Review articles...

Review articles 36 วารสารโรงพยาบาลสงหบร ปท 30 ฉบบท 1 พ.ค. – ส.ค. 2564

ความแมนย าในการรายงานผลอลตราซาวดเตานมแบบไบแรดส ในโรงพยาบาลสงหบร

ลลตศา วรรธนะศกด กลมงานรงสวทยา โรงพยาบาลสงหบร

บทคดยอ

มะเรงเตานมเปนมะเรงทพบมากเปนอนดบหนงในผหญงไทยและทวโลก การรายงานผลการตรวจทางรงสวทยาแบบไบแรดสพฒนาขนโดย American College of Radiology เพอเปนมาตรฐานในการสอสารระหวางรงสแพทยและแพทยผสงตรวจใหเขาใจตรงกน การศกษานมวตถประสงคเพอวเคราะหการรายงานผลการตรวจอลตราซาวดเตานมแบบไบแรดสในโรงพยาบาลสงหบรเปรยบเทยบกบผลทางพยาธวทยาวามความแมนย าเพยงใด โดยศกษายอนหลงจากผลอลตราซาวดเตานมเทยบกบผลพยาธวทยาในโรงพยาบาลสงหบร ชวงป พ.ศ.2560 ถง พ.ศ. 2562 ในจ านวนผปวยทงหมด 341 ราย พบผทมทงผลการรายงานแบบไบแรดสและผลพยาธวทยาทงสน 32 ราย ผลพยาธวทยาเปนมะเรงรอยละ 34.38, ไมใชมะเรงรอยละ 65.63, ไบแรดส 0-2 ไมมการสงตรวจทางพยาธวทยา, ไบแรดส 3 และ 4A ไมพบผลพยาธวทยาทเปนมะเรง, ไบแรดส 4B พบมะเรงรอยละ 16.67, ไบแรดส 4C พบมะเรงรอยละ 54.55 และไบแรดส 5 พบมะเรงรอยละ 100 , คาพยากรณบวกรอยละ 28 ในไบแรดส 4 และ คาพยากรณบวกรอยละ 100 ในระดบไบแรดส 5 สรปผลการวจยพบวาการรายงานผลแบบไบแรดสดวยวธการตรวจอลตราซาวดในโรงพยาบาลสงหบร มอตราการตรวจพบผลพยาธวทยาเปนมะเรงและคาพยากรณบวกในระดบไบแรดส 3-5 สอดคลองกบคาความนาจะเปนของมะเรงตามค าแนะน าของ ACR.

ค าส าคญ: อลตราซาวดเตานม, ไบแรดส, มะเรงเตานม

Received: 7 เม.ย.64 Revised: 24 ม.ย.64 Accepted: 4 ส.ค.64

37 วารสารโรงพยาบาลสงหบร ปท 30 ฉบบท 1 พ.ค. – ส.ค. 2564

Accuracy of BI-RADS Classification of Breast Ultrasound in Singburi Hospital

Lalitsa Vatthanasak

Department of Radiology, Singburi hospital

Abstract

Breast cancer is the most common cancer of females in Thailand and worldwide. The Breast Imaging Reporting and Data System (BI-RADS) was developed by American College of Radiology in an attempt to standardize communication among radiologists and referring physicians. The objective of this study was to evaluate the accuracy of breast ultrasound according to the BI-RADS classification compared to the matching pathological results in Singburi Hospital. A retrospective review of 3 4 1 breast ultrasound studies in Singburi Hospital from January 1, 2017 to December 31, 2019 was conducted. Out of 341 cases, pathological reports were founded in 32 cases in which 34.38% were malignancy and 65.63% were benign. There was no undergo pathological workup in BI-RADS 0-2. No malignancy was found in BI-RADS 3 or 4A. The malignancy rates of BI-RADS 4B, 4C and 5 were 16.67%, 54.55% and 100%, respectively. The positive predictive values (PPV) of BI-RADS 4 and 5 were 28% and 100%, respectively. In conclusion, the malignancy rates and positive predictive values of BI-RADS 3-5 as reported by Singburi Hospital corresponded with the ACR-recommended probability of malignancy.

Keywords: Breast Ultrasound, BI-RADS, Breast Cancer


บทน า มะเรงเตานมเปนมะเรงทพบมากทสดใน

ผหญ งไทยและผหญ งทวโลก1 ,2 จากรายงานทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาลประจ าปพ.ศ. 2560 ของสถาบนมะเรงแห งชาต กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พบจ านวนผปวยมะเรงเตานมรายใหม 780 ราย (รอยละ 38.73 ของจ านวนผปวยมะเรงรายใหมเพศหญงในป พ.ศ.2560) โดยมากกวาสองเทาเมอเทยบกบมะเรงปากมดลก ทพบเปน อนดบสอง (272 ราย หรอรอยละ 13.51) และมะเรงล าไสใหญทพบเปนอนดบสาม (197 ราย หรอรอยละ 9.78)3

การตรวจมะเรงเตานมท าไดหลายวธ ทงจากการตรวจรางกายโดยการคล า, การตรวจดวยแมมโมแกรม, อลตราซาวด และ/หรอรวมกบการตรวจเอกซเรยคลนแมเหลกไฟฟา ซงแพทยตองน าผลการตรวจทไดมาประเมนรวมกนกอนจะพจารณ าตดพสจน ช น เน อ ผ าตด ส งต อ นดตดตาม หรอตรวจตอดวยวธอน

การรายงานผลการตรวจตามไบแรดส (Breast Imaging Reporting and Database System ห ร อ BI-RADS) พ ฒ น า ข น โ ด ย American College of Radiology (ACR) ตพมพครงแรกในป ค.ศ. 1992 หรอ พ.ศ. 25354 เพอเปนมาตรฐานในการบรรยายลกษณะพยาธสภาพทพบในการตรวจแมมโมแกรม โดยใชค าศพทเฉพาะและแบงระดบความนาจะเปนมะเรงของผลการตรวจออกเปนระดบ 0-6 เพอใหการสอสารระหวางรงสแพทยและแพทยผสงตรวจรวมถงศลยแพทยไดเขาใจตรงกน ตอมาในป ค.ศ. 2003 หรอ พ.ศ. 2546 ACR ไดพฒนาค าบรรยายลกษณะผลการตรวจแบบไบแรดสส า ห ร บ อ ล ต ร า ซ าว ด แ ล ะ เอ ก ซ เร ย ค ล นแมเหลกไฟฟา (Magnetic Resonance Imaging หรอ เอ มอาร ไอ) เพ มข นมาด วยเพ อใช เป นมาตรฐานเดยวกน ควบคกบการตรวจแมมโมแกรม5

การสรปการรายงานผลเปนระดบตาง ๆ ตามแบบระบบไบแรดสนน ตามทวไปหากมเครองมอท งแมมโมแกรมและอลตราซาวด การสรปรายงานผลจะอาศยการตรวจทงสองอย า งร ว ม ก น เพ อ เส ร ม ค ว าม ส าม ารถ ใน การวน จฉ ย แต เน อ งจากขอจ าก ดและข ดความสามารถของโรงพยาบาลหลายแหงมกไมมเครองแมมโมแกรมเนองจากเปนเครองมอทมตนทนสง โดยจากขอมลการส ารวจการขาดแคลนเคร องแมมโมแกรมในป พ .ศ. 2545 พบว า รอยละ 50.36 ของเครองแมมโมแกรมทงหมด ในประเทศไทยอยในกรงเทพมหานคร และบางจงหวดไมมแมมโมแกรม6 รวมถงจงหวดสงหบรซงหากตองสงตรวจแมมโมแกรมตองใหผปวย ไปตรวจทโรงพยาบาลมะเรงในจงหวดใกลเคยง ทรบผดชอบพนทครอบคลมรวมหลายจงหวด ท าใหการรอคอยการตรวจแมมโมแกรมมระยะเวลานานกวาการตรวจอลตราซาวดทสามารถ ท าไดเองในโรงพยาบาล แมอลตราซาวดจะมขอดอยกวาแมมโมแกรมในการตรวจหาจดหนปนขนาดเลกทพบไดในมะเรงเตานม แตอลตราซาวดก ย งม ป ระ โยชน ในการแยกระหว างถ งน า และกอนเนอโดยเฉพาะอยางยงในรายทคล าไดกอน ทงยงสามารถบงบอกความนาสงสยมะเรง น าไปสการตรวจรกษาและวนจฉยไดอยางรวดเรว โดยม ค าแนะน าส าหรบ พนท ท ไม ส ามารถเขาถงแมมโมแกรมไดงายวา อลตราซาวดอาจสามารถใชเปนการตรวจแรกเพอประเมนกอน ทคล าไดหรอใชระบต าแหนงกอนระหวางท าหตถการได7 อยางไรกตามในรายทไมสามารถวเคราะหผลไบแรดสไดจากอลตราซาวดเพยงอยางเดยวหรอมขอสงสย แพทยผตรวจอาจให ไบแรดส 0 หรอใหค าแนะน าเพอสงตรวจแมมโมแกรมเพมเตมตอไปได


การรายงานผลตามระบบไบแรดส (BI-RADS) และค าแนะน า4

ไบแรดส (BI-RADS)

การประเมนผล ค าแนะน า

0 ขอมลไมเพยงพอ ควรไดรบการตรวจเพมเตมหรอเทยบกบภาพการตรวจอนกอนหนา

1 ไมพบความผดปกต ควรตรวจคดกรองโรคตามปกต 2 สงตรวจพบไมใชมะเรง

มโอกาสเปนมะเรง 0% ควรตรวจคดกรองโรคตามปกต

3 ความผดปกตทนาจะไมเปนมะเรง มโอกาสเปนมะเรง < 2%

ควรตดตามตรวจซ าในชวงเวลา ไมนาน

4 4A 4B 4C

ผดปกตนาสงสยวาอาจจะเปนมะเรง สงสยเลกนอย (2-9%) สงสยปานกลาง (10-49%) สงสยมาก (50-94%)

ควรพจารณาตรวจชนเนอ

5 สงสยอยางมากวานาจะเปนมะเรง มโอกาสเปนมะเรง ≥ 95%

ควรไดรบการด าเนนการทเหมาะสม

6 ทราบผลชนเนอแลววาเปนมะเรง ควรไดรบการด าเนนการทเหมาะสม


ตารางแสดงการจ าแนกลกษณะสงตรวจพบจากอลตราซาวดตามไบแรดสระดบตางๆ4,8

ไบแรดส (BI-RADS) สงตรวจพบ

0 Need additional imaging evaluation and/or prior mammograms for comparison

1 Negative

2 Simple cyst, Intramammary lymph node, Postsurgical collections, Breast implants, Complicated cyst/ Fibroadenomas (that are unchanged for at least 2 or 3 years.)

3 - A solid mass with circumscribed margin, oval shape and parallel orientation (most commonly fibroadenoma).

- An isolated complicated cyst. - Clustered of microcysts.

4 4A: Partial circumscribed mass, atypical fibroadenoma, palpable solitary, complex cystic and solid cyst, and palpable abscess.

4B: Solid mass with indistinct margins.

4C: New indistinct, irregular solitary mass

5 Spiculated, irregular high-density mass.

6 Known biopsy proven malignancy

การศกษาน ผ วจยตองการว เคราะห การรายงานผลแบบไบแรดสจากการตรวจอลตราซาวดในโรงพยาบาลสงหบรวามคาความเปนไปไดของมะเรงและคาพยากรณบวกสอดคลองกบผลการวจยกอนหนามากนอยเพยงใด เพอเปน

การตรวจสอบมาตรฐานการแปลผลการตรวจ ในโรงพยาบาลและเพมความมนใจใหกบแพทยรวมถงศลยแพทยผสงตรวจอลตราซาวดเตานม ในการดแลรกษาผปวยตอไป


วตถประสงคของการวจย เพอวเคราะหการรายงานผลการตรวจอลตราซาวด

เตานมแบบไบแรดสในโรงพยาบาลสงหบร

วสดและวธการ

วธการศกษา เปนการศกษายอนหลง (Retrospective

descriptive study)

ประชากรและกลมตวอยาง ผปวยทงหมดทถกสงมาตรวจหาความผดปกต

ของเตานมดวยวธอลตราซาวดทแผนกรงสวทยา โรงพยาบาลสงหบร ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2560 ถง 31 ธนวาคม พ.ศ. 2562 และมผลอลตราซาวดในระบบการจดเกบรปภาพทางการแพทย PACS (Picture Archiving and Communication System) รวมทงมขอมลการตรวจชนเนอหรอขอมลการรกษาตดตามอาการทสบคนไดในระบบเกบขอมลสารสนเทศผปวย (HOSxp) ของโรงพยาบาลสงหบร

เครองมอทใชในการวจย 1. แบบบนทกขอมล (Case record form) 2. ผลรายงานการตรวจอลตราซาวดจาก

ระบบจดเกบขอมลภาพทางการแพทย (Picture Archiving and Communication System หรอ PACS).

3. ผลการตรวจชนเนอทางพยาธวทยาและประวตการตรวจรกษาจากระบบเกบขอมลสารสนเทศผปวย (HOSxP) ของโรงพยาบาลสงหบร

การรบรองจรยธรรมการวจย 1. โครงการวจยนผานการเหนชอบจาก

คณะกรรมการจรยธรรมการวจยของโรงพยาบาลสงหบร (ท สห 0032.205.2/6) กอนด าเนนการเกบขอมล

การวเคราะหขอมลและสถตทใช 1. สถตเชงพรรณนา ค านวณขอมลพนฐาน

แสดง จ านวน รอยละ และคาเฉลย 2. สถตเชงวเคราะห วเคราะหคาพยากรณ

บวกในกลมไบแรดส 4 และ 5 ทไดรบการตรวจพสจนทางพยาธวทยาเพมเตม

ผลการศกษา จ านวนผปวยท งหมดท ได รบการตรวจ

อลตราซาวดเตานมทแผนกรงสวทยา โรงพยาบาลสงหบร ระหวางวนท 1 มกราคม 2560 ถง 31 ธนวาคม 2562 จ านวนท งหมด 341 ราย เปนเพศหญง 337 ราย เพศชาย 4 ราย, อายเฉลย 43.34 ป , อายสงสด 84 ป , อายต าสด 15 ป กลมอายทมาตรวจอลตราซาวดเตานมมากทสดคอ กลมอาย 41-50 ป คดเปนรอยละ 28.45 ดงตารางท 1

พบการรายงานผลแบบไบแรดสจ านวนทงหมด 203 ราย (รอยละ 59.53) ในจ านวน ผไดรบการรายงานผลแบบไบแรดสน มผลการตรวจทางพยาธวทยาทงหมด 32 ราย (รอยละ 15.76) ตรวจพบผลพยาธวทยาเปนมะเรง 11 ราย (รอยละ 34.38) และไมใชมะเรงจ านวน 21 ราย (รอยละ 65.63)

โดยกลมไบแรดส 0-2 (93 ราย) ไมพบการสงตรวจทางพยาธวทยา, กลมไบแรดส 3 (52 ราย) พบการสงตรวจทางพยาธวทยา 3 ราย (รอยละ 5.77) โดยไดรบการตรวจชนเนอเนองจากกอนทคล าไดไมยบลงจ านวน 2 ราย อก 1 รายกอนทคล าไดมอาการเจบ, กลมไบแรดส 4 (53 ราย) พบการสงตรวจท างพ ย าธ ว ท ย า 25 ราย (ร อ ยละ 47.17), กลมไบแรดส 5 (5ราย) พบการสงตรวจทางพยาธวทยา 4 ราย (รอยละ 80) สวนอก 1 รายไมมขอมลการผลพยาธวทยาเนองจากเปนคนไขจากโรงพยาบาลอน

ผลการตรวจทางพยาธวทยาในกลม ไบแรดส 3 (3ราย) และ 4A (8ราย) ไมพบมะเรง,


กลมไบแรดส 4B (6 ราย ) พบมะเรงรอยละ 16.67 (1 ราย ), กลมไบแรดส 4C (11 ราย ) พบมะเรงรอยละ 54.55 (6ราย) และกลมไบแรดส 5 (4 ราย) พบมะเรงรอยละ 100 (4 ราย)

ในกลมทไมระบระดบไบแรดสในรายงานผลอลตราซาวด (138 ราย) พบอตราการตรวจทางพยาธวทยา จ านวน 20 ราย (รอยละ 14.49) พบผลพยาธวทยาเปนมะเรง 3 ราย (รอยละ 15) และ ไมใชมะเรงจ านวน 17 ราย (รอยละ 85)

ตารางท 1 แสดงขอมลพนฐานของผปวยทไดรบการตรวจอลตราซาวดเตานม

ลกษณะขอมลพนฐาน จ านวน ( รอยละ) เพศ หญง 337 (98.82) ชาย 4 (1.17) กลมอาย นอยกวาหรอเทากบ 20 ป 17(4.99) 21-30 ป 58(17.01) 31-40 ป 68(19.94) 41-50 ป 97(28.45) 54-60 ป 66(19.35) มากกวา 60 ป 35(10.26) ตารางท 2 แสดงขอมลการสงตรวจทางพยาธวทยาในแตละระดบผลไบแรดส (n=203)

BI-RADS จ านวน (รอยละ)

มผลการตรวจ ทางพยาธวทยา*

ไดรบการสงตรวจทางพยาธวทยา( รอยละ)

ไมระบ 138(40.47) 20 14.49 0 3(0.88) 0 0 1 39(11.4) 0 0 2 51(14.96) 0 0 3 52(15.25) 3 5.77 4 4A 4B 4C

53(15.54) 24(11.82) 13(6.40) 16(2.96)

25 8 6 11

47.17 33.33 46.15 68.75

5 5(1.47) 4# 80 6 0(0) 0 0 รวมเคสทระบไบแรดส 203 32 15.76 * เฉพาะผมผลการตรวจทางพยาธวทยาในระบบเกบขอมลสารสนเทศผปวย (HOSxP) ของโรงพยาบาลสงหบร # มคนไขจ านวน 1 ราย ไมพบประวตการรกษาเนองจากสงตวมาท าการตรวจอลตราซาวดจากโรงพยาบาลอน


ตารางท 3 แสดงผลการตรวจทางพยาธวทยาจ าแนกวาเปนหรอไมเปนมะเรงในแตละระดบไบแรดส BI-RADS ตรวจชนเนอราย

(รอยละ) Malignant เปนมะเรง

Benign ไมเปนมะเรง

รอยละของการตรวจชนเนอ ทพบเปนมะเรง

ไมระบ 20* 3 17 15 0 0 - - - 1 0 - - - 2 0 - - - 3 3 0 3 0 4

4A

4B

4C

8 6 11

0 1 6

8 5 5

0

16.67 54.55

5 4 4 0 100

รวมระบไบแรดส 32 11 21 34.38 *จากการสบคนยอนหลงพบวา ในกลมทไมระบผลไบแรดสจ านวน 20 รายนน พบวาม 19 ราย เปนรายงานผลอลตราซาวดจากรงสแพทยทานเดยวกนทยงไมนยมรายงานผลระบระดบไบแรดสในชวงเวลานน (ซงไมใชขอก าหนดบงคบวาตองระบ) สวนอก 1 รายทไมไดรายงานระบผลไบแรดสเนองจากรงสแพทยระบขอจ ากดในการท าอลตราซาวดวามแผลทเตานมจากการผาตดกอนการสงตรวจท าใหไมมนใจในการใหระดบไบแรดส อยางไรกตามหากวเคราะหผลการตรวจยอนหลงสามารถจ าแนกระดบไบแรดสไดเพมเตมตามตารางท 4

ตารางท 4 วเคราะหไบแรดสยอนหลงกลมทไมระบไบแรดสและไดรบการตรวจทางพยาธวทยา

BI-RADS จ านวน (รอยละ)

เปนมะเรง (ราย)

ไมเปนมะเรง (ราย)

Recommendation of biopsy from ultrasound report รอยละของการตรวจ

ชนเนอทเปนมะเรง Yes No 1 0(0) - - - - - 2 3(15) - 2 - 2* 0 3 3(15) - 3 - 3** 0 4A 8(35) - 9 9 - 0 4B 3(15) - 3 3 - 0 4C 3(15) 3 - 3 - 100 5 0(0) - - - - 0 หมายเหต วเคราะหไบแรดสยอนหลงจากภาพในระบบ PACS ยดหลกการตามค าแนะน าของ ACR

19 รายมาดวยคล าไดกอน 1 ราย มเลอดออกจากแผลทเตานม (ทบทวน BI-RADS ไดระดบ 4C)


5 ราย (*,**) ทไมมค าแนะน าใหตรวจชนเนอจากรงสแพทย (2 ราย ทบทวนไดระดบ ไบแรดส 2 และ 3 ราย ทบทวนไดระดบไบแรดส 3) แตไดรบการผาตดเนองจาก คล าไดกอนโตขนและผปวยตองการใหผาตดพสจนจ านวน 4 ราย สวนอก 1 ราย ศลยแพทยตองการผาตดเพอพสจนวาเปนการอกเสบหรอมะเรง อตราการตรวจพบมะเรงในรายทมค าแนะน าใหตรวจชนเนอค านวนไดรอยละ 20

ตารางท 5 แสดงคาการพยากรณบวก ( Positive predictive value) ของระดบไบแรดส 4 และ 5 ในรายทระบผลไบแรดส

ผลอลตราซาวด ผลการตรวจทางพยาธวทยา

รวม คาพยากรณบวก เปนมะเรง (ราย)

ไมเปนมะเรง (ราย)

BI-RADS 4 7 18 25 28 BI-RADS 5 4 0 4 100 รวม BI-RADS 4-5 11 18 29 37.93 หมายเหต ค านวณจากสตร คาพยากรณบวก = จ านวนผปวยทมผลการตรวจทางพยาธวทยาเปนมะเรงจรง/ จ านวนผทมผลอลตราซาวดไบแรดสเปนผลบวก x 100

ตารางท 6 แสดงผลการตรวจทางพยาธวทยาในแตละระดบผลไบแรดส BI-RADS จ านวนผปวยสง

ตรวจ/ทงหมด ผลพยาธวทยา อตราตรวจพบ

มะเรง 0 0/3 ไมมการสงตรวจ - 1 0/39 ไมมการสงตรวจ - 2 0/51 ไมมการสงตรวจ - 3 3/52 - Fibroadenoma (2 ราย)

- Granuloma with caseous necrosis (1 ราย) 0

4 25/5 4A (8 ราย) - Cellular fibroadenoma (1 ราย) - Fibroadenoma (3 ราย) - Tubular adenosis / tubular adenoma (2ราย) - Abscess (1 ราย) - Phyllodes tumor (1 ราย)

4B (6 ราย) - Fibrocystic change with fibroadenomatous

hyperplasia and adenosis (1 ราย) - Organizing abscess (1 ราย) - Fibroadenoma (2 ราย) - Pure mucinous carcinoma with ductal

carcinoma in situ (1 ราย ) - Benign phyllodes tumor (1 ราย)

0

16.67% (1ราย)


ตารางท 6 (ตอ) แสดงผลการตรวจทางพยาธวทยาในแตละระดบผลไบแรดส BI-RADS จ านวนผปวยสง

ตรวจ/ทงหมด ผลพยาธวทยา อตราตรวจพบ

มะเรง 4 25/53 4C (11 ราย)

- Fibrocystic change with fibroadenomatoid hyperplasia (1 ราย)

- Apocrine cysts and some disrupted with chronic inflammation (1 ราย)

- Invasive ductal carcinoma (6 ราย) - Intraductal papilloma (1 ราย) - cystic neutrophilic granulomatous mastitis

presence of gram-positive bacilli in gram stain (1 ราย)

- Fibroadenoma (1 ราย)

54.55% (6ราย)

5 4/5 - Invasive ductal carcinoma (3 ราย) - Invasive mammary carcinoma (1 ราย)

100% (4ราย)

ตารางท 7 แสดงผลตรวจพยาธวทยา ของคนไขทไมไดระบผลไบแรดส (20 ราย / 138 ราย)

อภปรายผล

การศกษานพบวาอตราการตรวจพบมะเรงจากการพสจนผลทางพยาธวทยาในไบแรดส 3 และคาพยากรณบวกในระดบการรายงานผลไบแรดส 4 และ 5 ทได สอดคลองกบค าแนะน าของ ACR และการศกษากอนหนา7-11 โดยการศกษาน

มอตราการตรวจพบมะเรงรอยละ 0 ในไบแรดส 3, คาพยากรณบวกรอยละ 28 ในไบแรดส 4 และ คาพยากรณบวกรอยละ 100 ในระดบไบแรดส 5 อย ในคาพสยความนาจะเปนของมะเรงตามค าแนะน าของ ACR คอน อยกว ารอยละ 3 ใน ไบแรดส 3, รอยละ 2-94 ใน ไบแรดส 4

ผลพยาธวทยา จ านวน (รอยละ) Fibroadenoma 7 (35.00) Gynecomastia 1 (5.00) Fibrocystic change 3 (15.00) Apocrine cysts and radial scar/ chronic inflammation 2 (10.00) Accessory breast 1 (5.00) Acute and chronic inflammation 1 (5.00) Stromal hyperplasia 1 (5.00) Benign breast tissue 1 (5.00) Invasive ductal carcinoma 3 (15.00)


และมากกวารอยละ 95 ในไบแรดส 5 และเขาไดการศกษาอนกอนหนา7-11 ทพบอตราการตรวจพยาธวทยาพบมะเรงรอยละ 0-3% จากไบแรดส 3, รอยละ 13.5-50 ในไบแรดส 4 และ รอยละ 93.1-100 ในไบแรดส 5

ในกลมทมผลอลตราซาวดอยในระดบ ไบแรดส 4 และ 5 ทมค าแนะน าใหตรวจชนเนอ เนองจากความผดปกตทพบสงสยวาอาจจะเปนมะเรงไดตงแตรอยละ 2 ขนไปนน พบมอตรา การสงตรวจชนเนอทสงในไบแรดส 5 มากกวา ไบแรดส 4 (รอยละ 80 ในไบแรดส 5 และ รอยละ 47.17 ใน ไบแรดส 4) เชน เด ยวกบการศกษากอนหนา13,15 ทพบอตราการตรวจชนเน อ ร อ ยล ะ 14.9-75.8 ใน กล ม ไบ แ รด ส 5 และรอ ยละ 35.4-58.9 ใน ไบ แรดส 4 โด ย ไบแรดส 5 ขาดขอมลเพยง 1 ราย เนองจากเปนคนไขจากโรงพยาบาล อนท าให ขาดขอม ล ในการตดตาม สวนในไบแรดส 4 สวนทเหลอ รอยละ 52.83 (28 ราย) ทไมพบผลทางพยาธวทยา เม อตรวจสอบขอมลยอนหล งพบวา สวนใหญ รอยละ 33.96 (18 ราย) ไมมประวตใหตดตาม เนองจากไมมาตามนด, สงไปตรวจตอหรอขอไปรกษาตอโรงพยาบาลอน , มไบแรดสระดบ 4A จ านวน 2 ราย ไดรบการตรวจพสจนชนเนอจากโรงพยาบาลอน (ผลบนทกยอนหลงไวระบวาเปน fibroadenoma 1 ราย และ benign phyllodes tumor 1 ราย), มไบแรดสระดบ 4A จ านวน 6 ราย มการนดตดตามตอเนองไมไดผาตดพบขนาดคงเดมหรอลดลง, มผปวยไบแรดสระดบ 4C จ านวน 1 ราย ไดรบการผาตดเตานมและรกษาตอท โรงพยาบาลมะเรงแตไมมการบ น ท ก ผ ล พ ย า ธ ว ท ย า ใน เว ช ร ะ เบ ย น และมไบแรดสระดบ 4C อกจ านวน 1 ราย ไดรบการวนจฉยและรกษาแบบเตานมอกเสบดวยการเจาะไดหนองและไดยาปฏชวนะแลวอาการดขน

กล ม ไบแรดส 3 เป นกล มท แนะน า ใหตดตามผลแตการศกษานพบผลการสงตรวจทางพยาธวทยา 3 ราย (รอยละ 5.77) เนองจากผปวยมความกงวลใจในกอนทคล าไดและมอาการเจบ ซงทง 3 รายผลพยาธวทยาไมพบมะเรง และการสบคนขอมลในระบบสารสนเทศเพมเตมพบวาม จ านวน 32 ราย ไมมประวตใหตดตามไดเนองจากเปนคนไขจากโรงพยาบาลอน/ สงตรวจเพมเตมไมทราบผล/ ไมมาตามนด , ม 1 ราย ว น จ ฉ ย ว า เป น ฝ ได ร บ ก ารร ก ษ าด ว ยก าร เจาะระบายและ ไดยาปฏชวนะ , ม 10 ราย นดตดตามผลไดไบแรดส 3 คงเดม และม 5 รายนดตรวจตดตามไดไบแรดสลดลงเปนไบแรดส 2

กลมไบแรดส 1 และ 2 จ านวนทงหมดรวม 90 ราย จากการสบคนเวชระเบยนในผปวยทสามารถตดตามประวตการตรวจรกษาจ านวน 28 ใน 90 ราย ไมพบลกษณะความผดปกต ทางคลนกและ/หรอทางรงสวนจฉยทบ งถง ความนาจะเปนของมะเรง และไมพบขอมล การกลบกลายเปนมะเรงของระดบไบแรดส 1, 2 รวมถง 3 จากการสบคนตดตามตอมาอก 1 -2 ป ในระบบการจดเกบขอมลสารสนเทศเลย

ในแงการลดอตราการผ าตด พส จน ช น เน อ ห รอ excessive biopsy rate แม ว าอตราการผาตดพสจนชนเนอในกลมทรายงานผลอลตราซาวดแบบระบ ไบแรดส เท ยบกบ กลมทไมไดระบไบแรดสจากการศกษานจะพบวาใกล เคยงกน (อตราการผาตดพสจนชน เน อ ร อ ย ล ะ 15.76 ใน ก ล ม ร า ย ง าน ไบ แ รด ส , อตราการผาตดพสจนชนเนอ รอยละ 14.49 ในรายงานไมระบไบแรดส) และอตราการตรวจพบมะเรงเมอเทยบระหวางรายงานทไมไดระบ ไบแรดสแตมค าแนะน าในใหตรวจชนเนอกบรายงานผลไบแรดส 4 จะใกลเคยงกนดวย แตกพบวาอตราตรวจพบมะเรงในรายงานท ไมไดระบไบแรดสแตมค าแนะน าใหตรวจชนเนอนน


ยงต ากวาในรายงานทระบไบแรดส 4-5 (อตราการตรวจชนเนอพบเปนมะเรงในกลมทรายงานไมไดระบไบแรดสแตมค าแนะน าใหตรวจชนเนอรอยละ 20, อตราการตรวจพบมะเรงในไบแรดส 4 ซงไดรอยละ 28, อตราการตรวจชนเนอพบเปนมะเรงรวมกลมไบแรดส 4-5 ซงมค าแนะน าใหตรวจชน เน อรอยละ 37.93) ด งน นการน า การรายงานผลอลตราซาวดแบบไบแรดสมาใชนาจะชวยลดอตราการผาตดพสจนชนเนอหรอ excessive biopsy rate ลงได

แมอลตราซาวดจะมขอจ ากดทตางจากแมมโมแกรม ในการตรวจหาหนปนขนาดเลกทพ บ ได ในมะ เร งซ งแมม โมแกรมถ อ ได ว ามความสามารถในการตรวจคนหาไดไวทสด16 ท าใหมขอเสยเปรยบในดานความไวในการตรวจคดกรองมะเรง แตเนองจากการศกษานท าการศกษาในกลมผปวยทมาดวยมความผดปกตหรอมาดวยคล าพบกอนเปนสวนใหญ จงท าใหสามารถตรวจวนจฉยพบรอยโรคไดและพบมความแมนย าในการบอกความนาจะเปนของมะเรงไดดใกลเคยงกน แตกยงมขอจ ากดอนอกเนองจากเปนการศกษาย อนหล ง (Retrospective study) ท า ให ก า รตดตามผปวยจากการสบคนเวชระเบยนมอตราผปวยทไมสามารถตดตามไดสง และมจ านวนผปวยในการศกษาทมผลการตรวจทางพยาธวทยาจ านวนนอย ท าใหไดกลมตวอยางจ านวน ไมมาก ท งการตรวจพบและจ าแนกรอยโรคจากอลตราซาวดย งอาจมความแตกตางไดเน องจากประสบการณ ระหว างร งส แพทย แตละบคคล ดงนนในรายทผลการตรวจไมชดเจน, ไมแนใจ หรอมขอสงสย การสงตรวจแมมโมแกรมเพมเตมควบค/เพมเตมในบางรายจงยงเปนสงควรพจารณาท าเพอประโยชนสงสดในการดแลรกษาและตดตามผปวยตอไป

สรปผลการวจย การรายงานผลแบบไบแรดสดวยวธ

การตรวจอลตราซาวดในโรงพยาบาลสงหบร มอตราการตรวจพบผลพยาธวทยาเปนมะเรงและคาพยากรณบวกในระดบไบแรดส 3-5 สอดคลองกบคาความนาจะเปนของมะเรงตามค าแนะน าของ ACR.

ขอเสนอแนะ 1. การตดตามผลการตรวจรกษาและการเกบ

บนทกขอมลของผปวยทสงตอไปโรงพยาบาลอน รวมถงผลแมมโมแกรม จะเปนประโยชนน าไปสก ารต อยอดงานว จ ย ให ครอบคล มจ าน วน กลมตวอยางเพมขน ลดขอจ ากดในการเกบขอมลยอนหล ง น าไปส ความน าเช อถอท มากข น ของงานวจยตอไปได

2. งานวจยตอยอดอาจเพมขอมลพนฐานหรอตวแปรอนๆทเกยวของกบการตรวจอลตราซาวดเตานมทอาจมผลตอการเกดมะเรงได เชน อาย , ขนาดกอน, ลกษณะความหนาแนนของเตานม , อาการแสดงน าและอาจรวมกบศลยแพทยในการเกบขอมลดานการเหตผลการพจารณาผาตดรกษา , วธการตรวจชนเนอ รวมถงขอจ ากด และผลของการผาตดรกษา

3. การออกรายงานผลการตรวจทางรงสวทยาใหเปนแนวทางมาตรฐานเดยวกนในแผนกจะเพมประโยชนในการสอสารกบแพทยผสงตรวจให เขาใจตรงกนและมประโยชนในการตดตามการตรวจในรายทไดรบการสงมาตรวจซ าตอเนองได


เอกสารอางอง

1. Pournamdar Z, Salehiniya H. Incidence and mortality and epidemiology of breast cancer in the world, Asian Pacific journal of cancer prevention (APJCP) 2016;17(S3),43-6. Retrieved from https://doi:10.7314/apjcp.2016. 17.s3.43.

2. Imsmran W, Pattatang A, Supaattagorn P, Chiawiriyabunya I, Namthaisong K, Wongsena M Cancer in Thailand Vol.IX, 2013-2015, 2018:9.

3. สถาบนมะเรงแห งชาต กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, ทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล ป 2560 , Hospital-based cancer registry annual report 2017: พรทรพยการพมพ 2018, p. 2-3.

4. American College of Radiology (ACR) Breast Imaging Reporting and Data System Atlas (ACR BI-RADS® Atlas 2013 Fifth edition).

5. Jiyon Lee, Practical and illustrated summary of updated BI-RADS for ultrasonography, Retrieved from https://doi.org/10.14366/usg.16034 pISSN: 2288-5919

6. Putthasri W TV, et al. Geographical Distribution and Utilization of Mammography in Thailand. Regional Health Forum 2004;8:84.

7. Gonzaga MA. How accurate is ultrasound in evaluating palpable breast masses? Pan Afr Med J. 2010;7:1. Epub 2010 Sep 2. PMID: 21918690; PMCID: PMC3172638.

8. Harmien Zonderland and Robin Smithuis, BI-RADS for Mammography and Ultrasound 2013 Updated version, Retrieved June 13, 2021 from https://radiologyassistant.nl/breast /bi-rads/bi-rads-for-mammography-and-ultrasound-2013

9. H Hille , M Vetter, B J HackelöerThe accuracy of BI-RADS classification of breast ultrasound as a first-line imaging method, , Ultraschall Med. 2012 Apr;33(2): 160-163. Retrieved from https://doi: 10.1055/s-0031-1281667.

10. R Schmitz, L Kiesel, J Steinhard Accuracy of classification of breast ultrasound findings based on criteria used for BI-RADS Ultrasound Obstet Gynecol. 2008 Sep;32(4):573-8. Retrieved from https:// doi: 10.1002/uog.5191.

11. การตรวจมะเรงเตานมในผปวยทรายงานผล Breast Imaging Reporting and Data System (BI-RADS) category 4 และ 5 ดวยวธตรวจแมมโมแกรมรวมกบอลตราซาวด, วารสารการแพทย โรงพยาบาลศรษะเกษ สรนทร บรรมย 2555;27(1):11-22.

12. ภวสษฏ ตรจกรสงข และคณะ, คาวเคราะหของการราย งานผลแบบ ไบแรดส ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร , สงขลานครนทรเวชสาร ปท 29 ฉบบท 4 กค-สค 2554 (Songkla Med J Vol.29 No.4 Jul-Aug 2011):155-161.

13. Chae Jung Park et al. Reliability of Breast Ultrasound BI-RADS Final Assessment in Mammographically Negative Patients with Nipple

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=Pournamdar%20Z%5BAuthor%5D&cauthor=true&cauthor_uid=27165206

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Hille+H&cauthor_id=21877320

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Vetter+M&cauthor_id=21877320

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Hackel%C3%B6er+BJ&cauthor_id=21877320

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Schmitz+R&cauthor_id=18421795

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Kiesel+L&cauthor_id=18421795

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Steinhard+J&cauthor_id=18421795


Discharge and Radiologic Predictors of Malignancy, J Breast Cancer. 2016 Sep; 19(3):308–315.

14. อจฉรา สทธาวาส , คาพยากรณบวกของมะเรงเตานมและอตราการตรวจชนเนอในรอยโรคกลม BI-RADS 4 และ 5,วารสารแพทยเขต 4-5 ปท 37 ฉบบท 2 เมษายน-มถนายน 2561 หนา 174-182, View of คาพยากรณบวกของมะเรงเตานมและอตราการตรวจชนเนอในรอยโรคกลม BI-RADS 4 และ 5 (tci-thaijo.org). วารสารแพทยเขต 4-5 2561; 37(2):174-182.

15. สมรตน ทนอย, คาพยากรณบวกของการรายงานผลตรวจแมมโมแกรม BI-RADS 4 และ 5 เปรยบเทยบกบผลพยาธวทยาในโรงพยาบาลล าปางล าปางเวชสาร ปท 33 ฉบบท 2 กรกฎาคม-ธนวาคม 2555.

16. Ellen B. Mendelson, Wendie A. Berg, and Christopher R. B. Merritt, Toward a Standardized Breast Ultrasound Lexicon, BI-RADS: Ultrasound, Seminars in Roentgenologv, Vol XXXVI, No 3 (July). 2001:217-225.

Review articles...

Documents

Transcript of Review articles...