jehovah - a kiri a voro - Akamaihd.net

rr-S

G1

80

81

5

A KIRI A VORO

J´EHOVAH

NA LEGE NI TONGANA TI KOZO AWE!

AVORO

J´EH

OVA

HNALEG

ENI

rr-SG

“Biani, mbi yeke sara ande si iri ti mbi, soayeke kota mingi so, aga nzoni-kue, . . .amara ni ayeke hinga ande so mbi yekeJehovah.”EZECHIEL 36:23

Watchtower Bible and Tract Society ofNew York, Inc., Wallkill, New York, U.S.A.Made in the United States of AmericaA sara ni na

´Etats-Unis

A KIRI A VORO

J´EHOVAH

NA LEGE NI TONGANA TI KOZO AWE!

MBETI SO AYEKE TI

Ndo so a mu afoto ni da:Lembeti 33: A.D. Riddle/BiblePlaces.comLembeti 47: A mu foto so na lege ti nzonibe ti British Museum

A yeke ka mbeti so kango pepe, mea yeke na lege ti a-offrande so azo amuna be ti ala kue si a sigi na ni ti fa natene ti Nzapa na azo na ndo ti sesekue.Ti mu mbeni offrande, gue na ndo tiwww.jw.org.

Tongana a fa mbeni Bible nde ape,averse ni ayeke ti ya ti Mbeti ti Nzapati fini dunia.Pure Worship of Jehovah—Restored At Last!A pete ni na aout 2018Sango (rr-SG)˘ 2018WATCH TOWER BIBLE AND TRACTSOCIETYOF PENNSYLVANIAWasarango ni

Ala aita so aye Jehovah mingi:Tere ti azo so ague na kota bungbi ti lango ota somama-tene ni ayeke “Iri ti Nzapa” na ngu 1971 naAnglais anzere mingi na ngoi so ala wara ambenifini mbeti. A tene so ambeti so “ahon gbungo li tizo.” Mbeni ita atene na ndo ti mbeni oko ti ambetiso, lo tene: “A yeke mbeni kete yanga ti aye so aye-ke si ande so apika be mingi so ade e wara mara niape.” Lo yeke sara lani tene ti nyen? Lo yeke saratene ti buku so iri ni ayeke “ Les nations saurontque je suis Jehovah ” — Comment ? Me ngbanga tinyen la buku so apika be ti zo mingi tongaso?Ngbanga ti so na ya ni a kiri a fa nda ti aprophetieso ayeke na ya ti mbeti ti

Ézechiel, aprophetie so

aba kekereke ti azo kue.

Ngbene ye na ngoi so a sigi na buku “ Les nationssauront que je suis Jehovah ” — Comment ? ti gana ni, wungo ti awakua ti Jehovah ague na li ni hiomingi: wungo ti ala ayeke lani kutu oko na ndambo,laso wungo ti ala ahon kutu 8 (

És. 60:22). Awakua

ti Jehovah kutu mingi so atene ayanga ti kodroahon 900 (Zach. 8:23). Na popo ti e, azo mingiawara lani lege la oko ape ti manda mbeni buku soafa anzene nzene tene na ndo ti aprophetie soyingo vulu apusu prophete

Ézechiel ti su na mbeti.

Na ndo ni, ngbene ye na ngu 1971 ti ga na ni,fason so e ma ya ti ata tene ti Bible mingi achangengangu na ngoi so lumiere angba ti za ti ga kota(aProv. 4:18). Na ngu 1985 e komanse ti ba poleletongana nyen la a diko “ambeni taba” azo ti mbili-mbili na ala ga akamarade ti Nzapa (Jean 10:16;aRom. 5:18; Jacq. 2:23). Na pekoni, na ngu 1995 eba ti kozoni so a yeke fa ande ndangba ngbanga nando ti “ataba” na “angasa” na ngoi ti “kota ye ti vu-ndu” so ayeke ga (Mat. 24:21; 25:31, 32).

Achangement so kue andu fason so e ma ya timbeti ti

Ézechiel.

Na ya ti angu so ahon ade ti ninga ape, lumiereni angba ti za ti ga kota. Gbu li na ndo ti aye so emanda na lege ti atoli ti Jesus. Aye ti manda so mi-ngi aga ta polele laso na ya ti li ti e nga na ya ti beti e. Ambeni toli ni asara tene ti aye so ayeke si fa-fadeso na ngoi ti kota ye ti vundu so ayeke ga naloro. Legeoko nga, a kiri a zi nda ti ambeni prophe-tie so ayeke na ya ti mbeti ti

Ézechiel. Na popo ti

aprophetie so, a yeke wara prophetie na ndo ti Gogti Magog (chapitre 38 na 39), kua ti koli so ayekena kete ye ti ziango encre ti wakuasu na ya ni (cha-pitre 9) nga popo-hoto so abio so ahule ayeke naya ni nga na anduru keke use so na lege ti fa a bu-ngbi ni aga oko (chapitre 37). Afini zingo nda ti yeso achange nga atene so a su ando na ya ti buku“ Les nations sauront que je suis Jehovah ” — Com-ment ?

Tongaso, a do be ti e ape so awakua ti Jehovah mi-ngi ahunda lani tere ti ala, ala tene: “Lawa la e yekewara mbeni buku so afa afini nda ti ye na ndo tiaprophetie ti

Ézechiel?” Buku A kiri a voro Jehovah

na lege ni tongana ti kozo awe! ayeke mara ti mbetiso ala ye so. Na ngoi so mo yeke diko achapitre 22ti mbeti so nga mo gbu li na ndo ti apendere fotoso ayeke na ya ni, a yeke do be ti mo mingi ti ba soa gi nda ti aye ta nzoni mingi ti sigi na mbeti so.E gbu li ti e nzoni nga e sambela na be ti e kue tihinga ngbanga ti nyen la Jehovah azia na ya ti Biblembeti ti

Ézechiel so ayeke pendere mingi. E gbu li

nzoni na ndo ti mara ti ahundango ndo so: Aye timanda wa la ayeke na ya ti mbeti ti

Ézechiel ndali ti

azo so ayeke na fini na ngoi ti lo nga ndali ti e

LETTRE TIBEBUNGBI

2

laso? Aprophetie wa la asara tene na ndo ti aye soayeke si ande na ya ti ngoi so ayeke ga? A lingbi egi ti ba wala ambeni ye na ya ti aprophetie ti

Éze-

chiel ayeke fa ti ambeni ye nde? Akiringo tene naahundango ndo so afa ta polele mingi ahon ti kozonda ti mbeti ti

Ézechiel so e kue e ye ti diko ni.

Tongana mo diko mbeti tiÉzechiel na tongo nda ni

juska mo hunzi ni, mbage ti bungbi ti Jehovah soayeke na yayu ayeke do be ti mo mingi. Kite ayekeda ape so a yeke do nga be ti mo ti hinga so Jeho-vah ayeke na andia so ayeke na nduzu mingi ndali tia-ange so ayeke na yayu nga na azo so ayeke nasese so aye ti voro lo na lege ni. Buku Voro Jeho-vah na lege ni ayeke mu maboko na mo ti ba nanene ni mingi ahon ti kozo aye so Jehovah asaraawe ndali ti awakua ti lo nga na ye so lo ga nduru tisara ndali ti ala. Mo yeke ba so buku so agboto lefani mingi na ndo ti amama-tene use. Kozoni, tinzere na Jehovah, a lingbi e hinga so lo yeke Kotagbia ti dunia kue nga e yeda na ni. Use ni, a lingbie voro Jehovah na lege so lo ye nga e sara yealingbi na andia ti lo so ayeke na nduzu mingi.Na be ti e kue, e ye si mbeti so asara si mo kirimo leke na be ti mo ti voro Jehovah na mbeni legeso amu nengo na kota iri ti lo so ayeke nzoni-kue.Na oko ngoi ni, zia mbeti so apusu mo ti ngba ti kungoi so amara kue ayeke hinga ande so lo yekeJehovah.—

Ézech. 36:23; 38:23.

Zia si Jehovah, Baba ti e so aye e mingi, asaratufa mingi na ndo ti angangu so mo yeke sara ti maya ti buku so yingo ti lo apusu

Ézechiel ti su.

Aita ti mo,

Bebungbi ti aTemoin ti Jehovah

“Molenge ti zo, ba ndo nzoni, ma mbi nzoni,na mo dengi me ti mo na aye kue so mbiyeke fa na mo, ndani so a ga na mo geso la.”ÉZ

ÉCHIEL 40:4

LI TI ATËN

Ë NI

MBAGE CHAPITRE LEMBETI

AKOZO TËN

Ë NI

1 “A yeke gı Jehovah Nzapa ti mo si mo doit ti voro lo” 6

2 “Nzapa ayeda na” amatabisi so ala mu 15

MBAGE 1“L

Ê TI NDUZU AZI” 29

3 “Mbi to nda ti ba avision so alondo na Nzapa” 30

4 ‘Acreature so ayeke na fini so ayeke na aface osio’ ayeke azo wa? 42

MBAGE 2“MO SARA SI DA TI MBI SO AYEKE NZONI-KUE AGA SIONI”A BUBA T

Â VORONGO NZAPA 51

5 “Ba aye ti sioni so be ti mbi ake ni si ala yeke sara ni” 52

6 “Nda ni asi fadeso awe na ndo ti mo” 62

7 Amara ayeke “hinga ande so mbi yeke Jehovah” 71

MBAGE 3“MBI YEKE M

Û ALA NA Y

Â TI AKODRO SO

ALA KANGBI DÄ KIRIKIRI”

ZENDO TI KIRINGO NA TÂ VORONGO NZAPA NA PLACE NI 83

8 “Mbi yeke soro mbeni berger” 84

9 “Mbi yeke sara ande si be ti ala aga oko” 95

10 “Ala yeke kiri na fini” 112

11 “Mbi zia mo tongana sinziri” 121

12 “Mbi yeke sara ande si ala ga mara oko” 129

13 “Fa . . . temple ni” 137

14 “So ndia ti temple ni la” 148

4

MBAGE CHAPITRE LEMBETI

MBAGE 4“MBI YEKE YAPU ANDE TI GBU KOKO TI IRI TI MBISO AYEKE NZONI-KUE”TÂ VORONGO NZAPA ANGB

Â AT

ÂA SIONI SO A SARA NA NI 161

15 “Mbi yeke sara si ndumba ti mo ahunzi” 162

16 “Sara marque na ndo ti le ti azo” 172

17 “Mo Gog, . . . mbi yeke ga na tere ti mo” 181

18 “Ngonzo ti mbi ayeke londo ta ngangu” 189

MBAGE 5‘MBI YEKE SARA KODRO NA POPO TI AZO’A KIRI A VORO J

ÉHOVAH NA LEGE NI 201

19 “Aye kue ayeke ngba na fini na ndo kue so ngu ni ayeke gue da” 202

20 “Ala yeke kangbi ya ti sese ni ti mu na azo ni” 211

21 “Iri ti gbata ni ayeke duti ande Jehovah ayeke ka” 218

22 “Voro Nzapa” 226

Nduru tene ti atene so a kiri a zi ndani 238

5

A zia na ya ti mbeti so a-encadre soafa ye na zo so a zia mbeni numero tichapitre nga na mbeni gere-mbeti natere ni. Na tapande, a-encadre ota soayeke na chapitre 10 ayeke 10A, 10Bnga na 10C. Tongana mo yeke dikombeti so na lege ti telephone walatablette, mo lingbi ti wara a-encadre sokue na place oko na mbage so a iri ni“A-encadre so afa ye na zo.” Mo yekewara ambeni tene so andu mbeti nitongana mo yeke diko ni na lege titelephone wala tablette.

Na ya ti a-encadre mingi so afa ye na zo a yeke waraangu so aye ni asi na ni. Aplace so a plie ni, tongana ti soa fa na gbe ni ge, afa mbeni yongoro ngoi so a sara ni aganduru ti lingbi na place so a zia ndali ti foto ni. (Natapande, ba encadre 8B.) Na ya ti ambeni encadre, aplaceso a plie ni afa mbeni ngoi so a hinga yongo ni ape.—Baencadre 9E.

Anduru tene so a sara tene ni na ya timbeti so:

K.N.E: kozo na ngoi ti eTongana mo ba t. aye ti tene “tongaso”

A-ENCADRÉ SO AFA YE

NA ZOANGU SO AYE NI ASI NA NI

Ngu 607 K.N.E Ngu 1914

E YEKE peut-etre na hunzingo ti nze ti octobre wala na tongo nda tinze ti novembre ti ngu 29, Jesus ayeke na ya ti benyama ti Judee nambage ti nord ti Mer Morte. Yingo vulu la aga na lo na ndo ni so napeko ti so lo wara bateme nga Nzapa asoro lo na lege ti yingo vulu.Ge, na ndo so ayeke gı apopo-hoto nga so gı akota tene la ayeke daso, Jesus amu lango 40 ti mu jeune, ti sambela nga ti gbu li ti lo. Peut-etre a yeke na ngoi ni so la Jehovah asara lisoro na Molenge ti lo tileke lo ndali ti ye so ayeke ku lo.

2 Fadeso, na ngoi so nzara awoko Jesus, Satan aga na tere ti lo. Yeso asi na pekoni afa mbeni kota tene so aba azo kue so aye vorongoNzapa so ayeke na lege ni, so mo kue mo yeke na popo ti ala.

“Tongana mo yeke mbeni molenge ti Nzapa . . . ”3 Diko Matthieu 4:1-7. Satan akomanse akozo use tara so lo tara

na Jesus na tene so: “Tonganamo yekembenimolenge ti Nzapa.” Sa-tan ayeke lani na kite so Jesus ayeke Molenge ti Nzapa?

Ên-en. Ange

so, so ayeke nga lani molenge ti Nzapa na so ake yanga ti Nzapa,

1“A YEKE G

Ï J

ÉHOVAH

NZAPA TI MO SI MODOIT TI VORO LO” MATTHIEU 4:10

KOTA TËN

Ë NI: Ndani so a lingbi a voro Jehovah na lege ni

tongana ti kozo

A K IR I A VORO JÉHOVAH NA LEGE N I TONGANA T I KOZO AWE !6

1, 2. Jesus aga na ya ti be-nyama ti Judee na septembrewala octobre ti ngu 29 tonga-na nyen? Nyen la asi na lo ka?(Ba foto so ayeke na tongonda ti chapitre so.)

3, 4. (a) Satan akomanseakozo use tara ti lo na lege tiatene wa? Peut-etre lo yeke gilani ti du kite wa na be ti Je-sus? (b) Tongana nyen la loyeke sara kua na mara tiakode so laso?

ahinga lani pendere mingi so Jesus ayeke kozo Molenge ti Nzapa(aCol. 1:15). Kite ayeke nga da ape so Satan ahinga lani tene so Jeho-vah atene na ngoi ti bateme ti Jesus, so lo tene: “So ayeke Molenge timbi, lo so mbi ndoye lo mingi, lo so be ti mbi anzere na lo mingi.”(Mat. 3:17). Peut-etre Satan aye lani ti sara si Jesus aduti na kite nando ti confiance so lo yeke na ni na Baba ti lo nga ti duti na kite soBaba ti lo ayeke pense biani na lo. Na lege ti kozo tara ni so Satan ate-ne na Jesus ti tene na atene ti ga mapa, a yeke tongana ti so Satanayeke hunda lani Jesus, atene: ‘So mo yeke Molenge ti Nzapa, ngba-nga ti nyen la Baba ti mo amu na mo kobe na ya ti benyama so ape?’Na lege ti use tara ni so Satan ahunda na Jesus ti londo na li ti ketegbagba so ayeke na li ti temple ti huru ti tı na sese, a yeke mo ba motene Satan ahunda Jesus, atene: ‘So mo yeke Molenge ti Nzapa, moyeke biani na confiance so Baba ti mo ayeke bata mo?’

4 Satan ayeke sara nga kua na mara ti akode so laso (2 aCor. 2:11).Wahanda so ayeke ku juska na ngoi so ata wakua ti Nzapa awoko walaala decourage si lo yeke ga na tere ti ala, mingi ni ala yeke ba ni hioape (2 aCor. 11:14). Lo yeke gi ti handa e ti pense so Jehovah alingbiti ye e la oko ape wala e lingbi ti zia ngia na be ti lo ape. Lo yeke ginga ti sara si e pense so Jehovah ayeke zo ti confiance ape nga so loyeke sara ande ye pepe alingbi na aye so lomu zendo ni na ya ti Bible.Me so ayeke asioni mvene (Jean 8:44). Tongana nyen la e lingbi ti keasioni mvene so?

5 Gbu li ti mo na ndo ti fason so Jesus akiri tene na akozo use tarani. Lo yeke na kite oko ape so Baba ti lo aye lo, na lo zia be ti lo kuena Baba ti lo. San ti ku, Jesus ake tara ti Satan ni na lege so lo tenepeko ti atene ti Baba ti lo so ayeke na ya ti Mbeti ti Nzapa. A yeke nalege ni so Jesus afa tene ti ya ti averse so iri ti Nzapa, Jehovah, aye-ke na ya ni (Deut. 6:16; 8:3). So Molenge ti Nzapa asara kua na iri tiNzapa ayeke pendere fason ti tene lo fa so lo yeke na confiance naBaba ti lo. Iri ti Jehovah asara si e hinga biani so lo yeke sara ye ali-ngbi na azendo ti lo kue.[1]

6 E lingbi ti ke aye so Satan aga na ni na tere ti e tongana e zia beti e na Bible nga e gbu li ti e na ndo ti nda ti iri ti Nzapa. Bible ateneso Jehovah aye awakua ti lo, mbilimbili ala so adecourage. Tonganae hinga so atene so aba nga e, e yeke ba so Satan atene mvene so lotene Jehovah alingbi ti ye e la oko ape (Ps. 34:18; 1 Pi. 5:8). Nga, to-ngana e ngba ti bata na li ti e so Jehovah ayeke sara ye lakue alingbina nda ti iri ti lo, e yeke duti na kite oko ape so e lingbi ti zia be ti ekue na Lo so ayeke sara ye alingbi na azendo ti lo.—aProv. 3:5, 6.

7 Nyen la Satan ayeke gi kozoni? Nyen la mbilimbili lo ye na mba-ge ti e? Na ngoi so Satan atara Jesus ti ota ni, kiringo tene ni asigi po-lele.

“A YEKE GÏ J

ÉHOVAH NZAPA T I MO S I MO DOIT T I VORO LO” 7

[1] Ambeni zo atene so nda ti iri Je-hovah aye ti tene “Lo so asara si yeaga mbeni ye wala ye aba gigi.” A li-ngbi biani na kua so Jehovah asaratongana Zo so acree aye nga Zo soayeke sara si aye so lo leke na be tilo ti sara aga ta tene.

5. Jesus akiri tene na akozouse tara ni tongana nyen?

6, 7. Tongana nyen la e lingbiti ke aye so Satan aga na nina tere ti e so e ba ni hio ape?

K E T E TË N

Ë

“Mo kuku na sese mo voro mbi”8 DikoMatthieu 4:8-11. Satan afa polele ye so lo yeke gi ni na lege

ti ota tara ni. Satan afa na Jesus (peut-etre na lege ti mbeni vision)“aroyaume kue ti dunia so nga na gloire ti ala”, me lo fa pepe asioniye so ayeke na ya ni. Na pekoni, lo tene na Jesus, lo tene: “Mbi yekemu na mo aye so kue tongana mo kuku na sese mo voro mbi.”[2] Taye so lo ye ayeke ti tene a voro lo. Satan aye lani ti tene Jesus akeBaba ti lo na lo fa so Wahanda la ayeke nzapa ti lo. Satan afa lani naJesusmbeni ye so ayeke ngangu ape ti sara ni. Lo ye ti tene Jesus abaso lo yeke wara angangu nga na amosoro kue ti akodro na lo yeke baande pasi ape. So ti tene a yeke zia mbeni couronne ti kı na li ti loape, a yeke pika lo na zaza ape nga a yeke kanga lo na ndo ti keke tipasi ape. A yeke lani vrai tara. Jesus ayeke lani na kite ape so Satanla ayeke na komandema na ndo ti agouvernement ti dunia (Jean 12:31; 1 Jean 5:19). Biani, Satan ayeke nduru ti sara kue ti tene Jesusazia lege ti vorongo Baba ti lo na lege ni.

9 Laso nga, Satan aye biani ti tene e voro lo polele wala na mbenifason so ayeke polele ape. So lo yeke “nzapa ti aye ti ngoi so”, abu-ngbi ti vorongo nzapa ti wataka kue so ayeke na ya ti Babylone, Nga-ngu gbata, ayeke voro lo (2 aCor. 4:4). Me so azo milliard mingiayeke voro lo alingbi lo ape, lo ye ti handa ata wakua ti Nzapa ti gue

“HON KÂ,

SATAN!”BÂ PARAGRAPHE 10

[2] Na ndo ti atene ti Satan so,mbeni mbeti so asara tene na ndo tiBible atene: “Tongana ti kozo taraso Adam na

Ève atı na ya ni . . .

tene ni andu sorongo ye na popo tiye so be ti Satan aye na ye so be tiNzapa aye, so aye ti tene ti voroNzapa wala Satan. Satan atene so loyeke nzapa, lo ye ti fa so lo la loyeke oko Nzapa.”

8. Tongana nyen la Satan afavrai ye so lo ye na lege ti otatara ni?

9. (a) Nyen la mbilimbili Sa-tan aye na mbage ti atawakua ti Nzapa? Tongananyen la lo yeke gi ti tara e?(b) Vorongo so e yeke voro naNzapa andu aye wa? (Ba en-cadre “Ti voro Nzapa aye titene nyen?”)

K E T E TË N

Ë

[3] Luc afa atara ni na ya tiÉvangile

ti lo na lege ti molongo so asi na niape, me Matthieu afa ti lo atara nina lege ti molongo so asi na ni. Ziae ba ambeni raison ota so ndali ni etene tongaso. (1) Matthieu asara kuana tene “na pekoni” kozo ti saratene ti use tara ni ti fa so a yekebiani tara so aga na peko ti kozotara ni. (2) Na bango ni, ye so Satanaye asigi polele ape na ya ti akozotara use so akomanse na tene: “To-ngana mo yeke mbeni molenge tiNzapa.” Me na ya ti ota tara ni la yeso Satan aye, so ayeke ti pusu Jesusti ke kozo commandement, asigi po-lele (Ex. 20:2, 3). (3) A yeke na legeni ti tene Jesus atene “hon ka, Sa-tan!” na peko ti ota nga ndangbatara ni.—Mat. 4:5, 10, 11.

10. Jesus akiri tene naota tara ni tongana nyen?Ngbanga ti nyen?

11. Tongana nyen la e lingbi tido sese na Satan nga ti keatara ti lo?

12. Tongana nyen la Satan afana yaka ti

Éden so lo yeke

wato ti ta vorongo Nzapa?

K E T E TË N

Ë

nde na ye so be ti Nzapa aye. Lo yeke gi ti handa e ti gi mosoro nga nakomandema na ya ti dunia so ahon ti gi ti duti na sarango ye ti aChre-tien so alingbi ti sara si e ba pasi “ndali ti mbilimbili”. (1 Pi. 3:14). To-ngana e zia si Satan ahanda e ti zia lege ti vorongo Nzapa na lege nina ti mu mbage ti dunia ti Satan, anda e yeke kuku na gbe ti Satan nae yeke voro lo nga e sara si lo ga nzapa ti e. Tongana nyen la e lingbiti ke mara ti tara so?

10 Ba tongana nyen la Jesus akiri tene na ota tara ni. Ti tene Jesusafa so lo ngba be-ta-zo na Jehovah, lo tomba Satan na le ni le ni, lotene: “Hon ka, Satan!” Tongana ti so Jesus asara na ngoi ti akozouse tara ni, lo fa tene ti ya ti Mbeti ti Nzapa. Ti so ni so, lo fa tene tiya ti mbeti ti Deuteronome so iri ti Jehovah ayeke na ya ni. Lo tene:“Mbeti ti Nzapa atene: ‘A yeke gı Jehovah Nzapa ti mo si mo doit tivoro lo, nga gı lo oko si mo doit ti sara na lo kusala so ayeke nzoni-kue.’” (Mat. 4:10; Deut. 6:13). Jesus ake mbeni kota kua so agbotole ti zo ngangu, me so ayeke ninga ape, nga mbeni gigi so lo yeke dutinzoni san ti ba pasi. Lo hinga lani so gı Baba ti lo la alingbi ti tene avoro lo nga so ti ‘kuku na sese ti voro’ Satan ayeke fa so lo woko tereti lo na gbe ti Satan. Jesus ake na kuru go ti sara si Wahanda so aye-ke sioni aga nzapa ti lo. So Jesus ake ti sara ye so lo hunda, “Zaboloazia lo”.[3]

11 E lingbi ti luti na Satan nga ti ke atara so sioni dunia so ayeke gana ni ndali ti so, legeoko tongana Jesus, e yeke na mbeni ye ti soro tisara. Jehovah amu na e pendere matabisi so ayeke liberte ti soro ye.Tongaso, mbeni zo alingbi pepe ti gbu e na ngangu ti zia lege ti tavorongo Nzapa, meme sioni yingo so ayeke Wahanda so ayeke nangangu mingi alingbi ti sara ni ape. Tongana lakue e “luti ti ke [Sa-tan, e] kpengba na ya ti mabe,” anda e yeke tene: “Hon ka, Satan!”(1 Pi. 5:9). Girisa ape so Satan azia lani Jesus lo hon na peko ti so Je-sus ake lo na kuru go. Legeoko nga, Bible ade be ti e, atene: “Ala lutina Zabolo, lo yeke kpe ande yongoro na ala.”—Jacq. 4:7.

Wato ti ta vorongo Nzapa12 Na lege ti ndangba tara so, Satan akiri afa so lo la lo yeke kozo

wato ti ta vorongo Nzapa. Angu mingi kozo, na yaka tiÉden, Satan

afa ti kozoni so lo ye ti tene a voro Jehovah oko ape. So Satan aha-nda

Ève, na

Ève asara si Adam ayeda ti ke yanga ti Jehovah, Satan

aga na ala na gbe ti komandema ti lo na lo fa lege na ala. (Diko Ge-nese 3:1-5; 2 aCor. 11:3; Apoc. 12:9.) Ti ta tene ni, lo ga lani nzapa tiala na ala ga awakua ti lo, ataa so peut-etre ala hinga lani mbilimbi-li pepe zo so ahanda ala. Na ndo ni, so Satan asara si azo ake yangana

Éden, lo de kite gı pepe na dutingo ti Jehovah tongana Kota Gbia,

wala droit ti lo ti komande, me lo yeke gi ti kanga lege na ta vorongoNzapa. Tongana nyen?

“A YEKE GÏ J


13. Tongana nyen la tene ti zoso ayeke na droit ti komandedunia kue andu ta vorongoNzapa?

14. Satan awara lani lege tibuba ta vorongo Nzapa?Mo tene tongaso ngbangati nyen?

13 Tene ti zo so ayeke na droit ti komande dunia kue andu nga ta vo-rongo Nzapa. Oko ta Kota Gbia ti dunia, Lo so ‘asara aye kue,’ la ali-ngbi ti tene a voro lo (Apoc. 4:11). Na ngoi so Jehovah asara laniAdam na Eve so ayeke mbilimbili-kue na lo zia ala na yaka ti Eden, loleke lani na be ti lo ti tene na nda ni azo so ayeke mbilimbili-kue amundo ti sese kue nga ala voro lo na lege ni na vuru be nga na be ti alawani (Gen. 1:28). Satan ade kite na droit ti Jehovah ti komande du-nia kue ndali ti so lo ye ti tene a voro lo ataa so gı Jehovah Kota Gbiati dunia kue la ayeke na droit ti tene a voro lo.—Jacq. 1:14, 15.

14 Satan awara lani lege ti buba ta vorongo Nzapa? Lo wara lanilege ti gue na Adam na

Ève yongoro na Nzapa. Ngbene ye na ngoi ni

so ti ga na ni, Satan ayeke sara bira na ta vorongo Nzapa, lo yeke gi tisara kue ti gue na e yongoro na Jehovah Nzapa. Lo zia lani pepe legeti ngangu so lo yeke sara ti handa awakua ti Nzapa na ya ti angoi soaga kozo na ngoi ti aChretien. Na ngoi ti akozo Chretien, na sioni be

10

A lingbi ti tene so ti voro mbeni nzapa ayeke “mbeni yeso zo asara ti fa so lo ne mbeni nzapa nga lo ye lo.” Naya ti Bible, tene so a kiri peko ni na “voro” alingbi ti saratene ti ye so zo asara ti fa so lo ne mingi acreature wala lowoko tere ti lo na gbe ti ala (Mat. 28:9). Atene so alingbinga ti sara tene ti vorongo ta Nzapa wala mbeni nzapande (Jean 4:23, 24). Atene so angoro tene “voro” ni la ali-ngbi ti sara si zo ama ya ni nzoni.Gı Jehovah oko, Lo so asara aye kue nga Kota Gbia

ti dunia kue, la alingbi ti tene e voro lo (Apoc. 4:10, 11).E yeke voro Jehovah na lege so e ne lo tongana Gbia tidunia kue nga e ne iri ti lo (Ps. 86:9; Mat. 6:9, 10). Akotatene use so mbeti ti

Ézechiel asara tene na ndo ni mingi

ayeke droit ti Jehovah ti komande dunia kue nga na iri tilo. Gı na ya ti mbeti ti

Ézechiel oko, tene “Jehovah, Sei-

gneur ti dunia kue” asigi fani 217 nga tene “hinga so mbiyeke Jehovah” asigi fani 56.—

Ézech. 2:4; 6:7.

Ye oko, vorongo Nzapa ti e ayeke pepe mbeni ye soangba gı na be ti e; me a hunda ti sara ambeni ye ti fa ni(Jacq. 2:26). Na ngoi so e mu fini ti e na Jehovah, e muzendo na lo so na ya ti aye kue e yeke ma yanga ti lo so loyeke Kota Gbia ti e nga e yeke ne iri ti lo mingi. Girisa apeso na ya ti kiringo tene ti Jesus na ota tara ni, lo tingbi

vorongo Nzapa na “kusala so ayeke nzoni-kue.” (Mat. 4:10). So e yeke awakua ti Jehovah, e yeke na ngia ti sarana lo.[a] (Deut. 10:12). E yeke sara kusala so ayeke nzoni-kue na Nzapa ti e na ngoi so e yeke sara akua so andu vo-rongo so e yeke voro na lo nga na akua so a hunda ti saraasacrifice. Akua ni so ayeke akua wa?Zo alingbi ti sara kusala so ayeke nzoni-kue na alege

nde nde, na Jehovah aba ni kue na nene ni mingi. Na ngoiso e yeke fa tene na azo, e yeke mu mbage na abungbi naDa ti Royaume, e yeke leke ada so e yeke sara abungbi danga e yeke ba lege ni, anda e yeke sara akusala so ayekenzoni-kue la. Na ndo ni, na ngoi so e yeke voro Nzapa naya ti sewa, e yeke mu maboko na kua so a sara ti mu ma-boko na aita so awara kpale, e yeke avolontaire na ngoi tiakota bungbi wala e yeke sara kua na Bethel, anda e yekesara kusala so ayeke nzoni-kue la (aHeb. 13:16; Jacq. 1:27). Tongana ta vorongo Nzapa agbu be ti e mingi, e yekesara “kusala so ayeke nzoni-kue bı na la”. A nzere na e mi-ngi ti voro Jehovah, Nzapa ti e.—Apoc. 7:15.

˙ ˙ ˙

1A TI VORO NZAPA AYE TI TENE NYEN?

[a] Mbeni tene ti Hebreu so ndani aye ti tene voro alingbi ngati tene “sara kua na.” Tongaso, vorongo Nzapa andu nga sara-ngo kua na Nzapa.—Ex. 3:12, kete tene na gbe ni.

K E T E TË N

Ë

15. Nyen la Jehovah asara nayaka ti

Éden ti leke kpale so

azo ti kpengbango-li aga na ninga ti sara si ye so lo leke nabe ti lo ti sara aga ta tene?

lo sara si a-apostat aba gigi, ala buba congregation ti aChretien tingoi ni so, na nda ni, na bango ni, a yeke voro Nzapa na lege ni laniape (Mat. 13:24-30, 36-43; Kus. 20:29, 30). Na popo ti ngu 100 ti sina ngu 200, awakua ti Nzapa ague na ngbaa na lege ti yingo teti angumingi na Babylone, Ngangu gbata, so ayeke abungbi ti vorongo nza-pa ti wataka kue. Me Satan awara lege pepe ti kanga lege na ye soNzapa aleke na be ti lo ti sara so andu ta vorongo Nzapa. Mbeni yealingbi pepe ti kanga lege na Nzapa ti sara ye so lo leke na be ti lo tisara (

És. 46:10; 55:8-11). Tene ni andu nga iri ti lo, na lo yeke sara ye

lakue alingbi na nda ti iri ti lo. Jehovah ayeke sara lakue ye so lo lekena be ti lo ti sara.

Kota zo so agbu koko ti ta vorongo Nzapa15 Na yaka ti

Éden, Jehovah asara ye hio ti leke kpale so azo ti kpe-

ngbango-li ni aga na ni nga lo sara kue ti tene ye so lo leke na be ti loti sara aga ta tene. (Diko Genese 3:14-19.) Meme na ngoi so Adam

16. Na peko ti so a ke yanga tiNzapa na

Éden, tongana nyen

la Jehovah angba ti sara kuati tene ye so lo leke na be ti loti sara aga ta tene?

naÈve angba lani na yaka ti

Éden, Jehovah afa ngbanga na ndo ti azo

ti kpengbango-li ota so. So Satan asara siokpari kozoni, Jehovah afangbanga na ndo ti lo kozo, na pekoni lo fa ngbanga na ndo ti

Ève nga

na nda ni lo fa ngbanga na ndo ti Adam. Na ya ti tene so Jehovah ate-ne na Satan so azi li ti kpengbango-li, so Adam na

Ève alingbi lani ti

ba lo ape, Jehovah asara tene ti mbeni “hale” so ayeke zi akpale sokpengbango-li ni aga na ni. “Hale” so a mu zendo ti lo so ayeke nakpengba kua ti sara ti tene ye so Jehovah aleke na be ti lo ti sara soandu ta vorongo Nzapa aga ta tene.

16 Na peko ti so a ke yanga ti Nzapa naÉden, Jehovah angba ti sara

kua ti tene ye so lo leke na be ti lo ti sara aga ta tene. Lo leke ti teneazo so ayeke mbilimbili-kue ape avoro lo na lege so lo yeda na ni, to-ngana ti so e yeke ba ande na ya ti chapitre ti peko (aHeb. 11:4–12:1).Lo mu nga lani yingo ti lo na azo mingi so asu Bible ti tene ala suaprophetie so apika be ti zo na ndo ti kiringo na ta vorongo Nzapa naplace ni. Na popo ti ala mo yeke wara

Ésaıe, Jeremie nga na

Ézechiel.

Kiringo na ta vorongo Nzapa na place ni ayeke mbeni kota mama-tene ti Bible. Aprophetie ni so kue ayeke ga ta tene na lege ti “hale”so a mu zendo ti lo, Jesus Christ, kozo zo ti ya ti “hale” ni (aGal. 3:16). Jesus ayeke Kota zo so agbu koko ti ta vorongo Nzapa, na lo fani polele na lege ti kiringo tene ti lo na ota tara ni. Jesus ayeke zo soJehovah asoro lo ti tene na lege ti lo aprophetie ni so kue aga ta tene(Apoc. 19:10). Lo zi azo ti Nzapa na gbe ti ngbaa na lege ti yingo nalo kiri na ta vorongo Nzapa na place ni.

E lingbi ti soro ti keatara ti dunia ti SatanBÂ PARAGRAPHE 11, 19


Nyen la mo yeke sara ande?17 Ti gbu li na ndo ti aprophetie ti Bible so asara tene na ndo ti ki-

ringo na aye tongana ti kozo ayeke nzoni mingi nga ayeke kpengbamabe ti zo. Aprophetie so andu be ti e mingi ndali ti so e yeke ku ku-ngo ngoi so acreature kue so ayeke na yayu nga na ndo ti sese ayekebungbi oko ti voro Jehovah, Kota Gbia ti dunia kue, na lege ni. Apro-phetie so amu nga na e beku ndali ti so na ya ni a yeke wara atene soade be ti zo mingi. E kue e yeke ku kungo ti ba tongana nyen la aze-ndo ti Jehovah ayeke ga ta tene, azendo tongana zingongo ti azo soe ye ala mingi na kua, paradis na ndo ti sese nga dutingo na fini ti la-kue lakue na nzoni seni.—Es. 33:24; 35:5, 6; Apoc. 20:12, 13; 21:3, 4.

18 Na ya ti mbeti so, e yeke sara tene na ndo ti apendere prophetieso ayeke na ya ti mbeti ti Ezechiel. Mingi ti aprophetie ni aluti na ndoti kiringo na ta vorongo Nzapa na place ni. E yeke ba ande tongananyen la aprophetie ti Ezechiel ague oko na ambeni prophetie nde, to-ngana nyen la aprophetie ni so ayeke ga ande ta tene na lege ti Christnga aba e tongana nyen.—Ba encadre “Tene na ndo ti mbeti ti Eze-chiel.”

19 Na benyama ti Judee na ngu 29, Satan awara lege pepe ti handaJesus ti zia lege ti ta vorongo Nzapa. Me ka ti e ayeke tongana nyen?Satan aleke ta na be ti lo ngangu ti gboto le ti e na ndo ti ambeni yetongaso si e zia lege ti ta vorongo Nzapa (Apoc. 12:12, 17). Zia si mbe-ti so amu maboko na e ti wara ngangu ti leke na be ti e ti ngba ti dosese na sioni Wahanda so. Na zia si, na lege ti atene ti e nga na asara-ngo ye ti e, e fa so e yeda na be ti e kue na tene so: “Ayeke gı JehovahNzapa ti mo si mo doit ti voro lo.” Tongana e sara ni, e yeke duti nabeku ti duti na fini ti ba pendere ye so Nzapa aleke na be ti lo ti saraaga ta tene: acreature kue so ayeke na yayu nga na ndo ti sese abungbibeoko ti mu na Jehovah na vuru be ye so lo lingbi ta na ni, vorongoNzapa so ayeke na lege ni.

PLACE TI MO NA YÂ TI T

Â VORONGO NZAPA

1 Akode wa la Satan asara kua na ni na yati akozo tara use so lo tara na Jesus?Tongana nyen la Satan ayeke tara nga e nani laso?

2 Tongana ti so ota tara so Satan atara naJesus afa, nyen la Satan aye na mbage ti e?

Tongana nyen la e lingbi ti ke ahandati lo?

3 Tongana nyen la mo lingbi ti fa so moyeda na tene so: “A yeke gı JehovahNzapa ti mo si mo doit ti voro lo”?

“A YEKE GÏ J


17. Ngbanga ti nyen la apro-phetie ti Bible na ndo tikiringo na aye tongana tikozo andu be ti e mingi?

18. Nyen la e yeke sara tenena ndo ni na ya ti mbeti so?

19. Nyen la mo leke na beti mo ti ngba ti sara?Ngbanga ti nyen?

14

CHAPITRE 1 TI SI NA 3Na ngu 613 kozo na ngoi ti e, na ngoi so

Ézechiel asara kodro na popo ti

aJuif so a gue na ala na Babylone, lo ba Jehovah na ya ti avision naJehovah atokua lo ti tene prophetie na aJuif so alango na yanga ti Ngu tiKebar.

CHAPITRE 4 TI SI NA 24Na popo ti ngu 613 na ngu 609 kozo na ngoi ti e,

Ézechiel atene

aprophetie so andu kozoni ngbanga so Nzapa afa na ndo ti Jerusalemnga na azo ti gbata ni so asara kpengbango-li nga avoro ayanda.

CHAPITRE 25 TI SI NA 32A komanse na ngu 609 kozo na ngoi ti e, ngu so azo ti Babyloneakomanse ti sara ndangba camp na tere ti Jerusalem, tene ti ngbanga soÉzechiel afa andu Jerusalem encore ape me andu fadeso akodro ti awatoso angoro ala: Ammon,

Édom,

Égypte, Moab, Philistie, Sidon nga na Tyr.

CHAPITRE 33 TI SI NA 48A komanse na ngu 606 kozo na ngoi ti e, Jerusalem nga na temple ni, soayo mingi na ndo so

Ézechiel ayeke da, angba na futingo ni. Na ngoi ni

so,Ézechiel aluti mingi na ndo ti mbeni tene ti beku: pendere tene ti

kiringo na ta vorongo Jehovah Nzapa na place ni.

A su atene ti ya ti mbeti tiÉzechiel na

lege ti molongo so aye ni asi na ni ngaalingbi na atene so a yeke sara tene na ndoni. Aprophetie na ndo ti futingo Jerusalem ngana temple ni aga kozo na mingi ti aprophetieso asara tene ti kiringo na ta vorongo Nzapana place ni. A yeke na lege ni ndali ti soaprophetie so asara tene ti kiringo na vorongoNzapa na lege ni aye ti fa so a zia lani lege tivorongo Nzapa na ya ti temple.

Na ndo ni,Ézechiel asara tene kozoni na ndo ti atene ti ngbanga

so Nzapa ade na ndo ti Jerusalem. Na pekoni, lo tene aprophetieti ngbanga na ndo ti akodro ti awato so angoro ala (chapitre 25 tisi na 32). Na nda ni, lo tene aprophetie na ndo ti kiringo na tavorongo Nzapa na place ni. Mbeni wandara atene na ndo ti atene tingbanga so Nzapa afa na ndo ti amara, lo tene: “Atene ni so ayekeatene so ayeke na lege ni ti tene ni ti fa kota ngonzo ti Nzapa kozo sia fa tene ti nzoni be so lo sara na azo ti lo, ndali ti so punition tiawato ti azo ti Nzapa ayeke mbeni ye so lo sara ti zi azo ti lo.”

˙ ˙ ˙

1B

TËN

Ë NA ND

Ö TI MBETI TI

ÉZ

ÉCHIEL

A lingbi ti kangbi ya ti mbeti tiÉzechiel tongaso:

1 2 3

4 5 6

7 8 9

10 11 12

13 14 15

16 17 18

19 20 21

22 23 24

25 26 27

28 29 30

31 32 33

34 35 36

37 38 39

40 41 42

43 44 45

46 47 48

ABEL aba ya ti ataba ti lo nzoni. Lo ba lege ti ala nzoni ngbeneye so a du ala. Fadeso, lo soro ambeni, lo fa ala lo mu na sanda-ga na Nzapa. Eske Jehovah ayeke yeda na ye so Abel so ayeke mbi-limbili-kue ape asara ti voro na lo so?

2 Nzapa amu yingo ti lo na bazengele Paul ti sara tene so na ndoti Abel, lo tene: “Nzapa ayeda na amatabisi so lo mu.” Ye oko, Je-hovah ake sandaga ti Caın. (Diko aHebreu 11:4.) Ye so asara siambeni hundango ndo so a lingbi e gbu li ti e na ndo ni alondo.Ngbanga ti nyen la Nzapa ayeda na vorongo so Abel avoro na lome lo ke ti Caın? Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande tiCaın na Abel nga na ambeni zo so a sara tene ti ala na aHebreuchapitre 11? Akiringo tene na ahunda so ayeke mu ande mabokona e ti hinga aye so a lingbi e sara na ya ti ta vorongo Nzapa.

3 Na ngoi so e yeke sara tene kete na ndo ti aye so asi na ngoiti Abel ti si na ngoi ti

Ézechiel, ba akpengba ye osio so ayeke sara

si Nzapa ayeda na vorongo so e voro na lo: A lingbi Jehovah laaduti zo so e voro lo, a lingbi e voro lo na anzoni ye ti e, a lingbi

2“NZAPA AYEDA NA”AMATABISI SO ALA M

Û AH

ÉBREU 11:4

KOTA TËN

Ë NI: Mbaı ti aye so Jehovah aleke

ti tene a voro lo na lege ni

“NZAPA AYEDA NA” AMATAB IS I SO ALA MÛ 15

1-3. (a) Ahundango ndo wa lae yeke kiri tene na ni?(b) E yeke sara tene na ndo tiakpengba ye osio wa so ayekesara si Nzapa ayeda na voro-ngo so e yeke voro na lo? (Bafoto so ayeke na tongo nda tichapitre so.)

e voro Nzapa na fason so lo yeda na ni nga a lingbi nzoni bibe laapusu e ti voro lo.

Nzapa ake vorongo so Caın avoro na lo ngbanga ti nyen?4 Diko Genese 4:2-5. Caın ahinga lani so Jehovah la ayeke zo

so lo mu matabisi ni na lo. Caın ayeke lani na ngoi mingi ti ma-nda ye na ndo ti Jehovah nga lege ayeke da ti tene lo sara ni. Peut-etre lo na ita ti lo Abel aga nduru ti wara ngu 100 na ngoi so alamu amatabisi ti ala na Nzapa.[1] Na ngoi so ala yeke kono, ala hi-nga yaka ti

Éden nzoni mingi, peut-etre ala ngba ayo ala ba pende-

re yaka so aye ayeke du pendere mingi na ya ni so. Biani, ala baacherubin so akanga lege na azo ti lı na ya ni (Gen. 3:24). Kiteayeke da ape so baba na mama ti ala atene na ala so Jehovah laacree aye kue so ayeke na fini, na ye so lo leke na be ti lo lani nda-li ti azo ayeke nde mingi na ye so asi na ala fadeso so: yeke yekeala yeke gue ti kui (Gen. 1:24-28). Peut-etre aye so Caın ahingaso la asara si lo ba so a lingbi lo mu matabisi na Nzapa.

5 Mbeni ye nde wa nga la apusu peut-etre Caın ti mu sandagana Nzapa? Jehovah atene lani so mbeni “hale” ayeke sigi, mbenizo so ayeke neka li ti “ngbo” so ahanda lani

Ève ti soro ti sara sio-

ni ye (Gen. 3:4-6, 14, 15). So Caın ayeke kozo molenge, peut-etrelo pense so lo la lo yeke “hale” so a mu zendo ti lo so (Gen. 4:1).Na ndo ni, Jehovah angba lani ti sara lisoro na azo so siokpariayeke na tere ti ala. Meme na peko ti so Adam asara siokpari, Nza-pa asara tene na lo peut-etre na lege ti mbeni ange (Gen. 3:8-10).Nga, Jehovah asara tene na Caın na peko ti so lo mu sandaga naNzapa (Gen. 4:6). Kite ayeke da ape so Caın ahinga lani so Jeho-vah alingbi ti tene a voro lo.

6 Me ngbanga ti nyen la Jehovah ayeda lani pepe na sandaga soCaın amu? Aye so lo mu na sandaga ayeke lani anzoni ye ape? Bi-ble afa ni ape. A tene gı so Caın aga na “alengo ti kobe ti sese”.Na ya ti Ndia so Jehovah amu na Moıse, lo fa so lo yeda na marati sandaga ni so (Nom. 15:8, 9). Gbu nga li na ndo ti aye ti ngoini ka. Na ngoi ni so, azo ayeke te lani gı akugbe ti kasa (Gen. 1:29). Nga ndali ti so Nzapa adeba lani sese so ayeke na gigi ti yakati

Éden, Caın asara lani kua ngangu la lo wara ye so lo mu na sa-

ndaga so (Gen. 3:17-19). Lo mu na sandaga kobe so lo doit ti te tingba na fini so lo sara kua ngangu si lo wara ni. Ataa so kue, Je-hovah ayeda na sandaga ti lo ni ape.

7 Fason so lo mu na sandaga ni ayeke lani nzoni ape? Lo mu nilani na lege ni ape? Na bango ni, a yeke lani tongaso ape. Ngba-nga ti nyen? Ngbanga ti so na ngoi so Jehovah ake sandaga ti Caın,lo fa ngbanga pepe na ndo ti fason so Caın amu na sandaga ni.

Bibe so apusu Caın ti voroNzapa ayeke lani nzoni apeBÂ PARAGRAPHE 8, 9


[1] Na bango ni, a mu ngo ti Abelkete na peko ti so a tomba Adamna

Ève na

Éden (Gen. 4:1, 2).

Genese 4:25 atene so Nzapa aziaSeth “na place ti Abel”. Adam ayekelani na ngu 130 na ngoi so lo duSeth, na peko ti so a fa Abel nangangu (Gen. 5:3). Tongaso, peut-etre Abel ayeke lani na ngu 100tongaso na ngoi so Caın afa lo.

4, 5. Peut-etre aye wa la asarasi Caın aba so Jehovah la aye-ke zo so lo yeke mu matabisina lo?

6, 7. Sandaga so Caın amuna Nzapa lani ayeke nzoni apewala fason so lo mu na ni laayeke lani nzoni ape?Fa ngbanga ti nyen lamo tene tongaso.

K E T E TË N

Ë

Bible asara pepe tene ti fason so Caın wala Abel amu na sandagati ala. Me kpale ni ayeke lani gı nyen?

8 Atene so yingo ti Nzapa apusu lani Paul ti tene na aChretienso ayeke aHebreu afa so nzoni bibe la apusu lani Caın ti mu sa-ndaga ape. Lo yeke lani na mabe ape (aHeb. 11:4; 1 Jean 3:11, 12).Ndani la Jehovah aba lani Caın nga na sandaga ti lo na nzoni leape (Gen. 4:5-8). Jehovah ayeke Baba ti ndoye, tongaso na nzo-ni be lo gi ti kiri na molenge ti lo na nzoni lege. Me Caın ake mu-ngo maboko ti Jehovah. Be ti Caın asi lani singo na akusala ti mite-le so ayeke mbilimbili-kue ape: “kengo tere, tiri, kota be”. (aGal. 5:19, 20). Sioni be ti Caın asara si anzoni ye so lo sara ti voro naNzapa aga senge ye. Tapande ti lo afa na e so ta vorongo Nzapaahunda aye mingi ahon aye so e yeke sara so azo ayeke ba ni.

9 Bible afa na e aye mingi na ndo ti Caın. Bible atene so Nzapaasara tene na lo na lo kiri tene na Nzapa nga e hinga meme iri tiamolenge ti lo nga na ambeni ye so ala sara (Gen. 4:17-24). TiAbel, Bible atene ape so lo du amolenge nga Bible afa pepe mbe-ni tene so lo tene. Ataa so kue, aye so Abel asara angba ti saratene na e juska laso. Na lege wa?

Abel azia nzoni tapande ti ta vorongo Nzapa10 Abel amu sandaga na Jehovah na lo hinga so zo so alingbi ti

tene a mu na lo sandaga ayeke gı Jehovah. Ye so Abel amu na sa-ndaga ayeke lani nzoni ye. Lo soro “ambeni kozo molenge ti a-nyama ti lo”. Ataa so Bible afa ape wala lo mu lani anyama ni nasandaga na ndo ti gbalaka wala pepe, a yeke polele so Nzapa aye-da na fason so lo mu na sandaga ni. Me ye so ayeke kota mingina ndo ti matabisi so Abel amu ayeke nzoni bibe so apusu lo timu ni. Na peko ti ngu saki omene tongaso, tapande ti lo angba tifa ye na e. Mabe so Abel ayeke na ni na Nzapa nga yengo so lo yena andia ti Nzapa so ayeke mbilimbili la apusu lo ti mu sandaga.E hinga ni tongana nyen?

11 Kozoni, gbu li ti mo na ndo ti tene so Jesus atene na ndo tiAbel so lo hinga lo nzoni. Jesus ayeke lani na fini na yayu na ngoiso Abel ayeke na fini. Sarango ye ti molenge ti Adam so anzerelani na Jesus mingi (aProv. 8:22, 30, 31; Jean 8:58; aCol. 1:15,16). Tongaso, so Jesus atene Abel ayeke zo ti mbilimbili afa so loba asarango ye ti lo na le ti lo (Mat. 23:35). Zo ti mbilimbili aye-ke zo so ahinga so Jehovah la adoit ti fa ye so ayeke na lege ninga ye so ayeke na lege ni ape. Me lo yeke ngba gı na ndo so ape,lo yeke fa na lege ti atene ti lo nga na asarango ye ti lo so lo yedana aye so Jehovah afa. (Ba Luc 1:5, 6.) Ti tene azo ahinga mbe-ni zo tongana zo ti mbilimbili ayeke mu ngoi. Tongaso, meme kozo


8, 9. (a) Ngbanga ti nyen laNzapa aba Caın nga na sa-ndaga ti lo na nzoni le ape?(b) Nyen la agboto le ti mo naya ti atene so Bible atene nando ti Caın na Abel?

10. Tongana nyen la Abel azianzoni tapande na ndo ti voro-ngo Nzapa na lege ni?

11. Ngbanga ti nyen la Jesusatene Abel ayeke zo ti mbili-mbili?

Abel asara akpengba yeosio so andu ta vorongoNzapaBˆA PARAGRAPHE 10

ti tene Abel amu sandaga na Nzapa, azo ahinga lani so lo yekesara ye alingbi na andia ti Jehovah. A yeke lani kete ye ape ti saratongaso. Yaya ti lo ti koli azia lani na lo nzoni tapande ape, be tiCaın ayeke lani sioni mingi (1 Jean 3:12). Mama ti Abel asara laniye pepe alingbi na commandement so Nzapa amu na ala, nga babati Abel asara kpengbango-li na Jehovah, lo ye ti mu desizion lowani na ndo ti ye so ayeke nzoni na ye so ayeke sioni (Gen. 2:16,17; 3:6). Abel asara lani ye na mbeto ape ti soro ti sara ye nde nati azo ti sewa ti lo.

12 Use ni, ba tongana nyen la bazengele Paul atingbi mabe nambilimbili. Paul atene: “Na lege ti mabe, Abel amu na Nzapa mbe-ni sandaga so ngere ni ayeke kota mingi ahon ti Caın; na lege timabe ni so, a sara nzoni tene ti lo a tene lo yeke zo ti mbilimbi-li.” (aHeb. 11:4). Atene ti Paul so afa so nde na Caın, ye so apu-su Abel ti mu sandaga na Nzapa ayeke so na ya ti fini ti lo kue loma na be na Jehovah nga na fason so Jehovah ayeke sara na aye.

13 Tapande ti Abel afa na e so ti voro Nzapa na lege ni, a lingbibe ti e avuru nga e duti na nzoni bibe, so ti tene a lingbi e dutina kpengba mabe nga e yeda na be ti e kue ti sara ye alingbi naandia ti Nzapa so ayeke mbilimbili. E manda nga so ti voro Nza-pa na lege ni ahunda pepe ti sara gı mbeni ye oko so afa so e mutere ti e na Nzapa. A ndu fini ti e nga na asarango ye ti e kue.

Ababa ti sewa ti ando amu peko ti tapande so a zia14 Abel ayeke kozo zo so ayeke mbilimbili-kue ape so avoro Nza-

pa na lege ni, me lo yeke lani tanga ti zo ni ape. Bazengele Paulasara tene ti ambeni zo so avoro Jehovah na lege ni, na tapandeNoe, Abraham nga na Jacob. (Diko aHebreu 11:7, 8, 17-21.) Nambeni ngoi na ya ti fini ti ababa ti sewa so, ala mu na Jehovahmbeni sandaga na lo yeda na ni. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti soala voro Nzapa gı tongaso ape, me ala oko oko kue asara akpe-ngba ye osio so andu ta vorongo Nzapa. Zia e ba tapande ti ala.

15 A du Noe gı ngu 126 na peko ti kua ti Adam, me lo kono na yati mbeni dunia so asi singo na vorongo nzapa ti wataka.[2] (Gen. 6:11). Na popo ti azo kue so ayeke lani na fini kozo na kota ngu, gıNoe na azo ti sewa ti lo la avoro Jehovah na lege ni (2 Pi. 2:5).Na peko ti so Noe aso kua na ya ti kota ngu so apika amu ndo, beti lo apusu lo ti leke mbeni gbalaka na ti mu asandaga na ndo nina Jehovah; a yeke kozo gbalaka so la Bible asara tene ni. Na legeti ye so Noe asara na be ti lo kue so, lo fa polele na azo ti sewa tilo nga na tanga ti azo so ayeke ga ande na lege ti hale ti lo so Je-hovah oko la ayeke zo so alingbi ti tene a voro lo. Na popo tianyama kue so Noe alingbi ti mu na sandaga, lo soro “ambeni


[2] Genese 4:26 atene so na ngoi tiÉnosh, ata ti Adam, “azo ato nda tidi iri ti Jehovah.” Ye oko, na bangoni ala buba nengo ti iri ni, peut-etreala bungbi iri ti Jehovah na ayanda.

12. Kota kangbi wa la ayekena popo ti Caın na Abel?

13. Tapande ti Abel afa na enyen?

14. Ngbanga ti nyen la Je-hovah ayeda na sandaga soNoe, Abraham nga na Jacobamu na lo?

15, 16. Tongana nyen la Noeasara akpengba ye osio so afaso zo avoro Nzapa na lege ni?

K E T E TË N

Ë

nyama so a ba ni tongana ye ti sioni pepe nga na ambeni nyamaso ayeke huru so a ba ni tongana ye ti sioni pepe”. (Gen. 8:20).So ayeke lani sandaga so ayeke nzoni mingi ndali ti so Jehovahwani atene so anyama ni ayeke sioni ape.—Gen. 7:2.

16 Noe amu anyama ni so na sandaga so a zo ni agbi kue na ndoti gbalaka so lo leke. Fason so lo mu na asandaga ni ayeke lani nalege ni? En. Bible afa so fion ti asandaga ni afun nzoni na hon tiJehovah nga na pekoni lo iri tene nzoni na ndo ti Noe na amole-nge ti lo (Gen. 8:21; 9:1). Me Jehovah ayeda na asandaga ni ko-zoni kue ngbanga ti nzoni bibe so apusu Noe ti mu ni. Asandagani afa so Noe ayeke na kpengba mabe na Jehovah nga na fasonso lo yeke sara na aye. Ndali ti so Noe ama yanga ti Jehovah la-kue nga lo sara ye alingbi na andia ti lo, Bible atene so lo ‘tambe-la na ta Nzapa.’ Ni la azo ahinga Noe lakue tongana koli so ayekembilimbili.—Gen. 6:9;

Ézech. 14:14; aHeb. 11:7.

17 Azo so angoro Abraham ayeke voro lani anzapa ti wataka.Mbeni kota temple so a leke ni ndali ti Nanna,[3] nzapa ti nze, aye-ke lani na gbata ti Ur, kodro ti Abraham. Na mbeni ngoi, memebaba ti Abraham kue avoro anzapa ti wataka (Jos. 24:2). Ye oko,Abraham asoro lani ti voro Jehovah. Peut-etre kotara ti lo Sem,mbeni molenge ti Noe, la afa na lo ye na ndo ti ta Nzapa. Abra-ham na Sem ayeke lani na fini na ngoi oko teti ngu 150.

18 Na ya ti fini ti Abraham, lo mu asandaga mingi na Nzapa. Measandaga so lo mu ayeke lakue ti voro na Jehovah, oko zo soalingbi ti tene a voro lo (Gen. 12:8; 13:18; 15:8-10). Abraham aye-ke lani nduru ti mu na Nzapa sandaga so ayeke nzoni mingi? Nangoi so Abraham ayeda na be ti lo wani ti mu molenge ti lo Isaac,so lo ye lo mingi, na sandaga, kiringo tene ni asigi polele. Na ngoini so, Jehovah afa na lo anzene nzene tene na ndo ti fason so lodoit ti mu na sandaga ni (Gen. 22:1, 2). Na Abraham ayeke laninduru ti sara ye alingbi na anzene nzene ye so Nzapa afa na lo.Jehovah la akanga lege na Abraham ti fa molenge ti lo (Gen. 22:9-12). Jehovah ayeda na aye so Abraham asara ti voro na lo nda-li ti so nzoni bibe la apusu lo ti sara ni. Paul atene: “Abraham amana be na Jehovah, na Nzapa adiko ni na lo tongana mbilimbili.”—aRom. 4:3.

19 Jacob asara angu mingi na Canaan, kodro so Jehovah amuzendo ni na Abraham nga na ahale ti lo (Gen. 17:1, 8). Azo ti Ca-naan amu tere ti ala mingi na ya ti vorongo nzapa so ayeke na legeni ape, ni la Jehovah atene “a yeke tomba ala na ndo ti sese ni.”(Lev. 18:24, 25). Na ngoi so Jacob ayeke na ngu 77, lo zia Canaanlo hon, lo sara mariage, na pekoni lo kiri na sewa ti lo so ayekekota mingi na Canaan (Gen. 28:1, 2; 33:18). Ye oko, vorongo nza-

Asandaga ti Noeafa mbeni ye poleleBÂ PARAGRAPHE 15, 16


[3] Sın ayeke nga mbeni iri so a hi-nga na nzapa Nanna so ayeke koli.Ataa so azo ti Ur ayeke voro lanianzapa mingi, atemple nga na agba-laka so ayeke na ya ti gbata ni aleke ni kozoni ndali ti Nanna.

17, 18. Tongana nyen la Abra-ham asara akpengba ye osioso afa so zo avoro Nzapa nalege ni?

19, 20. Tongana nyen la Jacobasara akpengba ye osio so afaso zo avoro Nzapa na lege ni?

K E T E TË N

Ë

pa ti wataka asara lani ngangu mingi na ndo ti ambeni zo ti sewati lo. Ataa so kue, na ngoi so Jehovah atene na Jacob ti gue naBethel ti leke mbeni gbalaka ka, lo sara ye hio. Kozoni, lo tene naazo ti sewa ti lo, lo tene: “Ala zi anzapa ti awande so ayeke na popoti ala, ala zi sioni ye na tere ti ala.” Na pekoni, lo sara ye alingbina aye so a fa na lo.—Gen. 35:1-7.

20 Jacob aleke agbalaka mingi na Sese ti Zendo, me Jehovah laayeke zo so lo voro lo lakue (Gen. 35:14; 46:1). Bible atene so Ja-cob ayeke “zo so tene ayeke na li ti lo pepe”, so ayeke mbeni teneso Bible ayeke tene ni ti sara tene ti azo so anzere na le ti Nzapa.Bible atene tene so na ndo ti Jacob ndali ti anzoni sandaga so lomu, fason so lo voro na Nzapa nga na nzoni bibe so apusu lo tisara ni (Gen. 25:27). Na ya ti fini ti Jacob kue lo zia nzoni tapa-nde na azo ti Israel so ayeke ga na lege ti ahale ti lo.—Gen. 35:9-12.

21 Nyen la e lingbi ti manda na ndo ti ta vorongo Nzapa na legeti nzoni tapande so ababa ti sewa so azia? Legeoko tongana ala,azo so ayeke na tere ti e, peut-etre meme azo ti sewa ti e alingbiti sara si e voro gı Jehovah lo oko ape. Ti do sese, a lingbi e gi tiduti na kpengba mabe na Jehovah nga e hinga na be ti e kue soandia ti lo so ayeke mbilimbili ayeke nzoni mingi. E yeke fa marati mabe so na lege so e ma yanga ti lo nga e mu ngoi ti e, nganguti e nga na aye ti e ti sara na lo (Mat. 22:37-40; 1 aCor. 10:31). Ade be ti e ti hinga so tongana e voro Jehovah alingbi na nganguti e, na fason so lo hunda ti tene e sara na ni nga na nzoni bibe,lo yeke ba e tongana azo ti mbilimbili.—Diko Jacques 2:18-24.

Mbeni mara so azo ni amu tere ti ala ti voro Nzapa na lege ni22 Jehovah amu na ahale ti Jacob Ndia so afa na ala polele ye

so Nzapa ahunda na ala ti sara. Tongana ala sara ye alingbi na ni,ala yeke ga “ye ti [lo] wani so [lo] zia ni nde” nga “mbeni maraso ayeke nzoni-kue.” (Ex. 19:5, 6). Ba tongana nyen la Ndia soagboto le mingi na ndo ti akpengba ye osio so andu ta vorongoNzapa.

23 Jehovah afa lani polele zo so azo ti Israel adoit ti voro lo. Je-hovah atene: “A lingbi mo voro ambeni nzapa nde pepe, gı mbioko awe.” (Ex. 20:3-5). Asandaga so ala yeke mu na lo adoit laniti duti nzoni ahon atanga ni kue. Na tapande, anyama so ala yekemu na sandaga adoit ti duti nzoni, sioni oko adoit ti duti na tereni ape. (Lev. 1:3; Deut. 15:21, ba Malachie 1:6-8.) Azo ti mara tiLevi ayeke ba lani nzoni na lege ti asandaga so a mu na Jehovah,me ala nga ala yeke mu lani asandaga. Ye so ala yeke mu na sanda-ga ayeke “anzoni mbage ti amatabisi kue so a mu” na ala (Nom. 18:29). A fa lani ambilimbili ye na azo ti Israel na ndo ti fason so ala

Jacob azia nzonitapande na azo tisewa ti loBˆA PARAGRAPHE 19, 20


21. Nyen la e lingbi ti mandana ndo ti vorongo Nzapa nalege ni na lege ti nzoni tapa-nde so ababa ti sewa so azia?

22-24. Tongana nyen laNdia agboto le lani na ndo tizo so azo ti Israel adoit ti muna lo asandaga, anzoni sa-ndaga so ala doit ti mu ngafason so ala doit ti mu na ni?

doit ti voro na Nzapa: a fa na ala aye so ala lingbi ti mu na sanda-ga, ndo so ala doit ti mu ni da nga na fason so ala doit ti sara nani. A mu lani na ala andia ahon 600 ti tene ala sara ye alingbi nani, na a tene na ala, a tene: “Ala sara kue ti sara ye ta gı tongana tiso Jehovah Nzapa ti ala ahunda na ala. Ala gue na mbage ti koliwala ti wali pepe.”—Deut. 5:32.

24 Ndo so azo ti Israel ayeke mu asandaga da ayeke lani kota ye?En. Jehovah atene lani na azo ti lo ti leke mbeni tabernacle, na aga ndo so a yeke voro Nzapa da na lege ni (Ex. 40:1-3, 29, 34).Na ngoi ni so, tongana azo ti Israel aye ti tene Nzapa ayeda naasandaga so ala mu, ala doit ti mu ni na ya ti tabernacle ni.[4]—Deut. 12:17, 18.

25 Ye so ayeke lani kota mingi ayeke nzoni bibe so ayeke pusumbeni zo ti Israel ti mu sandaga. A lingbi yengo so lo ye na Jeho-vah nga na andia ti lo la apusu lo ti mu sandaga na lo. (Diko Deu-teronome 6:4-6.) Tongana azo ti Israel avoro Jehovah gı ndali tiso ala doit ti sara ni, lo yeke ke asandaga ti ala (

És. 1:10-13). Na

lege ti propheteÉsaıe, Jehovah afa so senge ye so zo asara ti fa

so ni voro lo alingbi ti handa lo ape. Lo tene: ‘Azo so agonda mbi

Kite ayeke da ape so babati

Ézechiel afa na lo tene ti

Jehovah nga na Ndia ti loBÂ PARAGRAPHE 28

[4] Na bango ni, na peko ti so azi Arche so ayeke nzoni-kue na ya titabernacle, Jehovah ayeda na asa-ndaga so a mu ni na ambeni ndonde.—1 Sam. 4:3, 11; 7:7-9; 10:8;11:14, 15; 16:4, 5; 1 Chron. 21:26-30.

25. Na ndo ti mungo asanda-ga, nyen la ayeke lani kota ye?Mo tene tongaso ngbanga tinyen?

K E T E TË N

Ë

gı na yanga ti ala senge, me be ti ala ague yongoro mingi na mbi.’—

És. 29:13.

Vorongo Nzapa na ya ti temple26 Angu mingi na peko ti so azo ti Israel asara kodro lani na Sese

ti Zendo, Gbia Salomon aleke mbeni ndo so ayeke kota mingi ahontabernacle ndali ti ta vorongo Nzapa (1 aGbia 7:51; 2 Chron. 3:1,6, 7). Na tongo nda ni, Jehovah la ayeke oko zo so a doit ti muna lo asandaga na temple so. Salomon na azo ti lo amu lani gbati asandaga so ayeke ta nzoni mingi nga alingbi na fason so a fani na ya ti Ndia ti Nzapa (1 aGbia 8:63). Ye oko, a yeke pepe wu-ngo ti nginza so a sara na temple ni nga na wungo ti asandaga soa mu na ya ti temple ni la asara si Jehovah ayeda na asandaga ni.Ye so ayeke lani kota ye ayeke nzoni bibe so apusu azo ni ti muasandaga ni. Salomon agboto le na ndo ni na ngoi ti mungo templeni na Nzapa. Lo tene: “Zia si ala duti be-ta-zo na Jehovah Nzapati e: Ala sara ye alingbi na andia ti lo nga na acommandement tilo tongana ti so ala sara juska laso.”—1 aGbia 8:57-61.

27 Mawa ni ayeke so azo ti Israel angba lani pepe ti sara ye ali-ngbi na awango ti ndara ti gbia so. Ala sara lani ye pepe alingbina mbeni oko wala ambeni kpengba ye so andu ta vorongo Nza-pa. Agbia ti Israel nga na azo ti ala azia lani si ambeni ye abubabe ti ala, ala yeke lani na mabe na Jehovah encore ape nga ala zialege ti sarango ye alingbi na andia ti lo so ayeke mbilimbili. Fanimingi, na ndoye, Jehovah atokua aprophete ti kiri na azo ni nanzoni lege nga ti fa na ala asioni ye so kengo yanga ayeke ga nani (Jer. 7:13-15, 23-26). Mbeni kpengba prophete ni ayeke

Ézechiel

so ayeke be-ta-zo. Lo yeke lani na fini na mbeni ngoi so ta voro-ngo Nzapa ayeke lani na ya ti kpale.Ézechiel aba na le ti lo bubango ti ta vorongo Nzapa

28 Ézechiel ahinga lani nzoni mingi tongana nyen la a yeke voro

Jehovah na ya ti temple so Salomon aleke. Baba ti lo ayeke lanipretre na lo yeke sara akua ti lo na ya ti temple na tour ti lo(Ézech. 1:3). Na bango ni,

Ézechiel ayeke lani na ngia na la ti ma-

seka ti lo. Kite ayeke da ape so baba ti lo afa lani na lo tene ti Je-hovah nga na Ndia ti lo. Na ya ti ngoi so a du

Ézechiel, a wara lani

“mbeti ti Ndia” na ya ti temple.[5] Nzoni Gbia Josias la ayeke lanigbia na ngoi ni so. Ye so lo ma andu lani be ti lo mingi na apusulo ti sara ngangu ti maı ta vorongo Nzapa.—2 aGbia 22:8-13.

29 Ézechiel asara ye alingbi na aye osio so andu ta vorongo Nza-

pa tongana ti akoli so ayeke lani be-ta-zo kozo na lo. Tongana tiso mbeti ti

Ézechiel afa,

Ézechiel asara lani gı na Jehovah, lakue

lo sara kua ti Jehovah nzoni na lo sara ye tongana ti so Jehovah


[5] Na bango ni,Ézechiel ayeke na

ngu 30 na ngoi so lo komanse titene prophetie na ngu 613 tongasokozo na ngoi ti e. Tongaso, na bangoni a du lo na ngu 643 tongaso kozona ngoi ti e (

Ézech. 1:1). Josias ako-

manse ti le gbia na ngu 659 kozo nangoi ti e, na a wara mbeti ti Ndia,peut-etre vrai ni so a su ni, nduru nangu 18 ti lengo gbia ti lo wala nangu 642-641 tongaso kozo na ngoiti e.

26. Na tongo nda ni, nyen la ayeke sara na temple so Salo-mon aleke ndali ti ta vorongoNzapa?

27. Nyen la agbia ti Israel naazo ti ala asara lani? Jehovahasara ye lani tongana nyen?

28, 29. Nyen la e hinga na ndoti

Ézechiel? (Ba encadre “

Éze-

chiel: Aye so asi na ngoi so loyeke na fini.”)

K E T E TË N

Ë

ahunda na lo nga na fason so Jehovah aye.Ézechiel asara lani aye

so kue ndali ti so mabe la apusu lo ti sara ni. Mingi ti azo ti ngoiti lo asara lani tongaso ape. Na ngoi so

Ézechiel ayeke kono, lo ma

aprophetie so Jeremie, so akomanse ti sara kua ti lo na ngu 647kozo na ngoi ti e, ayeke tene lani. Lo yeke ma nga Jeremie so aya-pu ti fa tene ti gango ti ngoi so Jehovah ayeke fa ngbanga.

30 Mbeti soÉzechiel asu na gbe ti yingo ti Nzapa afa so azo ti

Nzapa avoro lo na lege ni oko ape. (Diko Ezechiel 8:6.) Na ngoiso Jehovah akomanse ti punir Juda,

Ézechiel ayeke lani na popo

ti azo so a mu ala a gue na ala na ngbaa na Babylone (2 aGbia 24:11-17). Ataa so a gue na

Ézechiel na ngbaa, a yeke punition ti Nza-

pa la ape. Jehovah amu na lo mbeni kua ti sara na popo ti azo tilo so a gue na ala na ngbaa. Avision so apika be nga na aprophetieso

Ézechiel asu afa tongana nyen la a yeke kiri na ta vorongo Nza-

pa na place ni na Jerusalem. Avision ni nga na aprophetie ni angbagı na ndo ti so ape, me a fa nga tongana nyen la a yeke kiri andebiani biani na place ni ta vorongo Nzapa ndali ti azo kue so ayeJehovah.

31 Na ya ti ambage ti mbeti so, e yeke manda ande ye na ndo tindo so Jehovah ayeke da na yayu, e yeke ba tongana nyen la tavorongo Nzapa abuba lani biani biani, e yeke ba tongana nyen laJehovah akiri na azo ti lo na ndo ti ala nga lo bata ala nga e yekeba tongana nyen la na ya ti angoi so ayeke ga azo kue so ayekena fini ayeke voro ande Jehovah. Na ya ti chapitre ti peko, e yekeba kozo vision so

Ézechiel asu na mbeti. A yeke sara si e ba na ya

ti li ti e Jehovah nga na mbage ti bungbi ti lo so ayeke na yayu,na a yeke fa polele ndani so gı Jehovah oko la alingbi ti tene evoro lo na lege ni.


Â VORONGO NZAPA

1 Ngbanga ti nyen la Jehovah akelani vorongo so Caın avoro na lome lo yeda na ti Abel?

2 Nyen la tapande ti ababa ti sewati ando afa na mo na ndo ti tavorongo Nzapa?

3 Mbilimbili mbage wa ti mbeti somo yeke ku kungo ti manda ni?


30. (a) Aprophetie soÉzechiel

asu afa nyen? (b) Prophetieaye ti tene nyen? Tongananyen la a lingbi e ma ya tiaprophetie so

Ézechiel asu na

mbeti? (Ba encadre “Lege tima ya ti aprophetie ti

Éze-

chiel.”)

31. Mbeti so ayeke mu mabo-ko na e ti sara nyen?

25

PROPHÉTIE AYEKE NYEN?

Na ya ti Bible, tene ti Hebreu na·va��, so a kiripeko ni na tene “prophetie,” aye kozoni kue tisara tene ti fango mbeni tene so a tene ni nagbe ti yingo ti Nzapa, mbeni tene ti ngbanga,mbeni fango ye na ndo ti nzoni sarango ye walambeni commandement so alondo na Nzapa. A li-ngbi nga ti sara tene ti sarango tene ti mbenitene so Nzapa afa na ndo ti mbeni ye so ayekesi na ya ti angoi so ayeke ga. Aprophetie ti

Éze-

chiel andu atene ni so kue.—Ézech. 3:10, 11; 11:

4-8; 14:6, 7; 37:9, 10; 38:1-4.

AKODE TI TENENGO NINa ya ti mbeti ti

Ézechiel, mo yeke wara avision,

atoli, aparabole nga na aye so Nzapa atene nalo ti sara na le ti azo ti fa na ala aye so ayeke si.

APROPHÉTIE SO AGA T

Â T

ËN

Ë

Ambeni prophetie soÉzechiel atene aga ta tene

gı fani oko ape. Na tapande, aprophetie so asaratene ti kiringo ti aye tongana ti kozo aga ta tenelani na ngoi so azo ti Nzapa akiri na Sese ti Ze-

ndo. Me tongana ti so chapitre 9 ti mbeti soafa, mingi ti aprophetie so asara tene ti kiringoti aye tongana ti kozo aga ta tene na ngoi ti ena ayeke kiri ti ga ta tene na ya ti angoi soayeke ga.Ândo, e tene so ambeni ye na ya ti prophetie tiÉzechiel ayeke fa ti mbeni zo, ti mbeni ye, timbeni ndo wala ti mbeni ye so asi laso. Me naya ti mbeti so, e yeke tene ni gı tongana Bibleafa polele so a yeke tongaso.[a] Mbeti so ayekefa tongana nyen la aprophetie ti

Ézechiel mingi

aga ta tene. A yeke fa nga aye so e lingbi timanda na lege ti atene ti

Ézechiel, azo so lo

sara tene ti ala, ando so lo sara tene ni nga naaye so lo sara tene ni.

˙ ˙ ˙

2A

LEGE TI MÄ Y

Â TI

APROPHÉTIE TI

ÉZ

ÉCHIEL

[a] Ti hinga tene na ndo ti ye so ayeke fa ti mbeni ye,ba Tour ti Ba Ndo ti lango 15 ti mars 2015, l. 9-11,par. 7-12 nga na “Atene so azo ahunda,” l. 17-18 tioko Tour ti Ba Ndo so.

AVISION ATOLI AYE SO LO SARA

K E T E TË N

Ë

26

Nda ti iri tiÉzechiel ayeke “Nzapa

amu ngangu na zo.” Ataa so atene tigbotongo me ayeke mingi na ya tiaprophetie ti lo, atene so lo tene agueoko na nda ti iri ti lo nga atene niakpengba mabe ti azo so aye ti voroNzapa na lege ni.

˙ ˙ ˙

2B

ÉZ

ÉCHIEL

AYE SO ASI NA NGOI SOLO YEKE NA FINI

APROPHÈTE TI NGOI TI LO

JÉR

ÉMIE

A du lo na ya ti sewa tiapretre, lo sara kua ti lomingi na Jerusalem(ngu 647–580 kozo nangoi ti e)

HULDAHLo sara kua ti lo nangoi so a wara mbetiti Ndia na ya ti templena ngu 642 tongasokozo na ngoi ti e

DANIELLo yeke na ya ti marati Juda so agbia alo-ndo da, a gue na lo naBabylone na ngu 617kozo na ngoi ti e

HABAKUKPeut-etre losara kua na Juda natongo nda ti koma-ndema ti Jehoıakim

ABDIASLo tene prophetie natere ti

Édom, peut-

etre na ngoi ti futingoJerusalem

ALA TENE APROPHÉTIE TI ALA NI LAWA? (ANGU SO KUE AYEKE KOZO NA NGOI TI E)

JeremieHuldahDanielHabakukÉzechielAbdias

650 630 610 590 570 550 530

27

AKPENGBA YE SO ASINA NGOI TI

ÉZ

ÉCHIEL

(ANGU SO KUE AYEKEKOZO NA NGOI TI E)

Ngu 643 tongaso: A du lo

Ngu 617: A gue na lo naBabylone

Ngu 613: Lo komanse titene prophetie, lo ba Jeho-vah na ya ti vision

Ngu 612: Na ya ti vision loba a-apostat na temple

Ngu 611: Lo komanse ti fasioni ti Jerusalem

Ngu 609: Wali ti lo akui;a komanse ti sara ndangbacamp na tere ti Jerusalem

Ngu 607: A fa na lo so a futiJerusalem biani awe

Ngu 593: Lo ba vision ti temple

Ngu 591: Lo tene Nebucadnezzarayeke lı na ngangu na ya tiÉgypte; lo su tanga ti tene ti lo

AGBIA TI JUDA NA TI BABYLONE

Ngu 659-629 Josias asara si ta vorongo Nzapaamaı me lo kui na ngoi so lo gue ti tiri na PharaonNecoh

Ngu 628: Joachaz akomande na lege ni ape nze otana Pharaon Necoh agbu lo

Ngu 628-618: Jehoıakim ayeke sioni gbia na Pha-raon Necoh azia lo ngba gbia na gbe ti komandemati lo

Ngu 625: Nebucadnezzar aso benda na ndo ti atu-rugu ti

Égypte

Ngu 620: Nebucadnezzar alı na ngangu na ya tiJuda ti kozoni, lo zia Jehoıakim gbia na Jerusalemna gbe ti komandema ti lo

Ngu 618: Jehoıakim asara kpengbango-li na Nebu-cadnezzar me lo kui peut-etre na ngoi so Babylonealı na ngangu na Sese ti Zendo ti fani use ni

Ngu 617: Jehoıakim, so a hinga nga lo na iri tiJeconias, ayeke sioni gbia so akomande nze ota naa zia lo na maboko ti Nebucadnezzar

Ngu 617-607: Sedecias ayeke sioni gbia so ayekezo ti mbeto, Nebucadnezzar azia lo ngba gbia nagbe ti komandema ti lo

Ngu 609: Sedecias asara kpengbango-li na Ne-bucadnezzar so alı na ngangu na ya ti Juda ti faniota ni

Ngu 607: Nebucadnezzar afuti Jerusalem, lo gbuSedecias, lo koro le ti lo na lo hon na lo na Baby-lone

660

650

640

630

620

610

600

590

580

Zo kue so aba Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue ayeke ngbana fini ape (Ex. 33:20). Me Jehovah afa na

Ézechiel avision so na ya ni lo

ba mbage ti bungbi ti Jehovah so ayeke na yayu. Avision so apika gı be tie ape me asara nga si e kiri singila mingi ndali ti pasa so e yeke na ni tivoro oko ta Nzapa.

1MBAGE

OKO

“ LÊ TI NDUZU AZI” ´

EZÉCHIEL 1:1

KOTA TËN

Ë NI: Lo ba yayu, ndo ti Jehovah

29

ÉZ

ÉCHIEL angba ayo, lo yeke ba mbeni kota ndo so mbutu aye-

ke da mingi. Lo gi ti ba ndo ni nzoni, na pekoni lo zi le ti lokota. Lo hinga li ti lo na ye so lo yeke ba so ape. Ka na ndo niso, mo ba mo tene sese na yayu atingbi tere da so, lo ba mbenikota pupu so ayeke ga. Me pupu ti so ni so ayeke nde mingi. Nangoi so mbeni kota pupu so alondo na nord ayeke mu kua ti li tilo nga na bongo ti lo, lo ba mbeni kota mbinda na le ti nduzu.Wa so ayeke na ya ni aza, na zango ni adabe ti lo na atene ti ngi-nza so a to ni aga ngu.[1] Na ngoi so mbinda ni ayeke ga na lorona mbage ti

Ézechiel, mbeni ye atoto ngangu na totongo ni akpa

bruit ti gba ti aturugu so ayeke tambela.—Ézech. 1:4, 24.

2 Na ngoi soÉzechiel ayeke na ngu 30 tongaso, lo ba kozo kpe-

ngba ye so, so lo yeke girisa ni la oko ape, na ambeni kpengbaye ni angba na peko. Lo ba so “maboko ti Jehovah” ayeke nando ti lo, ngangu ti yingo vulu ti Jehovah so mbeni ye alingbi tiluti na ni ape. Aye so yingo ti Nzapa ayeke mu lege na lo ti bani nga ti ma ni ayeke duti mbeni ye so ado be mingi, a do be mi-

3“MBI TO NDA TI B

Â

AVISION SO ALONDONA NZAPA” ´

EZÉCHIEL 1:1

KOTA TËN

Ë NI: Tene na ndo ti char ti yayu

soÉzechiel aba na ya ti vision


[1]Ézechiel atene so lo ba electrum,

mbeni ye so aza tongana lor naargent so a bungbi ni a to ni siaga oko.

1-3. (a) Fa aye soÉzechiel aba nga lo ma. (Bafoto so ayeke na tongo nda tichapitre so.) (b) Ngangu wa laayeke lani na peko ti aye soÉzechiel aba so? A sara nyenna ndo ti lo?

K E T E TË N

Ë

ngi ahon a-image so azo ayeke zia na ya ti afilm laso. Vision soÉzechiel aba asara si li ti lo akpe kue, lo kuku lo kpo li ti lo nasese.—

Ézech. 1:3, 28.

3 Me ye so Jehovah aye ayeke gı pepe ti sara si li ti koli soakpe. Kozo vision so

Ézechiel aba, tongana ti tanga ti avision kue

so ado be so ayeke na ya ti mbeti ti prophetie so, aye ti fa yemingi na lo nga na awakua ti Jehovah laso. Zia e gbu li ti e nzo-ni na ndo ti aye so

Ézechiel aba nga lo ma.

Ndo so aye ni apasse da4 Diko Ezechiel 1:1-3. Kozoni, zia e kiri na ndo ti ndo so aye

ni apasse da. A yeke lani na ngu 613 kozo na ngoi ti e. Tonganati so e manda na ya ti chapitre so ahon,

Ézechiel ayeke lani na

Babylone na popo ti amba ti lo so a gue na ala na kodro so aye-ke na yanga ti Ngu ti Kebar, mbeni canal so azo azi ni, so aba-teau alingbi ti hon da, so ayeke mbeni maboko ti Ngu ti Euphrateso na pekoni akiri atingbi na Ngu ti Euphrate ni.

5 Jerusalem ayo na ala kilometre 800.[2] Temple so baba tiÉze-

chiel ayeke sara lani kua ti pretre da aga ndo so azo ayeke sarasioni da nga ala yeke voro ayanda da. Trone so David nga na Sa-lomon aduti na ndo ni lani na Jerusalem ti komande na ya tigloire aga fadeso mbeni buba ye. Gbia Jehoıakin, so ayeke namabe ape, ayeke lani na Babylone na popo ti azo so a gue na alaka. Sedecias, so amu place ti lo, ayeke lani na gbe ti komande-ma ti gbia ti Babylone na lo yeke sioni zo.—2 aGbia 24:8-12, 17, 19.

Ézechiel ayeke lani na popoti amba ti lo so a gue na alana kodro so ayeke na yanga tiNgu ti KebarBÂ PARAGRAPHE 4

“MB I TO NDA T I BÂ AV IS ION SO ALONDO NA NZAPA”

[2] Tongana zo ahon droit, yongo tilege ni la. Me peut-etre lege so azoso a mu ala a hon na ni amu ayoahon ni fani use.

4, 5.Ézechiel aba lani vision

so na ndo wa?

K E T E TË N

Ë

6 Ti zo ti mabe tonganaÉzechiel so, ngoi so ayeke lani ngangu

na lo mingi. Ambeni mba ti lo so a gue na ala na Babylone ali-ngbi ti hunda tere ti ala, atene: ‘Jehovah azia e biani biani awe?Babylone, so akomande na ngangu nga ayeke sioni mingi, nga nagba ti anzapa ti wataka ti lo ayeke zi ta vorongo Jehovah bianibiani nga ayeke zi komandema ti lo na ndo ti sese?’

7 So mo hinga aye so awe, komanse ti manda ye na ndo ni nalege ti dikongo apendere tene so

Ézechiel atene na ndo ti kozo

vision so lo ba (Ézech. 1:4-28). Na ngoi so mo yeke sara ni, gi ti

zia tere ti mo na place tiÉzechiel ti ba aye so lo ba nga ti ma

aye so lo ma.

Mbeni char so ayeke nde mingi8 Nyen la

Ézechiel aba ni lani? Ye so lo ba akpa mbeni kota

char so apika be ti zo mingi, so a fa ni tongana mbeni trone. Natere ni, mo yeke wara akota roue osio so acreature ti yingo osioso ayeke nde ayeke na tere ni. A fa na peko so acreature ni soayeke acherubin (

Ézech. 10:1). Na ndo ti li ti acherubin ni, mo

yeke wara mbeni kota estrade, wala mbeni ye so ayeke tonganale ti nduzu, so aza tongana kota glace. Trone ti gloire ti Nzapaayeke na ndo ni na Jehovah wani la aduti na ndo ni. Me char ni

6, 7. Ngbanga ti nyen laÉze-

chiel alingbi ti pense so loyeke na ya ti mbeni ngoi soayeke ngangu mingi?

8. Nyen laÉzechiel aba na ya

ti vision? Ye ni so aye ti saratene ti nyen?

YONGORO LEGE SOAGUE NA BABYLONIENgu 617 tongaso kozo na ngoi ti e

BÂ PARAGRAPHE 5

˙ ˙ ˙

3A

KOTA NGU- INGONGU- I NGO T I M

É D I TE RRAN

É E

É G Y P T E

Carkemish

Tyr

Jerusalem

J U D A

Ngu t i E u p h ra t e

Peut-etre lege so a hon naaJuif so a mu ala

Damas

D e s e r t t i A r a b i e

0 km 100

sara tene ti nyen? A yeke na lege ni so vision soÉzechiel aba aye

ti sara gı tene ti ye oko: mbage ti bungbi ti Jehovah so ayeke nayayu so ayeke ye ti gloire. Ngbanga ti nyen la e tene tongaso?Zia e ba ambeni ye ota so asara si e tene tongaso.

9 Songo ti Jehovah na acreature ti lo so ayeke na yayu. Baso na ya ti vision so, trone ti Jehovah ayeke na ndo ti li ti ache-rubin. Na ya ti ambeni mbage ti Bible, a fa nga Jehovah tonga-so a tene lo duti na ndo ti trone na ndo ti li ti acherubin walana popo ti ala. (Diko 2 aGbia 19:15; Ex. 25:22; Ps. 80:1.) Ta tene,Jehovah aduti na ndo ti li ti acherubin vrai tongaso ape, ndali tiso lo bezoin pepe ti tene angangu creature ti yingo so ayo lo,nga lo bezoin pepe ti monte na ya ti mbeni vrai char ti kpe nani. Me acherubin amu mbage ti komandema ti lo, na lo lingbi titokua ala na ndo kue so lo ye ti tene ala gue ti sara ye so lo ye.Legeoko tongana a-ange kue so ayeke nzoni-kue, acherubin aye-ke sara ye alingbi na adesizion so Jehovah amu tongana awakuati lo (Ps. 104:4). Na sarango tongaso, a yeke mo ba tene lo “ta-mbela” na ndo ti a-ange kue, na lege so lo yeke fa lege na ala to-ngana Gbia ti ala mo ba mo tene ala yeke mbeni kota char.[3]

10 Char ni aye ti sara gı tene ti acherubin ape.Wungo ti ache-rubin so

Ézechiel aba ayeke osio. Mingi ni, Bible asara kua na

33

[3] Na le ti carte so, N aye ti saratene ti nord, O aye ti sara tene tiouest, E aye ti sara tene ti estnga S aye ti sara tene ti sud.

9. Tongana nyen la a fa songoso ayeke na popo ti Jehovahna acreature ti lo so ayeke nayayu tongana mbeni char?

10. Nyen la afa so acherubinmingi la ayeke na tere ti charti yayu me a yeke gı ala osioape?

K E T E TË N

Ë

Ninive

K O D R O - T O G B I AT I B A B Y L O N E

Ngu

t i T i g re

Babylone

Ur

N

Ngu ti Euphrate so ayeke na ndoso ayeke nduru na CarkemishBÂ PARAGRAPHE 5-7

Vision ti char ti Jehovah ti yayu so´Ezechiel aba apika be ti lo mingiBˆA PARAGRAPHE 8-10

34

wungo so ti sara tene ti aye so akpa tere wala ti mbeni ye so ali-ngbi kue wala mbeni ye so andu azo kue. Tongaso, a yeke na legeni so, so acherubin osio ayeke da, a ye ti sara tene ti amolengeti Jehovah ti yingo kue so ayeke be-ta-zo. Ba nga so aroue ninga meme acherubin ni ayeke na gba ti le, ye so aye ti fa so ayeke gba ti acreature ti yingo la ayeke sara hange, me a yeke gıala osio ape. Atene so

Ézechiel atene afa so char ni ayeke kota

mingi na asara meme si acherubin so apika be ti zo mingi so agakete (

Ézech. 1:18, 22; 10:12). Legeoko nga, mbage ti bungbi ti

Jehovah so ayeke na yayu ayeke kota mingi na acreature ti yi-ngo mingi ayeke na ya ni, me gı acherubin osio ape.

11 Daniel aba vision ti aye so ayeke na yayu so akpa ti Eze-chiel. A gue lani na prophete Daniel na Babylone na lo sara angumingi ka, na lo kue lo ba lani mbeni vision ti aye so ayeke nayayu. Ba so na ya ti vision so lo ba, lo ba trone ti Jehovah aye-ke nga na aroue. Vision so Daniel aba aluti mingi na ndo ti kotasewa ti Jehovah ti yingo so ayeke na yayu. Daniel aba amolengeti Jehovah ti yingo ‘saki oko fani saki oko nga saki bale-oko fanisaki bale-oko’ ayeke luti na gbele lo. Ala yeke da na ngoi so ayeke fa ngbanga, zo oko oko na place ti lo (Dan. 7:9, 10, 13-18).A yeke na lege ni ti tene so vision so

Ézechiel aba aye ti sara tene

ti oko bungbi ti acreature ti yingo so ayeke ye ti gloire so.12 Jehovah ahinga so tongana e azo e zia li ti e gı na ndo ti

aye ti yingo so ayeke ata ye, “aye so le ayeke ba pepe” tonganati so bazengele Paul atene, ayeke bata e. Ngbanga ti nyen? Ngba-nga ti so, so e yeke azo ti mitele, e yeke zia li ti e mingi na ndoti “aye so le ayeke ba,” akpale ti e so ayeke gı teti kete ngoi.(Diko 2 aCorinthien 4:18.) Mingi ni, Satan ayeke sara kua naapense ti e so ti pusu e ti ga azo so ayeke pense gı na aye timitele. Ti mu maboko na e ti do sese na lo, na ndoye, Jehovahafa na e averse, na tapande prophetie ti

Ézechiel, ti dabe ti e na

ndo ti kota ti sewa ti Jehovah so ayeke na yayu so apika be tizo mingi.

“Roue so atourne!”13 Kozoni,

Ézechiel aluti mingi na ndo ti acherubin osio, nga

na ya ti chapitre 4 ti mbeti so, e yeke ba ye so acreature so ngaye so ala kpa ni afa na e na ndo ti Jehovah. Ye oko, na tere tiacherubin ni,

Ézechiel aba aroue osio, na bango ni aroue ni aye-

ke na aplace osio, na a sara si a mu forme ti carre. (Diko Eze-chiel 1:16-18.) A kpa mo ba mo tene a sara aroue ni na chryso-lithe, mbeni tene ti nginza so lumiere alingbi ti hon na ya ni soayeke na couleur ti jaune wala vert. Pendere tene so aza zango.

Aroue ni akono mingiasara si char ni ayekekpe mingiBÂ PARAGRAPHE 17


11. Vision wa la Daniel aba soakpa ti

Ézechiel? A sara si e

hinga nyen?

12. Ngbanga ti nyen la to-ngana e manda averse, natapande averse so asara teneti vision ti char ti yayu so

Éze-

chiel aba, ayeke bata e?

13, 14. (a) Tongana nyen laÉzechiel afa aroue so lo ba?(b) Ngbanga ti nyen la a yekena lege ni so char ti Jehovahayeke na aroue?

14 Vision soÉzechiel aba agboto le mingi na ndo ti aroue ti

char ni. Mbeni trone so ayeke na aroue. Ye so ayeke ta nde mi-ngi. E lingbi ti pense mingi na mbeni trone so gere ni aluti nzo-ni na mbeni ndo na a yeke na lege ni ti pense tongaso, ndali ti soagbia ti sese ayeke na komandema gı na ndo ti mbeni mbilimbi-li ndo. Me komandema ti Jehovah ayeke nde mingi na ti azo. To-ngana ti so

Ézechiel ayeke gue ti ba, mbeni ye alingbi ti kanga

lege na komandema ti Jehovah ape (Neh. 9:6). Ti ta tene ni, KotaGbia ti dunia kue alingbi ti komande na ndo kue.

15 Konongo ti aroue ni apika be tiÉzechiel mingi. Lo tene:

“Ajante ti ala ayo na nduzu mingi a sara si be ti zo ado.” E li-ngbi ti ba na ya ti li ti e

Ézechiel so ayeke yo le ti lo na nduzu ti

ba akota jante so aza zango so ayo na nduzu mingi. Lo kiri lotene tene so, so apika be mingi, lo tene: “Ale amu tere ti ajanteti [aroue] ni osio kue.” Me peut-etre ye so apika be ti zo mingiayeke lege so a leke na aroue ni so ayeke nde. Lo tene: “Na ba-ngo aroue ni nga na lege so a leke na ni, a yeke mo ba mo tenea mu roue oko a yoro na ya ti mbeni.” So aye ti tene nyen la?

16 Na bango ni, roue oko oko soÉzechiel aba ayeke aroue use

so a yoro ni na ya ti mba, aroue ni alinda ya ti mba na ayangani asigi mbage na mbage. Ndani la aroue ni asara ye so

Ézechiel

asara tene ni, lo tene: “Na ndembe so ala yeke gue, ala lingbi tihon na acoin osio san ti tourne.” Nyen la aroue ni so afa na ndoti char ti yayu so

Ézechiel aba?

17 Aroue ni ayo na nduzu mingi asara si tongana atourne memefani oko, a yeke hon ayo. Vision ni afa so char ni ahon na lorotongana sungo ti awa ti bekpa (

Ézech. 1:14). Na ndo ni, azo aye

ti sara mara ti aroue so ayeke nde mingi so, me ala lingbi ti sarani ape. Char so alingbi ti change lege san ti hon yeke wala memeti tourne. Me a yeke hon kirikiri tongaso ape. Ale so ayeke natere ti ajante ni afa polele so char ni ayeke ba aye kue so ango-ro ni na ambage kue.

18 Tongaso, nyen la Jehovah afa naÉzechiel nga na azo kue so

ayeke be-ta-zo na ndo ti mbage ti bungbi ti lo so ayeke na yayu?Pense na ndo ti aye so e ba ni juska ge. Aroue so a sara na ayeso aza zango nga na konongo ni afa gloire ti mbage ti bungbi tiJehovah so ayeke na yayu so apika be mingi. Gba ti ale so aye-ke na tere ti aroue ni afa so mbage ti bungbi ni so aba aye kue.Le ti Jehovah aba aye kue (aProv. 15:3; Jer. 23:24). Na ndo ni,lo yeke na a-ange kutu mingi so ayeke awakua ti lo so lo lingbiti tokua ala na ndo kue na ya ti dunia, na ala lingbi ti ba aye nzo-ni na ti ga ti fa peko ni na Kota Gbia ti ala.—Diko aHebreu 1:13, 14.

Fason so a sara na aroueni afa so char ni alingbi tichange lege hioBÂ PARAGRAPHE 17, 19

“MB I TO NDA T I BÂ AV IS ION SO ALONDO NA NZAPA” 37

15.Ézechiel atene nyen na

ndo ti lege so a leke na aroueni nga na konongo ni?

16, 17. (a) So aroue ni alı yati tere aye ti tene nyen?(b) Aroue ni afa nyen na ndoti fason so char ti Jehovahayeke hon na ni?

18. Nyen la e manda na ndo tikonongo ti aroue ni so apikabe ti zo mingi nga na gba tiale so ayeke na tere ni?

19 Nga, e ba so char ni ayeke hon na loro mingi nga alingbiti change lege hio. Gbu li ti mo na ndo ti kota kangbi so ayekena popo ti mbage ti bungbi ti Jehovah so ayeke na yayu na agou-vernement, andokua nga na abungbi so azo asigi na ni. Abungbini so ahinga pepe tongana nyen ti leke akpale so ayeke na ya tidunia nga abungbi ni so alingbi pepe ti change alingbi na ye soasi. Ndani la a yeke futi ni. Me char ti Jehovah afa nzoni mingiso Nzapa so ayeke fa lege na ni ayeke sara ye ahon ndo ni apenga lo yeke change alingbi na ye so asi. Tongana ti so nda ti iriti Jehovah afa, lo lingbi ti ga ye kue so lo bezoin ni ti sara ye sobe ti lo aye (Ex. 3:13, 14). Na tapande, lo lingbi ti ga hio mbeningangu Zo ti bira ti tiri ndali ti azo ti lo, me hio lo lingbi ti changeti ga mbeni Zo ti nzoni be so apardonne siokpari ti azo so achangebe ti ala na lo de be ti ala ataa so vundu ahon ndo ti ala.—Ps. 30:5;És. 66:13.

20 Ti si ge, vision soÉzechiel aba alingbi ti pusu e ti hunda

tere ti e: ‘Char ti Jehovah apika be ti mbi mingi?’ A lingbi e gi-risa ape so char ni so ayeke tambela laso. A lingbi e pense la okoape so Jehovah, Molenge ti lo nga na a-ange kue aba pepe mbe-ni kpale so adecourage e. Nga, a lingbi e gi be ti e pepe so Nza-pa ayeke mu na e ye so e bezoin ni na ngoi ni ape wala so bu-ngbi ti lo ayeke change ape alingbi na mbeni fini kpale so alondona ya ti dunia so ayeke change gı changengo. A yeke nzoni e dabeti e so bungbi ti Jehovah ayeke sara kua lakue.

Ézechiel ama

mbeni go so alondo na yayu adekongo, atene: “Roue so atourne”,na bango ni, so ayeke mbeni commandement so a mu na aroueni ti gue na mbeni ndo (

Ézech. 10:13). Lege so bungbi ti Jeho-

vah ayeke tambela na ni apika be ti e mingi. Me Jehovah wanila apika be ti e mingi ahon tanga ti aye kue.

Lo so afa lege na char ni21 Le ti

Ézechiel ague fadeso na nduzu na ndo ti aroue ni; na

ndo ti aroue ni lo ba “ye so ayeke tongana le ti nduzu so aza to-ngana kota glace so asara si be ti zo ado”. (

Ézech. 1:22). A gba-

ra ye so ayeke tongana le ti nduzu so na ndo ti li ti acherubinni, a za nga lumiere alingbi ti hon na ya ni. Zo so ahinga tonga-na nyen la amasini ayeke sara kua alingbi ti duti na gba ti ahu-nda na ndo ti char ni. Na tapande, ambeni zo alingbi ti hundatere ti ala: ‘Nyen la asara si ye ni so aluti na ndo ti aroue ni? To-ngana nyen la aroue ni alingbi ti sara kua san ti tene ambeni wenasara si atingbi tere?’ Girisa ape so a yeke pepe andia so afa legena tambelango ti aye so a cree ni la ayeke fa lege na char so,ndali ti so char ni aye ti sara tene ti mbeni ye, mbeni vrai ye so

A yeke lani nganguna Ezechiel ti fa

aye so lo ba


19. So char ti Jehovah ayekehon na loro mingi nga alingbiti change lege hio afa na enyen na ndo ti Jehovah ngana mbage ti bungbi ti lo soayeke na yayu?

20. Ngbanga ti nyen la a lingbichar ti Jehovah apika be ti emingi?

21, 22. Tongana nyen la e li-ngbi ti fa ye so asara si aye tichar ni kue atambela legeoko?

ayeke na yayu. Ba nga kpengba tene so: “Yingo so ayeke sarakua na ndo ti acreature ni ayeke nga na ya ti aroue ni.” (

Ézech. 1:

20, 21). Yingo wa la ayeke sara kua na ndo ti acherubin nga naaroue ni so?

22 Kite ayeke da ape so a yeke yingo vulu ti Jehovah, nganguso ahon angangu kue na ya ti dunia. Ngangu so la asara si aye tichar ni kue atambela legeoko, a mu ngangu na char ni nga a yekefa lege na hongo ti char ni. Zia e bata atene so na li ti e na e bana li ti e ye so le ti

Ézechiel ayeke ba na ngoi so lo tourne le ti

lo na ndo ti Lo so ayeke fa lege na char ni.23 Diko Ezechiel 1:26-28. Na ngoi so

Ézechiel ayeke sara tene

na ndo ti vision so, fani mingi lo sara kua na atene tongana“akpa,” “ye so akpa,” nga na “ye so ayeke tongana.” Me na ya tiaverse so lo kiri lo sara kua na atene ni so mingi. Ye so lo ba niapika be ti lo mingi, ni la a yeke ngangu na lo ti fa ni nzoni. Loba so “mbeni ye so akpa tene ti saphir ayeke da, na a kpa trone.”Mo lingbi ti ba na ya ti li ti mo mbeni trone so a sara na kotatene ti saphir so ayeke bleu? Na ndo ti trone ni, “mbeni ye aye-ke da so akpa zo.” Zo ni ayeke kota zo mingi.

Mbage ti bungbi tiJehovah so ayeke nasese ayeke tambelalakueBÂ PARAGRAPHE 28, 29


23. Atene wa laÉzechiel asara

kua na ni ti sara tene ti Jeho-vah? Ngbanga ti nyen?

24 Kota zo soÉzechiel aba lo, lo ba lo gı tongaso me polele

ape, ndali ti so wa, so afa gloire ti Jehovah, alondo na tere tihanche ti lo ti kiri na mbage ti gbe ni, nga a londo na hanche tilo ni ti gue na mbage ti nduzu. Prophete so ayeke gi ti ba ndonzoni. Ye so lo ba na pekoni apika be mingi. “Mbeni zango yeangoro tere ti lo kue na akpa arc-en-ciel so ayeke na ya ti mbi-nda na ngoi so ngu apika mingi.” Tere ti mo anzere la oko apena ngoi so mo ba mbeni arc-en-ciel? Ye so adabe ti e na kotagloire ti Zo so acree aye kue. Apendere couleur ti arc-en-ciel nialingbi nga ti dabe ti e na mbele ti siriri so Jehovah asara teneni na peko ti kota ngu so apika na ngoi ti Noe (Gen. 9:11-16).Ataa so Jehovah ayeke Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue,lo yeke Nzapa ti siriri (aHeb. 13:20). Siriri ayeke mingi na be tilo na lo mu ni na azo kue so avoro lo na be ti ala kue.

25 SoÉzechiel aba gloire ti Jehovah Nzapa asara nyen na ndo

ti lo? Lo fa ye so asi, lo tene: “Na ngoi so mbi ba ni, mbi kuku,mbi kpo li ti mbi na sese.” So ye ni apika be ti

Ézechiel mingi

nga lo kpe mbeto ti Nzapa, lo tı na sese. Ambeni prophete asa-ra nga tongaso na ngoi so ala ba ambeni vision so Jehovah afana ala; aye so ala ba so adoit lani ti sara si ala sara tere ti alakete na asara si li ti ala akpe kue (

És. 6:1-5; Dan. 10:8, 9; Apoc. 1:

12-17). Me ambeni ngoi na pekoni, ye so Jehovah afa na akoliso akpengba ala mingi.

Ézechiel akpengba biani. Tongaso, tonga-

na e diko ambaı tongaso, a lingbi a sara e tongana nyen?26 Tongana

Ézechiel ayeke lani na agingo be na ndo ti dutingo

ti azo ti Nzapa na Babylone, vision so lo ba adoit lani ti kpengbalo. A yeke polele so ataa azo ti Nzapa so ayeke be-ta-zo ayekena Jerusalem wala na Babylone wala na mbeni ndo nde, ye so laayeke kota ye ape. Char ti Jehovah so apika be mingi alingbi tiba ndo na ndo ti ala. Ngangu ti Satan alingbi la oko pepe ti ka-nga lege na Nzapa so ayeke fa lege na mbage ti bungbi ti lo tigloire so ayeke na yayu. (Diko Psaume 118:6.) ´

Ezechiel aba ngaso char ti Jehovah so ayeke na yayu ayo na azo mingi ape. Nda-ni la aroue ni andu sese (

Ézech. 1:19). Tongaso, Jehovah ayeke

pense mingi na awakua be-ta-zo ti lo so a gue na ala na Baby-lone. Baba ti ala ti ndoye ayeke lakue nduru na ala ti ba lege ti ala.

Tene ti char so aba mo27 Vision so

Ézechiel aba andu nga e laso? En. Girisa ape so

Satan ayeke leke ti kanga lege ngangu na ta vorongo Jehovah. Anzere na lo ti sara si e yeda so e yeke gı e oko, e yo mingi naBaba ti e ti yayu nga na bungbi ti lo. Zia la oko ape si mara tiamvene tongaso alı be ti mo wala pense ti mo (Ps. 139:7-12). Le-

Pendere arc-en-ciel soangoro trone ti Jehovahadabe ti e so e yeke voroNzapa ti siririBÂ PARAGRAPHE 24


24, 25. (a) Arc-en-ciel soangoro trone ti Jehovah ada-be ti e na nyen? (b) Naambeni ngoi mara ti avisiontongaso asara nyen na ndo tiakoli so ayeke na mabe?

26. Tongana nyen la visionso

Ézechiel aba adoit ti kpe-

ngba lo?

27. Vision soÉzechiel aba aye

ti fa nyen na e laso?

geoko tonganaÉzechiel, e yeke na araison mingi ti tene vision

so apika be ti e. Peut-etre e yeke tı, le ti e na sese tonganaÉze-

chiel ape. Me ngangu ti mbage ti bungbi ti Jehovah so ayeke nayayu, loro ni, fason so a yeke change lege hio nga so a yekechange ti lingbi na ye so asi nga na sungo ti gloire ni adoit ti pikabe ti e.

28 Girisa nga ape so mbeni mbage ti bungbi ti Jehovah so aye-ke na sese. Ta tene, azo so ayeke mbilimbili-kue ape la ayeke naya ti mbage ti bungbi so ayeke na sese. Me gbu li ti mo na ndoti aye so Jehovah asara na sese. Na ya ti dunia kue, Jehovahasara si asenge zo asara aye so ala lingbi fade ti sara ni na nga-ngu ti ala wani ape (Jean 14:12). Tongana e diko buku Royaumeti Nzapa akomanse kua awe! e lingbi ti dabe ti e na kota kua ti fa-ngo tene so apika be mingi so a sara na ya ti ngu ngbangbo okoso ahon. E lingbi nga ti dabe ti e na kota kua so bungbi ti Jeho-vah asara ti fa ye na ata Chretien, ti so benda na ya ti angbangaso andu kua ti e nga ti sara kua na aye so awandara asigi na niti sara ye so be ti Nzapa aye.

29 Tongana e gbu li ti e na ndo ti aye kue so a sara ti kiri nata vorongo Nzapa na place ni na la ti nda ni ti sioni dunia so, eyeke ba polele so char ti Jehovah ayeke tambela. A yeke mbenikota pasa la e yeke na ni ti duti na ya ti bungbi ti Jehovah tivoro Kota Gbia ti dunia.—Ps. 84:10.

30 E lingbi ti manda aye mingi na lege ti vision soÉzechiel aba.

Na ya ti chapitre ti peko, e yeke manda ye mingi na ndo ti “acrea-ture so ayeke na fini” osio so apika be, wala acherubin. Nyen lae lingbi ti manda na ndo ti Jehovah Nzapa, Kota Gbia ti dunia,na lege ti ala?


Â VORONGO NZAPA

1 Char soÉzechiel aba aye ti sara tene ti

nyen? E hinga ni tongana nyen?

2 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti aroueti char ni nga na fason so char ni ayekehon na ni?

3 Vision soÉzechiel aba asara lo tongana

nyen? Tongana mo gbu li ti mo na ndo niayeke sara mo tongana nyen?

4 Tongana nyen la e lingbi ti fa so pasa soe yeke na ni ti voro Jehovah na ya ti bungbiti lo laso apika be ti e mingi?


28, 29. Nyen la afa so na yati ngu ngbangbo oko so ahonchar ti Jehovah ayeke tambe-la?

30. Nyen la e yeke manda naya ti chapitre ti peko?

TARA ti ba na ya ti li ti mo mbeni sewa so akete molenge aye-ke na ya ni aduti na tere ti table na ala yeke manda Bible. Babani asara kua na adessin so akpengba ape ti mu maboko na amole-nge ni ti ma ya ti mbeni ta tene ti Bible. Ngia so amolenge niayeke na ni nga na apendere commentaire ti ala afa so baba niafa ye na ala nzoni. So baba ni asara kua nga na adessin ti fa naye na ala, lo mu maboko na amolenge ni ti ma ya ti aye so lo ye-ke fa na ala na ndo ti Jehovah. Tongana lo sara fade kua na ades-sin ni ape, a yeke duti ngangu na ala ti ma ya ni ndali ti so alade kete.

2 Legeoko nga, Jehovah asara kua na aye so azo aba ti mu ma-boko na amolenge ti lo so ayeke azo ti hinga aye so ayeke da bia-ni so ala ba ni ape so alingbi ti duti ngangu na ala ti hinga ni.Na tapande, ti tene Jehovah afa na

Ézechiel ata tene so alı mi-

ngi na ndo ti lo, lo fa naÉzechiel mbeni vision so na ya ni lo ba

aye so apika be mingi. Na ya ti chapitre so ahon, e sara tene nando ti mbeni ye ni oko. Zia e luti fadeso na ndo ti mbeni mbili-mbili mbage ti vision ni so apika be mingi na e ba tongana nyen

4‘ACR

ÉATURE SO AYEKE NA

FINI SO AYEKE NA AFACEOSIO’ AYEKE AZO WA? ´

EZÉCHIEL 1:15

KOTA TËN

Ë NI: Acreature so ayeke na fini nga na ye so e manda

na lege ti mandango ye na ndo ti ala


1, 2. Ngbanga ti nyen la, naambeni ngoi, Jehovah asarakua na aye so azo aba ti fa atatene na awakua ti lo na sese?

la ti ma ya ni alingbi ti mu maboko na e ti ga nduru mingi naJehovah.

Mbi ba aye so akpa “acreature osio so ayeke na fini”3 Diko

Ézechiel 1:4, 5.

Ézechiel afa so “acreature osio so aye-

ke na fini” ayeke na aye so a-ange, azo nga na anyama ayeke nani. Ba tongana nyen la

Ézechiel afa mbilimbili pense ti lo na ndo

ti ye so lo ba, na lege so lo tene lo ba “aye tongana”, wala ayeso akpa, acreature so ayeke na fini. Tongana mo diko tene nando ti vision kue so ayeke na

Ézechiel chapitre 1, mo yeke ba

ande so prophete ni asara kua fani mingi na atene tongana “mbe-ni ye so akpa,” “akpa,” “ayeke tongana”. (

Ézech. 1:13, 24, 26).

A yeke polele,Ézechiel aba gı aye so akpa ambeni ye, wala a yeke

a-image, ti ata ye so ayeke na yayu so zo alingbi ti ba ni ape.4 Aye so

Ézechiel aba nga lo ma na ya ti vision so adoit ti pika

be ti lo mingi. Tere ti acreature osio so ayeke na fini so ayeketongana “ale ti wa”. Tambela ti ala so ayeke hio mingi ayeke to-ngana “sungo ti awa ti bekpa.” Totongo ti akpangbi ti ala “[a]kpatotongo ti ngu so ayeke sua” nga tongana ala yeke hon, “bruitni ayeke tongana ti aturugu.” (

Ézech. 1:13, 14, 24-28; ba encadre

“Mbi yeke ba acreature so ayeke na fini so.”) Na ya ti mbenivision so

Ézechiel aba na pekoni, lo fa so acreature osio so aye-

ke na fini ayeke “acherubin”, wala a-ange so ayeke ngangu mingi(Ézech. 10:2). So

Ézechiel akono na ya ti sewa ti apretre, kite

ayeke da ape so lo hinga so tongana a sara tene ti acherubin, mi-ngi ni, a ye ti fa ndo so Nzapa ayeke da, nga ala yeke awakua tilo.—1 Chron. 28:18; Ps. 18:10.

“Ala oko oko kue ayeke na aface osio”5 Diko

Ézechiel 1:6, 8.

Ézechiel afa nga so cherubin oko oko

ayeke na face osio: face ti zo, ti bamara, ti koli-bagara nga na tiaigle. So

Ézechiel aba aface osio so, kota ngangu ti Jehovah nga

na gloire ti lo adoit lani ti pika be ti lo mingi. Ngbanga ti nyen?Face oko oko aye ti sara tene ti kota ti mbeni creature nga nangangu ti lo. Bamara ayeke mbeni ngangu nyama ti ngonda, koli-bagara ayeke nyama ti kodro so apika be mingi, aigle ayeke mbe-ni ngangu ndeke nga zo ayeke kota ahon aye kue so Nzapa alekena ndo ti sese. Nzapa azia lo ti komande na ndo ti aye kue soayeke na ndo ti sese (Ps. 8:4-6). Ye oko, na ya ti vision so,

Éze-

chiel aba so angangu creature osio so kue, so a fa ni na lege tiaface osio ti cherubin oko oko kue, ayeke na gbe ti trone ti Je-hovah so ayeke Kota Gbia ti dunia kue. So ayeke mbeni penderefason ti fa so Jehovah alingbi ti sara kua na aye kue so lo creeti sara ye so lo leke na be ti lo ti sara.[1] Mbeni zo ti sungo

‘ACRÉATURE SO AYEKE NA F IN I SO AYEKE NA AFACE OS IO ’ AYEKE AZO WA? 43

[1] Vision ti acreature soÉzechiel

aba adabe ti e na nda ti iri ti Nzapa,Jehovah, so e hinga e tene ayeke“Lo so asara si ye aga mbeni yewala ye aba gigi.” Tongana ti sombage ti nda ti iri ni afa, Jehovahalingbi ti sara si mbeni ye so lo creeaga mbeni ye so lo bezoin ni ti saraye so lo leke na be ti lo ti sara.—Ba mbage Ambeni tene: A4 naya ti Mbeti ti Nzapa ti fini dunia.

3. (a) Ti gue oko na ye so aye-ke na

Ézechiel 1:4, 5, nyen la´

Ezechiel aba na ya ti vision?(Ba foto so ayeke na tongo ndati chapitre so.) (b) Nyen la moba na ya ti fason so

Ézechiel

asara na tene ti ye so lo pensena ndo ti vision ni?

4. (a) Vision soÉzechiel aba

asara lo tongana nyen? (b) Kiteayeke da ape so nyen la

Éze-

chiel ahinga na ndo tiacherubin?

5. (a) Acherubin na aface tiala osio afa kota ngangu tiJehovah nga na gloire ti lo to-ngana nyen? (b) Mbage ti visionso adabe ti e na nda ti iri ti Nza-pa ngbanga ti nyen?(Ba kete tene.)

K E T E TË N

Ë

psaume atene na ndo ti Jehovah, atene: “Kota ti lo ahon sese nayayu.”—Ps. 148:13.

6 Na peko ti so ngoi ahon ngaÉzechiel agbu li ti lo na ndo ti

ye so lo ba, peut-etre lo dabe ti lo so awakua ti Nzapa so ayekekozo na lo asara kua na anyama na ya ti ahakango ye ti ala. Natapande, Jacob ahaka lani molenge ti lo Juda na bamara nga lohaka molenge ti lo Benjamin na mbo ti ngonda (Gen. 49:9, 27).Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so bamara na mbo ti ngonda ayekena asarango ye so a ba ni mingi na ya ti sarango ye ti amolengeti lo so. So

Ézechiel ayeke na atapande so Moıse asu na gbe ti

yingo ti Nzapa so na li ti lo, peut-etre lo tene so aface ti acheru-bin ni aye ti sara nga tene ti akpengba sarango ye. Me asarangoye wa?

Asarango ye ti Jehovah nga na ti sewa ti lo na yayu7 Azo so ayeke kozo na

Ézechiel so asu Bible atene so bama-

ra, aigle nga na koli-bagara ayeke na asarango ye wa? Ba ateneso Bible atene: “Zo so be ti lo akpengba tongana ti bamara.”(2 Sam. 17:10; aProv. 28:1). ‘Aigle ahuru ayo na nduzu’ nga “leti lo aba ndo ayo.” (Job 39:27, 29). “Grace na ngangu ti koli-ba-gara, kobe ti yaka ayeke gbani.” (aProv. 14:4). Averse so asarasi e tene so face ti bamara aye ti sara tene ti fango ngbanga timbilimbili na mbeto ape; face ti aigle aye ti sara tene ti ndaraso amu lege na zo ti ba ndo ayo; face ti koli-bagara aye ti saratene ti ngangu so zo alingbi ti gbu le ni ape, tongana ti so a tenefani mingi na ya ti ambeti ti e.

8 Me “face ti zo” aye ti sara tene ti nyen? (Ézech. 10:14). A

doit ti sara tene ti mbeni sarango ye so anyama ayeke na ni ape,me gı azo so a sara ala na image ti Nzapa la ayeke na ni (Gen. 1:27). Acommandement so Nzapa amu na azo afa so na sese gı zola ayeke na sarango ye ni so, acommandement ni atene: “Mo ndo-ye Jehovah Nzapa ti mo na be ti mo kue,” nga “mo ndoye mbati mo tongana mo wani.” (Deut. 6:5; Lev. 19:18). Tongana e saraye alingbi na acommandement so na lege so e ye azo na be ti ekue, anda e yeke fa so e yeke na ndoye so Nzapa ayeke na ni.Bazengele Jean atene: “E yeke na ndoye, ngbanga ti so lo ndoyee kozoni.” (1 Jean 4:8, 19). Tongaso, “face ti zo” aye ti sara teneti ndoye.

9 Azo wa la ayeke na asarango ye so? Ndali ti so aface ni aye-ke aface ti acherubin, a yeke acreature kue so vision ni aye tisara tene ti ala la ayeke na asarango ye so: acreature ti yingo soayeke na ya ti sewa ti Jehovah na yayu, so ayeke be-ta-zo na lo(Apoc. 5:11). Nga, so Jehovah la amu fini na acherubin, lo nga


6. Nyen la peut-etre amu ma-boko na

Ézechiel ti hinga

ambeni ye so aface osio tiacherubin aye ti sara tene ni?

7, 8. Fani mingi, a tene afaceosio ti acherubin so aye ti saratene ti asarango ye wa?

9. Asarango ye ti azo wa laaface ti acherubin aye ti saratene ni?

la lo leke ala na asarango ye ni so (Ps. 36:9). Tongaso, aface tiacherubin ni aye ti sara tene ti asarango ye ti Jehovah (Job 37:23; Ps. 99:4; aProv. 2:6; Mi. 7:18). Na ambeni lege wa la Jeho-vah afa apendere sarango ye ti lo so?

10 Fango ngbanga ti mbilimbili. So Jehovah ayeke Nzapa so“aye fango ngbanga ti mbilimbili,” lo “sara kangbi na popo ti azopepe”. (Ps. 37:28; Deut. 10:17). Lege azi na e kue ti ga awakuati lo na ti ngba awakua ti lo nga ti wara aye ti nzoni teti lakuelakue ataa e yeke zo ti mosoro, wayere wala mara ti e ayeke sowa. Ndara. So Jehovah ayeke Nzapa so “ayeke na ndara”, lo muna e mbeni mbeti so asi singo na “ndara ti sara ye ti nzoni”.(Job 9:4; aProv. 2:7). Tongana e sara ye alingbi na awango ti nda-ra ti Bible ayeke mu maboko na e ti hon ndo ti akpale ti la na langa ti sara ye nzoni na fini ti e. Ngangu. So Jehovah ayeke Nza-pa so ayeke na “ngangu mingi,” na lege ti yingo vulu ti lo, lo muna e “ngangu so ahon ti so zo ayeke na ni”. Ye so akpengbae ti hon ndo ti angangu tara kue so e lingbi ti wara.—Na. 1:3;2 aCor. 4:7; Ps. 46:1.

11 Ndoye. So Jehovah ayeke Nzapa so “[a]si singo na ta ndoye”,lo yeke zia awakua be-ta-zo ti lo la oko ape (Ps. 103:8; 2 Sam. 22:26). Tongaso, meme tongana vundu asara e ndali ti so kobelawala gango mbakoro akanga lege na e ti sara kua ti Jehovah mi-ngi tongana ti kozo, a de be ti e ti hinga so Jehovah ayeke dabeti lo na angangu kua so e sara na lo na ndoye ando (aHeb. 6:10).A yeke polele so e wara aye ti nzoni mingi awe na lege ti fangongbanga ti mbilimbili ti Jehovah, ndara ti lo, ngangu ti lo nga nandoye ti lo, na e yeke ngba ande ti wara aye ti nzoni na lege tiakota sarango ye ti lo osio so na ya ti angoi so ayeke ga.

12 A lingbi e girisa ape so ye so e azo e lingbi ti hinga na ndoti asarango ye ti Jehovah ayeke “gı kete yanga ti akusala ti lo”.(Job 26:14). “Ti hinga Lo so ngangu ti lo ahon angangu kue aye-ke mbeni ye so ahon ngangu ti e”, ndali ti so “zo apeut ti gi ndati kota ti lo pepe.” (Job 37:23; Ps. 145:3). Tongaso, e ga ti ba soe lingbi pepe ti diko wungo ti asarango ye ti Jehovah kue walati zia ati so ague oko place oko. (Diko aRomain 11:33, 34.) Vi-sion ti

´Ezechiel ni wani afa so a lingbi ti diko wungo ti asarango

ye ti Nzapa ape nga lo lingbi ti fa ni na ndo kue (Ps. 139:17, 18).Mbage wa la na ya ti vision ni asara tene mingi na ndo ti kpe-ngba ta tene so?

“Aface osio . . . akpangbi osio . . . ambage osio”13 Na ya ti vision ni

´Ezechiel aba so cherubin oko oko ayeke gı

na face oko ape, me osio. Ye so aye ti fa nyen? Girisa ape so na


10, 11. Ambeni nzoni ye wa la ewara na lege ti akota sarangoye ti Jehovah osio so?

12. Na ndo ti ngangu so e yekena ni ti hinga ye na ndo ti asa-rango ye ti Jehovah, nyen la alingbi e girisa ape?

13, 14. Aface osio ti acherubinaye ti sara tene ti nyen? E tenetongaso ngbanga ti nyen?

Nyen la acreature osio soayeke na fini nga na aface tiala osio afa na ndo ti nganguti Jehovah, gloire ti lo nga naasarango ye ti lo?BˆA PARAGRAPHE 5, 13

46

Kite ayeke da ape soÉzechiel aba

lani akota statue ti akoli-bagaraso ayeke na kpangbi nga naabamara so li ti ala ayeke ti zo soaluti tongana agarde na devant tiayangbo ti gbia nga na atemple.Mara ti astatue tongaso ayekelani mingi na kodro ti Assyrie ngana Babylonie ti giriri. Legeokotongana tanga ti azo kue so abaacreature so amu mbeto na zoso, li ti

Ézechiel adoit lani ti kpe

kue. Ambeni creature ni ayometre 6. Me ataa so acreature soakpa ambeni ye so ayeke nangangu mingi, ala yeke na finiape, gı tene la a leke naastatue ni.Me acreature osio so

Ézechiel

aba na ya ti vision ayeke

“acreature so ayeke na fini”. Sokota kangbi! Ye so

Ézechiel aba

so asara ye mingi na ndo ti lo, nila lo sara tene ti “acreature soayeke na fini” fani 11 na ya tiatene ti tongo nda ti prophetie tilo (

Ézech. 1:5-22). Vision ti

acreature osio so ayeke na fini soayeke na gbe ti trone ti Nzapa, soayeke tambela legeoko ti gue naoko ndo, adoit ti sara si

Ézechiel

agirisa la oko ape so Jehovahayeke na kota komandema nando ti aye kue so lo cree. Laso,oko vision so asara si e yekegirisa la oko ape ngangu tiJehovah, kota ti lo nga gloire ti loti Kota Gbia ti dunia kue.—1 Chron. 29:11.

˙ ˙ ˙

4A

“MBI YEKE BÂ ACR

ÉATURE

SO AYEKE NA FIN I SO”B

Â PARAGRAPHE 4

4, 42 m

1, 8 m

KOLI-BAGARA SO LI TI LO AYEKE TI ZONGA LO YEKE NA KPANGBI

Statue ti koli-bagara so li ti lo ayeke ti zo ngalo yeke na kpangbi so ayeke lani mbeni mbageti mur ti yanga ti gbagba ti gbata ti Khorsabadti Assyrie ti giriri. A leke statue ni so ti teneabata gbata ni si sioni alı na ya ni ape.

ya ti Bible, fani mingi a sara kua na wungo osio ti sara tene tiye so aye kue ayeke da wala mbeni ye amanke da ape (

És. 11:12;

Mat. 24:31; Apoc. 7:1). Me na ya ti mbilimbili vision so,Ézechiel

asara tene ti wungo osio fani 11 (Ézech. 1:5-18). Tongaso, e li-

ngbi ti tene nyen? Tongana ti so acherubin osio so asara tene tiacreature ti yingo kue so ayeke be-ta-zo, tongaso tongana a muaface osio ti acherubin ni kue aye ti sara tene ti asarango ye tiJehovah kue.[2]

14 Ti fa so aface osio ti acherubin aye peut-etre ti sara gı tene ti asa-rango ye osio ape, me asarango ye mingi, zia e haka ni na aroue soÉzechiel aba ni na ya ti vision ni. Roue oko oko apika be ti zo mingi,me tongana amu aroue ni osio kue apika be ti zomingi ahon roue oko.Aroue ni ayeke fondation so char ni aluti na ndo ni. Legeoko nga, to-ngana a mu aface ni osio kue, a ye gı pepe ti sara tene ti asarango yeoko na oko osio so apika be mingi, aface ni ayeke fondation ti asara-ngo ye ti Jehovah so apika be mingi.

Jehovah ayeke nduru na awakua ti lo kue so ayeke be-ta-zo15 Na lege ti kozo vision so,

Ézechiel amandambeni kpengba ta tene

so akpengba lo na ndo ti songo ti lo na Jehovah. Nyen la lo manda

Ataa ndo wa la e yeke da,Jehovah ayeke fa lakue tandoye na mbage ti eBÂ PARAGRAPHE 16


[2] Teti angu mingi, ambeti ti easara tene na ndo ti asarango ye tiJehovah 50 tongaso.—Ba “Asarangoye ti tere ti Jehovah” na gbe ti li titene “Jehovah Nzapa” na ya tiMbeti ti sarango na recherchendali ti aTemoin ti Jehovah.

15. Ta tene wa so akpengba zoÉzechiel amanda na lege ti kozovision so lo ba?

K E T E TË N

Ë

lani? Lo sara tene ti ta tene ni so na ya ti atene ti tongo nda ti mbetiso lo su ni. Na peko ti so

Ézechiel atene lo yeke lani “na sese ti azo ti

Chaldee”, lo sara tene ti aye so asi na lo, lo tene: “A yeke na ndo so lasi maboko ti Jehovah aga na ndo ti lo.” (

Ézech. 1:3). Ba so

Ézechiel

atene so lo wara vision ni na Jerusalem ape me na ndo so lo yeke lanida, na Babylone.[3] Tongaso, ye so afa nyen na

Ézechiel? Ataa so lo

yeke lani mbeni zo so a mu lo a hon na ni, so asara tere ti lo kete,nga lo yo na Jerusalem nga na temple ni, akangbi lani popo ti lo naJehovah ape nga akanga lege na lo ti voro Jehovah ape. So Jeho-vah asi na

Ézechiel na Babylone afa so ndo so zo ayeke da ti voro

Nzapa na lege ni la ayeke kota ye ape. Me ye so ayeke kota ayekebe ti lo nga na nzara so lo yeke na ni ti sara kua ti Jehovah.

16 Ngbanga ti nyen la ta tene soÉzechiel amanda ade be ti e lasomi-

ngi? A de be ti e so tongana e sara na Jehovah na be ti e kue, lo yekengba nduru na e ataa ndo wa la e yeke da, vundu ahon ndo ti e tonga-na nyenwala nyen la asi na e (Ps. 25:14; Kus. 17:27). Jehovah, so aye-ke na ta ndoye mingi na mbage ti awakua ti lo oko oko kue, ayeke doe azia hio tongaso ape (Ex. 34:6). Tongaso, ataa ndo wa la e yeke da,Jehovah ayeke fa lakue ta ndoye na mbage ti e (Ps. 100:5; aRom. 8:35-39). Na ndo ni, vision so apika be mingi so, so na ya ni a fa so Je-hovah ayeke nzoni-kue nga ngangu ti lo ahon angangu kue adabe ti eso Jehovah alingbi ti tene e voro lo (Apoc. 4:9-11). E kiri singila mingina Jehovah so asara kua na mara ti vision so ti mu maboko na e ti maya ti ambeni kpengba ta tene na ndo ti lo nga na asarango ye ti lo. Tihinga ye mingi na ndo ti apendere sarango ye ti Jehovah asara si e gandurumingi na lo nga apusu e ti sepela lo na ti sara na lo na be ti e kuenga na ngangu ti e kue.—Luc 10:27.

17 Mawa ni ayeke so na ngoi tiÉzechiel, ta vorongo Nzapa abuba

lani.Ye so asi lani tongana nyen? Jehovah asara lani ye tongana nyen?Aye so asi ando giriri so aye ti fa na e nyen laso? E yeke kiri tene naahundango ndo so na ya ti achapitre ti peko.


Â VORONGO NZAPA

1 Ngbanga ti nyen la face ti zo, ti bamara,ti koli-bagara nga na ti aigle afa mbilimbilingangu ti Jehovah nga na kota ti lo?

2 Na alege wa la mo wara aye ti nzoniawe na lege ti akpengba sarango ye tiJehovah?

3 Ngbanga ti nyen la e lingbi ti tene sotongana a mu aface osio kue ti acherubinaye ti sara tene ti asarango ye ti Jehovahkue?

4 Tongana nyen la vision soÉzechiel aba

so ade be ti mo so ataa ndo wa la moyeke da, Jehovah ayeke ye mo lakue?


[3] Mbeni wandara ti Bible atene so,so

Ézechiel asara kua na tene “na

ndo so” ti fa tongana nyen la li ti loakpe lani na ngoi ni so “alingbi bianina ni ahon ambeni tene nde so ali-ngbi ti tene ni. . . . Nzapa ayeke nando so, na Babylone. Tene so ade beti zo mingi.”

16. (a) Dengo be wa la e lingbiti wara na lege ti vision so

Éze-

chiel aba? (b) Nyen la apusu moti sara na Jehovah na be ti mokue?

17. Ahundango ndo wa la e yekekiri tene na ni na ya ti achapitreti peko?

K E T E TË N

Ë

Jehovah aye lani azo ti Israel nga lo yeke ba lege ti ala tongana “yeti [lo] so [lo] ba na nene ni mingi.” (Ex. 19:5, kete tene na gbe ni.) Meala voro anzapa ti wataka ta gı na ya ti temple so iri ti lo ayeke na ndoni. Ala zia vundu na be ti Jehovah nga ala bi zonga na ndo ti lo. Azo tiIsrael aga sioni tongaso ndali ti nyen? Nyen la prophetie ti

Ézechiel afa

na e na ndo ti futingo Jerusalem? Nyen la e lingbi ti manda na lege tisarango ye ti azo ti Israel na akodro so angoro ala?

2MBAGE

USE

“MO SARA SI DATI MBI SO AYEKENZONI-KUE AGASIONI”A BUBA T

Â VORONGO NZAPA ´

EZÉCHIEL 5:11

KOTA TËN

Ë NI: Vorongo Nzapa ti azo ti Juda nga na ti

azo ti Jerusalem nga na asarango ye ti ala abuba

51

PROPHÉTE

ÉZ

ÉCHIEL, so ayeke molenge ti pretre, ahinga Ndia ti

Moıse nzoni mingi. Tongaso, lo hinga aye so ayeke na temple na Je-rusalem nga na aye so a lingbi a sara da ti voro Jehovah na lege ni(Ézech. 1:3; Mal. 2:7). Me na ngu 612 kozo na ngoi ti e, ye so asi natemple ti Jehovah ason be ti aJuif kue so ayeke be-ta-zo, meme

Éze-

chiel kue.2 Jehovah aye ti tene

Ézechiel aba asioni ye so ayeke passe na ya ti

temple nga na pekoni lo fa ni na “a-ancien ti Juda”, amba ti lo aJuifso a gue na ala na Babylone so abungbi na ya ti da ti lo. (Diko Eze-chiel 8:1-4; ´

Ezech. 11:24, 25; 20:1-3.)Ézechiel ayeke lani na da ti lo

na Tel-Abib, so ayeke nduru na Ngu ti Kebar na Babylone. Na lege tiyingo vulu, Jehovah amu lo na lege ti vision ague na lo akilometremingi na mbage ti ouest na Jerusalem. Jehovah azia lo na ya titemple, na yanga ti gbagba ti lacour so ayeke na mbage ti ya ni nambage ti nord. A yeke ge la na lege ti vision Jehovah akomanse tigue na lo na ando nde nde ti temple ni ti ba ni.

3 Ézechiel aba aye osio so ason be ti zo ngangu, so afa tongana

nyen ta vorongo Nzapa abuba kue na Israel. Nyen la asi na ta voro-

5“B

Â AYE TI SIONI SO

BÊ TI MBI AKE NI

SI ALA YEKE SARA NI” ÉZ

ÉCHIEL 8:9

KOTA TËN

Ë NI: Vorongo Nzapa nga na asarango ye ti azo ti Juda

so ayeke a-apostat aga gı sioni sioni


1-3. Nyen la Jehovah ayeti tene

Ézechiel aba na temple

na Jerusalem? Ngbanga tinyen la lo ye tongaso?(Ba afoto so ayeke natongo nda ti Mbage 2.)

ngo Jehovah? Vision so aye ti tene nyen ndali ti e laso? Zia e ba naya ti li ti e aye so Jehovah afa na

Ézechiel. Me kozoni, a lingbi e ba

ye so ayeke na lege ni so Jehovah ahunda na azo so ayeke voro loti sara.

“Mbi yeke Nzapa so mbi hunda ti tene zo avoro gı mbi oko awe”4 Angu ngbangbo gumbaya tongaso kozo na ngoi ti

Ézechiel, Je-

hovah afa polele aye so lo hunda na azo so ayeke voro lo ti sara. Nause commandement ti aCommandement bale-oko, lo tene na azo tiIsrael, lo tene:[1] “Mbi Jehovah Nzapa ti mo, mbi yeke Nzapa so mbihunda ti tene zo avoro gı mbi oko awe.” (Ex. 20:5). So Jehovah ate-ne “zo avoro gı mbi oko awe”, lo ye ti fa so lo yeke yeda pepe ti teneazo ti lo avoro ambeni nzapa nde. Tongana ti so e ba na chapitre 2ti buku so, kozo ye so a lingbi zo asara so andu ta vorongo Nzapaayeke ti voro gı Jehovah. A lingbi azo so ayeke voro Jehovah azialo kozo na ya ti fini ti ala (Ex. 20:3). Na nduru tene, Jehovah aye titene azo so ayeke voro lo aduti na sioni oko pepe na lege so ala bu-ngbi pepe ta vorongo Nzapa na vorongo nzapa ti wataka. Na ngu1513 kozo na ngoi ti e, azo ti Israel alı na be ti ala wani na ya ti mbe-le ti Ndia. So ala sara tongaso ala yeda ti voro gı Jehovah oko awe(Ex. 24:3-8). Jehovah ayeke sara ye lakue alingbi na ambele so lo tena azo ti lo na lo ku na mbage ti azo so lo te mbele na ala ti saranga tongaso.—Deut. 7:9, 10; 2 Sam. 22:26.

5 Eske a yeke na lege ni so Jehovah ahunda na azo ti Israel ti vorogı lo oko? En, a yeke na lege ni. Lo yeke Nzapa so ngangu ti lo ahonangangu kue, lo yeke Gbia ti dunia kue nga lo la lo mu fini na ayekue nga lo bata aye kue na fini (Ps. 36:9; Kus. 17:28). Jehovah aye-ke nga Zo ti zingo azo ti Israel. Na ngoi so lo mu na ala aComman-dement bale-oko, lo dabe ti ala, lo tene: “Mbi yeke Jehovah Nzapati mo, lo so asigi na mo na kodro ti

Égypte, ndo so a sara mo na

ngbaa da.” (Ex. 20:2). A yeke polele so Jehovah alingbi ti tene azoti Israel avoro gı lo oko.

6 Jehovah achange ape (Mal. 3:6). Lo hunda lakue ti tene a vorogı lo oko. Tongaso, tara ti ba tene ti be ti Jehovah na ndo ti aye osioso asara zo nzoni ape so lo fa na

Ézechiel na ya ti vision so e yeke

gue ti ba ni fadeso.

Kozo ye so a fa na lo: Statue so ason be ti Nzapa7 Diko Ezechiel 8:5, 6. Kite ayeke da ape so be ti

Ézechiel ason

lani ngangu. Na mbage ti nord ti yanga ti gbagba ti temple, aJuif soayeke a-apostat ayeke voro lani mbeni statue, wala yanda. Peut-etrea yeke lani mbeni yongoro yanda so aye ti sara tene ti Ashera, nzapa-wali ti wataka so azo ti Canaan aba lo tongana wali ti Baal. Ataa yeni ayeke so wa, azo ti Israel so avoro yanda so asara ye ague nde

“BÂ AYE T I S ION I SO B

Ê T I MB I AKE N I S I ALA YEKE SARA N I ” 53

[1] Mingi ni na ya ti mbeti tiÉze-

chiel, a sara kua na tene “Israel” tisara tene ti azo ti Juda nga na tiJerusalem.—

Ézech. 12:19, 22; 18:2;

21:2, 3.

4. Nyen la Jehovah ahunda naazo so ayeke voro lo ti sara?

5, 6. Ngbanga ti nyen la Jeho-vah alingbi ti tene azo ti Israelavoro lani gı lo oko?

7. (a) Nyen la aJuif so ayekea-apostat asara na yanga tigbagba ti temple na mbage tinord? A sara lani Jehovahtongana nyen? (Ba foto soayeke na tongo nda ti chapitreso.) (b) Ngbanga ti nyen la beti Jehovah ason?(Ba kete tene 2.)

K E T E TË N

Ë

mingi na mbele so ala te na Jehovah. Ala doit lani ti voro gı Jeho-vah lo oko me so ala voro yanda so, ala son be ti Nzapa; a yekena lege ni so Jehovah asara ngonzo na tere ti ala.[2] (Deut. 32:16;Ézech. 5:13). Gbu li ti mo kete, a hon ngu 400 awe la, a ba templetongana ndo so Jehovah ayeke da (1 aGbia 8:10-13). Me so fadesoala voro yanda ta gı na ya ti gbagba ti temple ni, ala sara si Jehovah‘ahon yongoro na ndo ti lo so ayeke nzoni-kue.’

8 Vision ti statue so ason be ti Nzapa soÉzechiel aba aye ti tene

nyen ndali ti e laso? Biani azo ti Juda so ayeke a-apostat adabe ti ena a-eglize so atene ala yeke aChretien. A-eglize so atene ala yekevoro Nzapa, me Nzapa ake vorongo ti ala ndali ti so ala yeke voroayanda. So Jehovah achange ape, e lingbi ti hinga biani so, legeokotongana ti azo ti Juda so ayeke a-apostat, a-eglize so asara si Jeho-vah asara ngonzo. Na ngonzo ti lo ni ayeke na lege ni (Jacq. 1:17).Kite ayeke da ape so Jehovah ayeke yongoro na a-eglize ti wataka so.

9 Kpengba ye wa la e lingbi ti manda na lege ti azo so ayeke vorolani yanda na ya ti temple? Ti voro gı Jehovah lo oko, a lingbi e “kpevorongo ayanda.” (1 aCor. 10:14). E lingbi ti tene: ‘Mbi peut ti sarakua la oko ape na ayanda wala astatue ti voro na Jehovah.’ Ye oko,fason ti vorongo ayanda ayeke nde nde, zo ayeke hinga ambeni hio,me ambeni, zo ayeke hinga ni hio ape. Mbeni mbeti so asara tenena ndo ti Bible atene: “Zo alingbi ti ba tene vorongo yanda tonganambeni tene so a sara kua na ni ti sara tene ti ambeni ye nde: mbeniye ti nginza, ye so zo ane ni mingi, wala mbeni ngangu so zo ayekena ni so ayeke kota ye na le ti lo mingi ahon vorongo Nzapa.” Voro-ngo yanda alingbi ti ndu nga aye ti sese, nginza, bungbingo koli nawali nga na angia. Biani, a yeke ye kue so e zia kozo na ya ti fini tie so amu place ti vorongo so e doit ti voro gı na Jehovah oko (Mat. 6:19-21, 24; a

Éph. 5:5; aCol. 3:5). A lingbi e ke alege nde nde kue ti

vorongo ayanda, ndali ti so Jehovah oko la alingbi ti tene e voro lona be ti e kue.—1 Jean 5:21.

10 Na ya ti kozo ye so Jehovah afa lani naÉzechiel, a yeke wara

‘aye so ayeke ta sioni mingi, ye so be ti Jehovah ake ni’. Me Jeho-vah atene na prophete ti lo so ayeke be-ta-zo, lo tene: “Me mo yekeba ande aye so be ti mbi ake ni, so ayeke ta sioni mingi ahon ti so.”Mbeni ye wa la ayeke ta sioni mingi ahon vorongo statue so ason beti Nzapa na ya ti temple?

Use ye so a fa na lo: A-ancien 70 azo dukane na anzapa tiwataka

11 Diko Ezechiel 8:7-12. Ézechiel akoro du na tere ti mbeni mur

na lo lı na ya ti lacour so ayeke nduru na gbalaka ti temple, na lo bambeni ye so ason be ti lo. Lo ba adessin ti “anyama so a nzere ti


[2] So a sara kua na tene “ason be”afa so tene ti dutingo be-ta-zo naJehovah ayeke kota ye mingi na le tilo. E lingbi ti pense na mbanda soasara mbeni koli tongana wali ti loayeke be-ta-zo na lo ape (aProv. 6:34). Legeoko tongana koli so, a yekena lege ni so be ti Jehovah ason nangoi so azo ti lo so lo te mbele naala aduti be-ta-zo ape na lege so alavoro yanda. Mbeni mbeti atene: “Beti Nzapa ason . . . ndali ti so lo yekenzoni-kue. Ndali ti so lo oko la loyeke Lo so ayeke nzoni-kue . . . ,tongana mbeni zo aye ti fa so lo yeti lingbi na lo, lo yeke kanga le nando ni ape.”—Ex. 34:14.

8. Vision ti statue so ason beti Nzapa so

Ézechiel aba aye ti

tene nyen ndali ti e laso?

9, 10. Kpengba ye wa lae lingbi ti manda na lege tiazo so avoro yanda na ya titemple?

11. Na peko ti soÉzechiel alı

na ya ti lacour so ayeke nduruna gbalaka ti temple, aye tisongo be wa la lo ba?

K E T E TË N

Ë

tene zo aba ni pepe nga na [ti] afungo yanda” so a kpaka na tere timur.[3] Adessin so aye ti sara tene ti anzapa ti wataka. Ye so

Ézechiel

aba na pekoni ason be ti lo mingi. Lo ba “a-ancien 70 ti azo ti Israel”ayeke luti “na ya ti vukongo ndo” na ala yeke zo dukane na anzapa tiwataka. Na ya ti Ndia, zongo dukane so afun pendere aye ti sara teneti sambela ti awakua be-ta-zo so Nzapa ayeda na ni (Ps. 141:2). Yeoko, dukane so a-ancien 70 ayeke zo na anzapa ti wataka so anzere naJehovah oko ape. Sambela ti ala afun sioni na hon ti lo (aProv. 15:8).A-ancien so ahanda tere ti ala, ala tene: “Jehovah ayeke ba e pepe.”Me Jehovah ayeke ba lani ala na lo fa na

Ézechiel mbilimbili ye so

ala yeke sara na ya ti temple ti Lo.12 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbaı ti a-ancien 70 ti Israel

so azo dukane na anzapa ti wataka soÉzechiel asara tene ni? Ti tene

Nzapa ama sambela ti e nga ti tene vorongo so e voro na lo angbati duti nzoni na le ti lo, a lingbi e ngba ti duti be-ta-zo meme “na yati vukongo ndo”. (aProv. 15:29). Zia e girisa ape so Jehovah alingbiti ba aye kue so e yeke sara. Tongana e hinga biani so Jehovah aye-ke da, e yeke sara pepe na hondengo ni mbeni ye so ayeke son be tilo (aHeb. 4:13). A lingbi mbilimbili a-ancien azia nzoni tapande na

Jehovah aba asioni ye kueso azo asara “na ya tivukongo ndo”BÂ PARAGRAPHE 11

[3] Tene ti Hebreu so a kiri peko nina “afungo yanda” aye peut-etreti gue oko na mbeni tene ti Hebreuso aye ti tene “puru.” Zo ayeke tenetene ni so na tere ti mbeni ye ti faso lo ke ye ni be oko.

12. Ngbanga ti nyen la a lingbie ngba ti duti be-ta-zo meme“na ya ti vukongo ndo”?Azo wa la mbilimbili adoit tizia na e nzoni tapande ni?

K E T E TË N

Ë

Aye ti salete osio soÉzechiel

aba na ya ti lacour nga naya ti temple (

Ézech. 8:5-16).

˙ ˙ ˙

5A

“MOLENGE TI ZO,MO B

Â YE SO?”

BÂ PARAGRAPHE 7- 18

1STATUE

SO ASONBÊ TI NZAPA

2A-ANCIEN 70 AYEKEZÖ DUKANE NA

ANZAPA TI WATAKA

3

“AWALI . . . AYEKE TOTONZAPA SO A IRI LO TAMMUZ”

4

AKOLI 25 AYEKE“KUKU NA GBE TI L

ˆA”

57

lege so ala sara ye alingbi na amama-ndia ti Bible (1 Pi. 5:2, 3). Ayeke na lege ni so amembre ti congregation aku ti tene mbeni an-cien so ayeke luti na devant ti ala na lo mu li ni na ya ti vorongoNzapa na ngoi ti abungbi asara ye alingbi na amama-ndia ti Bible,meme “na ya ti vukongo ndo”. So ti tene na ngoi so peut-etre azoaba lo ape.—Ps. 101:2, 3.

Ota ye so a fa na lo: “Awali . . . ayeke toto nzapa so a iri loTammuz”

13 Diko Ezechiel 8:13, 14. Na peko ti akozo ye ti songo be use so,Jehovah akiri atene na

Ézechiel, lo tene: “Mo yeke ba ande aye so

be ti mbi ake ni so ayeke ta sioni mingi ahon ti so ala yeke sara so.”Nyen la prophete ni aba na pekoni? “Na yanga ti da ti Jehovah soayeke na mbage ti nord”, lo ba “awali so ayeke duti na ayeke totonzapa so a iri lo Tammuz.” Tammuz ayeke mbeni nzapa ti Mesopo-tamie so na ya ti ambeti so a su na yanga ti Sumerien a iri lo Dou-mouzi. Azo apense so lo yeke koli ti nzapa-wali Ishtar so ayeke nza-pa ti dungo.[4] Awali ti Israel ayeke toto lani kua ti Tammuz, ye soayeke ambeni ngobo ti vorongo nzapa so ala yeke sara. So awali soayeke toto kua ti Tammuz na ya ti temple ti Jehovah, a yeke ngoboti apaıen la ala yeke sara lani na ndo so a yeke voro Nzapa da na legeni. Me ti sara mbeni ye ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka na yati temple ti Nzapa asara pepe si Jehovah ayeda na ni. Na le ti Jeho-vah awali so ayeke a-apostat so ayeke sara “aye so ayeke ta sioni mi-ngi”.

14 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti bango ndo ti Jehovah nando ti ye so awali so ayeke sara lani so? Ti ngba ti voro Jehovah nalege ni, a lingbi e bungbi ni pepe na asioni sarango ye ti apaıen. To-ngaso, a lingbi e sara pepe mbeni matanga so alondo na abungbi tivorongo nzapa ti wataka. Ndo so matanga ni alondo da ayeke bianikota ye? En. Laso, tongana mo ba aye so azo ayeke sara na ngoi tiNoel nga na Paques mo yeke pense peut-etre so ayeke sioni ape. Mezia e girisa ape so Jehovah wani aba lani aye so apaıen ayeke saralani ti voro na anzapa ti ala, so azo ayoro ni laso na ya ti amatanga.Jehovah ayeke yeda pepe na asarango ye ni so gı ndali ti so azo asa-ra ni ngbene ye giriri wala ndali ti so ala bungbi ni na ta vorongoNzapa.—2 aCor. 6:17; Apoc. 18:2, 4.

Osio ye so a fa na lo: Akoli 25 ayeke “kuku na gbe ti la”15 Diko Ezechiel 8:15-18. Jehovah akomanse ti sara tene ti osio

ye ni so ayeke ndangba ni na lege ti atene so lo tene naÉzechiel fani

mingi awe, lo tene: “Mo yeke kiri ti ba ambeni ye so ayeke sioni mi-ngi ahon ati so ni so.” Peut-etre prophete ni ahunda tere ti lo: ‘Nyenla ayeke sioni mingi ahon ati so mbi ba ni awe so?’

Ézechiel ayeke


[4] Ataa so ambeni zo apense ateneTammuz ayeke mbeni iri ti Nimrod,mbeni ye so afa ni tongaso ayekeda ape.

13. Nyen laÉzechiel aba so

awali so ayeke a-apostatayeke sara na mbeni yangati temple?

14. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti bango ndo ti Jeho-vah na ndo ti ye so awali soayeke a-apostat ayeke saralani?

15, 16. Nyen la akoli 25 ayekesara lani na ya ti lacour titemple? Ngbanga ti nyen laaye so ala sara ayeke zonga-ngo Jehovah?

K E T E TË N

Ë

fadeso na ya ti lacour ti temple. Ka na yanga ti temple ni, lo baakoli 25 so ayeke kuku ti voro “la na mbage ti est.” Akoli so azongaJehovah na mbeni lege so ayeke ta sioni mingi. Tongana nyen?

16 Tara ti ba ye ni na ya ti li ti mo. A leke lani yanga ti temple tiNzapa na mbage ti est. Awakua ti Jehovah so ayeke lı na ya ti templeni ayeke ba ndo na mbage ti ouest, peko ti ala ayeke na mbage so laayeke sigi da na mbage ti est. Me akoli 25 so ayeke na ya ti visionso “atourne peko ti ala na temple” na ala yeke ba ndo na mbage tiest tongaso si ala lingbi ti voro la. Na sarango tongaso, ala tournepeko ti ala na Jehovah ndali ti so temple ayeke lani “da ti Jehovah”.(1 aGbia 8:10-13). Akoli 25 so ayeke lani a-apostat. Ala sara sankati Jehovah na ala sara ye pepe alingbi na commandement so ayekena Deuteronome 4:15-19. Ala son be ti ta Nzapa so alingbi ti tene avoro gı lo oko.

17 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbaı ti azo so avoro la? Tingba ti voro Jehovah na lege ni, a lingbi e ba ndo na mbage ti Je-hovah ti mu maboko na e ti ma ya ti aye so lo yeke fa na e nga tiwara ndara. Girisa ape so “Jehovah Nzapa ayeke la”, na tene ti loayeke “lumiere” ndali ti lege ti e (Ps. 84:11; 119:105). Jehovah asa-ra si e wara ndara na lege ti Bible nga na ambeti so bungbi ti lo aye-ke sigi na ni. A mu maboko na e ti mu anzoni desizion so asara si eduti na ngia laso nga, na ya ti angoi so ayeke ga, e yeke wara fini tilakue lakue. Tongana e gue na mbage ti dunia so ti gi ti hinga tonga-na nyen la e lingbi ti sara ye na fini ti e, anda e tourne peko na Je-hovah awe la. Tongana e sara tongaso, a yeke son be ti lo mingi. Eye ti son be ti Nzapa ti e tongaso la oko ape. Vision so

Ézechiel aba

agboto nga me ti e ti kpe azo so ake ta tene, mbilimbili a-apostat.—aProv. 11:9.

18 Tongana ti so e ba awe,Ézechiel aba aye osio so ason be ti zo

mingi so na ya ni a yeke wara vorongo ayanda nga na vorongo nza-pa ti wataka so afa tongana nyen la aye so azo ti Juda so ayekea-apostat asara ti voro na Nzapa ayeke sioni mingi. So azo ti Israelaga sioni na lege ti yingo awe, ala buba songo ti ala na Nzapa. Metongana zo avoro Nzapa na lege ni ape sarango ye ti lo ayeke buba.So azo ti Israel asara aye ti sioni nde nde kue abuba songo ti ala naJehovah nga na amba ti ala, ye so ado be ti e ape. Zia e ba fadesotongana nyen la yingo vulu amu maboko na prophete

Ézechiel ti fa

tongana nyen la sarango ye ti azo ti Juda so ayeke a-apostat abubangangu.

Asioni sarango ye: “Asarango ye ti buba”19 Diko Ezechiel 22:3-12. Sarango ye ti azo ti kodro ni kue abu-

ba, azo so ayeke komande nga na azo ni. “Amokonzi” wala azo ti ko-mande ayeke sara lani kua na komandema ti ala ti tuku mene ti azo

Jehovah alingbi titene awakua ti loavoro gı lo oko



17, 18. (a) Nyen la e lingbi timanda na lege ti mbaı ti azoso avoro la na ya ti temple?(b) Azo ti Israel so ayekea-apostat abuba songo ti alana azo wa? Ala buba ni tonga-na nyen?

19.Ézechiel afa sioni sarango

ye ti azo so Jehovah ate mbe-le na ala tongana nyen?

so tene ayeke na li ti ala ape. Azo kue amu peko ti sarango ye ti azoso akomande na ndo ti ala na lege so ala ne Ndia ti Nzapa ape. Naya ti sewa, amolenge asara ye na ababa na amama ti ala “mo ba motene ambumbuse zo”, nga azo mingi ayeke lango lani na afami ti ala.Na ya ti kodro ni, a yeke mu aye ti awande, ti amolenge so baba tiala ayeke da ape nga na ti awali-mua na likisi. Azo ti Israel ayeke la-ngo lani na awali ti amba ti ala na ngangu. Azo ni ayeke sara lani beti ye na lege so ala yeda na goro, ala mu nginza ti mba na likisi ngaala hunda interet ahon ndo ni. A son be ti Jehovah so azo ti Israelake na mbana ti sara ye alingbi na andia ti lo. Ala girisa so Jehovahamu lani na ala andia so ndali ti so lo ye ala. Sioni sarango ye ti alaso ason be ti Jehovah mingi. Lo tene na

Ézechiel ti tene na azo so

ayeke sara aye ti sioni mingi: “Ala girisa mbi biani biani awe.”20 Ngbanga ti nyen la atene so

Ézechiel atene na ndo ti sioni sara-

ngo ye ti azo ti Juda aba nga e laso? Tene ti goro so amu ndo na yati mara ti Juda so ayeke a-apostat adabe ti e so e yeke na ya ti mbe-ni dunia so sarango ye ti azo abuba kue. Azo ti poroso ayeke saraye na komandema ti ala na lege ni ape na ala yeke sara pasi na ase-nge zo. Akota zo ti nzapa, mbilimbili ala so ayeke na ya ti a-eglizeso atene ala yeke aChretien, airi tufa na ndo ti abira so akodro asa-ra so azo kutu mingi akui da. Akota zo ti nzapa asara si azo aba na

A-eglize so atene ala yekeaChretien asara si sarangoye ti ngangu na zo nga nalango-sioni ayeke gue gıguengo na li niBÂ PARAGRAPHE 20


20. Ngbanga ti nyen la ateneso

Ézechiel atene na ndo ti

sioni sarango ye ti azo ti Judaaba nga e laso?

nene ni pepe andia ti Nzapa so ayeke nzoni kue nga ayeke polele nando ti lango-sioni. Ye so asara si nzoni sarango ye ti azo so angoroe ayeke kiri gı kiringo na gbe ni. Biani, Jehovah ayeke tene ande naaChretien ti wataka so mara ti tene so lo tene lani na azo ti Juda soayeke a-apostat, so lo tene: “Ala girisa mbi biani biani awe.”

21 Nyen la e awakua ti Jehovah e lingbi ti manda na lege ti sionisarango ye ti azo ti Juda ti giriri? Ti tene Jehovah ayeda na voro-ngo so e yeke voro na lo, a lingbi e ngba ti duti na nzoni sarango yena ya ti aye kue. Ti duti na nzoni sarango ye na ya ti dunia so sara-ngo ye ti azo abuba kue so ayeke kete ye ape (2 Tim. 3:1-5). Ye oko,e hinga bango ndo ti Jehovah na ndo ti mara ti asioni sarango yekue so azo ayeke sara (1 aCor. 6:9, 10). E yeke sara ye alingbi naandia ti Jehovah ndali ti so e ye lo nga na andia ti lo (Ps. 119:97;1 Jean 5:3). Tongana e sara asioni ye anda e fa so e ye pepe Nzapati e so ayeke nzoni-kue. E yeke ye la oko pepe ti sara mbeni ye soalingbi ti sara si Jehovah atene na e, atene: “Ala girisa mbi biani bia-ni awe.”

22 So e ba tongana nyen la Jehovah afa na gigi so songo ti azo tiJuda na lo nga na sarango ye ti ala abuba, e manda apendere ye mi-ngi da. Kite ayeke da ape so a sara si e kiri e leke na be ti e ti ngbati voro gı Jehovah oko, na lo lingbi ta na ni. Ti sara ni, a lingbi e kpemara ti vorongo yanda nde nde kue nga e duti lakue na anzoni sara-ngo ye. Me ka nyen la Jehovah asara lani na azo ti lo so ayeke be-ta-zo ape? Na hunzingo ti vizite so

Ézechiel asara na temple, Jeho-

vah atene polele na prophete ti lo ni, lo tene: “Mbi yeke sara andeye na ala na ngonzo.” (

Ézech. 8:17, 18). E ye ti hinga ye so Jehovah

asara lani na azo ti Juda so ayeke be-ta-zo ape so, ndali ti so lo yekefa ande mara ti ngbanga ni so na ndo ti sioni dunia so. Chapitre tipeko ayeke fa ande tongana nyen la angbanga so Jehovah afa na ndoti azo ti Juda aga lani ta tene.


Â VORONGO NZAPA

1 Nyen la ayeke na lege ni so Jehovahahunda na awakua ti lo ti sara? Tongananyen la mo lingbi ti sara ye alingbi na ye solo hunda so?

2 Tongana nyen la songo ti azo ti Israelna Jehovah abuba? Tongana nyen la mo

lingbi ti ngba ti duti na nzoni songo naJehovah?

3 Ngbanga ti nyen la mo leke na be ti moti ngba ti duti na anzoni sarango ye?



21. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti sioni sarango ye tiazo ti Juda ti giriri?

22. (a) So e ba tongana nyenla Jehovah afa na gigi sara-ngo ye ti azo ti Juda ti giriri,nyen la mo leke na be ti mo tingba ti sara? (b) Nyen la eyeke ba na ya ti chapitre tipeko?

SANGO ti ye so propheteÉzechiel asara so ahon gbungo li ti zo

amu ndo hio na popo ti aJuif so ayeke na Babylone. Na ya ti ye-nga oko, lo duti na popo ti azo so ague na ala na ngbaa, li ti lo agakirikiri na lo zi yanga ape, me na pekoni, hio tongaso lo londo lolı na ya ti da ti lo, lo kanga yanga-da ni na ndo ti lo. Fadeso, li tiavoizin ti lo akpe kue na ngoi so ala yeke ba lo so lo sigi na ya tida ni, lo mu mbeni brique lo zia ni na devant ti lo na lo kpaka dessinna ndo ni. Na pekoni,

Ézechiel akomanse ti sara mbeni kete gba-

gba san ti sara tene.—Ézech. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2.

2 Kite ayeke da ape so azo so ayeke ba lo, so wungo ti ala ayekega gı gbani gbani, ahunda tere ti ala, atene: ‘Nda ti aye so lo yekesara so ayeke nyen?’ Gı na mbeni ngoi na pekoni la aJuif so ahi-nga so ye so prophete

Ézechiel asara, so ahon gbungo li ti zo so,

aye ti sara tene ti mbeni ye ti mungo mbeto na zo so ayeke si andeso ayeke fa ngonzo ti Jehovah Nzapa so ayeke na lege ni. Ye ni soayeke lani nyen? Ye ni so asara lani azo ti Israel ti giriri tongananyen? Ye ni so aba azo so ayeke voro Nzapa na lege ni laso tonga-na nyen?

6 “NDA NI ASI FADESOAWE NA ND

Ö TI MO” ´

EZÉCHIEL 7:3

KOTA TËN

Ë NI: Lege so prophetie so Jehovah atene

na ndo ti Jerusalem aga ta tene


1, 2. (a) Nyen laÉzechiel asa-

ra so ahon gbungo li ti zo?(Ba foto so ayeke na tongonda ti chapitre so.) (b) Aye solo sara aye ti sara tene tinyen?

‘Mu mbeni brique, mu mbeni ble, mu mbeni epee’3 Na ngu 613 tongaso kozo na ngoi ti e, Jehovah atene na Eze-

chiel ti sara ambeni ye ota so aye ti sara tene ti ngbanga so Nzapaafa na ndo ti Jerusalem. Aye ni so ayeke: sarango camp na tere tigbata ni, pasi ti azo ti gbata ni nga na futingo gbata ni na azo soayeke na ya ni.[1] Zia e ba ambeni nzene nzene tene na ndo ti ayeota so.

4 A sara camp angoro Jerusalem. Jehovah atene naÉzechiel,

atene: “Mu mbeni brique na mo zia ni na devant ti mo. . . . Mo saraye mo ba mo tene mo leke tere ti mo ti sara bira na gbata ni la.”(Diko Ezechiel 4:1-3.) Brique ni aye ti sara tene ti gbata ti Jerusa-lem,

Ézechiel ni lo wani aye ti sara tene ti aturugu ti Babylone so

Jehovah asara kua na ala. Jehovah atene nga naÉzechiel ti sara

mbeni kete gbagba, ti monte sese aga koto angoro gbagba ti gbatani nga ti sara amasini ti kungbingo na agbagba ti bira. Na pekonilo doit ti zia aye ni so angoro brique ni. Aye ni so aye ti sara teneti aye ti bira so awato ti Jerusalem ayeke sara kua na ni na ngoi soala yeke ngoro gbata ni na ala yeke sara bira na gbata ni. Ti fa songangu ti aturugu wato ni ayeke tongana ti wen,

Ézechiel adoit ti

zia “gbarabuba ti wen,” wala kpangbala sembe, na popo ti lo na gba-ta ni. Na pekoni lo zia ‘le ti lo aba’ gbata ni. Aye so lo sara so aye-ke tongana “mbeni tapande ndali ti azo ti Israel”, na a ye ti saratene ti mbeni ye so ala ku tere ti ala na ni ape so ayeke nduru ti si.Jehovah ayeke sara kua na ambeni turugu so ayeke awato ti saracamp na tere ti Jerusalem, kota gbata ti azo ti Nzapa, ndo so templeti lo ayeke da.

5 Pasi ti azo ti Jerusalem. Jehovah atene naÉzechiel, atene: “Mo

yeke mu ande ble, orge, haricot, lentille, hariya, epeautre [mbenimara ti ble] . . . mo sara ni na mapa” nga mo yeke “pese kobe timo si na ya ti lango oko mo te kobe so nengo ni ayeke sicle 20.”Na pekoni, Jehovah afa ndani, lo tene: “Mbi yeke futi gogoro tikobe ti ala.” (

Ézech. 4:9-16). Ge,

Ézechiel ayeke encore tongana

aturugu ti Babylone ape me lo yeke sara ye tongana azo ti Jerusa-lem. Aye so

Ézechiel asara so aye ti fa so kobe ayeke duti ande mi-

ngi na ya ti gbata ni ape ndali ti so a sara camp na tere ni. Na ngoini so, a yeke sara ande mapa na ambeni ye so zo ahinga li ti lo nani ape, ye so aye ti fa so ataa kobe wa la zo awara lo yeke te ni.Kpale ti kobe ni ayeke duti ngangu mingi tongana nyen? A yeke moba mo tene

Ézechiel ayeke sara tene droit na azo ti Jerusalem, lo

tene: “Ababa so ayeke na ya ti mo ayeke te ande amolenge ti alana amolenge ayeke te ababa ti ala.” Na nda ni, azo mingi ayeke bapasi ndali ti “kota nzara so ayeke tongana ale ti kokora” nga azoayeke “nge ngengo”.—

Ézech. 4:17; 5:10, 16.

“NDA N I AS I FADESO AWE NA NDÖ T I MO” 63

[1] A yeke na lege ni ti tene soÉze-

chiel asara aye so kue na le ti azo.Ngbanga ti nyen la e tene tongaso?Ngbanga ti so Jehovah atene na lo tisara ambeni ye ni “na le ti ala”, natapande zongo mapa nga na yongokungba ti lo.—

Ézech. 4:12; 12:7.

3, 4. (a) Aye ota wa laÉze-

chiel asara so aye ti sara teneti fango ngbanga ti Nzapa?(b) Sarango ye ti

Ézechiel afa

sarango camp na tere ti Jeru-salem tongana nyen?

5. Fa tongana nyen la sarangoye ti

Ézechiel afa ye so ayeke

si na azo ti Jerusalem.

K E T E TË N

Ë

6 Futingo Jerusalem nga na azo so ayeke na ya ni. Na ya ti mba-ge ti prophetie so, ambage ayeke use.

Ézechiel asara ye ta gı tonga-

na aye so a fa na ya ti ambage ni use kue na oko ngoi. Kozoni,Éze-

chiel asara ye so Jehovah ayeke sara. Jehovah atene na lo, atene:“Mu mbeni epee so yanga ni aza na mo sara kua na ni tongana mbe-ni rasoir ti zo ti fango kua ti li.” (Diko Ezechiel 5:1, 2.) Maboko tiÉzechiel so lo gbu epee na ni aye ti sara tene ti maboko ti Jeho-vah, wala ngbanga so lo fa na lege ti aturugu ti Babylone. Use ni,Ézechiel asara ye so ayeke si na aJuif. Jehovah atene na lo, atene:“Mo kio kua ti li ti mo na kua ti yanga ti mo.” So

Ézechiel akio kua

ti li ti lo aye ti fa tongana nyen la a yeke sara ande bira na aJuifna a yeke fa ala. Na ndo ni, Nzapa atene na lo ti ‘mu kilo ti pesena kua ti li ti lo nga na kua ti yanga ti lo so lo kio ni na ti kangbiya ni’. A ye ti fa so Jehovah ayeke de ngbanga na ndo ti Jerusa-lem, gı kirikiri tongaso ape, me ta na lege so lo leke ti sara na ninga lo yeke sara ni kue kue kue.

7 Ngbanga ti nyen la Jehovah atene naÉzechiel ti kangbi ya ti

kua ti li ti lo nga na kua ti yanga ti lo so lo kio ni so na mbage otanga ti sara ye na ambage ni so na afason nde nde? (Diko Ezechiel 5:7-12.) ´

Ezechiel azo mbeni mbage ni “na ya ti gbata ni” ti fa na azoso ayeke ba lo so a yeke fa ande ambeni zo ti Jerusalem na ya tigbata ni.

Ézechiel afa ya ti mbeni mbage ni na epee lo “ngoro na

gbata ni kue” ti fa so a yeke fa ambeni zo ti Jerusalem na gigi tigbata ni. Lo tuku tanga ti mbage ni ti tene pupu akangbi ya ni ti faso a yeke kangbi ya ti ambeni zo ti Jerusalem na popo ti amara,me “epee” ayeke “tomba peko” ti ala. Tongaso, ataa ndo wa la alaso aso kua ayeke duti da, ala yeke duti na siriri ape.

8 Ye oko, mbeni tene ti beku ayeke na ya ti ye soÉzechiel asara

na kua ti li ti lo nga na kua ti yanga ti lo so lo kio ni. Jehovah ate-ne na

Ézechiel, atene: “Mu mbeni kua ni so kete mo kanga na ya-

nga ti bongo ti mo.” (Ézech. 5:3). Tene so lo tene so afa so a yeke

bata ande mbeni kete wungo ti aJuif so ya ti ala akangbi na popoti amara. Ambeni Juif so ayeke ti ‘kete kua’ ni so ayeke duti andena popo ti azo so a mu ala a gue na ni na ngbaa na Babylone soayeke kiri na Jerusalem na peko ti so ala sara ngu 70 (

Ézech. 6:

8, 9; 11:17). Prophetie so aga lani ta tene? En. Angu mingi na pekoti so sarango ngbaa na Babylone ahunzi, prophete Aggee atene sobiani ambeni Juif so a kangbi ya ti ala akiri lani na Jerusalem. Ayeke lani “ambakoro so aba da ni ando”, so ti tene temple ti Salo-mon (Esdras 3:12; Ag. 2:1-3). Jehovah asara si a bata ta vorongoNzapa ta gı tongana ti so lo tene lani. E yeke ba ande anzene nze-ne tene na ndo ti kiringo na ta vorongo Nzapa na place ni na ya tichapitre 9 ti mbeti so.—

Ézech. 11:17-20.


6. (a) Aye use wa laÉzechiel

asara ni na oko ngoi? (b) SoNzapa atene na

Ézechiel ti

‘mu kilo ti pese na kua ti li ti longa na kua ti yanga ti lo so lokio ni na ti kangbi ya ni’ aye tifa nyen?

7. Ngbanga ti nyen la Jehovahatene na

Ézechiel ti kangbi ya

ti kua ti li ti lo nga na kua tiyanga ti lo so lo kio ni nambage ota na ti sara ye na nina afason nde nde?

8. (a) Tene ti beku wa la aye-ke na ya ti ye so

Ézechiel

asara na kua ti li ti lo nga nakua ti yanga ti lo so lo kio ni?(b) Prophetie so asara tene ti‘kete kua’ so lo kio ni so agata tene tongana nyen?

Ézechiel asara aye soayeke nduru ti si naJerusalem

˙ ˙ ˙

6A

“MO KIO KUÄ TI LI TI MO

NA KUÄ TI YANGA TI MO”

BÂ PARAGRAPHE 5 - 8

‘Kio ni’A yeke ga ti sarabira na aJuif na a yekefuti ala

‘Pese ni na mokangbi ya ni’Ayeke de ngbanga nita gı na lege so a leketi sara na ni

‘Zo ni’Ambeni zo ayekekui na ya ti gbata ni

“Fa ya ni”Ambeni zo ayekekui na gigi tigbata ni

“Tuku ni”Ambeni zo ayeke kpe,

me ala yeke duti na siriri ape

‘Kanga mbenina yanga ti bongoti mo’Ambeni zo so a guena ala na ngbaa ayekekiri na Jerusalem, ngavorongo Nzapa na lege niayeke ngba

Nyen la prophetie so afa na e na ndo ti aye so ayeke si ande?9 Aye so

Ézechiel asara adabe ti e na akota ye so Bible atene na

ndo ti kekereke ti e. Ambeni ye ni so ayeke so wa? Tongana ti soJehovah asara lani na Jerusalem ti giriri, lo yeke sara ande kua naaturugu ti dunia so ti sara ye so ahon gbungo li ti zo, so ti tene tiga na bira na tere ti abungbi ti nzapa ti wataka kue so ayeke nando ti sese (Apoc. 17:16-18). Gı tongana ti so futingo Jerusalemayeke lani “mbeni kota ye ti sioni so mara ni ayeke use pepe”, “kotaye ti vundu” so ayeke hunzi na bira ti Harmaguedon ayeke dutiande mbeni ye so “mara ni ade ti si la oko pepe”.—

Ézech. 5:9; 7:5;

Mat. 24:21.10 Bible afa so ambeni zo ti abungbi ti nzapa ti wataka ayeke so

ande kua na ngoi so a yeke futi abungbi ti nzapa ti wataka. Na mbe-to, azo so aso kua nga na tanga ti azo kue, a londo na akota zo tisi na asenge zo, ayeke gi mbeni ndo ti honde tere ti ala da (Zach. 13:4-6; Apoc. 6:15-17). Dutingo ti ala asara si e pense na ye so asi lanina azo ti Jerusalem ti giriri so aso kua na ngoi ti futingo gbata ninga so “pupu akangbi ya” ti ala. Tongana ti so e ba na paragraphe7, ataa so ala kui na ngoi ni so ape, Jehovah agboto ‘epee ti lo titomba peko’ ti ala (

Ézech. 5:2). Legeoko nga, ataa ndo wa la azo

so aso kua na peko ti so a futi abungbi ti nzapa ti wataka akpe dati bata tere ti ala, epee ti Jehovah ayeke wara ala. A yeke fa ala le-geoko na azo kue so ayeke tongana angasa na ngoi ti Harmague-don.—

Ézech. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Apoc. 19:15, 18.

11 So e ma ya ti prophetie so asara si e yeke na bango ndo wa nando ti kua ti fango tene so a doit ti sara ni hio? A pusu e ti ba so alingbi e sara kue ti mu maboko na azo ti ga awakua ti Jehovah laso.Ngbanga ti nyen? Ngoi so angba ti “sara si azo na popo ti amarakue aga adisciple” ayeke mingi ape (Mat. 28:19, 20;

Ézech. 33:14-

16). Na ngoi so “keke ni” (aturugu ti dunia so) ayeke ga ande nabira na tere ti abungbi ti nzapa, e yeke fa ande tene ti salut encoreape (

Ézech. 7:10). Na ndo ti fango nzoni tene, e yeke ga ande ‘abu-

buru’, tongana ti soÉzechiel aga lani buburu, wala lo zia ti fa tene

so a hunda na lo ti fa na ngoi ti mbeni mbage ti kua ti lo ti fangotene (

Ézech. 3:26, 27; 33:21, 22). Tongana a futi abungbi ti nzapa

ti wataka kue awe, azo so ahinga mbeni ye ti sara ape ayeke “gimbeni prophete ti fa na ala mbeni vision” me mbeni zo ayeke faande na ala pepe mbeni ye so ala lingbi ti sara ti so fini ti ala(Ézech. 7:26). Ngoi ti tene a fa na ala mara ti tene tongaso nga ngoiti tene ala ga disciple ti Christ ahon awe.

12 Me kua ti e ti fango tene ayeke kaı ande ape. Ngbanga ti nyen?Na ngoi ti kota ye ti vundu, peut-etre e yeke komanse ande ti fa teneti ngbanga so ayeke tı na ndo ti zo tongana akota glason. Tene ti

Na ndo ti fangonzoni tene, e yekega ande ‘abuburu’


9, 10. Aye soÉzechiel asara

adabe ti e na akota ye wa soandu kekereke ti e?

11, 12. (a) So e ma ya ti pro-phetie so

Ézechiel atene na

ndo ti sarango camp na tere tiJerusalem asara si e yeke nabango ndo wa na ndo ti kua tifango tene laso? (b) Peut-etrekua ti e ti fango tene nga natene so e yeke fa ayekechange ande tongana nyen?

ngbanga so ayeke fa polele so ngoi ti futingo sioni dunia so asi awe.—Apoc. 16:21.

“Ba, a yeke si”13 Na ndo ti so Ezechiel ayeke fa tongana nyen la a yeke futi Je-

rusalem, lo sara nga ye so a yeke hinga na ngoi so a yeke futi andegbata ni. Jehovah atene na Ezechiel ti lango na mbage ti maboko tilo ti wali na ya ti alango 390 na ti lango na mbage ti maboko ti loti koli ndali ti lango 40. Lango oko ayeke ngu oko. (Diko Ezechiel 4:4-6; Nom. 14:34.) Ye so Ezechiel asara so, so lo doit ti sara ni gı naya ti mbeni mbage ti lango oko oko, afa mbilimbili ngu so na ya nia yeke futi Jerusalem. Na bango ni, ngu 390 so azo ti Israel asarafaute akomanse na ngu 997 kozo na ngoi ti e, ngu so royaume tiamara 12 akangbi use (1 aGbia 12:12-20). Peut-etre ngu 40 so Judaasara siokpari akomanse na ngu 647 kozo na ngoi ti e, ngu so a to-kua Jeremie ti tene polele prophetie ti futingo royaume ti Juda

Tongana nyen laÉzechiel

afa mbilimbili ngu so ayeke futi Jerusalem?BÂ PARAGRAPHE 13

[2] So Jehovah azia lege si a futiJerusalem, lo fa ngbanga gı na ndoti royaume ti amara use ti Juda okoape me na ndo ti royaume ti amarabale-oko ti Israel nga kue (Jer. 11:17;Ézech. 9:9, 10). Ba

Étude perspicace

desÉcritures Vol. 1 l. 467, na gbe ti

tene “Chronologie: De 997 av. n. e. ala desolation de Jerusalem.”

13. Ngbanga ti nyen la Jeho-vah atene na

Ézechiel ti lango

na mbage ti maboko ti lo tiwali na pekoni na mbage timaboko ti lo ti koli?

K E T E TË N

Ë

(Jer. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4). Angoi ni use kue ayeke hunzi na ngu 607kozo na ngoi ti e, ngu so Jerusalem atı nga a futi ni ta gı tonganati so Jehovah atene lani.[2]

14 Na ngoi soÉzechiel awara prophetie ti lango 390 nga na ti la-

ngo 40, peut-etre lo hinga mbilimbili ape ngu so a yeke futi na Je-rusalem. Ye oko, na ya ti angu so ague ngbii asi na futingo Jerusa-lem, lo gboto me ti aJuif fani mingi na ndo ti ngbanga so ayekega. Lo fa tene, lo tene: “Nda ni asi fadeso awe na ndo ti [ala]”.(Diko Ezechiel 7:3, 5-10.) ´

Ezechiel ayeke lani na kite oko ape soJehovah ayeke sara ye alingbi na ngoi so lo fa (

És. 46:10). Prophete

ni afa nga aye so ayeke si kozo na futingo Jerusalem, lo tene: “Ayeti ngangu ayeke ga ande na peko ti tere.” Aye ni so ayeke sara sisarango ye ti azo na popo ti ala, abungbi ti nzapa nga na agouver-nement ayeke buba.—

Ézech. 7:11-13, 25-27.

15 Ambeni ngu na peko ti soÉzechiel afa tene ti tingo ti Jerusa-

lem, prophetie ni akomanse ti ga ta tene. Na ngu 609 kozo na ngoiti e,

Ézechiel ama so a komanse ti ga na bira na tere ti Jerusalem

awe. Na ngoi ni so, a huru trompette ti iri azo ti gbata ni ti tiri tibata gbata ni, me tongana ti so

Ézechiel atene lani, ‘zo oko ague

na bira pepe’. (Ézech. 7:14). Azo ti gbata ni abungbi tere pepe ti

bata gbata ni nga ti tiri na azo ti Babylone so alı na ngangu na yani. Ambeni Juif apense peut-etre so Jehovah ayeke ga ti so ala. Loso lani ala na ngoi so azo ti Assyrie aye lani ti mu Jerusalem, nambeni ange ti Jehovah afuti mingi ti aturugu ti ala (2 aGbia 19:32).Me na ngoi ni so, mbeni ange aga ti mu maboko na ala ape. Hiotongaso, a sara camp angoro gbata ni na akpa mbeni “tawa” so azia ni “na ndo ti wa” nga a gbu azo ti gbata ni tongana “amorceauti nyama” so ayeke na ya ti tawa (

Ézech. 24:1-10). Na peko ti so a

sara lani camp na tere ti Jerusalem teti nze 18 na azo ti ya ni abapasi ngangu, a futi ni.

“Ala bungbi amosoro ndali ti ala wani na yayu”16 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbage ti prophetie ti

Éze-

chiel so? A ye ti sara tene ti tene so e yeke fa nga na sarango ye tiazo so e yeke fa tene na ala na mbage ti tene ni? Jehovah asoroawe ngoi so futingo ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka so ayekega nduru ayeke si, ge nga lo yeke sara ande ye alingbi na ngoi solo soro (2 Pi. 3:9, 10; Apoc. 7:1-3). E hinga mbilimbili lango ni ape.Me legeoko tongana

Ézechiel, e yeke ngba ti sara ye alingbi na ya-

nga so Jehovah amu na e ti gboto me ti azo lakue, e tene: “Nda niasi fadeso awe na ndo ti [ala].” E bezoin ti tene ni fani mingi nda-li ti nyen? Ndali ti oko raison so apusu lani

Ézechiel ti sara ni.[3] Mi-

ngi ti azo so lo fa prophetie ti Nzapa na ndo ti tingo ti Jerusalem

Na ngoi so a sara camp natere ti Jerusalem, Jerusalemakpa “tawa” so a zia ni“na ndo ti wa”BÂ PARAGRAPHE 15


[3] Ba so naÉzechiel 7:5-7, Jehovah

asara kua na tene “ga,” “asi” nga na“ayeke si” fani omene.

14. (a) Tongana nyen laÉze-

chiel afa so lo yeke naconfiance so Jehovah ayekesara ye alingbi na ngoi so lofa? (b) Aye wa la ayeke sikozo na futingo Jerusalem?

15. Ambage wa ti prophetie tiÉzechiel akomanse ti ga tatene na ngu 609 kozo na ngoiti e ti gue na ni?

16. Tongana nyen la laso elingbi ti fa so e yeke na con-fiance so Jehovah ayekesara ye alingbi na ngoiso lo fa?

K E T E TË N

Ë

na ala ayeda lani na ni ape (Ézech. 12:27, 28). Me ambeni ngoi na

pekoni, ambeni Juif so a gue na ala na Babylone afa so be ti alaavuru, na ala kiri na kodro ti ala (

És. 49:8). Legeoko nga laso, azo

mingi aye pepe ti yeda so a ga nduru awe ti futi dunia so (2 Pi. 3:3, 4). Ataa so kue, juska ti tene ngoi so Nzapa azia ti tene azo aye-da na tene ti lo ahunzi, e ye ti mu maboko na azo so aye ti sara yembilimbili ti wara lege so ague na fini.—Mat. 7:13, 14; 2 aCor. 6:2.

17 Prophetie tiÉzechiel so adabe ti e nga so na ngoi so a yeke ga

na bira na tere ti abungbi ti nzapa, amembre ti a-eglize ayeke “guena bira” ndali ti bungbi ti nzapa ti ala ape. Me na ngoi so ala yekega ti ba so, so ala yeke dekongo “Seigneur, Seigneur” ti hunda mu-ngo maboko, zo oko ama ala ape, “maboko ti ala kue ayeke woko”nga ‘kota mbeto ayeke hon ndo ti ala.’ (

Ézech. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7:

21-23). Na pekoni nyen la ala yeke sara? (Diko Ezechiel 7:19-21.)Jehovah atene: “Ala yeke tuku argent ti ala na ndo ti alege.” Teneso a tene na ndo ti azo ti Jerusalem ti giriri so afa ta polele ye so

Ataa so azo mingi ama e ape,e yeke ngba ti gi azo so aye tisara ye mbilimbiliBÂ PARAGRAPHE 16

17. Aye wa la e yeke ba andena ngoi ti kota ye ti vundu soayeke ga?

ayeke si ande na ngoi ti kota ye ti vundu. Na ngoi ni so, azo aye-ke ba ande so nginza alingbi ti so ala na ya ti ye ti vundu so ayekega so ape.

18 Mo ba mbeni ye so e lingbi ti manda na lege ti mbage ti pro-phetie ti

Ézechiel so? Ye so e lingbi ti manda ayeke ti hinga ambi-

limbili ye so a lingbi e zia na kozo ndo. Gbu li ti mo na ndo ti yeso: A yeke gı na peko ti so azo ti Jerusalem ahinga so a ga nduruti futi gbata ni awe, so fini ti ala aga nduru ti hunzi nga so aye tisese so ala yeke na ni alingbi ti so ala ape la si bango ndo ti ala nando ti aye so ayeke kota ye achange. Ala bi aye ti ala na ngondana ala “gi mbeni prophete ti fa na ala mbeni vision” me ala sarachangement ni na retard mingi (

Ézech. 7:26). Me ti e, e hinga nzo-

ni mingi so a ga nduru ti futi sioni dunia ti Satan so awe. Tongaso,mabe so e yeke na ni na azendo ti Nzapa apusu e ti hinga ambili-mbili ye so a lingbi e zia na kozo ndo na ya ti fini ti e. Ye so asa-ra si e yeke na aye mingi ti sara ti gi ti wara amosoro ti yingo soayeke ngba lakue lakue nga so a yeke bi ni “na ndo ti alege” la okoape.—Diko Matthieu 6:19-21, 24.

19 Na nduru tene, ambeni ye soÉzechiel asara tene ni na ya ti

aprophetie ti lo na ndo ti tingo ti Jerusalem andu e tongana nyen?Atene ti lo ni adabe ti e so ngoi so angba na e ti mu maboko naazo ti ga awakua ti Nzapa ayeke mingi ape. Tongaso, e yeke sarakua ti sarango adisciple hio. A yeke nzere na e mingi tongana azoso aye ti sara ye mbilimbili akomanse ti voro Jehovah, Baba ti e.Ye oko, e yeke ngba ti gboto me ti azo so ayeke voro Jehovah apetongana ti so

Ézechiel asara na ngoi ti lo na ngoi so lo yeke tene:

“Nda ni asi fadeso awe na ndo ti [ala].” (Ézech. 3:19, 21; 7:3). Na

oko ngoi ni, e leke na be ti e ti ngba ti duti na confiance na Jeho-vah nga ti zia vorongo lo na lege ni na kozo ndo na ya ti fini ti e.—Ps. 52:7, 8; aProv. 11:28; Mat. 6:33.


Â VORONGO NZAPA

1 Aye soÉzechiel asara adabe ti e na akota

ye wa so ayeke ga ande so Bible asaratene ni?

2 Fason soÉzechiel asara na kua so a mu

na lo ti gboto me ti azo asara si mo ba kuati fango tene tongana nyen?

3 Ngbanga ti nyen la aprophetie so e saratene ni na ya ti chapitre so alingbi ti pusumo ti ba ya ti aye so mo zia na kozo ndo?Achangement wa la mo sara awe?

Ngbanga ti nyen la azoti Jerusalem ti giriri ‘atukuargent ti ala na ndo ti alege’?BÂ PARAGRAPHE 17


18. Na lege ti prophetie tiÉze-

chiel, nyen la e lingbi ti mandana ndo ti aye so a lingbi e ziana kozo ndo?

19. Aprophetie soÉzechiel

atene andu e laso tongananyen?

1, 2. (a) Tongana nyen la azoti Israel ayeke lani tonganataba oko na popo ti ambo tingonda? (Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)(b) Nyen la azo ti Israel ngana agbia ti ala azia lani legena ni ti si?

NA YA ti angu ngbangbo mingi, azo ti Israel aduti tongana tabaoko na popo ti ambo ti ngonda. Azo ti Ammon, ti Moab nga na tiEdom so ayeke na yanga ti kodro ti Israel na mbage ti est, aye tisara sioni na ala. A-Philistin, so ayeke awato ti azo ti Israel tetiangu mingi, aleke tere ti ala na mbage ti ouest. Gbata ti Tyr ayekena mbage ti nord, a yeke mbeni kota ndo so mosoro ayeke da mi-ngi nga azo ayeke de buze da mingi. Kota kodro ti Egypte ayeke tilo na mbage ti sud, na Pharaon so azo aba lo tongana mbeni nza-pa nga gbia la ayeke komande na ndo ni.

2 Na ngoi so azo ti Israel azia be ti ala kue na Jehovah, lo bataala si awato ti ala asara sioni na ala ape. Me fani mingi, azo ti Israelnga na agbia ti ala azia si sarango ye ti amara so angoro ala abubaanzoni sarango ye ti ala. Mbeni tapande ni ayeke ti Gbia Achab soazia si azo apusu lo ti duti be-ta-zo ape. Lo yeke lani na fini nangoi ti gbia ti Juda, Josaphat, lo komande na ndo ti amara bale-oko ti Israel. Lo sara mariage na molenge-wali ti gbia ti Sidon soayeke lani na komandema na ndo ti gbata ti Tyr so ayeke na mosoro

7AMARA AYEKE “HINGAANDE SO MBI YEKEJÉHOVAH”

ÉZ

ÉCHIEL 25:17

KOTA TËN

Ë NI: Ye so e manda na lege ti songo ti

azo ti Israel na amara so abuba iri ti Jehovah

AMARA AYEKE “H INGA ANDE SO MB I YEKE JÉHOVAH” 71

mingi. Iri ti wali ni ayeke Jezabel, lo yaa na nduzu mingi tene ti vo-rongo Baal na Israel nga lo pusu koli ti lo ti buba ta vorongo Nza-pa na mbeni fason so ade a sara ni la oko ape.—1 aGbia 16:30-33;18:4, 19.

3 Jehovah agboto lani me ti azo ti lo na ndo ti akpale so ayekesi na ala tongana ala ngba be-ta-zo na lo ape. Fadeso, ngoi so lokanga be lo ku ahunzi awe (Jer. 21:7, 10; Ezech. 5:7-9). Na ngu 609kozo na ngoi ti e, ngu bale-oko tongaso na peko ti use guengo tiala ka, aturugu ti Babylone akiri ague na Sese ti Zendo ti fani otani. Ti so ni so, ala yeke kungbi amur ti Jerusalem nga ala yeke futiazo so asara kpengbango-li na Nebucadnezzar. Na ngoi so ala yekesara camp na tere ti Jerusalem nga asioni ye kue so aprophetie tiEzechiel asara tene ni asi, prophete ni akomanse ti sara tene ti ama-ra so angoro Sese ti Zendo.

4 Jehovah afa na Ezechiel so tere ti awato ti Juda ayeke nzerendali ti futingo Jerusalem nga ala yeke sara ye ti ngangu na azo soaso kua. Me amara so abuba iri ti Jehovah nga so asara ye ti nga-ngu na azo ti lo wala so asara si nzoni sarango ye ti ala abuba aye-ke wara futa ti peko ti sarango ye ti ala. Aye wa la e lingbi ti ma-nda na lege ti sarango ye ti azo ti Israel na mbage ti amara soangoro ala? Tongana nyen la aprophetie so Ezechiel atene na ndoti amara so amu na e beku laso?

Amara so ayeke na songo ti ita na azo ti Israel asara “sioni” naala mingi

5 Azo ti Ammon, ti Moab nga na ti Edom ayeke ambeni ita ti azoti Israel. Ataa so ala yeke afami ti azo ti Israel nga mbaı ti ala aye-ke oko, amara ni so ake azo ti Israel teti angu mingi nga ala sara“sioni” na ala mingi.—Ezech. 25:6.

6 Gbu li na ndo ti azo ti Ammon. Ala yeke ahale ti Lot na legeti molenge ti lo ti wali so ayeke ngambe ni (Gen. 19:38). Yanga tikodro ti ala akpa Hebreu mingi asara si azo ti Nzapa alingbi ti mani. Ndali ti so ala yeke afami ti azo ti Israel, Jehovah atene na alati sara bira na ala ape (Deut. 2:19). Ye oko, na ngoi ti aJuge, azoti Ammon abungbi na Eglon, gbia ti Moab, ti sara aye ti ngangu naazo ti Israel (aJu. 3:12-15, 27-30). Ambeni ngoi na pekoni, na ngoiso Saul aga gbia, azo ti Ammon aga na bira na tere ti azo ti Israel(1 Sam. 11:1-4). Nga na ngoi ti Gbia Josaphat, ala na azo ti Moabakiri abungbi na ala lı na ngangu na Sese ti Zendo.—2 Chron. 20:1, 2.

7 Azo ti Moab ayeke nga ahale ti Lot na lege ti molenge ti lo tiwali so ayeke yaya ni (Gen. 19:36, 37). Jehovah atene na azo ti

Amara so abuba iri tiJehovah ayeke wara

ye ti peko ni


3, 4. (a) Amara wa la´Ezechiel

akomanse ti sara tene ti ala?(b) Ahundango ndo wa la eyeke kiri tene na ni?

5, 6. Songo wa la ayeke napopo ti azo ti Ammon na azoti Israel?

7. Azo ti Moab asara ye naafami ti ala azo ti Israeltongana nyen?

˙ ˙ ˙

7A

AKODRO SOANGOROJÉRUSALEM

650-300 tongasokozo na ngoi ti e

NGU SO AYE NIASI NA NI(ANGU SO KUE AYEKEKOZO NA NGOI TI E)

Ngu 620: Babylone akomanse tikomande na ndo ti JerusalemGbia ti Jerusalem aga na gbe tikomandema ti Nebucadnezzar

Ngu 617: Babylone amu akozongbaa na Jerusalem lo hon naala A mu amokonzi, angangu zoti bira nga na azo ti sarangoakua ti maboko a hon na alana Babylone

Ngu 607: Babylone afutiJerusalemA gbi gbata ni nga na temple ni

Na peko ti ngu 607: Tyr, mbageni so ayeke na ndo ti kuru seseNebucadnezzar aga ti sara birana Tyr na ya ti angu 13. Lo mumbage ti Tyr so ayeke na ndo tikuru sese, me mbage ni so ayekena ya ti zoa angba

Ngu 602: Ammon na MoabNebucadnezzar alı na ya ti kodroti Ammon na ti Moab na ngangu

Ngu 588: Babylone aso bendana ndo ti

Égypte

Na ngu 37 ni ti komandema tiNebucadnezzar, lo lı na

Égypte

na ngangu

Ngu 332: Tyr, mbage ti gbata niso ayeke na ya ti zoaAturugu ti Grece so ayeke na gbeti komandema ti Alexandre ti Kotaafuti mbage ti gbata ti Tyr so aye-ke na ya ti zoa

Ngu 332 wala kozo na ni:PhilistieAlexandre amu Gaza,mbeni li-kodro ti Philistie

630

620

610

600

590

580

570

340

330

320

GRÈCE

KOTA NGU- INGO(KOTA NGU T I M

É D I TE RRAN

É E )

TYR

Sidon

Tyr

Samarie

Jerusalem.

Gaza

PHILISTIE

ÉGYPTE

BABYLONE

AMMON

MOAB

ÉDOM

0 km 100

N

Israel ti sara bira na azo ti Moab pepe (Deut. 2:9). Me azo ti Moabasara nzoni be na ala ape. Ala mu maboko pepe na aita ti ala soasigi na ngbaa na Egypte me ala gi ti kanga lege na ala ti lı na Seseti Zendo. Balak, gbia ti Moab, afuta Balaam ti deba azo ti Israel,na Balaam afa na Balak tongana nyen ti handa akoli ti Israel ti saralango-sioni nga ti voro yanda (Nom. 22:1-8; 25:1-9; Apoc. 2:14).Na ya ti angu mingi azo ti Moab angba ti sara ye ti ngangu na afa-mi ti ala azo ti Israel juska na ngoi ti Ezechiel.—2 aGbia 24:1, 2.

8 Azo ti Edom ayeke ahale ti Esau, mbage ti ngbo ti Jacob. Azoti Israel na azo ti Edom ayeke lani na kpengba songo na popo ti alaasara si Jehovah atene ala yeke aita (Deut. 2:1-5; 23:7, 8). Ataa sokue, azo ti Edom akomanse ti sara ye ti ngangu na azo ti Israelngbene ye na ngoi so ala sigi na Egypte juska na ngoi ti futingo Je-rusalem na ngu 607 kozo na ngoi ti e (Nom. 20:14, 18; Ezech. 25:12). Na ngoi ni so, a nzere na azo ti Edom ti ba azo ti Israel na ba-ngo pasi nga ala wa azo ti Babylone ti futi Jerusalem, ala gbu ngaazo ti Israel kue so awara lege ti kpe na ala zia ala na maboko tiawato ti ala.—Ps. 137:7; Abd. 11, 14.

9 Afami ti azo ti Israel so kue akiri tene na Jehovah ndali ti ayeso ala sara na azo ti lo azo ti Israel. Lo tene: “Mbi yeke zia ande. . . mara ti Ammon na maboko ti azo ti mbage ti est. Tongaso, ayeke dabe na azo ti mara ti Ammon na popo ti amara mbeni pepe.”Lo tene nga lo tene: “Mbi yeke fa ngbanga na ya ti kodro ti Moabna ala yeke hinga so mbi yeke Jehovah.” (Ezech. 25:10, 11). Nguoku tongaso na peko ti tingo ti Jerusalem, aprophetie so akoman-se ti ga ta tene na ngoi so azo ti Babylone aso benda na ndo ti azoti Ammon na ti Moab. Ti Edom, Jehovah atene so lo yeke “fa azona anyama” na ya ti kodro ni nga lo yeke “sara si Edom abuba bia-ni biani.” (Ezech. 25:13). Tongana ti so a tene kozo, a si na mbeningoi, Ammon, Moab nga na Edom ayeke da encore ape.—Jer. 9:25, 26; 48:42; 49:17, 18.

10 Ye oko, a yeke pepe azo ti amara ni so kue la ake azo ti Nza-pa. Na tapande, Zelec, zo ti mara ti Ammon, nga na Ithmah, zo tiMoab, ayeke lani na popo ti angangu zo ti bira ti Gbia David(1 Chron. 11:26, 39, 46; 12:1). Nga, Ruth, wali ti kodro ti Moab, agambeni wakua ti Jehovah so ayeke be-ta-zo.—Ruth 1:4, 16, 17.

11 Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti sarango ye ti azo ti Is-rael na mbage ti amara so? Kozoni, na ngoi so azo ti Israel azia siamara so ayeke aita ti ala apusu ala ti sara ye, ala komanse ti voroanzapa tongana Baal ti Peor ti azo ti Moab nga na Molek nzapa tiazo ti Ammon (Nom. 25:1-3; 1 aGbia 11:7). Mara ti ye tongaso ali-ngbi ti si na e. Afami ti e so ayeke aTemoin ape alingbi ti wa e ti


8. Ngbanga ti nyen la Jehovahatene azo ti

Édom ayeke aita

ti azo ti Israel? Me azo tiÉdom asara ye tongana nyen?

9, 10. (a) Nyen la asi na Am-mon, Moab nga na

Édom?

(b) Nyen la afa so a yeke pepeazo ti amara ni kue la ake azoti Israel?

11. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti sarango ye ti azo tiIsrael na mbage ti azo ti Am-mon, ti Moab nga na ti

Édom?

sara ye ague nde na andia ti Jehovah. Na tapande, peut-etre ala hi-nga ape ndani so e yeke sara pepe Paques, e yeke mu pepe cadeauna zo na ngoi ti Noel wala e yeke sara pepe ambeni ye so azo mi-ngi ayeke sara so ague oko na aye so azo ti abungbi ti nzapa ti wa-taka ama na be na ni. Ataa so ala sara ni na sioni be ape, ala li-ngbi ti gi ti pusu e ti doro andia ti Jehovah meme gı kete. Me ayeke ta kota ye ti tene e sara kue ti tı pepe na ya ti mara ti ye to-ngaso. Tongana ti so mbaı ti azo ti Israel afa, meme tongana e dorondia ti Jehovah gı kete alingbi ti ga na kota kpale.

12 E lingbi ti manda mbeni ye nde na lege ti ye so asi na popo tiazo ti Israel na azo ti Ammon, ti Moab nga na ti Edom. Ye so e li-ngbi ti manda ayeke so a lingbi ti si so ambeni zo ti sewa ti e soayeke aTemoin ape alingbi ti sara ye ti ngangu na e. Jesus atenelani so na ambeni ngoi, fango tene ti e alingbi ti ga na “kangbi:Molenge-koli ayeke ke baba ti lo, molenge-wali ayeke ke mama tilo.” (Mat. 10:35, 36). Jehovah atene lani na azo ti Israel ti papapepe na afami ti ala, nga e yeke gi pepe ti papa na azo ti sewa ti eso ayeke aTemoin ape. Me a lingbi li ti e akpe ape tongana a saraye ti ngangu na e.—2 Tim. 3:12.

13 Meme tongana afami ti e akanga lege na e vıi tongaso ti voroJehovah ape, a yeke kota ye ti ma Jehovah ahon ti ma ala. Ngba-nga ti nyen? Ngbanga ti so Jehovah la adoit ti duti na kozo ndo naya ti be ti e. (Diko Matthieu 10:37.) Na ndo ni, tongana e ngba be-ta-zo na Jehovah, ambeni fami ti e alingbi ti sara ye tongana Ze-lec, Ithmah nga na Ruth ti bungbi oko na e ti voro Jehovah na legeni (1 Tim. 4:16). Na pekoni, a yeke nzere nga na ala ti sara na okota Nzapa na ti ba tongana nyen la lo yeke ye ala nga lo yeke bata ala.

A “punir” awato ti Jehovah “sioni sioni”14 A-Philistin alondo na zoa ti Crete ala gue ala sara kodro na

sese so Jehovah amu zendo ti mu ni na Abraham na ahale ti lo.Abraham na Isaac ayeke lani na songo na azo so (Gen. 21:29-32;26:1). Na ngoi so azo ti Israel alı na Sese ti Zendo, aPhilistin agambeni ngangu mara na ala yeke na angangu turugu. Ala voro anza-pa ti wataka tongana Baal-Zebub nga na Dagon (1 Sam. 5:1-4;2 aGbia 1:2, 3). Na ambeni ngoi, azo ti Israel akomanse ti voroanzapa ni so.—aJu. 10:6.

15 Ndali ti so azo ti Israel aduti be-ta-zo na Jehovah ape, lo ziasi aPhilistin akomande na ndo ti ala teti angu mingi (aJu. 10:7, 8;Ezech. 25:15). Ala hunda ambeni ye so akanga lege ngangu na azoti Israel[1] na ala fa gba ti ala (1 Sam. 4:10). Ye oko, na ngoi so azoti Israel achange be ti ala na ala kiri na Jehovah, lo so ala. Lo sara

Doro ndia tiJehovah la okoape meme gı kete


[1] Na tapande, aPhilistin ake lani titene a sara kua ti ndao na Israel.Azo ti Israel adoit lani ti gue na ndoti aPhilistin si ala leke yanga ti aye tifango na yaka, na ala yeke futa nialingbi na ngere ti alango ti kua mi-ngi.—1 Sam. 13:19-22.

12, 13. Ye ti ngangu wa la e li-ngbi ti wara? Tongana e ngbabe-ta-zo nyen la alingbi ti si?

14, 15. A-Philistin asara ye lanitongana nyen na azo ti Israel?

K E T E T¨E N

¨E

si Samson, Saul nga na David azi azo ti lo (aJu. 13:5, 24; 1 Sam. 9:15-17; 18:6, 7). Tongana ti so Ezechiel atene kozo, a “punir” aPhi-listin “sioni sioni” na ngoi so azo ti Babylone nga na pekoni aGrecalı na ngangu na ya ti kodro ti ala.—Ezech. 25:15-17.

16 Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti sarango ye ti azo ti Is-rael na mbage ti aPhilistin? Ambeni kodro so akomande so ayekena ngangu mingi asara aye ti ngangu na azo ti Jehovah laso. E saraye pepe tongana azo ti Israel, e ngba ti e be-ta-zo na Jehovah. Ataaso kue, na ambeni ngoi a yeke mo ba mo tene azo so aye pepe teneti ta vorongo Jehovah ahon ndo ti e. Na tapande, na tongo nda tiangu 1900, gouvernement ti Etats-Unis agi ti kanga lege na kua tiazo ti Jehovah na lege so lo de ngbanga ti kanga ti ngu mingi na liti azo so ayeke mu li ni na ya ti bungbi ti Jehovah. Na ngoi ti Usebira so amu sese kue, aNazi na Allemagne agi ti futi awakua ti Nza-pa kue, ala kanga ala saki mingi na ala fa ambeni ngbangbo mingi.Na peko ti bira so, azo ti Union sovietique agi ti kanga lege na aTe-moin ti Jehovah teti angu mingi, ala tokua aita ti e ti sara kua tingangu na ya ti acamp wala ala gue na ala na ando so ayo na ya tikodro ni.

17 Agouvernement alingbi ti ngba ti kanga lege na kua ti fangotene, ti kanga awakua ti Nzapa nga meme ti fa ambeni. A lingbi ayeni so azia mbeto na ya ti e wala asara si e yeke na mabe encore ape?En-en. Jehovah ayeke bata azo ti lo so ayeke be-ta-zo. (Diko Mat-thieu 10:28-31.) Ambeni gouvernement so ayeke ngangu mingi soasara aye ti ngangu mingi na azo ayeke da encore ape, me azo tiJehovah angba ti maı. Na ya ti kete ngoi, mara ti ye so asi na aPhi-listin ayeke si na agouvernement kue ti azo, ala ye wala ala ye apeala yeke hinga Jehovah. Nga legeoko tongana aPhilistin, ala yekeduti da encore ape.


16, 17. Aye wa la e lingbi timanda na lege ti sarango yeti azo ti Israel na mbage tiaPhilistin?

“Molenge ti zo”A SARA KUA NA NI AHON 90

A iriÉzechiel “molenge ti zo” ahon 90 (

Ézech. 2:1). Tongaso, Jehovah

ayeke dabe tiÉzechiel lani so ataa so a mu na lo akota kua, lo yeke

gı zo ti sese. A yeke kota ye mingi so na ya ti aÉvangile, a iri Jesus

“Molenge ti zo” ahon 80 tongaso, ye so aye ti fa so lo ga lani zobiani na lo yeke lani pepe gı mbeni ange so amu tere ti zo.—Mat. 8:20.

˙ ˙ ˙

7B

AKPENGBATËN

Ë NA Y

Â

TI MBETI TIÉZ

ÉCHIEL

“Gba ti amosoro” abata lani azo teti lakue lakue ape18 Ngbene gbata ti Tyr[2] ayeke lani mbeni kota ndo ti dengo buze

ti ngoi ti giriri. Gba ti abateau ti Tyr ayeke gue ti de buze na mba-ge ti ouest juska na mbage ti Kota ngu ti Mediterranee. Na mbageti est, alege ti dengo buze ti Tyr ague juska na akota kodro so ayomingi. Teti angu mingi Tyr awara gba ti mosoro na akodro so. Azoti dengo buze ti Tyr awara lani mosoro mingi na asara si ala ba tereti ala tongana amokonzi.—Es. 23:8.

19 Na ngoi ti Gbia David nga na Gbia Salomon, azo ti Israel naazo ti Tyr ayeke de lani buze mingi. Azo ti Tyr amu lani aye ti lekena da so David asara kua ti gbia na ya ni nga na pekoni temple tiSalomon, nga azo so ahinga ti sara kua ti maboko aga amu mabo-ko na akua ni (2 Chron. 2:1, 3, 7-16). Azo ti Tyr aba lani tongananyen la azo ti Israel asara ye na lege ni na kodro ni amaı (1 aGbia 3:10-12; 10:4-9). Gbu li na ndo ti lege so azi lani na azo ti Tyr sakimingi ti hinga ye na ndo ti ta vorongo Jehovah, ti hinga Jehovahnga ti ba anzoni ye so zo ayeke wara na sarango na ta Nzapa.

20 Ye oko, ataa so lege azi na azo ti Tyr, ala ngba ti gi gı aye tisese. Ala sara lani ye pepe tongana angangu zo ti gbata ti Gabaon,so ayeke na Canaan, so ama gı mango tene ti akota ye so Jehovahasara na apusu ala ti ga awakua ti lo (Jos. 9:2, 3, 22–10:2). Na ndani, azo ti Tyr asara ye ti ngangu na azo ti Nzapa na ala ka memeambeni na ngbaa.—Ps. 83:2, 7; Joel 3:4, 6; Amos 1:9.

21 Na lege ti Ezechiel, Jehovah atene na azo ti sarango nganguna zo so, atene: “Mo Tyr, mbi yeke ga na tere ti mo, mbi yeke mugba ti azo ti amara ti ga na ni na tere ti mo tongana ti so ngu-ingoayeke sara si amapo ni alondo na nduzu. Ala yeke futi ande amurti Tyr na ala yeke kungbi atour ti lo na sese, mbi yeke bungbi fukuti sese ni na mbi yeke sara si lo ga mbeni kota tene so aza zango


[2] Na bango ni, a leke ngbene gba-ta ti Tyr na ndo ti atene so asigi nale ti ngu, ti londo na gbata ni ti sina yanga ti ngu ni ayo kilometre 50na nord ti Hoto ti Carmel. Ambeningoi na pekoni, a kiri a leke mbenimbage ti gbata ni na ndo ti kurusese. Nda ti iri ti gbata ni na yangati Arameen, Sur, aye ti tene “Tene.”

18. Tyr ayeke lani na koma-ndema na ndo ti nyen?

19, 20. Kangbi wa la ayeke napopo ti azo ti Tyr na azo tiGabaon?

21, 22. Nyen la asi na Tyr?Ngbanga ti nyen?

K E T E TË N

Ë

“. . . yeke hinga ande sombi yeke Jehovah”A SARA KUA NA NI AHON 50

Ézechiel atene peko ti tene so Nzapa ateneso azo ‘ayeke hinga ande so mbi yekeJehovah’ ahon 50 ti fa so gı Jehovah okola ayeke zo so alingbi ti tene a voro lo nalege ni.—

Ézech. 6:7.

“Jehovah, Seigneur tidunia kue”A SARA KUA NA NI 217

Tene “Jehovah, Seigneur ti dunia kue”asigi fani 217 na afa so iri ti Jehovahayeke kota mingi, a fa nga so acreaturekue ayeke na gbe ti Jehovah.—

Ézech. 2:4.

na so ndo ni ayeke senge.” (Ezech. 26:1-5). Azo ti Tyr azia be tiala na amosoro ti ala ti bata ala, ala ba atene a yeke bata ala to-ngana ti mur ti gbata ti Tyr so ayeke na ya ti zoa so ayo na nduzumetre 46. Ala doit lani ti ma wango ti Salomon so lo tene: “Moso-ro ti zo ti mosoro ayeke gbata ti lo so ngangu gbagba angoro ni;na ya ti li ti lo, a yeke tongana mbeni ngangu gbagba so abata zo.”—aProv. 18:11.

22 Na ngoi so azo ti Babylone nga na pekoni aGrec asara si pro-phetie so Ezechiel atene aga ta tene, azo ti Tyr aba so, so ala ziabe ti ala na amosoro ti ala nga na amur ti ala ti bata ala ayeke gıbango li. Na peko ti so azo ti Babylone afuti Jerusalem, ala gi timu Tyr na ya ti ngu 13 (Ezech. 29:17, 18). Na pekoni, na ngu 332kozo na ngoi ti e, Alexandre ti Kota asara si mbeni kota mbage tiprophetie so Ezechiel atene aga ta tene.[3] Aturugu ti lo ague nabira na tere ti mbage ti Tyr so ayeke na le ti ngu. Ala bungbi aye tigbata ni so abuba, ala mu atene nga na akeke ti gbata so ala futini ala bi ni na ya ti ngu ala fu sese da aga lege, na ala gue na mba-ge ti Tyr so ayeke na ya ti zoa (Ezech. 26:4, 12). Alexandre akorodu na tere ti amur ti gbata ni, lo gbi gbata ni, lo mu aye ti ya ti gba-ta ni, lo fa aturugu nga na azo saki mingi nga lo ka azo saki mingina ngbaa. Ye ti vundu so asi na azo ti Tyr afa na ala so “gba ti mo-soro” ayeke bata zo teti lakue lakue ape, na ye so apusu ala na nga-ngu ti hinga Jehovah.—Ezech. 27:33, 34.

23 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti azo ti Tyr? Zia e zia la okoape si “ngangu so mosoro ayeke na ni ti handa zo” asara si e dutina confiance na aye ti sese na e ba ni tongana mbeni mur so ali-ngbi ti bata e (Mat. 13:22). E lingbi pepe ti “sara kua ti ngbaa naNzapa nga naMosoro.” (DikoMatthieu 6:24.)Gı azo so ayeke sarana Jehovah na ame ti ala kue la ayeke duti ta nzoni (Mat. 6:31-33;Jean 10:27-29). Anzene nzene tene kue ti aprophetie so asara teneti futingo dunia so ayeke ga ande ta tene tongana ti so aprophetiena ndo ti Tyr aga lani ta tene. Na ngoi ni so, nyen na nyen azo soazia be ti ala na mosoro ayeke hinga ande Jehovah na ngoi so loyeke futi bungbi ti dengo buze ti dunia so, so aye gı ti wara ye.

Ngangu bungbi ti poroso ayeke lani “mbeni kete pere”24 Ti londo na ngoi so aga kozo na ngoi ti Joseph ti si na ngoi

so azo ti Babylone aga ti mu Jerusalem, Egypte ayeke lani na nga-ngumingi na ndo ti ndo so Sese ti Zendo ayeke da. So Egypte ayekengbene kodro, peut-etre azo apense so mbeni ye ti yengi ni ayekeda ape legeoko tongana mbeni keke so aninga mingi. Me tonganaa haka ni na Jehovah, a yeke na ngangu oko ape tongana “mbenikete pere”.—Ezech. 29:6.

E yeke ba la okoape aye ti sesetongana mbenimur so alingbi

ti bata e


[3]Ésaıe, Jeremie, Joel, Amos nga

na Zacharie atene nga lani prophetiena tere ti Tyr, na anzene nzene teneti aprophetie ni kue aga ta tene.—

És. 23:1-8; Jer. 25:15, 22, 27;

Joel 3:4; Amos 1:10; Zach. 9:3, 4.

23. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti azo ti Tyr?

24-26. (a) Ngbanga ti nyen laJehovah atene

Égypte ayeke

“mbeni kete pere”? (b) GbiaSedecias asara sanka ti wa-ngo ti Jehovah tongana nyen?Nyen la asi na pekoni?

K E T E TË N

Ë

Ataa so Tyr akpa mbenigbata so ye oko alingbi tisara ni ape, a futi ni lani gıtongana ti so

´Ezechiel atene

BˆA PARAGRAPHE 22

25 Gbia Sedecias so ayeke apostat ahinga lani pepe so Egypte aye-ke na ngangu ape. Na lege ti prophete Jeremie, Jehovah atene naSedecias ti woko tere ti lo na gbe ti gbia ti Babylone (Jer. 27:12).Sedecias adeba yanga ti lo meme na iri ti Jehovah ti sara kpengba-ngo-li pepe na Nebucadnezzar. Me na pekoni, lo sara sanka ti wa-ngo ti Jehovah, lo sara ye pepe alingbi na debango yanga ti lo ngalo hunda na Egypte ti mu maboko na lo ti tiri na azo ti Babylone(2 Chron. 36:13; Ezech. 17:12-20). Ye oko, azo ti Israel so azia beti ala na ngangu bungbi ti poroso ti Egypte asara sioni na tere tiala wani (Ezech. 29:7). Peut-etre azo aba Egypte tongana “kotanyama ti gbe ti ngu” so amu mbeto na zo mingi (Ezech. 29:3, 4).Me Jehovah atene lo yeke sara ye na Egypte tongana ti so azo tigingo anyama ayeke gbu angunde ti ya ti Ngu ti Nil; lo yeke zia aya-ngo na ngbangba ti lo na lo yeke gboto lo ti tene a futi lo. Lo sarani na ngoi so lo tokua azo ti Babylone ti mu ngbene kodro so.—Ezech. 29:9-12, 19.

26 Nyen la asi lani na Sedecias so ayeke be-ta-zo ape? Ndali ti solo sara kpengbango-li na Jehovah, Ezechiel atene so a yeke zi cou-ronne ti “sioni mokonzi” so na a yeke futi komandema ti lo. MeEzechiel atene nga mbeni tene ti beku (Ezech. 21:25-27). Jehovahafa na lo ti tene kozoni so mbeni gbia so alondo na ya ti molongoti agbia, lo so “ndia afa so ye ni ayeke ti lo”, ayeke mu ande troneni. Na ya ti chapitre ti peko, e yeke hinga ande zo ni.

Meme tongana aita ayekena tere ti e ape, a lingbi emu pepe mbage ti abungbiti poroso ti dunia soBˆA PARAGRAPHE 27


27 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti sarango ye ti azo ti Israelna mbage ti Egypte? Laso, a lingbi azo ti Jehovah azia be ti alapepe na angangu bungbi ti poroso, na ala pense ape so abungbi soayeke sara si azo aduti nzoni teti lakue lakue. Meme na ya ti li ti e,a lingbi e ngba ti duti ti “dunia so pepe”. (Jean 15:19; Jacq. 4:4).Bungbi ti poroso alingbi ti kpa mbeni ye so ayeke ngangu, me le-geoko tongana ti Egypte ti giriri, a woko tongana mbeni kete pere.Tongana e zia beku ti e kue na azo so ayeke kui kuingo me pepena Gbia ti dunia so ngangu ti lo ahon angangu kue, anda e ba ndoayo ape.—Diko Psaume 146:3-6.

Amara “ayeke hinga ande”28 Fani mingi na ya ti mbeti ti Ezechiel, Jehovah atene so ama-

ra ‘ayeke hinga ande so mbi yeke Jehovah.’ (Ezech. 25:17). Ateneso aga lani ta tene biani na ngoi ti giriri na ngoi so Jehovah afangbanga na ndo ti awato ti azo ti lo. Kota mbage ni ayeke ga andeta tene na ngoi ti e. Tongana nyen?

29 Legeoko tongana ti azo ti Nzapa ti giriri, e yeke na popo tiamara so aba e tongana taba oko so zo ti bata lo ayeke da ape(Ezech. 38:10-13). Tongana ti so e yeke ba ande na chapitre 17 na18, na ya ti kete ngoi, amara ayeke ga na sioni bira na tere ti azoti Nzapa. Me na ngoi so ala yeke ga na bira ni, ala yeke hinga andeta ye so a iri ni ngangu. Na nyen na nyen ala yeke hinga Jehovah,ala yeke hinga so lo yeke Gbia ti dunia kue na ngoi so lo yeke futiala na ngoi ti bira ti Harmaguedon.—Apoc. 16:16; 19:17-21.

30 Me Jehovah ayeke bata ande e nga lo yeke iri tene nzoni nando ti e. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so e gbu alege so azi na elaso ti fa so e hinga Jehovah na lege so e yeke na confiance na lo,e ma yanga ti lo nga e voro lo na lege ni tongana ti so lo lingbi nani.—Diko Ezechiel 28:26.


ˆA VORONGO NZAPA

1 Ngbanga ti nyen la li ti e ayeke kpe apetongana azo ti sewa ti e akanga lege na endali ti so e voro Jehovah?

2 Meme tongana angangu gouvernementasara ye ti ngangu na e, nyen la e yeke nakite da ape?

3 Nyen la mo manda na lege ti azo ti Tyr?

4 Tongana nyen la mo lingbi ti fa so mo hingaJehovah?


27. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti sarango ye ti azo tiIsrael na mbage ti

´Egypte?

28-30. Kangbi wa la ayeke napopo ti lege so amara “ayekehinga” na Jehovah nga nalege so e hinga na lo?

Ya ti azo ti Israel akangbi, tene ti a-apostat abuba ya ti dutingo beokoti ala. Azo ti Israel aba pasi ti peko ti asarango ye ti ala; ala sara si tavorongo Nzapa aga sioni nga ala buba iri ti Nzapa. Na ngoi so azo niayeke na beku ape, Jehovah apusu Ezechiel ti tene gba ti aprophetieso amu na ala beku. Na lege ti atapande nga na avision so apika be tizo mingi, Jehovah akpengba azo ti Israel so a gue na ala na ngbaanga na azo kue so ayeke ku kungo ti ba kiringo na ta vorongo Nzapana place ni.

3MBAGE

OTA

“MBI YEKE . . . BUNGBIALA NDO OKO”ZENDO TI K IR INGO NA T

Â VORONGO

NZAPA NA PLACE N I ÉZ

ÉCHIEL 20:41

KOTA TËN

Ë NI: A fa tene ti kiringo na aye na place ni

na ya ti aprophetie ti Ezechiel

83

[1] A komanse ti gue na aJuif nangbaa na Babylone na ngu 617 kozona ngoi ti e. Tongaso, omene ngu niakomanse na ngu 612 kozo na ngoiti e.

1-3. Ngbanga ti nyen la vunduasara lani

Ézechiel? Nyen la

yingo ti Nzapa amu mabokona lo ti su?

K E T E TË N

Ë

ÉZ

ÉCHIEL ayeke na ya ti ngu omene ti lo so a gue na lo na mbeni

kodro-wande.[1] Vundu asara prophete ni mingi ndali ti sioni fason soa yeke komande na ni na Juda, so ayeke kodro ti lo. Lo ba agbia mi-ngi so akomande na Juda.

2 A duÉzechiel na milieu ti komandema ti Gbia Josias so ayeke

be-ta-zo. A doit lani ti nzere naÉzechiel mingi ti ma aye so Josias

asara ti futi ayongoro yanda nga ti kiri na ta vorongo Nzapa na placeni na Juda (2 Chron. 34:1-8). Me aye so Josias asara ngangu ti saraso angba ape ndali ti so mingi ti agbia so akomande na peko ti loangba ti voro ayanda. A yeke ye ti dongo be ape so na gbe ti koma-ndema ti asioni gbia so mara ni aga sioni nga songo ti ala na Jeho-vah abuba. Beku ayeke da encore ape?

Ên-en, beku ayeke da.

3 Na lege ti yingo ti Jehovah, prophete ti lo so ayeke be-ta-zo asumbeni prophetie, kozo prophetie na popo ti gba ti aprophetie, na ndoti Messie. Lo so lo yeke duti ande Gbia nga Berger so ayeke kiri nata vorongo Nzapa biani biani na place ni nga lo yeke ba ande lege tiataba ti Jehovah na nzoni be. A yeke nzoni e gbu li ti e nzoni na ndoti aprophetie so ndali ti so gango ta tene ni andu fini ti lakue lakue

8 “MBI YEKE SORO MBENIBERGER” ´

EZÉCHIEL 34:23

KOTA TËN

Ë NI: Aprophetie osio so asara tene ti

Messie nga na gango ta tene ni na ndo ti Christ


4. Prophetie wa laÉzechiel

atene lani? Jehovah ato nda tiprophetie ni lani tongananyen?

5. Kota tene ti parabole niayeke nyen?

6. Fa nda ti parabole ni.

7. Aye wa la e lingbi ti mandana lege ti prophetie so a teneni na parabole so?

so e yeke wara ande. Zia e gbu li ti e fadeso na ndo ti aprophetieosio, so ayeke na ya ti mbeti ti

Ézechiel, so asara tene ti Messie.

“Kete maboko ti keke ni” ayeke ga ‘mbeni keke ti cedre so ayekependere mingi’

4 Na ngu 612 tongaso kozo na ngoi ti e, “Jehovah asara tene” naÉzechiel, na lo tene mbeni prophetie so afa nda ti komandema tiMessie nga ndani so e bezoin ti zia be ti e na Royaume ti lo. Jeho-vah ato nda ti prophetie ni na tenengo na

Ézechiel ti tene mbeni pro-

phetie na parabole na amba ti lo so a gue na ala na kodro-wande.Prophetie ni so afa tongana nyen la agbia ti Juda ayeke na mabe apenga agboto le na ndo ti komandema ti Messie so ayeke mbilimbili sobezoin ni ayeke da.—

Ézech. 17:1, 2.

5 Diko Ezechiel 17:3-10. Kota tene ti parabole ni ayeke so: Mbeni“kota aigle” afa mbeni li ti keke ti cedre na lo zia ni “na ya ti mbe-ni gbata ti azo ti dengo buze.” Na pekoni, aigle ni amu “mbeni le tingongoa ti kobe ti kodro ni” na lo lu ni na ya ti mbeni yaka so kobeayeke le da mingi “na tere ti kota ngu.” Ngongoa ni asigi, amaı aga“mbeni vigne so ale mingi”. Na pekoni, mbeni use “kota aigle” ni aga.“Keke ti vigne ni so ayoro agunda ti lo na mbage” ti use aigle ni ti kuti tene aigle ni amu ni ague na ni na mbeni ndo so ngu ayeke da mi-ngi. Jehovah ake sarango ye ti keke ti vigne so, lo fa so a yeke faagonda ti keke ni na “lo yeke hule ande biaku biaku”.

6 Nda ti parabole ni ayeke nyen? (Diko Ezechiel 17:11-15.) Na ngu617 kozo na ngoi ti e, Nebucadnezzar, gbia ti Babylone (kozo “kotaaigle” ni), asara camp na tere ti Jerusalem. Lo zi Jehoıakin, gbia tiJuda (“li ti keke” ni), na ndo ti trone ti lo na lo gue na lo na Baby-lone (“gbata ti azo ti dengo buze” ni). Nebucadnezzar azia Sedecias(mbeni “le ti ngongoa ti kobe ti kodro ni” so ayeke ti molongo tiagbia) na ndo ti trone na Jerusalem. Lo sara si fini gbia ti Juda soadeba yanga ti lo na iri ti Nzapa, sarango tongaso afa so a lingbilo duti zo ti komande so ayeke be-ta-zo na gbe ti Nebucadnezzar(2 Chron. 36:13). Me ataa so Sedecias adeba yanga ti lo, lo sarakpengbango-li na azo ti Babylone na lo tourne na mbage ti Pharaonti

Égypte (use “kota aigle” ni) ti tene aturugu ti lo amu maboko na

lo, me lo wara ni ape. So Sedecias asara ye pepe alingbi na ba so lode Jehovah ake ye so lo sara so (

Ézech. 17:16-21). Na nda ni, a zi

Sedecias na mbata ti gbia na lo kui na kanga na Babylone.—Jer. 52:6-11.

7 Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti prophetie so a tene ni naparabole so? Kozoni, a lingbi e so e yeke voro Nzapa na lege ni e saraye alingbi na tene ti yanga ti e. Jesus atene: “Zia ‘en’ ti ala angba gı‘en,’ wala ‘en-en’ ti ala angba gı ‘en-en.’” (Mat. 5:37). Tongana e baso a yeke kota ye ti deba yanga na iri ti Nzapa ti tene ta tene, na

Kozo kota aigle ni aye ti saratene ti Nebucadnezzar, gbia tiBabyloneBÂ PARAGRAPHE 6

“MB I YEKE SORO MBEN I BERGER ” 85

˙ ˙ ˙

8A

Prophetie soasara tene ti MessiePENDERE KEKE TI C

ÈDRE

ÉZ

ÉCH IEL 17: 3 - 24

BÂ PARAGRAPHE 4 - 1 1

1 Nebucadnezzaramu Jehoıakinague na lo naBabylone

2 Nebucadnezzarazia Sedecias nando ti mbata tigbia na Jerusalem

3 Sedecias asarakpengbango-li naJehovah na lo tournena mbage ti

Égypte ti

wara mungo mabokona lege ti aturugu

4 Jehovah aziaMolenge ti lo nando ti Hoto ti Sionso ayeke na yayu

5 Na gbe ti komandemati Jesus, azo so amayanga ayeke duti nzoni

tapande na ngoi so e yeke temoin ti mbeni ye na da-ngbanga, e yekeba dengo ba ni so tongana kota ye. Use ni, a lingbi e sara hange nazo so e yeke sara confiance na lo. Bible awa e atene: “Zia be ti mona ndo ti amokonzi wala na ndo ti mbeni molenge ti zo pepe, so lolingbi ti so zo pepe.”—Ps. 146:3.

8 Me mbeni gbia ayeke da so alingbi biani ti tene e zia be ti e nalo. Na peko ti so Jehovah afa prophetie so a tene ni na parabole nando ti maboko ti keke so a gue a zia ni na mbeni ndo so, lo gboto lena ndo ti oko tene ni so ti sara tene ti Messie so ayeke ga Gbia.

9 Tene ti prophetie ni. (Diko´Ezechiel 17:22-24.) Ti so ni so Je-

hovah wani la ayeke sara ye me pepe ambeni kota aigle. Lo yeke kombeni kete maboko ti keke ‘na li ti keke ti cedre so ayo na nduzu mi-ngi so, na lo yeke lu ni na li ti mbeni hoto so ayo na nduzu mingi.’Kete maboko ti keke ni ayeke maı aga “mbeni keke ti cedre so a yekependere mingi” so “mara ti andeke nde nde kue” ayeke wara ndo tilango na ya ni. Na pekoni, “akeke kue ti benyama” ayeke hinga soJehovah la asara si pendere keke so amaı.

10 Lege so prophetie ni aga ta tene. Jehovah ako Molenge tilo, Jesus Christ, na popo ti agbia so ayeke ahale ti David (“keke ticedre”), na lo lu lo na ndo ti Hoto ti Sion so ayeke na yayu (“hotoso ayo na nduzu mingi”). (Ps. 2:6; Jer. 23:5; Apoc. 14:1). Tongaso,Jehovah ayaa na nduzu Molenge ti lo so awato ti lo aba lo tongana“zo so ayeke senge zo ahon tanga ti azo kue”, na lege so lo mu nalo “trone ti baba ti lo David.” (Dan. 4:17; Luc 1:32, 33). Legeoko to-ngana pendere keke ti cedre so, Jesus Christ, Messie so ayeke Gbia,ayeke komande ande na ndo ti sese kue na azo kue ti gbe ti lo aye-ke wara ande tene nzoni na lege ti lo. So ayeke Gbia so alingbi bia-ni ti tene e zia be ti e na lo. Na gbe ti komandema ti Jesus, azo soama yanga na ndo ti sese kue ayeke “duti na siriri na [ala] yeke gi be ti[ala] pepe, mbeto ti ye ti vundu ayeke sara [ala] pepe.”—aProv. 1:33.

11 Ye so e lingbi ti manda na lege ti prophetie ni. Pendere pro-phetie na ndo ti “maboko ti keke” so aga ‘mbeni keke ti cedre so aye-ke pendere mingi’ amu maboko na e ti kiri tene na kota hundangondo so: Zo wa la e yeke sara confiance na lo? A yeke ye ti buba tisara confiance na agouvernement ti azo nga na ngangu ti aturugu tiala. Ti duti biani nzoni, a yeke na lege ti ndara ti zia be ti e kue naJesus Christ, Messie so ayeke Gbia. Gouvernement ti yayu so ayekena maboko ti Jesus, so ayeke na ngangu ti komande nzoni, ayekeoko ye so amu beku na azo.—Apoc. 11:15.

“Lo so ndia afa so ye ni ayeke ti lo”12 So Nzapa afa nda ti prophetie na ndo ti a-aigle use so a tene ni

na parabole,´Ezechiel ahinga so a yeke zi Sedecias, gbia so ayeke


8-10. Prophetie wa la Jehovahafa na ndo ti Messie so ayekeGbia? Prophetie ni aga ta tenetongana nyen? (Ba nga enca-dre “Prophetie so asara tene tiMessie: Pendere keke ticedre.”)

11. Kpengba ye wa la e lingbiti manda na lege ti prophetiena ndo ti “kete maboko tikeke” so aga “mbeni keke ticedre so ayeke penderemingi”?

12. Tongana nyen la Jehovahafa polele so lo zia pepe legeti mbele so lo te na David?

be-ta-zo ape, so ayeke na popo ti agbia so ayeke ahale ti David, nando ti mbata ti gbia na a yeke gue na lo na Babylone. Peut-etre pro-phete ni ahunda tere ti lo: ‘Ka ti mbele so Nzapa ate na David, so naya ni lo tene mbeni gbia so alondo na ya ti sewa ti David ayeke ko-mande teti lakue lakue so ayeke tongana nyen?’ (2 Sam. 7:12, 16).Tongana

Ézechiel agbu lani li ti lo na ndo ti hunda so, lo ku kiringo

tene ni ngbii ape. Na ngu 611 tongaso kozo na ngoi ti e, na mbasa-mbala ngu so a gue na aJuif na Babylone, na ngoi so Sedecias aye-ke komande na Juda, ‘Jehovah asara tene’ na

Ézechiel (

Ézech. 20:2).

Jehovah asara si lo tene mbeni prophetie na ndo ti Messie, prophetieni afa polele so Nzapa azia pepe lege ti mbele so lo te na David. Meprophetie ni afa soMessie so ayeke ga Gbia ayeke duti ande na droitti komande tongana heritier ti David.

13 Tene ti prophetie ni. (DikoÉzechiel 21:25-27.) Na atene so aye-

ke polele, na lege tiÉzechiel, Jehovah asara tene na “sioni mokonzi

ti Israel”, lo so ngoi ti punir lo asi awe. Jehovah atene na sioni gbiaso atene a yeke mu “turban” nga na “couronne,” wala kpoto ti lo(aye so afa so lo yeke na komandema). Na pekoni, a yeke yaa na ndu-


13, 14. Kota tene ti prophetieso ayeke na

Ézechiel 21:25-27

ayeke nyen? Prophetie so agata tene tongana nyen?

˙ ˙ ˙

8B APROPHÉTIE OTA

SO ASARA TËN

Ë

TI MESSIE1

“Lo so ndia afa soye ni ayeke ti lo”ÉZ

ÉCHIEL 21 : 25 - 27


A zi Sedeciasna ndo timbata ti gbia

Ngu 607 kozo na ngoi ti e

Ngoi ti aGentil

A zia Jesus, Messie so “ndia afaso” Royaume ni “ayeke ti lo”, Gbia,

na lo ga Gbia so ayeke Berger

Ngu 1914

[2] A sara tene ti molongo ti akotarati Jesus so ayeke ahale ti David nzo-ni mingi na ya ti a

Évangile.—Mat. 1:

1-16; Luc 3:23-31.

K E T E TË N

Ë

zu azo so ayeke na komandema, so “ayeke na gbe ni”, na a yeke kirina gbe ni ala so ayeke “kota”. Ala so ayeke na komandema ayekengba ti komande, me gı juska “lo so ndia afa so ye ni ayeke ti lo agasi”, na pekoni Jehovah ayeke mu Royaume ni na lo.

14 Lege so prophetie ni aga ta tene. Na ngu 607 kozo na ngoi tie, na ngoi so a futi Jerusalem, a kiri na Royaume ti Juda so ayeke“kota” na Jerusalem na gbe ni na ngoi so azo ti Babylone afuti gba-ta ni nga ala mu Gbia Sedecias so a zi lo na mbata ti gbia ala gue nalo na ngbaa. So fadeso mbeni hale ti Gbia David ayeke komande naJerusalem ape, a yaa na nduzu “lo so ayeke na gbe ni”, so ayeke ko-mandema ti agentil, na a zia lo ti komande na ndo ti sese, me lo yekekomande gı teti mbeni ngoi. Ngoi ti aGentil, wala “ngoi so a fa nda-li ti amara”, ahunzi lani na ngu 1914 na ngoi so Jehovah amu koma-ndema na Jesus Christ (Luc 21:24). So Jesus ayeke hale ti Gbia Da-vid, kite ayeke da ape so lo la lo yeke Messie so “ndia afa so” Royaumeti Nzapa “ayeke ti lo”.[2] (Gen. 49:10). Tongaso, na lege ti Jesus, Je-hovah asara ye alingbi na kota zendo so lo mu na David so mbenihale ti lo ayeke duti heritier ti Royaume teti lakue lakue.—Luc 1:32, 33.


2‘Wakua ti mbi ayeke mu kobe na alana lo yeke ga berger ti ala’ 3

“Gbia oko si ayeke komande nando ti ala kue” teti lakue lakue

ÉZ

ÉCHIEL 34 : 22 - 24


A zia ngbaa be-ta-zo soayeke sara ye na ndarati fa lege na ataba tiNzapa

Ngu 1919

ÉZ

ÉCHIEL 37 : 22 , 24 - 28


Ala so a soro ala ti gue na yayuabungbi lani oko na gbe ti Gbia soayeke Messie; na pekoni ala bungbioko na azo mingi mingi

Anzoni ye so komandemati Gbia ni ayeke ga na niayeke ngba lakue lakue

La ti nda ni

NA PEKO TI HARMAGUÉDON

15 Ye so e lingbi ti manda na lege ti prophetie ni. E lingbi ti dutina confiance kue kue kue na Gbia Jesus Christ. Ngbanga ti nyen?Ngbanga ti so nde na agbia ti dunia so peut-etre azo asoro ala walaso amu komandema na ngangu, Jehovah la asoro Jesus nga lo “muna lo . . . royaume” so ndia afa so ayeke ti lo (Dan. 7:13, 14). Biani,Gbia so Jehovah azia lo na ndo ti mbata so alingbi biani ti tene esara confiance na lo.

“Wakua ti mbi David ayeke ga” ande “berger ti ala”16 Jehovah so ayeke Kota Berger ayeke pense mingi na ndo ti tene

ti nzoni duti ti ataba ti lo, awakua ti lo so ayeke na sese (Ps. 100:3).Na ngoi so lo zia aberger, ala so ayeke na komandema ti ba ndo nando ti ataba ti lo, lo yeke ba tongana nyen la ala yeke sara ye na ata-ba ni. Tongaso, tara ti ba vundu so adoit ti sara Jehovah lani ndali tisarango ye ti “aberger ti Israel” na ngoi ti

Ézechiel. San kamene, aber-

ger so ‘ayeke komande na ndo ti ataba ni na ngangu nga ala yekesara pasi na ala.’ Ye so asara si kundu ti ataba ni aba pasi na mingiti ala azia lege ti ta vorongo Nzapa.—

Ézech. 34:1-6.

17 Nyen la Jehovah ayeke sara? Jehovah atene na azo ti Israel soayeke komande na ngangu so, lo tene: “Mbi yeke hunda ande atabati mbi na maboko ti ala.” Lo kiri lo tene: “Mbi yeke zi ande ataba timbi.” (

Ézech. 34:10). Jehovah ayeke sara lakue ye alingbi na tene ti

yanga ti lo (Jos. 21:45). Na ngu 607 kozo na ngoi ti e, lo so ataba tilo na lege so lo sara si azo ti Babylone aga azi komandema na ma-boko ti aberger so aye gı nzoni ti ala wani so. Ngu bale-mbasamba-la na pekoni, lo so awakua ti lo so ayeke tongana ataba na gbe ti Ba-bylone lo kiri na ala na kodro ti ala tongaso si ka, ala lingbi ti kirina ta vorongo Nzapa na place ni. Me ataba ti Jehovah angba azo sombeni ye ti bata ala ayeke da ape na gbe ti akomandema ti dunia so.“Ngoi so a fa ndali ti amara” ayeke ninga angu ngbangbo mingi.—Luc 21:24.

18 Na ngu 606 kozo na ngoi ti e, ngu oko tongaso na peko ti so afuti Jerusalem nga angu mingi kozo ti tene a zi azo ti Israel so a guena ala na Babylone, Jehovah amu yingo ti lo na

Ézechiel ti tene mbeni

prophetie. Prophetie ni afa so Jehovah so ayeke Kota Berger apensemingi na ndo ti nzoni duti ti ataba ti lo teti lakue lakue. Prophetieni afa tongana nyen la Messie so ayeke Gbia ayeke fa lege na ata-ba ti Jehovah.

19 Tene ti prophete ni. (DikoÉzechiel 34:22-24.) Nzapa ‘ayeke

soro mbeni berger’ so lo yeke iri lo “wakua ti mbi David”. So a sarakua na tene “mbeni berger” legeoko na tene “wakua” afa so Gbia niayeke kiri pepe na komandema na ahale ti David, me lo la lo yekeduti heritier ti David teti lakue lakue. Berger so ayeke Gbia so aye-ke mu ande kobe na ataba ti Nzapa nga lo yeke ga “mokonzi na popo

Ndia amu na Jesusdroit ti duti Gbia tiRoyaume ti NzapaBA PARAGRAPHE 15


15. Ngbanga ti nyen la e lingbiti duti na confiance kue kuekue na Gbia, Jesus Christ?

16. Jehovah apense nyen nambage ti ataba ti lo? “Abergerti Israel” ti ngoi ti

Ézechiel

asara ye lani na kundu tiataba ni tongana nyen?

17. Jehovah aso lani ataba tilo tongana nyen?

18, 19. Prophetie wa laÉzechiel atene na ngu606 kozo na ngoi ti e?(Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)

ti ala.” Jehovah ayeke “te ande mbele ti siriri” na ataba ti lo. ‘Tufaayeke tuku na ndo ti ala tongana ngu-nzapa so apika’ nga ala yekeduti nzoni. Siriri ayeke duti na popo ti azo me nga na popo ti azona anyama.—

Ézech. 34:25-28.

20 Lege so prophetie ni aga ta tene. So Nzapa airi Gbia ni “wa-kua ti mbi David,” na lege ti prophetie, lo yeke sara tene ti Jesus soayeke hale ti David so ndia amu lege na lo ti le gbia (Ps. 89:35, 36).Na ngoi so Jesus ayeke lani na sese, lo fa so lo yeke “berger so aye-ke nzoni mingi”, lo “ka fini ti [lo] na kua ndali ti ataba ni.” (Jean 10:14, 15). Me fadeso lo yeke Berger na yayu (aHeb. 13:20). Na ngu 1914,Jehovah azia Jesus Gbia na lo mu na lo kua ti bango lege ti ataba tilo na sese ge nga ti mu kobe na ala. Ngoi kete na pekoni, na ngu1919, fini Gbia so azia “ngbaa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara” timu kobe na “azo ti kua”, awakua ti Nzapa so ayeke be-ta-zo so aye-ke na beku ti gue na yayu wala ti wara fini na sese (Mat. 24:45-47).Na gbe ti fango lege ti Christ, ngbaa be-ta-zo angba ti mu kobe ti yi-ngo nzoni na ataba ti Nzapa. Kobe so amu maboko na ala ti maı si-riri nga na nzoni duti na ya ti paradis ti yingo. Paradis ti yingo soangba ti kono.

21 Atene soÉzechiel atene na ndo ti “mbele ti siriri” nga na tufa

so ayeke tuku tongana ngu-nzapa aye ti tene nyen teti kekereke ti e?Na ya ti fini dunia so ayeke ga, awakua ti Jehovah so ayeke voro lona lege ni ayeke wara atufa kue so aga na lege ti “mbele ti siriri”. Naya ti paradis so ayeke duti ande na ndo ti sese, azo so ayeke be-ta-zo ayeke kiri ti sara pepe mbeto ti bira, ti tene zo asara sioni na ala,ti nzara, ti kobela wala ti anyama ti ngonda (

És. 11:6-9; 35:5, 6; 65:

21-23). So ande na ya ti paradis na sese ataba ti Nzapa ‘ayeke dutinzoni na zo oko ayeke zia mbeto na ya ti ala pepe’, a nzere na moape?—

Ézech. 34:28.

22 Ye so e lingbi ti manda na lege ti prophetie ni. Jesus ayekepense mingi na ndo ti nzoni duti ti ataba ni legeoko tongana Baba tilo. Berger so ayeke Gbia ayeke sara kue ti tene a mu kobe ti yingonzoni na ataba ti Baba ti lo nga ti tene ala duti na siriri nga ala dutinzoni na ya ti paradis ti yingo. Ti duti na gbe ti Gbia so ti tene lo balege ti e, a yeke ta ye ti dengo be. A lingbi ala so ayeke sara kua to-ngana aberger aduti na mara ti pense ti Jesus na ndo ti ataba ni. Alingbi a-ancien aba lege ti kundu ti ataba ni, “ala sara ni na be ti alawani” nga na “be ti ala kue” nga ala duti azo so ataba ni alingbi timu tapande ti ala (1 Pi. 5:2, 3). Mbeni ancien ayeke ye la oko ape tisara sioni na mbeni taba ti Jehovah oko. Girisa pepe atene so Jeho-vah atene na asioni berger ti Israel na ngoi ti

Ézechiel so lo tene:

“Mbi yeke hunda ande ataba ti mbi na maboko ti ala.” (Ézech. 34:

10). Kota Berger ni ayeke bi be mingi na fason so a yeke sara na yena ataba ti lo, Molenge ti lo nga kue ayeke sara tongaso.

Jesus so ayeke Berger nayayu ayeke ba tongana nyenla a yeke sara ye na ataba tiNzapaBA PARAGRAPHE 22


20, 21. (a) Prophetie na ndo ti“wakua ti mbi David” aga tatene tongana nyen? (b) Ateneso

Ézechiel atene na ndo ti

“mbele ti siriri” aye ti tenenyen teti kekereke ti e?

22. Jesus apense nyen na ndoti ataba ni? Tongana nyen laaita so ayeke sara kua tonga-na aberger a lingbi ti duti namara bango ndo ti Jesus?

“Wakua ti mbi David ayeke duti ande mokonzi ti ala lakue lakue”23 Jehovah aye ti tene awakua ti lo asara na lo ndo oko na ya ti

beoko. Na ya ti prophetie so asara tene ti kiringo na aye na place ni,Nzapa amu zendo atene ni yeke bungbi azo ti ni ndo oko, azo so agana iri ti amara use ti royaume ti Juda nga na ti amara bale-oko tiroyaume ti Israel, ni yeke bungbi ala ti ga “mara oko”. A yeke mo bamo tene lo sara si ‘anduru keke’ use ‘aga gı oko’ na maboko ti lo(Ézech. 37:15-23). Na ya ti mbeni gango ta tene ti prophetie ni, Nza-pa akiri abungbi azo ti mara ti Israel oko na Sese ti Zendo na ngu537 kozo na ngoi ti e.[3] Me dutingo beoko so ayeke lani gı kete ta-pande ti kota dutingo beoko so ayeke ga nga so ayeke ninga. Na pekoti so Jehovah atene lo yeke bungbi azo ti Israel oko, lo fa na

Éze-

chiel tongana nyen la Gbia so ayeke komande ande ayeke bungbiata wakua ti Nzapa na ndo ti sese kue na ya ti beoko so ayeke ngbalakue lakue.

24 Tene ti prophetie ni. (DikoÉzechiel 37:24-28.) Jehovah akiri

asara tene ti Gbia so ayeke Messie atene “wakua ti mbi David”, “ber-ger oko” nga “mokonzi”, me ge lo iri nga Lo so a mu Zendo ti lo so“gbia”. (

Ézech. 37:22). Komandema ti Gbia so ayeke duti ande tonga-

na nyen? Lo yeke komande ande teti lakue lakue. So a sara kua natene “lakue lakue” nga na “ngba lakue lakue” afa so anzoni ye so

Jehovah asara tufa na ndoti awakua ti lo so lo ye alamingi so ayeke na ya tisewa ti aita so ayeke na yati dunia kueBÂ PARAGRAPHE 26


[3] Na chapitre 12 ti mbeti so, eyeke sara tene na ndo ti prophetie tiÉzechiel so asara tene ti akeke usenga tongana nyen la aga ta tene.

23. Zendo wa la Jehovah amulani na ndo ti bungbingo azo timara ti Israel? Tongana nyenla Jehovah asara si a ga tatene?

24. Tongana nyen la Jehovahafa Messie so ayeke dutiGbia? Komandema ti Gbia soayeke duti ande tongananyen?

K E T E TË N

Ë

komandema ti Gbia so ayeke ga na ni ayeke hunzi ape.[4] Na gbe tikomandema ti Jesus beoko ayeke duti ande da. Na gbe ti “gbia oko”,azo so ayeke be-ta-zo ayeke sara ande ye alingbi na a-oko ‘mbela’ nga“ala yeke lango ande na ndo ti sese” ndo oko. Komandema ti lo aye-ke sara ande si azo ti gbe ti Gbia ni ayeke ga nduru mingi na Je-hovah Nzapa ahon ti kozo. Jehovah ayeke te ande “mbele ti siriri”na azo ni. Jehovah ayeke duti Nzapa ti ala, na ala yeke duti azo tilo. Nga temple ti lo ayeke duti ande “na popo ti ala lakue lakue”.

25 Lege so prophetie ni aga ta tene. Na ngu 1919, aChretien so asoro ala ti gue na yayu so ayeke be-ta-zo abungbi lani oko na gbe ti“berger oko”, Jesus Christ, Messie so ayeke Gbia. Ambeni ngoi napekoni, “azo mingi mingi,” so alondo na “popo ti amara kue, aketemara kue, azo ti kodro kue, ayanga ti kodro kue” abungbi oko naamba ti ala aChretien so a soro ala ti gue na yayu (Apoc. 7:9). Alabungbi aga “kundu oko ti ataba” na gbe ti “berger oko.” (Jean 10:16). Ataa beku ti ala ayeke ti gue na yayu wala ti wara fini na ndo tisese, ala kue asara ye alingbi na ambela ti Jehovah. Ye ti peko ni aye-ke so, ala duti ndo oko na ya ti paradis ti yingo tongana sewa ti aitaso ayeke beoko na ya ti dunia kue. Jehovah asara si ala yeke na si-riri nga temple ti lo, so aye ti sara tene ti ta vorongo Nzapa, ayekena popo ti ala. Jehovah ayeke Nzapa ti ala, na ala yeke na ngia tiduti awakua ti lo laso nga teti lakue lakue.


[4] Mbeni mbeti atene na ndo ti teneti Hebreu so a kiri peko ni na “lakuelakue” nga na “ngba lakue lakue”atene: “Tene so aye ti sara tene tiningango ti mbeni ye, me na ya nimo yeke wara nga tene ti mbeni yeso achange ape, mbeni ye so abubaape nga so aninga mingi.”

25. Prophetie so asara tene nando ti Messie so ayeke Gbiaaga ta tene tongana nyen?

K E T E T¨E N

¨E

26 Ye so e lingbi ti manda na lege ti prophetie ni. E yeke na pasati bungbi oko na ya ti sewa ti aita ti dunia kue so ayeke beoko so aye-ke voro Jehovah na lege ni. Me pasa so asara si e yeke na mbeni kuati sarango ni, a lingbi e mu maboko ti maı beoko ni. Tongaso, a lingbie kue e sara mbage ti e ti ngba ti duti beoko na ya ti aye so e ma nabe na ni nga na ya ti asarango ye ti e (1 aCor. 1:10). Ti sara ni, e yemingi ti te a-oko kobe ti yingo, e yeke sara ye alingbi na a-oko ndiati Nzapa na ndo ti nzoni sarango ye nga e yeke sara kota kua so aye-ke fango tene ti Royaume nga sarango adisciple. Me ta kota ye soasara si e yeke beoko ayeke ndoye. Tongana e sara kue ti gi ti dutina ndoye nga ti fa ni na alege nde nde, so andu ziango tere ti e naplace ti amba ti e, bango mawa ti ala nga na mungo pardon, e yekemu maboko na ya ti dutingo beoko ti e. Bible atene so “ndoye aye-ke kamba so abungbi ye mbilimbili.”—aCol. 3:12-14; 1 aCor. 13:4-7.

27 E kiri singila mingi ndali ti aprophetie so ayeke na ya ti mbeti tiÉzechiel so asara tene na ndo ti Messie. Tongana e diko aprophetieso nga e gbu li na ndo ni ayeke fa na e so Jesus Christ, Gbia ti e soe ye lo mingi, alingbi ti tene e sara confiance na lo, lo la ndia amuna lo droit ti komande, lo yeke ba lege ti e na nzoni be nga lo yekesara si e ngba beoko teti lakue lakue. So ta pasa si e yeke na ni tiduti azo ti gbe ti Gbia so ayeke Messie! Zia e girisa ape so aprophe-tie so asara tene na ndo ti Messie so ayeke mbage ti kota mama-teneti kiringo na ta vorongo Nzapa na place ni so a fa ni na ya ti mbetiti

Ézechiel. Jesus ayeke lo so na lege ti lo Jehovah ayeke bungbi azo ti

lo ndo oko nga lo yeke sara si ala kiri avoro lo na lege ni (Ézech. 20:

41). Na ya ti achapitre ti peko, e yeke ba tene na ndo ti penderemama-tene ti kiringo na aye na place ni nga tongana nyen la a fa nina ya ti mbeti ti

Ézechiel.


Â VORONGO NZAPA

1 Nyen la mo manda na lege ti prophetie soa tene ni na parabole na ndo ti akota aigleso? (

Ézech. 17:3-10).

2 Fa tongana nyen la aprophetie so ayeke naya ti mbeti ti

Ézechiel, so asara tene na

ndo ti Messie, asara si mo yeke na anzoniraison ti sara confiance na Gbia, JesusChrist.

3 Tongana nyen la mo lingbi ti mu mabokoti tene siriri nga na beoko angba ti dutina ya ti paradis ti yingo?


26. Tongana nyen la mo lingbiti mu maboko ti tene beokoangba na ya ti paradis tiyingo?

27. (a) Mo pense nyen na ndoti aprophetie so ayeke na ya timbeti ti

Ézechiel so asara tene

na ndo ti Messie? (b) Nyen lae yeke ba na ya ti achapitre tipeko?

TARA ti ba so mo yeke mbeni Juif so ayeke be-ta-zo so ayekena gbata ti Babylone. A gue na azo ti mo na kodro-wande asarangu 50 tongaso awe. Tongana ti so mo yeke sara ka na lango ti sab-bat, mo yeke gue ti wara tere na amba ti mo ti voro Jehovah. Momu alege so azo ayeke hon da mingi, mo hon akota temple nga naakete tente so zo alingbi ti diko ni kue ape. Gba ti azo abungbi naando ni so, ala yeke mu asandaga nga ala yeke he abia na anzapatongana Marduk.

2 Mo hon ayo na gba ti azo ni, mo wara mbeni kete groupe ti ambati mo awakua ti Nzapa.[1] Mo wara mbeni ndo so ayeke kpo, peut-etre na tere ti mbeni oko ti angu ti gbata ni, ti sambela, ti he abia tipsaume nga ti gbu li na ndo ti Mbeti ti Nzapa ndo oko. Na ngoi somo yeke sambela legeoko na amba ti mo, mo lingbi ti ma penderebruit ti abateau so a kanga ni na yanga ti ngu ni. Be ti mo ade so si-riri ayeke kameme na ndo ni so. Mo ye pepe ti tene mbeni zo tikodro ni awara ala nga abuba ya ti bungbi ni tongana ti so ala yekesara fani mingi. Ala yeke sara ka tongaso ngbanga ti nyen?

3 Babylone aso benda na ya ti abira mingi, nga azo ni atene so

9“MBI YEKE SARA ANDE SIBÊ TI ALA AGA OKO” ´

EZÉCHIEL 11:19

KOTA TËN

Ë NI: Mama-tene ti kiringo na ta vorongo Nzapa

na place ni nga tongana nyen la a fa ni na ya ti aprophetieti

Ézechiel

“MB I YEKE SARA ANDE S I BÊ T I ALA AGA OKO” 95

[1] Mingi ti aJuif so a gue na alana Babylone alango na ando soayo na gbata ni. Na tapande,

Éze-

chiel alango na popo ti aJuif soayeke na yanga ti Ngu ti Kebar(Ézech. 3:15). Me mbeni kete wungoti aJuif alango lani na ya ti gbata ni.Na popo ti ala mo yeke wara “ahaleti gbia nga na ti akota zo.”—Dan. 1:3, 6; 2 aGbia 24:15.

1-3. Tongana nyen la azoti Babylone ahe awakua tiJehovah? Ala he ala ngbangati nyen?

K E T E TË N

Ë

anzapa ti ala ti wataka la amu ngangu na gbata ni. Ti azo ti Baby-lone, so a futi Jerusalem kue afa so nzapa ti ala Marduk ayeke nga-ngu ahon Jehovah. Tongaso, ala yeke he Nzapa ti mo na azo ti lo.Na ambeni ngoi ala yeke tene na hengo ndo atene: “Ala he na e mbe-ni bia ti Sion.” (Ps. 137:3). Gba ti apsaume afa ngia ti asongo bendati Sion na ndo ti awato ti Jehovah. Peut-etre a yeke gı apsaume niso la azo ti Babylone aye mingi ti mu ni tongana ye ti ngia. Me ambe-ni psaume ni asara tene na ndo ti azo ti Babylone wani. Na tapande,mbeni oko atene: “Ala sara si Jerusalem aga mbeni ndo so a wara gıafango da na ya ni . . . azo ti amara so angoro e ahe e nga ala deko-ngo na ndo ti e.”—Ps. 79:1, 3, 4.

4 A-Juif so ayeke a-apostat ayeke nga nduru ti he mo ndali ti mabeso mo yeke na ni na Jehovah nga na aprophete ti lo. Ataa hengondo ni so, ta vorongo Nzapa asara si be ti mo na ti afami ti mo ade.A nzere na mo ti sambela nga ti he bia ndo oko na amba ti mo. Diko-ngo Mbeti ti Nzapa asara si mo duti na siriri (Ps. 94:19; aRom. 15:4).Tara ti ba so na lango ni so, mbeni mba ti mo wakua ti Jehovah agana mbeni ye so ayeke kota mingi na ngoi ti bungbi ni, lo ga na rou-leau ti prophetie ti

Ézechiel. A nzere na mo ti ma zendo so Jehovah

amu ti kiri na azo ti lo na kodro ti ala. Be ti mo ayeke na ngia mingiti ma prophetie so a diko ni na kota go, na mo gbu li ti mo na ndoti beku so mo na sewa ti mo alingbi ti kiri mbeni la na kodro ti alana ti mu maboko na pendere ngoi ti kiringo na ta vorongo Nzapa naplace ni.

5 Prophetie tiÉzechiel asi singo na azendo ti kiringo na aye na

place ni. Zia e gbu li na ndo ti mama-tene so amu beku na zo so.Azendo so aga ta tene lani na ndo ti azo so a gue na ala na Baby-lone so tongana nyen? Aprophetie so aye ti tene nyen teti ngoi ti e?Na ya ti ambeni ye, e yeke ba nga tongana nyen la a yeke ga ta teneti ndangba ni na ya ti ngoi so ayeke ga.

“A yeke gbu ala ande ti gue na ala na ngbaa na mbenikodro-wande”

6 Na lege tiÉzechiel, Jehovah atene polele na azo ti lo tongana

nyen la lo yeke punir ala ndali ti kpengbango-li ti ala. Jehovah ate-ne: “A yeke gbu ala ande ti gue na ala na ngbaa na mbeni kodro-wande.” (

Ézech. 12:11). Tongana ti so e ba na chapitre 6 ti mbeti so,´

Ezechiel asara meme aye so aye ti sara tene ti fango ngbanga ti Nza-pa so. Me so ayeke kozo gbotongo me so azo ti Israel awara la ape.Ngbene ye na ngoi ti Moıse, nduru na ngu saki oko kozo, Jehovahayeke gboto lani me ti azo ti lo so tongana ala ngba ti sara kpengba-ngo-li, a yeke gue na ala na mbeni kodro-wande (Deut. 28:36, 37).Aprophete tongana

Ésaıe nga na Jeremie asara nga lani atene ti gbo-

tongo me tongaso.—És. 39:5-7; Jer. 20:3-6.


4, 5. Beku wa la ayeke na ya tiprophetie ti

Ézechiel? Nyen la

e yeke ba na ya ti chapitre so?(Ba foto so ayeke na tongonda ti chapitre so.)

6. Tongana nyen la fani mingiJehovah agboto lani me ti azoti lo so asara kpengbango-li?

7 Me mawa ni ayeke so azo mingi ama agbotongo me so ape. A sina mbeni ngoi, vundu asara Jehovah ndali ti kpengbango-li ti azo tilo, ala voro ayanda, ala duti be-ta-zo pepe nga asioni berger asarasi sarango ye ti ala abuba. Tongaso, lo zia si kota nzara atı na ndo tiala, ye so ayeke lani kota ye ti vundu mingi nga ye ti kamene mingindali ti so kodro ti ala ayeke lani “mbeni kodro so lait na mafuta tiotoro asi singo da.” (

´Ezech. 20:6, 7). Na pekoni, tongana ti so Je-

hovah atene kozo awe, lo zia si a gue na azo ti lo so ague yongorona lo na mbeni kodro-wande. Na ngu 607 kozo na ngoi ti e, Nebu-cadnezzar ti Babylone asara ndangba ye ni, lo futi Jerusalem nga natemple ni. A gue lani na aJuif saki mingi so aso kua na Babylone.Ka, a he ala nga a kanga lege na ala tongana ti so a fa na tongo ndati chapitre so.

8 Eske mara ti ye so asi lani na azo so a gue na ala na Babyloneso asi nga na congregation ti aChretien? A si biani. Tongana ti aJuifti ando, a gboto me ti adisciple ti Christ kozoni. Na tongo nda ti ku-sala ti Jesus, lo tene: “Ala sara hange na aprophete ti wataka so aye-ke ga na ala, na so ayu poro ti tere ti taba, me na gbe ni, ala yekeambo ti ngonda so nzara ahon ndo ti ala.” (Mat. 7:15). Angu mingina pekoni, yingo-vulu apusu bazengele Paul ti sara nga tene ti gbo-tongo me tongaso: “Mbi hinga so tongana mbi hon ande awe, amboti ngonda so asara ye na ngangu ayeke lı ande na popo ti ala na alayeke sara ye na nzoni be na groupe ti ataba ni pepe, nga na popo tiala wani, ambeni koli ayeke londo na ala yeke sara atene so ala baya ni kirikiri ti gboto na adisciple na peko ti ala.”—Kus. 20:29, 30.

9 A fa lani na aChretien tongana nyen ti hinga asioni zo so nga tikpe ala. A mu yanga na a-ancien ti zi a-apostat na ya ti congrega-tion (1 Tim. 1:19; 2 Tim. 2:16-19; 2 Pi. 2:1-3; 2 Jean 10). Ye oko, to-ngana ti azo ti Israel na ti Juda ando, yeke yeke aChretien mingi aketi ma agbotongo me ti ndoye so. Nduru na tongo nda ti ngu 100,tene ti a-apostat amu ya ti congregation. Jean, so ayeke ndangbabazengele so angba na fini nduru na tongo nda ti ngu 100, aba soaye ti kirikiri nga na kpengbango-li amu ya ti congregation. Lo lalo yeke oko tanga ti azo so akanga lege na sioni changement so(2 aThes. 2:6-8; 1 Jean 2:18). Nyen la asi na peko ti so Jean akuilani?

10 Na peko ti kua ti Jean, toli ti Jesus na ndo ti ble na asioni pereakomanse ti ga ta tene. (Diko Matthieu 13:24-30.) Tongana ti soJesus atene kozo, Satan alu na ya ti congregation “asioni pere” walaaChretien ti wataka, sarango ye ti kirikiri ague na li ni hio hio na yati congregation. Vundu adoit ti sara Jehovah mingi ti ba congrega-tion so Molenge ti lo azia gere ni na sese abuba na vorongo yanda,na amatanga nga na asarango ye ti apaıen nga na afango ye ti wataka


7. Na alege wa la Jehovahapunir azo ti lo lani?

8, 9. Tongana nyen la Nzapaagboto me ti congregation tiaChretien ndali ti afango ye tia-apostat?

10, 11. Tongana nyen la toli tiJesus na ndo ti ble nga naasioni pere aga ta tene tilondo na ngu ngbangbo okoti ga na ni?

so alondo na azo ti senda-ndara so akpe Nzapa ape nga na abungbiti nzapa so Satan la ayeke na gunda ni. Nyen la Jehovah asara lani?Tongana ti so lo ke lani azo ti Israel so ayeke be-ta-zo ape, lo zia sia mu azo ti lo a gue na ala na mbeni kodro-wande. Ti londo na mbe-ni ngoi na ya ti ngu 100 ti gue na ni, a yeke lani ngangu ti hingaaChretien so ayeke tongana able ndali ti so aChretien ti wataka aye-ke mingi. Ata Chretien ayeke lani na ngbaa na Babylone, Ngangugbata, so ayeke bungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue, na sarangoye ti kirikiri ahon ndo ti aChretien ti wataka. Na ngoi so aChretienti wataka amaı, vorongo nzapa ti wataka akomanse.

11 Na ya ti angu ngbangbo mingi so vorongo nzapa ti wataka amundo, ambeni ta Chretien, so ti tene “ble” ti parabole ti Jesus ayekelani da. Legeoko tongana ti aJuif so a gue na ala na mbeni kodro-wande so a sara tene ti ala na

´Ezechiel 6:9, ala dabe ti ala na ta Nza-

pa. Ambeni asara mbeto ape ti do sese na afango ye ti wataka tiaChretien ti wataka. A he ala nga a sara ye ti ngangu na ala. Jeho-vah ayeke zia azo ti lo angba na ya ti bungbi ti vorongo nzapa ti wa-taka?

ˆEn-en. Tongana ti so Jehovah asara lani na azo ti Israel, lo fa

ngonzo ti lo na lege ni nga na ngoi so alingbi na ni (Jer. 46:28). Nando ni, Jehovah amu na ala mbeni beku. Zia e kiri e sara tene na ndo

ti aJuif so a gue na ala lani na Babylone na e ba tongana nyen laJehovah amu na ala beku so mbeni la a yeke zi ala na ngbaa.

“Be ti mbi so ason so ayeke kaı”12 Jehovah afa ngonzo ti lo polele na tere ti azo ti lo, me lo de nga

be ti ala so ngonzo so lo sara na lege ni so ayeke ngba lakue lakueape. Na tapande, ba tene so lo tene: “Be ti mbi so ason so ayeke kaı,na ngonzo ti mbi so alondo na tere ti ala so ayeke hunzi ande, nabe ti mbi ayeke de. Na ngoi so mbi yeke hunzi ti fa ngonzo ti mbikue na ndo ti ala, ala yeke hinga ande so mbi Jehovah la mbi saratene so na ala mbi tene mbi ye zo amu tere ti lo kue gı na mbi oko.”(Ézech. 5:13). Ngbanga ti nyen la Jehovah ayeke zia ti sara ngonzo?13 Na popo ti azo so a gue na ala na ngbaa, a yeke wara aJuif so

ayeke be-ta-zo so a mu ala legeoko na ambeni so ayeke be-ta-zo apea gue na ala na Babylone. Nga, na lege ti

Ézechiel, Nzapa atene kozo

awe so ambeni zo ti lo ayeke change be ti ala na ngoi so ala yeke naBabylone. A-Juif so vundu asara ala ndali ti ye so ala sara ayeke fapeko ti aye ti kamene so ala sara na ya ti kpengbango-li so ala sarana Nzapa ti ala, nga ala yeke hunda Jehovah ti pardonne ala nga tisara nzoni be na ala (

Ézech. 6:8-10; 12:16).

Ézechiel ayeke lani na

Teti angu ngbangbo mingiBabylone, Ngangu gbata,asara ye ti ngangu na ataChretienBA PARAGRAPHE 10, 11

99

12, 13. Ngbanga ti nyen laJehovah azia ti sara ngonzolani?

popo ti abe-ta-zo ni, prophete Daniel nga na akamarade ti lo ota ngakue. Biani, Daniel aba lani hongo na azo ni na Babylone nga kiringoti ala na kodro ti ala ndali ti so lo te gigi aninga. A yeke wara sambe-la ti changengo be so lo sara na be ti lo kue ndali ti asiokpari ti azoti Israel na Daniel chapitre 9. Kite ayeke da ape so atene ti be ti loafa na gigi atene ti be ti azo saki mingi so ayeke na mbeni kodro-wande so aye mingi ti tene Jehovah apardonne ala nga lo kiri na alaanzoni ye so ala yeke na ni ando. Azendo ti

Ézechiel na ndo ti zingo

azo ti Nzapa nga na kiringo na ala na kodro ti ala apika be mingi.14 Me mbeni kota raison nde ti zingo azo ti Jehovah nga ti kiri-

ngo na ala na kodro ti ala ayeke da. A yeke zi ala na peko ti so alaninga na kodro-wande, pepe ndali ti so ala lingbi ti tene a zi ala mendali ti so a yeke encore ngoi ti tene Jehovah asara si iri ti lo waniaga nzoni-kue na gbele amara kue (

Ézech. 36:22). Azo ti Babylone

so ayeke hinga biani so asioni nzapa ti ala kue, tongana Marduk, ali-ngbi na Jehovah, Seigneur ti dunia kue kete ape. Zia e ba azendooku so Jehovah apusu

Ézechiel ti fa ni na amba ti lo so a gue na ala

na mbeni kodro-wande. Kozoni, zia e sara tene na ndo ti ye so ze-ndo oko oko aye ti tene lani ndali ti abe-ta-zo so. Na pekoni, e yekeba tongana nyen la azendo so ayeke ga ta tene na mbeni lege so aye-ke kota mingi.

15 KOZO ZENDO NI. Vorongo yanda wala aye ti salete ti bungbiti vorongo nzapa ti wataka ayeke duti encore da ape. (Diko Eze-chiel 11:18; 12:24.) Tongana ti so e ba na chapitre 5 ti mbeti so, asa-rango ye ti anzapa ti wataka, na tapande sambelango yanda, abubaya ti Jerusalem nga na temple ni. Tongaso, sarango ye ti azo ni agasioni nga ala gue yongoro na Jehovah. Na lege ti

Ézechiel, Jehovah

atene kozo awe so azo so a gue na ala na mbeni kodro-wande ayekeku kungo mbeni ngoi so ala yeke kiri encore ti mu mbage na voro-ngo Nzapa so ayeke sioni ape nga so salete ayeke da ape. Tanga tianzoni ye kue ti kiringo na azo ti Jehovah na kodro ti ala adepend


14. Ngbanga ti nyen la Jeho-vah akiri na azo ti lo na kodroti ala?

15. Nyen la ayeke change naya ti aye so azo so akiri nakodro ti ala ayeke sara ti vorona Nzapa?

˙ ˙ ˙

9A

Jehovah asara yealingbi na azendoti loNGOI TI GIRIRIB

Â PARAGRAPHE 15 - 19

1 Vorongo Nzapa so a zivorongo yanda da

2 Kiringo na kodro soakobe ale da mingi

na kota tene so: kiringo na aye so Nzapa aleke ndali ti ta vorongoNzapa na place ni.

16 USE ZENDO NI. Ala yeke kiri na kodro ti ala. Jehovah atenena azo so a gue na ala na Babylone, lo tene: “Mbi yeke bungbi alando oko ti mu na ala kodro ti Israel.” (

Ézech. 11:17). So ayeke lani

mbeni kpengba zendo, ndali ti so ti ta tene ni, azo ti Babylone so agiyanga ti azo ti Nzapa so a gue na ala na ngbaa amu na ala beku okoape ti kiri na ndo ti ala so ala ye ni mingi (

És. 14:4, 17). Na ndo ni,

tongana azo so ayeke kiri so angba be-ta-zo, sese ni ayeke le kobenzoni nga kobe ayeke sigi da, ye so ayeke mu na ala kobe nga nanzoni kua. Kamene nga na mawa so asara ala ndali ti kota nzara aye-ke ga angbene ye.—Diko Ezechiel 36:30.

17 OTA ZENDO NI. A yeke kiri ti mu amatabisi na ndo ti gbala-ka ti Jehovah. Tongana ti so e ba na chapitre 2 ti mbeti so, na gbeti Ndia, asandaga ti anyama nga na ambeni sandaga nde ayeke kotambage ti ta vorongo Nzapa. Tongana azo so akiri so angba ti ma ya-nga nga ti voro gı Jehovah oko, Jehovah ayeke yeda na asandaga tiala. Tongaso, azo ni alingbi ti wara pardon ti asiokpari ti ala nga tingba nduru na Nzapa ti ala. Jehovah atene: “Azo ti Israel kue aye-ke voro mbi na ya ti kodro ni. Mbi yeke duti na ngia na popo ti alaka, mbi yeke hunda amatabisi na maboko ti ala nga na akozo lengoti aye so ala mu na sandaga, aye kue ti nzoni-kue so ala yeke na ni.”(Ézech. 20:40). A yeke kiri biani na ta vorongo Nzapa na place ni naayeke ga na anzoni ye na azo ti Nzapa.

18 OSIO ZENDO NI. A yeke zi asioni berger. Mbeni kota raisonso asara si azo ti Nzapa asara akota faute tongaso ayeke sioni sa-rango ye ti azo so amu li ni. Jehovah amu zendo ti change ye so. Nando ti asioni berger so, lo tene: “Mbi yeke tomba ala na kua ti bata-ngo ataba ti mbi . . . Mbi yeke zi ande ataba ti mbi na yanga tiaberger ni.” Me na mbage, lo de be ti azo ti lo so ayeke be-ta-zo, lotene: “Mbi yeke ba ande lege ti ataba ti mbi.” (

Ézech. 34:10, 12). Lo


16. Zendo wa la Jehovahamu lani na ndo ti kodro tiazo ti lo?

17. Zendo wa la Jehovah amuna ndo ti asandaga so a yekemu na lo?

18. Tongana nyen la Jehovahayeke fa lege na azo ti lo?

3 Asandaga soJehovah ayeda na ni

4 Akoli so ayekebe-ta-zo amu li ni

5 Azo abungbi okoti voro Nzapa na temple

yeke sara ni tongana nyen? Lo yeke mu akoli so ayeke be-ta-zo tisara kua ti berger.

19 OKU ZENDO NI. Beoko ayeke duti na popo ti awakua ti Je-hovah.Tara ti ba tongana nyen la be ti awakua ti Nzapa so ayeke be-ta-zo so ason ti ba so awakua ti Nzapa ayeke beoko ape kozo ti tenea gue na ala na mbeni kodro-wande. Aprophete ti wataka nga naasioni berger asara si azo ni asara kpengbango-li na aprophete be-ta-zo so afa tene na iri ti Jehovah; ya ti azo ni akangbi meme naagroupe nde nde. Tongaso, mbeni oko ti aye so ayeke pendere mi-ngi ti kiringo na aye na place ni ayeke zendo so a mu na lege ti

Éze-

chiel, so atene: “Mbi yeke sara ande si be ti ala aga oko nga mbi yekezia mbeni fini yingo na ya ti ala.” (

Ézech. 11:19). Tongana aJuif so

akiri so angba beoko na Jehovah Nzapa nga na popo ti ala, wato okoalingbi ti so benda na ndo ti ala ape. Tongana mbeni mara, ala lingbiti kiri encore ti mu gloire na Jehovah ahon ti ga na zonga na ndo tiiri ti lo nga ti bi nengo ti lo na sese.

20 Eske azendo oku so aga ta tene na ndo ti aJuif so alondo lanina mbeni kodro-wande akiri? A yeke nzoni e dabe ti e na atene soJosue so ayeke be-ta-zo ando atene: “Mbeni tene oko ti apendere

102

19. Zendo wa la Jehovah amuna ndo ti dutingo beoko?

20, 21. Tongana nyen la aze-ndo ti Nzapa aga ta tene nando ti azo so akiri na kodro tiala?

Ngbanga ti nyen la e tene so azo ti Nzapa asigi na gbe tiBabylone, Ngangu gbata, na ngu 1919? Aprophetie ti Biblenga na aye so asi la amu maboko na e ti tene tongaso.

Aprophetie ti Bible nga na aye so asi na ya ti mbaı afa poleleso Jesus akomanse ti komande na yayu tongana Gbia na ngu1914, ye so afa tongo nda ti la ti nda ni ti aye ti ngoi ti Satange na ndo ti sese. Na peko ti so Jesus aga Gbia nyen la losara? Eske hio lo zi awakua ti lo na sese na gbe ti Babylone,Ngangu gbata? Eske lo zia “ngbaa be-ta-zo so ayeke sara yena ndara” na ngu 1914 na lo komanse kota kua ti kongo le tikobe?—Mat. 24:45.

Ên-en. Girisa ape so yingo ti Nzapa apusu lani bazengele

Pierre ti tene so fango ngbanga ayeke ‘to nda ni na ya ti da tiNzapa.’ (1 Pi. 4:17). Legeoko nga, prophete Malachie atene kozoawe tene ti ngoi so Jehovah ayeke ga na ya ti da so a yekevoro lo da lo na “watokua ti mbele ni”, Molenge ti Nzapa(Mal. 3:1-5). Ngoi ni so ayeke duti ngoi so na ya ni a yeke zi sa-lete na tere ti awakua ti Nzapa nga a yeke tara ala. Aye so asina ya ti mbaı ague oko na aye so aprophetie so afa?

˙ ˙ ˙

9BNGBANGA TI NYENE TENE NGU 1919?

Mbeni kota bungbi so a sara nina ngu 1919 afa polele so a ziazo ti Nzapa biani awe na gbeti Babylone, Ngangu gbata

zendo kue so Jehovah Nzapa ti ala atene atı na ngu pepe. Tene nikue aga ta tene tongana ti so lo tene ndali ti ala. Mbeni tene ni okoatı na ngu pepe.” (Jos. 23:14). Gı tongana ti so Jehovah asara ye ali-ngbi na azendo ti lo na ngoi ti Josue, lo sara nga tongaso na ngoi tiazo so a gue na ala na mbeni kodro nde so akiri na kodro ti ala.

21 A-Juif azia lani lege ti sambelango ayanda nga na ambeni sionisarango ye ti abungbi ti nzapa ti wataka so asara si ala hon yongorona Jehovah. Ataa so peut-etre a kpa mbeni ye so alingbi lani ti siape, ala kiri na kodro ti ala, ala fa yaka da nga ala yeke na ngia. Mbe-ni oko ti akozo ye so ala sara lani ayeke so, ala kiri aleke gbalaka tiJehovah na Jerusalem nga ala mu na lo asandaga so anzere na lo(Esdras 3:2-6). Jehovah amu na ala anzoni berger na lege ti yingo,akoli tongana Esdras, pretre so ayeke be-ta-zo nga zo ti sungo pekoti mbeti, Nehemie na Zorobabel so ayeke agouverneur, Kota pretreJosue, nga na aprophete so asara ye na mbeto ape, Aggee, Zachariena Malachie. Tongana azo ni asara ye alingbi na awango nga na afa-ngo lege so alondo na Jehovah, ala yeke duti beoko ahon ti ando soala yeke lani beoko.—

´Es. 61:1-4; diko Jeremie 3:15.

22 Kite ayeke da ape so, kozo gango ta tene ti azendo ti Jehovah

103

22. E hinga tongana nyen sokozo gango ta tene ti apro-phetie na ndo ti kiringo na ayena place ni so aga ta tene tikozoni ayeke lani gı kete ya-nga ti mbeni ye so ayeke kotamingi?

En. Ti londo na ngu 1914 ti si na tongo nda tingu 1919 ayeke lani mbeni ngoi ti angangu tara nga nati zingo salete na tere ti aWamandango Bible, so a iriala fadeso aTemoin ti Jehovah. Na ngu 1914, be ti awa-kua ti Nzapa mingi so ayeke na sese anze ndali ti sohunzingo ti aye ti ngoi so asi pepe tongana ti so ala kutere ti ala fade na ni. Na ngu 1916, vundu akiri asaraala mingi ndali ti kua ti Charles Russell, so amu li ni laninzoni mingi na popo ti awakua ti Nzapa. Ambeni so ayelani Ita Russell mingi ado sese ngangu na a-effort soJoseph Rutherford, so amu li ni na peko ti lo, ayekesara. Kangbi aga na popo ti ala na asara si a ngbakete ya ti bungbi ti Jehovah akangbi na ngu 1917. Napekoni, na ngu 1918, na bango ni akota zo ti nzapaasara si a gue na Ita Rutherford nga na ambeni mba tilo mbasambala na ngbanga, na a tene so tene ayekena li ti ala ataa so ala sara ye oko ape nga a bi ala nakanga. A kanga yanga ti kota ndokua ti e na Brooklyn.A yeke polele so ade a zi lani pepe azo ti Nzapa na gbeti Babylone, Ngangu gbata.

Me nyen la apasse lani na ngu 1919? Na peko ti soa zi ala, aye so asi ague na li ni hio hio mingi na mbe-ni fason so ahon gbungo li ti zo. Na tongo nda ti nguni, a zi Rutherford na amba ti lo na kanga. Ala kiridroit na tere ti kua. Hio, ala leke ti sara mbeni kotabungbi nga ala leke ti komanse kua ti sigingo na mbe-ni fini mbeti, L’Age d’Or (so a iri ni fadeso Zingo nalango!). A sigi na fini mbeti so ti sara na kua na ngoiti akapa ti fango tene. Na ndo ni, a zia na ya ti acon-gregation oko oko kue mbeni surveillant ti leke ya tikua ti fango tene nga ti sara si amaı. Na oko ngu so, asigi na Bulletin (so a iri ni fadeso Mbeti ti bungbi:Kusala ti e nga na gigi ti e ti Chretien) ti mu maboko tileke ya ti kua ti fango tene.

Nyen la asi lani? A yeke polele so, Christ azi lani azoti lo na gbe ti Babylone, Ngangu gbata. Lo zia laningbaa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara. Kua ti ko-ngo le ti kobe akomanse lani. Ngbene ye na ngu 1919,so ayeke mbeni ngu so ayeke kota mingi so, kua ti fa-ngo tene ague na li ni na mbeni lege so ado be mingi.

na ndo ti kiringo na aye na place ni ade be. Ye oko, so ayeke lani gıkete yanga ti mbeni ye so ayeke kota mingi. E hinga ni tongana nyen?Jehovah ayeke sara ye alingbi na azendo ni gı tongana azo ni angbati ma yanga ti lo. A si na mbeni ngoi, aJuif akiri ake yanga nga alasara kpengbango-li. Me tongana ti so Josue atene, tene ti Jehovahayeke ga lakue ta tene. Tongaso, azendo ni ayeke ga ta tene na mbe-ni lege so ayeke kota mingi. Zia e ba tongana nyen la ye so asi.

“Mbi yeke wara ngia na popo ti ala”23 So e yeke awamandango Bible, e hinga so ndangba mbage ti hu-

nzingo ti asioni ye ti ngoi so, wala la ti nda ni ti asioni ye ti ngoi so,ato nda ni na ngu 1914. Me ti awakua ti Jehovah, ye so asara ala vu-ndu ape. Biani, Bible afa so mbeni kpengba ye akomanse ti si na ngu1914, “angoi ti kiringo na aye kue na place ni”. (Kus. 3:21). E hingani tongana nyen? Nyen la asi lani na ngu 1914? A zia Jesus Christ,so Nzapa asoro lo, Gbia. Tongana nyen la ye so asi lani so ayeke mbe-ni kiringo na ye na place ni? Dabe ti mo so, Jehovah amu zendo naGbia David so ahale ti lo ayeke komande lakue lakue (1 Chron. 17:11-14). Komandema ni akaı na ngu 607 kozo na ngoi ti e na ngoi soazo ti Babylone afuti Jerusalem nga ala sara si komandema ti ahaleti David ahunzi.

24 So Jesus ayeke “Molenge ti zo”, lo yeke lani hale ti David natongaso lo ga lani heritier so ndia amu na lo komandema ti Gbia Da-vid (Mat. 1:1; 16:13-16; Luc 1:32, 33). Na ngu 1914, na ngoi so Jeho-vah azia Jesus na ndo ti trone na yayu, “angoi ti kiringo na aye kuena place ni” ato nda ni. Fadeso, lege azi na Jehovah ti sara kua naGbia so ayeke mbilimbili-kue ti ngba ti sara kua ti kiringo na aye naplace ni.

25 Mbeni oko ti akozo ye so Christ asara lani na ngoi so lo ga Gbiaayeke so lo na Baba ti lo aba fason so azo ti Nzapa ayeke voro na lo(Mal. 3:1-5). Tongana ti so Jesus atene kozo na ya ti toli ti lo ti ble


23, 24. Lawa la “angoi ti kiri-ngo na aye kue na place ni”ato nda ni? A to nda ni tonga-na nyen?

25, 26. (a) Lawa la a zi azoso teti ngu mingi ayeke nagbe ti Babylone, Ngangugbata? E hinga ni tongananyen? (Ba nga encadre “Ngba-nga ti nyen e tene ngu 1919?”)(b) Prophetie wa la akomanseti ga ta tene na ngu 1919?

˙ ˙ ˙

9C

Jehovah asara yealingbi na azendoti loNGOI TI EB

ˆA PARAGRAPHE 27-31

1 A zi vorongo yanda naya ti ta vorongo Nzapa

2 Kota nzara na legeti yingo ahunzi

na asioni pere, teti angoi mingi, a yeke lani ngangu ti sara kangbi napopo ti ble nga na asioni pere ni, ata Chretien so a soro ala ti guena yayu nga na aChretien ti wataka.[2] Me, fadeso na ngu 1914, ngoiti kongo le ti kobe asi, na kangbi ni asigi polele. Na ya ti angu mingikozo na ngu 1914, aWamandango Bible so ayeke be-ta-zo afa na gigiakota faute so abungbi ti nzapa ti aChretien ti wataka asara na alakomanse ti zi tere ti ala na ya ti asioni bungbi so. A yeke lani ngoi titene Jehovah asara si ala kiri avoro lo na lege ni. Tongaso, na tongonda ti ngu 1919, gı angu kete na “ngoi ti kongo le ti kobe”, a zi azoti Nzapa biani biani na gbe ti Babylone, Ngangu gbata (Mat. 13:30).Ala yeke na gbe ti Babylone encore ape!

26 Aprophetie tiÉzechiel na ndo ti kiringo na aye na place ni ako-

manse ti ga ta tene na mbeni lege so ayeke kota mingi ahon ti so agata tene lani na ngoi ti azo ti Nzapa ando. Zia e ba fadeso tongananyen la azendo oku so e sara tene na ndo ni awe so aga ta tene nambeni lege so ayeke kota mingi.

27 KOZO ZENDO NI. Vorongo yanda nga na aye ti salete ti abu-ngbi ti vorongo nzapa ti wataka ayeke hunzi. Na hunzingo ti angu1800 nga na tongo nda ti ngu 1900, aChretien so ayeke be-ta-zoabungbi lani ndo oko na ala komanse ti zia lege ti asarango ye ti abu-ngbi ti vorongo nzapa ti wataka. Ala ke afango ye kue so abungbi tinzapa ti wataka asigi na ni so ague nde na aye so Bible afa, aye to-ngana tene ti Trinite, tene ti ame so ayeke kui ape nga na tene enferti wa. Ala fa lani polele so sarango kua na a-image na ngoi ti voro-ngo Nzapa ayeke vorongo yanda la. Yeke yeke, azo ti Nzapa aga tiba nga so sarango kua na croix na ngoi ti vorongo Nzapa ayeke mbe-ni lege ti vorongo yanda.—

Ézech. 14:6.

28 USE ZENDONI. Na lege ti yingo a yeke kiri na awakua ti Nza-pa na kodro ti ala. So aChretien so ayeke be-ta-zo asigi na ya tiabungbi ti vorongo nzapa so afango ye ti ya ni alondo na Baby-lone, ala kiri na ya ti kodro ti ala na lege ti yingo, so ayeke na lege


[2] Na tapande, e lingbi pepe ti faazo wa la na popo ti azo so agi ti gana achangement na ya ti angu 1500ayeke peut-etre aChretien so a soroala ti gue na yayu.

27. Tongana nyen la Nzapaazi azo ti lo na ya ti vorongoyanda?

28. Na lege wa la Jehovah aki-ri na azo ti lo na kodro ti ala?

K E T E TË N

Ë

3 A mu asandagati gonda

4 Akoli so ayekebe-ta-zo amu li ni

5 A voro Nzapa beokona ndo ti sese kue

1 12 23 3

Aprophetie mingi so asara tene ti guengo na aJuif nangbaa na Babylone ando aga ta tene ti use ni nambeni lege so ayeke kota mingi na ngoi so angumingi na pekoni congregation ti aChretien ayekengbaa ti Babylone, Ngangu gbata. Ba ambenitapande ni.

1 . AGBOTONGO MÊ

Kozo na ngu 607 kozo na ngoiti e:

Ésaıe, Jeremie nga na´

Ezechiel agboto lani me ti azo tiJehovah, me a-apostat angba timaı

Na ngoi ti akozo Chretien:Jesus, Paul nga na Jean agbotolani me ti congregation, mea-apostat angba ti maı

2 . GUENGO NA NGBÂA

Na ngu 607 kozo na ngoiti e: A futi Jerusalem; a guena azo ti Nzapa na ngbaa naBabylone

A to nda ni na ngu 100: A guena ata Chretien na ngbaa naBabylone,Ngangu gbata

3. KIRINGO NA AYE NA PLACE NI

A londo na ngu 537 ti ga nani: Tanga ti abe-ta-zo akiri naJerusalem, ala kiri aleke templenga ala kiri akomanse ti voroJehovah na lege ni

A londo na ngu 1919 ti ga na ni:Na gbe ti komandema ti Jesus, a ziazo so a soro ala ti gue na yayu, soayeke be-ta-zo, na gbe ti Babylone,Ngangu gbata, nga ala kiri na tavorongo Nzapa na place ni

˙ ˙ ˙

9D

APROPHÉTIE SO ASARA T

ËN

Ë TI GUENGO NA

NGBÂA NA TI KIRINGO NA AYE NA PLACE NI

BÂ PARAGRAPHE 6 - 1 1 , 25 - 32

KOZO

GANGO

TÂTËN

ËNI

KOTA

GANGO

TÂ

TËN

ËNI

Ngu 607 kozo na ngoi ti e Ngu 537 kozo na ngoi ti e Ngu 100 Ngu 1919

1 2 3 1 2 3

ni ti tene ala duti da. Ala yeke na mbeni nzoni ndo so ala yekekiri encore ti ba pasi ti kota nzara na lege ti yingo ape. (Diko Eze-chiel 34:13, 14.) Tongana ti so e yeke ba ande na chapitre 19 ti mbe-ti so, Jehovah amu na kodro so gba ti akobe ti yingo ahon ti kozo.—

Ézech. 11:17.29 OTA ZENDO NI. A yeke kiri ti mu amatabisi na ndo ti gbala-

ka ti Jehovah. Na ngoi ti akozo Chretien, a fa na ala ti mu na Nza-pa asandaga ti anyama ape me amatabisi ti ngangu ngere, so ti teneatene so ala yeke tene ti gonda na Jehovah nga fango tene ti lo naazo (aHeb. 13:15). Na ya ti angu ngbangbo mingi so azo ti Nzapaasara na gbe ti Babylone, Ngangu gbata, mbeni bungbi oko ayekeda ape ti fa na azo ti Nzapa lege ti vorongo Nzapa nga ti fango tene.Me, na hunzingo ti ngoi so azo ti Nzapa asara na gbe ti Babylone,Ngangu gbata, ala yeke mu lani asandaga ti gonda tongaso awe. Alayeke fa tene lani mingi nga ala yeke gonda Nzapa na ngia na ngoi ti


29. Nyen la asara si kua tifango tene ague na li ni nangu 1919?

abungbi ti ala. Ti londo na ngu 1919 ti ga na ni, “ngbaa be-ta-zo soayeke sara ye na ndara” agboto le mingi na ndo ti kua ti fango tenenga ala leke ya ni nzoni ahon ti kozo (Mat. 24:45-47). Tongaso, gba-laka ti Jehovah asi singo na gba ti asandaga ti azo so wungo ti alaayeke gue gı na li ni so agonda iri ti lo so ayeke nzoni-kue.

30 OSIO ZENDO NI. A yeke zi asioni berger. Christ azi azo tiNzapa na gbe ti aberger ti abungbi ti nzapa ti aChretien ti wataka sosarango ye ti ala ayeke na lege ni ape, so aye gı nzoni ti ala wani. Naya ti congregation, a zi lani aberger so sarango ye ti ala ayeke tonga-na ti aberger ti wataka so na kua ti ala ti berger (

Ézech. 20:38). Je-

sus, so ayeke Nzoni Berger mingi, asara kue ti tene a ba lege ti ata-ba ti lo nzoni. Na ngu 1919, lo zia na sese ngba be-ta-zo so ayekesara ye na ndara. Kete groupe ti aChretien be-ta-zo so a soro ala tigue na yayu amu li ni na ya ti kua ti mungo kobe ti yingo, a sara sia ba lege ti azo ti Nzapa nzoni. A si na mbeni ngoi, a fa na a-ancientongana nyen ti ba lege ti “kundu ti ataba ti Nzapa”. (1 Pi. 5:1, 2).Fani mingi a sara kua na aye so yingo apusu

Ézechiel ti su ni so aye-

ke naÉzechiel 34:15, 16 ti dabe ti aberger so ayeke aChretien na

andia so Jehovah Nzapa na Jesus Christ alu ni.31 OKU ZENDO NI. Beoko ayeke duti na popo ti awakua ti Je-

hovah. Na ya ti angu ngbangbo mingi, ya ti abungbi ti nzapa tiaChretien ti wataka akangbi na akete kete bungbi saki mingi, so napopo ni a yeke wara agroupe nga na asecte so ayeke beoko ape ngaala ke tere ngangu na popo ti ala. Me, Jehovah asara mbeni ye soayeke biani mbeni miracle na azo ti lo so lo kiri na ala na kodro tiala. Zendo so lo mu na lege ti

Ézechiel aga ta tene na mbeni lege

so ado be mingi, a tene: “Mbi yeke sara ande si be ti ala aga oko.”(Ézech. 11:19). Na ya ti dunia kue, Christ ayeke na adisciple kutu mi-ngi so alondo na amara nde nde, abungbi ti Nzapa nde nde nga du-tingo ti ala ayeke nde nde; ambeni ayeke azo ti mosoro me ambeniayeke awayere. Ye oko, a fa na ala kue a-oko ta tene nga ala sara okokua na ya ti beoko na mbeni lege so ado be mingi. Na ndangba bı tiJesus na ndo ti sese, lo sambela na be ti lo kue ti tene adisciple ti loaduti beoko. (Diko Jean 17:11, 20-23.) Na ngoi ti e, Jehovah asaraye alingbi na sambela so na mbeni lege so ayeke kota ahon atangani kue.

32 A nzere na mo ape ti duti na fini na pendere ngoi ti kiringo naaye na place ni so? E ba so aprophetie ti

Ézechiel aga ta tene na ya

ti ambage kue ti vorongo Nzapa ti e laso. E lingbi ti duti na con-fiance so Jehovah ayeke fadeso na ngia ndali ti awakua ti lo, gı to-ngana ti so lo tene kozo awe na lege ti

Ézechiel, lo tene: “Mbi yeke

wara ngia na popo ti ala.” (Ézech. 20:41). Mo ba so a yeke mbeni

pasa ti duti na popo ti azo so ayeke beoko, so a mu kobe na ala nzoni


30. Nyen la Jesus asara laniti tene azo ti lo awara anzoniberger so ala yeke na bezoinni?

31. Tongana nyen la Jehovahasara si prophetie ti

Éze-

chiel 11:19 aga ta tene?

32. Mo pense nyen na ndo tigango ta tene ti aprophetie nando ti kiringo na aye na placeni? (Ba nga encadre “Apro-phetie so asara tene ti guengona ngbaa na ti kiringo na ayena place ni.”)

Na ngoi so bazengele Pierre ayeke sara lanitene ti “angoi ti kiringo aye kue na placeni,” lo yeke sara tene na lege ti prophetiena ndo ti mbeni pendere ngoi so akomansena ngoi so a zia Christ Gbia na ndo titrone so ayeke gue juska na hunzingo tiKomandema ti ngu saki oko.

A zia Jesus ChristGbia na yayu. Akomanse ti kiri na azoti Nzapa na kodro tiala na lege ti yingo nangu 1919

Komandema ti ngu saki oko tiChrist ato nda ni, nga “angoi tikiringo na aye kue na place ni”ague juska na anzoni ye so azoso ayeke be-ta-zo so ayeke nasese ayeke wara

Jesus ahunzi kua ti kiringona aye kue na place ni ngalo yeke kiri na Royaume ni

na Baba ti lo

˙ ˙ ˙

9E

“ANGOI TI KIRINGONA AYE KUE NAPLACE NI”KUSALA 3 : 21

BÂ PARAGRAPHE 23 , 33 - 39

Ngu 1914

La ti nda ni

HARMAGUÉDON

Komandema tingu saki oko

HUNZINGO TIKOMANDEMA TI NGU

SAKI OKO

Paradis soayeke ngbalakue lakue

KOMANDEMA TIJÉSUS AYEKE SARA

ANDE SI . . .

˘ iri ti Nzapa awara gloire

˘ azo ti kobela awaraseni

˘ ambakoro akiri maseka

˘ akua akiri na fini

˘ azo so ayeke be-ta-zoaga mbilimbili-kue

˘ sese aga paradis

na lege ti yingo, so ayeke gonda Jehovah na ya ti dunia kue, azo soa zi ala na peko ti so ala sara angu ngbangbo mingi na gbe ti Baby-lone, Ngangu gbata? Ye oko, ambeni prophetie ti

Ézechiel na ndo ti

kiringo na aye na place ni ade ti ga ta tene na mbeni lege so ayekekota mingi ape.

“Tongana yaka tiÉden”

33 Tongana ti so e ba, “angoi ti kiringo na aye kue na place ni” atonda ni na kiringo na komandema ti agbia so ayeke ti hale ti Davidna ngoi so a zia Jesus Gbia na ngu 1914 (

Ézech. 37:24). Na pekoni,

Jehovah amu ngangu na Christ ti kiri na ta vorongo Nzapa na placeni na popo ti azo ti Lo na peko ti so ala sara angu ngbangbo mingina gbe ti Babylone, Ngangu gbata. Me eske kua ti Christ ti kiringona aye na place ni angba gı ge awe?

Ên-en. Kua ni ayeke ngba ti

gue na mbeni lege so ado be mingi na ya ti ngoi so ayeke ga, na apro-phetie ti

Ézechiel afa na e anzene nzene tene so ayeke pendere mi-

ngi.34 Na tapande, gbu li ti mo na ndo ti atene so

Ézechiel asu na gbe

ti yingo so: “Azo ayeke tene ande, atene: ‘Sese ni so ando zo alangoda pepe so, laso a ga tongana yaka ti

Éden.’” (

Ézech. 36:35). Zendo

so aye lani ti tene nyen ndali tiÉzechiel na amba ti lo so ayeke na

mbeni kodro-wande? Biani, ala yeke ku lani pepe ti tene a ga ta tenekue gı tongana ti so zendo ni atene, mo ba mo tene kodro ni ayekeduti ta gı tongana yaka ti

Éden lani, wala Paradis, so Jehovah wani

aleke lani (Gen. 2:8). Me kite ayeke da ape so, ala hinga lani so Je-hovah ayeke de be ti ala so kodro ti ala so a kiri na ala na ya ni ayekeduti pendere nga aye ayeke maı na ya ni mingi.

35 Oko zendo so aye ti tene nyen ndali ti e laso? E yeke ku pepe titene zendo so aga ta tene laso gı tongana ti so zendo ni atene na yati sioni dunia so Satan Zabolo akomande ni so. Ye oko, e hinga soatene ti zendo so aga ta tene laso na lege ti yingo. E so e yeke awa-kua ti Jehovah, e yeke na ya ti kodro so a kiri na e da na lege ti yi-ngo, mbeni dutingo so na ya ni e sara na Nzapa nzoni nga e ba kuati lo so ayeke nzoni-kue tongana ye so ayeke kota mingi na ya ti finiti e. Yeke yeke kodro so e yeke na ya ni na lege ti yingo so ayeke gagı pendere pendere. Me ka ti ngoi so ayeke ga ayeke tongana nyen?

36 Na peko ti kota bira ti Harmaguedon, Jesus ayeke sara ande kuati kiringo na aye na place ni meme juska na ndo ti sese. Na ngoi tiKomandema ti lo ti ngu saki oko, lo yeke fa na azo ti sara si sese aki-ri aga yaka ti

Éden, mbeni paradis, ta gı tongana ti so Jehovah ale-

ke na be ti lo ti sara (Luc 23:43). Na pekoni, azo kue ayeke duti be-oko nga ala yeke duti nzoni na ndo ti sese. Mbeni ye ti sarango sionina zo wala ye ti mungo mbeto na zo ayeke duti da oko ape. Tara tiimagine ngoi so meme zendo so ayeke ga ta tene: “Mbi yeke te ande


33-35. (a) Prophetie so ayekena

Ézechiel 36:35 aye ti tene

nyen lani ndali ti aJuif soayeke na mbeni kodro-wande?(b) Prophetie so aye ti tenenyen ndali ti awakua ti Jeho-vah laso? (Ba nga encadre“Angoi ti kiringo na aye kue naplace ni.”)

36, 37. Azendo wa la ayeke gata tene ande na ya ti Paradis?

mbele ti siriri na ala, na mbi yeke zi asioni nyama ti ngonda na ya tikodro ni, tongaso si ataba ti mbi aduti nzoni na benyama, na ala la-ngo na ya ti agbako.”—

Ézech. 34:25.

37 Mo lingbi ti ba ni na ya ti li ti mo? San mbeto, mo lingbi ti gueande ti ba ambage kue ti kota sese so. Nyama oko ayeke sara andesioni na mo ape. Ye ti sioni oko ayeke buba siriri ti mo ape. Mo okomo lingbi ande ti tambela na ya ti kota gbako, mo yeke ba pendereni, mo yeke lango meme na ya ni na siriri, mo yeke hinga so mo yekelondo mo wara ngangu nga ye oko ayeke sara sioni na mo ape.

38 E yeke ba ande so prophetie so ayeke ga ta tene: “Ala yeke saraande kodro na ndo ti sese ni na mbeto pepe, ala yeke leke da, alayeke fa ayaka ti vigne na ala yeke duti na mbeto pepe na ngoi so mbiyeke fa ngbanga na ndo ti azo kue so angoro ala si ayeke ba ala to-ngana ambumbuse zo so. Ala yeke hinga so mbi yeke Jehovah Nza-pa ti ala.” (

Ézech. 28:26). Na peko ti so a futi awato ti Jehovah kue

awe, e yeke duti na siriri nga nzoni na ndo ti sese kue. Na ngoi so eyeke ba lege ti sese, e yeke ba nga ande lege ti e wani nga na ti azoso e ye ala mingi, e yeke leke ande anzoni da ti lango na ya ni nga eyeke fa ande ayaka ti vigne.

39 Mo pense so azendo so ayeke gı asenge bango li la? Tongana ayeke tongaso, dabe ti mo na aye kue so mo ba na ngoi ti “kiringo naaye kue na place ni.” Ataa ngangu kangango lege ti Satan, a mu naJesus ngangu ti kiri na ta vorongo Nzapa na place ni na ya ti sioningoi so. So ayeke mbeni kpengba ye so afa so azendo kue so Nzapaatene na lege ti

Ézechiel ayeke ga ta tene.


Â VORONGO NZAPA

1 Na aJuif dutingo na ngbaa na Babyloneayeke lani tongana nyen? Ngbanga ti nyenla na nda ni Jehovah azi azo ti lo?

2 Tongana nyen la congregation ti aChretienabuba lani? Nyen la asi lani so ayeketongana dutingo ti aJuif na ngbaa naBabylone?

3 Azendo wa ti kiringo na aye na place niJehovah amu na lege ti

Ézechiel? Tongana

nyen la azendo so aga ta tene na ndo tiata Chretien na la ti nda ni?

4 Ambeni prophetie ti kiringo na aye naplace ni wa la mo yeke ku kungo ti teneaga ta tene na ya ti Paradis?

5 Tongana nyen la e lingbi ti fa so e ba nanene ni fason so Jehovah akiri na ta voro-ngo Nzapa na place ni na ngoi ti e?


38. Mo pense nyen na ndo tingoi so azendo so ayeke naÉzechiel 28:26 ayeke ga tatene?

39. Ngbanga ti nyen la molingbi ti duti na confiance soaprophetie ti

Ézechiel na ndo

ti Paradis ayeke ga ande tatene?

Imagine ngoi so zo alingbimeme ti “lango na ya tiagbako” san ti tene mbeniye asara sioni na loBˆA PARAGRAPHE 36, 37

BANGO NDO ti aJuif so ayeke na Babylone achange kue. Na ya tingu oku tongaso, na ya ti mbeni prophetie Ezechiel atene lani so ayeke futi Jerusalem, me azo ni atene so ye ni so ayeke si ape. Ataaaye kue so lo sara, atapande so lo mu, atene so lo tene na azo soa gue na ala na Babylone, ala ke ti yeda so Jehovah alingbi ti ziasi a futi Jerusalem. Meme na ngoi so ala ma so aturugu ti Baby-lone asara camp na tere ti gbata ni, ala ngba ti duti na confianceso ye oko ayeke sara azo ti gbata ni ape.

2 Me ngu use na peko ti so a sara camp ni, mbeni zo so akpe Je-rusalem aga na Babylone atene na azo ni, atene: “A futi gbata niawe!” Tene so amu vundu mingi na aJuif so ayeke na Babylone.Ala gi ti ma ya ti tene ni nzoni: gbata ti ala so ala ye ni mingi,temple so ayeke nzoni-kue nga na kodro ti ala so ala ye ni mingi,kue ayeke da encore ape. Beku so ala yeke na ni teti angu mingiso ahon na ala yeke fadeso na vundu.—Ezech. 21:7; 33:21.

3 Ye oko, na ngoi ti vundu so, Ezechiel aba mbeni kpengba vi-sion so amu beku. Tene ti nyen la ayeke na ya ti vision so, so aba

10 “ALA YEKE KIRINA FINI” ´

EZÉCHIEL 37:5

KOTA TËN

Ë NI: Vision ti kiringo na “abio so ahule” na fini

nga na kota gango ta tene ni


1-3. Nyen la asara si bangondo ti aJuif so ayeke naBabylone achange?(Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)

aJuif so ayeke na Babylone so ayeke na kota vundu so? Vision soaba azo ti Nzapa laso tongana nyen? Tongana nyen la e wani e li-ngbi ti ba nzoni da? Ti hinga ni, zia e ba ye so Jehovah afa naEzechiel.

“Mo tene prophetie na ndo ti abio so” nga “mo sara tene napupu ni”

4 Diko Ezechiel 37:1-10. Na ya ti mbeni vision, a gue na Ezechielna ya ti mbeni popo-hoto so gba ti abio ayeke da. Ti tene Ezechielama ya ti vision ni nzoni, Jehovah atene na prophete ni ti ‘ngorona tere’ ti gba ti abio so ayeke na sese. Na ngoi so Ezechiel ayeketambela na ya ti popo-hoto ni, lo ba ambeni mbilimbili ye use soandu abio ni: wungo ti abio ni nga abio ni ayeke tongana nyen. Loba “gba ti abio ti azo” nga “abio ni so ahule ta ngangu.”

5 Na pekoni, Jehovah ahunda na Ezechiel ti sara ambeni ye useso ayeke sara si abio ni akiri na fini yeke yeke. Kozo ye ni ayekeso: “Mo tene prophetie na ndo ti abio so,” mo tene na ala ti “kirina fini.” (Ezech. 37:4-6). Hio na peko ti so Ezechiel atene pro-phetie ni, lo ma “totongo ti mbeni ye, ye ni atoto ngangu, na abioni akomanse ti bungbi na tere ti tere,” na pekoni, “akamba ti terenga na anyama ti tere” aga na ndo ti abio ni nga “poro ti tere agaakanga ndo ni.” (Ezech. 37:7, 8). Use ye ni ayeke so: “Mo sara tenena pupu ni” mo tene na pupu ni ti “ga na ndo ti” akua ni. Na ngoiso Ezechiel atene prophetie ni, “pupu ni aga alı na ya ti ala, na alakomanse ti kiri na fini si ala luti na nduzu, ala ga aturugu so aye-ke gbani gbani.”—Ezech. 37:9, 10.

“Abio ti e ahule awe nga beku so e yeke na ni agirisa awe”6 Na pekoni, Jehovah afa nda ti vision ni na Ezechiel, lo tene:

“Abio so ayeke azo ti Israel kue.” Biani, na peko ti so aJuif so aye-ke na Babylone ama so a futi Jerusalem, ala ba so ala yeke tonga-na akua. Tongaso, ala dema, ala tene: “Abio ti e ahule awe nga bekuso e yeke na ni agirisa awe. Ti e ahunzi biaku awe.” (Ezech. 37:11;Jer. 34:20). Ni la ti kiri tene na dema ti ala ni, Jehovah atene mbe-ni tene na ya ti vision ti abio so, so amu vundu na zo, ti mu bekuna azo ti Israel.

7 Diko Ezechiel 37:12-14. Na lege ti vision so, Jehovah ade beti aJuif so a gue na ala na Babylone so lo yeke kiri na ala na fini,lo yeke kiri na ala na kodro ti ala na lo yeke zia ala ti sara kodroka. Na ndo ni, Jehovah akiri airi ala “azo ti mbi”. Atene so adoitti kpengba lani aJuif so a gue na ala na Babylone, so vundu ahonndo ti ala. Ngbanga ti nyen la ala lingbi ti duti na confiance so ze-ndo ti kiringo na aye na place ni ayeke ga ta tene? A yeke ngbanga

“ALA YEKE K IR I NA F IN I ” 113

4. Ambeni mbilimbili ye wa laÉzechiel aba na ya ti vision solo wara?

5. Aye use wa la Jehovah ahu-nda na

Ézechiel ti sara? Nyen

la asi na peko ti so lo sara ni?

6. Atene wa la Jehovah ateneso amu maboko na

Ézechiel ti

ma ya ti vision ni?

7. Nyen la Jehovah afa naÉzechiel so ayeke na

Ézechiel

37:12-14? A de be ti azo ti loso a gue na ala na Babylonetongana nyen?

ti so Jehovah wani la amu zendo ni. Lo tene: “Mbi Jehovah la mbisara tene so na mbi yeke sara ye ti peko ni.”

8 Na ya ti vision so Ezechiel aba, so ayeke prophetie, mbage niso amu vundu na zo aga ta tene na ngoi ti azo ti Israel ti giriri to-ngana nyen? Na ngu 740 kozo na ngoi ti e, na ngoi so royaume tiamara bale-oko ti nord atı nga a gue na ala na kodro-wande, so-ngo ti azo ti Israel na Nzapa abuba mingi. Ngu 130 tongaso na pe-koni, na ngoi so a mu nga azo ti Juda a hon na ala, “azo ti Israelkue” ayeke lani na ngbaa (Ezech. 37:11). Na lege ti fa, groupe tiazo ni kue so a gue na ala na kodro-wande ayeke lani tongana akua,tongana abio ti ya ti vision so Ezechiel aba.[1] Girisa nga ape soEzechiel aba lani gı abio ape me abio so “ahule ta ngangu.” Ye soafa so dutingo ti ala so ala yeke tongana akua so aninga awe. Bia-ni, tongana a bungbi ngu so azo ti Israel na ti Juda asara na ngbaa,a hon ngu 200, ti londo na ngu 740 ti si na ngu 537 kozo na ngoiti e.—Jer. 50:33.

9 Aprophetie so asara tene ti kiringo na aye na place ni so anduazo ti Israel, na tapande ati so Ezechiel atene, ayeke ga ta tene nambeni lege so ayeke kota mingi (Kus. 3:21). Gı tongana ti so “a fa”lani azo ti Israel nga na lege ti fa ala ngba tongana akua aninga, to-ngaso na lege ti fa a fa lani “Israel ti Nzapa”, so ti tene congrega-tion ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu, na ala yeke lani tonga-na akua aninga (aGal. 6:16). Dutingo ti congregation ti aChretienso a soro ala ti gue na yayu na ngbaa aninga mingi, tongaso a li-

[1] Abio soÉzechiel aba na ya

ti vision ayeke abio ti azo so akuisenge kua ape, me ti “azo so a faala lani”. (

Ézech. 37:9). Na lege ti fa,

a fa “azo ti Israel kue” na ngoi soazo ti Assyrie aso benda na ndo tiamara bale-oko ti royaume ti Israelna ala gue na ala na ngbaa nga azoti Babylone aso benda na ndo tiamara use ti royaume ti Juda na alague na ala na ngbaa.

8. (a) Tongana nyen la “azoti Israel kue” ayeke lani tonga-na akua? (b) Tongana nyen laÉzechiel 37:9 afa ye so asarasi na lege ti fa azo ti Israelayeke tongana akua? (Ba ketetene.)

9. Aye wa la ague oko na ya tiaye so asi na azo ti Israel tigiriri na aye so asi na “Israel tiNzapa”?

K E T E TË N

Ë

ngbi ti haka dutingo ti ala na lege ti yingo na abio so “ahule ta nga-ngu.” (Ezech. 37:2). Tongana ti so a fa na ya ti chapitre so ahon,dutingo ti azo so a soro ala ti gue na yayu akomanse na ya ti ngu100, na a ninga angu ngbangbo mingi gı tongana ti so Jesus afa naya ti toli ti lo na ndo ti Royaume so asara tene ti ble na asioni pere.—Mat. 13:24-30.

“Abio ni akomanse ti bungbi na tere ti tere”10 Na ngoi ti giriri, Jehovah atene kozo awe so azo ti lo ayeke

kiri na fini yeke yeke (Ezech. 37:7, 8). Tongaso, ambeni ye wa laasara si yeke yeke azo so akpe mbeto ti Nzapa, so a gue na ala naBabylone, ama na be so beku ti ala ti kiringo na Israel ayeke gaande ta tene? Mbeni ye so adoit lani ti mu beku na ala ayeke ate-ne ti prophetie so ambeni prophete ti ando atene. Na tapande,Esaıe atene lani kozo awe so mbeni tanga ti azo, so ti tene “mbe-ni ngongoa so ayeke nzoni-kue”, ayeke kiri na kodro ni (Es. 6:13;Job 14:7-9). Nga, kite ayeke da ape so gba ti aprophetie ti kiringona aye na place ni so Ezechiel asu ni asara si ala ngba ti duti nabeku. Na ndo ni, so ambeni koli so ayeke be-ta-zo ayeke na Baby-lone, na tapande prophete Daniel, nga na tingo ti gbata ti Baby-lone na ngu 539 kozo na ngoi ti e, so ahon gbungo li ti zo, amu naala mbeni kpengba beku ti kiri.

11 Tongana nyen la mara ti kiringo na aye na place ni yeke yekeso apasse lani na popo ti “Israel ti Nzapa”, so ti tene congregationti aChretien so a soro ala ti gue na yayu? Na peko ti angu ngbangbo

Abio so “ahule ta ngangu” soÉzechiel aba ni lani na ya tivision asara tene ti ngoi soaChretien so a soro ala ti guena yayu ayeke na ngbaa, soaninga mingi, so ala yeketongana akuaBA PARAGRAPHE 8, 9

115

10. (a) Nyen la a fa kozo awena

Ézechiel 37:7, 8 so andu

azo ti Nzapa? (b) Ambeni yewa la adoit lani ti sara si yekeyeke mabe ti azo ti Nzapa so ague na ala na Babylone akpe-ngba?

11, 12. (a) Tongana nyen la akiri na aye yeke yeke na placeni na popo ti “Israel ti Nza-pa”? (Ba nga encadre “Tavorongo Nzapa akiri na placeni yeke yeke.”) (b)

Ézechiel 37:

10 asara si ahundango ndo wala alondo?

mingi so ala duti na ngbaa, so ala yeke tongana akua, ‘mbeni yeatoto, ye ni atoto ngangu,’ na ngoi so azo so akpe mbeto ti Nzapaalondo ti gbu koko ti ta vorongo Nzapa. Na tapande, na ya ti angu1500, William Tyndale akiri na peko ti Bible na Anglais. Akota zoti Eglize Catholique ti Rome asara ngonzo so asenge zo alingbi fa-deso ti diko Bible. A fa lani Tyndale. Ataa so kue, ambeni zo soasara ye na mbeto ape angba ti kiri na peko ti Bible na ambeni ya-nga ti kodro na azo mingi alingbi ti diko ni.

12 Ambeni ngoi na pekoni, na ngoi so Charles Russell na amba tilo akomanse ti sara kua ngangu ti kiri na ata tene ti Bible, a yekemo ba mo tene “akamba ti tere nga na anyama ti tere” aga na ndoti abio. Le Phare de la Tour de Sion nga na ambeni mbeti amu lanimaboko na azo so aye ti hinga ye na ndo ti Nzapa ti hinga ata teneso alondo na Bible, ye so apusu ala ti bungbi oko na awakua ti Nza-pa so a soro ala ti gue na yayu. Na tongo nda ti angu 1900, agba-kuru tongana “Photo-Drame de la Creation” nga na buku Le mystereaccompli akiri akpengba lani mingi azo ti Nzapa so a soro ala ti guena yayu. Kete na pekoni, ngoi ti tene Nzapa asara si azo ti lo ‘alu-ti na nduzu’ asi (Ezech. 37:10). Azo ni aluti na nduzu lawa? Ala lutina nduzu tongana nyen? Aye so apasse na Babylone ti giriri amumaboko na e ti kiri tene na ahundango ndo so.


˙ ˙ ˙

10A

Ta vorongo NzapaAKIRI NA PLACE NI YEKE YEKEB


“Ye ni atoto ngangu”William Tyndale nga naambeni zo akiri na peko tiBible na Anglais nga naambeni yanga ti kodro nde

“Akamba ti tere nga naanyama ti tere”Charles Russell na ambati lo akiri na ata tene tiBible na place ni

“Ala komanse ti kiri na fini si ala luti na nduzu”13 A to nda ni na ngu 537 kozo na ngoi ti e, aJuif so ayeke na

Babylone aba gango ta tene ti vision ni. A ga ta tene tongana nyen?Jehovah akiri na ala na fini nga lo sara si ala “luti na nduzu” nalege so lo zi ala na ngbaa nga lo zia si ala kiri na Israel. A-Juif42360 so ayeke akoli nga na azo 7000 tongaso so ayeke azo tiIsrael ape alondo na Babylone ala kiri ti leke Jerusalem nga natemple ni nga ti sara kodro na sese ti Israel (Esdras 1:1-4; 2:64, 65;Ezech. 37:14). Ngu 70 tongaso na pekoni, azo 1750 tongaso so ague na ala lani na Babylone abungbi oko na Esdras na ngoi so lo kirina Jerusalem (Esdras 8:1-20). Tongaso, wungo ti aJuif kue so aki-ri ahon 44000, ala yeke “aturugu so ayeke gbani gbani”. (Ezech. 37:10). Na ndo ni, Bible afa so azo ti royaume ti amara bale-oko, soazo ti Assyrie amu lani akotara ti ala ahon na ala na ya ti angu 700kozo na ngoi ti e, akiri nga na Israel ti mu maboko na kua ti leke-ngo temple so abuba lani.—1 Chron. 9:3; Esdras 6:17; Jer. 33:7;Ezech. 36:10.

14 Tongana nyen la mbage ti prophetie ti Ezechiel so aga ta tenena mbeni lege so ayeke kota mingi? Tongana ti so Jehovah afa lanina Ezechiel na ya ti mbeni prophetie so ague oko na ni, kota ga-ngo ta tene ti prophetie ti kiringo na aye na place ni asi lani na


13. (a) A to nda ni na ngu537 kozo na ngoi ti e, tongananyen la atene so ayeke na´Ezechiel 37:10, 14 aga tatene? (b) Averse wa la afa soambeni zo ti royaume ti amarabale-oko akiri lani na Israel?

14. (a) Tongana nyen la ateneso ayeke na

´Ezechiel 37:24

amu maboko na e ti hingangoi ti kota gango ta tene tiprophetie ni? (b) Nyen laapasse na ngu 1919? (Ba ngaencadre “ ‘Abio so ahule awe’nga na ‘atemoin use’ ague okotongana nyen?”)

“Ala komanse ti kiri na fini si ala luti na nduzu”Na peko ti so azo ti Jehovah ‘akiri na fini’ na ngu 1919,ala fa tene mingi ahon ti kozo

NA NGU 1919, aprophetie use so ague oko agata tene: mbeni ayeke prophetie ti “abio so ahuleawe” na mbeni asara tene ti ‘atemoin use’. Visionti “abio so ahule awe” asara tene ti mbeni ngoi soaninga mingi (so ague ngbii aga angu ngbangomingi) so ahunzi na ngoi so mbeni kota groupe tiawakua ti Nzapa akiri na fini (

Ézech. 37:2-4;

Apoc. 11:1-3, 7-13). Prophetie ti ‘atemoin use’ afambeni nduru ngoi (so alondo na hunzingo ti ngu1914 ti si na tongo nda ti ngu 1919) so ahunzi nangoi so mbeni kete groupe ti awakua ti Nzapaakiri na fini. Aprophetie so use kue asara lanitene ti mbeni zingongo na kua na lege ti fa, ngaaprophetie so aga ta tene na ngoi ti e na ngu1919 na ngoi so Jehovah asara si awakua ti lo solo soro ala ti gue na yayu ‘aluti na nduzu,’ ala sigina gbe ti Babylone, Ngangu gbata, na a bungbiala na ya ti congregation so a kiri a leke ni.—

Ézech. 37:10.Me ba so aprophetie use so aga ta tene

nde nde na mbeni fason so ayeke kota mingi.Prophetie ti “abio so ahule awe” asara kozo awetene ti kiringo na fini ti amembre kue ti tanga tiaChretien so a soro ala ti gue na yayu. Ye oko,prophetie ti ‘atemoin use’ asara kozo awe tene tikiringo na fini ti ambeni membre ti tanga ti azo tiNzapa so a soro ala ti gue na yayu: ala so ayekemu li ni lani na ya ti bungbi ti Jehovah na so azia ala “ngbaa be-ta-zo so ayeke sara ye na nda-ra”.—Mat. 24:45; Apoc. 11:6.[a]

˙ ˙ ˙

10B

“ABIO SO AHULE AWE” NGANA ‘AT

ÉMOIN USE ’

AGUE OKO TONGANA NYEN?

BÂ PARAGRAPHE 9, 14

K E T E TË N

Ë

[a] Ba “Atene so azo ahunda” so ayeke na yati Tour ti Ba Ndo ti mars 2016.

NA PEKO TINGU 100

NAHUNZINGOTI NGU 1914

yungo “bongoti vundu” ti fana tene

kua na legeti fa

TONGO NDA TINGU 1919

‘Mbeni popo-hotoso abio asi ya ni’—Ezech. 37:1Ti londo na ngu 100 ti ga na nina ngoi so, na lege ti fa, a facongregation ti aChretien so asoro ala ti gue na yayu, “mbenipopo-hoto” asi na “abio”

‘Atemoin use’—Apoc. 11:3Ngu 1914: ‘Atemoin use’ayu “bongo ti vundu” nangoi so ala yeke fa tenena ya ti ngu ota na nda-mbo. Na hunzingo ti ngoini so, a fa ala na lege ti fa

Ngu 1919: “Abio so ahuleawe” akiri na fini na ngoiso Jehovah asara si aChre-tien kue so a soro ala tigue na yayu asigi na gbe tiBabylone, Ngangu gbata,na a bungbi ala na ya ticongregation so a kiri aleke ni

Ngu 1919: ‘Atemoin use’ aki-ri na fini na ngoi so mbenikete groupe ti aita so a soroala ti gue na yayu ayeke muli ni lani na ya ti bungbi tiJehovah, na a zia ala ti sarakua tongana “ngbaa be-ta-zoso ayeke sara ye na ndara”

ambeni ngoi na peko ti so Kota David, Jesus Christ, akomanse tikomande tongana Gbia[2] (Ezech. 37:24). Biani, na ngu 1919, Jeho-vah azia yingo ti lo na ya ti azo ti lo. Ye ti peko ni ayeke so, ala kiri“na fini” na a zi ala na ngbaa na gbe ti Babylone, Ngangu gbata(Es. 66:8). Na pekoni, Jehovah azia ala ti sara kodro na “sese” tiala, so ti tene na paradis ti yingo. Me tongana nyen la azo ti Nza-pa ti laso aga “aturugu so ayeke gbani gbani”?

15 A ninga mingi ape na peko ti so Christ azia ngbaa be-ta-zo nangu 1919, awakua ti Nzapa akomanse ti ba ye so Zacharie, mbeniprophete so ayeke lani na popo ti azo so akiri na Jerusalem, ate-ne lani kozo na ngoi so lo tene: “Gba ti azo ti ando nde nde ngana amara so ayeke ngangu mingi ayeke ga na Jerusalem ti gi Je-hovah.” Prophete ni afa so azo so ayeke gi Jehovah ayeke tonga-na “azo bale-oko so ayeke ti ayanga ti kodro nde nde kue”. Ala yekegbu yongoro bongo ti “mbeni Juif”, so ti tene Israel ti yingo, naala tene: “E ye ti tene e na mo e gue, ndali ti so e ma a tene Nza-pa ayeke na ala.”—Zach. 8:20-23.

16 Laso, azo so ayeke Israel ti yingo (tanga ti aChretien so a soroala ti gue na yayu) nga na “azo bale-oko” (ambeni taba) abungbioko na ala ga “aturugu so ayeke gbani gbani,” so wungo ti ala aye-ke kutu mingi (Ezech. 37:10). So e yeke aturugu ti Christ so wungoti e ayeke gue gı na li ni, e yeke mu ta gı peko ti Gbia ti e, Jesus,ti gue ti wara atufa so ayeke ku e.—Ps. 37:29; Ezech. 37:24; aPhil. 2:25; 1 aThes. 4:16, 17.

17 Kiringo na ta vorongo Nzapa na place ni aga na mbeni kotakua na azo ti Nzapa. Kua wa? Ti hinga kiringo tene ni, a lingbi ekiri na peko e gbu li na ndo ti mbeni kua so Jehovah amu lani naEzechiel meme kozo ti tene a futi Jerusalem. E yeke ba ni na ya tichapitre ti peko.


Â VORONGO NZAPA

1 Ngbanga ti nyen la aJuif so a gue na alana Babylone atene lani so abio ti ala ahule?(Ézech. 37:11).

2 Na lege wa la dutingo ti “Israel ti Nzapa” tingoi ti e ayeke lani tongana ti akua? (Mat. 13:24-30).

3 Tongana nyen la a kiri na “Israel ti Nzapa”yeke yeke na fini? Lawa la Israel ti Nzapa ni‘akiri na fini’? (

Ézech. 37:7-9).

4 Mo pense nyen, so mo yeke mbage ti“aturugu so ayeke gbani gbani” so prophetieti

Ézechiel asara lani tene ni? (

Ézech. 37:10).


[2] A sara tene na ndo ti prophetieso asara tene na ndo ti Messie nachapitre 8 ti mbeti so.

15, 16. (a) Tongana nyen laazo ti Jehovah ti laso aga“aturugu so ayeke gbani gba-ni”? (b) Tongana nyen laprophetie ti

Ézechiel so amu

maboko na e ti hon ndo ti ata-ra so e yeke wara?(Ba encadre “A mu mabokona e ti kiri ti luti na nduzu.”)

17. Nyen la e yeke ba na ya tichapitre ti peko?

K E T E TË N

Ë

E LINGBI ti kpengba tongana egbu li na ndo ti ye so e manda nalege ti vision so apika be mingi soayeke na

Ézechiel 37:1-14, mbeni

ye ti manda so e lingbi ti sara kuana ni na ya ti dutingo ti e wani.Ye ti manda ni ayeke so wa?

Na ambeni ngoi, e lingbi ti ba so angangukpale nga na atara so e wara ahon ndo tie na e fatigue kue, me e yeke sara nganguti gbu le ni. Ye oko, na angoi tongaso, elingbi ti wara ngangu tongana e gbu li ti ena ndo ti apendere ye so

Ézechiel afa na

ya ti vision ti kiringo na aye na place ni.Ngbanga ti nyen? Ye so e lingbi ti mandana ya ti prophetie so ayeke so Nzapa soayeke na ngangu ti wu pupu na ya ti abioso ahule awe ti kiri na fini alingbi biani timu na e ngangu so e bezoin ni ti hon ndoti aye so akanga lege na e, meme aye soazo apense so zo alingbi ti hon ndo niape.—Diko Psaume 18:29; aPhil. 4:13.

Peut-etre e dabe ti e so angu ngbangbomingi kozo na ngoi ti

Ézechiel, prophete

Moıse atene so Jehovah ayeke na ngangunga na nzara ti sara kua na ngangu ti londali ti azo ti lo. Moıse atene: “Nzapa ayekendo ti hondengo tere, maboko ti lo so angbalakue lakue ayeke na gbe ti mo.” (Deut. 33:27). E lingbi ti hinga biani so tongana etourne na mbage ti Nzapa na angoi ti vundu,Jehovah ayeke zia maboko ti lo na gbe ti e,lo yeke yo e na nduzu yeke nga lo yeke mumaboko na e ti kiri ti luti na nduzu.—

Ézech. 37:10.

˙ ˙ ˙

10C

A MÛ MABOKO NA E

TI KIRI TI LUTI NANDUZU

MBENI sinziri aluti na ndo ti amur ti Jerusalem, lo zia maboko tilo na ndo ti le ti lo ti ba ndo nzoni na ngoi so la ayeke linda. Lo giti ba ndo ayo. Hio, lo yo didi ti lo na nduzu, lo wu pupu na lo hurudidi ni ti tene na azo so aturugu ti Babylone ayeke ga. Me ngoi aye-ke da ape ti tene azo ti gbata ni so asara sanka ti aye asara mbeniye na peko ti so ala ma hurungo didi ti sinziri ni. Teti angu mingi,asinziri so Jehovah azia ala, wala aprophete, ayeke gboto lani meti azo na ndo ti ngoi so aturugu ti Babylone ayeke si; me azo ni aketi ma ala. Fadeso, aturugu ti Babylone angoro gbata ni awe. Na pekoti so aturugu ni asara camp na tere ti Jerusalem teti anze mingi, alakoro du na ya ti amur ti gbata ni, ala lı ala futi temple ni nga ala faazo ti Jerusalem so ayeke na mabe pepe na so avoro ayanda; alagbu ambeni na ngbaa.

2 Laso, aturugu ti Jehovah so ayeke sara ande ye alingbi na fangongbanga ti lo ayeke tambela ti gue ti sara bira na azo ti sese so aye-ke na mabe ape (Apoc. 17:12-14). Bira so ayeke si na hunzingo tikota ye ti vundu so mara ni ade ti si la oko ape na ya ti mbaı ti azo

11“MBI ZIA MO TONGANASINZIRI” ´

EZÉCHIEL 33:7

KOTA TËN

Ë NI: Jehovah azia mbeni sinziri na lo

fa na lo kua ti lo

“MB I Z IA MO TONGANA S INZ IR I ” 121

1. Fa ye so asinziri ti Jehovahso ayeke aprophete ayekesara ando nga na aye so agana pekoni.

2, 3. (a) Nyen la aga nduru tisi so ayeke ndu azo ti sesekue laso? (b) Ahundango ndowa la e yeke kiri tene na ni?

(Mat. 24:21). Me ngoi ayeke da ti tene azo mingi ama gbotongo meso azo so Jehovah azia ala ti sara kua ti sinziri ayeke tene.

3 Nyen la apusu lani Jehovah ti zia asinziri? Mara ti tene wa lambeni sinziri ayeke tene na azo? Azo wa la asara kua ti sinziri lani?Kua ti e na ya ti kua so ayeke so wa? Zia e kiri tene na ahundangondo so.

“A lingbi mo gboto me ti ala na mbi”4 Diko

Ézechiel 33:7. Giriri, asinziri ayeke luti ka na ndo ti amur

ti mbeni gbata ti bata azo ti gbata ni. Tongana azo ti gbata ni abaasinziri, ala hinga so zo so akomande gbata ni apense na azo ti lo.Ataa so ngangu totongo ti didi ti sinziri ni alingbi ti zingo azo nalango gbagburu, totongo ti didi ni alingbi nga ti so fini ti azo so asa-ra ye so a hunda. Legeoko nga, Jehovah azia asinziri, pepe ndali tiso lo ye ti zia mbeto na be ti azo ti Israel na tenengo na ala ateneti ye ti vundu so ayeke ga, me ndali ti so lo pense na azo ti lo na loye ti tene ala so fini ti ala.

5 Na ngoi so Jehovah aziaÉzechiel sinziri, lo fa ambeni sarango

ye ti lo so ade be ti e. Zia e ba gı ambeni sarango ye ti lo use.6 Mbilimbili: Jehovah ayeke sara ye mbilimbili na lege so lo sara

ye na lege ni na e oko oko kue. Na tapande, ataa so gba ti azo amatene ti

Ézechiel na ala ke ni, Jehovah aba azo ti Israel kue pepe to-

ngana azo ti kpengbango-li; me lo ye lani ti ba sarango ye ti zo okooko so ama tene so

Ézechiel atene. Fani mingi, lo sara tene na ndo

ti sarango tene na “zo ti sioni” nga na “zo ti mbilimbili”. Tongaso,Jehovah afa ngbanga alingbi na ye so zo oko oko asara na peko tiso lo ma tene so a tene.—

Ézech. 33:8, 18-20.

7 A yeke ba nga mbilimbili ti Jehovah na lege ti fason so lo fa nangbanga na ndo ti azo. Nzapa ayeke hunda na azo pepe ti kiri tenendali ti ye so ala sara ando, me ala yeke kiri tene na lo ndali ti sa-rango ye ti ala na peko ti so a gboto me ti ala. Jehovah atene naÉzechiel: “Tongana mbi tene na zo ti sioni, mbi tene: ‘Ti ta tene nimo yeke kui,’ me na pekoni lo do lege ti siokpari ti lo lo zia na losara ye so ayeke na lege ni nga ye ti mbilimbili . . . lo yeke ngba nafini.” Na pekoni, Jehovah atene mbeni tene so apika be mingi, lotene: “Asiokpari so lo sara lani, mbi yeke dabe ti mbi na ni okopepe.” (

Ézech. 33:14-16). Me azo so ayeke sara ye lani na lege ni

alingbi pepe ti pense so, so ala ma yanga ando, a yeke kanga le nando ti kpengbango-li so ala sara laso. Jehovah atene so tonganambeni zo ‘azia be ti lo gı na mbilimbili ti lo na lo sara ye ti sioni,mbi yeke dabe ti mbi ande kete pepe na aye ti mbilimbili so lo saraando, me lo yeke kui ndali ti sioni so lo sara.’—

Ézech. 33:13.

8 E hinga so Jehovah ayeke mbilimbili ndali ti so lo yeke gbotome ti azo hio, tongaso si ala yeke na ngoi ti sara mbeni ye kozo


4. Nyen la apusu Jehovah tizia asinziri? (Ba foto so ayekena tongo nda ti chapitre so.)

5, 6. Mbeni ye wa la afa soJehovah ayeke sara ye mbili-mbili?

7. Nyen la Jehovah ayeke bani na ngoi so lo yeke fa ngba-nga na ndo ti azo?

8. Nyen la atene ti gbotongome so aprophete atene afa nae na ndo ti mbilimbili ti Jeho-vah?

si lo sara ye so lo tene.Ézechiel akomanse ti sara kua ti lo ngu

omene tongaso kozo ti tene aturugu ti Babylone afuti Jerusalem.Me

Ézechiel ayeke pepe kozo zo so agboto me ti azo ti Nzapa ti

tene na ala so ala yeke kiri tene na lo ndali ti ye so ala sara. A honngu ngbango oko kozo ti tene a futi Jerusalem, Jehovah atokuaaprophete ti sara kua ti sinziri: lo tokua Osee,

Ésaıe, Michee, Oded

nga na Jeremie. Jehovah atene na Jeremie ti dabe ti azo ti Israelna tene so: “Mbi zia asinziri ti mbi na ndo ti ala, asinziri ni atene:‘Ala dengi me ti ala ti ma totongo ti didi!’” (Jer. 6:17). Na nda ni,so azo akui na ngoi so azo ti Babylone aga ti sara ye alingbi nangbanga so Jehovah afa, a yeke pepe faute ti Jehovah nga na ti asi-nziri.

9 Ndoye: Jehovah afa ta ndoye na lege so lo tokua asinziri ti lo tigboto gı me ti azo ti mbilimbili pepe me ti gboto nga me ti azo tisioni, ala so azia vundu na be ti lo mingi na so abuba iri ti lo. Gbuli ti mo kete: azo ahinga lani so azo ti Israel ayeke azo ti Jehovah,me lakue azo ti Israel atourne peko ti ala na lo na ala gue na pekoti anzapa ti wataka. Ti fa tongana nyen la azo ti mara ni amu vu-ndu na Jehovah na lege ti aye so ala sara, lo haka ala na mbeni waliso agi mbeni koli nde (

Ézech. 16:32). Ataa so kue, Jehovah ake azo

ti lo hio ape. Lo gi ti tene ala kiri ale songo na lo, me lo gi pepe tikiri na ala peko ti sioni so ala sara. Jehovah amu lani lakue ngoi naazo ti lo ti change. Ngbanga ti nyen? Lo tene na

Ézechiel: “Mbi

wara ngia pepe tongana mbeni zo ti sioni akui, me mbi ye si zoti sioni achange lege ti lo na lo ngba na fini.” (

Ézech. 33:11). A

E yeke ba azo tongana ti soJehovah aba na ala?BÂ PARAGRAPHE 10

9. Tongana nyen la Jehovahafa ta ndoye?

yeke tene ti be ti Jehovah lani, na a yeke nga tene ti be ti lo laso.—Mal. 3:6.

10 So Jehovah asara ye lani na mbage ti azo ti Israel mbilimbilinga na ndoye, nyen la e lingbi ti manda da? Mbeni ye ni ayeke so alingbi e ba azo so e yeke fa tene na ala kue legeoko pepe, me a li-ngbi e ba so azo ayeke nde nde. A yeke duti na lege ni oko ape titene e fa ngbanga na ndo ti mbeni zo e tene so lo lingbi pepe ti matene so e yeke fa ndali ti sarango ye ti lo ti ando wala ndali ti marati lo, nginza so lo yeke na ni wala ndali ti yanga ti kodro ti lo. Je-hovah asara si bazengele Pierre amanda mbeni ye, na ye so lo ma-nda so aba nga e laso. Lo tene: “Nzapa ayeke sara kangbi na popoti azo pepe, me na ya ti amara kue, zo so akpe mbeto ti lo na asa-ra ye so ayeke mbilimbili, lo yeke nzere na le ti Nzapa.”—Kus. 10:34, 35.

11 Mbeni ye ti manda ni ayeke so a lingbi e ngba ti ba e wani nzo-ni; akua ti mbilimbili so e sara ando ayeke kanga pepe ndo ti sioniso e yeke sara laso. A yeke nzoni e girisa ape so legeoko tongana tiazo so e yeke fa tene na ala, e nga kue e yeke nduru ti sara siokpa-ri. Wango so bazengele Paul amu na congregation ti Corinthe ali-ngbi nga na e, lo tene: “Zia zo so aba ti lo atene ni luti awe asarahange si lo tı pepe. Mbeni tara nde asi na ala pepe, gı ti so ayeke sika na azo kue.” (1 aCor. 10:12, 13). E ye la oko ape ti duti azo so‘azia be ti ala gı na mbilimbili ti ala’ na e pense so e lingbi ti sarasioni na a yeke punir e ndali ni ape ndali ti so e yeke sara nga anzoni


10, 11. Lege so Jehovah asaraye lani na mbage ti azo ti loalingbi ti fa nyen na e?

˙ ˙ ˙

11A AMBENI SINZIRI SOASARA KUA NZONI MINGIAsinziri so awara akangango lege, ala ngba be-ta-zo ngaala fa atene ti gbotongo me nga na nzoni tene.

Ésaıe ngu 778–732 tongasokozo na ngoi ti e

Jeremie ngu 647-580 kozo na ngoi ti eÉzechiel ngu 613-591 tongasokozo na ngoi ti e

Jean Baptiste ngu 29-32

Jesus ngu 29-33

Paul ngu 34-65 tongaso

Russell na amba ti longu 1879-1919 tongaso

Ngbaa be-ta-zongu 1919 juska laso

I SRAË L T I G IR IR I NGO I T I AKOZO CHR

É T I EN NGO I T I E

kua (Ézech. 33:13). Ataa e sara na Jehovah ngu oke, a yeke kota ye

mingi ti tene e ngba ti sara tere ti e kete na e ma yanga ti Jehovah.12 Me ka tongana ando e sara akota siokpari me fadeso vundu asa-

ra e mingi ndali ti akota siokpari so? Na lege ti tene tiÉzechiel, e

manda so Jehovah ayeke punir azo so asara sioni me ala change beti ala pepe. Ye oko, e manda nga so kozoni kue Jehovah ayeke Nza-pa ti ndoye, me pepe Nzapa so ayeke kiri na zo peko ti sioni so losara (1 Jean 4:8). Tongana e fa na lege ti asarango ye ti e so e changebe ti e, a lingbi e pense la oko ape so Jehovah alingbi pepe ti saranzoni be na e (Jacq. 5:14, 15). Jehovah ayeke lani nduru ti pardon-ne azo ti Israel so agi mbeni koli nde na lege ti yingo, na lo yekenga nduru ti pardonne e.—Ps. 86:5.

‘Sara tene na azo ti kodro ti mo’13 Diko

Ézechiel 33:2, 3. Mara ti tene wa la asinziri ti Jehovah

adoit lani ti fa? Mbeni kota mbage ti kua ti ala ayeke ti fa atene tigbotongo me. Me ala yeke fa nga lani anzoni tene. Ba ambeni tapa-nde ni.

14 Ésaıe, so asara kua ti lo ti londo na ngu 778 ti si na ngu 732

tongaso kozo na ngoi ti e, agboto me ti azo ti Jerusalem so azo tiBabylone ayeke mu Jerusalem na ala yeke mu azo ti gbata ni ti guena ala na kodro-wande (

És. 39:5-7). Me yingo apusu lo nga ti tene:

“Ma si! Asinziri ti mo ayo go ti ala na dekongo. Ala bungbi go ti alaoko ala yeke dekongo na ngia, ndali ti so na ngoi so Jehovah abu-ngbi azo ti Sion ti kiri na ala, ala yeke ba ni polele.” (

És. 52:8). Tene

soÉsaıe afa ayeke nzoni tene mingi: a yeke kiri na ta vorongo Nza-

pa na place ni.15 A yeke tene ka so Jeremie, so asara kua ti lo ti londo na ngu

647 ti si na ngu 580 kozo na ngoi ti e, ayeke zo so ayeke fa gı teneti aye ti vundu so ayeke ga, me tene so ayeke na lege ni ape. Bia-ni lo sara mbeni nzoni kua ti gboto me ti asioni zo ti Israel so Je-hovah ayeke ga na aye ti vundu na ndo ti ala.[1] Me lo fa nga nzonitene, lo fa kozo awe so azo ti Nzapa ayeke kiri na kodro ti ala naala yeke kiri na ta vorongo Nzapa ka.—Jer. 29:10-14; 33:10, 11.

16 A ziaÉzechiel sinziri na ngu 613 kozo na ngoi ti e, na lo ngba

lani ti sara kua ti lo juska na ngu 591 tongaso kozo na ngoi ti e. To-ngana ti so chapitre 5 na 6 ti mbeti so afa, na be kue

Ézechiel agbo-

to me ti azo ti Israel na ndo ti futingo so ayeke ga na ndo ti ala, nasarango tongaso lo zi na li ti lo ngbanga ti mene ti azo so ayeke kuiande. Na oko ngoi ni, lo gboto gı pepe me ti azo so a gue na ala nangbaa na Babylone so Jehovah ayeke punir a-apostat ti Jerusalem,me lo mu nga maboko na azo ni ti bata mbeni kpengba songo naJehovah tongaso si ala lingbi ti sara kua ti lo na pekoni. Tonganaazo ni asara ngu 70 na Babylone awe, Jehovah ayeke lu mbeni tanga


[1] Na ya ti mbeti ti Jeremie, atene“ye ti vundu”, “ye ti ngangu” nga na“ye ti sioni” asigi fani mingi.

12. Tongana e sara ando ako-ta siokpari, nyen la a lingbi egirisa ape?

13, 14. (a) Mara ti tene wa laasinziri ti Jehovah adoit lani tifa? (b) Tene wa la

Ésaıe afa ni

lani?

15. Tene wa la Jeremie afalani?

16. Tongana nyen la azo soayeke angbaa na Babyloneaba nzoni na lege ti atene tiÉzechiel?

K E T E TË N

Ë

ti azo ni na kodro ti Israel so a kiri a leke ni (Ézech. 36:7-11). Mi-

ngi ti tanga ti azo so ayeke amolenge nga na a-ata ti azo so adengime ama

Ézechiel. Tongana ti so tanga ti achapitre ti mbage 3 ti mbe-

ti so afa,Ézechiel ayeke lani na anzoni tene mingi ti fa na azo ni,

atene ti lo ni afa biani so a yeke kiri na ta vorongo Nzapa na Jeru-salem.

17 Eske aprophete so asara tene na azo ti Nzapa na ngoi so a ganduru ti futi Jerusalem na ngu 607 kozo na ngoi ti e, a yeke gı alala Jehovah azia ala ti sara kua ti sinziri?

Ên-en. Lakue kozo ti tene

mbeni kpengba ye asi so ayeke sara si ye so Jehovah aleke na be tilo ti sara aga ta tene, Jehovah ayeke zia lani asinziri ti gboto me tiasioni zo nga ti fa nzoni tene.

Asinziri na ngoi ti akozo Chretien18 Kozo na ngu 100, Jean Baptiste asara kua ti sinziri. Lo gboto

me ti azo ti Israel ti mitele so a ga nduru ti ke ala awe (Mat. 3:1, 2,9-11). Me lo ngba gı ge pepe. Jesus atene so Jean ayeke lani “wa-tokua” so a sara tene ti lo kozo awe so aleke lege ti Messie (Mal. 3:1;Mat. 11:7-10). Mbeni mbage ti kua ti lo ayeke ti fa mbeni nzoni tene.Lo tene: “Kete taba ti Nzapa”, Jesus, ayeke ‘zi siokpari ti dunia so”.—Jean 1:29, 30.

19 Jesus ayeke lani kota sinziri ahon atanga ni kue. TonganaÉze-

chiel, Jehovah atokua lo na “azo ti Israel.” (Ézech. 3:17; Mat. 15:

24). Jesus agboto me ti azo ti Israel ti mitele so a ga nduru ti keala awe na a yeke futi Jerusalem (Mat. 23:37, 38; 24:1, 2; Luc 21:20-24). Me kota kua ti lo ayeke ti fa nzoni tene.—Luc 4:17-21.

20 Na ngoi so Jesus ayeke lani na sese, lo tene mbilimbili naadisciple ti lo, lo tene: “Ala lango pepe.” (Mat. 24:42). Ala ma ya-nga ti lo na ala sara kua ti sinziri, ala gboto me ti azo ti Israel timitele so Jehovah ake ala nga na gbata ti Jerusalem so ayeke nasese awe (aRom. 9:6-8; aGal. 4:25, 26). Tongana ti asinziri so agakozo na ala, ala fa nga nzoni tene. Na ya ti tene so ala fa, mo yekewara mbeni tene ti pikango be so atene azo so ayeke aJuif ape aye-ke ga fadeso na popo ti Israel ti Nzapa, so a soro azo ni na lege tiyingo vulu, so ala yeke wara pasa ti mu maboko na Christ ti kiri nata vorongo Nzapa na place ni ge na ndo ti sese.—Kus. 15:14; aGal. 6:15, 16; Apoc. 5:9, 10.

21 Na popo ti azo ti ngoi ti akozo Chretien so asara kua ti sinzi-ri, bazengele Paul azia mbeni nzoni tapande mingi. Lo ba kua ti lotongana kete kua ape. Tongana

Ézechiel, lo hinga so ngbanga ti mene

ti azo ayeke duti ande na li ti lo tongana lo sara kua ti lo kue pepe(Kus. 20:26, 27). Na tapande ti ambeni sinziri, Paul agboto gı me tiazo pepe, me lo fa nga nzoni tene (Kus. 15:35; aRom. 1:1-4). Na gbe


17. Na angoi wa la Jehovahazia asinziri?

18. Kua wa la Jean Baptisteasara lani?

19, 20. Tongana nyen la Jesusna adisciple ti lo asara kua tisinziri?

21. Tapande wa la Paul azia?

ti fango lege ti yingo vulu, lo tene peko ti atene ti prophetie tiÉsaıe,

lo tene: “Gere ti zo so atambela na ndo ti ahoto ti ga na nzoni teneayeke ta pendere mingi”, na lo fa so atene so ague oko na kua soazo so amu peko ti Christ ayeke sara na ngoi so ala yeke fa nzonitene ti Royaume ti Nzapa.—

És. 52:7, 8; aRom. 10:13-15.

22 Na peko ti kua ti abazengele, tongana ti so a fa kozo awe, afa-ngo ye ti a-apostat amu ndo na ya ti congregation ti aChretien(Kus. 20:29, 30; 2 aThes. 2:3-8). Na ya ti mbeni ngoi so aninga,aChretien ti wataka so ayeke tongana asioni pere ayeke mingi ahonazo so amu peko ti Christ so ayeke tongana able, na afango ye tiwataka ahonde ndo ti tene ti Royaume ti Nzapa, so ayeke polele(Mat. 13:36-43). Ye oko, tongana ngoi ti tene Jehovah akiri na tavorongo Nzapa na place ni alingbi awe, lo kiri lo fa ndoye ti lo ngana mbilimbili ti lo na lege so lo zia asinziri ti gboto me ti azo pole-le na ti fa nzoni tene. Asinziri so ayeke lani biani azo wa?

Jehovah akiri azia asinziri ti gboto me ti asioni zo23 Na ya ti angu so aga kozo na ngu 1914, Charles Taze Russell na

amba ti lo asara kua tongana “watokua” so ayeke “leke lege” kozoti tene a zia Royaume so Messie ayeke Gbia ni. [2] (Mal. 3:1). Alasara nga kua ti sinziri, ala sara ni na lege so ala sara kua na mbetiLe Phare de la Tour de Sion nga na Messager de la Presence de Christ ti

Na ngia na be, e yeke mumaboko na sinziri ti laso nalege so e yeke fa nzoni teneBÂ PARAGRAPHE 25


[2] Ti hinga ambeni ye na ndo ti pro-phetie so nga na gango ta tene ni,ba buku Royaume ti Nzapa akoman-se kua awe!, chapitre 2,“A du Royaume ni na yayu.”

22. Nyen la asi na peko ti kuati abazengele?

23. Kua wa la Charles Russellna amba ti lo asara lani?

K E T E TË N

Ë

mu maboko na ala ti gboto me ti azo na ndo ti ngbanga so Nzapaayeke fa nga ti sara si nzoni tene ti Royaume ti Nzapa amu ndo.

24 Na peko ti so a zia Jesus gbia ti Royaume, lo zia mbeni ketegroupe ti akoli ti sara kua tongana ngbaa be-ta-zo (Mat. 24:45-47).Ngbene ye na ngoi ni so ti ga na ni, ngbaa be-ta-zo so, so laso aye-ke Bebungbi, ayeke sara kua ti sinziri. Bebungbi ni amu li ni ti gbo-to me ti azo na ndo ti ‘lango so Nzapa ayeke kiri na azo peko ti sio-ni so ala sara.’ Lo yeke fa nga tene ti “ngu so na ya ni Jehovahayeke sara nzoni na azo”.—

És. 61:2; ba nga 2 aCorinthien 6:1, 2.

25 Ataa so a yeke kozoni kue ngbaa be-ta-zo la ayeke sara kua tisinziri, Jesus atene na azo “kue” so amu peko ti lo ti “lango pepe”.(Marc 13:33-37). E yeke sara ye alingbi na commandement so nalege so le ti e ayeke ngba ti kpengba na lege ti yingo, nga e yekengba ti mu maboko na sinziri ti laso. E yeke fa so e lango pepe nalege so e yeke sara kua ti fango tene so a mu na e (2 Tim. 4:2).Nyen la apusu e ti sara ni? Mbeni ye ni ayeke nzara so e yeke na niti so fini ti azo (1 Tim. 4:16). Na ya ti kete ngoi, azo mingi ayekekui ndali ti so ala ke ti sara ye alingbi na gbotongo me ti sinziri tilaso (

Ézech. 3:19). Me ye so apusu e ti sara kua ni ayeke so e yeke

na nzara ti fa na azo mbeni tene so ayeke nzoni tene mingi: a kirina ta vorongo Nzapa na place ni awe! Fadeso, na ya ti ‘ngu so Je-hovah ayeke sara nzoni na azo,’ lege angba ti zi na azo mingi tibungbi na e ti voro Jehovah, Nzapa ti e ti ndoye so ayeke mbilimbili.Na ya ti kete ngoi, azo kue so angba na fini na peko ti so a futi sio-ni dunia so ayeke ba nzoni na lege ti komandema ti ndoye ti Mole-nge ti Jehovah, Christ Jesus. E lingbi pepe ti ke ti mu maboko nasinziri ti laso ti fa nzoni tene so.—Mat. 24:14.

26 Meme kozo ti tene a futi sioni dunia so, lege so Jehovah asa-ra si azo ti lo aduti beoko ayeke mbeni miracle. Na ya ti chapitre tipeko, e yeke sara tene na ndo ti mbeni prophetie so andu andurukeke use so a sara kua na ni ti fa tongana nyen la ye so asi.


Â VORONGO NZAPA

1 Nyen la apusu Jehovah ti ziaasinziri?

2 Atene use wa la asinziri niayeke fa?

3 Kua wa la mo doit ti sara ti mumbage ti ta vorongo Nzapa?


24. (a) Tongana nyen langbaa be-ta-zo asara kuatongana sinziri? (b) Nyen latapande ti azo so asara kua tisinziri ando afa na mo?(Ba encadre “Ambeni sinziri soasara kua nzoni mingi.”)

25, 26. (a) Kua wa la a lingbiazo kue so amu peko ti Christasara? Ala sara kua ni tonga-na nyen? (b) Nyen la e yeke bana ya ti chapitre ti peko?

NA GBE ti fango lege ti Nzapa,Ézechiel atene gba ti aprophetie

ti guengo na azo ti Israel na Babylone na lege ti ambeni ye so leaba. Na ya ti kozo prophetie ni, so

Ézechiel asara mbeni ye ti fa

na ni, tene ti fango ngbanga ayeke da, a yeke nga na ya ti use ni,nga na ya ti ota ni ti gue na ni (

Ézech. 3:24-26; 4:1-7; 5:1; 12:3-6).

Biani, aprophetie kue so lo sara mbeni ye ti fa na ni, ngangu teneti ngbanga so a de na ndo ti aJuif ayeke na ya ni.

2 Tongaso, tara ti ba tongana nyen la aJuif so a gue na ala naBabylone agi be ti ala na ngoi so

Ézechiel aluti na devant ti ala, na

lo yeke nduru ti sara mbeni ye ti fa na mbeni prophetie ni. Aladoit ti hunda tere ti ala, ala tene: ‘Sioni tene wa la lo yeke kiri tifa?’ Me li ti ala akpe. Prophetie so

Ézechiel akomanse ti sara ye

ti fa na ni so ayeke ta nde. Tene ti fango ngbanga ayeke na ya niape, me a yeke mbeni pendere zendo (

Ézech. 37:23). Tene wa la´

Ezechiel atene na azo so a gue na ala na Babylone? Nda ti teneni ayeke nyen? A ndu awakua ti Nzapa laso tongana nyen? Zia eba ni.

12“MBI YEKE SARA ANDESI ALA GA MARA OKO” ´

EZÉCHIEL 37:22

KOTA TËN

Ë NI: Jehovah atene ni yeke bungbi azo ti ni;

prophetie ti anduru keke use

“MB I YEKE SARA ANDE S I ALA GA MARA OKO” 129

1, 2. (a) Ngbanga ti nyen lapeut-etre aJuif so a gue naala na Babylone agi be ti ala?(b) Ngbanga ti nyen la li ti alaakpe? (c) Ahundango ndo wala e yeke ba?

“Ala yeke ga gı oko na ya ti maboko ti mbi”3 Jehovah afa na

Ézechiel ti mu anduru keke use na ti su na ndo

ti oko “keke ti Juda” nga na ndo ti mbeni “keke ti Joseph (so titene keke ti

Éphraım)”. (Diko

Ézechiel 37:15, 16.) Akeke use so aye

ti sara tene ti nyen? “Keke ti Juda” aye ti sara tene ti amara use tiroyaume ti Juda na ti Benjamin. Agbia so ayeke ahale ti Juda la ako-mande lani na ndo ti amara use ni; nga apretre asara kua ndali tiroyaume ti Juda ndali ti so apretre ayeke sara kua lani na temple naJerusalem (2 Chron. 11:13, 14; 34:30). Tongaso, agbia so ayeke aha-le ti David nga na apretre so ayeke ahale ti Levi la ayeke na ya tiroyaume ti Juda. “Keke ti

Éphraım” aye ti sara tene ti amara bale-

oko ti royaume ti Israel. Ngbanga ti nyen la e tene tongaso? Kozogbia ti royaume ti amara bale-oko ayeke lani Jeroboam, so alondona mara ti

Éphraım. A si na mbeni ngoi,

Éphraım aga mara so aye-

ke kota ahon atanga ni na Israel (Deut. 33:17; 1 aGbia 11:26). Ba soa yeke wara pepe na ya ti amara bale-oko ti royaume ti Israel agbiaso ayeke ahale ti David wala apretre so ayeke ahale ti Levi.

4 Jehovah akiri atene naÉzechiel ti bungbi anduru keke ni na tere

ti mba ‘si aga gı keke oko’. Na ngoi so azo so a gue na ala na Baby-lone, so ayeke gi be ti ala, aba aye so

Ézechiel asara, ala hunda lo,

atene: “Mo yeke fa ande nda ti aye so na e ape?” Lo kiri tene lo teneso ye so lo sara so aye ti fa ye so Jehovah lo wani ayeke sara. Nando ti akeke use so, Jehovah atene: “Mbi yeke bungbi ni na tere tikeke ti Juda, na mbi yeke sara si a ga gı keke oko. Ala yeke ga gıoko na ya ti maboko ti mbi.”—

Ézech. 37:17-19.

5 Na pekoni, Jehovah afa nda ti bungbingo anduru keke use so.(Diko

Ézechiel 37:21, 22.) Azo ti amara use ti royaume ti Juda so

a gue na ala na Babylone nga na azo ti amara bale-oko ti royaumeti Israel (

Éphraım) so a gue na ala na Assyrie ayeke kiri na kodro ti

Israel, na ala yeke ga “mara oko”.—Jer. 30:1-3; 31:2-9; 33:7.6 Aprophetie na ndo ti kiringo na aye na place ni, so ayeke na

Éze-

chiel chapitre 37, ado be mingi! Jehovah ayeke Nzapa so ayeke ziazo so a gue na ala na kodro-wande (verse 1-14) nga lo yeke bungbiala oko (verse 15-28). Tene ti aprophetie use so, so azia ngia na beti zo, ayeke so: Jehovah alingbi ti zi azo ti lo na ngbaa na ti bungbiala oko.

Jehovah ‘abungbi ala’ tongana nyen?7 Zo alingbi ti pense so, a lingbi pepe ti zi azo so a gue na ala na

ngbaa na ti bungbi ala oko.[1] Ye oko, “Nzapa alingbi ti sara ye kue.”(Mat. 19:26). Jehovah asara si prophetie ti lo aga ta tene. Na ngu537 kozo na ngoi ti e, a zi azo na ngbaa na Babylone biani biani, napekoni, azo ti aroyaume ni so use kue akiri na Jerusalem ti mu


[1] Ngu 200 tongaso kozo ti teneÉzechiel awara prophetie so, azo tiAssyrie ague na azo ti amara bale-oko (“keke ti

Éphraım”) na Assyrie.

—2 aGbia 17:23.

3. (a) “Keke ti Juda” aye tisara tene ti nyen? (b) Ngba-nga ti nyen la “keke tiÉphraım” aye ti sara tene tiroyaume ti amara bale-oko?

4. Ye soÉzechiel asara na pe-

koni na anduru keke use aye tifa nyen? (Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)

5. Nda ti ye soÉzechiel

asara na anduru keke use soaye ti tene nyen? (Ba encadre“Bungbingo anduru kekeuse.”)

6. Aprophetie wa la ayeke naÉzechiel chapitre 37?

7. Tongana nyen la mbaı soayeke na 1 Chronique 9:2, 3afa so tene so atene “Nzapaalingbi ti sara ye kue” ayeke tatene?

K E T E TË N

Ë

Jehovah atene na´Ezechiel ti su tene “keke

ti Juda” na tere ti mbeni nduru keke nga tisu na tere ti mbeni nduru keke ni nde tene“keke ti Joseph (so ti tene keke ti

´Ephraım)”.

A gboto le na ndo t i gango gı oko

Prophetie ni asara pepe tene ti nduru keke okoso ya ni afa aga use nga na pekoni akiri agaoko. Me a sara tene ti anduru keke use soabungbi aga oko. Ye oko, prophetie ni alutimingi pepe na ndo ti lege so mara ti Israelakangbi aga aroyaume use. Me a luti mingi nando ti lege so aroyaume use so ayeke ga oko.

˙ ˙

12A

BUNGBINGO ANDURUKEKE USE


“keke ti Juda”

NGOI TI GIRIRIAmara use tiroyaume ti Juda

NGOI TI E

Azo so a soro ala tigue na yayu

“keke ti Joseph (soti tene keke ti´

Ephraım)”NGOI TI GIRIRI

Amara bale-oko tiroyaume ti Israel

NGOI TI EAmbeni taba

‘A ga gı keke oko na ya timaboko ti mo’

NGOI TI GIRIRINgu 537 kozo na ngoi ti e. Ata wakua tiNzapa alondo na popo ti amara, ala kiri alaleke Jerusalem nga ala voro Nzapa tonganamara oko.

NGOI TI ENa ngu 1919 ti ga na ni, a kiri a leke yati bungbi ti azo ti Nzapa yeke yeke na alabungbi oko ti sara na Nzapa tongana“kundu oko ti ataba”.

131

maboko ti kiri na ta vorongo Nzapa na place ni. Bible atene: “Ambe-ni hale ti Juda, ti Benjamin, ti

Éphraım nga na ti Manasse asara

kodro na Jerusalem.” (1 Chron. 9:2, 3; Esdras 6:17). Biani, gı tonga-na ti so Jehovah atene kozo awe, azo ti amara bale-oko ti royaumeti Israel abungbi lani oko na azo ti amara use ti royaume ti Juda.

8 Ngu 200 tongaso kozo, propheteÉsaıe atene lani prophetie na

ndo ti ye so ayeke si na Israel nga na Juda na peko ti so a zi ala nangbaa. Lo tene so Jehovah ayeke komanse ti bungbi “azo ti Israelso akangbi kirikiri” nga lo yeke bungbi ndo oko “azo ti Juda so yati ala akangbi na andangoro osio ti sese”, so na ya ni a yeke wara‘azo so angba na Assyrie so ayeke sigi’. (

És. 11:12, 13, 16). Tongana

ti so Jehovah atene kozo awe, lo mu “azo ti Israel na ya ti ama-ra so ala gue da.” (

Ézech. 37:21). Ba akpengba ye use so: Ge, Jeho-

vah atene encore ape so azo so a gue na ala na ngbaa ayeke azo ti“Juda” nga azo ti “

Éphraım” me lo tene so ala yeke “azo ti Israel”.

“Juda” na “Éphraım” aga groupe oko. Na ndo ni, a tene so azo ti

Israel ayeke londo pepe na Babylone, mbeni mara oko, me ala yekelondo na amara mingi. So ti tene “na ando nde nde kue”.

9 Na peko ti so azo so a zi ala na ngbaa akiri na Israel, Jehovahamu maboko na ala lani tongana nyen ti bungbi oko? Lo mu na alaaberger na lege ti yingo, azo tongana Zorobabel, Kota pretre Josue,Esdras nga na Nehemie. Nzapa amu nga na ala prophete Aggee, Za-charie nga na Malachie. Akoli be-ta-zo so kue asara kua lani nganguti kpengbamara ni ti sara aye so Nzapa ahunda na ala ti sara (Neh. 8:2, 3). Na ndo ni, Jehovah abata mara ti Israel na lege so lo buba ya

Jehovah amu aberger na legeti yingo ti mu maboko na azoti lo ti duti beokoBÂ PARAGRAPHE 9

8. (a) Prophetie wa laÉsaıe

atene? (b) Akpengba ye usewa la ayeke na

Ézechiel 37:21?

9. Tongana nyen la Jehovahamu maboko na azo so a ziala na ngbaa ti bungbi oko?

ti asioni ye so awato ti azo ti Nzapa aleke ti sara na ala.—Esther 9:24, 25; Zach. 4:6.

10 Me ataa aye kue so Jehovah asara na ndoye na azo ti Israel,mingi ti ala angba ti voro lo na lege ni ape. A sara tene ti aye so alasara na ya ti ambeti ti Bible so a su ni na peko ti so ala londo nakodro-wande ala kiri (Esdras 9:1-3; Neh. 13:1, 2, 15). Ti ta tene ni,kozo ti tene a sara ngu 100 na peko ti so azo ti Israel akiri, ala gueayo mingi na ta vorongo Nzapa asara si Jehovah awa ala, atene: “Alakiri na mbi.” (Mal. 3:7). Na ngoi so Jesus aga na ndo ti sese, ya tibungbi ti vorongo Nzapa ti aJuif akangbi na ya ti asecte nde nde soaberger so ayeke be-ta-zo ape la ayeke mu li ni da (Mat. 16:6; Marc 7:5-8). Satan awara lege ti sara si ala bungbi oko ti voro Nzapa ape.Ataa so kue, prophetie ti Jehovah so asara tene ti bungbingo azo tilo oko ayeke ga ta tene biani. Na lege wa?

“Wakua ti mbi David ayeke duti ande gbia ti ala”11 Diko

Ézechiel 37:24. Jehovah afa so prophetie ti lo na ndo ti

bungbingo azo ti lo oko ayeke ga ta tene kue na popo ti azo ti lo gına peko ti so ‘wakua ti lo David’, so ti tene Jesus, akomanse ti ko-mande tongana Gbia, ye so asi na ngu 1914.[2] (2 Sam. 7:16; Luc 1:32). Ti si na ngoi so, a zia Israel ti yingo, so ti tene aChretien so asoro ala ti gue na yayu, na place ti mara ti Israel (Jer. 31:33; aGal. 3:29). Mbilimbili na peko ti so a tomba Satan na yayu, lo kiri lo gi tibuba beoko so ayeke na popo ti azo ti Nzapa (Apoc. 12:7-10). Natapande, na peko ti kua ti Ita Russell na ngu 1916, Satan asara kuana ala so aga a-apostat ti kangbi ya ti aChretien so a soro ala ti guena yayu. Ye oko, a ninga mingi na pekoni ape, a-apostat so azia bu-ngbi ti Jehovah. Satan asara nga si a bi aita so amu li ni na ya tibungbi na ngoi ni so na da ti kanga, me meme ye so asara pepe siazo ti Jehovah ahunzi. Aita so a soro ala ti gue na yayu so angbabe-ta-zo na Jehovah angba ti duti beoko.

12 Tongaso, nde na ye so asi na mara ti Israel, Israel ti yingo angbati luti ngangu ataa aye so Satan aleke ti sara ti kangbi ya ti ala. Ngba-nga ti nyen la a-effort so Satan asara atı na ngu? Ngbanga ti soaChretien so a soro ala ti gue na yayu asara kue ti ngba ti sara yealingbi na andia ti Jehovah. Ye so asara si, Gbia ti ala, Jesus Christ,so angba ti so benda na ndo ti Satan, abata ala.—Apoc. 6:2.

Jehovah ayeke sara si awakua ti lo ‘aga gı oko’13 Prophetie so asara tene ti bungbingo anduru keke use ti tene

aga gı oko so aye ti tene nyen na ngoi ti e? Girisa ape so prophetieso aye ti fa tongana nyen la agroupe use ayeke duti beoko. Kota yeni ayeke so prophetie so afa so a yeke Jehovah la ayeke sara si azo tilo abungbi oko. Tongaso, kpengba ta tene wa la na ndo ti ta vorongo


[2] Chapitre 8 ti buku so afa anzenenzene tene na ndo ti prophetie so.

10. Satan awara lege ti saranyen na nda ni?

11. (a) Nyen la Jehovah afana ndo ti prophetie ti lo nando ti bungbingo azo ti looko? (b) Nyen la Satan akiriagi ti sara na peko ti soa tomba lo na yayu?

12. Ngbanga ti nyen laa-effort so Satan asara tikangbi ya ti Israel ti yingoatı na ngu?

13. Kpengba ta tene wa laprophetie so asara tene ti bu-ngbingo anduru keke use afana e?

K E T E TË N

Ë

Nzapa prophetie na ndo ti bungbingo anduru keke use so afa? Nanduru tene: Jehovah lo wani la ayeke sara si awakua ti lo ‘aga gıoko’.—

Ézech. 37:19.

14 Ngbene ye na ngu 1919, na peko ti so a zi salete na tere ti azoti Nzapa na lege ti yingo nga ala komanse ti lı na ya ti paradis nalege ti yingo, prophetie ti bungbingo anduru keke use akomanse tiga ta tene na mbeni lege so ayeke kota mingi. Na ngoi ni so, mingiti azo so a bungbi ala oko ayeke lani na beku ti ga agbia nga naapretre na yayu (Apoc. 20:6). Na lege ti fa, aChretien so a soro alati gue na yayu so ayeke lani tongana “keke ti Juda”, mbeni mara sona ya ni a yeke wara agbia so ayeke ahale ti David nga na apretreso ayeke ahale ti Levi. Ye oko, a si na mbeni ngoi, yeke na yeke azoso ayeke na beku ti wara fini na ndo ti sese aga gbani, na ala bu-ngbi oko na aJuif na lege ti yingo. Azo so ayeke tongana “keke tiÉphraım”, mbeni mara so agbia nga na apretre ayeke na ya ni ape.Agroupe so use kue abungbi oko ti sara kua oko tongana awakua tiJehovah na gbe ti Gbia ti ala oko, Jesus Christ.—

Ézech. 37:24.

“Ala yeke ga azo ti mbi”15 Prophetie ti

Ézechiel afa so azo mingi ayeke ga ti bungbi oko na

aChretien so a soro ala ti gue na yayu na ya ti ta vorongo Nzapa. Je-hovah atene na ndo ti azo ti lo, lo tene: “Mbi yeke sara si ala ga gba-ni” nga “tente ti mbi ayeke duti ande na ndo ti ala”. (

Ézech. 37:26,

27; kete tene na gbe ni). Atene so adabe ti e na prophetie so a fa nabazengele Jean asara ngu 700 na peko ti ngoi ti

Ézechiel. Prophetie

ni atene so “Lo so aduti na ndo ti trone ni ayeke gbara ande tente tilo” na ndo ti “azo mingi mingi”. (Apoc. 7:9, 15). Laso, aChretien soa soro ala ti gue na yayu nga na azo mingi mingi aduti tongana maraoko, so ayeke azo ti Nzapa, na gbe ti tente ti lo so ayeke bata ala.

16 Zacharie, so lo kue lo yeke mbeni zo so a zi lo na ngbaa, atenenga lani prophetie na ndo ti bungbingo oko ti aJuif na lege ti yingona aChretien so ayeke na beku ti wara fini na sese. Lo tene so ‘azobale-oko so ayeke ti amara’ ayeke “gbu yongoro bongo ti mbeni Juifnzoni” na ala yeke tene: “E ye ti tene e na mo e gue, ndali ti so e maa tene Nzapa ayeke na ala.” (Zach. 8:23). Tene “mbeni Juif” aye tisara tene ti zo oko ape, me ti mbeni groupe ti azo ndali ti so a teneNzapa ayeke na “ala.” Laso “ala” aye ti sara tene ti tanga ti aChre-tien so a soro ala ti gue na yayu, wala aJuif na lege ti yingo (aRom. 2:28, 29). “Azo bale-oko” aye ti sara tene ti aChretien so ayeke na bekuti wara fini na ndo ti sese. Ala ‘gbu nzoni’ aChretien so a soro ala tigue na yayu na ala ‘gue na’ ala (

És. 2:2, 3; Mat. 25:40). Tene ‘gbu

nzoni’ nga na tene ‘gue na mo’ afa nzoni mingi so agroupe so usekue ayeke biani beoko.


14. Tongana nyen la prophetieti bungbingo anduru keke agata tene na mbeni lege so aye-ke kota mingi ngbene ye nangu 1919?

15. Tongana nyen la atene tiprophetie so ayeke na

Éze-

chiel 37:26, 27 ayeke ga tatene laso?

16. Prophetie wa la Zacharieatene so andu bungbingoIsrael ti yingo na aChretien soayeke na beku ti wara fini nasese?

17 Peut-etre a yeke prophetie tiÉzechiel na ndo ti bungbingo

agroupe so la ayeke na li ti Jesus na ngoi so lo sara tene ti lo wani to-nganambeni berger so na gbe ti fango lege ti lo ataba ti lo (aChretienso a soro ala ti gue na yayu) nga na “ambeni taba” (aChretien soayeke na beku ti wara fini na sese) ayeke ga “kundu oko ti ataba”.(Jean 10:16;

Ézech. 34:23; 37:24, 25). Atene ti Jesus so nga na ti

ambeni prophete ti giriri so afa nzonimingi pendere beoko so e yekena ni laso na lege ti yingo ataa beku ti e ayeke so wa. Ataa so abu-ngbi ti vorongo nzapa ti wataka akangbi na ya ti gba ti agroupe, soe yeke ti e beoko ayeke mbeni miracle.

“Temple ti mbi ayeke duti na popo ti ala lakue lakue”18 Andangba tene ti prophetie ti

Ézechiel na ndo ti bungbingo

agroupe use so afa nzoni mingi mbilimbili ye so asara si ya ti duti-ngo beoko ti e ayeke fa ande la oko ape. (Diko

Ézechiel 37:28.)

Awakua ti Jehovah ayeke beoko ndali ti so temple ti lo, wala tavorongo Nzapa, ayeke ‘na popo ti ala’. Temple ti lo ayeke ngba napopo ti ala na ngoi kue so ala ngba ti duti nzoni-kue, wala ala dutinde na dunia ti Satan (1 aCor. 6:11; Apoc. 7:14). Jesus afa so a yekekota ye mingi ti duti nde na dunia so. Na ya ti sambela so lo sarana be ti lo kue ndali ti adisciple ti lo, lo tene: “Baba so mo yeke nzo-ni-kue, ba ndo na ndo ti ala . . . tongaso si ala duti oko . . . Ala yeketi dunia so pepe . . . Sara si ala ga nzoni-kue na lege ti ta tene.”(Jean 17:11, 16, 17). Ba tongana nyen la Jesus atingbi dutingo “oko”na dutingo “ti dunia so pepe”.

Laso, aChretien so a soroala ti gue na yayu nga na“ambeni taba” ayeke voroJehovah beoko tongana“kundu oko ti ataba”BÂ PARAGRAPHE 17


17. Jesus afa lani beoko soayeke na popo ti e laso tonga-na nyen?

18. Tongana ti so a fa naÉzechiel 37:28, ngbanga tinyen la a yeke kota ye mingiti tene awakua ti Nzapa aduti“ti dunia so pepe”?

19 A yeke gı ge la Bible afa so Jesus airi Nzapa “Baba so mo yekenzoni-kue”. Sioni oko ayeke na ya ti Jehovah ape nga lo yeke saraye kue ta na lege ni. Jehovah atene na azo ti Israel ti giriri, lo tene:“Ala ga nzoni-kue, ngbanga ti so mbi yeke nzoni-kue.” (Lev. 11:45).Teti so e yeke “azo so asara ye tongana ti Nzapa,” e ye ti sara ye agueoko na commandement so na ya ti asarango ye ti e kue (a

Éph. 5:1;

1 Pi. 1:14, 15). Tongana a ndu azo, tene “nzoni-kue” aye ti tene ti“zia nde.” Tongaso, na ndangba lakui so Jesus ayeke na sese kozona kua ti lo, lo fa nzoni mingi so adisciple ti lo ayeke ngba ti dutibeoko na ngoi kue so ala duti nde na dunia so nga na aye ti duniani so akangbi azo.

“Ba ndo na ndo ti ala ngbanga ti Zo ti sioni”20 Pendere dutingo beoko ti aTemoin ti Jehovah laso afa polele

so Jehovah akiri tene na sambela ti Jesus so: “Ba ndo na ndo ti alangbanga ti Zo ti sioni.” (Diko Jean 17:14, 15.) Biani, so e ba so ayeso Satan asara ti buba ya ti dutingo beoko ti awakua ti Jehovah atına ngu asara si e yeke na confiance mingi so Nzapa ayeke bata e.Na ya ti prophetie ti

Ézechiel, Jehovah atene so anduru keke use

ayeke ga gı oko na maboko ti lo. Tongaso, a yeke Jehovah lo wanina lege ti miracle la abungbi awakua ti lo oko na gbe ti maboko tilo ti batango zo, ti tene Satan andu ala ape.

21 Tongaso, nyen la a lingbi e leke na be ti e ti ngba ti sara? A li-ngbi e ngba ti sara ngangu ti sara part ti e ti maı dutingo beoko ti eso ayeke mbeni ye ti ngangu ngere. E oko oko kue e lingbi ti sarani na ya ti kpengba lege wa? E lingbi ti sara ni na lege so e ngba la-kue ti voro Jehovah na lege ni na ya ti temple ti lo ti yingo. Na yati achapitre ti peko, e yeke ba aye so andu vorongo Nzapa na legeni na ya ti temple ti lo ti yingo.


Â VORONGO NZAPA

1 Kpengba ta tene wa la prophetie tianduru keke use afa nzoni mingi na ndo tita vorongo Nzapa? (

Ézech. 37:19).

2 Ngbanga ti nyen la e tene so prophetieti bungbingo anduru keke use so aga ta

tene na mbeni lege so ayeke kotamingi na peko ti ngu 1914?(Ézech. 37:24).

3 Nyen la mo lingbi ti sara ti maıdutingo beoko ti e so ayeke ye tingangu ngere? (1 Pi. 1:14, 15).


19. (a) Tongana nyen la eyeke fa so e yeke “azo so asa-ra ye tongana ti Nzapa”?(b) Na ndangba lakui so Jesusayeke na sese kozo na kua tilo, kpengba ta tene wa la lo fana ndo ti dutingo beoko?

20, 21. (a) Nyen la asara si eyeke na confiance mingi soJehovah ayeke bata e?(b) Nyen la mo leke na be timo ti ngba ti sara?

1-3. (a) Ngbanga ti nyen lakota temple nga na ada soayeke na tere ni so

Ézechiel

aba na ya ti vision alingbi ti debe ti lo? (Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)(b) Nyen la e yeke ba na ya tichapitre so?

TARA ti ba soÉzechiel ayeke na ngu 50. Lo sara ngu 25 awe na

kodro-wande. Temple ti Jerusalem abuba aninga awe. TonganaÉze-

chiel apense lani so lo yeke kiri ti sara kua ti pretre na Jerusalem,lo ba fadeso awe so lege ayeke da ape. A lingbi ngu 56 tongaso ahonsi a zi aJuif, tongaso

Ézechiel ahinga lani so a yeke ngangu ti tene

lo ngba na fini aninga tongaso ti ba azo ti Jehovah akiri na kodroti ala. Ye so asara si lo hinga so lo lingbi pepe ti ba temple so ayekekiri ti leke ni (Jer. 25:11). Eske mara ti apense so asara si lo yeke navundu?

2 Jehovah asara ye na nzoni be mingi so lo soro ngoi so ti fa naÉzechiel mbeni vision so lo ba aye mingi na ya ni, so asara biani sikoli so ayeke be-ta-zo so awara kota dengo be nga na beku. Na legeti vision so, a gue na prophete ni na kodro ti lo, na a zia lo na ndoti mbeni yongoro hoto. Na ndo ti hoto ni, lo wara tere na “mbenikoli so tere ti lo akpa cuivre.” Koli so, so ayeke mbeni ange, aguena lo ti ba mbeni kota temple nga na ada kue so ayeke na tere ni.(Diko

Ézechiel 40:1-4.) Aye ni kue akpa ta ye. Ye so

Ézechiel aba

13“FA . . . TEMPLE NI” ÉZ

ÉCHIEL 43:10

KOTA TËN

Ë NI: Nda ti vision ti pendere temple so

Ézechiel aba

“ FA . . . TEMPLE N I ” 137

[1] Temple ti Jehovah ti yingo ayekeye so Jehovah aleke ndali ti ta voro-ngo Nzapa na aluti na ndo ti ye soJesus Christ afuta ti zi azo. E hingaso a ba gigi na ngu 29.

4. Na ndo ti vision ti temple,nyen la e tene ando? Nyen la ebezoin ti kiri ti ba ni fadeso?

5, 6. (a) Tongana nyen labazengele Paul afa so lo saratere ti lo kete na ngoi so loyeke sara tene na ndo ti ta-bernacle? (b) Nyen la Paulatene na ndo ti ambeni nzenenzene ye ti tabernacle? Tonga-na nyen la e lingbi ti sara kuana pense ni so ti ma ya ti tem-ple so

Ézechiel aba na vision?

K E T E TË N

Ë

adoit ti kpengba mabe ti lo, adoit ti hon ngangu ti gbungo li ti longa peut-etre lo doit ti gi li ti lo na ni gba. Ataa so aye mingi so loba na temple so akpa aye so lo hinga ni kozo, temple ni ayeke ngande mingi na temple so lo hinga na Jerusalem.

3 Vision so apika be ti zo mingi so ayeke na ya ti andangba cha-pitre gumbaya ti mbeti ti

Ézechiel. Zia e ba fadeso bango ndo so e

bezoin ti duti na ni na ngoi so e yeke sara tene na ndo ti vision songa e yeke gi ti ma ya ni. Na pekoni, e yeke ba wala ye so

Ézechiel

aba ayeke kota temple ti yingo so bazengele Paul asara tene mingina ndo ni angu mingi na pekoni. Na nda ni, e yeke ba ye so visionso aye ti tene ndali ti

Ézechiel na amba ti lo so a gue na ala na

kodro-wande.

E bezoin mbeni fini bango ndo4 Ândo, na ya ti ambeti ti e, e tene so temple so

Ézechiel aba aye-

ke kota temple ti Jehovah ti yingo, so yingo vulu apusu bazengelePaul ti sara tene na ndo ni na ya ti mbeti ti lo na aHebreu.[1] So eba so

Ézechiel na Paul aba oko temple ni, a yeke lani na lege ni ti

tene so aye mingi ti temple soÉzechiel aba na ya ti vision ayeke afa,

wala asara tene ti ambeni ye so ayeke si ande. E tene lani tongasondali ti aye so Paul atene na ndo ti tabernacle. Ye oko, na peko tiso e sambela, e kiri e manda ye na ndo ti vision so nga e gbu li ti easara si e ba so e bezoin ti fa nda ti temple so

Ézechiel aba na ya ti

vision na mbeni lege so akpengba ape.5 E ba so a yeke na lege ti ndara ti gi pepe ti fa so anzene nzene

ye kue so ayeke na ya ti temple soÉzechiel aba na vision ayeke fa ti

ambeni ye nde. Ngbanga ti nyen? Gbu li na ndo ti mbeni penderetapande. Na ngoi so Paul ayeke sara tene na ndo ti tabernacle ngana temple ti yingo, lo fa anzene nzene ye ti tabernacle ni, na tapa-nde lo sara tene ti kete ta ti lor, ti ye ti kangango na yanga ti sandu-ku nga na ti kete ta ti lor so manne ayeke na ya ni. Eske lo tene soaye so aye ti sara tene ti ambeni ye nde? Na bango ni, yingo vuluafa na lo ti sara tongaso ape. Me Paul atene: “Ngoi ti sarango tenena ndo ti aye so oko na oko la pepe.” (aHeb. 9:4, 5). Paul ayeke laninduru ti mu peko ti fango lege ti yingo vulu na ti sara tere ti lo keteti ku Jehovah.—aHeb. 9:8.

6 E lingbi ti sara nga tongaso na vision ti temple soÉzechiel aba.

Anzene nzene tene mingi ayeke nga na ya ni. Na a yeke nzoni ti kuJehovah ti fa na e ye polele na ndo ni tongana a bezoin ti kiri ti faambeni ye na ndo ni. (Diko Michee 7:7.) Ye oko, ye so aye ti teneso yingo ti Jehovah afa na e mbeni ye na ndo ti vision so ape? Okopepe.


EskeÉzechiel aba lani kota temple ti yingo?

7 Tongana ti so e tene fade, a sara angu mingi awe na ya ti ambe-ti ti e, e tene so

Ézechiel aba kota temple ti Jehovah ti yingo, tem-

ple so yingo vulu apusu Paul ti sara tene na ndo ni na ya ti mbeti tilo na aHebreu. Ye oko, so e kiri e manda ye na ndo ni asara si e teneso

Ézechiel alingbi lani pepe ti ba kota temple ti yingo. Ngbanga ti

nyen?8 Kozoni, temple so

Ézechiel aba ague oko pepe na ye so yingo

vulu apusu Paul ti fa ndani. Gbu li na ndo ti ye so: Bazengele Paulafa polele so tabernacle ti ngoi ti Moıse ayeke gbe ti de nga ayeketapande ti mbeni ye so ayeke kota mingi. Tabernacle ni, legeoko to-ngana temple ti Salomon na ti Zorobabel, so fason so a leke na niayeke oko, a yeke wara da mbeni “Ndo so ayeke nzoni kue kue kue”.Paul atene so a yeke “ndo so ayeke nzoni-kue so maboko ti zo la siasara”, lo tene so ‘a kpa gı ta ye ni kpango,’ me a yeke ta ye ni ape.Ta ye ni ayeke so wa? Lo fa ni, lo tene: “Yayu.” (aHeb. 9:3, 24).

Éze-

chiel aba lani yayu?Ên-en. Mbeni ye oko na ya ti vision ti

Ézechiel

afa ape so lo ba aye so ayeke na yayu.—Ba Daniel 7:9, 10, 13, 14.9 Mbeni ye so asara si e hinga biani so kangbi ayeke na popo ti

vision tiÉzechiel na fango nda ti ye ti Paul andu asandaga.

Ézechiel

ama gba ti aye so a fa na azo, amokonzi nga na bungbi ti apretrena ndo ti mungo asandaga. A lingbi ala mu asandaga ndali ti siokpa-ri ti ala wani. A lingbi ala mu nga asandaga ti beoko, so amanke alayeke te part ti ala na ada ti tengo kobe na temple (

Ézech. 43:18, 19;

44:11, 15, 27; 45:15-20, 22-25). Eske a yeke mu lakue amara ti asa-ndaga so na ya ti kota temple ti yingo?

10 Kiringo tene ni ayeke polele nga akpengba ape. Paul atene: “Nangoi so Christ aga lani tongana mbeni kota pretre ti anzoni ye soasi na ndembe so awe, lo lı na ya ti tente so ayeke kota mingi ngaso ayeke mbilimbili-kue ahon ti kozoni so, tente so maboko ti zo laasara ni pepe, so ti tene a yeke ti ndo ti sese ge pepe. Lo lı na ndoso ayeke nzoni-kue, lo lı na mene ti akoli-ngasa wala ti akete koli-bagara pepe, me lo lı na mene ti lo wani gı fani oko biani biani awena lo wara lege ti zi e teti lakue lakue.” (aHeb. 9:11, 12). Tongaso,na ya ti kota temple ti yingo, gı sandaga oko la a mu awe. A yekeye so a futa ti zi azo, nga Jesus Christ, Kota pretre so ahon atangani kue, la amu ni. A yeke polele so temple so

Ézechiel aba na vision,

so a yeke mu asandaga ti angasa nga na ti akoli-bagara da mingi,ayeke pepe kota temple ti yingo.

11 Tene so ague na e na mbeni use raison so afa soÉzechiel ali-

ngbi lani pepe ti ba kota temple ti yingo: A yeke lani ngoi ti teneNzapa azi nda ti mara ti ata tene so la ape. Girisa ape so vision tiÉzechiel aba kozoni aJuif so a gue na ala na Babylone. Ala yeke lani

Temple soÉzechiel

aba na visionayeke pepe kotatemple ti yingo

“ FA . . . TEMPLE N I ” 139

7, 8. (a) Nyen la achange fa-deso na ya ti lege so e ma yati tene ti temple so

Ézechiel

aba na vision? (b) Tongananyen la temple so

Ézechiel

aba na vision ayeke nde natemple ti yingo so Paul afa ni?

9, 10. Na ndo ti tene ti mungoasandaga, tongana nyen latemple so

Ézechiel aba na vi-

sion ayeke nde na kota templeti yingo so Paul asara tene ni?

11. Na ngoi tiÉzechiel, ngba-

nga ti nyen la a yeke ngoi titene Nzapa azi nda ti ata tenena ndo ti kota temple ti yingola ape?

na gbe ti Ndia ti Moıse. Na ngoi so a zi ala, ala yeke kiri na Jerusa-lem nga ala yeke sara ye alingbi na aye so ayeke na ya ti Ndia soandu ta vorongo Nzapa na lege so ala yeke kiri ti leke temple ngana gbalaka ni. Na pekoni, ala yeke ngba ti mu asandaga ka nduru nangu ngbangbo omene. Tara ti ba ye so ayeke sara na ndo ti aJuiflani tongana fade vision ti

Ézechiel afa na ala temple ti yingo, mbe-

ni temple so na ya ni kota pretre amu fini ti lo wani na sandaga, napekoni a hunda ti mu asandaga kue encore ape biani biani. Pensewa la ala yeke wara na lege ti mara ti vision so? Vision so alingbi laniti sara si ala leke na be ti ala ape ti sara ye alingbi na Ndia ti Moıse?Tongana ti so Jehovah ayeke sara lakue, lo zi nda ti ata tene gı nata ngoi ni nga na ngoi so azo ti lo alingbi ti ma ya ni.

12 Tongaso, kamba wa la ayeke na popo ti temple soÉzechiel aba

na vision nga na fango nda ti temple ti yingo so Paul afa? Girisa apeso Paul asara tene pepe na ndo ti temple so

Ézechiel aba na vision

na ya ti tene ti lo, me lo sara tene mingi na ndo ti tabernacle ti ngoiti Moıse. A yeke ta tene so Paul afa aye mingi so ayeke nga na ya titemple ti Salomon na ti Zorobabel nga so ayeke na ya ti temple soÉzechiel aba na vision. Ye oko, mingi ni

Ézechiel na Paul agboto le

na ndo ti aye nde nde na ya ti atene so ala su ni.[2] Ahon ti tene Paul


[2] Na tapande, Paul asara tene mi-ngi na ndo ti kota pretre nga na yeso lo yeke sara na Lango ti zingosiokpari ngu oko oko (aHeb. 2:17;3:1; 4:14-16; 5:1-10; 7:1-17, 26-28;8:1-6; 9:6-28). Me na ya ti vision soÉzechiel aba, a sara pepe tene tikota pretre wala ti Lango ti zingosiokpari.

12-14. Kamba wa la ayeke napopo ti vision ti temple soÉzechiel aba nga na fangonda ti temple ti yingo so Paulafa? (Ba encadre “Aye ti ma-nda nde nde na ndo ti atemplende nde.”)

K E T E TË N

Ë

˙ ˙ ˙

13A

AYE TIMANDA NDENDE NA ND

Ö

TI ATEMPLENDE NDEB

Â PARAGRAPHE 7- 14

naÉzechiel atene gı a-oko tene, atene ti ala acomplete tere. Na

lege wa?13 E lingbi ti gbu li ti e na ndo ti kamba so ayeke na popo ti ate-

ne ti Paul na tiÉzechiel tongaso: Na lege ti atene ti Paul, e manda

ye na ndo ti ye so Jehovah aleke ndali ti ta vorongo Nzapa, me nalege ti atene ti

Ézechiel, e manda ye na ndo ti andia ti Jehovah so

andu vorongo Nzapa. Ti fa na e ye na ndo ti ye so Jehovah alekendali ti ta vorongo Nzapa, Paul azi nda ti aye so ayeke na ya ti tem-ple ti yingo, aye tongana kota pretre, asandaga, gbalaka nga na Ndoso ayeke nzoni kue kue kue. Me ti gboto le na ndo ti andia ti Jeho-vah so ayeke na nduzu mingi ndali ti ta vorongo Nzapa, vision titemple so

Ézechiel aba afa anzene nzene ye so asara si e manda aye

mingi na ndo ti andia ti Jehovah, so e bata ni na ya ti li ti e nga naya ti be ti e.

14 So lege so e ma ya ti tene ti vision ti temple soÉzechiel aba

achange, a ye ti tene nyen ndali ti e? Biani a ye ti tene ape so visionti

Ézechiel so ayeke kota ye pepe na e laso. Ti mu maboko na e ti ba

tongana nyen la vision so aga na e aye ti nzoni, zia e kiri e ba nzo-ni tongana nyen la a doit lani ti ga na aye ti nzoni na aJuif so aye-ke be-ta-zo lani na ngoi ti

Ézechiel nga na pekoni.

“ FA . . . TEMPLE N I ” 141

Vision ti temple soÉzechiel aba:

˘

Ézechiel afa ni na aJuif so ague na ala na Babylone

˘ Na ya ti temple ni a yekewara mbeni gbalaka so a muasandaga mingi na ndo ni

˘ A gboto le na ndo ti andiati Jehovah so ayeke na legeni na ndo ti vorongo lo

˘ A sara si e zia li ti e gına ndo ti kiringo na aye naplace ni na lege ti yingo soakomanse lani na ngu 1919

Kota temple ti yingo:

˘ Paul afa ndani na ngoi so lo su mbetina aChretien Hebreu

˘ Na ya ti temple ni a yeke wara mbenigbalaka so a mu gı sandaga oko nando ni, “gı fani oko biani biani awe.”(aHeb. 10:10)

˘ A fa mbilimbili ye so na lege tiyingo tabernacle nga na avrai templeaye ti sara tene ni aninga awe: ye soJehovah aleke ndali ti ta vorongoNzapa so aluti na ndo ti ye so Christafuta ti zi azo

˘ A sara si e zia li ti e gı na ndo ti kuaso Christ asara lani tongana Kota pre-tre ti londo na ngu 29 ti si na ngu 33

Vision ni aye ti tene nyen ndali ti aJuifso a gue na ala na kodro-wande?

15 Ti mu lege na e ti wara kiringo tene ti Bible na hundango ndoso, zia e gbu li ti e na ndo ti ambeni hundango ndo so ague oko nani so ayeke mu maboko na e ti ba ye ni kue nzoni. Kozoni, kotatene ti prophetie so a tene ni na lege ti vision so ayeke nyen? Nanduru tene, kota tene ni ayeke so a yeke kiri na ta vorongo Nza-pa na place ni. Kite ayeke da ape so

Ézechiel ahinga ni polele tonga-

so. Lo su lani chapitre 8 tiÉzechiel awe; na ya ni Jehovah afa pole-

le na lege ti tapande asioni ye so a yeke sara lani na temple naJerusalem. Nga tere ti

Ézechiel adoit ti nzere lani mingi ti su anze-

ne nzene tene so ayeke pendere mingi so ague nde na ti kozoni, soayeke fadeso na chapitre 40 ti si na 48. Ge so e ba pepe so a bubata vorongo Nzapa, me e ba so a kiri na ta vorongo Nzapa tonganati kozo: a kiri a voro Jehovah ta na lege ni ti gue oko na Ndia tiMoıse.

16 Ti tene a kiri a voro Jehovah tongana ti kozo, a lingbi a yaa nina nduzu mingi. Ahon ngu ngbangbo oko kozo, yingo vulu apusuprophete

Ésaıe ti tene: “Na andangba lango ni, hoto so da ti Jeho-

vah ayeke na ndo ni ayeke luti nganganga na ayo ahon tanga ti aho-to, a yeke yo na nduzu ahon li ti akete hoto.” (

És. 2:2).

Ésaıe aba

polele kozo awe so a yeke kiri na ta vorongo Jehovah na place ninga a yeke yaa ni na nduzu mingi, mo ba mo tene a yeke na ndo tihoto so ayo ahon atanga ni kue. Fadeso,

Ézechiel ayeke na ndo wa

la lo ba lani vision so alondo na Nzapa so? Lo yeke lani “na ndo timbeni yongoro hoto”, na lo yeke ba da ti Jehovah (

Ézech. 40:2).

Vision soÉzechiel aba akiri afa biani so a yeke kiri na ta vorongo

Nzapa na place ni.17 Ba na nduru tene ye so

Ézechiel aba nga lo ma, so ayeke na´

Ezechiel chapitre 40 ti si na 48. Lo ba mbeni ange so ayeke mu me-sure ti ayanga ti gbagba, ti mur, ti alacour nga na ti kubu so aye-ke nzoni-kue ti temple ni (

Ézech. 40–42). Na pekoni, mbeni ye so

ayeke pendere mingi asi: Gloire ti Jehovah asi na temple. Jehovahamu wango na azo ti lo so ayeke kirikiri, na apretre nga na amo-konzi (

Ézech. 43:1-12; 44:10-31; 45:9-12).

Ézechiel aba mbeni ngu

so alondo na kubu so ayeke nzoni-kue so asua atuku na ya ti MerMorte, na amu fini nga aga na aye ti nzoni na aye so ayeke na ya ni(Ézech. 47:1-12). Nga lo ba ya ti kodro ni akangbi kete kete, na ayeke voro Jehovah na lege ni nduru na milieu ti kodro ni (

Ézech. 45:

1-8; 47:13–48:35). Kota tene ni ayeke nyen? A sigi polele: Jehovahayeke de lani be ti azo ti lo so a yeke kiri na ta vorongo Nzapa naplace ni na a yeke yaa ni na nduzu mingi. Lo yeke duti na ya ti daso a yeke voro lo da, lo yeke iri tene nzoni na ndo ti azo ti kodro ni


15. (a) Kota tene ti prophetieso a tene ni na lege ti visionso

Ézechiel aba ayeke nyen?

(b) Nyen la ague nde na ya titene so ayeke na

Ézechiel cha-

pitre 8 naÉzechiel chapitre 40

ti si na 48?

16. Tongana nyen la vision soÉzechiel aba akiri afa biani sotene so

Ésaıe atene ngu ngba-

ngbo oko kozo ayeke ta tene?

17. Fa kota tene so ayekena

Ézechiel chapitre 40 ti si

na 48.

Temple so´Ezechiel aba

ayeke lani na mbeni ndoso ayeke na nduzu mingi

BˆA PARAGRAPHE 16

Temple so´Ezechiel aba afa

na mbeni lege so ayekependere mingi tongana nyenla Jehovah ayeke kiri na tavorongo Nzapa na place ni

BˆA PARAGRAPHE 17

145

na lege ti ye so a leke ti voro na lo, lo yeke sava ala, lo yeke mu finina ala nga lo yeke lu ndia na ya ti kodro so a kiri a leke ni.

18 Use ni, a lingbi a ba vision ni tongana vrai ye?Ên-en. Peut-

etreÉzechiel na amba ti lo so a gue na ala na kodro-wande so lo fa

tene ti vision ti lo na ala aba hio so vision ni aye pepe ti sara teneti vrai ye. Ngbanga ti nyen? Girisa ape so

Ézechiel aba temple so na

ndo ti “mbeni yongoro hoto”. Ataa so a gue ta oko na prophetie tiÉsaıe, a sara pepe tene ti ta ndo so temple ni ayeke da. Temple tiSalomon ayeke lani na ndo ti Hoto ti Moriah na Jerusalem nga ayeke na ndo so la mbeni la a yeke kiri ti leke ni da. Me eske a yekelani “mbeni yongoro hoto”?

Ên-en. Ambeni hoto so ayeke na tere

ti Hoto ti Moriah ayo alingbi na Hoto ti Moriah wala ayo ahon nimingi. Nga temple ni nga na ada so ayeke na tere ni so

Ézechiel aba

akono mingi. Ndo ni so ayeke na ya ti gbagba ti mur so akono mi-ngi, a peut ti lingbi ndo ti Hoto ti Moriah ape. A peut meme ti li-ngbi gbata ti Jerusalem na ngoi ti Salomon ape. Nga azo so a guena ala na kodro-wande aku lani biani ape ti tene mbeni vrai ngualondo na kubu ti temple so ayeke nzoni-kue asua atuku na MerMorte ti sava angu so akui so. Na nda ni, so ahoto ayeke lani mingina Sese ti Zendo ayeke lani ngangu ti zia akatikati so ayeke droit napopo ti amara, tongana ti so a fa na ya ti vision ni so.Tongaso, visionni aye pepe ti sara tene ti mbeni ye so ayeke vrai ye.

Ngbanga ti nyen la visionti temple asara azo so ayesarango ye ti mbilimbilikamene?BÂ PARAGRAPHE 19-21

18. Eske vision ti temple ayelani ti sara tene ti vrai ye?Mo tene tongaso ngbanga tinyen?

19 Ota ni, Jehovah aye lani ti tene vision ni asara azo tiÉze-

chiel tongana nyen? Na ngoi so azo ti lo agbu li ti ala na ndo tiandia ti Jehovah so ayeke na nduzu mingi so ayeke ndali ti ta voro-ngo Nzapa, kamene adoit ti gbu ala. Jehovah atene na

Ézechiel ti

“fa na azo ti Israel temple ni so [lo] ba”. SoÉzechiel afa nda ti tem-

ple so nzoni mingi asara si azo ti Israel ‘agbu li ti ala na ndo ti planti temple ni nzoni.’ Ngbanga ti nyen la a lingbi azo ni agbu li na ndoti temple so? Tongana ti so e ba, a yeke pepe ti kiri ti leke templeni. Me tongana ti so Jehovah atene, a yeke ti tene “kamene asaraala ndali ti asioni so ala sara”.—Diko

Ézechiel 43:10-12.

20 Ngbanga ti nyen la vision so alingbi ti ndu conscience ti azo soaye sarango ye ti mbilimbili nga asara ala kamene? Ba ye so a tenena

Ézechiel: “Molenge ti zo, ma mbi nzoni, ba ndo nzoni na mo de-

ngi me ti mo na aye kue so mbi yeke fa na mo na ndo ti atene ngana andia so andu temple ti Jehovah.” (

Ézech. 44:5). Fani mingi,´

Ezechiel ama atene na ndo ti ambela nga na andia (Ézech. 43:11, 12;

44:24; 46:14). A dabe tiÉzechiel fani mingi na ndo ti andia ti Je-

hovah, meme na ndo ti ndia ti yongo ti acoudee nga na ndo ti ndiati akilo so ayeke na lege ni. (

Ézech. 40:5; 45:10-12; ba aProverbe 16:

11.) A hon 50 na ya ti oko vision so,Ézechiel asara kua na atene ti

Hebreu so asara tene ti “ye ti hakango na ye” nga na ti “ye ti mu-ngo na mesure”.

21 Jehovah aye ti tene nyen na azo ti lo na lege ti ye ti hakangona ye, akilo, andia nga na ambela? Na bango ni, lo yeke dabe ti alalani, na lege ti ambela so ayeke ngangu, na ndo ti kpengba ta teneso: Gı Jehovah oko la alu andia ndali ti ta vorongo Nzapa. Azo soague nde na ndia so a lingbi kamene asara ala. Na alege wa la visionni afa aye ti manda tongaso na aJuif? Na ya ti chapitre ti peko, eyeke ba ambeni mbilimbili tapande. Ye so ayeke mu maboko na e tiba polele ye so vision so apika be mingi so aye ti tene ndali ti e laso.


Â VORONGO NZAPA

1 Fango nda ti ye wa la akpengba ape soe fa na ndo ti temple so

Ézechiel aba na ya

ti vision?

2 Ngbanga ti nyen la e tene encore ape soÉzechiel aba lani kota temple ti yingo sobazengele Paul afa ndani na peko?

3 Kota tene ti prophetie ti temple so a bana vision aye ti tene nyen ndali ti

Ézechiel

nga na amba ti lo so a gue na ala nakodro-wande?

“FA . . . TEMPLE N I ” 147

19-21. Jehovah aye ti tene vi-sion so

Ézechiel aba asara

nyen na ndo ti azo? Ngbangati nyen la a lingbi a sara alatongaso?

1, 2. (a) Na ya ti chapitre soahon, nyen la e manda na ndoti vision ti temple so

Ézechiel

aba? (b) Ahundango ndo usewa la e yeke kiri tene na ni naya ti chapitre so?

3. Tongana nyen la soÉze-

chiel aba vision ni na ndo timbeni yongoro hoto alingbi tipusu azo ti sara kamene?

ÉZ

ÉCHIEL aba lani pepe kota temple ti yingo so bazengele Paul asa-

ra tene na ndo ni angu ngbango mingi na pekoni. Chapitre so ahonla afa ni na e. A fa nga na e so nda ti vision ni ayeke ti fa lani na azoti Nzapa so andia ti Nzapa na ndo ti ta vorongo Nzapa ayeke kota yemingi. Ala yeke kiri ti duti na songo na Jehovah gı tongana ala saraye alingbi na andia so. Tongaso e lingbi peut-etre ti ba ndani so Je-hovah agboto le fani use na ndo ti kota pense so na ya ti verse okona lege ti tene so: “So ndia ti temple ni la.”—Diko

Ézechiel 43:12.

2 Fadeso a lingbi e gbu li ti e na ndo ti ambeni hundango ndo use.Kozoni: Ambilimbili ye wa na ndo ti andia ti Jehovah na ndo ti tavorongo Nzapa aJuif ti ngoi ti

Ézechiel alingbi ti manda na lege ti

vision ti temple so? Kiringo tene na hundango ndo so ayeke mu ma-boko na e ti ba use hundango ndo ni: Vision so aye ti tene nyen nda-li ti e na la ti nda ni so akpale ayeke da mingi so?

Aye ti manda wa la vision ni afa na ngoi ti ando?3 Ti kiri tene na kozo hundango ndo ni, zia e ba ambeni ye ti vi-

sion ti temple ni so apika be mingi. Yongoro hoto. Azo ni alingbi ti

14 “SO NDIA TITEMPLE NI LA” ´

EZÉCHIEL 43:12

KOTA TËN

Ë NI: Vision ti temple: anzoni ye ti manda ndali ti

azo ti ngoi tiÉzechiel nga ye so aye ti tene ndali ti e laso


tingbi ndo so Ezechiel ayeke lani da si lo ba vision ni na prophetieti Esaıe so asara tene ti kiringo na aye na place ni so andu be mingi(Es. 2:2). Me bango da ti Jehovah na ndo ti yongoro hoto so afa naala nyen? A fa na ala so a lingbi a yaa ta vorongo Nzapa na nduzumingi na ndo ti aye kue. Biani, ta vorongo Nzapa ayeke na nduzumingi awe ndali ti so Lo so “a yaa [lo] na nduzu mingi ahon tangati anzapa kue” la aleke ni (Ps. 97:9). Me azo ni asara lani part ti alaape ti yaa ni na nduzu. Teti angu ngbangbo mingi, fani mingi ala binengo ti ta vorongo Nzapa na sese, ala do lege ni ala zia nga alabuba ni. Ti ba so a yaa da ti Nzapa so ayeke nzoni-kue na nduzu mi-ngi na mbeni ndo ti gloire so ayeke kota mingi, so alingbi na ni bia-ni, apusu biani azo so aye sarango ye ti mbilimbili ti sara kamene.

4 Ayanga ti gbagba so ayo na nduzu mingi. Na tongo nda ti vi-sion ni, Ezechiel aba ange so ayeke fa lege na lo ayeke mu mesureti ayanga ti gbagba. Ayanga ti gbagba so ayo na nduzu metre 30 to-ngaso (Ezech. 40:14). Akubu ti asinziri ayeke na lege ti lingo na yati temple ni. Aye so kue afa nyen peut-etre na azo so agbu li na ndoti plan ti temple so? Jehovah atene na Ezechiel, atene: “Ba lege tilingo na ya ti temple ni mbilimbili.” Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti soazo ti Nzapa ayeke ga lani na azo so “afa be ti ala na ganza pepe”ta na ya ti da so ayeke nzoni-kue so a yeke voro Nzapa da. Ye ti pekoni ayeke nyen? Jehovah atene: “Ala yeke buba nengo ti temple ti mbila.”—Ezech. 44:5, 7.

5 Azo so lani “afa ganza pepe” asara ye pepe alingbi na comman-dement so Nzapa amu ni lani polele na ngoi ti Abraham (Gen. 17:9,10; Lev. 12:1-3). Me ti azo so “afa be ti ala na ganza pepe” ayeke lanisioni mingi. Ala sara kpengbango-li, ala ke ti sara ye alingbi na fa-ngo lege ti Jehovah. A doit lani ti zia lege pepe na azo tongaso ti lına ya ti da ti Jehovah so ayeke nzoni-kue so a yeke voro lo da. Je-hovah ake sarango ye ti handango le ti zo, na azo ti lo azia si sara-ngo ye ti handango le ti zo amaı na ya ti da ti lo. Ayanga ti gbagbanga na akubu ti asinziri so ayeke na ya ti vision ti temple afa pole-le so a lingbi zo asara mara ti asioni ye so encore ape. A lingbi angba ti bata andia so ayeke na nduzu mingi na ndo ti lingo na ya tida ti Nzapa. Gı tongana azo ti Jehovah asara tongaso si lo yeke iritene nzoni na ndo ti vorongo so ala yeke voro na lo.

6 Konongo ti gbagba so a sara na mur. Mbeni ye ti vision ti tem-ple so apika be mingi ayeke mur so angoro ndo so temple ayeke da.Ezechiel atene so longueur ti ambage ti mur ni oko oko alingbi nayongo ti keke ti sosongo 500 wala metre 1555 wala kilometre 1 nandambo tongaso (Ezech. 42:15-20). Ye oko, ada ti temple nga na ala-cour ni amu forme ti carre so mbage ni oko oko ayo gı coudee 500,wala metre 259. Tongaso mbeni kota ndo ayeke na popo ti temple na

“ SO NDIA T I TEMPLE N I LA” 149

4, 5. Nyen la azo so ayeke malani

´Ezechiel alingbi peut-etre

ti manda na ndo ti ayanga tigbagba ti temple so ayo nanduzu mingi?

6, 7. (a) Tongana nyen laJehovah asara kua na mur soangoro ada ti temple ti tenembeni tene na azo ti lo?(b) Tongana nyen la azo tiJehovah asara ye lani kozo nada ti lo? (Ba kete tene.)

[1] Na lege ti vision so, Jehovah aye-ke fa lani tongana nyen la azo ti loayeke sara ye nde na fason so ayeke sara ye lani kozo na da ti lo soayeke nzoni-kue, lo tene: “Ala bubalani iri ti mbi na lege so ala ziadevant ti yanga-da ti ala na tere tidevant ti yanga-da ti mbi, ndo tiporte ti ala na tere ti ndo ti porte timbi, gı mbeni mur la akangbi popoti mbi na ala. Na lege ti aye ti sioniso ala sara, ala sara si iri ti mbi soayeke nzoni-kue so abuba.”(Ézech. 43:8). Na Jerusalem ti giriri,gı mbeni mur oko la akangbi templeti Jehovah na asenge da. So azo tiNzapa ague yongoro na andia ti Je-hovah so ayeke mbilimbili, ala ga naasioni ye ti ala, vorongo ayanda tiala, ta gı na tere ti da ti Jehovah.A yeke mbeni ye so a lingbi ti ka-nga le na ndo ni ape.

8, 9. Nyen la peut-etre azo tiJehovah amanda na lege tingangu wango so lo mu naakoli so a mu na ala akua?

10, 11. Nyen la afa so ambenizo so akiri na peko ti so a guena ala na kodro-wande asaralani ye alingbi na aye so visionti

Ézechiel afa?

K E T E TË N

Ë

kota mur so angoro ni.[1] Ngbanga ti nyen la a zia ndo ni so angbasenge?

7 Jehovah atene: “Ni la, a yeke nzoni ala zia lege ti ndumba so alasara na lege ti yingo nga ala zi akua ti agbia ti ala yongoro na tereti mbi, na mbi yeke sara ande kodro kpu na kpu na popo ti ala.”(Ezech. 43:9). “Akua ti agbia ti ala” so aye peut-etre ti sara tene tivorongo yanda. So Jehovah asara kua na konongo ti gbagba so asara na mur na ya ti vision ti temple so Ezechiel aba, a yeke mo bamo tene, lo yeke tene: “Ala zia aye ti sioni so kue angba yongoro ka.Ala zia si a ga meme nduru ge ape.” Tongana ala bata ta vorongoNzapa si aduti na sioni oko ape, Jehovah ayeke duti na popo ti ala.

8 A mu ngangu wango na akoli so a mu na ala akua. Na ndoyeJehovah amu nga ngangu wango na akoli so ayeke na akota kua napopo ti azo ti lo. Lo mu ngangu wango na azo ti mara ti Levi so agueyongoro na lo na ngoi so ala komanse ti voro ayanda, me lo gondaamolenge ti Zadoc, “ala so aba lani lege ti akua na ya ti ndo ti [lo]so ayeke nzoni-kue, na ngoi so azo ti Israel ague yongoro”. Lo saraye na lege ni nga na nzoni be na groupe oko oko alingbi na asara-ngo ye ti ala (Ezech. 44:10, 12-16). Lo mu nga ngangu wango na amo-konzi ti Israel.—Ezech. 45:9.

9 Tongaso, Jehovah afa polele so akoli so ayeke na komandemanga so ayeke ba ndo na ndo ti azo ti lo ayeke kiri tene na lo ndali tifason so ala sara na akua ti ala. Ala yeke lakue na bezoin ti tene amu wango na ala, a kiri na ala na nzoni lege nga a fa lege na ala.Me a lingbi ala mu li ni na sarango ye alingbi na andia ti Jehovah.

10 Eske azo so akiri na peko ti so a gue na ala na kodro-wande asa-ra ye alingbi na aye so vision ti Ezechiel afa? Biani, e lingbi pepe tihinga mbilimbili ye so akoli na awali be-ta-zo ti ando so ayeke pen-se na ndo ti vision so apika be so. Ye oko, Mbeti ti Nzapa afa na eaye mingi na ndo ti ye so azo so akiri asara nga na bango ndo tiala na ndo ti ta vorongo Jehovah. Eske ala sara ye lani alingbi naamama-ndia so vision ti Ezechiel afa? Na mbeni lege e lingbi ti teneso ala sara ni, mbilimbili tongana a haka ala na akotara ti ala so asa-ra kpengbango-li kozo ti tene a gue na ala na Babylone.

11 Akoli so ayeke be-ta-zo, na tapande prophete Aggee na propheteZacharie, pretre nga wasungo peko ti mbeti Esdras nga na gouver-neur Nehemie, ala kue asara lani ngangu ti fa na azo amama-ndiatongana ati so vision ti Ezechiel afa (Esdras 5:1, 2). Ala fa lani naazo ni so a lingbi a yaa na nduzu mingi ta vorongo Nzapa nga a li-ngbi ala zia ni kozo na aye ti sese so agbu be ti ala nga na gingo tiwara aye so ala ye (Ag. 1:3, 4). Ala tene lani fani mingi so a lingbiazo so aye ti voro Nzapa na lege ni asara ye alingbi na andia so anduta vorongo Nzapa. Na tapande, Esdras na Nehemie amu lani ngangu


wango na azo ni ti tomba awali ti ala so ayeke awande, so ayeke saralani si ala duti pepe na kpengba songo na Jehovah. (Diko Esdras 10:10, 11; Neh. 13:23-27, 30.) Ka ti vorongo yanda ayeke lani tongananyen? Na bango ni, na peko ti so azo ni akiri, na nda ni mara ni akesiokpari so, so asara si ala tı na ya ti kpale fani mingi na ya ti mbaıti ala. Ka ti apretre nga na amokonzi ayeke lani tongana nyen? To-ngana ti so vision ti Ezechiel afa, ala yeke lani na popo ti azo so Je-hovah amu na ala wango nga lo kiri na ala na nzoni lege (Neh. 13:22, 28). Ala mingi so asara tere ti ala kete asara lani ye alingbi nawango so.—Esdras 10:7-9, 12-14; Neh. 9:1-3, 38.

12 So azo ti Jehovah ama wango, lo iri tene nzoni na ndo ti ala.Azo ni ayeke lani na kpengba songo na Jehovah, ala yeke na nzoniseni nga aye atambela na lege ni. Teti angu mingi aye atambela to-ngaso ape (Esdras 6:19-22; Neh. 8:9-12; 12:27-30, 43). Ngbanga tinyen la aye atambela nzoni tongaso? A yeke ngbanga ti so na nda niazo ni akomanse ti sara ye alingbi na andia ti Jehovah so ayeke mbi-limbili na ndo ti ta vorongo Nzapa. Aye so vision ti temple afa andube ti azo mingi so ayeke ma wango. Tongaso, na nduru tene, e lingbiti tene so vision ti temple so Ezechiel aba amu maboko na azo soakiri na peko ti so a gue na ala na kodro-wande na akpengba legeuse. (1) A fa na ala anzoni ye ti manda na ndo ti andia ti ta voro-ngo Nzapa nga a fa na ala tongana nyen la a lingbi ala sara ye ali-ngbi na andia so. (2) A fa mbeni prophetie so ade be. A fa so a yeke

Nehemie afa ye na azona ndo ti ta vorongo Nzapana ngoi so lo na ala ayekesara kuaBˆA PARAGRAPHE 11


12. Na alege wa la Jehovahairi tene nzoni na ndo ti azoso akiri na peko ti so a gue naala na kodro-wande?

A yaa na nduzu ta vorongo Nzapanga a bata niTemple so

Ézechiel aba na vision ayeke na nduzu

mingi na ndo ti “mbeni yongoro hoto” (1). E yaana nduzu mingi ta vorongo Nzapa na lege soayeke kota ye mingi na ya ti fini ti e?

Mur so angoro ndo so temple ayeke da (2), soangoro ada ti temple so ayeke na milieu ti mbenikota ndo (3), adabe ti e so a lingbi e zia la okopepe si mbeni ye abuba vorongo so e yeke vorona Jehovah. Tongana a lingbi a zia yongoro na tavorongo Nzapa aye so ayeke meme ndali ti “azokue”, a lingbi zo so ayeke voro Jehovah lasoaduti yongoro mingi na asioni sarango ye.—

Ézech. 42:20.

Atufa ti lakue lakue

Mbeni ngu alondo na akubu ti temple ayeke suaaga kota ngu na amu fini na aye kue ti ya tikodro ni nga asara si aye ti ya ti kodro ni adugbani (4). E yeke sara tene na ndo ti atufa so naya ti chapitre 19 ti mbeti so.

A-oko ndia ndali ti azo kueAyanga ti gbagba so ayo na nduzu mingi ti gigi(5) nga na ti ya ni (9) adabe ti e so Jehovahayeke na andia so ayeke na nduzu mingi na ndoti nzoni sarango ye ndali ti azo kue so ayeke vorolo na lege ni. Girisa ape so konongo nga nayongo ti ayanga ti gbagba ti gigi nga na ti ya nikue ayeke oko. A yeke na lege ni, ndali ti so ayeso ayeke mbilimbili so Jehovah ahunda naawakua ti lo kue ayeke oko, ataa kua wa la alayeke sara na ya ti congregation wala ngangu soala yeke sara.

Tengo ye na table ti JehovahAda ti tengo kobe (8) adabe ti e so na ngoiti giriri, azo alingbi ti te part ti ala ti ambenisandaga so ala ga na ni na temple, mo ba motene ala na Jehovah la ayeke te ye. Ti temple tiyingo so laso aChretien ayeke voro Jehovah naya ni ayeke nde ndali ti so a mu “sandaga oko”awe (aHeb. 10:12). Me e ngba ti mu sandaga tigonda.—aHeb. 13:15.

Mbeni ye so Nzapa asara ti fa so zendoni ayeke ga ta teneSo a mu amesure kue nzoni na ya ti vision nialingbi ti hon gbungo li ti mo. Me amesure ni afana e mbeni kota ye: Amesure so asara si e hingabiani so na nyen na nyen so Jehovah atene loyeke kiri na ta vorongo Nzapa na place ni, loyeke sara ni gı tongana amesure so ayeke nalege ni nga so achange ape so. Ataa so

Ézechiel

atene ape so lo ba azo na ya ti vision ni, lo sutene ti ngangu wango so Jehovah amu naapretre, amokonzi nga na azo ti lo. A lingbiawakua ti Nzapa kue asara ye alingbi na andiati lo so ayeke mbilimbili.

˙ ˙ ˙

14A

AYE SO E MANDA NA LEGE TI VIS IONTI TEMPLE SO

ÉZ

ÉCH IEL AB

Â

1

2

3

4

5

9

8

Tongana a haka mbenikota avion so ayo metre75 na kota gbagba soangoro temple, avion niayeke ta kete mingi

152

AKOTA YE TI TERˆE TI

TEMPLE NI1. Yongoro hoto2. Mur so angoro ndo so temple

ayeke da3. Kota ndo so angoro ada ti temple4. Ngu so alondo na akubu ti temple

si ayeke sua5. Ayanga ti gbagba so ayeke na gigi6. Mur ti ada ti temple7. Lacour so ayeke na gigi8. Ada ti tengo kobe so ayeke na gigi9. Ayanga ti gbagba so ayeke na

ya ni10. Lacour so ayeke na ya ni11. Gbalaka12. Akubu ti temple

Coudee 500 ˙ metre 259

Keke ti sosongo 500˙ metre 1555

1

2 3

4

5

5

5

6

7

8

9

99

10

11

12

[2] Vision ti temple soÉzechiel aba

ague nga oko na ambeni prophetieso asara tene ti kiringo na aye naplace ni so aga ta tene na la ti ndani. Na tapande, ba tongana nyen laÉzechiel 43:1-9 ague oko na Mala-chie 3:1-5; nga tongana nyen la

Éze-

chiel 47:1-12 ague oko na Joel 3:18.

13, 14. (a) E hinga tongananyen so vision ti temple soÉzechiel aba aga ta tene nangoi ti e? (b) Vision ni amumaboko na e laso na alegeuse wa? (Ba nga encadre 13A,“Aye ti manda nde nde na ndoti atemple nde nde.”)

15. Nyen la a lingbi e girisaape na ngoi so e yeke gi ayeso e lingbi ti manda na lege tivision ti temple so

Ézechiel

aba?

16. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti amesure kue so amu na ya ti vision so

Ézechiel

aba? (Ba foto so ayeke na to-ngo nda ti chapitre so.)

K E T E TË N

Ë

kiri ande na ta vorongo Nzapa na place ni, na a fa nga tongana nyenla Jehovah ayeke iri tene nzoni na ndo ti azo ti lo tongana ala ngbalakue ti voro lo na lege ni. Me laso e ye ti hinga: Eske vision so aye-ke ga ta tene fadeso?

Nyen la vision soÉzechiel aba afa na e laso?

13 E lingbi ti hinga na be ti e kue so vision ti temple so Ezechielaba, a ba e laso? En. Girisa ape ye so ague oko na popo ti vision tida ti Nzapa so ayeke nzoni-kue so ayeke na ndo ti “mbeni yongorohoto” so Ezechiel aba na prophetie so Esaıe atene so “hoto so da tiJehovah ayeke na ndo ni” ayeke “luti nganganga na ayo ahon tangati ahoto”. Esaıe atene na e mbilimbili so prophetie ti lo ayeke ga tatene na “andangba lango ni,” wala “na la ti nda ni.” (Ezech. 40:2;Es. 2:2-4; kete tene na gbe ni; ba nga Michee 4:1-4.) Aprophetie soakomanse ti ga ta tene na ngoi ti la ti nda ni so ngbene ye na ngu1919 na ngoi so a yaa ta vorongo Nzapa na nduzu mingi, a kiri na nina place ni mo ba mo tene a zia ni na ndo ti mbeni yongoro hoto.[2]

14 Tongaso, vision so Ezechiel aba andu biani ta vorongo Nzapalaso. Tongana ti so vision so amu lani maboko na aJuif so akiri nakodro ti ala, vision so amu maboko na e laso na alege use. (1) A faanzoni ye so e lingbi ti manda na ndo ti lege so e lingbi ti sara yealingbi na andia ti Jehovah na ndo ti ta vorongo Nzapa. (2) A yekeatene ti prophetie so ade be ti e so a yeke kiri na ta vorongo Nzapana place ni nga azo ti Jehovah ayeke wara atufa ti lo.

Andia ti ta vorongo Nzapa laso15 Zia e ba fadeso ambeni mbilimbili ye na ya ti vision ti Ezechiel.

Imagine so e na Ezechiel la e yeke tambela ti ba temple so apika bemingi so lo ba lani na vision. Girisa ape so e yeke ba pepe kota tem-ple ti yingo; me e yeke gi gı aye so e lingbi ti manda so andu ta vo-rongo Nzapa laso. Ambeni ye ti manda ni ayeke so wa?

16 Nda ti amesure so kue ayeke nyen?Ézechiel aba ange so tere

ti lo akpa cuivre ayeke mu mesure ti aye ti temple nzoni, lo mu me-sure ti amur, ti ayanga ti gbagba ni, ti akubu ti asinziri, ti alacournga na ti gbalaka. Gba ti anzene nzene tene so alingbi ti hon gbungoli ti zo so ayeke diko ni (

Ézech. 40:1–42:20; 43:13, 14). Me gbu li na

ndo ti akpengba ye so e lingbi ti manda na lege ti anzene nzene teneso. Na lege ti anzene nzene tene so, Jehovah aluti mingi na ndo tindani so andia ti lo ayeke kota ye. Lo la lo lu andia ni me pepe ase-nge zo. Azo so atene so fason so zo ayeke voro na Nzapa ayeke kotaye ape ahanda tere ti ala ngangu. Na ndo ni, so a mu mesure ti tem-ple ni nzoni, Jehovah ade be ti e so nyen na nyen a yeke kiri na tavorongo Nzapa na place ni. Zendo ti Nzapa so ayeke ga ta tene ta gıtongana ti amesure so a mu ni nzoni so. Tongaso,

Ézechiel ayeda bia-

ni so a kiri na ta vorongo Nzapa biani na place ni na la ti nda ni so.


Nyen la mo manda na lege tiamesure ti temple so a muni nzoni?BˆA PARAGRAPHE 16

155

[3] Temple ti yingo aba gigi ti kozonina ngu 29 na ngoi so Jesus awarabateme nga lo komanse kua ti lo tiKota Pretre. Ye oko, na peko ti kua tiabazengele ti Jesus, azo mingi avoroNzapa na lege ni ape teti angungbangbo mingi. A yeke mbilimbilingbene ye na ngu 1919 ti ga na ni laa yaa ta vorongo Nzapa na nduzumingi.

17. Nyen la konongo ti gbagbati temple so a sara na mur alingbi ti dabe ti e na ni laso?

18, 19. (a) Nyen la e lingbi timanda na lege ti ayanga tigbagba so ayo na nduzu mi-ngi? (b) A lingbi e sara yetongana nyen tongana azo agiti kiri na andia ti Jehovah soayeke na nduzu mingi na gbeni? Mu mbeni tapande ti fa ni.

K E T E T¨E N

¨E

17 Mur so angoro ndo so temple ayeke da. Tongana ti so e bafade, Ezechiel aba mbeni mur so angoro ndo so temple so lo ba navision ayeke da. Mur so ayeke mbeni kpengba dango be so afa so alingbi azo ti Nzapa azia aye ti sioni kue ti vorongo nzapa ti wata-ka yongoro na ta vorongo Nzapa, ala sara la oko pepe si da ti Nza-pa aga sioni. (Diko Ezechiel 43:7-9.) E bezoin nga oko wango solaso. Na peko ti so a zi azo ti Nzapa na ngbaa na Babylone, Ngangugbata, na peko ti so ala sara ngu ngbangbo mingi ka, Christ aziangbaa be-ta-zo ti lo so ayeke sara ye na ndara na ngu 1919. Mbili-mbili ngbene ye na ngoi ni so ti ga na ni, azo ti Nzapa asara nganguti zi tere ti ala na afango ye ti wataka nga na asarango ye so anduvorongo yanda nga na sarango ye ti apaıen. E yeke sara kue ti ziayongoro na ta vorongo Nzapa aye so ayeke sioni na lege ti yingo. Nando ni, e yeke de meme buze ape na ya ti aDa ti Royaume, e bungbipepe ta vorongo Nzapa ti e na mara ti aye tongaso.—Marc 11:15, 16.

18 Ayanga ti gbagba so ayo na nduzu mingi. Tongana e gbu li tie na ndo ti ayanga ti gbagba so ayo na nduzu mingi so Ezechiel aba,aye wa la e lingbi ti manda da? Kite ayeke da ape so ayanga ti gba-gba so ayo na nduzu mingi ti vision ti temple so afa na aJuif so ague na ala na kodro-wande so Jehovah ayeke na andia ti nzoni sa-rango ye so ayeke na nduzu mingi. Tongana na ngoi ti giriri a yeketongaso, ka ti laso a yeke tongana nyen? E yeke voro Jehovah na yati kota temple ti lo ti yingo. Laso a yeke kota ye mingi ti voro Nza-pa na handango le ti zo pepe (aRom. 12:9; 1 Pi. 1:14, 15). Na la tinda ni so, Jehovah ayeke fa lege na azo ti lo yeke yeke ti sara ye ali-ngbi ta na andia ti lo na ndo ti nzoni sarango ye.[3] Na tapande, ayeke zi na ya ti congregation azo so asara siokpari si ake ti changebe ti ala (1 aCor. 5:11-13). Na ndo ni, ada ti sinziri so ayeke na aya-nga ti lingo na ya ti gbagba so alingbi ti dabe ti e so laso, tongana andu tene ti vorongo Jehovah, zo so Nzapa ake asarango ye ti lo ali-ngbi pepe ti lı na ya ni. Na tapande, mbeni zo so ayeke sara sioniye na hondengo ni alingbi ti ga na abungbi na ya ti mbeni Da tiRoyaume, me lo lingbi pepe ti nzere na le ti Jehovah juska lo saraye so Nzapa ahunda na lo awe si lo nzere na le ti lo (Jacq. 4:8). Soayeke mbeni pendere lege ti bata ta vorongo Nzapa na ya ti ngoi sosarango ye ti azo abuba mingi.

19 Bible atene kozo awe so dunia so ayeke ga sioni mingi kozo si afuti ni. A tene: “Azo ti sioni na azo ti handango azo ayeke ngba gıti sara sioni ahon ti kozo ti gue na ni, ala yeke handa azo na azo aye-ke handa ala.” (2 Tim. 3:13). Laso a ngba ti handa azo mingi ti pen-se so andia ti Jehovah so ayeke na nduzu mingi akanga lege na zongangu, aga ngbene ye awe wala ayeke na lege ni ape. Mo yeke ziasi a handa mo? Na tapande, tongana mbeni zo agi ti ga na mo tiyeda so andia ti Nzapa na ndo ti bungbingo koli na koli wala wali na


wali ayeke na lege ni ape, mo yeke yeda na ni? Wala mo yeke yedana Jehovah Nzapa, so lo tene na ya ti Bible polele so azo so ayekesara mara ti aye tongaso ‘ayeke sara ye ti kamene’? Nzapa awa e tiba pepe so sioni sarango ye ayeke nzoni (aRom. 1:24-27, 32). Tonga-na e tingbi na mara ti akpale tongaso, a yeke nzoni e ba na ya ti liti e vision ti temple so Ezechiel aba so ayanga ti gbagba ni ayo nanduzu mingi nga e dabe ti e na tene so: Jehovah ayeke kiri na gbeni pepe andia ti lo so ayeke mbilimbili ataa so sioni dunia so ayekepusu azo ti ke ni. Eske e yeke yeda na Baba ti e ti yayu nga e mumbage ti ye so ayeke na lege ni?

20 Alacour. Na ngoi soÉzechiel aba lacour so ayeke na gigi ti tem-

ple so akono mingi, a doit lani ti nzere na lo mingi ti pense na ndoti gba ti azo so alingbi ti ga da ti voro Jehovah na ngia. Laso, aChre-tien ayeke voro Nzapa na ya ti mbeni temple so ayeke kota mingi.Azo so ayeke na popo ti “azo mingi mingi,” so ayeke voro Jehovahna ya ti lacour so ayeke na gigi ti temple ti Jehovah ti yingo, awarana ya ti vision ti

Ézechiel adango be so akpengba zo (Apoc. 7:9, 10,

14, 15).Ézechiel aba lani so ada ti tengo kobe ayeke na ya ti alacour

ni, ando so azo so ayeke voro Nzapa alingbi ti te part ti ala ti asa-ndaga ti beoko so ala ga na ni (

Ézech. 40:17). Na mbeni lege, ala na

Jehovah Nzapa alingbi ti te ye, mbeni ye so afa so ala yeke na songoti siriri na lo. Laso, e yeke mu pepe asandaga tongana ti so aJuif aye-ke sara lani na gbe ti Ndia ti Moıse. Me e yeke mu “sandaga ti gonda”

Nyen la e manda na ndoti vorongo Nzapa na lege tiayanga ti gbagba so ayo nanduzu mingi nga na alacour?BÂ PARAGRAPHE 18-21


20. Adango be wa so akpe-ngba zo azo so ayeke na popoti “azo mingi mingi” awara naya ti vision so

Ézechiel aba?

na ngoi so e yeke voro Nzapa na lege ni, na tapande na lege ti acom-mentaire ti e nga na atene so e tene na ngoi ti abungbi wala na fa-ngo tene so afa so e yeke na mabe (aHeb. 13:15). Akobe ti yingo soJehovah ayeke mu na e ayeke kpengba nga e. A do be ti e ape so epense tongana amolenge ti Core so ahe bia na Jehovah, atene: “La-ngo oko na le ti alacour ti da ti mo ayeke nzoni ahon lango saki okona mbeni ndo nde!”—Ps. 84:10.

21 Bungbi ti apretre.Ézechiel aba lani so ti gue na lacour so aye-

ke na ya ni ka, apretre na azo ti mara ti Levi ayeke lı na ayanga tigbagba so ayeke tongana ti so azo ti amara so ayeke apretre ape aye-ke hon da ti gue na lacour so ayeke na gigi. Ye so ayeke lani mbeniye so adabe ti azo so ayeke na ya ti bungbi ti apretre so a lingbi alakue asara nga ye alingbi na andia ti Jehovah na ndo ti ta vorongoNzapa. Ka ti laso ayeke tongana nyen? Laso na popo ti awakua ti Nza-pa mo yeke wara pepe bungbi ti apretre, me a tene na aChretien soa soro ala ti gue na yayu, a tene: “Ala yeke ‘mara so a soro ni awe,mbeni bungbi ti apretre so ayeke sara kua tongana agbia.’” (1 Pi. 2:9).Apretre ti Israel ti giriri ayeke voro lani Nzapa na ya ti mbeni lacourso ayeke nde. Laso, aChretien so a soro ala ti gue na yayu ayeke voroNzapa na mbeni ndo nde na amba ti ala aChretien ape, me ala yekena mbeni songo so ayeke nde na Jehovah, lo mu ala ti ga amolengeti lo (aGal. 4:4-6). Nga, aChretien so a soro ala ti gue na yayu ali-ngbi ti wara na ya ti vision so

Ézechiel aba adango be so alingbi ti mu

maboko na ala. Na tapande, ala ba so a yeke mu lani wango na apretrenga a yeke fa lege na ala. A yeke nzoni aChretien kue agirisa ape soe yeke mbage ti “kundu oko ti ataba” so ayeke sara kua na gbe ti“berger oko.”—Diko Jean 10:16.

22 Mokonzi. Na ya ti vision tiÉzechiel, mokonzi ayeke mbeni kota

zo. Lo yeke ti mara ti apretre ape, na ya ti temple lo yeke sara kuana gbe ti fango lege ti apretre. Ye oko, a yeke polele so lo yeke ba ndona ndo ti azo na lo yeke mumaboko na ala ti mu asandaga (

Ézech. 44:

2, 3; 45:16, 17; 46:2). Tongaso, lo yeke mbeni tapande ndali ti aita-koli so laso ayeke sara ambeni kua na ya ti congregation. A-Chretienso ayeke a-ancien, so na popo ti ala mo yeke wara asurveillant soayeke gue na ando nde nde, abezoin ti ngba ti woko tere ti ala na gbeti ngbaa be-ta-zo so a soro amembre ni ti gue na yayu (aHeb. 13:17).A-ancien ayeke sara kua ngangu ti mu maboko na azo ti Nzapa ti muasandaga ti gonda na Nzapa na ngoi ti abungbi nga na fango tene(a

Éph. 4:11, 12). Nga, a-ancien alingbi ti ba fason so Jehovah asuku

lani na amokonzi ti Israel ndali ti so ala sara ye na komandema ti alana lege ni ape (

Ézech. 45:9). Legeoko nga, a-ancien aku ti tene a mu

wango na ala nga a fa lege na ala. Ala yeda na alege kue so Jehovahasara kua na ni ti leke ala si ala lingbi ti ba ndo na ndo ti aita nzoninga ti kpengba ala nzoni na lege ti yingo.—Diko 1 Pierre 5:1-3.

E yeke mu“sandaga ti gonda”na ngoi so e yeke

voro Nzapana lege ni


21. Nyen la aChretien so asoro ala ti gue na yayu alingbiti manda na lege ti bungbi tiapretre ti ya ti vision so

Éze-

chiel aba?

22, 23. (a) Nyen la a-ancien tilaso alingbi ti manda na legeti mokonzi so a sara tene ti lona ya ti vision so

Ézechiel

aba? (b) Nyen la ayeke sipeut-etre na ya ti angoi soayeke ga?

23 Jehovah ayeke ngba ti mu na e a-ancien so alingbi nga so aye-ke ba ndo na ndo ti e na ndoye na ya ti Paradis so ayeke ga. Laso ayeke fa na a-ancien mingi tongana nyen la ala lingbi ti duti abergerso ahinga ti mu maboko na zo nzoni, ye so ayeke mu nga mabokona ala ti sara tongaso na ya ti Paradis (Ps. 45:16). A nzere mingi tigbu li na ndo ti fason so aita-koli so ayeke mu ande maboko na e naya ti fini dunia. Peut-etre e yeke ma ande ya ti vision ti Ezechiel po-lele tongana ti ambeni prophetie so asara tene ti kiringo na aye naplace ni na ngoi so Jehovah aye. Peut-etre ambeni mbage ni ayekega ande ta tene na ya ti angoi so ayeke ga, e lingbi ti ma ya ti gangota tene ni kue laso ape. E yeke hinga ande ni na ya ti angoi so ayeke ga.

Jehovah asara tufa na ndo ti ta vorongo Nzapa24 Ti hunzi na ni, zia e dabe ti e na mbeni kota ye so apasse na

ya ti vision ti Ezechiel. Jehovah aga na ya ti temple so Ezechiel abana ya ti vision, na lo tene na azo ti lo so lo yeke ngba na ya ni nangoi kue so ala ngba be-ta-zo na andia ti lo na ndo ti ta vorongoNzapa (Ezech. 43:4-9). So Jehovah aga na ya ti temple ni asara nyenna ndo ti azo ti lo nga na kodro ti ala?

25 Na ya ti vision ni, a sara kua na atene ti aprophetie use so adebe ti zo ti sara tene ti atufa ti Nzapa: (1) Mbeni ngu so alondo naakubu ti temple ti Nzapa asua ti mu fini na aye kue na ya ti kodroni na asara si aye ti ya ti kodro ni adu gbani; nga (2) a kangbi ya tikodro ni na lege ni nga nzoni, na temple ni nga na ndo so temple niayeke da ayeke ta na milieu. Averse so aye ti tene nyen ndali ti elaso? A yeke kota ye ti hinga ni ndali ti so e yeke na mbeni ngoi soJehovah alı na ya ti kota temple ti yingo, lo zi salete so ayeke da ngalo yeda na fason ti vorongo lo so ayeke ta nzoni-kue (Mal. 3:1-4). Eyeke sara tene na ndo ti aprophetie use so na ya ti chapitre 19 ti sina chapitre 21 ti mbeti so.


Â VORONGO NZAPA

1 Peut-etre anzoni ye wa la aJuif so a guena ala na kodro-wande amanda na lege tivision ti temple so

Ézechiel aba?

2 Na alege wa la temple soÉzechiel aba na

vision aba e laso?

3 Tongana mo ba foto ti temple soÉzechiel

aba na vision, aye wa la mo ye ti sara yealingbi na ni na ngoi so mo yeke voroJehovah? (Ba encadre “Aye so e mandana lege ti vision ti temple so

Ézechiel

aba.”)

“SO NDIA T I TEMPLE N I LA” 159

24, 25. Tongana nyen la visionti

Ézechiel afa atufa so azo ti

Jehovah ayeke wara tonganaala ngba na ya ti ta vorongoNzapa?

Jehovah aye azo, me lo hunda nga na e ti kiri tene na lo ndali ti aye so esara. Lo ba azo so atene ala yeke voro lo me so asarango ye ti ala afaso ala yeke be-ta-zo na lo ape tongana nyen? Lo yeke sara ande tongananyen ti mu desizion na ndo ti azo so ayeke so kua na ya ti kota ye tivundu? Nga, ngbanga ti nyen la Jehovah, so ayeke Nzapa ti ndoye,ayeke fa ande azo ti sioni kutu mingi?

4MBAGE

OSIO

“MBI YEKE YAPUANDE TI GBU KOKOTI IR I TI MBI SOAYEKE NZONI-KUE”TÂ VORONGO NZAPA ANGB

Â

ATÂA S ION I SO A SARA NA N I ´

EZÉCHIEL 39:25

KOTA TËN

Ë NI: Jehovah abata awakua ti lo na ya

ti kota ye ti vundu

161

A YEKE ye ti songo be ti ba mbeni wali-ndumba. Peut-etre e yekehunda tere ti e ti hinga ye so apusu lo ti sara mara ti sioni ye tonga-so, so abi nengo ti zo na sese so. Eske a yeke ndali ti so mbeni zo tisewa ti lo asara ye ti ngangu na lo la lo ga wali-ndumba na ngoi solo de maseka mingi? Wala a yeke ndali ti so yere ti lo ayeke mingi siapusu lo ti ka tere ti lo tongana ngbaa? Wala lo kpe koli ti lo so aye-ke mbeni zo so asara ye ti ngangu mingi na lo? Mara ti aye ti mawatongaso ayeke si fani mingi na azo na ya ti sioni dunia so. Ni la, ado be ti ape so Jesus Christ agboto le na ndo ti ambeni wali-ndumbana lo sara nzoni be mingi na ala. Fani mingi lo tene so azo so achangebe ti ala nga achange lege ti ala alingbi ti duti na beku ti duti nzoniahon ti kozo.—Mat. 21:28-32; Luc 7:36-50.

2 Ye oko, zia e imagine mbeni wali-ndumba so a yeke pepe marati aye tongaso la apusu lo, me lo wani la lo soro ti sara ndumba. Loba sarango ndumba pepe tongana mbeni ye so abi nengo ti zo nasese, me tongana ye so asara si lo yeke na ngangu mingi. Lo ye gı tiwara nginza nga na ngangu ti peko ti sarango ndumba. Ye ni ayekeduti sioni mingi tongana koli ti wali ni ayeke nzoni zo nga ayeke be-

15 “MBI YEKE SARA SINDUMBA TI MO AHUNZI” ´

EZÉCHIEL 16:41

KOTA TËN

Ë NI: Aye so atene so a tene na ndo ti awali-ndumba

na ya ti mbeti tiÉzechiel nga na ti Apocalypse afa na e


1, 2. Tongana mbeni waliasoro na be ti lo wani ti sarandumba ayeke sara zo tonga-na nyen?

ta-zo na lo me na be ti wali ni wani, lo sara ye na koli ni na handa to-ngaso si lo sara kua ti ndumba. Be ti zo ayeke son mingi na tere timara ti wali tongaso nga na mara ti fini so lo soro ti duti na ni. So beti e ason mingi na tere ti wali-ndumba so, be ti Jehovah Nzapa ngaason mingi na tere ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka; ndani la losara kua fani mingi na atene so a tene na ndo ti mbeni wali-ndumbati fa pense ti lo na ndo ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka so.

3 Na ya ti mbeti tiÉzechiel, a yeke wara ambaı use so agboto le mi-

ngi so na ya ni a sara tene ti sarango ndumba ti fa tongana nyen laazo ti Nzapa na Israel nga na Juda ayeke lani be-ta-zo na lo oko ape(Ézech., chap. 16 nga na chap. 23). Me kozo si e ba ambaı so nzoni,a yeke nzoni e gi ti hinga ye na ndo ti mbeni wali-ndumba nde soayeke tapande ti mbeni ye. Mara ti sarango ndumba ti lo akomanseangu mingi kozo na ngoi ti

Ézechiel, meme kozo si Israel aba gigi,

na angba juska laso. Mbeti ti Apocalypse, ndangba mbeti ti Bible, afawali-ndumba ni so.

“Mama ti awali-ndumba”4 Na ya ti vision so Jesus afa na bazengele Jean nduru na ngu 100,

Jean aba anzene nzene ye polele na ndo ti wali-ndumba ni. A iri lo“kota wali-ndumba” nga “Babylone, Ngangu gbata, mama ti awali-ndumba”. (Apoc. 17:1, 5). Teti angu ngbangbo mingi, akota zo tieglize nga na awandara ti Bible afa ye polele na ndo ti wali-ndumbaso ape. Ala yeke na apense nde nde na ndo ti lo, ala tene wali-ndumbani aye ti sara tene ti Babylone, ti Rome wala ti Eglize Catholique tiRome. Me teti angu mingi, aTemoin ti Jehovah afa ta nda ti “kotawali-ndumba” so. Lo yeke abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue.E hinga ni tongana nyen?

5 A de ngbanga na li ti wali-ndumba so ndali ti so lo sara lango-sioni na “agbia ti sese”, wala akota zo ti komande. Tongaso, a yekepolele so lo yeke pepe mbeni kota zo ti komande. Na ndo ni, mbe-ti ti Apocalypse afa so “awadengo buze ti sese”, wala abungbi ti de-ngo buze ti dunia so, atoto na ngoi so Babylone, Ngangu gbata atı.Tongaso, Babylone, Ngangu gbata alingbi pepe ti sara tene ti akotabungbi ti dengo buze. Me lo yeke nyen? Tene ti “sarango yoro,” tivorongo yanda nga na ti handango azo ayeke na li ti lo. Atene soayeke na lı ti lo so alingbi biani na asioni ye so abungbi ti vorongonzapa ti dunia so ayeke sara. Ba nga so a fa so wali-ndumba so aye-ke na mbeni ngangu na ndo ti akota zo ti komande ti dunia so. Lo saranga aye ti ngangu na awakua be-ta-zo ti Jehovah Nzapa (Apoc. 17:2, 3; 18:11, 23, 24). A yeke biani aye so abungbi ti vorongo nzapa tiwataka ayeke sara ni ando juska na ngoi ti e.

6 Me ngbanga ti nyen la a iri Babylone, Ngangu gbata gı pepe “kotawali-ndumba” me a iri lo nga “mama ti awali-ndumba”? Abungbi ti

“MB I YEKE SARA S I NDUMBA T I MO AHUNZ I ” 163

3. Ambaı wa la e yeke saratene na ndo ni na ya tichapitre so?

4, 5. “Babylone, Ngangugbata” ayeke nyen? E hinga nitongana nyen? (Ba foto soayeke na tongo nda ti chapitreso.)

6. Na lege wa la Babylone,Ngangu gbata ayeke “mama tiawali-ndumba”?

vorongo nzapa ti wataka ayeke na gba ti abungbi nde nde. Akota bu-ngbi nga na asecte ayeke mingi. Ngbene ye na ngoi so ayanga ti kodroaga nde nde na Babel ti giriri, wala Babylone, afango ye ti abungbiti vorongo nzapa ti wataka nde nde kue amu ndo asara si gba ti abu-ngbi ti nzapa aba gigi. Ndali ti so abungbi ti vorongo nzapa ti wata-ka mingi akomanse na gbata ti Babylone, a yeke ta na lege ni so a irini “Babylone, Ngangu gbata”. (Gen. 11:1-9). Tongaso, a lingbi ti baabungbi ti nzapa so kue tongana “amolenge-wali” ti mbeni bungbioko, wala ti kota wali-ndumba oko. Fani mingi, Satan ayeke sara kuana mara ti abungbi ti nzapa so ti handa azo ti sara yoro, ti voro aya-nda nga ti ma na be na ambeni ye nga ti duti na ambeni ngobo so abizonga na ndo ti Nzapa. A do be ti e ape so Nzapa agboto me ti azoti lo na ndo ti abungbi ti wataka so amu ya ti dunia kue so sarangoye ti ala abuba kue so, a tene: “Azo ti mbi, ala sigi na ya ti gbata sotongana ala ye ti yo mbage ti asiokpari ti lo pepe.”—Diko Apoca-lypse 18:4, 5.

7 Mo sara ye alingbi na gbotongo me so awe? Girisa ape so Jeho-vah la acree azo na “bezoin ti aye ti yingo”. (Mat. 5:3). Zo alingbi tikaı bezoin so gı tongana lo voro Jehovah na lege ni. Awakua ti Je-hovah aye biani ti sara kue ti kpe sarango ndumba na lege ti yingo.Me ye so Satan Zabolo aye ayeke ti lo nde. Lo ye ti handa awakua tiNzapa ti tı na ya ti mara ti sarango ndumba so, so ayeke mbeni gba-nda. Fani mingi lo sara ni. Ti si na ngoi ti

Ézechiel, awakua ti Nzapa

asara ndumba na lege ti yingo teti angu mingi awe. A yeke nzoni eba mbaı ti ala nzoni, ndali ti so a lingbi ti fa na e aye mingi na ndoti andia ti Jehovah, mbilimbili ti lo nga na nzoni be ti lo.

“Mo ga wali-ndumba”8 Na ya ti mbeti ti

Ézechiel, Jehovah asara kua na tapande ti wali-

ndumba ti sara tene ti mbeni ye so azo ti lo asara na lo. Yingo vuluapusu

Ézechiel ti su na mbeti ambaı use so apika be so afa tongana

nyen la be ti Jehovah ason mingi ndali ti so azo ti lo ahanda lo, aladuti be-ta-zo na lo ape nga ala sara asioni ye. Ngbanga ti nyen la lohaka ala na awali-ndumba?

9 Ti ma ya ti kiringo tene ni, a lingbi kozoni e dabe ti e na mbenikpengba ye so andu ta vorongo Nzapa so e sara tene ni na ya ti cha-pitre 5 ti mbeti so. Na ya ti Ndia so Jehovah amu na azo ti Israel, lotene: “A lingbi mo voro ambeni nzapa nde pepe, gı mbi oko awe [wala,“mo mu ambeni nzapa nde ti gi na yanga ti mbi pepe”, kete tene nagbe ni]. . . . Mbi Jehovah Nzapa ti mo, mbi yeke Nzapa so mbi hundati tene zo avoro gı mbi oko awe.” (Ex. 20:3, 5). Ambeni ngoi na pe-koni, lo gboto le na ndo ti oko ta tene so na lege so lo tene: “Mo kukuna gbele mbeni nzapa nde pepe, ngbanga ti so Jehovah ayeke Nzapaso ahunda ti tene zo amu tere ti lo kue gı na lo oko. Biani, a hinga lotongana Nzapa so lo hunda ti tene zo amu tere ti lo kue gı na lo oko.”

Babel ti giriri, so na pekonia iri ni Babylone, asara siasarango ye nde nde tiabungbi ti nzapa ti wataka,aye nde nde so ala ma na bena ni nga na abungbi ti alande nde aba gigiBÂ PARAGRAPHE 6


7. Ngbanga ti nyen la esara ye alingbi na tene tigbotongo me so a hunda na eti “sigi na ya” ti Babylone,Ngangu gbata?

8-10. Kpengba ye wa so anduta vorongo Nzapa amu mabo-ko na e ti hinga pense tiJehovah na ndo ti mungombage na abungbi ti vorongonzapa ti wataka? Mu mbenitapande ti fa ni.

(Ex. 34:14). Jehovah afa tene ni ta polele. E yeke voro Jehovah nalege so lo yeda na ni gı tongana e voro gı lo oko.

10 E lingbi ti mu tapande ti mbeni mariage. Ambeni ye ayeke da sokoli wala wali so asara mariage awe ayeke na droit ti tene koli walawali ti lo asara gı na lo oko awe. Tongana koli wala wali ni ayeke zianzara ti lo na ya ti mbeni zo nde wala lo bungbi na mbeni zo nde, koliwala wali ti lo ayeke na droit ti sara mbanda nga ti ba so mba ti lo niahanda lo. (Diko aHebreu 13:4.) Legeoko nga, tongana a ndu tene tivorongo Nzapa, Jehovah ayeke ba so azo ti lo, so amu tere ti ala gına lo oko, ahanda lo tongana ala voro anzapa ti wataka. Jehovah afatene ti handango lo so polele na ya ti chapitre 16 ti mbeti ti

Ézechiel.

11 Na ya ti chapitre 16 ti mbeti tiÉzechiel, a yeke wara tene so Je-

hovah atene so ayo ahon atanga ni kue na ya ti mbeti ni. A yeke ngambeni oko ti ayongoro prophetie ti Jehovah na ya ti mbage ti Mbe-ti ti Nzapa so a su ando na Hebreu. Jehovah aluti mingi na ndo tigbata ti Jerusalem so aye ti sara tene ti azo ti Juda so ayeke be-ta-zo ape. Lo fa tongana nyen la Jerusalem aba gigi nga tongana nyenla lo handa Nzapa, mbaı so ayeke ye ti mawa nga ye ti songo be. Natongo nda ni Jerusalem ayeke tongana mbeni bebe so a do lo a zia,so lo yeke salete nga zo ti bango lege ti lo ayeke da ape. Baba namama ti lo ayeke azo ti Canaan so ayeke apaıen. Biani, Jerusalemayeke lani na gbe ti komandema ti azo ti Jebus, mbeni mara so aye-ke na Canaan, juska na ngoi so David amu gbata ni. Jehovah abamawa ti Jerusalem so ayeke tongana mbeni bebe so a do lo a zia, lozi salete na tere ti lo na lo ba lege ti lo. A si na mbeni ngoi, lo ga to-ngana wali ti Jehovah. Azo ti Israel so na nda ni asara kodro na yati gbata ni ate lani mbele na Jehovah, ala te mbele so na be ti alawani na ngoi ti Moıse (Ex. 24:7, 8). Na peko ti so Jerusalem aga li-kodro ni, Jehovah airi tene nzoni na ndo ni, lo sara si amaı nga losara si aga pendere mingi, tongana ti so mbeni koli so ayeke na ngi-nza nga na ngangu alingbi ti mu na wali ti lo aye ti pendere mingi.—

Ézech. 16:1-14.12 Ba ye so asi na pekoni. Jehovah atene: “Mo komanse ti zia be ti

mo gı na ndo ti pendere ti mo na mo ga wali-ndumba ndali ti iri ti moso awu. A nzere na mo mingi ti sara ndumba na azo kue so ayeke honna lege, na pendere ti mo aga ti ala.” (

Ézech. 16:15). Na ngoi ti Salo-

mon, Jehovah airi tene nzoni mingi na ndo ti azo ti lo na Jerusalemnga lo sara si aye ti ala amaı mingi asara si Jerusalem aga gbata soayeke pendere mingi ahon atanga ni kue, biani gbata ni agboto lanile ti azo mingi na ngoi ti giriri (1 aGbia 10:23, 27). Yeke yeke vorongoanzapa ti wataka akomanse ti lı na ya ti Jerusalem. Salomon agi laniti nzere na le ti gba ti awali-wande so lo mu, ni la lo komanse ti bubaya ti Jerusalem na vorongo anzapa ti apaıen (1 aGbia 11:1-8). Ambe-ni zo so ale gbia na peko ti lo asara meme aye ti sioni ahon ti so lo

Salomon azia si awali-wandeso lo mu ala apusu lo ti bubaya ti Jerusalem na vorongoyandaBÂ PARAGRAPHE 12


11. Jehovah atene nyen nando ti Jerusalem nga na legeso aba gigi?

12. Tongana nyen la yeke yekevorongo anzapa ti wataka alına ya ti Jerusalem?

166

NaÉzechiel chapitre 23, e ba so a fa ta polele na gigi

nda ti awakua ti Nzapa ndali ti so ala yeke be-ta-zo ape.Na ya ti aye mingi, chapitre so ague oko na chapitre 16.Tongana ti chapitre 16, chapitre 23 asara tene ti sarangondumba. A tene so Jerusalem ayeke ngambe ti Samarie.Achapitre ni use kue afa tongana nyen la ngambe ni amupeko ti yaya ni na sarango ndumba me na pekoni lo honyaya ti lo ni na sarango sioni ye nga na sarango lango-sioni. Na chapitre 23, Jehovah amu iri na aita ti wali useso: lo mu na yaya ni, so ti tene Samarie so ayeke li-kodro tiroyaume ti amara bale-oko, iri ti Oholah; lo mu na ngambeni, so ti tene Jerusalem so ayeke li-kodro ti Juda, iri tiOholibah.[a]—

Ézech. 23:1-4.

Ambeni ye ayeke da so akpa tere na ya ti achapitreuse so. Peut-etre ati so ayeke kota mingi ayeke so: Kozo,awali-ndumba ni ayeke awali ti Jehovah na pekoni ala ha-nda lo. Nga, mbeni zendo so amu na zo beku ayeke da.Chapitre 23 afa polele pepe beku ti kiringo ti vo azo, me ague oko na chapitre 16 na ngoi so Jehovah atene: ‘Mbiyeke sara ande si sarango ye ti buba ti mo nga na ndumbati mo ahunzi.’—

Ézech. 16:16, 20, 21, 37, 38, 41, 42; 23:4,

11, 22, 23, 27, 37.

Ala yeke tapande ti abungbiti aChretien ti wataka?ˆ

Ando na ya ti ambeti ti e, e tene so aita ti wali use so,Oholah na Oholibah, aye ti sara tene ti abungbi ti aChre-tien ti wataka so ya ti ala akangbi na aga Eglize Catholiquena Eglize Protestant. Ye oko, na peko ti so e sambela, egbu li ti e nga e gi nda ti ye nzoni, e hunda tere ti e na

ambeni kpengba hundango ndo. Eske abungbi ti aChretienti wataka ayeke lani wali ti Jehovah na mbeni lege? Ala telani mbele na lo? A yeke polele so ala sara ni ape. Abungbiti aChretien ti wataka ayeke meme lani da ape na ngoi soJesus ate “fini mbele” na Israel ti yingo; ala yeke pepe napopo ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu so ayekembeni mara na lege ti yingo (Jer. 31:31; Luc 22:20). Abu-ngbi ti aChretien ti wataka aba gigi angu mingi na peko tikua ti abazengele. Ala ba gigi na ya ti angu 300, ala yekembeni bungbi ti a-apostat so asara aye ti sioni so na ya tibungbi ni a yeke wara “asioni pere”, so ayeke ata Chretienape, so Jesus asara tene ti ala na ya ti prophetie ti lo nando ti ble na asioni pere.—Mat. 13:24-30.

Mbeni kota kangbi so ayeke na popo ti aita ti wali use sona abungbi ti aChretien ti wataka ayeke so: Jehovah ateneso beku ayeke da ti tene a so Jerusalem nga na Samarieso ayeke be-ta-zo ape (

Ézech. 16:41, 42, 53-55). Eske Bible

amu mara ti beku tongaso na abungbi ti aChretien ti wata-ka?

Ên-en. Legeoko tongana ti tanga ti abungbi ti vorongo

nzapa so ayeke na ya ti Babylone, Ngangu gbata, abungbiti aChretien ti wataka ayeke na beku oko ape.

Tongaso, Oholah na Oholibah aye pepe ti sara tene tiabungbi ti aChretien ti wataka. Ye oko, na lege ti ala e hi-nga mbeni kpengba ye: e hinga tene ti be ti Jehovah nando ti azo so abuba iri ti lo so ayeke nzoni-kue nga so asa-ra ye pepe alingbi na andia ti lo na ndo ti ta vorongo Nza-pa. Tene ayeke na li ti abungbi ti aChretien ti wataka mbili-mbili ndali ti gba ti a-eglize ti ala so atene ala yeke sarakua na iri ti Nzapa so ayeke wa ti Bible. Mbeni ye ni encoreayeke so ala tene Jesus Christ, Molenge ti Jehovah so lo yelo mingi, la ayeke mokonzi ti ala. Me tene ti ala ni ayekemvene ndali ti so ala tene so Jesus ayeke mbage ti trinitenga ala ke yanga so Jesus amu so ayeke polele ti ngba la-kue ti duti “ti dunia so pepe”. (Jean 15:19). So abungbi tiaChretien ti wataka angba ti voro ayanda nga ala yeke mumbage na ya ti aye so azo ti poroso aleke ti handa na azo,ala fa so ala yeke biani mbage ti Babylone, Ngangu gbata,“kota wali-ndumba”. (Apoc. 17:1). Kite ayeke da ape so a li-ngbi ala wara oko ngbanga so ayeke ku abungbi ti vorongonzapa ti wataka kue.

˙ ˙ ˙

15A

AWALI-NDUMBASO AYEKE AITAB

Â PARAGRAPHE 16 , 17

[a] Nda ti airi so ayeke da. Oholah aye ti tene: “Tente ti lo [tivorongo Nzapa da]”, amanke a ye ti sara tene ti ye so Israelasara so lo sigi na ando ti lo wani ti vorongo Nzapa da ahon tivoro Nzapa na ya ti temple ti Jehovah na Jerusalem. Oholibahaye ti tene: “Tente ti mbi [ti vorongo Nzapa da] ayeke na ya tilo.” Jerusalem ayeke ndo so da ti vorongo Jehovah ayeke da.

K E T E TË N

Ë

sara lani, ala buba kodro ni kue na vorongo anzapa ti wataka. Penseti Jehovah ayeke lani tongana nyen na ndo ti sarango ndumba nga nasarango ye na handa so? Lo tene: “Mara ti ye tongaso adoit fade tiduti da pepe nga a lingbi a si fade pepe.” (

Ézech. 16:16). Me azo ti lo

so asara aye ti sioni atı ta na ya ti sarango asioni ye ngangu.13 Tara ti ba vundu so asara lani Jehovah nga be ti lo so ason nga-

ngu na ngoi so lo yeke fa na gigi sioni ti azo ti lo so lo soro ala. Lotene: “Mo yeke mu amolenge ti mo ti koli na ti wali so mo du na mbiso, mo mu ala na sandaga na ayanda so ti tene ala te ala. Sarangondumba ti mo ni ahon ta ndo ni awe la ape? Mo fa amolenge ti mbiti koli, mo gbi ala na wa ti yaa ala na sandaga.” (

Ézech. 16:20, 21).

Aye ti songo be so, so azo ti Jerusalem asara, afa sioni be ti Satan.Lo ye mingi ti handa azo ti Jehovah ti sara mara ti aye ti songo betongaso. Me Jehovah aba aye kue. Nzapa alingbi ti zi meme aye tisongo be so ayeke ta sioni mingi so Satan asara, nga lo yeke fa andengbanga na lege ni.—Diko Job 34:24.

14 Ye oko, be ti azo ti Jerusalem ason lani ape ndali ti asioni so alasara. Ala ngba gı ti sara ndumba ti gue na ni. Kamene ayeke sara kaawali-ndumba ape, me Jehovah atene so sarango ndumba ti azo ti Je-rusalem ayeke sioni mingi ndali ti so, na kamene oko ape, ala futa azoti sara lango-sioni na ala (

Ézech. 16:34). Nzapa atene so sarango ye

ti Jerusalem ayeke ta gı tongana ti “mama” ti lo, so ti tene amara tiapaıen so akomande lani na ndo ti kodro ni (

Ézech. 16:44, 45). Nza-

pa angba ti sara tene ti tapande ti mbeni sewa, lo tene so Samarieayeke yaya ti Jerusalem ti wali, lo sara ndumba na lege ti yingo kozoti tene Jerusalem asara ndumba. Nzapa asara nga tene ti mbeni useita ti Jerusalem ti wali, Sodome, lo sara tene ti lo ge na parabole ndaliti so a futi gbata so aninga mingi awe ndali ti fandara ti lo nga ndaliti sarango ye ti azo ni so ayeke lani ta sioni mingi. Jerusalem ayekelani sioni mingi ahon Samarie nga meme Sodome, aita ti lo ti wali(Ézech. 16:46-50). Awakua ti Nzapa asara lani sanka ti gba ti awangoso a mu na ala nga ala ngba ti sara aye so ason be ti zo mingi.

15 Nyen la Jehovah ayeke sara? Lo tene na Jerusalem: “Mbi yekebungbi andeko ti mo ni kue so mo zia tere ti mo na ala so.” Nga lotene: “Mbi yeke zia mo na maboko ti ala.”Apaıen so ando azo ti Nza-pa ate mbele na ala ayeke futi ande Jerusalem, ala yeke zi pendereti lo nga na aye ti lo ti ngangu ngere. Lo tene: “Ala yeke bo mo natene nga ala yeke fa mo na epee ti ala.” Nda ti ngbanga so Jehovahafa so ayeke lani nyen? Ndani ayeke lani pepe ti hunzi azo ti lo. Nza-pa afa ndani, lo tene: “Mbi yeke sara si ndumba ti mo ahunzi.” Lokiri lo tene: “Mbi yeke fa ande ngonzo ti mbi kue na ndo ti mo ngambi yeke zia ti sara mbanda na tere ti mo. Mbi yeke duti kpo na beti mbi ayeke son mbeni pepe.” Tongana ti so e ba na ya ti chapitre 9

Ambeni zo ti Israelamu amolenge tiala na sandaga naanzapa ti watakatongana Molek


13. Asioni ye wa la awakua tiNzapa so ayeke na Jerusalemasara lani?

14. Na ya ti tapande soJehovah amu, agbata use wala ayeke aita ti Jerusalem tiwali? Na popo ti Jerusalem naaita ti lo ti wali use so, sioni tizo wa la ahon ndo ni?

15. Nda ti ngbanga so Jeho-vah afa na ndo ti Jerusalemayeke lani nyen? Ngbanga soamu beku wa?

ti mbeti so, ye so Jehovah aleke ando na be ti lo ti sara teti angu mi-ngi ayeke ti kiri na azo ti lo na kodro ti ala na peko ti zingo ala nangbaa. Ngbanga ti nyen? Lo tene: “Mbi yeke dabe ti mbi na mbeleso mbi te na mo na ngoi so mo de lani maseka.” (

Ézech. 16:37-42,

60). Sarango ye ti Jehovah ayeke ti lo nde na ti azo ti lo, lo fa lakueso lo yeke biani be-ta-zo.—Diko Apocalypse 15:4.

16 Na lege ti kpengba yongoro tene so Jehovah atene, so ayeke naÉzechiel chapitre 16, lo fa na e aye mingi na ndo ti andia ti lo so aye-ke mbilimbili, fango ngbanga ti lo so ayeke na lege ni nga na kotanzoni be ti lo. A lingbi nga ti tene oko tene so na ndo ti

Ézechiel cha-

pitre 23. Laso, ata Chretien aba na nene ni mingi tene so Jehovahatene lani polele na ndo ti sarango ndumba ti azo ti lo. E yeke tarala oko ape ti son be ti Jehovah tongana ti so azo ti Juda nga na tiJerusalem asara lani. Tongaso, a lingbi be ti e ason na tere ti amarati vorongo yanda kue nga a lingbi e ngba ayo na ni. Ye so andu sara-ngo be ti ye nga nzara ti aye ti sese, so ayeke tongana vorongo ya-nda (Mat. 6:24; aCol. 3:5). E ye ti ngba lakue ti kiri singila na Jeho-vah so na nzoni be lo kiri na ta vorongo Nzapa na place ni na la tinda ni so nga so lo yeke zia la oko ape si mbeni ye akiri abuba ni. Lona Israel ti yingo ate ‘mbele so angba lakue’ so dutingo be-ta-zo pepewala sarango ndumba ayeke fa ya ni la oko ape (

Ézech. 16:60). To-

ngaso, zia e ba na nene ni mingi pasa so e yeke na ni laso ti bungbioko na azo ti Jehovah so sioni ye ayeke na tere ti ala ape.

17 Me tene so Jehovah atene na tere ti awali-ndumba, so a fa ni naya ti mbeti ti

Ézechiel, afa na e nyen na ndo ti “kota wali-ndumba”,

Babylone, Ngangu gbata? Zia e ba ni.

“A yeke kiri ti wara lo ande mbeni pepe”18 Jehovah achange ape (Jacq. 1:17). Pense ti lo na ndo ti abungbi

ti vorongo nzapa ti wataka achange ape ngbene ye so Babylone, Nga-ngu gbata aba gigi. Tongaso, li ti e akpe ape ti ba gba ti aye so akpatere na popo ti ngbanga so a fa na li ti awali-ndumba ti ya ti mbeti tiÉzechiel na ye so ayeke si ande na “kota wali-ndumba” so a sara teneti lo na ya ti mbeti ti Apocalypse.

19 Na tapande, ba so Jehovah wani la afuti awali-ndumba ti ya tiprophetie ti

Ézechiel ape, me a yeke amara kue so awakua ti Jeho-

vah so ayeke be-ta-zo ape asara lango-sioni na lege ti yingo na ala laafuti ala. Legeoko nga, a fa ngbanga na li ti abungbi ti vorongo nza-pa ti wataka ti dunia kue ndali ti so ala sara mara ti lango-sioni so na“agbia ti sese.” Zo wa la ayeke punir ande ala? Bible atene so azo tiporoso ayeke “ke ande wali-ndumba so, na ala yeke sara si lo ngbana ye oko pepe na ala zia lo tere senge, na ala yeke te ande nyamati tere ti lo si ala yeke gbi lo kue na wa.” Ngbanga ti nyen la agou-vernement ayeke sara ande mara ti ye so, so ahon gbungo li ti zo so?


16, 17. (a) Ngbanga ti nyenla e tene encore ape so Oho-lah na Oholibah aye ti saratene ti abungbi ti aChretien tiwataka? (Ba encadre “Awali-ndumba so ayeke aita.”)(b) Anzoni ye wa la e lingbi timanda na lege ti

Ézechiel

chapitre 16 nga na 23?

18, 19. Aye wa la akpa tere napopo ti awali-ndumba so asara tene ti ala na ya ti mbetiti

Ézechiel na lo so a sara tene

ti lo na ya ti mbeti tiApocalypse?

Ngbanga ti so Nzapa ayeke ‘zia ande na ya ti be ti ala ti sara ye soayeke na be ti lo’.—Apoc. 17:1-3, 15-17.

20 Tongaso, Jehovah ayeke sara kua ande na akodro ti dunia so tisara ye alingbi na ngbanga so lo fa na li ti abungbi ti nzapa ti watakakue so na ya ni a yeke wara gba ti abungbi ti aChretien ti wataka. Soayeke duti ande ndangba desizion; pardon ayeke duti ande da ape,lege ayeke duti ande da ape ti tene abungbi ti vorongo nzapa ti wa-taka achange sarango ye ti ala. Mbeti ti Apocalypse afa so “a yekekiri ti wara [Babylone] ande mbeni pepe.” (Apoc. 18:21). A-ange tiNzapa ayeke duti ande na ngia ndali ti tingo ti lo, ala yeke tene: “Alasepela Jah! Guru ti wa so agbi wali so ayeke monte na nduzu lakuelakue nga kpu na kpu.” (Apoc. 19:3). Futingo so ayeke duti ande tetilakue lakue. Mbeni bungbi ti vorongo nzapa ti wataka ayeke sigi andeencore ape ti buba ta vorongo Nzapa. Ngangu ngbanga so a de na liti Babylone nga na futingo ti lo so ayeke duti ande tongana guru tiwa so ayeke monte na nduzu san ti kaı.

Akodro so Babylone, Ngangugbata ahanda ala nga ayekena ngangu na ndo ti ala tetiangu mingi ayeke tourneande na tere ti lo ti futi loBˆA PARAGRAPHE 19, 20


20. Nyen la afa so ngbanga soa de na li ti Babylone ayekeduti ande ndangba desizion?

21 Na ngoi so agouvernement ti dunia so ayeke tourne ande na tereti Babylone, Ngangu gbata, ala yeke sara ye alingbi na ngbanga so Nza-pa ade na lı ti lo, mbeni kota ye so aga ta tene na ya ti ye so Jehovahaleke na be ti lo ti sara. So ayeke duti ande tongo nda ti kota ye ti vu-ndu, mbeni ngoi ti wusuwusu so mara ni ade ti si la oko ape (Mat. 24:21). Kota ye ti vundu so ayeke hunzi ande na Harmaguedon, bira tiJehovah na tere ti sioni dunia so (Apoc. 16:14, 16).Tongana ti so acha-pitre ti peko ayeke fa ande, mbeti ti

Ézechiel ayeke na aye mingi ti fa

na e na ndo ti aye nde nde so ayeke si na ngoi ti kota ye ti vundu. Mena ya ti chapitre 16 nga na chapitre 23 ti mbeti ti

Ézechiel, anzoni ye

wa la e lingbi ti dabe ti e na ni nga ti sara ye alingbi na ni?22 Satan aye mingi ti buba sarango ye ti azo so ayeke na ya ti ta

vorongo Nzapa. A yeke nzere na lo mingi tongana lo wara lege ti sarasi e gue yongoro na ta vorongo Nzapa na ti komanse ti sara ye to-ngana awali-ndumba so a sara tene ti ala na ya ti mbeti ti

Ézechiel.

Tongaso, a lingbi e girisa ape so Jehovah ake ti tene a bungbi voro-ngo lo na vorongo mbeni nzapa nde, tongana zo ayeke be-ta-zo nalo ape, lo yeke kanga le na ndo ni ape (Nom. 25:11). A lingbi e sarakue ti ngba ayo na abungbi ti vorongo nzapa ti wataka e “ndu pepembeni ye so aga sioni awe” na le ti Nzapa (

És. 52:11). Ndali ti a-oko

raison so, e yeke ngba ti duti nde na atene ti poroso nga na abira tidunia so, so kangbi ayeke na ya ni so (Jean 15:19). E ba tene ti ye-ngo kodro ahon ndo ni tongana mbeni bungbi ti vorongo nzapa tiwataka so Satan ayeke maı ni, na e yeke na mbeni ye oko ti sara naya ni ape.

23 Ye so ayeke kota mingi ayeke so a lingbi e girisa ape pasa so eyeke na ni ti voro Jehovah na ya ti temple ti lo ti yingo so sioni okoayeke da ape nga so ayeke nzoni-kue. So e ye mingi ye so Jehovahaleke so, zia e leke na be ti e ti yoro tere ti e oko pepe na ya ti abu-ngbi ti vorongo nzapa ti wataka nga na sarango ndumba ti ala.


Â VORONGO NZAPA

1 Ngbanga ti nyen la a yeke na lege ni ti hakaabungbi ti vorongo nzapa ti wataka na mbeniwali-ndumba?

2 Nyen la awali-ndumba so a sara tene ti ala naÉzechiel chapitre 16 nga na chapitre 23 afa na e

na ndo ti bango ndo ti Jehovah na ndoti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka?

3 Nyen la ayeke si ande na abungbi tivorongo nzapa ti wataka? Nyen la alingbi e sara fadeso?


21. Futingo ti abungbi ti vo-rongo nzapa ti wataka ayekeduti ande tongo nda ti ngoiwa? Ngoi ni so ayeke hunziande na nyen?

22, 23. Ti gbu li na ndo tiatene so a tene na ndo tiawali-ndumba na ya ti mbeti tiÉzechiel nga na ti Apocalypsealingbi ti sara nyen na ndo ti ena ya ti kua ti Nzapa?

Agouvernement ti dunia so ayeketourne ande na tere ti Babylone,Ngangu gbata, a yeke duti andesarango ye alingbi na ngbanga soNzapa ade na ndo ti loBˆA PARAGRAPHE 21

171

[1] Chapitre 5 ti mbeti so asaratene ti vision ti

Ézechiel so na ya ni

lo ba aye ti songo be so a yeke saralani na ya ti temple.

1-3. (a) Nyen la asara si li tiÉzechiel akpe kue? Nyen la lomanda na ndo ti futingo Jeru-salem? (b) E yeke ba andeahundango ndo wa?

K E T E TË N

Ë

LI TIÉzechiel akpe kue. Lo londo ti ba mbeni vision so na ya ni lo

ba aye ti songo be so aJuif so ayeke a-apostat ayeke sara na ya ti tem-ple na Jerusalem.[1] Azo ti kpengbango-li so asara si mbilimbili placeso a yeke voro Nzapa na lege ni da na Israel aga sioni. Me a yeke gıpepe temple la ala sara si aga sioni. Kodro ti Juda asi singo na sara-ngo ye ti ngangu na zo na a lingbi pepe ti sara si aga nzoni. Ye so azoti Jehovah so lo soro ala ayeke sara so ason be ti lo mingi, ni la lotene na

Ézechiel, lo tene: “Mbi yeke sara ande ye na ala na ngonzo.”

—Ézech. 8:17, 18.2 So

Ézechiel ahinga so ngonzo asara Jehovah na tere ti Jerusalem

nga na temple so ayeke lani nzoni-kue nga lo yeke futi ande ni, a saralo vundu mingi. Kite ayeke da ape so

Ézechiel ahunda tere ti lo: ‘Ka

ti azo so ayeke be-ta-zo so ayeke na ya ti gbata ni ayeke tongana nyen?A yeke so ande ala? Tongana a yeke so ala, a yeke sara ni tongananyen?’

Ézechiel adoit lani ti ku ngbii si lo wara akiringo tene ni ape.

Gı na peko ti so lo ma tene ti ngangu ngbanga so a de na ndo ti Je-rusalem, lo ma mbeni zo adekongo airi ala so ayeke sara ye alingbi nangbanga so Nzapa ade na ndo ti Jerusalem (

Ézech. 9:1). Na ngoi so

16“SARA MARQUE NA ND

Ö

TI LÊ TI AZO” ´

EZÉCHIEL 9:4

KOTA TËN

Ë NI: Lege so a sara marque na ndo ti le ti azo so

ayeke lani be-ta-zo na ngoi tiÉzechiel ti tene ala so kua nga

ye so sarango marque ni aye ti tene ndali ti ngoi ti e


vision ni angba ti gue, prophete ni amanda mbeni ye so ade be ti lomingi: a yeke futi ande azo kue ape, me a yeke soro ya ti azo soro-ngo si a futi ala. Biani, anzoni zo ayeke so kua ande.

3 Ndali ti so e ga nduru na ngoi so a yeke futi sioni dunia so, e ngakue e lingbi ti hunda tere ti e na ndo ti azo so ayeke so kua ande nangoi ti kota futingo ye so ayeke pusu nduru nduru so. Tongaso, zia eba: (1) Nyen la

Ézechiel aba na pekoni na ya ti vision ni? (2) Vision

ni aga ta tene na ngoi ti lo tongana nyen? (3) Vision ni so ayeke mbe-ni prophetie aye ti tene nyen ndali ti e?

“Iri ala so ayeke punir ande azo”4 Nyen la

Ézechiel aba nga lo ma na pekoni na ya ti vision ni?

(DikoÉzechiel 9:1-11.) Akoli mbasambala “alondo na mbage ti porte

so ayeke na mbage ti nduzu so aba ndo na mbage ti nord” ayeke ga,peut-etre ala londo nduru na ndo so statue so ason be ti Nzapa aye-ke da wala na ndo so awali ayeke toto nzapa Tammuz da (

Ézech. 8:3,

14). Akoli mbasambala so alı na ya ti lacour ti temple so ayeke na yani na ala luti nduru na gbalaka ti cuivre so a yeke mu asandaga na ndoni. Me ala ga ti mu sandaga ape. Ngoi ti mungo asandaga so amu ngiana Nzapa na temple so ahon awe. Akoli omene na popo ti ala aluti,“zo oko oko ayeke na ye ti bira ti lo na maboko ti lo ti futi ye na ni.”Mbasambala koli ni ayeke ti lo nde mingi na atanga ni. Lo yu bongoti lin lo yeke na mbeni ye ti bira na maboko ti lo ape, me “lo yeke nakete ye ti ziango encre ti wakuasu na ya ni”.

5 Nyen la koli so ayeke na kete ye ti ziango encre na ya ni adoit tisara? Jehovah amu na lo mbeni kota kua, Jehovah atene na lo: “Mohon na ya ti gbata ni, na ya ti Jerusalem, mo sara marque na ndo tile ti azo so ayeke toto nga ayeke dema ndali ti aye ti sioni kue so ayeke sara na ya ti gbata ni.” Peut-etre na ngoi ni so,

Ézechiel apense

na ye so azo ti Israel so ayeke ababa na amama so ayeke be-ta-zo asa-ra lani so ala fi mene na tere ti akeke use ti cadre ti porte nga na tereti li ti cadre ti porte ti ada ti ala tongaso si a bata akozo molenge tiala si a futi ala ape (Ex. 12:7, 22, 23). Eske na ya ti vision ti

Ézechiel,

marque so koli so ayeke na kete ye ti ziango encre na ya ni azia nando ti le ti azo ayeke nga mbeni ye so ayeke bata ala si a futi ala apena ngoi ti futingo Jerusalem?

6 Tongana e gbu li ti e na ndo ti ye so amu lege ti hinga azo so ayeke zia marque ni na ndo ti le ti ala, kiringo tene ni ayeke polele. Ayeke zia lani marque ni na ndo ti le ti azo so “ayeke toto nga ayekedema” ndali ti aye ti sioni kue so “a yeke sara na ya ti gbata ni.” E li-ngbi ti tene nyen na ndo ti azo so a zia marque na ndo ti le ti ala? Elingbi ti tene so ala sara vundu mingi gı pepe ndali ti ayanda so a yekevoro na ya ti temple me nga ndali ti asarango ye kue ti ngangu na zo,lango-sioni nga na aye ti kirikiri kue so asi singo na ya ti Jerusalem

“ SARA MARQUE NA NDÖ T I L

Ê T I AZO” 173

4. Fa ye soÉzechiel aba nga

lo ma na pekoni na ya tivision ni.

5, 6. E lingbi ti tene nyen nando ti azo so a zia marque nando ti le ti ala? (Ba foto soayeke na tongo nda ti chapitreso.)

(Ézech. 22:9-12). Na ndo ni, ala sara vundu ni na hondengo ni ape.Atene nga na asarango ye ti azo so aye sarango ye ti mbilimbili afapolele so ala ke na be oko aye so a yeke sara na ya ti kodro ni nga afaso ala yeke voro Nzapa na lege ni na be ti ala kue. Na nzoni be, Je-hovah ayeke so anzoni zo so.

7 Akoli omene so ayeke na aye ti bira na maboko ti ala ti futi ye nani ayeke sara kua so a mu na ala tongana nyen?

Ézechiel ama Jeho-

vah so ayeke tene na ala: Ala mu peko ti koli so ayeke na kete ye tiziango encre na ya ni na ala fa azo kue me ala fa pepe zo kue so aye-ke na marque na ndo ti le ti lo. Jehovah atene: “Ala komanse na ndoti mbi so ayeke nzoni-kue.” (

Ézech. 9:6). Azo so a mu yanga na ala ti

fa azo ayeke komanse kua ti ala na mbeni kpengba ndo na Jerusalem,so ti tene na ya ti temple, so na le ti Jehovah ayeke nzoni-kue encoreape. Akozo zo so a doit ti fa ala ayeke lani “a-ancien so ayeke na


7, 8. Akoli so ayeke na ye tibira na maboko ti ala ti futi yena ni adoit lani ti sara kua soa mu na ala tongana nyen?Nyen la asi na nda ni?

Ândo na ya ti ambeti ti e, a tene Jerusalem ti ando soazo ti ya ni ayeke a-apostat aye ti sara tene ti abungbi tiaChretien ti wataka. Azo ti Jerusalem so ayeke be-ta-zoape ayeke sara aye tongana vorongo yanda nga na asioniye so amu ndo. Sarango ye ti ala so adabe ti e biani naaye so abungbi ti aChretien ti wataka ayeke sara. Ye oko,na ya ti angu so ahon ade ti ninga ape, na ya ti ambeti tie, so na popo ni mo yeke wara ti so mo yeke diko so, atene encore ape so mbeni prophetie ti Bible aye ti saratene ti mbeni ye nde. A yeke tene ni gı tongana Bible afa nipolele tongaso. Eske mbeni verse ti Bible ayeke da so amulege na e ti tene so Jerusalem ti ando aye ti sara tene tiabungbi ti aChretien ti wataka?

Ên-en.

Ba ye so: Na mbeni ngoi ando Jerusalem ayeke ndo soa yeke voro Nzapa da na lege ni; ambeni ngoi na pekoni,azo ti Jerusalem aga a-apostat. Me abungbi ti aChretien tiwataka avoro Nzapa na lege ni la oko ape. Ta gı na ngoiso abungbi ti aChretien ti wataka aba gigi na ngu 300 to-ngaso, ala fa lakue gı aye so ayeke na lege ni ape.

Na ndo ni, na peko ti so azo ti Babylone afuti lani Jeru-salem, Jehovah akiri aba gbata ni na nzoni le na akiri agando so a yeke voro lo na lege ni da. Me Nzapa aba abungbiti aChretien ti wataka na nzoni le la oko ape, nga tongana

a futi ala na ngoi ti kota ye ti vundu awe, ala yeke kiri ti bagigi la oko ape.

Na ndo ti ye so e ba so, e lingbi ti tene nyen? Tonganae gbu li ti e na ndo ti aprophetie so aga ta tene na ndo tiJerusalem so azo ni ayeke lani be-ta-zo ape, e lingbi ti tene:‘A yeke legeoko na aye so e yeke ba na ya ti abungbi tiaChretien ti wataka laso.’ Me na bango ni mbeni verse tiBible amu lege na e ape ti tene so Jerusalem aye ti saratene ti abungbi ti aChretien ti wataka.

˙ ˙ ˙

16A

ESKÊ J

ÉRUSALEM TI

ÂND

Ö AYE

TI SARA TËN

Ë TI ABUNGBI TI

ACHRÉTIEN TI WATAKA?

BÂ PARAGRAPHE 12 , 1 3

devant ti da ni,” a-ancien 70 ti azo ti Israel so ayeke lani na templena so ayeke zo lani dukane na anzapa ti wataka.—

Ézech. 8:11, 12; 9:6.

8 Nyen la asi na nda ni? Na ngoi soÉzechiel angba ti ba nga ti ma

koli so ayeke na kete ye ti ziango encre na ya ni, koli ni afa na Jeho-vah peko ti kua ti lo, lo tene: “Mbi sara gı tongana ti so mo hundafade na mbi ti sara.” (

Ézech. 9:11). E lingbi ti hunda tere ti e: ‘Nyen

la asi na azo ti Jerusalem? Ambeni be-ta-zo ayeke lani da so aso kuana ngoi ti futingo Jerusalem?’

Vision ni aga lani ta tene na ngoi tiÉzechiel tongana nyen?

9 Diko 2 Chronique 36:17-20. Prophetie tiÉzechiel aga lani ta tene

na ngu 607 kozo na ngoi ti e na ngoi so aturugu ti Babylone afuti Je-rusalem nga na temple ni. Azo ti Babylone ayeke lani tongana ‘mbe-ni kopo na ya ti maboko ti Jehovah’, lo sara kua na ala ti punir azo tiJerusalem so ayeke be-ta-zo ape (Jer. 51:7). A fa lani azo kue?

Ên-en.

Na ya ti vision tiÉzechiel, a tene lani so ambeni zo ayeke da so azo

ti Babylone ayeke fa ala ape.—Gen. 18:22-33; 2 Pi. 2:9.10 Azo mingi so ayeke be-ta-zo aso lani kua, na popo ti ala a yeke

wara azo ti mara ti Recab,Ébed-Melec so ayeke zo ti

Éthiopie, prophete

Jeremie nga na Baruch so ayeke wakuasu ti lo (Jer. 35:1-19; 39:15-18;45:1-5). Na lege ti vision ti

Ézechiel, e lingbi ti tene so azo so ayeke

be-ta-zo so adoit ti duti azo so ayeke “toto nga ayeke dema ndali tiaye ti sioni kue” so a yeke sara lani na Jerusalem (

Ézech. 9:4). Kite

ayeke da ape so kozo na futingo ni ala fa so na be ti ala kue ala keasioni ye nga ala voro Nzapa na lege ni, na sarango tongaso amu legeti tene a so ala.

11 A sara lani marque vrai na ndo ti le ti azo so ayeke be-ta-zo titene ala so kua? Ye oko afa ape so mbeni zo, so ti tene

Ézechiel wala

mbeni prophete, atambela lani na ya ti Jerusalem na azia vrai marquena ndo ti le ti azo so ayeke be-ta-zo. Na bango ni, prophetie so

Éze-

chiel aba na vision afa ye so apasse na yayu na so azo alingbi ti ba niape. Koli so ayeke na kete ye ti ziango encre ti wakuasu na ya ni ngana akoli omene so ayeke na aye ti bira na maboko ti ala ti futi ye nani aye ti sara tene ti acreature ti yingo ti Jehovah so ayeke be-ta-zo soayeke lakue nduru ti sara ye so be ti lo aye (Ps. 103:20, 21). Kite aye-ke da ape so Jehovah asara lani kua na a-ange ti lo ti fa tongana nyenla a yeke sara ye alingbi na ngbanga so lo de na ndo ti azo ti Jerusa-lem so ayeke be-ta-zo ape. A-ange asara ye mo ba mo tene ala ziamarque na ndo ti le ti azo so adoit ti so kua, na sarango tongaso alasara biani si a soro ya ti azo sorongo si a fa ngbanga na ndo ti ala,me a fa azo kirikiri ape.

Vision tiÉzechiel aye ti tene nyen ndali ti ngoi ti e?

12 Fafadeso e yeke ba mbeni fango ngbanga ti Nzapa so ade a bamara ni kozo ape, ‘mbeni kota ye ti vundu so mara ni ade ti si la oko


Ê T I AZO” 175

9, 10. Ambeni zo so ayeke be-ta-zo so aso lani kua na ngoiti futingo Jerusalem ayeke azowa? E lingbi ti tene nyen nando ti ala?

11. Akoli omene so ayeke naye ti bira na maboko ti ala tifuti ye na ni nga na koli soayeke na kete ye ti ziangoencre ti wakuasu na ya ni ayeti sara tene ti azo wa?

12, 13. (a) Ngbanga ti nyen laJehovah atuku ngonzo ti lolani na ndo ti Jerusalem?Ngbanga ti nyen la a lingbi eku ti tene lo sara nga tongasona ngoi ti e? (b) Eske Jerusa-lem ti ando so azo ni ayekebe-ta-zo ape aye ti sara teneti abungbi ti aChretien ti wa-taka? Mo tene tongasongbanga ti nyen? (Ba encadre“Eske Jerusalem ti ando aye tisara tene ti abungbi ti aChre-tien ti wataka?”)

pepe ngbene ye so dunia aba gigi juska fadeso, na mara ni ayeke kiriti si ande mbeni pepe.’ (Mat. 24:21). Na ngoi so e yeke ku kota ye so,ambeni kota hundango ndo alondo: Eske na ngoi ti kota ye ti vunduso ayeke ga a yeke fa ande azo kirikiri ape, me a yeke soro ya ti azosorongo? Eske a yeke zia ande marque na mbeni fason na ndo ti le tiazo so ayeke voro Jehovah na lege ni ti tene ala so kua? Ti tene nina mbeni lege nde, eske prophetie ti koli so ayeke na kete ye ti zia-ngo encre na ya ni, so

Ézechiel aba na vision, ayeke ga nga ta tene na

ngoi ti e? Kiringo tene na ahundango ndo ota so kue ayeke en. Ngbangati nyen la e lingbi ti tene tongaso? Ti hinga ni, zia e kiri na ndo ti vi-sion ti

Ézechiel.

13 Mo dabe ti mo na ndani so Jehovah atuku ngonzo ti lo na ndoti Jerusalem ti giriri? Kiri mo ba

Ézechiel 9:8, 9. (Diko ni.) Na ngoi

so mbeto asaraÉzechiel ndali ti so lo pense so futingo so ayeke ga aye

peut-etre ti tene a yeke hunzi “tanga ti azo ti Israel so angba”, Jeho-vah afa araison osio so ndali ni lo de ngbanga ni. Kozo raison ni, “sio-ni” ti azo ti mara ni ayeke “ta kota mingi.”[2] Use ni, “tukungo meneahon ndo” ni na ya ti kodro ti Juda. Ota ni, “sarango ye ti sioni asisingo” na ya ti Jerusalem, li-kodro ti royaume ti Juda. Osio ni, azoni agi araison ti sara asioni ye na lege so ala tene na be ti ala so Je-hovah ‘ayeke ba pepe’ asioni sarango ye ti ala. Atene so afa biani asio-ni sarango ye ti azo ti dunia so: ala sara aye ti songo be, ala sara ayeti ngangu na zo, ala sara ye kirikiri nga ala yeke be-ta-zo ape. Biani,so Jehovah ‘achange pepe’, ye so asara lani si lo sara ngonzo na ngoiti

Ézechiel asara nga si lo sara ngonzo na ngoi ti e, na ngonzo ti lo ni

ayeke na lege ni (Jacq. 1:17; Mal. 3:6). Tongaso, a lingbi e ku ti teneande akoli omene so ayeke na aye ti bira na maboko ti ala ti futi yena ni nga na koli so ayeke na kete ye ti ziango encre na ya ni asarambeni kua na ngoi ti e.

14 Me prophetie tiÉzechiel aga ta tene na ngoi ti e laso tongana

nyen? Tongana e ba tongana nyen la prophetie so aga ta tene ando, elingbi ti hinga ye so ayeke si laso nga na ya ti angoi so ayeke ga. Ziae gbu li na ndo ti ambeni ye na ya ti prophetie ti

Ézechiel so e ba aga

ta tene awe wala so ayeke ga ta tene ande.15 Jehovah ayeke gboto me ti azo kozo si ngoi ti futingo ye asi.

Tongana ti so e ba na ya ti chapitre 11 ti mbeti so, Jehovah aziaÉze-

chiel “tongana sinziri ti azo ti Israel.” (Ézech. 3:17-19). A komanse na

ngu 613 kozo na ngoi ti e,Ézechiel agboto me ti azo ti Israel polele na

ndo ti futingo so aga nduru. Ambeni prophete, so na popo ti ala ayeke wara

Ésaıe nga na Jeremie, agboto nga lani me ti azo na ndo ti

ye ti ngangu so ayeke tı na ndo ti Jerusalem (És. 39:6, 7; Jer. 25:8, 9,

11). Na ngoi ti e, Jehovah, na lege ti Christ, asara kua na kete groupeti awakua ti lo so a soro ala ti gue na yayu gı pepe ti mu kobe ti yi-ngo na azo so ayeke voro lo na lege ni, so ti tene azo ti kua ti lo, me


[2] Mbeni mbeti atene so tene tiHebreu so a kiri peko ni na tene“sioni” alingbi nga ti sara tene ti“aye so ason be ti zo mingi.” Mbenimbeti ni nde afa so tene so “andumingi ni tene ti vorongo Nzapa, na asara kua na ni mingi ti fa so na le tiNzapa, tene ayeke na li ti mbeni zondali ti asioni sarango ye ti lo.”

14, 15. Atapande wa la afa soJehovah ayeke gboto me tiazo kozo si ngoi ti futingo yeasi?

K E T E TË N

Ë

Fafadeso akoli omene soayeke na aye ti bira namaboko ti ala ti futi ye na niayeke wara mbeni kua ti saraBˆA PARAGRAPHE 12, 13

nga ti gboto me ti amba ti ala na ndo ti kota ye ti vundu so ayekepusu nduru nduru.—Mat. 24:45.

16 A yeke pepe awakua ti Jehovah la ayeke zia marque na ndo tile ti azo so ayeke so ande kua. Dabe ti mo so a tene lani na

Ézechiel

pepe ti hon na ya ti Jerusalem na ti zia marque na ndo ti le ti azo titene ala so kua. Legeoko nga, laso a mu yanga pepe na azo ti Jeho-vah ti zia marque na ndo ti le ti azo so alingbi ti so kua. Me so, nalege ti yingo, e yeke azo ti kua so ayeke na ya ti da ti Christ, a mu ya-nga na e ti fa tene. E yeke fa so e ba kua so a mu na e so na nene nina lege so e yapu ti fa nzoni tene ti Royaume ti Nzapa nga na be ti ekue e yeke gboto me ti azo so a ga nduru awe ti futi sioni dunia so(Mat. 24:14; 28:18-20). Na sarango tongaso, e yeke mu maboko naazo so ayeke ta na nzara ti voro Nzapa ti ga na ya ti ta bungbi ti vo-rongo Nzapa.—1 Tim. 4:16.

17 Ti tene azo aso kua na ngoi ti futingo ye so ayeke ga, a lingbiala fa laso so ala yeke na mabe. Tongana ti so e ba fade, azo so asokua lani na ngoi ti futingo Jerusalem na ngu 607 kozo na ngoi ti e afakozoni so ala ke na be oko asioni ye nga ala fa so ala voro Nzapa nalege ni na be ti ala kue. A yeke nga tongaso laso. Kozo si ngoi ti fu-tingo ye aga, a lingbi azo ‘atoto nga ala dema’, so ti tene a lingbi vu-ndu asara ala mingi, ndali ti asioni ye so ayeke na ya ti dunia. A li-ngbi ala fa polele na lege ti atene ti ala nga na sarango ye ti ala so ala


16. E awakua ti Jehovah eyeke zia marque na le ti azo titene ala so kua? Mo tenetongaso ngbanga ti nyen?

17. Nyen la a lingbi azo asaralaso tongaso si a lingbi ti ziamarque na ndo ti le ti ala naya ti angoi so ayeke ga?

A YEKE SI LAWA? A yeke komanse na la ti nda ni,kozo na kota ye ti vundu

A YEKE SI TONGANA NYEN? Azo so aye sarango ye timbilimbili ayeke fa na lege ti atene ti yanga ti ala nga naasarango ye ti ala so ala ke na be oko asioni ye ti dunia so.Ala yeda na fango tene, ala gi ti duti na asarango ye ti Christ,ala wara bateme ti fa so ala mu tere ti ala na Jehovah ngaala mu maboko na aita ti Christ na be ti ala kue

˙ ˙ ˙

16B

TOTO NA DEMA,ZIANGO MARQUE NGANA FUTINGO YEA YEKE SI LAWA? A YEKESI TONGANA NYEN?

BÂ PARAGRAPHE 17- 19

Vision so a sara tene ni naÉzechiel

chapitre 9 ayeke ga ta tene na ngoi ti e.Tongana e hinga tongana nyen la aye niayeke si, a yeke mu maboko na e ti dutina confiance ti gbu le ni na ngoi so ayeti ngoi so ayeke hunzi

“Toto na dema”

voro Nzapa na lege ni na be ti ala kue. Ala lingbi ti sara ni tongananyen? A lingbi ala yeda na fango tene so a yeke fa ni laso, ala ngba tigi ti sara ye tongana ti Christ, ala wara bateme ti fa so ala mu tere tiala na Jehovah nga ala ngba ti mu maboko na aita ti Christ na be tiala kue (

Ézech. 9:4; Mat. 25:34-40; a

Éph. 4:22-24; 1 Pi. 3:21). A yeke

gı azo so angba ti sara tongaso laso, nga so ayeke voro Nzapa na legeni kozo ti tene kota ye ti vundu akomanse la a yeke zia ande marqueti songo kua na ndo ti le ti ala.

18 Jesus ayeke zia ande marque na ndo ti le ti anzoni zo so aye-ke so kua. Na ngoi ti

Ézechiel lani, a mu na a-ange kua ti ziango

marque na ndo ti le ti azo so ayeke be-ta-zo ti tene ala so kua. Nangoi ti e, koli so ayeke na kete ye ti ziango encre ti wakuasu na ya niaye ti sara tene ti Jesus Christ na ngoi so lo yeke “ga na ya ti gloireti lo” tongana Juge ti amara kue (Mat. 25:31-33). Gango ti Jesus tiso ni so ayeke duti ande na ngoi ti kota ye ti vundu, na peko ti futi-ngo abungbi ti vorongo nzapa ti wataka.[3] Na kpengba ngoi so, ketekozo si Harmaguedon akomanse, Jesus ayeke fa ande azo wa la aye-ke ataba nga azo wa la ayeke angasa. A yeke fa ande ngbanga ti “azomingi mingi”, wala a yeke zia ande marque na ndo ti le ti ala ti fa soala yeke ataba, sarango tongaso ayeke fa so ala yeke “gue ti wara finiti lakue lakue.” (Apoc. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46). Ka ti aChretien soa soro ala ti gue na yayu so ayeke be-ta-zo ayeke tongana nyen? Alayeke pepe na bezoin ti tene a zia marque na ndo ti le ti ala ti tene ala


Ê T I AZO” 179

[3] Na bango ni, tene ti futingo Ba-bylone, Ngangu gbata aye pepe titene so amembre kue ti abungbi tivorongo nzapa ti wataka ayeke kuina ngoi so a yeke futi ni. Na ngoi niso, meme ambeni kota zo ti nzapaayeke do ande abungbi ti vorongonzapa ti wataka ti zia na ala yeketene so ala yeke na ya ni la oko ape.—Zach. 13:3-6.

18. (a) Jesus ayeke zia andemarque na ndo ti le ti anzonizo tongana nyen? Lo yekesara ni lawa? (b) Eske aChre-tien so a soro ala ti gue nayayu so ayeke be-ta-zo abe-zoin ti tene a zia marque nando ti le ti ala? Mo tenetongaso ngbanga ti nyen?

K E T E TË N

Ë

A YEKE SI LAWA? Na ngoi ti kota ye ti vundu

A YEKE SI TONGANA NYEN? Koli so ayeke na keteye ti ziango encre ti wakuasu na ya ni aye ti sara tene tiJesus Christ na ngoi so lo yeke ga tongana Juge tiamara kue. A yeke fa ande ngbanga ti azo mingi minginzoni, wala a yeke zia marque na ndo ti le ti ala ti fa soala yeke ataba, ye so ayeke fa so ala yeke so ande kuana Harmaguedon

A YEKE SI LAWA? Na bira ti Harmaguedon

A YEKE SI TONGANA NYEN? Jesus Christ ngana aturugu ti lo ti yayu, so na popo ti ala a yekewara a-ange nga na amba ti lo agbia 144000,ayeke futi ande biani biani sioni dunia so nga alayeke so azo so ayeke voro Nzapa na lege ni ti lına ya ti fini dunia so mbilimbili ayeke duti da

“Ziango marque” “Futingo ye”

so kua na ngoi ti Harmaguedon. Me ala yeke wara ande ndangba nzo-roko ti ala kozo si ala kui wala kozo si kota ye ti vundu akomanse. Napekoni, na mbeni ngoi kozo si Harmaguedon akomanse, a yeke zingoala ti gue na yayu.—Apoc. 7:1-3.

19 Jesus Christ, Gbia so ayeke na yayu, nga na aturugu ti yayuayeke fa ande ngbanga na ndo ti aye ti ngoi so. Na ya ti vision tiÉzechiel, akoli omene so ayeke na aye ti bira na maboko ti ala ti futiye na ni aku juska koli so ayu bongo ti lin ahunzi kua ti ziango marquena ndo ti le ti azo awe si ala komanse ti futi ye (

Ézech. 9:4-7). Lege-

oko nga, ngoi ti futingo ye so ayeke ga ayeke komanse ande na pekoti so Jesus afa ngbanga na ndo ti azo ti amara kue nga lo zia marquena ndo ti le ti ataba ti tene ala so kua. Na pekoni, na ngoi ti bira tiHarmaguedon, Jesus ayeke mu li ni na ndo ti aturugu ti yayu so aye-ke de ngbanga so a fa na ndo ti sioni dunia so. Na popo ti ala a yekewara a-ange so ayeke nzoni-kue nga na aChretien 144000 kue so lona ala ayeke komande tongana agbia. Ala yeke futi sioni dunia so kuenga ala yeke zi azo so avoro Nzapa na lege ni ti wara fini na ya ti finidunia so mbilimbili ayeke duti da.—Apoc. 16:14-16; 19:11-21.

20 E kiri singila mingi ndali ti aye so ade be ti e so e manda na legeti vision ti

Ézechiel na ndo ti koli so ayeke na kete ye ti ziango encre

ti wakuasu na ya ni. E lingbi ti duti na confiance kue so Jehovah aye-ke futi ande pepe azo ti mbilimbili legeoko na azo ti sioni (Ps. 97:10).E hinga ye so a lingbi e sara laso ti tene a zia marque na ndo ti le ti ena ya ti ngoi so ayeke ga si e so kua. So e yeke awakua ti Jehovah, eleke na be ti e ti ngba ti sara ye kue so e lingbi ti sara ti fa nzoni tenenga ti tene na azo so ayeke toto nga ayeke dema ndali ti asioni ye soayeke na ya ti dunia ti Satan so a yeke futi dunia ti Satan ni. Tonga-na e sara tongaso, e lingbi ti wara pasa ti mu maboko na azo so “aye-ke nduru ti yeda na tene ni ti wara fini ti lakue lakue” ti voro Nzapana lege ni legeoko na e, tongaso si a lingbi ti zia ande marque na ndoti le ti ala ti so kua ti lı na ya ti fini dunia ti Nzapa so mbilimbili aye-ke duti da.—Kus. 13:48.


Â VORONGO NZAPA

1 Tongana nyen la vision tiÉzechiel na ndo ti

koli so ayeke na kete ye ti ziango encre tiwakuasu na ya ni afa nzoni be ti Jehovah?

2 Nyen la a lingbi mo sara laso ti tene azia marque na ndo ti le ti mo na ya ti ngoiso ayeke ga si mo so kua?

3 Na peko ti so mo gbu li na ndo ti vision tiÉzechiel na ndo ti koli so ayeke na kete yeti ziango encre na ya ni, nyen la mo leke nabe ti mo ti ngba ti sara?


19. Azo wa la ayeke mu andemaboko na Jesus na ya ti fa-ngo ngbanga na ndo ti aye tingoi so? (Ba encadre “Toto nadema, ziango marque nga nafutingo ye: A yeke si lawa?A yeke si tongana nyen?”)

20. Aye wa la ade be ti e soe manda na lege ti vision tiÉzechiel na ndo ti koli so aye-ke na kete ye ti ziango encre tiwakuasu na ya ni?

TETI angu saki mingi gba ti azo akui kua ti ngangu na ya ti abira,na popo ti abira so a yeke wara abira use so amu ndo ti sese kue naya ti angu 1900. Me kota bira so ayeke hon atanga ni kue na ya timbaı ti azo angba ti ga. Ye oko, bira so ayeke duti ande pepe sengebira ti azo, a yeke duti pepe bira so agbia ti sese ayeke sara na ambati ala ndali ti so ala pense gı na nzoni ti ala wani. Bira so ayeke gaso ayeke duti ande “bira ti kota la ti Nzapa, Lo so ngangu ti lo ahonangangu kue.” (Apoc. 16:14). Ti tene bira ni alondo, mbeni wato soayeke sara ye na baba ayeke lı ande na ngangu na ya ti mbeni kodroso Nzapa aye ni mingi; lingo ti lo na ngangu na ya ti kodro ni so aye-ke sara ande si Jehovah, Seigneur ti dunia kue, afa kota ngangu solo yeke na ni ti futi ye, so ade a ba ni la oko na ndo ti sese ape.

2 Ambeni kota hundango ndo alondo: Wato ni so ayeke zo wa?Kodro wa la lo yeke lı ande da na ngangu so? Lawa la lo yeke lı andena ngangu na ya ti kodro ni so? Ngbanga ti nyen la lo yeke lı da nangangu? Lo yeke lı da tongana nyen? Ndali ti so aye so ayeke siande so aba e, e so e yeke ata wakua ti Jehovah na ndo ti sese, a li-ngbi e hinga akiringo tene ni. E yeke wara akiringo tene ni na ya ti

17“MO GOG, . . . MBI YEKEGA NA TER

Ê TI MO” ´

EZÉCHIEL 38:3

KOTA TËN

Ë NI: A fa “Gog” nga na “kodro” so lo

lı da na ngangu

“MO GOG , . . . MB I YEKE GA NA TERÊ T I MO” 181

1, 2. Kota bira wa la angba tiga? Ahundango ndo wa la alo-ndo so andu ni? (Ba foto soayeke na tongo nda ti chapitreso.)

prophetie so apika be mingi so ayeke naÉzechiel chapitre 38 nga na

chapitre 39.

Wato ni ayeke Gog ti Magog3 Diko

Ézechiel 38:1, 2, 8, 18; 39:4, 11. Ba akota tene ti prophe-

tie ni la: “Na hunzingo ti angu ni,” mbeni wato so iri ti lo ayeke “Gog. . . ti Magog” ayeke lı na ngangu na ya ti “kodro” ti awakua ti Nza-pa. Me lingo ti lo na ngangu so asara si “ngonzo ti [Jehovah] ayekelondo ta ngangu”, na Jehovah ayeke ga ti so benda na ndo ti Gog.[1]Jehovah, so ayeke so benda, ayeke sara si wato ti lo so lo so bendana ndo ti lo nga na azo kue so amu peko ti lo aga “kobe ti yanga tiandeke nde nde kue nga na ti anyama ti ngonda.” Na nda ni, Jeho-vah ayeke mu na Gog “mbeni ndo ti tene a lu lo da”. Ti hinga tonga-na nyen la prophetie so ayeke ga ande ta tene fafadeso, a lingbi e giti hinga kozoni Gog ni ayeke zo wa?

4 Gog ti Magog ni ayeke zo wa? Na lege ti atene soÉzechiel ate-

ne, e lingbi ti tene so Gog ayeke mbeni wato ti ata wakua ti Nzapa.Eske Gog ayeke mbeni iri so a mu na Satan, kota wato ti ta vorongoNzapa, na ya ti prophetie? Teti angu mingi, ambeti ti e atene tonga-so. Ye oko, na peko ti so e kiri e gbu li nzoni na ndo ti prophetie tiÉzechiel, a sara si e kiri e leke ya ti ye so e hinga na ndo ni. Tour tiBa Ndo afa lani so iri Gog ti Magog aye pepe ti sara tene ti mbenicreature ti yingo, me a ye ti sara tene ti wato so zo alingbi ti ba lo:mbeni bungbi ti amara so ama tere so ayeke sara ande bira na ta vo-rongo Nzapa.[2] Kozo ti tene e kiri e ba aye so amu lege na e ti tenetongaso, zia e ba kozoni akpengba ye use na ya ti prophetie ti

Éze-

chiel so afa so Gog ayeke pepe mbeni creature ti yingo.5 “Moyeke ga kobe ti yanga ti andeke nde nde kue”. (

Ézech. 39:4).

Fani mingi Bible asara tene ti andeke so ayeke te kua ti anyama ti gbo-to me ti azo na ndo ti fango ngbanga ti Nzapa. Nzapa agboto lani meti azo ti Israel nga na azo so ayeke azo ti Israel ape tongaso (Deut. 28:26; Jer. 7:33;

Ézech. 29:3, 5). Me ba so azo la Nzapa agboto lani me

ti ala me pepe acreature ti yingo. Andeke nga na anyama ti ngondaayeke te nyama ti tere me ala yeke te pepe acreature ti yingo. Tonga-so, gbotongo me so alondo na Nzapa, so ayeke na ya ti prophetie tiÉzechiel, asara si e ba so Gog ayeke pepe mbeni creature ti yingo.

6 “Mbi yeke mu ande na Gog mbeni ndo ti tene a lu lo da na Is-rael”. (

Ézech. 39:11). Bible atene ape so a yeke lu acreature ti yingo

na ndo ti sese. Me Bible atene so a yeke kanga Satan na asioni yi-ngo ti lo na ya ti kota du so alı mingi teti ngu 1000, na pekoni, a yekebi ala na ya ti lac ti wa na lege ti fa, so ti tene a yeke futi ala teti la-kue lakue (Luc 8:31; Apoc. 20:1-3, 10). Ndali ti so a tene a yeke muna Gog “mbeni ndo ti tene a lu lo da” na ndo ti sese, e lingbi ti teneso lo yeke pepe mbeni creature ti yingo.


[1] Na ya ti mbeti so na chapitreti peko, e yeke ba tongana nyen langonzo ti Jehovah ayeke londo tangangu na tere ti Gog ti Magog,lawa la ngonzo ti lo ni ayeke londonga ye so aye ti tene ndali ti atawakua ti Nzapa.

[2] Ba “Atene so azo ahunda” naya ti Tour ti Ba Ndo ti lango 15 timai 2015, l. 29-30.

3. Fa nda ti akota tene ti pro-phetie ti

Ézechiel na ndo ti

Gog ti Magog.

4. Tene ti nyen la e lingbi titene na ndo ti Gog ti Magog?

5, 6. Nyen la na ya ti prophetieti

Ézechiel asara si e ba so

Gog ti Magog ayeke pepembeni creature ti yingo?

A K E T E TË N

Ë

7 Tongana Gog, wato so ayeke ga ande na ndangba bira na tere tiata wakua ti Nzapa, ayeke mbeni creature ti yingo ape, Gog ni aye-ke zo wa wala ayeke nyen? Zia e ba aprophetie ti Bible use so amumaboko na e ti hinga Gog ti Magog ni.

8 “Gbia ti nord”. (Diko Daniel 11:40-45.) Daniel afa lani akodroso ayeke komande dunia kue ti londo na ngoi ti lo ti si na ngoi ti e.Prophetie ni asara nga tene ti “gbia ti sud” na “gbia ti nord” so aye-ke awato na so tene ti poroso ti ala ayeke nde nde. Na ya ti angungbangbo mingi ala oko oko ayeke akodro nde nde so atiri ndali tikota ndo. Daniel atene na ndo ti ndangba bira ti gbia ti nord “nangoi ti nda ni”, lo tene: “Na ngonzo na be, lo yeke gue ti buba ayenga ti fa azo mingi.” Awakua ti Jehovah ayeke akozo zo so gbia tinord ayeke gi ti sara bira na ala.[3] Me tongana ti Gog ti Magog, gbiati nord ayeke “si na futingo” na peko ti so lo so benda pepe na ya tibira so lo ga na ni na tere ti awakua ti Nzapa.

9 “Agbia ti sese kue so azo ayeke da”. (Diko Apocalypse 16:14,16; 17:14; 19:19, 20.)Mbeti ti Apocalypse asara tene ti bira so “agbiati sese” ayeke sara na “Gbia ti agbia,” Jesus so ayeke na yayu. Me so“agbia ti sese” alingbi ti sara bira na Jesus ape ndali ti so lo yeke nayayu, tongaso ala ga na bira na tere ti azo so ayeke mu maboko naRoyaume na sese ge. Agbia ti sese ayeke so ande benda pepe na yati bira ti Harmaguedon. Ba so a yeke futi ande ala na peko ti bira soala yeke ga na ni na tere ti awakua ti Jehovah. A yeke mara ti teneso a tene na ndo ti Gog ti Magog.[4]

10 Tongana e dabe ti e na ye so e londo ti ba so, e lingbi ti tenenyen na ndo ti Gog ti Magog? Kozoni, Gog ayeke mbeni creature tiyingo ape. Use ni, Gog aye ti sara tene ti amara so ayeke ga ande nabira na tere ti awakua ti Nzapa fafadeso. Kite ayeke da ape so ama-ra so ayeke ma ande tere, so ti tene na mbeni lege ala yeke duti andebeoko. Ngbanga ti nyen? Ndali ti so a yeke wara awakua ti Nzapa nando ti sese kue, amara so ayeke ande na bezoin ti duti na oko pensenga ala bezoin ti sara oko ye ti ga na bira na tere ti ala (Mat. 24:9).Zia mbeni ye ahanda mo ape, Satan la ayeke duti ande sioni zo soayeke na peko ti bira so amara so ayeke ga ande na ni na tere ti awa-kua ti Nzapa so. Teti angu mingi, lo pusu amara ti dunia ti kanga legena ta vorongo Nzapa (1 Jean 5:19; Apoc. 12:17). Me prophetie ti

Éze-

chiel na ndo ti Gog ti Magog aluti mingi na ndo ti ye so amara soayeke ga ande na bira na tere ti awakua ti Jehovah ayeke sara.[5]

“Kodro ni” ayeke nyen?11 Tongana ti so e ba na paragraphe 3, Gog ti Magog ayeke sara ande

si ngonzo ti Jehovah alondo ta ngangu na ngoi so lo yeke lı na nga-ngu na ya ti kodro so Jehovah aye ni mingi. Kodro ni so ayeke kodrowa? Zia e kiri na ndo ti prophetie ti

Ézechiel ni. (Diko

Ézechiel 38:


[3] Daniel 11:45 afa so gbia ti nordayeke ga ande na bira na tere tiawakua ti Nzapa, ndali ti so verse niatene so gbia so ‘ayeke leke atenteti lo ti gbia na popo ti kota ngu-ingo[Mediterranee] nga na hoto so ayekenzoni-kue so ayeke na ndo so a iri niPendere ndo [ndo so lani temple tiNzapa ayeke da nga ndo so awakuati Nzapa ayeke voro lo lani da].’

[4] Bible asara nga tene ti mbenibira so “zo ti Assyrie” ti ngoi ti eayeke ga na ni, lo yeke gi ande tifuti awakua ti Nzapa kue (Mi. 5:5).Abira osio so a tene a yeke ga andena ni na tere ti awakua ti Nzapa ayepeut-etre ti sara tene ti oko bira soa iri ni na airi nde nde: bira ti Gog tiMagog, bira ti gbia ti nord, bira tiagbia ti sese nga na bira ti zo tiAssyrie.

[5] Ba chapitre 22 ti mbeti so ti hi-nga “Gog na Magog” so a sara teneti ala na Apocalypse 20:7-9.

7, 8. Lawa la a yeke futi ande“gbia ti nord”? A gue oko naye so ayeke si ande na Gog tiMagog tongana nyen?

9. Nyen la ague oko na yati ye so ayeke si na Gog tiMagog na ye so ayeke si na“agbia ti sese kue so azoayeke da”?

10. E lingbi ti tene nyen nando ti Gog ti Magog?

11. Tongana nyen la prophetieti

Ézechiel afa “kodro” so Gog

ayeke lı ande da na ngangu?

A K E T E TË N

Ë

8-12.) A tene so Gog ayeke ‘lı na ngangu na ya ti kodro ti azo so a muala a kiri na ala da’ nga na azo so “a mu ala na popo ti amara nde ndesi a kiri a bungbi ala”. Ba nga ye so a tene na ndo ti azo so akiri avo-ro Nzapa na lege ni so ayeke lango na ya ti kodro ni so: Ala ‘duti nasiriri’; ala lango na ya ti akete kodro so “amur, abarre nga na ayangati gbagba ti batango ala ayeke da pepe”; nga ala ‘bungbi gba ti amo-soro nga na akungba’. So ayeke kodro so ata wakua ti Jehovah na ndoti sese kue ayeke da. E lingbi ti hinga kodro ni so tongana nyen?

12 Mbeni ye so ayeke mu maboko na e ayeke ti gbu li na ndo ti ki-ringo na aye na place ni so asi ando na Israel, kodro so azo ti Nza-pa so lo soro ala alango lani da, ala sara kua da nga ala voro lo dateti angu ngbangbo mingi. Na ngoi so azo ti Israel aduti be-ta-zo ape,na lege ti

Ézechiel, Jehovah atene so a yeke futi kodro ti ala na azo

ayeke lango da ape (Ézech. 33:27-29). Me Jehovah atene nga so,

ambeni ngoi na pekoni, tanga ti aJuif so achange be ti ala ayeke lo-ndo na Babylone ti kiri, na ala yeke kiri na ta vorongo Nzapa na placeni na ya ti kodro ni. Tufa ti Jehovah ayeke sara si kodro ti Israel aye-ke change kue, a yeke maı a ga “tongana yaka ti

Éden.” (

Ézech. 36:

34-36). Kiringo na aye na place ni so akomanse lani na ngu 537 kozona ngoi ti e na ngoi so aJuif so a gue na ala na kodro-wande akiri naJerusalem ti kiri na ta vorongo Nzapa na place ni na ya ti kodro tiala so ala ye ni mingi.

13 Na ngoi ti e, na mbeni lege a kiri nga na ata wakua ti Nzapa nakodro ti ala. Tongana ti so e manda na chapitre 9 ti mbeti so, na ngu1919, a zi awakua ti Nzapa na peko ti so ala sara angu mingi na ngbaa


12. Kiringo na aye na place niwa la asi lani na kodro ti Israelti giriri?

13, 14. (a) Kodro na lege tiyingo ayeke kodro wa?(b) Ngbanga ti nyen laJehovah aye ni mingi?

na gbe ti Babylone, Ngangu gbata. Na ngu ni so, Jehovah aga na awa-kua ti lo so akiri avoro lo na lege ni na ya ti mbeni kodro na lege ti yi-ngo. Kodro ni so ayeke paradis ti yingo, so ti tene mbeni ndo na legeti yingo so azo aduti nzoni da nga ala maı, wala ndo so e yeke na yani na lege ti yingo so e yeke voro ta Nzapa da. Na ya ti kodro so, eduti nzoni na ya ti beoko nga e yeke na siriri ti be (aProv. 1:33). E waragba ti akobe ti yingo nga e yeke fa tene ti Royaume ti Nzapa mingi naaga na e ngia. Biani, e ba ta tene ti proverbe so: “Tufa ti Jehovah laasara si zo awara mosoro, nga lo zia pasi na tere ni pepe.” (aProv. 10:22). Ataa ndo wa la e sara kodro da, e yeke na ya ti kodro so, so titene paradis ti yingo, na ngoi kue so e yeke mu maboko na ta voro-ngo Nzapa na lege ti tene ti yanga ti e nga na sarango ye ti e.

14 Jehovah aye kodro ni so mingi. Ngbanga ti nyen? Na le ti lo,azo ti kodro ni so ayeke “aye ti nginza ti amara kue”, so ti tene azoso lo gboto ala lo ga na ala na ya ti ta vorongo Nzapa (Ag. 2:7; Jean 6:44). Ala sara kue ti yu fini zo so ayeke na asarango ye ti Nzapa soayeke na nduzu mingi (a

´Eph. 4:23, 24; 5:1, 2). So ala yeke ata wa-

kua ti Nzapa, ala mu tere ti ala ti sara akua ti lo na be ti ala kue, alayeke sara ni na mbeni lege so amu gloire na lo na ala fa so ala ye lo(aRom. 12:1, 2; 1 Jean 5:3). E lingbi gı ti imagine ngia so adoit ti sibe ti Jehovah tongana lo ba so azo so ayeke voro lo ayeke sara kuangangu ti sara si kodro ti ala na lege ti yingo aga pendere mingi. Gbugı li kete: Tongana mo zia ta vorongo Nzapa na kozo ndo na ya ti finiti mo, mo yeke sara gı pepe si paradis ti yingo aga pendere me moyeke zia nga ngia na be ti Jehovah.—aProv. 27:11.

Ataa ndo wa la e sara kodroda, na ngoi kue so e yeke mumaboko na ta vorongo Nzapae yeke na ya ti kodro na legeti yingoBˆA PARAGRAPHE 13, 14


Lawa la Gog ayeke lı na ngangu na ya ti kodro ni?Lo yeke lı da ngbanga ti nyen? Lo yeke lı tongana nyen?

15 Ti hinga so mbeni bungbi ti amara so ama tere ayeke lı ande nangangu na ya ti pendere kodro ti e na lege ti yingo asara si e gbu liti e nzoni. Ndali ti so bira so ala yeke ga ande na ni aba e ata wakuati Jehovah, e ye ti hinga ye mingi na ndo ni. Zia e gbu li na ndo tiahundango ndo ota so alondo.

16 Lawa la Gog ayeke lı na ngangu na ya ti kodro ti e na lege tiyingo so a kiri a leke ni? Prophetie ni akiri tene, atene: “Na hunzi-ngo ti angu ni, mo yeke lı na ngangu na ya ti kodro.” (

´Ezech. 38:8).

Ye so afa so a yeke duti na mbeni ngoi so ayeke nduru na hunzingoti aye ti ngoi so. Girisa ape so kota ye ti vundu ayeke komanse andena futingo Babylone, Ngangu gbata, so ayeke abungbi ti vorongo nza-pa ti wataka ti dunia kue. Na peko ti so a futi abungbi ti vorongonzapa ti wataka kue awe nga kozo si bira ti Harmaguedon akoman-se, Gog ayeke ga na ndangba kota bira na tere ti ata wakua ti Nzapa.

17 Ngbanga ti nyen la Gog ayeke lı ande na ngangu na ya ti kod-ro ti ata wakua ti Jehovah so a kiri a leke ni? Prophetie ti

´Ezechiel

afa aye use: kozoni, fason so Jehovah ayeke fa lege na aye nga useni asioni bibe so apusu Gog ti sara ye.

15, 16. Lawa la Gog ayeke lı nangangu na ya ti kodro ti e nalege ti yingo so a kiri a lekeni?

17, 18. Tongana nyen la Jeho-vah ayeke fa ande lege na ayeso ayeke si na ngoi ti kota yeti vundu?

18 Fason so Jehovah ayeke fa lege na aye. (DikoÉzechiel 38:4,

16.) Ba tene so Jehovah atene na Gog: “Mbi yeke zia acrochet nangbangba ti mo” nga “mbi yeke sara ande si mo ga ti sara sioni nakodro ti mbi.” Tene so aye ti fa so Jehovah ayeke force ande amarati ga na bira na tere ti awakua ti lo?

Ên-en. Lo yeke sara la oko ape si

sioni asi na awakua ti lo (Job 34:12). Me Jehovah ahinga so awato tilo ayeke ke ande ata wakua ti lo nga ala yeke ku kungo ti gi ti futi awa-kua ti lo tongana lege azi na ala ti sara ni (1 Jean 3:13). A yeke moba mo tene Jehovah azia acrochet na ngbangba ti Gog lo gboto lo,Jehovah ayeke leke si aye ni asi tongana ti so be ti lo aye nga na ngoiso lo leke ti tene asi. Ambeni ngoi na peko ti so a yeke futi Babylone,Ngangu gbata, peut-etre Jehovah ayeke sara mbeni ye ti handa ama-ra ti tene ala sara ye so ala leke na be ti ala awe ti sara. Tongaso, Je-hovah ayeke sara mbeni ye so ayeke sara si amara aga na bira na tereti awakua ti lo, bira ni so ayeke sara si Harmaguedon, kota bira so adea sara mara ni la oko ape na sese, akomanse. Na pekoni, lo yeke soawakua ti lo, lo yeke fa so lo la lo yeke na droit ti komande dunia kuenga lo yeke sara si iri ti lo aga nzoni-kue.—

Ézech. 38:23.

19 Asioni bibe so apusu Gog ti sara ye. Amara ayeke “leke na beti [ala] ti sara mbeni ye ti sioni.” Ala yeke gi ande ti fa kota ngonzo

Gog ayeke “leke na be ti [lo]ti sara mbeni ye ti sioni” ti giti futi ta vorongo Nzapa melo yeke futi ande ni apeBÂ PARAGRAPHE 19

187

19. Nyen la ayeke pusu andeGog ti gi ti kanga lege na tavorongo Nzapa?

so ayeke na be ti ala teti angu mingi nga ti fa sioni be so ala yeke nani na tere ti awakua ti Jehovah, so ala kpa azo so mbeni ye ti bataala ayeke da ape, mo ba mo tene ala ‘lango na ya ti akete kodro soamur, abarre nga na ayanga ti gbagba ti batango ala ayeke da pepe.’Amara ayeke ku kungo ti “gbu aye nga ti nzi aye” ti azo “so abungbigba ti amosoro”. (

´Ezech. 38:10-12). “Amosoro” wa? Awakua ti Jeho-

vah ayeke na kota mosoro na lege ti yingo; mosoro ti e so ayeke kotamingi ayeke ta vorongo Nzapa, vorongo so e yeke voro gı na Jeho-vah oko. Amara ayeke sara ande kue ti kanga lege na e ti voro Jeho-vah ndali ti so ala ba ta vorongo Nzapa na nene ni ape, ala ke ni ngana azo kue so asara si amaı.

20 Tongana nyen la Gog ayeke lı ande na ngangu na ya ti kodrona lege ti yingo, wala paradis? Peut-etre amara ayeke gi ande ti bubaya ti aye so e yeke sara ka na ya ti fini ti e nga ti kanga lege na e tivoro Jehovah. Ti sara ni, peut-etre ala yeke gi ti sara si e wara ako-be ti yingo ape nga e sara bungbi ndo oko ape. Peut-etre ala yeke ginga ti buba ya ti dutingo beoko ti e nga ti sara si e yapu ti fa tene tiNzapa ape. Aye so kue ala yeke kanga lege na e da so ayeke aye tiparadis ti yingo. Satan ayeke pusu ande amara ti gi ti futi ata wakuati Nzapa nga na ta vorongo Nzapa na ndo ti sese.

21 Bira so Gog ti Magog ayeke ga ande na ni so ayeke ndu ande eata wakua ti Nzapa kue so e yeke na ya ti kodro so Nzapa amu na ena lege ti yingo. E kiri singila mingi na Jehovah so agboto me ti e nando ti ye so ayeke ga na devant ti e. Ti ku na ngoi ni so, na ngoi soe yeke ku kota ye ti vundu, zia e leke na be ti e ti ngba ti yaa na ndu-zu ta vorongo Nzapa, e zia ni na kozo ndo na ya ti fini ti e. Tonganae sara tongaso, e yeke sara part ti e si kodro so a kiri a leke ni agapendere mingi laso. Nga a yeke mu lege na e ti ba mbeni ye so aye-ke pika be mingi so ayeke nduru ti si: Lege so Jehovah ayeke tiri andendali ti azo ti lo nga ndali ti iri ti lo so ayeke nzoni-kue na Harma-guedon, tongana ti so chapitre ti peko ayeke fa ande ni.


ˆA VORONGO NZAPA

1 E lingbi ti tene nyen na ndo ti Gog tiMagog?

2 Kodro na lege ti yingo ayeke nyen?Tongana nyen la e lingbi ti sara si aga pendere mingi?

3 Na ngoi so e yeke ku kota yeti vundu, a lingbi e leke na be ti eti ngba ti sara nyen? Ngbanga tinyen?

Amara ayeke saraande kue ti kangalege na e ti voro

Jehovah ndali ti soala ke ta vorongoNzapa nga na azo

kue so asara siamaı


20. Tongana nyen la Gog aye-ke lı ande na ngangu na ya tikodro na lege ti yingo, walaparadis?

21. Ngbanga ti nyen la mo kirisingila mingi na Jehovah soagboto me ti e na ndo ti ye soayeke ga na devant ti e?

AKOLI, awali nga na amolenge aluti ndo oko ala yeke he mbeni biati Royaume. Na pekoni, mbeni ancien asambela na be ti lo kue, lovoro yanga na Jehovah ti bata ala. Amembre ti congregation ni ahi-nga na be ti ala kue so Jehovah ayeke ba lege ti ala, me ala yeke nabezoin ti tene a de be ti ala nga a kpengba ala. Na gigi a yeke mabruit ti bira. Harmaguedon akomanse awe.—Apoc. 16:14, 16.

2 Na ngoi ti bira ti Harmaguedon, be ti Jehovah ayeke son, “ngo-nzo ti [lo] ayeke londo ta ngangu” na lo yeke fa azo. (Diko

Éze-

chiel 38:18.) Lo yeke tuku ngonzo ti lo gı pepe na ndo ti mbenibungbi ti aturugu oko wala mbeni mara oko, me na ndo ti gba ti azona ya ti dunia kue. Na lango ni so, azo so Jehovah ayeke fa ala “aye-ke londo na mbeni yanga ti sese ti si na mbeni yanga ti sese.”—Jer. 25:29, 33.

3 Nyen la ayeke pusu Jehovah, Nzapa ti ndoye, lo so a tene lo ‘saranzoni be na zo nga lo ba mawa ti zo’ nga “lo sara ngonzo hio hiopepe” ti sara mara ti ye tongaso, ‘ti londo na ngonzo ngangu’ ta gıhio tongaso? (Ex. 34:6; 1 Jean 4:16). Zia e ba tongana nyen la kiringo

18“NGONZO TI MBI AYEKELONDO T

Â NGANGU” ´

EZÉCHIEL 38:18

KOTA TËN

Ë NI: Bira so Gog ayeke ga ande na ni ayeke sara

si ngonzo ti Jehovah alondo; Jehovah ayeke tiri ndali ti azoti lo na ngoi ti bira ti Harmaguedon

“NGONZO T I MB I AYEKE LONDO TÂ NGANGU” 189

1-3. (a) Nyen la ayeke ga napeko ti “ngonzo” ti Jehovah soayeke ‘londo ande ta nga-ngu’? (Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)(b) Nyen la e yeke sara tenena ndo ni fadeso?

tene na hundango ndo so alingbi ti de be ti e mingi, ti sara si e saraye na mbeto oko ape nga ti pusu e ti ngba ti fa tene laso.

Nyen la ayeke sara si ‘ngonzo ti Jehovah alondo ta ngangu’?4 Kozoni, a lingbi e hinga so ngonzo ti Jehovah ayeke pepe tonga-

na ngonzo ti azo so ayeke mbilimbili-kue ape. Tongana ngonzo asa-ra mbeni zo ngangu juska apusu lo ti sara ye, fani mingi a yeke pusulo ti sara ye kirikiri nga aga na nzoni ye ape. Na tapande, “ngonzoagbu Caın,” kozo molenge ti Adam, “mingi” ndali ti so Jehovah akesandaga ti lo me lo yeda na matabisi so Abel amu na lo na sandaga.Ye ti peko ni ayeke so wa? Caın afa ita ti lo so ayeke mbilimbili(Gen. 4:3-8; aHeb. 11:4). Gbu li nga na ndo ti David, mbeni koli soBible atene be ti Jehovah aye lo (Kus. 13:22). Meme nzoni koli soaga lani nduru ti sara mbeni ye so ayeke sioni mingi na ngoi so lo maso Nabal, zo ti mosoro so terrain ti lo akono, azonga lo na azo ti longangu. Ngonzo ahon ndo ti David na aturugu ti lo na ala ‘kangaepee ti ala’. Ala leke ti fa gı pepe Nabal, so akiri singila na ala ape,me nga akoli kue ti da ti lo. Merci so wali ti Nabal, Abigaıl, asara siDavid aba so a lingbi lo na azo ti lo akiri pepe peko ti sioni so a sarana ala (1 Sam. 25:9-14, 32, 33). A yeke na lege ni so Jehovah apusuJacques ti tene: “Ngonzo ti zo ayeke sara pepe si mbilimbili ti Nza-pa aga.”—Jacq. 1:20.

5 Nde na azo so ngonzo apusu ala ka ti sara ye na lege ni ape, Je-hovah ayeke sara ye kirikiri na ngonzo ti lo ape nga nda ti ngonzo tilo ayeke lakue polele. Meme tongana ngonzo ti Jehovah alondo tangangu, lo yeke sara ye na lege ni. Na ngoi so lo yeke tiri na mbeniwato, lo futi la oko ape “azo ti mbilimbili legeoko na azo ti sioni”.(Gen. 18:22-25). Na ndo ni, gı anzoni raison la apusu Jehovah ti sarangonzo. Zia e ba araison use nga na aye so e lingbi ti manda da.

6 Kozo raison ni: A buba iri ti Jehovah. Azo so atene ala yekesara kua na iri ti Jehovah me so ayeke sara asioni ye abuba iri ti lona a yeke na lege ni so ngonzo asara lo na tere ti ala (

´Ezech. 36:23).

Tongana ti so e ba na ya ti achapitre so ahon ti mbeti so, azo ti Is-rael abuba iri ti Jehovah ngangu. A yeke na lege ni so Jehovah asa-ra lani ngonzo ndali ti bango ndo ti ala nga na asarango ye ti ala. Melakue lo yeke sara ye kirikiri na ngonzo ti lo ape, lo punir lani azo tilo alingbi na ni, a hon ndo ni la oko ape (Jer. 30:11). Tongana Jeho-vah afa ngonzo ti lo tongana ti so lo ye awe, be ti lo ayeke ngba tison ape.—Ps. 103:9.

7 Aye ti manda: Fason so Jehovah asara ye na azo ti Israel ayekembeni ngangu gbotongo me ndali ti e. Legeoko tongana ti azo ti Is-rael ti ando, e yeke na pasa ti tene iri ti Jehovah aduti na ndo ti e.E yeke aTemoin ti Jehovah (

´Es. 43:10). Aye so e tene nga e sara aye-

ke sara ngangu na ndo ti ye so azo apense na ndo ti Jehovah. E ye

Lakue Jehovahayeke sara ye

kirikiri na ngonzoti lo ape nga nda

ti ngonzo ti loayeke lakue

polele


4, 5. Tongana nyen la ngonzoti Nzapa ayeke nde na ti azoso ayeke mbilimbili-kue ape?

6. Jehovah asara ye tongananyen na ngoi so azo abuba iriti lo?

7, 8. Aye wa la e manda nalege ti sarango ye ti Jehovahna azo ti Israel?

la oko ape ti sara sioni ye san kamene nga ti ga na zonga na ndo tiiri ti Jehovah. Ti sara aye so, so ayeke aye ti handango le ti azo, aye-ke sara ande si ngonzo asara Jehovah; fafadeso wala gbanda, lo yekesara ande mbeni ye ti bata iri ti lo.—aHeb. 3:13, 15; 2 Pi. 2:1, 2.

8 A lingbi gbotongo me so atene ngonzo ti Jehovah alingbi ti “lo-ndo ta ngangu” akanga lege na e ti ga nduru na lo?

Ên-en. E hinga

so Jehovah ayeke kanga be ti ku nga lo yeke pardonne zo (És. 55:7;

aRom. 2:4). Me e hinga nga so lo yeke punir azo tongana bezoin niayeke da. Biani, e yeke ne lo, na e hinga so ngonzo ti lo ayeke londoande na tere ti azo so angba ti sara siokpari, na lo yeke zia ande alapepe ti ngba na popo ti azo ti lo (1 aCor. 5:11-13). Jehovah afa na epolele ye so asara lo ngonzo. A yeke na e ti kpe abango ndo nga naasarango ye so alingbi ti sara lo ngonzo.—Jean 3:36; aRom. 1:26-32;Jacq. 4:8.

9 Use raison ni: A ye ti sara sioni na awakua be-ta-zo ti Jeho-vah. Ngonzo ayeke sara Jehovah tongana awato aga na bira na tereti azo so ayeke be-ta-zo so agi ti bata tere ti ala na mbage ti lo. Natapande, na peko ti so azo ti Israel azia

Égypte, Pharaon na anga-

ngu turugu ti lo atomba peko ti ala, ala yeke lani tongana azo so nabango ni zo ti batango ala ayeke da ape na yanga ti Kota Ngu-Bengba.Me na ngoi so angangu turugu so atomba peko ti azo ti Israel na ndoso ngu ayeke da si ahule, Jehovah azi agere ti apuse ti bira ti ala nalo bi azo ti

Égypte na ya ti ngu-ingo. “Zo oko na popo ti ala angba

na fini pepe.” (Ex. 14:25-28). Ngonzo ti Jehovah alondo ngangu natere ti azo ti

Égypte ndali ti so lo yeke na “ta ndoye” na mbage ti

azo ti lo.—Diko Exode 15:9-13.10 Legeoko nga, ndoye ti Jehovah na mbage ti azo ti lo apusu lani

lo ti sara mbeni ye ndali ti ala na ngoi ti GbiaÉzechias. Aturugu ti

Assyrie, so na ngoi ni so ayeke lani ngangu mingi ahon tanga ti atu-rugu kue, nga so asara aye ti sioni mingi na azo, asi lani na Jerusa-lem na ala yeke nduru ti sara bira na gbata ni. A zia mbeto na ya tiawakua be-ta-zo ti Jehovah na lege so a tene na ala so a yeke saracamp na tere ti gbata ni na a yeke sara si yeke yeke azo ti gbata niakui sioni kua (2 aGbia 18:27). Ti kiri tene, Jehovah atokua gı mbe-ni ange oko; lo fa aturugu ti Assyrie 185000 na bı oko (2 aGbia 19:34, 35). Tara ti ba na ya ti li ti mo ye so asi na camp ti azo ti Assyriena ndade ni na ndapre. Alikongo, avala nga na a-epee angba na sesezo oko andu ni ape. A huru didi ape ti zingo aturugu ni. Zo oko amuyanga na aturugu ape ti leke tere ti ala ti gue na bira. Ndo ade ngiina ya ti camp ni na kua ti aturugu ayeke na sese na ndo kue.

11 Aye ti manda: Atapande so, so afa ye so Jehovah asara nangoi so a ye ti sara sioni na azo ti lo, afa mbeni ngangu gbotongome na awato ti e: “A yeke ta ye ti mbeto mingi ti tı na maboko ti Nza-pa so ayeke na fini” na ngoi so mbeni ye asara si lo sara ngonzo

Gı tongana ti so mbeniange abata lani awakuati Nzapa si azo tiAssyrie asara sioni naala ape na ngoi tiÉzechias, a-ange ayekebata ande eBÂ PARAGRAPHE 10, 23


9, 10. Jehovah ayeke sara yetongana nyen tongana azoaye ti sara sioni na awakuabe-ta-zo ti lo? Mu ambenitapande ti fa ni.

11. Atapande ti Bible so afasarango ye ti Jehovah na ngoiso azo aye ti sara sioni na azoti lo ade be ti e nga akpengbae tongana nyen?

(aHeb. 10:31). Ti e, a-oko tapande so ade be ti e nga asara si e sarambeto ape. A de be ti e ti hinga so kota wato ti e Satan ayeke so be-nda ape. Fafadeso, ngoi so angba na lo ti komande, so angba “mingipepe”, ayeke hunzi (Apoc. 12:12). Juska ti si na ngoi ni so, e lingbiti sara na Jehovah na mbeto ape, na e hinga na be ti e kue so mbe-ni zo, mbeni bungbi wala mbeni gouvernement alingbi pepe ti kangalege na e ti sara ye so be ti Nzapa aye. (Diko Psaume 118:6-9.) Yi-ngo ti Jehovah apusu bazengele Paul ti tene tene so, so e yeke naconfiance na ni: “Tongana Nzapa ayeke na e, zo wa la si ayeke ke eande?”—aRom. 8:31.

12 Na ngoi ti kota ye ti vundu so ayeke ga, Jehovah ayeke sara andembeni ye ti bata e gı tongana ti so lo sara lani na azo ti Israel so aye-ke na ya ti kpale ndali ti azo ti

´Egypte so ayeke tomba peko ti ala

nga tongana ti so lo sara lani na aJuif na Jerusalem so azo ti Assyrieasara camp angoro ala. Na ngoi so awato ti e ayeke gi ti futi e, kotandoye ti Jehovah ndali ti e ayeke sara si ngonzo ti lo ayeke londoande ta ngangu. Azo so asara ta ye ti buba ti ga na bira na tere ti e,

12. Na ngoi ti kota ye ti vu-ndu, nyen la ayeke sara andesi ngonzo ti Jehovah alondota ngangu?

a yeke duti ande mo ba mo tene ala ndu vuko le ti Jehovah. Hio Je-hovah ayeke sara ande mbeni kpengba ye (Zach. 2:8, 9). Lo yeke faande azo mingi na ayeke duti ande mbeni ye so mara ni ade asi laoko ape. Me na ngoi so Jehovah ayeke tuku ande kota ngonzo ti lona ndo ti awato ti lo, mbeni mbilimbili raison ti tene li ti ala akpeayeke duti da ape. Ngbanga ti nyen?

Jehovah agboto lani me ti azo na ndo ti aye wa?13 Jehovah ayeke “sara ngonzo hio hio pepe” nga lo gboto hio me

ti azo so lo yeke futi azo so asara kpengbango-li na lo nga so aye tisara sioni na azo ti lo (Ex. 34:6, 7). Jehovah asara lani kua na apro-phete tongana Jeremie,

´Ezechiel, Daniel, Christ Jesus nga na abaze-

ngele Pierre, Paul nga na Jean ti gboto me ti azo na ndo ti ndangbabira so ayeke ga.—Ba encadre “Jehovah agboto me ti azo na ndo tikota bira so ayeke ga.”

14 Jehovah asara si a su agbotongo me so na ya ti Bible. Lo saranga si a kiri na peko ti Bible na ayanga ti kodro mingi nga a kangbini mingi ahon tanga ti ambeti na ya ti mbaı. Na ndo ti sese kue, lo

Na ngoi so azo aye andeti sara sioni na awakua tiJehovah, lo yeke saraande kua na aturugu tiyayu ti fa ngonzo ti loBˆA PARAGRAPHE 21

193

13. Jehovah agboto me ti azona ndo ti nyen?

14, 15. Kua wa la Jehovahasara? Lo sara ni ngbanga tinyen?

yeke na gba ti avolontaire so ayeke mu maboko na azo ti hinga to-ngana nyen ti duti na songo na Nzapa nga so ayeke gboto me ti azona ndo ti “kota la ti Jehovah” so ayeke ga (Soph. 1:14; Ps. 2:10-12;110:3). Lo pusu azo ti lo ti kiri peko ti ambeti so a yeke manda naBible na azo na ayanga ti kodro ngbangbo mingi nga ti mu angbo-nga kutu mingi ngu oko oko ti sara tene ti azendo nga na agbotongome so ayeke na ya ti Bible na azo.

15 Jehovah asara si a sara akua so kue “ngbanga ti so lo ye si a futizo oko pepe, me lo ye si azo kue achange be ti ala.” (2 Pi. 3:9). Sokota pasa la e yeke na ni ti sara kua na iri ti Nzapa ti e ti ndoye, soakanga be nga ti mu mbage kete na ya ti kua ti sarango si tene ti loamu ndo! Me fafadeso ngoi ayeke duti ande da encore ape ndali tiazo so adengi me pepe na agbotongo me so.

Lawa la ngonzo ti Jehovah ayeke “londo ta ngangu”?16 Jehovah asoro mbeni lango ndali ti ndangba bira so awe. Lo hi-

nga awe lawa la a yeke ga ande na bira na tere ti azo ti lo (Mat. 24:36). Jehovah ahinga lango so awato ti lo ayeke ga na bira ni tonga-na nyen?


16, 17. Jehovah asoro mbenilango ndali ti ndangba bira niawe? Fa ngbanga ti nyen lamo tene tongaso.

Gba ti aprophetie ayeke na ya ti Bible so agboto me ti azo nando ti ndangba bira so na ya ni Jehovah ayeke futi azo kue soasara kpengbango-li na lo nga na azo ti lo. Ambeni prophetieni la a fa ni na gbe ni ge so. Ba aye wa la ague oko na ya tiagbotongo me so nga ba so Jehovah asara kue ti tene azokue awara lege ti ma agbotongo me ni nga ti sara mbeni ye.

ÉZ

ÉCHIEL:

“Jehovah, Seigneur ti dunia kue, atene: ‘Mbi yeke iri andeepee ti ga ti sara sioni na [Gog] na ndo ti ahoto ti mbikue.’”—

Ézech. 38:18-23.

JÉR

ÉMIE:

“[Jehovah lo] wani lo yeke fangbanga na li ti azo kue. Lo yekefa ande azo ti sioni na epee.”—Jer. 25:31-33.

DANIEL:

“Nzapa ti yayu ayeke sigi nambeni royaume so . . . ayekeneka aroyaume so kue nga ayekefuti ala biaku biaku.”—Dan. 2:44.

˙ ˙ ˙

18A

JÉHOVAH AGBOTO M

Ê

TI AZO NA NDÖ TI KOTA

BIRA SO AYEKE GA

BÂ PARAGRAPHE 13 , 14

NA N GO I T I I S R AË L T I G I R I R I

17 Tongana ti so e ba na ya ti chapitre so ahon ti mbeti so, Jeho-vah atene na Gog: “Mbi yeke zia acrochet na ngbangba ti mo.” Loyeke pusu ande amara ti sara mbeni kpengba bira (

Ézech. 38:4). So

aye ti tene ape so Jehovah la ayeke sara si bira ni alondo; a ye ngati tene ape so lo zi liberte so azo so asara kpengbango-li na lo aye-ke na ni ti soro ye. Me a ye ti fa so Jehovah alingbi ti ba ye so ayekena ya ti be ti azo nga ti hinga ye so awato ti lo ayeke sara na ya tiaye nde nde.—Ps. 94:11;

És. 46:9, 10; Jer. 17:10.

18 Tongana Jehovah la ayeke to nda ti bira ni ape wala lo la lo yekeforce awato ti lo ti komanse bira ni ape, ngbanga ti nyen la asengezo ayeke sara mbeni ye so asara si ala yeke sara ande bira na Lo songangu ti lo ahon angangu kue? Mbeni raison ni ayeke so na ngoi niso na ya ti mbaı, amanke ala yeke pense biani so Nzapa ayeke da apewala lo yoro tere ti lo pepe na ya ti atene ti azo. Peut-etre ala yekepense ande tongaso ndali ti so ala londo ti futi abungbi ti vorongonzapa ti wataka kue na ndo ti sese. Tongaso, peut-etre ala yeke teneande so tongana Nzapa ayeke da, kite ayeke da ape so lo yeke tirindali ti abungbi so atene ala yeke sara kua na iri ti lo. Ala yeke hinga


18. Ngbanga ti nyen la azoayeke sara ande si Lo so nga-ngu ti lo ahon angangu kueasara bira na ala?

JÉSUS:

“Mbeni kota ye ti vundu ayeke si ande, yeti vundu so mara ni ade ti si la oko pepengbene ye so dunia aba gigi.”—Mat. 24:21, 22.

PAUL:‘Jesus na angangu ange ti lo ayeke kirina peko ti sioni na azo so ahinga Nzapapepe.’—2 aThes. 1:6-9.

PIERRE:“La ti Jehovah ayeke ga tongana zo ti nzi;. . . nga sese na akusala so ayeke na ya niayeke sigi dandara.”—2 Pi. 3:10.

JEAN:“Mbeni yongoro epee so yanga ni aza asigina yanga ti lo, so ayeke ti de amara nani.”—Apoc. 19:11-18.

Bible ayeke mbeti so a kiri peko ni naayanga ti kodro mingi nga a kangbi nimingi na ya ti angoi kue

AWAKUA TI JÉHOVAH TI NGOI TI E . . .

˘ akangbi ambeti ti Nzapa milliard mingi na ayangati kodro ngbangbo mingi

˘ amu l’heure kutu ngbangbo mingi ngu oko oko tifa tene

NA N GO I T I A KO ZO C H RÉ T I E N NA N GO I T I E

Na ngoi ti Harmaguedon, awakua tiJehovah ayeke sara ande bira ape.A-ange ayeke bata ande ala na ngoiso azo so ayeke sara bira na alaayeke tourne ti sara sioni na amba tiala wani.—

´Ezech. 38:21

BˆA PARAGRAPHE 22-24

196

ande ape so Nzapa la azia biani na ya ti be ti ala ti futi abungbi tinzapa so afa aye ti kirikiri mingi na iri ti lo.—Apoc. 17:16, 17.

19 Mbeni ngoi na peko ti so a futi abungbi ti vorongo nzapa ti wa-taka awe, peut-etre Jehovah ayeke sara si awakua ti lo afa mbeni kpe-ngba tene, kpengba tene so mbeti ti Apocalypse ahaka ni na akotaglason so atı so le ni oko oko ane kilo 20,4. (Apoc. 16:21, kete tenena gbe ni.) Tene ni so, so peut-etre a yeke tene ti tingo ti abungbi tiporoso na ti dengo buze, ayeke son azo so ama ni mingi na ayekesara si ala zonga Nzapa.

Âmanke tene so ala fa ayeke sara si amara

aga na ngangu bira na tere ti awakua ti Nzapa, ti kanga yanga ti ebiani biani. Ala yeke pense ande so zo ti tiri ndali ti e ayeke da apenga a yeke ngangu ape ti futi e. Ala yeke handa ande ta tere ti alangangu mingi!

Jehovah ayeke fa ngonzo ti lo ande tongana nyen?20 Tongana ti so e ba na chapitre 17 ti mbeti so,

Ézechiel asara kua

na mbeni titre so a fa ni na ya ti prophetie, “Gog ti kodro ti Magog,”ti fa bungbi ti amara so ayeke ga na bira na tere ti e (

Ézech. 38:2).

Me beoko so abungbi amembre ti bungbi so akpengba oko ape. Ataaso, na bango ni, ala yeke sara kua maboko na maboko, bibe ti sara-ngo mandako, ti kota be nga gingo ti tene kodro ti ala aduti kota mi-ngi ayeke ngba na popo ti ala. A yeke duti ande ngangu ape ti teneJehovah asara si epee ti zo oko oko atourne “ti sara sioni na ita ti lowani.” (

Ézech. 38:21). Me a yeke pepe mbeni ye ti ngangu so azo aga

na ni la ayeke futi amara ni.21 Kozo ti tene a futi awato ti e, ala yeke ba ande fa ti Molenge ti

Zo, amanke mbeni ye ti ndima so afa ngangu ti Jehovah na ti Jesus.Awato so ayeke ba ande aye so ayeke sara si ala gi be ti ala mingi.Tongana ti so Jesus atene lani: “Azo ayeke kui na mbeto na kungoaye so ayeke ga na ndo ti sese so azo ayeke da.” (Luc 21:25-27). Nakota mbeto, ala yeke ga ande ti hinga so, so ala ga na bira na tere tiawakua ti Jehovah ala sara ye na lege ni oko ape. Na nyen na nyenala yeke hinga ande so Lo so acree aye kue ayeke mokonzi ti aturu-gu, Jehovah ti aturugu (Ps. 46:6-11;

Ézech. 38:23). Kite ayeke da ape

so Jehovah ayeke sara kua ande na aturugu ti yayu nga na aye to-ngana wa na wa ti bekpa na mbeni lege so asara si a bata awakua be-ta-zo ti lo me a futi awato ti lo.—Diko 2 Pierre 2:9.

22 Gbu li ti mo ti ba tongana nyen la Jesus ayeke ku ande kungoti mu li ni na ya ti bira na tere ti awato ti Nzapa nga ti bata azo soaye Baba ti lo na ayeke sara na lo. Gbu nga li ti mo na ndo ti ateneti be ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu. Na mbeni ngoi kozosi Harmaguedon akomanse, ndangba Chretien so a soro lo ti gue nayayu so angba na ndo ti sese, a yeke mu ande lo ti gue ti wara finina yayu, tongaso si azo 144000 kue ague legeoko na Jesus ti sara

A lingbi aye soe hinga na ndoti la ti Jehovahapusu e ti sara

nyen?


19. Nyen la alingbi ti si andebiani na peko ti so a futiabungbi ti vorongo nzapa tiwataka awe?

20, 21. Gog ti Magog ayekenyen? Nyen la ayeke si andena ni?

22, 23. Azo wa la ayeke bataande awakua ti Nzapa? Kiteayeke da ape so ala yeke baande kua ti ala ni tongananyen?

bira (Apoc. 17:12-14). Kite ayeke da ape so kpengba songo ti kama-rade ayeke duti na popo ti aChretien mingi so a soro ala ti gue nayayu na amembre ti ambeni taba na ngoi so ala sara kua legeoko nala ti nda ni. Na ngoi so aChretien kue so a soro ala ti gue na yayuague ti sara bira legeoko na Jesus, ala yeke duti ande na komande-ma nga na ngangu ti tiri ndali ti azo so amu maboko na ala mingi nangoi so ala yeke na ya ti atara.—Mat. 25:31-40.

23 A-ange ayeke duti ande nga na popo ti aturugu ti Jesus so aye-ke na yayu (2 aThes. 1:7; Apoc. 19:14). A-ange amu lani maboko naJesus ti tomba Satan na asioni yingo na yayu (Apoc. 12:7-9). Ala munga maboko na ya ti kua ti bungbingo azo so aye ti voro Jehovah nando ti sese (Apoc. 14:6, 7). A yeke biani na lege ni so Jehovah aye-ke mu ande lege na a-ange ti bata azo so ayeke be-ta-zo so. Kota yeni ayeke so aturugu ti Jehovah kue ayeke ba ande so a yeke mbenipasa ti sara si iri ti lo aga nzoni-kue nga ti zi zonga so a bi na ndo tiiri ti lo na lege so ala yeke mu maboko na futingo awato ti lo.—Mat. 6:9, 10.

24 So aturugu so ayeke bata azo mingi mingi so ayeke ti ambenitaba ayeke na ngangu mingi nga ala ye mingi ti sara kua ti ala, azomingi mingi so ayeke pepe na mbeni raison ti do na mbeto. Biani, alayeke “luti droit na ala [yeke] yo li ti ala na nduzu ndali ti so ngoi tizingo ala aga nduru awe.” (Luc 21:28). A yeke kota ye mingi ti tenekozo si la ti Jehovah aga, e mu maboko na azo mingi tongana legeayeke da ti hinga nga ti ndoye Baba ti e so ayeke sara nzoni be nazo nga so ayeke bata zo.—Diko Sophonie 2:2, 3.

25 Aye ti peko ti abira ti azo ayeke ka kota wusuwusu na pasi. Meti Harmaguedon ayeke ti lo nde, na peko ti Harmaguedon aye ayeketambela ande na lege ni nga ngia ayeke duti da. Gigi ayeke duti andetongana nyen tongana ngonzo ti Jehovah akaı, angangu turugu ti loakiri na a-epee ti ala na ya ti bozo ni nga bruit ti kota bira ni ayekeda encore ape? Na ya ti chapitre ti peko, e yeke sara ande tene nando ti pendere gigi ti kekereke so.


ˆA VORONGO NZAPA

1 Nyen la ayeke sara si ngonzo ti Jehovahalondo?

2 Jehovah ayeke fa ngonzo ti lo andetongana nyen?

3 Ngbanga ti nyen la a lingbi e sara mbetoape ti maı ta vorongo Nzapa laso?


24. Azo mingi mingi so ayeketi ambeni taba ayeke saraande ye tongana nyen?

25. Nyen la e yeke ba na ya tichapitre ti peko?

Jehovah afa na propheteÉzechiel nga na bazengele Jean ambeni

vision so aye so ague oko na ya ni apika be mingi. Aye ti ya tiavision so afa na e akpengba ye so amu maboko na e ti voroJehovah na lege so lo yeda na ni laso nga afa na e aye so ayekesi ande na ya ti Paradis na gbe ti Royaume ti Nzapa.

5MBAGE

OKU

‘ MBI YEKE SARA KODRONA POPO TI AZO’A K IR I A VORO J

ÉHOVAH

NA LEGE N I ÉZ

ÉCHIEL 43:7

KOTA TËN

Ë NI: Aye ti temple so a ba na vision nga

na aye so e manda na lege ti aye ni so na ndo tita vorongo Nzapa

201

ÉZ

ÉCHIEL akiri aba mbeni ye so apika be na ya ti temple so lo ba na

vision: Mbeni ngu alondo na ya ti temple ni ayeke sua. Tara ti ima-gine lo na ngoi so lo yeke hon na ando so ngu so le ni avuru tararaayeke sua da. (Diko

Ézechiel 47:1-12.) Ngu ni alondo na yanga ti

porte ti temple ni ayeke sua kete kete; na pekoni ngu ni asua asi nando so ada ti temple ayeke da nduru na yanga ti gbagba ti mbage tiest. Ange so ayeke fa lege na

Ézechiel asigi na lo na ndo so temple

ayeke da, lo yeke mu mesure ti ndo ni na ngoi so ala yeke hon. Angeni asara si

Ézechiel ahon na ya ti ngu ni fani mingi, na prophete ni

aba so ngu ni ayeke lı hio hio, na ya ti kete ngoi ngu ni aga kota nguna lo lingbi ti fa ni gı tongana lo tı ngu si.

2 Ézechiel aba so kota ngu ni asua ague na ya ti Mer Morte na asa-

ra si ngu ni so ingo ayeke da mingi nga so aye ayeke na fini da apeaga nzoni, na ndo kue so ngu ni asua da asusu adu gbani. Nga na aya-nga ti kota ngu ni lo ba gba ti amara ti akeke nde nde kue so ayekekono. Nze oko oko, akeke ni ayeke du afini le ti keke so ayeke nzoniti te ni nga adu gba ti akugbe so ayeke kaı na kobela. Kite ayeke daape so, so

Ézechiel aba aye so kue asara si be ti lo ade nga amu na lo

19“AYE KUE AYEKE NGB

Â NA

FINI NA NDO KUE SONGU NI AYEKE GUE D

Ä” ´

EZÉCHIEL 47:9

KOTA TËN

Ë NI: Tongana nyen la kota ngu so

Ézechiel aba na

vision so alondo na temple so ayeke sua aga ta tene na ngoi tigiriri, na ngoi ti e nga na ya ti ngoi so ayeke ga?


1, 2. Ti gue oko naÉze-

chiel 47:1-12, nyen laÉzechiel

aba ni? (Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)

beku. Me mbage ti vision ti temple so aye ti tene nyen ndali ti lo naamba ti lo so a gue na ala na kodro-wande? A ye ti tene nyen ndali tie laso?

Kota ngu soÉzechiel aba na vision aye ti tene nyen ndali ti

aJuif so a gue na ala na kodro-wande?3 A-Juif ti ngoi ti giriri ahinga lani biani so vision ti kota ngu so

aye ti sara tene ti vrai ye ape. Me amanke mbage ti Mbeti ti Nzapa soadabe ti ala na mbeni prophetie nde ti kiringo na aye na place ni, tiso prophete Joel atene peut-etre ahon ngu ngbangbo use tongasoawe. (Diko Joel 3:18.) Tongana aJuif so a gue na ala na kodro-wandeadiko atene so Nzapa apusu Joel ti su ni, ala pense ape so “vin soanzere ayeke yuru na tere” ti avrai hoto wala “lait ayeke sua na ndoti” akete hoto; ala pense nga ape so mbeni ngu ayeke londo na li tingu so ayeke “na ya ti da ti Jehovah” ti sua. Legeoko nga, amankeaJuif so a gue na ala na kodro-wande ahinga lani so vision ti propheteÉzechiel aye pepe ti sara tene ti mbeni vrai kota ngu.[1] Tongaso, teneti nyen la Jehovah aye lani ti tene na ala? Bible afa ambeni kpengbaye na ndo ti ambeni mbage ti ye so

Ézechiel aba. Ye oko, e yeke sara

tene mbilimbili na ndo ti aye ota so e lingbi ti wara na ya ti prophe-tie so, so ayeke polele na so a tene ni na ndoye ti de be ti e.

4 Kota ngu ti atufa. Na ya ti Bible, fani mingi akota ngu nga nangu aye ti sara tene ti atufa so amu fini so alondo na Jehovah.

Éze-

chiel aba mara ti kota ngu ni so alondo na temple ayeke sua, tonga-so vision ni asara si awakua ti Nzapa ayeke na beku so atufa na legeti yingo so amu fini na zo ayeke londo na Jehovah ti sua na mbage tiala tongana ala ngba ti voro lo na lege ni. Atufa wa? Ala yeke kiri tiwara afango lege na lege ti yingo na mbage ti apretre. Na lege ti asa-ndaga so ala yeke mu na temple, ala lingbi ti kiri ti duti na beku so ayeke zi asiokpari ti ala (

Ézech. 44:15, 23; 45:17). Tongaso, ala yeke

kiri ti duti nzoni-kue, mo ba mo tene a sukula ala na ngu so ayekenzoni-kue so alondo na temple si ayeke sua.

5 Lakue azo kue la ayeke wara atufa? Vision so asara si agingo beti aJuif kue ahon na lege so afa tongana nyen la na lege ti miracle anguni aga kota, angu ni asua kete kete ahon gı akilometre use tongasoaga kota ngu (

Ézech. 47:3-5). Peut-etre aJuif so a kiri na ala na ko-

dro ti ala ayeke ga gbani; me atufa ti Jehovah ayeke lingbi na abezointi ala. Kota ngu ni aye lani ti sara tene ti aye so ayeke duti gbani gbani.

6 Ngu so amu fini. Na ya ti vision tiÉzechiel, kota ngu ni asua atu-

ku na ya ti Mer Morte na asara si kota mbage ni akiri aga nzoni. Baso ngu ni amu fini na gba ti asusu, asusu nde nde so ayeke na ya tingu ni ayeke tongana ati so ayeke na ya ti Kota ngu-ingo, wala Ngu-ingo ti Mediterranee. Na yanga ti Mer Morte ni, a yeke wara memembeni ndokua ti azo ti gbungo susu so azo ayeke wara nginza da

“AYE KUE AYEKE NGBÂ NA F IN I NA NDO KUE SO NGU N I AYEKE GUE D

Ä” 203

[1] Na ndo ni, amanke aJuif so ague na ala na kodro-wande, so ada-be ti ala na plan ti kodro ti ala, ahi-nga lani so mbeni kota ngu alingbipepe ti londo na Jerusalem ti sua tigue na ya ti Mer Morte, ndali ti so alingbi kota ngu ni asua amonte hotona ambeni ndo si asi ka.

3. Ngbanga ti nyen la aJuifti ngoi ti giriri ahinga lani sovision ti

Ézechiel aye ti sara

tene ti mbeni vrai kota nguape?

4. (a) Kota ngu soÉzechiel

aba na vision asara si aJuifayeke na beku ti wara atufawa na mbage ti Jehovah?(b) Tongana nyen la Bibleasara kua na atene “kota ngu”nga na “ngu” ti de be ti e soJehovah ayeke sara tufa nando ti azo ti lo? (Ba encadre“Akota ngu ti atufa so alondona Jehovah.”)

5. Tongana nyen la vision tikota ngu so ade be ti aJuif soazo kue ayeke wara atufalakue?

6. (a) Prophetie ni asara teneti zendo ti dengo be wa?(b) Tene ti gbotongo me wa laayeke nga na ya ti vision ni?(Ba kete tene.)

K E T E TË N

Ë

204

Gbu li na ndo ti averse ti Bible so na ya ni a sara kua na atene“kota ngu” nga na “ngu” ti sara tene ti atufa so alondo na Jehovah.Tongana a bungbi averse so kue oko, a fa mbeni tene so akpengbazo mingi na ndo ti aye so na lege ni Jehovah ayeke sara atufa nando ti e. Tongana nyen?

JOËL 3:18 Prophetie so asara tene ti mbeni ngu so alondo

na li ti ngu so alondo na temple asua. A sua a gue na ya ti“Popo-hoto ti akeke ti acacia” so ahule kue. Tongaso, Joelna

Ézechiel aba mbeni kota ngu so amu fini na ndo so ye

adu da ape. Na ya ti aprophetie ti ala use kue, kota ngu nialondo na da ti Jehovah, wala na temple.

ZACHARIE 14:8 Prophete Zacharie aba “angu, so aye soayeke na fini ayeke na ya ni,” so alondo na gbata ti Jerusa-lem asua. Ndambo ti ngu ni ague na ngu-ingo so ayeke naest, wala na Mer Morte, na tanga ti ndambo ni ague nangu-ingo so ayeke na ouest, wala Ngu-ingo ti Mediterra-nee. Jerusalem ayeke lani “gbata ti kota Gbia”, JehovahNzapa (Mat. 5:35). Tongaso, so Zacharie asara tene ti gba-ta so adabe ti e na komandema ti Jehovah na ndo ti sesekue na ya ti ngoi so ayeke ga. A sara angu mingi awe la ehinga so angu ti ya ti prophetie so aye ti fa so Jehovahayeke sara ande tufa na ndo ti agroupe ti azo use so ayekebe-ta-zo so ayeke wara ande fini na ya ti Paradis, azo soayeke sigi na ya ti kota ye ti vundu nga na azo so a yekezingo ande ala na kua na pekoni.

APOCALYPSE 22:1, 2 Bazengele Jean aba mbeni kota nguna lege ti fa so ayeke tongana ti so

Ézechiel aba lani. Ye

oko, kota ngu ni so alondo na mbeni temple ape, me natrone ti Jehovah. Tongaso, na bango ni, vision ni so, lege-oko tongana ti Zacharie, agboto le na ndo ti atufa sokomandema ti Nzapa ayeke ga na ni na ngoi ti Komande-ma ti ngu saki oko ti Christ.

Biani, gı kete kangbi la ayeke na popo ti atufa so agana lege ti komandema ti Jehovah nga na atufa so kotangu so

Ézechiel aba na vision aye ti sara tene ni. Atufa so

kue alondo na Jehovah na ague na mbage ti azo kue soayeke be-ta-zo.

PSAUME 46:4 Ba tongana nyen la na bango ni verse okoso aye ti sara tene ti aye use: vorongo Nzapa nga na ko-mandema. Ge e ba mbeni kota ngu so aga na ngia na“gbata ti Nzapa”, amanke a ye ti sara tene ti Royaume ngana komandema, nga aga na ngia na “tabernacle ti Lo soayeke na nduzu na ndo ti aye kue, kota tabernacle so aye-ke pendere nga nzoni-kue”, amanke a ye ti sara tene ti tavorongo Nzapa.

Tongana e bungbi averse so kue oko, a de be ti eso Jehovah ayeke sara tufa na ndo ti azo so ayekebe-ta-zo na alege use. E yeke ba nzoni teti lakue la-kue, kozoni, na lege ti komandema ti lo nga, use ni, nalege ti ye so lo leke ndali ti ta vorongo Nzapa. Tongaso,zia e leke na be ti e fadeso ti ngba ti gi na mbage tiJehovah Nzapa nga na Molenge ti lo “ngu so ayeke mufini na zo”, so ti tene aye so ala leke ni na ndoye ndaliti fini ti lakue lakue.—Jer. 2:13; Jean 4:10.

˙ ˙ ˙

19A

AKOTA NGU TI ATUFASO ALONDO NA J

ÉHOVAH

BÂ PARAGRAPHE 3

mingi na popo ti akete gbata use, na bango ni, popo ti ala ayo. Angeni atene: “Aye kue ayeke ngba na fini na ndo kue so ngu ni ayeke gueda.” Ye oko, so aye ti tene so ngu so alondo na da ti Jehovah asuaasi na ambage kue ti Mer Morte ni?

Ên-en. Ange ni atene so angu so

amu fini ayeke si pepe na ambeni ndo ni so ayeke popoto so ayeke natere ti ngu ni. A zia si “ingo amu ando ni so.”[2] (

Ézech. 47:8-11). To-

ngaso, prophetie ni aye ti sara tene ti mbeni zendo so ade be ti zo,so ta vorongo Nzapa ayeke sara si aJuif ayeke kiri awara ngangu naayeke sara si ala maı. Me mbeni gbotongo me ayeke nga da: Azo kuela ayeke yeda ti wara atufa ti Jehovah ape; nga azo kue la kobela tiala ayeke kaı ape.

7 Akeke so a yeke te le ni nga ayeke kaı kobela. Ka ti akeke so aye-ke na ayanga ti ngu ni ayeke tongana nyen? Ala sara si ndo ni ayekependere mingi, ni la ape? Ala sara si e hinga nga mbeni ye na ya tivision ni. Biani, a nzere na

Ézechiel na amba ti lo aJuif ti pense na

ndo ti nzerengo le ti keke so mara ti akeke so ayeke le ni, afini le niasigi nze oko oko. Pendere image so ade nga be ti ala so Jehovahayeke mu na ala kobe ti yingo. Mbeni ye ni ayeke nyen encore? Ba so“a yeke mu akugbe ti [akeke ni] ti kaı na kobela.” (

Ézech. 47:12). Je-

hovah ahinga so, kozoni kue, azo so a londo na ngbaa akiri ayeke nabezoin ti tene a sava ala na lege ti yingo, na lo tene so lo yeke sarani. A fa tongana nyen la lo sara ni na ya ti ambeni prophetie so asaratene ti kiringo na aye na place ni, tongana ti so e ba na ya ti chapi-tre 9 ti mbeti so.

8 Me tongana ti so e ba nga na chapitre 9, aJuif so alondo na ngbaaakiri aba gı mbeni kete yanga ti gango ta tene ti aprophetie so. A yekeazo ni la asara si prophetie ni aga ta tene kue ape. Jehovah alingbi tisara tufa na ndo ti ala gbani tongana nyen so fani mingi ala kiri naasioni sarango ye ti ala, ala ma yanga ape nga ala ba ta vorongo Nza-pa na nene ni ape so? Sarango ye ti ala ason be ti amba ti ala aJuifso ayeke be-ta-zo nga asara ala vundu. Ye oko, awakua ti Jehovah soayeke be-ta-zo ahinga so azendo ti lo ayeke tı na ngu la oko ape; ayeke ga lakue ta tene. (Diko Josue 23:14.) Ndani la, mbeni la visionso

Ézechiel aba ayeke ga ta tene na mbeni lege so ayeke kota mingi.

Me lawa?

Kota ngu ayeke sua laso9 Tongana ti so e ba na chapitre 14 ti mbeti so, vision ti temple so´

Ezechiel aba aga ta tene na mbeni lege so ayeke kota mingi na ngoiso a iri ni “andangba lango,” ngoi so a yaa ta vorongo Nzapa na ndu-zu mingi ahon ti kozo (

És. 2:2). Na lege wa la mbage ti vision ti

Éze-

chiel so ayeke ga ta tene laso?10 Kota ngu ti atufa. Ngu so alondo na da ti Jehovah asua adabe

ti e na atufa wa laso? Biani, a dabe ti e na aye kue so Jehovah amu


Ä” 205

[2] Ambeni zo atene so tene so aye-ke mbeni nzoni tene, ndali ti so kuati zingo ingo ti zia na tere ti aye titene abuba ape ayeke lani mbenikua so azo ayeke wara nginza da mi-ngi na ndo so Mer Morte ayeke da.Me ba so mbaı ni atene polele soando so ayeke popoto so ayeke natere ti ngu ni so ‘ayeke ga ande nzo-ni pepe.’ Ando ni so ayeke ngba to-ngaso, aye so ayeke na fini ayekeduti da ape, a yeke ga nzoni apendali ti so ngu so amu fini so alondona da ti Jehovah asi da ape. Tonga-so, na bango ni, ge, so a tene ingoayeke na ando ni so aye ti sara teneti sioni ye.—Ps. 107:33, 34;Jer. 17:6.

7. Akeke soÉzechiel aba na

ya ti vision, so ayeke na yangati ngu ni, amu adengo be wana aJuif so alondo na ngbaaakiri?

8. Nyen la afa so vision tiÉzechiel ayeke ga ta tene nambeni lege so ayeke kota mi-ngi?

9. Lawa la vision ti temple soÉzechiel aba ayeke ga ta tenena mbeni lege so ayeke kotamingi?

10, 11. (a) Atufa wa la ewara laso so ayeke tonganangu so asua? (b) Tongananyen la atufa so alondo naJehovah amu ndo ti si na azokue so abezoin ni na la ti ndani so?

K E T E TË N

Ë

´Ezechiel aba mbeni ngu so alondo na temple ti Jeho-vah asua kete kete asara gı kilometre use aga, na legeti miracle, mbeni kota ngu so alı mingi. Na ayanga tingu ni, lo ba apendere keke so a yeke te lengo ni ngaakugbe ni akaı kobela. Aye so kue aye ti tene nyen?

Na ngoi so aJuif so a gue naala na kodro-wande akiri nakodro ti ala, ala wara atufagbani gbani na ngoi so alamu mbage na kiringo na tavorongo Nzapa na place nina temple

Na ngu 1919, a kiri nata vorongo Nzapa na place ni,ye so azi lege na awakua tiNzapa so ayeke be-ta-zo tiwara gba ti atufa so ade alawara mara ni la oko ape nalege ti yingo

Na peko ti Harmaguedon,Jehovah ayeke sara ande tufagbani gbani na ndo ti azo nalege ti mitele nga na lege tiyingo

Jehovah asara tufa mingi nando ti azo ti lo so ama yanga,ataa so wungo ti ala ague nali ni, asara si ala maı na legeti yingo

Na ya ti paradis ti yingo soayeke gue gı guengo na li ni,azo so wungo ti ala ayekegue gı na li ni aba nzoni nalege ti gba ti atufa so amundo so Jehovah asara na ndoti azo na lege ti yingo nga alakiri na fini na lege ti yingo

Azo kutu mingi so a zingoala na kua ayeke bungbiande oko na azo so aso kuana Harmaguedon, na ala kueayeke wara ande gba ti atufaso alondo na Jehovah

Na lege ti yingo, Jehovah amukobe na azo ti lo so ayeke be-ta-zona ya ti kodro ti ala so a kiri na alada; lo kaı nga kobela so asara alana lege ti yingo aninga

Gba ti akobe ti yingo ayeke mumaboko na azo ti kpe akobela soayeke sara azo mingi na lege tiyingo nga na nzara na lege tiyingo so ayeke na ya ti dunia so

Christ na amba ti lo agbia 144000ayeke mu ande maboko na azo kueso ama yanga ti ga mbilimbili-kuenga ti duti na nzoni seni nga nangangu teti lakue lakue

˙ ˙ ˙

19B

NGU SO ASUA KETEKETE AGA KOTA NGU


Kota nguso aga na atufa

NGOITI

GIRIRI

NGOITI

ENGOISO

AYEKE

GA

Ngu so amu finiAkeke so a yeke te le ninga ayeke kaı kobela

coudee 1000a si na gere

coudee 2000a si na genou

coudee 3000a si na gbe ti ya

coudee 4000a lı mingi zo alingbiti fa ni na gere ape

206

na e ti kpengba e. Kota ye ni ayeke fini ti Christ so lo mu na sanda-ga ti zi e so ayeke na ngangu ti sukula ye, so asara si a lingbi ti par-donne asiokpari ti e. A haka nga ata tene ti Bible so ayeke nzoni-kuena ngu so ayeke sukula na ye nga so amu fini (a

Éph. 5:25-27). Tonga-

na nyen la atufa so asua na ngoi ti e?11 Na ngu 1919, wungo ti awakua ti Jehovah asi saki mingi ape, nga

a nzere na ala mingi ti wara akobe ti yingo so ala bezoin ni. Angu mi-ngi na pekoni, wungo ti ala angba ti gue na li ni. Laso, wungo ti awa-kua ti Nzapa ahon kutu miombe. Ala kue angba ti wara ngu ti ta teneso ayeke nzoni-kue? En. A fa na e nda ti gba ti ata tene ti Bible. Naya ti angu ngbango oko so ahon, awakua ti Nzapa awara aBible, abu-ku, aperiodique, abrochure nga na atract milliard mingi. Legeokotongana kota ngu so

Ézechiel aba na ya ti vision, ata tene so ayeke

nzoni-kue amu ndo hio mingi asara si azo so aye ti hinga ye na ndoti Nzapa awara aye so ala bezoin ni na ya ti dunia kue. A ninga mingiawe azo ayeke wara ambeti ti Nzapa so a imprime ni. Nga laso, nalege ti site jw.org, azo alingbi ti wara mara ti ambeti so na ndo ti In-ternet na ayanga ti kodro ahon 900. Angu ti ta tene so ayeke nzoni-kue asara nyen na ndo ti azo so aye ti sara ye na lege ni?

12 Ngu so amu fini. A tene naÉzechiel, atene: “Aye kue ayeke ngba

na fini na ndo kue so ngu ni ayeke gue da.” Gbu li na ndo ti fason sota tene asi na azo kue so aga na ya ti kodro so a kiri na e da na legeti yingo. Ata tene ti Bible andu be ti azo kutu mingi na amu mabokona ala ti duti na mabe na Jehovah. Ye oko, mbeni tene ti gbotongome so alingbi na ngoi ti e ayeke na ya ti vision ni: A yeke azo kue laayeke ngba ti yeda na ta tene ape. Legeoko tongana ti alando nga naando so ayeke popoto so ayeke na tere ti Mer Morte na ya ti vision tiÉzechiel, ambeni zo ayeke da so na mbeni ngoi be ti ala achange nambage ti ta tene, ala sara ye alingbi na ta tene encore ape.[3] Zia yeso asi na e la oko ape.—Diko Deuteronome 10:16-18.

13 Akeke so a yeke te le ni nga ayeke kaı kobela. Eske akeke soayeke na ayanga ti ngu so

Ézechiel aba na ya ti vision afa na e ambe-

ni ye ti manda so ayeke kpengba e laso? En. Girisa ape so akeke soale afini nzerengo le ti keke nze oko oko nga akugbe ni ayeke kaı ko-bela (

Ézech. 47:12). Tongaso, akeke ni adabe ti e so e yeke sara na

Nzapa so ayeke mu na e gba ti kobe nga lo sava e na mbeni lege soayeke kota mingi, na lege ti yingo. Laso na lege ti yingo, azo ti duniaayeke na kobela nga ala yeke na kota nzara. Me pense na ndo ti ayeso Jehovah amu na e. A si na mo awe ti hunzi ti diko mbeni articleti mbeni periodique ti e, ti he ndangba bia na ngoi ti mbeni kota bu-ngbi, ti hunzi ti ba mbeni video wala mbeni kapa ti telediffusion ngana pekoni mo ba so a yeke mbeni tufa ti wara mara ti kobe ti yingoso? Biani, e yeke te gba ti kobe (

És. 65:13, 14). Kobe ti yingo so e

yeke te ni ayeke sara si e kpengba na lege ti yingo? Anzoni wango so


Ä” 207

[3] Legeoko nga, gbu li na ndo titoli ti Jesus na ndo ti kota gbanda.A gbu gba ti asusu na gbanda ni,me asusu ni kue la ayeke “nzoni”ape. A lingbi a bi asioni susu ni.Tongaso, Jesus agboto me ti e sopeut-etre a si na mbeni ngoi gba tiazo so ayeke ga na ya ti bungbi tiJehovah ayeke ngba be-ta-zo ape.—Mat. 13:47-50; 2 Tim. 2:20, 21.

12. (a) Tongana nyen la e bafason so ta tene andu be tiazo na amu maboko na ala tiduti na mabe na Jehovah?(b) Tene ti gbotongo me wa soalingbi na e laso ayeke na ya tivision ni? (Ba nga kete tene.)

13. Aye ti manda wa la e lingbiti wara laso na lege ti akekeso ayeke na ya ti vision tiÉzechiel?

K E T E TË N

Ë

a mu na e, so aluti na ndo ti Bible, amu maboko na e ti kpe ti saraasiokpari tongana lango-sioni, kota be nga sarango ye na mabe ape.Jehovah aleke nga mbeni ye ti mu maboko na aChretien ti hon ndoti kobela na lege ti yingo so aga na peko ti sarango kota siokpari.(Diko Jacques 5:14.) Biani, a sara tufa na ndo ti e, gı tongana ti sovision ti akeke so

Ézechiel aba ni afa.

14 E lingbi nga ti manda mbeni ye na lege ti ando so ayeke popotoso ayeke na tere ti ngu so aga nzoni ape so. E yeke ke la oko ape titene Jehovah asara tufa gbani gbani na ndo ti e. A yeke duti ye ti vu-ndu ti ngba na kobela tongana ti azo mingi so ayeke na ya ti duniaso ayeke na kobela (Mat. 13:15). Me e yeke na ngia ti ba nzoni na legeti kota ngu ti atufa. Tongana e nyon ngu ti ta tene so ayeke nzoni-kueso ayeke na ya ti Bible na nzara ni, e fa ata tene so na azo na fangotene nga tongana a-ancien so ngbaa be-ta-zo afa ye na ala afa lege nae na ndoye, ade be ti e nga amu maboko na e, e lingbi ti pense na kotangu so

Ézechiel aba na vision. Kota ngu so asara si na ndo kue so

asua da aye angba na fini na adu nga aye awara sava.15 Me vision ti kota ngu so ayeke ga ta tene na ya ti angoi so aye-

ke ga tongana nyen? Tongana ti so e yeke ba ande, kota ngu so aye-ke sua ande na mbeni lege so ayeke kota mingi na ya ti Paradis.

Gango ta tene ti vision so na ya ti Paradis16 Mo ba tere ti mo na ya ti Paradis na tere ti akamarade ti mo nga

na afami ti mo, na gigi ti mo anzere na mo mingi? Ti manda ye nando ti kota ngu so

Ézechiel aba na vision alingbi ti mu maboko na e

ti ba tere ti e ta polele na ya ti Paradis. Na lege wa? Zia e kiri e baambage ota ti vision ni so ayeke polele na so afa sarango ye na ndoye.

17 Kota ngu ti atufa. Na mbeni lege, kota ngu na lege ti fa so aye-ke mu ndo ande mingi na ya ti Paradis, ndali ti so aye ti nzoni so ayekega na pekoni ayeke duti ande na lege ti yingo nga na lege ti mitele. Nangoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Jesus, Royaume ti Nzapa aye-ke mu ande maboko na azo so ayeke be-ta-zo ti wara ye ti nzoni nalege ti ye so a futa ti zi azo na mbeni lege so ayeke ta kota mingi.Yeke yeke, ala yeke ga ande mbilimbili-kue. Akobela, adocteur, a-infirmier nga na ahopital ayeke duti ande da encore ape. Ngu ti finiso ayeke sua ande na ya ti fini ti azo kutu mingi so aso kua na Har-maguedon, so ti tene “azo mingi mingi” so ayeke sigi na ya ti “kotaye ti vundu”. (Apoc. 7:9, 14). Ye oko, ataa so tongo nda ti suango tikota ngu ti atufa so ayeke pika ande be mingi, a yeke kete mingi to-ngana a haka ni na ti so ayeke sua ande na peko. Tongana ti so

Éze-

chiel aba na vision, kota ngu so ayeke mu ndo ande ti kaı abezoin soayeke kota mingi.

18 Ngu so amu fini. Na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ,“kota ngu so amu fini na zo” ayeke ga ande kota mingi (Apoc. 22:1).


14, 15. (a) Nyen la e mandana lege ti ando so ayeke po-poto, so ayeke na tere ti nguni, so aga nzoni ape na ya tivision ti

Ézechiel? (b) Tongana

nyen la e ba nzoni na lege tikota ngu so

Ézechiel aba na

vision?

16, 17. (a) Na lege wa la nguti fini so ayeke mu ndo andemingi na ya ti Paradis?(b) Tongana nyen la e lingbi tiba nzoni na lege ti kota ngu tiatufa so na ya ti Paradis?

18. Na lege wa la “kota nguso amu fini na zo” ayeke gaande kota mingi na ngoi tiKomandema ti ngu saki oko tiChrist?

Azo kutu mingi, meme azo milliard mingi, ayeke zingo ande na kuana a yeke mu lege na ala ti ngba na fini lakue lakue na ya ti Paradis.Na popo ti atufa ti Jehovah so ayeke ga ande na lege ti Royaume ayeke kiri na gba ti azo so akui na fini, so ti tene azo so alango na yati fuku ti sese so ayeke na ngangu pepe (

És. 26:19). Ye oko, eske azo

kue so a yeke zingo ala ayeke ngba ande na fini teti lakue lakue?19 A yeke na zo oko oko ti soro. Na ngoi ni so, a yeke zi ande afi-

ni rouleau. Tongaso na ya ti angu so alondo na Jehovah so ade be ayeke wara ande afini ta tene so a sigi na ni, so ti tene afini fango legena lege ti yingo. Ti gbu li na ndo ti aye so ayeke si ande anzere na zomingi, ni la ape? Ye oko, ambeni zo ayeke ke ande ti wara tufa so, alayeke soro ti ke ti ma yanga ti Jehovah. Peut-etre ambeni ayeke saraande kpengbango-li na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Christ,me a yeke zia ande lege na ala pepe ti ga na wusuwusu na ya ti Para-dis (

És. 65:20). E lingbi ti dabe ti e na vision ti

Ézechiel nga ti pense

na ando so ayeke popoto so ayeke na tere ti ngu so aye adu da ape,so “ingo amu ando ni so.”Azo ti kpengbango-li so ake ti nyon pende-re ngu so amu fini na zo so ayeke ta azo ti buba. Na peko ti Koma-ndema ti ngu saki oko ti Christ, mbeni groupe ti azo ti kpengbango-li ayeke mu ande mbage ti Satan. Azo kue so ake komandema ti

Na ya ti Paradis, kota ngu tiatufa ayeke sara ande si azokue ayeke kiri maseka ngaala yeke duti na nzoni seniBÂ PARAGRAPHE 17


Ä” 209

19. (a) Nyen la afa so afiningu ti ta tene so alondo naNzapa ayeke sigi ande na ya tiParadis? (b) Na lege wa la naya ti ngoi so ayeke ga ambenizo ayeke ga tongana ‘ando soingo amu ni’?

Jehovah so ayeke mbilimbili, oko ye la ayeke si ande na ala: kua ti la-kue lakue.—Apoc. 20:7-12.

20 Akeke so a yeke te le ni nga ayeke kaı kobela. Jehovah aye pepeti tene mbeni zo na popo ti e aperdre pasa ti warango fini ti lakue la-kue. Ti mu maboko na e ti gbu pendere pasa so lo ye ti mu na e, loyeke kiri ande ti leke biani mbeni ye so ayeke tongana akeke so

Éze-

chiel aba lani. Me na ya ti Paradis, Jehovah ayeke ga ande na anzo-ni ye na azo na lege ti mitele nga na lege ti yingo. Jesus Christ naamba ti lo 144000 ayeke komande ande na yayu tongana agbia tetingu saki oko. Tongana mbeni bungbi ti apretre, azo 144000 ayekesara ande si azo awara aye ti nzoni so aga na lege ti fini ti Christ solo mu ti zi azo, ala yeke mu ande maboko na azo so ayeke be-ta-zo tiga mbilimbili-kue (Apoc. 20:6). Ye so a leke ti sava e na lege ti mite-le nga na lege ti yingo so adabe ti e na akeke so

Ézechiel aba na aya-

nga ti kota ngu, akeke so ale anzoni lengo so ayeke nzoni ti te ni ngaakugbe ni asava kobela. Vision ti

Ézechiel so ague oko na mbeni pe-

ndere tene ti prophetie so bazengele Jean asu. (Diko Apocalypse 22:1, 2.) Akugbe ti keke so Jean aba ayeke “ti sava na kobela ti amara.”Azo kutu mingi so ayeke be-ta-zo ayeke ba ande nzoni na peko ti kuati pretre so azo 144000 ayeke sara.

21 Tongana mo gbu li na ndo ti kota ngu soÉzechiel aba na vision,

be ti mo asi na siriri nga na beku, ni la ape? Ngoi so angba na devantti e ayeke ta pendere mingi! Gbu gı li kete, a sara ngu saki mingi awe,Jehovah afa na e gba ti aprophetie ti mu maboko na e ti imagine gigiti e na ya ti Paradis, lo kanga be lo ngba ti tisa e ti duti da ti ba kotagango ta tene ti aprophetie so, ata ye so a mu zendo ni na lege tiaprophetie so. Mo yeke duti ande da? Peut-etre mo yeke hunda tereti mo eske place ayeke duti ande da biani ndali ti mo na ya ti Paradis.Zia e ba fadeso tongana nyen la atene ti kongo nda ni ti prophetie tiÉzechiel ade be ti e.


Â VORONGO NZAPA

1 Tongana nyen la kota ngu soÉzechiel aba na vision aga lani tatene na ngoi ti giriri?

2 Na alege wa la vision so aga tatene laso?

3 Tongana nyen la kota ngu soÉzechiel aba na vision ayeke suaande na mbeni lege so ayeke kotamingi na ngoi ti Komandema tingu saki oko ti Christ?


20. Nyen la a leke ni ti teneaga na e aye ti nzoni na ngoiti Komandema ti ngu saki okoti Christ adabe ti e na akekeso

Ézechiel aba lani?

21. Ti gbu li na ndo ti kota nguso

Ézechiel aba na vision asa-

ra mo tongana nyen? Ti pekonyen la e yeke ba? (Ba enca-dre “Ngu so asua kete keteaga kota ngu.”)

EZECHIEL alondo ti ba mbeni vision so adoit ti sara si lo kiri lopense na ngoi ti Moıse na Josue so ahon asara nduru na ngu 900tongaso awe. Na ngoi ni so, Jehovah afa na Moıse ayanga ti Seseti Zendo nga na pekoni lo fa na Josue tongana nyen la a lingbi akangbi sese ni na popo ti amara ti Israel (Nom. 34:1-15; Jos. 13:7;22:4, 9). Me fadeso, na ngu 593 kozo na ngoi ti e, Jehovah amuyanga na Ezechiel nga na amba ti lo so a gue na lo na ala na kodro-wande ti kiri ti kangbi Sese ti Zendo ni na popo ti amara ti Israel.—Ezech. 45:1; 47:14; 48:29.

2 Tene wa la ayeke na ya ti vision so, so aba Ezechiel na ambati lo so a gue na ala na kodro-wande? Ngbanga ti nyen la visionso ayeke mbeni ye so akpengba awakua ti Nzapa laso? Eske a yekega ande ta tene na mbeni lege so ayeke kota mingi na ya ti ngoiso ayeke ga?

Mbeni vision so afa atene osio so ade be ti zo3 Ndangba vision so Ezechiel aba ayeke na ya ti achapitre gu-

mbaya ti mbeti ti lo (Ezech. 40:1–48:35). A fa atene osio so ade

20“ALA YEKE KANGBIYÂ TI SESE NI TI M

Û

NA AZO NI” ÉZ

ÉCHIEL 45:1

KOTA TËN

Ë NI: Kangbingo ya ti sese ni

aye ti tene nyen?

“ALA YEKE KANGB I YÂ T I SESE N I T I M

Û NA AZO N I ” 211

1, 2. (a) Yanga wa la Jehovahamu na

Ézechiel? (b) Ahunda-

ngo ndo wa la e yeke ba ni?

3, 4. (a) Atene ti dengobe osio wa la ndangba visionti

Ézechiel afa na aJuif so a

gue na ala na kodro-wande?(b) Zendo wa la e yeke ba nina ya ti chapitre so?

So a fa mbilimbili mesure ti ayanga ti sese ni ade beti aJuif so a gue na ala na kodro-wande so a yeke kiriande ti leke biani kodro ti ala so ala ye ni mingi.Aye wa la e lingbi ti manda laso na lege ti vision so?Zia e ba ambeni mbage use ti vision ni.

Mbeni nzoni ndo nga na mbeni kota kuaZo oko oko kue na popo ti aJuif so a gue na ala nakodro-wande si akiri ayeke wara mbeni sese so ayekega ti lo na ya ti Sese ti Zendo so a kiri a leke ni. Lege-oko nga laso, na ya ti paradis ti yingo place ayeke dandali ti awakua ti Jehovah kue. Ataa kua so e yekesara na ya ti bungbi ti Jehovah ayeke kete tongananyen, e yeke na mbeni nzoni ndo nga na mbeni kotakua na ya ti kodro na lege ti yingo. Na le ti Jehovah,awakua ti lo kue ayeke legeoko nga ala yeke ye tingangu ngere.

A kangbi ya ti sese ni alingbi tereNa ya ti vision ti

Ézechiel, na sese oko oko kue so

ayeke na ya ti Sese ti Zendo so a kiri a leke ni, azo niawara anzoni ye so sese ni ayeke na ngangu ti sara siamaı. Legeoko nga laso, Jehovah asara si e kue elingbi ti wara a-oko tufa na ya ti paradis ti yingo.

˙ ˙ ˙

20A

KANGBINGOYÂ TI SESE NI

BÂ PARAGRAPHE 5 - 1 1

KOTA NGU - I NGO

MATABISI

Popo-hototi

Égypte

DAN

ASER

NEPHTALI

MANASSÉ

ÉPHRA

ÏM

RUBEN

JUDA

BENJAMIN

SIMÉON

ISSACAR

ZABULON

GAD

Kota ngu tiGalilee

NgutiJourdain

Kotangu tigba tiingo

N

be ti zo, so akpengba aJuif so a gue na ala na kodro-wande, nando ti mara ti Israel so a yeke kiri na azo ni oko. Atene so ade beti zo so ayeke atene wa? Kozoni, a yeke kiri ti voro Nzapa na legeni na ya ti temple ti lo. Use ni, apretre nga na aberger so ayekembilimbili ayeke mu li ni na ya ti mara so a yeke kiri na azo ni.Ota ni, a yeke bata sese na heritage na azo kue so ayeke kiri naIsrael. Nga osio ni, Jehovah ayeke duti na ala, lo yeke kiri ti sarakodro na popo ti ala.

4 Chapitre 13 nga na 14 ti mbeti so afa tongana nyen la akozotene ti dengo be ni use aga ta tene: kiringo na ta vorongo Nzapana place ni nga ziango aberger so ayeke mbilimbili ti fa lege naazo. Na ya ti chapitre so, e yeke sara tene mingi na ndo ti ota teneti dengo be, zendo ti mungo sese na azo ti ga ti ala. Na ya ti cha-pitre ti peko, e yeke ba ande tene na ndo ti zendo so afa so Je-hovah ayeke duti na popo ti azo ti lo.—Ezech. 47:13-21; 48:1-7,23-29.

‘A kangbi sese ni na ala si aga ti ala’5 Diko Ezechiel 47:14. Na ya ti vision ni, Jehovah asara si le ti

Ezechiel atı na ndo ti mbeni mbage ti sese so na ya ti kete ngoiayeke kpa lani “yaka ti Eden.” (Ezech. 36:35). Na pekoni Jehovahatene: “Ba sese so ala yeke mu ni ande na amara 12 ti Israel ti gaye ti ala la.” (Ezech. 47:13). “Sese” so a yeke kangbi ya ni ayekesese ti Israel so a kiri a leke ni so aJuif so a gue na ala na kodro-wande ayeke kiri ti sara kodro da. Na pekoni, tongana ti so a suna Ezechiel 47:15-21, Jehovah akomanse ti fa anzene nzene tenena ndo ti ambilimbili yanga ti sese ni kue.

6 Nda ti vision na ndo ti kangbingo ya ti sese so ayeke lani nyen?So a fa ambilimbili mesure ti ayanga ti sese ni ade be ti Ezechielna amba ti lo so a gue na ala na kodro-wande so a yeke kiri ti lekebiani sese ti ala so ala ye ni mingi so. Tara ti imagine tongana nyenla tene ti dengo be so alondo na Jehovah so, so a fa anzene nze-ne tene nga na aye mingi na ndo ni, adoit lani ti zia ngia mingina be ti aJuif so a gue na ala na kodro-wande. Eske awakua tiNzapa awara lani biani sese so a kangbi ni na ala ti ga ye ti ala?En ala wara ni lani.

7 Na ngu 537 kozo na ngoi ti e, ngu 56 tongaso na peko ti soEzechiel aba vision ti lo, aJuif saki mingi so a gue na ala na kodro-wande akomanse ti kiri na sese ti Israel nga ti mu ni. Akota ye soasi ando so adabe ti e na mbeni mara ni so ayeke si na popo tiawakua ti Nzapa ti ngoi ti e. Na mbeni lege, ala nga ala wara mbe-ni sese so a kangbi ni na ala. Na lege wa? Jehovah amu lege naawakua ti lo ti lı na ya ti mbeni kodro na lege ti yingo na ti muni. Tongaso, kiringo ti leke Sese ti Zendo alingbi ti fa na e aye



5, 6. (a) Na ya ti vision so´Ezechiel aba, sese wa la ayeke kangbi ya ni lani?(Ba foto so ayeke na tongonda ti chapitre so.) (b) Nda tivision na ndo ti kangbingo yati sese so ayeke lani nyen?

7. (a) Aye wa la akomanse tisi na ngu 537 kozo na ngoi tie? A dabe ti e na nyen?(b) Hundango ndo wa la eyeke ba ni kozo?

mingi na ndo ti kodro ti awakua ti Nzapa laso na lege ti yingo soa kiri a leke ni. Me kozo si e ba aye ti manda so, zia e kiri tenena hundango ndo so: “Ngbanga ti nyen la e lingbi ti tene so lasombeni kodro ayeke da na lege ti yingo?”

8 Na ya ti mbeni kozo vision so Jehovah afa na Ezechiel, lo faso aprophetie na ndo ti kiringo ti leke Israel ayeke ga ta tenena mbeni lege so ayeke kota mingi na peko ti so ‘wakua ti loDavid’, so ti tene Jesus Christ, akomanse ti komande tongana Gbia(Ezech. 37:24). Ye so asi lani na ngu 1914. Na ngoi ni so, a ziambeni mara ti Israel na lege ti yingo, so na ya ni a yeke waraaChretien so a soro ala na lege ti yingo ti gue na yayu, na placeti mara ti Israel na lege ti mitele a ninga mingi awe. (Diko Mat-thieu 21:43; 1 Pierre 2:9.) Ye oko, Jehovah azia gı Israel ti yingona place ti Israel ti mitele ape, me lo zia nga kodro na lege ti yi-ngo, wala paradis, na place ti kodro ti Israel (Es. 66:8). Tonganati so e ba na chapitre 17 ti mbeti so, kodro na lege ti yingo aye-ke mbeni ndo na lege ti yingo so azo aduti nzoni da wala ndo so

Ataa akua wa la e yekesara na ya ti bungbi tiJehovah, lo ba anganguso e sara na nene niBˆA PARAGRAPHE 11


8. (a) Mara wa la Jehovahazia na place ti Israel na legeti mitele? (b) Kodro na lege tiyingo, wala paradis, ayekenyen? (c) A ba gigi lawa?Azo wa la aduti na ya ni?

tanga ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu ayeke da na lege tiyingo so ala yeke voro Jehovah da ngbene ye na ngu 1919 ti gana ni. (Ba encadre 9B, “Ngbanga ti nyen e tene ngu 1919?”) To-ngana ngoi ayeke hon, azo so ayeke na beku ti wara fini na sese,so ti tene “ambeni taba”, akomanse nga ti duti na ya ti kodro nalege ti yingo so (Jean 10:16). Ataa so paradis ti yingo angba ti maınga ti mu ndo laso, azo ayeke wara atufa ni kue gı na peko ti Har-maguedon.

A kangbi ya ti sese ni mbilimbili nga alingbi tere9 Diko Ezechiel 48:1, 28. Na peko ti so Jehovah afa ayanga ti

sese ni, lo fa anzene nzene tene na ndo ti fason so a yeke kangbina ya ti sese ni. Nzapa amu yanga ti tene a kangbi ya ti sese nimbilimbili nga alingbi tere na amara 12 ti londo na nord ti si nasud, a komanse na mara ti Dan na yanga ti sese ni na mbage tinord a hunzi na mara ti Gad na yanga ti sese ni na mbage ti sud.Le ti asese 12 oko oko so a kangbi ni alondo na yanga ti sese nina mbage ti est ti si na Kota ngu-ingo, wala Kota ngu ti Mediter-ranee, na mbage ti ouest.—Ezech. 47:20.

10 Atene ti dengo be wa la mbage ti vision so afa peut-etre naaJuif so a gue na ala na kodro-wande? Anzene nzene tene so Eze-chiel afa na ndo ti kangbingo ya ti sese ni adoit ti fa na aJuif soa gue na ala na kodro-wande so kua ti kangbingo ya ti sese ni aye-ke tambela na ya ti wusuwusu ape. Na ndo ni, so a kangbi ya tisese ni mbilimbili na popo ti amara 12 kue afa so azo kue so a guena ala na kodro-wande so akiri ayeke wara biani mbeni sese ti gaye ti ala na ya ti kodro so a kiri a leke ni. Zo kue so ayeke kiriayeke wara mbeni sese wala mbeni ndo ti lango.

11 Aye wa la e lingbi ti manda so akpengba e laso na ya ti visionso? Na ya ti Sese ti Zendo so a kiri a leke ni, place ayeke da gıpepe ndali ti apretre, azo ti mara ti Levi nga na amokonzi meplace ayeke nga da ndali ti amembre kue ti amara 12 (Ezech. 45:4, 5, 7, 8). Legeoko nga laso, na ya ti paradis ti yingo place aye-ke da gı pepe ndali ti tanga ti azo so a soro ala ti gue na yayu ngana azo so ayeke na popo ti “azo mingi mingi” so amu li ni, meplace ayeke nga da ndali ti amembre kue ti azo mingi mingi[1](Apoc. 7:9). Ataa kua so e yeke sara na ya ti bungbi ti Jehovahayeke kete tongana nyen, e yeke na mbeni nzoni ndo nga na mbe-ni kota kua na ya ti kodro na lege ti yingo. So ayeke ta mbeni pe-ndere tene ti dengo be!

Akota kangbi use: A ye ti tene nyen ndali ti e?12 Peut-etre ambeni ye so Jehovah afa na ndo ti kangbingo ya

ti sese ni asara si li ti Ezechiel aga kirikiri ndali ti so ayeke nde



[1] Ti hinga tene na ndo ti ndo soayeke nde nga na kua so Jehovahazia ni nde ndali ti bungbi ti apretrenga na amokonzi na ya ti kodro nalege ti yingo, ba chapitre 14 ti mbe-ti so.

9. Anzene nzene tene wa laJehovah afa ni na ndo tikangbingo ya ti sese ni?

10. Atene ti dengo be wa lapeut-etre mbage ti vision soafa na aJuif so a gue na alana kodro-wande?

11. Aye wa la e lingbi ti mandana lege ti vision ti kangbingoya ti sese ni? (Ba encadre“Kangbingo ya ti sese ni.”)

12, 13. Ambilimbili ye wa laJehovah afa na ndo ti mungosese ni na amara?

K E T E T¨E N

¨E

na ati so Nzapa afa lani na Moıse. Zia e ba ambeni ye use so aye-ke nde. Oko andu sese ni; na tanga ni andu azo ti kodro ni.

13 Kozoni, sese ni. Nzapa atene lani na Moıse ti mu na amaraso azo ni ayeke mingi asese so akono ahon ati so a mu na amaraso azo ni ayeke mingi ape (Nom. 26:52-54). Ye oko, na ya ti vi-sion so Ezechiel aba, Jehovah afa ambilimbili ye ti sara ti teneamara kue awara ‘sese ni alingbi na ti amba ti ala.’ (Ezech. 47:14). Tongaso, ambage 12 oko oko kue ti sese ni so a kangbi ni, yo-ngo ni ti londo na yanga ni na mbage ti nord ti si na yanga ni nambage ti sud so a mu na mbeni mara ti ga ye ti lo adoit ti lingbitere. Azo ti Israel kue ataa ala yeke ti mara wa ayeke wara anzo-ni ye so Sese ti Zendo so ngu ahon na ya ni nzoni ayeke na nga-ngu ti sara si amaı.

14 Use ni, azo ti kodro ni. Ndia ti Moıse abata lani awande naamu lege na ala ti voro Jehovah legeoko na azo ti lo, me a mu lanina ala mbeni mbage ti sese ni ape (Lev. 19:33, 34). Me fadeso, yeso Jehovah afa na

´Ezechiel ayeke nde na ye so lo fa na ya ti Ndia.

Jehovah amu yanga na lo, atene: “Ti wande so asara kodro na popoti ala, ala yeke mu mbeni sese na lo gı na ya ti sese ti mara so losara kodro da.” Na lege ti commandement so, Jehovah azi mbeni

Eske e yeke sara ye tonganaJehovah so asara kangbi napopo ti azo ape nga e neamba ti e na be ti e kue?BˆA PARAGRAPHE 15, 16

14. Tongana nyen la aye soJehovah afa so aba awandeso ayeke na ya ti kodro ni aye-ke nde na ti so lo tene na ya tiNdia ti Moıse?

kota kangbi so ayeke na popo ti “amolenge ti kodro ni” na awa-nde so ayeke na ya ti kodro ni (

Ézech. 47:22, 23). Na ya ti kodro

so a kiri a leke ni soÉzechiel aba na vision, lo ba so azo ti kodro

ni ayeke legeoko nga ala yeke voro Jehovah beoko.—Lev. 25:23.15 Aye use so apika be so Nzapa amu yanga na Ezechiel ti sara

so andu sese ni nga na azo ti kodro ni adoit lani ti de be ti aJuifso a gue na ala na kodro-wande. Ala hinga so Jehovah ayeke ka-ngbi ya ti ndo ni na ala alingbi tere, ataa ala yeke amolenge ti Is-rael wala ala yeke awande so ayeke voro Jehovah (Esdras 8:20;Neh. 3:26; 7:6, 25; Es. 56:3, 8). Aye use so afa biani ta tene so,so akpengba zo nga so ayeke ngba lakue lakue: Na le ti Jehovah,awakua ti lo kue ayeke legeoko nga ala yeke ye ti ngangu ngere.(Diko Aggee 2:7.) Laso, ataa e yeke na beku ti gue na yayu walati wara fini na ndo ti sese, e ba ta tene so na nene ni mingi.

16 So e kiri e ba anzene nzene tene na ndo ti sese ni nga na azoti kodro ni so, nzoni ti nyen la e wara na pekoni? A dabe ti e soa lingbi a ba polele so na ya ti sewa ti e ti aita so ayeke na ya tidunia so e yeke legeoko nga e yeke beoko laso. Jehovah ayeke sarakangbi na popo ti azo ape. A lingbi e hunda tere ti e: ‘Eske mbiyeke sara ye tongana Jehovah so asara kangbi na popo ti azo ape?Eske mbi yeke ne amba ti mbi aChretien na be ti mbi kue ataamara ti ala wala dutingo ti ala ayeke so wa?’ (aRom. 12:10). E yekena ngia so Jehovah asara si e kue e lingbi ti wara a-oko ye ti nzo-ni na ya ti paradis ti yingo, ndo so e yeke sara na Baba ti e ti yayukusala so ayeke nzoni-kue na ame ti e kue na lo yeke sara atufana ndo ti e.—aGal. 3:26-29; Apoc. 7:9.

17 Zia e ba fadeso osio tene ti dengo be so ayeke na ya ti nda-ngba mbage ti tanga ti vision so Ezechiel aba: zendo so Jehovahamu ti duti na aJuif so a gue na ala na kodro-wande. Aye wa la elingbi ti manda na lege ti zendo so? E yeke wara kiringo tene nina ya ti chapitre ti peko.


Â VORONGO NZAPA

1 Ngbanga ti nyen la mo ma na be so mbeniparadis ti yingo ayeke da laso?

2 Ngbanga ti nyen la mo lingbi ti hinga nabe ti mo kue so mo yeke na mbeni nzoni

ndo nga na mbeni kota kua na ya tiparadis ti yingo?

3 Nyen la vision ti kangbingo ya ti sese soayeke mbeni prophetie afa na mo na ndoti Jehovah?



15. Aye so Jehovah afa nando ti sese ni nga na azo niafa biani ta tene wa so ayekengba lakue lakue na ndo tiJehovah?

16, 17. (a) So e ba anzenenzene tene na ndo ti sese ninga na azo ti kodro ni so, nzo-ni ti nyen la e wara na pekoni?(b) Nyen la e yeke ba na ya tichapitre ti peko?

NA YA ti ndangba vision so Ezechiel aba, a fa na lo mbeni ye nando ti mbeni mbage ti sese ni so a zia ni nde ndali ti mbeni mbili-mbili kua. Mbage ni so a zia ni nde so, a mu ni pepe na mbeni marati azo ti Israel ti ga ye ti ala, me a mu ni na Jehovah. A fa nga naEzechiel mbeni ye na ndo ti mbeni gbata so apika be mingi so irini asara si zo aye ti hinga ye na ndo ni. Mbage ti vision so afa naaJuif so a gue na ala na kodro-wande mbeni kota tene ti dengo be:Jehovah ayeke duti ande na ala na ngoi so ala yeke kiri na kodroti ala so ala ye ni mingi.

2 Ezechiel afa na e anzene nzene tene na ndo ti matabisi so. Ziae ba mbaı so nzoni, so ayeke kota tene mingi ndali ti e ata wakuati Jehovah.

“Sese so ayeke nzoni-kue, legeoko na . . . gbata ni”3 Mbage ti sese so a zia ni nde so mesure ni ayeke coudee 25000

(kilometre 13) ti londo na nord ti si na sud nga coudee 25000 tilondo na est ti si na ouest. Mbage ti sese so ayeke carre so, a iri nilani “ndo ni kue so a mu na matabisi”. A kangbi ni na ambage ota.

21 “IRI TI GBATA NI AYEKEDUTI ANDE J

ÉHOVAH

AYEKE KÂ” ´

EZÉCHIEL 48:35

KOTA TËN

Ë NI: Ye so gbata ni nga na matabisi ni aye ti tene


1, 2. (a) Mbilimbili mbage wati sese ni a lingbi a zia ni nde?(Ba foto ti couverture.)(b) Vision ni afa tene ti dengobe wa na aJuif so a gue na alana kodro-wande?

3. Ando oku wa la Jehovahazia ni nde? Lo zia ni ndengbanga ti nyen? (Ba encadre“Mbage ti sese so ala yeke ziani nde na matabisi.”)

Mbage ni so ayeke na nduzu ayeke lani ti azo ti mara ti Levi, na tiso ayeke na milieu a zia ni nde ndali ti temple nga na apretre. Amba-ge use so aga “sese so ayeke nzoni-kue”. Mbage ni so ayeke ketena ati kozoni so, wala “tanga ti ndo ni so angba” ayeke lani “ti azoti kodro ni”. A yeke lani ndali ti gbata ni.—Ezech. 48:15, 20.

4 Nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbaı so asara tene ti mata-bisi so a mu na Jehovah? So a zia sese ni kozoni nde tongana ma-tabisi so ayeke nde nga na pekoni a zia ni nde ndali ti amara, Je-hovah afa so a lingbi a ba mbage ti sese ni so tongana kota ye mingiahon atanga ni kue. Kite ayeke da ape so na lege ti fason so a ka-ngbi na sese ni, aJuif so a gue na ala na kodro-wande amanda ayemingi. A lingbi ala zia vorongo Jehovah kozo na ya ti fini ti ala.Laso, e nga e ba aye so e yeke sara na tapande, mandango Bible,guengo na abungbi nga na fango tene tongana akozo ye so ayekekota ye. Tongana e mu tapande ti Jehovah ti zia na kozo ndo ayeso ayeke na lege ni ti zia na kozo ndo, e yeke ngba ti zia vorongoNzapa kozo na ya ti fini ti e ti la na la.

“Gbata ni ayeke duti ande na milieu ni”5 Diko Ezechiel 48:15. “Gbata ni” nga na sese so ayeke na tere

ni aye lani ti sara tene ti nyen? (Ezech. 48:16-18). Na ya ti visionni, Jehovah atene na Ezechiel: ‘Ndo so a soro ni ndali ti gbata niayeke ti azo ti Israel kue.’ (Ezech. 45:6, 7). Tongaso, gbata ni ngana sese so ayeke na tere ni ayeke lani pepe mbage ti sese so a “ziani nde na matabisi na Jehovah”. (Ezech. 48:9). So e hinga kangbini awe, zia e ba ye so e lingbi ti manda na lege ti gbata so laso.

6 Ti ba aye so e lingbi ti manda na lege ti gbata so, a lingbi e hi-nga kozoni ye so gbata ni aye pepe ti sara tene ni. Gbata ni alingbipepe ti sara tene ti gbata ti Jerusalem nga na temple ni so a kiri aleke ni. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so na ya ti gbata so Ezechielaba na vision, temple ayeke da ape. Gbata ni aye nga pepe ti saratene ti mbeni gbata nde na kodro ti Israel so a kiri a leke ni. Ngba-nga ti nyen? Ngbanga ti so aJuif so a gue na ala na ngbaa si ala kiriwala ahale ti ala aleke la oko ape mbeni gbata so akpa ti so a fa naya ti vision so. Na ndo ni, gbata ni alingbi pepe ti sara tene ti mbe-ni gbata na yayu. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so a leke gbata nina ndo ti sese so ayeke “na ndo so azo kue alingbi ti gue da”, walando so a yeke sara pepe akua so ayeke nzoni-kue da, so ayeke nde naada so a leke ni na ndo ti sese so a zia ni nde gı ndali ti vorongoNzapa.—Ezech. 42:20.

7 Tongaso, gbata so Ezechiel aba so ayeke nyen? Girisa ape so loba gbata ni na ya ti oko vision so na ya ni lo ba sese ni (Ezech. 40:2;45:1, 6). Bible afa so sese ni aye ti sara tene ti mbeni sese na legeti yingo, tongaso gbata ni adoit ti sara tene ti mbeni gbata na lege

“ IR I T I GBATA N I AYEKE DUT I ANDE JÉHOVAH AYEKE K

Â” 219

4. Nyen la e lingbi ti mandana lege ti mbaı so asara teneti matabisi so a mu na Jeho-vah?

5, 6. (a) Gbata ni ayeke ti zowa? (b) Gbata ni aye pepe tisara tene ti nyen? Ngbanga tinyen?

7. Gbata soÉzechiel aba na

vision so ayeke nyen? Na ba-ngo ni a ye ti sara tene tinyen? (Ba foto so ayeke natongo nda ti chapitre so.)

Zia e mu peko tiÉzechiel na ngoi so lo

yeke ba mbilimbili mbage ti sese ni soJehovah azia ni nde. A kangbi ya ni naambage oku. A yeke ambage wa?Kua ti nyen la a yeke sara da?

“Matabisi”A yeke ndali ti akua ti gouverne-ment nga a iri ni “ndo so ada tigouvernement ayeke da.”ÉZ

ÉCH. 48:8

“Ndo ni kue so a muna matabisi”A zia ni nde ndali ti apretre, azo timara ti Levi nga na gbata ni. Azo tiamara 12 kue alı nga na mbage ni soti voro Jehovah nga ti mu mabokona ndokua ni.ÉZ

ÉCH. 48:20

“Sese ti mokonzi ni”“Sese so mokonzi ayeke wara ande na kodro ti Is-rael la.” “A yeke ga ti mokonzi ni.”ÉZ

ÉCH. 45:7, 8; 48:21, 22

“Ndo so a zia ni nde”Mbage so ayeke na nduzu ayeke “ti azo ti mara ti Levi”.“A zia ni nde ndali ti Jehovah.” Mbage so ayeke na milieuayeke “ndo so a yeke zia ande ni nde ndali ti apretre”. Ayeke “na ndo ni so la apretre ayeke sara da ti ala da, tem-ple ni nga ayeke duti na ndo ni so ayeke nzoni-kue so.”ÉZ

ÉCH. 45:1-5; 48:9-14

“Tanga ti ndo ni so angba”“Ndo ni so ayeke ti azo ti Israel kue” na “ayekeduti ande ti azo ti kodro ni ti tene ala leke ada nando ni nga ti tene anyama ti ala ate pere da.”ÉZ

ÉCH. 45:6; 48:15 -19

˙ ˙ ˙

21A

“MBAGE TI SESE SO ALAYEKE ZIA NI NDE NAMATABISI”ÉZ

ÉCHIEL 48 :8

BÂ PARAGRAPHE 3

KOTANGU - I NGO

A

ÉPHRA

ÏM

RUBEN

JUDA B

BENJAMIN

SIMÉON

ISSACARN

Kotangu tigba tiingo

C

x

x

na nduzu

D

na milieu

E

Temple

Gbata ni: “Jehovah ayeke ka”

C

x ˙ coudee 25000 (kilometre 13)

A

B

C

D

E

220

ti yingo. Mingi ni, tene “gbata” asara si zo apense na nyen? Teneso asara si zo apense na azo so alango ndo oko tongana mbenigroupe na ala ga mbeni bungbi so a leke ya ni nzoni. Tongaso, nabango ni gbata so aye atambela ta nzoni na ya ni so Ezechiel aba,so ayeke carre carre, aye ti sara tene ti mbeni ndokua so a leke yani nzoni so ayeke ba ndo na ndo ti mbeni kodro.

8 Ndokua so ayeke ba ndo na ndo ti nyen? Vision ti Ezechiel afaso gbata so ayeke sara kua na ya ti kodro na lege ti yingo. Tonga-so, ndokua so ayeke ba ndo na ndo ti akua so awakua ti Nzapa aye-ke sara. Me so gbata ni ayeke na ndo so azo kue alingbi ti gue da,wala na ndo so a yeke sara pepe akua so ayeke nzoni-kue da so, afanyen? A dabe ti e so gbata ni aye pepe ti sara tene ti mbeni ndo-kua so ayeke na yayu, me ti mbeni ndokua so ayeke na sese, soakomanse ti sara kua awe ndali ti nzoni ti azo kue so ayeke na yati paradis ti yingo.

9 Azo wa la ayeke sara kua na ya ti ndokua so ayeke na sese so?Na ya ti vision ti Ezechiel, zo so ayeke mu li ni na ndo ti gouverne-ment ti gbata ni ayeke “mokonzi ni”. (Ezech. 45:7). Lo yeke lani zoso ayeke ba ndo na ndo ti azo, me lo yeke mbeni pretre ape walalo yeke zo ti mara ti Levi ape. Mokonzi ni asara si e pense mbili-mbili na a-ita-koli so ayeke ba ndo na ndo ti acongregation laso, soa soro ala na lege ti yingo ti gue na yayu ape. A mu aberger so aye-ke bi be na azo so na popo ti “ambeni taba”, so ayeke sara tere tiala kete na sese; ala yeke awakua ti gouvernement ti Christ so ayekena yayu (Jean 10:16). Na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko tiChrist so ayeke ga, Jesus ayeke soro ande “na ndo ti sese kue”a-ancien so alingbi, wala “amokonzi”, ti zia ala na kua (Ps. 45:16).Na gbe ti fango lege ti Royaume so ayeke na yayu, ala yeke ba andelege ti aye so agbu be ti awakua ti Nzapa na ngoi ti Komandema tingu saki oko ti Christ.

“Jehovah ayeke ka”10 Diko Ezechiel 48:35. Iri ti gbata ni ayeke “Jehovah ayeke ka.”

Iri so afa na e biani so gbata ni ayeke ndo so aye so asi da asara sizo ahinga so Jehovah ayeke na ndo ni so. So Jehovah afa na Eze-chiel gbata so ayeke na milieu ti ndo ni, a yeke mo ba mo tene loyeke tene na aJuif so a gue na ala na kodro-wande, lo tene: ‘Mbiyeke kiri ti duti na ala.’ So ayeke mbeni tene ti dengo be so akpe-ngba zo!

11 Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti mbage ti prophetie tiEzechiel so? Iri ti gbata ni ade be ti e awakua ti Nzapa laso so Je-hovah ayeke biani na awakua be-ta-zo ti lo so ayeke na sese laso nalo yeke duti ande na ala lakue. Nda ti iri ni so afa nga mbeni kpe-ngba ta tene: A sigi na gbata ni ti mu ngangu na ambeni zo ape,


ˆA” 221

8. Ndokua so ayeke ba ndo nando ti nyen? Ngbanga ti nyenla e tene tongaso?

9. (a) Azo wa la ayeke sarakua laso na ya ti ndokua soayeke na sese so? (b) Nyen laJesus ayeke sara ande na ngoiti Komandema ti lo ti ngu sakioko?

10. Iri ti gbata ni ayeke nyen?Iri ni afa tene ti dengo be wa?

11. Aye wa la e lingbi ti mandana lege ti vision ti

´Ezechiel na

ndo ti gbata ni nga na nda tiiri ni?

me ti sara ye tongana Jehovah so ayeke sara ye na ndoye nga nalege ni. Na tapande, Jehovah amu na ndokua ni pepe ngangu ti sarambeni ye tongana kangbingo ya ti sese tongana ti so azo so ayekena ya ti ndokua ni aye. Me Jehovah aye ti tene azo so ayeke na yati ndokua ni ayeda na fason so a kangbi na ya ti sese ni, wala naakua, so lo wani lo mu na awakua ti lo, so na popo ti ala a yekewara “azo ti mawa”.—aProv. 19:17; Ezech. 46:18; 48:29.

12 Mbeni ye nde ti gbata “Jehovah ayeke ka” so apika be ti zoayeke so wa? Ataa so agbata ti giriri ayeke na agbagba ti batangozo so ayanga ni ayeke mingi ape, gbata so ayeke ti lo na ayanga tigbagba 12 (Ezech. 48:30-34). Wungo ti ayanga ti gbagba ni, so aye-ke mingi, (ota na ambage oko oko kue ti gbata ni so ayeke carrecarre) afa so a yeke ngangu ape na awakua ti Nzapa kue ti ga ndu-ru na azo so ayeke na ya ti ndokua ti gbata ni na azo ti ya ti ndo-kua ni ayeke lakue da. Na ndo ni, so gbata ni ayeke na ayanga tigbagba 12 afa so gbata ni azi na azo kue, “azo ti Israel kue.”(Ezech. 45:6). So gbata ni azi na azo kue adabe ti aChretien so aye-ke ba ndo na ndo ti acongregation na mbeni kota ye. Jehovah ayeti tene ala sara si a yeke ngangu ape na azo kue so ayeke na ya tiparadis ti yingo ti ga nduru na ala nga ala duti lakue da.

Awakua ti Nzapa ayeke “gue ti voro Nzapa”nga ala ‘yeke sara kua na ya ti gbata ni’

13 Zia e kiri na ngoi ti Ezechiel na e ba ambeni nzene nzene teneso lo su na ndo ti vision ti kangbingo ya ti sese ni so lo ba so ayemingi ayeke da. Jehovah asara tene ti azo so ayeke sara mara tiakua nde nde. A lingbi apretre, wala “azo ti kua ti temple,” amuasandaga nga ala ga nduru na Jehovah ti sara kua na lo. Nga a li-ngbi azo ti mara ti Levi, wala “azo ti kua ti temple,” ‘aba lege ti ku-sala ni nga na aye kue so a yeke sara na ya ni.’ (Ezech. 44:14-16;45:4, 5). Nga, azo ti kua ayeke sara kua nduru na gbata ni. Azo tikua so ayeke azo wa?

14 Azo ti kua so ayeke sara kua nduru na tere ti gbata ni alondona popo ti “amara ti Israel kue”. Ala yeke sara mbeni kua so amumaboko. Kua ti ala ayeke ti lu akobe so “ayeke ga [ande] ti azo soayeke sara kua na ya ti gbata ni”. (Ezech. 48:18, 19). Eske ye so aleke so adabe ti e na mbeni ye so lege azi na e ti sara ni laso? En.Laso lege azi na azo kue so ayeke na ya ti paradis ti yingo ti mumaboko na kua ti aita ti Christ so a soro ala ti gue na yayu nga nakua ti aita so a soro ala na popo ti “azo mingi mingi” ti mu li ni(Apoc. 7:9, 10). Mbeni kota ye so e yeke sara ti mu maboko na alaayeke ti yeda na afango lege so alondo na ngbaa be-ta-zo.

15 Na ya ti vision ti Ezechiel a yeke wara mbeni tene nde so e li-ngbi ti manda ye na lege ni na ndo ti kua ti e ti fango tene. Tene


12. (a) Mbeni ye ti gbata ni soapika be ti zo ayeke so wa?A fa nyen? (b) Mbage ti visionso adabe ti aChretien soayeke ba ndo na ndo ti acon-gregation na kota ye wa?

13. Nyen la Jehovah atene nando ti akua nde nde so azo niayeke sara?

14. Azo ti kua so ayeke sarakua nduru na tere ti gbata niadabe ti e na nyen?

15, 16. (a) Mbeni tene wa laayeke na ya ti vision ti

´Eze-

chiel? (b) E yeke na pasa timu mbage ti e na ya ti akuawa so ayeke tongana akua tiala?

wa? Jehovah atene so amembre ti amara 12 so ayeke azo ti marati Levi ape ayeke sara kua na ando use: na ya ti lacour ti templenga na ndo ti tengo pere ti anyama ti gbata ni. Kua ti nyen la alayeke sara na ando ni so? Amara kue ‘ague ti voro Nzapa’ na ya tilacour ti temple na lege so ala yeke mu asandaga na Jehovah(Ezech. 46:9, 24). Amembre ti amara ni kue aga ti mu maboko nagbata ni na lege so ala fa yaka na ndo ti sese ti gbata ni. Nyen la elingbi ti manda na lege ti tapande ti azo ti kua so?

16 Laso, amembre ti azo mingi mingi ayeke na pasa ti sara kua soayeke tongana ti so a sara na ya ti vision ti Ezechiel. Ala yeke voroJehovah “na ya ti temple ti lo” na lege so ala mu na lo asandagati gonda (Apoc. 7:9-15). Ala yeke sara ni na lege so ala mu mbagena kua ti fango tene nga ala fa atene ti mabe ti ala na kota go nangoi ti abungbi. Ala ba mara ti vorongo Jehovah so tongana kuaso a lingbi ala sara ni kozo na tanga ti akua kue (1 Chron. 16:29).Na ndo ni, azo mingi na popo ti awakua ti Nzapa ayeke mu mabo-ko na bungbi ti Jehovah na anzoni lege mingi. Na tapande, ala yekemu maboko na kua ti lekengo aDa ti Royaume nga na ada ti Bethelnga ti bata ni, nga ala yeke mu maboko na ya ti gba ti ambeni kuande so bungbi ti Jehovah ayeke sara. Ambeni amu nginza ti mumaboko na akua so. Ala sara akua so kue, so ayeke tongana fango

A yeke ngangu ape tiga nduru na aChretien soayeke ba ndo na ndo tiacongregation nga ala yekelakue daBˆA PARAGRAPHE 12


ˆA” 223

Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti ye so´Ezechiel atene na ndo ti akua nde nde so azoayeke sara na ya ti gbagba ti gbata ni nganduru na ayanga ti gbagba ti gbata ni?BˆA PARAGRAPHE 14-16

yaka, “ndali ti gloire ti Nzapa.” (1 aCor. 10:31). Ala sara kua ti alana yapungo tere nga na ngia ndali ti so ala hinga so “a yeke marati asandaga tongaso la si anzere” na Jehovah (aHeb. 13:16). Eskemo yeke sara kua nzoni na alege so azi so?

“E yeke ku afini yayu na fini sese”17 Eske na ya ti ngoi so ayeke ga, vision ti Ezechiel na ndo ti mu-

ngo matabisi ayeke ga ande ta tene na mbeni lege so ayeke kota mi-ngi? En. Ba ye so: Ezechiel aba lani na vision mbage ti sese so a irini “sese so ayeke nzoni-kue” na milieu ti sese ni (Ezech. 48:10). Le-geoko nga, na peko ti Harmaguedon, ataa ndo wa la e yeke da nando ti sese, Jehovah ayeke duti ande na e (Apoc. 21:3). Na ngoi tiKomandema ti ngu saki oko ti Christ, ndokua so ayeke tongana gba-ta, so ti tene azo na ndo ti sese so a yeke mu ande kua na ala ti balege ti aye so agbu be ti awakua ti Nzapa, ayeke sara ande kua naya ti dunia kue na lege so ayeke fa lege nga ayeke mu wango na ndo-ye na azo kue so ayeke duti ande na ndo ti “fini sese”, so ti tenefini bungbi ti azo.—2 Pi. 3:13.

18 Ngbanga ti nyen la e lingbi ti hinga na be ti e kue so ndokuaso ayeke tongana gbata ayeke ngba ande ti sara kua maboko na ma-boko na komandema ti Nzapa? Ngbanga ti so Bible afa polele sogbata so ayeke na sese so ayeke na ayanga ti gbagba 12 akpa ta gıgbata so ayeke na yayu so ayeke na ayanga ti gbagba 12, so ti teneFini Jerusalem, so na ya ni a yeke wara agbia 144000 so ayekekomande legeoko na Christ (Apoc. 21:2, 12, 21-27). Ye so afa sondokua so ayeke na sese ayeke sara ande ye ague oko na adesizionkue so Royaume ti Nzapa so ayeke na yayu ayeke mu nga ayekesara kue ti sara ye alingbi na ni. Biani, iri ti gbata “Jehovah ayekeka” ade be ti e oko oko kue so ta vorongo Nzapa ayeke ngba andelakue lakue na ayeke maı lakue lakue na ya ti Paradis. Ta pende-re gigi ti kekereke la ayeke ku e so!


Â VORONGO NZAPA

1 Nyen la mo lingbi ti manda na ndo tiaye so ayeke kota ye na lege ti vision timatabisi so a mu na Jehovah?

2 Tongana nyen la mo lingbi ti mu mabokona akua ti ngbaa be-ta-zo?

3 Kua wa la mo ba ni tongana kozo kua soa lingbi mo sara?


Â” 225

17. (a) Kota gango ta tene wati vision ti

Ézechiel e yeke ba

ande ni na ya ti ngoi so ayekega? (b) Na ngoi ti Komandemati ngu saki oko ti Christ, azowa la ayeke wara ande anzoniye ti peko ti ndokua so ayeketongana gbata?

18. (a) Ngbanga ti nyen la elingbi ti hinga na be ti e kueso ndokua so ayeke tonganagbata ayeke sara ande kuamaboko na maboko nakomandema ti Nzapa?(b) Iri ti gbata ni amu na ekota dengo be wa?

A LINGBI e oko oko kue e kiri tene na kota hundango ndo so: Zowa la mbi yeke voro ande lo? Azo mingi alingbi ti tene so hunda-ngo ndo so ayeke ngangu mingi nga zo ahinga ye so lo lingbi ti soroape. Me ti ta tene ni, ye so zo alingbi ti soro ayeke polele nga aye-ke ngangu ape. E yeke voro Jehovah wala e yeke voro Satan Zabolo.

2 Satan aye ti tene azo avoro lo. Ye so lo ye so asigi polele mbili-mbili na ngoi so lo tara Jesus. Tongana ti so e ba na ya ti chapitre 1ti mbeti so, Satan aye ti mu na Jesus mbeni ye so apika be ti zo mi-ngi: komandema na ndo ti aroyaume kue ti sese. Nyen la Zaboloaye ti wara na pekoni? Lo tene na Jesus, lo tene: “Mo voro mbi.”(Mat. 4:9). Me ange so aga afa atene na bazengele Jean ake ti lo titene Jean avoro lo. (Diko Apocalypse 22:8, 9.) Na ngoi so Jeanaye ti voro ange ni, molenge ti Nzapa ti yingo so asara tere ti lo keteso atene na lo, atene: “Sara ye tongaso ape!” A hon ti tene ange niatene ‘mo voro mbi,’ lo tene: “Mo voro Nzapa.”

3 A sigi na mbeti so ti mu maboko na e ti leke na be ti e mingiahon ti kozo ti sara ye tongana ti so ange so amu yanga, atene: Vorogı JehovahNzapaoko (Deut. 10:20;Mat. 4:10). Zia e kiri kete na ndo

22 “VORO NZAPA” APOCALYPSE 22:9

KOTA TËN

Ë NI: A kiri na ndo ti akota mama-tene so ayeke na

ya ti mbeti tiÉzechiel nga na ndo ti lege so aga ta tene laso

nga na ya ti ngoi so ayeke ga


1, 2. (a) Desizion wa la ayekena gbele e kue ti mungo ni?(b) Na ngoi so a ye ti vorombeni ange so ayeke be-ta-zo, lo tene nyen?

3. (a) A sigi na mbeti songbanga ti nyen?(b) Nyen la e yeke ba fadeso?

ti aye so e manda na ndo ti ta vorongo Nzapa na lege ti aprophetienga na avision ti Ezechiel. Na pekoni, na lege ti Bible, e yeke gi tiba mbeni ye so ayeke si na ya ti ngoi so ayeke ga, ngoi so zo kue soayeke na sese ayeke duti ande na gbele mbeni ndangba tara: mbenitara so ayeke fa zo wa la ayeke ngba ande na fini ti ba ngoi so a kirina ta vorongo Jehovah na place ni biani biani.

A gboto le na ndo ti amama-tene ota na ya ti mbeti tiÉzechiel

4 Mbeti ti Ezechiel afa na e so ti voro Nzapa na lege ni a lingbi(1) e voro gı Jehovah oko, (2) e ngba beoko na aita na ya ti voro-ngo Nzapa so sioni ayeke da ape nga (3) e fa so e ye amba ti e. Ziae ba tongana nyen la aprophetie nga na avision so a sara tene ni naya ti mbeti so agboto le mingi na ndo ti amama-tene ota so.

Kozo mama-tene ni: Voro gı Jehovah oko5 Chapitre 3: [1] Vision so apika be mingi, so na ya ni a ba Jeho-

vah so arc-en-ciel angoro lo kue nga so lo yeke tambela na ndo tiangangu creature ti yingo, afa na e mbeni kpengba ye: Lo so nga-ngu ti lo ahon angangu kue oko la alingbi ti tene e voro lo.—

Ézech. 1:

4, 15-28.6 Chapitre 5: Ti ba vision so na ya ni azo asara si temple ti Je-

hovah aga sioni ason be mingi. Vision ni afa so mbeni ye oko aho-nde na le ti Jehovah ape. Lo yeke ba aye so zo so ayeke be-ta-zo nalo ape ayeke sara meme tongana azo aba ni ape, na tapande na ngoiso azo ti lo akomanse ti voro ayanda, lo ba ni. Be ti lo ason na marati ye tongaso nga lo punir azo so asara ni.—Ezech. 8:1-18.

7 Chapitre 7: Atene ti ngbanga so a fa na ndo ti amara so ango-ro azo ti Israel so asara “sioni” na ala mingi afa so azo so asara yena azo ti Jehovah na lege ni ape ayeke na tene ti kiri na ni na lo(Ezech. 25:6). Me e manda nga mbeni ye na lege ti sarango ye ti azoti Israel na mbage ti amara so angoro ala: a lingbi e duti be-ta-zona Jehovah kozo na tanga ti aye kue. A lingbi e woko ya ti anzonisarango ye ti e la oko ape ti sara ye alingbi na ti afami so avoro Je-hovah ape; e yeke zia be ti e pepe na mosoro wala e yeke sara pepembeni ye so asara si e duti nde ape na lege so e sara na azo ti gou-vernement ye so gı Jehovah oko la alingbi ti tene e sara ni na lo.

8 Chapitre 13 na 14: Vision ti temple so ayeke na ndo ti yongorohoto afa na e so a lingbi e sara ye alingbi na andia ti Jehovah soayeke na nduzu mingi nga a lingbi e hinga so lo yeke kota ahon ta-nga ti anzapa kue.—Ezech. 40:1–48:35.

9 Chapitre 15: Prophetie so afa Israel na Juda tongana awali-ndumba adabe ti e so Jehovah ake na be oko sarango lango-sionina lege ti yingo.—Ezech. chap. 16 na 23.

“ VORO NZAPA” 227

[1] Numero ti achapitre ni aye ti saratene ti achapitre ti mbeti so.

4. Amama-tene ota wa la agboto le na ndo ni na ya timbeti ti

Ézechiel?

5-9. Nyen la e manda na ndoti vorongo gı Jehovah oko?

K E T E TË N

Ë

Use mama-tene ni: Ngba beoko na aita na ya tivorongo Nzapa so sioni ayeke da ape

10 Chapitre 8: Aprophetie so atene Jehovah ayeke soro “mbeniberger” ti ba lege ti azo ti Lo afa na e so a lingbi e sara kua mabokona maboko nga na siriri na gbe ti komandema ti Jesus.—

Ézech. 34:

23, 24; 37:24-28.11 Chapitre 9: Aprophetie ti

Ézechiel asara tene ti awakua ti Nza-

pa so a zi ala na gbe ti ngbaa ti Babylone na a kiri na ala na kodroti ala. Na ya ti aprophetie so, mbeni tene ayeke da ndali ti azo soaye ti nzere na le ti Jehovah laso. A lingbi awakua ti Jehovah sosioni ayeke na tere ti ala ape azi tere ti ala na asioni sarango ye tiabungbi ti vorongo nzapa ti wataka so asara sioni na zo na ala ngbati duti yamba na ni. Ataa so e londo na ya ti abungbi ti vorongonzapa nde nde, e yeke zo ti mosoro wala wayere nga mara ti e aye-ke so wa, a lingbi e ngba ti bata dutingo beoko ti e so amu mabo-ko na azo ti hinga so e yeke awakua ti Nzapa.—

Ézech. 11:17, 18; 12:

24; Jean 17:20-23.12 Chapitre 10: Mama-tene so vision ti abio so ahule so akiri na

fini agboto le na ndo ni ayeke dutingo beoko. So e yeke na ya tigroupe ti awakua ti Nzapa so sioni ayeke na tere ti ala ape, so a kirina ala na ya ti kodro ti ala na lege ti yingo nga so ayeke sara kuamaboko na maboko tongana aturugu ayeke mbeni pasa.—

Ézech. 37:

1-14.13 Chapitre 12: Prophetie ti anduru keke use so aga gı nduru keke

oko agboto le mbilimbili na ndo ti dutingo beoko. So e ba tongananyen la aChretien so a soro ala ti gue na yayu nga na ambenitaba asara si prophetie so aga ta tene akpengba mabe ti e mingi.Ataa so e yeke na ya ti mbeni dunia so akangbi ndali ti kengo zondali ti bungbi ti vorongo nzapa nga na bungbi ti poroso, ndoyenga na dutingo be-ta-zo asara si e ngba ti duti beoko.—

Ézech. 37:

15-23.14 Chapitre 16: Vision ti koli so ayeke na ye ti ziango encre ti

wakuasu na ya ni nga na akoli so ayeke na ye ti bira ti futi na yeafa mbeni ngangu gbotongo me: gı azo so ayeke voro Nzapa nalege ni na ngoi so “kota ye ti vundu” akomanse la a lingbi ti ziaande marque ti songo kua na ndo ti le ti ala.—Mat. 24:21;

Ézech. 9:

1-11.

Ota mama-tene ni: Fa so mo ye amba ti mo15 Chapitre 4: Vision ti acreature osio so ayeke na fini afa na e

aye na ndo ti asarango ye ti Jehovah, so kota ni ayeke ndoye. To-ngana e sara tene nga e sara ye na ndoye, e fa so Jehovah ayekeNzapa ti e.—Ezech. 1:5-14; 1 Jean 4:8.


10-14. Tongana nyen la a faso a yeke kota ye mingi ti tenee ngba ti duti beoko na aita tie na ya ti vorongo Nzapa sosioni ayeke da ape?

15-18. Ngbanga ti nyen la alingbi e ngba ti fa so e yekena ndoye? E lingbi ti sara nitongana nyen?

16 Chapitre 6 na 11: Ndoye ti Nzapa apusu lo ti mu kua na asi-nziri, na tapande

Ézechiel. Ndali ti so Nzapa ayeke ndoye, lo ye ti

futi zo oko ape na ngoi so lo yeke futi ande komandema ti Satanna ndo ti sese (2 Pi. 3:9). E yeke na pasa ti sara ye na ndoye to-ngana Nzapa na lege so e sara kua ti e so ayeke ti mu maboko nakua so sinziri ti ngoi ti e ayeke sara.—

Ézech. 33:1-9.

17 Chapitre 17 na 18: Jehovah ahinga so azo mingi ayeke ke andenzoni be so lo sara na ala nga ala yeke gi ande ti futi awakua be-ta-zo ti lo. Ndoye ayeke pusu ande Jehovah ti tiri ndali ti azo ti lona ngoi so “Gog ti kodro ti Magog” ayeke ga ande na bira na tereti azo so ayeke be-ta-zo na Lo. Ndoye so e yeke na ni ndali ti azoapusu e ti gboto me ti azo mingi so Jehovah ayeke futi ande azoso asara sioni na azo ti lo.—

Ézech. 38:1–39:20; 2 aThes. 1:6, 7.

18 Chapitre 19, 20 na 21: Ndoye ti Jehovah ndali ti azo asigi tapolele na ya ti vision so asara tene ti ngu so amu fini na aye naando so asua da nga ti kangbingo ya ti sese. Vision ni afa aye tipeko ti kota ye so Jehovah asara na ndoye, so lo mu fini ti Mole-nge ti lo tongaso si a lingbi ti pardonne asiokpari ti e nga si e li-ngbi ti duti na fini so ayeke mbilimbili-kue tongana mbage ti sewati Nzapa. Mbeni nzoni lege ti fa ndoye ti e na mbage ti azo ayeketi sara tene na ala na ndo ti pendere gigi ti kekereke so Jehovahaleke ni ndali ti azo so ama na be na Molenge ti lo.—

Ézech. 45:1-7;

47:1–48:35; Apoc. 21:1-4; 22:17.

Mbeni sarango tere kete so apika be mingi na peko tiKomandema ti ngu saki oko ti Jesus

19 Na ngoi ti Komandema ti ngu saki oko ti Jesus, lo yeke kiriande na azo milliard mingi na fini nga lo yeke zi songo ti ye so ‘kuaso ayeke wato’ ti e aga na ni (1 aCor. 15:26; Marc 5:38-42; Kus. 24:15). Ngbene ye na ngoi so Adam na

Ève asara siokpari ti ga na ni,

azo aba pasi mingi. Me Jesus ayeke zi ande pasi ti azo na lege solo yeke zingo azo so akui nga lo yeke mu na ala pasa ti duti na ngiana ndo ti sese gı tongana ti so Adam na

Ève ayeke lani na ni kozo

ti tene ala sara siokpari. Na lege ti ye so a futa ti zi azo, lo yeke ziande sioni ye kue so kobela, bira nga na nzara aga na ni. Ye so aye-ke kota mingi ahon so ayeke so lo yeke mu maboko na e ti zi ye soaga na e vundu: siokpari so e wara na lege ti Adam (aRom. 5:18, 19).Jesus ayeke “futi [ande] akusala ti Zabolo” biani biani (1 Jean 3:8).Nyen la ayeke si na pekoni?

20 Diko 1 aCorinthien 15:24-28. Tongana azo kue aga mbilimbi-li-kue awe, so ti tene tongana sese aga Paradis tongana ti so Jeho-vah aye lani na tongo nda ni awe, Jesus na amba ti lo agbia 144000ayeke sara tere ti ala kete na mbeni lege so apika be mingi; ala yeke

A yeke mu andepasa na azo so azingo ala na kua tiduti na ngia nando ti sese gıtongana ti soAdam na

Ève

ayeke lani na nikozo ti tene alasara siokpari


19. Nyen la Jesus ayeke saraande na ngoi ti Komandema tingu saki oko ti lo? (Ba ngaencadre “Na ngoi ti ndangbatara.”)

20. Tongana nyen la Jesus naazo 144000 ayeke sara andetere ti ala kete na mbeni legeso apika be mingi? Fa ndaniso mo tene tongaso. (Ba fotoso ayeke na tongo nda ti cha-pitre so.)

kiri na Royaume ni na Jehovah. Na be ti ala wani nga na ya ti siri-ri, ala yeke zia komandema so ala yeke lani na ni asara ngu saki okoawe. Aye kue so Royaume asara ayeke ngba lakue lakue.

Ndangba tara21 Na pekoni, Jehovah ayeke sara ande mbeni ye so ahon gbungo

li ti zo, mbeni ye so afa so lo yeke na confiance mingi na awakuati lo so ayeke na sese. Lo yeke mu yanga ti tene a zi Satan na asio-ni yingo na ya ti kota du so alı mingi so a kanga ala da teti ngu sakioko. (Diko Apocalypse 20:1-3.) Dunia so ala yeke ba ande ayekeduti nde mingi na ti so ala hinga kozo. Kozo na Harmaguedon, Sa-tan ahanda lani azo mingi nga kengo tere nga na kengo zo senge se-nge ndali ti mara ti lo asara si azo ayeke lani beoko ape (Apoc. 12:9).Me na hunzingo ti ngu saki oko, azo kue ayeke voro ande Jehovahtongana mbeni sewa so ayeke beoko nga so aye tere mingi. Seseayeke duti ande Paradis so siriri ayeke da.


˙ ˙ ˙

22A

NA NGOI TINDANGBA TARAB


Azo akiri agambilimbili-kue1 ACOR. 15:26

Jesus akiri naRoyaume naJehovah1 ACOR. 15:24

A zi Satan na ya tikota du so alı mingi;azo ti kpengbango-liamu mbage ti Satanna ya ti ndangba biraAPOC. 20:3, 7, 8

21, 22. (a) Na hunzingo ngusaki oko, dunia ayeke dutiande tongana nyen?(b) Ngbanga ti nyen la Jeho-vah ayeke zi ande Satan ngana asioni yingo?

22 Ngbanga ti nyen la Jehovah ayeke zi ande Satan na asioni yi-ngo so ayeke sioni mingi na ndo so sioni ayeke da ape so? Ngba-nga ti so a tara la oko ape mingi ti azo so ayeke duti ande na finina hunzingo ti ngu saki oko ti hinga wala ala yeke awakua ti Jeho-vah so ayeke be-ta-zo. Mingi ti ala so a zingo ala na ya ti Paradisakui lani san ti hinga Jehovah. Jehovah amu gı na ala fini ape melo mu nga na ala aye kue so ala bezoin ni na lege ti mitele nga nalege ti yingo. Mbeni zo wala mbeni ye ti pusu ala ti sara sioni yeayeke da ape, gı anzoni zo la ayeke na tere ti ala ti pusu ala ti saraanzoni ye. Azo so ayeke ande na tere ti ala ayeke azo so aye Jeho-vah nga ayeke sara na lo. Satan alingbi ti bi na li ti azo so a zingoala na kua oko tene so lo bi lani na li ti Job: ala yeke sara na Nza-pa gı ndali ti so lo bata ala nga lo iri tene nzoni na ndo ti ala (Job 1:9, 10). Tongaso, kozo si Jehovah asu iri ti e biani biani na ya ti mbetiti fini, lo yeke mu na e pasa ti fa biani so e yeke be-ta-zo na lo solo yeke Baba ti e nga Kota Gbia ti e.—Apoc. 20:12, 15.


A futi azo tikpengbango-li kueAPOC. 20:9, 10, 15

Fini ti lakue lakuena ya ti siriri ngana beokoAROM. 8:19-21

23 Teti mbeni kete ngoi, a yeke zi lege na Satan ti handa azo tizia ti voro Nzapa. Tara so ayeke duti ande tongana nyen? Kite aye-ke da ape so zo oko oko kue ayeke wara ande mara tara so laniAdam na

Ève awara: sarango ye ti zo ni ayeke fa wala lo sara ye ali-

ngbi na andia ti Jehovah, lo mu mbage ti komandema ti lo nga lovoro lo wala sarango ye ti lo ayeke fa wala lo sara kpengbango-lina Nzapa na lo mu mbage ti Satan.

24 Diko Apocalypse 20:7-10. A yeke kota ye ti hinga so na hu-nzingo ti ngu saki oko a iri azo so asara kpengbango-li Gog na Ma-gog. Ala yeke na a-oko sarango ye ti azo so asara kpengbango-li soprophetie ti

Ézechiel atene ala yeke ga na bira na tere ti awakua ti

Nzapa na ngoi ti kota ye ti vundu. Kozo groupe ti azo, so ti tene“Gog ti kodro ti Magog,” akangbi aga amara so ake komandema tiJehovah (

Ézech. 38:2). Legeoko nga, a tene so azo so ayeke sara

ande kpengbango-li na hunzingo ti Komandema ti ngu saki oko tiChrist ayeke “amara”. So a sara kua na tene “amara” afa mbeni yena e. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so na ngoi ti Komandema ti ngusaki oko ti Christ, kangbi ayeke duti na popo ti amara ape; azo kueayeke duti ande azo ti gouvernement oko, Royaume ti Nzapa. E kue

A iri azo so ayeke sarakpengbango-li Gogna MagogBÂ PARAGRAPHE 24

232

23. Tara wa la zo oko oko kueayeke wara ande?

24. Ngbanga ti nyen la a iriazo so asara kpengbango-liGog na Magog?

e yeke duti ande azo ti mara oko. So prophetie ni airi azo ti kpe-ngbango-li ni Gog na Magog nga atene so ala yeke “amara”, a fa soSatan ayeke wara ande lege ti ga na kangbi na popo ti ambeni wa-kua ti Nzapa. A yeke gbu ande zo oko na ngangu ape ti mu mbageti Satan. Zo oko oko kue so ayeke mbilimbili-kue ayeke soro andeye so lo ye.

25 Azo oke la ayeke mu ande peko ti Satan? Wungo ti azo so aye-ke sara kpengbango-li ayeke “tongana mbutu ti ngu-ingo.” Tene soaye mbilimbili ti tene ape so gba ti azo la ayeke sara ande kpengba-ngo-li. E hinga tongana nyen? Gbu li na ndo ti zendo so Nzapa amuna Abraham. Jehovah atene lani na Abraham so ahale ti lo ayekega tongana “mbutu ti yanga ti ngu-ingo.” (Gen. 22:17, 18). Me nanda ni wungo ti ahale ti lo asi 144001 (aGal. 3:16, 29). Me ataa sowungo ni so ayeke mingi, a yeke gı kete mbage ti wungo ti azo tisese kue. Legeoko nga, wungo ti azo so ayeke mu peko ti Satanayeke duti peut-etre gbani, me a yeke gbani ahon ndo ni ape. Azoti kpengbango-li ni ayeke ga ande na kota kpale pepe na awakuabe-ta-zo ti Jehovah.

25, 26. Azo oke la ayeke muande peko ti Satan? Nyen laayeke si ande na ala?

26 A yeke futi ande hio azo so alondo ti sara kpengbango-li. Alana Satan nga na asioni yingo ayeke ngba ande ape, ala yeke na bekuti kiri na fini ape. Gı asioni desizion so ala mu nga na asioni ye tipeko ni la azo ayeke dabe ti ala ande lakue na ni.—Apoc. 20:10.

27 Na mbage, a yeke su ande biani biani iri ti azo so agbu le nina ya ti ndangba tara na ya ti “mbeti ti fini”. (Apoc. 20:15). Na pe-koni, tongana mbeni sewa so ayeke beoko, amolenge ti Jehovah kueti koli na ti wali so ayeke be-ta-zo ayeke voro lo na lege ni tonga-na ti so lo lingbi na ni.

28 Gbu li ti mo na ndo ti kekereke so. Mbeni gigi ayeke na devantti mo so na ya ni mo yeke sara nzoni kua nga mo yeke duti na anzo-ni kamarade. Mo na azo so mo ye ala abezoin ti ba pasi encore ape.Mo yeke na bezoin ti sandaga ti Jesus encore ape ti luti na devantti Jehovah. Mbeni ye ayeke kanga lege na zo oko ape ti duti kama-rade ti Nzapa. Na ye so ayeke kota mingi ayeke so, na yayu nga nando ti sese, a yeke voro Nzapa na lege ni ta mbilimbili-kue. So aye-ke duti ande kiringo na ta vorongo Nzapa na place ni biani biani.

29 Mo yeke duti ande da ti ba kota lango so? Mo lingbi ti duti datongana mo ngba ti sara ye alingbi na akota ye ti manda ota so aye-ke na ya ti mbeti ti

´Ezechiel: voro gı Jehovah oko, ngba beoko na

aita na ya ti vorongo Nzapa so sioni ayeke da ape nga fa na amba

Tongana mo ga mbilimbili-kueawe, mo yeke ande na bezoin tisandaga ti Jesus encore ape tiluti na devant ti JehovahBˆA PARAGRAPHE 28


27-29. Nyen la ayeke ku azo soagbu le ni na ya ti ndangbatara?

ti mo so mo ye ala. Aprophetie tiÉzechiel afa mbeni ndangba kota

ye ti manda. A yeke ye ti manda wa?

“Hinga so mbi Jehovah la”30 Na ya ti mbeti ti

Ézechiel, a kiri na ndo ti tene “ala yeke hi-

nga ande so mbi yeke Jehovah” fani mingi (Ézech. 6:10; 39:28).

Tene so aye ti tene so bira na kua ayeke ku awato ti Nzapa. Aye soayeke si ayeke pusu ande ala ti hinga so Jehovah ayeke da, me alayeke ngba gı ge ape. Ala yeke hinga ande na ngangu nda ti kota iriti lo: “Lo so asara si ye aga mbeni ye wala ye aba gigi.” “Jehovahti aturugu” ayeke ga ande “ngangu zo ti bira” so ayeke tiri na ala(1 Sam. 17:45; Ex. 15:3). Ala yeke hinga ande na retard mingi mbe-ni kota ta tene na ndo ti Jehovah: Ye oko alingbi ti kanga lege nalo ape ti sara ye so lo leke na be ti lo ti sara.

31 Ti awakua ti Nzapa, tene “ala yeke hinga ande so mbi yeke Je-hovah” aye ti tene ande siriri nga na fini. Jehovah ayeke sara andesi e ga ye so lo leke lani na be ti lo na tongo nda ni: amolenge ti loti koli na ti wali so afa mbilimbili-kue asarango ye ti lo (Gen. 1:26).Jehovah aga deja awe Baba ti e so aye e nga Berger so ayeke batae. Fafadeso lo yeke ga ande Gbia ti e so aso benda. Kozo ti si nalango so, zia e gbu li na ndo ti tene ti

Ézechiel. Zia e fa na lege ti

atene ti e nga na asarango ye ti e ti la na la so e hinga Jehovah ngae hinga aye so lo ye. Tongaso, na ngoi so a yeke zi ande apupu tifutingo ye ti kota ye ti vundu, mbeto ayeke sara ande e ape. Me eyeke yo ande li ti e na nduzu ndali ti so e hinga so ngoi ti zingo eaga nduru awe (Luc 21:28). Ti ku na ngoi ni so, zia e mu mabokona azo na ndo kue ti hinga na ti ye oko Nzapa so alingbi ti tene a vorolo, Lo so iri ti lo ayeke kota ahon airi kue: Jehovah.—

Ézech. 28:26.


Â VORONGO NZAPA

1 Aye wa la e manda na ya ti mbeti tiÉzechiel?

2 Nyen la anzere na mo mingi somo yeke ku ni kungo na ngoi tiKomandema ti ngu saki oko ti JesusChrist?

3 Tongana nyen la mo lingbi tileke tere ti mo fadeso ti kuna ndangba tara?


30, 31. Tene “ala yeke hingaande so mbi yeke Jehovah”ayeke ye ande ti tene nyen(a) ndali ti awato ti Nzapa?(b) ndali ti awakua ti Nzapa?

Tara ti ba ngia so ayeke duti andeda na nda ni na ngoi so acreature kuena yayu nga na sese ayeke voro andeNzapa na lege ni beokoBˆA PARAGRAPHE 27-29

237

Fason so e ma ya ni kozo: Acreature so ayeke na fini, wala acherubin, ayekena aface osio; face oko oko aye ti sara tene ti mbeni oko ti akota sarango ye tiJehovah osio.

Fini zingo ndani: Ataa so aface osio oko oko kue ti acreature so ayeke na fini aye tisara tene ti ambeni oko ti akota sarango ye ti Jehovah osio, tongana a mu afaceosio ni kue aye ti sara tene ti asarango ye ti Jehovah kue. Nga, aface osio so apikabe ti e mingi na ndo ti kota ngangu ti Jehovah nga na gloire ti lo.

Ndani so a change ni: Na ya ti Bible, fani mingi a sara kua na wungo osio ti saratene ti ye so aye kue ayeke da wala mbeni ye amanke da ape. Tongaso, tongana amu aface ni osio kue, a ye gı pepe ti sara tene ti asarango ye oko na oko osio soapika be mingi, aface ni ayeke fondation ti asarango ye ti Jehovah so apika bemingi. Nga, face oko oko aye ti sara tene ti kota ti mbeni creature nga na ngangu tilo. Ataa so kue, angangu creature osio kue, so a fa ni na lege ti aface osio ticherubin oko oko kue, ayeke na gbe ti trone ti Jehovah. Ye so afa nzoni mingi soJehovah ayeke Kota gbia so akomande na ndo ti acreature kue.

Fason so e ma ya ni kozo: Koli so ayeke na kete ye ti ziango encre ti wakuasu na yani aye ti sara tene ti tanga ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu. Na lege ti kua tifango tene nga na ti sarango adisciple, aChretien so a soro ala ti gue na yayu ayekezia laso marque na lege ti fa na ndo ti le ti azo so ayeke ga na popo ti “azo mingimingi”.—Apoc. 7:9.

Fini zingo ndani: Koli so ayeke na kete ye ti ziango encre ti wakuasu na ya ni ayeti sara tene ti Jesus Christ. Lo yeke zia marque na ndo ti le ti azo mingi mingi nangoi ti “kota ye ti vundu”, na ngoi so lo yeke fa azo so ayeke ataba.—Mat. 24:21.

Ndani so a change ni: Jehovah amu kua ti fango ngbanga na Molenge ti lo(Jean 5:22, 23). Ti gue oko na Matthieu 25:31-33, Jesus ayeke fa na nda ni azo soayeke “ataba” nga azo so ayeke “angasa.”

NDURU TËN

Ë TI AT

ËN

Ë SO

A KIRI A ZI NDANI

Teti angu mingi, Tour ti Ba Ndo aleke ya ti fason so ema na ya ti ambeni tene ti prophetie ti

Ézechiel. Nga

na ya ti mbeti so, A kiri a voro Jehovah na lege nitongana ti kozo awe!, a yeke wara ambeni tene mingiso a kiri a zi ndani. Ba wala mo lingbi ti kiri tene naahundango ndo so ayeke na gbe ni ge.

Aface osio ti acreature soayeke na fini aye ti saratene ti nyen?

AverseÉzech. 1:4-6, 10; 10:2

A voro Jehovah na lege niChap. 4, par. 5-14

Koli so ayeke na keteye ti ziango encre tiwakuasu na ya ni aye tisara tene ti zo wa?

AverseÉzech. 9:2

Tour ti Ba NdoJuin 2016, l. 16-17

A voro Jehovah na lege niChap. 16, par. 18

238

Fason so e ma ya ni kozo: Oholah (Samarie, li-kodro ti Israel), so ayeke yaya ni,aye ti sara tene ti Eglize Catholique; Oholibah (Jerusalem, li-kodro ti Juda), so ayekengambe ni, aye ti sara tene ti Eglize Protestant.

Fini zingo ndani: Awali-ndumba so ayeke yaya na ngambe aye ti sara tene ti mbenibungbi ti aChretien ti wataka oko ape. Me ye so e manda na lege ti awali-ndumbaso ayeke tene ti be ti Jehovah na ngoi so awakua ti lo be-ta-zo asara ndumba nalege ti yingo. Tene ti be ti lo na mbage ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kueayeke nga tongaso.

Ndani so a change ni: Mbeni verse oko ti Bible afa ape so Oholah nga na Oholibahaye ti sara tene ti abungbi ti aChretien ti wataka. Israel na Juda ayeke lani tonganaawali ti Jehovah so ayeke be-ta-zo, me abungbi ti aChretien ti wataka ayeke namara ti songo so na Jehovah la oko ape. Na ndo ni, so na chapitre 16 nga nachapitre 23 ti mbeti ti

Ézechiel a haka awakua ti Nzapa so ayeke be-ta-zo na lo ape

na awali-ndumba afa so beku ayeke da ti tene ala change nga ala kiri ale songo naJehovah. Abungbi ti aChretien ti wataka, so ayeke mbage ti Babylone, Ngangugbata, ayeke na beku so ape.

Fason so e ma ya ni kozo: Jerusalem, so azo ni ayeke lani be-ta-zo ape, aye tisara tene ti abungbi ti aChretien ti wataka. Ni la, futingo ti Jerusalem aye ti saratene ti futingo so ayeke si ande na abungbi ti aChretien ti wataka.

Fini zingo ndani: Azo ti Jerusalem so ayeke be-ta-zo ape ayeke sara aye tonganavorongo yanda nga na asioni ye so amu ndo. Sarango ye ti ala so adabe ti e bianina aye so abungbi ti aChretien ti wataka ayeke sara, me e tene encore ape soJerusalem ayeke fa ti abungbi ti aChretien ti wataka.

Ndani so a change ni: Mbeni verse oko afa ape so Jerusalem ayeke fa ti abungbiti aChretien ti wataka. Jerusalem ti ando avoro lani Nzapa na lege ni, me abungbi tiaChretien ti wataka asara ni la oko ape. Nga, ataa so na ya ti mbeni ngoi Jehovahapardonne azo ti Jerusalem, beku ti tene lo pardonne abungbi ti aChretien ti watakaayeke da oko ape.

Fason so e ma ya ni kozo: Na ngu 1918 a gue na aChretien so a soro ala tigue na yayu, so a sara aye ti ngangu na ala, na ngbaa na Babylone, Ngangugbata; so a ngba kete kua ti ala akaı, ala yeke tongana akua. Nduru ngoi tingbaa so ahunzi na ngu 1919 na ngoi so Jehovah akiri na ala na fini tonganaawafango tene ti Royaume.

Fini zingo ndani: Dutingo ngbaa na lege ti yingo so asara si ala yeke tonganaakua aninga mingi nga akomanse angu mingi kozo na ngu 1918. A komanse naya ti angu 100 na a hunzi na ngu 1919 nga a gue oko na yongoro ngoi ti maıngoti ale ti kobe ti toli ti Jesus na ndo ti ble na asioni pere.

Ndani so a change ni: Dutingo ngbaa ti azo ti Israel ti giriri aninga lani mingi,a komanse na ngu 740 kozo na ngoi ti e na a hunzi na ngu 537 kozo na ngoi tie. So prophetie ti

Ézechiel asara tene ti “abio so ahule” wala abio so “ahule ta

ngangu” afa so azo so abio ni asara tene ti ala akui aninga mingi awe. A fa ngaso a yeke kiri na abio ni na fini yeke yeke nga a yeke ninga.

Awali-ndumba use soayeke yaya na ngambe,Oholah na Oholibah, ayeti sara tene ti abungbi tiaChretien ti wataka so yati ala akangbi na agaEglize Catholique naEglize Protestant?

AverseÉzech. 23:1-4

A voro Jehovah na lege niChap. 15, encadre 15A

Eske Jerusalem ti andoaye ti sara tene tiabungbi ti aChretien tiwataka?

A voro Jehovah na lege niChap. 16, encadre 16A

Vision ti popo-hoto tiabio so ahule aga ta tenetongana nyen?


Tour ti Ba NdoMars 2016, l. 29-31


239

Fason so e ma ya ni kozo: Na ngoi ti Kozo bira so amu sese kue, na ya ti mbeni ndurungoi, tanga ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu so ayeke be-ta-zo aduti beokoape, me na pekoni ala kiri aduti beoko na ngu 1919.

Fini zingo ndani: Prophetie ni afa so Jehovah ayeke sara ande si awakua ti lo aga oko.Na peko ti ngu 1919, tongana ngoi ayeke hon, gba ti azo so ayeke na beku ti duti nafini na ndo ti sese abungbi oko na tanga ti aChretien so a soro ala ti gue na yayu.Agroupe so use kue ayeke voro Jehovah tongana zo oko.

Ndani so a change ni: Prophetie ni afa pepe so mbeni nduru keke oko la ya ni afa agause nga na pekoni akiri aga oko. Tongaso, prophetie ni afa pepe so a yeke mbenigroupe oko la ya ni akangbi nga na pekoni akiri abungbi oko. Me a fa tongana nyen laagroupe use ayeke ga oko.

Fason so e ma ya ni kozo: Gog ti Magog ayeke mbeni iri so a mu na Satan na peko tiso a tomba lo na yayu.

Fini zingo ndani: Gog ti Magog aye ti sara tene ti mbeni bungbi ti amara na ndoti sese so ayeke ga ande na bira na tere ti ata wakua ti Jehovah na ngoi ti kota ye tivundu.

Ndani so a change ni: Ye so prophetie ni afa na ndo ti Gog, mbilimbili so atene lo yekega kobe ti yanga ti andeke nde nde so ayeke te kua ti anyama nga a mu na lo mbenindo ti tene a lu lo da, afa so Gog ayeke mbeni creature ti yingo ape. Na ndo ni, biraso Gog ayeke ga na ni ague oko na ti so mbeti ti Daniel nga na mbeti ti Apocalypseatene na ndo ti bira so amara ti sese ayeke ga na ni na tere ti awakua ti Nzapa.—Dan. 11:40, 44, 45; Apoc. 17:14; 19:19.

Fason so e ma ya ni kozo: Temple soÉzechiel aba na vision ayeke oko temple ti yingo

so bazengele Paul afa ndani.

Fini zingo ndani:Ézechiel aba lani pepe temple ti yingo so aba gigi na ngu 29, me

lo ba lani mbeni pendere vision so na ya ni a fa tongana nyen la a yeke kiri ti voroJehovah na lege ni tongana ti so a fa na ya ti Ndia ti Moıse na peko ti so azo ti Israelalondo na ngbaa akiri. Ye so yingo vulu apusu Paul ti tene na ndo ti temple ti yingoaluti mingi na ndo ti kua so Jesus, so ayeke Kota Pretre, asara ti londo na ngu 29 ti sina ngu 33. Temple so

Ézechiel aba na vision, so a sara tene ti kota pretre la oko na ya

ni ape, aluti mingi na ndo ti kiringo na aye na place ni na lege ti yingo so akomansena ngu 1919. Tongaso, e gi pepe ti hinga wala anzene nzene ye kue so afa na ndo titemple nga na amesure ti temple so

Ézechiel aba na vision aye ti sara tene ti mbeni

ye. Me a lingbi e zia li ti e kozoni na ndo ti aye so e lingbi ti manda na lege ti vision tiÉzechiel na ndo ti andia ti Jehovah ndali ti ta vorongo Nzapa.

Ndani so a change ni: Temple soÉzechiel aba na vision ayeke nde na temple ti yingo

na alege so ayeke kota mingi. Na tapande, na ya ti temple soÉzechiel aba na vision,

a mu gba ti anyama na sandaga; na ya ti temple ti yingo, gı sandaga oko la a mu awe,“gı fani oko biani biani awe”. (aHeb. 9:11, 12). Na ya ti angu ngbangbo mingi kozo nagango ti Christ, ade ngoi ti tene Jehovah afa ata tene so alı mingi na ndo ti temple tiyingo alingbi lani ape.

Bungbingo anduru kekeuse ti tene aga gı oko ayeti tene nyen?


Tour ti Ba NdoJuillet 2016, l. 31-32

A voro Jehovah na lege niChap. 12, par. 13-14, nga naencadre 12A

Gog ti Magog ayekezo wa?

AverseÉzech. 38:2, 10-13

Tour ti Ba Ndo15 mai 2015, l. 29-30


EskeÉzechiel aba lani

kota temple ti yingo sobazengele Paul asara tenena ndo ni so?


A voro Jehovah na lege niChap. 13 na 14

240

jehovah - a kiri a voro - Akamaihd.net

Documents

Transcript of jehovah - a kiri a voro - Akamaihd.net