. Namni kamiyyuu saanduqootakanatti fayyadamuudhaan buusii gochuu ykn kallattii-dhaan dhaabbata Dhugaa Baatonni Yihowaa itti fayya-damaniif eguu danda�a. Masaraan Eegumsaa waggaa wag-gaadhaan mataduree akkamitti buusii gochuun akkadanda�amu ibsu qabatee ba�a.

Buusiin Argamu Hojiirra Kan Oolu Akkamitti?17 Hojii addunyaa maraa. Buusiin argamu hojii lalla-

baa addunyaa maratti raawwatamuu wajjin haala wal qa-bateen baasii godhamu deggeruuf hojiirra oola. Qarshiinargamu barreeffamoota maxxansuudhaan addunyaa ma-ratti raabsuuf, waajjiroota damee ijaaruufi suphuuf,akkasumas manneen barnootaa ti�ookraasii addaddaahundeessuuf oola. Dabalataanis, wantoota misiyoonota,daawwattoota olaanaafi qajeelchitoota addaatiif barbaa-chisan guutuuf ni gargaara. Akkasumas, buusiin godha-mu, obboloota keenyarra balaan tasaa ennaa ga�u gar-gaarsa gochuuf ni oola.[4]

18 Ijaarsa Galma Mootummaa addunyaa maraa. Buu-siin argamu gumiiwwan Galma Mootummaa ittiin ijaar-rachuuf ykn haareffachuuf akka itti fayyadaman godha-ma. Gumiiwwan keessatti buusiin kan godhamu ta�us,gargaarsi garabiraas godhamuu danda�a.[5]

19 Baasiiwwan gumii. Buusiin gumii keessatti godha-mu, wantoota gumii sanaaf barbaachisan guutuufi Gal-ma Mootummaa ittiin haaressuuf oola. Akkasumas, jaar-soliin gumii, buusii godhamu keessaa muraasni hojiiaddunyaa maratti hojjetamuuf akka oolu gara waajjiradameetti akka ergamu murteesuu danda�u. Haalawwanakkasii keessatti, jaarsoliin gumii murtoo godhan kanagumichaaf beeksisu. Gumichi erga irratti walii galee boo-da qarshiin sun gara waajjira dameetti ergama. Obbo-

[4] Gargaarsa yeroo balaan uumamaaga�utti godhamu ilaalchisee odeeffan-noo dabalataa argachuuf Boqon-naa 20ffaa ilaali.

[5] Ijaarsa Galma Mootummaa ilaal-chisee odeeffannoo bal�aa argachuufBoqonnaa 19ffaa ilaali.


MIILJALEE

17-19. Buusiingodhamu (a) hojii addu-nyaa maraatiif, (b) ijaarsaGalma Mootummaa addu-nyaa maraatiif, akkasumas(c) baasiiwwan gumiitiifkan oolu akkamitti akkata�e ibsi.

leessi tajaajilaa herrega gumii ta�ee tajaajilu, ji�a ji�aangabaasa herregaa qopheessee gumiidhaaf akka dubbifa-mu godha.

20 Hojii lallabaafi duuka buutota gochuu addunyaamaratti raawwatamaa jiru geggeessuuf wantoota godha-maa jiran yommuu ilaallu, ‘qabeenya keenyaan Waaqay-yoof ulfina kennuuf ’ kakaana. (Fak. 3:9, 10) Qabeenyikeenya karaa qaamaa, sammuufi hafuuraa wanta nutiqabnu hunda kan dabalatudha. Wantoota kana hun-datti fayyadamuudhaan hojii Mootummichaa raawwa-chuu barbaanna. Qabeenyi keenya qarshiifi wantootakana fakkaatanis kan dabalatudha. Kanaaf yeroo dan-deenyutti wanta dandeenyu gochuuf haa murteessinu.Buusiin fedhaan kakaanee goonu, Yihowaadhaaf ulfinakan fidu ta�uusaarrayyuu Mootummaa Masihiichaa deg-geraa akka jirru kan argisiisudha.


ˇ Namoota ijaarsa godoo qulqullaa�aafi ijaarsa manaqulqullummaatiif buusii godhanirraa barumsa akkamiiarganna?

ˇ Yeroo har�aa, namoonni Mootummichaaf bitaman qarshiifiqabeenyasaaniitti fayyadamuudhaan hojii Mootummichaakan deggeran maaliifi?

ˇ Wanta Mootummichi yeroo har�aatti raawwachaa jiru akkadeggertan argisiisuu kan dandeessan akkamitti?


20. ‘Qabeenya’ keessaniinYihowaadhaaf ulfina ken-nuu kan dandeessan akka-mitti?

BUUSIIN GODHAMUHOJIIRRA KAN OOLUAKKAMITTI?

BUUSIIN HUNDI HOJIIMOOTUMMICHAA DEGGERUUF OOLA

[6] Dhugaa Baatonni Yihowaa iddoo waaqeffannaa-dhaaf itti fayyadaman hundatti qophii buusii qarshiiitti godhan kan qaban ta�us, karaawwan isaan buusiiitti godhan biyyaa gara biyyaatti garaagara ta�uudanda�a.

1 QOPHEESSUU

Barreeffamoota waraqaadhaanis ta�e bifaelektirooniikiitiin qopheessuufi raabsuu

2 GUMII

Baasii gumichaa qindeessuu,Galma Mootummaa kunuunsuufibuusii hammamii gochuu akkadanda�an murteessuu[6]

3 IJAARSA GALMAMOOTUMMAA

Bara 1999 hanga 2013tti biyyootagaliinsaanii xiqqaa ta�e keessattiGalmawwan Mootummaa 24,500 olta�an ijaaramaniiru

4 GARGAARSA YEROO BALAANGA�U GODHAMU

(Chaartii fuula 242-243rrajiru ilaali)

MIILJALEE

5 TAJAAJILTOOTAADDAA YEROOGUUTUU

Baasii fedhii bu�uuraakan akka bakkajireenyaa, nyaataafiyaalii fayyaatiif oolu

DaawwattootaOlaanaa

QajeelchitootaAddaa

Misiyoonota Tajaajiltoota Ijaarsa GalmaMootummaa Addunyaa

Maraa

MiseensotaMaatii Bet�el

6 WAAJJIROOTADAMEEFI BIIROOHOJII HIIKKAA

7 WALGA�IIWWANGURGUDDAA

8 MANNEENBARNOOTAATI�OOKRAASII

KARAAWWAN BUUSIIN ITTI GODHAMU

SAANDUQOOTABUUSII

BUUSII KALLATTIIDHAANERGAMU

(buusii kaashiidhaan, cheekiidhaan yknmala elektiroonikii kan akka jw.org

fayyadamuudhaan godhamu)

QABEENYA HINSOCHOONE/KENNAA

QARSHII HIN DABALANNE

ADARAAFI DURGOO

BARA duriitii kaasee tajaajiltoonni Yihowaa amanamoota�an hojii ijaarsaa maqaasaatiif ulfina fidurratti hirmaa-chuun isaan gammachiisa ture. Fakkeenyaaf, Israa�eloonnigodoo ykn dunkaana qulqullaa�aa ijaaruurratti hinaaffaa-dhaan kan hirmaatan ta�uusaarrayyuu, meeshaalee ijaarsaafbarbaachisanis gammachuudhaan kennaniiru.—Bau. 35:30-35; 36:1, 4-7.

2 Yihowaan meeshaaleen ijaarsaa adda durummaadhaanulfina kan isaaf fidan akka ta�anitti ykn wantoonni kunhunda caalaa bakki guddaan kennamuufii akka qabu go-dhee hin ilaalle. (Mat. 23:16, 17) Yihowaan waaqeffannaatajaajiltoonnisaa isaaf dhiheessaniifi hojii isaan fedhiisaa-niitiin of dhiheessuudhaan hinaaffaadhaan raawwataniifbakka guddaa kenna. (Bau. 35:21; Mar. 12:41-44; 1 Xim.6:17-19) Dhugumayyuu wantoota kanaaf bakki gud-daan kennamuu qaba. Maaliif ? Sababnisaa gamoowwanhar�a ijaaramanii bor diigamuu danda�u. Fakkeenyaaf, go-doon qulqullaa�aaniifi manni qulqullummaan dur turanyeroo har�aa hin jiran. Ijaarsawwan sun jiraachuu baata-nis, Yihowaan kennaa tajaajiltoonnisaa amanamoon hojiiijaarsaa sanaaf kennaniifi wanta isaan dhama�anii raawwa-tan hin irraanfatu.—1 Qorontos 15:58; Ibroota 6:10 dub-bisi.

3 Tajaajiltoonni Yihowaa yeroo har�aa jiranis bakka waa-qeffannaa ijaaruuf dhama�anii hojjetaniiru. QajeelfamaMootiin keenya Yesus Kiristos nuu kennuun geggeeffamneewanta dinqisiisaa raawwachuu dandeenyeerra. Yihowaaniscarraaqqii keenya nuuf eebbiseera. (Far. 127:1) Boqonnaakana keessatti, hojiiwwan hojjetaman kana keessaa muraa-sa kan ilaallu yommuu ta�u, kunis Yihowaadhaaf akkamit-ti ulfina akka fide qorra. Wanta obboloonni keenya hojiiijaarsaa kanarratti hirmaatan dubbatanis ni ilaalla.

19 Hojii IjaarsaaYihowaaf Ulfina Fidu


Hojiin ijaarsaaaddunyaa marattigeggeeffamu sochiiw-wan Mootummichaagalmaan kan ga�u ak-kamitti akka ta�e ilaalla


1, 2. (a) Hojiin bara durii-tii kaasee tajaajiltoota Yi-howaa gammachiisu maali-dha? (b) Yihowaan wantaakkamiitiif bakka guddaakenna?3. Boqonnaa kana keessattiwaa�ee maalii ilaalla?

BARA 1880niitti miseensonniwaldaa Cuuphaa, Weesti Varjiini-yaa, hawaasa Maawunt Luukaa-wut keessa jiraatan BarattootaMacaafa Qulqulluu ta�an. Na-moonni kun yeroo murtaa�eef bak-ka amantoonni waldaa Cuuphaaitti fayyadamanitti walga�ii godha-chaa turan. Akkuma haalasaarraahubachuun danda�amu gareendursee bakka sana ga�e walga�iiwaan godhatu fakkaata. Haata�umalee, bara 1890tti obboloonni

keenya waldaa amantii Cuuphaakeessatti walga�ii godhachuu dhii-suudhaan galma mataasaaniiijaarratan.

Galmi kun seenaa saba Yihowaaisa ammayyaa keessatti bakkawaaqeffannaadhaaf yeroo jalqa-baatiif ijaaramedha. BarattoonniMacaafa Qulqulluu, dhugaa Ma-caafa Qulqulluurraa argatan akkaifa haaraatti waan ilaalaniif, gal-ma sana waldaa Ifa Haaraa je-chuudhaan moggaasan. Galma

kana hamma bara 1920niitti ittifayyadamaa turaniiru. Obboleessikeenya Maakmiilaan, akkasumasobboloonni deemanii haasaa ken-naniifi piilgiriimota jedhamankaan, galma kana keessatti haasaakennaniiru, akkasumas fiilmii“Footoo Diraamaa oov Kiri�ee-shin” jedhamu argisiisaniiru.

WALDAA IFA HAARAA

Barattoota Macaafa Qulqulluuwaldaa Ifa Haaraa fuuldura jiran

Galmawwan Mootummaa Ijaaruu4 Akkuma Boqonnaa 16ffaarratti ilaalle, Yihowaan waa-

qeffannaadhaaf akka walitti qabamnu nurraa eega. (Ibr.10:25) Walga�iiwwan keenya amantii keenya nuuf cimsuuqofa utuu hin ta�in, hojii lallabaas miira ho�aadhaan akkaraawwannu nu jajjabeessu. Guyyoota gara dhumaa kanat-ti Yihowaan hojiin kun akka babal�atu gochaa jira. Hojiigeggeeffamaa jiru kanaanis waggaa waggaadhaan namoon-ni hedduun gara jaarmiyaasaatti dhufaa jiru. (Isa. 60:22)Namoonni Mootummicha jalatti bulan dabalaa yommuuadeemanitti, gamoowwan barreeffamoonni Macaafa Qul-qulluurratti hundaa�an keessatti maxxanfaman ijaaruunisni barbaachisa. Kana malees bakka waaqeffannaa dabalataaijaaruun nu barbaachisa.

5 Seenaan saba Yihowaa inni ammayyaa yeroo jalqa-betti, Barattoonni Macaafa Qulqulluu bakki itti walittiqabaman akka isaan barbaachisu hubatanii turan. Bakka

229

4. (a) Bakki waaqeffannaahedduun kan nu barbaa-chisu maaliifi? (b) Waajji-roota damee hedduuwalitti dabaluun kan bar-baachise maaliifi? (Saandu-qa “Ijaarsa Waajjira Damee—Jijjiirama BarbaachisaaTa�e Gochuu” jedhu ilaali.)

5. Maqaa Galma Moo-tummaa jedhutti fayyada-muun sirrii kan ta�e maalii-fi? (Saanduqa “Waldaa IfaHaaraa” jedhus ilaali.)

waaqeffannaa yeroo jalqabaatiif ijaaraman keessaa inni tok-ko bara 1890tti Weesti Varjiiniyaa, Yuunaayitid Isteetisittikan ijaaramedha. Bara 1930niitti sabni Yihowaa galmaw-wan hedduu ijaaranii ykn haaressanii itti fayyadamaa kanturan ta�us, iddoowwan walga�ii kanaaf maqaan hin baaneture. Bara 1935tti obboleessi keenya Raazarfordi, Hawaayiindaawwatee kan ture yommuu ta�u, yeroo kanatti waajjiradamee ijaaramaa jiruu wajjin galmi tokkos ijaaramaa ture.Raazarfordi gamoon kun maal jedhamee utuu waamameeakka wayyu yommuu gaafatametti, “Hojiin keenya misiraa-choo Mootummichaa lallabuu hamma ta�etti ‘Galma Moo-tummaa’ jennee utuu waamnee gaarii isinitti hin fakkaa-tuu?” jedhee deebise. (Mat. 24:14) Utuu baay�ee hin turingalma sana qofa utuu hin ta�in, galmi walga�ii sabni Yihowaaaddunyaa maratti argaman itti fayyadaman hundi maqaakanaan waamamuu eegale.

6 Bara 1970nii kaasee Galmawwan Mootummaa hed-duun barbaachisaa ta�aa dhufeera. Kanaan kan ka�es, obbo-loonni Yuunaayitid Isteetis jiraatan mala galma miidhagaafinama hawwatu yeroo gabaabaa keessatti ijaaranii xumu-ruuf dandeessisutti fayyadamuu eegalan. Bara 1983tti Yuu-naayitid Isteetisiifi Kaanaadaatti Galmawwan Mootummaaakkasii gara 200 ijaaruun danda�ameera. Obboloonnis gal-mawwan dabalataa ijaaruuf, koreewwan ijaarsaa naannoohundeessuu jalqaban. Malli kun bu�a qabeessa ta�ee waan ar-

6, 7. Galmawwan Moo-tummaa yeroo gabaabaakeessatti ijaaraman bu�aaakkamii argamsiisaniiru?

MISIRAACHOON Mootummichaa yommuu babal�a-chaa adeemu, waajjiroonni damee biyyoota garaaga-raatti ijaaramuu eegalan. Waajjirri damee inni jalqa-baa bara 1900tti Biritaaniyaatti, inni lammaffaanbara 1903tti Jarmanitti, inni sadaffaanimmoo bara1904tti Awustiraaliyaatti ijaarame. Namoonni bar-reeffamoota keenya dubbisan baay�achaa waan dee-maniif bakka meeshaalee maxxansaa itti dhaabanisijaaruun dirqama ta�e. Kanaaf, gamoon fooqii saddeetqabu inni jalqabaa Biruukiliin, Niiwu Yoorkitti bara1927tti ijaarame. Bara 2013tti, Macaafni Qulqulluun,kitaabonni ykn barruuleen waajjiroota damee 15 kees-satti maxxanfamaa turan.

I JAARSA WAAJ J IRA DAMEE—J I J J I IRAMA BARBAACHISAA TA�E GOCHUU

Ijaarsa warshaa keenya isa jalqabaa Biruukiliinittiargamu, bara 1927

gameef bara 1986tti Qaamni Olaanaan beekamtii kan ken-ne yommuu ta�u, bara 1987tti Yuunaayitid Isteetis kees-sa Koreewwan Ijaarsaa Naannoo 60tu hundeeffame.[1] Bara1992tti, Arjantiinaa, Awustiraaliyaa, Faransaay, Jarman,Jaappaan, Meeksikoo, Afriikaa Kibbaafi Ispeen keessattisKoreewwan Ijaarsaa Naannoo ni hundeeffaman. Hojiin ob-boloonni Galmawwan Mootummaafi Galmawwan Walga�iiGurguddaa ijaaruudhaan raawwatan kun, tajaajila qulqul-luu keessaa tokko waan ta�eef deggersi keenya akka isaanbarbaachisu beekamaadha.

7 Galmawwan Mootummaa yeroo gabaabaa keessattiijaaraman kun hawaasa naannoo galmichi itti ijaaramu jira-niif akka gaariitti dhugaa ba�u. Fakkeenyaaf gaazexaan Is-peenitti maxxanfamu tokko mataduree, “Amantiin GaarriAkka Socho�u Godha” jedhu qabatee ba�ee ture. Gaazexaankun Galma Mootummaa magaalaa Maartoositti ijaaramaature ilaalchisee gaaffii akkas jedhu gaafatee ture: “Addunyaaofittummaan itti dagaage kana keessatti namoonni kutaaw-wan garaagaraa [Ispeen] keessaa dhufan fedhiisaaniitiinkaka�anii Maartoositti gamoo saffisa, qulqullinaafi qindoo-minaan kan ittiin qixxaatu hin jirre ijaaruu kan danda�anakkamitti?” Gaazexichi yaada obboleessi ijaarsa sanarrattihirmaachaa ture tokko kennerratti hundaa�uudhaan deebiikenneera. Obboleessichi, “Kun ta�uu kan danda�e Yihowaar-raa waan baranneefidha” jechuudhaan dubbatee ture.

[1] Bara 2013tti, Koreewwan IjaarsaaNaannoo 132 Yuunaayitid Isteetis jirankeessatti obboloota 230,000 ol ta�antufedhiidhaan tajaajilaa turan. Koreew-wan kun baruma sana biyyichattiGalmawwan Mootummaa haaraa 75akka ijaaraman kan qindeessan yom-muu ta�u, gara 900 kan ta�animmooakka haareffaman ykn akka suphamangodhaniiru.

231

MIILJALEE

Walakkeessa bara 1970niifi jalqaba bara 1990nii gid-duutti waajjiroonni damee haaraan gara biyyoota 60keessatti ijaaramaniiru. Biyyoota kan biraa 30 kees-sattimmoo, waajjiroota damee keessatti hojiin ijaar-saa dabalataa geggeeffameera. Haata�u malee, wag-goota dhihoodhaa asitti waajjiroonni damee tokkotokko walitti dabalamaniiru. Sababii waajjiroonni da-mee kun itti walitti dabalaman ilaalchisee KitaabniWaggaa Dhugaa Baatota Yihowaa 2013 (Ingiliffa) akkasjedheera: “Sabqunnamtiiniifi teknoolojiin maxxansaafooyya�aa deemuunsaa humni namaa waajjiroota da-mee gurguddoo ta�an keessatti barbaachisu akka hir�i-famu godhe. Waajjiroota damee gurguddoo keessattikan hojjetan obboloota muraasa ta�uunsaa kutaaw-wan jireenyaa duwwaa ta�an hedduun akka jiraatangodheera. Kanaan kan ka�e, obboloonni waajjirootadamee biyyoota garabiraa keessatti hojjetan garawaajjiroota damee kanaa akka dhaqan godhameera.Yeroo ammaa Dhugaa Baatonni Yihowaa muuxannooqaban iddoo baay�ee barbaachisaa ta�e taa�uudhaanhojii Macaafa Qulqulluu barsiisuurratti hirmaatu.”

Gamoo Bet�el Paappuwaa Niiwu Giiniibara 2010tti hojii jalqabe

Biyyoota Galiinsaanii Xinnoo Ta�etti Ijaaruu8 Xumura jaarraa 20ffaatti, namoonni biyyoota galiin

obboloota keenyaa baay�ee xinnoo ta�e keessa jiraatan baay�i-naan gara jaarmiyaa Yihowaatti dhufuu eegalan. Obboloon-ni biyyoota akkasii keessa jiran galma walga�ii ijaarrachuufwanta isaaniif danda�ame hunda godhaniiru. Haata�u malee,biyyoota tokko tokko keessatti Galmawwan Mootummaakeenya, iddoo waaqeffannaa namoonni kaan itti fayyadama-nii wajjin yommuu walbira qabamu baay�ee boodatti hafaawaan ta�eef, namoonni obboloota keenyatti ni qoosu, akka-sumas isaan jibbu turan. Bara 1999 kaasee garuu Qaam-ni Olaanaan, biyyoota guddachaa jiran keessatti sagantaanGalmawwan Mootummaa saffisaan akka ijaaraman godhutokko hojiirra akka oolu godhe. Buusiin obboloonni biy-yoota galii gaarii ta�e qaban godhan warra kaaniifis akkaoolu gochuudhaan lamaansaaniiyyuu ‘wal qixxee’ akka fay-yadaman godhame. (2 Qorontos 8:13-15 dubbisi.) Akka-sumas, obboloonni biyyoota kaan keessa jiraatan hojii ijaar-saarratti hirmaachuuf fedhiidhaan of dhiheessaniiru.

9 Jalqabarratti hojichi baay�ee rakkisaa fakkaata ture. Ga-baasni bara 2001tti dhihaate tokko, Galmi Mootummaa18,300 ol ta�u biyyoota guddachaa jiran 88 keessatti akkabarbaachisu ibsee ture. Haata�u malee, hafuurri qulqulluu-niifi Mootiin keenya Yesus Kiristos waan nu gargaaraniifwanti hin danda�amne hin jiru. (Mat. 19:26) Waggaa 15keessatti, jechuunis bara 1999 hanga 2013tti, sabni Waaqay-yoo sagantaa hundeeffame kanaan, Galmawwan Mootum-maa 26,849 ijaaraniiru.[2] Yihowaan hojii lallabaa eebbisuu-saa waan itti fufeef, ammas taanaan biyyoota kana keessattibara 2013tti Galmawwan Mootummaa gara 6,500 ta�an ijaa-ruun kan barbaachise yommuu ta�u, dabalataan waggaawaggaadhaan galmawwan dhibba hedduutti lakkaa�amantubarbaachisa.

10 Galmawwan Mootummaa haaraan ijaaraman maqaaYihowaatiif ulfina kan argamsiisan akkamitti? Gabaas-ni waajjira damee Zimbaabuweerraa argame tokko akkasjedheera: “Galmi Mootummaa haaraan ijaaramee ji�a tok-ko keessatti baay�inni namoota walga�iirratti argamanii da-chaadhaan dabala.” Biyyoota baay�ee keessatti, bakki waa-qeffannaa itti geggeessinu hin jiru taanaan namoonni nuuwajjin walitti qabamuu ni sodaatu. Haata�u malee, GalmiMootummaa ijaaramee utuu baay�ee hin turin namoonniwaan baay�ataniif galma garabiraa ijaaruun barbaachisaa-dha. Ta�us, namoonni gara Yihowaatti akka harkifaman kangodhu bakki itti walitti qabaman bareedaa ta�uusaa qofamiti. Jaalalli obboloonni galmawwan sana ijaaran argisiisa-

[2] Baay�inni kun Galmawwan Moo-tummaa sagantaa kana keessatti utuuhin hammatamin hojjetaman hin daba-latu.


MIILJALEE

8. Bara 1999tti, QaamniOlaanaan sagantaan haa-raa akkamii hojiirra akkaoolu heyyame? Maaliif ?9. Hojiin baay�ee rakkisaafakkaatee ture maalidha?Ta�us hojii akkamii raawwa-chuun danda�ameera?10-12. Galmawwan Moo-tummaa ijaaruun maqaaYihowaatiif ulfina kan fideakkamitti?

nis ilaalcha namoonni jaarmiyaa Yihowaatiif qabanirrattijijjiirama guddaa fida. Mee fakkeenyota muraasa haa ilaallu.

11 Indooneeshiyaa. Namni yommuu Galmi Mootum-maa ijaaramaa ture arge tokko, namoonni achitti argamanhundi kaffaltii malee hojicharratti hirmaachaa akka jiranyommuu hubatetti akkas jedheera: “Baay�ee nama ajaa�ibsiis-tu! Kaffaltii malee kan hojjettan ta�us, hundi keessan gam-machuufi garaa guutuudhaan kan hojjettan ta�uu keessanhubadheera. Jaarmiyaan amantii akka kan keessanii waanjiru natti hin fakkaatu!”

12 Yuukreen. Dubartiin naannoo Galmi Mootummaaitti ijaaramaa jiru tokko bira yeroo baay�ee darbaa turte tok-ko, namoonni kun Dhugaa Baatota Yihowaa ta�uu qabu,manni isaan ijaaraa jiranis Galma Mootummaa ta�uu qabajettee yaadde. Akkas jetteetti: “Obboleettiikoo ishee DhugaaBaatuu Yihowaa taaterraa waa�ee Dhugaa Baatota Yihowaadhaga�een ture. Ijaarsa geggeeffamaa jiru kana gaafan argumiseensa maatii kanaa ta�uun qaba jedheen murteesse. Bak-ka kanatti jaalalli gochaan yommuu argisiifamu hubadhee-ra.” Dubartiin kun Macaafa Qulqulluu qayyabachuudhaanbara 2010tti cuuphamteetti.

13 Arjantiinaa. Hiriyoonni gaa�elaa tokko bakka Gal-mi Mootummaa ijaaramaa jirutti obboleessa ijaarsicha to�a-chaa jiru haasofsiisan. Abbaan manaa akkas jedhe: “Ijaarsageggeessaa jirtan kanarratti sochiiwwan isin gootan akkagaariitti hordofaa turre; . . . bakka kanatti waa�ee Waa-qayyoo barachuuf murteessineerra.” Achiis, “Walga�ii asittigodhamurratti argamuuf ulaagaa akkamii guutuu qabna?”jedhee gaafate. Hiriyoonni gaa�elaa kun afeerraa Macaafa

Biyyootagaliinsaanii xinnoota�etti GalmawwanMootummaaijaaruun rakkinaadda ta�e qaba

HOJ I I I J AARSAA Y IHOWAAF ULF IN A F IDU 233

13, 14. (a) Tarkaanfii hiri-yoonni gaa�elaa tokko yom-muu Galmi Mootummaaijaaramaa jiru arguudhaanfudhatanirraa maal barat-tan? (b) Iddoon waaqef-fannaa keessan maqaa Yi-howaatiif ulfina akka fiduufmaal gochuu dandeessu?

Qulqulluu akka qayyabatan isaaniif dhihaate kan fudhatanta�us, qayyabachuu kan danda�an miseensonni maatii hun-di yoo irratti hirmaatan qofa akka ta�e dubbatan. Obboloon-nis yaadasaanii kanarratti gammachuudhaan walii galan.

14 Galmi Mootummaa keessatti walga�ii gootan yom-muu ijaaramu irratti hirmaachuuf carraa hin arganne ta�a;haata�u malee iddoon waaqeffannaa kun maqaa Yihowaatiifulfina akka fidu gochuurratti gumaacha gochuu ni dandees-su. Fakkeenyaaf, namoota Macaafa Qulqulluu qayyabsiis-tan, deddeebii gaaffii gootaniif, akkasumas namoonni kaanwalga�iiwwan Galma Mootummaa kana keessatti godha-manirratti akka argaman afeeruu dandeessu. Akkasumas,bakka waaqeffannaa kana qulqulleessuufi suphuurratti hir-maachuu ni dandeessu. Dursitanii karoora baafachuudhaanwanta Galma Mootummaa keessaniif barbaachisu guutuuykn Galmawwan Mootummaa addunyaa maratti ijaaramankaan gargaaruuf deggersa qarshii gochuu ni dandeessu.(1 Qorontos 16:2 dubbisi.) Wantoonni kun hundi maqaaYihowaatiif ulfina kan fidanidha.

Hojjettoota ‘Jaalalasaaniitiin Of Dhiheessan’15 Galmawwan Mootummaa, Galmawwan Walga�ii Gur-

guddaafi waajjiroota damee kan ijaaran obboloota naannoosana jiraatanidha. Haata�u malee, yeroo baay�ee obboloonnihojii ijaarsaarratti muuxannoo qabaniifi biyya kan biraa-tii dhufan isaan gargaaru. Obboloota fedhiidhaan of dhi-heessan kana keessaa tokko tokko sagantaasaanii mijeeffa-chuudhaan hojii ijaarsaa biyyoota kan biraatti geggeeffamaajirurratti torban muraasaaf hirmaatu. Kaanimmoo, iddoo-dhaa gara iddootti deemanii hojii ijaarsaa akkasiirratti wag-gaa baay�eedhaaf hirmaachuuf of dhiheessaniiru.

16 Hojii ijaarsaa addunyaa maratti geggeeffamurrattihaalli rakkisaan mudachuu kan danda�u ta�us eebba kanargamsiisudha. Fakkeenyaaf, Tiimoofi Liin gara Eeshiyaa,Awurooppaafi Ameerikaa Kibbaa deemuudhaan, Galmaw-wan Mootummaa, Galmawwan Walga�ii Gurguddaafi waaj-jiroota damee ijaaruurratti hirmaataniiru. Tiimoon, “Wag-goota 30 darbanitti giddu galeessaan turtii waggaa lamalamaatiin ramaddiin hojiikoo ni jijjiirama ture” jedhee-ra. Liin isheen waggaa 25 dura Tiimootti heerumtemmooakkas jetteetti: “Tiimoo wajjin biyyoota kudhan keessat-ti tajaajileera. Nyaata, qilleensa, afaaniifi naannoo tajaa-jilaa haaraa ta�e itti baruun, akkasumas hiriyoota haaraabaafachuun carraaqqii guddaafi yeroo kan gaafatudha.”[3]

Akkas gochuunsaanii isaan kiiseeraa? Liin akkas jetteetti:“Haalawwan rakkisaa ta�an akkasii jiraatanis eebba guddaa

[3] Tajaajiltoonni ijaarsa addunyaamaraas ta�e obboloonni fedhiidhaanof dhiheessan hojii ijaarsaarratti yeroodheeraa kan dabarsan ta�us, Sanbaddu-raafi Dilbata ykn gara galgalaatajaajilarratti hirmaachuudhaan gu-miiwwan keessa jiran ni deggeru.

Tiimoofi Liin(Keeyyata 16 ilaali)


MIILJALEE

15-17. (a) Hojii ijaarsaa irracaalaasaa kan hojjetan ee-nyudha? (b) Yaada hiri-yoonni gaa�elaa hojii ijaar-saa addunyaa maraarrattihirmaatan kennanirraa ba-rumsa akkamii argattan?

arganneerra. Jaalala Kiristiyaanaafi simannaa obboloonninuuf godhan, akkasumas kunuunsa Yihowaan jaalalasaa-tiin kaka�ee nuuf godhe arguu dandeenyeerra. Kana malees,abdiin Yesus bartootasaatiif kenneefi Maarqos 10:29, 30rrajiru yommuu raawwatamu arguu dandeenyeerra. Karaa ha-fuuraa obboloota, obboleettotaafi haadhota dachaa dhib-ba argachuu dandeenyeerra.” Tiimoon, “Dandeettii keenyakaayyoo hunda caaluuf, jechuunis qabeenya Mootummi-chaa babal�isuuf itti fayyadamuun keenya gammachuu gud-daa nuuf argamsiiseera” jedheera.

17 Daareniifi Saaraan, Afriikaa, Eeshiyaa, Ameerikaa Gid-du Galeessaa, Awurooppaa, Ameerikaa Kibbaafi Paasi-fiik Kibbaatti hojii ijaarsaarratti hirmaachuudhaan gam-machuu guddaa argataniiru. Daaren haalawwan rakkisaata�an yoo isaan mudataniyyuu, “Obboloota biyyoota addad-daa keessa jiraatanii wajjin hojjechuun mirga guddaadha.Jaalalli Yihowaadhaaf qabnu, obboloota addunyaa marat-ti argamnu funyoodhaan kan walitti hidhu akka ta�e hu-badheera” jechuudhaan dubbateera. Saaraanis, “Obboloo-ta aadaa garaagaraa qabanirraa wanta hedduu baradheera!Aarsaa isaan Yihowaa tajaajiluudhaaf kaffalan arguunkoo,wanta hunda caalu isaaf kennuuf na kakaaseera” jetteetti.

18 Namoonni Mootummaa Waaqayyoo jalatti bulan haa-lawwan rakkisaa ta�an isaan mudatanillee, Mootummichadeggeruuf jecha ‘jaalalasaaniitiin akka of dhiheessan’ Daa-wit Mootichi raajii dubbatee ture. (Faarfannaa 110:1-3dubbisi.) Obboloonni hojii Mootummicha deggeruurrattihirmaatan hundi raajiin kun raawwiisaa akka argatu go-chaa jiru. (1 Qor. 3:9) Waajjiroonni dameen, GalmawwanWalga�ii Gurguddaa dhibbaan lakkaa�aman, akkasumas Gal-mawwan Mootummaa kuma kudhaniin lakkaa�amaniifi ad-dunyaa maratti ijaaraman ragaa qabatamaa MootummaanWaaqayyoo dhugumaan kan jiruufi bulchaa akka jiru mir-kaneessanidha. Hojii Yihowaan ulfina isaaf malu akka arga-tu godhu kanarratti hirmaachuudhaan, Yesus Kiristos isaMootii ta�e tajaajiluun mirga guddaadha!


ˇ Iddoowwan walga�iifi waajjiroota damee kan ijaarru maaliifi?ˇ Hojiin ijaarsaa Yihowaadhaaf ulfina kan fidu akkamitti?ˇ Iddoowwan waaqeffannaa ijaaruufi suphuurratti

hirmaachuudhaan deggersa gochuu kan dandeessanakkamitti?

HOJ I I I J AARSAA Y IHOWAAF ULF IN A F IDU 235

18. Raajiin Faarfannaa 110:1-3rra jiru raawwiisaa ar-gachaa kan jiru akkamitti?

YEROONSAA Dh.K.B. bara 46 yommuu ta�u, Yihudaan bee-la cimaadhaaf saaxilamteetti. Midhaan jiru muraasa waanta�eef gatiin midhaanii baay�ee mi�aayee ture; kanaaf bar-toonni Yesus bitachuu hin dandeenye. Gama nyaataatiinrakkinni guddaan isaan mudateera. Haata�u malee, Yiho-waan eegumsa guddaa kanaan dura godheefii hin beek-ne isaaniif gochuuf jedha. Eegumsa akkamii isaaniif godhalaata?

2 Kiristiyaanonni Yihudoota ta�aniifi Yerusaalemiifi Yi-hudaa jiraatan akkasumas, Kiristiyaanonni biyya Anxo-kiyaafi Sooriyaa Yihudoota ta�aniifi hin taane, rakkina Yi-hudoonni keessa jiran hubachuudhaan, gargaarsa isaanbarbaachisu walitti qabuufii eegalan. Achiis BarnaabaasiifiSaa�oliin filachuudhaan, gargaarsa walitti qabame sana garajaarsolii gumii Yerusaalemitti argamanitti akka geessan ittigaafatamummaa isaaniif kennan. (Hojii Ergamootaa 11:27-30; 12:25 dubbisi.) Obboloonni Yihudaa keessa jiraniifigargaarsi isaan barbaachisu kun, obboloonnisaanii Anxoki-yaatti argaman yommuu isaan gargaaranitti hammam akkagammadan tilmaamaa!

3 Kiristiyaanonni biyya tokko keessa jiraatan Kiristiyaa-nota biyya kan biraa jiraataniif gargaarsa yommuu godhankun isa jalqabaa ture. Nutis yeroo har�aa fakkeenya obbo-loonni keenya Anxokiyaa nuu kaa�an hordofna. Obbolootakeenya naannoo kan biraa jiraatanirra balaan ykn qorumsitokko ennaa ga�u gargaarsa isaaniif goona.[1] Hojiin gargaar-saa nuti raawwannu, hojii lallabaa wajjin walitti dhufee-nya akkamii akka qabu hubachuuf, hojii gargaarsaa ilaal-chisee gaaffiiwwan sadii haa qorru: Hojii gargaarsaa akkatajaajilaatti kan ilaallu maaliifi? Kaayyoon hojii gargaarsaamaalfa�i? Hojii gargaarsaa kanarraa faayidaa argachuu kandandeenyu akkamitti?

20Hojiin GargaarsaaYihowaaf UlfinaArgamsiisa


Waa�ee jaalala obboloon-ni keenya yeroo balaanuumamutti argisiisaniiilaalla

[1] Boqonnaan kun waa�ee gargaarsaobboloota hidhata keenya ta�aniif go-dhamee ibsa. Haata�u malee, haalaw-wan hedduu keessatti, hojiin gargaar-saa nuti raawwannu namoota kaanisni fayyada.—Gal. 6:10.


MIILJALEE

1, 2. (a) Kiristiyaanota Yi-hudaa keessa turan rakkinaakkamiitu mudate? (b) Ki-ristiyaanonni Yihudootata�an jaalala akkamii argisii-san?3. (a) Sabni Waaqayyooyeroo har�aa jiran fakkee-nya Kiristiyaanota biyyaAnxokiyaa kan hordofanakkamitti? Fakkeenya ken-ni. (Saanduqa “HojiiGargaarsaa Guddaa BaraKeenyatti Raawwatame” je-dhus ilaali.) (b) Boqonnaakana keessatti gaaffiiwwankamfaa ilaalla?

Hojiin Gargaarsaa “Tajaajila Qulqulluu”Kan Ta�e Akkamitti?

4 Phaawulos xalayaa isa lammaffaa gumii Qorontosiifbarreesserratti, tajaajilli Kiristiyaanonni raawwatan kutaalama akka qabu ibseera. Phaawulos xalayaa sana kan bar-reesse Kiristiyaanota dibamoodhaaf ta�us, wanti inni dub-bate “hoolota kan biraa” yeroo har�aa jiraniifis ni hojjeta.(Yoh. 10:16) Kutaan tajaajilaa keenya inni tokko “hojii araar-suu” si�a ta�u, kunis lallabuufi barsiisuu kan dabalatudha.(2 Qor. 5:18-20; 1 Xim. 2:3-6) Kutaan inni lammaffaanim-moo tajaajila obboloota keenyaaf jennee raawwannu kan da-balatudha. Phaawulos adda baasee waa�ee ‘hojii gargaarsaa’dubbateera. (2 Qor. 8:4) Yaadawwan “hojii araarsuu” fi ‘hojiigargaarsaa’ jedhan keessatti jechi “hojii” jedhu jecha afaanGiriikii diyaakoniyaa jedhuu wajjin tokkodha. Jecha kanattifayyadamuun kan barbaachise maaliifi?

5 Phaawulos hojiiwwan lamaaniifuu jecha tokkotti fay-yadamuudhaan, hojii gargaarsaa hojii gumii keessatti hoj-jetamu kaanii wajjin ramadeera. Xalayaasaa kanaan du-raarratti akkas jechuudhaan dubbatee ture: “Ergaa garaagaraatu jira, gooftaan ergamaniif garuu tokkichuma. Hojiigaraa garaatu jira, Waaqayyo inni hojii hundumaa addumaaddaan yaada namaa keessa kaa�u garuu tokkicha.” (1 Qor. 12:4-6, 11) Phaawulos hojii gumii keessatti hojjetamu “tajaaji-la qulqulluu” (NW ) wajjin walbira qabee ibseera.[2] (Rom. 12:1, 6-8) Kanaaf, yeroo ramaduudhaan warra Waaqayyoof qul-laa�an tajaajiluun sirrii akka ta�e itti dhaga�amuunsaa kannama ajaa�ibsiisu miti!—Rom. 15:25, 26.

6 Phaawulos, obboloonni gumii Qorontos jiran, ho-jiin gargaarsaa kutaa tajaajilaafi kutaa waaqeffannaasaaniita�uusaa akka hubatan isaan gargaareera. Kana ilaalchiseeragaa inni dhiheesse hubadhaa! Kiristiyaanonni ‘wangeelaKiristosiif abboomaman’ namoota ni gargaaru. (2 Qor. 9:13) Kanaaf, barumsa Kiristos hojiirra oolchuuf fedhii waanqabaniif obboloota hidhatasaanii ta�an ni gargaaru. Phaa-wulos, gaarummaan isaan obbolootasaaniitiif oolan, ‘ayyaa-na Waaqayyoo isa isaan keessa jiru’ kan mul�isu ta�uusaa ib-seera. (2 Qor. 9:14; 1 Phe. 4:10) Masaraan Eegumsaa Muddee1, 1975, obboloota keenya warra rakkinni isaan mudate gar-gaaruu ilaalchisee, “Yihowaaniifi Ilmisaa Yesus Kiristos ta-jaajila gaarummaarratti hundaa�e akkasiitiif bakka guddaaakka kennan matumaa hin shakkinu” jechuudhaan dub-bateera. Eeyyee, hojiin gargaarsaa tajaajila qulqulluu keessaaisa tokkodha.—Rom. 12:1, 7; 2 Qor. 8:7; Ibr. 13:16.

[2] Phaawulos asirratti, jecha afaan Gi-riikii diyaakonoos (tajaajilaa) jedhuufi‘diiyaaqonoota’ ykn tajaajiltoota gumiiargisiisutti fayyadameera.—1 Xim. 3:12.

HOJ I IN G ARG AARSAA Y IHOWAAF ULF IN A ARG AMS I I SA 237

MIILJALEE

4. Phaawulos hojii Kiris-tiyaanotaa ilaalchiseeobboloota gumii Qorontoskeessa turaniin maal jedhe?

5. Phaawulos hojiin gar-gaarsaa kutaa tajaajilakeenyaa akka ta�etti ibsuun-saa sirrii kan ta�e maaliifi?

6. (a) Akkuma Phaawulosibse, hojiin gargaarsaa ku-taa waaqeffannaakeenyaati kan jennu maalii-fi? (b) Yeroo har�aa hojiingargaarsaa keenya addu-nyaa maratti hojjetamaakan jiru akkamitti akka ta�eibsi. (Saanduqa “BalaanUumamuusaa Dura Qo-phaa�uu!” jedhuufifuula 242rratti argamuilaali.)

Hojii Gargaarsaa Kaayyoo Ifa Ta�een Raawwatamu7 Kaayyoon hojii gargaarsaa keenyaa maalfa�i? Phaawu-

los xalayaa isa lammaffaa gumii Qorontosiif barreesserrattigaaffii kanaaf deebii kenneera. (2 Qorontos 9:11-15 dubbi-si.) Caqasa kanarratti, namoota kan gargaarru kaayyoo gur-guddaa sadiirratti hundoofnee akka ta�e addeesseera. Meesadansaanii tokko tokkoon haa ilaallu.

8 Tokkoffaa, hojiin gargaarsaa keenya Yihowaaf ulfinafida. Caqasa armaan oliirratti Phaawulos waa�ee Waaqayyoosi�a meeqa akka caqase qalbeeffadhaa. ‘Waaqayyoof galatagalchuufi’ ‘galata Waaqayyoof dhiheessuu’ akka qaban isaahubachiiseera. (Lakkoofsa 11fi 12) Hojiin gargaarsaa Kiris-tiyaanonni ‘guddina Waaqayyoo akka himaniifi’ ‘ayyaanaWaaqayyoo isa isaan keessatti caalaa adeemu’ ilaalchisee ga-lata akka galchan isaan yaadachiiseera. (Lakkoofsa 13fi 14)Akkasumas, yaada hojii gargaarsaa ilaalchisee dubbate kanxumure, “Waaqayyoof galanni haa ta�u” jechuudhaan ture.—Lakkoofsa 15; 1 Phe. 4:11.

9 Akkuma Phaawulos, Kiristiyaanonni yeroo har�aa jira-nis, hojii gargaarsaarratti hirmaachuun carraa Yihowaadhaa-fis ta�e barumsasaatiif bakka guddaa akka kennan itti argisii-san kan isaaniif banu akka ta�etti ilaalu. (1 Qor. 10:31; Tit. 2:10) Dhugumayyuu, hojiin gargaarsaa namoonni ilaalcha do-goggoraa Yihowaafi Dhugaa Baatotasaatiif qaban akka sir-reessan godheera. Kana fakkeenyaan ibsuuf: Dubartiin naan-noo obomboleettiidhaan miidhame tokko keessa jiraattu,balbala manasheerratti barreeffama, “Dhugaa Baatonni Yi-howaa manakoo hin dhufinaa!” jedhu rarraastee turte. Sanabooda guyyaa tokko obboloonni hojii gargaarsaarratti hir-maatan mana obomboleettiidhaan miidhameefi manasheefuuldura jiru yommuu suphan argite. Guyyoota muraasaafnamoota jaalala qabeeyyii ta�an kana erga ilaaltee booda ee-nyummaasaanii baruuf garasaanii deemte. Namoonni hojiigargaarsaa sanarratti hirmaachaa jiran Dhugaa Baatota Yi-howaa ta�uusaanii ennaa bartu, “Ilaalcha sirrii isiniif hin qa-bun ture” isaaniin jette. Achiihoo maal goote? Barreeffamabalbalasheerratti rarraastee turte sana kaaste.

10 Lammaffaa, obboloota hidhata keenya ta�aniif ‘qaaw-waa dhabasaanii duuchina.’ (2 Qor. 9:12b) Obboloota kee-nyaaf dafnee gargaarsa gochuudhaan miidhaan isaanirraga�e akka isaaniif salphatu goona. Maaliif ? Sababiin-saas, miseensonni gumii Kiristiyaanaa hundi ‘dhagna tok-ko’ waan ta�aniifi kutaawwan ‘dhagnaa kana keessaa innitokko yoo dhiphate, hundinuu isaa wajjin waan dhiphata-niifidha.’ (1 Qor. 12:20, 26) Kanaafuu, jaalalli obbolummaaobboloonni kun qaban, sagantaasaanii sirreessuudhaan


7, 8. Kaayyoon hojii gar-gaarsaa keenyaa innijalqabaa maalidha? Ibsi.

9. Hojiin gargaarsaa ilaal-cha namoonni qabanirrattijijjiirama akkamii fida?Fakkeenya kenni.

10, 11. (a) Kaayyoo hojiigargaarsaa keenya isalammaffaa fiixaan baasaaakka jirru fakkeenyonniargisiisan kamfa�i? (b) Bar-reeffamni obboloota hojiigargaarsaarratti hirmaatangargaaru kami? (Saanduqa“Barreeffama ObbolootaHojii Gargaarsaarratti Hir-maatan Gargaaru” jedhuilaali.)

FULBAANA 1945tti, Awurooppaa keessatti Wa-raanni Addunyaa Lammaffaan dhaabatee ji�ootamuraasa booda, obboleessi keenya Noor “obbo-loota keenya giddu galeessa Awurooppaatti arga-maniif gargaarsa gochuuf” hojiin gargaarsaa gud-daan jalqabamuuf akka jedhu beeksise.Beeksisni kun himamee torban muraasa booda,Dhugaa Baatonni Yihowaa Kaanaadaa, Yuunaayi-tid Isteetisiifi biyyoota kan biraa keessa jiran uffa-taafi nyaata bakka jiruu walitti qabuu jalqaban.Amajjii 1946 eegalee, meeshaaleen gargaarsaa ob-boloota keenya Ostiriyaa, Beeljiyam, Bulgaariyaa,Chaayinaa, Chekoslovaakiyaa, Deenmaarki, Ingi-laandi, Fiinlaandi, Faransaay, Jarman, Giriik, Han-gaarii, Xaaliyaan, Neezarlaandi, Noorweey, Filip-piinsi, Poolaandiifi Rumaaniyaa keessa jiraataniifergamuu jalqabe.Gargaarsi kun kan godhame yeroo tokkoof qofamiti. Hanga waggaa lamaaf walakkaatti gargaarsi

godhamaa tureera! Yeroo sanatti obboloonni85,000 ta�an nyaata gara kiilogiraama 300,000 ta�u,uffata gara kiilogiraama 450,000 ta�u, akkasumaskophee 124,000 ol ta�u obboloota biyyoota waraa-naan miidhaman keessa jiraniif erganiiru. Hagay-ya 1948tti, hojii gargaarsaa guddaan kun ni dhaa-bate. Masaraan Eegumsaa bara 1949tti maxxanfameakkas jedheera: “Kun jaalala obboloonni waliisaa-niitiif qaban sirriitti kan argisiisedha. Gargaarsi ob-boloonni godhan kun obboloonni hedduun waa-qeffannaa dhugaa akka hin daganne waan godheefGooftaadhaaf ulfina akka argamsiise beekamaa-dha. Obboloonni kun, obbolootasaanii haala ka-naan gargaaruu akka mirga guddaatti ilaalu.” Ho-jiin gargaarsaa kun Yihowaan akka galateeffatamu,obboloonni boqonnaa akka argataniifi tokkum-maan obboloota addunyaa maratti argamanii akkacimu godheera.

HOJ I I GARGAARSAA GUDDAA BARAKEENYATTI RAAWWATAME

Siwiizarlaandi, bara 1946

meeshaaleesaanii fudhatanii, naannoo balaan itti uuma-me dhaquudhaan obboloota hidhatasaanii ta�an gargaa-ruuf isaan kakaasa. (Yaq. 2:15, 16) Fakkeenyaaf, sunaamiinbara 2011tti Jappaaniin yommuu miidhetti, waajjirri da-mee Yuunaayitid Isteetis, Koree Ijaarsaa Naannoo biyyattiikeessatti argamuuf xalayaa barreessuudhaan “obboloonniga�umsa qaban muraasni” Galma Mootummaa achitti arga-mu deebisanii ijaaruurratti gargaarsa akka godhan gaafate.Yeroo kanatti koreen kun deebii akkamii kenne? Torbanmuraasa keessatti, obboloonni gara 600 ta�an baasii ma-taasaaniitiin gara Jaappaan deemanii gargaarsa gochuuf fe-dhiisaaniitiin of dhiheessan! Waajjirri damee YuunaayitidIsteetis, “Tarkaanfii obboloonni fudhatan baay�ee nu ajaa�ib-siisee ture” jechuudhaan dubbateera. Obboleessi Jaappaankeessa jiraatu, obboleessa gargaarsa gochuuf gara biyyat-tii dhaqe tokko, maaliif akka inni dhaqe isa gaafatee ture.Obboleessi sunis, “Obboloonni Jaappaan keessa jiran kutaa‘dhagna’ keenyaati. Dhukkubbiiniifi dhiphinnisaanii nuttisni dhaga�ama” jechuudhaan deebii kenneera. Obboloonnihojii gargaarsaa hojjetaniifi jaalala qabeeyyii ta�an, fedhiisaa-nii aarsaa gochuudhaan jireenyasaanii balaarra buusanii ob-bolootasaanii gargaaru.[3]—1 Yoh. 3:16.

11 Namoonni Dhugaa Baatota Yihowaa hin taanes, hojiigargaarsaa nuti hojjennuuf dinqisiifannaa qaban ni ibsu.Fakkeenyaaf, bara 2013tti balaan tokko bulchiinsa Arkaasas,Yuunaayitid Isteetis erga miidhee booda, gaazexaan tokkogargaarsa Dhugaa Baatonni Yihowaa fedhaan of dhihees-san godhan akkas jechuudhaan gabaasee ture: “JaarmiyaanDhugaa Baatota Yihowaa namoota fedhaan of dhiheessanii-fi yeroo balaan uumamutti gargaarsa barbaachisaa ta�e go-chuu danda�an akka gaariitti qindeesseera.” Dhugumayyuuakkuma Phaawulos ergamaan jedhe ‘warra Waaqayyoof qul-qullaa�aniif qaawwa dhabasaanii ni duuchina.’

12 Sadaffaa, obboloonni miidhaan irra ga�e sagantaanwaaqeffannaasaanii akka addaan jalaa hin cinne ni gargaar-ra. Kun barbaachisaa kan ta�e maaliifi? Phaawulos namoon-ni gargaarsa argatan ‘galata Waaqayyoof dhiheessan caalaat-ti akka baay�isan’ dubbateera. (2 Qor. 9:12a) Karaan inniguddaan namoonni kun Yihowaa akka galateeffatan go-chuun itti danda�amummoo, sagantaan waaqeffannaasaaniiakka jalaa hin cinne gargaaruudha. (Filp. 1:10) Bara 1945ttiMasaraan Eegumsaa akkas jedhee ture: ‘Phaawulos, Kiristi-yaanonni gargaarsa isaan barbaachisu argachuudhaan ho-jii dhugaa baatota Yihowaa ta�uudhaan raawwatan ofirraabu�anii kaka�umsa guddaadhaan hojjechuu akka danda�a-niif gargaarsi isaaniif godhamuunsaa sirrii akka ta�e ibseera.’

[3] Mataduree, “Obboloota KeenyaBoosniyaa Keessatti Argaman Gargaa-ruu” jedhuufi Masaraa Eegumsaa Sadaa-sa 1, 1994, fuula 23-27rratti ba�e ilaali.(Amaariffa)


MIILJALEE

12-14. (a) Kaayyoonhojii gargaarsaa keenyaainni sadaffaan baay�ee bar-baachisaa kan ta�e maaliifi?(b) Yaadawwan sochiihafuuraa itti fufuun bar-baachisaa akka ta�e ibsanwarra kamfa�i?

Har�as kaayyoon obboloota keenya itti gargaarru kanuma-dha. Obboloonni keenya yommuu deebi�anii tajaajilarrat-ti hirmaatan, ollaawwansaanii miidhaan wal fakkaatu irraga�e jajjabeessuu qofa utuu hin ta�in, ofiis jajjabina argatu.—2 Qorontos 1:3, 4 dubbisi.

13 Obboloonni sababa balaatiin tajaajillisaanii addaan ci-tee ture gargaarsa argachuudhaan kan itti fufan si�a ta�u,kunimmoo jajjabina guddaa isaaniif kenneera. Obboleessitokko akkas jedheera: “Maatiidhaan tajaajilarratti hirmaa-chuun keenya nuuf eebba guddaadha. Namoota kaan jajja-beessuuf yommuu yaalii goonu yaaddoo nutti dhaga�amur-raa boqonnaa arganna.” Obboleettiin tokkommoo, “Sochiihafuuraarratti xiyyeeffachuunkoo balaa na marsee jiru ak-kan irraanfadhu godha. Tasgabbiin akka natti dhaga�amugodha” jechuudhaan dubbatteetti. Obboleettiin kan biraa-nimmoo akkas jetteetti: “Wantoonni hedduun to�annaa kee-nyaa ala yommuu ta�an, tajaajilarratti hirmaachuun keenyaqajeelfama maatii keenyaaf ta�u argachuuf nu gargaara. Ad-dunyaa haaraa ilaalchisee abdii qabnu namoota kaanitti hi-muun keenya wanti hundi haaraa akka ta�u amanamummaaqabnu nuuf cimsa.”

14 Obboloonni keenya sababa balaatiin walga�iinsaaniiaddaan cites hamma danda�ametti dafanii itti fufuu qabu.Obboleettii Kiyookoo jedhamtuufi yeroo balaan isheerraga�etti xumura umrii waggoota 50nii keessa turte akka fak-keenyaatti haa ilaallu. Sunaamiin uumamee ture kophee-fi uffata isheen uffattee turterraa kan hafe waan tokkoy-yuu isheedhaaf hin hambisne ture. Yeroo sanatti balaasanarraa ooluunsheeyyuu ishee yaaddessee ture. Achiis jaar-si gumii tokko konkolaataasaa keessatti walga�ii gumii geg-geeffachuu akka qaban itti hime. Kiyoookoon akkas jetteet-ti: “Jaarsi gumii suniifi haati manaasaa, akkasumas aniifiobboleettiin tokko konkolaataa keessatti walitti qabamne.Walga�ii keenya haala salphaa ta�een kan geggeeffanne ta�us,sunaamii ka�ee ture akkan irraanfadhu godheera. Nagaasammuu argachuufis na gargaareera. Walga�iin geggeeffan-ne sun, walga�ii Kiristiyaanaarratti argamuun jabina guddaaakka kennu na hubachiiseera.” Obboleettiin tokko, balaanerga ga�ee booda walga�ii geggeeffatanii turan tokko ilaalchi-see, “Miidhaa balaan sun geessise mo�uuf na gargaareera!”jetteetti.—Rom. 1:11, 12; 12:12.

Hojiin Gargaarsaa Faayidaa Guddaa Argamsiisa15 Phaawulos, yaada hojii gargaarsaa ilaalchisee obbo-

loota gumii Qorontositti himerratti, hojii kanarratti hir-maachuunsaanii isaaniifis ta�e obbolootasaaniitiif faayidaa


15, 16. (a) Obboloonnigumii Qorontosiifi gumiiw-wan kan biraa keessa turanhojii gargaarsaa deggeruu-dhaan faayidaa akkamiiargatan? (b) Yeroo har�aa-hoo hojii gargaarsaairraatti hirmaachuudhaanfaayidaa akkamii arganna?

BALAAN UUMAMUUSAADURA QOPHAA�UU

Qaamni Olaanaan waajjiroonni damee addunyaa maratti argaman jaarsolii gumiifi daawwattootaolaanaadhaaf balaan ga�uusaa duraafi yeroo balaan ga�utti maal gochuu akka qaban qajeelfamaakka kennan ajajeera. Fakkeenyaaf, balaan tokko ga�uusaa dura, jaarsoliin gumii hundi teessoomiseensota gumii hunda qabaachuusaanii mirkaneeffachuu qabu.

BALAAN YOMMUU UUMAMU

1 Jaarsoliin gumii miseensota gumiihundaa wajjin wal arguu qabu

2 Jaarsoliin gumii qindeessaa qaamajaarsoliitiif gabaasa gochuu qabu

3 Qindeessaan qaama jaarsolii,daawwattoota olaanaafi obbolootawaajjira damee wajjin wal qunnamuudanda�anitti gabaasa gochuu qaba

4 Hamma danda�ametti, nyaanni, bishaan, uffanni,yaaliin fayyaafi deggersi karaa miiraas ta�e karaahafuuraa obbolootaaf kennamuu qaba

5

Waajjiroonni dameen, haala irrajiraniifi wanta barbaachisu KoreeQindeessitootaa Qaama Olaanaatiifgabaasa gochuu qabu

6 Koreen Gargaarsaa, gargaarsa godhamu qindeessuudhaanobboloonni hamma haalli uumame tasgabbaa�utti gargaarsabarbaachisu akka argatan godha

7

Koreen Qindeessitootaa, gargaarsabarbaachisu ilaaluudhaan obboloonnibiyya garabiraa jiraataniifi fedhaan ofdhiheessan hojii gargaarsaa kanarrattiakka hirmaatan godha

WAXABAJJII 2013tti, birooshurri Dhugaa Baatota YihowaafiHojii Gargaarsaa (Ingiliffa) jedhamu qophaa�eera. Birooshurrikun keessumaa abbootii taayitaa Yuunaayitid Isteetis keessajiraniifi gargaarsa yeroo balaan uumamutti godhamu olaan-tummaadhaan to�ataniif kan qophaa�edha. Birooshurri kungargaarsa nuti walakkeessa bara 1940nii kaasee gochaa tur-re ibsa. Akkasumas, kaartaa waa�ee hojii gargaarsaa guddaanuti hojjennee ibsu qabateera. Jaarsi gumii hojii gargaarsaa

qindeessuurratti hirmaatu tokko akkas jechuudhaan ibsee-ra: “Obboloonni Koree Hojii Gargaarsaa keessaa hojjetanbirooshura kanatti fayyadamuudhaan abbootii taayitaanaannoo balaan itti uumame jiranii wajjin wal qunnamuudanda�u. Abbootii taayitaa kanaa wajjin dursanii wal ba-ruun, hojii gargaarsaa nuti raawwannu akka baran godha;kunimmoo heyyama argachuudhaan naannoo balaan ittiuumame sana salphaatti dhaquuf nu gargaara.”

BARREEFFAMA OBBOLOOTA HOJ I IGARGAARSAARRATTI HIRMAATAN GARGAARU

HOJII gargaarsaarratti hirmaachuun dargaggootarratti jijjiiramaakkamii fida? Mee Peeter Joonsan isa umriisaa waggaa 18tti yeroojalqabaatiif hojii kanarratti hirmaate haa ilaallu. Akkas jedheera:“Galateeffannaa obboloonni qabaniifi gammachuu kennuudhaanargamu arguunkoo baay�ee na tuqeera. Jireenyakoo guutuu Yiho-waa tajaajiluuf akkan murteessu na godheera.” Kanaaf, Peeter qa-jeelchaa ta�ee tajaajiluu eegale. Bet�el keessas kan tajaajile si�a ta�u,yeroo boodammoo miseensa Koree Ijaarsaa Naannoo ta�eera. Pee-ter, “Bara 1974tti yeroo jalqabaatiif hojii gargaarsaarratti hirmaa-chuunkoo akkaataa jireenyaakoo jijjiireera” jechuudhaan dubba-teera. Atoo dargaggeessadhaa? Fakkeenya Peeter hordofuuhoo nidandeessaa? Maaltu beeka, tarii hojii gargaarsaarratti hirmaa-chuun tajaajila Yihowaadhaaf dhiheessitu keessatti akkaataa jiree-nyaakee ni jijjiira ta�a!

AKKAATAA J IREENYAASAAJ I J J I IREERA

akkamii akka argamsiise ibseera. Akkas jedheera: “AyyaanaWaaqayyoo isa isin keessatti caalaa adeemuuf, [YihudoonniYerusaalem keessatti argamaniifi gargaarsi isaaniif godhame]isin yaadaa, isiniifis kadhachaa jiru.” (2 Qor. 9:14) Eeyyee, arjum-maan obboloonni gumii Qorontos Yihudoota Kiristiyaano-ta ta�anitti argisiisan, Yihudoonni sun, obboloota gumii Qo-rontosiin dabalatee, obboloota Yihudoota hin taane kaaniifakka kadhataniifi jaalalli isaan obboloota kanaaf qaban akkadabalu godheera.

16 Masaraan Eegumsaa Muddee 1, 1945, yaada Phaawu-los hojii gargaarsaa ilaalchisee dubbate caqasuudhaan, “Sab-ni Waaqayyoo obboloota hidhatasaanii ta�an yommuu gar-gaaran, tokkummaan akkamii akka argamu mee yaadaa!”jechuudhaan ibseera. Obboloonni yeroo har�aa hojii gar-gaarsaarratti hirmaatanis kun dhugaa ta�uusaa arganiiru.Jaarsi gumii obboloota lolaadhaan miidhamaniif gargaarsagodhe tokko, “Hojii gargaarsaarratti hirmaachuun isa ka-naan duraa caalaa obboloota kootti akkan dhihaadhu nagargaareera” jedheera. Obboleettiin gargaarsa isheedhaaf go-dhameef galateeffannaa qabdu ibsite tokkommoo, “Obbo-lummaan keenya abdii jannataa qabnuu wajjin tokkodha”jetteetti.—Fakkeenya 17:17 dubbisi.[4]

17 Obboloonni hojii gargaarsaa hojjetan bakka balaanitti uumame sana yommuu ga�an, obboloonni keenya abdiinWaaqayyo, “Ani Waaqayyo gooftaa kee isa harka kee mirgaaqabee ‘Hin sodaatin! Ani sin gargaara�o’ siin jedhuu dha” je-

[4] Fakkeenya 17:17 (Hiika bara 1899):“Michuun bara hundumaa jaallata; ye-roo gidiraatiif obboleessi in dhalata.”


MIILJALEE

17. (a) Yaanni Isaayaas41:13rratti argamu hojiigargaarsaa keenyaaf kanhojjetu akkamitti? (b) Fak-keenyota hojiin gargaarsaaYihowaaf ulfina akka ar-gamsiiseefi tokkummaakeenya akka cimse argisii-san tokko tokko caqasaa.(Saanduqa “ObboloonniAddunyaa Maratti Fedhii-dhaan Hojjetan JajjabinaArgamsiisu” jedhus ilaali.)

chuudhaan dubbate dhugaa ta�uusaa hubatu. (Isa. 41:13)Obboleettiin tokko balaa uumame jalaa erga ooltee booda,“Balaan sun yommuu ga�etti abdii kutadheen ture, Yiho-waan garuu harka na qabeera. Obboloonni gargaarsa gud-daa naaf godhaniiru” jetteetti. Balaan tokko naannoosaaniierga miidhee booda, jaarsoliin gumii lama obboloota gumii-saanii bakka bu�uudhaan akkas jechuudhaan barreessaniituran: “Socho�i lafaa miidhaa guddaa geessiseera, ta�us Yiho-waan obboloota keenyatti fayyadamuudhaan gargaarsa gud-daa nuuf godheera. Kanaan dura waa�ee hojii gargaarsaadubbisnee turre, amma garuu ija keenyaan argineerra.”

Isinoo Hojii Gargaarsaarratti Hirmaachuu Ni Dandeessuu?18 Gammachuu hojii gargaarsaarratti hirmaachuun ar-

gamsiisu argachuu ni barbaadduu? Taanaan, obboloon-ni hojii gargaarsaarratti hirmaatan yeroo baay�ee kan fila-taman warra ijaarsa Galma Mootummaarratti hirmaatankeessaa akka ta�e hin dagatinaa. Foormii guutuudhaan ijaar-sa Galma Mootummaarratti hirmaachuu akka barbaaddanjaarsolii gumii keessanitti himaa. Jaarsi gumii hojii gargaar-saarratti waggoota hedduudhaaf hirmaate tokko, “KoreenHojii Gargaarsaa yoo isin afeere malee naannoo balaan uu-mametti gargaarsa gochuuf hin deeminaa” jechuudhaan hu-bachiiseera. Akkas yoo ta�e, hojiin gargaarsaa karaa naamu-sa qabuun hojjetamuu ni danda�a.

19 Hojiin gargaarsaa karaa gorsa Kiristos ‘akka wal jaal-lannuuf ’ nuu kenne hojiirra itti oolchinu keessaa isa gud-daadha. Jaalala akkasii waliif qabaachuudhaan, bartoota Ki-ristos warra dhugaa ta�uu keenya argisiisuu ni dandeenya.(Yoh. 13:34, 35) Yeroo har�aa, obboloota fedhiidhaan of dhi-heessanii hojii gargaarsaarratti hirmaachuudhaan Yihowaa-dhaaf ulfina fidan hedduu qabaachuun keenya eebba gud-daadha!


ˇ Hojiin gargaarsaa tajaajila qulqulluu Yihowaadhaafdhiheessinu keessaa isa tokko akka ta�e akkamitti beekna?

ˇ Kaayyoon gurguddaan hojii gargaarsaa keenyaa sadanmaalfa�i?

ˇ Hojiin gargaarsaa faayidaa akkamii argamsiisa?ˇ Hojiin gargaarsaa abboommii Yesus isa Yohannis 13:34rratti

argamuu wajjin walitti dhufeenya akkamii qaba?


18. Hojii gargaarsaarrattihirmaachuu yoo barbaad-dan maal gochuu qabdu?(Saanduqa “Akkaataa Jiree-nyaasaa Jijjiireera” jedhusilaali.)19. Obboloonni hojii gar-gaarsaarratti hirmaatanbartoota Kiristos warradhugaa ta�uu keenya argisii-suurratti gumaachaakkamii godhan?

GIDDU GALEESSAAFIDHIHA AFRIIKAA

Bara 1994tti walitti bu�iinsa qo-moo gidduutti uumameen Ru-waandaatti namoonni 800,000ykn isaa ol ta�an ajjeefamaniiru.Dhumiinsa sana booda biyyootaGiddu Galeessa Afriikaa kaankeessatti jeequmsi guddaan waanuumameef bakki baqattoonnibuufatan namootaan guutameeture. Obboloota hidhatasaaniita�an gargaaruuf jecha DhugaaBaatonni Yihowaa biyyoota Beelji-yam, Faransaayiifi Siwiizarlaandiqoricha, dunkaana, nyaataafimi�awwan garaagaraa gara toonii300 ta�u xiyyaaraan naannoo ka-natti ergan. Wantoonni kun tor-ban muraasa gidduutti obbolootakeenya ga�aniiru.

Akkasumas doktooronniifi narson-ni Dhugaa Baatota Yihowaa ta�a-niifi Faransaayii dhufan obbolootakeenya sababa waraana walii wa-liitiin, beelaafi dhukkubaan dhi-phatan yaaluuf gara Afriikaa dhu-

fanii turan. Tuutni kun waggaalama keessatti namoota 10,000 olta�aniif gargaarsa yaalii fayyaa go-dheera. Hojiinsaanii Yihowaafijaarmiyaasaatiif ulfina fideera.Isaan keessaa narsiin tokko, “Ob-boloota keenya gargaaruuf bakkasana yommuu geenyetti namoonnihaala kabaja argisiisuun ‘DhugaaBaatota Yihowaadha. Obboloota-saanii gargaaruu dhufan’ jedhu”jetteetti. Obboleettiin tokko narsiitokkorraa gargaarsa erga argatteebooda, “Obboleettiiko, galatoo-mi! Yihowaa, sin galateeffadha!”jechuudhaan dubbatteetti.

Balaa cimaan yommuu ga�uttisgargaarsa kennuun barbaachisaa-dha. Bara 2012tti Naayijeeriyaattibalaa konkolaataa ga�ee tureenDhugaa Baatonni Yihowaa mi-seensa gumii tokkoo ta�an 13 kandu�an yommuu ta�u 54 kan ta�anir-ra immoo miidhaa cimaan ga�eeture. Koreen gargaarsaa haala mi-jeessuudhaan halkaniif guyyaautuu hin jedhin obboloota balaakanaan miidhaman gargaareera.

Dubartiin dhukkubsattee manayaalaa galtee jirtu tokko gargaarsaobboloota miidhaman kanaaf go-dhamu yommuu argitu, geggees-saa amantiishee tokkotti bilbiluu-dhaan, “Waldaa keenyaa namnidhufee na gaafate tokkoyyuu hinjiru. Gara mana yaalaa kottuutiijaalala Dhugaa Baatota Yihowaagidduu jiru ilaali!” jetteen.

Obboloota keenya gumii xinnoosana keessa jiraatanirra rakkinnicimaan yoo ga�eyyuu, jaalalli ob-boloonni hidhatasaanii ta�an isaa-nitti argisiisan akka isaan jajja-beesse dubbatu. Hundacaalaammoo, gargaarsa obbo-loonni hojii gargaarsaa keessaahojjetan obboloota miidhaanisaanirra ga�eef godha ilaaluu-dhaan, obboloonni hedduun gu-mii sana keessatti argaman hir-maannaa tajaajilarratti godhanguddisuuf murteessaniiru. Balaanuumamuusaa dura, gumicha kees-sa babal�istoota 35tu ture. Wag-gaa tokko keessatti lakkoofsibabal�istootaa 60 ga�eera.

AWUSTIRAALIYAA

Bara 2013tti, gartokkeen Kuwiinsilaandi gara qarqaragalaanaatti argamuu lolaadhaan kan miidhame si�ata�u, obboloonni 70 ta�an manasaanii dhabaniiru. Hiri-yoonni gaa�elaa Maarkiifi Raandaa jedhaman intala-saanii wajjin manasaanii lolaadhaan miidhame dhiisa-nii iddoo balaan sun hin jirretti baqataniiru. Iddoonisaan itti baqatan sun namootaan guutamee ture.Raandaan, “Namoonni hedduun iddoo taa�anillee hinqaban turan” jetteetti. Sagalee guddaan heliikoopta-roonni yommuu qubataniifi ka�an dhageessisan baay�eenama dhiphisa ture. Yeroo kanatti baay�ee waan so-daatteef, “Maal gochuu nuu wayya?” jettee abbaa ma-naashee Maarkisiin gaafatte. Innis Yihowaan akkaisaan gargaaru kadhate. Raandaan akkas jetteetti:

“Daqiiqaa 30 booda konkolaataan tokko bakka nutiitti walitti qabamnee jirru kan dhufe si�a ta�u, konkolaa-taa sana keessaas obboloonni sadii ba�anii dhufan. Ak-kuma nu arganiin, ‘Isin fudhannee deemna. Mana ob-boleessa tokkoo turtu’ nuun jedhan. Yeroo sanattigargaarsa jaarmiyaan Yihowaa nuuf godhetti ham-mam akka gammanne ibsuun natti ulfaata.”

Obboloonni 250 ol ta�an, obboloota naannoo balaanitti uumame sana jiran gargaaruuf fedhaan of dhi-heessanii turan. Obboleessi maanguddoo ta�an tokko,“Dhugaa Baatonni Yihowaa eessaa akka isaan dhufanani hin beekne garaadhaa hojjechuudhaan manakooisa miidhamee ture naaf suphan. Aniifi haati manaa-koo gargaarsa isaan nuuf godhan matumaa hin ir-raanfannu” jedhaniiru.

OBBOLOONNI ADDUNYAA MARATTIFEDHIIDHAAN HOJJETAN JAJJABINA ARGAMSIISU

BIRAAZIIL

Bara 2008tti, bokkaa cimaa roobeen kan ka�e dhoq-qeefi lolaan bulchiinsa Saantaa Kaatariinaa miidhe,namoonni gara 80,000 ta�an manasaaniirraa akkabuqqa�an godheera. Namichi tokko “sunaamii suphee,dhoqqeefi mukkeen of keessatti qabate” akka ta�etti fu-dhachuun ni danda�ama jedheera. Obboloonni tokkotokko gara Galma Walga�ii Guddaa dhaquudhaan bak-ka buufatan argataniiru. Maaseyoo inni galma sanakeessa jiraatu, “Wayyaa uffatanii turan qofaadhaanbaqatanii ba�an, hundisaanii dhoqqeedhaan laaqama-nii turan” jechuudhaan dubbateera. Obboleettiin tok-ko akkas jetteetti: “Manni keenya ni jige. Battalumatokkotti yommuu kufu arguun nu gaddisiisee kan tureta�us, obboloonni keenya baay�ee nu jajjabeessaniiru.Karaa addaddaatiin jaalalasaanii nuuf ibsaniiru! Haal-li kun wantoota hafuuraatiif xiyyeeffannaa kennuunbarbaachisaa akka ta�e na hubachiiseera.”

Balaan kun jiraattota naannoo magaalaa Riyoo DeJeneeroo, tabbarra jiraatan hundarra miidhaa geessi-seera. Balaan cimaan akkasii yommuu ga�u gargaarsagochuuf jecha obboloonni Koree Gargaarsaa dhaab-

bataa ta�e hundeessaniiru. Dhoqqeen balaa cimaageessisu akkuma ga�een, obboloonni naannoo balaasanaa jiraataniifi itti gaafatamummaan kun kenna-meef, koreen gargaarsaa dafee tarkaanfii akka fudhatuyaadachiisu. Battaluma sanatti, obboloonni gargaarsagodhan konkolaataa guddaa barreeffama, “DhugaaBaatota Yihowaa Gargaarsa Godhan” jedhu qabu qa-batanii achi ga�u. Hundisaanii meeshaalee barbaachi-san kan qaban yommuu ta�u, ramaddii hojiisaaniisdursanii beeku. Hojjettoonni kun uffata Dhugaa Baa-tota Yihowaa ta�uusaanii beeksisu uffatu. Koree Hospi-taalaan Wal Qunnamsiisuu wajjin ta�uudhaan obbo-loota miidhamaniif gargaarsa godhu. Obboloonnigargaarsa godhan nyaata, bishaan, qoricha, uffataafiwantoota qulqullinaaf gargaaran kaan dhiheessu.Dhoqqee mana keessa guute qulqulleessuun ulfaataa-dha. Balaa dhoqqee dhiheenya ga�etti obboloonni gar-gaarsa godhaniifi 60 ta�an, mana tokko keessaa dhoq-qee konkolaataa fe�umsaa afur baasaniiru!

Galmi Walga�ii Guddaa, Saantaa Kaatariinaa, Biraaziilittiargamu bakka gargaarsa itti godhaniifi meeshaaleegargaarsaa hedduu qabate ta�eera, bara 2009

247

KUTAA 7

ABDIIWWANMOOTUMMICHAAWanta Hunda Haaraa Gochuu

AbdiiwwanMootummichaa

yommuuraawwataman

arguuf ni hawwituu?

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

249

APPILII bilchaate tokko mukarraa kutte haa jen-nu. Zambiilii keessa kaa�uukee dura yommuufuunfattu fooliinsaa baay�ee sitti tole. Sa�aatiidheeraadhaaf hojjechaa kan turte ta�us dadhab-biin waan sitti hin dhaga�amneef hojjechuukeeitti fufuu barbaadde. Harmeenkee miseensotamaatiikeefi hiriyootakee warra si gargaaruudhufan kaanii wajjin haasa�aa mukicharraa firiiappilii kutaa jirti. Bifishee ammaa isa yeroo atiijoollee turtetti qabduu wajjin tokkodha. Haa-dhakee ishee sirna moofaa keessatti dulloomteeturteefi ijakeetiin argite ta�uushee amanuun sittiulfaata. Dhibee fayyaatiin kan ka�e yeroo isheenhumna dhabdee turte, yeroo itti isheen duuteefiyeroo itti boossee ishee awwaalte ni yaadatta.

Amma garuu isheefi namoonni hedduun du�aakaafamanii fayyaa guutuu argachuudhaan jiraa-chaa jiru!Guyyaan akkasii akka dhufu hin shakkinu.Abdiiwwan Waaqayyo kenne utuu hin raawwa-tamin akka hin hafne beekna. Kutaa kana kees-satti, abdiiwwan Mootummichaa dhiheenyattijechuunis hamma waraana Armaagedoonittiraawwiisaanii argatan tokko tokko ilaalla. Ab-diiwwan Mootummichaa dinqisiisoo ta�aniifisana booda raawwatamanis ni ilaalla. Moo-tummaan Waaqayyoo lafa kana yommuu bul-chuufi wanta hunda haaraa yommuu godhu ar-guun baay�ee kan nama gammachiisudha!

WANTOOTA Mootummaan Waaqayyoo diinotasaa gid-duutti raawwate irra deebinee ilaaluun keenya amantiikeenya nuuf cimsa. (Far. 110:2) Mootiin keenya raayyaa na-mootaa fedhiidhaan kaka�anii lallaban gurmeesseera. Ka-raa hafuuraafi karaa amalaatiin duuka buutotasaa qul-leesseera. Diinonni Mootummichaa garaagarummaa nugidduutti uumuuf carraaqqii guddaa godhanillee, yeroohar�aa addunyaa maratti tokkummaa qabaachuu dandee-nyeerra. Wantoonni kuniifi wantoonni kan biraan Moo-tummaan Waaqayyoo raawwateefi kitaaba kana keessattiilaalle, Mootichi bara 1914 kaasee diinotasaa gidduuttibulchaa akka jiru kan mirkaneessanidha.

2 Dhiheenyattimmoo Mootummichi wanta dinqisiisaakana caalu raawwata. Mootummaan kun diinotasaa ‘cac-cabsee hurreessuuf ’ ‘dhufa.’ (Mat. 6:10; Dan. 2:44) Haata�umalee kun ta�uusaa dura wantoonni gurguddaan raawwa-tamuu qaban jiru. Wantoonni kun maalfa�i? RaajiiwwanMacaafa Qulqulluu keessa jiran hedduun gaaffii kanaafdeebii ni kennu. Raajiiwwan wantoota gara fuulduraattiraawwataman ibsan keessaa muraasasaanii haa ilaallu.

Wantoota ‘Badiisni Itti Hin YaadaminDhufuusaa’ Dura Raawwataman

3 Nagaa labsuu. Phaawulos ergamaan xalayaa warra Ta-saloniiqeetiif barreesserratti wanta gara fuulduraatti ta�ukeessaa isa jalqabaa ibseera. (1 Tasaloniiqee 5:2, 3 dubbi-si.) “Guyyaan gooftaa” Phaawulos xalayicharratti caqasetarkaanfii ‘Baabilon Guddittiirratti’ fudhatamuun kan jal-qabudha. (Mul. 17:5) Haata�u malee, guyyaan Yihowaa jal-qabuusaa dura mootummoonni “Nagaa dha, gabii dhas”jechuudhaan labsu. Yaanni kun labsii yeroo tokko qofaykn labsii xiyyeeffannaa harkisuufi walitti aansuudhaan

21MootummaanWaaqayyoo DiinotasaaNi Balleessa


Waa�ee wantoota hammawaraana Armaagedoo-nitti raawwiisaaniiargatanii ilaalla


1, 2. (a) Ragaan Mootiinkeenya bara 1914tti bul-chuu akka jalqabe argisiisukamidha? (b) Boqonnaakana keessatti waa�ee maaliiilaalla?3. Wantoota gara fuuldu-raatti raawwataman kees-saa inni jalqaba raawwata-mu kamidha?

dhihaatu kan argisiisuu ta�uu danda�a. Geggeessitoonniamantii labsii kanarratti ni hirmaatuu laata? Kutaa biyyalafaa hamma ta�anitti isaanis mootummootaa wajjin ta�uu-dhaan “Nagaa dha, gabii dhas” jedhanii labsuu danda�u.(Er. 6:14; 23:16, 17; Mul. 17:1, 2) Labsiin nagaa ilaalchiseedarbu kun guyyaan Yihowaa dhihaachuusaa kan argisiisu-dha. Diinonni Mootummaa Waaqayyoo badiisa ga�u ‘kanajalaa ba�uu hin’ danda�an.

4 Hiika raajii kanaa beekuun faayidaa akkamii nuuf ar-gamsiisa? Phaawulos, “Isin garuu dukkana keessa waanhin jirreef, guyyaan sun akka hattuutti isin irra ga�uu hindanda�u” jechuudhaan barreesseera. (1 Tas. 5:3, 4) Haalanamoota kaanirraa adda ta�een wantoonni yeroo har�aattiraawwatamaa jiran garamitti akka geessan hubachuu nidandeenya. Raajiin waa�ee nagaafi gabii dubbatu raawwii-saa kan argatu akkamitti? Dhimma kana yeroonsaa yom-muu ga�u argina. Kanaaf ‘dammaquufi of qabnee’ jiraa-chuuf haa murteessinu.—1 Tas. 5:6; Sef. 3:8.

Rakkinni Guddaan Ni Jalqaba5 Miidhaa amantiiwwanirra ga�u. Phaawulos, “ ‘Nagaa

dha, gabii dhas’ utuma jedhanii, badiisi itti hin yaadamin. . . isaan irra in ga�a” jechuudhaan barreessuusaa qalbeef-fadhaa! Akkuma balaqqeessi bakakkaa mul�atee yerumasana sagaleensaa dhaga�amu, “Nagaa dha, gabii dhas” ak-kuma jedhameen “badiisni itti hin yaadamin” ni dhufa.Badiisni kun eenyurra ga�a? Jalqaba, “Baabilon guddittii”ishee bulchiinsa amantii sobaa addunyaa maraafi ‘ejjituu’jedhamtetu bada. (Mul. 17:5, 6, 15) Sabni Kiristiyaanaa-fi dhaabbanni amantii sobaa hundi yeroo balleeffamanit-ti kutaa jalqabaa ‘rakkina guddaatu’ eegala. (Mat. 24:21;2 Tas. 2:8) Haalli kun namoonni hedduun utuu itti hinyaadin kan raawwatamu ta�a. Maaliif ? Hamma yeroo sa-naatti ejjituttiin, “mootuu” ‘gaddi matumaa isheerra hingeenye’ akka taatetti of ilaalaa waan turteefidha. Haata�umalee, amanannaan isheen qabdu kun gatii akka hin qab-ne akka tasaa hubatti. Achiis akkuma waan ‘guyyaa tokkokeessatti’ raawwatameetti saffisaan barbadeeffamti.—Mul.18:7, 8.

6 ‘Baabilon Guddittiirratti’ miidhaa kan geessisu ee-nyudha? ‘Bineensa gaanfa kudhan’ qabudha. MacaafniMul�ataa bineensi kun Dhaabbata Mootummoota Gam-toomanii akka argisiisu ibsa. Gaanfonni kurnanim-moo humnoota siyaasaa yeroo har�aa jiraniifi “bineensa

MOOTUMMAAN WAAQAYYOO DI INOTASAA NI BALLEESSA 251

4. Raajii Phaawulos nagaafigabii ilaalchisee barreessehubachuun keenya kan nufayyadu akkamitti?5. Jalqaba ‘rakkina gud-daarratti’ maaltu raawwa-tama?6. ‘Baabilon Guddittiirratti’miidhaa kan geessisu ee-nyudha?

252

WANTADHIHEENYATTI TA�U

Mootummichi dhufee diinotasaa balleessuu-saa dura wantoonni gurguddaan raawwata-muu qaban jiru. Dubbiin Waaqayyoo wantadhiheenyatti ta�u qabateera (Keeyyata 2 ilaali)

JAL

QA

BA

YE

RO

OD

HE

ER

INN

ISA

AH

INB

EE

KA

MN

EE Wanta Rakkinni

Guddaan JalqabuusaaDura Ta�u

Labsii nagaadhagabiidhas jedhu(1 Tas. 5:2, 3)(Keeyyata 3fi 4 ilaali)

Kiristiyaanotadibamoorrattimallattoo isa

dhumaa gochuu(Mul. 7:1-3)

(Keeyyata 15 ilaali)

Rakkinni GuddaanEnnaa Jalqabu

Miidhaaamantiiwwanirra ga�u(Mul. 17:16)(Keeyyata 5fi 6 ilaali)

Miidhaan ga�u nigabaabbata (Mat.

24:21, 22)(Keeyyata 7 ilaali)

Wantoota ArmaagedoonJalqabuusaa DuraRaawwataman

Mallattoosamiirraa mul�atu(Mat. 24:29)(Keeyyata 9 ilaali)

Murtoo hoolotaafi re�ootailaalchisee kennamu(Mat. 25:31-33)(Keeyyata 10 ilaali)

Miidhaa Goog innibiyya Maagoog geessisu(His. 38:2, 11, 15)(Keeyyata 12-14 ilaali)

Dibamoota lafarratti hafangara samiitti sassaabuu(Mat. 24:31)(Keeyyata 15 ilaali)

XumuraRakkina Guddaa

Yihowaan deggertootasaatiifakka loluuf Mootiisaa erga(His. 38:18)(Keeyyata 13, 16-18 ilaali)

ARMAAGEDOON(Mat. 25:46; Mul. 16:16)

(Keeyyata 16fi 17 ilaali)

253

bildiimaa” kana deggeran hunda kan argisiisudha. (Mul.17:3, 5, 11, 12) Miidhaan ga�u hammam cimaadha? Miseen-sonni Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii qabeenyaejjituu sanaa ni saamu, qullaatti ishee hambisu, “ibiddaa-nis ishee in gubu.”—Mul�ata 17:16 dubbisi.[1]

7 Guyyoota sana gabaabsuu. Mootiin keenya yeroo rak-kina guddaatti wanta raawwatamu ibseera. Yesus, “Warrafo�amaniif jedhanii guyyoonni sun gabaabbachuuf jiru”jedheera. (Maatewos 24:21, 22 dubbisi.) Yaanni Yesusdubbate kun hamma tokko Dh.K.B. bara 66tti raawwii-saa kan argate yommuu ta�u, yeroo kanatti Yihowaan mii-dhaan waraanni Roomaa Yerusaalemirratti geessisu akka‘gabaabbatu’ godheera. (Mar. 13:20) Kunimmoo Kiristi-yaanonni Yerusaalemiifi Yihudaa jiraatan akka oolan go-dheera. Yeroo rakkina guddaatti addunyaa maratti maalturaawwatama laata? Yihowaan amantiin dhugaan aman-tii sobaa wajjin akka hin balleeffamneef Mootii keenyat-ti fayyadamuudhaan, miidhaan Dhaabbanni Mootum-moota Gamtoomanii amantiiwwanirratti geessisu akka‘gabaabbatu’ godha. Haala kanaan dhaabbileen amantiisobaa hundi yommuu badanitti amantiin dhugaan badii-sarraa oola. (Far. 96:5) Kutaan rakkina guddaa inni jalqa-baa haala kanaan erga darbee booda wanta raawwatamumee haa ilaallu.

Wantoota Armaagedoon Dura Raawwataman8 Raajiin Yesus waa�ee gara fuulduraa ilaalchisee dubba-

te, Armaagedoon jalqabuusaa dura wantoonni hiika gud-daa qabaniifi raawwataman akka jiran argisiisa. Kanattiaansuudhaan wantoota lamaan jalqaba raawwatamaniifiWangeela Maatewos, Maarqosiifi Luqaas keessatti ibsamanilaalla.—Maatewos 24:29-31 dubbisi; Mar.13:23-27; Luq.21:25-28.

9 Mallattoo samiirraa mul�atu. Yesus, “Biiftuun in duk-kanoofti, jiinis ifa ishee hin laattu; urjoonni waaqa irraa inharca�u” jechuudhaan dubbateera. Yeroo sanatti namoon-ni geggeessitoota amantiirraa ifa ykn qajeelfama argachuuakka hin dandeenye beekamaadha. Yesus, yeroo kanattiwanti haaraan samiirraa akka mul�atus dubbachuusaa tu-ree? Ta�uu danda�a. (Isa. 13:9-11; Yoe. 2:1, 30, 31) Namoon-ni wantoota kana yommuu argan maaltu itti dhaga�amalaata? ‘Waan godhan wallaaluusaanii irraa’ kan ka�e nidhiphatu. (Luq. 21:25; Sef. 1:17) Eeyyee diinonni Moo-tummaa Waaqayyoo, ‘moototaa kaasee hanga garbootaat-

[1] Badiisni “Baabilon guddittii”namoonni amantii qaban hundi dim-shaashumatti kan balleeffaman utuuhin ta�in, dhaabbileen amantii akkaballeeffaman kan argisiisudha. Kanaaf,namoonni kanaan dura miseensa Baa-bilon guddittii turan badiisicharraakan oolan yommuu ta�u, akka Zakaari-yaas 13:4-6rratti ibsamettimmoonamoonni kun amantiirraa kan fagaa-tan fakkaata.


MIILJALEE

7. Raajiin Yesus Maatewos24:21, 22rratti dubbate,Dh.K.B. jaarraa jalqabaattiraawwiisaa kan argate ak-kamitti? Gara fuulduraat-too raawwiisaa kan argatuakkamitti?8, 9. Yesus mallattoowwanakkamii akka mul�atan dub-bate? Namoonni wanta ar-gan kanaan maaltu isaanit-ti dhaga�ama?

ti’ jiran ‘wanta dhufuuf jiru sodaachuurraan kan ka�e kanlaafan’ yommuu ta�u badiisa kanarraa ooluufis ni baqatu.Haata�u malee, dheekkamsa Mootii keenyarraa isaanittidhufu jalaa bakki itti baqatanii ooluu danda�an hin jiru.—Luq. 21:26; 23:30; Mul. 6:15-17.

10 Murtoo kennuu. Diinonni Mootummaa Waaqayyoohundi wanta dhiphinnisaanii akka itti caalu godhu ar-guuf dirqamu. Yesus, “Yommus ilmi namaa humna gud-daadhaan ulfinaanis duummessootaan utuu dhufuu inargu” jechuudhaan dubbateera. (Mar. 13:26) Yesus haalahumna guddaa akka qabu argisiisuun ibsamuunsaa mur-too kennuuf akka dhufu kan argisiisudha. Yesus guyyoo-ta gara dhumaa ilaalchisee raajii dubbaterratti murtoo ye-roo kanatti kennuu wajjin haala wal qabateen ibsa bal�aakenneera. Yaada kana fakkeenya hoolotaafi re�oota ilaal-chisee dubbaterraa hubachuu ni dandeenya. (Maatewos25:31-33, 46 dubbisi.) Namoonni Mootummaa Waaqay-yoo amanamummaadhaan deggeran ‘hoolotatti’ kan fak-keeffaman yommuu ta�u, ‘furamuunsaanii akka dhihaate’waan hubataniif ‘mataasaanii ol qabu.’ (Luq. 21:28) Na-moonni Mootummicha morman garuu “re�ootatti” kanfakkeeffaman yommuu ta�u, ‘gara adaba barabaraatti’ kandarbataman ta�uusaanii waan hubataniif ni “boo�u.”—Mat.24:30; Mul. 1:7.

11 Yesus ‘namoota biyya lafaa hundarratti’ murtooerga dabarsee booda, waraanni Armaagedoon jalqabuu-saa dura wantoonni gurguddaan raawwataman hedduunjiru. (Mat. 25:32) Wantoota raawwataman kana keessaa la-maansaanii ilaalla. Isaanis miidhaa Goog geessisuufi warradibamtoota ta�an walitti qabuudha. Haata�u malee wantoo-ta kana ennaa ilaallutti, Macaafni Qulqulluun duraa duu-ba yeroo isaan itti raawwatamanii kan hin ibsine ta�uusaayaadachuu qabna. Ta�us, yeroon wantonni kun itti raaw-wataman hamma ta�e kan walirra bu�u fakkaata.

12 Miidhaa cimaa. Goog inni biyya Maagoog dibam-toota warra lafarratti hafaniifi hoolota kan biraa michoo-tasaanii ta�anirratti miidhaa geessisa. (Hisqi�el 38:2, 11dubbisi.) Miidhaan Seexanni, Mootummaa Waaqayyooisa hundeeffamerratti kaasu kun, samiirraa erga gad dar-batamee eegalee waraana inni dibamtoota lafarra jiranir-ratti banaa ture keessaa isa xumuraa ta�a. (Mul. 12:7-9, 17)Dibamtoonni gumii Kiristiyaanaa deebi�ee hundeeffamettisassaabamuu erga jalqabanii kaasee, Seexanni eebba gamahafuuraatiin argamaa jiru balleessuuf carraaqqii gochaa


10. Yesus murtoo akkamiidabarsa? Yeroo kanattideggertoonni, akkasumasmormitoonni MootummaaWaaqayyoo maal godhu?11. Wanta gara fuulduraat-ti ta�uuf jiru ilaalchiseemaal yaadachuu qabna?12. Seexanni Mootummi-charratti miidhaa cimaaakkamii geessisa?

kan ture ta�us isaaf hin milkoofne. (Mat. 13:30) Haata�umalee, dhaabbileen amantii sobaa hundi erga badaniibooda sabni Waaqayyoo, haala ‘dallaa, karraafi danqaraahin qabne’ keessa kan jiran waan fakkaataniif Seexannicarraa kanatti fayyadamee isaan miidhuuf ka�a. Seexannideggertootasaa hamoo ta�an kakaasuudhaan warra Moo-tummicha deggeranirratti miidhaa cimaa akka geessisangodha.

13 Hisqi�el wanta yeroo sanatti raawwatamu ibseera.Googiin ilaalchisee raajiin dubbatame akkas jedha: “Ati id-doo kee biyya gara bitaa isa fagoodhaa in dhufta, sabnibaay�eenis sii wajjin achii ba�anii in dhufu; hundumti isaa-niis farda in yaabbatu; isaan saba baay�ee dha, loltuu jaj-jaboodhas . . . Ati akkuma duumessi gad bu�ee lafa uffisu,saba koo . . . irratti gad in buuta.” (His. 38:15, 16) Yiho-waan weerara salphaatti hin dhaabanne fakkaatu kanar-ratti tarkaanfii akkamii fudhata laata? Yihowaan, “Aariinkoo inni boba�aan in ka�a,” akkasumas ‘Ani billaa nan waa-ma’ jedheera. (His. 38:18, 21; Zakaariyaas 2:8 dubbisi.)Yihowaan tajaajiltootasaa lafarra jiraniif jedhee gidduugala. Tarkaanfiin inni gidduu galuudhaan fudhatu kunwaraana Armaagedoon jedhama.

14 Yihowaan yeroo waraana Armaagedoonitti sabasaaakkamitti akka eegu ilaaluu keenya dura, wanta raawwa-tamu kan biraa haa ilaallu. Wanti kun kan raawwatamuSeexanni miidhaa guddaa geessisuu erga jalqabee boodata�us, Armaagedoon eegaluusaa duradha. Akkuma keeyya-ta 11rratti caqasame, wanti lammaffaarratti raawwatamudibamtoota lafarratti hafan walitti qabuudha.

15 Dibamtoota walitti qabuu. Maatewosiifi Maarqos,yaanni Yesus “warra fo�aman,” jechuunis Kiristiyaanota di-bamoo ilaalchisee dubbate, wantoota Armaagedoon jalqa-buusaa dura walitti aansuudhaan raawwataman keessaatokko akka ta�e barreessaniiru. (Keeyyata 7 ilaali.) YesusMootii ta�uudhaan wanta raawwatu akkas jechuudhaandubbateera: “Ergamoota waaqa irraa ergee, warra Waaqay-yoof fo�aman qixa arfanii, andaara lafaatii, andaara bantiiwaaqaatiis walitti in qaba.” (Mar. 13:27; Mat. 24:31) Yesuswaa�ee walitti qabuu akkamii dubbachuusaa ture? Waa�eemallattoo xumuraa Kiristiyaanota dibamoo lafarra jiranir-ratti godhamuu dubbachuusaa hin turre; sababnisaas kunkan ta�u rakkinni guddaan jalqabuusaa yeroo muraasa du-radha. (Mul. 7:1-3) Kanaa mannaa, waa�ee wanta yeroo rak-kina guddaatti raawwatamuu dubbachuusaa ture. Kanaaf,


13. Yihowaan sabasaatiifjedhee gidduu kan galuakkamitti?14, 15. Seexanni miidhaacimaa geessisuu akkumajalqabeen maaltu eegala?

Waraana Armaagedoon!

Seexanni saba Waaqayyoorratti miidhaa cimaa geessisuueegalee yeroo muraasa booda dibamtoonni lafarratti hafansamiitti kan walitti qabaman fakkaata.

16 Dibamtoota lafarratti hafan walitti qabuun wanta it-taansuudhaan raawwatamuu wajjin, jechuunis Armaage-doonii wajjin walitti dhufeenya akkamii qaba? Yeroon kunwaraanni Armaagedoon jalqabuusaa dura dibamtoonnihundi samiirratti walitti qabamuu akka qaban kan argi-siisudha. Namoonni 144,000 Kiristos faana bulchan, isaawajjin ta�uudhaan “siiqqee sibiilaatiin” diinota Mootum-maa Waaqayyoo hunda balleessuuf samiirratti aboo arga-tu. (Mul. 2:26, 27) Achiis, ergamoonniifi dibamtoonni, Ki-ristos Mooticha isa Goota waraanaa ta�e faana ‘loltootajajjaboo’ saba Yihowaa balleessuuf qophaa�anirratti waraa-na banu. (His. 38:15) Waraanni Armaagedoon yeroo kanat-ti jalqaba!—Mul. 16:16.

Xumura Rakkina Guddaa17 Murtoo fudhatamu. Waraanni Armaagedoon xumu-

ra rakkina guddaa ta�a. Yeroo kanatti Yesusiif hojii dabala-taatu kennama. ‘Namoota biyya lafaa hundarratti’ abbaamurtii ta�uu malees, warra re�ootatti fakkeeffamanirrat-ti murtoo du�aa dabarsa. (Mat. 25:32, 33) Mootiin kee-nya ‘billaa qaramaadhaan warra saba Waaqayyoo hin ta�inni rukuta.’ Eeyyee, warri re�ootatti fakkeeffaman, jechuu-nis ‘moototaa kaasee hanga garbootaatti’ kan jiran hundi“gara adaba bara baraa . . . in dhaqu.”—Mul. 19:15, 18; Mat.25:46.

18 Haalli namoota Yesus ‘hoolotatti’ fakkeessee karaanama ajaa�ibsiisuun jijjiirama! ‘Tuutni sonaan baay�ee-n’ ‘hoolota’ eegumsa hin qabnetti fakkeeffaman, miidhaaraayyaa Seexanaa isa “re�ootatti” fakkeeffameen isaanirraga�urraa baraaramuudhaan ‘rakkina guddaa keessaa ba�u.’(Mul. 7:9, 14) Yesus namoota diinota Mootummaa Waa-qayyoo ta�an erga balleessee booda, Seexanaafi ergamoota-saa iddoo isa lafa jalaatti gad darbata. Haala du�aa wajjinwal fakkaatu keessa ta�uudhaan waggaa kuma tokkoof id-doo kanatti hidhamu.—Mul�ata 6:2; 20:1-3 dubbisi.

Of Qopheessuu Kan Dandeenyu Akkamitti?19 Wantoota rifaasisaa gara fuulduraatti lafarratti

ga�uuf jiraniif of qopheessuu kan dandeenyu akkamitti?Waggoota muraasa dura barruun Masaraa Eegumsaa, “Ba-diisarraa ooluun ajajamuurratti kan hundaa�edha” jedhee


16. Dibamtoonni du�aakaafaman waraana Armaa-gedoonirratti qooda akka-mii qabaatu?17. Yeroo waraana Armaa-gedoonitti warra “re�ootat-ti” fakkeeffamanirra maaltuga�a?18. (a) Haalli namoota Ye-sus ‘hoolotatti’ fakkeesseekan jijjiiramu akkamitti?(b) Yesus mo�ichasaa kanraawwatu akkamitti?19, 20. Gorsa Isaayaas26:20fi 30:21rra jiru hojiir-ra oolchuu kan dandeenyuakkamitti?

ture. Akkas kan jennu maaliifi? Deebiisaa akeekkachii-sa Yihowaan Yihudoota boojuu Baabilon durii jala tura-niif kennerraa arganna. Yihowaan Baabilon kan mo�amtuta�uushee dubbateera; ta�us sabni Waaqayyoo wanta ga�uufjiruuf qophaa�uu kan danda�an akkamitti? Yihowaan, “Yaasaba koo as kottu! Kutaa mana keetti ol gali, balbala keescufadhu; dheekkamsichi hamma darbutti, iddoo baqaatolfadhu!” jedheera. (Isa. 26:20) Jechoonni caqasa kanarrajiraniifi “kottu,” “ol gali,” “cufadhu,” “iddoo baqaa tolfa-dhu” jedhan haala ajajaatiin kan dhihaatan ta�uusaaniihubachuun keenya gaariidha. Yihudoonni ajaja kana ho-jiirra oolchan manasaanii keessa taa�uudhaan, weerartoo-ta daandiirra turanirraa oolaniiru. Kanaafuu, badiisa jalaaooluunsaanii qajeelfama Yihowaan isaaniif kennu hojiirraoolchuurratti kan hundaa�e ture.[2]

20 Kanarraa maal baranna? Akkuma tajaajiltoota Waa-qayyoo durii, nutis wantoota gara fuulduraatti ta�an jalaaooluun keenya qajeelfama Yihowaan nuuf kennuuf ajaja-muu keenyarratti kan hundaa�edha. (Isa. 30:21) Qajeelfam-ni kunimmoo kan nuuf kennamu karaa gumiiti. Kanaaf,amala qajeelfama fudhachuudhaan hojiirra oolchuu gud-difachuun keenya baay�ee barbaachisaadha. (1 Yoh. 5:3) Ye-roo har�aa qajeelfama nuuf kennamuuf kan ajajamnu taa-naan, gara fuulduraatti akkas gochuun nutti hin ulfaatu.Kunimmoo Yihowaa Abbaa keenyaafi Yesus isa Mootii kee-nya ta�erraa eegumsa nuuf argamsiisa. (Sef. 2:3) EegumsiYihowaa biraa argannu kun Mootummaan Waaqayyoo dii-notasaa hunda yommuu balleessu ija keenyaan arguuf car-raa nuu bana. Wanta raawwatamu sanas matumaa hin ir-raanfannu!

[2] Ragaa dabalataa argachuuf,kitaaba Raajii Isaayaas—Ifa IlmaanNamootaatiif Ife Jildii 1, fuula 282-283ilaali. (Amaariffa)


ˇ Wantoota Mootummichi raawwateefi kitaaba kanarrattiilaalle keessaa kan isin jajjabeesse isa kamidha?

ˇ Wantoota gara fuulduraatti raawwatamuuf jiran keessaatokko tokko maalfa�i?

ˇ Mootiin keenya, waraana Armaagedoon duras ta�e yeroowaraanichaatti kan nu eegu akkamitti?

ˇ Wantoota dhufuuf jiraniif qophaa�uu kan dandeenyuakkamitti?


MIILJALEE

OBBOLEESSI amanamaa ta�e tokko oolmaansaa dadhab-siisaafi dhiphisaa kan ture ta�us gara walga�ii dhufeera.Hogganaansaa inni wanti namni hojjetu garaa isa hinciibsine isa aarsaa kan oole yommuu ta�u, wanta maatii-saatiif barbaachisu guutuu danda�uuf dhiisuunsaa baay�eeisa dhiphiseera; haati manaasaammoo waan dhukkubsat-tuuf waan qabee gadhiisu wallaaleera. Faarfannaan jal-qabaa yommuu eegalu garuu obbolootasaa wajjin GalmaMootummaa keessa ta�uusaatiin aara galfii guddaatu ittidhaga�ame. Faarfannichi waa�ee abdii jireenya Jannata kees-saa kan dubbatu yommuu ta�u, walaloonsaa achi keessaakka jirutti akka of ilaalu kan isa afeerudha. Obboleessikun faarfannicha baay�ee kan jaallatu yommuu ta�u, maa-tiisaa wajjin yommuu faarfatu garaansaa dhiphate abdii-dhaan guutama.

2 Isinoo akkas isinitti dhaga�amee beekaa? Baay�een kee-nya akkas nutti dhaga�ama. Haata�u malee jireenyi sirnamoofaa kana keessatti jiraannu, jireenyi Jannata dhuftukeessatti argannu ifa ta�ee akka nutti hin mul�anne kan go-dhu ta�uunsaa beekamaadha. Yeroo ammaa kan jiraannuiddoo jannata fakkaatu keessa utuu hin ta�in, ‘guyyootagara dhumaa yeroo sodaachisaa’ ta�e keessadha. (2 Xim.3:1) Abdiin keenya ifatti akka nutti mul�atuuf maaltunu gargaaruu danda�a? Mootummaan Waaqayyoo dhihee-nyatti ilmaan namootaa akka bulchu mirkanaa�oo ta�uukan dandeenyu akkamitti? Raajiiwwan Yihowaan dubba-teefi yommuu raawwiisaanii argatan sabnisaa durii ar-gan tokko tokko mee haa ilaallu. Achiis raajiiwwan ku-niifi kan biraan yeroo ammaatti raawwiisaanii argachaakan jiran akkamitti akka ta�e ilaalla. Xumurarrattis, haalakanaan amantiin keenya erga jabaatee booda, raajiiwwankun abdii keenya gara fuulduraa wajjin walitti dhufeenyaakkamii akka qaban ilaalla.

22Mootummichi FedhiWaaqayyoo LafarrattiAkka RaawwatamuGodha


Mootummichi ilmaannamootaafi lafaa waj-jin haala wal qabateenabdiin Waaqayyo ken-ne hundi akka raaw-wataman kan godhuta�uusaa ilaalla


1, 2. (a) Yeroo tokko tok-ko Jannanni dhugumaanakka dhufu amanuun kannamatti ulfaatu maaliifi?(b) Amantaa abdii Waa-qayyo kennerratti qabnuguddifachuuf wanti nugargaaru maalidha?

Yihowaan Bara Duriitti Abdii KenneKan Raawwate Akkamitti?

3 Dh.K.D. jaarraa ja�affaatti jireenyi Yihudoota boojuuBaabilon jala turanii maal akka fakkaatu mee yaadaa.Ijoollee hedduun achitti kan guddatan yommuu ta�u, war-risaaniimmoo achitti dullooman; jireenyisaaniis baay�eeulfaataa ture. Baabilononnis sababa amantiisaaniitiinisaanitti ga�isu turan. (Far. 137:1-3) Yihudoonni amana-moon waggaa hedduudhaaf Baabilon keessa yommuu tu-ranitti Yihowaatti maxxananii akka jiraatan kan isaan gar-gaare, abdii Yihowaan sabasaa biyyasaaniitti akka deebisudubbatee turedha. Haalli biyyasaanii gaarii akka ta�u abdiikennee ture. Yihowaan, Yihudaa haalashee duriitti deebi-tu iddoo dhaabaa Eedenii wajjin wal fakkeesseera! (Isaa-yaas 51:3 dubbisi.) Abdiiwwan kun kan kennaman shak-kii saba Waaqayyootti dhaga�amuu danda�u balleessuufiabdichi akka raawwatamu mirkanaa�oo akka ta�an gochuu-fidha. Akkamitti? Mee raajiiwwan muraasa haa ilaallu.

4 Nagaa. Yihudoonni boojuudhaa deebi�an kallattii-dhaan gara lafa jannata taateetti utuu hin ta�in, lafa wag-gaa 70f ona taatee turtetti kan deebi�an yommuu ta�u,baay�eensaanii sirumaa biyya kana hin beekan turan. Ye-roo sanatti naannoo kana leenci, yeeyyiin, qeerransiifi bi-neensonni kana fakkaatan baay�inaan jiru turan. Nam-ni maatii qabu tokko, ‘Haadha manaakoofi ijoolleekoo,akkasumas hoolotaafi saawwankoo balaarraa eeguu ka-nan danda�u akkamitti?’ jedhee yaadda�uu danda�a. Nam-ni tokko gaaffii akkasii kaasuunsaa waanuma jirudha. Ka-naaf, abdiin Waaqayyo kenneefi Isaayyaas 11:6-9rra jiruYihudoota hammam akka jajjabeesse mee yaadaa. (Dub-bisi.) Yihowaan raajii qalbii namaa hawwatu kana dubba-chuudhaan Yihudoonni boojuu jala jiraniifi horiinsaaniinagaadhaan akka jiraatan isaaniif mirkaneesseera. Leen-ci cidii akka nyaatu ibsamuunsaa horii Yihudootaa kanhin miine ta�uusaa kan argisiisudha. Yihudoonni amana-moon sababa itti bineensota akkasii sodaatan hin qaban.Yihowaan sabnisaa Yihudaa ishee deebitee hundeeffamtu,kanarrayyuu darbee lafa onaas ta�e bosona keessa nagaa-dhaan akka jiraatan abdii kenneefii ture.—His. 34:25.

5 Wanti hundi irraa hafaa ta�a. Wanti nama yaaddessugara biraanis ka�uu danda�a. ‘Biyya keenyatti gaafa dee-binu maatiikoo sooruu kanan danda�u akkamitti? Ees-sa jiraanna? Hojii nan argadhaa laata? Hojiin ani hojje-dhu isa namoonni nu booji�an na hojjechiisaa turanirra

MOOTUMMICH I FEDHI WAAQAYYOO L AFARRATT I AKKA RAAWWATAMU GODHA 261

3. Abdiin Yihudoota boo-juu Baabilon jala turaniifkennameefi isaan jajjabees-see ture maalidha?4. Yihowaan Yihudoonnibiyyasaanii keessa nagaa-dhaan akka jiraatan kanmirkaneesseef akkamitti?5. Raajiin Yihudoonni boo-juu Baabilon jalaa ba�anYihowaan wanta isaan bar-baachisu akka isaaniif guu-tu amanannaa akka qabaa-tan godhe kamidha?

kan wayyudhaa laata?’ Yihowaan raajiiwwan geggeessaahafuuraatiin barreessiserratti gaaffiiwwan kanaafis deebiikenneera. Yihowaan sabnisaa ajajamoo ta�an yoomiyyuutaanaan bokkaa argachuudhaan lafattiin “midhaan so-naan baay�ee” akka isaaniif biqilchitu abdii kenneera. (Isa.30:23) Bakka jireenyaafi hojii nama gammachiisu ilaal-chiseemmoo Yihowaan sabasaatiin akkas jedheera: “Isaanmana ijaarratanii keessa in jiraatu, muka wayniis dhaab-batani ija isaa in nyaatu. Si�achi mana isaan ijaarratanittinamni kan biraa hin galu, muka waynii isaan dhaabba-tanis ija isaa namni kan biraa hin nyaatu.” (Isa. 65:21,22) Eeyyee, kallattii hedduutiin yoo ilaalle, jireenyisaaniijireenya Baabilonitti jiraachaa turanirra gaarii kan ta�e-dha. Haata�u malee, waa�ee rakkina guddaa kanaan du-raa Yihudoonni akka booji�aman godhehoo maal jechuu-tu danda�ama?

6 Nageenya hafuuraa. Sabni Waaqayyoo booji�amuu-saanii dura karaa hafuuraa dhukkubsatanii turan. Yiho-waan karaa raajicha Isaayaas sabasaa ilaalchisee, ‘Mataankeessan guutummaatti dhukkubsateera; onneen keessanisguutummaatti dadhabeera’ jechuudhaan dubbatee ture.(Isa. 1:5, NW ) Yihudoonni gurrisaanii gorsa Yihowaanisaaniif kennu akka hin dhageenyeefi ijisaanii beekumsaakka hin argine waan godhaniif, gama hafuuraatiin kanjaamaniifi kan duudan turan. (Isa. 6:10; Er. 5:21; His. 12:2)Yihudoonni boojuudhaa erga deebi�anii boodas rakkin-ni kun kan itti fufu taanaan, nagaadhaan jiraachuu kandanda�an akkamitti? Ammas Yihowaa duratti fudhatamahin dhabanii? Yihowaan, “Bara sanatti warri duudan, isamacaafa keessatti caafamee jiru in dhaga�u; iji warra jaamo-taas, dukkana limixii keessatti illee in arga” jechuudhaanisaaniif mirkaneesseera. (Isa. 29:18) Eeyyee, Yihowaan na-moota qalbii geddaratanii garasaatti deebi�an karaa hafuu-raa ni fayyisa. Sabichi isa dhaga�uu, akkasumas isaaf aja-jamuusaanii hamma hin dhiisnetti Yihowaan qajeelfamaisaaniif kennuufi ifa jireenya kennu isaaniif ibsuusaa ittifufa.

7 Yihowaan abdii kenne raawwateeraa? Seenaa sabaWaaqayyoorraa deebiisaa argachuu dandeenya. Yihudoon-ni biyyasaaniitti deebi�an nagaadhaan jiraachuu, wantahunda argachuufi nageenya hafuuraa qabaachuu danda�a-niiru. Fakkeenyaaf, Yihowaan saboota ollaasaanii hum-naanis ta�e baay�inaan isaan caalanirraa isaan eegeera.Bineensonnis horii Yihudootaa jalaa hin nyaanne. Yihu-


6. Saba Waaqayyoo dhibeeakkamiitu mudatee ture?Yihowaanoo saba boojuujalaa ba�an kanaaf maalmirkaneesse?7. Abdiin Waaqayyo sa-basaa warra booji�amaniifkenne raawwiisaa kanargate akkamitti? Raaw-wiin raajii kanaa amantiikeenya kan nuuf jabeessuakkamitti?

doonni raajiiwwan Isaayaas, Ermiyaasiifi Hisqi�el dubba-tan guutummaatti yommuu raawwataman arguu baata-nis, wantoota raawwataman sana arguunsaanii kan isaandinqisiise ta�uusaarrayyuu wanta isaan barbaachisus arga-chuu danda�anii turan. Wanta Yihowaan bara duriitti sa-basaatiif godherratti xiinxaluun keenya amantiin keenyaakka jabaatu godha. Raajiiwwan kun raawwiisaanii jalqa-baa yommuu argatanii turanitti baay�ee kan nama ajaa�ib-siisaan erga ta�ee, yommuu guutummaatti raawwatamanimmoo hammam akka nama gammachiisan tilmaamuudandeenya. Mee wanta Yihowaan yeroo har�aatti nuu go-chaa jiru haa ilaallu.

Yihowaan Abdii Kenne RaawwachaaKan Jiru Akkamitti?

8 Sabni Yihowaa yeroo har�aa jiran kallattiidhaan sabatokko hin hundeessine, akkasumas biyya tokko keessaqofa kan jiraatan miti. Kanaa mannaa, Kiristiyaanonni di-bamoon karaa hafuuraa miseensa saba tokkoo yommuuta�an, isaanis “Israa�el Waaqayyoo” jedhamanii waamamu.(Gal. 6:16) Michoonnisaanii warri “hoolota kan biraa”ta�animmoo akka waan “biyya” tokko keessa jiraataniit-ti isaanii wajjin tokkummaadhaan Yihowaa waaqeffatu.Waaqeffannaan kun guutummaa jireenyasaanii kan tuqu-dha. (Yoh. 10:16; Isa. 66:8, NW ) ‘Biyyi’ Yihowaan nuufkenne maalidha? Jannata hafuuraati. Bakka kanatti wan-toonni Jannataa wajjin haala wal qabateen ibsaman karaahafuuraa raawwiisaanii argachaa jiru. Mee fakkeenya tok-ko tokko haa ilaallu.

9 Nagaa. Raajiin Isaayaas 11:6-9rra jiru bineensota, ho-rii manaafi namoota gidduu nagaan kan jiraatu ta�uu-saa haala nama gammachiisuun ibsa. Raajiin kun yeroohar�aa karaa hafuuraa raawwiisaa argachaa jiraa? Eeyyee!Sababa itti bineensonni kun namoota hin miine ilaalchi-see lakkoofsi 9, “Akkuma galaanni bishaaniin guutu, laf-ti beekumsa Waaqayyootiin in guuta” jechuudhaan ibsa.‘Beekumsi Waaqayyoo’ amala bineensotaa ni jijjiiraa? Hinjijjiiru! Kanaa mannaa, namoota Waaqayyo isa HundumaaGararraa Jiru beekuufi daandiisaa isa naga qabeessa ta�ebarachuu danda�antu jijjiirama godha. Raajiin kun jan-nata hafuuraa keessa jirru keessatti haala nama ajaa�ib-siisuun yommuu raawwatamu kan arginu kanaafidha.Duuka buutonni Kiristos, bulchiinsa Mootummichaa ja-latti amala bineensaa gidduusaaniitii balleessuudhaan


8. Sabni Waaqayyoo yeroohar�aa “biyya” akkamiiqabu?

9, 10. (a) Raajiin Isaayaas11:6-9rratti argamu yeroohar�aa raawwiisaa arga-chaa kan jiru akkamitti?(b) Saba Waaqayyoo gid-duu nagaan akka jiru wantimirkaneessu maalidha?

obbolootasaanii wajjin nagaadhaan jiraachuu barachaajiru.

10 Fakkeenyaaf, kitaaba kana keessatti dhimma siyaasaakeessa galuu dhiisuu ilaalchisee hubannaa Macaafa Qul-qulluurratti hundaa�e waan arganneef, dhimma kanarraaakka fagaanneefi kunimmoo ari�atama akka nurraan ga�eilaalleerra. Addunyaa jal�inaan guutame kana keessatti,‘sabni’ miseensota hedduu qabuufi akka ajjeefamu door-sisni irra ga�ullee gocha jal�inaa kamirrattiyyuu hin hir-maanne jiraachuunsaa nama hin ajaa�ibsiisuu? Namoon-ni Masiihicha isa Mootii ta�e jalatti bulan, haala nagaaIsaayaas barreessee wajjin wal fakkaatu keessa jiraachuun-saanii kana kan mirkaneessudha. Yesus duuka buutonni-saa jaalala gidduusaanii jiruun adda baafamanii kan bee-kaman ta�uusaanii dubbateera. (Yoh. 13:34, 35) Kiristos‘hojjetaa amanamaafi ogeessatti’ fayyadamuudhaan Kiris-tiyaanonni dhugaan hundi naga qabeeyyii, jaalala qabeey-yiifi garraamii akka ta�an obsaan isaan barsiisaa jira.—Mat.24:45-47.

11 Wanti hundi irraa hafaa ta�a. Addunyaan kun ka-raa hafuuraa beela�eera. Macaafni Qulqulluun, Waaqayyo,

Gumiiwwan keenya, karaahafuuraa akka gaariittisoorachuuf, sodaa maleejiraachuuf, akkasumas fayyabuleessa ta�uuf nu gargaaru


11, 12. Beelli yeroo har�aaaddunyaa miidhaa jiru bee-la akkamiiti? Yihowaanoowanta sabasaatiif barbaa-chisu isaaniif kennaa kanjiru akkamitti?

“Kunoo, barri ani itti biyya kana irratti beela ergu dhufuufjira; beelichis isa namoonni dubbii Waaqayyoo dhaga�uudhabanii beela�an malee, beela buddeenaa fi dheebuu bi-shaanii miti” akka jedhe nutti hima. (Amo. 8:11) Lammii-leen Mootummaa Waaqayyoos karaa hafuuraa ni beela�uu?Yihowaan garaagarummaa sabasaafi diinotasaa gidduu ji-raatu ilaalchisee akkas jechuudhaan dubbateera: “Kunoo,garboonni koo in nyaatu, isin garuu in beeloftu! Kunoo,garboonni koo in dhugu, isin garuu in dheebottu! Kunoogarboonni koo in gammadu, isin garuu in yeellaasifam-tu!” (Isa. 65:13) Raajiin kun yommuu raawwatamu argita-niittuu?

12 Yeroodhaa gara yerootti nyaanni hafuuraa irraa ha-faa ta�e nuuf dhihaachaa jira. Addunyaa gama hafuuraatiinbeela�e kana keessatti karaa barreeffamoota Macaafa Qul-qulluurratti hundaa�anii, karaa wantoota sagaleedhaan wa-raabamaniifi viidiyoowwanii, karaa walga�ii gumiifi walga�iigurguddaa, akkasumas karaa Weeb saayitii keenyaa utuuwalirraa hin citin barumsi nuuf dhihaachaa jira. (His. 47:1-12; Yoe. 3:18) Abdii Yihowaan wanta irraa hafaa ta�e akkanuuf dhiheessu dubbate yommuu raawwatamu arguunkeessan isin hin gammachiisuu? Nyaata hafuuraa Yiho-waan dhiheessurraa yeroo hunda soorachaa jirtuu?

13 Nageenya hafuuraa. Yeroo har�aa namoonni hed-duun gama hafuuraatiin arguufi dhaga�uu kan hin dan-deenyedha. (2 Qor. 4:4) Haata�u malee, Kiristos addunyaamaratti dhibee akkamiiyyuu fayyisaa jira. Isinoo iji war-ra jaamaa yommuu argu, gurri warra duudaas yommuudhaga�u hin arginee? Namoonni Macaafa Qulqulluurraabeekumsa dhugaa argachuudhaan, barumsa amantii so-baa isa yeroo ta�e tokkotti arguufi dhaga�uu akka hindandeenye isaan godhee ture akka dhiisan yommuu argi-tan, abdiin armaan gadii raawwatamaa akka jiru hubattu:“Bara sanatti warri duudan, isa macaafa keessatti caafameejiru in dhaga�u; iji warra jaamotaas, dukkana limixii kees-satti illee in arga.” (Isa. 29:18) Addunyaa maratti waggaawaggaadhaan namoonni hedduun gama hafuuraatiin fay-yina akkasii argachaa jiru. Namoonni Baabilon Guddittiikeessaa ba�uudhaan jannata hafuuraa keessatti nuu wajjinwaaqeffannaa dhugaarratti hirmaatan hundi, abdiin Yiho-waan kenne dhugumaan akka raawwatamu kan mirka-neessanidha.

14 Boqonnaawwan kitaaba kanaa hundi Kiristos ye-roo dhumaa kanatti duuka buutotasaa gara jannata


13. Abdiin Yihowaan ijiwarra jaamaa akka arguufigurri warra duudaa akkadhaga�u kenne yeroo har�aaraawwiisaa argachaa kanjiru akkamitti?14. Ragaa akkamiirrattixiinxaluu keenyatu amantiikeenya nuuf cimsa?

hafuuraatti fidaa akka jiru ragaa cimaa dhiheessu. Eebbahedduu karaa jannata hafuuraa kanaa argannerratti xiin-xaluu keenya itti haa fufnu. Akkas kan goonu taanaan,amantiin abdiiwwan Yihowaan yeroo gara fuulduraa ilaal-chisee kennerratti qabnu cimaa adeema.

“Mootummaan Kee Haa Dhufu”15 Kaayyoon Yihowaa inni jalqabaa guutummaan la-

faa jannata akka taatu ture. Addaamiifi Hewwaaniin jan-nata keessa erga kaa�ee booda sanyiisaaniitiin akka lafaguutaniifi uumamawwan lafarraa hunda akka kunuun-san abboomee ture. (Uma. 1:28) Haata�u malee, Addaamii-fi Hewwaan Seexana cina goranii Yihowaarratti fincila kankaasan yommuu ta�u, kanaan kan ka�es ijoolleensaanii cub-buu akka dhaalaniifi akka du�an godhan. Ta�us, kaayyoonWaaqayyoo hin jijjiiramne. Yihowaan wanta dubbate utuuhin raawwatin hin hafu. (Isaayaas 55:10, 11 dubbisi.)Kanaafuu, sanyiin Addaamiifi Hewwaan lafa akka guuta-niifi akka bulchan, jechuunis lafa deebitee jannata taa-tu keessatti uumamawwan Yihowaa hunda jaalalaan akkakunuunsan mirkanaa�oo ta�uu dandeenya. Yeroo sanattiraajiin biyyi Yihudoota boojuu jala turanii akkuma janna-taa akka taatu dubbatamee ture guutummaatti raawwii-saa argata! Mee fakkeenyota tokko tokko haa ilaallu.

16 Nagaa. Raajiin nama gammachiisuufi Isaayaas 11:6-9rra jiru kallattiidhaan raawwiisaa isa lammataa yom-muu argatu arguu dandeenya. Dhiira, dubartiifi ijoolleeutuu hin jedhin namoonni hundi nagaadhaan lafarra ji-raatu. Namnis ta�e bineensi miidhaa geessisu tokkolleehin jiraatu. Guutummaan lafaa bakka jireenyaa keessanyommuu taatu, jechuunis yommuu lageen, haroowwanii-fi galaana daaktan, gaarreenirra yommuu baataniifi lafamarga qaburra gammachuudhaan yommuu burraaqxanyaada qalbiitiin ilaalaa. Halkanis hin sodaattan. YaanniHisqi�el 34:25rratti argamu raawwiisaa waan argatuuf, sab-ni Waaqayyoo “lafa onaa keessa sodaa malee in jiraatu,bir�aa malees caakkaa keessa in rafu.”

17 Wanta irraa hafaa ta�e. Hiyyummaan, hanqinninyaataa, beelli ykn yeroo itti dhaabbanni gargaarsaa hinjirre mee yaadaa. Nyaanni hafuuraa irraa hafaa ta�eefi sab-ni Waaqayyoo yeroo har�aatti argachaa jiran, Masiihichiinni Mootii ta�e namoota isa jalatti bulaniif nyaata isaanbarbaachisu akka dhiheessu kan mirkaneessudha. Yesusyommuu lafarra turetti buddeenaafi qurxummii muraa-


15. Lafti Jannata akka taatuamanannaa qabaachuukan dandeenyu maaliifi?16. Macaafni Qulqulluunnagaa Jannata keessatti ar-gannu kan ibsu akkamitti?17. Mootummichi guutum-maa lafaa yommuu bul-chutti Yihowaan wanta nubarbaachisu hunda akkanuuf guutu mirkanaa�oota�uu kan dandeenyu maa-liifi?

saan namoota kuma hedduutti lakkaa�amaniifi beela�annyaachisuunsaa raajiiwwan kana fakkaatan raawwachuuakka danda�u kan mirkaneessudha. (Mat. 14:17, 18; 15:34-36; Mar. 8:19, 20) Mootummaan Waaqayyoo lafa bulchuuyommuu jalqabutti raajiiwwan kan akka armaan gadii kal-lattiidhaan raawwiisaanii argatu: “Yommus Waaqayyo sa-nyii isin maasiitti facaaftan irratti bokkaa in roobsa, laf-tis midhaan sonaan baay�ee in baasa; yeroo sana horiinkeessan bakkee bal�aa marga lalisaa keessa isiniif in dhee-du.”—Isa. 30:23.

18 Yeroo har�aatti namoonni hedduun mana gaarii yknhojii isaan gammachiisu argachuu hin danda�an. Sirnamanca�aa ta�e kana keessatti, namoonni hedduun sa�aa-tii dheeraadhaaf kan hojjetan ta�us, faayidaan isaanis ta�emaatiinsaanii argatan xinnoodha; bu�aa guddaa kan arga-tan garuu namoota sooreyyiifi sassatoo ta�anidha. Raajiinarmaan gadii addunyaa maratti raawwiisaa yommuu arga-tu mee yaadaa: “Isaan mana ijaarratanii keessa in jiraatu,muka wayniis dhaabbatani ija isaa in nyaatu. Si�achi manaisaan ijaarratanitti namni kan biraa hin galu, muka way-nii isaan dhaabbatanis ija isaa namni kan biraa hin nyaa-tu; sabni koo akka muka gaattiraa bara dheeraa in jiraatu,warri ani fo�adhes isa harka isaaniitiin itti dadhabanii hoj-jetan in nyaatu.”—Isa. 65:20-22.

19 “Akka muka gaattiraa bara dheeraa in jiraatu” yom-muu jedhu maal jechuusaati? Muka guddaa tokko jaladhaabattanii umriinsaa hammam akka ta�e, tarii akaa-kileen keessan dhalachuusaanii dura akka ture yommuuyaaddan baay�ee dinqisiifamuun keessan hin oolu. Cub-buu dhaaltaniin kan ka�e erga duutanii irraanfatamta-nii boodallee, mukti kun utuu waan tokko hin ta�in na-gaadhaan bara dheeraadhaaf jiraachuu danda�a. Yihowaanmukti kun umrii hammanaa akka jiraatu erga godhee,abdii Jannata dhuftu keessatti bara dheeraadhaaf nagaa-dhaan akka jiraannu nuuf kenne akka raawwatu mir-kanaa�oo ta�uu dandeenya! (Far. 37:11, 29) Yeroon ittibarabaraaf jiraannuufi muka bara dheeraa jiraatellee akkawaan marga har�a argamee bor baduutti itti ilaallu nidhufa!

20 Fayyaa guutuu. Dhukkubniifi duuti ilmaan namoo-taa hundarra ga�a. Hundi keenya dhukkuba daddarbaanama ajjeesuufi cubbuu jedhamuun qabamneerra. Qori-chi dhukkuba kana fayyisuu danda�u aarsaa furii Kiris-tos qofadha. (Rom. 3:23; 6:23) Yesusiifi warri isaa wajjin


18, 19. (a) Raajiin Isaayaas65:20-22rratti argamu isi-niif hiika akkamii qaba?(b) Umriin keenya akkaumrii muka gaattiraa kanta�u akkamitti?20. Namoonni amana-moon Mootummicha jalat-ti bulan fayyaa guutuu kanargatan akkamitti?

Mootummichi, ilmaan namootaafilafaa wajjin haala wal qabateen

abdiin Yihowaan kenne hundi akkaraawwatamu godha

bulchan Bulchiinsa Barkumee keessatti rakkoowwan cub-buun ilmaan namootaarratti fide hunda irraa jalaan bal-leessuudhaan, namoonni aarsaa kanarraa guutummaattifaayidaa akka argatan godhu. Raajiin Isaayaas, “Warra Xi-yoon keessa jiraataniif yakki isaanii waan dhiifameef, isaankeessaa namni tokko illee, ‘Na dhukkuba’ kan jedhu hinjiru” jechuudhaan dubbate guutummaatti raawwiisaa ar-gata. (Isa. 33:24) Yeroo namni arguufi dhaga�uu hin dan-deenye ykn qaamnisaa naafate itti hin jirre mee yaadaa!(Isaayaas 35:5, 6 dubbisi.) Gama qaamaa, sammuu yknmiiraatiin dhibeen Yesus fayyisuu hin dandeenye hin jiru.Namoonni amanamoon Mootummicha jalatti bulan fay-yaa guutuu qabaatu!

21 Haata�u malee, du�a isa yeroo baay�ee sababii dhukku-baatiin dhufuufi sababii cubbuutiin nurra ga�erratti tar-kaanfii akkamiitu fudhatama? Oolee bulee ilmaan na-mootaa cubbamoo ta�an hundi “diina” keenya isa humnaguddaa qabuun mo�amuunsaanii hin oolu. (1 Qor. 15:26)Ta�us duuti Yihowaa caalaa humna kan qabudhaa? RaajiiIsaayaas, “Raawwatees du�a in balleessa, Waaqayyo goof-taan imimmaan ija nama hundumaattii in haqa” jechuu-dhaan dubbate qalbeeffadhaa. (Isa. 25:8) Yeroo sana yaa-da qalbiitiin ilaaluu ni dandeessuu? Sirni awwaalchaa,iddoon awwaalchaafi boo�ichi hin jiraatu! Haala kanar-raa faallaa ta�een, abdii dinqisiisaan Yihowaan warri du�anakka du�aa kaafaman dubbate waan raawwatamuuf na-moonni imimmaan gammachuu dhangalaasu! (Isaayaas26:19 dubbisi.) Xumurarrattis miidhaan duuti geessise nifayyifama.

22 Xumura Bulchiinsa Barkumeetti MootummaanWaaqayyoo, fedha Waaqayyoo lafarratti raawwachuusaakan xumuru yommuu ta�u Kiristosis aboosaa Abbaasaatiifkenna. (1 Qor. 15:25-28) Yeroo kanatti ilmaan namootaasadarkaa mudaa hin qabnerra kan ga�an yommuu ta�u, See-xanni yeroo xumuraatiif akka isaan qoruuf iddoo lafa jalaaitti hidhamee turee ni gadhiifama. Qorumsa sana boodaKiristos boficha isa hamaa sanaafi deggertootasaa hun-da ni balleessa. (Uma. 3:15; Mul. 20:3, 7-10) Namoonniamanamoon Yihowaa jaallatan garuu abdii gammachiisaaqabaatu. Abdii tajaajiltoota Waaqayyoo warra amanamoo‘birmadummaa ijoollee Waaqayyoo warra ulfina qabaniit-ti geessu’ ilaalchisee yaada geggeessaa hafuuraatiin bar-reeffame caalaa wanti yeroo kana akka gaariitti ibsu hinjiru.—Rom. 8:21.


21. Duuni maal ta�a? Abdiiakkasii qabaachuun kees-san kan isin jajjabeessumaaliifi?22. Mootummaan Masihii-chaa, fedhi Waaqayyoo la-farratti akka raawwatamuerga godhee booda maaltuta�a?

23, 24. (a) AbdiinWaaqayyo kenne hundiakka raawwatamu mirka-naa�oo kan taanu maaliifi?(b) Maal gochuuf murtees-sitaniittu?

23 Abdiiwwan kun akkasumaan kan kennamaniifi utuuhin raawwatamin kan hafan miti. Abdiin Yihowaan kennumatumaa utuu hin raawwatamin hin hafu! Maaliif ? Wan-ta Yesus dubbateefi boqonnaa tokkoffaarratti ilaalle yaa-dadhaa. Yesus, “Mootummaan kee haa dhufu, jaalalli keewaaqa irratti akka ta�u, akkasuma immoo lafa irratti haata�u!” jechuudhaan Yihowaa akka kadhatan duuka buuto-tasaa barsiisee ture. (Mat. 6:9, 10) Mootummaan Waaqay-yoo yaada sammuu namaatiin uumame utuu hin ta�inMootummaa dhugumaan jirudha! Yeroo ammaattis sa-miirraa bulchaa jira. Mootummaan kun haala ifatti arga-muun abdii Yihowaan kenne gumii Kiristiyaanaa keessattijaarraa tokkoof raawwachaa tureera. Kanaaf, Mootum-maan Waaqayyoo guutummaatti xiyyeeffannaasaa gara la-faatti yommuu godhu abdiin Yihowaan kenne hundi akkaraawwatamu mirkanaa�oo ta�uu dandeenya!

24 MOOTUMMAAN WAAQAYYOO BULCHAA JIRA!Kanaaf, Mootummaan kun akka dhufuufi abdiin Yi-howaan kenne hundi akka raawwatamu beekna. Hundikeenya, ‘Ani Mootummaa Waaqayyootiif bitamaan jiraa?’jennee of gaafachuun keenya gaariidha. Mootummaa Waa-qayyoo isa mudaa hin qabneefi haqa qabeessa ta�erraa ba-rabaraaf faayidaa argachuuf, ammumaa kaasnee namoo-ta Mootummichaaf amanamummaadhaan bitaman ta�uufcarraaqqii haa goonu!


ˇ Yihudoota boojuudhaa biyyasaaniitti deebi�anii wajjin haalawal qabateen Yihowaan abdii kenne kan raawwate akkamitti?

ˇ Yeroo har�aatti Yihowaan jannata hafuuraa keessattigammachuu akka argannu gochaa kan jiru akkamitti?

ˇ Jireenya Jannata keessatti argamu keessaa baay�ee kan isinhawwatu kamidha?

ˇ Mootummaan Waaqayyoo dhugumaan akka jiruufi ammastaanaan bulchaa akka jiru kan isin amansiise maalidha?

Odeeffannoo dabalataa argachuu barbaaddaa?Weeb saayitii Dhugaa Baatota Yihowaa www.jw.org jedhamu ilaali.

http://www.jw.org/finder?wtlocale=OA&docid=1011231&srcid=pdf

Mootummaan Waaqayyoo Bulchaa Jira! - Akamaihd.net

Documents

Transcript of Mootummaan Waaqayyoo Bulchaa Jira! - Akamaihd.net