Αναδρομή σε προηγούμενες ζωές: Μια κριτική προσέγγιση....

φαινοµενα

#EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010

τευχος 152 - 2 νοεµβρίου 2013

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

Οι παραδόσεις για το Ηalloween και το φεστιβάλ τρόµου της Θεσσαλονίκης

Αδελφοτητα της tuna: οι συγχρονοι τροβαδουροι-ταξιδιωτες τι λεει η

παραψυχολογια για τη µετενσαρκωση;

ΠΕΡΙ

Ο∆ΙΚ

Η ΕΚ

∆ΟΣΗ

- Κ

ΥΚΛΟ

ΦΟΡ

ΕΙ Μ

Ε ΤΟ

Ν ΕΛ

ΕΥΘΕ

ΡΟ Τ

ΥΠΟ

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΓΙΑ

ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΓΙΑ

ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Τα παράδοξα του ελληνοϊταλικού πολέµου

Μυστήρια

Οι ζωγραφιές των σπηλαίων έχουν συζητηθεί αρκετές φορές σε επιστηµονικά και αρχαιολογικά συνέδρια, στα οποία επιχειρήθηκαν να δοθούν

ερµηνείες και εξηγήσεις για το ταλέντο και τις σκοπιµότητες των προϊστορικών ζωγράφων. ∆ιότι οι απεικονίσεις στα τοιχώµατα των σπηλαίων είναι πράγµατι εκπληκτικοί πίνακες ζωγραφικής κι αυτό που τους κάνει µοναδικούς είναι η χρονολόγησή τους. Οι περισσότερες βραχογραφίες είναι φτιαγµένες τουλάχιστον 30.000-40.000 χρόνια πριν, σε µια εποχή δηλαδή που άρχισε να εµφανίζεται δειλά ο Homo Sapiens. Η αρχαιότερη «ζωγραφιά» στην Ευρώπη βρίσκεται σε ένα σπήλαιο στο El Castilio, στην περιοχή της Cantabria της Ισπανίας, και ανάγεται στην Παλαιολιθική Περίοδο, 40.000 χρόνια πριν (Ωρινάκιος Πολιτισµός).

Ο ακριβής σκοπός των παλαιολιθικών τεχνουργηµάτων στα τοιχώµατα των σπηλαίων δεν είναι ακόµα προφανής, αν κι έχουν εκφραστεί διάφορες απόψεις. Τα στοιχεία δείχνουν, ωστόσο, ότι δεν ήταν απλές διακοσµητικές παραστάσεις σε ένα χώρο διαβίωσης κάποιων πρώιµων οµάδων, αφού τα ίχνη που έχουν βρεθεί δεν µαρτυρούν την ύπαρξη ενός µόνιµου τόπου κατοικίας. Και είναι κάπως άκοµψο να φανταστεί κανείς τους αρχέγονους πρωτανθρώπους, ενώ αντιµετώπιζαν σοβαρά προβλήµατα επιβίωσης, καθώς οι ίδιοι εξελίσσονταν αργόρρυθµα, να έχουν την ίδια στιγµή καλλιτεχνικές δεξιότητες.

Μερικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι οι ζωγραφιές µπορεί να ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας µεταξύ διαφορετικών οµάδων, ενώ κάποιες άλλες απόψεις τις αποδίδουν σε θρησκευτικές τελετουργικές σκοπιµότητες. Σχεδόν 340 σπηλιές έχουν ανακαλυφθεί στη Γαλλία και την Ισπανία, οι οποίες περιέχουν υπολείµµατα τέχνης των προϊστορικών χρόνων. Ο χώρος όπου βρέθηκαν οι ζωγραφιές στις περισσότερες σπηλιές δεν είναι εύκολα προσβάσιµος κι αυτό το στοιχείο περιπλέκει ακόµα περισσότερο τις εκφραζόµενες ερµηνείες.

Μάλιστα, πολλές φορές οι επιστήµονες επικαλούνται διάφορα επιχειρήµατα, προκειµένου να αποφύγουν µια άστοχη εξήγηση, θέτοντας το ενδεχόµενο «µόλυνσης» των βραχογραφιών από νεότερες επισκέψεις, ώστε να καθίσταται επισφαλής η ακριβής ραδιοχρονολόγηση.

Οµως, η σύγχρονη τεχνολογία είναι σε θέση πλέον να «ξεκαθαρίζει» τις νεότερες επιστρώσεις. Ετσι π.χ. οι τάρανδοι που απεικονίζονται στο ισπανικό σπήλαιο Gueva des las Monedas ταξινοµούνται χρονολογικά κατά την τελευταία Περίοδο των Παγετώνων.

Οι περισσότεροι ερευνητές αποφαίνονται ότι οι βραχογραφίες εξυπηρετούσαν τελετουργίες προϊστορικών σαµάνων κι αυτό σηµαίνει ότι ο άνθρωπος είχε από την αρχή της εξέλιξής του µια άποψη περί του Θείου, την τάση µιας θρησκευτικής αντίληψης µέσα στα πιστεύω του, ένα γεγονός που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να ερευνηθεί σε βάθος.

EDITO

Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη | [email protected]

Η εξέλιξη του ανθρώπου συνεχίζει να παραµένει ένα µυστήριο µε πολλά αναπάντητα ερωτήµατα. Για παράδειγµα, µε βάση τη λογική θα περιµέναµε ότι πολλές τάσεις, όπως οι τέχνες, θα έπρεπε να εξελιχθούν αργά, µαζί µε άλλες κατακτήσεις του είδους µας. Ωστόσο οι παλαιότερες ζωγραφιές των σπηλαίων αποτελούν απόδειξη ότι ο παλαιολιθικός πρόγονός µας ήταν εκπληκτικά γρήγορος στην ανάπτυξη των καλλιτεχνικών δεξιοτήτων του... Ή µήπως συνέβη κάτι διαφορετικό;

Το Θείον είναι ωραιότητα, σοφία, αγαθότητα και καθετί όµοιο µε αυτά

Πλάτων

οι προϊστορικες θρησκειες

ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΟ 12-15ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

ΕΡΕΥΝΕΣ 18-23ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ;

ΠΑΡΑ∆ΟΣΕΙΣ 26-31ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ HALLOWEEN

ΘΕ

ΜΑ

ΤΑ

5 ΠΡΟΣΩΠΟ6 DATA FILES7 ∆ΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ8-11 KOSΜΟ NEWS16-17 ΕΙΚΟΝΕΣ24-25 ΕΙΚΟΝΕΣ37 Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ44-45 ΕΙΚΟΝΕΣ46 ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΕΣ47 ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΤΑΞΙ∆ΙΩΤΗΣ 48-49 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ50 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΣΤ

ΗΛ

ΕΣ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ - ΕΥΛΑΜΠΙΑ ΤΣΙΡΕΛΗ 32-36ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΡΟΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ!

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ 42-43ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΑΠΟΙΚΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ;

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 38-41A∆ΕΛΦΟΤΗΤΑ ΤΗΣ TUNA: ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ

ΤΡΟΒΑ∆ΟΥΡΟΙΤΑΞΙ∆ΙΩΤΕΣ

ΠΕριεχ µεναΠΕριεχ µεναφαινοµενα

4

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

Προσωπα

5EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

Ολλανδός λόγιος, ελληνιστής και κληρικός, ο Ερασµος υπήρξε ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του ευρωπαϊκού ανθρωπιστικού πνεύµατος της Αναγέννησης. Ταξίδεψε και δίδαξε στα µεγαλύτερα πολιτιστικά κέντρα της Ευρώπης, εισάγοντας παράλληλα ένα νέο τρόπο ανάγνωσης και προφοράς των αρχαίων ελληνικών κειµένων, τη λεγόµενη ερασµιακή προφορά. Το σύγχρονο πρόγραµµα ανταλλαγής φοιτητών «Erasmus» έχει πάρει τιµητικά την ονοµασία του από εκείνον.

Desiderius Erasmus (1466-1536)

Βρείτε µας στο

facebook αναζητώντας

το λογαριασµό

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΕΝΘΕΤΗ ΕΚ∆ΟΣΗκαθε σαββατο στα περιπτερα µαζι µε τον ελευθερο τυπο

∆ιεύθυνση έκδοσης Απόστολος Χρ. ΑντωνάκηςΑρχισυντάκτης Μηνάς N. Παπαγεωργίου Σύνταξη Στέλιος Φωκάς, Θεανώ Καρούτα, Αλίκη Κοτζιά, Μαρία Μακρίδου, Ράνια Ιωάννου, Νικόλαος Κουµαρτζής, Τάσος Χαλιός, ∆ηµήτρης Αναστασίου, Νάσος Κοµιανός, Ειδικοί συνεργάτες Γιώργος Αδαµόπουλος, ∆ηµήτρης Αργασταράς, Αγγελος Βιαννίτης, Χαρίτα Μήνη, Σάσσα Τσέιτοου, Χρήστος Πανόπουλος, Γιώργος ΛεκάκηςArt director Σοφία ΛιβιεράτουΥπεύθυνη διόρθωσης κειµένων Kατερίνα Μπεχράκη

Iδιοκτησία ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε.Εκδότες ∆ηµήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής∆ιευθυντής Πάνος Αµυράς

∆ιεύθυνση εµπορικής ανάπτυξης «ELSE AGENCY» Εµπορική διεύθυνση Ελσα Σοϊµοίρη∆ιεύθυνση διαφήµισης Λουκάς Παπανικολάου Υποδοχή διαφήµισης Μίνα ΓιαννάκηΟικονοµική διευθύντρια Μαριάννα ΘαρενάκηΦωτογραφικό αρχείο Παναγιώτης Μούσουρας Φωτό Αρχείο Ελεύθερου Τύπου,Shutterstock, Ideal Image, Visual Photos, ΑΠΕ, EurokinissiΥπεύθυνος κυκλοφορίας Κώστας Μπαλής Εκτύπωση ΤΥΠΟΕΚ∆ΟΤΙΚΗ Α.Ε. ∆ιανοµή ΕΥΡΩΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Νέο Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121 Τηλ.: 210 8113000, Fax: 210 8113001, Site: www.e-typos.com, e-mail: [email protected]

Οι απόψεις των συγγραφέων εκφράζουν τους ίδιους και δεν αποτελούν κατ’ ανάγκην και απόψεις του περιοδικού.

Σαν Σήµερα (2/11 - 8/11)

Solar Empire: ενα αστερι γεννιεται Νέα σειρά µε το κύρος του Discovery World

Γνωρίζατε ότι… Στις 6 Νοεµβρίου του 1926 o µυστικός πράκτορας των Βρε-τανών, Σίντνεϊ Ράιλι, εκτελεί-ται από την OGPU, τη µυστική υπηρεσία της Σοβιετικής Ενω-σης; Να σηµειωθεί ότι ο Ράιλι υπήρξε το πρότυπο του Ιαν Φλέµινγκ για τη σύλληψη της φιγούρας του Τζέιµς Μποντ.

datafi les

Το π

αρόν

δια

τίθετ

αι α

ποκλ

ειστ

ικά

µέσω

του εν

τύπο

υ µε το οποίο κυκλοφορεί. Απαγορεύεται η αυτοτελής πώλησή του. Επιτρέπεται η χρήση µόνο για

ιδιω

τική κα

τ’ οίκο

ν προβολή

. Απαγο

ρεύ

οντα

ι µε οποιoνδήποτε τρόπο η αντιγραφή, αναπαραγωγή, µεταπώληση και ενοικίαση αυτού του δίσκου. W

arni

ng. T

his m

otio

n pi

ctur

e is

pro

tect

ed b

y la

w.

© 2013 DISCOVERY COMMUNICATIONS, LLC. ALL RIGHTS RESERVEDwww.discovery.com

SOLAR EMPIRE

3∆ιάρκεια: 60 λεπτά

ΕΤ121

Ενα αστέρι γεννιέται

φαινοµενα

6


2/11/1785: Ο Aγγλος ναυπηγός Λάιονελ Λάκιν εφευρίσκει τη σωσίβια λέµβο.

2/11/1789: Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης εθνικοποιείται η περιουσία της Εκκλησίας.

3/11/1898: Επειτα από 229 χρόνια κατοχής, οι τελευταίοι Τούρκοι στρατι-ώτες αποχωρούν από την Κρήτη.

3/11/1944: Κυκλοφορεί το µεγα-λύτερο σε ονοµαστική αξία ελληνικό

χαρτονόµισµα. Η τιµή του είναι 100 δισεκατοµµύρια δραχµές και φέρει την υπογραφή του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, Ξενοφώντα Ζολώτα. Πρό-κειται για το τελευταίο χαρτονόµισµα κατοχικών δραχµών.

4/11/1922: Ο Αγγλος αρχαιολό-γος Χάουαρντ Κάρτερ ανακαλύπτει τον τάφο του Φαραώ Τουταγχαµών στην Αίγυπτο.

5/11/1605: Πραγµατοποιείται η Συ-

νωµοσία της Πυρίτιδας. Οι Καθολικοί προσπαθούν να ανατινάξουν το Βρε-τανικό Κοινοβούλιο. Το σχέδιο αποκα-λύπτεται και ο αρχηγός τους, Γκάι Φοκς (από την ιστορία του οποίου εµπνεύστη-κε ο δηµιουργός του V For Vendetta), απαγχονίζεται.

5/11/1935: Οι αδελφοί Πάρκερ κυ-κλοφορούν στην αγορά το επιτραπέζιο παιxνίδι Monopoly.

,


φαινοµενα

εναλλακτική µατιά στην επικαιρότητα

Από τoν Μηνά N. Παπαγεωργίου[email protected]

Με όπλα µια τσίχλα και ποπ κορν!Είστε από αυτούς που παρουσιάζεστε ιδιαίτερα ενοχληµένοι όταν ακούτε για τα µηνύµατα που περνούν στο υποσυνείδητό σας τα τηλεοπτικά διαφηµιστικά σποτς; Μια νέα επιστηµονική έρευνα έρχεται να αποδείξει πως υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος που είναι σε θέση να σας προφυλάξει από τις κακό-βουλες αυτές τεχνικές που είναι σε θέση να σας µετατρέψουν σε αδηφάγα καταναλωτικά ζόµπι!

Πιο συγκεκριµένα, το περιοδικό που ειδικεύεται σε ζητή-µατα ψυχολογίας των καταναλωτών δηµοσίευσε πρόσφατα µια παράξενη µελέτη που πραγµατοποιήθηκε υπό την αιγίδα του γερµανικού Πανεπιστηµίου του Βίρτσµπουργκ. Ο Σάσα Τοπολίνσκι, µαζί µε τους συνεργά-τες του από το τµήµα Ψυχολογίας, ερεύνησε ορισµένους εναλλακτι-κούς τρόπους άµυνας απέναντι στα υποσυνείδητα µηνύµατα των δια-φηµίσεων καταλήγοντας στο άκρως πρωτότυπο συµπέρασµα: Μασήστε µια τσίχλα ή φάτε ποπ κορν!

Για την έκδοση του προαναφερ-θέντος πορίσµατος οι επιστήµονες συγκέντρωσαν µια οµάδα 100 εθε-λοντών και τους υπέβαλαν σε δύο απλά πειράµατα. Στο πρώτο έβαλαν τους µισούς από αυτούς να τρώνε τσίχλες και ποπ κορν κατά τη διάρκεια προβολής διαφηµίσεων, την ίδια στιγµή που οι άλλοι µισοί κατάπιναν έναν κύβο ζάχαρης που έλιωνε άµεσα στο στόµα τους. Μία εβδοµάδα αργότερα ειδικά εργαστηριακά τεστ απέδειξαν πως όσοι είχαν καταπιεί τον κύβο ζάχαρης παρουσιάζονταν πολύ περισσότερο δεκτικοί απέναντι στα προϊόντα των διαφηµίσεων που είχαν παρακολουθήσει. Το γεγονός αυτό οφείλεται, σύµφωνα µε τους ψυχολόγους, στην ικανότητα αποτύπωσης των σλόγκαν των διαφηµίσεων στη µνήµη µας. Αναλυτικότερα, τα χείλη και η γλώσσα µας µοιά-ζουν να προσοµοιώνουν -δίχως να το καταλαβαίνουµε- τις

φράσεις-κλειδιά που επιλέγουν οι διαφηµιστές για τα προϊόντα τους και την επόµενη φορά που θα τα ξανασυναντήσουµε επαναλαµβάνουµε υποσυνείδητα αυτά τα σλόγκαν (µε την ευκαιρία θυµήθηκα τις παραινέσεις του ερευνητή Γιώργου Μπαλάνου, που εδώ και αρκετά χρόνια προέτρεπε τους ανα-γνώστες του να κλείνουν τον ήχο της τηλεόρασης τη στιγµή που προβάλλονταν διαφηµιστικά µηνύµατα).

Στο δεύτερο πείραµα η ίδια οµάδα εθελοντών κλήθηκε να ξοδέψει τα χρήµατά της σε διάφορα προϊόντα, ανάµεσα στα οποία βρίσκονταν και εκείνα που είχαν προβληθεί στα διαφηµιστικά µηνύµατα της προηγούµενης εβδοµάδας. Ηταν

ιδιαίτερα εντυπωσιακό το γεγονός ότι η οµάδα των ανθρώπων που είχαν φάει ποπ κορν και µασούσαν τσίχλες δεν τα… τίµησαν, σε αντί-θεση µε όσους δεν είχαν υψώσει παρόµοιες «ασπίδες» άµυνας!

«Η έρευνα δείχνει ότι η πώληση σνακ στα κυλικεία των κινηµατογρά-φων στην πραγµατικότητα υποσκά-πτει την αποτελεσµατικότητα των διαφηµίσεων, κάτι που έρχεται σε αντίθεση µε τις στρατηγικές του µάρκετινγκ. Στο µέλλον, όταν γίνε-

ται η προώθηση µιας νέας µάρκας, οι διαφηµιζόµενοι ίσως θα έπρεπε να προσπαθήσουν να εµποδίσουν την πώληση σνακ πριν από την ταινία», καταλήγει ο καθηγητής Τοπολίνσκι, ανοί-γοντας ίσως το δρόµο για µια παγκόσµια δικτατορία απέναντι στις τσίχλες αλλά και το σνακ-σύµβολο της κινηµατογραφικής ψυχαγωγίας: τα ποπ κορν!

Σηµειώνεται πως οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να κατε-βάσουν το pdf της αλλόκοτης αυτής επιστηµονικής εργασίας µέσα από το http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1057740813000879.

Η έρευνα δείχνει ότι η πώληση σνακ στα κυλικεία των κινηµατογράφων στην πραγµατικότητα υποσκάπτει την αποτελεσµατικότητα των διαφηµίσεων, κάτι που έρχεται σε αντίθεση µε τις στρατηγικές του µάρκετινγκ

φαινοµενα

8

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ΝEWSKOSM ΝEWSKOSMΕπιµέλεια: Θεανώ Καρούτα

Στην αγχόνη δις Μπορεί κανείς να κρεµαστεί δύο φορές; Κι όµως, µια τέτοια κα-τάσταση ίσχυσε για έναν 37χρονο Ιρανό, ο οποίος, αν και είχε κατα-δικαστεί σε απαγχονισµό, επέζησε της όλης διαδικασίας και έτσι οι Αρχές αναγκάστηκαν να τον ξα-νακρεµάσουν! Πιο συγκεκριµένα, ο Alireza συνελήφθη πριν από µερικούς µήνες για κατοχή ναρ-κωτικών και καταδικάστηκε σε θάνατο διά του απαγχονισµού. Ο κατηγορούµενος οδηγήθηκε στην αίθουσα των εκτελέσεων, οι φρουροί του πέρασαν το σχοινί στο λαιµό, τον απαγχόνισαν, επι-βεβαίωσαν το θάνατό του και στη συνέχεια µετέφεραν τη σορό του στο νεκροτοµείο προκειµένου εν συνεχεία να ταφεί. Την επόµενη ηµέρα όµως συνέβη το απίστευ-το: ο άνθρωπος στο νεκροτοµείο που ετοίµαζε το πτώµα για να το παραδώσει στους οικείους του, παρατήρησε πως η σακούλα που το περιείχε είχε θολώσει, πράγµα που σηµαίνει ότι ο άντρας ανέπνεε! Αφού διαπιστώθηκε πως είναι ζω-ντανός, διακοµίστηκε στο νοσοκο-µείο και οι Αρχές τώρα περιµένουν να συνέλθει προκειµένου να ξανα-κρεµαστεί, αφού όπως λένε η ποι-νή του ήταν ο θάνατος, κάτι που δεν επετεύχθη! Στη φωτογραφία ο Alireza είναι ο δεύτερος από αρι-στερά άνδρας.

Μια εντυπωσιακή φωτογραφία της NASA, «ξεχασµένη» στα αρχεία του Πανεπιστηµίου της Αριζόνα, πυροδοτεί τις τελευταίες ηµέρες έντονες συζητήσεις στα φόρα των θιασωτών της εξωγήινης ζωής. Η φωτογραφία είδε το φως της δηµοσιότητας πρόσφατα χάρη σε µια συλλογή που εξέδωσε το Πανεπιστήµιο, αφι-ερωµένη στο ταξίδι στη Σελήνη. Τραβήχτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, κατά τη διάρκεια των αποστολών Gemini. Σε αυτήν αποτυπώνεται ένα µαύρο, κυλινδρικό αντικείµενο, το οποίο φαίνεται να περιβάλλεται από µια γαλαζοπράσινη αύρα. Με κάποια δόση χιούµορ, κάποιοι επεσήµαναν ότι το αντικείµενο µοιάζει σε µεγάλο βαθµό µε το διαστηµικό «φέρετρο» του δρ Σποκ, από την ταινία «Star Trek: The Wrath of Khan» (1982). Το συµπέρασµα πάντως όσων την έχουν δει είναι ότι το αντικείµενο που διακρίνεται δεν µοιάζει µε κάποια από τις γήινες συσκευές που είχαν στα-λεί στο ∆ιάστηµα έως τη δεκαετία του 1960. Από την άλλη πλευρά, ούτε η NASA ούτε το Πανεπιστήµιο της Αριζόνα έχουν κάνει κάποιο σχόλιο για το αντικείµενο.

∆ιαστηµικό «φέρετρο» αγνώστων στοιχείων


Μυστήρια

φαινοµενα

Μυστήρια

Ενα καλαµάρι µήκους σχεδόν 10 µέτρων και ένα αδιευκρίνιστου είδους θαλάσσιο ζώο 5,5 µέτρων που µοιά-ζει µε χέλι ή και φίδι ανακάλυψαν την προηγούµενη εβδοµάδα περιπατητές σε διαφορετικά σηµεία του πλανήτη. Το µεν τεραστίων διαστάσεων καλαµάρι βρέ-θηκε ξεβρασµένο σε ακτή της περιοχής Cantabria στην Ισπανία, ενώ το χέλι σε ακτή της California. Το καλαµάρι, που θυ-µίζει το µυθικό πλάσµα του Ιουλίου Βερν, µεταφέρθηκε στο Θαλάσσιο Μουσείο της πόλης, όπου καθαρίστηκε και καταψύχθη-κε. Πλέον αναµένεται να ληφθεί απόφαση

του επιστηµονικού προσωπικού του Μου-σείου και την ισπανική κυβέρνηση αναφο-ρικά µε την τύχη του τεραστίων διαστά-σεων µαλάκιου. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, για το πλάσµα-χέλι κλήθηκαν ειδικοί από το Ινστιτούτο Catalina Island Marine, οι οποίοι δήλωσαν πως χρειά-στηκαν τουλάχιστον 15 άνθρωποι για να το σηκώσουν και να το µετακινήσουν, ενώ παράλληλα παραδέχτηκαν πως δεν έχουν δει ποτέ κάτι αντίστοιχο. Σύµφωνα µε τις πρώτες εκτιµήσεις, το θαλάσσιο ζώο πέ-θανε από φυσικά αίτια καθώς δεν έφερε σηµάδια τραυµατισµού.

Επιµέλεια: Θεανώ Καρούτα

Οι αυξηµένες θεάσεις άγνωστων ιπτάµενων αντικειµέ-νων τα τελευταία χρόνια ώθησαν τους Περουβιανούς να επαναλειτουργήσουν το -κλειστό εδώ και πέντε χρόνια- τµή-µα ερευνών ανώµαλων εναέριων φαινοµένων (Department of Investigation of Anomalous Aerial Phenomena - DIFAA) το οποίο υπάγεται στην Πολεµική Αεροπορία. Το DIFAA ιδρύθηκε το 2001 και κάποια στιγµή σταµάτησε να λειτουρ-γεί, όπως όµως δήλωσε ο συνταγµατάρχης Julio Vucetich, επικεφαλής του τµήµατος αεροδιαστηµικής της Πολεµικής Αεροπορίας, οι αυξανόµενες θεάσεις άγνωστων εναερίων

αντικειµένων τα τελευταία χρόνια καθιστούν αναγκαία την επαναλειτουργία του. Σύµφωνα µε τον Vucetich, το νέο γραφείο θα φέρει σε επαφή κοινωνιολόγους, αρχαιολό-γους, αστρονόµους, µετεωρολόγους και προσωπικό της Πολεµικής Αεροπορίας, προκειµένου να αναλύονται αυτά τα φαινόµενα διεξοδικά, ενώ µέσα στους στόχους τους είναι και να κάνουν τον κόσµο να µη φοβάται να αναφέ-ρει στις Αρχές τέτοιου είδους θεάσεις. Σηµειώνεται ότι η φωτογραφία που δηµοσιεύουµε από το Μάτσου Πίτσου αποτελεί σαφέστατα προϊόν φωτοµοντάζ.

του επιστηµονικού προσωπικού του Μου-

Το Περού ξανανοίγει το γραφείο ερευνών για τα ΑΤΙΑ

Η επέλαση των γιγαντιαίων πλασµάτων

φαινοµενα

10

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ΝEWSKOSM ΝEWSKOSMΕπιµέλεια: Θεανώ Καρούτα

Ο Χριστός και η Παναγία…Μια φωτογραφία που τραβή-χτηκε σε έναν αυτοκινητόδροµο κοντά στη λίµνη Walensee στην Ελβετία και αναρτήθηκε πριν από µερικές ηµέρες στο Google Earth ήταν αρκετή για να προκαλέσει το ενδιαφέρον των πιστών. Συγκε-κριµένα εµφανίζονται στον ουρα-νό δύο φιγούρες, οι οποίες κατά πολλούς απεικονίζουν τον Ιησού και την Παρθένο Μαρία. Η µία φι-γούρα είναι ψιλόλιγνη µε σκούρο µανδύα και η άλλη, πιο µικροκαµω-µένη, στέκεται δίπλα της µε ανοι-χτόχρωµο ροζ µανδύα, φέροντας στο νου των πιστών µια εικόνα που έχει αναπαραχθεί σε αγιογραφίες χιλιάδες φορές. Το ορεινό τοπίο που υπάρχει στο φόντο δεν βοη-θά ώστε να γίνει σαφές κατά πόσο πρόκειται για ένα πρόβληµα της φωτογραφικής µηχανής ή για ένα… θαύµα, παρ’ όλα αυτά πρόκειται σίγουρα για µια ακόµα παράξενη φωτογραφία που έχει δηµοσιευτεί στο δηµοφιλές πρόγραµµα πλοή-γησης της Google.

Με συγκίνηση και δέος συρρέουν οι πιστοί στο εκκλησάκι του Ταξιάρχη στο παλιό νεκροταφείο της Ιαλυσού στη Ρόδο, µιας και σύµφωνα µε όσα υπο-στηρίζουν πιστοί και ιερείς, η εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ… δάκρυσε. Αντίστοιχα παράδοξα περιστατι-κά έχουν συµβεί και άλλες φορές στο παρελθόν σε άλλες εκκλησίες της χώρας µας και κάθε φορά οι πιστοί σπεύδουν συγκλονισµένοι στον τόπο τέλεσης του θαύµατος. Υπάρχουν βέβαια και οι σκεπτικιστές που αντιµετωπίζουν τέτοιου είδους περιστατικά µε µια περισσότερο… προσγειωµένη µατιά. Πάντως, ο Μητροπολίτης Ρόδου, που κλήθηκε στο εκκλησάκι το πρωί του περασµένου Σαββάτου, εκφράστηκε συ-γκρατηµένα για το γεγονός, διενήργησε αυτοψία στο χώρο και εν συνεχεία διέταξε τη µεταφορά της ει-κόνας του δακρυσµένου Αρχαγγέλου στον Ιερό Ναό Κοιµήσεως της Θεοτόκου προκειµένου να τεθεί σε λαϊκό προσκύνηµα. Τη φωτογραφία µάς έστειλε η φίλη του περιοδικού ∆έσποινα Σιδέρη.

∆άκρυσε εικόνα στη Ρόδοκαι δέος συρρέουν οι πιστοί στο

∆άκρυσε εικόνα στη Ρόδο∆άκρυσε εικόνα στη Ρόδο


Μυστήρια

φαινοµενα

Μυστήρια

Το δικό του δράµα περνάει ένας άντρας από το Ohio των ΗΠΑ, αφού η εξαφάνισή του τρεις σχεδόν δεκαετίες πριν ώθη-σε το δικαστήριο να τον κηρύξει επισήµως νεκρό. Σήµερα ο άντρας αποφάσισε να εµφανιστεί και πάλι, προσπαθώντας µάλιστα να «διεκδικήσει» την οικογένεια και την παλιά του ζωή. Παρ’ όλα αυτά, το δικαστήριο µε νέα δικαστική απόφαση του ανακοίνωσε ότι είναι αδύνατο να τον… ξαναζωντανέψει! Πιο αναλυτικά, ο Donald Miller εξαφανίστηκε το 1986, αφή-νοντας πίσω του τη γυναίκα του, τα δύο παιδιά τους και ένα τεράστιο χρέος, ενώ το δικαστήριο τον κήρυξε νεκρό το 1994. Η πρώτη προσπάθεια του 61χρονου άντρα να… επιστρέψει στη ζωή έγινε το 2005, όταν έκανε αίτηση για έκδοση άδειας οδήγησης. ∆εν τα κατάφερε, όµως, αφού είχε διαγραφεί από

τα µητρώα της Πολιτείας. Πριν από λίγες εβδοµάδες κινή-θηκε δικαστικά προκειµένου να λυθεί η παρεξήγηση, όµως ο δικαστής του ανακοίνωσε ότι µετά το διάστηµα των τριών ετών δεν γίνεται να ανακληθούν αποφάσεις που αφορούν θανάτους. Τι και αν ο δικηγόρος του Miller επιµένει πως ο πελάτης του είναι ζωντανός; Το δικαστήριο επιµένει πως, σε ό,τι αφορά το νόµο, παραµένει ξεκάθαρα νεκρός!

Νεκρός στα χαρτιά νεκρός και στη ζωή…

Πεπεισµένη ότι η ίαση από το πρόβληµα υγείας της οφείλεται σε ένα πνεύµα είναι η ηλικιωµένη Βρετανίδα Diane Berthelot! ∆ιαθέτει µάλιστα το αντίστοιχο φωτογραφικό ντο-κουµέντο για να υποστηρίξει τους ισχυρισµούς της. Οντας σε διακοπές µε το σύζυγο και το γιο τους στο Νόρφολκ, και ενώ έπασχε από µια λοίµωξη (µετά από εγχείρηση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης), για την οποία έπαιρνε αντιβίωση, επισκέ-φτηκαν ένα εκκλησάκι. Εκεί η Diane έκατσε σε ένα στασίδι για να προσευχηθεί και ο σύζυγός της µε το γιο τους περιηγούνταν τραβώντας φωτογραφίες. Οταν οι διακοπές τελείωσαν και οι Berthelot γύρισαν σπίτι, η Diane είχε γιατρευτεί πλήρως. Κανείς δεν έκανε κάποια περίεργη σκέψη για την ίασή της, µέχρι που εµφανίστηκαν οι φωτογραφίες της εκδροµής τους. Σε µια από αυτές που τραβήχτηκε µέσα στο εκκλησάκι φαίνεται

σχεδόν καθαρά µια γυναικεία µορφή περιβαλλόµενη από µια λευκή αύρα που κάθεται ακριβώς πίσω από την Diane κατά τη διάρκεια που αυτή προσευχόταν. Ο Peter, ο σύζυγός της που τράβηξε τη φωτογραφία, λέει πως είναι σίγουρος ότι όταν φωτογράφιζε δεν υπήρχε κανείς πίσω από τη γυναίκα του, ενώ και εκείνη θυµήθηκε τη ζεστασιά και το µούδιασµα που ένιωσε εκείνη τη στιγµή, τα οποία αρχικά απέδωσε στη δύναµη της προσευχής. Τώρα όµως είναι σίγουρη πως ήταν αποτέλεσµα της παρουσίας του πνεύµατος το οποίο τη γιά-τρεψε από το πρόβληµά της! Παρατηρήστε πώς αλλάζουν οι ερµηνείες που δίνουµε οι άνθρωποι στο παραφυσικό ανάλογα µε τα βιώµατα και το περιβάλλον µέσα στο οποίο µεγαλώ-νουµε. Ποια ερµηνεία θα έδινε άραγε µια συνοµήλικη της κ. Berthelot στην Ελλάδα;

Γιατρεύτηκε από φάντασµα;

φαινοµενα

12


παραξενα φαινοµενα

στον ελληνοϊταλικο πολεµο


φαινοµενα

παραφυσικο

Το έπος του 1940 αποτέλεσε την τρίτη µείζονα και καθολικού χαρακτήρα έξαρση του νεοελ-

ληνικού έθνους (οι άλλες δύο ήταν το 1821 και το 1912). Η έναρξη του ελλη-νοϊταλικού πολέµου στις 28 Οκτωβρίου πυροδότησε ένα ξέσπασµα περιστατικών θρησκευτικής φύσης τα οποία βεβαίως προελαύνουν αόρατα ή µεταµφιεσµένα στη σχετική ιστοριογραφία.

Ο τορπιλισµός της «Ελλης» είχε γίνει ανήµερα µιας µεγάλης γιορτής της Πα-ναγίας, τον ∆εκαπενταύγουστο. Ακόµα περισσότερο, είχε γίνει στην Τήνο, το βασικότερο προσκύνηµα της Παναγίας στην Ελλάδα [1]. Το διπλής διάστασης αυτό πλήγµα είχε τεράστιες επιπτώσεις σε ποικίλους χώρους. Οι εµφανίσεις της Παναγίας και τα σχετικά φαινόµενα που καταγράφονταν στον Μεσοπόλεµο µε ποικίλη ένταση και εξάρσεις εκδηλώθη-καν κατά κόρον στο αλβανικό µέτωπο. Ηταν κάτι σαν τους Αγγέλους του Μονς, αλλά σε πιο αποκεντρωµένη κλίµακα, θολωµένη από την οµίχλη της Ιστορικής Απροσδιοριστίας.

Στο µέτωπο, σ’ όλη τη γραµµή από τη γαλανή θάλασσα του Ιονίου µέχρι ψηλά στις παγωµένες Πρέσπες, ο ελληνικός στρατός άρχιζε να βλέπει παντού το ίδιο όραµα: έβλεπε τις νύχτες µια γυναικεία µορφή να προβαδίζει ψηλόλιγνη, αλα-φροπερπάτητη, µε την καλύπτρα της ανα-ριγµένη από το κεφάλι στους ώµους. Την αναγνώριζε, την ήξερε από παλιά, του την είχαν τραγουδήσει όταν ήταν µωρό

κι ονειρευόταν στην κούνια. Ηταν η µάνα η µεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα, η λαβωµένη της Τήνου, η υπέρµαχος Στρα-τηγός. [2]

Η Παναγία οδηγός του στρατού

Αυτό δεν ήταν ακριβώς µια µεταφορική έκφραση. Ο παλιός εκδότης και δηµοσι-ογράφος Γεώργιος Βλάχος (1886-1951) παρέθετε στην «Καθηµερινή» (9.2.1941) τα λόγια ενός παλιού αξιωµατικού. «Λένε πως επάνω εις τα βουνά περνά η Παναγία

σαν όραµα και οδηγεί εις τους θριάµβους του τον Στρατόν. Εγώ λοιπόν σας λέω ότι είναι αλήθεια. ∆ιότι εκείνο το πρωί την είδα φανερά µε τα µάτια µου». Ανεπιβε-βαίωτες ιστορίες ανακατεύονται µε επώ-νυµες µαρτυρίες, απροσδιόριστες φήµες µπλέκονται µε πραγµατικά περιστατικά µέσα σε µια περιρρέουσα ατµόσφαιρα εθνικής και θρησκευτικής έξαρσης. Και φυσικά όλα αυτά αντικατοπτρίζονται στις εφηµερίδες της εποχής. Σε ένα άρθρο της εφηµερίδας «Η Νίκη» (14.12.1940) µε τίτλο «Γιατί ο Θεός βοηθεί την Ελλάδα – τιµωρεί την Ιταλία» παρατίθενται έξι λό-γοι γιατί η Ελλάδα έχει τη θεϊκή εύνοια, ενώ η Ιταλία τη θεϊκή δυσµένεια. Πρώτος είναι το ισχυρό θρησκευτικό αίσθηµα των Ελλήνων, δεύτερος ο άνανδρος τορπιλι-σµός της «Ελλης», τρίτος η ελληνική νίκη ανήµερα της Αγίας Βαρβάρας (4 ∆εκεµ-βρίου), τέταρτος ακόµα µία νίκη ανήµε-ρα του Αγίου Νικολάου (6 ∆εκεµβρίου), πέµπτος η απελευθέρωση της Κορυτσάς ανήµερα της πρώτης απελευθέρωσής της το 1912 (µε θεϊκή βοήθεια βέβαια) και έκτος η προσευχή του µητροπολίτη Ιωαν-νίνων που είχε ως αποτέλεσµα την απε-λευθέρωση του Αργυρόκαστρου. Οπως αναφέρει η Κατερίνα Σεραϊδάρη: «Ο ίδιος

Λίγα χρόνια απόµεναν ως τη λήξη του µεσοδιαστήµατος της προβληµα-τικής ειρήνης του Μεσοπολέµου. Η Ελλάδα προσπάθησε να αποφύγει τη δίνη του ∆εύτερου Παγκόσµιου Πολέµου αλλά δεν τα κατάφερε. Σχεδόν δεκατέσσερις µήνες µετά την έναρξή του, η χώρα µας παρασυρόταν σε µια µεγάλη περιπέτεια η οποία δεν θα σταµατούσε µε τη λήξη του πο-λέµου αλλά θα εξελισσόταν σε εµφύλιο σπαραγµό. Ποια ήταν η µορφή που είχαν οι εκδηλώσεις του παράδοξου την ταραγµένη εκείνη περίοδο;

Του Θανάση Βέµπου, [email protected]

O τορπιλισµός της Ελλης «τορπίλισε» και τον αριθµό εµφάνισης της Παναγίας τα µετέπειτα χρόνια.

φαινομενα

14

eλευθεροσ tυποσ

ο πόλεμος κρίνεται τελικά με θρησκευτικά κριτήρια. Δεν πρόκειται πλέον για γεω-πολιτικές ή στρατιωτικές επιλογές, αλλά για μια αντιπαράθεση όπου οι επουράνι-ες δυνάμεις είναι εξίσου παρούσες με τις στρατιωτικές μονάδες που συγκρούονται στο πεδίο της μάχης». [3]

Σε μια επιστολή του με ημερομηνία 9 Δεκεμβρίου 1940, ο Βρετανός πρεσβευ-τής στην Ελλάδα σερ Μάικλ Πάλαιρετ (Michael Palairet, 1882-1956) έγραφε στον Κόμη του Χάλιφαξ: «Στην επιστολή μου Νο 293 της 23.11 ανέφερα την ευ-ρέως αποδεκτή πίστη εδώ [στην Αθήνα] ότι ο ελληνικός στρατός απολαμβάνει της ιδιαίτερης προστασίας της Παναγίας της Τήνου και ότι οι νίκες του, οι οποίες μπορούν ασφαλώς να χαρακτηριστούν θαυματουργικές, οφείλονται στην επέμ-βασή της. Αυτή η πίστη έχει γίνει τώρα πεποίθηση και υπάρχουν αναρίθμητες

ιστορίες (που θυμίζουν έναν από τους θρύλους των Αγγέλων του Μονς) της εμφάνισης της Παρθένου σε στρατιώτες στο μέτωπο, ενθαρρύνοντάς τους στη μάχη με υποσχέσεις ότι η ιεροσυλία που διαπράχθηκε από τους Ιταλούς στο ναό Της τη Γιορτή της Κοίμησης θα τιμωρείτο από μια μεγάλη ήττα στον επόμενο εορ-τασμό» [εννοεί την πτώση της Κορυτσάς

στις 21 Νοεμβρίου, ανήμερα στα Εισόδια της Θεοτόκου]. [4]

Μυστήρια πέπλα και φωτοστέφανα

Οι εφημερίδες της εποχής ήταν γεμά-τες με σχετικές εντυπώσεις από το μέτω-πο. Οι περισσότερες ήταν πολύ γενικόλο-γες και χωρίς κανένα στοιχείο. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες πιο συγκεκριμένες. Στις 23 Νοεμβρίου ο ραδιοφωνικός σταθ-μός του Λονδίνου μετέδωσε ότι μια μικρή ομάδα Ελλήνων στρατιωτών σε κάποιο σημείο των συνόρων είδε να εμφανίζεται μπροστά τους μια γυναίκα με πέπλο. Ο επικεφαλής της ομάδας φώναξε «Τις ει;». «Τότε η άγνωστος ανέσυρε το πέπλον της και οι Ελληνες στρατιώται αντίκρυσαν κατάπληκτοι το πρόσωπον της Παναγίας η οποία τους είπεν: “Εγώ είμαι. Δεν θα

Αλλάζοντας το χώρο πραγματικότητας

Χρόνια αργότερα, το 1952, όταν ο πόλε-μος ήταν πια παρελθόν, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε η εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου να γίνει και θρησκευτική-θεομητορική παίρνοντας την

ονομασία της Αγίας Σκέπης. Η ποιμαντορική εγκύκλιος έλεγε ότι «την Υπεραγίαν Θεοτόκον έβλεπον οι γενναίοι μαχηταί εις τας παγεράς νύκτας του χειμώνος να περιέρχεται το ελληνικόν Στρατόπεδον και εις τας μάχας να ευλογή τα όπλα των Ελλήνων και να ηγήται αυτών, ότε ώμων ακάθεκτοι εις τον αγώνα». Με τη θρησκευτική καθα-γίαση της ιστορικής επε-τείου η 28η Οκτωβρίου έγινε -μαζί με την 25η Μαρτίου- μια εθνικο-

θρησκευτική επέτειος, αποκτώντας ιδιαίτερη βαρύτητα και μεταβαλλόμενη σε ιδιαίτερο πόλο μέσα σε έναν ιδιαίτερο Χώρο Πραγματικότητας. [8]

Με τη θρησκευτική καθαγίαση της ιστορικής

επετείου η 28η Οκτω-βρίου έγινε -μαζί με την 25η Μαρτίου- μια εθνικοθρησκευτική

επέτειος, αποκτώντας ιδιαίτερη βαρύτητα και

μεταβαλλόμενη σε ιδιαίτερο πόλο μέσα σε

έναν ιδιαίτερο Χώρο Πραγματικότητας


φαινοµενα

παραφυσικο

λησµονήσω ποτέ την προσβολήν που µου έκαµαν εις την Τήνον και θα εκδικηθώ”. Υστερα εξηφανίσθη η Παναγία από τους οφθαλµούς των στρατιωτών που είχαν γονυπετήση έντροµοι». [5]

Σε µια άλλη περίπτωση, κάθε βράδυ από τις 22 Ιανουαρίου 1941 και µετά, στις 9.20 µ.µ. ακριβώς, το ιταλικό πυροβο-λικό σφυροκοπούσε το 51ο ανεξάρτητο ελληνικό τάγµα µε διοικητή τον ταγµα-τάρχη Πετράκη στην κορυφογραµµή του Ροντένη, δεξιά της Κλεισούρας. Παρά τις προσπάθειες των ανιχνευτών δεν έγινε εφικτό να εντοπίσουν τα ιταλικά πυροβό-λα επειδή οι Ιταλοί τα µετακινούσαν. Ενα βράδυ του Φεβρουαρίου ο ταγµατάρχης επικαλέστηκε την Παναγία να τους σώσει. Αµέσως στο βάθος πρόβαλε ένα φωτεινό σύννεφο που σχηµάτισε αργά κάτι σαν φωτοστέφανο. Κάτω από αυτό µερικά ασηµένια συννεφάκια σχηµάτισαν τη µορ-

φή της Παναγίας που άρχισε να γέρνει προς τη γη και στάθηκε σε ένα φαράγγι ανάµεσα σε δύο υψώµατα. Ολοι θεώρη-σαν ως θαύµα το φαινόµενο. Αρχισε ο βοµβαρδισµός εκείνης της περιοχής και τα ιταλικά πυροβόλα εξουδετερώθηκαν. [6]

Ισως η γνωστότερη περίπτωση να είναι η εµπειρία του ανθυπασπιστή Νικόλαου Γκάτζαρου στις 2 Μαρτίου 1941 από την οποία υπάρχει και επίσηµη γραπτή ανα-φορά του. Εκείνη την ηµέρα, στις 8 µ.µ., πήγε σε ένα µικρό ύψωµα κοντά στον κα-ταυλισµό του τάγµατός του παρακινού-µενος από µια περίεργη παρόρµηση. ∆εν φυσούσε και ο ουρανός ήταν έναστρος. Οταν ξεκίνησε να γυρίσει στη σκηνή του εµφανίστηκε µπροστά του µια µαυροφο-ρεµένη γυναίκα µε σεµνή εµφάνιση. Το πρόσωπό της διεκρίνετο χαρακτηριστι-κώς εις το βραδυνό ηµίφως». Ο ανθυ-πασπιστής τρόµαξε αλλά µετά συνήλθε συνειδητοποιώντας ότι είναι η Παναγία - θυµήθηκε όλα όσα λέγονταν και γρά-φονταν για τα οράµατά Της στο αλβανικό µέτωπο. Ο µάρτυρας έπεσε στα γόνατα συγκινηµένος και η οπτασία τού ζήτησε να µεταφέρει ένα µήνυµα: ότι η Ελλάδα θα νικήσει στον πόλεµο και ότι ο πόλεµος κηρύχθηκε για να συνειδητοποιήσει ο κό-σµος ότι αφορµή ήταν η αποµάκρυνσή του από τη χριστιανική θρησκεία και η βύθισή του στην 291 αµαρτία. Κατόπιν του είπε να κάνει γραπτή σχετική αναφορά στο δι-οικητή του και εξαφανίστηκε. [7]

Σηµείωση: Το άρθρο αποτελεί απόσπασµα από το νέο βιβλίου του Θανάση Βέµπου, «Το Πνεύµα του Χρόνου: Οψεις του Παραφυσικού στην Ελλάδα» (εκδ. «∆αιδάλεος»). Περισσότερα για το βιβλίο στο www.daidaleos.gr.

Παραποµπές:[1]: Ο Σπύρος Μελάς την αποκαλεί «Λούρδη του Αιγαίου» (Η ∆όξα του '40).[2]: Αγγελος Τερζάκης, Ελληνική Εποποιία 1940-41, σελ. 84-85.[3]: Κατερίνα Σεραϊδάρη, «Μεγάλη η Χάρη της», σελ. 76.[4]: Στυλιανός Λαγουρός, Θαύµατα της Μεγα-λόχαρης, τοµ. Β, σελ. 119.[5]: Εθνος, 23.11.1940.[6]: 446 Νικ. Καπιτσόγλου, «Θαύµατα που γίνο-νται σήµερα», Κιβωτός, τ. 21 & 22.[7]: Αναφορά του Νικόλαου Γκάτζαρου προς το 1/40 Τάγµα Ευζώνων, 3.3.1941, Στυλ. Λα-γουρός, Θαύµατα της Μεγαλόχαρης, τοµ. Β, σελ. 134-136.[8]: Κάνοντας ένα άλµα στο παρόν, είναι ενδια-φέρον να δούµε κάτι σχετικά µε το αντίκρισµα της ιστορικής µνήµης αυτών των δύο βασικών ηµεροµηνιών. Σύµφωνα µε µια έρευνα, ο ένας στους δύο µαθητές αγνοεί τον Ελληνοϊταλικό Πόλεµο του 1940-41, ο ένας στους τέσσερις δεν γνωρίζει τι έγινε την 28η Οκτωβρίου 1940, ενώ το 18% αγνοεί την 25η Μαρτίου («Βήµα», 27.10.2002).

Who is who: Ο Θανάσης Βέµπος γεννήθηκε το 1963 στην Αθήνα και είναι επαγγελµατίας ερευνητής – δηµοσιογράφος. Εχει µετα-φράσει πολλά επιστηµονικά βιβλία και άρθρα, ενώ έχει δηµοσιεύσει περισσότερα από 300 άρθρα µε αντικείµενο τη διαστη-µική τεχνολογία, την οικονοµία, το παρά-ξενο και τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στην ανθρώπινη κοινωνία και ψυχολογία. Ορισµένα από τα γνωστότερα έργα του είναι «Οι Πύλες του Αλλόκοσµου» (1999), «Μαύρα Υπόγεια Ρεύµατα» (2001), «Τα Φαντάσµατα του ∆ιαστήµατος» (2003) «Το Αγγιγµα του Μίδα» (2005) κ.ά. Από τις εκδόσεις «∆αιδάλεος» κυκλοφορεί το βιβλίο του «Το Πνεύµα του Χρόνου: Οψεις του Παραφυσικού στην Ελλάδα».

Το σάλπισµα της Νίκης στην

Κλεισούρα κατά τους

πρώτους µήνες του '41.

φαινομενα

16



εικονες

φαινοµενα

Οι αρχαίοι Αµερικανοί!Ονοµάζονταν Ανασάζι και θεωρούνται πρόγονοι

των Ινδιάνων Ναβάχο της Αµερικής. Υπολείµµατα του πολιτισµού τους (12ος προχριστιανικός αιώνας)

βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορες περιοχές των ΗΠΑ, όπως για παράδειγµα στη Γιούτα, στην

Αριζόνα, στο Νέο Μεξικό και το Κολοράντο. Αξιοσηµείωτες για τους εθνολόγους παραµένουν

µέχρι και σήµερα οι συνθήκες διαβίωσης των Ανασάζι, που έχτιζαν τα σπίτια τους µέσα σε ειδικά

διαµορφωµένα σπήλαια, διαθέτοντας υπόγειες στοές, µε σκοπό να αποφεύγουν τις επιθέσεις

εχθρικών φυλών!

φαινοµενα

18


Μετενσάρκωση: Αυθόρµητες περιπτώσειςΦιλοσοφικά, η έννοια της «ψυχικής αθανασίας» αναφέρεται στην πνευµατι-κή/µεταφυσική/θρησκευτική πίστη πως η ανθρώπινη ουσία, γνωστή ως ψυχή, συ-νειδητότητα, ανώτερος εαυτός και ούτω καθεξής, δύναται να επιβιώσει παρά το βιολογικό θάνατο (Hart, 1967). Από την άλλη πλευρά, η ιδέα της µετενσάρκωσης προχωρά ένα βήµα παραπέρα, υποστηρίζο-ντας πως η ανθρώπινη εκείνη -πνευµατική- ουσία όχι µόνον διασώζεται αλλά και ανα-γεννάται· «υλοποιείται», δηλαδή, διαµέσου

ενός καινούργιου σώµατος (Stevenson, 1995). Ιστορικά, η συστηµατική µελέτη της υπόθεσης περί µετενσάρκωσης µπο-ρεί -εν µέρει- να αναζητηθεί στο εκτενές και συστηµατικό έργο του Ι. Stevenson, Αµερικανού ψυχιάτρου µε ειδίκευση στις διαταραχές της προσωπικότητας.

Οντας ιδιαίτερα επιφυλακτικός ως προς την εξαγωγή οποιουδήποτε συµπε-ράσµατος, ο εν λόγω ερευνητής διεξήγαγε σωρεία ερευνών ακολουθώντας αυστηρά ερευνητικά πρωτόκολλα. Τελικώς, έχοντας µελετήσει και διασταυρώσει εξονυχιστικά πάνω από 800 περιπτώσεις παιδιών που έµοιαζαν να ανακαλούν µνήµες από προη-

γούµενες ζωές, ο Stevenson (2000) κατέ-ληξε πως «Το συντριπτικό ποσοστό (66%) των περιπτώσεων µοιάζει να αντανακλά γνήσιες εκφράσεις µετενσάρκωσης». Επι-πλέον, ο ίδιος ερευνητής σηµειώνει πως ορισµένα από τα πιο εντυπωσιακά «κοινά σηµεία» που εντόπισε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι τα ακόλουθα:

Πρώιµη αναφορά σε προηγούµενη ζωή περί τα 2-4 χρόνια µετά τη γέννηση του παιδιού.

Γρήγορη απόσβεση αυτών των «ανα-µνήσεων» περί τα 5-7 χρόνια µετά τη γέν-νηση του παιδιού.

ερευνες

Το ζήτηµα της «συνειδησιακής επιβίωσης παρά το βιολογικό θάνατο» παραµένει ένα από τα πιο αµφιλεγόµενα -αλλά και ενδιαφέροντα ταυτοχρόνως- φιλοσοφικά και επιστηµονικά ζητήµατα. Στα πλαίσια αυτά, όπως έχει ήδη αναφερθεί σε προηγούµενο τεύχος των «Φαινοµένων», οι τέσσερις σχετικοί τοµείς παραψυχολογικής έρευνας µελετούν κυρίως:

(1) τις περιπτώσεις υλοποίησης του πνεύµατος θανόντων υπό τη µορφή «φαντασµάτων», (2) τις περιπτώσεις «άυλης» επικοινωνίας θανόντων διαµέσου άλλων -εν ζωή- ατόµων όπως είναι οι αποκαλούµενοι πνευµατιστές ή µέντιουµ, (3) τις περιπτώσεις παροδικής απόσχισης της συνειδητότητας από το φυσικό σώµα, συµπεριλαµβανοµένων των εξω-σωµατικών και περιθανάτιων εµπειριών, (4) καθώς και τις θεωρούµενες περιπτώσεις µετενσάρκωσης (Fontana, 2009 - Irwin & Watt, 2007). Στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούµε αποκλειστικά µε την τελευταία κατηγορία, και ιδίως µε την περίπτωση της εκούσιας αναδροµής σε «προηγούµενες ζωές». Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα από την αρχή.

Της Μαριλένας Αβραάµ-Ρέπα, [email protected]

ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ;


φαινοµενα

Περίπτωση βίαιου θανάτου (63%) στη ζωή της «παρελθούσας» οικογένειας την οποία το παιδί φαίνεται να ανακαλεί.

Λεπτοµερής αναφορά του τρόπου µε το οποίο πραγµατοποιήθηκε ο εν λόγω βίαιος θάνατος (76%).

Εµπνεόµενος από τα παραπάνω, ο Stevenson (2000) προβαίνει σε µια γεν-ναία υπόθεση, υποστηρίζοντας προσφά-τως πως «µια σωρεία φαινοµένων που δεν µπορούν να εξηγηθούν µε όρους γενετικής ή περιβαλλοντικής επίδρασης ίσως να µπο-ρεί να αποδοθεί σε προηγούµενες ζωές». Πιο συγκεκριµένα, στα προτεινόµενα αυτά

φαινόµενα συγκαταλέγει:

Τις παράδοξες φοβίες ή προτιµή-σεις που παρατηρούνται κατά τη βρεφική ηλικία.

Τις διαταραχές σεξουαλικότητας ή σεξουαλικής ταυτότητας που δεν µπο-ρούν να αποδοθούν εύκολα σε οργανικά αίτια ή κοινωνικές και οικογενειακές συν-θήκες διαπαιδαγώγησης.

Τα ασυνήθιστα παιδικά παιχνίδια που συχνά συµπεριλαµβάνουν επίκληση κάποιου «φανταστικού φίλου» µε σχετικά παγιωµένη προσωπικότητα.

Την επίµονη ιδέα ορισµένων παιδιών πως οι φυσικοί γονείς τους δεν είναι οι πραγµατικοί.

∆ιάφορα ιδιοσυγκρασιακά στοιχεία κατά τη βρεφική ηλικία.

Ασυνήθιστα σηµάδια γέννησης που ταυτίζονται µε σηµεία στα οποία θανόντες είχαν τραύµατα ή πληγές.

Εντυπωσιακές διαφορές µεταξύ µο-νοζυγωτικών διδύµων.

Συµπερασµατικά, πέραν του θεω-ρητικού ενδιαφέροντος που έχει η παραπά-

ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ;

φαινομενα

20


νω «επιστημονικά προκλητική» υπόθεση, ο Stevenson σχηματοποιεί επιπρόσθετα μια διαφορετική προβληματική που μοιά-ζει να αφορά όλους τους ανθρώπους. Πιο συγκεκριμένα, η συλλογιστική του μπορεί να διατυπωθεί ως εξής:

«Εστω πως υπάρχουν προηγούμενες ζωές, τις οποίες όμως -από ό,τι φαίνε-ται- οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπο-ρούν να ανακαλέσουν αυθόρμητα. Και έστω πως τα παραπάνω σύνδρομα ή ιδιαιτερότητες αποτελούν ''κατάλοιπα'' ή ενδείξεις προηγούμενων ενσαρκώσε-ων που ασκούν επίδραση στην τωρινή ζωή με έναν υποδόριο τρόπο. Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν να τα επιλύσουμε ή να αντιληφθούμε τις ρίζες τους εάν έχου-με λησμονήσει το παρελθόν μας ή εάν απορρίπτουμε προκαταβολικά την ιδέα της μετενσάρκωσης;».

Θεραπεία αναδρομής:«Ηθελημένη ενθύμηση»

«Εστιάζοντας και αναμοχλεύοντας το παρελθόν μας εκούσια», είναι η απάντη-ση που φαίνεται να προτείνουν αρκετοί

υπνοθεραπευτές που ασκούν την τεχνική της ανάδρομης ύπνωσης. Ας εξετάσουμε όμως τα παραπάνω πιο αναλυτικά.

Αρχικώς, ο ίδιος ο Stevenson (1994), αναφερόμενος στην ύπνωση, παρατηρεί πως η τεχνική αυτή αναδείχθηκε περί τα μέσα του 20ού αιώνα ως μια εναλλακτική ψυχοθεραπευτική μέθοδος. Πιο συγκε-κριμένα, σε ένα γενικευμένο κλίμα αμφι-σβήτησης της ψυχοθεραπευτικής αξίας και αποτελεσματικότητας διαφόρων άλ-λων προσεγγίσεων, ορισμένοι θεραπευ-τές στράφηκαν προς την υπνοθεραπεία, εκτιμώντας την ως κύριο εργαλείο αντι-μετώπισης διαφόρων φοβιών. Εξελικτικά, ορισμένοι από αυτούς τους θεραπευτές, παρατηρώντας πως πολλές από τις φο-βίες των πελατών τους δεν μπορούσαν να ανιχνευθούν στα παιδικά τους χρόνια, κατέληξαν στο γενναίο συμπέρασμα πως η ρίζα των εν λόγω προβλημάτων ίσως να ανάγεται σε κάποια προηγούμενη εν-σάρκωση! (Stevenson, 1994).

Στο ίδιο πλαίσιο, ο Spanos και οι συ-νεργάτες του (1991) υπογραμμίζουν πως η τεχνική της ανάδρομης ύπνωσης έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για τη θεραπεία και κατανόηση μιας σπάνιας αποσυνδετι-


ερευνες

φαινοµενα

΄

κής διαταραχής, γνωστής ως «∆ιαταραχή Πολλαπλής Προσωπικότητας» (Multiple Personality Disorder). Στην περίπτωση αυτή, ο «πάσχων» φαίνεται να διατηρεί ταυτόχρονα πολλές υπο-προσωπικότητες, καθεµία από τις οποίες χαρακτηρίζεται από διαφορετική ιδιοσυγκρασία και ικα-νότητες. Στο πλαίσιο αυτό, η ύπνωση έχει κατά καιρούς χρησιµοποιηθεί µε στόχο να αναδυθούν οι «διαφορετικές προσωπικό-τητες» που λαθροβιούν εντός του ατό-µου, είτε -θεωρητικά- για να εντοπιστούν οι ρίζες αυτού του «σχίσµατος»· πιθανώς, ακόµα και σε κάποια προηγούµενη ζωή.

Οπως και να έχει, τόσο ο Stevenson και ο Spanos όσο και η πλειοψηφία των παραψυχολόγων ερευνητών φαίνεται να αµφισβητούν την ανάδροµη ύπνωση - λιγότερο ως προς τη θεραπευτική της αξία και περισσότερο ως προς το κατά πόσον αποτελεί ικανό µέσο θεµελίωσης της ανθρώπινης πίστης στη µετενσάρκω-ση. Πού οφείλεται, όµως, η γενικευµένη αυτή δυσπιστία;

Προηγούµενη ζωή η καλοστηµένη απάτη;

Στην πραγµατικότητα, η ανάδροµη ύπνωση ως υποκατηγορία της κλινικής ύπνωσης στηρίζεται στην υπόθεση πως η µετενσάρκωση είναι -τουλάχιστον- ένα πιθανό ενδεχόµενο και πως το περιεχόµε-νο προηγούµενων ζωών µπορεί -µερικώς τουλάχιστον- να ευθύνεται για προβλή-µατα που το άτοµο αντιµετωπίζει στην παρούσα ενσάρκωση.

Επιπρόσθετα, όσον αφορά στις υποκειµενικές αντιλήψεις αναφορικά µε το τι θα µπορούσε να αποτελέσει «δεί-

κτη» αναβίωσης ορισµένων εµπειριών που αντιστοιχούν σε προηγούµενες εν-σαρκώσεις, οι συµµετέχοντες µιας πρό-σφατης έρευνας (Meyersburg, Bogdan, Gallo & McNally, 2009) αναφέρθηκαν σε µια σειρά φαινοµένων όπως:

επεισόδια déjà vu, ζωηρά και αιφνίδια flashbacks, εξωσωµατικές εµπειρίες, ονειροπόληση, σωµατικοί πόνοι που δεν µπορούσαν να αποδοθούνν στην παρούσα ζωή, µνήµες που αναδύθηκαν κατά το δι-αλογισµό, επίµονες και επανεµφανιζόµενες εικόνες ή όνειρα που δεν µπορούσαν να εξηγήσουν διαφορετικά, αναµνήσεις από µια περιθανάτια εµπειρία κατά την παιδική ηλικία.

Στο πλαίσιο αυτό, πολλοί θεραπευό-µενοι φαίνεται να αποδέχονται µε ευκο-λία την ευλογοφάνεια του συµπεράσµα-τος περί µετενσάρκωσης. ∆εν συµβαίνει όµως το ίδιο και µε τους ερευνητές.

Ο Stevenson (1994), για παράδειγµα, υποστηρίζει πως η ανάδροµη ύπνωση δεν µπορεί σε καµία περίπτωση να θε-µελιώσει την ιδέα της µετενσάρκωσης, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις οι διηγήσεις των θεραπευοµένων δεν αντι-στοιχούν σε ακριβή ιστορικά γεγονότα, αλλά αντίθετα βρίθουν ανακριβειών και διαστρεβλώσεων. Επιπρόσθετα, ο ίδιος ερευνητής σηµειώνει πως «οι λιγοστές γνωστές περιπτώσεις υπνωτισµένων υπο-κειµένων που έµοιαζαν να προσφέρουν “γνήσιες διηγήσεις” φάνηκαν µετέπειτα πως αναφέρονταν σε πληροφορίες που θα µπορούσαν να είναι προσβάσιµες στον καθέναν» (Stevenson, 1994).

Πολλοί θεραπευόµενοι φαίνεται να αποδέχονται µε ευκολία την ευλογοφάνεια του συµπεράσµατος

περί µετενσάρκωσης. ∆εν συµβαίνει όµως το ίδιο και µε τους ερευνητές

΄

φαινομενα

22


Αλλες πειραματικές μελέτες έχουν καταδείξει πως η τόσο η κοσμοθεωρία όσο και οι υποβολές του υπνοθεραπευτή καθαυτού μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο της εμπει-ρίας των υποκειμένων (Spanos, Menary, Gabora, DuBreuil & Dewhirst, 1991). Πιο συγκεκριμένα, εάν, για παράδειγμα, ο θε-ραπευτής ανακοινώσει προκαταβολικά την πίστη του πως οι άνθρωποι μετεν-σαρκώνονται αμέσως μετά το βιολογικό θάνατο, τότε τα υποκείμενα είναι πιθανό-τερο να «ανακαλέσουν» μια πολύ «πρό-σφατη μετενσάρκωση» (Spanos, Menary, Gabora, DuBreuil & Dewhirst, 1991).

Παρομοίως, το περιεχόμενο αλλά και το αίσθημα «γνησιότητας» της εμπειρίας της ανάδρομης ύπνωσης φαίνεται πως σχετίζονται άμεσα με ορισμένες υποκει-μενικές μεταβλητές όπως: (1) το κατά πό-σον ο πελάτης είναι θετικά προσκείμενος ως προς την ιδέα της μετενσάρκωσης, (2) το κατά πόσον οι εμπειρίες κατά τη διάρκεια της θεραπείας αναδρομής ήταν αρκετά έντονες και πειστικές και, τέλος, (3) το κατά πόσον ο ίδιος ο θεραπευ-τής θεωρεί πως το παραχθέν υλικό εί-ναι γνήσιο και αντικατοπτρίζει πράγματι παρελθούσες «μνήμες» (Spanos, Menary, Gabora, DuBreuil & Dewhirst, 1991).

Καταλήγοντας, πολλοί ερευνητές συμπεραίνουν πως, στην περίπτωση της ανάδρομης ύπνωσης, άτομα με πλούσια

φαντασία και ροπή προς τη μαγική σκέ-ψη (Spanos, Menary, Gabora, DuBreuil & Dewhirst, 1991) «κατασκευάζουν» το περιεχόμενο των αναμνήσεων αναφο-ρικά με τις υποτιθέμενες προηγούμενες ζωές τους, στηριζόμενα είτε σε ψευδείς, ανύπαρκτες ή διαστρεβλωμένες μνήμες είτε σε αφηγήσεις ή γνώσεις που κατέ-χουν ήδη (Meyersburg, Bogdan, Gallo & McNally, 2009∙ Spanos, Menary, Gabora, DuBreuil & Dewhirst, 1991).

Aναφορές Fontana, D. (2009). Life beyond death: What should we expect? London: Watkins Publishing. Hart, H. (1967). Scientific survival research. Retrieved February 02, 2012, from www.survival-research.net: http://www.survival-research.net/downloads/hart_1967_ijp.pdf Irwin, H. J., & Watt, C. A. (2007). An introduction to parapsychology. North Carolina: McFarland&Company, Inc., Publishers. Meyersburg, C. A., Bogdan, R., Gallo, D. A., & McNally, R. J. (2009). False memory propensity in people reporting recovered memories of past lives. Journal of Abnormal Psychology, 118 (2), 399-404. Spanos, N. P., Menary, E., Gabora, N. J., DuBreuil, S. C., & Dewhirst, B. (1991). Secondary identity enactments during hypnotic past-life regression: A sociocognitive perspective. Journal of Personality and Social Psychology, 61 (1), 308-320. Stevenson, I. (2000). The phenomenon of claimed memories of previous lives: Possible interpretations and importance. Medical Hypotheses, 54 (4), 652-659. Stevenson, I. (1995). Twenty cases suggestive of reincarnation. Charlottesville: University Press of Virginia. Stevenson, I. (1994). Α case of the psychotherapist’s fallacy: Hypnotic regression to «previous lives». American Journal of Clinical Hypnosis, 36 (3), 188-193.

Who is whoΗ Μαριλένα Αβραάμ-Ρέπα είναι ψυχο-λόγος (Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών) με μεταπτυχιακό στην «Υπερπροσωπική Ψυχολογία και Σπουδές Συνειδη-τότητας» από το Πανεπιστήμιο του Northampton στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο κλάδος της ειδικεύεται σε επιστημονικά, και συχνά περιθωριοποιημένα, ζητήμα-τα όπως η Παραψυχολογία και η πνευ-ματικότητα, αλλά και σε πιο συμβατικά, όπως οι σύγχρονες νευροψυχολογικές προσεγγίσεις και η φιλοσοφία του νου.

Πολλοί ερευνητές συμπεραίνουν πως, στην περίπτωση της

ανάδρομης ύπνωσης, άτομα με πλούσια

φαντασία και ροπή προς τη μαγική σκέψη

«κατασκευάζουν» το περιεχόμενο των

αναμνήσεων αναφορι-κά με τις υποτιθέμενες

προηγούμενες ζωές τους, στηριζόμενα είτε

σε ψευδείς, ανύπαρκτες ή διαστρεβλωμένες

μνήμες είτε σε αφηγήσεις ή γνώσεις

που κατέχουν ήδη

΄

΄


ερευνες

φαινοµενα

΄

Τι συµβαίνει όµως τελικά; Είναι άχρηστη η θεραπεία αναδρο-

µής; Πρόκειται απλά για ένα ακόµα µέσον εκδραµάτισης και θεραπευτι-κής χρήσης της φαντασίας; Ή είναι απλώς παντελώς αδύνατο να διε-ρευνήσουµε συστηµατικά και αξιό-πιστα το χώρο της «συνειδησιακής επιβίωσης και µετενσάρκωσης»; Ο ψυχολόγος και µελετητής του «πα-ραφυσικού» Vitor Rodrigues, PhD, µιλάει αποκλειστικά στα «Φαινόµε-να» για όλα τα παραπάνω:

Η συνέντευξη Τι σχέση έχουν η πνευµατικότητα, η πίστη στη µετενσάρκωση, οι θρη-σκευτικές αντιλήψεις κ.λπ. µε την Παραψυχολογία;

Mερικές φορές σκέφτο-µαι πως η Παραψυχολογία είναι ίσως το καλύτερο πεδίο «ελέγχου» της Υπερ-προσωπικής Ψυχολογίας. Η τελευταία τείνει να υποθέτει πως υπάρχει ένα «υπερ-προσωπικό εγώ»· µια οντότητα, µε λίγα λόγια, που υπερβαίνει την απλή, φυσιολογική µας ταυτότητα και µπορεί να επιβιώσει παρά το βιολογικό θάνατο. Επιπλέον, ένα άλλο αξίωµα αφορά στην ίδια την πίστη στην πιθανότητα µετενσάρκωσης, καθώς και στη δυνατότητα να στέλνουµε και να λαµβάνουµε ψυχική ενέργεια, να επικοι-νωνούµε τηλεπαθητικά κ.λπ.

Υπάρχει κάτι το επιστηµονικό σε όλα αυτά;

Ναι. Φυσικά, σε ένα πρώτο επίπεδο, πι-θανώς να µπορούµε να βασιστούµε στην άµεση εµπειρία. Αυτό όµως πολλές φορές δεν είναι αξιόπιστο, καθώς η εµπειρία µας πάντοτε επηρεάζεται από τις προσωπικές µας δοξασίες και προσδοκίες. Και εδώ έρ-χεται η Παραψυχολογία. Εκεί µπορούµε να

ανιχνεύσουµε συσσωρευµένες αποδείξεις για τη διατήρηση της συνείδησης παρά το βιολογικό θάνατο και τη µετενσάρκωση.

Απλά σκεφτείτε την καταπληκτική δουλειά του Stevenson· µια πολυετή έρευνα σε παιδιά που υποστήριζαν πως θυµούνταν προηγούµενες ζωές, συµπε-ριλαµβανοµένων περιπτώσεων µε παρά-ξενα και ασυνήθιστα σηµάδια γέννησης που συχνά συνέπιπταν µε διασταυρώσιµες πληροφορίες σχετικά µε τον τρόπο θανά-του άλλων ανθρώπων ή ακόµα και µε τα µέρη εκείνα στα οποία οι θανόντες αυτοί είχαν πληγές ή άλλες σωµατικές παραµορ-φώσεις. Ή σκεφτείτε ακόµα την έρευνα στο πεδίο των περιθανάτιων εµπειριών. Πώς κάποιοι άνθρωποι έχουν πλούσιες και ιδιαίτερα έντονες εµπειρίες ενόσω θεωρούνται κλινικά νεκροί ή βρίσκονται σε κόµµα. Μερικές φορές οι άνθρωποι αυ-

τοί διηγούνται εκ των υστέρων γε-γονότα που συνέβησαν όσο

οι ίδιοι ήταν αναίσθητοι και άρα ανίκανοι να

έχουν πρόσβαση σε όλα αυτά µέσω των αισθήσεών τους - µε φυσιολογικά µέσα δηλαδή. Ορισµένοι από αυτούς, µάλιστα,

ήταν τυφλοί εκ γενετής και παρ’ όλα αυτά αφη-

γούνταν οπτικές εµπειρίες!

Καταλαβαίνω. Πώς, όµως, µπορεί να βοηθήσει η θεραπεία αναδροµής; Ξέρω πως γενικά δεν χαίρει ιδιαίτε-ρης επιστηµονικής συµπάθειας...

Πολλοί θεραπευτές, εµού συµπε-ριλαµβανοµένου, δουλεύουµε µε τη θε-ραπεία αναδροµής και ερχόµαστε αντιµέ-τωποι µε ανθρώπους που περιγράφουν προηγούµενες ζωές. Θα µπορούσε λοιπόν κάτι τέτοιο να αποτελέσει απόδειξη της µετενσάρκωσης και της πνευµατικής µας αθανασίας; ∆ύσκολα - όµως µερικές φο-ρές ερχόµαστε αντιµέτωποι µε πληροφο-ρίες που δύσκολα οι πελάτες µας µπορεί να γνώριζαν προκαταβολικά, από ένα ντο-κιµαντέρ ή κάποιο βιβλίο εννοώ.

Και για του λόγου το αληθές: Πολλοί από αυτούς που βελτιώνονται αισθητά µετά από µια θεραπεία αναδροµής, όσον αφορά το εκάστοτε πρόβληµα που αντιµετωπί-ζουν, δεν «θυµούνται απλά» µια προηγού-µενη ζωή - περισσότερο µοιάζουν να την «ξαναζούν». Είναι σαν να επαναπρογραµ-µατίζονται, να αποκτούν µια νέα οπτική πάνω στα γεγονότα, και έτσι να ξεπερνούν ένα τραύµα. Οχι απλά αναγνωρίζοντας την αιτία του τραύµατος αλλά δουλεύοντας ενεργά πάνω σε αυτό.

Μπορείτε να µας δώσετε ενδεικτι-κά ένα παράδειγµα;

Μια ασθενής µου υπέφερε από έντο-νους πονοκεφάλους και γενικώς αισθανό-ταν αποκοµµένη από το σώµα της και -ως ένα βαθµό- και από τα συναισθήµατά της. Λοιπόν, σε µια από τις θεραπείες αναδρο-µής, είδε τον εαυτό της στη λαιµητόµο.

Οπως καταλαβαίνετε, η θεραπεία περιστράφηκε γύρω από το να «βρει» το κοµµένο κεφάλι της και να αντιµετωπί-σει όλη αυτή την τραυµατική εµπειρία. Στην επόµενη συνεδρία ένιωθε πολύ καλύτερα - σε επαφή µε το σώµα της. Γεγονός που σηµαίνει πως δεν πρόκειται απλά για µια παροδική συναισθηµατική εκφόρτιση, αλλά περισσότερο για µια µακροπρόθεσµη θετική αλλαγή. Τελικώς, λοιπόν, µπορεί όντως να επρόκειτο για µια προηγούµενη ζωή. Και τώρα θα µε ρωτή-σετε: Είναι αυτό επαρκής απόδειξη; Οχι, σίγουρα όχι. ∆εν µπορούµε όµως εξίσου να απαξιώσουµε όλη αυτή την εµπειρία και διαδικασία ως µια απλή «θεραπευτική φαντασίωση»!

Who is whoO Vitor Rodrigues, PhD, είναι Πορτο-γάλος ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Υπερπροσωπικής Ψυχολογίας EUROTAS. Επισκέπτεται τα-κτικά την Ελλάδα ως εκπαιδευτής υποψή-φιων θεραπευτών ανάδροµης ύπνωσης. Επικοινωνία: [email protected] ή [email protected]

Ο Ian Stevenson.

φαινοµενα

24


Πρωτεύουσα ενός ινδικού βασιλείου!Ονοµάζεται Badami ή Vatapi, βρίσκεται στη Νότια Ινδία και από τον 6ο µέχρι τον 8ο µεταχριστιανικό αιώνα αποτέλεσε την πόλη-πρωτεύουσα της δυναστείας των Chalukyas! Κύριο χαρακτηριστικό της Badami, που αποτελεί συνάµα εστία άφιξης τουριστών στην ευρύτερη περιοχή, είναι η ύπαρξη των επιβλητικών πέτρινων κτισµάτων της (στη φωτογραφία εµφανίζεται η θέα από το ναό του Βισνού), πολλά από τα οποία φιλοξενούν περίτεχνα ινδουιστικά αγάλµατα και σπάνιες για την εποχή τοιχογραφίες.


εικονες

φαινοµενα


Οι άγνωστες ρίζες του Halloween

Η 31η Οκτώβρη είναι, για τους Βορειοευρωπαίους και τους Αµερικανούς κυρίως, η µέρα εορτασµού του Halloween. Μικροί και µεγάλοι µεταµφιέζονται και από πόρτα σε πόρτα εξασκούν το έθιµο του «trick or treating». Κολοκύθες µε πρόσωπα γκροτέσκα κοσµούν σπίτια και µπαλκόνια ενώ οι µάγισσες και τα φαντά-σµατα κατακλύζουν τους δρόµους. Τι σχέση έχουν όµως όλα αυτά µε την αρχαία παγανιστική λατρεία και τη γιορτή του θέρους; Οσο και αν παραµένει άγνωστη, αυτή είναι µια πολύ γοητευτική πτυχή της γιορτής των… αλλόκοσµων µεταµφιέσεων.

Της Θεανώς Καρούτα, [email protected]

φαινοµενα

26

Ρωµαϊκά αγάλµατα του 3ου µεταχρι-στιανικού αιώνα που απεικονίζουν τους ∆ιόσκουρους Κάστορα και Πολυδεύκη.

΄

Οι Αµερικανοί, καθώς επίσης και αρκετοί λαοί της ∆υτικής Ευρώπης

έχουν κάθε λόγο να διατηρούν για τόσους αιώνες τους εορτασµούς του Halloween, αφού, εκτός από το ότι πρόκειται για µια µέρα χαράς και δι-ασκέδασης για µικρούς και µεγάλους, οι οικονοµολόγοι εκτιµούν πως εκείνο το 24ωρο κινούνται στην αγορά 6-8 δισεκατοµµύρια δολάρια! Στολές στην πλειονότητα τους σχετιζόµενες µε το µεταφυσικό -φαντάσµατα, µάγισσες, νε-κροζώντανοι -, εκατοµµύρια κολοκύθες στις οποίες χαράσσονται πρόσωπα άλ-λοτε αστεία και άλλοτε ανατριχιαστικά, δώρα και κεράσµατα για να αποφύγουν οι νοικοκυραίοι τη «σκανταλιά» του εθί-µου «trick or treat» είναι οι κύριες αιτίες για τις οποίες δαπανώνται τόσα χρήµατα προς χάριν της συγκεκριµένης γιορτής. Η διασκέδαση και το κέρδος, βέβαια, έχουν µονοπωλήσει το ενδιαφέρον των ασχολούµενων µε όποιο τρόπο µε την ηµέρα αυτή, σε τέτοιο βαθµό που πολλοί αγνοούν πως και αυτή η γιορτή, όπως οι περισσότερες άλλωστε, έχει τις ρίζες της σε αρχαία έθιµα, ενώ τη µορφή που έχει σήµερα την απέκτησε έχοντας εξε-λιχθεί, προσαρµόζοντας τα παλιά έθιµα στις σύγχρονες επιταγές.

Το τέλος του θέρουςΤι είναι στην πραγµατικότητα η γιορ-τή του Halloween; Για να δώσουµε απάντηση θα πρέπει να ανατρέξουµε αιώνες πίσω, όταν ο παγανισµός ήταν κυρίαρχος και η θεά Φύση η Μητέρα των πάντων. Αρχαίοι Ελληνες, Κέλτες, Βίκινγκς αλλά και λαοί της Κεντρικής και της Λατινικής Αµερικής εξασκούσαν παγανιστικές τελετές, λατρεύοντας τη φύση και τιµώντας κάθε δραστηριότητα που σχετιζόταν µε αυτήν.

Οι δικοί µας πρόγονοι είχαν γιορτές για τον τρύγο και το θέρος, πραγµα-τοποιούσαν σπονδές προς τιµήν του Βάκχου και του θεού ∆ιονύσου, ενώ οι Κέλτες, που άκµαζαν αρκετούς αιώνες πριν, είχαν τη γιορτή του «Samhain» την

πρώτη ηµέρα του Νοέµβρη, στην οποία γιόρταζαν το τέλος του θέρους, σηµα-τοδοτώντας παράλληλα και το τέλος του έτους για αυτούς. Οι Κέλτες, λοι-πόν, ένας λαός που διαβιούσε στη ση-µερινή Ιρλανδία, το Ηνωµένο Βασίλειο και τη Βόρεια Γαλλία και είχαν έντονη αγροτική δραστηριότητα, γιόρταζαν την

πρωτοχρονιά όταν ολοκληρώνονταν οι γεωργικές εργασίες του έτους και πριν από την έλευση του σκοτεινού και κρύ-ου χειµώνα. Ακόµη, µε τους εορτασµούς του «Samhain» να τελούνται το βράδυ της 31ης Οκτώβρη προς 1η Νοέµβρη, οι Κέλτες συσχέτιζαν την εποχή που ανέτελλε µετά την 1η του Νοέµβρη µε το θάνατο (η σύνδεση της ζωής µε τη γεωργία και της αγρανάπαυσης µε το θάνατο ήταν κάτι συνηθισµένο για τους παγανιστές) ενώ πίστευαν πως το βρά-δυ εκείνο τα «σύνορα» που χώριζαν τον κόσµο των νεκρών και των ζωντανών εξαφανίζονταν επιτρέποντας στα πνεύ-µατα να επιστρέψουν στη Γη µε σκοπό να εξαπατήσουν τους ζωντανούς αλλά και να καταστρέψουν τις µαζεµένες σο-δειές. Τη νύχτα της «πρωτοχρονιάς» και εξαιτίας της έλευσης των πνευµάτων, οι ∆ρυΐδες, οι ιερείς των Κελτών, τε-λούσαν τις καθιερωµένες ιεροπραξίες, καθώς θεωρούσαν πως η παρουσία των νεκρών θα τους βοηθούσε να κάνουν τις προβλέψεις τους σχετικά µε το τι τους επιφυλάσσει ο χειµώνας και τι θα φέρει στις καλλιέργειές τους η νέα χρονιά.

Ιεροπραξίες και εορτασµοί γίνονταν µε ιδιαίτερη τιµή, µε τους ∆ρυΐδες να ανάβουν µεγάλες «ιερές» φωτιές και

παραδοσεις

Οταν έφτασε η στιγµή που ο τσιγκού-νης Τζακ πέθανε, βρέθηκε µπροστά σε µια δυσάρεστη έκπληξη: Ο διάβολος είχε δεσµευτεί να µη διεκδικήσει την ψυχή του, ενώ ο Θεός δεν την ήθελε. Ετσι, η ψυχή του Ιρλανδού κατέ-ληξε να τριγυρνά στο σκοτάδι της νύχτας µε µόνη συντροφιά ένα καρβουνάκι για να του φωτίζει το δρόµο


φαινοµενα

∆ρυΐδης ιερέας στο Στόουνχεντζ.

τους Κέλτες, οι οποίοι φορούσαν τοµά-ρια και κεφάλια ζώων, να καίνε σε αυ-τές σπαρτά και ζώα, προσφέροντας έτσι θυσία στους θεούς τους, ευχαριστώντας

τους για τη χρονιά που έφευγε και εξευµενίζοντάς τους

για αυτή που ξηµέρω-νε. Μετά τις θυσί-

ες, συνήθιζαν να τριγυρνούν από οικογένεια σε οικογένεια, λέγοντας ο ένας τη µοί-ρα στον άλλο, µέσα σε ένα

κλίµα ευφορίας και διασκέδασης,

ανταλλάσσοντας πα-

ράλληλα µικρά «δώρα» µεταξύ τους. Από τη µεγάλη ιερή φωτιά άναβαν τις φωτιές των σπιτιών τους, µε σκοπό να την κρα-τήσουν ζωντανή καθ’ όλη τη διάρκεια του χειµώνα.

Οι Κέλτες διατήρησαν τα έθιµά τους

ακέραια µέχρι και την κατάκτηση του µεγαλύτερου µέρους της επικράτειάς τους από τη Ρωµαϊκή Αυτοκρατορία, το 43 περίπου µ.Χ. Η τεσσάρων αιώνων συ-νύπαρξη Κελτών και Ρωµαίων είχε ως αποτέλεσµα -όπως συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις- την ανάµιξη των εθίµων και τη δηµιουργία νέων. Ετσι, δύο τουλάχι-στον τελετές των Ρωµαίων ενώθηκαν µε το κέλτικο «Samhain» εµπλουτίζοντάς το και φέρνοντας το Halloween πιο κοντά στη µορφή που έχει σήµερα. Ο λόγος για τα ρωµαϊκά Φεράλια, τη γιορτή στα τέλη του Οκτώβρη που γινόταν προς τιµήν των νεκρών, και τις τελετές της Ποµόνα, της θεάς των καρποφόρων δέντρων και των οπωρώνων. Αξίζει να αναφέρουµε πως σύµβολο της θεάς, που ήταν αντίστοιχη µε τη ∆ήµητρα των αρχαίων Ελλήνων, ήταν το µήλο, κάτι που περνώντας στα έθιµα του «Samhain» δίνει ίσως µια εξή-γηση για τη σηµερινή Halloween-ιακή συ-νήθεια της ρίψης µήλων-βοµβών.

Ο ρόλος του Χριστιανισµού

Οι πολλές αλλαγές που συνέβησαν αργότερα στη ρωµαϊκή επικράτεια, σε θρησκευτικό και πολιτικό επίπεδο, δεν θα µπορούσαν παρά να αφήσουν το στίγµα τους στα µετέπειτα έθιµα, στις παραδόσεις και τις τελετές, ενώ παράλ-ληλα οι επιρροές του Χριστιανισµού είχαν φτάσει και στα κέλτικα εδάφη. Το πρώτο βήµα έγινε το 609 µ.Χ., όταν ο Πάπας Βονιφάτιος ∆’ αποφάσισε να αφιερώσει το ρωµαϊκό Πάνθεο στους χριστιανούς µάρτυρες και να εισαγάγει στους εορτα-σµούς της ∆υτικής Εκκλησίας την καθο-λική γιορτή των Μαρτύρων (All Martyrs Day) που θα τελείτο στις 13 Μαΐου. Εναν αιώνα αργότερα, ο Πάπας Γρηγόριος Γ’ µετέφερε τη γιορτή αυτή, αφού προσέ-θεσε στους Μάρτυρες και τους Αγίους (All Saints Day), την 1η του Νοέµβρη, ενσωµατώνοντάς την στους εορτα-σµούς του «Samhain», ενώ το 1000 µ.Χ. θεσπίζεται από την Εκκλησία και η «Ηµέρα των Νεκρών», που γιορτάζεται στις 2 Νοεµβρίου. Ενδιαφέρον παρουσι-

Στα µέσα περίπου του 19ου αιώνα, το νέο µαζικό κύµα µετανα-στών από όλη την Ευ-ρώπη, πολλοί εκ των οποίων ήταν Ιρλανδοί, συνέβαλε στην ευρύτε-ρη διάδοση των εορ-τασµών και οδήγησε στην καθιέρωση του Halloween σε εθνικό επίπεδο


φαινοµενα

28



φαινοµενα

άζει πως η ηµέρα αυτή καθιερώθηκε να γιορτάζεται µε τρόπο παρόµοιο µε αυτόν της κελτικής «πρωτοχρονιάς», µε µεγάλες φωτιές, παρελάσεις, κουστούµια αγγέλων και δαιµόνων.

Η κρατούσα άποψη θεωρεί πως η πλειονότητα των χριστιανικών εορτών που θεσπίστηκαν σε εκείνα τα χρόνια δεν ήταν παρά η προσπάθεια της Εκκλησίας να αντικαταστήσει τις προϋπάρχουσες τε-λετές µε τις παγανιστικές καταβολές τους, επιλέγοντας τον πιο ανώδυνο τρόπο για να το πετύχει. Η ∆υτική Εκκλησία ήξερε

πως αν απαγόρευε την τέλεσή τους θα κατάφερνε να τις ενδυναµώσει, ενώ πα-ράλληλα θα τις έθετε στην «παρανοµία», κάτι που σήµαινε πως δεν θα είχε τρόπο να τις ελέγξει.

Ενδεικτικό του στραγγαλισµού που υπέστησαν γιορτές όπως το «Samhain» είναι αναµφίβολα το γεγονός πως ελά-χιστοι σήµερα γνωρίζουν τι ακριβώς εί-ναι το Halloween και πώς ξεκίνησε, ενώ ενδιαφέρον έχει να αναφέρουµε πως η Ηµέρα των Μαρτύρων και των Αγίων που ονοµαζόταν «All Saints Day» καλεί-

το εναλλακτικά σε κάποιες περιοχές «All Hallows Day» ή «All-hallowmas» (από την αγγλική γιορτή Alholowmesse που ήταν η γιορτή των Αγίων Πάντων). Η νύ-χτα πριν από την «All Hallows Day» ήταν φυσικά η «All Hallows Eve», η παραµονή δηλαδή, µε την παραφθορά της φράσης, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, να γί-νεται σταδιακά αυτό που σήµερα ξέρουµε ως Halloween!

Το Halloween πάει Αµερική

Είναι λο-γ ι κ ό ν α δηµιουργεί απορίες το πώς έφτασε µια γιορτή καθαρά ευρωπαϊ-κή, µε τις ρίζες της στους Κέλτες και τις επιρροές από τη Ρωµαϊκή Αυτοκρατορία, να γιορτάζεται σήµερα κυρίως στην Αµερική, µε πολλούς να τη θεωρούν έως και «αµερικανικό δηµιούργηµα». Η αλήθεια είναι ότι µετά την εξάπλωση του Halloween στην αχανή ρωµαϊκή επικρά-τεια και τη µέσα στους αιώνες διατήρηση των εορτασµών του,

29

Η κρατούσα άποψη θεωρεί πως η πλειονότητα των χρι-στιανικών εορτών που θεσπί-στηκαν σε εκείνα τα χρόνια δεν ήταν παρά η προσπάθεια της Εκκλησίας να αντικατα-στήσει τις προϋπάρχουσες τελετές µε τις παγανιστικές καταβολές τους, επιλέγοντας τον πιο ανώδυνο τρόπο για να το πετύχει

έφτασε στην άλλη άκρη του Ατλαντικού µε τις αποικίες.

Η αντιµετώπιση της οποίας έτυχε εκεί ποίκιλλε ανάλογα µε την περιοχή, αφού στο Μέριλαντ, για παράδειγµα, αλλά και στις νότιες αποικίες οι ντόπιοι δεν άργησαν να αποδεχτούν τα έθιµα των νεοφερµένων αλλά και να τα ενσω-µατώσουν στα δικά τους, ενώ, αντίθετα, στη Νέα Αγγλία, το άκαµπτο και αυστηρό προτεσταντικό σύστηµα πεποιθήσεων και αξιών είχε ως αποτέλεσµα των περιορι-σµό τέτοιου είδους εορτασµών.

Αργότερα, όσο χρειάστηκε δηλαδή για

Η κολοκύθα του… Τζακ

Σίγουρα είναι πολλά τα ενδιαφέροντα έθιµα του Halloween και στο σύνολό τους έχουν τις ρίζες τους στις απαρχές των εορτασµών του «Samhain» και των άλλων τελετών. Το έθιµο της Κολοκύθας, όµως, µε τα περίεργα πρόσωπα και τη φωτιά

να καίει µέσα της, είναι αναµφίβολα το πιο αναγνωρίσιµο σύµβολο της γιορτής και προέρχεται από τον ιρλανδικό µύθο του «Τσιγκούνη Τζακ».

Σύµφωνα µε αυτόν, ο Ιρλανδός Τζακ, ένας άνθρω-πος που χαρακτηριζόταν από την τσιγκουνιά του, κάλεσε κάποια στιγµή το διάβολο να πιουν µαζί, στη συνέχεια

όµως αρνήθηκε να πληρώσει το λογαριασµό. Επεισε λοιπόν το διάβολο να πληρώσει εκείνος και του υποσχέθηκε

ως αντάλλαγµα, για να ξεπληρώσει το χρέος, τον ίδιο του τον εαυτό. Επειδή όµως ο Τζακ δεν κέρδισε άδικα το παρατσούκλι του τσιγκούνη, όταν ο διάβολος πλήρωσε, ο Τζακ πήρε τα λεφτά και τα έβαλε στην τσέπη του, δίπλα σε έναν ασηµένιο σταυρό. Εχοντας βάλει ένα προσωπικό αντικείµενο του διαβόλου δίπλα στο σταυρό, ο τσιγκούνης διασφάλισε πως ο διάβολος δεν µπορεί να επιστρέψει στην αρχική του δαιµονική µορφή, κάτι που έκανε τον δεύτερο να διαπραγµατευτεί ξανά µε τον τσιγκούνη. Ο Τζακ πρότεινε, προκειµένου να δώσει στο διάβολο τη µορφή του, πως δεν θα πρέπει να τον ενοχλήσει για το επόµενο έτος αλλά και πως, όταν ο Τζακ πεθάνει, ο διάβολος δεν θα διεκδικήσει την ψυχή του. Με το πέρασµα ενός χρόνου ο διάβολος επανήλθε, όµως ο Τζακ κατάφερε και πάλι να τον ξεγελάσει, κερδίζοντας και τα επόµενα δέκα χρόνια χωρίς ενόχληση.

Οταν έφτασε η στιγµή που ο τσιγκούνης Τζακ πέθανε, βρέθηκε µπροστά σε µια δυσάρεστη έκπληξη: Ο διάβολος είχε δεσµευτεί να µη διεκδικήσει την ψυχή του, ενώ ο Θεός δεν την ήθελε. Ετσι, η ψυχή του Ιρλανδού κατέληξε να τριγυρνά στο σκοτάδι της νύχτας µε µόνη συντροφιά ένα καρβουνάκι για να του φωτίζει το δρόµο. Η ψυχή έβαλε το αναµµένο κάρβουνο σε ένα γογγύλι για να το προ-στατεύει από τη βροχή και τον αέρα και κάπως έτσι οι Ιρλανδοί αναφέρονταν στο φάντασµά του που το έβλεπαν να τριγυρνά ως ο Τζακ των φαναριών (Jack

O’Lantern). Ετσι, µε την πάροδο των χρόνων, Ιρλανδοί και Σκωτσέζοι άρχισαν να φτιάχνουν τα δικά τους φαναράκια µε ζαρζαβατικά, κυρίως

γογγύλια και πατάτες, ενώ οι τροµακτικές µορφές που χάρασσαν πάνω τους συµβόλιζαν την ψυχή του Τζακ. Τα φανάρια τοποθε-

τούνταν δίπλα στις πόρτες και τα παράθυρα και οι άνθρωποι πίστευαν πως µε τον τρόπο αυτό κρατούσαν µακριά από τα σπίτια τους όχι µόνο τον τσιγκούνη Τζακ, αλλά και όλα τα πνεύµατα που περιπλανιόντουσαν τις νύχτες και ειδικά τη νύχτα του «Samhain». Φέρνοντας οι άποικοι το έθιµό τους στις ΗΠΑ, ανακάλυψαν πως η κολοκύθα, το φρούτο που αφθονούσε στην Αµερική, εξυπηρετούσε καλύτερα την πα-ράδοση του «O’Lantern Jack», φτιάχνο-ντας έτσι µεγαλύτερα και πιο τροµακτικά

φαναράκια…


φαινοµενα

30


να συµφιλιωθούν οι Αµερικανοί µε τη γιορτή του Halloween, η παράδοσή του εµπλουτίστηκε µε παγανιστικά έθιµα των Ινδιάνων και άλλων γηγενών της ηπεί-ρου, µε αποτέλεσµα να αναδυθεί από το πολιτιστικό αυτό αµάλγαµα η ξεκάθαρα αµερικανική εκδοχή της γιορτής, σπρώ-χνοντας πίσω τις ευρωπαϊκές της ρίζες. Ετσι, το τελετουργικό του «Halloween» καθιερώθηκε, όπου γιορταζόταν, να περιλαµβάνει δηµόσιες τελετές και πα-ρελάσεις µεταµφιεσµένων, ιστορίες για φαντάσµατα και αδικοσκοτωµένους νε-κρούς, επισκέψεις από σπίτι σε σπίτι µε το αίτηµα για κέρασµα ή «ζαβολιά» και χορούς και τραγούδια, κατά κύριο λόγο

σχετικά µε το θέρος και τη συγκοµιδή ή τα πνεύµατα. Στα µέσα περίπου του 19ου αιώνα το νέο µαζικό κύµα µεταναστών από όλη την Ευρώπη, πολλοί εκ των οποίων ήταν Ιρλανδοί, συνέβαλε στην ευρύτερη διάδοση των εορτασµών και οδήγησε στην καθιέρωση του Halloween σε εθνικό επίπεδο.

Σήµερα, όπως προαναφέραµε, το Halloween αποτελεί µια από τις εµπορι-κότερες γιορτές των Αµερικανών και αυτό επειδή κατάφερε να απεκδυθεί τη θρη-σκευτικότητά του και κάθε παγανιστική χροιά, απεµπολώντας τις δεισιδαιµονίες που το ακολουθούσαν και γινόµενο, έτσι, µια αφορµή για αργία και κοσµικές εκδηλώ-σεις µε µόνο στόχο τη διασκέδαση και φυσικά τη… σπατάλη.

Τι είναι στην πραγµα-τικότητα η γιορτή του Halloween; Για να δώσουµε απάντηση θα πρέπει να ανατρέ-ξουµε αιώνες πίσω, όταν ο παγανισµός ήταν κυρίαρχος και η θεά Φύση η Μητέρα των πάντων. Αρχαίοι Ελληνες, Κέλτες, Βίκινγκς αλλά και λαοί της κεντρικής και της λατινικής Αµερικής εξασκούσαν παγανιστικές τελετές, λατρεύοντας τη φύση και τιµώντας κάθε δραστηριότητα που σχετιζόταν µε αυτήν


φαινοµενα

31

Από τους εορτασµούς της ηµέρας των «Αγίων και των Μαρτύρων» στην Ουγγαρία.

Φωτογραφία εποχής κατά την ηµέρα εορτασµού του Halloween στις ΗΠΑ

στις αρχές του 20ού αιώνα.

32


φαινοµενα

ΕΥΛΑΜΠΙΑ ΤΣΙΡΕΛΗ

ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΡΟΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ!

επικαιρότητα


φαινοµενα

Τι ακριβώς είναι το Mini Festival of Horror and Grotesque που φιλοξένησε η Θεσσαλονίκη στις 31 Οκτωβρίου;

Πρόκειται για ένα τετράωρο (mini όπως µαρτυρά ο τίτλος του) φεστιβάλ µε θέµα τον τρόµο και το αλλόκοτο. Κε-ντρικό πυρήνα του φεστιβάλ αποτελούν εννέα διαφορετικές ιστορίες τρόµου που έχουν γράψει εννέα νέοι συγγραφείς της Θεσσαλονίκης. Οι εννέα αυτές ιστορίες ήδη έχουν τυπωθεί σε ένα βιβλίο 100 σελίδων που αποτελεί το καµάρι µας, καθώς κοπιάσαµε για να το στήσουµε και να το τυπώσουµε µόνοι µας.

Ο τίτλος του φυσικά είναι «The Mini Festival of Horror and Grotesque, the book». Τις ιστορίες αφηγήθηκαν ηθοποιοί, ενώ στο µεσοδιάστηµα το κοινό παρακο-λούθησε γκροτέσκα χορευτικά, ταινίες µι-κρού µήκους, καθώς και µια µικρή έκθεση φωτογραφίας, σκίτσων και κόµικς. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, επίσης, οι παρευρισκόµενοι απόλαυσαν µουσικές

γραµµένες για την περίσταση που θα τους προδιαθέτουν ανάλογα.

Το φεστιβάλ χωρίζεται σε τρία µέρη και ο καθένας µπορούσε να παρακολου-θήσει ό,τι του αρέσει µπαινοβγαίνοντας στο χώρο κατά βούληση. Η είσοδος ήταν δωρεάν και στο τέλος του ακολούθησε φυσικά το απαραίτητο Halloween party.

Πώς προέκυψε η ιδέα για τη διοργάνωσή του; Εχει παρουσια-στεί κάτι αντίστοιχο στη χώρα µας κατά τα προηγούµενα χρόνια;

Η ιδέα αυτή γεννήθηκε στο µυαλό µου πριν από περίπου δύο χρόνια, όταν δη-λαδή έγραψα τη «Ζωή µετά θάνατον», ένα διήγηµα που παρουσιάστηκε και στο φεστιβάλ. Ενα χειµωνιάτικο βράδυ, µε το κλασικό σκηνικό του τζακιού και του κρασιού, την αφηγήθηκα σε κάποιους φίλους. Είδα τότε στα µάτια τους τον ενθουσιασµό, µαζί µε την ανατριχίλα. Εκείνον τον παράξενο συνδυασµό συναι-σθηµάτων που µας καταλαµβάνει όλους όταν ακούµε µια τροµακτική ιστορία και φοβόµαστε αλλά θέλουµε κι άλλο. Το horror storytelling αποτελούσε πάντα ένα δυνατό στοιχείο του χαρακτήρα µου

και αυτό το ξέρουν καλύτερα οι συγγενείς και οι στενοί µου φίλοι, ωστόσο η ιδέα µου εξελίχθηκε παίρνοντας διαστάσεις, φτάνοντας να διαµορφώσει µια δηµόσια εκδήλωση.

Επιπλέον ήθελα να προωθήσω τη λογοτεχνία τρόµου που είναι πολύ παρε-ξηγηµένη στην Ελλάδα, όπως και όλη η Λογοτεχνία του Φανταστικού γενικότερα, κι επίσης να αναδείξω την οµορφιά της θεµατικής αυτής σε κάθε µορφή τέχνης. Με τον καιρό το πλάνο εµπλουτίστηκε και στην πορεία, για την ακρίβεια την άνοιξη του 2013, εξοµολογήθηκα την ιδέα µου σε κάποιους φίλους συγγραφείς, οι οποίοι προθυµοποιήθηκαν να µε βοηθήσουν και να συµµετάσχουν σε κάτι τέτοιο.

Από τον Ιούνιο του 2013, λοιπόν, η ιδέα δουλεύτηκε διεξοδικά, βρέθηκαν σταδιακά όλοι οι συµµετέχοντες και φτά-σαµε να περιµένουµε το Halloween και την πραγµατοποίηση αυτού του µικρού οράµατος.

Προφανώς, λοιπόν, η ηµεροµη-νία που επιλέξατε για την εκδήλω-ση δεν είναι τυχαία, αφού µόλις αναφερθήκατε στο Halloween.

Ενα πρωτότυπο, αλλόκοτο και συνάµα… τροµακτικό φεστιβάλ διοργανώθηκε στην πόλη της Θεσσαλονίκης στις 31 Οκτωβρί-ου, την ηµέρα δηλαδή εορτα-σµού του Halloween! Tα «Φαι-νόµενα» επικοινώνησαν µε τη συνεργάτιδά τους και εµπνεύ-στρια της εκδήλωσης, Ευλαµπία Τσιρέλη, εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες πληροφορίες για τους ατρόµητους οπαδούς του «Mini Festival of Horror and Grotesque»!

Του Μηνά Παπαγεωργίου, [email protected]

φαινομενα

34


Θεωρείτε ότι αυτού του είδους η κουλτούρα θα μπορούσε να βρει υποστηρικτές εντός συνόρων;

Ναι. Φυσικά και δεν είναι τυχαία η επι-λογή αυτής της ημερομηνίας. Ως ερευνή-τρια ταφικών εθίμων και μεταθανάτιων αντιλήψεων ανά τον κόσμο, είναι φυσικό να έχω μια αδυναμία στην αρχαία κελτι-κή γιορτή του Σόουιν, γνωστή σήμερα ως Halloween και αργότερα ως «Γιορτή των Αγίων Πάντων». Η γιορτή αυτή αποτελεί την καθαρή γιορτή των νεκρών.

Οταν έζησα για ένα μικρό χρονικό διάστημα στο Εδιμβούργο της Σκωτίας για σπουδές είχα την τύχη να βιώσω τον εορτασμό του Halloween. Σήμερα, όμως, το ξενόφερτο αυτό έθιμο έχει αγαπηθεί πολύ στη χώρα μας και, αν και δεν φαίνε-ται, πολλοί είναι εκείνοι που κάθε χρόνο γιορτάζουν την ημέρα κυρίως σε σπίτια φίλων. Σκέφτηκα λοιπόν να δημιουργήσω μια γιορτή όπου όλοι αυτοί οι φίλοι του Halloween και του τρόμου να έχουν ένα κοινό σημείο συνάντησης, για να γιορτά-ζουν και να χαίρονται.

Και ποιος θα ήταν καλύτερος τρόπος από ένα φεστιβάλ τρόμου στο οποίο όλοι θα έχουν τη δυνατότητα να εκφραστούν και να διασκεδάσουν; Οι υποστηρικτές του εθίμου, πιστέψτε με, με έχουν αφήσει άφωνη. Ο ενθουσιασμός του κόσμου και το αγκάλιασμα που βιώνουμε από τότε που ανακοινώθηκε το φεστιβάλ είναι κάτι το τελείως απροσδόκητο. Ο κόσμος διψούσε για κάτι τέτοιο. Δέχομαι καθη-μερινά δεκάδες μηνύματα και e-mails από τον κόσμο, που λέει «επιτέλους κάτι πρωτότυπο!», «επιτέλους θα γιορτάσουμε

το Halloween όπως πρέπει!» ή «αλήθεια, μπορούμε να μεταμφιεστούμε;». Μηνύ-ματα όπως το τελευταίο μαρτυρούν ότι αρκετοί γιόρταζαν μέχρι τώρα σχεδόν «κρυφά», στο παρασκήνιο, το Halloween. Δεν μπορούσε να βγει κανείς στο δρόμο μεταμφιεσμένος στις 31 Οκτωβρίου και να γιορτάσει! Φέτος λοιπόν το σκηνικό της πόλης άλλαξε και ο κόσμος ένιωσε πιο ελεύθερος να εκφραστεί και πιο χα-ρούμενος.

Μπορείτε να μας πείτε λίγα λό-για για τους συμμετέχοντες καλ-λιτέχνες στο φεστιβάλ; Με ποιο κριτήριο έγινε η επιλογή τους;

Το βασικότερο κριτήριο επιλογής τους, εκτός φυσικά από την ποιότητα της δουλειάς του κάθε συμμετέχοντα,

ήταν η αγάπη του για τη θεματολογία αυτή. Ολοι μας μοιραζόμαστε την ίδια αγάπη κι ενθουσιασμό για τον τρόμο, το γκροτέσκο και τις μορφές έκφρασής του. Ετσι, εκτός από τους εννιά συγγρα-φείς, που ήμασταν (πέρα από εμένα) ο Νίκος Μούρας, η Χαρά Κρέτα, η Νατάσα Παυλίτσεβιτς, η Ελπίδα Παυλίτσεβιτς, ο Μάνος Ατζιάρας, ο Δημήτριος Denton, ο Δημήτρης Σαββαΐδης και η Ελευθερία Γκέσου, είχαμε τον Δημήτρη Βαβάτση, ένα φοβερό καλλιτέχνη του κινηματο-γράφου που μας παραχώρησε δύο ται-νίες μικρού μήκους, τον Moody Alien που έντυσε μουσικά την όλη εκδήλωση με υπέροχες horror & grotesque μουσικές, τους Αχιλλέα Μεσάικο, Δημήτρη Σαββα-ΐδη, Νίκο Μούρα και Νατάσα Παυλίτσε-βιτς που κόσμησαν με τη ζωγραφική και φωτογραφική τους τέχνη τους τοίχους του χώρου που στέγασε το φεστιβάλ

Ο τρόμος της ζωής είναι εδώ και είναι παντού. Είναι βαρύς και ύπουλος. Ο τρόμος της τέχνης

όμως έχει τακτ, είναι ευγενικός. Δεν σου επιβάλλεται, σε ρωτά. Μπορεί να μη σε

αφήσει να κοιμηθείς ένα δύο βράδια, αλλά σε αφήνει να ζήσεις

επικαιρότητα


φαινοµενα

και την Αντωνία Πιτουλίδου, τη χορεύ-τριά µας µε την οµάδα της Manzins, που µας χάρισαν µια πανδαισία αλλόκοτων χορευτικών. Επίσης, µια µεγάλη οµάδα ηθοποιών αφηγήθηκε τα διηγήµατα και φυσικά πολλούς χορηγούς που έδωσαν τη δική τους πινελιά στο event.

Σηµαντική βοήθεια µου προσέ-φεραν οι Νίκος Μούρας, Χαρά Κρέτα και Νατάσα Παυλίτσεβιτς (οµάδα Odd Fishes), ο πρώτος µε την επιµέλεια του βιβλίου και την επιλογή των videos, η δεύτερη µε τα graphic designs και τις φωτογραφίες της και η τρίτη µε τα σκίτσα της για το βιβλίο µας. Σηµαντική στήριξη είχαµε και από τον πολυχώρο «ΕΝΩ», που µας φιλοξένησαν και τους ευχαριστούµε για τη στέγη στον υπέροχο χώρο τους. Εναν... πολύ ξεχωριστό χώρο κατάλληλο για την περίσταση.

Υπάρχει στο πίσω µέρος του µυαλού σας η σκέψη για την καθιέρωση του συγκεκριµένου φεστιβάλ ως ενός θεσµού για τα επόµενα χρόνια;

Φυσικά, θα ήθελα να δω αυτή την προ-σπάθεια να γίνεται ένας ετήσιος θεσµός, που θα δίνει βήµα σε νέους συγγραφείς και καλλιτέχνες για να εκφραστούν και να προβάλουν τη δουλειά τους. Αν και µικρό σε διάρκεια και υλικό, το φεστιβάλ µας φέτος απαίτησε πολύ χρόνο, κούρα-ση, ενέργεια σωµατική και πνευµατική, αλλά και υποµονή για να οργανωθεί. Το επιτελείο µας ήδη έχει φτάσει τα 25 άτοµα για ένα τόσο µικρό γεγονός, οπό-τε φανταστείτε τι θα χρειαστεί για κάτι µεγαλύτερο. Ελπίζω να βρω τη βοήθεια που χρειάζοµαι τα επόµενα χρόνια για να συνεχίσει το The Mini Festival of Horror and Grotesque να υπάρχει και να µεγα-λώνει.

Ποιος είναι ο ρόλος που έπαιξαν ο φόβος και ο τρόµος στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισµού;

Ολόκληρη η πορεία του ανθρώ-πινου γένους είναι ένα αλλόκοτο θρίλερ. Ο άνθρωπος κάνει συνεχώς περίεργα πράγµατα. Θα χρειαστεί ένα βιβλίο για να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, αλλά ας περιοριστώ στο ότι φαίνεται πως ο φόβος και ο τρόµος είναι το βασικό συστατικό του ανθρώ-πινου πολιτισµού. Ο άνθρωπος σκορ-πά τρόµο µε τους πολέµους, δοµεί ολόκληρες θρησκείες πάνω στο φόβο και επινοεί ολοένα και περισσότερες φοβέρες για να αυτοπεριορίζεται.

Στην τέχνη, ωστόσο, τα πράγµατα είναι εντελώς διαφορετικά. Ο καλλι-τέχνης του τρόµου, ως ευαίσθητος δέκτης όλων των προηγούµενων, είναι εκείνος που απεχθάνεται αυ-τού του είδους τον τρόµο και το φόβο που προκαλεί-ται. Μάλιστα, δεν µπορώ να καταλάβω τους ανθρώπους που αποστρέφονται τις ται-νίες τρόµου και τα σκοτεινά λογοτεχνήµατα λέγοντας ότι δεν αντέχουν να τα βλέπουν γιατί φοβούνται και ταυτό-χρονα να βλέπουν ειδήσεις ή τους αστέγους στο δρόµο ή τα λιπόσαρκα αδέσποτα όταν περπατούν.

Ο τρόµος της ζωής είναι εδώ και είναι παντού. Είναι βαρύς και ύπουλος. Ο τρόµος της τέ-χνης όµως έχει τακτ, είναι ευγε-νικός. ∆εν σου επιβάλλεται, σε ρωτά. Μπορεί να µη σε αφήσει να κοιµηθείς ένα δύο βράδια, αλλά σε αφήνει να ζήσεις. Οταν µε ρωτούν «Μα καλά, τι είναι όλα αυτά που πας και καταπιά-νεσαι; ∆εν φοβάσαι;», συνήθως απαντώ: «Οχι, δεν φοβάµαι τα φαντάσµατα ούτε τις ταινίες τρόµου, αλλά τους ζωντανούς και τη θηριωδία του πολέµου για το χρήµα».

φαινομενα

36


Η Θεσσαλονίκη πρωταγωνι-στεί στη διοργάνωση τέτοιου είδους παράξενων εκδηλώσεων (βλ. π.χ. την ετήσια παρέλαση των ζόμπι που διοργανώνεται στην πόλη), ενώ παράλληλα η έκφραση των καλλιτεχνικών ανησυχιών νέων ανθρώπων παίρνει τελευταία διαστάσεις… επιδημίας. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Ναι, αυτό είναι αλήθεια. Και η παρέ-λαση των ζόμπι είναι κάτι που απολαμ-βάνω κάθε χρόνο. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο «άνοιγμα» του φοιτητι-κού κόσμου στο εξωτερικό, αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι νέοι πλέον ταξιδεύουν πολύ, ειδικά για

λόγους σπουδών. Ετσι, ζουν την κουλ-τούρα της Βόρειας Ευρώπης κι έπειτα τη μεταφέρουν και στη χώρα μας.

To Zombie Riot είναι ένας θεσμός

που υφίσταται εδώ και πολλά χρόνια στην Αγγλία και γνωρίζω κόσμο στο εξωτερικό, ακόμα και ακαδημαϊκούς οι οποίοι παίρνουν μέρος με μεγάλο ενθουσιασμό. Δυστυχώς τέτοιες εκδη-λώσεις χαράς και «καλαμπουριού» στη χώρα μας ακόμα ξενίζουν και τρομά-ζουν, αλλά ελπίζω ότι κάθε χρόνο η κα-τάσταση θα είναι και καλύτερη.

Σημείωση: Μπείτε στη Facebook Page του φε-στιβάλ πληκτρολογώντας «The Mini Festival of Horror & Grotesque». Ακο-λουθήστε στο twitter το λογαριασμό @HGminifestival. E-mail: [email protected]

Who is whoΗ Ευλαμπία Τσιρέλη γράφει ποίηση και fantasy, science fiction και horror, διηγή-ματα, πολλές φορές συνδυάζοντας τα είδη μεταξύ τους. Εχει εκδώσει ένα δοκίμιο («Ο θάνατος στην κελτική μυθολογία και πα-ράδοση») κι έχει ανθολογήσει μια ποιητική συλλογή. Εχει συμμετάσχει σε τρεις ποιητικές συλλογές και ποιήματα και διηγήματά της έχουν βραβευτεί σε Ελλάδα κι εξωτερικό. Αυτή την περίοδο γράφει το δεύτερο βιβλίο της (μυθιστόρημα) και τελειώνει τη μεταπτυ-χιακή της μελέτη. Οσον αφορά τις σπουδές της, αυτές έχουν να κάνουν με τις θρησκείες και τα μυθολογικά σύμβολα. Ως αρθρογρά-φος έχει συνεργαστεί με πολλά περιοδικά. Website: www.evlampiatsireli.webs.com. Email: [email protected].

Τις ιστορίες αφηγήθηκαν ηθοποιοί, ενώ στο μεσοδιάστημα το κοινό είχε την ευκαιρία να

παρακολουθήσει γκροτέσκα χορευτικά, ταινίες μικρού μήκους, καθώς και μια μικρή

έκθεση φωτογραφίας, σκίτσων και κόμικσ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, επίσης,

οι παρευρισκόμενοι απολαμβάναν μουσικές γραμμένες για την περίσταση που

τους προδιεθεταν ανάλογα

Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥΤου Μηνά Ν. Παπαγεωργίου

Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα µάτια των ανθρώπων είχαν ήδη ξεκινήσει να στρέφονται στα άστρα µέσα από την εξέλιξη της διαστηµικής και την πρόοδο των φυσι-

κών επιστηµών. Το γεγονός αυτό είχε σηµαντικές συνέπειες και σε ό,τι αφορά την εκδήλωση του παράδοξου: Τα πλάσµατα της λαογραφίας ξεκίνησαν να τίθενται σιγά σιγά στο περιθώριο και οι «επισκέπτες από το ∆ιάστηµα» πήραν σταδιακά τη θέση τους. Η βάση αυτών των ανθρωπόµορφων -τις περισσότερες φορές- όντων δεν θα µπορούσε να είναι άλλη από τον πλα-νήτη Αρη. Εξωγήινοι και Αρειανοί ουσιαστικά ταυτίστηκαν, κάτι που αποτυπώνεται σε άρθρα και σε γελοιογραφίες της εποχής. Στη διπλανή εικόνα απεικονίζεται ένα από τα σκίτσα που εµφανίστηκαν στην αµερικανική εφηµερίδα «Rockford Republic», στις 27 Σεπτεµβρίου του 1906.


φαινοµενα

Στις αρχές είχαν ήδη ξεκινήσει να στρέφονται στα άστρα µέσα από την εξέλιξη της διαστηµικής και την πρόοδο των φυσι-

κών επιστηµών. Το γεγονός αυτό είχε σηµαντικές συνέπειες και σε ό,τι αφορά την εκδήλωση του παράδοξου: Τα πλάσµατα της λαογραφίας ξεκίνησαν να τίθενται σιγά σιγά στο περιθώριο και οι «επισκέπτες από το ∆ιάστηµα» πήραν σταδιακά τη θέση τους. Η βάση αυτών των ανθρωπόµορφων -τις περισσότερες φορές- όντων δεν θα µπορούσε να είναι άλλη από τον πλα-νήτη Αρη. Εξωγήινοι και Αρειανοί ουσιαστικά ταυτίστηκαν, κάτι που αποτυπώνεται σε άρθρα και σε γελοιογραφίες της εποχής. Στη διπλανή εικόνα απεικονίζεται ένα από τα σκίτσα που εµφανίστηκαν στην αµερικανική εφηµερίδα «Rockford Republic», στις 27 Σεπτεµβρίου του 1906.

φαινοµενα

38


Η Tuna αποτελεί ένα είδος µουσικής παράδοσης οµάδων φοιτητών της Ισπανίας και έχει τις ρίζες της στο 13ο αιώνα. Απόγονοι των τροβαδούρων, εδώ και κάποιους αιώνες, αποτελούν σηµείο επικοινωνίας για όλους τους ροµαντικούς και ονειροπόλους φοιτητές, λάτρεις της µουσικής, του διαφορετικού και της διασκέδασης, που τους αρέσουν τα ταξίδια, οι καντάδες στις όµορφες γυναίκες και η αναβίωση εθίµων

που κρατούν από τον Μεσαίωνα.

Του Θεόδωρου Κουµαρτζή, [email protected]

οι συγχρονοι τροβαδουροι-ταξιδιωτες

Aδελφότητα της Tuna


φαινοµενα

πολιτισµος

Ταξιδιώτες και µουσικοί, φοιτητές (οι περισσότεροι από αυτούς) και ροµαντικοί καντα-

δόροι, τα µέλη της «αδελφότητας» της Tuna συνεχίζουν µέχρι και τις µέρες µας τις περιπλανήσεις τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Υπάρχουν διάφορες θεω-ρίες για την προέλευση της λέξης Tuna. Οι δύο επικρατέστερες είναι οι εξής: α) προέρχεται από το «Tunante», όρο µει-ωτικό µε τον οποίο χαρακτηρίζονταν οι ξενύχτηδες φοιτητές που δηµιουργούσαν θόρυβο στους δρόµους της πόλης επει-δή συνήθως ήταν µεθυσµένοι. β) Η άλλη ερµηνεία τη συνδέει µε το ρήµα «tunar», που σηµαίνει κάνω µια ζωή περιπλανώ-µενου τυχοδιώκτη, µετακινούµαι συνεχώς παίζοντας µουσική και τραγουδώντας.

Η Tuna αποτελεί µια παράδοση που περνά από γενιά σε γενιά µέσα από το θεσµό του πανεπιστηµίου όταν οι φοι-τητές επιστρέφουν στα µαθήµατά τους τραγουδώντας τραγούδια γεµάτα ποίηση και παίζοντας όργανα όπως η κιθάρα, το laud και το bandurrias. Είναι όλοι τους ντυµένοι µε την ίδια στολή, η ιστορία της οποίας µας ταξιδεύει πίσω στην εποχή του βασιλιά Αλφόνσο του 8oυ. Παράλ-ληλα ψάχνουν να ερωτευτούν εκφράζο-ντας ένα ροµαντισµό χωρίς τον οποίο η ανάµνηση των φοιτητικών τους χρόνων θα ήταν κατά πολύ φτωχότερη (σχετικές αναφορές υπάρχουν σε έργα συγγραφέ-ων όπως οι Raimundo Lulio, Miguel de Cervantes και Benito Pérez Galdós).

Ροµαντισµός αλλά και βιοπορισµός

Σύµφωνα µε την ιστορία, η πρώτη Tuna δηµιουργήθηκε στην Palencia από φτωχούς φοιτητές (αποκαλούµενους και ως «σοπίστας», από τη σούπα που τους προσέφεραν για «αµοιβή»), που προκει-µένου να αντεπεξέλθουν στις δύσκολες οικονοµικές συνθήκες έπαιζαν µουσική και µε διάφορα τεχνάσµατα κέρδιζαν ένα πιάτο φαγητό ή µερικά κέρµατα. Η πρώτη ιστορική αναφορά στο γενικότερο ρεύµα των τροβαδούρων χρονολογείται

στο 1300, όταν για πρώτη φορά «κρεµιέ-ται» µια κορδέλα στην κάπα ενός Tuno, ως αναγνωριστικό στοιχείο, από κάποια κοπέλα για να τον ξεχωρίζει τη νύχτα. Ωστόσο ο θεσµός της Tuna, όπως τον γνωρίζουµε σήµερα, εµφανίστηκε στα

µέσα του 16ου αιώνα. Το βασικό χρώµα της ένδυσής τους είναι το µαύρο, προς τιµήν του Φιλίππου του 2ου. Η στολή των Tunos είναι ακριβές αντίγραφο της στο-λής των τροβαδούρων της µεσαιωνικής περιόδου, ενώ το διακριτικό V(µπέκα) στο στήθος τους έχει το χρώµα της σχολής που εκπροσωπούν (κόκκινο για τη Νοµική, κίτρινo για την Ιατρική κ.ο.κ.) και το όνο-µα της πόλης από την οποία προέρχονται (µιας και το χρώµα είναι το ίδιο για τη Νοµική οποιασδήποτε πόλης στην Ισπα-νία). Το V συµβολίζει ότι το άτοµο που το φορά έχει αποφοιτήσει (βετεράνοι), ενώ όσοι δεν το έχουν είναι οι «καινούργιοι», που µαθαίνουν από τους παλαιότερους και τους ακολουθούν. Τέλος, οι υπόλοι-ποι που φιλοδοξούν να εισέλθουν στην οµάδα είναι συνήθως ντυµένοι µε στολή γελωτοποιού!

Εµφάνιση και βαθµοί ιεραρχίας

Η µαύρη κάπα, ανοιχτή µπροστά, εί-ναι η λεπτοµέρεια που µαρτυρά τη φύση

Η µαύρη κάπα, ανοιχτή µπροστά, είναι η

λεπτοµέρεια που µαρτυρά τη φύση του ταξιδευτή (καθώς και τα δεκάδες ραµµένα

escudos από πόλεις και χώρες που επισκέφθη-κε) και είναι αυτή που

τον προστατεύει από τις αντίξοες καιρικές

συνθήκες που ίσως συναντήσει στις τοπο-

θεσίες που επισκέπτεται

H καταγωγή της Tuna έχει τις ρίζες της στους φοιτητές τροβαδούρους του Μεσαίωνα.

φαινοµενα

40


του ταξιδευτή (καθώς και τα δεκάδες ραµµένα escudos από πόλεις και χώ-ρες που επισκέφθηκαν) και είναι αυτή που τον προστατεύει από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες που ίσως συναντήσει στις τοποθεσίες που επισκέπτεται. Πολ-λά ακόµη έγχορδα (charrango, cuatro venezolano, guitarron κ.ά.) ή και κάποια πνευστά (χρησιµοποιούνται λιγότερο), µαζί µε διάφορα κρουστά, πλαισιώνουν τις φωνές των µουσικών. Απαραίτητη εί-ναι και η παρουσία της Banderreta, ενός µικρού κρουστού (µοιάζει µε µικρό ντέ-φι) που δίνει το ρυθµό σε κάθε τραγούδι και χρησιµοποιείται για να συγκεντρώσει όσα από τα κέρµατα δεν… χρειάζονται οι ακροατές.

Χαρακτηριστικά είναι η ιεραρχία και οι κανόνες που διέπουν την αδελ-φότητα της Tuna, σύµφωνα µε τα οποία ένας «νέος», ή αλλιώς ένα µη βετεράνος, δεν έχει δικαίωµα ψήφου ή άποψης, κα-θώς µοναδικός του σκοπός είναι να µάθει

από τους βετεράνους όχι µόνο να τρα-γουδά και να παίζει µουσική, αλλά και ένα σύνολο από κανόνες συµπεριφοράς και αβρότητας που θα τον καταστήσουν καλύτερο ως άνθρωπο. Για παράδειγµα, πριν από κάθε γεύµα είναι απαράβατος κανόνας να καθίσουν όλα τα µέλη στο τραπέζι, ανεξαρτήτως ηλικίας, παλαιότη-τας κ.τ.λ. πριν αρχίσουν να τρώνε κ.ο.κ. Παροιµιώδεις είναι και οι δοκιµασίες στα νέα µέλη, από τα οποία απαιτείται πλή-ρης εµπιστοσύνη και διάθεση, καθώς η έννοια της οµοψυχίας και της συµµετο-χής του κάθε µέλους στο σύνολο είναι πρωταρχικής σηµασίας. Τα προηγούµενα είναι στοιχεία που κάνουν την Tuna να διαφέρει από οποιοδήποτε άλλο µουσικό σύνολο.

Μέλος στην Tuna µπορεί να γίνει

Η δική µου TunaΗ Tuna, της οποίας µέλος αποτελεί ο γρά-φων, είναι η Tuna de Derecho (της Νοµικής) de Valladolid και είναι, κατά πολλούς, η πιο άρτια µουσικά και οργανωτικά Tuna της Ισπανίας, έχοντας στο «παλµαρέ» της πολ-λά βραβεία για την καλύτερη καντάδα, τον καλύτερο σολίστα, την καλύτερη bandereta κ.ο.κ., βραβεία που συγκέντρωσε σε διάφορα certamen. Εχει δώσει παραστάσεις σε όλα τα µήκη και τα πλάτη του πλανήτη, από την Ιαπωνία ως τη Λατινική Αµερική και από τη Ρωσία ως τον Λίβανο, φιλοδοξώντας µέσα στην ερχόµενη χρονιά να µεταδώσει το ρο-µαντικό της µήνυµα και στην Ελλάδα.

Η πρώτη ιστορική αναφορά στο γενικό-

τερο ρεύµα των τροβα-δούρων χρονολογείται στο 1300, όταν για πρώτη

φορά «κρεµιέται» µια κορδέλα στην κάπα

ενός Tuno, ως αναγνω-ριστικό στοιχείο, από

κάποια κοπέλα για να τον ξεχωρίζει τη νύχτα.

Ωστόσο ο θεσµός της Tuna, όπως τον

γνωρίζουµε σήµερα, εµφανίστηκε στα µέσα

του 16ου αιώνα

Ο Θοδωρής Κουµαρτζής (τέρµα δεξιά) κατά τη διάρκεια αποστο-λής στο Περού µε την Tuna του.


φαινοµενα

πολιτισµος

οποιοσδήποτε άνθρωπος, ανεξαρτήτως θρησκείας, ηλικίας, χρώµατος του δέρ-µατος, καταγωγής κ.ά. Επίσης ως συλ-λογικότητα δεν παρουσιάζει, κατά τρό-πο αυστηρό και απόλυτο, οποιασδήποτε µορφής πολιτικό υπόβαθρο.

Οι συνάξεις και το ρεπερτόριό τους

Ανάµεσα στα ταξίδια και τις συγκε-ντρώσεις τους, συµµετέχουν σε καντάδες κάτω από µπαλκόνια, σε εµφανίσεις στο δρόµο, στις αίθουσες των πανεπιστηµί-ων και στις εξετάσεις «αποφοίτησης» ενός νέου, κατά την οποία ο νονός του (παλιότερο µέλος της) αναλαµβάνει να τον «µυήσει» και να τον αναγνωρίσει ως ισόβιο µέλος της αδελφότητας. Οι συ-

γκεντρώσεις (certamen) που κάνουν οι Tunas κάθε χρόνο ποικίλλουν σε αριθ-µό, ωστόσο η σηµαντικότερη συνάντησή τους είναι η µεγάλη παν-ισπανική συγκέ-ντρωση που πραγµατοποιείται µία φορά το χρόνο, σε διαφορετική τοποθεσία κάθε φορά, και σε αυτήν συµµετέχουν και δι-αγωνίζονται όλες οι Tuna της εκάστοτε σχολής, µε συµµετοχές, ενίοτε, και από τη Λατινική Αµερική.

Παρ’ όλα αυτά, Tunas δεν υπάρχουν µόνο στην Ισπανία και τη Λατινική Αµε-ρική, αλλά και σε άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Γερ-µανία και η Ολλανδία, παρουσιάζοντας µια ποικιλία εκτελέσεων αλλά και µελω-διών στο πλούσιο ρεπερτόριό τους.

To ρεπερτόριο αυτό περιλαµβάνει µεσαιωνικά τραγούδια και σερενάτες (αρχικά), ενώ µε τα χρόνια άρχισε να εµπλουτίζεται µε λαϊκά ισπανικά θέµα-τα (πασοντόµπλες και βαλς), καθώς και µε φολκλόρ µουσική από διαφορετικά γεωγραφικά διαµερίσµατα της χώρας (όπως χότας, ίσας και µαλαγένιας). Στις µουσικές επιλογές των µελών της Tuna πολύ συχνή παρουσία έχουν επίσης η κλασική µουσική, η παραδοσιακή µουσι-

κή των κρατών της Λατινικής Αµερικής, αλλά και άλλων περιοχών του πλανή-τη. Το «pasacalles» (η παρέλαση) και η «ronda» (η καντάδα) αποτελούν τα δύο βασικά είδη των εµφανίσεών τους. Στο πρώτο, η Tuna προχωράει στο δρόµο σε δύο σειρές, παίζοντας µουσική και τρα-γουδώντας, πάντα σε αλέγρο, χαρούµενο ρυθµό (2/4). Στο δεύτερο κάνει καντάδα κάτω από µπαλκόνια σπιτιών.

Πηγές: http://www.tunaderecho.com/ http://www.uspceu.com http://www.oneman.gr/

Who is who: Ο Θεόδωρος Κουµαρτζής είναι απόφοι-τος του τµήµατος Πληροφορικής του ΑΠΘ και εργάζεται τα τελευταία δύο χρόνια ως junior designer στις Πρότυπες Εκδόσεις «Πηγή». Στα άµεσα ενδιαφέρο-ντά του περιλαµβάνονται η µουσική πα-ραγωγή και η µελέτη της (είναι συνιδρυ-τής του Reggetiko Project), τα ταξίδια και ο συνδυασµός των παραπάνω µε τη βοήθεια του ∆ιαδικτύου. Κατάγεται από τον Ευρωπό του Κιλκίς και αποτελεί µέ-λος της Tuna de Derecho de Valladolid από το 2009.

Τα µέλη της Tuna ταξιδεύουν και τραγουδούν σε κάθε γωνιά

του κόσµου αποκτώντας εµπειρίες αλλά και... παράσηµα!

42


φαινοµενα

Πριν από µερικές ηµέρες, στις 12 Οκτωβρίου, συµπληρώθη-καν 521 χρόνια από την ανα-

κάλυψη της Αµερικής από τον Χριστόφορο Κολόµβο. Σύµφω-να όµως µε τον Ιταλό φυσικό,

µαθηµατικό και ιστορικό της επιστήµης Λούτσιο Ρούσο, είναι

πολύ πιθανό ο Κολόµβος να ήρθε… δεύτερος. Ποιος ήταν ο

πρώτος; Οι αρχαίοι Ελληνες!

Του Στέλιου Φωκά, [email protected]

Αποικιστές της Αµερικής;

Αρχαίοι Ελληνες

Στις 12 Οκτωβρίου 1492, ο Χριστό-φορος Κολόµβος πλέοντας στην Κα-ραϊβική έφτανε σε ένα σύµπλεγµα

νησιών, µε την εντύπωση πως βρίσκεται στη Νότια Ασία. Ετσι, ονόµασε το σύµπλεγµα ∆υτικές Ινδίες. Μόνο που τελικά είχε βρεθεί στις Μπαχάµες, ανακαλύπτοντας µια νέα ήπειρο, την Αµερική.

Η συγκεκριµένη ηµεροµηνία είναι από τις πιο διάσηµες της Ιστορίας. Ολα αυτά µέ-χρι σήµερα, διότι σύµφωνα µε τα όσα γρά-φει στο νέο του βιβλίο ο Ιταλός φυσικός, µαθηµατικός και ιστορικός της επιστήµης Λούτσιο Ρούσο, είναι πολύ πιθανό οι αρ-χαίοι Ελληνες να είχαν διασχίσει πρώτοι τον

Ατλαντικό Ωκεανό πριν από χιλιάδες χρόνια. Ο προσωρινός τίτλος της αγγλικής έκδοσης του βιβλίου, που δεν είναι ακόµα έτοιµη, είναι «Οταν ο κόσµος συρρικνώθηκε».

Οι ενδείξειςΣύµφωνα µε τον Ρούσο, ανάµεσα στα πολλά στοιχεία που υποδεικνύουν επαφή µεταξύ των αρχαίων Ελλήνων και των ιθα-γενών Αµερικανών είναι και τα σωζόµενα προ-κολοµβιανά κείµενα που «επέζησαν» της ισπανικής καταστροφής.

Για παράδειγµα, σε ένα βιβλίο για την προέλευση των Μάγια - Quiché (απόγονοι

επικαιροτητα


φαινοµενα

των Μάγια στη Γουατεµάλα) υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες αναφορές. Οι πα-τέρες αυτού του πολιτισµού, σύµφωνα µε το κείµενο, ήταν «µαύροι και λευκοί, µε πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά και δι-αφορετικές γλώσσες, που ήρθαν από την Ανατολή, οι οποίοι δεν είναι σαφές πώς διέσχισαν τον ωκεανό. Τον πέρασαν σαν να µην υπήρχε».

Υπάρχουν επίσης πολλές απεικονίσεις και κείµενα των Μάγια για τους άνδρες µε γενειάδα. Αλλά οι ιθαγενείς Αµερικανοί δεν είχαν γενειάδες. Ακόµα, σε ορισµένα έργα των αρχαίων Ρωµαίων διακρίνονται ανανάδες, ένα φρούτο που ως γνωστόν προέρχεται από τη Νότια Αµερική.

Επιστηµονικό δόγµα

Ο Ρούσο, ο οποίος διδάσκει σήµερα στο Πανεπιστήµιο Tor Vergata της Ρώµης, λέει πως ο κύριος λόγος για τον οποίο οι ερευνητές πιστεύουν ότι η Αµερική δεν ήταν γνωστή στους αρχαίους Ελληνες δεν είναι η έλλειψη αποδείξεων, αλλά το επι-στηµονικό δόγµα που θέλει τα πράγµατα να είναι έτσι.

Για χρόνια επικρατεί η θεωρία ότι ο πο-λιτισµός εξελίσσεται σύµφωνα µε ορισµέ-να σταθερά στάδια. Για παράδειγµα, ένας πολιτισµός ανακαλύπτει τη φωτιά, στη συνέχεια εφευρίσκει τον τροχό, τη γραφή και ούτω καθεξής, διανύοντας ολόκληρη τη διαδροµή προς τη σύγχρονη τεχνολογία και τη δηµοκρατία. Ολοι οι λαοί υποτίθε-ται πως περνούν µέσα από όλα αυτά τα στάδια και κατατάσσονται ανάλογα µε το επίπεδο της εξέλιξής τους.

Αλλά ο Ρούσο παρουσιάζει ένα διαφο-ρετικό σενάριο: Επινοήσεις όπως η γραφή δεν εξελίσσονται ανεξάρτητα σε κάθε διαφορετικό πολιτισµό, αλλά φιλτρά-ρονται από τον έναν στον άλλον. Θε-ωρεί επίσης αναληθές το γεγονός ότι η επιστήµη προοδεύει µε την πάροδο του χρόνου.

Υπήρξαν, όπως λέει, πολλές περι-πτώσεις επιστηµονικής και πολιτιστικής

παρακµής, όπως η καταστροφή του πολι-τισµού της Καρχηδόνας και η πτώση του ελληνικού πολιτισµού, από τους οποίους οι Ρωµαίοι κληρονόµησαν µόνο ένα µικρό µέρος της επιστηµονικής γνώσης τους. Μια από τις γνώσεις που δεν κληρονό-µησαν ήταν το πώς να διασχίσουν τους ωκεανούς. «Ενδεικτικό για αυτό είναι το γεγονός πως το µέγεθος των πλοίων κατά την ελληνιστική εποχή ξεπεράστηκε µόνο στην εποχή του Ναπολέοντα και ότι ο Κολόµβος βάσισε το ταξίδι του σε ελ-ληνιστικά µαθηµατικά. Οι Ελληνες ήταν, µεταξύ άλλων, εκείνη τη στιγµή ο µόνος πολιτισµός που ήταν σε θέση να καταλάβει ότι η Γη ήταν στρογγυλή, µια κατανόηση που αργότερα χάνεται στην Ιστορία. Ακό-µη και σήµερα βρισκόµαστε σε µια εποχή επιστηµονικής κρίσης. Η σύγχρονη παρακ-µή κρύβεται χρησιµοποιώντας ως µάσκα τις τεχνολογικές εξελίξεις και συνίσταται στη συρρίκνωση της διαθεσιµότητας των γνώσεων, που τώρα είναι ιδιοκτησία των λίγων», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ιταλός καθηγητής.

Το λάθος του Πτολεµαίου

Αν λάβουµε ως δεδοµένο ότι οι Ελ-ληνες είχαν φτάσει πρώτοι στην Αµερική, πώς λησµονήθηκε στη συνέχεια η ανα-κάλυψη αυτή; Το σφάλµα, σύµφωνα µε το συγγραφέα, οφείλεται κυρίως στον Πτολεµαίο, ο οποίος ανέπτυξε έναν πα-γκόσµιο χάρτη συνδυάζοντας τους ισχυ-

ρισµούς που διατυπώθηκαν από διάφορες αρχαίες πηγές.

Το βασικό πρόβληµα είναι η ταύτιση των Μακάριων Νήσων, των φανταστικών νησιών στα οποία µετέβαιναν οι ψυχές των ηρώων και άλλων επιφανών ανδρών µετά το θάνατό τους και στα οποία ανα-φέρονταν συχνά οι αρχαίοι Ελληνες, µε τις Καναρίους Νήσους κοντά στη δυτική ακτή της Αφρικής. Αλλά οι Ελληνες, σύµ-φωνα µε τον Ρούσο, στην πραγµατικότητα αναφέρονταν στις Αντίλλες. Η παρεξήγηση οφείλεται στους Ρωµαίους, καθώς και στη δυσπιστία και την αδυναµία των λαών µετά την παρακµή του πολιτισµού των Ελλήνων να πλοηγηθούν στους ωκεανούς.

Χρησιµοποιώντας ένα φιλολογι-κό και µαθηµατικό συλλογισµό, ο Ρούσο οδηγεί τον αναγνώστη να κατανοήσει το νόηµα όλων των λαθών του Πτολεµαίου, που γενικά θεωρούνται αρκετά µεγάλα, δείχνοντας πως η γνώση του πλανήτη από τους αρχαίους Ελληνες ήταν αντιθέτως πολύ πιο ακριβής. Ο Πτολεµαίος έκανε λάθος στο γεωγραφικό πλάτος των Κα-ναρίων Νήσων κατά 15 µοίρες, κάνοντάς τις να εµφανίζονται στο σηµείο του χάρτη που θα έπρεπε να ήταν οι Αντίλλες. Φυ-σικά η Αµερική δεν βρισκόταν στο χάρτη…

«Εχουµε να µάθουµε πολλά από τους Ελληνες»

Σύµφωνα µε τον Ρούσο, το βιβλίο προκάλεσε ήδη δύο ακραίες αντιδρά-σεις. Οι επιστήµονες και οι φιλόλογοι έδειξαν ενθουσιασµό, ενώ οι αρνητικές αντιδράσεις ήρθαν από ιστορικούς και γεωγράφους, οι οποίοι συχνά αδυνατούν να κατανοήσουν κάποιες λογικές πτυχές των έργων του. Ο Ιταλός καθηγητής πι-στεύει ότι ο κόσµος έχει ακόµα να µάθει πολλά από τους αρχαίους Ελληνες. Για παράδειγµα, θα πρέπει «να προσπαθή-σουµε να περιορίσουµε την υπερβολική εξειδίκευση, επειδή τα πιο ενδιαφέροντα πράγµατα µπορεί να γίνουν κατανοητά

µόνο από εκείνους που κατανοούν περισ-σότερες από µία πτυχές της ανθρώπινης γνώσης».

Ο Ιταλός Λούτσιο Ρούσο.

φαινοµενα

44


Το σπίτι τηςΠαναγίας;Βρίσκεται στην Εφεσο, µερικά χιλιόµετρα µακριά από τον κατεστραµµένο -σήµερα- Ναό της Αρτέµιδος, που αποτέλεσε ένα από τα 7 θαύµατα κατά την αρχαιότητα. Πρόκειται για ένα πέτρινο σπίτι που ανακαλύφθηκε µόλις το 19ο αιώνα, µε αφορµή τα οράµατα που έβλεπε η προσφάτως αγιοποιηθείσα από την Καθολική Εκκλησία, Catherine Emmerich (1774-1824). Τι το ιδιαίτερο έχει; Σύµφωνα µε τις περιγραφές της Emmerich, επρόκειτο για το καταφύγιο που βρήκε η Μαρία, µητέρα του Ιησού, κατά τα χριστιανικά Ευαγγέλια, οδηγούµενη εκεί από τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή. Στις µέρες µας αποτελεί δίχως αµφιβολία το δηµοφιλέστερο χριστιανικό τουριστικό προορισµό των παραλίων της Μ. Ασίας.


εικονες

φαινοµενα

φαινοµενα

46


Απ ο τ ελ ο ύ µ α ι από άπειρα στα-γονίδια νερού και τις µνήµες της γης.

Οτιδήποτε συµβαίνει εκεί κάτω αποτυπώνεται στο νερό. Και έπει-τα, αυτό, άυλα και σχεδόν µεταφυ-σικά, ελίσσεται και φτάνει εδώ ψηλά. Ετσι δηµιουργεί εµένα. Εναν ταξιδιώτη µ’ ένα πολύτιµο φορτίο. Ενα σιωπηλό παρατηρητή που γνωρίζει τα πάντα για λίγα λεπτά και τα αµέσως επόµενα µα-θαίνει άλλα τόσα.

Ο κάθε µου εαυτός στροβιλίζεται µε τους ανέµους. Μπλέκεται µε τη φαντα-σία και µαζί γεννούν σχήµατα και εναλ-λασσόµενες εικόνες. Κόσµους µέσα σε κόσµους. Αλογα, δράκους, επιβλητικά βουνά που τα κατοικούν οι θεοί. Μά-χες µεταξύ φανταστικών ηρώων που καλπάζουν σκίζοντας τους αιθέρες και πορσελάνινες νεράιδες που χορεύουν ανέµελα µεταξύ ονείρου και πραγµα-τικότητας, αφήνοντας πίσω τους ίχνη αέρινων πέπλων. Κατάλευκες πολιτείες µε ναούς στα χρώµατα του λυκόφωτος και κίονες που στριφογυρίζουν αέναα στους ουρανούς µέχρι να ακουµπήσουν τις χρυσές ακτίνες του ηλίου. Μια Κα-ντάθ χτίζεται και γκρεµίζεται µέσα στο χρονικό διάστηµα που χρειάζεται για να δηµιουργηθεί ξανά µια άλλη. Αλλοτε, πάλι, µοιάζω µε πίνακες του Μιρό, του Νταλί και του Πικάσο, σχηµατίζοντας σουρεαλιστικά, εκπληκτικά και απροσ-διόριστα σχέδια. Πίνακες που κρέµονται

από αόρατα νήµατα στη µεγαλύτερη γκαλερί της υφηλίου µε τ’ άστρα και τη Σελήνη να φωτίζουν αρµονικά την κάθε τους λεπτοµέρεια.

Μόλις κάποιο παιδί ξαπλώσει ανά-σκελα περιµένω, µε αγωνία σχεδόν, να δω πώς θα µε σκαρφιστεί το υπέροχο µυαλό του. Κοιτάζω το πρόσωπό του. Τόσο γαλήνιο. Μέσα στα πάναστρα µά-τια του µπορεί κανείς να δει τον κόσµο όλο. Και µια µικρή γεύση από αυτό το ονειρικό σύµπαν αποτυπώνεται στη µορφή που θα µου δώσει. Για πολύ λίγο γίνοµαι οτιδήποτε βάλει ο νους του. Για να πεθάνω ένδοξα την αµέσως επόµε-νη στιγµή. Και να ξαναγεννηθώ µε το φύσηµα του αέρα µε κάποιο άλλο σχή-µα, σε κάποιο άλλο σηµείο. Αχ, αυτοί οι συνταξιδιώτες άνεµοι... Με µεταφέρουν και µε διασπείρουν στα πέρατα της Γης. Μου δίνουν ζωή και µου την παίρνουν πίσω το ίδιο λεπτό.

Ηδη νιώθω να εξαϋλώνοµαι... Η σύντοµη ύπαρξή µου είναι µια πιθανό-τητα ανάµεσα από εκατοµµύρια τυχαίες

προσµίξεις υδροσταγονιδίων. ∆εν είµαι κάτι το στατικό ούτε κάτι µόνιµο. Είµαι κάτι το ρευστό. Και αυτό ακριβώς είναι που µε κάνει το πολύτιµο κόσµηµα του ουράνιου θόλου. ∆ιότι πώς θα ήταν ένα ηλιοβασίλεµα δίχως τον πολύχρωµο καµβά και το ροµαντισµό που µόνο τα σύννεφα µπορούν να προσφέρουν; Πόσο άδεια θα φαινόταν η πανσέλη-νος χωρίς εµένα και τα αδέλφια µου; Τη συνοδεύουµε και παίζουµε µαζί της ένα σκανταλιάρικο κρυφτό δίνοντάς της έτσι µια αίγλη µυστηρίου. Ποιος θα πυροδοτούσε τη φαντασία των ξαπλω-µένων στα χορτάρια παιδιών και τον καλλιτεχνικό οίστρο των ανθρώπων; Ποιος θα µπορούσε να δηµιουργήσει τη ζωοδότρα βροχή, το ολόλευκο χιόνι και τα µαγικά ουράνια τόξα;

Είµαι ένας περιπλανώµενος ταξι-διώτης. Και συντροφιά µου έχω τον Αίολο, το Χάος και τη Φαντασία. Μαζί χορεύουµε τον πιο ερωτικό χορό. Ενα ασταµάτητο ταγκό που µας στροβιλίζει και µας παρασέρνει χτίζοντας τα οµορ-φότερα κάστρα και που δεν διστάζει µ’ ένα φύσηµα να τα σκορπίσει στα πέρα-τα του ορίζοντα...

Φωνές από εκεί που δεν το περιµένεις!

Who is whoΗ Μαρί-Σοφί Σγούρου γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1982. Σπούδασε Αρχιτεκτονι-κή Τοπίου και ∆ιακόσµηση. Ασχολείται µε το χώρο του παράξενου και του αγνώ-στου τα τελευταία 12 χρόνια.

Το σύννεφοΠεριπλανιέµαι συνέχεια στους αιθέρες. Τα τελευταία λεπτά ταξιδεύω σχετικά ψηλά. Περίπου στα 20 χιλιόµετρα από τη Γη. Πιο πάνω από µένα ο ουρανός βάφεται µε το βελούδινο βαθύ µπλε χρώµα που υποδηλώνει την πιο άµεση επιρροή του ∆ιαστήµατος στις αποχρώσεις της ατµόσφαιρας. Ποιος ξέρει πού θα βρίσκοµαι τα επόµενα λεπτά; Μάλλον δεν θα υπάρχω καν. Βλέπετε, το «εγώ» µου υπάρχει για µια στιγµή στο χρόνο και µετά αλλάζει και γίνεται ένα άλλο «εγώ». Είµαι ένα σύµπλεγµα µικροκρυστάλλων. Ενας συνεχώς µεταβαλλό-µενος κρύσταλλος που λιώνει και χύνεται σαν δάκρυα χαράς και θλίψης µαζί.

επιρροή του ∆ιαστήµατος στις αποχρώσεις της ατµόσφαιρας. Ποιος ξέρει πού

Βλέπετε, το «εγώ» µου υπάρχει για µια στιγµή στο χρόνο και µετά αλλάζει

Φωνές από εκεί που δεν το περιµένεις!

Περιπλανιέµαι συνέχεια στους αιθέρες. Τα τελευταία λεπτά ταξιδεύω σχετικά ψηλά. Περίπου στα 20 χιλιόµετρα από τη Γη. Πιο πάνω από µένα ο ουρανός βάφεται µε το βελούδινο βαθύ µπλε χρώµα που υποδηλώνει την πιο άµεση επιρροή του ∆ιαστήµατος στις αποχρώσεις της ατµόσφαιρας. Ποιος ξέρει πού θα βρίσκοµαι τα επόµενα λεπτά; Μάλλον δεν θα υπάρχω καν. Βλέπετε, το «εγώ» µου υπάρχει για µια στιγµή στο χρόνο και µετά αλλάζει

Περιπλανιέµαι συνέχεια στους αιθέρες. Τα τελευταία λεπτά ταξιδεύω σχετικά ψηλά. Περίπου στα 20 χιλιόµετρα από τη Γη. Πιο πάνω από µένα ο ουρανός βάφεται µε το βελούδινο βαθύ µπλε χρώµα που υποδηλώνει την πιο άµεση επιρροή του ∆ιαστήµατος στις αποχρώσεις της ατµόσφαιρας. Ποιος ξέρει πού

ΦΑΙΝ ΜΕΝΟ

ΛΟΓΙΕΣ

Της Μαρί - Σ

οφί Σγούρου,

[email protected]

m

ώ

Παραξενος ΤαξιδιώΤης

Ηταν καλοκαίρι του 1967 όταν στις ΗΠΑ γράφτηκε το τραγούδι «San Francisco» για την προώθηση ενός μου-σικού φεστιβάλ. Σε κάποιο σημείο, το τραγούδι αναφέρει «Be sure to wear flowers in your hair» (σιγουρέψου ότι φοράς λουλούδια στα μαλλιά), κάτι που 100.000 νέοι πήραν τότε στα σοβαρά φο-ρώντας λουλούδια για να συμβολίσουν την ειρήνη και την αγάπη, αντιδρώντας με αυτόν τον τρόπο στον πόλεμο του Βιετνάμ. Εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε το κίνημα των hippies ή αλλιώς «παιδιών των λουλουδιών», το οποίο τα επόμενα χρόνια θα επηρέαζε ολόκληρη τη Γη.

Και όταν λέω «ολόκληρη» το εννοώ, μιας και έφτασε έως και το μικρό χωριό Μάταλα της Κρήτης! Ηταν προς τα τέλη της δεκαετίας του ‘60, όταν πλήθος hippies ανα-κάλυψαν ένα σύμπλεγμα σπηλιών (ρωμαϊκοί τάφοι του 1ου αιώνα μ.Χ.) στην

παραλία της περιοχής, τις οποίες και χρη-σιμοποίησαν για να στήσουν τη δική τους σύγχρονη τρωγλοδυτική κοινότητα. Οσο μάλιστα περνούσε ο καιρός και η κοινό-τητα μεγάλωνε τόσο σκαρφάλωνε πιο ψηλά στο λόφο ώστε να αποφεύγει τις σποραδικές επιδρομές της Αστυνομίας. Κάπως έτσι, τα Μάταλα μετατράπηκαν σε έναν παράδεισο των hippies, όπου νέοι υπέρ της ειρήνης και ενάντια στον καταναλωτισμό ζούσαν κοντά στη φύση. Μάλιστα, υπάρχουν αναφορές πως ανά-μεσα στους «καταληψίες» βρίσκονταν και οι θρυλικοί τραγουδιστές Bob Dylan και Janis Joplin!

Σήμερα το κίνημα των hippies έχει εξασθενήσει σε μεγάλο βαθμό, όμως οι

σπηλιές πάνω στο μαλακό λευκοκίτρι-νο βράχο (ψαμμίτης) της ακτής

παραμένουν, θυμίζοντας το μοναδικό αυτό παράδεισο της Κρήτης, δημιουργώ-ντας παράλληλα ένα από

τα πιο ασυνήθιστα τοπία της Ελλάδας.

Εσείς δεν έχετε παρά να μαζέψετε μια παρέα που δεν φοβάται τη φύση, να τα-ξιδέψετε έως το Ηράκλειο της Κρήτης και από εκεί οδικώς (μέσω των χωριών Αγιοι Δέκα και Μοίρες) να φτάσετε στην παραλία των Ματάλων (μήκους 250 και πλάτους 40 μέτρων παρακαλώ). Ποιος ξέρει; Αν είστε διακριτικοί, ίσως κατα-φέρετε να περάσετε απαρατήρητοι και να μείνετε έστω και για ένα βράδυ στις πάλαι ποτέ σπηλιές των «παιδιών των λουλουδιών»!

Tαξίδι αυστηρώς ακατάλληλο για τουρίστες!Επιμέλεια: Νικόλαος Κουμαρτζής

Θέλω να Γίνω Παράξενος Ταξιδιώτης! Ο οδηγός «Αγνωστη Πελοπόννησος» (εκδόσεις «Οξύ») είναι το πρώτο βιβλίο της ταξιδιωτικής σειράς «Παράξενος Ταξιδιώ-της». Στόχος είναι να προτείνουμε στον Ελληνα ταξιδιώτη έναν εναλλα-κτικό τρόπο ταξιδιού, πιο ουσιαστικό, που κρύβει πολύ πιο έντονες συγκι-νήσεις. Παράξενα φυσικά μνημεία, βυθισμένες πολιτείες και μυστηρι-ώδεις ναοί, κάστρα και μεγαλιθικά οικοδομήματα, παλάτια μυθικών ηρώων, κατακόμβες και νεκροπόλεις. Ολα είναι εκεί και σας περιμένουν να τα ανακαλύψετε. Για περισσότερες πληροφορί-ες επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα του Παράξενου Ταξιδιώτη στο www.strangler.gr.

Η χίπικη κοινότητα των σπηλαίωνΚρήτη

Who is who

Ο Νικόλαος Κουμαρτζής είναι συντονιστικό μέλος της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσι-κού, συγγραφέας αρκετών βιβλίων και υποψήφι-ος διδάκτορας στο τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Είναι ο εμπνευστής της ιδέας του «Παράξενου Ταξιδιώτη» και κύριος μοχλός εξέλιξής του.

47eλευθεροσ tυποσ

φαινομενα

Η Γ

ΩΝ

ΙΑ Τ

ΟΥ Ψ

ΑΓΜ

ΕΝ

ΟΥ Η ελληνική

καταγωγή του χριστιανικού µύθου Συγγραφέας: ∆ήµητρα Λιάτσα

Εκδόσεις: ∆ήλιος Τιµή: 19,20 €

Μια νέα µυθικιστική µελέτη που επικεντρώνεται στις οµοιότητες του Ιησού µε ήρωες και θεότη-

τες της ελληνικής µυθολογίας: Ο Ιησούς διδάσκει και δικά-ζεται όπως ο Σωκράτης, θεραπεύει και ανασταίνει όπως ο Απολλώνιος ο Τυανέας, σταυρώνεται όπως ο Προµηθέας, περπατά πάνω στο νερό όπως ο Αργοναύτης Εύφηµος, κα-τεβαίνει στον Κάτω Κόσµο όπως ο Ηρακλής, θρηνείται όπως ο Υάκινθος, φορά το χιτώνα του Απόλλωνος και κατά την ταφή του τυλίγεται στη σινδόνη του Πατρόκλου. Ο Ιησούς γίνεται η «άµπελος» όπως ό ∆ιόνυσος, ο «καλός ποιµήν», όπως ο Ερµής, ο «ερχόµενος», όπως ο Ηφαιστος, και θα επιστρέψει κατά τη ∆ευτέ ρα Παρουσία όπως ο Οδυσσέας.

Μια επιλογή από τις σοβαρές, ιλαρές ή σατιρικές, αλλά πάντα ευφυείς «γνώµες» των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίες συνθέτουν και

αποδεικνύουν τον υψηλού επιπέδου τρόπο σκέψης τους. Επιλέχθηκαν ιδέες και γνώµες που έχουν σχέση µε τη ζωή και τα προβλήµατά της και είναι προσιτές στον καθένα. Στο δεύτερο µέρος του βιβλίου ο αναγνώστης θα βρει εκτενείς βιογραφίες των αρχαίων Ελλήνων στοχαστών που ανθολογούνται σ’ αυτή τη συλλογή.

Εκδόσεις: Σαββάλας Τιµή: 9,70 €

Αρχαίων Ελλήνων λόγος σοφόςΣυγγραφέας: Νίκος ∆ραµουντάνης

φαινοµενα

48


Bιβλιοθηκη

Η Αϊτή και η Ελληνική Επανάσταση του 1821Συγγραφέας: Γρηγόρης Ζώρζος

Εκδόσεις: Createspace Τιµή: 15,40 €

Τα ιστορικά ντοκουµέντα της επιστολής της επαναστατικής κυβέρνησης του 1821 και της επίσηµης αναγνώρισης του ελληνικού κράτους από την Αϊτή όπως αυτά υπάρχουν σε Αϊτή και Ελλάδα. Η Αϊτή εκτός από την αναγνώριση έδωσε και 45 τόνους καφέ για να αγοραστούν καριοφίλια για τους Ελληνες αγωνιστές και 100 µαύροι Αϊτι-νοί ήρθαν να πολεµήσουν για την Ελλάδα και πέθαναν όλοι κατά τον πλου στη χώρα µας. Το βιβλίο αυτό είναι αφιερω-µένο στους 100 µαύρους Αϊτινούς ήρωες που πέθαναν για την απελευθέρωση της πατρίδας µας και που φυλετικές και θρησκευτικές σκοπιµότητες τους άφησαν στην αφάνεια.

Πυθαγόρας, ο πρώτος φιλόσοφοςΣυγγραφέας: Γιώργος Χαραλαµπίδης

Εκδόσεις: Οσελότος Τιµή: 22 €

Μεταφερθείτε στην εποχή της αρχαίας Ελ-λάδας και µέσα από το αρχαίο κείµενο του ∆ιογένη Λαερτίου συναντήστε από κοντά τον Πυθαγόρα! Μάθετε τα σηµαντικότε-ρα στοιχεία του βίου του και ανακαλύψτε, µέσω της διδασκαλίας του, το σκοπό της δηµιουργίας του Σύµπαντος και της ψυ-χής του ανθρώπου. Ανακαλύψτε, τέλος, τις άγνωστες σηµειώσεις των µαθητών του, που ρίχνουν για πρώτη φορά άπλετο φως στην εσωτερική και απόκρυφη διδα-σκαλία του.

Ανάµεσα σε δύο κόσµουςΣυγγραφέας: Μάνουελ Σοχ

Εκδόσεις: Οξύ Τιµή: 20,40 €

Στο ξεκίνηµα της ζωής του, ο Μάνουελ Σοχ έζησε στις πιο αντίξοες συνθήκες: Μεγά-λωσε, σαν ανεπιθύµητο παιδί, σε ορφανο-τροφείο, κάτω από την κακοποίηση των καλογριών. Το χάρισµα της ενόρασης τον βοήθησε να ξεπεράσει τα τροµακτικά παι-δικά του χρόνια. Από τότε, έζησε ανάµεσα σε δύο κόσµους. Σε ηλικία έξι χρόνων, υιο-θετήθηκε από µια πλούσια οικογένεια για-τρών. Ο ιδρυτής του «Time Therapy» όταν έµαθε πώς να χρησιµοποιεί τα χαρίσµατά του προς όφελος των άλλων ανθρώπων κατάλαβε ποιο ήταν το πραγµατικό νόηµα της µοίρας του.

Πεπρωµένο, Ελευθερία και ΨυχήΣυγγραφέας: Osho

Εκδόσεις: Εσοπτρον Τιµή: 16 €

Η σειρά του Osho «Τα Ουσιώδη της Ζωής» επικεντρώνεται στις πιο σηµαντικές ερωτή-σεις που ανακύπτουν στη ζωή του ανθρώ-που. Ο πρώτος τίτλος σ’ αυτή τη δυναµική και συναρπαστική σειρά ερευνά σε βάθος ερωτήµατα του ανθρώπου, όπως: Υπάρ-χει πράγµατι αυτό που ονοµάζουµε «ψυχή» και, εάν ναι, τι είναι; Πού ταιριάζει η έννοια του κάρµα; Εχει η ζωή µου κάποιο ειδικό νόηµα ή σκοπό;

Halloween: From pagan ritual to party night Συγγραφέας: Nicholas Rogers

Εκδόσεις: Oxford University Press Τιµή: 26 $ *

*Η τιµή είναι ενδεικτική από το amazon.com

Μια συναρπαστική µελέτη που ερευνά τις ρίζες του εθίµου του Halloween από την κελτική και τη βορειοευρωπαϊκή παγανιστική παράδοση µέχρι τις νεότερες χριστιανικές αντιλήψεις. Ποια στοιχεία

του Halloween επηρέασαν την τέχνη και τον κινη-µατογράφο στο πέρασµα του χρόνου και µε ποιον τρόπο αντιµετωπίζεται σήµερα από τις κοινωνίες του δυτικού κόσµου;

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΟ


φαινοµενα

Bιβλιοθηκη

επειδη καθε προσωπικη εµπειρια ειναι µοναδικη και πολυτιµη

επικοινωνια

Eάν δεν βρίσκετε τον Ελεύθερο Τύπο µε το περιοδικό «Φαινόµενα» στην περιοχή σας, παρακαλούµε ενηµερώστε µας στα τηλέφωνα: 210 8113000 & 210 8113216

φαινοµενα

50


Αγαπητά ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ,

Μέχρι και την προηγούµενη εβδοµάδα παραδέχοµαι ότι ήµουν αρκετά µπερδεµένος σχετικά µε το θέµα του δηµητριακού ζέα. Τον τελευταίο χρόνο έχω συναντήσει δεκάδες άρθρα στο ∆ιαδίκτυο που µιλούν για ένα διατροφικό σκάνδαλο µε απώτερο στόχο την αποβλάκωση των Ελλήνων, ένα σχέδιο στο οποίο πρωτοστάτησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πέρα από το διαφωτιστικότατο άρθρο που δηµοσιεύσατε το περασµένο Σάββατο και το οποίο φώτισε αρκετές πτυχές της όλης υπόθεσης, είχα την τύχη να διαβάσω και το άρθρο του κ. Σαρα-ντάκου (στο http://sarantakos.wordpress.com/2013/10/10/zeia/) το οποίο παρέθεσε στο λογαριασµό σας στο facebook η συνεργάτις σας κ. Τσέιτοου. Παρ’ όλα αυτά, έµεινα µε την εξής απορία: Ποιος είναι ο στόχος όλων αυτών που δηµιουργούν και διακινούν τέτοιου είδους νεοµυθολογίες; Ισως η αποβλάκωση των Ελλήνων!

Γιώργος Τ.

Αναδρομή σε προηγούμενες ζωές: Μια κριτική προσέγγιση....

Documents

Transcript of Αναδρομή σε προηγούμενες ζωές: Μια κριτική προσέγγιση....