Σοφία Δ. Δημουλά, Ιωάννης Δ. Δούκας, Παρασκευάς Δ....

ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 1908 – 1915, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Σοφία ∆. ∆ηµουλά

Ιωάννη ∆. ∆ούκα

Παρασκευά ∆. Σαββα˙δη

1. Εισαγωγή

Στι αρχέ του 20ου αιώνα η Θεσσαλονίκη ακµάζει έχοντα εκµεταλλευτεί

τα αποτελέσµατα των εκσυγχρονιστικών µεταρρυθµίσεων τη Οθωµανι-

κή αυτοκρατορία. Οι νοµοθεσίε των Τανζιµάτ και Χάτι Χουµαγιούν, η

σιδηροδροµική σύνδεση τη πόλη µε τα Βαλκάνια και την Κωνσταντι-

νούπολη και η αναµόρφωση του λιµανιού, οδηγούν στη δηµιουργία σύγ-

χρονων έργων υποδοµή και οριστικοποιούν τη Θεσσαλονίκη ω το σηµα-

ντικότερο διοικητικό, εµπορικό και οικονοµικό κέντρο των Βαλκανίων. Ο

Φραγκοµαχαλά αποτελεί το κέντρο τη οικονοµική λειτουργία τη πό-

λη και εκεί αρχίζουν να κτίζονται τα πρώτα ξενοδοχεία από τα τέλη του

19ου αιώνα.

Τα επόµενα χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία και ο κοσµοπολίτικο χαρα-

κτήρα τη παραλία τη πόλη. Κτίζονται πολυτελή ξενοδοχεία και αρχί-

ζουν να λειτουργούν πολυάριθµα καφενεία, µπιραρίε και καφωδεία, πα-

ραταγµένα σε όλο το µήκο τη παραλιακή οδού, από το λιµάνι ω τον

Λευκό Πύργο. Τα κα˙κια έδεναν σε όλο το µέτωπο τη προκυµαία και

από τα τέλη του 19ου αιώνα τα ιππήλατα τραµ µετέφεραν του επιβάτε

από τον σιδηροδροµικό σταθµό στον κήπο και το εστιατόριο του Λευκού

Πύργου.

Στην εργασία που ακολουθεί γίνεται µια παρουσίαση των χώρων ενδιαί-

τηση / ψυχαγωγία τη Θεσσαλονίκη σύµφωνα µε τα στοιχεία των Ε-

µπορικών και Επαγγελµατικών Οδηγών τη πόλη για τα έτη 1908, 1910

και 1915.

Από την επεξεργασία των στοιχείων των Οδηγών για τα έτη 1908, 1910

και 1915 ω χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία θεωρούνται οι εξή (σε αλ-

φαβητική σειρά): Εστιατόρια, Ζαχαροπλαστεία, Ζυθοπωλεία – ζυθεστια-

τόρια, Καφεζυθοπωλεία, Καφενεία, Καφωδεία, Λέσχε, Μαγειρεία, Ξενο-

δοχεία, Πανσιόν, Χώροι θεαµάτων (θέατρα – κινηµατογράφοι).

Όπω φαίνεται στο Σχήµα 1, οι 65 χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία οι ο-

ποίοι καταγράφονται το 1908, ανέρχονται σε 317 το 1915 (ποσοστό αύ-

ξηση περίπου 500% σε 7 χρόνια).

Σ . ∆ Η Μ Ο Υ Λ Α * Ι . ∆ . ∆ Ο Υ Κ Α Σ * Π . ∆ . Σ Α Β Β Α Ϊ ∆ Η Σ

321

ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 1908 - 1915

190

65

317

0

100

200

300

400

500

1908 1910 1915

ΕΤΟΣ

ΠΛΗΘΟΣ

ΧΩΡΩΝ

Σχήµα 1: Σύνολο χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για τα έτη 1908 – 1915

Πίνακα 1: Κατηγορίε χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία

για τα έτη 1908 - 1915

ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 1908 1910 1915

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ 18 15 74

ΚΑΦΕΖΥΘΟΠΩΛΕΙΑ 17 16

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 11 69 122

ΛΕΣΧΕΣ 8 2

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ 4 45 51

ΚΑΦΩ∆ΕΙΑ 3 5 5

ΘΕΑΜΑΤΑ 2 4 4

ΠΑΝΣΙΟΝ 2

ΚΑΦΕΝΕΙΑ 35 59

ΣΥΝΟΛΟ 65 190 317

Από τα στοιχεία του Πίνακα 1 είναι φανερή η δυναµική αύξηση των ανα-

γκών ψυχαγωγία και των χώρων ενδιαίτηση στη Θεσσαλονίκη τι πρώ-

τε δεκαετίε του 20ου αιώνα. Η αύξηση αυτή υπογραµµίζει την εισαγωγή

νέων συνηθειών και αναγκών στην κοινωνική ζωή κατοίκων και των επι-

σκεπτών τη πόλη, σύµφωνα µε τα πρότυπα των ευρωπακών πόλεων.

Παρατηρείται επίση η εκρηκτική αύξηση σε συγκεκριµένε κατηγορίε

χώρων: τα ξενοδοχεία, από 19 που καταγράφηκαν το 1908, έχουν αυξηθεί

σε 74 το 1915 (ποσοστό αύξηση περίπου 400%). Υψηλό ποσοστό αύξηση

ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ

322

παρουσιάζουν επίση τα εστιατόρια (συµπεριλαµβανοµένων των µαγει-

ρείων και των ζυθεστιατορίων), όπω και τα ζαχαροπλαστεία.

1.1 ∆ιευκρινίσει

• Από Οδηγό σε Οδηγό σηµειώνονται διαφορέ στην περιγραφή των χώ-

ρων εστίαση. Συγκεκριµένα, το 1908 τα καφενεία αναφέρονται ω καφε-

ζυθοπωλεία (απόδοση του όρου στο πρωτότυπο «brasseries et cafes»). Το

1910 υπάρχουν καταγραφέ για καφενεία αλλά και για ζυθοπωλεία και

καφενεία, ενώ το 1915 υπάρχουν καταγραφέ µόνο για καφενεία.

• Αντίστοιχα, ω εστιατόρια στην επεξεργασία των στοιχείων περιλαµβά-

νονται οι καταχωρήσει για τα εστιατόρια αλλά και τα µαγειρεία (εµφα-

νίζονται στον Οδηγό του 1910) και τα ζυθοπωλεία – ζυθεστιατόρια (εµ-

φανίζονται στον Οδηγό του 1915). Σε πολλέ περιπτώσει, στι καταχω-

ρήσει του ίδιου έτου οι καταγραφέ ήταν διπλέ (π.χ. καταγραφή µε το

ίδιο όνοµα ιδιοκτήτη / χώρου / οδού, και ω εστιατόριο αλλά και ω µα-

γειρείο), οπότε διατηρήθηκε µόνο η µία εγγραφή.

• Η παρούσα εργασία παρουσιάζει του χώρου ενδιαίτηση / ψυχαγωγί-

α σύµφωνα µε τι καταγραφέ των ετήσιων οδηγών και µόνο. Για το λόγο

αυτό, δεν υπάρχει µεγάλη βεβαιότητα για τον επίσηµο αριθµό των αντί-

στοιχων χώρων, καθώ δεν είναι γνωστά τα κριτήρια συµµετοχή των ε-

παγγελµατιών τη εποχή στου συγκεκριµένου Εµπορικού Οδηγού.

2. Χρήση Γεωπληροφοριακού Συστήµατο

Για την γεωγραφική απεικόνιση των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία,

χρησιµοποιήθηκε ένα Σύστηµα Γεωγραφικών Πληροφοριών – Γ.Σ.Π.

(Geographic Information System-GIS) και οι δυνατότητε διαχείριση και

παρουσίαση των δεδοµένων που διαθέτει.

Ω χάρτη αναφορά χρησιµοποιήθηκε η αποτύπωση τη εντό των τειχών

Θεσσαλονίκη σε κλίµακα 1:2,000 που απεικονίζει το οδικό δίκτυο τη

πόλη στι αρχέ του 20ου αιώνα. Ο πρωτότυπο χάρτη (από το Ιστορικό

Αρχείο Μακεδονία) ψηφιοποιήθηκε και δηµιουργήθηκε µια βάση δεδο-

µένων µε όλα τα περιγραφικά και χωρικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν.

Για τι ανάγκε τη εργασία και τη δυνατότητα χρήση του Γεωπληροφο-

ριακού Συστήµατο, το οδικό δίκτυο τη Θεσσαλονίκη «ανακατασκευά-

στηκε» και συµπληρώθηκε τµήµα προ τµήµα µε βάση τι βιβλιογραφικέ

αναφορέ, αρχεία εφηµερίδων τη εποχή και διαθέσιµα χαρτογραφικά

υπόβαθρα.

Για την επεξεργασία των στοιχείων των επαγγελµατικών Οδηγών δηµι-

ουργήθηκε βάση δεδοµένων Η/Υ, όπου καταχωρήθηκαν όλε οι διαθέσιµε

πληροφορίε. Έγινε ταξινόµηση των καταγραφόµενων χώρων α) ανά οδι-

κό άξονα ή περιοχή και β) ανά εθνικότητα αναγραφόµενου ιδιοκτήτη. Οι

πίνακε, τα σχήµατα και οι χάρτε που παρατίθενται παρουσιάζουν για

κάθε έτο αναφορά τι κατανοµέ των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία


323

στο οδικό δίκτυο του ιστορικού κέντρου τη Θεσσαλονίκη, όπω επίση

και το σύνολο των χώρων αυτών ανά έτο στι 3 κύριε περιοχέ µελέτη

(Παραλία – πλατεία Ελευθερία, Εγνατία, Φραγκοµαχαλά).

3. Χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το έτο 1908

Στον Επαγγελµατικό Οδηγό του 1908 καταγράφονται 65 χώροι ενδιαίτη-

ση / ψυχαγωγία επί του συνόλου των 1,424 καταγραφόµενων επαγγελ-

µατικών χρήσεων (ποσοστό 5%). Η κατηγοριοποίηση των χώρων αυτών

και η ποσοστιαία κατανοµή του παρουσιάζονται στον Πίνακα 2.

Πίνακα 2: Χώροι ενδιαίτηση /ψυχαγωγία για το έτο 1908

Στη συνέχεια παρουσιάζεται η συνολική κατανοµή των χώρων αυτών στο

οδικό δίκτυο όπω επίση και οι κατανοµέ ανά κατηγορία χώρου και

ανά οδό.

3.1 Χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το έτο 1908 ανά οδό

Από την πρωτογενή επεξεργασία των αναλυτικών στοιχείων του Οδηγού

1908 προκύπτει ότι η κατανοµή των χώρων ανά οδικό άξονα σύµφωνα µε

τον Πίνακα 3.

Όπω φαίνεται στον Πίνακα 3, το 1908 σχεδόν όλοι οι οδοί τη Θεσσαλο-

νίκη αναφέρονται µε τι τούρκικε ονοµασίε του. Για τι ανάγκε του

Γεωπληροφοριακού Συστήµατο αλλά και για την ευκολότερη κατανόηση

του κειµένου, έγινε ταύτιση και αντικατάσταση των ονοµάτων των οδών

µε του σηµερινού οδικού άξονε, σύµφωνα µε τι ακόλουθε παραδοχέ:

• Οι χώροι που καταγράφτηκαν στην περιοχή του Ταχτά Καλέ αποδόθη-

καν στην διασταύρωση Εγνατία µε Λέοντο Σοφού, όπου και αναφέρεται

η θέση του ξενοδοχείου Grand Hotel.

• Η πλειονότητα των χώρων καταγράφεται στην Προκυµαία και στην

Πλατεία Ολύµπου. Σύµφωνα µε πολυάριθµε βιβλιογραφικέ και χαρτο-

ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 1908

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ 18 28%

ΚΑΦΕΖΥΘΟΠΩΛΕΙΑ 17 26%

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 11 17%

ΛΕΣΧΕΣ 8 12%

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ 4 6%

ΚΑΦΩ∆ΕΙΑ 3 5%

ΘΕΑΤΡΑ 2 3%

ΠΑΝΣΙΟΝ 2 3%

ΣΥΝΟΛΟ 65 100%


324

γραφικέ πηγέ, εντοπίστηκε και σηµειώθηκε η θέση πολλών χώρων οι

οποίοι καταγράφονται µεν στην Πλατεία Ολύµπου αλλά ανήκουν στην

Προκυµαία, στην Παράλληλη Οδό, στην οδό Σαµπρή Πασά ή στα δροµά-

κια πέριξ τη πλατεία. Έτσι, όπω θα φανεί στη συνέχεια, οι περισσότε-

ροι χώροι προσµετρώνται στην πλατεία Ολύµπου.

• Ω Προκυµαία το 1908, αναφέρεται όλη η παραλιακή οδό, από το λι-

µάνι ω τον Λευκό Πύργο. Για τι ανάγκε τη ψηφιακή απόδοση και

παρουσίαση, για όλα τα έτη µελέτη συνυπολογίζονται στην Προκυµαία

(µετέπειτα λεωφόρο Νίκη) όλοι οι χώροι που καταγράφονται από την

οδό Ναυάρχου Κουντουριώτου ω την περιοχή του Λευκού Πύργου.


ανά οδό ή περιοχή (πρωτογενή στοιχεία)

ΧΩΡΟΙ 1908 ΑΝΑ Ο∆Ο / ΠΕΡΙΟΧΗ

ΞΕ

ΝΟ

∆Ο

ΧΕ

ΙΑ

ΛΕ

ΣΧ

ΕΣ

ΚΑ

ΦΩ

∆Ε

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΖΥ

ΘΟ

ΠΩ

ΛΕ

ΙΑ

ΘΕ

ΑΤ

ΡΑ

ΖΑ

ΧΑ

ΡΟ

ΠΛ

ΑΣ

ΤΕ

ΙΑ

ΕΣ

ΤΙΑ

ΤΟ

ΡΙΑ

ΠΑ

ΝΣ

ΙΟΝ

ΣΥ

ΝΟ

ΛΟ

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ1 3 4 1 7 1 1 4 21

ΠΛΑΤΕΙΑ ΟΛΥΜΠΟΥ2 2 3 3 2 1 11

ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑΣ 1 1 2 1 5

ΒΑΡ∆ΑΡΙ3 5 1 6

ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 1 1 2 2 6

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ4 4 1 5

ΕΞΟΧΗ ΠΥΡΓΩΝ5 2 2

ΧΑΜΙ∆ΙΕ6 1 1 2

ΚΟΛΟΜΒΟΥ7 1 1

ΓΙΑΛΙ ΚΑΠΟΥ8 1 1

ΓΚΙΟΛΜΕΖ ΟΓΛΟΥ9 1 1

ΜΠΟΥΓΙΟΥΚ ΜΠΑΖΑΡ10 1 1

ΣΑΜΠΡΗ ΠΑΣΑ11 1 1

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ 1 1 2

ΣΥΝΟΛΟ 18 8 3 17 2 4 11 2 65

Μετά την επεξεργασία των χώρων ανά οδό, προέκυψε ο Πίνακα 4, στον

οποίο παρατηρείται πω η συντριπτική πλειοψηφία των χώρων ενδιαίτη-

ση / ψυχαγωγία βρίσκεται στου βασικού οδικού (αλλά και στου ε-

µπορικού και οικονοµικού) άξονε τη πόλη, σε ένα νοητό παραλληλό-

γραµµο από την Εγνατία και κάτω και από τον Φραγκοµαχαλά ω την

οδό Χαµιδιέ. Εκτό κέντρου αναφέρονται µόνο 2 χώροι στη σηµερινή Βα-

σιλίσση Όλγα, και οι 2 µάλιστα ω καφεζυθοπωλεία.

Η περιοχή τη Προκυµαία – Πλατεία Ολύµπου και η Παράλληλη οδό

συγκεντρώνουν το 61% του συνόλου των καταγραφών. Εκτό τη Εγνα-


325

τία, στι υπόλοιπε οδού παρουσιάζονται µεµονωµένε καταγραφέ

χρήσεων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία.

Πίνακα 4: Χώροι ενδιαίτηση /ψυχαγωγία για το έτο 1908 ανά οδό

Η συγκέντρωση των καταγραφόµενων χώρων ανά οδό για το έτο 1908

παρουσιάζεται στον Χάρτη 1.

Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση τη κατανοµή των χώρων µελέτη στι

περιοχέ τη πλατεία Ολύµπου – Προκυµαία, Εγνατία και Φραγκοµα-

χαλά, οι οποίε συγκεντρώνουν το µεγαλύτερο ποσοστό καταγραφόµενων

χώρων.

3.1.1 Πλατεία Ολύµπου – Προκυµαία – Παράλληλη οδό 1908

Από τα τέλη του 19ου αιώνα, µε την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχου

και τη διαπλάτυνση τη οδού Σαµπρή Πασά προ τη θάλασσα, διαµορφώ-

νεται η πλατεία Ολύµπου και έτσι, η Θεσσαλονίκη αποκτά για πρώτη φο-

ρά µια τόσο ευρύχωρη πλατεία. Η µέχρι τότε πλατεία Αποβάθρα γίνεται

η πρώτη εικόνα τη πόλη για του ταξιδιώτε που αποβιβάζονται από τα

πλοία και γοητεύονται από τη θέα του Ολύµπου και των ηλιοβασιλεµά-

των του Θερµακού. Οι πρώτοι επιχειρηµατίε σπεύδουν να ανοίξουν στην

πλατεία και στην παραλιακή ζώνη πέριξ αυτή ξενοδοχεία, καφενεία και

λοιπού χώρου ψυχαγωγία, η δε πλατεία Ολύµπου αποτελεί το επίκε-

ντρο τη νέα κοινωνική ζωή που διαµορφώνεται για πρώτη φορά στην

ιστορία τη πόλη.

Όπω παρουσιάζεται στον Πίνακα 5, στην περιοχή τη πλατεία Ολύµπου

– Προκυµαία το 1908 καταγράφονται οι 40 από του 65 συνολικά χώ-

ρου ενδιαίτηση / ψυχαγωγία, ποσοστό περίπου 62% των καταγραφόµε-

νων χώρων. Κυρίαρχε χρήσει ήταν τα καφεζυθοπωλεία και τα ξενοδο-

χεία, πολλά από τα οποία έµειναν στην ιστορία για την πολυτέλειά του.

ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 1908 ΑΝΑ Ο∆Ο

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 27 41%

ΕΓΝΑΤΙΑ 8 12%

ΠΛΑΤΕΙΑ ΟΛΥΜΠΟΥ 7 11%

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ 6 9%

ΒΑΡ∆ΑΡΙ 3 5%

ΚΟΛΟΜΒΟΥ 3 5%

ΕΞΟΧΗ ΠΥΡΓΩΝ 2 3%

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 2 3%

ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑΣ 2 3%

ΧΑΜΙ∆ΙΕ 2 3%

ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 1

ΣΑΜΠΡΗ ΠΑΣΑ 1

ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 1

5%



326

Στην Προκυµαία συναντώνται οι 7 από τι 8 συνολικά λέσχε τη εποχή,

όπω και τα 2 θέατρα, το Εδεν και το θέατρο του Λευκού Πύργου, αντί-

στοιχα. Ονοµαστά καφενεία είναι το καφέ Κρυστάλ, ο Νιόνιο και τα κα-

φενεία των ξενοδοχείων Όλυµπο Παλλά, Σπλέντιτ και Ολύµπια.

Πίνακα 5: Χώροι ενδιαίτηση /ψυχαγωγία στην περιοχή τη Πλατεία

Ολύµπου για το έτο 1908

ΠΛΑΤΕΙΑ ΟΛΥΜΠΟΥ - ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ – ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ 1908




ΛΕΣΧΕΣ 7 18%

ΘΕΑΤΡΑ 2 5%



ΠΑΝΣΙΟΝ 1 3%


3.1.2 Εγνατία – Βαρδάρη – Ταχτά Καλέ 1908

Όπω αναφέρθηκε προηγουµένω, οι χώροι που καταγράφονται στον Ο-

δηγό του 1908 στην οδό Βαρδαρίου και στην περιοχή Ταχτά Καλέ, αντι-

στοιχίζονται στην Εγνατία. Πρόκειται για 12 χώρου (18% επί του συνό-

λου) εκ των οποίων οι µισοί είναι ξενοδοχεία.

Πίνακα 6: Χώροι ενδιαίτηση /ψυχαγωγία

στην περιοχή τη Εγνατία για το έτο 1908

3.1.3 Φραγκοµαχαλά 1908

Στην περιοχή του Φραγκοµαχαλά το 1908 καταγράφονται 7 χώροι ενδιαί-

τηση / ψυχαγωγία. Στην περιοχή δεσπόζει το ξενοδοχείο Α΄κατηγορία

Κολόµπο στην οδό Κολόµβου (νυν Βαλαωρίτου), µε το οµώνυµο εστιατό-

ριο και καφενείο.

ΕΓΝΑΤΙΑ - ΒΑΡ∆ΑΡΙ - ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 1908








327

Πίνακα 7: Χώροι ενδιαίτηση /ψυχαγωγία στην περιοχή του

Φραγκοµαχαλά για το έτο 1908

3.2 Χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία 1908 ανά κατηγορία και οδό

3.2.1 Εστιατόρια 1908

Τα καταγραφόµενα εστιατόρια για το 1908 είναι 11, ποσοστό περίπου

17% επί των συνολικών χώρων. Τα 7 από αυτά (ποσοστό 64%) βρισκόταν

στην περιοχή τη πλατεία Ολύµπου (Προκυµαία και Παράλληλη οδό)

και τα υπόλοιπα 4 στι περιοχέ του Ταχτά Καλέ και του Φραγκοµαχαλά.

3.2.2 Ζαχαροπλαστεία 1908

Καταγράφονται µόλι 4 ζαχαροπλαστεία, διασκορπισµένα στι οδού

Βαρδαρίου, Μπουγιούκ Παζάρ (Βασιλέω Ηρακλείου), Προκυµαία και

Σαµπρή Πασά.

3.2.3 Θέατρα 1908

Καταγράφτηκαν το θέατρο Εδεν στην παραλία και το θέατρο του Λευκού

Πύργου.

3.2.4 Καφεζυθοπωλεία 1908

Τα 17 καφενεία τη εποχή αποτελούν το 26% των καταγραφόµενων χώ-

ρων. Από αυτά τα 11 (ποσοστό 64%) βρισκόταν στην παραλιακή ζώνη

(πλατεία Ολύµπου – Προκυµαία) και τα υπόλοιπα στι περιοχέ Εξοχή

Πύργων, Ταχτά Καλέ, Φραγκοµαχαλά και Χαµιδιέ.

3.2.5 Καφωδεία 1908

Το 1908 καταγράφονται 3 καφωδεία, δύο εκ των οποίων στην Εγνατία

(περιοχέ Ταχτά Καλέ και Γκιολµέζ Ογλού) και το ένα στην Προκυµαία.

3.2.6 Λέσχε 1908

Από τι οκτώ Λέσχε που λειτουργούσαν το 1908, τέσσερι βρισκόταν

στην Προκυµαία, τρει στην πλατεία Ολύµπου και µία στην οδό Χαµιδιέ.

ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑΣ 1908




ΠΑΝΣΙΟΝ 1 14%

ΣΥΝΟΛΟ 7 100%


328

3.2.7 Ξενοδοχεία 1908

Ο Οδηγό του 1908 καταγράφει συνολικά 20 χώρου ενδιαίτηση, εκ των

οποίων 18 ξενοδοχεία ταξινοµηµένα ανά κατηγορίε ω εξή:

Πίνακα 8: Κατανοµή ξενοδοχείων ανά οδό / περιοχή για το έτο 1908

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 4 ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ

Α’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΚΟΛΟΜΒΟΥ 1

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ 5

ΒΑΡ∆ΑΡΙ 2

ΕΓΝΑΤΙΑ 2

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ

Β’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 1

ΕΓΝΑΤΙΑ 1

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 1

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ

Γ’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ


ΣΥΝΟΛΟ 18

Όπω φαίνεται στον Πίνακα 8, τα πολυτελή ξενοδοχεία τη εποχή βρι-

σκόταν στην Προκυµαία (Όλυµπο Παλλά, Σπλέντιτ Παλλά, Μέγα Ξε-

νοδοχείο τη Αγγλία, Ιµπέριαλ) και στην οδό Κολόµβου στον Φραγκοµα-

χαλά (Κολόµπο). Στην Παράλληλη Οδό και στην Εγνατία (περιοχή Βαρ-

δαρίου και Ταχτά Καλέ) βρισκόταν τα ξενοδοχεία Β’ κατηγορία, ενώ

καταγράφονται και 3 ξενοδοχεία Γ’ κατηγορία.

Σηµειώνεται επίση η λειτουργία δύο πανσιόν στην πλατεία Ολύµπου και

στον Φραγκοµαχαλά.

Η περιοχή τη Πλατεία Ολύµπου – Προκυµαία συγκέντρωνε το 55% των

χώρων ενδιαίτηση, και αντίστοιχα, η Εγνατία το 30% και η περιοχή του

Φραγκοµαχαλά το 15%.


Το 1910 οι καταγραφόµενοι χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία στον αντί-

στοιχο Οδηγό12 έχουν ανέλθει στου 190 επί του συνόλου των 2,251 επαγ-

γελµατικών καταγραφών (ποσοστό 8%). Σε σχέση µε το 1908 παρατηρεί-

ται αύξηση των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία κατά 292%.

Οι κατηγορίε χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το 1910 είναι οι εξή

(σε αλφαβητική σειρά): Εστιατόρια – µαγειρεία, Ζαχαροπλαστεία, Ζυθο-

πωλεία και καφενεία, Καφενεία, Ξενοδοχεία, Χώροι θεαµάτων (θέατρα

και κινηµατογράφοι)

Σε σχέση µε το 1908 δεν έχουµε καταγραφέ για Λέσχε και Πανσιόν.


329


4.1 Χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία 1910 ανά οδό

Όπω προκύπτει από την επεξεργασία των πρωτογενών στοιχείων του

Οδηγού 1910, πέραν των κεντρικών οδικών αξόνων που παρουσιάστηκαν

το 1908 πλέον παρουσιάζονται νέοι χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία σε

νέε οδού και περιοχέ, τόσο εντό όσο και εκτό των τειχών.

• Εντό των τειχών (οδοί ή περιοχέ):

Αγίου Αθανασίου (3 ζαχαροπλαστεία), Αγίου Μηνά (2 µαγειρεία), Αγία

Σοφία (1 ζαχαροπλαστείο), Αγορά (2 µαγειρεία, 1 εστιατόριο), ∆ηµαρ-

χείου (1 ζαχαροπλαστείο), Καµάρα (2 ζαχαροπλαστεία), Καπάνι (2 ζαχα-

ροπλαστεία), Καρεκλάδικα13 (1 καφενείο), Ουν καπάν (1 µαγειρείο), Στα-

µπόλ τσαρσί14 (3 ζαχαροπλαστεία)

• Εκτό των τειχών (οδοί ή περιοχέ):

Αγία Τριάδο (3 καφενεία, 1 ζαχαροπλαστείο), Ενβέρ Μπέη15 (2 µαγει-

ρεία, 1 καφενείο), Κερίµ Εφέντη16 (1 ζαχαροπλαστείο)

Μετά την επεξεργασία των δεδοµένων και την αναγωγή των παλαιών ο-

νοµάτων των οδών σε τµήµατα του οδικού δικτύου, η χωροθέτηση των

χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το 1910 διαµορφώθηκε όπω πα-

ρουσιάζεται στον Πίνακα 10 και στον Χάρτη 2: Το 66% των συνολικά

καταγραφόµενων χώρων βρίσκεται στι περιοχέ τη πλατεία Ελευθερία

και τη Εγνατία, ενώ για τέσσερι χώρου δεν υπάρχει γεωγραφική πλη-

ροφορία.

ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1910

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ- ΜΑΓΕΙΡΕΙΑ 69 36%


ΚΑΦΕΝΕΙΑ 35 18%




ΧΩΡΟΙ ΘΕΑΜΑΤΩΝ 4 3%



330


ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ 1910 ΑΝΑ Ο∆Ο

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 53 ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑ 4

ΕΓΝΑΤΙΑ 34 ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑ 4

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ 18 ∆ΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ 3

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 13 ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ 2

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 9 ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ 2

ΚΟΛΟΜΒΟΥ 8 ΧΑΜΙ∆ΙΕ 2

ΣΑΜΠΡΗ ΠΑΣΑ 8 ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 1

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 7 ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ 1

ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 5 ∆ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ 1

ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑ∆ΟΣ 4 ΚΑΠΑΝΙ 1

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 4 ΚΗΡΥΚΩΝ 1

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ 4 ΟΥΝ ΚΑΠΑΝ 1

ΣΥΝΟΛΟ 190


331

4.1.1 Πλατεία Ελευθερία – Προκυµαία – Παράλληλη Οδό 1910

Για την παρουσίαση των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία που καταγρά-

φτηκαν στην παραλιακή ζώνη τη Θεσσαλονίκη, χρησιµοποιήθηκαν οι

καταγραφέ των περιοχών17: Προκυµαία, Ενώσεω και Προόδου, Παρα-

λία, Πλατεία Ελευθερία, Λευκό Πύργο, Τελωνείου, όπω και οι χώροι

που καταγράφηκαν στην Παράλληλη Οδό. Η πλατεία Ολύµπου έχει ήδη

µετονοµαστεί σε πλατεία Ελευθερία µετά το κίνηµα των Νεοτούρκων,

ενώ ω απόρροια του ίδιου κινήµατο η Προκυµαία (η οποία καταγράφε-

ται επίση ω Παραλία) συναντάται και µε την ονοµασία Ενώσεω και

Προόδου. Υπενθυµίζεται ότι ω Προκυµαία θεωρήθηκε όλο ο οδικό ά-

ξονα, από την περιοχή του λιµανιού ω τον Λευκό Πύργο.

Οι χώροι που καταγράφηκαν στην περιοχή τη πλατεία Ελευθερία απο-

τελούν το 44% των συνολικών χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το

1910.

Τα εστιατόρια – µαγειρεία αποτελούν το κύριο ποσοστό χώρων ενδιαίτη-

ση / ψυχαγωγία στην περιοχή, καθώ καταλαµβάνουν το 40%.

Στην περιοχή αυτή βρίσκονται επίση οι 4 από του 5 συνολικού χώρου

θεαµάτων. Πρόκειται για τα θέατρα Εδεν και Σπλέντιτ στην παραλία και

του κινηµατογράφου Κήπο στον Λευκό Πύργο και Ολύµπια επί τη

Προκυµαία.

Τα 3 καφωδεία επί τη παραλία είναι τα Βαριετέ Ορφέουµ, Μαζλούµ και

ο Κήπο στον Λευκό Πύργο.

Πίνακα 11: Αναλυτική κατανοµή των χώρων ενδιαίτηση /ψυχαγωγία

στην περιοχή τη Πλατεία Ελευθερία – Προκυµαία για το έτο 1910

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ –

ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ Ο∆ΟΣ 1910

ΞΕ

ΝΟ

∆Ο

ΧΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΝΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΩ

∆Ε

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΖΥ

ΘΟ

-

ΠΩ

ΛΕ

ΙΑ

ΧΩ

ΡΟ

Ι Θ

ΕΑ

ΜΑ

ΤΩ

Ν

ΖΑ

ΧΑ

ΡΟ

-

ΠΛ

ΑΣ

ΤΕ

ΙΑ

ΕΣ

ΤΙΑ

ΤΟ

ΡΙΑ

-

ΜΑ

ΓΕ

ΙΡΕ

ΙΑ

ΣΥ

ΝΟ

ΛΟ

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 3 14 2 4 3 5 22 53

ΠΛ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 3 2 2 7

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ 1 1 1 1 4

ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ 1 1 2

ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ Ο∆ΟΣ 6 4 1 7 18

9 18 3 7 4 10 33 84 ΣΥΝΟΛΟ

11%21% 4% 8% 5% 12% 40%100%


Ω περιοχή του Φραγκοµαχαλά συµπεριλήφθηκαν οι καταγραφέ για τι

οδού Αγίου Μηνά, Βίκτωρο Ουγκώ, Κολόµβου, Λέοντο Σοφού και για

την περιοχή του Φραγκοµαχαλά. Τα Εστιατόρια – Μαγειρεία αποτελούν


332

το 50% των καταγραφόµενων χώρων. Τα καφεζυθοπωλεία συναντώνται

αποκλειστικά στην οδό Κολόµβου, στην οποία βρίσκονται επίση το θέα-

τρο Γκραντ Οτέλ και το πολυτελέ ξενοδοχείο Κολόµπο.


στην περιοχή του Φραγκοµαχαλά για το έτο 1910

ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑΣ 1910

ΞΕ

ΝΟ

∆ Ο

ΧΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΖΥ

ΘΟ

ΠΩ

ΛΕ

ΙΑ

ΘΕ

ΑΤ

ΡΑ

ΖΑ

ΧΑ

ΡΟ

ΠΛ

ΑΣ

ΤΕ

ΙΑ

ΕΣ

ΤΙΑ

ΤΟ

ΡΙΑ

-

ΜΑ

ΓΕ

ΙΡΕ

ΙΑ

ΣΥ

ΝΟ

ΛΟ

ΚΟΛΟΜΒΟΥ 1 3 1 3 8

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 2 2 4

ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑΣ 1 3 4

ΑΓ. ΜΗΝΑ 2 2

ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ 1 1

3 3 1 1 11 19 ΣΥΝΟΛΟ

16% 16% 5% 5% 58% 100%

4.1.3 Εγνατία – Βαρδάρη– Ταχτά Καλέ 1910

Στον κεντρικό οδικό άξονα τη Εγνατία περιλαµβάνονται και οι κατα-

γραφέ των οδών Αγίου Αθανασίου, Αγία Σοφία, Βαρδαρίου και των

περιοχών Καµάρα και Ταχτά Καλέ. Στο σύνολο αυτών των αξόνων έχουν

καταγραφεί 52 χώροι που αποτελούν ποσοστό 27% επί του συνόλου των

χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το 1910.

Τα µαγειρεία και τα ζαχαροπλαστεία αποτελούν τι κύριε χρήσει εστία-

ση γι’ αυτή την περιοχή. Τα περισσότερα µαγειρεία (12) βρίσκονται επί

τη Εγνατία. Οι καταγραφέ των περιοχών Αγίου Αθανασίου και Καµά-

ρα αφορούν αποκλειστικά ζαχαροπλαστεία. Στην περιοχή Ταχτά Καλέ

καταγράφεται εκτό από το ξενοδοχείο Γκραντ Οτέλ και το Μέγα Ξενο-

δοχείο τη Αιγύπτου ενώ στο Βαρδάρι αναφέρεται το ξενοδοχείο Θεσσα-

λονίκη (όλα καταχωρηµένα ω Β’ κατηγορία).


333



ΕΓΝΑΤΙΑ - ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ - ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 1910

ΞΕ

ΝΟ

∆Ο

ΧΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΩ

∆Ε

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΖΥ

ΘΟ

ΠΩ

ΛΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΝΕ

ΙΑ

ΖΑ

ΧΑ

ΡΟ

ΠΛ

ΑΣ

ΤΕ

ΙΑ

ΕΣ

ΤΙΑ

ΤΟ

ΡΙΑ

-

ΜΑ

ΓΕ

ΙΡΕ

ΙΑ

ΣΥ

ΝΟ

ΛΟ

ΕΓΝΑΤΙΑ 1 4 5 12 22

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 1 1 4 3 4 13

ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 2 1 3 3 2 11

ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ 3 3

ΚΑΜΑΡΑ 2 2

ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 1 1

3 2 4 8 17 18 52 ΣΥΝΟΛΟ

6% 4% 8% 15% 33% 34% 100%

4.2 Χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία 1910 ανά κατηγορία και οδό

4.2.1 Χώροι εστίαση 1910

Από τα 69 εστιατόρια και µαγειρεία που έχουν καταγραφεί στον Οδηγό

του 1910, περίπου το 50% βρισκόταν στην περιοχή τη Πλατεία Ελευθε-

ρία – Προκυµαία – Παράλληλη οδό. Η περιοχή τη Εγνατία – Ταχτά

Καλέ συγκέντρωνε το 26% των εστιατορίων – µαγειρείων µε 18 καταγρα-

φέ, εκ των οποίων τα 13 βρισκόταν επί τη Εγνατία. Στην περιοχή του

Φραγκοµαχαλά και στι οδού Κολόµβου, Αγίου Μηνά, Λέοντο Σοφού

και Βίκτωρο Ουγκώ υπήρχαν συνολικά 11 εστιατόρια – µαγειρεία (πο-

σοστό 16%).

Πίνακα 14: Αναλυτική κατανοµή των χώρων εστίαση ανά οδό

για το έτο 1910

ΧΩΡΟΙ ΕΣΤΙΑΣΗΣ 1910

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 22 ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ 2

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ 7 ΚΟΛΟΜΒΟΥ 3

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 2 ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑ 3

ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ 1 ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ 1

ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ 1

49%


16%

ΕΓΝΑΤΙΑ 13 ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 3 4%

ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 1 ΣΑΜΠΡΗ ΠΑΣΑ 3 4%

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 4

26%

ΟΥΝ ΚΑΠΑΝ 1 1%


334

Από την επεξεργασία των πρωτογενών στοιχείων προκύπτει ότι έχουν

καταγραφεί 16 εστιατόρια και 53 µαγειρεία. Σηµειώνεται ότι οι καταγρα-

φέ των οδών Εγνατία, Βαρδαρίου, Αγίου Μηνά και Παράλληλη οδού

αφορούν αποκλειστικά µαγειρεία.


Τα 45 ζαχαροπλαστεία που καταγράφονται το 1910 βρίσκονται διάσπαρ-

τα στι οδού του ιστορικού κέντρου. Εκτό κέντρου αναφέρονται µόνο 4

ζαχαροπλαστεία, στι οδού Βασιλίσση Όλγα (3) και Αγία Τριάδο (1).

Οι περιοχέ τη Εγνατία – Ταχτά Καλέ και τη Πλατεία Ελευθερία –

Προκυµαία συγκεντρώνουν το 62% των συνολικών καταγραφών.

Πίνακα 15: Κατανοµή των ζαχαροπλαστείων ανά οδό για το έτο 1910

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ 1910

ΕΓΝΑΤΙΑ 6 ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 2

ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ 3 ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 5

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 3 ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ 1

ΤΑΧΤΑ ΚΑΛΕ 3 ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ 1

ΚΑΜΑΡΑ 2 ΤΕΛΩΝΕΙΟΥ 1

22%

ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 1

40%

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑ∆Α 1

ΣΑΜΠΡΗ ΠΑΣΑ 4 9% ∆ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ 1

ΣΤΑΜΠΟΛ ΤΣΑΡΣΙ 3 7% ΚΑΠΑΝΙ 1

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 3 7% ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑ 1

ΣΥΝΟΛΟ 45 ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑ 3

16%

4.2.3 Καφενεία – καφεζυθοπωλεία 1910

Τα περισσότερα καφενεία – καφεζυθοπωλεία του 1910 βρισκόταν στην

περιοχή τη Πλατεία Ελευθερία – Προκυµαία, η οποία µαζί µε την πε-

ριοχή τη Εγνατία – Ταχτά Καλέ συγκέντρωνε το 72% των συνολικών

καταγραφών. Στον Φραγκοµαχαλά καταγράφονται µόλι 3 καφεζυθοπω-

λεία, όλα στην οδό Κολόµβου. Στι οδού Εγνατία, Βαρδαρίου και Αγία

Τριάδο καταγράφονται αποκλειστικά καφενεία.


335

Πίνακα 16: Κατανοµή των καφενείων - καφεζυθοπωλείων

ανά οδό για το έτο 1910

ΚΑΦΕΖΥΘΟΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΦΕΝΕΙΑ 1910



ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 3

48%

ΒΑΡ∆ΑΡΙ 5

ΕΓΝΑΤΙΑ 4


24%

ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑ∆ΟΣ 3 6%

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 3 6%

ΚΟΛΟΜΒΟΥ 3 6%

ΧΑΜΙ∆ΙΕ 2

ΚΗΡΥΚΩΝ 1

ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑ 1

ΣΑΜΠΡΗ ΠΑΣΑ 1

10%



Όπω προαναφέρθηκε, τα ξενοδοχεία που καταγράφονται το 1910 είναι

µόλι 15, για τα οποία δεν γίνεται στον αντίστοιχο Οδηγό ταξινόµηση

ανάλογα µε την κατηγορία του. Όλα καταγράφονται στι περιοχέ τη

Προκυµαία – Παράλληλη οδού, Εγνατία – Βαρδαρίου και Φραγκοµα-

χαλά. Τα περισσότερα ξενοδοχεία συγκεντρώνει η Παράλληλη οδό.

Πίνακα 17: Κατανοµή των ξενοδοχείων ανά οδό για το έτο 1910

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ 1910



60%

ΕΓΝΑΤΙΑ 2


20%


ΚΟΛΟΜΒΟΥ 1

20%



336


Το 1915 η Θεσσαλονίκη ανήκει πλέον στο Ελληνικό κράτο. Οι δρόµοι

εγκαταλείπουν τι τούρκικε ονοµασίε του και η νέα ονοµατοδοσία α-

κολουθεί συνήθω τα πολιτικά γεγονότα τη εποχή. Χωρί να εγκαταλεί-

πουν πλήρω τι προηγούµενε ονοµασίε του, η Προκυµαία µετονοµάζε-

ται σε Λεωφόρο Νίκη και Ναυάρχου Κουντουριώτου (διατηρώντα για

το διάστηµα 1915 – 1916 και την ονοµασία Βασιλέω Κωνσταντίνου), η

Σαµπρή Πασά σε Βενιζέλου (αλλά συναντώνται ακόµα καταγραφέ ω

Σκεπαστή Αγορά), η Παράλληλη οδό γίνεται Βουλγαροκτόνου. Η προέ-

κταση τη Εγνατία (η οποία σποραδικά αναφέρεται και ω Καλαµαριά)

ονοµάζεται Μοναστηρίου.

Οι ονοµασίε περιοχών (Φραγκοµαχαλά, Ταχτά Καλέ) αντικαθίστανται

από τα ονόµατα των οδικών αξόνων. Η εµπορική κίνηση αλλά και οι συ-

νακόλουθε χρήσει που εξυπηρετούν τι προκύπτουσε ανάγκε εξαπλώ-

νονται πλέον και σε νέου οδικού άξονε, όπω είναι η 26η Οκτωβρίου, η

Λεωφόρο Στρατού και οι δρόµοι πάνω από την Εγνατία. Η εµπορική

δραστηριότητα και οι χώροι αναψυχή ξεφεύγουν από τα µέχρι πρότινο

στενά όρια του κέντρου τη πόλη και ακολουθούν τι ανάγκε του διαρ-

κώ ανανεούµενου πληθυσµού.

Στον Οδηγό του 191518 καταγράφονται 317 χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγω-

γία επί του συνόλου των 4,067 καταγραφών, ποσοστό 8%. Το ποσοστό

αύξηση των χώρων σε σχέση µε το 1910 είναι περίπου 167 %.

Οι κατηγορίε χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία σύµφωνα µε τον Οδηγό

1915 είναι: Εστιατόρια, Ζυθοπωλεία – Ζυθεστιατόρια, Θέατρα (χώροι θε-

αµάτων), Καφενεία, Καφωδεία, Κινηµατογράφοι (χώροι θεαµάτων), Λέ-

σχε, Ξενοδοχεία.

Παρατηρείται πω η ορολογία των χώρων έχει διαφοροποιηθεί σε σχέση

µε τι περιγραφέ των προηγούµενων Οδηγών, καθώ δεν εµφανίζονται

πλέον τα καφεζυθοπωλεία και τα µαγειρεία.


ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΧΩΡΩΝ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 1915

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ - ΖΥΘΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 122 38%


ΚΑΦΕΝΕΙΑ 59 19%



ΧΩΡΟΙ ΘΕΑΜΑΤΩΝ 4 1%

ΛΕΣΧΕΣ 2 1%



337

Όπω είναι φανερό, οι καταγραφόµενοι χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία

έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά σε σχέση µε τον Οδηγό του 1910, µε τα εστια-

τόρια – ζυθεστιατόρια να καταλαµβάνουν το 38% των καταγραφόµενων

χώρων. Σηµαντική αύξηση επίση φαίνεται και στα ξενοδοχεία (74 κατα-

γραφέ έναντι 15 καταγραφών του 1910).

5.1 Χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία 1915 ανά οδό

Σύµφωνα µε τα πρωτογενή στοιχεία του Οδηγού 1915, οι χώροι ενδιαίτη-

ση / ψυχαγωγία κατανέµονται σε 39 οδού τη Θεσσαλονίκη (για 3 χώ-

ρου δεν υπάρχει γεωγραφική αναφορά). Στην εντό των τειχών περιοχή

συναντώνται για πρώτη φορά καταγραφέ χώρων στι οδού 26η Οκτω-

βρίου, Ναυµαχία Λήµνου, Θεοδώρου Λασκάρεω, Μοναστηρίου, Συγ-

γρού, Αγίου Νικολάου, Γρηγορίου Παλαµά, Πλούτωνο.

Πάνω από την Εγνατία καταγράφονται 3 ζαχαροπλαστεία, 2 στην Αγίου

∆ηµητρίου και 1 στο ∆ιοικητήριο. Ανατολικά τη Χαµιδιέ (στην οποία

καταγράφεται µόνο 1 καφενείο) συναντώνται 1 καφενείο στην Λεωφόρο

Στρατού και 19 χώρου ψυχαγωγία (εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφε-

νεία) στην Βασιλίσση Όλγα. Για πρώτη φορά σηµειώνεται η λειτουργία

χώρων εστίαση στου σιδηροδροµικού σταθµού τη πόλη, καθώ κα-

ταγράφονται 4 εστιατόρια – ζυθεστιατόρια, 2 στον Σταθµό Κωνσταντι-

νουπόλεω και από 1 στον Σταθµό Μοναστηρίου και στον Σιδηροδροµικό

Σταθµό.

Αναλυτικά, η κατανοµή των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία για το 1915

παρουσιάζεται στον Πίνακα 19 και η χαρτογραφική του αναπαράσταση

στον Χάρτη 3:


338


ΧΩΡΟΙ ΕΝ∆ΙΑΙΤΗΣΗΣ / ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ 1915 ΑΝΑ Ο∆Ο

ΕΓΝΑΤΙΑ 87 ΛΑ∆Α∆ΙΚΑ 2

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΝΙΚΗΣ 76 ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 2

ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 31 ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ 2

ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 21 ΣΥΓΓΡΟΥ 2

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 19 ΧΑΜΙ∆ΙΕ 1

26η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 10 ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 1

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α’ 9 ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 1

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 8 ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 1

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 6 ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ 1

ΜΑΞ ΝΟΡ∆ΑΟΥ 5 ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ 1

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 5 ∆ΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ 1

ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΛΗΜΝΟΥ 4 ΚΟΛΟΜΒΟΥ 1

ΦΡΑΓΚΩΝ 4 ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΣΤΡΑΤΟΥ 1

ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ 3 ΜΑΞ ΧΑΡ∆ΕΝ 1

ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑ 3 ΠΛΟΥΤΩΝΟΣ 1

ΤΣΙΜΙΣΚΗ 3 ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ 1

ΑΓΙΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ 2 ΣΤΑΘΜΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 1

ΣΥΝΟΛΟ 317

5.1.1 Παραλία – Πλατεία Ελευθερία 1915

Για την παρουσίαση των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία του 1915 στην

παραλιακή ζώνη χρησιµοποιήθηκαν οι καταγραφέ για στι οδού: Λεω-

φόρο Νίκη, Προκυµαία, Βασιλέω Κωνσταντίνου, Ναυάρχου Κουντου-

ριώτου, Μαξ Νορδάου, Πλατεία Ελευθερία, Μαξ Χάρδεν, Βουλγαροκτό-

νου. Όπω και το 1910, ω παραλιακή ζώνη θεωρήθηκε όλη η περιοχή τη

προκυµαία, η πλατεία Ελευθερία, η Βουλγαροκτόνου καθώ και τα

δροµάκια Μαξ Νορδάου και Μαξ Χάρδεν στα οποία καταγράφονται κυ-

ρίω ξενοδοχεία.


339


στην περιοχή τη Πλατεία Ελευθερία - Προκυµαία για το έτο 1915

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ - ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ

1915

ΞΕ

ΝΟ

∆Ο

ΧΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΕ

ΝΕ

ΙΑ

ΚΑ

ΦΩ

∆Ε

ΙΑ

ΧΩ

ΡΟ

Ι Θ

ΕΑ

ΜΑ

ΤΩ

Ν

ΖΑ

ΧΑ

ΡΟ

ΠΛ

ΑΣ

ΤΕ

ΙΑ

ΕΣ

ΤΙΑ

ΤΟ

ΡΙΑ

-

ΖΥ

ΘΕ

ΣΤ

ΙΑΤ

ΟΡ

ΙΑ

ΛΕ

ΣΧ

ΕΣ

ΣΥ

ΝΟ

ΛΟ

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΝΙΚΗΣ 4 13 1 4 1 14 2 37

ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 12 3 4 12 31

ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 6 2 12 20

ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ 4 4 1 11

ΝΑΥΑΡΧΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 4 4 8

ΜΑΞ ΝΟΡ∆ΑΟΥ 3 2 5

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ 1 1 1 2 5

ΜΑΞ ΧΑΡ∆ΕΝ 1 1

25 31 1 4 8 47 2 118 ΣΥΝΟΛΟ

21% 26% 1% 3% 7% 40% 2% 100%

Στην περιοχή τη παραλία συναντώνται 118 από του 317 συνολικού

χώρου ενδιαίτηση / ψυχαγωγία, δηλ. ποσοστό 37%. Η Λεωφόρο Νίκη

συγκεντρώνει τα περισσότερα εστιατόρια – ζυθεστιατόρια (31) και καφε-

νεία (27) ενώ τα περισσότερα ξενοδοχεία (12) καταγράφονται στην οδό

Βουλγαροκτόνου. Στη Λεωφόρο Νίκη επίση καταγράφονται όλοι οι χώ-

ροι θεαµάτων. Πρόκειται για τα θέατρα Βαριετέ και Λευκό Πύργο και

για του κινηµατογράφου Ολύµπια και Πατέ. Εδώ επίση καταγράφο-

νται και οι 2 Λέσχε που αναφέρονται στον Οδηγό 1915, η Νέα Λέσχη ελ-

ληνική και η Νέα Λέσχη Ισραηλιτική, όπω και το 34% των καταγραφό-

µενων ξενοδοχείων τη πόλη. Τα καφενεία τη περιοχή αποτελούν το

53% του συνολικού αριθµού των καφενείων για το έτο 1915.

5.1.2 Εγνατία 1915

Ο οδικό άξονα τη Εγνατία (στον οποίο έχουν συνυπολογιστεί και οι

χώροι που καταγράφηκαν ω Μοναστηρίου, Βαρδαρίου, Καλαµαριά) το

1915 συγκεντρώνει το 29% των καταγραφόµενων χώρων. Σε σχέση µε τι

καταγραφέ του 1910 παρατηρείται αύξηση 177%. Κύριε χρήσει αποτε-

λούν τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια – ζυθεστιατόρια, ενώ δεν υπάρχει

καταγραφή για χώρου θεαµάτων.


340



ΕΓΝΑΤΙΑ 1915 ΞΕΝΟ∆Ο-

ΧΕΙΑ

ΚΑΦΕ-

ΝΕΙΑ

ΚΑΦΩ-

∆ΕΙΑ

ΖΑΧΑΡΟ-

ΠΛΑΣΤΕΙΑ

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ -

ΖΥΘΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ

ΣΥΝΟΛΟ

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 2 2 2 6

ΕΓΝΑΤΙΑ 26 9 3 19 25 82

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 2 1 3

ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ 1 1

31 11 3 19 28 92 ΣΥΝΟΛΟ

34% 12% 3% 21% 30% 100%


Η περιοχή του Φραγκοµαχαλά (στην οποία έχουν συνυπολογιστεί οι χώ-

ροι των οδών Λέοντο Σοφού, Ναυµαχία Λήµνου, Φράγκων, Λαδάδικα,

Συγγρού, Βίκτωρο Ουγκώ και Κολόµβου), αριθµητικά δεν παρουσιάζει

καµιά αύξηση από το 1910. Οι 22 χώροι που έχουν καταγραφεί αποτε-

λούν ποσοστό 7% επί του συνόλου των χώρων για το 1915 (έναντι 11%

για το 1910). Πάνω από του µισού καταγραφόµενου χώρου είναι τα

ξενοδοχεία, ο αριθµό των οποίων (12) παρουσιάζει πολύ µεγάλη αύξηση

σε σχέση µε τον αντίστοιχο του 1910 (3).


στην περιοχή του Φραγκοµαχαλά για το έτο 1915

ΦΡΑΓΚΟΜΑΧΑΛΑΣ 1915 ΞΕΝΟ∆Ο-ΧΕΙΑ

ΖΑΧΑΡΟ-ΠΛΑΣΤΕΙΑ

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ - ΖΥΘΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ

ΣΥΝΟΛΟ

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 4 4 8

ΦΡΑΓΚΩΝ 2 1 1 4

ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΛΗΜΝΟΥ 3 1 4

ΛΑ∆Α∆ΙΚΑ 1 1 2

ΣΥΓΓΡΟΥ 2 2

ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ 1 1

ΚΟΛΟΜΒΟΥ 1 1

12 4 6 22 ΣΥΝΟΛΟ

55% 18% 27% 100%


341

5.2 Χώροι ενδιαίτηση /ψυχαγωγία 1915 ανά κατηγορία και οδό

5.2.1 Χώροι εστίαση 1915

Το 1915 οι χώροι εστίαση στη Θεσσαλονίκη έχουν γίνει 122 (περιλαµβά-

νονται οι κατηγορίε εστιατόρια και ζυθεστιατόρια από τον Οδηγό 1915)

και αποτελούν τη µεγαλύτερη κατηγορία των συνολικών χώρων ενδιαίτη-

ση / ψυχαγωγία για το 1915 (ποσοστό 38%). Οι 47 από του χώρου αυ-

τού, (περίπου το 40%) καταγράφονται στην περιοχή τη Πλατεία Ελευ-

θερία – Λεωφόρου Νίκη και συγκεκριµένα στι οδού Νίκη, Βουλγαρο-

κτόνου, Πλατεία Ελευθερία, Μαξ Νορδάου. Ο άξονα τη Εγνατία (συ-

µπεριλαµβανοµένων των καταγραφών για τι οδού Βαρδαρίου και Μο-

ναστηρίου) συγκεντρώνει 28 χώρου εστίαση, ενώ στην περιοχή του

Φραγκοµαχαλά καταγράφονται µόνο 6 εστιατόρια, στι οδού Λέοντο

Σοφού και Φράγκων.

Πίνακα 23: Κατανοµή των χώρων εστίαση ανά οδό για το έτο 1915

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ – ΖΥΘΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 1915

ΝΙΚΗΣ 31 26η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 4 3%

ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 12 ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α’ 4 3%

ΜΑΞ ΝΟΡ∆ΑΟΥ 2 ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ 2


39%

ΧΩΡΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑ 2

ΕΓΝΑΤΙΑ 25 ΛΑ∆Α∆ΙΚΑ 1

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 2 ΠΛΟΥΤΩΝΟΣ 1

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 1

23%

ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ 2

ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 4 ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ 1

ΦΡΑΓΚΩΝ 2

5%

ΣΤΑΘΜΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 1

ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 13 11% ΤΣΙΜΙΣΚΗ 1

9%

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 9 7% ΣΥΝΟΛΟ 122 100%


Τα ζαχαροπλαστεία αποτελούν το 16% των χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγω-

γία για το 1915. Τα περισσότερα (19 επί συνόλου 51) καταγράφονται

στην Εγνατία, η οποία συγκεντρώνει και το µεγαλύτερο ποσοστό, καθώ

οι υπόλοιπε καταγραφέ ζαχαροπλαστείων είναι ελάχιστε ανά οδό.

Στην περιοχή τη Πλατεία Ελευθερία καταγράφονται µόνο 8 ζαχαρο-

πλαστεία (µαζί µε τι καταγραφέ των οδών Βουλγαροκτόνου και Νίκη),

στου δε δρόµου του Φραγκοµαχαλά καταγράφονται 4.


342

Πίνακα 24: Κατανοµή των ζαχαροπλαστείων ανά οδό για το έτο 1915

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ 1915

ΕΓΝΑΤΙΑ 19 36% ΑΓΙΟΥ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ 2 4%

ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 4 ΜΕΓΑΛΟΥ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 2 4%

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΝΙΚΗΣ 3 26η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1


16%

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 1

ΣΥΓΓΡΟΥ 2 ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 1

ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΛΗΜΝΟΥ 1 ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 1

ΦΡΑΓΚΩΝ 1

8%

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ 1

ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 5 10% ∆ΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ 1

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 4 8% ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΣΤΡΑΤΟΥ 1

14%

ΣΥΝΟΛΟ 51

5.2.3 Καφενεία 1915

Τα 13 από τα 59 συνολικά καταγραφόµενα καφενεία του 1915 βρίσκονται

στη Λεωφόρο Νίκη. Μαζί µε τα καφενεία που καταγράφονται στι οδού

Βασιλέω Κωνσταντίνου, Ναυάρχου Κουντουριώτου, Προκυµαία, Βουλ-

γαροκτόνου και Πλατεία Ελευθερία, η περιοχή τη παραλία συγκεντρώ-

νει 31 καφενεία και η περιοχή τη Εγνατία – Βαρδαρίου 11.

Πίνακα 25: Κατανοµή των καφενείων ανά οδό για το έτο 1915

ΚΑΦΕΝΕΙΑ 1915

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΝΙΚΗΣ 13

ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 6

ΝΑΥΑΡΧΟΥ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 4


ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 3


53%

ΕΓΝΑΤΙΑ 9


19%

ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΟΛΓΑΣ 6 10%

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α’ 5 8%

26η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2

ΤΣΙΜΙΣΚΗ 2

ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 1

ΧΑΜΙ∆ΙΕ 1

10%



343


Το 1915 τα καταγραφόµενα ξενοδοχεία είναι 74, αριθµό ενδεικτικό του

κοσµοπολίτικου χαρακτήρα τη Θεσσαλονίκη για τη συγκεκριµένη χρο-

νική περίοδο. Σε αντίθεση µε τα προηγούµενα έτη µελέτη, η µεγαλύτερη

συγκέντρωση των ξενοδοχείων σηµειώνεται στον οδικό άξονα Εγνατία –

Βαρδαρίου στον οποίο καταγράφονται 31 ξενοδοχεία. Η περιοχή τη

Πλατεία Ελευθερία αριθµεί 25 ξενοδοχεία και ο Φραγκοµαχαλά 12. Τα

υπόλοιπα ξενοδοχεία τη εποχή καταγράφονται στι οδού 26η Οκτω-

βρίου, Βενιζέλου και Λασκάρεω.

Πίνακα 26: Κατανοµή των ξενοδοχείων ανά οδό για το έτο 1915

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ 1915

ΕΓΝΑΤΙΑ 26 ΛΕΟΝΤΟΣ ΣΟΦΟΥ 4

ΒΑΡ∆ΑΡΙΟΥ 2 ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΛΗΜΝΟΥ 3

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 2 ΦΡΑΓΚΩΝ 2

ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ 1

42%

ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ 1

ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 12 ΚΟΛΟΜΒΟΥ 1

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΝΙΚΗΣ 8 ΛΑ∆Α∆ΙΚΑ 1

16%

ΜΑΞ ΝΟΡ∆ΑΟΥ 3 26η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 3 4%

ΜΑΞ ΧΑΡ∆ΕΝ 1 ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 2 3%


34%

ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ 1 1%

ΣΥΝΟΛΟ 74

6. Συµπεράσµατα

Οι 65 καταγεγραµµένοι (για το 1908) χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία

φτάνουν το 1915 του 317, δείχνοντα ποσοστό αύξηση περίπου 500%

µέσα σε 7 χρόνια.

• Το 1908 οι 65 καταγεγραµµένοι χώροι αποτελούν µόλι το 5% των συ-

νολικών επαγγελµατικών χρήσεων στη Θεσσαλονίκη. Όλοι οι χώροι βρί-

σκονται στην περιοχή του ιστορικού κέντρου, νότια τη Εγνατία και µε-

ταξύ τη περιοχή του Φραγκοµαχαλά (δυτικά) και τη οδού Χαµιδιέ (α-

νατολικά), σε 14 οδού. Οι περισσότερε καταγραφέ αφορούν ξενοδοχεία

(18) και καφεζυθοπωλεία (17).

Το µεγαλύτερο ποσοστό του βρισκόταν στην περιοχή τη Προκυµαία,

στην πλατεία Ολύµπου και στην Παράλληλη οδό (ποσοστό 62%), µε κυ-

ρίαρχε χρήσει τα καφεζυθοπωλεία και τα ξενοδοχεία (συνήθω πολυτε-

λεία). Κατά πλειοψηφία οι ίδιε χρήσει καταγράφηκαν και στον άξονα

τη Εγνατία (συµπεριλαµβανοµένη τη περιοχή Ταχτά Καλέ), ο οποίο

συγκέντρωνε το 18% των συνολικών χώρων. Η περιοχή του Φραγκοµαχα-

λά αριθµεί 7 χώρου, σχεδόν αποκλειστικά εστιατόρια και ξενοδοχεία.


344

Κύρια κατηγορία χώρων για το 1908 αποτελούν τα ξενοδοχεία, τα περισ-

σότερα από τα οποία καταγράφονται στην περιοχή τη Παραλία – Πλα-

τεία Ολύµπου, όπω και τα εστιατόρια και τα καφεζυθοπωλεία. Στην

ίδια περιοχή συναντώνται τα 2 θέατρα τη εποχή και οι 7 από τι 8 Λέ-

σχε (η όγδοη βρισκόταν στην Χαµιδιέ). Καταγράφονται επίση 3 καφω-

δεία (στην Εγνατία και στην Προκυµαία) και 4 ζαχαροπλαστεία (δια-

σκορπισµένα σε δρόµου του εµπορικού κέντρου).

• Το 1910 οι καταγραφέντε χώροι ανέρχονται στου 190, σηµειώνοντα

αύξηση 300% σε σχέση µε το 1908 και αποτελούν ποσοστό 8% των συνο-

λικών εµπορικών χρήσεων του έτου. Εκτό από του χώρου θεαµάτων

και τι λέσχε (για τι οποίε δεν υπάρχουν αναφορέ), σηµειώνεται η λει-

τουργία χώρων ενδιαίτηση / ψυχαγωγία σε οδού εκτό του ιστορικού

κέντρου, όπω επίση και σε περισσότερε οδού τη εντό των τειχών πό-

λη σε σχέση µε το 1908. Συνολικά οι χώροι κατανέµονται σε 23 οδού.

Η µεγαλύτερη συγκέντρωση καταγράφεται και πάλι στην περιοχή τη πα-

ραλία η οποία συγκεντρώνει το 44% των χώρων, µε κυρίαρχε χρήσει τα

εστιατόρια και τα καφεζυθοπωλεία. Στην περιοχή τη Εγνατία – Ταχτά

Καλέ αναφέρονται 52 χώροι (ποσοστό 27%), οι περισσότεροι εστιατόρια

και ζαχαροπλαστεία, ενώ ο Φραγκοµαχαλά συγκεντρώνει 22 χώρου

(ποσοστό 11%), οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι εστιατόρια – µαγει-

ρεία.

Οι περισσότεροι χώροι είναι εστιατόρια / µαγειρεία (69) και περίπου το

50% αυτών καταγράφεται στην περιοχή τη Πλατεία Ελευθερία – Πα-

ραλία – Παράλληλη οδό. Στην ίδια περιοχή βρίσκονται και τα µισά περί-

που από τα 51 ζυθοπωλεία και καφενεία τη εποχή, ενώ η Εγνατία συ-

γκεντρώνει το 22%. Από τα 45 ζαχαροπλαστεία τα περισσότερα βρίσκο-

νται στην Εγνατία (40%) και στην Παραλία (22%), ενώ αναφέρονται και

4 ζαχαροπλαστεία στι οδού Βασιλίσση Όλγα και Αγ. Τριάδο. Τέλο,

οι 15 καταγραφέ των ξενοδοχείων παρουσιάζονται λιγότερε από τι α-

ντίστοιχε του 1908 (που ήταν 18 ξενοδοχεία και 2 πανσιόν) και αφορούν

κυρίω (κατά 60%) την Πλατεία Ελευθερία – Παραλία και από 4 ξενο-

δοχεία για τι περιοχέ του Φραγκοµαχαλά και του Ταχτά Καλέ.

• Για το 1915 οι χώροι ενδιαίτηση / ψυχαγωγία ανέρχονται στου 317,

παρουσιάζοντα αύξηση κατά 167% σε σχέση µε το 1910. Οι κατανοµέ

του επεκτείνονται σε σύνολο 40 οδών, σηµειώνοντα και τη λειτουργία

χώρων εστίαση στου σιδηροδροµικού σταθµού τη πόλη. Οι περισσό-

τεροι χώροι αφορούν εστιατόρια – ζυθεστιατόρια (122) και ξενοδοχεία

(74).

Η περιοχή τη Πλατεία Ελευθερία – Προκυµαία εξακολουθεί να συγκε-

ντρώνει του περισσότερου χώρου (118 χώροι, ποσοστό 37%) µε τα 47

εστιατόρια – ζυθεστιατόρια να αποτελούν την κύρια χρήση και να ακο-

λουθούν τα καφενεία (31) και τα ξενοδοχεία (25). Η περιοχή τη Εγνατία

– Ταχτά Καλέ (92 χώροι) σε αντίθεση µε τα προηγούµενα έτη, παρουσιά-

ζει ω κύρια χρήση τα ξενοδοχεία (31, ποσοστό 34%) και ακολουθούν τα

εστιατόρια – ζυθεστιατόρια (28 χώροι, 30%) και τα ζαχαροπλαστεία (19

χώροι, ποσοστό 21%). Ο Φραγκοµαχαλά συγκεντρώνει το ίδιο πλήθο


345

χώρων µε το 1910 (22 χώροι) αλλά οι περισσότεροι αφορούν ξενοδοχεία

(12).

Όπω και τα 2 προηγούµενα έτη µελέτη, τα περισσότερα (47) από τα 122

καταγραµµένα εστιατόρια – ζυθεστιατόρια του 1915 βρίσκονται στην πε-

ριοχή τη Πλατεία Ελευθερία – Λεωφόρου Νίκη – Βουλγαροκτόνου, σε

ποσοστό 40%. Η Εγνατία συγκεντρώνει 28 εστιατόρια (ποσοστό 23%),

ενώ στον Φραγκοµαχαλά καταγράφονται µόνο 6 εστιατόρια (ποσοστό

5%).

Το πλήθο των ξενοδοχείων παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση σε σχέση

µε τα προηγούµενα χρόνια, καθώ πλέον ανέρχεται στα 74. Σε αντίθεση µε

το 1908 και το 1910, το 42% των ξενοδοχείων καταγράφεται στην Εγνα-

τία (31 ξενοδοχεία), ενώ η περιοχή τη παραλία συγκεντρώνει 25 ξενοδο-

χεία (ποσοστό 34%). Αύξηση των ξενοδοχείων σηµειώνεται και στην πε-

ριοχή του Φραγκοµαχαλά (12 ξενοδοχεία, ποσοστό 16%)

Πάνω από µισά καταγραµµένα καφενεία (59) βρίσκονται στην παραλιακή

ζώνη (31) και 11 στον άξονα τη Εγνατία. Τα υπόλοιπα κατανέµονται σε

βασικού δρόµου του κέντρου.

Τέλο, στην Εγνατία βρίσκονται και τα περισσότερα ζαχαροπλαστεία του

1915 (19 σε σύνολο 42 ζαχαροπλαστείων), ενώ στην περιοχή τη Πλατεία

Ελευθερία καταγράφονται µόλι 8.

Στον Χάρτη 4 παρουσιάζεται η µεταβολή του συνόλου των χώρων για

κάθε µια από τι τρει περιοχέ µελέτη (Εγνατία – Παραλία – Φραγκοµα-

χαλά) κατά τα έτη 1908, 1910 και 1915.


346

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αναστασιάδη Γ. – Χεκίµογλου Ε.: Παραλία – Λιµάνια – Λευκό Πύργο.

University Studio Press 1997.

Αναστασιάδη Γ, Χεκίµογλου Ε.: Τσιµισκή – Αγία Σοφία - ∆ιαγώνιο. Uni-

versity Studio Press 1997.

Αναστασιάδου Μ.: Θεσσαλονίκη 1830 – 1912 Βιβλιοπωλείον τη Εστία,

2008.

Γκαλά - Γεωργιλά Ε., Γρηγορίου Α., Ζαρκάδα - Πιτσιόλη Χ.: Η πλατεία Ελευ-

θερία στη Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηµατιών Βορείου Ελ-

λάδο, 2008·

∆ηµητριάδη Β.: Τοπογραφία τη Θεσσαλονίκη κατά την εποχή τη Τουρκο-

κρατία 1430 – 1912. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών 1983.

Ζαφείρη Χ.: Η µνήµη τη πόλη. Γνώση, 2007.

Ζαφείρη Χ.: Ο έρω σκέπει την πόλη. Ερωτική τοπογραφία Θεσσαλονίκη.

Εξάντα 1993.

Mπαντέλα, Α.Γ., Σαββα˙δη, Π., Υφαντή, Ι., και ∆ούκα, Ι.∆.: Σύγχρονα Συ-

στήµατα Μετρήσεων και Επεξεργασία Γεωδαιτικών ∆εδοµένων, σελ. 1-128,

Πανεπιστηµιακέ σηµειώσει, Θεσσαλονίκη, 1997.

Μουτσόπουλο Ν.: Θεσσαλονίκη 1900 – 1917. Μόλχο, 1980.

Παπαγιαννόπουλο Α.: Μνηµεία τη Θεσσαλονίκη. Ρέκο 2006.

Τοµανά Β.: Οι πλατείε τη Θεσσαλονίκη µέχρι το 1944. Νησίδε 1997.

Τοµανά Β.: Τα καφενεία τη παλιά Θεσσαλονίκη. Νησίδε 1990.

Τοµανά Β.: Το θέατρο στην παλιά Θεσσαλονίκη 1872 – 1944. Νησίδε 1994.

Τοµανά Κ.: ∆ρόµοι και γειτονιέ τη Θεσσαλονίκη µέχρι το 1944. Νησίδε,

1997.

Χεκίµογλου Ε.- Ντανατζίογλου Ε.: H Θεσσαλονίκη πριν από 100 χρόνια. Το

µετέωρο βήµα προ τη ∆ύση, University Studio Press, 1998.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 Λεωφόρο Νίκη. 2 Πλατεία Ελευθερία. 3 Εγνατία προ τα δυτικά. 4 µετέπειτα Βουλγαροκτόνου, νυν Καλαποθάκη. 5 Βασιλίσση Όλγα. 6 Εθνική Αµύνη. 7 Βαλαωρίτου. 8 Οπλοποιού. 9 Τµήµα τη Εγνατία. 10 Βασιλέω Ηρακλείου. 11 Βενιζέλου. 12

1910: Μακεδονία, µετά του παρακειµένου τµήµατο τη Θράκη. Πλήρη οδηγό εµπορίου, βιοµηχανία, ναυτιλία κ.λπ. 13 Κηρύκων . 14 ∆ηµοσθένου. 15 Βασιλίσση Όλγα. 16 Βασιλίσση Όλγα.

Χ Ω Ρ Ο Ι Ε Ν ∆ Ι Α Ι Τ Η Σ Η Σ Κ Α Ι Ψ Υ Χ Α Γ Ω Γ Ι Α Σ

347

17 Πρωτότυπε ονοµασίε στον Οδηγό 1910. 18 Πανελλήνιο Οδηγό 1915 – Το Ελληνικόν Ντιρεκτόρι.

Σοφία Δ. Δημουλά, Ιωάννης Δ. Δούκας, Παρασκευάς Δ....

Documents

Transcript of Σοφία Δ. Δημουλά, Ιωάννης Δ. Δούκας, Παρασκευάς Δ....