3η ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΓΓΡΡΑΑΜΜΜΜΑΑΤΤΑΑ ΙΙ :: ΑΑΡΡ ΧΧ ΑΑΙΙΑΑ ΕΕ ΛΛ ΛΛΗΗ ΝΝΙΙΚΚΗΗ && ΒΒ ΥΥΖΖΑΑΝΝΤΤΙΙΝΝΗΗ ΦΦ ΙΙΛΛ ΟΟ ΛΛΟΟΓΓ ΙΙΑΑ

Σύγκριση των βασικών αρχών και μεθόδου των Πολυβίου

και Θουκυδίδη. Αποσπάσματα Πολυβίου 8.11.3 -6, 1.1.1-6

και 1.14.1-9, αποσπάσματα Θουκυδίδη 1.1 και 1.21 -22.

Ανάλυση της τεχνικής του Λουκιανού και εντοπισμός των

στόχων του σατιρικού του λόγου. Κείμενα Νεκρικοί

Διάλογοι 2 και Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος §§ 20-21

ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΓΙΟΡΤΣΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΑΓΓΑΛΗΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010

Σελίδα 2

ΠΠΕΕΡΡΙΙΕΕΧΧΟΟΜΜΕΕΝΝΑΑ

ΕΕ ΙΙ ΣΣ ΑΑ ΓΓ ΩΩ ΓΓ ΗΗ ............................................................................................................................. 3

11οο ΚΚ ΕΕ ΦΦ ΑΑ ΛΛ ΑΑ ΙΙ ΟΟ –– ΒΒ αα σσ ιι κκ έέ ςς αα ρρ χχ έέ ςς ττ ηη ςς ιι σσ ττ οο ρρ ιι κκ ήή ςς σσ κκ έέ ψψ ηη ςς κκ αα ιι μμ εε θθ όό δδ οο υυ ττ οο υυ

ΠΠ οο λλ υυ ββ ίί οο υυ κκ αα ιι σσ ύύ γγ κκ ρρ ιι σσ ηη μμ εε ττ ιι ςς αα νν ττ ίί σσ ττ οο ιι χχ εε ςς αα ρρ χχ έέ ςς ττ οο υυ ΘΘ οο υυ κκ υυ δδ ίί δδ ηη .......................... 4

22οο ΚΚ ΕΕ ΦΦ ΑΑ ΛΛ ΑΑ ΙΙ ΟΟ –– ΑΑ νν άά λλ υυ σσ ηη ττ ωω νν ιι δδ ιι αα ίί ττ εε ρρ ωω νν γγ νν ωω ρρ ιι σσ μμ άά ττ ωω νν ττ ηη ςς ττ έέ χχ νν ηη ςς ττ οο υυ

ΛΛ οο υυ κκ ιι αα νν οο ύύ κκ αα ιι εε νν ττ οο ππ ιι σσ μμ όό ςς ττ ωω νν σσ ττ όό χχ ωω νν ττ οο υυ σσ αα ττ ιι ρρ ιι κκ οο ύύ ττ οο υυ λλ όό γγ οο υυ ......................... 8

ΣΣ ΥΥ ΜΜ ΠΠ ΕΕ ΡΡ ΑΑ ΣΣ ΜΜ ΑΑ ΤΤ ΑΑ .............................................................................................................. 11

ΒΒ ΙΙ ΒΒ ΛΛ ΙΙ ΟΟ ΓΓ ΡΡ ΑΑ ΦΦ ΙΙ ΑΑ .................................................................................................................. 12

Σελίδα 3

ΕΕΙΙΣΣΑΑΓΓΩΩ ΓΓΗΗ

Στο πρώτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας θα γίνει ανάλυση των βασικών

αρχών της ιστορικής σκέψης και μεθόδου του Πολυβίου όπως περιγράφονται στα εν

λόγω αποσπάσματα του ιστορικού και θα συγκριθούν με τις αντίστοιχες αρχές του

Θουκυδίδη.

Στο δεύτερο κεφάλαιο θα αναπτυχθούν τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της τεχνικής

του Λουκιανού (τρόπος γραφής, λόγος, διάλογοι) όπως παρουσιάζονται στα κείμενα

του συγγραφέα και θα αναλυθούν οι στόχοι (διακωμώδηση δεισιδαιμονιών,

φιλόσοφοι) που αναδεικνύονται στο σατιρικό έργο του.

Σελίδα 4

11οο ΚΚΕΕΦΦΑΑΛΛΑΑΙΙΟΟ –– ΒΒαασσιικκέέςς ααρρχχέέςς ττηηςς ιισσττοορριικκήήςς σσκκέέψψηηςς κκααιι

μμεεθθόόδδοουυ ττοουυ ΠΠοολλυυββίίοουυ κκααιι σσύύγγκκρριισσηη μμεε ττ ιι ςς ααννττ ίίσσττοο ιιχχεεςς ααρρχχέέςς

ττοουυ ΘΘοουυκκυυδδίίδδηη

Ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης (περ. 200-120 π.Χ.), ήταν Έλληνας ιστορικός

που δημιούργησε υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. Το έργο του εκτείνεται σε σαράντα βιβλία,

από τα οποία σώζοντα μόνο τα πέντε πρώτα και από τα υπόλοιπα σώζονται μόνο

κάποια αποσπάσματα. Η Ιστορία του Πολύβιου εξιστορεί την κυριαρχία της Ρώμης

στον τότε γνωστό κόσμο1.

Ο Πολύβιος είναι υπέρμαχος της καθολικής ιστορίας. Στο απόσπασμα 8.11.3-

6 αναφερόμενος στο έργο του Θεόπομπου Φιλιππικά, επικρίνει τη βιογραφική τάση

της ιστοριογραφίας της εποχής του και την προώθηση συμφερόντων μέσω της

ιστορικής γραφής. Θεωρεί πως «το σωστό και δίκαιο» είναι να συμπεριλαμβάνεται η

δράση του μονάρχη μέσα στην ελληνική ιστορία και όχι το αντίθετο. Θα πρέπει να

σημειωθεί πως ο Πολύβιος στο απόσπασμα αυτό κάνει αναφορά στον Θουκυδίδη,

ενδεχομένως για να εντείνει αυτή του την κριτική προς τον Θεόπομπο και να

υπερθεματίσει την άποψή του.

Αυτό που ενδιαφέρει τον Πολύβιο είναι η «πραγματική ιστορία», δηλαδή το

είδος εκείνο της ιστοριογραφίας που μελετά και ερμηνεύει τα πολιτικά και

στρατιωτικά γεγονότα προς όφελος του αναγνώστη με σκοπό διδακτικό2. Προβάλλει,

δηλαδή, τη διδακτική διάσταση της ιστορίας. Στο κείμενο 208 (Ιστορίαι 1.1.1-6)

προσπαθώντας να προσελκύσει το αναγνωστικό κοινό μιλά για την ωφέλεια που έχει

κάποιος γνωρίζοντας την ιστορία, καθώς αποτελεί «σωστή παιδεία και προπόνηση

για την πολιτική δράση». Ταυτόχρονα υποδεικνύει πως η ιστορία μας διδάσκει να

υπομένουμε της «μεταβολές της τύχης», στην οποία η τύχη παίζει σημαντικό ρόλο

στις πολιτικοκοινωνικές αλλαγές που σημειώθηκαν στον ελληνιστικό και ρωμαϊκό

κόσμο.

Ο κόσμος στην εποχή του Πολυβίου έχει μεγαλώσει, αρχικά με τις

κατακτήσεις του Αλέξανδρου και έπειτα με την δράση των Ρωμαίων. Ο Πολύβιος

κάποια στιγμή αποφασίζει να γράψει Παγκόσμια Ιστορία ώστε να εξηγήσει τα

1 Τσακμάκης Α., τ. Β’, 133

2 Στο ίδιο, σελ. 134

Σελίδα 5

«αίτια», δίνοντας έμφαση στο πολίτευμα που επικράτησε και υπέταξε τα «έθνη της

οικουμένης», ως μια μικρή απάντηση στο ερώτημα για το πώς επιτεύχθηκε η άνοδος

της Ρώμης. Συγγράφει Παγκόσμια Ιστορία με συνδετικό κρίκο τη ρωμαϊκή

κυριαρχία.

Όπως έχει προαναφερθεί ο Πολύβιος ασπάζεται το διδακτικό χαρακτήρα της

ιστοριογραφίας και την ωφελιμότητά της. Όμως, για να ισχύουν τα παραπάνω θα

πρέπει ο ιστορικός να είναι αντικειμενικός και αμερόληπτος3. Για να τονίσει αυτές τις

αρχές ο Πολύβιος στο κείμενο 209 (Ιστορίαι 1.14.1-9) δε διστάζει να αναφέρει δύο

αρνητικά παραδείγματα ιστορικών του Φιλίνου και του Φάβιου. Ο πρώτος

μεροληπτούσε υπέρ των Καρχηδονίων και ο δεύτερος υπέρ των Ρωμαίων. Τα κείμενα

του Πολυβίου έχουν στόχο την αντικειμενικότητα και την συναισθηματική

απόσταση, ώστε η ιστορία να μην αποτελεί «ανωφελές διήγημα». Ο ιστορικός κρίνει

τα πρόσωπα σύμφωνα με τις ενέργειές τους κάθε φορά και όχι γενικά. Επίσης, ο

Πολύβιος δε διστάζει να κάνει δύο εύστοχες παρομοιώσεις των ερωτευμένων και του

τυφλού ζώου θέλοντας για ακόμη μια φορά να δώσει έμφαση στην αμεροληψία του

ιστορικού.

Συγκρίνοντας τον Πολύβιο και τον Θουκυδίδη, μέσα από τα συγκεκριμένα

αποσπάσματα, διαπιστώνονται ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στις βασικές αρχές

της ιστορικής σκέψης και μεθόδου των ιστορικών. Στο προοίμιο του Θουκυδίδη 1.1.1

γίνεται αντιληπτό πως το θέμα της ιστοριογραφίας του είναι ο Πελοποννησιακός

πόλεμος και αντίστοιχα στο προοίμιο του Πολύβιου η Ρωμαϊκή κατάκτηση (1.1.1-6).

Να σημειωθεί πως ο Θουκυδίδης στο πρώτο του βιβλίο (Αρχαιολογία) κάνει μια

περιληπτική αναφορά στα γεγονότα που προηγήθηκαν του πολέμου και υποστηρίζει

την εξελικτική πορεία της ιστορίας και αναλύει την εμπλοκή στα γεγονότα τόσο του

ελληνικού κόσμου όσο και του βαρβαρικού (σύγκριση Πελοποννησιακού και

Περσικού πολέμου). Δηλαδή, τα γεγονότα που τον απασχολούν αποτελούν τη

συνέπεια και κορύφωση όσων προηγήθηκαν4. Διαφαίνεται η επίδραση του

Θουκυδίδη στο νεώτερο ιστορικό καθώς ο Πολύβιος αφιερώνει τα πρώτα πέντε του

βιβλία στην προγενέστερη ιστορία για να εξηγήσει την άνοδο της Ρώμης5.

3 Στο ίδιο, σελ. 133

4 Τσακμάκης Α., τ. Α’, 381

5 Τσακμάκης Α., τ. Β’, 133

Σελίδα 6

Ο Θουκυδίδης αναζητά τις πραγματικές αιτίες που οδήγησαν στον πόλεμο

(1.21-22), χωρίς να εμπλουτίζει την εξιστόρησή του με μυθοπλασίες και υπερβολές κι

αυτό κάνει την αφήγηση «ολιγώτερον τερπνήν ως ακρόαμα». Την ίδια τακτική

υιοθετεί και ο Πολύβιος απαξιώνοντας κάποιες τάσεις της εποχής του («τραγική»

ιστοριογραφία)6.

Και οι δύο ιστορικοί προσπαθούν να στηριχθούν στην ορθή λογική, στην

ερμηνεία των γεγονότων και της ακρίβειας. Ήδη από το προοίμιο του (1.1.1) ο

Θουκυδίδης υπογραμμίζει το ρόλο του ως αναλυτή καθώς αναφέρει πως ήταν από

τους πρώτους που προέβλεψαν τον Πελοποννησιακό πόλεμο7. Ο Πολύβιος δίνει κι

αυτός μεγάλη σημασία στις ιστορικές πηγές και στη γνώση των προσώπων, της

πολιτικοοικονομικής και στρατιωτικής οργάνωσης. Με αυτόν τον τρόπο τα λεγόμενά

του αποκτούν αληθοφάνεια (1.14.1-9). Ο ίδιος επικαλείται την κοινή λογική (κοινή

επίνοια)8.

Είναι φανερό πως οι δύο ιστορικοί προσπάθησαν στο ιστορικό τους έργο να

είναι όσο το δυνατόν περισσότερο αμερόληπτοι. Ο Θουκυδίδης διατηρούσε επαφές

και με τους δύο αντιπάλους (Σπάρτη – Αθήνα) και συγκέντρωνε χρήσιμες

πληροφορίες, τις οποίες επεξεργάστηκε και έλεγξε (1.21-22). Ο Πολύβιος τονίζει πως

ένας σωστός ιστορικός θα πρέπει να επαινεί τους εχθρούς του όταν χρειάζεται και να

κατακρίνει του φίλους του όταν δρουν λαθεμένα (1.14.1-9)

Τόσο ο Θουκυδίδης (1.21-22) όσο και ο Πολύβιος (1.1.1-6) τονίζουν πως το

έργο τους απευθύνεται σε ένα κοινό το οποίο θα διδαχθεί απ’ αυτό. Το έργο τους έχει

μεν διδακτικό χαρακτήρα, αλλά εδώ βρίσκεται και η διαφορά τους. Ο Θουκυδίδης

απευθύνεται σε πολίτες που ζουν στα πλαίσια των θεσμών της πόλης – κράτος και

μοιράζονται την ευθύνη των αποφάσεών τους και την εκτέλεσή τους. Επομένως, ο

ιστορικός εστιάζει στις ανθρώπινες αποφάσεις ως ψυχολογικές, ενεργές διαδικασίες

και στόχος του είναι να βελτιώσει την ικανότητα του πολίτη να τον ενεργοποιήσει

ώστε να μπορεί να προβλέπει και να δρα σε παρόμοιες καταστάσεις9. Από την άλλη ο

Πολύβιος ζει στην ελληνιστική εποχή, που ο ρόλος του πολίτη είναι σχεδόν

ανύπαρκτος, η έννοια της πόλης – κράτους έχει εξασθενήσει μπροστά στα νέα

6 Στο ίδιο, σελ. 133

7 Τσακμάκης Α., τ. Α’, 381

8 Τσακμάκης Α., τ. Β’, 133

9 Τσακμάκης Α., τ. Α’, 392, 395

Σελίδα 7

δεδομένα και η ατομική συμβολή είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Επίσης, οι φιλοσοφικές

τάσεις της εποχής (ιδιαίτερα του στωικισμού) αντικατοπτρίζουν τη νέα πολιτική

πραγματικότητα. Έτσι, ο Πολύβιος μέσω της ιστορίας του προσπαθεί να βοηθήσει

τον πολίτη να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα10

.

Η ουσιαστική λοιπόν διαφορά που υπάρχει στις βασικές αρχές της ιστορικής

σκέψεις των Θουκυδίδη και Πολύβιου έγκειται στο διαφορετικό ακροατήριο που

απευθύνονται από την άποψη των ηθών, ψυχολογίας, προσέγγισης, αφομοίωσης άρα

και του διαφορετικού στόχου που θέτει ο κάθε ιστορικός από την διδαχή των

συγγραμμάτων του.

10

Τσακμάκης Α., τ. Β’, 134

Σελίδα 8

22οο ΚΚΕΕΦΦΑΑΛΛΑΑΙΙΟΟ –– ΑΑννάάλλυυσσηη ττωωνν ιιδδ ιιαα ίίττεερρωωνν γγννωωρριισσμμάάττωωνν ττηηςς

ττέέχχννηηςς ττοουυ ΛΛοουυκκιιααννοούύ κκααιι εεννττοοππιισσμμόόςς ττωωνν σσττόόχχωωνν ττοουυ

σσααττιιρριικκοούύ ττοουυ λλόόγγοουυ

Ο Λουκιανός θεωρείται από τους σημαντικότερους συγγραφείς των

αυτοκρατορικών χρόνων, που η έμφυτη σατιρική του διάθεση και οι επιρροές του

από τον πλατωνικό διάλογο και άλλα λογοτεχνικά είδη τον οδήγησαν να

δημιουργήσει ένα εκφραστικό μέσο τελείως προσωπικό, τον σατιρικό διάλογο, στον

οποίο χρωστά τη φήμη του και την αθανασία του ως συγγραφέας. Δίνει την εικόνα

του σατιρικού, που έχει στόχο να ψυχαγωγήσει αλλά και να σατιρίσει την κοινωνία

της εποχής του, χρησιμοποιώντας πρόσωπα και πράγματα του παρελθόντος11

.

Τα αποσπάσματα των κειμένων της εργασίας Νεκρικοί Διάλογοι 2 και

Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος §§ 20-21 ανήκουν στην περίοδο της ωριμότητας, της

συγγραφικής δραστηριότητας του Λουκιανού, όπου αφθονούν τα σατιρικά και

φιλοσοφικά έργα. Στα παραπάνω κείμενα φαίνονται τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της

τεχνικής του.

Ο Λουκιανός μιλά με αστείο τρόπο για τα σοβαρά, εκφράζοντας με

πληρότητα τον όρο που στην αρχαιότητα ονομαζόταν «σπουδογέλοιος»12

. Πρόκειται

για μια χαρακτηριστική καινοτομία στους διαλόγους του, που είναι η ανάμιξη πεζού

και ποιητικού λόγου, όπου οι διάλογοι του διανθίζονται με ποιητικά στοιχεία και

παροιμιώδες φράσεις, που δίνουν έμφαση στα «θέματα» και ζωντάνια στη ροή του

κειμένου. Αυτό αποτελεί σύνθεση του σοβαρού και του αστείου. Το «σπουδαίον»

(σοβαρό) αφορά στοιχεία του διαλόγου και του πεζού λόγου ενώ το «γελοίον»

(αστείο) αφορά στοιχεία της κωμωδίας που την εκπροσωπεί ο έμμετρος λόγος13

. Τα

στοιχεία αυτά ο Λουκιανός τα άντλησε από έργα του Μένιππου (κυνικού φιλοσόφου)

και χαρακτηρίζουν τους μενίππειους διαλόγους του14

.

Σχετικά με τον τρόπο γραφής, ο Λουκιανός χειρίζεται έντεχνα την ελληνική

γλώσσα και την αττική διάλεκτο. Μελέτησε συστηματικά την αττική διάλεκτο ώστε

να μπορεί να εκφράζεται με ακρίβεια και σαφήνεια. Το ύφος του γραπτού λόγου είναι

11

Ηλιάδου Ε., σελ. 200 12

Στο ίδιο, σελ. 200 13

Στο ίδιο, σελ. 205 14

Χρηστίδης Δ. σελ. 34

Σελίδα 9

διαυγές και παραστατικό ιδιαίτερα στις περιγραφές (Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος §§

20-21).

Ο λόγος του Λουκιανού έχει αιχμηρό και διεισδυτικό ύφος. Με συστηματικό

και έξυπνο τρόπο αποκαλύπτει και καυτηριάζει τα σύγχρονα σφάλματα, που

χαρακτηρίζουν την κοινωνική ζωή της εποχής του, όπως η διαφθορά των ηθών, η

κενοδοξία των φιλοσόφων, η σχολαστικότητα των γραμματικών. Απέναντι σ’ αυτά

θέτει το μέτρο ως απόλυτα φιλοσοφημένη στάση ζωής.

Σε ό,τι αφορά το είδος του λόγου του Λουκιανού, χρησιμοποιείται η

διαλογική μορφή, που ξεκίνησε από τον φιλοσοφικό διάλογο και μετεξελίχθηκε στον

σατιρικό διάλογο. Ο διάλογος είναι σύντομος, χωρίς σοβαρό ύφος, ανάλαφρος με

έντονα χαρακτηριστικά της καθημερινής κουβέντας. Χρησιμοποιείται για να

σατιρίσει και να καυτηριάσει τα «φλέγοντα» θέματα της εποχής. Είναι λιτός με

πολλές χαριτολογίες, απαλλαγμένος από τα πομπώδη σχήματα λόγου, που

χρησιμοποιούνται στους φιλοσοφικούς διαλόγους. Ο Λουκιανός απεχθάνεται τα

παραμορφωμένα ρητορικά σχήματα, την σοβαροφάνεια και την υπερβολική χρήση

της αττικής διαλέκτου. Ειδικά το απόσπασμα από τους Νεκρικούς Διαλόγους έχει

έντονα κυνικά χαρακτηριστικά. Σατιρίζοντας τις δοξασίες των ανθρώπων για το

θάνατο, ο Λουκιανός εκτονώνει όλα τα θλιβερά και καταθλιπτικά στοιχεία που

αναδεικνύονται σ’ αυτό το θέμα και καταφέρνει να δημιουργήσει μια «φυσιολογική»

εντύπωση για την αναπόφευκτη κατάληξη της ανθρώπινης ζωής.

Ο Λουκιανός, στο παραπάνω απόσπασμα στόχο έχει να διακωμωδήσει τις

σύγχρονες αλλά συντηρητικές αντιλήψεις τις σχετικές με τη μετάβαση των νεκρών

στον κάτω κόσμο. Σε αντιπαράθεση με την προσωρινότητα του πλούτου και της

δόξας θέτει το ιδεώδες της ελευθερίας στο πρόσωπο του Μένιππου, που ο Χάρωνας

τον μετέφερε με το πλοιάριο μαζί με άλλους νεκρούς στον κάτω κόσμο. Η

διακωμώδηση των συντηρητικών αντιλήψεων για τη μετάβαση στον κάτω κόσμο

έντεχνα ισορροπεί, ηρεμεί τον αναγνώστη και τον απομακρύνει από τις επιρροές των

δεισιδαιμονιών της εποχής του.

Υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στους στόχους, που διακρίνονται στο

απόσπασμά του Ικαρομένιππος. Οι φιλόσοφοι ήταν από τους χαρακτηριστικότερους

στόχους της σάτιρας του Λουκιανού. Στην αρχή, η σελήνη τους μέμφεται για την

Σελίδα

10

απαξίωση με την οποία επιχειρούν να λειτουργήσουν απέναντί της και στη συνέχεια

διατυπώνει κατηγορίες εναντίον τους σχετικά με την επιλήψιμη ιδιωτική ζωή τους. Ο

Λουκιανός επικρίνει έντονα τη δογματική αντίληψη των φιλοσόφων και αναδεικνύει

την υποκρισία και ασυμφωνία λόγων πράξεων, ως κύρια αρνητικά χαρακτηριστικά

τους.

Στην τελευταία παράγραφο του αποσπάσματος, όπου αναφέρεται σφόδρα

κατά των φιλοσοφικών ρευμάτων (φυσικούς, διαλεκτικούς, στωικούς, πλατωνικούς),

δείχνει τη διαφορετικότητά του (ηπιότερη έκφραση) προς τους περιπατητικούς και

παραλείπει τους κυνικούς και επικούρειους, για τους οποίους έχει ευμενέστερη

άποψη.

Σελίδα

11

ΣΣΥΥ ΜΜΠΠΕΕΡΡΑΑΣΣΜΜΑΑ ΤΤΑΑ

Αναμφίβολα μέσα από τα αποσπάσματα του 1ου

κεφαλαίου αναδεικνύονται η

διδακτική διάσταση της ιστορικής σκέψης και μεθόδου του Πολυβίου, η αμεροληψία

σαν συστατικό στοιχείο ανάλυσης των ιστορικών γεγονότων και η σύνθεση της

αντικειμενικότητας με τη συναισθηματική απόσταση.

Υπάρχει σαφής επίδραση του Θουκυδίδη στον νεώτερο ιστορικό Πολύβιο και

με αυτόν τον τρόπο καταγράφονται αρκετές ομοιότητες στις βασικές αρχές της

ιστορικής σκέψης τους, όπως περιγραφή γεγονότων χωρίς μυθοπλασίες, χρήση ορθής

λογικής στην ερμηνεία των γεγονότων, ιδιαίτερη σημασία στη γνώση των προσώπων

της πολιτικοοικονομικής και στρατιωτικής οργάνωσης και αμεροληψία.

Η διαφορά τους συνίσταται στη διαφορετική ποιότητα του ακροατηρίου που

απευθύνονται οι δύο ιστορικοί (πολίτες της πόλης – κράτους, πολίτες χωρίς ενεργό

ρόλο), που δημιουργεί διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τεχνικής του Λουκιανού, όπως αναλύονται

στο 2ο κεφάλαιο, συνίστανται στον ιδιαίτερο τρόπο γραφής (ελληνική γλώσσα με

αττική διάλεκτο), στον πλούσιο λόγο με αιχμηρό και διεισδυτικό ύφος και στον

μοναδικό σατιρικό διάλογο που χαρακτηρίζεται από λιτότητα, διανθισμένο με

ποιητικά στοιχεία και παροιμιώδεις φράσεις συνθέτοντας, αριστουργηματικά το

σοβαρό και το αστείο.

Στόχοι του Λουκιανού είναι αφενός η διακωμώδηση των συντηρητικών

αντιλήψεων για την μετάβαση στον κάτω κόσμο (Νεκρικοί Διάλογοι 2) και αφετέρου

η δογματική αντίληψη, υποκρισία και ασυμφωνία λόγων πράξεων επιλεγμένων

φιλοσοφικών ρευμάτων (Ικαρομένιππος).

Σελίδα

12

ΒΒΙΙΒΒΛΛΙΙΟΟ ΓΓΡΡΑΑ ΦΦΙΙΑΑ

Ελληνική

ΤΣΑΚΜΑΚΗΣ, Α. κ.α., «Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική & Βυζαντινή Φιλολογία τ.Α' Αρχαϊκή

& Κλασική Περίοδος», ΕΑΠ 2001.

ΤΣΑΚΜΑΚΗΣ, Α. κ.α., «Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική & Βυζαντινή Φιλολογία τ.Β'

Ελληνιστική & Αυτοκρατορική Περίοδος», ΕΑΠ 2001.

ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ, Δ. «ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ Σάτιρα θανάτου και κάτω κόσμου», Ζήτρος, Θεσσαλονίκη

2002.