1

ایمن سازی سرای سالمندان، از منظر اختالل دید سالمند

2سعید حق نیا، 1علیرضا مستغنی

استادیار گروه معماری داخلی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران -1 دانشگاه هنر تهراندانشکده معماری و شهرسازی، ،دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی -2

(Saeed_haghnia@yahoo.com)

چكیده. دوره از زندگی آغاز می شوود انسان به دوره سالمندی، تغییرات روحی و جسمی خاص این نهادنهمزمان با پا

بوه نظور داشوتن ایون مو وو در ، واسو یکی از پیامدهای ورود به سالمندی ناشی از پیری اختالالت بینایی

. در پژوهش پیش رو، پو از بررسوی بیمواری دبه نظر می رس طراحی ایمن سراهای سالمندان روری منظور

بوه شناسوایی ئال و و بیماری های چشمی شایع در این دوره،سایر های چشمی مختص سالمندان و همچنین

بوه ارا وه راهکارهوای و در نهایو ،زندگی سالمند پرداختوه شوده ئملکرد و مشکالت ناشی از این بیماری ها بر

از منظور نوورپردازی، رنو و لی، در جه ایمن سوازی سوراهای سوالمندان بر معماری داخ مرکز با ت طراحی

شده اس . ئناصر معماری، منجرئال ، مصالح و

معماری داخلی، سرای سالمندان، اختالل بینایی، ایمن سازیهای كلیدی: واژه

مقدمهمی شود، این به معنی آن اس که دچار مشکلدی انجام فعالی های روزمره و امور فر مانی که بر اثر افزایش سن، فرد درز

بر اساس اطالئات آماری ارا ه شده از سوی کشوورهای مختلو ، (. Lowlor, 2008: 32به سال های پیری خود رسیده اس )

، از سورئ رشود بیشوتری یون رونود در کشوورهای در حوال توسوعه ترکیب جمعیتی جهان به سوی پیر شدن پیش میرود و ا

. حال آنکه با توجه به تاثیرات خاص جسمی و روحی این دوران بر زنودگی افوراد، الزم (Gelder, 2005: 215)برخوردار اس

عماری، این مو و را در نظر داش .در زمینه های مختل نظیر طراحی م اس

میلیوون 53، و بیشتر از دیکی از شایع ترین تاثیرات سالمندی بر جس انسان، بروز اختالالت بینایی ناشی از پیری می باش

سال از مشکالت مربوط به چش و اختالالت بینایی رنج می برند، که این امر منجر به وع ئملکورد و از 53نفر از افراد باالی

طراحوی ایمون بورای توجه به این نکته در هنگوام ، از همین رو(Lowlor, 2008: 33)دس رفتن استقالل فعالیتی می شود

، مختص افراد مسن هستند و برخی دیگر با افزایش سون 1ی اس . برخی بیماری های چشمی نظیر آب مرواریدسالمندان رور

شایع می شوند. هر یک از بیماری های چشمی سالمندان، تاثیراتی منفی بر ئملکرد و زندگی فرد می گذارند، و ایون بور ئهوده

یمن برای سالمندان، این نکته را مد نظر داشته باشد.طراح اس که با شناخ صحیح این تاثیرات به هنگام طراحی ا

فراه آوردن امکانات پزشکی برای سالمند در بیمارستان امکان پذیر اس ، اما سالمندان ئموما ترجیح می دهند در خانه یا

سوراهای ، لوذا (Gelder, 2005: 218محل هایی زندگی کنند که قادر به انجام فعالی های شخصی و روزموره خوود باشوند)

فضاهای حضور سالمند دانس ، کوه توجوه بوه ایمنوی سوالمند بوه خصووص از منظور سالمندان را می توان یکی از جامع ترین 1 Cataract

2

اختالالت بینایی ایشان، به هنگام طراحی دارای اهمی اس . بر اثر اختالل بینایی، خطرات بیشماری سالمند را تهدید می کند

ان می تواند تشدید کننده این مو و باشد و نهایتا منجر به صدمات شدید و گاها جبران ناپوذیر و آسیب پذیری اندام های ایش

، که بخشی از این راهکارها مربووط ارا ه شده اس سراهای سالمندان، راهکارهاییشود. پیش از این نیز در زمینه طراحی ایمن

این مو و به هنگام طراحی، این گونه راهکارها کافی به نظر نمی به اختالالت بینایی سالمند می باشد. با توجه به اهمی ویژه

، و شناسایی جامع تاثیرات این بیمواری هوا بور ئملکورد و زنودگی پیریادامه، پ از بررسی اختالالت بینایی ناشی از در رسد.

ا هدف نیل به طراحوی ایمون سوراهای ب نورپردازی، رن و ئال ، مصالح و ئناصر معماری،سالمند، به ارا ه راهکارهایی از منظر

بر معماری داخلی خواهی پرداخ . تمرکزسالمندان با

اختالالت بینایی ناشی از پیری -1

سالمندی به خودی خود، بیماری محسوب نمی شود. تغییراتی که بر اثر افزایش سن در بدن سالمند به وجود می آید مانند

(، که بیماری های چشمی را Mary, 2010: 15ث به وجود آمدن برخی مشکالت می شود )اختالل تقسی سلولی و غیره، بائ

نیز در بر می گیرد. کاهش بینایی، به ئنوان یکی از نارسایی های پایودار دوران سوالمندی در تموام جهوان شوناخته موی شوود

(Binstock, 2011: 81) اسوی بوه نوور و دیگور تغییورات . تغییرات در سیست انتطباق چش ، کاهش بینوایی، افوزایش حس

از پیامود هوای کهولو سون بور سیسوت بینوایی 1تاثیرگذار در بینایی مانند آب مرواید، دژنراسیون ماکوالیی و کوری تدریجی

.(Mary, 2010: 15هستند )

بیماری های چشمی مختص سالمندان -1-1 پیر چشمی -1-1-1

فقودان (، 53: 1531ئمول تطوابت تغییراتوی پیودا موی کننود )سومیعی، با افزایش سن، ساختمان های متعدد دخیول در

(. در اثور آن، بیمواران 514: 1511گویند )ووگان، 2که با پیری در تمام افراد رخ می دهد را پیرچشمی (1)تصویر شماره تطابت

هموان: ) عی بدتر می شوود ین حال در نور نمی توانند حروف کوچک را بخوانند یا اشیای کوچک و ظری را افتراق دهند. ا

ازنزدیکتورین نقطوه دیود سالگی اس ، و منجر به این می شود که 53تا 54در حدود سن نخستین ئال پیدایش آن. (514

.(51: 1531)سمیعی، قابل تشخیص باشدسانتی متری 23فاصله

www.webmd.comعكس از عمل تطابق چشم، تفاوت پیرچشمی و دید معمولی، – 1شماره تصویر

آب مروارید -1-1-2

1 Glaucoma

2 Presbyopia

5

در افراد مسن شفافی ئدسی تغییر می کند و به رن زرد کهربایی در می آید و به تدریج کدورت پیدا می کنود و تشوکیل

آب لغ نامه دهخدا از آن به ئنوان آب سپید یا آب سفید نیز نام بورده اسو . که(، 53: 1531ارید می دهد )سمیعی، آب مرو

(. در اثر آب مروارید، غبوار یوا 03% افراد وجود دارد )همان: 34سالگی در 04سالگی شرو و در 33ید با توجه به سن از مروار

کوه الزم اسو در کاهش شدید بینایی را در پی دارد و(، 13در جلو دید پیدا می شود )همان: (2)تصویر شماره پرده ای توری

تواری (.03ترس از نور، خیرگی شدید و تاری اشیا از ئال آب مروارید اس )همان: هنگام طراحی به آن توجه شود. همچنین

و کاهش قدرت تشوخیص کنتراسو موی گوردد 1و کدورت دید بائث کاهش تیزبینی، اذی شدن چش در اثر نور خیره کننده

زموره را قابلیو کواری و فعالیو رو تا به حدی که این بیماری از اختالالت جدی ناشی از پیری اس و (.314: 1511)ووگان،

(.51: 1531سمیعی، کاهش دهد پیشرف می کند )

www.mastereyeassociates.comعكس از ، برش از ساختمان چشمآب مروارید، – 2شماره تصویر

2پیری نقطه زرد -1-1-3

توا 04سالگی شورو موی شوود و در 34از این بیماری با سن ارتباط مستقی دارد و ئامل پیشگیری از زندگی فعال اس .

قوانون ابون سوینا، پیوری نقطوه به نقول از کتواب سووم (. سمیعی،151: 1531سالگی ئال آن ظاهر می شود )سمیعی، 03

را اینگونه تعری می کند: پیری نقطه زرد یا روزکوری، ئبارتسو از کموی و رقیقوی روان بینوایی کوه از (5)تصویر شماره زرد

می رود و در تاریکی جمع می شود.تاب تحلیل تابش آف

تری برای خواندن دارند، بعضی از اوقات خطووط و نیاز به نور زیاد کوری نقطه زرد، با کاهش بینایی آغاز می شود و بیماران

شکل و یا غیور کلمات شکسته به نظر می رسند. پیدایش لکه ای تاریک در جلو دید آنها را رنج می دهد. دیدن اشیای ظری ، م

(. کاهش تدریجی دید نزدیک و گاه دید دور، دیدن از ورای یک پرده توری، احتیاج به نور شدید برای 152ممکن اس )همان:

پیودا شودن یوک منطقوه تاریوک در مرکوز اختالل در دیدن یک خط مسوتقی و مطالعه و یا مشکل شناسایی اشیاء دوردس ،

از اندازه حقیقی به اشیاء کوچکترری بر ئملکرد سالمند می باشند. همچنین بر اثر این بیماری بینایی، از دیگر تاثیرات این بیما

(، و در نظر داشتن این اختالالت به هنگام طراحی فضا برای سالمندان روری به نظر می رسد.134نظر می رسند )همان:

1 Glare

2 D.M.L.A

5

www.presse-inserm.frعكس از پیری نقطه زرد، تخریب بافت چشم، – 3شماره تصویر

سایر بیماری های چشمی شایع در سالمندان -1-2

دسته ای دیگر از بیماری ها وجود دارند که بور اثور افوزایش سون شوایع موی مختص سالمندان، بر اختالالت چشمیئالوه

، کوه (3)تصوویر شوماره 1انسداد کاروتید و آرتریو سولول ژانو (،5)تصویر شماره شوند. از جمله: انسداد ورید مرکزی شبکیه

این مو و بائث می شود توجه به ایمن سازی فضاهای مورد (.513-513: 1511نجامند)ووگان، همگی به کاهش بینایی می ا

استفاده سالمندان از منظر اختالالت بینایی بیش از پیش مه جلوه کند.

آسبوری-كتاب ووگانعكس از بی، انسداد ورید مركزی شبكیه، خونریزی در الیاف عص – 4شماره تصویر

آسبوری-كتاب ووگانعكس از ، ایجاد لكه های پنبه ای، آرتری سلول ژان – 5شماره تصویر

سرای سالمندان ایمن طراحی رهنمودهای -2 1 Giant Cell Arteritis

3

نورپردازی -2-1

ها کمک کورده و از ایجواد سوایه محوطه هایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند باید نورپردازی شوند تا به تعری لبه

(. استفاده از نوورپردازی هوای مخفوی بوه دلیول پنهوان بوودن منبوع نوور و 155: 1515جلوگیری کند )نوذری، روشن شدید

جلوگیری از خیرگی توصیه می شود.

سوم پوایین نوورپردازی در مسیرهای تردد، از چراغهایی باید استفاده کرد که به جای نورپردازی به سم باال و بیرون، به

(.155 همان:کنند. در این صورت از ایجاد نور خیره کننده جلوگیری می شود )

مو عی مناسوب بوه هنگوام مطالعوه و هاینوربا توجه به ع بینایی سالمند در شرایط کمبود روشنایی کافی، استفاده از

موثر اس .انجام کارهای دقیت

نورهای رنگی با تنو غیر معقول خودداری شود، چرا که به ابهوام بصوری فضوا موی انجامود و در در نورپردازی از ترکیب

فواصل و تناسبات اشیاء را برای سالمند دشوار می سازد و در نهای به مختل شدن فرایند دید منجر می شود.

نور و بالعک خودداری شوود، چورا کوه زموان از ایجاد کنتراس باالی نوری به هنگام ورود یا خروج از فضای پر نور به ک

ی ئموومی بازگش از خیرگی چش سالمند در اثر پیری افزایش یافته اس . نور یکنواخ و مالی و البتوه کوافی بورای فضواها

توصیه می شود.

د. برای پوشش پنجره خودداری شود، زیرا می تواند موجب آزار سالمند شو و یا خیرگی شدید از به کار بردن نورهای عی

شوبکه هوای استفاده کرد تا از ایجاد خیرگی جلوگیری کنود. (0و4ویر شماره ا)تصها می توان از فیلترهای یکنواخ کننده نور

همچنین از به کارگیری پرده هایی با رن های تند .می باشد متصل به قاب یا فیلترهای نور مخصوص پنجره گزینه ای مناسب

ه فرایند دید در محیط داخل را مختل می کند.پرهیز شود، چرا ک

توان با روشنایی مناسب به ایون مهو دسو یافو )رفیوع لبه پله ها بایستی از بقیه اجزای پله قابل تشخیص باشد که می

یی کوه در لبه های پله و سایر شکسوتگی هوا اس راه رفتن، بهتر(. به منظور حفظ امنی سالمند به هنگام 113: 1512زاده،

د قادر به تشخیص صحیح مسیر باشد.نیاز به دیده شدن دارند، از نورهای مخفی استفاده کرد تا در شب نیز سالمن

2كیم زارتسعكس از )هلند(، 1خانه ای برای سالمند، معمار ویل آرتسفیلتر نوری، – 6شماره تصویر

1 Wiel Arets

2 Kim Zwarts

0

1پیتر بانفیگكس از عسرای سالمندان، )آلمان(، فیلتر نوری، – 7شماره تصویر

رنگ و عالئم -2-2

از ئال و بوزر بهتور اسو ،(Wijk, 2003با استفاده از رن می توان توجه سالمند را به دیدن اهداف خاص جلب کرد)

د حروف درش در نوشته ئالم ها مورد استفاده قرار گیرد، البته حروف نباید بیش از ح ز ئال کوچک استفاده شود وبیشتر ا

خواندن آنها بسیار مشکل می شود. متراک شوند زیرا در این حال ،

رن های روشن در محیط زندگی افراد مسن مناسب تر از رن های تیره هستند، چرا که این افراد معمووال دچوار نقصوان

نظیر قرمز و زرد استفاده کورد به منظور سهول در دیده شدن اشیاء می توان از رن هایی (.1513بینایی می باشند )کریمی،

و در ئوض از به کارگیری رن های آبی و سبز برای اجسامی که نیاز به دیده شدن دارد پرهیز شوود، چورا کوه چشو سوالمند

گاهی مواقع در تشخیص صحیح این گروه رن ها دچار مشکل می شود.

(. به دلیل آنکه در 153: 1515نوذری، ) استفاده کرد سرنخ های المسه ای و بصری را می توان جه کمک به یافتن مسیر

ایجاد می کند، بهتر اس برای هدای مسیر و نشوان اختاللی در دید سالمند یبرخی اختالالت بینایی سالمندان، وجود لکه ها

د توا سوالمند را بورای ا رن اسوتفاده شوو ، به جای استفاده از ئناصر نقطه ای از نوارهای نور یو تغییر ارتفا دادن شکستگی ها

کمبود ئال و نشانه هایی که مسیریابی و شناسایی منشاء خطر را برای هر ک بوه ویوژه نابینایوان و دیدن دچار مشکل نکند.

(.22: 1534ک بینایان دشوار می سازد، دردسرساز اس )سعیدی ر وانی،

ناسب در نظر گرفته شود. برای دیده شدن، از حروف بوه رنو بین حروف، به منظور آنکه خواندن آنها آسان باشد، فاصله م

سفید بر روی سیاه یا تاریک استفاده شود. اگر حروف تیره مورد استفاده قرار می گیرد باید در زمینه خنثوی و خاکسوتری قورار

سوبز تورجیح داده شوود های آبی و بگیرند. در صورتی که حروف رنگی مورد استفاده قرار می گیرد باید رن های گرم به رن

(. 150: 1515نوذری، )

استفاده از رن هوای پررنو ، ادرا د دید اس . نایجاد کنتراس کافی، یکی از ابزارهای طراحی به منظور سهول در فرای

هنگوام خصووص در همواره بوه (.Wijk, 2003کنتراس را سرئ می بخشد و بائث تداوم مدت زمان ادرا جس می شود)

رئای شود. (1)تصویر شماره فاده از ئال ، بیشترین کنتراس برای اجسامی که نیاز به دیده شدن دارنداست

حروف چاپی درش سیاه، کنتراسو موورد خام زیاد استفاده شود.حروف با زمینه حروف بدون طرح و ساده باشد و از

در افراد سالمند وجود دارد کوه بوه خووبی اشویاء تیوره و روشون را از این توانایی (.311: 1511نیاز را فراه می کند )ووگان،

1 Peter Bonfig

4

یکدیگر تشخیص دهند، و با استفاده از این ویژگی می توان برخی اشیاء خاص را در محیط نمایوان کنوی و برخوی دیگور را بوا

(.Wijk, 2003استفاده از تیرگی یا روشنی یکسان از دید مخفی نمایی )

1جین ماری موتیرسعكس از اقامتگاه بازنشستگان)فرانسه(، راست رنگی، كنت – 8شماره تصویر

با توجه به اینکه بر اثر بیماری های چشمی، برخی سالمندان در دیدن رن های آبی، سبز، صوورتی و از ایون دسو دچوار

توان به صورت محودود وض میدر ئ به خصوص در فضای داخلی پرهیز شود. مشکل می شوند، از به کارگیری زیاد این رن ها

از رن های نظیر زرد استفاده کرد، چرا که سرش خورشیدی رن زرد به شکلی انکار ناپوذیر حو گرموا و شوادی را در هور

درصد قابل توجوه ای از و مانع بروز افسردگی در سالمند می شود. زیرا (، 15: 1513)لینچ، جایی که استفاده شود القا می کند

(.Gelder, 2005: 226بیماری های مرتبط با افسردگی رنج می برند) سالمندان از

بورای کموک بوه ئال و نشانه های راهنما یا هشدار دهنده از آن دسته اجسامی هستند که نیاز جدی به دیده شدن دارند.

ه کرد. برای تشخیص آسوان ئال و از ئال و نشانه ها با حروف برجسته استفاد بهتر اس سالمندانی که مشکالت بینایی دارند

ئال باید حتما وا ح بوده و به آسانی قابول خوانودن و فهمیودن باشوند. در در شب می توان از سطوح انعکاسی استفاده نمود.

ی تابلوهای (.155: 1515)نوذری، صورت امکان از شکل های نمادین و ئال با ماهی غیر رسمی همراه با حروف استفاده شود

باید بزر و برای تشخیص آسان در شب، نورپردازی شوند. همچنین نوشته های روی آنها با رن سفید، یاز به توجه دارند،که ن

(.151: 1512حروف بزر و با فواصل مناسب از ه که خواندن را آسان تر می نماید نوشته شود )رفیع زاده،

در ئووض بهتور اسو از از رنو رن های تند و زمینه دار برای ک پوش ها به دلیل انعکاس شدید نور توصیه نمی شود.

های مالی و خنثی نظیر خاکستری استفاده کرد، که تا حد زیادی از بروز خیرگی ناشی از انعکاس جلوگیری می کند.

مصالح -2-3

زمین خوردن شوبانه (. 140: 1512بی خطر استفاده شود )رفیع زاده، مصالح نرم و اتاق خواب بایستی ازبرای پوشش ک

به دلیل کمبود نور کافی، از ئوامل اصلی خطرساز برای ایمنی سالمند به شمار می رود. بهتر اس اسو در فضوا از قالیچوه یوا

(.Lowlor, 2008: 61د)فرش استفاده کنی که ه جذابی بصری دارد و ه مانع سر خوردن سالمند می شو

به ویژه برای رامپ و پلکان بسیار مه اس . یک سوطح بوا رنگوی (3دارای بازتاب اند )تصویر شماره سطوح غیر لغزنده و

پوشش ک پیاده روها بایود (.151: 1515)نوذری، می تواند درخشندگی را کاهش دهد غیر از سفید که انعکاس نداشته باشد

(.22: 1534)سعیدی ر وانی، اب ، غیر لغزنده و صاف باشداز مصالح سخ ، ث

1 Jean Marie Mothiers

1

باید از نشانه های لمسی باف دار اسوتفاده کورد یا شکستگی ها صورت می گیرد در جاهایی که اتفاق غیر منتظره مثل پله

مطلوع خطور از وجود (، تا در صورت دیده نشدن ئالم های راهنما، با لم این نشانه ها سالمند52: 1511)بصیری مژدهی،

( می تواند جهو 14بازتاب شدید)تصویر شماره جلوگیری از چوب به دلیل نداشتن لغزندگی و مصالحی مانند استفاده از شود.

استفاده در سرای سالمندان مناسب باشد.

از نظر ارتفوا ک فضااس بهتر تغییرات ناگهانی در ارتفا ، یکی از دالیل بروز مشکل در حرک سالمند به شمار می رود.

تردد، اقداماتی مکان های دارایقبل از شرو پله یا هرگونه شکستگی در ، (Lowlor, 2008: 61) در یک سطح باشد ترجیحا

نظیر تغییر باف که ه از نظر بصری و ه از طریت المسه امکان در مانع را برای سالمند محقت می سازد، توصیه می شود.

شش دیوارهایی که در معرض انعکاس نور شدید هستند، نظیر دیوارهای روبروی پنجره، از مصالح بوا بازتواب انود برای پو

استفاده شود تا از بروز خیرگی و آزار سالمند جلوگیری شود. از به کارگیری مصالحی نظیر سرامیک و یا سن های صیقل داده

شده در این گونه دیوارها خودداری شود.

كتاب اقامتگاه های سالمندانعكس از ، 1مركز نگهداری سالمندان، گروه معماری دانتسطوح غیر لغزنده، – 9شماره تصویر

3پاتریک تورنبوفعكس از )فرانسه(، 2خانه ای برای سالمندان وابستهبازتاب اندک مصالح، – 11شماره تصویر

عناصر معماری -2-4

1 Dunet Architectes

2 Maison pour personnes agees dependants, France

3 Patrick Tourneboeuf

3

راموپ هوا بوه پلکان و(، بهتر اس 1513ب به اشیاء تیره راح تر دیده می شوند )کریمی، از آنجا که که اشیاء روشن نس

. به منظور ایجاد و وح بصوری موی تووان از (151: 1515ذری، وا ح و روشن باشند و ئالم گذاری شوند )نو ویژه لبه پله ها

نورپردازی مو عی و یا رن هایی نظیر قرمز و زرد استفاده کرد.

یکی اختالل در بینایی که توجه فورد را از پلوه منحورف ،یب پذیری سالمند هنگام استفاده از پله به دو ئل ئمده اس آس

بایود (. دستگیره و دس انداز111: 1512)رفیع زاده، ناشی از نحوه طراحی پله می باشد می سازد، و دیگری خطای چش که

( در تمامی راهورو هوا جهو 11ها)تصویر شماره نصب دستگیره (.151: 1515در محل های رامپ یا پله نصب شوند )نوذری،

زیرا سالمند در جابجایی دچار مشکل اس و همچنین نمی تواند به مدت طوالنی پیاده راه برود ایمنی سالمند توصیه می شود.

(Binstock, 2011: 59.)

المقدور ه می شود حتی یص و تمییز اجسام ظری نیس ، لذا توصیقادر به تشخ اختالل بینایی، که سالمند مبتال بهاز آنجا

دستگیره ها، ریل های پله و سایر اجزایی که نیاز به دیده شدن دارند، از خام کافی جه تشخیص توسط سالمند برخوردار

س که پهنای کافی داشته همچنین به منظور حفظ ایمنی به هنگام استفاده از پله، برای سالمندان ک پله ای مناسب اباشند.

باشد. ایجاد کنتراس مناسب در طراحی اجزای پله توصیه می شود.

ارتفوائی نصوب شووند کوه توسوط نشانه هایی که نیاز به دیده شدن دارند از اندازه کوافی برخووردار باشوند و همچنوین در

(.153 د )همان:نقابل دیدن باش نیزچرخدار هستند سالمندانی که بر روی صندلی

در هنگام طراحی و به کارگیری ئناصر معماری به خصوص در فضای داخلی جلوگیری از ایجاد انعکاس شودید توسوط ایون

اجزا روری به نظر می رسد، چرا که منجر به آزار چش سالمند و دشواری دید خواهد شد.

جین ماری موتیرسعكس از اقامتگاه سالمندان )فرانسه(،، دیواری دستگیره – 11شماره تصویر

: موردی های بررسی نمونه -3

، پاریس1مركز درمانی خانه سفید -3-1

تخ بنا شده اسو . 124متر مربع، و گنجایش 3344این مرکز درمانی به منظور اسکان سالمندان، در زمینی به مساح

(. فراه آوردن محیطی گرم بوه 1332) می باشند 4لیپولدو کارین 3، فرانسی فاوکان 2طراحان این مجموئه، پاتریک ماگندی

همراه امکانات پزشکی از اهداف ساخ بنا بوده اس . این مجموئه از سوه سواختمان اصولی تشوکیل شوده کوه بوا یوک راهورو

رار . لع جنوبی راهرو شیشه ای، و لع شمالی که محول اسوتق (12)تصویر شماره سرتاسری داخلی به یکدیگر متصل شده اند

1 Hospital de Maison Blanche

2 Patrick Magendie

3 Francois Fauconnet

4 Karin Leopold

14

. استقرار فضاهای ئملکوردی مشوتر در ولع جنووبی بوا (15)تصویر شماره فضاهای خدماتی می باشد از مصالح بنایی اس

(.Mostaedi, 1999: 66) نمای شیشه ای بائث ارتباط مناسب مجموئه با محیط پیرامون شده اس

شامل راهرو و سه ساختمان اصلی ،پالن مجموعه – 12شماره تصویر

برش راهرو شیشه ای، دید از غرب – 13شماره تصویر

، امکوان بهوره ( متعدد در ولع جنووبی راهورو 15)تصویر شماره وجود سایبان های قابل تنظی در امتداد راهرو شیشه ای،

بدون بوروز نور کافی ،گیری مناسب از نور خورشید را فراه می کند. همچنین مشاهده می کنی که در فضای داخلی مجموئه

و وجود کنتراس مناسب بوین اجوزای فضوای ایجاد شده که قدرت دید سالمند را افزایش می دهد( 13)تصویر شماره خیرگی

.کرده اس ( نیز به این فرایند کمک 10)تصویر شماره داخلی

سایه بان های ضلع جنوبی راهرو شیشه ای – 14شماره تصویر

11

و غیر خیره كننده در فضای داخلی نور كافی – 15شماره تصویر

كنتراست مناسب بین اجزای فضای داخلی – 16شماره تصویر

در ایمنی سالمند را به هنگام راه رفتن فراه می سوازد. ،(14)تصویر شماره وجود دستگیره های سرتاسری در طول راهرو

(، و در 11)تصویر شوماره ده توسط چراغ ها جلوگیری به ئمل آمدهاتاق های خواب نیز با کنترل نور، از ایجاد خیرگی آزار دهن

ئین حال روشنایی مطلوب مورد نیاز سالمند را مهیا ساخته اس .

دستگیره سرتاسری در سمت راست تصویر – 17شماره تصویر

12

كنترل نور در فضای داخلی و جلوگیری از بروز خیرگی – 18شماره تصویر

تهران ،ریه كهریزکآسایشگاه خی -3-2

ل بخش هایی از قبیل: اداری، خودماتی، خوابگواه هوا، بهداشوتی و سوالم ، فرهنگوی، ه خیریه کهریز تهران، شامآسایشگا

ورزشی و غیره اس . خوابگاه ها شامل شش مجموئه و بیس و یک بخش موی باشود. کوه دو مجموئوه ی نوارون بوه مسواح

به سالمندان اختصاص دارد. از ویژگی های مثب این مجموئه دارا بوودن مترمربع 0312مترمربع، و بنفشه به مساح 3554

امکاناتی از قبیل پار و مزرئه و سالن ورزشی و از همه مه تر، اختصاص یافتن دو بخش از مجموئوه نوارون و یوک بخوش از

مجموئه بنفشه به سالمندان دارای مشکالت بینایی می باشد.

ایمنی مطلوب سرای سالمندان به خصوص در زمینه مورد پوژوهش فاصوله زیوادی ین مجموئه تا رسیدن به فضای داخلی ا

بوده و در صورت زمین خوردن، سوالمند دچوار ( 13)تصویر شماره دارد. مصالح ک اتاق های خواب سالمندان از جن سخ

نظیر موک یا فرش در اتاق ها استفاده کرد. چورا کوه به منظور ارتقا سطح ایمنی سالمند می توان از مصالحی مشکل می شود.

ئالوه بر نرم بودن، از بروز انعکاس شدید در ک جلوگیری می کند.

پنجوره همچنوین ( می تواند برای سالمند آزار دهنده باشد.24)تصویر شماره بازتاب زیاد ک اتاق ها همانطور که ذکر شد،

( و برای جلوگیری از ایجاد خیرگی نیاز به کشیدن پرده اسو کوه دیود بوه 21صویر شماره )ت ها فاقد فیلتر مناسب نور هستند

در این مجموئه با استفاده از فیلتر های شبکه ای متصل به قاب می توان تا حود محیط بیرون را به طور کامل مسدود می کند.

زیادی کیفی ایمنی نور فضای داخلی را ارتقا بخشید.

عكس از خبرگزاری مهرجنس سخت مصالح كف، – 19شماره تصویر

15

وبگاه كهریزکعكس از بازتاب شدید، – 21شماره تصویر

وبگاه كهریزکعكس از فقدان فیلتر نوری، – 21شماره تصویر

سالمند موجب ناراحتی و( 22)تصویر شماره که نور را به شدت بازتاب می دهددر راهروها مصالح ک به گونه ای اس

مصالحی نظیر چوب با خاصی تمیز شوندگی یا پوشش های اپوکسی توصیه می شود. می شود.

فضای داخلی فاقد کنتراس مناسب برای تشخیص توسط سالمند اس که این امر می تواند مسیر یابی را دشوار سازد،

مین خوردن سالمند را افزایش می دهد. چراغ های ( خطر ز25)تصویر شماره همچنین نبودن دستگیره در کناره ی دیوار ها

منجر می ( که مشکالت بینایی سالمند را 25)تصویر شماره به همراه دارداستفاده شده جه نورپردازی، خیرگی شدیدی را

گیری کرد.می توان با مخفی نمودن منبع نور و ایجاد روشنایی در سطوح، نور کافی را تامین نمود و از ایجاد خیرگی جلو .شود

خبرگزاری مهرعكس از بازتاب شدید، – 22شماره تصویر

15

وبگاه كهریزکعكس از فقدان دستگیره در راهرو، – 23شماره تصویر

وبگاه كهریزکعكس از نورهای خیره كننده، – 24شماره تصویر

انودن نوشوته هوا و ئال و توسوط سوالمند و فقدان نورپردازی مناسب جه مسیریابی سالمند به هنگام شب، دشوواری خو

همچنین مبلمان ساخته شده از مصالح سخ ، از دیگر مشکالت ایمنی سرای سالمند کهریوز در زمینوه موورد پوژوهش موی

ئالوه بر این، اگر محویط شود.باال رفتن درجه موفقی طراحی موجب که در صورت فراه آمدن تمهیدات الزم می تواند ،باشد

ی سالمندان دارای خدمات و تجهیزات کافی باشد، سالمند پ از مدتی به آنجا احسواس تعلوت و دلبسوتگی خواهود های زندگ

.(Binstock, 2011: 216داش )

و جمع بندی نتیجه گیری -4دی از سالمندی، دوره ای جدا نشدنی در فرایند طبیعی زندگی انسان اس . سالمند به ئنوان ئضوی از جامعه که مودت زیوا

ئمر خود را سپری نموده و اکنون دوران پیری و ناتوانی خود را می گذراند، خواستار محلی امن و مطلوب جهو زنودگی اسو

باشد. تنها با بررسی و شناخ نیازهای دوران سالمندی و انعکاس آن در طراحی، طبت بر نیازهای جسمی و روحی ایشانکه من

که. ه اس در این پژوهش از منظر اختالالت بینایی سالمند به بررسی مو و پرداخته شدمی توان به این مه دس یاف ، که

طراحوی سورای ی بورای راهکارهوای با تأکید بر معماری داخلی، به شناخ ئال و تاثیرات مشکالت بینایی سالمند، نهای با در

ا به هنگام طراحی، گوامی مووثر در راسوتای دسو . به کارگیری و توجه به این رهنمود ه(1)جدول شماره رسیدی سالمندان

یابی به طراحی منطبت بر نیازهای سالمند خواهد بود. با توجه به اینکه ئموموا زنودگی در سورای سوالمندان خواسوته ی افوراد

ه هرچوه سالمند به هنگام طراحوی، موی توانود بو توجه به نیازهاینیس ، و به ناچار مدتی از ئمر خود را آنجا سپری می کنند،

کیفی زندگی در سراهای سالمندان یاری رساند.مطلوب تر شدن

13

توصیه های طراحی ایمن فضای سكونت سالمند: از منظر اختالل بینایی كاربر – 1جدول شماره عناصر معماری مصالح رنگ و عالئم نورپردازی

تعری لبه ها، به خصوص لبه ها و

شکستگی های پله

ابعاد مناسب به کار گیری ئال با

و پرهیز از ایجاد تراک میان حروف

استفاده از مصالح نرم به منظور

ایمنی پوشش ک

پلکان و رامپ ها به راحتی قابل

دیده شدن باشند

پرهیز از ایجاد خیرگی به هنگام

نورپزدازی

رن های به کار گیری متعادل

روشن در فضا

پرهیز از به کار گیری مصالح لغزنده

ش ک برای پوش

نصب دس انداز جه هشدار در

ابتدای پله و رامپ

فراه نمودن نور کافی و پرهیز از

به کارگیری نور های عی

استفاده از نشانه های المسه در

فضاهای مورد نیاز

پرهیز از به کار گیری مصالح دارای

انعکاس باال

نصب دستگیره در تمامی راهروها،

پلکان و رامپ ها

یجاد کنتراس نوری باال پرهیز از ا

در فضاهای مجاور یکدیگر

ایجاد کنتراس مناسب رنگی در

ئال و نوشته ها

به کار گیری نشانه های لمسی در

سطوح، جه هشدار

اندازه و خام کافی جه ئناصر

داخلی که نیاز به دیده شدن دارند

پرهیز از به کارگیری زیاد ترکیب

نورهای رنگی

ل های نمادین با استفاده از شک

ماهی غیر رسمی در ئال

ایجاد سطوح صاف و بدون

برجستگی های ا افه در ک

فراه نمودن پهنای مناسب ک

پله ها جه ایمنی

استفاده از فیلترهای نوری برای

پنجره ها و بازشوها

پرهیز از به کار گیری رن های

آبی، سبز و صورتی در ئال

ئناصری که پرهیز از به کار گیری

دارای انعکاس شدید هستند

پرهیز از به کارگیری پرده های

پنجره با رن های تند

پرهیز از به کارگیری رن هایی که

سبب انعکاس شدید می شوند

مراجع ، تهران: طحال"برنامه ریزی و طراحی برای پیاده ها"(، 1511بصیری مژدهی، ر ا، ) .1

، چاپ اول، "مناسب سازی محیط شهری برای نابینایان و ک بینایان"(، 1534ور، حمیدر ا، )سعیدی ر وانی، نوید، دانش پ .2

تهران: آیندگان

، چاپ اول، تهران: پایان"چش و کهنسالی"(، 1531سمیعی، فریدون، ) .5

ز تحقیقات ، چاپ دوم، تهران: مرک"رهنمودهای طراحی معماری خانه های سالمندان"(، 1512رفیع زاده، ندا و همکاران، ) .5

ساختمان و مسکن

54-53دوره دوم، شماره اول، صص فصلنامه رهپویه هنر،، "هنر درمانی: رن ، فرم و فضا"(، 1513، )ویکتوریا، کریمی .3

، تهران: هنر و معماری قرن"رن مدرن"(، 1513لینچ، سارا، ترجمه ئابدینی شیرازی، فرید، ) .0

، "آسبوری -کلیات چش پزشکی ووگان "(، 1511جعفری، ئلیر ا و همکاران )ووگان، دانیل، آسبوری، تیلر، ترجمه کشتکار .4

تهران: ارجمند

، چاپ اول، "مبانی طراحی فضاهای باز محله های مسکونی متناسب با شرایط سالمندان"(، 1515نوذری، شعله و همکاران، ) .1

تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن

9. Binstock, Robert H. George, Linda K (2011). Aging and the social scinces, 7th

Edition, Rando, T. A,

United State

10. Gelder, Michael G., Mayou, Richard, Geddes, John (2005). Psychiatry, Third Edition, Oxford

University

11. Lawlor, Drue, Michael A. Thomas (2008). Residential design for aging in place, United States, Wiley

12. Mary. K, Rose (2010). Comfort touch-massage for the elderly and the ill, The point, Lippincott. W

13. Mostaedi, Arian (1999). Residences for the elderly, Orginaly from University of Michigan, Barcelona.

Carles Broto

14. Wijk, Helle (2003). Color perception in old age. With implications in the caring enviroment, Design

and Health. pp. 167-173