บทที่ 3 การน...

34

บทท 3

การน าเสนอความเปนไทยในแบบเรยนชวงชนท 1

จากการศกษาความเปนไทย ตวบทของแบบเรยนวชาภาษาไทยชวงช นท 1 (ชวงช นท 1 หมายถงระดบชนประถมศกษาปท 1 - 3 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551) พบ “ความเปนไทย” อย 4 ลกษณะ ไดแก 1) ความเปนไทยทางดานวฒนธรรม 2) ความเปนไทยดานศาสนาและความเชอ 3) ความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรยและ 4) ความเปนไทยเกยวกบชาต

ในบทนผวจยจะกลาวถงความเปนไทยทพบในตวบทของแบบเรยนทง 4 ลกษณะ ซงปรากฏอยในโครงสรางของแบบเรยนทมลกษณะเปนวจนภาษา อนไดแก แนะน าค าศพท เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ กจกรรมทายบท และภาพประกอบ วาผแตงใชกลวธใด ในการสรางความเปนไทยในตวบทของแบบเรยน โดยเรยงล าดบการน าเสนอดงตอไปน 3.1) ความเปนไทยทางดานวฒนธรรม 3.2) ความเปนไทยดานศาสนาและความเชอ 3.3) ความเปนไทยเกยวกบชาต 3.4) ความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรย

ผวจยจะน าเสนอผลการศกษาแตละประเภท โดยเรมตนกลาวถงประเดนยอยทเปน“ความเปนไทย” ทปรากฏในตวบท ตามสวนประกอบของแบบเรยน จากนนจงจะกลาวถงกลวธทางภาษาทใชสราง “ความเปนไทย” นน ดงมรายละเอยดตอไปน

35

3.1 ความเปนไทยทางดานวฒนธรรม

วฒนธรรม หมายถง สงทท าความเจรญงอกงามใหแกหมคณะ เชนวฒนธรรมไทย วฒนธรรมในการแตงกาย และวถชวตของหมคณะ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542 : 1058) รปแบบของกจกรรมมนษยและโครงสรางเชงสญลกษณทท าใหกจกรรมนนเดนชดและมความส าคญวถการด าเนนชวต ซงเปนพฤตกรรมและสงทคนในหมผลตสรางขน ดวยการเรยนรจากกนและกน และรวมใชอยในหมพวกของตน ซงสามารถเปลยนแปลงไดตามยคสมย และ ความเหมาะสมวฒนธรรมไทยกคอวถไทยทคนไทยไดสงสม เลอกสรร ปรบปรง แกไข จนถอวาเปนสงทดงาม เหมาะสมกบสภาพแวดลอมและไดใชเปนเครองมอหรอเปนแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาในสงคม การถายทอดวฒนธรรมผานแบบเรยนจงเปนเครองมอหนงของรฐทจะจรรโลง และสบทอดความเปนไทย ท าใหผเรยนยอมรบในระเบยบแบบแผน และโครงสรางสงคมแบบไทย

3.1.1 ความเปนไทยทางดานวถชวต การน าเสนอความเปนไทยทางดานวถชวตน น ไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนโดย

น าเสนอภาพของธรรมชาตทสวยงาม มวถชวตความเปนอยทเรยบงายโดยสอดคลองกบภมปญญาในแตละทองถน มอาหารทอดมสมบรณ มครอบครวทอบอน มความสมพนธอนดระหวางผใหญกบซงสะทอนใหเหนถงลกษณะและความเปนอยของกลมบคคลนนๆ อนไดแก การใชชวตอยกบธรรมชาต และการใชชวตอยในชนบท เปนตน

การน าเสนอวาทกรรมความเปนไทยทางดานวถชวตน พบทงหมด 4 ประเดนคอ ความอดมสมบรณตามธรรมชาต อาชพและความเปนอย อาหารการกน และลกษณะครอบครวแบบไทยโดยน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยนดงตอไปน

1) การมวถชวตทผกพนกบธรรมชาต (ความอดมสมบรณตามธรรมชาต และสงแวดลอม) ในแบบเรยนนพบการน าเสนอความอดมสมบรณทางธรรมชาตเปนอนมากซงเปนความ

อดมสมบรณทางดานธรรมชาตของปา และชนบททองถน ประเดนนพบในสวนประกอบของตวบทแบบเรยน ไดแก แนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพท เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา บทประพนธ ฝกอานเขยนประโยค และกจกรรมทายบทดงจะอธบายตอไปน

1.1) แนะน าค าศพท และภาพประกอบค าศพท สวนประกอบของแบบเรยนในสวนน จะเปนการน าเสนอค าศพท และกลมค าศพทท

มในบทอาน ซงบางค าไดจดท าภาพประกอบไว โดยทผสอนจะด าเนนกจกรรมการสอนโดยใหผเรยนไดฝกอานทกค า และสนทนากนถงความหมายของค า เพอใหผเรยนเกดความเขาใจ และสามารถฟงเรอง หรอ อานเรองไดตอไป

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1

36

ในประเดนความอดมสมบรณทางธรรมชาต พบวาปรากฏอยในสวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพท 2 ระดบชน คอ ชนประถมศกษาปท 1 และ 2 สวนระดบชนปท 3 นน ไมปรากฏ ค าศพททแสดงถงความเปนไทยทางดานวฒนธรรมในประเดนวถชวตทส อถงความอดมสมบรณทางธรรมชาตนน โดยผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน

1.1.1) การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมกนของค าศพท) ฟาน ไดก (Van Dijk, 2008) กลาววา การวเคราะหวาทกรรม ตองพจารณาการ

เลอกใชค าศพทเปนอนดบตนๆ เพอสอความหมายหรอแสดงความคด เปนการสอถงอดมการณในวาทกรรมทปรากฏเหนไดอยางชดเจน ส าหรบการสอถงความเปนไทยทางดานวถชวต ดานความอดมสมบรณของธรรมชาต ผศกษาพบกลวธการเลอกใชค าศพทรวม ดงรายละเอยดตอไปน

การเลอกใชค าศพทรวมกบค าท สอถง ความเปนไทยในประเดนความอดมสมบรณทางธรรมชาตถอเปนกลวธส าคญกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอสออดมการณเกยวกบความเปนไทยทางดานวฒนธรรมไปสผเรยนจากการศกษาตวบทแบบเรยนทง 3 ระดบชนผ ศกษาพบวา ตวบทหนงสอเรยนมการเลอกใชค าศพทกลมหนงรวมกบค าทสอถงความเปนไทย เพอสอภาพของวถชวตของคนไทย อนไดแกวถชวตชนบท และธรรมชาตทสวยงามในสวนแนะน าค าศพททงระดบชน ป.1 และ 2ดงตวอยางตอไปน

(1) หวเราะ อาบน า ความสข ความสะอาด ล าธาร (ป.1 บทท 7เพอนรก เพอนเลน: ค าศพท: 64)

(2) ธรรมชาต บง ปาโปรง ขาวปา (ป.2 บทท 3 ครวปา: ค าศพท: 36)

จากตวอยางท (1) ขางตน จะเหนวามการใช ภาพ และค าศพททเกยวของกบธรรมชาต เชน ความสข ความสะอาด ล าธาร ซงภาพธรรมชาตและการใชค าศพทเหลานน แสดงใหเหนถงความอดมสมบรณทางดานทรพยากรธรรมชาต ของประเทศไทยท น าใส สะอาดไมมขยะ เปนล าธารทเกดจากธรรมชาต ไรมลพษ และในตวอยางท (2) นน ใชค าศพททแสดงถงทรพยากรทางธรรมชาต อนอดมสมบรณ กลาวคอ ความอดมสมบรณทางธรรมชาตของปาไม มน าในบง มขาวปาทขนเองตามธรรมชาต ซงการเลอกค าศพทใหอยในกลมเดยวกนนนเปนการสถาปนาชดความคดทวา “ชนบทนด” ตวบทแบบเรยนเลอกใชกลวธนเพอประกอบสรางภาพของวถชวตความเปนไทยนนมความผกพนธรรมชาตทงดงามและอดมสมบรณ

37

1.2) เรองเลา และภาพประกอบ เรองเลา หรอบทอานจะน าเสนอเรองใหเกยวของกบชวตประจ าวนของผ เรยน

น าเสนอผกเปนเรองโดยมตวละคร ฉาก และการด าเนนเรองทสนกสนานเพลดเพลน รวมทงมการสอดแทรกวถความเปนไทย ภมปญญาทองถน ปลกฝงนสยรกการอาน แฝงคานยมทพงประสงค คณธรรม จรยธรรมดานตางๆ ใหแกผเรยน จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนความอดมสมบรณทางธรรมชาตผานทงตวบทของเรองเลาทง 3 ระดบชน ผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

1.2.1) ตวละคร ในการศกษาความเปนไทยทางดานวถชวต ประเดนความอดมสมบรณทาง

ธรรมชาตนน พบตวละครมลกษณะเพยงดานเดยวเปนตวด าเนนเรอง โดยตวละครนน อาศยอยในชนบท และมวถชวตผกพนกบธรรมชาต ทงระดบชน ป.1 และ ป.2 ตวละครทชอ ภผา และน าใส จะอาศยอยกบพอแม และ มชางอย 2 เชอก ตวเมยชอ ใบบว และตวผชอใบโบก ซงตวละครจะมวถชวตผกพนกบธรรมชาต เชน อาบน าในล าธารทใสสะอาด ปราศจากมลพษ มการเดนทางเขาไปในปา และกนอาหารทหาไดจากปา ซงในปานนจะอดมไปดวยทรพยากรธรรมชาตทางปาไม สตวปา และธรรมชาตทสวยงาม ในระดบชน ป.3 ตวละครจะเดนทางเขาปา (เรองธรรมชาตเจาเอย ชน ป.3 บทท 14) เพอศกษาระบบนเวศวทยา ทงปาไมและสตวปา โดยตวละครจะใชบทสนทนาเกยวกบเรอง นกเงอก เพอสอถงความอดมสมบรณ และเพอการอนรกษปาไมและสตวปา สวนภาพประกอบนน ทง 3 ระดบชนมการใชภาพประกอบแบบเรยนทสอความหมายนยตรง เปนภาพธรรมชาตทสวยงาม มปาไมทอดมสมบรณ มสตวปานานาชนด และมล าธารทสะอาดใสไรมลพษ 1.2.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา 1) การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมกนของค าศพท) การเลอกใชค าศพทรวม เปนกลวธทพบมากในการสรางความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนวถชวตทมความอดมสมบรณทางธรรมชาต ดงตวอยางตอไปน

(3) …..ภผาไปทล าธาร ใบโบกใบบวเลนน าอย….. (ป.1 บทท 4 ตามหา: เรองเลา : 35)

(4) ……ขบวนชางยงเดนเขาปาลก ตนไมยงสงยงใหญมใบแผกวาง แทบมองไมเหนทองฟา ทวทงปาไดยนแตเสยงจกจน กระดง และกระพรวน เมอเดนผานปาโปรงกเหนนกนานาชนดและผเสอสวยๆ….. (ป.2 บทท 3 ครวปา: เรองเลา: 37)

38

(5) ……ใครคนหนงจามออกมาอยางไมตงใจ ท าใหนกตวเลกๆ กลมหนงบนพรออกมาจากพมไม กอนจะบนหายไป พวกพๆ ชใหนองๆ แหงนหนาดตนไมโดยรอบ ทคาคบมกลวยไมปากอใหญเกาะอยก าลงสะพรง บางกอสเหลอง บางกอสเหลองปนขาว บางเปนสน าตาลลายจด สชมพกม …..

(ป.3 บทท 14 ธรรมชาตเจาเอย: เรองเลา: 175)

จากตวอยางท (3) (4) และ (5) ปรากฏค าศพททสอถงธรรมชาตทอดมสมบรณเชนกลมศพทค าวา ล าธาร เลนน า ในตวอยางท (3) กลมศพทค าวา ปา ตนไมจกจน ปาโปรงนกนานาชนดและผเสอสวยๆ ในตวอยางท (4) และกลมค าศพทค าวาพมไม ตนไมคาคบและกลวยไมปาในตวอยางท (5) ทงหมดนนลวนท าใหผเรยนเชอและสอใหเหนภาพทงดงาม ความอดมสมบรณของเมองไทย ตามชดแนวความคด “เมองไทยนด” ทสอใหเหนถงความงดงามของธรรมชาตไมมสงใดทนากลว อกท งยงพบกลวธการบรรยายภาพของชนบท ซงถอเปนกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอประกอบสรางภาพความเปนชนบททมความอดมสมบรณทางธรรมชาต อยในสวนของเรองเลา ซงบรรยายผานการเดนทางของตวละครในเรองโดยการพรรณนาถงความงดงามตามธรรมชาตทสามารถพบเหนไดจากปา หรอในวถชวตชนบทเทานน อกประการหนงภาพประกอบของแบบเรยนยงสอใหเหนถงภาพของธรรมชาตทสวยงาม มล าธาร มตนไมทอดมสมบรณ และมสตวปานานาชนด ท าใหผเรยนเกดจนตภาพและรบรวาเมองไทยมความอดมสมบรณทางดานทรพยากรธรรมชาต ทงปาไม และสตวปาทหายาก ซงสามารถพบไดในแหลงธรรมชาตหรอในชนบทของประเทศไทย

1.3) ฝกอานเขยนประโยค การอาน คอ กระบวนการทผอานรบรสารซงเปนความร ความคดความรสก และ

ความคดเหนทผ เขยนถายทอดออกมาเปนลายลกษณอกษร การทผ อานจะเขาใจสารไดมากนอยเพยงไร ขนอยกบประสบการณและความสามารถในการใชความคด (มณรตน สกโชตรตน, 2547: 18) ในสวนประกอบของแบบเรยน การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยดานวฒนธรรม ประเดนความอดมสมบรณทางธรรมชาตไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏในกจกรรมทายบทโดยใชกลวธทางภาษาดงน

1.3.1) การใชค าแสดงการประเมนคา การใชค าแสดงการประเมนคา เปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหาความ

เปนไทยในดานวฒนธรรม ประเดนความอดมสมบรณทางธรรมชาต เปนค าแสดงการประเมนคาทใช

39

ในความหมายเชงบวก เพอสรางมายาคตใหผเรยน คลอยตามและเชอตามทอาน ดงปรากฏในตวอยางตอไปน

(6) ในปามผเสอสสวย และนกนานาชนด (ป.2 บทท 3 ครวปา : ฝกอานเขยนประโยค: 46)

(7) สตวทงหลายชวยกนรกษา ระบบนเวศ ใหปาอดมสมบรณ (ป.3 บทท 3 ปานมคณ : ฝกอานเขยนประโยค:41)

จากตวอยางขางตนตวอยางท (8) และ (9) เปนการแตงประโยคทใชค าศพททมนยยะเกยวพนกบธรรมชาต ซงแสดงถงความอดมสมบรณทางธรรมชาตทสามารถพบเหนไดในชนบท มการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “สวย” และ “อดมสมบรณ” ตามล าดบ เปนการสรางมายาคตท าใหผเรยนทราบวา ในปาไมเมองไทยมธรรมชาตทงดงาม มสตวปานานาชนด และสตวเหลานน มสวนสรางระบบนเวศ ท าใหปามความอดมสมบรณยงขน

1.4) บทประพนธ ตวบทของแบบเรยนในระดบช น ป .1 และ ป .2 ไดจดสรรใหบทประพนธของ

แบบเรยนอยในสวนของกจกรรมทายบท ในหวขอ“อานคลอง รองเลน” ซงเปนสวนทเพมเตมจากบทอาน เพอเนนการฝกอานออกเสยงใหเปนจงหวะ หรอรองเปนเพลง โดยมวตถประสงคใหอานคลองและจดจ าได เขาใจความหมายและเชอมโยงองคความรกบเรองอนๆได สวนตวบทของระดบ ป.3 บทประพนธจะปรากฏในสวนเปดเรอง แทนสวนรจกค าน าเรองหรอสวนแนะน าค าศพท (ใน ป.1 และ ป.2) เปนการเปดเรองและน าเขาสเนอหาดวยบทประพนธ

ในสวนของบทประพนธนน มความส าคญอยางยงในการน าเสนอวาทกรรมความเปนไทย ซงปรากฏเนอหาทางดานวฒนธรรม เกยวกบธรรมชาตอนอดมสมบรณ วถชวตชนบท หรอ คตรงขามระหวางเมองกบชนบทไวอยางเหนภาพชดเจนท ง 3 ระดบโดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน

1.4.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมนคาใน

บทประพนธเพอสอถงอดมการณ ความอดมสมบรณทางธรรมชาตดงจะเหนไดจากตวอยางดงน (8) ชวนชางไปอาบน า แสนชนฉ าน าเยนใส

(ป.1 บทท 7 เพอนรก เพอนเลน: บทประพนธ: 75)

40

(9) เดนทางเขาปา อยาชาเรวไว เอะ!นนอะไร ตนใหญตนโต

(ป.2 บทท 3 ครวปา: ฝกอานค าประพนธ: 48)

(10) ชนบทสดสะอาด ธรรมชาตกลอมเกลาจต งดงามยามพนจ แสนเรยบงายคลายกงวล

(ป.3 บทท 10 นอกเมองในกรง : บทประพนธ:129)

จากตวอยางท (8) มการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา (น า) ชนฉ า และ เยนใส และ ตวอยางท (9) ใชค าแสดงการประเมนคาค าวา (ตนไม)ใหญ และโต เปนการสถาปนาชดความคดทวา เมองไทยใหญอดม อนเนองมาจากมทรพยากรทางธรรมชาตทอดมสมบรณทงทางน า และปาไม ค าแสดงการประเมนคาลวนแลวแตเปนค าท แสดงการตดสนเชงบวก วาสงนนด และตวอยางท (10) ทมการใชค าแสดงการประเมนคาค าวา “สดสะอาด” “เรยบงาย” เปนการสอถงวถชวตในชนบททเรยบงาย และมความผกพนกบธรรมชาต ทสะอาดใสไรมลพษ เชนเดยวกนกบตวอยางท (11) ดงตอไปน (11) เมองไทย ใหญอดม

เมองไทยใหญอดม ดนดสมเปนนาสวน เพอนรกเราชกชวน รวมชวยกนมงหมนท า วชาตองหาไว เปนหลกไดใชชวยน า ใหรลทางจ า คนควาไปใหมากมาย ชวยกนอยางขนแขง ดวยล าแขงและแรงกาย ท าไปไมเสยดาย แมอาบเหงอเมอท างาน ดงนมงมแท รมเยนแนหาไหนปาน โลกเขาคงเลาขาน ถนไทยนดงามเอย (หลวงดรณกจวทร, แบบเรยนเรวใหม เลม1, กระทรวงศกษาธการ.)

(ป.3 บทท13 ของดในต าบล: บทประพนธ : 166)

หากพจารณาตวอยางท (11) ทใชค าแสดงการประเมนคาค าวา “ใหญอดม” “ดสม” “ดงาม” จะเหนวาการใชค าแสดงการประเมนคาดงกลาวนน ไดสรางมายาคตวาเมองไทย และชนบทไทยนน เปนเมองทด เปน เมองทมความสข เปนเมองทมแตความสงบ มความสามคค ผคนทอยในเมองนกจะมแตความเอออาทรกน ไมเบยดเบยนกน ทกคนจะอยอยางสนต เคารพซงกนและกน ซงภาพ“เมองไทยทด” น จงเกดจากจนตภาพของนกคดทสรางและวาดภาพใหสงคมไทยเปนอยางท

41

ตองการ เชน หลวงวจตรวาทการ กรมด ารงราชานภาพและแบบเรยนตางๆ ของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการเปนตน (ดรายละเอยด ใน สายชล สตยานรกษ 2545; 2546; 2550)

1.5) กจกรรมทายบท กจกรรมทายบทเปนสวนประกอบสดทายของแบบเรยน ซงบรรจกจกรรมไวครบทก

ทกษะ ซงครอบคลมเนอหาทกสวนของบทเรยน รวมทงเชอมโยง บรณาการทกสาระการเรยนรไวดวย สวนประกอบของแบบเรยนสวนน ไดปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปนไทย ดานวฒนธรรม ประเดนเกยวกบวถชวต และความอดมสมบรณทางธรรมชาตทง 3 ระดบชน โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

1.5.1) วจนกรรมสง วจนกรรมสง หรอวจนกรรมก าหนดใหท า (directives)หมายถง เปนการทผพด

สง ขอ หรอแนะน าใหผฟงกระท าสงใดสงหนง ซงเปนสงทผพดปรารถนา หรอคดวาเปนประโยชนตอผฟง ทศทางของวจนกรรม คอ จากค าพดสโลก (word to world) หรอกลาวอกนยหนงเปนการท าใหโลกเปนไปตามค าพดของผพด ตวอยางเชน การสง การขอรอง การแนะน า เปนตน (กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ และธรนช โชคสวณข ,2551 : 104)และการพดสงเปนความพยายามทผพดตองการใหผฟงท าอะไรสกอยางซงผพดจะตองใชการสงการบงคบการขอรองและการก าหนดซงในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสรางความเปนไทยดานวฒนธรรมประเดนเกยวกบวถชวตชนบทและความอดมสมบรณทางธรรมชาต ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(12) นกเรยนสวมหมวกชาง หรอหนากากชางทแตละคนประดษฐขน แลวอานบทรองเลน ชางปานารก ตามคร หรอรองเพลงจากแผนซดรอมและท าทาประกอบ…

(ป.1 บทท 2 ภผา:กจกรรมทายบท:20)

(13) สมมตวา นกเรยนก าลงเดนทางเขาปา ใหนกเรยนชวยกนคดรายการอาหารทจะเตรยมไปรบประทานกนในปา

(ป.2 บทท 3 ครวปา : กจกรรมทายบท: 49)

(14) อานขอความตอไปน …..ขอใหทกคนชวยกนรกษาปา

(15) วาดภาพธรรมชาตในปา พรอมค าบรรยาย (ป.3 บทท 14 ธรรมชาตเจาเอย: กจกรรมทายบท: 190)

42

รปแบบของประโยคทแสดงการสง และขอรองมหลายรปแบบกลาวคออาจจะเปนรปแบบประโยคบอกเลาประโยคค าสงและประโยคค าถามกไดและส าหรบจากการวเคราะหตวอยางจะสงเกตไดวา ตวอยางท (12) ค าวา “สวมหมวก” “อานบทรองเลน” “ท าทาประกอบ” และตวอยางท (15) ค าวา “วาดภาพ” ซงการใชค ากรยาขนตนน เปนรปแบบประโยคบอกเลาทใชแสดงค าสงได เปนการบอกกลาว อธบาย หรอ พรรณนา สวนตวอยางท (13) และ (14) เปนรปประโยคค าสง หรอขอรองทชดเจน สงเกตไดจากค าวา “ให” ในตวอยางท (13) และค าวา “ขอให” ในตวอยางท (14) และทงสองตวอยางดงกลาวขางตนลวนแลวแตเปนประโยคค าสงทมความเชอมโยงกบเรองความอดมสมบรณทางธรรมชาต เมอผเรยนไดฟงค าสงคร ผลของค าพดทมตอผฟงนนคอผเรยนตระหนกและเขาใจวา ทกคนตองชวยกนรกษาปาซงเปนผลของวจนกรรม

ตารางท 1 แสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานวถชวตชนบททมความอดมสมบรณของสงแวดลอมและธรรมชาต

วถชวตชนบท ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3

การมวถชวตผกพนกบธรรมชาต

ความอดมสมบรณตามธรรมชาตทงดงาม รกธรรมชาต น าใสสะอาด มล าธาร ไรมลพษ อาศยอยในชนบท มสตวเลยง และสตวปา

แนะน าค าศพท - เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ กจกรรมทายบท ภาพ

จากการวเคราะหขอมลจงสรปไดวา วาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบวถชวตชนบท ไดสอถงอดมการณความคดทวา ไทยเปนประเทศทมความอดมสมบรณทางทรพยากรธรรมชาตเปนอนมาก โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบททกสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก แนะน าค าศพทและภาพประกอบ เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอวถชวตชนบททมความอดมสมบรณ มธรรมชาต ทงดงามทงทรพยากรปาไม มสตวปา มล าธาร มน าทใสสะอาดไรมลพษ ผคนรกธรรมชาต อาศยอยในชนบท และมสตวเลยง โดยผานกลวธทางภาษาดงตอไปน การเลอกใชค าศพทรวม การใชค าแสดงการ

43

ประเมนคา และวจนกรรม การใชกลวธทางภาษาเหลาน เปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “เมองไทยนด” ไดอยางแจมชด

2) ความเปนอยและการงานอาชพ ในตวบทของแบบเรยนการประกอบอาชพของคนไทยยงอยในภาคเกษตรกรรม

กลาวคอ มการท าการเกษตร ปลกพชไร พชสวน และท าการปศสตว เปนตน ภาพสงคมไทยทปรากฏในแบบเรยนจงเปนภาพของคนในสงคมชนบททท ามาหากนโดยสจรต และมวถชวตผกพนกบธรรมชาต ความเปนไทยทางดานอาชพและความเปนอยน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน คอ แนะน าค าศพท เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธและรปภาพ ดงจะอธบายตอไปน

2.1) แนะน าค าศพท และภาพประกอบค าศพท ในประเดนความเปนอยอยางไทยและการประกอบอาชพนน พบวาปรากฏอยในสวน

แนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพทในระดบชนประถมศกษาปท 2 ค าศพททแสดงถงความเปนไทยทางดานความเปนอยอยางไทยและการประกอบอาชพนน พบทงกลวธทางภาษาทงวจนภาษา และอวจนภาษา ดงผลการวเคราะหตอไปน

2.1.1) การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมกนของค าศพท) การเลอกใชค าศพทรวมกบค าทสอถง ความเปนไทยในประเดนความเปนอย

และการประกอบอาชพถอเปนกลวธส าคญกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอสออดมการณเกยวกบความเปนไทยทางดานวฒนธรรมไปสผเรยนจากการศกษาตวบทแบบเรยนทง 3 ระดบชนผ ศกษาพบวา ตวบทหนงสอเรยนมการเลอกใชค าศพทกลมหนงรวมกบค าทสอถงความเปนไทย เพอสอภาพของวถชวตความเปนอยและการประกอบอาชพอนไดแกการท าการเกษตรกรรม การปลกพชไรพชสวน และการปศสตว ซงพบในระดบชน ป.2 เทานน ดงตวอยางตอไปน

(16) ชาวนา ชาวไร ล าบาก ความทกข (ป.2 บทท 9 รกพอรกแม : แนะน าค าศพท: 138)

จากการวเคราะหตวอยางท (16) การปรากฏรวมกนของค าศพท ค าวา “ชาวนา” “ชาวไร” กบค าวา “ล าบาก” “ความทกข” นน สอใหเหนถงอดมการณทวา ชาวนาเปนกระดกสนหลงของชาต แตยงคงเปนผทมความยากล าบาก ชาวนา ชาวไรในแบบเรยนจงมไดเปนเพยงการประกอบอาชพ แตการเปนชาวนานนถอเปนการสบทอดและด าเนนวถทผกโยงกบจตวญญาณของชนชาตไทยมาตงแตครงบรรพบรษ เปนการสบสานวฒนธรรมความดงามของผคนในสงคมไว แบบเรยนจงสบทอดอดมการณ ชาวนาคอกระดก สนหลงของชาต และผ เรยนตองส านกใน

44

บญคณ เหมอนดงบทกวของจตร ภมศกด “เปปขาวทกคราวค า จงสจ าเปนอาจณ เหงอกทสกน จงกอเกดมาเปนคน น าเหงอทเรอแดง และน าแรงอนหลงรน สายเลอดกทงสน ทสซดก าซาบฟน”

2.2) เรองเลา และภาพประกอบเรองเลา จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนความเปนอยและการประกอบ

อาชพปรากฏอยในตวบทของแบบเรยน ในสวนเรองเลาอย 2 ระดบชน คอ ป.2 และ ป.3 โดยผานตวละคร และกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

2.2.1) ตวละคร จากการศกษาตวละครทปรากฏในเรองเลาเกยวกบประเดนวถชวตดานความ

เปนอย และการงานอาชพ พบวา ความเปนอยทตวบทของแบบเรยนน าเสนอนน จะมความเปนอยอยางเรยบงาย และมอาชพทเชอมโยงกบวถชวตในชนบท กลาวคอ ตวละครจะมอาชพ ท าไร ท าสวน และปลกพชผกสวนครว และผลไมไวในบรเวณบาน หรอ มรวกนไดภาพประกอบเรองเลานน เปนภาพประกอบโดยตรง กลาวคอ เปนภาพการปลกพชผกสวนครวในบรเวณบาน สตวเลยง(ไก) และภาพชาวไร ชาวนา ทสอถงการเพาะปลกหรอกสกรรมซงเปนอาชพหลกของคนไทย

2.2.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงวถชวต ดานการประกอบอาชพและความ

เปนอย ดงตอไปน 1) การใชมลบท จากการศกษาขอมลผศกษาพบวามลบท (presupposition) เปนกลวธทาง

ภาษากลวธหนงทสอถงวถชวตความเปนอยและการประกอบอาชพไปยงผเรยนโดยมลบททปรากฏในตวบทนน มทงสอความหมายเพอประกอบสรางความคดทวา เมองไทยเปนเมองทเหมาะสมแกการท าการเกษตรผานวจนภาษา ดงตวอยางตอไปน

(17) …..บรเวณบานของไกแจมพนทกวางพอพนจากตวบานจะเปนพนทสวน มทงผลไมและพชผกสวนครว ตนมะมวงน าดอกไมของยาย ขนชอวาหวานอรอย พอถงหนามะมวง ตากบพอชวยกนสอยลงมาแจกบานโนนบานน คนทไดรบแจกบางทกท าขาวเหนยวมนมาให หมบานของไกแจไมมรวเปนก าแพง แตจะเปน “รวกนได” คอ ปลกตนกระถนเปนแนวไว พชผกสวนครวมทงพรก โหระพา กะเพรา ดอกแค ขเหลก เพอนบานคนไหนอยากกนกมาขอได เกบไปแลวท าอาหารแบงปนกนไป แบงปน

45

กนมา ไ กแจ จ ง เรยกผลไมและพ ชผ กพวก น ว า“อาห ารมตรภาพ”….

(ป.3 บทท10 นอกเมอง ในกรง : เรองเลา: 123-128 )

จากตวอยางท (17) ตวบทของแบบเรยนใชมลบท ตอกย า และผลตซ าทางวาทกรรม อยางตอเนอง ปรากฏในสวนประกอบของแบบเรยน เรองเลา ในระดบชน ป.3 บทท10 เรองนอกเมอง ในกรง กลาวถงนอกเมองซงเปนสงคมชนบท มพนทกวางขวาง ปลกพชผกสวนครวได มความเออเฟอและแบงปนกน ซงพบเหนไดในวถชวตชนบท

นอกจากเรองเลาจะน าเสนอเนอหาเกยวกบความเปนอยและการงานอาชพของคนไทยแลว ในสวนของเรองเลายงมภาพประกอบของแบบเรยนทสอใหเหนถงการด ารงชวตโดยการประกอบอาชพเปนชาวนา ปลกแปลงผกในบรเวณสวน หรอสวนครวในบรเวณบาน เปนตวประกอบสรางมายาคต ความเปนอยอยางพอเพยง มอาชพเกษตรกร หรอท าการปศสตว เพอใหผเรยนเขาถง และรบรเกยวกบบรบทความเปนไทยในวถชวตแบบชนบททประกอบสมมาอาชพโดยสจรต และเรยบงาย

2.3) ฝกอานเขยนประโยค การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยดานวฒนธรรม ประเดน

ความเปนอยและการงานอาชพไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏเพอตอกย าความเชอนนใหแกผเรยนอก ในสวนของฝกอานเขยนประโยคอกครง เพอใหผเรยน ซมซบ รบร ชดความคดทวา “วถชวตแบบชนบทนด”โดยใชกลวธทางภาษาคอ การใชมลบท เชนเดยวกนกบเรองเลาดงตวอยางตอไปน

2.3.1) การใชมลบท การใชมลบทสอถงวถชวตความเปนอยและการประกอบอาชพไปยงผเรยนนน

เปนมลบททปรากฏในตวบทเพอประกอบสรางภาพชนบททมความเปนอยทเรยบงาย อดมสมบรณไปดวยพชพนธธญญาหารดงตวอยางตอไปน

(18) บานของ ด.ช.ไกแจอยทจงหวดกาฬสนธ ปลกตนกระถน พรก โหระพา กะเพรา แค และขเหลก

(ป.3 บทท10 นอกเมอง ในกรง : ฝกอานประโยค : 132)

46

ตวอยางท (18) ขางตน ทปรากฏในสวนฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยน สอใหเหนวา เมองไทยนนมความอดมสมบรณทางดานพชพนธธญญาหาร ไมขาดแคลน เปนวถชวตทมความเปนอยอยางเรยบงายทพบไดในชนบท

2.4) บทประพนธ ความเปนไทยดานวฒนธรรม เกยวกบความเปนอยและการงานอาชพ ไดปรากฏใน

สวนค าประพนธในระดบชน ป.3 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 2.4.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมนคาในบท

ประพนธเพอสอถงความเปนอยอยางไทยทมความอดมสมบรณดงจะเหนไดจากตวอยางดงน (19) เมองไทยใหญอดม ดนดสมเปนนาสวน

(ป.3 บทท13 ของดในต าบล: ค าประพนธ :166)

ตวอยางท (19) มการใชค าแสดงการประเมนคาค าวา “ด” และ “สม” เปนอกตวอยางหนงแสดงค าประเมนคาวาเมองไทยเปนอขาวอน าแหงหนงของโลก มงคงและรงเรอง เปนการตอกย าความคดทวา “เมองไทยนด” ใหแกผเรยนวา ภมลกษณะทางกายภาพของไทย เหมาะแกท าการเพาะปลก เนองจาก มดนด น าด มความอดมสมบรณทางธรรมชาตเปนการสรางมโนทศนใหผเรยนเหนวา เมองไทยนน เหมาะแกการเพาะปลก แลวถายทอดระบบการรบรนสผเรยนสบเนองไป

ตารางท 2 แสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานวถชวตชนบทเกยวความเปนอยและการงานอาชพ


ความเปนอยและการประกอบอาชพ

อาชพเกษตรกรรม ปลกพชไร พชสวน และอาชพปศสตว

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ -

จากการวเคราะหพบวา วาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบวถชวตชนบท เกยวกบความเปนอยและการงานอาชพนน พบในระดบชน ป.2 และ ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 4 สวนไดแก แนะน า

47

ค าศพทและรปภาพประกอบ เรองเลาและรปภาพประกอบฝกอานเขยนประโยค และบทประพนธซงตวบทไดน าเสนอสภาพความเปนอยทเรยบงายอยางไทย มอาชพเกษตรกรรม ท าการปศสตว เลยงชาง เลยงไก และปลกพชไรพชสวน วาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 3 กลวธ ไดแก การเลอกใชค าศพทรวม การใชมลบท และการใชค าแสดงการประเมนคา การใชกลวธทางภาษาเหลานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “เมองไทยใหญอดม” ไดอยางแยบยล

3) อาหารการกน ประเทศไทยมความอดมสมบรณในดานทรพยากรธรรมชาต เปนอขาวอน า คนไทยจง

บรโภคขาวเปนอาหารหลก โดยนยมกน 2 ชนดคอ ขาวเหนยวและขาวเจา คนไทยภาคอสานและภาคเหนอนยมกนขาวเหนยวเปนหลก สวนคนไทยภาคกลางและภาคใตนยมกนขาวเจาเปนหลก และดวยประเทศไทยทผกพนกบสายน า ท าใหอาหารประจ าครวไทยประกอบดวยปลาเปนหลก รวมถงการกนน าพรกกบผกสดทหาไดตามธรรมชาต

วฒนธรรมการกนทพบในแบบเรยนนน ทโดดเดนมากทสดจะเปนวฒนธรรมการปรงอาหารและการกนแบบไทยโบราณ คอ การเปบดวยมอ ซงพบไดในวถชวตแบบชนบท โดยวฒนธรรมการกนแบบนถกถายทอดผานสวนประกอบตางๆของแบบเรยน ไดแก แนะน าค าศพทและภาพประกอบ เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท ตอไปน

3.1) แนะน าค าศพท อาหารการกนอยางไทยนน พบวาปรากฏอยในสวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบ

ค าศพทในระดบชนประถมศกษาปท 2 พบกลวธทางภาษา ทางวจนภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน 3.1.1) การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมกนของค าศพท) การเลอกใชค าศพทรวมกบค าทสอถง ความเปนไทยในประเดนอาหารการกน ถอ

เปนกลวธส าคญกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอสออดมการณเกยวกบความเปนไทยทางดานวฒนธรรมการกนไปสผเรยนจากการศกษาตวบทแบบเรยนท ง 3 ระดบช นผศกษาพบวา ตวบทหนงสอเรยนมการเลอกใชค าศพทกลมหนงรวมกบค าทสอถงความเปนไทย เพอสอภาพของอาหารการกนซงปรากฏในระดบชน ป.2 เทานน ดงตวอยางตอไปน

(20) ยาง นง เผา หง หมก ขาวหลาม พรก เปบ น าพรก (ป.2 บทท 3 ครวปา : แนะน าค าศพท: 34-36)

จากตวอยางท (20) การปรากฏกลมค าศพทรวม “ยาง” “นง” “เผา” “หง” “หมก” นนแสดงใหเหนถงวฒนธรรมการปรงอาหารของไทยทมความโดดเดน เฉพาะตวซงถอเปนวฒนธรรม

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%81

48

การกนทเปนเอกลกษณทพบไดในสงคมไทย สวนค าวา “เปบ” นน เปนวฒนธรรมการกนของคนไทยในอดต ครอบครวไทยจะนงรบประทานอาหารกบพน ใชผาสะอาดหรอเสอปลาดบนพนบาน ผทจะรบประทานอาหารจะนงลอมวงกน ตกขาวจากโถใสจาน สวนอาหารจะจดมาเปนส ารบ วางไวตรงกลางวง มชอนกลางส าหรบตกกบขาวใสจานของตน และเปบอาหารดวยมอ ซงบางบานจะมขนหรอจอกตกน าและกระโถนเตรยมไวเพอรองน าลางมอดวยสวนค าวา “ขาวหลาม” “พรก” “น าพรก” เปนอาหารไทยทไดจากการผานกรรมวธการ หมกและเผา การปรากฏค าศพทเหลาน เปนการปพนฐานใหผเรยนรจกค าและความหมายกอนน าเขาสเรองเลา เพอใหผเรยนเขาใจและมองเหนภาพชดเจนขน

3.2) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนอาหารการกนปรากฏอยในตว

บทของแบบเรยน ในสวนเรองเลาอย 2 ระดบชน คอ ป.2 และ ป.3 ผานสวนประกอบของแบบเรยนในสวนของเนอหาและภาพประกอบ และตวละครโดยมกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน 3.2.1) ตวละคร

จากการศกษาตวละครในแบบเรยน ภผา น าใน ควาญโพ และเพอนๆควาญไดเดนทางเขาไปในปาจนถงชวงเยนจงไดหยดพก รบประทานอาหาร โดยทกคนไดชวยกนหาอาหารทไดจากธรรมชาตในปา (ป.3 บทท 3 ครวปา) และรวมลอมวงกนอาหารกนอยางมความสข

3.2.2) กลวธทางภาษาทพบในเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงวถชวต ดานอาหารการกน ดงตอไปน

1) การใชค าแสดงการประเมนคา การใชค าแสดงการประเมนคา เปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหา

ความเปนไทยในดานวฒนธรรมอาหารการกน ค าประเมนคาทใชจะเปนค าทแสดงความหมายเชงบวก เพอสรางมายาคตใหผเรยน ใหเหนและเชอตามทอาน ดงปรากฏในตวอยางตอไปน

(21) …..อรอยเหลอเกน เปบขาวดวยมอ ขาวรอนๆจากกระทงใบตองตง พรอมอาหารจากครวปา…..

(ป.2 บทท3 ครวปา : เรองเลา : 32-41)

จากตวอยางท (21) ขางตน ผเขยนบรรยายกรรมวธการกนโดยใชมอเปบ และการใชค าแสดงการประเมนคาวา “อรอยเหลอเกน” ซงแสดงใหเหนวาสงนนเปนสง “ด” สามารถพบเหนไดในสงคมชนบทเทานน ท าใหเกดความนาตนตาตนใจ (exotic) ส าหรบสงคมเมอง และพบการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ อรอยเหลอเกน”ในตวอยางท (23) จงแสดงใหเหนวา การกนขาวดวยวถ

49

เปบกบมอนนอรอยยงกวากนแบบปกต และเนองดวยกรรมวธการหงหาอาหาร และกระบวนการแปรรปนน เปนสงทหาไดยากจากสงคมเมอง เพราะปลาทไดเปนปลาจากแหลงน าธรรมชาต (ครวปา) ขาวทกนกเปนขาวปาทหาไดจากธรรมชาต เชนกน การท าอาหารกนในปาดวยภมปญญาชาวบาน ซงมอปกรณเปนกระบอกไมไผ ใบตองตง และดนเหนยวนน ตองลมรสอาหารดวยมอเปลา จงจะเขาถงธรรมชาตและวถชวตทเรยบงาย ซงพบไดในสงคมชนบทเชนเดยวกบตวอยางท (22)ดงน

(22) …….“นน าอะไรด าๆ ในขวดนจะหน” เสยงหนงดงใกลตว ท าใหยหวาเกอบสะดง ผ ใหญใจดสองคนก าลงยกขวดน าด าๆ ขนมาด“น าบดคะ รบประทานอรอยนะคะ” แมคาตวนอยรบตอบเสยงใส“แลวกนยงไงละหน บอกหนอยไดไหม ถาฟงดด จะซอไปกน สกขวด” ลกคาพดอยางเอนดแมคาเตมทสบายมาก

....ยหวาฟงแมพดจนขนใจแลว ตอบไดทนท“น าบดเปน เครองจมอาหารของคนภาคใต เหมอนคนภาคเหนอรบประทานน าพรกหนม คนภาคกลางตองมน าพรกกะปน าปลาราคกบคนภาคอสานไงคะ” แลวแมคาตวนอย อธบายวธปรงน าบดใหอรอยตามทเคยเหนแมท า กอนจะจบลงดวยประโยคทวา “ถาคณนาคลกขาวรบประทานกบไขเจยวรอนๆ กบผกสด หรอผกตมกไดคะอรอยๆ สดๆ ไปเลย”

“แลวขวดนละ เปนน าบดเหมอนกนใชไหม” อกคนหนงหยบขวดทอยถดไปขนมาดแลวถาม“ขวดนนเปนน าบดหวานส าหรบใสขาวย าคะ” ยหวาตอบ

ลกคาของยหวาในวนนนตกลงซอน าบดไปคนละขวด ตามดวยแกงไตปลา ซงมท งแบบแหงและแบบน า ซอไปอกอยางละกระปก และเมดมะมวงหมพานตอกคนละถงใหญ เพราะทนแรงโฆษณาของแมคาตวนอยทน าเสนอสนคาอยางนารกนาเอนดไมได

(ป.3 บทท13 ของด ในต าบล เรองเลา : 163-164)

จากตวอยางท (22)ขางตนจะเหนไดวา มการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “อรอยสดๆ ไปเลย” และ “นารกนาเอนด” ซงเปนการใชค าแสดงการประเมนคาทางดานด อกทงยงให

50

พนทกบวฒนธรรมอาหารทองถนในแตละภมภาคของไทยอกดวย อาท “น าบด” ของภาคใต “น าพรกหนม” ของภาคเหนอ “น าพรกกะป” ของไทยภาคกลาง และ “น าปลารา” ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงการใหพนทกบอาหารสวนภมภาคดงกลาวขางตนนนกดวยในปจจบนสงคมไทยใหพนทกบสงคมเมองมากกวาสงคมชนบท ดงน นในแบบเรยนจงพยายามทดแทนสงทไมสมดลโดยใหคนสงคมมองเหนวาเปนปกตโดยปราศจากการตงค าถามวาแทจรงแลวเปนคตรงขามกนระหวาง “ความเปนเมอง” กบ “ความเปนชนบท” ซงมปญหามาโดยตลอด เพราะสงทเรยกวา “ทองถน” นน ถกเบยดขบออกไปจากค าวา ปกต จนกลายเปนอนในสงคม ดงนนเพอลดแรงเสยดทานดงกลาวขางตน แบบเรยนจงมงน าเสนอความเปนชนบทเพอใหผเรยนรบรวา อตลกษณและลกษณะเดนของความเปนไทยนน กคอ ความเปนทองถนทกสวนภมภาค แตแทจรงแลว “ความเปนไทย” ในปจจบนนน ยงถกคดสรรและเลอกใชจ าเพาะเจาะจงอยใน “ความเปนไทย” จากสวน(ทองถนภาค)กลาง สงนเปน “มายาคต” ทถกสรางขน ใหผเรยนรบไปอยางปฏเสธมไดและปราศจากการตงค าถาม

3.3) บทประพนธ ความเปนไทยดานวฒนธรรม เกยวกบอาหารการกน ไดปรากฏในสวนค าประพนธ

ในระดบชน ป.2 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 3.3.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมนคา

ในบทประพนธเพอสอถงความอดมสมบรณดานอาหารการกนดงจะเหนไดจากตวอยางดงน (23) เดนทางเปนแถวเขาปา ชกหวแลวหนา หยดพกเสยหนอย อาหารท าจากครวปา ทงขาวทงปลา นากนไมนอย น าพรกผกหมกผกสด กนกนจนหมด ชางอรอย อรอย

(ป.2 บทท 3 ครวปา : บทประพนธ: 47)

จากตวอยางท (23) ขางตน ตวบทประพนธกลาวถงตวละครทมวถชวตอยในชนบทและผกพนกบธรรมชาต สงเกตไดจากประโยคทวา “เดนทางเปนแถวเขาปา” และปานนเตมไปดวยความอดมสมบรณ ไมอดอยากขาดแคลน มทงขาว ทงปลา ทหาไดจากธรรมชาต เปนการตอกย าวาทกรรมความเปนไทยทมลกษณะเปน “อขาวอน า” เตมไปดวยความอดมสมบรณ และอาหารทท าจากครวปานน “อรอย” ซงเปนค าแสดงการประเมนคาทแสดงความหมายเชงบวก

3.4) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางดานวฒนธรรมอาหารการกนผานสวนประกอบ

กจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

51

3.4.1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสรางความเปนเปน

ไทยดานวฒนธรรมประเดนเกยวกบอาหารการกน ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(24) สมมตวานกเรยนก าลงจะเดนทางเขาปา ใหนกเรยนชวยกนคดรายการอาหารทจะเตรยมไปรบประทานกนในปา

(ป.2 บทท 3 ครวปา: กจกรรมทายบท: 49)

จากตวอยางท (24) เปนรปประโยคค าสง หรอขอรองทชดเจน สงเกตไดจากค าวา “ให” ซงตวอยางดงกลาวขางตนเปนประโยคค าสงทมความเชอมโยงกบเรองของอาหารการกนทมความอดมสมบรณ ไมมความอดอยาก เมอผเรยนไดฟงค าสงคร ผลของค าพดทมตอผฟงนนคอผเรยนตระหนกและเขาใจวา อาหารการกนแบบไทยมความเชอมโยงกบธรรมชาตซงเปนผลของวจนกรรม

ตารางท 3 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานวถชวตชนบทเกยวอาหารการกน


อาหารการกน อาหารทองถนในชนบทแตละภมภาค เชน อาหารปา น าพรกกะป น าพรกหนม น าบดน าปลาราอาหารอดมสมบรณ ไมมความอดอยาก

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

จากการวเคราะหพบวา วาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบวถชวตชนบท เกยวกบอาหารการกนนน พบในระดบชน ป.2 และ ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบทง 4 สวนไดแก แนะน าค าศพทและรปภาพ ประกอบ เรองเลาและรปภาพประกอบ บทประพนธ และกจกรรมทายบทซงตวบทไดน าเสนอภาพอาหารการกนทอดมสมบรณ ทหาไดตามธรรมชาต (อาหารปา) รวมทงอาหารทพบไดตามทองถนในแตละภมภาค เชน น าพรกกะป (ภาคกลาง) น าพรกหนม(ภาคเหนอ น าบด (ภาคใต) น าปลารา (ภาคอสาน) ซงวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 3 กลวธ ไดแก การเลอกใช

52

ค าศพทรวม การใชค าแสดงการประเมนคา และวจนกรรม การใชกลวธทางภาษาเหลานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา“เมองไทยเปนอขาวอน า”นนเอง

4) ความอบอนอยางครอบครวไทย ลกษณะของครอบครวในสงคมไทยมการเปลยนแปลงไปตามการใชชวตประจ าวน และ

สภาพของสงคม กลาวคอ สงคมเมองและสงคมชนบทกจะมลกษณะของครอบครวทแตกตางกน การศกษาวจยเรองครอบครวไทยทใชระเบยบวธวจยเชงมานษยวทยา แบงครอบครวออกเปน 2 ประเภท คอ ครอบครวเดยว (nuclear family) และครอบครวขยาย (extended family) ครอบครวเดยว คอ ครอบครวทมสมาชกในครอบครวทประกอบไปดวย พอ แม และ ลก ซงครอบครวลกษณะนมกจะพบในสงคมเมอง สวนครอบครวขยาย คอครอบครวทมสมาชกครอบครวทมมาแตเดม โดยอาจจะมป ยา หรอตายาย หรอญาตคนอนๆ อาศยรวมกบพอแมและลกหลาน ซงเปนครอบครวใหญมกจะพบในสงคมชนบทและชานเมอง

จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบลกษณะเปนครอบครวขยาย ซงเปนความครวทอาศยอยในสงคมชนบทไดเดนชดทสด ผานสวนประกอบของแบบเรยนในสวนของเรองเลาและภาพประกอบของเรองเลา ในระดบชน ป.3 ดงน

4.1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนอาหารการกนปรากฏอยในตว

บทของแบบเรยน ในสวนเรองเลา ในระดบชน ป.3 ผานสวนประกอบของแบบเรยนในสวนของเนอหา ตวละครและภาพประกอบของแบบเรยนดงตอไปน

4.1.1) ตวละคร จากการศกษาตวบทของแบบเรยนตวละครทสอถงอดมการณความเปนไทย

เกยวกบลกษณะครอบครวแบบไทย คอ ไกแจทอาศยอยในครอบครวขยาย โดยอาศยอยรวมกบ คณป พอและแม ซงจะมปฏสมพนธกนในครอบครวอยางแนนแฟน เชน มกจกรรมรวมกนในชวงวนหยด การปรกษาพดคยกน และหยอกลอ เลนกนภายในครอบครว แสดงไดถงลกษณะครอบครวขยายทมความสข และความอบอน (ป.3 บทท 10 นอกเมอง ในกรง) สวนภาพประกอบของแบบเรยน พบภาพประกอบโดยตรงทสอถงความรกความอบอน ป ยา ตา ยาย พอ แม ลก อยกนพรอมหนา ลกหลานมความใกลชดสนทสนมกบผใหญในครอบครวอนเปนทเคารพรก

4.1.2) กลวธทางภาษาทสอผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงวถชวต ดานลกษณะความอบอนอยาง

ครอบครวไทย ดงตอไปน

53

1) การใชมลบท จากการศกษาขอมลผศกษาพบวาความเชอทมอย เปนกลวธทางภาษากลวธ

หนงทสอถงความเปนเมองและชนบทไปยงผเรยนตวบทแบบเรยนโดยความเชอทมอยกอนทปรากฏในตวบทนน มทงทสอความหมายเพอประกอบสรางความคดทวา เมองเปนสถานททมแตความเจรญ และเปนแหลงทมความสขสบายหรอสามารถสรางความสขสบายแกผทอาศยไดแตแบบเรยนกยงสอใหเหนถงทศนคตของคนในสงคมทมองผทอยอาศยทชนบทวา มความสขกาย สบายใจไมตางกน เพราะไดอยในสงคมทอบอน แบบครอบครวขยาย อยกนอยางพรอมหนาพรอมตาทงครอบครวดงตวอยางตอไปน

(25) ไกแจอยกบพอแม ตาและยาย บรเวณบานไกแจมพนทกวาง พอพนจากตวบานจะเปนพนทสวน มทงผลไมและพชผกสวนครว

(ป.3.บทท 10 นอกเมอง ในกรง : เรองเลา: 124 )

จากตวอยางท (25) ใชมลบททแสดงใหเหนวามมมองหรอความคดเดมของคนในสงคมไทย มองวาคนในสงคมชนบท เปนสงคมครอบครบขยาย อาศยอยรวมกนทงเครอญาต (ป ยา ตา ยาย พอ แม ลก) ประกอบอาชพหลกคอ เกษตรกรรมมความเปนอยใกลชดกบธรรมชาต และชนบทมพนทกวาง เหมาะแกการเพาะปลก ท าพชไร พชสวน ดงนนอาหารการกนจงอดมสมบรณ ซงสอดคลองกบ มลบทเรอง “เมองไทยใหญอดม” ทมลกษณะภมประเทศเหมาะแกการท าการเกษตร เพราะดนด น าด เปนการสบทอดชดความคด “เมองไทยนด” ใหแกผเรยนตอไป

ตารางท 4 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานวถชวตชนบทความอบอนในครอบครวไทย


ความอบอนอยางครอบครวไทย

การอาศยอยรวมกนกบ ป ยาตายาย พอแม ลก อยางมความสขแบบครอบครวขยาย

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

จากการวเคราะหพบวา วาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบวถชวตชนบท เกยวกบความอบอนในครอบครวและเครอญาตนน พบในระดบชน ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1 และ ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบ เรองเลาและรปภาพ

54

วาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชมลบทซงเปนกลวธทางภาษาทใชสรางมโนทศนทวา “ครอบครวไทยเปนครอบครวทมความอบอน” ซงจากการศกษาครอบครวในชนบทไทยพบวา ครอบครวเดยวและครอบครวขยายตามบรรทดฐานหรอวฒนธรรมในแงอดมคตนน ครอบครวไทยเรมตนดวยการเปนครอบครวเดยวแลวกลายเปนครอบครวขยาย แลวกลบมาเปนครอบครวเดยวอก ซงสามารถอธบายไดวา พอ แม และลกทอยดวยกน เมอลกโตขนกแตงงานเอาลกเขยเขามาอยในบาน เพราะฉะนน ครอบครวทเปนครอบครวเดยวกจะกลายเปนครอบครวขยายเพราะลกสาวพาสามมาอยดวย พอถงระยะเวลาหนงอาจจะตงแตหนงปขนไปหรอ 5 - 10 ป เมอลกสาวคนทสองแตงงาน ลกสาวคนแรกกจะตองพาสามออกไปสรางบานเรอนใหมอยในบรเวณบานเดยวกนกบครอบครวของพอแม ฉะนนครอบครวขยายกเปนครอบครวเดยวอกท พอพอแมมลกทแตงงานอยดวยกกลบเปนครอบครวขยายใหม เปนวฏจกรของครอบครวไทยตามอดมคต

ตารางท 5 ตารางสรปความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานวถชวตชนบท

วถชวตชนบท ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 การมวถชวตทผกพนกบธรรมชาต

ความอดมสมบรณตามธรรมชาตทงดงาม รกธรรมชาต น าใสสะอาด มล าธารอาศยอยในชนบท มสตวเลยง และสตวปา

แนะน าค าศพท - เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ กจกรรมทายบท ภาพ

การประกอบอาชพ

อาชพเกษตรกรรม ปลกพชไร พชสวน และอาชพปศสตว

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - กจกรรมทายบท - - ภาพ -

อาหารการกน อาหารทองถนในชนบทแตละภมภาค เชน อาหารปา น าพรกกะป น าพรกหนม น าบด น าปลารา

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

55

ตารางท 5 (ตอ)

วถชวตชนบท ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 ความอบอนอยาง

ครอบครวไทย

การอาศยอยรวมกนกบ ป ยาตายาย พอแม ลก อยางมความสขแบบครอบครวขยาย

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

3.1.2 มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” หมายถง การปฏบต การแสดงออก ความร ทกษะ ตลอดจน

เครองมอ วตถ สงประดษฐ และพนททางวฒนธรรมทเกยวเนองกบสงเหลานน ซงชมชน กลมชน หรอในบางกรณปจเจกบคคลยอมรบวา เปนสวนหนงของมรดกทางวฒนธรรมของตน มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ถายทอดจากคนรนหนงไปยงคนอกรนหนงน เปนสงทชมชนและกลมชนสรางขนมาอยางสม าเสมอ เพอตอบสนองตอสภาพแวดลอมของตน เปนปฏสมพนธของกลมคนทมตอชาตและประวตศาสตรของตน ท าใหคนเหลานนเกดความภมใจในตวตนและความรสกสบเนองนน กอใหเกดความเคารพตอความหลากหลายทางวฒนธรรม และการคดสรางสรรคของมนษยในการศกษาน พบมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม อนไดแก ภาษา (ส านวนสภาษตและค าพงเพย ปรศนาค าทาย เพลงรองเลน) การแตงกาย การละเลนพนบาน และประวตศาสตรการสรางชาตไทยและโบราณสถาน โดยมรายละเอยดดงน

1) ภาษา ภาษาไทย ภาษาถน และภาษาชาตพนธ หมายถง เครองมอทใชสอสารในวถการ

ด ารงชวตของชนกลมตาง ๆ ซงสะทอนโลกทศน ภมปญญา และวฒนธรรมของแตละกลมชน ทงในแงวจนภาษา (ภาษาทใชถอยค า) และอวจนภาษา (ภาษาทไมใชถอยค า)โดยจะกลาวถงความเปนไทยทางดานภาษาดงรายละเอยดตอไปน

1.1) ภาษาไทยกรงเทพฯ ภาษาไทยในตวบทของแบบเรยนทท าการศกษาน หมายถง ภาษาราชการทใชใน

ประเทศไทยภาษาไทยถน หมายถง ภาษาทใชตดตอสอสารตามทองถนตางๆ สามารถสอความหมาย สรางความเขาใจกนในทองถนนนๆ โดยแตละทองถนอาจพดแตกตางกนไปจากภาษาราชการ ทงในดานเสยง ค า และการเรยงค า ไดแก ภาษาไทยถนภาคเหนอ ภาษาไทยถนภาคอสาน

56

ภาษาไทยถนภาคกลาง และภาษาไทยถนภาคใต และภาษากลมชาตพนธ หมายถง ภาษาทใชตดตอสอสารภายในกลมชาตพนธตาง ๆ ทอาศยอยในประเทศไทย แบงออกเปน 5 ตระกลภาษา ไดแก กลมภาษาตระกลไท กลมภาษาตระกลออสโตรเอเชยตก กลมภาษาตระกลจน -ทเบต กลมภาษาออสโตรเนเชยนตก และกลมภาษามง -เมยน

ตวบทของแบบเรยนภาษาไทยนน บทรองเลนของเดก เพลงกลอมเดก ปรศนาค าทาย เพลงพนบาน วรรณกรรมพนบานนนกเปนสวนหนงของวฒนธรรม ซงเปนภมปญญาทางภาษาทถายทอดความรสกนกคดคานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ เรองราวของสงคมในอดตและความงดงามของภาษาในบทประพนธทงรอยแกว รอยกรองประเภทตางๆ เพอใหผเรยนเกดความซาบซงความภมใจในสงทบรรพบรษไดสงสมและสบทอดมาจนถงปจจบน

อกประการหนงภาษานอกจากจะเปนเครองมอส าคญทใชในการสอสารแลว ภาษายงเปนสงบงบอกความเปนชาตของคนในสงคมภาษาไทย ภาษาทมเอกลกษณมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากภาษาอนทงตวอกษรซงมเปนของตนเอง มการเปลยนระดบเสยงของค าดวยวรรณยกต เปนตน ประเทศไทยมภาษาไทย (ถนกลาง) เปนภาษาประจ าชาตในแบบเรยนถอเปนเอกลกษณส าคญอยางหนงของชาต ซงควรแกการท านบ ารงสงเสรม อนรกษไวใหย งยนตลอดไปยง ดงนนภาษาไทย (ถนกลาง) จงเปนภาษาสอกลางในการตดตอสอสารในปจจบน

จากการศกษาแบบเรยนเลอกน าเสนอภาษาไทย (ถนกลาง) ใหเปนภาษาประจ าชาต และเลอกน าเสนอภาษาถนเปนเพยงสงทพงอนรกษไว และใชใหถกตอง โดยน าเสนอ “ความเปนไทยทางวฒนธรรมทางดานภาษา” ผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบทดงน

1.1.1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนภาษาไทยกรงเทพ ปรากฏ

อยในสวนประกอบของแบบเรยนคอ เรองเลา พบในระดบชน ป.3 โดยผานตวละคร ดงน 1) ตวละคร จากตวบทของแบบเรยนน าเสนอใหตวละคร ใชภาษาไทยกรงเทพ สนทนากนเกยวกบเรองวนภาษาไทยแหงชาตทโรงเรยนมการจดกจกรรมโดยตวละครชอ ต กบ โอ ไดมโอกาสในการเขารวมกจกรรมการแขงขนการอาน ซงแบบเรยนไดสอดแทรกเนอหาสาระความเปนไทยทโดดเดนทางดานภาษาไทยกรงเทพใหแกตวละครดวย กลาวคอ ไดใหตวละครแขงขนการอานท านองเสนาะ แขงขนการอานออกเสยง ร ล และค าพองรป พองเสยง ซงเดกทงสองคนอานไดดและไดรบรางวลในวนภาษาไทยแหงชาตสวนภาพประกอบของเรองเลาท ปรากฏผาน (บทท8 ภมใจภาษาไทยของเรา) แบบเรยนนน เปนภาพทสอความหมายโดยตรง กลาวคอ เปนภาพนกเรยนชวยกนจดบอรดนทรรศการเกยวกบวนภาษาไทย เพอสบสานมรดกทางภาษาของชาต

57

2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงวฒนธรรมทางดานภาษาไทยกรงเทพ ดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าแสดงทศนภาวะเพอสอถงอดมการณ ความเปนไทย ทาง

วฒนธรรมดานภาษานน พบวา ตวบทของแบบเรยนมการใชค าแสดงทศนภาวะ “ควร” เพอแสดงใหเหนวา ผเรยนพงปฏบตตามค าแนะน า และค าสอนผานตวละครของเรองโดยไมมการตงค าถามหรอโตแยงใดๆ เพอใหเหนวา ภาษาไทยนน เปนภาษาประจ าชาต เพอใหเกดความซาบซงความภมใจในสงทบรรพบรษไดสงสมและสบทอดมาจนถงปจจบนดงตวอยางตอไปน

(26) ……..เดกๆ พดกนวา กจกรรมภาษาไทยนสนกด ไมนาจะมเฉพาะวนภาษาไทยแหงชาตเทานน นาจะมทกวน เพราะภาษาไทยเปนภาษาของเรา เปนศกดศรของชาตทคนไทยทกคนควรภมใจ

(ป.3 บทท8 ภมใจภาษาไทยของเรา: เรองเลา: 102)

ตวอยางท (26) ขางตนเปนการใชค าแสดงทศนภาวะ “ควร” หนากรยาภมใจ เพอสอถงสงทแบบเรยนเสนอวา พงใชภาษาไทยใหถกตอง เพราะถอวาเปนภาษาประจ าชาตทมความส าคญและเปนเครองมอส าคญของการตดตอสอสารระหวางกน แบบเรยนใหผเรยนเหนวา ผทสามารถใชภาษาไดดเทานน จงสามารถประสบความส าเรจในการสอสารในระดบตางๆ ไดเปนอยางด และในทางกลบกน หากมการน าภาษาไปใชไมเหมาะสม ความผดเพยนแหงภาษายอมจะสงผลใหเกดความเสยหายทงความเสยหายโดยตรงคอการใชสอสารอาจไมประสบความส าเรจแลว ยงมความเสยหายของภาษาอนเปนเอกลกษณของชาต ทเปนสมบตอนล าคาของชาต และเปนสวนหนงของวฒนธรรมทบงบอกถงความเปนคนไทยอนนาภาคภมใจยงนก การใชค าแสดงทศ-นภาวะค าวา “ควร” ท าใหผเรยนจ าเปนตองปฏบต และเหนวาคนไทยตองมจตส านกตระหนกถงคณคาของการมภาษาไทย (ถนกลาง) เปนภาษาประจ าชาต และจงภาคภมใจเพอด ารงรกษาภาษาไทยไวคกบเอกราชของชาตไทยตลอดไป

1.1.2) ฝกอานเขยนประโยค การน าเสนอความเปนไทยดานภาษายงตอกย าวาทกรรมนนใหแกผเรยนอก ใน

สวนของฝกอานเขยนประโยคอกครง เพอใหผเรยบซมซบ รบร ชดความคดทวา “ภาษาไทย ภาษาชาต”โดยใชกลวธทางภาษาดงตวอยางตอไปน

58

1) การใชค าแสดงการประเมนคา กลวธทางทางภาษากลวธหนงทแบบเรยนเลอกใชเพอสอถงอดมการณ “ความ

เปนไทย” ดานวฒนธรรมการสบทอดภาษา คอ ค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาพบวา การใชค าแสดงการประเมนคาทแบบเรยนเลอกใชนน สอมโนทศนบางประการเพอประกอบสรางภาพของความเปนไทยวา ภาษาไทย (ถนกลาง) นด เปนเอกลกษณของความเปนไทย ทคนไทยควรรกษาไว ดงรายละเอยดตอไปน

(27) ตอานท านองเสนาะไดไพเราะมาก (ป.3 บทท8 ภมใจภาษาไทยของเรา: ฝกอานเขยนประโยค : 106)

จากตวอยางท (27) พบการใชถอยค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ไพเราะมาก” หลงค านามท านองเสนาะนน กเพอเชดช และด ารงไวซงความเปนไทย เปนการสรางมโนทศนใหผอานเหนวา ภาษาไทย (ถนกลาง) เปนสงททรงคณคา ควรแกการรกษาและเทดทนไว เพอใหผอานเกดความรกและหวงแหนภาษาไทย การถายทอดวฒนธรรมทางภาษาไทย (ถนกลาง) น น จงเปรยบเสมอนเปนเครองมอของรฐทใชถายทอดอดมการณความเปนไทย ดงนนแบบเรยนจงมงเนนใหผเรยนใชภาษาไทยจนเกดทกษะอยางถกตองเหมาะสม ในฐานะเปนวฒนธรรมทางภาษาจนผเรยนเกดความชนชม ซาบซง และเกดความภมใจในภาษาไทย ซงถอเปนภมปญญาทางภาษาของบรรพบรษไดสรางสรรคไว อนเปนสวนเสรมสรางความงดงามในชวต

2) การใชค าแสดงทศนภาวะ (28) …..คนไทยควรใชภาษากลางใหถกตองชดเจน ถาอยใน

ทองถนใด กควรพดภาษาถนนนๆ ดวยความภมใจ (ป.3 บทท8 ภมใจภาษาไทยของเรา: ฝกอานเขยนประโยค: 109)

จากตวอยางท (28) พบการใชค าแสดงทศนภาวะค าวา “ควร” ตอดวยกรยา “ใช” และหนวยกรรม “ค าวาภาษาไทย” ใหถกตอง มการเนนสวนกรยาของประโยคอยางชดเจนและใชค าแสดงทศนภาวะค าวา “ควร” หนากรยา “พด” ภาษาถนดวยความภมใจ กลาวคอ ภาษาถนเหมาะแกการพดสอสารในทองถน แตตวบทน าเสนอใหใชภาษาไทยกลางใหถกตองเปนประเดนส าคญมากกวา

1.1.3 บทประพนธ ความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานภาษาไทยกรงเทพฯ ไดปรากฏในสวนค า

ประพนธในระดบชน ป.3 โดยผานกลวธทางภาษาดงตอไปน

59

1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมน

คาในบทประพนธเพอสอถงความจ าเปนในการสบทอดภาษาไทยกรงเทพฯ ดงจะเหนไดจากตวอยางดงน

(29) บทนชคณคา เรองภาษานาภมใจ เรามภาษาใช คชาตไทยมาเนนนาน

(ป.3 บทท8ภมใจภาษาไทยของเรา: บทประพนธ: 99)

(30) บางชอบอานถอยค าท านองเสนาะ ภาษาไทยไพเราะไมแปรผน มเสยงวรรณยกตทกทกชน ขบรองกนไดงายคลายดนตร ฉะนนหรอจะไมใหรกเจา ภาษาไทยของเรามศกดศร เกดเปนไทยคนหนงเราจงม ของดดชอวา "ภาษาไทย"(หมอมหลวงปน มาลากล, ในโลกนมอะไรเปนไทยแท.)

(ป.3 บทท8ภมใจภาษาไทยของเรา : บทประพนธ: 103)

จากการศกษาตวอยางท (29) ใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “นาภมใจ” และตวอยางท (30) ใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ไพเราะ” “มศกดศร” “ดด” ตวบทน าเสนอวาภาษาไทยเปนภาษาทสบทอดกนมายาวนานครงแตบรรพบรษ ภาษากบชาตจงเปนของคกนและภาษาไทยแทนนคอเอกลกษณประจ าชาต ดงนนผใชจงภมใจ สวนในบทประพนธในโลกนมอะไรเปนไทยแทกเปนบทประพนธทสบทอดความเปนไทยกระแสหลกทวา ภาษาไทยกลางเปนภาษาทมความไพเราะ มลกษณะเฉพาะของภาษาคอมเสยงวรรณยกต ฉะนนผทเกดในชนชาตทมภาษาไทยเปนภาษาประจ าชาต จงควรรกและหวงแหนวฒนธรรมทางไดภาษา

1.1.4) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานภาษาผานสวนประกอบ

กจกรรมทายบทของแบบเรยนในระดบชนป.3 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน 1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสรางความเปนเปน

ไทยทางวฒนธรรมดานภาษาไวในสวนกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยน ดงตวอยางตอไปน

60

(31) เขยนอธบายความส าคญของภาษาไทยในชวตประจ าวน และกจกรรมทควรจดในวนภาษาไทยแหงชาต หรอเรองอนๆทนาสนใจ

(ป.3 บทท 8 ภมใจภาษาไทยของเรา: กจกรรม: 110)

จากตวอยางท (31) เปนรปประโยคค าสงทชดเจน สงเกตไดจากกรยา “เขยน” อธบายเกยวกบภาษาไทยซงผสงมงหวง ผลของค าพดทมตอผฟงนนคอ ผเรยนตระหนกและเขาใจวา ภาษาไทยนนมความส าคญมากเปนผลของวจนกรรม

ตารางท 6 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานภาษาประเดนภาษาไทยกรงเทพฯ

มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม

ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3

ภาษา การรณรงคใหใชภาษาไทยกรงเทพ

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - -

ฝกอานเขยนประโยค

- -

บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

จากการวเคราะหวาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบภาษาพบวา ภาษาไทยกลางเปนภาษาประจ าชาตทผเรยนทกคนตองใหความส าคญ ซงตวบทไดน าเสนอไวในระดบชน ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1และ ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบ ไดแก เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา ไดแก ค าแสดงการประเมนคา ค าแสดงทศนภาวะ และวจนกรรมสง ซงเปนกลวธทางภาษาทใชสรางชดความคดทวา “ภาษาไทย ภาษาชาต”

1.2) การใชส านวนสภาษต และค าพงเพย ส านวน มความหมายตามพจนานกรม หมายถง ถอยค าทเรยบเรยง หรอ โวหาร

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542: 1187) สภาษต หมายถง ถอยค าหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว มความหมายเปนคตสอนใจ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542: 1206)

61

สวนพงเพยนน หมายถง ถอยค าหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว โดยกลาวเปนกลางๆ เพอใหตความเขากบเรอง (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน , 2542: 779)นบเปนมรดกทางวฒนธรรมทตกทอดสลกหลานไทย แบบเรยนจงน าเสนอใหผเรยนเหนคณคาของสภาษต และตองการการไดรบการสบทอด ใหเยาวชนรนตอไปไดรถงคณคาความหมายของสภาษต ค าพงเพย ส านวนไทย และน าไปใชไดอยางถกตองเปนการอนรกษสบทอดวฒนธรรมทางภาษาอกประการหนง

จากการศกษาพบกลวธการถายทอดความเปนไทยผานแบบเรยนในสวนของวฒนธรรมทางภาษา ในประเดนการใชส านวน สภาษต ค าพงเพยในระดบชน ป.1 และ ป .3 ในสวนประกอบของแบบเรยนไดแก เรองเลา และกจกรรมทายบทดงตอไปน

1.2.1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนภาษา ปรากฏอยใน

สวนประกอบของแบบเรยนคอ เรองเลา พบในระดบชน ป.3 ผานตวละครดงน 1) ตวละคร ตวบทของแบบเรยนด าเนนเรองใหตวละคร ออม กบแอม เลนปรศนาค าทาย

กบครอบครวในวนหยดพกผอนทสวนหนาบาน โดยตวละคร ออม แอม พอ แม และคณป พดโตตอบส านวน และทายปรศนาค าทายกนอยางสนกสนาน โดยมการถามตอบส านวน และตอค าในปรศนาค าทายโดยใหตวละครซงเปนคณป เปนผสอดแทรกความหมายลงไปในตวบท เพอใหผเรยนทราบ (ป.3 บทท15 เลนค าทาย) สวนภาพประกอบเรองเลาเปนภาพทสอถงความรกความอบอนในครอบครวโดยตรง เปนครอบครวทอบอน ท ากจกรรมรวมกน โดยมป พอ แม ลก (หลานนงตกป ) นงลอมวงกนบนเสออยทามกลางธรรมชาตทงดงาม

2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา พบมกลวธทางภาษาทสอถงวฒนธรรมดานภาษาทปรากฏผานการใชส านวน สภาษต และค าพงเพยดงตอไปน

2.1) การใชมลบท จากการศกษาตวบท พบวากลวธหนงทตวบทแบบเรยนใชเพอสอถง ความ

เปนไทยทางดานภาษาเกยวกบ ส านวน สภาษต ค าพงเพย คอ การใชความเชอทมอยกอนในลกษณะของการสงสอน ตกเตอน ดงตวอยางดงตอไปน

(32) “ออ! ร าไมด โทษปโทษกลองไงละ” พอพดขน “พอจ าไดสมยเดกๆ คณครใหตอส านวนเหลานในหองเรยน สนกด”

“แลวหวานอะไรนนละคะ” ออมถาม

62

“หวานเปนลม ขมเปนยาจะ” แมตอบ “แมกทองมาอยางน พอไดยนเดกสมยใหมตอแบบนน แมกงงไปเหมอนกน”

“แลวมนหมายถงอะไรละครบ คณป ” “ทวา ร าไมด โทษปโทษกลอง หมายถง คนทออกไปร า

หนาเวท แลวร าผดๆ ถกๆ ร าไมสวย แตไมยอมรบผด กลบโทษปโทษกลองวา ใหท านองใหจงหวะไมด เลยท าใหร าไมสวย ซงหมายถงวา ตวเองท าผดแลวไมยอมรบผด กลบไปโทษคนอนนะซ” ป ตอบ

“สวนทวา หวานเปนลม ขมเปนยานะเขาเปรยบเทยบวา อะไรทหวานมกจะไมใหคณคา ไมไดเกดประโยชนอะไร นอกจากอรอยลน แตสงทขมกลบเปนยาชวยแก ชวยรกษา ซงหมายถงวา ค าพดเพราะๆ อาจท าใหฟงแลวสบายใจ แตไมไดชวยแกไขอะไร สวนค าพดทตรงๆ อาจไมเพราะนก แตมนกเหมอนการตเพอกอ จะไดรจกแกไขปรบปรงใหดขน ใชไหมครบคณพอ” พอพดเสรมตอจากป

“ใชแลว คนโบราณเขาจะพดอะไร มกจะเอาส านวนมาใช ทงเปรยบเทยบ เปรยบเปรย และใหขอคด เขาไมพดกนตรงๆ การพดตรงๆ บางทมนกแสลงห แสลงใจ พอยกส านวนเขามาใช แมจะฟงเพราะ แตกมความหมายลกซงกนใจ ถาฟงไมเขาใจกฟงเพลนๆ ไปเทานนเอง”

“มอะไรอกไหมครบคณป ออยอยากฟงคณป เลาอก” “บะ! เจานสนใจร เอาซ ป จะตงตน แลวเจาคอยเตมนะ ให

พอกบแมชวยดวยกได” ป ตงตน : ขชาง.... พอตอ : จบตกแตน ป ตงตน : น าขน.... แมตอ : ใหรบตก ป ตงตน : สซอ.... แมตอ : ใหควายฟง พอตงตน : เหนชางข.... ป ตอ : ขตามชาง

63

ป ตงตน : คางคงขนวอ.... แมตอ : แมลงปอใสตงตง

“โอโฮ! เยอะจงเลย เอาอก เอาอก” เดกๆปรบมอแลวขอฟงอก

(ป.3 บทท15 เลนค าทาย : เรองเลา : 191-194)

จากตวอยางท (32) จะเหนไดวา ตวบทพยายามสอดแทรกสภาษต ค าพงเพย และความหมายไปในตวบท เปนสงทสอความหมายเปนนย วา ผเรยนควรใชส านวนสภาษตเหลานใหถกตอง และแบบเรยนไดน าเสนอ สภาษต ค าพงเพย ผานตวละคร โดยใหตวละครด าเนนเรอง ผกเรองเปนเรองเลา ถายทอดผานค าสอนทวา “คนโบราณเขาจะพดอะไร มกจะเอาส านวนมาใช ท งเปรยบเทยบ เปรยบเปรย และใหขอคด เขาไมพดกนตรงๆ การพดตรงๆ บางทมนกแสลงห แสลงใจ พอยกส านวนเขามาใช แมจะฟงเพราะ แตกมความหมายลกซงกนใจ” เปนการอางถง และสนบสนนมลบท ซงเปนองคความรจากอดตทถายทอดมาถงผเรยนในยคปจจบน อกทง แบบเรยนไดใชมลบทผานส านวนโวหารทมมาแตอดต เพอมาสนบสนนมลบทเกยวกบ การวางตน การประพฤตตนตามระเบยบแบบแผน หรอการครองตนใหเปนคนด เชนการเตมค าสภาษตทวา “เหนชางข ขตามชาง” ทงนแบบเรยนยงไดสอดแทรกความหมายไวในตวบทดวยวา ส านวนดงกลาวหมายถง คนทท าเลยนแบบคนใหญ คนโต หรอคนมงม ทงๆทตนไมมก าลงทรพย หรอความสามารถพอ อาจจะเกดผลเสยแกตนได ท าใหผอานเกดการเรยนรวา ตองรจกพอเพยง และประมาณตนนนเอง หรอ สภาษต “ร าไมดโทษปโทษกลอง” กบ “หวานเปนลมขมเปนยา” กไดมการสอดแทรกความหมายเพอใหผอานรบรอยางเพลดเพลนโดยผานการด าเนนเรองของตวละคร เปนตน ดงน นผเรยนจงซมซบมลบทเหลานนอยางไมรตว

1.2.2) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานภาษา ผานการใชส านวน

สภาษตและค าพงเพย พบในสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ระดบชน ป.1 และ ป.3 มกลวธทางภาษาดงน

1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง เพอสรางความเปนเปนไทยทาง

วฒนธรรมดานภาษาไวในสวนกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยน ดงตวอยางตอไปน

64

(33) จงเตมอกษรในชองวาง เหนชางข ขตาม…….. (ความหมายของส านวนนคอ ท าเลยนแบบคนใหญ คนโต หรอคนมงม ทงๆทตนไมมก าลงทรพย หรอความสามารถพอ)

(ป.1 บทท 7 เพอนรกเพอนเลน : กจกรรมทายบท: 76)

จากตวอยางท (33) วจนกรรมสง ค าวา “จง” เปนวจนกรรมทหวงผลใหผเรยนปฏบตตาม การเตมชองวางส านวนสภาษตค าพงเพย เหนชางข ขตามชางเปนสภาษตทผเรยนรบร และชนตามาจากเรองเลาหรอบทอานมาแลว การตอกย าประเดนในบทเดยวกนแตคนละสวนประกอบของแบบเรยนจงเปนการผลตซ าทางวาทกรรมตอกย าผเรยนใหจดจ าและสามารถน าไปใชได เปนผลของวจนกรรมทผเขยนปรารถนา

2) การใชมลบท ตวบทในสวนประกอบของแบบเรยน กจกรรมทายบทมการใชมลบท

เชนเดยวกนกบสวนเนอหา กลาวคอ ใชมลบทในลกษณะของการสงสอน ตกเตอน ดงตวอยางดงตอไปน

(34) ค าพงเพยและภาษตสะกดใจ หนาซอใจคด ซอเหมอนแมวนอนหวด ใจซอมอสะอาด ซอกนไมหมด คดกนไมนาน

(ป.3 บทท 2 แตเดกซอไว: กจกรรมทายบท: 32)

จากตวอยางท (34) การใชมลบทของ ค าพงเพย ภาษตสะกดใจ ยงไดตอกย าวาทกรรมค าสอน ทเปนกระแสหลกในสงคมไทยวา ตองเปนคนด ซอสตย ไมคดโกง โดยยกภาษต ค าพงเพย มาเตอนสต ตอกย าชดความคดเดมทวา คนไทยใจซอสตย ไมคดโกง โดยสนบสนนความเชอทมอยกอนทวา ซอกนไมหมด คดกนไมนาน

65

ตารางท 7 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานภาษาประเดนการใชส านวนสภาษตและค าพงเพย



ภาษา การใชส านวนสภาษตและค าพงเพย

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค

- - -

บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - ภาพ - - -

จากการวเคราะหขอมลท าใหเหนวา การใชส านวนสภาษตค าพงเพย ตวบทไดน าเสนอไวในระดบชน ป.1และ ป.3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบ ไดแก เรองเลา และกจกรรม ทายบท ส านวนไทยทกส านวนทปรากฏในตวบทของแบบเรยน จะมความหมายอยทกส านวน โดยมวตถประสงคใหผเรยนน าหลกค าสอนมาประยกตใชในชวตประจ าวน มงหวงคณลกษณะอนพงประสงคทตองการใหเยาวชนประพฤตปฏบตตนเปนคนด แบบเรยนจงน าเสนอ ส านวนผานกลวธภาษา คอการใชมลบท เพอขดเกลานสยของเยาวชนใหอยในกรอบและมระเบยบ และเชอฟงตามทรฐตองการ

1.3) การใชปรศนาค าทาย ปรศนา หมายถง การตงค าถามเกยวกบเรองใดเรองหนง สงใดสงหนง โดยผกขน

เปนประโยคทสมผสคลองจองสนๆ แบบรอยกรอง เนอหาของปรศนาจะซอนจดส าคญของปญหาไวในค าเหลานน เรยกวาซอนเงอน หรอซอนปมของปญหาทน ามาทายเพอใหเกดความสนกในการทายหรอไขปญหาปรศนาเปนค าถามทผกขนจากคนและสงแวดลอมทางธรรมชาตทพบเหนในชวตประจ าวนวธผกปรศนาบางครงใชวธการเปรยบเทยบเปนผลใหผฟงหรอผทายเกดความคด เกดจากเปรยบเทยบในเรองของความเหมอนและความแตกตางกอใหเกดการเรยนร ความเขาใจ และเกดความสนกสนาน การเลนปรศนาอาจเปนการทายดวยค าพด ภาพลายแทง บางครงปรศนากอาจเปนทาทางโดยไมตองอาศยค าพด เชน ปรศนาใบ (บปผา ทวสข, 2530 : 70)

66

จากการศกษาพบกลวธการถายทอดความเปนไทยทางวฒนธรรมภาษา โดยใชปรศนาค าทาย ผานสวนประกอบของแบบเรยนดงตอไปน

1.3.1) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานภาษา การใชปรศนาค าทาย

ผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.1 และ ป.3 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

1) วจนกรรมสงรวมกบวจนกรรมถาม ในแบบเรยนพบการใชวจนกรรมสง ในการใชปรศนาค าทายในสวนกจกรรม

ทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยน ดงตวอยางตอไปน (35) กจกรรม ชวนท า ชวนคด : ครอานปรศนาค าทาย ใหนกเรยนตอบ

แลวเรยกตวแทนออกมาหาบตรค าทตรงกบค าตอบ ตดไวใหอานบน กระดานอะไรเอย 1) ตวโต ตาเลก เดกๆรจก จมกยาวยงนก ชอบกน กลวยออย

2) มหงอนสแดง ตะแคงหนามอง สงเสยงดงกอง ปลกคนแตเชา 3) ตวเลกมปก บนหลกคลองแคลว สงเสยงแจวๆ ชอบกนตวหนอน

(ป.1 บทท 8 พดเพราะ: กจกรรมทายบท: 88)

(36) กจกรรมชวนท าชวนคด : ทายปรศนาชวยกนคดปรศนาค าทายโดยมค าตอบเปนอวยวะของชาง เชน อะไรเอย ดคลายเสา เอาไวเดน

(ป.2 บทท2ใจหาย : กจกรรมทายบท: 31)

จากตวอยางท (35) วจนกรรมสง ค าวา “ให” เปนวจนกรรมทหวงผลใหผเรยนปฏบตตาม และตวอยางท (36) ใชกรยาวล “ชวยกนคด” เปนการใชประโยคค าสงได ดงนนการใช วจนกรรมสงในการจดกจกรรมทเกยวกบการใชปรศนาค าทาย จงเปนการลงมอในภาคปฏบตจรง เพราะเมอผเรยนไดลงมอปฏบตตามค าสงแลว การสบทอดการใชปรศนาค าทายจงสมฤทธผล

67

ตารางท 8 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานภาษาประเดนการใชปรศนาค าทาย



ภาษา ปรศนาค าทาย แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค

- - -

บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - ภาพ - - -

จากการวเคราะหขอมลท าใหเหนวา การใชปรศนาค าทาย ไดน าเสนอไวในระดบชน ป.1และ ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบ ของกจกรรมทายบท ปรศนาค าทายทปรากฏในตวบทของแบบเรยนมองคประกอบหลก 2 สวนคอ ปรศนา และค าเฉลย ปรศนาเปนสวนทอธบายหรอบอกใบค าเฉลย แตในขณะเดยวกน ค าอธบายในปรศนากลวงใหผฟงหลงทางดวย ลกษณะททง "แนะ" และ "ลวง" ดงกลาวท าใหปรศนาค าทายมความนาสนใจ กลาวคอ เมอแรกไดยนขอปรศนา ผฟงมกถกลวงใหคดผดทาง จนเกดความฉงนงงงวย แตเมอไดทราบค าเฉลยแลว กจะคดไดถก ลกษณะดงกลาว ท าใหปรศนาค าทายสามารถดงดดความสนใจของผเรยนเปนอนมาก

1.4) การใชเพลงพนบานและเพลงรองเลน เพลงพนบาน หมายถง เพลงทชาวบานรองเลนกนจนเปนสวนหนงของการด าเนนชวต ม

ลกษณะประจ าถน แตละถนจะมทวงท านองละลลาทแตกตางกนออกไปแตมแบบแผน ทคลายคลงกนจนถอเปนวถของสงคมได มการถายทอดแบบมขปาฐะ หรอการสงเกต จดจ า เวลารองเลนจะรองโตตอบกน รองคนเดยวหรอรองพรอมกนกได เพลงพนบาน จงเปนเพลงทใชรองเลนกนในแตละทองถน มเนอหาทสอดคลองกบชวตความเปนอย ขนบธรรมเนยมประเพณคานยม ความเชอของทองถนมกใชถอยค าทเรยบงาย

ในแบบเรยนนพบวาเพลงพนบานและเพลงรองเลนแทรกอยในสวนประกอบของตวบทแบบเรยน ไดแก เรองเลาและกจกรรมทายบท ดงจะอธบายตอไปน

68

1.4.1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนภาษา ปรากฏอยใน

สวนประกอบของแบบเรยนคอ เรองเลา พบในระดบช น ป.2 และ ป.3 โดยมกลวธทางภาษาดงตวอยางตอไปน

1) ตวละคร ตวบทของแบบเรยนไดน าเสนอใหตวละครมบทรองเลนตามสถานการณ

ตางๆกนไป เชน ภผา กบ น าใส รองเพลงตอนทนงอยบนหลงชางทเดนโยกเยก ตอนเดนทางเขาปา (ป.2 บทท 3 ครวปา) หรอ ตอนทพไหม พาเดกๆดนกในสวนสตว นกขนทองไมสงสยงรอง พไหมจงรองเพลง ลอเลยนนกขนทองขนมา ใน (ป.2 บทท 6 มน าใจ) และเดกๆนกวทยาศาสตรรนเยาวทพรอมใจกนรองเพลงฝนตกแดดออก ขณะทฝนเทลงมาและมแดดออกในขณะทฝนตกใน (ป.2 บทท 7 นกคดสมองใส)

2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษา พบกลวธทสอถงความเปนไทยทางวฒนธรรมประเดนภาษา

ผานการใชเพลงรองเลนและเพลงพนบาน ดงตอไปน 2.1) การใชมลบท จากการศกษาพบการใชมลบท น าเสนอความเปนไทยทางวฒนธรรมดาน

ภาษาผานการใชเพลงพนบานและเพลงรองเลนผานเรองเลา ดงตวอยางดงตอไปน (37) “โยกเยกเอย น าทวมเมฆ กระตายลอยคอ หมาหางงอ กอดคอ

โยกเยก” ภผาและน าใส รองเลนกนเสยงดงลนปาเดกทงสองมองหนากนแลวรองพรอมกนใหมวา “ชางหางงอ กอดคอโยกเยก” กชางมนเดนโยกเยกจรงนนา

(ป.2 บทท 3 ครวปา : เรองเลา: 38)

(38) ….“ เยยมๆมองๆ นกขนทองรองว…” พไหมรองเสยงใส ชใหดนกในกรง เปนนกขนทองจรงๆแตไมพดไมรอง..

(ป.2 บทท 6 มน าใจ : เรองเลา: 90)

(39) …..ย งไมทนลงไปเลนฝนกตกลงมาซใหญครเดยวกหยด แสงแดดแผดจาทนท ทกคนรองออกมาโดยไมไดนดหมายพรอมตบมอเปนจงหวะ “ฝนตกแดดออก นกกระจอกเขารง”….

(ป.2 บทท 7 นกคดสมองใส : เรองเลา: 106-107)

69

จากตวอยางขางตนจะเหนวา ตวอยางท (37) กบ (38) และ (39) การใชเพลงรองเลน ดงน นการใชเพลงรองเลนซงถอเปนวรรณกรรมมขปาฐะ จงสอให เหนมลบทดานประสบการณความรทมรวมกนมากอน จนเกดเปนความทรงจ าทมรวมกน กลาวคอ ลกษณะค ารองเลนทจ าตอๆกนมานน ผเขยนตวบทเลอกสรร และสบทอดลงไปในตวบทของแบบเรยนภาษาไทยใหแกผเรยน เมอผเรยนผานระบบการศกษาและไดอานแลวจงเกดประสบการณรวมและสามารถรองเปนเพลงได

1.4.2) กจกรรมทายบท จากการวเคราะหตวบทพบการใชเพลงรองเลนในสวนประกอบของแบบเรยน

กจกรรมทายบท ในระดบชน ป.1 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน 1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบการใชวจนกรรมสง ในการเพลงรองเลนในสวนกจกรรมทายบท

ซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 ดงตวอยางตอไปน (40) นกเรยนรวมกนรองเพลงตามครและชวยกนคดทาเตนประกอบ

เพลงชาง เพลงชาง ชาง ชาง ชาง นองเคยเหนชางหรอเปลา ชางมนตวโตไมเบา จมกยาว ยาว เรยกวา งวง มเขยวใตงวง เรยกวา งา มห มตา หางยาว ค ำรอง คณหญงชน ศลปะบรรเลง ท ำนองพมำเขว

(ป.1 บทท 1 ใบบว ใบโบก: กจกรรมทายบท: 10)

จากตวอยางท (40) เปนว จนกรรมในรปแบบประโยคค าส ง หรอ ขอรอง “นกเรยนรวมกนรองเพลงตามคร” และ “ชวยกนคดทาประกอบ”เพลงชางจงเปนวจนกรรมทหวงผลใหผเรยนปฏบตตาม และการใชหนวยกรยา “ชวยกนคด” นน สามารถใชเปนประโยคค าสงได ดงนนการใชวจนกรรมสงจงเปนการตอกย าวาทกรรมผานบทเพลงโดยผเรยนสามารถน าความรทไดเรยนจากบทอานมาปฏบตจรงผานกจกรรม

70

ตารางท 9 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานภาษาประเดนการใชเพลงพนบานและเพลงรองเลน



ภาษา การใชเพลงพนบานและเพลงรองเลน

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - ภาพ - - -

จากการวเคราะหขอมลท าใหเหนวา การใชเพลงพนบานและเพลงรองเลน ไดน าเสนอไวในระดบชน ป.1และ ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของเรองเลา และกจกรรมทายบท โดยใชกลวธทางภาษา 2 ลกษณะคอ การใชมลบท และวจนกรรม เพลงพนบานและเพลงรองเลนทปรากฏในตวบทของแบบเรยน จงเปนเพลงทเกดจากการคดรปแบบการรอง การเลน เปนบทเพลงทมทวงท านอง และภาษาทเรยบงายมงเนนความสนกสนานเพลดเพลนมเนอหาเกยวของกบสตวธรรมชาตหรอสงแวดลอมไดรอบตว

2) โบราณสถาน โบราณสถานโดยทวไป หมายถง อาคารหรอสงกอสรางทมนษยสรางขนทม

ความเกาแก มประวตความเปนมาทเปนประโยชนทางดานศลปะ ประวตศาสตร หรอ โบราณคด และยงรวมถงสถานทหรอเนนดนทมความส าคญทางประวตศาสตร หรอมรองรอย กจกรรมของมนษยปรากฏอย (พพธภณฑสถานแหงชาต ฉบบท 2, 2535: 3)

ในตวบทของแบบเรยนสอภาพของโบราณสถานและโบราณวตถไวใน ระดบชน ป.3 บทท 16 เรองบนทกความหลง จะมบทอานเสรมปรากฏในเรองเลา กลาวคอ ตวบทมการอางถงกรงเกา (กรงศรอยธยา) สอดแทรกอยในบนทกประจ าวน ผานสวนประกอบของแบบเรยน คอ เรองเลา และภาพประกอบเรองเลา ดงจะอธบายตอไปน

2.1) เรองเลา และภาพประกอบเรองเลา จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนความความเปนไทยทาง

วฒนธรรมผานประวตศาสตรชาตไทยและโบราณสถาน อยในตวบทของแบบเรยน อย 1 ระดบชน คอ ป.3 โดยผานตวละคร และกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

71

2.1.1) ตวละคร จากการศกษาตวละครทปรากฏในเรองเลาเกยวกบประเดนทเชอมโยงกบความเปน

ไทยดานโบราณสถาน พบวาตวละครทชอกะทท าความสะอาดบานแลวเจอบนทกของพอ เมอครงยงเปนเดก บนทกไวในสมดวา พอกบแมไดพาไปทองเทยวอยธยา เมองหลวงเกาทเปนมรดกล าคาของชาต ซงเปนรองรอยของความเจรญรงเรองในอดต สวนภาพประกอบเรองเลา เปนภาพของครอบครวทไปเทยวกรงเกา เมองหลวงเดมทมอาย 417 ป เปนภาพโบราณสถานทคงความงดงามและควรอนรกษ

2.2.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงความเปนไทยทางวฒนธรรมไทย ผานตวบท

ทน าเสนอเปนขอความและภาพโบราณสถาน ดงตอไปน 1) การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าแสดงทศนภาวะเพอสอถงอดมการณ ความเปนไทย ทางวฒนธรรมดาน

มรดกโบราณน น พบความเปนไทยทถายทอดจากบรรพบรษจากอดตถงปจจบนน น มคณคาดงตวอยางตอไปน

(41) 17 กนยายน 2530 …พอกบแมพาพวกเราไปเทยวอยธยา เมองหลวงเกาซงมชอเตมๆวา จงหวดพระนครศรอยธยา และไดชอวาเปนมรดกล าคาของชาต ไปกครงกไมเบอ ไมนาเชอเลยวา คนสมยโบราณจะมฝมอในการกอสรางยอดเยยม เราควรชวยกนอนรกษ เชน ไมจบตองและไมโยกกอนอฐ เดนมาตามทางทก าหนด ไมปนปาย ไมทงขยะ ฯลฯ

(ป.3 บทท16 บนทกความหลง : เรองเลา: 203)

ตวอยางท (41) ขางตนพบวา ตวบทของแบบเรยนมการใชค าแสดงทศนภาวะ “ควร” เพอแสดงใหเหนวา ผเรยนพงปฏบตตามค าแนะน า และค าสอนผานตวละครของเรองโดยไมมการตงค าถามหรอโตแยงใดๆ และเพอใหเหนวา มรดกของไทยโบราณนนเปนมรดกโลก ทกคนควรมสวนรวมในการอนรกษและด ารงรกษาไวซงความเปนไทย

2) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมนคา

ในบทประพนธเพอสอถงความจ าเปนในการสบทอดและรกษาโบราณสถานเอาไวสบไป ดงจะเหนไดจากตวอยางดงน

72

(42) 17 กนยายน 2530 …พอกบแมพาพวกเราไปเทยวอยธยา เมองหลวงเกาซงมชอเตมๆวา จงหวดพระนครศรอยธยา และไดชอวาเปนมรดกล าคาของชาต ไปกครงกไมเบอไมนาเชอเลยวา คนสมยโบราณจะมฝมอในการกอสรางยอดเยยม เราควรชวยกนอนรกษ เชน ไมจบตองและไมโยกกอนอฐ เดนมาตามทางทก าหนด ไมปนปาย ไมทงขยะ ฯลฯ

(ป.3 บทท16 บนทกความหลง : เรองเลา: 203)

ตวอยางท (42) จะเหนไดวา ตวบทของแบบเรยนมการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา“ล าคา” “ไมเบอ” “ไมนาเชอ” และ “ยอดเยยม” เพอแสดงใหเหนวา มรดกของไทยโบราณนน เปนสงทมคา บรรพบรษของไทยไดสรางและสงผานเพอสบทอดใหลกหลาน ดงนนผเรยนตองมหนาทรกษาใหด ารงไว

ตารางท 10 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานประเดนโบราณสถาน



โบราณสถาน เมองหลวงเกากรงศรอยธยา


- - -

บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

จากการวเคราะหพบวา วาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบมรดกทางวฒนธรรม ดานโบราณสถานนน พบในระดบชน ป.3 เทานน โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบ เรองเลาและรปภาพประกอบซงตวบทไดน าเสนอภาพความงดงามของโบราณสถานและความเกาแกทมคณคาควรแกการอนรกษเพราะถอวาเปนสงทสงสมและเปนสวนหนงของความเปนไทย วาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 2 กลวธ

73

ไดแก การใชค าแสดงทศนภาวะ และการใชค าแสดงการประเมนคา การใชกลวธทางภาษาเหลานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “มรดกไทย มรดกโลก” ไดอยางงดงาม

3) การแตงกาย การแตงกายเปนองคประกอบหนงทสามารถบงบอกไดถงอตลกษณ หรอ

ลกษณะเฉพาะของกลมคนในสงคมไทยนนมการแตงการทหลากหลาย เพราะสงคมไทยเปนสงคมพหวฒนธรรม มความหลากหลายทางชาตพนธ ดงนน การแสดงอตลกษณดวยการแตงกายจงเปนสงทบงบอกไดวา กลมคนเหลานมลกษณะอตลกษณรวมกน เชน อตลกษณของความเปนคนไทย หรอ อตลกษณของความเปนคนลานนา หรอ อตลกษณของชาตพนธเปนตน

การน าเสนอวาทกรรมความเปนไทยทางดานมรดกวฒนธรรม ประเดนการแตงกายอยางไทย น าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ดงตอไปน 3.1) กจกรรมทายบท และภาพประกอบ

แบบเรยนสวนน ไดปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปนไทย ดานมรดกทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบการแตงกาย ไวใน ระดบชน ป.1 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

3.1.1) วจนกรรมสง ในตวบทของแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสราง

ความเปนเปนไทยดานวฒนธรรมประเดนเกยวกบมรดกทางวฒนธรรมดานการแตงกาย ในสวนกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(43) นกเรยนแสดงบทบาทสมมต โดยเลอกท ากจกรรม 1 หรอ 2 กจกรรม ตามความเหมาะสม เชนแตงชดทเปนเอกลกษณของชาต หรอ ของทองถน เนนความเรยบงายและประหยด…

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต: กจกรรมทายบท: 149)

จากการวเคราะหตวอยางจะสงเกตไดวา ตวอยางท (43) ค าวา “แสดงบทบาทสมมต” และ “แตงชดทเปนเอกลกษณของชาต” ซงการใชค ากรยาน เปนรปแบบประโยคบอกเลาทใชแสดงค าสงไดค าสงจะเปนผลเมอผเรยนตองปฏบตตามค าสงของครผสอน ตวอยางดงกลาวขางตนจงเปนประโยคค าสงทมความเชอมโยงกบเรองมรดกทางวฒนธรรมเกยวกบการแตงกายอยางไทย หรอ ชดประจ าชาต โดยผเขยนตวบทเลอกเนนใหนกเรยนแตงชดประจ าชาตเปนหลกเหนไดจากการล าดบขอความทมากอนหลง สวน การแตงกายหรอชดประจ าทองถนเปนเพยงแคตวเลอก หรอ ล าดบรองลงมา

74

ภาพประกอบเกยวกบมรดกวฒนธรรมดานการแตงกายนน เปนภาพโดยตรงทผเขยนตวบทน าเสนอ โดยการสอดแทรกเขาไปในสวนของบทเรยนทงบท โดยใหภาพของประชาชนแตงชดไทยถนเหนอ ไปกอพระเจดยทรายทวด ผหญงใสเสอแขนกระบอก สไบ และผาซนลวดลายหลากสสน เกลาผมมวยตดดอกไม สวน ผชายใสเสอหมอฮอมและมผาคาดเอว ภาพสอถงการแตงกายทเปนอตลกษณของคนลานนา นนหมายถงผเขยนตวบทไดเลอกสรรและใหพนทกบอตลกษณไทยถนเหนอ หากแตตวบทกลบเลอกให ผเรยนรกษาอนรกษวฒนธรรมไทยแบบไทยถนกลาง นนหมายถง การแตงกายตามทองถนนนเปนสวนยอยทเปนองคประกอบทงหมดของความเปนไทย อกทงกจกรรมทายบทยงไดตอกย าผเรยนอกวา ควรเลอกการแตงกายดวยชดประจ าชาตในการท ากจกรรม

ตารางท 11 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานประเดนการแตงกาย



การแตงกาย การแตงกายในงานประเพณสงกรานต (ปใหมไทย)

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค

- - -

บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

จากการวเคราะหขอมลจงสรปไดวาวาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบมรดกทางวฒนธรรม ดานการแตงกายไดสอถงอดมการณความคดทวา ไทยเปนประเทศทมความหลากหลายทางวฒนธรรม โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของกจกรรมทายบท ซงตวบทไดน าเสนอใหเหนวา การแตงกายตามทองถนพบไดทวไปหากแตความเปนไทยทแทจรงนน คอ การแตงกายดวยชดประจ าชาต โดยผานกลวธทางภาษา คอ วจนกรรม การใชกลวธทางภาษานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “’แตงอยางไทย งามอยางไทย” นนเอง

4) การละเลน การละเลนของไทย คอ การเลนดงเดมของเดกและผใหญ สบทอดตอกนมา เลน

เพอความบนเทงใจ มทงมกตกาและไมมกตกา มบทรองหรอไมมบทรอง บางมทาเตนทาร าประกอบเพอใหงดงามและสนกสนานยงขน ผเลนและผชมสนกรวมกนการละเลนไทยแตกตางไปตามสภาพ

75

ทองถนบางอยางไมสามารถจะชขาดลงไปไดวาเปนการละเลนของเดกหรอของผใหญ การละเลนไทยแบงออกเปน 3 ประเภท1) การละเลนในชวตประจ าวน2) การละเลนในเทศกาลตางๆ และ 3) การละเลนของหลวง ซงมมาแตกรงศรอยธยาจนถงกรงรตนโกสนทร หมายถงการละเลนทแสดงในพระราชพธตางๆ

การศกษาการน าเสนอวาทกรรมความเปนไทยทางดานมรดกวฒนธรรม พบประเดนการการละเลนในชวตประจ าวน น าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยนดงตอไปน 4.1) กจกรรมทายบท และภาพประกอบ

แบบเรยนสวนน ไดปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปนไทย ดานมรดกทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบการละเลน ไวใน ระดบชน ป.1 หวขอ ลองคด ลองท า โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

4.1.1) วจนกรรมสง ในตวบทของแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสงและขอรอง เพอสราง

ความเปนเปนไทยดานวฒนธรรมประเดนเกยวกบมรดกทางวฒนธรรมดานการละเลน ในสวนกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(44) จดการละเลนตางๆทนยมในทองถน (ป.1 บทท 12 วนสงกรานต: กจกรรมทายบท: 149)

จากการวเคราะหตวอยางจะสงเกตไดวา ตวอยางท (44) ค าวา “จดการละเลน” ซงการใชค ากรยาขนตนน เปนรปแบบประโยคบอกเลาทใชแสดงค าสงไดเปนประโยคค าสงทมความเชอมโยงกบเรองมรดกทางวฒนธรรมเกยวกบการละเลนในทองถน โดยผเขยนตวบทเลอกเนนใหนกเรยนจดการละเลนทนยมในทองถน แตภาพประกอบนนเปนภาพประกอบทสอถงการละเลนอยางไทย กลาวคอ ภาพประกอบเปนเดกทก าลงเลนงกนหาง และ มอญซอนผา ซงกลมเดกเหลานนลวนแตงกายดวย เสออยางไทยถนกลาง คอ นงโจงกระเบน และไวผมแกละ ซงถอเปนการคดสรรวฒนธรรมไทยแบบไทยถนกลาง ใหผเรยน ซมซบและรบรวา การละเลนนเปนอยางไทยอยางแทจรง

76

ตารางท 12 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานประเดนการละเลน



4. การละเลน การละเลนอยางไทย มอญซอนผา

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค

- - -


จากการวเคราะหขอมลจงสรปไดวาวาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบมรดกทางวฒนธรรม ดานการละเลนไดสอถงอดมการณความคดทวาการละเลนอยางไทย เชน มอญซอนผา เปนหนงในวฒนธรรมไทยทถกเลอกสรรใหบรรจในแบบเรยน ซงถกเลอกใหเปนความเปนไทยทางดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมแบบไทยถนกลาง จากการวเคราะหพบวา วาทกรรมความเปนไทยดานน พบในระดบชน ป.1 เทานน โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบกจกรรมทายบทและภาพประกอบซงตวบทน าเสนอผานกลวธทางภาษา คอ วจนกรรมสง

5) ประเพณไทย ค าวา ประเพณ หมายถง ขนบธรรมเนยม แบบแผน (พจนานกรม ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน, 2542 : 569) โดยเนอหาสาระแลว ประเพณ คอ สงทคนในสงคมสวนรวมสรางขนใหเปนมรดกทผเปนทายาทจะตองรบไวและปรบปรงแกไขใหดยงๆ ขนไป รวมทงเผยแพรแกคนในสงคมอนอกดวยประเพณ จงเปน ความประพฤตทหมชนหมหนงถอเปนธรรมเนยม หรอเปนแบบแผนสบตอกนมาจนเปนพมพเดยวกน ถาใครในหมประพฤตนอกแบบกเปนการผดประเพณ (เสถยร โกเศศ, 2500: บทน า)ประเพณนนเราสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท คอจารตประเพณ ขนบประเพณ และธรรมเนยมประเพณ สวนลกษณะประเพณไทย ม 2 ลกษณะ กลาวคอ ประเพณสวนบคคล เชน กาประเพณขนบานใหม ประเพณเกยวกบการแตงงาน ประเพณการเกด ประเพณการตาย ประเพณการบวช เปนตน สวนประเพณสวนรวม ไดแก ประเพณทางศาสนาตางๆ เชนประเพณการท าบญ

77

เขาพรรษา ออกพรรษา ประเพณตรษ สารท ลอยกระทง ประเพณเทศกาลสงกรานต และประเพณวนส าคญทางพระพทธศาสนา เปนตนประเพณจงถอเปนสวนหนงของมรดกทางวฒนธรรม

ในแบบเรยนนพบประเพณไทย ในลกษณะประเพณสวนรวม ไดแก ประเพณวนสงกรานตในระดบชน ป.1 ประเดนนพบในสวนประกอบของตวบทแบบเรยน ไดแก แนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพท เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา บทประพนธฝกอานเขยนประโยค และกจกรรมทายบท ดงจะอธบายตอไปน

5.1) แนะน าค าศพท และภาพประกอบค าศพท ในประเดนประเพณไทย พบวาปรากฏอยในสวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพท

ในระดบชนประถมศกษาปท 1 ปรากฏค าศพททแสดงถงความเปนไทย ประเดนมรดกทางวฒนธรรมทสอถงประเพณอยางไทยนน พบทงวจนภาษาและอวจนภาษาโดยผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน

5.1.1) การเลอกใชค าศพท การเลอกใชค าศพทรวมกบค าทสอถงความเปนไทยในประเดนประเพณ

ไทย ถอเปนกลวธส าคญกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอสออดมการณเกยวกบความเปนไทยทางดานวฒนธรรมไปสผเรยนจากการศกษาตวบทแบบเรยนท ง 3 ระดบชนผศกษาพบวา ตวบทหนงสอเรยนมการเลอกใชค าศพทกลมหนงรวมกบค าทสอถงความเปนไทย เพอสอภาพของประเพณของคนไทย อนไดแกประเพณสงกรานตในสวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบในระดบชน ป.1ดงตวอยาง ท (45) ตอไปน

(45)

ภาพท 1 ภาษาพาท 51, ป.1 บทท 12 เรองวนสงกรานต: 139

จากตวอยางท (45) ขางตน จะเหนวามการใชภาพและค าศพททเกยวของกบประเพณไทย เชน ไดแก ภาพการสรงน าพระ การท าบญเลยงพระ และการกอเจดยทราย ทงหมดนเปนกลมค าทสอถง พธกรรมทกระท าในประเพณวนสงกรานตของชาวพทธ เปนกระบวนการสรางความเปนไทยใหแกผเรยนโดยตรง เพอสงเสรมใหผเรยนรบรและสบทอดประเพณของไทย

78

5.2) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะหพบวาทกรรมความเปนไทยดานมรดกวฒนธรรมประเพณ

ไทยผานทงตวบทของเรองเลาในระดบชน ป.1 ดงน 5.2.1) ตวละคร ในระดบชน ป.1(บทท 12 เรอง วนสงกรานต : 136-149) เปนเรองราวของ

ครอบครวภผา ใบโบก และใบบว พอ และแม เขารวมพธท าบญ เนองวนวนสงกรานต หรอ ปใหมไทย โดยทกคนชวยกนกอพระเจดยทราย ท าบญเลยงพระ รดน าด าหว และขอพรจากพอแมเพอความเปนสรมงคลแกชวต สวนภาพประกอบของเรองเลานน เปนภาพทสอถงงานประเพณวนสงกรานต ผคนรวมกนกอพระเจดยทรายตามความเชอของไทย และรวมกนเลนน า ขอพรพอแม เปนภาพทสอถงความสขในวนปใหมไทย

5.2.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาตวบทของแบบเรยน พบกลวธทสอถงอดมการณความเปน

ไทย ทางมรดกวฒนธรรมไทย ดานประเพณอยางไทย ดงตอไปน 1) การใชค าแสดงการประเมนคา การใชค าแสดงการประเมนคา เปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอ

เนอหาความเปนไทยในดานวฒนธรรม ประเดนประเพณไทย เปนค าแสดงการประเมนคาทใชในความหมายเชงบวก เพอสรางมายาคตใหผเรยนคลอยตามและเชอตามทอาน ดงปรากฏในตวอยางตอไปน

(46) เดอนเมษายนอากาศรอน คนทงหมบานมความสข ทไดสนกในวนสงกรานต

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : เรองเลา : 140)

(47) ตอนบาย เดกๆ ผใหญ และใบโบก ใบบว หวถงไปขนทรายเขาวด แตละกลม แตละครอบครวชวยกนน าทรายทขนมากอพรเจดยทรายตกแตงกนอยางสวยงาม

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : เรองเลา :140)

จากตวอยางขางตนตวอยางท (46) และ (47) มการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “มความสข” ในตวอยางท (46) และ “สวยงาม” ในตวอยางท (47) เชอมโยงกบเหตการณทเกดขนในการด าเนนเรองของตวละคร วา ชวงเมษายนถงแดดจะรอน แตผคนกเปยมลนไปดวยความสข

79

เพราะเปนวนสงกรานต และ การไดรวมกนกอพระเจดยทรายในวนสงกรานตนนไดบญมาก ทกคนจงตงใจท าอยางสวยงาม

2) การอางถงสวนใหญ การอางสวนใหญเปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหาความเปนไทย

ในดานวฒนธรรม ประเดนประเพณไทย เปนค าแสดงการอางถงบคคลสวนมากในสงคมทตางกปฏบตกนเชนน ดงปรากฏในตวอยางตอไปน

(48) ตอนบาย เดกๆ ผใหญ และใบโบก ใบบว หวถงไปขนทรายเขาวด แตละกลม แตละครอบครวชวยกนน าทรายทขนมากอพรเจดยทรายตกแตงกนอยางสวยงาม


จากตวอยางขางตนตวอยางท (48) ตวบทของแบบเรยนมการอางถงสวนรวม หรอ มการอางถงสวนใหญ ท าใหผเรยนรบรวา คนสวนใหญในสงคมไทยนนตองท าและตองปฏบตตาม เพราะถอวาเปนสงทด “ควรท า” จากการอางถงสวนใหญ โดยใชค าวา “แตละกลม” “แตละครอบครว”

5.3) ฝกอานเขยนประโยค ในสวนประกอบของแบบเรยน การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความ

เปนไทยดานวฒนธรรม ประเดนประเพณไทยไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏในกจกรรมทายบทโดยใชกลวธทางภาษาดงน

1) การอางถงสวนใหญ แบบเรยนพบกลวธการอางถงสวนใหญเพอสรางความเปนไทยดานวฒนธรรม

ประเดนเกยวกบประเพณไทย ในสวนฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน (49) เราชวยกนกอพระเจดยทราย


จากตวอยางขางตนตวอยางท (49) ผเขยนตวบทใชสรรพนาม ค าวา “เรา” ซงสอถงคนสวนใหญ และใหผอานรสกมสวนรวมและเปนสวนหนงของสงทผเขยนตองการน าเสนอ ผเรยนจงรบรไดวา ผเรยนในฐานะคนสวนหนงในสงคม ตองการเปนคนสวนใหญและมสวนรวมทจะสบทอดวฒนธรรรมประเพณนนๆ

80

5.4) บทประพนธ ในสวนของบทประพนธนน มความส าคญอยางยงในการน าเสนอวาทกรรมความ

เปนไทย ซงปรากฏเนอหาทางดานวฒนธรรมเกยวกบประเพณไทย โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน

5.4.1) การอางถงสวนใหญ แบบเรยนพบกลวธการอางถงสวนใหญเพอสรางความเปนเปนไทยดาน

วฒนธรรมประเดนเกยวกบประเพณไทย ในสวนบทประพนธของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน (50) ถงวนปใหมไทย ตางพรอมใจไปท าบญ ขนทรายเขาวดหนน ชวยกนกอพระเจดย เพลนใจเลนสงกรานต ลวนเบกบานอยางเตมท คนชางแสนยนด สาดน าใสกนและกน…

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : บทประพนธ : 147)

จากตวอยางท (50) มการใชค าแสดงการอางสวนใหญ ค าวา “ตาง” และ “ลวน” สอใหเหนวา การเขารวมประเพณสงกรานตของไทยนนทกคนพงเขารวม เนองจากเปนขนบธรรมเนยมประเพณ และจารตของไทยทยดถอกนมาชานานสงเกตไดจากค าวา “ตาง” พรอมใจไปท าบญ ขนทรายเขาวด และกอพระเจดยทราย และเมอเขารวมกจกรรมแลว ทกคน “ลวน” มความสขและมความเบกบาน

5.5) กจกรรมทายบท สวนประกอบของแบบเรยนสวนนไดปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปน

ไทย ดานวฒนธรรม ประเดนเกยวกบประเพณไทยในระดบชน ป.1 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

5.5.1) วจนกรรมสง แบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมส ง เพอสรางความเปนเปนไทยดาน

วฒนธรรมประเดนเกยวกบประเพณไทย ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(51) ฝกอานออกเสยง ในอานคลองรองเลน ใหเปนจงหวะจนคลอง และรองเพลง “ปใหมไทย” ในแผนซดรอม

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : กจกรรมทายบท: 148)

81

ตวอยางท (51) ใชวจนกรรมสง ค าวา “ฝกอานออกเสยง” และ “รองเพลง” ซง การใชค ากรยาขนตนน เปนรปแบบประโยคบอกเลาทใชแสดงค าสงไดเนองจากขนตนดวยหนวยกรยา เปนรปประโยคค าสง ทชดเจน เปนประโยคค าสงทมความเชอมโยงกบเรองประเพณวนสงกรานต โดยตวบทไดเนนวา ประเพณน เปนประเพณ “ปใหมไทย”

ตารางท 13 ตารางแสดงความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ผานประเดนประเพณ



ประเพณไทย ประเพณสงกรานต

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค

- -


วาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม ประเดนเกยวกบมรดกประเพณไทย ไดสอถงอดมการณความคดทวา วนสงกรานต คอ วนปใหมไทย โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบททกสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก แนะน าค าศพทและภาพประกอบ เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท โดยผานกลวธทางภาษา 4 กลวธ ไดแก การเลอกใชค าศพทรวม การใชค าแสดงการประเมนคา การอางถงสวนใหญ และวจนกรรม

82

ตารางท 14 ตารางสรปความเปนไทยทางวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม



1. ภาษา

1.1) การรณรงคใหใชภาษาไทยกรงเทพฯ


ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

1.2) การใชส านวนสภาษตและค าพงเพย


ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท -

ภาพ - - - 1.3)ปรศนาค าทาย แนะน าค าศพท - - -

เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - ภาพ - - -

1.4) การใชเพลงพนบานและเพลงรองเลน

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท -

ภาพ - - - 2. โบราณสถาน เมองหลวงเกากรงศร

อยธยา แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

3. การแตงกาย การแตงกายในงานประเพณสงกรานต (ปใหมไทย)

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

83




4. การละเลน การละเลนอยางไทย มอญซอนผา

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

5. ประเพณไทย ประเพณสงกรานต แนะน าค าศพท - - เรองเลา -

ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

จากการวเคราะหตวบทของแบบเรยนระดบชนประถมศกษาปท 1 - 3 ประเดนวาทกรรมความเปนไทยทางวฒนธรรม สรปไดวา พบความเปนไทยทางวฒนธรรมอย 5 ลกษณะ ไดแก ความเปนไทยทางดานภาษา (ประกอบดวย ภาษาไทยกรงเทพฯ การใชส านวนสภาษตค าพงเพย การใชปรศนาค าทาย) โบราณสถาน การแตงกาย การละเลน และประเพณไทย

ในดานกลวธทางภาษาทสอถงอดมการณความเปนไทยทางวฒนธรรม พบวาไดปรากฏผานทกองคประกอบของแบบเรยนทง 5 สวน อนไดแก สวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบ เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท ซงพบกลวธทางภาษา ทงหมด 6 กลวธ ไดแก การเลอกใชค าศพทรวม การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าแสดงการประเมนคาการใชมลบท การอางถงสวนใหญ และการใชวจนกรรมสง

ประเดนตอไป ผศกษาจะน าเสนอ ความเปนไทยดานศาสนา และความเชอทปรากฏในตวบทของแบบเรยน มรายละเอยดดงตอไปน

3.2 ความเปนไทยทางดานศาสนาและความเชอ

ระบบความเชอยอมรวมถงศาสนา และความเชอในลทธตางๆ ศาสนา ในความหมายกวางๆ คอการบวงสรวงบชาหรอการสรางสมพนธภาพอนดระหวางมนษยกบอ านาจศกดสทธท งหลาย ซงมนษยเชอวาสามารถควบคมหรอมอทธพลเหนอวถทางของธรรมชาตและวถชวตของมนษย ศาสนาตามทศนะทางมานษยวทยาจงบงบอกนยถงการขยายความสมพนธทางสงคมของมนษยออกไปส

84

ความสมพนธกบสงศกดสทธซงมอ านาจเหนอมนษยและธรรมชาต ดงนนศาสนาและความเชอทางศาสนาจงเปนสงสากลทพบเหนไดในทกสงคมตลอดมาทกยคทกสมย (ยศ สนตสมบต, 2537 : 214)

ศาสนาอาจจดวาเปนวฒนธรรมทางนามธรรมทมผลตอการสรางวฒนธรรมทางรปธรรมศาสนาจงเชอมโยงกบวฒนธรรมศาสนา และความเชอนน ถอก าเนดจากความกลว ความตองการความมนคงทางจตใจ และความสงสยในปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขนรอบตวมนษย ในสมยโบราณ มนษยด าเนนชวตในทามกลางปรากฏการณทางธรรมชาตทมนษยไมสามารถเขาใจได ไมวาจะเปนความมด ความสวาง ความรอน ความหนาว พายฝน ฟารอง ฟาผา ภาวะเกด แก เจบ ตาย ฯลฯ ท าใหเกดความกลวและเชอวาตองมสงศกดสทธทมอ านาจลลบอยเหนอปรากฏการณเหลานซงสามารถบนดาลคณและโทษแกมนษยได ฉะน นมนษยจงพยายามหาวธการออนวอนหรอตอรองกบอ านาจลกลบของธรรมชาตดวยการบชา บนบานหรอเซนไหว

จากการศกษาความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ในตวบทของแบบเรยน พบความเปนไทยอย 2 ประเดน คอ 1) ศาสนา ซงประกอบดวย 2 ลกษณะยอย ไดแก ดานพธกรรม ดานคณธรรม ประเดนท 2) ความเชอเรองสงศกดสทธ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.2.1 ศาสนา (พทธ) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 รวมถงรฐธรรมนญไทยฉบบกอนหนารบรอง

เสรภาพในการถอศาสนาของประชาชน (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย, 2550 : หมวด 3 มาตรา 37) แตบญญตวาพระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะและทรงเปนอครศาสนปถมภก(รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ,2550 : หมวด 1มาตรา 9) และก าหนดแนวนโยบายพนฐานแหงรฐชดเจนวารฐตองใหความอปถมภและคมครองศาสนาในมาตรา 79 แมวาจะมการเรยกรองใหบญญตศาสนาพทธเปนศาสนาประจ าชาต ใน รฐธรรมนญฉบบดงก ล าวแตใน ท สดมาตราน มความ เพ ยงวา "พระพทธศาสนาเปนศาสนาทประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอมาชานาน" นอกจากรฐธรรมนญแลวศาสนาในประเทศไทยยงไดรบการคมครองโดย พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. 2505 และประมวลกฎหมายอาญา ซงหามการกลาวหมนประมาทพทธศาสนารวมถงพระสงฆ และคมครอง ศาสนสถานและศาสนพธของศาสนาอน ๆ ตามล าดบ

ศาสนาพทธเปนศาสนาทคนไทยนบถอมากทสด แบบเรยนจงเลอกไดสบทอดจรรโลงศาสนาพทธ และพยายามผลกดนใหเปนศาสนาประจ าชาตลงในตวบทของแบบเรยน ซงปรากฏในประเดนดานพธกรรม และ ดานคณธรรม ดงรายละเอยดตอไปน

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%8D%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2_%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2550

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B0

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%9B%E0%B8%96%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%A0%E0%B8%81

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%8D%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%8D%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%84%E0%B8%93%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%86%E0%B9%8C_%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2505&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%8D%E0%B8%B2&action=edit&redlink=1

85

1) ดานพธกรรม ค าวา พธกรรม (rite) มความหมายใกลเคยงกนมาก บางครงกใชในความหมายเดยวกน

แตเทาทผานมา ค าแรก นาจะมความหมายกวางกวาคอ หมายรวมถงวถชวต (way of life) ในขณะทค าวา พธกรรมมความหมายไปในเชงพธการ หรอกจกรรมเฉพาะกจมากกวา พธกรรมทพบในสงคมไทยอาจแบงออกไดเปน 4 ประเภท คอ พธกรรมตามเทศกาล (festival) พธกรรมทเกยวกบวงจรชวต (rite of passage) พธกรรมทเกยวกบการท ามาหากน และพธกรรมทเกยวกบชมชนหรอทองถน ในแบบเรยนพบพธกรรมทางดานศาสนาพทธ และพธกรรมตามเทศกาล (festival) โดยมรายละเอยดดงน

1.1) พธกรรมในประเพณวนสงกรานต ค าวา สงกรานต มาจากภาษาสนสกฤตวา ส-กรานต แปลวา กาวขน ยางขน หรอการ

ยายท เคลอนท คอพระอาทตยยางขนสราศใหม หมายถงวนขนปใหม ซงจกอยในวนท 13, 14, 15 เมษายน ของทกป แตวนสงกรานตนนคอวนท 13 เมษายน เรยกวาวน มหาสงกรานตวนท 14 เมษายน เปน วนเนาวนท 15 เมษายน เปน วนเถลงศก หรอ วนปใหม สวนความหมายของทเกยวของกบวนสงกรานตน นแปลวา “กาวขน” “ยางขน” น น หมายถง การทดวงอาทตยขนสราศใหม อนเปนเหตการณทเกดขนทกเดอน เรยกวา สงกรานตเดอน แตเมอครบ 12 เดอน แลวยางขนราศเมษอก จดเปนสงกรานตป ถอวาเปนวนขนปใหมทาง สรยคต ในทางโหราศาสตร(ล าจล ฮวบเจรญ, 2553:33-34) จากการศกษาตวบทของแบบเรยน พบพธกรรมทางศาสนาพทธทจดขนในวนสงกรานตในระดบชน ป.1 โดยผานสวนประกอบของแบบเรยนดงตอไปน

1.1.1) แนะน าค าศพท และภาพประกอบ ในประเดนพธกรรมทางศาสนาทสงผานโดยประเพณวนสงกรานตนน พบวา

ปรากฏอยในสวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพทในระดบชนประถมศกษาปท 1 ค าศพททแสดงถงความเปนไทยทางดานน พบท งกลวธทางภาษาท งวจนภาษาและอวจนภาษา ดงผลการวเคราะหตอไปน

1) การใชภาพประกอบทสอความคดโดยตรง การใชภาพสอความหมายโดยตรงเปนการสอเปนในแบบเรยนขนพนฐานทใช

ส าหรบเดก ชวงชนตน ชวงชนท 1 (ป.1 - ป.3) การตอกย าดวยภาพทสอความคดโดยตรงน เดกเขาใจงาย ดงนนจงสามารถเราความรสกและกระตนความสนใจไดเปนอยางด โดยการใชเทคโนโลยการพมพเขามารวมดวย ซงนอกจากจะท าใหแบบเรยนมสสนทนาอานแลว ยงสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมพนฐานในการอยรวมกนในสงคมอกดวย อนไดแก ภาพของ (ภาษาพาท 51, ป.1 บทท 12: 138 เรอง วนสงกรานต)

86

(52)

ภาพท 2 ภาษาพาท 51, ป.1 บทท 12: 139 เรองวนสงกรานต

จากตวอยางท (52) จะเหนวา สงคมไทย เปนสงคมทหลากหลายทางเชอชาตและศาสนา แตแบบเรยนเลอกน าเสนอเพยงศาสนาพทธผานภาพพธกรรมทางศาสนา เปนภาพทสอความโดยตรงเกยวกบคณธรรมจรยธรรมพนฐานทพงปฏบตแลว ยงปรากฏ วฒนธรรมและประเพณไทย (ประเพณสงกรานต) ทสอความคดโดยตรงในแบบเรยน(ภาษาพาท 51, ป.1 บทท 12: 139 เรองเดยวกน) สงเหลาน เปนการตอกย าชดความคดทวา “ศาสนาพทธเปนศาสนาประจ าชาตของไทย” โดยไดสอดแทรกพธกรรม และสงทพงปฏบตในขนบประเพณไวใตภาพน ไดแก ภาพการสรงน าพระ การท าบญเลยงพระ และการกอเจดยทราย ทงหมดน เปนกระบวนการสรางความเปนไทยใหแกผเรยนโดยตรง เพอสงเสรมใหผเรยนรบรและสบทอดประเพณทมความส าคญตอสถาบนศาสนา (ทเนนศาสนาพทธ)

1.1.2) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ดานพธกรรมทางศาสนา ผานตว

บทของเรองเลาใน ระดบชน ป.1 ดงน 1) ตวละคร เรองราวในระดบชน ป.1(บทท 12 เรอง วนสงกรานต : 136-149) ภผา ใบ

โบก ใบบว พอ และแม เขารวมพธกรรมทางศาสนาในวนสงกรานต กลาวคอ วนปใหมไทยนน พทธศาสนกชนไทยทกคนตองประกอบพธกรรมทางศาสนา อนไดแก การท าบญ โดยการกอพระเจดยทรายเพอสรางกศล หรอ การท าบญเลยงพระเพอการเปนพทธมามกะ และรวมกนขอพรจากพอแมเพอความเปนสรมงคลแกชวต สวนภาพประกอบของเรองเลานน เปนภาพทสอถงงานประเพณวนสงกรานต ผคนเขารวมในพธกรรมทางศาสนาตามความเชอของไทย

2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทสอถงอดมการณความเปนไทย ทางศาสนา ดาน

พธกรรม ดงรายละเอยดตอไปน

87

2.1) การอางถงสวนใหญ การอางสวนใหญเปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหาความเปนไทย

ในดานศาสนา และความเชอ ทางดานพธกรรมทางพทธ เปนค าแสดงการอางถงบคคลสวนใหญในสงคม ดงปรากฏในตวอยางตอไปน

(53) ตอนบาย เดกๆ ผใหญ และใบโบก ใบบว หวถงไปขนทรายเขาวด แตละกลม แตละครอบครวชวยกนน าทรายทขนมากอพระเจดยทรายตกแตงกนอยางสวยงาม

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : เรองเลา : 140)

จากตวอยางขางตน (53) ตวบทของแบบเรยน มการอางถงสวนใหญ โดยใช ค าวา “แตละกลม” “แตละครอบครว” ในตวบททมความเชอมโยง และสอถงอดมการณ ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอดานพธกรรม ซงเปนพธกรรมทพทธศาสนกชน รวมกนท ากจกรรม โดยการขนทรายเขาวด ซงตองถอวาเปนสงทดพงปฏบตตาม ตามวถของคนสวนใหญ

1.1.3) ฝกอานเขยนประโยค แบบเรยนในสวนของการฝกอานเขยนประโยคยงสอดแทรกเนอหาความเปนไทย

ดานศาสนา และความเชอ ประเดนพธกรรมทางศาสนาพทธ ไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย โดยใชกลวธทางภาษาดงน

1) การอางถงสวนใหญ แบบเรยนพบกลวธการอางถงสวนใหญเพอสรางความเปนไทยในเนอหาดาน

ศาสนา และความเชอ ทางดานพธกรรมทางพทธ ในสวนบทประพนธ ของแบบเรยนดวยดงตวอยางตอไปน

(54) เราชวยกนกอพระเจดยทราย (ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : เรองเลา : 146)

ตวอยางท (54) การใชสรรพนาม ค าวา “เรา” เปนการสอถงคนสวนใหญ ท าใหผอานรสกเปนสวนหนงของแบบเรยน ผเรยนคลอยตามตวบท จากค าวา “เรา” ทผเขยนถายทอดความคดนนสผเรยน ตวบทไดชใหเหนวา เราทกคนรวมทงตวผอานดวยนน ตองพงปฏบตและมสวนรวมในการประกอบพธกรรมทางศาสนาพทธ

88

1.1.4) บทประพนธ แบบเรยนน าเสนอวาทกรรมความเปนไทย ซงปรากฏเนอหาทางศาสนา และความ

เชอ ดานพธกรรมทางพทธ โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 1) การอางสวนใหญ

(55) ถงวนปใหมไทย ตางพรอมใจไปท าบญ ขนทรายเขาวดหนน ชวยกนกอพระเจดย

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต : บทประพนธ : 147)

จากตวอยางดงกลาว (55) จะเหนวา มการใชค าแสดงการอางสวนใหญ ค าวา “ตาง” และ “ลวน” สอใหเหนวา ทกคนควรเขารวมพธกรรมทางศาสนานน เมอผเรยนอานแลวจงรบรไดวา พธกรรมทชาวพทธพงกระท าโดยสวนใหญนน คอการท าบญ และขนทรายเขาวด ผเรยนในฐานะผสบทอดจงเขาใจและรบรวาทกรรมทผเขยนตองการสอ

1.1.5) กจกรรมทายบท แบบเรยนสวนน ปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปนไทย ทางดานศาสนา

และความเชอ ประเดนพธกรรมทางศาสนาพทธไวในระดบชน ป.1 ดวยโดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

1) วจนกรรมสง แบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง เพอสรางความเปนเปนไทย ทางดาน

ศาสนา และความเชอ ประเดนพธกรรมทางศาสนาพทธในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(56) นกเรยนแสดงบทบาทสมมต โดยเลอกท ากจกรรม 1 หรอ 2 กจกรรม ตามความเหมาะสม เชนสรงน าพระ กอพระเจดยทราย….

(ป.1 บทท 12 วนสงกรานต: กจกรรมทายบท: 149)

ตวอยางท (56) ใชวจนกรรมสง ค าวา “แสดงบทบาทสมมต” “สรงน าพระ” และ “กอพระเจดยทราย” ซงการใชค ากรยาขนตนประโยคบอกเลาน สามารถใชเปนประโยคแสดงค าสงไดค าสงทปรากฏในตวบทของแบบเรยนในสวนกจกรรมทายบทนไดชวยตอกย าวาทกรรมความเปนทางศาสนาและความเชอในเรองของพกรรมทางศาสนาพทธ โดยแบบเรยนไดใชค าสงเปนกลวธการปดทาย การผลตซ าตงแตตนเรองจนจบเรอง

89

1.2) พธกรรมยกชอฟา พธกรรมยกชอฟาอโบสถ เปนอกพธกรรมทางความเชอทางศาสนาพทธอยางหนงท

พบในตวบทของแบบเรยน ปรากฏในสวนประกอบของเรองเลาในระดบชน ป.3 ดงตอไปน 1.2.1) เรองเลา ครอบครวหนงพอ แม ลก 2 คน คอ ปอ และ ปอไดพดคยกนในสวนสาธารณะ

เรองเกยวกบ พธกรรมการยกชอฟาอโบสถซงเปนงานวดประจ าหมบาน (ป.3 บทท 4 อาหารดชวมสข: เรองเลา: 49)

ชอฟาถอเปนของสง เพราะนอกจากจะอยส งสดเหนอองคประกอบทางสถาปตยกรรมใดๆ แลว ยงเปนเครองหมายแหงการครบองคประกอบทางอาคารส าคญของศาสนา เนองจากหากยงท าโครงสรางอนไมเสรจกจะยกชอฟาไมได นอกจากนนดวยลกษณะแหงการเปนหางพญานาคจงเปนเครองหมายแหงการปกปองคมครองและขบไลหมมารของพระศาสนา ดงนน คนไทยแตโบราณจงถอกนวาการท าบญยกชอฟาเปนพธกรรมอนศกดสทธและยงใหญ ถอกนมาแตอดตวาผ ประกอบดวยบญญาธการสงสงเทานนจงจะยกชอฟาได มฉะนนกจะตองใชวธรวมบญ บรรดาสาธชนจงรวมกนเปนหมเหลาเพอใหบญนนมากพอทจะยกชอฟาได

ตารางท 15 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนศาสนาพทธและพธกรรม

ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 1. ดานศาสนา (ศาสนาพทธและพธกรรม)

พธกรรมในประเพณวนสงกรานตและพธกรรมยกชอฟา

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค

- -


จากการศกษา วาทกรรมความเปนไทยทางศาสนา และความเชอ ประเดนเกยวกบศาสนาพทธและพธกรรม พบมากในระดบชน ป.1 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบททกสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก แนะน าค าศพทและภาพประกอบ เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท โดยผานกลวธทางภาษา 4 กลวธ ไดแก การเลอกใชค าศพทรวม การใชค าแสดงการประเมนคา การอางถงสวนใหญ และวจนกรรม

90

2) ดานคณธรรม จรยธรรม “คณธรรม” ความหมายตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานฉบบ พ.ศ. 2542

ใหค านยามสน ๆ วาสภาพคณงามความด หมายความถงสภาพความดงามทอยภายในจตใจซงอาจเปนสภาพความดงามทเกดจากการยดถอเปนแนวปฏบตตามผทรงคณงามความดหรอเกดจากมโนธรรมของตนเองซงเปนประโยชนตอสงคมเชนความเสยสละความซอสตยเปนตนสวนจรยธรรม ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542: 216) ใหความหมายของจรยธรรมไววา “ธรรมทเปนขอประพฤตปฏบตศลธรรมกฎศลธรรม” ในตวบทของแบบเรยนพบความเปนไทยทางดานศาสนา และความเชอประเดน หลกธรรมและคณธรรม จรยธรรมในศาสนาพทธ ถง 12 ประการ โดยมทมาดงน

2.1) คณธรรม 10 ประการ กระทรวงศกษาธการเหนสมควรใหปลกฝงคณธรรมพนฐาน 8 ประการแก

เยาวชนไทย อนไดแก ขยน ประหยด ซอสตย มวนย สภาพ สะอาด สามคค มน าใจ โดยมจดเนนเพอพฒนาเยาวชนใหเปนคนด มความร และอยดมสข ดวยการใชคณธรรมเปนพนฐานของกระบวนการเรยนรทเชอมโยงกบความรวมมอของสถาบนครอบครว ชมชน สถาบนศาสนา และสถาบน การศกษา การปลกฝงคณธรรมจงหมายถง การจดสภาพการเรยนร เพอใหผเรยนมองเ หนคณคาของการมศลธรรมและจรยธรรมในดานตางๆ และน าไปสการเปลยนแปลงทศนคต คานยม ความเชอ และพฤตกรรมทดงาม

สวนในตวบทของแบบเรยนพบคณธรรมจรยธรรม 10 ประการ อนไดแก ความออนนอมถอมตน ความมน าใจและมจตสาธารณะ ความเสยสละ ความเมตตา ความกตญญกตเวท ความซอสตย ความขยน ความสามคค มมารยาท และ สภาพ สจจะ ปยวาจา ดงมรายละเอยดตอไปน

2.1.1) ความออนนอมถอมตน แบบเรยนน าเสนอใหตวละครมความออนนอมถอมตนตอผใหญ มสมมา

คารวะ ซงเปนลกษณะของบคคลทพงประสงคตามแบบของคนไทย เพราะสงคมไทยเปนสงคมทใหความเคารพตอระบบอาวโส ผนอยพงเชอฟงและนบถอผใหญ ดงทปรากฏในสวนประกอบของแบบเรยนระดบชน ป.3 ดงน

1) ฝกอานเขยนประโยค แบบเรยนในสวนของการฝกอานเขยนประโยคยงสอดแทรกเนอหา

ความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรมดานความออนนอมถอมตน ไวในสวนของฝกอานเขยนประโยค บทอานเสรม ซงเปน การดอวยพรผใหญ ในระดบชน ป.3 ดงน

91

(57) ตวอยางผนอยอวยพรแดผใหญ ในโอกาสวนมงคลคลายวนเกดของทานในวนน กระผมขออญเชญคณพระศรรตนตรย บนดาลใหทานประสบแตความสข อายย งยนนาน และมสขภาพแขงแรงตลอดไป

(ป.3 บทท 13 ของดประจ าต าบล : ฝกอานเขยนประโยค : 171)

จากตวอยางท (57) พบวา แบบเรยนไดน าเสนอใหผเรยนแสดงความนอบนอมตอผใหญ โดยการอวยพรนน ตองอางถงสงศกดสทธน ากอนทจะอวยพร เพราะผใหญมความอาวโสกวาจะกลาวอวยพรขนมาโดยปราศจากการอางถงสงทเคารพนบถอนนผนอยไมสามารถท าได

2) บทประพนธ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ดานหลกธรรมทาง

ศาสนา ประเดนคณธรรมจรยธรรม เรองความออนนอมถอมตน ผานตวบทของบทประพนธ ใน ระดบชน ป.2 โดยมกลวธทางภาษา ดงน

2.1) วจนกรรมสง แบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง เพอสรางความเปนเปนไทย

ทางดานศาสนา และความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม โดยใชประโยคกรยา ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(58) เดกดท าด เดกดรหนาท รกความดมน าใจ เชอฟงค าผใหญ เกบของไดคนเจาของงานบานชวยเกบจด ทงประหยดใชเงนทอง รกเพอนและพนอง ตางปรองดองสามคค

(ป.2 บทท 11 เดกด : บทประพนธ: 183)

จากตวอยางท (58) แบบเรยนใชหนวยกรยา ค าวา “เชอฟง” น าหนาหนวยกรรม ค าวา “ผใหญ” ซงการใชกรยาขนตนประโยค สามารถใชเปนค าสงได แบบเรยนสงผเรยนวา จงเชอฟงค าผใหญ ผนอยตองเคารพผใหญ ดวยความออนนอมถอมตน

92

ตารางท 16 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 1 ความออนนอมถอมตน

ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 ดานคณธรรมจรยธรรม 10 ประการ

ความออนนอมถอมตน


- -


จากการศกษาจะเหนไดวา ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ นน ศาสนาพทธ ยดหลกคณธรรม จรยธรรม เรองความออนนอมถอมตน โดยน าเสนอผานแบบเรยนระดบชน ป.2 และ ป.3 โดยผานสวนประกอบของแบบเรยนคอ การฝกอานเขยนประโยค และ บทประพนธ โดยมกลวธทางภาษาคอ วจนกรรมสง เปนการกลอมเกลาทางสงคมอยางหนง ใหผเรยนไดเรยนรและสามารถปฏบตตวใหเขากบสงคมไดถกตองแบบเรยนตองการใหผเรยนเปนคนไทยทมบคลกภาพออนโยนออนนอมตอผใหญและเคารพผอาวโสการกลอมเกลาทางสงคมน จงน าเสนอผานแบบเรยนเพอก าหนดทศทางการปฏบตของคนในสงคม

2.1.2) ความมน าใจ และมจตสาธารณะ ความมน าใจ และจตสาธารณะ (Public Mind) หมายถง ความรสกตระหนก

ของบคคลถงปญหาทเกดขนในสงคม ท าใหเกดความรสกทปรารถนาจะรวมและมสวนชวยเหลอสงคม โดยรบรถงสทธควบคไปกบหนาทและความรบผดชอบ ส านกถงพลงของตนวาสามารถรวมแกไขปญหาได และลงมอกระท าเพอใหเกดการแกปญหาดวยวธการตางๆ โดยการเรยนรและแกไขปญหารวมกนกบคนในสงคมเพราะการอยรวมกนในสงคมทกวนน จ าเปนอยางยงทจะตองอาศยความมน าใจไมตรการเออเฟอเผอแผ การชวยเหลอเกอกลกนโดยไมหวงผลตอบแทน การด ารงชวตในสงคมทมการชวยเหลอกนถงแมวาเรองราวหรอเหตการณนนไมไดมความเกยวของกบเรา หรอเราไมไดเดอดรอนดวย แตกเตมใจทจะแบงปนใหการชวยเหลอเอออาทรกน นนคอ การแสดงความมจตสาธารณะนนเองแบบเรยนพบความมน าใจ และจตสาธารณะ พบมากในสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป.2 ดงตอไปน

93

1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนคณธรรม ดาน

ความมน าใจและจตสาธารณะ ปรากฏอยในสวนประกอบของแบบเรยนคอ เรองเลา พบในระดบชน ป.2 โดยผานตวละคร ดงน

1.1) ตวละคร จากตวบทของแบบเรยนน าเสนอใหตวละครภผา และน าใส ไปพก

บานญาต คอ ลงวนกบปามาล และภผากบน าใสกไมไดนงเฉย ชวยงานบานดวยความเตมใจ วนหนงตวละครทงสองไปเทยวสวนสตว เหนคนทงขยะไมถกทจงชวยกนเกบ เพราะถอวาเปนพนทของสวนรวมซงเปนสมบตของทกคน

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงคณธรรมความมน าใจและ

จตสาธารณะมผลการวเคราะหตอไปน 1.2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา กลวธทางทางภาษากลวธหนงทแบบเรยนเลอกใชเพอสอถง

อดมการณ “ความเปนไทย” ดานศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม คอ ค าแสดงการประเมนคา ดงตวอยางตอไปน

(59) ปามาลพอใจหลานทงสองคนนมาก ชวนใหหลานมาหาอก พหมอกกบพไหม ดใจทมนองนารก พดเพราะ ไมซน มน าใจ จงอยากใหนองๆอยทบานนนานๆ

(ป.2 บทท 6 มน าใจ : เรองเลา: 88-89)

จากตวอยางท (59) แบบเรยนใหตวละครใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “พอใจ” และ “นารก” ทตวละครภผา และน าใสเปนเดกด มน าใจ ไมดอ ไมซน สอความหมายชบงเปนนยไดวา หากเดกท าตวด ผใหญกจะรกใครเอนด และค าวา “พอใจ” ยงมหนวยวเศษณขยายกรยา ค าวา “มาก” แสดงใหเหนวา สงทเดกเหลานนท าเปนสงทด พงปฏบต

1.2.2) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสราง

ความเปนไทยทางศาสนา ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความมน าใจไวในสวนเรองเลา ดงตวอยางตอไปน

94

(60) พหมอกชใหนองๆด “อยาท าตวอยางนนนะ ไมมมารยาท ใครๆ เหนกตองพดวา เปนเพราะพอแมไมสงสอน พอแมอยดๆ ตองถกคนวาเพราะลก” “จรงดวย” พไหมเสรม “ดซ กนแลวทงขยะไวเกลอนอก แลวใครจะมาเกบ” “ภผากบน าใสเอง” ทงสองคนยกมอขนตอบพรอมกน

(ป.2 บทท 6 มน าใจ : เรองเลา : 91)

ตวอยางท (60) แสดงใหเหนวา การใชวจนกรรมสงค าวา “อยา” เปนค าแสดงการหาม เปนการออกค าสง เมอผเรยนอานแลวจะเขาใจไดวา การกระท าแบบนไมเหมาะสม เพราะบทสนทนาตอจากน คอ ภผา และน าใส อาสาทจะชวยกนเกบขยะเอง เปนการแกสถานการณและหาทางออกใหกบผเรยนวา การแสดงน าใจตอสวนรวมนนเปนเรองทควรท า และสามารถท าไดโดยทไมตองมคนสง

1.2.3) การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าแสดงทศนภาวะเพอสอถงอดมการณ ความเปนไทยทาง

ศาสนา ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความมน าใจนน พบวา ตวบทของแบบเรยนมการใชค าแสดงทศนภาวะ เพอแสดงใหเหนวา ผเรยนพงมน าใจดงตวอยางตอไปน

(61) “ไมเปนไร เรามาชวยกนเกบกแลวกน” พหมอกตดสนใจ(รปเดกสคนเกบขยะ) “ทสาธารณะอยางน เปนของเราทกคนตองชวยกนรกษาความสะอาด” พไหมเสรม บานเมองสะอาด มองไปทางไหนกสวยงาม คนในชาตมความสข เราทกคนควรมน าใจชวยเหลอกนและกน

(ป.2 บทท 6 มน าใจ : เรองเลา : 92)

ตวอยางท (61) สอใหเหนวา การใชค าแสดงทศนภาวะค าวา “ควร” หนาหนวยกรยา ค าวา “ม” น าใจ ชวยเหลอซงกนและกน และค าวา “ตอง” หนาหนวยกรยา “ชวย” กนรกษาความสะอาด เปนการตอกย า การรบร และเขาใจบรบททางสงคมทวา หากเรามน าใจ นอกจากจะท าใหสาธารณสมบตสะอาด งดงาม ยงสามารถสงผลใหประชาชาต มความสขไปดวยจากตวอยางขางตน ยงเชอมไปหากลวธการอางสวนใหญอกดวยดงน

95

1.2.4) การอางสวนใหญ การอางสวนใหญเปนกลวธหนงทน ามาสอถงอดมการณความเปน

ไทยทางดานศาสนา ความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความมน าใจ ซงอางองจากตวอยางท (61) ตวบทใชค าสรรพนาม ค าวา วา “เรา”น าหนา ค าแสดงทศนภาวะ ค าวา “ควร” และ “ตอง” แสดงใหเหนวา เปนสงทคนสวนใหญนน ปฏบต เนองจากค าวา “เรา” เปนค าสรรพนามทแสดงถงการมสวนรวมของคนหมมาก

2) ฝกอานเขยนประโยค การฝกอานเขยนประโยค เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม

เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏในกจกรรมทายบทโดยใชกลวธทางภาษาดงตวอยางตอไปน

2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าแสดงทศนภาวะเพอสอถงอดมการณความเปนไทยทาง

ศาสนา ดานคณธรรม จรยธรรม เรองความมน าใจนน พบวา ตวบทของแบบเรยนมการใชค าแสดงทศนภาวะ เพอแสดงใหเหนวา ผเรยนพงมน าใจดงตวอยางตอไปน

(62) เราทกคนควรมน าใจชวยเหลอกนและกน (ป.2 บทท 6 มน าใจ: ฝกอาน เขยนประโยค: 98)

จากตวอยางท (62) พบการใชค าแสดงทศนภาวะค าวา “ควร” หนากรยา “ม” น าใจ นอกจากน าเสนอความเปนไทยดานคณธรรมในสวนเนอเรองแลว ยงตอกย าวาทกรรมนนใหแกผเรยนอก ในสวนของฝกอานเขยนประโยคอกครง เพอใหผเรยบซมซบ รบร ชดความคดทวา “คนไทย น าใจงาม”

3) บทประพนธ ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรองความ

มน าใจนน ไดปรากฏในสวนค าประพนธในระดบชน ป.2 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 3.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการ

ประเมนคาในบทประพนธเพอสอถงความมน าใจ ดงจะเหนไดจากตวอยางดงน (63) ชวยกน ถาคนเรามน าใจ มอะไรชวยเหลอกน รจกใหรแบงปน (ลวน) ผกพนดวยไมตร

(ป.2 บทท 6 มน าใจ: บทประพนธ: 99)

96

จากการศกษาตวอยางท (63) ใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ลวนผกพนดวยไมตร” ตวบทน าเสนอวาหากเรามน าใจ ชวยเหลอซงกนและกน รจกการแบงปนแลว เราจะมมตรไมตรทดตอกน รวมไปถงความมน าใจทจะชวยเหลอผอนดวยจตสาธารณะแลว บานเมองกจะสะอาด สงคมไทยกจะเปนสงคมในอดมคตมแตความสข ความดงาม

4) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม

จรยธรรม เรองความมน าใจผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

4.1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสรางความ

เปนเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรองความมน าใจไวในสวนกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยน ดงตวอยางตอไปน

(64) กจกรรมรวมรอง รวมเลน นกเรยนรองเพลงเดกดมน ำใจ พรอมท าทาประกอบ

จงหวะ เดกดมน าใจ ท ำนอง เพลงแคนล าโขง เดกดมน าใจ ไปหนใดใครกชม

ชวยงานใจรนรมย ตางระดมรวมมอพลน ยากเพยงไหน รวมใจชวยกน เธอและฉนมงท าสงด (ซ า)

(ป.2 บทท 6 มน าใจ : กจกรรมทายบท: 100)

จากตวอยางท (64) เปนรปประโยคค าสงทชดเจน สงเกตไดจากกรยา “รวมรอง รวมเลน” และ “รองเพลงพรอมท าทา” เกยวกบประเดนความมน าใจ ซงผสงมงหวงผลของค าพดทมตอผฟงนนคอ ผเรยนตระหนกและเขาใจวา ความมน าใจนนเปนเรองทมความส าคญมาก

97

ตารางท 17 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 2 ความมน าใจและมจตสาธารณะ


ความมน าใจและมจตสาธารณะ

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค

- -

บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ -

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความมน าใจแลว พบวา ตวบทไดน าเสนอไวในระดบชน ป.2 เทานน โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยนครบทกสวน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 4 ลกษณะ ไดแก ค าแสดงการประเมนคา ค าแสดงทศนภาวะ การอางสวนใหญ และวจนกรรมสง ซงเปนกลวธทางภาษาทใชสรางชดความคดทวา “คนไทย น าใจงาม”

2.1.3 ความเสยสละ ความเสยสละคอ การเหนคณคาในเพอนมนษย มความเอออาทร เอาใจใส ให

ความสนใจในความตองการ ความจ าเปน ความทกขสขของผอน และพรอมทจะใหความชวยเหลอเกอกลกนและกน ผทเสยสละ คอ ผให รจกแบงปน เสยสละความสขสวนตน เพอท าประโยชนแกผอน เขาใจ เหนใจ ผทมความเดอดรอน อาสาชวยเหลอสงคมดวยแรงกาย สตปญญา หรอลงมอปฏบตการ เพอบรรเทาปญหาหรอรวมสรางสรรคสงดงามใหเกดขนในสงคมในตวบทของแบบเรยนพบความมความเสยสละ ในสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป.2 ดงตอไปน

1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนคณธรรม เรองความ

เสยสละ ปรากฏอยในสวนประกอบของแบบเรยนคอ เรองเลา พบในระดบชน ป.2 โดยผานตวละคร ดงน

98

1.1) ตวละคร ภผาและน าใสกนน าแขงกด ใบบว ใบโบก ดงแขนน าใส กบภผา

เหมอนจะขอกนน าแขงกดดวย ดวยความเสยสละของเดกทงสอง จงไดปอนน าแขงกดให ชางเพอนรกไดกนของอรอย (ป.2 บทท 1 น าใส : เรองเลา : 9) สวนภาพประกอบของแบบเรยนทสอผานตวละครในเรองเลา เปนภาพสอความหมายโดยนย เรองความเสยสละเดกปอนน าแขงกดใหเพอนชาง

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงคณธรรมความเสยสละ มผล

การวเคราะหตอไปน 1.2.1) การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมกนของค าศพท) กลวธทางทางภาษากลวธหนงทแบบเรยนเลอกใชเพอสอถง

อดมการณ “ความเปนไทย” ดานศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรองความเสยสละ คอ การเลอกใชค าศพท ดงตวอยางตอไปน

(65) น าใสและภผา หนมามองหนากน หวเราะดงลน แลวทงสองกเสยสละของอรอยใหเพอนชางทนารกไป

(ป.2 บทท 1 น าใส : เรองเลา : 9)

จากตวอยางท (65) ตวบทเลอกใชค าศพท ค าวา “เสยสละ” ซงเปนการสอถงอดมการณ ความเปนไทย วา การเสยสละ เปนสงทพงม พงปฏบต

ตารางท 18 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 3 ความเสยสละ


ความเสยสละ แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - -


- - -


99

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความมน าใจแลว พบวา ตวบทไดน าเสนอไวในระดบชน ป.2 เทานน โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 1 ลกษณะ ไดแก การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมของค าศพท)

2.1.4 ความเมตตา เมตตา ตามความหมายในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน แปลวา ความ

ปรารถนาใหเปนสข เปนธรรมมะทท าลายความโกรธไดโดยตรงจดเปนธรรมมะอยในพรหมวหาร 4 คอ เมตตา (ปรารถนาใหเปนสข) กรณา (ความปรารถนาใหพนทกข) มทตา (พลอยยนด) และ อเบกขา (วางใจเปนกลาง) (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542) ตวบทของแบบเรยนพบความเมตตา ในสวนประกอบของแบบเรยนระดบชน ป.1 ป.2 และ ป.3 ดงตอไปน

1) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ศาสนาและความเชอ ประเดน

ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความเมตตา ผานตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.3 ดงน 1.1) ตวละคร ในระดบชน ป.3 (บทท 14 เรอง ธรรมชาตเจาเอย : 175-181) เปนเรองราว

ของเดกๆทงชายหญงมาเขาคาบชมรมอนรกษทรพยากรธรรมชาตทอทยานแหงชาตเขาใหญ เดกๆท ากระสนดนเหนยวหอเมลดพนธไม กระสนนจะใชในทางสรางสรรคเทานนหามใชในการท ารายสตว เชนการยงนก ในเนอเรองสอดแทรกคณธรรมเรองความเมตตาตอสตว อกดวย

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จาการศกษาพบกลวธทสอถงอดมการณความเปนไทย ดานศาสนาและ

ความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความเมตตา ดงตอไปน 1.2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ แบบเรยนไดเลอกใชกลวธทางภาษา คอ การใชค าแสดงทศนภาวะ ซง

เปนกลวธหนงทผผลตตวบทเลอกใชในการสออดมการณเรอง ความเมตตา ดงตวอยางตอไปน (66) …..“เราจงไมควรยงสตวในปา เพราะนอกจากจะท ารายชวตสตว

ตวนนแลว อาจเลยไปถงครอบครวของสตวเหลานนดวยจรงไหม” …..นกเปนตวบงชความอดมสมบรณของปาดวย…..

(ป.3 บทท14 ธรรมชาตเจาเอย : เรองเลา : 180)

100

จากตวอยางท (66) ขางตนพบการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ไมควร” ในประโยคทวา “เราจงไมควรยงสตวในปาเพราะนอกจากจะท ารายชวตสตวตวนนแลว อาจเลยไปถงครอบครวของสตวเหลานนดวย”แบบเรยนใชค าแสดงทศนภาวะ ค าวา “ไมควร” รวมกบ ค าแสดงเหตผลค าวา “เพราะ” จะท ารายชวตสตว เปนเหต “จง” “ไมควร”ยงสตวในปาเปนผลดงนนแบบเรยนไดสอนใหผเรยนมความรกใหกบสตวปา ซงเชอมโยงไปถงความรกในธรรมชาต เปนการสรางพนฐานทางจตใจทด มความเมตตาตามคณลกษณะของคนไทยอกดวย

2) บทประพนธ ความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดน คณธรรม จรยธรรม เรอง

ความเมตตา ไดปรากฏในสวนค าประพนธในระดบชน ป.1 ดงตอไปน 2.1) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จาการศกษาพบกลวธทสอถงอดมการณความเปนไทย ดานศาสนาและ

ความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความเมตตาผานสวนประกอบของแบบเรยนสวนค าประพนธ ดงตอไปน

2.1.1) การใชโครงสรางขนาน และการสลบค า แบบเรยนไดเลอกใชกลวธทางภาษา คอ การใชโครงสรางขนาน

และการสลบค า ซงเปนกลวธหนงทผผลตตวบทเลอกใชในการสออดมการณเรอง ความเมตตา ดงตวอยางตอไปน

(67) เพอนชาง พนน าใส อาบน าให เพอนเดกบาง อาบพลาง หวเราะพลาง คนรกชาง ชางรกคน (ป.1 บทท 7 เพอนรกเพอนเลน: ค าประพนธ :75)

ตวอยางท (67) ตวบทของแบบเรยน พบกลวธการใชภาษาคอ โครงสรางขนาน และการสลบค า จากประโยคทวา “คนรกชาง”และ “ชางรกคน” เปนการสลบค าในต าแหนงของประธาน กบ กรรม เมอสลบต าแหนงความหมายจงเกดการเปลยนแปลง กลาวคอ “คนรกชาง” “คน” เปนหนวยประธาน สวน “ชาง” เปนหนวยกรรม บงความหมายเปนนยวา คนนนตองรกสตว และตองมจตใจเมตตาตอสตว สวน “ชางรกคน” เปนการสลบต าแหนงโครงสรางขนานโดยค าวา “ชาง” เปนหนวยประธาน สวน “คน” เปนหนวยกรรม กลาวคอ ถาคนรกชาง ชางกจะรกคนเชนกน แบบเรยนไดน าเสนอใหตวละคร เดก และชาง นนตางมวถชวตทผกพนซงกนและกน อาศยอยรวมกน

101

โดยใหเดกๆเหลานน มบทบาทในการเปนผเลยงสตว ตวบทสอถงชดความคดทวา ควร “มความรก และเมตตาตอสตว” นนเอง

3) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางดานศาสนา ประเดนคณธรรม จรยธรรม

ผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.1 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษา ดงน

3.1) วจนกรรมสงรวมกบมลบท ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง รวมกบมลบท เพอสรางความ

เปนเปนไทยศาสนา คณธรรม จรยธรรม เรอง ความเมตตาในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(68) วาดรปสตวทเปนเพอนของนกเรยน ตงชอภาพ และเขยนบอกสวนตางๆของสตวนน

(ป.1บทท 2 ภผา : กจกรรมทายบท: 21)

จากตวอยางท (68) ตวบทใชกลวธการใชภาษา วจนกรรมสง รวมกบการใชมลบท กลาวคอครเปนผสงผเรยนใหวาดภาพสตว ซงมการใช กรยาขนตน ประโยค ถอวาเปนรปประโยคค าสง ทชดเจน สงเกตไดจากค าวา “วาด” รปสตว ซงตวอยางดงกลาวขางตนเปนประโยคค าสงทมความเชอมโยงกบเรองของความผกพนทมนษยควรมอบใหแกสตว นนกคอ ตองรกสตว และมความเมตตา นนเองซงเมอครผสอนสงกจกรรมน ผเรยนจงจะเกดกระบวนการคดเชอมโยงไปหามลบททวา กอนวาดภาพสตวไดนน ผเรยนตองรจกและเปนเพอนกบสตวกอนมลบทนจงเสนอวา การเปนเพอนกบสตวนนเปนสงทด

ตารางท 19 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 4 ความเมตตา


ความเมตตา แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค

-

บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - - -

102

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความเมตตาแลว พบวา ตวบทไดน าเสนอไวในทกระดบชน ป.1 - 3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 3 ลกษณะ ไดแก การใชโครงสรางขนาน และการสลบค า วจนกรรมสงรวมกบการใชมลบท และการใชค าแสดงทศนภาวะ

2.1.5) ความกตญญ ความกตญญ คอ การรสกส านกในคณ ดวยแสดงความเคารพ นบถอ เชอฟง และ

ชวยเหลอในกจการงานตาง ๆ การกระท าเชนน ยอมท าใหประสบกบความสข ความเจรญ และเปน สรมงคลแกชวตและหนาทการงาน ความกตญญเปนเครองหมายของคนด การทเยาวชนไทยไดรบการปลกฝงคณลกษณะทดในเรองของความกตญญตอผมพระคณถอเปนเรองทด เปนการสรางภม คมกนใหสงคม การเลยงดของครอบครวเปนสงส าคญทจะชวยอบรมและสงเสรมพฤตกรรมของเยาวชนใหมคณลกษณะของการเปนคนมความกตญญ ความตระหนกรในคณของบคคล สตว และสงแวดลอมทมผลตอตนเองทงโดยตรงและโดยออม

พระธรรมปฎก , ป.อ. ปยตโต (2546)กลาวไววา ผทมความกตญญยอมจะท าตนเองใหมความสขและท าผ อนใหมความสขดวย ลกษณะของคนมความกตญญตามหลกพระพทธศาสนา ม 2 ลกษณะ ไดแกกตญญชนสามญ คอ กตญญอยางสามญทวไป หมายถง รอปการคณทบคคลอนท าใหเรา ซงเปนเหตใหเกดกตเวท คอ การตอบแทนคณ เชน ยอมรบวาพอแมเปนผมพระคณ อกลกษณะหนง คอกตญญชนสตบรษ เปนความกตญญชนสง หมายถง การรจกคณธรรมความดทมอยในตวบคคลอน ในตวบทของแบบเรยนพบประเดน คณธรรมทางจตใจ เรองความกตญญ ในสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป.2 และ ป.3 ดงตอไปน

1) เรองเลาและภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย คณธรรมทางจตใจ เรองความ

กตญญปรากฏอยในสวนประกอบของแบบเรยนคอ เรองเลา พบในระดบชน ป.2 โดยผานตวละคร ดงน

1.1) ตวละคร ตวละครด าเนนเรองโดยการเลาเรองชวตประจ าวนของตวเองวา เดกดตอง

มหนาทตอตวเอง ครอบครว ชมชนและสงคมอยางไรบาง โดยมการน าเสนอประเดน ความกตญญกตเวทลงในเรองเลา ผานการกระท าของตวละคร สวนภาพประกอบเรองเลา ไดสอภาพประกอบโดยตรงทเปนภาพ เดกๆชวยท างานบาน ชวยพอแมดวยความเตมใจ

103

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงคณธรรมความกตญญกตเวท โดย

มผลการวเคราะหตามตวอยางดงตอไปน 1.2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าแสดงทศนภาวะเพ อสอถงอดมการณ ความเปนไทยทาง

ศาสนา ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความกตญญนน พบวา ตวบทของแบบเรยนมการใชค าแสดงทศนภาวะ เพอแสดงใหเหนวา ผเรยนพงมความกตญญดงตวอยางตอไปน

(69) เดกดตองมหนาทตอตนเอง ตงใจเรยนหนงสอ โตขนจะไดมอาชพทดมเงนเลยงพอแมและตนเองไดอยางมความสข

(70) เดกดตองมหนาทตอครอบครว กตญญตอผมพระคณ ไมท าใหคนในบานตองเดอดรอนเพราะตนเอง (ป.2 บทท 11 เดกด : เรองเลา: 174-175)

(71) แมนกพอนกเงอกไดท าหนาทเลยงดลกดวยความรกและหวงใย พอแมทกคนกเลยงดลกจนเตบใหญดวยความรกอยางสดหวใจเชนกน เราทกคนจงควรท าหนาทดแลทานตอบ ดวยความเคารพรก และกตญญใหสมกบความรกททานมตอเรา

(ป.3 บทท14 ธรรมชาตเจาเอย : เรองเลา :189)

ตวอยางท (69) และ (70) เหนวา การใชค าแสดงทศนภาวะค าวา “ตอง” หนาหนวยกรยา ค าวา “ม” “หนาทตอตนเอง” และ “ม” “ หนาทตอครอบครว” โดยการปฏบตหนาทนน ตองท าไปดวยความเตมใจ และตองมความกตญญกตเวทตอพอม หรอ ผมพระคณ โดยการเลยงดพอแม และไมท าใหคนในบานตองเดอดรอนเชนเดยวกนกบตวอยางท (71) ทใชค าแสดงทศนภาวะ ค าวา “ควร” ท าหนาทดแลทานดวยความรกความกตญญเพอเปนการตอบแทนเชนกน

2) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางดานคณธรรมทางจตใจ เรองความกตญญ

ผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

104

2.1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสรางความเปน

ไทยทางศาสนา ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความกตญญไวในสวนเรองเลา ดงตวอยางตอไปน (72) เลานทานเกยวกบ ความซอสตย ความมน าใจ หรอ ความกตญญ

แลวพดคยถงขอคดทไดจากเรอง (73) นกเรยนรองเพลงเกยวกบเรองเดกด แลวคดทาทางประกอบ (ป.2 บทท 11 เดกด : เรองเลา: 184-185)

ตวอยางท (72) และ (73) จะเหนไดวา การใชค ากรยาเปนค าขนตนประโยค ค าวา “เลา” “พดคย” และ “รองเพลง” เปนรปประโยคค าสงได โดยวจนกรรมสงน เปนการใชค าสงทมความเชอมโยงไปถง อดมการณความเปนไทยทางศาสนา ดานคณธรรมจรยธรรม เรองความเปนเดกดนนจะตองมความกตญญกตเวท

ตารางท 20 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 5 ความกตญญกตเวท


ความกตญญ แนะน าค าศพท - - - เรองเลา -

ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - ภาพ -

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความกตญญกตเวทแลว พบวาตวบทไดน าเสนอประเดนดงกลาวไวในระดบชน ป.2 และ ป.3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ และกจกรรมทายบท และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 2 ลกษณะ ไดแก วจนกรรม และค าแสดงทศนภาวะ

105

2.1.6) ความซอสตย พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต, 2546) ไดอธบายวา คนทมความซอสตยจะ

เปนผทยดมนในหลกความจรงและความถกตองในการด าเนนชวต ประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองและผอน ทงทางกาย วาจา ใจ มความละอายและเกรงกลวตอการกระท าผด คนมศลธรรมหรอมมนษยธรรม ทสามารถเรยกไดวา เปนอารยชน จะมความประพฤตด ประพฤตชอบ และมความซอสตย สจรต 3 ประการ ประการท 1 คอ กายสจรต เปนความสจรตทางกาย ท าสงทดงามถกตอง ประพฤตชอบดวยกาย ละเวนการ เบยดเบยน มเมตตากรณา ชวยเหลอเกอกลสงเคราะหกน ประการท 2วจสจรต เปนความสจรตทางวาจา ท าสงทดงามถกตอง ประพฤตชอบดวยวาจา ละเวนการพดเทจ กลาวแตค าสตย และประการท 3มโนสจรต เปนความสจรตทางใจ ท าสงทดงามถกตอง ประพฤตชอบดวยใจ ท าใจใหเผอแผกวางขวาง ไมคดรายมงเบยดเบยน เปนสมมาทฐ เขาใจในหลกกรรมวา ท าดมผลด ท าชวมผลชว รเทาทนความจรงทเปนธรรมดาของโลกและชวต มองเหนความเปนไปตามเหตปจจยในแบบเรยนพบ ความเปนไทยประเดนคณธรรมจรยธรรม เรองความซอสตย ในสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป. 2 และ 3 ดงตอไปน

1) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ศาสนาและความเชอ ประเดน

ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความเมตตา ผานตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.3 ดงน 1.1) ตวละคร ในระดบชนป.2 (บทท 11 เรอง เดกด : 177) เปนเรองราวของเดกชายโหมง

กบพสมปอยเดนทางกลบบานและพบกระเปาเงนตก จงไปหาลงก านน เพอสงเงนคนใหกบเจาของ สวนภาพประกอบเรองเลาผานตวละคร เปนภาพเดกเกบกระเปาเงนได เพอสอความหมายโดยตอกย าดวยภาพ เพอใหผเรยนเหนภาพและเขาใจยงขน

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทสอถงวาทกรรมความเปนไทย ดานศาสนาและ

ความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความซอสตย ดงตอไปน 1.2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ แบบเรยนได น าเสนอกลวธทางภาษา คอ การใชค าแสดงทศนภาวะ ซง

เปนกลวธหนงทผผลตตวบทเลอกใชในการสออดมการณ ความซอสตย ดงตวอยางตอไปน (74) พสมปอย โหมง และนองขาวเมา ก าลงเดนกลบบาน พบ

กระเปาสตางคใบหนงหลนอยพสมปอยหยบมาเปดด (รป : พสมปอยเปดกระเปาสตางค)

106

“โอโฮ! เงนตงพนแนะ ของใครนะ” โหมงพดเสยงดง “นนนะส ของใครกไมร” พสมปอยพด “เอาไปใหลงก านนหาเจาของเงนกนดกวา”“ดคะ ดคะ” นองขาวเมาเหนดวย”

เดกดตองมความซอสตยสจรต ไมอยากไดของผอนมาเปนของตน

(ป.2 บทท 11 เดกด : เดกด : 177)

จากตวอยางท (74) ขางตนพบการใชค าทศนภาวะ ค าวา “ตอง” ในประโยคทวาเดกดตองซอสตยสจรต ไมอยากไดของผอน แบบเรยนสอถงอดมการณ ความซอสตยสจรต เพอตองการใหผเรยนมคณลกษณะ ทางดานคณธรรมจรยธรรมตามทตองการ

2) ฝกอานเขยนประโยค การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยดานศาสนา

ประเดนคณธรรม จรยธรรมเรองความซอสตย ไวในสวนของฝกอานเขยนประโยค ในระดบชน ป.3 ไวดวย ดงตวอยางตอไปน

2.1) กลวธทางภาษา ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางดานศาสนา ประเดนคณธรรม

จรยธรรม เรองความซอสตย ผานสวนประกอบของแบบเรยน ฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

2.1.1) การใชประโยคเงอนไข กลวธการใชประโยคเงอนไขเปนกลวธหนงทสอถงวาทกรรมความเปน

ไทยดานศาสนาและความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความซอสตยไวในสวนนดวย ดงตวอยางตอไปน

(75 ) แมเงนเพยงเลกนอย ถาไมใชของเรากยกยอกไมได (ป.3 บทท 2 แตเดกซอไว : ฝกอานเขยนประโยค : 26)

ตวอยางท (75) การใชประโยคแสดงเงอนไข “แม…..ก” เปนประโยคแสดงเงอนไขทวา แมเงนจะเลกนอย กไมสามารถยกยอกหรอเอาไปโดยมชอบได ประโยคขางตนปรากฏในสวนฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยน เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏเพอตอกย าประเดนเดมใหแกผเรยนอก ในสวนของฝกอานเขยนประโยคอกครง เพอใหผเรยบซมซบ รบร ชดความคดทวา “คนไทยใจซอสตย” โดยตวอยางระบไววา ถาไมใชของเรา จะยกยอกไมได เปนการปลกฝงคณธรรมใหแกผเรยนนนเอง

107

3) บทประพนธ ความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดน คณธรรม จรยธรรม เรอง

ความเมตตา ไดปรากฏในสวนค าประพนธในระดบชน ป.2 ดงตอไปน 3.1) กลวธทางภาษา ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางดานศาสนา ประเดนคณธรรม

จรยธรรม เรองความซอสตย ผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

3.1.1) การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมของค าศพท) กลวธการใชประโยคเงอนไขเปนกลวธหนงทสอถงวาทกรรมความเปน

ไทยดานศาสนาและความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความซอสตยไวในสวนค าประพนธดวย ดงตวอยางตอไปน

(76) เดกดท าด เดกดรหนาท รกความดมน าใจ

เชอฟงค าผใหญ เกบของไดคนเจาของ งานบานชวยเกบจด ทงประหยดใชเงนทอง รกเพอนและพนอง ตางปรองดองสามคค

(ป.2 บทท 11 เดกด : อานคลอง รองเลน: 183)

ตวอยางท (76) ตวบทของแบบเรยนเลอกใชกลวธการเลอกใชค าศพท ในบทประพนธทายบท อานคลองรองเลน ใชประโยคทวา “เดกดท าด” ซงเปนชอเรองของบทประพนธ ทใชรวมกบค าศพทในประโยคทวา “เกบของไดคนเจาของ”เปนการปรากฏรวมกนของค าศพททมความหมายสอดรบกนในประเดน “ความซอสตย” ซงถอเปนคณธรรมอยางหนงเพราะคนทมความซอสตยจะเปนผทยดมนในหลกความจรงและความถกตองในการด าเนนชวต ประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองและผอน ทงทางกาย วาจา ใจ มความละอายและเกรงกลวตอการกระท าผด

4) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยทางดานศาสนา ประเดนคณธรรม จรยธรรม

เรองความซอสตย ผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

108

4.1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง และขอรอง เพอสรางความเปน

เปนไทยดานศาสนา คณธรรม จรยธรรม เรองความซอสตย ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(77) เลานทานเกยวกบ ความซอสตย ความมน าใจ หรอ ความกตญญแลวพดคยถงขอคดทไดจากเรอง

(ป.2 บทท 11 เดกด : เรองเลา: 184)

จากตวอยางท (77) การใชค ากรยาขนตนประโยค ถอวาเปนรปประโยคค าสงทชดเจน สงเกตไดจากค าวา “เลา” นทาน เกยวกบ ความซอสตย และ ใหผเรยน “พดคย” เพอตอกย าเกยวกบวาทกรรมนน

ตารางท 21 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 6 ความซอสตย

ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 ดานคณธรรม จรยธรรม 10 ประการ

ความซอสตย แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค

- -

บทประพนธ - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความซอสตย พบวาตวบทไดน าเสนอไวในทกระดบชน ป.2 และ 3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 4 ลกษณะ ไดแก ค าแสดงทศนภาวะ การใชประโยคเงอนไข การเลอกใชค าศพท (การปรากฏรวมของค าศพท) และวจนกรรมสง

109

2.1.7) ความขยน ความขยน คอ ความตงใจเพยรพยายามท าหนาทการงานอยางตอเนอง สม าเสมอ อดทน

ไมทอถอยเมอพบอปสรรค ความขยนตองควบคกบการใชปญญา แกปญหาจนเกดผลส าเรจตามความมงหมาย ผทมความขยน คอ ผทตงใจท าอยางจรงจงตอเนองในเรองทถกทควร เปนคนสงาน มความพยายาม ไมทอถอย กลาเผชญอปสรรค รกงานทท า ตงใจท าหนาทอยางจรงจง ในแบบเรยนน าเสนอประเดนคณธรรม จรยธรรม เรอง ความขยนผานสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป.2 และ ป.3 ดงตอไปน

1) ฝกอานเขยนประโยค การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยดานศาสนา ประเดน

คณธรรม จรยธรรมเรองความขยน ไวในสวนของฝกอานเขยนประโยค ในระดบชน ป.2 ผานกลวธดงตอไปน

1.1) การใชค าแสดงการประเมนคา แบบเรยนได น าเสนอกลวธทางภาษา คอ การใชค าแสดงการประเมนคา ซงเปน

กลวธหนงทผผลตตวบทเลอกใชในการสออดมการณ ความขยน ดงตวอยางตอไปน (78 ) เดกดตงใจเรยน น าใสชวยท างานบานอยางเตมใจ

(ป.2 บทท 11 เดกด : ฝกอานเขยนประโยค : 183)

ตวอยางท (78) ขางตนปรากฏ ค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ด” และ“เตมใจ” ในสวนฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยน ผเขยนตวบทไดเลอกบรรจค าทสอความหมายของอดมการณเดกด แสดงใหเหนวา เดกดนน ตองมความขยนหมนเพยร กลาวคอ ตองมความตงใจเรยน และ ชวยเหลองานดวยความเตมใจ

2) บทประพนธ ความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดน คณธรรม จรยธรรม เรองความขยน

ไดปรากฏในสวนค าประพนธในระดบชน ป.2 ดวยกลวธการใชภาษาดงตอไปน 2.1) การใชประโยคแสดงเหตผล แบบเรยนไดน าเสนอกลวธทางภาษา คอ การใชประโยคแสดงเหตผล ซงเปน

กลวธหนงทผผลตตวบทเลอกใชในการสออดมการณ ความขยน ดงตวอยางตอไปน

110

(79) น าขนใหรบตก ภาษตวาไวน าขนใหรบตก หากชานกน าลดจะหมดหวง เปรยบโอกาสมมาอยาพลาดพลง เรงระวงใชเวลาสมคาควร แมบากบนขยนกจจนผลตผล ลาภจะดลงานจะดมทวถวน หากเกยจครานลงเลหรอเรรวน จะโอดครวญโทษใครมไดเอย

(ป.3 บทท 15 เลนค าทาย : บทประพนธ: 195)

ตวอยางท (79) ตวบทของแบบเรยน ใชค าสนธาน ค าวา “แม” เปนประโยคแสดงเหต วา หากและ/ หรอ ถามความขยนบากบนแลวกจะประสบผลส าเรจ ไดลาภไดประโยชน เปนประโยคแสดงผล และ ในทางกลบกน ค าสนธานค าวา “หาก” ในบาทสดทายของบทประพนธ ใน “หากเกยจคราน” ซงเปนประโยคทแสดงเหต ใหเกดผลเสยทไมสามารถจะโทษใครได

ตารางท 22 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรม ประการท 7 ความขยน


ความขยน แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค

- -

บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - - -

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความขยน พบวาตวบทไดน าเสนอไวในทกระดบชน ป.2 และ 3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก ฝกอานประโยค และ บทประพนธ และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 2 ลกษณะ ไดแก การใชค าแสดงการประเมนคา และประโยคแสดงเหตผล

111

2.1.8) ความสามคค ความสามคค ม 2ประการ คอความสามคคทางกาย รวมแรงรวมใจท างานความ

สามคคทางใจ รวมมอรวมใจปรกษาหารอหาทางแกไขปญหา เมอเกดปญหาขนความสามคคจงเปนเรองส าคญ สงทจะน าความเจรญมาสสถาบนตางๆ กคอ ความรก ความสามคค เรมจากสถาบนเลกๆ ในครอบครว ทอยดวยกนดวยความรก ความเขาใจ รจกรกษาน าใจซงกนและกน มความเคารพตอกน ยอมรบฟงกน รบทบาทหนาทของตวเอง ชวยเหลอเกอกลกน กสามารถเปนสงรบประกนการอยรวมกนอยางเปนสขในชมชนไดผลของความสามคค คอ เปนบอเกดแหงความสข ความเจรญ เปนเหตแหงความส าเรจในกจการงานตางๆ การงานอนเกนก าลงทคนๆ เดยวจะท าได กตองอาศยความสามคค การรวมใจสามคคกนจงจะเกดเปนพลง สวนการแตกสามคคกนท าใหมก าลงนอย ความสามคคเกดขนทใด ยอมท าใหทนนมแตความสงบสข มแตความเจรญ สวนความแตกสามคคเกดขนทใด กจะยอมท าใหทนนประสบแตความทกข มแตความเสอมเสยโดยแนแท (พระพรหมคณาภรณป.อ.ปยตโต, 2546)

ในตวบทของแบบเรยนน าเสนอประเดนคณธรรม จรยธรรม เรอง ความสามคคผานสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป.2 ดงตอไปน

1) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ดานศาสนา และความเชอ ประเดน

คณธรรม จรยธรรม เรองความสามคค ในตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.2 และ 3 ดงน 1.1) ตวละคร ในระดบชนป.2 (บทท 11 เรองเดกด : 170 -178) เปนเรองราวทเกดขนใน

โรงเรยนเดก 2 กลมเดนสวนกนทมมตก ตางคนตางมองไมเหนกนจงชนกนอยางแรง ตางคนตางหกลม แตชวยพยงกนขนมา โดยไมมใครโกรธกน เดกนกเรยนทง 2 กลมตางอภยซงกนและกน จงเกดเปนความสามคค

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา กลวธทางภาษาทสอถงอดมการณความเปนไทย ดานศาสนา และความเชอ

ประเดน คณธรรม จรยธรรม เรองความสามคคมดงตอไปน 1.2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ แบบเรยนได น าเสนอกลวธทางภาษา คอ การใชค าแสดงทศนภาวะ ซงเปน

กลวธหนงทผผลตตวบทเลอกใชในการสออดมการณ ความสามคค ดงตวอยางตอไปน (80) เดกดตองมเหตผลรจกการใหอภย มความรกใครสามคคกน..

(ป.2บทท 11 เดกด : เรองเลา : 178)

112

จากตวอยางท (80) ขางตนพบการใชค าแสดงทศนภาวะ ค าวา “ตอง” ในประโยคทวาเดกดตองมเหตผล รจกทจะอภยซงกนและกน รวมทงตองมความรก ความสามคคตอกนดวย เมอเตบใหญขนมานนจงจะเปนผใหญทดและเปนอนาคตของประเทศชาต

2) ฝกอานเขยนประโยค ในสวนประกอบของแบบเรยน การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรก เนอหา

ความเปนไทยในดานคณธรรม จรยธรรม เรองความสามคคในระดบชน ป.3 โดยใชกลวธทางภาษาดงน

2.1) การใชค าขวญ การใชค าขวญ (slocan) ถอเปนกลวธทางวาทศลปอยางหนงทแบบเรยน

เลอกใช น าเสนอความเปนไทยในประเดนความสามคค ดงตวอยางตอไปน (81) สามคค คอ พลง

(ป.3 บทท 1 ปฏบตการสายลบจว : ฝกอานเขยนประโยค: 9)

จากตวอยางขางตนตวอยางท (81) ผเขยนตวบทใช ค าขวญ หรอ สโลแกนเพอรณรงคใหผผเรยนเกดความรสกถงพลงในความสามคค เปนการโนมนาวใจ และปลกพลงใจ เสรมสรางความฮกเหมใหแกผอานนนเกดความรสกเปนหนงเดยวกน ท าใหผเรยนตระหนกรวา หากผเรยนมความสามคคกนแลวจะท าสงใดกจะประสบผลส าเรจ

3) บทประพนธ ในสวนของบทประพนธนน มความส าคญอยางยงในการน าเสนอวาทกรรมความ

เปนไทยประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความสามคค ซงปรากฏผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 3.1) การใชอปลกษณ อปลกษณ (metaphor) นยามและลกษณะของอปลกษณในทางวรรณคดนน

อปลกษณจดเปนภาพพจนประเภทหนง (figure of speech) ทเปนการเปรยบเทยบสองสง อปลกษณจะมค าเชอม เปน หรอ คอ แตหากเปนการเปรยบเหมอน จะเรยกวา อปมา สวนในสาขาภาษาศาสตร อปลกษณมความหมายกวางกวา นกภาษาศาสตรอธบายวา อปลกษณเปนการเปรยบเทยบความเหมอนกนของสองสง โดยทงสองตองเปนสมาชกของตางกลมความหมาย สงทน ามาเปน “แบบ” ในการเปรยบเทยบ เรยกวา แบบเปรยบ (source domain/ vehicle) สวนสงทเปนเปาหมายทเราตองการพดถง เรยกวา สงทถกเปรยบ (target domain/ tenor) ในกรณนผวจยใชความหมายของอปลกษณในเชงภาษาศาสตร เมอพดถงสงทเปนนามธรรม สงทเราไมเคยประสบ หรอสงไกลตว เราจะใชอปลกษณเพอสอความคด ท าใหเกดความเขาใจ หรอท าใหเหนภาพชดเจน สงทน ามาเปนแบบเปรยบจงเปนรปธรรมมากกวา จงเปนสงใกลตวและเปนสงทเรารจก หรอเคยมประสบการณเกยวของมากอน

113

(Lakoff and Johnson ,1980) ยกตวอยางเชน เจบนดเดยวเหมอนมดกด ซงในแบบเรยนกใชกลวธเชงวาทศลป (อปลกษณ) เพอน าเสนอความเปนไทยในประเดนความสามคคในสวนบทประพนธ ดงตวอยางตอไปน

(82) มดเอยมดนอย กระจอยรอยนารกเปนหนกหนา รวมก าลงประสานงานไมพดจา พอเจอหนาหยดชะงกทกทายพลน

สามคครวมใจไมยอยอ มวนยใจคอลวนแขงขน ใครบงอาจมงรายท าลายมน ตางกรกนสยบตาพรอมหนาเอย

(ป.3 บทท 1 ปฏบตการสายลบจว: บทประพนธ : 7)

จากตวอยางท (82) จะเหนได มการใชอปลกษณ “มด” เปรยบไดกบความขยน และความสามคค ซงเปนสงทเปนนามธรรม แบบเรยนเสนอวา หากผเรยนมความสามคค ขยนขนแขงเหมอน มด กจะฟนผาอปสรรคไปได ไมวาผใดจะท าลายกไมสามารถท าได ตวบทไดตอกย า ชดความคดเกยวกบ “ความสามคคในหมคณะ” อยางเดนชด

ตารางท 23 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 8 ความสามคค


ความสามคค แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค

-

บทประพนธ -

กจกรรมทายบท - - - ภาพ - - -

จากการศกษาวาทกรรมความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความสามคคน น พบในระดบชน ป.2 และ ป.3 แบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค และบทประพนธ โดยผานกลวธทางภาษา 3 ลกษณะไดแก การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชค าขวญ และ การใชอปลกษณ

114

2.1.9) ความมมารยาท ความมมารยาท คอ ความเรยบรอย ออนโยน ละมนละมอม มกรยามารยาททดงาม ม

สมมาคารวะ ผทมความสภาพ คอ ผทออนนอมถอมตนตามสถานภาพและกาลเทศะ ไมกาวราวรนแรง หรอวางอ านาจขมผอน ทงโดยวาจาและทาทาง แตในเวลาเดยวกนยงคงมความมนใจในตนเอง เปนผ ทมมารยาท วางตนเหมาะสมตามวฒนธรรมไทยในตวบทของแบบเรยนน าเสนอประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความสะอาดผานสวนประกอบของแบบเรยน ระดบชน ป.1 ป.2 และ ป.3 ดงตอไปน


คณธรรม จรยธรรม เรองความมมารยาท ในตวบทของเรองเลาในระดบชน ป.1 - 3 ดงน 1.1) ตวละคร ในระดบชนป.1(บทท 11 เรอง ชางนอยนารก : 120-126) เปนเรองราวของภ

ผา ซงท าการแสดงทหมบานเลยงชาง เมอมเสยงปรบมอใหก าลงใจ ใบบวจงสงพวงมาลยใหแกประธานเพอแสดงการขอบคณ ภาพประกอบทชดเจนทสด เรองความมมารยาท จะเปนภาพในระดบชน ป.3 ทณฐรวมรบประทานอาหารบนโตะอาหารโดยใชชอนกลางกบคณยา


ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความมมารยาท ดงตอไปน 1.2.1) วจนกรรมสง แบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง เพอน าเสนอความเปนไทยใน

ประเดนความมมารยาท ดงตวอยางตอไปน (83) ทางไปจดนดพบ วยรนกลมหนงก าลงแยงขนมกนกน สงเสยง

เอะอะ พดค าหยาบคาย แลวทงกลมกลกขนวงตามกนไป ทงขยะไวบนถนนสวยๆของสวนสตวพหมอกชใหนองๆด “อยาท าตวอยางนนนะ ไมมมารยาท ใครๆ เหนกตองพดวา เปนเพราะพอแมไมสงสอน พอแมอยดๆ ตองถกคนวาเพราะลก”

(ป.2 บทท 6 มน าใจ : เรองเลา : 88-92)

ตวอยางท (83) พบการใชวจนกรรมสง ค าวา “อยา” ในประโยคทวา “อยาท าตวอยางนนนะ” กลาวคอ ตวละครกลมหนงแยงกนกนขนม อกทงยงสงเสยง และพดจาหยาบคาย เมอกนเสรจกทงขยะไวเกลอนกลาด ตวละครอกกลมหนงทมความประพฤตดและมมารยาท จงเตอนเพอนกลมเดยวกนวา พฤตกรรมดงกลาวเปนสงทไมสมควรท า เพราะไมมมารยาท

115

1.2.2) การใชเสยงภายในตวบท ตวบทหนงสอเรยนมการถายทอดอดมการณเกยวกบ ความมมารยาท ไปส

ผอาน โดยการใชเสยงภายในตวบท ดงตวอยางตอไปน (84) คณยาบอกวา“การดคนวาไดรบการอบรมสงสอนมาดหรอไม

ใหดกนทมารยาทในการรบประทาน เขาตดสนไดเลยวา เรามาจากครอบครวแบบไหน”

(ป.3 บทท 11 สงขางเลาเรอง: เรองเลา: 136)

ตวอยางท (84) น เปนตวอยางการน าถอยค าและความคดของผเรยบเรยงแบบเรยนมาถายทอดผานเสยงของตวละครในเรองเลาภายในตวบท ซงเปน “คณยา” ในฐานะของผมประสบการณ ทถายทอดสตวละครเดก ซงเปรยบเสมอนกบผเรยน ดงนน เสยงของคณยา จงมความนาเชอถอมากขน

2) ฝกอานเขยนประโยค ในสวนประกอบของแบบเรยน การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรก เนอหา

ความเปนไทยในดานคณธรรม จรยธรรม เรองการมมารยาทในระดบชน ป.3 โดยใชกลวธทางภาษาดงน

2.1) การใชค าขวญ การใชค าขวญ ถอเปนกลวธทางวาทศลปอยางหนงทแบบเรยนเลอกใช

น าเสนอความเปนไทยในประเดนการมมารยาท ดงตวอยางตอไปน (85) มารยาทด เปนศรแกผปฏบต

(ป.3 บทท 1 ปฏบตการสายลบจว: บทประพนธ : 9)

จากตวอยางขางตนตวอยางท (85) ผเขยนตวบทใช ค าขวญ เพอเปนการเชญชวน โนมนาวใจ ใหผเรยนเกดความคลอยตาม และอยากปฏบตตามทแบบเรยนไดเสนอไว เนองจากการใชค าวา “เปนศร” เปนความหมายเชงบวก ซงผทปฏบตตามจะไดรบการยกยอง

3) บทประพนธ ในสวนของบทประพนธนน มความส าคญอยางยงในการน าเสนอวาทกรรมความ

เปนไทยประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองการมมารยาท ซงปรากฏเนอหาทางดาน โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน

116

3.1) การใชค าแสดงการประเมนคา การใชค าแสดงการประเมนคา เปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหา

ความเปนไทยในดานคณธรรม จรยธรรม เรองการมมารยาท ปรากฏในตวอยางตอไปน (86) กรยาวาจาด

ผดมมารยาท จตสะอาดแผวผองใส จะคดท าสงใด รกษาไวซงกรยา

(ป.3 บทท 11 สงขาวเลาเรอง : บทประพนธ :140)

จากตวอยางขางตนตวอยางท (86) มการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “ผด” “มมารยาท” “จตสะอาด” และ “แผวผองใส” เพอเชอมโยงกบอดมการณ “ความมมารยาท” วา การวางตนใหเหมาะสม และมมารยาทงามนน เปนสงจ าเปนส าหรบการใชชวตอยในสงคมไทย ไมวาจะเปนการกน เดน นอน นง หรอ พด ตองส ารวมทงกาย วาจา และใจ เพอสถาปนาชดความคดทวา “คนไทย มารยาทงาม” และตรงกบส านวนทวา “ส าเนยงสอภาษา กรยาสอสกล”

4) กจกรรมทายบท สวนประกอบของแบบเรยนสวนน ไดปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปน

ไทยในประเดนคณธรรม เรอง ความมมารยาท ในระดบชน ป.3 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน 4.1) วจนกรรมสง แบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสง เพอน าเสนอความเปนไทยในประเดน

ความมมารยาทในสวนกจกรรมทายบท ดงตวอยางตอไปน (87) ระดมสมอง รวบรวม ขอปฏบต เกยวกบมารยาทในการ

รบประทานอาหารรวมกนแลวน ามาเสนอหนาชน (ป.3 บทท 11 สงขาวเลาเรอง : บทประพนธ :150)

ตวอยางท (87) ใชวจนกรรมสง ค าวา “ระดมสมอง” และ “รวบรวม” เปนกรยาเรยงตอกน เพอแสดงค าสงใหปฏบตตาม การใชค ากรยาขนตนน เปนรปแบบประโยคบอกเลาทใชแสดงเจตนาบอกใหท า เพอสอถงอดมการณ คณธรรม จรยธรรมประเดน ความมมารยาทใหแกผเรยน

117

ตารางท 24 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 9 ความมมารยาท


ความมมารยาท แนะน าค าศพท - - - เรองเลา


- -

บทประพนธ - -

กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

จากการศกษาวาทกรรมความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความมมารยาทนน พบวาแบบเรยนไดน าเสนออดมการณ ความมมารยาทผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และกจกรรมทายบท โดยผานกลวธทางภาษา 4 ลกษณะไดแก วจนกรรมสง การใชค าขวญ การใชค าแสดงการประเมนคาและการใชเสยงภายในตวบท

2.1.10) ความสภาพ และปยวาจา ความสภาพ และ ปยวาจา หมายถง ความประพฤตชอบดวยวาจา ละเวนการพดเทจ

กลาวแตค าสตย ไมจงใจพดใหผดจากความจรง เพราะเหนแกผลประโยชนใดๆ ไมพดสอเสยด ยยง สรางความแตกแยก พดแตค าทสงเสรมสามคค ละเวนจากการพดค าหยาบคาย พดแตค าสภาพ นมนวลควรฟง รวมถงละเวนจากการพดเหลวไหลเพอเจอ พดแตค าจรง มเหตมผล มสารประโยชน และถกกาลเทศะ


คณธรรม จรยธรรม เรองความสภาพและปยวาจา ในตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.1 - 3 ดงน 1.1) ตวละคร ในระดบชนป.1 (บทท 8 เรอง พดเพราะ : 78-89) เปนเรองราวของภผา ซง

เลนฟตบอลกบเพอนทสนาม พลายทะแนะวงหนขนมาจากน าเพราะควาญชางพดไมเพราะ ชางจงแสดงความโกรธ พอควาญคอยๆพดและลบแขนลบขา ชางจงยอมกลบไปอาบน าตามเดม

118


ประเดน คณธรรม จรยธรรม เรองสภาพ และปยวาจา ดงตอไปน 1.2.1) การใชเสยงภายในตวบท ตวบทหนงสอเรยนมการถายทอดอดมการณเกยวกบ ความสภาพและปย

วาจา ไปสผอาน โดยการใชเสยงภายในตวบท ดงตวอยางตอไปน (88) ควาญโพ พอของภผาบอกวา ชางชอบคนพดเพราะ ถาควาญพด

ไมเพราะชางกโกรธเปนเหมอนกนภผา และเพอนๆรแลววา ไมวาคน หรอสตว กชอบค าพดเพราะๆทงนน

(ป.1บทท 8 พดเพราะ : เรองเลา: 82)

ตวอยางท (88) ขางตนน เปนตวอยางการน าถอยค าและความคดของผเรยบเรยงแบบเรยนมาถายทอดผานเสยงของตวละครในเรองเลาภายในตวบท ซง เปนของ “ควาญโพ” พอของภผา ในฐานะของผมประสบการณและผเปนพอ ทถายทอดค าพดสภผา ผเปนลก ซงเปรยบเสมอนตวแทนของผเรยน ดงนน เสยงของ “ควาญโพ” จงมน าหนกและความนาเชอถอ อกทง ค ากลาวของภผาทวา “ภผาและเพอนๆรแลววา” ไมวาคนหรอสตวกชอบค าพดเพราะๆ ทงนน เปนการตอกย าผเรยนวา เรองความสภาพและการมปยวาจาเปนสงทควรกระท า

1.2.2) วจนกรรมขอโทษ แบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมขอโทษ หรอความสภาพ เปน

ศพทเทคนค เปนผลจากการคดเชงทฤษฎ คนทวไปจะเขาใจวา ความสภาพทเกยวของกบภาษา คอ การพดลงทาย คะ ครบ แตแททจรงแลว ความสภาพจะเกยวกบมารยาทโดยตรง (กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ และธรนช โชคสวณช, 2551: 126) วจนกรรมขอโทษจงถกน ามาใชสรางอดมการณความเปนไทยดานศาสนา และความเชอ ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความสภาพและปยวาจา ในสวนเรองเลาของแบบเรยน ดงตวอยางตอไปน

(89) “อยไกตกใจ ขอโทษนะจะไกจา น าใสขอโทษจะ” น าใส นงยองๆ ยกมอไหวไปรอบๆเลา

(ป.2 บทท 1 น าใส : เรองเลา :6)

จากตวอยางท (89) ตวบทของแบบเรยนใชวจนกรรมขอโทษ ในประโยคทวา “ขอโทษนะจะ” และ“ขอโทษจะ” เปนการแสดงความสภาพ เปนหลกส าคญของการสอสารทมนษยพงมตอกนไมวาจะเปนภาษาพดหรอภาษาเขยน การทตวละครยกมอขนไหวไก ซงมาฐานะต า

119

กวาคนนน แสดงใหเหนถงจตใจทงดงาม เมอท าผดกตองยอมรบผดกบการกระท าของตนเอง โดยการขอโทษดวยวาจาทสภาพ

1.2.3) วจนกรรมขอบคณ วจนกรรมขอบคณ ถอเปนกลวธทางภาษาวธหนงทผสรางตวบทเลอกใช

ในการสอถงอดมการณความเปนไทย ดานศาสนา คณธรรม จรยธรรม เรอง ความสภาพ เพราะถอเปนหลกส าคญในการสอสารเชนเดยวกนกบวจนกรรมขอโทษ วจนกรรมขอบคณน พบในตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบของเรองเลาดงน

(90) “นแนะ หนเอาขนมไปกน ขอบใจนะจะทมาชวยปา” ปาแจมหยบขนมใสถงสงใหเดกๆ “ขอบพระคณคะ” หนฝากไวกอนนะคะ

จากตวอยางท (90) ตวบทใชวจนกรรมแสดงการขอบคณ จากตวอยางจะเหนไดวา ผอาวโส จะกลาวค าวา “ขอบใจนะจะ” สวนเดก หรอ ผนอย จะตองใชค าสภาพกบผใหญมากกวา กลาวคอ ตวละครใชค าวา “ขอบพระคณคะ” เปนการตอบรบวจนกรรม

2) ฝกอานเขยนประโยค จากการศกษาพบ กลวธทางภาษาในสวนประกอบฝกอานเขยนประโยคใน ระดบ

ป.3 ดงตวอยางตอไปน 2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมน

คาในบทประพนธเพอสอถงความสภาพ และปยวาจา เหนไดจากตวอยางดงน (100) ค าพดไมไพเราะมกแสลงหผฟง

(ป.3 บทท 15 เลนค าทาย: ฝกอานเขยนประโยค: 196)

จากตวอยาง (100) เปนค าแสดงความสภาพ ทออนนอมถอมตนทผนอยพงพดแกผใหญ เปนค าลงทายทเสนาะหแกผฟง และแสดงความเคารพในระบบอาวโส สวนตวอยางท (108) ตวบทใชค าแสดงการประเมนคาวา “แสลงห” คกบกลมค าทวา พดไมไพเราะ เปนการตดสนและประเมนคาทใชแรงเสรมดานลบ เพอเตอนสตผเรยนวา อยากระท าตามแบบอยางดงกลาว เพราะไมสภาพ

120

3) บทประพนธ บทประพนธนน มความส าคญอยางยงในการน าเสนอวาทกรรมความเปนไทย

ประเดนคณธรรม จรยธรรม เรองความสภาพ และปยวาจา ซงปรากฏเนอหาในระดบชน ป.1 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน

3.1) การใชนามนย แบบ เรยนใชกลว ธ เช งวาท ศล ป คอ การใชนามนย (metonymy) เปน

กระบวนการขยายความหมายลกษณะหนง โดยกระบวนการขยายความหมายแบบนามนยนจะเปนการน าสงหนงไปแทนอกสงหนง(Lakoff and Johnson ,1980) เชนเวลาพดถงชาวนา นอกจากจะมความหมายวา คอคนทปลกแลว ยงคดเชอมโยงไปถงความยากล าบากและเปนคนทใชแรงงานเปนหลกอกดวย และการใชนามนยนจงเปนอกวธการหนงทใชในการวเคราะหความเปนไทย ในลกษณะนเปนวธการถายทอดความหมายโดยหยบเอาสวนเลกๆ(part) ซงเปนสวนหนงของสญญะ มาใชประกอบหรอแทนความหมายของสวนรวมท งหมด เชน การน าเอารปธงชาต มาเปนตวแทนความหมายของความรกชาตและความสามคคเปนตน เพอน าเสนอความเปนไทยในประเดนความสภาพ และปยวาจาในสวนบทประพนธ ดงตวอยางตอไปน

(101) ชางกมหวใจ พดเพราะ ชางถกใจ จะวางายไมดอดง ถาดจะมนตง เสยงโกรธขง จะดอใส ถงแมจะเปนชาง รไวบาง มหวใจ ใจใคร กใจใคร พดเพราะไว ไดไมตร

(ป.1 บทท 8 พดเพราะ: บทประพนธ: 87)

จากตวอยาง (101) ค าวา “หวใจ” เปนค าทน ามาเปรยบเทยบกบความรสกวา ถงเปนจะเปนสตวกยอมมความรสกนกคด รสกเสยใจ รสกโกรธไดเหมอนกบมนษย ดงนน กอนพดใหพนจพเคราะหถงผลไดผลเสยใหดกอน

121

ตารางท 25 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนคณธรรม จรยธรรมประการท 10 ความสภาพสจจะ และปยวาจา


ความสภาพ สจจะ และปยวาจา

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา


-


จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ดานคณธรรม จรยธรรม เรอง ความสภาพ และปยวาจาแลว พบวา ตวบทไดน าเสนอไวในระดบชน ป.1 ป.2 และ ป.3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบ ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธ และวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานการใชกลวธทางภาษา อย 4 ลกษณะ ไดแก ค าแสดงการประเมนคา การใชเสยงทหลากหลาย และวจนกรรมขอโทษ วจนกรรมขอบคณ การใชนามนย ซงกลวธเหลานเปนกลวธทางภาษาทใชสรางชดความคดทวา “คนไทยสภาพ พดเพราะ”

3.2.2 ความเชอเรองสงศกดสทธ โดยทวไปศาสนามองคประกอบทส าคญ (สชพ ปญญานภาพ, 2532 : 10) กลาวคอ 1) ศาสดา

หรอผประกาศศาสนา (เชน พระพทธเจา พระไครสต พระนะบมฮมหมด เปนตน) 2) ปรชญาและหลกปฏบต แนวคดความเชอ ซงกคอพระธรรมค าสงสอน ทงในรปของต ารบต ารา การเทศนาสงสอนนกบวชหรอพระสงฆ และศาสนกหรอผนบถอศาสนา 3) ศาสนสถานและศาสนวตถ ซงมกปรากฏในศลปกรรมดานตางๆ และ 4) พธกรรม ซงกคอพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนและยอมจะตองมวตถประสงคมความหมายตามความเขาใจอนเกดจากพนฐานความเชอทางศาสนาของตน ดงนนทงศาสนาและความเชอจงมความเชอมโยงกน 1) ความเชอเรองนรกสวรรค และสงลลบ ความเชอในสงคมไทยในทนจงจะกลาวเฉพาะลกษณะของศาสนาความเชอทแพรหลายในสงคมไทยและมอทธพลตอศลปวฒนธรรมไทยในวงกวาง นนกคอรปแบบของศาสนาความเชอทเรองนรก สวรรค และอ านาจสงลลบ (ผ ) ผและอ านาจลกลบในธรรมชาต หรอทเราใชค าวาไสย

122

ศาสตร (ไสยะ = ความหลบไหล มวเมา ตรงขามกบค าวา พทธะ หมายถง ผร ผตน ผเบกบาน) เปนความเชอดงเดมของชนชาตไทยทมมากอนศาสนาพราหมณและกอนทพทธศาสนาจะเผยแผเขามาในดนแดนแถบน ผในความเชอของชาวไทยนาจะแบงท าความเขาใจงาย ๆ ออกเปนประเภทตางๆ คอ ผทเปนผพทกษรกษาหรอเทวดาอารกษ เชน ผแถน ซงชาวอสานเชอกนวาเปนผใหก าเนดโลก เปนผทสามารถดลบนดาลใหฝนฟาตกและขาวปลาอดมสมบรณ นอกจากนนกมผทเชอวาสงสถตตามธรรมชาตตาง ๆ เชน เจาปาเจาเขา เจาทเจาทาง แมธรณ แมโพสพ รกขเทวดา นางไม สวนความเชอเรองนรกสวรรคนน เปนความเชอทางศาสนาพทธ วา คนทท าดจะไดขนสวรรค สวนคนทท ากรรมชวจะตกนรก

จากการศกษาในตวบทของแบบเรยนระดบชน ป.1 ถง ป.3 พบความเปนไทยความเชอ2 ประเดน คอ 1) ความเชอเรองนรกสวรรค และ 2) ความเชอเรองสงศกดสทธ พบในระดบชน ป.2 และ ป.3 ผานสวนประกอบของแบบเรยนโดยมรายละเอยดดงตอไปน

1.1) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ดานความเชอ ประเดน ความเชอเรอง

สงศกดสทธพบในตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.2 และ ป.3 ดงน 1.1.1) ตวละคร ในระดบชนป.2 (บทท เรอง กลวท าไม: 50-67) เปนเรองราวของครอบครวของภ

ผา น าใส ทเดนทางเขาไปพกในถ าทมดสนทท าให 2 คนนนกลวมาก สวนควาญมงผเปนพอ บอกเดกๆทงสองคนวา “รนะกลวอะไรอย” ไมตองกลว กอนนอนทงหมดไดสวดมนตอธษฐานขอใหปลอดภย ดงตวอยางดงน

(102) ควาญมงพาเดกทงสองไปนงรอบกอนหนใหญ สงไฟฉายใหแลวพดวา “รนะกลวอะไรอย”“เอา ดใหทววามอะไรนากลว”….“ดนน ! ดนน ! หนเหมอนผามานดวย แนะๆ! หวเปนนกแตตวเปนหน คงถกแมมดสาปนะน”

(ป.2 บทท กลวท าไม : เรองเลา : 56-57)

(103) กอนเอนตงลงนอนทกคนพนมมอไหวอธษฐานขอใหปลอดภย.. (ป.2 บทท กลวท าไม : เรองเลา : 59)

จากตวอยางท (102) และ (103) ตวละครผด าเนนเรองรสกกลวกบสงทมองไมเหน ตางคดไปตางๆ นานา เพราะในสงคมไทยสวนใหญมลกษณะของความเชอเกยวกบผและไสยศาสตรซงเปนความเชอทมอยแตดงเดม ตลอดจนพธกรรมและความเชอตางๆ ซงโดยเนอแทแลวศาสนาพทธ

123

มไดใหความส าคญกบอทธฤทธปาฏหารยและอ านาจเหนอธรรมชาต แตเนนการปฏบตทางศลธรรมและการท าจตใหบรสทธ โดยมหลกทวไปคอ ท าความด ละเวนความชวมากกวา

ในระดบชนป.3 (บทท 2 เรอง แตเดกซอไว : 17-32) เปนเรองราวของครอบครวของเดกหญงผทคดจะโกงเงนหอง ไปเปนของตนเอง เกดสะดดหกลมระหวางก าลงตดสนใจครสมนาจงเขาไปปลอบโดยอางถงคณงามความดทเคยท าไว ยอมหนนน าใหปลอดภยเพราะเทวดาจะคมครองคนด ดงตวอยางดงน

(104) … “ขวญเอย ขวญมา ดแลวทไมเจบตรงไหน คนดเทวดาคมครองอยแลว” …ค าพดของครสมนาท าให ชามา อง เทวดาคมครองคนขโกงอยางชามาดวยหรอ…

(ป.3บทท 2 เรอง แตเดกซอไว: 17-32)

จากตวอยางท (104) ท าใหเหนวา คนไทยมมโนทศนทางดานความเชอเรองสงศกดสทธ โดยเฉพาะความเชอเรอง เทวดา อารกษ ผท าหนาทปกปกรกษาคมครองคนด

1.2) ฝกอานเขยนประโยค จากการศกษาพบกลวธทางภาษาในสวนประกอบฝกอานเขยนประโยคใน ระดบ

ป.3 ดงตวอยางตอไปน 1.2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทของแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมน

คาในบทประพนธเพอสอถงความเชอเรองนรกสวรรคเหนไดจากตวอยางดงน (105) คนทประพฤตผดอยางรายแรงยอมไดรบผลกรรม อาจถงตกนรกอเวจ

(ป.3บทท 5 ท าดอยาหวนไหว : ฝกอานเขยนประโยค: 70)

จากตวอยางขางตน (105) ตวบทใชค าแสดงการประเมนคา กลมค าวา “อยางรายแรง” รวมกบ ประโยคทวา อาจถงตกอเวจ เปนการรบเอาศาสนาพทธ ดานความเชอมาถายทอดสผ เรยนใหมมโนทศน เรองสงลลบและนรก สวรรค อยางทผ เขยนตวบทมความร หรอ ผานประสบการณมากอน จนเกดเปน ความรสกรวมของคนทนบถอ ศาสนาพทธวา จะตองมความเชอเรองกรรมด กรรมชว ท าดขนสวรรค ท าชวลงนรก

124

ตารางท 26 ตารางแสดงความเปนไทย ดานความเชอและศาสนาประเดนความเชอเรองสงศกดสทธ

ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 ดานความเชอ ความเชอเรองนรก

สวรรค และความเชอเรองอ านาจลลบ

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา -

ฝกอานเขยนประโยค -

บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - - -

จากการวเคราะหวาทกรรม ความเปนไทยทางศาสนาและความเชอ ประเดนความเชอเรองสงศกดสทธพบวา ตวบทไดน าเสนอไวในระดบช น ป.2 และ ป .3 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานสวนประกอบของแบบเรยน ไดแก เรองเลา และ ฝกอานเขยนประโยค และวาทกรรมความเปนไทยประเดนนน าเสนอผานการใชกลวธทางภาษาอย 1 ลกษณะ ไดแก ค าแสดงการประเมนคา

ตารางท 27 ตารางสรปความเปนไทย ดานความเชอและศาสนา

ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3

1. ดานศาสนา (ศาสนาพทธและพธกรรม)

พธกรรมในประเพณวนสงกรานตและพธกรรมยกชอฟา

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

125


ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3

2. ดานคณธรรมจรยธรรม 10 ประการ

2.1) ความออนนอมถอมตน


ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

2.2) มน าใจและมจตสาธารณะ


ฝกอานเขยนประโยค - -บทประพนธ - -กจกรรมทายบท - -ภาพ -

2.3) ความเสยสละ

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - -ฝกอานเขยนประโยค - - -บทประพนธ - - -กจกรรมทายบท - - -ภาพ - -

126


ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 2.4) ความเมตตา แนะน าค าศพท - - -

เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - - -

2.5) ความกตญญ


ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - ภาพ -

2.6) ความซอสตย


ฝกอานเขยนประโยค - -

บทประพนธ - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

2.7) ความขยน แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - -


127


ล าดบตอไปผวจยจะอภปรายถงความเปนไทยทเกยวกบเรองชาตในแบบเรยนภาษาไทย ตามหลกสตรแกนกลาง ปพทธศกราช 2551 โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ศาสนาและความเชอ ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 2.8) ความ

สามคค

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค -

บทประพนธ -


2.9) ความมมารยาท

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

2.10) ความสภาพ สจจะ และปยวาจา

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา



ดานความเชอ

ความเชอเรองนรกสวรรค และความเชอเรองอ านาจลลบ



บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - - -

128

3.3 ความเปนไทยเกยวกบชาต

พระราชกจจานเบกษาวาดวยเรองชาต มาตราท 1 กลาววา ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยวจะแบงแยกมได(ราชกจจานเบกษาเลม 124 ตอนท 47ก,2550:2)และสมเกยรต วนทะนะ(2544) ไดกลาวถงประเดน“ชาตนยม” ไวอกวา ประชาชนหรอชาตทเปนเจาของอ านาจอธปไตย(popular sovereignty) จะมความโนมเอยงทจะเขาครอบครองรฐ หรอท าใหอ านาจรฐตอบสนองตอความมอธปไตย ในท านองกลบกนรฐกมความโนมเอยงทจะท าให“ประชาชน”หรอ “ชาต” กบ “รฐ” มความเปนหนงเดยวกนหรอเหมอนกนดวยการพยายามท าใหประชากรในดนแดนของรฐมความเหมอนกนมากทสดดวยมาตรการทางดานภาษาและระบบการศกษาทรฐจดขนอยางเปนทางการและเปนแบบมาตรฐานนนเอง (สมเกยรต วนทะนะ, 2544: 81)

จากการศกษาความเปนไทยเกยวกบชาต ในระดบชน ป.1 - ป.3 พบตวบทประเดน ความเปนชาต ปรากฏอยในระดบชน ป.2 และ ป.3 อนไดแก ประวตศาสตรการสรางชาต ความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย และความสามคคโดยมกลวธการใชภาษาสอดแทรกอยในองคประกอบของแบบเรยนดงตอไปน

3.3.1) ประวตศาสตรการสรางชาต ในแบบเรยนทศกษาน พบประเดนประวตศาสตรการสรางชาตอยในระดบชน ป.2 และ ป.3 ใน

สวนประกอบของแบบเรยนคอ ผานเรองเลา และ บทประพนธ ดงจะอธบายตอไปน 1) เรองเลา และภาพประกอบ จากการว เคราะห พบวาทกรรมความเปนไทยเกยวกบความเปนชาต ประเดน

ประวตศาสตรการสรางชาตผานตวบทของเรองเลาและภาพประกอบทง2 ระดบชน คอ ป.2 และ ป. 3 โดยผานตวละครและกลวธทางภาษา ดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

1.1) ตวละคร ครกตตเปนครทนกเรยนเคารพและชนชอบ วนหนงครกตตไดจดกจกรรมการเรยน

การสอนโดยใหเดก 2 กลมท ากจกรรมรวมกน กลมท 1 ท ารปตอแผนทประเทศไทย กลมท 2 เรยงชนไมตามรอยรปเสนแผนท เมอท าเสรจนกเรยนจงถามครกตตวาใครสรางประเทศไทย จงเปนการเกรนน าเขาสเนอเรอง “ชาตไทย” ไดอยางสมบรณ

1.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาท สอถงความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดน

ประวตศาสตรการสรางชาต โดยผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน

129

1.2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา การใชค าแสดงการประเมนคา เปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหาความ

เปนไทยในดานชาต ประเดนประวตศาสตรการสรางชาต ดงปรากฏในตวอยางตอไปน (106) ครกตตชนชมผลงานของนกเรยน กอนจะตงค าถาม “ใครอยากรเรองท

เกยวกบประเทศไทยบาง ถามไดนะ” ภผารบยกมอขนกอน “คณครครบ ผมอยากทราบวาใครเปนคนสราง

ชาตไทยครบ” “เปนค าถามทดมาก” ครกตตชม “ใครเปนคนสรางชาตไทย กคนไทยน

แหละสรางตงแตสมยโบราณนานมาแลว เมอกอนคนไทยตางคนตางอย แยกเปนกลม จนกระทงมกษตรยของคนไทยกลมหนง ทรงเปนผน าและนกรบทกลาหาญ คอยๆรวบรวมดนแดนและผคนเอาไว กษตรยองคตอๆมากทรงเปนนกรบเชนกน เสยสละความสขสวนตว เพอรวบรวมแผนดนใหเปนปกแผน ปองกนไมใหขาศกมารกราน จนกระทงถงพระมหากษตรยรชกาลปจจบน ถงแมไมมการสรบกบขาศกเหมอนสมยโบราณ แตพระองคกทรงปกครองแผนดนและแกไขปญหาตางๆเพอใหประชาชนอยอยางมความสข”….

(ป.2 บทท 12 ชาตของเรา: 192-193)

(107) เทยวกรงเกา (กรงศรอยธยา) …..กรงเกา หรออยธยา หรอกรงศรอยธยา ซงเปนเมองหลวงของไทยมานาน ถง 417 ป แมปจจบนกยงเหลอรองรอยความเจรญรงเรองในอดต เมอป 2534 องคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงส ห ป ร ะ ช าช า ต ไ ด ป ร ะ ก าศ ให “อ ท ย าน ป ร ะ ว ต ศ าส ต รพระนครศรอยธยา” เปนมรดกทางวฒนธรรมของโลก สถานททนาเยยมชม มเกาะเมอง อยธยา วด เจดย พพธภณฑ เจดยศรสรโยทย เพนยดคลองชาง พระราชวงปางประอน ศนยศลปาชพบางไทร ฯลฯ การเดนทางไปไดสะดวกทงทางบกและทางน า พระนครศรอยธยามประเพณทสบทอดกนมายาวนาน เชน ประเพณแขงเรอยาว ประเพณลอยกระทงตามประทป มหตถกรรม ซงสบทอดภมปญญา จากคนรนกอน และเปนของฝากทขนชอ เชน ปลาตะเพยนใบลาน งอบ พด และ

130

มดอรญญก ค าขวญประจ าจงหวดพระนครศรอยธยาคอ “ราชธานเกา อขาวอน า เลศล ากานทกว คนดศรอยธยา”…

(ป.3 บทท 16 บนทกความหลง: อานเสรม: 207-208)

จากการวเคราะหตวอยางท (107) แสดงใหเหนวา ตวบทเลอกใชค าแสดงการประเมนคาทใชในความหมายเชงบวก คอ ค าวา เปนค าถามทดมาก ค าวา “ดมาก” ไดสรางมายาคตใหแกผเรยนคลอยตามและเชอตามทอานกลาวคอตวละครในตวบทไดสรางวาทกรรมทวา “คนไทยสรางชาตไทย” โดยไดเลาถงความเปนมาของชนชาตไทยตงแตแยกกนอยเปนกลมจนตอมาไดสรางชดความคดอกประการหนงคอ “กษตรยเปนผสรางชาต” ตวบทกลาววาทเราเปนชาตไทยขนมาไดทกวนน กดวยมกษตรยททรงเปนนกรบไดรวบรวมแผนดนใหเปนปกแผนปองกนไมใหขาศกมารกราน จนกระทงถงเปนพระมหากษตรยรชกาลปจจบน ถงแมไมมการสรบกบขาศกเหมอนสมยโบราณ แตพระองคกทรงปกครองแผนดนและแกไขปญหาตางๆเพอใหประชาชนอยอยางมความสข เปนการสถาปนาชดความคด “กษตรยสรางชาต” และ “คนในชาตไทย คอคนไทย” นนเองซงสอดคลองกบตวอยางท (107) ทกลาวถงประวตศาสตรความเปนมาของไทยโดยอางถงความเจรญรงเรอง ของกรงศรอยธยาตงแตอดต และยงคงสงผานมาถงปจจบน ดงค าแสดงการประเมนคาทวา “เจรญรงเรอง” ในกรงศรอยธยา ซงเปนเมองหลวงของไทยมานาน ถง 417 ป แมปจจบนกยงเหลอรองรอยความเจรญรงเรองในอดต และค าวา “คนด” ในค าขวญทวา “ราชธานเกา อขาวอน า เลศล ากานทกว คนดศรอยธยา”

2) บทประพนธ ความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนประวตศาสตรการสรางชาต ไดปรากฏในสวนค า

ประพนธในระดบชน ป.2 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาตวบทแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชค าแสดงการประเมนคาในบท

ประพนธเพอสอถงความเปนไทยในการสรางชาตดงจะเหนไดจากตวอยางดงน (108) ชาตไทย

คนไทยสรางชาตไทย ตงแตสมยเนนนานมา เรามนกรบกลา รวมคนมาตงเปนเมอง

(ป.2 บทท 12 ชาตของเรา : อานคลอง รองเลน : 201)

จากตวอยางท (108) บทประพนธใชค าแสดงการประเมนคาค าวา เรามนกรบ“กลา”แบบเรยนไดสบทอดชดความคด “การรวมชาตโดยนกรบผกลา” วากวาจะรวมเปนชาตไดนน ตองใช

131

ระยะเวลายาวนาน รวมทงตองส านกในบญคณของนกรบผกลาทถกสรางขนมาเพอสรางความเปนเอกภาพ (unity) ใหเกดขนในชาต หรอใหเกดความสามคคโดยการสรางเอกลกษณของชาตเพอปองกนและปกปองผลประโยชนของชาต

ตารางท 28 ตารางแสดงความเปนไทย ดานชาต ประเดนประวตศาสตรการสรางชาต

ความเปนไทยดานชาต ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 1. ประวตศาสตรการสรางชาต

ใครเปนคนสรางชาตไทย, ประวตศาสตรความเปนมาของชาตไทย



- -

บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

จากการวเคราะหพบวา วาทกรรมความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนประวตศาสตรการสรางชาต นน พบในระดบชน ป.2 และ ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 2 สวนไดแก เรองเลาและรปภาพประกอบและบทประพนธซงตวบทไดน าเสนอประวตความเปนมาทยาวนานจากอดตจนถงปจจบนวา คนสรางสรางไทยคอ “คนไทยทเปนนกรบเกงกลา” และ “กษตรยผสรางชาต” วาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 1 กลวธ ไดแก การใชค าแสดงการประเมนคา การใชกลวธทางภาษานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “ชาตไทยเจรญรงเรองไดดวยพระบารมของพระมหากษตรย”

3.3.2 ความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข พระราชกจจานเบกษาวาดวยเรองประชาธปไตย มาตราท 2 กลาววา ประเทศไทยมการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (ราชกจจานเบกษาเลม 124 ตอนท 47ก, 2550:2)ในแบบเรยนทศกษาน พบประเดนประวตศาสตรการสรางชาตอยในระดบชน ป.2 และ ป.3 ในสวนประกอบของแบบเรยนคอ ผานเรองเลา และ บทประพนธ ดงจะอธบายตอไปน

1) แนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพท ในประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปน

ประมขพบวาปรากฏอยในสวนแนะน าค าศพทและภาพประกอบค าศพท ในระดบชนประถมศกษาป

132

ท 2 เทานน ค าศพททแสดงถงความเปนไทยทางดานความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข ปรากฏผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน

1.1) การเลอกใชค าศพท(การปรากฏรวมกนของค าศพท) การเลอกใชค าศพทรวมกบค าทสอถง ความเปนไทยในประเดนความเปนเอกภาพ

และความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขถอเปนกลวธส าคญกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอสออดมการณเกยวกบความเปนไทยทางดานความเปนชาตไปสผเรยนในสวนแนะน าค าศพททงระดบชน ป.2ดงตวอยางตอไปน (109) สงบ รกใครสามคค ประเทศชาต

(ป.2 บทท 11 เดกด : ค าศพท : 173)

(110) แผนดน ผน าดนแดนปกแผน ปกครอง (ป.2 บทท 12 ชาตของเรา : ค าศพท : 188)

จากตวอยางท (109) และ (110) จะเหนไดวามการใชค าศพททเกยวของกบ“ความเปนชาต” เชน สงบ รกใครสามคค ประเทศชาต กลาวคอ การเลอกใหค าศพททปรากฏรวมกนนนมความเชอมโยงและสมพนธกน กลาวคอ คนไทยรกสงบ คนในชาตมความรกใคร สามคคกนจงจะเรยกวาประเทศชาตไดสวนตวอยางท (110) ค าวา แผนดนผน าดนแดนปกแผนปกครอง นน สอถงเมองไทยทมความเปนเอกภาพ เปนปกแผนหนงเดยว ใครจะแบงแยกดนแดน และแผนดนนปกครองโดยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย ทรงเปนพระประมข การทตวบทเลอกใชค าศพทเหลานน ไดสถาปนาชดความคดวาดวย “ความเปนชาต” ใหแกผเรยนสบไป

2) เรองเลา และภาพประกอบ จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนความเปนชาต ประเดนความเปน

เอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขผานตวบทของเรองเลาและภาพประกอบท ง2 ระดบช น คอ ป.2 และ ป . 3 โดยผานตวละครและกลวธทางภาษา ดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

2.1) ตวละคร ในกจกรรม เรอง ชาตของเรา ครกตตใหนกเรยนลองขยบแผนททเรยนตดกนปรากฏ

วา แผนทยดตดกนแนนไมขยบเลย แตกตางจากชนไมทวางเรยงกนซงพอขยบนดเดยวกลมครนตดตอกนไป ครกตตจงน าเขาสการสอนเรอง ความเปนปกแผน และความสามคค

133

2.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาพบกลวธทางภาษาทสอถงความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนความ

เปนชาต ประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขโดยผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน

2.2.1) การใชประโยคแสดงเหตผล การใชค าแสดงประโยคแสดงเหตผลเปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหา

ความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อน มพระมหากษตรยทรงเปนประมข ดงปรากฏในตวอยางตอไปน

(111) “ถาคนไทยไมรกชาตไทย ไมสามคคกน ท าใหเรองรายๆเกดขนทละเลก ทละนอย ในไมชาประเทศกจะลมลงไดเหมอนชนไมทลมทละชน”

(ป.2 บทท 12 ชาตของเรา : เรองเลา: 190-195)

จากการวเคราะหตวอยางท (111) ตวบทเลอกใชประโยคแสดงเหตผล “ถา…ก” และ “ท าให” โดยมประโยคทแสดงเหต คอ “ถาคนไทยไมรกชาตไทย ไมสามคคกน ผลทตามมา ม 2 ประการคอ ประการแรก ท าใหเรองรายๆเกดขนทละเลก ทละนอย และประการตอมาสงผลใหประเทศกจะลมลงไดเหมอนชนไมทลมทละชน ตวบทไดแสดงสาเหตและผลลพธทสมพนธกนใหผเรยนตระหนกในความส าคญของความสามคคกนในชาต

2.2.2) การอางสวนใหญ การอางสวนใหญเปนกลวธหนงทน ามาสอถงอดมการณความเปนไทยทางดาน

ความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขดงตวอยางงตอไปน

(112) ทกคนจะสามารถท างานไดส าเรจ ตอเมอมความสามคค อยากไดคนดเปนหวหนา เลอกกนดาว หมายเลข 1 คะ…..

(ป.3 บทท 12 :ประชาธปไตยใบเลก : เรองเลา :153)

จากตวอยางท (112) ตวบทใชค าสรรพนามค าวา “ทกคน” ซงแสดงใหเหนถงคนสวนใหญนน มกเชอและปฏบตตามตวบทของแบบเรยน เนองจากค าวา “ทกคน” เปนค าสรรพนามทแสดงถงการมสวนรวมของคนหมมาก ค านยงเปนค าบงชถงทศทางการปฏบตซงเปนอนหนงอนเดยวกนอยางเปนปกแผนและแยกจากกนมได

134

2.2.3) การใชเสยงภายในตวบท ตวบทหนงสอเรยนมการถายทอดอดมการณเกยวกบ ความเปนไทยเกยวกบชาต

ดานความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไปสผอานโดยการใชเสยงภายในตวบท ดงตวอยางตอไปน

(113) …กจกรรมเลอกตงครงน เดกๆ เรยนรวา “ ประธปไตยคออะไร และแมเปนเดกกเรยนรความปนประชาธปไตยได”….

(ป.3 บทท 12 ประชาธปไตยใบเลก : เรองเลา :153)

ตวอยางท (113) น เปนตวอยางการน าถอยค าและความคดของผ เรยบเรยงแบบเรยนมาถายทอดผานเสยงของตวละครในเรองเลาภายในตวบท ซง เปน “คณครวรรณา” ในฐานะของผมประสบการณ ทถายทอดความรสตวละครเดก ซงเปรยบเสมอนกบผเรยน ดงนน เสยงของคณคร จงมความนาเชอถอมากขน 2.2.4) การใชค าแสดงทศนภาวะ รวมกบการใชเสยงภายในตวบท และการอางถงสวนใหญ

ตวบทแบบเรยนมการถายทอดอดมการณเกยวกบ ความเปนประชาธปไตย ไปสผอาน โดยการใชกลวธทผสมผสานโดยการใชค าแสดงทศนภาวะรวมกบการใชเสยงภายในตวบท รวมกบการอางสวนใหญซงกลวธเหลานสอถงอดมการณความเปนไทยประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ดงตวอยางตอไปน

(114) ตนไทรไมยอมหยด ยงยกมอประทวงอยอยางนน จนกระทงครวรรณาตองเดนเขามา “ ตามระบอบประชาธปไตย เรายอมรบเสยงขางมากทมเหตผล ในเมอเพอนทงหมดชอบชอปลาโลมา ตนไทรกตองยอมรบ ถงแมจะไมเหนดวยกตาม” ตนไทรคอยๆลดมอลง ยอมรบเสยงขางมาก ตามค าแนะน าของคร

(ป.3 บทท 12 ประชาธปไตยใบเลก : เรองเลา : 152)

จากตวอยางท (114) ตวบทใชกลวธการใชเสยงในตวบท ซงเปนค าพดของตวละครทชอ ครวรรณา วา “ตามระบอบประชาธปไตย เรายอมรบเสยงขางมากทมเหตผล ในเมอเพอนทงหมดชอบชอปลาโลมา ตนไทรกตองยอมรบ ถงแมจะไมเหนดวยกตาม” ซงเปนค าพดของตวละครทเปนคร ซงถอวาอยในฐานะทเหนอกวาผเรยนตามสถานภาพทางสงคม และเปนผทนาเคารพ นาเชอถอ จงท าใหผเรยนเชอตามตวละครทพดจาหวานลอมใหยอมรบฟงความเหนสวนใหญ ไดจากค าพดทวา ตนไทรคอยๆ ลดมอลง ยอมรบเสยงขางมาก ตามค าแนะน าของคร อกทงตวบทใชการอาง

135

ถงสวนใหญ ดวยการใชค าสรรพนาม ค าวา “เรา” ซงหมายรวมถงตวผอานหรอผเรยนดวยวา ตองยอมรบเสยงขางมากตามทตวละครในตวบทน าเสนอ และค าทแสดงทศนภาวะ “ตอง” มนยยะเปนประโยคค าสงเชงปฏบต จะปฏเสธมไดนนเอง

2.3) ฝกอานเขยนประโยค การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยเกยวกบชาต ดานความ

เปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏเพอตอกย าชดความคดนนใหแกผเรยนอกครง ซงพบในระดบชน ป.3 โดยใชกลวธทางภาษา ดงตวอยางตอไปน

2.3.1) การอางสวนใหญ การอางสวนใหญทสอถงอดมการณความเปนไทยทางดานความเปนเอกภาพและ

ความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทปรากฏผานสวนประกอบ ฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยนมตวอยางตอไปน

(115) คนไทยทกคนรกสนต (116) ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตย โดยม

พระมหากษตรย ทรงเปนประมข (ป.3 บทท 12 ประชาธปไตยใบเลก : ฝกอานเขยนประโยค : 157)

จากการวเคราะหมการใชการอางสวนใหญ ในตวอยางท (115) คอค าวา “คนไทยทกคน” รกสนต และ ตวอยางท (116) คอค าวา “ประเทศไทย”มการปกครองระบอบประชาธปไตย โดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ทง 2 ประโยคใชค าทแทนคนกลมใหญทงหมดวา การเปนคนไทยนนตองรกสงบรกสนต แตยามรบจะไมขลาดกลว อกทงการอาศยอยในประเทศไทยจะตองอยภายใตรฐธรรมนญ และระบอบประชาธปไตย ดงทกลาวไวในพระราชกจจานเบกษาวาดวยเรองประชาธปไตย มาตราท 70 กลาววา บคคลมหนาทพทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน(ราชกจจานเบกษาเลม 124 ตอนท 47ก, 2550:20)

2.4) บทประพนธ ความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไดปรากฏในสวนค าประพนธในระดบชน ป.3 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน

136

2.4.1) การอางถงสวนใหญและการใชประโยคแสดงเหตผล แบบเรยนใชประโยคแสดงเหตผลรวมกบการอางสวนใหญ ซงพบในระดบชน

ป.3 กลวธทางภาษาน สอถงอดมการณความเปนไทยทางดานความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขปรากฏผานสวนประกอบของแบบเรยนคอสวนของบทประพนธ ดงตวอยางตอไปน

(117) ประชาธปไตย …อะไรหนอ ………………………... ………………………….

รฐธรรมนญรางสทธหลากหลาย เปนกฎหมายสงสดใหยดถออยาแบงแยกพ น ธ เผ า เพ ร า ะ เ ร า ค อ ด า ร ง ช อ ค น ไ ท ย ป ร ะ เท ศ ไ ท ย ความแตกตางทางความคดเปนธรรมดา หากพ ดจาโดยตรงตกลงได สนตธรรมน าสขหางทกขภย ดวยเพราะประชาธปไตยในใจคน

(ป.3 บทท 12 ประชาธปไตยใบเลก: บทประพนธ: 155)

จากการศกษาตวบทแบบเรยนพบวา ตวบทมการใชประโยคแสดงเหตผลรวมกบการอางสวนใหญ เพอสอถงความเปนไทยในทางดานความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขจะเหนไดจากตวอยางท (117) ขางตนใชค าสรรพนามวา “เรา” ซงหมายรวมความเปนเอกภาพของประเทศไทย วาเราทงหมดในพหสงคมน เปน “คนไทย” ใครจะแบงแยกมได อกทงบทประพนธยงเลอกใชค าแสดงเหตผล “เพราะ” ทแสดงเหตผลวา จะเกดสนตธรรมได กเพราะคนเรามประชาธปไตยนนเอง

2.5) กจกรรมทายบท ตวบทไดน าเสนอความเปนไทยดานความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขผานสวนประกอบกจกรรมทายบทของแบบเรยน ในระดบชน ป.2 และ ป.3 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

2.5.1) วจนกรรมสง ในแบบเรยนพบกลวธการใชวจนกรรมสงและขอรอง เพอสรางความเปนเปนไทย

“ความเปนชาต”ประเดนความเปนไทย ดานความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

137

(118) นกเรยนอานเนอเพลงชาตตามคร แลวรวมกนรอง ครอาจเปดเพลงใหนกเรยนรองตามไปพรอมๆกน แลวพดคยเกยวกบเนอเพลง

(ป.2 บทท 12 ชาตของเรา : กจกรรมทายบท: 202)

(119) รวมกนคดและเขยนค าเชญชวนใหใชสทธเลอกหวหนาหอง (ป.3 บทท 12 ประชาธปไตยใบเลก: กจกรรมทายบท: 160)

จากตวอยางท (118) ในระดบชน ป. 2 ตวบทใชรปประโยคค าสง หรอขอรองทชดเจน สงเกตไดจากขอความวา “นกเรยนอานเนอเพลงชาต” ตามคร แลวรวมกนรอง หรอ ครอาจเปดเพลงใหนกเรยน “รองตามไปพรอมๆ กน” แลว“พดคย” เกยวกบเนอเพลง เปนการใชประโยคค าสง และประโยคทขนตนดวยค ากรยา ซงสามารถใชเปนค าสงได เปนภาคปฏบตการณทางวาทกรรมทเกดขนจรงในกระบวนการเรยนการสอนขนสดทาย เพอเปนการตอกย าวาทกรรม “ความเปนเอกภาพ และความเปนหนงเดยวของชาตทแบงแยกมได” อกครงหนงจากการพดคยกนเกยวกบ ความเปนชาตไทยในเนอเพลงชาต ซงสอดรบกบตวอยางท (119) ทมการผลตซ าเกยวกบประเดนของ “ความเปนชาต” อกครงหนงในชดความคด เกยวกบ “ความเปนประชาธปไตย” โดยใชวจกรรมสง ขอความ “รวมกนคดและเขยน” ค าเชญชวนใหใชสทธเลอกหวหนาหอง ซงเปนการจ าลองโลกเสมอนจรงใหประเทศไทยมขนาดเลกเทาหองเรยน มครเปนผใหค าปรกษา และค าแนะน า มหวหนาหองเปนผบรหารประเทศ สวนผเรยนเปนมสมาชกทพงประสงคของรฐ สงเหลานถกสรางขนมาเพอปลกฝงลงไปในจตใตส านก และขดเกลาผเรยนใหผเรยนรบเอาไปปฏบตจรงในอนาคตอนเปนผลของวจนกรรม

ตารางท 29 ตารางแสดงความเปนไทย ดานชาต ประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตย อนมพระมหากษตรย ทรงเปนประมข

ความเปนไทยดานชาต ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 2. ความเปนเอกภาพ และเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ความเปนปกแผน ความเปนเอกภาพ ความเปนชาต ความเปนหนงเดยว

แนะน าค าศพท - - เรองเลา -


- -


กจกรรมทายบท -

ภาพ - - -

138

จากการวเคราะหตวบทพบวา วาทกรรมความเปนไทยเกยวกบความเปนชาต ประเดนความเปนเอกภาพและความเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข นน ปรากฏในระดบชน ป.2 และ ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 5 สวนไดแก แนะน าค าศพท เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค บทประพนธและกจกรรมทายบทซงตวบทไดน าเสนอชดความคด ความเปนเอกภาพ และความเปนประชาธปไตย โดยมพระมหากษตรย ทรงเปนพระประมข วาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 6 กลวธ ไดแก การใชเลอกใชค าศพท การใชค าแสดงทศนภาวะ การอางถงสวนใหญ การใชประโยคแสดงเหตผล การใชเสยงในตวบท และการใชวจนกรรมสง การใชกลวธทางภาษาเหลานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “คนไทย และประเทศไทยมความเปนเอกภาพ ภายใตระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรย ทรงเปนประมข”

3.3.3 ความสามคค ในแบบเรยนทศกษาน พบประเดน “ความสามคค” อยในระดบชน ป.2 และ ป.3 ในสวนประกอบ

ของแบบเรยนคอ แนะน าค าศพท เรองเลา และ บทประพนธ ดงจะอธบายตอไปน 1) แนะน าค าศพท ประเดนความสามคค พบวาปรากฏอยในสวนแนะน าค าศพทในระดบชน ประถมศกษา

ปท 2 ค าศพททแสดงถงความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดน “ความสามคค”นน กลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตอไปน

1.1) การเลอกใชค าศพท(การปรากฏรวมกนของค าศพท) การเลอกใชค าศพทรวมกบค าทสอถง ความเปนไทยในประเดน “ความสามคค”ถอ

เปนกลวธส าคญกลวธหนงทตวบทแบบเรยนเลอกใช เพอสออดมการณเกยวกบความเปนไทยทเกยวกบ “ความเปนชาต” ไปสผเรยนจากการศกษาตวบทแบบเรยนทง 3 ระดบชนผศกษาพบวา ตวบทหนงสอเรยนมการเลอกใชค าศพทกลมหนงรวมกบค าทสอถงความเปนไทย เพอสอภาพความสามคคในสวนแนะน าค าศพททงระดบชน ป.2ดงตวอยางตอไปน

(120) อภยสงบ ชมชน สวนรวม รกใคร หนาท สามคค ประเทศชาต

(ป.2 บทท 11 เดกด : แนะน าค าศพท : 173)

จากตวอยางท (120) พบการเลอกใชค าศพทรวมกนเพอสอถงอดมการณความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนความสามคค เชน ใชค าวา อภย สงบ รกใคร สามคค ซงเปนกลมค ากรยาทแสดงถง การอยรวมกนอยางสนตสข ซงมการปรากฏรวมกนกบกลมค ากรยา หนาท ชมชน สวนรวม

139

ประเทศชาต เปนการสอถงอดมการณของรฐทสอดแทรกหนาทพลเมองลงไปในแบบเรยนทสอ ชดความคดทตองการพลเมองทมความรกใครสามคคกน ใหอภยกน อยรวมกนอยางมความสขทงในระดบชมชนและระดบชาต

2) เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทย ประเดนความสามคคในชาต ผานตวบท

ของเรองเลาระดบชน ป.2 มรายละเอยดดงตอไปน 2.1) ตวละคร ครกตตใหนกเรยนลองขยบแผนททเรยนตดกนปรากฏวา แผนทยดตดกนแนนไม

ขยบเลย แตกตางจากชนไมทวางเรยงกนซงพอขยบนดเดยวกลมครนตดตอกนไป ครกตตจงน าเขาสการสอนเรอง ความสามคค

2.2) กลวธทางภาษาผานเรองเลา จากการศกษาความเปนไทยเกยวกบความเปนชาต ในแบบเรยนพบประเดนความ

สามคค ในสวนประกอบของเรองเลาผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 2.2.1) การใชค าแสดงทศนภาวะ และกลวธทางวรรณศลป (การใชอปมา) กลวธทางทางภาษากลวธหนงทแบบเรยนเลอกใชเพอสอถงอดมการณ“ความเปน

ไทย” เกยวกบชาต ประเดน “ความสามคค” คอ การใชค าแสดงทศนภาวะและการใชอปมา ดงตวอยางตอไปน

(121) เดกๆนงเงยบมองภาพทเกดขนตรงหนาทกคนใชความคด “หนรแลวคะ” น าใสพด “รปทตอไมหลดจากกน เหมอนคนไทยตองมความสามคคกนใชไหมคะ” “แลวถาคนไทยไมรกกน ไมสามคคกน กเหมอนชนไมทลมไปทละชนใชไหมครบ” โหมงพด

(ป.2 บทท 12 ชาตของเรา : ชาตของเรา : 194)

จากตวอยางท (121) ตวบทใชค าแสดงทศนภาวะ ค าวา “ตอง” แสดงใหผเรยนเหนวา สงนนพงปฏบต สงนนควรกระท า หลงค าวาตองคอ กรยา “ม”ความสามคค ซงสออดมการณความเปนชาตวา คนไทยนนตองมความรกและสามคคกนภายในชาต มเชนนนชาตกจะลมสลาย ทงนตวบทไดสอดแทรกกลวธทางวรรณศลปรวมกบการใชค าแสดงทศนภาวะดวย ไดแก การใชค าอปมา “เหมอน”ใน“แลวถาคนไทยไมรกกน ไมสามคคกน กเหมอนชนไมทลมไปทละชนใชไหมครบ” เปนการเปรยบเทยบใหผเรยนเหนภาพเชงประจกษไดอยางชดเจนทงจากเรองเลาผานตวละครของตวบท และจากกจกรรมเชงปฏบตในกระบวนการเรยนการสอน

140

3) ฝกอานเขยนประโยค การฝกอานเขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยเกยวกบชาต ดานความ

สามคคไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย เปนการตอกย าและผลตซ าทางวาทกรรม เพราะนอกจากการน าเสนอในเนอหาหรอเรองเลาแลว ยงปรากฏเพอตอกย าชดความคดนนใหแกผเรยนอกครง ซงพบในระดบชน ป.3 โดยใชกลวธทางภาษาดงตวอยางตอไปน

3.1) การใชประโยคแสดงเหตผล การใชประโยคแสดงเหตผลทสอถงอดมการณความเปนไทยทางดานความสามคคท

ปรากฏผานสวนประกอบ ฝกอานเขยนประโยคของแบบเรยนมตวอยางตอไปน (122) การท างานจะส าเรจได เพราะสามคค

(ป.3 บทท 12 ประชาธปไตยใบเลก : ฝกอานเขยนประโยค :158)

จากการวเคราะหมการใชประโยคแสดงเหตผล ในตวอยางท (122) คอค าวา “เพราะ” ความสามคค การท าการอนใดกสามารถส าเรจได ซงเรองความสามคคนน ไดกลาวไปแลวในความเปนไทยในประเดนศาสนา ดานคณธรรมจรยธรรม และประเดนเกยวกบชาต ในระดบช น ป .2 แบบเรยนยงไดตอกย าวาทกรรมเดม ในประเดนเดยวแตตางระดบชนคอ “ความสามคค” ในระบอบประชาธปไตยในระดบชน ป.3 ใหผเรยนไดซมซบ และรบรอกครงหนง

4) บทประพนธ ความเปนไทยเกยวกบชาต ประเดนความสามคค ไดปรากฏในสวนค าประพนธใน

ระดบชน ป.2 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน 4.1) การใชประโยคแสดงเหตผล

แบบเรยนใชประโยคแสดงเหตผลพบในระดบชน ป.2 กลวธทางภาษาน สอถงอดมการณความเปนไทยทางดานความสามคคปรากฏผานสวนประกอบของแบบเรยนคอสวนของบทประพนธ ดงตวอยางตอไปน

(123) ชาตไทย ผองไทยเปนปกแผน เปนแวนแควนนามประเทอง ชาตอยเกยรตฟเฟอง เพราะคนไทยสามคค

(ป.2 บทท 12 ชาตของเรา : บทประพนธ: 201)

จากตวอยางท (123) ขางตน ตวบทใชประโยคแสดงเหตผล “เพราะ” คนไทยสามคคเปนเหต ชาตจงอยไดอยางรงเรองเปนผล เปนการสบทอดชดความคด การด ารงไวซงความเปนชาต

141

นน คนไทยและชาตไทยตองสามคคกนและมความเปนเอกภาพ มความเปนบกแผนหนงเดยวกนจะแบงแยกมได

ตารางท 30 ตารางแสดงความเปนไทย ดานชาต ประเดนความสามคค

ความเปนไทยดานชาต ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3

3. ความสามคค ความรวมแรงรวมใจ,เปนน าหนงใจเดยว,ความสามคคในชาต

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค

- -


จากการวเคราะหตวบทพบวา วาทกรรมความเปนไทยเกยวกบความเปนชาต ประเดนความสามคคนน ปรากฏในระดบชน ป.2 และ ป.3 เทานน ไมพบในระดบชน ป.1 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 4 สวนไดแก แนะน าค าศพท เรองเลา ฝกอานเขยนประโยค และบทประพนธซงตวบทไดน าเสนอชดความคด ความเปนความสามคคของคนในชาต ซงวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 5 กลวธ ไดแก การใชเลอกใชค าศพท การใชค าแสดงทศนภาวะ การใชกลวธทางวรรณศลป(อปมา) และการใชประโยคแสดงเหตผล การใชกลวธทางภาษาเหลานเปนการตอกย าภาพชดความคดทวา “คนไทยตองมความสามคคกนเพอประโยชนสขของประเทศชาต”

ตารางท 31 ตารางสรปความเปนไทย ดานชาต

ความเปนไทยดานชาต ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 1. ประวตศาสตรการสรางชาต

ใครเปนคนสรางชาตไทย, ประวตศาสตรความเปนมาของชาตไทย



- -


142


ความเปนไทยดานชาต ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 2. ความเปนเอกภาพ และเปนประชาธปไตย

ความเปนปกแผน ความเปนเอกภาพ ความเปนชาต ความเปนหนงเดยว

แนะน าค าศพท - - เรองเลา -


- -


กจกรรมทายบท -

ภาพ - - - 3. ความสามคค - ความรวมแรง

รวมใจ - เปนน าหนงใจเดยว - ความสามคคในชาต

แนะน าค าศพท - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค

- -


3.4 ความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรย

พระราชกจจานเบกษามาตราท 77 กลาววา รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย และบรณภาพแหงเขตอ านาจรฐ และตองจดใหมก าลงทหาร อาวธยทโธปกรณ และเทคโนโลยททนสมยจ าเปน และเพยงพอ เพอพทกษรกษาเอกราช อธปไตย ความมนคงของรฐ สถาบนพระมหากษตรย ผลประโยชนแหงชาต และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและเพอการพฒนาประเทศ (ราชกจจานเบกษาเลม 124 ตอนท 47ก, 2550:21)

จากการศกษาความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรยในระดบชน ป.1 - ป.3 พบตวบทประเดนสถาบนพระมหากษตรยปรากฏอยในระดบช น ป.2 เทาน น ซงพบ 3 ลกษณะอนไดแก กษตรยคอศนยรวมของจตใจ พระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจ และความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขโดยมรายละเอยดดงตอไปน

143

3.4.1) กษตรยคอศนยรวมของจตใจ พระราชกจจานเบกษามาตราท 70 กลาววา บคคลมหนาทพทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา

พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน(ราชกจจานเบกษาเลม 124 ตอนท 47ก, 2550:20) จากค ากลาวขางตนสอดคลองกบตวบทของแบบเรยนทน าเสนอประเดนของชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรยตงแตระดบชนปฐมวย กลาวคอ ตวบทไดสอดแทรกเนอหาเกยวกบประเดนดงกลาวในระดบชวงชนท 1 (ป.1- ป.3) ซงเปนวยทก าลงมพฒนาการในการเรยนรทดและจดจ า ซมซบ และรบรไดเรว

จากการศกษาผศกษาพบ “ความเปนไทย” เกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนยรวมของจตใจสอดแทรกอยในสวนประกอบของแบบเรยนในสวนตางๆโดยมรายละเอยดตอไปน

1) เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา จากการวเคราะห พบวาทกรรมความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดน

กษตรยคอศนยรวมของจตใจ ผานตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.2 ผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

1.1 ตวละคร ครอบครวของภผาและน าใสนงลอมวงรบประทานอาหารรวมกน แลวภผากพด

ขนมาวา สงสารพอทตองท างานหนก จากน นผ เปนพอจงกลาววา ผ ทท างานหนกกวาพอคอพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผทอยในใจประชาชน หากภผาและน าใสรกพอและแมแลว ตองรกในสถาบนพระมหากษตรยของเราดวยดวย

1.2 กลวธการใชภาษา จากการศกษาความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนย

รวมของจตใจ ในองคประกอบของแบบเรยนสวนของ เรองเลา พบกลวธทางภาษาดงตอไปน 1.2.1) การใชเสยงภายในตวบท จากการศกษาขอมลผศกษาพบการใชเสยงภายในตวบททสอถงความเปนไทย

เกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนยรวมของจตใจไปยงผเรยน ดงตวอยางตอไปน (124) “พอท างานแคน ยงไมหนกหรอกลก” พอของภผาพด “แตพระ

เจาอยหวหรอในหลวงของเราทรงงานหนกยงกวา” (ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: รกพอ รกแม: 143)

144

(125) เดกทงสองตางคดวา พอและแมของตนท างานหนกแลว แตกท าเพอคนในครอบครวสวนในหลวงและพระราชนทรงท าเพอคนทงประเทศ

(ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: รกพอ รกแม: 146)

จากตวอยางท (124) มการใชเสยงภายในตวบท “พอของภผาพด” ซงตวละครทเปนพอของภผา อยในฐานะทเปนวยผใหญทเปนวยเดยวกบผปกครองของผเรยน ค าพดทวา “พอท างานแคน ยงไมหนกหรอกลก” “แตพระเจาอยหวหรอในหลวงของเราทรงงานหนกยงกวา”นจงดมน าหนก การใชเสยงภายในตวบทระหวางผใหญกบเดกนน เดกยอมเชอฟงตามค าสงสอนของผใหญอยางขดขนมได เสยงนจงเปนการถายทอดความคดจากผผลตตวบทสผเรยนโดยตรง เชนเดยวกบ ตวอยางท (125) ทใชค าวา “เดกทงสองตางคดวา” ในค าพดทวา เดกทงสองตางคดวา“พอและแมของตนท างานหนกแลว แตกท าเพอนคนในครอบครวสวนในหลวงและพระราชนทรงท าเพอคนท งประเทศ” เปนการตอกย าชดความคดเดมและเปนการชน าความคดจากตวละครไปสผเรยนใหเชอและคลอยตาม

1.2.2) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาขอมลผศกษาพบการใชค าแสดงการประเมนคาทสอถงความเปน

ไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนยรวมของจตใจไปยงผเรยน ดงตวอยางตอไปน

(126) “พระเจาอยหวทรงยอมล าบาก เพอใหประชาชนมความสข” (ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: รกพอ รกแม: 143)

(127) “ในหลวงของเราเสดจตามปาตามเขาเพอชวยราษฎรใหมอาชพ มทท ากน อยดกนด”


(128) “คนไทยโชคดทมพระมหากษตรยทเกง (ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: รกพอ รกแม: 145)

จากตวอยางท (126) พบการใชค าแสดงการประเมนคาค าวา “ล าบาก” กบ “ความสข” ในประโยคทวา “พระเจาอยหวทรงยอมล าบาก เพอใหประชาชนมความสข” ซงทงสองค านน เปนค าทแสดงคตรงขามกน เพอใหเหนความแตกตางอยางชดเจนทวา กษตรยนนล าบาก เพอความสขของประชาชน สวนตวอยางท (127) ค าวา “อยดกนด” ใน “ในหลวงของเราเสดจตามปาตาม

145

เขาเพอชวยราษฎรใหมอาชพ มทท ากน อยดกนด”เปนการตอกย าชดความคดทวา กษตรยทรงชวยเหลอประชาชนใหมการอยการกนทดขน และในตวอยางท (128) ตวบทใหค าวา “ โชคด และเกง” ในประโยคทวา “คนไทยโชคดทมพระมหากษตรยทเกง เปนการใชค าแสดงการประเมนคาเพอสรางทศนคตเชงบวกแกผเรยน

2. ฝกอานเขยนประโยค การฝกอาน เขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยเกยวกบสถาบน

พระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนยรวมของจตใจไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย ในระดบชน ป.2 โดยใชกลวธทางภาษาดงน

2.1) การอางถงสวนใหญ การอางถงสวนใหญเปนกลวธหนงทพบในการน าเสนอเนอหาความเปนไทยเกยวกบ

สถาบนพระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนยรวมของ ดงปรากฏในตวอยางตอไปน (129) เราเรยกพระเจาอยหววาในหลวง

(ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: ฝกอานเขยนประโยค: 151)

จากตวอยางท (129) ตวบทใชค าสรรพนามค าวา “เรา” ซงเปนค าทอางถงกลมคนสวนใหญในประโยค “เราเรยกพระเจาอยหววาในหลวง” ค าวา “ในหลวง” เปนภาษาปากแปลวาพระมหากษตรย ค าวา “เรา” จงเปนบงชเปนนยใหผเรยนทราบวา “ในหลวง” เปนบคคลทคนไทยทกคนตองรจกและใหความเคารพนบถอ

3. กจกรรมทายบท สวนประกอบของแบบเรยนสวนน ไดปรากฏเนอหาและกลวธการสรางความเปนไทย

เกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนกษตรยคอศนยรวมของจตใจ ในระดบชน ป.2 โดยปรากฏผานกลวธทางภาษาดงน

3.1) วจนกรรมสง การใชว จนกรรมส ง และขอรอง เพ อส รางความเปนไทยเก ยวกบสถาบน

พระมหากษตรย ประเดนกษตรย คอศนยรวมของจตใจ ในกจกรรมทายบทซงเปนสวนทายของสวนประกอบของแบบเรยนดวย ดงตวอยางตอไปน

(130) นกเรยนเลาประสบการณทเคยเหนพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

(ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: กจกรรมทายบท: 153)

146

(131) นกเรยนชวยกนหาและรวบรวมปฏทนหรอหนงสอตางๆ ทมภาพพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถแลวน ามาจดนทรรศการ

(ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: กจกรรมทายบท: 153)

จากการวเคราะหตวอยางจะสงเกตไดวา ตวอยางท (130) ค าวา “เลาประสบการณ” ในประโยคทวา “นกเรยนเลาประสบการณทเคยเหนพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ” ตวบทใชค ากรยา ค าวา “เลา” ประสบการณซงเปนค ากรยาทใชในบรบทของการสงได และ ตวอยางท (131) ค าวา “ชวยกนหา” “รวบรวม” และ “น ามาจด” ในประโยคทวา “นกเรยนชวยกนหาและรวบรวมปฏทนหรอหนงสอตางๆ ทมภาพพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถแลวน ามาจดนทรรศการ” ซงการใชกลมค ากรยาเหลานมความหมายเชอมโยงกนและมผลในเชงปฏบต เพราะเปนรปแบบประโยคบอกเลาทใชแสดงค าสงได อกทงยงมความเชอมโยงเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ทเปนศนยรวมของจตใจ

ตารางท 32 ตารางแสดงความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรยประเดนกษตรย คอศนยรวม ของจตใจ

สถาบนพระมหากษตรย


1. กษตรย คอศนยรวมของจตใจ

ในหลวง และพระราชนทรงท าเพอคนทวประเทศ


- -


จากการวเคราะหตวบทพบวา วาทกรรมความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจปรากฏในระดบชน ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 3 สวน ไดแก เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา ฝกอานเขยนประโยค และกจกรรมทายบท ซงตวบทไดน าเสนอชดความคด กษตรยคอศนยรวมของจตใจ ซงวาท

147

กรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 4 กลวธ ไดแก การใชเสยงภายในตวบท การใชค าแสดงการประเมนคา การอางถงสวนใหญ และวจนกรรมสง

3.4.2) พระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจ จากการศกษาผศกษาพบ “ความเปนไทย” เกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนพระมหา

กรณาธคณดานพระราชกรณยกจ สอดแทรกอยในสวนประกอบของแบบเรยนในสวนตางๆในระดบชน ป .2โดยมรายละเอยดตอไปน


พระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจ ผานตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.2 ผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

1.1 ตวละคร ครอบครวของภผาและน าใสนงลอมวงรบประทานอาหารรวมกน แลวพอและแม

ของภผาและน าใสกผลดกนเลาถงพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและพระบาทสมเดจพระบรมราชนนาถ วามคณปการเปนอนมากและคนไทยโชคดท มสถาบนพระมหากษตรยทท าเพอประชาชน

1.2 กลวธการใชภาษา จากการศกษาความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนพระมหา

กรณาธคณดานพระราชกรณยกจ ในองคประกอบของแบบเรยนในสวนของเรองเลา พบกลวธทางภาษาดงตอไปน

1.2.1) วจนกรรมถาม จากการศกษาขอมลผศกษาพบการวจนกรรมถามเกยวกบประเดนพระมหา

กรณาธคณดานพระราชกรณยกจ ในตวบทระดบชน ป.2 ดงตวอยางตอไปน (135) “ทรงงานหนกอยางไรคะ” น าใสถาม ภผารอฟงค าตอบ


จากตวอยางท (135) พบการใชวจนกรรมถาม ค าวา “อยางไร” ในค าถามทวา “ทรงงานหนกอยางไรคะ” น าใสถาม ภผารอฟงค าตอบผผลตตวบทใชตวละครผซงเปนเดก ถามค าถามเกยวกบพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา “ทรงงานหนกอยางไร” เปนค าถามทตองการค าตอบ ซงผตอบใน ตวบทของแบบเรยนคอ ผเปนพอและแม ซงอยในฐานะทเหนอกวาผเรยนทงสถานภาพและบทบาท ค าตอบของพอและแมจงเปนพนทในการบรรจเนอหาเกยวกบการ

148

ทรงงาน หรอพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจไดอยางเตมท และเมอผเรยนไดฟงค าตอบกจะเกดความซาบซงในพระมหากรณาธคณของทงสองพระองค

1.2.2) การใชเสยงภายในตวบท จากการศกษาขอมลผ ศกษาพบการใชเสยงภายในตวบททสอถงความเปนไทย

เกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจไปยงผเรยน ดงตวอยางตอไปน

(136) แมของภผาพดขนบาง “แลวลกรไหม ในหลวงเสดจทไหน พระราชนจะตามเสดจดวยทกท”แมของภผาและน าใส ตางผลดกนเลาเรองใหลกฟง


จากตวอยางท (136) มการใชเสยงภายในตวบท “แลวลกรไหม” แมของภผาและน าใส ตางผลดกนเลาเรองใหลกฟงซงตวละครทเปนแมของภผา อยในฐานะทเปนวยผใหญทเปนวยเดยวกบผปกครองของผเรยน ค าพดทวา “แมของภผาพดขนบาง “แลวลกรไหม ในหลวงเสดจทไหน พระราชนจะตามเสดจดวยทกท”แมของภผาและน าใส ตางผลดกนเลาเรองใหลกฟง” นจงดมน าหนก และนาเชอถอ เพราะผพดอยในฐานะแม มความอาวโสกวาผเรยน การใชเสยงภายในตวบทระหวางผใหญกบเดกน เปนการตอกย าชดความคดทวา “กษตรยทรงงานหนกเพอประชาชน” จากตวละครไปสผเรยนใหเชอและคลอยตาม

1.2.3) การใชประโยคแสดงเหตผล จากการศกษาขอมลผศกษาพบการใชประโยคแสดงเหตผลทสอถงความเปนไทย


(137) “ในหลวงทรงศกษาแผนทอยางละเอยด เพอแนะน าใหหนวยงานราชการสรางถนน สรางเขอนใหประชาชนไดใชประโยชน”


(138) “พระองคทรงดแลเรองปา ถาไมมปากจะไมมน า ท าใหผคนเดอดรอน


149

(139) “พระราชนของเราทรงตงศนยเรยนรสอนงานฝมอตางๆ การทอผาไหม เพอใหราษฎรมอาชพเลยงตนเองได” (ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: รกพอ รกแม: 146)

จากตวอยางท (137) และ (138) ตวบทใชค าทแสดงเหตผล ค าวา “เพอ” ในประโยคทวา “ในหลวงทรงศกษาแผนทอยางละเอยด ” เปนประโยคแสดงเหต สวนค าวา “เพอ” นน เปนค าสนธานเชอมประโยคตามดวยผลของการกระท าคอ สามารถ “แนะน าใหหนวยงานราชการสรางถนน สรางเขอนใหประชาชนไดใชประโยชน” เชนเดยวกบประโยคท (139) ม“พระราชนของเราทรงตงศนยเรยนรสอนงานฝมอตางๆ การทอผาไหม เปนประโยคแสดงเหต เพอใหราษฎรมอาชพเลยงตนเองได” เปนประโยคแสดงผล สวนประโยคในตวอยางท (138) ทวา “พระองคทรงดแลเรองปา ถาไมมปากจะไมมน า เปนประโยคแสดงเหตใชค าสนธานเชอมค าวา “ท าให”ผคนเดอดรอน เปนประโยคแสดงผล ซงการใชประโยคแสดงเหตผลขางตนมความเชอมโยงกบพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจของสถาบนพระมหากษตรยท งสน

1.2.4) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาขอมลผศกษาพบการใชค าแสดงการประเมนคาทสอถงความเปนไทย

เกยวกบสถาบนพระมหากษตรยประเดนพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจไปยงผเรยน ดงตวอยางตอไปน

(140) “พระราชนเสดจทไหน จะไปชวยราษฎรทเดอดรอน ตอใหล าบากอยางไร พระองคพรอมทจะเสดจ”


จากตวอยางท (140) พบการใชค าแสดงการประเมนคา ค าวา “เดอดรอน” กบ “ล าบาก” ในประโยคทวา“พระราชนเสดจทไหน จะไปชวยราษฎรทเดอดรอน ตอใหล าบากอยางไร พระองคพรอมทจะเสดจ” ซงทงสองค านน เปนค าทมความหมายเชงลบ เพอใหเหนความเพยรและความตองการทจะชวยเหลอประชาชนไดอยางชดเจนถงแมจะตองเหนดเหนอยและล าบากกพรอมชวยเหลอประชาชน เพอเปนการตอกย าชดความคดทวา “ กษตรยนนล าบาก เพอความสขของประชาชน และ “กษตรยทรงงานหนกกเพอชวยเหลอประชาชนใหมความสข ” ดงน น ค าวา “เดอดรอน” และ “ล าบาก” เปนการใชค าแสดงการประเมนคาทเปนค าเชงลบเพอเสรมทศนคตเชงบวกใหแกผเรยน

150

2. ฝกอานเขยนประโยค การฝกอาน เขยนประโยคไดสอดแทรกเนอหาความเปนไทยเกยวกบสถาบน

พระมหากษตรย ประเดนพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจไวในสวนของฝกอานเขยนประโยคดวย ในระดบชน ป.2 โดยใชกลวธทางภาษาดงน

2.1) การใชเสยงภายในตวบท จากการศกษาขอมลผ ศกษาพบการใชเสยงภายในตวบททสอถงความเปนไทย


(141) พอบอกวาพระเจาอยหวทรงงานหนก (ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: ฝกอานเขยนประโยค: 151)

จากตวอยางท (141) ตวบทใชเสยงภายในตวบท “พอบอกวา” ซงเปนค าทอางถง “ผอาวโส” ทเปนผมอ านาจเหนอกวาผเรยนและผอาน การใชเสยงภายในตวบทจงไมใชเพยงเสยงของตวละคร หากแตเปนเสยงของผผลตตวบท หรอผมอ านาจโดยรฐทตองการถายทอดอดมการณความเปนไทยดานคณปการของสถาบนพระมหากษตรยทประกอบพระราชกรณยกจเปนอนมากเพอประโยชนสขของประชาชน เพอตอกย าใหผ เรยนนอมรบวถความคดน ก เพอการด ารงอยของสถาบนพระมหากษตรยใหสบทอดตอไป

ตารางท 33 ตารางแสดงความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรยประเดนพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจ

สถาบนพระมหากษตรย ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 2. พระมหากรณาธคณ ดานพระราชกรณยกจ

- พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงงานหนก, ทรงล าบาก, ใหทท ากนแกประชาชน, โครงการหลวง, ฝนเทยม, การแพทย, สรางถนน, สรางเขอน, คดคนพลงงานกาซจากพช - พระบาทสมเดจพระนางเจาทรงชวยเหลอราษฏรทเดอดรอน, ทรงดแลเรองปา, ทรงศนยเรยนร, สอนงานฝมอ และทรงรกชางมาก

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

151

จากการวเคราะหตวบทพบวา วาทกรรมความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนพระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจ ปรากฏในระดบชน ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 2 สวนไดแก เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา และฝกอานเขยนประโยค ซงตวบทไดน าเสนอชดความคด “พระมหากรณาธคณดานพระราชกรณยกจ” ซงวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 4 กลวธ ไดแก วจนกรรมถาม การใชเสยงภายในตวบท การใชประโยคแสดงเหตผล และการใชค าแสดงการประเมนคา

3.4.3) ความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

จากการศกษาผศกษาพบ “ความเปนไทย” เกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สอดแทรกอยในสวนประกอบของแบบเรยนในสวนตางๆในระดบชน ป .2โดยมรายละเอยดตอไปน


ความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ผานตวบทของเรองเลาใน ระดบชน ป.2 ผานกลวธทางภาษาดงผลการวเคราะหตวอยางตอไปน

1.1 ตวละคร ครอบครวของภผาและน าใสนงลอมวงรบประทานอาหารรวมกน แลวพอและแม

ของภผาและน าใสกผลดกนเลาถง สถาบนพระมหากษตรยทเปนศนยรวมของจตใจ และทรงมพระมหากรณาธคณเปนลนพน อกทงยงแสดงความจงรกภกดและเทดทนสถาบนพระมหากษตรยดวย 1.2 กลวธการใชภาษา

จากการศกษาความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตร ยทรงเปนประมข ในองคประกอบของแบบเรยนในสวนของเรองเลาในระดบชน ป.2 พบกลวธทางภาษาดงตอไปน

1.2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา จากการศกษาขอมลผศกษาพบการใชค าแสดงการประเมนคาทสอถงความเปน

ไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรยประเดนความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไปยงผเรยน ดงตวอยางตอไปน

152

(142) ขอถวายพระพรใหพระบาทสมเดจพรเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงพระเจรญยงยนนาน


จากตวอยางท (142) วเคราะหไดวา การใชค าแสดงการประเมนคาค าวา “ทรงพระเจรญ” ซงเปนค าราชาศพททมความหมายวา เตบโต งอกงาม และสมบรณนน ถอเปนการเทดทนและแสดงความรก ความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย สวนค าขยาย “ยงยนนาน” เปนค าแสดงการประเมนคาทมความหมายดานบวก ทหมายถง ยาวนานตลอดไป ผผลตแบบเรยนจงใชตวบทถายทอดความรสกเคารพตอสถาบนพระมหากษตรยใหผเรยนเกดส านกและความรสกรวมไปดวย

2. บทประพนธ ความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนความเคารพในสถาบน

พระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไดปรากฏในสวนค าประพนธในระดบชน ป.2 โดยผานกลวธทางภาษา ดงตอไปน

2.1) การใชค าแสดงการประเมนคา แบบเรยนใชค าแสดงการประเมนคา พบในระดบชน ป.2 กลวธทางภาษาน สอถง

อดมการณความเปนไทยทางดานความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยปรากฏผานสวนประกอบของแบบเรยนคอสวนของบทประพนธ ดงตวอยางตอไปน

(143) รกแท …………………….. …………………….. พอแมงานหนกหนวง แตในหลวงหนกยงกวา

ถวายพระพรพระราชา พระราชน “ทรงพระเจรญ” (ป.2 บทท 9 รกพอ รกแม: บทประพนธ: 151)

จากตวอยางท (143) ขางตน ตวบทใชค าแสดงการประเมนคา “หนกยงกวา” ใน “พอแมงานหนกหนวง แตในหลวงหนกยงกวา” การใชค ากรยา “หนก” รวมกบสวนขยายกรยา “ยงกวา” ท าใหเหนวา ถงแมคนพอ (ตวละครในตวบท) ผมสถานะแทนคนไทยนนจะเหนอยและท างานเพยงไหน แตคนทท างานหนกและเหนอยกวาคนไทยหลายเทากคอ “พอของแผนดน” ตวบทจงไดเสนอใหเหนวา คนไทยความแสดงความรก ความเคารพ และเทดทนในพระมหากษตรย ดวยการพรอมใจกนนอมเกลา นอมกระหมอมถวาย ความจงรกภกด แกพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เหนไดจากค าแสดงการประเมนคาค าวา “ทรงพระเจรญ” ในบทประพนธบาทสดทายทวา “ถวายพระพรพระราชาพระราชน “ทรงพระเจรญ” ”

153

ตารางท 34 ตารางแสดงความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรยประเดนความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

สถาบนพระมหากษตรย ขอมลทปรากฏ โครงเรอง ป.1 ป.2 ป.3 3. ความเคารพในสถาบนพระมหากษตรย ในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

มความจงรกภกด และเทดทน ตอสถาบนพระมหากษตรย

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค

- - -


จากการวเคราะหตวบทพบวา วาทกรรมความเปนไทยเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ประเดนความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขปรากฏในระดบชน ป.2 โดยแบบเรยนไดน าเสนอผานตวบทของแบบเรยนในสวนประกอบอย 2 สวนไดแก เรองเลาและภาพประกอบเรองเลา และบทประพนธ ซงตวบทไดน าเสนอชดความคด “คนไทยควรแสดงความจงรกภกด และเทดทน ตอสถาบนพระมหากษตรย” ซงวาทกรรมความเปนไทยประเดนน น าเสนอผานกลวธทางภาษา 1 กลวธ ไดแก การใชค าแสดงการประเมนคา

ตารางท 35 ตารางสรปความเปนไทยดานสถาบนพระมหากษตรย



1. กษตรย คอศนยรวมของจตใจ

ในหลวง และพระราชนทรงท าเพอคนทวประเทศ

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - ภาพ - -

154




2. พระมหากรณาธคณ ดานพระราชกรณยกจ

- พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงงานหนก, ทรงล าบาก, ใหทท ากนแกประชาชน,โครงการหลวง, ฝนเทยม, การแพทย, สรางถนน, สรางเขอน, คดคนพลงงานกาซจากพช,พระบาทสมเดจพระนางเจาฯทรงชวยเหลอราษฏรทเดอดรอน, ทรงดแลเรองปา, ทรงศนยเรยนร, สอนงานฝมอ และทรงรกชางมาก

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - - ฝกอานเขยนประโยค - - บทประพนธ - - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

3. ความเคารพในสถาบนพระมหากษตรย ในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

มความจงรกภกด และเทดทน สถาบนพระมหากษตรย

แนะน าค าศพท - - - เรองเลา - ฝกอานเขยนประโยค - - - บทประพนธ - - กจกรรมทายบท - - - ภาพ - -

155

ตารางท 36 ตารางสรปความเปนไทยทปรากฏในแบบเรยนชน ป.1 - ป.3 ทง 4 ดาน

ความเปนไทย ระดบ

1.วฒนธรรม ป.1 ป.2 ป.3 1. 1) ดานวถชวต - - - 1.1.1) ความอดมสมบรณทางธรรมชาต 1.1.2) การประกอบอาชพ - 1.1.3) อาหารการกน - 1. 1.4) ความอบอนอยางครอบครวไทย - -

1.2) ดานมรดกภมปญญา ทางวฒนธรรม 1.2.1) ภาษา - - - 1) การรณรงคใหใชภาษาไทยกรงเทพฯ - - 2) การใชส านวนสภาษตและค าพงเพย -

3) ปรศนาค าทาย 4) การใชเพลงพนบานและเพลงรองเลน -

1.2.2) โบราณสถาน 1) เมองหลวงเกากรงศรอยธยา - -

1.2.3) การแตงกาย 1) การแตงกายในงานประเพณสงกรานต (ปใหมไทย) - - 1.2.4) การละเลน 1) การละเลนอยางไทย มอญซอนผา - - 1. 2. 5) ประเพณไทย 1) ประเพณสงกรานต -

2.ศาสนาและความเชอ 2.1) ศาสนา 2.1.1) พธกรรม -

2.1.2) คณธรรมจรยธรรม 1) ความออนนอมถอมตน -

2) มน าใจและมจตสาธารณะ -

3) ความเสยสละ -

156


ความเปนไทย ระดบ 4) ความเมตตา

5) ความกตญญ -

6) ความซอสตย -

7) ความขยน -

8) ความสามคค -

9) ความมมารยาท

10) ความสภาพ สจจะ และปยวาจา

2.2) ความเชอ 2.2.1) นรก-สวรรคและสงลลบ -

2. ชาต 3.1) ประวตศาสตรการสรางชาต -

3.2) ความเปนเอกภาพและประชาธปไตย -

3.3) ความสามคค - - 4. สถาบนพระมหากษตรย 4.1) กษตรย คอศนยรวมของจตใจ - - 4.2) พระมหากรณาธคณ ดานพระราชกรณยกจ - - 4.3) ความเคารพในสถาบนพระมหากษตรย ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

-

157

ตารางท 37 สรปผลการศกษากลวธทางภาษาทใชสออดมการณความเปนไทยในตวบทของแบบเรยนระดบชน ป.1-ป.3

กลวธทางภาษา อดมการณความเปนไทยในตวบทของแบบเรยน

วฒนธรรม ชาต ศาสนา พระมหากษตรย

1. การเลอกใชค าศพท 1.1) การปรากฏรวมของค าศพท - - 1.2) การใชค าแสดงการประเมนคา 1.3) การใชค าแสดงทศนภาวะ - 1.4) การอางถงสวนใหญ 1.5)การใชประโยคแสดงเหตผล - 1.6 ) การใชประโยคแสดงเงอนไข - - -

1.7 ) การใชโครงสรางขนาน และการสลบค า

- - -

2. การใชกลวธทางวรรณศลป 2.1)การใชนามนย - - - 2.2) การใชอปลกษณ - - - 2.3) การใชค าขวญ - - - 2.4) การใชมลบท - - - 2.5)การใชเสยงภายในตวบท - 3. การใชวจนกรรม 3.1) วจนกรรมการสงและขอรอง 3.2) วจนกรรมการชม - - - 3.3) วจนกรรมการถาม - - - 3.4) วจนกรรมการขอบคณ - - - 3.5) วจนกรรมขอโทษ - - -

ผลการศกษากลวธทางภาษาทใชสออดมการณในตวบทแบบเรยนดงกลาว พบวา กลวธทางภาษาทมกใชในการสออดมการณตางๆ ในหนงสอเรยนทง 3 ระดบชน ป.1 - ป.3 พบกลวธทางภาษา

158

หลกอย 3 ประเภท ไดแก 1) กลวธการเลอกใชค าศพท 2) กลวธทางวรรณศลป 3) การใชวจนกรรม ซงทง 3 กลวธหลก มกลวธยอยปรากฏอยหลายลกษณะ ดงตอไปน

1) กลวธการเลอกใชค าศพท พบ7 กลวธยอย ไดแก การปรากฏรวมกนของค าศพท การใชค าแสดงการประเมนคา การใชค าแสดงทศนภาวะ การอางถงสวนใหญ การใชประโยคแสดงเหตผล การใชประโยคแสดงเงอนไข และการใชโครงสรางขนานและการสลบค า

2) กลวธทางวรรณศลป พบ 5 กลวธยอย ไดแก การใชนามนย การใชอปลกษณ การใชค าขวญ การใชมลบท และการใชเสยงภายในตวบท

3) การใชวจนกรรม พบ 5 กลวธยอยไดแก การใชวจนกรรมสง การใชวจนกรรมชมการใชวจนกรรมถามการใชวจนกรรมขอบคณ และการใชวจนกรรมขอโทษ

จากการศกษาการสราง“ความเปนไทย” ผานตวบทภาษาในลกษณะตางๆทปรากฏในแบบเรยนชวงชนท 1ในบทท 3 ดงกลาวขางตน ผลการศกษาแสดงใหเหนวา แบบเรยนมการใชกลวธทางภาษาทหลากหลายเพอเผยใหเหนวาทกรรม และอดมการณทซอนอยในตวบท ตลอดจนเปดเผยภาคปฏบตการทางวาทกรรม “ความเปนไทย” วาเปนการสบทอดจรรโลงเสาหลกของสงคมไทย อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และวฒนธรรม

ผลการศกษาแบบเรยนในบทท 3 นเผยใหเหนวา“ความเปนไทย” ทด ารงอยในปจจบนนน มลกษณะสามประการ ทด ารงอยดวยกน อยางลกลนยอนแยงกนเองอย กลาวคอ 1) “ความเปนไทย”ทหวงแหน “ความเปนไทย” ในความหมายวฒนธรรมไทย-พทธ อยางเหนยวแนน ไมเปดใหความหลากหลายทางวฒนธรรมอนๆไดมพนทในสงคมไทย หากแตจะตองปรบกลนตวเอง (assimilation) ใหเขากบวฒนธรรมไทยในรปแบบน เชน ตารางท 36 ทพบความเปนไทยทางดานวฒนธรรมคอนขางมากทงในระดบชน ป.1 - 3 เชน ความเปนไทยทางดานวถชวตทมความเปนอยอยางไทย อาหารการกน รวมไปถงการสบทอดมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม อนไดแก ภาษา โบราณสถาน การแตงกาย การละเลน และประเพณอยางไทย ซงพบเปนอนมากในระดบชน ป.1 และ ป.3 ผานกลวธทางภาษาทงระดบ ค า ประโยค และกลวธทางวรรณศลป และพบ “ความเปนไทย” ทางดานศาสนา (พทธ) และความเชอตางๆอยางไทย เชนการประกอบพธกรรมทางศาสนา หรอความเชอเรองสงลลบเหลาน พบมากในแบบเรยนระดบชน ป.2 แตทพบมากทสดในระดบชน ป.2 จะเปน “ความเปนไทย”ประเดนคณธรรมจรยธรรมทแบบเรยนไดเนนย าวาทกรรมเดกดตองมคณธรรมอยางไทย อนไดแก ความออนนอมถอมตน ความมน าใจและมจตสาธารณะ ความเสยสละ ความเมตตา ความกตญญ ความซอสตย ความขยน ความสามคค ความมมารยาท และความสภาพ สจจะและปยวาจา แตในขณะเดยวกน2) “ความเปนไทย” ทเปนจรงในสงคมไทยปจจบนนน มลกษณะทเปดกวางมากขน

159

ตอกระแสโลกาภวตน มการเปดใหมลกษณะพหนยมใหวฒนธรรมทหลากหลายมากขน ไดรวมแบงปนและเปนสวนหนงของ “ความเปนไทย” ได แตอยางไรกด แบบเรยนในชวงชนท 1 น กมไดรวมแบงปน ความหลากหลายทางพหวฒนธรรม พหสงคม พหนยม ทมความแตกตางกนโดยไมกลาวถงเหลานความเปนไทยในชวงชนท 1 นจงลดทอนความเปนพหสงคมทหลากหลายใหกลายเปนหนงเดยว เพอสนองตอแนวความคดรวมชาตเปนเอกภาพโดยแบงแยกมไดนนเอง 3) “ความเปนไทย” มลกษณะทยดเอาจารตแบบกษตรยนยมและความจงรกภกด ตอชาตอยางไมมขอสงสยมาเปนศนยกลาง ซงขดแยงกบความเปนพหวฒนธรรมทพยายามดดซมรบเขามาจากการเขาสโลกาภวตนของสงคมไทยพบมากทสดในแบบเรยนชน ป.2 และ ป.3 ผานกลวธทางภาษาทงการเลอกใชค าศพท การใชกลวธทางวรรณศลป และการใชวจนกรรม สะทอนใหเหนสงคมไทย ทด ารง “ความเปนไทย” ทยดโยงเอาชาต และสถาบนพระมหากษตรยไวดวยกน อนไดแก ประวตศาสตรการสรางชาต ความเปนเอกภาพและประชาธปไตย รวมความสามคคกนในชาต ซงความเปนชาตขางตน ไดเชอมโยงกบสถาบนพระมหากษตรยทวา คนไทย ชาตไทย ตองด ารงและปกปองชาตชาต ศาสน กษตรย เพราะ กษตรย คอศนยรวมของจตใจ เปนผทมพระมหากรณาธคณทางดานพระราชกรณยกจ คนไทยทกหมเหลาในชาตไทยตองใหความเคารพในสถาบนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

กลาวไดวา “ความเปนไทย”นน มลกษณะทหลากหลายไมเปนหนงเดยวซงกคอ “ความเปนไทย” ทง 3 ประการทผศกษาไดกลาวถงในขางตนนนเอง ผศกษาเหนวาเปนผลมาจากการแยงชงและแบงปนอ านาจกนระหวางกลมชนชนน าตางๆในสงคมไทย โดยมศนยกลางอยทการตอสแยงชงอ านาจและกลไกของรฐ ซงมใชเพยงการตอสเพอชวงชงอ านาจและกลไกในการปกครองเทานน หากแตเปนการตอสเพอชวงชงอ านาจและกลไกในการสรางและเผยแพรอดมการณทประกอบสรางเปนวฒนธรรมแหง “ชาต” ไปในตวเองดวย

จากปรากฏการณขางตน คอเครองบงชใหเหนวา “ความเปนไทย” ไดถกก าหนดนยามในลกษณะทหลากหลาย อนเปนผลมาจากแนวคดทางการเมองในแตละยคสมย และลกษณะส าคญของ “ความเปนไทย” ในปจจบนทปรากฏในแบบเรยนชวงชนท 1 (ป.1-3) จงอยทความลกลน ยอนแยง และหลากหลายทด ารงอยดวยกน ซงความเปนไทยในแบบเรยนในแตละแบบแตละมาตรฐาน กมพนทแสดงออกเฉพาะเปนของตนเองผานกลวธทางภาษาโดยปรากฏผาน ระดบ ค า ประโยค และกลวธทางวรรณศลปตางๆ อกทงยงสะทอนผานภาคปฏบตการทางวาทกรรม (discourse practice) และปฏบตการทางสงคมและวฒนธรรม (sociocultural practice) ทควบคมโดยกลไกของรฐ ระบบราชการ อ านาจรฐ ภาคประชาสงคม ดงนน “ความเปนไทย” ทถกคดสรรลงแบบเรยนในชวงชนท 1 กคอ สงท

160

ผลตซ า และสรางชดความคดของวาทกรรม “ความเปนไทย”ทด ารงไวซงเสาหลก อนไดแก ความเปนชาต ศาสนา พระมหากษตรย และวฒนธรรมไทยตามบรบททางสงคมทรฐพงประสงค

บทที่ 3 การน...

Documents

Transcript of บทที่ 3 การน...