ﻧﮕﺎري در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن روزﻧﺎﻣﻪ - دفتر مطالعات و...

15875-6597صندوق پستي : 11خيابان شهيد بهشتي، خيابان پاكستان، كوچه دوم پالك ،تهرانها: فتر مطالعات و توسعه رسانهد asanhe.orgrEmail:info@ www.rasaneh.org 88730477دورنگار: 88730413، 88735439تلفن:

1

بسم اهللا الرحمن الرحيم

نگاري در هندوستان روزنامه


2

نگاري در هندوستان روزنامه

رانگاسوامي پارتاساراتي

داوود حيدري ةترجم

ها دفتر مطالعات و توسعه رسانه 1388تهران


3

از : است اي ترجمه كتاب اين

Journalism in India From the Earliest Times to the Present Day

Rangaswami Parthasarathy 1991, Sterling Publishers Private Limietd

ها دفتر مطالعات و توسعه رسانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي رانگاسوامي پارتاساراتي

وز نگاري در هندوستان از آغاز تا امر روزنامه داوود حيدري

1381اول: بهار چاپ ١٣٨٨: e-book صورت به دومچاپ

ISBN 964-6757-69-1 964-6757- 69 -1شابك

، ــپارتاساراتيرانگاسواميParthasarathy, Rangaswami

: وزارت تهـران . ـــ : داوود حيـدري از آغاز تا امـروز / ترجمـه در هندوستان نگاري روزنامه ــ 1381ها ، رسانه و تحقيقات ، مركز مطالعات و ارشاد اسالمي فرهنگ

. ج ISBN 964-6757-69-3 فيپا. اطالعات براساس فهرستنويسي .Journalism in India:from the earliest time to the present day عنوان اصلي :

.555-551كتابنامه: ص.

. دولت و 3تاريخ. –هند –سياست . مطبوعات و2م. 20قرن –هاي سياسي جنبه –هند –نگاري . روزنامه1، متـرجم. ب. ايـران. - 1328تاريخ. الف. حيـدري، داوود، –هاي هند . روزنامه4تاريخ. –هند –مطبوعات . . عنوان جها. رسانه و تحقيقات . مركز مطالعات و ارشاد اسالمي فرهنگ وزارتوزارت فر

5377pn 54/079ر پ / 9

15875-6597صندوق پستي : 11خيابان شهيد بهشتي، خيابان پاكستان، كوچه دوم پالك ،تهرانها: دفتر مطالعات و توسعه رسانه asanhe.orgrEmail:info@ neh.orgwww.rasa 88730477دورنگار: 88730413، 88735439تلفن:

4

فهرست مطالب

فحه ص عنوان 6 ............................................................................................................................................................................................................ . مقدمه 1 20 ..................................................................................................................................................................................................... . پيشگامان 2 29 ...................................................................................................................................................................................... روي . راجارام موهون3 39 ................................................................................................................................................................... . پيكار براي اصالحات اجتماعي 4 46 ...................................................................................................................................................................... نگار كيپلينگ روزنامه . روديادر5 63 ......................................................................................................................................................................................... گرايي . غوغاي ملي6 79 ............................................................................................................................................................................................ . شير ماهاراشترا 7 100 ................................................................................................................................................................................................ . انقالب گاندي8 119 .................................................................................................................................................................................... . رويارويي با حكومت 9

129 ........................................................................................................................................................................................ . قوانين مطبوعات10 138 .................................................................................................................................................................................................. . در هند آزاد11 154 ................................................................................................................................................ هاي بومي . پيشتازان زبان12

155 ............................................................................................................................................................. هندي و اردو 161 ......................................................................................................................................................................... بنگالي

163 ....................................................................................................................................................................... ماالياالم 166 ......................................................................................................................................................... مراتي و گجراتي

171 ...................................................................................................................................................................... ايي كاند 175 ......................................................................................................................................................................... تلوگو 178 ........................................................................................................................................................................ تاميلي

184 .................................................................................................................................................................. ها . صد ساله13 184 ..................................................................................................................................................... امريتا بازار پالتريكا

187 ........................................................................................................................................................................... هندو 190 .................................................................................................................................................................... استيسمن

194 ............................................................................................................................................................ تايمز آوا اينديا 198 ........................................................................................................................................................................ تريبيون

202 ......................................................................................................................................................................... ها . غول14 202 ........................................................................................................................................................ بي.جي. هورنيمن


5

207 .................................................................................................................................................................. آرتور مور 210 ............................................................................................................................................................... اس. ساداناند

213 ......................................................................................................................................................... فرانك مورائيس 217 ................................................................................................................................................................. راما رائو كي

220 .................................................................................................................................................................... راگوناتان 224 ............................................................................................................................................................. اتي رائو چاالپ

228 .......................................................................................................................................................... رود؟ نگاري هند به كجا مي . روزنامه15 252 .................................................................................................................................................................................................... نوشت . پي16

270 .............................................................................................................................................................................................................. كتابنامه


6

1 مقدمه

گيـري بهـره ها را براي تا آن است كند و برآن مي رويدادها و آرا و عقايد را ثبت كه اي حرفه و هم هنر است هم نگاري روزنامه ستيز طوالني» خود حكايت نگاري روزنامه ، تاريخچة امريكايي نويسندة يك گفتة كند. به ريزي قالب تفسير و كرده افراد تحصيل

مبادلـة در عرصـة هوشـمندانه نگـرش و تفسـير اخبـار و عرضـة آزاد با يكديگر، استخراج ارتباط منظور برقرار كردن بشر به موجود بر سـر جريـان سدهاي كه است و زناني مستمر مردان هاي تالش ، شرح حكايت از اين بخشي . مضمون هاست انديشه

»را شكستند. موردنياز افكارعمومي هاي و انديشه اطالعات زبان به زمينه آخر را در اين سخن هنوز كسي كه است اي مناقشه موضوع پرسش ؟ اين يا حرفه هنر است نگاري آيا روزنامه

خـود زمـاني . او كـه هنـر اسـت نگـاري هنـد، روزنامـه الحكومـة نايـب ، آخـرين راجاگُپاالچاري . اعتقاد سي . به است اوردهني : اظهار داشت نگاران روزنامه بود در جمع اي نگار برجسته روزنامه

. يك را هنر بدانيد و نه نگاري روزنامه كه است از شما آن انتظار من كـارگر تراند تـا بـه يا شاعر شبيه نقاش به نگاران روزنامه فنّرا خبـري موضـوع يـك نويسيد يا حتي مي اي يا سرمقاله مقاله نگاران شما روزنامه اند. وقتي آثار هنري ها حقيقتاً خالق . آن كارخانه

هستيد. هنري اثري خالق دهيد در واقع مي ارائه

هد:د مي ادامه وي و ، خـالق كنيد، بايد كار هنـري توليد مي باشيد، اما آنچه داشته شويد يا دردها و مشقاتي مواجه با مشكالتي است هر چند ممكن

كند. جلوه ثمربخشي

نگـاري روزنامه لي، روند فع در هندوستان . البته حرفه و هم هنر است هم نگاري روزنامه بگوييم كه است ، بهتر آن هرحال به . دارد تا هنري اي حرفه تر صبغة بيش

. او بـه است بوده دور و نزديك هاي ها در مكان رويدادها و پديده و چگونگي ، چرايي چيستي از ديرباز درصدد يافتن آدميزد و دسـت متنوعي هاي شيوه بود به اطاتارتب از ضعف ناشي ، كه و دانش و علم اطالعات فقدان بر مشكل آمدن منظور فائق

كننـدة ثبـت عنـوان (بـه و مجـالت ظهـور نشـريات ها بـه از قرن پس تالش اين داد تا اينكه را انجام مستمري و آزمون تالش انجاميد. ها) و انتشار روزنامه رويدادها و ديدگاه

هايي و اعالميه رسانان ها و پيام پيك اخبار را از طريق و اشراف شد. پادشاهان مي نقل طور شفاهي ، اخبار به در اعصار پيشينشود تـا مي استفاده شفاهي روزنامة عنوان به از انساني كردند. در اساطير هندي مي شد پخش مي قرائت عمومي هاي در مكان كه

در ، كـه داشـت نـام (Narada)هـا برسـاند. او نـارادا و نيز انسـان و ديوان و اهريمنان خدايان و به و زمين كائنات اخبار را به


7

بـود و همگـان كردنـد. نـارادا دوسـت مـي جا از او استقبال همه شود كه تلقي فردي بايد گزارشگر منحصربه امروز مي اصطالح نهايتـاً بـه رفيع هاي در مكان بود كه هايي ها و نزاعخطر و ماجرا و منشأ ستيز "دوستدار"شمرد. او نمي را دشمن وي كس هيچرا كرد. خبـر ورودش مي (وينا) با خود حمل هندي چنگ يك بود و هميشه دوستدار موسيقي انجاميد. وي مي و دوستي صلح

پيمـود و ماننـد مـي ار بـر اَبرهـا راه . سو وآمد نداشت رسانيد. نارادا مشكلِ رفت بودند مي اش مزاح هدف كه كساني به با چنگ: بـود كـه شـد ايـن در هر جا از او مي كه سؤالي آمد. اولين فرود مي از آسمان اش موسيقي دلنشين و با نواي آرامي به اي پرنده

كرد و مي تنها عمل جهادگري صورت ها به ها و پليدي عدالتي بي در مقابل بود كه اي العاده نگار فوق او روزنامه» خبر؟ نارادا، چه« . داشت فردي منحصر به بود، روش و نيكي خوبي پيروزي شان سرانجام كه نبردهايي در برانگيختن

دادنـد، مـي ) انجـام (يا پادشـاهان حكومت كه خبر كارهايي ، در هند قديم است معاصر نيز مرسوم در دنياي كه گونه همان بـه هـايي ستون ها، بر روي آن بزرگ هاي خبر موفقيت طوركلي و به شهروندان عليه حكومتي يا اقدامات حكومتي وانينمانند ق هـاي سـكه يـا از طريـق مسـي الـواح صـورت ديوار معابد يا به بر روي هايي شد. خبر در كتيبه مي گذاشته ديد همگان معرضگـرد را در محلـي مـردم بـر طبـل با نواختن حكومتي منصبان رسيد. صاحب مي مردم ها به سنگ ختهت روي يا حكاكي پيروزي

خـود در زمـان از رويـدادهاي رسـاندند. پادشـاه ها مي آن اطالع را به يا حكومت پادشاه هاي ها و تصميم آوردند و سياست مي كـه هـا و نيـز رايزنـاني آن ، از طريـق پذيرفت حضور مي را به اش نظامي رماندهانو ف وزيران كه و در اجتماعي روزانه مالقات

وزيـرش از نخست پادشاه كه پرسشي ، نخستين عرف شد. مطابق بودند باخبر مي مطّلع از رويدادها و افكارعمومي طور كامل به »خبر؟ امروز چه ، صدراعظم جناب خوب: « بود كه كرد آن مي اجتماع در اين

خود را داشـتند. در شـهرهاي خاص خبري منابع و اشراف شد. پادشاهان مي منتقل طور شفاهي در اروپا نيز خبر عمدتاً به عمـل خبرنگار مانند گرد، كه دوره و نوازندگان كردند. خنياگران باخبر مي را از اخبار محلي مردم بودند كه جارچياني كوچك

كردنـد. آنـان هـا را منتشـر مـي در جنـگ يـا شكسـت رفتند و خبر پيروزي ديگر مي درباري به دربار سلطنتي كردند از يك ميدميـد گـرد هـا مـي آن هـا و روايـات در داسـتان روحـي را كـه اساسي بي و نيز شايعات دربار و بازرگانان مفيد براي اطالعات

چنـين گزارشگران امروزه كه گونه پرداختند، همان و زيبا مي آراسته حكايتي خود را در قالب خبرهاي ن، آنا گمان آوردند. بي مي كنند. مي

مناسبي و شمايل شكل روزنامه هيجدهم قرن اول و تا ربع اروپاست شناسيم مي امروزه كه اي منشأ روزنامه كه است واضح . خود نگرفت به

پوسـترها را در ونيز منتشر شدند. اين 1566 در سال در اروپا بودند نخست روزنامه درآمدهاي پيش كه ديواري هايپوستر (Gazeta) گازتـا كه كوچكي كردند. سكه مي نصب عمومي هاي ها را در مكان ناميدند و آن مي (Notize Scritte) اعالنِ مكتوب

هاي گازتا بر روزنامه شد تا نام امر باعث . اين پرداخت پوسترها بايد مي آن خواندن براي هر كسي كه بود شد، بهايي مي خواندهرا نزاعي كالنتر ونيز جزئيات جا كه تا آن يافت فراوان پوسترها شهرت . آن است امروز نيز رايج حتي واژه بماند و اين ديواري

در اي ، در كتابخانـه گازتـا ، يعنـي روزنامـه از اين نسخه كرد. سي دريافت ديواري روزنامة ، از طريق در داالماتيا درگرفت كه . است محفوظ فلورانس

كـه شده ثبت نرسيد. چنين اروپاييان دست به شانزدهم شد، تا قرن ساخته در چين ميالدي دوم قرن ابتدا در اوايل كاغذ، كهگذرانـد، بـا خيزران از جنس را از الكي را كوبيد، پودر كرد و آن توت درخت پوست چين امپراتوري خانوادة از اعضاي يكي

بـود كـه مـيالدي 868 كردنـد. در سـال اختراع را هم ها هنر چاپ كرد. چيني درآورد و خشك پهن هاي ورقه صورت فشار به تـرين قديمي عنوان به هنوز هم كتاب از آن هايي رساند. نسخه چاپ بود به شده ساخته گلي هاي از لوح را كه كتابي چيه وانگ. سـاخت چِنـگ پـي نام ديگر به چيني يك ميالدي 1045 را نيز در سال حمل قابل كتاب نوع . نخستين است باقي چاپي كتاب


8

كـردن بـا حـك چـاپ . ايـن اسـت ميالدي 868 مورخ الماس سوتراي با عنوان آسماني كتابي ، چيني سند چاپ ترين قديمي كاغذ بر روي ها با جوهر و فشردن آن برجستة سطح آغشتن و سپس چوبي هاي قالب ) روي (و معكوس برجسته حروف چيني

شد. مي تهيه يا چسب و صمغ چراغ از دودة ركيبياز ت چاپ در اين كار رفته شد. جوهر به ها انجام آن قرن اول را در نيمة چاپ هاي ماشين فلزي انواع ترين حمل و قابل از ساده يكي گوتنبرگ يوهان نام به آلماني در اروپا، يك

تأسـيس در انگلسـتان 1476 را در سـال چاپخانه يناول در انگلستان كنت از اهالي كاكستُن . ويليام ساخت در ماينتس پانزدهم 21بـود، موفـق بازرگـاني كه شد. كاكستُن و تمام تام روزنامة يك كشور داراي اين بود كه زمان از آن پس دو قرن كرد؛ ليكن

چاپخانـة آورد. كاكستُن انگلستان به بلژيكرا از بروژِ چاپ ، صنعت در ماينتس مقدس كتاب چاپ نخستين بعد از تاريخ سالرساند. اما اخبـار چاپ به و رساله كتاب تعداد زيادي در آن كرد كه مينستر احداث وست صومعة و در نزديكي خود را در لندن

بـه شـانزدهم در قـرن ا خبرنامهي خبري هاي شد. نامه منتشر مي خصوصي و نيمه خصوصي هاي يا نامه شفاهي طريق به كماكانو جالـب بودند و مباحـث لندن كتابفروشان در استخدام كه كاتباني بودند يا از طريق خارجي خبرهاي حامل كه كساني وسيلة

زمـان آن ور ايتاليا، كـه عمدتاً از كش خارجي هاي شد. خبرنامه مي فروخته مشتريان كردند، به مي آوري را جمع مردم مورد عالقة بـه اخبـار مربـوط اين كه شهرهايي ها را با نام شد و آن مي رسيد. در ايتاليا، اخبار از سراسر اروپا گردآوري مركز اخبار بود، مي

جملـه اروپا نيـز از آن قارةسراسر و بازرگانان دولتمردان ، كه مشتركان كلية ها براي خبرنامه كردند.اين مي بندي ها بود، دسته آنبـود در اخبار محلـي شامل كه شهر لندن هاي بود، خبرنامه اي صفحه ها هشت خبرنامه شد. اين مي ارسال طور شخصي بودند به

شد. منتشر مي چهار صفحهانتشـار ايـام در همـان كـه هـايي كتاب گفتند و به مي" خبري كتاب" آن به شد كه منتشر مي ديگري ، نشرية احوال در همين

بودنـد بسيار كوچك خبري هاي كتاب . اين انتشار يافت 1513 در سال كتاب نوع اين نسخة . اولين داشت تام شباهت يافت ميبـود از: عبارت تشار يافتان 1557در كه خبري كتاب يك را دربر داشتند. عنوان رويداد جديد اما بسيار مهم يك شرح و فقطجـا در ايـن : « و غريـب عجيب بود با عنوان فلودن جنگ مفصل ديگر، شرح . كتاب دريك سر فرانسيس شجاعانة هاي دالوري

شـانزدهم رندر قـ » آيـد. مـي اسكاتلند انجاميد درپي پادشاه قتل و به اخيراً درگرفت و اسكاتلند كه انگلستان ميان نبرد راستين برخوردار شدند. عام از اقبال خبري هاي كتاب

كورانتو ، ابتدايي خبري برگة شد. اين پخش لندن هاي در خيابان امروزي هاي از روزنامه ابتدايي اي نمونه 1621 در تابستان(Coranto) از ها نيز بـيش آن محتواي آنكه شد ضمن منتشر نمي طور منظم به امروزي هاي شد. كورانتوها مانند روزنامه ناميده

هـاي تـدريجاً كورانتوهـا نـام بـود كـه 1624 آمـد. از سـال شمار مي به انسان نياز ديرينة اين به بود؛ اما پاسخي حد تخصصي & Bourn) و بـاتر دفتر بورن و ناشر آن ما هفتگي خبرهاي تداومبود از: ها عبارت از آن يكي خود يافتند. عنوان به مخصوص

Butter) 1628 در سـال داخلـي خبري گزارش كردند. اولين مي را نقل بود. كورانتوها، در ابتدا صرفاً اخبار خارجي ذكر شده ، دويورنال با عنوان اي روزانه هاي گزارش ارائة تدريج ، به براين مينستر بود. عالوه وست منشي از سوي پارلماني انتشار مذاكرات

(Diurnal) از نويسندگان يكي گفتة رشد كرد. به به شروع محلي رويدادهاي حاوي : و تفسـير اخبـار شـرح بـراي خوبي فرصت هنگام گرفتند. در اين رونق» ها ديورنال» بود كه و پارلمان پادشاه ستيز ميان هنگام به

وجـوي در جسـت و هر دوطرف نبوده قوي تنبيهي اقدامات انجام براي قدر كافي دعوا به از طرفين يك بود، زيرا هيچ فراهم محلي بودند. عمومي هاي حمايت

. انتشار يافت 1641نوامبر 29در بود كه توماس جان ديورنال وقايع شده شناخته ديورنال ترين قديمي


9

كه محتوايي و نيز تنوع روزنامه و متوالي در انتشار منظم انتشار اخبار در اروپا چهار مرحله تاريخ در بررسي ميتاس آنتوني بود از انتشـار داسـتان عبارت مرحله شد اولين قبالً يادآوري كه گونه . همان است ، ذكر كرده شده امروز حاصل هاي در روزنامه

از وقوع پس زماني اند و مدت ناميده (Relation or Relactionn) اخبار يا افسانهرا آن اروپايي هاي زبان غالبدر كه واحدي شـكل بـه از اخبار بود كـه رشته يك ، شامل دوم كرد. مرحلة مي رويداد كفايت آن وقوع شد و غالباً تنها ذكر سال مي نوشته آن

نشـين كنـت ، مناطق ، بوهم ، لهستان از ايتاليا، آلمان اخبار هفتگي منتشر شد با نام كورانتويي 1622 مه 22د. در كورانتو منتشر ش با عنوان هفتگي شمارة كرد. غالباً نيز يك تغيير مي كورانتو هر هفته اول صفحة . عنوانسفلي و كشورهاي آلمان و علياي سفلي

بـود؛ زيـرا درصـدد بـود زمينه در اين اساسي ، كورانتو ابداعي اسميت آنتوني گفتة شد. به منتشر مي " قبل هفتة خبرهاي ادامة" ببخشد. كمپاني از امور جهاني و ادواري جامع دانشي اش خوانندگان دهد و به دست اخبار سراسر دنيا به از رويدادهاي روايتي

كرد. شد چاپ منتشر مي مختلف هاي زبان از كشورها و به در بسياري كورانتوها را كه هاي رهشما تقريباً اغلب داچ كولز و سـاموئل كرد. رابرت منتشر مي طور هفتگي را به روزانه وقايع آمد. ديورنال شمار مي به مرحله سومين ظهور ديورنال

انتشار اخبـار پارلمـان وقف خود را تا حد زيادي هاي ها ديورنال بودند. آن نگلستاندر ا ديورنال ناشران ترين از برجسته پيك خبرهـاي كه ساله سي هاي از جنگ مردم توجه زمان كردند. در اين كسب فراواني شهرت 1640 ها در دهة بودند. ديورنال كردهشد. اكثـر انجاميد معطوف شهري جنگ يك به كه در انگلستان داخلي ائلمس داد به مي مراكز نشر اروپا را تشكيل غالب عمدة گرفتند. مي را پي معيني رويدادها در تاريخ ابتدا و انتهاي " پارلمان از رويدادهاي كاملي ديورنال" عنوان ها تحت آن

كـه نوشـت مـي نگـاري را روزنامه شد. پيك مي ناميده هم (Mercury) پيك خبر بود كه ، كتاب مرحله و آخرين چهارمينخبـر را كتـاب تلويحـاً آن كند. اگرچـه حفظ ها را همچنان و آن را جلب ، مخاطبان سياسي يا منافع خاطر عوايد مالي بتواند به

شدند، مي حذف از صحنه ناشران سور كهسان يا اعمال جنگ برافروختن شد. تا زمان منتشر مي در چند بخش دانستند، ليكن مي عنـوان تحـت ، نشرياتي پيكخبر يا شد. در كنار كتاب مي گذاري شماره هفته به و هفته طور مسلسل آيندها به پي اين صفحات

خبـري پيـك ايـن لمـان بـود. در آ معاصرش هاي تر از پيك رسمي تا حدودي كه يافت رشد و توسعه (Inetelligencer)مخبر . قـرار گرفـت خبـري پوشش تحت موضوعات گوناگون انواع مخبر . با ظهور داشت نام (Ineelligentzblatt) اينتليجنتزبالت

ايـن بـه نيـاز كـه بود تا هر زمان و سرگرمي از اطالعات جديدي هاي اليه افزودن در جهت گسترده تالش دهندة امر نشان اين قرار گيرد. در دسترس راحتي پيدا شود بتواند به اطالعات

در عصـر جديـدي طليعـة مـوديمن نـام بـه فـردي سـردبيري بـه 1655در (Oxford Gazette)آكسـفورد گـازِت انتشار دو بـار در مجلـه بود. اين بسيار نزديك امروزي روزنامة به بود كه ادواري مجلة اولين مجله آيد. اين شمار مي به نگاري روزنامه

بيستم تا قرن درست نشريه شد. انتشار اين تبديل لندن گازت به شماره 24شد و بعد از انتشار مي دربار چاپ با نظارت هفته . يافت ادامه

ايجاد به هيجدهم كار در قرن اين شد و ادامة تدوين مهروزنا براي و اجرايي فني در اروپا چارچوبي بود كه هفدهم در قرندر حزبـي نظـام شد انجاميد. با تكامل منتشر مي متنوع و با محتوايي طور روزانه به كه يافته تكامل و شمايلي با شكل اي روزنامهدر امـور فشاري اهرم عنوان به روزنامه يد آمدند كهپد زماني درست پيدا كرد. احزاب شتاب نگاري روزنامه ، پيشرفت حكومتدر توجـه جالـب دادند. نكتة مي نشان عالقه امور حكومتي به نسبت از پيش بيش آمد كه درمي مردمي براي و اجتماعي سياسيآغـاز اي قـاره در مقيـاس جغرافيايي وسيع طقمنا رويدادهاي و توصيف كار با شرح اين بود كه انتشار اخبار اين اول روزهاي

: از نويسندگان تعبير يكي كرد. به محدود نمي كوچك محلي منطقة اخبار يك شد و خود را به ميتوانستند شخصاً هرگز نمي كه بست نقش عام از رويدادهاي ، تصوير جهاني اروپايي باسواد جوامع شهروندان در ذهن

كنند. را ببيند يا تجربه ها آن


10

كردنـد وضـع بـر مطبوعـات شـديدي هـاي و انتشار اخبار را فهميدند محـدوديت چاپ امور ارزش اولياي مجرد اينكه به احدو جنـ ميـان داد كـه رخ ماجرا زمـاني ها بزند. اين انتشار آن به دست توانست مجوز نمي داشتن بدون كس هيچ كه طوري به

ديگـر بخواهنـد دارنـد و جنـاح هر آنچـه و گفتن دانستن حق مردم عامة بود كه آن مدعي جناح آغاز شد: يك نزاعي مخالف توصـيف را چنـين موقعيت اين انگليسي نويسندة بودند. يك سانسور بر مطبوعات " اعمال"خواستار خودشان خاطر اهداف به

: است كرده. چيسـت بداند حقيقت توانست نمي راحتي به نبود. آدم از كذب صدق تشخيص قادر به در آن نويسنده بود كه قرني هفدهم قرن

صـدور عليـه جدال كردند. وقتي مي هدايت حقيقت وادي را به ) بايد مردم يا روحاني ، سنّتي حكومتي امور (خواه ، اولياي بنابراينو شـد تـا صـدق مـي از آن مـانع بود كه مستقيماً بر ضد فرايندي سانسور نبود، بلكه اعمال ، عليه درگرفت مطبوعات براي مجوز (Areopagitica)بر ضد صـدور مجـوز در آرئوپاجيتيكـا ميلتون تاريخي شوند. منازعة مستقيم اي آشكارا درگير مواجهه كذب

قرار گيرد. حقيقت خالف بتواند رودرروي حقيقت آن طي بود كه اي مناظره خاطر آزادي به

. را اي روزنامـه منتشر شد. اين (Daily Courant) روزانه پيك با نام در لندن روزانه روزنامة اولين 1702 مارس در يازدهم روزنامـة بـه احيا كرد كه را دوباره آن باكْلي ساموئل البته شد. نپاييد و تعطيل بيش چند روزي و منتشر كرد، ليكن چاپ مالت

روزنامـه خواست بود. او نمي نشده شنيده زمان تا آن ورزيد كه تأكيد مي بر معياري نگاري شد. او در روزنامه تبديل اي برجسته درآيد و نه واقعي خبرهاي گزارش براي اي وسيله صورت به هرسان بود تا اين شود و مصمم تبديل سازي شايعه كارخانة يك به

داد با دقت انتشار مي را كه خبرهايي و زمان كرد و مكان مي را رعايت طرفي در انتشار اخبار، بي عقايد. وي بيان براي اي وسيله دست به حكومتي چه و از مرجع كشوري خبر از چه يك د كهبدانن مردم چنانچه«كار معتقد بود: اين كرد. با انجام مي مشخص

نبـود. ظغيـر مـتع واعظ باكلي» كنند. رويدادها داوري اعتبار و درستي ، دربارة رسد، بهتر قادر خواهند بود تا خودشان ها مي آناخبـار بودنـد، امـا وي قدرت به رسيدن يبرا سخت درگير ستيزي حزب اين اعضاي بود. اگرچه ∗ويگ حزب از اعضاي وي

بـه آن پشـتي شد و صفحة منتشر مي صفحه در يك كه روزنامه كرد. در اين باشد منتشر نمي اش حزب نفع به را كه اي انبدارانه اسـتفاده آماري ها و جداول نقشه ها از گزارش توضيح براي نبود. وي آرايي صفحه براي زيادي امكان داشت اختصاص تبليغات

كرد. مي )، جاناتـان كروزئـه رابينسون كتاب ديفو (نويسندة مانند دانيل نگاراني و روزنامه نويسندگان در انگلستان هيجدهم در قرن

خـود نگار دوران روزنامه ترين نهادند. شايد ديفو برجسته بر صحنه پاي فيلدينگ ) و هنريگاليور سفرهاي (نويسندة سويفتبـا انتشـار و اديسون مانند استيل مشهوري نويسان بود. در ابتدا، مقاله (Review) ويو ري هفتگي باشد. او ناشر و سردبير مجلة

ولگـرد را در اش مقـاالت جانسـون دكتـر سـاموئل كردند. سـپس كار خود را شروع (Spectator) و اسپكتيتر (Tatler)تاتلر (Rambler) بيكارهو (The Idler) اي بـود. نويسـنده اخبـار پارلمـان گزارشـگران از نخسـتين يكـي داد. خود جانسون ادامه

گويد: مي از افـرادي يبسـيار سودآور بداند. در ميان و هم جالب را هم نگاري روزنامه نبود كه كسي هيجدهم قرن اوايل باسوادان در جمع

هـا مطلـب روزنامه براي شدند كه مي يافت و شاعر از كار درآمدند، كساني نويس نمايشنامه و حتي نويس ، مقاله نويس بعداً رمان كهو نگـارش معيارهـاي ارتقـاي بـه طريـق از ايـن زيـادي هـاي سـال خواندند و طـي نگار مي را نيز روزنامه نوشتند و خودشان مي

رساندند. كمك عالي تا مدارج گري گزارش

∗ Whig.از احزاب قديمي انگلستان ـ م ،


11

انتشـار شـدن بـا مـنظم زمـان هـم تاريخي لحاظ به نگاري روزنامه جدا بود. حرفة نگاران از روزنامه نويسان مقاله شغل هموارهو توليـد چـاپ جـاد شـد و امكـان اي پستي خدمات وجود آمد كه به زماني نگاري روزنامه گفت توان پديد آمد. مي مطبوعات

كنـد، را تضـمين باشد و آن كافي يا روزانه روز در هفته ، سه طور هفتگي به مستمر روزنامه عرضة براي توانست مي كه موادي : اي يسندهنو گفتة . به وجود نداشت نويسندگان اظهارات و آزمون بازبيني ، هنوز وسايل وصف . با اين يافت گسترششـمار بـه اشـتغال و حتـي نكرد، تخصـص را كسب اظهارات و سقم صحت آزمون براي ابزار الزم نگاري روزنامه حرفة تا وقتي

از فرعـي اي ، شاخه حالت شد و در بهترين مي محسوب چاپ از صنعت فرعي اي صرفاً شاخه نگاري ، روزنامه زمان آمد. تا آن نمي بود. يپلماسيد

، فسـاد فريب ها دستخوش روزنامه سان بود و بدين سياسي قدرت كنترل تحت لندن هاي از روزنامه صفحاتي هيجدهم در قرنـ كامالً تهي واقعي هاي درآيد، از گزارش حرفه صورت به نگاري روزنامه از اينكه بودند. قبل سياسي نظام هاي بندي و دسته ود. ب : است كرده خاطرنشان چنين زمان در آن نگاري روزنامه صحنة از ناظران يكي

و فكري درآمد، بازار و توان بودند كه عوامل ؛ و اين وجود نداشت زمان در آن سياسي هاي بندي تر از دسته تر و مبرم مهم واقعياتي در يـك اي طـور حرفـه را به اطالعات كه نگار يا كسي هنوز روزنامه موقع كردند. آن مي مفراه انتشار روزنامه را براي الزم انديشة

شـد: مي تأمين دو طريق به سياستمداران گروه از سوي هفتگي مجالت ... . هزينة بيندازد وجود نداشت جريان به فرايند اطالعاتي مكـاني بـه . پارلمـان ها داشت آن براي مجالت انتشار اين كه از عوايدي ناشي هاي ككم از طريق و ديگري فروش از طريق يكينيـز وجـود آن در بيـرون حضـور داشـت پارلمان در داخل كه اندازه همان به ها. قدرت انديشه ميان مناظره بود براي شده تبديلخـاطر را بـه روزنامـه يـا آن توانسـتند ايـن جديد منتشر شـود. وزرا مـي سياست هاندر ج پارلمان هاي بود تا بحث و الزم داشتنيـز سياسي حيات قرار دهند، ليكن پيگرد قانوني كنند يا تحت توبيخ يا افترا زدن ايجاد فتنه به مربوط از قوانين جزئي هاي تخلف

. داشت يبستگ رسانه اين و اشاعة پخش به تا حد زيادي

كسـي بود. اگرچـه نگرفته و شكل خود را نيافته ها جاي يا روزنامه كار مجله حوزة متعدد و دروني هنوز كاركردها يا مشاغلر بود، سـردبي كه آن رئيس نبود، ليكن رسانه گذار اين سرمايه جزو شركاي يا حتي مطلق كرد تنها مالك مي را چاپ روزنامه كه

رويـدادها را و حقيقـي واقعي بتواند شرح كه اي و حرفه منسجم نبود. هنوز گروهي گر مواد و مطالب از پردازش بيش چيزي. رويدادها مستقيماً از وجود نداشت دفتر روزنامه در داخل توليد اطالعات براي خاصي . هنوز روش دهد، وجود نداشت ارائه مجـالت شـد. اكثـر مطالـب مي ها نقل ها، بازارها و دادگاه ها، زندان ، بيمارستان خصوصي هاي ، خبرنامه يخارج مجالت طريق

او را در كنـد حـق را مطـرح نويسـنده هويت آنكه آمد. ناشر بدون مي دست خبر به ها مستقيماً از خود منبع يا روزنامه ادواري : معتقد است از نويسندگان يكيكرد. مي رعايت هايش ديدگاه بيان

قرار داشتند. خود عقيدتي هاي بندي دسته نفع غيرمستند به تفسيرهاي فشار انتشار انواع تحت ، مطبوعات هيجدهم در سراسر قرن . نداشـت اختصـاص اصـلي بمطال و به "ها توصيه ترين تازه"و مشاهدات ها بود در انتقال از كاركرد آن ها حاكي روزنامه عناوينكـار ايـن بـه طـور اتفـاقي بعضـاً و بـه برود، اگرچه جايي به خاصي موضوع مشاهدة رأساً براي نبود كه نگار هنوز فردي روزنامه ورزيد. مي مبادرت

مشـترك معـروف از چهار روزنامة با بيشها از آن هر يك كه روزنامه هاي پر شد از قرائتخانه ، انگلستان هيجدهم تا اواخر قرنباز تا دير وقت صبح شش از ساعت داير كرد كه اي" و قرائتخانه خانه قهوه"، در منچستر ، اصالحگر افراطي دئرتي بودند. جان بـه شـب در هنگـام كـه مبلـه يدر آپارتمان يا علمي ، ادبي از سياسي روز اعم نشريات و مشهورترين ترين جا قابل بود و در آن

كـه خريدند درحالي مي ، روزنامه مشتري جلب ها براي . آبجوفروشي قرار داشت مندان عالقه گاز مجهز بود در دسترس روشنايي


12

آن خريـداران عـدة تر از ها بسيار بيش روزنامه خوانندگان كردند. عدة مي دريافت مبلغي روزنامه قرائت حق ها بابت مهمانخانهدارد. نفـر خواننـده 50000تـا 17500كـرد ادعـا مـي آنكـه ، حال داشت مشترك 2500، ضد ژاكوبن روزنامة 1878بود. در

ريـق از ط بـود كـه كساني از اولين كوبِلت . ويليام يا حزبي سياسي هاي بودند تا اعالميه تبليغات براي تري فعال وسيلة مطبوعات كرد. بود بسيج مانده باقي پيشين از قرن كه اوليگارشي سياسي دستگاه بردن از بين را براي عمومي عقايد راديكال چاپ رسانة

: است بوده نگاران روزنامه و ناسزاگويي سياسي خواري رشوه مترادف هيجدهم در قرن ، روزنامه مورخ نظر يك به نظـامي براي حسنِ تعبيري ، اين"دعوا را بگيرد يك با طرفين" " يا مخالفت هواداري" اجرت بود كه طبيعي ر سردبيريدر نزد ه

او انتشار دهد و متقابالً دشمن اش دشمنان را عليه ، حمالتي آگهي يك چاپ هزينة با پرداخت توانست مي هر كس در آن كه است (كـه جهـاني حوادث روزانة ثبت گذار مجلة والتر، بنيان جان كند. حتي خود را اعاده قبلي سردبير وضع به مبلغي تنيز با پرداخ

آورد. دست را به هايي پول وسيله شد) بدين ناميده (Daily Universal Register)تايمز بعداً

هـاي پيشـرفت نـوزدهم بودند، در آغاز قرن پيدا كرده هيجدهم در اواخر قرن مطبوعات كه ناخوشايندي گيري جهت رغم علي هـاي پيشـرفت از ايـن ها يكي ها و مناظره سخنراني يافتة نظام شد. گزارش حاصل و توليد روزنامه نگاري روزنامه در فن مهمي : نويسنده يك قول درآمد. به علم صورت به ، هنر گزارشگري شود. با ظهور تندنويسي مي محسوب مالحظه قابل

از واقعيـت هـايي جلوه كامل كشف را براي ، اميد خوانندگان نگاري متعدد روزنامه فنون در ميان بود كه فنوني از اولين تندنويسي و دوربـين ميكروفـون ، همچون ظر آمد و تندنويسين به طبيعي فوق ، غالباً قدرتي داد. گزارشگر تندنويسِ كامالً شايسته مي افزايش

اجـرا قابل نظام كار به شد تا اين سبب متعدد تندنويسي هاي نظام شد. فراگيري در جامعه بيني ايجاد خوش ، باعث بعدي تلويزيونقـرار داد. را در اختيـار گزارشـگران آن عـي واق ماهيـت مـن پيـت دسـت به روش اين شدن شود. كامل تبديل المللي بين در سطح

پيـدا كنـد. رويدادها تخصص دقيق و ثبت يا شنيدن در مشاهده توانست فرد مي معنا كه اين جدا شد. به از گزارشگري خبرنگاريبـود. اي اميدواركننده امر توانايي اين شود كه تبديل حرفه يك به شد گزارشگري ، موجب آن گزارش در حين ابعاد واقعيت كشفدارد داد نيـاز خواننـدگان مـي نشان كه جهت از آن بود مهم افتاده اتفاق نگاري روزنامه كار در حرفة تقسيم انواع ترين از مهم يكي

كنـد كند و احساس را حس طرفي بي يندلنش رايحة رويداد و خواننده بين شد تا گزارشگر در فاصلة امر باعث شود. اين ارضا ميشـد تـا مـي كـرد و باعـث مـي مـرتبط تجربـي علوم را به گزارشگري امر حرفة . اين است روزنامه مخاطبان منافع نمايندة وي كه

ببينند. و فيلسوف مهندس خود را در جايگاه نويسندگان

، ، مـذهبي از سياسـي ها، اعم سخنراني گزارش بود بر خالصة ، عمدتاً مشتمل نوزدهم تا اواخر قرن اواسط هاي روزنامه مطالب گويد: مي اي . نويسنده يا آموزشي علمي

گويـد مي سخن از شنوندگان و با صفوفي ايستاده بر سكويي كه است تصور فردي موجود از روزنامه تصور اساسي دوران در آن هـا و سخنراني اصلي دالّ ل رسانند. گزارشگر درواقع مي از مردم تري وسيع مجموعة اطالع را به مطالب اين الصةخ و گزارشگران

سـحرآميز هـاي سـحرآميز گـروه كارهـاي او بـه ، كار گزارشگر و دفتر يادداشت قرن اين بود. در اواسط جامعه اصلي هاي مناظره ديگـر حركـت حادثـة بـه اي ديگـر و از حادثـه مكـان بـه از مكـاني سرعت ها به . آن داشت زيادي اهتشب 1960 دهة تلويزيوني

بودنـد كـه كردنـد و مـتهم گذر مي اعتصاب يك محل به تظاهرات يك ، از صحنة جنگ ميدان به آشوب يك كردند. از صحنة مي و فـراهم سياسـي فضـاي كـردن با آرام 1850و 1840 اند. در دهة كرده را ايجاد و ثبتها آن اند كه هايي صحنه گردان خود صحنه

از جديـدي شـد، نسـل پذير مـي امكان و مناظره بحث از طريق اجتماعي تغييرات آن براساس ، كه توسعه براي ملي موقعيتي آمدن ظهور يافتند. گزارشگران


13

باشد. سـردبير هم توانست نبود و نمي خودش و ناشر رئيس نويسنده كرد و برخالف مي عمل يميانج صورت گزارشگر به حرفـة داد. تكامـل مـي مأموريـت وي رويداد به يا آن اين گزارش كرد و براي را واگذار مي اي وظيفه دادن او انجام به بود كه

آيد. شمار مي به نگاري روزنامه گيري شكل تكامل كلي از مراحل و تفسير اخبار، يكي آوري جمع بود براي ابزاري كه سردبيريدارد، را برعهـده اي يـا روزنامـه ادواري مجلـة مسـؤوليت كه كسي ، يعني (Editor) سردبير اصطالح بعد بود كه به 1802از

بود. او كار مشغول نظر ناشر به تحت شد كه مي اطالق فردي و صرفاً به رفت مي كار به واژه اين گاه ، گه از آن شد. قبل متداولاو بـود نيز هم كرد و اغلب مي آوري بودند جمع پرداخته ها اجرت آن براي را كه مردم سفارشي مطالب دانستند كه مي را كسي

شد. مي ند مواجهبود روزنامه معترض كه ناشر با افرادي جاي به كه درآورد كـه صـورتي را به سردبيري حرفة بود كه فردي (Morning Chronicle) بامدادي وقايع سردبير روزنامة جيمز پِري

ورد. درآ حرفـه يك صورت را به سردبيري ، شغلتايمز والتر از نشرية و جان استوارت با دانيل . او همراه است معمول امروزه شـد كـه نهـادي شـد. روزنامـه مطرح يا روزنامه مجله داور نهايي عنوان سردبير به و معين مشخص نقش بود كه با جيمز پري

نقـش كنـد. تمـايز بـين مي عمل امور جهان دربارة مطالب انواع و داوري ، تنظيم از نظر انتخاب ورزيده سرپرستيِ فردي تحت جديد داد. و شكلي صورت روزنامه گزارشگر بهسردبير و

از يـك از بيش گزارش تر شد. دريافت تر و مشخص گسترده روزنامه ، وظايف تلگرافي هاي پيام و ارسال تلگراف با اختراع اعتقاد دارد: اي تر شد. نويسنده تر بود، اما ساده پرهزينه ، هر چند خيلي منبع

آيا توانستند دريابند كه مي زحمت به خوانندگان زياد بودند كه چندان مباحث ايجاد كرد، ليكن جهاني اي دهكده شك بي تلگراف نگـاري روزنامه بر حرفة فشار فراواني . تلگراف يا نه است شده ها قرار داده از رويدادها در اختيار آن اي شده يا خالصه كامل شرح

در ، روزنامـه پـس روز باشـد.از آن يـك رويدادهاي بايد شامل هر روزنامه شد كه مطرح انديشه اين ا ورود تلگرافوارد آورد. ب كرد. مي عمل لحظه به و لحظه حال زمان

اي انگليسـي تين، نخسـ اليزابت درعصر ملكه فليپس بخشيدند. توماس شتاب جهان نقاط توليد خبر از تمام ها به خبرگزاري قـرن اول در نيمـة بـود كـه كسـاني ، از اولـين ثروتمند پرتغـالي ، بازرگان . چارلز هاوس انداخت را راه خبرگزاري يك بود كهرنـارد بـا او، ب زمـان بـود. هـم شده گذاشته در آن هنگفتي مالي سرماية كرد كه تأسيس در كشور فرانسه خبري دفتري نوزدهم ايـن بقـاي مـانع كه ديگري . رقيب انداخت راه به در برلين خبري سرويس يك ، با اعتبار هنگفتي آلماني يهودي ، پزشك ولف

در اتـاق همسـرش بـا همكـاري بود فقط در آلمان شهر هس اهل رويتر بود. رويتر كه ژوليوس شد، پائول حوزه افراد در ايندفتـر يـك آورد. وي رويتر فـراهم براي بسيار مغتنمي فرصت . ظهور تلگراف انداخت راه خبرگزاري ، يك در پاريس كوچكي خطـوط كـرد. هرچـه هلنـد افتتـاح در شهر آخـن و بازرگانان بانك صاحبان مالي اطالعات منظور تدارك به تلگراف كوچكآمـد، او بـا مـي پـيش مشـكلي تلگـراف در كـار خطـوط شد. وقتي تر مي بيش كار وي تاد رونقاف كار مي به تري بيش تلگراف

مكـان نقل لندن ، به بزرگ نمايشگاه برپايي زمان ، يعني1850 كرد. رويتر در سال مي بر اخبار را منتقل نامه از كبوتران گيري بهرهبريتانيـا و ادواري ها و مجـالت روزنامه اغلب براي اخبار خارجي عمدة توليدكنندة نعنوا را به خودش وي 1860 كرد. تا سالجمهور امريكا در رئيس لينكلن بود. خبر ترور ابراهام اروپا شناسانده قارة كل هاي روزنامه بريتانيا براي اخبار داخلي توليدكنندة

خبـر در بود اين نيويورك ترك در حال امريكايي پستي كشتي كه موقع و بود. همانا كارهاي ترين از جنجالي يكي 1865 سال يـك بـود. وي دور شـده از سـاحل پسـتي كشتي رسيد كه لنگرگاه به شهر، زماني رويتر در اين بود و نمايندة شده شهر شايع

قـرار ضد آب اي در صندوقچه را كه پيام تمام قرار داد و با دقت بود هدف اروپا عازم سوار بر امواج پيما را كه اقيانوس كشتي اروپا رسيد. سواحل به سالمت فرود آمد و به كشتي آن بر عرشة درست بسته كرد. اين پرتاب آن سوي بود به داده


14

ضـرورت لندن نگاران روزنامه براي تندنويسي تدريج ها به خبرگزاري ها توسط اخبار موردنياز روزنامه كلية با تأمين زمان همدر راهروهـا بـا نماينـدگان آزادانـه را گرفتنـد كـه گزارشگران جاي پارلمان راهروهاي داخل داد. خبرنگاران خود را از دست

توصـيف هـا را چنـين آن نقـش اي نويسندهكردند. مي خبرها كسب را از وراي تري بيش ها اطالعات كردند و از آن مي صحبت كند: مي

نيمـه افتـد، دنيـايي مي اتفاق پارلمان در امور رسمي كه رويدادهايي ظاهر موثق به داليل در وراي بود كه شده مطرح انديشه اين تواننـد كردند مـي مي در ابتدا احساس كه ارشگرانيوجود دارد. گز است در جريان صحنه پشت كه آشكار از واقعيتي و نيمه پنهان

هـا را كسـاني آن رفيـع كردنـد و مكـان افـول شغلي در مراتب تدريج به يابند اكنون دست واقعيت اساسي بر سرشت با تندنويسي، در سـاير سـان كشـيدند. بـدين مـي بيـرون را ، حقيقـت از عملكرد سياسـتمداران آلود ناشي غبار ابهام الي از البه كردند كه اشغال بـود لـيكن شـده پنهـان آدميـان در اذهان حكايت بود هر چند اين نهفته رويداد، حكايتي ظاهر يك و فراسوي زندگي هاي حوزه رساند. چاپ كرد و به را كشف آن و مداومت شد با سرسختي مي

يـا از اطالعـات اي يافتـه سـامان شـد. خبـر، قطعـة تبديل روزنامه در ادارة نگاران وزنامهر كوشش اصلي هستة به "خبر" اين گرفتند. رويدادها قرار مي در معرض آن از طريق خوانندگان بود كه اساسي واحدي

گويد: مي اي نويسنده آمـد كـه شـمار مـي بـه فرد در تميز عناصري توانايي عضاً متضمنبود و ب شده قياس قابل پردازي داستان با فن نگاري روزنامه فن

نياز دارد. خبرها مطالبي بداند بازار او چه بود كه سردبير در اين ويژه نگار و به روزنامه بسازد. تخصص انتقالي اثر قابل توانست ميو 1880 ها. از دهة و مانند آن ورزش، بازار تجاري، بحار رايماو، داخليبود از: عبارت صفحات شد و عنوان مي بندي طبقه

شـد كـه شـد. معلـوم برداشـته كليـف نورث در مسير انقالب بزرگ گام ، نخستين قرن در اواسط دي سان مجلة تجربة بر اساس و چند بار كشف چندين توانست مي بود كه انتهايي بي منبع ، خوانندگان . عالئق روست شكوفا روبه هميشه با بازاري نگاري روزنامه . پرداخت مي واقعيت ساختن به واقعيت ثبت جاي به نگاري روزنامه از نويسندگان يكي گفتة شود. به

گويند: مي ، تـاجران ، موشكافان و فرهيختگان مطالعه اهل رايب مقاالتي . در روزنامه را دربرداشت مخاطبان انواع نگاري روزنامه گسترة اكنون

در سزا نهاد. خبرنگـار متخصـص به نيز تأثيري نگاري روزنامه بر دنياي و فن دانش شدن . عصر تخصصي وجود داشت و بازرگانان فعاليـت خـودش بـه مربـوط حـوزة و در معـين در ميـداني شد كه تبديل متخصصي و به خود قرار داشت منابع خاص محدودة

معاف آن به اخبار مربوط آوري و جمع خاص موضوع در آن از وارد شدن غيرمتخصص گزارشگران ها، يعني آن كرد. همكاران مي بودند.

جهـاني حوادث روزانة ثبت نآ عنوان زمان وجود نهاد. آن بر عرصة پاي 1784 در سال انگلستان روزنامة ترين ، بزرگتايمز بـود كـه والتـر اول پسر جان والتر دوم و جان تغيير يافت تايمز به نام اين 1788 كرد. در سال را تأسيس والتر آن بود و جان را چنـين روزنامـه د ايـن كـاركر والتـر اول . جان انداخت را در مسير ترقي تايمز كرد و بخار را نصب چاپ دستگاه نخستين كرد: توصيف كـه واقعـي روزنامـة گيرد. يك را در برمي از خوانندگان شود صرفاً قشر خاصي منتشر مي در لندن كه اي آيد هر روزنامه نظر مي به

افراد با ميزان همة براي مورد اعتمادي و بايگاني لحظات كنندة ، برخوردار باشد بايد ثبت بودن روزنامه براي الزم بخواهد از اصول را شـتاب اجتماع يك مختلف هاي بخش ميان تجاري ، روابط تبليغاتي هاي آگهي تواند از طريق مي باشد. روزنامه متفاوت دريافت

كند. گزارش اجمال يرد بهگ مي صورت پارلمان هاي در نشست را كه كند و مذاكراتي را ثبت زمان اصلي بخشد، وقايع


15

: نوشت تايمز از گردانندگان هازليت ويليام؛ اسـت شهر بريتانيـايي كالن اين شاهد و گواه نشريه بود. اين جهاني ناپايدار در عرصة ابزار ايجاد افكارعمومي ترين بزرگ تايمز

، از هـيچ ناپذير اسـت زوال هاي درگيري ... . تايمز دربرگيرندة است آن و منشأ منافع بازار بورس صداي سخنگو، پيشگو و پژواك تبليغ را هم و سختي سفت اصول ، هيچ نيست معلوم اش عاقبت يازد كه نمي دست هايي مبارزه كند، به نمي هواداري متزلزلي آرمان تازد. تر مي تر بيش كند ... بر طرف قوي نمي

: است نوشته فرد ديگري قرن نگاري روزنامه موتور سياسي بود كه مرسومي مكان كرد و اين گيري موضع متوسط طبقه جبهة مقدم خط پشت درستتايمز

بـه بدر عصـر انقـال روزنامـه ها. اين آن تحريك بود و نه اش خوانندگان راهنماييتايمز آورد.هدف درمي حركت را به نوزدهم را در جهـان مسـتقل عامـل يك سنجيدة كرد نقش وانمود مي كه بود، درحالي درآمده پارلماني هاي بندي دسته در خدمت اي وسيله دارد. برعهده سياسي

او بـا ": اسـت آمده ينخبرنگار چن اين . دربارة داشت خبرنگار خارجي در آلمان 1807 در سال بود كه اي روزنامه اولينتايمز انتشـار كه اخبار داغ نقل نه خبرنگار خارجي كار يك اعتقاد كه كرد، با اين مي تصنيف كننده سرگرم زيبا ترجيحاً مقاالتي قلمي

را هـايش پيام، يافت مأموريت 1808كرونا در جنگ خبري پوشش براي وي ... وقتي است "خود و مكان زمان و روح آهنگ" و بزرگـان و اشـراف اعيـان در اجتماع از آنكه قبل كرد و سپس مي مخابره محلي هاي روزنامه مطالب ترجمة عمدتاً براساسسـپرد. مـي گفـت مـي را تـرك بنـدرگاه كـه كشـتي اولين به اي صندوقچه ها را درون شود پيام و تفريح سرگرمي شهر مشغول

از رويـدادهاي بسـياري ، مشـهور شـد. وي هـوارد راسـل ، ويليـام اش خبرنگار ويژه ترين و بزرگ با اولين تايمز ، جوداينباوتعبيـر مجسـم تـاريخ او همچـون هـاي : پيـام او نوشت از ستايشگران درآورد. يكي خبري پوشش عصر خود را تحت تاريخي

"داد. ها را تغيير مي آن و حتي گذاشت روند رويدادها تأثير مي ها بر پيام آن شك شد و بي مي ، اروپـا و امريكـا عصـر طاليـي هـا در انگلسـتان روزنامـه و صـاحبان نظـر نويسـندگان براسـاس 1890و 1880 هاي سالآورد و درمـي حركـت را به معهجا بود كه درآمده اصلي نيرويي صورت آشكارا به شد. افكارعمومي مي محسوب نگاري روزنامه

جديـد نگاري روزنامه ، پيشگامتايمز و بعداً گازت مال پال . استيد، سردبير مجلة بود. دبليو. بي نيز روزنامه آن موتور محركة گذاشت پايه بيستم نيِ قرنهمگا در مقياس هاي روزنامه را براي جديدي شيوة كه و كسي 1880 دهة هاي در سال در انگلستان

: نوشت در آن كردنـد كـه تبـديل افراد جامعـه از كل متشكل اي گسترده يا انجمن محفل ، بريتانيا را به مطبوعات چاپ و هم تلگراف هم

آزاد براي و وجود سكوي گسترده بيانتخا هاي حوزه . ظاهراً فعاليت داشت جريان مردم همة در اذهان از امور دولت روزانه بحث دادگـاه استيد: روزنامه گفتة بودند. به وجود آورده را به حكومت يك ادارة كامل سازوكارهاي ارزان روزنامة بودن و فراهم خطابه شوند. مي واندهفراخ متجاوزين و همة پذيرفته شاكيان ، همة انتقاد آشكار آن در فروغ كه است بزرگي

چنـين مجله عقايد اين را بنياد نهاد، دربارةمنچستر گاردين مجلة كه و كسي دوران آن ، ديگر سردبير بزرگ . اسكات . پي سي : است گفته

، ، شـجاعت ، عفـت امانـت از رعايـت اسـت عبارت نگاري اساساً روزنامه«او گفتة به» اند. مقدس حقايق ، ليكن تفسير آزاد است« را دربـر دارد و اولـين لزومـاً انحصـارگري . روزنامـه و اجتمـاع در برابر خوانندگان شناسي و وظيفه مسؤوليت و احساس انصاف را به وزنامهر حيات . آنچه اخبار است آوري جمع آن اصلي وظيفة است انحصارگرايانه هاي از وسوسه جستن نيز دوري آن وظيفة


16

پـاك دروغ از لوث حقيقت بايد صورت ارائه كند و نيز در شيوة كند و نمي مي ارائه ، در آنچه است آن شدن اندازد ملوث خطر مي باشد. و منزه

مطبوعـات آزادي 1881 از سـال بـود. تـا قبـل خوفنـاكي و واهمـة ، رؤيا، تجربه در اروپا ايده مطبوعات آزادي 1815 در سالشـد، تصـويب سـال آن در ژوئيـه ، كه فرانسه مطبوعات در قانون آن تحسين قابل درآمد و اكثر اصول نهاد پايداري صورت به

آن تأسيس براي روزنامه ناشران را كه اي ذخيره اجباريِ سپردن بريتانيا نيز قانون 1881 . در سال خود گرفت به تقدس صورتپيگـرد هـا از بـيم روزنامه آن براساس كرد كه و افترا را تصويب جديد تهمت و قانون اعالم پرداختند منسوخ مي دولت بايد به اكانكم بيستم تا اواخر قرن كه مطبوعات اساسي كشيد تا الگوي طول دهه يافتند. شش مي ، رهايي جنايي خاطر توهين به قانوني پيـروي و اجرايـي مكانيكي اصل مشهور از اين هاي روزنامه در سراسر اروپا و امريكا كلية بيستم جا بيفتد. در قرن يافته تداوم ، ]يكشـنبه [ سـاندي بودند، مانند: و مشهور شده تر جاافتاده بيش ها از هر موقعي از روزنامه و متنوعي وسيع كردند. طيف مي

جديـد هـاي هـا و روش تكنيـك يمـن . به زنان هاي روزنامهو ] مالي [ فاينانشال، ]محلي [ رجينال، ]عصر [ ايوينينگ تر شدن و نيز مجرب پاورقي صورت به و انتشار داستان صنفي هاي ها، اتحاديه ، خبرگزاري مدد تلگراف و به مطالب دهي سازمان نهادند. تكامل روبه اراننگ روزنامه

رشـد هـاي شـرط پـيش ، همـة متحده در اياالت اطلس اقيانوس در سراسر ساحل هيجدهم قرن امريكا در اوايل مستعمرات حمايـت تحـت و تجـار كـه گران از صنعت بودند از اجتماعاتي مركب مستعمرات آوردند. اين را فراهم روزنامه صنعت سريع

هم ها را به آن پستي و خدمات آهن راه كه جديدي ها در مناطق آن افزايش روبه هاي جمعيت سرعت بودند تا به دولت دماتخهـا اخبـار را كردنـد، آن بـازي كليـدي نقشـي امريكـايي هـاي روزنامـه اوليـة ها در توسعة گزينند. پستچي زد مسكن پيوند مي

دسـت اجتماعـات ايـن بـراي جالب اكثر خبرهاي ها به پستچي كه كردند. از زماني منتشر مي خبري هاي گهو در بر آوري جمع مهـم شدند تا اطالعـات گشودند و قادر مي را مي اداري هاي كيسه ها بودند كه پيدا كردند. آن را هم استراتژيكي يافتند موقعيت

داد بـاخبر بودنـد و در مـي روي در اجتماعـات كـه اتفاقـاتي شنيدند، از اغلب را مي محلي عاترا منتشر كنند. اكثر شاي اداري گيرند. بهره خوبي توانستند به مي اطالعات از اين بودند كه ممتازي موقعيت خبرنامة عنوان تحت كمبل انج پست ادارة رئيس و مسؤوليت سردبيري به امريكايي روزنامة نخستين 1704 آوريل 24در بـا عنـوان فرانكلين برادران توسط 1721 در سال روزنامه . انتشار اين انتشار يافت ، در بوستون (Boston Newsletter) بوستون (American Weekly Mercury)امريكا هفتگي پيك برادفورد با نام و نيز آندره (New England Courant) نيوانگلند كورانت

لندن هاي روزنامه از مطالب بود از اقتباس عبارت آن شد مباحث مي چاپ صفحه در هر دو روي بوستون روزنامة. يافت ادامه رسيد محـدوديت مياز اروپا كه اخباري كلية خود براي در روزنامة ، كمبل بودند. سرانجام انتشار يافته از آن قبل چند هفته كه

دسـت بـه كـه از اخبـاري ، برخي وصف . با اين كنار گذاشت بعدي هاي در شماره درج را براي كهنه خيلي شد و مباحث قائلد. كـر منتشـر مـي تر از اين را سريع اخبار محلي . كمبل نداشت زماني فاصلة از وقوعشان ماه تر از يك رسيد بيش مي خوانندگان

بـه اهانت را از هر نوع كرد و آن مي و تهذيب او وارسي يا نماينده ايالتي از انتشار با حكومت را قبل روزنامه مطالب كلية وي در مسـتعمرات زيـادي هـاي سال بود كه اي تنها روزنامه بوستون خبرنامة زدود. اگرچه ديگر مي و اغالط و مقدسات مقامات

300از نـدرت او به سودآور باشد. تيراژ روزنامة اش حرفه كه نداشت قدر مخاطب كار خود آن براي كمبل شد، ليكن نتشر ميم و فشارهاي مردم اعتنايي بي رغم كرد و به مي مسؤوليت احساس اش روزنامه خوانندگان به نسبت كرد. اما كمبل تجاوز مي نسخه پوزش از خوانندگان قبلي كاما در شمارة يك خاطر جا افتادن ، به روزنامه هاي از شماره داد. در يكي مي ادامه نتشار آنا ، به مالي

. از اشتباهات بود در دريايي اي خطا صرفاً قطره اين ؛ اگرچه خواست


17

پنسـيلوانيا ايونينـگ كـه روزنامـه دلفيـا آغـاز كـرد. ايـن تاو در فيال را بنجامين 1783 در سال روزانه روزنامة انتشار اولينو بعد بنادر بسيار بزرگ به 1800 آورد. از سال دوام ماهه 17 كوتاه دورة يك داشت نام (Pennsylvania Evening Post)پست

عنـوان 24 يافت انتشار مي كه اي روزنامه انعنو 512از 1820 خود را داشتند. در سال روزانة هاي امريكا روزنامه مراكز تجاريهـا را عمـدتاً روزنامـه شد. اين منتشر مي هفتگي عنوان 422و روز در هفته يا سه دو روز در هفته عنوان 66، طور روزانه به آن

بود. متوسط وندانشهر مالي ها فراتر از استطاعت آن كردند و قيمت مي و حمايت خريداري متمكن شهروندان نگاري روزنامه در تاريخ ، عصر جديدي . دي اچ بنجامين توسط 1833سپتامبر در سوم در نيويورك سان با انتشار روزنامة

روز شـدة خالصـه را مطالـب هر صـفحه فضاي شد و حدود دو سوم مي چاپ در چهار صفحه روزنامه شد. اين امريكا شروع اتفاقـات بـود. حكايـت و لعابي رنگ هيچ و بدون سادگي شد و در نهايت مي تشكيل ستون از سه آن داد. صفحات مي تشكيلشـد منتشـر مـي كه مطالبي . اغلب رفت شمار مي به روزنامه اين مطالب بار از جمله خشونت انتشار اخبار حوادث ويژه به محلي ماه ) بود. شش پني (يك سنت يك نيز درست هر روزنامه بود و قيمت خواندني تا حد زيادي ، ليكن گويي ادهو زي پا افتاده پيش روزنامـة بود. تخصص اش رقيب ترين تقريباً دو برابر تيراژ نزديك رسيد كه نسخه 8000 به ، تيراژ آن ساناز آغاز انتشار پسدر كـارگر كـه طبقـة ويژه ، به معمولي هاي آدم روزنامة به سانبود. مردم مورد عالقة دوستانة انسان هاي حكايت در نقل سان ، مثـل قرار گرفت معمولي مردم در دسترس پني يك با بهاي روزنامه اين بود. وقتي شده بود، تبديل پيدا كرده هويتي دوره اين

ناظر: يك گفتة بود. به الزم ها، فاقد معيارهاي ديگر از رسانه بسياري عميقي بيان هر نوع دنبال بودند به گرفته نام پني كه هايي روزنامه اولية هاي شماره در صفحات نگاري روزنامه رشتة اگر دانشجوي

هـا روزنامـه اين نبود)، ليكن امور خبري از اين روزنامه ينديگر، در ا عبارت يازد (به مي دست كار عبثي باشد به سياسي از فلسفة كـه حكـومتي مسـائل را بـه تـري بيش نيز عالقة كردند و خوانندگان را عرضه تري مهم شورانگيز اطالعات هاي موج بعد از اولين

را داشتند پيدا كردند. آن كنترل قدرت

بـا نـام 1851سـپتامبر 18در آن شـمارة متولـد شـد. اولـين دوره ، در همـين تـايمز نيويورك دنيا، يعني روزنامة ترين بزرگ) پني (يك سنت يك روزنامه اين جونز بودند. قيمت . ريموند و جرج جي هنري آن . ناشران انتشار يافت تايمز ديلي نيويورك

و سـاير مجـالت سـان شـورانگيز روزنامـة كارهـاي از انجـام روزنامـه ايـن ؛ ليكنها بودند نيز از آغاز، توده آن و مخاطبانو باشـيم مطلبي واقعاً دنبال ، مگر اينكه درآمد نيست كسب منظور ما از نوشتن: « نوشت كرد. سردبير آن مي اجتناب اش دوره هم

، و ريمونـد، سـردبير آن يافـت اختصـاص اخبار خـارجي به تايمز .» درآمد بنويسيم كسب براي ممكن هر طريق به بخواهيمكـرد. تـايمز در ذكـر معمول را در گزارشگري " معقول و پوشيدگي شرم" شد. وي شهره طرف و بي منطقي سردبيري عنوان به

و رعايـت گزارشـگري دقيـق با فـن روزنامه پرهيز كرد. اين شخصي هاي را اتخاذ و از پرخاشگري مطلق طرفي بي اش مطالب 1896 و در سـال قـرار گرفـت مـالي فشارهاي در معرض زودي بهتايمز كرد. را جلب اش در كار، اعتماد خوانندگان صحترا روزنامـه نايـ 1935در اش مـرگ تـا زمـان از خريـد آن رهانيد و پس را از خطر ورشكستگي آن بود كه . اوكس اس آدلف

. يافت جهاني شد و شهرت تبديل بزرگي روزنامة او به نظارت تحت تايمز كرد. هدايت . او در بيان گرفت را پيش سختي بود راه كرده كار خود را شروع تنسي ايالت از مجالت در يكي ابتدا با كارگري كه اوكس

: گفت خود مي اصولدر رسـمي زبـان و به موجز و جالب شكلي به هم اخبار را انتشار دهد، آن كل تايمز نيويورك كه است آن من هدف ترين جديقـرار معتبر در اختيـار خواننـدگان هاي با ساير رسانه زمان هم كم زودتر، دست . تايمز بايد اخبار را، اگر نگوييم متعادل جامعة يك

. بايـد خاصـي يا منفعت اي ، فرقه از حزبي و مالحظه از كسي يا طرفداري واهمه كند؛ بدون را رعايت طرفي بي آن دهد و در ارائة


18

عقايـد بين اي هوشمندانه بحث را به مردم كه هدف با اين مردم مهم مسائل بررسي باشد براي فضاييتايمز نيويورك هاي ستون ند.ك دعوت مختلف

عمـومي نظرسنجي در يك تايمز شد. كار روزنامه دار ادامة آرتور هيزسالتزبرگر عهده ، دامادش اوكس ، با مرگ1935 در سالامريكا كار خود را هاي روزنامه اخبار، در پيشاپيش در ارائة و كمال جامعيت سنت با رعايت آورد و سپس دست را به اول مقام داد. ادامه بود. او كه دوره اين بزرگ ديگر از ناشران اند، يكي جديد در امريكا ناميده تايمز او را سردبير برجستة پوليتزر، كه ژوزف

: است كرده توصيف خود را چنين مشي منتشر كرد، خط 1878 لوئيز را در سال شهر سنت (Post Dispatch) پيكپست روزنامة پيـك ؛ اسـت حقيقـت ارگـان ، بلكـه نيست خواهان جمهوري ارگان روزنامه . اين احزاب و نه است مردم در خدمت پستپيك

در هر جـا و هـر پست پيككند؛ را نقد مي آن از حكومت حمايت جاي ها را و به آن علل كند، نه مي امور را دنبال نتايج پست . هاست و آرمان ، پايبند اصول و تعصب تبعيض به پرداختن جاي و به است و نيرنگ بفري چيز مخالف

: نوشت اش شد، در روزنامه مي خود نزديك بازنشستگي هاي سال به وي كه ، زماني1907 در سال

، ايـن خواهـد يافـت ادامه كماكان و اصالح پيشرفت براي تغيير نخواهد كرد: تالش سياسي اصول من با بازنشستگي كه دانم مي« بـراي ويژه با حق نخواهد كرد. همواره جانبداري خاصي نخواهد كرد، هرگز از احزاب و فساد را تحمل عدالتي هرگز بي روزنامهنخواهد ماند و فقير غافل با طبقات مدرديهرگز از ه خواهد ورزيد. روزنامه مخالفت عمومي منافع يغما رفتن ممتاز و به طبقات

خـود را اسـتقالل و منتشر كنـد؛ همـواره صرفاً خبر چاپ اينكه نخواهد شد به خواهد كرد. راضي عمومي رفاه هم خود را وقف نخواهد هراسيد.غارتگر، فقراي غارتگر باشند و چه اغنياي ، چه بر ناحق خواهد كرد و هرگز از تاختن قوياً حفظ

خـود را اتخـاذ كنـد و خاص شيوة شد كه باعث نگاري او در روزنامه بسيار عميق مسؤوليت پوليتزر و احساس پايان بي انرژيو درخشـان سـازماني برپاكننـدة عنـوان و چـرا بـه چون ورزد و بدون عصر خود اهتمام و فنون نشر مفاهيم دهد، به گسترش

شد. تصوير غرورآميـز ارضا مي اش دروني اعتبار ميل اين شود. به شناخته و جديدي بزرگ روزنامة گر با سازوكار پيچيدةايجاد ، حاكي داشت مي نگه را زنده تصور فوق آن براساس كه اي سردبير و شيوه در نقش رهبري در اعمال ويژه ، به روزنامه او از نقشنشويد اخبار راضي صوري گزارش هرگز به: « گفت اش كارمندان بود. پوليتزر در جمع اش حامل وي كه است اقعيو از عظمتي كه تا زماني ، مداومت ، مداومت مداومت«بود از عبارت شعارش» را رها نكنيد. ايد آن نيافته راه موضوعي عمق به كه و تا زماني جهاد مصـممانة داد، به مي كار از خود نشان خود پوليتزر در اين كه با حرارتي همراه موضوع اين». يابد مهعمالً خات موضوعي انجاميد. عمومي منافع در جهت روزنامه

بـود، بزرگيفرد يا خبر منحصر به مردم عامة به جهاد، خدمت بارز خود، يعني روز فاقد سيماي پوليتزر يك روزنامة چنانچهرا خريـد و (Newyork World) نيويـورك دنياي روزنامة كه 1883 . در سال است كرده كرد زيان مي روز احساس پوليتزر آن

: كرد، نوشت تبديل روزنامه پرتيراژترين را به آن، ، آرمـانگرايي ، تشخص و تازگي شمار آيد: نوآوري به آن هاي زير از ويژگي صفات باشد كه اموري وجوي بايد در جست روزنامه

خبـر دربـارة در گزارش ، شايستگي بودن و غريب آميز، عجيب ، طيبت بودن ، جالب ، بداعت ، يگانگي انگيزي ، هيجان بودن تصويري يـا بـه روزنامـه مطالـب حقيقـت را بـه ردماعتماد مـ آنكه باالتر بدون ايجاد هياهو منجر شود و از همه به آنكه بدون امور مطلوب

دار كند. خدشه آن عميق اعتبار و صداقت خصلت


19

مطلـب صـفحه 100از توانستند تـا بـيش مي خوبي خود به هاي از شماره در برخي امريكايي هاي حاضر روزنامه قرن با شروع گرفتند. بهره هم ها از رنگ آگهي رضةميسر شد، در ع رنگي چاپ كه 1910 توليد كنند. از سال

، اجتمـاعي خـود را بـا تغييـرات و روزنامـه پديـد آمـده اصـالحاتي در مورد روزنامه سنّتي در امريكا در تصورات امروزه نويسـندة يـك گفتة . به است مانده نيز برجاي سنّتي هاي . اما نقش است جديد سازگار كرده و تكنولوژي خوانندگان تقاضاهايهـر اصـلي سـتون . اطالعـات اسـت مدافع و وكيل ، فروشنده گر، مبلغ ، گزارشگر، تحليل مورخ نگار درواقع روزنامه» امريكاييهـا از مـه تأثير نيـز بگذارنـد. روزنا ، بر خوانندگان اطالعات بر ارائة خواهند عالوه ها مي اكثر روزنامه . ليكن است خوب روزنامة صـرفاً از طريـق گذارنـد و نـه تـأثير مـي كننـد بـر خواننـدگان مي ارائه در اجتماع كه و تصويري شده عرضه مطالب كل طريق

»ها. از آن طرفداري 1820 سالدر . ليكن است ارتقا يافته آوري طور حيرت به با ظهور عصر الكترونيك و انتشار روزنامه چاپ مدرن تكنولوژي صـورت را بـه روزنامـه 1860 از سال . قبل قرار داشت آن بر سر راه بسياري بود و مشكالت اي پرمخاطره حرفة روزنامه چاپشـد و كار گرفته به كاغذ با موفقيت هاي رول بود كه سال كردند. در آن مي زدند چاپ مي ها كليشه بر آن جداجدا كه هايي ورق درپـي چهار هزار نسـخه داشت كيلومتر طول و نيم از پنج بيش كاغذ كه هاي رول از اين تر شد. با استفاده ساده روزنامه اپچ آمد. مي بيرون از ماشين وقفه و بدون هم

داد. شـيوه بود، تغييراتـي ختهفرو در پاريس اي روزنامه به كه چرخشي چاپ دستگاه در اولين 1840 در سال ريچارد هوئه جـوهر آغشـته بـه خودكـاري هـاي لولـه توسط دوار كه استوانة دور يك به چاپي كليشة كردن بود از چفت او عبارت ابداعي

پيـدا تمـاس آنهـا بـا ورق كردنـد، ايـن مـي نزديك آن كاغذ را به هاي تر ورق دوار كوچك چهار استوانة كه شد و درحالي مي از دسـتگاه توانست مي بود كه تري بيش هاي خاطر تعداد نسخه شد به افزوده دستگاه اين بعداً به كه هايي تر استوانه كرد. بيش مي

برپـا در چـاپ كـرد و انقالبـي مي ريزي را حروف چاپي مطالب كه الينوتايپ ماشين 1892 آيد. تا سال بيرون چرخشي چاپ بـا نمـايش نيوني ماري بود. هيپوليت ماشين اين اصلي در امريكا، سازندة مرجندهالر مهاجر آلماني . اوتمن كرد، وجود نداشت

جديـد مدل كرد. اين را حل و پيوسته متوالي چاپ ، مشكل1869 در سال پاريس در نمايشگاه پيشرفته چرخشي چاپ دستگاه هـاي در انـدازه متـوالي صـفحات شد تـا هـر دو طـرف مي كرد و باعث ورو مي پشت كاغذ را در مسيرش زياد رول با سرعت درآيند. كامل روزنامة يك صورت و تا بخورند و به موردنظر برش هاي در قطع شوند و سپس چاپ و بزرگ كوچك


20

2 پيشگامان

اوليه هاي كاال در سال . اين يافت راه هندوستان بريتانيا به حكومت منافع در خدمت و كااليي خارجي كااليي عنوان به روزنامه

بـود. بسـيار كـم بـا آن ، سروكار مـردم طوالني چندان نه زماني بود و مدت حاكم جماعت و عالئق منافع منحصراً در خدمتاز ابتـدا آن منصـبان نياورد و صـاحب فراهم انتشار روزنامه را براي مناسبي بود، زمينة كشور حاكم راينب كه هند شرقي كمپاني اصـلي در مـوطن روزنامـه كردند. ليكن نمي ها را تحمل آن بودند و انتقاد از سوي ها مظنون و روزنامه نگاران روزنامه به نسبت

شد چندان بود نمي وابسته كشوري كه بود و طبعاً در هندوستان كرده كسب و نفوذي ، قدرت رعمومي) با اتكا بر افكا (انگلستان مطبوعـات ها از قـدرت آن قدرت كردند كه مي كنترل هايي را انگليسي هندوستان ، مطبوعات . بنابراين بازداشت را از فعاليت آن

. گرفت مي سرچشمه انگلستان در كلكته 1780 سال ژوئيه 29كرد. در دريافت هايكي جيمز آگوستُس نام به را در هند شخصي روزنامه ز انتشار اولينامتيا Calcutta Gerneral) كلكتـه عمـومي نامـة اعـالن فرعي و با نام (Bengal Gazette) بنگال گازت او با عنوان هفتگي نشرية

Advertiser) خود نوشت در معرفي نشريه منتشر شد. اين صفحه در دو : . است احزاب ، در اختيار همة خاصي تأثير از جناح بدون و بازرگاني سياسي نامة هفته اين

اجتماعات ايه و رسوايي شايعات و برخي محلي خوانندگان هاي ، نامه انگليسي هاي از روزنامه را مطالبي نامه هفته اين مباحث دادند. مي تشكيل اروپايي

سـخن اش نشـريه مستقيماً با خواننـدگان آن از طريق بود كه داده خود اختصاص به را هم ، ستوني نامه هفته در اين هايكي شـد دار و ناسزاگو شناخته كنايه يا جريده عنوان به نشريه داد. اين شعر اختصاص به را هم نشريه از اين اي گوشه . وي گفت مي . هايكي را برانگيخت حاكمههيئت طور كلي و به ايمپي اليجاه القضات و قاضي هيستينگز فرماندار كل وارن عداوت زودي و به

بـود. او بـراي داده اتور لقبو دقيقاً ديكت بزرگ ، يا مغول ] فاسد لجوج حاكم [هد . رانگ سر. اف در هجو هيِستينگز او را به نـام تخيلـي كنسـرت برنامـة از يك سرود. او در گزارشي " است در جنگ من لذت باشيد كه آگاه" با عنوان اي هيِستينگز ترانه

ـ بود، مطرح كرده محول پسرعمويش را به آن ساخت كه قرارداد پلي را همراه ايمپي سراليجاه عنـوان تحـت اي ا ترانـه كرد و ب را افشا كرد. وي هاي خالفكاري "شود جاري ضرر خدا هم به تواند حتي مي قانون"

بارهـا بود كـه كساني از جمله اروما رانگهام شدند. خانم ملقب نامي به هايكي هاي ترانه در ستون كلكته افراد برجستة همةدر مـورد او داغ شـايعاتي سـال ده كـم دست بود كه او كسي: « گفت خانم اين دربارة اي شد. نويسنده يم متعدد ناميده القاب به

و اسـم و هم معروف مورخ هايكي ويليام» مند شد. ها بهره توزي و كينه نفرت از اين ديگري هركس اندازة و به داشت جريان : است نوشته مخان اين دربارة معاصر هايكي


21

و ذكـاوت هـوش آنكـه برخوردار بـود، ضـمن غيرعادي از زيبايي نبود، بلكه معمولي اش زيبايي بود، البته او دختر بسيار جذابي مثـل آنكه جاي بود... به شده او كشيده در كارهاي و قباحت روي زياده بارها به وي ذاتي . تهور و گستاخي داشت هم چشمگيريزد؛ مـي جسـت مسـيرش هاي و چاله موانع شد و از روي سوار مي اسب بر كنار زين بنشيند، مانند مردان اسب بر پشت ساير زنان همگـان حريـف ترديد داشتند. او در سواركاري و خيزهايي جست چنين در انجام پرحرارت از ورزشكاران بسياري كه درصورتي

را كـه زنـي . مشت رفت خطا مي تيرش ندرت بود و به هم كرد. تيرانداز ماهري مي غلبه سواركاران ترين و با تجربه و بر بهترينبود زد، مي اش بر زمين با مشت تأمل بي او را داشت به قصد توهين مردي و چنانچه فراگرفت خوبي بود به قرار گرفته مورد توجه تازه

او نبود. ، هر چند دشوار، مانع چيزي داد و هيچ مي انجام و ظرافت ، سهولت سادگي به خواست را مي جماالً هرچها

كـرده اشـاره چنـين زن ايـن به دوستش به اي او، در نامه سرسخت هيستينگز و دشمن وارن مشورتي ، عضو شوراي فرانسيس كمااينكـه » شديد... مي شناخته زن همسر اين عنوان به ديگري يا هر كس يا كالينز يا آرچدكين كترياسماً تو يا م چنانچه: « است شـد. در سـتون مـي آسـماني بـالي او يـك بـراي زن ايـن آمد، نـام مي شخص چندين همراه او هميشه نام بنگال گازتدر

" سرقليانيا دستار دلباختة "يا "سورا چين دختر زيباي" شد مثل ظاهر مي دديمتع هاي نام تحت هايكي روزنامة مخصوصمسـير : « كه عبارت شد؛ مثالً اين ظاهر مي روزنامه " عمومي هاي آگهي"در درپي بود). پي كشيده قليان بندي ظاهراً در شرط (كه

او عبور از كنـار او بـود، دلباختـة در حال سرقليان كالسكة كه درحالي مسكال ، باكي در دوشنبه در آخر شب خانه به بازگشت شدند. مي خوانده باري مستعار اهانت او با اسامي از دلباختگان برخي» شد...

او پيدا شـد امةروزن براي هند گازت با نام ديگري آميز خود كرد، رقيب جسارت اقدام به شروع هايكي كه سالي در همان بهتـري با كيفيـت در چهار صفحه بود كه تري مهم ، روزنامة رقيب . اين گذاشت زوال روبه هايكي و اقبال ، بخت ترتيب اين و بههـا را نآ بود داشـت آورده دست خودرا به مشتريان تازه كه . هايكي داشت ستون و سه طول اينچ 16 شد و هر صفحه مي چاپ

در اختيـار بـه نظـر او مظنـون به آورد، كه حمله سوئدي مذهبي ذكر يا كييرناندر مبلغ يوهان داد. او ابتدا بر جناح مي از دسترد. كـ تئاتر حملـه كنندة تهيه و بي. مسينك ، پيتر ريد تاجر نمك آن مالكان به بود؛ سپس وي رقيب براي چاپ دستگاه گذاردن او بـراي درخواسـت و نپـذيرفتن هنـد گـازت بـه پستي امتياز تسهيالت دار كرد اعطاي تر جريحه او را بيش احساسات آنچه

هيسـتينگز كـه از حد تحميلي از فشار بيش برد و در آن اش نزد خوانندگان تندي او بود. او شكوائية به تسهيالت همين اعطايشـد تـا خواسـتار او پيشنهاد مي بود يادكرد. به شده پستي او از تسهيالت برداري بهره و مانع او وارد كرده به رشهمس از طريقرا از قـولي چنـين انتظار گرفتن توان نمي: « كرد و گفت كار امتناع او از اين شود؛ ليكن موضوع هيستينگز در اين خانم مداخلة

»بكند. را از شوهرش تقاضايي تواند چنين ، نمي همسرش هيستينگز به العادة فوق عالقة رغم به كه دانم مي منو همسر او داشت آشـنايي و تجار و بازرگانـان منصبان از صاحب يك . او با هيچ هيستينگز وجود نداشت و وارن هايكي ميان دوستي نوع هيچ اعـالن دور نبود. او ضـمن افراد به انداختن و دست ورزي از كينه در كلكته اروپاييان اجتماعي در حيات هايكي . شهرت نداشت

ها بيزار بود هـدف از آن را كه افرادي وسيله اين كرد و به را نيز منتشر مي احتمالي ، اخبار انتصابات ها و انتصابات اخبار ازدواج مجـرم در دادگـاه زد. هـايكي اقـدام بـه دست هايكي ، عليه اتهام خاطر دو فقره به 1781 ر ژوئنداد. هيستينگز نهايتاً د قرار مي خسـارت روپيـه 500 پرداخت دادگاه ، رئيس براين شد. عالوه محكوم روپيه 2000 و پرداخت زندان سال يك شد و به شناخته

منتشـر طـور مرتـب بـه بنگـال گازت بود، ليكن در زندان هايكي پوشيد. اگرچه شمچ از آن وي هيستينگز را مقرر كرد كه به از بـاالترين جريـده داد. ايـن مـي كار خـود ادامـه آميز به جسارت لحن با همان طور اسرارآميزي نيز به مربوطه شد و ستون مي

، اقـدام ايـن زد. در نتيجـة اقـدام به دست هايكي عليه 1782 ارسبار ديگر در م برخوردار بود. هيستينگز يك همگاني حمايت


22

تـر دوام بـيش كالً دو سـال روزنامه بود. انتشار اين هايكي روزنامةكار پايان و اين شده توقيف جريده اين چاپ هاي دستگاه نياورد.

هنـد، انتشـار يافتنـد. در فاصـلة نگاري روزنامه ، زادگاه در كلكته د كهبو ها و مجالتي روزنامه دار تمامي ، طاليه بنگال گازت نهادند. انتشار عرصة به شهر پاي در اين ماهنامه و يك نامه ، چهارهفته آميز هايكي از آغاز كار جسارت سال شش زماني

در سـال شدند. در شـهر مـدرس منتشر نمي زيادي هاي ، روزنامه و بمبئي مدرس ، يعني در دو شهر ديگر هندوستان بـا نـام انتشـار آن 1793بود و از دولتي شد كه منتشر مي (Madras courier) مدرس پيك با عنوان رسمي اي نامه هفته 1785

Indian)هنـد منـادي شـد. متوقف سال نيز بعد از يك (Hurkaru) هوركارو. انتشار يافت بويد ادامه سردبيري به هوركارو

Heratd) پيدا كرد؛ ليكن ، هامفريز، شهرت اعتبار سردبيرش منتشرشد و به چند صباحي بود كه " امتيازي بدون روزنامة"ديگر گرفتار كيفر شد. و شاهزادگان حكومت به " سنگين هاي تهمت" مجوز انتشار و نيز وارد آوردن نداشتن دليل به

در 1791 در سـال روزنامـه شد. ايـن منتشر نمي اي شهر روزنامه كار كرد، در اين به شروع بمبئي منادي كه 1789 تا سالانتشـار 1789 در سال بود كه ديگري روزنامة (Courier) پيكدرآمد. رسمي نشرية يك صورت شد و به ادغام بمبئي گازت بود. هندي خوانندگان براي گجرات در ايالت هايي آگهي اعالن و كارش يافت

را منتشـر انگليس پارلمان مذاكرات هند مجاز نبودند جريان كرد. مطبوعات مي اعمال بر مطبوعات شديدي كنترل حكومت خـاطر گـزارش بـولتز بـه ويليـام نام به شد. فردي مي تلقي "انگيز شورش هاي نوشته" در زمرة مطالب دست كنند و انتشار اين

شـدند مؤظـف بنگال هاي ، روزنامه1785 بود. در سال قرار گرفته تعقيب ، تحت بنگال ، نواب الدوله سراج به پارلماني مذاكراتاز انتشـار، بود تا قبل شده هخواست مدرس هاي را منتشر كنند. از روزنامه كل فرمانداري مشورتي شوراي هاي و تصميم تا احكامهـا بر اخبار روزنامه عمومي كنند. سانسوري تسليم نظامي حكومت مجوز انتشار به منظور دادن را به حكومتي احكام رونوشت

سـردبير دوان امويليـ حـداقل بودند، در كلكتـه و منقاد دولت مطيع مطبوعات و بمبئي در مدرس كه بود. درحالي انداخته سايه انتشار گزارشي به متهم ورزيد. وي مي بود، امتناع شده درخواست از وي ، كه پوزش از انتشار يك 1791 در سال بنگال نشرية

اخـراج كـم كرد. ح اعالم اي برجسته را فرانسوي خبرش منبع ماراتا بود. دوان در جنگ واليس لرد كورن مرگ دربارة نادرست شـد و انتشـار روزنامـة خلـع از سـردبيري ، دوان را بخشيدند. درهرحـال وي فرانسه نمايندة گري با ميانجي صادر شد كه وي

فـرد شـناخته شد. هـر چنـد دوان منتشر مي متوالي سال سه مدت به را آغاز كرد كه (India World) هند دنياي نام به ديگري در سـال بـود كـه نگـاراني از ديگر روزنامه لين كند. دكتر مك او را اخراج 1794 شد در سال موفق حكومت بود، ليكن اي شده

هيئـت از سـوي از هند، كيفـري خبرنگاران آيد اخراج نظر مي بود. به هندوستان مجوز به او ورود بدون تبعيد شد. اتهام 1798 بود. مطبوعات " كاري مالحظه عدم"در برابر عالي دادگاه سوياز و تأييدي حاكمه

و انگلـيس عقايـد محلـي ها ارگان ، روزنامه ها تحقيرآميز بود. در واقع آن ها و سردبيران روزنامه به حكومت و نگرش نگاه بـراي اهميتـي قـرار داشـتند. اگرچـه ممتاز حكومتيو رسمي از حوزة خارج آمدند كه شمار مي به كساني هاي ديدگاه بازتابندهكننـد. امـا خـود را بيـان نسـبتاً پختـة هـاي توانستند ديدگاه مي در مواردي نبودند، ليكن قائل و پزشكان ، حقوقدانان بازرگانان شـدند و بـه منتشـر مـي انگليسي خوانندگان براي كرد. مطبوعات مي حس را بر مطبوعات فشار شديدي اعمال ، لزوم حكومت

هاي روزنامه مطالب ها چكيدة از روزنامه داشتند. بسياري معاصر در بريتانيا گرايش نگاري روزنامه در حوزة رايج مزايا و معايبمعاصـر خـود در تمطبوعـا بـه تا حـد زيـادي در انتقاد از حكومت حتي مطبوعات ها بودند. اين آن يا تجديد چاپ انگليسي

بودند. بريتانيا شبيه انـد در حرفـة گفتـه كه برجسته و فردي نگار واقعي روزنامه ، نخستين باكينگهام جيمز سيلك نوزدهم قرن اولية هاي در سال

در هند مطبوعات آزادي عانمداف او را از نخستين نهرو كه ظهور كرد. جواهر لعل سرآمد بود، در كلكته زمان آن نگاري روزنامه


23

كلكته نامة وقايع سردبير مجلة عنوان به 1818 او در سال.» است كشور زنده اين مردم هنوز در خاطرة وي«گويد: مي دانست مي(Calcutta Chronicle) هـا آن از منافع حمايت ها و ديدگاه تبليغ و در جهت كلكته بازرگانان با حمايت مجله هند آمد. اين به

هـاي اخبـار و ديـدگاه رسيد، حاوي فروش به كلكته هاي در خيابان 1818اكتبر در دوم ، كه آن شمارة كار كرد. اولين به شروع، سازي ، شايعه رفريبپ در فضاي بود. باكينگهام حك مجله اين بر پيشاني سردبير با ذوق بود. مهر يك و ادبي ، بازرگاني سياسي

كـه داشـت و شـهرت كرده زياد مسافرت عربي كشورهاي دميد. او به تازه ، نفسي اروپايي متأثر از اجتماع و القيدي پروايي بي محققـي بود. باكينگهـام غربي و تمدن از فرهنگ وي مصري هموطنان مند كردن ، در بهره ، سياستمدار مصري مشاور محمدعلي

منظـور بـه و بـالون اسـب بـدون هـاي بخار، كالسكه هاي كشتي كرد و به مي كاوش و ادبيات شناسي انسان هاي در رشته بود كه افـرادي كـرد. وي مـي مطالعـه با دقـت زيست ها مي آن در ميان را كه مردمي و رسوم . او عادات داشت عالقه سريع ونقل حملمنظور خود در هـر بيان براي شخص كرد. اين مي معرفي اش خوانندگان را به ايروينگ و واشنگتن و والتر اسكات ايرونمانند ب

هـا و هـا، يونـاني ، رومـي پوسـتان ها، سـياه ميمون چهرة حاالت مقايسة كرد و به مي استفاده ها و نمودارهايي از نقشه موضوعيقـرار داد تـا متـوازني در تركيـب خبرنگـاران هـاي را با اخبار و نامه چهره نمودارها و حاالت . او اين ختپردا ها مي امريكايي، هـايكي گـازت ويژه به اوليه هاي روزنامه مرسوم كامالً با شيوة سردبير كه به نامه ببرد. بخش اخير را از بين مطالب خشونت آمد. شمار مي به مجله تمايز چشمگير اين ، از وجوه داشت مغايرت

مـردم زنـدگي بـه . وي محلي زندگي و آيين ورزيد تا بر آداب تأكيد مي محلي و احوال تر بر اخبار و اوضاع بيش باكينگهام كلكتـه بـه باكينگهام از اينكه داد. قبل مي نقد اهميت ، به و هتاكي پرخاشگري جاي و به اجتماعي تا چرخة داشت تر عالقه بيش

تـأثير تحـت در كشـورش را كـه هـايي نشـريه چكيـدة اش رو، در روزنامـه بود و از همين ويگ عضو حزب بيايد در انگلستان در ايـن نآ و وظيفـة پسـتي خـدمات به نسبت دولت توجهي بي تر به بيش هايش كرد. سرمقاله مي بود، چاپ ويگي هاي ديدگاه هاي آيين كردن ، در محكوم عالوه . به داشت اختصاص انحصاري از سياست دولت و برحذر بودن نظامي ، استقرار دولت زمينه خـود راه بـه اي هـا واهمـه آيـين اين اجراي به دادن و خاتمه در جلوگيري دولت توانايي و عدم ∗ ساتي چون هندي خاص

هـا را در از آن اي كـرد و خالصـه مـي مبـذول خاصي توجه و فارسي بنگالي در مجالت مطرح هاي اخبار و ديدگاه داد. به ينم هنـد و ضـرورت عقايد مـردم ها، حقانيت ) بود و از حضور آن (هندي بومي مطبوعات دوست داد. وي خود انتشار مي روزنامة : او نوشتكرد. مي دفاع ابراز آن

خـاطر محصـولي به ، بلكه نيست محصوالت اين يا ناپختگي ذاتي از ارزش ناشي داريم بومي نقد مطبوعات موضوع به كه اشتياقي تاز سـر غـرور و نخـو كـه هـايي ، ما از تـالش توليد خواهند كرد. بنابراين بلوغ مرحلة به از رسيدن پس مطبوعات اين كه است

و در مـدارس واالتـر از آنچـه اهـدافي قطعاً براي شرقي هاي . زبان گيرد متأسفيم مي انجام مطبوعات و تحقير اين منظور تخفيف به نقـدهاي كننـد از طريـق فكر مـي كه اند. كساني وجود آمده ، به شده گردآوري لغت هاي شود يا در فرهنگ مي ها فراگرفته دانشكده

دوران هـاي لكنـت خاطر آورند كـه اند، بايد به داده هستند نشان راه در ابتداي كه شرق ملل خود را بر مطبوعات برتري خانهگستا . و بلوغ پختگي دوران فصاحت كه است قدر شيرين همان انديشان نيك براي صباوت

گـذار كنگـرة بنيان هيوم اكتاوين آلن كه گونه . همان ايم نگفته ر هند بود گزافهد نگاري رشد روزنامه مشتاق باكينگهام اگر بگوييم

عمالً مطبوعات بود كه . با ظهور باكينگهام هند است نگاري نيز پدر روزنامه حقيقتاً باكينگهام هند است گرايي هند، پدر ملي ملي عمـومي كرد بر هدايت مي هند فعاليت نگاري در روزنامه وي كه كوتاهي رةرا آغاز كردند و در دو عمومي بر سر مسائل بحث بـه از باكينگهـام قبل دو سال كه روي موهون . راجا رام گماشت همت افكارعمومي و تربيت دولتي و كارگزاران ساالران ديوان

∗ Sati ـ م. .شد از مرگ شوهر، زن حق حيات نداشت و بايد همراه با شوهرش سوزانده ميرسمي بوده است در ميان هندوها كه بعد


24

و پرشور را آتشين اي روحيه نيز در نهاد وي و خود باكينگهام ار گرفتاو قر تأثير استعداد سردبيري بود عميقاً تحت آمده كلكته . يافت

: . او نوشت دانست مي اساسي و محو ناداني دانش ترويج دار را براي هدف مجلة وجود يك باكينگهام حمايـت قدر شايستة افزايد، همان مي دايد و دانشز مي ناداني كه داري هدف باشد، مجلة و مصيبت آفت و ناداني بركت اگر دانش

گونـاگون هـاي هـا شـاخه آن ، همگـي انـد. بنـابراين شده منظور تأسيس همين به كه ديگري عمومي و نهادهاي مدارس كه ماست تأثير مطبوعـات شوند، حتي هدايتو ريزي برنامه ارزشمند واحدي اهداف سوي دو به از اين هر يك اند. چنانچه واحدي درخت دو عنصـر بـه نيز خواهد بـود. اتحـاد ايـن مؤثرتري محركة و عامل خواهد داشت تري بيش و دامنة گستره مراكز علمي به نسبت

شـود ملتـي دارد نصيب كانام كه است امتيازي ترين شايد بزرگ جامعه در كل تحقيق و روحية مطالعه به عالقه منظور برانگيختن باشد. شايستگي به نيل در جهت الزم از تكاليف نيز بايد يكي حس اين ، ارضاي و بنابراين

عقايـد موجـود در زمينـة سپس كرد كه را مطرح هايي آمد و ديدگاه شمار مي به مطبوعات آزادي سرسخت از مدافعان يكي وي : نوشت آيد. وي مي حساب به انقالبي رشينگ مطبوعات دربارة

رسـد، مـي آدمـي ذهن به مطلقه هاي اقتدار در حكومت از اعمال ناشي الينفك هاي تباهي منظور كنترل به كه هايي حل راه در ميان از و رفتارشـان شـده هـا دوختـه آن به ر اطرافها د بدانند چشم افرادي ... هرگاه نيست قياس قابل مطبوعات با آزادي حلي راه هيچپايـد و ها را نمي آن عمل كس بدانند هيچ كه كنند تا زماني مي تر عمل تر و دقيق قرار دارد، درست بين زير ذره و دشمن دوست سويمـورد بزنـد تـا اينكـه عمـل بـه دست كسي ترلكن بدون كه تر است قبول قابل انسان براي چون كند. البته نمي ها سؤال از آن كسي

خواهد چنين گمان مورد ترديد قرارنگيرد بي اش در برابر همنوعان باشد كه را داشته آن قدرت قرارگيرد، هركسي ديگران سرزنش بـه كه كساني ويژه اقتدار، به صاحبان ، كلية كند. بنابراين مي وضع قدرت اين را در برابرِ اعمال هايي محدوديت كه است كرد. قانون

و در قـانون بـه از عمـل بخش افتد از اين مي لرزه به شان حاكميت آزاد پاية بحث دانند با طرح مي كه اند و افرادي استبداد گراييدهآينـد ـــ مي حساب به عمومي كارگزاران رستكارتريند ــ كه انگليسي قضات بيزارند. حتي آن دلسوز و مصمم ، از مجريان نتيجه هـاي پايه تحكيم اند به نشسته انگلستان و مجلس حكومت بر كرسي كه شود كساني روشن ، چنانچه اند. حال متمايل قدرت نيز به، در صـورت دور هسـتند؟ در ايـن وابسـتة در منـاطق كه قضاتي و رفتاري روحي خواهد بود وضع دارند، چگونه گرايش قدرت آزاد يا مردمـي مطبوعات ، فقدان هايشان و نورچشمي با فرمانداران خصوصي وقفه بي كنند مراودة وآمد مي رفت كه كوچكي محافل

، طريق هزاران به آنان آسايش زدن رهمب براي فرمانداران باد انتقاد گيرند، قدرت را به قرار دهند و آنان را مورد سؤال مسؤولين كهخطر ها را به موجود آن خود تا دستاوردهاي اطرافيان خشنود ساختن به و اشتياق رخوتناك و هوايي در حال طلبي راحت به عشق

خـود وظـايف دادن را از انجـام قضـات و داده هم دست به قدرتمند دست عوامل اين تمامي آتي ترقي راه نيندازند و هموار كردن انتظـاري چـه افـرادي ، از چنـين شرايط امور را در اختيار دارند. در اين زمام كه قرار داده كساني دست ها را آلت و آن دور داشته

در دسـت دليلـي مورد دو فـرد هـيچ در قانون دقيق شد اگر در اجراي مي چه ، يعني است منوال بدين ؟ چرا وضع داشت توان ميدر محـض و فرمـانبرداري خواهد آورد. تسليم را فراهم حاكمههيئت و نارضايي ناخشنودي صادرشده تصور شود رأي نباشد كه كلـي اي قاعـده ايـن و او بايد صادر شود برقرار است و معارض قدرت اين بايد ميان حكمي كه مواردي در تمام قدرت برابر اين

. است دارد در مـواقعي وظيفه تقوا و عدالت شيفتة شود. انسان شمرده و بايدمغتنم است وتصادفي اتفاقي قاعده از اين استثنايي هرگونه

بـا انسـاني برساند. هرگاه ديگران گوش ديگر به ممكن خود يا هر وسيلة را با فرياد پرطنين آيد، آن مي پيش استثنايي چنين كه در قبـال خويش وظايف دادن انجام براي كافي و جسارتي حقايق به بردن پي براي عميق استوار با دركي اي واال و اراده اي انديشه

از اسـت ممكـن جا كه ا آنزنند و او را ت حلقه دارند تا گرد وي تقوا وظيفه شيفتة پاكدامن هاي شود، انسان يافت اش همنوعان كنند. قدرداني از وي و احترام ، همدردي دارند و با ستايش نگه در امان گزند دشمنان


25

در رأس رو بود كـه ديگر روبه نشرية هشت شد با رقابت منتشر مي صفحه دوبار در هشت اي هفته كه كلكته نامة وقايع نشرية بـريس خـود بـه در مقـاالت كلكته نامة وقايع . نشرية قرار داشت (Asiatic Mirror)آسيا آينةسردبير ، (Bryce) بريسها آن

ويـگ حـزب او بـه سياسـي جـز تعلقـات چيـزي وي گذشـتة داد (دربارة را مورد ترديد قرار مي وي كرد و گذشتة مي حمله هـا را برانگيختـه آن ، دشـمني مملكتـي و ساير مقامات كل فرمانداري شوراي د از اعضايخو با انتقادهاي ). باكينگهام دانيم نمي

و روحـانيون كلكتـه اعظـم از هنـد بودنـد. اسـقف وي خواستار اخـراج عالي دادگاه از اعضاي هند و برخي كل بود. دادستانخـاطر كـرد آزرده مـي مـتهم هايشـان و مسـؤوليت وظايف گرفتن ناديده را بهها آن كه باكينگهام از انتقادهاي آنگليكان كليساي بودند.

آنكـه جـاي به حمايتي برخوردار بود، اما چنين روي موهون راجارام هند و از جمله روشنفكران از حمايت باكينگهام گرچهو او حملـه بـه دارول نـام به اش از مخالفان يكي 1819 ر سالشد. د مي تلقي ضعفي نقطة وي شود براي محسوب قوتي نقطة

دادگـاه بـه متهم عنوان را به بودند وي كرده او تنظيم عليه كه دادخواستي طي حكومتي بلندپاية مقامات كرد. برخي اش مجروح تبرئـه به باكينگهام كرد. محاكمة تسليم دادگاه به وي ، عليه ينافترا و توه بر ارتكاب مبني نيز كيفرخواستي كل كشيدند. دادستان

سرانجام وي بود. مخالفان و سنگين كرد بسيار گزاف پرداخت بلندپايه با مقامات مخالفت براي وي كه انجاميد؛ اما تاواني وي كنند. او را از هند اخراج 1823 شدند در سال موفق

را از هنـد شخصـي توانسـتند چنـين نمـي حكـومتي مقامات خود برگزيد كه جانشيني را به ـ هندي انگليسي يك باكينگهامدر گيـري تصميم براي عالي دادگاه صالحيت در مورد عدم باكينگهام جانشين ادعاي به ، با توجه ناگتون مك كنند. قاضي اخراجنيـز شود. نظر مشـابهي پيگيري دار ديگري صالحيت بايد در مرجع شده ارائه كيفرخواست به رسيدگي كرد كه ، اعالم وي قبال

مجـوز كـرد اعطـاي اعـالم هيئت بود، ابراز شد. اين شده متوسل آن به باكينگهام ، كه سلطنتي حقوقي مشاورانهيئت از سويدر بـر اثـر انتشـار مقـاالت اسـت هنـد ممكـن مـردم افكـارعمومي كه است ضروري جهت در هند از آن مطبوعات انتشار بهرا اي روزنامه كه در مواقعي ويژه ، به اخراج شود و حربة در هند آشفته رايج هاي و ساير زبان زبان ، بنگالي زبان پارسي مطبوعات

نخواهد شد. كنند ديگر مؤثر واقع مي هادار انگليس پادشاه اعليحضرت غير از اتباع كسانيداد. مـي نسـبت حكـومتي دسـتگاه هـا را بـه سـاماني و نابـه مصـائب خود ريشـة هاي در نوشته بود كه اين باكينگهام جرم، ديـدگان ستم حقوق احقاق او در راه هاي و كاميابي حكومتي مقامات قانون خالف در مورد اقدامات وي وقفة بي هاي افشاگري

، وي عليـه قـانوني اقدامات به هند شرقي كمپاني توسل اصلي بود. عامل انداخته مخاطره را به هند شرقي و اعتبار كمپاني منافع بـود كـه يادار پسـت يـك ، بـه ، دكتـر بـريس پرسـبيتري رهبر كليساي غيرقانوني در مورد انتصاب وي بود كه هايي افشاگري جديد مطبوعات قانون با استناد به هندوستان . فرماندار كل داشت را برعهده دولت دفتري افزار و وسايل نوشت تهية مسؤوليت

را اي يا نشـريه هر روزنامه انتشار و توزيع ، ممنوعيت قانوني با تصويب حال درعين را صادر كرد. دولت باكينگهام اخراج حكم لـرد آمهرسـت انتصـاب درپي كلكته نامة وقايع نشرية سركوبي براي بعدي كرد. تالش اعالم دانست مي صالح فرماندار كل كهاز وي بـود اخـراج ـ هندي انگليسي فردي نشريه سردبير اين جا كه از آن آغاز شد. ولي جديد هندوستان فرماندار كل عنوان به

بـا وي شد. گرچه و زنداني بازداشت آرنوت نام به نشريه اين از دبيران ميسر نبود. يكي و محاكمه قانوني تشريفات بدونهند انگليس به و با كشتي را بازداشت هند مجدداً وي حكّام از مدتي پس آزاد شد ولي از زندان انگليس از دربار پادشاه دادخواهي

را خـود سفر دريايي سنگين شد، اما از او خواستند تا هزينة مي اعزام انگليس از هند به زنداني عنوان به وي كردند. گرچه ماعزا داماد باكينگهـام سردبيري ها بعد بار ديگر به سال شد تا اينكه توقيف كلكته نامة وقايع ، نشرية تحوالت اين كند. درپي پرداخت


26

ها كرد و سال شكايت و پارلمان هند شرقي كمپاني مديرةهيئت اعضاي خود، به نشرية در مورد توقيف . باكينگهام نتشار يافتا كند. ها دريافت از آن خسارت عنوان به استرلينگ ليرة 200 مبلغ به اي ساالنه مقرري كشيد تا توانست طول

: است كرده بيان صورت اين به هند داشته نگاري در روزنامه باكينگهام كه را مهمي نقش هندي مورخي را بـراي پيشـگامي خصوصيت بود كه و نقاد بود. كسي وجوگرانه جست كرد. او مظهر روحية تبديل مردم آينة را به روزنامه وي

وي را كـه اي شـعله بدهد، اما نتوانسـت عبرتي درس ديگران به خواست مي يبا تبعيد و اداري آورد. دستگاه ارمغان ها به روزنامه شـده نگـار زاده روزنامـه از مادري بود و گويي ذاتي مند از نبوغ بهره نگاران روزنامه از جمله كند. باكينگهام بود خاموش برافروخته

بود.

برخي ، با اعتراض حاكمههيئت از ديدگاه نامطلوب نگاران روزنامه شد و نيز اخراج مي اعالم مطبوعات عليه كه هايي محدوديتبـود افراد سر چارلز فـورِبس اين رو شد. از جملة روبه هند شرقي كمپاني از مقامات برخي ، از جمله با وجدان هاي از انگليسي

كـرده در ماراتا را تأمين سر آرتور ولزلي هاي جنگ و هزينة ستانده وام ديانشد از هن مي بود و گفته كرده خدمت در بمبئي كهنيـاز شديد پارلمـان مداخلة در هند به دولت اقدامات كه گفت انگليس عوام در مجلس سخناني طي 1825 در سال . وي است

و را مرتبـاً بازداشـت اعتنا مانـد و افـزود افـراد بـومي بي در برابر آن توان نمي كه است اي گونه به فعلي شرايط گفت دارد. وي از رهبـران يكي وي گفتة باشد. به وجود داشته در مورد آنان دادرسي اجراي به اميدي ترين كوچك آنكه كنند، بدون مي زنداني . وي اسـت نظـر بـوده تحـت اش در خانـه سـال پانزده داشتند، مدت وي به اش رعاياي كه اي و عالقه عشق علت تنها به بومي

كرد. توصيف " مورد و مضحك بي"را مطبوعات عليه شده اعمال هاي محدوديت ، حسـابدار و رئـيس ارتـش جراح هيوم جوزف برخاست مطبوعات از آزادي هواداري به كه انگليس ديگر از مقامات يكي

معرفت ، تعالي خوب دولت يك موفقيت آزاد به مطبوعات اندازة تواند به چيز نمي هيچ بود كه عقيده براين بود. وي پست ادارةخـود را در قلبي خطر تبعيد، احساسات به در دادن تن تواند بدون نمي كس در هند هيچ كه كند، درحالي كمك اخالق و ارتقاي

و و دسـتور اخـراج اسـت خود گرفتـه به ابعاد خطرناكي و وحشت ايجاد رعب سياست گفت مي بروز دهد. وي نسرزمي اين. اسـت نبـوده ابعـاد شـاهدش خود هرگز در اين تاريخ هند در طول كه شود: وضعي صادر مي از ديگري پس تبعيد افراد يكي

مطبوعـات عليه شده اعمال هاي با محدوديت در مخالفت اي مقاله نوشتن دليل ، به نظام پياده 24 هنگ ، جمعي رابينسون سرهنگدر بـود مطبوعـات نوشـته مقالـه در ايـن شد. وي اخراج بود از ارتش شده چاپ كلكته از نشريات در يكي 1822 در سال كه

بنگـال قوانين مؤثرتر و مفيدتر از تمام و كالهبرداري غيرقانوني ، تجارت انونق خالف ، اقدامات از قدرت با سوءاستفاده مقابله اند. بوده

و پيك بمبئي گازت دو روزنامة مالكيت واردن فرانسيس نام به فرمانداري شوراي از اعضاي يكي در بمبئي 1823 در سالمنجـر شـد. سـر بروز جنجالي امر به انتقاد كرد و همين قضايي از دستگاه وي ايه از روزنامه . يكي را در اختيار داشت بمبئي

گازتدر انتشار يافته مقالة هند، خواست ، فرماندار كل استون الفين استوارت ، از سرمونت عالي دادگاه ، از قضات ادوارد وست در مـورد نحـوة مقالـه كـرد در ايـن اعـالم كند. وي بود مطالعه انتقاد شده اهدر دادگ وي دادرسي نحوة به در آن را كه بمبئي

كنـد. مراحـل را توبيخ بمبئي گازتسردبير گرفت تصميم هندوستان . فرماندار كل است شده عنوان نادرستي مطالب دادرسيرا وي اظهـارات بمبئـي گـازت اظهـار داشـت . وي يافـت دامهسر چارلز چمبرز ا رياست به ماجرا در دادگاهي اين دادرسي اظهـارات تحريـف بـه علنـي اعتـراف تا ضمن ، خواست بمبئي گازت. فير، سردبير . جي . فرماندار از س است كرده تحريف

در كـه دادرسـي از جريـان قسـمتي بـه وطمرب گزارش الي كرد تا در البه بخواهد. سردبير موافقت پوزش چمبرز رسماً از وي راضي گازت سردبير بمبئي خواهي معذرت كند. فرماندار از نحوة خواهي معذرت عالي دادگاه شد، از قاضي منتشر مي مطبوعات


27

جـا كـه بگـذارد. از آن وديعه ههزار روپي 30 كند يا اينكه او دستور داد يا كشور را ترك او را لغو كرد و به اقامت نشد و پروانه شد. از هند اخراج 1824 سال نبود در ژوئية تضميني چنين سپردن قادر به وي

صـادر هند شـرقي كمپاني مديرةهيئت اعضاي از سوي 1825 در سال بود كه رويداد فرماني اين از پيامدهاي يكي صرفاً بـه ها كه ، جز آن نشريات مالك سردبير و چه عنوان به ، چه ارتباطي از هرگونه شركت اين كاركنان فرمان اين شد. برطبق

هـاي از روزنامـه در يكـي فرمان اين درخصوص اي در مقاله باكينگهام شدند. سيلك داشتند، محروم اختصاص يا علوم ادبيات : نوشت لندن

كاركنـان ارتبـاط و صـدور دسـتور ممنوعيـت هند شـرقي كمپاني مديرههيئت اعضاي د ماليمپيشنها در راستاي بمبئي حكومت) ظـاهري كـم (دسـت واگـذاري بـراي الزم فرصـت واردن ورزيد تا آقاي تعلل ماه ، شش و غيرعلمي غيرادبي با نشريات كمپاني باشد. بود، در اختيار داشته تصميمي ذ چنيناتخا عامل در واقع خود، كه مالكيت تحت روزنامة

مالكـان واقعـي اسـامي ثبـت آن شـدن مورد اجرا درآورد، زيرا با پيـاده را به دستورالعمل اين مستقر در هند با اكراه دولت، دسـتورالعمل اين شد. با اجراي ر ميمنج داشت جريان مديدي مدت كه اي دوگانه نظام افشاي ضرورتاً به ها در بمبئي روزنامه ها كامالً در اختيـار دوسـتان آن مالكيت ، كه قلمرواش مطبوعات تحت بر آزادي مبني استون فرماندار الفين ادعاي بودن پوشالي، ياد شـده دستورالعمل ا اجراي، ب براين رسيد. عالوه مي اثبات كردند، به مي عمل وي خواست طبق و بالطبع قرار داشت خودششـد. و فيـر انجاميـد افشـا مـي آقاي اخراج صدور حكم به كه دادگاه كاري و خالف در برابر سوءاستفاده روزنامه اين كوتاهي گرفـت مـي ها سرچشمه آن كنترل تحت هاي از روزنامه ، كه واردن و آقاي استون الفين به ها نسبت گويي تملق ، تمامي سرانجام

مطبوعـات آزادي در جهت گامي كه ديگر، هر سياستي و مالحظات فوق داليل شد. به برمال مي دستورالعمل اين بر اثر اجراي شد. مي هند مواجه حكومت كامل شد با اكراه مي تلقي در انگليس مطبوعات آزادي سبك در هند به دادگـاه " بـه تصـويب را بـراي قـانوني بمبئـي ، حكومـت هند شرقي كمپاني مديرةهيئت رالعملصدور دستو درپي هـر توانست شد و فرماندار مي مي امتياز ممنوع جز صاحبان افرادي توسط انتشار روزنامه آن براساس پيشنهاد كرد كه " سلطنتي هـيچ بمبئـي كـرد در ايالـت ، اعـالم سلطنتي دادگاه ، رئيس لغو كند. سر ادوارد وست را بداند، امتياز انتشار آن صالح كه موقع پيشـنهادي ، بـا مقـررات دليـل همـين كنـد. بـه را توجيـه مطبوعات عليه محدوديتي چنين بتواند برقراري وجود ندارد كه عاملي

كـه در زمـاني مقرراتـي چنين اجراي گفت سلطنتي دادگاه رئيس از موضع كرد. سر چارلز چمبرز با حمايت فرماندار مخالفتاز آنكـه جـاي بـه غيرموجـه اقدام مورد نخواهد بود و هرگونه فشار بي جز اعمال ، چيزي حكمفرماست بر بمبئي كامل آرامش

شـديد ناخشنودي رغم به سلطنتي كرد. دادگاه ايجاد خواهد تري بزرگ كند احتماالً مشكالت ناگوار جلوگيري بروز رويدادهايخـود در نظريـات در توجيـه اسـتون داد. الفين رأي مطبوعات آزادي محدوديت منجر به مقررات وضع ، عليه بمبئي حكومت

كرد: مي استدالل ها چنين روزنامه فعاليت درآوردن نظم و به محدود كردن بـوده تـدريجي و رونـد آن بـوده گام هم مردم كشور و آگاهي با رشد و توسعة از مطبوعات گيري بهره انجه در ساير كشورهاي

دليـل بـه تأثيرشـان ، كـه آسـيايي هـاي ها و تعصب با پيشداوري مقابله براي اروپايي شدة تلطيف هاي در نظريه و ما ناگزيريم است چنـين ، تحـت شـده شمشـير تصـرف ضـرب بـه را كه كشوري توان . آيا مي ، تجديدنظر كنيم است دوچندان مردم ناقص آموزش كرد؟ حفظ طوالني مدتي براي شرايطي

ارتقـاي بـراي مطبوعـات فعاليـت بـه بخشيدن نظم ، معتقد بود كه حكومتي سرشناس ديگر از مقامات مونرو، يكي سر توماس : گفت . وي است هند ضروري مردم سالم سياسي آگاهي


28

آورند ... اشتياق در كنار يكديگر دوام طوالني مدت توانند براي دارند و نمي منافات كامالً با هم بيگانگان آزاد و سلطة مطبوعات كند در رسوخ ارتش به از آنكه بايد قبلآيد پديد مي معرفت با پيشرفت در هر كشوري كه خودي حكومت و برقراري استقالل به

تمـامي هويت بي تا انتشار مطبوعات دهيم اجازه اروپايي از سردبيران خاطر وجود چند تن پيدا كند. اگر ما تنها به رواج مردم ميان را در ميـان خـود بـذر نارضـايتي دسـت بـه كنند اند مخدوش قائل و اقتدار اروپاييان خصوصيات براي بومي مردم را كه احترامي . باشيم در امان آنان از شورش توانيم و هرگز نمي ايم پاشيده بومي نظاميان

نويسد: . او مي است داده ارائه دوره اين هند در خالل مردم زندگي از شرايط اي تصوير تيره انگليسي از نويسندگان يكي هنـد و انگلـيس ، بـراي 1828 هنـد در سـال فرمانـدار كـل سمت به بنتينك ماراتا و ورود لرد ويليام هاي جنگ بين سالة ده دورة

تنهـا در خـود رسـيد. نـه اوج بـه دوره ايـن امـور در خـالل سـاماني و نابه شود. سوءمديريت مي محسوب و تاري تيره هاي سال، و نـامرئي عاطفـه ، بـي خودكامه غايت به حاكميتي هند شرقي در سراسر قلمرو كمپاني هند بلكه ربغ تسخيرشدة تازه هاي ايالت

مقصـد را بـه هند شـرقي كمپاني كنترل تحت مناطق بومي كرد. مردم مي كشور را قطع حياتي شريان رحمانه بي هاي با اخذ ماليات بـود كـوچ مقـر فرمانـداران كـه شـهرهايي هـا، بـه بر ايالت حاكم ومرج فرار از هرج يا براي كردند مي ديگر خود ترك هاي ايالت در قالب هند را كه مردم دسترنج از ديگري پس ها يكي و كشتي نداشت تجارت متداول هاي شيوه به شباهتي كردند. دادوستد هيچ مي

ارمغـان هنـد بـه مـردم بـراي چيـزي در بازگشت آنكه كردند؛ بدون مي حمل انگليس خود بهبود با رفته تاراج به از آنان مالياتبـا در كلكتـه شـدند، اكنـون منتشـر مـي عادي قوانين لواي تحت ففط لرد هيستينگ فرمانداري در زمان هند كه آورند. مطبوعات

.بودند درآمده هند شرقي انقياد كمپاني كرد تحت مي انتشار الزامي را برايمجوز كسب كه مطبوعات ظالمانة قانون تصويب


29

3 روي موهون راجا رام

يـك قـول . بـه اسـت هنـد يـاد كـرده گذار مطبوعات بنيان عنوان ) به1772ـ 1833( روي موهون نهرو از راجا رام جواهر لعل

هرچـه بخشـيدن آگـاهي روي موهـون اصـلي باشد. انگيـزة "عصر جديد هندي" نخستين روي ايد موهونش«ديگر نويسندة اصـالحات از مبـارزان هنـد و يكـي مطبوعـات آزادي قهرمـان اولـين وي». بود نوزدهم قرن اول هند در نيمة مردم تر به بيش

گـذاري خود پايـه كه متعددي در نشريات و فرهنگي اجتماعي نوزايي در راه بود كه آيد. او كسي شمار مي ديار به آن اجتماعيو ، سانسـكريت ، عربـي فارسـي هـاي بود زبـان دنيا آمده به برهمن اي در خانواده كه روي كرد. موهون مي فرسايي بود قلم كرده

خـود را وقـف زندگي بتواند تمامي آنكه بعدها براي درآمد، ولي د شرقيهن شركت خدمت ابتدا به . وي را فراگرفت انگليسي هـايي آيـين هندي هاي و بت خدايان انواع پرستش كه داشت عقيده كرد. وي گيري خود كناره كند، از مقام اجتماعي اصالحات

. است شده هندو اضافه اصيل مقدس هاي كتاب به كه استرا Sambad Kaumudi (Moon of Intelligence))) ماه هوشياري( سمباد كائومودي روزنامة 1821 در سال روي نموهورا آن (Samachar Chandrika)سـاماچار چانـدريكا نـام بـه ديگـري روزنامة رقابت دليل بعد به سال منتشر و يك در كلكتهاخبـار) (آينه االخبار مرآت نامة هفتة 1822 در سال . روي را از سرگرفت و انتشار آن داً چاپمجد 1823 كرد. در سال تعطيلكـرد. تعطيـل بـر انتشـار مطبوعـات حـاكم مقـررات بـه اعتراض نشانة بعد به را در سال منتشر كرد، اما آن فارسي زبان را به

ايـن هـاي شـد بارهـا از نوشـته مي اعمال بر مطبوعات كه هايي محدوديت ، در توجيه بنگال ، فرماندار حكومت لي بي باترورث) 1«ذكـر كـرد: دليـل سـه خـودش دسـت خود به نامة هفته كردن تعطيل در توجيه بود. روي كرده استفاده زبان فارسي نامة هفته

دولتـي مقامـات بـه امتيـاز انتشـار نشـريه دريافـت براي فراد انگليسيتواند همانند ا نمي فرد هندي جديد، يك قانون براساسرفتـار كـه كسـاني ، از سـوي محتـرم قاضـي در حضور يـك علني دادگاه در يك نگاران سوگند روزنامه ) اداي2كند؛ مراجعه

ناشي حقارت از تحمل پس ) حتي3شود؛ مي قيتل سرزنش بسيار تحقيرآميز و قابل نظر دارند اقدامي خود را تحت همسايگانشـود مـي ، سـبب دولتـي مقامات از جانب امتياز نشريه درپي پي سوگند، توقيف و اداي صدور امتياز انتشار نشريه از استدعاي

»زند. مي رهمرا كامالً ب آدمي فكري آرامش نگراني بنگرند و همين حقارت ديدة به انسان به جهانيان روي موهـون شد. رام از كشور اخراج 1823 در سال باكينگهام سيلك بود كه جديد مطبوعات قانون مفاد همين با استناد به

دادگـاه بـه جديد مطبوعـات مقررات خود، عليه ، مشاور حقوقي فرگوسن از طريق اي هند شكوائيه مردم از سوي نمايندگي به ايـن وجـود نـدارد، بـه آزادي كـه آزاد در نظـامي مطبوعات شكني قانون بهانة ، به ناگتون مك كرد. اما قاضي هند تسليم ليعا

اجتمـاعي اصالحات در زمينة وي تبليغات را كه اروپاييان و جامعة دولت ابتدا مخالفت از همان اثر نداد. روي ترتيب شكوائيه . برخـي داشتند برانگيخت وحشت اجتماعي اصالحات اجراي او براي دانستند و از سرسختي خود مي را مغاير منافع و مذهب داشـتن اتهـام بـه كمپـاني هندي از كاركنان اي عده آزار و اذيت پرداختند و به چيني دسيسه به روي عليه " كمپاني" از كاركنان

بودنـد. شديداً بـدبين روي هاي فعاليت به نسبت انگليس ، حكومت پرداختند. در مجموع با روي خويشاوندييا دوستي رابطة دارد. هند منافات مردم با ديدگاه هايش ديدگاه كه نگريست مي فردي عنوان به روي بر هند به حاكم تشكيالت


30

از برخـي منفـي ، واكـنش كمپاني مقامات بر مخالفت عالوه مطبوعات در زمينة وي مستقيم برد فعاليت پي روي كه هنگامي وي اهداف در جهت كه پرداخت كساني تشويق كنار كشيد و به مطبوعات دارد خود را از صحنة را نيز درپي مرتجع هندوهاي

شـديداً اعتـراض باكينگهـام سـيلك اخراج بود به ها برقرار كرده آنبا پيوند مستحكمي روي كه هايي داشتند. روزنامه برمي گام سـيطره كلكتـه مطبوعـات بـر جامعـة متمادي ساليان شد كه هايي از روزنامه بسياري بخش الهام روي موهون راه كردند در اين

تاگور، دوست بودند، دهيرندرانات گريبان به دست مالي شديد با مشكالت و هندي انگليسي هاي روزنامه كه داشتند. در زمانينبـود كسـي خويش گستردة هاي و فعاليت متنوع عالئق به با توجه روي . موهون ها شتافت آن كمك ، به روي و همكار موهون

بردارد. از مبارزه شناختند دست ترا نميو اف تهمت براي حد و مرزي كه حقيرش مخالفان هاي ها و بدخواهي با دسيسه كه نويسد: بود. او مي كرده جزم مطبوعات آزادي خود را براي عزم روي موهون رام

بايد افراد بتواننـد دليل همين و به بسيار زياد است لغزش احتمال بزرگ امپراتوري امور يك در ادارة بايد بداند كه زمامدار خوب« قيـد و بـي در گـرو آزادي مهـم هدف اين بگذارند. تحقق با او در ميان سهولت دارند به وي و دخالت توجه نياز به را كه يمسائل ». است مطبوعات شرط

و دكـامگي مهـار خو براي جهان در ساير كشورهاي كه و مبارزاتي انگليسي ممتاز نهادهاي هاي بايد ويژگي معتقد بود كه روي شـوند. روي خـود آگـاه رعايـاي بايد از مصائب هند بازگو شود و فرمانروايان مردم دارد براي جريان ومرج از هرج جلوگيري

پادشـاه اميـد بـه آورنـد چشـم بار مي در هند به انگليس دولت كارگزاران خود كه مصائب جويي چاره هند براي مردم گفت ميدر كلكتـه عـالي دادگـاه از سوي اش رد دادخواست به در اعتراض انگليس پادشاه خود به در شكوائية اند. روي دوخته انگليس

بود. ياد كرده "اروپا ناجي" عنوان به ، از وي مطبوعات مورد قانونو وطنـي جهـان هاي با گرايش ، انساني قتوجوگر حقي هندو، جست طلب اصالح" عنوان به روي از موهون ديگري نويسندة

كـرد يـا از وي مي گذاري خود پايه روي موهون كه هايي . روزنامه است ياد كرده " گيتي در عرصة ناپذير آزادي خستگي قهرماناز اسـتعمار كـرد: روي خالصـه ينچنـ توان را مي وي ورزيدند. فلسفة مي مبادرت روي سياسي فلسفة تبليغ گرفتند به مي الهام

فنـي دانش و جذب هندوها با غرب تماس افزايش براي و سرمايه از دانش گيري و بهره اروپاييان هند توسط و منطقي عادالنهاز امريكـايي هاي نشين مستعمره استقالل معتقد بود كه كرد. وي مي حمايت تر با انگليس نزديك هاي تماس و برقراري انگلستان

رغم و به ليبرال محلي هندوها نتوانند در پرتو حكومت ندارد كه دليلي ، ولي است گرفته سرچشمه محلي كارگزاران كاري ندانم سـتايش روي هاي هاز نوشت انگليسي نويسندة بنتام نمانند. جرمي باقي انگليس امپراتوري ، در چارچوب عناصر اروپايي افزايش

او را اثـر هاي نوشته طور قطع به ديدم را نمي روي موهون هندي اگر نام«گويد: مي انگليسي او بر زبان كند و در مورد تسلط مي ». آوردم شمار مي به كرده و تحصيل فرهيخته انگليسي يك قلم

نسـبت حال بود، اما درعين آگاه خوبي به داشت اروپا جريان ملي رزهايم در محدودة كه سياسي از تحول روي موهون رامكرد هند مي احساس بود. وي كند كامالً واقف را ميسر مي تحولي چنين گيري شكل كه هايي شديد هند در زمينه ماندگي عقب به

دسـت كشـور و بـه ايـن و پارلمـان انگلـيس پادشـاه درايـت بايد تحت مي پيشرفته اي مرحله به سياسي روند تحول تا رسيدنهـا و در روزنامـه هنـد، كـه مـردم هاي ديدگاه به بود كه خواستار آن حال درعين شود. روي اداره هند شرقي شركت كارگزارانشـود. مبذول و مناسب دقيق شود، توجه از ميابر مختلف هاي در برابر كميسيون توضيحات اداي هنگام و به مستقيم دادخواهي

: از نويسندگان اعتقاد يكي به هند و رهنمودهاي مردم هاي و رنج مصائب به بخشيدن ، التيام سياسي مناقشات داور در حل عنوان به انگليس بر پارلمان وي تكية

اي تا انـدازه روي موهون رو نشد. نبوغ هند روبه مردم نيز با مخالفت نوزدهم ندر اواخر قر حكومتي نهادهاي ارتقاي در زمينة آن


31

و انگليسـي روشـنفكران بـود و مـورد اسـتقبال منطبـق غـرب روشنفكري با معيارهاي كه مباحثي كردن در مطرح وي از توانايي . گرفت مي سرچشمه جديد هند قرار داشت كردگان نفوذ تحصيل صاحب هاي گروه

آورد. را فـراهم بعـدي سياسي هاي فعاليت فكري ، شالودة و نويسندگي سياسي رهبري در زمينة روي موهون متعالي معيارهاي اصلي بناي سنگ وي سياسي هاي نداد، اما نظريه تشكيل سياسي حزب هيچ . وي هندي بود نه غربي روي الگو و معيار موهون

فردي هاي آزادي تحقق براي و مبارزه سياسي نوين هاي رود. سرآغاز انديشه شمار مي به نوزدهم فرد در قرن و اصالت ليبراليسم يافتن ، راه گذاري از قانون قبل با هنديان ، مشورت حقوقي در دادرسي نژادي ، لغو تبعيض سياسي آزادي در راه وي در مبارزات

خـوبي بـه حكـومتي دلخواهانة از قيد مقررات مطبوعات تر آزادي مهم و از همه حكومتي باالي هاي و پست مشاغل به هنديان حكـومتي نظـام ، معتقـد بـود در چـارچوب انگلـيس مشروطة سلطنت اصول به وفاداري ضمن روي شود. موهون مي مشاهده حكـومتي انتقـاد شـديد از نظـام رغـم هند به ، رهبران روي از مرگ آمد. پس نائل سياسي پيشرفت در هند به توان مي انگليس بـه بخشـيدن قصد خاتمه يافتند. هنديان نظام از اين بريدن خود بدون اهداف در راه مبارزه براي فراواني هاي ، فرصت انگليسبريتانيا حاكميت خود را در چارچوب خواستند امتيازهاي مي هندي از نويسندگان يكي قول د، اما بهرا نداشتن انگليس حاكميتو ، امنيـت بريتانيا وحدت تواند همانند نظام نمي ديگري حكومتي نظام هيچ بودند كه عقيده براين تر هنديان دهند. بيش افزايش كند. تأمين دانست مي ها ملزم آن تأمين خود را به نگليسا دولت را كه اجتماعي پيشرفت گفتـة ايجـاد كنـد. بـه تلفيق و هندوئيسم غرب ليبرال نوين دنياي بود تا بين برآن اجتماعي طلب اصالح يك عنوان به روي

: نويسان نامه از زندگي يكيو را بـا اخـالق آن تـوان مـي دليـل همـين دهـد و بـه مي تشكيل و منطق را اخالق هندو هاي انديشه درونماية معتقد بود كه روي

از الگـوي و عناصري از غرب ملهم سياسي اهداف ميان آشتي راه دادن نشان دستاورد وي ترين كرد. مهم ادغام غربي گرايي منطق كـرد. ايـن مبـارزه ليبـرال دموكراسي در راه هندي هويت با حفظ توان مي كهدهد نشان خواست مي درواقع هندو بود. روي سنّتي مترقـي حال كرد اما درعين مي ها تكيه سنّت بر تداوم تا حدود زيادي انجاميد كه گرايي ملي جنبش گيري شكل به ظاهراً ساده فرض بود. درك قابل فرمانروايان براي سادگي به آن سياسي هاي نگر بود و آرمان و آينده

بـه ، كـه هندوئيسـم پـااليش در راه وي و تـالش نگريسـت مي آن به وي كه اي هندو از زاويه جامعة عليه روي موهون مبارزة هـاي و نوشـته كـالم نيـز در وي از مـرگ پـس و حتـي نـوزدهم قـرن طول منجر شد، در تمامي ∗ برهمو ساماج گذاري پايه

نويسد: مي اش از دوستان يكي به اي در نامه 1828 در سال تكرار شد. روي اش پيروان ميـان . تمـايز و جـدايي نيسـت مناسـب چنـدان آنان سياسي پيشبرد اهداف هندوها براي فعلي مذهبي نظام كه است تأسف ماية

گيـري و شـكل پرستي ميهن احساس از هرگونه آنان ماندن شمار و محروم ها و اقشار بي گروه ها بههندو جامعه تقسيم ها به كاست . بـه اسـت خطير كـامالً بازداشـته وظايف ها را از پذيرش ، آن و طبقاتي تطهير كاستي و قوانين انجاميده مذهبي از مناسك انبوهي

آنـان اجتمـاعي و آسـايش سياسـي منـافع در راستاي كم هندوها، دست در مذهب تا تغييراتي دهفرارسي آن زمان اكنون اعتقاد من گيرد. صورت

ابعاد اجتماعي كردند شورش مي تالش ملي جنبش سازماندهي هند براي مردم كه هايي سال در خالل نوزدهم قرن دوم در نيمةبـا در مقايسـه سياسـي شد. اصـالحات ها تبديل و توده مطبوعات از سوي اجتماعي اصالح براي همبارز و به يافت اي گسترده

∗ Brahmo Samaj م. گذاري كرد. ـ پايه 1830جنبش اصالح مذهبي كه روي در سال


32

. بـه است هند ايفا كرده مردم و خصوصي عمومي در زندگي تري اهميت بسيار كم نقش و اجتماعي مذهبي اصالح هاي جنبش عصر: از آن نويسي تاريخ گفتة

داد. مي هند را تشكيل هاي كرده تحصيل و عملي روشنفكرانه مبارزات اصلي دو زمينة و اجتماعي مذهبي طلب حاصال هاي جنبش كوچك هاي افراد و گروه نيازهاي نهادها برطبق اين به بخشيدن سامان در جهت و تالش و اجتماعي مذهبي نهادهاي عليه شورش داد. مي ها را تشكيل جنبش اين ، محور اصلي محلي

آمـد مـي عمل به جامعه و رهبران روشنفكران از جانب ها را كه و تالش مبارزات گونه اين نوزدهم هند در قرن نوپاي مطبوعاتهـا اولويـت كـه دوراني ، يعني نوزدهم قرن پاياني هاي در دهه كه اي گونه به سياسي جويي ، ستيزه زمان كردند. در آن مي منعكس

سياسـي . انديشـة نداشـت چنـداني و ضـرورت فراگير پيدا كرد، ابعـاد گسـترده جنبة سياسي ها و اهداف و انديشه تغيير يافته تشـكل هـاي تأثير و نفوذ خود قرار داد و شـيوه را شديداً تحت و اجتماعي مذهبي هاي ، افكار و انديشه هنگام در آن گرايي ملي

. يافت و در سراسر هند رسوخ خود گرفت فراگير به ، ابعادي و تبليغات سياسي، گنگـادار بهاتاچـارجي ، توسـط 1816 در سـال بنگال گازت ، با عنوان هنديان با مالكيت زبان انگليسي روزانه نشرية اولين. نيسـت دقيقاً مشـخص روزنامه انتشار اين زمان ، منتشر شد. مدت داشت قرار روي موهون تأثير افكار رام تحت كه آموزگاري

. بـه است نبوده سال از يك بيش بنگال گازتانتشار طول از قرار معلوم منتشر شد؛ ولي چهارسال روزنامه اند اين گفته برخي : از نويسندگان يكي قول

رود مـي . احتمال و تجاري فردي تا منافع است بوده هندوئيسم مترقي هاي از مكتب يكي نمايندةنگار هند ظاهراً روزنامه نخستين ارتباط از آشكار كردن گوناگون داليل به ، ولي داشته را در دست بنگال گازت زبان انگليسي ابتكار انتشار روزنامة روي موهون كه

. است كرده ريخوددا روزنامه خود با اين

انتشـار ايـن در مورد زمان را انتشار داد، ولي سامبِدكائومودي هفتگي نشرية روي موهون بنگال گازت روزنامة تعطيل درپي سـامبر سـال خـود را در د فعاليـت نامـه هفته اين با كينگهام جيمز سيلك نوشتة نظر وجود دارد. به اختالف و ناشر آن نامه هفته

ايـن ، ناشـر ديگـري شد. بـاوجوداين ناشر تعطيل ، از سوي خوانندگان استقبال عدم دليل به 1822 مه آغاز كرد و در ماه 1821 معتقدنـد كـه از مؤلفـان شد. بسياري متوقف هميشه براي بعد انتشار آن در دسامبر سال را مجدداً منتشر كرد تا اينكه نامه هفته

، امـا يكـي است منتشر شده بانرجي چاران بوهوواني نام به شخصي سردبيري به سامبِدكائومودي نامة هفته اولية شمارة سيزده نبـراي كلـي . عقيـدة است كرده توصيف با سوءنيت و همراه اساس ادعا را كامالً بي اين دات نام به معاصرش نگاران از روزنامه

كرده مي همكاري روي با موهون مدتي و بانرجي داشته كليدي نقش سامبِدكائومودي نامه در انتشار هفته روي موهون كه است (Samchar Chandrika) سـاماچار چانـدريكا نامه هفته كه و مذهبي اجتماعي اصالحات مخالف هندوهاي اردوي به و سپس

. است كردند پيوسته را منتشر ميانتشـار بودنـد، بـه بيگانه و بنگالي انگليسي با زبان هند كه از مردم گروه آن براي روي شد موهون قبالً گفته كه گونه همان

نشـرية ، يـك مسـيحي مبلغـان تبليغات كردن خنثي براي حال درعين كرد. وي مبادرت فارسي زبان بهاالخبار مرآت نامة هفته Friends)هند دوستان زبان انگليسي ماهنامة مارشمن كالرك و جان كوري ويليام 1918 منتشر كرد. در آوريل ادواري مذهبي

of India) استيتسمن گذار نشرية ، بنيان نايت را بعدها رابرت نشريه را منتشر كردند. اين (Statesman) رد. ويليامك ، خريداري منتشـر در بنگـال بودند كـه (Samachar Durpan) ساماچار دورپن روزنامة مالك حال درعين مارشمن كالرك و جان كوري

در بـين دليـل همـين و بـه داشـت نيز اختصاص محلي انتشار رويدادهاي ، به مذهبي مبلغان تبليغات بر انعكاس شد و عالوه مي برخوردار بود. رسمي مقامات از حمايت حال درعين نشريه كرد. اين كسب و اقشار باسواد هند محبوبيتي ولتيد مقامات


33

با ) كه برهمايي مذهب اعتقادات ، براساس شوهرشان همراه افراد متوفي بيوة (سوزاندن ساتي آيين عليه روي موهون مبارزةشد. سبب مضمون را با همين مختلف هاي زبان شمار به بي انتشار نشريات حال رو شد، درعين ا روبهبنيادگر هندوهاي مخالفت نداشـتند. در سـال عمـر چنـداني لرد بنتينـك از سوي ساتي لغو آيين دليل ظهور كردند به دوره در اين كه تر نشرياتي اما بيش

دارد، اختصـاص بنيادگرايـان آرمـان انعكـاس بـه كـه ساماچار چاندريكا « ارنظر كرد: اظه چنين انگليسي نويسندة يك 1885 The)طلـب اصـالح نشـرية سـه .» مـؤثر نيسـت ها چنـدان زوزه اين طلبان اصالح پيروزي دليل كند، اما به مي پارسي هرازگاهي

Reformer) ، كاوشگر(The Inquirer) شون اونه جيانو (Gyan Auneshun) بودنـد و در ارتبـاط روي با موهون هر سه كه خـود ادامـه حيـات بـه بنگـال مطبوعات در صحنة 1891 شدند تا اواخر سال مي هندو محسوب مترقي نگاري روزنامه نمايندة دادند.

، نيـاز هندوها، حكومـت اجتماعي و سنن آداب ةدر زمين شدند مقاالتي منتشر مي مختلف هاي زبان به در بنگال كه نشرياتي اجنـاس ها و قيمت كشتي حركت به مربوط ، اطالعات و خارجي با اخبار محلي ، همراه دوستي و نوع بهداشتي هاي آموزش به

بـه مردم مشكالت به رسيدگي نياز بهو ، انتقاد از دولت رقيب هاي روزنامه عليه هايي ، سرمقاله نشريات كردند. در اين مي چاپ آن از آنچـه هند شرقي كمپاني هند بود. مقامات جامعة به تر از اخبار مربوط ها بيش در آن اخبار خارجي رسيد. حجم مي چاپتوانستند در برابـر انتقـاد نمي يهند شرق كمپاني آمدند. گردانندگان خشم ناميدند به مي مطبوعات درايي و هرزه بند و باري را بي

انتقاد از دولت به نيز كه اروپايي نگاران با روزنامه ها حتي آن بمانند؛ چون اعتنا باقي ، بي حكومت به نسبت هندي نگاران روزنامهرا اروپـاييِ مخـالف نگـاران مـه روزنا بودنـد كـه ناراحـت بابـت تـر از آن بيش مقامات داشتند. اين پرداختند سرناسازگاري مياز يك هيچ 1816 كار گيرند. تا سال به هندي نگاران روزنامه توانستند عليه را نمي حربه كنند، اما اين توانستند از هند اخراج مي

تحـت نامـه هفتـه تنهـا يـك 1820تا 1816 هاي سال . در فاصلة اي سردبير نشريه بودند و نه اي امتياز نشريه صاحب نه هندياندر اختيـار مطبوعـات هـا در هنـد، كنتـرل انتشار روزنامـه اول سال چهل شد. در خالل منتشر مي در كلكته هندي يك مالكيت بود. اروپاييان

اعمـال حكـومتي تمقامـا از سـوي كه هايي فشارها و مزاحمت رغم شدند به منتشر مي و بمبئي در بنگال هند كه مطبوعات جديـد پـا بـر عرصـة نشـرية 19 تنها در بنگال 1883تا 1831 هاي سال دادند. در فاصلة خود ادامه فعاليت به شد همچنان مي

شـد. يمنتشـر مـ زبـان بنگـالي روزنامة و شانزده زبان انگليسي روزنامة 33 دوره ، در اين از مؤلفان يكي نوشتة وجود نهادند. به بـه بود كه عواملي هند از جمله مسائل به انگليسي نگاران روزنامه عالئق ها و افزايش هندي در ميان انگليسي آموزش گسترش

كرد. كمك دوره در اين رشد مطبوعات Bengal) بنگـال پيـك زبـان انگليسي نامة هفته عصر بود كه آن سرشناس نگاران روزنامه تاگور از جمله دواركانات

Herald) بنگا دوت زبان بنگالي نامة و هفته (Banga Doot) چنـدين به 1830 سال بحراني كرد. تاگور در دورة گذاري را پايه آورد. گـريش راهمرا فـ از آنـان بسياري فعاليت و ادامة كرد و امكان مالي كمك (Englishman) انگليشمن ، از جمله روزنامه

نامـه هفته منتشر كرد. اين را در كلكته (Hindu Patriot)هندو پرست ميهن زبان انگليسي نامة هفته 1853 در سال چاندرا گوشاز يكي ، شد. هاريچاندرا موكهرجي تزلزل دستخوش مالي نهاد، از لحاظ بنگال بعدي و رويدادهاي بر تحوالت تأثير عميقي كه

. مـوكهرجي بهبود يافـت روزنامه مالي وضع وي توجهات كرد و تحت را خريداري روزنامه بعد اين ، دو سال دولت كارمندان تشـكيل را بـه ، دولـت نيـل محصـول بـار كشـتكاران رقـت در مورد وضعيت وي انتقادي بود و مقاالت زبردست اي نويسنده بـه طلـب اصالح شخصي دست به هندو پرست ميهن ، نشرية موكهرجي از مرگ وادار كرد. پس زمينه در اين تحقيق كميسيون

ايـن سردبيري عصر بود به آن نام به نگاران از روزنامه را كه كريستوپال 1861 در سال ايسوار چاندرا ويدياساگار افتاد. وي نام زبـان انگليسـي . نشرية داشت برعهده را همچنان آن سردبيري 1884 خود در سال مرگ تا زمان توپالكرد. كريس منصوب مجله


34

1861 در سـال گـوش منموهان توسط كه عصر است معتبر ديگر آن نشريات ، از جملة (Indian Mirror)هند آينة دوهفتگي دوهفتگي نشرية اين 1871 در سال . وي يافت انتقال چوندر سن كشوب به نشريه اين خود را آغاز كرد. بعدها مالكيت فعاليت. داشـت برعهـده هنـدي را فـردي آن و ادارة مالكيت بود كه اي تنها نشريه هند آينة كرد. روزنامة تبديل اي يوميه نشرية را به

آن قيمـت را كه (Sulab Samachar)ساماچار سوالب نام به زبان بنگالي يةنشر يك مالكيت حال درعين چوندر سن كشوب حسـاب بـه چشمگيري عصر رقم در آن نسخه 4000. تيراژ رسيد در اختيار داشت مي نسخه 4000 به بود و تيراژش روپيه يك آمد. مي

برخـوردار نبودنـد. از رشـد چنـداني و بمبئـي از بنگـال ارجدر خـ زبـان هنـدي هاي روزنامه 1857 سال از شورش تا قبل نامـه دو هفته قرار داشتند. در مدرس مذهبي شدند تماماً در اختيار مبلغان منتشر مي و بمبئي از بنگال در خارج كه هايي روزنامه شـد. ايـن منتشـر مـي انگليسـي زبـان به نامه هفته و يك (Telugu)تلوگو زبان به نامه هفته ، يك تاميل زبان به فصلنامه و يك

مند بودند. بهره دولت مالي هاي از كمك و اداري آموزشي داليل به نشريات برخـي موضـع بود. هرچندكه چگونه مطبوعات تحول در دوران بيگانه زمامداران هند در قبال مطبوعات ديدگاه ببينيم حال

بر هند در انگليس فرمانروايي خاتمة به از تمايل اي نشانه نبود و هيچ ضد انگليس بود، ولي حكومت هند مخالف طبوعاتاز م موهـون رام رهبـري هنـد بـه نگاران از روزنامه شد گروهي اشاره از اين پيش كه گونه خورد. همان نمي چشم هند به مطبوعات

ارائـة كردند. بـراي مي بريتانيا حمايت پارلماني داشتند و از نهادهاي برمي گام با انگليس تماس برقراري در جهت ، فعاالنه روي : كنيم مي اشاره زبان بنگالي هاي از روزنامه يكي سرمقالة ، به انگليس پادشاه هند به و اعتقاد مردم از ايمان اي نمونه

گـوش مـا بـه داد تـا صـداي و فريـاد سـر خـواهيم فغـان چنـدان ، بلكـه نشست نخواهيم شود ساكت ر ما نازلبر س اگر باليي بـه جهان داد تا تمامي بروز خواهيم خود را چنان ، شادماني كنيم زندگي و صفا و شادماني در صلح برسد و چنانچه فرمانروايمان

زند.ما بپردا هاي نعمت ولي ستايش

بعـدها هنـد، بـود كـه كل فرمانداري شوراي ، عضو بلندپاية سر چارلز متكاف دوران در اين پايدار مطبوعات دوستان از جملهلـرد هـاي ديدگاه گيري در شكل بسيار مهمي بود و نقش مطبوعات طرفدار آزادي شد. وي منصوب فرماندار كل كفيل عنوان به

تنهـا سياسـت نـه ، لـرد بنتينـك وجـود و حضـور متكـاف بركـت ايفـا كـرد. بـه مطبوعـات هند در قبال اندار كلفرم بنتينك 1835 در سـال . وقتـي برداشـت گـام مطبوعـات آزادي در راه مجدانـه كـرد، بلكـه را پيشـه مطبوعات در قبال داري خويشتن

بـر شده اعمال هاي لغو محدوديت فرماندار كل به اي شكوائيه با تسليم كلكته چاپ مطبوعات و انگليسي هندي اندركاران دست امنيت خواهد شد كه متحول اي گونه به بر مطبوعات حاكم نظام داد كه اطمينان آنان به خواستند، وي را از لرد بنتينك مطبوعات

، جـويي بـا دسيسـه در مقابلـه خواهد كرد و حكومت كنند تأمين مي نتقاد اصوليا حكومت هاي از سياست را كه كساني تماميقصد نـدارد وجه هيچ به حكومت جرايد گفت ارباب به خطاب خواهد كرد. وي مصون در برابر مصائب نحو مؤثري افراد را به

را محدود كند. موجود مطبوعات آزاديخـود مشاور حقوقي مكاولي كرد به مي وظيفه انجام بنتينك جاي هند به فرماندار كل عنوان به كه كوتاهي در دوران متكاف

خود رساندن ثبت با به مجوز انتشار نباشد و مطبوعات به كند تا ديگر نيازي تدوين مطبوعات براي مناسبي دستور داد تا قانوننافـذ باشـد و هنـد شـرقي قلمـرو كمپـاني در تمـامي كنـد كـه تـدوين مند بود تا قـانوني عالقه كنند. مكاولي بتوانند فعاليت

قـانون بـا اسـتناد بـه حال درعين كنند، ولي مبادرت نشريات چاپ مجوز به كسب نياز به و بدون بتوانند آزادانه نگاران روزنامهبـا ، قـانوني متكاف فرمانداري كرد. در زمان برانگيز مجازات افتراآميز و جنجال مطالب چاپ جرم را به كساني بتوان مطبوعات

تعـالي راه تـوانيم نمـي وجـه هـيچ ما بـه : « گفت مي پرداختند. متكاف از وي قدرداني به شد و مطبوعات وضع خصوصيات اين


35

توصـية وي» خواهد باشد. مي كه هرچه آن نتايج ، حال ا ارتقا دهيمر دانش تا سطح داريم ترديد وظيفه و بي را سد كنيم معرفت هـاي روزنامـه نبايـد بـين : « و گفـت گرفـت ناديـده زبـان هنـدي نشريات در قبال خاص خود را در مورد هوشياري مشاوراندهـد حيـات ادامـة افكـارعمومي اهد با سـركوب بخو كه حكومتي اعتقاد وي به» شد. قائل تبعيض زبان و هندي زبان انگليسيرو خواهـد روبـه ترديد با شكسـت بي هايش باشد و تالش بايد پوسيده حكومتي چنين هاي نخواهد آورد، زيرا پايه دوام چندان

هـاي و لغـو محـدوديت بود خود باقي قوت به 1856 تا سال كه جديد مطبوعات و انتشار قانون خاطر تصويب به شد. متكاف هـاي و دسـتورالعمل قوانين زيرپا نهادن را به ها وي رو شد. آن روبه هند شرقي كمپاني مديرةهيئت اعضاي ، با مخالفت پيشين احـراز پسـت دليـل همـين فـرود آورد و بـه خـود سـر تسـليم در برابر مخالفان نبود كه كسي متكاف كردند، ولي متهم جاري

بزرگ ناجي عنوان به از متكاف از نويسندگان داد. يكي از دست داشت را برعهده آن كفالت طور موقت به را كه كل فرمانداريهنـد را در مسـير نگـاري هند كرد؛ اما روزنامـه مطبوعات آزادي خود را فداي شغلي موقعيت كه است هند يادكرده مطبوعات . انداخت جريان خود به فرازونشيبو طوالني

نخسـتين عنوان به از آن ، كه1857 سال شورش هند، درپي مطبوعات در قبال حكومتي مقامات در ديدگاه تحول ترين عمده نشـان شـورش نايـ بـه چنداني توجه و مدرس ، بمبئي بنگال زبان هندي . مطبوعات گرفت كنند، صورت ياد مي استقالل جنگ

، شـورش از نويسـندگان اعتقاد يكـي نكردند. به هند شرقي كمپاني ارتش در ميان بروز نافرماني به اي اشاره گونه ندادند و هيچ هاي مهپيدا كرد. روزنا ها اهميت آن براي بود كه شورش اين . پيامدهاي نداشت چنداني هند اهميت مطبوعات براي 1857 سال آميـز، بـدترين و جنـون خونخوارانه اتخاذ كردند و با حالتي بسيار خصمانه موضعي شورش ها در قبال انگليسي مالكيت تحتهند، ، فرماندار كل لرد كانينيگ جويانة آشتي ها سياست اختيار انگليسي تحت هاي را از خود بروز دادند. روزنامه نژادپرستي نوع مالكيـت تحـت خـود قـرار دادنـد. نشـريات تبليغـات را سرلوحة با هنديان افسارگسيخته باد انتقاد گرفتند و بد رفتاري را به

و انتقاد قرار دادند. مورد حمله ممكن لحن شديدترين را به هنديان كنترل تحت ها مطبوعات انگليسي بعـد مطبوعـات بـه تـاريخ ايجاد كرد و از آن فاصله ها و هنديان انگليسي مالكيت تحت مطبوعات بين 1857 سال شورشو ـ هنـدي انگليسي مطبوعات بين بعد شكاف به زمان خود را از يكديگر جدا كردند. از آن هند راه زبان و هندي زبان انگليسي رهبري هند به ملي كنگرة بعد از سوي به 1920 ، از سال بخش يآزاد تر شد و با آغاز جنبش عميق گرا هر سال ملي هاي روزنامه اندازه ها تا اين و انگليسي مسيحيان در ميان آشامي خون بود. هرگز نداي ها دهشتناك روزنامه لحن«خود رسيد. اوج ، به گاندي، را شورشـي كردند و هر هندو و مسـلمان رفتار مي و اراذل اشهمانند اوب بنگالي آشام خون نظاميان ... چون است نبوده پرطنين آور بودند اما اكنـون و كسالت قبالً زشت بود كه شديدي انتقادهاي از انواع ها انباشته روزنامه خواندند و ستون مي و قاتل خائن

.» و كفرآميز قلمداد كنيم را بدخواهانه بايد آن دار آويختـه ، بـه نهـاده خود را زمين سالح شورشيِ هندي آخرين از آنكه ها پس عصر، مدت آن ورخاناز م يكي نوشتة به خود ادامه شديداللحن انتشار مقاالت به همچنان ها در كلكته انگليسي مالكيت تحت بود، مطبوعات ها گريخته جنگل يا به شده تشـويق و راديكـال پرسـتي ، ضـد مـيهن عنصـر، هـوادار شـورش سست حكومت اعتقاد به شتندا را به عادي مردم«دادند: ميخـاطر بـه انگليسي يك ناگهان تا اينكه يافت ادامه سال پنج مدت به و خونخوارانه توزانه و كينه بدخواهانه لحن اين» كردند. مي تحت و فرياد شديد مطبوعات ، فغان فرد انگليسي اين حق به و محكوميت اكمهاز مح دستگير شد. پس اش از كاركنان يكي قتل

تبديل اعدام لغو مجازات منادي به ناگهان به (Bengal Hurkaru)هوركارو بنگال هوا بلند شد. روزنامة ها به انگليسي مالكيت شـد. بـا خـودداري متوسـل اروپاييان از سوي و راهپيمايي اجتماعات ييبرپا جالد، به يك جان نجات براي روزنامه شد. اين خـود را متوجـه هـا حمـالت روزنامـه بودنـد، ايـن انداخته راه ها به روزنامه اين كه جنجالي به شدن از تسليم حكومتي مقامات


36

بود، در مقابـل شده شناخته محكوم قتل با ارتكاب در ارتباط هفرد بينوا، ك يك كردن قرباني ها را به كردند و آن رسمي مقامات كردند. متهم (Kali) كالي الهه

: كنيم مي شد اشاره منتشر مي در كلكته ها كه انگليسي مالكيت تحت روزنامة يك واكنش جا به در اين بـراي شـكنجه مجازات كشور خواهان نقاط . در تمامي است شده تنفر نژادي افراد، قرباني ترين ترحم و قابل ترين از آرام يكي

ژنـرال وار ديوانـه ناسزاهاي كنند كه مي را بررسي موضوع اين آميزي جنون لحن با چنان انگليس فرد هستند... . مطبوعات اين شود. يم تلقي و عادي مؤدبانه كلمات با آن در مقايسه جيرينگ

: است سروده چنين شاعر انگليسي ها سرود تنفر تراويد. يك انگليسي شاعرانة از قريحة جهنم به بشريت مدعيان تمامي فرستادن براي شناسيم نمي سر از پاي ∗ اما اگر قرار باشد پابرهنگان يابند دخول اذن بهشت هاي ها را در زاغه خداوندا آن ده جاي

تمـامي آزادي و محدودشـدن 1857 ، در سـال هندوسـتان ، فرمانـدار كـل لرد كانينگ از سوي مطبوعات قانون اعالم درپي قـانون ايـن شـدند، عليـه مي چاپ در كلكته كه انگليسي هاي ) روزنامه هندي و خواه انگليسي مالكيت داراي (خواه مطبوعات

مقـررات هـا را نيـز مشـمول انگليسـي مالكيـت تحت هاي روزنامه شد تا لرد كانينگ سبب انداختند. آنچه راه به زيادي ياهويهديد مي خوبي به وي نبود، بلكه نژادي از تبعيض اش يا بيزاري وي خواهي عدالت عميق درآورد، حس مطبوعات قانون بازدارندة

شـدند عـاري مـي هـا سـرزنش خاطر انتشار آن به هندي هاي روزنامه كه ها نيز از مطالبي انگليسي مالكيت تحت هاي روزنامه كه : گفت نيستند. لرد كانينگ

در كـه بگـويم ، اما بايـد صـادقانه برانگيز است تحسين اختيار اروپاييان تحت مطبوعات گردانندگان و هوشياري وفاداري با آنكه نظـر بـه كـامالً عـادي اروپـايي خواننـدگان بـراي گرچـه خورد كه مي چشم به مطالبي اروپاييان مديريت تحت هاي روزنامه برخي نيـز از ايـن بيفتد و آنان افراد ناباب دست حاضر، به زمان ، مانند همين از زمان اي در برهه است ممكن مطالب همين رسد، ولي مي

كنند. سوءاستفاده مردم خود و برانگيختن كامالً بدخواهانة اهداف در راستاي مطالب

نويسد: هند مي مطبوعات درخصوص هند شرقي كمپاني مديرةهيئت اعضاي به خطاب اي در نامه كانينگ دو ديـدگاه تـدابير اتخـاذ شـده بودن مناسب به سبتن در انگلستان خواهدبود اگر حتي شگفتي ، موجب بومي در مورد مطبوعات

به خوبي ، به دارم مي ارسال برايتان نامه اين همراه به كه در مطبوعات انتشاريافته از مطالب هايي نمونه ابراز شود. با مطالعة متفاوتگـذارد مي برجاي متعصب پذير و مسلمانان ، اما تحريك مĤب و كودك ناآگاه بومي سپاهيان در ميان مطالب گونه اين كه تأثير سوئي

دارد. فراوانـي طرفـداران بـومي سربازان در ميان مطالب گونه بدانيد اين شود كه بارزتر مي زماني نكته اين خواهيد برد. اهميت پيخواهـد نابخشـودني گناهي دولتي مقامات از سوي شوم پديدة اين قابلدر م اعتنايي بي هند، هرگونه فعلي در شرايط اعتقاد من به

اند. مستثنا نبوده قاعده نيز از اين انگليسي . مطبوعات ام نداده خود راه به ، ترديدي پديده با اين مؤثر و قاطع رو، در مقابلة بود. از اين

∗ Sepoy م. كردند. ـ سربازان هندي كه در ارتش كمپاني هند شرقي در هند و برخي نقاط ديگر خدمت مي


37

بـه نشـريات ايـن ، امـا مطالـب ها وجود داشت از آن حمايت خواندند احتمال ها مي سيرا تنها انگلي زبان انگليسي هاي اگر روزنامه كنند. مي ها را مطالعه آن مردم شود و تمام مي ديگر ترجمه هاي زبان

: است خود نوشته روزانة در دفتر يادداشت كانينگ خانم كننـد. امـا مشـكل را تحقير مـي اند و ديگران و اعتبار قائل خود ارزش تنها برايها اند. آن كرده بسيار بد عمل انگليسي مطبوعات

كننـد. ايـن مي برانگيز را چاپ شورش ساختگي و اعتراضات احتجاجات انواع تمام انگليسي هاي . روزنامه نيست اين باز هم عمده ترجمـه در صـورت مطالـب دهنـد و ايـن مي نشان كنند و ضعف يجاد ميا و نگراني ، تشويش مطالب گونه اين با چاپ مطبوعات

تـايمز لنـدن خـود را همپايـة كـه فرندزآو اينـديا نامة گذارد. هفته برجاي آثار ويرانگري افراد بومي در ميان است ، ممكن شدن كشور و ميزان ضعف مستقر در هند و نقاط انگليسي نيروهاي يتموقع دربارة طوالني اي خود مقاله هاي از شماره داند در يكي مي

هفتـة سـه ، يعني حساس مقطع در يك مقاله . اين است منتشر كرده تقويتي نيروهاي اعزام و نياز به انگليسي نيروهاي پذيري آسيب بـا ارتكـاب چنـداني تفـاوت اشـتباهات گونه اند. اين كرده طالعهرا م مقاله اين گران دسيسه تمامي شك رسيد و بدون چاپ ، به پيش

ندارد. خيانت

: است نوشته زمينه در اين . كانينگ است بوده حاكم جويي انتقام ، روح ها با شورشيان در برخورد انگيسياز جويانـه آميـز يـا انتقـام تعصب برخوردي با شورشيان بلهها در مقا آن بريتانيا و اقدامات از كارگزاران بسياري كه نيست ترديدي

از بـود كـه هـايي داسـتان نقل نتيجة عصبي برخوردهاي گونه . اين است فراتر رفته و عدالت از حق آن دامنة اند كه داده خود نشان نداشتند. در واقعيت شهماجراها ري از اين بسياري آنكه كرد؛ حال مي حكايت شورشيان شقاوت

سردبير يـك دست بود، به خود صادر كرده زيردست افسران به خطاب فرماندار كانينگ كه اي محرمانه از دستورالعمل اي نسخه اختصـاص لـب مط ايـن خود را به سرمقالة درنگ نيز بي . وي ها قرار داشت انگليسي مالكيت تحت افتاد كه كلكته چاپ نشرية

بود: گوشزد كرده خود چنين افسران به دستورالعمل در اين داد. كانينگتصـور ما خواهـد شـد. جهانيـان عليه تشديد حمالت و موجب است مورد و غيرعادالنه ، بي گران توطئه به نسبت ترحم هرگونه

دهـد تـا مي و اجازه اعتناست بي شورش قربانيان مصائب دارد يا در مقابلرا ن با شورش مقابله هند توان حكومت خواهند كرد كهها مورد آن و دختران ، خواهران شود و زنان جاري همانند سيل انگليس پادشاه اعليحضرت و رعاياي ها و مسيحيان انگليسي خون را نبينند. كيفر الزم فجايع اين ، عامالن قرار گيرند و سرانجام و ستم احترامي بي

: است نوشته در لندن اش از دوستان يكي به اي در نامه شده مستأصل كه كانينگ. ... داشـت برنخـواهم دسـت سياست از اين دارم در بدن . تا جان بده را خاتمه و غائله خود را بلند كن خدا صداي رضاي محض

گيرد. نمي سرچشمه و از خشم است عادالنه دهم مي انجام آنچه چون

: است نوشته انگليس ملكة به خطاب اي در نامه كانينگ الگـو باشـند، حـاكم بايد خود بهترين كه از كساني بسياري در ميان ، حتي در خارج و كوركورانه گسيخته لگام جويي انتقام نوعي

فرسـايي و قلـم صحبت موضع اين دربارة كه ندارد... . كساني همراه به هموطنان براي شرم حساسجز ا چيزي احساس . اين است افراد بـومي جز استخدام اي بر هند چاره و حكومت سيطره ادامة براي انگليس پادشاه كند كه خطور نمي ذهنشان كنند هرگز به مي

هنـد بسـيار اروپاييان از جامعة كثيري شود گروه نخواهد بود اگر گفته ندارد. اغراق آنان عتماد بهو ا و غيرنظامي نظامي در مشاغل جز در مشاغل دولتي در مشاغل از آنان يك و هيچ از كار بركنارشده هندوها و مسلمانان خواهند شد اگر بشنوند تمامي خوشحال

نخواهند شد. پذيرفته پست


38

نويسد: مي انگليس ملكة به خود خطاب نامه در ادامة كانينگاعتمـاد و عـدم سـمت ها را بـه نهد و آن مي برجاي بر افراد بومي هند، تأثير ناگواري از حكومت اروپايي مطبوعات انتقاد مداوم

بـا نگـاهي دوره ايـن طـول ) در تمامي (هندي بومي ايه روزنامه انگليسي از مؤلفان يكي نوشتة دهد. به مي سوق دولت به احترام شـود آن مـي مشـاهده اند... . اغلب داده از خود نشان شورش در قبال معتدل برخوردي ماجرا، در مجموع به انگليسي و نه شرقي خواننـد خشـم را مـي بـومي مطبوعـات كـه بـا كسـاني كنند، در مقايسه مي را مطالعه انگليسي هاي روزنامه كه از افراد بومي عده دهند. از خود بروز مي اروپاييان عليه تري بيش

نويسد: مي مؤلف همينو هـا بحـث آن و دربـارة قـرار گرفتـه هندوها مورد استقبال در ميان گرمي به كنند كه مي را منعكس مطالبي زبان هندي مطبوعات

و در محـاكم بيگانـه زبـان يـك داشـتن از رسميت ناشي و مشكالت ، معايب مردم هاي گرفتاري چون ند؛ مسائليكن وگو مي گفت . جوان قضات هاي كاري دارند و ندانم روا مي كارگران به نسبت نيل گياه كشت مزارع صاحبان كه هايي ها، ستم دادگاه

انگليسي هاي آميز روزنامه تحريك با مطالب مقابله ها از ضرورت شد تا آن سبب هندي بوعاتاز مط مورد زمامداران بي وحشت خـاطر حمـالت بـه در واقع بمبئي چاپ تايمز بمبئي ، روزنامة كلكته ، چاپ فرندزآو اينديا، انگليشمن نامة بمانند. هفته غافل

بـه نشـريات اين انگليسي صاحبان بودند، ولي كرده دريافت حكومتي مقامات سوي از هند هشدارهايي مردم شديد خود عليه لغـو شـد روزنامـة امتيـاز آن كـه اي دادند و تنها روزنامه اطمينان شان فعاليت خود در مورد ادامة مطبوعات انگليسي سردبيران

و و تبعـيض اروپـايي شـهروندان بـه كانينـگ سرپرسـتي تحـت كومـت ح از سـوي اعطا شـده بود. امتيازاتهوركارو بنگالكـرد و بيگانـه از پـيش بيش حكومت هند را در قبال مردم ، احساسات و مصالحه آشتي سياست عملي در اجراي ورزي غرض جاي بر هند به حاكم انگليسي زمامداران هرگز پر نشد. شكاف تر شد. اين هر روز عميق و اروپايي بومي مطبوعات بين شكاف به حكومتي نگريستند و مقامات ها مي آن سوء به ديدة شمار آورند، به به و ترقي پيشرفت براي را ابزاري هندي مطبوعات آنكه

از يكـي نوشـتة كردند. به مي نگاه شك ترديد و ديدة به از ديگران شدند بيش مي محسوب افكار مترقي ارگان كه هايي روزنامه : هندي نگاران تاريخ

شـده عنوان هاي وعده از اجراي محلي زمامداران هند دميد، اما خودداري مردم در دل اي اميد تازه انگليس ملكة 1858 سال فرمان شـكل آرامـي هنـد بـه هنـد شـد... . افكـارعمومي تر مـردم بيش سرخوردگي كرد و باعث بدل يأس ، اميدها را به ملكه در فرمان

بود. ملي بزرگ هاي روزنامه گذاري و عصر پايه ملي سرآغاز بيداري در واقع دوره . اين گرفت مي


39

4 اجتماعي اصالحات پيكار براي

طلبـي اصـالح هنـد جنـبش مطبوعـات كـه را داشـت دژي قـش ن آمد، بمبئي شمار مي هند به نگاري روزنامه زادگاه اگر كلكته

، گوپـال مـولجي كارسـونداس چون بزرگي هاي شخصيت اجتماعي طلبان اصالح انداختند. در صف راه جا به را از آن اجتماعي سـال از شـورش پيش هاي داشتند. در سال جاي نائوروجي ، ودا دابهاي ، مهادو گوويند راناده ماالبري ، بهرام دشموخ رائوهاري

مختلـف هاي زبان به را كه بمبئي هاي روزنامه مورد بحث مضمون ترين عمده اجتماعي اصالحات از آن پس هاي و سال 1857 داد. مي خود اختصاص شدند به منتشر مي هـر دو هفتـه را كـه (Marathi) ـ ماراتي انگليسي نشرية ، اولين (Bal Sastri Jambhekar)جامبهكار ساستري بال

انتشار داد. نشـرية 1842 در سال ماراتي زبان را به (Dig) ديگ كرد و ماهنامة گذاري پايه 1832 شد در سال بار منتشر مي يك شد و همـواره مي محسوب پيشگام اي نشريه ماعياجت اصالحات در زمينة بود كه نشرياتي نيز از جمله (Prabhakar)پرابهاكار دكَـن واميـران سرداران در ديوان مترجم عنوان خود را به اي كار حرفه كه كرد. دشموخ منتشر مي رائو دشموخ از گوپال مقاالتي

گيـري كنـاره مقـام از ايـن 1879 در سال شد؛ ولي منصوب دادگاه قاضي سمت كرد و به ترقي سرعت بود، بعدها به آغاز كرده دوره آن از نشـريات در بسـياري اش مقـاالت آيد كـه شمار مي هند به اجتماعي اصالحات جنبش داران از طاليه يكي كرد. وي

لوكاهيتاواديو (Induprakash) ايندوپراكاش، (Dyanprakash) ديانپراكاش از جمله از مطبوعات شد و با بسياري مي چاپ(Lokahitavadi) بـود كـه آن و خواهـان دانسـت در هنـد را سـودمند مـي حضـور انگلـيس . وي داشت اي گسترده همكاري

گيرد. صورت انگليس با كمك اجتماعي اصالحات. بـود)، ام زبـان ـ مـاراتي انگليسي اي شريهآغاز كرد (و ن 1861 را در سال انتشار آن دشموخ ، كه ايندوپراكاش در روزنامة

ايـن اصـلي بود. درونمايـة بنديت ويشو شاستري برعهدة روزنامه و سردبيري در اختيار داشت انگليسي ستون يك . راناده جي خـود بـه از حيـات مقطعـي در هنـد غربـي سرشناس روشنفكران دوره داد. در اين مي تشكيل اجتماعي را اصالحات روزنامهكردنـد. مي تلقي مردم افكار خود و جذب تبليغ براي ارتباطي وسيلة ترين را مناسب مطبوعات شدند. آنان جذب نگاري روزنامه ممكـن وجـه بهتـرين بـه رسـانه كـرد تـا از ايـن تـالش زندگي بود و در طول برده كامالً پي مطبوعات نفوذ و نقش به راناده اعتـراض انتقـاد كـرد و همـين انگليسـي از مقامـات آميز يكـي خود از رفتار توهين از مقاالت در يكي كند. راناده برداري بهرهديگـر، هاي بر زمينه عالوه تجديدنظر كند. وي مردم به نسبت از كارگزار خود بخواهد تا در رفتارش وقت شد تا حكومت سبب


40

، انجمني پيگير وي هاي . بر اثر تالش برخاست مبارزه بودند به داده خود را از دست شوهران كه زناني ازدواج آزادي هتدر ج شد. تشكيل بيوه مجدد زنان ازدواج و تشويق حمايت براي كند: ياد مي چنين از راناده كريشنا گوكهاله گوپال

و انـد. قـدرت درآمده گردش به آن در اطراف خاصي كنند و در مدار و فاصلة مي دريافت و گرما از آن نور ديگران كه خورشيديشـد مـي نصيبشـان بـا رانـاده افتخار ديدار خصوصي كه جواني نظير بود. كارگران بي در ديگران فداكاري در ايجاد حس هنر وي

شد. مي افتخار محسوب باالترين برايشان وي رضايت كردند و جلب مي تلقي منزل را وحي وي هاي گفته

هـاي در روزنامـه شـاغل نگـاران روزنامـه بـا شـركت كـرد تـا كنفرانسـي پونـا كمـك سـابها از منطقـة سـاراجانيك به راناده كند. بسيج 1878 سال مصوبة " بومي مطبوعات قانون" را عليه دهد تا مردم ترتيب زبان غيرانگليسي

) و مــاراتي زبــان بــه( (Kesari) كســاري كردنــد روزنامــة مــي آگاركــار، تــالش و دســتيارش ، تــيالك احــوال در همــين ماز صـمي پرداختنـد. رانـاده مشورت به منظور با راناده اين براي ) را در پونا منتشر كنند. آنان (انگليسي (Mahrratta)ماهاراتادر شـوند. وي مـي محسـوب ملي پيشرفت الزمة ملي و آموزش ملي روزنامة و اظهار داشت ها پرداخت از آن حمايت به قلب

را آميـزي اعتـراض يادداشـت زمينـه كرد و در همـين را تهيه مطبوعات قانون به اعتراض قطعنامة نويس در پونا پيش اجتماعي بـه زبـان هنـدي هـاي در روزنامه مندرج در مورد مطالب دولت داشت اعالم . وي هند نوشت فرماندار كل ليتونلرد به خطاب و توقيـف اينـدو پراكـاش ناشـر روزنامـة بـه بمبئـي پليس هشدار رئيس به اشاره . او ضمن است درغلتيده سوءتفاهم ورطة

. مورد است و بي غيرموجه مطبوعات قانون با استناد به روزنامه اين عليه اقدام كه نا اظهار داشتدر پو (Kiran) كران روزنامة در سال انتشار آن ، كه (Rast Goftar)گفتار راست روزنامة سردبيري هند به بزرگ گراي رهبر ملي نائورجي دادابهاي

بـه بانوان ويژة گرديد. انتشار نشرية بود منصوب آغاز شده اجتماعي رد اصالحاتپيشب كاما با هدف خورشيدجي توسط 1851 مـولجي كارسـونداس نشـريات ايـن از نويسـندگان آغاز شد. يكي 1857 در سال مشابه با هدف (Stri Bodh)بود ستري نام

بـال كـرد. گـذاري را پايـه (Satya Prakash) سـاتيا پراكـاش نـام به اي نشريه 1852 خود در سال بود كه بزرگ طلب اصالحبودنـد برقرار كرده زبان هندي هاي خود را بر روزنامه سلطة 1853تا 1832 هاي سال در فاصلة و دوستانش جامبهكار ساستري) در بمبئـي براهمو سـاماج (شاخة تانا ساماجپرار طلبان بود. اصالح تاز ميدان يكه مولجي كارسونداس 1870تا 1853 و از سال شدند. وارد صحنه مرحله بعد از اين

عليـه مطبوعـات را از طريـق وسـيعي هنـد، مبـارزة بـزرگ طلب ، اصالح ماالباري بهرام 1891تا 1884 هاي سال در فاصلة خـود، مبـارزة خاص شيوة به يكديگر، اما هر يك همراه نداسو كارسو هند آغاز كرد. ماالباري جامعة ها و مصائب ساماني نابهو مصـائب از مشـاهدة گـرا بـود كـه عمـل طلبـي اصـالح آغاز كردند. كارسونداس اجتماعي عدالتي و بي ظلم را عليه اماني بي

ازدواج رسـم كـردن منسوخ براي . ماالباريبرد مي رنج شدت هند به و اقشار فقير جامعة و محروم ستمديده مردم هاي بدبختي عنوان به انگليسي زبان اهميت به با وقوف زد، وي فراگير در سراسر هند دست تبليغي ، به عمل اين به بخشيدن و پايان كودكانكرد. استفاده ممكن وجه بهترين به وسيله ينوكنار كشور، از ا در گوشه با اقشار مختلف ارتباط برقراري براي ارتباطي اي وسيله

، قشـر روحـانيون دختـران و تحصـيل و آمـوزش بيـوه زنـان مجدد بـه ازدواج اجازه اعطاي در راه مبارزه ضمن كارسونداسو انتقـاد قـرار مورد حمله خودكامانه هاي ها و روش خاطر شيوه خود را به جامعة (Vaishnava Vallabh)) وايشناوا ـ واالب (

و زبـان از انگلـيس كارسـونداس هـواداري كـه كردند. درحـالي مي بود ستايش انگليسي هر آنچه و كارسونداس داد. ماالباري و گـروه او بـين ايجـاد شـكاف ، بـه از انگلـيس ماالباري ايجاد كرد، هواخواهي وي براي اندكي فردي تنها مشكالت انگليسي


41

خـود جامعـة از روحـانيون كند. انتقاد كارسـونداس فروكش اختالف كشيد تا اين ها طول منجرشد و مدت راناده طلبان اصالح كشيدند. محاكمه افترا به اتهام را به وي شد كه تمام بسيار گران وي براي

دليـل بـه شود كـه مي محسوب دوره در اين زبان هندي هاي روزنامه از قهرمانان ) يكي1845-1833( پادكه واسودئو بالوانت كنـد تحـت مـي تـالش حكومـت سرنگوني براي كه شورشي يك عنوان به دولت ، از سوي پرستانه و ميهن انقالبي هاي فعاليت

از بودنـد. رانـاده ، مظنـون شورشـي با اين همكاري داشتند، به انگليسي تحصيالت پونا كه منطقة . هندوهاي پيگرد قرار گرفت وفـاداري اعـالم رغم علي بود كه متهم بود. راناده شده درج بمبئي چاپ اروپايي هاي در روزنامه شان نام افراد بود كه اين جملة

عمـر در طـول كه فردي عنوان به كند. پادكه مي تالش بريتانيا بر كشورش سلطة به دادن پايان براي ، در باطن حكومت به ظاهري دارد. علـت كـرد شـهرت مي خود تلقي ها را دشمن آن وي كه كساني از قدرت نادرست زياد و ارزيابي پروايي بي دليل خود به

. است بوده اش شائبه بي پرستي از حد و ميهن بيش نفس امر نيز اعتماد به اين خـارجي حكومـت سـرنگوني بـراي در مبـارزه درگير شدن و باسواد براي كرده افراد تحصيل در برانگيختن پادكه ستشكداد. تشـكيل خاصـي خود، سازمان هواداران براي اعانه آوري جمع شود. او براي سواد متوسل بي هاي توده به وي شد كه سبب

تبعيدشـد و در سـال عـدن بـه كردند. پادكـه العمر محكوم تبعيد مادام به دستگير و سپس 1879 ر سالرا د وي دولتي نيروهاي زن يـك (Deccan Star) دكـن سـتارة و اينـدو پراكـاش هاي روزنامه گزارش . به فرو بست از جهان جا ديده در آن 1883

رانـاده كه ايندو پراكاش كرد. روزنامة هديه زنداني به گل قطار پونا چند شاخه تگاهدر ايس از پادكه ستايش نشانة به انگليسي : نوشت 1879 در نوامبر سال داشت نزديك همكاري با آن

و كـرده اجتمـاع دادگـاه در برابـر سـاختمان جمعيت شد، انبوه مي منتقل زندان به از دادگاه از محكوميت واسودئو پس كه زماني پونـا از هاي برهمن كردند كه اعالم ناگهان ها به برهمن خورده قسم ، دشمنان حادثه اين سر دادند. درپي» پيروز باد واسودئو«شعار هـواداري ا نيز بـه ها ر اروپايي توان مي صورت باشد، در آن درست استدالل كنند. اگر اين مي واسودئو حمايت ها و مبارزات آرمان

كـرد. هديه وي به گلي دسته اروپايي بانوي كردند يك پونا منتقل آهن راه ايستگاه واسودئو را به كرد، زيرا وقتي از واسودئو متهم اي نتيجـه چنـين سـليمي قـل ع هيچ كنند. ولي مي واسودئو حمايت از آرمان اروپايي بانوان كه گرفت نتيجه توان رويداد مي از اين . است اساس از واسودئو نيز بي هواداري ها به برهمن كردن ، متهم صورت گيرد. در اين نمي

: نوشت دكن ستارة روزنامة خـود ر مبـارزات د بود، ولـي برهمن وي . گرچه است نشده مرتكب كار خالفي هيچ پادكه هند واسودئو بالوانت مردم از ديدگاه

تنهـا را از خـود بـروز داد. واسـودئو نـه واقعـي مسيحي يك وخوي و خلق روحيه كشورش مردم مصائب به بخشيدن پايان براي شـرقي امپراتـوري و رفـاه سـعادت آرزوي كه هايي انگليسي حتي شود، بلكه هند ستايش بومي مردم تا از سوي است سزاوار آن

دير يا زود اختناق را كه ، خطري با از خودگذشتگي كنند. وي ستايش پرورانند بايد از وي را در سر مي انگليس پادشاه اعليحضرت . دانيم هند مي براي روشن اي آينده را منادي كرد. ما، پادكه آورد برطرف مي دنبال به از اندازه بيش

Voice of)هند نداي نام به 1882 سال فورية در اول را در اختيار داشت آن شخصاً مالكيت نائوروجي دادابهاي كه اي ماهنامه

India) از اي خالصه چاپ به نشريه كرد. اين در هند اعالم و عدالت بيان آزادي خود را تضمين هدف ماهنامه منتشر شد. اين مطبوعـات هاي افكار و انديشه بازتاب هند نداي كرد. ماهنامة مي هند مبادرت در ساير مطبوعات مندرج مهم اخبار و مقاالتبـا 1890 در سـال تا اينكه داشت را برعهده نشريه اين سرپرستي از هند، ماالباري دادابهاي غيبت شد. در خالل هند قلمداد مي

شد. كرد ادغام را منتشر مي آن ماالباري كه (Spectator)اسپكتيتر نامه هفته


42

اصـالحات در راه مبـارزه . سوبرامانيا آير پـرچم جي سردبيري به (Hindu)هندو روزنامة مدرس در ايالت حال در همين نامـه هفتـه صورت به 1878 بتدا در سالشد، ا مي تقريباً در سراسر هند توزيع پرتيراژ، كه روزنامة بود. اين را برافراشته اجتماعي

شـديد هنـدوهاي مخالفـت رغـم بـه هنـدو منتشر شـد. روزنامـة وي جوان از همكاران تن سوبرامانيا و پنج سرپرستي تحت كنـار رفـتن بـه مبـارزه آغـاز كـرد و همـين هندوئيسـم از چهـرة مظاهر پليد اجتماعي زدودن خود را در راه ، مبارزة متعصب

: نوشت 1889 خود در سال هاي از شماره در يكي هندو منجر شد. روزنامة روزنامه اين سوبرامانيا از سردبيري موجود جنبـه شرايط تحت مردم زندگي و هماهنگي وحدت براي كه اجتماعي اصالحات و نفوذ خود در راه توان بايد از تمامي

خـود را عليـه سـنتي هندوئيسـم و متوليـان پيـروان عميـق ، عداوت اي مبارزه با چنين دانيم مي ، هرچندكه گيريم رهدارد به حياتي . انگيخت برخواهيم

نتـري پـايين زنـدگي به دادن ) و سروسامان (كاست طبقاتي نظام ، برچيدن ازدواج سن ، افزايش بيوه زنان ازدواج لغو ممنوعيت هـا مبـارزه آن تحقـق بـراي هنـدو روزنامـة بود كـه اصالحاتي از جمله (untouchables) ها نجس به معروف قشر اجتماعي

علـت به دليل همين سازگار نبود و به وجه هيچ به زمان بر آن حاكم وهواي بود با حال آغاز كرده روزنامه اين كه اي كرد. مبارزه مي آبرومندانـة ازدواج دادن . سوبرامانيا با ترتيب در تنگنا قرار گرفت ، از نظر مالي تبليغاتي هاي آگهي دادن تيراژ و از دست كاهش

از اي زنـده نمونـة در بمبئـي طلـب اصـالح جنـبش بود، در حضور رهبران شده و بيوه داده را از دست شوهرش دختر خود، كه . گذاشت نمايش به را طلبي اصالح

ازدواج سـن افـزايش به مربوط يافتند اليحة ، توفيق متعصب شديد هندوهاي مخالفت رغم ، به اجتماعي اصالحات هواداران سـال مصـوب در قـانون كـه ازدواج سن اليحه برسانند. در اين تصويب به گذاري قانون سلطنتي در شوراي 1891 را در سال

ازدواج سـن افـزايش در راه سـردمدار مبـارزات ماالبـاري . بهـرام يافـت افزايش سال دوازده بود به شده تعيين سال ده 1860 حق متأهل شود و زنان محكوم كودكي در سنين دختران ازدواج مسأله مدارس درسي هاي در كتاب خواست مي بود كه دختران، در دولتـي مجرد در استخدام دختران بود كه خواستار آن همچنين باشند. وي ها را داشته دانشگاه ورودي امتحاناتدر شركت هـاي كند. روزنامـه حمايت اجتماعي هاي اند در برابر سوءاستفاده شده بيوه كه خردسالي از دختران قرار گيرند و دولت اولويتانداختنـد. راه بـه آن را عليـه امـاني بـي بودنـد و مبـارزة مخالف دختران ازدواج سن افزايش با اليحة عدر مجمو كلكته چاپ

بـال سـركردگي بـه سنّتي متعصب هندوهاي برخورد شديد بين در ماهاراشترا به اليحه اين و هواداران مخالفان ميان كشمكش منجر شد. ماالباري رهبري به اجتماعي اصالح و حزب گانگادار تيالك

بـه كـرده تحصـيل ، هنـدوهاي روزنامـه اين نوشتة كرد. به استقبال دولت و از دخالت حمايت اليحه از اين هندو روزنامة انجـام از شـهر مـدرس شـي در بخ طـور سـنتي بـه كه مراسم گونه در اين از شركت خردسال دختران ازدواج به اعتراض نشانة : كنند نوشت مي خودداري مراسم از حضور در اين كه از كساني در ستايش روزنامه كنند. اين مي شود خودداري مي

گيـرد و مي ها سرچشمه آن از تحصيالت كه است افتخاري خردسال دختران ازدواج در مراسم افراد از شركت گونه اين خودداري كنند. را دنبال رويه خود نيز همين و خواهران دختران ازدواج افراد در هنگام گونه اين كه است ما اين آرزوي

بـه سياسـي را از مسـائل مـردم كند و توجـه استفاده از فرصت شد تا دولت سبب اجتماعي اصالحات در راه ماالباري مبارزة : كل فرمانداري در شوراي امور مالي ، مسؤول سر اوكلند كالوين دهد. بنابر اظهارات سوق اجتماعي مسائل

اجتمـاعي اصـالحات خـود را بـه توجـه ها، تمامي انگليسي و خصوصيات مورد از انگليس انتقاد بي جاي هند بايد به مطبوعات . است درك قابل مردم براي آساني به كنند كه معطوف


43

افراد قبل چند سال: « نوشت 1895 خود در سال هاي از شماره در يكي (Amrita Bazar Patrika)امريتا بازار پاتريكا نامة هفته مربـوط مـذهبي مسـائل بـه آنـان هـاي تر بحـث امروز بيش كردند ولي مي بحث سياست خود دربارة در جلسات كرده تحصيل

تشـديد عمـدي را بـه پاتريكـا نامة سردبير هفته گوسه لعل هند، موتي ملي كنگرة گذاران از بنيان ، يكي او. هيوم. اي» شود. ميخـود از نشرية تبديل براي مردم حمايت ، جلب مخالفت را از اين وي كرد و هدف متهم ازدواج سن افزايش با قانون مخالفت

كرد. توصيف امهروزن به نامه هفته بـه شـدت بـه بمبئـي طلب اصالح جنبش از رهبران ماهاراشترا و راناده پيشرو ايالت نگاران از روزنامه دشموخ هاري گوپال

، نچيتپـاوا هـاي ، از برهمن قرار داشتند. دشموخ انگليسي در كنار حكام سياسي معتقد بودند و از لحاظ با انگليس ارتباط حفظ در جهـت را گـامي كـرد و آن بريتانيـا اسـتقبال هند توسـط شد، از فتح متوسل تروريستي اقدامات بعدها به كه گروهي همانهنـد جامعـة كـه فئـودالي خودكامة از نظام تري پيشرفته مراتب به ـ اجتماعي سياسي نظام گذاري و پايه ومرج هرج به دادن پايان ، اصـول (Prabhakar) پرابهاكـار نـام خـود، بـه در نشرية مقاالتي طي كرد. وي بود توصيف برده رنج از آن متمادي هاي قرن

رفـاه آوردن فراهم حكومت وجودي علت باور را كه و اين بيان ، آزادي قانون افراد در مقابل بريتانيا نظير برابري بر جامعة حاكم بـراي ضـروري اي هـا، مرحلـه كاسـتي تمـامي رغم به خارجي حكومت معتقد بود كه كرد. وي مي ، ستايش است مردم شو آسايهنـدو از جامعـة زدودن معتقد بـود بـدون شود. وي مي امور كشور محسوب زمام گرفتن دست به در جهت مردم دادن آموزش

نهادهـاي تـوان دارد نمي بازمي و پويايي را از حركت اجتماعي و اقشار پايين زنان كه يو رسوم و آداب اجتماعي مظاهر زشت كرد. را در هند پياده غربي سياسي

دنيـا هـاي ملت و آزادترين هوشمندترين كه اجتماعي از روند ايجاد انضباط با بريتانيا جزئي ارتباط داشتن معتقد بود كه راناده : گوكهاله نوشتة شود. به مي محسوب است آورده ارمغان هند به مردم را براي آن يافتـه تـر دسـت مـادي تا حدودي پوياتر ولي تمدني نژاد ديگر، به و پيوند با يك بر اثر ارتباط نژاد باستاني معتقد بود يك راناده

بـراين اكنـون كه پويايي ها بايد خودرابا فرهنگ در برابر ساير تمدن شدن و مغلوب كامل از زوال اجتناب هند براي و مردم است گفـت مـي كند. رانـاده خود را نيز پاسداري و ارزشمند فرهنگ مثبت خصوصيات حال كنند و درعين هماهنگ افكنده كشور سايه ، از زندگي و اقناع استدالل ، از اقتدار به ايمان به لوحي و ساده ز زودباوري، ا آزادي گذر از قيد و بند به بايد در جهت روند تحول

احسـاس بـه و از جبـر كوركورانـه و آزادانديشـي رواداري به قرارداد، از تعصب ، از قرار و مدار به يافته نظم زندگي به سامان نابه باشد. بشري شرافت

براي مناسبي خود سوژة العادة و خارق با رفتار عجيب بود كه كساني ، از جمله فرماندار بنگال ون)، معا1873( كمبل سر جورج : از نويسندگان يكي گفتة آورد. به مي فراهم زبان هندي مطبوعات كـرد تـا رضـايت مي بود و تالش گماشته همت مطبوعات آزار و اذيت به . وي"بود زبان هندي مطبوعات دستماية همواره وي"

با ايـن دوره خود از اين در خاطرات كند. كمبل ها جلب روزنامه مهار و توقيف براي جديدي قانون تصويب را براي فرماندار كلخود را بـاور اپذير بودنن و شكست است متكي اخالقي قدرتي به تا حدود زيادي آن موقعيت كه : حكومتي است يادكرده كلمات، بـا گذشـته مـا همچـون زمـان دهد. در آن نشان داري خود خويشتن رعاياي هاي در برابر اهانت تواند هميشه مي دشواري دارد، به هـاي از نوشـته يا خالصـه بود كـه اين رسم زمان . در آن رو بوديم روبه اقتدار حكومت عليه بدخواهانه و گاهي مغرضانه حمالت

شـد مي تهيه دقت به روزنامه و بريدة پراكنده مقاالت ترتيب اين شود و به تهيه و ديگران دولتي مقامات اطالع براي مطبوعات مهمقـرار د مطالعـه مـور انـدازه تـا ايـن مطالـب نبـود ايـن معمـول روشي اگر چنين كه ، درحالي گرفت قرار مي و در اختيار مسؤولين

دولتـي مقامـات مخصـوص در نشرية شوند كه مي اميد نوشته با اين اغلب انتقادي مقاالت كه رسيديم نتيجه اين گرفتند. ما به نمي


44

مسـؤول توجـه بردنـد كـه كار مي را به هايي خود عمداً واژه هاي در نوشته كه شناختم را مي نويسندگاني شوند. در واقع گردآوري كند. خود جلب را به مطبوعات مقاالت چكيدة گردآوري

نشان حساسيت موضوع اين به نسبت از اندازه بيش كمبل بود كه عقيده براين انگليس فرماندار كل كوت ، لرد نورث هرحال به دهد. مي

ـ اش روابـط كـه زبان هندي نشريات از سردبيران يكي هنـدو سـردبير نشـرية پـال بـود كريسـتوداس شـده تيـره ا كمبـل ب مـؤثر بـه پاسـخي ضـمن كرد. پـال متهم حكومت به نسبت سوءنيت داشتن بود. فرماندار او را به (Hindu Patriot) پاتريوت

: نوشت قرار داد. وي وي روي را در پيش هايي فرماندار، پرسش يـا حكومـت است ملكه علياحضرت ، دولت . آيا منظور فرماندار از حكومت نيست روشن حكومت به نسبت يتسوءن واژة معني

شـخص دانـد كـه مـي بهتـر از هركسـي در هند؟ فرماندار محتـرم ايشان يا كارگزاران موردنظر است علياحضرت ؟ شخص محلي. بـارز نيسـت كشور انگلـيس اندازة تمايز به اين از جهان اي نقطه مجزايند و در هيچ امور كامالً از يكديگر فرمانروا و گردانندگان

كـرد. مـتهم اموال و ميل و حيف فاحش اشتباهات ارتكاب را به ملكه علياحضرت فعلي حكومت ديزرائيلي آقاي پيش مثالً چندي شـخص همـان كـه مملكتـي مقـام بـاالترين ، يعنـي حكومـت به نسبت وي سوءنيت از ديزرائيلي آقاي اظهارات كه استنباط اين

نشـرية عليـه وارده اتهامـات معتقـدم من كه روست خواهد بود. از اين كامالً نادرست كند برداشتي مي باشد، حكايت علياحضرت آنان و اقدامات حكومتي اگر انتقاد از مسؤوالن كه بگويم توانم مي . فقط است نبوده واژه نادرست كارگيري جز به چيزي پاتريوت

مبرا نخواهد بـود. اتهام برخوردار باشد از اين استقالل اي از ذره كه اي نشريه شود، هيچ تلقي حكومت به نسبت سوءنيت منزلة به، ، مـذهبي نژادي از لحاظ كه كساني دست به ها نفر از مردم امور ميليون ادارة از سپردن است بريتانيا در هند عبارت حكومت شكلشـمار بـه مـردم هاي افكار و ديدگاه ها تنها ابزار مبادلة اند. روزنامه ها بيگانه آن به كامالً نسبت و احساسات ، عواطف و رسوم آداب راه بيـرون هـا بـه در تـوده سياسـي بخار متراكم ها انبوه آن از طريق هستند كه مينانياط دريچة در واقع مطبوعات آيند و همين ميجديـد و هـاي تجربـه آموختن به و نياز آنان زبان هندي مطبوعات هاي ها و نارسايي حقير از كاستي اين اندازة به كس يابد. هيچ مي

داشتن را به مطبوعات اين نخواهد بود كه تر از آن چيز ناعادالنه هيچ كه كنم اما بايد اذعان ؛ نيست آگاه گذشته باورهاي كنار نهادنرا از كـارگزاران يا افراد خاصـي محلي انتقاد از رفتار و عملكرد حكومت كه دليل اين كنند، صرفاً به متهم حكومت عليه سوءنيت

نند.ك مي تلقي وظيفه يك عنوان به

مدرس هند و سردبير پيشين از دوستداران ، يكي ديگبي بود؟ ويليام چه 1867 ) در سال هند (بومي مطبوعات و شكايت شكوه : است كرده خالصه شرح اين شد به مي هند منعكس بومي در مطبوعات را كه هايي و شكايت نارضايتي (Madras-Mail) ميل

هنـد در سياسي با مسائل كه كساني بودند و تمامي كرده تقسيم دو مقوله خود را به نارضايتي 1867 هند در سال وميب مطبوعات اقشـار و بـه افراد متعلـق هند چندان حكومت آنكه اند. اول واقف نارضايتي دو نوع اين به آشنايند، بالطبع و بيش حاضر كم زمان

دولتـي در مشـاغل از افراد بـومي حكومت اينكه كند. دوم نمي خود جذب حكومتي را در نظام هندي و متشخص ممحتر طبقاتها، و شكايت نارضايتي باالتر ارتقا يابند. اين مقامات نيز به در كشور خودشان ها حتي دهد تا آن نمي گيرد و اجازه نمي بهره چندان

تخفيـف در جهـت لرد ريپـون شائبة بي هاي تالش رغم بود و به آمده عمل دراز به ساليان در طي كه قانوني هاي جويي چاره رغم به بود. 1867 تر از سال شديدتر و جدي مراتب به 1885 هند، در سال مردم آالم

هـاي از نوشـته اي ، نمونـه 1884 سـال فوريـة تاريخ د بهخو هاي از شماره در يكي (Times of India)تايمز آو اينديا روزنامة بود: كلكته دربارة اي مقاله مقدمة نوشته كرد. اين را عيناً نقل اسپكتيتر ايندين بومي در نشرية مندرج

؛ ايـم خوانـده آن دربارة ماوراءالطبيعه مبهم در علوم فراواني مطالب ) كه است شرمساري ماية (البته سرشناس ، مانند االغي منم اين كند. شـايد بهتـر باشـد شما انتخاب خوانندگان را براي و كامالً متمايز مطالبي مناسب مسائل انبوه تا از ميان عاجز است كه كسي


45

القـا چنـين خـواهم نمي نيستند. من بيش وريشع و بي افراد احمق خطه اين و نويسندگان است پروري ابله سرزمين كلكته بگوييم ناشـي هاي ناآرامي به مربوط از رويدادهاي بسياري كه طبعي هستند افراد شوخ ، گرچه پرور است سفله كلكته و هواي آب كه كنم

اي تـا انـدازه كلكتـه كه ، بايد گفت باوجوداين دهند. مي نسبت پرور كلكته سفله و هواي آب را به (Ilbert Bill) ايلبرت از اليحة همـان ، يعنـي "انـد كـرده كمين در مسير شهرت كه كشي آدم راهزنان" نيستم مطمئن مطلب اين و با بيان است اي احمقانه موضوعكند خود دردسر ايجاد مي براي كه احمقي عنوان به خواند، از من مي اجتماعي را منتقدان آنان ماليم شاعرِ شهير با لحني كه كساني

شـما را بـه . گرچـه كـنم پايداري وسوسه در برابر اين توانم كند و نمي مي مرا تحريك جويي ، آوازه هرحال ياد نخواهند كرد. اما به ماند. نخواهم از خود غافل باوجوداين ، ولي دهم مي سوق كننده كامالً گيج شهرت سمت

اظهارنظر كرد: چنين مقاله در مورد اين تايمز آو اينديا روزنامة اي اگـر خواننـده ؛ البته اَش خوانندگان چنين حال به واي ، بايد گفت است رسيده اكنون برسد، كه شهرت به اي نويسنده چنين وقتي

باشد. داشته


46

5 نگار روديارد كيپلينگ روزنامه

و نفـوذ موقعيت نوزدهم قرن دوم شدند، در نيمة مي ناميده ـ هندي انگليسي مطبوعات ، كه اروپاييان مالكيت تحت مطبوعات

خـود بايسـتند. نشـريات پـاي كردنـد تـا روي مـي تالش تازه هندي هاي روزنامه كه بودند، درحالي بخشيده خود را استحكامدر و غيررسـمي رسـمي در مناصب شاغل از اروپاييان چشمگيري اقليت كه شهرها و مراكز بزرگ در تمامي ـ هندي انگليسي

آباد و در الهور و اللّه دو روزنامه هر يك و مدرس ، در بمبئي روزنامه سه رو، در كلكته شد. از اين مي بودند توزيع جا ساكن آن مطبوعـات گونـه ايـن در رشـد و ثبـات مهمـي عامـل تجاري جامعة شد. حمايت منتشر مي ـ هندي ليسيانگ روزنامة نيز يك

از بمبئـي به نسبت خاص هندي تجاري فعال جامعة يك فقدان دليل به در كلكته ـ هندي انگليسي آمد. مطبوعات مي حساب به هنديان از حمايت بودند، ولي نهاده بر عرصه پاي تازه هندي مطبوعات با آنكه بمبئي برخوردار بودند، زيرا در بهتري موقعيت

مـدرس و تـايمز مـدرس ، بمبئي چاپتايمز آو اينديا ، كلكته چاپ استيتسمنو انگليشمن هاي برخوردار بودند. روزنامه (Pioneer) پـايونير الهـور و روزنامـة چـاپ (Civil and Mititary Gazette) و غيرنظامي نظامي نشرية، مدرس چاپ ميل

شـدند. دو روزنامـة مـي هند محسوب نوزدهم قرن دوم نيمة ـ هندي انگليسي مطبوعات ترين سرشناس آباد از جمله اللّه چاپ دهند. مي خود ادامه حيات به نيز همچنان روزهام درآمدند كه هنديان مالكيت بهتايمز آو اينديا و استيتسمن زمان در آن كه است اي برجسته هاي شخصيت ، از جمله1875 در سال استيتسمن گذار روزنامة ، بنيان نايت رابرت

بود. تايمز بمبئي سردبير روزنامة مدتي كلكته به از آمدن قبل نايت كرد. رابرت حمايت ـ هندي انگليسي هاي از رشد روزنامه. پرداخـت همكـاري بـه تـايمز بمبئـي شهر با روزنامة بود در اين آمده كلكته به اروپايي شركت يك نمايندة عنوان به كه وي

سـپرد. وي خـود را بـه ريةنشـ و سـردبيري او قرار گرفـت ها و دانش تأثير توانايي تحتتايمز بمبئي امتياز روزنامة صاحببسـيار مـؤثر بـود و دليـل همـين برخـوردار بـود و بـه خاصـي و ماليمـت و اعتدال از تعادل نوشت مي نايت كه هايي سرمقاله

، ئـي بمب ديگـر چـاپ را با دو روزنامـة تايمز بمبئي روزنامة 1861 در سال توانست كرد. نايت مي را جذب زيادي خوانندگاندر وجود آورد. وي بهتايمز آو اينديا نام به جديدي روزنامة ترتيب اين كند و به در يكديگر ادغام تلگرافو استاندارد يعني انتشـار روزنامـة بـه آن واگذار كـرد و درپـي مول ماتياس اش شريك را به تايمز آو اينديا خود در روزنامة سهام 1868 سالخـود را در فعاليت سپس واگذار كرد. نايت ديگران را نيز به روزنامه بعد اين چند سال ، ولي گماشت همت استيتسمن بمبئي خدمات به وي حال را منتشر كرد. در همين (Indian Economist) اكونوميست ايندين جا ماهنامة متمركز كرد و در آن كلكته هنـد كشاورزي نشرية نايت رابرت دوره كار شد. در اين مشغول بنگال حكومت كشاورزي ادارة معاون عنوان د و بهوار دولتي


47

(Agricultural Gazette) بـه در كمـك تـدابير دولـت نارسايي درخصوص انتقادي هاي انتشار مقاله دليل به را منتشر كرد. وي انتشـار صـالحيت شد تا مسـألة سبب مقاالت گونه نظر پيدا كرد. انتشار اين اختالف ، با حكومت نشريه دو در اين زدگان قحطي از مقـام 1874 در سـال نايـت گيـري كناره موجب هم سؤال همين شود و طرح مطرح دولت از كاركنان يكي از سوي روزنامه

تغييـر نـام استيتسـمن به روزنامه بعد اين ماه را منتشر كرد و هشت استيتسمن ينايند روزنامة 1875 در سال خود شد. وي شـدند، بهـاي مـي عرضـه چهار آنـه قيمت به (Indian Daily) ديلي ايندينو انگليشمن ، يعني رقيب دو روزنامة داد. با آنكه

شـد در سـرامپور منتشـر مـي مـذهبي مبلغين توسط را كه فرندزآو اينديا نامةروز بود. نايت آنه تنها يك استيتسمن روزنامة نامـة ويـژه نايت كرد. رابرت ادغام استيتسمن را در روزنامة آن و سرانجام منتقل كلكته را به انتشار آن كرد و محل خريداري نشـرية ترين مهم به روزنامه اين نكشيد كه كرد و طولي پسند منتشر مي امهع تصاوير و مقاالت را نيز با افزودن يكشنبه روزهاي شد. تبديل كلكته ـ هندي انگليسي

. وي گذاشـت نمـايش بـه مختلـف هـاي خود را در زمينه برد توانايي سر مي به در بمبئي كه هم در زماني حتي نايت رابرت سـرپناه بـي اروپاييـان به و مير و كمك مرگ ميزان ، كاهش بمبئي مردم سالمت تأمين در راه بود كه و كسي مردم بيداري عاملافراد گفت مي . وي است كرده خود درمان خاص شيوة را به فردي هاي از خالفكاري بسياري بود كه مدعي كرد. وي مي مبارزه

بـا مـن داننـد كـه ها مي كنند. آن مي مراجعه من به جويي چاره اند براي داده انجام ار ناشايستيكنند ك مي احساس كه در مواردي. در شـتافت خـواهم ياريشـان هسـتند بـه كمك مستحق كه داد و اگر متقاعد شوم خواهم گوش سخنانشان به صبر و حوصله

: او گفت به شهر خطاب اين مردم از سوي صد هزار روپيه يك با اهداي همراه بمبئي از شهروندان ، يكي نايت توديع مراسم خود بهـره افراد در نشريات تواناي شوند. شما از قلم وكنار هند آگاه گوشه به از اخبار مربوط آورديد تا مردم فراهم شما وسايلي

و تبـادل بحث به و مسائلي موضوعات دربارة هند مشتاقانه مختلف شهرهاي شديد تا ساكنان بار سبب نخستين گرفتيد. شما برايو مرتبه ايد به كرده گذاري پايه را كه اي قرار دارد. شما توانستيد روزنامه مردم روزمرة و تجربيات زندگي در وراي نظر بپردازند كه

پديـد اي شـرافتمندانه رقابـت نگارتـان روزنامه برادران شديد تا در ميان . شما موجبارتقا دهيد اروپايي بزرگ هاي روزنامه منزلت كـه كار شماست و جدوجهد و الگوي در پرتو تالش نخواهدبود اگر بگوييم هستيد. اغراق شرافتمندانه ليبراليسم آيد. شما منادي

كه خطيري مأموريت از عهدة خوبي تواند به مي كه است يافته اعتباري و چنان بارور و تنومندشده هند چنين مطبوعات نهال اكنونآوريـد و را گـرد هـم آگـاه توانسـتيد نويسـندگان بود كه خودتان و صادقانة سخاوتمندانه مشي دارد برآيد... در پرتو خط برعهده گذشـته سـاليان در طـول مملكتـي مهـم مسائل در زمينة ابراز عقيده براي تبريو نهاد مع تشكيالت را بهتايمز آو اينديا روزنامة كنيد. تبديل

نوشتن را به ـ هندي انگليسي در مطبوعات شاغل نگاران و روزنامه باور داشت و هنديان اروپاييان بين تفاهم برقراري به نايت : هندي نويسندة يك گفتة كرد. به مي هند تشويق به مربوط و مباحث مسائل درخصوص

. وي آميخـت را درهـم اجتمـاعي هـاي و فعاليـت اي حرفـه توانايي بود كه انگليسي نگاران روزنامه آخرين از جمله نايت رابرت ـ هنـدي انگليسـي هـاي روزنامـه اد داشـت اعتقـ ها بود كه انگليسي مالكيت تحت نشريات سردبيران آخرين از جمله حال درعين

دهند. نشان توجه مردم خود در قبال مسؤوليت در هند، بايد به انگليس از حكومت وقفه بي حمايت جاي به

جـان روزنامة يكرد و با خريدار مهاجرت كلكته به از بمبئي نايت از رابرت پيش بود كه انگليسي نگاري . استاكلر روزنامه جِي مـزارع صـاحبان را به روزنامه هند اين ترك هنگام به 1848 در سال تغيير داد. وي انگليشمن را به آن ، نام (John Bull) بول مشـي و خط ديدگاه انگليشمن درآمد. روزنامة . اوبراين جِي نام به شخصي مالكيت تحت نشريه اين واگذار كرد. سرانجام نيل

آمد. پيش فراواني هند برخوردهاي گراي ملي و رهبران اوبراين بعد ميان هاي و در سال داشت عميقاً ضدهندي


48

مطبوعات عرصة پا به ميل مدرسبعد نيز سال آغاز شد و هشت 1860 در سال تايمز مدرس انتشار روزنامة در مدرس ، كـه كـورنيش و هنـري ) سر چـارلز الوسـون يافت تغيير نام ميل به بيستم قرن در اواسط را (كه ميل مدرس نهاد. روزنامة

روزنامة نظر با مالك اختالف دليل نگار، به دو روزنامه كردند. اين گذاري داشتند، پايه را برعهده تايمز مدرس مشترك سردبيريرا ميـل مـدرس كنـار كشـيدند و روزنامه ، از اين لرد ناپييِر، فرماندار مدرس سياست به نسبت مورد نگرشدر تايمز مدرس

كاركنـان و تـأمين چـاپ آالت ماشين آوردن فراهم ، از جمله شماري بي در ابتدا با مشكالت و كورنيش انداختند. الوسون راه به تجـاري مقتدر جامعـة ابزار و تشكيالت كرد و به خود را محكم پاي جاي سرعت به ميل مدرس رو شدند. اما موردنياز، روبه

: خود نوشت سرمقالة در نخستين ميل مدرس شد. روزنامة تبديل اروپاييان همراه به ما مشكالتي براي مشي خط از همين پيروي . گرچه است مشي خط بهترين ، صداقت نگاري روزنامه ، از جمله در هر كاري

را در برابـر مـردم قصـد خودنمـايي وجـه هـيچ داد. ما به نخواهم خود راه به اصل اين كردن در دنبال ترديدي گونه ، اما هيچ داشته كـه واقفـيم نكته . ما كامالً براين كنيم منعكسرا و آن را بشنويم تا حقايق برآنيم فقط ، بلكه نداريم هم طلبي شهادت ، داعية نداريم كـه مستقلي مشي خط دانيم مي و در ضمن است غيررسمي تر از افراد و مسؤوالن بيش مراتب به ايالت در اين رسمي مقامات عدة

، خواهـد شـد. بـاوجوداين ناپسند و ناخوشايند تلقي ، بلكه احتياطي بي افراد نوعي برخي تنها از سوي نه كنيم دنبال ما قصد داريم ، بر اين حال . درعين ايم خطا نپيموده خود راه هاي ها و داوري ما در ارزيابي خواهد شد كه روشن زمان با گذشت كه داريم اطمينان

دار شود. خدشه نيايد و محبوبيتمان خوش گانخوانند مذاق موارد به در برخي است ما ممكن هاي نوشته كه نيز آگاهيم نكته

. ، دي ديگبـي ، ويليـام . الوسـون . يـي ، اي وِلبـي . ارل ، ت . بيوچامـپ ك چـون اي بااستعداد و آزموده ، سردبيران بعد از الوسونگرفتنـد. را برعهده نشريه اين شد سرپرستي ميل مدرسسردبير ترين و سرشناس ترين بزرگ . هيلز، كه . اي بِرنر و اي اسكات

ادغام ، درپي1921 آغاز كرد و در سال عادي خبرنگاري عنوان به تايمز مدرس خود را در روزنامة فعاليت 1912 هيلز در سالشد و تـا منصوب ميل مدرس ردبيريس به 1928 شد. هيلز در سال منتقل روزنامه اين ، به ميل مدرس با روزنامة نشريه اين 1948 در سال ميل مدرس ماند. روزنامة خود باقي در مقام واگذار شد همچنان هنديان به روزنامه اين مالكيت كه 1945 سالاز پـس 1981 ، در سـال مـالي هاي و دشواري درپي پي هاي اعتصاب دليل به ؛ ولي گرفت انتشار خود را جشن سال صدمين يكبود از انگليس از رژيم هند و حمايت گرايان ملي عليه هندي زبان انگليسي هاي روزنامه پرچمدار مبارزات كه طوالني دورة يك

انتشار باز ماند.

هنـد را بـراي ملـي كنگـرة ساتجل مذاكرات بود كه ميل مدرس روزنامة از خبرنگاران آرير يكي وامي . مونيس . وي سيو تـيالك شـد تـا از انتشـار سـخنان خواسـته از وي 1907 در سـال سـورات كـرد. در كنگـرة مـي گـزارش متمادي هاي سال كند. و مجازات ها را بازداشت بود تا آن برآن كند، زيرا دولت خودداري اش قطاران هم

بـا منظـور مقابلـه بـه دولتـي روزنامـة يك تأسيس براي حكومتي مقامات نياز مبرم دنبال به 1861 در سال پايونير روزنامةبـا ارتبـاط و داشـتن حكومتي اول انتشار اخبار دست به هميشه روزنامه داير شد. اين هندي هاي روزنامه و انتقادهاي حمالت كرد. مي مباهات ارشد دولتي مقامات

ــلَتين روزنامــة از جملــه روزنامــه چنــدين در الهــور منتشــر شــد كــه 1872 در ســال وغيرنظــامي نظــامي نشــرية مفص (Mofussilliten) 1845( در آگـرا ،( الهـور كرونيكـل (Lahore Chronicle) )1867 ،( تـايمز پنجـاب(Panjab Times) و

، روديـارد كيپلينـگ همكـاري دليـل بـه نشـريه شدند. ايـن ادغام ) در آن1867( (Indian public Opinion) هند افكارعموميديـدار دو هرگـز بـه و ايـن شـرق و شـرق اسـت غرب غرب: « معروف گفتة عصر و گويندة آن و شاعر بزرگ نويس داستان


49

در سـال جـواني بـود در عنفـوان متولد شـده بمبئيدر كه برخوردار بود. كيپلينگ اي از امتياز ويژه» نخواهند شد يكديگر نائل در هنـد بـه سـال هفت خود را آغاز كرد. مدت نگاري روزنامه فعاليت وغيرنظامي نظامي نشريةدستيار سردبير عنوان به 1883 جـوان كـه شـد. كيپلينـگ وي هاي دهها و سرو از داستان بسياري بخش الهام دوره همين كه داشت اشتغال نگاري روزنامه حرفةكـار شهر به اين در موزة الهور آمد. پدرش به بود از بمبئي نرسانده پايان خود را به نبود و هنوز تحصيالت بيش اي ساله هفده

روزنامه در اين وي كار شد. رئيس به ، مشغول وغيرنظامي نظامي نشريةويلر، سردبير دستيار استفن عنوان به . وي داشت اشتغال در خـالل توانسـت . باوجوداين يافت خود را نمي به پرداختن مجال وجه هيچ به سمت در اين بود. وي كوش بسيار سخت فردي سـردبيري 1886 در سال. داشت تخيلي هاي داستان اكثراً شكل تحرير درآورد كه رشتة نيز به خود مطالبي نگاري روزنامه حرفة نوشـتن بـراي تـري بـيش فرصـت وي بـا مسـاعدت شـد. كيپلينـگ محـول رابينسون كي نام به ديگري شخص به نشريه اين

جـا بـه و در آن رفـت پـايونير روزنامـة بـه نشـريه فرسـا در ايـن كار طاقت سال از پنج پس پيدا كرد. وي تخيلي هاي داستان داد. خود ادامه ادبي هاي فعاليت

. شـناخت بـود، بهتـراز سايرشـهرها مـي هـا كـار كـرده در آن آباد را، كـه هند دو شهر الهور و اللّه شهرهاي از ميان كيپلينگخـود در ةشـبان هـاي در پرسـه گـردآورد. وي از مطالـب شد تـا انبـوهي ديد سبب مي هرآنچه به دقيق و توجه پايان بي كنجكاوي

. را شـناخت مشكوك هاي ، بازارها و مكان مردم هاي توده ويژة و پنهان ناشناخته الهور و حيدرآباد اماكن وكنار شهرهاي گوشه مد سـپيده هنگـام خود به شبانه هاي از پرسه پس . وي ها حشر و نشر داشت و روسپي ، معتادان ها، مجرمان آدم با انواع كيپلينگ حوصـلة ران . اگر كالسـكه گشت باز مي خانه به سندل و چوب ياسمن گل و رايحة قليان از بوي آكنده اي اجاره كالسكة با يك

كشيد. مي او بيرون از زبان فراواني شنيدني مطالب داشت صحبتمقـر حـال درعـين كـه شـهر ييالقـي اين پراكن و شايعه طلوبا عاطل كرد و با مردم مكان شهر سيمال نقل بعدها به كيپلينگبود. در شهر سيمال شهر در تماس اين و سرشناس رسمي مشهور با محافل نگاري روزنامه عنوان . به بود درآميخت هم حكومتيهنـوز را تأييـد كـرد. گرچـه وي اتنيـز مشـاهد ديگـران هـاي خود ديد و گفتـه چشم را به حكومتي دستگاه ناتواني بود كه

كـرد. تأسـيس » انگاشـت مـي را ناديده و آيين و كيش كاستي ، نظام رنگ» وي زعم به را كه فراماسونري بود جامعة بسيارجوان نويسد: مي كيپلينگ

يهوديـان كوچـك جامعـة و قصـاب روحاني ر كهتايل نام به يهودي و يك آريا ساماج ها و اعضاي ، سيك جا با مسلمانان در اين ظاهر شد. در برابرم نياز داشتم آن به من كه ديگري دنياي بود كه گونه . اين الهور بود آشنا شدم

شـنيد مـي و آن ايـن از زبـان كـه و مطالبي شخصي و تجربيات مشاهدات و از طريق گوناگون از مجراهاي ، وي ترتيب اين به بـا ، همـراه روزنامـه صـفحات محـدوديت بـه ها را با توجـه داستان خود گرد آورد و اين هاي داستان براي فراواني هاي سوژه

به ها و تفسيرها اغلب داستان ياد كرد انتشار داد. همين فرزانه مجنون يك هاي نوشته عنوان ها به از آن توان مي كه اظهارنظرهاييامـروز بايـد بـه اسـت هـا گذشـته آيـد. گذشـته آيد خـوش پيش هرچه من در دنياي كه گفت شد. او مي منجر مي انتقاد از وي

شد. مي محسوب " شكوهمندي سرگرمي"كرد پيدا مي ارتباط با آن و هر آنچه نويسندگي وي . براي پرداخت : است نوشته پايونير در روزنامة اي كار خود در مقاله در توصيف كيپلينگ

صـورت يـا بـه تجربيات . اين كردم ها عرضه بارز آن هاي و بو و مشخصه ها، رنگ و اعتبار واژه ارزش خود را در قالب تجربيات باشـند كـه يافتـه آرايـش در صـفحه شوند تا گوشنواز باشند و دلپذير، يا بايد چنان بلند قرائت بايد با صداي هستند كه هايي واژه شود. ذهنشان كنند تا ملَكة و تكرار مي زمزمه مرا چندان هاي نوشته نواز باشند. مردم چشم


50

كند: مي توصيه خبرنگاران به كيپلينگ كنيـد. در سـاعتي باشـد تهيـه مناسبكاغذ شما خطوط با فاصلة شتر، كه از پشم ساخته هند و قلم جوهر مرغوب كافي اندازة به

شـما تـا هـاي كنيد. بگذاريد جوهر نوشـته داديد حذف زائد تشخيص مو بخوانيد و هر آنچه خود را موبه نوشتة نويس سعد، پيش دخل بايد در آن هم باز خواهيد برد كه پي مرحله خود را مرور كنيد. در اين نوشتة دوباره شود. سپس خشك است الزم جا كه آن

بخوانيـد. شـايد بلند نزد خويش خود را با صداي ، مجدداً نوشتة فراغت تر كنيد. بعد در اوقات را خالصه كنيد و مطلب و تصرفآوريد و جاي به را كار نبود، شكر خداي اين به آوريد. اگر نيازي عمل به در آن بايد اصالحاتي شويد كه نيز متوجه مرحله در اين

داريد. قوي بسپاريد و دل روزنامه به چاپ را براي آن

: است كرده توصيف صورت اين به نوشت مي كيپلينگ را كه هايي از حد داستان بيش دادن صيقل اي نويسندهخود ، بايد سليقة وي هاي نوشته از شفافيت بر كاستن هعالو كيپلينگ هاي داستان خواندن شود. براي تر مي شفاف وقفه بي كه سبكي

حشو وزوائد وجود ندارد. گونه و هيچ خامي نوع هيچ كيپلينگ هاي . اما در داستان را نيز تغيير دهيم

: نوشت اش از دوستان يكي به خطاب 1896 در سال كيپلينگ ديگـران هـا بـراي نوشـته كـه شـرطي بـه ، البته و نوشتن و دوات قلم گرفتن دست هب . شوق ام نويسندگي شور و سرمستي عاشق من

پديد آورد. و آرامش لذت در آدمي ايجاد نكند، بلكه اخالقي مشكالت

هـاي سـال در خـالل شـد مي اعزام متعددي هاي مأموريت به و گزارش مقاله تهية براي پايونير روزنامة از جانب كه كيپلينگدو داستان" آن عنوان ها كه سروده از اين تحرير درآورد. در يكي رشتة به كلكته و شعر دربارة مقاله سلسله يك 1890تا 1889 اي ادثـه كشـد و از ح تصوير مي را به در كلكته بار زندگي نفرت و شرايط فقر و مسكنت ، كيپلينگ و سيمال) است (كلكته "شهر كند. مي ابراز بيزاري است را در برگرفته آن كه و آز و طمعي شده شهري چنين احداث منجر به كه

نويسد: و مي ياد كرده " خوفناك هاي با شب شهري" عنوان به ، از آن كلكته خود دربارة هاي از مقاله در يكي كيپلينگ خـورد و نمـي چشـم به چورينگي مجلل هاي جز عمارت چيزي كه شهر كلكته زيباي و ميدان ايسترن گريت باشكوه در هتل

از خـارج مارپيچ هاي پله و كوهستاني ييالقي مناطق اند و همانند ويالهاي شده ساخته و ثروت وفور پول در اوقات كه قصرهايي بـدتر از بـوي مراتـب بـه آزارد كـه را مي آدمي مشام و متعفن زننده بويي است ا بخشيدهه آن به خاصي زيبايي ساختمان محوطه فـرا گرفتـه تعفـن را بـوي بـزرگ كلكتة تمامي ، چون يافت بو خالصي از اين توان نمي وجه هيچ . به است ، پيشاور و بمبئي بنارس . است

حضـور داشـت اختصاص كلكته شهرداري اليحة در باب بحث به كه بنگال گذاري قانون شوراي از جلسات در يكي كيپلينگ كند: ياد مي چنين جلسه از اين . وي يافت

فرمانـدار) (معـاون بيلـي سـر اسـتيوارت گذشـته شـنبه كنند. در جلسة مي بحث اليحه در مورد اين كه است شنبه ها چندين آن تصـويب اليحـه خواهد كشيد تـا ايـن طول دوسال كم ، دست آن كنوني در شكل جلسات ادامة در صورت كه ساخت انخاطرنش

شود. بـود و در مجـاورت آبـي بـا گنبـدي ضلعي هشت باشكوه بناي كه بنگال گذاري قانون شوراي ساختمان با تشريح كيپلينگ نويسد: بود مي شده واقع هند شرقي كمپاني كاركنان امتاق محل مجلل هاي ساختمان انـد كـه كـرده تـزئين مصري سبك سدر به درخت را با چوب آن اند و ديوارهاي زراندود شده تا نيمه باشكوه بناي اين هاي ستون

، يـك درجـه نيـز بـا مبلمـان بنگـال گـذاري انونقـ شـوراي كـار اعضـاي . اگر عملكرد و نحوة است بسيار زيبا يافته اندازي چشم اش ديـدن بـه و زيبايي شكوه همه اين گاه ، آن داشت هماهنگي ساختمان اين تماشايي و سقف نفيس هاي زيبا، قالي هاي جوهردان


51

هـا در زبالـه شـدن ، انباشـته هنـد شـرقي مپانيك كاركنان كوي تعفن خاطر بوي بايد به مي كه جنايتي ارزيد. اما كجايند عامالن مي دار آويختـه به هستند و صدها مورد مشابه آبله به از مبتاليان آكنده كه هايي ... خيابان چورينگي خيابان زنندة چيتپورا، بوي خيابان شوند.

: است كرده توصيف چنينرا بنگال گذاري قانون شوراي از اعضاي خود يكي در مقالة كيپلينگ

حـرف وقفـه خود بـي يكنواخت دارد... او با صداي بر تن مشكي بر سر و ردايي بزرگ اي عمامه كه الغر اندامي كودن فرد بومي برد... . باالتر مي را كمي را مورد تأكيد قراردهد صدايش اي خواهد نكته مي كه زند و تنها در مواقعي مي

افزايد: مي وي هنـد بـه بـه از انگلـيس از صـندلي استفاده ها و نحوة را نيز همانند جوهردان غربي . ما آموزش است مرموزي گياه غربي آموزش

رويـة شـد بـي بـا ر شد. اكنون همانند انجير هندي رشد كرد... و هيواليي هم و آن را كاشتيم مرموز بيگانه گياه .اين آورديم ارمغان و كـوي رنـگ گنبـد مينـايي ايـن انـدك انـدك كه ما بوديم ... اين ايم شده ، خود دچار خفقان مستعد بنگال در زمين گياه اين ريشه

ما بـوديم ين. ا است شده از ما ناشي گذاري قانون شوراي رئيس و پرگويي ... . لفاظي را ساختيم هند شرقي كمپاني كاركنان باشكوه. هنـوز اسـت مغاير قـانون چيزي و چه قانون موافق چيزي چه كه آموختيم وي به در كلكته تعفن بوي شدن با پراكنده زمان هم كه چگـونگي در زمينـة گذاري قانون شوراي رئيس وقفة بي حرّافي به ما ناگزيريم رسد، ولي مي مشام به تعفن بوي كلكته از فضاي هم

. فرا دهيم گوش وي هاي بافي و ريسمان و آسمان گيري رأي انجام

از ماالريـا (وي جسماني كند. ضعف دشوار ياد مي سال هفت عنوان خود در هند به نگاري روزنامه فعاليت سال از هفت كيپلينگمقصـد امريكـا بـه شد تـا هنـد را از طريـق سبب اش و بلندپروازي عد جوينامسا برد)، شرايط مي رنج اي روده هاي و ناراحتيكنـد. ارسـال نشـريه در ايـن درج از امريكا بـراي هايي تا نامه يافت مأموريتپايونير روزنامة از سوي كند. وي ترك انگليس

طبـع بـاب بود كـه شده ها منعكس امريكا در آن دربارة فراواني بودند و مطالب پرده و بي شديداللحن كيپلينگ ارسالي هاي نامهو انسـاني رهنمودهـاي تحـت بايـد مـادام كـرد كـه مـي تلقي و سودمندي عظيم هند را دستگاه امپراتوري نبود. وي امريكاييان

در كنند بايـد از دخالـت نمي را درك آن و سرشت تماهي كه دهد. كساني خود ادامه هاي رشد اندام شود و به آميز اداره تفاهم . گفت هند را ترك 1890 سال مارس در ماه شوند. وي باز داشته سرزمين امور آن بيارزيـا بـه بود كه هندي نگاران روزنامه اولين ، از جملههندو روزنامة و سردبيران گذاران از پايه . سابرا مانيا آير يكي جي گويد: مورد مي در اين . وي پرداخت ـ هندي انگليسي هاي روزنامه

كسـب هـا راه برخوردارند. آن هندي مطبوعات به نسبت تري و نفوذ بيش ، امكانات ترديد از قدرت بي ـ هندي انگليسي مطبوعات وبـيش در هنـد كـم نگـاري ، روزنامه افراد انگليسي . براي هستيم هرهب بي ما از آن در اختيار دارند كه دانند و تسهيالتي و كار را مي

با آيد كه شمار مي به و حياتي جدي ابزاري هنديان امر براي شود؛ اما اين مي تلقي معاش تأمين براي اي دارد و وسيله تجارت جنبة . است در ارتباط كشورشان منافع

: نوشت تايمز آو اينديا امة، سردبير روزن الوت پت و سـردبيري مالكيـت تحـت هـاي با روزنامـه ها در مقايسه انگليسي مالكيت تحت هاي روزنامه بگوييم كند كه مي حكم صداقت

تبليغـاتي ر بـزرگ ابـزا و حـال هنـد در گذشـته مطبوعات بانرجي سورِندرانات گفتة برخوردارند... به تري بيش از آزادي هنديان بـه داد نسبت مي از خود نشان انگليسي در برابر مطبوعات كه اي برادرانه نرمش برخالف دولتي حاكم دستگاه دليل همين اند. به بوده


52

منتشركنند، حكومتيدر انتقاد از تدابير اي مقاله هنديان سردبيري تحت مطبوعات ... چنانچه نداشت نظر مساعدي هندي مطبوعات كنند. دفاع دولت مشي قوا از خط دانند تا با تمام خود مي ها وظيفه انگليسي سردبيري تحت مطبوعات

در ويـژه ، بـه فراگيـر مـردم خشـم بود كه نژادي تبعيض موضوع يافت اي ابعاد گسترده كه زمان انگيز آن بحث مسائل از جمله از رهبـران بعدها يكـي (كه بانرجي سورندرانات ، بركناري نژادي ضد تبعيض بروز احساسات اصلي . عامل نگيخترا برا بنگال بـود. گرچـه كوچـك اشتباهي ارتكاب بهانة به حكومتي شد) از دستگاه در بنگال برجسته نگاري و روزنامه ملي جنبش بزرگ اثـر نـداد. اخـراج ترتيب وي دادخواست هند به حكومت قضايي كرد، اما دستگاه فراواني الشخود ت حقوق احقاق براي وي

هـا و نـاآرامي رشـته يـك اصـلي ، عامـل قضـايي دسـتگاه از سـوي وي شـكوائية ماندن و مسكوت دولتي از خدمات بانرجيرا آغاز بنگالي ماجرا انتشار روزنامة بعد از اين شد. بانرجي مخفي ايه جمعيت تشكيل براي اي و انگيزه سياسي هاي اعتراض در ايـن اي انتشـار مقالـه علـت به بانرجي 1883 در سال كه شد. وقتي تبديل گرايان افكار ملي عمدة ارگان به تدريج به كرد كهبـود استيتسـمن هند تنها روزنامة زبان انگليسي مطبوعات شد، در ميان مو محكو متهم شكني قانون به دادگاه از سوي روزنامه

: كرد و نوشت اعتراض بنگال عالي در دادگاه دادرسي جريان به شدت به كه حمايـت بنگـالي سـردبير روزنامـة پرونـدة دادرسي جريان هند نيز از چگونگي زبان انگليسي هاي روزنامه كه است تأسف ماية

دوري كند از آن مي سعي اغلب آدمي را كه ناگواري مسائل است ممكن سردبير بومي از يك دفاع كه داشتيم بيم كنند. ما از آن ميدر و صـدور رأي رسيدگي براي الزم صالحيت عالي آيا دادگاه كه است مطرح سؤال جا اين باشد. اما در اين داشته دنبال جويد به

در انتقاد مطبوعات آزادي صورت برخوردار باشد، در آن و صالحيتي قدرت از چنين . اگر دادگاه را دارد يانه بانرجي مورد پروندة عـالي دادگـاه از قضـات تر. يكي بيش دهد و نه رضايت آن به قاضي شود كه محدود مي مقداري آن تنها به عالي دادگاه از قضاتشـود، داده هشـداري آنكـه . بـدون آميـز اسـت توهين شده نوشته اش درباره اي در روزنامه كند آنچه ) فكر مي يا نادرست (درست نامـه روز، از سـردبير روز يـك ظـرف بخواهـد حتـي دو روز، يا اگر قاضي شود. ظرف صادر مي سردبير روزنامه عليه اي احضاريه

شود. نمي داده اتهام در مورد اين توضيحي هيچ آنكه . حال است دادگاه به توهين به متهم حضور يابد. وي خواهند تا در دادگاه مي عـالي دادگـاه جز نظر قاضي ديگري معيار و ضابطة وجود ندارد. هيچ خاصي دادرسي قانون گونه هيچ جرم اين به رسيدگي براي دادگـاه ، قضـات ترتيـب ايـن وجـود نـدارد. بـه در روزنامـه انتشـاريافته مطالـب يا نبودن آميز بودن توهين و تعيين رسيدگي براي

اگـر ، حتي هرحال دارد. به بستگي صالحديد و نظر قضات ، صرفاً به مجازات ميزان . تعيين دادستان اند و هم شاكي هم حال درعيناز شـده اعمـال آيا قـدرت كه نيست باشد، معلوم سزاوار مجازات و سردبير آن دفاع غيرقابل بنگالي در روزنامة انتشاريافته مقالة مطبوعـات آزادي كردن پايمال براي اي حربه صورت شود، به مي مربوط انتقاد از قضات به جا كه ، تا آن پرونده در اين دادگاه سوي

از ترديـد يكـي بـي قـدرتي دهـد، چنـين مـي دادگـاه را بـه قـدرت اين و عرف . اگر قانون قرار نخواهد گرفت مورد سوءاستفاده بايد در برابـر ، آيا مطبوعات نشده داده و اختياري قدرت چنين دادگاه به اختيار خواهد بود. و چنانچه تفويض انواع ترين خطرناكاز اختيـاراتي چنين خود در داشتن پيشين هاي اختيار كنند؟ ما در مقاله سكوت دادگاه توسط چنين اين و اختياراتي قدرت غصب اند. در آخرين كرده را مردود اعالم دادگاه از سوي و اختياري قدرت چنين داشتن كارآزموده و وكالي ايم ترديد كرده دادگاه سوي

جرم به كه فرد انگليسي يك اتهام به رسيدگي براي دادگاه صالحيت ) مسألة خاطر داريم ما به كه (تنها موردي نوع از اين دادرسي روزنامةسردبير اتهامات به در رسيدگي دادگاه چرا نبايد صالحيت ، حال قرارگرفت بود، مورد سؤال شده كشيده محاكمه به اهانت ؛ مطلـب نيست مهم چندان حد افتراآميز بوده تا چه بنگالي در روزنامة مندرج مقالة و ترديد قرار گيرد؟ اينكه مورد شك بنگاليكننـد مي توهين قضات خود به در مقاالت كه هايي روزنامه كنيم . ادعا نمي است پرونده اين به رسيدگي براي دادگاه صالحيت مهم

شـوند. آيـا ايـن و مجازات محاكمه و مدون مكتوب قانون افراد خالفكار بايد براساس كه معتقديم شوند، بلكه معاف از مجازاتو را محاكمـه يبنگال سردبير روزنامة آن با استناد به بتوان كه مكتوبي قانون هيچ كه ؟ ما معتقديم است غيرمنطقي تقاضا خواستي

را قانوني شود كه مي يافت آوريد. آيا كسي بيرون شد ما را از اشتباه خواهيم خوشحال كنيم مي كرد وجودندارد. اگر اشتباه محكوم


53

ارد و سردبير روزنامةند وجود خارجي قانوني دهد؟ اگر چنين ما نشان به است شده محكوم روزنامه سردبير اين آن با استناد به كه ؟ كيست بعد نوبت دفعة داند كه مي كسي چه صورت ، در آن است شده مجازات قانون استناد به بدون بنگالي

را بـه دو هنـدي بنگـال از روستاهاي در يكي عروسي ميهماني در يك مشاجره در جريان 1901 در سال كه فرد انگليسي يك : نوشت قتل از اين در دفاع انگليشمن شد. روزنامة تبرئه دادگاه بود از سوي رسانده قتل به گلوله ضرب

در تمـامي روسـتاييان تا به است بوده الزم رويدادي اعتقاد ما چنين بلند خواهد شد اما به بومي هاي و فرياد روزنامه فغان گرچه . خواهد داشت خطرناكي عواقب چه اروپايي يك به حمله شود كه ادهد عبرتي درس نقاط

رساند: چاپ به شرح اين به آميزي توهين آگهي انگليشمن روزنامةد شـود. تنهـا افـرا مـي اسـتخدام " و آبـدارچي ، بـادزن ، خدمتكار، كارگر ساده نظافتچي" اي سعيدپور عده هاي كار در خانه جهت

كننـد. مـوردنظر ارسـال مشـاغل خـود را بـراي توانند درخواسـت اند مي شده موفق ورودي در امتحانات كه بنگالي كردة تحصيل قرار دارند. ) در اولويت (بنگالي قضات پيشين معاونان

داشـتند. مهمـي شد نقـش فاش ر بنگالد 1889 در سال فساد كراوفورد كه به معروف در ماجراي ـ هندي انگليسي مطبوعات

از زيردسـتان رشـوه دريافت به . وي داشت مرموزي شخصيت هند بود كه پليس مركزي ارشد ادارة از مأموران كراوفورد يكي عليـه قـانوني اقـدام بـه شـدند از توسـل مي منصوب پست اين به از ديگري پس يكي كه بمبئي بود. فرمانداران خود معروف

كراوفورد را گناهي بي حكم كند. لرد ري فرد خالفكار را مجازات تا اين گرفت تصميم كردند، اما لرد ري مي كراوفورد اجتنابتصـور ايـن ) با پايه دون ، مملتدارها (مقامات دادرسي كرد. در جريان بود مردود اعالم صادر شده انگليسي قضات از سوي كه كراوفورد در دادگـاه گناه آوردند. بعد از آنكه زبان به اعترافاتي قرار نخواهد گرفت كراوفورد مورد استفاده عليه اظهاراتشان كه بـه مبـارزه نيز در اين ـ هندي انگليسي هاي پرداختند و روزنامه مملتدارها و لرد ري عليه بدگويي به وي رسيد دوستان اثبات به

در اقـدامات طريقي به كه هندي مقامات تمامي ها و افراد هوادار كراوفورد گفتند كه كراوفورد پيوستند. روزنامه هواداران صف كوميـت مح مخالفـان اول در صف كه تايمز آو اينديا بايد از كار بركنار شوند. روزنامة اند مي داشته كراوفورد نقش غيرقانوني

. . كـي . جـي باد انتقاد گرفت هند را به مردم ، خصوصيات هندي مقامات بر بركناري بر پافشاري بود عالوه كراوفورد قرار گرفته : اظهار داشت گوكهاله

توانيد به ايد، مي رار گرفتهها ق آن يا هواداران ها را داريد، يا مورد ايذا افراد بومي ـ هندي انگليسي از خالفكاري اگر قصد حمايت فاقـد هنـدي كردگـان تحصـيل كـه است گرفته كراوفورد نتيجه از ماجراي روزنامه باشيد. اين گرم پشت تايمز آو اينديا حمايت

مـا سوي كنند، نبايد به مي زندگي اي شيشه هاي خود در خانه افراد كه گونه اند. اين مهم هاي مسؤوليت تصدي براي الزم صالحيت كنند... . پرتاب سنگ

انحصـار كـه ـ هنـدي انگليسي شدند مطبوعات مي منصوب دانشگاهي در مراكزي تدريس براي هندي استادان كه در موارديدر . پارانجپيه داشتند. آر. پي برمي ضاعترا سر به هايي انتصاب چنين به كردند نسبت مي را تبليغ اروپاييان براي استادي مناصب

: نوشت خصوص اين هاي ها نغمه در دانشگاه استادي هاي كرسي تصدي براي افراد بومي در مورد انتصاب ـ هندي انگليسي هاي روزنامه از قرار، برخي

سفيدشان ها پوست تنها امتياز آن هستند كه اي فرومايه هاي يسيبهتر از انگل مراتب افراد به اين اعتقاد من خوانند، اما به مي مخالف ... . است


54

در انجمـن سـخنراني يـك بـه ، وي از مـدرس 1895 هنـد، در سـال ، فرمانـدار كـل بازديـد لـرد الگـين هنگـام قرار بود بـه رسـم بـه فرا دهد. وقتـي ، گوش منطقه اين سياسي نهادهاي ترين از پرسابقه ، يكي مدرس (Mahajan Sabha) ماهاناجاصبهاي

مسـائل به را كه پاراگراف دستور داد تا سه شد وي ارسال لردالگين موردنظر براي سخنراني از متن نسخه يك زمان آن معمولخواهـد خـودداري سـخنراني از شـنيدن رنهكنند، وگ حذف نطق شد از متن مي مربوط نظامي هاي هزينه ، از جمله مملكتي مهم

در ايـن سـخنراني تـا از برگـزاري گرفت ، صبها تصميم اقدام اين شود. درپي مطرح انگيزي بحث خواهد مسائل كرد، زيرا نمي : آمد و نوشت خشم به شدت به انجمن از تصميم ميل مدرس بپوشد. روزنامة چشم مؤسسه

مربـوط شـان بـاارزش سـخنراني به را كه و انجمن مدرس حكومت بين شده مبادله از مكاتبات اي نسخه انجمن اين مشر دبير بي از مـتن اي نسـخه خـود را از ارسـال انگيـزة ؟ دبيـر انجمـن چيسـت اقـدام اين . بايد ديد علت است داشته ما ارسال شود براي مي

. مطمئن مدرس انجمن و فروماية از افراد خائن حمايت مطبوعات ، حمايت است كرده توصيف مطبوعات تحماي ، جلب سخنرانيانگيـز فتنـه روزنامـة بـه ! هستيد بهتر اسـت مطبوعات حمايت داد. اگر دنبال نخواهيم نشان خوش شما روي ما هرگز به باشيد كه

حـذف تان را از سخنراني و نامطبوع زننده پاراگراف سه اعتبار اينكه آوريد. شما به روي تاندارد اس طلب آشوب يا روزنامة هندو . آيـا هاسـت هـا در برابـر غـول كوتوله قيام كار شما شبيه ؟ اين طور نيست كرديد. آيا اين خودداري اند از ايراد سخنراني بوده كرده

. طور نيست خواهد كرد؟ خير اين را مختل شمسي منظومة آميز خود حركت خيانت اقدام د با اينكن تصور مي مدرس بدنام انجمن ادامـه گـردش بـه مقـرر خـود همچنـان مـدارهاي در همان فلكي آخر نخواهد رسيد. اجرام شما دنيا به باشيد با اقدامات مطمئن

. است ساخته تر نمايان خود را بيش كريه نها چهرةخود ت اقدام با اين مدرس خواهند داد. انجمن

اسـتفان كالج رياست به هندي يك با انتصاب الهور در ارتباط چاپ و غيرنظامي نظامي حاضر، نشرية قرن اولية هاي در سال كالج سرنوشت و به رفت شمار مي به ور و گانديتاگ نزديك از دوستان . اندروز كه . اف . سي انداخت راه به نو جنجالي در دهلي بـه متعددي هاي نامه ارسال پيشنهاد به پيشنهاد كرد. اين كالج اين رياست تصدي مند بود پروفسور رودرا را براي عالقه استفان بـه اسـتفان كـالج رياسـت روفسور رودرا بـه پ انتصاب به در اعتراض كه از كساني منجر شد. يكي و غيرنظامي نظامي نشريةرا امضا "در هند سال پنجاه" خود عبارت نامة ، در ذيل اش ذكر نام جاي به بود كه كرد كسي مبادرت نشريه اين به نامه نوشتن

مـايلم «بـود: نوشـته هنـدي دگـان كر تحصيل روزافزون بيان و صراحت جسارت به اشاره خود ضمن در نامة شخص كرد. اينشـرند و نبايـد مايـه هنـدي كردگان تحصيل ، چرا كه كنم هند جلب هاي بومي يعني " نژاد زيردست" هاي واژه شما را به توجه ».باشد گمارد روپيه 60تر از بيش شان ماهيانه حقوق كه دولتي ها را در مقامات آن

تحصـيل ايـن «افـزود، در ادامه وي» شود. تلقي ناآرامي نبايد عامل و پرورش آموزش: « نوشت نامه ينا به اندروز در پاسخ و براين هند هستم ساكن انگليسي خود يك دارند. من امر دخالت ديگر در اين عامل هزاران ، بلكه است ناآرامي ماية كه نيست .» زيركانه تقلبي ، نه است صادقانه هند تعهدي مردم به كشورم هپادشا تعهد و قول كه باورم

هنـد را ملي قصد داشتند كنگرة شد كه مي محسوب بانفوذ دولتي از مقامات گروهي ارگان پايونير روزنامة 1888 در سال عليه مبارزه بريتانيا به امپراتوري از منافع پاسداري بهانة به پايونير كنند. روزنامة سركوب گذشت مي آن از تأسيس سال سه كه

عليه ، كه (United province) متحده هاي فرماندار ايالت اوكلند كالوين سر از اقدام روزنامه . اين گماشت هند همت ملي كنگرة خود را بـه وابستگي كسي بود كه كافي موفقيت كسب براي كرد. بود حمايت شده متوسل سركوب حربة به ملي كنگره رهبران و مشخصـات و ذكـر نـام پـايونير نشـرية بـه نامـه توانستند با ارسال افراد مي گونه كند. اين ثابت كنگره حزب مخالفان گروه

ايرادكننـد و مشروحي سخنراني دهند و در آن شكيلت كنگره از مخالفان اجتماعي كنند يا اينكه را محكوم ملي و كنگرة خويش شان روز بعد نام داشتند كه اطمينان افرادي خبردهند. چنين روزنامه اين به تلگراف را از طريق اجتماعي چنين روز بعد تشكيل

خواهدشد. درج سمير در روزنامة ماليات وصول ادارة محترم تحصيلدار جديد يا معاون يك عنوان به


55

كـار بـه ـ هنـدي انگليسـي روزنامـه خود در يك اي حرفه فعاليت در ابتداي هند كه مطبوعات سرشناس از سردبيران يكي : است نوشته داشت اشتغال

در ابتـداي هنـدي هـاي . روزنامـه برتـر بودنـد مراتب هند به هاي روزنامه به نسبت كيفي از لحاظ ـ هندي انگليسي هاي روزنامه ـ انگليسـي هـاي نداشتند. روزنامـه جذابيتي هندي كردگان تحصيل ، براي دارشان شيوا و هدف هاي سرمقاله استثناي خود به فعاليتنهادنـد. برجـاي سـزايي به تأثير هندي هاي روزنامه هاي سرمقاله كيفيت برخوردار بودند و در ارتقاي مناسب از سازماندهي هندي

از نشـريات ايـن شـدند. سـردبيران مـي محسوب هندي نگاران روزنامه آموزش براي مناسبي عرصة ـ هندي انگليسي هاي روزنامه در انگلسـتان ديـ هن انگليسي هاي روزنامه خبري بخش تحريريةهيئت نداشتند. كم چيزي جهان تراز اول هاي روزنامه سردبيران كـه برخـوردار بودنـد. هنگـامي اي مالحظـه قابـل ها از موفقيت روزنامه گونه بودند. اين خود كامالً مسلط حرفه و به ديده آموزشكردنـد مـي پچـا استخدام آگهي افراد بومي از ميان دستيار دبير تا كارمند خبري مقام تصدي براي ـ هندي انگليسي هاي روزنامه

شد. ها سرازير مي روزنامه اين سوي به متقاضيان سيل

كننـد. در قناعت اخبار كهنه چاپ ها ناگزير بودند به بود و روزنامه نيافته توسعه چندان ونقل و حمل ارتباطي وسايل زمان در آندرازا روز و از بنگـالور چهـار روز بـه شش روز، از دهلي نُه رسروز، از مد هشت كلكته به از بمبئي اي نامه رسيدن 1862 سالرا از مطـالبي تايمز آو اينديا روزنامة 1870 هند برسد. در دهة بود تا به در راه هفته پنج از انگليس ارسالي هاي كشيد. نامه مي

از ايـن حتي مدرس هاي از روزنامه شده نقل و مطالب گذشت مي نآ از وقوع هفته تقريباً يك كرد كه مي نقل كلكته هاي روزنامهكشـيد. در مـي طـول دقيقـه تنها پـنج و از مدرس دقيقه سيزده بمبئي به خبر از كلكته ، ارسال تر بود. با ورود تلگراف كهنه هم

در ساعته 15شد. تأخير رو مي نيز با تأخير روبه تلگراف خطوط از طريق پيام ارسال نامساعد جوي شرايط دليل ، به مواقع برخيمندبودنـد، امـا بهره پستي حمايتي ها از خدمات آمد. روزنامه شمار مي به عادي امري بمبئي به از كلكته تلگرافي خبرهاي ارسال بود. سنگين تلگراف هزينة

بخشـيد و سـهولت هند را با كشورشان ساكن هاي انگليسي ارتباط ار و تلگرافبخ كشتي سوئز و اختراع آبراه شدن گشوده كـه اروپـايي زنان با ورود انبوه ويژه هند را، به مقيم اروپاييان جامعة پستي شبكة و برقراري آهن راه خطوط در هند نيز احداث

الگـوي هند بر طبـق مقيم اروپاييان كرد. جامعة يكديگر نزديك به پيش از بود، بيش گرفته در هند صورت اوضاع آرامش درپيتـر را هـر روز عميـق و نـژاد زيردسـت زمامداران موجود بين امر شكاف بود و همين يافته ها سازمان آن اصلي در موطن رايجاز بـيش در كلكتـه موضـوع تأثير قرارداد. اين را تحت گليسيطرز فكر افراد ان تدريج به اجتماعي و قدرت كرد. اعتبار، مقام مي

بمبئـي چاپ انگليسي . نشريات داشت بود ادامه آن باني نايت رابرت نژادها، كه شدن نزديك شهر سنت بارز بود. در اين بمبئي دادند. مي هند ارائه از جامعة تري تصوير كامل كلكته با مطبوعات در مقايسهو اعالنـات بـه اول صفحة تر مطالب نداشتند و بيش جايگاهي ها چندان روزنامه اول در صفحات خبري مطالب زمان در آن

محسـوب موجـود در مطبوعـات ها نيز تنها آگهـي وآمد كشتي رفت به مربوط . اطالعات داشت اختصاص حكومتي هاي آگهينبـود. اي كـار سـاده از اخبار گوناگون روزنامه صفحات بود، پركردن كار دشواري خبري مطالب ردآوريگ جا كه شد. از آن مي

اداره بـه اي خبـر از اداره گـردآوري بـراي ، سوار بر كجاوه كلكته چاپ جنتلمن نشريةموجود، مكنا سردبير مدارك براساسدر " خبـري دفتـر خـاص " . يـك پرداخـت مـي آن تكـذيب روز بعد بـه كرد كه ا منتشر مير غالباً خبرهايي . وي رفت ديگر ميبود. در شده ها تأسيس در روزنامه چاپ جهت مطبوعات خبرنگاران به مهم اخبار و مدارك ارائة براي بمبئي حكومت دبيرخانة كه توانستند در مواقعي مي بود و مراجعان داده اختصاص خبرنگاران را به انتظاري اتاق دريايي نيروي فرمانده درياداري وزارت انگليسـي هـاي روزنامـه خـود را از روي مـورد عالقـة خبرهـاي اتاق رسيد در اين مي بمبئي به از انگليس پستي هاي محموله

كنند. بازنويسي


56

1866 بـار در هنـد در سـال اولـين خبرگـزاري هند را آغاز كرد و دفتر اين خبر به مخابرة 1865 رويتر از سال خبرگزاريهـر و تعـداد كلمـات داشت هزينه استرلينگ ليرة كرد يك مي رويتر مخابره خبرگزاري كه تلگرافي از پيام شد. هر كلمه تأسيس

. اخبار مربـوط داشت خبر متقاضي از ديگر انواع بيش ر اقتصادياخبا زمان بود. در آن شده تعيين كلمه بيست كم نيز دست پيام تهيـة خـود را بـراي ها خبرنگـاران و روزنامه يافت مي انعكاس طور گسترده ها به در روزنامه عمومي و اجتماعات محاكمات به

سـازي آمـاده بـه چنـداني شـتاب تحريريـه هيئت كردند. اعضاي مي اعزام گذاري قانون شوراي از مذاكرات رسمي هاي گزارش چاپ براي كرد. خبرنگاران مي خود معطوف ها را به آن تر توجه بيش هايشان نوشته دادند و كيفيت نمي نشان چاپ براي روزنامهروز بعـد خـود صـبح شد، در شـمارة يايراد م شام ضيافت درپي بلندپايه مقامي از سوي كه مهمي سخنراني از متن اي خالصه، روز بعـد آن كامـل و گـزارش شـده انجـام كرد سخنراني مي اعالم روزنامه بود كه براين دادند. رسم نمي نشان چنداني شتاب مهم سردبير چندان براي شهر نه شوراي يا مذاكرات مهم سخنراني در انتشار يك و چهار ساعته بيست خواهد شد. وقفة چاپ

بـود. و ضـعيف ، بسـيار ابتـدايي اشـتباهات و اصـالح چاپ آمادة مطالب مطبعي . تصحيح روزنامه در نزد خوانندگان بود و نه : است نوشته خصوص در اين بمبئي چاپ هاي از روزنامه سردبير يكي را تصحيح چاپ آمادة مطالب از افراد فاقد مهارت انبوهي زمان ، در آن است ومكامالً مجهز مرس در نشريات امروزه كه گونه همان چـاپي اشـتباهات در مـورد اصـالح هندي هاي روزنامه صاحبان اعتنايي كردند. بي مي ها را اصالح آن چاپي كردند و اشتباهات ميدارنـد، افـراد اشـتغال در مطبوعـات گيـري غلـط بـه كـه . كسـاني شـود مـي در هنـد محسـوب نگـاري روزنامه از معماهاي يكيقلمـداد مطبوعات دنياي دوشان به دارند و خانه بسيار پاييني زندگي دستمزدشان بودن پايين علت به هستند كه اي كرده تحصيل نيمه شوند. مي

: است هند نوشته در مطبوعات ها سخنراني انعكاس از نحوة گاليه ضمن چيرال والنتاينانـد. نهـاده گـام راه ايـن در ابتـداي هنـد تـازه مطبوعات نياز دارد كه اي العاده فوق مهارت ها به سخنراني به خبر مربوط انعكاس

دوسـتان دارد و نبايد سـخنان تتفاو كريكت ها با انتشار خبر بازي سخنراني انتشار متن هند بايد فراگيرند كه از مطبوعات بسياري را حـذف از آن هـايي كنند و در چند سطر انتشـاردهند يـا قسـمت خود را خالصه مخالفان كنند و سخنان چاپ تفصيل خود را به كرد. اجتناب داً از آنبايد ج كه است نادرستي ، روية از ايراد سخنراني ها پيش روزنامه ها به سخنراني از متن اي نسخه كنند. ارائة

خشـمگين بومي هاي هند شديداً از روزنامه حكومتي مقامات 1875 هند در سال كل فرمانداري به لرد ليتون انتصاب در آستانة

بـه حكومـت ليـه هـا ع روزنامـه تر حمـالت بودند. بيش انگيز متهم فتنه اكاذيب وقفة انتشار بي به زبان هندي هاي بودند. روزنامهو اروپاييـان ، تكبر و فخرفروشـي شغلي هاي فرصت تقسيم در زمينة عدالتي ، بي مجرمين ، مجازات نژادي تبعيض چون مسائلي

ر انگيـز و د فتنـه انتشـار مطالـب بـه حال درعين هندي بود. مطبوعات هند متوجه هاي در ايالت آميز افراد انگليسي رفتار توهين در خـالل كـه ، مانند مـواردي از آنان خود و نافرماني با فرماندهان رودررو قرار گرفتن به هندي سربازان تشويق حتي مواردي بودند. افتاد، متهم اتفاق بزرگ شورش

فرمانـدار دند. سر ريچارد تمپـل نبو موافق هندي هاي روزنامه عليه محدوديت با اعمال انگليسي مقامات ، تمامي باوجوداين وفـاداري از عـدم اي نشـانه نـوع هـيچ بـه خود در بنگـال خدمت در طول وي كه نوشت لرد ليتون به خطاب اي در نامه بنگال

شـود مـي زبـان يهنـد از مطبوعـات كه هايي ، شكايت ادينبورو، فرماندار مدرس دوك گفتة . به است برنخورده بومي مطبوعات عليـه محدوديت و اعمال 1878 در سال مطبوعات قانون از تصويب پس (سرانجام نيست آميز بيش و اغراق اساس بي اظهاراتي تمطبوعـا قانون اجراي شدند). لرد ليتون معاف قانون اين از شمول مدرس فرماندارنشين منطقة هاي ، روزنامه بومي مطبوعاتو دولـت بهبـود مناسـبات بـراي تـالش در راه نايـت رابـرت ميـان و در اين انداخت تعويق تر به بيش هاي بررسي را تا انجام


57

منظـور بـه اطالعـات منـابع كنترل را به دولتي مقامات داد. وي ارائه با مطبوعات حكومت رابطة تثبيت براي ، طرحي مطبوعاتشـوند ابـراز مـي منـع بـا مطبوعـات تماس از برقراري دولتي مقامات كرد و از اينكه متهم ها از دولت روزنامه حمايت خريدن كرد. تأسف

شـد، گمـارده سـمت ايـن بـه كـه فـردي شد و نخستين منصوب مطبوعات براي اي ويژه ، بررس1877 سال مارس در ماه شـان مسؤوليت كردند كه ها هر دو اعالم شد. آن وي . باكلند جانشين . اي بعدها سي بود كه لتبريج رابرت منا به نگاري روزنامه مالكيـت تحـت مطبوعـات ها قرار دارند و چـه انگليسي مالكيت تحت ها كه آن ؛ چه است زبان انگليسي مطبوعات به رسيدگي بنگال چاپ بود. نشريات ـ هندي انگليسي مطبوعات نارضايتي كردن برطرف مطبوعات بررس از تعيين اساسي . هدف هنديان

: است اظهارنظر كرده هند چنين بومي مطبوعات دربارة قرار گرفتند. لتبريج مطبوعات بررس نظارت تحت نيز تا حدودي مباحثـات اسـم بـه در اختيار نداشتند، زيرا چيـزي دولت هاي و خواست نظراتاز آگاهي براي اي وسيله هيچ نشريات سردبيران

در حتـي مطبوعـات رو، سـردبيران . از اين وجود نداشت حكومتي در شوراي شده انجام هاي بحث مطالب افشاي يا حق پارلمانينداشـتند و نـاگزير مملكتـي مهـم هـاي و سياست مشي از خط اطالعي وجه هيچ ، به و وفادارانه كامالً صادقانه نيات داشتن صورت

بود. ها جاري بر زبان در دوائر حكومتي اكتفا كنند كه شايعاتي به مسائل دست از اين آگاهي بودند تا براي

زيـاد و بودند بـا زحمـات توانسته روزنامه اين گردانندگان استثنا بود چون پايونير روزنامة ميان در اين لتبريج رابرت قول بهتـا طريـق برقـرار كننـد و از ايـن اي دوستانه روابط حكومتي شهر سيمال با مقامات و محافل ، در مجامع هنگفت هزينة صرف اكثـر مطالـب بـود كـه گرفتـه باور جـان ، اين ترتيب اين دهند. به خود اختصاص را به رسمي ها انحصار اخبار و اطالعات مدت صـحت هـم تا حـدودي كه گيرد، مطلبي قرار مي روزنامه در اختيار اين دولتي مقامات از سوي پايونير در روزنامة شده چاپ هند پديد آورد. بومي مطبوعات را در جامعة شديدي امر رنجش ... . همين داشت

اجـرا درآورد. ايـن بـود بـه شده هند تدوين بومي هاي روزنامه عليه كه مطبوعاتي قانون 1878 سال مارس در ماه لرد ليتون بـه كتـاب ايـن آتـي از فصول در يكي مطبوعات كرد (قوانين هند تحميل بومي را بر مطبوعات شديدي هاي محدوديت قانون شَـهر هـالي و (Amirta Bazar Patrika)امريتا بازار پاتريكـا هند، دو روزنامة بومي هاي روزنامه خواهد آمد). در ميان تفصيل

(Halishahar Patrika) شـدند. مـي معرفي هتّاك هاي روزنامه عنوان به دولتي و جلسات در مكاتبات از سايرين بيش پاتريكا ايـن محكوميـت در صورت داشتند كه بيم از آن حال درعين ند، وليدانست مي را ضروري دو نشريه با اين مقابله دولتي مقامات

دو روزنامـه تـر ايـن بيش محبوبيت افتد و موجب راه به دادرسي نحوة عليه وسيعي ، تبليغات قضايي دستگاه از سوي دو نشريه يـك و بـه داده بود تغيير ماهيت آورده فراهم مطبوعات قانون هك از تنگناهايي اجتناب براي امريتا بازار پاتريكا شود. روزنامة

شد. تبديل زبان انگليسي نامة هفته : اظهار داشت گذاري قانون در شوراي مطبوعات اليحة ارائة هنگام دولت پارلماني معاون

انگيز و بسـتن فتنه جز انتشار مطالب ديگري شود گويا وظيفة ر ميت نيز هر روز بيش تعدادشان كه بومي هاي شمار روزنامه بي انبوه بـومي هـاي در روزنامـه مطالـب گونه كشور ندارند. انتشار اين و مردم نژاد حاكم و ايجاد ستيز بين دولت اروپايي كاركنان افترا بهانگيـز در بحـث مطالـب چاپ گذشته ماه دوازده . طي است ذاشتهگ افزايش رو به گذشته يا چهارسال سه ندارد و در خالل تازگي ، هر روز جسارت از مجازات نداشتن واهمه دليل ، به مطالب گونه اين . نويسندگان است يافته اي سابقه بي افزايش بومي هاي روزنامه

هدفي كه دهد، حكومتي مي بريتانيا تشكيل دولت و خودكامگي لتيعدا ها را بي آن هاي نوشته اصلي كنند. موضوع پيدا مي تري بيش نـدارد. بايـد توجـه و غير دولتي از افراد دولتي اعم افراد انگليسي از غرور و سربلندي خود و حراست بومي اتباع به جز خدمت

نـدارد. اخيـراً كـار صـحت وجـه هـيچ شود به مي داده نسبت ليسيانگ حكام ها به نوشته در اين كه و افتراهايي اتهامات كه داشت در برابر سـلطة ايستادگي به يا علني طور ضمني را به خود مردم هاي در نوشته بومي مطبوعات نويسندگان كه است رسيده جايي به


58

در انگلـيس سـيطرة از حفـظ كنند كـه و ترسو قلمداد مي ضعيف را افرادي حكومت كنند و كارگزاران مي بريتانيا در هند تحريك اند. هند ناتوان

مورد چنين در اين اي رو شد. نويسنده در بريتانيا روبه ليبرال هاي هند و انتقاد شخصيت شديد مردم با مخالفت مطبوعات قانون : است اظهارنظر كرده

را از قيـد سانسـور جامعه اين در هند، مطبوعات انگليس السلطنة نايب ، مشاور حقوقي كاولي مك كه طرف اين به 1835 از سال حـدود 1878 كننـد. در سـال مـي خـود تلقـي و مقـدس مسـلم از حقوق آزاد را يكي مطبوعات هند داشتن بخشيد، مردم رهايي

شـدند، امـا سـكوت و وادار بـه توقيف " شورش" در خالل عاتشد. مطبو در هند منتشر مي مختلف هاي زبان به نشريه دويست لغو شد. و آرامش از استقرار مجدد نظم پس بومي و نشريات زبان انگليسي مطبوعات عليه شده اعمال هاي محدوديت

: است ديگر نوشته ناظر خارجي يك ، يعنـي ارزشـمند انگليسـي العـاده و فـوق در هند، دو نهـاد دموكراتيـك انگليس استقرار حكومت از زمان سال هيجده با گذشت

هـاي شـود. روزنامـه تـر مـي بـيش اند. هر روز تعداد نشريات وجود نهاده عرصة آزاد، در هند پا به و مطبوعات و پرورش آموزشوجود دارنـد. در بومي ها روزنامة و ده افراد هندي سردبيري به زبان انگليسي هاي ، روزنامه افراد انگليسي سردبيري به زبان انگليسي سـرمقالة خـود را در قالـب هـاي ديـدگاه كـه اسـت پديد آمده متوسط از طبقة اي كرده قشر تحصيل دو نهاد دموكراتيك پرتو اين هـا عليـه انگليسـي از جانـب كـه رسانند و از تبعيضي يم ديگران گوش كنند به مي ارسال مطبوعات براي كه هايي يا نامه مطبوعات

، بـزرگ و سـرداران ، فرمانروايـان باشـكوه تمدن انگليسي حكام كنند كه مي احساس اند. آنان آگاه خوبي آيد به وارد مي بومي مردم فزاينـدة كننـد. عـدة رفتـار مـي افريقايي همانند بوميان گيرند و با آنان مي هند را ناديده باستاني و مذاهب و فرهنگ هنري ميراث و قاضـي ، رئـيس ماليـات آوري باالتر از مـأمور جمـع مشاغلي تصدي به اميدي هيچ دانشگاهي مدارك هنديِ داراي جوان مردانهرگـز اروپاييـان انـد ندارنـد؛ چـرا كـه يتصـالح داراي افـراد بـومي هـاي پرونـده بـه رسـيدگي تنها براي كه بدوي هاي دادگاه حاكم وضع نيز همين صادر كند. در ارتش ها حكم در مسند قضا قرار گيرد و در مورد آن پوست نفر رنگين يك كنند كه نمي تحمل

. داشت اختصاص سفيدپوست افسران ارشد صرفاً به هاي بود و درجه

نويسد: مي مطلب ييد ايندر تأ فرند آو اينديا روزنامة تقليـل پيـاده هنـگ در يـك نظامي ردة ترين پايين بود بايد او را به مي فرد بومي ، نيز يك سردار برجسته اگر امپراتور بابر، آن حتي

كنـد معرفـي خـدمات ارائة نيز خود را براي اگر اكبرشاه . حتي گمارديم مي وي فرماندهي را به شاگرد مدرسه و يك داديم مي درجه . ماست از ادارات در يكي انديكاتورنويسي پيشة در نظر گرفت وي براي توان مي كه شغلي ترين مهم

: خود نوشت 1878 آوريل 12 در شمارة استيتسمن روزنامة ، بـه بـوده بـومي هـاي مهار روزنامه آن مراد از تدوين كه، مطبوعات قانون از تبديل است مصمم بنگال حكومت رسد كه نظر مي به

پلـيس از رئـيس بنگـال حكومتي مقامات خواست بنا به كلكته چاپ ، دو روزنامة قرار اطالع كند. به جلوگيري منسوخ قانون يك اصـالح تضـمين بـراي وثيقه پرداخت جاي ها به روزنامه از يكي كم دست ايم شنيده كه اند. از قراري كرده دريافت اخطاري كلكته بـومي هـاي ، ما از روزنامه قانون دقيق اجراي خواهد كرد. در صورت انتخاب است نشريه تعطيل تر را كه ساده خود، راه مشي خط ارتكاب اتهام ها به روزنامه را كه جرائمي طرفانة و بي ملكا تا جريان شوند انتظار داريم مي چاپ انگليسي زبان به قطار خود كه هم آميـز بايـد قاطعانـه و اهانـت واقعـاً خائنانـه هاي با نوشته كه دهند. ما قوياً اعتقاد داريم ما اطالع شوند به مي كشيده محاكمه به آن

از جلـوگيري بـراي وسـيله شـود. بهتـرين دقيقـاً مشـخص تمطبوعـا جـرم در هر مـورد ماهيـت برخورد شود، اما انتظار داريم را از افشـاي كنـد تـا مطبوعـات مـي تـالش مطبوعـات قانون . اين هاست آن قانون خالف اقدامات ، افشاي زمامداران خودكامگي


59

جلـوگيري گنـاه بي هاي روزنامه شدن ا از قربانياند ت كامالً مصمم بومي بازدارد، اما مطبوعات دولتي مقامات قانون خالف اقدامات ها كامالً محرز شود. آن خالفكاري كنند، مگر آنكه

با درايت وي كرد كه ابراز اميدواري استيتسمن شد، روزنامة منصوب فرماندار كل سمت به لرد ريپون كه بعد، هنگامي دوسال : نوشت روزنامه كند. اينرا لغو مطبوعات خود قانون خاص

شـود. ماهيـت گيـرد منجـر مـي قرار مي اتهام در مظان كه اي روزنامه تعطيلي نهايتاً به كه است انعطاف غيرقابل چندان قانون اين كنـد. اگـر را كامالً نابود مي خاطي روزنامة شود، بلكه محدود نمي متخلف روزنامة مجازات به كه است اي گونه به مطبوعات قانون

آن نابودي به آنكه را بدون روزنامه مجازات شود كه و تدوين تنظيم باشد بايد طوري حاكم بر انتشار مطبوعات قانوني قرار است جزء جدا نشـدني ، كه قانوني و دادرسي قضايي محاكم گرفتن از ناديده مطبوعات قانون ها به روزنامه منجرشود ميسركند. اعتراض

بـراين آمـدن فـائق و بـراي اسـت قضـايي محاكم ، كنار نهادن مطبوعات قانون وجودي شود. علت مي ، ناشي است قوانين گونه اين بايد لغو شود. مطبوعات ، قانون نقيصه

بـومي هـاي را در مورد روزنامـه در كلكته تايمز لندن وزنامةخبرنگار ر از سوي ارسالي هاي گزارش تايمز آو اينديا روزنامة : خود نوشت 1884 سپتامبر سال 17 در شمارة روزنامه . اين باد انتقاد گرفت هند به

كـرده مخـابره لنـدن را بـه بومي مطبوعات كنندة انگيز و گمراه بحث از مطالب اي خالصه در كلكته تايمز لندن خبرنگار روزنامة نقـل بنگـال دو و سه درجة هاي از روزنامه ارسالي مطالب كرد كه مي خود يادآوري ارسالي بايد در گزارش خبرنگار مي . اين استتصـور انگليسي هاي روزنامه آنچه دارد. برخالف ها تفاوت روزنامه گونه كامالً با اين و مدرس ها در بمبئي روزنامه اند و لحن شده. هر نيست بومي هاي انگيز در روزنامه فتنه مطالب رشد ناگهاني ، نشانة كرده آوري جمع تايمز لندن خبرنگار روزنامة كنند آنچه مي

گـرد بـومي ترا از مطبوعـا مطالـب گونـه از اين اي مجموعه هفته يك تواند در طول را بشناسد مي نگاري روزنامه حرفة كه كسيو بـازار را كوچـه مردم احساسات اند. اگر آنان و ناآگاه غافل افرادي شان ها نيز همانند سردبيران روزنامه گونه اين آورد. خوانندگان

هـا روزنامـه گونـه ايـن كـه است ما اين كرد. اما برداشت تلقي افكارعمومي را انعكاس احساساتي شد چنين كردند، مي مي منعكس هـا كـاربرد خاصـي آن تازة هاي اند آموخته دريافته كه نيست كرده تحصيل از افراد نيمه اندكي عدة سرخوردگي جز انعكاس چيزي

كـرده ولقـ ها نقـل خبرنگار از آن اين كه نشرياتي گفت توان مي جرأت ورزند. به مي يكديگر رشك به احمقانه اي گونه ندارد و بهبرد مي گسترد، پي مي خود را اندكي و تحقيق بررسي دامنة در كلكته تايمز لندن ندارند. اگر خبرنگار روزنامة تيراژ چنداني است

دار خدشـه حكـومتي را در برابـر مقامـات بـومي هـاي شخصـيت اعتبار و حيثيـت است ها استناد كرده آن به وي كه هايي روزنامههـا روزنامـه گونـه . از ايـن اسـت قانون خالف و اقدامات حاكمههيئت سوءاستفادة موضوع به زدن ها چاشني كنند. تنها هنر آن مي روزنامـة كـه اسـت تأسـف بسي كنند و جاي مي ها حمايت از آن ندرت به مردم ياد كرد، چون افكارعمومي آينة عنوان به توان نمي

. است داده كاذب ها اهميتي روزنامه اين به تايمز لندن

قـانون از اجـراي قبـل سال يك يعني 1877 ، وزير مشاور در امور هند، در سال لرد ساليسبوري به خطاب اي نامه طي لرد ليتون : ، نوشت مطبوعاتدر آن درآيـد حركـت حركـت بـه تحـرك بـي تـودة ر قـرار باشـد ايـن اند. اگـ تحرك بي اي توده سياسي از لحاظ هندي دهقانان

كـه هـر قـدر هـم بـومي فرمانروايـان ، حـال بريتانيـايي هـاي ولينعمـت خواهد بود نه بومي و شاهزادگان از مقامات فرمانبرداريتـا در ايم داده ها را آموزش ما آن اند كه انگليسي يالتتحص داراي هندوهاي افكار بومي باشند. تنها نمايندگان خواهند خودكامه مي

آنـان بـر موقعيـت دال اجتماعي هاي جز ناهنجاري چيزي افراد درواقع كنند. اين بند چاپ انگيز نيم فتنه مقاالت بومي هاي روزنامه . هاست مؤثر از آن گيري هند و بهره بر اشراف كامل تسلط داريم ما در پيش كه مشكلي ترين ، مهم اعتقاد من نيستند. به


60

از يكـي بـه خطـاب محرمانـه اي هند در نامـه السلطنة . نايب نداشت شده داده هاي و وعده تعهدات به اعتقاد چنداني لرد ليتون : است نوشته چيرول از والنتاين نقل به اش دوستان

درآيـد. فعـل بـه تواند از قـوه نمي تمامي اند) هرگز به شده ناشي ملكه از فرمان (كه ادعاها و انتظارات اين تمامي دانيم ما مي همة را انتخـاب دوم تـا راه ايـم گرفتـه و ما تصميم كنيم را انتخاب ها يكي آن دادن ها و فريب بر آن محدوديت اعمال تا بين ناگزيريم

و هند تا ايـن انگليس حكومت اعتقاد من به كه گويم مي صراحت دارد به و محرمانه خصوصي جنبة نوشته اين ا كهج . از آن كنيمشـوند مـي متوسـل اي هـر وسـيله به هايشان وعده محتوا كردن و بي تعهدات زيرپا گذاشتن براي كه اتهام اين اند به نتوانسته لحظه دهند. ارائه اي نندهك قانع پاسخ

هنـد بـا ملكة عنوان ويكتوريا به ملكه اعالم براي در دهلي سلطنتي مجمع تشكيل درجريان 1877 سال ژانوية در اول لرد ليتوننيـز ـ هندي سيانگلي زدند و ساير مطبوعات را دامن سلطنتي مجمع برپايي عليه مبارزة بمبئي درگير شد. مطبوعات مطبوعات هند بـه شد. فرماندار كل نيز كشيده بومي مطبوعات به مجمع اين عليه مبارزه دامنة پيوستند و سرانجام آن ديگر هند به در نقاط

كـه را درحـالي رجيمخـا اند و چنين انداخته راه به جنجال نمايشي برنامة اين هنگفت مخارج ها عليه روزنامه داد كه اطالع ملكه بـود كـه و كاريكاتورهـايي هـا مملـو از مقـاالت دانند. روزنامه مي برند غيرضروري مي رنج كشور از گرسنگي از مردم گروهي

. است رم ساز، شاهد سوختن نواختن در حال بودند كه كرده تشبيه نرون را به فرماندار كل اظهارنظر كرد: چنين مجمع اين دربارة استيتسمن را برپا كرد و روزنامة سلطنتي مجمع تمام قبا توفي ، لرد ليتون هرحال به

قـدر هند نبايد ايـن و مردم ما با شاهزادگان بر روابط . جو حاكم نباشيم و تشريفات مراسم گونه ها شاهد اين تا مدت كه اميدواريم و و دانشـكده عـالي و مدرسـة و دبيرسـتان از دبسـتان پر است كه در سرزميني و ستايش دكانهكو نوازش باشد. سياست تصنعي انـد كـه رفتاري همان هند تشنة شود. مردم هند بايد كنار گذاشته با مردم برخورد كودكانه ندارد. سياست جايگاهي ، چندان دانشگاه

در مورد ، صادقانه ، باصالبت ساده كلمات شنيدن ما را به كه است بيمارگونه و برق پرزرق تتشريفا گونه . اين ما با يكديگر داريمنيستند. اگر و انتظار ما كودك خواست هند برخالف و مردم كند. شاهزادگان مي مشتاق برخورد است گونه سزاوار اين كه كشوري گوينـدة بـه بـازي آتـش برابر مراسم تا پنجاه آمد، ما حاضر بوديم مي زبان به و منطقي حق حرف كلمه تنها يك سلطنتي در مجمع

يـا تصـور حـق حرف قصد گفتن . اما ديزرائيلي كنيم پيشكش و برق پرزرق هاي و لباس نظامي ، احترامات ، بيرق مدال حق حرف . را نيز نداشت ابراز آن

فرد توانـايي براي تجربه اين كند، اما نتيجة را تجربه و برق پرزرق و مراسم بازي ديد تا آثار و كاربرد آتش آنبهتر لرد ليتون خوشايند نبود. وجه هيچ به لرد ليتون چون

بـومي هـاي الـت و اي و مدرس بمبئي فرماندارنشين از دو ايالت وسيعي مناطق شديدي و قحطي خشكسالي 1877 در سالديگـر مملـو و جاهاي و برمه بنگال ، انبارهاي موقع . در همان فرا گرفت نفر جمعيت ميليون 36حيدرآباد و ميسور را با حدود

با لهمقاب براي و مدرس بمبئي هاي نبود. حكومت در دسترس زده قحطي مناطق به غالت حمل براي الزم بود، اما وسايل از غله مطبوعـات عرصـة متضاد به مشي دو خط بر سر اين گرفتند و كشمكش درپيش اي جداگانه مشي و خط سياست ، هريك قحطي كردنـد و در مقابـل شـديد مـتهم و ميـل و حيـف اسـراف را به مدرس حكومت بمبئي هاي . روزنامه يافت راه و مدرس بمبئي

زدگـان قحطـي بـه تـوجهي و بي اندوزي و مال سنگدلي هند را به حكومت و در مجموع بمبئي متنيز حكو مدرس مطبوعاتفرماندار باكينگهام با دوك اش هند و مشاوران خود از سوءرفتار شديد فرماندار كل هاي در مقاله مدرس كردند. مطبوعات متهم

هنـد مركـزي با انتقـاد از حكومـت كردند. فرماندار مدرس متهم مدرس از اوضاع يآگاه عدم ها را به و آن انتقاد كرده مدرس


61

تقاضـاي جهـان خيريـة هاي ، شخصاً از سازمان مدرس در ايالت با قحطي مقابله براي مالي امكانات از تأمين خودداري دليل به كرد. كمك

از گرسـنگي متعـددي هـاي ، گـزارش ايالت در اين ابعاد خشكسالي ر تشريحد ميل مدرسو تايمز مدرس هاي روزنامه منتشر كردند: كشاورزان جمعيت انبوه در ميان گسترده

سـقف ، پوشـال ارزش بـي چند سكة كسب براي ها حتي اند. آن يا گرو گذاشته اند فروخته داشته غذا هر آنچه تهية براي كشاورزان كـه زنـاني خود را بـه دهند كودكان مي ترجيح خيريه هاي در اردوگاه زندگي را به مرگ كه اند. زنان خود را نيز فروخته هاي خانه خود را بـه و دختران ناگزير زنان به اند و مردان شوند فروخته برخوردار مي اضافي ها از جيرة اردوگاه در اين شيرده مادران عنوان به

سپرند و تنهـا الشـخورها، مي جان گرسنگي بر اثر شدت و خيابان در كوچه از مردم عظيمي خيل اند. هر روزه كشانده گري روسپي. نيسـت با آن مقابله قادر به پليس كه يافته وسعتي چنان شوند. آدمخواري تر مي روز فربه روزبه وحشي هاي و سگ ها، شغاالن گرگ دليـل ، بـه خيريـه هـاي اند. در اردوگاه را نوشيده و خونشان ها را خورده آن و گوشت خود را كشته فرزندان د مورد، كسانيدر چنهـا را آن كه است حدي به قربانيان و عدة است از بيماران ها انباشته . بيمارستان است پيدا كرده ها رواج بيماري انواع جمعيت انبوه

كنند. مي دفن جمعي دسته در گورهاي

حـال داد كـه گـزارش تـايمز مدرس وگو كرد. روزنامة و گفت مالقات ايالت و با فرماندار اين مسافرت مدرس به لرد ليتون با اين در مقابله اكينگهامب دوك كارايي و با مشاهدة است را ديده انگيز مدرس رقت خود اوضاع چشم هند به ديگر فرماندار كل

. است كرده را ترك مدرس خاطر كامل ، با رضايت شرايط عليـه را كـه مطبوعـات قـانون 1881 بـود، در سـال شـده هند منصوب كل فرمانداري به لرد ليتون جاي به ، كه لرد ريپون

قابـل در انگلـيس گلَداسـتون ليبـرال دولـت كار آمـدن با روي در واقع قانون بود لغوكرد. لغو اين شده تدوين بومي مطبوعات در ايـن و مبـارزه بنگـالي نامة بود. او با خريد هفته مطبوعات قانون عليه پرچمدار مبارزه بانرجي بود. سورندرانات بيني پيش Native) بـومي اتحاديـة يك با تشكيل بود. وي يازيده دست مطبوعات قانون عليه مبارزه جا به در همه و ايراد سخنراني نشريه

Association) سـخنراني متعـدد بـه هـاي و گردهمـايي در جلسـات كـرد. وي اعـزام با فرماندار كل مالقات را براي ، هيأتي و حـذف مطبوعـات بـررس ، مقـام مطبوعـات انونكرد. با لغو قـ مي بسيج مطبوعات قانون را عليه و افكارعمومي پرداخت مي

واگذار شد. ايالتي هاي حكومت به بومي مطبوعات بر فعاليت نظارت مسؤوليت : نوشت انگليس وزير مشاور دولت به خطاب در يادداشتي 1882 در سال لرد ريپون

آزاد را در هنـد مطبوعـات كـه كسـاني مشي ، خط . اول است شتههند قرار دا حكومت روي پيش مشي و خط دو سياست هميشه كـار بـه دولتـي هاي را در دستگاه از افراد بومي تري بيش اند، هر روز عدة پرداخته و پرورش آموزش ترويج و به كرده گذاري پايه

بيزارنـد و از مطبوعات از آزادي كه است كساني ياستس دوم مشي اند. خط كرده خودمختار را تشويق حكومت و تأسيس گمارده مشـاركت هر چند ناچيز در جهت گامي را كه هر تحولي و نگراني با نظر تنگي اند كه كساني دارند. اينان هراس آموزش گسترش

از . يكـي را برگـزينيم يكـي دو سياسـت اين بين كنند. ما بايد مي شود دنبال مي خود محسوب به امور مربوط در ادارة افراد بوميرا اختيـار اول راه كـرد. مـن را انتخـاب دوم راه . لـرد ليتـون است و سركوب اختناق تشويق عامل و ديگري ها منشأ پيشرفت آن

خواهدرساند. اثبات را بهنظر م ، حقانيت دو سياست از اين حاصل نتايج مقايسة كه دارم و اطمينان ام كرده

هنـد نيـز بـومي زد و مطبوعـات دامـن ـ هندي انگليسي هاي روزنامه نگراني هند به فرماندار كل سمت به لرد ريپون انتصاب الزم ، فرصـت دينژا مباحث گرفتن و اوج ايلبرت اليحة شدن با مطرح كه نگذشت شدند. ديرزماني آينده راه به و چشم مشتاق محاكمـة اليحه آمد. در اين فراهم ـ هندي انگليسي مطبوعات هند از سوي فرماندار كل عليه وسيع تبليغات افتادن راه به براي

و غـاير موقعيـت را م اليحـه هـا ايـن آن بـه وابسته و مطبوعات بود. اروپاييان شده بيني پيش هندي قضات توسط افراد اروپايي مـورد اهانـت كلكتـه سفر خود از سيمال به در جريان پرداختند. وي لرد ريپون عليه و تبليغ مبارزه خود دانستند و به امتيازات

شد. و خنثي كشف انگليس به اش و اعزام ربودن و توطئة قرار گرفت


62

: شتنو بحراني چنين در اوج انگليشمن روزنامة شـورش از زمـان كه اندازد؛ خطري مي مخاطره را به انگليس دولت و سيطرة قدرت كه ايم قرار گرفته بحراني ما در آستانة اكنون

. است بوده سابقه بي طرف اين به 1857 سال

ـ انگليسـي هـاي روزنامـه تبليغاتي ند در برابر جنجالتوانست مي شدند كه منتشرمي بانفوذي بومي هاي ، روزنامه دوران اما در اين هشدار داد: فرماندار كل به بلندپايه مقام كنند. يك مقابله هندي

و مقـاالت بـه بـومي هـاي ، روزنامـه ايلبـرت اليحـة بـه مربـوط بحـث به انگليسي ورود مطبوعات در صورت كه دارم بيم از آن نباشد. مطلوب كار چندان نتيجة است و ممكن دهند... ها پاسخ نآ هاي نوشته

كـرد. مي را چاپ خشمگين هاي انگليسي از سوي ارسالي هاي از نامه خود تعدادي هاي از شماره در هريك انگليشمن روزنامة

بود: كرده شروع خود را چنين بود نامة كرده معرفي خود را بريتانيكوس ها كه نامه اين از نويسندگان يكي ندارند. حقي ها هيچ هندي اصطالح به ها هستند؛ اين دارند انگليسي و حقوقي خود حق در هند براي كه تنها كساني

داشـتند و اعتبار خود بـيم قدرت از كاهش كه اروپايي داران مزرعه از سوي اليحه اين عليه و مبارزه تبليغات هزينة اعظم بخش اليحـه ايـن مخالفـان : « هند نوشـت فرماندار كل شخصي منشي به خطاب اي هند در نامه اطالعات سازمان شد. رئيس مي تأمين »اند. كرده علم اروپايي زنان را براي اليحه اين بودن ، خطرناك ديگران حمايت جلب براي

فرياد برآورد: آو اينديا فرندز روزنامة و محكوم پوست ملحد محاكمه رنگين قاضي يك توسط واهي اتهام به هر لحظه همسرانتان كنيد كه زندگي آيا مايليد در كشوري

شود؟

را اروپايي منصفةهيئت و حضور هندي قضات توسط اروپاييان محاكمة به مربوط هاي ناگزير شد تبصره لرد ريپون گرفتند. خود جشن پيروزي عنوان را به ايلبرت قانون اصالح كلكته چاپ انگليسي هاي كند. روزنامه حذف


63

6 گرايي ملي غوغاي

: است هند، نوشته مطبوعات سردبيران ترين از پرآوازه . راما رائو، يكي كي

تـرين بـزرگ كـه اسـت ايـن عامـل ؛ آن اسـت مهـم عامـل يـك و نفـوذ خـود را مـديون ، اهميـت هنـد نشـاط نگـاري روزنامه توانـا، ، نويسندگاني العاده فوق و هوش با فراست داشتند، مرداني و هدفي خود آرمان براي بودند كه هايي انسان اش نگاران روزنامه، فراوان نبردهاي بخش هند، الهام نگاري روزنامه زادگاه ، بنگال براين ذير بودند. عالوهناپ خلل اي و با اراده شجاع گر و مرداني مباحثه ما دارد. بر گردن بزرگي نيز دين گوناگون هاي ها و جنبش انديشه محركة نيروي

آينـد كـه شمار مـي به بنگال نوزدهم قرن اواخر نگاران روزنامه دست از اين دو نمونه چاندرا پال پين و بي بانرجي سورندرانات هـاي گـروه رهبري نگار سرانجام دو روزنامه روند. اين شمار مي هند به گرايي انداختند و مشعلدار ملي راه به در سياست انقالبي حكومت اداري در تشكيالت خدمت خود را با اي حرفه زندگي گرفتند. بانرجي هند برعهده ملي را در كنگرة رو و افراطي ميانه

در هـا تـدريس از سال پس شد. پال سياسي هاي فعاليت عرصة به ورود وي موجب دولتي از دستگاه اش هند آغاز كرد. اخراجنفـوذ بود كـه نگاليب گذار و سردبير روزنامة بنيان آورد. بانرجي روي و سياست نگاري روزنامه به آموزگاري از حرفة مدارس

New)نيو اينـديا دو نشرية را برانگيزد. پال احساسات گونه اين توانست مي خوبي و به داشت گرايانه بر افكار ملي اي العاده فوق

India) ماترام واندهو (Vande Mataram) داشتند اختصاص وي شديداللحن و مقاالت انقالبي هاي انديشه انعكاس به را كهشـد. مـي ناميـده " بنگـال و تخت تاج بي سلطان"و داشت را برعهده بنگال تجزية عليه مبارزه رهبري كرد. بانرجي گذاري پايه

يـادكرده يـي گرا ملـي پيامبران ترين از سترگ يكي عنوان به توانا بود، از پال و خطيبي زبردست اي نويسنده ، كه اوروبيندو گوسه . است

از شـد و پـس كار گماشـته به سرزمين اين حكومتي در تشكيالت هند بود كه افراد بومي از نخستين بانرجي سورندراناتو قضـايي از اختيارات سوءاستفاده عنوان به وزير مشاور در امور هند از آن آنچه علت به 1874 در سال دولتي خدمت سال سه

اش از زيردستان يكي توسط اساس بي گزارش يك از اصالح اش غفلت وي واقعي ياد كرد از كار بركنار شد. جرم پردازي دروغ وي شد. درخواست مي ختم اداري توبيخ تنها به آن مجازات اش انگليسي قطاران هم از سوي ارتكاب در صورت كه بود؛ جرميدر . بـانرجي هند اسـت مردم تبلور ناتواني وي عليه شخصي عدالتي بي بود و متقاعد شد كه نتيجه بدون ارشد لندن از مقامات

نويسد: مي زمينه اين


64

دنـد كـه بو بيمنـاك چنـان ديگـرِ مـردم آمدند و نيم خشم بود شديداً به شده با وي كه از رفتاري بنگال ساكن از هندوهاي نيمي و اشـتباهات اصـالح عمـر خـود را بـه بقيـة سوگند يـادكرد كـه بروز دهند. وي عدالتي بي اين به خود را نسبت نتوانستند خشم

كند. صرف كشورش مردم از حقوق پاسداري

اصـلي شد، عامل اجرا گذاشته و به وينهند تد بومي مطبوعات عليه 1878 در سال كه مطبوعات قانون و پال اعتقاد بانرجي بهبود فرارسيده دانشجويان بيداري زمان پال نوشتة در سراسر هند بود. به ناسيوناليستي و سرآغاز جنبش سياسي و آگاهي بيداريهنـد بـومي در مطبوعـات وناليسـتي ناسي و انتشار مقاالت پرستانه ميهن هاي سرودها و نمايشنامه در قالب سياسي بيداري و اين

پرداختنـد. مخفـي هـاي فعاليـت هـا بـه از آن نشو و نما كرد و برخي به شروع دانشجويي هاي ها و اتحاديه . انجمن تبلور يافتاز يكـي شـتة نو پيـدا كـرد. بـه خاصـي شور و هيجـان بانرجي آتشين هاي بر اثر سخنراني دانشجويان پرستانة ميهن احساسات

: مؤلفان سـابقه زمـان تا آن هند ايجاد كرد كه مردم در ميان وحدتي ، چنان آن اجراي از زمان سال سه ظرف مطبوعات قانون عليه اعتراض

هند بود. مردم بخش رهايي سرآغاز مبارزة مطبوعات قانون تصويب كه گفت توان . مي نداشت

از همـان گرفتنـد. بـانرجي مي الهام هند از وي سياسي هاي سازمان تمامي كند كه ياد مي راهنمايي نابغة عنوان به جياز بانر پال : . پانيكار نوشت . ام سراسر هند پيوند دهد. كي و دستاوردهاي تاريخ را به پرستانه ميهن كرد تا احساسات ابتدا تالش

آزادي پيام در تبليغ ناپذيرش خستگي و قدرت در سخنوري وي كنندة استعداد خيره كبير بود كه پرستي يهنم بانرجي سورندرانات هـاي هـا و افكـار انگليسـي از انديشـه بازتـابي ... . وي داشـت سـزايي بـه جديـد نقـش طبقات در ميان گرايي ملي در ايجاد حس

. دانست مي افراد مترادف اين را با نام ، انگليس هايش ها و سخنراني انديشه عصر خود بود و در بيان كردة تحصيل

، هـدف همـين در راسـتاي بـود. وي در سراسر هند پيشـگام بلكه تنها در بنگال نه سياسي هاي فعاليت در سازماندهي بانرجي تريبيـون انتشار روزنامـة ماجيتيا را به سينگ . در الهور، دايال شتارزشمند دا آوردي ره هند كرد كه و اكناف اطراف به سفري

(Tribune) بـر تـأمين شـود) متقاعـد كـرد و عـالوه منتشـر مـي هنـوز هـم صدساله اي با سابقه هند كه هاي روزنامه (از جمله هـا در آن سردبيري وبه هنديان به متعلق كه زبان انگليسي هاي را نيز پيدا كرد. روزنامه سردبيرش ، اولين موردنياز آن آالت ماشين هنـدوپاتريوت ، امريتـا بـازار پاتريكـا ، بنگـالي ها روزنامة آن برخوردار بودند و در ميان اي العاده از نفوذ و اعتبار فوق كلكته

(Hindu patriot) بودند. چيره كلكته مطبوعات بر عرصة هند آينةو قهرمـان بـه ذكر كرد، بـانرجي اداري هاي ضرورت اصطالح را به آن هند علت فرماندار كل لرد كُرزن كه بنگال تجزيه درپي در صـحنة . نفـوذ وي انقـالب و نـه اعتقـاد داشـت تحول به رو بود كه ميانه فردي شد. بانرجي تبديل بنگال ضد تجزية مبارزة : بازدارندگي بود نه همراه داري با خويشتن معتقد است از نويسندگان يكي كه گونه همان هند سياسي

حكومـت اهـداف در جهـت يا تـالش طلبانه استقالل مبارزات و رها كردن طلبي تسليم مثابه به نفوذ بازدارنده فرد داراي اقدامات كنـد. وي مـي بينـي را پـيش غيرمسـؤوالنه اقـدامات بـودن شود و پوچ مي با خرد آميخته يگراي آرمان وي هاي ، اما در فعاليت است

و اوهـام تصـورات اختيـار بـه عنان و سپردن تسليم به شود و نسبت خود يادآور مي ميهنان هم را به " با آتش بازي"خطر هميشه منجـر شـود يـا كـورة هـا و افكـار ارتجـاعي شيوه به داري خويشتن به توصيه دهد تا نمي هرگز اجازه دهد. باوجوداين هشدار مي در راه هنـد را كـه نوپـاي نيروهاي كند كه مي او الهام به اش معقول سياسي را سرد كند. غريزة جوانان و بيداري اشتياق پرحرارت

پي يافته سازمان اصالحات مهار كرد و در قالب را با درايت بايد آن د، بلكهكر سركوب توان كنند نمي مي مبارزه و پيشرفت آزادي هنـد بـود كـه صـنايع و تهيـيج و تشويق بنگال ضد تجزية مبارزات در پيشاپيش مانند او قرار گرفتن بي خدمات . از جمله گرفت . خود گرفت به ]بومي توليدات مصرف به مردم و تشويق خارجي كاالهاي تحريم [ (Swadeshi) سوادشي جنبش شكل


65

در . وي پيوند هند بـا بريتانيـا اعتقـاد داشـت به شد كه مي محسوب هنديِ وفاداري ، بانرجي زمان آن افكار سياسي در قاموس

: نوشت چنين اي خود در مقاله روزنامة هاي از شماره يكي مـا را در ميـراث كـه كنـيم مي مباهات امپراتوري پيوند خود با اين . به هستيم عالم هاي امپراتوري ز سرفرازترينا يكي ما از اتباع

هـا خواهند بيايند، بگذار بيايند. آن ها مي كند. اگر روس مي ، سهيم و انكارناپذير هر فرد انگليسي مسلم حق ، يعني شكوهمند آزاديخـاطر، با رضايت وفادار را خواهند ديد كه مردمي شمار و ميليوني بي انبوه جهان هاي ارتش ترين از بزرگ كيي فشردة در صفوف ارمغـان بـه آنـان را براي و دانش و انتشار علم ، گسترش صلح كه اي اند تا از امپراتوري آماده جانفشاني براي و اشتياق قدرشناسي

كنند. خواهد آورد، پاسداري كشور را نيز فراهم مردم انبوه سياسي مشاركت كه دارم يناناطم و من آورده

: است طور اظهارنظر كرده اين بانرجي سياسي فلسفة نيشدار دربارة با لحني اي نويسنده جسـور از طلبـان آشوب را كه محبوبيتي است نتوانسته اش گري در افراط روي نيز ميانه و گاهي روي در ميانه افراط دليل به بانرجي

كند. اند كسب رفته زير چتر حكومت به مدتي كوتاه مبارزة در پي كه طلباني برخوردارند يا فرصت آن

، عزم فراوان اندوه مرغ ، به همسرش در روز مرگ حتي دار بود كه و ريشه عميق چندان اجتماعي هاي مسؤوليت به وي پايبندي سبك دليل ، او را به بانرجي انگليسي كنندگان كرد. ستايش را تهيه اش روزنامه سرمقالة پيشين روزهاي كرد همچون خود را جزم

كردند. مي تشبيه و گالدستون ∗ بِرك به وااليش هميشه افكار و روحية ، صالبت نگارش شيواي كرد: هند اعالم ملي روها از كنگرة ميانه انشعاب رهبري در جريان 1891 سال در بانرجي در كـه اي . ما از هر شيوه بيزاريم است حكومت ما يا منافع منافع در راستاي كه . ما از انقالبي انقالبيم و دشمنان تحول ما دوستان

را اي و هر شـيوه مند است و پيشرفت قانون رو و دوستدار ثبات ما ميانه ... حزب نيمك مي باشد دوري انقالب نيروي تقويت جهتبـا ما بـر همكـاري كند. سياست مي محكوم شدت باشد، به و سياسي اجتماعي نظم بنيان تضعيف در جهت آزادي لواي تحت كه

كنـد اسـتوار ايجـاب مـيهن مام عالية منافع كه در مواقعي آن هاي ياستبا س باشد و مخالفت و ممكن عملي جا كه تا آن حكومت نياز. و انتقاد در صورت امكان در صورت : همكاري ماست هدايت چراغ اصل . اين است

براهمـو سـاماج نـبش ج پروردگـان از دسـت بود. وي ذاتي و عصيانگري كامالً متفاوت موجودي چاندرا پال پين ، بي در مقابل : است نوشته پال دربارة از مؤلفان كرد. يكي مي مبارزه و مذهبي اجتماعي اصالحات انجام در راه بود كه بنگال

آزادي بـود. جنـبش آينـده بـراي مبـارزه در سـازماندهي خـالق بود و فردي گذشته هاي و مظهر آرمان انتقالي فرزند دوران وي تحقـق راي (Arya Samaj) و آريا سـاماج براهمو ساماج دو جنبش بود كه اي طلبانه اصالح از مبارزات بازتابي در بنگال سياسي

هنـد جامعـة و سـنن و آداب در مـذهب بود كـه هايي و نابرابري غلط هاي سنّت زدودن دو جنبش اين كردند. هدف مي تالش آن چانـدرا چـاترجي را بانكين آن شالودة بود كه افتاده راه نيز به ادبي نهضت ، يك اجتماعي نهضت با اين زمان بود. هم كرده رسوخ بود. نهاده

تـأثير از هر چيـز تحـت (Memories of My Life and Times) و روزگار من زندگي خاطرات عنوان خود تحت در كتاب پال داشت را برعهده بخش رهايي جنبش رهبري بنگال اينكه . علت است اروپا قرار گرفته نوزدهم قرن و فردگرايي گرايي ملي روح

. پـال است بوده براهمو ساماج جنبش رهبران مديون كلكته سياسي هاي سازمان و پويايي . تحرك است نهفته واقعيت در همينو سياسـي هـاي فعاليـت بعـدها بـه . وي يافـت شـهرت جنبش اين خود در اجتماعات پرجاذبة هاي ر سخنرانيخاط نيز ابتدا به

.م ) سياستمدار و خطيب و اديب انگليسي . ـ1797-1729ادموند برك ( ∗


66

ياد "واال توانا باشخصيتي ممتاز هند و روشنفكري از كاست هندويي" عنوان از او به چيرول آورد. والنتاين روي نگاري روزنامه سـير و سـياحت دليـل بـه ، بلكه برخوردار است غربي تنها از تحصيالت نه وي: « است نوشته در مورد وي . چيرول است كرده

در پـال قلـم : « اسـت در مورد او نوشـته لرد رونالدزهي» ندارد. چنداني تفاوت و كلكته لندن در اروپا و امريكا، برايش فراوان .» تصور داشت غيرقابل هند تأثيري در جامعة جاد تالطمو اي و اجتماعي سياسي هيجانات برانگيختن

از . وي پرداخـت تدريس بنگلور به هند از جمله مختلف آموزگار آغاز كرد و در نقاط عنوان خود را به اي حرفه فعاليت پال سـيلهت را بـه زبـان بنگـالي در (Paridarsak) پاريدارسـاك نامة هفته 1880 آورد. در سال روي نگاري روزنامه به آموزگاري

در كلكلتـه (Bengal public Opinion) بنگـال افكـارعمومي ارشد روزنامة نويس سرمقاله عنوان به 1883 منتشر كرد. در سالدر ملـي دها رهبـر كنگـرة بع ، كه داس پدر چيتالرانجان» داس موهان را بابو بهوبون روزنامه اين كار شد. سردبيري به مشغولكـرد. تجربه طور جدي را به نگاري روزنامه حرفة بود كه نشريه اين خود براي مقاالت با نوشتن . پال داشت شد، برعهده بنگال

چـاپ هنـدو روزنامـة نيز خبرنگـاري و مدتي الهور رفت به تريبيون روزنامة سردبيري معاونت تصدي براي 1887 در سالرا منتشـر (Bande Mataram) ماتـارام بانـده نام به ديگري نامة و هفته هند جديد نامة . بعدها هفته داشت را برعهده مدرسور كشـ ايـن امريكا راهي هاي در دانشگاه تدريس براي 1899 افتاد. در سال اوروبيندو گوسه دست اخير بعدها به نشرية كرد كه

بود. كرده نيومنچستر در آكسفورد تدريس در كالج از آن شد. پيش در سـال نهاد، آغازشد. وي سياست بر عرصة هند پاي ملي كنگرة ، كه1885 در سال پال سياسي هاي فعاليت گفت توان ميشـد. در انتخـاب در كلكته ملي كنگرة در اجالس ركتش ، براي شهر سيلهت خود، يعني انتخابية حوزة نمايندة عنوان به 1886

محسـوب افكـار انقالبـي پـدر بالمنـازع در نظر همگـان ، وي بيستم قرن اول دهة سياستمداران بود. از ميان ساله 26 زمان آن قـانوني از لحاظ كه زباني را به مترقي هاي دگاهدي ترين افراطي توانست مي برخوردار بود كه اي استادانه توانايي شد. از چنان مي مجـازات هـايش خاطر اظهارنظرها و سخنراني به چرا پال كه سؤال اين به در پاسخ مدرس كند. دادستان نبود، بيان تعقيب قابل : شود، گفت نمي

بـا مـوازين وي هـاي گفتـه دهـد. گرچـه نمي و اخالل توطئه ، اما بوي است و آتشين بسيار شديداللحن پال هاي سخنراني گرچه كند. نمي را تشويق شخصي و حمالت دارد، اما خشونت بريتانيا مغايرت حكومت

: رسيد نوشت چاپ به ماتارام بانده نامة در هفته خود كه از مقاالت در يكي پال كـه بگـوييم صـراحت خـود بـه انگليسي دوستان هند به مردم و آزادي مدني ، پيشرفت تحقيق تا در راستاي فرارسيده آن زمان

از سنگيني ما و كاستن و رفاه آسايش در جهت كه هايي و گام داده انجام تاكنون كه هايي و محبت خدمات خاطر تمامي ما به گرچه ايم گرفته در پيش و رهايي سياسي پيشرفت براي كه اي در مبارزه توانيم ، اما ديگر نمي مايد از شما سپاسگزاري برداشته مشقّات يوغ

كنند تـا حكومـت مي ها تالش باد. آن خودشان ما ارزاني انگليسي دوستان هاي . ديدگاه داريم شما پايبند نگه رهنمودهاي خود را به كسـب مـا بـراي كـه كننـد. درحـالي حفـظ وارد آيـد همچنـان آن انگليسـي ماهيـت به يا خدشه ترين كوچك آنكه هند را بدون . كنيم مي بريتانيا تالش از سلطة كامل و رهايي خودمختاري

: است كرده ستايش زبان اين به از پال انگليسي از منتقدان يكي كند. بيان و مؤدبانه محترمانه زباني افكار را به ترين تواند افراطي مي كه برخوردار است استعداد و تواني از چنان وي

: است گفته پال در مورد استعداد سخنوري . سر ينيواسا ساستري . سي وي


67

را چنـين مـات كل قدرت همانند پال است نتوانسته كس هيچ . تاكنون است خود نديده به پال همچون هند سخنوري جامعة تاكنون بگذارد. نمايش به

. تبليغـات و اميـد اسـت ، شور و هيجـان مملو از احساسات حال و درعين از حقايق آكنده پال هاي گويد سخنراني مي ساستري مناديـان نخسـتين از دو تـن عنوان به و اوروبيندو گوسه . او از پال است آتشين هاي ناپذير و سرشار از شراره آشتي وي سياسيهند اساسـاً ناسيوناليستي جنبش معتقد بود كه بريتانيا بر هند بودند. پال سلطة پايان خواهان كند كه ياد مي ناسيوناليستي جنبشـ صـرفاً اقتصـادي نهضت يك عنوان هند به ناسيوناليستي جنبش تلقي«گويد مي دارد. وي و روحاني معنوي ماهيت ، ا سياسـي ي

خـود، زبـان انگليسـي نامة هند در دو هفته ناسيوناليستي جنبش خود را در قبال بينش پال» خواهد بود. كامالً نادرست برداشتي نجامخود سـرا شديداللحن هاي و سخنراني افراطي هاي ديدگاه دليل كرد. به مي تبليغ وقفه بي ماتارام باندهو هند جديد يعني

افتـرا تحـت اتهـام به كه اوروبيندو گوسه عليه شهادت از اداي خودداري دليل به 1907 درگير شد. در سال انگليسي با مقامات شد. محكوم زندان بود به محاكمه

نويسد: مي اي در مقاله پال يا با از خود گذشتگي سياسي مبارزات زمان برخوردار نبود. در آن شدتي از چنان 1880و 1870 هاي در دهه سياسي هاي فعاليت

هنـد مردم سياسي ها مبارزات گرفتند. آن نمي جدي هند را چندان سياسي نوپاي جنبش انگليسي نبود. زمامداران همراه ناماليماتهنـد جـوان و روشنفكران داشت تفنني جنبة سياسي هاي فعاليت زمان كردند. در آن نمي تلقي خود خطرناك سلطة تداوم را براي

، اروپـايي و ادب خـود را از فرهنـگ خواهانـة تـر، افكـار آزادي قديمي هاي كردند. نسل نمي ها را دنبال فعاليت گونه اين با جديتبودنـد و از بيگانـه هنـدي و انديشـة زنـدگي هـاي واقعيت به سبتن قديمي پرستان بودند. ميهن گرفته عاريت ، به انگليسي ويژه به

هـاي آزادي بـه كـه و اجتمـاعي مـذهبي هـاي جنـبش استثناي در هند به كردند. آزادي مي ارتزاق و امريكايي اروپايي گرايي آرمان در گـرو همـين آن و تحقـق اسـت رشد آزادي الزم شرط اسارت بود. احساس و ناشناخته مبهم اي شد، واژه محدود مي شخصي مخـالف ، كـه فرانسـه انقـالب و بـرادري ، برابـري از شـعار آزادي گـرفتن بريتانيـا بـا الهـام كردة تحصيل . طبقات است احساس

هند از خود و سنن و آداب طبقاتي نظاماز ناشي محدوديت برچيدن براي اي فزاينده ، تمايل است و مذهبي اجتماعي قيدوبندهاي سياسي اشتباهات متوجه ندرت به شد. مردم نمي احساس آن و عميق واقعي معني به سياسي اسارت زمان دادند. اما در آن مي نشان را جـايگزين مقتـدر و بـا ثبـات و حكومـت اغتشـاش را جـايگزين هـا صـلح انگليسي بود كه اين مردم كلي شدند. برداشت مي

. كبير وجود نداشـت هند و بريتانياي بين در مورد تضاد ويرانگر اقتصادي تصوري گونه ، هنوز هيچ زمان اند. تا آن كرده ومرج هرج نقش و ايفاي حكومتي تر در تشكيالت مهم مشاغل تا مرز كسب بود و در نهايت بسيار ضعيف سياسي آزادي به رو، اشتياق از اين طبقـات وجـدان جـز بيـدار كـردن ديگـري ارمغـان در واقـع قديمي پرستي . ميهن رفت فراتر نمي ارضي قوانين در تدوين اندكي

نداشته اههمر هند به مردم گذشته و عظمت شكوه خاطرات امروز و يادآوري خود در دنياي مادون موقعيت به نسبت كرده تحصيلو ايمان با افول بود كه ديگر مشعر براين بود. ديدگاه متكي كامالً متفاوتي هاي و برداشت تندروها بر فرضيات . افكار سياسي است

معطـوف كشـورمان را بـه خـويش خود بايد توجـه مشكالت حل براي كه ايم رسيده نتيجه اين ، به خارجي حكومت اعتقاد ما به كشـيده ، بيمار و رنـج ، برهنه گرسنه هندي سيصد ميليون و به ايم اميد كرده قطع ، از سيمال و كلكته و پارلمان . ما از حكومت كنيماز پـيش كـه سـاتي احسا ؛ همان نگريم مي عشق ديدة ها به آن . زيرا به ايم يافته اي تازه و نيروي خود توان و در ملت ايم آورده روي ، همـين ايـم يافته اي العاده خارق و قدرت توان و برهنه ، گرسنه ، زحمتكش شده تاراج ملت . در اين ايم هرگز از خود بروز نداده اين

ايـن ديرينـة نبـوغ به مان، اي است جنبش اين اصلي بناي ، سنگ مردم و اعتقاد به . ايمان است را پديد آورده اي تازه جنبش عواملو عميـق ، اعتقاد الهي خارجي و ملت دولت اعتقاد ما به هند. با زوال ناپذير مردم زوال سرنوشت به و ايمان تاريخي و تحول مردم . است يافته هند افزايش مردم انسانيت ما به حياتي


68

و اظهار دانست نمي " بوروكراسي ماشين هاي چرخ كاري جز روغن" را چيزي و آن بود مخالف بند سياسي نيم با اصالحات پال : داشت مي

و وادار كـردن در جامعه آزادي تحقق نيروها در جهت ، سازماندهي مردم و منابع امكانات در كشور، بسيج ما كار و تالش برنامة . هند است در برابرمردم تسليمسر فرود آوردن خود براي مخالف نيروهاي

خـدمات و تحريم منفي ، مقاومت خارجي كاالي و تحريم سوادشيبود، شده متوسل آن به آزادي كسب براي وي كه اي حربه : نوشت بود. پال دولتي

مثبـت ، اقدام منفي و اقدام بر تحريم آمد. اما عالوه يمخواه نائل خودمختاري كسب به منفي و اقدام تحريم از طريق اعتقاد من به و عملـي (مبارزة مثبت نخواهد شد. اقدام كنندگان تحريم خودمختار نصيب ، حكومت مثبت اقدام آموزش دارد. بدون نيز ضرورت رد.گي صورت در روستاها، شهرها و مناطق سازماندهي بايد از طريق ) مي غيرانفعالي

تـا دادنـد كـه هند تشـكيل ملي كنگرة تندرو قدرتمند در درون گروه يك راي و الجپات ، تيالك با اوروبيندو گوسه همراه پال برتـر در صـحنة ، نيـروي (The non-cooperation movement) " همكـاري عـدم جنبش" افتادن راه و به ظهور مهاتما گاندي

مجبور شـد 1921 در سال دليل همين كند و به همراه گاندي هاي خود را با شيوه توانست نمي شد. پال مي بهند محسو سياسي بـه تـاريخ شد، استعفا دهـد. از آن مي نهرو اداره لعل موتي پانديت توسط كه (Independent) اينديپندنت روزنامة از سردبيري مظهـر تنـدروي زماني كه وي هاي نهاد و ديدگاه افول هند رو به مطبوعات و جامعة سياسي حنةدر ص و اعتبار پال بعد شهرت

چنين از دوستانش يكي به خطاب اي را در نامه خود در مورد پال ديدگاه شد. گوكهاله شد كمرنگ مي در هند محسوب سياسي : است كرده تشريح

خطيبـي . او كـه است طلب جاه العاده هوا و فوق كامالً سر به فردي . وي است نداده انجام كاري ملي كنگرة يبرا تاكنون پال آقاي رهبر يك نقش شده كه هر بهايي خواهد به بيند و مي نمي بانرجي با سورندرانات همسان نفوذي كسب براي دليلي بسيار تواناست

نهفتـه شجاعتي ها نه رجزخواني اين آورد، اما در وراي مي زبان خود به هاي را در سخنراني اي شجاعانه هاي واژه كند. وي را بازي دو سـال يكـي ظـرف كـه ندارم گيرد. ترديدي نمي صورت وي هاي در مورد گفته هم قضاوتي نوع هيچ و البته صالبتي و نه است خواهد كرد. سقوط است انداخته راه حاضر به درحال كه هايي جنجال تمامي رغم هب شخص اين آينده

نويسد: مي چنين الوت پال در سـال ملـي شود، در هند با ظهور كنگـرة مستفاد مي از آن در غرب كه نحوي آن ، به نگاري روزنامه هنر و حرفة واقعي توسعة

رويداد تاريخي اين كشور از زمان روشنفكران سياسي و آموزش حكومتي بر تشكيالت ذ و تأثير مطبوعاتآغاز شد... . نفو 1885كردنـد و در كسـب اي و اعتبار تازه بود اهميت هنديان در دست و انتشار آن اداره كه بومي هاي . روزنامه يافت اي العاده رشد فوق

ساكن هاي انگليسي و جامعة حكام ها و نظريات شدند و بيانگر ديدگاه و منتشر مي ها اداره انگليسي دست هب كه هايي روزنامه مقابل خود را تغيير دهند. گيري هند بودند ناگزير شدند جهت

داشتند. فعال مشاركت در آن بومي مطبوعات بود كه تجديد حياتي منادي ملي كنگرة تأسيس 1837 در سال بود كه (Zamindars Association of Bengal) بنگال زمينداران هند اتحادية سياسي سازمان نخستين بريتانيـا و انجمـن برجسـتة از اعضاي ، يكي تامسون جرج 1843 شد. در سال تشكيل زمينداران منافع منظور تحقق به در بنگال

دادنـد. ايـن مـي تشـكيل و هندي اروپايي را عمدتاً اشراف انجمن اين را بنا نهاد. اعضاي و بنگالبريتانيا ، انجمن هند در لندنيابـد. بـود دسـت سياسـي ايجـاد آگـاهي خود كه هدف به نتوانست هم بنگال كردگان محدود تحصيل در محافل حتي انجمن


69

British) هنـدي بريتانيـايي شدند و انجمـن در يكديگر ادغام 1851 هند در سال لبريتانيا و بنگا و انجمن داران زمين اتحادية

Indian Association) نيز ديگري ، بود. اتحادية هندو پاتريوت ، سردبير روزنامة پال كريستوداس انجمن گرفتند. دبير اين نام ، ادارهامريتـا بـازار پاتريكـا روزنامـة كننـدگان ، اداره گوسـه برادران طتوس كه وجود داشت (India League)هند ليگ نام به آن شد و رهبري تأسيس 1876 در سال بود كه (Indian Association)هند ، انجمن زمان آن سياسي تشكيالت شد. سومين مي

دار بود. عهده بانرجي سورندرانات را در اصل افتـاد و بـراي خـود پـيش بود، از رقباي بانرجي برعهدة آن رهبري كه انجمن ، سومين اول دو انجمن موفقيت عدم رغم به

در سـال بمبئـي برقراركـرد. انجمـن تماس و مدرس در بمبئي مشابه هاي فراگير در هند با انجمن سياسي سازمان يك تشكيل شـد و توانسـت تأسـيس 1850 دهـة در اوايـل مـدرس بـومي شـد. اتحاديـة أسـيس ت نـائوروجي دادابهـاي رهبري به 1852

شـد، تأسـيس در بمبئي 1885 در سال هند كه ملي كنگرة دهد. اهداف سازمان حكومت اقدامات را عليه متعددي هاي اعتراض ترتيـب اين ، به سال همان مارس ) در ماه داشت برعهده رجيبان را سورندرانات آن معنوي رهبري هند (كه ملي اتحادية از سوي

شد: بيانانـد بـا يكـديگر، كـرده تالش ملي آرمان تحقق در راه كه عناصري ترين صادق از: آشنا شدن است عبارت كنفرانس اصلي اهداف

اصـلي هستة كنفرانس ، اين طور غيرمستقيم گيرد. به صورت آينده بايد در سال مي كه سياسي اقدامات دربارة گيري و تصميم بحثهنـد ادعـا را كـه اين بودن پوچ چند سال كند، ظرف عمل درستي خود به وظايف به خواهدداد و چنانچه را تشكيل بومي پارلمان

خواهد رساند. تاثبا به از آنِ خود نيست گذاري قانون استقرار نهادهاي هنوز آمادة

تـوان ، مـي ميان بودند. در اين نگاران روزنامه حضور داشتند از جرگة ملي كنگرة نشست در اولين كه اي نماينده 72از سوم يكدبير سـر گـوش لعـل ، مـوتي مـدرس هنـدوي سوبرامانيا آير سردبير روزنامـة جي معتبر هند از جمله هاي روزنامه سردبيران به

كرد. اشاره كلكته چاپ هند آينة سردبير روزنامة سن و نارندرانات كلكته چاپامريتا بازار پاتريكا روزنامه ، يكـي ديويد هيوم به خطاب اي در نامه بود. وي داشته هند اعالم ملي خود را از كنگرة هند، حمايت ، فرمانداركل لرد دافرين

: ، نوشت كنگره انگذار از بنيان سـاختن آگـاه بتواند در زمينة كه مسؤولي سازمان و تشكيل است بسيار دشوار بوده ما امري براي مردم واقعي خواست به بردن پي

خواهد بود. اي مالحظه قابل كند خدمت كمك دولت به از افكارعمومي دولت

گريبان به دست هند با آن ملي كنگرة كادر رهبري اولين را كه ها و شرايطي ، محدوديت برجسته نگاري . پانيكار، روزنامه . ام كي : است كرده تشريح بودند چنين

و شـور و هند با حـرارت و اجتماعي سياسي پيشرفت ، براي خواهي شديد وطن از احساسات با برخورداري ملي كنگرة گذاران پايه عميقـاً پايبنـد خـواهي آزادي اصول قرار داشتند و به بزرگ هاي تأثير افكار و انديشه تحت كردند. آنان مي تالش دالوصفزائ شوق

با افكـار كردگان از تحصيل معدودي تنها عدة بودند كه غريبه كشور خودشان مردم و در ميان هند بيگانه در جامعة بودند. اما آنان بودند. همگام آنان تو اعتقادا

: است كرده خاطرنشان چنين ديگري نويسندةنخواهـد بـود كند. اغـراق هند رسوخ و پي تا بريتانيا در رگ است شده سبب نزديك و تماس ساله دويست مشترك تاريخي سابقة

بريتانيـا در هنـد را فرمانـدار كـل نيز كـه هر اندازه . آنان نديهستند تا ه ـ هندي انگليسي درواقع هندي گرايان شود ملي اگر گفتهو خـود محصـول را انكار كننـد كـه حقيقت توانند اين كنند باز نمي بريتانيا تالش و تمدن گريز از فرهنگ سازند و براي محكوم هستند. فرماندار كل و همين فرهنگ همين پروردة دست


70

در نشـرية بـود. وي گرفته محور شكل همين ، حول ملي كنگرة اصلي از طراحان ، يكي نائو روجي هايداداب سياسي فلسفة : خود نوشتبريتانيـا بـر فرمانروايي دستاوردهاي بريتانيا باز دارد. از جمله فرمانروايي ثمرات موجود در هند نبايد ما را از درك هاي ساماني نابه

هنـد وبريتانيـا بـه . سرنوشت است بوده مرز و بوم اين مردم تمامي بذر اميد در دل هند و كاشتن در تاريخ عطفي ةهند ايجاد نقط ندارد. ديگري خود با فرمانرواي حاكم تغيير و تعويض به اي عالقه و هند هيچ است خورده يكديگر گره

بـود از برخـوردار نبودنـد عبـارت انگليسـي با زمامداران رويارويي براي كافي قدرتاز هند كه ملي جنبش پيشگامان مشكل ايـن بـه انگليسـي زمامـداران متقاعد كـردن نظر ما براي به امروزه است ممكن كه از امكاناتي گيري ها و بهره شيوه كاربستن به

از يكـي نوشـتة كنـد. بـه جلوه كنند، بسيار ضعيف كشور را اداره هندي هاي كرده تحصيل حمايت توانند بدون نمي كه واقعيت، طـرف دهند:از يك انجام زمان طور هم كردند تا دو كار را به مي هند تالش ملي جنبش اولية رهبران ملي كنگرة تاريخ مورخان بردارند و از طـرف و اقتصاد كشورشان جامعه كردن مدرنيزه در جهترا الزم هاي ها گام خواستند آن خود مي هندي از پيروان

هـدف اولـين تحقق رسيدند كه نتيجه اين ها به دنيا بدانند. آن ديگر ملل هند را همسان مردم خواستند كه دنيا مي ديگر از مردم هموار خواهد كرد. دوم هدف به دستيابي را براي ها راه آن

دادن آمـوزش هـا در جهـت آن و تالش انگليسي از زمامداران كنگرة اولية رهبران سياسي خاص ها و انتظارهاي خواستدر عبارت ، در واقع انگليسي ها از زمامداران آن اساسي ها همسو بود. خواست آن كلي ، با هدف انتظارات اين هند در راستاي مردم

از طريـق پارلماني دموكراسي ، تقويت حكومتي در تشكيالت بومي كاركنان ، افزايش مردم و سياسي مدني قوقح بود از: تعميمشـمار به كنگره اولية رهبران اصلي هاي خواست از جمله مطبوعات هند. آزادي صنايع و تقويت گذاري قانون شوراهاي افزايش

مقاومـت مطبوعـات سـركوب در جهـت حكومـت در برابر تـالش نوزدهم قرن دوم هند در نيمة از رهبران . بسياري رفت مي در شـوراي سـخناني طي شد. گوكهاله تشكيل در كلكته بومي مطبوعات قانون به اعتراض براي اجتماعي 1879 كردند. در سال

: گفت سلطنتي گذاري قانون تحـت را كـه حكومـت طـور مسـتمر فعاليـت موجـود، بـه هاي نارسايي تمامي رغم ، به كه است ا ابزاريتنه مطبوعات هوشياري

كننـد و مـي پاسـداري مـردم از منـافع نيز همانند حكومت كند... مطبوعات مي كنترل قرار ندارد، از خارج مردمي كنترل گونه هيچ خواهـد كـرد و سـرانجام را مخـدوش مـردم عموم ، منافع بازدارنده قوانين ، از طريق آن ديآزا راه سد كردن براي تالش هرگونه خواهد ديد. رهگذر آسيب نيز از اين حكومت

دولـت تشـكيل هنـد آرمـان ، مطبوعـات يـا خودمختـاري (Swaraj) سـواراج نداي و سردادن كنگره از تأسيس ها پيش مدت كـرد و در سـال هنـد را مطـرح پارلمان تأسيس 1870 در سالامريتا بازار پاتريكا كردند. روزنامة مي را تبليغخودمختار هند

: نوشت هندو پاتريوت در روزنامة پال كريستوداس 1874 كانـادا بـراي شـود... . وقتـي كشور معطـوف در اين مشروطه حكومت كار آمدن هند و روي خودمختاري قانون ما بايد به توجه

تواننـد ولز و زالنـد نـو مـي ادوارد، نيوفاندلند، نيوساوت پرنس جزيرة چون اي و پيشرفته كوچك دارد و مستعمرات خود پارلمانهنـد خودمختاري قانون كند... . را مطالبه گذاري قانون نهادهاي دارد چنين باشند، هند نيز حق داشته گذاري قانون منتخب شوراي

ديگـر اعطـا مسـتعمرات به باشد كه متكي مشروعيتي قانوني پاية بايد بر همان قانوني ما باشد و چنين هاي خواست بايد سرلوحة . است شده

و نياوردند و با سـوءظن عمل به از كنگره حمايتي گونه ابتدا هيچ ، از همان استيتسمن استثناي ، به ـ هندي انگليسي هاي روزنامه ـ انگليسـي هـاي كرد و ساير روزنامـه مي و هدايت را رهبري كنگره عليه مبارزه پايونير كردند. روزنامة نگاه آن به اعتمادي بي


71

كردنـد و مي بود محكوم گرفته پيشدر كنگره را كه روشي ـ هندي انگليسي هاي زدند. روزنامه مي دامن مبارزه اين نيز به هنديكردنـد. مـي ايرلنـد معرفـي بخـش آزادي ، هماننـد جنـبش دور از مردم و به دموكراتيك گر و فاقد ماهيت توطئه را سازماني آن

هند به خودمختاري بار اعطاي اولين براي 1906 در سال در كلكته كنگره اجالس رئيس عنوان به نائوروجي دادابهاي كه هنگامي ايـن شـدن هـا نوشـتند مطـرح كردند. آن آرايي صف آن عليه ـ هندي انگليسي هاي خواستار شد، روزنامه انگليس را از حكومت

در نـائوروجي بـار خواهـد آورد. نطـق بـه فاجعـه اروپاييان جامعه براي كه است اي تازه هند پديدة سياسي در صحنة خواستهشـد. توصـيف در برابر افراطيون وي طلبي تسليم عنوان به ـ هندي انگليسي هاي روزنامه از سوي در كلكته ملي كنگرة اجالس : نوشت انگليشمن روزنامة

در ايراد سـخنراني وها جهتر ميانه بريتانيا در هند از سوي فرمانروايي و تنفر عليه خشم هاي شعله فرونشاندن براي كه نائوروجي كرد. استفاده از نفت آب جاي به هدف اين تحقق بود، براي شده دعوت كنگره اجالس

. است پيوسته افراطيون به : نائوروجي نوشت و غيرنظامي نظامي نشرية

: يا نوشتبريتان زمامداران احساسات بازتاب عنوان به تايمز لندن روزنامة و عضو كنگـره كردة تحصيل از طبقات كوچك گروه يك نيز شمشير بريتانيا بين و اكنون ايم كرده شمشير فتح ضرب ما هند را به

كسـب بـراي ادعـايي هنـد هرگونـه كنـوني در شـرايط كـه اساسي است امر واقعيتي خواهد كرد. اين ها داوري آن بومي دشمنان دهد. مي جلوه را مضحك ودمختاريخ

در روزنامـه . ايـن پرداخت ملي از كنگره تجليل به بود كه ـ هندي انگليسي مطبوعات در ميان تنها نشريه استيتسمن روزنامة : نوشت 1887 خود در سال هاي از شماره يكي

نهضت . اين است هند نهاده بر افكارعمومي اند تأثير مثبتي داده از خود نشان آن تهند از آغاز فعالي ملي كنگرة رهبران كه اعتدالي از روي كنـوني شرايط تحت كه يا خطيبي ... . نويسنده است كرده خود جلب هند را نيز به مقيم بريتانيايي جامعة اعتماد و همدلي

آورد زبان به جنبش اين محترم رهبران و منطقي عادالنه از اهداف ملي كنگرة انگليسي هواداران كردن بيگانه در جهت عمد سخني هند. مردم دوست شود و نه مي كشور خود محسوب دوست نه

اقـدام د و همينكر را اعالم بنگال تجزية شديد مردمي هاي مخالفت رغم هند، به فرماندار كل ، لرد كُرزن1905 در سپتامبر سال بخشـي آزادي آغـاز جنـبش نقطة عنوان به توان مي مبارزه در هند هموار كرد. از اين سراسري هاي و اعتراض مبارزه را براي راه

: نوشت بنگال تجزية پيرامون در گزارشي در كلكته هندو ثمر رسيد. خبرنگار روزنامة بعد به سال 42 ياد كرد كهصـادر شـد. 1905 سپتامبر سـال در اول غربي و بنگال شرقي بنگال دو بخش ما به و خانوادة ملت كشور و تجزية تقسيم اعالميةهـا شدند، در خاطره آن دستخوش بنگال مردم كه و حرماني يادآور رنج آميز، روزي و فاجعه شوم روزي سپتامبر همچون روز اول بـه كـه و آشـوب از نـاآرامي آكنـده آغاز خواهد شـد؛ دورانـي سرزمين اين در تاريخ اي تازه مرحلة بنگال ند. با تجزيةخواهد مامـورد ؟ در ايـن خود را بازخواهد يافت بار ديگر وحدت نخواهد رسيد. آيا بنگال پايان به نزديك و در آيندة آساني زياد به احتمال

هـاي شيوه كشور به اين تدريجي آوردن بريتانيا و روي فعلي امپرياليستي ماهيت به با توجه اعتقاد من د وجود دارد. بهعميقاً ترديبنگـالِ اينكـه وجـود نـدارد. احتمـال شده پايمال و اموال و امتيازات حقوق احقاق به اميدي گونه در هند، هيچ و اختناق سركوبو زمامـداران دشمنان ناگزير به بنگال ، مردم دليل همين . به خود را بازيابد بسيار بعيد است و يكپارچگي بتواند وحدت هشد تجزيه پايدار خواهد بود. آنان خواهند شد و دشمني هند تبديل مقيم انگليسي جامعة


72

هـا مـردم آن برپـا شـد و در تمـامي سرزمين در اين بنگال تجزية به اعتراض نشانة به خبرنگار صدها گردهمايي اين نوشتة به كنند. را تحريم انگليسي كاالهاي سوگند خوردند كه

كـاالي هرنـوع ، مـردم از اجتماعـات . در بسـياري است و جدي بسيار عميق بنگال تقسيم عليه مبارزه براي مردم و اشتياق آگاهي كاالهـاي نيز مردم نابود كردند. در مواردي و غيره ، ساعت ، پيراهن اند نظير كفش داشته همراه با خود به زمان در آن كهرا انگليسي اند. كشيده آتش به گردآورده اي را در نقطه خارجي

بـا لـرد كُـرزن بنگـال تجزية موضوعبودند بر سر دولت هاي سياست سرسخت مدافع اغلب كه ـ هندي انگليسي هاي روزنامه، امور حكومتي تسهيل بهانة به كردند كه توصيف نشده حساب را اقدامي ها ابتكار لرد كُرزن روزنامه نظر پيدا كردند. اين اختالف استيتسـمن رد. روزنامـة بريتانيـا در هنـد پديـد خواهـدآو حكومت در زمينة بسيار عميق تحولي كم ، دست انقالب يك اگر نه : كرد و نوشت توصيف لرد كُرزن از سوي بزرگ را اشتباهي بنگال تجزية

اعتنـا بـي و افكارعمومي مردم احساسات به نسبت فعلي حكومت اندازة به دولتي هيچ بريتانيا بر هند، تاكنون فرمانروايي در تاريخ، رفـت نمي نيز انتظاري ، غير از اين هرحال . به است بسيار چشمگير بوده افكارعمومي ، نيروي بنگال تجزية . در موضوع است نبوده خـوبي بـه ، دولـت منطقـه اين ساكنان مشروع حقوق در مورد رعايت بنگال تجزية در طرح آمده عمل به هاي بيني پيش رغم به چون نژاد بنگـالي سياسي قدرت و رشد فزايندة بنگال مردم بر همبستگي مستقيم اي ضربه بنگال تقسيم طرح كه است واقف نكته براين

ندهـد، نشان بنگال با تقسيم در ارتباط مردم احساسات گيري اوج به اختيار خود توجهي به است ممكن شود... دولت مي محسوبرا منطقـه امـور ايـن ادارة كنـوني در شـرايط اقـدامات از اين ناشي سياسي هاي ناآرامي كار كند كهرا ان واقعيت تواند اين اما نمي

توانـد چيز نمـي شود، هيچ مي ناشي از سركوب كه همانند رشد مذهب درست خواهد شد كه متوجه زودي دشوار خواهد كرد و به زند. دامن سياسي رشد نارضايتي ، به موميافكارع به نسبت مداوم اعتنايي مانند بي

: نوشت زمينه در اين انگليشمن روزنامة محـض بـه افكـارعمومي تصـور كنـيم ندارد كه دليلي . هيچ است گرفته صورت افكارعمومي يكپارچة مخالفت رغم ... به تجزيه اين

دولـت از سـوي سـابقه بـي كودتاي خواهد بود: يك شكل اين به رو، اوضاع اين يا محو شود. از ساكت بنگال تجزية طرح اجراي تمـامي خواهند شد. امـروزه و عاصي ناراضي كنند بالطبع زندگي شرايطي چنين ناگزيرند تحت كه . مردمي خواهدگرفت صورتاز كـم كننـد يـا دسـت خود عمل اتباع ها و اميال خواسته براساس ها، ناگزيرند تا در درازمدت آن ترين خودكامه ها، حتي حكومترو خواهد شـد، بـا روبه با آن تازه فرماندار ايالت كه كنند. مشكالتي خود اجتناب رعاياي هاي با خواسته و مستقيم علني مخالفت بسيار دشوار خواهدبود. كم دست حل غيرقابل ، اگر نه ايالت اين تشكيل خاص شرايط به توجه

: نوشت روزنامه كرد. اين اعتراف و خارجي انگليسي كاالهاي هند در تحريم گرايي ملي جنبش موفقيت به انگليشمن روزنامةـ ها وجود ندارد واقعيتي آن براي خريداري كه خارجي از كاالهاي كلكته انبارهاي بودن انباشته ايـن . در ابتـداي ذير اسـت انكارناپكـامالً مـالي از مؤسسـات كردنـد. بسـياري مـي معرفـي خـارجي كاالهاي قيمت تنزل را باعث گوناگون اقتصادي ، عوامل تحريم

كنند طيلخود را تع فروشي خرده هاي يا ناگزير شدند شعبه اروپايي وارداتي هاي شركت ترين از بزرگ شدند و تعدادي ورشكست انباشـته هـم انبارها هر روز روي كنند. موجودي كردند قناعت مي خودداري از آن در گذشته كه كوچك معامالت انجام به يا اينكه

تواننـد نمي مشتري نبودن دليل به كردند كه مي اعالم بودند اكنون داده خريد كاال سفارش براي پيشاپيش كه تجار هندي شد چون ميكـرد. را كتمان آن توان نمي وجه هيچ به كه است روشن همگان براي چنان اكنون مسائل كنند. اين خود را از انبارها خارج كاالهايوارد بـر تجـارت و اروپـايي انگليسي كاالهاي تحريم از بابت كه هايي و زيان خسارات تا تمامي است فرارسيده آن زمان در واقع

بـه هـا نيـازي آن ، چـون نيسـت مطـرح كنندگان تحريم و تحريك تشويق جا مسألة شود. در اين و تشريح كامالً بررسي است آمدهفرماندار اندشمن دريابند كه صراحت را به واقعيت هند اين بريتانيا و حكومت مردم كه است اين اصلي مسألة ندارند. بلكه تشويق


73

در غير فرود آورد، چون سر تسليم اند... نبايد در برابر تحريم يافته بريتانيا در هند دست منافع به زدن ضربه براي مؤثري حربة به كل خواهد رساند. اقتدار بريتانيا در هند آسيب به مسلحانه انقالب از يك بيش حربه اين صورت اين

عليـه ظالمانـه اقـدامي عنوان به بنگال تجزية از طرح در بنارس ملي كنگرة خود در اجالس در نطق 1905 در سال هك گوكهاله بود: خود گفته در سخنراني . وي را برانگيخت تايمز آو اينديا بود انتقاد روزنامة ياد كرده بنگال مردم

، افكـارعمومي بـه اعتنـايي در هنـد، مظهـر بـي بوروكراتيك حكومت خصوصيات ترين شتاز ز تصوير كاملي بنگال تجزية طرح... سـرزمين اين مردم احساسات ترين عميق به نسبت كامل اعتنايي هند، بي مردم العادة فوق و حكمت درايت متكبرانة گرفتن ناديده دهد. مي خود را نشان ردستانزي منافع حفظ به نسبت حكومت اعتنايي و بي

كـه تـايمز آو اينـديا كرد. روزنامـة حمايت سياسي حربة يك عنوان به انگليسي كاالهاي و تحريم خودمختاري از جنبش وي : نوشت داشت برعهده . بنت . جِي را اف آن سردبيري

رياسـت كـه گوكهالـه شـود، آقـاي نمـي محسوب در افكارعمومي رامشو آ ايجاد ثبات عامل يك گذشته ديگر همچون گوكهالههـا آن كه اي با گوكهاله اجالس در اين اش افتتاحيه نطق از شنوندگان بسياري براي داشت را برعهده در بنارس ملي كنگرة اجالس

جمـع بـه دارد... . گوكهاله بود تفاوت معروف حكومت هاي ياستو س اقدامات روي منتقد هوشيار و ميانه عنوان به پيش چند سالخـود، مشـي خط روي و ميانه اعتدال در زمان وي كه نويسندگاني ــ همان است پيوسته دكن گسيختة لگام و نويسندگان سخنرانان

. گرفت باد انتقاد مي را به آنان

انقـالب پيشـگامان و به وجود نهاده عرصة پا به بنگال از تقسيم پس كه اي روزنامه ، سه كلكته زبان هندي هاي روزنامه در ميان . روزنامـة (Yugantar) يوگانتـار و (Nagasakhti) ناگـازاكتي ، (Sandhya)سـاندهيا بودنـد از بودنـد عبـارت شده تبديل

كـرد. ايـن كسـب اي العـاده فـوق شد و محبوبيـت برادر اوروبيندو تأسيس وسهبارندرا كومار گ توسط 1906 يوگانتار در سال كـرد. ايـن اعـالم سياسـي جنـبش فراتـر از يـك و حتي مذهب يك عنوان به انقالب خود را تبليغ و هدف مشي ، خط روزنامه : خود نوشت هاي از شماره در يكي روزنامه

از شـماري انگشـت . عـدة اسـت گيري اوج هند در حال در جامعة تقوايي و بي نهاده افول رو به اييو پارس حاضر صداقت درحال بردگـي هنـد زيـر يـوغ از مـردم شـماري بـي برنـد. كمـر عـدة يغمـا مـي هند را بـه ها نفر از مردم ميليون ثروت اجنبي غارتگران

برجسـتة و ساير صفات نفس ، اعتماد به ، ثروت و مادي فكري ، قدرت اخالقيات كردن نابود براي اي گسترده . تالش است شده خمدلسرد سرراهتان موانع هند! چرا با نظارة . مردم است در جريان شان كامل يا نابودي توحش دوران ها به آن هند و بازگرداندن مردمدر و فسـادي ظلم چنين ندهيد، خداوند در مقابل خود راه به هند! هراس كنيد؟ مردم نمي ها قيام نامردمي شويد و در برابر اين مي كمـك ، خداونـد بـه الهـي هاي وعده و باور به خواهد كرد. با توكل خود عمل وعدة اعتنا نخواهد ماند. خداوند به بي سرزمين اين

را ممكـن ، هـر نـاممكني در قلبتـان انوار الهي ندهيد. با تابش راه دل به كرد. بيمرا نابود خواهد و گناهكاران شما خواهد شتافت خواهيدكرد.

برد: مي پايان هند چنين از آيندة حماسي خود را با تصويري مقالة يوگانتار روزنامة و گرسنگي خواهد شد، بيماري هند بار ديگر زنده و پاكدامني اهتزاز در خواهد آمد، فضيلت به و نيكوكاري عدالت مستقل پرچم

هنـد بـا دريـايي و ناوگـان خواهد شد، سپاهيان نائل علمي پيشرفت باالترين هند به ، صنايع بر خواهد بست رخت جامعه از اين درخواهد آمد. حركت به بشريت به خدمت هند در جهت و پاكدامني و دانش نامحدود و حكمت از قدرت گيري بهره

گويد: مي تاريخي مقطع در اين مطبوعات وضعيت در تشريح چيرول والنتاين


74

عمـدتاً در دسـت كشـور كـه در مطبوعات است شده حفظ خدشه هند هنوز بدون فرماندار كل به اعتمادشان كه اقشاري نظرات ترسـوتر از نيـز اغلـب مـردم شود. اما اقليـت نمي گيرند منعكس مي فاصله از آن فزاينده يا گونه به اكثرشان كه است روشنفكراني

انـد افتـاده وحشـت بـه جديـد خشـونت از مـوج را كـه بنگال روهاي ، ميانه حال شنا كنند. درعين آب مخالف در جهت اند كه آنگيرد مي صورت دولت از سوي كه برد و اقداماتي نمي از پيش كار چنداني دولتكرد، زيرا معرفي مصائب تمامي مسؤول توان نمي

آميـز تحريـك مطالـب خـاطر نوشـتن ها به از روزنامه بسياري را مهاركند. گرچه آتش هاي تواند شعله نمي كه است رمق بي چندان از تصـويب تنهـا پـس محدود بود كه چندان دولت تخاذ شد، اما قدرتايوگانتار روزنامة عليه شدند و تدابير متعددي مجازات روزنامـه شد. ايـن سكوت وادار به يوگانتار ، روزنامة1908 ) در ژوئن مردم تحريك براي مجازات (تعيين بومي مطبوعات قانون

فرستاد... . مرگ كام را به گناه بي از مردم ريو بسيا گذاشت هند برجاي در تاريخ انتشار خود اثر عميقي در طول

فعاليـت عرصة پا به ملي كنگرة گذاران بنيان هاي با انديشه كامالً متفاوت هاي جديد با افكار و انديشه ، نسل بيستم در آغاز قرن وكنـار كشـور نماينـدگاني گوشه نهاد. از تمامي فزايشا يافتند روبه حضور مي كنگره ساالنة در اجالس كه نمايندگاني نهاد. عدة

پيونـد هنـد بـا كامـل خواسـتار قطـع كـه تندروهايي دست به شدند. هنوز كنگره مي اعزام ساالنه جلسات در اين شركت برايدر غـرب حكومتي نظام كردن و پياده غرب دموكراسي از اصول خواستار پيروي آن بود و اكثر نمايندگان بودند نيفتاده انگليس

در پيشـبرد آن و نـاتواني از عملكـرد كنگـره . نارضـايتي گرفت مي صورت انگليسي زبان ها به ها و سخنراني هند بودند و بحث» ؟ اسـت بـار آورده به ارمغاني هند چه براي كنگره«شود: مطرح جوان نسل در ميان پرسش شد تا اين ، سبب شده تعيين اهداف : است اظهارنظر كرده چنين اي نويسنده كـار آمـدن بـود. از روي گريبـان بـه دست با آن شد كه مي ناشي مشكالتي دادن در نشان آن رو از ناتواني ميانه حزب ذاتي ضعف

تـأخير بود. اين مانده مسكوت همچنان اساسي قانون اصالح و موضوع بنگال تجزية ، اما مسألة گذشت مي سال يك ليبرال حكومت كرد. مي را تقويت مخالفان و موضع روها را مخدوش ميانه ، اعتبار رهبري ناآگاهانه

و حكـومتي در تشـكيالت بـومي كاركنـان ، افزايش و پرورش آموزش و بر تعميم آزادي انديشيد نه مي " اصالحات" به كنگرهوفـادار بودنـد. سـر بريتانيا و افـرادي از دوستداران كنگره ورزيد. اعضاي مي تأكيد خاص مجريه از قوة قضايي دستگاه تفكيك : است كرده تشريح را چنين كنگره و اعضاي رهبران سياسي مهتا فلسفة شاه فيروزه

اسـت توانسته جهان سوي در آن كوچك اي جزيره چگونه كه و درشگفتم پذيرم مي هيتقدير ال عنوان بريتانيا را به فرمانروايي من از را ناشـي پديـده خواهد بـود اگـر ايـن اشتباه كه خود را مستقركند. معتقدم ، سلطة كامالً متفاوت و جهاني دوردست اي در قاره

. ندانيم تقدير الهي

كنگره كردند كه مي را مطرح سؤال داشتند و اين برعهده چاندرا پال پين و بي را اوروبيندو گوسه كنگره از انتقادكنندگان رهبريو ، جسـارت نگـري آينـده فقدان را به كنگره رهبران ؟ گوسه است داشته دستاوردي خود چه سالة بيست قانوني مبارزة در طول خـود عليـه حمـالت وي.» اسـت خورده خود كامالً شكست طلبانة تسليم مشي با خط كنگره: « تگف كرد و مي مي متهم صداقتاينـدو در روزنامـة كـه " سـالخوردگان بـراي تـازه هـاي چـراغ " عنـوان تحـت مقالـه سلسـله را با انتشار يك كنگره رهبران كنگره رهبران داري بريتانيا خويشتن اداري آيا دستگاه پرسيد كه مي وسهكرد. گ مي رسيد دنبال چاپ به (Induprakash) پراكاش

باطلـة در سـبد كاغـذهاي سرانجام كنگره پرطمطراق هاي ها و اعالميه ؟ آيا قطعنامه است نگرفته اشتباه آنان جسارت را با عدم اعتبـاري هنـد بـي بـراي خودمختار استعماري حكومت شكل هترينب معتقد بود كه ؟ اوروبيندو گوسه است نگرفته جاي دولتي بانـده روزنامـة مالكيت بود. گوسه قيد و شرط بي يا خودمختاري سواراج خواهان . وي است هندي پرستي ميهن و نفي سياسيشـد تبـديل سياسي از فعاالن جديدي گروه ارگان بهخود نثر انگليسي شيواي با سبك روزنامه آورد و اين دست را به ماتارام


75

و ترديـد هند نيز شـك مردم نمايندگي براي كنگره رهبران در صالحيت بريتانيا بر هند، بلكه حكومت تنها در مشروعيت نه كهجديـد بـا فلسـفة بـود، بلكـه هماهنـگ بنگال تجزية عليه اعتراض فزايندة تنها با موج نه گوسه سياسي هاي كردند. فعاليت مي

كرد همسو بود. مي را تبليغ تحركي بر بي عمل استوار بود و برتري (Gita)گيتا بر تعاليم كه زندگي : است اظهارنظر كرده چنين درمورد وي گوسه وستايشگران ازهواداران يكي ، پاكـدامني . سـادگي در هنـد اسـت سياسـي سرآمد فعـاالن مذهبي و تقواي هبري، ر ، سازماندهي تفكر و انديشه قدرت از لحاظ

. است برابر كرده ده اش و پيروان هواداران كردن را در مجذوب وي قدرت گوسه و رفتار شايستة نيايش به ، عشق العاده فوق

: نوشت امريتا بازار پاتريكا روزنامة هـر سـال كنگـره دهـد كـه مـي بريتانيا را باورندارد. شواهد نشـان نيت و حسن صداقت كه نشو و نماست الدر ح جديدي نسل

در مـورد انـد. منتقـدان راهبـرد ترديـد پيـدا كـرده اين بودن عاقالنه به هند نسبت كند و مردم را تكرار مي پيشين هاي درخواست ترديد دارند. بورا صاحب يا آن صاحب چوتا اين به التماس بودن ثمربخش

وزيـر بـه اي در نامـه 1900 در سـال . وي ترديد داشت آن حيات بود و در مورد تداوم مخالف با كنگره شدت نيز به لرد كُرزن : نوشت مشاور در امور هند در لندن

در طـول كـه اسـت اين من آرزوهاي ترين از بزرگ و يكي است يفروپاش هند در حال ملي كنگرة كه ام عقيده شخصاً براين من آرمان بودن نتيجه بي تر به هر روز بيش كنگره رهبران ترين عاقل اعتقاد من . به كنم كمك آميز آن مسالمت نابودي در هند به خدمتم خـود، بـراي و انـرژي وقـت كـردن تلـف جـاي بـه بهتـر اسـت كنند كه مي توصيه تازگي ها به آن هاي برند و روزنامه مي خود پي

. دهيم انجام برايشان توانيم مي اعتماد كنند تا هر آنچه من نخواهد كرد به موافقت با آن فرمانداري هيچ آنچه آوردن دست به

كردند بيزار بود: مي مبارزه لندن به وي فراخواندن براي كه بنگال از مطبوعات لرد كُرزن مـردم و رهـايي روز آزادي تأخيرانداختن بريتانيا بر هند و به تشديد سلطة در راه تالش منزلة به من ها و اقدامات سياست تمامي

تـالش . مـن اسـت منحـوس و ها شـوم آن ها و آرزوهاي آرمان براي و امپرياليسم هستم امپرياليست يك شود. من هند قلمداد مياز سـتيز دست مدتي ندارند... براي عدالت اين به اي عالقه ها هيچ ، اما آن كنم رعايت است ممكن جا كه را تا آن تا عدالت كنم مي

هـايي حل روز پيشنهادها و راه كرد. هر و هياهو محروم ايجاد جنجال خود براي اصلي ها را از منبع امر آن و همين برداشتم با آنان حل راه ها درصدد پيدا كردن آن ندارند... چون ها را قبول حل راه ها اين ، اما آن دهم مي ارائه مسائل انگيزترين و بحث ترين مهم براي

كنند. را منقلب كردند اوضاع اراده كه هستند تا هر زمان مناقشه ادامة ها خواهان نيستند. آن مشكالت كردن يا برطرف

تر و رسيدگي بيش دانند اصالحات مي اند كه انگليس به وي خواستار بازگشت دليل اين به بنگال هاي روزنامه كه گفت مي كُرزن و برخـوردار يهنـد از آزاد مطبوعـات كـه گفـت مـي خواهد كرد. وي ها را تضعيف آن موقعيت مردم و مصائب مشكالت به

به سازگار باشد؟ يا اينكه خارجيان پدرانة تواند با حكومت مي تا كي شكوفايي و آزادي اين پرسيد مي وي اند. شكوفايي درحالبهـا تـوان حد مي هستند تا چه از مخالفان قشر كوچكي كنند و نمايندة مي ها را مطالعه آن از مردم اندكي تنها عدة كه مطبوعات : ، نوشت كنگره از هواداران ، يكي وِدربرن لرد ويليام به خطاب داد؟ ويرا بايد بكوشد تا افكارعمومي عظيم اكثريت بر يك حاكم شود، اقليت مي مربوط شناسي و وظيفه دموكراسي اصول به جا كه تا آن طورقطـع بـه كـه ام نكـرده را احساس ضرورت . اما هرگز اين است هدف همين ققتح متوجه من كند و تالش خود جلب سمت به

هـا كنـد. روزنامـه خـود را مطـرح هـاي مجرا خواسته يك تنها از طريق تا افكارعمومي كنم يا تالش دهم هند را شكل افكارعمومي . است امر چيز ديگري واقعيت خواهد داد كه نشان دقت ندكيكنند، اما ا هند معرفي صداي عنوان كنند تا خود را به مي تالش


76

دارد مأموريـت معتقد بود كـه بريتانيا باشد. وي حكومت غير از سلطة ديگري حكومت هند خواهان كه باور نداشت لرد كُرزنتـر عميق شكاف اگر اين بردارد، چون از ميان هوجودداشت هند و خارجيان بومي مردم بين هميشه را كه نژادي عميق تا شكاف

خواهدشد. بريتانيا متالشي ايجاد نشود، امپراتوري از آن گذشتن براي اي وسيله شود و هيچ بـا اقـدامات و دندان با چنگ ـ هندي انگليسي هاي شد تا روزنامه سبب نژادي فاصلة پركردن براي لرد كُرزن تالش

معتقـد بـود كـه برخيزنـد. كُـرزن مخالفـت ناسازگار بود، بـه اروپاييان با منافع هند، كه مردم براي عدالت برقراري در راه وي ، حكومـت بـا آن مقابله عدم در صورت ، بلكه بريتانيا در تضاد است حكومت واقعي تنها با ماهيت در هند نه گسترده عدالتي بيكار در اين پا بردارند و انجام را از پيش مشكل بودند اين نتوانسته وي . اسالف خطر قرار خواهد گرفت در معرض ديطور ج بهخـود بـر اقـدامات نهـادن سرپوش براي هند كه ساكن هاي انگليسي بود كه برده دشوارتر بود. او پي از قبل وي براي زمان آن

حال خواهند كرد. با اين مخالفت وي شديداً با اقدامات ، بلكه او نخواهند شتافت كمك تنها به اند نه ر دادهيكديگ دست به دست : اعتقاد داشت

بـدون كـه دهـم مـي باشد قـول باقي كرد و اگر عمري حفظ هند را همچنان توان مي و شفقت با عدالت كه ام دريافته روشني اما به . دهم را سروسامان و اروپايي دو نژاد هندي ميان ، روابط انگليس بر اعتبار و قدرت اي خدشه ترين كوچك ردنواردك

آورد. امـا مـي جوش مرا به ها خون تبعيض گونه اين گفت باره آمد و دراين خشم به 1903 در سال نژادي تبعيض از موج كُرزننفـر ابـراز ، تنها يـك اروپايي گذرند واز هر بيست ها مي تبعيض گونه از كنار اين واكنشي گونه هيچ بدون انگليسي هاي روزنامههندوها به اروپاييان حملة خود، داليل با تفسيرهاي همراه هندي هاي اگر روزنامه بود كه عقيده كند. فرماندار براين مي همدردي ، بازرگانـان داران مزرعه در بين نژادپرستانه خواهد شد. احساسات چند روز متزلزل انيا در هند ظرفبريت كنند، موقعيت را چاپ

نكردنـد. حمايـت نـژادي تبعـيض عليـه لرد كُرزن از مبارزة انگليسي هاي . روزنامه تر است از اقشار ديگر قوي و تجار انگليسي ها موجب آميز هندي شد رفتار اهانت ها ادعا مي در آن كرد كه منتشر مي ناشناس را با امضاي هايي هر روز نامه پايونير روزنامةهيئـت ، بخـش ها، قضات دادگاه . رؤساي پيوست كُرزن مخالفان جمع نيز به انگليشمن شود. روزنامة مي سفيدپوستان تحريك دادگـاه كنند. حتي مجازات هندي يك و شتم خاطر ضرب را به اروپايي يك حاضر نبودند يك هيچ نظامي هاي و دادگاه منصفه، وزير مشاور در امور هند، با لرد كند. لرد هميلتون مجازات جرايم اين خاطر ارتكاب را به نيز حاضر نبود اروپاييان كلكته عالي بود. كُرزن عقيده كنند، هم خود را مجازات تانيا نيز حاضر نيستند هموطنبري مقيم اروپاييان ترين منصف حتي گفت مي كه كُرزن

كار را نه شوند و اين مي متوسل جسماني خشونت ها به در برخورد با هندي انگليسي از جوانان اي فزاينده ديد عدة مي از اينكه تا با اين داريم ما وظيفه: « گفت مي بود. وي دهند، بيمناك مي انجام آن نبود مرسوم دليل به ، بلكه آزاري و مردم بدطينتي از روي يابـد، اعتمـاد و عالئـق در هنـد ادامـه نـژادي اگر احساسات: « نوشت كُرزن به ويكتوريا خطاب ملكه.» كنيم مبارزه غلط شيوة »خواهد شد. تبديل خطر واقعي يك به سرانجام پديده شود و اين مي ما سلب به ها نسبت هندي

بـه افكارعمومي دادن بر شكل مبني لندن هند و دستورالعمل بر مطبوعات نفوذش دليل به بريتانيا از وي دولت از تجليل كُرزن هزار هندي بيست اعزام به ربوطم با طرح شد. وي سراسيمه جنوبي افريقاي ترانسوال به هندي كارگران اعزام از طرح هواداري

: وزير مشاور در امور هند گفت برادريك به بود. وي مخالف شدت به آهن راه احداث جهت ترانسوال بهار و عميقـاً بيـز و ناتـال هـا در ترانسـوال برخورد بـا هنـدي هند از نحوة دهد. مردم ها را آزار مي هندي مشام جنوبي افريقاي نام

و تـالش خواهد داشـت دنبال به جنوبي افريقاي پادگان تر از شورش گسترده آشوبي احساسات اين به اعتنايي بي متنفراند. هرگونه


77

ا هـر ي آهن راه احداث جهت جنوبي افريقاي به هندي كارگران تر خواهد كرد. ما اعزام راگسترده ابعاد آن آشوب مهار اين در جهت . دانيم نمي صالح وجه هيچ ديگر دنيا را به نقطة

بريتانيـا بـا دولـت كـه هند را بر سر مسـائلي مطبوعات وي داشت نبود و عقيده از كُرزن منفي پاسخ شنيدن حاضر به برادريكفرمانـدار مشاور در امور هند يادآور شد كـه وزير به لرد كُرزن منشي كند. والتر لورنس مي يا رهبري نظر دارد تحريك اختالف

به دهد، توفان مي خرج به عمل هند شدت در اداره انگليس بر اينكه مبني تلويحي اشارة كند. هرگونه مي دوري از مطبوعات كل كرد. كُرزن توصيف مضحك لپردازيخيا كند نوعي مي را تحريك هندي هاي روزنامه وي ادعا را كه اين پا خواهد كرد. كروزن

: وزير مشاور در امور هند نوشت به خطابداريـد ارتبـاط زن ويلز با شش مختلف هستيد و در نقاط (Mormen) مورمن شما در خفا پيرو آيين ادعا كند شخص اگر كسي

ظـرف كـه نخواهد شد... . بايد بگويم شما جاري بر جبين شرم بر خواهيد شد و عرق روده احتماالً از خنده ادعايي چنين در قبال مطبوعـات بـه اي نامـه نـوع هيچ مدت اين . در طول ام نبوده صحبت نيز طرف نگار هندي روزنامه با يك حتي من گذشته سال پنج

به دانم و نمي ام ها نداشته هند باشد با روزنامه مطبوعات يكاز تحر حاكي كه ارتباطي نوع هيچ رسمي و جز مكاتبات ام هند ننوشته اي سابقه بتواند چنين كه اي عادي در برابر هر آدم . من است تراشيده دشمن همه اين برايم با مطبوعات برخورد من نحوة دليل چه آورد. فرود خواهم دهد سر تعظيم نشان من را به

بريتانيـا دولتمـردان در بـين احسـاس كـرد. ايـن بريتانيا را نگـران حكومت كُرزن هند عليه مطبوعات د و فزايندةشدي حمالت . بـه نيسـت امور هنـد مناسـب ادارة براي امپرياليستي هاي با گرايش فرماندار پرقدرت يك فعلي شرايط تحت وجود آمد كه به

دهـد نشان و انعطاف شود از خود نرمش مي در هند مربوط حكومت اساس به كه مسائلي واند در قبالنت شد چنانچه گفته كُرزن هندي هاي روزنامه ميان . دراين نخواهد داشت ارزش ، پشيزي فرماندار كل عنوان به اش خدمت در طول وي دستاوردهاي تمامي

لرد كُرزن به بخشيدند. وزير مشاور در امور هند خطاب تر شدت معتدل با فرمانداري كُرزن تعويض خود در جهت تبليغات به : نوشت

نژادها باشد و در راسـتاي تمامي بين و مساوات برابري هاي از ايده ماالمال كه راديكال هستند با افكاري فرمانداري ها خواهان آن كند. در هند تالش هدف اين بـه خطـاب اي هند، در نامه فرماندار كل ، كفيل برد لرد اَمپتيل سرمي به در لندن تعطيالت گذراندن براي لرد كُرزن كه هنگامي

: وزير مشاور در امور هند نوشت ادامـه لـرد كُـرزن هخـود عليـ انگيز و نـارواي نفرت تبليغات به همچنان انگليسي هاي از روزنامه هند و بعضي بومي هاي روزنامه

ماليات خاطر كاهش به هند از كُرزن هند باز نگردد. مطبوعات به وي اند كه كرده ها ابراز اميدواري روزنامه دهند و تقريباً تمامي مي، يافته ها تحقق خواست اين هك كنند، اما اكنون مي هند قدرداني بومي و مردم اروپاييان ميان در مناقشات طرفانه و برخورد بي نمك

باد انتقاد بگيرند. را به ها وي واژه و تحقيرآميزترين كلمات دانند تا با بدترين خود را مجاز مي

، لرد كُـرزن ، منشي مشهور هند در ديدار با والتر لورنس هاي از روزنامه يكي صاحب بنگال از تقسيم ناشي هاي ناآرامي در اوج : گفت وي به

او (لـرد كـه است اين خواهيم ما مي ؛ آنچه كنيم نمي هند را مطالبه خودمختاري ديگر نيز اعطاي سال يا بيست ده و نه اكنون ما نه خودمختـاري بـه سـال پنجـاه ظرف است هند ممكن كند كه اميد را مسدود نكند. از او بخواهيد تا اعالم هاي روزنه ) تمامي كُرزن شود. نائل


78

: گفت تأمل از مدتي پس رسيد، وي لرد كُرزن اطالع به درخواست اين وقتي تحقـق براي يا در مردم بدهم اي وعده زمينه در اين داد. اگر من ايجادكند نخواهم مسأله جانشينم براي را كه اي وعده هيچ ، من نه

رو خواهد شد. روبه با مشكل من ، جانشين يجاد كنما اميدي خودمختاري

آينـد، نائـل خودمختاري هند به مردم فراخواهد رسيد كه روزي بود سرانجام نوشته خود كه اظهارنظر منشي به در پاسخ كُرزن داد: پاسخ

روي را بعـد از مـن آنچـه تـوانم نمـي فرانخواهد رسيد و مـن روزي چنين دارم هند را برعهده كل فرمانداري مقام من كه مادام تواننـد هـا نمـي . آن بـرداريم مسير گام و در همين منوال بر همين سال هاي تا سال كه داريم . ما مأموريت كنم بيني خواهد داد پيش

شد. خواهيم ها فلج آن كنند و ما نيز بدون ما زندگي بدون

: نوشت 1906 در سال كلكته چاپ هند آينة روزنامة آقـاي . امـا بـاوجوداين اسـت منفورتر بـوده از همه مردم در ميان بذر نارضايتي پاشيدن دليل به هند، كُرزن كل فرمانداران در بين

اعال رساند. عرش را به از وي ستايش مورلي

هنـد بـا كل فرمانداري در شوراي نظامي پست ، بر سر حذف مسلح نيروهاي كيچنر، فرمانده با لرد كشمكش دليل به لرد كُرزنرا و كُرزن از كيچنر برخاست جانبداري ، وزير مشاور در امور هند، به نظر پيدا كرد. لرد برادريك بريتانيا اختالف مركزي دولتاز بزننـد. يكـي دامـن لنـدن حكومـت عليـه مبارزه تا به است هند نهاده مطبوعات را در اختيار اي اسناد محرمانه كرد كه متهم

، از كيچنـر منتشرشـده بـا مـاجراي در ارتبـاط تايمز آو اينـديا در روزنامة كه مقاالتي سلسله: « نوشت لندن چاپ هاي روزنامه: گفـت كابينـه را بـاوركرد و در جلسـة آن كرد، امـا برادريـك عا را تكذيباد اين كُرزن.» است درز پيداكرده لرد كُرزن جانب

هنـدي هـاي روزنامه موردنظر خود را به ، مطالب شده مبادله محرمانة هاي تلگراف ، از طريق گزارش اين تكذيب رغم به كُرزن« .» است كرده ديكته

را محرمانه با لندن شده مبادله هاي تلگراف تا محتواي خواست از وي كُرزن به فتلگرا وزير بريتانيا شخصاً با ارسال نخستفريزر، سردبير كرد. لووات را تكذيب تايمز آو اينديا روزنامة از سوي منتشره در مقاالت نقشي هرگونه داشتن دارد. كُرزن نگه

را تكـذيب اش يا كارمنـدان از وي اطالعات يا دريافت با كُرزن خصوصي وگوي فتديدار و گ ، انجامتايمز آو اينديا روزنامة . است نكرده حمايت درخواست از وي كُرزن كرد و اظهار داشت


79

7 شيرِ ماهارا شْترا

، بـومي هاي روزنامه ويژه ، به مطبوعات و سركوب بيگانه حكام هند از جانب مردم شديد عليه اختناق با اعمال بيستم آغاز قرن

شـهر بـه سياسـي مبـارزات بـود. گرانيگـاه همـراه خـارجي كاالهـاي يا تحريم فراگير سوادشي ها و جنبش ناآرامي در آستانةرا شيرِماهاراشـترا رهبر، وي ناي بود. هموطنان نهاده بر عرصه جا پاي در آن رهبر انقالبي يك تازگي به شد كه ماهاراشترا منتقل

گنگادهار لوكمانيا بال كردند. وي هند قلمداد مي هاي او را پدر ناآرامي انگليسي ، حكام چيرول والنتاين گفتة خواندند. اما به مي آورد.خود در سيطره هند را تحت مطبوعات و جامعة سياسي صحنة دو دهه مدت به كه داشت نام تيالك

نويسد: مي . چيرول است ياد كرده منفي مبارزة جنبش پيشگامان ترين از خطرناك يكي عنوان به از تيالك چيرول لـواي تحـت كـه جديـد اسـت گرايي و پيامبر ملي تراز اول اي ، نويسنده و متعصب آيين راست هندوهاي بالمنازع قهرمان تيالك

را (Mahratta) ماهراتـا تـاريخ و عظمـت خواهد برد و بار ديگر شكوه را از ميان (Melacha) منفور مالچا معمج ∗ سيواجيدر خـود تنهـايي بـه دارنـد تـيالك همه خوبان بود. آنچه وقفه بي وي هاي . فعاليت داشت وحشت از وي احيا خواهد كرد. دولت

هـا و سـخنراني . او از طريـق است ، سرآمد ديگران اجتماعي هاي فعاليت و چه خصوصي در زندگي ، چه ... . وي است كرده جمع ناپختـة شـور و شـوق خصـوص سـواد و بـه و بـي كرده اقشار تحصيل هاي كند، پيشداوري منتشر مي هايش در روزنامه كه مقاالتي عليـه اقتصـادي حربـه عنـوان ، بـه " خـارجي كاالهـاي تحـريم " جنـبش شـگامان از پي يكـي . تيالك باد انتقاد گرفت را به جوانان بـراي سـابقه بـي فرصـتي آن متعاقـب هـاي قانوني بي و تمام انگليسي كاالهاي معتقد بود تحريم آمد. وي شمار مي بريتانيا به سلطة

دهند. مي نشان ميلي بي مبارزه به نسبت كه است فعالي نيروهاي تحريك

باورهاي عميق تفاوت رغم به ، كه و اوروبيندو گوسه چاندرا پال پين بي چون پرشور كساني حمايت به ، تيالك چيرول نوشتة به، گوكهالـه نويسـنده اعتقاد اين . به داشت شدند، تكيه مي محسوب خود وي سياسي از شاگردان اجتماعي هاي و ديدگاه مذهبي

رسـيد. نمـي هـم گـرد تـيالك در ماهاراشـترا بـه محبوبيت خود، از لحاظ روشنفكري و قدرت اخالقي امتيازات تمامي رغم به سياسـي كردنـد و تبليغـات مي را ستايش هند تيالك كردة از اقشار تحصيل عظيمي اكثريت و در واقع ، آموزگاران عدليه وكالي

تمـامي زيارتگـاه بـه تـيالك ، خانـة چيـرول نوشـتة آورد. بـه مي هيجان را به روستايي و كشاورزان شهري كارگران حتي ويناپـذير، خسـتگي ، تـالش لهجـه نافـذ و صـراحت ، سـبك آگـاهي خـاطر وسـعت به وي بود. شهرت شده هند تبديل ناراضيان

م. گذار امپراتوري ماهراتا.ـ بنيان ∗


80

بـدون كـه اش شخصـي و جاذبة شائبه بي ، مهرباني و زيردستان با زبردستان اش تماسو حد و حصر، دسترسي بي دوستي انسان كـرد. ايـن مي خود جلب را به جوان نسل ويژه بودند به در ارتباط با وي را كه كساني تمامي مادي و امتياز خاص برتري داشتن واجـد صـالحيت انقالبي جنبش رهبري براي از هر سياستمدار ديگر هندي را بيش وي داده هم دست به دست جملگي صفات بـود كـه كسـي نخسـتين حـال درعين بود. وي برده پي جمعي ارتباط اهميت به بود كه هندي شخصيت اولين بود. تيالك كرده

يـك عنـوان بـه تـيالك عمل هاي كند. شيوه برداري بهره يسياس هاي فعاليت نفع به كارانه محافظه مذهبي از احساسات توانست كننـد تـا بـه مي تالش بنگالي نگاران روزنامه» معتقد بود كه . تيالك داشت تفاوت بنگال نگاران روزنامه هاي نگار با شيوه روزنامهخود را امنيت جاني از لحاظ كم ، دست مالي از لحاظ نه اگر حال انتقاد كنند و درعين حكومتي از دستگاه بياموزند چگونه مردم بود. ها بيگانه حسابگري گونه با اين تيالك سرشت كه ، درحالي»خطر نيندازند به

بود كه گر هند اين طغيان در جامعة متناقض هاي جنبه هند، از جمله نگاران از تاريخ يكي قول به دادنـد. مي تشكيل مانده سواد و عقب را افراد بي آن اصلي پيكرة شد كه مي تزريق سنّتي اي جامعه اندام به نوين يها ها و آرمان ايده

در نـزد و هـم سـوادان بـي بـراي پيـر، هـم و هـم جـوان نسـل بـراي هـم حال بتواند فراگير شود بايد درعين جنبشي آنكه براي باشد. داشته جاذبه گرايان گراها و پوچ ، واپس كردگان تحصيل

، انقالبيـون و هـم عناصـر مرتجـع هـم خـاص هـاي شـيوه بـه با توسل وكنار هند حزبي در گوشه"ديد مي از اينكه آلفرد ليال طلبِ خود حكومت آشوب هاي با روزنامه كه كنند و كساني مي پيشكش قرباني و نزد خدايان زده نيايش به دست كه هايي انسان

زده ، شـگفت "كنـد مي پردازند جذب مي بدوي خرافات تبليغ به هايي سرمقاله و در قالب نوين اي شيوه كنند و به مي را محكوم بود.

گويد: مي هندي از نويسندگان يكي بـود. جنـبش انقالبي و هم كارانه محافظه اي پديده حال درعين يافت نضج 1904 از سال پس در هند، كه افراطي گرايي ظهور ملي

آخر قـرن در ربع آن هواداران ترين عمده ، كه هندي زندگي و شيوة مذهب در مقابل سو، از واكنش هند از يك افراطي گرايي مليو اي تـوده مبـارزة هـاي كند تـا شـيوه مي تالش حال يرد و درهمانگ مي و يوكاناندا بودند الهام و سوآمي داياناند ساراسواتي نوزدهم كند. هند اعمال در جامعة است گرفته عاريت به از غرب را كه تروريسم حتي

بـا كـرد. وي مـي رهبري (Ganesh) گانش جشن برپايي و از طريق مذهبي احياي پوشش خود را تحت سياسي جنبش تيالك خود ماهيـت جنبش ، به مردم براي شكوهمند گذشته خاطرات ماهراتا و يادآوري گذار امپراتوري ، بنيان سيواجي آوردن صحنه به

: گفت كرد و مي مي را دارد تكذيب با مسلمانان ضديت جنبة وي هاي فعاليت ادعا را كه اين بود. وي بخشيده غيرمذهبي آيـا قهرمـان هـدف اين تحقق . براي دارد نيازمند است بومي ماهيت تر آنچه بيش هرچه و تجليل ستايش ما به سياسي هاي آرمان

شود؟ مي هند يافت در تاريخ از سيواجي تري بهتر و شايسته

. بـه غربـي نوين اگيرتر از ليبراليسمبسيار فر در سطحي ابعاد آن بود از تعميم عبارت ناسيوناليستي جنبش براي دستاورد تيالك : غربي از ناظران يكي قول

هـا و گردهمـايي در اجتماعـات از سخنراني ها بيش ، در روزنامه ترقيخواه هاي تا شخصيت گرفته از افراطيون هندي سياستمداران خـود از مخاطبـان وسـيعي ، با انبوه در مطبوعات آن چاپ و مقاالت با نوشتن هندي كنند. سياستمداران پيدامي خودنمايي فرصت كنند. برقرارمي ارتباط

: است اظهارنظر كرده چنين مطبوعات در مورد مقاالت لرد مورلي


81

هستند. خون به آغشته هاي كف مقاالت اين بايد گفت گويند، ولي مي . درست نيست جز كف چيزي آتشين مقاالت گويند اين مي ها به آن نويسندگان چگونه دهند كه مي نشان باشند باز هم تهي و شورش قتل به تحريك از هر نوع مقاالت اين كه در مواقعي حتي

هـاي وشـته كشـور را بـا ن ايـن هند، افكـارعمومي كردگان و تحصيل روشنفكران نمايندگي و با ادعاي وقفه و بي يافته نحو سازمان گيـري هند را با بهره سركش ادبيات هاي ويژگي ناخوشايندترين نحو بسيار آشكاري به مقاالت اند. اين كرده خود مسموم زهرآگين سزاگوييكشند. افترا و نا تصويرمي دارد به از بريتانيا و انگليسي نشاني هرچه كردن بدنام هندو براي و خدايان مقدس هاي از كتاب

گذارد. نمي باقي مقاالت در اين و جدي منطقي بحث براي ، جايي مĤبانه مقدس با تشبيهات

به اي در نامه افتاد. وي وحشت به بومي و مطبوعات ملي كنگرة ميان هند، از پيوند نزديك لرد مينتو فرماندار كل 1906 در سال : نوشت رس، فرماندار مد سر آرتور الولي

را پنهـان ملـي وفادار نيسـتند و كنگـرة حكومت به اكثراً نسبت هند، كه بومي هاي روزنامه نزديك از ارتباط خطر ناشي توان نمي اعليحضـرت را بـر دولـت آثاري پارلمان اعضاي نزديك هند با همكاري سياسي هاي دربريتانيا ناآرامي آنكه متأسفانه ويژه كرد، به را در هند دشوارتر كند. اوضاع است ممكن كه نهاده بريتانيا برجاي پادشاه

بـه نامـه نوشـتن بـه . اودانل . جِي سي چون كساني تحريك را به لندن ، حكومتتايمز آو اينديا فريزر، سردبير روزنامة الوت براي فرصت آوردن و فراهم بنگال تجزية عليه مبارزه ادامة به آنان تشويق ، با هدف بانرجي سورندرانات هند، از جمله رهبران : نوشت بانرجي به خطاب 1906 در مارس كرد. دانل متهم در كابينه موضوع اين كردن منظور مطرح به ليبرال وزراي

شـما كـامالً ... آرمـان اسـت بزرگ اجتماعات ، برپا كردن مبارزه وسيلة هيد. بهتريند ادامه و آشوب مبارزه توانيد به مي جا كه تا آن باشـيد يادداشته و به شما در هند است چيز در گرو مبارزة برسد. همه زمامداران گوش به فريادتان كه اميدوارم و من است عادالنه

ببرد. خود را پيش تواند اهداف مي كه است فشار از خارج اعمال ر صورتتنها د انگليس پارلمان عضو ليبرال يك كه

، بمبئي چاپ (Wihari) ويهاري روزنامة هند، از جمله از جرايد بومي هايي بار در بريده اولين براي 1906لرد مينتو در دسامبر بـود. » بريتانيا حكام عليه قيام هند به بومي از ارتش دعوت و حتي ايتيبذر نارض پاشيدن آن مستقيم پيام» برخورد كه مطالبي به

مينتو با خود انديشيد: فرماندار كل خواهد بود غافل در پيش كه از خطري توان شود، نمي ها مؤثر واقع تحريك اين يابد و چنانچه هند افزايش ارتش تحريك چنانچه

خواهد بود. برانگيز قلمداد شود، ناممكن جنجال فردي گوينده آنكه ، بدون لندن زمامداران خطر به ناي ماند و بازگو كردن

هنـد دامـن مردم را در ميان انگليس حكام عليه و نفرت خشم بومي هاي آميز روزنامه تحريك مقاالت بود كه عقيده مينتو براين زند: مي

ها مشـكل آن هاي و نوشته كردند، مقاالت مي مبادرت ناممكن هاي افكار و انديشه كردن منعكس تنها به هندي نگاران اگر روزنامه . داشت از شر بريتانيا اختصاص رهايي براي مردم مستقيم تحريك به مقاالت اين اعظم كرد. قسمت ايجاد نمي چنداني

: گفت كرد. وي هند اعتراف بومي بر ارتش بومي بار مطبوعات نفوذ زيان به محرمانه اشتيلرد كيچنر در يادد 1907 در ژوئنرا نفـوذ ناخوشـايندي از چنـين مـوارد متعـددي گذشـته چنـدماه ، اما در طي بودم شده شوم پديدة اين نيز متوجه از اين قبل من

مهـار كـم يـا دسـت تحريكـات گونه اين به بخشيدن خاتمه زمان كه ام رسيده نتيجه اين به نظامي از لحاظ و اكنون ام كرده مشاهده . است هند كامالً فرا رسيده بر ارتش تأثير سوء مطبوعات كردن


82

كـه پرداخـت بومي يها روزنامه سركوب به چنان را آغاز كرد. وي بومي مطبوعات عليه خصمانه اقدامات 1906 مينتو در سال نظر پيدا كرد. ، وزير مشاور در امور هند، اختالف با لرد مورلي مسأله بر سر اين شـد. در همـان محكـوم حبس ماه شش به و سردبير آن الهور توقيف چاپ هندو پنجابي روزنامة 1906 در ژوئن

از شد. مـورلي محكوم شاقه با اعمال حبس سال يك به بمبئي چاپ (Hindu Swarajya) هندو سواراجيا سردبير روزنامة سال : مينتو نوشت به خطاب نبود. وي راضي بود چندان آغازكرده بومي مطبوعات عليه فرماندار كل كه اي مبارزه

. اسـت و خطيري كار بسيار حساس عوام ها در مجلس الليبر اكثريت به ها با توجه آن سردبيران كردن ها و زنداني روزنامه توقيف چنـين ، اما تا فرا رسـيدن شويم هند متوسل مطبوعات تدابير شديد عليه شد به دور ناگزيرخواهيم چندان نه اي در آينده اعتقاد من به

. نظر كنيم و تبادل بايد مشورت تدابيري

وزير مشاور در امور آغاز شد. مينتو به در پنجاب و اعتراض ، تظاهرات پنجابي ير روزنامةسردب شدن و زنداني محاكمه در پي : بود، نوشت شده نگران پنجاب از اوضاع هند، كه

از روي روزنامه ينا هاي نوشته كه ندارم ترديدي دارد و من ، تعلق كنگره اصلي از رهبران ، يكي راي الجپات به پنجابي روزنامة كـرد يـا ايـن مـي را توقيف پنجابي بايد رأساً روزنامة پنجاب آيا حكومت كه است مطرح پرسش جا اين . در اين است عمد بوده دولـت كـنم فكرمـي را بدهد. من روزنامه هاي افترا و تهمت خود پاسخ از چماق كرد تا با استفاده واگذار مي پليس را به مأموريت ايالـت در ايـن نـاآرامي كند، زيرا دامنـة قوياً حمايت پنجاب كرد تا از حكومت هند اراده . حكومت است كرده عمل درست پنجاب

. يافت مي گسترش سرعت به

هـا در روزنامـه و جسارت پروايي بي كه داشت از خطر بود. لرد مينتو اظهار مي آكنده محلي بند از حكومت نيم حمايت هر نوع هـا موجـب روزنامه با اين اعتنا بماند. برخورد ماليم بي پديده اين به نسبت توانست نمي كند. دولت وكنار كشور بيداد مي گوشه كه چيزي همان يعنيپيداكنند؛ تري بيش ها محبوبيت شد تا روزنامه مي سبب خفيف شد، زيرا مجازات مي اوضاع تر شدن وخيم

كه جاست اين پرخاشگر بود. مسأله هاي شديد روزنامه ، سركوب معضل اين عالج خواهند. تنها راه ها مي گر آن اخالل سردبيرانانتشار از ادامة يطريق و به بدانيم ها را خطرناك يا آن آميز اعتماد كنيم تحريك مقاالت و حدت شدت كاهش به توانيم آيا ما مي

. كنيم ها جلوگيري روزنامه گونه اين هـا صـورت دادگـاه و از طريق قانوني ها از مجراي و برخورد با روزنامه اگر مجازات: « مينتو نوشت نامة به در پاسخ مورلي

فرمانـدار به وي» دارد. همراه به ر جديخط قانون از چارچوب در خارج روزنامه خواهد شد، اما مجازات رعايت گيرد عدالتبـا ، اميـدواريم ترتيـب ايـن بـه «باشـد... يادداشـته را به مطبوعات آزادي به بريتانيا نسبت مردم حساسيت كرد كه هند توصيه كل

از صـادره هـاي دهـا و دسـتورالعمل رهنمو ها را وادار سازيد تا بـه آن گاه كنيد و آن اقدام محلي هاي در برابر حكومت قاطعيت »كنند. عمل حساس موضوع اين شما در قبال سوي

بـه بخشـيدن مشـروعيت و بـراي است بوده احمقانه ها اقدامي از روزنامه برخي مجازات بود كه هند خود معترف حكومت نكتـه ايـن هنـد بـه كند. فرماندار كـل وضع و مقررات نونقا مطبوعات كنترل تا براي كشور خواست خود از وزارت اقدامات مطبوعـات انـدازة همان به مردم در ميان در ايجاد نارضايتي متفاوت اي گونه نيز به ـ هندي انگليسي هاي روزنامه بود كه واقف : بود گفت شده چاپ ـ هندي انگليسي هاي از روزنامه در يكي كه انگليسي از يك اي نامه به با اشاره اند. وي سهيم بومي

و را خواستارشـده بـومي سياسـي هـاي سـازمان فـوري سـركوب نامـه اين ... نويسندة ام نخوانده ناگوارتر از اين مطلبي در عمرم نيسـتند، امـا ايـن دفـاع قابـل وجـه هـيچ به بومي هاي شود. روزنامه محول وي ها به سازمان اين سركوب وظيفة كه است آرزوكرده كند. تر مي بسيار وخيم هست را از آنچه او اوضاع چون وجود افرادي داند كه سروپا نمي بي انگليسي


83

بودنـد ههنـد كـرد مـردم خـود را متوجـه حمـالت كه ـ هندي انگليسي هاي روزنامه مهار كردن براي چنداني ، اقدام هرحال به بـه اي هند با انتشار اعالميه حكومت 1907 تر شد. در ژوئن تنگ بومي هاي روزنامه ها عليه محدوديت ؛ اما حلقة نگرفت صورتاز را كه اي هر روزنامه مجازات اجازة محلي هاي حكومت آميز هشدار داد و به تحريك ها در مورد انتشار مطالب روزنامه تمامي

بود: آمده هند چنين دولت كند اعطا كرد. در اعالمية سرپيچي فرمان ناياز حـال درعـين . دولـت اسـت كرده وكنار كشور را بررسي ها در گوشه از روزنامه برخي گسيختگي لجام هند اخيراً مسأله حكومت

انـد رسيده نتيجه اين به حكومتي و شوراي . فرماندار كل يستن ها در سراسر كشور غافل روزنامه گونه ناخوشايند اين تأثير اخالقيتـا بـا شـده اختيـار داده محلي ها و مسؤوالن حكومت ، به دليل همين يابد. به ادامه منوال همين به دهند اوضاع توانند اجازه نمي كه

و آشـوب و ايجـاد فتنـه حكومت عليه ، تحريك ايجاد ناآرامي به را كه اي يا نشريه ، هر روزنامه جاري و مقررات قوانين استناد به كنند. ورزد مجازات هند مبادرت ساكن مختلف نژادهاي بين

: گفت دستورالعمل اين در توجيه فرماندار كل . وي تـر اسـت مهم مراتب ، به مردم ائبو مص مشكالت كردن از برطرف از مردم بسياري براي محلي هاي حكومت عزت حفظ

كـه اسـت خطرنـاكي پديـدة دهند و ايـن تأثير و نفوذ خود قرار مي را تحت ارتش تدريج ها به : روزنامه خود گفت سخنان در ادامة ماند. غافل از آن توان نمي

بود. در ژوئن مطبوعات و دارايي اموال و توقيف نگاران مهو روزنا سردبيران ها و مجازات بازداشت رشته شاهد يك 1907 سال) واال (پنجـاب گـوجران چـاپ اينـديا با سردبير روزنامـة همدستي اتهام ، به هندوستان ، سردبير روزنامة دينا نات 1907 سال

و بـه بازداشـت عمـومي در نظـم اخـالل اتهام به هكلكت چاپيوگانتار ، سردبير روزنامة سال همان ژوئية شد. در ماه بازداشتسـردبير سـال همـان ژوئيـة را نيز صادركرد. در ماه روزنامه اين چاپخانة توقيف حكم دادگاه شد. قاضي محكوم حبس سال يك بـه پلـيس ژوئيه شد. در اواخر ماه داشتنيز باز (Sonar Bangla) سونار بانگال نام به كلكته چاپ هاي ديگر از روزنامه يكي

هـاي روزنامـه كـرد. سـردبيران بازداشـت ايجـاد اخـالل اتهـام را به برد و اوروبيندو گوسه يورش ماتارام بانده دفتر روزنامة شدند. محكوم شاقه با اعمال حبس سال پنج به هر يكاينديا و هندوستانتدابير اين بودن نتيجه در مورد بي . فرماندار بنگال است نداشته دنبال موردنظر را به ها نتيجة محكوميت د اينرس نظر مي اما به

: گفتآميـز تحريـك انتشـار مطالـب اتهـام ها بـه خود روزنامه كه تا زماني اعتقاد من ، اما به كنيم شرير را زنداني سردبيران توانيم ما مي

نخواهد شد. موردنظر حاصل نشوند، نتيجة توقيف

افزايد: مي فرماندار بنگال تـر بـه بيش هرچه و با شدت گذشته ها همچون شوند؛ اما روزنامه مي و شهيد تبديل قهرمان سروپا به و بي از افراد فرومايه برخي

دهند. مي ادامه ايجاد اخالل

كـه مقـاالتي دليـل بـه . تـيالك ها در دستور روز قرار گرفـت روزنامه و اخطار به ، مجازات توقيف 1908و 1907 هاي در سال مالكيـت تحت ، كه پوينديچري به ماتارام بانده ، سردبير روزنامة شد و اوروبيندو گوسه كرد زنداني مي چاپماهراتا روزنامة تبديل هندي نگاران روزنامه روزمرة از زندگي جزئي به و جاسوسي منازل ، بازرسي يسافراد پل شد. يورش بود، پناهنده فرانسه

بيش دولت: « بود، گفت يافته افزايش آن اعضاي تازگي به ، كه گذاري قانون شوراي به خطاب فرماندار كل 1910 شد. در ژانوية


84

در از اين پيش وي.» نخواهد نشست ساكت انجاميده و خشونت ايجاد آشوب به كه و انقالبي مطبوعات در برابر آزادي از اين ندارد. آزاد آمادگي مطبوعات داشتن اعتقاد او، هند هنوز براي به بودكه گفته ديگري سخنراني

همـراه بـه مطبوعـات فعاليـت بـراي را اي تازه هاي محدوديت هند كه جديد مطبوعات قانون 1910 سال فورية روز هشتم . گذشت از تصويب داشتبگذارنـد. دو انتشـار وثيقـه ادامـة مجوز جهت دريافت شد تا براي ها خواسته بارها از روزنامه 1914تا 1910 هاي سال بين ديگـر نيـز چنـدين هاي شدند. در ايالت بود تعطيل شده مطالبه وثيقه عنوان به هزار روپيه پنج از هر كدام كه بمبئي چاپ روزنامة بـراي 1915 در سـال هنـد، كـه مطبوعـات اتحاديـة بيانية از انتشار باز ماندند. براساس وثيقه تأمين امكان عدم دليل به روزنامه روزنامه 18تعداد از اين شد كه مطالبه وثيقه ، سپردن روزنامه 22از 1917 بود، تا سال شده تأسيس مطبوعات از منافع پاسداري

شدند. كشانده تعطيلي به مطبوعـاتي فعاليـت بـه 1910 سـال مطبوعـات از قـانون قبل كه و نشريه روزنامه 963تعداد 1919تا 1917 هاي سال بينو نشـريه 173 در مجمـوع اتحاديه اين بيانية براساسپيگرد قرار گرفتند. تحت جديد مطبوعات قانون بودند با استناد به مشغول

هنـد از انتشار باز ماندند. حكومـت آغاز فعاليت محض ها، به از آن حكومتي مقامات از سوي وثيقه مطالبة دليل به روزنامه 129مفـاد كرد. با استناد بـه دريافت از مطبوعات مهو جري وثيقه عنوان به هزار روپيه 500، مطبوعات قانون اجراي سال در نخستين

شد. اخطار داده نشريه 500از بيش به مطبوعات قانون گـراي ملـي جنـبش سياسي ، رهبري مطبوعات و سركوب اختناق گرفتن و شدت و مردم حكام بين شكاف تر شدن با عميقبـود مشـغول مبـارزه به در اجتماعات هايش و خطابه ها و نطق روزنامه جا از طريق ر آند تيالك ماهاراشترا كه به هند از بنگال

، آميـز وي و جسارت ماجراجويانه شناختند. روحية هند مي در غرب سياسي مبارزات و روح قلب مثابه را به . تيالك يافت انتقال شود. در تشريح تبديل مردمي در جنبش آرماني رهبري به شد تا وي سبب ردمبا م اش گسترده و ارتباط مشربي با خوش همراه

از از آنـان يـك نيز وجـود دارد، امـا هـيچ تر از تيالك تواناتر و كارآزموده در هند سياستمداران«گفتند: مي چنين وي شخصيت »را ندارند. با وي برابري ياراي و سرسختي ، شهامت اراده قدرت لحاظ

) از انگليسـي زبـان (به ماهراتا ) و ماراتي زبان (به (Kesari) كساري نگار، با انتشار نشرية روزنامه عنوان به تيالك فعاليت و سياسـي تحـوالت انعكـاس بـه كسـاري كـرد كـه اعـالم آغاز شد. تيالك 1888 سال در ژانوية اش قطاران و هم وي سوي

را رعايـت طرفـي و بـي خـود صـداقت در اخبار و مقاالت روزنامه . اين خواهد پرداخت جهاني كشور و رويدادهاي اقتصادي از زمـان و نوكرمنشـي چاپلوسـي روحيـة كردنـد كـه اعالم روزنامه اين خواهدبود. متوليان تنها شعار آن خواهدكرد و حقيقت

منافع براي اي روحيه چنين آوربودن زيان به باوجداني و هر انسان است يافته بريتانيا در هند گسترش يامپراتور استقرار حكومت كند. مي كشور اعترافرا از حكـومتي دارنـد كـارگزاران وظيفـه كرد كه تشبيه شبگرداني را به خود مطبوعات سرمقالة در اولين كساري روزنامة

بـازگو كـردن از طريـق اجتمـاعي شـرايط خـود را ارتقـاي هدف روزنامه دارند. اين نگه و هراس در بيم رعموميافكا واكنش كرد. اعالم آور است زيان ها و هر آنچه بدي صادقانة

هـا آن بـه كمك ا براير الزم هاي و آگاهي خود قرارداد تا اطالعات را مخاطب جامعه كردة اقشار تحصيل ماهراتا روزنامة قرار دهد. روز در اختيارشان مهم با موضوعات برخورد آگاهانه در جهت

عنـوان بـه ماهراتا روزنامة آنكه بخشد؛ حال را وسعت مردمي دهد و مبارزة ها را آموزش بود تا توده بر آن كساري روزنامةهـر جانبـة و همـه دقيق بر نقد و بررسي عالوه روزنامه خود را آغاز كرد. اين يتماهاراشترا فعال كردة اقشار تحصيل سخنگوي

داد. مي خود ارائه خوانندگان را به و خارجي هندي در ساير نشريات مندرج هاي و ديدگاه از مقاالت اي ، گزيده سياسي مسأله


85

بـه 1882 در اواخـر سـال كسـاري رو شـدند. روبـه خواننـدگان وسـيع انتشار با استقبال ابتداي از همان دو روزنامه اين. يافـت هند شهرت در غرب سياسي هاي انديشه اصلي ارگان عنوان نيز به ماهراتا شد و كشور تبديل بومي روزنامة پرتيراژترين

پربار و آكنـده هاي نوشته مرهون دو نشريه اين توفيق: « تاس اظهارنظر كرده چنين دو روزنامه در مورد اين از نويسندگان يكي .» گرفت مي سرچشمه از ايمان ناشي و شهامت عميق پرستي از ميهن هميشه بود كه از احساساتي

تالش شدت در هند به آن و گسترش كردن پياده و براي بريتانيا باور داشت آموزشي نظام و مزاياي امتيازات عميقاً به تيالكو از آمـوزش هنـدي . اگر جوانان است همانند شيرِ ببر سرشار از انرژي انگليس آموزشي نظام كه گفت مي هميشه كرد. وي مي

: است نوشته تيالك از ستايشگران دور نخواهدبود. يكي كشور چندان مندشوند، آزادي بهره بريتانيايي پرورشخـود را ژورناليسـتي تـر مقـاالت بيزاربود. بـيش از نوشتن اينكه توانا بود. اما عجيب اي نويسنده و در هر زمينه ز هر لحاظا وي

از مـردم گروهـي بلنـد بـراي در روستاها با صداي كه در مواقعي شيوه . اما همين داشت شباهت سخنراني متن به كرد كه مي ديكتهكنـد. مـي هـا سـخنراني آن شخصاً بـراي تيالك كردند كه مي احساس مردم شد، چون برخوردار مي تري شد از تأثير بيش مي قرائت ، كوتـاهي لهجـه بـر صـراحت وي نگـارش رسـيد. سـبك كشور مي نقاط اقصي به روستاييان براي خواندن از طريق وي هاي پيام

كـرد. مـي رسـوخ خواننـدگان قلـب تا اعمـاق بود كه و روان شفاف چندان وي هاي وار بود. نوشتهها است واژه و گزندگي جمالت ها و از همه ، تمثيل تاريخي ها، اشارات المثل ، ضرب سانسكريت باستاني هاي متعدد از كتاب هاي قول سرشار از نقل وي هاي نوشته و ايـن داشت پيامي اش خوانندگان براي بود كه فيلسوف سردبيري بود. تيالك و پرصالبت يعها و افكار بد از انديشه تر آكنده مهم بـه دميـد كـه خـود را در كالبـد مقـاالتي و جـان هـا روح روزهـا و هفتـه كرد... وي مي عرضه تمام و خالقيت را با حرارت پيام

داشتند. و هنر اختصاص ، ادبيات تاريخي هاي ، پژوهش فلسفي هاي ، انديشه ادياقتص ، موضوعات روزمره مسائل به پاسخگويي

نويسد: مي (Subhodha Patrika) سوبودا پاتريكاو بانفوذ طلب اصالح نامة سردبير هفته ... در پس نشست مي بر دل الجرم بود برآمده از دل كرد و چون نفوذمي مخاطبان و جان بر جسم گلوله همچون تيالك هاي نوشته

چـه موقـع چـه دانسـت و مـي داشـت وقـوف تمـامي خود بـه وجودي حقيقت به كه قرارداشت سردبيري كساري روزنامة پردةكـرد و از نمـي ا دنبالر اش هواداران به اش سياسي هاي انديشه جز القاي او هدفي تواناي كند. قلم انتخاب بحث را براي موضوعي

داد. نمي راه دل به هراسي وجه هيچ هند بود، به همانا استقالل خود كه زندگي ، در پيشبرد آرمان تر اينكه مهم همه

: است گفته اي مصاحبه طي تيالك مـاراتي زبـان را بـه آن خواهم چرا مي پرسيدند كه مي از من مردم كردم مي را فراهم كساري انتشار روزنامة مقدمات كه هنگامي

منتشركنم ماراتي زبان را به كساري بودم مصمم را نخواهد خواند. اما من روزنامه اين كس گفتند هيچ مي من ها به . آن منتشر كنم كم دست كردند كه توصيه من به ها سپس . آن است مورد قطعي در اين من تصميم كه بودند گفتم كار مخالف با اين كه كساني و به

. است كار غيرممكن اين كه ها گفتم آن به تمام . با قاطعيت دهم اختصاص انگليسي زبان به مطالبي چاپ را به از روزنامه دوستون نامـة هفتـه . امـروزه قـرار خواهـد گرفـت مـردم مـورد اسـتقبال هكـ دارم شود و اطمينـان منتشرمي مردم به خدمت براي كساري كسـاري انتشار روزنامة كه . هنگامي است وابسته كساري روزنامة مالي حمايت خود به فعاليت ادامة براي ماهراتا زبان انگليسي

وجـود مـاراتي كهـن زبـان بـه زيـادي و ديني . آثار فلسفي كنيم ابداع آن براي كامالً جديدي زبان كه ناگزير بوديم را آغاز كرديم جـدي مطالـب بيـان براي زبان بودند. اما اين و نثر كشيده نظم به زبان اين را به اساطيري هاي نيز داستان سراياني و حماسه داشترو و توانـا نبـود. از ايـن مناسـب هجوآميز، چندان هاي و نوشته با مقاالت ها آن كردن و لگدمال دشمنان قرار دادن ، هدف سياسي

خـود شـديدًا هـاي افكـار و انديشـه بيـان بـراي كـه . انساني كنيم ابداع جديدي مقاصد خود اصطالحات بيان براي ناگزير شديم بيـان جديـد بـراي زبـان تواند يـك مي حتي شخص مواقعي ن. در چني را خواهديافت مناسب هاي واژه نياز كند سرانجام احساس كند. خود ابداع مطالب


86

اصـالحات مخـالف . وي در كشور است سياسي آزادي هند نبودن موجود در جامعة مصائب تمامي ريشة معتقد بود كه تيالك اصـالحات زمـان شـود، زيـرا در آن موكـول سياسـي آزادي سـب بعد از ك بايد به اصالحاتي چنين گفت نبود، اما مي اجتماعي ، پـايونير و تـايمز آو اينـديا هـا آن و در رأس ـ هندي انگليسي هاي خواهدشد. روزنامه انجام تري بيش با سهولت اجتماعيهـا روزنامـه ايـن پروراند. تبليغات ا در سر ميماهراتا ر امپراتوري تشكيل روياي كردند كه قلمداد مي متعصبي را هندوي تيالك . خود گرفت به باري و حقارت مبتذل شكل تيالك عليه

تـا 1896 در فاصـلة كـه طـاعون و بيماري بزرگ قحطي قربانيان به رساني در كمك در ابتدا با انتقاد از قصور دولت تيالك روزنامة از طريق . وي برخاست با حكومت رويارويي بود به از كشور را فرا گرفته ديگري هاي ماهاراشترا و بخش ايالت 1897

رونـد نجـات فرو مي مرگ كام به و بيماري بر اثر گرسنگي را كه هايي انسان دارد جان وظيفه يادآور شد كه دولت به كساري به كمك براي اتخاذ تدابير جدي عدم در صورت هشدار داد كه انگليسي حكام به اعتنا نباشد. وي ها بي آن سرنوشت دهد و به شخصـي بر مشـاهدات كه با انتشار مقاالتي رو خواهندشد. وي روبه دهقاني با شورش مردم و مصائب آالم و تخفيف قربانيان

: در روستاها استوار بود نوشت ويروسـتاها نفر از سـاكنان كند. هزاران مي طال برابري تقريباً با قيمت علف فروشند و بهاي مي علوفه يمتق خود را به احشام مردم

شهرها سوي ناگزير رو به زودي اند به مانده در روستا باقي كه هم هايي اند. آن برده شهرها پناه و به خود را رهاكرده و كاشانة خانه خواهندآورد.

بـه كسـاري روزنامة» نيستيد. كردن زندگي بستانيد شايستة خود را از حكومت اگر نتوانيد حق: « گفت مردم به خطاب كتيال گـرفتن را بـراي و مـردم پرداخت قربانيان به و امور امدادرساني و خشكسالي قحطي به مربوط اخبار و مسائل وسيع انعكاس

توسـط مـردم و سـركوب حكـومتي مقامـات در مـورد بـدرفتاري افشاگري به روزنامه كرد. اين تشويق تخود از حكوم حق تابانيـد. بـه زده قحطـي صدها هزار خانوادة را در دل نور اميد و شادماني آن هاي و گزارش . مقاالت پرداخت دولت كارگزاران : نويسنده اعتقاد يك بـه تاريخ نگار ايفا كرد. از آن روزنامه يك عنوان به تيالك و حرفة شخصيت گيري در شكل اي كننده تعيين نقش 1896 سال قحطي

و آرمـان را هـدف آنـان شـد و رهـايي نيـز تبـديل دهقاني مبارزات قهرمان ، به ملي استقالل مبارزات بر رهبري عالوه بعد تيالك د.خود قرار دا زندگي

را بـه تـا مـردم خواسـت از دولـت بـود تـيالك را فراگرفته آن اطراف پونا و نقاط منطقه ، كه طاعون بيماري شيوع در جريان گروهـي همـراه به دهند. وي نشان با مردم تري بيش و همدردي خود بخواهد تا همكاري كند و از كارگزاران دعوت همكاري

و تـدابير غيرانسـاني كرد و به ، مالقات از طاعون ناشي مصائب به رسيدگي ويژة . راند، مسؤول با دبليو. سي مردم ناز نمايندگا به مردم و نارضايتي خشم كه نوشت كساري شد. روزنامة بود معترض اتخاذ كرده بيماري با اين مقابله براي وي كه شديدي

پرسيد: گاه . آن است دهحد انفجار رسيبـود اتخاذ شـده طاعون بيماري عليه كه با تدابيري اعتنا بماند؟ تيالك بار بي رقت وضع اين تواند در برابر ادامة مي چگونه بشريت

آنـان زندگي محيط كردن ونيضدعف براي مردم منازل به مراجعه تا در هنگام خواست مي دولتي از مقامات ، بلكه نداشت مخالفتي رفتاركنند. و بزرگواري ها با انسانيت ، با آن بيماري اين به مبتاليان و جدا كردن

اش قطـاران ديگـر از هـم و يكـي وي قتـل بود، بـه با طاعون مبارزه مأمور ويژة راند، كه از سوي با تدابير اتخاذ شده مخالفت آن در رأس و تـيالك گرفتـه صـورت قبلـي اي بـا توطئـه قطـار وي رانـد و هـم قتـل بـود كـه عقيـده ينبـرا منجرشد. دولت


87

زور از خـود بـه تا در دفـاع : « ها خواست از آن كردند تيالك شكايت انگليسي سربازان از بدرفتاري مردم . وقتي است قرارداشته انگليسي حكام سركوبگرانة اقدامات وي» شود. مي محسوب مشروع اقدامي مواردي نزور در چني به توسل شوند، چون متوسل خـود را از دسـت عقـل آيا دولت" با عنوان كساري در روزنامة دو مقاله شد طي مورد اجرا گذاشته راند به قتل در پي را كه خطرنـاك عواقـب بـه نسـبت تـيالك مورد انتقـاد قـرار داد. دوسـتان "شود قانون نبايد جايگزين گيري انتقام"و "؟ است داده

: گفت در پاسخ او هشدار دادند. تيالك ، به اش لهجه صراحت عليـه انگليسي حد و حصر حكام بي عدالتي از بي من ، اما قلب كنم نمي را رعايت احتياط جانب هايم در نوشته من كه است درست در انتقـاد از تـدابير مـن زبـان كـه دارم اطمينـان هستند. من من دروني بيانگر احساسات و كلمات است از خشم هند آكنده دممر

كند. نمي عدول قانون باشد از چارچوب گزنده نيز كه هر اندازه حكومتي

پيامـد در واقع تيالك در دستگيري فرماندار بمبئي شد. اقدام شتآميز بازدا تحريك مطالب نوشتن اتهام بعد به چهارهفتة تيالكنيـز بـا بودند و تـيالك انداخته راه به وي ، عليهتايمز آو اينديا ها آن و در رأس ـ هندي انگليسي هاي روزنامه بود كه حمالتي : نوشت بود. تيالك داده پاسخ آنان حمالت به كساري در روزنامة مقاالتي چاپ

تعصـب جنـون حاضر به هند درحال ساكن هاي انگليسي پيچند... . جامعة خود مي به از خشم زبان انگليسي هاي روزنامه سردبيران اي گونـه به بحراني مقطع در اين هندي نگاران اعتقاد ما روزنامه شنوا ندارد... به گوش منطقي مطالب درك و براي است دچار شده

و انتظـارات انـد كـه حكـومتي النئوشـود، همانـا مسـ سـرزنش انـد و اگـر قرارباشـد كسـي كرده خود عمل وظيفة آميز به ستايشبرپـا اخالل به هندي نگاران روزنامه كردن متهم براي كه هايي جنجال اين اند. تمامي گرفته را كامالً ناديده مردم حق به هاي خواست

. است ديگران دادن و مقصر جلوه وليتئفرار از مس براي تالشي در واقع شده

: گفت تيالك ايجـاد اخـالل تـوان را نمـي در مـردم مقاومـت و ايجـاد روحيـة خـارجي حكومت آميز عليه مسالمت مخالفت يا رهبري برپايي

رو، اگـر . از ايـن امـور اسـت يا اصـالح استقالل كسب جهت مسلحانه شورش به مردم ك، تحري واقعي طلبي كرد. آشوب توصيفكنـد. را مجـازات افرادي دارد تا چنين وظيفه و حكومت است پرداخته گري اخالل كند به و بلوا دعوت خشونت را به مردم كسي

خـود را دولت خواهد بود. چنانچه ظالمانه ترديد اقدامي بي گناه و بي افراد مجرم نبي تفاوت نشدن و قائل گناه افراد بي اما مجازاتخواهنـد داد. نشـان و مسـالمت داري ، از خـود خويشـتن نيـز در مقابـل ندهـد مـردم اختيار از كف پايبند بداند و عنان قانون به

خود عمـل وليتئمس به ؛ اما اگر رهبران است حكومتي والنئو مس مردمي رهبران مشترك وليتئمس مسلحانه از انقالب جلوگيريهـا در آن خواهـد بـود. چـون محـض عدالتي بي مردم رهبران قلمداد كردن ولئشوند، مس متوسل خشونت به باز هم كنند و مردم

و شـورش به با تحريك كنند كه مي را تبليغ در برابر ظلم اومتو مق مذهب به ، پايبندي پرستي خود تنها ميهن هاي و نوشته سخنانشـود. مـي محسـوب و جـرم تلقـي ايجـاد اخـالل عنـوان به كه است مواردي بريتانيا از جمله عليه دارد. فعاليت ايجاد بلوا تفاوت

در نظـم اخالل به مربوط مفاد و تبصرة كند، براساس مي تبليغ را و شورش شود انقالب مي داده احتمال كه اي ، هر مقاله ترتيب اين به دسـتگاه عـدالتي و بـي اشـتباهات بـه اشـاره دارد كه تصريح تبصره اين ديگر، توضيحات شود. از سوي برخورد مي با آن عمومي . شديداً انتقاد نكنيم دولت از اقدامات هك بينيم نمي دليلي ما هيچ شود و در نتيجه نمي تلقي گري اخالل حكومتي

خواننـدگان را بـه و قتـل آشـوب آن نويسندة ، وانمود كردند كه مقاالت اين محتواي با تحريف ـ هندي انگليسي هاي روزنامه : نوشت مقاالت از اين هايي قسمت با چاپ تايمز آو اينديا كند. روزنامة مي خود توصيه

حكومـت به تنفر نسبت ، احساس مردم در ميان رشد خشونت به كه است جوي كنند، دقيقاً همان ايجاد مي مقاالت اين كه ويج منجر خواهد شد... . و مقررات قانون در قبال گسترده و سركشي


88

خـود، از مبـارزة سـخنان بنـدي در جمع استراچي . قاضي يافت روز ادامه آغاز شد و شش 1898سپتامبر 8در تيالك محاكمة بـه . تيالك دانست يكسان ، تنفر و خصومت را با سوءنيت منفي مبارزة ياد كرد و در پايان عملي مبارزة به اشتياق عنوان به منفي

: گفت گرفت صورت اش از محكوميت سپ كه دولتي مقام در ديدار با يك شد. وي محكوم شاقه با اعمال حبس ماه 18 بـراي خاصـي احتـرام مـن انـد كـه كـرده اند، اما فراموش كرده معرفي عنصر ضدانگليسي مرا يك ـ هندي انگليسي هاي روزنامه

جـا كـه از آن ر ضـمن . د كـنم مـي هـا پيـروي انگليسـي شيوة از همان حكومت خالف با اقدامات و در مخالفت ها قائلم انگليسي سـردبيري را كه اي خود و دو نشريه را ايفا كند. من مخالف جناح نفر بايد نقش در هند وجود ندارد، يك پارلماني نظام گونه هيچ . دانم بريتانيا در هند مي پادشاه اعليحضرت دولت دائمي مخالف دارم ها را برعهده آن

كننـد. از معاف و از مجازات ترغيب از دولت خواهي پوزش را به وي دادگاه از صدور حكم ردند تا قبلك تالش تيالك دوستان نبايـد در آن معتقـد بـود تـيالك بود كـه كلكته ، چاپآمريتا بازار پاتريكا سردبير روزنامة گوش لعل ، موتي دوستان اين جملة : گفت وي به در پاسخ تيالكدرگيرشود. با دولت زماني مقطع

دارد... . مـن يـا خيـر، بسـتگي ترسـم مـي آيا از مجازات و اينكه من شخصي هاي ويژگي هند كامالً به مردم در ميان من موقعيت گيـرد... بـه قرار مي صفهمنهيئت در برابر زمان تا آن بود كه كيفرخواستي ترين ضعيف من محكوميت درخواست كه داشتم اطمينان

تواننـد ، اما نمي پونا است ها تحقير رهبران آن ... هدف زيباست در آندامانس زندگي اندازه همان در ماهاراشترا به زندگي اعتقاد من اثـري كـه طلبانه افكار آشوب داشتن به توانم مي چگونه شريف انسان يك عنوان زانو درآورند. به ديگر به كسان برخي مرا همچون

مـن دشـوار بـه هنـد در لحظـات مـردم و حمايـت كننـد همـدردي ؟ اگـر مـرا محكـوم كـنم اعتـراف نيست در وجود من از آن خواهدكرد. كمك

هندو كردند. روزنامة ومرا محك منفي از مبارزه استراچي و تعبير قاضي تيالك عليه صادره صدا رأي هند يك بومي هاي روزنامه : نوشت

قـانون تـيالك و محكوميـت . در محاكمـه اسـت رو شده تحقير روبه شديد و احساس جا با اندوه در همه تيالك خبر محكوميت . در ايـن سـت ا انـد پيروزشـده خود ساخته پيشة است هند چند صباحي دشمنان كه گرايي واپس سياست پيروز نشد، بلكه وعدالت

و ترقي پيشرفت هواداران و سركوب و اسارت بردگي هند در شرايط مردم داشتن جز نگه هدفي خرد كه از افراد بي ماجرا گروهي دسـت وكنـار هنـد اسـت در گوشـه و نااميـدي ايجاد اختناق خود كه هدف ها به پوشاندند. آن عمل خود جامة آرزوي ندارند، به

اند. يافته

: نوشت كلكته چاپ هند آينة روزنامة ، عصـبيت جـو حـاكم بـه بودند... با توجـه كرده خود را با يكديگر عوض جاي و دادستان دادگاه گويا قاضي تيالك در محاكمة

، محكوميـت آيرسـت راند و سـتوان قتل از زمانپونا گرايي ملي رهبر جنبش موجود عليه هند و پيشداوري مقيم اروپاييان جامعة بود. شده تعيين از قبل در واقع تيالك

: از سر گرفت كلمات اين را با نوشتن كساري روزنامة بار ديگر سردبيري 1899 سال در ژوئية تيالك خود ادامـه مبارزات هند به خودمختاري تا تحقق ، ما برآنيم است پديد آمده اخالل از تعبير جديد واژة كه جديدي شرايط رغم به داد. نخواهيم راه دل به هراسي كس ، از هيچ است پاك و پليدي كينه ما از هرگونه هاي قلب كه . تا زماني دهيم

هنـد مطبوعـات مـورد توجـه انگيز در لنـدن ثبح اظهارات دليل به در پونا، گوكهاله تدابير ضدطاعون عليه اعتراضات وجادر در برنامة را كه انگليسي ، سربازان منچستر گاردين با روزنامه اي در مصاحبه خود در لندن اقامت در طول . گوكهاله قرارگرفت


89

بازرسـي هنگـام بـه هنـدي و دختران نزنا تجاوز به ، از جمله قانون خالف اقدامات ارتكاب داشتند به شركت با طاعون مبارزه ، از بابـت فرمانـدار بمبئـي بـه اي نامه و با ارسال گرفت خود را پس اتهامات مصاحبه از اين پس كرد. ولي در پونا، متهم منازل

خاطر اين به ، از گوكهالهتيتر اسپك ايندينو (Dnyanaprakash) دنيانا پراكاش روزنامة كرد. گرچه خود عذرخواهي اظهارات: نوشـت (Kaiser-i-Hind) قيصرِ هند پرداختند. روزنامة انتقاد از وي به هندي هاي كردند، اما ساير روزنامه تجليل عذرخواهي

تـيالك سرپرسـتي تتحـ هاي روزنامه.» است دار كرده و اعتبار خود را خدشه شهرت اقدام با اين وي وجود ندارد كه ترديدي«مـورد از يـك قادر نبود حتي كه ، گوكهاله است شگفتي جاي: « نوشتماهراتا نامة دادند. هفته از خود نشان شديدتري واكنش

بـا : « وشـت ن گـوش لعل موتي به اي در نامه تيالك.» است گرفته را پس اتهامات كند، چرا تمامي را ثابت هندي نواميس تجاوز به »پيدا كنند. از پرفسور گوكهاله تري ضعيف توانستند انسان نمي انگليسي حكام كه كنم خود فكر مي

تحقـق بـراي ابـزاري عنـوان به گذاري بمب بيستم بود. در آغاز قرن دوانيده هند ريشه در تار و پود جامعة خشونت به توسلكردند متهم ابعاد خشونت به زدن دامن را به تيالك ـ هندي انگليسي هاي شد. روزنامه تبديل اي هروزمر پديده به سياسي اهداف

بيهار، همسر در شهر مظفرپور در ايالت گذاري بمب يك در جريان 1908 را بپردازد. در سال اتهام اين و او ناگزير شد تا تاوان بود كـه بخش دادگاه . كينگز فورد، رئيس . اچ دي گذاري بمب اين دادند. هدف د را از دستخو جان اروپايي وكيل و دختر يك

ـ هنـدي انگليسـي هـاي روزنامـه حادثه اين منفور بود. در پي شدت به سياسي در محاكمات غيرعادالنه خاطر صدور احكام بهپـايونير را خواسـتار شـدند. روزنامـة سياسـي شديد فعـاالن و سركوب ميبو هاي روزنامه تر عليه بيش هاي محدوديت اعمال : نوشت

بـر اثـر اقـدامات كه در برابر هر اروپايي كه مطلب اين و اعالم در هر شهر و ناحيه شده شناخته هاي تروريست گستردة دستگيري توانـد اقـدامات مـي كـه اسـت خواهد شـد، تنهـا راهـي سپرده اعدام جوخة به تروريست دهد ده خود را از دست جان تروريستي كند... . متوقف سرعت را به تروريستي

: نوشت انگليشمن در روزنامة خبرنگار ناشناسي مقابله به روش و مؤثرترين ينتر ها با ساده شود تا آن داده اختيار الزم دولتي مقامات بايد به خرابكاران سركوب براي اعتقاد من به

شـوند و زده شـالق رفتگـران توسط دستگير و در مألعام سرشناس گران از اخالل اگر چند تن نظر من بپردازند. به گران با اخالل انـد از بـين هـا قائـل آن رانـة گ اخـالل هـاي فعاليت براي مردم كه و اعتباري ارزش اعظم شود، بخش ها نيز توقيف آن هاي روزنامه

هستند خواهند ديد و ديگر جـذب كه گونه ها را همان آن خواهند برد. مردم ها پي آن اصلي ماهيت به و هوادارانشان خواهد رفت افراد نخواهند شد. گونه اين

استيتسـمن كـرد. روزنامـة مـتهم مـردم مغـزي شستشـوي را به سرشناس و خطيبان بومي مطبوعات تايمز آو اينديا روزنامة : نوشت

كند كه مي را تشويق هايي فعاليت كند، بلكه مي بريتانيا را تبليغ عليه غيرمنطقي تنها نفرت نه است كرده گذاري پايه تيالك كه مكتبي را كـه آنچـه خشـونت كننـدگان ورزند. تبليغ مي ها مبادرت آن جامان كند به كشورشان خود را فداي اند تا جان آماده كه تنها كساني

مبـارزه نـوع از ايـن پليد خود تفسير و تعبير مبهمي اهداف تحقق اند و براي گرفته بازي شود به مي ناميده و قانوني مشروع مبارزة مغـزي هـا را شستشـوي و آن كـرده ها را ضايع آن از هواداران گروهي و منطق افراد، عقل گونه اين تعاليم شك دهند. بدون مي ارائه . است داده

از دفـاع بـراي اروپاييـان از سوي خاصي هاي ها و سازمان كميته تشكيل كه رفت جا پيش تا آن انگليشمن روزنامة هند را پيشنهاد كرد. هاي ناسيوناليست خود در برابر حمالت


90

: گفت ـ هندي انگليسي هاي روزنامه حمالت به در پاسخ الكتي حكومـت سركوبگرانة ها سياست شيوه اين به آوردن روي علت ، بلكه نيست افراطيون سياسي ها مبارزات گذاري بمب اصلي علت

كند. خفه را در نطفه مردم كند تا صداي مي ، تالش اجتماعات از برپايي و جلوگيري مطبوعات گلوي با فشردن كه است

كه از افرادي را آغاز كند. يكي بومي مطبوعات عليه هجوم شد تا دولت موجب ـ هندي انگليسي هاي روزنامه و تهييج تحريك : گفت دادگاه اعضاي به خطاب ، بود كهسانديا بود اوپاديا، سردبير روزنامة شده كشانده دادگاه به اخالل اتهام به

هنـد اسـتقالل خداونـد در راه كـه خطيـري مأموريـت در اجراي اعتقاد دارم چون كنم مشاركت محاكمه در اين نيستم مايل من ضرورتاً با توسـعة نافعشانكنند و م مي بر ما حكومت تصادف برحسب كه خود را در برابر بيگانگاني وجه هيچ به نهاده من برعهدة

. دانم و پاسخگو نمي دارد مسؤول كشور ما مغايرت ملي

دو علـت را بـه وي هنـدي قاضي يك 1908 ژوئية 22بريتانيا شد. در حكام و وحشت سراسيمگي نيز قرباني خودش تيالك بـا اسـتناد بـه تيالك كرد. محكوميت محكوم شاقه با اعمال حبس سال شش بود به منتشر شده كساري در روزنامة كه اي مقالههنـد مطبوعـات . قـانون گرفـت صـورت اخالل به تحريك اتهام بود و به شده تصويب سال در همان هند كه مطبوعات قانون، بـانرجي بود. سورندرانات آميز بازگذاشته حريكت و مطالب انتشار مقاالت بهانة به مطبوعات سركوب را براي حكومت دست

: نوشت بنگالي در روزنامة اي مقاله ، طي تيالك سياسي مخالف بـه تـيالك كـه دانـم مـي بـا جرمـي و نامتناسب را كامالً غيرانساني صادره ، حكم ام قائل دادگاه قاضي براي كه احترامي با تمامي

. است محكوم جهان هند و آزادانديشان مردم تمامي از سوي طور قطع به دادگاه از سوي صادره . حكم است متهم آن ارتكاب

: نوشتامريتا بازار پاتريكا روزنامة ـ مـي رأي وي نفـع بـه منصفههيئت از اعضاي شد و تنها دو تن مي دربريتانيا محاكمه تيالك اگر آقاي رأي دادگـاه د، رئـيس دادن

آرا تأييـد اتفـاق بـه صـادره حكـم كـه نيـز درصـورتي كرد. متهم را صادرمي و دستور تجديد دادرسي گرفت مي را ناديده اكثريت تبعيت تجرأ در انگليس از قضات يك هيچ كه است كرده را دنبال اي رويه دوار چگونه قاضي . پس يافت نمي شد، محكوميت نمي را ندارند؟ از آن

هنـد مغتـنم گرايـي ملـي پيشـبرد اهـداف بود براي آمده پيش در بنگال را كه فرصتي ، تيالك بنگال ضدتجزية مبارزات در اوج عناصـر افراطـي و سـاير ، اوروبيندو گوسه چاندرا پال پين بي با شركت ائتالفي تشكيل به هدف اين داد و در راستاي تشخيصرا ملي كنگرة ، رهبران انگليس زمامداران در بين بر ايجاد نگراني عالوه افراطي گرايان ملي ائتالف گماشت گرا همت ملي جنبش : گفت خود در كلكته از هواداران گروهي به خطاب سخناني طي 1906 در سال . تيالك انداخت وحشت نيز به

شـما بربـاد بسـپاريد، آرمـان فراموشـي دسـت خود را بـه و مشكالت مصائب آميز و ابراز همدردي محبت كلمات نيدناگر با ش كنيـد تـا و شـكايت اعتـراض داريـد. چنـدان نگـه خـود را گداختـه از مصـائب و شـكايت . شما بايد تنور اعتراض خواهدرفت

هم خود رژيم شود، بلكه محدود نمي بيگانه رژيم يك ظالمانة اقدامات به اعتراض ا بهتنه وشكايت شود. شكوه حل هايتان گرفتاري شود. واقع تواند مورد اعتراض مي

روهـا از بروزكـرد. ميانـه 1906 در سال در كلكته كنگره اجالس برپايي روها و تندروها در آستانة ميانه بين اي فزاينده شكاف بانرجي و سورندرانات فشار قرار گرفتند. پال بودند تحت بنگال ضد تجزية مبارزات حاصل كه جوان هاي و راديكال پال سوي

يكـديگر بـه وقفـه بـي بنگاليو امريتا بازار پاتريكا يكديگر را نداشتند. دو روزنامة ديدن چشم گوش لعل و موتي يا بانرجي


91

ديگـر، يـا رودررو جناح عليه گيري و جبهه جناح از يك نيز با هواداري ـ هندي انگليسي هاي كردند. روزنامه و انتقاد مي حمله : نوشت كساري در روزنامة زدند. تيالك مي دامن اوضاع تر كردن پيچيده و هندوها به مسلمانان قرار دادن

كـرد)، پرچمـدار محتـرم هند را اعالم خودمختاري و حق داشت را برعهده كلكته رةكنگ اجالس رياست كه (نائوروجي دادابهاياز پيونـد مقـدس ايـن . گرچـه است ايجاد كرده پيوند مقدسي خودمختاري داشتن هند به و حق ملي كنگرة هند، بين پرستي ميهن يافتـه پيونـد تحقـق ايـن كـه ، اما اكنون را دارند تأييدنشده كنگره رهبري داعية كه كلكته در اجالس كنندگان شركت تمامي سوي كند. جلوگيري است خودمختاري همانا كسب آنكه نهايي تواند از تحقق نمي كس هيچ است

و تيالك مقايسة به " آينده روز و مردانام مردان" عنوان تحت اي مقاله طي كلكته اجالس برپايي در آستانة ماتارام بانده نشرية، شـده خم و محنت رنج قرن زير بار نيم هايش شانه كه و فرسوده سالخورده را فردي نائورجي روزنامه . اين پرداخت نائوروجي

ثمربـودن بـي كـه هايي ، شيوه است ابيو شاد ديگر فاقد نشاط كه هايي ، انديشه سرآمده به آن دوران كه و نسلي از گذشته مردي در آن از حيـات اي نشـانه سـن بـر اثـر كهولـت و اكنون بوده سرشار از زندگي زماني كه ، نيرو و اميدي رسيده اثبات ها به آن

در مشـابهي نيز ديدگاه ديگري كرد. نويسندة كند توصيف را تكرار مي و دور از ذهن منسوخ هاي حل راه كه و كسي نمانده باقي : روها ابراز داشت مورد ميانه گونـه اين هاي شعله دانستند كه مي انگليسي كردند، اما شنوندگان ايرادمي و فصيح آتشين هاي بار نطق يك روها هر چند وقت ميانه

تيـز نبـود. شمشـير آنـان دادنـد، امـا تيغـة مـي ها نشان سيانگلي خود را به آخته ها شمشيرهاي . آن نيست سوزان آتشين هاي نطق ها ماالمـال آن مبارزات معنوي ديدند پايگاه مي كه بگيرند، درحالي روها را جدي ميانه توانستند مبارزات مي بريتانيا چگونه زمامداران بريتانيـا بـر هنـد يـك حاكميـت باورند كـه براين صادقانه ها تر، آن مهم و از همه است انگليسي زندگي شيوة و تكريم از ستايش

؟ است الهي مشيت

: گفت در مورد تيالك . وي داشت نظري چه در مورد تيالك گوكهاله ببينيم حال بهانه رو، با اين . از اين پايبند نيست اي و قاعده اصل هيچ به راه دارد و در اين مردم تحريك براي اي العاده خارق توان تيالك آقاي

وخـوي ، خلـق العـاده كند. اسـتعداد فـوق مي و مقاصد خود را دنبال تر اهداف كند، بيش مي هند مبارزه و اعتالي پيشرفت براي كهو او را در داده هـم دسـت بـه بريتانيا دسـت زمامداران توسط اش تر محكوميت مهم ناپذير و از همه و آشتي سرسخت ، روحية ساده بـا سـهولت تـا وي اسـت شـده سبب عمومي و ستايش حمايت . همين است داده وكنار كشور جاي در گوشه ها هندي ميليون قلب كند. خود را دنبال اهداف تري بيش

فرمانـدار كـل بـه خطاب نبود. وي شادمان لبيط آشوب اتهام به تيالك و مجازات وزير مشاور در امور هند، از محاكمه مورلي : نوشت

پوشـي چشم شد از آن مي كه كردم احساس نگاه در اولين ) كه كساريآميز توهين از مقاالت يكي از مطالعة (پس كنم مي اعتراف بد نيست قدر هم كند... اما آن مي را توجيه حكمي چنينصدور سياسي عادي شرائط تحت بود كه زننده حدي به مقاله كرد... اين

مرا متقاعـد كنـد كـه سادگي به توانست ) مي فرماندار كلكته كالرك (سر جرج ناپذير باشد. كالرك اجتناب آن نويسندة مجازات كه او چنـين هـاي ، امـا از نامـه اسـت كـرده مـي برا ايجا سختي عبرت درس چنين دادن وي حاكميت قلمرو تحت ادارة مأموريت

نكـرده ارزيـابي خـوبي را بـه اقدامي ناخوشايند چنين پيامدهاي و تمامي نيست خود بدبين رعاياي به هم چندان وي آيد كه برميهـا منجـر خواهدشـد. اگـر آن خشـم آتش ورشدن شعله به تيالك باشند، محاكمة انفجاري در شرايطي كلكته مردم . چنانچه است

تـيالك آميـز و بدخواهانـة تحريك تواند در برابر مقاالت مي قرار ندارند، وي شرايطي چنين تحت وي حاكميت تحت شهروندان دهد. نشان داري خويشتن


92

: هند نوشت فرماندار كل خود به نامة در ادامة است بزرگي اشتباه تيالك عليه كرد مجازات تصور مي كه مورلي ام حقـوقي و مشاوران و نظر من كردي مي افتخار را نصيبم . اگر اين داشت همراه به جز مسرت هر چيزي من براي تيالك محاكمة

. خود رها كني حال را به تيالك كه كردم مي تو توصيه به ترديد من بي شدي را جويا مي

افزايد: بود مي فرستاده فرماندار كالرك براي تيالك از محكوميت قبل هفته را يك نامه اين كه مورليخواهـد ناشـي وي از آزادي كـه اسـت شديدتر از خطري مراتب دارد به همراه به تيالك كردن مجازات كه خطري اعتقاد من به

گـذاري بمـب بـه راه ،ايـن برعكس ، بلكه نيست و قانون نظم برقراري ، راه گيري در سخت ما افراطا كنيم را حفظ شد. ما بايد نظم شود. مي ختم

: نوشت تيالك به خود راجع در مورد ديدگاه مورلي به اي در نامه كالرك كاسـتي نظـام فوقـاني از طبقات برهمايي يك اند كه گفته من ، اما به كنم بايد او را بازداشت كه فكر بودم در اين ها پيش از مدت

بخشد. را نمي زندان هرگز مجازات

ديگـر از سـردبيران و هفتاد تـن از وي ضيافتي ، با برپايي تيالك و محاكمة دستگيري از ماجراي قبل ماه شش فرماندار كالرك : بعدها گفت ككرد. كالر هند پذيرايي بومي مطبوعات و سپاسـگزاري قـدرداني از مـن تمـام و با خوشرويي ميهمانان از سوي نمايندگي به تيالك انتظار من برخالف ضيافت در پايان

. كرديم از يكديگر خداحافظي صميميت و در عين دادم دست تيالك از جمله ميهمانان با تمامي كرد. من

: نوشت كالرك نامة به در پاسخ مورلي بخشـد، دوسـت را نمـي شدن زنداني ننگ شما گفتيد هرگز لكة كه گونه و همان است برهمن باالي از طبقات مرد را كه اين من

راحتـي بـه بـل ق توانسـتيد در مراحـل مـي كـه كـنم مي را دارد و جسارتاً عرض دستگيرشدن اعتقاد شما ارزش به كه . مردي دارمديگر حـداكثر هاي ها و محكوميت با مجازات همراه تيالك محكوميت كه دادم اطمينان ادوارد هفتم به كه كنيد. افسوس دستگيرش

و قتل مشوق طلبانة ومرج افكار هرج هرگونه و سركوب نظم حفظ براي حكومت راسخ عزم هند به مردم تأثير را در متقاعد كردن . گذاشت برجاي كشي آدم

رهبـري بـه گرايـان ملـي كـه شـايعه ايـن با پراكندن ـ هندي انگليسي هاي روزنامه 1857 سالگرد شورش پنجاهمين در آستانةو واهـي ايهـ هـا داسـتان روزنامـه كردنـد. ايـن مبـادرت ايجاد وحشت پا كنند به به آشوب قصددارند در پنجاب راي الجپات

مـاه در الهور در روز دهـم دولتي نيروهاي پادگان به حمله براي راي لجپات صدهزار نفر از سوي يك بسيج دربارة اساسي بي پنجـاب اوضـاع دربـارة آميـز و سـاختگي تحريـك هـاي گزارش درج بريتانيا نيز به چاپ هاي منتشر كردند. روزنامه 1907 مي

و كشـف پنجاب مهاراجة عنوان به راي الجپات و تعيين در پنجاب شورش توطئه: « نوشت ميل ديلي كردند. روزنامة تمبادر شده ويكتوريا منهدم ملكه مجسمة: « خبر داد و نوشت در دهلي از بروز شورشاستاندارد ايوينينگ روزنامة.» است شده خنثي بومي مطبوعات سركوب ـ هندي انگليسي هاي روزنامه» اند. قرارگرفته احترامي خود مورد بي مستخدمين توسط اروپايي و زنان

را خواستارشدند.تـايمز آو روزنامـة بـه اي در نامـه تبعيد شد. گوكهالـه برمه و به در الهور بازداشت راي ، الجپات1907 مه ماه روز هشتم

: تنوش اينديا


93

و كـامالً قـانوني جنبـة هميشـه وي مبـارزاتي هـاي و شـيوه كند، اما اهداف پيدامي اي گزنده لحن گاهي راي الجپات زبان گرچه . است داشته مشروع

تأكيد كرد: نامه در اين گوكهاله هـاي ابعاد و ويژگـي در ارزيابي پنجاب . حكومت است كرده گمراه از عناصر انتظامي و برخي اطالعاتي را مأموران پنجاب پليس

امكـان وجـه هـيچ بـه باور نيز خواهند بود كـه باورند و براين هند براين . مردم است شده دچار اشتباه ايالت موجود در اين ناآرامي ناگهـان كـه اسـت مورد شده بي وحشت قرباني ، وجود ندارد و الجپات1857 سال بزرگ شورش ، همچون ديگري شورش برپايي . است را فرا گرفته دولتي مقامات

رغـم كنـد، امـا وزيـر مشـاور در امـور هنـد بـه وضع جديدي قانون بومي مهار مطبوعات براي كرد كه مي تالش فرماندار كلخودمختـار حكومـت يـك تحـت ملت براي وجود آزادي زمةآزاد ال وجود مطبوعات با آنكه» گفت مي كه پادشاه هشدارهاي

بـا » قـرار گيـرد نژاد ديگر قرار دارند مورد سوءاسـتفاده يك خودكامة حكومت تحت كه مردمي از سوي است ، اما ممكن است شد. بتصوي 1908 در سال جديد مطبوعات هرتقدير، قانون ورزيد. به مخالفت مطبوعات قانون وضع

مينتـو خصوصـي منشـي اسميت دانلوپ به اي نامه طي 1909 سال در ژوئية تايمز آو اينديا فريزر، سردبير روزنامة لووات : نوشت

ايجـاد خطـر در هنـد همانـا ترين احتماالً عمده را دريابيد كه نكته مانند او اين شما هم ... اميدوارم كردم صرف ناهار را با آقاخان چـون هـايي كننـد. شخصـيت مـي تالش آن در راه سخت و پرشور مسلمان جوان رهبران كه است هندوها و مسلمانان بين تفاهمخـود فاهدا به از آنچه بيش ها در واقع ، آن با مسلمانان متفاوت رفتاري به رسيدن براي جداگانه با مبارزة باورند كه براين آقاخان خـواهيم زيـان از مسلمانان ايجاد شود ما بيش هندو تفاهمي و آيين اسالم دارند. اگر بين برمي ما گام منافع كنند در جهت خدمت

ديد.

رهبـري هنـد بـه مسـلمانان جامعة از رهبران خود با گروهي مالقات را در جريان با مسلمانان متفاوت برخوردي مينتو شالودة در راسـتاي توافـق . ايـن ريخت جداگانه رأي حق كسب براي مسلمانان با درخواست وي و با موافقت 1906 در سال آقاخان

جامعـة نماينـدگان نصـيب كـه ها از مـوفقيتي روزنامه و اين قرار داشت ـ هندي انگليسي و مطبوعات مسلمانان بين همكاريهنـد بـا مسـلمان جامعـة نماينـدگان مالقـات موضـوع امريتا بازار پاتريكا كردند. روزنامة بود ابراز شادماني د شدههن مسلمان

گذاشتن جز سرپوش و هدفي شده طراحي انگليسي حكام منافع كامالً در جهت كرد كه توصيف نمايشي را اقدامي فرماندار كل ... است نكرده را تعقيب انآن هاي بر مقاصد و برنامهدانسـتند مي انگليسي را تأييد كنند. حكام حكومت مشي و خط نياز داشتند تا اقدامات لوح افراد ساده اي عده به انگليسي زمامداران

متوسـل مسـلمان سـالخوردة رهبـران ، به تأييدي چنين كسب براي دليل همين ها نيستند و به تأييد عملكرد آن هندوها حاضر به كه شدند.

بـود درماندنـد. داده مسـلمان رهبـران به حكومت كه امتيازي و پيامدهاي گرا در ابتدا از نتايج ملي و رهبران بومي هاي روزنامه جنبش يك به متياز مهميا چنين سياستمدار انگليسي يك بپذيرد كه توانست لكهنو نمي چاپ (Advocate) ادووكيت روزنامة

ديـد جامعـة مـي ، از اينكـه قطـار تـيالك و هـم ماهراتا نامة . كلكار، سردبير هفته . سي ان باشد. حتي اعطا كرده هوادار مسلمان : كرد و گفت ابراز شادماني است شده خارج پيشين انزواي هند از حالت مسلمان


94

نپيوستن پاداش به مسلمانان كه است شادماني شود. ماية مي محسوب ملي ثروت منزلة هند به تمامي براي مسلمانان سياسي آرمان سـمت بـه مسلمان يك از انتصاب شوند. ما حتي انتخاب اجرايي عالي شوراي عضويت به اند كه را يافته امكان اين ملي كنگرة به

. كنيم مي استقبال رويي با گشاده تاز اياال يكي فرمانداري

را در شـرايط آنـان مـادي موقعيـت كـه عـواملي و درك مسـلمان جامعة از اعضاي برخي هشيارانة از بيداري هندو روزنامةشود. مي محسوب اي امعههر ج بهبود موقعيت شرط ترين مهم عواملي چنين آورد. درك ميان به سخن است داشته نگه ناگواري

از در مقطعـي در اجتمـاع گـروه يـك موقعيت ارتقاي براي تالش: « گفت مسلمان جامعة هند در ديدار با رهبران فرماندار كل بـه و وابسـته كلكتـه چـاپ هندو پاتريوت روزنامة» آيد. شمار مي به ارزشمندي ، آرمان است افول درحال نژاد حاكم كه زمان كرد. تجليل از عملكرد فرماندار كل كنگره

: نيز نوشت هند آيينة روزنامة انـد. و خـاك آب يـك و هنـدوها فرزنـدان ، مسلمانان هرحال . به كنيم مي خود كامالً حمايت مسلمان برادران و اهداف ما از آرمان

باشد. نيز بايد مشترك آنان هاي ها و خواست آرمان دليل همين و به است خورده در يكديگر گره هندوها و مسلمانان منافع

در كرد. تـيالك اعالم بريتانيا در جنگ خود را از دولت حمايت بود كه هندي گراي ملي اولين تيالك اول جهاني با آغاز جنگ كرد: اعالم مطبوعات به اي نامه

تـا ، بلكـه مـرا برانگيختـه تنها نفرت نه گرفته هند صورت مختلف هاي بخش عليه كه اي خصمانه اقدام گويم مي تمام با صراحت و عمـومي فـردي ، از ديـدگاه ام گفتـه از ايـن پـيش كه گونه . همان است ساخته ما را نيز مختل سياسي روند پيشرفت حدود زيادي

كرد. را بايد محكوم خصمانه اقدامات گونه اين

: گفت جنگ به در اشاره وي بريتانيا كمك پادشاه اعليحضرت دولت دارد به در توان جا كه دارد تا آن ، فقير يا ثروتمند وظيفه تا بزرگ از كوچك هر فرد هندي

كند.

رو ، روبـه بمبئـي چـاپ ـ هندي انگليسي هاي از روزنامه ي، يكآو اينديا ادووكيت روزنامة گرم با استقبال تيالك تغيير موضعتـا خواست وي كرد و از مخالفان توصيف اطمينان قابل و دوستي انگليس حكومت از وفاداران را يكي تيالك روزنامه شد. اين

از كسـاري در روزنامـة فـراوان مقـاالت نوشـتن با كنند. تيالك حيثيت اعاده و از وي اعتراف خود در مورد تيالك اشتباه بهلـرد از سـوي كـه از رهبـران جمعـي در گردهمايي كنند. تيالك نام ثبت در ارتش در جنگ شركت براي هند خواست جوانان

ـ برپـا شـده در مـورد جنـگ از تدابير حكومت مردم حمايت جلب براي فرماندار بمبئي ويلينگدون و اشـتياق كـه ود گفـت ب حـق بـه تـيالك از اشـارة . فرمانـدار ويلينگـدون برانگيخـت بهتـرازاين خودمختاري وعدة با دادن توان را مي مردم احساسات

گرانكرد و دي را ترك كنفرانس سالن اعتراض نشانة به خود بنشيند. تيالك تا سرجاي خواست و از وي برآشفت خودمختاريبعـد كردنـد. چنـدي را تـرك كنفـرانس محل از وي تبعيت ، نيز بهماهراتا نامة . كلكار، سردبير هفته . سي و ان گاندي از جمله كـرده تأسـيس 1916 در سال بِزانت آني بود كه جنبشي مشابه آن و نام هدف را كه خودمختاري جنبش نام به جنبشي تيالك

را مردود شمرد. تيالك آن كرد اما گاندي شد استقبال اعالم 1919 در سال كه سياسي از اصالحات كرد. تيالك گذاري بود پايهپـا كـرد بـه مي توصيف با زمامداران " مثبت همكاري"را آن وي از آنچه طرفداري به سياسي اصالحات از برنامة در حمايت

راه بـه 1919 را در سال " همكاري عدم " جنبش كه چاندرا پال پين خود بي قطار افراطي و هم خود را از گاندي اهو ر خاست بود جدا كرد. انداخته


95

فرانسـه در خـاك هنـدي بشـنوند نيروهـاي هند از اينكه مردم قلب: « نوشت 1914 اكتبر سال در چهارم ماهراتا نامة هفته در مطبوعـات درشـت بـاعنوان هندي نظامي يك ويكتوريا به صليب نشان اولين خبر اعطاي» خواهد شد. اند شادمان شده ادهپي

مـوارد بـرخالف انگليسي نيروهاي پيشنهادكرد هزينة سلطنتي گذاري قانون در شوراي بانرجي رسيد. سور ندرانات چاپ هند به شود. هند تأمين داري خزانه وزير از سوي پيشين و يـك روزنامـه خود يـك پيشبرد اهداف بود براي كرده گذاري را پايه خودمختاري اتحادية 1916در سپتامبر كه بِزانت آني : داشت بيان خود را چنين اهداف كرد. وي را تأسيس نامه هفته

برابر با نهادهـاي با قدرت ملي ... تا پارلمان روستايي شوراهاي ختار از سطحخودم ايجاد حكومت سياسي ما از اصالحات هدف . خودمختار است گذار در ساير مستعمرات قانون

: است اظهارنظر كرده در مورد بِزانت چاندرا پال پين بي . برخـوردار نيسـت بيـدار دل مـردم و عالقة عميق احترام، از درياها آمده از ماوراي كه عجيب زن اين اندازة به كس در هند هيچ

هـاي نگـرش و اعتمـاد خـود بـه ايمـان دادن بر از دسـت هند عالوه كردة كرد اقشار تحصيل اعالم بود كه كسي اولين بزانت خانم . است خود را نيز برباد داده و امكانات قدرت به ، ايمان قديمي و قرون باستاني

: . راما رائو گفت كي خـود نفرت است يافته آزاد پرورش در محيطي كه آيد. وي مي حساب به ناسيوناليسم ، يار و همدم نگاري روزنامه بزانت ازنظر آني

خـود را اهـداف تمـام سـختي و با سر است جدل ذاتاً اهل . وي است داده در هند آشكارا نشان انگليسي حكام ظالمانة را از قوانين دارد. انتظار ترحم از كسي كند و نه مي رحم كسي به نه راه برد و در اين مي پيش

بود. وي درگيرشده حكومتي بود با مقامات هند را فراگرفته جامعة كه نژادي هاي نابرابري به اعتراض دليل به از اين پيش بزانتو بـا هند خودداري مردم به تا از توهين هند خواست مقيم اروپاييان و جامعة لرد مينتو، از فرماندار كل كل داريفرمان در زمان

: گفت كنند. وي مقابله آنكننـد... مـي را خـراب دارنـد و آينـده از يكـديگر نفـرت شـما تـا حـد مـرگ و هنـدي انگليسـي ، فرزندان فرماندار كل جناب

برخيزيـد. تنهـا مقابله دارد به را درپي ها و جوامع قلب جدايي كه تنفري گيريد و با احساس خود بهره از قدرت كنم مي درخواست انـد انداختـه مخـاطره بريتانيا را بـه و امپراتوري باد داده شما را به زحمات كه فرومايه هاي توانيد بر سر انگليسي مي شما هستيد كه

و ها را در برابـر خشـم كنند و آن شما پاسداري هندي وكنار كشور بخواهيد تا از فرزندان خود در گوشه فريادبكشيد. از كارگزاران دارند. نگه مصون خالف اقدامات

كردنـد. متهم تنفر نژادي به زدن دامن در جهت عمدي تالش او را به كه برانگيخت وي را عليه اروپاييان ، خشم درخواست اين (كـالج در بنـارس وي كـالج حـامي را كـه تهديـدكرد شـاهزادگاني بزانت خانم كردن محكوم متحد، ضمن هاي فرماندار ايالت

كرد. لرد الارس وي براي آميزي اعتراض نامة بنارس خواهد كرد.مهاراجة تشويق خود با وي ارتباط قطع هندو) بودند به مركزيرا آن وجـه هـيچ خواهيـدكرد بـه مخالفـت مـن با درخواست كه دانستم اگر مي: « گفت وي به بود. بزانت خشمگين مينتو از وي

او بـه نسبت همچنان اروپاييان كه زدند، درحالي حلقه هند بر گرد وي مردم.» متأسفم بابت . واقعاً از اين كردم نمي ارسال برايتان : نوشتهند نو در روزنامة 1915 در سال در مدرس با گاندي از مالقات پس بودند. بزانت مظنون

جسـمي بـود و از لحـاظ اندام كوچك مردي . وي رو شدم دارد روبه نام موهندا كارامچاند گاندي كه بار با مرد بزرگي اولين براي داشـتني و دوسـت شود بسيار ساده مي ها بافته پوشند و در خانه كاتياوار مي كشاورزان كه اي ساده ر لباسنبود؛ اما د سرحال چندان


96

. اسـت كـرده ديگران ترقي خود را نردبان كه را ديدم مسيح عيسي وي نگاه و در عمق شدم خيره گاندي چشمان آمد. به مي چشم به مسـيح سرنوشـت به گاندي دهد. اميدوارم نجات خود را از مهلكه كرد، اما نتوانست تالش ديگران نجات براي مسيح گويند كه مي

دچارنشود.

را تغييـر آن كرد و نـام را خريداري آن 1913 در سال بزانت بود كه استاندارد ايندين قديمي روزنامة ، همانهند نو روزنامة. شـد. جـي بـار منتشـر مـي يـك هفتـه هر سـه شد كه تأسيس انگليسي يك توسط 1877 در سالاستاندارد مدرس داد. نشرية خريـد امتيـاز نشـرية هنگام به كه كرد. وي تبديل روزنامه را به و آن را خريداري نشريه اين 1892 در سال پيالي پارامسواران

بـود. وي راديكـال افكـاري شـد و داراي مـي محسـوب بانفوذ مدرس هاي ، از شخصيت شتدا سال 21تنها استاندارد مدرساز حمايت جلب براي كه 1896 در سال مدرس به سفر گاندي بود. در جريان معروف باك بي اي توانا و رزمنده خطيبي عنوان به

آورد. عمل به شاياني هاي كمك گرفت صورت جنوبي افريقاي به اعزامي هنديان صحنة كه خودمختاري در جنبش مهمي ، اهرم گاندي به بزانت از سوي ملي جنبش رهبري سپردن تا زمان هند نو روزنامة

هند زادياز آ در حمايت شديداللحني هر روز مقاالت آمد. وي شمار مي به و نفوذ خود قرار داشت سيطره هند را تحت سياسيرا وي 1910 در سال مطبوعات قانون از تصويب درگيرشد. پس بارها با حكومت مقاالت انتشار همين دليل كرد و به منتشر مي. تخود را از سرگرف ، فعاليت قبلي هاي سپرده و توقيف تازه وثيقة هر بار با سپردن وي كشاندند و روزنامة دادگاه بار به چندين

آنكه و بدون تمام باكي و بي با صراحت بزانت كرد، خانم ايجاد ميهند نو روزنامة براي دولتي دستگاه كه با وجود مشكالتي از كـرد. يكـي را مستأصـل كـار دولـت شـيوة داد و با اين خود ادامه انتقادي مقاالت نوشتن فراتر بگذارد به پا را از مرز قانون

: است اظهارنظر كرده گونه اين در مورد وي نويسندگاندر مطلـب يك حتي يافتن ها براي آن تالش اند كه كرده اعتراف زبردست از وكالي نبود، اما بسياري و وكيل حقوقدان وي گرچه

. تاس رو شده روبه باشد با شكست مطبوعات مغاير قانون كه هايش نوشته ميان

گويد: مي . هورنيمن . جي بي جرگـه بـه از ورود بزانـت . قبـل اسـت هنـد بخشـيده بـومي مطبوعـات تمـامي بـه خاصي و جسارت جرأت هند نو روزنامة

را افراطـي هـاي هافكـار و انديشـ به پرداختن و شهامت ، جرأت من شخص تندرو، از جمله از سردبيران ، بسياري نگاران روزنامه . نداشتيم

كردنـد، روزنامـة مطالبـه هنـد نـو از روزنامة وثيقه عنوان به روپيه 2000 هند مبلغ قضايي مقامات 1916 در سال كه هنگامي بـا شخصـيت كه ليسيانگ بانوي نفوذ و اعتبار يك كردن مخدوش در جهت " غيرقانوني گام يك" عنوان به اقدام از اين هندو

هند خودمختاري جنبش به اي تازه و اخيراً جان آورده عمل هند به آرمان به شاياني خود خدمات چشمگير و رفتار سخاوتمندانة : نوشت چنين روزنامه ياد كرد. اين است دميده

هنـد نـو در روزنامـة كـه مقـاالتي طي ها و چه سخنرانيدر هند، چه سياسي از پيشرفت در حمايت بزانت و صداقت جسارت كنند. مي را محكوم وي عليه حكومت هند اقدام و مردم است را برانگيخته همگان و ستايش قدرداني حق نويسد، به مي

كـرد. دولـت را پرداخـت آن بزانت كه كرد مطالبه جديدي و وثيقه را ضبط هند نو روزنامة ، وثيقة چهار ماه هند ظرف دولتكرد، اما هـر بازداشت مدرس مملكتي قوانين با استناد به اش قطاران از هم دو تن همراه را به وي 1917 در ژوئن مدرس محلي تضـعيف بـراي را عـاملي قاد و آنانت اش قطاران و هم بزانت از آزادي ميل مدرس ها را در سپتامبر آزاد كردند. روزنامة آن سه

صدا تا هم كار خواست محافظه هند و محافل مقيم اروپاييان از جامعة روزنامه قلمدادكرد. اين محلي حكومت اعتبار و موقعيت


97

مـدرس ند. روزنامةخود وادارك تجديدنظر در روية هند را به از وزير مشاور در امور هند بخواهند تا حكومت ميل مدرسبا هايش تالش ماندن عقيم در صورت و تهديدكرد كه خود را بيان هاي وزير مشاور در امور هند، ديدگاه به تلگرافي با ارسال ميلتياگارايـا . سـر پـي حمايت توانست روزنامه خواهدشد. اين متوسل منفي مبارزة ، به سياسي اصالحات از انجام جلوگيري برايوزيـر براي تلگرافي ميل مدرس روزنامة هاي در تأييد ديدگاه هندي شخصيت كند. اين را جلب غيربرهمن ، رهبر جنبش چتي

ديـدار در جريـان . وي داشـت را برعهده ميل مدرس روزنامة سردبيري ولبي ، ارل زمان كرد. در آن مشاور در امور هند ارسال كنـد. ولبـي مقاومت سياسي اصالحات تا در برابر هرگونه داشت را برآن وي بزانت خانم ماجراي كه گفت از مدرس تيگمون

اش دهـد؛ امـا اگـر نشـريه نمي خرج به وسواس چندان هايش در مورد نوشته دليل همين و به است روزنامه وي نشرية كه گفت بـه در لنـدن هنـدو روزنامـة خبرنگار ادبـي عنوان به از بازنشستگي پس كرد. ولبي تر مي خود را آرام يد لحنبود، شا نامه هفته

داد. خود ادامه فعاليت شـد. سـرانجام انتخـاب ملـي كنگـرة رياسـت آمد به مي حساب هند به مردم رهبر در ميان ترين محبوب كه بزانت رولت از قانون كرد. بزانت بود افول انداخته راه به گاندي كه همكاري عدم و جنبش با گاندي اش مخالفت دليل به وي محبوبيت

(Rowlatt Act) در كـرد. وي دانستند حمايـت ارزش را كامالً بي برخاستند و آن شديد با آن مخالفت به گرايان ملي تمامي كه هنـد نـو در روزنامـة اي مقالـه طـي گرفـت مي سرچشمه همكاري عدم از جنبش كه آميزي خشونت حوادث اظهارنظر دربارة

نهاد. افول رو به تدريج شد و به تبديل نامه هفته به 1929 در سال روزنامه اين» داد. جواب آجر را بايد با گلوله پاره: « نوشتهـا وثيقه و ضبط مطبوعات ، سركوب واالباغ در جاليان 1919 و كشتار سال در پنجاب ينظام حكومت اعالم در پي

در پنجـاب نماندنـد. ايالـت در امان گرا نيز از تدابير سركوبگرانه ملي نشريات معتبرترين . حتي گرفت در سراسر كشور شدت خاصـي قـانون دادند با استناد به درز مي بيرون را به ايالت اين به ربوطم رويدادهاي كه و خبرنگاراني فرورفت مطلق خبري بيشـديداً انتقـاد از حكومـت كـه هـايي شـدند. روزنامـه مي و مجازات بود بازداشت شده موارد وضع گونه با اين مقابله براي كه. . جـي بـي سـردبيري بـه كرونيكـل بمبئـي شـد. روزنامـة مطالبه ها از آن سنگيني هاي و وثيقه شده سكوت كردند، وادار به مي

شـد. حكومـت خشـم ، قرباني پنجاب رويدادهاي دربارة تفصيلي هاي انتشار گزارش دليل به بود كه نشرياتي از جمله هورنيمن قرار دهـد و همـين ربط ذي نسور در اختيار مسؤولينو سا بازنگري خود را براي از انتشار، مطالب ناگزير شد قبل روزنامه اين

و از هند تبعيدشـد. بازداشت سردبير آن ، هورنيمن بماند. سرانجام خالي آن سرمقالة ستون هفته چندين شد تا براي امر موجبانتقـاد از بـه كـه " خـردي بي اوج " عنوان تحت اي سرمقاله چاپ اتهام ، به تريبيون ، سردبير روزنامة روي ، كالينات در پنجاب

شـد و تعطيـل حكومـت از سوي كرونيكل بمبئي شد. روزنامة محكوم حبس دوسال و به ، بازداشت داشت فرماندار اختصاصهـزار پـنج وثيقـة مـت . حكو انتشـار يافـت سانسور شديد، مجـدداً اجـازة و تحت وثيقه عنوان به هزار روپيه ده از پرداخت پس

هندو هاي كرد. روزنامه مطالبه آن از مالك هزار روپيه ده مبلغ به جديدي و وثيقة را ضبط مريتا بازار پاتريكا ا روزنامة اي روپيههـزار ده پرداخـت بـه پنجاب رويدادهاي دربارة مقاالتي چاپ دليل نيز به مدرس چاپ (Swadeshamitran) سوادشاميترانو

شدند. ملزم روپيه همپتـون در بندر ساوت ميل ديلي ، خبرنگار روزنامة انگلستان به واال باغ كشتار جاليان داير، قهرمان ژنرال بازگشت هنگام

: داد. داير گفت انجام اي مصاحبه با وي كشتي و در عرشة. داشـتم فرصـت ثانيـه تنهـا سـي گيري تصميم . براي كنم تيراندازي . ناچاربودم داشتم برعهده بود كه كثيفي وظيفة دادم انجام آنچه

مرا تأييد كردند... . اقدام كردم در هند مالقات كه هايي انگليسي اما تمامي است دهشتناك دادم انجام در پنجاب آنچه گرچه


98

ميـان بـه صـحبت تـراژدي هر جا از ايـن : « كرد و نوشت داير مخالفت ژنرال با اظهارات اينديا تايمز آو ، روزنامة باوجودايندهـد پيونـد مـي فـرد انگليسـي يـك را بـا نـام واال بـاغ جاليـان قصـاب كه وحشتناكي جز ابراز تنفر از شرايط آيد چيزي مي

در خود منتشركرد كـه را از خوانندگان هايي اتخاذ كرد و نامه كامالً متفاوتي وضعم پايونير ، روزنامة در مقابل» شود. نمي شنيده ژنـرال و همچنـين اودوير فرماندار پنجـاب سر مايكل شمشير افتخار براي تهية براي اعانه آوري جمع به از پيشنهاد مربوط آن

از تأسيس بود. پس شده حمايت 1857 سال شورش خونين از تكرار حادثة در جلوگيري آنان از خدمات قدرداني نشانة داير به انگليسـي هاي بود، روزنامه داده هند را نجات كه از مردي تجليل براي لندن پست مورنينگ روزنامة از سوي خاصي صندوق انگليشـمن و پـايونير واريز كردند. دو روزنامـة صندوق اين به پول اي مالحظه قابل هند مبالغ مقيم هاي و انگليسي ـ هندي از هر يـك هزار روپيه پنج مبلغ در كلكته پست مورنينگ كردند. خبرنگار روزنامة حواله صندوق اين به هزار روپيه ده هر يك

كرد. حواله ويژه صندوق اين و به آوري ديگر جمع روزنامة ينو چند و غيرنظامي نظامي نشريةو ميل مدرس از دو روزنامة. ياد كـرديم پنجاب رويدادهاي در پي مطبوعات سركوب از قربانيان يكي عنوان به كرونيكل بمبئي ، از روزنامة از اين پيش

خـال پر كـردن و براي در بمبئي كنگره سرشناس از رهبران مهتا، يكي شاه سر فيروزه مالي با كمك 1913 در سال روزنامه اين بـا گـرايش زبـان انگليسـي شدند و فاقد روزنامـه جا منتشر مي در آن ـ هندي انگليسي هاي تنها روزنامه شهر كه موجود در ايننگـار روزنامـه كند و يـك را فراهم روزنامه اين تأسيس براي الزم بودجة سادگي به شد. مهتا توانست بود تأسيس ناسيوناليستي

در قيـد كـه روزنامـه انتشـار ايـن اول سال سه كرد. مهتا در طول منصوب آن سردبيري را به . هورنيمن . جي بي نام به انگليسي بـراي هند در مبـارزه زبان انگليسي بوعاتپيشتاز مط به سرعت به روزنامه كرد. اين مي كنترل شدت را به آن مشي بود خط حيات اكثر اعضاي ، كه روزنامه اين مديرةهيئت رياست ستالواد به لعل مهتا، چيمان از مرگ شد. پس تبديل ناسيوناليستي آرمان تحقق

رو شـد روبه متعددي هاي خود با بحرانانتشار در طول روزنامه شد. اين دادند، برگزيده مي رو تشكيل ميانه هاي را شخصيت آن شد. ، سپرده همكاري عدم و جنبش گاندي سرسخت از هواداران ، يكي . برلوي . اي اس به آن ادارة و سرانجامهنـد و هـاي هروزنام از معتبرترين يكي بعدها به را كه (Leader)ليدر روزنامة 1909 ماالويا در سال موهان مادان پانديت

مشـي خـط كههندو روزنامة استثناي كرد. به آباد تأسيس در اللّه . چينتاماني . واي سي شد با سردبيري رو تبديل افكار ميانه ارگان، سـاير يافـت برتـري ها قرارداشت انگليسي مالكيت تحت كه ميل مدرس بر روزنامة علت همين و به گرفت را درپيش اي حرفه

در ، پيوسته رسمي مجاري گوناگون هاي محدوديت به و با توجه سپرده فراموشي دست را به روزنامه تجاري جنبة هندي نشريات خود بينديشند. روزمره و مسائل مشكالت ، تنها به آينده براي ريزي برنامه جاي قرار داشتند و ناگزير بودند به مالي تنگنايبود. سيد حسين سردبير آن كرد و اولين تأسيس 1919 لكنهو را در سال چاپ اينديپندنت نهرو روزنامة لعل موتي نديتپا از انتشار باز ماند. 1923 خود بايستد و ناگزير در سال پاي روي نتوانست روزنامه اين

آن شد و بعـدها ادارة هند تأسيس خودمختاري حزب توسط 1918 در سال (Young India) هند جوان نامة هفته در بمبئي شد. سپرده مهاتما گاندي به

را عـدالت روزنامـة 1918 سـال بـود، در يافتـه سـازمان غيربـرهمن جنبش از سوي ، كه عدالت ، حزب در مدرس . بعـدها گرفـت بود، برعهده زبردست اي و نويسنده خطيب كه حزب . نايِر، رهبر اين . ام را دكتر تي آن كرد و سردبيري تأسيس

از انتشار باز ماند. عدالت حزب قدرت با افول 1930 در دهة عدالت نامة شد. هفته مودليار سپرده ا. راماسوامي به آن سردبيري دسـت گرا به ملي جنبش رهبري نهاد و با افتادن افزايش هروب دوره اين هند در خالل بومي هاي نفوذ و اعتبار روزنامه

: در بريتانيا گفت سخناني هند طي بومي نفوذ مطبوعات در تشريح خود رسيد. گوكهاله اوج به گاندي عـده شوند، امـا همـين ينفر محدود م ميليون يك كشور تنها به اين ميليوني 300 جمعيت هند در ميان كردة اقشار تحصيل گرچه

كنتـرل عـده انديشند. اين خود نيز مي ناآگاه برادران به خود، بلكه تنها به نه ميليوني قشر يك آيد. اين شمار مي به مغز متفكر جامعه


99

كننـد و مـي تكلـم بومي هاي نزبا به باسواد را كه هندي ميليون 15 طرز فكر و احساسات دارند كه دست هند را به بومي مطبوعات دهند. مي قرار دارند شكل بومي هاي روزنامه تأثير غيرمستقيم تحت كه از مردم ديگري عده

را فراگير در كشور، نظر آنـان هاي ناآرامي هند دربارة شاهزادگان به خطاب هايي نامه لرد مينتو با ارسال 1909 سال اوت در ماهبارودا گائكوار، مهاراجة استثناي به بومي هاي ايالت حكام چيرول نوشتة جويا شد. به خطر مشترك عليه مشترك كاريهم براياز بـومي مطبوعـات تجليل امر به بود و همين داده پاسخ فرماندار كل درخواست به با سردي چنداني ابراز نارضايتي بدون كه هـا را تأييـد كردنـد. اكثـر فرمانروايـان با ناآرامي مقابله براي تدابير پيشنهادي تمام صدا و با قاطعيت يك همگي منجر شد، وي

كشيدند ها پيش ناآرامي به بخشيدن پايان خود براي را در صدر پيشنهادهاي بومي هاي مجوز انتشار روزنامه كنترل موضوع بومي ايـن كـه اسـت يـادآوري بـه آيـد. الزم شـمار مـي بـه و فرمانبرداران فرمانروايان بين روزافزون شكاف عامل ها اعتقاد آن به كه

حيـدرآباد، بـراين ، فرمـانرواي شـد. نظـام ، عنـوان 1910 در سـال مطبوعات قانون و اجراي از تدوين پيش پيشنهادها چند ماه خبر انتشار يافته تكذيب ها رسماً به آن كند كه مي ايجاب مطبوعات آميز از سوي و اغراق اساس يب انتشار اتهامات بود كه عقيده

بـه ، با توجه مطبوعات اساس بي در برابر مطالب ، سكوت اعتقاد وي وادار شوند. به صالحديد حكومت بر اساس آن يا اصالح . وي نيسـت مصـلحت بـه از ايـن كشور، بـيش اخبار و تحوالت به عموم مندي عالقهو مردم در ميان باسوادي گستردة سطح

هنـد، يـا ايجـاد تنفـر عليـه بـومي و مـردم اروپاييان بين ايجاد دشمني ها در جهت از روزنامه برخي كه داشت عقيده همچنين سـاختگي انتشـار خبرهـاي بـه شـده حسـاب اي گونـه ، عمـداً و بـه و زود باور اقشار ناآگاه در ميان اش و كارگزاران حكومت ورزند. مي مبادرت


100

8 گاندي انقالب

هنـد تأثيرنهـاد. بـر مطبوعـات هماننـد اكسـيري ملـي جنـبش رهبـري گـرفتن دسـت هند و به سياسي بر صحنة گاندي تفوق

برداشـتند. مطبوعـات هنـد گـام گـراي ملي نيروهاي دوشادوش آزادي كسب يز برايآم مسالمت گرا در مبارزة ملي هاي روزنامه گانـدي نـداي به در پاسخ كه و مرد هندي ها زن ميليون و اندوه ها، پيروزي و مجازات ها، محاكمات ها و شادي گرا در رنج ملي

نـوع كشـور از هـيچ ايـن هند نيز همانند مـردم بودند. مطبوعات سهيم كردند را تجربه انگليسي حكام هاي بارها و بارها زندانموجـود در هـا و تجهيـزات سـالح ها از تمامي آن و نابودي سركوب براي كه بيگانه نورزيدند و در برابر حكام دريغ فداكاري فرود نياوردند. بردند سر تسليم مي خود بهره هاي زرادخانه

از هـر مـوج هـا پـس ديگر از آن شدند، اما بسياري حذف مطبوعات از صحنه هميشه پرشور براي هاي زنامهاز رو بسياريو تيـره هـاي هـا نيـز شـب از روزنامـه سر برآوردنـد. بسـياري از بستر مرگ تر از هميشه ، بار ديگر سرزنده و تعطيلي سركوب گرفتند. را جشن آزادي دم ، سپيده را از سر گذراندند و سرانجام نابوديكردند و خطر را سپري هولناكي هاي كابوس

و تـاب هنـد بـود. تـب مطبوعـات و عصـر طاليـي هندي نگاران روزنامه براي لحظات آورترين ، شادي آزادي صبح دميدننيـز تـا بعد از پيروزي هاي هند و سال مردم ارزاتمب هرگز در تاريخ ميهن مام آزادي براي كامل و از خودگذشتگي گرايي مليشـود. هنـد بـا طـال حـك بخش آزادي جنبش بايد در تاريخ نگاران ها و روزنامه روزنامه از اين بسياري حد شديد نبود. نام اين

د.خواهندبو در يادها زنده خود هميشه هاي و فداكاري رشادت دليل ها نيز به از آن بسياريهنـد در بـود. مطبوعـات وي بالمنازع و رهبري گاندي هاي از پيام هند آكنده مطبوعات 1947تا 1919 هاي سال در فاصلة

. تاخت مي پيش خود به ناجي فرماندهي تحت بود كه ها همانند ارتشي سال اين براي كه ملي كنگرة برداشتند و پيشاپيش گام ملي رهبران در دست دست بيستم قرن و اوايل نوزدهم هند در قرن مطبوعات

دادنـد. ادامـه خـارجي حكـام عليه مبارزه به با كنگره متفاوت هاي و شيوه كرد، با اهداف مي تالش مردم سياسي آگاهي ارتقاي تـأثير فراگيـري شد. مطبوعات بود محدودمي اندك شان هعد كه كرده تحصيل طبقات هند تنها به و نفوذ مطبوعات فعاليت دامنة

بيگانـه حكـام عليه مبارزه سمت ها را به تر توده بيش كردند تا هرچه مي گرا تالش ملي جنبش هند نداشتند و رهبران در جامعة، سياسـي صـحنة بـه فا كرد، اما با ورود گانديهند اي مردم در افكار سياسي گرايي واقع در تعالي مهمي نقش كنند. تيالك جلب پديدآمد. در افكار و رفتار مردم انقالبي


101

يافتنـد. اي العـاده فـوق و جسـارت نيـز جـرأت سرزمين اين ، مطبوعات سياسي در صحنة گاندي قدرت گيري با اوج همراهدر كـه بيگانـه حكـام يافتند و بـراي شديدتري شدند، لحن هند منتشر مي بومي هاي زبان به كه هايي آن ويژه هند، به مطبوعات

آمدند. مي حساب به بودند، تهديد بزرگي هند مواجه تر در مطبوعات آرام با لحن پيشين هاي دوره : است كرده بيان رامارائو چنين راكي سؤال اين بود؟ پاسخ چه گاندي معجزة وجـود گانـدي نگار از شمع روزنامه عنوان كار. ما به به بود از اشتياق عبارت بخشيد و آن خود بعد جديدي زمان مردم به گاندي

كردند و نمـودار ارائـة را در سراسر هند منتشر مي وي هاي پيام اي گردونه همچون كه مطبوعات به . گاندي كرديم مي پرتو دريافت ثبـت كابينـه هـا و جلسـات را در كنفـرانس اش و سـخنان اجتمـاع را در صـحنة شدند و مبارزات مي او تلقي هاي يشهافكار و اند

كتـاب يافـت تغيير نام (Harijan) هاريجان روزنامة بعدها به كه هند جوان بخشيد. روزنامة خاصي كردند، اعتبار و اهميت مي. گـرفتيم مـي عيـار الهـام تمـام فداكاري و شكوه خود و بلندپروازي هاي ها و انديشه آرمان در راه از آن هشد ك مي ما تلقي مقدس حـس نـوعي آن و مطالعـة گـرفتيم برمـي و زاد راه توشـه ما هر روز از آن بود كه آسماني مائدة همانند يك هند جوان روزنامة و سـربلندي ، انگيـزه خلوص بود كه اي ماوراءالطبيعه نيروي كرد. گاندي در ما ايجادمي در زندگي متعالي اهداف و داشتن قهرماني

بـود. مـا مـأموريتي سـرگرمي فراتـر از يـك نگاري ما روزنامه . براي گرفتيم خود را جدي نگاري آورد. ما كار روزنامه مي ارمغان به شدند. مي تلقي پرستانه ميهن اهداف به يافتن دست مفيد و ارزشمند براي ها ابزاري و روزنامه داشتيم برعهده

شـد منتشـرمي و در بمبئـي اداره دوآركـاداس جامنـاداس توسـط را كـه هنـد جـوان روزنامـة كنتـرل 1919 در سال گاندي بايد دنبـال روزنامه يك را كه اهدافي را منتشركرد. گاندي (Navjivan) ناوجيوان نام به اي نامه هفته و در ضمن گرفت دست به

: است كرده بيان گونه كند ايندر مناسـب هـاي و انگيزه احساسات تهييج روزنامه هدف . دومين است آن و تبيين مردم احساسات ، درك روزنامه هدف نخستين

بـا مردم كه است ها و نواقصي كاستي شجاعانة خود قرار دهد بيان هاي فعاليت بايد سرلوحة هروزنام كه هدفي سومين است مردم اند. گريبان به ها دست آن

، بر نكـات در مدرس هندو يادبود كاستوريرانگا ايانگار، سردبير روزنامة از پيكرة برداري پرده در مراسم 1925 در سال گاندي : گفت زيد. ويتأكيد ور فوق

. وي ساخت غني نگاري خاطر روزنامه را به نگاري ، اما او روزنامه كردم نمي عيار نگاه تمام طلبي اصالح عنوان ايانگار به هرگز به من هسـت كـه گونـه همـان را بايـد افكارعمومي رهنمود بپردازد، بلكه ارائة از حد به نبايد بيش ويژگي اين حفظ براي معتقد بود كه

در صـحنة تغييري هرگاه ياد دارند كه كردند قطعاً به مي را دنبال هندو روزنامة هاي اخبار و سرمقاله ستون كه كند. كساني منعكسهـا نيـز در يـد سـرمقاله وز باد مي كه از هر طرف كرد و در واقع نيز تغيير مي روزنامه اين هاي داد، سرمقاله مي كشور روي تحوالت

. اگـر او نـدارم اعتقـادي چنـين كننـد، امـا مـن تلقـي ضـعف نقطة عنوان را به ويژگي اين . شايد برخي يافت تغييرمي جهت همانخـود خـاص هـاي ديـدگاه تبليـغ كـار بـه پيامـدهاي بـه توجه بايد بدون را ايفاكند، مي طلب اصالح نقش همانند من خواست مي

و افكـارعمومي نگـار درك روزنامـه اصـلي . وظيفه خود نيست شخصي هاي ديدگاه تبليغ نگاري روزنامه اصلي بپردازد... اما وظيفة ود.مانند ب بي نگاري ، روزنامه زمينه ايانگار در اين ، آقاي اعتقاد من . به ، است و وحشت ترس از هرگونه ، فارغ آن كردن منعكس

ديگـران هـا بـراي از آن پيـروي بود كـه كرده خود تعيين براي ناپذيري و انعطاف دقيق سردبير، معيارهاي يك عنوان به گاندي

روي اشـتراك از حـق بايد با درآمد ناشـي كرد و معتقدبود روزنامه مي خودداري اش در روزنامه آگهي از چاپ دشوار بود. ويبـر روزنامـه تعطيلـي كرد و اعتقاد داشت نمي خود تحمل انتشار روزنامة را در راه محدوديتي نوع هيچ د بايستد. گانديخو پاي


102

نـاوجيوان نامة و هفته هند جوان روزنامة سركوب شايعة دارد. وقتي ترجيح مطبوعات آزادي به دولت در برابر تعرض تمكين : نوشت هند جوان در روزنامة ها بود، گاندي بر سر زبان دولت ) از سوي و گجراتي هندي هاي زبان (به

تالش پردازند. منتهاي مي و آشتي صلح تبليغ تنها به دو نشريه اين كه گويم مي صراحت به باشد. من اساس بي شايعه اين اميدوارم آن اصـالح و بـه كنـيم مـي را پيگيـري اشـتباهي . هرگونه ندهيم ارائه خوانندگان به جز حقيقت تا چيزي آوريم مي عمل خود را به

كننـد و اگـر هـم نمـي دريافـت حقـوقي گونـه هـيچ دهنـد كـه مـي تشكيل را اكثراً داوطلباني روزنامه اندركاران . دست پردازيم مييـا در باز گردانده خود مشتركان به طريقي به دو نشريه از اين كند. درآمد ناشي ا را ميه آن امرار معاش كنند، تنها تكافوي دريافت شد. اما تعطيل ها متأثر نخواهم روزنامه اين شدن از تعطيل كه ادعاكنم توانم نمي شود. من مي صرف اجتماع حال مفيد به هاي زمينه قطـاران و هم از دوستان همگي دو نشريه اين چاپ و مسؤوالن . ناشران است اي ار بسيار سادهك حكومت براي روزنامه يك كردن

بسـپارند و وثيقـه هايمان انتشار نشريه ادامة خواهد تا براي ها مي از آن دولت كه است ها تنها در مواقعي با آن من ما هستند. تماس مـن هـاي فعاليت دربارة كه هر نظري حكومت كه باورم ها براين روزنامه . در ادارة است مواجه يليبا خطر تعط روزنامه كه مواقعيو ارزش من براي كنم نمي را تبليغ و حقيقت محض خشونت جز عدم ها چيزي روزنامه در اين كه دليل اين به باشد، باز هم داشته

. است اعتبار قائل

گـروه خاطر آن را به وظيفه بود. اما ناگزير بود اين ناراضي داشت را برعهده زبان انگليسي نشرية يك سردبيري از اينكه گاندي نويسد: مورد مي در اين بگيرد. گاندي دانستند برعهده نمي هندي زبان هند كه جنوب از ساكنان هنـد جـوان در روزنامـة اي مقالـه طـي . وي نداشـت اي جاذبـه هيچ من براي زبان نگليسيا نشرية يك سردبيري بگويم صادقانه

آن زمـان كـنم . فكرمـي كـنم نمـي استفاده نحو احسن به خودم از وقت نگاري روزنامه حرفة به با پرداختن كنم مي : احساس نوشتبسـيار را تنهـا گـروه زبان انگليسي هاي ... . روزنامه كنم گيري كناره مدرس در ايالت وانهند ج روزنامة از سردبيري كه فرارسيده بـا مـردم اسـت نشده اجباري دوم زبان عنوان كشور به در مدارس هندي زبان كه خوانند... . تا زماني هند مي از جمعيت معدوديتوانـد از نمي را كه اي روزنامه حاضر نيستم برقراركرد. من ارتباط انگليسي زبان ، بايد به رسمد در ايالت ويژه هند، به كردة تحصيل هنـد جـوان روزنامـة گاندي نوشتة باشد (به داشته مشترك 2500 كم دست ، مگر آنكه كنم خود بايستد اداره پاي روي مالي لحاظ هند جوان انتشار روزنامة ادامة اگر خواهان كه كنم خود خاطرنشان تاميل دوستان ). بايد به تداش مشترك 1200تنها زمان در آن

برسانند. الزم حداقل را به روزنامه مشتركان هستند بايد عدة

تيـراژ ايـن تـوان كننـد، مـي اريهمك چاپخانه مسؤوالن دارد و چنانچه هزارمشترك 12 ناوجيوان روزنامة افزايد كه مي گاندي داد. هزار افزايش 20را تا روزنامه

هـزار نسـخه 45 بـه سـرعت ب مـورد بـود، زيـرا تيـراژ آن بـي هنـد جـوان روزنامـة در مورد سرنوشت گاندي هراس محـدوديتي گونه هيچ وكنار هند بدون وشهديگر در گ هاي از روزنامه در بسياري روزنامه در اين گاندي هاي . مقاله يافت افزايش

انتشار افكـار و بود كه عقيده براين . گاندي يافت در هند انتشار مي ديگري هركس از نوشتة بيش گاندي هاي شد. نوشته مي نقلمقـدور مطبوعـات ر از طريـق امـ اين و چنانچه برخوردار است خاصي كشور از اهميت نقاط ترين در دور افتاده هايش انديشه

: خود نوشت هاي از مقاله در يكي كشور برساند. گاندي نقاط ' اقصي به دستنويس صورت خود را به نباشد، بايد پيام كـه اقعيمـو دهنـد و حتـي خـود راه بـه ها نبايد هراسـي . روزنامه كنيم ابداع هايي خود شيوه هاي انتشار افكار و انديشه بايد براي شـان در انعكاس آن پيامدهاي به توجه ، بدون مطبوعات از آزادي دفاع براي دانند، بازهم خود مي هاي ديدگاه را مخالف اي انديشه

خـود مطالـب سادگي تواند به باشد، مي كشور در سر داشته هاي ساماني نابه براي اي چاره راه با افكار بكر كه بكوشند. هر سردبيري تكثيركنند و سرانجام دستنويس صورت را به نوشته از اين ها نسخه توانند ده نفر مي چندين آن كند و در پي كاغذ منعكس را روياز وحشـت بدونها روزنامه تمام سردبيران نفر بخوانند. اميدوارم هزاران بلند براي ها را با صداي نوشته توانند اين ديگر مي گروهي


103

از اشـاعة كه اي روزنامه شود. ادارة مي محسوب گناه افكارشان داشتن نگه پنهان افكار خود بپردازند، چون اشاعه به مطبوعات قانون داشـتن نگـه پنهـان براي از سردبيران . درخواست نيست و انرژي وقت جز هدردادن كند، چيزي مي خود جلوگيري افكار سردبيران . است غرض نقض در واقع هايشان افكار و انديشه

: نوشت اي در مقاله انديشه همين و تبيين در تبليغ گاندي تـوان ، نمـي اسـت نشـده بنـد كشـيده به كه دارد، تا زماني گفتن براي حرفي كه سردبيري هاي افكار و انديشه از اشاعة اعتقاد من به

برسـاند. بياييـد اسـطورة اتمـام خـود را بـه تواند كار ناتمام مي قيدوبندها، سردبير روزنامه شدن برطرف محض كرد. به گيريجلو ما هسـتند در واقـع هاي تكثير نوشته آمادة كه ما و كساني مشتاق ما و دوستان . قلم بشكنيم را درهم سربي و حروف چاپ ماشين

خـود خواهانـة افكـار آزادي ترويج براي سربي و حروف چاپ ماشين آيند... . بياييد از اين مي حساب به چاپ ماشين خود نوعيكـار تحريـر و هـر مرحلـة هـاي ماشـين پيوند ميـان هر نوع خود كه " پدرساالرانة حكومت" . بياييد در برابر اقدامات كنيم استفاده حلـي راه دسـتنويس روزنامـة كـه كـنم مـي . اعتـراف ندهيم خود راه به هراس است درآورده نظر و كنترل تحترا چاپ هاي ماشين

هـا و چاپخانـه از مطبوعـات از حمايـت بخشيد. خودداري را تحقق آن توان مي و قهرماني تنها در عصر حماسه كه است متهورانهبايـد از هـر اقـدامي قبـل مطبوعـات آزادي بازيافتن شود. براي متوقف هميشه براي طبوعاتو انتشار م خواهد شد تا چاپ سبب

را طلبانـه اسـتقالل جنـبش اصلي هدف مطبوعات و آزادي اجتماعات ، آزادي بيان آزادي . بازيابي شويم متوسل اجتماعي نافرماني به دهد. مي تشكيل

از خـاطر وحشـت جرائد بـه سردبيران: « خودگفت هاي از سخنراني در يكي بود. وي مخالف شدت به سانسور با هرگونه گاندي قـوانين در مجموعـة قوانين ترين از تيره را يكي مطبوعات قانون وي» اند. كرده مرا حذف اظهارات نكات ترين سانسور، برجسته

كرد: بر هند توصيف حاكم هـاي از مجـازات تـرس دليـل بـه نگـاران . روزنامـه اسـت بازداشـته و تحرك هند را از پويايي و جامعة نگاران نامه، روز قانون اين

ما هاي كند... . روزنامه كشور را تهديدمي تمامي بيماري اند و اين شده متوسل رمز و اشاره زبان ، به مطبوعات در قانون شده تصريحمفيـد مطلب صفحه انتشار يك تنها به است مفيد منتشركنند. بهتر آن درصد مطالب و تنها يك بيهوده درصد مطالب نبايد نود و نه كنند. اجتناب فايده بي مطالب اكتفا و از چاپ و خواندني

و سـاده ، از كلمـات در جامعـه خـود هـاي افكـار و انديشـه و ترويج اشاعه براي اما نافذ بود. وي ساده گاندي نگارش سبككـرد. مي خودداري و پيچيده مبهم و كلمات گزيد و از كاربرد جمالت برمي ها را با وسواس كرد. واژه مي استفاده كوتاه جمالت اش مقـاالت انخود را با خوانندگ دروني هاي و انديشه و احساسات نوشت مي خود مطلب مخاطبان وجود براي با تمام گانديهـا نفـر در . ميليـون انگيخـت برمـي شـدت را بـه مخاطبـان ، احساسات مطالب و بيان نگارش شيوة . همين گذاشت مي در ميان مطالـب خـود تنهـا بـه هـاي مقاله در نوشتن او را بخوانند. گاندي هاي ها و نوشته كردند تا پيام مي وكنار هند روزشماري گوشهداد. مي شد پاسخ مي ارسال برايش كه هايي نامه به تمام كرد. با دقت مي ها را نقد و بررسي مقوله انواع كرد، بلكه اكتفا نمي سياسي بود. نمايان خوبي به هايش هند در نوشته اقشار جامعة فقيرترين به و توجه ، نجابت ، بشردوستي ، احساسات عواطفدر كه ، گاندي افراد پليس آباد توسط در اللّه تظاهراتي نهرو، در جريان ، مادر جواهر لعل راني سوآروپ و شتم ضرب درپي

: نوشت و مهادو دساي پاتل سردار واالهبهاي به خطاب اي برد در نامه سر مي به در زندان زمان آن امر خشم ، اما همين قرار گرفت افراد پليس و جرح طور غيرعمد مورد ضرب ) به در پنجاب رهبر كنگره راي (الال الجپات الالجيدر . اما مـردم است عمد بوده از روي وي و شتم و ظاهراً ضرب است نهرو رسيده مادر جواهر لعل نوبت . اكنون را برانگيخت مردم ؟ است اظهارنظر نكرده حادثه در مورد اينليدر ند. آيا روزنامةا نداده از خود نشان مناسب رويداد هنوز واكنشي اين قبال


104

. اعتنايي بي كرد، اما در نهايت را منعكس حادثه اينليدر : نوشت گاندي نامة به در پاسخ پاتلنهـرو مادر جـواهر لعـل و جرح ربض حادثة در قبال آن و واكنش انعكاس از نحوة ليدر روزنامة مقالة با خواندن گاندي

طور اظهارنظر كرد: اينليدر در مورد روزنامة آمد. گاندي خشم به پليس توسطسـردبير كنند و بـه مي توصيف ارزش بي اي را نشريه ليدر روزنامة نگاران از روزنامه چرا برخي كه شديم متوجه امروز صبح همين

اند. داده " يزمين سيب" لقب آن

را همكـاري عدم آمد. تاگور جنبش نظر پيش و اختالف تاگور شاعر نامدار جروبحث و رابيندرانات گاندي ميان 1921 در سال نقـد جديـد در نشـرية اي . تـاگور در مقالـه پرداخـت انتقـاد از آن كرد و به معرفي بود استبداد فكري انداخته راه به گاندي كه

(Modern Review) نوشت گاندي رهبري تحت در مورد جنبش : مبـارزه در ايـن شـركت كشور بايـد بـراي معنوي نيروهاي فرد باشد. از تمامي به هند نبايد متكي مردم مبارزة چون بزرگي آرمان

بايـد دهنـد، سياسـتمداران آمـوزش مـردم بايد به تربيت و تعليم پيدا كنند، متخصصان عملي هاي بايد راه شود. اقتصاددانان دعوت واردآيد. نبايد بر روشنفكران فشار آشكار و پنهاني نوع درآورند. هيچ گردش اقتصاد را به چرخ كنند و كارگران مبارزه

داد: پاسخ تاگور چنين مقاله به هند جوان در روزنامة اي در مقاله گاندي تصور شاعر، اطاعت برخالف امروزه كه ، اما بايد بگويم موافقم و نظارت هوشياري تاگور در مورد نياز به مطالب تماميبا گرچه

بـه . شـاعر بـا توجـه ام كـرده دعـوت و منطـق عقـل را بـه بارها و بارها مـردم تاكنون در هند وجودندارد. من گسترده كوركورانةمـا زدة حيرت در برابر چشمان . وي خواهد تا همانند او بينديشيم كند و از ما نيز مي مي زندگي خود در آينده ةشاعران وخوي خلق

بـا پرنـدگان ايـن هاي دهند. در رگ سرمي شادي نغمة با پرواز خود در آسمان بامدادان كند كه مي ترسيم از پرندگان تصوير زيبايي كـه روسـت آيـد و از ايـن درمـي گـردش بـه اي تازه ، خون شبانگاهي و با استراحت است فراهم رروز برايشانه كه اي و دانه آب از فـرط كـه بيـنم را مي پرندگاني در برابر ديدگانم كنند. اما من سرايي نغمه خود در آسمان در پرواز بامدادي بال توانند با فراغ مي

تر و فقيرتـر از روز قبـل هند هرروز گرسنه در زير آسمان بشري بازكنند. پرندگان خود را از هم ستند بالهايقادرني حتي گرسنگي شـرايط دهنـد. ايـن نمـي تشـخيص و روز را از هـم شب فقر و نداري هند از فرط ها نفر از مردم شوند. ميليون بيدارمي از خواب

اشـعار از با خوانـدن توان هند را نمي گرسنة برد. مردم پي آن عمق كرد تا به بايد تجربه عاجز است آن از تشريح قلم دردآور را كههـا را آن خـوراك . كسـي اسـت اليمـوت قـوت دارنـد و آن شـعر عالقـه يـك تنها بـه گرسنه رهانيد. مردم گرسنگي درد جانكاه

كرد. امرار معاش توان مي كه است جبين كار كنند. تنها با عرق شان معاش تأمين يها ناگزيرند تا خود برا كند. آن نمي تأمين

هنـد جـوان از يكـديگر در روزنامـة زمـاني بـا فواصـل آميـز، كـه تحريـك مقالة سه نوشتن اتهام به 1922 در مارس گاندي در جـرم معاونـت اتهـام نيز به هند جوان بانكر ناشر روزنامة كار لعلشد. شان محكوم زندان و به بود، محاكمه رسيده چاپ به

كـردن مخـدوش " بـا عنـوان 1921در سـپتامبر مقـاالت رشته از آن مقاله شد. اولين محكوم حبس و به محاكمه با گاندي همراهخود را اقدام كند و پيامد اين را تحريك داند تا مردم خود مي فةكرد وظي علناً اعالم مقاله در اين رسيد. گاندي چاپ به " وفاداري، زبـان تـرين ساده به گاندي مقاله منتشر شد. در اين سال در دسامبر همان " آن حل معما و راه" با عنوان دوم پذيرد. مقالة نيز مي بـه در دادن تـن را به حكومت خواهيم و مي را داريم حكومت يما قصد برانداز: « نوشت كرد. گاندي را تشريح براندازي شيوة

" با عنـوان 1922 شد در فوريه مي محسوب حكومت عليه حمله شديدترين كه مقاله سومين.» واداركنيم مردم و ارادة خواستاز مفـادي برومفيلد با استناد بـه شد و قاضي شناخته رممج مقاالت اين با نوشتن در ارتباط شد. گاندي چاپ "ها يال لرزاندن كرد. محكوم زندان سال شش را به بود، گاندي شده محكوم آن نيز طبق تيالك ، كه قانون


105

آبـاد را در اللّـه نهـرو آن لعـل مـوتي پانـديت (كـه اينديپنـدنت ، سردبير روزنامة سيدحسين درخواست به در پاسخ گاندي شـرح ايـن بـه ، پيـامي 1919 سـال فوريـه 9در روزنامـه آغاز انتشار اين مناسبت به پيامي ارسال بود.)، براي كرده گذاري پايه

فرستاد:ايـد كـرده نتخابا آن براي ) كه = استقالل اينديپندنت( نامي ، شايستة روزنامه محتواي شما اميدوارم براي موفقيت آرزوي ضمن

پايبنـد بدانيـد. حقيقت بيان به ، خود را عميقاً نسبت و استقالل طرفي بي بر حفظ ، عالوه مطالب در بازگوكردن باشد و نيز اميدوارم و اسـتدالل منطـق ايج و به افسانه به حقيقت بيان جاي ، به ديگران هاي خود همانند روزنامه هاي در روزنامه مواقع ما در بسياري

بـانفوذ و اي نشـريه بـه اينديپنـدنت روزنامة بر شمردم كه هايي از لغزش جستن با دوري . اميدوارم پردازيم و هياهو مي جنجال به شود. تبديل مردم آموزش براي ابزاري

سـردبير روزنامـة شد كـه بعدها معلوم«افزايد: مي است كرده لنق از وي گاندي دربارة را در كتابي مطالب اين كه مهادو دساي مـالي بـا بحـران نشريه اين كه 1921 در سال . اما سرانجام برخوردارنيست گاندي انتشار پيام براي الزم از شهامت اينديپندنت

و بـاال بـردن تبليغ براي 1921 در سال نويسد كه خود مي امة. آر. جاياكار در زندگين . ام شتافت آن نجات به رو شد گاندي روبهآمـد و اش ديـدن نهرو بـه لعل بعد موتي قرار داد. هفته در اختيار گاندي هزار روپيه 25 مبلغ به چكي (Khadi) خادي محبوبيت

اينديپنـدنت روزنامـة مـالي مشـكالت به است هگذاشت در اختيارش كه خواهد با پولي مي ، گاندي رضايت در صورت كه گفت نويسد: دهد. جاياكار مي سروسامان ام داده گانـدي بـه آنچـه گفـتم ، اما در پاسخ شدم متعجب درخواست ، از اين روزنامه اين مالي از ابعاد مشكالت خبري بي دليل به

، در اسـت قيدوشـرط بـي اي هديـه گانـدي به پرداختي پول . چون ندارم آن رفمص بر نحوة در نظارت و اصراري است هديه يكرا گانـدي بـه پرداختـي پـول تمامي كه يافتم برساند. بعدها اطالع مصرف را به داند آن مي خود صالح كه هرطريق تواند به مي نتيجه

. است بلعيده ينديپندنتا و گرسنة بضاعت نيازمند، بي روزنامة

بارهـا بـا سـردبيران گفـت بعـد خـواهيم در فصل كه گونه و همان گذاشت هند برجاي بر مطبوعات اي العاده تأثير فوق گاندي و مباحـث . تنـوع پرداخـت مجادله كرد به مي ها را اداره آن كه نشرياتي ، يا از طريق حضوري در ديدارهاي مختلف هاي روزنامهشـد تـا مـي سبب مطالب در بيان وي العادة خارق شد و شيوه منجرمي اجتماعي هاي ايجاد بحث كرد، به مي دنبال وي كه مسائلي : است نوشته گاندي دربارة از نويسندگان برخوردارشوند. يكي اي العاده فوق از اهميت جاري ها و مجادالت بحث

جـان گانـدي هاي انگيز فعاليت حيرت و ماهيت مردم با تودة ارتباط برقراري به ، اشتياق مطالب سادة بياندر ، نبوغ آگاهي وسعت بـومي هاي و روزنامه زبان انگليسي هاي در روزنامه مقاالت نوشتن به وي از هواداران هند دميد. بسياري در كالبد مطبوعات اي تازه

جـا منتشرنشـود. در آن محلـي اي روزنامه از كشور بود كه اي تر نقطه نهاد و كم بالش روبه بومي نگاري روزنامه شدند. حرفة تشويق داير كردند. هايي ، روزنامه كنگره خود و حزب هاي افكار و انديشه و ترويج تبليغ براي كنگره و ملي محلي رهبران تقريباً تمامي

: گفت مطبوعات قانون در كميتة سخناني طي 1921 ساپرو در سال بهادر سر تج تيـراژ از كـاهش بنگـال هـاي روزنامـه كننـد. سـردبيران مي حمايت همكاري عدم و جنبش هند از گاندي مطبوعات اعظم بخش

نيـز نفـوذ و اعتبـار خـود را از دسـت ـ هنـدي سـي انگلي هاي گفتند. روزنامه مي كردند سخن نمي هواداري از گاندي كه نشرياتي ايالـت درآمـد. زمينـداران هنـديان مالكيـت بـه بـود كـه ـ هنـدي انگليسي نشريه آباد، اولين اللّه چاپپايونير اند. روزنامة داده

هند محسوب گراي ملي و جنبش هنديان يرينةد دشمن كه انگليشمن كردند. روزنامة را خريداري آن 1933 در سال اوتارپرادش هنـدي كاركنان استخدام به ميل مدرسو تايمز آو اينديا هاي ، روزنامه1944 شد. در سال ادغام استيتسمن شد در روزنامة مي

آورد. روي شيوه اين نيز بعدها به استيتسمنكردند و مبادرت


106

، از كشور هند در سر داشـت را كه شد رؤيايي منتشر مي (Harijan) هاريجانو هند جوان در روزنامة هك در مقاالتي گاندي : خارجي نويسندة يك نوشتة كرد. به تشريح

شـد، گانـدي مـي مشاهده مورد تأكيد و تغييرِ كانونِ توجه كه در مسائل ناگهاني ، دگرگوني ظريف بار تغييرات يك هرچند وقت بخشيد و هرگز مي اي تازه و طرح خود رنگ موي را با قلم از آن اي خود هر روز گوشه تابلوي تكميل براي بود كه همانند نقاشيپـذير نا پيامـد اجتنـاب تابلو، در واقـع و جالي در رنگ تغييرات گونه شد. اين بود ارضا نمي خود كشيده از معشوق كه از تصويري

ماند. مي نخورده دست اصلي ، اما طرح گرفت مي صورت اساسي پيشبرد هدف براي بود كه پيگيري تالش

: نوشت چنين هند جوان در روزنامة 1931 در سال گاندي آن در ساختن شمار آورند و بدانند كه خود به را ميهن ، آن اقشار مردم فقيرترين كه كنم تبديل كشوري كرد هند را به خواهم تالش

اجتماعات تمامي در آن كه نباشد، كشوري و زيردست فرادست هاي از كاست اثري در آن كه دارند، كشوري برعهده مؤثري نقشهـا بـا و نجس فرودست هاي ستكا كه از مصائبي اي نشانه موردنظر من كنند. در جامعة در كنار يكديگر زندگي كامل با هماهنگي

برخوردار خواهندشد. مردان مساوي از حقوقي و مواد مخدر نخواهدبود. زنان الكلي از مشروبات اند و نيز اثري گريبان به دست آن خـواهيم كشـي بهره به تن كرد و نه خواهيم كشي بهره برد، نه سرخواهيم به و آشتي در صلح جهان ما با ديگر كشورهاي جا كه از آن

با منافع كه يا داخلي از خارجي اعم و منافعي حقوق داد. هرگونه خواهيم تصور را تشكيل قابل ارتش ترين ، كوچك داد. در نتيجه . پرورانم درسرميرا آن تشكيل رؤياي من كه هندي است خواهدشد. اين شمرده هند در تضاد نباشد محترم مردم هاي توده

از مـدتي بارها از انتشار بازماند و پس دليل همين كشور بود و به سياسي و شرايط تحوالت به منوط هند جوان انتشار روزنامة. يسـ خـود، از جملـه و دسـتياران اش قطـاران ، از هـم زنـدان بـه از محكوميـت پـس خود را آغاز كرد. گاندي فعاليت دوباره

بگيرند. را برعهده هند جوان تا كار انتشار روزنامة خواست جوزف و پوتان راجاگوپاالچاريبـرد، در سـرمي بـه در زنـدان ، با آنكه1932 بود. در سال شده او عجين با خون نگارِ مادرزاد بود و نويسندگي روزنامه گاندي

را هاريجـان نـام بـه اي معابـد نشـريه هـا بـه ورود آن امكـان آوردن ا و فـراهم هـ نجـس كاسـت بودن نجس نظام عليه مبارزه مقدس ارگان به سرعت به هاريجان نامة خدا نهاد. هفته فرزندان يعني " هاريجان" ها نام نجس بر كاست كرد. گاندي گذاري پايه

شـد و ديگر تبديل هاي روزنامه خبري منبع ترين بزرگ به نشريه شد. اين يلتبد آن رهبري تحت هاي و توده ملي كنگرة رهبراندفـاتر بـه گانـدي هـاي مقالـه تـر مـتن سـريع هرچـه مخابرة براي و خارجي داخلي هاي خبرگزاري هر هفته يكشنبة روزهايكـرد و مـي خـود مطـرح هاي را در مقاله مهمي مطلب هفتههر كردند. گاندي مي با يكديگر رقابت و خارجي داخلي هاي روزنامه رسيد. مي چاپ به مطبوعات اول در صفحة وي هاي نوشته

فـراوان اشـتغاالت در ميـان كه شد و هر زماني مي سه درجة هند، سوار قطارهاي خود در داخل سفرهاي در خالل گاندي اش و دوسـتان نزديك بستگان به نسبت حتي مقاالت در نوشتن . وي پرداخت مي مقاله تننوش آورد به مي دست به خود فرصتيدر گانـدي بـود كـه راجاگوپاالچـاري وي موارد دوست اين . از جملة داشت روا نمي سزاوار انتقاد بودند، مالحظه نيز، چنانچه

1942 قـرار داد. در سـال مـورد سـرزنش شـدت او را بـه ديگري و در مقاله كرد تجليل از وي شدت خود به هاي از مقاله يكي بود، با گاندي آن خواهان " ليگ مسلم" حزب ، كه هندوها و مسلمانان هند بين با تقسيم در ارتباط راجاگوپاالچاري كه هنگامي : نوشت هاريجان نامة فتهدر ه اي مقاله طي نظر پيدا كرد. گاندي اختالف ملي و كنگرة

پاكستان به گرا اعتقادي ملي . او نيز همانند مسلمانان است جو ساختگي درصدد ايجاد يك كند. وي مي اشتباه راجاجي اعتقاد من بهترديد وجود جاي و اعتبار آن در ارزش امتياز كه از يك از مسلمانان بسياري چگونه كه است شگفتي بسي جاي من ندارد... براي

... . روشـي بينم هند نمي و تقسيم جدايي تر در طرح بيش بذر نفاق جز پاشيدن چيزي كنند. من مي شادماني احساس گونه دارد، اين


107

راه ناپـذير وي و خدشـه ايشسـت پرستيِ قابل ميهن كشاند، مگر آنكه مي بست بن اي كوچه ما را به است گرفته در پيش راجاجي كه از ما بگشايد. او و هريك را در برابر چشم اي ناشناخته

: هند نوشت تقسيم براي راجاگوپاالچاري طرح كردن توصيف با غيرطبيعي گاندي ـ شـمار مـي بـه اش دوستان در ميان وي انزواي اصلي ، عامل گرفته در پيش راجاجي را كه راهي قـدرت خواهـد بـه د... . او مـي آي

حـزب كنـد بـه را جلـب انگلـيس اعتماد حكومت آنكه براي ندارد. وي وي به اي عالقه كند، اما انگليس تكيه انگليس حكومت كند... . اعطا مي خودمختاري حق ليگ مسلم

راجاگوپاالچـاري عليه در مدرس كه اي رسيد از دار و دسته چاپ به هاريجان در نشرية كه اي مقاله طي گاندي 1936 در سال : نوشت آورد. گاندي ميان به بود سخن ايجاد شده

يادكرد. اما توان كند نمي مي حساب در مدرس كنگره رسمي بر حمايت كه اي جز دار و دسته ديگري با عبارت راجاجي از مخالفان در طـول كـه عظيمـي و تظـاهرات اسـتقبال ندانم كه نيستم و ابله لوح قدر ساده آن كنند. من مي حمايت راجاجي از مردم هاي توده

و ... . قدرناشناسـي اسـت از وي مـردم و هواداري نفوذ راجاجي مرهون گرفت نادو صورت تاميل مردم از سوي من مسير زيارت كـس از عهـدة كنـوني در مقطـع كـه ارزشمند راجـاجي خدمات دادن از دست به نسبت كنگره اعضاي به بود اگر من مي خيانت . دادم آيد هشدارنمي جز او برنمي ديگري

دمعـ ها جنـبش آن ترين عظيم كه انداخت راه به بيگانه حكومت عليه عظيم مبارزة سه گاندي 1946تا 1920 هاي سال در فاصلة ايـن افتـاد. در خـالل راه بـه 1930 در سال بود كه (Salt Satyagraha) " نمك جنبش " به موسوم خشونت و عدم همكاري، ايفـا اسـت نداشـته سـابقه بخشي رهايي جنبش شايد در هيچ ، كه يادماندني به هند نقشي گراي ملي هاي روزنامه بود كه جنبش

1930 و در سـال يافـت ادامـه سياسـي بـود در كنـار مبـارزة آغـاز شـده 1920 از سال كه مطبوعات آزادي براي كردند. نبرد بيگانگـان حكومـت بـه بخشـيدن پايـان بـراي مبـارزه نهايي مرحلة ، كه1942 در سال نافرماني و با آغاز جنبش گرفت شدت

خود رسيد. اوج شود، به مي محسوبشـديد سـركوب را بار ديگر احيا كردنـد و بـه 1910 سال مطبوعات قانون با صدور فرماني 1930 در سال انگليسي حكاماحضـار دادگـاه بـه هنگفـت هـاي وثيقه پرداخت براي نشريه صدوسي از يك بيش 1930 سال ژوئن پرداختند. تا ماه مطبوعات عنـوان به وپانصدهزار روپيه دوميليون طريق از اين دولت دارد كه از آن انتشار بازماندند. آمارها حكايتنيز از نشريه شدند و نُه

و وثيقة ضبط دولت توسط درنگ جرايد بي از سوي شده سپرده هاي از موارد وثيقه كرد. در بسياري ها دريافت از روزنامه وثيقه شد. مي مطالبه جديدي پرداخـت انگليسـي حكـام بـه وثيقه عنوان به روپيه ناگزير شد تا هزاران (Free Press Journal) ژورنال پرس فري ةنشري

1938 در سال ، كهلكنهو چاپ (National Herald)هرالد نشنال . نشرية بر نداشت از مبارزه دست لحظه كند، اما تا آخرين جهـاني دوم جنـگ در خـالل شود كه مي هند محسوب قهرمان نشريات بود، از جملة شده گذاري هرو پايهن جواهر لعل توسط

متحمل سنگيني نيز خساراتتايمز هندوستانو كرونيكل بمبئي هاي . روزنامه قرار گرفت انگليسي فرمانروايان مورد غضب دادند. هند ادامه آزادي خود در راه ةمبارز به تمام شدند، اما با شجاعت

انگليسـي حكـام نبـرد عليـه هـا در جريـان از آن بسياري ظهوركردند كه دليري هند نويسندگان بومي مطبوعات در جامعة هنـد ادامـه طبوعـات شكوهمند م از تاريخ جديدي فصل نوشتن دربردند و به به سالم جان نيز از مهلكه باختند، اما بسياري جان

كردند. تعطيل 1942 را تا سال نشريه 92 انگليسي دادند. حكام


108

، . پراكاسـام را تي روزنامه بود. اين مدرس چاپ (Swarajya) سواراجيا ، روزنامة دوره اين زبان انگليسي نشريات از جمله سـال 12شـد تأسـيس 1922 در سال كه روزنامه بود. اين كرده گذاري پايهبود، معروف آندراكساري به اش هموطنان در ميان كه

نياورد. تر دوام بيش گـردآوردن بـراي پرسـتانه مـيهن و تالشـي موجوديـت حفـظ براي دليرانه اي ، مبارزه و زندگي مرگ نبرد ميان زمان در آنانتشـار از ادامة مالي مشكالت علت به سرانجامسواراجيا روزنامة بود. گرچه درجريان گاندي در اطراف آزادي راه رزمندگان

دهـد و بودند، پرورش گرايانه سرشار از افكار آرمان را كه و نويسندگان نگاران روزنامه ترين از زبده گروهي بازماند، اما توانست كند. شدند منتقل مشغول خدمت ها به دها در آنافراد بع اين كه ديگري نشريات خود را به پيام

برخـوردار بودنـد بـه تـري از نفوذ و اعتبـار كـم كه دوره ديگر آن هاي روزنامه است نوشته از مورخان يكي كه گونه همان محـروم آگهـي رآمـد چـاپ از د خود كـه را از رقباي سبقت ها توانستند گوي روزنامه دچار نشدند. اينسواراجيا سرنوشت

مالي و مجامع دولت مالي هاي مدد كمك به را كه ـ هندي انگليسي هاي روزنامه و استيالي ها توانستند سيطره بودند بربايند. آنخـود ايجـاد كـه يا خود را در عرصـه و موضع قادر نبودند موقعيت نشريات كنند. اما اين دادند متزلزل مي خود ادامه حيات به

قراردادنـد. سياسـت الشعاع را تحت نگاري آوردند و روزنامه روي سياسي نگاري روزنامه ها به بخشند. آن بودند استحكام كرده گيـري رهورزيدند و با بهـ مي خود مبادرت كاركنان استخدام كرد، به مي اقدام داوطلب جذب براي ملي كنگرة كه گونه ها همان آن

پرداختند. مي اندك و دستمزدهاي با حقوق كاركناني جذب به ناسيوناليستي از شور و شوق : است كرده تشريح چنين نشريه خود را در اين ، تجربياتسواراجيا روزنامة اولية از سردبيران . پانيكار، يكي . ام كي ، زمامـداران بـود. دشـمني بسـيار نـامطمئن تنها دشوار و خطير، بلكه هند نه از تاريخ دوره سردبير در آن يك و سرنوشت زندگي

بـا تمـامي ناگزير بـودم . من داشت عموميت نگاران روزنامه تمامي در بين مالي و فشارهاي از بيكاري مورد، وحشت بي مشاجرات . كنم نرم و پنجه دست مشكالت اين

دسـت را در اختيـار داشـت امور مدرس زمام پاناگال مهاراجه رهبري تحت كه عدالت حزب عليه امان بي اي مبارزه پانيكار به بـراي سـواراجيا . روزنامـة پرداخت وي حكومتي و تشكيالت فرماندار مدرس انتقاد از لرد ويلينگتدون به حال زد. او درعين

نوشـته از فرمانـدار را منتشـركرد. بـه متعددي هاي ، نامه محلي جواهرفروش فرماندار با يك مشكوك تاز معامال برخي اثبات پانيكار:

اسـت و انتقـاد از فرمانـدار ممكـن حمله داشتند كه بيم ها از آن كرد. آن را سراسيمه سواراجيا روزنامة ها مديران نامه اين چاپ سـال در فوريـه اتفـاق . اين كردم گيري كناره روزنامه از سردبيري واقعه هر تقدير، روز بعد از اين بخشد. به عترا سر بروز فاجعه

داد. روي 1924

در ويمبلـي سـلطنتي نمايشـگاه ) به (دواداسي معابد هندي هاي رقاصه اعزام با طرح بود با موفقيت توانسته از اين پانيكار پيش سرشـناس هاي با چهره را كه هايي مصاحبه كند. وي هند مبارزه از غرفة تر بازديدكنندگان بيش هرچه توجه جلب براي نگليسا

جامعـة بـه را توهيني ويمبلي نمايشگاه به هندي دوشيزگان اعزام در آن بود منتشر كرد كه داده انجام معابد مدرس هاي رقاصهبودنـد، آن هنـري در شكل ، حتي رقص مخالف را كه اجتماعي طلبان اصالح حمايت بودند. پانيكار توانست كرده صيفخود تومورد بـود، تـا آميز در اين اعتراض هاي از نامه آكنده سواراجيا روزنامة خوانندگان هاي نامه ستون دوهفته به كند. نزديك جلب شد. منتفي لندن معابد هند به هاي رقاصه اعزام طرح اينكه

بار مالي اسف از وضعيت داشت را برعهدهسواراجيا روزنامة روز سردبيري 100 مدت براي 1934 در سال . راما رائو كه كي نويسد: مي . وي است آورده ميان به بود، سخن انداخته راه ها به ساماني نابه عليه امان بي اي مبارزه ، كه روزنامه اين


109

حقـوق بـدون از كـارآموزان كه روزنامه كاركنان . در ميان بوديم محروم ما از آن بود كه الزم هنگفتي بودجة انتشار روزنامه براي مـورد مطالب بودند و چاپ هو فرسود كهنه جملگي چاپ آالت شد. ماشين نمي نيز يافت اي كارمند حرفه يك بود حتي يافته تركيب

شمارة صفحات سربي تا حروف خود ناگزير بوديم آيندة شمارة حروف چيدن موجود بسيار دشوار بود. براي زماني نياز در فاصلة سـواراجيا ، روزنامـة صـدهزار روپيـه وهشـت ميليـون يـك صـرف رغـم . به كنيم ريزي ها را قالب و مجدداً آن خود را ذوب پيشين

هنـد صـرف مردم هاي آرمان بود در راه اندوخته وكالت از راه را كه پولي تمامي دهد. پراكاسام خود ادامه موجوديت به نتوانست دليـل به سواراجيا نامةروز ، نام از انتشار بازماند. باوجوداين مالي مشكالت دليل به نشريه اين كرد. اما سرانجام روزنامه انتشار اينخـاطر را بـه روزنامـه ايـن كـه هند و در خاطر كساني مطبوعات در تاريخ هميشه اليق نگاران روزنامه و تربيت قهرمانانه مبارزات اي روزنامه نياز به 1922 سال در روزنامه خواهدماند. با آغاز انتشار اين كنند زنده مي ناپذير، ستايش و آشتي باكانه بي ملي هاي آرمان

گرمـي بـه از آن روز انتشـار، مـردم اولين شد و از همان آورد برآورده عمل به اي جانبه همه حمايت كشور از كنگره در جنوب كهشود. بـا خنثي كادر سردبيري ةشائب بي شد تا زحمات سبب روزنامه اين ناشايست مديران درپي ، تغيير پي كردند. باوجوداين استقبال

از روزنامـه خود در اين اشتغال كردند از دوران كار مي سواراجيا روزنامة براي كه ، كساني مداوم هاي و محروميت وجود مشقتيا مركز آموزشي عنوان به اجيا سوار افراد از روزنامة كنند. اين يادمي و حسرت ارزشمند خود با اندوه و روزنامة شايسته سردبيران خاصـي واال شور و شـوق و هدف آرمان اعتبار داشتن جا به در آن ، اما حيات جا دشوار است در آن زندگي كنند كه ياد مي معبدي كند. پيدامي

نويسد: ، مي است دهكر خدمتسواراجيا در مدتي هند كه سرشناس نگاران ديگر از روزنامه خاسا سوبا رائو، يكيبـود. در گريبـان بـه دسـت و بدهي مالي با مشكل پيوسته ، روزنامه دليل همين و به نداشت تجاري استعداد و شم پراكاسام سري

حـل موريـت مأ كـرد. وي پيـدامي اي سـاده حل راه اي تازه و مشكل هر بحران و براي و اميدوار داشت خوشبين اي ، روحيه عوض تجربـه بـه كـرد. وي شد، محـول مي محسوب روزنامه مرد دوم از پراكاسام پس ، كه كروپانيدي من نزديك دوست را به مشكالتاز فراوان با تعصب كه بوديم جدي نگاراني ، ما روزنامه زمان كند. در آن و ترديد نگاه ها را با شك انتصاب گونه اين بود كه آموخته مبـارزة در قـاموس جويانـه آشـتي انديشـة . هرگونـه كـرديم مـي كرد حمايت مي را رهبري آن گاندي كه " همكاري عدم" جنبش

سـواراجيا و تصـور سواراجيا بدون تصور پراكاسام زمان شد. در آن قلمداد مي شناسي وظيفه حس به ما توهيني ضدامپرياليستي نگار ديگر را كه ها روزنامه ده شد، بلكه نمي خالصه تنها در وجود آندرا كساري روزنامه ما دشوار بود. اما اين براي پراكاسام ونبد

خود سربلند باشند و در راه كردند تا در برابر وجدان مي تالش نگاران روزنامه . اين گرفت داشتند دربرمي كساري مشابه اي روحيه بردارند. خود گام ميهن به خدمت

انگليسي حكام از سركوب از ديگر نشريات لكنهو، بيش چاپهرالد نشنالهند، از استقالل پيش دوران هاي روزنامه در ميان روي لحظـه يـك بود، حتي هشد گذاري نهرو پايه جواهر لعل توسط انگليسي زبان به 1938 در سال كه روزنامه ديد. اين آسيب شد. سپري انتشار آن ادامة در راه حكومتي با دستگاه كشمكش به آن حيات طول خود نديد و تمامي به آرامش

مطبوعـات نـابودي كمـر بـه كـه مركـزي با دولت وقفه بي اي مناقشه را به روزنامه اين 1939 در سال دوم جهاني آغاز جنگ به خود را كه خبري پوسترها و عناوين دستورداد تا تمامي روزنامه اين به اوتارپرادش حكومت 1940 بود كشاند. در اوت ستهب

در ايـن هرالـد نشنال روزنامة قراردهد. اعتراض دولتي اطالعات از انتشار در اختيار سازمان قبل داشت ارتباط با جنگ نوعي در اولـين حكـومتي مقامـات ها به آن شود و تسليم مي ها انتخاب خبرگزاري توسط شده مخابره اخبار از مطالب عناوين مورد كه خبـري تيتـر و عنـوان را بـدون جنـگ بـه ناگزيرشد تا اخبار مربـوط روزنامه نبرد. اين جايي به راه است بامداد ناممكن ساعات كند. چاپ


110

بـرآن هرالـد روزنامة دليل همين را سانسور كند. به جنگ به مربوطه هاي تا سرمقاله گرفت تصميم دولت 1939 سال در اكتبر جرايـد و سـردبيران در دهلـي مركـزي دولـت مقامـات بـين تفاهم در پي مسأله كند. اين خودداري شد تا از انتشار سرمقاله

با سه تا در ارتباط خواستهرالد نشنال روزنامة از مسؤوالن اوتارپرادش ، حكومت توافق بعد از اين شد، اما دو هفته برطرفبار و اين ضبط كوتاهي از مدت پس وثيقه كنند. اين پرداخت وثيقه هزار روپيه مجدداً شش روزنامه در اين انتشار يافته سرمقالة

شد. مطالبه هزار روپيه 12را اي هـزار روپيـه 12 تـا وثيقـة اسـت گرفته ها تصميم انتشار سرمقاله تداوم كرد براي خود اعالم امضاي به اي نهرو در مقاله

از كاركنـان يكي گفتة به جا كه رو شد، تا آن روبه وسيع با استقبال اعانه پرداخت براي از مردم روزنامه كند. درخواست پرداخت دشوارشد. پرداختي هاي اعانه شمارش روزنامه آورد. سـردبير ايـن همـراه بـه هرالـد نشـنال براي اي تازه مشكالت 1942 در سال فردي مدني نافرماني جنبش افتادن راه به

شد. محكوم حبس ماه شش لكنهو، به در زندان زنداني يك و شتم در مورد ضرب انتشار گزارشي دليل به روزنامه شد. با يـورش اعمال هرالد عليه جديدي هاي محدوديت 1942 در سال (Quit India) " از هند برو بيرون" با آغاز جنبش

انتشار 1945 بار ديگر در سال هرالد از انتشار بازماند. روزنامه ، اين آن آالت و ماشين اموال و توقيف دفتر و چاپخانه به پليس چاپخانـه و كـارگران ، خبـري از كـادر اداري اعـم روزنامه كاركنان ، تمامي مالي مشكالت گرفتن . با شدت خود را ازسرگرفت

دورة ايـن و دستمزد كار كننـد. در خـالل حقوق دريافت بدون ماه سه مدت آن شدن از تعطيل جلوگيري گرفتند تا براي تصميم دهند. سرو سامان را تا حدودي مالي توانستند مشكالتهرالد روزنامة ، گردانندگان هماه سه

تا آن برخوردار شد كه منزلتي از چنان مطبوعات در دنياي هرالد روزنامة : است نوشته آن از سردبيران بود. يكي يافته دست آن به محلي تر روزنامة كم زمان

بـا كنگـرة پيونـد آن هرالد شهرت تر بود. علت سرشناس خارج عصر خود در دنياي باسابقة از نشريات از بسياري وزنامهر اين در ايالـت كنگـره رهبـري حال بود و درعين نهرو سردبير آن . جواهر لعل را نداشت رسمي ارگان پيوند حالت اين بود. گرچه ملي

ايـن هـا و مطالـب . نوشـته داشـت برعهـده رفـت شمار مي هند به ايالت ترين مهم سياسي و از لحاظ ترين بزرگ كه را اوتارپرادششـود بايد گفته مي هر آنچه هرالد بود. همراه و دشمن دوست و تجليل ، با استقبال انديشي از مصلحت دور بودن دليل به روزنامه

در و ظلـم سـتمگري عليـه روزنامـه گرفتند. ايـن مي هشدار بودند جدي مخاطب كه را كساني روزنامه اين . هشدارهاي گفت مي تلـخ در روزهايهرالد بود. روزنامة طلب آزادي نشرية بارز يك مظهر و نمونة روزنامه كرد. اين مي كشور مبارزه و خارج داخل

كوششـي از هـيچ آن كـردن سـرنگون بـراي انگليسي حكام را كه ملت اين مبارزة هند، پرچم طلبانة قاللاست مبارزة تاريخ و شيرين پيكـر حكومـت بـه كه واردآورد و خورد، هر زخمي كه اي با هر ضربه هرالد . روزنامة داشت نگه افراشته كردند پيوسته نمي دريغ سـالم جـان آسـا از آن معجـزه اي گونـه و بـه پـذيرفت و دل از جان كه ، با هر خطري برداشت آن از وارد آورد و جراحتي بيگانه

كرد. هند را جلب تر مردم بيش دربرد اعتبار و اعتماد هرچه به

. وي نوشـت مي مطلب هرالد هاي سرمقاله مستعار در ستون خود و اسامي نام آورد تحت مي دست به فرصتي كه نهرو هر زماناز عملكـرد . امـا در مجمـوع نيسـت موافق روزنامه در اين شده عنوان هاي و ديدگاه نظريات با برخي كرد كه بارها خاطرنشان

كـرد سـردبير اعـالم با صـراحت . وي خشنود است ملي كنگرة نظريات صادقانة در انعكاس آن اندركاران سردبير و ديگر دستدر را از مداخلـه كند تا ديگـران داند بنويسد و تالش مي صالح ، هرآنچه ملي كنگرة سياست تا در چارچوب آزاد است روزنامه

در روزنامـة منـدرج هـاي از سرمقاله ندرت بود و به قائل خاصي احترام افكار و عقايد ديگران بازدارد. نهرو براي امور روزنامه نگـاري روزنامـه حرفـة هـاي از غـول هرالـد روزنامـة از سردبيران رائو، دو تن . راما رائو و چالپتي كرد. كي انتقاد ميهرالد


111

دسـت نگـار چيـره دو روزنامـه ايـن دربـارة تري بيش و مطالب ، نكات كتاب اين آتي هاي از فصل شدند. در يكي مي محسوب كرد. خواهيم بيان

هـاي و سياسـت اقـدامات قربـاني هنـد بـود كـه گـراي ملـي نشـريات نيز از جمله دهلي چاپ تايمز هندوستان روزنامة آكـالي جنـبش ارگـان عنـوان هـا و بـه از سـيك گروهـي توسـط 1923 در سـال روزنامه شد. اين انگليسي حكام سركوبگرانة

، زمـان بـود. در آن سردبير آن . پانيكار نخستين . ام . كي انتشار يافت در پايتخت كه است هندي روزنامة شد و اولين گذاري پايه : است نوشته زمينه نبود. پانيكار در اين اي هند كار ساده در شمال زبان انگليسي انتشار روزنامة بزرگي نشرية چاپ بتوانند از عهدة كه اي چاپخانه ارگرهايكنند يا سرك چيني حروف بتوانند انگليسي كه كساني روزها عده در آن

بود. برآيند اندك

را بـراي روزنامه ادارة شاق وظيفة كه داشت كريشنامنون و امبادي . راگاوان . اس جي نام به و كارآزموده پانيكار دو دستيار قابلنباشـد. آگاه از آن وي بود كه اي تر نكته كم نگاري روزنامه در حرفة: « نوشت چنين وانراگا كردند. پانيكار دربارة تر مي آسان وينيـز پانيكـار كريشـنامنون در مورد امبادي.» داشت تام ، مهارتي سرمقاله تا نوشتن گرفته چيني ها، از حروف زمينه در تمامي وي

.» ام متعهد برخورده العاده ، فداكار و فوق و نقص عيب بي چنين انساني به ندرت به. « است اظهارنظر كرده لعل از موتي مقاالتي آن شمارة انتشار خود را آغاز كرد و در اولين با حضور گاندي مراسمي طي تايمز هندوستان روزنامة

بـود از پايتخـت زبـان انگليسي روزنامة اولين ايمز ت هندوستان رسيد. چون چاپ به جناح نهرو و محمدعلي نهرو، جواهر لعل آسوشـيتدپرس هنـد از شـعبة . روي . سـي كـي بـا حمايـت : « رو شـد. پانيكـار نوشـت روبـه اي گسترده ابتدا با استقبال همان

(Associated Press of India) كنم عرضهتايمز ستانهندو را در روزنامة نگاري از روزنامه وااليي نمونة توانستم «. هرالد داد و روزنامة تراوانكور روي نشين شاهزاده در مورد ايالت كه اي مباحثه در جريان سردبيري پانيكار در زمينة مهارتكرد و خبرنگـار مي اداره باي ستو الكشمي ماهاراني نام به هندي از شاهزادگان را يكي ايالت . اين ذكر است بود قابل درگير آن بـه ، در امور مربوط ايالت اين مقيم انگليسي از اتباع ، يكي . كاتن . سي .اچ سي از دخالت هايي گزارش با ارسال هرالد روزنامة

: نوشت موضوع اين . پانيكار در تشريح برداشت پرده از وي مردم و نارضايتي ايالت اين ادارةاپيـدميِ " عنـوان را تحـت تايمز هندوستانخبرنگار ارسالي هاي ماجرا، گزارش صحت به بردن تر و پي بيش هاي ز بررسيا پس ، گـزارش رسـمي بـا انتشـار بيانيـة در تراوانكور برپا كرد. دولت ها توفاني گزارش اين . چاپ رساندم چاپ به "در تراوانكور كاتن

خـتم بـراي در تـالش گـذارد... . كـاتن سرپوش بر حقيقت نتوانست دولت كرد، اما بيانية را تكذيبتايمز دوستانهندر منتشرهكـرد. تشـويق نفوذ بـر وي اعمال داشتند به دوستي سابقة من با عموي را كه از مقامات ، برخي حمالت از ادامة ماجرا و جلوگيري

آورد و پيشـنهاد كـرد تـا روزنامـة ميـان بـه تراوانكـور سـخن و انتقاد از حكومت حمله بودن از غيرعاقالنه من عموي كه هنگامي . بـراي اسـت ها پنهـان توصيه اين در پشت كاتن دست كه شدم ، متوجه بپردازم امور خانواده اداره و به را رها كنمتايمز هندوستان

بـازخواهم خانه كرد و به خواهم گيري كنارهتايمز هندوستان از سردبيري ماه شش ظرف كه دادم او قول خود به عموي كردن آرام . گشت

. خودگرفت به ديگري پانيكار شكل اما استعفاي ماالويـا رهبـر كنگـره موهـان مـادان را بـه آن دليل همين ناخشنود بودند و به تايمز هندوستان ها از عملكرد روزنامة سيك

چـون كسـاني روزنامه مديرةهيئت . در گرفت را برعهده روزنامه مشترك مديريت راي با لعال الجپات فروختند. ماالويا همراهپانيكـار از نظـر پيـدا كردنـد و پانيكار و ماالويا اختالف كوتاهي از مدت داشتند. پس عضويت . آر. جاياكار و راجا ناندرانات ام

سياسـي نشـرية يـك بـه را كـه تـايمز هندوسـتان ماالويـا روزنامـة بـود كـه استعفا داد. پانيكار مدعي روزنامه اين سردبيري


112

. بيرال واگذارشد و . دي جي به روزنامه اين مالكيت 1927 . در سال است كرده تبديل و قومي محلي ارگان يك به داشت شهرت پيدا كرد. سروسامان مالي بعد از لحاظ به از آن

از حمايت دليل و به همكاري عدم جنبش هند، در جريان گراي ملي هاي نيز، همانند ساير روزنامه تايمز هندوستان روزنامة كـه هـايي و مزاحمـت حكومـت از سوي شده اعمال هاي محدوديت عليه تمام ديد، اما با رشادت فراواني هاي لطمه ملي كنگرةاخبـار هند بود كـه سرشناس هاي روزنامه از جملهتايمز هندوستانكرد. كردند مبارزه ايجادمي آن براي انگليس دولت اياديدر كامـل و بـا جزئيـات تمـام ، با جسـارت ژورنال پرس فريو كرونيكل بمبئي را همپاي همكاري عدم جنبش به مربوط

رساند. چاپ خود به اول صفحاتاز بـا صـدور دسـتورالعملي دهلـي پلـيس رئـيس " از هند برو بيرون " از جنبش ناشي هاي ناآرامي در پي 1942 در سال

، سـردبير گانـدي ندهـد. دواداس ها اختصاص ناآرامي به اخبار مربوط به ستون از سه تا بيش خواستتايمز هندوستان روزنامة شـد. روزنامـة محكوم زندان و به ، بازداشت دهلي پليس دستور رئيس نقض و در نتيجة گرفت را ناديده دستورالعمل ، اين وقت

اظهارنظر كرد: مورد چنين در اينتايمز هندوستان اسـت لـوحي موجود ساده دهلي پليس رئيس كند كه مي ثابت دستورالعمل گيرد. اين ما را مي نفس كه است دستورات صدور همين

از بـيش ها از اختصـاص آن كردن و منع نشريات خود به با صدور دستورالعمل ندارد. وي نگاري روزنامه از حرفة اطالعي هيچ كهداننـد مي را ضروري انتشار آن كه است اخباري هرگونه ارائة خود كه رسالت را از انجام ، آن جاري هاي اخبار ناآرامي به ستون سه

دارد. باز مي

، . سـانتانام . رامـا رائـو، كـي كـي از جملـه زبـده از سـردبيران كثيري جمع گاندي بر دواداس عالوه تايمز هندوستان روزنامةشـانكار بـود نام به كاريكاتوريستي روزنامه اين سرماية ترين . اما بزرگ است را در اختيار داشته . ساهني . ان دورگاپراساد و جي

آنـان ، از جملـه ليتگـو فرمانـدار كـل لـرد لـين بودنـد كـه روزنامـه ايـن تـر، هـواداران مهـم . از همه داشت جهاني شهرتي كه بـه وي وگـو كـرد، امـا عالقـة و گفـت مالقاتتايمز هندوستان سردبير روزنامة گاندي بارها با دواداس . وي رفت شمارمي به

ليتگـو بـود لـرد لـين انگلـيس عـازم آموزشي دورة يك گذراندن شانكار براي كه بود. هنگامي از سردبير روزنامه شانكار بيش كـرد. فرمانـدار كـل ور در امـور هنـد بـود، ارسـال وزير مشـا زماني زتلند، كه ماركي از شانكار به حمايت براي اي نامه توصيه

برخـوردار اي العاده خارق هاي شانكار از ويژگي اعتقاد من به: « زتلند در مورد شانكار نوشت به خود خطاب در نامة هندوستان. است االنتقال بسيار سريع اي حرفه ظخوشرو و از لحا ، انساني بانشاط اي ، روحيه خالق ذهني ، داراي با ذوق . او هنرمندي است

كشـيد هنـد مـي شانكار از فرماندار كل كه كاريكاتورهايي» دارد. بسيار شايسته و رفتاري است داشتني دوست شانكار موجودي ، فرماندار كل يكاتورهايشاز كار برد. شانكار در يكي مي ها لذت آن از ديدن و ناخوشايند بود، اما فرماندار هميشه گزنده اغلب

او دوچانـه كرد كـه خاطرنشان وي شانكار به به خصوصي پيام ليتگو در يك كرد. فرماندار لين ترسيم بسيار بزرگ را با دوچانة فرمانـدار نتيجـة عـادي غير صـورت «نويسـد: ماجرا مي اين به ليتگو در اشاره لرد لين زندگينامة دارد. نويسندة چانه سه ، بلكه نه

»بود. نگذاشته برجاي وارسته انسان اين بر روحية تأثيري نوع هيچ ظاهري نارسايي بود و اين اطفال فلج بيماري انهندوست و در روزنامة كشيده پنجاب هاي ناآرامي شانكار دربارة را كه كاريكاتوري فرماندار كل لرد ويول 1947 در مارس

. شـانكار شـتافت كمـك بـه پاتـل هاي ، اما سردار واالب دانست مجازات مغاير و قابل مطبوعات بود، با قانون كرده چاپ تايمز را كـه و هيجانـاتي احساسـات شـدت : « بود نوشـت موقت حكومت عضو هندي كه پاتل به خطاب اي در نامه فرماندار ويول

هندوسـتان روزنامـة عليه اتخاذ تدابير الزم تا ضرورت خواهم ، اما از شما مي كنم مي درك است ايجاد كرده يقوم هاي ناآرامي »قرار دهيد. را مورد مطالعهتايمز


113

: نوشت در پاسخ پاتل آن عليـه بتـوان مطبوعـات قـانون ستناد بـه با ا كنم ، اما فكر نمي ام عقيده كاريكاتور شانكار با شما هم بودن اعتراض در مورد قابل

انـد. غيـرممكن مجـازات شوند قابـل قومي هاي تشديد خصومت موجب كه ها و مطالبي آورد، زيرا تنها نوشته عمل به قانوني اقدام باشد. داشته تأثيراتي تواند چنين كرد كاريكاتور شانكار مي اثبات بتوان كه است

راجنـدرا پراسـاد نقـش از همكـاري گيـري بـا بهـره بود كه نشرياتي نيز از جمله پنته چاپ (Searchlight) اليت رچس نشرية گـذاري پايـه 1918 در سـال امام داناندا سينها و حسن را ساچي نشريه . اين هند داشت مردم بخش آزادي در مبارزة چشمگيري بـين نظـر شـديدي ، اخـتالف 1920 در سال همكاري عدم . با آغاز جنبش يافت بار انتشار مي يك فتهدر ابتدا هر دوه كردند كه

مخـالف همكـاري عـدم با جنـبش سينها و امام بروز كرد. با آنكه جنبش در قبال آن مشي در مورد خط نشريه اين گذاران بنيان كردند. راجندرا پراسـاد در زندگينامـة مي حمايت منوهار پراساد و راجندرا پراساد از آن مورلي يعني نشريه اين بودند سردبيران

: است يادكرده چنين موضوع خود از ايناز بـه جنـبش ايـن عليـه روزنامه از سوي گيري موضع هر نوع شديد بود كه چنان همكاري عدم جنبش به نسبت شور و هيجان

، امـا كنـيم خـودداري همكـاري عـدم از جنبش ها از جانبداري در سرمقاله كه گرفتيم شد. تصميم منجرمي آن حبوبيتم رفتن دست و مخالفان موافقان هاي شد تا مقاله گرفته ، تصميم . در ضمن را منتشر كنيم جنبش به مربوط موثق ، خبرهاي طرفي بي رعايت ضمن شود. ها چاپ آن نويسندگان امضاي و نيز با اسم جنبش

بودنـد، بـا انداخته راه را به خود نشريه روزي شبانه و تالش شخصي راجندرا پراساد با سرماية گفتة به كه ، سينها و امام هرحال به تمـام هاي از ارگان يكي به بعد، نشريه به تاريخ كردند. از آن قطع خود را با آن ما واگذار و ارتباط را به نشريه تمام بزرگواري شد. تبديل عيار كنگره اي گونـه قادرنيسـتند اخبـار را بـه را كـه هـايي روزنامه گرفت تصميم ، كنگره همكاري عدم جنبش در جريان 1930 در سال

اليـت سرچ كند. نشرية تعطيل حكومتي بر دستوراتدر برا تسليم جاي خود را ابراز دارند، به هاي كنند و ديدگاه منعكس واقعيشـد و در مواجـه مالي از انتشار مجدد با مشكالت پس نشريه نهاد. اين گردن كنگره تصميم به بود كه معدود نشرياتي از جملة

توقيـف بـه انگليسي حكام 1942 سال يها ناآرامي واگذارشد. در جريان بيرالس به پيشين مشي اتخاذ خط شرط به 1941 سال . انتشار خود را ازسرگرفت دوباره از مدتي پس نشريه كردند. اين را بازداشت و سردبير آن اقدام آن

اريگذ پايه را در كلكته (Forward) فوروارد زبان انگليسي روزنامة 1923 ، در سال در بنگال ، رهبر كنگره داس چيتارانجان و آنـي . پال . سي با بي داس داشتند. جيتارانجان عضويت نشريه اين مديرةهيئت در چاندرا بوسه نهرو و سارات لعل كرد. موتي

بـا سياسـت رسـاند. داس مـي چاپ به روزنامه در اين و مقاالتي داشت نزديك دوستي سابقةهند نو روزنامة سردبيران بزانت بـه كرد. وي مي مبارزه اساسي تغيير قانون جهت گذاري قانون مجمع ورود به بود و براي مخالف همكاري عدم در زمينة يگاند حكـام و بـراي يافت دست پيروزي به محلي در انتخابات حزب كردند. اين گذاري را پايه سواراج نهرو حزب لعل موتي همراه

: است گفته فوروارد در مورد روزنامة از نويسندگان ايجاد كرد. يكي التيمشك انگليسي روزنامـه و مهـم اصـلي هـاي رو شد. سرمقاله روبه شديد مردم هند را ارتقا بخشيد و با استقبال نگاري روزنامه سطح روزنامه اين

را و مـردم حكومتي مقامات توجه نشريه اين طرفانة و بي منطقي ايشدند. انتقاده مي نوشته داس شخصي نظر و رهنمودهاي تحتاعتبـار و مختلف ها و نظريات ديدگاه آميز و منصفانة جسارت و بيان نشريه در اين مندرج و مطالب مقاالت بودن كرد. جامع جلب

آورد. ارمغان به آن براي نفوذ خاصي


114

نظر بـين با بروز اختالف 1928از ، اما پس گرفت دست را به نشريه اين گوپتا ادارة . سن . ام جي رد وي، شاگ داس از مرگ پس 1929 كـرد و در سـال را تـرك فـوروارد بودند، گوپتا روزنامة داس پروردگان هر دو از دست ، كه چاندرا بوسه او و سوبهاس

را بـه فـوروارد روزنامـة عنـوان وي و طرفداران بوسه . سوبهاس انداخت راه به (Advance) اَدونس نام را به ديگري نشرية دو نشـرية ايـن بين اي وقفه بي كالمي ، جنگ گوپتا و بوسه سن نظر بين اختالف گيري بعد با اوج به تغيير دادند و از آن آزادي . درگرفت رقيب

"آنانـدا بـازار پاتريكـا " گروه از سوي 1937 در سال كه هست هم استاندارد هندوستان روزنامة دگاهزا حال درعين كلكته(Anada Bazar Patrika) گرايي ملي آرمان به وكنار كشور و خدمت گوشه به و كنگره گاندي پيام شد و در رساندن گذاري پايه

جسور و سردبيري بود كه كراچي چاپ سندآبزروِر ، نشرية دوره متهور آن هاي روزنامه ديگر از . يكي داشت چشمگيري نقش آن هند، سردبيري سرشناس نگاران . پونائيا، از روزنامه شد و كي گذاري پايه 1919 در سال روزنامه كرد. اين مي را اداره آن فعال

دار بود. را عهده حاضـر و يكـي هند پديد آورد. در فصل مطبوعات در عرصة اي برجسته نگاران روزنامه د عصر گانديش گفته كه گونه همان شمرد. هند را برخواهيم مطبوعات جامعة هاي غول كتاب اين هاي از فصل

كاسـا سـوبا رائـو، مبـارزي اسـت جملـه از آن انـد كـه برخاسته آندراپرادش هند از ايالت برجستة نگاران از روزنامه برخي Indian) اكسپرس ايندينو ژورنال پرس فري ، سواراجيا هند از جمله سرشناس هاي از روزنامه در بسياري كه طلب آزادي

Express) رشور بود. سرمقاله نگاري كرد. او روزنامه خدمتكرد. در بيان نفوذ مي خواننده و روح تا قلب وي احساساتي هاي پ كـه انگيـزي فتنـه و حربـة مطبوعات قانون آورد و براي مي بر زبان خواست مي خود هر آنچه هاي و افكار و انديشه احساسات

ندرگير شـد و گذاشـت بيگانه بارها با حكام دليل همين نبود. به قائل ارزش بود پشيزي كرده ابداع مطبوعات سركوب براي دولت مـالي ، مشـكالت داشت ها را برعهده آن سردبيري وي كه هايي روزنامه براي حكومت ها از سوي آن و ضبط هنگفت هاي وثيقه

آورد. كاسـا ديگـر روي روزنامـة به اي شد و ناگزير از روزنامه ها تبديل روزنامه براي مظهر گرفتاري بار آورد. او به به فراواني داد. از خود نشان زيادي هاي هند جانفشاني آزادي براي رائو در مبارزه سوبا

نامـة هفتـه هنـد، وي از اسـتقالل قـرار داد. پـس و جـرح شديداً او را مـورد ضـرب پليس در مدرس تظاهراتي در جريان منصـوب . راجـاگو پاالچـاري سـي با همكاري راجيا سوا نامة هفته سردبيري به را منتشر كرد و سپس (Swatantra)سواتانترا : است گفته وي سوبا رائو درخصوص گران از تحسين شد. يكي و ارائـة مـردم بـه خـدمت هنـد در جهـت نگـاري روزنامـه بـراي خاصي و شور مذهبي و شوق گرايي ، آرمان سوبا رائو سادگي

اميـدوار و ايمـاني ، قلبـي سركش آورد. روحي ارمغان به از ناآگاهي ناشي خود از تباهي روح اتنج براي آنان به الزم رهنمودهاي هـاي بود. او ديدگاه كرده قيام بيگانه حكام جهاد عليه به با قلم بود كه نگار باشد، مبارزي روزنامه از آنكه . بيش ناپذير داشت خدشه

و آرمـاني خود هدف كه هايي انسان كرد. سوبا رائو نيز همانند تمامي مي بيان و روان منطقي و جمالتي اشعار زيبا خود را در قالب او در مـورد يـك كند كـه بيني پيش توانست نمي كس داد. هيچ مي از خود نشان و رفتار ضدونقيض سخنان پرورانند، اغلب درسرمي به ترديدي و تعهد وي ، پايبندي و اصالت ، انگيزه در صداقت توانست نيز نمي كس اما هيچ. خواهدگفت چه يا فرد خاص موضوع ابـايي وجـه هـيچ كرد بـه مي را ايجاب تغييري چنين شرايط كه خود در مواقعي گيري و موضع از تغيير نظريات دهد. وي خود راه اي العـاده از امتيـاز فـوق وي نگـاري بـود. روزنامـه و اعتبـار قائـل ارزش شـكني و بت پرستي بت براي يكسان اي گونه . به نداشت

. داشت اندك بسيار و دشمناني برانگيز بود، اما دوستاني بحث انساني برخوردار بود. با آنكه

د كرد:از او يا چنين اين يادبود وي در مراسم . راجاجي درگذشت 1961 سوبا رائو در سال


115

مرا آكنـده كه ام داده را از دست كسي داد... من خود را ازدست اعضاي ترين و زبده ترين از شجاع هند يكي نگاري روزنامه جامعة زيـرا ، داشـت هنـد جـاي مردم همة دميد. او در قلب مي در كالبد من اي تازه روح درماندگي كرد و در مواقع مي از شور و هيجانبود... . سوبا رائو از الهي مشيت وجود تسليم خود با تمام از زندگي در هر لحظه بود. وي و بخشندگي و دوستي سرشار از عشق

راهنما و مرشد بود. من نظر براي اين

در سـال كـه . سـانتانام داشـت و تفاوتبا سوبا رائ بود، اما از هر لحاظ سرشناس نگاري ، نيز روزنامه ، رهبر كنگره . سانتانام كي تـرين و قـادر بـود پيچيـده داشـت انتقادي دار بود ذهني را عهده تايمز هندوستانو بعدها اكسپرس ايندين سردبيري 1932 بـه را كـه سوسياليسـم ر زمينةد سانتانام هاي مقاله كه كند. هنوز هستند كساني بيان ممكن و سبك زبان ترين ساده را به مسائلنيز كودكان براي حتي را كه كنگره فلسفة بيان شد و نحوة منتشرمي اكسپرس ايندين در روزنامة عامي مردم و براي ساده زبانداد و بارهـا از خـود نشـان ريبسـيا هـاي هنـد فـداكاري آزادي باشند. او نيز همانند سوبا رائو در راه يادداشته بود به درك قابل

نـاگزير آزادي صـبح كرد و با دميـدن بيگانه حكام عليه سياسي مبارزة خود را وقف تر زندگي بيش شد. وي دستگير و زنداني كرد.پيدا تفنني شكلي وي براي نگاري بعد روزنامه به دهد و از آن امور كشور اختصاص ادارة خود را به شد وقتامريكـا در ميشـيگان از دانشـگاه بود. وي اي حرفه نگاري هند و روزنامه آزادي راه ديگر از رزمندگان يكي . ساهني . ان جيشـد منصوبتايمز هندوستان سردبيري به 1926 بود. در سال كرده خود را دريافت ليسانس فوق مدرك نگاري روزنامه رشتة

نـام بـه اي خود نشـريه ، برايتايمز هندوستان از سردبيري گيري از كناره كرد و پس وظيفه انجام مقام در اين 1933 و تا سال يـك آن هر نسخة بود كه پايتخت روزنامة شد، اولين و عصر منتشرمي صبح در دو شمارة كه روزنامه دايركرد. اين ملي نداي

چشمگيري نقش هند بود كه گراي ملي نشريات از جمله (National Call) ملي نداي . روزنامة رفت مي ) فروش پيهرو آنا (شش جنبش به مربوط با انتشار خبرهاي روزنامه . اين از هند داشت بيگانه حكام راندن بيرون براي و مبارزه همكاري عدم در جنبش

نيز همانند ساير نشريات نشريه . اين را برانگيخت انگليسي حكام خود، خشم اول در صفحات درشت ناوينبا ع همكاري عدم آورد. هند دوام استقالل بود و تنها تا زمان گريبان به دست مالي هند با مشكالت گراي ملي

بررسـي تـاكنون كـه اسـت نگـاراني با ساير روزنامه وتكامالً متفا هند كه مطبوعات جامعة برجسته هاي از شخصيت يكيهند هاي از روزنامه و هنر خود كرد. در بسياري حرفه عمر خود را وقف كه است برجسته نگاري ، روزنامه ژوزف ، پوتان كرديم

بـه توجـه بدون قرار بود كه بي نگاري روزنامه كرد. وي دادند خدمت مي دستمزد باالتري كه كساني نياز داشتند و به وي به كهروز را بـا جريانـات اش حركت آورد و جهت مي ديگر روي روزنامة به اي از روزنامه بر نشريات حاكم فكري و خط مشي خطبنويسـد. و مقالـه مطلب ياسيس هر شخصيت و در قالب در هر زمينه توانست مي بود كه باذوق اي نويسنده كرد. وي مي تنظيم و مقامـات سياسـتمداران در آن كـه (Over a cup of tea) " چاي فنجان يك صرف" عنوان تحت خاطر ستوني به ژوزف پوتان

كـه هايي هاز روزنام را در هر يك ستون اين . وي يافت كرد شهرت را افشا مي آنان هاي و ضعف گرفت مي سخره را به حكومتي هـاي كردنـد. در روزنامـه مـي مبـادرت خريد روزنامـه به ستون اين خواندن تنها براي زد دايركرد. صدها خواننده مي قلم در آن

ر د كـه جنـاح محمـدعلي ، ارگان شفق و روزنامة تايمز هندوستان، اكسپرس ايندين، ميل ديلي ايندين ، از جمله متعددي شد برعهـده مي در بنگلور چاپ را كه هرالد دكن روزنامة سردبيري 1958تا 1948 كرد. از سال شد، خدمت منتشر مي دهلي . داشت

كه روزنامه شود. اين مي هند محسوب معتبر محلي هاي و از روزنامه سرشناس از نشريات يكي امروزه هرالد دكن روزنامةدر شـد اكنـون گذاري ميسور، پايه برجستة هاي از شخصيت مودالير، يكي . راماسوامي سر اي جدي با مساعدت 1948 در سال بـا روزنامـة تايمز آو اينـديا و اكسپرس ايندين، هندو هند، يعني سراسري روزنامة دارد. سه متعددي بنگلور رقباي منطقة


116

در ابتـدا بـا روزنامـه . ايـن است گرفته خود پيشي رقيب در شهر كارناتاكا از هر سه روزنامه كنند، اما اين مي رقابت هرالد دكنو . ونكاتاسـوامي كـرد. كـي را تحمل بسياري هاي انتشار خود فشارها و دشواري رو بود و در طول روبه فراواني مالي مشكالت

در اختيـار را نيز كه ، شركتي روزنامه از انتشار اين ناشي هاي ، بر اثر زيانهرالد دكن روزنامة گذاران ، پايه . گوروسوامي . ان كي پراجـواني ، آن بـه وابسـتة و دو نشـرية روزنامـه ايـن مـدتي مجبـور شـدند بـراي كشـاندند و حتـي ورشكستگي داشتند به

(Prajavani) بـر بـا غلبـه و توانست گرفت دست ها را به روزنامه اين مديريت كنند. گوروسوامي طيل، را تع ∗ كانَدايي زبان به از پوتـان پـس كـه اسـت هرالـد دكـن سردبيران . ناراسيمها از جمله . كي كند. وي ها را مستحكم آن موقعيت مالي مشكالت . گرفت را برعهده آن ادارة مسؤوليت ژوزف

در سال را، كه (Blitz)بليتز خبري نامة هفته تمام با قدرت همچنان كه كار هند است كهنه نگاران انجيا از روزنامهكار روسي كه تايمز آو اينديا خبرنگار ويژة عنوان ، به نامه هفته اين از تأسيس قبل كند. وي منتشر مي ، در بمبئي است كرده گذاري پايه 1941 ديلي نام به ديگري نشريه حاضر سردبيري كرد. كارانجيا درحال مي شود، فعاليت مي هند محسوب خبري نشريات از اولين يكي

(Daily) دارد. را نيز برعهده دليـل بـه هنامـ هفتـه شود. اين مي محسوببليتز شد رقيب . كاراكا تأسيس . اف دي توسط كه (Current) كارِنت نامة هفته كند. مي را اداره آن واگذار شد و مدير و سردبير جديدي ديگري شخص به مالي مشكالت

جايگـاه برجسـته هـاي ها و توانـايي با ويژگي نگاري روزنامه عنوان به . چينتاماني . واي سي هند نام نگاري روزنامه در تاريخاز منـدبودن و بهـره در برابـر مشـكالت و توانسـت آميخت را درهم نگاري و روزنامه ستسيا تمام با موفقيت دارد. وي خاصي برخـوردار بودنـد و او عميقـاً بـا آن گاندي از ايدئولوژي خاطر حمايت به قطار وي هم نگاران روزنامه كه فراواني هاي حمايت برجسـته و سياسـتمداري دست چيره سردبيري بماند. وي هند باقي سسرشنا نگاران روزنامه اول در صف بود، همچنان مخالف

شـد) شـغل مـي آزاد اطـالق هاي ايالت به زمان در آن كه (نامي (United provinces) متحد هاي در ايالت كوتاهي بود و مدتكـرد. از گـذاري آباد، پايـه اللّه هاي روزنامه و بهترين وترينر از ميانه يكي عنوان را، به ليدر روزنامة . وي داشت برعهده وزارت فدراسيون برجستة هاي از شخصيت يكي . وي ها را كنار گذاشت آن گاندي بود كه قديمي مكتب به وابسته سياستمداران جمله : است در مورد او نوشته . گوين . تي . جيشد تأسيس ملي از كنگرة انشعاب در پي 1919 در سال بود كه ليبرال ملي

. بـي » انـد. معترف وي و توانايي بر صداقت دهد. همگان تأثير قرار مي را تحت هر مخاطبي وي لهجة و صراحت العاده فوق انرژي دارد و در پـايمردي بسيار وسيع ابعادي جهان از بشر و مسائل وي و آگاهي دانش: « است كرده تجليل چنين . ساپرو از چينتاماني اندر وجـود نـدارد. وي ترديـدي هيچ ، جاي گرفته نگار برعهده روزنامه يك عنوان به كه رسالتي دقيق و درك اهداف در تحقق وي كرد. داريو پاس رعايت تمام را با دقت نگاري روزنامه بر حرفة حاكم و موازين خود اصول زندگي طول

نگـار روزنامـه يك ناتواني وي كرد. از ديدگاه مي مباهات مطبعيِ بسيار دقيق مصحح عنوان و هنر خود به تخصص به چينتاماني ن. از دسـتيارا اعتقادنداشـت مختلف روزنامه هاي بخش بنديِ دقيق تقسيم بود. او به نابخشودني گناهي مطبعي تصحيح در زمينة

از تمـامي كنند. وي را تصحيح روزنامه تا مطالب خواست نيز مي بپردازند و از خبرنگاران گزارش تهية تا به خواست سردبير مي بـراي شـد، بلكـه نمـي چـاپ ضرورتاً در نشـريه كنند كه تهيه مقاله يك كم دست هفته تا در طول خواست سردبير مي دستياران آمد. مي حساب به خوبي تمرين آنان نويسندگي توان باالبردن

: است اظهارنظر كرده چنين در مورد چينتاماني اي نويسنده

∗ Kannada شود. هاي دراويدي است كه عمدتاً در ميسور بدان تكلم مي از زبان


117

كرد تا در نوشـتن كمك وي مانند، به بي اي با حافظه همراه اجتماعي مسائل دقيق بود. مطالعة از هنر وي جزئي و تشويق ترغيب سرمقاله گذارد و متن قدم روزنامه پستوي به تا در اواخر شب داشت دهد. عادت از خود نشان مانندي تبحر بي مليو محلي مسائل خاصـي و مهـارت سرعت سرمقاله و تهية كند. در نوشتن ديكته از كاركنان يكي منتشرشود به در روزنامه بايد فردا صبح مي را كه بود. وي از شخصيت دقيقاً بازتابي ليدر نبود. روزنامة قائل تفاوتي عمومي و كارهاي نگاري روزنامه حرفة . بين داشت

1930 در سـال . وي نداشـت ليـدر نشـرية بـه اي رو عالقـه ميانـه محافـل هاي ديدگاه اعتقاد به عدم دليل نهرو به جواهر لعل : مورد انتقاد شديد قرارداد و گفت همانند پيرزنان رفتاري داشتن دليل روها را به ميانه

هـاي بيـوه در اردوي طور قطع بهليدر ندارند. روزنامة ، هنر ديگري در برابر مسائل ناتواني دادن و نشان و زاري ها جز ضجه آن گيرند؟ نمي ندارند چرا خفقان زدن حرف ها جرأت دارد. اگر آن جاي گريان هميشه

هنـد و به و عالقه خاطر عشق خود را به شغلي آيندة كه نگار انگليسي ، روزنامه . دبليو. ويلسون هند بي نگاري روزنامه در تاريخهنـوز پـايونير روزنامـة كـه 1928 در سال . ويلسون برخوردار است رفيعي كرد، از جايگاه كشور قرباني اين مردم ملي آرماننظـر با جلـب شد. وي منصوب نشريه اين سردبيري رو بود، به روبه هنگفتي مالي و با زيان قرار داشت اروپاييان مديريت تحت

را كامالً تغييـرداد. آن مشي خواهد دميد، خط در كالبد روزنامه اي تازه روح اميدوار بودند ويلسون كه در لندن روزنامه صاحبان تـرين از زبـده يكـي عنـوان بـه داد. ويلسـون آنـا تقليـل نيم را به آن فروشي تك بهاي روزنامه خوانندگان عدة افزايش او براي نگـاري روزنامـه . وي داشـت ، شـهرت انگلـيس ، مركزمطبوعـات لنـدن اسـتريت فليـت در خيابـان انگلـيس جوان نگاران روزنامه جـدي مطالعـة به سرعت ، اما به نداشت آشنايي چندان سرزمين اين سياسي و هواي با هند و حال و گرچهبود وجوش پرجنب برقراركـرد. ويلسـون اي گسـترده هـاي و تمـاس ديار، روابط در امور آن و آگاه و با افراد سرشناس كشور پرداخت اين دربارة

كـاترين را كـه تا كتـابي . از نهرو خواست انگيخت ها را برمي انگليسي خشم كه كسي همان نهرو بود؛ يعني جواهر لعل مجذوب او بـا مـديران درگيري امر به كرد و همين چاپ پايونير اول بود در صفحة نهرو نوشته را كه نقدي بود نقد كند. وي مايو نوشته

بدهـد و خود را ازدست از خوانندگان اي عده پايونير شد تا روزنامة ند موجباز ه آميز وي حمايت منجرشد. سياست روزنامهمسـتقر در انگليسـي نيروهاي كل بار فرمانده يك رو شود. ويلسون روبه انگليسي ارشد نيروهاي افسران با اعتراض بر آن عالوه

بـا ارسـال انگليسـي خشـمگين هاي از سرهنگ نتقاد قرارداد. يكيمورد ا " نظامي خواهانة ترقي سياست فقدان"خاطر هند را بهو مسـلم انتقاد حـق : « گفت در پاسخ ويلسون» ؟ آوري عمل به انتقادي چنين كني مي جرأت چگونه: « نوشت ويلسون به تلگرافي .» سپر كردم دشمن خود را در برابر گلولة سينه جهاني نيز در جنگ من چون است من مشروع

» باز گرداند. روزنامه را به صحيح مشي خط«خود گفتة و به كار گرفت به را در كادر سردبيري هندي نگاران روزنامه ويلسون وي بيـت و محبو روزنامـه خوانندگان بود بر عدة همراه خاصي و دقت باكي با بي كه سياسي عمدة با مسائل برخورد وي نحوة

هاي در بحث تحرير درآورد. مردم رشته به آميزي جسارت هاي خود سرمقاله تواناي با قلم افزود. ويلسون اوتارپرادش در ايالتاز تـر نگـاري روزنامه كردند. ويلسون مي تر توصيف كرد، مترقي منتشرمي چينتاماني ، كهليدر را از نشرية پايونير خود روزنامة

از خـود را بـيش گوينـد وي كرد. مي مي ها را تدوين خود آن شيواي و با قلم را انتخاب خبري مناسب موضوعات بود. وي اول منطقـي و تحليـل در تجزيه پيدا كند. وي زيادي شد تا دشمنان امر موجب كرد و همين درگيرمي مملكتي هاي حد با شخصيت

حضـور يابنـد. در دادگـاه آن قرار گيرد و مسؤوالن اتهام بارها در مظان شد تا روزنامه سبب مسأله همين بود و ضعيف مسائل از كار بركنار كردند. " سردبيري هاي و مسؤوليت تعهدات در اجراي كفايتي بي" اتهام او را به روزنامه ، مديران سرانجام

داد. تشـكيل هنـدو خود و روزنامـة روزنامة امور هند، را از سوي به ميزگرد مربوط ليناو در لندن 1930 در سال ويلسونآغـاز كـرد. ميـل ديلـي اينـدين خود را با روزنامـة جا همكاري و در آن رفت بمبئي بهپايونير روزنامة از رها كردن پس وي

اداره (Scrutator) مسـتعار موشـكاف بـا نـام (Heard of Apollo Bunder) "كبـود زير آسـمان " عنوان تحت وي كه ستوني


118

شـيوايي سـبك و بـه گردآوري موثق از منابع هند بود كه و ساير نقاط بمبئي دربارة و متنوعي خواندني مطالب كرد، حاوي مي. بازگشـت انگلـيس به آشفته اي با روحيه ر باز ماند و ويلسوناز انتشا 1931 در سال ميل ديلي ايندين شد. روزنامة مي نوشته كـه قـرارداد. ويلسـون سـياه هنـد در فهرسـت مـردم از آرمـان حمايـت دليل را به ويلسون نام انگليس نگاران روزنامه اتحادية . گفت را وداع دار فاني گمنامي فقر و هند بود در منتهاي ارزشمند براي و دوستي دست چيره نگاري روزنامه

هاي آورد. ماشين ارمغان به هند را در عصر گاندي چشمگير مطبوعات ، توسعة چاپ نوين آالت از ماشين روزافزون استفادةبرخوردار بودند، با مناسبي مالي از امكانات كه هايي سپردند و روزنامه چرخشي چاپ هاي ماشين خود را به جاي مسطح چاپو بمبئـي چـاپ تـايمز آو اينـديا و تيـراژ خـود را ارتقادادنـد. روزنامـة روزنامه كيفي جديد سطح آالت از ماشين گيري بهره

نشـرية كـه هنـدو هـا روزنامـة آن بودنـد و در پـي پيشگام جديد چاپ آالت از ماشين گيري در بهره كلكته چاپ استيتسمن . گرفت خدمت را به آالت ماشين گونه شد اين مي محسوب هندي با مالكيت ثروتمنديبـود. بسـيار نـازل هـم شان چاپ بودند و كيفيت گريبان به دست مالي با مشكالت اغلب هنديان مالكيت تحت هاي روزنامه باشـند. تنهـا پشـتوانة داشـته ناهنجـاري حالت روزنامه رشتد ها و عناوين شد تا نوشته مي سبب چاپ آالت ماشين فرسودگي : گران از تحليل يكي گفتة آوردند. به مي عمل ها به هند از آن ناسيوناليستي جنبش رهبران بود كه ها حمايتي روزنامه

و توقيـف پليس نيروهاي از تهاجم خاطر وحشت هگرا ب ملي هاي بودند. روزنامه سرپا ايستاده سختي ها به از روزنامه تعداد كثيري قرار داشـتند. خطـر بسـيار و سـرمايه تري وخيم ديگر در شرايط با نشريات بودند در مقايسه سپرده دولت به كه اي و وثيقه اموالبودنـد، امـا در سـبك توانـا و صـاحب نيهـا نويسـندگا نشريه سرمقالة نويسندگان گذشته هاي افزايد: در زمان بود. همو مي اندك نبود. از هنر نويسندگي نشاني در مطبوعات منتشرشده خبري هاي ستون

: است اظهارنظر كرده گونه اين هنديان مالكيت تحت هاي نهرو در مورد روزنامه جواهر لعل چنـداني خـود تـالش روزنامـة مـالي بهبـود شـرايط هـا بـراي آن نو صـاحبا ها بسيار محدود است روزنامه گونه اين مالي منابع در تنگنـا قراردارنـد. عملكـرد تحريريههيئت كنند و كاركنان مي خود را تأمين روزمره نيازهاي دشواري ها به آورند. آن نمي عمل به . آميز است و جنون ، احساساتي و سياست زندگي ارةها درب آن و نظر كلي ها نامطلوب آن تبليغاتي هاي ، آگهي ها ضعيف آن

كند. مي توصيف و موفق باثبات اي نشريه مالي را از لحاظ داند و آن مستثنا مي قاعده را از اين هندو روزنامة حال نهرو درعين

: است نوشته دوره اين ديگر از مورخان يكي ، فقدان مالي سركوبگر، تنگناهاي حكومتي ، تشكيالت ظالمانه از قوانين ناشي وسيع هاي محدوديت رغم هند به عملكرد مطبوعات

اي شايسـته خدمات هند مرهون و اعتبار مطبوعات . شهرت برخوردار است از استاندارد بااليي ديده آموزش و كاركنان فني مهارت خاصـي و عظمـت هنـد از شـكوه مطبوعـات . تاريخ است آورده عمل كشور به و استقالل اديآز براي در پيشبرد مبارزه كه است

صـاحبان . عشـق اسـت هنـد بـوده مطبوعات اصلي محركة ، نيروي مردم به كار و خدمت شديد به و عالقة ؛ عشق برخوردار استهـا، روزنامـه ديدنـد صـاحبان مـي كـه بود و كارگران بار آورده ها به آن براي هنگفتي مادي هاي زيان مردم به خدمت ها به روزنامه

ديدند. خود نمي دشوار كاري شرايط به اعتراض براي كنند موردي كار مي تر از آنان تر و بيش ، سخت فراوان مالي مشكالت رغم به روزنامـه مـالي بهبـود شـرايط هـا ناگزيربودنـد بـراي بـود و آن امطمئنناچيز و ن مطبوعات و كارگران و دستمزد كاركنان حقوق

كاركنـان كردنـد. عـدة كـار مـي ساعت 12 روزانه مطبوعات تحريريةهيئت و اعضاي خبرنگاران 1932 كنند. در سال روزشماري مقدور نبود. سادگي به رفتن بود و مرخصي اندك روزنامه


119

9 با حكومت ياروييرو

شـاهد عبـور 1942 سـال هـاي خـود رسـيد و نـاآرامي تحـرك اوج هند به بخش رهايي جنبش دوم جهاني جنگ هاي در سال

، صـرفاً بـراي فراوان مشكالت دليل هند به مطبوعات آن طي شديدبود كه هاي فشار و محدوديت دورة گرا از يك ملي مطبوعات سـو تـالش بودند، زيرا از يك قرارگرفته بسيار دشواري در شرايط دوره هند در آن كردند. مطبوعات مي خود مبارزه اتحي ادامةخـود را دين حال كنند و درعين كرد پايداري مي ها اعمال آن عليه بيگانه حكام كه ها و فشارهايي محدوديت كردند در مقابل مي

بودند، ادا كنند. برخاسته بيگانه از يوغ رهايي براي نهايي مبارزة به گاندي رهبري تحت د، كههن مردم در قبالگـرا ملـي نبـود مطبوعـات هنـدو سردبير روزنامـه سرينيواسان كاستوري همچون رهبر قدرتمندي اگر ابتكار و پادرمياني

خود خصمانة موضع تر كردن نرم را به هند دولت مطبوعات سخنگوي عنوان به وي دربرند. به سالم جان توانستند از مهلكه نمي همراه با موفقيت هم هند هميشه مطبوعات عليه بيگانه حكام عمل از شدت كاستن براي وي متقاعدكرد. تالش مطبوعات عليه

از مطبوعـات و تعـدادي گاندي دهد. شخص را سازمان مطبوعات سطتو اخبار حكومتي تا تحريم گرفت بار تصميم نبود. يك كس ، هيچ كردند. باوجوداين مي هند متهم مردم ملي آرمان كردن لگدمال نبودند و او را به راضي گرا از عملكرد سرينيواسان ملي

بسـيار دشـوار، شـرايط هند در آن مطبوعات فعاليت ادامه زمينة آوردن فراهم در راه تالش به شديد وي و اشتياق در صداقت داد. نمي خود راه به ترديدي

و از است جنگ كرد كشور هند درحال هند، اعالم ليتگو فرماندار كل لرد لين 1939 در سپتامبر سال دوم جهاني با آغاز جنگ خود در قبـال تا اهداف خواست از دولت ملي كنند. كنگرة همكاري تتا با حكوم خواست هندي هاي و سازمان احزاب تمامي و اعـالم پرداختـه كنگـره از موضع حمايت گرا به ملي كند. مطبوعات هند را مشخص در مورد آيندة لندن موضع ويژه به جنگ

تـري بـيش هند با اشتياق و مردم بهبود خواهد يافت هند ـ انگليس هند، روابط استقالل شناختن رسميت به كردند در صورت خواهند كرد. كمك در جنگ انگليس اهداف تحقق براي

دانسـتند و جـايزنمي روست روبه عظيمي با بحران انگليس كه هند را در مقطعي استقالل موضوع رو طرح ميانه هاي روزنامه طور طبيعي و رويدادها به روند تحوالت معتقد بودند كه از مطبوعات دسته كردند. اين مي را تبليغ در جنگ از انگليس حمايت

بر اعالم مبني ملي كنگرة با درخواست در مجموع ـ هندي انگليسي هاي منجر خواهد شد. روزنامه جنگ هند در پايان آزادي بهدر تغييـري هرگونـه اصـلي را شـرط هندوها و مسلمانان ميان دند، اما وحدتبو موافق انگليس دولت از سوي جنگي اهداف دانستند. هند مي حكومتي شكل


120

سـنگاپور، در سـقوط در پـي داد. وي نشان ر ويِخوش از جنگ انگليس اهداف بر اعالم مبني ملي كنگرة درخواست به لين : مشاور در امور هند، نوشت، وزير . آمري . اس ال به اي نامه

تـا جنـگ در اين پيروزي آميز نخواهد بود اگر بگويم . اغراق كشم مي را بردوش عظيمي مسؤوليت خالي جا تقريباً با دست در اين دارد. بستگي وجود من به حدود زيادي

خاطرنشـان . وي خواهد انـداخت مخاطره را به انگليس آتيو فعلي ، موقعيت سياسي امتيازات اعطاي بود كه عقيده براين وي : ليتگو نوشت ياد كرد. لين بيرحم سياستمداراني عنوان ها به و از آن است ناممكن كنگره رهبران رضايت جلب كرد كه

انتقـال زمـان بـه و هرچـه يافت اي چاره هرا آن براي توان نمي كه است گرفته شدت در هند چندان و مذهبي نژادي هاي كشمكش گيرد. مي تري بيش نيز شدت مناقشه ، اين شويم تر مي هندوها نزديك ما به از جانب قدرت

وزير مشاور در امور هند تأكيدكرد: خود به در نامة وي موجـود را وضـع از حفـظ ناشي و مسائل تا مشكالت است دهدارد، آما حياتي جنبة متفقين پيروزي وجود هند براي جا كه از آن

انگلـيس امپراتـوري امنيت است خواهد بود و ممكن و خطرناك نسنجيده ملي كنگرة امتياز به از اعطاي ناشي نتايج بپذيرد، چون اندازد. مخاطره را به

عنـوان را بـه پايونير روزنامة سردبير سابق (Desmond Young) د يانگدزمون جنگ ورود هند به اعالم هند در پي حكومتورود هند اعالن به اعتراض نشانة به مختلف هاي در ايالت كنگره وزراي زمان كرد. در آن تعيين دولت مشاور ارشد مطبوعاتي

را بـراي فـردي همكـاري عـدم جنـبش و گانـدي كـرده گيري رهخود كنا هاي ، از مقام مردم نمايندگان رضايت بدون جنگ بهبـا مشـاور مشـورت هند بـدون بود. حكومت انداخته راه بود به اتخاذ كرده با جنگ در ارتباط حكومت كه با تدابيري مخالفت

، شـده طور حساب به را كه و انتشار هر مطلبي صادركرد و چاپ از هند، دستورالعملي دفاع قانون و با استناد به ارشد مطبوعاتيهـا و گردهمـايي بـه و انتشار اخبار مربـوط كند، يا چاپ تحريك آميز جنگ پيشبرد موفقيت را عليه مردم يا غيرمستقيم مستقيم

.كرد اعالم را برانگيزد ممنوع فوق با هدف مخالفت يا غيرمستقيم مستقيم كه هايي سخنرانيو چاپ را كه در مورد اخبار و رويدادهايي مشورت ها اصل و تأكيدكردند آن اعتراض دستورالعمل اين هند عليه مطبوعات

را محتـرم انـد و آن بگـذارد، پذيرفتـه برجاي تأثير منفي جنگ در زمينة حكومت بر سياست نحوي به است ها ممكن انتشار آن وزير كشور هند مالقـات كشور با سر رجينالد ماكسوِل هند و شرق مطبوعات انجمن از جانب نمايندگي به شمارند. هيأتي مي

تبليغـات بهانـة به از مطبوعات استفاده تنها براي حكومت از سوي صادره دستورالعمل كه اظهار داشتهيئت اين به كرد. ويدانستند در نمي كرد چون ها را دچار مشكل روزنامه تاريخي مقطع نهرو در اين جواهر لعل . بازداشت است صادرشده ضد جنگ

دهند. خبر اهميت اين توانند به مي اندازه خود تا چه خبري هاي ستون ، كنفـرانس رتيـب ت دهنـد و بـدين جلسـه تشـكيل در دهلي اوضاع بررسي گرفتند تا براي هند تصميم مطبوعات سردبيران

با حكومت ، در رويارويي مطبوعات سخنگوي عنوان شد و به تشكيل 1940 هند در نوامبر سال هاي روزنامه سردبيران سراسري ايفا كرد. بسيار مهمي نقش دوم جهاني جنگ هاي سال در طول

از انتخـاب و گاندي شد. حكومت برگزيده كنفرانس رياست آرا به اتفاق ، بههندو ، سردبير روزنامة سرينيواسان كاستورينبايد در برابر سردبير شرافتمندي هيچ: « خود گفت قطاران هم به كنفرانس خود در اين در نطق كردند. سرينيواسان استقبال وي

فعاليـت محـدودكردن بـراي دولـت رابر اقـدامات كنند در ب اعالم صراحت تا به خواست و از آنان» فرود آورد سرتسليم دولتها بايد و آن است مطبوعات مسلم حقوق . انتشار اخبار از جملة نخواهند نشست ساكت جنگ بهانة به مطبوعات عادي سياسي


121

گفـت آزاد بگـذارد. وي ملـت قبال خود در رسالت را در انجام بايد مطبوعات دهند. دولت خود ادامه فعاليت به بتوانند آزادانهكنـد. بـرداري بهـره سياسي هاي جنبش كنترل ها براي از روزنامه از جنگ ناشي هاي ضرورت بهانة كند تا به مي تالش حكومت

هـاي فعاليـت تحريك مثابه به آن اهداف تبليغ و هرگونه ، طرفدار هيتلر است همكاري عدم جنبش كه اتهام كرد اين اعالم وي . ندارد و مردود است صحت وجه هيچ آيد به شمار مي به ضد جنگ در مـورد نحـوة حكومـت بـود دسـتورالعمل شده نوشته در آن شد كه تسليم وي به ، يادداشتي وي نطق گرفتن از پايان پس مشـورتي هـاي كميتـه بـا تشـكيل حكومـت شد كـه ، اعالم براين الوه. ع است لغو شده جنگ دوران در خالل مطبوعات فعاليت

هـا بـه كميتـه ها، با ايـن روزنامه عليه اقدامي از اتخاذ هرگونه و قبل است كرده موافقت و ساير مراكز ايالتي در دهلي مطبوعات . خواهدپرداخت مشورت

از حكومـت كميتـه كرد. ايـن تأسيس مطبوعات به مربوط مسائل در زمينة متبا حكو تماس براي دائمي اي ، كميته كنفرانس و شور با اين از هشدار اوليه كند و تنها پس تدوين مشخصي ، نظامنامة مطبوعات مشورتي هاي با كميته مشاوره تا براي خواست شود. جرايد متوسل عليه تنبيهي اقدامات ها، به كميته

از سوي كميته اين تشكيل نياوردند و در اوتارپرادش عمل ها به كميته تشكيل در زمينة چنداني همكاري محلي هاي متحكو روزنامة امور ماجراي اين نشد؛ از جمله واقع مورد قبول آن هاي نيز توصيه از تشكيل كشيد و پس ها طول مدت محلي حكومت برد. بايد نامرا هرالد نشنال

ـ هندي انگليسي هاي روزنامه هند از جمله مطبوعات تمامي ها حضور نمايندگان روزنامه سردبيران كنفرانس هاي از ويژگيدر ـ هنـدي انگليسـي مطبوعـات در مورد حضور نمايندگان اي يافتند. نويسنده نيز عضويت دائمي در كميتة آن اعضاي بود كه

و منطقي معقول هاي از آزادي دادند و در دفاع از خود نشان اي العاده فوق و سازگاري ها همكاري آن: « است نوشته كنفرانس اين مطبوعات سردبيران بين كنفرانس در اين» داشتند. جدي نقشي حكومت بوروكراتيك هاي روي در برابر تدابير و زياده مطبوعات

خـود توانسـت خاص و شكيبايي با مهارت آمد، اما سرينيواسان نظر پيش اختالف مستقل نشريات و سردبيران كنگره به وابسته كند. يكديگر نزديك ها را به آن

هـا خبرگـزاري توسـط كـه وي دو سخنراني كرد متن هند اعالم هاي روزنامه سردبيران به اي در نامه 1941 در فورية گاندي با ادامـة در ارتباط گاندي . سخنان است نيافته ها انعكاس در روزنامه مشاور مطبوعاتي از سوي تأييد آن عدم دليل به شده مخابره بود. اظهارات كردند ايراد شده مي خودداري با حكومت از همكاري كه كساني توسط جريمه و پرداخت مدني نافرماني جنبش

انتشار شد و اجازه تلقي با جنگ و ضديت مدني نافرماني به مردم و تشويق مغرضانه مطبوعات مشورتي كميتة از سوي انديگ . نيافت

: جرايد هند نوشت سردبيران خود به در نامة گاندي از ناشـي هـاي . ضـرورت كنيم نمي احساس ها را چندان زنامهرو نسبي شدن فلج كه ايم كرده عادت مطبوعات اختناق به چنان ما آن

شـود، مـي دارد سـركوب مغايرت جنگ در قبال دولت با سياست حكومتي اعتقاد مقامات به كه صادقانه ابراز عقيدة هرگونه جنگو كـنم مـي تـالش جنگي هرگونه يافتن پايان براي صادقانه رو، من خود بگذرد. از اين از نشرية سردبير يا ناشر روزنامه مگر آنكه

. از آلمان هواداري نه است با انگليس ضديت نه تالش اين

تـا هرازگـاهي ناگزيراست موردنظرش در چارچوب مدني نافرماني جنبش خود و مهاركردن پيشبرد اهداف براي گفت گاندي : گفت ايراد كند. وي سخناني


122

در انتشار اخبـار مطبوعات با ناتواني توانم آيا مي دانم فراتر رود. اما نمي هست از آنچه مدني نافرماني ابعاد جنبش خواهم نمي من اخبـار ر كامـل در ندهند و با انتشا تن اختناق تا به خواهم مي رو، از مطبوعات . از اين را محدودكنم آن ، دامنة جنبش اين به مربوط هـاي و بيانيـه همكـاري عـدم تواننـد جنـبش مـي سـردبيران كنند. البته خود پافشاري بر استقالل همكاري عدم جنبش به مربوط

و پذيرفتن انتقادآميز توانند با انتشار اظهارات مي كنند. سردبيران ها را محكوم را مورد انتقاد قرار دهند و آن زمينه در اين صادرشده دارند. ابراز مطبوعات اختناق خود را به و اعتراض ، مخالفت روزنامه كامل ، يا تعطيل نشرياتشان خطر توقيف

افزود: گاندي ادعـا كـه نرساند. اي نمي زياني كس هيچ به آن دامنة گسترش كه هستم خشونت عدم جنبش نمايندة من ندارد كه گفتن به نيازي

. است رحمانه و بي اساس ، كامالً بي دارم همسويي و فاشيسم با نازيسم پس هستم مخالف با امپرياليسم چون من

سـردبيران كنفـرانس رئيس گاندي شد. منشي گرفته پي انداخت راه را به آن وي منشي مهادو دساي كه اي با مجادله گاندي نامةكـرد. مـتهم جنـگ در قبال حكومت هاي با سياست مطبوعات مخالفت بر عدم مبني دولت به هايي تضمين دادن را به وعاتمطب

: گفت كرد. وي را تكذيب حكومت به تضميني چنين دادن سرينيواسانتواند مي انسان كه است مبارزه تنها از طريق زنند، چون مبارزه به خود دست آزادي بايد براي كنند، بلكه نبايدخودكشي مطبوعات . كار نيست چارة گذاشتن دست روي و دست طلبي بپوشاند. تسليم عمل خود جامة آرزوهاي به

. شارما . دي پي از سوي را كه اي هند قطعنامه مطبوعات سردبيران سراسري كنفرانس دائمي ، كميتة1941 سال فورية در چهارم بود: شده خواسته از دولت قطعنامه كرد. در اين بود تصويب ) پيشنهادشدهتايمز آو اينديا روزنامة لو (مسؤول و سر فرانسيس

و انتشار از چاپ جلوگيري نياز به نكند و در صورت مخالفت مهاتما گاندي از سوي صادرشده هاي از انتشار بيانيه بررسي بدون گيرد. صورت الزم هاي مشورت مطبوعات مشورتي مركزي ها، ابتدا با كميتة آن

مطبوعات سردبيران سراسري كنفرانس ، در صفوف كنگره از سوي " از هند برو بيرون" قطعنامة با تصويب 1942 سال در اوترا هاريجـان خـود روزنامـة كـه پيشـنهاد گانـدي هـا بنـا بـه روزنامه و گردانندگان از صاحبان آمد. برخي پيش هند اختالف

در طـور كامـل ، بـه در بمبئي كنفرانس اين دائمي در كميتة گاندي سخنراني كردند. متن خود را تعطيل بود، نشريات كرده تعطيل هـاي ناآرامي هند در آستانة نكردند. حكومت را مخابره انيسخنر اين كامل ها خود متن ، زيرا خبرگزاري ها انتشارنيافت روزنامه

مربـوط هاي انتشار گزارش ، محدوديت خبرنگاران رساندن ثبت برقراركرد. به مطبوعات عليه اي گسترده هاي محدوديت اوت ماهو از موضـوعات ها و سانسور برخي ناآرامي به اخبار مربوط به يافته اختصاص و فضاي تعداد عناوين ها، محدوديت ناآرامي به

ها را بـا در روزنامه و انتشار هر مطلبي چاپ محلي حكومت اوتارپرادش ها بود. در ايالت محدوديت اين از جملة خبري اقالم كرد. اعالم ، ممنوع رسمي روزنامة صفحة تر از نصف پهن يا در ستوني رسمي در روزنامة شده ارائه تر از نمونة درشت حروفي

و پرداخـت اوضـاع بررسـي بـه خـود در بمبئـي 1942 اكتبر سـال هند در اجالس مطبوعات سردبيران سراسري كنفرانس : گفت داشت را برعهده گردهمايي اين رياست كه سرينيواسان كاستوري را نيـز بايـد خاطرنشـان نكته . اما اين كنيم را با خود همراه ايالتي هاي از حكومت برخي ايم نتوانسته كه كنم مي اعالم با صراحت

و از حكومـت خـود را ابـرازكنيم سياسي و مصائب تا مشكالت دانيم خود مي ، حق آن موافق چه باشيم جنگ مخالف چه كه كنم كند. اجتناب در امور مطبوعات تا از مداخله ايم خواسته


123

: گفت ها و سانسور مطبوعات محدوديت به در اشاره وي كننـد. هـا را تحمـل ها ناگزيرند محـدوديت ، روزنامه كشور آزاد نشده كه و تا زماني كشور است از آزادي جزئي مطبوعات آزادي

گريبـان بـه دست با آن كه هند با قيدوبندهايي نياز دارند و مطبوعاتشديداً مطبوعات فعاليت ادامة به مردم كه ندارم ترديدي هيچ تشـنة مـردم دهد كه مي كنند. شواهد انكارناپذير نشان مي استفاده مردم به خود و خدمت رسالت ايفاي براي هستند، از هر فرصتي

امـروزه كه دهند. مشكلي انتشار خود ادامه و به را انتخاب جامعه به خدمت راه انتظار دارند تا بهترين از مطبوعات اخبارند. مردمو تمايـل وجـه هـيچ بـه . مسـأله است حكومت هاي و خواست انتظارات به با توجه آنان گيري مواجهند موضع هند با آن مطبوعات

آن بـه و اهانـت نگـاري روزنامه اعتقاد ما تحقير حرفة به كه ستني حكومت هاي و خواست پيشنهادات به دردادن تن ما به اشتياق دارد. مقرر باز مي هاي مسؤوليت و ما را از انجام است

كنفـرانس كننـدگان با تأييد شـركت را پيشنهاد كرد كه ، طرحي حكومت موجود و متقاعدكردن مشكالت حل براي سرينيواسانبـود. حكومـت از جانـب شـده در برابر فشـار اعمـال و مقاومت سردبيران داري خويشتن تضمين شامل طرح رو شد. اين روبه

را احتيـاط هـا جانـب ناآرامي هاي اخبار و گزارش كرد تا در ارائة توصيه مطبوعات سردبيران به طرح اين با تصويب كنفرانس ايـن ورزنـد. بـر پايـة كند اجتنـاب را تشويق و خرابكارانه غيرقانوني اقدامات است ممكن كه مطالبي كنند و از چاپ رعايتبودنـد بـار برداشته از فعاليت دست كه را لغو كرد و نشرياتي مطبوعات عليه شده وضع هاي هند محدوديت ، حكومت قطعنامه بازگشتند. مطبوعات صحنة ديگر به 1942انجاميد. در اواخـر و حكومت مطبوعات ميان جديدي رويارويي به ديگري بحران بود كه نشده سپري كوتاهي زمان

تجـاوز نيروهـاي بـه اعتـراض نشـانة )، بـه فعلـي (مادهيـاپرادش مركزي در ايالت گاندي از هواداران ، يكي پروفسور بانساليبـا صـدور مادهيـاپرادش ايالـت محلي نامحدود زد. حكومت غذاي اعتصاب به ، دست ايالت اين دو روستاي زنان به انگليسي

كـرد. منـع دسـتورالعمل صدور اين به غذا و نيز اخبار مربوط اعتصاب اين به اخبار مربوط ها را از چاپ روزنامه دستورالعملي، كنفـرانس ايـن دائمـي هند و كميتـة مطبوعات سردبيران سراسري كنفرانس با رئيس مشورت بدون ايالت اين محلي حكومت

رويـداد در بمبئـي ايـن بررسـي دسـامبر بـراي در مـاه كـه دائمي كميتة اجالس اطالع بود. به را صادركرده دستورالعملي چنين تصميم دائمي كميتة ترتيب اين كند. به موافقت عملدستورال با لغو اين مادهياپرادش حكومت بعيداست بود، رسيدكه شده تشكيل برخـي خودسرانة اقدام به اعتراض نشانة تا به خواست از مطبوعات كميته كند. اين خودداري با حكومت تا از همكاري گرفت

روز از انتشـار روزنامـه يـك مـدت ، بـه مركـزي و حكومـت سراسري كنفرانس بين مفاد توافق و نقض محلي هاي از حكومت، دولتـي هـاي بخشـنامه ، از چـاپ لغونشده دستورالعمل اين كه كرد مادام توصيه مطبوعات به حال درعين كنند. كميته خودداري كـه مـواردي سـتثناي ا هند بـه و ايالتي مركزي و حكومت انگليس دولتي مقامات نو، سخنراني سال افتخاري ميهمانان فهرست ورزند. خودداري است ضروري هاي و اعالميه تصميمات حاوي و در يـك طـور يكپارچـه هنـد بـه هـاي روزنامـه بود كه و احتماالً تنها موردي يادماندني نظير، به خود بي درنوع تصميم اين

، فهرست مطبوعات سردبيران انگاشتند. بنابر تصميم مي ا ناديدهر بيگانه حكومت از سوي صادره دستورالعمل مستقيم رويارويي دهلـي پلـيس . رئيس نيافت ها انعكاس در روزنامه 1943 در سال حكومتي وزرا و مقامات نو و سخنراني سال افتخاري ميهمانان

كـردن نيـز بـا محـروم مـدرس كـرد و حكومـت را صـادر تايمز هندوستان روزنامة در مورد مطالب كه دستور سانسور قبلي هاي ورزيد. روزنامه مبادرت جويانه تالفي واكنش به مطبوعات ، در برابر اقدام حكومتي از تسهيالت هندو روزنامه خبرنگاران

درآوردنـد. روز تعليـق حـال خـود را بـه هـاي فعاليـت 1943 سـال ژانويـة روز ششم سراسري كنفرانس تصميم گرا بنا به ملي بـه خبـر مربـوط از چـاپ مطبوعات بر خودداري ، مبني مادهياپرادش محلي بار حكومت ذلت با لغو دستورالعمل ژانويه سيزدهم


124

صـيه تو مطبوعـات سـردبيران نيز به داد و سرينيواسان خود پايان روزة 63 غذاي اعتصاب ، به پروفسور بانسالي غذاي اعتصاب دهند. پايان حكومتي هاي اخبار و بخشنامه چاپ تحريم كرد تا به

كـرد گيـري هنـد كنـاره مطبوعـات سـردبيران سراسـري كنفـرانس از رياست 1944 سال در ژانوية سرينيواسان كه هنگامي جرايد در رويـارويي و امتيازات از حقوق و پاسداري مطبوعات يكپارچگي حفظ در جهت وي هاي هند از تالش هاي روزنامه

سرينيواسـان سرسـخت از منتقـدان و يكي تايمز هندوستان سردبير روزنامة گاندي كردند. دواداس قدرداني بيگانه با حكومت : گفت

. اين گرفت هند را برعهده و نشرياتها روزنامه تمامي سردبيري در واقع سراسري كنفرانس رياست گرفتن دست با به سرينيواسان خـود بـر سـر چتـر حمـايتي با گستردن هند كامالً نابود شوند. سرينيواسان مطبوعات زماني مقطع در آن كه وجود داشت احتمال

هميشـه بـود بـراي شـده احـي طر هـدف با ايـن را كه هايي توطئه تمامي كرد، بلكه ها جلوگيري آن تنها از نابودي هند نه مطبوعات كرد. برآب نقش

: گفت سرينيواسان ، در اظهارنظر دربارةتايمز آو اينديا لو، سردبير روزنامة سر فرانسيس و اراده توانـد قـدرت باشد، نمي نداشته اطالع سراسري در كنفرانس كنندگان شركت نظرها و تضاد منافع اختالف از شدت تا كسي و كنـد. ايجادتفـاهم داد درك مـي از افراد كامالً ناسازگار تشـكيل اي را مجموعه آن اعضاي كه كنفرانس اين را در ادارة رينيواسانس

درعـين يابنـد، وحـدت دسـت وحـدت ، توانستند بـه و پراكندگي تفاوت رغم به دشوار بود. اما آنان بس ها كاري آن نظر بين اتفاق . كثرت

ديگري هاي ناگزير بودند تا سختي حال ، درعين حيات خود و تداوم از حقوق پاسداري در جهت بر تالش هند عالوه مطبوعات در اختيار حكومت آن توزيع كمبود كاغذ بود كه مطبوعات مشكل ترين كنند. عمده تحمل است ناپذير جنگ پيامد اجتناب را كه

نـام " هنـد و شـرق مطبوعات انجمن" كردند كه تأسيس اي ، اتحاديه مشكل اين كردن برطرف براي روزنامه بان. صاح قرارداشتپرداختنـد. كمبـود مـذاكره به حكومتي با مقامات مطبوعات تمامي كاغذ ميان عادالنة توزيع براي انجمن اين . نمايندگان گرفت

منتشرشود. در اين صفحه ها در هشت مدتهندو دهند و روزنامة خود را كاهش ا تعداد صفحاته شد تا روزنامه كاغذ سبب بـراي كـه بودند تا هـر بهـايي آماده از رويدادها و تحوالت آگاهي به اشتياق دليل به مردم . گرچه يافت ها نيز افزايش ، هزينه ميان بعـد از جنـگ كردند. حتي پيشه كشي و رياضت اجتناب ها از سودجويي دازند، اما روزنامهشد بپر مي تعيين روزنامه فروشي تك

دهند. و تيراژ خود را افزايش ها بتوانندتعداد صفحات پيداكند و روزنامه كاغذ سروسامان كشيد تا وضعيت ها طول نيز مدت شـكايت خـارجي نگـاران بـا روزنامـه مصاحبه تر به بيش ر تمايلخاط به ملي كنگرة از رهبران هميشه هندي نگاران روزنامهبـرد، سـرمي بـه در زنـدان گاندي كه 1930 كردند. مثالً در سال مي متهم داخلي نگاران روزنامه عليه تبعيض ها را به داشتند و آن

توافـق خود را براي شرايط مصاحبه آورد و در اين عمل به لندنهرالد ديلي خبرنگار روزنامة اسلوكومب با جرج اي مصاحبه آن بـه اي نيـز بـا تـدابير ويـژه هنـدو روزنامـة ، كـه اسلوكومب جرج توسط مصاحبه اين متن بازگو كرد. مخابرة با حكومت : نوشت شد. اسلوكومب منعكس جهان در مطبوعات بود، با تيتر درشت يافته دسترسي

هند و بشريت به . گاندي اندازه بي و نفرت آتشين شد: عشق روز روشن مثل دو نكته خود با گاندي ساعتة پنج مصاحبة رياندر ج . از شرّ متنفر است بيزاري اندازه بر هند به انگليس ورزد و از سلطة مي عشق

، پيشـنهاد انگلـيس مطبوعـات ديگـر از خبرنگـاران گلـدر، يكـي با استيوارت اختصاصي اي در مصاحبه 1943 در سال گاندي ، وزير مشاور در امـور هنـد، بـه . آمري . اس ال از سوي داد. پيشنهاد جديد گاندي ارائه انگليس با دولت مصالحه براي جديدي


125

هنـد در رهبـران كنفـرانس خبـري پوشش ظيفةو هند كه مطبوعات رد شد. خبرنگاران آن و غيرعملي مبهم وجود نكات بهانة گونـه داشـتند نتوانسـتند هـيچ بود، برعهده شده هند تشكيل السلطنه نايب ابتكار لرد ويول به در سيمال را، كه 1945 سال ژوئيه

از خبرنگـاران د. يكـي كنن كسب كنفرانس شكست و علت شده مطرح مسائل درخصوص كنفرانس كنندگان از شركت اطالعاتي : مورد نوشت در اين

ترين ورزيده . حتي است ها را دربرگرفته آن چهرة از ابهام اي اند و هاله شده الل در كنفرانس كنندگان شركت تمامي رسد كه نظرمي به را هرگـز نظيـر آن خوردنـد كـه شكسـتي نـان آورند و چ بيرون در كنفرانس كنندگان شركت از زبان اي نتوانستند كلمه خبرنگاران

برخـورد رهبـران سـيمال و نحـوة حاضر در كنفـرانس رهبران كنندة و گمراه عبوس از چهرة كه از خبرنگاراني يادندارند. برخي به به كنفرانس از روزهاي ودند. عصر يكيب آمده خشم به خارجي نگاران با روزنامه مصاحبه به آنان و تمايل هند با خبرنگاران بلندپاية

با خبرنگاران مصاحبه انجام هند به رهبران تمايل گذاشتند. موضوع در ميان خود را با وي شدند و سؤال نهرو نزديك جواهر لعلبـود بـا امريكا توانسـته سگرووِرا خبرنگار آسوشيتدپر پرستون شد، چون مشخص ازپيش سيمال بيش كنفرانس در جريان خارجيرا سفيدپوسـت اند و خبرنگـاران حقارت عقدة داراي كنگره رهبران را كه اتهام كند. نهرو اين مصاحبه ، نهرو، آزاد و جناح گاندي

و شرايط داليل رجيخا با خبرنگاران اختصاصي هاي مصاحبه انجام براي كرد. نهرو گفت دهند تكذيب مي ترجيح پوستان بر رنگينمنـد ها عالقه خارجي بودند. بالطبع شده شناخته خارج در دنياي هندي از سياستمداران شماري انگشت وجوددارد. تنها عدة اي ويژه

كشور خود بودند و فعن به تبليغ هند نيز خواهان سرشناس شوند و رهبران هند آگاه رهبران از ديدگاه مهم مسائل بودند تا در زمينة تحـوالت بـه هنـدي نگاران كردند. روزنامه مي استقبال خارجي خبرنگاران خود به هاي ديدگاه بيان براي از هر فرصتي دليل همين به

هنـد توجـه مسـائل و از مشكالت ديگري هاي جنبه به خارجي نگاران روزنامه كه مندند، درحالي هند عالقه سياسي صحنة روزمرة چنـدان هنـدي نگـاران روزنامـه بـراي كشيدند كـه مي را پيش كردند، سؤاالتي مي مالقات ها با نهرو يا گاندي آن داشتند. هربار كه

دانستند. مي مسائل اين را دربارة ملي رهبران و ديدگاه ها پاسخ آن نبود، چون جالب

بـه موقـت بعد حكومت گرفتند و چندماه دست امور را به زمام مختلف هند در اياالت مردم حمايتمورد وزراي 1946 در سالكار بـا شد، در ابتداي مي اداره كنگره حزب توسط كه ايالتي هاي حكومت شد. رابطة تشكيل نهرو در دهلي جواهر لعل رهبري

نهـاد. تيرگـي هـا روبـه آن روابـط كـارگري هـاي و اعتصـاب قومي هاي با آغاز ناآرامي تدريج آميز بود، اما به مسالمت مطبوعات كرد و مطبوعـات تفويض ايالتي هاي حكومت به با مطبوعات مقابله براي اي ويژه ، اختيارات با صدور فراميني مركزي حكومت

از مشـكالت اوتـارپرادش ايالـت وزيـر اعظـم پانـت گوبينـدواالب كردند. پانـديت تدابير اعتراض گونه اين به نسبت شدت به : گفت مطبوعات از نمايندگان جمعي به خطاب آورد. وي ميان به سخن با مطبوعات در مقابله حكومتبا توانيم مي برخوردي هند، ما چهد شود ادامه مي قومي هاي تشديد ناآرامي موجب كه هايي انتشار افكار و انديشه ها به اگر روزنامه

آن كنـوني شـكل بـه قـانون . اعمال است قانون اعمال رو داريم در پيش كه تنها راهي كنيم مداخله ؟ اگر بخواهيم باشيم ها داشته آنبـا تـا از برخـورد قـانوني آوريـم مي عمل بهخود را تالش منتهاي ايم قبالً نيز گفته كه گونه و همان خوشايند نيست ما چندان براي

. كنيم ها خودداري روزنامه

غيرقابـل شمار، تجاوز و تعـدي بي جمعي دسته با كشتارهاي بروز كرد كه در پنجاب وسيعي هاي هند شورش تجزية در آستانةها منجر شـد و خشونت تشديد دامنة ، به ها در مطبوعات يناآرام به بود. انتشار خبر مربوط ها نفر همراه ميليون تصور و آوارگي

بـا ديگـر در ارتبـاط هـاي از روزنامـه شد، بيش نو منتشرمي در دهلي كه ليگ مسلم جمعيت ، ارگان شفق روزنامة ميان در اين پاتـل واالبهـاي به 1946 در نوامبر سال پنجاب . دكتر گوپيچاند بارگاوا فرماندار ايالت قرار گرفت اتهام در مظان مردم تحريك

تـا خواسـت كرد و از وي شكايت شفق روزنامة ناخوشايند توسط و مطالب مقاالت در مورد چاپ موقت وزير كشور دولت : نوشت جابپن ايالت وزير اعظم درخواست به در پاسخ شود. پاتل متوسل قانوني اقدام به نشريه اين عليه


126

و حكومـت بـين تـوافقي قـومي هـاي نـاآرامي بـه اخبـار مربـوط انعكـاس با نحوة در ارتباط كه است حاكي مطبوعات گزارش . است آمده عمل به در دهلي مطبوعات گردانندگان

: گفت موقت وزير كشور دولت حاضـر قـرار دهـد. درحـال را در اختيـار مطبوعـات الزم فرصت زمينه تا در اين است ، اما آماده كار خشنود نيست از اين دولت

سـرعت باشـد، بـه و تـأثير الزم فاقـد كـارايي اتخاذشـده ترتيبـات و چنانچـه نظرگيـرم را تحت اوضاع كه است اين من سياست شد. خواهم واردعمل

: نوشت موقت وزير كشور دولت به اي ر نامههند، د فرماندار كل نوامبر لرد ويول 28در آميـز و تحريـك نادرسـت هـا مطالـب در آن كه شفق اخير روزنامة چند شمارة مقاالت از لحن اي نامه با ارسال فرماندار پنجاب

منجرشـود ابـراز در پنجاب قومي هاي تشديد خشونت به است ممكن كه ديگري و مقاالت شده عنوان روهتاك هاي ناآرامي دربارة اسـت خواسـته . فرماندار پنجاب است را صادركرده در روهتاك شفق خبرنگار روزنامة دستور بازداشت . دولت است كرده نگراني

شود. سريعاً جلوگيري قومي هاي ناآرامي به مربوط و مطالب تا از انتشار مقاالت

را قـومي هـاي انتشار اخبار نـاآرامي به مربوط نامة تفاهم كه شفق سردبير روزنامة: « نوشت فرماندار كل نامة هب در پاسخ پاتل اتخـاذ تـدابير فـوري در مورد ضرورت با نظر فرماندار كل موافقت ضمن پاتل.» است نكرده را دقيقاً رعايت ، مفاد آن امضاكرده

دسـتورالعمل آمده پيش با وضعيت مقابله احتماالً براي است كرده تفويض آن به قانون كه اختياراتي به توجه با كرد دولت اعالم صادرخواهدكرد. خاصي

بـا اي جلسه ، وي پيشنهاد لرد ويول بنابه كرد كه ، اعالم فرماندار كل مقام ، قائم كالويل سر جان به اي در نامه بعد پاتل چندي خـود بـه در نامـة . پاتـل اسـت داده تشكيل مطبوعات مشورتي مركزي كميتة و اعضاي معتبر محلي نشريات سردبيران شركت

برخـي از سـوي قومي هاي ناآرامي به مربوط اخبار و مقاالت انتشار آزادانة نامطلوب را از پيامدهاي ، وي فرماندار كل مقام قائم : گفت كرد. پاتل آگاه ز مطبوعاتا

اعمـال در زمينـة اي نامـه ، موافقـت مطبوعـات مشـورتي مركـزي كميتـة و اعضـاي جرايـد معتبـر محلـي سـردبيران در اجالس مـاه يـك مـدت امضا رسـيد و به قومي هاي ناآرامي به و انتشار اخبار مربوط در چاپ مطبوعات از سوي داوطلبانه هاي محدوديت

شود. مي رعايت دقت به موافقتنامه مفاد اين كه است

كرد كـه خاطرنشان دهند. پاتل مي نشان ، سستي نامه موافقت مفاد اين از جرايد در رعايت برخي كرد كه اعتراف حال درعين وي بـه خـود خطـاب در نطـق نـدارد. پاتـل همـراه بـه مطلـوبي ، نتيجـة مطبوعـات بـه و صدور دستورالعمل قانون حربة به توسلو تأكيـدكرد، امـا مسـؤوليت مطبوعـات آزادي حفـظ هند، بـر اهميـت مطبوعات سردبيران سراسري كنفرانس كنندگان شركت : گفت يادآور شد. وي مخاطبان را نيز به آزادي از اين ناشي تعهدات قومي هاي ناآرامي كه فعلي دهد، اما در وضعيت نشان از خود نرمش تواند در برخورد با مطبوعات مي ، حكومت عادي در شرايط

در بـر نـاگواري العـاده فـوق رويـدادها نتـايج صحيح و انعكاس از مسير مسؤوليت غفلت ترين و كوچك است كشور را فراگرفته . ناپذير است ، اجتناب دردناك ضرورت يك عنوان به مطبوعات آزادي كنترل خواهد داشت

اند. آورده عمل به قانوني اقدام روزنامه چندين عليه ، بيهار و بنگال پنجاب هاي حكومت كه گفت وي


127

را بـه وي وجـه ، ت بـاتن لرد مونت به اي در نامه پاتل 1947 آوريل 22. روز نگذاشت را آسوده پاتل دم يك شفق روزنامة : نوشت كرد. پاتل جلب راديو پاكستان دربارة شفق روزنامة گزارش

روزنامـه ايـن فـرا دهنـد. هـدف گـوش غيرمجاز راديويي هاي فرستنده تا به است كرده خود دعوت از خوانندگان شفق روزنامة . در هند نيست قومي ايجاد تفاهم براي حجنا و محمدعلي گاندي هاي تالش كردن جز خنثي چيزي

: قرار است بود از اين شده چاپ شفق در روزنامة كه موردنظر پاتل گزارش خود هاي راديو برنامه . اين است ، آغازكرده و زيرزميني مخفي صورت به خود را، البته هاي برنامه اخيراً پخش راديويي ايستگاه يك

تواننـد مي در دهلي مندان دهد. عالقه مي شعار پايان كند و با همين آغاز مي (Pakistan Zindabad) "باد زنده پاكستان"ا شعار را ب فرادهند. گوش شب 8بامداد و 30:8 متر، در ساعتهاي 70 موج را روي فرستنده اين هاي برنامه

پاتـل بـه اي در نامه كرد. راجاجي خودجلب بود به موقت دولت نيز از اعضاي وي هرا ك راجاجي توجه شفق روزنامة گزارش كـه را از تبليغـاتي بـاتن ، لـرد مونـت پاتل» پديدخواهدآمد. اي عديده نيايد، مشكالت عمل مورد به در اين اگر اقدامي: « نوشت : كرد و گفت آگاه پاكستان مخفي راديوي ماجراي بود و از انداخته راه به وي عليه شفق روزنامة

جـز چيزي آن و مقالة شده منحرف گويي از مسير حقيقت گذشته بار نيز همچون اين شفق روزنامة دهد كه مي نشان هايش بررسي

. است سر آمده كامالً به نگاري روزنامه وعن اين دوران كه بگويم توانم مي جرأت ... . به نيست گويي و ياوه دروغ مشت يك

ايالـت وزير اعظم نوشت پاتل به اي در نامه 1947 در اواخر سال خشنودنبود. وي مطبوعات هاي نهرو نيز از نوشته جواهر لعل اين خطرناك و پيامدهاي پنجاب هاي ناآرامي به اخبار مربوط ها در انعكاس روزنامه گي مالحظه در مورد بي وي به اوتارپرادش

: . نهرو گفت است كرده شكايت پديده حيدرآباد براي دربارة اخير مطبوعات دهند. اخبار و مطالب نمي از خود نشان چنداني همكاري مطبوعات كه بايد بگويم متأسفانه

ديگري شخص و تعيين لندن به باتن لرد مونت بازگشت به مربوط خبرهاي دارم اطالع جا كه . تا آن است آورده فراهم ما مشكالتي ندارد. صحت وجه هيچ به گذشته ، همچون وي جاي به

شـد و ماهيـت مرتكـب بزرگي اشتباه باتن مونت خود دربارة اول در صفحة عكسي با چاپ شفق ، روزنامة تصادف برحسب : است كرده نقل ماجرا را چنين باتن مونت مطبوعاتي وابستة جانسون كمبل . آلن اختخود را آشكارس

چـاپ شـفق روزنامة اول در صفحة را كه شاهكاري عكس ... . وي وگو پرداختم گفت و با او به زدم باتن مونت اتاق به سري خصوصـي وارد، منشـي اليزابـت ) و خـانم بـاتن مونـت از مشاوران (يكي بروكمن روني عكس داد. در اين نشان من بود به شده

شـوند هنـد اعـزام قرار بود بـه كه و بانو فرماندار جديدي لرد لوئيس عنوان ها به از آن شدند و روزنامه مي ، ديده باتن همسر مونت بود. يادكرده

بـود بـه پاسـخي در واقـع نامـه كـرد. ايـن سانسور تشـريح خود را دربارة نهرو ديدگاه به اي در نامه 1947 در سال باتن مونت در مـورد سانسـور از وي مطبوعـاتي كنفرانس در يك و خارجي انگليسي نگاران روزنامه كه سؤالي به نهرو در پاسخ اظهارات

: نهرو نوشت به خطاب زمينه اين خود در ديدگاه در تشريح باتن بودند. مونت كرده را اعمـال بايـد آن كسي و چه باشد يا سياسي سانسور بايد يا نظامي آيا برقراري شود، بايد ديد كه اگر قرار باشد سانسور اعمال

تلفـات ، افراد و ميـزان محل منا چون موضوعاتي به اشاره ممنوعيت از قبيل مشخص مسائل رشته يك شامل كند. سانسور نظامي


128

از انتشـار جلـوگيري بـه انـدازد. سانسـور سياسـي مخـاطره را به درگير در جنگ نيروهاي ها امنيت آن دارد افشاي امكان كه استـ صـالحديد حكومـت كنـد. تشـخيص مي تلقي آميز يا نادرست ها را تحريك آن حكومت شود كه مي مربوط اخباري زمينـه ندر اي

. است تقريباً ناممكن

دارد تقريبـاً محـال كـامالً نظـامي سانسور جنبـة برقراري كه نكته اين قبول به مطبوعات كرد متقاعدكردن مي احساس باتن مونتو نشـر حقـايق يـزان م ، افـزايش حل راه بگيرد، بهترين اخبار سرچشمه بودن صرفاً از نادرست كرد اگر موضوع فكرمي . وي است

پيشنهادكرد به باتن خواهدبود. لرد مونت تر با خبرنگاران بيش هرچه شخصي تماس خبر و برقراري تر زمينة بيش هرچه تشريحاختيـار را در رويدادها و تحوالت به مربوط خبر اطالعات در اتاق هندي مقام ، يك اطالعات وزارت اخبار از سوي ارائة جاي

دهـد. پيشـنهاد و نظـر ارائـه خبرنگاران و به تهيه وزارتخانه اين نظارت از اخبار را تحت اي قراردهد و خالصه نگاران روزنامه بـه ، از قوه قرارداشت خارجي خبرنگاران وسيع خبري پوشش تحت كه پنجاب هاي ناآرامي در جريان زمينه در اين باتن مونت : نوشت چنين وي به ، خطاب باتن مونت نامة از مشاهدة پس درآمد. پاتل فعل

نيـز در ايـن . مـن ، نداريم خارجي خبرنگاران توسط شده تهيه و خبرهاي سانسور مطالب خصوص سانسور، به به اي عالقه ما هيچ ترديـد خواهـد شـد. بـي ما تمـام زيان آيد و به شمار مي به غرض نقض نوعي سانسور در واقع هر نوع كه ام عقيده با شما هم باب

كـه ، معتقـدم اند. بـاوجوداين بوده مغرضانه و در مواردي ، مخدوش خارجي خبرنگاران توسط شده مخابره هاي از گزارش بسياري هـاي گـزارش ارسـال تا از سانسـور يـا عـدم ام دستور داده مخابرات ادارة شود. به اعمال بر مطبوعات نبايد سانسوري وجه هيچ به

كنند. شوند خودداري مي از هند مخابره خارج به كه خارجي خبرنگاران


129

10 مطبوعات قوانين

، مطبوعـات به نسبت حكومتي در تشكيالت رده ترين تا پاپين گرفته از فرماندار كل هند شرقي كمپاني كارگزاران گيري موضع

هـا بود و مدت در اختيار اروپاييان بود. در ابتدا، انحصار مطبوعات ، خصمانه انگليس اتباع و مديريت مالكيت جرايد تحت حتيرا در بوعـات مط اصـلي وجود نهند. خوراك عرصة پابه هنديان مالكيت تحت هاي و روزنامه هندي نگاران كشيد تا روزنامه طول

هـاي از افشـاگري كـس داد. هـيچ مـي تشـكيل حكـومتي هـاي شـكني ها و قانون ، لغزش ها، شايعات رسوايي چون ابتدا مسائلي ها بـه آن هاي خود در برابر افشاگري و حيثيت از شرافت دفاع نيز ناگزير بودند براي مقامات نبود و باالترين در امان مطبوعات

موجـود عليـه و تنهـا حربـة وجودنداشت مطبوعات عليه قانوني محدوديت نوع هيچ دوران شوند. در آن متوسل قانوني عمراجهـا بـود. تبعيـد و تبعيـد آن قضايي مراجع به و توسل چاپ ها به آن از سپردن ها قبل روزنامه ، سانسور مطالب خاطي سردبيران باكينگهـام سـيلك بـود كـه و عناصر نامطلوب دردسرآفرين از شر سردبيران شدن خالص براي وسيله رترينمؤث نگاران روزنامه

شـدند، بـه مي ناميده ـ هندي اصطالحاً انگليسي ، كه افراد دو رگه شود. با انتصاب مي محسوب حربه اين قرباني ترين سرشناس و شـوراي كلكتـه عـالي شـدند. دادگـاه نمـي محسـوب انگليس ها تبعة آن شد چون شوار ميها د ، تبعيد آن مطبوعات سردبيري شود. وضع خال بايد قانون اين پركردن براي رسيدند كه نتيجه اين به در لندن سلطنتيمـاركيز قـانون ايـن و باني حشد. طرا تصويب 1799 جرايد در سال فعاليت عليه محدوديت و اعمال مطبوعات قانون اولين هـا سـر سـازگاري بـا روزنامـه وجه هيچ به نهاد. وي سرزمين براين هند پاي فرماندار كل عنوان به 1798 در سال بود كه وِلزلي انگليسي نيروهاي نسبي انتو در آن كه بروس سردبيري به (Asiatic Mirror) آسيايي آينه در روزنامة اي . انتشار مقاله نداشت اي در نامه . فرماندار ولزلي را برانگيخت فرماندار كل بود خشم قرارگرفته مورد ارزيابي تيپوسلطان عليه درگير در جنگ و بومي

: مستقر در هند، نوشت انگليسي نيروهاي ، فرمانده سرآلفرد كالرك به توانيـد ايـن اگر نمـي فاصله . در اين كنم را وضع الزم و مقررات زودتر قوانين بايد هرچه ردبيرانس با جامعة برخورد قانوني براي

اروپا بفرستيد. را به شان شويد و گردانندگان زور متوسل ها به آن كنيد، لطفاً عليه گر را خاموش و ساير جرايد اخالل نشريه

بـه آن از سپردن پيش مطالب ، جز سانسور و بازبيني محدوديتي نوع هيچ ولزلي كل فرمانداري تا زمان قبالً گفتيم كه گونه همان افـرادي از سـوي دوئل به دعوت ، احتمال از تهاجم جرايد وحشت سردبيران شد. تنها نگراني نمي اعمال مطبوعات ، عليه چاپ مطبوعـات بود. سانسور منـدرجات انگليس قوانين براساس بود، يا پيگرد قانوني يختهها را برانگ آن خشم روزنامه مندرجات كه


130

از انتشـار اخبـار تـدبير جلـوگيري از اين شد. هدف مي اعمال نشريات تقريباً در مورد تمامي چاپخانه به مطالب از سپردن پيش بـه آن بود، امـا دامنـة هند در انگليس داخلي رويدادهاي از انعكاس جلوگيري اوليه هدف بود. گرچه حكومت عليه نامطلوب عنـوان بـه والـيس كـورن خبـر انتصـاب از موقـع انتشار پيش اجازة دليل به بمبئي مطبوعات شد. بازرس هند نيز كشيده جامعة

حـذف بـار بـراي ، يـك بمبئـي سانسور مطبوعات مسؤولو ، بازرس شد. واردن توبيخ ولزلي جديد هند، از سوي فرماندار كلبريتانيـا در هنـد دولـت انتقـاد از كـارگزاران بـه كـه انگلـيس عـوام مجلـس اعضـاي هـاي سـخنراني مـتن از عبارات برخي

شد. فراخوانده بمبئي ازشهر به خارج از تعطيالت داشت اختصاص : است كرده تشريح صورت اين را به مطبوعات به نسبت ولزلي برداشتو ديدگاه خارجي نويسنده يك انـواع را بـه حكومـت شـد و دائمـاً اعضـاي تبـديل مزمنـي بيمـاري به دانش از انتشار آزادانة ، وحشت وي فرمانروايي در زمان

زمـان مـا در آن منزجـر شـدند. سياسـت و كتـابي نشـريه ونـه از هرگ كه كرد تا حدي مبتالمي و كابوس ماليخوليايي هاي بيماري در ميـان و معرفـت آگاهي گسترش براي بود و با هركوششي تيرگي و در عمق از تمدن سطح ترين هند در پايين مردم داشتن نگه شد. ابراز انزجار ميو مقابله شدت ديگر، به مستقل يا كشورهاي انگليس اتباع از سوي ، چه مردم

ناشـران ) تمـامي 1بـود از: عبـارت مقـررات ايـن را منتشركرد. مفـاد اصـلي مطبوعات كنترل مقررات 1799 مه در ماه ولزليخود را نشانو ها بايد نام روزنامه و مالكين سردبيران ) تمامي2ذكركنند؛ روزنامه خود را در پايين اند تا نام ها مؤظف روزنامه

اي روزنامـه ) هـيچ 4انتشار نـدارد؛ حق يكشنبه در روزهاي اي روزنامه ) هيچ3قراردهند؛ در حكومت در اختيار وزير مربوطنـد از ه درنگ را زيرپا بگذارند بي قانون اين كه ) كساني5انتشار ندارد؛ حق وزير مربوط از سوي قبلي بازديد و بازرسي بدون

تبعيدخواهندشد.و ، چاپ مقررات اين را ايفا كنند. براساس و سانسورچي مطبوعات بازرس وزرا نقش بود كه شده تنظيم اي گونه به قانون اين

، يرانيكشـت بـه ، اخبـار مربـوط ارتش نيروهاي و انتقال ، نقل هند شرقي كمپاني مالي وضعيت دربارة و خبري مطلبانتشار هر اعتبـار و اختيـارات اسـت ممكـن كـه اروپـايي مطبوعـات و مطالب مقاالت كاالها، نقل ونقل ، حمل يا نظامي دريايي تداركاتو ايجـاد هـراس منجر شود يا در قلمرو كمپـاني دشمن به اطالعات انتقال به كه مطالبي كند، چاپ در هند را مخدوش انگليسيـا شخصي هاي رسوايي بار آمدن ، يا به هندي از فرمانروايان با هر يك يا صلح جنگ احتمال مانند اظهارنظر دربارة كند، آشوب : دوره آن نگاران از وقايع يكي نوشتة شد. به اعالم افراد ممنوع افترا به بستن

سـو و هشـدارهاي از سانسـور از يـك رفـتن ا طفـره را پذيرفتند و ب شده اعمال هاي محدوديت در مجموع مطبوعات شد. تبعيد ريخته حربة به توسل نياز به بدون مطبوعات فعاليت براي خاصي ديگر، شالودة از سوي حكومت

صادرشــد و يافــت شــهرت اَدم مقــررات بــه ، كــه فرمانــدار كــل مقــام ، قــائم اَدم جــان از ســوي دســتورالعملي 1823 در ســاليـا ، جـزوه ، نشـريه ، هر روزنامـه دستورالعمل اين آورد. براساس همراه به مطبوعات فعاليت را براي شديدتري هاي محدوديت

باشـد رسـيده وزير اعظم امضاي به كه مجوز خاصي كل فرمانداري از انتشار از شوراي بايد قبل مي هر زبان به اي نوشته هرنوع دستورالعمل اين دوم را لغوكند. بخش ، مجوز صادره رسمي در روزنامة اي با انتشار اخطاريه داشت شورا اجازه كند. اين دريافت

كـرد. اعـالم فاقد مجوز را ممنـوع يا نوشتة ، كتاب و انتشار هر روزنامه چاپ داشت نام "1823 انتشاراتي مؤسسات مقررات" كهدر درشـت انتشار با حروف ناشر و محل شد. مقررشد تا نام محول قضايي مراجع فاقد مجوز به نشريات وضعيت هب رسيدگي شود. چاپ و آخر نشريات اول صفحة

تـري ماليم موضع 1835 در سال جديد مطبوعات قانون با تنظيم كل فرمانداري هاي مقام ديگر از قائم يكي سرچارلز متكاف بـه بتواننـد آزادانـه كـرد بايـد مطبوعـات مي بود و احساس واقف مطبوعات نقش اهميت به اتخاذكرد. وي مطبوعات به نسبت


131

بـراي باشـند، ابـزاري فرمانروايـان آگاهي كسب براي منبعي تر از آنكه بيش معتقد بود مطبوعات دهند. وي خود ادامه فعاليت بـه متعلـق و نشريات هنديان مالكيت تحت مطبوعات عليه تبعيض با هرگونه حال درعين شوند. وي مي محسوب ممرد آموزش را بـراي ارتبـاطي بـود و وجـود چنـين و حكومـت مطبوعات بين و پيوند رسمي ارتباط خواهان بود. وي ها مخالف انگليسي

1827و 1825 مطبوعـات و نيـز مقـررات بنگـال 1823 مطبوعـات مقررات . متكاف دانست مي ضروري و متعالي انتقادآگاهانه حضـوريابند و محـل كرد تـا در دادگـاه ها را مؤظف و ناشر روزنامه چاپخانه مسؤول جديد مطبوعات را لغو كرد. قانون بمبئي

وضـوح بايـد بـه يا نشـريه كتاب صفحة و آخرين در اولين آن و مكان چاپخانه نام كنند. همچنين را رسماً اعالم انتشار روزنامه شد. مي مشخص هـاي محـدوديت بارديگر تمامي را كه 1857 سال مطبوعات ، قانون ، فرماندار كل لرد كانينگ 1857 سال با شورش زمان هم فعاليـت بـه بخشـيدن نظـم 1857 سـال مطبوعات از قانون دفكرد. ه كرد وضع را احيا مي اَدم 1825 در مقررات شده بيني پيش

ديگر بود. و نشريات كتاب چاپ ها در زمينة محدوديت برخي و برقراري مطبوعات مجـازبود تـا بـه كننـد. دولـت مجـوز دريافـت و كتـاب روزنامـه چاپ بودند براي ها مؤظف ، چاپخانه قانون اين براساس

ورزد. دولت بداند، مبادرت صالح كه مجوز، در هر زمان ها و لغو اين روزنامه به صدور مجوز فعاليت به د نسبتصالحديد خوكشور يـا در سراسـر قلمـرو از نقاط در هر يك ديگري يا نوشتة ، كتاب و انتشار هر روزنامه تا از چاپ داشت اجازه همچنين

هـاي هـا و طـرح انگيـزه كـه و سـخني و انتشار هر مطلب بودند تا از چاپ مؤظف حال درعين ها كند. روزنامه خود جلوگيريشـود، يـا آن عليـه و سـوءظن ايجـاد نفـرت كشور يا هند را مورد انتقـاد قراردهـد و موجـب اين در داخل انگليس حكومت قـانوني يـا اختيـارات آن مشـروع حاكميـت تضعيف د، يا سببپديدآور آن در برابر دستورات غيرقانوني و مقاومت نارضايتينبايـد اي يـا نوشـته ، كتـاب روزنامه هيچ جديد مطبوعات قانون كنند. براساس شود خودداري آن و غيرنظامي نظامي كارگزاران

حكومـت بـه را نسـبت يا وابسته مستقل هاي تايال ، سران هند، شاهزادگان بومي مردم دوستي باشد كه و نكاتي مطالب حاوي طـور يكسـان را بـه هنـديان بـه متعلـق و مطبوعـات اروپاييـان مالكيـت تحـت هـاي ، روزنامه قانون كند. اين تضعيف انگليسهند شد و مقيم اروپاييان عةجام در ميان وي محبوبيت و عدم از لرد كانينگ اروپاييان نفرت امر موجب و همين گرفت دربرمي كردند. مي هند متهم بومي مردم در مقابل سازشكارانه اتخاذ سياست او را به

ها و كار روزنامه به بخشيدن نظم از آن هدف شد كه تصويب " كتب و ثبت مطبوعات قانون" با عنوان قانوني 1867 در سال با جـرح قانون شدند. اين مي در هند چاپ بود كه هايي ها و كتاب از روزنامه نسخه يك داري نگه و ثبت از طريق نشريات انواع

اي توانـد نشـريه نمي كس ، هيچ قانون اين شود. براساس امروز نيز در هند اجرا مي تا به است گرفته صورت در آن كه و تعديليكنـد. گذاري پايه نشريه صاحب عنوان ديگر به ضروري خود و ساير اطالعات و نشان نام ةو ارائ حضور در برابر قاضي را بدون

اداره مسؤول تعيين قانون اين از وضع و منتشركرد. هدف ناشر چاپ باال از سوي مراحل طي بدون توان را نمي اي روزنامه هيچ كرد. را مجازات خاطي شخص بتوان قانون قضن بود تا در صورت يا كتاب و ناشر روزنامه

تنها به رسيد كه تصويب ، به فرماندار كل لرد ليتون در زمان 1878 در سال مطبوعات قانون برانگيزترين و بحث ترين جنجالي، قانون اين تصويب اصلي . عامليافتند انتشارمي بومي هاي زبان به شد كه منحصرمي و جرايدي هنديان مالكيت تحت مطبوعات

فرمانـداري مقـام زماني داشتند. ليتون تند شهرت لحن و داشتن ترور شخصيت به بود كه بنگالي نشريات پروايي و بي روي زيادهاتخـاذ در مورد ضرورت يحكومت مقامات مابين اي كننده و تعيين پردامنه هاي و هند بحث در انگليس كه گرفت را برعهده كل

. داشت جريان بومي نشريات در مقابل تدابير الزم قـانون تـر بـه بـيش كـه قـانون شد. اين ناميده "1878ـ زبان شرقي بهتر نشريات كنترل قانون"رسيد تصويب به كه قانونيهـا و چاپخانه صاحبان داد تا به مي اجازه مراكز اياالت پليس سيا رئي بخش هاي دادگاه رؤساي به داشت شهرت بومي مطبوعات


132

بسـپارند و در از خبرهـا وثيقـه از انتشـار برخـي خـودداري تضمين ها بخواهند تا براي كنند و از آن مراجعه مطبوعات ناشران شد حق مي ضبط اش وثيقه كه يا ناشري چاپخانه صاحب كنند. هيچ ها اقدام روزنامه وثيقة ضبط انگيز به اخبار بحث چاپ صورت بـه متعلـق هـاي دفاتر و سـاختمان ورود و بازرسي مجاز بود حكم ، دولت قانون اين . طبق را نداشت قضايي محاكم به مراجعه، روزنامه صاحب به اخطاريه با ارسال داشت اجازه ، دولت مطبوعات قانون صادركند. براساس قانوني رعايت ها را بدون روزنامه

يـا روزنامـه در همان جرايم تكرار همين كند و در صورت آگاه اش در روزنامه كننده افتراآميز و تحريك مطالب را از چاپ وي روزه هفـت هـا و مهلـت وزنامـه ر براي دو روزه مهلت شدند، با تعيين منتشرمي مالك همان در چاپخانة كه ديگري هر روزنامة

مبلـغ بـه اي نامـه ضـمانت سـپردن بـه ملـزم مطبوعات بومي ، صاحبان قانون اين كند. طبق ها اقدام آن توقيف به نامه هفته برايـ گونـه اتخاذ ايـن شد. علت مي ها توقيف آن نامة ضمانت جرم ارتكاب در صورت بودند كه هزار روپيه10 نشـريات دابير عليـه ت

كننـد؛ امـا خواننـد بـاور مـي ها مـي در روزنامه را كه احتماالً هرچه هستند كه كساني نشرياتي چنين مخاطب بود كه اين بومي كنند. و تحليل و تجزيه را ارزيابي روزنامه هاي نوشته قادرند محتواي زبان انگليسي هاي روزنامه خوانندگان بـا مـوج آور را كـه نفـرت قانون ، اين داشت شهرت " خيرخواه فرماندار كل " هند به مردم در بين ، كه يگر لرد ريپونبار د : نوشتهندو احياكرد. روزنامة 1881 آمد) در سال قبل در فصل كه شرحي رو شد (به هند روبه رهبران اعتراضو سـلب را از مطبوعـات و قلـم بيـان آزادي بـود كـه كننـد. او فرمانـداري يـادمي و نفرين با لعن از لرد ليتون هند هميشه مردم

بودنـد امـور كشـور در زيـر چتـر او گردآمـده ادارة بـراي هنـد كـه مردم مورد احترام رهبران كرد، به سالح را خلع نگاران روزنامه مسدودكرد... . فرمانداري دولتي در مشاغل خدمت را براي هنديان ورود و رقابت راه قانوني و با تصويب روا داشت حرمتي بي نفر از هنديان يك هند شد و حتي ترك ناگزير به سرزد، سرانجام از وي هم ديگري هاي عدالتي زد و بي دست اقداماتي چنين به كه

نشد. متأسف وي از رفتن

در شـوراي دو قـانون سـريع تصـويب ، بـه مـردم و قيـام تروريسـتي با اقـدامات مقابله هند براي حكومت 1908 ژوئن 8در شـدند. سـر هـاروي ناميـده ) مطبوعـات افتـراي (ارتكـاب و اليحـة مواد منفجـره اليحة كرد كه مبادرت سلطنتي گذاري قانون

كرد: توصيف را چنين آن آمد، هدف شمار مي به دو قانون اين اصلي طراح شورا كه اين از اعضاي ، يكي آدامسون و ديگـر اعمـال و جنايـت قتـل ارتكـاب را بـه مـردم كـه است هايي روزنامه موجوديت به دادن پايان مطبوعات از قانون هدف

از ... . جلـوگيري اسـت شـده بينـي پـيش 1908 سـال مصوب رةمواد منفج در اليحة كنند كه مي و تحريك تشويق آميزي خشونتهـا و روزنامـه و دارايـي امـوال در مورد توقيـف قانون كه خواهد گرفت صورت از اختياراتي با استفاده نشريات گونه اين فعاليت . است كرده تفويض دولت ها به چاپخانه

هـاي روزنامه چاپ به كند كه را توقيف هايي چاپخانه آالت تا ماشين است شده اختيار داده بخش دادگاه رئيس ، به قانون در اين : گفت كنند. وي مي آميز مبادرت تحريك مطالب حاوي

از طريـق آميز كه خشونت و اقدام قتل به مردم و تشويق ... و تحريك از بمب و استفاده دارد: ساخت تكيه بر دو عامل تروريسم گيرد. مي صورت بدنام هاي روزنامه

: نوشت هندو روزنامةتوانـد مـي سـادگي بـه بخـش دادگـاه رئيس . امروزه است شده ابداع سكوت ها به روزنامه و وادار كردن سركوب براي ابزار جالبي

و بـراي را توقيـف و انتشـار آن چـاپ آالت ها و ماشـين ، دارايي اموال يدهد نابود و تمام مي تشخيص نامطلوب را كه اي روزنامه مقاومـت كـرد و اصـطالح تلقي خشونت سادگي به توان را مي مردم روزگار محو كند... . مقاومت را از صفحة روزنامه نام هميشه


133

تعريـف شـود، زيـرا در قـانون آميز تلقـي خشونت تواند عمل مي دامي، هر اق ترتيب اين را نيز دربرگيرد و به منفي تواند مقاومت مي . است نشده ارائه از خشونت دقيقي

از سوي چاپخانه هفت و دارايي تعداد، اموال قرارگرفتند و از اين مورد پيگرد قانوني روزنامه چاپخانة نُه قانون اين با استناد به آموزشـي نظام درخصوص انتقادي اي انتشار مقاله دليل به اردو زبان روزنامة ، سردبير يك اوتارپرادش شد. در ايالت ضبط دولتشدند. محكوم زندان به بومي نشرية سه سردبيران شد. در بمبئي محكوم شاقه با اعمال زندان دوسال در مصر، به انگليس دولت

شد. تبعيد محكوم سال پنج ، بههندو ار، سردبير روزنامة، سرينيواسا اييِنگ در مدرس كـه 1910 سـال سركوبگرانة را از قانون حكومت انتظارات نتوانست مطبوعات فعاليت جديد عليه هاي و كنترل محدوديت

دوره در ايـن مطبوعـات وضـعيت ريحدر تشـ چيـرول كند. والنتاين بود برآورده شده ها تدوين تر روزنامه بيش مهار هرچه براي : نوشت

از برخـي ميـان داد و در ايـن مـي را تشـكيل معتبـر بـومي نشريات عليه انگليسي حكام سياست اصلي ماية و تنفر درون خشونت نبودند. امان در حكومتي هندوها قرارداشتند از گزند اقدامات مالكيت تحت نيز كه زبان انگليسي هاي روزنامه

: ) نوشت بمبئي (چاپ (Hind Swarajya) هند سواراجيا روزنامةيافتند؟ با دست فرمانروايي به كشور ما هستند، اما بايد ديد چگونه فعلي ها زمامداران هستند؟ آن كساني چه آقايان ها! اين انگليسي

و غافـل گنـاه سـوي ما بـه دادن خود، با سوق گذشتة تعاليم كردن فراموش به دنمانما، با وادار كر بر گردن وابستگي حلقة انداختنما هاي خانه را به بندوباري خود زنا و بي ها با تعاليم ! انگليسي من لوح ساده افزار. هموطنان كاربرد جنگ از چگونگي داشتنمان نگه

؟ آيا است داده خود را از دست قهرمانان هند تمامي طاليي ! آيا سرزمين است تأسف بسي اند. جاي كرده ما را گمراه و زنان كشانده و مـرگ شـكنجه دهند تا بـا تحمـل مي اند؟ آيا ترجيح كرده خود را فراموش و رسالت داده خود را از دست و حميت ها غيرت آن

هـا قهرمانانيـد! چـرا از انگليسـي از نسـل كـه كسـاني هند! اي مردم ند؟ ايبرنياور كشور خود باشند و دم شاهد ويراني تدريجيانـد. كشانده زشتي شما را به زيباي چهرة اند كه هيوالهايي گفت اند يا شايدبتوان همانند شما انسان ها خدا نيستند، بلكه ترسيد؟ آن مي

را قيـام بازگرداند وجود ندارد؟ بياييد تـا پـرچم سرزمين اين هند را به شتةگذ و عظمت بتواند شكوه كه شما قهرماني آيا در ميان . هند بپاخيزيم و رستگاري حقيقت و نجات پيروزي و براي برافرازيم

: نوشت كلكته چاپ (Yugantar)يوگانتار روزنامةو بيگانگـان از يـوغ رهايي براي ندارد. اگر ملتي و مفهومي معني ومتدر برابر حك نافرماني به مردم هند، تحريك مردم از ديدگاه

هنـد هـا؟ مـردم انگليسـي يا اقدامات تر است منطقي الهي عدل در برابر خداوند و محكمة كند، آيا اقدامشان تالش استقالل كسب ، مـردم دليل همين دهند. به خود سروسامان هاي و گرفتاري مصائب تمام توانند به مي استقالل تنها در ساية اند كه رسيده نتيجه اين به

بيش اي بر هند افسانه انگليس و تسلط ور شوند. سيطره غوطه خون اند تا در درياي آماده خود حتي آرمان به يافتن دست هند برايهـا بـرهمن دور هـاي رويند. در گذشته روبه شماري بي با مصائب انگليس امروز بر اثر سلطة اند كه برده هند پي مردم ، چون نيست. نيسـت بـيش اي ، افسـانه استوار است عدالتي بر بي بر هند نيز كه بيگانگان اند. سلطة داده را بشارت حق و پيروزي باطل نابودي

. حقيقت اميد پيروزي را برقراركرد. به مردم واقعي و حاكميت قيام بيگانه بايد در برابر سلطة

: خود اظهار داشت هاي ديدگاه در بيان چيرولو پرستي خرافه تقريباً نوعي كه . كشوري در هند است مطبوعات بر وجود آزادي ها خود گواهي در روزنامه مطالب گونه اين چاپ

از نفـوذ ناآگـاه خواننـدگان عظيم خيل در ميان هايش روزنامه كه وجود دارد، كشوري مردم در ميان مطبوعات هاي نوشته به ايمان آگاهي به كه طبقاتي كند، در ميان مي را ترويج تري بيش و نافرماني خشونت كه اي هر روزنامه برخوردارند و متأسفانه اي العاده فوق


134

برخـي نيستند، بلكـه گمنامي نشريات وجه هيچ ها به روزنامه كند. اين مي كسب تري بيش خود مفتخرند محبوبيت تحصيلي و سوابق از قـدرت اخيـر زمـاني برخوردارنـد. نشـرية اي العـاده از اعتبار فوقيوگانتار خصوص و به هند سواراجيا ، كالها نظير از آنمشـهود هـا هنـوزهم آن هاي ... . تأثير شرارت نداشت هند سابقه هاي روزنامه ميان در برخوردار بود و تيراژ آن در بنگال مانندي بي

خواهدكشيد. ها طول ها مدت آن كردن كن و ريشه است

و ارائـة اظهارنامـه بر تسليم ، عالوه داشت اشتغال مطبوعات چاپ به كه اي هر چاپخانه صاحب 1910 مطبوعات قانون براساس ، حداقل وثيقه عنوان به مبلغي زمان طور هم بود، بايد به شده بيني پيش 1867 كتب و ثبت مطبوعات در قانون خود كه خصاتمش

قـانون نقـض دليـل را به وثيقه اين توانست مي سپرد. دولت ، مي بخش دادگاه صالحديد رئيس بنا به روپيه 2000و حداكثر 500 مطبوعـات كند. قـانون را توقيف و روزنامه را تعطيل تا چاپخانه اختيار داشت همچنين كند. دولت مطالبه جديدي ةو وثيق ضبط

مشـتركان بـراي پسـت از طريـق نشـريه كـه كنـد و درصـورتي را توقيـف از روزنامـه خاصـي داد تا شمارة مي اجازه دولت به كننـد و از ارسـال را بازرسـي پسـتي هـاي شد تا محموله داده اجازه پست ادارة مأموران ند. بهصادرك بازرسي شد، حكم مي ارسال كنند. جلوگيري است شده توقيف دولت از سوي كه اي نشريه

. سـينها بـود. . پي اس نام به هندي خود يك پرداخت از آن حمايت به كه و كسي مطبوعات قانون كنندة تدوين آنكه عجيب شد. جريـان درهند برگزيده انگليس حكومت اجرايي شوراي عضويت به بود كه هندي و اولين گذاري قانون عضو شوراي وي

آيد. سينها در زير مي و نقش قانون اين تدوين خـود در ايـن عضويت از زمان ماه از سه ، سينها پس اجرايي سينها در شوراي ، تنها دوست فليتوود ويلسون كالرك گفته به

گويد: مي شديد شد. وي سرخوردگي هند دستخوش عملكرد حكومت عيني شورا با مشاهدة بگـذارد، چـون در ميان را با مينتو فرماندار كل اجرايي در شوراي از عضويت گيري كناره خود به تمايل سينها قصدداشت بيچاره

از بمانـد. ويلسـون بـاقي شـورايي چنين تواند در عضويت نمي شرافتمندي انسان هيچ بود كه رسيده نتيجه اين به انند مناو نيز هماز قصـد از آگاهي پس بماند. مورلي خود باقي ، وزير مشاور در امور هند، در پست لرد مورلي احترام به كم تا دست سينها خواست از زمان من كه است هايي گام ترين شورا از برجسته در اين عضويت سينها به : انتصاب نوشت ويلسون به خطاب اي سينها، در نامه

بـه وي گيـري ... . كنـاره اسـت نداشـته سـابقه اي جسـورانه اقـدام نيز چنين پيشين وزراي و در ميان ام برداشته وزارت مقام تصدي خواهدبود. هند بسيار خطرناك در جامعة منجر خواهد شد... و پيامد آن من اعتباري بي

خـود و تهديدكرد از مقـام خود را ابراز داشت مخالفت كند، وي را تهيه مطبوعات قانون نويس از سينها خواستند تا پيش وقتيخود تغيير عقيدة كرد، اما سينها حاضر به موافقت مطبوعات نقانو لحن ترشدن هند با معتدل خواهدكرد. فرماندار كل گيري كناره

اليحـه دهـد بـا ايـن قـول و مرشد وي دوست . گوكهاله . كي جي خواهد داد كه را انجام مأموريت اين تنها زماني نشد و گفت خـود را بـه مخالفـت سينها كتباً عدم خيال دگيآسو بود، براي مطبوعات اليحة تدوين عضو كميتة ، كه نكند. گوكهاله مخالفترا قـانون در متن اصالحيه چندين شد، گوكهاله ارائه گذاري قانون شوراي به مطبوعات اليحة نويس پيش كرد. وقتي اعالم كميته

كرد و بـدين خودداري آن عليه دادن از رأي ه، گوكهال اليحه اين گيري رأي نشد. هنگام ها پذيرفته از آن يك هيچ پيشنهادكرد كهكشـور و منـافع بـه با توجه بعدها گفت داد. گوكهاله بود نجات روشده روبه با آن كه خطيري خود را از وضعيت دوست ترتيبرو هنـد، از ميانـه از رهبران مهتا، يكي شاه . سر فيروزه است كرده خودداري مطبوعات قانون به مخالف رأي از دادن ملي كنگرة قـانون بايـد بـه . وي گذاشـت با سـينها قـرار و مـدار مـي بايست نمي گوكهاله: « گفت شد. وي بسيار خشمگين گوكهاله اقدام

رو هنـد گفـت ميانـه ديگـر از رهبـران يكـي » كرد. مي آشكارا بيان قانون خود را با اين داد و مخالفت مي مخالف رأي مطبوعات


135

بـه بـا توجـه وي كنند، چـون پنهان گوكهاله خود را از اقدام توانند سرخوردگي اعتقاددارند نمي مدني هاي آزادي به كه كساني كند. داريدارد خود ظالمانه ماهيت كه با قانوني خود از مخالفت قطاران از هم يكي موفقيت براي بايست خود نمي موقعيت

را در شـوراي مطبوعـات اليحـة 1910 سـال فوريـة روز چهـارم هنـد، كـه گذاري قانون ، عضو شوراي ريزلي سر هربرت گويد: مي كرد، در مورد آن مطرح گذاري قانون

تصـوير، كننـد. بنـابر ايـن مـي ترسـيم مردم هند در برابر چشم از حكومت تصور بسيار ناهنجاري معتبر هندي هاي بيشتر روزنامه يغما كشور را به ثروت حكومت . اين خود است و تنها در فكر منافع ، خودكامه دليل همين و به است بيگانه هند حكومتي حكومت

كه هايي و كانال آهن ، راهها ، جاده المنفعه عام ؛ خدمات است وجودآورده در كشور به اي سابقه بي ، قحطي مردم اموال و با غارت بردههـا را چـاه ، آب كشـور و مهـار آن جمعيـت كـاهش ؛ براي است نياورده ارمغان هند به مردم جز ماالريا براي چيزي كرده احداثرا از هنـدي ازرگانـان و ب و صنعتگران ها خارج آن را از چنگ دهقانان ؛ زمين است كرده را در كشور شايع طاعون و بيماري مسموم طبقـاتي ؛ نظـام اسـت كشـانده نابودي هند را به مردم خود مذهب الحادي آموزشي ؛ با نظام است كرده خود محروم و سرماية صنعت تحميـل مردم به يسنگين هاي كند؛ ماليات مي خود بدرفتاري سلطة تحت مناطق بومي با ساكنان و آگاهانه در هند را نابودكرده رايج

را تنهـا در كنـد و هنـديان مـي پرداخـت انگليسـي كارگزاران به هنگفتي كند؛ حقوق مي ارتش هاي هزينه را صرف و درآمد حاصل. اسـت بندكشـيده كننـد بـه مـي خـود مبـارزه آزادي براي هند را كه ملت ، تمام اينكه سخن گمارد. كوتاه مي خدمت به پست مشاغلو اسـت نجـات تنها راه بيگانه از يوغ رهايي كنند كه وانمود مي چنين و با ايما و اشاره يا تلويحي طور علني ها هر روز به روزنامه. ذير استپ امكان خشونت نوعي و در هر حال جوانان طلبي و شهادت ، جانفشاني قهرمانانه اقدامات تنها از طريق و آزادي استقاللو قيـام توجيـه جهـت دستاويزي يافتن اروپا را براي انقالبي تر ادبيات مهم هند و از همه و نوين باستاني هند، تاريخ هاي اسطوره دسـت وقفـه بي و افتراي از اتهامات انبوهي ما با پيامدهاي اكنون كنند. هم ، زير و رو مي خشونت بدون پيروزي ناپذيربودن اجتناب

روايـم روبـه جنايتكارانه اي حاضر با توطئه . درحال است پيوسته واقعيت به شد اكنون مي بيني پيش قبل چند سال . آنچه گريبانيم به حكومت الفانمخ . تشكيالت فراگير است تروريسم از طريق انگليس حكمراني به بخشيدن و پايان حكومت براندازي آن هدف كه

هـواداران ، اطاعـت ها محرمانه آن رهبران ها بسيار زياد، فعاليت سازمان گونه ، تعداد اين است و گسترده يافته بسيار سازمان انگليسو بيعـي هـا پيامـد ط و پديـده عوامـل . ايـن اسـت هـا تـرور سياسـي آن مورد عالقة و روش كامالً كوركورانه از رهبرانشان جوان

در كشـور ومـرج رشـد هـرج را بـراي هـا زمينـه انـد. آن انداختـه راه بـه از نشريات برخي كه است و تعاليمي گريزناپذير تبليغات ايـن تبليغـات و معلـولي علت اند. رابطة وكنار هند پاشيده موردنظر خود در گوشه محصول برداشت را براي و بذر آن آورده فراهم

، بلكـه اسـت محسوس خوبي به مطبوعات تغيير لحن تنها از زمان نه خشونت . تبليغ است مشخص خوبي به ومرج و هرج رياتنشاعتقاد . به است آميز نيز تشديد شده خشونت ، حوادث مطبوعات از سوي تبليغات گونه اين گيري اوج در پي دهد كه مي شواهد نشان

. است دانشجويان ها در بين آن العادة در عصر حاضر، نفوذ فوق مطبوعات خصوصيت رينت خطرناك من

ديـدار لـرد بـه 1916 در سـال (Press Defence Association) " از مطبوعـات دفـاع اتحاديـة " از جانب نمايندگي به تيئهي : گفت آنان به خطاب ند. فرماندار كلرا لغوك مطبوعات تا قانون خواست واز وي چمسفورد شتافت

مطبوعـات آزادي اصـل بـراي باشد. هر فرد انگليسي و سازنده تواند بسيار ارزنده مي افكارعمومي دادن در شكل مطبوعات نقش . كامالً مردود است از نظر من مطبوعات كشاندن خاموشي و به سركوب در جهت ... . هر تالشي است قائل خاصي احترام

: گفت نمايندگيهيئت اعضاي به خطاب وي اقـدامات در زمينـة كـه هايي از دادخواست يك و هيچ است داده نشان و انعطاف از خود نرمش مطبوعات قانون در اجراي دولت

ها را قابل روزنامه مقاالت عالي و در اكثر موارد دادگاه است بودهن همراه با موفقيت شده تسليم عالي دادگاه به مطبوعات عليه دولت . است داده تشخيص اعتراض


136

: گفت مطبوعات قانون با اعمال مرتبط آمار و ارقام به با اشاره وي هـا روزنامـه مـورد وثيقـة تنهـا در سـه . اسـت شـده تر هشـدار داده بار يا بيش سه روزنامه 30 بار و به يك روزنامه 143 به تاكنون

. است شده ضبط

: هند گفت فرماندار كل ندارد. شود صحت مي گفته نگاران روزنامه شغلي موقعيت خطرافتادن در مورد به دهد آنچه مي نشان آمار و ارقام

دهنـد و از مـي خود ادامـه فعاليت به ضر با صداقتحا درحال مطبوعات«هند گفتند: در ديدار با فرماندار كل اتحاديه نمايندگان

هند مطبوعات و سابقة تاريخ كه چمسفورد گفت.» ها نيست آن عليه محدوديت اعمال به كنند و ديگر نيازي مي نيز تبعيت قانون بـا حكومـت طـور تلـويحي ناً يا بـه هند عل مطبوعات اعظم بخش 1878 در سال گفت كند. وي مي را ثابت " گفته اين خالف"

بـار ديگـر قـانون لغـو ايـن محض شد و به كاسته مطبوعات دشمني از شدت مطبوعات قانون دادند. با تصويب مي نشان دشمنيا ر حكومـت خـود عليـه جـويي سـتيزه هـا لحـن از روزنامـه اي تعـداد فزاينـده 1898تـا 1884 شد. از سال ازسرگرفته دشمنينيـز اقـدام ايـن مـورد اجـرا درآورد و حتـي را به تشديد مجازات قانون 1898 ناگزير شد تا در سال بخشيدند و دولت شدت

بـه آشـكار و علنـي دعـوت و حتـي و انتقاد شـديد از آن از حكومت نادرست تصويري كند. ارائة ها را آرام روزنامه نتوانستاز كنـد و پـس را وضـع ) مطبوعات خشونت به (تحريك 1909 ناگزير شد قانون دولت كه يافت شدت چنان عمومي نافرماني

كـن بنيـان سـيل توانسـت قـانون شـد و ايـن تصويب مطبوعات قانون 1910 در سال بود كه قانون اين بودن ناكافي به بردن پي و مؤثر سد كند. طور جدي را به مطبوعات

نبود: عقيده هم اتحاديه با نمايندگان خطر مطبوعات شدن در مورد برطرف فرماندار كل

رو هسـتند بـزرگ روبـه هنـد بـا آن مردم را كه دهند تا مصائبي مي خود اجازه به اهدافشان هند در راستاي هاي روزنامه كه تازماني بيگانگـان حكومـت هـا را بـه بـدبختي ايـن كننـد و همـة مـي فرسـايي فقـر قلـم ، ماالريـا و ، قحطـي دهند؛ در مورد طاعون جلوهرا در برابـر حكومـت و نافرمـاني نظمـي و بـي سوءاسـتفاده ناآگـاه نوجوانـان ضـعف ها از نقطة روزنامه كه دهند؛ مادام مي نسبت و نارضـايتي ، سـوءظن ايجاد آشوب كه پردازند؛ و تا زماني مي نيپنها انقالب ورتركردن شعله خود به كنند؛ و با تبليغات مي تشويق همـان به منجرخواهدشد و ما دوباره خشونت تدريجي افزايش به و يقين طور قطع به قانوني نرمش شود هرگونه مي تلقي مشروع . گشت حكمفرمابود بازخواهيم مطبوعات قانون از تصويب بيش كه وضعيتي

، مـأموركرد تـا قـانون گـذاري قـانون بهادر سـاپرو، عضـو شـوراي سر تج رياست را به اي كميته 1921 هند در سال حكومت در برابـر سرشـناس نگـاران و روزنامـه از سـردبيران دهد. بسياري ارائه هايي توصيه خصوص كند و در اين را بررسي مطبوعات ايـن اعضـاي بـه خطابهند نو ، سردبير روزنامة بزانت پرداختند. آني شهادت اداي به مطبوعات نونقا بررسي كميتة اعضاي و سـردبير روزنامـه روسـت روبـه وثيقـه با خطر ضبط در مدرس انتشاراست قابل آزادانه در بمبئي آنچه كه اظهار داشت كميته

كنـد. خودداري است ها حساس آن به فرماندار ايالت كه مسائلي كند تا از چاپ بايد دقت ولتد قانوني از اقدام خاطر واهمه به : گفت ها وجود ندارد. وي در برخورد با روزنامه واحدي ، روية براين عالوه

بعـداً كه اصالحاتي ، همان تطرفدار اصالحا هندوهاي عليه شديدي تا حمالت مجاز است ـ هندي انگليسي نشرية سردبير يك اتهـام دهـد، بـه پاسـخ ـ هندي انگليسي روزنامة حمالت به هندي روزنامة آورد. اما اگر سردبير يك عمل يابند، به مي قانوني جنبة

. قرارخواهدگرفت مورد پيگرد قانوني ايجاد بلوا و نارضايتي


137

ابرازشـد. متناقضي مورد نظريات امتياز يا سردبير. در اين دارد: صاحب كنترل را تحت هروزنام كسي بداند چه خواست مي كميته : ، گفت كلكته چاپ (Nayak) ناياك ، سردبير روزنامة بانرجي

تا مقاالت ير هستيمما ناگز از مواقع در برخي كه كنم ها هستند. بايد اعتراف روزنامه صاحبان دست تقريباً آلت و ناشران سردبيران خود براي بانرجي سورندرانات و نام من دارد. نام زيادي و طالبان خواننده مقاالتي چنين ، چون كنيم چاپ آميز در روزنامه تحريك دليل همين كند. به چاپ اليبنگ روزنامة اول خود را در صفحة دهند تا نام مي اجازه سورندرانات به دليل همين دارد و به تجاري ارزش

روزنامـه بـراي مـن نـام شـود، چـون چـاپ روزنامـه ايـن اول در صـفحة مـن دهند تا نـام مي اجازه ناياك نشرية نيز صاحبان دارد. تجاري ارزش

. جـو اسـت تغييريافته كلي به ، اوضاع1910 در سال مطبوعات قانون تصويب از زمان گفتند كه كميته اين اعضاي به سخنرانان . است شده گزنده ازپيش بيش مطبوعات ، اما لحن است رفته از ميان خشونت

كـه 1867 كتـب و ثبت مطبوعات قانون ، اصالح1910و 1908 مطبوعات لغو قوانين مطبوعات قانون بررسي كميتة را بـه روزنامه هاي از شماره سردبير در هر يك ذكر نام بودن كند و اجباري آميز را توقيف يكتحر داد نشريات مي اجازه دولت به

كـرد اعـالم حـال درعـين شـود. كميتـه تعيين حبس ماه شش از قانون تخطي براي وپيشنهاد كرد حداكثر مجازات توصيه دولتشود و مي دارند ناشي شركت حكومت عليه در مبارزه كه و كساني سياسي عاالنف آميز عمدتاً از تبليغات خشونت اقدامات امروزه وابسته هاي ، روزنامه قانوني با رشد نهادهاي كرد كه ابراز اميدواري ندارند. كميته در ايجاد جو خشونت چنداني ها نقش روزنامه

جلوگيري خود كه اهداف به است نتوانسته 1910و 1908 مطبوعات قوانين كرد كه گيري نتيجه يابند. كميته نيز توسعه احزاب به در زمـان كه طلب آشوب نيروهاي رسيد كه نتيجه اين خود به هاي در بررسي يابد. كميته دست بوده مطبوعات مخرب از فعاليت اقـدامات بـه كـه انـد و كسـاني افتـاده وجـوش از جنـب اكنون برخورداربودند اي مالحظه قابل از قدرت دو قانون اين تصويبو 1908 انـد. قـوانين آورده روي آن و مشـروع قـانوني در شـكل مبارزه و به داده تغيير موضع آميز باورداشتند، اكنون خشونت

شدند. ملغي 1922 سال و اصالحية مطبوعات لغو قانون اليحة با تصويب مطبوعات 1910 قـانون هنـد فرمـان ، حكومـت 1930 در سـال گانـدي رهبـري به ملي كنگرة از سوي همكاري عدم با آغاز جنبش مطالبـه ها وثيقه ها و روزنامه چاپخانه داد تا از تمامي مي اجازه دولت به فرمان ) را صادركرد. اين العاده فوق (اختيارات مطبوعات

شد. تبديل قانون به 1935 در سال فرمان كند. اين ها را توقيف آميز وثيقه تحريك و انتشار مقاالت چاپ و درصورت


138

11 در هند آزاد

از سـلطة كشـور و رهـايي ايـن با تجزيـة 1947 سال اوت در پانزدهم هند سرانجام استقالل فرسا براي و طاقت نبرد طوالني

نيز كـه ، مطبوعات رويداد تاريخي اين مناسبت و سرور به جشن و برگزاري مردم با شور و شعف زمان رسيد. هم انجام به بيگانههنـد آزادي تحقق براي جستند. مطبوعات كشور شركت اين آزادي هند در جشن با مردم بودند همراه پيروزي از بادة سرمست

و پرداختـه فداكاري ، به كرده تحمل جاني و تلفات مالي هاي خسارت راه بودند و در اين كرده را مبارزهگ ملي نيروهاي دوشادوشــركوب ــر س ــام در براب ــه حك ــت بيگان ــود مقاوم ــان از خ ــة داده نش ــد. روزنام ــدو بودن ــفينةهن ــه آزادي س ــرانجام را ك س

كرد: تشريح كلمات بود با اين مقصودرسيده سرمنزل بههند در نبرد با زدة توفان . كشتي پهلوگرفت نجات هند در كرانة آزادي ، كشتي مصيبت و تحمل با توفان كشمكش قرن از يك پس

ناگزيرشـد بخـش نجـات سـاحل بـه رسيدن شد و براي متحمل سنگيني و خسارات ، لطمات دريا و نبرد با خصم سهمگين امواج بـوديم كـرده را ترسيم خود آن در خيال كه گونه آن كشتي شويد. اين دست دريا بريزد و از آن خود را به هاي ز گنجينها چشمگيري

هـا در توطئـه . انبـوه است برده پايان انگيز را به غم سفري در مجموع ، بلكه پهلونگرفته ايمن هاي در كرانه و سالمت عافيت درعين اي العـاده فـوق و شـهامت هند از جسارت آزادي ، كشتي ندارد. باوجوداين چنداني تجربة آن اند و ناخداي نشسته كشتي ناي كمين

هند آاليش بي روح كشتي اين غرورآفرين . در عرشة است بوده آن راه نفر بدرقة ميليون 400 اميد و آرزوي ، چون برخوردار است طبيعـي پيونـد و عالقـة جادويي و قدرت زمان بخش دست التيام به راسخي هند ايمان كند. كشتي مي خودنمايي صلح همانند روح

دارد.

بـا انـواع نوپا كـه ملي با حكومت و همدردي همكاري بود به افتاده راه به كه با موجي همراه آزادي دم هند در سپيده مطبوعات هنـوز از بـادة هـا كـه از روزنامـه ، برخي بود برخاستند. باوجوداين گريبان به دست ثباتي و بي ، خونريزي جويي ستيزه ، مشكالتو آميـز و ايجـاد نفـاق تحريـك و انتشـار مطالـب چـاپ برنداشـتند و بـه از شرارت بودند دست سرمست بيگانگان حكومت

كشـور عاليـة منـافع بـه هـا كـه از روزنامـه برخـي در ميـان جنجـالي نگـاري ادنـد. روزنامـه د ادامه قومي هيجانات برافروختن ايجاد خشـونت مشي كرد خط اعتراف از نويسندگان وگو با يكي در گفت بنگال از نشريات شد. سردبير يكي نداشتند باب عنايتي داشته دنبال را به روزنامه فروش ها، كاهش ها و ناآرامي شورش به پرداختنن چون«، است كرده خود انتخاب روزنامة را براي قوميانـد تـر ذكركـرده ديگـر كـم هـاي را از روزنامـه تلفـات ميـزان كـه هـايي روزنامـه ها نيز از فروش فروش روزنامه حتي.» است

بيگانـه بـا حكـام مبـارزه در خـالل كه كساني همان داشتند، يعني را دردست حكومت سكّان هند كه كنند. رهبران مي خودداري


139

نوپـا حكومـت كـه بـر مشـكالتي غلبـه براي نشريات ديدند برخي مي داشتند، از اينكه مطبوعات با جامعة اي العاده فوق تفاهم در طـول كـه گونـه همان جديد هند مطبوعات اعتقاد زمامداران خاطرشدند. به كنند، آزرده نمي ها همكاري ، با آن است درگير آن

انـد، كـرده آرايـي صـف در برابر حكومـت مخالف نيروي يك عنوان يز بههند ن استقالل كردند، در دوران عمل بيگانگان سلطة ها شديداً نياز دارد. آن سازندة همكاري به دولت كه درحالي

ايـن اسـتقالل اول هاي هند در سال مطبوعات سردبيران ديدگاه ، در تشريحتايمز آو اينديا مورائيز سردبير روزنامة فرانك گويد: يكشور م

پـس كنند... . مـن نهرو مشخص نوپاي دولت خود را در مقابل ناگزيربودند موضع هندي هند سردبيران استقالل اول هاي در سال حكومـت جـا كـه نـدارد و از آن مخـالفي تقريبـاً هـيچ نهـرو در پارلمـان كـه رسيدم نتيجه اين به فراوان هاي و مشورت از بررسي

جنـاح بايـد نقـش كند، مطبوعات بيان طور مؤثري خود را به ها و نظريات ، ديدگاه مخالف وجود جناح تواند بدون نمي راتيكدموك را ايفا كنند. نقش اين شناسي و موقع مسؤوليت بگيرند و با احساس برعهده از پارلمان را در خارج مخالف

: نوشت موضوع همين ربارةد اي در مقاله هندو روزنامة از خـود بيگانگـان حكومـت بـه كـه و سـوءظني اعتمادي بي همان گذرد مطبوعات هند مي استقالل از زمان سال تنها يك با آنكه

دهند. مي هند آزاد نشان حكومت آشكارتر به اي گونه به دادند، اكنون مي نشان

مسـتقل ديگر، موضع هند از سوي سو و مردم از يك كرد تا در برابر حكومت هند توصيه بوعاتمط جامعة به هندو روزنامة از آن حمايـت نيـاز بـه بپردازند، در مواقع انتقاد از حكومت دادند به تشخيص ضروري كه اختيار كنند، هرزمان تري والنهئو مس

بپردازند. گيري تصميم به كامل با آگاهي كنند تا مردم زيابيار مختلف هاي را از ديدگاه برخيزند و مسائلدر . وي كشـور ابـراز داشـت خود را از مطبوعـات نارضايتي هند بود كه زمامداران اولين نهرو از جمله جواهر لعل : گفت خود از سردبيران نارضايتي در بيان 1952 هند در سال مطبوعات سردبيران سراسري در كنفرانس سخنراني جـدي در مقـاالت ها حتـي چرا روزنامه دانم . نمي نيست مناسبي چندان واژة وگو از مطبوعات در گفت " درايت" از واژة استفاده

يـا نويسـندگان بـراي . خـواهيم مـي كساني چه را براي مطبوعات اند. بايد ديد آزادي بيگانه و درايت عقل حد با واژة خود تا اين كنند؟ فرسايي خود قلم وجدان كنند برخالف خود را وادارمي كاركنان ها كه روزنامه صاحبان

و در باد انتقـاد گرفـت ها را به روزنامه خود در چانديگار و بمبئي هاي نهرو بار ديگر در سخنراني 1959 بعد در سال سال هفت دولـت سياسـت هـاي از جنبـه برخـي هـا در بررسـي روزنامه ابراز ترديد كرد. نهرو گفت طبوعاتم سردبيران نيت مورد حسن

) انگلـيس وزيـر وقـت (نخسـت بالـدوين نظر استانلي دانند. نهرو با يادآوري نمي حقايق بازگوكردن به خود را ملزم وجه هيچ به: در برخوردارانـد گفـت اي مالحظه قابل كنند از قدرت مسؤوليت احساس آنكه ها بدون روزنامه براينكه ، مبني مطبوعات دربارة

نطـق كنـد وجودنـدارد. نهـرو طـي قدعلم تبليغاتي هاي آگهي و صاحبان روزنامه بتواند در برابر صاحب كه سردبيري هند هيچ تجاري هاي بنگاه را قهرمانان و سردبيران دانست خصوصي تجاري هاي بارز شركت را نماد و نمونة مطبوعات در دهلي ديگري

كرد. توصيف حكومتي و كنترل مقررات عليه در مبارزه : گفت مطبوعات به نهرو نسبت خصمانة اظهارات به هند، در واكنش سرشناس نگاران از روزنامه ، يكي . راگوناتان ان را عـدالت جانـب اش نهـرو در اظهـارات آقـاي دهد. گرچـه نشان عمل شدت نافرمان هاي رابر روزنامهدارد در ب نهرو عادت آقاي

نگران هند از آن مطبوعات گذارد. جامعة مي هند برجاي بر مطبوعات سوئي ترديد اثرات شديد بي اعتراضات دارد، اما همين مي نگه


140

تصـوركنند را بپـذيرد قلمدادكننـد يـا انتقادي هيچ حاضرنيست كه او را فردي است رو ممكننه اظهارات با شنيدن مردم كه است قراردارند. افراد ناباب سيطرة تحت مطبوعات

نيـز در از آن هند و پـس از استقالل او پيش ، چون است نهفته و تعريضي ، كنايه انتقادآميز نهرو در مورد مطبوعات در سخنان و نهرو و تحوالت به مطبوعات هاي از ستون اي مالحظه قابل برخورداربود. بخش اي العاده فوق هند از محبوبيت مطبوعات يانم

و تحـوالت ، حكومـت در مورد حـزب هايي كرد، بيانيه نمي نهرو سخنراني كه . در مواقعي داشت اختصاص وي به اخبار مرتبطهـا را منتشـر و آن كلمه به و كلمه طور كامل به وي هاي ها را همانند سخنراني بيانيه ها نيز اين داد و روزنامه ارميانتش المللي بين ها بـراي آن و متن نوشت مي نبود، مقاله خبري و صدور بيانيه از سخنراني كه كردند. در مواقعي مي منعكس اخبار مهم عنوان به

كردند. و منتشر مي را چاپ مقاالت اين خاصي ها نيز با برجستگي و روزنامه گرفت ها قرارمي يار روزنامهانتشار در اخت : نوشت مطبوعات نهرو دربارة در مورد ديدگاههندو روزنامة هـا از انتقـاد روزنامـه ز گستردگيا كند. ظاهراً وي مي نگاه دائمي مخالف جناح يك عنوان به مطبوعات به وزير در مجموع نخست

گيـرد. مـي سرچشمه شخصي ها از منافع مخالفت گونه اين كند كه مي و نزد خود فرض است شده زده شگفت اش دولت هاي سياست . است و واهي كامالً نادرست برداشتي چنين

از كسب پس مطبوعات كه ، نيز از موضعي ملي دو حكومت مارةو مرد ش كنگره بلندپاية از اعضاي ، يكي پاتل سردار واالبهاي : نهرو نوشت به خطاب اي در نامه 1949 در ژوئن بودند ناخشنود بود. وي اتخاذ كرده استقالل

هـا بـه آن دليـل همـين كنند. به درك رو هستيم روبه با آن امروزه را كه اي پيچيده توانند مشكالت نمي گذاري قانون ها و قوة روزنامه كرد. ها را ساكت آن توان خواهندداد و نمي انتقادآميز خود ادامه مقاالت نوشتن

حيدرآباد، در وزير پيشين ، نخست علي خاطر فرار ميراليق ، به از حكومت تايمز آو اينديا انتقادآميز روزنامة انتشار مقالة در پي سـردبير مقام قائم .گوپاالسوامي كي به اي در نامه پاتل مخصوص نظر بود، شانكر منشي تحت اش در خانه كه درحالي 1950 مارس : نوشت روزنامه اين

متقسـ باشيد. آن برده پي مقاله اين خود در مورد نوشتن شتابزدگي به . اميدوارم كردم را مطالعه علي فرار ميراليق شما دربارة مقالة را نيـز نكتـه دارد امـا ايـن پرپشـتي سـبيل . وي اسـت كـامالً نادرسـت است گذاشته ريش متواري ايد شخص گفته از خبر شما كه

از خـود موضـوع ترشـدن روشـن ها تـا زمـان و روزنامه پارلمان كند. اميدواربودم نمي توجه جلب چندان سبيل داشتن داريد كه قبولرا نيـز در پلـيس رئـيس حتـي اند كه شده خياالت دستخوش چنان و مطبوعات پارلمان دهد كه مي نشان ندهند. قراين نشان واكنشي اسـت آن است تأسف تر ماية بيش كند. آنچه دهند تا از خود دفاع اجازه وي به آنكه اند، بدون كرده متهم شخص با فرار اين ارتباط

آن جبران ، درپي است بوده نادرست حادثه در مورد اين شان و اظهارات مقاالت رسند كه مي نتيجه اين به و پارلمان وعاتمطب وقتي كه ، در مـورد مسـائل حقايق شدن از روشن تنها پس انسان كند كه مي حكم سليم كنند. عقل نمي خود را تصحيح هاي آيند و گفته برنمي

كند. را مشخص صراناظهارنظر و مق

نويسد: مي حادثه در مورد همين اي جداگانه شانكر در نامة شـخص . ايـن اسـت داده روي ملي اي گويا فاجعه اند كه كرده فرسايي قلم چنان علي فرار ميراليق با موضوع ها در ارتباط روزنامه

هـاي مراقبـت تحـت كـه از زنـدان فـرار جنايتكـاران كـه ؛ درصورتي است فراركرده به اقدام نظر بوده تحت اش در خانه كه درحالي آيد. شمار نمي به اي غيرمترقبه چندان قرار دارند، حادثة شديدتري


141

اعدينظر مسـ مطبوعات به ، نسبت سرزمين اين فرماندار كل هند و آخرين بزرگ ديگر از رهبران يكي . راجاگو پاالچاري سي بـاتن در كنـار مونـت مأموريـت عنـوان خود تحـت خاطرات در كتاب باتن لرد مونت فرهنگي ، وابستة جانسون . كمبل داشت

نويسد: مي هرا كامـل آزادي بـه يافتن هند تا دست هاي روزنامه كه است گفته وي هند به مطبوعات در اظهارنظر دربارة راجاگو پاالچاري

را بسـيار نـاچيز كشـور، آن هند بر سياسـت تأثير و نفوذ مطبوعات ميزان دربارة سؤالي به در پاسخ دارند. وي در پيش درازيانتقـاد بـه پـرداختن جـاي ها بـه و روزنامه خود داشت و تسلط سيطره هند را تحت سياسي صحنة كنگره كرد. حزب توصيف جهـت هـا نيـز در همـان پديدآيـد، روزنامـه قـدرت در تـوازن بودند. اگر قراربود تغييـري شده تبديل زار تبليغاتاب ، به آگاهانه

در گفـت كـرد. راجـاگو پاالچـاري واگـذارمي ديگري گروه خود را به جاي از عناصر تبليغاتي گروه دادند و يك مي تغييرموضع پـرداختن جاي ها به روزنامه كه است كرده توصيه وي كند به مي فعاليت در مدرس ار خود كهنگ روزنامه از دوستان ديدار با يكي

خـود را در هـا تـالش كنند. اگر روزنامـه معطوف حكومت اجرايي عملكرد دستگاه خود را به بايد توجه سياسي هاي حل راه بهبـا وي گفـت آورند. راجاگو پاالچاري دست به واقعي توانند نفوذ و قدرت كنند، مي صرف مردم روزمرة مسائل انعكاس جهت . است دارد موافق امريكا شباهت نگاري روزنامه به گويي و اغراق لهجه صراحت لحاظ هند به نگاري روزنامه نظر كه اين

پارلمـان كشـور را بـه ايـن از استقالل ند پسه مطبوعات اليحة كشور، نخستين وزارت ، در مقام راجاگو پاالچاري هـا بـه شد تـا روزنامـه سبب اليحه همين خواهدشد). تنظيم ارائه زمينه در اين تري بيش جزئيات فصل كرد (در اواخر اين تسليم گيـري هنـد در موضـع . مطبوعاتپا كنند به جنجال 1950 در سال جمهوري رياست مقام تصدي براي وي نامزدي اعالم هنگام بـا اهميـت مقـام تصـدي نيـز خـود را بـراي گـذاري قانون مجمع بر او، راجندرا پراساد، رئيس عالوه كردند كه فاش وي عليه

اول حةدر صـف راجسـتان جيپـور در ايالـت چاپ (Lokvani) لوكواني هندو زبان نامة . هفته است نامزدكرده جمهوري رياست احتمالي پيروزي اظهارنظر دربارة به اي كرد و در مقاله و پراساد را در كنار يكديگر چاپ از راجاگو پاالچاري هايي خود عكس

بـه لوكـواني نامـة هفتـه مقالة بريدة با ارسال كنگره حزب از اعضاي . يكي پرداخت جمهوري رياست از دو نامزد مقام هر يكدر اش او و هـواداران كه است گفته وي به كنگره رهبر بانفوذ حزب شاستري هيرا لعل يادآورشد كه وي ، به راجاگو پاالچاري

خواهندكرد. از پراساد حمايت انتخاباتي مبارزه جمهـوري رياسـت ندارد مسألة دوست د كهكر اعالم پاتل براي لوكواني نشرية و بريدة نامه اين با ارسال راجاگو پاالچاري

، داشت هند را برعهده كل فرمانداري مقام زمان در آن ، كه شود. راجاگو پاالچاري تبديل در مطبوعات مبتذل تبليغاتي جنجال به : نوشت پاتل به خطاب

در ايـن مـن عكس چاپ كرد كه او خاطرنشان باشد، بايد به شتهدا صحت شاستري هواداران گروه به لوكواني بودن اگر وابسته شود. جلوگيري از تكرار آن و بهتراست است ناخوشايندبوده اقدامي نشريه

مـوردنظر از روزنامـة مطلـب در چـاپ لوكـواني نامـة هفتـه است گفته وي به شاستري كه نوشت وي نامة به در پاسخ پاتل بليتـز نامة از هفته اي بار بريده اين . راجاگو پاالچاري است نبوده درميان جنجال قصد برپايي وجه هيچ و به گرفته الهام استيتسمن

.» گرفـت را ناديـده آن تـوان نمـي كـه قدر ناخوشايند اسـت آن نشريه اين بريدة: « كرد و نوشت ارسال پاتل را براي بمبئي چاپكند؟ جلوگيري شايعات گونه تا از انتشار اين بابو بخواهيم از راجن آيا بهتر نيست گفت پاتل خود به در نامة راجاگو پاالچاري

) (راجاگو پاالچاري راجاجي دور شدن نگران كه گذاري قانون مجمع جنوبي بود اعضاي خود نوشته در گزارش بليتز نامة هفته پارلمـان شـمالي از اعضاي كثيري گروه كه كنند، درحالي مي حمايت از وي انتخاباتي هستند در مبارزة مدرس سياسي ز صحنةا


142

تصدي ناخشنوداند، راجندرا پراساد را براي كنگره عضو جدي يك براي از حد لزوم بيش و ذكاوت زيركي علت به از وي كه حسابگر و خونسرد است سياستمداري راجاجي بود كه آمده بليتز نامة هفته دهند. در گزارش مي ترجيح هوريجم رياست مقامكشـور نـدارد، امـا در رياسـت مقام به خاصي دلبستگي كند هيچ وانمودمي كند و با آنكه مي خود را مستحكم موقعيت پنهاني كه

كند. مي تالش خود موقعيت استحكام براي باطن : نوشت كرد. وي خود را كامالً خالي هاي عقده ديگري در نامة راجاجي وزير يا نخست ، معاونت جمهوري ، رياست كل فرمانداري مقام به اي عالقه بكشد. من بايدعذاب است زنده كه تا زماني گويا انسان

كـرد كـه كتمـان توان را نيز نمي نكته را ندارد. اما اين و روحي جسمي فرسودگي ارها ارزشك گونه . اين ندارم قبيل از اين مناصبي . آور است هند واقعاً چندش كردة تحصيل افراد نيمه اقدامات

: نوشت راجاجي نامة به در پاسخ پاتل ، متأسـفم تدابير تنبيهي موجود بر سر راه هاي دشواري به با توجهو داريم مطبوعات و آزادي مدني هاي ما از آزادي كه با برداشتي . است ناممكنبليتز نامة هفته اصالح كه برسانم اطالع به

نيـازي كـه نوشت پاتل به اي كند، در نامه را تكذيببليتز نامة در هفته مندرج بودند گزارش خواسته از وي راجندرا پراساد كه كـه نشده عنوان وي عليه اتهامي مقاله در اين كه نوشت پاتل خود به بيند. پراساد در نامة نميبليتز گزارش محتواي تكذيب به صادر كرد: مضمون اين به اي ، پراساد بيانيه كند. باوجوداين را تكذيب آن

مـردم رو بـه . از ايـن و نخواهدداشـت وجودنداشـته جمهـوري رياسـت مقـام تصـدي بـراي و راجاجي من بين رقابتي نوع هيچ قرارنگيرند. تبليغات گونه تأثير اين تا تحت كنم مي توصيه

مقـام از تصـدي راجـاجي كـردن محـروم در جهـت هـايي تـالش كـه نوشـت پاتـل به اي در نامه 1949 نهرو در سپتامبر سال تـرين فعال عنوان به كشيد و از وي ميان ها را به روزنامه از صاحبان يكي خود نام . نهرو در نامة است جرياندر جمهوري رياست

رسد كه نظر مي به چنين نهرو نوشت نامة به در پاسخ ياد كرد. پاتل جمهوري رياست به راجاجي از رسيدن ممانعت عنصر براي عليـه مـوردنظر نهـرو، فعاالنـه شخص تأييد كرد كه اند. پاتل هند مخالف جمهوري رياست به راجاجي با انتخاب مردم اكثريت افزود: كند. پاتل مي مبارزه راجاجيخواهنـدكرد و اعتبـار و مسـؤوليت رفتار خود احساس به نسبت موقع كشور چه هاي روزنامه صاحبان ويژه هند به مردم دانم نمي

از مقـامي و هـيچ كـس كشور هـيچ ها در اين در نزد آن رسد كه نظر مي خواهند شمرد. به كشور را محترم بلندپاية مقامات حيثيت . برخوردار نيست و مصونيت تقدس

قطـار و پراسـاد هـم يافت ابعاد جديدي جمهوري رياست راجندرا پراساد و نهرو بر سر مقام نظر بين ماجرا با بروز اختالف اين كرد. نهرو پيشنهاد كرده متهم است داده انجام ها همكاري سال در طول كه خدماتي كردن و محكوم گرفتن ناديده خود نهرو را به

بود خاطرشده دهپراساد آزر نامة از لحن كند. نهرو كه گيري كناره جمهوري رياست مقام از نامزدي راجاجي نفع پراساد به بود كهكـرد و كرد و پراساد نيز از نهرو عذرخواهي دعوت آرامش پراساد را به اي در نامه كند. پاتل تا پراساد را مجاب خواست از پاتل

آمد. نبرد پيروزبيرون و پراساد از اين مغلوب راجاجي ميان شد. در اين ماجرا تماممنتشرشد نهرو و هرالد نشنال در روزنامة 1948 در آوريل آن متن هند كه ر دادگستري. آر. آمبِدكار وزي دكتر بي سخنراني

توجه پاتل به اي بود. نهرو در نامه كرده حمله نهرو و پاتل ويژه ، به كنگره حكومت خود به كرد. آمبدكار در سخنان را نگران پاتل. اسـت عجيـب من براي كابينه از اعضاي يكي از سوي مطلبي چنين بيان كرد و گفت آمبدكار جلب از سخنان بخشي را به وي


143

كـرد و گفـت توصـيف شـده را تحريـف هرالـد نشـنال در روزنامة منتشره گزارش نهرو و پاتل هاي نامه به آمبدكار در پاسخ در ايـن كـه ايرادبگيـرد. آمبـدكار گفـت اسـت كـرده د در لكنهو بيانخو در سخنراني وي آنچه تواند به نمي منصفي انسان هيچ

. چـرا بـه 2؛ ام كـرده سكوت كابينههيئت . چرا در مورد عزيمت1: است داده در موارد زير پاسخ اش انتقاد هواداران به سخنراني نسـبت اي خصمانه موضع هيچ اش در سخنراني . آمبدكار گفت رمدا اي برنامه چه آينده . براي3؛ و ام پيوسته كنگره دولت كابينة

: اظهار داشت . وي است نياورده ميان به كابينه از اعضاي و نامي ابراز نداشته كنگره به را كـه كننـد و هرچـه مـرا تحريـف هـاي اند تا گفتـه كرده تالش هميشه اند. مطبوعات نداشته خوشي ميانة ها هرگز با من روزنامه

. است گرفته صورت در لكنهو برخورد مشابهي من بار نيز با سخنراني ترديد اين دهند. بي مي جلوه وارونه گويم مي

از را بدتر وي اظهارات است توانسته نمي شك بي روزنامه خبرنگار اين كه گفت هرالد نشنال روزنامة گزارش به با اشاره وي كند. تحريف اين

در درك روزنامـه خبرنگـار ايـن اسـت رو، ممكن . از اين نيست من مادري زبان كه ايراد كردم هندي زبان خود را به سخنان من . ام هند قرار داشـته مطبوعات مهري مورد بي پيوسته من گذشته سال وپنج بيست ، طي براين باشد. عالوه شده دچار اشتباه من هاي گفته كنند. و مخدوش مرا عمداً تحريف هاي سخنراني بارها مطبوعات كه است شده سبب مهري بي همين

اسـتيوِنز، سـردبير نشـرية نگـار يـان روزنامه كرد. اين مي تحسين را تا مرز پرستش نفر پاتل يك انگليسي نگاران روزنامه در ميان رقـم هند و بعد از آن استقالل آستانة حساس ها را در دوران انگليسي مالكيت تحت هاي روزنامه سرنوشت كه ، بود استيتسمن

زد. نويسد: خود مي خاطرات در كتاب كمبل

عنـوان بـه از وي انـدي گ آقـاي جاي به قضايي محاكمه و مكاتبات استيونز، دستور داد تا در احكام توصية هند بنابه فرماندار كل استيتسـمن روزنامـة هنـد، از سـردبيري كشمير به در الحاق دولت با سياست مخالفت دليل شود. استيونز به برده نام مهاتما گاندي

معتقد بـود كه هد. ويقرارد كشمير مورد حمله را در مورد مسألة ، دولت نشريه سردبير اين عنوان به خواست نمي استعفا داد، چون . رفت پاكستان به سردبيري از مقام گيري از كناره شود، پس ملحق پاكستان كشمير بايد به

: نوشت كرد. وي مي را تحسين استيونز از نهرو بيزار بود و پاتلرا و راجـاجي ، پاتـل كنگـره حـزب رهبران يانبود. در م مناسب وزيري نخست مقام تصدي از نهرو براي بيش پاتل اعتقاد من به

وزيـري نخسـت بـه كننـد. اگـر پاتـل مـي هنـد را درك مسلمانان دو بهتر از نهرو مشكالت ... . اين كنم مي تحسين از ديگران بيش . پاتـل داشـتم ايمـان پاتل هاي و سياست مشي خط به ، چون كردم مي در هند اقامت تري بيش خاطر مدت با طيب شد، من مي انتخاب

خـود شـنيدني هـاي نهـرو در سـخنراني بـرخالف كـرد. وي مـي هـا را درك توده احساسات خوبي گرا بود و به واقع سياستمداري اعتقـادات به جهشد، با تو مي هند انتخاب وزيري نخست به 1947در اكتبر اگر پاتل اعتقاد من . به گرفت ها قرارنمي تأثير توده تحت آورد. پاتـل نمـي شدند روي متوسل باتن نهرو يا مونت كه اي شيوه به كم كرد يا دست هند نمي خاك خود كشمير را ضميمة مذهبي

. كنم مي او را تحسين من كه دانست مي

كـرد چاپ استيتسمن در نشرية از وي با عكسي راههم اي ويژه مقالة سالروز تولد پاتل مناسبت به 1948 استيونز در اكتبر سال : نوشت كرد. وي ارسال پاتل براي بسيار گرمي تبريك ، پيام و در ضمن

كـه نظر سياسي اختالف هرگونه رغم ، به ام بارها نيز گفته كه گونه همان هستيد، اما من بزرگي ، انسان مردم به خدمت شما در زمينة پايدار شما. و شادكامي سالمت . با آرزوي شما دارم به نسبت خاصي ، ارادت باشيم با يكديگر داشته است مكنم


144

: بود نوشت شده چاپ تولدش مناسبت به استيتسمن در روزنامة كه اي استيونز و مقاله تبريك پيام به در پاسخ پاتل

بعضاً ما را در كه سياسي نظرهاي اختالف رغم به ايم توانسته متقابل صداقت دليل ، به ا يكديگر داشتيمب كه مكرري هاي تماس طي مـن بـه نسـبت استيتسـمن خـود و مقالـة در نامـة كـه . از محبتـي پيدا كنيم يكديگر ارادت به ، نسبت است قرار داده هم مقابل

. سگزارمسپا ايد صميمانه ابرازداشته

: نوشت وي نامة و در پاسخ تأثير قرارگرفت تحت شدت به پاتل و ابراز احساسات سريع استيونز از پاسخ مـن چون اي پاافتاده افراد پيش به پاسخگويي خود را صرف شما وقت چون و رهبري دنيا جز در هند وزير پرمشغله جاي در هيچ

. بسيار سپاسگزارم بابت از شما از اين كرديد و من بزرگي لطف هرحال شما نبود. به زحمت به ازيكند. ني نمي

افتاد. در دسـامبر جويي فكر چاره آمد و به خشم هند به مختلف هاي در ايالت عملكرد دولت دربارة مطبوعات از افشاگري پاتل جايرامـداس نوشـت خود با تيتـر درشـت اول در صفحة گزارشي طي پنته چاپ (Indian Nation) هند ملت روزنامة 1947 كـرده گيـري خود كناره از مقام كنگره وزير حزب خالف در برابر اقدامات از سكوت خودداري دليل ، فرماندار بيهار، به دولَترام بود: شده گفته گزارش . در اين است

و مورد وزير عضـو كنگـره بي هاي نفوذ و دخالت ، اعمال شاهد فساد گسترده خواست نمي خود استعفا كرد، چون مقاماز دولترام اختياركند. او سكوت خالف فرماندار باشد و در برابر اقدامات هاي توصيه به وي توجهي بي

اسـتعفاي فرماندار و علل وزير و وزيركشور از استعفاي نخست به هايي تلگرام بيهار با ارسال ايالت محلي حكومت وزير اعظم خود تأكيدكرد: هاي در تلگرام كرد. وي اطالعي بود، اظهاربي شده بيان در روزنامه كه وي

ذكـر وي گيري كناره رايب كه فرماندار و داليلي استعفاي اند بايد صحت داركرده را لكه محلي ها اعتبار حكومت روزنامه كه اكنون شود. مشخص است شده

وجـه هـيچ به وي استعفاي در مورد استعفا و علتهند ملت روزنامة گزارش كرد كه اعالم تلگرام اين به در پاسخ پاتل گرچهخود زودتر از مقام هرچه گيري كناره به وي بر تمايل بيهار مبني از فرماندار ايالت اي دسامبر نامه 23روز ندارد، اما پاتل صحت خواهدشد. موافقت وي گيري با كناره وقت در اسرع داد كه فرماندار اطمينان به اي در نامه كرد. وي دريافت

فـري بيهـار در روزنامـة ايالـت محلي حكومت قانون خالف در مورد اقدامات ديگري گزارش سال در اكتبر همان و فساد در صدور مجوز خريد چغندر سوءاستفاده به محلي حكومت مقاله منتشر شد. در اين بنگال چاپ (Free Press) پرس

برابـر قيمـت 30تـا 20خرند و با مي ارزان چغندر قند را با قيمت دولتي بود مقامات ادعاشده گزارش بود. در اين شده قند متهمابعـاد بـا چنـان مسـائل گونـه اين بيهار از وقوع ايالت سر كريشنا سينها، وزيراعظم به اي در نامه كنند. پاتل مي عرضه شده تعيين : نوشت كرد. پاتل ابرازشگفتي اي سابقه بي

شـديداً ، بـا آن سـوايي ر ايـن شـدن از علنـي قبـل بايسـت ، مـي شـده مـنعكس روزنامه در گزارش باشد كه اي گونه به اگر وضع كرديد. مي مقابله

مـه در ماه بود كه مطبوعاتي قوانين بررسي كميتة امور، تشكيل زمام گرفتن دست از به پس ملي دولت اقدامات از نخستين يكيدر آن اصـلي مفاد و مقـررات و ادغام مطبوعاتي قوانين ويژه ، به قوانين لغو تمامي كميته كرد. اين خود را تسليم گزارش 1948 اجـازه دولت به كه دريايي و گمركات و تلگراف پست از قوانين حال درعين پيشنهادكرد. كميته دولت را به مدني عادي قوانين


145

قـانون ابقـاي كميتـه كـرد. ايـن يـت كنـد حما و كنترل را بازرسي و نشريات كتب و مبادلة شده مبادله هاي پيام داد محتواي مي قومي هاي ، خشونت در برابر حكومت نافرماني به )، مربوط505و الف 153، الف 124( جزايي بند از قانون و سه اسرارحكومتياز شـده ارائـه هـاي هتوصـي به با توجه 1951 در سال كرد. دولت را توصيه حكومت به نسبت ارتش در وفاداري و ايجاد تزلزل

كميتـه توصية رساند. بنابه تصويب ) را به اعتراض قابل (در مورد مطالب مطبوعات ، اليحة مطبوعات قوانين بررسي كميتة سوي بود، لغو شد. در كشور رايج مطبوعات با فعاليت در ارتباط ديگر، كه چهار قانون قانون اين با تصويب مطالبه ها وثيقه و چاپخانه از مطبوعات قضايي مراجع از سوي صدور حكم در پي داشت اجازه جديد، دولت انونق براساس

نيـز بـا دادگاه شود و رئيس ارجاع دادگاه رئيس ها بايد به روزنامه عليه اي كند. هر شكوائيه را ضبط آن لزوم نمايد و در صورتصـادركند. حكم يا چاپخانه روزنامه صاحب از سوي وثيقه پرداخت ، دربارة قضايي تحقيقات از انجام ، پس منصفههيئت كمك

شد. مي اعالم يكن لم كان 1867 مورخ كتب و ثبت مطبوعات در قانون ، تدابير مندرج وثيقه از سپردن ناتواني در صورتو در مورد اتخـاذ تـدابير قـانوني گيري جديد تصميم در قانون بود كه در اين قبلي با قوانين جديد مطبوعات قانون تفاوت

جديد، گفتـه امر در قانون اين . در توجيه مجريه قوة به بود نه شده سپرده قضاييه قوة ، به مطبوعات عليه تدابير اتخاذ شده نوعاز انتشـار مطبوعـات بازداشتن و همچنين ديگر از جرايم و برخي و خرابكاري خشونت تشويق به دادن پايان آن هدف كه شده

. است آميزبوده تحريك مطالب : گفت پارلمان به اليحه تقديم هنگام ، وزيركشور، به راجاگو پاالچاري

بـر اثـر مـردم ذهـن دهيم اجازه توانيم كند. ما نمي ريآميز جلوگي تحريك مطالب از چاپ كه برسانيم تصويب را به قانوني اميدوارم شود. مسموم ها و نشريات روزنامه مطالب مطالعة

كنند و از مجلـس خود رعايت حرفة را در چارچوب الزم و انضباط اخالقي بتوانند اصول مطبوعات كرد كه ابراز اميدواري وي واگذاركند. دولت به تصميمات اجراي را براي الزم تا اختيارات خواست

: گفت مطبوعات در انتقاد از اليحة . راگوناتان ان وظيفـه ديدند. اين نمي هم در خواب را حتي قيد كفالت يا به مشروط با آزادي اي زنداني وضعيت ها به روزنامه ها تبديل انگليسي در تمـامي مطبوعـات كنـد كـه اجرا و اعالم را وارونه مطبوعات روسو دربارة ژاك ژان تا گفتة است شده محول مهاتما گاندي به

را همچنـان اسـارت خـود زنجيرهـاي خاطر خير و صـالح گذارند و در هند نيز بايد به مي حيات عرصة و زنجير پابه با غُل جهان هرگونه در گذشته اش قطاران و هم . گاندي نيست هند مناسب براي كه است ظاهرفريبي مقولة مطبوعات باشند. آزادي داشته گردن به

و حقيقـت بـا حـق مخالفـت در جهـت را اقـدامي و آن را محكـوم مطبوعـات دهـان بسـتن كشور براي وزارت از سوي تالش مطبوعـات از جانـب وجـه هـيچ به گرفت پايان آميزي خشونت اقدام گونه هيچ بدون كه پرستان ميهن اوت ماه كردند. قيام مي توصيف قوم امروز زعماي گيرند. در دنياي دست امور را به بتوانند زمام اش قطاران و هم شد تا گاندي سبب قيام شد؛ اما همين نمي هدايت

دهند. نمي خود راه به ترديدي ها شده صعود آن ماية آنچه به پازدن ، در پشت ترقي از صعود از نردبان پس

افتاد. تعويق به 1956 تا سال مفاد آن شد؛ اما اجراي تبديل قانون به در مجلس از تصويب پس مطبوعات اليحة ايـن تشـكيل از شـد. هـدف هنـد، تشـكيل راجادياكشا، وزير دادگسـتري رياست به مطبوعات كميسيون 1952در سپتامبر

و نگـاري روزنامـه كيفيـت و بـاالبردن نگـاران روزنامـه عمل آزادي كار، تأمين ، بهبود شرايط مطبوعات كيفي ارتقاي كميسيون ذيـل را بـا اهـداف مطبوعـات شـوراي كار خود تأسيس گزارش با تسليم 1954 در سال كميسيون بود. اين چاپ آالت ماشين و مطالـب . سانسور موضوعات2خود؛ استقالل حفظ براي مطبوعات به و كمك مطبوعات از آزادي . پاسداري1كرد: پيشنهاد ؛ ممكـــن هـــر شـــكل بـــه نگـــاري روزنامـــه معيارهـــاي بـــر بـــاالترين متكـــي خاصـــي انگيـــز و ايجـــاد رويـــة بحـــث


146

را محـدود كنـد؛ عمـوم و مـورد علقـة و انتشار اخبـار مهـم ارائه ستا ممكن كه احتمالي تحوالت هرگونه . زيرنظرگرفتن3 بـه كـه تحـوالتي . رديابي5دارند؛ اشتغال نگاري روزنامه حرفة به كه كساني در ميان و خدمتگزاري وليتئمس حس ارتقاي .4

در مـورد سـاالنه . انتشار گـزارش 6؛ الزم هاي حل راه ، ارائة امكان دارد و درصورت گرايش تمركز و انحصار در مطبوعات سويو استخدام نحوة به . بهبود بخشيدن7دهد؛ تأثيرقرارمي ها را تحت آن فعاليت كه و تحوالتي عوامل و ارزيابي عملكرد مطبوعات

. (Press Institute)" مطبوعات مؤسسة"دار نظير صالحيت مؤسسات از طريق نگاران روزنامه آموزش را برعهـده برمطبوعـات نظارت مسؤوليت پيشنهادكرد كه مطبوعات مسؤول عنوان نفر را به يك انتصاب مطبوعات كميسيون

از دهـد و شـورا نيـز پـس گـزارش مطبوعـات شـوراي را به ، موضوع انحصارگرايي هر نوع مشاهدة باشد و در صورت داشته تعيـين كميسـيون اتخاذكند. اين با آن مقابله را براي از وجود انحصار، تدابير الزم احراز اطمينان و در صورت موضوع بررسيهـا را پيشـنهادكرد. روزنامـه مالكيـت و اشـتراك صفحات ها براساس روزنامه بهاي ، تعيين نگاران روزنامه دستمزد براي حداقل

رونـد در آينـده ايـن در مورد گسـترش مسؤوالن برد و به ها پي روزنامه تمركز شديد مالكيت د بهخو هاي در بررسي كميسيون هشدارداد.

از و برخـي است اندك هم تعدادشان ها كه انگليسي مالكيت تحت جز مطبوعات به خود تأكيدكرد كه در گزارش كميسيون مطبوعـات تـر كاركنـان . بـيش نيسـت حـاكم وظايف و شرح تقسيم نوع موارد هيچ در بقيةاند، درآمده هنديان مالكيت ها به آن چاپخانه خبر و كاركنان دبيران بين شغلي از نظر موقعيت شوند. مصححان مي كار گرفته دستيار سردبير و گزارشگر به صورت به

وضع مالي از لحاظ شود كه مي يافت اي تر روزنامه دستيار سردبير دارد. كمسردبير و چند خود يك براي قرار دارند. هر روزنامه باشد. داشته ساماني به

سازگاري نگاران روزنامه تر اينكه مهم آورند و از آن مي روي نگاري روزنامه حرفة به بسياري كرد افراد اليق اعالم كميسيونجديـد و صـاحبان آغـاز شـده تجـاري مؤسسـات هـا بـه روزنامـه ، روند تبديل هرحال دهند. به مي از خود نشان اي العاده فوق

اند. قرارداده سود را هدف از هر چيز كسب بيش هستند كه ها بازرگاناني روزنامه نقـش كنارگذاشـتن قتصاد نيز بـه ا مسأله فزايندة كرد اهميت ها، اعالم روزنامه سردبيران نقش افول به اشاره ضمن كميسيون

پيشـنهادكرد رونـد كميسـيون ايـن از گسـترش جلـوگيري . براي است كرده ها كمك روزنامه مديران از سوي سردبيران محوريسـردبير با مشـورت تحريريه در هيأت انتصاب باشند، هرگونه داشته اجرايي قدرت تحريريههيئت كاركنان در كنترل سردبيران

سـردبير روزنامـه رهبـري تحـت خاص هدفي تحقق ها براي آن شود كه تفهيم تحريريههيئت كاركنان تمامي گيرد و به انجام كنند. مي خدمت

ـ ان شورا قاضـي اين رئيس شد. اولين تأسيس مطبوعات ، شوراي در مجلس اي اليحه با تصويب 1965 در سال اال . راجاگوپ، شـباهت . باوجوداين خواهد داشت انگليس مطبوعات شوراي به زيادي هند شباهت مطبوعات كرد شوراي اعالم اينگار بود كه

برخـوردار بـود. بـه فـردي منحصر به ، از موقعيت مقررات و تدوين قضايي الزم اختيارات داشتن دليل هند به مطبوعات شوراي شـورا پاسـخ اعضاي سؤاالت سوگند به ها بخواهد تا با اداي صالحديد خود افراد را احضار و از آن شد تا به ادهشورا اختيار د

بـردن پـي بـراي از شـاهدان و تحقيـق اسـناد و مـدارك گردآوري به لزوم شد در صورت داده شورا اجازه ، به دهند. در ضمن عليـه اي ادعانامـه و هـيچ شده تلقي قضايي دادرسي عنوان ، به مطبوعات شوراي و بررسي تحقيق امور بپردازد. هرگونه جريان به

باشد. بوده دربين سوءنيتي بر آنكه كرد، مشروط اقامه توان كنند نمي اتخاذمي كه و تدابيري در مورد تصميمات آن شورا و اعضاي آن بـه خاصـي شـورا اعتبـار و اهميـت در ايـن مجلـس حضور اعضـاي كه گفت بوعاتمط شوراي راجا گوپاال اينگار رئيس

معرفـي مطبوعاتي گوناگون مؤسسات از سوي از آنان تن بيست كه عضو داشت و هشت بيست . شورا در مجموع است بخشيده شدند. مي


147

قـرار صـنعتي كـارگران ، در رديـف مطبوعات پيشنهاد شوراي ، بنابه آنان 1955 در سال نگاران كار روزنامه قانون با تصويب. . وي اچ بـه هيئت اين مأموركند. رياست نگاران دستمزد روزنامه حداقل تعيين را براي اي ويژههيئت شد مؤظف گرفتند. دولتهنـد، عـالي دادگـاه از سـوي 1958 ها در مارس توصيه ن. اي انتشار يافت 1957 مه در ماه آن هاي توصيه شد كه ديواتيا سپرده

بـراي اي ويـژه كميتـة 1958 سـال شد. در ژوئـن اعتبار اعالم ، بي شده دستمزد تعيين حداقل پرداخت توان گرفتن ناديده دليل به 1958در دسـامبر را كـه ويـژه كميتة اين شگزار شد. دولت تشكيل عالي دادگاه از سوي شده عنوان هاي كاستي كردن برطرف

نيز ايجاد شـد. در سـال مطبوعات قانوني ضابط ، مقام ميان . در اين گشت تبديل قانون به آن و پيشنهادهاي منتشر شد پذيرفترسيد تصويب ) به و صفحات متقي به (مربوط مطبوعات ، قانون مطبوعات كميسيون هاي پيشنهادها و توصيه در راستاي 1956

بـود. شده تعيين آگهي به يافته اختصاص و فضاي نشريه و حداكثر صفحات حداقل با در نظر گرفتن مطبوعات بهاي در آن كه آزادي بـه مطبوعـات تجـاري هـاي فعاليت عليه محدوديت كرد اعمال اعالم كرد. دادگاه را مردود اعالم قانون اين عالي دادگاه

وارد خواهدكرد. ها لطمه آن مطبوعـات شـوراي قانون بر طبق مطبوعات لغو و شوراي اضطراري شرايط تحت 1976 در ژانوية مطبوعات شوراي قانون

بود. گرفته صورت مهمي جديد، تغييرات شد. در قانون بار ديگر تأسيس 1978در اش و همكـاران شـد، امـا وي تشـكيل . گوسوامي . سي پي قاضي رياست به مطبوعات كميسيون دومين 1978 مه در ماه

بـار ديگـر بـه 1980 در آوريـل كميسيون كردند. اين گيري خود كناره جديد از مقام دولت كار آمدن از روي پس 1980 ژانوية . نقـش 1كنـد: زيـر را بررسـي مسـائل داشـت مأموريـت . كميسيون سر گرفتخود را از . متيو فعاليت . كي كي قاضي رياست

بـراي اساسـي در قـانون شـده بينـي پـيش هـاي تضـمين . معرفي2؛ دموكراتيك رشد و جوامع در حال در كشورهاي مطبوعات قـوانين و مؤثر بودن ؛ و كارايي مطبوعات آزادي ايها بر تضمين گونه اين كفايت دربارة ؛ تحقيق و عقيده بيان از آزادي پاسداري و سياسـي اقتصـادي در برابر فشـارهاي مطبوعات از استقالل پاسداري . چگونگي3؛ مطبوعات آزادي تضمين براي و مقررات. 5دار شـوند؛ عهده توسعه هاي ياستس ها بايد در قبال روزنامه كه وليتيئو مس مطبوعات . نقش4؛ مطبوعات و مديران صاحبان شـرافت و حفـظ سـردبيران ها با رشد، اسـتقالل آن ، ارتباط مطبوعات و ساختار مالي رفتار مديريت ، چگونگي مالكيت الگوي بـه دسترسـي ، حـق دگانو بر خوانن ها بر رقابت ، تأثير آن يكديگر، پيوند با صنايع به همكار و وابسته هاي . روزنامه6؛ اي حرفه

. مطبوعات . اقتصاد صنعت7؛ تفسير و تحليل و آزادي اخبار موثق كرد: شد اعالم ارائه 1982 در سال خود كه در گزارش كميسيون و حمايـت دانـه نابخر را ايفا كنند. مخالفت يا متحد دولت مخالف نبايد نقش رشد و دموكراتيك درحال جامعة در يك مطبوعات

، كميسـيون اعتقاد اعضاي شوند. به محروم عادالنه خود از داوري دست به خواهدشد تا مطبوعات سبب و چرا از حكومت چون بي خـود بـراي بايـد در مـورد حـق سـردبيران كـه اسـت عقيـده بـراين را ايفا كنند. كميسيون منتقدسازنده آزاد بايد نقش مطبوعات

اثر دربارة دروغين و ادعاهاي بر حقايق مبتني تبليغات ايجاد تمايز بين ويژه ، به تجاري هاي يا رد آگهي در قبول نهايي گيري ميمتص محتـواي نبايد بـه تجارتي هاي در مورد آگهي گيري تصميم براي سردبيران كنند. اختيارات ، پافشاري كاالها و خدمات آساي معجزه كه است آن خواهان يابد، نافذ باشد. كميسيون مي ها اختصاص آگهي چاپ براي كه بايد در مورد فضايي ها محدودشود، بلكه آگهي

در ايجـاد تفـاهم مطبوعات مثبت نقش كه است عقيده براين شود. كميسيون خودداري ها و مجالت در روزنامه بيني طالع از چاپو از انتشـار مقـاالت خـودداري چـون آفرينـي وحدت هاي تأكيد بر جنبه ها و عناصر متضاد موجود در كشور، از طريق وهگر بين

در راه مـداوم تـالش امـر بـه ايـن . تحقـق برخورداراست خاصي ، از اهميت مختلف هاي و كاست طبقات انگيز بين تفرقه مطالب دارد. بستگي مردم ندر ميا برادري حس تقويت

كرد: اعالم مطبوعات كميسيون


148

و آميـز مغـاير بـا اصـول خشونت هاي شيوه ، بايد از تشويق مردم و مشكالت مصائب انعكاس در راه با تالش زمان ها هم روزنامه شـرط ، بـه پژوهشـي گزارشـگري جهـت در مطبوعات از گرايش كنند. كميسيون كشور خودداري اساسي در قانون مندرج موازين هاي بررسي گذاشتن و ناتمام پيگيري نبايد با عدم پژوهشي كند. اما گزارشگران مي استقبال و اجتماعي اقتصادي مسائل به پرداختن آورند. انتقاد را فراهم موجبات است هند بسيار متداول مطبوعات در بين خود كه

شـود و مـي محسوب همگاني خدمات وسيلة االصول علي باشد، روزنامه داشته كه هرشكلي روزنامه كرد مالكيت ماعال كميسيونبايـد در مـي كه است معياري عموم قرار گيرد. منافع و مقررات ضوابط بايد تحت آن از مالكيت ناشي و اختيارات حقوق اعمال كرد: اعالم قرارگيرد. كميسيون عمل ها مالك روزنامه بر مالكيت كمحا مقررات و تدوين تنظيم

مطبوعـات آزادي كـه نظريـه پاسخگو باشند. اين دارند و بايد در برابر جامعه برعهده اجتماعي اي وظيفه در برابر مردم مطبوعات انتشار خبر ديگر كافي منبع آزادي ، صرف پديدآمده هاي دگرگوني به . با توجه است شده تابد منسوخ را برنمي قيد و شرطي نوع هيچ

شود. شمرده خبر نيز بايد محترم مخاطب آزادي ، بلكه نيست

تأكيدكرد: كميسيونآيـد مـي عمـل بـه آنـان تطميـع در جهت كه تالشي هرگونه ، بايد در مقابل خارجي در برابر فشارهاي بر مقاومت عالوه مطبوعات

مقامـات بـه خـدمتي از خـوش ناشي بايد در برابر وسوسة نگاران كنند. روزنامه خود اجتناب استقالل شدن و از مخدوش ايستادگي دهند. نشان از خود مقاومت و ديگران دهندگان ، آگهي ، كارفرمايان دولتي

كرد: اعالم مطبوعات كميسيوندهـد و ارائـه اي ارزنده خود خدمات سالة 15 فعاليت در خالل است توانسته قانوني هاي محدوديت به با توجه مطبوعات شوراي دهد. كارخود ادامه به شورا همچنان پيشنهادكرد تا اين دليل همين به

اي حرفـه و اخـالق بـار اصـول سه كه نگاراني و روزنامه شود تا سردبيران اختيارداده مطبوعات شوراي پيشنهاد كردبه كميسيون اخطـار، گـرفتن ناديـده شوند و در صـورت ها محروم در روزنامه از اشتغال معيني مدت گذارند براي را زيرپا مي نگاري روزنامه اعـالم اتخاذشود. كميسيون روزنامه عليه قانوني ، اقدام متوالي نوبت سه براي مطبوعات شوراي ، هشدار، تذكر و توبيخ اعتراض

كرد: صـورت و به مرور زمان به مقرراتي . چنين نخواهدداشت مطلوبي ها نتيجة روزنامه براي اي ويژه مقررات ، تدوين نظر كميسيون به

پديد خواهدآمد. موردي

كرد: اعالم كميسيون تشـكيل شهري متوسط افراد طبقه را اغلب آن بايد فراگيرنيستند و خوانندگان كه چنان برخوردارند اما آن هند از آزادي مطبوعات

كند. را محدودمي در روند توسعه مردم مشاركت در گسترش مطبوعات امر نقش دهند و همين مي

مـوردنظر، قـانون د. براسـاس كن مي را توصيه در مطبوعات خارجي هاي از نفوذ پول جلوگيري براي قانوني ، تصويب كميسيون عمدة از سهامداران صدتن يك و نام خارجي ها و منابع از آگهي خود و درآمد ناشي درآمد ساالنة اند جزئيات ها مؤظف روزنامه

شـوراي تـا قـانون پيشنهادكرد كميسيون دهند. اين اطالع مطبوعات شوراي به آنان اقامت محل و نشاني با مليت خود را همراهو عملكـرد خبرنگـاران آمـوزش تسـهيالت و كارايي كيفيت شورا در ارزيابي به بخشيدن توانايي براي 1978 مورخ مطبوعات شود. اصالح مهم مسائل ها در زمينة روزنامه


149

هنـد، بـر پيكـر مطبوعـات سـهمگيني ربةضـ اينديرا گاندي خانم دولت از سوي 1975 در ژوئن العاده فوق وضعيت اعالم ميـان بـه اقـدام اين بودن موجه را دربارة حادي هاي بحث گاندي خانم رويداد، واردآورد. اقدام اين قرباني ترين بزرگ عنوان به

رو روبه همگاني ها با محكوميت زنامهاز رو برخي و اتخاذ تدابير شديد عليه مطبوعات دارد. سركوب تا امروز نيز ادامه آورد كه اظهارنظر كرد: مطبوعات درخصوص گونه خود اين خارجي از دوستان يكي به اي در نامه 1971 در مارس شد. اينديرا گاندي

تالشـي از هـيچ ارمد در پـيش كـه هـا و اهـدافي و برنامـه مـن شـخص به نسبت مردم ذهن كردن گمراه هند براي هاي روزنامه همچنـان مطبوعـات حال ، با اين است بوده محض اند دروغ گفته و من پدرم دربارة مطبوعات هرچه شده ثابت كنند. گرچه نمي دريغ

نيـز ديگـران انـد و بـراي نگري و ژرف ارزش فاقد هرگونه مطبوعات كه است آن دهند. واقعيت مي خود ادامه مسموم تبليغات به هاي را در قالب كنند تا ديگران مي تالش دليل همين گيرد و به مي مايه محدودشان ها تنها از تجربيات آن نيستند. ارزيابي قائل ارزشي

. گنجيم ها نمي قالب از اين يك ، در هيچ پدرم و نه من دهند. نه خود جاي شدة تعيين و از پيش مغرضانه

: گفت مطبوعات در قبال وي ديدگاه ، در تشريح اينديرا گاندي پيشين . وِرگيز، مشاور مطبوعاتي جي . بيدهـد. امـا ترتيب مطبوعاتي بار كنفرانس يك ماهي كردم توصيه ايشان كند. در ابتدا به مي ها دوري شديداً از روزنامه گاندي خانم

شـرّ را يـك مطبوعـاتي كنفـرانس گانـدي كـرد. خـانم را تـرك رويـه نيـز ايـن ، وي مشاور مطبوعاتي از سمت من گيري با كنارهكنـد از مـي كند، سـعي خود استفاده هاي ديدگاه انعكاس براي ابزاري عنوان به از مطبوعات آنكه جاي كند. به مي ناپذير تلقي اجتناببـا بـازي موشـك قـرار دهـد. در قـايم را در اختيـار آنـان اطالعـات برود و حداقل طفره اراننگ روزنامه هاي پرسش به دادن پاسخ

از شـرّ شـدن خـالص براي ، شگردخاصي خويش دراز زمامداري ساليان درطي شد. وي مي برنده گاندي خانم اغلب نگاران روزنامه، در برخـورد بـا پـدرش و برخالف گرفت خود مي به تدافعي موضع بر مطبوعاتدر برا كرد. او همواره ابداع سمج نگاران روزنامه داد و بر سر خبرنگـاراني مي اختيار از دست خود عنان صدارت اول هاي در سال شد. گاندي نمي احساسات دستخوش نگاران روزنامه

و بهبوديافـت با خبرنگاران برخورد وي نحوة تدريج كشيد. به كردند فريادمي مي پيچ را سؤال ناخوشايند، وي موضوعات با طرح كه را كـه ، كسـاني گـويي پررمز و راز و بذله هاي داد و با حاضرجوابي مي پاسخ آنان سؤاالت به نفس و اعتمادبه ، خوشرويي با آرامش

داد. مي ارجاع كننده خود سؤال را به نامناسب سؤاالت هم در مواقعي داشت وامي سكوت را داشتند به وي كردن پيچ قصد سؤالگرفتنـد مي انتقادي موضعي گاندي خانم به قرار داشتند، نسبت مخالف جناح كنترل تحت ها كه آن خصوص هند، به مطبوعات

بـزرگ هـاي از فعاليـت مطبوعـات صـنعت از جـدايي حمايـت ضمن گاندي شد. خانم آميز مي اهانت شان نيز لحن و در مواردي، معتقـد نداشـت مطبوعات به اي عالقه چندان كرد. او با آنكه مخالفت شدت به مطبوعات كردن ملي به مربوط هاي ، با طرح تجاري

. يافت خود را باز مي رامشآ زودي آمد، اما به مي خشم موقتاً به از انتقاد مطبوعات بايد آزاد باشند. وي بود مطبوعات

چون معتبري برقرارشد. روزنامة مطبوعات سانسور عليه نوع ، شديدترين گاندي خانم دولت از سوي العاده فوق حالت با اعالم وضـعيت دربـارة الهسـرمق ، نوشتن مقررات كرد، زيرا براساس حذف العاده فوق حالت خود را دربارة ناگزير سرمقالة به هندو كرد و خبر رويـدادهاي مختل شدت را به مطبوعات ، فعاليت دولت و خودكامانة درپي پي هاي بود. دستورالعمل شده اعالم ممنوع نماند. سانسور در امان نيز از تيغ رمق بي و تفسيرهاي عادي

: . ساهني . ان جي نوشتة به منشـأ رامايانـا و چـون اي پاافتـاده پـيش خـود را بـا مطالـب ناگزيربودند تا صـفحات خبري موضوعات قدانف دليل ها به روزنامه

هاراپا موهنجو دارو پر كنند. نسبي نما و قدمت انسان ميمون فسيل ماهابهاراتا، كشف

: گفت طبوعاتسانسور م از مقررات خبرنگار در حمايت با يك اي مصاحبه طي گاندي خانم


150

، بـا را كنارگذاشـته گرايـي و واقـع استقالل از نشريات . اما برخي خوشايند نيست من براي مطبوعات سانسور به مقررات تحميل نيـز در گذشـته ورزنـد. مطبوعـات نمـي دريغ كوششي از هيچ و شكست طلبي تسليم و در انتشار روحية كرده ائتالف مخالف جناح

فقـر و ايجـاد كنـي امـروز ريشـه دارند... . در دنياي طبقاتي هاي گرايش شدت ما به هاي اند. روزنامه ورزيده با ما مخالفت شدت بهكـامالً از تـوان كـرد. فقـر را نمـي كـن ريشه درنگ بي توان . فقر را نمي برخوردار است اي العاده فوق در كشور از اولويت هماهنگي

عـزم و مـردم شـويم مي فقر واردعمل كني ريشه براي آنكه محض كرد. به تالش راه در اين مقدور است جا كه د، اما بايد تا آنبر بيندهند و در برابـر مي هم دست به دست و خارجي داخلي و محافل ، صنايع زر و زور، مطبوعات كنند، صاحبان مي ما را مشاهده جزم

، اما است ناخوشايندي گويند فقر پديدة مي كنند. همه مي فقر مخالفت كني ريشه براي دولت ها علناً با اقدامات كنند. آن يم ما قدعلم اساسـي بـي اتهامـات و خـارجي داخلـي مطبوعـات بندنـد. برخـي مـي فقرزدايـي هـاي برنامه را در اجراي دولت راه حال درعين

تبليغـات گونـه با ايـن شدت و به را زير نظر داريم موضوع اين كنند. ما هميشه منتشرمي دولتي در دستگاهوجود فساد درخصوص كرد. خواهيم مقابله

مـورد اجـرا بـه "در كشور عمومي نظم برقراري" از هند و با هدف دفاع قانون 48بند با استناد به سانسور مطبوعات مقررات، العـاده فـوق در مـورد حالـت خبـر، تفسـير و شـايعه و انتشـار هرگونـه از چاپ ، مطبوعات مقررات اين براساسشد. گذاشته

در همگـاني دفتـر اطالعـات از مسـؤول مجوز كتبـي دريافت به مطالب گونه اين شدند و چاپ ها منع ها و دستگيري بازداشت شد. وكولم اطالعات وزارت نو يا مدير كل دهلي

كشـور را داخلـي امنيـت كـه كسـاني و انتشـار اخبـار بايـد بـه در چـاپ «بـود: آمده چنين مطبوعات به در دستورالعملي خواسـته ، از مطبوعـات العاده فوق وضعيت از اعالم ناشي كشور از مشكالت رهانيدن براي». شود اندازند هشدار داده خطرمي به

كاريكاتور كنند و از چاپ ياري العاده فوق تر حالت سريع را در لغو هرچه انگيز، دولت از انتشار اخبار بحث اريشد تا با خوددو شـد تـا از چـاپ هـا خواسـته ورزند. از روزنامه كند خودداري را القامي در برابر حكومت مردم نافرماني كه درشت و عناوين

را اقتصاد مملكـت چرخ كشور يا كُندشدن ، خطر تجزيه اجتماعي هاي و گروه طبقات ميان دشمني كه انتشار هر خبر و مطلبي بـه ، اهانـت رهبران عليه واهي اتهامات ، وارد آوردن خارجي هاي آور روزنامه زيان مطالب كنند و از نقل دارد خودداري دنبال به

در كشـور منجرشـود ايجـاد نـاآرامي بـه كـه و هـر مطلبـي دموكراتيـك نهادهـاي تفعالي كردن ، مخدوش وزيري نهاد نخست ورزند. اجتناب در آن كردنـد كـه دريافـت حكـومتي مقامـات از سـوي جديـدي هـاي جرايـد دسـتورالعمل سردبيران 1975 ژوئية 26در بود: شده تصريح

را عمـوم كشـور شـود، يـا منـافع عمـومي اوضاع در قبال آنان روحية فو تضعي مردم وحشت موجب كه خبري هرگونه چاپ را القـا و تـدابير دولـت با اقدامات و مخالفت شود، يا نارضايتي و قانون نظم خوردن برهم موجب كه خطراندازد، يا هر مطلبي به

. است كند ممنوع

شد. مي ها نيز بايد رعايت روزنامه درشت و عناوين سردبيران به ارسالي يها كاريكاتور، نامه باال در چاپ نكات رعايت شـوراي و انحالل آميز ممنوع اعتراض مطالب ها چاپ در آن كرد كه صادرمي بخشنامه سه 1975دسامبر در روز هشتم دولت ممنوعيت به مربوط بخشنامة 1976 ژانوية 28ود. در ب شده اعالم مجلس هاي بحث در گزارش مطبوعات و لغو آزادي مطبوعات

اخبار و مطلبي هرگونه چاپ قانون در اين شده اعالم هاي ممنوعيت انواع شد. در ميان تبديل قانون آميز به اعتراض مطالب چاپ ارتكـاب بينجامد و افراد را به در اقشار جامعه حشتايجاد و را برانگيزد يا به اجتماعي افراد و طبقات و نافرماني نارضايتي كه

مطالـب و انتشار هرگونه كشور از چاپ ، مطبوعات قانون اين شد. براساس اعالم بكشاند ممنوع عمومي نظم زدن و برهم جرايم


151

، اياالت ، فرمانداران مجلس ، رئيس هوريجم رئيس ، معاون جمهوري رئيس ) عليه يا تصاوير و عالئم كلمات آميز (در قالب توهيننيـز مطالـب آميـز بـودن اهانت شدند. تشخيص منع ايالتي هاي و حكومت مركزي حكومت كابينة اعضاي وزير و تمامي نخستو سـاير پلـيس نيروهـاي بـه و توقيـف بازرسـي بـراي اي العـاده فوق و اختيارات شد. قدرت محول گفته پيش مقامات برعهدة

هـا از انتشـار آن بازداشـتن بـراي اي حربـه عنـوان به مطبوعات شده سپرده وثيقة بود. ضبط كشور واگذار شده پاية دون مسؤوالن مطالـب در مهـار كـردن نـاتواني دليـل بـه " مطبوعـات كـرد شـوراي اعـالم بود. دولت شده بيني نيز پيش اعتراض قابل مطالب

. است شده منحل " مطبوعات آميز و بدخواهانة حريكت : ساهني گفتة بود. به سركوبگر چه قانون در برابر اين مطبوعات واكنش ببينيم حال اجزانـة ع انگيـز و تسـليم بحـث از انتشـار مطالـب مطبوعـات و داوطلبانة خواهانه ترقي خودداري دليل به خصوص به 1976 سال

در يادهـا ، هميشـه مطبوعـات سـركوب توطئة در چارچوب حكومتي و تشكيالت نشريات در برابر صاحبان از سردبيران بسيارياز خود اكراهي نوع هيچ مطبوعات ارزش و بي مبتذل مطالب در خواندن مطبوعات ، خوانندگان اينكه جالب خواهد ماند. نكتة زندهدر بايد گفـت فرودآوردند، اما در مجموع سر تسليم در برابر اختناق داوطلبانه صورت به از مطبوعات بسياري ندادند. گرچه نشانهـا واقعيـت روي هـا بـه قلـم بودند، اما چشـمان شاهد وقايع خورد. گزارشگران شكست قلم پيروز شد و شرافت ، پول مبارزه اينجرايـد در در رفتـار اربـاب تغييـر و تلـوني دادند. چنين مي جلوه بودند اما خود را ناآگاه آگاه از مسائل سردبيرانبودند. شده بستهو و اختنـاق نيـز سـركوب ... . در گذشـته اسـت نداشـته ، سـابقه داوطلبانـه صـورت به هم دنيا، آن نقطة و هيچ ز ماني مقطع هيچ

از پوشي و چشم شدن سركوب به ، اشتياق داوطلبانه صورت به وجدان ، اما هرگز زيرپا گذاشتن است داشته جريان مغزي شستشوي، مسـؤوالن از سـوي از لغـو آن پـس سانسـور حتـي از كنارگذاشـتن و خـودداري شـده خواسـته فراتر از آنچه حتي حقايق بيان

ها با آنچـه روزنامه مطالب گويند، خواهندگفت هوا مي وضع بيني در مورد پيش كه گونه همان ردم، م ايام . با گذشت است نداشته سابقه كند. نمي دهد مطابقت مي روي در عمل

افزايد: مي و غضب با خشم ساهني امـروزه ، آنچـه اند. در نتيجه تهقرار گرف سرمايه و صاحبان حكومتي تشكيالت در خدمت از همه بيش مطبوعات سردبيران امروزه

بـزرگ داران سـرمايه شخصـي بـا منـافع ، كـه طلبانـه پسـند و عافيـت عامـه هاي از اخبار و انديشه است ، تركيبي هستيم شاهداش . است پيوندخورده

داد و نشـان از خود مقاومـت وعاتمطب عليه حكومت در برابر يورش با سرسختي روزنامه يك كم هند دست مطبوعات در ميانگوئنكـا و رامنـاث مالكيت تحت كه اكسپرس ايندين . روزنامة قرار گرفت سركوبگرانه و اقدامات حمالت آماج دليل همين به

هند گشود. مطبوعات آزادي در راه زريني ، برگ قرار داشت . ناراسيمهام . كي وي سردبيري داشـتند. بـا روي هند گرامي مطبوعات آزادي قهرمانان عنوان دو نفر را به مجدد، اين آزادي و كسب كابوس تنگرف با پايانهند شد و مطبوعات برداشته از ميان مطبوعات عليه شده اعمال هاي محدوديت ، تمامي1977 جاناتا در سال حكومت كار آمدن

همانند ساير كشورهاي هند امروزه نشوند. مطبوعات محروم هرگز از آن اميد كه ا چشيدند، با اينر آزادي خوش بار ديگر طعم برخوردارند. از آزادي جهان

ــد اول مطبوعــات آزادي ــادة ، در بن ــانون 19 م ــد كــه اساســي ق ــان آزادي در آن هن ــه و انديشــه بي ــد قرارگرفت ــورد تأكي مامريكـا در اساسي قانون اول در اصالحية كه هند از صراحتي اساسي در قانون مطبوعات آزادي ضمينت . گرچه است شده تضمين

آزادي در قالـب مطبوعات آزادي كه است كرده هند تصريح عالي ، اما دادگاه وجود دارد برخوردار نيست مطبوعات مورد آزادي . است شده تضمين و انديشه بيان


152

كشور يـك از امينت حراست ) در راستاي اصالحيه هند (نخستين اساسي قانون متمم اولين تدوين در جريان 1951 لدر سا، عمـومي ، نظـم خارجي با كشورهاي دوستانه روابط شد از جمله بيني پيش مطبوعات فعاليت براي منطقي هاي محدوديت رشته. جـرم ارتكـاب بـه و افتـرا يـا تحريـك تهمـت از واردآوردن جلوگيري قضايي مراجع تشخيص بهيا بنا عمومي و عفت اخالق

"كشور امنيت " از عبارت قبل "هند و يكپارچگي حاكميت " ) عبارت شانزدهم (اصالحية 1968 سال اساسي قانون براساس . قرار گرفت

از يكـي مطبوعـات كـرد آزادي اعـالم عـالي ، دادگاههند اتحاديةو اكسپرس هاي روزنامه مناقشة به رسيدگي در جريانبنـد 19 در مادة و انديشه بيان آزادي تأكيد كرد حق همچنين شود. دادگاه مي محسوب و انديشه بيان آزادي حق اساسي اجزاي داوري عـالي . در دادگـاه اسـت شـده ، تضـمين يافته امريكا تنظيم اساسي قانون متمم اولين براساس ، كه اساسي ) قانون (الف اول

و انتشار افكار و انديشه تبليغ آزادي حال درعين و انديشه بيان شد آزادي اعالم مدرس محلي تاپار و دولت رومش بين ديگريكـرد اعـالم دهلـي محلـي و دولـت " بوشان بريج" ميان حقوقي مناقشة به در رسيدگي عالي شود. دادگاه مي عقايد را نيز شامل

) آن (الف بند اول 19 آيد و ماده شمار مي به و انديشه بيان از آزادي جزئي كه مطبوعات ، با آزادي سانسور بر مطبوعات تحميل دارد. منافات است كرده را تضمين

آزادي مـردم دارد. برخي متفاوتي معاني افراد مختلف براي مطبوعات و آزادي بيان آزادي كرد كه ماعال مطبوعات كميسيون داننـد. برخـي مـي ها مترادف و انتشار آن موردنظر خود و چاپ مطالب در انتخاب سردبير روزنامه عمل را با آزادي مطبوعات

كنند. مي تلقي باشد يكسان روزنامه همان خود كه كاالي و بازاريابي تبليغ براي روزنامه صاحب را با حق مطبوعات ديگر آزادي كرد: اعالم كميسيونپيشـبرد يـا بـراي اي العـاده فـوق از قـدرت وسـيله شود. اين مي محسوب جديدي پديدة جمعي ارتباط وسيلة عنوان به مطبوعات

پديدآمـدن يـا بـه نو و سرشار از شـهامت ايجاد دنيايي تواند به مي مطبوعات . آزادي برخورداراست مدنت روند ترقي كردن مختل را بـه جمعـي ارتباط وسيلة ، اين خاص ديدگاه يك انعكاس به مطبوعات ، محدود كردن شرايطي چنين منجرشود. تحت جهاني فاجعه كند. مي جلوگيري سالم افكارعمومي ريگي و از شكل تبديل انحصاري ابزاري

كرد: اعالم كميسيونو برخـورد افكـار و عقايـد گونـاگون زمينـة آوردن بر فـراهم عالوه مطبوعات آزادي كه است براين فرض دموكراتيك در جوامع

پيدا كنند. خاصي خود جايگاه هاي ديدگاه بيان ، افراد را نيز قادرخواهدكرد تا براي عمومي منافع برآوردن

با منافع كه ها از عقايد و افكاري روزنامه بيزاري سو و گسترش از يك ارتباطات در تكنولوژي با انقالب تأكيد كرد كه كميسيون. از است باز مانده از حركتها افكار و انديشه بر بازار مبادلة حاكم ديگر مكانيسم دارد، از سوي ها سر ناسازگاري آن اقتصادي

بنـد اول 19 مـادة موارد شمول از جمله شده عنوان را كه مطالبي توان آيا مي كه است مطرح بحث اين اساسي ديد قانون زاوية ؟ دانست اساسي ) قانون (الف

هـا آن انعكـاس بـراي ديگـري كننـد و محـل يمـ هـا خـودداري آن ها از انعكـاس رسانه كه هايي افكار و انديشه اما تكليفرا رسـانه مالـك آزادي اساسـي ) قـانون (الف بند اول 19 مادة كه است آن پرسش اين به متداول ؟ پاسخ شود چيست نمي يافت روزنامه كه استوار است اصل اينبر در واقع پاسخ كند. اين مي خود تضمين مالكيت تحت امور رسانة دربارة گيري تصميم براي

كنـد مي ) عرضه (مشتريان مخاطبان خود به مصلحت خود را بنابه آيد و او كاالي شمار مي به روزنامه مالك شخصي جزو اموال سـركوب بـراي ابـزاري ، بـه انديشـه در مورد آزادي اساسي قانون ، حكم ترتيب اين ندارد. به ديني مردم به نسبت ميان و در اين


153

شد بايد گفته آنچه به ) با توجه (الف بند اول 19 در مادة شده عنوان رو، تضمين شود. از اين مي تبديل رقيب هاي افكار و انديشه موردتجديدنظر قرارگيرد.

تنهـا از بيان آزادي كند اگر حق مي ) حكم (الف اولبند 19 مادة به نسبت بينانه واقع كرد: ديدگاه اعالم مطبوعات كميسيون . است برخورد شده آن لفظي در معني قانوني مادة شود با اين اعمال جمعي ارتباط وسايل مديران ضمني رضايت طريق

اصلي مطلب.» است خطرناك نبيا آزادي براي سانسور دولتي اندازة همان به مطبوعات خودسانسوري«تأكيد كرد: كميسيون چـه كه باره دراين گيري نياز دارند و تصميم از آن آگاهي به مردم كه هايي افكار و انديشه كه است آن مطبوعات در مورد آزادي

و اخبـار از تر اطالعات وسيع هرچهها واگذار شود... . انتشار آن جرايد و مالكان سردبيران اند نبايد تنها به سزاوار تبليغ افكاري كنـد و تضـمين را تـأمين عمـومي تواند منـافع مي كه است تنها عاملي ممكن ارتباطي از مجراهاي تري بيش تعداد هرچه طريقاز آزادي سـركوب ساسـي ا از قـانون مـاده بخشد. اين تحقق شده ) تصريح (الف بند اول 19 در مادة را كه و انديشه بيان آزادي . است را مجاز ندانسته مطبوعات از جمله خصوصي مالكيت صاحبان سوي


154

12 بومي هاي زبان پيشتازان

هنـد نقشـي آزادي در راه مبـارزه و همچنـين نگاري رشد روزنامه شود در راه در هند منتشر مي بومي هاي زبان به كه نشرياتي حكـام توزانـة كينـه حمـالت ، آمـاج قـرن خود در اوايل فعاليت ابتداي ها از همان اند. روزنامه ايفا كرده يادماندني و به ريخيتا

اسـتفاده خـود تـا حـد امكـان توان ها از همة آن از فعاليت و جلوگيري سركوب براي بيگانه قرارگرفتند و زمامداران انگليسي كردند. از خـود نـرمش قـرار داشـتند تـا حـدودي هنديان مالكيت تحت كه زبان انگليسي در برخورد با مطبوعات انگليسي امحكخـود بـر هنـد سـيطرة ادامـة هـا را بـراي آن گيربودند، چون بسيار سخت غيرانگليسي هاي روزنامه به دادند، اما نسبت مي نشان

بـه كـه هـايي و روزنامـه زبان انگليسي هاي روزنامه خود در قبال در برخورد دوگانة انگليسي امحك دانستند. توجيه مي خطرناكدهنـد و مـي هنـد تشـكيل كردة را افراد تحصيل زبان انگليسي هاي روزنامه خوانندگان بود كه شدند اين منتشرمي بومي هاي زبان

را درك انگلـيس از فرمانروايي ناشي توانند منافع بهتر مي كرده افراد تحصيل حال عين. در است ها ضعيف آن كردن گمراه احتمالرو، گيرنـد. از ايـن قـرار مـي بـومي هاي آميز روزنامه تحريك هاي تأثير نوشته تحت سادگي سواد به بي هاي توده كه كنند، درحالي

شد. مي و تدوين طراحي غيرانگليسي هاي روزنامه كردن خاموش برايتر بيش انگليس حكام ظالمانة مطبوعاتي قوانين هاي روزنامه سركوب براي لرد ليتون فرمانداري در زمان كه است 1878 سال مطبوعات مورد، قانون در اين نمونه بارزترين

نداشتند. زبان بومي از مطبوعات خوشي يز دلن هندي سرشناس نگاران از روزنامه رسيد. برخي تصويب به زبان بومي : گفت 1897 ، در سالهندو . سابرامانيا آير، سردبير روزنامة جي مرتكـب اشـتباهاتي ، اغلـب و دانـش آگـاهي ضـعف دليل كرد افراد به كنند. بايداعتراف مي اداره مايه را افراد بي زبان بومي نشريات

ايـن كـه نيسـتند... . آقايـاني مناسـب اجتمـاعي مسـائل كـردن مطرح براي زبان بومي هاي روزنامه كه داشت هشوند. بايد توج مي احساسـات موارد در بيان كنند و در اغلب منظور خود پيدا نمي بيان براي مناسب هاي واژه كنند، اغلب مي را اداره بومي مطبوعات

باشند. ها و گفتار خود واقف آميز نوشته اهانت لحن به آنكه شوند، بدون مي متوسل گويي گزافه خود به دروني

تـا جانـب خواسـت بنگـال چاپ هاي روزنامه خصوص به زبان بومي خود، از مطبوعات هاي از شماره در يكي هندو روزنامة : نوشت روزنامه ند. اينده نشان كنند و از خود خويشتنداري را رعايت احتياط

و اسـت هنـد داده دشمنان دست به اي بهانه در بنگال زبان بومي نشريات برخي نابخردانة هاي ، نوشته رفت انتظار مي كه گونه همان اخيـر هـاي از نوشـته سياسي برداري بهره را خواهندكرد. در صورت برداري حداكثر بهره حربه از اين دشمنان كه داريم ما اطمينان


155

آن بـه اكنـون از هـم در كلكتـه تايمز لندن و خبرنگار روزنامة پايونير و انگليشمن چون هايي روزنامه ، كه زبان بومي مطبوعات اهدبود.هند نخو نگاران روزنامه در جامعة و ايجاد ناهماهنگي جز حقارت كار چيزي اند، حاصل ورزيده مبادرت

و اجتمـاعي اصـالحات متمركـز بودنـد و در دو جبهـة و بمبئـي خود در كلكته فعاليت اول هاي در سال زبان بومي مطبوعات سياسـي در صـحنه كردند. با ظهور گانـدي مي كسب تري روز اعتبار بيش و روزبه انداخته راه به امان بي نبردي سياسي پيشرفت كشور نشو و نما يافتند و نقـش نقاط در تمامي زبان بومي ، مطبوعات خشونت و عدم همكاري عدم جنبش افتادن راه هند و به

نشـريات كشـور داشـتند. ايـن نقـاط دورترين به آزادي نداي و رساندن مردم بخش آزادي از جنبش معنوي در حمايت مهمياز كننـد و بسـياري مقاومـت بيگانه حكام در برابر تهاجم دهه از سه توانستند بيش مالي منابع فو ضع كمبود تجهيزات رغم به مطبوعـات خـود، از صـحنة حيـات كوتـاه دوران هند در خـالل نوين بخش آزادي مبارزه تاريخ به زريني برگ ها با افزودن آن

كناررفتند.انتشـار هزينة بودند كه كساني و شهامت پرستي ، ميهن فداكاري خود را مديون موجوديت زبان يبوم هاي از روزنامه بسياريها آن توانست چيز نمي بودند و هيچ هند كرده مردم آرمان ها خود را وقف روزنامه كردند. اين مي ها را تأمين آن كاركنان و حقوق

مسـؤوالن شـدن زنداني ها و حتي ها و محروميت سختي انواع زبان بومي د بازدارد. مطبوعاتبودن گرفته برعهده كه را از رسالتي خود را شاهد بودند.

مندشوند، اما روح بهره بيگانه حكام دشوار عليه پيروزي شدند تا از ثمرة ها ديگر منتشرنمي از آن بسياري آزادي دم در سپيدهدادنـد، بايدحاضـر از خـود نشـان نشـريات ايـن كـه هـايي نبرد و جانفشاني هاي بر فراز ميدان اديش اشك ريختن ها براي آن

بسـيار عظـيم مـردم هـاي تـوده سياسـي و بيـداري آزادي كسب براي در مبارزه هندو و اردو زبان نگاران روزنامه باشد. سهم بوده . است بوده

و اردو هندي خـود ندرت پرداختند و به مي و مذهبي اجتماعي مسائل به از هر چيزي خود بيش فعاليت اول در مرحلة انزب هندي مطبوعات

اجتمـاعي هاي هندو از پلشتي جامعة رهانيدن خود را براي هموغم تمامي مطبوعات كردند. اين درگير مي سياسي را در مسائلهـا و نجـس بـه موسـوم اجتمـاعي هاي در مورد گروه ، تبعيض كودكي در سنين هر، ازدواجشو مرگ همسر در پي نظير كشتن متمركز كردند. و پرورش آموزش همچنينرا و مـذهبي اجتماعي موضوعات هندو زبان ،مطبوعات بيگانه از حكام مردم و تشديد نارضايتي نژادي تبعيض گيري با اوج

منجر شد. استقالل نداي سردادن امر به آوردند و همين روي سياسي مسائل كنارگذاشتند و به (Oodunt Martand) مارتنـد اودوانـت نشـريه انتشار خود را آغازكرد. اين در كلكته 1826 در سال هندوزبان نشرية اولين

آن در ادارة فراوانـي ، بـا مشـكالت نامـه هفتـه سردبير ايـن ، كيشور سوكول شد. جوگول بار منتشرمي يك اي هفته كه داشت ناماز ، امـا دولـت نيـاز داشـت پستي خدمات به از بنگال در خارج خوانندگان دست خود به نشريه رساندن براي رو بود. وي روبه كرد. خودداري نشريه اين توزيع براي پستي تخفيف دادن

در كنـد. سـوكول را متوقف ، انتشار آن سال از يك ناگزير شد پس پستي هاي هزينه در پرداخت توانايي معد دليل سردبير بهمانـد. عقيم وي بار نيز تالش را منتشركرد، اما اين (Samyadani Martand)مارتند سامياداني نام به ديگري نشرية 1850 سال

موهـون راجـارام از جملـه نگـاران از روزنامه اي عده با تالش 1829 در سال (Banga Doot) وتبانگاد نام به ديگري نشرية


156

شـد. نيـز منتشـر مـي و فارسـي ، بنگـالي انگليسي هاي زبان به حال درعين نشريه شد. اين و دواراكا پراساد تاكور تأسيس روي منتشرشد. در كلكته بود كه هندو زبان نشرية سومينپراجا ميترا . تداش هالدار برعهده را نيلراتان آن سردبيري شـيام سـردبيري به 1854 در سال (Samachar Subha Varshan) ساماچار سوبها وارشان نام به زبان هندي روزنامة اولين

از برخـي گذاشتند كـه حيات عرصة پا به زبان هندي روزنامة چندين 1857تا 1850 هاي سال منتشر شد. در فاصله سوندارسنتـاتوا ، (Sudhakar)سـوداكار ، (Benaras Akbar) اكبـار بنـارس چون نشرياتي به توان ها مي آن بودند. از جملة ها موفق آن

كرد. اشاره (Sathya)ساتيا و پاتريكا ، (Tathwa Bodhini) بودينيدر هنـد مـذهبي مبلغـان فعاليـت پيگيـر عليـه مبـارزة دليـل به بنگال ميترا چاپ تارا موهان سردبيري به ر سوداكا روزنامة

قـرن در اوايـل ماهنامه صورت به كه وِدي مهابير براساد دوي سردبيري به (Saraswathi) ساراسواتي ادبي دارد. ماهنامة شهرت نگـاري در روزنامـه خاصـي و الگوي سبك نشريه شد. اين تبديل زبان معتبر هندي نشرية يك كرد بهانتشار خود را آغاز بيستم

شـد و سـبك هند تبـديل نگاران روزنامه آمال كعبة بعدها به ادبي ماهنامة كرد اين گذاري را پايه هند پديد آورد و نقد آثار ادبي پديد آورد.ديار را در شعر و نثر آن خاصي

عرصـة پـا بـه و پتنـه ، كلكتـه بمبئي هندو در شهرهاي زبان به متعددي هاي روزنامه 1914 در سال اول جهاني با آغاز جنگ بهارات، (Sri Venkateshwar Samachar)ونكاتشوار ساماچار سري چون هايي روزنامه نشريات اين انتشارگذاشتند. در ميان

بهارات برخوردارشدند. روزنامة و اعتبار خاصي از شهرت (Calcutta Samachar)ساماچار كلكتهو (Bharat Mitra)ميترا از يكـي بـه بالموكانـد گوپتـا و آمبيكـا پراسـاد باجپـاي چـون اي برجسـته نگـاران روزنامـه سردبيري و به در كلكته كه ميترا

از تعطيلـي پـس انتشـار آن كـه (Viswamitra)ويسـوا ميتـرا شد. روزنامة عصر تبديل آن زبان هندي نشريات ترين سرشناس نگـاري شـد. روزنامـه تبـديل ميتـرا بهـارات اصـلي رقيـب بعد بـه به 1918 بود از سال آغاز شده ساماچار كلكته روزنامةگانگا پراساد گوپتا، نانـدا كومـار چون اي برجسته نگاران و روزنامه يافت رشد چشمگيري اول جهاني جنگ در خالل زبان هندي

نارايـان ، الكشـمي پاندي ، شيو رام شوكال، ايندرا ويديا واچاسپاتي رام كريشنا جوهر، چوت ، هاري ودي . دوي . پي دئو دارما، ام گارد و نارمادا پراساد ميسرا ظهور كردند.

ايفـاكرد. آزادي كسـب بـراي مـردم در مبارزات چشمگيري منتشرشد و نقش در بنارس 1920 در سال (Aj) عاج روزنامةكشور نيـز از نفـوذ و اين از استقالل پس بود كه بخش آزادي مبارزة از قهرمانان ، يكي روزنامه سردبير اين پراكاسا، اولين سري

در است هند داشته نگاري روزنامه در رشد و ارتقاي سزايي به سهم د. بابو رائو ويشنو پاراكار كهبرخوردار ش اي العاده اعتبار فوق ، بـه گرفـت قرارمـي آنا در اختيار خريداران نيم بهاي به كه عاج كرد. روزنامة مي پراكاسا همكاري با سري عاج روزنامة ادارة

هنـد نبـرد ملـي آرمـان در راسـتاي روزنامـه كردند. اين مي مقايسه تايمز لندنرا با آن اش ارانشد و هواد تبديل ملي روزنامة در رساندن حزب اين ارگان ترين و اصلي ملي كنگرة اصلي از سنگرهاي يكي و به انداخت راه به بيگانه حكام را عليه اي وقفه بيرا در اي تـازه سـبك روزنامـه شـد. ايـن تبـديل و نپـال ، بيهـار، ماديـاپرادش اوتـارپرادش زبـان نديه هاي توده به آزادي پيام

آميز خود، شـهرت و جسارت كننده خيره هاي و سرمقاله طرفانه بي هاي گزارش اعتبار چاپ كرد و به ابداع هندي نگاري روزنامهو داخلـي اخبـار و رويـدادهاي متعـادل كـردن ، منعكس روزنامه بارز اين هاي از ويژگي كرد. يكي كسب اي العاده و اعتبار فوق

بود. المللي بين كـرد. ايـن مـي را منعكس كنگره ها و سياست ديدگاه بانفوذ بود كه اي شد نشريه منتشرمي در پتنه كه (Desh) دش نامة هفته درآورد. ايـن گرايـان ملـي تبليغات اصلي هاي از ارگان يكي صورت و به گذاري اپراساد پايهبابو راجندر 1920 را در سال نشريه مشـكالت به شد. راجندرا پراساد دراشاره فراواني هاي خسارت نياورد و متحمل دست به چنداني توفيق مالي از لحاظ نامه هفته گويد: مي نشريه اين مالي


157

شـد ها كاسـته آگهي از ميزان تدريج به نشريه مديريت شد، اما براثر اشتباه مي ارجاع نامه هفته به زيادي تبليغاتي هاي در ابتدا آگهي و آمد نيز پايين ، تيراژ روزنامه همكاري عدم جنبش گرفتن ... . با پايان داشت ادامه تيراژ ضرر نيز همچنان ، با باال رفتن و در نتيجه . برداريم از انتشار آن دست ناگزير شديم سرانجام

آرجون)، (كلكته سواتنترا )، (بنارس عاج چهار نشرية شد كه منتشر مي هندي زبان به نشريه 102 در مجموع 1924 در سالاز زبـان هندي هاي روزنامه 1921 ، تا سال مورخان از يكي نوشتة شدند. به منتشرمي ) روزانه (كلكتهساماچار كلكته) و (دهلينبـود و خوانـدني هـا چنـدان آن و مطالـب بـود، مقـاالت هـا نـازل آن چـاپ نداشتند. كيفيت مساعدي چندان وضع مالي لحاظ

محتوا بود. و بي نيز طوالني هايشان سرمقالههـا نامـه هفتـه برخوردار بودنـد. از ميـان بهتري ها از وضعيت روزنامه به نسبت چاپ و كيفيت ويرايش ها از لحاظ نامه هفته

هـاي روزنامـه كـرد. از جملـه (آگـرا) اشـاره سـاينيك (خانـدوا) و كارمـاوير (كانپور)، بهاويشيا چون نشرياتي به توان ميو ويسـرا ميتـرا كـرد: اشـاره مـوارد ذيـل به توان دند ميبرخوردار بو خاصي از اعتبار و اهميت 1930 در سال كه زبان هندي)، (بنـارس عـاج (الهور)، ميالپ(كانپور) وارتمان(جبالپور)، لوكمات)، (بمبئي ساوادهو بهارات)، (كلكتهميترا بهارات ). (كلكتهلوكمانيا ) و (دهلي آرجون

1936 در سـال و انتشـار آن داشـت تـايمز هندوسـتان بـا روزنامـة نزديكـي ارتباط كه ، دهلي چاپ هندوستان روزنامةنيـز از ايـن پـيش كـه گونـه . همـان شـتافت آزادي اسـتقبال به آمد كه شمار مي به زبان هندي هاي روزنامه بود از جمله آغازشده

آرمـان تحقـق بـراي هنـد بـود كـه گـراي ملـي هـاي روزنامـه و معتبرترين ترين از بزرگ يكي تايمز هندوستان، كرديم اشاره هـاي ويژگـي از جمله خواندني مقاالت و درج خبري گستردة شد. پوشش را متحمل بسياري هند مصائب مردم خواهانة آزادي آمد. شمارمي به برجسته روزنامة اين

نيـت و حسـن روزنامـه ايـن بـه اعتمـاد مـردم بـه ، با اشاره آن هاي ويژگي دربارة روزنامه اين قدم ثابت از طرفداران يكي نويسد: مي ، چنين آن گردانندگان

خواننـدگان ، در ميـان امـا متـين شديداللحن هاي انتشار سرمقاله دليل به روزنامه . اين نظير است خود بي در نوع تايمز هندوستان . برخوردار است خاصي مندند از اعتبار و اهميت عالقه و تازه اخبار موثق خواندن به كه زبان يهند

شـد مـي چاپهند ملت ناشر نشرية آغازشد و توسط در پنته 1940 در سال انتشار آن نيز كه (Aryavart) آرياوارت روزنامة . برخوردار است از نفوذ و اعتبار چشمگيري

، در اسـت تـايمز آو اينـديا مطبوعاتي گروه نشريات از جمله ، كه (Nav Bharat Times)تايمز ناو بهارات انتشار روزنامة ثبـت ادارة اطالعـات رود. براسـاس شـمارمي كشـور بـه زبان هندي روزنامة پرتيراژترين آغازشد و امروزه در دهلي 1950 سال

زمـان طور هم به كه روزنامه . اين است بوده نسخه هزار و هفت سيصدوهفت 1984 سال در پايان روزنامه اژ اينها، تير روزنامه، متفـاوت هـاي ديـدگاه و انعكـاس و خارجي از اخبار داخلي وسيعي خاطر انتشار طيف شود به و منتشر مي نيز چاپ در بمبئي

. است كرده خود جلب يسو را به بسياري خوانندگان هـاي اعتبـار سـرمقاله به كه است زبان هندي نشريات آباد نيز از جمله اللّه چاپ (Amrita Patrika) آميرتا پاتريكا روزنامة

، رايپـور و ، بوپالدر جبالپور، ناگپور زمان هم كه ناو بهارات ، روزنامة ماديابرادش دارد. در ايالت خود شهرت پردة و بي صريح دارد. بسياري شود خوانندگان مي ايندور چاپبرخوردارنـد و مطلـوبي از كيفيت كه يافت ادواري نشريات در ميان توان را مي زبان هندي نگاري روزنامه هاي نمونه بهترين

ــده قيمــت ارزان ــد را نقطــةه ادواري ، نشــريات از نويســندگان هســتند. يكــي و پرخوانن ــوت ن ــه ق ــار آن نگــاري روزنام دي


158

خـود نشـرية بـه ، نسـبت اسـت (Sunday) سـاندي مطبوعاتي جزو گروه كه (Rarivar)راويوار نامة . هفته است كرده توصيف ايـن انگليسـي ژ از نسـخة تيـرا ) از لحـاظ (بمبئـي بليتز زبان هندي . نشرية برخوردار است تري از نفوذ و اعتبار بيش ساندي . است گرفته پيشي روزنامه نشريات اعظم ديگر، بخش و انواع نامه هفته 726و روزنامه 149 با داشتن زبان هندي هاي روزنامه 1964 از سال پيش حتي

و دهلي ، بيهار، راجستان ، مادياپرادش رادشاوتارپ هاي در ايالت زبان هندي نشريات اعظم دادند. قسمت مي را تشكيل زبان بومي اند. تمركزيافته هـاي را از روزنامـه سـبقت و تيراژ، گوي تعداد عنوان از لحاظ زبان هندي هاي روزنامه ، امروزه گفتيم قبالً هم كه گونه همان زبان هندي هاي روزنامه» از نويسندگان اعتقاد يكي اند. به هپيداكرد ملي جنبة انگليسي هاي و همانند روزنامه ربوده زبان انگليسي »كنند. مي رقابت زبان انگليسي هاي نامه با هفته ملي در سطح

در انگليسـي نشـريات كه شدند، درحالي منتشر مي مستقل و دو استان ايالت در يازده زبان هندي هاي روزنامه 1980 در سال هـاي روزنامـه ، تعـداد عنـاوين مطبوعات ثبت ادارة و ارقام اطالعات يافتند. براساس انتشارمي مستقل استان و سه ايالت شانزدهبـا اوتـارپرادش . ايالـت يافـت افـزايش روزنامه عنوان 6370 به روزنامه 5936از 1984تا 1983 هاي سال در فاصلة زبان هندي، بيهـار و ، دهلـي راجسـتان هـاي آيـد و در ايالـت شمار مـي به نشريات اين اصلي كانون زبان هندي ريةنش عنوان 2052 داشتن

در بزرگ روزنامة سيزده در مجموع 1983 دهند. در سال مي تشكيل زبان هندي را نشريات درصد مطبوعات نيز ده مادياپرادش زبـان هنـدي روزنامـة تـرين ، با سابقه1984 هند در سال (Press in India) مطبوعات كتاب شد. بنابر مندرجات هند منتشر مي

. است در لكنهو آغازشده 1895 در سال انتشار آن كه است (Jain Gazette) گازت جاين نامة هفته هـاي روزنامه ترين دهند. قديمي مي كيلهند را تش مطبوعات گروه چهارمين از نظر تعداد عناوين اردو زبان نشريات امروزه ها در سـال انتشار آن ، كه داشت نام (Kiran –Us-Sadai) السعادت قراينو (Fawaid-ul-Nazarin) فوايد ناظرين اردو زبان

نشـرية از جملـه زبـان يسـي انگل هـاي روزنامه بود آغازشد. با آنكه گرويده مسيحي مذهب به راماچاندرا كه سردبيري به 1852شهر اين ادارة ، مسؤوالن در شهر دهلي گسترده هاي ناامني و انواع سرقت به مربوط خبرهاي ، با چاپ (Moffusilite) مفصالت

هـا بـا روزنامه شتند. اينرا ندا محلي انتقاد از مسؤوالن جسارت 1870 تا دهه اردو زبان هاي گرفتند، روزنامه باد انتقاد مي را به Urdu) اخبار اردو آورند. روزنامة عمل به مثبتي خواستند تا اقدامات مي جديد حكومتي شكوهمند هند از نظام گذشتة به اشاره

Akhbar) دحسن سردبيري بهطـرح مچنـين و ه خـالف هـا، اقـدامات ساماني از نابه بسياري اصالح نياز به كردن با مطرح سي را بسـياري خواننـدگان توجه غيرقانوني از معامالت با فحشا و جلوگيري ، مبارزه زباله آوري ، جمع زهكشي هاي كانال احداث دهـد كـه مي قرار داشتند نشان هندوها و مسلمانان مالكيت تحت كه در دهلي اردو زبان رشد نشريات دوره كرد. در اين جلب

. است داشته اي گسترده اردو رواج بانز از زبان در طرفداري طومار متفاوت سه سال . در اين در گرفت دهلي در مطبوعات زبان دربارة شديدي بحث 1884 در سال

بـود. در مسـلمان ندگاناز امضـاكن هنـدو بـيش امضاكنندگان طومارها عدة از اين شد. در يكي تهيه هندي زبان اردو در مقابلكردنـد مـي زندگي از دهلي خارج كه كساني نيز توسط دادند و طومار سوم مي تشكيل را مسلمانان اكثر امضاكنندگان طومار دوم كردند. مي اردو حمايت از زبان با قاطعيت محلي هاي بود. روزنامه امضاشده

هـا و طرفـدار وضـع انگليسـي بـه ها وفـاداران آن تمامي مالكان شدند كه تشرميمن اردو در دهلي نشرية شش 1860 در دهةمعتبرتـر از بقيـه عبدالمجيـدخان حكيم سردبيري به (Akmal-ul-Akhobar) االخبار اكمل ها روزنامة آن موجود بودند. از ميان

موضـع انگلـيس حكومـت بـه ها نسـبت آن اكثر مالكان رسيد كه از دوازده بيش به اردوزبان تعداد نشريات 1880 بود. تا دهة االخبـار نصـرت روزنامـة سـه ، سـردبيري اسالميه انجمن گذاران از پايه ، يكي نصير علي ، مولوي1877 داشتند. در سال انتقادي


159

(Nusrat-ul-Akbar) ، االسالم نصرت (Nusrat-ul-Islam) مهر درخشـان و (Mihir-e-Darakhshan) داشـت را برعهـده . داشتند. مهمي كشور نقش جاري رويدادهاي به توجه سمت به مسلمانان دادن در سوق روزنامه سه اين

شـدند. ايـن و منتشـرمي و الهـور نيـز چـاپ ، آگرا، لكنهو، عليگره ميروت چون در شهرهايي بر دهلي اردو عالوه نشرياترو ميانـه موضـعي و مـذهبي سياسي با مسائل شدند و در ارتباط بار منتشرمي يك يا هر دو هفته هفتگي صورت اكثراً به ياتنشر

داشتند.آزاد در را موالنـا ابـوالكالم آن بود كـه (Al Hilal) الهالل نامة ، هفته بيستم قرن نخست معتبر اردو در دهة نشريات از جمله

: است نوشته چنين الهالل نامة هفته به خود در اشاره آزاد در زندگينامة كرد. ابوالكالم گذاري پايه در كلكته 1912 سالبرخـوردار نبودنـد. مطلـوبي شـدند، امـا از سـطح منتشر مي و اوتارپرادش اردو در پنجاب زبان به متعددي ها و مجالت روزنامه

توانسـتند نمـي دليـل همـين شـدند و بـه مـي سنگي چاپ نشريات بود. اين ، نازل شان محتواي ها، همچون آن اپو چ آرايي صفحه بودنـد. مـن تصـاوير نيـز محـروم چـاپ بـراي الزم از تسـهيالت حـال هـا درعـين بگيرند. آن خدمت را به نوين نگاري روزنامه . منتشركنم و خواندني جالب وايبا ظاهر و محت اي نشريه گرفتم تصميم

اي العـاده فـوق محبوبيت كوتاهي مدت ظرف نشريه پديد آورد. اين عطفي اردو نقطه نگاري روزنامه در تاريخ الهالل نامة هفته نويسد: آزاد مي كرد. ابوالكالم كسب

در ميان نامه هفته كرد. اين خود جذب را به ، مردم گرايي از ملي اي تازه نوع نواز و تبليغ چشم آرايي و صفحه اعتبار چاپ بهالهالل تمامي آغاز انتشار، ناگزيرشديم از تاريخ ماه سه ظرف بود كه چنان نامه هفته از اين . استقبال برانگيخت شور انقالبي مردم هاي توده

هزار نفر رسيد 26 به آن تعداد مشتركان دوسال . ظرف كنيم بودند تجديدچاپ استار آنجديد خو خوانندگان را كه قبلي هاي شماره قـانون افتـاد و براسـاس وحشـت بـه نامـه هفتـه ايـن از محبوبيـت بود. حكومت سابقه اردو بي مطبوعات در جامعة زمان تا آن كه

هـزار ده مبلـغ بـه جديدي ؛ وثيقة را ضبط وثيقه اين دولت چندماه ارد. ظرفبسپ وثيقه تا دوهزار روپيه از ناشر خواست مطبوعات كرد. را توقيف الهالل، دولت 1915 در سال شد و سرانجام ضبط از مدتي نيز پس وثيقه كرد. اين مطالبه روپيه

نـام همـين بـه اي و نشـريه تأسـيس (Al Balagh) الـبالغ نـام بـه جديـدي مطبوعاتي آزاد بنگاه ، ابوالكالم از چند ماهي پس، ، دهلـي پنجـاب محلي هاي كرد. حكومت اخراج از هند، آزاد را از كلكته دفاع به موسوم مقررات با استناد به منتشركرد. دولت

و در شـهر رانچـي بيهـار رفـت ايالـت بـه بودنـد. وي كـرده اعـالم قلمرو خـود را ممنـوع ورود آزاد به و بمبئي اوتارپرادش وارد مبـارزات سـپس سـرآمد. وي به وي نگاري روزنامه دوران سان آزاد شد و بدين 1920 آزاد در سال شد. ابوالكالم بازداشت، از اسـتقالل و پـس پـيش هنـد درآمـد و در دوران آزادي مبارزان ترين و سرشناس ترين از بزرگ يكي صورت شد و به سياسي واگذار شد. وي به و دولت در كنگره مهمي مناصب

نويسد: آزاد مي ابوالكالم نهرو درباره جواهر لعل خـود از آن نامـة آزاد در هفتـه ابـوالكالم كـه اي تـازه . زبـان گفـت مي سخن با مسلمانان اي تازه زبان به الهالل نامة در هفته وي

دليل نيز به در مواردي كه داشت و شديداللحني صريح و سياق ، سبك آن موجود در وراي بر محتوا و انديشة ، عالوه گفت مي نسخكـرد و در مـي نـو ابـداع هـاي انديشـه بيان را براي اي تازه هاي دشوار بود. آزاد عبارت هايش نوشته درك پارسي با زبان پيوند وي

واكـنش مسـلمان كـار و قـديمي محافظـه . رهبـران اسـت داشته انكارناپذيري شود، نقش مي تكلم امروزه اردو كه زبان ريگي شكل ، حتـي كردنـد. بـاوجوداين انتقـادمي وي هاي ها و انديشه دادند و از ديدگاه نمي آزاد از خود نشان هاي نوآوري به نسبت مساعديو از دانـش با آنـان در مقايسه كنند، زيرا وي آزاد برابري با ابوالكالم و نقلي عقلي هاي ها نيز قادرنبودند در بحث آن ترين فرهيختهبـا افكـار و اي و نويسـنده هيجدهم قرن گرايان ، منطق وسطي قرون از فالسفة اي آزاد آميزه برخورداربود. ابوالكالم تري بيش آگاهي


160

ايجـادكرد و مسـلمان روشـنفكري در محافل اي العاده فوق شور و شوق نگار جوان و روزنامه نويسنده بود.... اين نوين هاي انديشه كرد. ايجاد مي خاصي تر هيجان جوان هاي در افكار نسل وي سخنان كردند، ولي مي او را سرزنش كسوت پيش روشنفكران گرچه

بيگانـه حكـام سـركوبگرانة خـود از اقـدامات نوبـة هنـد بـه آزادي بـراي مبـارزه و نيـز در جريـان ارد گـراي ملـي مطبوعات ، روزنامـة نشـريات ايـن دادنـد. از جملـة ازخودنشـان اي العـاده فوق جانفشاني پرستانه ميهن هاي نماندند و در جنبش نصيب بي

در راسـتاي كـه روزنامـه ايـن وزيـن هـاي كـرد. سـرمقاله گـذاري پايه 1923 سال را در آن آريا ساماج بود كه (Milap) ميالپ، بارهـا انتشـار آن در راه ايجـاد مـانع ها براي . آن را برانگيخت انگليسي حكام هند بود، نگراني مردم خواهانة آزادي هاي آرمان، را مـيالپ شانكار، سردبير روزنامة گوري دولتي كردند. نيروهاي د مطالبهجدي و وثيقة را توقيف روزنامه ناشر اين هاي وثيقهكشاندند. دادگاه بار به چندين روزنامه به وارده با اتهامات را نيز در ارتباط روزنامه بار دستگير كردند و رانبير مدير مسؤول يك

را آن آالت بردند و انبـار كاغـذ و ماشـين هجوم دفتر آن به از مردم هي، گرو1947 سال خواهانة جدايي هاي شورش در جريان . يافت انتقال دهلي از الهور به از چندي پس روزنامه انتشار اين كشيدند. محل آتش به

ديگـر نشـريات ز جملهكرد، ا گذاري را پايه آن كريشان ماهشه 1919 در سال الهور، كه چاپ (Pratap) پراتاپ روزنامة . ايـن قرارگرفـت بيگانه حكام سركوبگرانة هند مورد ايذا و اقدامات ناسيوناليستي از جنبش حمايت دليل به كه است اردو زبان مقامـات از جانـب وقفـه بـي پراتـاپ كرد. روزنامة قوياً حمايت كنگره حزب و اهداف گاندي مشي و خط از سياست روزنامهتـا 1919 هـاي سـال بسپارد. در فاصـلة بار وثيقه انتشار خود ناگزيرشد چندين ادامة و براي گرفت قرارمي مورد حمله حكومتي

انتشـار خـود را از الهـور بـه نيز محل روزنامه هند، اين از تقسيم پس درآمد. سرانجام تعليق حال بار به چندين انتشار آن 1936برخـوردار دانستند از نفوذ بسياري اردو را مي زبان كه و دهلي ، اوتارپرادش پنجاب هندوهاي در ميان پرتاپتغيير داد. ليده

بود.شـراداناند سوامي همت به 1923 خود را در سال فعاليت بود كه معتبر اردو زبان ديگر از نشريات يكي (Tej) تج روزنامة

هاي در ايالت روزنامه ، بود. اين كنگره حزب برجستة از اعضاي الال دشباندو گوپتا، يكي سردبير آن نو آغازكرد. اولين هليدر دو بارهـا قرارگرفـت بيگانـه حكـام و غضـب نيز مورد خشـم تج. داشت بسياري خوانندگان و راجستان ، اوتارپرادش پنجاب كردند. جلوگيري ايالت در چندين روزنامه از انتشار اين محلي شد. مقامات توقيف دولتي مقامات سوياز آن هاي نسخه

در هند از نظر تعداد و عنـوان هاي از ايالت در بسياري زبان و هندي انگليسي بعد از نشريات اردو زبان هاي روزنامه امروزهانـد. هند تمركـز يافتـه از ساير نقاط ، بيش آندراپرادش در شهر حيدرآباد، مركز ايالت دو زبانار قراردارند. نشريات سوم رديف

. از ايـن يافت افزايش عنوان 1492 به عنوان 1378از 1984تا 1983 هاي سال هند در فاصلة ايالت درهفده نشريات تعداد اين عنـوان 134دادنـد. از مـي تشكيل و فصلنامه را ماهنامه شدند و مابقي منتشر مي گيهفت نشرية 654و روزانه نشرية 134تعداد و در در اوتـارپرادش عنوان 15در بيهار، عنوان 17، در آندراپرادش عنوان 17در جامو و كشمير، عنوان 22، اردوزبان روزنامة

از بـيش كـه اسـت اردوزبـان ، تنهـا نشـرية (Shama) شـمع هنامـة شـود. ما منتشر مي عنوان13 هريك ماهارا شترا و پنجاب از سـال انتشـار آن دارد كـه نام (Musheer-e-Deccan) مشيرِدكن نده اردو زبان روزنامة ترين صدهزار تيراژ دارد. قديمي يك

در حيدرآباد آغازشد. 1884


161

بنگالي حكـام سـركوبگرانة اقـدامات با شـديدترين روند و در رويارويي شمار مي هند به زبان بومي پيشتاز مطبوعات بنگال مطبوعات

حيـات عرصـة پـا بـه هند در بنگـال نگاران روزنامه ترين از برجسته اند. برخي يادگارگذاشته از خود به درخشاني ، پيشينة بيگانه . است داشته مهمي كشور نقش اين نگاري روزنامه رشد و ثبات در راه آنان اند و خدمات گذاشته

و اوروبينـدو چانـدراپال پـين ، بـي بـانرجي سورندرانات چون نگاراني روزنامه برجستة نقش به كتاب اين قبلي هاي در فصلكردنـد و تنـگ بيگانـه ا بـر حكـام ر عرصه زبان بنگالي شد. مطبوعات روند اشاره شمار مي هند به گرايي ملي پيشگامان كه گوسه

خود قـرارداد. حمالت را آماج بنگالي نشريات از همه شد بيش وضع مطبوعات سركوب براي كه و مقرراتي قوانين شديدترين قـانون خـالف اماتو اقـد نژادي ، تبعيض عدالتي بي عليه مبارزه قدرتمند، نداي از وجود سردبيران با برخورداري نشريات اين

موضـوع بودند كه جرايدي نخستين ها از جمله رساندند. آن روستاييان گوش به نقاط ترين را در دورافتاده حكومتي كارگزاران قحـ و شـهامت مطالبـة جسـارت خاطر فقدان را به ناسيوناليستي كار جنبش محافظه كردند و رهبران هند را مطرح خودمختاري

باد انتقادشديد گرفتند. خود، به سرنوشت تعيين هند براي انكارناپذير مردم پراكـاش شـومه چـون هايي بودند. روزنامه پيشگام و دهقانان كشاورزي كارگران از حقوق در دفاع زبان بنگالي هاي روزنامه

(Shome Prakash) ، گرامبارتا پراكاشيكا(Grambartha Prakashika) نامـة هفتـه بـه از آنكـه (پـيش امريتا بازار پاتريكـا و از كـارگران كشي بهره ها با افشاي شدند. آن مي محسوب زبان بنگالي معتبر و پرآوازة نشريات شود) از جمله تبديل زبان انگليسي

ايجاد كردند. بيگانه حكام براي فراواني مشكالت، و حكومت اروپايي داران شديد مزرعه كردن و محكوم و دهقانان كشاورزيپـا روسـتايي هـا و منـاطق در بخـش متعـددي ، نشـريات اروپايي و استثمارگران حكومتي تشكيالت عليه مبارزه در جريان

موجـود بودنـد و آالت ماشـين انـواع تـرين و قـديمي ترين ها از ابتدايي روزنامه اين چاپ هاي وجودگذاشتند. دستگاه عرصة بهاز نگريسـتند. بسـياري مـي خـانوادگي پيشـة يـك عنـوان خـود بـه نشـرية به روستايي مناطق هاي روزنامه و سردبيران ناشران گونـه ايـن عليـه از اتخاذ تـدابير قـانوني دادند و دولت مي ها تشكيل دانشگاه جوان التحصيالن را فارغ زبان بنگالي نگاران روزنامه دهد. پذير جلوه ، آسيب جوان دانشجويان هاي خود را در برابر نوشته خواست ، زيرا نمي داشت اكراه نگاران روزنامه

قرارگرفتند. نشـريات حكومتي سركوبگرانة اقدامات شديدترين در معرض 1875 سال از شورش پس زبان بنگالي مطبوعات بودند كـه نشرياتي ) از جمله و هندي (بنگالي (Simachur Soodha Bursun) سيماچور سودا بورسونو (Durbeen) دوربينانگيـز، بحـث مطالـب كـردن بيـان خـود ضـمن از مقـاالت اخير در يكي پيگرد قرارگرفتند. نشرية تحت مطبوعات قانون طبق و بـش خـوش انگلـيس ارتـش هندي و از سربازان آورده عمل و برِكپور بازديد به امد هاي هند از پادگان كرد فرماندار كل اعالم نويسد: مي زمان آن از نويسندگان . يكي است كرده

انگلـيس و حكومت ملكه و چرا به چون بي و ابراز وفاداري حكومت شديد عليه خود را با ناسزاگويي هاي مقاله بنگال مطبوعات بـه هـا نسـبت آن وفـاداري كـه كسـاني هـاي نوشـته تحريك به مربوط اساسي قانون الف 124 فصل براساس كردند، چون آغازمي شد. نمي مطبوعات در قانون مندرج تدابير تنبيهي باشد مشمول محرزشده حكومت

شـدند در كلكتـه منتشر مي بنگالي زبان به كه اي نشريه 38از نيمي دهد كه مي نشان 1876 در سال كمبل رجوسرج هاي بررسي متمركزبودند. بـه مـذهبي دو مبلـغ كـه داشـت ) نـام 1818( ساماچار دارپن، زبان بنگالي نشرية ترين قديمي كه يادآورشديم پيش در فصل

العـاده فـوق استقبال دليل شد، اما به منتشر مي ماهنامه صورت ا بهابتد نشريه در سرامپور آغازكردند. اين و مارشمن كاري هاي نامو داخلـي اخبـار و رويـدادهاي سـامارچار دارپـن منتشرشـد. 1818 مـه ماه 23در آن شمارة شد. نخستين تبديل نامه هفته به


162

هاي زبان به در دو ستون آن صفحات شد كه تبديل زبانهدو نامة هفته يك به نشريه اين 1829 كرد. در سال مي را منعكس خارجي شد. تعطيل 1825 در سال سرانجام فراوان هاي از فرازونشيب پس نشريه شد. اين مي چاپ و بنگالي انگليسي چنـدان نشـريه ا ايـن را آغازكرد، ام (Sambad Kaumudi) سامبادكائومودي انتشار روزنامة 1821 در سال روي موهون رامرا انتشـار داد و (Sambad Prabhakar)سامباد پرابهاكار زبان بنگالي ايسوار چاندرا گوپتا روزنامة 1831 نياورد. در سال دوام

را داير كرد. (Thatwa Bodhini) تاتوا بوديني روزنامة 1843 آكشايا كومار داتا در سال آن در پي (Masik Patra) پاترا ماسيك)، 1851( (Vividhartha Sangrah) ويويدارتا سانگراه به توان مي دوره اين از ديگر نشريات

كرد. ) اشاره1851( (Som Prakash) پراكاش سوم) و 1854(تشـركرد. را من (Sulava Samachar)سوالواسـاماچار هنـد، اصـالحات عضـو اتحاديـة چاندرا سن كشوب 1870 در سال

نسـخه 3500بـا مجلـه . ايـن گرفـت قرار مي در اختيار خوانندگان روپيه يك بهاي شد و به بار منتشر مي يك اي هفته نشريه اين بود. زمان آن نامة هفته پرتيراژترين

را بابوكيسـاري آن سردبيري د كهبو (Haishakar Patrika)هايشاكار پاتريكا روزنامة زمان معتبر آن ديگر از نشريات يكيكارگر، نيز در هوادار طبقه نشرية ، نخستين (Bharat Shramajili) شراماجيلي بهارات نامة . هفته داشت برعهده كانگولي موهان كـه (Banga Dharshan) شـان بانگـا دار را باعنوان بنگال ادبي روزنامة نخستين چاندار چاترجي منتشرشد. بانكيم اوان همين

كرد، انتشارداد. را جذب بسياري خوانندگان در سال انتشار آن كه داشت نام (Basumati) باسوماتيرسيد چاپ جديد به هاي از شيوه با استفاده كه بنگالي روزنامة اولين

بهاتاچاريا آغازشد. كريشنا كمال سردبيري به 1880. . سي بي از سوي كه ماتارام باندهو بانرجي سورندرانات توسط كه بنگالي نام به زبان مشهور بنگالي دو نشرية ما قبالً به

از يكـي از اقـدام 1883 در سـال مردم خشم انعكاس دليل به بنگالي . سردبير نشرية كرديم شدند اشاره منتشر مي و گوسه پال و زنداني قرارگرفت پيگرد قانوني حاضرشوند تحت شاهد در دادگاه عنوان هند به بود خدايان دستورداده كه عالي گاهداد قضات انگليسي خبرگزاري مشتركان جرگة به بود كه زبان بنگالي روزنامة شد، اولين تبديل روزنامه به 1900 در سال كه نشريه شد. اين

. ترويتر پيوس "جديـد راه" عنـوان خـود تحـت فلسـفة تبليـغ بـه (Bande Mataram) ماتـارام بانده روزنامه از طريق اوروبيندو گوسه

بنگـالي روزنامـة بـر چـاپ عالوه بانرجي كوريه كرد. پانچ مي معرفي سياسي مبارزة براي را ابزاري منفي مقاومت كه پرداخت كرد. ) را نيز منتشر مي1908( (Nayak) ناياك نام به يديگر نشرية

چانـدرا ، پرافوال كومار سركار و سـورش گوش كانتي ميرل مشترك با همكاري آناندا بازار پاتريكا روزنامة 1922 در سالخود، انگليسي با همتاي همراه شود كه مي هند محسوب زبان بومي روزنامة پرتيراژترين امروزه روزنامه ماجومدار منتشرشد. اين

. داشت استقالل كسب براي مردم در مبارزة پرافتخاري ، نقشاستاندارد هندوستان يعنيآمريتـا روزنامـة مديريت از سوي 1937 ، در سال زبان پرتيراژ بومي روزنامة ، دومين (Jugantar)جوگانتار انتشار روزنامة

آغازشد.زار پاتريكا باشـدند، مي رو محسوب ميانه جناح ارگان كه و ناياك بنگالي هاي ، روزنامه گاندي دست به ملي جنبش رهبري افتادن در پي

خـود را بيـت محبو شـدت ، به در بنگال كنگره ، رهبر بالمنازع . آر. داس سي العاده فشار فوق دليل ، به رسمي هاي حمايت رغم به دادند. ازدست

شـرقي خـود را در پاكسـتان از خواننـدگان شـمار چشـمگيري 1947 هنـد در سـال تجزية در پي زبان بنگالي هاي روزنامهاز تــوان انــد مــي هنــد گذاشــته مطبوعــات صــحنة پــا بــه 1947از پــس كــه نــامي صــاحب هــاي دادنــد. از روزنامــه ازدســت


163

دار ، عهـده كنگره ، رهبر حزب را اتولياگوش آن مالكيت يادكرد كه (Jansevak) جانسواك) و 1948( (Lokesvak) سواك لوك بود.

شود چاپاال كانتا بهاتاچاريا اسـت منتشر مي از آن چاپ هشت روزانه كه آناندا بازار پاتريكا سردبير روزنامة ترين سرشناس باسـوماتي روزنامـة كـه . همنـدرا پراسـاد گـوش داشـت هنـد را نيـز برعهـده سـردبيران سراسـري كنفرانس قبالً رياست كه

(Basumati) از جملـه . وي اسـت زبـان بنگـالي سرشـناس نگـاران ديگـر از روزنامـه كـرد يكـي گذاري پايه 1914 را در سال بـراي خبري خاص شبكة در ايجاد يك خاطر پيشگامي به ديد كرد. ويباز جنگ هاي از جبهه 1918 در سال بود كه سردبيراني دارد. شهرت اش روزنامهاز نـود شـود بـيش مـي شود. گفته مي محسوبجوگانتار روزنامة نام صاحب از سردبيران نيز يكي خاناندا موخرجي ويوه

، بعـد از تعـداد عنـاوين از لحـاظ زبان بنگالي هاي كنند. روزنامه مي العهرا مط زبان بنگالي مطبوعات بنگال كردگان درصد تحصيل 1583 بـه زبـان بنگـالي نشـريات تعـداد عنـاوين 1983 قرار دارند. در سـال سوم در رديف و انگليسي زبان هندي هاي روزنامه

نشـريه 433و روزانـه نشـريه 52تعـداد . از ايـن يافـت افـزايش عنـوان 1662 بـه 1984 سال تعداد در پايان اين رسيد كه ميشود. دو منتشر مي غربي در بنگال بنگالي درصد نشريات 1/91 كه است اين توجه قابل شوند. نكتة مي چاپ نامه هفته صورت به

صد هزار تيراژ دارند. از يك بيش بنگالي روزنامةشـد. مـي محسـوب زبـان بنگـالي ادواري نشـرية پرتيراژتـرين 1982 در سال نسخه 95538ا ب كلكته چاپ دش نامة هفتهــديمي ــرين ق ــريات ت ــالي نش ــه بنگ ــه هفت ــاي نام ــي ه ــدآباد هيتش ــا ) و 1893( (Murshidabad Hiteshi) مرش چينائوري ) هستند.1893( (Chinauria Bartabha)بارتابها

ماالياالم Malayala)ماالياال مانوراما ، سردبير نشرية ماپيالي . مامن . سي كي نام به برجسته دو شخصيت ماالياالم نگاري امهروزن جامعة

Manorama) نون . پي و كيساوا مماتروبهوميسردبير . ك (Mathrubhumi) شـدن سـپري رغـم بـه . امـروزه است خود ديده به اول در صـف همچنـان مـاتروبهومي و مااليـاال مانورامـا هـاي نگـار، روزنامـه دو روزنامه اين سردبيري دراز از زمان ساليان

زاييـدة كـه مـاتروبهومي دارد، فاصـله تنها چهارسال تا مرز صد سالگي ماالياال مانوراما قراردارند. با آنكه ماالياالم مطبوعاتتنها نه ماالياال مانوراما انتشار دارد. سابقة سال 64رود تنها شمار مي هند به استقالل كسب براي و مبارزه همكاري عدم جنبش

و داشـت تراوانكور نيز مشـاركت نشين شاهزاده ايالت خودكامة حكومت در نبرد عليه هند، بلكه استقالل كسب براي در مبارزه درپـيش روزنامـه ايـن سـردبيران را كـه شـود. راهـي از انتشار محـروم سال نه مدت به زنامهرو شد تا اين سبب مبارزات همين مبـارزه ايـن در كشاكش هندي پرستان ها نيز همانند ساير ميهن و آن داشت اختصاص آزادي كسب در راه مبارزه بودند به گرفته

دادند. ازخودنشان ياريبس هاي شدند و فداكاري متحمل فراواني مصائب گويند: خود مي روزنامة غرور دربارة با احساس ماالياال مانوراما صاحبان تولـد، تبعيـد، ، حماسـة اسـت داشـته ادامه چهار نسل كه است اي حماسه ... بلكه نيست اي ساده تنها داستان روزنامه اين حكايت

آورد. و ره از تجربه باري تر كوله مهم و رستاخيز و از همه شهادت

تراوانكـور منتشـر شـد. نشين شاهزاده در ايالت در شهر كوتايام نامه هفته صورت ابتدا به 1890 در سال ماالياال مانوراما نشرية ، بنياد نهاد. مختلف ايه در زمينه و روشنفكر و پيشگام قريحه خوش اي ، نويسنده وِروگيز ماپيالي را كانديل نشريه اين


164

شد. منتشرنمي ايالت در اين اي روزنامه دادند و تقريباً هيچ مي سواد تشكيل تراوانكور را افراد بي ايالت اكثر مردم زمان در آنباورهـا كردن كن ، ريشه و پرورش آموزش ، گسترش محروم طبقات زندگي بهبود شرايط در راه مبارزهماالياال مانوراما نامة هفته

اسـتمداد از بـه نشـريه ايـن سـرمقالة خود قرارداد. نخستين هاي برنامه را سرلوحة سياسي عدالت و برقراري خرافي و مناسك . داشت كراال بودند اختصاص اقشار ساكن جزو فقيرترين ها كه"پواليا" آموزش براي محلي و مقامات مسؤوالن و بـا دفـاع گرفـت را برعهـده ماالياال مانوراما نشرية سردبيري 1904 در سال پدرش از مرگ پس ماپيالي . مامن . سي كي

مـاپيالي گشود. از مـامن ماالياالم زبان نگاري روزنامه در تاريخ اي تازه ، فصل خودكامه در برابر حكام مردم از حقوق شجاعانه وااليـي اهـداف در راه كننـد. وي پرشـور يـادمي طلبي مبارز و اصالح ، سردبيري فرزانه ، آموزگاري باك بي پرستي ميهن عنوان به

از وي فعاالنـة كـرد. هـواداري مـي مبـارزه اجتمـاعي خودمختار و اصالحات حكومتي نظام ، برقراري مدني حقوق جنبش چون اقشار جامعه تمامي حقوق و تضمين انتخاباتي هاي جديد حوزه مرزبندي براي گذاري قانون در انتخابات مشاركت عدم جنبش از جنبش وي و چراي چون بي . حمايت را برانگيخت محلي مقامات ، خشم گذاري قانون در مجمع از نماينده برخورداري براي انتشار نشرية ايالتي تشديدشود. حكومت وي عليه قانوني شد تا اتهامات موجبخودمختار استقرار حكومت براي ايالتي كنگرة

روزنامـه صـورت بـه 1928 از سـال كـه نشـريه كـرد. ايـن را توقيـف آن و چاپخانـة ممنوع 1938 را در سالماالياال مانوراما روزنامـه شد. ايـن تعطيل بياورد و سرانجام دوام ما نتوانست، ا انتشار خود را ازسرگرفت شد، چند روز در شهر كوچين منتشرمي

تراوانكـور انتشـار خـود را خودمختـار در ايالـت حكومـت كارآمـدن هنـد و روي اسـتقالل با كسـب 1947 بار ديگر در سال وي تراوانكور كه ايالت ملي بانك ايه حساب با تسويه در ارتباط روزنامه سردبير اين ماپيالي مامن فاصله . در اين ازسرگرفت

از و پـس گرفـت را برعهده ماالياال مانوراما بار ديگر سردبيري 1947 در سال شد. وي و زنداني بود بازداشت در ارتباط با آن ديگر از فرزنـدان . ماتيو يكي ام. كي روزنامه اين شد. سردبير فعلي وي جانشين . چريان . ام كي پسرش 1954 در سال اش مرگ . است ماپيالي مامن

مااليـاالم نشـرية شود، پرتيراژتـرين منتشرمي و كاليكوت ، كوچين كوتايام در شهرهاي امروزه ، كهماالياال مانوراما روزنامةرا در چـاپ آالت هـا و ماشـين شـيوه ديـدترين ج نشريه شود. اين مي هند محسوب زبان بومي روزنامة در كراال و سومين زبان

هنـد محسـوب زبـان بـومي نامة هفته پرتيراژترين مانورامايِ هفتگي ماالياالمكند. را منتشرمي مختلف اختيار دارد و چند نشرية خواننـدگان كننـد و عـدة مـي طالعهرا م كراال آن كردة و تحصيل درصد اقشار مرفه 60 اند كه مدعي نشريه اين شود. صاحبان مي

. تر است بيش روزانه از ساير نشريات نشريه از اين هرشماره عـدم جنـبش گانـدي رهبـري بـه هند كـه ملي كنگرة ارگان عنوان به 1923 در سال (Mathrubhumi) ماتروبهومي نشرية نـاير، كـرور نيالكانتـان . مـاداوان كـي چـون تشـار خـود را آغـازكرد. كسـاني ان بود در شهر كاليكات انداخته راه را به همكاري

داشـت را برعهده ماتروبهومي سردبيري بودند. كساوا منون نشريه اين گذاران پايه از جمله . كساوا منون . پي نامبودريپاد و كيآغـاز انتشـار بـا از همـان نشريه كرد. اين كردند تبديل مي هند مبارزه قاللو است آزادي در راه كه نيروهايي سخنگوي را به و آن

و از بازداشـت سـرنهاد. پـس را پشـت بسـياري هـاي خود فرازونشيب فعاليت رو شد، اما در طول روبه مردم گستردة استقبالرا سـردبيري وظيفـة منـون . رامـوني ، پي در وايكوم خشونت و عدم منفي مقاومت نهضت در جريان كساوا منون شدن زنداني ارزنـدة را از خـدمات مـاتروبهومي ، 1930 در سال وي هنگام نابه مرگ كرد. متأسفانه آن و عمر خود را وقف گرفت برعهده

شـد. تبـديل روزنامـه شد، بـه منتشرمي گيهفت صورت به زمان تا آن كه ماتروبهومي سال كرد. در همان محروم فرد شايسته اين رو شـد. گـروه روبـه خواننـدگان وسـيع آمد و با اسـتقبال بيرون ماتروبهومي روزنامة از چاپخانة مصوري نامة بعد هفته مدتي

چـاپ ماشين پرينتر و نصب تله سيستم با داير كردن 1962 در سال بود كه هايي بنگاه از نخستين يكي ماتروبهومي مطبوعاتي را آغاز كرد. و كوچين در كاليكات روزنامه زمان روتاتيو انتشار هم


165

ايفـا آزادي كسب براي در مبارزه يادماندني به نقشي كساوا منون چون فعالي شخص سرپرستي تحت ماتروبهومي روزنامةاز پـس امـروزه روزنامـه نورزيـد. ايـن دريغ تالشي از هيچ كنگره و حزب گاندي هاي هو انتشار افكار و انديش كرد و در ابالغ

رود. شمارمي پرتيراژ كراال به نشرية ، دومينماالياال مانوراما روزنامةشـود. منتشـر مـي در شـهر تريوانـدروم كه است (Kerala Kaumidi) كراال كائوميدي پرتيراژ كراال روزنامة نشرية سومين

وقـت از دولـت روزنامـه آغازكرد. ايـن . سوكوماران كي سردبيري انتشار خود را به روزانه صورت به 1910 در سال نشريه اين برخوردارشد. و اقشار هوادار حكومت رسمي مقامات و مساعدت از كمك دليل همين كرد و به مي حمايت

در سـال انتشـار آن كه (Vignyana Nikshepam) ويگنيانا نيكشپام نام به است اي نشريه زبان ياالمماال روزنامة ترين قديمي در سـال كـه داشـت نـام (Paschima Tharika)پاسچيما تاريكا قديمي ديگر از نشريات آغازشد. يكي در شهر كوتايام 1840 مااليـاالم زبـان پـرآوازة نگـاران روزنامـه از جملـه . راماكريشنا پـيالي . كي ار يافتانتش آن شمارة اولين در شهر كوچين 1862

برجـاي تأثير چشمگيري مااليالي نگاري بر روزنامه نشريه اين نامة هفته و سپس كراال ماهنامة ابتدا از طريق رود كه شمار مي به : است ورد او نوشتهدر م كريشناپيالي از هواداران نهاد. يكي هـاي شود. نوشته تبديل ماالياالم زبان نويسندگان ترين دست از چيره يكي شد تا او به موجب وي روان و سبك ، صراحت صداقت

شـدت ، بـه داشت را آنان سياسي قصد بيداري وي را، كه مردم هاي توده سادگي به برخوردار بود كه و قدرتي صالبت از چنان ويبعد سال را از تراوانكور صادركردند. او شش دستور تبعيد وي 1910 در سال حكومتي مقامات دليل همين داد. به تأثير قرار مي تحت

. درگذشت

بود آغازشده 1884 لاز سا بود و انتشار آن سياسي اي نشريه كه (Kerala Patrika)كراالپاتريكا سردبير روزنامة كانهيراما منون تشـكيالت هـاي در انتقاد از خطاها و خالف رود. وي شمار مي هند به نوزدهم اواخر قرن برجستة نگاران ديگر از روزنامه يكي

. قرارداشت برجسته هاي و شخصيت نويسندگان و حمايت مورد تحسين اش داد و روزنامه نمي راه دل به هراسي حكومتي تـوان هـا مـي آن شـدند. از جملـة نيـز منتشـرمي پرطرفدار ديگري ، نشريات برشمرديم كه بر نشرياتي ، عالوه1920 هةدر دكـراال جاناتـا )، ، (در كوئيلـون (Janayugam) جانايوگام)، (در ارناكوالم (Deenabandhu) ديناباندو)، (در كوئيلون ماالياالم

(Kerala Janatha) و يواندروم(در تر (شابهيامانيد (Deshabhimani) در كاليكوت) .را برشمرد ( اي برجسـته از نويسـندگان را پديدآورد. برخي نگاران و روزنامه از نويسندگان ابتدا انبوهي از همان زبان ماالياالم مطبوعات

اند از: كراالوارما، واليا كوپيل رسيدند عبارت شهرت به ال مانوراما مااليا خود در نشرية هاي و نوشته انتشار مقاالت از طريق كه، نگـار، نويسـنده روزنامـه عنـوان . پانيكار بـه . ام . كي . كوماران و ام ، اولور آچوتا منون منون ، واالتول تامپوران ، كانهيتان تامپوران

. است داشته سزايي به سهم زبان ماالياالم مطبوعات در رشد و بالندگي منتقد و مورخكـراال هر هـزار نفـر باسـواد در ايالـت ها براي تيراژ روزنامه نسبت كرد كه اعالم با انتشار گزارشي مطبوعات دوم كميسيون

كـرد در ميـان ماعـال همچنـين مطبوعـات دوم قراردارد. كميسيون اول ها در رديف تيراژ روزنامه از نظر ميزان كه است 80/63 هـر هزارنفـر جمعيـت نسـبت تيراژ را بـه باالترين زبان ماالياالم ادواري ها و ساير نشريات نامه هند، هفته زبان بومي مطبوعات

ر هر هزارنفر شد د منتشرمي ماالياالم زبان به كه ادواري ها و ساير نشريات نامه تيراژ هفته نسبت 1979 دارند. در سال زبان بومي . است بوده 4/51 زبان بومي جمعيت

125، روزنامـه 118تعـداد 1984 در سـال دهـد كـه مـي نشـان مطبوعات ثبت ادارة از سوي 1985 در سال آمار انتشاريافتهتعـداد اين شد كه منتشرمي نامهروز 845 در مجموع 1983 شدند. در سال منتشرمي ماالياالم زبان به نامه دوهفته 107و نامه هفته

ماهـارا شـترا چـون كـراال و مراكـزي از ايالـت در خارج نشريات از اين . بسياري يافت افزايش روزنامه 876 به 1984 در سال


166

) وآنـدرا پـرادش زنامـه رو 2( غربـي )، بنگـال روزنامـه 4( )، دهلـي روزنامه 5)، كازناتاكا ( روزنامه 6نادو ( )، تاميل وزنامهر 9(مراكـز و كـاليكوت ، آلپـي ، كوئيلـون ، كوتايـام ، كوچين تريواندروم چون كراال شهرهايي شدند. در ايالت ) منتشر مي روزنامه 2(

داشتند. تيراژ صدهزار شماره از يك بيش روزنامه 12پرتيراژ، هاي روزنامه بودند. در ميان زبان ماالياالم انتشار نشريات

و گجراتي ماراتيرا دو گـروه اين داشتند و موقعيت مهمي هند نقش نگاري در رشد روزنامه نوزدهم در اواخر قرن و گجراتي ماراتي مطبوعات

اعتبـار و سياسي ياجتماع در دو جبهة با مبارزه و گجراتي ماراتي كرد. مطبوعات عصر مقايسه آن بنگالي با مطبوعات توان ميهنـد سـاير نقـاط بـه آغـاز شـد و سـپس و پونه ابتدا در بمبئي اجتماعي اصالحات در راه كردند. مبارزه كسب و نفوذ خاصي

. است شده تشريح تفصيل ، به چهارم در فصل بحث بودند. اين پيشگام مبارزه در اين ماراتي هاي و روزنامه يافت گسترش رهبـري ماهراتـا و كسـاري عناوين خود تحت زبان و انگليسي مشهور ماراتي دو روزنامة از طريق گاندگادار تيالك لبا در فصل وي هاي و توفيق با مبارزات همراه تيالك اي حرفه زندگي . تحوالت داشت را برعهده آزادي كسب براي سياسي مبارزة . است شده تشريح بكتا اين هفتم

. . جـي اند: جـي جمله از آن كردند كه مي فعاليت ماراتي مطبوعات در جامعة ديگري برجستة نگاران ، روزنامه بر تيالك عالوه. ، جي . ساته . ام ، وي . آتره . چي . بوپاتكار، پي . بي . كولهاتكار، ماما وارركار، ال . بي . كلكار، اي . سي ، ان . پارانجپه . ام آداركار، اس

. پارولكار. . بي . مادولكار و ان تي دورپـان بمبئـي دوهفتگـي نشـرية بـود كـه مـاراتي مطبوعـات پيشگام نگاران ديگر از روزنامه كار يكي جامه شاستري بال

(Durpan) خـود را انتقـال شد رسالت تبديل نامه هفته به فعاليتاز آغاز پس اندكي كه نشريه كرد. اين تأسيس 1832 را در سال كـرد. اعـالم مـردم زندگي بهبود شرايط براي الزم امكانات آوردن رهنمودها و فراهم و ارائه جاري رويدادهاي دربارة اطالعات گويد: خود مي مشي خط در بيان سردبير آن . نخواهديافت راه نشريه اين صفحات به ونوكرمĤبي ها نخواهدشد و كرنش قعيتوا قلب موجب شخصي و منافع مسائل

از هشـت پـس نشـريه نهاد. ايـن نيز برجاي و تأثير فراواني داشت چشمگيري نقش اجتماعي اصالحات در جنبش نشريه اين از مرگ پس . دوسال يافت تغييرنام (United Service Gazette Journal) جورنال گازت يونايتد سرويس از آغاز انتشار به سالشـود. يـادمي مـاراتي زبان در پهنة نگاري پدر روزنامه عنوان كار به از انتشار باز ماند. از جامه مجله ، اين1842 كار در سال جامه نامـة هفتـه بـود كـه كونتـه ها گوويند ويتـال آن از جملة داد. خود پرورش را در مكتب و توانايي سرشناس نگاران روزنامه وي

اي العـاده فوق ارزش وي كه هايي آرمان جسورانة و تبليغ مستقل مشي خط دليل ، به وي سردبيري تحت (Prabhakar)پرابهاكار برخوردارشد. چشمگيري و محبوبيت بود از شهرت ها قائل آن براي

بـود دشـموخ رائو هاري كرد سردار گوپال همراهيپرابهاكار با نشرية سال 25 مدت كه اي برجسته نگاران نامهروز از جمله نـام بـود بـه نگـاري كار، روزنامه جامه ديگر از مريدان . يكي رفت شمارمي به اجتماعي اصالحات سرشناس هاي از شخصيت كه

هنـدو عليـه و از مـذهب داشت را برعهده (Upadesha Chandrika) اوپادشا چاندريكا روزنامة يسردبير داندكار كه مورابهات كرد. مي حمايت مسيحي مبلغين حمالت انتشـار خـود را در پونـه رانـاده تريامبك كريشناجي سرپرستي به 1849 در سال (Dynan prakash) پراكاش دينان نشرية

نويسـان از داسـتان يكـي آپته نارايان را هاري آن شد. سردبيري تبديل روزنامه به نامه از هفته 1904 در سال شريهن آغازكرد. اين


167

تفكر برانگيز، با استقبال هاي و سرمقاله متنوع هاي اخبار و ديدگاه خاطر ارائة به نشريه . اين داشت برعهده ماراتي زبان سرشناس شد. تبديل "هند خدمتگزاران انجمن" ارگان بعدها به نشريه رو شد. اين روبه وانندگانخ گستردة. . بـي وي سـردبيري ) به بمبئي (چاپ (Vartman Deepika)ديپيكا وارتماناند از: عصر عبارت مشهور اين نامة هفته سه (Dhoomketu)دومتكـو و چيپلونكـار كريشنا ساستري سردبيري ) به هپون (چاپ (Vicharalahiri) ويچاراالهيري؛ گوكهالهداشـتند. را برعهده غرب خواهانة خود از افكار ترقي خوانندگان كردن و آگاه آموزش مسؤوليت نشريات ). اكثر اين پونه (چاپ نام (Mumbai Vaibhav) وايبهاو مومبايها از آن يكي د، كهش منتشرمي در بمبئي ماراتي زبان به تنها دو روزنامه 1898 در سالرا آن شـد و سـردبيري مـي ناميده (Gurakhi) گوراكهي شد و ديگري تأسيس . مابنداله . پي كي توسط 1893 در سال كه داشت

سرنوشـت نشـريه شـد. ايـن شهر ناگپور تأسـيس در 1882 در سال (Hitavada)هيتوادا نامة داربود. هفته عهده . جوشي . ان ال زبـان انگليسـي نامـة هفتـه بـه هيتـوادا هنـد افتـاد. خدمتگزاران انجمن دست به 1911 در سال و سرانجام داشت پرفرازونشيبي

درآمد. روزنامه صورت به . ماني . دي اي سرپرستي تحت 1936 شد و در سال تبديل نگـاري روزنامـه عرصـة پا به تالنگ تريمبك و كاشينات . راناده . جي نظير ام اجتماعي طلبان اصالح مخالف انعنو به تيالك

استقالل بعد از كسب دوران بايد به اجتماعي معتقد بود اصالحات شد، تيالك اشاره از اين پيش كه گونه . همان گذاشت ماراتي : از مورخان يكي نوشتة . بهشود موكول سياسي

از . تـيالك يافـت خـود دسـت سياسـي حربة به آيين راست هاي انديشه دهي و سازمان طلبان اصالح عليه مبارزه در جريان تيالك و حكومـت عليـه هر اقـدامي در آن ايجادكند كه فضايي توانست كرد... وي استفاده پيشبرد مبارزه خود براي و دانش توان تمامي

و گذشـته بازسـازي خـود بـراي توانـاي از قلم كند. وي جلوه متناسب انگليس در برابر حكومت با تصوير مقاومت آن كارگزارانرا فكـارعمومي ا محور توانسـت همين كند و حول مي را توجيه وسيله هدف معتقدبود كه . وي گرفت موجود بهره وضع عليه حمله

پيدا كند. فراواني هواداران بنگال جوانان دهد و در بين ماهارا شترا شكل در ايالت

مطبوعـات و جامعة سياسي در صحنة و تيالك يافت انتقال بنگال به از بمبئي سياسي رهبري 1914تا 1900 هاي سال در فاصلة شد. تبديل برجسته شخصيتي به

شود. مي محسوب تيالك سرسخت و از هواداران ماراتي نگاري روزنامه سرشناس هاي ديگر از چهره . كولهاتكار يكي . بي اي پرخواننده اي نشريه را به روزنامه و اين داشت شد برعهده منتشرمي در بمبئي را كه (Sandesh) ساندش روزنامة سردبيري وي

Home) " خودمختـاري براي سراسري اتحادية" به مربوط و رويدادهاي اول جهاني جنگ به اخبار مربوط اندشسكرد. تبديل

Rule League) ايـن سرپرستي گرفتن دست از به كرد. كولهاتكار قبل منتشرمي كامل بود با جزئيات كرده گذاري پايه تيالك را كه آميــز بــه تحريــك مقــاالت نوشــتن اتهــام دار بــود و بــه را عهــده (Desh Sevak) ســواك دش روزنامــة ، ســردبيري روزنامــهاز واتساال هايي نامه" توان مي جمله از آن كرد كه باب ماراتي نگاري جديد را در روزنامه موضوع چندين شد. وي كشيده محاكمهغنـا بـراي جديـدي و اصـطالحات لغـات بـرد. وي ، را نام كريكت بازي ويژه ، به ورزشي اخبار و رويدادهاي و ارائة " واهيني

از گزارشـگران . يكـي برداشت مؤثري هاي ، گام نشريات كردن و خواندني جالب كرد و براي ابداع ورزشي هاي واژه به بخشيدن كـرد و مـتن مـي همراهـي را در سـفرهايش تـيالك گادر بود كـه اريه آنانت نام به نگاري روزنامه ساندش روزنامة برجستةرا وي هـاي نوشـته خـاص ماهارا شترا بـا ولـع ايالت مشتاق رساند و خوانندگان مي چاپ به كلمه به را كلمه وي هاي سخنراني

چاپ به مختلف هاي نام ها تحت آن ريز از مزاحمتگ درگيرشد و براي حكومتي بارها با مقامات ساندش خواندند. روزنامة مي رسيد. مي


168

1920 بـود و در دهـة بـا وي كسـاري روزنامـة سردبيري مدتي بود كه تيالك ديگر از پيروان . كاديلكار نيز يكي . پي كي اش سـردبيري در زمانلوكمانيا و روزنامة توانا بود اي نويسنده . وي داشت را برعهده (Lokmanya)لوكمانيا نشرية سردبيري كـرد. روزنامـة گيـري خـود كنـاره از مقـام روزنامـه ايـن نظر با مديريت اختالف دليل به از چندي . پس يافت اي العاده رشد فوق شد. تعطيل 1925 در سال داد و سرانجام خود را از دست خوانندگان تدريج او به گيري از كناره پس لوكمانيا

منتشـركرد. ايـن شـد در بمبئـي مـي محسـوب كنگـره حزب ارگان در واقع را كه ناواكال روزنامة 1923 كاديلكار در سال و نقـد كتـاب فرهنگـي بازار، مسائل ، تحوالت ، صنعت ، تجارت كشاورزي چون مسائلي در زمينة مقاالتي طور منظم به روزنامه

و موفقيـت اوج بـه 1929 در سـال ناواكـال . داشت اي ويژه نيز جايگاه روزنامه در اين كوتاه هاي داستان كرد. چاپ شرميمنت شد. و زنداني آميز بازداشت تحريك مقاالت چاپ اتهام كاديلكار به سال و در همين يافت دست مالي رونق

كــارگري تــر طبقــات بــيش بــوده . بــاگوات . پــي بــا ام آن ســردبيري را كــه بمبئــي اپچــ (Prabhat) پرابهــات روزنامــة بـا آن بـود كـه از كسـاني شـد و كولهاتكـار يكـي مـي عرضـه خوانندگان به روپيه يك بهاي به روزنامه كردند. اين مي حمايت اي متعدد و زنجيره نشريات مطبوعاتيِ داراي هاي تواند با بنگاه نمي يد كهرس نتيجه اين به سرانجام روزنامه كرد. اين مي همكاري و پونـه در بمبئـي زمان طور هم به بود كه ماراتي روزنامة اولين پرابهاتداد. خود را از دست خوانندگان تدريج كند و به رقابت

شد. منتشرمي آن كـه (Navasakhti) هيتي ناواساك است جمله از آن انتشار گذاشتند كه عرصة هپاب ماراتي روزنامة چندين 1940 در دهةو هيتـي ناواسـاك هـاي . جاوادكار بود. روزنامـه . دي اس روزنامه سردبير اين كرد. اولين گذاري ساداناند پايه 1920 را در سال

پيشـرفت به پراباكار پاديه سردبيري اخير به كرد. روزنامة منتشرمي واحديرا ناشر (Free Press Journa) جورنال پرس فري بـود. نشـرية پونـه معتبـر و پرتيـراژ ايالـت نشـريات از جملـة (Lokasangraha)لوكاسانگراها آمد. روزنامة نائل چشمگيري كنگره حزب رسمي ارگان عنوان شد به و منتشر مي چاپ نهروزا بار و سپس يك ابتدا هر دو هفته كه (Loka Sakti) لوكاساكتي

خود را فعاليت . ليمايه . وي ان سردبيري به از انتشار بازماند، اما بعد از مدتي 1942 جنبش در جريان نشريه كرد. اين مي فعاليت . از سرگرفت سـنت ماهراتا و كساري دو روزنامة با داشتن دارد و تيالك اجماهاراشترا رو در ايالت تراست صورت به نشريات مالكيت

كرد. ريزي نفر را پايه يك توسط چندروزنامه زمان هم مالكيت. . بـي . ان برخـوردار اسـت اي ويـژه از جايگـاه مـاراتي مطبوعـات ، در جامعة پونه ، چاپ (Sakal) ساكال روزنامة

گـذاري پايـه 1931 را در سـال روزنامـه برخوردار بود، اين اي العاده و اعتبار فوق از قدرت مطبوعات در صنعت كار، كه پاروله، ، اقتصـادي سياسي هاي در زمينه متنوعي هاي و گزارش را در سراسر كشور ايجادكرده از خبرنگاران اي شبكه روزنامه كرد. اين كند. يمنتشرم و آموزشي اجتماعي

روزنامـة نخسـتين لوكاسـاتا آغـاز كـرد. را در بمبئي (Lokasatta)لوكاساتا انتشار روزنامة 1948 در سال اكسپرس گروه آن يكشنبة . شمارة داشت نام . پراواته . وي تي روزنامه سردبير اين هند آغاز شد. اولين از استقالل پس انتشار آن بود كه ماراتي

. داشت بسياري خوانندگان آغـاز شـد امـروزه تـايمز گـروه از سـوي 1962 در سال انتشار آن كه (Maharashtra Times) ماهارا شترا تايمز روزنامةاز آغاز انتشار نيزما از اندك ، پس متنوع مطالب چاپ دليل به روزنامه شود. اين مي محسوب ماراتي زبان به نشريه پرتيراژترين

بـه با توجـه خانواده از اعضاي هر يك كه برخوردار است تنوعي از چنان روزنامه اين آورد. مطالب دست به خود تيراژ فراواني ود در جامعـة خ براي كه است زبردست اي نويسنده روزنامه اين . تاالوالكار سردبير فعلي شود. جي مي سرگرم خود با آن عالئق

. است كرده كسب خاصي جايگاه ماراتي مطبوعات


169

شـود، از جملـه و منتشـرمي چـاپ مركز مختلف در سه كه (Lok Sakal) ساكال لوك ، سردبير روزنامة گاداكاري مادوكو داروا بِلگائوم در شهرهاي تيراژ متعدديپر هاي . روزنامه است گرفته خدمت را به پژوهشي نگاري روزنامه كه است كساني اولين

شود. منتشرمي مناطق اين ساكن هاي ماراتي جامعة قراردادن پوشش تحت كارناتاكا براي در ايالتتعـداد در ايـن شد كـه منتشرمي ماراتي زبان به نشريه 1131 در مجموع 1983 ها در سال روزنامه ثبت آمار مؤسسة براساس

از پس مطبوعاتي بزرگ گروه (سومين روزانه صورت به نشريه 132تعداد . از اين يافت افزايش عنوان 1168 به 1984 سال پايان روزانـه نشـرية پرتيراژتـرين بمبئـي چـاپ لوكاسـاتا روزنامـة ميـان شدند. در اين ) منتشر مي و اردو زبان هندي هاي روزنامهنـادو، و اند از: گوآ، كارناتاكا، تاميل عبارت و پونه بر بمبئي عالوه ماراتي و انتشار مطبوعات چاپ شد. مراكز عمدة مي محسوب

شـود. مـي محسـوب ادواري نشـرية ، پرتيراژتـرين نسـخه 156850بـا پونـه چاپ (Shetkari) شتكاري . ماهنامة آندرا پرادش در بلگــائوم دارد كــه ) نــام1863( (Mumbai-Na-Samachar) ســاماچار بلگــائوم نامــة هفتــه اتيمــار نشــرية تــرين قــديمي شود. منتشرمي

و مسـائل ، بازاريابي تجاري اخبار و رويدادهاي كار تمركز و انعكاس در ابتداي گجراتي نگاري بارز روزنامه هاي از ويژگي در سـال بـود كـه ـ نـا ـ سـاماچار مومباي نام به اي نامه منتشر شد هفته گجراتي زبان به كه اي نشريه بود. نخستين اقتصادي

جامعة به كمك بازار براي هاي ، انتشار مظنه نشريه اين هدف ترين . عمده انتشاريافت در بمبئي مورزبان فردونجي توسط 1882 وارتمـان مومباي . نشرية يافت تغييرنام ساماچار بمبئي شد و به تبديل روزنامه به 1832 سال در نشريه بود. اين بمبئي بازرگانان

را (Jam-e-Jamshid)جمشـيد جـام نامـة بعد هفتـه سال كرد و يك گذاري پايه 1830 چاندارو در سال دواربجي را نائوروجيرا بسياري خوانندگان زبان پارسي جامعة شد و در ميان تبديل روزنامه به 1832 الدر س نشريه انتشارداد. اين مانكجي پستونجي

Mombaina)مومباينـا كاسـود ، دوربـين هـاي نـام بـه ديگري نشريات 1854تا 1832 هاي سال كرد. در فاصلة خود جلب به

Kasud) ،نساماچار دارپ (Samachar Darpan) ارپند چيترانجانو (Chitranjan Darpan) انتشارگذاشتند. عرصة پا به احمـدآباد و در شـهرهاي گجراتي نگاري در رشد روزنامه مهمي فوربز نقش سر الكساندر كينالك نام به انگليسي قاضي يكمنتشر 1849 را در سال (Vartman) وارتمان كرد تا روزنامة احمدآباد كمك ساكن زبان گجراتي جامعة به . وي داشت سورت

دو هفتگـي نشرية انتشار يك به حال فوربز درعين . قاضي داشت برعهده نگار گجراتي روزنامه را يك نشريه اين كنند. سردبيري دوام امـا چنـدان آغـاز شـد، 1850 در سـال نشـريه كرد. انتشار اين كمك (Surat Samachar)ساماچار سورت نام ديگر به نياورد.

از و خودداري نيك كارهاي انجام را به مردم شد كه منتشرمي در شهر سورت (Parhejgar)پرهيزگار نام به ديگري نشريةد منتشـر را در احمـدآبا (Shamasher Bahadur) شاماشر بهادر نشرية 1854 رايچاند در سال لوبهاي كرد. لعل مي تشويق گناه

داربـود و در راه عهـده نائورجي را دادابهاي آن سردبيري ) كه1851(گفتار راست از نشرية پيشين هاي از فصل كرد. در يكي . آورديم ميان به كرد سخن مي مبارزه اجتماعي اصالحات، امـا انتشار يافـت نامه هفته صورت ابتدا به 1861 سالدر نشريه . اين داشت نام (Hitechu)چو هيته گجراتي روزنامة اولين . داشت عرضه مردم به شاياني خود خدمات فعاليت سال چهل درخالل روزنامه شد. اين تبديل روزنامه به 1871 در سال

بـاهم بسـيار مسـتحكمي وسـتانة پيونـد د دو گروه شدند، اين مي تقسيم زبان هندو و پارسي دو بخش به گجراتي مطبوعات داشتند.

جنجـالي مركـز مطبوعـات به ، گجرات نظران از صاحب يكي گفتة و به گذاشت زوال روبه در گجرات نگاري روزنامه سطحانتشـار ، بـه راتـي گج مطبوعـات از چهرة زنگار ابتذال زدودن و ماجراجو براي جوان نگاران از روزنامه شد. برخي تبديل مبتذل

كـه اسـت (Prajabandhu)پراجابانـدو ها روزنامـة از آن ورزيدند. يكي مبادرت متعالي و اصول با انديشه وزين هاي روزنامه


170

گجراتـي روزنامـة مقولـه اين به متعلق نشريات از انتشار باز ماند. از جمله 1948 در سال آورد و سرانجام دوام سال 53 مدت . است (Gujarati Punch) پونچ

سـال صـدمين يك 1961 در كايرا آغازشد در سال 1861 در سال انتشار آن كه (Kheda Vartaman) كداوارتمان نامة هفته . گرفت انتشار خود را جشن

عصـر معتبـر آن از نشـريات غازشـد يكـي آ در بمبئي 1902 در سال انتشار آن كه (Sanj Varman) وارمان سانچ روزنامة از انتشار بازماند. 1950 در سال روزنامه . اين داشت كاپاديا برعهده پالونجي ها سورابجي را مدت آن شد. سردبيري مي محسوب اي العاده تأثير فوق جراتگ نگاري شد بر روزنامه در احمدآباد منتشرمي كه گاندي به متعلق (Navjivan) ناوجوان نامة هفته در سال كرد. تيراژ آن كرد خريداري منتشرمي ماهانه صورت را به آن كه ياگنيك را از ايندولعل نامه هفته اين نهاد. گاندي برجايبانـدهو هاريجـان بـه 1912 در سال نشريه . اين يافت افزايش هزار نسخه20 بعد به در سال بود كه هزار نسخه9حدود 1919

(Harijan Bandhu) 1940 در سـال نشـريه شـد. ايـن منصوب آن سردبيري و چاندراشكر پرمشانكار شوكال به يافت تغيير نام آورد. دوام دو سال تنها مدت 1946 از تجديد انتشار در سال شد و پس تعطيل

را در شهر رانپور در (Saurashra)سائو شترا نامة هفته كه است گجراتي سرشناس نگاران روزنامه از جمله ست لعل آمريت كاتياوار منتشركرد. ايالت

، دسـاي سـوريارام ايچـارام بـه تـوان ها مـي آن از ميان كردند كه مي عصر فعاليت نيز در اين ديگري برجستة نگاران روزنامه كرد. متا اشاره و كاپيلراج . منشي . ام اويشانكر متا، كير دساي كاپاديا، ناتوارلعل سورابجي

را آن بوديواال سردبيري ناندلعل كه داشت نام (Swarajya)سواراجيا در احمدآباد منتشر شد كه گجراتي روزنامة نخستينعصـرها منتشـر كرد كـه را تأسيس ساندش نام به اي نياورد. بوديواال روزنامه دوام بيش چندصباحي روزنامه داربود. اين عهده در سـال احمدآباد سـاماچار انتشار روزنامة شد. زمان ادغاماحمدآباد ساماچار در روزنامة از مدتي پس روزنامه شد. اين مي

. تغيير يافت صبح از عصر به 1943 يكـي گاندي را در احمدآباد منتشر كرد. سامالداس (Janmabhoomi) مابهومي جان روزنامة 1943 در سال ست لعل آمريت

روزنامـة از چنـدي پـس اش دارشـد. او و دسـتياران را عهـده روزنامـه ايـن سـردبيري آور گجراتي نام نگاران ديگر از روزنامه جنـگ آن را انتشار دادنـد و درپـي (Vande Mataram) مارترام وانده نام به ديگري را رهاكردند و خود روزنامة مابهومي جان براي تعاوني شركت كرد و يك هند را تأسيس زبان هندي هاي روزنامه اتحادية ست لعل آغازشد. آمريت دو روزنامه اين بين لفظي . انداخت راه گجرات بضاعت كم هاي روزنامه به كمك

لـوك نـام ديگـر بـه مطبوعاتي گروه دارند. يك زيادي العاده تيراژ فوق گجرات در ايالت هوميماب جان هاي روزنامه گروه كند. را در احمدآباد منتشرميساماچار گجرات از جمله مختلف روزنامة چندين پراكاشان

و تـايمز آو اينـديا ملي هاي روزنامه ود تا اينكهب محروم زبان انگليسي روزنامة از داشتن از استقالل ها پس تا سال گجراتكرد تعـداد خود اعالم در گزارش مطبوعات دوم كردند. كميسيون مبادرت زمان انتشار هم در شهر احمدآباد به اكسپرس ايندين

، كميسـيون آمار اين . براساس است اندك بسيار با ساير اياالت در مقايسه گجرات در ايالت زبان انگليسي مطبوعات خوانندگان اول در رديـف زبـان بـومي مطبوعات در ميان كه است بوده 72/78 كرده هر هزارنفر تحصيل ازاي به گجراتي هاي تيراژ روزنامه

قراردارد. همكـاري عـدم از جنـبش و در حمايت هند ايفا كردند و آزادي استقالل براي در مبارزه اي ارزنده نقش گجراتي مطبوعات

نورزيدند. دريغ اي سازنده كوشش از هيچ گاندي


171

در اختيـار طـور يوميـه بـه نشـريه عنـوان 43شـدند، منتشرمي در گجرات كه اي نشريه 735 از مجموع 1984 سال در پايان سـاماچار گجـرات ها روزنامه آن زار تيراژ داشتند و در ميانصده از يك بيش هر يك كه روزنامه . سه گرفت قرارمي خوانندگان

(Gujarat Samachar) نامـة ، هفتـه ادواري نشـريات . در ميـان قـرار داشـت اول در رديـف نسخه 170274احمدآباد با چاپ سـاماچار بمبئـي گجراتـي روزنامـة تـرين . قديمي در صدر قرار داشت نسخه 183290با بمبئي چاپ (Chitralekha)چيترالكا

در كايرا آغازشد. 1861 در سال انتشار آن دارد كه نام (Kheda Vartman) كدا وارتمان نامه هفته ترين ) و قديمي1822( كانَدايي در دو جغرافيـايي جـدد منـاطق بنديِ م هند و تقسيم از استقالل دارد و پيش سابقه سال 140از بيش كانَدا زبان نشر مطبوعات

يافتند. مطبوعـات شد گسترش مي ها اداره انگليسي توسط كه و مدرس بمبئي ميسور و حيدرآباد و دو ايالت نشين شاهزاده ايالتيـدرآباد) متمركـز (ح ) و گولبورگه )، مانگالور (مدرس (بمبئي ، داروار و هوبلي در ميسور و بنگلور (ميسور)، بلگائوم كانَدا زبان

محلي حكام خود در برابر تدابير سركوبگرانة موجوديت حفظ ميسور ناگزيربودند تا براي در ايالت كانَدا زبان بودند. مطبوعات جنـبش از مطبوعـات حمايت دليل را به فشارهايي ايالت از اين از خارج كه انگليسي حكام در مقابل حال كنند و درعين تالش

كنند. كردند پايداري مي اعمال ناسيوناليسييادگـار بـه درخشـاني پيشـينة گاندي رهبري تحت آزادي كسب هند براي مردم از مبارزة حمايت كاندا در زمينة مطبوعات

كردند فرهنگ تحمل برجسته نگاران مهروزنا كه هايي و مجازات و حبس كاندا زبان نگاران روزنامه و فداكاري اند. مبارزه گذاشته . است پديدآورده پرستي و ميهن از قهرماني پرباري

. ام چـون هـايي نـام بـه تـوان مـي ميـان از آن انـد كـه برخاسته بسياري نام صاحب نگاران كاندا روزنامه مطبوعات از جامعة. سيتاراما . گوپتا، ام . ان ، بي . آر. راماياه . شارما، پي . تي . گونداپا، تي . وي ، دي دا زبانكان نگاري گذار روزنامه بنيان ونكاتاكريشناياه

كرد. اشاره . آر. موهاراي و بي . گوروپادا سوامي . اس ، اسواتانارايانا رائو، آر. آر. ديواكار، ام ساستريهـر كه كاندا زبان نشرية بودند. اولين نيز پيشگام كاندا زبان نگاري زنامهرو هند، در زمينة ، همانند ساير نقاط مسيحي مبلغانرسـيد. پـدر چـاپ بـه (Mangaloora Samachara)مانگالورا سـاماچارا باعنوان 1843 شد، در سال بار منتشر مي يك دوهفته بـه بود اما اخبار مربوط مسيحيت تبليغ آن اولية هدف بود. گرچه سردبير و ناشر آن باسل عضو مركز مبلغان موئگلينگ هرمان

سـه كم ، دست حكومتي هاي ها و اعالميه بر انتشار بخشنامه عالوهمانگالورا ساماچارا كرد. مي را نيز منعكس محلي رويدادهايكاندا ساماچارا نيز به آن و نام يافت انتقال بِالري به انتشار آن ، محل سال از يك كرد. پس را نيز منتشرمي محلي خبري موضوع

شد. متوقف كوتاهي از مدت پس مجله . انتشار اين تغييريافت در سـال بـود كـه (Subuddhir Prakasha)سوبودهير پراكاشـا نام به كاندا زبان نامة هفته شاهد انتشار اولين شهر بلگائوم

. انتشاريافت 1849 بـه جديـدي نامة هفته 1859 شد در سال مي محسوب كاندا زبان مركز مطبوعات نوزدهم در اواخر قرن ميسور كه در ايالت

از نشـريه تيروماالچاريا منتشـر شـد. ايـن بهاسايام سردبيري به (Mysooru Vrittanta Bodhini) وريتانتا بودهيني ميسور نام تا سـال نامه هفته كرد. انتشار اين را منتشر مي دولتي هاي فعاليت به ميسور برخوردار بود و اخبار مربوط التاي مهاراجة حمايت

. داشت ادامه 1964منتشـر 1866 را در سـال (Mysore Gazette) ميسور گـازت نام به ـ كاندا زبان انگليسي نامة هفته ميسور يك محلي دولترا نيـز انتقـادي ، اخبار و مقـاالت حكومتي هاي ها و اعالميه بخشنامه بر چاپ ، عالوه نامه هفته سردبير اين اولين كت. ري كرد. ال كرد. مي منعكس


172

ناراسـينگا سـردبيري و به (Suryodaya Prakashika)سوريودايا پراكاشيكا نام به 1888 در سال كاندا زبان روزنامة اولين تغييركرد. نامه هفته به از روزنامه از چندي پس مالي مشكالت دليل در بنگلور منتشرشد اما بهرائو ويريتانتـا نامـة ، هفتـه كانـدا زبـان مطبوعـات جامعـة كسـوت و پيش پرآوازه نگاران از روزنامه يكي . نكاتاكريشناياه . وي ام

را كانـدا زبـان نـوين نگـاري روزنامه شالودة در ميسور منتشر كرد. وي 1885 در سالرا (Vrittanta Chintamani) چينتاماني : است نوشته وي از هواداران كرد. يكي ريزي پي

، حسـاس نگـاري روزنامـه متمـايز بـود. وي نگـاران سـاير روزنامـه هاي و نفوذ از نوشته ، صراحت سادگي دليل به وي هاي نوشته بود. منضبط فردي و اجتماعي شخصي و در زندگي پيرايه ، بي ، آگاه صادق ، باهوش

و خواننـدگان برخاسـت مبـارزه بـه حكومـت خود عليـه . با قلم داشت اجتماعي اصالحات انجام به اي العاده فوق اشتياق وي دانستند. مي او را قهرمان اش مقاالت

، نوانخانه مراكز آموزشي تأسيس به بود. وي دوست انسان ميسور و فردي ايالت گذاري قانون ععضو مجم ونكاتاكريشناياه رشـتة دانشـجوي تـرين شايسـته بـه جـايزه اعطاي را براي خاصي و بودجة گماشت همت سرپرست بي كودكان داري و مراكز نگه

سـال كنـد (سـي اسـتفاده جـايزه از اين تحصيلي رشتة اين از دايركردن د تا پسميسور قراردا در اختيار دانشگاه نگاري روزنامهمنتشـركرد. كاندا و انگليسي هاي زبان به روزنامه از ده بيش ميسور داير شود). وي در دانشگاه تحصيلي رشتة كشيد تا اين طول

) و 1912( (Sampadabhyudaya)سـامپادابهيودايا از روزنامـة تـوان شد مـي تأسيس وي توسط كه كاندا زبان نشريات از جملةكرد. . سرينيواسا اينگار تربيت . گوپاال اينگار و ام ام هاي نام به نگار برجسته ياد كرد. او دو روزنامه (Sadhwi) سادوي نامة هفتهنفوذ و اعتبـار نشريه را در بنگلور منتشركردند. اين (Kannada Nadegannadi) كاندا نادگانادي نشرية 1895 دو در سال اين كرد. كسب اي العاده فوق

از آغاز انتشار قبل اي ، هر نشريه قانون اين رساند. براساس تصويب را به مطبوعات قانون 1908 ميسور در سال محلي دولتانتشار جرايد را لغو بداند پروانة صالح كه تا هروقت اختيارداشت دولت انونق اين كند. طبق مجوز انتشار دريافت بايد از دولت

كانـدا انـد تبعيدكنـد. سـردبير روزنامـة كـرده مبادرت انتشار روزنامه به پروانه دريافت يا بدون از لغو پروانه پس را كه و كساني قـانون بـه اعتـراض نشـانة بـه ميسور تبعيدشـد. ونكاتاكريشـناياه از ايالت بود كه مطبوعات قانون از قربانيان يكي نادگانادي ويسوسوارايا مورد تجديدنظر قرارگرفـت دوان فرمانروايي در زمان مطبوعات كرد. قانون خود را تعطيل هاي ، روزنامه مطبوعات

. خود را از سرگرفت هاي انتشار روزنامه و ونكاتاكريشناياه Kannada) كانـدا كسـاري انـد: جمله از آن كاندا منتشرشدند كه زبان به نشريه چندين 1908تا 1880 هاي سال فاصلةدر

Kesari) 1888، (هوبلي ،( وكليگارا پاتريكا(Vokligara Patrika) ،بنگلور)آرتا سادهاكا پاتريكا ) و 1907(Arthasadhaka

Patrika) )1914ــالل ــين ). در خ ــان دوره هم ــياري زن ــه بس ــة ب ــه جرگ ــاران روزنام ــه نگ ــتند ك ــه از آن پيوس ــد جمل ان ، ميسور).1916، كاراناتاكا تاتديني، شيموگا) و تيروماالما ( 1914 شاگيودايا . سانجيواما ( تي

هـاي استاد زبـان كه شود. وي مي محسوب بيستم قرن در اوايل كاندا زبان سرشناس نگاران از روزنامه . گونداپا يكي . وي دي در بنگلـور منتشـركرد. دوسـال 1907 را در سال ساماچار كاندا زبان بود روزنامة و انگليسي ، كاندا، تلوگو، تاميل سانسكريت سـال 14تنها منتشر كرد كه (Karnataka) كارناتكا نام نيز به ديگري نامة را انتشارداد. هفته (Sumati) سوماتي نامة بعد، هفته

مردم در بين وي دشوار بود، اما نشريات عادي خوانندگان براي آن و درك گونداپا بسيار اديبانه نگارش سبك آورد. گرچه دوام در برابـر مهاراجـه قـادي انت مقـاالت بـا نوشـتن اغلـب برخورداربـود. وي اي العاده از نفوذ و اعتبار فوق حكومتي و تشكيالت

اي العـاده فـوق و شـهامت جسارت و اجتماعي سياسي مقاالت كرد و درنوشتن مي ميسور قدعلم ايالت ويسوِسوارايا فرمانرواي


173

آزادانـه وي واييفرمـانر داد تا در زمـان ها اجازه آن بود و به قائل اي العاده فوق احترام مطبوعات آزادي براي . مهاراجه داشت كنند. فعاليت كاندانشـين در منـاطق ويـژه ، به كاندا زبان بر مطبوعات اي العاده تأثير فوق بيستم قرن نخست در دودهة گانگادهار تيالك بالافـراد زيـر بـه تـوان انـد مـي تـه گرف الهـام از تـيالك كه كاندا زبان مطبوعات نگاران روزنامه نهاد. در ميان ، برجاي بمبئي ايالتدر منتشر كرد، هاردكار مانجاپا كـه 1922 را در سال (Jayakamataka)جاياكار ناتاكار نشرية رائو كه كرد: آلور وِنكات اشاره نشـريه كـه تريرسـاند و سـيتاراما ساسـ مـي چـاپ را به تيالك مقاالت ترجمة (Dhanurdhari) دانورداري نام خود به نشرية

كرد. را منتشرمي (Veerakesari) ويراكساري از اسـتقالل پـس آرمـان كارناتاكا شد و ايـن و وحدت خواستار يكپارچگي بود كه كساني اولين رائو از جمله آلور ونكات

. يافت ميسور تحقق هند با تجديدنظر در حدود وثغور ايالتكـرد: مـوارد زيـر اشـاره بـه تـوان انـد مـي داشـته برعهـده مهمـي نقش سياسي تحوالت گيري كلدر ش كه از ديگر نشرياتي

در سال كه (Kamaveera) كارماويرا، انتشارگذاشت برعرصة پاي 1913 در شهر داروار در سال كه (Chandrodaya) چاندرودايادرآمـد، از چاپ در باگالكوت 1925 در سال اش شماره نخستين كه (Kannadiga)كاناديگا شد، شهر تأسيس در همان 1921

. كـي توسـط 1917 در سـال كـه شـوبهودايا در داروار منتشـر شـد، 1913 در سـال كه (Sachitra Bharata) ساچيترا بهاراتا نتشر گرديد.شهر م در همين 1921 در سال كه (Vijaya)ويجايا واسودواچاريا در داروار داير شد و

در پيشـبرد نشـريه را منتشر كرد. ايـن (Viswakarnataka)ويسوا كارناتاكا تيروماال تاتاچاريا شارما نشرية 1921 در سال. شـارما خـود برانگيخـت را عليـه حكومت ، دشمني انتقادي و با انتشار مقاالت داشت چشمگيري هند نقش ملي آرمان اهداف شد. دولـت زنداني حكومت در برابر دستورهاي از تمكين خاطر خودداري كرد و به مبارزه آزادي كسب در راه لسا بيست مدت

دو نشـرية كرد. سـردبيران بنگلور، توقيف هاي شورش به انتشار اخبار مربوط دليل را بهويسوا كارناتاكا نشرية 1929 در سالآميز در مـورد تحريك انتشار مقاالت اتهام و آسواتانا رايانا به سيتاراما ساستري ، يعني (Navjeevana) ناوجيواناو ويراكساري

بيرون ، در جنبش داشت ديگري سردبير و مدير مسؤول 1942 در سال كهويسوا كارناتاكا شدند. و زنداني محاكمه حادثه اينآميـز و تحريـك انتشار مقاالت اتهام بار ديگر به 1944 در سال روزنامه . اين داشت مهمي دهالعا فوق از هند نقش اجانب راندن . بعد انتشار خود را از سر گرفت سال شد و يك توقيف فرماندار كل به سرگشاده نامة چاپ

. آر. پـي توسـط 1926 در سـال كـرد كـه ارهاشـ (Tai Nadu)نادو تاي بايد به زمان آن گراي ملي نشريات طيف در ميانو يافـت بنگلور انتقـال به 1929 شد، اما در سال منتشرمي نامه هفته صورت ابتدا به نشريه ميسور منتشرشد. اين در ايالت رامائياه

مـردم ناسيوناليستي و پيشبرد اهداف قانون استقرار حكومت براي نشريه . اين قرارگرفت در اختيار خوانندگان روزانه صورت به انتشـار مقـاالت اتهـام بـه 1943 در سـال آن ، سردبير بعـدي . سرينيواس . اچ و پي يازيد. رامائياه دست جدي اي مبارزه هند به . گرفت شنانتشار خود را ج سال وپنجمين بيست 1952 در سال نشريه شدند. اين و زنداني آميز محاكمه تحريك

مبـارزه مقـدم در صـف آزادي كسـب بـراي در مبـارزه هـوبلي چاپ (Samyukta Karnataka) ساميوكتا كارناتاكا نشريةو يافـت انتقـال هوبلي به 1933 منتشرشد، اما در سال در بلگائوم 1929 در سال نامه هفته صورت ابتدا به نشريه . اين قرارداشت

دادنـد. مي ريكار و آر. آر. ديواكار تشكيل كابور مادهوا رائو، راما رائو هوكه چون را كساني آن گذاران شد. پايه تبديل هروزنام بهدر . موهـاري داشـت برعهـده . آر. موهاري را اچ آن شد سردبيري عصر تبديل آن هاي روزنامه از معتبرترين يكي به نشريه اين

تـرين از قـديمي يكـي ،(Kamatak Vaibhavak) وايباواك كارناتاك و با نشرية يافته پرورش نگاري روزنامه با پيشينة اي خانواده هند به از استقالل پس كه . موهاري داشت بود ارتباط شده در شهر بيجاپور تأسيس وي اعقاب توسط كه كاندا زبان هاي نامه هفته و ملـي سرشـناس شخصـيتي و بـه هنـد رسـيده مطبوعـات و مديرتراست شرقي هند و مناطق مطبوعات نانجم رئيس سمت


174

ايـن . وي داشـت را برعهـده (Samyukta Karnataka) سـاميوكتا كارناتاكـا نشـرية سـردبيري سال25 مدت بود به شده تبديل آورد. پس دست به اي العاده فوق كارناتاكا محبوبيت كرد و در شمال هند تبديل اللاستق جنبش رهبران واقعي ارگان را به روزنامه

از شـد تـا دولـت موجب كه داشت مهمي نقش روزنامه در حيدرآباد، اين پليس سركوبگرانة اقدامات و در جريان از استقالل خـود را بـا نـام روزنامـة توانسـت موهاري هرحال كند. به د جلوگيريحيدرآبا و ساير نقاط شهر گولبورگه به نشريه ورود اين اطالعـات كالسـيك هـاي زبـان بايـد در زمينـة نگـاري معتقد بود هر روزنامه كند. وي ديگر حيدرآباد ارسال مناطق به ديگري هـاي و افسانه محلي رويدادهاي به تسلطي از چنان باشد. وي كامالً مسلط سانسكريت زبان به حال باشد و درعين داشته وسيعي

بـا كـه از كسـاني كرد. يكي پيدامي و رويداد مشابهي افسانه جهان در ديگر نقاط هر موضوعي براي برخورداربود كه كشورش كـه اسـت يادكرده اي العاده خارق پديدة انعنو مانند او به بي بيان و قدرت موهاري قوي العاده فوق از حافظة داشته همكاري ويبـود و از قريحه و خوش دست چيره نگاري روزنامه كند. موهاري سخنراني دو ساعت مدت اشتباهي گونه هيچ بدون توانست مي

دو هدف شد. وي زنداني ، دستگير و است معروف " نمك جنبش" به كه منفي مبارزة جنبش . در جريان داشت نفرت خودنمايي كارناتاكا چنـان شمال . مردم يافت خود دست حيات ها در زمان هر دو آن به كه آكاندا كارناتاكا و سواراج« كرد: مي را دنبال مـالي بـا مشـكالت روزنامـه ايـن كـه در هنگـامي 1940 در سال داشتند كهساميوكتا كارناتاكا روزنامة به شديدي دلبستگي

مديدي هاي مدت روزنامه اين 1960 در سال موهاري از مرگ پس شتافتند. متأسفانه آن كمك به اعانه آوري روبود با جمع روبه .» است دادگاه امينِ منصوب يك آن و مديرعامل شده حقوقي دعواي دچار يك كه است

برخـوردار اي العـاده در داروار آغاز شد از نفوذ و اعتبار فوق 1921 در سال انتشار آن كه (Karmaveer) كارماوير نامة هفتهرا آر. آر. آن شد. سردبيري سركوب شدت به حكومتي مقامات ، از سوي آزادي پيام خود در انعكاس رسالت انجام دليل بود و به

، حكومـت مخـالف مشي و خط انتقادي هاي انتشار مقاله اتهام . ديواكار به داشت ئو ناممادهوا را دار بود و ناشر آن ديواكار عهده. تغييـر يافـت هـوبلي از داروار بـه از چنـدي پـس نامـه هفتـه انتشـار ايـن شد. محـل بازداشت دولتي مقامات بار از سوي يك

كرد. وظيفه انجام سمت در اين سال سي مدت بود كه . آر. پوروهيت اچ سردبير آن ترين سرشناسرا متعـددي نشـريات بيگانگـان سـلطة عليـه مبـارزه در خـالل كه هند است پرآوازة نگاران روزنامه . گوپتا از جمله . ان بيداد. بنگلور انتقال را به آن سمنتشركرد و سپ را در مدرس (Prajamata)پراجاماتا نامة هفته 1931 در سال كرد. وي گذاري پايه

از ايالـت جزئـي زمان در آن برد كه شهر هوبلي را به ناچار آن كرد و گوپتا به اعالم را ممنوع انتشار آن مدرس محلي حكومت آن تغييرداد و توانسـت (Prajamtira)پراجاميترا را به آن ميسور، گوپتا نام ايالت به نشريه ورود اين شدن بود. با ممنوع بمبئي

از . گوپتـا پـس داشـت را برعهـده آن سردبيري . گروپادا سوامي . اس قراردهد. ام خوانندگان را در ميسور و بنگلور در دسترس واگذار كرد. بمبئي دار اهل سرمايه يك خود را به نشرية چندي

از ايالـت ، جزئـي از استقالل پس اياالت شناختن رسميت تا به كاندا در مانگالور (كه زبان به اي روزنامه هيچ 1941 تا سال . است بوده نامه هفته چندين شهر زادگاه اين آنكه شد، حال ) منتشرنمي رفت شمار مي به مدرس

اي نشـريه عنوان به . كودوا منتشر شد، هنوز هم . اس وي سردبيري به 1941 در سال كه (Navabharata) ناوابهاراتا روزنامة دهد. مي خود ادامه فعاليت معتبر به

ناشر يك توسط ) كه1983( (Taranga)تارانگا مصور نامة ) و هفته1970( مانيپال چاپ (Vdayavani) اوداياواني روزنامة روند. شمار مي به پرخواننده نشريات شوند، از جمله منتشرمي آغازشد، پرتيراژترينهرالد دكن ناشر روزنامة توسط 1948 در سال انتشار آن كه (Prajavani) پراجواني روزنامه امروزهتشر من گروه اين كه (Sudha)سودا نامة . هفته داشت نام وامياه . پوتاس بي سردبير آن شود. اولين مي محسوب كاندا زبان روزنامة

. برخوردار است اي مالحظه قابل كند، از محبوبيت مي


175

منتشر شد و سردبيري اكسپرس ايندين مطبوعاتي گروه از سوي 1957 در سال (Kannada Prabha)پرابها اد نكا نشرية بود. . سيتاراما ساستري . اس ان عهدة به آن

ويشـاال )، 1974(بنگلـور، (Lokwani) لوكـواني انـد از: اند عبـارت يافته شهرت 1980 از سال پس كه ديگري هاي روزنامهــا ــوبلي (Vishala Karrataka) كارناتاك ــاميترا )، 1947، (ه ــالور، (Janamtira)جان ــا ) و 1969(چيكماگ (Nadoja)نادوج ).1974، (بلگائوم

آغاز شد پوتاپا در هوبلي پاتيل و سردبيري با مديريت 1954 در سال آنانتشار كه (Prapancha) پراپانچا نامة هفته امروزه . بانفوذ است نشريات از جمله

نشـريه 687 بـه 1984 سـال هـا در پايـان تعـداد آن شـد كـه كاندا منتشر مي زبان به نشريه 655 در مجموع 1983 در سالرسـيد. 000/155/2 به كاندا زبان تيراژ نشريات 1984 شدند. در سال چاپ ور روزانهط به نشريه 93تعداد . از اين يافت افزايش عمـده روزنامـة شوند. تنهـا سـه نادو منتشر مي در ماهاراشترا، گوآ، كراال و تاميل در كارناتاكا و بقيه نشريه عنوان صدوسه شش

نامـه هفتـه پرتيراژتـرين سودا و روزنامه پرتيراژترين (Prajavani) يپراجاوانتيراژ دارند. صدهزار نسخه از يك بيش هريك بودند.

تلوگو از آنان هر يك كه است داده خود پرورش را در دامان اي برجسته نگاران هند روزنامه از استقالل و پس پيش آندرا پرادش ايالت ايالـت نـام صـاحب نگـاران روزنامه اند. از ميان يادگارگذاشته به نگاري روزنامه حرفة براي و افتخار خاصي خود شكوه نوبة به

، كاسا سوبا رائو، . كروپانيدي . وي ، جي . ناتاراجان ، كي . پراكاسام ، تي . چينتاماني . واي سي چون كساني به توان مي آندرا پرادش و همچون داشته اشتغال انگليسي نگاري روزنامه به جملگي نگاران روزنامه كرد. اما اين اره. راما رائو و راماكو تسوارا رائو اش كي

بـه و رشد مطبوعات اندك تلوگو زبان نگاران روزنامه ، عدة درخشيدند. در مجموع مي زبان انگليسي مطبوعات در جامعة نگيني نبود. حاضر خبري قرن تا اوايل تلوگو زبان كند بود. از نشريات زبان اين

انتشـار گذاشـتند. اولـين عرصـة بـه پـاي مذهبي تبليغات و عمدتاً در راستاي مذهبي مبلغين تلوگو از سوي مجالت اولين ماهنامه آمد. اين بيرون از چاپ در شهر بِالري 1835 در سال ماهنامه صورت به (Satya Doota)ساتيا دوتا نام تلوگو به نشرية

ديناوارتامـاني نامـة . هفتـه داشـت اختصـاص مسـيحيت مـذهب تبليـغ از هر چيز بـه شد بيش منتشر مي مدرس در ايالت كه(Dinavartamani) از انتشار باز ماند. سال 7از آمد و پس بيرون از چاپ 1861 در سال

تاتيـا بـوديني نشـريات ايـن انتشار نهادند. از جملة عرصة به پاي مسيحي با تبليغات همقابل تلوگو براي از نشريات بسياري(Tathya Bodhini) از خـود بخشـي در هرشـمارة نشـريه منتشركرد. اين را در مدرس آن 1864 در سال واداساج كه داشت نام

كرد. منتشرمي تفسير آنتلوگو و با ترجمة را همراه وِدا ريگ مذهبي كتاب كـاوارديني ويـوه نامـة ، هفتـه زمـان آن بنـام و فضـالي طلبـان از اصـالح پـانتولو، يكـي سالينگام . ويره كي 1895 در سال

(Vivekavardhini) تداش اختصاص و پرورش تلوگو و آموزش زبان اصالح به نشريه منتشركرد. اين را در شهر راجامونْدري . فرهنگـي محافل چهرة بارزترين نوزدهم قرن دوم شود، در نيمة مي تلوگو شمرده نگاري پدر روزنامه پانتولو كه سالينگام ويره طنزآميز بود، همـراه اي نشريه را كه (Hasyavardhani) هاسياوارداني نام به ديگري مجلة شد. وي مي محسوب طلب و اصالح، منتشر كرد. در (Satihita Bodhini) ساتيهيتا بودينيو (Satyavardhini) ساتيا وارديني نام به بانوان ديگر ويژة شريةبا دو نآندراباشـا نـام بـه اي نامـه پـانتولو، هفتـه سـالينگام ويـره گرايـي اصـالح با مكتب مقابله پانتولو براي ونكاتاراتانام زمان همان را منتشر كرد. (Andhrabasha Sanjivini) يوينيسانج


176

1885 در سال را در مدرس (Andhra Prakasika) آندرا پراكاسيكا نام به خبري نامة هفته نايدو اولين . پارتاساراتي . پي اي آن طـي كـه داشـت رشـد فزاينـده لسـا 25 مدت نشريه بود منتشركرد. اين شده تشكيل تازگي به ، كه ملي از كنگرة در حمايت

از انتشـار از مـدتي پـس نشريه شد. اين چاپ هفتگي صورت مجدداً به از چندي و پس يافت انتشار مي نامه دو هفته صورت به بـود كـه اي نشـريه ينسشاچاريولو منتشرشد اول گاتوپالي از سوي 1894 در سال كه (Sasilckha)كا ساسيله نامة بازماند. هفته

از هـا پـس تنها سال آرمان را آغازكرد و اين آندرا پرادش ايالت و تشكيل تلوگو زبان مناطق و يكپارچگي وحدت براي مبارزه . يافت هند تحقق استقاللحيـدرآباد بـود. نظـام نشـين از قلمـرو شـاهزاده جزئـي آن و بقيـة مـدرس در قلمرو ايالت تلوگونشين مناطق اعظم بخش

در شـهر راجامونـدري كـه آنـدرا كسـاري تلوگـو بـود. نشـرية نگـاري دراز مركز روزنامه ساليان مدرس ايالت دليل همين به . نشـرية كـرد منتشـرمي بنگال گراي ملي جوانان و محكوميت محاكمه و جريان آن انقالبيون دربارة فراواني شد مطالب مي چاپ

از نيابـت و بـه ملـي كنگرة پرسابقة از رهبران كوندا ونكاتاپائيها يكي آن 1902 در سال كه (Krishna Patrika) كريشناپاتريكاار شـم بـه مردم هاي توده سياسي آموزش ابزار مهم را در شهر گونتور منتشر كرد، از جمله آن "كريشنا منطقه اتحادية " جانب

هنـد بـراي مردم در مبارزة چشمگيري و نقش گرفت دست را به نشريه اين ادارة 1907 كريشنا رائو در سال . موتنوري رفت ميبـود، سرشـناس نگاري خود روزنامه كه ملي كنگرة حزب از مورخان سيتارامايا، يكي . پاتابهي ايفا كرد. دكتر بي استقالل كسب . داشت را برعهده كريشنا پاتريكا معنوي رهبري در بمبئـي 1908 ، در سـال تلوگو برخورداراسـت نگاري روزنامه مانند در تاريخ بي از جايگاهي ، كهآندرا پاتريكا نامة هفته

. احساسـات داشـت اشـتغال مـرهم خريـد و فـروش بـه . ناگسوارا رائو پانتولو بود كه كي نام به تاجري آن منتشرشد. مؤسسرو شد و در روبه خوانندگان وسيع انتشار با استقبال از ابتداي نشريه كشاند. اين نگاري روزنامه دنبال را به وي اش پرستانه ميهن در ميـان پرستانه ميهن مظهر احساسات آندرا پاتريكا شد. تبديل روزنامه به از چندي و پس يافت انتقال مدرس به 1914 سال كنگره و حزب گاندي ايدئولوژي و اشاعة تلوگو زبان هاي توده سياسي در بيداري نشريه . اين رفت شمار مي به تلوگو زبان مردم . داشت چشمگيري نقش

در آندرا پاتريكا شد و تبديل انگليسي حكام عليه مبارزه براي كنگره حزب مستحكم از دژهاي يكي به تلوگونشين مناطقرائـو بـود ، سشاگيري انتشار آن اول هاي در سال نشريه مشهور اين از سردبيران ايفا كرد. يكي يادماندني به امر نقشي اين تحقق

، نوبـت وي از مـرگ كشيد. پس فراواني تلوگو زحمات گرايان ملي واقعي ارگان به آن و تبديل روزنامه مالي استقالل براي كه بود. رقيب تقريباً بيآندرا پاتريكا . يافت ادامه 1938 تا سال ناگسوارا رائو رسيد كه به سردبيري

يكـي را به ها وي ويژگي بود و همين كرده را در خود جمع و تجارت نگاري ، روزنامه پرستي از ميهن اي ناگسوارا رائو آميزه بـراي مبـارزه بـود و در راه گانـدي سرسخت از هواداران يكي كرد. وي تبديل آندراپرادش در ايالت كنگره پرقدرت از رهبران

هنـد، آزادي بـراي مبـارزه بود و عمر خـود را وقـف دوست انسان سربرد. ناگسوارا رائو فردي به ها در زندان هند مدت آزادياز تجديـدنظر در امنـا واگـذار شـد. پـس هيئـت بـه آندرا پاتريكا ، ادارة وي از مرگ كرد. پس ها و امور خيريه دهتو آموزشنيـز در شـد و امـروزه ويجايـاوادا منتقـل بـه روزنامـه انتشار اين ، محل آندراپرادش ايالت و تشكيل اياالت جغرافيايي محدودة

شود. حيدرآباد منتشر مي سردبير آن اولين آغاز كرد كه را در مدرس (Andhra Prabha)آندراپرابا انتشار 1938 در سال اكسپرس مطبوعاتي وهگر

خواننـدگان العادة فوق كرد مورد توجه مي چاپ روزنامه در اين " سوپاري پان" عنوان كاسا تحت كه كاساسوبا رائو بود. ستونيهماننـد و توانست گرفت را برعهده سردبيري . نارايانا مورتي ان از وي داد. پس افزايش سرعت را به راژ روزنامهو تي قرار گرفت

نـارال نـام بـه نگـاري روزنامهآندرا پرابا سردبير روزنامة ترين كند. سرشناس فراهم فراواني خود محبوبيت كاساسوبا رائو براي


177

. سـانجيوايا، رهبـر . دي برخـوردار اسـت ماننـدي بي و موقعيت از منزلت تلوگو زبان مطبوعات در دنياي هونتشوارا رائو بود ك نويسد: ، در مورد او مي در آندرا پرادش كنگره حزب

تلوگـو و نگـاري روزنامـه . موفقيـت اسـت تلوگـو قرارداشـته نگاري روزنامه اول در صف گذشته دهة سه نارال ونتشوارا رائو طي وي هاي . نوشته است بوده ونتشوارا رائو منشأ آن كه است خدماتي مديون از همه بيش زبان انگليسي با مطبوعات آن شدن سطح هماز كـه نيو كسـا عـادي . مـردم اسـت كـرده خـود جلـب را به بسياري ، خوانندگان زبان و استحكام پيرايگي و بي خاطر شيوايي به

و از روزنامـه و آزادي ، استقالل اعتقاد وي برند. به مي لذت وي هاي خود از سرمقاله نوبة به برخوردارند هر يك بااليي تحصيالت اي ده، نويسـن نگـاري بـر روزنامـه شـود. نـارال عـالوه بايـد حفـظ هر چند گزاف بهايي ، به سردبير روزنامه عمل تر آزادي مهم آن

خـود نيـز بـراي انگليسـي زبـان بـه شود. در نوشتن مي توانا محسوب نويسي و مقاله نويس ، نمايشنامه شاعره بود. وي دست چيره بود. كرده كسب و اعتباري شهرت

از اي رشـته مانـد و هـيچ ينمـ غافل از مطالعه اي ، لحظه داشت را برعهده (Rajya Sabha)راجيا سابها عضويت مدتي نارال كه پرمحتوا در روزنامه هاي سرمقاله كرد و با نوشتن تلوگو را وضع زبان علمي واژگان باشد. وي اطالع بي از آن وي نبود كه علوم

از آنكـه داد. پـس يمـ خـود اهميـت استقالل به . نارال شديداً نسبت داشت افكارعمومي دادن در شكل حياتي نقش آندرا پرابا آنـدرا جيـوتي روزنامـه كـرد و سـردبيري گيـري خود كناره از سمت ها مورد تهديد قرار گرفت سرمقاله در نوشتن وي آزادي

(Andhra Jyoti) رهنمود و سرپرسـتي تحت نشريه . اين گرفت دست بود به شده در شهر ويجاياوادا تأسيس 1960 در سال را كه . گفت را وداع دار فاني 1985 شد. نارال در سال تبديل پرخواننده اي نشريه رو و به روبه مردم وسيع ا استقبالب وي

آنـدرا ايالـت بـا تشـكيل زمـان . هـم گرفت اي تازه تلوگو جان نگاري ، روزنامه1953 در سال آندرا پرادش ايالت با تشكيل Andhra) آندرا بهـومي (حيدرآباد)، (Andhra Janata) آندرا جاناتاانتشار گذاشتند: دنياي و پا بهتلوگ چهار روزنامة پرادش

Bhoomi) ،مونـدري راجاه (Rajahmundry) سـاماچارام (Samacharam) ويشـاالندرا ) و مونـدري (راجـاه(Vishalandhra) (ويجاياوادا).

معتبر و پرتيراژ اي نشريه عنوان به جديد تلوگو در حيدرآباد انتشارداد كه روزنامة كي 1947 رائو در سال . راموجي . وي سيشـود مي چاپ آندرا پرادش ايالت در چهار شهر مختلف امروزه دارد كه نام (Eenadu)اينادو روزنامه خود را گشود. اين جاي

. رامـا رائـو، هنرپيشـة . تـي ان رهبـري به تلوگو دسام حزب پيروزي براي روزنامه دارد. اين فروش هزار نسخه 400از و بيشرا حـزب چشـمگير ايـن پيـروزي بـود كـه معـدودي نشـريات كرد و از جملـه تبليغ پارلماني ، در انتخابات سينمايي هاي فيلم

و انتقاد شديد از رهبـري اجتماعي مسائل در قبال اش ختانهسرس موضع دليل رائو به راموجي سردبيري به اينادو كرد. پيشگويي . است ساز بوده ، مسأله آندرا پرادش در ايالت كنگره حزب

، 1979 در سـال كـرده هر هزار نفر افراد تحصيل ازاي به تلوگو زبان ، تيراژ مطبوعات مطبوعات دوم آمار كميسيون براساس بوده 60/30ها نامه هفته و براي 4/30ها روزنامه براي نسبت . اين است بوده ، نسبتاً پايين زبان قومي رياتبا ساير نش در مقايسه

. است بوده 80/48، 72/78و 40/79، 99/73 ترتيب به و گجراتي ماالياالم نشريات ها براي نسبت اين كه ؛ درحالي استطـور مورد بـه 42تعداد از اين كه بوده عنوان 583تلوگو، ، تعداد نشريات1983 در سال وعاتمطب ثبت آمار ادارة براساس

نشـريه 549تلوگـو نشريات . از مجموع يافت افزايش 607 به 1984 سال تلوگو در پايان شدند. تعداد نشريات منتشرمي روزانه نشـريات انتشار ايـن مراكز اصلي حيدرآباد، ويجايا وادا و ويشاكاپاتنام رهايشدند. شه و منتشرمي چاپ آندرا پرادش در ايالتقـراردارد. اول تعداد تيراژ در رديف از لحاظ نسخه 104399 حيدرآباد با تيراژ روزانه چاپ اينادو شوند. روزنامه مي محسوب تيراژ را دارد. ترين حيدرآباد بيش چاپ وارا پاتريكا ساچيترا آندرا بهومي نامة هفته ادواري نشريات در ميان


178

تاميلي ايـن به تنها چند روزنامه نوزدهم نداشتند و در اواخر قرن هند، رشد چنداني بومي با ساير نشريات در مقايسه تاميلي نشريات

شدند. تأسيس مسيحيت ترويج براي مذهبي مبلغان ز سوينداشتند و ا سياسي جنبة تاميلي نشريات شدند. اولين منتشرمي زبانمنتشر ماهنامه صورت به 1831 را در سال (Tamil Patrika) پاتريكا تاميل نام به تاميلي نشرية اولين مذهبي رسائل انجمن از انتشار باز ماند. چندسال از گذشت و پس نياورد چنداني ، دوام حكومت از حمايت برخورداري رغم ، به نشريه كرد. ايندايرشـد و 1855 در سـال كه داشت نام (Rajavriti Bodhini) بوديني راجاوريتي، دوره اين تاميلي ديگر از نشريات يكي

داد. مي تشكيل از لندن رسيده هاي روزنامه اخبار و مقاالت را ترجمة آن اكثر مطالب از سـوي . پرسيوال پدر پي سردبيري بود، به بوديني راجاوريتيعصر هم كه (Dinavarthamani) ديناوار تاماني نامة هفته

رسيد. مي هزار نسخه به برخوردار بود و تيراژ آن دولت از حمايت نشريه شد. اين منتشر مي دراويدي مطبوعاتي بنگاهدر مـورد مقاالتي خاطر انتشار سلسله شد و به ها منتشر مي انگليسي مالي با كمك (Jana Vinodhini) جانا وينوديني نشرية

تـر از اخبـار و رويـدادهاي بـيش اهميتـي و ادبيات آموزشي مطالب براي نشريه رو شد. اين روبه مردم وسيع رامايانا با استقبال بود. ديگر قائل

آغازشـد. ايـن مسـيحي مبلغين با تبليغات مقابله با هدف 1865 در سال (Viveka Vilasam) ويالسام كا ويوه انتشار نشرية و ساير نشـريات تاميلي مركز نشريات مدرس برخوردار بود. ايالت تاميل غيرمسيحي نظران صاحب و همفكري از كمك نشريه شد. منتشرمي و هندي ، تلوگو، ماالياالم تاميل چهارزبان هب نشريه نوزده 1876 هند بود. در سال بومي

اسوادشـاميتران نـام بـه آن واقعـي معنـي بـه زبـان تـاميلي نشـرية ، اولـين هنـدو نشـرية . سوبرامانيا آيِـر، مؤسـس جي(Swadeshamitran) شـد و تـا تبـديل روزنامـه به 1899 سال در نشريه رساند. اين چاپ به 1882 در سال نامه هفته صورت را به

در بود و او توانست جديدي سوبرامانياآير تجربة براي اسوادشاميتران بود. انتشار روزنامة تاميلي نشرية ترين عمده 1934 سال اي العـاده و اعتبـار فـوق رتخـود شـه بـراي انگليسـي نگـاري نيز همانند روزنامـه تاميل نگاري در روزنامه ممكن زمان اندك كند. كسب

را برعهـده اي روزنامـه سـردبيري نگار مدتي روزنامه عنوان به حال درعين كه تاميلي پرست ، شاعر و ميهن سوبرامانيا بهاراتيبـا 1914 سـامبر سـال در د كـرد. وي سردبير خدمت معاونت در سمت اسوادشاميتران در روزنامة كوتاهي مدت ، براي داشت كرد: تجليل از سوبرامانيا آير چنينهندو نشرية به از شهر پونديچري اي نامه ارسال

عنـوان بـه در جهـان تاميـل نگاري روزنامه او بود كه همت ، اما در ساية نداشت تاميل بر ادبيات چنداني در ابتدا تسلط وي گرچه همانند ديگر مـردم سوبرامانيا آير در جواني بياموزيد. اما آقاي دانش گويد در جواني مي تاميلي حكيم يك شد. شناخته واقعيت يك پرسـتي در پرتو ميهن ، وي ماند. باوجوداين خود غافل مادري پردازند از زبان مي دانش كسب به انگليسي در مدارس كشور كه اين . تنهـا كسـاني انكارناپـذير اسـت اي وسيله ابزار، بلكه تنها مؤثرترين نه نژاد تاميل شكوفايي براي تاميلي نزبا برد كه خود پي پختة

اي روزنامـه ويژگـي از ايـن گيـري با بهره آير توانست باشند و آقاي داشته و شهامت جرأت گيرند كه مي را درآغوش شاهد موفقيت آيد. شمارمي كشور به تاميلي نشرية موجود، بهترين نواقص تمامي رغم به منتشركند كه تاميلي

. وي گرفت را برعهده اسوادشاميتران روزنامة اينگار سردبيري . رانگاسوامي اي نام به نگار ديگري از سوبرامانيا آير روزنامه پسبـر اي العـاده تأثير فوق اسوادشاميتران، كرد و در پرتو اعتبار و نفوذ ويايجاد آن و محتواي ظاهري در شكل فراواني تغييرات زبـان تـاميلي همتـاي و به كنگره حزب تبليغاتي بلندگوي به روزنامه . اين گذاشت برجاي مدرس كشور و ايالت سياسي صحنة شد. ، تبديل است داشته زاييس به نقش آن يافتن و محبوبيت در شهرت ، كههندو روزنامة


179

1928 در سـال شـود كـه مـي محسـوب اسوادشـاميتران سردبير روزنامـة ترين و سرشناس ترين بزرگ . آر. سرينيواسان سي تـرين ساده به بود كه هايي سرمقاله وي حربة كرد. مؤثرترين تبديل پرآوازه اي روزنامه را به و آن گرفت دست را به آن سردبيري

بـا كرد. وي مي نمود تشريح مي و پيچيده ناشناخته تاميلي هاي توده براي زمان تا آن را كه و اقتصادي سياسي مسائل ممكن زبان رهايي خود براي ناما بي شد و با مبارزة بدل تاميل كردة آموزگار و رهبر اقشار تحصيل به اسوادشاميتران از روزنامة گيري بهره

نگـاري توانـا در روزنامـه العـاده فـوق مفسـري را بيـداركرد. سرينيواسـان اش روزنامـه خواننـدگان سياسـي ، وجدان كشورشو بـا چـاپ هنـدو مرتبـاً در روزنامـة گونـاگون مسـائل در زمينـة وي و تفسـيرهاي آمد و مقاالت مي حساب به زبان انگليسي توسـعة هنـد بـراي از استقالل بود و پس نام صاحب كسوتي خود پيش در حرفة شد. وي رو مي روبه شديد خوانندگان لاستقبا

روزنامـة اقبـال سـتارة 1962 در سـال سرينيواسـان داد. بـا مـرگ انجـام شـاياني خـدمات مختلـف هـاي در عرصـه كشورش، را از سـرگرفت روزنامه انتشار اين ديگري كرد. شخص كامالً غروب از چندسال و پس شتگذا افول نيز روبه اسوادشاميتران را بازيابد. اعتبار گذشته اما نتوانست سال تنها سه كرد كه گذاري را پايه (Desabhaktan) دسابهاكْتان نام به اي . كاليانا سوندارا موداليار روزنامه وي 1917 در سال

. آير، انقالبـي . اس . وي اخبار و رويدادها بود. وي در انعكاس جديد و ظريف و سياق سبك ارائة روزنامه اين آورد. هدف دوامكاليانا سوندارا موداليـار نكرد، اما ديگر نشرية كسب چنداني موفقيت روزنامه بود. اين آن سرشناس سردبيران ، از جمله معروف

رو شد. روبه وسيع انتشار با استقبال ابتداي بود از همان سياسي اي نامه هفته كه (Navasakhti) ناواساكيتي نام بهنـادو تاميـل روزنامـة كـه . وارادارا جولو نايـدو اسـت دكتر پي دوره در اين تاميلي نام صاحب نگاران ديگر از روزنامه يكي

(Tamil Nadu) و از حاميـان كنگـره حـزب از اعضـاي كـرد. وي كسـب زيادي منتشر و موفقيت در مدرس 1926 را در سال ، در مدرس به ازآمدن قبل بود. وي انداخته راه به بزانت آني نگار سرشناس روزنامه بود كههند خودمختاري جنبش سرسخت راه و از ايـن پرداخـت عدالت حزب عليه تبليغ خود به نشرية از طريق . وي داشت را برعهده اي نامه هفته سردبيري شهر سالمنكرد و حمايت كنگره از حزب گذشته بعد ديگر چون به 1926 خود افزود. دكتر وارادارا جولو نايدو از سال محبوبيت بر ميزان

نـادو تاميل هندو ذكركردند. روزنامة ماهاسابهاي حزب به وي ايلرا تم كنگره حزب به وي دلبستگي ميزان كاهش مخالفانش شد. تعطيل 1930 در سال

موفقيـت نشـريه ايـن را منتشـر كردنـد ولـي (India) هنـد روزنامـة 1931 در سال كنگره حزب هاي از شخصيت چندتن نياورد. دست به چنداني

بهـاي به كه نشريه ابتدا از اين . مردم انتشار گذاشت عرصة پا به زمان در همين (Jayabharati) جايابهاراتيمصور نشرية (Dravida)دراويـدا نام را نيز به ديگري روزنامة عدالت كردند. حزب ، استقبال گرفت قرار مي در اختيار خوانندگان ∗پيسه سه د.. كاناپار منتشركر . اس جي سردبيري به

نگـاري روزنامـه بر دنيـاي حاكم ، فضاي1934 در سال اكسپرس گروه از سوي (Dinamani) ديناماني با انتشار روزنامةاز سـاير متفـاوت هـاي اخبـار و ديـدگاه تر نبـود، امـا در انعكـاس بيش پيسه شش روزنامه اين شد. بهاي دگرگون ناگهان تاميل

. ايـن فراتر رفـت تاميلي نشريات تيراژ تمامي از مجموع از آغاز انتشار، تيراژ آن ماه يك الً متمايز بود. ظرفكام رقيب نشرياتدو كـرد. ايـن بـود تأسـيس كـرده را از وارادارا جولو نايدو خريداري اكسپرس ايندين روزنامة ساداناند كه را در اصل روزنامهاز بـود كـه . چوكالينگـام . اس تـي دينامـاني سردبير روزنامـة . اولين گوئنكا قرار گرفت رامنات كيتمال بعدها تحت روزنامه داشت نام . سيوارامان . ان اي روزنامه اين در ادارة شد. همكار وي مي توانا محسوب اي و نويسنده كنگره قدرتمند حزب رهبران

∗ Pice روپيه. ـ م. 64/1، برابر با 1955واحد پول هند قبل از


180

در انتشـار از همكـاري قبل ، حتي و سيورامان كرد. چوكالينگام كسب و اعتبار خاصي شهرت تاميل نگاري بعدها در روزنامه كههـر ) كـه آنـه ربـع بهـاي (بـه قيمتـي ارزان ، نشـرية هم دو با همكاري يكديگر بودند. اين نزديك ، دوستان ديناماني روزنامة

و شـديداً دولت عليه نشريه اين كردند. موضع منتشرمي همكاري عدم جنبش شبرد اهدافپي شد، براي بار منتشرمي يك هفته سه بود. انتقادي

چهارم يك بهاي نيز به آن تكفروشي كه (Swatantra Sanghu)سواتانترا سانگو نام به ديگري نامة ، هفته نشريه براين عالوه جنـبش سرسـخت نيز از هواداران نامه هفته منتشرشد. اين سان سانگو گانه سردبيري به گرفت يقرارم در اختيار خوانندگان آنه دينامـاني روزنامـة از سـردبيري 1943 در سـال خريدنـد. چوكالينگـام مـي زرنـاب را همچـون آن بود و مردم همكاري عدم ، سـيوارامان از چوكالينگـام منتشركرد. پس (Dinasari) ديناساري نام به جديدي نشرية 1944 كرد و خود در سال گيري كناره

كند. مي وظيفه انجام سمت در اين و شايستگي شد و با توانايي وي جانشين دوران پايـان از پـس . وي نداشت چنداني كالسيك ، تحصيالت نگار تاميلي روزنامه ترين و پرآوازه ترين ، برجسته سيوارامان

حـزب هـاي تأثير شـديد آرمـان كرد. او تحت تحصيل ترك ماه از شش شد، اما پس تحصيل مشغول تيرونلوِلي در كالج دبيرستانكنـد. صـرف كنگره حزب هاي آرمان تبليغ عمر خود را در راه گرفت و تصميم قرار داشت تيالك هاي و افكار و انديشه كنگرهآورد. روي و گسـترده يافتـه سـازمان مطالعـات بـه دانـش كسب بود، اما براي را كنار گذاشته دانشگاهي تحصيالت وي گرچه، هنـوز روسـت روبه سن با كهولت امروزه شد و گرچه او تبديل ديرينة عادت به داشت ادامه از شب تا پاسي كه وقفه بي مطالعة كنگـرة به داوطلب عنوان به " نمك تحريم" جنبش در جريان 1930 در سال . سيوارامان است را كنار ننهاده انهشب مطالعة عادت چوكالينگـام و بـا همكـاري پيوسـت نگـاران روزنامه جرگة به سرانجام شد. وي و زنداني بازداشت دليل همين و به پيوست ملي

نيز با روزنامـة مدتي ديناماني روزنامة به از پيوستن خود منتشركرد. پس سردبيري را به (Gandhi) گاندي هفتگي سه نشرية روزنامـة سانفراسيسـكو را بـراي كنفـرانس خبرنگار، جريان عنوان كرد. به بود، همكاري دينامانيهمزاد ، كه اكسپرس ايندين

اسـت شناسـي زبان كرد. وي در امريكا اقامت اكسپرس ايندين خبرنگار روزنامة سمت هب چندسال كرد و مدت خود گزارش به نيز نيازي و تاميلي انگليسي هاي زبان به وي دارد. تسلط تسلط و آلماني ، سانسكريت ، بنگالي ، هندي ماالياالم هاي زبان به كه

و سياسـي ، علـوم ، صنعت ، كشاورزي ، تكنولوژي تر بر علوم بيش ديناماني سردبير روزنامة نعنوا به وي هاي ندارد. مقاله گفتناز سـادگي تواننـد بـه نيز مي عادي خوانندگان حتي برخوردارند كه و رواني سادگي از چنان وي هاي اقتصاد متمركز بود. نوشته

انساني . وي است آموزگار و راهنما را داشته خود نقش خوانندگان براي ، سيوارامان بترتي اين ها برآيند. به آن و درك فهم عهدة هـايي و انسـان اليـق شـهرونداني هـا را بـه كنـد تـا آن مـي آموزد و تـالش و بد را مي خود خوب خوانندگان به كه است آگاه و ارائـة خبـري تنوع دليل به شود كه مي هند محسوب زبان تاميلي ها روزنامةتن امروزه ديناماني كند. روزنامة تبديل پرست وطن

مظهـر حـق به ، كه سيوارامان در پرتو رهنمودهاي روزنامه . اين است مقايسه قابل زبان انگليسي هاي ، با روزنامه خواندني مطالب زبان تاميلي هاي از روزنامه بسياري تيراژ خود (برخالف و افزايش بيتمحبو كسب شود، براي مي محسوب تاميل نگاري روزنامه

. است نشده خود منحرف و اصولي ديگر) از مسير اصلي Dina) دينـا تـانتي نـام بـه اي بـود، نشـريه كنگره بانفوذ حزب و از اعضاي حقوقدان ، كه . آديتيان . بي اس 1942 در سال

Thanthi) آورد و روي جنجـالي مسـائل انعكـاس بـه روزنامـه سـواد منتشـركرد. ايـن و افراد كم جامعه پايين طبقات برايرا خواننـدگان بـود كـه عاميانـه چنان روزنامه اين بود. زبان سينمايي و مسائل ، خشونت جنايي از رويدادهاي آكنده آن صفحات

كرد و مي ها عرضه آن پسنديدند به مي اش مخاطبان آنچه تانتي دينا آمدند. روزنامة برمي آن واندنخ از عهدة سادگي سواد به كمو يافت روز افزايش روزبه دادند. تيراژ آن مي انگيز از خود نشان هيجان مطالب خواندن براي اي العاده فوق نيز اشتياق خوانندگان را آغازكرد. و انتشار آن شهر ديگر چاپ در نه بر مدرس ، عالوه مردم استقبال به پاسخگويي براي ناشر آن


181

نـايكر) و درويـدا مـونترا . راماسـوامي . وي اي رهبـري (بـه درويدا كاژاگام از جمله دراويدي اقتدار احزاب گرفتن با اوج تاميل به ايالت مجدد اين از تغيير نام (قبل بعد از استقالل در دوران مدرس ) در ايالت . آنادوراي . ان سي رهبري (تحت كاژاگام

مطبوعـات جامعـة بـه وي خـدمت تـرين . بـزرگ پيوسـت دراويدي جنبش كرد و به گيري كناره كنگره از حزب نادو)، آديتيان بود. آنان در بين روزنامه مطالعة ر و ايجاد عادتكارگ اقشار فقير و طبقة ميان به روزنامه ، كشاندن تاميلي

را شـاهد دراز تغيير چنداني ساليان در طي نگاري روزنامه از نظر شكل آن به وابسته مطبوعاتي و گروه دينا تانتي روزنامةحاضـر شـود، زيـرا درحـال مـي ناشـي آنان الو استقب خاطر خوانندگان ظاهراً از رضايت گذشته سبك داشتن . تداوم است نبوده

رابـه دوم رتبـة (Dinamani) قراردارد و ديناماني اول تيراژ در صف ، از لحاظ تاميلي هاي روزنامه در ميان تانتيدينا روزنامة . است داده خود اختصاص

از آكنـده كـه روزنامـه چنـدين كننـد و امـروزه تقليد مي تيدينا تان روزنامة و سياق از سبك زبان ديگر تاميلي هاي روزنامه نشـريات گونـه ايـن شـوند. از جملـه منتشـرمي تاميـل زبان اند به سياسي لفظي و جنگ و جنايت ، خشونت جنسي موضوعات

سـرمقاله حاوي دينا تانتي برخالف هنشري شود. اين منتشر مي شهر مختلف در پنج كه است (Dinakaran) ديناكاران روزنامة را بـه آن محبوبيـت و علـت برخـوردار اسـت اي مالحظـه از تيراژ قابل نشريه كند. اين منتشر مي تحقيقي هاي و گزارش است دهند. مي نسبت حاكم تشكيالت عليه اش گيري موضع

از . راماسـوبا آيـر، يكـي . وي را تـي آن دارد كـه نـام (Dinamalar)الر دينامـا تاميلي سرشناس هاي ديگر از روزنامه يكي هـاي در آشـوب فعالي آغازشد و نقش در تريواندروم 1951 در سال كند. انتشار آن ، منتشرمي تيرونلولي از ايالت كنگره اعضاي . دفتـر ايـن يافـت اي العاده فوق محبوبيت دليل همين و ايفا كرد و بهناد تاميل تراوانكار با ايالت نشين تاميل مناطق از ادغام ناشي

پـاتوم وزير اعظم در زمان حادثه شد. اين توقيف هايش و نسخه قرارگرفت مورد حمله پليس نيروهاي بار از سوي يك روزنامهنـادو، تاميل با ايالت و كانيا كوماري ناگركويل و ادغام يننش تاميل مناطق يكپارچگي جنبش موفقيت داد. درپي روي تانو پيالي

محـور انعكـاس خـود را حـول مشـي خـط ديناماالر بعد روزنامة به 1960 كرد و از سال مكان نقل تيرونلولي به راما سوبا آير 1966 نهاد و از سال افزايش رو به د. تيراژ آنمتمركز كر مردم هاي و گرفتاري مصائب كردن و مطرح محلي و مسائل مشكالت در شهر ارود آغازشد. 1984و از در مدرس 1979، در در تيروچي انتشار آن

. از گرفـت خـدمت را بـه نـوين هـاي و شـيوه را كنـار گذاشـت چاپ قديمي هاي دستگاه 1981 در سال ديناماالر روزنامة زبـان تـاميلي مطبوعـات در ميـان روزنامـه ايـن به خاصي جايگاه كه است رويدادها و حوادثمصور پوشش آن هاي ويژگيتصـاوير بازديـد بـه كه اي چهار صفحه نامة ويژه يك روزنامه اين 1986 در سال از مدرس ديدار پاپ . در خالل است بخشيده

منتشركرد. داشت اختصاص مسؤول و ديدار با مقامات از شهر مدرس پاپبـر آن منتشرشـد. شـالودة در مـدرس جمعي اقدامي در پي (Makkal Kural) كورال ماكال تاميلي روزنامة 1973 در سال

رشـد و درگي محلـي بـود بـا دولـت كـورال ماكال گذار روزنامة بنيان كه تعاوني بناشد. مؤسسة ناواماني روزنامة هاي ويرانه شد. تعطيل از مدتي پس سرانجام

را (Newsman Associates) " نگـاران روزنامـه اتحادية" 1972 ، در سال تاميل برجستة نگاران از روزنامه ، يكي شانموگا ول از سـردبيران ، يكـي وامي. آر. راماسـ . تـي انتشـار گذاشـت عرصة پا به كورال ماكال بعد روزنامة درآورد و سال تعليق حال به

نـو و فدراسـيون دهلـي چـاپ (Patriot and Link) لينـك و پـاتريوت هـاي ، قـبالً بـا روزنامـه نشـريه ايـن و تواناي مجرببا قابلهم ها براي حربه و از همين برخوردار است روشن توانا و افكاري از قلمي . وي است داشته فعال همكاري نگاران روزنامه كند. مي خود استفاده مخالفان


182

و حمـالت اصـلي هدف مدرس ايالت وزيراعظم سمت تصدي ، در زمان دراويد مونترا كاژاگام ، رهبر حزب . كارونانيدي ام يابد. افزايش افزايش اي دهكنن طور خيره به آن شد تا محبوبيت سبب مخالفت و همين قرارداشت كورال ماكال روزنامة انتقادهاياز روزنامـه شود. اين جديد خود منتقل ساختمان به 1974 بهبود يابد و در سال آن مالي شد تا موقعيت سبب روزنامه تيراژ اين يـك 1982 سال در كورال ماكال . روزنامة برخوردار است چاپ مدرن آالت و تصوير و ماشين عكس چاپ پيشرفتة امكانات كرد. ها عرضه فروشي روزنامه بساط شود به عصرها منتشرمي را كه (News Today) اخبار امروزي نام به زبان انگليسي نشرية

از نيمـي توانـايي ، عدم زبان بومي ادواري و نشريات رشد چشمگير مجالت علت مطبوعات دوم كميسيون گزارش براساسقلمـرو انتشـار بـا از لحـاظ ادواري از نشـريات بسـياري . گرچه پرتيراژ است ادواري با نشريات در رقابت بومي هاي هروزنام

در مـورد مطلـب وپـا كننـد. ايـن دسـت اند در سراسر هند خوانندگاني ها توانسته از آن برخي رويند، ولي روبه هايي محدوديتتيـراژ ، نسـبت كميسـيون ايـن گـزارش كند. برپاية پيدامي برخوردارند مصداق مستحكمي اژ و موقعيتاز تير كه تاميلي مجالت بـوده 73/86ديگر زبان بومي و مجالت 66/102 معادل رقمي 1979 در سال كرده هر هزارنفر تحصيل در مقابل تاميلي مجالت، زبـان بـومي با ساير مجـالت ، در مقايسه باسواد تاميل جمعيت به نسبت ميليتا مجالت ، درصد خوانندگان ترتيب . بدين است دهد. مي را تشكيل باالتري رقم

(Ananda Vikatan) آنانـدا ويكاتـان نامـة با انتشـار هفتـه 1924 در سال بود كه نگار تاميلي روزنامه اولين . واسان . اس اس ، مقـاالت سياسي ، تفسيرهاي كوتاه هاي از داستان اي مجموعه شامل نامه هفته ديگر همواركرد. اين التانتشار مج را براي زمينه

را به تاميل نويسندگان خود بهترين نشرية بود از طريق كنگره هوادار حزب كه بود. واسان و موسيقي هنري و مطالب فرهنگيدر آنانـدا ويكاتـان نامـة دارد. هفتـه شـهرت سياسي انتشار كاريكاتورهاي دليل به نشريه . اين است كرده خود معرفي خوانندگان

و محبوبيت هند، شهرت و فكاهي سياسي كاريكاتوريست ترين ، سرشناس مالي انتشار كاريكاتورهاي آزادي براي مبارزه جريان . يافت اي العاده فوق

هـاي و رمـان كوتـاه هـاي داسـتان در نگـارش عظيمـي ، انقالب نوشت مي مطلب مستعار كالكي با نام هك آر. كريشنامورتي سـادگي بـه عادي مردم كه وي و نقدهاي داشت در هنر و موسيقي اي العاده فوق و شناخت عالقه پديدآورد. وي تاميل تاريخيخـود را بـا همكـاري از چنـدي پـس شد. كريشـنامورتي تبديل مطبوعات مطالب ترين اباز جذ يكي بودند به آن درك قادر به اسـت تـاميلي هاي نامه هفته از معتبرترين يكي امروزه را كه (Kalki) كالكي نامة كرد و خود هفته قطع آناندا ويكاتان نامة هفته

منتشر كرد.انتشار خـود را 1947 شود، در سال مي هند محسوب زبان پرتيراژ بومي نامة هفته دومين هك (Kumudam) كومودام نامة هفته

نگـاران از روزنامـه گروهـي و همكاري اندك با امكانات آالگاپا چتيار بود كه پرآوازه دوست ، انسان نشريه اين آغازكرد. مؤسس جالـب هـاي و نـوآوري سـينما و هنرپيشـگان در زمينة خواندني و نقدهاي قاالتم خاطر چاپ را انتشار داد و به نامه هفته ايناز مانيـان نـام به را شخصي آن سردبيري كه (Idayam Pesukirathu)پسوكيريراتو ايدايام نامة . هفته يافت محبوبيت سرعت به

شود. مي محسوب تاميلي پرخوانندة ساير نشريات جمله دارد، از برعهده آناندا ويكاتان نشرية سابق كاركنان كـه ، از نشـرياتي برخـوردار اسـت اي مالحظـه از تيـراژ قابـل ، كـه چو راماسوامي سردبيري به توگلوك سياسي نامة هفته

بـر حرفـة عـالوه كـه اسـت صـيتي شخ . چو راماسوامي نظير است خود بي در نوع جوانب و از برخي كامالً متفاوت برشمرديم. اسـت حقوقـدان حال دارد و درعين اي العاده فوق تئاتر مهارت و بازيگري نويسي نمايشنامه چون هايي ، در رشته نگاري روزنامه

تـر كسـي كـم هنـد تـر منـاطق نـادو و بـيش تاميـل مـردم در ميـان و امروزه است درخشيده ها خوش رشته اين در تمامي وي شـود لـذت منتشـرمي توگلـوك نامـة در هفته كه هجوآميز وي و مطالب مقاالت و از خواندن او را نشنيده نام شود كه مي يافت فاسـد و احـزاب سياستمداران از همه خود بيش هاي و در نوشته است و منتقدي باف نگارمنفي روزنامه در اصل باشد. وي نبرده


183

و انتقـادي دهـد. كاريكاتورهـاي و انتقاد قرار مي حمله دهند آماج مي سوق تباهي سمت كشور را به اعتقاد وي به را كه سيسيا خـاطركرده هنـد را آزرده گـذاري و قـانون اجرايـي ، بارهـا مسـؤوالن وي گزنـدة و مقـاالت نامه هفته جلد اين هجوآميز پشت

از حاضر نيسـت وجه هيچ به كه است باك بي نگاري روزنامه اند. اما وي كرده آميز متهم تحريك مطالب نوشتن هاو را ب كه طوري به بردارد. خود دست باورها و اعتقادات

ساير نقاط نادو در تاميل بر ايالت دارد و عالوه بسياري خوانندگان كرده اقشار تحصيل در ميان تاميل ادواري نشريات گرچه انحطـاط ها رو بـه آن و محتواي تاميلي ادواري و استاندارد نشريات دارند، اما كيفيت از هند نيز خوانندگاني خارج هند و حتي

تـاميلي ادواري نشريات انحطاط ، در تشريح تاميل سرشناس نويسندة . سوبرامانيام . ان . كي است پيدا كرده تجاري و حالت نهاده نويسد: مي

مـردم ناآگـاهي ، سـينما نيـز بـه راه هستند و در ايـن و فرهنگ دانش به تاميل مردم توجهي و بي اعتنايي بي عامل تاميلي نشريات هايشـان در نوشته كهكنند، بل خود جلب سمت و روشنفكر را به كرده اند افراد تحصيل تنها نتوانسته نه نشريات . اين است كرده كمكو فرهنـگ كـردن تهي خود كه رسالت اند در انجام انتشار يافته 1984 از سال پس كه كنند. نشرياتي مي را تبليغ مايگي و بي ابتذال مفيـد، از هـيچ مطالـب خـود از خواننـدگان داشـتن دور نگـه براي نشريات اند. اين بوده نادو باشد، موفق تاميل از ادبيات آگاهي

اعتنا بارآورند. و بي ميل بي و دانش علم به را نسبت تاميل اند مردم و توانسته نداشته دريغ كوششي

افـزايش 1984 در سال نشريه 892 به 1983 در سال نشريه 835از تاميلي تعداد نشريات مطبوعات ثبت مؤسسة ارقام براساسنـادو در تاميـل روزنامه 108 تاميل روزنامة 113 شوند. از مجموع منتشر مي روزانه صورت مورد به 113تعداد از اين كه يافت

تيـراژ دارد. در ميـان صـدهزار نسـخه از يـك بيش كه است اي ) تنها روزنامه مادوراي (چاپ ديناماني شود. روزنامة منتشر ميو متوسـط روزنامة 16، بزرگ روزنامة سه 1984 قرار دارد. در سال اول در رتبة نسخه 972/59با ومودامك نامة ، هفته مجالت

شد. منتشر مي تاميلي زبان به كوچك روزنامة 21


184

13 ها صدساله

امريتا بازار پاتريكا تحت تريبيونو هندو ، امريتا بازار پاتريكا روزنامة شود. سه تشرميمن سابقه قرن از يك با بيش روزنامه در هند پنج اكنون هم

هـا انگليسـي سـردبيري و تحت در مالكيت استيتسمنو تايمز آو اينديا قراردارد و دو روزنامة هنديان و سردبيري مالكيتخـود در رشـد و نوبة به هريك روزنامه پنج شد. اين سپرده هنديان ها نيز به آن ادارة تدريج هند به از آزادي پس قرار داشتند كه

در گرايي ملي حس در ايجاد و تقويت هنديان مالكيت تحت هاي داشتند. روزنامه چشمگيري در هند نقش نگاري روزنامه تحول اند. داشته سزايي به سهم سرزمين اين رهايي در راه هند و مبارزه

را روزنامـه ايـن 1920 در سـال . لنـين اسـت هنـديان مالكيـت تحـت روزنامـة تـرين قديمي امريتا بازار پاتريكا زنامةروامريتا بـازار در در روستاي نامه هفته صورت به 1868 سال در فورية نشريه كرد. اين توصيف "هند گراي ملي نشرية معتبرترين"

از حمايـت را چهـاربرادر بـراي نشـريه ، منتشرشد. اين است بنگالدش از خاك جزئي اكنون ، كه بنگال لتجِسور در ايا بخشبازار امريتا روزنامة گذاران پايه در ميان كردند. سيسير كومار، كه گذاري پايه انگليسي داران استثمار مزرعه دهقانانِ تحت آرمان

. داشت را برعهده آن برخوردار بود، سردبيري تري تبار بيشو اع پاتريكا از شهرت فقيـر و رنـج هـاي توده سركوب به بود كه بيگانه حكام سيسير كومار عليه امان بي مبارزة حكايتپاتريكا نامة هفته داستان

انگليسي نامة هفته صورت جا به و در آن يافت انتقال تهكلك به 1871 در سال انتشار آن بودند. محل گماشته هند همت مردم كشيدة مـردم در ميـان و نفـوذ و اعتبـار آن نشـريه اين ضد دولتي مشي . خط پرداخت مختلف هاي انتشار اخبار و ديدگاه به و بنگالي

در سـال زبـان بـومي مطبوعـات قانون ز تصويبا شود، اما قبل وارد عمل زبان بومي مطبوعات عليه لرد ليتون شد تا دولت سببرا پاتريكـا ادارة رسماً مسؤوليت تيالك كه بود) و هنگامي شده تدوينپاتريكا نامة هفته شود عمدتاً عليه مي گفته (كه 1878 از قـانون ناشـي هـاي از محـدوديت ترتيـب اين بهشد و تبديل زبان انگليسي نامة هفته يك به ناگهان نشريه بود، اين گرفته برعهده

در برد. به سالم جان مطبوعات شـد. دولـت مـي محسوب دردسر هميشگي يك دولت براي مردم خود در ميان تيراژ و محبوبيت پاتريكا با افزايش نامة هفته

در پاتريكـا كرد. نشـرية مقاومت حكومت تمهيدات ر تماميشد، اما سيسير كومار در براب متوسل حيل انواع به آن تطميع برايابعـاد 1885 در سـال ملـي كنگـرة بـا تشـكيل گرا كـه ملي جنبش در خدمت طور كامل شد و به تبديل روزنامه به 1891 فورية

. بود قرارگرفت خود گرفته به جديدي


185

در مورد كشمير، انگليس خارجة وزارت سند سرّي هند، با انتشار يك ندار كل، فرما لرد لندزداون در زمانپاتريكا روزنامة و اطالعـات اسناد رسمي از افشاي جلوگيري شد و براي دولتي مقامات نگراني موجب افشاگري برپا كرد. اين بزرگي جنجال شود. بايد قبالً مجوز دريافت مي اسناد و اطالعات گونه شار اينانت براي آن براساس رساندند كه تصويب به ، قانوني غيرعلني

هـاي و حرفـه مشـاغل امور كشور و واگذاري در ادارة تر آنان بيش دادن هند، شركت مردم حقوق احقاق سيسير كومار براي . وي انـداخت راه بـه اقتصادي كشي و بهره مدني هاي آزادي محدودكردن عليه شديدي مبارزة كرد. وي مي مبارزه آنان تر به مهم

در بيداري چشمگيري امور كشور شد. او نقش در ادارة آنان شدن سهيم هند جهت مردم براي قانوني نهادهاي خواستار تأسيس گـذاري هند باشد، پايه سياسي اديةاتح شايد نخستين را، كه "هند سراسري اتحادية" 1875 و در سال هند داشت مردم سياسي

1897 در سـال تيالك كه داشتند. هنگامي گانگادار تيالك بال به شديدي دلبستگي گوش لعل موتي كرد. سيسير كومار و برادرشرا از تـيالك دفـاع زينـة ه در كلكتـه اعانـه آوري دوبرادر بـا جمـع شد، اين كشيده محاكمه و به بازداشت مردم تحريك اتهام به

قاضـي يك و توسط بازداشت كساري آميز در روزنامة تحريك مطالب نوشتن اتهام بارديگر به تيالك كه كردند. هنگامي تأمين : نوشتبود گرفته را برعهده پاتريكا سردبيري برادرش جاي به كه گوش لعل شد، موتي محكوم حبس سال شش به هندي

شـخص را نيز نـدارد بـه تيالك هاي بند كفش بستن لياقت حتي كه») داور» (قاضي خانمان بي پارسي قاضي يك كه است مضحك دهد. مي دوستي وطن درس است پرستي مظهر ميهن كه كسي دارد و به روامي حرمتي بي تيالك چون محترمي

كـرد. ، آزرد و خشمگين هند را برانگيخت مردم نفرت بنگال با تقسيم هند، را كه ، فرماندار كل رد كُرزنبارها ل پاتريكا روزنامةمنجرشد. فرماندار متكبـر و سراسر هند را دربرگرفت سركش آتشي چون كه همكاري عدم جنبش گيري شكل به بنگال تقسيم

كـرد. روزنامـة متهم و دروغگويي صداقت عدم هند را به مردم كلكته ود در دانشگاهخ سخنراني بار در خالل يك از خودراضياو از كتـاب كـذبي ، مطالـب كُـرزن خود به در جوابيةپاتريكا داد. پاسخ لرد كُرزن و ادعاي اتهام به اي گزنده با لحن پاتريكا كـره بـا وزيـر امـور خارجـه در مصـاحبه اش شخصـي هـاي و ساير تماس سخنان در متن وي كرد، كه خاور دور نقل دربارة كُرزن استعفاي در پي.» است اين نه ، بازي است نئين خانة تو را كه: « هند نوشت فرماندار كل به خطابپاتريكا بود. كرده عنوان

: نوشتپاتريكا روزنامة 1905 در سال آورد، خـوش شـمار مـي بـه برخوردار بود و خود را فرد مهمي اي العاده فوق از اختيارات و خودنما كه تجربه بي وان، ج لرد كُرزن

بود. مستعجل اش دولت درخشيد، ولي

هزار روپيه پنجشد خواستهپاتريكا روزنامة از مسؤول 1913 بود. در سال 1910 سال مطبوعات قانون از قربانيان يكي پاتريكا با شجاعت شد. وي كشيده محاكمه به آميزي تحريك مقالة نوشتن اتهام به روزنامه سردبير اين گوش لعل كند. موتي پرداخت وثيقه شد. تبرئه كرد و سرانجام از خود دفاع در دادگاه تمام

پاتريكا ، روزنامة ناسيوليستي هاي فعاليت اتهام به كلكته كدةدانش ديگر از دانشجويان و گروهي بوسه سوباش اخراج در پي واداركند. اخراجي مجدد دانشجويان پذيرش را به مسؤولين و توانست ها برخاست از آن حمايت به

و دومـي افراطـي فردي يسياس هاي ديدگاه از لحاظ اولي كه نگار رقيب ، دو روزنامه بانرجي و سورندرانات گوش لعل موتي كردند. مي خود با يكديگر مجادله هاي روزنامه در ستون رو بود، اغلب ميانه نگاري روزنامه

همان ، يعني پرداخت دولت انتقاد از بودجة به سلطنتي گذاري قانون شوراي هندي از اعضاي بار يكي اولين براي كه هنگامي : نوشت پاتريكا داد، روزنامة انجام 1902 در سال گوكهاله كه كاري

از اليحة و واهمه ترس شورا آشكارا و بدون اين هندي از اعضاي برخي كه خود ديديم چشم و به خود رسيديم آرزوي به سرانجام برخـوردار الزم شورا از توانايي هندي اعضاي . وقتي است نيافته تحقق از زمان برهه ما تا اين خواست انتقادكردند. ولي دولت مالي


186

انگليس فرمانروايي بار در تاريخ بودند. اولين محروم الزم را پيداكردند از توان الزم شهامت را نداشتند و وقتي الزم بودند شهامت كـه است را داشته شهامت اين ، بلكه برداشته پرده ولتد موجود در اظهارات هاي تنها از سفسطه نه فردهندي يك كه بر هند است

اند و در انجـام خود مسؤول مردم شورا در قبال هندي اعضاي داد كه نشان گوكهاله كند. آقاي افشاگري پوشي پرده گونه هيچ بدون بينديشند. مردم جز منافع چيز ديگري نبايد به مسؤوليت اين

. داشت مهمي او بود، نقش سرسخت سياسي مخالف كه رو بود و تيالك ميانه رهبري كه گوكهاله دادن در آشتي گوش لعل موتي تشـكيل متحـدي خود را كنارگذارند و كنگرة كرد تا دشمني ها توصيه آن بود به و تيالك گوكهاله مشترك دوست كه لعل موتي

: نوشت گوكهاله به اي در نامه 1914 لدر نوامبر سا دهند. وييكديگر را بفشاريد و همانند دو برادر يكـديگر تا دست خواهم مي از شما و تيالك گريند... . من مي ميهن مام حال به هايم چشم

قـدر بـا گذشـت باشـد آن هـم كدورتي اگر كه دانم مي را هم با او نداريد. اين شما خصومتي كه دانم مي بگيريد. من را در آغوش ايجـاد آشـتي قرارداريـد بـراي تـري مناسـب شـما در موقعيـت جـا كـه او را عفوكنيـد. از آن حسـاس مرحلـة در اين هستيد كه

كـه دارم مينـان اط خواهندكرد. اما من و شما را تحسين او را سرزنش كند مردم با شما خودداري از آشتي شويد. اگر تيالك قدم پيشبايـد كه است ماراتي پرستي و ميهن درايت اند. اكنون شده فسيل بنگالي رهبران اصطالح به خواهدكرد. اكنون شما را درك او انگيزة

هند اميدوار بود. نجات به توان بدهيد مي هم اتحاد به دست دهد. اگر شما و تيالك كشور را نجات

و زيركـي ، خوشرويي از شفقت اي آميزه سفيد كه ريش با انبوهي قامت و راست الغر اندام مردي» صورت را به گوش لعل موتيبـود چنان داشت را ابرازمي آن هرازگاهي وي كه انگليس پادشاه به وي وفاداري اند. شدت كرده توصيف» بخشيد او مي چهره به اين: « نوشت مدرس كنگرة پيرامون اي در مقاله 1887 در سال كرد. وي مي را سرافكنده ناصر در انگليسع ترين طلب سلطنت كه

از جنـبش مـدرس مقـيم اروپاييان ، جامعة در مجموع.» است خود كرده فرماندار و زمامدار واقعي را شيفتة مدرس مردم كنگره ، نظير كنگرة سياسي ارگان وجود يك«نويسد: مي مقاله اين در ادامة گوش كردند. لعل مايتح اصيل هاي همانند انگليسي مدرس

انگلـيس پادشـاه به تيالك عميق وفاداري» كند. مي بر هند را توجيه انگليس فرمانروايي و ادامة حضور هميشگي ، در واقع مليو هند، فرماندار بنگـال فرماندار كل عليهپاتريكا خود را در روزنامة انتقادي يز مقاالتت لبة شد كه نمي از آن مانع حال درعين

انگليسـي زمامـداران فزاينـدة و خشم شديد مردم با استقبال بيگانه حكام عليه وي نكند. حمالت متوجه انگليسي ساير مقامات بود. همراه

گـوش لعـل شد، مـوتي متهم بيگانه اربابان به خدمتي خوش به تيالك آن در خالل كه رتسو كنگرة و شكست جنجال درپي راش خـود بـا انتخـاب كند و از مخالفت ها عذرخواهي از آن طور كتبي به اش مخالفان رضايت جلب را متقاعدكرد تا براي وي

مخـالف هـاي جنـاح را در بـين و اغماض گذشت روحية توانست گوش لعل بردارد. موتي دست كنگره رياست به گوش بهاري را بـه تـيالك شخصـاً نامـة گـوش لعـل نكرد. موتي دريغ كوششي از هيچ كنگره و يكپارچگي وحدت حفظ براي كند. وي زنده

ندادند. نشان خوش روي وجه هيچ همهتا ب شاه فيروزه رهبري به تيالك كرد، اما مخالفان رو تسليم ميانه رهبران : نوشت استيتسمن ، روزنامة درگذشت 1922 در سپتامبر سال گوش لعل موتي كه هنگامي

از قـرن از نـيم بيش مدتي داد. وي خود را ازدست هاي شخصيت ترين از برجسته يكي بنگال ، سرزمين گوش لعل بابوموتي با مرگ حكـام عليـه و مبارزه تبليغ براي و رويداد كوچكي از هر حادثه . وي گرفت انتقام و نژاد انگليسي د از حكومتخو روزنامة طريق اكثـر مـردم وي داد. گرچـه نمي خود راه به ترديدي هيچ مردم نيز خيالي و گاهي واقعي مصائب كرد و در انعكاس مي استفاده بيگانه

بـود. وي بازگذاشـته از افراد انگليسي بابرخي دوستي براي گرمي خود گوشة ، اما در قلب دانست مي آشام خون را افرادي انگليس شـاياني خـدمات توانسـت نبود، مي داشت از انگليسي و نشاني نام از هرآنچه آميزش و اگر تنفر تعصب داشت بسيار لطيف روحي دهد. انجام و هندي ونژاد انگليسيد ميان ايجاد تفاهم براي


187

، بـا حمايت همين دليل و به داشت اي ارزنده نقش گاندي رهبري هند به بخش رهايي جنبش در پيشبرد اهداف پاتريكا روزنامة بود در سـال شده سپرده 1913 لدر سا كه روزنامه اين اي هزار روپيه پنج رو شد. وثيقة روبه انگليسي حكام سركوبگرانة اقدامات

از مـا و آزادي زنـدگي كه تا زماني: « نوشتپاتريكا شد. روزنامة مطالبه هزار روپيه ده مبلغ به جديدي شد. وثيقة ضبط 1919بـارديگر آن وثيقة ريهمكا عدم جنبش و در خالل 1932 در سال» داد. خواهيم خود ادامه مبارزة به گذشته نشود، همچون دريغ

(پسر سيسير كومار)، سردبير ايـن گوش بعد توشار كانتي سال شد. سه مطالبه هزار روپيه شش مبلغ به جديدي و سپردة توقيف شد. و زنداني و افترا محاكمه تهمت اتهام ، به روزنامه

اقـوام ميـان ايجـاد تفـاهم هند بـراي و ديگر نقاط در كلكته يقوم هاي خشونت روزهاي ترين در تاريك پاتريكا روزنامة سـه مدت و ابراز تأسف اعتراض نشانة به پاتريكا ، روزنامة در كلكته 1946 سال كشتار عظيم كرد. در ماجراي مبارزه مختلف

آسمان گرچه: « نوشت روزنامه ، اين1947 اوت 15ر هند د آزادي صبح . با دميدن گذاشت خود را خالي هاي سرمقاله روز ستون خـود نوشـته محبـوب در مورد روزنامـة آن از هواداران يكي» خواهدكرد. و خورشيد نورافشاني سرزده ، اما سپيده است ابري : است

متعهـد و پاسـدار حـريم نگاري مظهر روزنامه قراردارد و مردم در خدمت همچنان انتشار آن از زمان سال 117 با گذشت پاتريكا شـدت بـه طلبـي و تجزيـه گرايـي قـوم در برابـر هرنـوع هميشه و چون است (Secularism) گريزي و دين و دموكراسي استقالل كند. مي مقاومت

هندو بـه از آنـان كردند. دو تن را تأسيس هندو نشرية 1878سپتامبر 20بودند در ساله تا سي بيست بين همگي كه مردجوان شش

روزنامـه بـه 1889 بود و در سـال ابتدا هفتگيهندو ماندند، باقي نشريه . ويراراگاوا چاريِر در اين . سوبرامانيا آير و ام جي نام بودند كـه (Triplicane Literary Society) " تريپليكين ادبي انجمن" از اعضاي همگيهندو روزنامة گذاران شد. بنيان تبديل

بـود. كـرده خود جلـب را به مدرس برگزيدة هاي از شخصيت بود و بسياري اجتماعي و مسائل سياسي هاي بحث براي مجمعيآير (بعدها سـر . موتو سوامي يت از انتصاب انگليسيان مالكيت تحت هاي روزنامه بود كه ، انتقادي نشريه انتشار اين اصلي علت

آوردند. عمل به مدرس عالي دادگاه قاضي سمت آير) به موتو سوامي : است ماجرا نوشته سوبرامانيا آير در مورد اين را ار انتشـار آن كـ . وقتـي را منتشـركنيم هنـدو نشـرية گـرفتيم ، تصـميم باشيم عدالتي بي شاهد اين توانستيم نمي نفر كه ما شش

جـا كـه . از آن نداشـتيم مربوطـه هـاي و هزينه آن ادارة ، چگونگي از انتشار روزنامه ناشي هاي از مسؤوليت اطالعي هيچ آغازكرديم . رسانديم چاپ را به از نشريه نسخه 80 مبلغ و با همين كرديم قرض حدود دو روپيه ، مبلغي نداشتيم از ما پولي يك هيچ

: خود نوشت سرمقالة در اولين هندو نشرية ايـم خـود اختيـار كـرده مـا بـراي كـه بود... . اصولي كار خواهيم كند، محافظه مي كشور ايجاب ملي و پيشرفت منافع جا كه تا آن

بـومي مـردم احساسـات صحيح خود، انعكاس نهموطنا ميان و تفاهم هماهنگي ما تقويت دائمي . هدف است طرفي و بي عدالت خواهد بود. شوندگان و حكومت كنندگان حكومت بين كشور و ايجاد اعتماد متقابل


188

بـانفوذ بـراي هاي و جرگه بود و تعداد محافل و ركود فكري در رخوت مدرس در ايالت ، افكارعموميهندو در آغاز انتشار ، كـه چانـدرا پـال پـين . بي يافت محبوبيت سرعت خال را پر كرد و به اينهندو بود. نشرية بسيار اندك مردم مصائب انعكاس : نوشت نشريه در مورد اين 1881 بود، در سال خبرنگار هندو در كلكته زماني

خـاطر و رضـايت . قصـد مـا جلـب اسـت ردهآو دسـت بـه مـدرس در ايالـت اي العاده و اعتبار فوق قدرت هندو كه شدم متوجه شـد امر سـبب كشور بود. همين ملي وحدت در راه ما تالش تنها هدف هند نبود، بلكه جامعة كردة اقشار تحصيل خواست برآوردن

ر سراسر هند مقدورنبود.د كار، انتشار آن در اوايل شود، گرچه تبديل سراسري اي نشريه انتشار به ابتداي از همانهندو تا

از حكـومتي مقامات و سوءاستفادة خالف اقدامات افشاي درگيرشد و به حكومتي بدو انتشار با دستگاه از همان هندو نشرية حكومـت به شدت ، به زمان آن گراي ملي باورها و طرز تفكر رهبران در راستاي روزنامه . اين خود پرداخت و اختيارات قدرت حكـومتي كـارگزاران قـانون خـالف و اقـدامات از عملكرد نادرست حكومتي با تشكيالت آن وفادار بود و كشمكش انگليسبرقراركردنـد و سـوبرامانيا در با كنگره بسيار نزديكي آغاز كار ارتباط سوبرامانيا آير از همان و سردبير آن هندو شد. مي ناشي

بعـد از حتـي نزديك ارتباط . اين داشت مهمي نقش در بمبئي 1885 در سال ملي كنگرة اجالس نخستين قطعنامة اولين تصويب بـزرگ طلبي كرد، اصالح مي تدريس در دانشگاه نگاري روزنامه حرفة به آوردن از روي پيش ، كه . وي يافت هند نيز ادامه استقالل

خود جلوتر بود و سرسختي از زمان مراتب به . وي كار گرفت خود به هاي ديدگاه تبليغ را براي هندو نشرية يها بود و ستون. . سـي گرفـت كنـاره از سردبيري 1898 منجر شد و ناگزير در سال نشريه شديد تيراژ اين كاهش ، به هايش ديدگاه در بيان وي : است گفته وي در مورد . چينتامالي واي

هـاي ديـدگاه كبيـر بـود كـه طلبـي اصـالح ، بلكـه بزرگ نگاري تنها روزنامه نه بود. وي نگار عصر خويش روزنامه ترين او بزرگ جلوتر بود. اش حيات از زمان صدسال تقريباً يك اش انقالبي

كرد. توصيف» در مدرس هندي نگاري مهروزنا خالق«از سوبرامانيا او را در تجليلهندو روزنامة را برعهـده آن كرد و خـود سـردبيري را خريداريهندو . كاستوريرانگا اينگار روزنامة اس نام به حقوقداني 1905 در سال

و تقويت چاپ ضعيتكرد و با بهبود و را دگرگون روزنامه تشكيالت سال يك بود. ظرف و اليق بسيار فعال فردي . وي گرفت روزنامـة سـردبيري ، را بـه . رانگا سوامي خود، اس بخشيد. اينگار برادرزادة را سروسامان آن مالي ، موقعيت آن خبري سرويس

ايرا بـر فراوانـي شـد خواننـدگان مـي نوشته احساسات و در اوج با قدرت سردبير جديد كه هاي كرد و سرمقاله منصوبهندو خودفروختـه رهبـران ها با عنوان از آن وي روها، كه . ميانه پرداخت مي مقابله خود به با مخالفان شدت به كرد. وي جلب روزنامه دريافـت خود در مقابل دوستان ترك رو را به ميانه رهبران قرار داشتند. ويهندو روزنامة و انتقادات حمالت كرد، آماج يادميدر در پنجـاب دولتـي نيروهـاي سـركوبگرانة در مورد اقدامات وي شديداللحن هاي كرد. سرمقاله متهم طال يا مدال مشت يك مطالبـه وثيقـه عنـوان بههندو از روزنامة دوهزار روپيه ، مبلغ مطبوعات قانون با استناد به محلي شد تا دولت سبب 1919 سال

هـاي بازديـد ازجبهـه جرايـد هنـد بـراي سـردبيران هيئـت بـا همـراه هنـدو سـردبير روزنامـة بـا آنكـه 1918 الكند. در س در قبـال مغرضـانه هـاي انتشار اخبـار و ديـدگاه اتهام به انگليس به روزنامه برد، ورود اين سرمي به در انگليس اول جهاني جنگدر هنـدو روزنامـة ناخوشايند كـه مقاالت برخي چاپ علت به 1923 دار حيدرآباد نيز در سالشد. فرمان اعالم ، ممنوع جنگ

كرد. اعالم را در قلمرو خود ممنوع آن بود، توزيع مورد حيدرآباد منتشركردهـ عـالوه . وي گرفـت را برعهـده هندو روزنامة اينگار سردبيري . رانگا سوامي اي 1928 در سال ، وظيفـة مسـؤوليت راينبدر حـزب ايـن برجسـتة از اعضـاي هند و يكي ملي دبير كنگرة سال چندين دارشد. مدت را نيز عهده ملي در كنگرة عضويت بود. مركزي گذاري قانون مجمع


189

در كـه بوسـه ها سوبهاس آن در ميان بود كه گرفته خدمت از هند به را در خارج اي بسيار ورزيده خبرنگارانهندو روزنامة تـري بـيش مسـتقر بـود از شـهرت اروپـايي هـاي ديگـر از پايتخـت در يكـي كـه . كريشنامنون . كي كرد و وي مي فعاليت وين

برخورداربودند.و گرفت را برعهده هندو روزنامة سردبيري 1934 در سال سرينيواسان كاستوري اينگار، پسرش رانگا سوامي از مرگ پسهنـدو روزنامـة طاليـي دوران سرينيواسـان سـردبيري كـرد. زمـان وظيفه انجام سمت ، در اين1959 در سال اش مرگ تا زمان

در كـه تنهـا در هنـد، بل و نـه گرفت خود پيشي از ساير رقباي روزنامه اين بود كه وي مديريت شود، زيرا در طول مي محسوب بادرايـت مشـاوري عنوان ، اما به نداشت فعالي مشاركت سياسي در مسائل سرينيواسان كرد. گرچه و اعتبار كسب شهرت جهان

. پرداخت مي ميانجيگري به و دولت كنگره نيز بين داد و گاهي قرارمي كنگره را در اختيار رهبران الزم رهنمودهاي كتـاب ايـن پيشـين هـاي از فصـل در يكـي كـه گونـه هنـدو، همـان بـا مطبوعـات بيگانه شديد حكام ييرويارو در خالل

عـدم با جنبش سويي در هم ضروري شد و در مواقع تبديل مطبوعات از حقوق پاسداري قهرمان به ، سرينيواسان كرديم يادآورياز بـيش را كـه هنـدو روزنامـة اول صـفحة 1958 در سال ورزيد. وي نمي دريغ ياقدام از هيچ بيگانگان با حكومت همكاري

اش برادرزادگـان سرينيواسـان از مـرگ كرد. پـس اخبار تبديل صفحة به داشت اختصاص تبليغاتي هاي آگهي چاپ به هشتادسال گرفتند. عهدهرا برهندو روزنامة ادارة . كاستورتي و جي . ناراسيمهام جي

در بـود كـه هندي روزنامة اولين روزنامه هند قراردارد. اين مطبوعات اول ها در رديف از زمينه در بسياري هندو روزنامة در سـال روزنامـه دايركـرد. ايـن هوايي ونقل حمل شبكه كشور يك نقاط خود در دورترين هاي نسخه توزيع براي 1963 سال

در كوايمباتور و بعـدها در بنگلـور و مـادوراي زمان انتشار هم به تصويري مخابرة از سيستم بار با استفاده اولين نيز براي 1969 را بـراي (Phototype Setting) " تصـويري حروفچيني " بود كه هندي نشرية اولينهندو ، روزنامة براين كرد. عالوه مبادرت . گرفت خدمت به مهروزنا چاپ

پـيش هنـدو زد. روزنامة (Sportstar)استار اسپورت نام به ورزشي نامة هفته انتشار يك به دست 1978 در سال روزنامه اين ليـل د بـه 1968 در سـال كـرد كـه منتشـرمي (Sports and Pastime) اند پستايم اسپورت نام به ديگري ورزشي نامة هفته از آن

شد. متوقف انتشار آن كارگري هاي ناآراميتصـاوير شـود و حـاوي بار منتشـرمي يك هر دوهفته كه (Frontline) الين فرانت باعنوان خبري اي نشريه 1984 در سال

انتشار خود را آغازكرد.هندو روزنامة انتشاراتي گروه از سوي است خبري نشـريات از بهتـرين يكـي عنوان بههندو از روزنامة غربي و نويسندگان نگاران از روزنامه و بسياري تايمز لندن روزنامة

(World Press Achievement Award)" جهـان مطبوعـات دستاوردهاي" جايزة 1968 در سال روزنامه اند. اين يادكرده جهان (American Newspaper Publishers' Association Foundation) "امريكـا مطبوعـات ناشـران بنياد اتحاديـة " از سوي را كه

. كاسـتوري شد و جي حذف مدير مسؤولي ، سمت1977 در سال . ناراسيمهام جي داد. با مرگ خود اختصاص شود به اعطا مي از خـدمات خـود، همـواره انتشار طـوالني در طي روزنامه . اين گرفت را برعهده هندو روزنامة كامل سردبير كنترل عنوان به

، ، قابليـت صـحت آن سـرلوحة كه اي نشريه را به امر آن و همين است برده بهره نگاران روزنامه و فداكارترين از بهترين گروهي بـه تـوان انـد مـي داشـته همكـاري بـا آن كـه نگـاراني روزنامـه تـرين . از برجسـته اسـت كـرده تبـديل و اعتبـار اسـت اطمينان

از شد. در يكـي بازنشسته 1957 در سال صادقانه خدمات سال از سي پس كرد كه ارشد سردبير اشاره ، معاون . راگونداسان ان كرد. خواهيم را مطرح تري بيش نگار جزئيات روزنامه اين دربارة كتاب اين آتي هاي فصل ايـن مرامنامـة عنـوان ها به از آن توان مي كرد كه را عنوان نكاتي 1967 خود در سال هاي از سرمقاله در يكي هندو زنامةرو ياد كرد: روزنامه


190

يشد. ما سخنگوياند مي ملي مصالح تنها به كه است و غيرحزبي مستقل اي نشريه هندو روزنامة كه كنيم را روشن نكته بايد اين هـا و تـدابير از برنامه بين . ما هميشه ايم پرداخته انتقاد از آن به باشيم حاكم حزب گوي مديحه از آنكه . شايد بيش نيستيم حزبي هيچ برخـي بودن نامناسبيا كفايتي بي عليه ما در اصل . انتقادهاي ايم شده قائل ديگر تفاوت از سوي ها و احزاب سو و شخصيت يك

گيرد بر عملكـرد دست امور را به زمام كه ما از هر حكومتي و ارزيابي است متمركز بوده حكومتي مقامات ها يا تصميمات سياست . آن هاي ادعاها و حرف خواهدبود نه متكي حكومت آن

اقـدام بايـد از هرگونـه روزنامـه آنكـه داند. اول مي را الزم اساسي اصل سه ، تحقق مطبوعات آزادي تحقق برايهندو روزنامةنبايـد در گـرو مطبوعـات دهد. آزادي نشان داري خود خويشتن رسالت در انجام ورزد و در حد معقول خودداري قانون خالف

، اصـل شود. دومين مي گشوده امور مطبوعات در حكومت دخالت براي مجوز انتشار راه صدور مجوز انتشارباشد، زيرا از طريق اي خود را تا هر اندازه ها بتوانند مخاطبان تا آن است حكومت از سوي مطبوعات آزادانة فعاليت موجود از سر راه موانع برداشتن

آن عـام معنـي بـه برخوردجامعه ةشود، نحو مي ها محسوب آن ترين مهم در واقع ، كه اصل دهند. سومين خواهند افزايش مي كه مطبوعات نوعي به ها هريك گروه شود. اين مي را شامل ها و ديگران آگهي ، صاحبان كارگري هاي ، اتحاديه سياستمداران كه است

فشارها متقاعدكنند. گونه بر ايندر برا تمكين اند خود را به نيز نتوانسته نشريات ترين پاافتاده پيش اند و حتي فشارگذاشته را تحت : نوشت چنين روزنامه اين

از سـر راه موانـع برداشـتن خـود را در جهـت كشـور تـالش كـالن سياسـت كه خواهديافت تحقق تنها زماني مطبوعات آزادي متمركزكند. مطبوعات

استيتسمن برد هـرروز صـبح سرمي به از زندان خارج كه هند در مواقعي آزادي براي مبارزه روزهاي نهرو در خالل گويند جواهر لعل مي

نشـرياتي از جملـه روزنامه شد، اين مي بار نهرو گرفتار آن هرچند يك نيز كه كرد و در زندان مي را مطالعه استيتسمن روزنامة Simon) " سـيمون كميسـيون "با همكاري هرگونه گرايان ملي كه هنگامي 1928 . در سال گرفت قرارمي در اختيار وي بود كه

Commission) گرايـان از ملـي استيتسـمن كردنـد، روزنامـة بود تحريم شده اساسي قانون اصالحات دربارة مأمور تحقيق را كه را آن هـاي نسـخه شـدن كشيده آتش و به وزنامهر اين عليه امر تبليغ كنند و همين همكاري كميسيون اين تا با اعضاي خواست

هنـد، از ناسيوناليسـتي جنـبش برجسـتة از رهبـران يكي عنوان نهرو، به نشد كه از آن مانع تحوالت گونه . اما اين داشت دنبال به : گفت روزنامه اين در اظهارنظر دربارة كند. وي پوشي چشم آن هاي سرمقاله مطالعة

. اسـت و معقوالنـه هـا منطقـي آن هـاي حرف كه كنيم ، اما بايد اذعان نباشيم موافق استيتسمن روزنامة با گردانندگان است ممكن نبايـد وجـه هـيچ ، ما بـه ، نه ! نه جالبي سبك ، چه شيوايي زبان اند. چه كرده خود را مطرح نظريات اي استادانه شيوة ها با چه ببينيد آن

. بكشيم آتش را به اي روزنامه چنين

: نوشت 1895 در سالهندو روزنامة . نيست پوشيده كس هند بر هيچ مردم از آرمان روزنامه اين و هواداري است پيشداوري دور از هرگونه به تنها روزنامة استيتسمن

: گفت . چودروي برد. نيراد سي را باال مي و اعتبار آن هند ارزش مردم از آرمان در هواداري روزنامه اين مشي خط


191

دارد. شـباهت ∗كاولي مك سبك به نگارش زيباي سبك از لحاظ بنگالي زبان انگليسي هاي روزنامه در ميان استيتسمن روزنامة . كنيم را مطالعه روزنامه خود اين انگليسي تقويت كردند تا براي مي ما توصيه و اولياي معلمان

)، از جملـه كـرديم اشـاره نكتـه ايـن كـرد (و قـبالً بـه گـذاري را پايـه استيتسـمن روزنامـة 1875 در سـال ، كه نايت رابرتامر او را كرد و همين مي را تشويق دولت ها و اقدامات انتقاد از سياست باكينگهام همانند سيلك بود كه انگليسي نگاران روزنامه

وقفـة بـي حمالت ، را آماج گرايان ملي ويژه هند، به ، مردم از دولت حمايت ضمن كه زبان انگليسي هاي روزنامه از ساير صاحبان : نوشت ييد كنگرهدر تأ كرد. وي استقبال 1885 در سال ملي كنگرة از تأسيس نايت كرد. رابرت دادند متمايز مي خود قرارمي

. برخـود اسـت حكومـت چگـونگي هنـد فراگيـري مـردم واقعي پيشرفت تنها راه بداند كه امر را مسلم هند بايد اين ملي كنگرة يواقعـ پيشـرفت كنـد بـه تقويـت را در آنان پذيري مسؤوليت حس كه حكومتي نظام از يك برخورداري تواند بدون نمي ملتي هيچ

... . اما ايم ياددارد برقراركرده بشر به تاريخ را كه حكومتي شكل ترين و نامناسب بدترين كاري ما در هند با ندانم يابد. متأسفانه دستواهندآمد خ خود فائق و مشكالت بر مصائب هند نيز سرانجام مردم كه و ما باور و اميد داريم است فرارسيده اصالحات انجام زمان

گيـري دارند تا با بهـره ها وظيفه هند و انگليسي فرهيختگان تمامي ميان و در اين خواهنديافت دست آزادي امريكا به و همانند مردم قابل پايدار و پيشرفت گونه موجود در هند هيچ حكومتي نظام تحت را متقاعدكنند كه خود، زمامداران و امكانات قدرت از تمامي مـردم بـر منـافع عالوه كه اصالحات انجام براي ، بلكه نيست انقالب انداختن راه به در پي ... . كنگره نخواهدگرفت صورت اطميناني ».كند مي دارد تالش حياتي نيز جنبة انگليس منافع هند براي

. گفت بدرود حيات 1890 در سال نايت و اليـق سـردبيران شـد، از خـدمات مـي بـرده نـام " شـرق منچستر گاردين" عنوان به از آن كه ناستيتسم روزنامة درگيرشد. در يكي بارها با حكومت روزنامه اند. اين نهاده برآن خود تأثير ژرفي نوبة به هريك كه است برخورداربوده اي شايسته مهـري مورد بـي كه استيتسمن ، سردبير روزنامة راتكليف ساموئل نجات ا از نفوذ خود برايناگزيرشد ت موارد، گوكهاله از اين

خـاطر انتشـار يادداشـت بـه روزنامـه آمد. اين لرد مينتو پيش فرمانروايي در زمان حادثه كند. اين بود استفاده قرارگرفته حكومتو دولتـي هـاي آگهي از دادن كشور با خودداري و وزارت را برانگيخت دولت خشم ، بنگال در مورد تقسيم لرد كُرزن محرمانة

، منشـي اسـميت ، با دانلـپ غائله اين به دادن پايان براي داد. گوكهاله نشان واكنش استيتسمن ديگر در برابر افشاگري لغو مزاياي وقـت لـرد كُـرزن كابينـة از اعضـاي يكـي با آروندل راتكليف نيز برايوگو كرد و او و گفت ، مالقات فرماندار كل مخصوص را لغوكرد. آن عليه ، تحريم نيز در مقابل كرد و دولت كتباً عذرخواهي استيتسمن، مالقات اين . درپي گرفت مالقات

آماج استيتسمن خود بود روزنامة هند در اوج مردم بخش رهايي جنبش كه و در دوراني 1939 سال پرآشوب در روزهاي : نوشت وضعيت اين در تشريح . جيمز كاولي قرارگرفت گرايان ملي حمالت انگليسـي كاالهـاي تحريم جنبش بود. دامنة پرآشوبي . دوران سوءقصد قرار گرفت ، هدف روزنامه ، سردبير اين سر آلفرد واتسون

و شـمار گذاشـت مـي برجـاي سـنگيني ساز تلفات دست هاي ، بمب داشت ادامه وقفه ها بي گلوله ، شليك يافت مي هر روز گسترشاز حمايـت عـدم دليـل ظـاهراً بـه استيتسـمن نبود. روزنامة شمارش شد قابل مي شكسته آهني هاي ميله بر اثر ضربات كه سرهاييشـد مـي مـردم احساسـات برانگيختن براي خود عاملي ها، كه انگليسي توسط آن تملك دليل نيز به و تا حدودي گرايان ملي آرمان . قرار گرفت گرايان ملي حمالت هدف

∗ Thomas Babington Macaulay )1859-1800ياستمدار و نويسندة بزرگ انگليسي كه معموالً در نشرية ) سEdinburgh Review نوشت. از آثار اوست مقاله مي

مجلد) . ـ م. 8، كليات (در ‹تاريخ انگلستان، عوام روم باستا


192

نامهروز . اين كنيم يادمي گرايي راست عنوان به از آن ما امروزه كرد كه مي را منعكس نظرهايي 1920 در دهة استيتسمن روزنامة شكل بهترين خود را به هاي تا سنّت خواست مي از مردم كه معني اين كار به بود. محافظه ليبرال اي ، نشريه كاري محافظه در عين روزنامـه كـرد. ايـن مـي خـود را بيـان نظرهـاي و تعصب پيشداوري گونه هيچ بدون كه دليل اين به كنند و ليبرال حفظ ممكن

هنـد مقـيم هـاي انگليسـي جامعـة و سـخنگوي انگليس امپرياليسم هند، ارگان آزادي و رزمندگان گرايان از نظر ملي هرحال به ايـن هـاي نكند. سرمقاله را مطالعه آن شد كه مي يافت تر كسي كم هندي و مبارزان گرايان ملي ، در بين شد. باوجوداين قلمداد مي كرد. مي را منعكس گوناگون هاي از ديدگاه وسيعي طيف روزنامه

خشـنود نبـود. بابـت هند آمد و از اين به استيتسمن دستيار سردبير روزنامة عنوان به ماگريج ملكوم بود كه دوره در همين : است خود آورده هاي از نوشته در يكي وي

هنـد ناسيوناليسـتي جنـبش و كيـف از كـم ... . با آنكـه ام گرفته جاي باطل در اردوي كه كنم مي . احساس آمدم هند مي بايد به نمي . كنم را مطالعه كنگره به وابسته هاي روزنامه كه افتم مي صرافت اين به ، اما در مواقعي آگاهم

كرد. مي زندگي قرارداشت دفتر روزنامه باالي در طبقة كه ارتماني، در آپ روزنامه ، سردبير اين با وردزوِرث همراه ماگريج ملكوم وپـرورش در آمـوزش از خدمت پس كه . وي است انگليس بزرگ از شعراي وردزورث ويليام كرد از اعقاب ادعامي وردزورث

و معتقـدبود از طريـق داشـت كامالً ليبرالي هاي يدگاهد بود كه و فربهي قامت بود، مرد كوتاه آورده روي نگاري روزنامه هند به حكومـت همچون دموكراتيكي حكومت آميز به طور مسالمت هند را به فرماندار كل حكومت توان ، مي اساسي در قانون تغييرات داشت مي مرا بر آن هايي ديدگاه يندر مورد چن وي پافشاري«نويسد: مي در مورد وردزورث ماگريج كرد. ملكوم تبديل انگليس

كشـور از ايـن انگلـيس رفـتن جز بيرون هند چيزي تحوالت نتيجة بود كه رسيده نتيجه اين به ماگريج.» گيرم سخره تا او را به خـود چنـين هـاي در بحـث و چوگـان تنـيس بـازي هـاي و زمـين هـا، ادارات در باشـگاه انگليسـي نخواهدبود. اما مقامـات

كند. ها بر هند حكومت تواند تا قرن مي اصالحات برخي انجام از طريق فرماندار كل گرفتند كه مي نتيجهخود رهاكننـد و از حال هند را به ماه شش ها ظرف اگر انگليسي بود كه اين انگليسي حكام در ميان رايج هاي از بحث يكي

هند بازگردند. تا به ها خواهندخواست از آن آيند و با التماس زانودرمي هند به د، مردمشون كشور خارج اين، فرماندار لرد ولينگدون هاي از ميهماني شد و در يكي سيمال اعزام خبرنگار به عنوان به استيتسمن روزنامة از سوي ماگريج

: گفت ماگريج به كرد. لرد ولينگدون مالقات هند، با وي كل طـرز مضـحكي بـه سـرزمين براين حكومت اعتقاد من ، اما به است بر هند كار بسيار دشواري حكومت كردند كه تصور مي مردم

اسـت اي تجربه ، اين هرحال كنند. به مي را جبران محبت ها نيز اين . آن كني رفتاري خوش مردم با اين كه است . تنها كافي است آسان كرد. حكومت برآن هند بتوان آساني به كه يافت كشوري دنيا بتوان جاي در هيچ كنم . فكرنمي ام كرده در هند كسب من كه

كند: مي تشريح در سيمال را چنين انگليس در مقر حكومتي خبرنگاران فعاليت نحوة ماگريج كامـل شدن يا غرق از عرشه مسافري ها، فروافتادن زباله ريختن اميد بيرون ها را به كشتي كه ماهياني كوسه همچون نگاران روزنامه

شـماري انگشت كنند. تنها عدة مي را دنبال حكومتي مقامات سايه به كنند، سايه مي دنبال كامل ضيافت يك بساط آمدن و فراهم كشتيدارد، بسيار ابتـدايي در هند شكلي آن متعارف معني به عمومي دارند... . روابط برمي هند گام حكومت به خدمت ها در جهت از آنرا بـا هـايي تا مصـاحبه خواستيم و از او مي كرديم خبرمي از او كسب رشوه ما با پرداخت كه داشت سخنگويي دولت هرحال اما به

قـرار بـود كـه هندي مقامات از نام ، آگاهي كنيم كسب توانستيم كه مهمي اطالعات از جمله دهد. ترتيب برايمان حكومتي مقامات در شـهر سـيمال در ميـان هنـد كـه هماننـد حكومـت دنيا حكـومتي جاي در هيچ كنم كنند... . تصور نمي دريافت شواليه بود لقب

باشد. داشته خود فاصله ز شهروندانا است ساخته خود آشيانه هيماليا براي هاي كوه


193

حتـي و فراموشكار بود كه حافظه كم چندان كرد بسيار فراموشكار بود. وي كارمي دستيار برايش عنوان به ماگريج كه وردزورثكنـد. كـارمي سـمن استيت آيـا بـراي پرسـيد كـه خبـر روزنامـه از دبيـران از يكي . وي شناخت نمي را هم سردبير خبر روزنامه

مـورد در ايـن گفـت درپاسـخ دارد. وردزورث را برعهـده دبير خبر روزنامه مسؤوليت هاست سال وي كه مزبور گفت شخصبـا را كـه اي خـود فراخوانـد و روزنامـه اتـاق را به بار دبير خبر روزنامه يك نكرد. وي ترديد خود را بيان ترديد دارد، اما علت

به داد. سردبير خبر با نگاهي دستش بود به نوشته آن روي " دستوري فاحش اشتباهات"و "انگيز نفرت" چون هايي قرمز عبارت قلم رقيب هاي از روزنامه يكي ، بلكه اظهارنظركرده در مورد آن وي كه نيست استيتسمن روزنامة اين گفت وردزورث به روزنامه اقامـت بگيرد. مدت را ناديده موضوع خواست و از دبير خبر روزنامه!» من خداي: « گفت حرف اين با شنيدن ورث. وردز است

بود. در هند بسيار كوتاه ماگريجز ا و حمايـت همـدردي دليـل بـه بودنـد كـه استيتسـمن روزنامـة نام صاحب از سردبيران استيونز دو تن آرتور مور و يان

بعـد هاي قرارگرفتند. در مورد آرتور مور در فصل ، موردتحسين آنان و مشكالت مصائب هند، انعكاس مردم سياسي هاي آرمان استيونز كه يابد. يان اختصاص وي به كتاب از اين فصل يك حتي را دارد كه آن استحقاق ، چون گفت خواهيم تري بيش مطالبديگـر با سـردبيران رفتار و شخصيت شد، از لحاظ منصوب استيتسمن روزنامة سردبيري آرتور مور به جاي به 1942 در سال سرووضـعي كـه اش آمد و محـافظ كار خود مي محل به سوار بر دوچرخه و زيرپوش رنگ خاكي با شلواركوتاه بود. وي متفاوت بود. او روان در پي ديگري سوار بر دوچرخة داشت آراسته

عكس چاپ از طريق در بنگال 1946 سال قحطي اخبار وحشتناك انعكاس نگاري روزنامه در حرفة وي خدمت ترين بزرگدر مـورد وي شـد. افشـاگري منتشـرمي استيتسمن در روزنامة كامل هر روز با جزئيات بود كه انگيزي رقت هاي ها و گزارش

گسـتردة و حرمـان رنج در انعكاس قرارگيرد. وي مهري در سيمال مورد بي دولتي محافل در ميان شد تا وي سبب بنگال قحطي روز بـراي گوينـد يـك آورد. مـي هنـد را سـرعقل حكومـت هـايش ترديد نوشته نورزيد و بي دريغ كوششي از هيچ بنگال مردم

را امضـا و سـالي قحـط بـه انگيـز مربـوط رقت هاي از عكس يكي ، پشت در پايتخت كومتيح مقام از يك مالقات درخواستشـد و در با خطر سوءقصد مواجه چند هفته مدت 1950 كرد. استيونز در سال ارسال حكومتي مقام براي ويزيت كارت عنوان به گويد: مورد مي در اين كردند. وي مي مراقبت و روز از وي شب مبدل با لباس پليس مأموران مدت اين

شود. مي محسوب اي حرفه خطري استيتسمن سردبير روزنامة براي اقداماتي چنين

مقـاالتي "شـاهد "مستعار با نام مسلمان اي خود از نويسنده سرمقالة مخصوص در صفحة سال چندين مدت استيتسمن روزنامة خـود بـا ايـن بعد از آغاز همكاري سال پنج شد و استيونز حتي داشته نگه كامالً محرمانه مقاالت اين نويسندة تمنتشركرد. هوي

: بود. استيونز نوشت اطالع او بي واقعي از هويت آن سردبيري از تصدي پس و چندهفته روزنامه كـامالً ناشـناخته موجودي مردم و هم من براي رساند هم مي چاپ به روزنامه مستعار شاهد در خود را با نام هاي مقاله كه شخصي

شد. كامالً روشن برايم كاري پنهان اين و علت بردم پي وي هويت به تصادف و مرموز بود. بعدها برحسب

، شـفق روزنامـة سـردبيري بود و بعـدها بـه هند دولت در خدمت زمان در آن كه داشت نام حسين مرموز الطاف شخص اين . برانگيخت روزنامه را عليه هندي گرايان ملي برانگيز بود و خشم بسيار جنجال وي هاي شد. نوشته ، منصوب ليگ مسلم ارگان

: نوشت استيتسمن روزنامة 1947 اوت 15در . تمـامي خواهـدرفت پـيش شود و كارها درسـت كار گذاشته درست اول شتاگر خ كه است روز موعود فرارسيد. امروز روزي

را با روز تاريخي دارند تا اين برند، وظيفه سرمي به در پاكستان ها كه آن كنند چه مي هند زندگي در اتحادية ها كه آن هند، چه ساكنان رسـالت خـورد، امـروز روز تكميـل مـي ورق هند و انگلـيس خوردة گره هم به داستان پاياني آغازكنند... امروز صفحات سليم عقل


194

امر مأموريتي كنند. اين را درك آن نتوانستند عظمت از مردم رسيد و بسياري نتيجه به خداوندي با عنايت كه ، رسالتي است انگليس ، اين بود. اما در مجموع همراه از اشخاص برخي براي پرستي و پول تيو دنيادوس و عظمت و شكوه و منال ناگزير با مال به بود كهكشـور و ايـن و مجلـس انگلـيس پادشـاه برعهدة اش اند و انجام زده را رقم آن و غرب شرق فلكي تقدير و اجرام دست كه رسالت

رسيد. اكنـون پايان به و شيرين تلخ روزهاي سر گذاشتن و پشت بسيار از فرازونشيب پس بود، سرانجام ها واگذارشده آن كارگزاران مهـم . مسألة نيست جدايي خاطر اين به و زاري شيون به . نيازي است فرارسيده دو كشور هند و پاكستان به هند انگليس روز تقسيم

. كنيم و تقويت موجود را حفظ فكري هاي نظام كه است آن

خـود كشـمير از مقـام هنـد در قبـال بـا سياسـت مخالفـت دليـل اسـتيونز بـه 1951 در سـال گفتيم از اين پيش كه نهگو همان و سـردبيري مالكيـت تحـت طور كامـل به واگذارشد و امروزه هنديان به بالفاصله استيتسمن روزنامة كرد. مالكيت گيري كناره

قراردارد. هنديان : انتشار خود نوشت سال صدمين يك مناسبت به اي در مقاله وزنامهر اين ـ چلمسـفورد، ، مونتـاگ مينتوــ مـورلي اصـالحات هند، از جملـه استقالل به منتهي تحوالت شاهد تمامي استيتسمن روزنامة

هميشـگي بـا اسـتقبال آن هـاي نوشـته . بـا آنكـه اسـت بـوده و ديگـران بوسه ، سوبهاس ، گاندي تيالك رهبري تحت هاي جنبش . كيفيت است بوده مورد احترام هميشه روزنامه كرد. اين مي را مطالعه آن نهرو هرروز صبح بود كه اي روزنامه ، اما اولين نبوده همراهشـوند، منتشرمي و دهلي در كلكته كه روزنامه اين چاپ، هردو سال چندين مدت . به است قرارداشته بااليي در سطح همواره آن فني مخصـوص سـتون ، از جمله روزنامه اين مقالة دادند. چندين خود اختصاص را به جمهوري رياست جايزة مرغوبشان خاطر چاپ به

اند. شده كشور انتخاب مطبوعاتدر مقاله بهترين عنوان به مطبوعات زبده از داوران بسياري ، از سوي خبرنگاران

دچار با دولت مخالف گيري خاطر موضع به اينديراگاندي اضطرار دولت در دوران بود كه نشرياتي ازجمله استيتسمن روزنامة بر زندگي كه و مشكالتي مسائل تمام خود را دربارة نظريات كه است پرقدرتي مستقل روزنامة امروزه نشريه شد. اين مشكالت

و و قـرب ارج خـاطر بـه دارد و بـدين مـي پروا بيـان خود بي تحليلي هاي از گزارش اند و نيز در برخي افكنده سايه عادي مردم . است يافته دست ملي موقعيتي

تايمز آو اينديا نقـش آيد كه شمارمي كشور به معتبر اين هاي روزنامه ند و از جملهه زبان انگليسي نشرية ترين قديمي تايمز آو اينديا روزنامة

آخـر قـرن هـاي در سـال ويـژه ، بـه آزادي صـبح از دميدن . قبل است كشورداشته اين نگاري روزنامه در رشد و شكوفايي مهمي هـاي جـز تحقيـر آرمـان ديگـري هـدف انگلـيس ياسـتعمار سنگر حكومت عنوان به روزنامه ، اين بيستم قرن و اوايل نوزدهم از صـاحبان گروهي به روزنامه . اين انگيخت را برمي فراواني هاي بحث دليل همين كرد و به نمي هند را دنبال مردم طلبانة استقالل

گزنـدة . لحـن اسـت كـرده توصـيف مناسب و منش ها را فاقد متانت آن مورخ يك كه داشت تعلق انگليسي مطبوعاتي هاي بنگاهشـد. از استعمار بريتانيا مي افراد حساس گرداني روي كرد و سبب خاطر مي هند را آزرده مردم كردة ، اقشار تحصيل مطبوعات اين

: نوشت 1900 در سالهندو روزنامةبـا ممكـن وجـه شـديدترين هند هستند و به مقيم هاي انگليسي شدة شناخته بلندگوهايتايمز آو اينديا و پايونير ، انگليشمن

از رفتارهـاي بسـياري اصـلي گيـرد عامـل مـي صـورت مطبوعـات اين ازسوي كه ورزند. تحريكاتي مي هند مخالفت مردم پيشرفترا مشـكالت ترين بيش حاكم طبقة اير سركردگانها و س نيز آن دارند و در آينده مردم كشور عليه زمامداران كه است ناخوشايندي

خواهندآورد. در كشور فراهم اصالحات انجام در راه


195

: نوشت 1909 بارديگر در سال هندو روزنامة هـاي خـالف در مقابـل ها اغلـب دانند. آن در هند مي انگليس حكومت خود را پاسدار منافع ـ هندي انگليسي هاي تر روزنامه بيش

خـود را بـه دارنـد نظريـات وظيفـه كنند كـه دهند و تصورمي مي نشان واكنش شدت شود به مي داده نسبت هنديان به كه كوچكي كنند. ديكته حكومت

: نوشت هنديان آميز عليه توهين اي در مقاله 1900 در سال تايمز آو اينديا روزنامةكشـور ايـن مـردم باشد كه برده پي تجربه بايد به قاضي يك عنوان ) به بمبئي عالي دادگاه قاضي گوويند راناده (مهادو راناده آقاي

و احساسـات عواطـف فضيلت دارند. افراد بي را دوست هند دروغگويي عادي مردم نيستند. در واقع قائل حقيقت براي ارزشي هيچ، چنـد شـوهرمرده زنـان گور كردن به ، زنده بيوه زنان ازدواج گيرند. ممنوعيت مي باشند ناديده كه ارزشمند همو اصيل را هراندازه

و ... . انتظـار صـداقت اسـت هنـدي زنـدگي بيمارگونـة از مظاهر پليـد و عـوارض همگي كودكي در سنين دختران ، ازدواج زنيو يابنـد. دروغگـويي مـي پرورش از دروغ آكنده هند در فضايي از مردم كثيري . گروه است عبث هند انتظاري از مردم راستگويي . است افكنده ها سايه آن تا گور بر حيات از گهواره نوكرمĤبي

ديگـر و ونشـرية در د آن و ادغـام تـايمز بمبئـي سـردبيري بـه نايـت رابـرت انتصاب چگونگي پيشين هاي از فصل در يكي هر دوهفته كهتايمز بمبئي نشرية شمارة . اولين كرديم را تشريح 1838 جديد در سال روزنامة براي تايمز آو اينديا نام انتخاب

، ايرلنـدي بازنشسـتة ، پزشـك . برنـان . اي را جِـي آن . سردبيري انتشاريافت 1838 نوامبر سال شد در روز سوم بار منتشرمي يك : نوشت نشريه اين شمارة در اولين نيز بود. وي بمبئي بازرگاني دبير اتاق در ضمن كه داشت برعهده

اند. شده و توهم توجهي بي ، اما قرباني دنيا كمتر نيست هاي ها از ساير ملت آن فراگيري دارند و قدرت آموزش هند نياز به مردم

در پـي از هنـديان غرامـت درخواسـت ديگـر بـه هـاي روزنامه ، با تحريك نشريه اين ديگر از سردبيران ، يكي بوئيست رجوج اعتراض نياورد. اما درپي عمل به اقدامي هيچ بوئيست مهاركردن براي و دولت هند را برانگيخت مردم ، خشم1857 سال شورش خود بركنار شد. از سمت ، بوئيست نشريه اين پارسي داراناز سهام ، يكي فردونجي نوروجي

شـدت بـه آن هنـدي شـمار سـهامداران نايـت رابـرت توسـط نشريه خريد اين و درپي 1859تا 1850 هاي سال در فاصلة آورد، ايـن دسـت را بـه مز آو اينـديا تـاي روزنامـة كامل بعدها مالكيت ، كه . بِنت جِي توماس سردبيري . در زمان يافت افزايش روزنامـه ايـن هـاي خود را در ستون هاي و نوشته ها مقاالت از آن بسياري داد كه ادامه خود را با هنديان نزديك ارتباط روزنامه

بـود و روزنامـه اسـتاد چـاپ كـه من. كـول . ام اف ، از جملـه از انگليس ورزيده نگاران روزنامه با آوردن رساندند. بنت چاپ به بهبودبخشيد. نحو چشمگيري را به تايمز آو اينديا روزنامة ، كيفيت داشت انتشار روزنامه در زمينة فراواني تجربيات

در سـال نرشـدكرد و تيـراژ آ سـرعت بـه خبري و سرويس چاپ آالت ماشين ترين از پيشرفته گيري با بهره تايمز آو اينديا هنـدي رويتر شـد). مشـتركان خبرگزاري مشترك هند بود كه روزنامة اولين نشريه رسيد. (اين هزار نسخه سه به روزانه 1890از ييكـ گفتـة كننـد. بـه مطالعه رايگان را به نشريه اين عمومي هاي توانستند در كتابخانه ها مي آن بودند، چون اندك روزنامه اين

هـا كتابخانـه و در ميان خريداري ارزان بهاي را به تايمز آو اينديا تيراژ روزنامة سوم حدود يك اماني ، دو كتابخانة نويسندگان صـبح 9 در سـاعت كـه گرفـت قرارمـي از مشـتركان گـروه در اختيار يك صبح شش در ساعت آن هاي كردند. نسخه مي توزيع ها را براي شد. نسخه مي آوري ظهر جمع 12 ها نيز در ساعت نسخه شد. اين مي سپرده از مشتركان ديگري گروه و به آوري جمع

در پسـتي مشتركان كردند و براي مي صاف صحافي را زير پرس و چروك پرچين هاي كردند. نسخه مي آوري بار جمع چهارمين .فرستادند وكنار كشور مي گوشه


196

و تهيـه هـايي خود مقالـه مورد عالقة مباحث تا دربارة خود خواست از خوانندگان 1870 در سالتايمز آو اينديا روزنامة رايگـان را بـه روزنامـه آن فرستادند، در مقابل مي مقاله روزنامه براي طور منظم به كه بفرستند. و كساني روزنامه به چاپ براي نويسد: عصر مي آن از مؤلفان كردند. يكي مي افتدري

هـا بـا نشـريه شد، سردبيران نمي يافت انتشار در روزنامه براي جالبي مطالب كه نبودند.در مواقعي كننده كسل وقت ها هيچ روزنامه پرداختند. مي مشاجره با يكديگر به تمام و جديت شدت

دهد، امـا مي خود ادامه فعاليت به هنوز هم دادند كه تشكيل ـ كولمن بنت عنوان تحت ديگر شركتييك كمك به و كولمن بنتهنـد بـه را از انگلـيس مجرب نگاران روزنامهتايمز آو اينديا تحريريةهيئت براي . بنت است يافته انتقال هنديان به آن مالكيت در سـال الوِت پت هاي نوشته برخوردار بودند. طبق تري بيش ريد از شهرت فرِيزر و سر استنلي اتها لوو آن در ميان آورد كه

دسـتيار سـردبير، يـك معـاون سردبير، يك بودند از يك عبارت آن كرد كاركنان شروع خود را با روزنامه همكاري وقتي 1883 بودند. پارسي دونفرشان كه بودند) و چهار خبرنگار از افراد بومي آمده از انگليس گزارشگر ارشد (همگي سردبير، يكخواسـتند مـي هـا از دولـت انگليسـي مالكيت تحت هاي و روزنامه هند را فراگرفت خشونت ، موج بنگال تقسيم در آستانة

، افراطيـون رسالت اين و در انجام گرفت ا برعهدهر از حكومت دفاع مسؤوليتتايمز آو اينديا دهد. روزنامة نشان عمل شدت از سـوي نگـاري روزنامـه و اخـالق اصول نقض مشتاقانه بود كه در وضعيتي . دولت بادانتقاد گرفت را به هندي روهاي و ميانه تـيالك محاكمه در جريان دادگاه به و توهين خاطر تحقير بهتايمز آو اينديا روزنامة كه . هنگامي گرفت مي ها را ناديده روزنامه اكتفا كـرد. گوكهالـه آن به اي اخطاريه دادن تنها به شد، دولت آميز دچار مشكل تحريك اي مقاله نوشتن اتهام ، به1897 در سال

: ها نوشت انگليسي مالكيت تحت هاي در روزنامه مندرج مقاالت در اظهارنظر درخصوصكـار بـه و فرهيختـه كرده تحصيل هنديان ويژه و به هنديان دربارة ها پيوسته روزنامه از اين برخي و تحقير كه تكبر نژادي هاي واژه

دولتـي مـات مقا كـه ببيـنم آزارد... . آرزودارم درد، مـي مي را ازهم انسان پوست كه هايي تر از تازيانه را بيش انسان برند، روح مي كـه است تأسف بسي كنند. اما جاي زندان و روانه را بازداشت ـ هندي انگليسي از مطبوعات دهند و سردبير يكي خرج به شهامت اند. شده و زنداني بازداشت هندي سردبيران كنند تمامي نخواهندشد اگر مشاهده ناراحت وجه هيچ به دولتي مقامات

از رو شد. يكـي روبه بسيار بزرگي با مشكل از نشريات سردبير يكي يا بدخواهي بر اثر شيطنت 1905 در سال اينديا تايمز آورا از مقالـه و ادعا كرد ايـن بود، منتشرساخت قرارگرفته هند مورد حمله ، فرماندار كل لرد كُرزن در آن را كه اي ها مقاله روزنامه شد: مي شروع جمله با اين مقاله . اين است كرده نقل مز آو اينديا تاي روزنامة

و اعتبـار كشور شهرت اين به وي مراجعت همچون توانست چيز نمي هيچ ، چون گشت هند بازنمي ديگربار به لرد كُرزن كاش اي داركند. را لكه وي

كـرد در خود قلمدادمي را قهرمان لرد كُرزن كه تايمز آو اينديا شركردند و روزنامةو منت ديگر نيز نقل هاي را روزنامه مقاله ايناز نقـل بـه هند و انگلـيس كرد، اما مطبوعات خود را تكذيب به مقاله اين انتساب. تايمز آو اينديا قرارگرفت دشواري وضعيت

ند.داد ادامه مقاله انتشار اين به تايمز آو اينديا خبرنگـار يـرس داد، پـي كار خود پايان به و آشفتگي با سردرگمي ، كه1907 در سال در شهر سورت ملي كنگرة در اجالس

وشـتم كـرد، مـورد ضـرب مـي خـود ارسـال روزنامـة و براي را تهيه كنگره اين به مربوط خبرهاي كهتايمز آو اينديا روزنامةرا تـا وي يـرس روشد، پـي روبه مخالفان با خطر حملة كنگره اجالس رئيس گوش بهاري راش شد. وقتي و مجروح قرارگرفت

كرد. همراهي مخصوص جايگاه


197

در ملـي مهتـا، رهبـر كنگـرة شاه حاضر، سر فيروزه قرن در اوايل تايمز آو اينديا روزنامة و انتقادهاي حمالت اصلي آماجو مهتـا، گوكهالـه شـاه فيـروزه بمبئي گذاري قانون در شوراي درآمد امالك اليحة مباحث در جريان 1901 . در سال، بود بمبئي

روهـا ميانـه از سوي واكنش گونه اين ، چون را برانگيخت همگان امر شگفتي كردند و اين ترك اعتراض نشانة را به جلسه ديگران اش و ياران شاه فيروزه اقدام ) اين شاه فيروزه سرسخت فريزر (خصم لووات قلم به اي در مقالهز آو اينديا تايم. نداشت سابقه : خود نوشت . فريرز در مقالة باد تمسخرگرفت را به

دادن نشـان بـراي واقعـي پرسـتان نميه عنوان به از وي اش دوستان و پيروي گذاري قانون شوراي جلسة در ترك شاه فيروزه اقدام . گرفـت را جـدي آن توان و نمي نداشت درپي ديگران و شگفتي احساسات جز تحريك ، چيزي درآمد امالك خود با اليحة مخالفت

گـل دسـته شده ديده تدارك پيشاز اقدام بار در يك كند، اما اين مي خودداري تاكتيكي اشتباهات گونه معموالً از اين شاه فيروزه آقاينيـز نكتـه از ايـن حتـي شـاه آورنبود. فيـروزه خنده جز رفتاري ايجاد كند، چيزي شور و هيجان آنكه جاي به وي داد. اقدام آب به

از قبـل در جلسـه حاضـرين از بسياري كه كند، درحالي جلوه و ناگهاني خودجوش رفتارها بايد تا حدودي گونه اين ماند كه غافل در اواخـر دوران هـم آن اقـدامات گونـه ايـن بـه آوردن روي سياسـي هـاي شخصيت خواهدافتاد. براي اتفاقي چه دانستند كه مي

. است خود بسيار خطرناك اجتماعي هاي فعاليت

بـود. در تمجيـدكرده انگليسـي بر زبان اش و ياران شاه فيروزه طخود از تسل هاي از سرمقاله در يكي از آن پيشتايمز آو اينديا بـه از سـخنرانان و چنـدتن وي تمجيـد از تسـلط ، ضـمن گردهمـايي در يـك و ديگران شاه فيروزه نطق به با اشاره مقاله اينبـود. در كـرده قراردارند ابـراز شـادماني برتر هندي نژادهاي در رأس شاه فيروزه چون روشنفكر بزرگي ، از اينكه انگليسي زبانآور نـام خطيـب سيسرون داشتند كه انگليسي زبان به تسلطي چنان شاه و فيروزه ، بدرالدين تالنگ يعني از سخنرانان تن سه واقع باليد. خود مي به خاطر آن و به را داشت تسلط همين يوناني زبان به رومي

نويسد: مي داشت را برعهدهتايمز آو اينديا سردبيري معاونت پست 1920 در دهة . راما رائو كه كي در ويـژه ، بـه نـژادي تعصـب از هرگونـه تايمز آو اينديا ، روزنامة انگليسي از مالكيت ناشي طبيعي هاي محدوديت بادرنظرگرفتن

گانـدي آزادي در آن كـه اي بيانيـه داشـتن بـا در دسـت انگليسـي مقام يك را كه روزي خاطر دارم بود. به خود، عاري هاي سرمقالهكرد حيرتتايمز آو اينديا در دفتر روزنامة هندي نگاران روزنامه انبوه از ديدن سردبير شد، وي دستياران بود وارد اتاق شده اعالم

يادكرد. سـردبير " سياهان نمايش" عنوان به شد، از دفتر روزنامه مواجه روزنامه ها با سردبير اين باشگاهاز در يكي و روز بعد وقتي كند. خواهي خود معذرت گفتة مزبور ناگزيرشد تا از بابت داد وشخص فرماندار اطالع را به حرمتي بي اين روزنامه

ژنـرال هند از آنچه مقيم هاي انگليسي تمامي كه نوشت روزنامه اين از سردبيرانديگر ريد يكي مورد ديگر سر استانلي در يكاز ريد گروهي سر استانلي بود) مقالة واال باغ كشتار جاليان داير مسؤول كنند (ژنرال مي شرم داد احساس داير در امريتسار انجام

دايـر ژنـرال كـردن بـا سـرزنش را كـه نگاري گرفتند تا روزنامه تصميم اي ا عدهكرد و گوي را خشمگين بمبئي مقيم هاي انگليسي از حضـور در باشـگاه بود مـدتي در انتظارش از آنچه ريد با آگاهي دهند. استانلي گوشمالي شده كشورش سرافكندگي موجب افتاد. ها از آسياب كرد تا آب ها خودداري انگليسي

نويسد: مي تايمز آو اينديا د راما رائو در مور از بيش روزنامه دهد. اين مي را ارائه ممكن پوشش بهترين و اقتصادي اخبار ورزشي ندارد و در زمينة نقصي گونه هيچ روزنامه اين

آنكـه : اول داشت تكيه اساسي اصلبر دو تايمز آو اينديا كند. روزنامة هند را منتشرمي به مربوط خبرهاي هندي هاي روزنامه اغلب شود. شمرده هند محترم مردم سياسي هاي حساسيت يابد و ديگر آنكه بريتانيا بايد ادامه پادشاه حكومت


198

د. در زمـان بـو آنـان حقـوق كرد و مدافع رفتارمي مهرباني به روزنامه . شپارد با كاركنان . تي اس روزنامه اين سردبيران در ميان به تايمز آو اينديا خود بود، در اوج و دولت مطبوعات بين و رويارويي آزادي براي مبارزه دليل به لو كه سرفرانسيس سردبيري، از رهمنتشـ هاي اخبار و گزارش تعداد و تيراژ و حجم راما رائو از لحاظ گفتة و به يافت و اعتبار خود دست حدشهرت باالترين

افتاد. هند پيش هاي ساير روزنامه واگذارشد. هنديان به 1946 در سال آن هند بود. مالكيت از استقالل پس روزنامه اين سردبير هندي اولين مورائيس فرانك از پرتيراژتـرين يكـي روزهآغازشـد، امـ تـايمز آو اينـديا ناشر توسط انتشار آن 1888 در سال كه اينديا مصور نامة هفتهتـايمز آو اينـديا مطبوعـاتي گـروه نيـز از سـوي و انگليسـي ، هنـدي مـاراتي هاي زبان به ديگري . نشريات هند است مجالت روزنامـة ناولـي عنـوان بـه 1919 در سال انتشار آن ) كه (تايمز اقتصادي تايمز اكونوميك است جمله از آن شوند كه منتشرمي در ميـان تـايمز آو اينـديا ، روزنامة1984 سال چاپهند مطبوعات كتاب مندرجات هند آغازشد. براساس و مالي اقتصادي شود. مي هند محسوب زبان انگليسي روزنامة تيراژ دومين و از لحاظ برخوردار است هند از نفوذ و اعتبار خاصي مطبوعات

تريبيون .» نظيـر اسـت بـي روزنامـه سـردبير ايـن هاي ها و تحليل ... مقاله است روزنامه بهترين تريبيون: « گفت 1932 در سال گاندي

و مشـاركت قـومي مشكالت دربارة وي هاي ! مقاله ري باد كالينات زنده: « گفت رِي ، كالينات آن در مورد سردبير بزرگ گاندي از همـان تريبيـون روزنامـة براي ري كالينات» كند. مي حكايت وي تجربيات و وسعت دانش از عمق ها در انتخابات هاريجانامريتـا روزنامة براي گوش لعل و موتيهندو روزنامة . سوبرامانيا آير و كاستوريرانگا اينگار براي جي برخوردار بود كه اهميتي

داشتند.بازار پاتريكا ، در تريبيون روزنامة سردبيري سمت تصدي براي 1917 الهور در سال به از آمدن پيش بود كه بنگال از اهالي ري كالينات

بـا بـود كـه باك بي اي نويسنده . وي داشت كار اشتغال كرد به را منتشرمي آن بانرجي سوندرانات كه كلكته چاپ بنگالي نشريةو پنجـاب حكومـت عليـه شديد وي كرد. حمالت مي بود مبارزه دوانيده عميقاً در هند ريشه كه بيگانه حكومت عليه تمام شهامت منجـر شـد، گرچـه دوسـال مدت به وي شدن و زنداني دستگيري ، به1919 در سال واال باغ كشتار جاليان داير، قهرمان ژنرال . يافت تقليل ماه سه به تجديد دادرسي در جريان وي زندان حكم

بـود گرفتـه هنـد در پـيش آزادي بـراي گانـدي كـه اي و شـيوه خشـونت عـدم جنبش . به نظر داشت اختالف با گاندي وي. داشـت فعالي هند نقش رهايي براي شد و در مبارزه مي محسوب ملي وفادار كنگرة از اعضاي يكي هرحال ، اما به اعتقادنداشت

: ، گفت هندي نويس آنانند، رمان راج ملك به وي عدم نهضت از طريق توانيم . ما مي نيستيم عقيده هند را آزاد كرد هم توان مي خشونت كند با عدم فكر مي كه ها با گاندي ما بنگالي

دانشـجوي از جوانان راند. برخي از هند بيرون خشونت با عدم توان ها را نمي ا انگليسي، ام روكنيم روبه را بامشكل ، دولت همكاري نـام به بنگالي كرد، يك پرتاب بمب لرد هاردينگ سمت به 1911 در سال كه از كساني يكي دانيد كه اند. شما مي شده ما تروريست

چشم خود شيوة هاي از داستان ما در يكي از نويسندگان چاندرا يكي فرار كرد. سارات ژاپن بعدها به شخص بود. اين بِهاري راش . است قرارداده را مورد ستايش در برابر چشم

.» نداشت را قبول گاندي خشونت عدم تاگور روش ، رابيندرانات است شنيده كه از قراري«گويد: آنانند مي راج ملك گويد: مي خصوص نيز در اين ري كالينات


199

طبيعـي امري شخصي شوند. دفاع متوسل خشونت به است ممكن خشونت عدم جنبش سواد در جريان بي مردم تاگور معتقداست جـا رواج در آن جـين هنوز آيين كه ، ايالتي است گجرات اهل آزارند و گاندي و بي آرام هستند كه " جين" آيين . تنها پيروان است دارد.

.» اختياركنم سرمقاله غير از نوشتن كار ديگري كه را داشتم آن شهامت كنم آرزومي«كرد: اضافه تأمل از كمي پس ري گويد: مي ري ، در مورد كالينات تريبيون روزنامة از سردبيران ، يكي رام آمولوك بـود. وي و مسـتقل ناپـذير، متـين ، خلـل صـريح شخصـي داشـت را برعهـده تريبيـون روزنامـة سـردبيري لسا28 مدت كه ري

يـا از داخـل داد كسـي نمـي اجـازه حال تأثيرقراردهند. درعين را تحت هايش ارزيابي و قومي شخصي و عالئق داد مسائل نمي اجازه و قـدرت ، با شور و هيجـان پرستي شديد ميهن از احساسات كند. او با برخورداري دخالت آن مشي خط در تعيين از روزنامه خارج استوار بود. و عدالت بر منطق هميشه هايش ، اما ديدگاه گماشت مي خود همت مقاالت نوشتن به اي العاده فوق

سركوب در هند به انگليس حكومت تشكيالت كه ر مواقعيد خصوص ، به كالينات هاي سرمقاله خواندن«افزايد: مي رام آمولوك »بود. بخش ، بسيار لذت پرداخت هند مي مردم ناسيوناليستي هاي آرمان

. اطالعـات نداشـت با افـراد بسـيار مهـم مالقات به اي عالقه ناميدند چندان بابو مي او را كالي اش هواداران كه ري كالينات مربـوط هـاي و جنبه از مسائل . در برخي داشت سياسي مختلف هاي سازمان فعاليت و چگونگي مملكتي مسائل ربارةد وسيعي

كرد. امـا مي خود را بيان نظريات پوشي پرده گونه و هيچ كامل و با صداقت نظر داشت اختالف با گاندي همكاري عدم جنبش بهفرسـا طاقت مبارزة ، در طول نظر با گاندي اختالف رغم بود. به قائل خاصي احترام نظر داشت ها اختالف ا آنب كه كساني براي ويناپـذير آشـتي از مخالفـان تريبيون روزنامة نماند. گرچه غافل از گاندي از حمايت لحظه هند يك و استقالل آزادي كسب براي

اي العـاده فـوق از احتـرام زمـان آن انگليسـي زعمـاي در ميـان حتـي ري شد، اما كالينات مي بر هند محسوب انگليس حكومت و از ريخـتن بسـت افراد نمي ترور شخصيت . هرگز كمر به قرارداشت سطح در باالترين نگاري روزنامه برخورداربود. در حرفة

ورزيد. مي افراد اجتناب حيثيت كردن آبرو و بدنام ري در شـخص در واقـع تريبيـون روزنامـة دارد كـه ، اظهارمي است كرده خدمت وي زيردست مدتي ، كه . ساهني . ان جِي ديگـر صـفحات حتـي وي هـاي نوشته گاهي ، بلكه نوشت را مي مهم هاي ها و مقاله سرمقاله تنها تمامي نه شود. وي مي خالصه و گيرا بود. كننده ، مجاب ، منطقي نوشت مي ري كالينات كرد. هر آنچه مي لرا نيز اشغا روزنامهنهـرو در گويـد كـه مـي كند. وي مي تعريف ري نهرو و كالينات را دربارة ماجرايي روزنامه اين خبرنگار ويژة . بالي . اس اينهـرو يـا را آقـاي وي اصراردارد كه تريبيون پرسد چرا روزنامة مي كرد. نهرو از بالي از الهور نيز ديدن پنجاب سفر به جرياننهـرو يـاد جـواهر لعـل نيز با نام دهد از وي قرارمي را مخاطب و استالين چرچيل كه گونه كند. چرا همان نهرو خطاب پانديت

هماننـد المللـي بـين نهرو هنوز در صـحنة كه دليل اين هب شد گفت مطلع وشنود نهرو با بالي گفت از ماجراي ري كند؟ وقتي نمي . است نيافته شهرت و چرچيل استالين

و بـا درگذشـت 1943 در سـال . وي شفانيافت بيماري مبتالشد و هرگز از اين آسم مزمن بيماري به در زندان ري كالينات شـدن هند با كشته استقالل در آستانة 1947 در سال كرد و سرانجام را تجربه بسياري هاي فرازونشيب تريبيون او روزنامة مرگ شد. در الهور متوقف بودند انتشار آن درآمده از پاي دشنه با ضربات كه روزنامه از كاركنان دو تن

راجـا رام بـه شـديدي دلبسـتگي يـا كـه مجيت سينگ سردار دايال توسط 1881 در سال نامه هفته صورت به تريبيون نشرية را خريـد و سـيتال چـاپ آالت ماشـين بـانرجي سـوندرانات بـا كمـك شـد. وي تأسيس داشت و براهمو ساماج روي موهون


200

روزنامـه رتصـو بـه 1906 در سـال كه نشريه كرد. اين منصوب آن سردبيري داكار را به منطقة نگاران از روزنامه كانتاچاترجيچانـدار پـين . بي قرارداشت ري كالينات از جمله نگار بنگالي چند روزنامه سردبيري انتشار خود تحت هاي سال درآمد در اولين

و از گبـزر دوستي انسان كه سينگ كرد. سردار دايال وظيفه انجام سمت در اين چندسال بود كه آن سردبيران اولين از جمله پال . است فعال امروز نيز همچنان تا به ايجاد كرد كه امناييهيئت تريبيون نشرية ادارة هند بود، براي شمال پرآوازة گرايان ملي

: نوشت 1881 سال فوريه خود در دوم شمارة در اولين نامه هفته اين . ما هر آنچـه هند است خاموش هاي توده آرمان و خويشتندارانة آيد، پيشبرد صحيح ميبر آن از نام كه گونه همان تريبيون هدف

. گرفت خواهيم خدمت هند به مردم هاي توده و آگاهي آموزش براي داريم در توان

از پيشـاور تـا زماني كشور كه اين غربي در شمال خصوص هند به و اجتماعي سياسي با تاريخ تريبيون روزنامة رشد و ترقي سـرحد شـمال ايالـت چـون در منـاطقي اي العاده نفوذ فوق نشريه . اين است شده ، عجين امتداد داشت تا كراچي و كويته دهلي عنـوان خـود را بـه انتشار، موقعيت ابتداي از همان نشريه . اين است گذاشته برجاي ، سند و دهلي از تقسيم پيش ، پنجاب غربيهنـد را داشـتند بخـش آزادي جنبش قصد سركوب كه انگليسي بارها با حكام روزنامه كرد. اين تثبيت مردم افكارعمومي ارگان

ابـر در بر و مقاومت پرستي ميهن روحية هند و القاي مردم كردن آگاه خود كه رسالت درگيرشد، اما همانند سدسكندر در انجام هنـد تبـديل مـردم خواهانة آزادي هاي سلحشور آرمان از پرچمداران يكي به نشريه كرد. اين بود مقاومت و خودكامگي اختناق

شد. بـه و گروهي و بلوا شهر الهور را فراگرفت ، شورش هند و پاكستان بين پنجاب تقسيم هند و در جريان استقالل در آستانة

روزنامـه چـاپ آالت شدند و ماشين كشته مردم تهاجم در جريان روزنامه از كاركنان كردند. دوتن حمله تريبيون نامةدفتر روز : ، وزير كشور هند، نوشت پاتل واالبهاي به اي در نامه از انتشار بازماند. مدير آن روزنامه ، اين حادثه اين شد. درپي منهدم

و كاغذ و چاپ آالت ماشين خود، از جمله هاي و دارايي اموال بر اثر انهدام و پانصدهزار روپيه الهور دوميليون ريبيونت روزنامة چاپخانة به پنجاب دستور حكومت بنابه روزنامه اين به متعلق از كاغذ چاپ هزار روپيه دويست . معادل است ديده نقد، خسارت پول

چاپخانـه . دولت است شده دادهتايمز پاكستان روزنامة تحرير ما نيز به ماشين دستگاه بار و شش . وانت است يافته هور انتقالال دولتيتـايمز پاكسـتان بـه و دفتر كار روزنامـه چاپخانه دارد كه از آن حكايت دريافتي . اطالعات است كرده را مهروموم و دفتر روزنامه

واگذارخواهدشد.

انتشـار از سـرگيري را بـراي الزم و تسـهيالت دستور داد تا تجهيـزات هندي آوارگان وزير اسكان . نئوگي . سي كي به پاتلبـود، الفمخ دوكشور هند و پاكستان هند به با تقسيم تريبيون قراردهند. روزنامة هند در اختيار آن در خاك تريبيون روزنامة

را در الهـور منتشـركنند و تريبيـون گرفتند تـا تصميم روزنامه امنايهيئت ، قرارگرفت شده انجام در برابر عمل كه اما هنگامي كـه از موضـعي . جنـاح ابرازداشـت جنـاح محمدعلي هاي خود را از ديدگاه حمايت اي سرمقاله با نوشتن روزنامه سردبير اين

بـه روزنامـه جز انتقـال اي هند پديدآمد، چاره تقسيم درپي كه و شورشي ومرج بود تقديركرد، اما هرج گرفته در پيش يونتريب روزنامـه گـرفتن سروسـامان گويـد كـه مـي تريبيـون سردبير رام نماند. آمولوك آمباال باقي به 1948 مه در ماه سيمال و سپس

. خود نظيرنداشت در نوع تريبيوناز مردم شد و حمايت تسريع يرمنتظرهغ اي گونه به اعـالم درپي 1975 در سال روزنامه . اين يافت خود در چانديگار انتقال انتشار فعلي محل به 1969 در سال تريبيون روزنامة

از جملـه نشـريه درگيرشـد. ايـن بـا دولـت داشت را برعهده آن نائير سردبيري ماداوان كه در هند در زماني العاده فوق حالت شد. ديگر محروم و تسهيالت دولتي هاي آگهي و از دريافت قرارگرفت دولت سياه در فهرست بود كه اي روزنامه سه


201

Punjaabi) تريبيـون پنجـابي ( و هنـدي پنجـابي هـاي زبـان ديگر بـه دو نشرية 1978 در سال تريبيون مطبوعاتي گروه

Tribune) تريبيون داينيكو (Dainik Tribune) انتشـار بـا ابتـداي هـر دو از همـان كرد كه هند عرضه مطبوعات جامعة را به گويد: مورد مي در اين روشدند. ساهني روبه خوانندگان استقبال

و شهامت ، خويشتنداري اعتدال دادند از بدو انتشار به از خود نشان آن سردبيران كه تيو امان بر صداقت عالوه تريبيون روزنامة آگهـي صاحبان در برابر فشارهاي كه است و كارآمدي اليق مديران نيز مديون تا حدودي آن . توفيق يافت شهرت حقيقت در ميدان

شود. مي محسوب روزنامه اين موفقيت براي ديگري نيز عامل روزنامه امنايهيئت عضايا ميان دادند. تفاهم نشان از خود مقاومت

مظهـر سرسـخت عنـوان به آن ، برشهرت روزنامه اين مثبت هاي ويژگي بر حفظ عالوه تريبيون روزنامة بهاتيا سردبير فعلي پرِم . است افزوده حكومت و منتقدمنطقي افكارعمومي


202

14 ها غول

. هورنيمن . جي بي

خـود هماننـد هـاي جرايد هند از قلم كرد. سردبيران مبارزه همكاري عدم جنبش نيز دوشادوش هند، قلم آزادي در نبرد براي از كشي و بهره سركوب ايافش براي پذير پيكر آن آسيب در نقاط و نفوذ عميق بيگانه حكومت به زدن ضربه براي شمشير تيزي

ورزيدنـد. آنـان مـي خـود عشـق مـيهن بـه تا سرحد تعصـب كه بودند پرست ميهن نگاراني ها روزنامه بردند. آن هند بهره مردم(از هـايي دادنـد و محروميـت ازخود نشان رشادتي چنان راه كردند و در اين خود قيام ميهن استقالل در راه بودند كه جهادگراني

در راه كـه كسـاني طـوالني . در فهرسـت است نداشته سابقه كشوري هيچ مطبوعات در تاريخ كردند كه ) را تحمل زندان جمله برخوردارند. اي ويژه از جايگاه كه خوريم بر مي هايي غول كردند به هند مبارزه و استقالل آزادي

هنـد را كـه اسـت انگليسـي يـك : اولـي خـوريم مي بر نگار بيگانه دو روزنامه هند به آزادي اهر رزمندگان صفوف در ميان تحت روزنامة يك سردبيري كه ايرلندي يك شد و ديگري ناميده خائن اش هموطنان كرد و از سوي خود انتخاب وطن عنوان به

. . جـي دو بـي از ايـن ايجـادكرد. يكـي فراوانـي در هند مشكالت انگليسي حكام و براي داشت ها را برعهده انگليسي مالكيت دهد. مي را تشكيل قسمت اين بحث موضوع دارد كه نام هورنيمن

پيشـين پسـر رئـيس هنـد آمـد. وي به از انگليس استيتسمن دستيار سردبير روزنامة عنوان به بيستم قرن در اوايل هورنيمن يكـي . هـورنيمن سرشناس اي هنرپيشه دريادار بود و ديگري اش از برادران يكي بود كه انگليس دريايي نيروي كارپردازي دايرة

، روزنامه انتشار اين )، محل (كلكته چورينگي از جو نامطلوب از مدتي آمد و پس شمارمي هند به استقالل سرسخت از هوادارانمهتـا شـاه سر فيروزه به هورنيمن در معرفي بانرجي كرد. سورندرانات گيري خود كناره از مقام 1912 در سال يداكرد. ويتنفر پ

: ، بود نوشت كرونيكل بمبئيخود، جديدالتأسيس نشرية براي سردبيري وجوي در جست كهبـر سفيدي شال كه درحالي ، وي بنگال تقسيم ندارد. در جريان كم از من چيزي بودن در هندي هورنيمن كه دهم مي شما اطمينان به

كرد. مي راهپيمايي كلكته هاي ما در خيابان همراه برهنه بود با پاي خود انداخته هاي شانه روي

اجتمـاعي از زنـدگي ، اثـري 1913 لدر سـا كرونيكـل بمبئـي سـردبيري گـرفتن دسـت و بـه بمبئي به هورنيمن از آمدن پيشواد دور سـتال لعـل مهتا و سـر چيمـان شاه محور سر فيروزه تنها حول اجتماعي هاي شهر نبود. فعاليت در اين وجوش پرجنب

: است نوشته زمان آن از مفسران زد. يكي مي


203

جايگـاه نشـريه شد و اين شهر دميده در كالبد اين اي تازه ، روح نيكلكرو بمبئي سردبيري و تصدي بمبئي به هورنيمن با آمدن كرد. هند كسب سياسي در صحنة اي ويژه

بـود، امـا همـراه بسـياري هـاي ضرورتاً با دشواري نگار انگليسي روزنامه يك توسط هندي نشرية يك سردبيري سمت تصدي بود برآمد. واگذار شده وي به كه مسؤوليتي از عهدة تمام د و با مهارتدر كار خود استاد بو هورنيمن وي اندازة به يك بودند، اما هيچ كرده مبارزه هند قهرمانانه مردم آرمان نيز در راه ديگري هاي ، انگليسي و بعد از هورنيمن قبل

در نبـرد مشـاركت شـور و هيجـان بود. هورنيمن نكرده ها فداكاري آن مررسيدنث به و در راه نكرده ها همراه آرمان خود را با اين مبارزي مردم به افزود. در امر خدمت نگار ورزيده روزنامه يك عنوان خود، به ساير خصوصيات هند را به و استقالل آزادي براي

نشـريات خود عليه وقفة بي با حمالت نيازمند بود. هورنيمن دممر به امدادرساني هاي در جنبش فعال ناپذير و عضوي خستگي تقريبـاً انحصـاري از موقعيـت كرونيكـل بمبئـي انتشـار تـا زمـان را كـه تايمز آو اينديا ها، روزنامة انگليسي مالكيت تحت

را افشاكرد. آن و نژادپرستانة ضدهندي مشي داد و خط برخوردار بود تكان هركـاري از انجـام قبـل شد و هرروزصـبح تبديل بمبئي مردم روزانة عادت به كرونيكل روزنامة خواندن نكشيد كه وليط

: از نويسندگان يكي قول پرداختند. به مي آن مطالعة بهدر مـورد جالـب داد. نكتـة قرارمي زداشتند در اختيارشاننيا از آن آگاهي به مبارزه ادامة براي مردم را كه آنچه كرونيكل روزنامة

هـاي ها، ويژگـي ها و نامردمي زشتي رحمانة بي افشاي به ، تعهد و اشتياق راديكال هاي . ديدگاه است سردبير آن ، مليت روزنامه اين دهد. مي را تشكيل هورنيمن هاي بارز نوشته

چـون او كه هاي خود را از مقاله ستايش توانم ، اما نمي متنفرم از هورنيمن: « گفت د هورنيمندر مور اروپايي منصب صاحب يك كردند. خود قلمدادمي ميهن به را خائن در هند، وي انگليس حكومت كارگزاران.» كنم پنهان گواراست شربتي

: گفت اتهام اين به در پاسخ هورنيمن ايرادبگيرند. اند بر من نتوانسته كنند، اما تاكنون مي دقت كالمم فحواي خوانند. به مرا مي هاي سطر نوشته سطربه دشمنانم

هند فرماندار كل مالقات به مطبوعات از جامعة هيأتي در رأس 1916 در سال بمبئي نگاران روزنامه اتحادية رئيس عنوان به وي. . واي كنـد. سـي ابـالغ وي بـه 1910 مصـوب مطبوعـات قانون ها و سوءاجراي ا در مورد محدوديتخود ر تا اعتراض رفت

نبود، اما كننده دلگرم فرماندار كل و پاسخ داشتند. واكنش عضويتهيئت مالويا نيز در اين و پانديت . بانرجي . ان ، سي چينتاماني حكومـت بـدرفتاري گسـتردة افشـاي بـراي آمـده پـيش اند از فرصت توانسته بودند كه شادمان جهت از آنهيئت اين اعضاي كنند. برداري بهره خوبي به و محلي مركزي

هيئت شد. اكثر اعضاي ها درگير مي با آن و مدام نداشت اي حسنه رابطة كرونيكل روزنامة مديرةهيئت با اعضاي هورنيمن، وي شـد. بـا درگذشـت مـي حل با مسالمت بود، مسائل زنده شاه فيروزه كه دادند، اما تا زماني مي رو تشكيل فراد ميانهرا ا مديره

مشـي خـط در تعيـين مـديره هيئت اعضاي دخالت بارها و بارها به وي رو شد. گرچه روبه تري بيش هاي با دشواري هورنيمن : نوشت هورنيمن به اي در نامه بزانت كار بازدارد. آني ها را از اين آن نتوانست كرد، اما اعتراض روزنامه

روزنامـه گفتم ها مي آن به تو بودم جاي كنند. اگر من را مخدوش روزنامه عقيدة استقالل مديرههيئت ابله دهيد اعضاي نبايداجازه . كردم مي گيري خود كناره ها از مقام آن مخالفت د و درصورتكر خواهم هدايت خواهم مي كه گونه را آن

روزنامـة سردبيري و مدتي رفت مدرس ، به بزانت بازداشت درپي 1917 بود و در سال بزانت آني نزديك از دوستان هورنيمن مـديرة هيئـت كـار شـد. بـه مشـغول نشـريه سردبير آن جانشين عنوان به . تالنگ . كي بي تا اينكه گرفت را برعهده هند جديد


204

رهبـري هنـد بـه خودمختـاري از جنـبش هـورنيمن واد حمايـت سـتال لعـل سر جيمان رياست به كرونيكل بمبئي روزنامة كرد. را تأييدنمي بزانت آني

اصـالح موضـوع بررسـي بـراي 1917 در سـال ، ، وزيـر مشـاور در امـور هنـد از دهلـي مونتـاگ بازديد ادوين در جريانخـود اقامـت محـل را در عمـارت همـراه هيئـت و وي آنكه جاي ، به ، لرد چلمسفورد، فرماندار كل سرزمين اين اساسي قانون به كرونيكلدر اي قالهسرم با نوشتن داد. هورنيمن بود اسكان برپا شده عمارت در محوطة كه ها را در چادرهايي دهد، آن جايخـود لرد چلمسفورد دور از شأن نوشت كرد. هورنيمن بود اعتراض كرده توصيف زاده اشراف انگليسي را تكبر يك آن وي آنچه

عتـراض كنـد. ا اقامـت عمـارت ) در يك مونتاگ (ادوين هست هم روزگار يهودي از قضاي كه فرد عادي تا با يك است دانستهبـود آمـده پـيش كـه هنـد انجاميـد. لـرد چلمسـفورد از سـوءتفاهمي هـاي ساير روزنامه اعتراض نداي برخاستن به هورنيمن

در عمـارت كـافي و فضـاي امكانـات فقـدان دليـل به كه گفت . وي است و تحقير نداشته قصد توهين كرد و گفت عذرخواهياز ببينـد. هـورنيمن تـدارك اي جداگانـه اقامتگاه وي براي گرفت ، تصميم تر مونتاگ بيش آسايش نتأمي خود و براي مخصوص

در حضـور ، كـه با مونتاگ هورنيمن مالقات داد. در جريان ادامه انتقاد از وي نشد و به مورد مجاب در اين فرماندار كل توضيح از وي نيابـت بـه موضوع اين كردن خاطر مطرح را به و هورنيمن لمسفورد دلجويياز چ مونتاگ گرفت لرد چلمسفورد صورت

كرد. سرزنش : گفت در پاسخ هورنيمن

، امـا هنـوز هـم كنم مي دهيد ستايش مي خود نشان صميمي چندان نه در برابر ميزبان كه اي العاده فوق و تواضع خاطر ادب شما را به خود، شـما را در شخصي ناراحتي بهاي به حتي هند بهتربود تا فرماندار كل و سنن آداب شمردن خاطر محترم به كه ما عقيده براين

داد. مي جاي فرمانداري ويژة عمارت

نظامي حكومت اتمقرر تحت كه پنجاب حكومت سركوبگرانة اقدامات دربارة اي تقريباً هر روز مقاله ، هورنيمن1919 در سال مـردم عليـه را كـه خود و تحقيري قانوني از اختيارات حكومتي و كارگزاران مسؤوالن كرد و سوءاستفادة شد منتشرمي مي اداره

: است عصر نوشته آن اوضاع از ناظران كرد. يكي داشتند افشامي روامي اي العـاده فـوق كردنـد وحشـت مـي او را مطالعـه هاي هر روز نوشته كه محلي حكومت منصبان صاحب در دل هورنيمن هاي مقاله

كرد. ايجادمي

خـوراك دولتـي مقامـات و بـراي اشـتهاآور روحـي غذاي يك مردم را براي هورنيمن هاي مقاله روزنامه اين ازخوانندگان يكيو داد از صـراحت قرارمي هدف زمان روها را هم و ميانه دولت كه هورنيمن انتقادي هاي . مقاله است كرده اشتها توصيف كوركنندة رفتند. در مي خواندند از كوره را مي وي هاي ها مقاله آن برخورداربود. هربار كه خاصي صداقت

مديرههيئت خود رسيد. اوج از روزها به و در يكي يافت شدت كرونيكل روزنامة مديرةهيئت با اعضاي هورنيمن درگيري مـديره هيئـت هـاي در برابـر فشـارها و دسـتورالعمل از تمكـين كند. هورنيمن ديكته وي خود را به هاي كرد ديدگاه مي تالش

نهـورنيم كرد. انتشـار خبـر اسـتعفاي چاپ را در روزنامه خود خبر استعفايش . وي گرفت خود كناره كرد و از مقام خوددارياو را خواستارشـدند. بردنـد و ابقـاي يورش دفتر روزنامه به از آنان و انبوهي برآشفت را سخت كرونيكل روزنامة خوانندگان

كنـد و او نيـز از پاتـان را تجديـد سـازمان تـا روزنامـه خواست سرشناس روهاي از ميانه ، يكي . سامات . ام از ان مديرههيئت تـا بـود خواسـت كرده وظيفه دستيار سردبير انجام در سمت روزنامه و توانا بود و قبالً در چندين باذوق اي نويسنده كه جوزف

گيرد. را برعهده روزنامه اين ادارة مسؤوليت


205

استعفا شـدند. سـتال بهناگزير مديرههيئت كرد و اعضاي افت نحو فاحشي به كرونيكل، تيراژ هورنيمن گيري كناره درپيكردنـد و كار دعوت را به شد. هورنيمن تشكيل جناح محمدعلي رياست به جديدي مديرةهيئت و را كنارگذاشت آن واد كنترل

سـمت بـه دبيـري از سـمت برِلـوي سـيدعبداهللا نـام بـه ديگـري ماند و شـخص باقي دستيار سردبيري در سمت جوزف پاتان با مقاالتي را در ارتباط بود تا وي برآن بمبئي نياورد. حكومت دوام بار چندان اين هورنيمن . سردبيري تيارسردبير ارتقا يافتدس نويسد: مي باره قراردهد. او خود دراين پيگرد قانوني بود تحت نوشته پنجاب هاي ناآرامي درخصوص كه

كنند تـا گشتند تا مرا مجازات مي اي بهانه درپي كرونيكل ها و مقاالت هرروز در نوشته وي دارودسته ) و لرد لويد (فرماندار بمبئي شوند. خالص و توانستند از شر من ها شتافت آن كمك به " از قلمرو امپراتوري دفاع قانون" اينكه

بود. مأموران جراحي بعداز عمل نقاهت دوران گذراندن سرگرم نزما در آن از هند تبعيدشد. وي 1919 سال در آوريل هورنيمن كردند. روانه انگليس به كشتي بندر آوردند و سواربر يك او را به حكومتي بـود برعهـده برپـا شـده تبعيـد هـورنيمن به اعتراض براي 1919 در ژوئن را كه بمبئي شهروندان اجتماعي زعامت گاندي

: گفت گردهمايي در اين را لغوكند. گاندي خواستند تا دستور تبعيد هورنيمن از دولت كنندگان . اجتماع تداش. او بـا است خود كرده ما را مديون كرونيكلدر " آزادي" مقالة با نوشتن . وي است و بزرگواري شجاع انگليسي هورنيمن آقاي

نگينـي رو چـون و از ايـن اسـت خود كرده ملت به شاياني و خدمات افشاكرده بوده شاهد آن را كه يخطاي هرگونه تمام شهامت كـه است آن شبيه هورنيمن در غياب كرونيكلانتشار اند. ادامة آگاه وي هند از خدمات مردم درخشد. تمام نژاد خود مي برتارك روزنامـة پـس خواهدبرد، زيرا از ايـن رنج هورنيمن از فقدان طور قطع هند به مردم ملي دارند. آرمان هنگ زنده روح را بدون جسم

خواهدشد. ارائه خوانندگان به " آزادي" مقالة بدون كرونيكل

تر مناسـب او را بيش و سبك و زبان است نبوده موافق هورنيمن هاي ها و گفته از موارد با نوشته در بسياري وي كه گفت گانديو اسـت مطـرح بيـان و آزادي مطبوعـات آزادي جـا مسـألة هنـد؛ امـا در ايـن چـون شرقي اي داند تا جامعه مي غربي كشوري

را لغوكند. تبعيد هورنيمن خواهند تا حكم مي از دولت كنندگان اجتماع دليل همين به در مجلـس سخناني ، طي هورنيمن هند در اخراج حكومت از اقدام مشاور در امور هند در دفاعوزير مونتاگ ادوين

: گفت انگليس عوام كسـاني در قبـال واكنش دادن ما از نشان مورد اكراه بارزترين وي . موضوع داديم نشان زيادي داري خويشتن هورنيمن ما در مقابل

گسـترش بـود بـه همـراه جـاني بـا تلفـات هـا كـه شورش آقا در اوج اين دارند. اما بعد از آنكه نامتعارف سيعقايد سيا كه است هايشان سالح آتش بر گشودن مبني انگليسي نيروهاي به اتهام واردكردن خود به روزنامة هاي زد و در ستون دامن فتنه آتش هاي شعله

و نافرمـاني اميد ايجاد نارضـايتي به هايش روزنامه كه هنگام كرد، آن برداري ماجرا بهره داد و از اين اختصاص دهلي هاي در خيابان فـرد انگليسـي كند. هيچ هند را ترك وي بود كه فرارسيده آن شد، ديگر زمان مي توزيع آنان بين رايگان به انگليسي نيروهاي در مياندهد اختياركند و اجازه بود سكوت آن در هند سرگرم هورنيمن آقاي كه تواند در برابر اقداماتي نمي مهم مسؤوليتي نداربود با عهده

تكرارشود. اقدامات اين

: نوشت . وي از خود پرداخت دفاع به منچستر گاردين روزنامة از طريق هورنيمن بـدون تظاهركننـدگان رگباربسـتن و به غيرمسلح بر سر مردم بمب ها، فروريختن در خيابان ردمم زدن خاطر شالق به دولت با آنكه

برخورداربـوديم اي مالحظـه هردو از نفوذ قابـل كه ام و روزنامه من بود، اما شخص انتقاد و اعتراض سزاوار شديدترين عذرموجه . كاربستيم به خشونت عدم تعاليم و القاي نظم اعادة خود را براي تالش ي، تمام آن ها و جريان از آغاز ناآرامي پيش


206

تحـت كـرد. وي تبعيـد خـود از هنـد را تشـريح چگـونگي كرونيكل روزنامة به اي در نامه 1919 در سپتامبر سال هورنيمن اش منـزل به پليس نشود، اما نيروهاي نيز خارج از خانه حتي هبود ك كرده او توصيه به معالج بود و پزشك قرارگرفته جراحي عمل

بـرد و در داخـل بنـدرگاه كرد و به منتقل آمبوالنس را به وي كند. پليس را جمع اش و اثاثيه ريختند و از او خواستند تا اسباب داد. بود جاي انگليس عازم كه كشتي يك

سفر وي اي . نويسنده هند بازگشت كلمبو به هند، از راه در ورود به دولتي ممنوعيت زيرپا نهادنبا 1926 در سال هورنيمن روزنامـة سـردبيري بـه بمبئـي بـه از بازگشـت پس . وي است كرده توصيف " پيروزمندانه سفري"را بمبئي به كودي از دانوشمستعار با نام حال درعين شد. هورنيمن منصوب يافت انتشارمي كرونيكل گروه ا از سويعصره ) كه (قراول (Sentinel) سنتيِنل

هـا كـرد و آن مي روها حمله و ميانه دولت به مقاالت . در اين نوشت مي مقاله كرونيكل روزنامة هاي از ستون در يكي آتروپوس كرد. او به مي خطاب است يافته دست شهرت به اكنون كه گمنام اي را عجوزه ز آواينديا تايم روزنامة . وي گرفت باد انتقادمي را به . هـورنيمن خود برانگيخت را عليه پليس دشمني بمبئي هاي در مورد قمارخانه افشاگري دليل به سنتينل سردبير روزنامة عنوان

فتـاد و هماننـد دام بـود بـه تحقيـق جـا سـرگرم در آن وي كـه بمبئـي هاي قمارخانهاز يكي به پليس نيروهاي يورش در جريان كـرد. حتـي تـوبيخ بـا وي خـاطر بـدرفتاري را بـه و افراد پليس را تبرئه وي دادگاه شد. رئيس كشيده محاكمه به عادي مجرم يك

شد. زمينه دراين خواستار تحقيقكرد و را محكوم پليس نيز اقدام تايمز آو اينديا روزنامة و توسـل عمدي سازي صحنه را به پليس نيروهاي» كنم مي را متهم پليس» عنوان تحت مقاله در دوازده از تبرئه پس هورنيمن

اطالعـات كـرد. وي قماربـاز مـتهم عنـوان بـه مـردم بـه اش و معرفـي وي انـداختن دام بـه ، تنها براي جمعي دسته بازداشت به سـالم جـان كرد تـا از مهلكـه مي كمك وي به اطالعات و همين داشت از آن رفتن طفره و چگونگي قانون در زمينة اي كننده خيره

كرد. مي شد و شخصاً از خود دفاع حاضرمي دادرسي در جلسات مدافع وكيل بدون دربرد. هميشه بهشـد تـا سـبب 1932 در سـال همكـاري عدم جنبش در خالل ميل ديلي ايندينو كرونيكل هاي در روزنامه هايش مقاله انـدازة به نگار انگليسي روزنامه اين«گويد: در مورد او مي ملي كنگرة از رهبران كند. يكي مطالبه وثيقه دو روزنامه از اين دولت شـد. وي مـي نگـاري روزنامه در حرفة اش مخالفان خيال آشفتگي او موجب خبري شم.» است كرده هند خدمت صد رهبر به يك

اند. هند كرده مطبوعات جامعة به شاياني خدمات نگار بود كه ها روزنامه يا مرشد ده "گورو" برايش زيادي مشكالت داشت اشتغال ارينگ روزنامه حرفة به كه سالياني امر در طي بود و همين مزاج آتشين فردي هورنيمن

در وي و قـدرتي توانايي چنان ويژگي خود شود. اما همين عصبي وخوي خلق شد تا اسير و بردة سبب اش كرد. تندمزاجي فراهم . گرفت را سراغ مانندش توان مي تر كسي در كم بود كه پديدآورده نويسد: مي هورنيمن از شاگردان . راما رائو يكي كي كـرد و مـي ابـالغ سردبير و گزارشگران معاون را به الزم دستورات برخوردار بود. در چندكلمه اي العاده فوق مديريت او از قدرت

، تمـامي بـود كـار خـود نشسـته ميز محـل در پشت كه كرد. او درحالي مي روشن محوله وظايف انجام را براي راه وي رهنمودهاي بود. مطلع پا افتاده و پيش مهم رويدادهاي و از تمامي داشت را در دست بمبئي سياسي هاي سرنخ

خـود را زمـين قلم نيافته هند تحقق آزادي كه تا زماني: « گفت نگاري روزنامه حرفة به سالگرد ورودش در پنجاهمين هورنيمن وي پروردگان از دست بسياري كرد كه را تربيت زيادي بود و شاگردان نگاري روزنامه مكتب يك يتنهاي به وي.» نخواهدگذاشت

بـود. هـورنيمن ناپذير و سرسخت خود، آشتي سياسي در باورهاي هايش ضعف رغم به قرار گرفتند. وي ميز سردبيري در پشتاز اسـت داشـته هند نقـش تاريخ گيري در شكل با اقداماتي ، بلكه و رويدادها اكتفانكرده وقايع ثبت نگار، تنها به روزنامه عنوان به

كـردن و جـايگزين كرونيكل روزنامة مديرةهيئت ارتجاعي اعضاي راندن ؛ بيرون بنگال ضد تقسيم در تظاهرات شركت جمله


207

يا ، سردبيري ؛ تأسيس قهرمان صورت كشور به اين به و بازگشت بيماري از هند در حالت ها با افراد موردنظر خود؛ تبعيد شدن آندر . وي بلندپايـه ها و انتقاد از مسـؤوالن دادگاه احكام گرفتن ؛ ناديده حكومتي مقامات دستورات گرفتن ها؛ ناديده روزنامه انحالل

خـود كـه سـليم داوري بـه داشت برخورداربود. حق خاصي ، از نبوغ از قانون و فرار زيركانه حقير آن و كارگزاران هجو دولتاو را اش قطـاران بـود و هـم سـتايش و قابـل داشـتني دوسـت كند ببالـد. موجـودي خود اعطامي خاص بندگان خداوند تنها به

نويسد: مي چنين اش ازدوستان كردند. يكي مي خطاب "فرماندار" نمـك از خـوردن حنجـره خـاطر نـاراحتي . بـه كـرديم مي تالفي كرد و ما هم مي ما را خالي جيب و خوشگذراني تفريح در مواقع

در اظهـارنظري بار در دادگاه كرد و يك مي دفاع شدت به هايش كرد. از ديدگاه مي كرد و تنها شكر چغندرقند مصرف مي خودداري و آسـايش از راحتـي دو خبري درجه در قطارهاي سفر كند چون يك درجه تا با قطارهاي داند خود مي مسلم حق آورگفت حيرترا هنـديان بـومي لبـاس كنـد. گـاه مـي تـأمين را چگونه قيمت گران هاي لباس نبود پول بود و معلوم پوش بسيار شيك . وي نيستدر از مـا كـه بسياري ، اما برخالف داشت آسماني قدرتي مقاالت در نوشتنماهربود و سخنوري ميز خطابه كرد. در پشت مي برتن

خـود را بـدون كنـد. مقـاالت ديكتـه ديگـران خود را بـه هاي سرمقاله متن توانست نمي بوديم كوچكي نگاران با او روزنامه مقايسه اش در اطـراف خور و طفيلـي كرد و افراد مفت مي خرج آن از تحصيل تر را سريع پول كرد. هورنيمن مي تهيه خوردگي قلم گونه هيچ

بودند. فراوان

از گانـدي مديرههيئت . اعضاي قرارگرفت سانسور دولتي تحت كرونيكل بمبئي روزنامة 1919 در سال تبعيد هورنيمن درپياز قبـل را كه روزنامه اي هزار روپيه ده وثيقة كار شود دولت به دست گاندي از آنكه گيرد، اما قبل را برعهده آن خواستند تا ادارة

انتشـار روزنامـه درآمـد. بـا از سـرگيري تعليـق حـال بـه كرد و انتشـار روزنامـه بود ضبط شده سانسور سپرده مقررات برقراريپيگـرد روشـد و بـا تحـت روبـه شـديدي مـالي بـا بحـران لكرونيكـ شد. روزنامة منصوب آن سردبيري به برِلوي سيدعبداهللا روزنامـه ايـن صـاحب بـار آورد. شـركت بـه سـنگيني مـالي خسـارت را در اختيار داشـت آن مالكيت كه شركتي قرارگرفتنپـر كرد و خريدار جديـد اسوشـيتد پـي . كاما واگذار . ام ان را به و او نيز آن واال خريداري را بلگائوم شد و روزنامه ورشكست

داد سروسـامان روزنامه وضعيت به تا حدودي برلوي كرد. سيدعبداهللا را تأسيس (The Associated Paper Company) كمپاني ند.شد تعطيل 1959 در سال سنتينلو كرونيكل . هر دو نشرية داشت چشمگيري هند نقش آزادي در جنبش كرونيكلو آرتور مور شـوند. نمـي قائل اهميتي ديگران برداشت خود را دارند و براي افكار خاص كه است نادري نگاران روزنامه آرتور مور از جملة

فكار و شوند و ا آگاه وي هاي از ديدگاه و سياستمداران حكومتي بلندپاية هاي داد شخصيت مي اجازه كه را داشت حسن مور اينبـود و نامتعـارف سـردبيري آمد. وي نمي خوش پرداخت اظهارنظر مي ها به آن دربارة كه كساني مذاق به هميشه وي هاي نوشته

ات، ديپلم . منون . اس . پي نبود. كي راضي از او چندان داشت را برعهده آن سردبيري سال ده مدت وي كه استيتسمن روزنامة : است ، در مورد او گفته باسابقه

مهـري بـي تمـام از او بيزار بودند و او نيز با صراحت بسيارمهم هاي شخصيت نبود. برخي قائل افراد احترامي آرتور مور براي . دانست مي را موجود دردسر آفريني وي حكومتي ، دستگاه كرد. در مجموع مي ها را تالفي آن

دوبار سوءقصد شد. واتسون شد. به منصوب استيتسمن روزنامة سردبيري به از آلفرد واتسون پس 1920 ر در سالآرتور مودر بـود كـه مقـاالتي رشـته پيامـد يـك واتسون . سوءقصد عليه برداشت جراحت جوان تروريست يك براثر تيراندازي باردوم

بـود ايـن كـار شـده مشـغول روزنامـه دستيار سردبير در اين سمت به تازگي به ، كه ماگريج فتةگ رسيد و به چاپ به استيتسمن نويسد: مي . ماگريج بازگشت انگليس كرد و به گيري خود كناره از مقام بود. واتسون را آرتور مور نوشته مقاالت


208

وي شـغل رفـتن و از دست واتسون شدن زخمي قيمت به كه دوآتشه ستامپريالي از يك شد تا وي آرتور مور سبب متلون روحية كه و متغير داشت ثبات بي اي بود، اما روحيه بااستعدادي ايرلندي شود. وي هند تبديل استقالل جنبش از هواداران يكي منجرشد به

بـراي هـم آن ، كـه نرمش دادن نشان علت به ، بلكه است خورد با مسائلبر هاي از شيوه يكي از حد كه بيش گيري سخت دليل به نه باد داد. خود را به اي حرفه ، حيات ديگر است اي خود شيوه

گويد: مي ماگريجدر مـن هـاي ديـدگاه ) از داشت را برعهده روزنامه مور سردبيري در غياب (كه وردزورث اندازة آرتور مور نيز به كه شدم متوجه

استيتسـمن خبرنگار روزنامة عنوان به شد من گرفته تصميم وقتي دليل همين . به هند ناخشنوداست ناسيوناليستي جنبش مورد رهبران . كشيديم راحتي نفر نفس هر سه شوم هند، اعزام حكومت سيمال، مقر تابستاني به ماه سه مدت به

چنـد سـال آمد. وي شمارمي نظر به صاحب و ايران بالكان مسائل بود و در زمينة لندن تايمز هند، خبرنگار به آمدناز مور قبل استيتسـمن دستيار سردبير روزنامة عنوان هند آمد و به به 1924 بود. آرتور مور در سال در ايران لندنتايمز خبرنگار روزنامة

شد.كار به مشغولدو عميقـاً از يكـديگر بيـزار آمـد. ايـن ليتگو پيش لرد لين كل فرمانداري در زمان دولتي با مقامات وي درگيري ترين جدي

بـود آورده دسـت آرا را بـه اكثريـت گـذاري قـانون مجمـع در انتخابـات كنگـره حـزب كه هايي در ايالت 1937 بودند. در سال كـه از اختياراتي فرمانداران استفادة را در مورد عدم الزم هاي تضمين كه كرد تا زماني اعالم پديدآمد. كنگره قانوني بست بن يك

از حمايت هند با برخورداري خواهدكرد. فرماندار كل خودداري كابينه نكند از تشكيل بود دريافت شده بيني پيش اساسي در قانوندر بست بن» عنوان تحت اي در مقاله استيتسمن روزنامة بود كه زمان . در اين داشت اكراه تضميني چنين از دادن انگليس دولت

. در ايـن پرداخـت موضوع اين به» كند ماجرا نمي حل به كمكي كل فرمانداري . سكوت غيررسمي . نگراني بار است هند تأسف به كمك براي فرماندار كل داند و مشاوران مي پديدآمده بست بن هند را مسؤول حكومت انگليس امعو مجلس بود كه آمده مقاله دوطـرف اعتبار و حثيت به امر با توجه اين مرحله دهند و در اين نمي نشان تمايلي كنوني بست از بن آمدن منظور بيرون به كنگره

شود. گرفته نبايد ناديدهشـد. مـي آور تلقـي زيـان برخـوردي بود و چنـين كرده خود جلب را به ربط ذي محافل توجه فرماندار كل والنيط سكوت

هـاي در ايالـت كنگـره حـزب برگزيـدة نمايندگان و معتقدبودند چنانچه داده خود را ازدست شكيبايي انگليس پارلمان اعضاي هند خواهدبود. حكومت برعهدة تا حدودي اوضاع وخامت كنند مسؤوليت خودداري ذاريگ قانون در مجمع از شركت مختلف

كـرد. را تكذيب گزارشي چنين رويتر ارسال بود. خبرگزاري كرده رويتر نقل را از خبرگزاري مطالب اين استيتسمن روزنامةو آرتـور شده مخابره در لندن استيتسمن دفتر روزنامة توسط فوق داد گزارش مي نشان آورد كه دست به شواهدي فرماندار كل

. است گرفته الهام گزارش خود از اين مقالة در نوشتن مور سردبير آن ، امـا بـا دقـت دانسـت مـي مزاجي دمدمي او را ايرلندي كرد. وي وگو مي و گفت با آرتور مور مالقات ليتگو هرازگاهي لين دقـت و بـي شـتابزده العـاده و فوق بسيار ضعيف ليتگو معتقد بود آرتور مور فردي كرد. لرد لين مي را مطالعه هايش مقاله يخاص بـود پيامـدهاي ممكـن مقالـه ايـن كه ، گفت انگليس لرد زِتلند، وزير امور خارجة به استيتسمن با مقالة در ارتباط . وي است

در لنـدن استيتسمن روزنامة مديرةهيئت بود، وظيفة شده مور ارسال واقعاً از سوي گزارش باشد. اگر اين داشته رپيد نامطلوبي كـرده آرتـور مـور تـدوين را در واقـع ياد شده مقالة ليتگو، تأييد كرد كه وگو با لرد لين او را مهار كند. زتلند در گفت كه است افكـار وي درك كـه شـده متوجه مالقات اين و در جريان كرده هند با او مالقات آرتور مور به از عزيمت بلق گفت . وي است


209

بـا همكـاري نهرو را به جواهر لعل توان مي برخورد مناسب درصورت اعتقاد وي به بود كه لرد زتلند گفته . مور به دشوار است ، برخوردارشود. روزنامه اين مديرة هيأت لرد كاتو، رئيس وار بود در برخورد با مور از حمايتكرد. زتلند اميد ترغيب دولت

اعتمـاد قابـل انگليس دولتي از مقامات بود بسياري شده گفته در آن كه اي بار ديگر نيز با انتشار مقاله يك استيتسمن روزنامة از همـين در هند نيز افـرادي شان قطاران داد و هم انجام پتن ژنرال كنند كه را تكرارمي كاري همان مشابه شرايط نيستند و تحت

شـده ها در هند عنـوان آن قطاران و هم انگليسي در مورد مقامات آنچه مقاله . در اين را برانگيخت فرماندار كل اند، خشم قماش. . اس ال بـه اي در نامه . وي ليتگو را برانگيخت شديد لرد لين خشم مقاله . اين است آگاهانه برداشتي ، بلكه نيست محض ادعاي : گفت انگليس وزير امور خارجة آمرلي

را مقـاالت اين كه ندارم شود. ترديدي منتشرمي استيتسمندر كه است آميزي توهين مقاالت سلسله يك اوج اساس بي ادعاي اين كند. را آرام تواند اوضاع مي روزنامه اين از سردبيري وي نويسد و تنها بركناري رتور مور ميآ

بـر شـديدي ضـربات دولتـي مقامات ادعاي ماند و به باقي روزنامه اين سردبيري در مقام همچنان 1942 اما آرتور مور تا سال واردآورد. انگليس اعتبار و حيثيت

بـا دولت از اقدام اي مقاله ، با نوشتن ملي كنگرة و ساير رهبران گاندي و بازداشت دستگيري درپي 1942 اوت دهم مور در خشـم بـه مقالـه از ايـن فرماندار كل اجرايي شوراي كرد. اعضاي تلقي صفتانه آور و دون را يأس آن دولت انتقادكرد كه واژگاني

روزنامـة مـديرة هيئـت ليتگـو يـار شـد و بـا لـرد لـين بخت ميان را خواستارشدند. در اين آن نويسندة قانونيآمدند و پيگرد بنشاند. وي جاي استيونز را به كنارگذارد و يان روزنامه سردبيري آرتور مور را از سمت گرفت تصميم استيتسمن

هنـد اسـتيونز از فرمانـدار كـل كـه مـواردي برشمردن ضمن استيتسمن روزنامةليتگو از هند، لرد لين عزيمت در آستانة : است خود نوشته استيونز در خاطرات كرد. يان تجليل وي شايان از خدمات اي مقاله بود با نوشتن انتقادكردهبـود در داده انجـام اش سردبيري مور در دوران كه يهنوز از كارهاي سردبيري خود به از انتصاب پس دوسال ، يعني1942 در اوت

بـر مقالـه و نوشـتن ، صدور اعالميه كرد و با ايراد سخنراني بازديدمي و لندن ، دهلي از دفاتر ما در كلكته . او همچنان بودم زحمت اهميـت بـي زمـان و رفتـار او در آن . اخـالق كـرد... ايجـادمي مشـكالتي من براي روزنامه مشي خط و تدوين دادن شكل سر راه

رسيد. نظرمي به

كشـتارهاي بـه اعتراض نشانة به گاندي وقتي نويسد كه خود مي ، در خاطرات ملي كنگرة از رهبران آزاد، يكي موالنا ابوالكالم از وي پيـروي بـه داشـت اقامـت دهلـي امپريـال تلدر ه غذا زد، آرتور مور نيز كه اعتصاب به دست 1947 در سال دهلي قومي

اگـر آزاد گفـت ابـوالكالم بـه بود. وي و هندوها آرتور مور را شديداً متأثركرده مسلمانان بين قومي هاي كرد. درگيري اعتصاب خواهدداد. خود پايان زندگي غذا به اعتصاب نيز با ادامة نگيرد وي و هندوها پايان مسلمانان بين درگيري

عنـوان بـه بـود. وي كـرده خـود انتخـاب وطن عنوان را به سرزمين در هند اين زندگي متمادي هاي از سال آرتور مور پس ميـان خـونين دهد و مناقشـة روبودند پايان روبه كشور با آن اين مردم كه مصائبي تا به دانست خود مي وظيفة هندي شهرونديآرتـور مـور به پيامي نباشد. آزاد با ارسال فجايع بميرد و شاهد اين آدمي بهتراست گفت دهد. مي و هندوها را خاتمه مسلمانان

بردارد. از اعتصاب نيز دست تا وي و از او خواست است داده خود پايان غذاي اعتصاب به گاندي داد كه اطالع وي بهحضـور و كـه داشت شهر عضويت اين گذاري قانون در مجمع دهلي مقيم اروپاييان از جانب نمايندگي به آرتور مور مدتي

اين ، رئيس پاتل بهاي بار با ويتال يك بود. وي بخشيده مجمع اين به خاصي ، شور و هيجان وي و پرحرارت جنجالي هاي بحث و دشـمن آمـد دوسـت خطـامي نظـرش بـه پروا بود و در انتقاد از آنچـه بي شد. او منتقدي بيخو تو پرداخت مشاجره ، به مجمعرا كنگـره و حـزب گانـدي خود بارها شـخص هاي هند بود، اما در سرمقاله گرايي ملي جنبش از هواداران . گرچه شناخت نمي


210

خاصـي و صـالبت از قـدرت حـال درعـين كـه داشت بسيار ساده بكيبود و س دست چيره اي نويسنده . وي باد انتقاد گرفت به هند نقـش نگاري روزنامه كرد و در رشد و استحكام هند خدمت محروم مردم خود به خاص شيوة برخوردار بود. آرتور مور به

. داشت مهمي . ساداناند اس اي ويـژه از جايگـاه شـجاع پرسـتي نـوآور و مـيهن توانا، انساني سردبيري مثابه ه. ساداناند ب هند، اس نگاري روزنامه در تاريخ

خـود در حرفـة متنـوع هـاي مـاجراجويي را پايگـاه نهـاد و بمبئـي حيـات عرصـة بـه نادو پـاي در تاميل . وي برخوردار است تحـريم جنـبش در جريـان وي سـردبيري بـه جورنال پرس ريف روزنامة بود كه شهر بمبئي قرارداد. در همين نگاري روزنامه قرار داد. الشعاع گرا را تحت ملي هاي روزنامه برپا كرد و تمامي شور و هيجاني 1933تا 1930 هاي در سال نمك

ترين كم كه زمان بود و در آنسرآمد زبان انگليسي مطبوعات پسند و پرطرفدار در جمع عامه نگاري روزنامه ساداناند در زمينة در اختيـار خواننـدگان ∗∗ پيسـه شـش مبلـغ خـود را بـه روزنامـة ) بـود، وي ∗ پايس آنا (شش يك از روزنامه هر نسخه بهاي

و گسـترده صـورت بـه مـردم و مشـكالت مصائب انعكاس از طريق نمود. وي مي نامعقول زمان در آن قيمت داد و اين قرارمي نگار ديگري از هر روزنامه بيش وپا كرد. وي دست اي مالحظه قابل مردمي خود پايگاه هند، براي كردة اقشار تحصيل براي جذاب در مبـارزة مشـاركت هـا را بـه ايجـادكرد و آن كشورشـان بـه هند نسـبت مردم را در ميان فداكاري و انگيزة غرور ملي حس بود. افتاده راه هند به آزادي كسب براي گاندي رهبري و تحت كنگره از سوي فراخواند كه اي انهقهرمان

هواداري تاوان جورنال پرس فري آمد و روزنامة شمارمي به ملي عيار كنگرة و تمام قدم پابرجا، ثابت ساداناند از هوادارانكـرد. سـاداناند پرداخـت دولت جديد از سوي وثيقة و مطالبة قبلي وثيقة هند را با توقيف تيناسيوناليس سردبير خود از جنبش

هـاي سـرمقاله لحـن فرودنيـاورد. وي سر تسليم دولت و در برابر فشارهاي پرداخت سال يك را ظرف اي هزار روپيه 70 وثيقة هـاي اكثـر روزنامـه در ميـان زمـان در آن كـه با كلمات و بازي طوالني االتمق نوشتن جاي خود را شديدتر كرد. ساداناند به

و از حكايـات گيـري و تنـد و بهـره كوتـاه مقـاالت نوشـتن آوردند، بـه سردرنمي از آن چيزي عادي بود و مردم گرا رايج ملي داد. احساسـات مي انتقال آنان به سادگي به خواست مي رد و آنچهك مي رسوخ روزنامه خوانندگان قلب تا اعماق ملي هاي اسطوره

تضـمين شـان گرفتنـد و همكـاري قرارمـي در مسير موردنظر نويسـنده سهولت به شد و آنان مي تحريك وي مقاالت خوانندگان شد. مي

در وي راسـت دسـت . سرينيواسـان گرفـت را دردسـت اقتدار الزم در بمبئي ملي كنگرة بود كه شيوه از همين گيري با بهره بـود. دوسـتان دسـت و چيـره مجـرب نگـاري روزنامـه داشـت شـهرت اسـتالين بـه كه بود. وي جورنال پرس فري روزنامة بودند. داده وي به داشت ديكتاتور روسيه سبيل به سبيلش كه زيادي اعتبار شباهت را به استالين لقب نگاراش روزنامه

عنـوان بـه هند بـود آغـازكرد. مـدتي از خاك جزئي زمان در آن كه در برمه 1920 را در دهة نگاري روزنامه ساداناند حرفةـ اكسـپرس اينـدين روزنامـة 1932 هند آمد. در سال به كاركرد و سپس رانگون چاپ روزنامة كارمند در يك . يرا از دكتـر پ

شـديداش وابستگي دليل به از چندماه كرد. ساداناند پس بود، خريداري كرده را تأسيس آن پيش سال يك وارادار اجولو نايدو، كه شد. خسته آن از ادارة جورنال پرس فري نشرية به

∗ Pice روپيه . ـ م. 64/1واحد پول قديمي هند معادل ∗∗ Paise روپيه . ـ م 100/1واحد پول قديمي هند معال .


211

را بخرد. راجاجي اكسپرس ايندين روزنامة تا كرد و از او خواست مراجعه . راجاگو پاالچاري سي به 1932 سال در آوريلو سر برده به در زندان مدتي گرايانه ملي هاي فعاليت اتهام به خواهدشد كه گشوده . سانتانام كي دست به كارش گره گفت وي به

داد و پيشنهاد مقامات را از دست همسرش خود محكوميت دوران گذراندن در هنگام . سانتانام است شده مرخص اخيراً از زندان از سياسـت گرفـت تصـميم از زنـدان از آزادي پـس را ردكرد. وي محكوميت دوران از خاتمة خود پيش آزادي براي حكومتي

را اكسـپرس نـدين اي پيشـنهادكرد تـا سـردبيري وي بـه شد. راجاجي تصميم اين از اجراي مانع كند، اما سرنوشت گيري كنارهنگـار روزنامـه عنـوان را بـه اي تـازه ، زندگي ترتيب اين بود و به منزل وحي همچون راجاجي سخن سانتانام بگيرد. براي برعهده

آغازكرد. صـبح نشرية يك به روزنامه شد. اين مي تلقي ملي و رسالت خدمت اكسپرس ايندين و سردبيري كردن اداره در نزد سانتانام

سـاداناند در اختيـار خواننـدگان و مهـر ابتكـاري پيسـه سـه هرنسـخه بهـاي به روزنامه شد. اين تبديل ملي كنگرة و سخنگوي سرعت به هروزنام زد. اين ديناماني باعنوان تاميلي زبان به ديگري انتشار نشرية به ساداناند دست نكشيد كه . طولي گرفت قرارمي بـه آن مالكيـت روشـد و سـرانجام روبه مالي با بحران از مدتي پس اكسپرس ايندين . روزنامة سرگذاشت خود را پشت رقباي

هاي گروه ترين از بزرگ شد و يكي هند تبديل مطبوعات بزرگ از مالكان يكي بعدها به شخص گوئنكا واگذارشد. اين رامانات . گرفت دست هند را به رياتينش

عنـوان دايـر كنـد. بـه اي هنـد روزنامـه هـاي از ايالـت درهريـك خواست پروراند. او مي درسرمي بزرگي ساداناند آرزوهاي يفـر روزنامـة 1932 بخشيد. ساداناند در سال هند را قوام يكپارچگي توان مي طريق كرد تنها از اين مي احساس پرست وطن يك منتشركرد. را در گجرات ناو بهارات و روزنامة را در بمبئي بولتن پرس

1934 و در سـال شـد خريـداري منتشـرمي در مدرس را كه اكسپرس ايندين 1932 در سال وي قبالً گفتيم كه گونه همانآغازشـد در كلكته انتشار آن كه اينديا (هند آزاد) فري زبان ليسيانگ را آغازكرد. روزنامة ديناماني زبان تاميلي انتشار روزنامة

سردبير و انتخاب چاپ آالت خريد ماشين هند به در سايرنقاط اميد انتشار روزنامه به از انتشار بازماند. وي كوتاهي از مدت پس كـه چـاپي ماشـين ، صدهادسـتگاه وي نزديـك از دوستان يكي گفتة بهنياورد. دست به توفيقي راه در اين كرد، اما متأسفانه اقدام

او را بسـيار اش از دوسـتان اند. يكي افتاده مصرف در انبارها بدون است كرده جديد خريداري هاي انتشار روزنامه ساداناند براي . ر نداشتبود حدوحص آن ساداناند درپي گويد آنچه كند و مي مي بلندپرواز توصيف

هنـد آسوشـيتدپرس خبرگـزاري رقيـب بود كـه 1927 در سال پرس فري خبرگزاري ساداناند تأسيس شكست ترين بزرگ سـاداناند ارائـة هند برخورداربود. هـدف دولت رويتر و از حمايت خبرگزاري به وابسته هند آسوشيتدپرسشد. مي محسوب

بـود تـا بر آن همچنين . وي گرفت مي كشور ناديده رسمي نيمه خبرگزاري بود كه اخباري و انعكاس انهگراي ملي اخبار از ديدگاهازكشـور خـارج بـه خبرنگـاراني درنظرداشـت قراردهـد. سـاداناند همچنـين پوشش هند را نيز تحت به مربوط اخبار اقتصادي

هنـد صنايع عمدة كنند. صاحبان هند مخابره و به آوري را جمع ناسيوناليستي جنبش مورد عالقة المللي بين كند تا خبرهاي اعزام كردند. اما خبرگزاري مي مورد از او حمايت . آر. جاياكار در اين . بيرال، والچاند هيراچاند و ام . دي ، جي . تاكورداس نظير سر پي

و اسـتقبال ابتدا با عدم بود، از همان كرده را تأسيس ساداناند آن كه (The Free Press News Agency) نيوز ايجنسي پرس فري شد. سرخورده سخت وي دليل همين شد و به مواجه هنديان مالكيت تحت هاي روزنامه توجه

هـاي روزنامـه ، اما اكراه ستكارب خود به خبرگزاري پاي جاي استحكام خود را براي تالش منتهاي سال سه مدت ساداناند به شد تا خبرگزاري هند، سبب آسوشيتدپرس چون بانفوذي از رقيب ناشي و فشارهاي خبرگزاري اين از اشتراك هندي سرشناس

شود. خارج از صحنه تدريج به پرس فري


212

انتشار خبرگزاري اين كند. تخصص اخبار مبارزهو انتشار در گردآوري سانسور رسمي ناگزير بود عليه حال ساداناند درعينبـود. ملـي كنگـرة هـواداران وجـرح و ضـرب مـردم سـوي بـه پليس نيروهاي ، تيراندازي منفي مبارزة جنبش به اخبار مربوط

، دولـت كردند. بر اثر فشارهاي مي اخبار خودداري گونه اين ، از چاپ دولت جويانة تالفي از اقدامات خاطر وحشت ها به روزنامه كردند. گيري خود كناره از مقامات 1931 در سال و نفر پنجم 1929 در سال خبرگزاري اين مديرةهيئت از اعضاي چهارتن

اد. صدور د مي نشان كردند واكنش را منتشرمي خبرگزاري اين ارسالي خبرهاي كه هايي در برابر روزنامه شدت هند به حكومت خبرگـزاري ايـن عليـه بود كـه قتلي حكم ، در واقع مطبوعات فعاليت درخصوص 1930 در سال حكومت ازسوي اي بخشنامه

بـه خـدمات از ارائـة اينكـه هند نيز با اعالم آسوشيتدپرس شدند. ظاهراً خبرگزاري پراكنده آن كاركنان اعظم صادرشد. قسمت ساداناند وارد آورد. خـودداري خبرگزاري عليه تري بيش خواهدكرد، فشارهاي خودداري رقيب خبرگزاري مشترك هاي روزنامه گذار اين بر بنيان سهمگيني ، ضربات ملي بانفوذ كنگرة رهبران حمايت در جلب وي تر ناكامي مهم ساداناند و از آن مالي حاميان

واردآورد. خبرگزاري بـود كـه مستقر كـرده در لندن اي خبرنگار ورزيده پروراند. وي را درسرمي المللي بين خبرگزاري يك تشكيل اداناند رويايس

از خبرگزاري مهم خبرهاي موارد در ارسال كرد و در اغلب مي هند مخابره را به المللي بين هاي خبرگزاري از اخبار مهم گلچينيمانـد و ناكـام پـرس فـري خبرگـزاري فعاليـت ادامـة بـراي اش سـاداناند و همكـاران تـالش هرحـال افتاد. بـه مي رويتر پيش

بازماند. از فعاليت ناداشته و سپاس ، گمنام قدر نشناخته 1935 در سال خبرگزاري اين بـود. مهـارت اش نويسـي و بداهـه مـديريت گـاري ن روزنامـه او در حرفـة قـوت بود. نقطة روزنامه ساداناند استاد تأسيس

كنـد. مقاومـت ابزار تبليغاتي به آن خبر و تبديل دستكاري وسوسة در مقابل توانست ، اما نمي خبرداشت در كسب اي العاده فوقبرخـوردار از فردي«ساداناند، او را از تمجيدكنندگان كند. يكي را كسب نتواند اعتبار الزم وي شد تا خبرگزاري امر سبب همين تنهـايي بكشد. بـه تري كاربيش آالت قادربود از افراد و ماشين با ديگران . او در مقايسه است كرده توصيف» نظير كم و توان قدرت تـا مرحلـة روزنامـه ايـي آر و صفحه و حروفچيني الينو تايپ چاپ ماشين پشت آمد. نشستن برمي روزنامه انتشار يك از عهدة

نبـود. در كـار دشـواري ها در نـزد وي اخبار و گزارش ، تدوين ميز سردبيري در پشت ، يا قرارگرفتن چاپ براي آن شدن آماده تةنوشـ دسـت را با خبرهاي روزنامه شد، صفحات منجرمي خبري بخش كاركنان اعتصاب دستمزدها به پرداخت عدم كه مواقعي

خبـر و از رويـدادها و مبـاحثي توانسـت بود مي نشسته ميز كار خود در مدرس در پشت كه حالي در همان كرد. وي خود پرمي شد. مي افتاد ومطرح مي نو اتفاق در دهلي گذاري قانون مركزي در مجمع كند كه تهيه گزارش

كامـل وفـاداري كنـد. خواهـان را تحمل تحرك و بي افراد تنبل توانست نميكار معتاد بود. و به قرارداشت بي ساداناند ذهني من: « گفت ها مي آن آوردند در پاسخ فشار مي وي خود به مطالبات دريافت براي بستانكاران كه خود بود. در مواردي زيردستان

وي از ديـدگاه » قراردهيـد. در اختيـارم پـول دهـم مـي انجـام مـن كـه خاطر خـدماتي . شما بايد به كنم مي خدمت ملتم به دارم اش و روزنامه . شعار وي است شده عجين مردم به و خدمت گرايي ملي واالي هاي با آرمان بود كه مقدسي حرفة نگاري روزنامه

: از نويسندگان يكي قول بود. به " باكي و بي آزادي"هـا از آن ، امـا همـة داشت زيادي دوستان نگاران روزنامه بود. در جمع پرست مال نهايت و بي مستقل العاده گرا، فوقعميقاً فرد وي

و داشـت مـاجراجويي بـه عجيبـي بودند. ساداناند عالقـة آمده تنگ به وي از اندازة بيش حدوحصر و سوءظن بي هاي درخواست آميز بود. و تعصب افراطي نگاري روزنامه حرفة به اش دلبستگي

: است كرد نوشته مي همكاري با وي جورنال پرس فريدر ساداناند كه قطاران از هم يكي


213

جورنـال پـرس فري نشرية ساداناند و به طور مساوي به در سنگر مطبوعات 1930ـ 1933 هاي سال بخش آزادي افتخار مبارزة . قـرار داشـت دولت نبرد عليه جبهة مقدم در خط بود و در واقع انداخته راه به دولت عليه حماسي اي مبارزه روزنامه دارد. اين قتعل

را جورنـال پـرس فـري كشـتي برخوردار بود. سـكان تري بيش و جسارت ديگر از جرأت نگاران با روزنامه ساداناند در مقايسه متهورانـة و تعهد و سبك پيمود. شهامت خود را مي راه سهمگين امواج پروا در ميان بي كه داشت دردست و جرأت پردل ييناخدا

از وي نيكـي انـد، نـام كشور بوده براي شاياني منشأ خدمات معتبر، كه مؤسسة چندين ها و بنياد نهادن سرمقاله ساداناند در نوشتنو افتخـار دار شـهرت آغـازكرد و در اوج شكسته تحرير درهم ماشين را با يك نگاري روزنامه . ساداناند حرفة است رگذاشتهيادگا به

. گفت را وداع فاني

نويسد: را آغازكرد مي جورنال پرس فريبا همكاري 1932 در سال . راما رائو كه كي آور بود. ما جملگي ما شگفت مخالفان و هم دوستان براي ، هم ساداناند و من يعني كله و بي مزاج دمدمي دوانسان طوالني همكاري

اي بود و ذره آبداده فوالدي . همچون كرديم مي نظير ساداناند را ستايش بي اجرايي و قدرت ريزي در برنامه ، نبوغ العاده فوق شهامت هـاي برخورداربود. وثيقه بيني پيش غيرقابل و رفتاري در حد خالقيت ، دانشي احتياطي در حد بي او نبود. از شجاعتي در ذات ترس

از گام يك آورد و حتي بر ابرو نمي آمد، اما خم فرودمي وقفه بي وي عليه شد و ضربات مي توقيف ديگري از پس يكي اش روزنامه بـراي داد. در مبـارزه مـي ادامـه دولـت عليه مبارزه استوار به اما قامتي مجروح . با تني نشست نمي ناپذير خود عقب آشتي مشي خط

آمـد شـمارمي بـه آن خـود عامـل گـاه كـه بحرانـي گرداند. از شـرايط نمي روي خطر و ماجراجويي خود از هيچ هاي آرمان تحقق تلـخ طعـم كشـيد و گـاه مـي را در آغـوش شاهد پيـروزي گاهي جنگ در اين جنگيد و مي عياري برد. همانند سرباز تمام مي لذت

بـه و اعتقـاد وي نبـود. ايمـان گريزان با مشكالت كردن نرم و پنجه با خطر و دست چشيد، اما هرگز از رودررويي را مي شكست ناپذير بود. خدشه اش آمال

اي زاده توانـا و نجيـب اي ، نويسـنده بـزرگ دهـي ، سـازمان رزمنده . سردبيري گفت وداعرا دار فاني 1933 در سال ساداناند كه نظير بود. بي مورائيس فرانك يكنواخـت از لحـن 1920 در دهة خاويِر در بمبئي سنت خود در كالج دانشجويي در زمان مورائيس فرانك كنند كه مي روايت

فريـاد زد: رسـاند، مـدرس نيمكـت انتهـاي خـود را بـه آرام آرام مـورائيس فرانك شد. وقتي خستهو كسل از مدرسين يكي داسـتان كـرد. ايـن را تـرك و كـالس .» آقـا، عزيمـت : « گفت مورائيس» ؟ چيست راست به حركت از اين ، منظورت مورائيس«

نگـاري روزنامـه كند.وي مي حكايت مورائيس گويي و بذله ، حاضرجوابيقيدوبندناپذير ، از روحيه آن وسقم نظر از صحت صرف و كـارورزي كـرد. آمـوزش مـي منتقل مخاطب به ساده زبان خود را به كرد و مطالب مي خودداري پوشي و پرده از لفاظي بود كه و بد و جامعيت خوب در تشخيص خاصي و شم طها انضبا انگليسي و سردبيري مالكيت تحت در مطبوعات مورائيس طوالني

اعتبـار و نفـوذ هـايش مسـؤوليت شـد تـا بتوانـد در دوران سـبب خصوصـيات همـين بود كه بخشيده وي به سليم و افكاري كند. كسب اي العاده فوق

داد: نرا چني پرسش اين و پاسخ» داد؟ چه من به انگليس«بار از خود پرسيد: يك وي هـا و نظـرات ديـدگاه سـازد تـا بـه را قادرمي انسان كه ارزيابي به با عادت همراه ديگران تحمل از هر چيز حس قبل كنم فكرمي

دموكراسـي تعمـيم حقيقتـاً بـه طرزفكـري چنـين اعتقـادمن باشد. بـه داشته ها را قبول ضرورتاً آن آنكه فرا دهد بدون گوش ديگران را كـه و رفتـار فـردي كـنم را درك انسـاني در روابط معيار و اصول يادداد تا اهميت من به همچنين انگليس شود. جامعة منجرمي


214

لو متعاد معقول رفتاري ، توانايي است نهاده در وجود من انگليس كه اي وديعه ترين باارزش كنم . فكرمي فراگيرم است تمدن الزمة . است

اينـدين و بعـدها روزنامـة تايمز آو اينديا روزنامة سرپرستي در زمان سردبير ارزشمندي را به وي بود كه تعادل حس هميندو رو بـود سـردبيري روبـه حيـات ادامـة در راه و تـالش بازسـازي عظيم هند با مشكالت كه كرد. در زماني تبديل اكسپرس

و اعتبـار خاصـي از ارزش را كـه هـايش نوشـته دولتـي بـود و محافـل سـازنده . او منتقـدي داشت را برعهده برجسته مةروزنا نجيــب و انســاني پيرايــه بــي نگــاري او را روزنامــه اش نزديــك از دوســتان كردنــد. يكــي مــي مطالعــه دقــت برخورداربــود بــه

آنان و همراهي دولتي بلندپاية با مقامات همسويي از طريق بود. وي حرف كار و كم افظهمح فردي . مورائيس است كرده توصيف با جـواهر لعـل وي نزديك برقراركند. دوستي كشور ارتباط برجسته هاي و با شخصيت را جلب و اعتمادشان دوستي توانست

را وي زندگينامـة شـد تـا مـورائيس نهرو موجـب هاي افكار و انديشه دركو دوستانه بود. روابط امتياز بزرگي نهرو و گاندي كند. تأليف

از كـالج گشـود. وي جهـان به چشم در بمبئي 1907 در سال بود كه انگليس حكومتي دستگاه از خدمة فرزند يكي مورائيساز كـرد. قبـل دريافـت تـري عـالي تحصـيلي يـز مـدرك آكسـفورد ن از دانشـگاه شد و سپس التحصيل فارغ خاوير بمبئي سنترا در بمبئي لينكلن شركت بود و وكالت مشغول دادگستري وكالت به ، مدتي1934 در سال نگاري روزنامه حرفة به آوردن روي

چنـين دوره از ايـن رد. مـورائيس آغـازك تـايمز آو اينـديا سـردبيري معاونـت را با سمت نگاري روزنامه . شغل داشت برعهده : است يادكرده

هيئـت تمـامي بـود كـه انگليسـي اي انتشار خود بود، روزنامه سال صدمين يك در آستانة زمان در آن ، كهتايمز آو اينديا روزنامةسردبير را در اختيـار دستياري سمت كه بودم نگار هندي تنها روزنامه دادند و من مي ها تشكيل را انگليسي آن و تحريرية سردبيري

در مراتـب سلسـله از طـي پس بود كه اي و شايسته اليق . او اسكاتلندي داشت لو برعهده را سرفرانسيس روزنامه . سردبيري داشتمكـار وي كـردن و مجـاب د، اما فريفتنرسي نظر مي به عنصر و محتاط سست بود. فردي رسيده سمت اين ، به روزنامه دواير مختلف

نبود. اي ساده چندان

در ايـن بود. مورائيس حكومت سرسخت حامي روزنامه ها بود، اين در اختيار انگليسي تايمز آو اينديا مالكيت آنكه جهت به نويسد: مي خصوص. داشـت همسـويي بـا آن تر بـود، امـا تـا حـدود زيـادي ليبرال ر كلفرماندا مشي از خط گرچه تايمز آو اينديا سياسي مشي خط

در خصـوص را، بـه انگلـيس خارجي سياست و در مواردي بود تا لندن نو حساس دهلي به تر نسبت بيش روزنامه اين هاي شاخك از واكـنش كرد و تنها پـس حمايت اتيوپي به ايتاليايي ينيروها از تهاجم روزنامه داد. اين ، موردانتقادقرارمي دوم جهاني جنگ آستانة خود را تغييرداد. موضع ناگهان بود كه تهاجم اين به نسبت انگليس دولت

ا هـ از نشانه هنوز برخي زمان در آن«نويسد: مي . وي گرفت مي الهام استعماري و هواي از حال از اندازه شايد بيش طرزتفكر آنارشد كاركنان غذاخوري در سالن توانست نمي مثالً وي» بود. افكنده سايه روزنامه و هواي بر حال انگليس و مظاهر امپراتوري

انگليسي كاركنان مخصوص را كه روزنامه بهداشتي كليد سرويس كند و حتي ها بود غذا صرف انگليسي مخصوص كه روزنامه بودند و هرروزصـبح انگليسي همگي سردبير كه دستياران روزانة در جلسة از شركت دادند. در ضمن قرارنمي رشبود در اختيا

دارد: اظهارمي بود. وي شد، محروم مي تشكيل در دفتر روزنامه


215

بـر سـر كـار خـود داريا مشـخص هـاي در سـاعت فقـط ارشـد روزنامـه ، كاركنـان دولتـي بـر ادارات حاكم مقررات براساس ونـيم شـد و پـنج مـي شـروع صـبح از ده كار روزنامـه داير بود. ساعت ساعته24 صورت به دفتر روزنامه ندرت شدند و به حاضرمي

. حاضرشدم در اداره شب تنها چندبار در طولتايمز آو اينديا در روزنامة كارم مدت . در طول يافت مي بعدازظهر خاتمه

. اسـت ارشد قرار دارد ضد ملـت كاركنان ها در ردة انگليسي مالكيت تحت روزنامة در يك كه شد كسي تصور مي زمان در آن نويسد: مي مورائيساكثـر بود كه اين كردند. اما واقعيت مي نگاه كارگزار حكومت چشم ها بود به روزنامه ارشد اين جزو كاركنان كه هرهندي به مردم

در كـه هندي ديگر مقامات كردند، همچون ها كارمي انگليسي مالكيت تحت هاي در روزنامه كه آنان ، حتي هندي نگاران روزنامه در يـك خدمت كه كنم خود بايد اذعان شخصي تجربيات به داشتند. با توجه ملي هاي كردند گرايش مي خدمت دولتي تشكيالت انجاميد. ها مي مسؤوليت تضاد در انجام نوعي به ناسيوناليستي هاي ها با علقه انگليسي مالكيت تحت روزنامة

نويسد: ها مي انگليسي فرمانروايي هند در زمان مطبوعات دربارة وي مالكيـت تحـت هـاي ، روزنامـه هرحـال رد. بـه ك آزاد توصيف ها مطبوعات انگليسي حكومت هند را در زمان مطبوعات توان نمي

از آزادي اي درجـه انگيختند و با آنكه را برمي حكومتي مقامات خشم ندرت بهتايمز آو اينديا و استيتسمن ها از جمله انگليسياز خـود شـديدتري واكـنش هنـديان ايهـ روزنامـه در قبـال بـود، امـا فرمانـدار كـل اعطا شده هنديان هاي روزنامه به حتي بيان داد. مي نشان

نويسد: مورد مي در اين بود. وي بر هند آگاه انگليس حكومت و منافع از ثمرات نبود. وي ضد انگليسي فردي مورائيسدارنـد، روامـي كه هايي شوند و ستم يم ها در هند مرتكب انگليسي كه خطاهايي ، با ارزيابي در مجموع كرد كه اعتراف بايد صادقانه

را در جديدي دريچة كند. انگليس مي سنگين انگليس عملكرد مثبت ترازو را در جهت اند كفة داده كشور انجام در اين كه خدماتي از آمـدن تـا قبـل نكنـد، چـو كسـب جديـدي كرد تا هويـت هند كمك به همچنين گشود. انگليس غرب سوي هند به برابر مردمهنـد نداشـتند. و تمـدن و فرهنـگ از اسـالم پيش از هند در دوران چنداني اطالع اروپايي و صاحبنظران ها پژوهشگران انگليسي

مـاني پارل و حكومت دموكراسي چون و مفاهيمي ارزشمند غرب و تكنولوژي هند با علوم شد تا مردم با هند سبب پيوند انگليس شوند. آشنا

در روزنامـة نحـو بـارز و چشـمگيري بـه وي هاي شد. گزارش اعزام برمه به خبرنگار جنگي عنوان به 1943 در سال مورائيس بلندپايـة منصـبان بـود بـا صـاحب توانسته بود. وي و خواندني ها بسيار جامع گزارش شد. اين و منتشرمي چاپتايمز آو اينديا

آنـان هـاي هـا و پيـروزي بـا شكسـت را تـوأم متفقـين اسـتراتژي خاصـي و مهارت برقراركند و با دقت ارتباط متفقين ارتشبعـدها كـرد. وي تأكيـدمي آنان و فرماندهان هندي نيروهاي از هرچيز بر رشادت خود بيش هاي در گزارش تصويركشد. وي به

Times) تايمز آو سيالن روزنامة سردبيري 1946 ، در سال از جنگ شد. پس كشور اعزام اين به چين هةاز جب گزارش تهية براي

of Ceylon) تايمز آو اينديا روزنامة ، مالكيت جنگ كرد. در پايان وظيفه انجام سمت در اين دو سال و مدت گرفت را برعهده راما كريشنا دالميا افتاد. دست به و سرانجام تغييريافت

بـود. وي وي اي حرفـه ترقي اوج روزنامه اين شد. سردبيري منصوب تايمز آو اينديا سردبيري به 1950 در سال مورائيسبـا ديا تـايمز آو اينـ سـردبيري در زمـان بخشـيد. وي آن بـه ، نفوذ و اعتبار خاصي روزنامه اين سردبيري سال هفت در مدت مورد بازخواسـت ايالتي گذاري قانون در مجمع مقننه قوة به توهين اتهام درگيرشد و به بمبئي ايالت وزير اعظم دساي موراجي

. قرارگرفت


216

يدسـا مـوراجي ، خشـم گـذاري قـانون مجمـع و پاسـخ پرسـش از جلسات يكي دربارة تايمز آو اينديا روزنامة سرمقالةــراعظم ــت وزي ــي ايال ــن را برانگيخــت بمبئ ــارات ، موضــوع جلســه . در اي ــدم اختي ــورد بحــث قضــات صــالحيت و ع و م

يـا عـالي دادگاه عملكرد رئيس نحوة به رسيدگي براي مجمع صالحيت خود بر عدم در سرمقالة . مورائيس اظهارنظرقرارگرفت . مجمـع مجمـع نـه كشـور اسـت پارلمان در صالحيت وظيفه اين تأكيد ورزيد و گفت اش كشور و همكاران عالي ديوان رئيس از انجـام پس كميسيون اين كند. رئيس تحقيق مورائيس سرمقالة آميزبودن اهانت را مأمور كرد تا دربارة كميسيوني گذاري قانون

كـار ايـن از انجـام كنـد. مـورائيس خـواهي معـذرت ، از آن مجمـع به اهانتخاطر تا به خواست ، از مورائيس الزم هاي بررسيدر كنـد. وي از خود دفـاع مجمع اين از جلسات تا با حضور در يكي خواست از وي گذاري قانون مجمع كرد، سپس خودداري

او را پارلمـاني خبرنگـاري كـارت گرفـت تصـميم گـذاري قانون كرد. مجمع خود دفاع از سرمقالة اي بيانيه با قرائت جلسه اينتنهـا تـايمز آو اينـديا روزنامـه پـس كرد از ايـن اعالم اي با صدور بيانيه اش خبرنگاري كارت ابطال درپي كند. مورائيس باطل

نويسد: را ميماج اين دربارة را منتشرخواهدكرد. وي گذاري قانون مجمع جلسات منفي هاي گزارشو كـنم را فرامـوش تـا موضـوع خواست و از من گرفت تماس با من گذاري قانون از مجمع اي نماينده ماه تر از سه كم اي در فاصله

شد. داده عودت روزنامه خبرنگار پارلماني كارت از مدتي . پس كردم فراموش هم من

ايـن بـه دولتـي آگهـي هرگونـه بود دسـتور داد تـا از دادن آمده خشم به روزنامه اين مقالةاز سر كه دساي بار ديگر موراجي يك نويسد: ماجرا مي در مورد اين شود. مورائيس خودداري روزنامه

مـالي امـا وضـعيت زانـو در آورد. مـا را بـه اقـدام اين داشت بود، احتمال محلي كوچك نشرية يكتايمز آو اينديا جا كه از آن بـاد بـه را همچنـان دساي موراجي هاي و سياست دهيم كار خود ادامه به دولتي هاي آگهي بدون توانستيم بود كه درحدي روزنامه شد. از سرگرفته دولتي هاي آگهي ارسال از مدتي . پس بگيريم انتقاد

كرد كسب بسياري هاي موفقيت سمت در اين شد. وي منصوب اكسپرس ايندين روزنامة سردبيري به 1957 در سال مورائيسو عظـيم كشـور بـا مشـكالت كه برخوردارشد. در مواقعي از نفوذ و اعتبار خاصي و مردم دولتي محافل در ميان هايش و مقاله بـودن و جـدي ، بـر اهميـت روزنامـه اول خـود در صـفحة هاي سرمقاله با درج شد، مورائيس مي گريبان به دست طبيعي باليايكشـور از گزنـد هـاي و شخصيت از مقامات يك داد و هيچ نمي راه دل به هراسي در انتقاد از حكومت كرد. وي تأكيدمي موضوع

متعهد بود كـه نگاري روزنامه را بود. ويمب شخصي توزي و كينه ورزي غرض از هرگونه وي نبودند. انتقادهاي درامان انتقاد وي انتقـاد از كسـي باشـد بـه گرفتـه انتقـادي موضع خاطر كه اين بود و صرفاً به قائل و اعتبار خاصي خود ارزش هاي نوشته براي حـال خـود و شـرح زندگينامة از جمله متعددي هاي توانا بود و كتاب اي روشنفكر و نويسنده نگاري روزنامه . وي پرداخت نمي

ناپـذير جـزء جـدايي مطبوعـات معتقـد بـود آزادي . مـورائيس نهـرو را نوشـت جواهر لعل اش مورد عالقه برجسته شخصيت نويسد: مورد مي در اين . وي است دموكراسي

بـه كـه كشور مسـتقلي طبيعي از اجزاي كيآزاد ي ، اما مطبوعات گفت سخن مستقل از مطبوعات توان نمي كشور مستعمره در يك شود. مي ، محسوب پايبند است و دموكراسي سوسياليسم

افزايد: مي وي دمــوكرات سوســيال جامعــة را در يـك مطبوعــات آزادي ، هميشــه خــود از دموكراسـي خــاطر شــناخت نهــرو بـه جـواهر لعــل

بود. قائل خاصي احترام مطبوعات آزادي نهرو، نيز براي نشين، جا شاستري شمرد... . بهادر لعل مي محترم


217

، چون كار است زمان بهترين بكنند و اكنون تري بيش بايد تالش سياسي نويسان و مقاله در هند مفسرين معتقد بود كه مورائيساز سـاير كشور احتماالً بيش ها در اين سرمقاله و موضوعگيرند مي جرايد الهام هاي تر از سرمقاله هند بيش مطبوعات خوانندگان

هنـد بـه مطبوعـات خوانندگان هاي افكار و انديشه كه نيست معني آن به گفته گيرد. اين قرارمي و بررسي دنيا مورد بحث نقاطاز آنِ كامالً مشخصـي سياسي هاي ديدگاه هنديسواد افراد بي و حتي كردگان دهند، زيرا اكثر تحصيل مي ها شكل روزنامه تمامي

. است رؤيت قابل مملكتي از مسائل بيش محلي مسائل در سطح خود دارند كه راما رائو كي : است گفته نگاري روزنامه حرفة ، درخصوص منچستر گاردين ، سردبير پرآوازة . اسكات . پي اس

نامحـدود بـا امكانـات اي دارد، حرفـه پاسـخي زندگي نيازها و رويدادهاي تمامي براي كه اي ، حرفه تنوعي ، چه عجيبي حرفة چه . و تعالي پيشرفت براي

در طلـب فروتنـي در منتهـاي بـود كـه نگاري روزنامه زالل از چشمة و سيراب دست چيره نگاري كوتاماراجو راما رائو روزنامه آفرينـي و هيجـان از مـاجراجويي اي لحظـه كـه قرارداشـت بي اي ديگر پركشيد. روحيه شكوفه به اي از شكوفه د تازهشه يافتن

را در هنـد بيگانـه حكـام كه نظامي علية ، بلكه انگليس حكومت تنها عليه نه انديشيد. وي نمي آن پيامدهاي ايستاد و به بازنميخـود آشـكارا از قلـم پرشور بود كـه پرستي كرد. ميهن بود قيام شده عجين و نوكرمĤبي كشي بهره عدالتي و با بيبودند مستقركرده

خـود از ها و مجـادالت بود. در بحث و گزنده تلخ اش مخالفان عليه وي . لحن گرفت مي بهره حاكم نظام عليه همانند شمشيري كرد. پرهيزمي آرام و لحن ماليم هاي و عبارت كلمات كارگيري به

وي هـاي سـرمقاله و ماليـم آرام هنـد و لحـن برجسـتة نگـاران ديگـر از روزنامـه اينگار، يكي در مورد رانگا سوامي آنچهو لهجـه ز صـراحت ا نشـان كـه هرچنـدهم ماليـم اعتقاد رامـا رائـو لحـن كند. به پيدانمي راما رائو مصداق شود دربارة مي گفته . است شهامت و عدم ترس كردن پنهان براي سرپوشي باشد، باز هم داشته ناپذيري آشتي

كـه هـايي روزنامه كرد. از صاحبان مي استفاده برّنده اي حربه خود همچون و تند بود و از قلم بسيار صريح هايش نوشته لحن داشتند. خود وحشت روزنامة عليه دولت قانوني از اقدام او همواره كارفرمايان نبود و كرد راضي كارمي برايشان

هند بودند. امـا ناسيوناليستي هاي آرمان ها در خدمت آن تقريباً همة آورد كه مي ديگر روي روزنامة به اي راما رائو از روزنامهانديشـيدند، خـود نيـز مـي هـاي روزنامه و امنيت ثبات به ها، كه روزنامه شد تا صاحبان مي سبب قرار و پرخاشگراش بي روحية

در ترديدشوند. رامـا رائـو در مجمـوع دستخوش وي خود به اختيار نشرية در سپردن وي پرستي وطن تمجيد از روحية رغم بهرامـا رائـو، گوينـد اسـتعفانامة شـد. مـي كـار اخـراج بـار از كرد و سـه ، خدمت نامه دوهفته ، از جمله نشريه 25 تحريريةهيئت بود. اش در جيب ، هميشه آندرا پرادش نگار سرشناس روزنامه

منشـأ كـه (Sind Observer)سـند آبـزرور ، سـردبير روزنامـة . پونياه كي را همانند برادرش نگاري روزنامه راما رائو حرفة سـردبير روزنامـة . واسـواني . ال خبرنگار نـزد تـي عنوان هند بود، به ناسيوناليستي و آرمان پيشبرد اهداف براي شاياني خدمات

تــايمز آو اينــديا تحريريــةهيئــت آمــد و در بمبئــي بــه از چنــدي پــس . وي حيــدرآباد (ســند) فراگرفــت چــاپ نيوتــايمز سـؤال بـه در پاسـخ را رهـا كـرد. وي تايمز آو اينـديا ديگري شغل يافتن وجوي در جست از چندسال كارشد. پس به مشغول

: بود گفت او را جوياشده استعفاي علت كه روزنامه سردبير اين تايمز آوسردبير روزي كه است اين من و آرزوي هستم . فرد بلندپروازي ام يادگرفته خوبي را به و كارم ام جا بوده اين زيادي مدت

. شوم اينديا


218

، رامـا رائـو ابتـدا بـه پيشتر گفتيم كه گونه آغازشد. همان نگاري روزنامه راما رائو در دنياي بعد سفر پرماجراي به مرحله از اينمكـرر اقـدامات هدف نشريه اين كه 1932ـ 1934 بحراني هاي سال و در خالل ، پيوست جورنال پرس فريساداناند، سردبير

بهسواراجيا صدروز در روزنامة يك و مدت رفت مدرس به كرد. سپس همكاري با وي قرارداشت انگليسي حكام سركوبگرانة خاطر كمبود منـابع به ، كه روزنامه در كالبد اين اي تازه كرد تا روح تالش مدت كار شد و در اين مشغول . پراكاسام تي سردبيري

بود، بدمد. تعطيلي لدرحا در روزنامـة مـاه شـش مـدت 1938 در سـال از آن و پـس (National Call) كـال نشـنال در نشرية مدتي 1934 در سال سـمت شـد و در ايـن لكهنـو منصـوب چـاپ هرالـد نشـنال روزنامة سردبيري به سال كرد. درهمان خدمتتايمز هندوستان كرد. را سپري مختلف هاي در روزنامه خدمت دوران ترين طوالني

را وي هـاي نوشـته و سـبك ، اما لحـن راما رائو داشت به خاصي ، عالقةهرالد نشنال گذار روزنامة نهرو، بنيان جواهر لعل گـرا بـود و ديگـري چـپ يتيشخصـ بيگانـه و از ديـد زمامـداران ملـي رهبـر بـزرگ يكـي دو كـه كرد. اين تأييدنمي هميشهدر كنـار سادگي ، به اعتقاد داشت در مطبوعات استعمارگران به در حمله چخماق و سنگ آتش به كه مزاج آتشين نگاري روزنامه

. فراتررفت نگاري از حد و مرز روزنامه كه يافت ابعادي ها چنان آن يكديگر قرارگرفتند و دوستيو نوشـت مـي وروز مطلـب شـب خاصـي ناپذير بود. با شور و هيجـان خستگي جهادگري نگاري روزنامه حرفة راما رائو در

. داشـت مهمـي نقـش اسـتقالل كسب براي در مبارزه گاندي از رهبري در هواداري مردم هاي توده در برانگيختن هايش سرمقاله و آزادي حقـوق و سـركوب ، اختنـاق كشـي و بهـره خودكامگي عليه مردم مظهر مبارزة به وي سردبيري در زمانهرالد نشنال تبليغاتي هاي ابزار و ارگان ترين از عمده بود و يكي استقالل در راه دار مبارزه و طاليه پيشاهنگ روزنامه شد. اين ها تبديل انسان آمد. شمارمي به بخش آزادي جنبش رهبران آزادي مخالفـان بر فرق شمشيري همچون خود را پروا و جسور بود و قلم بي نگاري روزنامه حاكم ا رائو در برابر قدرترام

حكومـت در زير چتر حمايـت كه هندي نوكرمĤب روهاي و ميانه انگليس زمامداران بين تفاوتي مبارزه آورد و در اين فرود مي را چنـان پليس نيروهاي خويي و درنده از اختياراتشان حكومت كارگزاران شد. سوءاستفادة نمي بودند قائل تهوپر گرف بال بيگانه

سوختند. مي بيگانه از حكام انتقام آمد و در تب مي جوش هند به مردم خون كشيد كه تصويرمي خود به هاي در نوشته ، وي سياسي زندانيان داري نگه ، محل ساتيا گراهي زندان از مسؤوالن كردند و يكي متهم افتراگويي او را به حكومتي مقامات

حـبس مـاه شـش و به قرارداد. راما رائو محاكمه پيگرد قانوني ، تحت رفتار با زندانيان دربارة نادرست مطالب نوشتن اتهام را به شد. محكوم

، مطبوعـات عليـه شـده اعمال هاي و محدوديت سانسور حكومتي به اعتراض نشانة به 1940 لاز ساهرالد نشنال روزنامة چاپ آالت بردند و ماشين هجوم روزنامه دفتر اين به پليس نيروهاي 1942 سال كرد. در اوت خود را متوقف هاي سرمقاله چاپ

شد. قفمتو انتشار آن ترتيب اين كردند و به را توقيفكرد. را ترك روزنامه بعد اين ، اما اندكي گرفت را برعهده آن ، سردبيري از انتشار مجدد روزنامه پس 1946 راما رائو در سال

ــرچ روزنامــة ســردبيري مــدتي 1948 كــرد. در ســال وظيفــه انجــام نگــار آزاد در مقــر گانــدي روزنامــه عنــوان بــه مــدتي س ديگـر مشـغول نيز در نشريات كرد. مدتي را نيز ترك روزنامه اين 1950 دارشد. در سال را عهده پتنه چاپ (Searchilght)اليت

قطـار در تصادم و در جريان داشت انگيزي غم شد. راما رائو سرانجام برگزيده محلي پارلمان نمايندگي به كار شد و سرانجام به داد. زدستخود را ا جان اوتارپرادشهنـد نگـاري روزنامـه برجسـتة هـاي از چهـره . نهـرو او را يكـي اسـت مبارز يادكرده سردبيري عنوان از راما رائو به گانديراما رائو كه ها و نشرياتي روزنامه . فهرست است كرده توصيف باك بي نگاري او را روزنامه . راجاگو پاالچاري . سي است برشمرده


219

ليـدر، ، پـايونير چون ديگري در نشريات برشمرديم كه هايي بر روزنامه عالوه . وي است بسيار طوالني كرده ها همكاري با آن . است زده قلم اينديا نيوز كرونيكلو آو اينديا ادووكيت، ميل ديلي ايندين ، كرونيكل بمبئي

نويسد: راما رائو مي كنـد. آورمـي دمـد و كـار را نشـاط مـي اي تـازه جـان ، بـر كالبـد انسـان اسـت بدبيني زدايد، دشمن زنگارها را مي نگاري روزنامه

كند. شوند ترديدمي مي تلقي محض حقيقت كه و اموري از مسائل در بسياري كه است گري طغيان حرفة نگاري روزنامه

در بيان جرايد يا آزادي اربابان براي ؟ آزادي كسي چه براي آزادي«كرد: را مطرح ؤالس اين مطبوعات آزادي پيرامون در بحث گويد: رائو مي» ؟ مردم منافع جهت

متعـدد منافع كند و با در نظر گرفتن نمي احساس مردم در قبال مسؤوليتي نوع هيچ كامل اختيارات امتياز با داشتن سردبيرـ صاحب ها مسؤوليت ، تمامي سردبير فاقد روزنامه آنكه كند، حال را تعيين روزنامه مشي خواهد خط مي كه هرشكلي دهد تا به مي د حقخو به

از خود ندارد. و اختياري قدرت دارد و هيچ را برعهده

داشتند، چون جريان بااليي ها در سطح بحث« برخوردار بود. بسيار بااليي از كيفيت 1930 در دهة نگاري روزنامه اعتقاد وي به در طـول سـرزمين اين كه هايي و فرازونشيب اجتماعي فالكت رغم به و اعتقادي فكري مسائل كشور در زمينة سنّتي معيارهاي

اعتقاد و باورهاي جهاد در راه به از آن هبا استفاد بود كه اي او حربه براي روزنامه». كرد مي حد اعال را طلب است داشته تاريخ نويسد: مي . وي پرداخت خود مي، ملـت بـه خـدمت ارائـة ها از لحـاظ كنند. آن مي و محتوا كامالً فرق رسالت از لحاظ با گذشته هند در مقايسه مطبوعات امروزه

خـود فعاليت هند به ندارند. مطبوعات كمبودي جهان ديگر كشورهاي اتبا مطبوع نظر در مقايسه دارند . از اين درخشاني سابقةهـا دارنـد امـا تفسـير آن تقدس جنبة حقايق كه بينش اين ها به ، آن اند. در مجموع نگريسته و حياتي مقدس رسالت يك صورت به اند. قرارداشته ملت هاي و آرمان اهداف در خدمت مختلف هاي اند و از جنبه تواند آزادباشد وفادار بوده مي

نويسد: مي نگاري روزنامه حرفة به آوردن خود از روي انگيزة پيرامون راما رائو در بحث تنفرداشـتند و بـراي از آن هنـد همـه مـردم كـه انگلـيس امپراتـوري بـه حمله براي وسيله مؤثرترين زمان در آن نگاري روزنامه

اهـداف در جهـت خـدمت بـراي حرفـه تـرين مناسـب حـال درعين نگاري آمد. روزنامه شمار مي كردند به مي مبارزه آن سرنگوني. باشـيم گـوش لعل يا موتي ، تيالك ، هورنيمن بزانت آني چون نگاراني روزنامه توانيم مي كرديم شد. ما فكر مي مي تلقي پرستانه ميهن

وااليـي هاي افكار و انديشه كه كساني هرحال به بود، چون شهرت به دستيابي راه ترين و كوتاه ترين سريع نگاري روزنامه در ضمن محسـوب احتـرام قابـل و آرزويـي بخش الهام آرماني اشتهار بالطبع انديشند. كسب و افتخار نيز مي شهرت باشند به در سر داشته

لـذت . من ام برده گيرد لذت نگار قرار مي روزنامه هر روز بر سر راه كه گوناگوني و حوادث وقفه بي از شور و هيجان من شود. ميو مـردم بـه نـاهموار بـا خـدمت راه ، امـا ايـن دشـوار اسـت اي حرفـه نگـاري . روزنامه ام را چشيده شكست تلخ و طعم موفقيت . است همراه شهرت كسب حال درعين

مدرسه در اين گفت مي ببينند. وي كنند و آموزش تحصيل نگاري روزنامه بايد در مدرسة نگاران روزنامه راما رائو معتقد بود كهدر اسـت الزم وقـت سـال پـنج روزنامـه ها در يك آن فراگيري براي را كه الزم اساسي و اطالعات ، اصول حرفه اين داوطلبان

نگـاري روزنامـه ها در جامعـة از آن برخي كرد كه نگار تربيت روزنامه زيادي . راما رائو خود عدة ياد خواهند گرفت كمي مدت اتحاديـة 1950 و در سال مبارزه نگاران روزنامه شغلي و امنيت حقوق احقاق در جهت برخوردارند. وي خاصي هند از جايگاه


220

مطبوعات سردبيران سراسري كنفرانس دائمي كميتة رياست چندسال كرد. راما رائو مدت نو تأسيس را در دهلي نگاران روزنامه كرد. هند مبارزه بر مطبوعات انحصاري كنترل عليه شدت به . وي داشت هند را برعهده

راگوناتان از بـيش ، را كـه هنـدو ارشـد سـردبير روزنامـة ، معـاون . راگوناتـان ان نام اندكي تنها عدة نگاري روزنامه از دنياي در خارج

تـا گذاشـت كـرد و مـي مـي خود مباهـات بودن گمنام به اند. وي شنيده داشت را برعهده نشريه اين عمالً سردبيري سال بيستآور و حيرت اش مادري زبان به وي بگويند. تسلط سخن وي جاي به داشت ندهنويس و مهارت از استادي نشان كه هايش نوشته خصوصـيت بـود و همـين و حقـايق از مسـائل منطقي گيري نتيجه وي حربة بود. كارسازترين كننده كامالً مجاب هايش ديدگاه و كسـب توجـه جلـب بـراي عـاملي كـه از پرخاشـگري د. ويكنـ بودند پنبه رشته اش مخالفان شد تا بتواند هرآنچه مي سبب

از كه اش كننده و مجاب روشن هاي و بحث داشت تكيه محض بر منطق هايش كرد. نوشته بود پرهيز مي مردم در ميان محبوبيت و سياسـتمداران اساسـي قـانون شناسـان كار و نظريات گذاشت مي تأثير قاطعي بر همگان گرفت مي مايه آور وي حيرت حافظةرا شـان ، احتـرام آنـان در دل ايجـاد هـراس ضمن استعمارگر بود كه حكام سرسخت از مخالفان كرد. وي اعتبار مي را بي حاكم . انگيخت خود برمي به نسبت

مربوط مسائل در زمينة بيگانه حكام عليه ر مبارزهد ارزنده و مشاوري مصمم را قهرماني هند، راگوناتان ملي جنبش رهبرانتـا فرمانـدار كشور گرفته اين ، از وزير امور خارجة انگليس ثمر زمامداران بي هاي ها و بحث ديدگاه يافتند. وي اساسي قانون به بـودن و پـوچ گرفت مي سخره داشتند، به فرازيو سر هند از آزادي مردم كردن در محروم سعي ، را كه اش هند و كارگزاران كل كرد. مي ها را ثابت تالش اين

ها و ديدگاه بودن قبول و غيرقابل ضعف ، نقاط اساسي قانون اصالحات به ها و اسناد مربوط گزارش عميق با مطالعة راگوناتان بود و در مـواقعي اي در روز كار ساده ستوني دو يا سه هاي سرمقاله تننوش وي كرد. براي مي را فاش بيگانه زمامداران نظريات

تهيـه ستون در چهار يا پنج اي سرمقاله هر هفته تنهايي كردند، او به مي خودداري سرمقاله از نوشتن اي بهانه به اش همكاران كه كرد. منتشر مي و در روزنامه وكيلـي توانـد بـه مي نگاري روزنامه حرفة كنار گذاشتن در صورت وي بودند كه عقيده براين اتانراگون و هواداران دوستان

شـود. رانـا تبـديل نسبتاً مـوفقي كارگزار اجرايي و حتي موفق بود)، آموزگاري حقوق رشتة التحصيل فارغ نسبتاً پردرآمد (وي خـالي شـانه اجرايي هاي سمت ، از قبول اداري موجود در شغل هاي خاطر خباثت به وي تگف مي عده اين به در پاسخ گوناتان : گفت . مي است كرده

يـا احسـاس تاالر دادگـاه كنندة خسته هاي بحث روز هم يك حتي توانستم مي كه ترديد دارم يا آموزگاري وكالت در مورد حرفة كـار آبرومندانـة توانسـتم نمـي كـه رسـم مي نتيجه اين تر به بيش كنم تر فكر مي بيش . هرچه كنم تحملرا درس در كالس برترينفـر نفـر يـك ميليـون از هر يـك كه ام افتاده اي در چاله خود بدانم آنكه روزگار بدون . از قضاي و پا كنم خود دست براي ديگري مـن بـه امتياز و اعتبار خاصي هيچ است نگاري روزنامه حرفة همان كه گودال در اين من گرفتن جاي افتد. پس مي در آن من چون ام كاغذ آورده بر روي كه اي ها كلمه آيا از ميليون دانم ... . نمي است بوده فايده بي گودال از اين خالصي براي من بخشد. تالش نمي كـس باشـند. هـيچ شر نبـوده ماية كم ، دست نبوده منشأ اثر خيري هايم اگر نوشته . اميدوارم است برده و نصيبي نفر بهره يك حتي

را بـه آن توانسـت مـي ∗ ازوپ مگـس و ايجاد دردسر بـراي كند. كارشكني تكليف تعيين ديگران براي را ندارد كه آن شايستگي كند. لتر تبدي خطرناك موجودي

∗ Aesopزيست. ـ م. پ.م. مي 620-560هاي ازوپ كه در نويس يوناني خالق داستان ، قصه


221

هنـدو روزنامة كاركنان جمع به مدرس چاپ اكسپرس ديلي روزنامة سردبيري از چند سال پس 1926 در سال راگوناتان

را در حرفـة راگوناتـان بـود، خالقيـت سرينيواسـان كاسـتوري نزديـك از دوستان كه شاستري . سرينيواسان . اس . وي پيوست بود، چون را رد كرده هندو با روزنامة ، پيشنهاد همكاري تاريخ از اين پيش سال يك بود. راگوناتان كرده كشف ارينگ روزنامهرا هنـدو بـا روزنامـة پيشنهاد مجدد همكاري با اكراه بود. اما سرانجام اكسپرس ديلي خود در سردبيري عمل آزادي عاشق

زودي بـه هنـد آغـاز شـد. وي گـراي ملي روزنامة ترين با سرشناس وي و ثمربخش تاريخي همكاري ترتيب اين و به پذيرفتتـر هـا در بـيش پرداختنـد. آن روزنامه ادارة يكديگر به دو دوشادوش برقرار كرد و اين سرينيواسان با كاستوري نزديكي رابطةو زنـد. راگوناتـان هـا را بـرهم آن دوسـتي توانسـت نمـي بـود كـه اندك چندان شان اختالفنظر داشتند و موارد ها اتفاق زمينه

كردند. اعتماد و هند تبديل روزنامة و بانفوذترين قدرتمندترين هندو را به يكديگر روزنامة و همكاري با همفكري سرينيواسانهرگـز بـا مـن او را رد كـرد و گفـت بازنشسـتگي تقاضـاي 1948 در سـال د كهبو حدي به راگوناتان به سرينيواسان اطمينان

بود كه سال داد و در اين ادامههندو خود با روزنامة همكاري به 1957 تا سال كرد. راگوناتان نخواهم او موافقت بازنشستگي كرد. موافقت وي با بازنشستگي با اكراه سرينيواسان اش برعهـده كـه وظـايفي از عهـدة ممكن شكل بهترين خود به خاص با خالقيت بود كه دستي نگار چيره روزنامه تانراگونا

اي العاده فوق و شايستگي دستيار سردبير، از مهارت عنوان به مقاالت و تدوين و ويرايش در تصحيح آمد. وي شد برمي مي نهاده (دسـت نوشـت بسـيار خوانـا مـي و بـا خطـي درشـت از مداد و با حروف خود را با استفاده هاي رمقالهس برخوردار بود. وي

خوانـدن از عهـدة سـادگي بـه حروفچينـي شـد) و كاركنـان مي ارسال چاپخانه شود مستقيماً به تايپ آنكه او بدون هاي نوشته، حروفچينـي بـراي از ارسـال پس و اندكي نوشت مي سطر مطلب تر از دوازده كاغذ كم آمدند. در هر صفحة برمي هايش نوشته شد. مي داده عودت وي به بازخواني براي چاپ آماده صفحة

روزنامـه اين و تعالي پيشرفت در جهت صادقانه جز تالش ديگري ، مشغوليتهندو در روزنامة خدمت سال سي در طولو رهبران تمامي دربارة كرد. گرچه قطع خارج خود را با جهان و ارتباط خودداري خارج سفر به براي دعوت . از قبول نداشت

كـار از خـود نشـان اين براي هم اي نكرد و عالقه ها مالقاتي اما هرگز با آن نوشت مطلب هند و جهان برجستة هاي شخصيت احساسـات بـرانگيختن براي الزم و خشم فاقد شور و هيجان هايش جو نبود. نوشته يا راما رائو ستيزه رنيمننداد. او همانند هو

او در حملـة و قوي فخيم و سبك منطقي اي گونه به و مباحث مطالب ارائة او در چگونگي قوت بود. نقطة روزنامه خوانندگان . داشت اجداد خود اعتقاد كامل و فرزانگي و شعائر مذهبي اصول گرا بود و به ولاص هندويي بود. وي امان بي

جنـبش ايـن دربـارة و تبليـغ بود تا او را از نوشتن كرده بود و درخواست مخالف گاندي طلبانة اصالح با جنبش راگوناتان بـه سـال 25از بيش بود كههندو روزنامة ادبي نامة ويژه بيريسرد چشمگير وي هاي از دستاوردها و توفيق كنند. يكي معاف

هنـدو و جـدا از روزنامـة برخوردار بـود و مسـتقل اي گسترده هند از شهرت و خارج در داخل نشريه . اين داشت اشتغال آن شد. منتشر مي

نيـز بـود كـه روزنامه اين نويس بود، مقاله كرده كسبهندو وزنامةر سردبير بالفعل عنوان به كه بر شهرتي عالوه راگوناتان داد تـا ابتـدا در نشـرية او اجـازه بـه 1946 در سـال كـرد. سرينيواسـان شوارا امضا مي مستعار ويگنه خود را با نام هاي نوشته

سـوتو ووس عنـوان تحت ، ستوني داشت ساسوبا رائو برعهدهرا كا آن سردبيري كه سواراجيا نامة در هفته و سپس سواتانترا (Sotto Voce) گويد: مي نويس مقاله يك عنوان خود به نقش در تشريح داير كند. راگوناتان


222

در ، كه انسان احترام بلقا هاي و ارزش بنيادي اهداف به با توجه جاري ها و تحوالت انديشه و تحليل تجزيه كه فكر افتادم اين به توانـد ، مي است شده سپرده فراموشي دست هند به مردم زندگي و شيوة كهن تاريخ ، در اعماق امروزي و برق پرزرق زندگي وراي

شود. سودمند واقع

گويد: مستعار خود مي در مورد نام حرفـة طـول در تمـامي گيـرد كـه مـي سرچشـمه مانـدن گمنام براي شخصي و اصل قاعده از يك اي مستعار تا اندازه نام انتخاب

خواننـدگان از سـوي نادرسـت برداشت از هرگونه جلوگيري نيز براي امر تا حدودي . اين ام پايبند بوده آن خود به نگاري روزنامه دارد. نزديكي ارتباط روزنامه يك سياسي هاي با تحليل هك است نگاري روزنامه ستون اين تا نگويند نويسندة است

كـرد. وي مـي هـا دفـاع ها و گـروه ، ايدئولوژي احزاب جرايد به وابستگي ، از عدم مطبوعات آزادي به با اعتقاد راسخ راگوناتان : گفت مي

هـدف ايـن تحقـق كنند. اما براي باشد محكوم كه هر كس نبرا از جا و نيرنگ ، تقلب زورگويي دارند هرگونه وظيفه مطبوعات ، جز وجدان يا گروهي هر شخص به تعهد نسبت از قيد هرگونه رهايي ندارند. در واقع با حكومت و همكاري مشاركت به نيازي

تلقي را جاودانه قدرتي و هيچ را معصوم كس يچخود نبايد ه از رسالت با آگاهي . مطبوعات است مطبوعات كارايي ، شرط شخصيورزند. از امتناع حقايق ، از گفتن مسؤوليت احساس بهانة دهند يا به راه دل به هراسي حكومت و قدرت ها نبايد از هيبت كنند. آن

بگريزند. طاعون د بايد همچونخود بينديشن و علف آب گاو سر خود را در آخور فرو برند و تنها به چون اينكه

نويسد: مي بود. وي و درستكار بدبين شريف نگاران روزنامه آيندة به نسبت راگوناتان چـه دانـد بـراي مي دهد. وي مي از دست است گرفته در پيش كه اي حرفه خود را به اطمينان ايام نگار درستكار با گذشت روزنامه

. هميشه نيست تر از انحراف كم خطر آن گيرد كه و تأكيد قرار مي از انتخاب اخبار روز در روندي نويسد و با ارائة يم مطلب كسي خـود را در اختيـار آنـان شناسايي و غيرقابل ناشناخته خوانندگان مورد عالقة نكند بايد مطالب فراموش شود كه مي توصيه وي به

، اي موجـود افسـانه ايـن براي اش ارباب را كه هرچه كه است آن شيوه ترين عاقالنه رسد كه مي نتيجه اين به واقعيقرار دهد. در م تـا حـدودي مـردم هـاي در مـورد تـوده كه اي قرار دهد. نكته دهد در اختيار آنان مي ، مفيد تشخيص روزنامه عادي خوانندة يعني

دارد. عكس ها نسبت آن لذت كنند با احساس مي مطالعه كه اي ها از روزنامه آن برداشت كه است اين است روشن

نويسد: مي . وي است داشته نيز بيان ديگري مطالب " اي اسطوره عادي خوانندة" دربارة راگوناتانانـدرزها، خـود بـا انـواع و ذهـن در خيـال كه مطبوعات . نويسندة نيست بيش اي ، افسانه روزنامه عادي خوانندة نام به موجودي

و عالقـه داشـتن در صـورت انـدازد. حتـي مـي در تـاريكي ، تيري مطالب با نوشتن ، در واقع روست ها روبه ها و ستايش سرزنش اسـت بشر درگير آن كه از شرايطي طريق زد و از اينبپردا صادقانه وجويي جست در خود به را ندارد كه آن نيز فرصت صالحيتهـا را در روزنامـه هرچه خاصي كنند و با ولع خود رها نمي حال را به نويسنده اي لحظه ديگر مردم شود. از سوي آگاه تا حدودي

نـدارد. اخبـار بـر ايجـاد تـوازن نيز اثر چنداني اناز خوانندگ معدودي عدة كنند. ترديد و ديرباوري و باور مي مطالعه شده نوشته اميـد و آرزوي بـه مأيوسـانه بسـتن جـز دل اي چـاره خواننـده كـه است شمار و ضدونقيض ، بي پراكنده چنان ها و مطالب نوشته

و وقفـه بـي چنـدان و پراكنـده انتهـا نـدارد و رگبـار اخبـار نـاهمگون بـي و بالتكليفـي سردرگمي مواج خود در درياي شخصيداد، ارائـه مطبوعـات سـردرگم خواننـدة به توان مي كه اي توصيه برد. بهترين نمي جايي به راه فرياد افكارعمومي كه پرهياهوست

بود.نخواهد بهتري ضرورتاً دنياي روزنامه بدون . اما دنياي است روزنامه از خواندن همانا خودداري

دهد: ، هشدار مي نگاري روزنامه كيفيت افت به با توجه راگوناتان


223

نگـاران از روزنامـه بسـياري بـراي نكتـه خود قرار داد. شايد اين هاي نوشته را درونماية و صداقت پرهيزگاري گويند اسكات مي و اسـاس بـي ، شـايعات جنـايي بـا خبرهـاي روزنامـه صفحات دنپر كر كند. گرچه و مهجور جلوه قديمي تا حد زيادي امروزي اين امنيت تدريج به نگاري روزنامه شيوة كند، اما اين مي آن ها و كاركنان روزنامه نصيب درآمد سرشاري ورزشي و مطالب جنجالي گيـري را از نتيجـه مردم هاي ارزشمند، توده از معيارهاي حرفه ناي چنتة كردن معاصر با تهي نگاران كند. روزنامه مي را متزلزل حرفهاعتنـا بـي مسـائل ايـن تواند بـه كند، نمي مي فعاليت شده استقرار دموكراسيِ هدايت براي كه حكومتي كنند. هيچ مي محروم منطقي

طلبيـد. نفـوذ و يـاري توان بردارد، از كجا مي قدم مردم وحيةر تضعيف ، در جهت قبلي نيت بدون ، البته حكومتي باشد. اگر چنينهماننـد اسـت كرده دراز كسب ساليان طي اي برجسته روزنامة كه دارد. هويتي بستگي آن خصوصيات به در نهايت اعتبار روزنامه

كـه اسـت مقهـور طرحـي اي روزنامـه . چنـين است رفتهگ صورت آن گيري شكل براي بسياري تالش كه است مرجاني اي جزيرهبـر يكـديگر دارنـد. از ها تأثير متقـابلي از نظر افكار و انديشه آن و خوانندگان . روزنامه است كرده را ايجاب آن اجتماعي شرايط

. هرگونـه اسـت و منطقـي طبيعي امري كند كه ياختيار م خاصي خود سبك اخبار و رويدادها براي انعكاس براي رو، روزنامه اين خواهد شد. تمام مردم زيان به ، در نهايت روزنامه عمل دامنة محدود و محصور كردن در جهت حكومت فشار از سوي اعمال

نويسد: ها مي سياست از اين خود نارضايتي در مورد علت هند آزاد خشنود نبود. وي دولت افراطي هاي از سياست راگوناتانكنند تـا مي هند آزاد تالش اند. زمامداران بسته ملي زندگي حقايق خود را بر روي ، چشم گذشته جبران هند براي استقالل رهبران كـردن صنعتي اند كه غافل نكته ها از اين كنند. آن عيار در كشور پياده تمام شكل را به غربي هاي و شيوه اهداف ممكن هر شكل به

و غيردينـي جوامـع كشـورها بـه ايـن تبـديل عامل ترين عمده يا حتي تنها عامل نوين تكنولوژي به آوردن كشور و روي گستردة ريشـه در افكـار اروپاييـان كه است و متمايزي خاص هاي و پيامد ويژگي ها نتيجه پديده . اين نيست شده ريزي برنامه سوسياليسم كـامالً بـه گيـرد. گانـدي مـي سرچشـمه متفـاوتي و معنويـت و سـنن هند از آداب مردم هاي وخو و ديدگاه ها، خُلق دارد. ويژگي

باورنـد و بـراين داننـد مي و منسوخ هند را قديمي مردم و سنن آداب وي بود، اما جانشينان واقف و اعتقادي فرهنگي هاي تفاوت كرد. در كشور پياده با موفقيت توان را مي بيگانه سنن كه

از نشـريات بسـياري جـدي هاي سرمقاله برخوردار بود، از حذف مادرزادي اي از قريحه نگاري روزنامه در حرفة كه راگوناتان نويسد: مي كند. وي مي ابراز تأسف جهان سرشناساز انـد كـه داده نشـان جهانيان به دو روزنامه و يكي است بربسته ها رخت روزنامه از صفحات كه هاست مدت جدي هاي سرمقاله

از خـود نشـان شـتابي زمينـه ديگـر در ايـن هاي ها برخوردارند، اما روزنامه سرمقاله گونه اين كنارنهادن براي الزم و ارادة شهامتاز محتـوا طور كامـل شوند و به مي چاپ همچنان رمق بي شكلي ها به از روزنامه بسياري در صفحات جدي هاي سرمقاله اند. ندادهكشور در چندين شان نام اند كه ظهور كرده و كارشناس نويس مقاله شماري بي ، عدة گمنام نويس سرمقاله يك جاي اند. به نشده تهي . ستا محافل نقل

راگوناتـان بـه احتـرام ، در اداي آموزشـي مسـائل و كارشـناس سرشـناس هـاي نـويس از مقاله اينگار، يكي . آر. سرينيواس كي نويسد: مي

ـ تبـديل نامه هفته در يك گوناگون مسائل نويس مقاله يك به سرشناس روزنامة در يك سياسي جدي تفسيرهاي نويسندة نشـد. اي و تـالش عمـر كـارآموزي اند. يك گذاشته نمايش را به و نقص عيب بي خود و هنر نويسندگي العادة فوق بشردوستي نويسان مقاله چـاپ " سـوتوووس " عنوان تحت خود كه هاي با مقاله . راگوناتان است بار نشسته به اكنون دشوار بيگانه زبان در فراگيري وقفه بيو اصـيل هـاي از ارزش مظهر پاسداري به ستون رساند و اين اثبات به مطالب گونه اين خود را در نوشتن و استادي شد مهارت يم

اغلـب وي هـاي هـا و نوشـته بـود. ديـدگاه را دربرگرفتـه ، آن و شـعار و جنجـال و بـرق زرق شـد كـه تبديل در دنيايي مقدسو مـال بـر گـردآوري كه از زندگي جاري با برداشت و سنن بر آداب شود و تأكيد وي قلمداد مي از جاذبه و عاري كارانه محافظه


224

كـرد، چـون مـردود اعـالم ارزش بـي مطالب عنوان را به وي هاي نوشته توان . اما نمي سازگار نيست استوار است و ترقي پيشرفت دارد. بستگي حكومت مشي خط به ها تا حدودي افكار و انديشه گونه اين مداد كردناعتبار قل يا بي تقويت

و نوشـتن عمـر خـود از فعاليـت لحظة ، اما تا آخرين گفت را وداع دار فاني عمر طوالني از يك پس 1982 در سال راگوناتان ∗و رامايانا باگاواتام ترجمة يعني ، دو اثر بزرگ جزئي ادبي كارهاي بر خود عالوه آخر زندگي هاي در سال . وي برنداشت دست

و انگليسـي بـر زبـان وي العـادة فـوق و تسـلط از استادي بارزي نمونه دو كتاب اين . ترجمة يادگار گذاشت را به انگليسي به او را بگيرد. تواند جاي مي تر كسي مبود و ك بزرگ نگاري روزنامه روند. وي شمار مي به سانسكريت

رائو چاالپاتي و دسـتمزد عادالنـة اساسـي حقـوق تضمين در راه مبارزه قهرمان عنوان رائو به . چاالپاتي هند ام بزرگ نگاران روزنامه در ميان

اي ويـژه از جايگـاه مطبوعـات و اسـتقالل آزادياز پاسـداري ناپذير بـراي آشتي مبارزي و در مقام مطبوعات صنعت كاركناننفـوذ ذي هـاي گـروه خـارجي آمد و فشـارهاي وارد مي روزنامه مالك از سوي كه داخلي فشارهاي عليه . وي برخوردار است

قدرت تشنة هاي و شخصيت نطنزآميز سياستمدارا مطالب بود و با نوشتن قريحه و خوش با ذوق نگاري كرد. او روزنامه مبارزه با جواهر لعـل نزديك دوستي برقراري وي اي حرفه حيات اوج كرد. نقطة دار مي ها را جريحه و غرور آن گرفت مي سخره را به

بودنـد. ر نزديـك يكـديگ بسـيار بـه فكري نهرو از لحاظ رائو و جواهر لعل او بود. چاالپاتي هاي افكار و انديشه نهرو و تبليغ را برعهـده نشـريه ايـن دراز سـردبيري ساليان رائو كه و چاالپاتي هرالد نشنال گذار روزنامة بنيان عنوان نهرو، به ميان دوستي برخوردار بود. خاصي از ويژگي داشت

آغاز كرد. ترقـي نشريه خود را با اين همكاريهرالد نشنال تحريرية 13 عضو شمارة عنوان به 1938 رائو در سال چاالپاتي در سـال هرالـد نشـنال روزنامة تعطيلي بود. درپي و غيرمنتظره بسيار سريع اش العاده استعداد فوق دليل به روزنامه در اين وي

، بـار 1945 در سالهرالد نشنالانتشار يكرد و با از سرگير همكاريتايمز هندوستان با روزنامة رائو مدتي چاالپاتي 1942 انجـام سـمت در اين سال سي مدت شد و به منصوبهرالد نشنال سردبيري به 1946 . در سال بازگشت روزنامه اين ديگر به بـه سـطح در ايـن كـه كساني عدة اناز آن يكي گفتة بود و به اش قطاران هم رشك ماية انگليسي زبان به وي كرد. تسلط وظيفه . شمار است باشند در هند انگشت داشته تسلط انگليسي زبان

گويد: او مي از ستايشگران يكي يافت در آن و صور خيال شاعرانه از احساسات اثري خارا بود كه او همانند سنگ و سبك رائو بسيار وزين چاالپاتي هاي نوشته

رائـو . چاالپـاتي پرداخت مي مخالفان اظهارات به خود يا پاسخگويي هاي ديدگاه تشريح به خاصي و دقت با صالبت شد. وي نمي مطالـب در نوشـتن وي . توانايي گرفت مي هند بهره كهن و ادبيات تاريخي از مطالب تمام و شيوايي خود با ظرافت هاي در نوشته

مطالـب نوشـتن خود بـراي از قلم ندرت . به گرفت مي مايه زندگي در طول اش وقفه و بي يافته و سازمان گسترده از مطالعات وزين برد. مي بهره گزنده هاي و داوري شديداللحن

ـ هنـدي نويسـندگان : « است ظهارنظر كردها نويسند چنين مي مطلب انگليسي زبان به كه هندي نويسندگان رائو دربارة چاالپاتي »هند هستند. روشنفكري هاي تفاله انگليسي

نويسد: رائو مي چاالپاتي

هاي آيين هندوست. ـ م. دو اثر به زبان سانسكريت كه حاوي سرودها و نيايش ∗


225

هنـد. بـراي پرمخـاطره حـال پرماجرا و درعين ، خياباني است چاپ مركب ) هند، خيابان انگليس (مركز مطبوعات استريت فليت ، پـال كريسـتوداس چـون كسـاني معنـوي خانـة اسـتريت . فليت هند است گرايي ملي پرصالبت هاي از جلوه يكي نگاري روزنامه بـر او سـنگيني نگـاري روزنامه بار فنون آنكه بدون جينتاماني شد، گرچه نمي محسوب ، سوبرامانيا آير و جينتاماني گوش لعل موتي

هنـد هسـتند و نگـاري روزنامـه گـذاران پايـه بودنـد. آنـان بزرگـي نگـاران هـا روزنامـه ن. آ ها را فرا گرفت سنّت اعظم كند بخش متوسـط طبقـة نفـوذ و سـلطة هنـد هنـوز تحـت . جامعـة اسـت كسوتان پيش اين دارد از بركت هند امروز هرچه نگاري روزنامه اجتمـاعي نقش بازيافتن براي نگاري روزنامه اي جامعه ؛ و در چنين است نگرفته قرار دارد و كامالً شكل انگليسي هاي كرده تحصيل

. است سياسي بينش از جمله اجتماعي بينش هند فقدان نگاري انگيز روزنامه غم هاي از ويژگي . يكي روست روبه خود با دشواري

: است هند نوشته مطبوعات تاريخ سردبيران دربارة از نويسندگان يكي و قابليـت ، نـرمش اجتمـاعي و زيركـي اند ذكاوت هند برخاسته فرهيختة هاي اقشار و گروه از ميان كه پيشين هاي نسل سردبيران

قـوانين و اختنـاق عليه مبارزه پرچم نگهداشتن برافراشته براي راسخ دارد و عزم تفاوت طلبي كامالً با فرصت را كه فكري انعطاف كردنـد. در مـورد ارزش و اعتبار كسـب خود نيز ارزش ، براي كشورشان به خدمت و ضمن آميخته را با هم سركوبگر مطبوعات

دادنـد و از خـود نشـان خاصي و زيركي مهارت راه ها در اين . آن نيست ترديدي هيچ جاي كشورشان به آنان خدمات العادة فوق كنند. حمايت كشورشان ملي از آرمان تمام با شهامت حال دارند و درعين نگه پنهان حكومتي تند خود را از ديد مسؤوالنتوانس

باشد. كرده خود مجسم چشمان را در پيش سردبيراني بايد چنين هند مي استريت فليت دربارة رائو در بحث چاالپاتي نويسد: مي وي از ستايشگران بود. يكي جهان سياسي مسائل بديل بي سرائو كارشنا چاالپاتي دربـارة وي يكشنبة روزهاي هاي بود. سرمقاله حرفه در اين شاغل هاي چند برابر ديپلمات خارجي سياست او در زمينة اطالعات

و و سـكوت و رمـز و راز و سـكون ديپلمـات يـك كامـل يتبود. از صالح و خواندني بسيار برجسته دوم جهاني جنگ تحوالت . بـه معنـا داشـت اش از سـخنان بـيش وي بـود. سـكوت مقـاوم غايت و به بسيار جدي برخوردار بود. فردي صخره يك صالبت بشريت گفت مي بزرگ همانند سردبيرانو نداشت بشر اعتقادي سرشت به بردن پي براي راهي عنوان به مردم وگذار در ميان گشت. داشت و مهربان بسيار رئوف خود قلبي و جدي عبوس چهرة رائو در وراي بگيرد. چاالپاتي وقت بايد از قبل با من مالقات براي، زيـادش چنـدان تيراژ نـه رغم به كه اي گذرانيد؛ روزنامههرالد نشنال يعني روزنامه خود را در يك اي عمر حرفه تقريباً تمام وي

را برعهـده آن بخـش تـرين و مترقـي تـرين مهم رائو سرپرستي شد و چاالپاتي مي هند محسوب گرايي ملي قدرتمند جنبش ارگان . داشت روزنامه اين به عياري و تمام كامل . تعهد و پايبندي داشت

گويد: هند مي ناسيوناليستي در جنبش هرالد نشنال وزنامةر و سهم نقش دربارة وي هنـد آزاد در مبـارزات كشـور، در مشـاركت هنـد و يكپـارچگي در رونـد اسـتقالل منتقد و دوست يك در نقش هرالد نشنال

و سياسـي كشـور، در همگرايـي ينوسـاز بـراي وقفـه بـي هند و تـالش دولت هاي برنامه گيري ديگر، در شكل ملل بخش آزادي كـار را بـا هـدف ايـن هرالد نشنال. است ها پرداخته و گزارش انتشار اخبار، مقاالت وجود به با تمامي مردم و اقتصادي اجتماعي . است داده انجام و آزادانه مردم به خدمت

. بـه نهروسـت جواهر لعـل پايبند بود فلسفة آن به خود قرار داد و سخت اي حرفه زندگي رائو سرلوحة چاالپاتي كه اي فلسفه : از نويسندگان يكي قول

داد. بايـد مـي ارائـه وي ها و فلسفة تفسيرها را از ديدگاه ترين فهم و قابل نهرو، بهترين جواهر لعل رائو، بعد از شخص چاالپاتي ارتقـا يابـد و بـه شهرت اوج تا به رائو را قادر ساخت چاالپاتي بود كه نگاران روزنامه عمل اديتأكيد نهرو بر آز كه داشت توجه

نهرو و چاالپاتي جواهر لعل بود. روابط محترم و عام خاص در ميان هايش ديدگاه كه شود ــ سردبيري تبديل سرشناس سردبيري


226

هـاي تـوده در آن كـه اسـت دموكراتيك اي جامعه نام نگار خوش روزنامه و يك رهبر سياسي يك نميا از رابطة نمونه رائو بهترينتنهـا رائو نه شود برخوردار باشند. چاالپاتي مي سپرده دستشان امور كشور به زمام كه كساني انتخاب براي الزم بايد از آگاهي مردمو معمـار طـراح عنـوان نهـرو بـه جـواهر لعـل معرفـي شد تا در جهت سبب آگاهي همين بود، بلكه هبرد پي رابطه اين اهميت به

آورد. عمل به اي گسترده هند تالش دموكراسي

بـا مطالعـة گوينـد خواننـدگان شـمرد. مـي نهـرو برمـي پدر خود جـواهر لعـل هاي او را پاسدار افكار و انديشه اينديرا گاندي، نهرو از انسان جواهر لعل هاي افكار و برداشت با محك كلمات تقريباً تمامي كردند كه مي رائو احساس چاالپاتي هاي قالهسرم

: وي مندان از عالقه يكي نوشتة . به است شده سنجيده گوناگون و مسائل سياست كـرد. وي نظـر مـي و تبـادل هنـد بحـث مسـائل نهرو دربـارة با جواهر لعل بود كه رائو اوقاتي چاالپاتي زندگي لحظات بهترين

در هنـد بـود، امـا جديـدي شاهد آغاز مرحلة نهرو، وي از مرگ هند بود. پس نگاري روزنامه شاگرد نهرو در مكتب ترين شايسته كند. را بيان مرحله اين به خود نسبت بيگانگي ساحسا توانست نمي آساني و به نداشت مرحله اين به چنداني دلبستگي

ايـن اهميت در قبال اش و ديدگاه برداشت خود و بيان پيرامون رويدادهاي تمامي در درك اي العاده خارق رائو قدرت چاالپاتي در پايبنـدي باشـد. وي اظهارنظر نكرده رد آندر مو هايش در سرمقاله نبود كه وي در زندگي رويداد مهمي . هيچ داشت مسائل

: است نوشته باره دراين اش از هواداران ناپذير بود. يكي آشتي هايش انديشه و يكپارچگي اصول بهخـود شخصـي هـاي خاطر آرمـان به بود كه نگاراني روزنامه و راهنماي اخالقي خود الگوي با رياضت و توأم ساده با زندگي وي

زنـدگي بـه يـافتن دسـت بـراي را كـه نگاراني هرگز روزنامه سازگار شوند. وي و نابرابري عدالتي از بي ناشي اند تا با شرايط آمادهو فـاق ن با هرگونـه اجتماعي آاليش و بي پاك با تأكيد بر زندگي بخشيد. وي كنند نمي مي خود را لگدمال و حيثيت شرافت راحت

بود. مخالف شدت به نگاران روزنامه در جامعة دورويي

ديـد. وي نمـي قانوني هاي از محدوديت را صرفاً در رهايي آزادي بايد آزاد باشند و اين مطبوعات رائو معتقد بود كه چاالپاتي : گفت مي

، بلكـه نيست حكومت به وابستگي عدم معني صرفاً به مطبوعات آزاد باشند. آزادي و خارجي داخلي بايد از فشارهاي مطبوعات صـاحب از جانـب نماينـدگي بـه يا از مدير روزنامـه روزنامه از صاحب آزاد باشند. فشار داخلي قيدوبندي ها بايد از هرگونه آن

هيئـت بايـد ، بلكـه نيسـت سـردبيران و اسـتقالل آزادي يمعنـ تنها به در انتشار سرمقاله عمل گيرد. آزادي مي سرچشمه روزنامههـا و روزنامـه گروه ، يعني گرفته نام اي زنجيره مطبوعات با رشد آنچه داخلي باشند... . فشارهاي سهيم آزادي نيز در اين تحريريه شوند. مي فشار تلقي نيز از منابعها آگهي يابد. صاحبان مي ، شدت فرد يا مؤسسه يك مالكيت تحت نشريات

و حقـوق هـا و تضـمين آن حرفـة شناسـاندن رائـو در راه چاالپـاتي را كـه شـاياني هند هنوز خـدمات رسمي نگاران روزنامهدر مهمـي نقـش مطبوعـات كميسـيون نخسـتين از اعضـاي يكي عنوان به اند. وي نكرده فراموش است داده انجام دستمزدشان

و ايجـاد اميـد و آنـان زنـدگي بهبود شرايط براي الزم پيشنهادهاي و ارائة شاغل نگاران روزنامه به و نظر مسؤوالن توجه جلب گويد: مي در مورد او چنين اي . نويسنده داشت حرفه در اين شاغالن براي اشتياق

ترديـد بـي اعتنـا باشـد. وي بـي اش همكاران زندگي شرايط به نسبت ساز نبود كه پول اي يا نويسنده نشين عاج برج سردبيري وي كارآمـد سازمان به وي و رهنمودهاي تالش هند در ساية مطبوعات كاركنان هند بود. اتحادية مطبوعات كاركنان گذار اتحادية پايه

انـدركاران كـار دسـت شـرايط ارتقـاي بـراي ارگـاني عنوان تنها به اتحاديه به . وي تاس شده تبديل مطبوعات در دنياي و مؤثريو داخلـي فشـارهاي در برابر انـواع مطبوعات از آزادي پاسداري جهت ابزاري عنوان به سازمان از اين ، بلكه نكرده نگاه مطبوعات . است كرده استفاده خارجي


227

خـود هـاي دار بود. بـا تـالش را عهده آن رياست دوره سه كرد و مدت را تأسيس نگاران روزنامه فدراسيون 1950 در سال وي كـه نيست اي حرفه نگاري روزنامه اعتقاداش كند. به كسب و ارزش احترام نگاري روزنامه در حرفة اش قطاران هم براي توانستبـر نگار عالوه و روزنامه است نيز مطرح هنر و خالقيت مسألة حرفه در اين باشد، بلكه مطرح افراد آن حقوق تنها مسألة در آنكامالً رقابت ميدان حرفه . در اين است طلبانه آزاد و مساوات اي حرفه نگاري نياز دارد. روزنامه اي غرور حرفه ، به مهارت كسب

و سـردبير و كـارگران بـين حرفـه كنـد. در ايـن پيشرفت تواند در آن برخوردار باشد مي ستعداد الزماز ا كه . هركس باز استبايـد بـا روزنامـه از كاركنـان . هريك برقرار است خاصي و عالقة ها انس خوان سردبير و نمونه دستياران ، بين چاپخانه كاركنان

كنند. تالشخود نشرية موفقيت براي و دل جان داد و جسدش خود را از دست جان رانندگي حادثة ظاهراً در يك . وي گفت را وداع دار فاني 1983 رائو در سال چاالپاتي : گفت از وي در تجليل چاالپاتي از ستايشگران شد. يكي كشف در كنار جاده

، پرصـالبت چهـرة ايـن شـود. در وراي مـي هند محسوب سرشناس هاي از شخصيت خود يكي برجستة هاي با ويژگي چاالپاتي زنـدگي كنندة تأثير ظواهر خيره تحت وجه هيچ مانند خود، به بي با استعداد سرشار و قريحة بود. وي نهان و محجوب متين شخصي

وجـه هـيچ ، بـه خصوصيات اين همة رغم كرد. اما به توصيف تنها او را پلنگي توان تنها بود و مي انساني و در مجموع قرار نگرفت عالي كرد. نمونة مي ها را سيراب خود آن و تجربة علم از درياي هميشه جوان نگاران در برخورد با روزنامه ويژه گريز نبود. به مردم بـه كـه در مـواقعي عبور كننـد. حتـي وي گيري و گوشه د تنهاييتوانستند از س مي كه كساني عيار بود، اما تنها براي تمام معلم يك

او را كه كساني . تمامي از دنيا رفت كرد و آسوده زندگي آسوده نبود. چاالپاتي در وجودش توزي از تنفر و كينه آمد اثري مي خشمخـود امـروز هنـد نظيـر او را بـه روشـنفكري و دنيـاي تهبربس هند رخت مطبوعات جامعة غول كنند كه مي شناختند احساس مي

نخواهد ديد.


228

15 رود؟ كجا مي هند به نگاري روزنامه

توليـد و در تكنولـوژي ، بلكـه نگـرش در محتـوا و نحـوة نه قرار دارند. انقالبي انقالب يك در آستانة هند امروزه مطبوعات

جمـع بـه از نشـريات جديـدي تمـامي به سو آغاز شد، گونة اين به 1976 از سال كه مجالت گونة . با رشد قارچ شدن تجارتيهنـد نگـاري روزنامـه در تـاريخ عطفي ، نقطة1975 در هند در سال العاده فوق حالت . اعالم است شده كشور اضافه جرايد اين در هنـد پـا بـه پژوهشـي بر كار گزارشـگران ، با تكيه خبري از مجالت كامالً جديدي شكل العاده فوق حالت اعالم بود. درپي

گويد: مي باره دراين از نويسندگان انتشار نهاد. يكي عرصةو و هيجـان شور سوي به اي بود روزنه گرفتار شده در آن كه آوري كسالت ترديد از باتالق بي گذشته هند در دهة نگاري روزنامه

را شـايد نظيـر آن بازگشـتند كـه صحنه به سرعتي هند با چنان ، مطبوعات العاده فوق حالت يافتن . با پايان است پيدا كرده شادابي و محتـوا، بلكـه كتنها سـب نه بود كه در راه . انقالبي است از بند و زنجير رها شده . انگار پرومته يافت ديگر جهان در نقاط نتوان كند. را از سر تا پا دگرگون نشريات و طراحي ، بازاريابي ، تخصص ، تيراژ، تكنولوژي ، مديريت تنوع

نويسد: مي باره رود، دراين شمار مي هند به پژوهشي نگاري پدر روزنامه ، كه شوريه آرون جا كه خود تا آن زمامداران خواستند دربارة ، مردم منجر شد و در نتيجه سطمتو طبقة شدن سياسي به العاده فوق حالت برقراري

تر بدانند. بيش است ممكن

: است چنين خصوص در اين سرشناس نگاران از روزنامه نظر يكي شـده تنيـده جرايد نيز تارهاي سردبيرانكنند و تهيه دقيق هاي انتظار دارند تا گزارش از گزارشگران ، امروزه مطبوعات خوانندگان

را كنار بزنند. گزارشگري در اطراف

هاي مائده خبر همچون تشنة مجالت براي ناخوشايند كه هاي و داستان ها، شايعات از رسوايي انبوهي در ميان العاده فوق حالت يافـت افزايش اي سابقه بي ميزان به را كردند و تيراژشان برداري بهره رينبهت فرصت از اين مجالت . اين يافت بود پايان آسماني

و شـهرت ديگـر بـه از مجـالت بـيش سانديو اينديا تودي شد. دو نشرية عرضه بازار مطبوعات به شماري بي و مجالت 1975 شود در اواخر سال مي بار چاپ يك هر دوهفته كه يا توديايندكردند. انتشار كسب اي سابقه يافتند و تيراژ بي اعتبار دست

گـذار و سـردبير ايـن ، بنيان باشد. مادهو ترهان خارج مقيم هنديان براي خبري اي مجله نشريه ، قرار بود اين آغاز شد. در اصل


229

بـا بـود. وي كـرده امريكـا دريافـت هاي از دانشگاه يكيخود را از نگاري روزنامه مدرك بود كه خارج مقيم ، از هنديان مجلهكند. او برادر خود، تبديل داخلي اي نشريه را به آن گرفت تصميم نشريه اين شمارة از اولين داخلي خوانندگان استقبال مشاهدة از آب با كفايت ، سردبيري داشت اشتغال حسابداري شغل هقبالً ب ، كه پوريه كرد. آرون منصوب آن سردبيري ، را به پوريه آرون

نويسد: مي زمينه در اين از مؤلفان كند. يكي را كامالً مستحكم اينديا تودي مجلة پاي جاي درآمد و توانست خواننـدگان اول : دسـتة اسـت كـرده ذبخـود جـ را به خواننده دو نوع جذاب و چاپ ماهرانه با سردبيري اينديا تودي نشرية

كننـد و نمـي مطالعه دقت ها را به روزنامه كه خوانندگاني دوم هستند و گروه خواندني مطالب مطالعة خواهان ها كه روزنامه بالفعل شوند. آگاه بار يك هر دوهفته در فاصلة هضم و قابل خالصه صورتي خواهند از اخبار و رويدادها به مي

نيـز منتشـر و هنـدي تـاميلي دو زبـان ، بـه انگليسـي بر نسخة و عالوه است نوع از اين مجله پرتيراژترين اينديا تودي نشرية تلوگو نيز منتشر شود. زبان به نشريه اين شود. قرار است مي

. اكبـر منتشـركرد و . جِـي ام سـردبيري بـه 1970 در سـال اتريكا آناند بازار پ مطبوعاتي را گروه ساندي نامة هفته اكبـر بـا سـردبيري را در كلكتـه تلگراف زبان انگليسي روزنامة 1902 در سال مطبوعاتي گروه . اين يافت محبوبيت سرعت به

نشـريات گـروه از سـوي كـه الين فرانت رها و نشريةمانو ماالياالم مطبوعاتي گروه از سوي كه ويك نامة منتشر كرد. هفته Illustrated Weekly)مصور هنـد نامة هفتهاند. رو شده روبه با موفقيت اند كه مجالتي شوند از جملة منتشر مي هندو روزنامة

of India) و بـاذوق نگـاري ، روزنامـه ناندي پريتيش يريسردب شود، به منتشر ميتايمز آو اينديا مطبوعاتي گروه از سوي كه . است رو شده روبه خوانندگان از سوي خوبي با استقبال خواندني و مطالب ، با انتشار مقاالت فعال

ـ كـه مهمـي هاي ، وزرا و شخصيت سرشناس آور خود با سياستمداران حيرت هاي اعتبار مصاحبه به ناندي پريتيش هبعضـاً ب نشـرية ها را بـه روزنامه خوانندگان اند، توجه داده خود را از دست و آوازة ، شغل خويش صريح هاي و ديدگاه اظهارات جهت

دهنـد نمـي نشان مصاحبه به تمايلي نوع هيچ كه افراد و كساني كارترين از محافظه اطالعات كسب براي كرد. ناندي خود جلب ها تمام خود آن زيان به كه اظهاراتي بيان افراد را به توانست مي برخوردار بود كه قدرتي و از چنان داشت اي العاده وقف مهارت

لعـل دوي آن طـي داد كه وزير انجام نخست معاون لعل با دوي وي بود كه اي موارد، مصاحبه اين كند. از جملة شد ترغيب مياز مصـاحبه آورد. ايـن زبـان بـه كابينـه ساير وزراي دربارة ناخوشايندي كرد و سخنان توصيف نااليق وزير را شخصي نخستاز نيـز چانداراشـكار، يكـي مورد مشـابه ناگزير كرد. در يك از كابينه وي بركناري را به . سينگ . پي وي بود كه عواملي جمله وي خـواب و در اتـاق اسـت كنتـرل تحـت وي تلفن گفت با ناندي اي ، در مصاحبه جاناتا دال حاكم زبح سرشناس رهبران كرد و براي افراد را مطرح خصوصي زندگي مصونيت زيرپا گذاشتن موضوع اظهارات اند. اين كار گذاشته سمع استراق دستگاه

شد. محول پارلمان ويژه كميسيون به رسيدگي ، آگاهي اطالعات گردآوري براي تري بيش تالش خبري شد تا مجالت سبب جنجالي از اخبار و مطالب خوانندگان استقبال سينما، شـايعات دنياي جنجالي خبرهاي حال آزاد و درعين هاي ، مصاحبه افراد، تصاوير جالب شخصي و خصوصيات از مسائلاز ، اعـم نشـريه 225 در مجمـوع 1975 . در سـال يافـت افـزايش العاده فوق ادواري آورند. تيراژ نشريات عمل بهها و رسوايي نسـخه ميليون 26از با بيش نشريه 300 به 1985 در سال رقم اين شد كه تيراژ منتشر مي ميليون 14از ، با بيش و مجله روزنامه . يافت افزايش اينـديا اكسـپرس روزنامة اجرايي سردبيري به و سپس نوشت مي مطلب اينديا تودي نشرية در ابتدا براي كه شوريه آرون تـأثير قـرار داده شمار خود تحت بي تحقيقي هاي هند را با مقاله مطبوعات ، خوانندگان نگاران از ساير روزنامه شد بيش منصوب

العـاده فـوق حالـت در خـالل دولـت هـاي روي و زيـاده خـالف اقدامات درخصوص افشاگري خود به تدر مقاال . وي است


230

در اعظـم از وزراي يكـي غيرقانوني اقدام . او توانست قرار داشت وي حمالت آماج از ديگران بيش و اينديرا گاندي پرداخت از ستايشـگران منجر شد. يكـي وي وزير و مجازات اين بركناري به سرانجام فشاگريا را افشا كند و همين اعانات آوري جمع

: است گفته در مورد وي شوريه قبـل وي اينكه رسند. نخست او مي پاي به تنها افراد معدودي كه است گذاشته هند برجاي نگاري بر روزنامه تأثيري چنان شوريه

كند ديگر دولـت را مطرح خود موضوعي هر شمارة اول در صفحة اي نشريه رساند. وقتي ثبوت را به مطبوعات تاز هر چيز قدرخـود را بـاز كننـد و راه داد چگونـه نشـان نگاران روزنامه به وي اينكه كند. دوم توجه مسأله آن خود به در جلسات ناگزير است

يـك بـه بود كه نگار هندي روزنامه اولين شوريه اينكه نمانند. سوم غافل اي نكته آوردند و از هيچ عمل به يتر بيش تحقيق چگونه كرد. را كامالً دگرگون نگاري روزنامه از حرفة مردم شد و برداشت تبديل ملي سرشناس شخصيت

نظيـر و اسـتاد بـي عـدالتي بـي سرسـخت ، دشـمن كميـاب اي پديده» اختو شن آگاهي را از لحاظ شوريه نگار ديگري روزنامه ». است كرده توصيف نويسي مقاله

خـود را بـه متعـددي مسـائل افتخـار كشـف پژوهشگر تـاكنون نگار مبارز و خبرنگاري روزنامه يك عنوان به شوريه آرون توانسـته روزنامـه ادعا كرد ايـن با انتشار كاريكاتوري اكسپرس ايندين ةروزنام 1990 سال اوت 27. در است داده اختصاص

زيـر بـه قـدرت وزير را از اريكة نخست از معاونان يكي تازگي و به پارلمان رئيس وزير كشور، يك وزير، يك دو نخست است آرون را كـه لعل برضد دوي هايي مقاله خاصي با ولع نشريه نكردند. خوانندگا معرفي شوريه را آرون موفقيت اين كشد. عامل

معـاون كـرد كـه فـاش وي خـود رسـيد كـه اوج بـه خواندند. مـاجرا زمـاني كرد مي خود منتشر مي هر روز در نشرية شوريه بـه خطـاب 1986 در سـال سـينگ . . وي شـود پـي مـي گفتـه كـه داشـته وزيـر ارسـال نخسـت به جعلي اي وزير نامه نخست عامل افشاگري . اين است بود، وارد آورده عضو كابينه زمان در آن نهرو، كه آرون عليه اتهاماتي و در آن نوشته جمهوري رئيس بود. از كابينه لعل دوي اخراج اصلي

در گـزارش كه مركزي در دولت جامعه ماندة اقشار عقب هب درصد منابع 27 اختصاص خود را به توجه سپس شوريه آرونكـرد. بود معطوف كرده اعالم 1990 سال در اوايل . سينگ . وي پي كه اجتماعي بود و تعهدات شده بيني پيش ماندال كميسيون را كامالً عقـيم گزارش ، اين ماندال كميسيون گزارش متعدد عليه مقاالت و با نوشتن برخاست طرح اين عليه مبارزه به شوريه

هـا و اعتـراض كرد. اين حمايت . سينگ . وي پي اجتماعي تعهدات برنامة عليه دانشجويي هاي از اعتراض حال . درعين گذاشت 1990 سال در ژانوية يعني تاريخ از اين . قبل ، را در برگرفت جنوبي كشور، جز مناطق تمامي آتش هاي شعله ها همچون ناآرامي بـود. در اوايـل كـرده را دريافت (Padma Bhushan) افتخار پادما بوشان هند نشان جمهوري در سالروز تأسيس شوريه آرونناخشـنود بـود او را از كـار شـوريه آرون هاي از نوشته كه اكسپرس ايندين امتياز روزنامة گوئنكا صاحب رامنات 1991 سال

و آزادي مردم پاسدار حقوق عنوان به آن و ترقي شهرت براي كه اي روزنامه از سردبيري وي بار بود كه سومين بركنار كرد. اين شد. بود از كار بركنار مي كرده اي گسترده تالش مطبوعات

موثق هاي نوشته دليل به هند بود كه پژوهشگر مطبوعات نگاران روزنامه يز از جمله، نهندو ، دستيار سردبير روزنامة . رام ان خـانم بـا همكـاري . رام ان كه آمد. مداركي نائل پادما بوشان جايزة دريافت به ، در روز جمهوري قرارداد بوفورس خود دربارة

در عقد اين كه نگذاشت باقي برپا كرد و ترديدي بزرگي ژنو منتشر كرد، جنجال در هندو خبرنگار روزنامة چيترا سوبراما نيامبتوانـد رام از آنكه قبل اند. متأسفانه كرده دريافت كشور رشوه بلندپاية از مقامات و برخي گرفته صورت نفوذهايي قرارداد اعمال

ها بـا يكـديگر، بـا وارد آوردن آن اختالف درگير شد و ماجراي ردبير روزنامهكند با س تكميل پرونده كار خود را در مورد اينشد امـا كشيده دادگاه ، بههندو ، سردبير روزنامة . كاستوري و جي رام ميان . اختالف خود گرفت به علني شكل متقابل اتهامات


231

با درخشـش كههندو روزنامة سردبيري سال از چهل پس عد، كاستوريب پيدا كرد. اندكي فيصله از دادگاه در خارج سرانجام شد. وي جانشين رام برادر كوچك . راوي كرد و ان گيري خود كناره بود از مقام همراه اي العاده فوق

بود. قسمت دهنده ها بسيار تكان از آن برخي انجاميد كه پژوهشي مقاالت رشته انتشار يك به شوريه آرون افشاگرانة مقاالتاز خريـد و سـارين ، آشْـوين مقاالت از اين سلسله و منتشر شد. در يك چاپ اكسپرس ايندين در روزنامة مقاالت اين اعظم داد. وي خـود ادامـه افشاگري ، به دولت از سوي مطلب اين تكذيب رغم و به برداشت پرده ماديا پرادش در ايالت زنان فروش دهلـي را خريد و بـا خـود بـه داد و زني نشود، تغيير چهره شناخته آنكه و براي رفت ماديا پرادش خود به ادعاي اثبات براي

شـود تـا وستيهـار محبـ و در زنـدان بازداشـت پلـيس توسـط مسـتي اتهـام بـه پديد آورد كه خبرنگار شرايطي آورد. همين تصوير بكشد. را به زندان همين هولناك آورد تا شرايط دست به فرصتي ترتيب اين به

پلـيس دسـت بيهار به در ايالت كه منتظر محاكمه در مورد زندانيان سينها با انتشار گزارشي آرون نام به نگار ديگري روزنامه كودكـان فحشاي دربارة مقاالتي ، با نوشتن آزاد بمبئي نگاران از روزنامه ، يكي شيال بارسهآفريد. بزرگي بودند جنجال كور شده

تـايمز در مقـاالتي بـا نوشـتن بيـدواي شدند آزاد كنـد. پرافـول مي داري نگه در بازداشتگاه را كه كودكاني شد تا دادگاه سبب كشور را افشا كرد. اي ستهه تأسيسات مسؤوالن سوءمديريت آواينديا

نويسد: هند مي مطبوعات جامعة از ناظران يكي از آغـاز فعاليـت هنوز چند سالي سردبير كه دستياران كنند و حتي مي دريافت كالن هاي جديد هند حقوق هاي روزنامه سردبيران

تـا اسـت شـده سـبب كـالن گيرند. دستمزدهاي مي نسبتاً كالني دهايپيشرو دستمز هاي در سازمان گذرد امروز با اشتغال نمي آنان سـرعت بـه نگاران روزنامه آورند و اين آزاد روي مقاالت نوشتن شويند و به خود دست اصلي نگار ارشد از حرفة روزنامه چندين

شوند. ثروتمند مي

: است نوشته باره دراين ديگر از نويسندگان يكيمنـد بودنـد، عالقـه اي يارانـه و تسـهيالت دولتي هاي كمك به و دستمزد ناكافي حقوق دليل به كه قديمي نگاران روزنامه برخالف

كنند. تحقير مي شدت را به قيدوبندند و سياستمداران و بي شكن سنّت افرادي امروزي نگاران روزنامه

، ايـن از نويسـندگان يكـي گفتـة آوردند و بـه روي جنجالي انتشار مطالب خود به ز موفقيتا مرحله در اولين خبري مجالت : است مورد نوشته در اين از ناظران پيدا كردند. يكي ها تخصص افراد و شخصيت اعتبار كردن بي در زمينه مجالت

، خشونت چون و موضوعاتي تمركز بر مباحث ؛ يعني است رايج ربدر غ كه است همان توسعه در حال خبر در كشورهاي معني تر از مصاحبه بيش مناقشه شّرند تا خير و به انعكاس تر در پي بيش مجالت . اين كثيف سياسي و رفتارهاي ، راهزني ، جنگ جنايت مندند. عالقه

افزايد: مي نويسنده اين گـرايش ندارنـد. همـين آن عـام معنـي بـه يـا مـردم روستايي مردم عادي زندگي به ارتباطي هيچ تمجال اين و مطالب مقاالت

و هـا، خشـونت ، اعتصـاب و قـومي نـژادي هاي ، شورش و جنايت قتل خبرهاي الي در البه مهم بود تا خبر رويدادهاي شده سبب شود. گم دولتي مقامات بين مشاجره

اعتـراض خـود محـل خودي اخبار به گونه كرد انتشار اين اعالم نگاري از روزنامه جنبه اين به در اشاره مطبوعات دوم يسيونكم الزم از آگاهي شود تا مردم مي سبب اخبار جنجالي از حد به بيش آيند، اما توجه شمار مي به از اخبار روزانه جزئي ، چون نيست شوند. محروم جامعه و تعهد خود در قبال مسؤوليت انجام براي


232

هـا افراد و شخصيت كردن و بدنام اتهام جز وارد آوردن يابند چيزي انتشار مي مجالت در اين كه از اخبار و مطالبي بسياري داد: نيز تعميم خبري مجالت اين به تاس گفته امريكايي هاي روزنامه دربارة مفسري را كه مطلبي توان و مي نيست

چنـين ها خـود را نـا گزيـر از چـاپ روزنامه كنند. اين افتراآميز منتشر مي بالقوه مطالب عصر حاضر آگاهانه هاي تر روزنامه بيش هـا، چنانچـه آن مقاالت از بهترين يرو بسيار آور خواهد شد. از اين ها مالل آن روزنامة صورت در غير اين دانند، چون مي مطالبي

و اخبـار جالـب عرضـة بـراي در تالش روزنامه افتراآميز قلمداد خواهند شد. اما اين قرار گيرند مطالب مورد رسيدگي در دادگاهها در آن از متهمان بسياري نند چونك افتراآميز منتشر مي بالقوه مطالب دليل اين ها صرفاً به خرد. روزنامه مي جان خطر را به جاذب

اوضـاع شـدن و تيـره دادگـاه ماجرا بـه شدن كشيده قرار دهند. در صورت پيگرد قانوني ها را تحت بتوانند آن نيستند كه موقعيتي دهند. فيصله از دادگاه را در خارج موضوع سادگي توانند به مي

خصـوص كـازِنز در ايـن عصـر حاضـر هسـتند. نـورمن مردم وخوي از طرز فكر و خُلق ابيبازت حال درعين خبري هاي مجله گويد: مي

تا انسـان است شده سبب روزمره . زندگي است خشونت فرد در قبال طبيعي واكنش شدن دارد سست جريان اكنون آنچه حاصل و وي اخالقـي از سـقوط دهـد كـه مي از خود نشان جديدي هاي واكنش روزيشود. بشر ام تبديل از احساس عاري موجودي به

. است كنار آمده عصر حاضر با خشونت دارد. انسان حكايت غيرشخصي ناماليمات در قبال حساسيت عدم

، . كامـات . وي . ام اسـت آمـده عمـل جديـد بـه خبري نيز در مورد مجالت اي كننده دلگرم شد، اظهارنظرهاي گفته آنچه رغم به گويد: مورد مي در اين . وي است خبري مجالت مدافعان ، از جمله نگار برجسته روزنامه

ايـن خبـر و مفسـران كننـدگان تهيـه ... . تمـامي خـورم مي غبطه مجالت تكبر اين و حتي نفس ، اعتماد به ، شور و شوق سبك به ، ، منتقـدان برخوردارنـد. مفسـران خاصـي و تـازگي از شـادابي نشـريات تمجيدند. ايـن قابل نگاراني روزنامه ظر مناز ن نشريات

گفـت ... . شـايد بتـوان است و جالب ها خواندني آن اند. اكثر مقاالت ستايش قابل افرادي نشريات اين و گزارشگران نويسان مقالهبرخوردار نيستند، الزم و انسجام جديد از هماهنگي هاي نوشته تر مواقع كنند. در بيش نمي افكار را منعكس يها جزر و مد طبيع آن

تندخو و ثابـت افرادي مجالت اين پوشاند. نويسندگان را مي ضعف اين كه است ها چنان آن استدالل و نيروي باصالبت اما سبك پروايند. ، بي گفت و شايد بتوان قدم

افزايد: مي كامات آرايـي و صـفحه طراحي وظيفة كه و افرادي . هنرمندان بسيار چشمگير است آرايي و صفحه طراحي جديد از لحاظ نگاري روزنامه

احترامـي نشـريات يـن ا سـتايش قابـل هاي ديگر از ويژگي برخوردارند. يكي خاصي دارند از ابتكار عمل را برعهده نشريات اين اند. قائل ها و مفسران نويس مقاله براي كه است

كنـد و مـي صـدق ، تنها در مـورد مجـالت است ياد كرده " دهه اين جويي ستيزه روح" عنوان به از آن از نويسندگان يكي آنچه به و مديريت جديد چاپ هاي از تكنولوژي گيري بهره در زمينةها روزنامه اند. گرچه بوده نصيب بي از آن ها در مجموع روزنامه پيش چند سال . نايپائول . اس وي . آنچه است نيافته تغيير چنداني تفكرشان اند، اما محتوا و نحوة آمده نائل چشمگيري پيشرفت

نويسد: مي كند. وي مي كشور صدق ينا از نشريات در مورد بسياري ، هنوز هم هند نوشت در مورد مطبوعات برند. پويـايي مي ناميد رنج بشري عالئق توان مي و آنچه و تفحص تحقيق حس و از عدم هند محدود است هاي ديد روزنامه افق

هـا، مـتن بيانيـه چـون هـا را مطـالبي آن شـود. ديگـر صـفحات ها محدود مي سرمقاله مخصوص صفحات ها تنها به آن و جذابيتاخبـار انعكـاس در زمينـة خاصـي رويـة اسـت هند نتوانسته نگاري دهد. روزنامه مي تشكيل پا افتاده پيش ها و خبرهاي سخنراني يـري هند تعب اند. مطبوعات خارجي اخباري گويي شود كه مي منعكس هند طوري به مربوط موارد خبرهاي كند و در اغلب تدوين


233

را احسـاس ضـرورت ايـن بـر اينكـه عـالوه دهنـد و در واقـع اند هند را با خود ارتباط ها نتوانسته خود دارند. آن از نقش هندي ارزشمندي خود، مطلب سياسي هاي سرمقاله استثناي هند، به اند. مطبوعات ناآگاه هم ارتباطي چنين برقراري كنند، از چگونگي نميو سـرگرم اهميـت بي سياسي ها با مسائل تا روزنامه است شده سبب مطبوعات محدود از نقش برداشت ندارند. همين مطالعه يبرا

چنـد مجمـع هند تنها به نمايانند كه مي ها چنين سخنراني به از اندازه بيش ها با پرداختن شوند. روزنامه موجود غرق ومرج در هرج منزلتـي سزاوار چنين وجه هيچ به اند كه كرده مطرح ملي هاي شخصيت عنوان را به ها سياستمداراني شود. آن محدود مي اريگذ قانون

نيستند.

نويسد: مي . وي است كرده معرفي را فاقد ابتكار الزم هند، آن مطبوعات در بررسي ناظر خارجي يك... اسـت همـراه گـويي بـا كلـي تـا حـدود زيـادي دارند و انتقادهايشـان فيلسوفانه ند برداشتيه مطبوعات سرشناس نويسندگان و انـدرزگويي موعظـه بـه مواقـع در برخي رو است روبه كشور با آن اين كه با مشكالتي هند در ارتباط هاي روزنامه دليل همين به پردازند. مي

نويسد: ، مي پرسابقه نگاري ، روزنامه جيمز كامرون جوامـع هـاي ماننـد روزنامـه هـا نـه رويدادها بـا خبـر شـد. آن هند از جريان هاي روزنامه هاي بر نوشته با تكيه توان مي سختي به

باسـواد، يمـه ن دارنـد، بلكـه احمقانه جذابيت پسند غرب عامه مطبوعات همچون برخوردارند و نه آگاهانه از سرسختي كمونيستيشديداً مالي از لحاظ كنند، چون مي مقاومت دولت در برابر فشارهاي ندرت ها به روزنامه هستند. اين استدالل ضعف مقلد و داراي

رو روبـه بـا مشـكل كننـد، وگرنـه خودداري حقايق ها ناگزيرند از افشاي كمك اين دريافت اند و براي وابسته دولتي هاي كمك به خواهند شد.

نويسد: مي شوريه آرونهـا برخـوردار مسـؤوليت ايـن قبـول براي الزم اند، از صالحيت مشغول نگاري روزنامه حرفة به امروزه كه از كساني كثيري گروه

بـه هـا نسـبت از آن دارند. بسـياري وعنامشر ، روابط دولتي با مقامات خصوص كار خود، به ها با موضوعات از آن نيستند. بسياري آنـان اند و براي اطالع خود نيز بي بر حرفة حاكم از قوانين حتي اند كه و تنبل سست چنان اعتنا هستند. بسياري قيد و بي بي حقايقآورنـد وارد مـي ديگـران به را كه هايي اماته پيامدهاي ارزيابي زحمت حتي از آنان . بسياري تر نيست كاغذ بيش چند صفحه قانون

خـود در هـاي نوشـته كامـل چاپ به حتي اعتنا هستند كه بي و چنان خود بدبين حرفة به نسبت ها چنان دهند. آن نمي خود راه به اعظـم دهند. بخـش تحويل روزنامه به اي لمهك 750 اي مقاله كه است اين دهند و تنها فكرشان نمي اهميتي آن شدن يا مثله روزنامه كنند. مي و آن از اين و بدگويي ارزش بي زد و بندهاي خود را صرف تر وقت بيش نگاران روزنامه

نويسد: مي نگار ديگري روزنامه خـود پـرورش بااسـتعداد را در دامـن و خالق نگاراني گر و روزنامه ، كنكاش متخصص ترديد افرادي هند بي نوين نگاري روزنامه

هـدر رفتـه اسـتدالل و ضـعف از زبان نادرست گيري و بهره دقيق نكات گرفتن ناديده دليل استعدادها به تر اين ، اما بيش است دادهوجود توان نمي ميان اما در اين كند. مي هند صدق مطبوعات جامعة امروزين نگاران از روزنامه بسياري درخصوص نكته . اين است

انـد از ايـن كـرده صرف حرفه در اين عمري كه "جديد" نويسان از مقاله ، برخي كرد. در واقع را نيز كتمان برجسته نگاران روزنامهاز پـرداز و دقيـق نكتـه نگـاران هروزنامـ پردازنـد كـه مي با كلمات و بازي لفاظي به خود چنان هاي مبرا نيستند و در نوشته ضعف

دارند. هراس آن به پرداختن

كرد: خود اعالم در گزارش مطبوعات دوم كميسيون


234

انـد. اگـر تمركـز گفته سخن و سياستمداران سياست هند به هاي از حد روزنامه بيش از پرداختن خارجي از صاحبنظران بسياري گرفـت مـي صـورت آرمـاني اي جامعه بناكردن كند، در راه مي ارسطو عنوان كه صورتي ، به سياسي ائلهند بر محور مس مطبوعات

و و سـخنان مختلـف احـزاب بين و مناقشه پا افتاده پيش مباحث تنها به سياسي ها بر مسائل وارد نبود. اما تمركز آن بر آن ايرادي شود. محدود مي سياسي سرشناس هاي وزرا و ساير شخصيت اقدامات

در مـذاهب جهاني كنفرانس افتتاحية وزير كشور را در جلسة ها سخنان روزنامه كند كه مي خاطرنشان نمونه عنوان به كميسيون را تقريبـاً ناديـده ذاهبم وحدت دربارة جهان مذاهب رهبران منتشر كردند، اما اظهارات و ذكر جزئيات درشت با عنوان دهلي

. در تمـامي هند است هاي روزنامه كلي ضعف بيان در واقع كرده خود اشاره در گزارش مطبوعات دوم كميسيون گرفتند. آنچه هنـد مـنعكس هـاي در روزنامـه انـدركاران و دسـت نظـران ، صـاحب كارشناسان ها و سمينارها، سخنان ها، گردهمايي كنفرانس

صـفحات كـه اسـت هنـدي سرشـناس هـاي وزرا و ديگـر شخصـيت هايي گويي و كلي غيرتخصصي شود و تنها اظهارات نمي دهد. مي خود اختصاص را به درشت ها و عناوين روزنامه

افزايد: خود مي در گزارش مطبوعات كميسيوناند. اگر اخبار قائل كشور براي آن نگاران روزنامه دارد كه بستگي رزشيا به تا حدود زيادي مختلف در كشورهاي مطبوعات نقش

و غريب و عجيب غيرعادي نياورند، اگر رويدادهاي حساب را اخبار به آن وفصل كنند و حل را خبر تلقي و تضاد و تقابل مناقشه رويـدادي اگـر چنـين (حتـي اسـت ها گذشـته آن از وقوع اندكي زمان شود كه اطالق رويدادهايي را خبر بدانند، اگر خبر تنها به

وقـوع از زمـان مـاه يـك يا حتي هفته يك شوند كه سپرده فراموشي دست به مهمي باشد) و رويدادهاي نيز نداشته چنداني اهميت خواهد شد. ها قطعاً تحريف تاز واقعي در مطبوعات شده تصوير ارائه صورت گذرد، در آن ها مي آن

هـا و مجـالت بر روزنامـه غربي مطبوعات تصويري هاي اخبار و ارزش خود از تأثير عميق هاي در بررسي مطبوعات كميسيون كرد: و اعالم برداشت پرده هندي برجستة

از خبـر سـردبير و گزارشـگران خبـر، دسـتياران دبيـران ، سـردبيران تلقي ، از نحوة غربي هند از مطبوعات مطبوعات تأثيرپذيري كنند. مي گيري تصميم روزنامه خبري خبر در مورد محتواي متوليان عنوان افراد به گيرد. اين مي سرچشمه

نويسد: چوپرا مي پران رويـدادها دريافـت ايـن دربارة شماري بي رهايشود و خب مي از رويدادها مواجه شماري بي از روز با انبوه در هر ساعت روزنامه

كـه اي گزينـد و در روزنامـه خود چند خبر را برمـي شخصي ، با صالحديد و سليقة دريافتي خبرهاي انبوه كند. سردبير از ميان مي بـراي گيـرد كـه را در برمـي مـردم از وسـيعي طيـف روزنامـه كند. مخاطبـان ندارد منتشر مي آن خواننده از مشرب اطالعي هيچ

دهنـد و نمـي نشـان مخاطبـان مورد عالقـة و مسائل مطالب به چنداني توجه نگاران اند. اخيراً روزنامه نگار تقريباً ناشناخته روزنامه كنند. مي خبر اعمال خود را در انتخاب و عالئق تر سليقه بيش

از پايبنـد نيسـتند. يكـي اصـل ايـن بـه هند چندان هاي ، اما روزنامه است نگاري روزنامه ةاولي از اصول يكي و درستي صحت : است مورد نوشته در اين نويسندگان

و اشـتباه نگـاري روزنامـه سپارند. هيچ مي فراموشي را به دانند، اما روز بعد آن مقيد مي اصل اين رعايت خود را به ها گاهي روزنامه عنصر ناخوشايند يك عنوان را به نادرستي نگاران از روزنامه كند، اما بسياري ، را تأييد نمي غيرارادي يا خواه عمدي ، خواه نادرستي

از اطمينـان حصـول را بـراي خود روزنامـه نسبي بودن كنند و موثق مي خبر توجيه و اهميت سرعت حفظ ناپذير براي اما اجتناب دانند. مي اخبار كافي صحت


235

) بـزرگ 1گيرد؛ مي صورت چند طريق خبر به . تحريف هند است مطبوعات نامطلوب هاي ديگر از ويژگي اخبار يكي تحريف حقايق كردن ) سرهم2؛ مملكتي مهم مسائل خبر به و پيونددادن ربط بي مسائل كردن با مطرح اهميت بي رويدادهاي دادن جلوه

؛ حقيقـت تمـامي عنـوان بـه آن و وانمـود كـردن از حقايق بخشي يا بازگو كردن رويداد مهم يك عنوان ها به آن و ارائة پراكنده مـام ت خاصـي سـود گـروه به آن تلويحي گيري نتيجه كه اي گونه به حقايق در ارائة دستكاري خبر از طريق نادرست ) عرضة3

از انـدازه مورد يـا بـيش بي وحشت كه اي گونه ، به در مورد رويدادها و وقايع قبلي شدگي شرطي از طريق ) تحريف4شود؛ مي درخصوص سكوت از طريق ) تحريف5هموار سازند؛ ها و حكومت افراد، گروه آتي اقدامات را براي كار راه ايجاد كنند و با اين

، عـدم حكومـت اخبـار از سـوي از كنترل ناشي ) تحريف6شود؛ نمي تلقي جالب مردم رود ديگر براي تصور مي كه وضعيتي . آن عمل آزادي بر سر راه دولت از سوي شده اعمال هاي اخبار، سانسور اخبار و محدوديت منابع به مطبوعات آزادانة دسترسي

بـه رسـد. خبـر نبايـد فقـط نظـر مـي به هند، ضروري چون رشدي در حال در كشورهاي خصوص خبر، به مفهوم گسترشغـذا اعتصـاب كـه ، درحـالي روند اسـت كند. مثالً گرسنگي را منعكس "روندها" بايد تماميت محدود شود، بلكه "رويدادها"

پوشـش بـه تـري بـيش هند بايـد توجـه نگاران . روزنامه روند است مهار سيل براي و تالش رويداد است يا سيل رويداد استنياز دارنـد. اخبـار تري بيش و عينيت طرفي بي خود به رسالت ها در انجام دهند. آن ها نشان آن بلندمدت روندها و نتايج خبري

نويسد: ورد ميم در اين از نويسندگان شوند. يكي ناگوار منعكس خوشايند نيز بايد همانند خبرهاي عينـي و انعكـاس مـردم گسـتردة حمايـت جلب بر نياز به عالوه نگاران ، روزنامه است كشور ضروري توسعة براي اگر ارتباطات

مـت نيـز ه اجتمـاعي مسائل و تحليل و تجزيه جامعه آموزش دارند به وظيفه حال شوند، درعين مي تلقي خبر موثق كه رويدادهايي باشند. داشته بشري جامعه پيشرفت براي المللي و بين ملي در مبارزة اي سازنده گمارند و نقش

" دهنـده توسـعه نگـاري روزنامـه " ، بـر اهميـت سـوم در جهـان مطبوعـات نقـش جديـد در زمينـة هـاي از بررسـي يكـي طي(Development Journalism) مطبوعـات است شده گرفته در هند ناديده تا حدود زيادي كه است موضوعي و اين تأكيدشده .

ديگـري هـاي ، بايـد رسـالت اخبار و رويدادهاست انعكاس همان خود كه اصلي وظيفة بر انجام رشد عالوه در حال كشورهاي، پاسـدار مـردم از نظريـات ، ابـزار آگـاهي مـاعي اجت مسـائل در زمينـة بحـث ، برانگيزنـدة ، منتقد سازنده ناظر اجتماعي چون

، آزادي توانـاي ، بـازوي ستمگران بزرگ ، دشمن اجتماعي بزرگ بخش ، الهام در ساختار حكومتي توازن ، ايجادكنندة دموكراسي و پژوهشي و تحليلي تفسيري نگاري هروزنام فعاليت براي اي حرفه اي و جرگه اجتماعي رويدادهاي كنندة فساد، تبيين افشاكنندة گيرند. را برعهده در رشد و تعـالي سازندگي درصد جنبة 5هند، تنها در مطبوعات انتشاريافته مطالب از مجموع 1970و 1960 هاي در دهه

منتشـر و مـاراتي ، هنـدي ، بنگـالي المتلوگـو، مااليـا هاي زبان به كه بومي ، مطبوعات كميسيون اين گزارش اند. براساس داشته همگـاني و خدمات ، آموزش ، كشاورزي و تكنولوژي ، علوم ، صنعت خانواده ، رفاه بهداشت چون مباحثي شوند اخيراً چاپ مي

، از كيفيـت دولتـي ايهـ آمـار و بيانيـه شـديد بـه وابستگي علت ، به مطبوعات در اين منتشره هاي اند. اما گزارش را آغاز كردههنـد هـاي روزنامـه خـورد. بـا مطالعـة نمي چشم به شخصي و مشاهدات از مطالعات ها اثري برخوردار نيستند و در آن مطلوبي

: است نوشته باره دراين از نويسندگان كرد. يكي احساس را اجتماعي ها يا دگرگوني ها در برنامه آن مشاركت توان مي سختي به هـا از ايـن آن و برداشـت و اجتمـاعي عمرانـي هـاي برنامه خود در قبال مخاطبان از احساس تصوري وجه هيچ ها به گزارش اين

، انعكـاس روسـتايي منـاطق مسـائل بـه توانند با پـرداختن مي و كوچك بزرگ هاي روزنامه دهند... . خبرنگاران نمي ها ارائه برنامه كنند. كمك مطبوعات پويايي ها به از آن روشن تحليل و ارائة رويدادها و واقعيات يحصح


236

افزايد: خود مي در گزارش كميسيون اين رشدانگيز نگاري دهند. روزنامه از خود نشان تري بيش و جسارت رشد بايد شعور اجتماعي در حال آزاد در كشورهاي مطبوعات

و نيـز ناكـامي توفيـق ها بايد علـل دهد. روزنامه نشان نيز توجه سازنده تحوالت هاي برنامه ها، بايد به ساماني نابه انعكاس بر عالوهكننـد... پـذيرد بررسـي هـا تـأثير مـي آن از اجراي عادي مردم زندگي را كه متفاوت و شرايط مختلف در نقاط عمراني هاي برنامه صرف كه زماني و طيور، مدت گاوها و توليد دام شيردهي ميزان در زمينة انتشار آمار دولت هند تنها به هاي روزنامه اعظم قسمت را در ارزيابي مورد نياز خوانندگان خود اطالعات هاي در نوشته كنند. مطبوعات اكتفا مي باسوادشدگان يا عدة ها شده طرح اجرايسودخواهند بـرد دولت عمراني هاي از برنامه كه يا كساني هاست آن برعهدة ايجاد تغييرات وظيفة كه حكومتي كارگزاران عملكرد شخصي ابتكارهاي به مربوط گيرند. خبرهاي مي را ناديده شان ها و مشكالت كاميابي دربارة نظر مردم كنند. مطبوعات نمي منعكس بـه مربـوط با خبرهاي در مقايسه قبيل از اين و مسائلي جذاميان به ، كمك آموزشي نظام ، اصالح روستايي مناطق توسعة در زمينة شوند. مي داده جلوه اهميت كم دولت عمراني هاي برنامه

كـافي تنهايي به گسترده خبري پوشش. « است هند مطبوعات عمدة ضعف نقاط ، از جمله پيگيري عدم كرد كه اعالم كميسيون »كرد. دنبال دقت را به اوليه انتشار خبرهاي امور از زمان و پيشرفت بايد تحوالت ، بلكه نيست

از محتـواي بخشـي اينكـه از لحـاظ ، چـه گذشـته دو دهـة در خـالل (Economic Journalism) اقتصـادي نگاري روزنامه مطبوعـات . كميسيون است برداشته بلندي هاي ، گام تخصصي ادواري هاي ها و نشريه در روزنامه باشد و چه عادي هاي هروزنام

كند: مي خود اعالم در گزارشكننـد. د تشـريح خـو عـادي خواننـدگان را بـراي و درآمد سرانه درآمد ملي چون متداولي هاي واژه ساده زبان ها بايد به روزنامه

آينـد، شمار مـي به شهروندان كشور و رفاه اقتصادي معيار سالمت ها كه شاخص اين ارزيابي براي خاصي تالش ها تاكنون روزنامه آنكـه نكنند، بـدو برخورد مي مطبوعات هاي فقر در اخبار و گزارش خط چون هايي با عبارت اغلب اند. خوانندگان نياورده عمل به

باشد. شده ارائه خط اين در مورد مفهوم توضيحي

وجـود اقتصاد يا امور مالي در زمينة تخصصي نشرية نوع هيچ 1954 در سال مطبوعات كميسيون اولين انتشار گزارش در زمان اكونوميـك ، اكسـپرس فاينانشـال بـه توان مي ها آن در بين شود كه در هند منتشر مي اقتصادي نشرية چندين . امروزه نداشت انگليسي زبان ها به آن كرد. همگي ) اشاره1975( (Business Standard)استاندارد بيزينس) و 1961) ( (تايمز اقتصادي تايمز

. است هند بسيار اندك بومي هاي زبان به اقتصادي شوند و تعداد نشريات منتشر ميو هـا، مجـالت روزنامـه . تقريباً تمـامي برخوردار است خاصي هند از جايگاه هاي در روزنامه و اخترگويي بيني طالع مطبوعات اول دهند. كميسيون مي اختصاص بيني و طالع پيشگويي خود را به از صفحات اي گوشه هند هميشه ادواري نشريات : داشت كرد و اعالم ايد محكومرا در جر مطالب گونه اين چاپ

طـور شود، به مي ارائه در مطبوعات كه صورتي ، به ستارگان وضعيت براساس بيني و طالع پيشگويي به و تكيه مشورت ايجاد عادت گونـه ، انتشـار ايـن نكميسـيو اعتقـاد اعضـاي گـذارد. بـه مـي برجـاي و وخيمي تأثير نامطلوب مردم هاي در افكار و انديشه قطع

. ها ناخوشايند است پيشگويي

كرد: اعالم اول با تأييد نظر كميسيون مطبوعات دوم كميسيونخـود خواننـدگان علمـي برداشـت ارتقـاي بـه كـه و نشرياتي مردم سرنوشت مند به عالقه ، سردبيران كميسيون اعتقاد اعضاي به

كنند. خودداري و پيشگويي بيني كنند، بايد از انتشار طالع مي مبارزه و جبرگرايي خرافات مند بودند و عليه عالقه


237

گونـه هـيچ بـدون بينـي و طـالع پيشـگويي ، چون است فرو نرفته مطبوعات گردانندگان در گوش عاقالنه توصية اما ظاهراً اين دارد. ادامه زبان و بومي انگليسي دواريا ها و نشريات در روزنامه كماكان محدوديتيكمبـود در ايـن در زمينـة مطبوعـات . كميسـيون اسـت بسيار ضعيف همچنان خبري هاي عكس هند از لحاظ هاي روزنامه

: است خود نوشته گزارشو تصوير عكس از نقش درستي چندان درك نوشتاري هاي رسانه به خود نسبت خاص تعصب دليل هند به هاي روزنامه سردبيران

محسـوب توليد روزنامـه از دايرة جزئي و تصوير روزنامه عكس قسمت از سردبيران نظر بسياري ندارند... . به نگاري در روزنامه شود. مي گرفته ناديده ، نگاري روزنامه حرفة آموزش هاي تر دوره دربيش عكاسي ... رشتة سردبيري بخش شود و نه مي

خبري هاي عكس اند. چاپ خال را پر كرده اين تا حدودي ها و تصاوير خبري اخير با انتشار عكس هاي در سال خبري مجالت . است يافته اي العاده بهبود فوق كيفي موجود، از لحاظ هاي تكنيك ترين از پيشرفته گيري با بهره

از اخيـر بسـياري هـاي . در سـال ترديـد اسـت محـل سـردبيران عمل ، اما آزادي شده هند تضمين وعاتمطب آزادي گرچه گيـري خـود كنـاره از سمت نشريه صاحبان مداخلة به اعتراض نشانة خود يا به استقالل حفظ براي جرايد در تالش سردبيران

: است كرده روشن خوبي به مضمون اين به سؤالي را در قالب موضوع ناي اند. جيمز كامرون يا بركنار شده كرده بـراي پيوسـته كه مطبوعات صاحبان مالي با مطامع آزاد است هاي روزنامه الزمة را كه مطبوعات تجاري موفقيت توان مي چگونه

در برابر يكديگر قرار داد؟ لهمعاد كنند، در دو طرف مي تالش آزادي دامنة محدود كردن

: است كرده خاطرنشان زمينه در اين مطبوعات كميسيونتـأثير را تحـت روزنامـه مشي نبايد خط مالي ، اما مالحظات است روزنامه مالي در گرو موفقيت در مجموع روزنامه صاحب منافع

مهـم حـق از ايـن روزنامـه شـود. صـاحب مـي محسـوب مطبوعات از آزادي تنها جزئي روزنامه صاحب عمل قرار دهد. آزادي كنند حقـوق مي فعاليت نوين شرايط تحت كه بزرگ كند. در مورد نشريات منعكس را در روزنامه اش نظريات كه برخوردار است

سـردبيري سـمت به كه ر موردنظر خود فراتر رود. اما فرديسردبي و انتصاب مشي خط نبايد از تعيين روزنامه صاحب و امتيازاتاز شـده تعيـين مشـي خـط رعايت و ضمن برخوردار باشد و بتواند با اقتدار كامل الزم و صداقت شود بايد از توانايي مي منصوب كند. هدايت مردم منافع را در جهت آن روزنامه صاحب طرف

كند: خود تأكيد مي در گزارش مطبوعات كميسيونافكـار و آزادانـة از مبادلـة اطمينـان حصـول نگـار بـراي . روزنامه است مطبوعات آزادي اصلي ستون نگاران روزنامه عمل آزادي

روزنامه و يكپارچگي آزاد برخوردار باشد. اما وحدت ، بايد از فضايي اجتماعي تعهدات و اجراي جامعه منافع ها در جهت انديشه هـدف يك ها براي آن همگي خواهد شد كه تضمين احساس و ايجاد اين كاركنان تمامي بين همكاري ايجاد روحية تنها از طريق

سـردبير عـاملي و اسـتقالل دارد. آزادي بستگي سردبير نشريه به تا حدود زيادي نگاران روزنامه عمل كنند. آزادي كار مي مشترك . است كننده تعيين

: در مجموع رسيد كه نتيجه اين خود به هاي در بررسي مطبوعات كميسيون دربـارة روزنامـه سـردبير و صـاحب نظـر بـين بـروز اخـتالف ندارد و در صـورت و مكتوب قراردادي شكل روزنامه مشي خط

هـا در دارد و آن بـا يكـديگر تفـاوت مختلـف سردبيران و منزلت ندارد. موقعيت گيري رهجز كنا اي ، سردبير چاره گذاري سياستمـثالً در چنـداني از مـوارد از آزادي در بسـياري سـردبيران رسـد كـه نظر مي ندارند. به مطلوبي چندان از موارد موقعيت بسياري خود برخوردار نيستند. زيردست كاركنان به اي حرفه يها مسؤوليت و واگذاري تحريريههيئت اعضاي انتخاب


238

در نشـريات و صـاحبان مديران از دخالت جلوگيري و براي سردبير مطبوعات استقالل با تأكيد بر اهميت مطبوعات كميسيون : است كرده توصيه و سردبيران يرانمد بين حايل ارگان يك عنوان امنا را بههيئت ، تشكيل سردبيران و مسؤوليت وظايف

و سـردبير مـديريت بـين بـروز اخـتالف امنا در مواقعهيئت خواهد شد و تضمين روزنامه مشي خط امنا، رعايتهيئت با تعيين ، نگـاري روزنامـه ةدر زمينـ و خبـره خوشـنام هـاي شخصـيت امنا بايد از ميانهيئت . اعضاي را خواهد داشت داور و حكَم نقش

شوند. ها انتخاب و ساير رشته ، علوم حقوق

هـا روزنامـه شد و صـاحبان مواجه مطبوعات كميسيون از اعضاي برخي با مخالفت مطبوعات امناء برايهيئت پيشنهاد تشكيل نكردند. از آن چنداني نيز استقبال. بـي ، بركنـاري روزنامه صاحب هاي در برابر خواسته از تمكين خودداري دليل ر بهسردبي اخراج هاي نمونه از بارزترين يكي

مشـاور مطبوعـاتي . ورگـس ، اسـت روزنامه اين . بيرال، مالك . دي جي از سويتايمز هندوستان سردبير روزنامة . وِرگس جي كـرد. بيـرال او را بـه بيرال توصيه را به وي گاندي ، خانم سمت ز اينا گيري از كناره وزير هند بود و پس نخست اينديرا گاندي

بـا مقاصـد و را كـه جديـدي مشـي خط وي شد كه متوجه كوتاهي از مدت كرد، اما پس منصوبتايمز هندوستان سردبيريكند، بيرال او موردنظر بيرال منطبق مشي با خط حاضر نشد خود را ورگس . چون است گرفته ندارد در پيش او سازگاري اهداف

را از كار بركنار كرد.از كـار دسـت اقـدام ايـن بـه اعتراض نشانة ، به )I.F.W.J(هند نگاران روزنامه فدراسيون رهبري به شاغل نگاران روزنامه

خود از و اعتقادات اصول به با توجه كردند ورگس اعالمكشاندند و مطبوعات شوراي را به موضوع كنندگان كشيدند. اعتصاب . شوراي است شده واقع مورد ظلم دليل همين و به كرده خودداري روزنامه صاحب از سوي شده ديكته مشي خط به در دادن تن

كرد. ماجرا خودداري در اين ندارد و از دخالت مورد صالحيت در اين گيري تصميم كرد براي اعالم مطبوعاتناگزير شـد از مشابه دچار شد و در شرايطي سرنوشت همين ، نيز به نگار سرشناس ، روزنامه سينگ وانت ها بعد خوش سال پـس وي ناز ايـ كرد. پيش استعفا مي سردبيري او از سمت بود كه باري دومين كند. اين گيري كنارهتايمز هندوستان سردبيريروز ) يـك تايمز آو اينـديا مطبوعاتي گروه به وابسته از نشريات (يكي مصور هند نامة هفتهآميز موفقيت ها سردبيري از سالو كرده را اشغال وي سردبير صندلي عنوان به ديگري شخص شد كه متوجه دفتر خود رفت كار به دادن انجام براي وقتي صبح داشت را برعهده اكسپرس ايندين روزنامة سردبير اجرايي مسؤوليت كه نيز هنگامي شوريه . آرون است آماده اش اخراج حكم بار ديگـر بـه 1987 سال در اوايل اينكه رو شد و جالب روبه مشابهي با سرنوشتتايمز آو اينديا روزنامة به از پيوستن و قبل

را بـه شـد و آن منصـوب روزنامـه اين سردبيري ، به دوبِي سومان با رفتن چندماه و ظرف بازگشت اكسپرس ايندين روزنامة كرد. تبديل راجيوگاندي عليه مبارزه رهبري در جهت خبري رسانه قدرتمندترين

. اسـت كـرده اظهارنظر را در مورد سـردبيران ترين گرا، گزنده ملي هاي روزنامه سرشناس از سردبيران ، يكي . ساهني . ان جي نويسد: مي وي

كـرد. هند را تهديد مـي مطبوعات ، آزادي سركوبگرانه و اقدامات آهني از زنجيرهاي بر هند وحشت انگليس فرمانروايي در زمان تـر از بـيش اي نقـره ، زنجيرهـاي استقالل از كسب كنند. پس فعاليت شرايطي چنين ناگزير بودند تحت نگاران روزنامه زمان در آن

دستمزدهاي تضمين براي ، بالطبع نگاران كرد. روزنامه تبديل سرشناس نويسندگاني را به از افراد بزدل بسياري قانوني هاي مجازاتكننـد. دارنـد خـدمت كنترل ها را تحت روزنامه كه كساني ، به عادي مردم به انديشيدن جاي ناگزيرند به مجلل و زندگي هنگفت

خـود شخصي منافع حفظ در جهت از سردبيران رو، بسياري . از اين يافت افزايش العاده فوق هند دستمزد سردبيران از استقالل پس بـه درآمد. با توجـه كنترل تحت آنان هاي دستمزد افكار و انديشه با افزايش ترتيب اين پوشيدند. به ها چشم و انديشه بيان از آزادي را بـه شـده تعيـين مشـي توانستند خط نمي " مسؤول" بود سردبيران آمده عمل به مطبوعات در زمينة كه وسيعي هاي گذاري سرمايه


239

خـود را افـزايش ها ناگزير بودنـد تيـراژ نشـريات قيمت باالترين به آگهي حداكثر جلب براي سردبيران ميان بگيرند. در اين بازيبودنـد تـا ها آماده روزنامه صاحبان دليل همين مقدور نبود. به خوانندگان هاي خواسته و تأمين توجه جلب تيراژ بدون دهند. افزايش

از كننـد. برخـي پرداخـت كالنـي را توأمـاً دارا باشـند دسـتمزدهاي يو سـازگار كارداني كه دست چيره سردبيران استخدام برايبگيرنـد. را برعهـده شـان نشـريه گرفتند خود سـردبيري نبودند تصميم هنگفت دستمزدهاي پرداخت قادر به كه نشريات صاحبان

را همگـاني منافع به اعتنا نسبت و بي ورزيده نگاران جديد، روزنامه با شرايط و سازگاري روند آشناسازي هند از طريق مطبوعات كنترل اعتماد، تحت افراد قابل از طريق كرد كه كارآمد توصيف اي هند را رسانه مطبوعات توان رو، مي گرفتند... . از اين خدمت به

برخوردارند. " مشروع آزادي"جرايد قرار دارند و از صاحبان

نويسد: مي حرفه اين هاي رشته در تمامي نگاري روزنامه تأكيد بر پيشرفت ضمن هندي نگاران ز روزنامهديگر ا يكيگـرا، ملـي هـاي در روزنامـه خصـوص ، بـه قديمي هاي باشند. سرمقاله مستثني قاعده هند از اين مطبوعات هاي شايد تنها سرمقاله

هند برجـاي نويس سرمقاله هاي از غول اثري كردند. امروزه مي را منعكس واالتري هاي آرمان تر و بيش و شور و هيجان احساسات . است نمانده

آيـا در بـين » كـه سـؤال ايـن در جـواب مصـور هنـد نامـة هفتـه با هند در مصاحبه مطبوعات از اربابان گوئنكا يكي رامنات مبارز معرفـي نگاري روزنامه كلمه واقعي معني شما باشد و بتوانيد او را به مورد عالقه كه هست امروز شخصي نگاران روزنامهگوئنكـا پاسـخ » مورد پسند شما باشد؟ كارش وجود دارد كه نويسي آيا مقاله«بود: ديگر اين خير. سؤال : متأسفانه گفت» كنيد؟ .» ببرم را نام صيخا شخص توانم حاضر نمي درحال«بود: چنين

را پيدا و آزموده اليق سردبيران توان افراد مستعد را پيدا كرد؟ كجا مي توان كجا مي: « گفت ديگري سؤال به گوئنكا در پاسخ .» زياد نيست و درستكار چندان ، شجاع شايسته كرد؟ شمار سردبيران

مطبوعـاتيِ هـاي بـر گـروه كـالن داران سـرمايه اند مالكيت مواجه هند با آن مطبوعات كه اي عمده از مشكالت يكي امروزه : است اظهارنظر كرده چنين خصوص در اين مطبوعات . كميسيون است نشريه چندين صاحب

طـور اخـص بـه عمده ايه از روزنامه اي مالحظه قابل و بخش طور اعم كشور به مطبوعات اعظم ، بخش كميسيون نظر اعضاي به ديگر دارند. تجاري هاي و فعاليت با صنايع نزديكي ارتباط شود كه مي كنترل كساني توسط

در مطبوعاتي گروه صد و هشت يك 1984 ها، در سال روزنامه ثبت ادارة از طرف "1985هند در مطبوعات" گزارش براساساز يكـي باشـند كـه در اختيار داشـته دو نشريه كم دست شود كه مي اطالق مؤسساتي به مطبوعاتي اند (گروه داشته هند فعاليت

عنـوان 299كردنـد ( منتشـر مـي نشـرية 374 قرار دارند در مجمـوع جمعي مالكيت تحت ها كه گروه باشد). اين ها روزنامه آن از جملـه (Bennett Coleman) كلمـن بنـت مطبوعـاتي ديگر). گـروه ادواري شريهن عنوان 12و نامه هفته عنوان 63، روزنامه كنـد. گـروه منتشر مي نسخه 000/719/1را با تيراژ مختلف نشرية پانزده شود كه مي هند محسوب بزرگ مطبوعاتي هاي گروه

تنهـا نشـريات نـه مطبوعـاتي بـزرگ هـاي گروه رار دارد. اينق دوم در رديف نسخه 000/466و تيراژ نشريه 33با اكسپرسبـر بـزرگ هاي گروه تسلط خود دارند. ميزان سيطرة شوند تحت منتشر مي بومي هاي زبان به را كه نشرياتي ، بلكه زبان انگليسي مطبوعاتي گروه . يازده درصد است 2/41 ديدرصد و هن 4/81 درصد، گجراتي 9/70 درصد، بنگالي 85 زبان انگليسي نشرياتدرصـد)، 4/28( عنـوان 5655بـا زبان هندي نشريات 1982 كنند. در سال هند منتشر مي بزرگ در شهرهاي روزنامه 34 بزرگ

را از تـا سـوم اول يها رتبه ترتيب درصد) به 7/7( عنوان 1537با بنگالي درصد) و نشريات 5/18( 3689با انگليسي نشريات احراز كردند. تعداد نشريه لحاظ

كرد: اعالم مطبوعات كميسيون


240

هـا تبـديل آن مالكـان ايـدئولوژي تبيـين جهـت ابـزاري گيرند به قرار مي تجاري بزرگ هاي شركت كنترل ها تحت روزنامه وقتي طـور بـه مطبوعات ، صنعت ترتيب اين شود. به مي حاكم مطبوعات اخبار در اين و انعكاس ، عرضه بر انتخاب شوند و تفكر آنان مي

منـد موجـود، شـديداً عالقـه ـ اقتصـادي اجتماعي نظام حفظ و به تبديل ها و صنايع شركت صاحبان فرهنگي بازوي به ناخواستهو ، سـليقه اخبـار و نظريـات ، در ارائـة ديگـر تجـاري هـاي در بخـش خود منافع به با توجه است ها ممكن روزنامه شوند. اين مي كنند (كه ، را ارائه يكساني و اگر نگوييم مشابهي كشور نظريات عمدة هاي روزنامه تمامي كنند... چنانچه را دنبال خاصي مشي خط

منـافع مخـالف نظريـات صـورت ) در آن بعيـد نيسـت تبر مطبوعـا خصوصي بزرگ هاي شركت مالكيت به با توجه آن احتمال اهـداف تحقـق براي دولت كند كه مي حكم نخواهد شد... ضرورت منعكس كافي اندازة ها به روزنامه ها در ستون شركت گونه اين

اتخاذ كند. تجاري ايه شركت كشور توسط عمدة هاي روزنامه وسيع با كنترل مقابله جهت خود تدابير خاصي

هـا بـر صـنعت آن مالكيـت از دامنـة و كاسـتن تجاري بزرگ هاي ها با شركت پيوند روزنامه قطع مسألة ها قبل هند سال دولت نيامد. در فعل به شد، اما هرگز از قوه تهيه هدف با اين اي اليحه نويس پيش حتي 1971 كرد و در سال را بررسي مطبوعات

را بايـد آن كسي چه اي ضابطه چنين نياز به و در صورت است الزم اخالقي اي ضابطه و مطبوعات نگاران روزنامه آيا براي. اسـت نيامـده دسـت به پاسخي و تاكنون شده بحث آن ها دربارة سال كه است داغي مباحث از جمله موضوع كند؟ اين تدوين

كننـد. آرون مـي خـودداري زمينه ابتكار در اين دانند و از هرگونه مي اي رويه چنين تنظيم ولئرا مس ، مطبوعات دولتي والنئمسهند استاندارد مطبوعات» ، چون است ضروري و مطبوعات نگاران روزنامه براي و ضابطه مقررات تنظيم كه معتقد است شوريه

گويد: مي و بايد ارتقا يابد. وي» است بسيار پايين سپري ، همچون و ضابطه مقررات رساند. تدوين مي افراد نيز زيان به بر جامعه هند، عالوه بر مطبوعات حاكم و سستي گيري آسان

حـال اجـرا بـه در صـورت ، امـا نخواهـد داشـت آرمـاني شـكل مقرراتـي چنـين خواهد كرد. گرچه را محافظت نگاران روزنامههـا خواهد كرد و اگر آن محافظت دولتي نفوذ مقامات ها را در برابر فشار و اعمال خواهد شد و آن بسيار مفيد واقع نگاران روزنامه

خواهدشد. مشخص شان اقدام بودن كنند نامشروع كند مجازات مي را رعايت ضوابط اين را كه بخواهند كسي

: خود نوشت هاي از سرمقاله در يكي اكسپرس ايندين نامةروزيـا از خارج كه اي و ضابطه قانون . هرگونه است داري و خويشتن احتياط حالت آن در كليت مطبوعات فعاليت براي شيوه بهترين

خواهد شـد. تبديل مطبوعات در فعاليت حكومت دخالت ايبر اي ابزار و بهانه به شود، سرانجام تحميل مطبوعات كميسيون حتيو اصـول چنـين بـه . پايبنـدي اسـت ضروري ، امري و اعتقادات اصول رشته يك به نگاران روزنامه داوطلبانة ، پايبندي باوجوداينو مطالـب دقيـق انعكـاس را بـه و آنـان د داشـت بر حذر خواه ساختگي و انتشار مطالب را از سركشي نگاران روزنامه باورهايي افـرادي را كـه نگاران روزنامه و مقرراتي ضابطه خواهد كرد. وجود چنين خود ترغيب اشتباهات به و اقرار سريع طرفي بي رعايت شـهروندان را بـه توانـد ايشـان مـي مقرراتي ها از وجود چنين آن نخواهد كرد، اما آگاهي و زاهد تبديل قديس به اند يكباره عادي

شـديد مطبوعـاتي قـوانين وضـع موجب و موازين اصول رعايت با عدم است ممكن تجربه بي كند. مطبوعات تبديل تري باارزش مخالفان توانند در مقابل بهتر مي نياز ، در صورت نگاري روزنامه بر حرفة حاكم اخالقي اصول پايبند به ، مطبوعات شوند. در مقابل

كنند. مقاومت مطبوعات آزادي

دهـد، ها را هشدار مـي آن كند و تخلفات مي نظارت مطبوعات بر فعاليت كه است تنها مرجعي مطبوعات حاضر شوراي درحال در صـورت روزنامـه آيد توبيخ شورا برمي اين دستاز كه . تنها كاري برخوردار نيست و تنبيهي اجرايي قدرت گونه اما از هيچ از دولـت مطبوعات كميسيون از حمايت با برخورداري مطبوعات . شوراي هاست آن تذكر به هشدارها و دادن نشدن مؤثر واقع واگذار كند. آن به تري بيش شورا اختيارات اين قانون تا با اصالح است خواسته


241

با تكيه زمان و در طول تدريج كند به مي . شورا اعالم است مخالف مطبوعات براي اي حرفه و ضوابط مقررات تنظيم شورا با مطبوعات فعاليت براي الزم و ضابطة رويه است گرفته ها صورت روزنامه عليه كه خاصي در مورد شكايات بر تدابير اتخاذشده

توانـد در برخـورد بـا مـوارد نمـي كلي اصول سلسله يك تدوين كه باور است براين مطبوعات كرد. شورايخواهد را تدوين فعاليـت جهـت خاصـي و ضـوابط مقـررات تنظـيم اعتقاد شورا، در صـورت شود. به مفيد واقع مطبوعات از تخلفات خاصي

هـاي دشـواري اسـت دهـد و ممكـن مي خود را از دست انعطاف قابليت ابطو ضو مقررات گونه شورا، اين از سوي مطبوعات : است كرده بندي جمع خود را چنين اعضاي نظريات مطبوعات ايجاد كنند. كميسيون تري بيش

معتقـد اهـد آورد. كميسـيون بـار نخو بـه مطلوب نتيجة مطبوعات فعاليت براي خاصي و روية ضابطه و تنظيم اعتقاد ما تدوين به شود. و تدوين تنظيم آمده موارد پيش و بر پاية تدريج تواند به مي رويه اين است

هـا از از دانشـكده بـا برخـي مهـم مسائل در زمينة بر عملكرد مطبوعات نظارت براي مطبوعات پيشنهاد كرد شوراي كميسيون زبـان يـك بـه كـه نشرياتي در قبال تدابير مشتركي هند هرازگاهي مطبوعات هند و انستيتوي جمعي ارتباطات انستيتوي جمله رسيد: نتيجه اين به شوند اتخاذ كنند. كميسيون منتشر مي مختلف هاي زبان يا به خاص

اخبـار و و انتخـاب گـردآوري كـه است باشد اين حاكم مطبوعات بايد بر فعاليت كه يا اصلي بر مطبوعات حاكم اصل ترين مهم در مـورد آن باشد، گردآورندة اخبار دقيق كند كه مي حكم اجتماعي قرارداد ضمني . همين است اجتماعي رسالتي دراصل نظرياتدر مـورد اخبـار و آمده عمل به نظرهايباشد و اظهار داشته كامل شود وقوف مي عرضه مردم خبر به عنوان به آنچه و وثوق صحت

كند يـا مي عرضه خوانندگان به دروغ يا نيمه خبر دروغ آگاهانه كه نگاري دور باشد. روزنامه به ورزي و از غرض رويدادها صادقانه فروشـي كـم كـه است تر از كاسبي مجرم آيد در واقع خوش ديگران ذائقة به دهد كه مي و برگ شاخ را چنان ها و نظريات ديدگاه

. آورتـر اسـت زيان تقلبي كاالهاي از فروش دروغين كند. انتشار سخنان مي عرضه مردم به تقلبي كاالي كه اي كند يا توليدكننده مي شالودة عنوان به نگاري روزنامه . حرفة است سرزنش ، قابل متقلب از كاسب گذارد، بيش خود را زيرپا مي وجدان كه نگاري روزنامه آن تجـاري و كـاالي مـردم افكـار و اذهـان در واقـع آن مـواد اوليـة ، چـون برخوردار است اي ويژه از جايگاه مطبوعات صنعت . است و معنوي اخالقي هاي ارزش

بـين ارتبـاط خـود، برقـراري هـاي بر فعاليت نظارت را براي اي رههند افراد خب هاي روزنامه كند كه سركار پيشنهاد مي چانچالهـا در از روزنامـه بسـياري گذشته سال 18 در خالل گويد كه مي كنند. وي استخدام شكايات به و رسيدگي ها و مردم روزنامه

از توان مي افراد كه از اين اند. برخي آورده دست به شمگيريچ و نتايج كار گرفته را به افرادي ، سوئد و كانادا چنين امريكا، ژاپن و تحليـل تجزيـه خود بـه هاي در روزنامه مقاالتي ياد كرد با نوشتن " مطبوعات (Ombudsmen)و ناظر ضابط" عنوان ها به آن

خوانندگان و انتقادات شكايات كردن منعكس تنها به ديگر پردازند و برخي مي روزنامه خبري از محتواي آمده عمل به انتقادهايبهبـود در جهت ناظران از اين كنند. برخي مي ها مبادرت و سوءتفاهم مشكالت رفع براي و پادرمياني ارشد روزنامه مقامات به

يـك كنند. هنوز هـيچ مي نصب كاركنان تمامي لعةمطا براي و در تابلو اعالنات تهيه هايي ها و اعالميه يادداشت عملكرد روزنامه ويژگـي سـه از اين يك كدام نيست معلوم«گويد: سركار مي اند. چانچال نگرفته خدمت را به ناظراني هند چنين هاي از روزنامه

»دهد. مي هند را تشكيل اجتماعي هاي نهادها و ارگان ويژگي بارزترين ، يا انتقادناپذيري و جسارت شهامت تكبر، عدم يعني از مفسـرين . يكـي هاست نامه تكذيب و برجستة انتشار سريع آيد عدم هند وارد مي مطبوعات به اغلب كه از ايرادهايي يكي نويسد: مي زمينه در اين


242

حـق دارنـد. چنانچـه اكـراه نشـده ارجـاع مطبوعـات ايشور به موضوع كه ها تا زماني نامه ها از انتشار تكذيب از روزنامه برخي خواهـد برطـرف مـردم و مشكالت از شكايات شود بسياري درك درستي به مطبوعات هاي نوشته به مردم و اعتراض پاسخگويي

شد.

هـا را روزنامـه . اكثـر خواننـدگان نيست افتنيي دست چندان و ابعاد آن برخوردارند، اما دامنه از آزادي هند امروزه هاي روزنامهكشـور را در رونـد توسـعة مردم مشاركت در جلب مطبوعات امر نقش دهند و همين مي تشكيل متوسط و طبقة اقشار شهري اند تـا حـدودي ستهشوند توان ، منتشر مي دهلي خصوص ، به بزرگ در شهرهاي كه ادواري ها و نشريات كند. روزنامه محدود مي

رسد. نظر نمي به ها كافي تيراژ آن مجموع نسبت به توجه كنند، اما اين خود جلب را به مردم توجه نشـريات شـوند و همچنـين هـا منتشـر مـي در شهرسـتان كـه و نشـرياتي بـزرگ شـهرهاي هاي روزنامه بين امروز تفاوت

يابند از تكنولوژي انتشار مي كوچك در شهرهاي كه هايي از روزنامه برخي و حتي زياد نيست چندان زبان و بومي زبان انگليسيها اند. آن نكرده چنداني پيشرفت چاپ از نظر كيفيت زبان بومي هاي روزنامه» از مفسرين يكي گفتة برخوردارند. به تري پيشرفته

مطبوعـات كميسـيون كـه گونـه اما همـان » دارند. و بازار گرايش كوچه مردم و زبان اي محاوره از زبان جستن دوري سمت به : است كرده خاطرنشان

بـين زبـان انگليسـي از نشـريات بـيش مـردم آموزش براي ابزاري عنوان به بومي هاي از زبان گيري با بهره زبان بومي هاي روزنامه هـا و با خواست زبان بومي هاي روزنامه بودن ، متناسب خواهد يافت ادامه همچنان كه گرايش براين اند. عالوه حمطر مردم هاي توده

آورند. دست را به رشد و توسعه گيري جهت شوند كه تقويت ميزان آن ها به خواهد شد تا آن سبب مردم نيازهاي

دارند. هند را در دست نگاري روزنامه آتي استحكام كليد رشد و زبان بومي هاي روزنامه هـاي در ايالـت اداري و مشكالت قومي هاي ، خشونت سياسي هاي با ناآرامي اينديرا گاندي خانم زمامداري دوران دوم نيمةدر افراطـي هـاي سـيك خشـونت دنفـرو نشـان خود را براي و وقت تالش بود. او تمام هند همراه شرقي و شمال غربي شمال بود. مشكالت داده اختصاص گرفت مي مايه ناسيوناليستي هاي از گرايش كه آسام آميز در ايالت خشونت هاي و درگيري پنجاب

را برعهـده آن يخـود رهبـر ) كه (يك كنگره در حزب و فساد گسترده نارضايتي شد، بلكه محدود نمي مسائل اين تنها به وي مخـالف در اختيار احزاب كه و آندراپرادش غربي بنگال هاي در ايالت ويژه ، به محلي هاي با حكومت روابط ترشدن ، تيره داشت

بود. ساخته خود مشغول به را سخت مركزي ، دولت قرار داشت معبـد سـنگر گرفتـه در ايـن را كـه سيك را صادر كرد و افراطيون معبد طاليي به دستور ورود ارتش پنجاب در ايالت وي

تروريسـتي منجـر شـد. عمليـات تروريستي عمليات به سيك خوردة گول جوانان آوردن روي امر به راند و همين بودند بيرونتـرور و سـرانجام فـراوان مـالي هـاي و خسارت هگنا از افراد بي شماري بي عدة مرگ و به يافت اي ابعاد گسترده سيك جوانان ايالـت را در چنـدين كنگـره حـزب مخـالف محلـي هـاي كردند تا دولـت تالش وي شد. هواداران منتهي گاندي خانم شخص وزيراعظمي مقام به رادشآندراپ فرماندار در ايالت را با موافقت رهبر ناراضي يك كوتاهي مدت كنند و توانستند براي سرنگون

بار آورد. به آميزي فاجعه نتايج كنند كه منصوب ايالت ايناز پـس شـد. بالفاصـله بحراني شدت هند به ، اوضاع وي محافظ هاي سيك توسط گاندي با ترور خانم 1984 در اكتبر سال

شـد و راجيوگانـدي منصـوب وزيري نخست هند به جمهوري يسرئ سينگ زيل از سوي پسر ارشدش راجيوگاندي ترور وي در سـال هـواداري دادنـد و ايـن نشان خود در سراسر كشور همدردي وزير جوان نخست به هند نسبت سوگند ياد كرد. مردم

گذاشته نمايش به مخالف احزاب تمامي فاحش و شكست عمومي ) در انتخابات (يك كنگره چشمگير حزب با پيروزي 1985 شد.


243

تـر بـيش رهبـر آكـالي لونگـو وال با سانت اي موافقتنامه با امضاي در پنجاب تروريسم موج فرو نشاندن براي راجيوگاندي مانـد و سـانت الينحـل همچنان مشكالت موافقتنامه مفاد اين كرد، اما با تأخير در اجراي را اجابت حزب اين هاي درخواست امضـا كـرد. حـزب اي نيز موافقتنامه در آسام با عناصر ناراضي ترور شد. راجيوگاندي سيك افراطيون دست خود به لونگو وال

ناراحـت چنـدان شكست از اين حزب ديگر رهبران برخالف خورد. گاندي شكست و آسام پنجاب ) در انتخابات (يك كنگره شـد. راجيوگانـدي معرفي اي زمامدار برجسته صورت و به يافت اي العاده فوق و موفقيت شهرت المللي بين در صحنة نشد. وي

مـدت . امـا ظـرف داشـت شـهرت (Mr. Clean) " پاك آقاي" عنوان هند به مردم در ميان پويا و فسادناپذيرش رهبري دليل به آغاز كردند و يكي وي را عليه اي سابقه شديد و بي حملة مطبوعات 1987 و در سال يافت كاهش شدت او به محبوبيت دوسال

را از كار بركنار كند. تا وي خواست جمهوري كرد و از رئيس متهم رشوه دريافت وزير را علناً به ها نخست از روزنامهو يافت افزايش و تيراژ نشريات داشت تري هر روز رشد بيش ديرا گاندياين خانم زمامداري هند از اواخر دوران مطبوعات

(Controversial Journalism) " جنجالي نگاري روزنامه" دوره انتشار گذاشتند. در اين عرصة پا به اي تازه ها و مجالت روزنامه تـرور شخصـيت جهت اي ابزار داوطلبانه ها به و شخصيتكشور و مقامات سرشناس شكوفا شد و سياستمداران تمام با شدت

نگـاران ويرانگر روزنامه از قلم و موقعيتي با هر مقام سياستمداري و هيچ يافت رونق و تهمت شدند. بازار شايعه يكديگر تبديل ، ايـن نبـود. در واقـع كردند در امـان مي با يكديگر رقابت انتقاد مخرب گويا براي كه خبري مجالت "گر پژوهش" اصطالح به

را از يكديگر سبقت كردند تا گوي مي ها تالش آن كردن ها و مفتضح افراد و شخصيت حيثيت دار كردن لكه براي نگاران روزنامه كـار را تشـكيل و اسـاس وسيله نمؤثرتري " مصاحبه" ، انجام است آن نوع سودآورترين ، كه نگاري روزنامه نوع بربايند. در اين

هـايي . مصاحبه داشت همراه را به آن بود و هميشه كرده تهيه صوت ضبط دستگاه يك نگاري منظور هر روزنامه اين داد. براي مي برجاي تأثير بسيار زيادي شد و و افترا منتشر مي تهمت قانون به توجه شد بدون مي انجام گوناگون هاي با افراد و شخصيت كه جنسي ، جنون شدت به وي آن طي داد كه انجام كابينه از وزراي با يكي اي مصاحبه سرشناس هاي نامه از هفته . يكي گذاشت مي

داشـت اختصـاص بهمصـاح اين انعكاس به كه اي گر در مقاله كرد. اما مصاحبه را تكذيب خالف اقدام هر نوع خود و ارتكاب رساند. چاپ به درشت ها را با عناوين تهمت تأكيد كرد و اين شونده مصاحبه ناروا عليه هاي بر تهمت همچنان

و منظـور هـدف داشـتن را بدون مطالبي نگار سرشناسي از روزنامه پذيرايي هنگام اعظم از وزراي مورد ديگر يكي در يك و او را در حـزب وزير را چاپ اين اظهارات نگاري روزنامه و حرمت شأن نگار برخالف روزنامه آورد، اما اين زبان به خاصي

شد. وي شغل رفتن از دست نيز موجب رو كرد و سرانجام روبه خود با مشكل هـا بـدون آن اغوا كردند كـه تمدار را چناندو سياس خاصي با زيركي اي حرفه نگاران ، روزنامه در دو مورد مختلف كم دست

معتبر در يكي هاي از روزنامه منجر شد. يكي از حزب آنان اخراج به آوردند كه زبان را به نكاتي شان اظهارات عواقب به توجهرا صـادر جوانـان عام دستور قتل ادشاوتارپر ايالت وزير اعظم«كرد: را چاپ عنوان اين درشت خود با حروف هاي از شماره

از مقامـات يكـي سـوامي سـوبرامانيام «بود: گفته بود كه شده تنظيم از سياستمداران يكي مصاحبة با استناد به عنوان اين» كرد. جامعـة يـك اعضـاي بـه عبـرت درس دادن بـراي اوتارپرادش ايالت وزير اعظم . سينگ . پي امروز ادعا كرد وي محلي دولت »را صادر كرد. جوان 81 عام دستور قتل مه ماه 22 در شب ميروت هاسيمپورا از ايالت در منطقة خاص خاصـي رشـد و بلـوغ ها بـه از آن كردند. برخي نمي زندگي و تشديد احساسات افروزي با جنجال هم خبري مجالت همة كـه اليـن فرانتو اينديا تودي چون كنند. نشرياتي مي را رعايت اعتدال ، جانب اخبار و نظريات ر انعكاساند و د يافته دست

از خصوصـيات آيند. يكـي شمار مي معتبر به خبري نشريات از جمله ساندي نامة شوند و نيز هفته بار منتشر مي يك هر دوهفته كـه كنند و كسي منتشر مي مختلف را از زواياي ها و اخبار مشابهي ها مصاحبه آن تقريباً تمامي كه است آن خبري بارز مجالت

. است كرده ها را مطالعه آن تمامي تواند بگويد كه كند مي ها را مطالعه از آن يكي


244

از كشور خواننـدگان وسيعي هاي ، در بخش مشابه هاي و مصاحبه خبري هاي با پوشش زبان و بومي انگليسي خبري مجالت هاي كشور و شخصيت سياسي از تحوالت كه كرده تحصيل دهندگان قشر رأي گيري شكل و به كرده خود جذب را به شماري بي

اند. كرده اند كمك آگاه خوبي به تحوالت درگير در اين بـه اثـري خبـري در مجالت رايج نگاري روزنامه ، از نوع چند روزنامه استثناي هند، به زبان و بومي انگليسي هاي در روزنامه

به طور جدي به تاكنون يافته در هند شهرتوجوگر يا جست پژوهشي نگاري روزنامه عنوان به آنچه خورد. در واقع نمي چشم نگـاري روزنامه كنند كه ادعا مي اكسپرس ايندينو استيتسمن زبان سيانگلي دو نشرية كم . اما دست است نيافته راه مطبوعات چـاپ بـه افتراآميز فراواني و مطالب مقاالت تاكنون استيتسمن روزنامة تحريريةهيئت . هاست آن قوت نقاط از جمله پژوهشي . است نمانده عقب چندانخود از رقيب زمينه نيز در اين اكسپرس ايندينو رسانده

اسـت يافتـه تـري بـيش شـتاب سـبك ايـن ، جا افتادن پژوهشي نگاري روزنامه جنبش در رأس شوريه آرون با قرار گرفتن). شـد منصوب اكسپرس ايندين سردبيري بار ديگر به 1987 استعفا داد و در سال تايمز آو اينديا سردبيري از سمت (شوريه از مقـام وي گيـري دارد و خواستار كنـاره را برعهده راجيوگاندي عليه مطبوعات مبارزة حاضر رهبري درحال اكسپرس ايندين دريـغ كوششـي از هـيچ وي بركنـاري و بـراي انداختـه راه بـه وي را عليه اماني بي مبارزة روزنامه . اين ∗ است وزيري نخست

د.كن نمي در مورد خـودداري هايي با انتشار گزارش ، كه جمهوري وزير و رئيس نخست مناسبات به مربوط جنجالي هاي بحث در اوج

در مواعـد جمهـوري با رئـيس از مالقات و خودداري و خارجي داخلي از تحوالت جمهوري رئيس كردن از آگاه راجيوگاندي را منتشر كـرد. در ايـن راجيوگاندي به جمهوري رئيس سينگ زيل نامه متن اكسپرس ايندين زنامةبود، رو تر شده مقرر وخيم

ناشـي هـاي و زيان داده پاسخ جمهوري با رئيس در مورد روابطش در پارلمان گاندي واقع خالف اظهارات جمهور به رئيس نامه اينـدين رسـيد كـه جايي و كار به يافت اي دو ابعاد تازه آن بين سياسي ، كشمكش انتشار آن بود. با را برشمرده گاندي از اقدام كشور شدند. اساسي قانون نقض اتهام به گاندي خواستار بركناري مخالف جناح و احزاب اكسپرسبـود و رشـد كرده خود مشغول كشور را به هاي روزنامه تمامي وزير كه و نخست جمهوري رئيس ميان با كشمكش زمان هم

آن به ، سخت تشديد بحران براي خبري از مجالت برخي كه (Peephole Joyrnalism) " كنجكاوانه نگاري روزنامه" روزافزون مؤسسـة يـك آمـد. فيـرفكس پـيش . سـينگ . پـي وي ماجراي با آن و همراه (Fairfax) فيرفَكس بودند، ماجراي آورده روي

اقتصـادي مجـرمين رديابي را براي آن دارايي وزارت پست تصدي هنگام به . سينگ . پي گويا وي كه است امريكايي اطالعاتيبـا مـرتبط گـاران ن از روزنامـه يكي منزل بازرسي در جريان كه فيرفكس ماجراي افشاي بود. در زمان كرده استخدام در خارج اين بود. افشاي يافته انتقال دفاع وزارت به دارايي از وزارت . سينگ . پي آمد وي دست به آن به مربوط مدارك اكسپرس ايندينو و سياستمدار فعلـي سينما سابق ، هنرپيشة باچان از آميتاب تحقيقات انجام براي خاطر تالش را به وي راجيوگاندي كه مطلبهـا در ايجـاد كـرد. روزنامـه در مطبوعـات جديـدي غوغاي است كرده توبيخ آجيتاب وزير و برادرش نخست نزديك دوست ياد كردند. پاك چندان نه با عنوان و از راجيوگاندي "تر پاك آقاي" با عنوان . سينگ . پي خود از وي هاي و گزارش مقاالتبـا كميسـيوني تشـكيل خود از طريـق از اعتبار و حيثيت ماجرا و دفاع اين كردن خنثي براي راجيوگاندي با تالش زمان هم

خـود جنجـال با اظهـارات داشت را برعهده دفاع وزارت مقام كه . سينگ . پي هند، وي عالي دادگاه از قضات دو تن عضويتخريـد در معاملـة كردنـد گفـت مـي اش در هواپيمـا همراهـي كه خبرنگاراني به رسمي سفري در جريان يبرپا كرد. و اي تازه

موضوع شدن روشن و او براي است كرده دريافت كميسيون هنگفتي مبلغ هندي دالل يك غربي آلمان شركت از يك زيردريايي

ور وي تأليف شده است. ـ م.راين كتاب در زمان نخست وزيري راجيوگاندي و پيش از ت ∗


245

دار شـود را عهـده دفـاع وزارت مقـام . سـينگ . پـي وي از آنكـه آيـد. قبـل عمل به زمينه در اين تا تحقيقاتي است دستور داده مـالي رسـوايي با يك بار ديگر در ارتباط گاندي نام اظهارات و با اين داشت را برعهده وزارتخانه اين مسؤوليت راجيوگاندي

را جنجـال تـرين سوئد بـزرگ راديوي بود كه نكرده فروكش . سينگ . پي وي شاگرياز اف ناشي آمد. هنوز جنجال ميان به تازهو مقامـات بـه هند، صدها هزار روپيـه افزار به جنگ فروش سوئد براي بوفورس تسليحاتي شركت راديو گفت پديد آورد. اين . سراسر هند را فرا گرفت و هيجان خشم يافشاگر . با اين است كرده پرداخت رشوه هندي سياستمدارانكـرد و از فساد مـتهم را به شد راجيوگاندي چاپ روزنامه اول در صفحة خود كه هاي از سرمقاله در يكي اكسپرس ايندين

اكسـپرس اينديناز يرويپ نيز به و سياستمداران خبري ها، مجالت تا او را از كار بركنار كند. روزنامه خواست جمهوري رئيس پيـدا كردنـد. موقعيـت و بحـث مطالعـه براي جالبي موضوع مطبوعات خوانندگان ترتيب اين پرداختند. به گاندي عليه تبليغ به

را كه هايي حبههند هر روز مصا ادواري ها و نشريات شد. روزنامه مي متزلزل شدت به تازه هاي هر روز با افشاگري راجيوگاندي ماجرا چاپ اين دربارة شان با نظريات بود همراه آمده عمل به بوفورس شركت سوئد و مقامات دولتي سوئد، مقامات با راديوي

هنگفتـي مبالغ شد كه مسلم نشد. گرچه امر هرگز روشن ها، حقيقت روزنامه ها و مقاالت افشاگري اين تمامي رغم كردند. به مي چـه و بـه كسـاني چـه ها به پول اين نشد كه ، اما معلوم واريز شده سوئيس بانكي هاي حساب و به پرداخت كميسيون عنوان به

. است شده پرداخت علت قـرارداد عـدم ايـن از شـرايط كرد يكي و اعالم را تكذيب با بوفورس تسليحاتي در مورد معاملة هند وجود واسطه دولت

را متقاعـد كنـد. مردم نتوانست اتهامات خود و تكذيب از عملكرد دولت دفاع براي گاندي . تالش است بوده واسطه به توسل يـه عل جـويي انتقـام او را بـه گانـدي تـر شـد زيـرا منتقـدان پيچيده ، موضوع دفاع وزارت از سمت . سينگ . پي وي با استعفاي

كردنـد. اظهـارات مـتهم اسـت را افشا كـرده خالف اقدامات كه درستكار كابينه از اعضاي يكي و كنار نهادن . سينگ . پي وي را ها و منتقـدان روزنامه ، نتوانست اجرايي فساد در دستگاه به مربوط و ديگر اتهامات بوفورس ماجراي در مورد بررسي گاندي . يافت ادامه تمام با شدت وي عليه كند و مبارزه آرام

داد تـا سـؤاالت مـي اختصـاص عالي دادگاه سرشناس از قضات يكي به خاصي خود جاي در هر شمارة اكسپرس ايندينو مقـاالت كنـد. انتشـار ايـن متهم و بستگانش دوستان قانون خالف در معامالت داشتن دست و وزير را به انگيز را مطرح بحث و يكي حقوقدان كرد. اين خود جلب وكنار كشور به را در گوشه شماري بي خوانندگان و توجه يافت ادامه ماه حدود يك مطالب

وزير دهد نخست خواستند تا اجازه هند از وي جمهوري رئيس سينگ زيل به هايي نامه ، با ارسال راجيوگاندي ديگر از مخالفانرا در جمهـوري وزيـر و رئـيس بار ديگـر نخسـت در مطبوعات مطالب قرار گيرد. انتشار اين پيگرد قانوني فساد تحت اتهام به

وزيـر اتخـاذ نخسـت عليه احتماالً تدابير شديدي جمهوري كردند رئيس بيني ها پيش از روزنامه يكديگر قرار داد و برخي مقابل كرد. خواهد

جناح احزاب با درخواست» خواهد زد؟ اقدام به دست جمهوري آيا رئيس«كردند: مي را مطرح سؤال ها هر روز اين روزنامه اعـالم بـراي سـينگ ) از زيـل راجيوگانـدي رهبري ) به (يك كنگره حزب از رهبران ها و برخي كمونيست استثناي (به مخالف ايـن شـدن . با مطرح خود گرفت به اي هند ابعاد تازه سياسي ، بحران جمهوري رياست دور انتخابات دومين هتخود ج نامزدي

چنانچـه كردند كه بيني پيش و شور فراوان با شوق نگاران از روزنامه شد و برخي داغ در مطبوعات و گمان بازار حدس لهئمس قابـل عـدة مخـالف جنـاح بر احـزاب كند، عالوه اعالم جمهوري رياست در انتخابات شركت رايخود را ب آمادگي سينگ زيل

خواهدشد. تضمين اش خواهند داد و پيروزي رأي وي نفع به ) در پارلمان (يك كنگره حزب از اعضاي اي مالحظهدر موفقيت به نيز نتواند اميدي تمايل در صورت حتي وي شد تا سبب سينگ زيل با نامزدي كمونيست دو حزب مخالفت مقـام هـا بـراي نيز ناگزير شدند تا از نـامزد كمونيسـت مخالف جناح رو احزاب باشد. از اين داشته جمهوري رياست انتخابات


246

رأي حـزب نامزد ايـن آر. ونكاتارامان ايآق به يكپارچه ) در پارلمان (يك كنگره حزب كنند. اعضاي حمايت جمهوري رياست ) در انتخابـات (يـك كنگـره نامزد موردنظر حزب شد. انتخاب هند انتخاب جمهوري رياست آرا به قاطع دادند و او با اكثريت

، سـرخوردگي ادار گانـدي هو ائتالف غيرمترقبة كند. پيروزي را برطرف راجيوگاندي هاي نگراني نيز نتوانست جمهوري رياستهنـد را در شـمال حـزب ايـن مسـتحكم هاي پايگاه ) و سقوط (يك كنگره حزب فروپاشي را كه وي مخالف شديد مطبوعات

. داشت دنبال بودند به كرده بيني پيش از پايـان بود، چنـد روز قبـل دهكر خود را حفظ سكوت مطبوعات و جنجال سياسي هاي كشمكش در اوج ، كه سينگ زيلدر درشـت با عناوين اش كرد و اظهارات خود را خالي هاي ، عقده خبري مجلة با سه خود در مصاحبه جمهوري رياست دوران

شد. چاپ اول صفحات تبـديل مطبوعـات هاي ر و سرمقالهاخبا اصلي موضوع به حزب اين در داخل فزاينده ) و نارضايتي (يك كنگره حزب آيندة

گرفـت صـورت ضـدحزبي هـاي فعاليـت دليـل به كه راجيوگاندي از سوي حزب اين از نمايندگان چهار تن اخراج شد. درپي از نشـريات يكردند. بسيار تلقي حزب اين شديد در كادر رهبري آشفتگي رويداد را نشانة ، اين مخالف هاي و روزنامه احزاب شود. مي خود نزديك پايان روزهاي به راجيوگاندي دولت كردند كه بيني پيش

بود مطبوعات بروز كرده چندماه در عرض جملگي كه سياسي هاي انگيز و سردرگمي هيجان جنجالي ماجراي اين در خالل جـاري مسـائل در زمينـة اطالعـات تشنة كشور، كه كردة اقشار تحصيل ايرا بر فراواني خواندني هند اخبار و تفاسير و مطالبافتراآميـز و خبرهـاي نادرسـت خود اطالعات سياسي هاي گيري جهت به ها با توجه ، روزنامه ميان بودند، منتشر كردند. در اين

تـر اخبـار و باشـند. بـيش خـود در اختيـار داشـته اهـاي ادع بـراي مـدركي آنكه وزير منتشر كردند بدون نخست عليه فراوانيداد نشان تحوالت ترديد بود. اما اين ها محل آن اعتبار و صحت بود و در نتيجه همراه و گمان با حدس مطبوعات هاي گزارش

هنـد و سراسـري راديـوي چـون ( كشـور اسـت سياسـي از تحـوالت مـردم و اطالع آگاهي اصلي از منابع يكي مطبوعات كه الزم اطالعـات اي حرفه اي گونه و به ها با اشتياق دارند) و روزنامه اختصاص دولت هاي ديدگاه انعكاس تنها به دولتي تلويزيون

دهند. قرار مي را در اختيار مردمدر بـزرگ شـهرهاي از ساكنان نظرخواهي به متخصصو ورزيده از كادرهاي گيري با بهره ها و مجالت از روزنامه بسياري

دسـت بـه پرداختنـد. نتـايج ملي كنگرة حزب و رهبران جمهوري با رئيس هايش ، كشمكش وي هاي وزير، سياست مورد نخست خبـري مجـالت بـراي ههـا كـ آن خصوص ، به نويسان منتشر شد. مقاله در مطبوعات درشت ها با عناوين نظرسنجي از اين آمده

نويساني رو شد. مقاله روبه خوانندگان وسيع ها با استقبال آن هاي پرداختند و نوشته اوضاع و تحليل تجزيه نوشتند، به مي مطلب خود جلب هاي نوشته را به از خوانندگان بسياري توجه سينگ وانت . اكبر و خوش . جي ، ام . كامات . وي نايار، ام كولديپ چون

كردند. اي نشانه . هيچ است استوار بوده مداخله شوند، بر عدم منتشر مي و اياالت در پايتخت كه مطبوعاتي در قبال دولت مشي خط

آزادي محدود كردن رايب نادو لوايحي بيهار و تاميل ها وجود ندارد. در دو ايالت آن به فراوان يا كمك مطبوعات از تهديد عليهشـد تـا سـبب مردمـي هـاي و اعتـراض نگـاري روزنامـه هـاي سازمان شد، اما مخالفت ارائه گذاري قانون مجامع به مطبوعات بگيرند. را پس لوايح اين محلي هاي حكومت

بـه شـد. امـا آنچـه منتشر مي نگاران روزنامه عليه دولتي و آزار پراكندة در مورد اذيت هايي هند گزارش از اياالت در برخيآناندا نامة سردبير هفته نادو بود كه تاميل ايالت گذاري قانون مجمع در سراسر هند انجاميد اقدام گسترده و تظاهرات ابراز خشم زنـدان بـود بـه خود قلمداد كـرده عليه هينرا تو آن مجمع اين كه كاريكاتوري خاطر چاپ را به (Ananda Vikatan) ويكاتان نـادو حكـم تاميـل مجلـس نبود. رئـيس فرد يا افراد خاصي به و افترايي توهين گونه هيچ كاريكاتور متضمن كرد. اين محكوم


247

بازداشت گشت باز مي منزل بهكار خود از محل كه سردبير را درحالي پليس را صادر كرد. مأموران نشريه سردبير اين بازداشت هـاي و اعتـراض را برانگيخـت مـردم خشـم خودسـرانه اقدام كرد. اين سپري در زندان مجرم عنوان را به شب كردند و او يك بـه شـبه يـك را كـه سردبيري خود تجديدنظر و دستور آزادي در تصميم ساعت 48 را ناگزير كرد ظرف مجلس شديد، رئيس

بود صادر كند. شده تبديل قهرمان اقشـار متوسـط جديد در ميـان كشور و آگاهي سياسي هاي رشد بينش به با توجه هند امروزه ادواري ها و نشريات روزنامه

برخوردارند. مطلوبي از وضع خواهد يافت نيز ادامه احتماالً در آينده هند كه هـاي حاضـر روزنامـه رود، امـا درحـال مـي پـيش زبان بومي هاي سود روزنامه به شد اوضاع گفته ايناز پيش كه گونه همان هـاي دارنـد. روزنامـه برتـري زبـان بـومي هـاي روزنامـه بـه و اعتبـار نسـبت منابع و از لحاظ مختلف از جهات زبان انگليسي شـهري منـاطق براي كنند. اما در عصر حاضر، روزنامه مي كشور تحميل بر بودجة ياند و بار سنگين بسيار پرهزينه زبان انگليسي ، امروزه استعمار انگليس دوران يابد. برخالف مي نيز رواج غيرشهري در مناطق سرعت به آن مطالعة به و عادت است ضرورت

كـه برخـوردار اسـت سـرعتي هـا از چنـان آن شـدن و رونـد تجـاري شده تبديل سودآوري تجاري فعاليت به انتشار روزنامه دارند. شكايت تجاري هاي آگهي اخبار توسط قرارگرفتن الشعاع از تحت خوانندگاننگار از كشور خبر در خارج كه هايي دهند و تعداد روزنامه نمي نشان اخبار خارجي به چنداني هند اصوالً توجه هاي روزنامهدر مسـكو خبرنگـار يـك مسـتقرند و هـيچ و واشنگتن در لندن هندي هاي روزنامه خبرنگاران اعظم . قسمت است دارند اندك

كننـد و مـي دريافت خارجي هاي از خبرگزاري طور كامل خود را نيز تقريباً به اخبار خارجي اندك هند همان ندارند. مطبوعات شود. ، منتشر مي و نپال برمه ، از جمله همسايه كشورهاي بارةدر خبري ندرت به

انتشـار خبرهـاي و امريكا به ها در غرب ، روزنامه هر ساعت اخبار در رأس و پخش راديو و تلويزيون و كيفي با رشد كمي و مفهـوم و جزئيـات زمينـه را در جريـان نراديو و تلويزيو خود مخاطبان خبري هاي و با گزارش آورده روي و تحليلي جامع

و همـان برنداشـته چنـداني گـام زمينـه هنـد در ايـن هـاي دهند. روزنامه اند قرار مي كرده دريافت دو رسانه از اين كه اخباري كنند. ، تكرارمي شده پخش از راديو و تلويزيون را كه خبرهايي

اين به كرده و تحصيل ديده آموزش و پسران از دختران زيادي و عدة است پرجاذبه هاي حرفه از در هند يكي نگاري روزنامه هـا و مجـالت روزنامـه و همچنين و بانوان ، ورزشي سينمايي و انتشار نشريات مطبوعات آورند. با رشد صنعت مي روي حرفهبسـيار نگـاران و دسـتمزد روزنامـه . حقـوق است نهاده فزوني رو به نگاري زنامهرو حرفة متقاضيان براي اشتغال فرصت عادي

نيـز برخـوردار چشـمگيري ، از اعتبـار و نفـوذ اجتمـاعي دستمزد مناسـب بر دريافت عالوه حرفه اين . شاغالن چشمگير است شوند. مي

از . پس بر هند برشمرديم بيگانه حكومت سلطة را در دوران اننگار روزنامه ، وضعيت كتاب اين پيشين هاي از فصل در يكي مـردم مبـارزة ثمر رسيدن در به مهمي نقش كه نگاراني از روزنامه و تجليل نگاران روزنامه زندگي بهبود شرايط نياز به استقالل

. قرار گرفت داشتند مورد توجه)، اسـت شـده ارائه پيشين از فصول در يكي وي حال (شرح نگاري روزنامه تاريخ برجستة از سردبيران رائو، يكي چاالپاتي

و قـدرت توانست جنبش ، اين وي و رهنمودهاي رهبري و تحت هند داشت نگاران روزنامه جنبش گيري در شكل مهمي نقش رياسـت دوره كرد و سـه گذاري هند را پايه نگاران روزنامه فدراسيون 1950 در سال كند. چاالپاتي كسب اي العاده فوق انسجام

دسـتمزد تـأمين و بـراي اسـت كرده كسب نفوذ و اعتبار چشمگيري چاالپاتي رهبري تحت فدراسيون دار شد. اين را عهده آنشـد تأسـيس 1952 در سـال كـه مطبوعات كميسيون ينعضو اول عنوان به كند. چاالپاتي مي خود مبارزه اعضاي جهت مناسب رسيد كـه نتيجه اين خود به هاي در بررسي . كميسيون داشت نگاران دستمزد روزنامه تعيين براي تيئهي در انتصاب مهمي نقش


248

هـاي دسـتمزد رده تعيـين براي و مشخصي دقيق چارچوب . شورا نتوانست نيست بخش رضايت چندان نگاران دستمزد روزنامه زمينـه را موردتأكيـد قـرار داد و در ايـن نگـاران روزنامـه دسـتمزد بـراي حداقل تعيين كند، اما ضرورت تعيين شغلي متفاوت آورد. عمل به هايي توصيه

1957 دسـتمزد در سـال تعيينهيئت و ترا پذيرف مطبوعات اول كميسيون هاي هند توصيه دولت قبًال گفتيم كه گونه همان، نگاري روزنامه حرفة مختلف هاي رده دستمزد براي حداقل بر تعيين عالوههيئت شد. اين تشكيل . ديواتيات . وي اچ رياست به

بـا مخالفـت دولـت اقـدام آورد. ايـن حساب به حرفه را نيز جزو اين (Examiner) و بازبين مصحح ديگر يعني شغلي دو ردةرا ها موضـوع ، آن خود گرفت به قانوني دستمزد شكلهيئت پيشنهادهاي از آنكه شد و پس ها مواجه روزنامه از مالكان برخي

، ترتيـب ايـن ماند. به عقيم نگاري روزنامه از حرفة شغلي دو ردة اين كنار نهادن ها براي آن كشاندند، اما تالش قضايي محاكم به بـه از مـاه در روز خاصي ماهانه حقوق منظم شد و پرداخت تضمين مناسب بندي رتبه براساس نگاران دستمزد روزنامه حداقل . يافت قانوني جنبة هفتگي و تعطيل كار مشخص ساعت همراه

نماينـدگان گيـري كنـاره دليل بههيئت شد. اين كار تشكيل پاله يقاض رياست به 1977 دستمزد در سال تعيينهيئت دومين نتوانسـت آن هند از عضـويت زبان انگليسي هاي روزنامه و انجمن شرقي هند و مناطق هاي روزنامه ها، انجمن روزنامه صاحبان موضـوع بـه رسـيدگي كـار را بـراي پالـه قاضي رمانيبا صدور ف 1979 هند در سال رساند. دولت انجام را به محوله مأموريت بـه نگاران دستمزد روزنامه حداقل خود را در زمينة هاي توصيه 1980 در سال كرد. وي منصوب نگاران دستمزد روزنامه حداقل قضـايي محـاكم بـه رسـيدگي بـراي وعو موض ها مواجه روزنامه از مالكان بسياري ها با مخالفت توصيه كرد. اين تسليم دولت اند حـداقل نتوانسته كوچك هاي از روزنامه بسياري كرد كه اعالم الزم هاي بررسي از انجام پس مطبوعات شد. كميسيون ارجاع

ايـن كامـل نيـز از اجـراي گبـزر هاي از روزنامه كنند و برخي خود پرداخت كاركنان كار را به پاله از سوي شده دستمزد تعيين از سـوي شـده توصيه پرداخت نظام دادند اجراي اطالع مطبوعات كميسيون ها به روزنامه اند. صاحبان كرده ها خودداري توصيه هـاي نامـه روز ايجاد خواهد كـرد. صـاحبان اقتصادي مشكالت كوچك هاي روزنامه خصوص ها، به روزنامه كار براي پاله قاضي

و هزار روپيه 50 ساالنة ، با درآمد خالص كوچك هاي روزنامه كه است كار چنان پاله قاضي هاي توصيه كردند كه اعالم كوچكقـرار رديـف خود در يـك كاركنان دستمزد به حدقل ، در پرداخت روپيه ميليون يك ساالنه با درآمد خالص بزرگ هاي روزنامه

هيئـت اولين تأسيس از زمان اظهار داشتند كه مطبوعات كميسيون اعضاي هند به نگاران روزنامه فدراسيون اند. نمايندگان فتهگرانـد، گفتـه دستمزد سخن حداقل مقررات اجراي خود در صورت روزنامة از تعطيلي ها پيوسته روزنامه دستمزد، صاحبان تعيين

هـا از اجـراي آن شـود. خـودداري بهتر مي شان روزنامه مالي وضع روز هم و روزبه كرده كار خودداري اين ز انجاما اما تاكنون بـراي نگـاران روزنامـه منجر شـد و فدراسـيون نگاران روزنامه در ميان بروز ناآرامي دستمزد به حداقل تعيينهيئت هاي توصيه

داد. را سازمان هايي و اعتصاب دستمزد تظاهرات پرداخت نظام اجراي ها به هروزنام صاحبان واداشتن در سـال هيئت داد. اين تشكيل . باچوات يو. ان قاضي با رياست 1985 سال دستمزد را در ژوئية تعيينهيئت سومين دولت

ها را پيشـنهاد آن پاية حقوق درصدي 5/7 افزايش نگاران روزنامه زندگي بهبود شرايط و براي خود را ارائه اولية گزارش 1986بـا كردند و موضوع بسيار ناچيز توصيف مطبوعاتي هند و ساير تشكيالت نگاران روزنامه را فدراسيون حقوق افزايش كرد. اين

پايـة كـرد حقـوق اعـالم دولت 1986 سال مه 31در شد. ارجاع پارلمان به نگاران تر دستمزد روزنامه بيش افزايش درخواست هـاي خواهد شد. بنگاه و پرداخت محاسبه سال همان ژوئن از اول افزايش و اين است داده درصد افزايش 15را نگاران روزنامه

كردند. صيفتو جانبه و يك خودسرانه را اقدامي و آن اعتراض دولت تصميم شديداً به مطبوعاتي، از شـغلي دستمزد و امنيت تعيين هاي هيأت از سوي شده دستمزد تعيين از حداقل برخورداري ضمن هندي نگاران روزنامه

و ساير مركزي دولت مطبوعات در ادارة كه محلي هاي روزنامه از خبرنگاران نيز برخوردار شدند و برخي متعدد دولتي مزاياي


249

منـازل بهـاي بـا اجـاره هـا در مقايسـه آن اجارة كه سازماني هاي كنند، از خانه مي وظيفه انجام در پايتخت حكومتي هاي نارگا كنند. مي استفاده تر است بسيار نازل شخصي

قرار گرفته ختيار آنانو در ا شده ساخته واحد مسكوني 110با خبرنگاران اقامت مخصوص مسكوني مجموعة يك در دهليدهند. قرار مي نگاران در اختيار روزنامه مسكن احداث را براي الزم زمين محلي هاي هند، دولت هاي از ايالت . در بسياري است

بهاي اجاره از دريافت حتي محلي هاي حكومت از اياالت در برخي كه است خود اظهار داشته در گزارش مطبوعات كميسيون خشنودند. بابت از اين كنند و آنان مي خودداري قرار گرفته نگاران در اختيار روزنامه كه سازماني هاي خانه

توانند با ايـن نمي كرد كه و اعالم مخالفت از خبرنگاران سازماني هاي خانه بهاي اجاره دريافت با عدم مطبوعات كميسيون . خبرنگـاران مفيـدتر اسـت درماني هاي بخش و كاركنان معلمان از خدمات جامعه ها براي آن خدمات ود بقبوالنند كهخ كار به

چـون ديگري اند از تسهيالت يافته مأموريت دولتي هاي در ارگان وظيفه انجام خود براي نشرية از سوي كه محلي هاي روزنامه نـادو بـه تاميـل ايالـت قطـار نيـز برخوردارنـد. دولـت بليـت و تخفيـف دولتـي ونقـل حمـل هاي از سرويس رايگان استفادة كند. مي پرداخت مستمري و از كار افتاده ، سالخورده بازنشسته نگاران روزنامه

اكسـپرس اينـدين كننـد. روزنامـة اهمرا فر نگاران خاطر روزنامه كنند تا رضايت مي تالش خاصي گونه نيز به سياستمدارانشـود: مي شروع سؤال با اين كرد كه چاپ " پول فرهنگ رواج" عنوان تحت اي خود مقاله 1987 ژوئية 24 ) در شمارة (مدرس

: نوشت چنين روزنامه اين» برد؟ مي چقدر هزينه خبري سوژة انتشار يك«. . كـي . اي اسـت روپيـه 25 خبر در روزنامـه انتشار يك نادو، هزينة تاميل ) ايالت (يك كنگرة حزب ةكميت كارگري در نزد هستة

زنـدگي و بهبود شـرايط رفاه در زمينة محلي دولت از سوي تدابير اتخاذشده تشريح براي هسته اين سرپرست شانمو گاسوندارام مطبوعـاتي كنفـرانس ايـن داد. در پايـان ترتيـب مطبوعـاتي كنفـرانس شـهر اگمـور يـك هاي هتلاز در يكي روز پنجشنبه مردم

كـارگري هسـتة پايـة دون والنئاز مسـ كردنـد دوتـن مـي را تـرك كنفـرانس سـالن كنفرانس حاضر در اين خبرنگاران كه درحالي گونـه ايـن توزيـع بود. فرهنگ روپيه 25ها پاكت از اين كردند. در هر يك توزيع خبرنگاران را بين رنگي اي قهوه سادة هاي پاكت در چنـين و بازرگانـان فـيلم سـازندگان . البتـه است پيدا كرده رواج مدرس سياستمداران بين تازگي به كه است اي ها پديده پاكت

كنند. مي توزيع رنگارانخب بين چشمگيرتري ارقام مطبوعاتي هاي كنفرانس

اسـتعماري كشور از سـلطة اين استقالل درپي است ، زيرا توانسته فرد است خود منحصر به هند در نوع نگاران روزنامه جنبشيابـد. دست يشغل دستمزد و امنيت ، حداقل نگاران روزنامه حقوق تضمين خود از جمله اهداف به حادي مبارزة ، بدون انگليس

عليـه نگـاران روزنامـه جنبش هند و رهبران بخش آزادي جنبش رهبران صميمانة همكاري مرهون تا حدود زيادي موفقيت اين كردنـد. درپـي مـي مبـارزه آن بـراي كه است وااليي آرمان ثمر رسيدن به در راه ها و ناماليمات سختي و تحمل مشترك دشمن

و از داشـتند تجليـل ملـت بخـش آزادي مبارزة ثمر رسيدن در به نگاران روزنامه كه مهمي هند آزاد از نقش ، زمامداران تقاللاسرائـو بـر چاالپـاتي كردنـد. عـالوه بـود حمايـت شـده تأسيس حرفه اين كسوتان پيش توسط هند كه نگاران روزنامه فدراسيون

و اسـتحكام بـراي . آر. راماسـوامي و تي . چاتوروِدي . پي جي چون ديگري نگاران ، روزنامه نگاران روزنامه يونگذار فدراس بنيان آوردند. عمل به اي شائبه بي تالش فدراسيون اين تقويت

كشـور ، زيـرا در هـيچ اسـت نظيـر خود بي رسيد در نوع تصويب به 1955 در سال كه نگاري روزنامه حرفة شاغالن قانون دستخوش 1971 در سال نگاران روزنامه . جنبش است نشده وضع قانوني چنين نگاران روزنامه از حقوق پاسداري براي ديگري و پـرتيش رامشيسـوندا . مينـاك ال شد كـه هند تشكيل نگاران روزنامه ملي اتحادية نام به ديگري رقيب شد و سازمان انشعاب


250

بـه دولـت هند از سـوي نگاران روزنامه ملي هند و اتحادية نگاران روزنامه داشتند. فدراسيون را برعهده آن رهبري چاكراوارتي اند. شده شناخته رسميتاز يـك در هـيچ رشـته ايـن و كشور وجود نداشت در اين نگاران روزنامه آموزش براي اي مؤسسه نوع هيچ از استقالل پيشوجـود نگـاران روزنامـه و تخصـص صـالحيت ارزيابي براي خاصي دستورالعمل هيچ زمان شد. در آن نمي ها تدريس دانشگاه هنـد بـزرگ نگـاران آورد. روزنامـه روي حرفه اين به ، استعداد و شهامت جسارت داشتن شرط به توانست مي . هركس نداشتكـامالً بـا و شـرايط اوضـاع بود. امـروزه و خطا همراه با آزمايش كشورند كه اين هاي در روزنامه كارآموزي محصول جملگيشـود) نيز يـاد مـي جمعي ارتباط عنوان به از آن (كه نگاري روزنامه هند در رشتة هاي دانشگاه كند. تقريباً تمامي مي فرق گذشته

. است شده نگار تأسيس روزنامه تربيت براي بسياري خصوصي كنند و مؤسسات مي ربيتدانشجو ت تربيـت بـه بـا تأييـد دولـت كـه اسـت خصوصـي مؤسسات از جمله (Bharatiya Vidya Bhavan) بهاراتيا ويديا بهاوان

التحصـيل هند فارغ آموزشي ها و ساير مؤسسات ر از دانشگاهنگا صدها دختر و پسر روزنامه دارد. ساالنه اشتغال نگاران روزنامه آزمايشـي انتشـار نشـريات ، بـه الزم هـاي مهـارت و كسـب عملـي كارآموزي براي نگاري روزنامه رشته شوند. دانشجويان مي

(Laboratory Journals) كنند. مي مبادرت ارتبـاط هـاي و ديگر رشته نگاري روزنامه آموزش در زمينة است شده سيستأ 1965 در سال هند كه جمعي ارتباط مؤسسة

اداره مسـتقل انجمـن يـك توسط است در دهلي آن محل كه مؤسسه . اين برخوردار است تري و اعتبار بيش از اهميت جمعيو جديد سنّتي هاي رشته تمامي مؤسسه كند. در اين مي مينهند تأ و راديو ـ تلويزيون اطالعات را وزارت آن شود و بودجة مي

شود. مي تدريس در امر توسعه با تأكيد بر كاربرد ارتباطات ارتباطات را در سال (Press Institute of India)هند مطبوعات مؤسسة نام به ديگري معتبر سازمان هاي از روزنامه ، برخي در ضمن

در خاصـي هـاي ها و دوره سمينارها، كالس مؤسسه . اين است وابسته مطبوعات المللي بين مؤسسة به كردند كه يستأس 1963خـود را هـدف مؤسسـه كنـد. ايـن داير مي مختلف در سطوح وابسته هاي و رشته نگاران روزنامه براي جمعي هاي رسانه زمينة : است كرده توصيف گونه اين

جديـد هـاي تكنيـك در زمينة الزم اطالعات ، ارائة تخصصي مؤسسة كشور در يك نگاران روزنامه كارآموزي امكان آوردن فراهم و حـس آگـاهي سـطح در هنـد و ارتقـاي نگـاري اسـتاندارد روزنامـه و انتشار اخبار، ارتقاي آوري ، جمع و انتشار روزنامه چاپ . نگاران روزنامه در بين شناسي وظيفه

. است زبان بومي نگاري روزنامه خاص آموزشي تر از مؤسسات بيش زبان انگليسي نگاران روزنامه آموزش حاضر امكانات درحال ارد و ايـن وجـود نـد زبـان بـومي نشـريات براي نگاران روزنامه آموزش براي اي مؤسسه نوع هند هيچ هاي از ايالت در بسياري

دانشجو براي از دختران كثيري گروه است كرده اعالم مطبوعات اند. كميسيون محروم الزم هاي مهارت از كسب نگاران روزنامهـ آنـان جذب براي تدابير خاصي است اند و ضروري آورده روي زبان بومي مطبوعات ويژه به نگاري روزنامه در رشتة تحصيل هب

خـود منـازل بـه راحتـي بـه در شـب كـاري نوبت شود تا بتوانند در صورت وآمد فراهم رفت سرويس ، مانند تأمين حرفه اين بازگردند.

و نظارت سرپرستي ترجيحاً تحت كه است را پيشنهاد كرده نگاري روزنامه آموزش ملي شوراي تأسيس مطبوعات كميسيون جرايـد و نويسـندگان و سـردبيران بايد ناشران نگاري روزنامه بر اساتيد رشتة شورا عالوه كند. اين فعاليت طبوعاتم كميسيون خاصـي هـاي توانـد دوره مـي نگـاري روزنامه آموزش ملي شوراي كه است پيشنهاد كرده را نيز در برگيرد. كميسيون سرشناس


251

و مطبوعـات نگـاران روزنامـه در امريكـا بـه پوليتزر كـه داير كند و همانند جايزه و پژوهش موزيكارآ براي بورسيه صورت به كند. تعيين هندي شايستة نگاران روزنامه براي شود جوايزي اعطا مي برجسته

كـه هيكـي جيمز آگوستوس توسط اي دوصفحه نشرية انتشار اولين دارد. از زمان ساله دويست اي هند سابقه نگاري روزنامه سـال 200از شـد بـيش تبـديل روزنامـه بـه 1780 بـود و در سـال مختلف هاي رسوايي به مربوط و خبرهاي از شايعه آكندهسـر را پشت حساسي خود مراحل پرفرازونشيب تاريخ هند در طول بود. مطبوعات غربي اي اساساً رسانه نشريه گذرد. اين مي

بيگانـه ابتدا حكـام دهند. از همان خود ادامه حيات كرد به را تهديد مي شان موجوديت كه خطراتي رغم اند به و توانسته گذاشته حيـات شـديدتر بـود. ادامـة هنـدي مطبوعـات ها بـه آن آشكار كردند، اما نفرت نگاران ها و روزنامه خود را از روزنامه بيزاري شـدت 1920 در دهـة بخـش آزادي با آغاز جنبش كه بيگانه آميز زمامداران و جنون هماهنگ يورش رغم هند به نگاري روزنامه

راه رزمنـدگان دوشادوش كه است نگاري روزنامه حرفة پيشگامان پرستي و ميهن فداكاري و حاصل معجزه يك يافت تري بيش حكـام سركوبگرانة ، باوجود اقدامات الزم و منابع از امكانات برخورداري بدون شجاع و زنان پرداختند. مردان رزهمبا به آزادي هـا را از رويـدادهاي دادنـد و آن كشور خـود را آمـوزش بود، مردم ها آويزان سر آن باالي شمشير دموكلس همچون كه بيگانه

. اسـت و بـاارزش عظـيم آورد آنان شدند، ره متحمل نگاران روزنامه كه و ناماليماتي خطرات به ا توجهكردند. ب آگاه كشورشان حكـام عليـه قيام ها را به رسيد و آن هند نمي دورافتادة مناطق ساكنان گوش هرگز به خواهي آزادي ها، نداي آن جانفشاني بدون كشاند. نمي بيگانه

اسـتوار بـراي ماننـد و ارادة بي شجاعت حماسة متعهد، وارث نگاري روزنامه باشكوه سنن وارث هند امروزه نگاران روزنامه و كاميـابي شـهرت رفيـع قلة هند را به نگاري روزنامه اند كه شريف و زنان از مردان گروهي واال و وارث آرماني در راه مبارزه

تـرين و انتشـار پيشـرفته در تكنيـك : انقالبـي اسـت قرار گرفتـه جديدي انقالب در آستانة هند اكنون نگاري مهرساندند. روزنا هـاي . گـام اسـت گرفته اخبار صورت و تبيين ، ارائه ، سبك در گردآوري اي گسترده هاي . دگرگوني خبري ها و مجالت روزنامه تحـوالت در زمينـة آنـان دادن و آموزش كردن هند، آگاه نقاط ترين دور افتاده با ساكنان حتي تماس برقراري در جهت بلندي ديـده و آمـوزش كرده تحصيل نگاران از روزنامه جديدي . نسل است شده كشور برداشته روزمرة و اجتماعي و اقتصادي سياسيمعاصر نگاري روزنامه خود به و با تالش گذاشته حيات عرصة پا به العاده تكار فوقو پش از قيدوبند و كنجكاوي فارغ با سبكي

اند. بخشيده خاصي و شور و شوق هند پويايي و نفـوذ خاصـي از موقعيـت سياسـي و در صـحنة شـده كشور تبـديل قدرتمند افكارعمومي ارگان به هند اكنون مطبوعات

دارنـد. اذعـان آن بـه همگـان كـه اسـت اي نكتـه مطبوعـات اهريمنـي حال و درعين سازنده بالقوه درتق برخوردارند. اكنون ايـن باشـند و در راسـتاي كشـور و ملـت منـافع دارند نگهبان وظيفه رو دارند. آنان در پيش مهمي ها رسالت حاضر آن درحالافشا كنند و يا جانبداري واهمه را بدون اجتماعي هاي ساماني و نابه مقامات انگاري هل، سوءتدبير، س كژروي بايد هرگونه وظيفهو اعمـال را سـرلوحة عقيـده كننـد و آزادي مـنعكس و امانتداري صحت و در منتهاي ورزي غرض ، اخبار را بدون حال درعين

رو دارد. در پيش نيدرخشا هند آينده نگاري افكار خود قرار دهند. روزنامه


252

16 نوشت پي

از آزادي گيـري هند بـا بهـره نگاران روزنامه سال شود. دراين مي هند محسوب نگاري روزنامه در تاريخ عطفي نقطة 1988 سال

بود شده ارائه پارلمان به راجيوگاندي دولت از سوي افترا كه اليحة ، عليه است كرده را تضمين كشور آن اساسي قانون ، كه بيانمنجـر شـد و بـا حكومـت آنـان درگيـري بـه اليحه اين به نگاران روزنامه پرداختند. اعتراض مبارزه به كردند و شجاعانه قيام

بـار نـاگزير شـد اليحـة تحقار شكست با تحمل يافتند و دولت دست پيروزي به ، مطبوعات كشمكش ماه از يك پس سرانجام بگيرد. پس مزبور را از پارلمان

را بهتان اليحة 1988 اوت 29در دولت آغاز شد كه زماني راجيوگاندي هند و دولت نگاران روزنامه جامعة بين رويارويياز هـدف بـود كـه ابتدا معلوم كرد. از همان تسليم نمايندگان مجلس بود به شده صرف وقت آن تدوين براي سال گويا يك كه

و بـدون خـاص با زيركي پژوهشي نگاري روزنامه عنوان تحت كه هند است از مطبوعات بخشي مهار كردن اليحه اين تدوينكردند. مي فساد متهم را به كشور كادر رهبري به نزديك و مقامات سرشناس هاي افراد و شخصيت و شواهد موثق مدارك ارائة مقـاالت چاپ ، موج فيرفكس به معروف و رسوايي از آلمان و قرارداد خريد زيردريايي بوفورس ماجراهاي از برمال شدن پس

يـك نزد هـاي از شخصـيت يكـي مقـاالت از ايـن و در هر يك هند را فراگرفت ، مطبوعات و تحقيقي پژوهشي هاي و گزارشبـا تبـاني ، از جملـه گوناگون اتهامات وزير نيز آماج نخست شخص شد. حتي مي متهم رشوه دريافت به نحوي به راجيوگانديفسـاد را به حكومتي از جرايد ديگر، دستگاه بيش هندو و اكسپرس ايندين هاي . روزنامه قرار گرفت مختلف هاي شخصيت

يـك از سـوي رشـوه پرداخت نيز در ماجراي استيتسمن كردند. بعدها نشرية مي متهم تسليحاتي در خريدهاي و سوءاستفادههر نشريه سه . اين پيوست دولت مخالف مطبوعات صف ، به و گاز طبيعي قرارداد خريد نفت هندي مقام يك به ژاپني شركت

قرار خطيري را در موقعيت راجيوگاندي كردند و دولت منتشر مي حكومتي در دستگاه خواري رشوه دربارة اي تازه روز ماجراي دادند.كند. را مشخص وارده اتهامات و سقم و صحت تحقيق بوفورس قرارداد تسليحاتي مأمور شد تا دربارة پارلماني كميتة يك

و احـزاب مطبوعـات بـود، از سـوي كـرده مبرا اعـالم زمينه در اين خالف اقدام هرگونهرا از دولت كه كميته اين اما گزارشقـرار را مورد سـؤال و اعتبار دولت صالحيت همچنان مخالف ها و احزاب شد. روزنامه اعتبار توصيف و بي جانبدارانه مخالف


253

حمايـت درخواسـت نيـز از ايـن از مطبوعـات كردند و بخشي مي طالبهرا م راجيوگاندي گيري كناره مخالف دادند. احزاب مي ، بود. گسترده در مقياس هم ، آن مطبوعات توسط دولت محاكمة بار شاهد پديدة اولين هند براي نگاري كردند. روزنامه مي

بـدون دولت كه است تعجب بسي كرد. جاي يمتسل نمايندگان مجلس رابه بهتان اليحة دولت بود كه شرايطي چنين تحت چنين و ارائة تدوين به آنان و انتظارات نظريات و در نظر گرفتن نگاري روزنامه هاي و سازمان مطبوعات با نمايندگان مشورتشـد تـا جرايـد سـبب اربابان نظريات به دولت توجهي يازيد. بي كرد دست پيدا مي ارتباط مدني هاي با آزادي كه مهمي اليحة

سـنا اليحـة مجلس آن و درپي نمايندگان ، مجلس آنان گستردة اعتراض عدم ادعا كنند در صورت مخالف ها و احزاب روزنامه كرد. مي را تصويب دولت پيشنهادي بـه گيري رشوه ايراد اتهام شناختن و جرم اساس بي ار اتهاماتاز انتش را جلوگيري مجلس به اليحه اين از ارائة هدف دولت

كننـد را وارد مـي اتهامـاتي چنـين كه هايي كرد: روزنامه اعالم اليحه از اين در دفاع كرد. دولت توصيف دولتي افراد و مقامات كـردن جز بدنام هدفي اتهاماتي چنين در وارد كردن مطبوعاتندارند. موثق مجراهاي از طريق مسأله پيگيري به اي عالقه هيچ

مـانع " اسـت ناپذير دموكراسي جزو اجتناب كه بيان آزادي" از زوال جلوگيري داند تا براي خود مي وظيفة افراد ندارند. دولت بـا مطالـب و مقابلـه كنتـرل بـراي اسـت ، ضروري لدلي همين شود. به اساس افترا و انتشار اخبار بي سمت به مطبوعات گرايش

بـراي حقـوقي كميسـيون هـاي توصيه كه اليحه ادعا كرد در اين در ضمن شود. دولت وضع خاصي ، قانون افتراآميز مطبوعات دوم كميسـيون هـاي توصـيه نـين و همچ آن بـه مربوط افترا و مجازات هند در زمينة مطبوعات شوراي از قانون بخشي اصالح

. است قرار گرفته مورد توجه بهتان اليحة اصالح در زمينة مطبوعات كميسـيون پيشـنهادي اصـالحات و برخـي مطبوعات شوراي قانون 21 موجود در فصل هاي ) مواد و تبصره الف اليحه اين، اخـاذي بـا هـدف ادواري هـا و نشـريات روزنامـه اسـاس و بي ساختگي البانتشار مط ) مجازات گيرد؛ ب را در برمي حقوقيسـنا در مجلـس آن از تصويب پس 1978 در سال كند كه مي هند، را تعيين جزاي قانون اصالحي اليحة الف 292بند براساس

افتـراي كـردن مسـتثني بـراي مطبوعـات دوم كميسـيون ياز پيشنهادها ) برخي ماند؛ ج عقيم نمايندگان مجلس انحالل دليل به اسـاس بـي ايراد اتهام دارد؛ د) مجازات مي را ملحوظ جانبدارانه از اظهارات خاصي و انواع غيرمغرضانه ، تفسيرهاي غيرعمدي

را تعيـين قضـايي در محـاكم جرايمـي چنـين نمـرتكبي موجود و محاكمـة قوانين با استناد به رشوه بر دريافت افراد مبني عليه كند. مي

بود: شده تعريف چنين افترا و بهتان مزبور واژة در اليحةافراد يا وجـود كردن بدنام با هدف تصويري هاي يا نشانه و اشارات ، يا با عالئم مكتوب و چه شفاهي خود، چه با سخنان هركس

. است شده مستثني در اليحه كه كند، جز مواردي افراد را ثابت حيثيت دار كردن لكه گيزةان كه هايي نشانه

دار و جريحه آنان حيثيت كردن بدنام با هدف افراد متوفي عليه دروغين اتهام هرگونه بود وارد آوردن شده تصريح اليحه در اين اتهامـات پيگـرد خواهـد بـود. وارد آوردن شـود و قابـل ها افترا قلمداد مي آن نزديك نو خويشاوندا بستگان احساسات كردن ايراد شود ممكن و كنايه طعنه شكل به كه اتهامي خواهد شد. هرگونه از افراد افترا تلقي اي ها و مجموعه شركت عليه اساس بي

تشـخيص بنا بـه مستقيماً يا غيرمستقيم ) اتهام : الف نخواهد شد، مگر آنكه تلقي كننده بدنام اتهامي افترا قلمداد شود. هيچ است دار كنـد كـه لكـه او را چنـان خود شـود و حيثيـت افراد طبقة در ميان شخص و معنوي اخالقي موقعيت تنزل موجب ديگرانتحقيـر، تنفـر و فـرد را در معـرض يـا غيرمسـتقيم طـور مسـتقيم به وارده ) اتهام كنند؛ يا ب پليد تلقي او را موجودي ديگران

وارد آورد. لطمه وي شغلي يا موقعيت ، تجارت حرفه قرار دهد و به سرافكندگي


254

هشـناخت باشـد جـرم عمومي منافع و در جهت همراه با واقعيت كه درصورتي وارده اتهام بود كه شده تصريح اليحه در اين. اظهـارنظر اسـت عمـومي از منافع پاسداري اتهام انگيزة بايد محرز شود كه نكته نخواهد بود، اما اين مجازات شود و قابل نمي

از آن بـيش دارنـد و نـه بر عهده كه وظايفي ها در انجام عملكرد آن نحوة به چنانچه دولت كاركنان دربارة نيت با حسن همراهسر و كار دارند، تنهـا مملكتي با مسائل كه افرادي عمل نحوة دربارة ، اظهارنظر صادقانه نخواهد شد. در ضمن اشد افترا تلقيب

در دادرسـي از جريـان موثـق شود. انتشار گزارش نمي افترا محسوب از آن بيش و نه است آنان برعهده كه مسؤوليتي در زمينة اتهامـات ماهيـت دربـارة مطلبـي هرگونه صادقانة . بيان است افترا مستثني از شمول محاكم گونه اين ها و آراي دادگاه و محاكم نقـش در پرونـده شاهد يا شاكي عنوان به كه هر شخصي عمل اند و نحوة صادر كرده رأي آن دربارة محاكم كه و جزايي مدنيديگـر شـود. اسـتثنائات افتـرا نمـي مشمول كه است از موارد ديگري از آن بيش و نه نقش با همين ها در ارتباطتن است داشته ، حكـم قـانوني يـا توافـق قـانون براساس كه فرد ديگري فرد توسط يك نيت با حسن و توأم عادالنه ) توبيخ اند از: الف عبارت رياست اتهام با موضوع در ارتباط كه يا اشخاصي شخص عليه نيت با حسن ، توأم اتهام ) وارد آوردن دارند؛ ب و مرئوس رئيس

باشـد و در همـراه نيـت بـا حسـن آنكه شرط فرد ديگر به فرد عليه يك از سوي ) ايراد اتهام دارند؛ ج را برعهده متهم شخص فرد ديگـر، بـه عليه فردي به نيت با حسن توأم باشد؛ د) هشدار دادن گرفته صورت عموم عيا مناف شخص از منافع دفاع جهت باشد. يا جامعه وي يا افراد مورد عالقة شخص منافع حفظ در جهت هشداري چنين آنكه شرط

يـا حـبس سـال 2كننـد حـداكثر مبـادرت اساس بي ايراد افترا و اتهام بار به اولين براي كه مزبور در مورد كساني در اليحة عنـوان بـه هزار روپيـه 5 يا پرداخت حبس سال 5حداكثر و موارد بعدي بار دوم وبراي جريمه عنوان به هزار روپيه 2 پرداخت بود. شده بيني پيش با هم يا هر دو مجازات جريمه

را بـه بود روزنامـه ، ممكن مجرم شخص كردن بر محكوم عالوه دادگاه در روزنامه اساس بي و افتراي انتشار اتهام در صورت مجبـور كنـد. پرداخـت است مربوط مورد بهتان شخص تبرئة به از آنكه يا بخشي دادگاه از سوي صادره حكم كامل متن درج تصـريح اليحـه بـود. در ايـن مجرم شخص برعهدة جريمه عنوان به وزنامهدر ر دادگاه از سوي صادره حكم انتشار متن هزينة، اي يا اطالعيـه ادواري يا نشرية در هر روزنامه خواهي از باج حاكي افتراآميز يا مطلبي مطلب هرگونه چاپ بود در صورت شده

هـزار روپيـه 2حـداكثر يا پرداخت حبس سال 2حداكثر به ولبار ا نشرياتي ، ناشر و سردبير چنين چاپخانه ، صاحب نويسنده شدند. مي محكوم هر دو مجازات ، يا به جريمه هزار روپيه 5و حبس سال 5حداكثر بعد به و دفعات بار دوم و براي جريمه

تـا است و آماده و منتشر شده چاپ غيرعمديطور و افترا به نداشته در ايراد افترا سوءنيت كرد كه ادعا مي شخصي چنانچه صـورت ) بـه شـد: الـف مـي انجـام شـرايطي چنين بايد تحت اشتباه ، جبران تنظيمي اليحة كند، براساس خود را جبران خطاي در روزنامـه غيرعمـدي صـورت هموردنظر ب اتهام شد كه تأييد مي نكته ) اين شود؛ ج گرفته پس وارده ) اتهام باشد؛ ب مكتوب

را كـامالً وارده شـد، بايـد اتهـام مـي چاپ در روزنامه اتهام گرفتن پس براي كه ؛ د) مطلبي است شده چاپ گناه بي فردي عليه و با همـان واردشده آن از طريق اتهام كه روزنامه بايد در همان و عذرخواهي باشد. اصالحيه همراه و با عذرخواهي كرده پاك

شد. مي چاپ حروف كـه طوري باشد به شخصي نيز ابراز عقيده و بخشي بيانگر واقعيت از آن بخشي كه اتهام : هرگونه اظهارنظر منصفانه تعريف

. است بيان تبلور آزادي نظر منصفانهاظهار شود. در واقع مي تلقي را انكار كرد اظهارنظر منصفانه در اتهام مندرج حقايق نتوانبر او اتهام كه كسي از سوي كتبي شكوائية تسليم شرط به دادرسي كامل دور از تشريفات و به سريع رسيدگي اليحه در اين و براسـاس دادرسـي الزم شـريفات ت بايـد بـا تـرك مواد قـانوني با استناد به دادگاه مواقعي . در چنين شده بيني ، پيش واردآمده اسـت ممكـن جا كـه بايد تا آن دادرسي كرد. جريان مي را رسيدگي ، سريعاً پرونده عمومي مجازات قانون 264و 262 بندهاي

. يافت مي خاتمه در دادگاه عليه حضور مدعي از زمان ماه سه و حداكثر ظرف گام به گام صورت به


255

يـا بـا است متكي بر واقعيت كه افترا يا اتهامي خاطر وارد آوردن به توان را نمي كس هيچ مفاد قانون به : با توجه اتهام اثبات چـاپ باشد يا در مطبوعـات شفاهي وارده اتهام كرد، چه و مجازات شناخت مجرم است شده عنوان عمومي منافع درنظرگرفتن

ايـراد اتهـام انگيـزة و اينكه واردشده اتهام صحت . اثبات است بوده جامعه به خدمت مفتري انگيزة شود كه ثابتشود. اما بايد دهـد. ارائـه دادگـاه را به الزم خود مدارك ادعاي اثبات بايد براي . وي است متهم شخص برعهدة است بوده جامعه به خدمت كند. استيناف درخواست عالي ، از دادگاه دادگاه از سوي صادره در مورد رأي دارد حق متهم

زير بود: شرح به اي ماده اليحه در اين مهم هاي بيني از پيش يكي افتـراي قـانون د بـه مزبور با استنا و شخص است ادواري يا نشريه روزنامه يك كنندة سردبير، ناشر يا چاپ مفتري كه در مواقعي

زمـاني فاصـلة در يـك اتهـام گـرفتن از پس خودداري تواند او را در صورت نمي ، دادگاه است شده و محكوم محاكمه 1988 سال آزاد كند. است كرده را چاپ اتهام كه حروفي خود با همان در روزنامة منطقي

شود. با افترا اضافه مرتبط هاي دادرسي در تمامي 205 از مادة يك تبصرة وانعن قرار بود به از قانون ماده اين بود: شده حكم چنين اليحه سوم فصل 13در بند راتو اشا از عالئم يا با استفاده يا كتبي طور شفاهي خود به با سخنان ، هركس قانون اين 2 در فصل مندرج هاي بيني بر پيش عالوه

قـوانين براسـاس وي را در جرايد منتشر كند، اقـدام وارد آورد و آن دروغين اتهامات ديگري شخص عليه تصويري هاي يا نشانههـزار 2حـداكثر و پرداخـت حـبس سـال و حداكثر يك حبس سال يك حداقل جرمي چنين شود و مجازات مي تلقي جرم جاري شود. محكوم هزار روپيه 5 و پرداخت حبس تا دوسال به است ممكن تكرار جرم هد بود و در صورتخوا جريمه روپيه

پيشنهاد كرد كميسيون داد. اين ارائه بهتان با اليحة در ارتباط خود پيشنهادهايي 1984 سال در گزارش مطبوعات دوم كميسيونادعـا ناشري چنانچه فصل اين شود. براساس مورد اجرا گذاشته در هند به 1952 سال مصوب انگليس افتراي قانون بند چهارم

، اسـت كـار بسـته بـه مطلبي چنين خود را در چاپ دقت و منتهاي منتشركرده اساسي بي مطالب سوءنيت داشتن بدون كند كه عليـه مـدعي از سـوي عـذرخواهي قبول بگيرد. در صورت خود را پس اتهام و با عذرخواهي مناسب اي گونه تواند به ناشر ميخـود گنـاهي بـي اثبـات براي مدركي عنوان به تواند از آن ، ناشر مي خواهي رد معذرت خواهد شد. در صورت متوقف دادرسي خود، نسـبت افتراآميز ادعاي از ماهيت اطالع محض به هكند ك خود ثابت گناهي بي بر اثبات عالوه بر آنكه كند، مشروط استفاده

. است كرده اقدام آن جبران به كند: مي حكم چنين انگليس افتراي قانون بند ششم را نظر منصـفانه تعبير اظهار توان باشد نمي نيز ابراز عقيده و بخشي حقيقت حاوي از آن بخشي كه ايراد افترا و تهمت در هرگونه

اين و افترا قلمداد شده تهمت منزلة به كه وارده و در اتهامات بناشده مسلم حقايق براساس اظهارنظر صادقانه ، چون دانست منتفي . مشهود است حقايق

افترا در هنـد قانون را در تدوين يسانگل و افتراي تهمت 1952 بند قانون در اين مندرج پيشنهاد كرد اصل مطبوعات كميسيون كنند. اقتباس

را نيز پيشنهاد كفرآميز و غيراخالقي مطالب به مربوط تبصرة با حذف انگليس و افتراي تهمت قانون 8بند اقتباس كميسيون بـا انجـام زمـان هـم كـه درصورتي انگليس محاكم علني هاي دادرسي جريان و صادقانة بند، انتشار دقيق مفاد اين كرد. براساس

. ، مجاز است نبودن بر كفرآميز و غيراخالقي باشد، مشروط دادرسي


256

يـا هـر دو مجـازات جريمـه يا پرداخت حبس را حداكثر دوسال مفتريان هند مجازات مطبوعات كميسيون قانون 500بند زيـر شرح را به ماده اين خود اصالح گزارش ودومين در چهل را كه حقوقي كميسيون پيشنهاد كميسيون . اين است كرده تعيين

يا هر دو مورد جريمه يا پرداخت حبس دوسال كند حداكثر به را بدنام فرد ديگري ) هر كس1كرد: بود تصويب خواستار شده مجـرم كردن محكوم ضمن باشد، دادگاه گرفته صورت در روزنامه رجبا د اتهام كه ) در مواردي2خواهد شد؛ محكوم مجازات

و انتشـار چاپ ) هزينة3و منتشر شود؛ چاپ در روزنامه از آن يا بخشي طور كامل به صادره حكم تواند دستور دهد تا متن مي . است دريافت قابل شده ترا محكومو اف ايراد تهمت به كه از شخصي جريمه عنوان به دادگاه حكم متن

در هند اقتباس اصالحاتي ، با انجام1952 سال مصوب انگليس و افتراي تهمت پيشنهاد كرد مفاد قانون مطبوعات كميسيونوجود ندارد و در آن ضدونقيضي ندارد و نكات توضيح به نيازي كه است موثق اظهارات به مربوط قانون اين اول شود. بخش

قانون اين براساس كه . مواردي است ضدونقيض نكات دارد و حاوي توضيح نياز به شود كه مي مربوط اظهاراتي به دوم بخش صـادقانة و دقيـق انـد از گـزارش ندارند عبارت توضيح به نيازي ضدونقيض نكات خاطر نداشتن و به شده تلقي موثق اظهارات كه هايي دارد، سازمان عضويت هند در آن كه المللي بين هاي در سازمان شده انجام ، مباحث خارجي كشورهاي پارلماني مباحث اعـزام در آن شـركت بـراي اي هنـد نماينـده دولت كه المللي بين يا هر كنفرانس شناخته رسميت ها را به متحد آن ملل سازمان ديگر. كشورهاي قضايي يا محاكم المللي بين ، يا هر دادگاه كرده

ادعـاي بر اثبات شود عالوه محاكمه ديگران و افترا به ايراد تهمت اتهام به كه كرد آيا كسي را بررسي موضوع اين كميسيون است كافي واردآمده اتهام امروز هند صحت قضايي . درنظام ا نهي است بوده جامعه به خدمت اش انگيزه كند كه خود بايد ثابت

تنهـايي بـه اتهام و صحت حقيقت بود كه عقيده براين شود. كميسيون معاف از مجازات است ايراد افترا متهم به كه تا شخصي. است قرار داشته جامعه منافع در راستاي وي اقدام كند كه ابتبايد ث متهم ، بلكه نيست كافي از مجازات متهم كردن معاف براي

كامـل دفـاع منزلـة بـه بايد همچنـان حقيقت صرف: « است نكرده را توصيه جاري روية كنارنهادن هرحال به حقوقي كميسيون »باشد.

صـورت در دادگـاه افترا بايد با حضور متهم پروندة به ، رسيدگي سوءنيت مشهودبودن كرد تنها در صورت اعالم كميسيوندر شـود كـه اصـالح اي گونـه به 1973 مصوب مطبوعات كميسيون قانون 205 مادة يك پيشنهاد كرد تا تبصرة گيرد. كميسيون

دنبـال دادگـاه در جلسة با حضور متهم ، دادرسي سوءنيت مشهود بودن افترا تنها در صورت واردآوردن اتهام به جزايي محاكم در دادگاه حضور وي به نيازي است ادواري يا نشريه روزنامه سردبير يا صاحب متهم كه ، در مواردي صورت شود. در غير اين

تهمـت در مظـان كـه كسـي از سـوي شده ارائه پاسخ از چاپ عذر موجه مقرر و بدون زمان در مدت متهم ، مگر آنكه نيستدر بنـد را كـه قاضي وسيع عمل آزادي و محدود كردن تأكيد كرد: قصد مداخله حال درعين كند. كميسيون خودداري شده واقعدر هـر توضيحات اداي را براي نياز، متهم تا در صورت است داده اجازه قاضي بند به ، ندارد. اين شده بيني پيش ) قانون2( 205 فراخواند. دادگاه به دادرسي از مراحل يك

انعكـاس نحـو نادرسـتي بـه در روزنامـه اش و نظريات اعمال را كه فردي حق كميسيون ، اين پاسخگويي حق درخصوص ايـن اروپايي از كشورهاي . در برخي تشناخ رسميت به روزنامه همان ستون همان خود از طريق از موقعيت دفاع ، براي يافته بـه بـا توجـه رسـيد كـه نتيجـه ايـن بـه . كميسيون است شده شناخته رسميت به قرار گرفته اتهام در مظان كه كسي براي حق

بـا وجـود شـود. كميسـيون تهداش نگه محفوظ اتهامات افراد به پاسخگويي حق بهتر است مفتري عليه دعوي اقامة دشواربودن حاوي گزارش كه فضايي اندازة و به برجستگي با همان مورد اتهام شخص پاسخ كه نيست كرد نيازي اعالم حق براين تصريحيد و نظـر سـردبير صـالحد بايد به در روزنامه فرد مورد اتهام پاسخ انعكاس شود. چگونگي چاپ كرده اشغال در روزنامه اتهام كرد: بيان چنين واگذار شود. كميسيون نشريه


257

انتشـار . عـدم موضـوع شدن و روشن مردم شدن از گمراه از جلوگيري است عبارت اتهامات به پاسخگويي حق از تضمين هدف دادگـاه بـه رسيدگي را براي تواند موضوع مي اممورد اته تعبير شود و شخص روزنامه گردانندگان سوءنيت به است ، ممكن پاسخ كند. مطالبه غرامت خود از روزنامه انتشار پاسخ عدم دهد و بابت احاله

: است كرده گيري نتيجه خود چنين در گزارش كميسيونشـود و شـناخته رسـميت بايـد بـه اتهـام به ييپاسخگو حق فعلي شرايط تحت نگاري روزنامه اخالق به با توجه كه ما معتقديم

چنـين بـه حاضـر نيـز رسـيدگي درحال شود كه احاله مطبوعات شوراي ، به پاسخگويي حق گرفتن ناديده به مربوط هاي شكايت دارد. را برعهده شكاياتي

و منظور كرده اليحه را در اين كميسيون هاي از توصيه شيتنها بخ دولت شود كه مي مشخص دولت پيشنهادي اليحة با مطالعة كـه اتهـامي پيگـرد نبـودن ) قابل1اند از: دو مورد عبارت . اين است كرده عمل كميسيون هاي توصيه برخالف در دو مورد مهم

بـا مـورد اتهـام شـخص پاسـخ درج درخصوص است افترا متهم وارد آوردن به كه اي روزنامه ) حق2محرز باشد؛ آن صحت . است اي حرفه از اخالق جزئي كه موضوع به بخشيدن و اهميت الزم فضاي در مورد اختصاص صالحديد سردبير نشريه

افتـرا را يحة، ال اعتراض نشانة به مخالف جناح اعضاي از سوي جلسه ترك درپي 1988 اوت 30هند در نمايندگان مجلسبودند و ادعـا ناروا معترض اتهام از ناشي جرم شدن تلقي جنايي به مخالف جناح كرد. نمايندگان تصويب شفاهي گيري با رأي

كـرده مرا تنظـي اي اليحـه چنـين روست ها روبه با آن كه ها و اتهاماتي رسوايي بر انواع گذاشتن سرپوش براي دولت داشتند كه جنـاح از سـوي وارده ، اتهامـات داشـت برعهـده را در مجلس از اليحه دفاع وظيفة وزير كشور هند كه . چيدامبارام . پي است

: كرد و گفت را ناروا توصيف مخالفهـا ايجـاد روزنامـه بـراي نها محـدوديتي ت نه مخالفان ادعاي و برخالف شده تنظيم فراوان هاي و بررسي از مطالعه پس اليحه اين

قـانون موجود از سـر راه موانع برداشتن اليحه اين خواهد آورد... . هدف ارمغان ها به آن براي تري بيش آزادي نخواهد كرد، بلكه حقـايق انعكاس براي مطبوعات از حق نجا تا پاي . من است بوده سياسي مباحث سطح افراد و ارتقاي از حيثيت افترا و پاسداري

افتراآميـز مطالب اينكه بينجامد نه حقايق بازگويي بايد به نگاران روزنامه از سوي شده انجام هاي و بررسي كرد. تحقيق خواهم دفاع مندنـد كـه بهره هايي آزادي نيز از همان اتكشور، مطبوع اساسي و قانون مملكت جاري قوانين شود... . براساس عنوان اساس و بي

خود باشند. هاي نوشته ديگر مراقب بايد همانند شهروندان دليل همين برخوردارند و به هند از آن عادي شهروندان

افـراد بـه كـردن با مـتهم خود افتراآميزند خودي به كه انتشار مطالبي: « گفت اليحه اين 3 فصل 13 از تبصرة وزير كشور در دفاع اليحـه از مواد ايـن از يكي در دفاع وي» شود. وضع قانوني جرايمي برخورد با چنين دارد و بايد براي تفاوت جنايت ارتكاب

: گفت متهم ادعا از سوي اثبات مسؤوليت درخصوص مـتهم خـالف اعمـال ارتكـاب را به ديگران كه . كساني است متهم ادعا برعهدة اثبات شواهد، مسؤوليت قانون 105بند براساس

بـا شمشـير مرگ كشد بايد خود را براي شمشير مي ديگران كشتن براي كه كنند. كسي خود را ثابت اظهارات كنند بايد صحت مي كند. آماده

اينـدين بـا همـراه كـه هنـدو رو شد. روزنامة هند روبه كارعمومياف و رهبران نگاران شديد روزنامه مزبور با اعتراض اليحة : خود نوشت اول صفحة هاي از سرمقاله بود در يكي گرفته را برعهده اليحه اين عليه مبارزه رهبري اكسپرس . دبليـو . دي ، اچ فيـرفكس ماجراي چون گيزيان بحث در مورد مسائل قانون خالف اقدامات دقيق و بررسي تحقيق جاي به دولت

(HDW)كـرده تـالش و سپس كرده در كشور معرفي ثباتي ايجاد بي براي اي ها را توطئه افشاگري ، ابتدا اين و نظاير آن ، بوفورس


258

خـود هـايي تالش دهد. چنين جلوه ناهگ ، خود را بي مطبوعات هاي از كميسيون يكي توسط فرمايشي بررسي يك تا با انجام است بـا اعتـراض ، كـه نماينـدگان در مجلـس اليحه اين از تصويب وجود دارد. اگر هدف فراواني پردة پشت مسائل دهد كه مي نشان

توهيني در واقع قداميا ها باشد، چنين افشاگري موج مهار كردن براي سياسي ضد حملة ، يك گرفت صورت مخالف شديد جناح . هند است مردم شعور و آگاهي عليه

: نوشتهندو روزنامة تهمـت موجود در زمينـة از قوانين مراتب به ، مفاد آن اليحه اين و نوين خواهانه آزادي ماهيت درخصوص دولت ادعاي برخالف

مرتكـب كـه شود و كساني مي ناميده جنايي اتهام كه پديدآمده از جرايم جديدي ة، مقول اليحه اين . براساس و افترا شديدتر است ايـن خواهند شـد. براسـاس محكوم حبس ماه سه به تكرار جرم و در صورت حبس ماه يك به حداقل شوند بار اول جرمي چنينو حـروف بـا همـان قـرار گرفتـه اتهـام در مظان كه شخصي پاسخ چاپ شرط تنها به روزنامه كنندة سردبير، ناشر يا چاپ اليحه

ايـن بـه اند. با توجه شده معاف دادرسي ، از حضور در جلسات ايراد شده اتهامات آن طي كه با گزارشي مساوي فضاي اختصاصانتشار نـدارد، و ارزش بوده اساس بي مورد اتهام شخص از سوي هشد ارائه پاسخ دهد كه تشخيص سردبير روزنامه ، چنانچه اليحه

دروغـين جـز انتشـار پاسـخ اي ، چـاره از حضور در دادگـاه اجتناب حاضر شود. سردبير براي از خود در محكمه دفاع بايد براياز ، كاسـتن اطالعـات آزادانة مبادلة تار گسترشكشور خواس و افكارعمومي ، روشنفكران مطبوعات كه ندارد. درحالي متهم شخص لـوايح چنـين بـا ارائـة كشور هستند، دولت از مسائل آگاهي براي مردم حق محدودكنندة و لغو قوانين حكومت پنهانكاري ميزان

و مخالفـت اليحـه دارند تابا اين وظيفه خواه آزادي هاي اقشار و گروه و تمامي است روا داشته مردم در حق بزرگي ظلم ارتجاعي كنند. را محكوم آن

اظهـارات بـا عنـوان از آن آنچـه تعريـف اليحـه ) اين1: وارد دانست اليحه اين به ايراد عمده پنج اكسپرس ايندين روزنامة كـه اظهـارنظري ، هرگونـه آمـده عمـل افترا به از واژة كه جديدي تعبير . براساس است داده افراطي شود، تعميم افتراآميز ياد مي

، تجـاري هـاي فعاليـت بـه رسـاندن و آسـيب شـخص شـدن و بدنام تحقير، سرافكندگي موجب يا غيرمستقيم طور مستقيم به ) ايـن 3...؛ اسـت را تشـديد كـرده جـرم اين مجازات اليحه ) اين2شود؛ شود افترا قلمداد مي وي شغلي ، يا موقعيت اي حرفهو مطـرح 1982 بيهار در سال ايالت مطبوعات در اليحة را كه "آور و شرم كامالً ضد اخالقي" هاي نوشته به مواد مربوط اليحه

اليحـه ايـن ) براساس4؛ است هداد در خود جاي مركزي مورد استناد دولت قانون بود در قالب شده مواجه همگان با اعتراضتوانـد ، مي محاكمه داشتن نگه محرمانه براي عمل بر آزادي عالوه و دادگاه خواهد گرفت صورت جنايي هاي در دادگاه دادرسيفرد كشور را كه راينب حاكم حقوقي اصل ترين مهم اليحه ) اين5كند؛ مبادرت حكم صدور سريع به قضايي تشريفات با تركنـاگزير مـتهم شـخص اليحـه ايـن . براساس است كند، زيرپا گذاشته قلمداد مي گناه بي نشده شناخته مجرم كه را تا زماني متهم كند. خود را ثابت گناهي بي است

: نوشت اليحه در مورد اين شوريه آرون ، سـازمان كشـور خـارجي يك پارلماني مباحث اگر شخصي آن براساس . چون تر است افراطي از ساير مواد آن اليحه اين 13بند

گـرفتن يـا ناديـده ، خبرِ نقـض صداقت را انتشار دهد و در منتهاي داوري يا ديوان ، كميته ، كميسيون قضايي يا محاكمة المللي بينشـود. و مجـازات محاكمـه مطالب گونه اين خاطر نقل به است كند، ممكن ناً نقلرا عي هر شخصي از سوي قانوني هاي مسؤوليت

كند، خـود را خود نقل را عيناً در نشرية افراد پليس توسط زندانيان در مورد شكنجة الملل عفو بين سازمان گزارش مثالً اگر كسي سـوئيس يا دادگاه يا انگليس سوئد، آلمان در مجلس آمده عمل به هاراتاظ نقل دهد. در صورت قرار مي خطر مجازات در معرض

خواهد بود. حتمي لند، خطر مجازات . دبليو يا وِست . دي ، اچ از بوفورس فرد هندي يك از سوي رشوه در مورد دريافت : است اظهارنظر كرده چنين اليحه اين هند دربارة نگاران از روزنامه يكي


259

اي شـود. در دوره و افترا كنار گذاشـته تهمت قانون جزايي هاي تا جنبه است شده تالش دموكراتيك اخير در جوامع هاي در سال دهنـد بـه مـي هـا تـرجيح ، حكومـت اسـت شده تضمين يكديگر در قانون موازات به بيان از آزادي و دفاع از حيثيت دفاع حق كه

خـود دعاوي مدني هاي در دادگاه دهند تا طرفين مي اجازه نپردازند، بلكه و افترا قرار گرفته تهمت در مظان كه از كسي جانبداري بـه نـدرت بـه شـده حفـظ قانون هاي در كتاب و افترا همچنان تهمت به مربوط جزايي قوانين كه در مواردي دهند. حتي را فيصله

شود. استناد مي قوانين گونه اين

نويسد: خود مي بحث در دنبالة مقاله اين نويسندةپيگـرد افتـرا و قابـل واژة معنـي با تعميم اليحه دارد. اين مغايرت و آزادي دموكراسي سمت به جامعه كلي افترا با گرايش اليحة

، دادرسـي جريـان ها و تسـهيل دارد) و با تشديد مجازات همراه به حبس مجازات افترا (كه و اسناد گونه دشنام هاي نوشته دانستن قرار گيرد. مخاطره در معرض از پيش بيش بيان آزادي شود تا حق مي سبب

عليـه جانبـه و همه بزرگ ريبيرا ف اليحه اين اي وكنار كشور با صدور بيانيه هند در گوشه سرشناس نگاران و روزنامه سردبيران اظهار داشتند: كردند و چنين توصيف جامعه

حقوقي كميسيون از حمايت ادعا كند كه دروغ كند و به را مجاب مجلس نمايندگان توانسته كه است زيركانه قدري به نيرنگ اين از ناشـي خاطر فشـارهاي به كه است مستأصل دولتي نوميدانة اقدام يحهال . اين برخوردار است مطبوعات دوم و كميسيون مجلس نياز دارد. كاري پنهان خود، به قانون خالف اقدامات

افزايد: مي بيانيهفسـاد و زمينـة هـا در آن گناهكـاربودن كـه است افرادي كردن و محكوم از معرفي و مردم مطبوعات ، بازداشتن اليحه اين هدف

نيسـت پذيرفته وجه هيچ به آزاد و دموكراتيك در جوامع تدابير اهريمني . اتخاذ چنين است محرز شده قانون خالف ديگر اقدامات شود. و بايد كنار گذاشته

، در اغلـب آن اعتقاد امضـاكنندگان ، زيرا به است مورد انتقاد قرار گرفته مفتري ادعا از سوي اثبات به مربوط ، مادة بيانيه در اين ادعاها مقدور نيست موارد اثبات

فاسـد رسمي مقام نفوذ يك اعمال آن موضوع برخورد كند كه دولتي پروندة يك به تصادف برحسب خبرنگاري است مثالً ممكن پـردازد. مـي مسـأله اين دربارة مطالب نوشتن به از حقيقت آگاهي مينانبا اط خبرنگاري باشد. چنين مشكوك معاملة يك در انجام

اين اثبات مورد نياز براي مدارك از ارائة برخوردار است از آن كه امتيازاتي به با توسل كه است در نزد دولت وي اما شاهد ادعاي در آورد. رنگار سر از زندانخب شود كه مي اين كند. نتيجه مي ادعا خودداري

: است آمده چنين بيانيه در اينرا كرد و مـردم مبارزه آن عليه و دندان اند و بايد با چنگ كرده اند تنظيم سوءنيت داراي كه و كساني مزبور را افراد مغرض اليحة

كرد. آگاه ناگوار آن از مقاصد سوء و پيامدهاي

كننـد، تبـديل قـانون را به آن اليحه اين قرار بود با تصويب هند كه سناي مجلس اعضاي به اي هند در نامه بيرانسرد اتحادية كرد: خاطرنشان

قرار مورد اعتراض شدت با اين اي اليحه هند هيچ مجلس در تاريخ كه انداخته راه در كشور به اي گسترده اعتراض چنان اليحه و كلـي هستند. محتواي خواستار لغو آن حاكم طرفدار حزب نگاران روزنامه از جمله نگاران از روزنامه وسيعي . طيف است نگرفته


260

تعمـيم چنـان را واژه ايـن ، معنـي افترا و اتهام مهاركردن بهانة ، به اليحه دارد. اين مغايرت دموكراتيك و موازين با اصول مواد آنرا كشور آن اساسي قانون كه بيان آزادي با اصل دليل همين كند و به مي كشور محروم از مسائل آگاهي را از حق مردم كه است داده

دارد. مغايرت كرده تضمين

: است سنا آمده مجلس به سردبيران اتحاديه در نامة آوري شـرم ، روية اليحه شود. اما اين ثابت آن خالف ، مگر آنكه شده افراد گذاشته گناهي و بي ائتبر بر ، فرض قانون در حكومت

ايـراد افتـرا محاكمـه اتهام به كه ، خبرنگاري است سپرده مجرميت اصل خود را به جاي برائت اصل در آن كه است كرده را ابداع بيـان نـدارد. بـه مفتري بودن مجرم اثبات به نيازي افترا قرارگرفته در مظان كه كند و شخصي را اثبات خود گناهي شود بايد بي مي

كـه نگـار اسـت روزنامـه و وظيفـة است اساس و بي ساختگي است نگار نوشته روزنامه يك تواند ادعا كند آنچه مي ديگر، هركس كه اطالعات گردآوري براي مطبوعات درها بر روي ، تقريباً تمامي اليحه اين تصويب در صورتكند. خود را ثابت نوشتة صحتخواهـد افراد فاسد و شـرير كمـك ماندن مصون به تصويب در صورت اليحه خواهدشد. اين بسته است جامعه به خدمت الزمة

خواهند شد. كنند مجازات مي مبارزه جامعه حال به افراد مخل گونه اين عليه صادقانه كه نگاراني روزنامه كرد و در عوض

: نوشت نگاري روزنامه حرفة كسوتان از پيش يكي به خطاب اي نهرو در نامه جواهر لعل پيش سال پنجاهو ستمگر نيز خودكامه زمامداران بنويسند. حتي يمدار ما دوست مجاز باشند تا هر آنچه مطبوعات كه نيست اين مطبوعات آزادي

ميـل مخالف آنچه دهيم اجازه كه خواهنديافت تحقق زماني مطبوعات و آزادي مدني هاي ندارند. آزادي مخالفتي آزادي گونه با اينما زعم به خود را كه هاي و ديدگاه تا نظريات دهيم ازهاج مردم و به دهيم نشان خويشتنداري شود، در برابر انتقادات نوشته ماست

ارزشـمندتر و منـافع گـرفتن و ناديـده زودگـذر و مـوقتي امتيـازات به يافتن دست براي ابراز كنند. تالش ماست هاي مغاير آرمان . است خطرناك هميشه نهايي اهداف

: هند، گفت هاي روزنامه انجمن مطبوعات آزادي كميتة ، رئيس . آر. ايراني سي حقوقي و اصول شهروندان تمامي هاي آزادي اساس كه كشور است استقالل از زمان مطبوعات عليه تهاجم شديدترين اليحه اين

را از نيز منجـر نشـود، آن پژوهشي گارين روزنامه نابودي اگر به حتي اليحه . اين است قرار داده را هدف اساسي در قانون مندرجوپـر خـود قـرار خواهـد داد و و زيـر بـال حمايـت گذارند تحـت كشور را زيرپا مي قوانين را كه و كساني خواهد انداخت رونق بدانند. كشور خود را باالتر از قانون خواهدشد تا زمامداران سبب

هـا و چاپخانـه و كاركنـان ، كـارگران نگـاران ، روزنامـه مطبوعـات صنعت اندركاران دست تمامي 1988 سپتامبر سال روز پنجم گردهمايي در اين كنندگان كردند. اجتماع نو اجتماع دهلي قايقراني در باشگاه اليحه اين به اعتراض نشانة به مطبوعات صاحباندر اليحـه اين خواهند داد. مخالفان خود ادامه مبارزة نگيرد به مزبور را پس حةالي دولت كه كردند تا زماني آميز اعالم اعتراض كردند: صادر شد اعالم گردهمايي در پايان كه اي قطعنامه

خـواهيم ن سـاكت مطبوعـات آزادي كرد و در برابرتهديد عليه نخواهيم ما مصالحه وكنار كشور بدانند كه در گوشه مردم بايد همة داريـم مـي كند. ما اعالم ما را سلب اساسي هاي و آزادي تواند حقوق هر چند باالتر نمي و مقامي سمت در هيچ كس . هيچ نشست

كرد. خواهيم ، مبارزه در آينده و چه در حال ، چه بيان آزادي عليه تهاجم در برابر هرگونه تمام با قدرت كه

: آميز نوشت اعتراض اجتماع اين در تشريح سرشناس نگاران وزنامهاز ر يكي شـعلة از ميـدان افتـرا كـه اليحة آميز عليه اعتراض ساز بود. در راهپيمايي سرنوشت هند روزي مطبوعات سپتامبر براي روز پنجم

نگـاران روزنامه ترين درآمد سرشناس عظيمي اجتماع صورت به قايقراني نو آغاز شد و در باشگاه هند در دهلي در دروازة جاويدان


261

، ، سـردبيران اكسـپرس اينـدين پـرواي امتيـاز بـي گوئنكـا صـاحب رامانـات رهبري به مطبوعات داشتند. صاحبان كشور شركت كردنـد. يـك شركت چهار كيلومتري اهپيمايير در اين سوزان در زير آفتاب مطبوعات تحريرية ، اعضاي ، خبرنگاران نويسان مقاله

.» است جداً ديدني جمعيت ها در انبوه روزنامه صاحبان شدن گم: « گفت با شادماني همكار قديمي

بسپتامبر را در سراسر كشور روز اعتصـا روز هفتم اليحه اين به اعتراض نشانة كشور به اين هاي هند و خبرگزاري مطبوعات كردند. اعالم روزه يك

مـا از : « گفـت بـود. راجيوگانـدي ، ابـراز شـگفتي اليحـه ايـن ها عليه اعتراض درپي پي موج وزير در مقابل نخست واكنشـ .» داريـم برمـي گـام درسـت در راه كـه داريـم كامل كنند. ما اطمينان را مطالعه تا اليحه خواهيم مي مطبوعات در ديراجيوگان خود را ارائـه بايد پيشنهادهاي متقاعد كنند. مطبوعات اليحه اين بودن ارزش بي بايد مرا به مطبوعات: « ديگر گفت هاي مناسبت

»دهند.واهـد نخ سنا تسليم مجلس به تصويب افترا را براي اليحة بود دولت كرده سپتامبر اعالم در روز چهارم ، راجيوگاندي اگرچه

از آگـاهي دهنـد. بـراي خـود را ارائـه پيشـنهادهاي اليحه اين تغيير و اصالح براي كرد كه دعوت و مردم كرد و از مطبوعاتشـد. تشـكيل كابينـه از وزيـران تن از پنج مركب اي ويژه ، كميسيون اليحه اين دربارة و مطبوعات مردم و پيشنهادهاي نظرياتاز كـرد قبـل اعـالم پيشـنهاد راجيوگانـدي به كرد در پاسخ مي را رهبري اليحه اين عليه مبارزه كه مطبوعات هماهنگي كميتة

: نوشت درخواست در تأييد اينهندو بگيرد. روزنامة مزبور را پس بايد اليحه وشنود، دولت گفت هرگونه مردم خواهي آزادي و حس مطبوعات عليه اهانتي افترا در واقع تغيير قانون براي اليحه كنندگان تدوين و شريرانة مذبوحانه تالش

خـود را اجـرا هـاي دهند و توطئه را فريب مردم تمهيدات گونه توانند با اين اند مي تصور كرده آن طراحان شود، چون مي محسوبافتـرا تشـديد قـانون بهانـة بـه را كه مطبوعات آزادي عليه توطئه مقاالتي معتبر كشور با نوشتن ها و نشريات روزنامه كنند. تمامي

بـين و مـبهم وشـنود فـردي گفـت نـوع هـيچ كنوني ، در مرحلة موضوع اهميت به اند... . باتوجه كرده محكوم است گرفته صورت دربـارة ، بحـث آور اسـت و زيـان نـامطلوب اليحـه ايـن كلـي فلسفة جا كه . از آن تنخواهد گرف صورت و دولت نگاران روزنامه بـراي راه تـرين و عاقالنـه ... بهتـرين مـورد اسـت كـامالً بـي از مفـاد آن برخـي و اصـالح تعديل براي راهي و يافتن آن جزئيات . است ولتد از سوي آن گرفتن پس اليحه از شر اين شدن خالص

: نوشت چنين اكسپرس ايندين در روزنامة اي مقاله طي شوريه آرون بازدارد. اگـر از حركت افتاده راه به ابلهانه اليحة اين عليه را كه كند تا جنبشي مي تالش ، بلكه وشنود نيست خواستار گفت دولت

و قوت كند، حفظ خود جلب سمت به اليحه اين اصالح وشنود دربارة گفت انجام را براي نگاران از روزنامه بتواند گروهي دولت بـراي باشـد: مـوردي بايـد ايـن پيشـنهاد دولـت بـه پاسخ دليل همين دشوار خواهد شد. به اليحه اين عليه اعتراض شور و شوق

بگيريد. را پس وشنود وجود ندارد. اليحه گفت

سپتامبر در روز نهم اصرار ورزيد. راجيوگاندي مطبوعات آزادي داد و بر اعتقاد خود به ادامه اليحه از اين دفاع وزير به ستنخ : گفت نو چنين در دهلي هرالد نشنال انتشار روزنامة سال پنجاهمين مناسبت به سخناني طي

قانون خالف بر اقدامات مبني شديدي . اتهامات است افتراآميز دچار نقص راد در برابر اظهاراتاف از حيثيت دفاع ما در زمينة نظام . گيـر اسـت و وقت از حد طوالني بيش اتهامات گونه اين پيگيري براي قضايي شود. تشريفات كشور وارد مي بلندپاية مقامات عليه

بـه بابـت از اين جامعه شود و منافع دار مي ناروا عميقاً لكه هاي تهمت دليل افراد به حيثيت ، قضايي در محاكم قضيه شدن تا روشن: يا نيست خارج از دو حال مسأله مواردي شود. در چنين تر روشن سريع بايد هرچه اتهامات گونه اين و سقم افتد. صحت خطر مي اتهـام بـودن دروغ خود را بپذيرد، يـا اينكـه خالف اقدام بايد پيامدهاي صورت در آن كه دارد صحت شخص عليه وارده اتهامات


262

اسـت مهـم نيسـتند، آنچـه مهـم و اشخاص مورد اسامي شود. در اين بايد مجازات قانون براساس مفتري شود و شخص مي ثابت . است عدالت در اجراي قضايي و تشريفات قانون كارايي

و صـرفاً از سـوءتفاهم نارضـايتي اعتقـاد مـا ايـن هستند. به ناراضي كشور از دولت اكثر نشريات امروزه: « گفت راجيوگاندي توانند از طريق اند نمي ناروا شده و افتراي تهمت قرباني كه گيرد. كساني مي ما سرچشمه ها و اهداف از انگيزه نادرست برداشت

طـول سـال ده كـرد كـه اشـاره موردي خود به ادعاي اثبات براي گاندي» كنند. حق احقاق قضايي و محاكم مطبوعات رايشورا منتشـر كردنـد امـا دادگـاه از سـوي صـادره حكـم متن مطبوعات گفت صادر كند. گاندي رأي در مورد آن كشيد تا دادگاه

: خود گفت سخنان در ادامة بود بازگو نكردند. گاندي منجر شده صدور حكم به را كه شكايتي قةو ساب علت وجه هيچ به پوشـي و پـرده رازداري نـوع شود هيچ ادعا مي آنچه در ما ايجاد نكرد و برخالف وجداني عذاب نوع هيچ مسائل گونه اين مشاهدة

نظـم دارنـد، امـا نارسـايي بـر مـي گام درست در جهت كشور در مجموع مطبوعات كه داشت . بايد توجه است نبوده نيز در بين . است را پديد آورده مشكالتي قانون قاطعيت كشور و عدم حقوقي

: گفت گانديو افتـرا، خود در برابرتهمت ز حيثيتا پاسداري جهت قانون به توسل افراد براي و آزادي مطبوعات آزادي بين ايجاد توازن براي

بسيار در مواقعي موجود، كه هاي انگاري سهل رغم كشور به قضايي و دستگاه اداري ، تشكيالت . دولت پرداخت جويي چاره بايد به ارتقـاي نيز بايد براي مطبوعات كنند. حتي تالش قانون خالف اقدام از هرگونه جلوگيري اند، بايد براي اغماض و غيرقابل فاحش ندارند و ممكـن با ساير افراد جامعه اند و تفاوتي همانند ما انسان نگاران كنند. روزنامه تالش دروني اصالح مكانيسم و ابداع كيفيدر دقتـي و بـي د دارد. اشـتباه وجـو تقوا و پرهيزگـاري براي كوچكي جاي هركس شوند. در ذات ها دچار اشتباه همانند آن است

نيـز اشـتباه كنـد. مطبوعـات مي اشتباه مبرا نيستند. دولت از اشتباه نيز همانند حكومت و مطبوعات است فراوان عملكرد حكومت گـاهي اسـت ممكـن پيـدا كنـد. راه حكـومتي در دستگاه گاهي است ممكن و نادرستي صداقت عدم كرد كه كنند. بايد اذعان مي

مانـد، مـي خـود ناكـام رسـالت در انجـام حكومت دروني اصالح مكانيسم كه شوند. در مواقعي پديده نيز دچار همين مطبوعاتاز مطبوعـات درونـي اصالح مكانيسم كه شوند. در مواقعي وارد عمل حكومت مسير حركت اصالح دارند براي وظيفه مطبوعات

كند. اقدام مطبوعات از انحراف جلوگيري دارد براي وظيفه ماند، قانون باز مي ركتح

و پيشنهادها ابراز كرد. نظريات شنيدن خود را براي شد و آمادگي اليحه اين وشنود دربارة وزير بار ديگر خواستار گفت نخستخود بار ديگر اعتقاد راسخ وي.» دهند بشنويم مي ما را گوش سخنان را كه كساني هاي تا حرف ايم ما آماده: « گفت راجيوگاندي

: آزاد مورد تأكيد قرار داد و گفت را بر وجود مطبوعات. كنـيم يمـ ها استقبال از آن ، بلكه نداريم ناخوشايند هراس . ما از اظهارنظرهاي كنيم مي استقبال از آن ، بلكه هراسيم ما از انتقاد نمي

بـه كـه و بررسـي تحقيق . ما از هرگونه كنيم مي استقبال خالف در مورد اقدامات حقايق از افشاي ، بلكه ترسيم نمي ما از افشاگري اسـي دموكر ، چـون كنـيم مـي اسـتقبال و افشاگري . ما از انتقاد و اظهارنظر و تحقيق كنيم مي كند استقبال كمك حقيقت شدن روشندر كـه خطاها و اشتباهاتي ، بازگويي در مسير درست حكومت كشتي هدايت براي ديگري مكانيسم به غير از خود دولت به سالم

ها نياز دارد. افراد و سازمان خالف اقدامات و افشاي است داده ها روي ها و سياست برنامه اجراي

: گفت گاندي مقـدس از اصـول يكـي مطبوعـات مـا آزادي . بـراي اسـت حيـاتي ضـرورتي هند نوين بناي براي مطبوعات ادياعتقاد ما آز به

كشور وجـود موجوديت ادامة ها براي و آن هند است مردم مبارزة سال چهل آزاد حاصل شود، مطبوعات مي محسوب اساسي قانون . استناپذير اجتناب آزاد امري مطبوعات


263

اليحـة عليـه كرد و مبـارزه وشنود خودداري گفت انجام وزير براي نخست درخواست به مثبت پاسخ از دادن مطبوعات جامعة

در را كـه مطبوعاتي هاي كنفرانس و جلسات كرده خود نصب سينة به سياه نوارهاي . خبرنگاران يافت ادامه تمام افترا با شدت نشـانة دادنـد بـه مزبـور نمـي اليحـة گـرفتن پـس به مربوط سؤاالت به روشني پاسخ كنگره حزب و رهبران دولتي مقامات آن

و متوسـط كوچـك هاي روزنامه سراسري فدراسيون"هند و هاي روزنامه سردبيران سراسري كردند. كنفراس مي ترك اعتراض دولتـي كميسـيون با اعضـاي مالقات براي نمايندگاني كه (All Ingia Small and Medium Newspapers Federation) "هند

. آر. ايرانـي بگيـرد. سـي را پـس اليحـه ، اين وشنود با مطبوعات از آغاز گفت هند خواستند تا قبل بودند از دولت كرده انتخاب : گفت استيتسمن نشرية ؤولو مدير مس مطبوعات هماهنگي ملي كميتة رئيس

شـده نوشـته اليحه اين عليه كه شماري بي مطالب به توجهي ، زيرا وي مورد است وشنود بي گفت انجام وزير براي پيشنهاد نخست . گرفت مي صورت اليحه از تنظيم بايد قبل دموكراتيك روش وشنود به گفت ندارد. انجام

افتـرا قانون و انسجام تقويت در جهت وشنود واقعي گفت از هرگونه استقبال كرد ضمن هند اعالم مطبوعات انسردبير انجمن وشنود سـازنده گفت براي مناسبي تواند چارچوب نمي دموكراتيك با اصول مغايرت دليل افترا به فعلي اليحة كه باوراست براين باشد.

فدرال دادگاه پيشين قضات ، از جمله برجسته حقوقدانان كه در سراسر كشور و انتقادهايي اليحه با اين شديد هاي مخالفت در مجلـس آن تصـويب در پيگيـري تـدريج به آوردند، دولت عمل به اليحه از اين حاكم حزب هاي تر شخصيت مهم و از همه توسـط كميسـيون دريافـت به مربوط هاي با افشاگري اليحه اين ارائة شدن زمان هم يساننو از مقاله ترديد شد. يكي دستخوش تـر بـه بـيش سـوءظن براي ديگري و ساير قراردادها را عامل تسليحاتي خريدهاي كشور بابت كادر رهبري به نزديك مقامات : اظهار داشتكرد و توصيف اليحه اين در تنظيم دولت انگيزة

همزماني دليل ، به خواري رشوه دربارة مطبوعات تر از سوي بيش هاي از افشاگري جلوگيري براي اليحه اين هدف دربارة سوءظن . يافت ها شدت افشاگري با موج آن ارائة

جامعة هاي و نگراني اليحه از اين سوء ناشي دهايو پيام نادرست هاي برداشت دليل كرد به اعالم سپتامبر راجيوگاندي 22روز : گفت خود چنين وزير در بيانية گيرد. نخست مي افترا را پس ، اليحه و مردم مطبوعات كـه اسـت از كسـاني حيثيت موقع به افتراآميز و اعادة ها و اقدامات و نوشته از افراد در برابر اظهارات حمايت اليحه از اين هدف

در اليحـه كـه گونـه . افترا، آن است از مواد آن برخي افترا و تعديل موجود دربارة قانون به بخشيدن نظم از آن اند. هدف شده بدنامدر كـه فـردي و مفتـري افراد، بين بين است موضوعي باشد، بلكه مربوط و مطبوعات حكومت به كه نيست اي مسأله شده تعريف برقرار كند. مطبوعـات و وفاق آشتي ديگران بيان آزادي افراد و حق حقوق كند تا بين مي تالش . اليحه است افترا قرار گرفته مظان

ود خـارجي تواند وج نمي و دموكراسي آزادي مطبوعات . بدون هند است دموكراتيك جامعة و پويايي ناپذير توان آزاد جزو جداييرا ميـراث . مـا ايـن اسـت كشـور تبلوريافتـه ايـن هنـد در مطبوعـات ملـت بخش آزادي فناناپذير مبارزة هاي باشد. ارزش داشته قصد محـدودكردن وجه هيچ . ما به ناپذير است و خدشه كامل مطبوعات آزادي و تعهد ما به شمرد. پايبندي و خواهيم شمرده محترم موضـوع كه است مسأله . همين است مقدس مطبوعات آزادي اندازة افراد نيز به و حقوق . آزادي را نداريم مطبوعات آزادي ةدامن

در چـارچوب معضـل ايـن حـل در جهـت اسـت تالشـي مجلـس بـه تقديمي . اليحة است و حاد كرده حد جدي افترا را تا اين هـا را درك نگرانـي گونـه . مـا ايـن اسـت آمـده پيش ناخوشايندي ها و مسائل ، سوءتفاهم كشور. باوجوداين انينو قو اساسي قانونگذاشـتند مـي عقايـد احتـرام آزادانة بيان به پيوسته كه نهرو و اينديرا گاندي ، جواهر لعل مهاتما گاندي چون . ما از كساني كنيم مي مثبـت پيشنهاد ما پاسخ ها و افراد به از سازمان . برخي را پيشنهاد كرديم قيد و شرط وشنود بدون گفت دليل همين . به گيريم مي الهام


264

چنـين تسـهيل دارد. بـراي ضـرورت زمينـه در ايـن ملـي در سطح تري تر و گسترده جامع هاي بحث كنيم مي اند. اما احساس دادهافترا . اما مسألة نظر كنيم صرف قانون افترا به اليحة از تبديل گرفتيم كشور تصميم و ميراث سنن حفظ و در راستاي وشنودي گفت

دربارة ملي در بحث جمعي هاي و رسانه ، حقوقدانان موضوع اين مند به عالقه شهروندان اميدواريم . صميمانه است مفتوح همچنان در فضـايي وشـنود ملـي پيشـبرد گفـت را براي مناسبي نياز تشكيالت و در صورت در آينده است ممكن كنند. دولت شركت آن

خواهد كرد. كشور كمك هاي نهادي تقويت به ملي بر تفاهم مبتني حل ايجاد كند. راه و همكاري از تفاهم آكنده

رغـم هنـد بـه . مطبوعـات يافـت خاتمـه انكارناپـذير مطبوعـات با پيـروزي عاتو مطبو دولت بين مبارزه ماه ، يك ترتيب اين به كامـل گـرفتن چيز جز پـس هيچ كردند به اعالم و دليرانه ماجرا، سرسختانه وفصل حل براي دولت و مجدانة فراوان هاي تالشكنـد، مـي حمايـت معمـوالً از دولـت كـه اي ، نشريهتايمز انهندوست . دوآ، سردبير روزنامة . كي نخواهند شد. اچ راضي اليحه اظهارنظر كرد: چنين اتخاذ و در مورد آن اليحه اين عليه اي سرسختانه موضع

ميليون 800 كردن محروم آن هدف كه اي ، اليحه در پارلمان اليحه اين رساندن تصويب به براي تالش كرد كه مي بايد درك دولت روي كه است تر از كاغذي ارزش نباشد بي مردم مورد قبول كه . قانوني است ، كار نادرستي است بيان آزادي از حق شهروند هندي

. است شده نوشته آن

: نوشت هندو روزنامةدارد) ها را برعهـده آن نمايندگي (كه با دولت طبوعاتو م مردم ، مشاركت است گرفته پس را از مجلس اليحه اين دولت كه حال

در مظـان كـه شـهروندي اسـت موارد ممكن . در برخي است افترا بالمانع مسألة دربارة و دموكراتيك وشنود سازنده گفت در يكامر شود، اما اين سرخوردگي كند دستخوش مي تلقي دنيم جرم افترا را يك كه قانون كارايي تأخير و عدم دليل به قرار گرفته اتهام

كنـد. در كشـورهايي برخـورد مـي جزايي جرم يك عنوان با افترا به شود كه و منسوخ ارتجاعي قانوني تصويب براي اي نبايد بهانهكنـد تـا از مـي تالش ) و امريكا، دولت است ردهك كشور اقتباس خود را از آن قضايي نظام هند تا حدود زيادي (كه انگليس چون

كنند. خود رسيدگي شكايت به مدني دهد تا در محاكم امكان دعوي طرفين كند و به خودداري شاكي نفع به دخالت

كند: مي اضافه هندو روزنامةشـود، امـا بايد برطـرف مدني افترا در محاكم هاي پرونده به رسيدگي نوبت شدن و طوالني تأخير در رسيدگي به مربوط نارسايي

، بـا شـود. مطبوعـات وفصـل كشور حل قوانين در تمامي نارسايي اين كردن برطرف براي تري جامع بايد در چارچوب مسأله اين و آينـده هند بخواهند تا در حال دموكراتيك صحنة رانبازيگ دارند از تمامي كردند، حق افترا كسب اليحة از ماجراي كه اي تجربه بشمارند. محترم است شده شناخته مطبوعات آزادي عنوان تحت را كه و انكارناپذير مطبوعات دموكراتيك حقوق

: نوشت اكسپرس ايندين روزنامة ايـن ؛ هرچندكـه گفـت خود تبريك سرسختانة از موضع نشيني بخاطر عق وزير به نخست شخص به آن و در رأس دولت بايد به

مـوردنظر را اليحة زودتر از اين توانست وزير مي نخست نخواهد بود اگر بگوييم نزاكتي بود. بي همراه با تأخير و اكراه نشيني عقبخـود و منزلـت موقعيـت و سـقوط مطبوعـات آزادي نـابودي الوقوع قريب از فاجعة توانست اقدام با اين هرحال بگيرد، اما به پس

و هوشـياري هر دو از ميزان كردند. اكنون كسب مفيدي ماجرا تجربة هر دو از اين وزير و مردم ، نخست هرحال كند. به جلوگيري هنـد ملتـي اند. مردم آگاه خوبي به ور مملكتام اندركاران دست هاي شديد از توطئه ، ناراحتي حساس در مواقع افكارعمومي خشم

كند. مقاومت تواند در برابر آن نمي اي خودكامه حاكم شوند، هيچ عميقاً خشمگين اند، اما وقتي ديده صبور و رنج

: نوشت روزنامه خود در همان امضاي به اي در سر مقاله شوريه آرون


265

و زبـوني ضـعف اند احساس يغما برده كشور را به كه و در برابر رهبراني آمده خشم به دولت كوبگرانةسر از اقدامات هند كه مردم افترا اليحة گرفتن پس پيروزي دستاورد اين ترين اند. بزرگ رسيده پيروزي هند به مردم نياز داشتند.اكنون پيروزي اين كردند، به مي

در اند كـه رسيده نتيجه اين و به برده خود پي قدرت كار بار ديگر به اين به دولت با وادار كردن مردم كه، بل نيست دولت از سوي از سـوي نكتـه ايـن زانو درآورنـد. درك را به توانند زمامداران از خود، مي اعتنايي قيد و بي و بي انفعالي حالت دوركردن صورت دارد. و ضروري حياتي ةجنب برايشان مردم

. و گفـت تبريـك » اليحـه ايـن گرفتن خود در پس و جسورانة عاقالنه تصميم«خاطر وزير به و نخست دولت به . آر. ايراني سي مسـأله ايـن دربارة وشنود صادقانه در گفت نياز، مطبوعات و در صورت تري و در جو آرام در آينده طور قطع به: « نوشت چنين

»خواهند كرد. مشاركت اعتقاد مـا قـوانين به كه آورد و اظهار داشت عمل به مشابهي هند نيز اظهارات هاي روزنامه انجمن رئيس گوسه گانتي تورين

در شـرايط اسـت دهآمـا دانـد انجمـن مـي ضروري را در قانون تغييراتي انجام اند، اما اگر دولت افترا كافي موجود درخصوصوارد طـور سـازنده به تغيير قانون نياز به موردنظر و علت تغييرات ، دربارة است مزبور پديدآمده اليحة گرفتن با پس كه مناسبي وگو شود. گفت

رو خواهـد روبـه گسـترده افترا با استقبال اليحة گرفتن وزير در مورد پس نخست تصميم: « نوشت تايمز آو اينديا روزنامة بخـش را اطمينـان مطبوعـات آزادي به وي پايبندي در زمينة راجيوگاندي اظهارات تايمز هندوستان. دوآ سردبير . كي اچ» شد.

بايـد بـا ن بـرد كـه پي سرانجام دولت كه است خوشوقتي بسي جاي: « نوشت بمبئي چاپ پست ايندين كرد. روزنامة توصيف، اسـت گرفتـه را پـس اليحـه دولـت كه دهد. حال ترتيب وشنود تحميلي گفت و زورمدارانه تدابير كامالً اقتدارگرايانه به توسل »وشنود ندارند. گفت به چنداني اعتراض جمعي هاي رسانه

: نوشت سرشناس نويسان از مقاله يكيدرآيـد، كنترل تحت عملكرد مطبوعات ندارند، اما اگر قرار باشد نحوة اصالح به نيازي مطبوعات تواند ادعا كند كه نمي كس هيچ

بايـد زمينه در اين اقدامي افترا، هرگونه تشديد قانون نياز به درصورت ايجادشود و در ضمن مطبوعات بايد توسط كنترل مكانيسم گيرد. دارند صورت را برعهده مطبوعات نمايندگي كه هايي با سازمان كامل از مشورت پس

صاحبان همبستگي هند و پيشينة نگاري روزنامه خود در تاريخ در نوع ، كه و مطبوعات دولت بين عظيم رويارويي ترتيب اين به، و آشـتي صـلح بود نـه مخاصمه ترك نوعي در واقع رويارويي . اما پايان يافت بود، پايان سابقه بي گوناگون هاي فكر و انديشه اين حل حاضر نبودند براي وجه هيچ به و مطبوعات مانده باقي الينحل بود همچنان كرده مطرح دولت كه اي حياتي زيرا موضوع

بـود. خود بـاقي قوت به همچنان دولت ها و اقدامات انگيزه به مطبوعات عميق دهند. سوءظن نشان همسويي با دولت معضل مطبوعـات و حمايت همدردي بود و احساس دوانيده عميقي هاي و ريشه فراتر رفته از حد معمول از دولت مطبوعات رنجش

بود، بر اثـر خود رسيده اوج به يراجيوگاند كار آمدن روي هنگام و به پارلمان افترا به اليحة از ارائة قبل سال سه ، كه از دولت . برباد رفت رويارويي اين

سـوئد در جريـان بوفـورس از شـركت تسـليحاتي خريـدهاي مـالي رسـوايي در مـاجراي راجيوگانـدي نـام شـدن مطرح دالالن بـه كميسيون پرداخت اي محرمانه با انتشار مدارك ، كههندو از روزنامة چيترا سوبرامانيام و خانم . رام ان هاي افشاگري

دو ايـن هـاي اندازند. افشاگري راه به وي عليه شديدي حملة شد تا مطبوعات چندنفر را ذكر كردند، سبب و نام را اثبات هنديكردند مي تالش شد كه دنبال رساكسپ ايندين در روزنامة اش و همكاران شوريه آرون هاي و بررسي نگار با تحقيقات روزنامه


266

و سنا جلسـات نمايندگان در مجلس مخالف احزاب از قضا نمايندگان (كه پارلمان تحقيق كميسيون تحقيقات كنند نتايج ثابت . نيست حقيقت و دربرگيرندة بودند) مخدوش كرده را تحريم آن

خـود انتقـادي بـود و در مقـاالت گرفتـه را برعهـده راجيوگاندي عليه مطبوعات زةمبار رهبري اكسپرس ايندين روزنامةهـا و كـرد. نوشـته مـي وزيـر اسـتفاده نخست در توصيف "شياد"و "دروغگو"، "فاسد" چون آميزي اهانت هاي از واژه پيوسته

راجيوگانـدي بـه زدن ضـربه ، براي در مجلس مخالف احزاب نمايندگان براي مناسبي تبليغاتي خوراك مطبوعات هاي افشاگريخـود در هاي از كرسي جمعي ، دسته عملكرد دولت به اعتراض نشانة و به نمايشي اقدام در يك مخالف احزاب بود. نمايندگان

استعفا دادند. نمايندگان مجلس، بهاراتيـا ملـي از جبهـة تركيبـي كه مخالف جبهة 1989 ند در نوامبر ساله نمايندگان مجلس انتخابات برگزاري در جريان

عليـه حربـه تـرين عمده عنوان به معامله در اين گاندي و نقش بوفورس بود از قرارداد تسليحاتي كمونيست جاناتا و دو حزب كرد. ) استفاده (يك كنگره حزب

) در (يـك كنگره و حزب راجيوگاندي كامل در شكست تبليغات گونه تأثير اين در مورد ميزان انتخاباتي مسائل گران تحليل) در (يـك كنگـرة حـزب انتخابـات نظـر ندارنـد، امـا در همـين اتفـاق غربـي ، اوريسـا و بنگـال شـمال هندنشـين هـاي ايالت

خـود اختصـاص اكثر آرا را بـه در انتخابات ) با آنكه (يك كنگره كرد. حزب كسب اي مالحظه قابل اكثريت جنوبي چهارايالت بپوشاند. عمل جامة دولت خود در تشكيل آرزوي به بود، اما نتوانست حزب ترين داد و بزرگگانا پريشاد و ، آسام ام، دراويدا مونترا كاژاگ ، تلوگو دسام جاناتادال كوچك حزب از پنج ، مركب ملي جبهة به دولت تشكيل

بهاراتيـا جاناتـا (كـه حـزب نيز با حمايت جبهه شد. اين بودند، محول آورده دست به كرسي 141 در مجموع )، كه (اس كنگرهبودنـد كرده خودداري دولت در كابينة از شركت ) كه كمونيست از دو حزب گرا (مركب چپ بود) و جبهة بزرگ حزب سومين

داد. تشكيل اقليت دولت يكو دارايـي وزارت ابتدا سـمت راجيوگاندي در كابينة وزير جديد هند، كه ) نخست . سينگ . پي (وي سينگ پراتاپ ويشوانات

. . پـي كنار شـد. وي ديگر از كار بر از وزراي دوتن همراه به ضد حزبي هاي از فعاليت دار بود، پس را عهده دفاع وزارت سپساز پـس . انـدكي داشـت جديـد شـهرت " پاك" آقاي ها به آن و در بين هند داشت مطبوعات در ميان فراواني محبوبيت سينگ مسلمانان از كشمكش ناشي و بحران ، كشمير، آسام در پنجاب گسترده هاي و بروز ناآرامي وزيري نخست سمت به وي انتخاب

مطبوعـات براي بزرگ مشكالت گونه اين وفصل در حل وي كفايتي و بي قاطعيت و عدم ضعف و هندوها بر سر مسجد بابري شد. مسجل . پراكاش هاريانا بود. اوم ايالت با بحران منجر شد، برخورد وي . سينگ . پي هند از وي مطبوعات كامل سرخوردگي به آنچه بـراي مهـان از حوزة اي دوره ميان در انتخابات وزير هند كه نخست معاون لعل هاريانا و پسر دوي ايالت وزير اعظم چائوتاال، ايـن دربـارة گسـترده بـا تبليـغ شـد و مطبوعـات متهم انتخاباتي و ساير تخلفات سوءاستفاده كرد، به مي رقابت ايالتي مجلس بين شديدي هاي شد و بحث كشيده مجلس به ماجرا سرانجام هاريانا را خواستار شدند. اين ايالت وزير اعظم ، بركناري موضوع

كـه لعل . دوي بودند درگرفت ها پيوسته آن صف نيز به هوادار دولت دوحزب نمايندگان كه و مخالفان طرفدار دولت نمايندگانوزيـر اصـرار نخسـت كـرد، امـا بـه تسـليم وزيـري نخست معاونت خود را از سمت بود استعفاي تهاز پسر خود پرداخ دفاع به

بـه كرد و نـامزد مـوردنظر وي گيري ) كناره خود (جاناتا دال دستور حزب چائوتاال بنا به . سرانجام گرفت خود را پس استعفاي شد. هاريانا منصوب ايالت اعظم وزارتهاريانـا، ايالـت گـذاري قـانون مجمع اي دوره ميان ديگر در انتخابات انتخابية حوزة چائوتاال از يك از پيروزي سپ ماه يك

شـد. منصـوب ايالـت ايـن اعظم وزارت چائوتاال بارديگر به اصرار وي كرد و به گيري خود كناره از مقام ايالت اين وزيراعظم


267

چائوتـاال از كـه كردند تا زمـاني اعالم آغاز شد و مخالفان و پارلمان در مطبوعات اي تازه بارديگر جنجال ييجا جابه اين درپيشـود. در هاريانـا برگزيـده ايالـت اعظـم وزارت توانـد بـه ، نمـي نشـده تبرئـه مهـان اي دوره ميان انتخابات به مربوط اتهاماتاز تـن . سـيزده انتشـار يافـت لعل با دوي وي در مورد تباني هايي آمد و گزارش ميان نيز به سينگ منا مطبوعات هاي افشاگرينيز خود استعفا كردند و سينگ هاريانا از مقام ايالت اعظم وزارت مجدد چائوتاال به انتصاب به اعتراض نشانة به كابينه اعضاي

كـرد. رهبـري تسـليم رهبر حزب خود را به استعفاي است داده از دست خود را در كابينه همكارانكرد اعتماد مي احساس كهكـرد تـا از كرد و چائوتاال نيز موافقت خود ترغيب استعفاي گرفتن پس را به داد و سينگ جلسه نو تشكيل در دهلي ملي جبهة كند. گيري خود كناره مقام

آغـاز شـد اي ايفا كردند. ماجرا از نامه تحوالت در اين مهمي نقش و مطبوعات داشت دنبال به مهمي يامدهايرويداد پ اين جعلـي اي نامـه ، طـي آن وارد آورد و درپـي كابينه از اعضاي دوتن عليه اتهاماتي و در آن وزير نوشت نخست به لعل دوي كه

متهم بوفورس در ماجراي مشاركت به را با ذكر نام كابينه از اعضاي ، يكي جمهوري رئيس به خطاب گ. سين . پي وي نام تحت از وزراي وزيـر و برخـي در مـورد نخسـت آميزي توهين اظهاراتمصور هند نامة هفتهبا اي در مصاحبه سپس لعل كرد. دوي

در مقـاالتي با نوشتن شوريه و آرون برانگيخت وي را عليه مطبوعات و نفرت خشم لعل يدو آورد. اقدامات عمل به وي كابينة را خواستار شد. وي و بركناري گرفت را برعهده لعل دوي عليه مبارزه ، رهبري اكسپرس ايندين روزنامةاز خود را از كار بركنار كند. مطبوعـات معاون گرفت متصمي ، سرانجام و بررسي از چند روز مشورت پس . سينگ . پي وي جدي تواند تصميمات مي حساس در مواقع داد كه نشان وزير سرانجام نخست كردند و نوشتند كه استقبال . سينگ . پي وي اقدام

. . پـي وي 1990 سـال اوت اورد. در اوايـل نيـ دوام وزير چندان نخست به نسبت مطبوعات ، تغيير عقيدة اتخاذ كند. باوجودايناز درصـدي بـر اختصـاص مبنـي مانـدال كميتـه هاي پيشنهادها و توصيه است گرفته تصميم كرد دولت اعالم در پارلمان سينگ هـاي و سـازمان زيمركـ دولـت درصد از مشـاغل 27راستا مورد اجرا درآورد و در همين را به مانده اقشار عقب براي مشاغل . خواهد يافت اند اختصاص شده مشخص ماندال كميته در گزارش كه اقشاري به دولت به وابسته

رهبـري اكسـپرس اينـدين روزنامـة از طريـق شـوريه پرداختند و آرون تصميم انتقاد از اين به طور يكپارچه به مطبوعات را در پـذيرفتن دولـت فـاحش كرد تـا اشـتباه خود تالش درپي پي در مقاالت . شوريه گرفت برعهدهرا تصميم با اين مخالفت مانـدال بـا كميسـيون را كه از كارشناسان برخي هاي خود ديدگاه هاي و نوشته در مقاالت كند. وي ثابت ماندال كميته گزارش دو يـا سـه اسـتثناي در سراسر هند بـه كرد. دانشجويان نداشتند منعكس آن هاي توصيه با داشتند و نظر موافقي نزديكي ارتباطها ناآرامي فرونشاندن براي محلي ، حكومت ازاياالت را بلند كردند و در يكي اقدام اين خود عليه اعتراض صداي جنوبي ايالت

. هند را فرا گرفت دانشجويي جامعة ودكشيخ ، موج ميان كرد. در اين كمك تقاضاي از ارتش مورد اجرا درآورد. مطبوعات خود را به كرد قصد دارد تصميم ها اعالم ها و ناآرامي اعتراض به توجه بدون . سينگ . پي وي

بـه بـا توجـه وي بودنـد كـه عقيـده ها بـراين مشهود نبود. آن چندان با وي نداشتند، اما دشمني . سينگ . پي از وي خوشي دل دورة از پايـان جاناتـا) پـيش خـود (بهـارات حـامي در حـزب اش محبوبيت و عدم است گريبان به دست با آن كه مشكالتي خواهد شد. گيري كناره خود ناگزير به وزيري نخست

شـمالي در منـاطق آن و ادامـة از گجـرات راهپيمـايي غاز يـك بر آ بهاراتيا جاناتا، مبني ، رهبر حزب . ادواني . كي ال تصميم(Rath Yatra) دسـتخوش مسـجد بـابري خـاطر مـاجراي به ، كه اوتارپرادش در شهر آيوديا در ايالت آن به دادن هند و پايان

مورد بازديـد مناطق ساكنان گرم خود با استقبال تبليغاتي در راهپيمايي تر كرد. ادواني وزير را وخيم نخست بود، موقعيت بحران از انجام ادواني كردن منصرف براي . سينگ . پي شديد وي . تالش گرفت نيز شدت قومي هاي ناآرامي حال رو شد و درعين روبه از ايـن ناشـي ، جنجـال محلـي دولـت ويبيهار از سـ ايالت به ورودش هنگام به وي ماند و دستگيري نتيجه بي راهپيمايي اين


268

، ترتيـب ايـن بـود و بـه . سينگ . پي بهاراتيا جاناتا از وي حزب حمايت پايان نقطة حادثه خود رساند. اين اوج را به راهپيمايياكثـر كرد از پشـتيباني اعالم هند، جمهوري ، رئيس با ونكاتا رامان وزير در مالقات شد. نخست زده رقم سينگ دولت سرنوشت . برخوردار است نمايندگان مجلس اعضاي

انجاميـد. حـزب دولـت شكسـت به گيري اعتماد كرد و رأي رأي تقاضاي از پارلمان . سينگ . پي وي 1990نوامبر در هفتمداد. منفـي رأي . سـينگ . پـي وي به در پارلمان نماينده 61داد با مي را تشكيل اكثريت جناح ائتالفي در حكومت كه جاناتا دال

داد. ) را تشـكيل (اس جاناتـا دال بـود حـزب . سـينگ . پي وي سرسخت از مخالفان چاندرا شكار كه رهبري به انشعابي گروه شد بـراي مي محسوب مخالف جناح بحز ترين عمده ) كه (يك كنگره حزب ديگر از جمله احزاب از رهبران جمهوري رئيس) (يـك كنگـره جديـد نيسـتند. حـزب كابينـة تشـكيل كردند قادر بـه اعالم احزاب كرد، اما تمامي جديد دعوت كابينة تشكيل حمايت كار از آنچاندرا ش رهبري ) به (اس جاناتا دال انشعابي حزب از سوي كابينه تشكيل كرد در صورت اعالم حال درعين

حيات و ادامة در موفقيت كرد. مطبوعات منصوب وزيري نخست را به و وي پيشنهاد استقبال جمهور از اين خواهد كرد. رئيس بدانـد خود مناسب براي كه ) هر زمان (يك كنگره رهبر حزب چاندرا شكار از خود ترديد داشتند و نوشتند راجيوگاندي كابينة

و "وزيـر شـبگرد نخست"، "وزير روزمزد نخست" عنوان از چاندرا شكار به خواهدكرد. مطبوعات وزير را خالي نخست زيرپاي ياد كردند. " وزير نيابتي نخست"

دليـل همـين و به در اختيار نداشت وزارتي مقامات تصدي براي صالح شخصيت كافي ميزان خود به چاندرا شكار در گروه بـرده ارث بـه پيشـين ها را از كابينة تر آن بيش رو بود كه روبه فراواني با مشكالت ماند. وي خالي كابينه هاي از سمت بسياري

، موقعيـت مجلس رئيس از سوي كابينه از وزراي تن پنج چاندراشكار از جمله حزب از اعضاي تن هشت بود. با رد صالحيت رد شد. اش صالحيت بود كه كساني از جمله . شوكال وزير امور خارجه . سي خطر افتاد. وي ير بهوز نخست

خـود كنـار گذاشـته هاي ، از سمت است ها را رد كرده آن صالحيت مجلس كه تا وزرايي ) اصرار داشت (يك كنگره حزب بـه با تكيه دولت ) كه (يك كنگره و حزب دولت نظر بين ، اختالف ترتيب اين كار نبود و به اين به شوند، اما چاندرا شكار مايل

) (يـك كنگـره تر شـد و حـزب عميق فارس خليج ها با آغاز جنگ آن بين كرد آغاز شد. شكاف مي ، كشور را اداره آن حمايت د.انتقاد كر فارس خليج تحوالت در قبال دولت از سياست شدت به

فـارس خلـيج در جنگ فعال امريكايي هواپيماهاي به گيري سوخت اجازة ) با دادن (يك كنگره و حزب دولت بين اختالفزودتـر خواسـتند تـا هرچـه از دولت مخالف ) و ساير احزاب (يك كنگره خود رسيد. حزب اوج نقطة هند به هاي در فرودگاه

ناگزيرشد از امريكـا كند. چاندرا شكار بر اثر فشار مخالفان هند را متوقف هاي در فرودگاه امريكايي يهواپيماها گيري سوخت) (يـك كنگره چاندرا شكار و حزب ميان نظر كند. روابط هند صرف خود در خاك جنگي هواپيماهاي گيري بخواهد از سوخت

شـد. اعضـاي تيره شدت هاريانا به ايالت امنيتي مأموران توسط كنگره رهبر حزب خانة نظر بودن تحت به خبر مربوط با افشايكردنـد و و سـنا را تحـريم نماينـدگان مجلـس بودنـد، اجـالس آمـده خشـم به اقدام از اين ، كه ) در مجلس (يك كنگره حزب

افتاد. مخاطره شديداً به دولت ، موقعيت ترتيب اين بهجاناتـا حـزب چائوتاال دبير كل . پراكاش اوم هاريانا، يا حداقل ايالت تا دولت ) از چاندرا شكار خواست (يك كنگره حزب

از كار بركنار كند. چاندرا است داشته ) دخالت (يك كنگره رهبر حزب عليه جاسوسي شد در ماجراي مي گفته ) را كه (اس دالدر نماينـدگان در مجلـس سخناني طي 1991 مارس ) روز ششم (يك كنگره حزب هاي درخواست قبول از شكار با خودداري

خـود كـرد از مقـام بـود اعـالم شـده گذاشـته بحـث بـه نماينـدگان در مجلس كه جمهوري از رياست قدرداني طرح به پاسخ كند. را منحل نمايندگان تا مجلس خواهد خواست جمهوري كند و از رئيس مي گيري كناره


269

توانـد نمي آورد انتقاد كرد و گفت وارد مي دولت عليه مختلف ) در مسائل (يك كنگره حزب كه چاندرا شكار از فشارهاييرا وي طبوعـات م چانـدرا شـكار كـه چهارماهة حكومت ، دوران ترتيب اين كند. به ) همكاري (يك كنگره با حزب از اين بيش هنـد در مـورد وي هـاي از روزنامـه آمد. يكـي پايان كردند به توصيف خوشنام وزيري و نخست ، صريح ، صديق شجاع فردي اظهارنظر كرد: چنين

در طـول آغاز كـرد، (South Block) " جنوب بلوك"خود را در حزبي منفور فعاليت سياستمداري عنوان به چاندرا شكار كه . خود را برانگيخت و دشمنان دوستان تحسين وزيري نخست خود در مقام خدمت

، گجـرات ايالـت ادارة جمهـور بـراي رئـيس به اجرايي اختيارات تفويض و اليحة بودجه اليحة تصويب درپي جمهوري رئيس شد. اعالم پارلماني انتخابات ز برگزاريرو 1991 ژوئن كرد و روز پنجم را منحل نمايندگان مجلس


270

كتابنامه A History of the Press in India, S. Natarajan, Asia Publishing House, Bombay, 1962. ,'.

Indian Journalism, Nadig Krishnamurthi, University of Mysore, Mysore, 1966. ).'.,

The Story of Journalism, Elizabeth Grey, Longmans Young Books, London, 1968. The Newspaper-An International History, Anthony Smith, Thames and Hudson, London 1979. American Newspaper in 1980s Ernest C. Hynds, Hastings House, New York, 1980. The Press and America, Edwin Emery, Michael Emery, Prentice Hall, Englewood Cliffs (N.J.) 1978. Realist and Fabulist, Rudyard Kipling, BonamyDobree, Oxford University Press, London, 1967. The Glass, the Shadow and Fire, Rudyard Kipling, Jonathan Cape, ondon, 1975 . Indian Unrest, Valentine Chicol, Macmillan, London, 1910. India, Valentine Chirol, Ernest Benn Ltd., London, 1926. A History of the Indian National Movement, Sic Verney Lovett, John Murray,London,1920.

Clemency Canning, Michael Maclagan, Macmillan, London, 1962. The Lyttons in India, Mary Lutyens, John Murray, London, 1979. Indian National Evolution, Ambika Charan Mazumdar, G.A. Natesan & Co., Madras, 1915. Curzon in India Vol. I and II, D. Dilks, Rupert Wart Davis, London, 1970. The Men Who Ruled India, Philip Woodruff, Jonathan Cape, London, 1953. Servant of India: Diaries of Sir James Dunlop Smith, Marin, Gilbert Longmans, London 1966. Indian Nationalism and Hindu Social Reforms, Charles H. Heimrath, Oxford University Press ombay, 1964. Morley and India, Stanley A. Wolpert, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, 1967. India Under Morley and Minto, M.N. Das, George Allen and Unwin, London, 1964. British Social Life in India (1608-1937), Dennis Kinkaid, Routledge & Kegan Paul, London, 1938. India and the Commonwealth (1885-1929), S.R. Mehrotra, George Allen and Unwin, London, 1965. India's Nation Builders, D.N. Bannerjee, Headley Brothers, London, 1919. Dadabhai Naoroji. RP Masani, Publications Division, Government of India, New Delhi. 1960. History of British India. Michael Edwards, Sidgwick & Jackson, London, 1967. Life and Times of Sir Phirozeshah Mehta, V.S. Srinivasa Sastri, Bharatiya Vidya Bhavan Bombay, 1975. Men and Supermen of Hindustan, Joachim Alva, Mackeray & Co., Bombay, 1943. Desabandu Chittaranjan Das, Hemendranath Das Gupta, Publications Division, Government of India, New Delhi, 1960. The Ordeal of Love, C.F. Andrews in India, Hugh Tinker, Oxford University Press, 1979. The Foundation of New India. K.M. Panickkar, George Allen & Unwin, London, 1963. In Two Chinas: Memoirs of a Diplomat, K.M. Panickkar, Allen & Unwin, London, 1955. Hundred Years of The Hindu, Rangaswami Parthasarathy, Kasturi & Sons, Madras, 1978. Kasturi Srinivasan, V.K. Narasimhan, popular Prakasan, Bombay. 1969. Rajendra Prasad, an Autobiography, Asia Publishing House, Bombay. 1957. Discovery of India, Jawaharlal Nehru, Asia Publishing House, Bombay. 1961. India for the Indians and for England, William Digby, Talbot Brothers, London, 1885. Plain Tales from the Raj, Andre Deutsch, BBC London, '1975. Gokhale-lndian Moderates and British Raj, B.R. Nanda, Oxford University Press, London. 1977. Political Memoirs, Jamnadas Dwarakadas, United Asia Publications, Bombay. Bombay in the Days of George IV-Memoirs of Sir Edward West, Longman. Green & Co., London, 1907. Newspaper History: From the 17th Century to the Present Day. Edited by George Boyce, James urrant and Paul Wingate, Constable, London, 1978. Biographical Vistas, Sir C.P. Ramaswami Aiyer, Asia Publishing House, Bombay. Witness to an Era, Prank Momes, Vikas Publishing House, Delhi, 1977.


271

The Viceroy at Bay-Lord Linlithgow in India, John Glendevon, Collins, London, 1971. Linlithgow in India, Gowher Rizvi, Royal Historical Society, London. 1978. Mission with Mountbatten, A. Campbell Johnson, Robert Hale, London. 1951. Young India (1919-27), M.K. Gandhi, Tagore & Co., Madras, 1922. India Wins Freedom, Abul Kalam Azad, Orient Longmans, Bombay, 1958. The Story of My Life Vol. I, M.R. Jayakar, Asia Publishing House, Bombay, 1958. Between Two Empires, Narayani Gapta, Oxford University Press, Delhi. Point of Departure, James Cameron, Oriel Press, London, 1978. The Life and Death of Mahatma Gandhi, Robert Payne, the Bodley Head, London, 1969. My Faith, Indira Gandhi, Vision Books, New Delhi, 1982. Mahadev Govind Ranade, T.V. Parvate, Asia Publishing House, Bombay, 1963. Lokmanya Tilak, D.V. Tahmankar, John Murray, London, 1956. Continuity and Change in Indian Politics, K.P. Karunakaran, People's Publishing House, New Delhi, 1964. Rogues Gallery and Indian Politics, J.N. Sahni, AtIied Publishers, New Delhi,1982. Unmade Journey, Ian Stephens. Stacey International, London, 1977. Chronicles of Wasted Time, Malcolm Muggeridge, Collins, London, 1973. Like it Was-a selection from the diaries of Malcolm Muggeridge, Collins, London, 1981. Sardar Patel's Correspondence Vol. 1 to 10, Edited by Durga Das, Navjivan Publishing House, Ahmedabad, 1972-74. India-A Wounded C ivi/isation , V.S. Naipaul, Andre Deutsch, London. Indira Gandhi, A Biography, Zareer Masani, Hamilton, London, 1975. An Eye to India (the unmasking of a tyranny), David Selboume, Penguin Books, London, 1977. The Lid Off, J.N. Sahni, Deep Publications, Agra, 1977. Day to Day with Gandhi, Mahadev Desai, Sarvo Seva Sangh, Varanasi, 1968. Protrait of India, Ved Mehta, Weidenfeld and Nicholson, London, 1968. The Avadi Socialists, Vigneshwara, B.G. Paul & Co., Madras, 1964. Our New Rulers, Vigneshwara, B.G. Paul & Co., Madras, 1961. Rajaji's Speeches Vol. I, Bharatiya Vidya Bhavan, Bombay, 1978. The Pen as My Sword, K. Rama Rao, Bharatiya Vidya Bhavan, Bombay, 1965. An Indian Summer, James Cameron, Macmillan, London, 1974. The Romance of the Newspaper, M. Chalapati Rau, National Council Educational Research and Training, Delhi, 1975. Studies in History of Telug Journalism Edited by K.R. Seshagiri Rao, Narla Shastiyabdapuri Celebrations Committee, Delhi, 1968. Report of the Second Press Commission Vol. I, Delhi 1982. The Press in India, 1984, Registrar of Newspapers, Delhi, 1984. Other sources: The Mail Centenary Supplement, 1968; Statesman Centenary Supplement, 1975; Tribune Centenary Souvenir, 1981; Story of Deccan Herald, K. Venkataswamy, Bangalore; Story of Malayala Manorama, Publishers of Malaya1a, Manorama, Kttayam, 1968; Iswara Dult Sixtieth Birthday Commemoration Volume; Times of India, Bombay; the Illustrated Weekly of India, Bombay; India Today, Delhi.

ﻧﮕﺎري در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن روزﻧﺎﻣﻪ - دفتر مطالعات و...

Documents

Transcript of ﻧﮕﺎري در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن روزﻧﺎﻣﻪ - دفتر مطالعات و...