Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Γεωργοπούλου

Η αυτοαξιολόγηση του έργου της σχολικής

μονάδας ως παράγοντας της επαγγελματικής ανάπτυξης του

εκπ/κού

Δομή της παρουσίασηςΕισαγωγήΣκοπός της έρευναςΕυρήματαΣχολιασμός – ΣυμπεράσματαΣυζήτηση

Εισαγωγή Το εκπαιδευτικό σύστημα έχει δεχτεί πολλές

μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια

Οι αλλαγές οφείλονται στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία, ωστόσο

Η εκπαίδευση συνιστά βασικό μοχλό ανάπτυξης κάθε χώρας και άρα κάθε αλλαγή πρέπει να γίνεται βάσει σχεδιασμού

Μια από τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις είναι ο θεσμός της αυτο-αξιολόγησης

Σκοπός της έρευνας - ερωτήματαi. Ποιες είναι οι αντιλήψεις των εκπ/κών

της Π/θμιας εκπ/σης απέναντι στους μηχανισμούς της αυτο-αξιολόγησης της σχολικής μονάδας, που επιδρούν στην επαγγελματική τους ανάπτυξη;

ii.Αναμένουν οι εκπ/κοί ότι θα τηρούνται οι προϋποθέσεις της διαδικασίας της αυτοαξιολόγησης του σχολείου, που κρίνονται απαραίτητες για την επαγγελματική ανάπτυξή τους;

iii.Επηρεάζονται οι εκπ/κοί από συγκεκριμένους παράγοντες που εμφανίζονται μέσω της διαδικασίας αυτής, οι οποίοι δρουν κατασταλτικά στην επαγγελματική ανάπτυξή τους;

Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπ/κού Διάκριση των όρων «επιμόρφωση» - «κατάρτιση»

Η επιμόρφωση χρησιμοποιείται για να δηλώσει την επιπλέον επαγγελματική κατάρτιση ή ειδίκευση, αν και ο ίδιος όρος αντιστοιχεί στη μόρφωση, στην παιδεία, στην καλλιέργειαΗ επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών αποτελεί μία πολύπλοκη, αέναη διαδικασία κατά την οποία οι εκπαιδευτικοί διευρύνουν δημιουργικά και κριτικά τη γνώση τους γύρω από ένα θέμα, ενώ καλλιεργούν τις δεξιότητες και τη συναισθηματική τους νοημοσύνη

Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπ/κού 2

Ποιες είναι οι ανάγκες του εκπαιδευτικού για επιμόρφωση;

Η επιμόρφωση διακρίνεται σε τυπική, μη τυπική και άτυπη

Ως τυπική επιμόρφωση ορίζεται κάθε μορφή επιμόρφωσης που παρέχεται στους εκπαιδευτικούς και στοχεύει στη συνολική ή επιμέρους και ανά γνωστικό αντικείμενο στήριξή τους ως επαγγελματιώνΩς μη τυπική επιμόρφωση νοείται οποιαδήποτε οργανωμένη μορφή επιμόρφωσης που παρέχεται έξω από το κατεστημένο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημαΩς άτυπη νοείται η επιμόρφωση η οποία είναι διάχυτη και μη θεσμικά προσδιορισμένη

Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπ/κού 3

Ένα μοντέλο επιμόρφωσης πρέπει να μεταβάλλεται όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο, να συνδέεται με την πρακτική και να έχει συνέχεια

Οι εκπαιδευτικοί επιθυμούν η επιμόρφωση να διευρύνει τις υπάρχουσες γνώσεις και δεξιότητες, να τους βοηθά να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις, να είναι μακράς διάρκειας, να επιτρέπει τη συνεργασία με συναδέλφους, να συνδέεται με την ακαδημαϊκή κοινότητα και τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα και να στοχεύει στη συναισθηματική-επικοινωνιακή τους επάρκεια

Οι εκπαιδευτικοί συντάσσονται με τις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων

Η αυτο-αξιολόγηση του σχολείου & η επαγγελματική ανάπτυξη του εκπ/κού Η αυτο-αξιολόγηση της σχολικής μονάδας

εντάσσεται στη γενικότερη έννοια της αξιολόγησης,

Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, βασισμένη στη σχολική μονάδα, έχει συστημικό χαρακτήρα και πολλά αλληλo-εξαρτώμενα στοιχεία,

Συνδέεται σε καταλυτικό βαθμό με ουσιαστικές αλλαγές στην κουλτούρα των ενδο-σχολικών σχέσεων και την αναμόρφωση των εκπ/κών πρακτικών στο σχολείο και εστιάζει στις ιδιαιτερότητες της σχολικής μονάδας, στο τοπικό κοινωνικό πλαίσιο και στη δυναμική της σύνθεσης του διδακτικού προσωπικού

Βασική προϋπόθεση είναι το συνεργατικό και υποστηρικτικό κλίμα

Το PORTFOLIO της επαγγελματικής ανάπτυξης του εκπ/κού

Ο ατομικός φάκελος του εκπ/κού περιλαμβάνει: κείμενα, φύλλα εργασίας, ημερολόγια, σχέδια δράσης, διαλόγους με συναδέλφους, φύλλα παρατήρησης, δείγματα διδακτικών δραστηριοτήτων, αξιολογικά σχόλια μαθητών ή συναδέλφων, σκέψεις, παρατηρήσεις, κ.λπ.

Σημαντική στην επαγγελματική ανάπτυξη και επιμόρφωση του εκπ/κού είναι η παρουσία του «κριτικού φίλου» (critical friend), ο οποίος μπορεί να είναι επιμορφωτής, ερευνητής, πανεπιστημιακός, σχολικός σύμβουλος, διευθυντής σχολείου ή απλά εκπαιδευτικός με σχετικές γνώσεις.

Ερευνητικά Ερωτήματα & Μεθοδολογία

Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκε η μικτή μέθοδος δεδομένων, δηλαδή ο συνδυασμός ποσοτικής με ποιοτική μέθοδο

Ο τρόπος συλλογής δεδομένων κατά την ποσοτική μέθοδο ήταν η χορήγηση ερωτηματολογίων στους συμμετέχοντες εκπ/κούς της Π/θμιας εκπ/σης

Ο τρόπος συλλογής δεδομένων κατά την ποιοτική μέθοδο ήταν η ημιδομημένη συνέντευξη και πραγματοποιήθηκε παράλληλα

Κύρια μέθοδος συλλογής δεδομένων ήταν η ποσοτική, ενώ η ποιοτική χρησιμοποιήθηκε για να βελτιώσει τα αποτελέσματα της ποσοτικής έρευνας (τριγωνοποίηση)

Σύμφωνα με τα ερευνητικά ερωτήματα, ζητούνται οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τις πρακτικές της αυτο-αξιολόγησης, οι οποίες επηρεάζουν την επαγγελματική ανάπτυξη και επιμόρφωσή τους

Ποσοτική έρευνα Συμμετείχαν 128 εκπ/κοί από οχτώ 12/Θ

σχολικές μονάδες τριών περιοχών της Ελλάδας (το 92% των εκπαιδευτικών στους οποίους μοιράστηκαν ερωτηματολόγια)

Ως μέθοδος δειγματοληψίας χρησιμοποιήθηκε η συμπτωματική δειγματοληψία

Το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα ήταν το γραπτό ερωτηματολόγιο το οποίο δε συνοδευόταν από επεξηγηματικό σημείωμα

Οι απορίες λύνονταν προφορικά Τηρήθηκε η ανωνυμία των εκπ/κών και των

σχολικών μονάδων στις οποίες αυτοί ανήκουν

Ποιοτική έρευνα Συμμετείχαν δώδεκα εκπ/κοί των σχολικών

μονάδων που συμμετείχαν στην έρευνα Το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε

στην έρευνα ήταν η ημιδομημένη συνέντευξη, με διάρκεια είκοσι λεπτών

Βασικά θέματα τα οποία προέκυψαν από τις συνεντεύξεις είναι: (1) Έννοια της επαγγελματικής ανάπτυξης υπό το πρίσμα των εκπ/κών, (2) Μηχανισμοί της αυτο-αξιολόγησης που προσβλέπουν στην επαγγελματική ανάπτυξή τους, (3) Προϋποθέσεις κατά την εφαρμογή της αυτο-αξιολόγησης, ώστε να είναι επιτεύξιμη η επαγγελματική ανάπτυξη τους και (4) Κατασταλτικοί παράγοντες πάνω στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπ/κών, μέσω της εισαγωγής της αυτο-αξιολόγησης των σχολείων

Ποιοτική έρευνα 2 Τα κύρια ερωτήματα της συνέντευξης ήταν τα

ακόλουθα:Τι είναι κατά την γνώμη σας η επαγγελματική ανάπτυξη του εκπ/κού; Η αυτο-αξιολόγηση του σχολείου προβλέπει την ενασχόληση του εκπ/κού με έρευνα-δράση, αλληλο-παρατήρηση διδασκαλίας, ενδο-σχολική επιμόρφωση και απόκτηση γνώσεων πάνω σε διαδικασίες έρευνας και αξιολόγησης. Πιστεύετε ότι σας παρέχεται η ευκαιρία να ασχοληθείτε με αυτά, λόγω της εισαγωγής της αυτο-αξιολόγησης στο σχολείο σας;

Ποιοτική έρευνα 3 Ποιες προϋποθέσεις πιστεύετε ότι πρέπει να υφίστανται από το σχολείο, την Πολιτεία και τους εκπ/κούς, ώστε να εφαρμόζονται όσο το δυνατό συχνότερα οι παραπάνω πρακτικές;

Πιστεύετε ότι η εισαγωγή της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας περιλαμβάνει κάποια στοιχεία που επηρεάζουν αρνητικά την επαγγελματική ανάπτυξη του εκπ/κού;

Συμπεράσματα της έρευνας 1) Οι εκπ/κοί αντιλαμβάνονται ως ουσιαστικότερο μηχανισμό

για την επαγγελματική τους ανάπτυξη μέσω της αυτο-αξιολόγησης τη συμμετοχή τους σε ομάδες εργασίας για τη συλλογή δεδομένων

2) Οι εκπ/κοί κρίνουν ως σημαντική την ανάπτυξη της μεταξύ τους συνεργασίας

3) Κρίνουν ότι αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες πάνω στην έρευνα, ενώ παράλληλα συμμετέχουν κατά κάποιο τρόπο στη λήψη απόφασης σε θέματα σχετικά με τη σχολική μονάδα

4) Οι άντρες εκπ/κοί απαντούν πιο συγκρατημένα σε ότι αφορά στη συμμετοχή τους στη λήψη απόφασης σε αντίθεση με τις γυναίκες

5) Λιγότερο θετικοί εμφανίζονται οι εκπ/κοί στον μηχανισμό της αυτο-αξιολόγησης, ο οποίος εστιάζει στην αξιολόγηση μεταξύ ομότεχνων

Συμπεράσματα της έρευνας 2 Οι εκπ/κοί πιστεύουν ότι η έρευνα-δράση ως πρακτική της αυτο-αξιολόγησης του σχολείου μπορεί να επιδράσει στην επαγγελματική ανάπτυξή τους, αλλά χωρίς ιδιαίτερη δυναμική

Η διάσταση απόψεων ενυπάρχει περισσότερο έντονη στην περίπτωση του εμπλουτισμού του προσωπικού φακέλου (portfolio) ανάμεσα στους διδάσκοντες με άνω των 25 ετών υπηρεσίας σε σχέση με αυτούς που έχουν 15 ως 25 έτη υπηρεσίας

Οι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου δεν είναι επιδεκτικοί στην ιδέα του εμπλουτισμού του προσωπικού φακέλου τους μέσω της διαδικασίας της αυτο-αξιολόγησης της σχολικής μονάδας, σε σχέση με τους κατόχους διδακτορικού τίτλου

Παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά απόψεων στους αναπληρωτές συναδέλφους στα σχολεία, πολλοί εκ των οποίων είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου

Συμπεράσματα της έρευνας 3 Οι εκπαιδευτικοί δεν αναμένουν ότι η αυτο-αξιολόγηση θα οδηγήσει στην ανάπτυξη της ενδο-σχολικής επιμόρφωσης

Οι εκπ/κοί με λίγα έτη υπηρεσίας (μέχρι 10 έτη) περιμένουν ότι η αυτο-αξιολόγηση θα εδραιώσει κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ τους

Οι εκπ/κοί δεν αναμένουν να τηρηθούν οι προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες ώστε η αυτο-αξιολόγηση να συμβάλλει στην επαγγελματική τους ανάπτυξη

Απαραίτητη κρίνεται από τους εκπ/κούς η παρουσίαση απτών αποτελεσμάτων για να πειστούν ότι η αυτο-αξιολόγηση θα είναι επωφελής για τους ίδιους και την εκπ/ση γενικότερα

Ανασταλτικό παράγοντα συνιστούν ο φόρτος εργασίας και η γραφειοκρατία που θα επιφέρει η αυτο-αξιολόγηση

Ενδεικτική βιβλιογραφία Elliott, J.(2005). Ο εκπαιδευτικός ως μέλος μιας δικτυωμένης κοινότητας μάθησης. Στο Γ.

Μ παγάκης (επιμ.), Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού. Αθήνα: Μ εταίχμιο.

Plowright, D. (2008) Using self-evaluation for inspection: how well prepared are primary school headteachers? School Leadership and Management, 28 (2), 101-126.

Sacks S. & Brady P. (1985), “Who Teachers the City’ s Children. A Study of New York City F irst Year Teachers” , Paper presented meeting of the American Educational Research Association, Chicago, April 1985.

Αθανασούλα-Ρέππα, Α. (2008). Εκπαιδευτική Διοίκηση και Οργανωσιακή Συμπεριφορά: Η παιδαγωγική της διοίκησης της εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις Έλλην.

Θεοφιλίδης , Χ. (1991). Συνεδρίες προσωπικού :Οδηγός για την οργάνωση και προεδρία συνεδρίας .Λευκωσία.

Κόκκος, Α. & Λιοναράκης, Α. & Μ ατράλης, Χ. & Παναγιωτακόπουλος, Χ. (1998,1999). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες. Τόμος Γ. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Μ ατσαγγούρας, Η. (2005). Επαγγελματισμός και επαγγελματική ανάπτυξη. Στο Γ. Μ παγάκης (επιμ.), Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού. Αθήνα: Μ εταίχμιο.

Μ αυρογιώργος, Γ. (1999): «Η εκπαιδευτική μονάδα ως φορέας διαμόρφωσης και άσκησης της εκπαιδευτικής πολιτικής», στο Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μ ονάδων: Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική, τόμ. Α’ (επιμ. Α. Κόκκος), Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα.

Πασιαδής, Π. (2004). Εκπαιδευτική ηγεσία: Από την περίοδο της ευμενούς αδιαφορίας στη σύγχρονη εποχή. Αθήνα: Εκδόσεις Μ εταίχμιο.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΣΥΖΗΤΗΣΗΣας ευχαριστούμε πολύ

Κων/νος Καλέμης D.Ed., M.Sc., M.A.Ed kkalemis@primedu.uoa.gr Άννα Κωστερέλου annakosta@yahoo.gr

Μαρία Γεωργοπούλου M. Sc mariageorg9@hotmail.com