Q>iH$ _hmam gt; {d猒nrR>, nwUo

180
_hmamï´ mVrb _m{hVr A{YH ma Midi Am{U gOJ ZmJarH _§M: EH {M{H ËgH Aä¶mg {QiH _hmamï´ {dÚmnrR, nwUo _hmamï´ mVrb _m{hVr A{YH ma Midi Am{U gOJ ZmJarH _§M: EH {M{H ËgH Aä¶mg {QiH _hmamï´ {dÚmnrR, nwUo gm_m{OH emóo {dÚmemI|VJ©V amÁ¶emó {df¶mVrb E_.{\ b² nXdr H arVm gmXa Ho bobm bKwemoYà~§Y * g§emoYH * * _mJ©Xe©H * {demb C\© _hmXod {^dmOr Jdir àm. S m°. _m{UH gmoZdUo PRN NO - 02216408360 amÁ¶emó {d^mJ {QiH _hmamï´ {dÚmnrR, nwUo E{àb 2019

Transcript of Q>iH$ _hmam gt; {d猒nrR>, nwUo

_hmamï´>mVrb _m{hVr A{YH$ma Midi Am{U gOJ ZmJarH$ _§M:

EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>, nwUo

_hmamï´>mVrb _m{hVr A{YH$ma Midi Am{U gOJ ZmJarH$ _§M:

EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>, nwUo

gm_m{OH$ emóo {dÚmemI|VJ©V amÁ¶emó {df¶mVrb

E_.{\$b² nXdr H$arVm gmXa Ho$bobm bKwemoYà~§Y

* g§emoYH$ *

* _mJ©Xe©H$ *

{demb C\©$$_hmXod {^dmOr Jdir

àm. S>m°. _m{UH$ gmoZdUo

PRN NO - 02216408360

amÁ¶emó {d^mJ

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>, nwUo

E{àb 2019

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>, nwUo

à_mUnÌ

à_m{UV H$aÊ`mV oVo H$s, m§Zr

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>mÀ`m gm_m{OH$emó emIoA§VJ©V amÁ`emó {df`mVrb

E_.{\$b² nXdrgmR>r gmXa Ho$boë`m

`m {df`mdarb bKwemoY

à~§YmVrb _m{hVr _wi g§X^m©VyZ g§H${bV Ho$br AgyZ mo½` Ë`m {R>H$mUr CëboI

Ho$bobm Amho. ho g§emoYZ ñdV§Ì d Zdo AgyZ `mnydu Vo H$moUË`mhr nXdrgmR>r

gmXa H$aÊ`mV Ambobo Zmhr.

gXa bKwemoY {Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>mÀ`m {dÚm{ZîUm§V (E_.{\$b²)

amÁ`emó nXdrgmR>r gmXa H$aÊ`mg _mPr AZw_Vr Amho.

{XZm§H$ … 15.04.2019

ñWi … nwUo

lr. {demb C\©$ _hmXod {^dmOr Jdir

_hmamï´>mVrb _m{hVr A{YH$ma Midi

Am{U gOJ ZmJ[aH$ _§M … EH$ {M{H$ËgH$ Aä`mg

_mJ©Xe©H$

àm. S>m°. _m{UH$ gmoZdUo

amÁ`emó {d^mJ à_wI

{Q>iH$ _hmamîQ´> {dÚmnrR>, nwUo

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>, nwUo

à{VkmnÌ

_r à{Vkmnyd©H$ Ago Z_wX H$aVmo

H$s,

`m {df`mdarb bKwemoY à~§Y _r ñdV… {b{hbobm AgyZ

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>mÀ`m gm_m{OH$emóo {dÚmemÌo A§VJ©V amÁ`emó

{df`m_Ü`o E_.{\$b² nXdrH$[aVm gmXa Ho$bm Amho.

gXa bKwemoY à~§Y _r AÝ` H$moUË`mhr {dÚmnrR>mV BVa H$moUË`mhr

nXdrgmR>r gmXa Ho$bobm Zmhr.

{XZm§H$ … 15.04.2019

ñWi … nwUo

lr. {demb C\©$ _hmXod {^dmOr Jdir

""_hmamï´>mVrb _m{hVr A{YH$ma Midi Am{U gOJ ZmJ[aH$ _§M … EH$

{M{H$ËgH$ Aä`mg''

g§emoYH$

{demb C\©$ _hmXod {^dmOr Jdir

amÁ`emó {d^mJ

{Q>iH$ _hmamîQ´> {dÚmnrR>, nwUo

* G$U{ZX}e *

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi ¶m MidirV ¶moJXmZ XoUmao Ag§»¶ H$m¶©H$V} AmhoV.

˶mgdmªMo H$m¶© ¶m g§emoYZmgmR>r àoaUmXm¶r R>abo Amho. AÊUm hOmao ¶mÀ¶m H$m¶m©VyZ AZoH$m§Zr

àoaUm KoVbr. ˶mVyZ Ag§»¶ Midir ‘hmamï´>mV {Z‘m©U Pmë¶m.

¶m Midit~Ôb EH$ g§emoYH$ åhUyZ ‘bm {Okmgm hmoVrM ˶mVyZ ‘r gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo

Ho$boë¶m H$m¶m©da g§emoYZ H$amdo Ago ‘m¶m ‘ZmV {dMma Ambm ˶mVyZ ‘r hm {df¶ {ZdS>bm.

‘m¶m Aä¶mg {df¶mbm ‘mJ©Xe©Z Ho$ë¶m~Ôb S>m° ‘m{UH$ gmoZdUo gam§Mo ‘r Am^ma 춺$

H$aVmo.

‘mPm {df¶ {ZdSy>Z ‘r a{OñQ´>oeZ Ho$ë¶mZ§Va ‘r {ddoH$ dobUH$a gam§Mr ^oQ> KoVbr. ˶m§Zr

g§emoYZmgmR>r ‘moH$ionUmZo ‘m{hVr {Xbr ¶m~Ôb ˶m§Mo ‘r Am^ma 춺$ H$aVmo.

{dO¶ Hw§$^ma, A{^OrV amR>moS>, YZ§O¶ {^go, ‘mZd H$m§~io, g§O¶ {eamoS>H$a, àëhmX H$Mao,

OwJb amR>r, ¶mJwê$Vwë¶ gdmªZr g§emoYZmgmR>r ‘mobmMo ‘mJ©Xe©Z Ho$bo ˶m§Mohr ‘r Am^ma ‘mZVmo.

ñWi … nwUo

{X. 15/04/2019 g§emoYH$

{demb C\©$ _hmXod {^dmOr Jdir

amÁ`emó {d^mJ

{Q>iH$ _hmamï´> {dÚmnrR>, nwUo

(1)

AZwH«$‘{UH$m

A.§H$

H«$_m§H$

àH$aU àH$aUm§Mo Zmd nmZ Z§~a

1 àH$aU 1 àñVmdZm 02 Vo 32

2 àH$aU 2 g§X^© gm{h˶mMm AmT>mdm 33 Vo 46

3 àH$aU 3 g§emoYZ nÕVr 47 Vo 64

4 àH$aU 4- A ^mJ-A

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m àgma àMmamgmR>r

gOJ ZmJarH$ ‘§MmÀ¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm

^mJ-~

‘m{hVrMo gmXarH$aU d {díbofU

65 Vo 122 d

123 Vo 151

5 àH$aU 5 Cng§hma, {ZîH$f© Am{U Cnm¶¶moOZm 152 Vo 168

6) n[a{eð> -1 àíZmdbr 169 Vo 171

n[a{eð> -2 gOJ ZmJ[aH$ _§M ^oQ> nÌ

g{Q>©{\$Ho$Q>- ã yamo Am°\$ AmCQ>arM E§S> H$å`w{ZHo$eZ

_hmamï´> emgZ n[anÌH$ {X. 26 Zmìh|. 2018

172 Vo 176

(2)

àH$aU n{hbo - àmñVm{dH$

1. ñdamÁ¶mMr d{Y©îUwVm AZ² ‘m{hVrMm A{YH$ma

2. OZVmM gmd©^m¡‘ gÎmm

3. ‘m{hVr A{YH$mamMr nmœ© y‘r

3.1) amï´>r¶ g§X^©

3.2) AmV§aamï´>r¶ g§X^©

4. ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi

4.1) Ooð> g‘mOgodH$ AÊUm hOmao

4.2) AÊUm§À¶m ‘m{hVr A{YH$ma Am§XmobZmMm KQ>ZmH«$‘

4.3) gwamÁ¶ g§Kf© g{‘VrMo Aܶj {dO¶ Hw§$^ma

4.4) MmUŠ¶ ‘§S>bMo A{dZme Y‘m©{YH$mar

4.5) g§O¶ {eamoS>H$a

4.6) "‘{ZbmB©’$ ’$mC§S>oeZ AmaQ>rAm¶ H|$Ð'

4.7) nwUo ‘hmZJanmbrHo$‘Yrb npãbH$ H$ÝgZ© ’$m°a JìhZ©Ýg Q´>ñQ>

4.8) d¶‘² Midi Am{U dZ h¸$ H$m¶Xm

4.9) ‘m{hVr A{YH$ma g˶mJ«hmVyZ Am{Xdmgr ZmJ[aH$m§Zm O{‘ZrdaMm nyU© h¸$ àmá Pmbm.

4.10) ‘m{hVr A{YH$ma ‘§M - ^mñH$a à^w

4.11) A{Zb JbJbr

5. "gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoMr ñWmnZm

6. bmoH$emhrMr JaO : gOJ ZmJ[aH$ ԤM

7. gm‘mݶ nwUoH$am§Zm oS>gmdUmao àý

(3)

àH$aU… EH$

àmñVm{dH$

^maVmgma»¶m I§S>àm¶ Xoemda ‘wR>^a {~«Q>re amÁ¶ H$aV hmoVo. BVŠ¶m ‘moR>çm Xoemda Ho$di

eó~imMm {H$dm g¡Ý¶ ~imMm dmna H$ê$Z {Z¶§ÌU R>odVm ¶oUo eŠ¶ ZìhVo. ˶mgmR>r H$m¶ÚmMr

¶§ÌUm {~«Q>rem§Zr V¶ma Ho$br hmoVr. 1833 À¶m MmQ>©a à‘mUo B§J«O gaH$maZo bm° H${‘eZ Mr

ñWmnZm Ho$br. bm° H${‘eZÀ¶m à‘wInXr bm°S>© ‘oH$m°bo ¶m§Mr {Z¶wº$s Ho$br Jobr. ˶mVyZM nwT>o

^maVr¶ X§S>{dYmZ g§{hVoMr {Z{‘©Vr Pmbr. Xaå¶mZ ¶mM H$mimV {gpìhb àmo{gOa H$moS>,

{H«${‘Zb àmo{gOa H$moS> Mr {Z{‘©Vr H$aʶmV Ambr. {~«Q>re H$mimVM AmYw{ZH$ H$m¶Xo g§{hVm

^maVr¶m§Zm {‘imbrAgbr Varhr B§J«Om§Mo H$m¶Xo ho ^maVr¶m§gmR>r njnmVr ñdê$nmMo hmoVo.

ìhZm©Š¶wba àog EŠQ> (1878) hm d¥ÎmnÌm§darb A{^춺$sñdmV§Í¶mbm hmaVmi ’$mgUmam H$m¶Xm

hmoVm. 1923 Mm Am°{’${eAb {gH«o$Q> EŠQ> hm H$m¶Xm àemgH$s¶ H$m‘H$mOm~m~mV JmonZr¶Vm

~miJUmam H$m¶Xm hmoVm. OZVobm JmonZr¶VoÀ¶m ZmdmImbr àemgH$s¶ H$m‘H$mOm~m~mV AZ{^k

R>odUo Ago ¶m H$m¶ÚmMo ñdê$n hmoVo. ˶mMm à{VHw$b à^md ñdmV§Í¶moÎma ^maVmV ‘m{hVrMm

A{YH$ma H$m¶Xm 2005 ApñVËdmV ¶oB© n¶ªV nmhmd¶mg {‘iVmo.

{~«Q>reH$mimVH$m¶Úmg‘moa gd© g‘mZ Ago VËd gm§JUmar H$m¶Xo ì¶dñWm Am{U ˶mVrb

à˶jmVrb H$mim-Jmoam Agm ^oX hmoVm. ^maVr¶m§àVr njnmVr H$m¶Xm AZ² Vmo H$m¶Xm

am~dʶmgmR>r, VgoM {~«Q>re ¶§ÌUoMo ajU H$aʶmgmR>r ZmoH$aemhr ApñVËdmV Ambr. gaH$mar

A{YH$m-¶m§Mr gmIir Ago ZmoH$aemhrMo ñdê$n hmoVo. ZmoH$aemhr hr XoemMm H$ma^ma H$aʶmMo

d A‘b~OmdUrMo H$m¶© H$aV hmoVr. gwê$dmVrg {~«Q>re àemgZm ‘ܶo Ho$di B§J«Om§Zm ñWmZ

hmoVo. Z§VaÀ¶m H$mimV ^maVr¶m§Zmhr àemgZmV {~«{Q>em§Zr gm‘mdyZ KoVbo. ZmoH$aemhrÀ¶m

{ZdS>rgmR>r ñnYm© n[ajm {~«Q>reH$mimnmgyZ ^maVmV gwê$ Pmë¶m hmo˶m. {~«{Q>em§Zr ^maVmV

ñdmWm©nmoQ>r emgZ ¶§ÌUm am~{dbr.n[aUm‘r àIa amï´>dmXmMm CX¶ Pmbm. EH$ à{XK© ñdmV§Í¶

bT>çmMr nmœ©^w‘r ^maVmbm bm^br. ¶m ñdmV§Í¶ bT>çmV gdm©{YH$ MMm© Pmbr Vr ñdamÁ¶

g§H$ënZoMr..!!8)

(4)

ñdamÁ¶mMr d{Y©îUwVm AZ² ‘m{hVrMm A{YH$ma "ñdamÁ¶ ‘mPm OÝ‘{gÕ h¸$ Amho Am{U Vo ‘r

{‘i{dUmaM !' bmoH$‘mݶ {Q>iH$m§Mr hr qghJO©Zm gd©l¥V Amho. {Q>iH$m§Zr ñdamÁ¶ Am{U

gwamÁ¶ ¶m§Mo {dûcofU Ho$bo hmoVo. ñdamÁ¶ åhUOo Amnbo emgZ. naH$s¶ amÁ¶ {H$Vrhr {eñV~Õ

Agbo Var ˶mbm ñdamÁ¶ åhUVm ¶oUma Zmhr. ñdamÁ¶ åhUOo àOoMm A{YH$ma ho gm§JwZ

bmoH$‘mݶm§Zr ˶mH$mir bmoH$emhr àOmgÎmmH$ ¶m {dMmam§Mo ~rOmamonU MVw:gwÌr‘ܶo ñdamÁ¶mMm

‘§Ì XodyZ Ho$bobo Amho.

ñdamÁ¶ hr g§H$ënZm {dfX H$aʶmgmR>r ‘hmË‘m Jm§YtZr 1908 ‘ܶo qhXñdamÁ¶ ZmdmMo

nwñVH$ {bhbo hmoVo. gÎmm bmoH$m§À¶m hmVmV AgVo d Agmdr. VmËnwaVr gmo¶ åhUyZ OZVm

à{V{ZYr {ZdS>Vo. ˶m à{V{ZYtZr gÎmm ~iH$mdUo Jm§YtZm ‘mݶ ZìhVo bmoH$eº$s gmd©^m¡‘

AgVo. bmoH$eº$s g‘moa X§S>eº$s, emgZeº$s ¶m§Mm H$mhr Cn¶moJ Zmhr. gaH$ma bmoH$m§da gº$s

H$ê$ eH$V Zmhr. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m g§X^m©V Jm§YtOrÀ¶m {dœñV g§H$ënZoZwgma

emgZH$V}, gmd©O{ZH$ g§ñWm§‘Yrb ‘m{hVrMo ‘mbH$ ZgyZ Ho$di {dœñV AmhoV.

Jm§YrOrÀ¶m ‘Vo gÎmoÀ¶m Xþén¶moJmbm {damoY H$aʶmMo gm‘϶© OZVoR>m¶r Agmdo..!

"H$mhr AënbmoH$m§À¶m hmVr gÎmm XodyZ ñdamÁ¶ gmH$ma hmoUma Zmhr; Va Ooìhm gÎmoÀ¶m

Xþén¶moJmbm {damoY H$aʶmMo gm‘϶© OZVo‘ܶo ¶oB©b, VoìhmM Iao ñdamÁ¶ gmH$ma hmoB©b''

Jm§YrOrÀ¶m ‘Vo emgH$s¶ H$m¶m©Mm Jm^m åhUOo ZmJ[aH$..! Amnë¶mH$S>o ¶oUmao ZmJ[aH$ ho ’$ma

‘mobmMo AmhoV. ZmJ[aH$ ho H$moUr naHo$ ZgyZ AmnU ˶m§À¶m gmR>r AmhmoV. ZmJ[aH$ ho Amnë¶m

H$m‘m‘ܶo ì¶Ë¶¶ ZgyZ Vo Amnë¶m H$m‘mMm Jm^m AmhoV. ZmJ[aH$ H$moUr naHo$ ZgyZ Vo I-¶m

AWm©Zo Amnbo AmYma ñV§^ AmhoV. ˶m§Zm ‘m{hVr d H$ë¶mUH$mar godm nwadyZ AmnU CnH$ma

H$aV Zmhr; Va godm H$aʶmMr g§Yr XodyZ VoM AmnUm gdmªZm CnH¥$V H$aV AmhoV. 1)

(5)

* {dZmo~m§Mo ñdamÁ¶emó …-

"n{hbm VËd{Zð> g˶mJ«hr'åhUyZ ‘hmË‘m Jm§YtOrZr 1940 gmbr dU©Z Ho$bobo {dZmo~m ^mdo

Amnë¶m ndZmaÀ¶m Aml‘mV {dYm¶H$ H$m¶m©Mo à¶moJ Am{U gmYZm H$arV AgV. ˶m§À¶m

ñdamÁ¶emómdarb àdMZm§Mo nwñVH$ ñdamÁ¶emó ZmdmZo à{gÕ Amho. ˶mV ˶m§Zr

ñdmV§Í¶mnwduM ñdamÁ¶ H$go Agmdo ¶m g§~§YrÀ¶m Xhm H$gmoQ>çm ‘m§S>ë¶m AmhoV. ˶mbmM Vo

XeJwUr ñdamÁ¶ åhUVmV. {dZmo~m§À¶m ‘Vo "ñdamÁ¶emó ho {Z˶ d{Y©îUy Amho.' "¶Vo ‘{h

ñdamÁ¶o' ñdamÁ¶mgmR>r Amåhr à¶ËZ H$arV AmhmoV. ñdamÁ¶emómMr Xoe H$mbmZwgma nÕV

~XbV amhrb nU ˶mMr ‘wbVËdo emœV AmhoV. Ago {dZmo~m åhUVmV

* XeJwUr ñdamÁ¶ …-

ho XeJwUr ñdamÁ¶ AmUʶmgmR>r gdmªZr PQ>bo nm{hOo. ¶m Xhm H$gmoQ>çm§Zm CVaob Vo Iao

ñdamÁ¶ hmo¶. godm^md, ñdmdb§~Z, Aqhgm Am{U g‘mZ ‘wOar ¶m Mma Im§~mda ñdamÁ¶ ‘§Xra

C^o amhrb.9) {dZmo~m§À¶m XeJwUr ñdamÁ¶ g§H$ënZoV H$gmoQ>çmMr ‘m§S>Ur H$aVmZm {dZmo~m§Zm

Jw§VmJw§VrMr Am{U AZmH$bZr¶ amÁ¶ ì¶dñWm ZmH$maVmV. H$aénmZo {‘imbobm n¡gm

OZH$ë¶mUmgmR>r dmnabm Omdm Ago ˶m§Zm Ano{jV Amho. gmd©{ÌH$ Aì¶mhV kmZàgm ìhmdm,

ho VËd ‘m{hVrÀ¶m A{YH$ma H$m¶ÚmVrb H$b‘ 4 er gmY嶩 gmYUmar kmZnyd©H$ ghH$m¶m©Mr

g§H$ënZm {dZmo~m ‘m§S>VmV. ñdamÁ¶ åhUOo OZVoMo amÁ¶ Am{U bmoH$emhrOZVmM gmd©^m¡‘ øm

g§H$ënZm ‘m{hVr A{YH$mamMm Jm^m AmhoV. ^maVr¶ OZVobm ‘VXmZmVyZ Amnë¶m gmd©^m¡‘

eº$sMm à¶Ë¶¶ ¶oVmo. nU àemgH$s¶ H$m¶m©b¶m‘ܶo àemgZ Amnë¶m à{V CÎmaXm¶r Amho Ago

dmQ>V Zmhr. hr dñVwpñWVr Amho. Aer dñVwpñWVr ~XbUmam ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

ñdamÁ¶mMr d{Y©îUwVm Amho. H$maU ˶m Ûmao ñdmV§Í¶ ^maVmÀ¶m OZVobm emgH$s¶ H$m‘H$mO

OmUyZ KoʶmMm A{YH$ma AYmoaoIrV hmoUma Amho.

(6)

1) XoemVrb gd© bmoH$m‘ܶo nañnam§{df¶r ~§Yw^md Agmdm

2) amï´>mVrb gd© bmoH$m§Mo kmZnyd©H$ ¶Wmeº$s na§Vw ghOñ’w$V© hm{X©H$ ghH$m¶©

gVV d gd©Ì {Xgmdo

3) g‘W© Aëng§»¶m d gd©‘mݶ ~hþg§»¶m ¶m§Mo {hV¡Š¶ Agmdo

4) gdmªÀ¶m gdmªJrU d g‘mZ {dH$mgmMr Ñï>r Agmdr

5) amÁ¶ gÎmm {dH|${ÐV Agmdr

6) g‘mOmV H$‘rV H$‘r ~§YZo AgmdrV.

7) amÁ¶ì¶dñWm Jw§VmJw§VrMr d gd© bmoH$m§Zm AZmH$bZr¶ Agy Z¶o. amÁ¶aMZm

gmonr Agmdr.

8) H$ma^ma I{M©H$ CYinÅ>rMm Zgmdm, H$aénmZo {‘imbobm n¡gm doVZmnm¶rM

IM© Z hmoVm. OZ{hVmÀ¶m ¶moOZoV IM© ìhmdm.

9) ajUmMr Amdí¶H$Vm H$‘rV H$‘r Agmdr

10) gmd©{ÌH$ Aì¶mhV d ‘wº$ kmZàgma ìhmdm.

* OZVmM gmd©^m¡‘ gÎmm …-

{~«{Q>e gm‘«mÁ¶dmXmÀ¶m A§VmZ§Va ^maVr¶ OZVoZo ‘moR>çm AnojoZo bmoH$emhr

amÁ¶ì¶dñWoMm pñdH$ma Ho$bm. 15 Am°JñQ> 1947 amoOr ^maV ñdV§Ì Pmbm. ^maVmgma»¶m

I§S>àm¶ Xoem‘ܶo AJ{UV OmVr, CnOmVr, O‘mVr Am{U ^m{fH$, dm§{eH$, Ym{‘©H$ àdmhm§Zm

EH$ÌrV H$ê$Z Zdo amï´> C^mabo OmV hmoVo. ˶mgmR>r H$m¶ÚmMo amÁ¶ ¶mdoåhUyZ KQ>Zm {Z{‘©Vr

H$aʶmV Ambr.KQ>Zm g{‘VrZo gmd©^m¡‘ JUamÁ¶ ñWmnZ H$aʶmMm {ZU©¶ KoVbm. ^maVr¶

KQ>ZoMm gaZm‘m åhUOo KQ>ZoMr CÔoen{ÌH$m hmo¶. H$moU˶mhr KQ>ZmË‘H$ H$m¶ÚmÀ¶m

gaZmå¶m‘YyZ Vmo H$m¶Xm {Z‘m©U H$aUm-¶mMo KQ>ZmH$mamMo CÔrï> ñnï> hmoV AgVo. H$m¶ÚmMm hoVy

H$m¶ ho g‘OV AgVo.

(7)

໶mV amO{H$¶ {dMmad§V AÝgQ>© ~mH©$a ¶m§Zr Amnë¶m " {àpÝgnëg Am°’$ gmoeb

A±S> nm°{b{Q>H$b WoAar ' ¶m J«§WmÀ¶m AZwH«$‘{UHo$Z§Va ^maVmÀ¶m KQ>ZoMm gaZm‘m N>mnbm Amho.

¶m KQ>ZoÀ¶m gaZmå¶mMm Jm¡ad H$aVmZm Vo åhUVmV. - ^maVmÀ¶m KQ>ZoMm gaZm‘m dmMë¶mZ§Va

‘m¶m bjmV Ambo. H$s ¶m gaZmå¶mV ‘m¶m J«§WmVrb {dMmam§Mo WmoS>Š¶mV AMwH$ Xe©Z KS>Vo.

^maVmÀ¶m OZVoZo Amnë¶m ñdV§Ì amOH$s¶ OrdZmMr gwê$dmV H$aVmZm Á¶m VËdm§Mm AmYma

KoVbm Vr VËdo ˶m amO{H$¶ n§anam hr AmVm Ho$di nmüm˶m§Mr {‘amgXmar am{hbobr Zmhr.

^maVr¶ KQ>ZmH$mam§Zr nmüm˶ KQ>Zm§Mm Aä¶mg H$ê$Z KQ>Zm {Z{‘©Vr Ho$br Agbr Varhr ˶mV

A§YmZwH$aU ZìhVo. ˶m§Mm Ðï>onUm hmoVm.2

KQ>ZoMm gaZm‘m -

Amåhr, ^maVr¶ OZVm, ^maVmMo EH$ gmd©^m¡‘

g‘mOdmXr, Y‘©{Zanoj bmoH$emhr JUamÁ¶ KS>{dʶmMm d ˶mÀ¶m gd© ZmJ[aH$m§g :

gm‘m{OH$, Am{W©H$ d amOZ¡{VH$ ݶm¶;

{dMma, A{^춺$s, {dœmg, lÕm d CnmgZm ¶m§Mo ñdmV§Í¶;

XOm© Am{U g§YrMr g‘mZVm; {Z{üVnUo àmá H$ê$Z XoʶmMm Am{U ˶m gdmª‘ܶo

춺$sMr à{Vð>m d amï´>mMr EH$Vm Am{U EH$mË‘Vm ¶mMo AmœmgZ XoUmar ~§YwVm

àd{Y©V H$aʶmMm g§H$ënnwd©H$ {ZYm©a H$ê$Z Am‘À¶m g§{dYmZ g^oV AmO {XZm§H$

26 Zmoìh|~a, 1949 amoOr ¶mÛmao ho g§{dYmZ A§JrH¥$V Am{U A{Y{Z¶{‘V H$ê$Z

ñdV:àV An©U H$arV AmhmoV.

^maVr¶ KQ>Zm hr ^maVr¶ OZVoZo ñdV: àV An©U H$ê$Z ñdrH¥$V Ho$br Amho. åhUOo

^maVr¶ bmoH$emhr‘ܶo OZVmM gmd©^m¡‘ Amho. ¶m gmd©^m¡‘ËdmMm EH$ AW© åhUOo

bmoH$à{V{ZYr Am{U àemg{H$¶ A{YH$mar ho OZVobm O~m~Xma AmhoV. bmoH$à{V{ZYr Am{U

àemg{H$¶ A{YH$mar ¶m§Mo CÎmaXm{¶Ëd OZVoàVr Amho. ^maVr¶ OZVobm àemg{H$¶ ì¶dñWoÀ¶m

(8)

H$m‘H$mOmMr ‘m{hVr OmUyZ KoʶmMm nwU© A{YH$ma Amho. {ZH$mon bmoH$emhrgmR>r emgH$s¶

¶§ÌUoMr nwU© ‘m{hVr OZVobm doimodoir {‘imd¶mbm hdr AgVo.

* ‘m{hVr A{YH$mamMr nmœ©^y‘r …-

^maVmgma»¶m I§S>àm¶ XoemV {OWo {ddYVoV EH$VoMm nwañH$ma Ho$bm OmVmo. bmoH$emhr

‘wë¶m§Mr OmonmgZm Ho$br OmVo. OJmVrb gdm©V ‘moR>r bmoH$emhr åhUyZ Á¶m bmoH$emhrMm

bm¡H$sH$ Amho. ˶m bmoH$emhrMm dmagm hm EH$m g§Kfm©VyZ ^maVmg bm^bm Amho. {~«{Q>em§Zr

Amnë¶m à{XK© dmñVì¶mÀ¶m H$mbI§S>mV ^maVmV am~dbobr emgZ nÕVr bmoH$emhr ñdê$nmMr

dmQ>V Agbr Var ˶mV Ho$di B§J«Om§Mm ñdmW© XS>bm hmoVm. ˶m ñdmWm©nmoQ>r emgZ ¶§ÌUm ˶m§Zr

am~{dbr.Ago Agbo Varhr {~«{Q>em§Zr ^maVmV am~dbobr emgZ nÕVr, ˶mVyZ Cä¶m am{hboë¶m

gm‘m{OH$ amO{H$¶ Midir ¶m§À¶m EH${ÌV n[aUm‘mVyZ bmoH$m§Mm g{H«$¶ amO{H$¶ gh^mJ,

ZmJ[aH$m§Mo h¸$, Am{U O~m~Xma emgZ nÜXVr {Vbm à{VHy$b AgUm-¶m dmVmdaUmV

ApñVËdmV Ambr. ñdmV§Í¶moÎma gÎma dfmªÀ¶m dmQ>MmbrV bmoH$emhrbm à{VHy$b AgUm-¶m

‘wë¶m§Mo CƒmQ>Z H$ê$Z ˶m OmJr g§{dYmZmVrb VaVwXtZm AZwgê$Z AZwHw$b ‘wë¶m§Mo {~OmamonU

H$aʶmgmR>r ¶m XoemV {d{^Þ ñVamda Á¶m {d{^Þ gm‘m{OH$ Am{U amO{H$¶ Midir Cä¶m

am{hë¶m ˶mVrb EH$ ‘hÎdmMr Midi åhUOo ‘m{hVr A{YH$ma Midi hmo¶. ¶m MidirV

g{H«$¶ Agboë¶m 춺$s, g§ñWm Am{U g§KQ>Zm ¶m§À¶m H$m¶m©Mm ’$magm gwú‘ Aä¶mg Pmbobm

AmT>iV Zmhr. åhUyZ Vmo hmoUo ‘hÎdmMo R>aVo. amï´>r¶ g§X^© {~«{Q>em§Zr ñdmV§Í¶ nwd© H$mimV

Q>߶mQ>߶mZo O~m~Xma emgZ nÕVr am~{dʶmMo pñdH$mabobo YmoaU bmoH$emhr ‘wë¶m§À¶m

{~OmamonUmgmR>r AZwHw$b Agbo Var ˶m§Zr Amnë¶m {hVg§~§Ym§À¶m OndUwH$sgmR>r 1923 gmbr

Ho$bobm àemgH$s¶ H$m‘H$mOmÀ¶m Jmon{Z¶VoMm H$m¶Xm bmoH$emhr ê$O{dʶmÀ¶m ‘mJm©V AZoH$

AS>Wio {Z‘m©U H$aUmam R>abm. ¶m H$m¶ÚmMo ApñVËd {bpIV g§{dYmZmAmYmao bmoH$emhrMm

A§JrH$ma H$aUm-¶m ^maVmV ñdmV§Í¶moÎma H$mbI§S>mVhr H$m¶‘ am{hë¶mZo Vmo gwÑT> d {ZH$mon

bmoH$emhrÀ¶m dmT>rgmR>r KmVH$ R>aVmo. ZmJ[aH$m§À¶m h¸$m§Mo g§ajU d g§dY©Z H$aʶmgmR>r

H$m¶©aV Pmboë¶m àemgZmbm hm H$m¶Xm ZmJ[aH$m§Zm ˶m§À¶m bmoH$emhr h¸$m§nmgyZ d§{MV

(9)

R>odʶmg d ˶m§Mr {nidUyH$ H$aʶmg g§Yr XoUmam hmoVm. ¶m H$m¶ÚmZo emgZ d gm‘mݶ OZVm

¶m§À¶mV Jmon{Z¶VoMr EH$ AOmoS> q^V C^r Ho$br. ¶m XoemVrb ZmJ[aH$m§Zm àemg{H$¶

H$m¶m©b¶mVrb AS>dUyH$, Amaoamdr, bmMImoar d Xáa{Xa§JmB©bm gm‘moao Omdo bmJVo.

g§{dYmZmVrb ‘wb^yV h¸$mÝd¶o à˶oH$ ^maVr¶ ZmJ[aH$mbm gd© emg{H$¶ d àemg{H$¶

H$m¶m©Mr d H$m¶©nÕVrMr ‘m{hVr {‘i{dʶmMm emgH$s¶ g§ñWm dm àemgZmVrb A{YH$mar

¶m§Zm àý {dMmaʶmMm A{YH$ma Amho. d Vmo ˶m§Zm {‘imbm nm{hOo ¶mgmR>r ‘OXÿa {H$gmZ eº$s

g§Kf© ¶m g§KQ>ZoÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ Aê$Um am°¶, «ï>mMma {damoYr OZAm§XmobZmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ

AÊUm hOmao Am{U AZoH$ Aݶ gm‘m{OH$ g§KQ>Zm Am{U ˶m§Mo H$m¶©H$˶mªZr à{XK© Agm g§Kf©

Ho$bm, ì¶mnH$ Midi C^mabr. ˶m‘wio amÁ¶ VgoM H|$Ð VgoM amÁ¶ emgZmg ‘m{hVrMm

A{YH$ma H$m¶Xm nm[aV H$amdm bmJbm. hm Aä¶mgmgmR>r ‘hÎdmMm g§X^© Amho. 2005 ‘ܶo

ApñVËdmV Amboë¶m ¶m H$m¶ÚmMr {Z{‘©Vr emgZ-àemgZmÀ¶m ì¶dhmamV nmaX©eH$Vm ¶mdr

bmM ImoarMo g‘wi CƒmQ>Z ìhmdo. gm‘mݶ OZVobm àemgH$s¶ H$m¶©nÕVrMr d {Z¶‘m§Mr

‘m{hVr ghO CnbãY ìhmdr, emg{H$¶ H$m‘H$mOmV J¡a ì¶dhmambm ñWmZ amhÿ Z¶o emg{H$¶

H$m¶©nÕVr ~Ôb OZVobm gme§H$Vm dmQy> Z¶o, Am{U ˶m§Mr H$m‘o ghOJ˶m {~Zm{db§~ ìhmdrV

B˶mXr CÔoemZo H$aʶmV Ambr. na§Vw H$m¶ÚmMr n[aUm‘H$maH$ d à^mdr A‘b~OmdUr hmoD$

eH$br Zmhr. ¶mg emgZ àemgZmÀ¶m ‘m{hVr XS>dyZ R>odʶmÀ¶m ‘mZ{gH$Vo ~amo~a gm‘mݶ

OZVoV {deofV: gw{j{eVm§‘Yrb CXmgrZVm Am{U ¶m H$m¶ÚmÀ¶m ~Ôb Agbobr {ZajaVm

H$maUr^yV Amho. ¶mMmhr Aä¶mg hmoUo Amdí¶H$ Amho.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m {Z{‘©VrgmR>r gm‘m{OH$ H$m¶©H$˶mªZm {d{^Þ g§ñWm

g§KQ>Zm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ Ogm à{XK© g§Kf© H$amdm bmJbm. VemM àH$maMm g§Kf© ¶m H$m¶ÚmÀ¶m

A‘b~OmdUrgmR>r H$amdm bmJV Amho. ˶mMo ‘hÎdmMo H$maU åhUOo àma§^rnmgyZ emgZ-

àemgZmVrb amOH$s¶ d àemgH$s¶ ZoV¥ËdmMr ‘mZ{gH$Vm ¶m H$m¶ÚmÀ¶m A‘b~OmdUr ~m~V

à{VHy$b am{hbr Amho. ZmJ[aH$m§Zr ‘m{JVbobr ‘m{hVr {~Zm{db§~ {‘idyZ Xoʶm EodOr {VÀ¶m

(10)

‘mJm©V AS>Wio {Z‘m©U H$aʶmMr ^y{‘H$m àemg{H$¶ ZoV¥ËdmH$Sy>Z KoVbr OmVo. Agm gmd©{ÌH$

AZw^d Amho. ˶m‘wio ¶m H$m¶ÚmÀ¶m à^mdr d n[aUm‘H$maH$ A‘b~OmdUrgmR>r AZoH$ g§ñWm

g§KQ>Zm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ gm‘m{OH$ H$m¶©H$˶mªZm {H«$¶m{eb ìhmdo bmJVo. hm H$m¶Xm gm‘m{OH$

MidirÀ¶m H$m¶©H$˶mªZm C^o amhʶmgmR>r gm‘϶© XoUmam Amho. Vgo Vmo àgma ‘mܶ‘m§‘ܶo H$m‘

H$aUm-¶m nÌH$mam§Zm g˶emoYZmgmR>r à^mdr Aó CnbãY H$ê$Z XoUmam Amho. ˶mÛmao Vmo gOJ

d OmJ¥V OZ‘mZg KS>{dʶmgmR>r Cn¶wº$ R>aUmam Amho. ‘m{hVr A{YH$ma Midir‘ܶo H$m¶©aV

Agboë¶m H$m¶©H$˶mª‘ܶo ¶m H$m¶ÚmÀ¶m à^mdr d n[aUm‘H$maH$ A‘b~OmdUr àm‘m{UH$nUo

PQ>Umao Am{U ˶m H$m¶Úm AmYmao {‘imboë¶m ‘m{hVrÀ¶m AmYmao Amnbm ñdmW© gmܶ

H$aʶmgmR>r emgZ d àemgZmVrb bmM Imoarbm AZwHy$b ^y{‘H$m KoUmao Aí¶m XmoZ àH$maÀ¶m

H$m¶©H$˶mªMm CX¶ Pmbobm {XgyZ ¶oVmo. hm XoIrb Aä¶mgmMm ‘hÎdmMm g§X^© Amho.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr {Z{‘©Vr hmodyZ XeH$ ^µaMm H$mbI§S> bmoQ>bm Agbm Var ¶m

H$m¶ÚmMm Cn¶moJ H$gm d H$moU˶m nÕVrZo H$amdm ho XoemVrb Cƒ {e{jV ZmJ[aH$m§Vrb Xhm

Q>¸o$ bmoH$m§Zm g‘Obo Zmhr. ˶m‘wio øm H$m¶ÚmMr à^mdr A‘b~OmdUr d ì¶mnH$

OZOmJ¥VrgmR>r ‘hmamï´>mV " ^«ï>mMma {damoYr OZAm§XmobZmÀ¶m " AÊUm hOmao ¶m§À¶m gh Á¶m

g§ñWm g§KQ>Zm d H$m¶©H$V} {H«$¶m{eb AmhoV, ˶mV nwUo eha Am{U n[agamV {ddoH$ dobUH$a

¶m§À¶m ZoV¥ËdmImbr H$m¶©aV Agbobr " gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ' hr g§ñWm AJ« mJr AmT>iVo.

OwJb amR>r Am{U {ddoH$ dobUH$a ¶m§À¶m nwT>mH$mamZo 2006 ‘ܶo nwUo ehamV ñWmnZ Pmbobr

hr g§ñWm g‘mOmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm ~m~mV ì¶mnH$ OZOmJ¥Vr ‘mohr‘ am~{dʶm ~amo~aM

ZmJ[aH$m§À¶m BVahr AZoH$ g‘ñ¶m gmoS>{dʶmgmR>r VËna Agbobr {XgVo. ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶Xm, godm h‘r H$m¶Xm Am{U J«mhH$ g§ajU H$m¶Xm Aí¶m {d{dY H$m¶ÚmMr ‘m{hVr

ZmJ[aH$m§Zm CnbãY H$ê$Z ˶m§Zm gOJ ZmJ[aH$ ~Z{dʶmMo H$m¶© à^mdrnUo H$aVmZm AmT>iVo.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M Am{U ‘m{hVr A{YH$ma MidirV H$m¶©aV Agboë¶m Aݶ g§ñWm g§KQ>Zm

¶m§À¶mVrb ‘hÎdmMm n{hbm ’$aH$ åhUOo hr g§ñWm emgZ àemgZmgh Aݶ H$moUmÀ¶mhr

X~mdmbm ~ir nS>VmZm {XgV Zmhr. Xþgam ’$aH$ Agm H$s Vr gd© gm‘mݶ ZmJ[aH$m§Zm X¡Z§{XZ

(11)

OrdZmV ‘wb^yV JaOm§À¶m AZwf§JmZo ^oS>gmdUm-¶m àým§À¶m ‘wim n¶ªV OmʶmgmR>r ‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶ÚmMm H$ënH$nUo dmna H$aVo. ˶mVyZ {‘imboë¶m ‘m{hVr AmYmao ˶m àým§Mr

gmoS>dUy H$aʶmgmR>r àg§Jr ݶm¶mb¶mV XmX ‘mJVmZm {XgV Amho. nwUo ‘hmZJa nm{bH$m, ‘hm

{dVaU, ‘hmamï´> amÁ¶ ‘mܶ{‘H$ d Cƒ ‘mܶ{‘H$ {ejU ‘§S>i B˶mXtÀ¶m àemgZmV Mmbw

AgUm-¶m J¡aì¶dhma d A{Z¶{‘VVm ‘m{hVr A{YH$mamÛmao COoS>mV AmUyZ ¶m g§ñWoZo ‘m{hVr

A{YH$mamÀ¶m gw¶mo½¶ dmnamÛmao OZVoMm àemgZmda gw¶mo½¶ A§Hw$e {Z‘m©U H$aVm ¶ody eH$Vmo. ho

à^mdr nUo XmIdyZ {Xbo Amho. nwUo eha n[agamV à^mdrnUo H$m¶© H$aUm-¶m ¶m g§ñWoMo gdm©V

‘moR>o d¡Jwʶ åhUOo Vr Amnbo H$m¶©joÌ g§nwU© ‘hmamï´>mV {dñVmê$ eH$br Zmhr. qH$dm Amnbm

{dñVma dmT>dVmZm {XgV Zmhr. ¶mMm hr Aä¶mg hmoUo JaOoMo Amho.4)

* AmV§aamï´>r¶ g§X^© …-

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m {Z{‘©Vrbm AmV§aamï´>r¶ g§X^© Amho. ‘m{hVr A{YH$ma

Midirbm ~i {‘imbo Vo ˶m‘wioM gZ 1990 Xaå¶mZ OmJ{VH$ ~±H$, Am§Vaamï´>r¶ ZmUo{ZYr

¶mgma»¶m OmJ{VH$ {dÎmg§ñWm§Zr YmoaUmË‘H$ nmD$b åhUyZ {dÎmnwadR>m H$aVmZm emgH$s¶ joÌ

^«ï>mMma ‘wº$ H$aʶmgmR>r H$ma^ma A{YH$ nmaXeu H$aʶmMr AQ> {dH$gZerb amï´>m§g‘moa R>odbr.

g§¶wº$ amï´> g§KmÀ¶m n{hë¶m A{YdoeZmVrb Am‘g^oV {S>ŠboaoeZ Am°’$ øw‘Z amB©Q²gMr KmofUm

1948 ‘ܶo H$aʶmV Ambr. g§¶wº$ amï´> g§KmÀ¶m Am‘g^oV ‘mZdr h¸$m§Mm Om{haZm‘m 1948

‘ܶo g§‘V Ho$bm Jobm. ˶mZygma ˶mVrb AZwÀN>oX 19 ‘ܶo à˶oH$mbm ñdV:Mo ‘V ~Z{dʶmMm

Am{U Vo 춺$ H$aʶmMm A{YH$ma XoʶmV Ambm Amho. ¶m ñdmV§Í¶m‘ܶo H$moU˶mhr

X~mdm{edm¶, H$moU˶mhr ‘mܶ‘mVyZ H$moU˶mhr gr‘m§{edm¶ qH$dm hñVjonm{edm¶ ‘V ~Z{dUo,

‘m{hVr ‘mJUo, ‘m{hVr {‘i{dUo, ‘m{hVr KoUo, d ‘m{hVr XoUo VgoM ‘m{hVr Am{U H$ënZm§Mo

AmXmZ àXmZ H$aUo A{^àoV Amho. 1766 ‘ܶo {’«$S>‘ Am°’$ àog EŠQ> Agm H$m¶Xm g§‘V H$ê$Z

pñdS>Z ¶m XoemZo gd©àW‘ ‘m{hVr A{YH$ma ‘mݶ Ho$bm. g§¶wº$ amï>g§KmZo ¶m H$m¶ÚmÀ¶m

g§X^m©V AmV§aamï´>r¶ ñVamda YmoaUmË‘H$ ^y{‘H$m ~Omdbr Amho. pñdS>ZZ§Va S>oÝ‘mH©$, Zm°d},

(12)

{’$Zb±S> ¶m XoemV ‘m{hVrMo A{YH$ma XoUmao H$m¶Xo g§‘V H$aʶmV Ambo. ¶m 1971 ‘ܶo

amï´>Hw$b ‘§S>imZo àemgZmVrb bmoH$gh^mJ dmT>mdm ¶mgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMm nwañH$ma Ho$bm.

gZ 1982 ‘ܶo amï´>Hw$bmVrb H°$ZS>m, ’«$mÝg, Am°ñQ´>o{b¶m ¶mgma»¶m amï´>Hw$bmVrb Xoem§Zrhr ¶m

H$m¶ÚmMm pñdH$ma Ho$bm. X{jU A{’«$Ho$Vrb S>~©Z 1999 ‘ܶo Pmboë¶m n[afXoV ‘m{hVrÀ¶m

A{YH$mambm ñdV§Ì ݶm{¶H$ ñdê$nmV bmJy H$aʶmMr gyMZm H$aʶmV Ambr. VgoM A{^boI

ì¶dñWmnZmgmR>r nmD$bo CMbʶmV Ambr. amï´>Hw$b g{Mdmb¶m§Zo EH$ ‘m°S>ob {~bhr V¶ma Ho$bo

hmoVo. OoUo H$ê$Z ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamg§~§YmVrb H$m¶Xo H$aVm ¶mdoV. MrZ gma»¶m gmå¶dmXr

XoemZo 28 {S>g|~a 2005 ‘ܶo H$m¶Xm H$ê$Z {X {’«$S>‘ Am°’$ BÝ’$a‘oeZ bm° Agm ‘m{hVr

A{YH$mamg§~§YrMm H$m¶Xm bmJy Ho$bm. 1990 n¶ªV 13 Xoem§Zr hm H$m¶Xm amï´>r¶ ñVamda bmJy

˶mZ§Va Am{e¶m I§S>mV OnmZ, X{jU H$mo[a¶mgh AZoH$ amï´>m§Zr hm H$m¶Xm A‘bmV AmUbm.

˶mMo ’$bñdê$n AmO 90 nojm A{YH$ amï´>m§Zr øm H$m¶ÚmMm ñdrH$ma Ho$bm. ˶m‘wio ZìdXÀ¶m

XeH$mg ‘m{hVrÀ¶m A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m MidirÀ¶m Ñï>rZo ‘hÎd Amho. 1

bmoH$emhrMm nwañH$ma H$aUm-¶m amï´>m§‘ܶo ‘m{hVrMm A{YH$ma 90 À¶m XeH$mAmYrM

bmJy ìhm¶bm hdm hmoVm. àemgZmV bmoH$gh^mJ, nmaXe©H$Vm, CÎmaXm¶rËdmMr OmUrd AgyZ

Ho$di ^mJUma ZìhVo, Va ‘m{hVr A{YH$mamg‘ H$m¶Xm ZmJ[aH$m§À¶m hmVr AgUo Amdí¶H$

hmoVo, {ZH$mon bmoH$emhrMr Vr JaO hmoVr. emgZ Am{U gd© emg{H$¶ g§ñWm§H$S>o Agbobr

‘m{hVr hr gmd©O{ZH$ ñdê$nmMr AgVo. åhUOoM Aer ‘m{hVr ZmJ[aH$m§gmR>r Iwbr Agmd¶mg

hdr. dñVwV: emgZ ¶§ÌUm§Mm H$b Vr bndʶmH$S>o Agm¶Mm. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmZo emgZ

¶§ÌUm§Mm H$b nmaXeu H$ma^mamH$S>o namd{V©V hmoUo Ano{jV Amho. 1923 Mm Jmon{Z¶VoMm

H$m¶Xm {~«{Q>em§Zr g‘§V Ho$bm. ˶mg {~«{Q>eH$mbrZ emg{H$¶ JwnrVm§Mm H$m¶Xm Ago åhUV.

emg{H$¶ JwnrVm§Mm H$m¶Xm hm XoemÀ¶m g§ajUm§gmR>r ‘hÎdmMm Amho. g§ajU ¶§ÌUoVrb ‘hÎdmMr

ñWio Am{U XoemÀ¶m gwa{jVVogmR>r {ZJS>rV AgUmar ‘m{hVr Xoʶmda {Z~ªY KmbUmam Amho.

nU hm H$m¶Xm åhUOo emg{H$¶ ì¶dhmamV JwáVm amIʶmgmR>rM Amho Agm ^maVmV g‘O gd©Ì

ê$T> Pmbm hmoVm. A‘o[aHo$Zo 춺$sñdmV§Í¶mMm nwañH$ma Ho$bobm Agbm Varhr A‘o[aHo$bm

(13)

‘m{hVrMm A{YH$ma g§‘V H$aʶmg 1966 n¶ªVMm doi bmJbm. 1990 Z§Va ‘mÌ hm H$m¶Xm

d¡{œH$ nQ>bmda ‘moR>çm MM}g ñdê$nmV Ambm. ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mambm Ho$di , ‘m{hVr

{‘i{dʶmMm A{YH$ma, gwYmaUm§Mm A{YH$ma Z ‘mZVm øm H$m¶Úmbm ‘wb yV A{YH$ma åhUyZ

‘mݶVm {‘imbr Amho. ZmJ[aH$m§gmR>r emgZmMr ‘m{hVr Iwbr Agmd¶mbm hdr åhUOoM ‘m{hVr

hr gmd©O{ZH$ ñdê$nmMr AgVo ho AmVm ‘mݶ Pmbo Amho. ^¸$‘ bmoH$emhr, ZmJ[aH$m§Mm

emgH$s¶ H$m‘H$mOmVrb gh^mJ, nmaXe©H$ H$ma^ma, {ejUmMo Cƒ à‘mU ¶m gdmªMm

‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamer WoQ> g§~§Y Amho. ho bjmV ¶oVo.

* gm_m{OH$ Midi, {hVg§~§Yr JQ> …-

X~mdJQ> : à˶j {ZdS>UwH$m Z bT>Um-¶m g§KQ>Zm emgZ YmoaUmda à^md nmS>V AgVmV.

Amnë¶m {hVg§~§YmMr OmonmgZm H$aʶm gmR>r bmoH$ g§K{Q>V[a˶m à¶ËZ H$aV AgVmV. BVa

Xoem§À¶m VwbZoV ^maVr¶ g‘mOmVrb X~mdJQ> doJio R>aVmV. ˶mV OmV, Y‘©, n§W, Am{W©H$

AmYmamda ñWmnZ Pmbobo X~mdJQ> nmhmd¶mg {‘iVmV. ˶m‘wio gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m ^y{‘H$m

Am{U H$m¶m©Mo ñWmZ EH$ X~mdJQ> åhUyZ Aä¶mgUo JaOoMo Amho. ZmJ[aH$ Am{U J«mhH$ åhUyZ

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMr ^y{‘H$m Am{U H$m¶© BVa X~mdJQ>mnojm doJio R>aVmV.

* ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi …-

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi am~{dUmao H$m¶©H$V} d g§KQ>Zm

‘hmamï´>m‘ܶo AZoH$ g§KQ>Zm d g§ñWm ‘m{hVr A{YH$ma Midir ‘ܶo H$m‘ H$aVmZm {XgVmV.

˶m AZwf§JmZo g§X^© gm{h˶mMm AmT>mdm KoVodoir g‘moa Amboë¶m H$mhr g§KQ>Zm§À¶m ~Ôb

‘m{hVr {dfX H$aV Amho. ‘hmamï´>mV ‘m{hVr A{YH$ma Midi am~{dVmZm hþVmË‘m Pmboë¶m

g{Ve eoÅ>r ¶m§Mo ‘maoH$ar AmOhr gmnS>bo Zmhr. Var gwÕm ˶m§Mo ~§Yw g§{Xn eoÅ>r ‘m{hVr

A{YH$ma Midirda Omo‘mZo H$m‘ H$aV AmhoV.

(14)

* Ooð> g‘mOgodH$ AÊUm hOmao …-

gZ 1923 À¶m Am°{’${e¶b {gH«o$Q> A° ŠQ>‘wio ^maVr¶ ZmoH$aemhrÀ¶m A§JdiUr

nS>boë¶m JmonZr¶VoÀ¶m H$m¶ÚmMoApñVËd XoemV H$m¶‘ hmoVo. gZ 1947 ‘ܶo Xoe ñdV§Ì Pmbm

˶mZ§Va ¶m Jmon{Z¶VoÀ¶m VËdmbm aÔ H$aUo JaOoMo hmoVo. ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamZo Jmon{Z¶VoÀ¶m

VËdmbm {Vbm§Obr {‘iUma hmoVr. ‘mÌ, ˶mgmR>r ‘moR>m g§Kf© H$amdm bmJUma hmoVm hr

dñVwpñWVr Amho. ¶m dñVwpñWVr Mo Jm§{^¶© ho BWdaM ‘¶m©{XV ZìhVo. Va àOmgÎmmH$ ^maVmVrb

OZVoÀ¶m gmd© m¡‘ËdmMr OmUrd ~hþg§»¶ OZVobmM ZìhVr hr J§^ra ~m~ hmoVr. Om{Ud Ho$di

‘VXmZmÀ¶m A{YH$mamnwaVr ‘¶m©{XV hmoVr.

AÊUm hOmao ¶m§Zr Ag§»¶ Am§XmobZo Ho$br. H|$Р˶mZVa amÁ¶ gaH$ma ¶m§À¶mer bT>m

{Xbm. 12 Am°ŠQ>mo~a 2005 bm Xoe^a hm H$m¶Xm bmJy Pmbm. Xþgao ñdmV§Í¶ åhUyZ ‘m{hVr

A{YamMm C„oI Ho$bm OmVmo. ‘mÌ Var hm g§Kf© AnyU© Amho. H$m¶ÚmMm Xþê$n¶moJ,

A‘b~OmdUrVrb ÌwQ>r Xþa H$amì¶m bmJVrb. amioJU{gÕr ¶m Jmdr AÊUm hOmao ¶m§Zr

J«m‘{dH$mgmMo H$m¶© 1980 À¶m XeH$mV hmVr KoVbo hmoVo. bmoH$gh^mJmVyZ J«m‘{dH$mgmMo

H$m¶©H$aUm-¶m AÊUm hOmao ¶m§Zm J«m‘{dH$mgmMo H$m¶© H$aVmZm àemgZmV ^«ï>mMmamMm AZw^d

¶oV hmoVm. ^«ï>mMma {Z‘y©bZm {edm¶ {dH$mg eŠ¶ Zgë¶mMm {ZîH$f© AÊUm hOmao ¶m§Zr H$mT>bm.

1996 Vo 2005 ¶m H$mbI§S>mV AÊUm hOmao ¶m§Zr à{XK© g§Kf© Ho$bm. hm g§Kf© amÁ¶

Am{U H|$Ð XmoÝhr nmVirda hmoVm. AÊUm§À¶m Am§XmobZmZo Xoeì¶mnr ê$n YmaU Ho$bo hmoVo.

AÊUm§À¶m Am§XmobZmMm àdmg hm AÊUm§Zm EH$m J«m‘{dH$mg H$m¶©H$˶m©Mm OJmVrb gdm©V

‘moR>çm bmoH$emhrÀ¶m g§ajH$mÀ¶m ^w{‘Ho$àV ¶odyZ nmohMdVmo. amioJU{gÕr ¶m Jmdr

J«m‘{dH$mg H$m¶© hmVr KoVboë¶m AÊUm§Zm J«m‘{dH$mg H$aVo doir ^«ï>mMmamMm, XâVa{Xa§JmB©Mm,

àemg{H$¶ A{YH$m-¶mÀ¶m§ A§h‘ݶVoMm, AZw^d Ambm ZgVm, Va EH$m g§doXZerb

g‘mOgodH$mg J«m‘{dH$mgmV a‘ʶmg dmd {‘imbm AgVm. aMZmË‘H$ H$m¶© nmhʶmgmR>r AZoH$

OU AmOhr amioJU{gÕr JmdmMm Aä¶mg H$aVmV. AÊUm§Zr Ho$bobr CnmofU, Am§XmobZ ho IwÔ

(15)

OZVoÀ¶m CnhmgmMo H|$Ð R>abobo {XgVmV. ‘mÌ AÊUm§Zr Amnbo OmUVonUmMr ^w{‘H$m H$Yrhr

gmoS>bobr AmnUmg nhmd¶mg {‘iV Zmhr.

ZJa {Oëôµ¶mVrb gm‘m{OH$ dZrH$aU Im˶mVrb ^«ï>mMmamÀ¶m àH$aUmbm à{VHw$b

n[apñWVrV Kgmg bmdʶmMo Y¡¶© AÊUm§Zr XmIdbo. ^«ï>mMmamÀ¶m ¶m àH$aUmMr ì¶már amÁ¶^a

Agë¶mMo AÊUm§Zm OmUdbo. amÁ¶mV ˶m doir ^mOn-{edgoZm ¶wVrMo gaH$ma hmoVo. VËH$mbrH$

g‘mOH$ë¶mU‘§Ìr ~~Zamd Kmobn ¶m§Mm H$moQ>çmdYr én¶m§Mm ^«ï>mMma CKS> Pmbm hmoVm.

VËH$mbrZ ‘w»¶‘§Ìr ‘Zmoha Omoer ¶m§Zm ¶mda n{hbo nÌ AÊUm§Zr nmR>dbo hmoVo . gaH$mar

{VOmoarVrb n¡em§Mm {d{Z¶moJ H$gm Pmbm, ¶mMm {hemo~ ‘mJʶmMm OZVobm nyU© A{YH$ma Amho

Am{U gaH$maZo hm {hemo~ {XbmM nm{hOo. ˶mgmR>rM ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamÀ¶m H$m¶ÚmMr

A˶§V JaO Amho, Aem ^mdZm ‘w»¶‘§Í¶m§Zm H$idë¶m. VrZ ‘{hZo gaH$maZo AÊUm§Zm H$moUVmhr

à{VgmX {Xbm Zmhr. ˶m‘wio AÊUm§Zr 6 E{àb 1998 bm ‘w§~B©V AmPmX ‘¡XmZmda n{hbo

Am§XmobZ Ho$bo. 1999 ‘ܶo AÊUm§Zr Ami§Xr ¶oWo Xhm {Xdgm§Mo CnmofU Ho$bo. ˶mbmhr

gaH$maZo ’$magm à{VgmX {Xbm Zmhr. ˶mZ§Va ˶mM dfu Pmboë¶m {ZdS>UwH$m§‘ܶo ¶wVr gaH$ma

nm¶CVma Pmbo. ˶m OmJr H$m±J«og- amï>dmXrMo AmKmS>r gaH$ma amÁ¶mV gÎmoda Ambo. amÁ¶mV

H$m±J«og AmKmS>rMo gaH$ma Amë¶mZ§Va AÊUm§Zr Zì¶m gaH$mabm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~mV

nwaoer ‘wXV {Xbr. ‘mÌ H$m¶©dmhr H$mhr hmoB©Zm hr Jmoï> bjmV Amë¶mda 2 ‘o 2000 bm

amÁ¶mVrb ghmhr ‘hgyb {d^mJmV ‘moM} H$mTy>Z K§Q>mZmX Am§XmobZ H$aʶmV Ambo. ˶mMr XIb

KodyZ ‘w»¶‘§Ìr {dbmgamdm§Zr dfmª ~§Jë¶mda ~¡R>H$ ~mobmdyZ ¶mda g{dñVa MMm© Ho$br. hr

‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m H$m¶ÚmgmR>r gaH$maH$Sy>Z Pmbobr n{hbr {XbmgmXm¶H$ H¥$Vr hmoVr, Ago

AÊUm§Zm dmQ>Vo. ˶mZ§Va hr AÊUm§Zm A§XmobZo H$amdoM bmJbo. 21 gßQ>|~a 2002 bm

amioJU{gÕrVM AÊUm§Zr ‘m¡Z gwê$ Ho$bo. VËH$mbrZ ‘§Ìr Ama. Ama. nmQ>rb d {edmOramd

‘moKo ¶m§Zr ¶oWo ¶oD$Z boIr AmœmgZ {Xbo. ˶m‘wio AÊUm§Zr ‘m¡Z gmoS>bo. nwT>o ’o$~«wdmar 2003

Z§Va ‘ܶo amÁ¶mV ‘w»¶‘§Ìr åhUyZ gwerbHw$‘ma qeXo ¶m§Mr dUu bmJbr ˶m§À¶m H$mimV Vo

{dYo¶H$ ‘§Oya Pmë¶mZ§Va bJoMM Vo A§{V‘ ‘§OwargmR>r H|$Ð gaH$maH$S>o nmR>dyZ {Xbo. ˶mdoir

(16)

H|$ÐmV EZS>rEMo gaH$ma hmoVo. ‘hmamï´>mV nyd©bú¶r à^mdmZo H$m¶Xm ‘§Oya hmoD$Zhr A§‘b~OmdUr

hmoV ZìhVr. ˶m‘wio AÊUm§Zr VËH$mbrZ H|$Ðr¶ J¥h‘§Ìr bmbH¥$îU AS>dmUr ¶m§Mr ^oQ> KoD$Z

˶m§À¶mH$S>o ¶m H$m¶ÚmMm AmJ«h Yabm. H$m¶Xm hmodyZhr H$m¶ÚmÀ¶m A‘§b~OmdUrgmR>r

AÊUm§Zm A§XmobZ H$amdo bmJV hmoVo. H|$Ðr¶ J¥h‘§Ìmb¶mZo nmR>dboë¶m ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m

{dYo¶H$mda ˶m§Zr 10 Am°JñQ> 2003 bm ñdmjar H$ê$Z ‘§Owar {Xbr. AIoa "‘m{hVrMm

A{YH$ma 2002' ho {dYo¶H$ ‘§Oya Pmbo, ‘hmamï>mV Va Vo VoìhmnmgyZM nyd©bú¶r à^mdmZo 23

gßQ>|~a 2003 nmgyZ bmJy H$aʶmV Ambo. 2003 ‘ܶo amÁ¶mV hm H$m¶Xm bmJy Pmë¶mZ§Va

˶mÀ¶m A§‘b~OmdUrgmR>r amÁ¶mV H$mhr ‘m{hVr Am¶wº$, gaH$mar H$m¶m©b¶{Zhm¶ ‘m{hVr

A{YH$mar, A{nbr¶ A{YH$mar Zo‘yZ hr ¶§ÌUm C^r H$aUo, ˶mÛmao H$m¶ÚmMr A§‘b~OmdUr

gwê$ H$aUo JaOoMo hmoVo. ho bjmV KodyZ H$m¶ÚmÀ¶m A‘b~OmdUrgmR>r nwÝhm

A‘b~OmdUrgmR>r A§XmobZmg AÊUm g‚m Pmbo.

Xaå¶mZ ¶m {dYo¶H$mMm amÁ¶mZo V¶ma Ho$bobm hm ‘gwXmhr AmXe© R>abm. nwT>o XmoZ dfmªZr

‘hmamï´>mMmM ‘m{hVr A{YH$mamMm ‘gwXmH|$ÐmVrb‘Z‘mohZqgJ ¶m§À¶m ZoV¥ËdmImbrb ¶ynrE

gaH$ma ‘mJdyZ KoVbm, ˶mV H$mhr XþéñVr Ho$br Am{U 12 Am°ŠQ>mo~a 2005 bm H|$Ð

gaH$maZohr hm H$m¶Xm bmJy Ho$bm. "‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005' ¶m ZmdmZo ApñVËdmV

Ambobm hm H$m¶Xm Oå‘y-H$mí‘ra dJiVm g§nyU© XoemV bmJy H$aʶmV Ambm. nwT>o hm H$m¶Xm

H$mhr ZmoH$aemhm Am{U H$mhr amOH$s¶ nwT>mar ¶m§Zm AS>MU R>ê$ bmJbm. ˶m‘wio ˶mV ~Xb

H$aʶmgmR>r XþéñVr H$aʶmMm à¶ËZ gaH$ma H$ê$ bmJbo.

H$m¶Xm {Zîà^ hmodyZ Ho$di H$mJXmonÌr ApñVËdmV Agmdm Aem Ame¶mMm gaH$mar

’$m¶br d H$mJXnÌm§darb H$m¶m©b¶rZ {Q>ßnUr {Q>ßnUr Z Omhra H$aʶmMm ~Xb H$m¶ÚmV

H$aʶmMm KmQ> gaH$ma Kmby nmhV hmoVo. 2 Owb¡ 2006 bm n§VàYmZ ‘Z‘mohZqgJ, ¶ynrE VWm

H$m±J«ogÀ¶m Aܶjm gmo{Z¶m Jm§Yr ¶m§Mr oQ> KoD$Z ¶m H$m¶ÚmV darb XþéñVr H$ê$ Z¶o, Aer

‘mJUr AÊUm§Zr Ho$br. gaH$ma AÊUm§Zm Ow‘mZV ZìhVo ˶m‘wio nwÝhm AÊUm§Zm A§XmobZmMo Aó

(17)

CJmamdo bmJbo. à§gJr ¶m H$m¶ÚmV hm ~Xb Ho$bm, Va "nÙ^yfU' gÝ‘mZ naV H$aʶmMm Bemam

AÊUm§Zr H|$Ðmbm {Xbm, amï´>nVr S>m°. E.nr.Oo. AãXþb H$bm‘ ¶m§Zmhr Vgo H$idbo. ˶m§Zr ¶mV

H|$Ð gaH$maer ‘ܶñWr H$ê$Z hm gÝ‘mZ AÊUm§Zr naV H$ê$ Z¶o Aer {dZ§Vrhr Ho$br. gaH$maMr

nmCbo ‘mÌ {dê$Õ {XeoZo OmV hmoVr. ¶m EH$mM {df¶mgmR>r ho AÊUm§Mo Vã~b n§Yamdo Am§XmobZ

hmoVo. H|$ÐmZo ¶m H$m¶ÚmV XþéñVr H$ê$ Z¶o, ¶mgmR>r H«$m§{V{XZr 9 Am°JñQ> 2006 bm Ami§Xr ¶oWo

CnmofU gwê$ Ho$bo. Vo 10 {Xdg Mmbbo. H|$Ð gaH$maÀ¶m {damoYmV ¶m H$mimV ‘hmamï´>mgh XoemV

‘moR>m OZjmo Cgibm. OZVoMm Am§XmobZmbm Cñ’y$V© nmqR>~m bm^bm. AIoa 19 Am°JñQ>

2006 bm åhUOo AÊUm§À¶m A§XmobZmÀ¶m Xhmì¶m {Xder "‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmV ~Xb

H$aUma Zmhr, Vmo Amho VgmM R>ody' Ago n§VàYmZ ‘Z‘mohZqgJ ¶m§Mo boIr nÌ KoD$Z n¥ÏdramO

MìhmU Ami§Xrbm Ambo, ˶mZ§Va AÊUm§Zr ho A§XmobZ ‘mJo KoVbo. AÊUm§Zr {ZYm©amZo bT>mB©

bT>ë¶mMm Agm hm B{Vhmg Amho. H|$Ðr¶ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmda ‘hmamï´>mÀ¶m ‘m{hVr

A{YH$ma {dYo¶H$ 2003 Mm à^md Amho.

‘hmamï´>r¶ Am{U amï´>r¶ nmVirdarb ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm nmarV ìhmdm ¶mgmR>r

AÊUm§Zr Ho$bobo à¶ËZm§Mm qghmMm dmQ>m Amho hr Jmoï> {Z{d©dmX Amho. {dH$gZerb amï´>m§da

OmJ{VH$ ñVamda AW© nwadR>m H$aUm-¶m g§ñWm§Zr nmaXe©H$VoMo {Z~ªY bmdbo. ˶m‘wio ‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶Xm nmarV H$aUo {dH$gZerb amï´>m§Zm H«$‘àmá R>abo. ‘m{hVr A{YH$mamMo lo¶ ¶m

g§ñWm§Zm OmVoM nU ˶mM ~amo~a ‘m{hVr A{YH$mamMm H$m¶Xm ìhmdm ¶mgmR>r à¶ËZ H$aUm-¶m

H$m¶©H$˶mªÀ¶m H$m¶m©Mo ‘hÎd Vgy^ahr H$‘r hmoV Zmhr.

H$m¶ÚmÀ¶m ‘mJm©Zo, KQ>ZoÀ¶m Mm¡H$Q>rV amhÿZ, ZmJ[aH$ËdmMm Amnbm h¸$ ~OmdVmZm, XoemÀ¶m

^ë¶mgmR>r amÁ¶ gaH$maer Am{U Z§Va H|$Ð gaH$maer g§Kf© H$aʶmMr ^y{‘H$m øm H$m¶©H$˶mªZr

KoVbr hmoVr. ¶m H$m¶ÚmÀ¶m {Z{‘©Vr gmR>r à¶ËZ H$aUm-¶m‘ܶo AÊUm hOmao, Aê$Um am°¶ ¶m§Mo

Zmd AJ«H«$‘mZo ¿¶mdo bmJob.

(18)

AÊUm§À¶m ‘m{hVr A{YH$ma Am§XmobZmMm KQ>ZmH«$‘

2 Am°ŠQ>mo~a 1997 : amÁ¶ gaH$mabm n{hbo nÌ

6 E{àb 1998 : YaUo Am§XmobZ, AmPmX ‘¡XmZ, ‘w§~B©

9 Am°JñQ> 1999 : Xhm {Xdgm§Mo CnmofU, Ami§Xr, nwUo

2 ‘o 2000 : amÁ¶mVrb ghm ‘hgwb {d^mJmV ‘moM}, K§Q>mZmX

27 E{àb 2001 : ‘w»¶‘§Í¶m§er n{hbr MMm©, ‘w§~B©

9 Am°JñQ> 2001 : ghm {Xdgm§Mo ‘m¡Z, amioJU{gÕr

21 gßQ>|~a 2002 : nwÝhm ghm {Xdgm§Mo ‘m¡Z, amioJU{gÕr

27 OwZ 2003 : Cnn§VàYmZ bmbH¥$îU AmS>dmUr ¶m§Mr ^oQ>, {X„r

1 Am°JñQ> 2003 : gmV {Xdgm§Mo ‘m¡Z, amioJU{gÕr

9 Am°JñQ> 2003 : H$a|Jo ¶m ‘a|Jo, Am§XmobZCnmofU, AmPmX ‘¡XmZ, ‘w§~B©

10Am°JñQ> 2003 : ‘hmamï´>mÀ¶m {dYo¶H$mda amï´>nVtMr ghr

11Am°JñQ> 2003 : ‘hmamï´>mV ‘m{hVr A{YH$ma bmJy

26 OmZodmar 2004 : A§‘b~OmdUrgmR>r ‘m¡Z, amioJU{gÕr

9 ’o$~«wdmar 2004 : ‘m{hVr Am¶wº$ Zo‘ʶmgmR>r CnmofU, amioJU{gÕr

12 Am°ŠQ>mo~a 2005 : XoemV ‘m{hVr A{YH$ma bmJy

25 gßQ>|~a 2005 : à^mdr A§‘b~OmdUrgmR>r CnmofU, amioJU{gÕr

2 Am°JñQ> 2006 : àYmZ‘§Ìr ‘Z‘mohZqgJ ¶m§À¶mer MMm©, {X„r

9 Am°JñQ> 2006 : H|$ÐmÀ¶m H$m¶ÚmV ~Xb H$ê$ Z¶o ¶mgmR>r CnmofU,

Ami§Xr, nwUo

19 Am°JñQ> 2006 : àYmZ‘§Ìr‘Z‘mohZqgJ ¶m§Mo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmV

~Xb Z H$aʶmMo boIr AmœmgZ , CnmofU ‘mJo

* gwamÁ¶ g§Kf© g{‘VrMo Aܶj {dO¶ Hw§$^ma …-

(19)

gwamÁ¶ g§Kf© g{‘VrMo Aܶj {dO¶ Hw§$^ma ga ho gwÕm ‘m{hVr A{YH$ma Midi

am~{dVmV. {deof åhUOo bmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$aʶmgmR>r Xaa{ddmar {MÎma§OZ dmQ>rH$m ‘m°S>©Z

H$m°bZr ¶m {R>H$mUr ‘hmamï´>mVrb àW‘ ‘m{hVr A{YH$ma H$Q²>Q>çmMo Am¶moOZ H$aV Amho.

‘m{hVr A{YH$ma H$Å>m hm XoemVrb n{hbmM Agm CnH«$‘ Amho. ghOVm Am{U ‘moH$ionUm

Agm ¶m H$Q²>Q>çmMr AmoiI Amho. EImÚm H$m¶Úm{df¶r ‘mJ©Xe©Z H$aʶmgmR>r AmOda AZoH$

{R>H$mUr H$m¶m©b¶o AgVmV. ‘mÌ ‘m{hVr A{YH$ma H$Å>m hm Agm H$Å>m Amho, OoWo Hw$Urhr

ZmJ[aH$ Amnbr g‘ñ¶m KodyZ Omdy eH$Vmo. ˶mbm ‘m{hVJma 춺$s ‘mJ©Xe©Z H$aV AgVmV.

‘hmamï´>mVrb J«m‘rU OrdZmV Oer MmdS>r AgVo. OoWo bmoH$ MMm© ‘wº$ nUo H$aVmV. Vem

ñdê$nmMm H$Å>m Agë¶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma H$gm dmnam¶mMm ¶mMm ZmJ[aH$m§‘ܶo Agbobm

{^S>ñVnUm OmVmo. AZ² ghO gwb^ kmZ ZmJ[aH$m§Zm {‘iw eH$Vo. Aem àH$mao hOmamo bmoH$m§Zm

‘mJ©Xe©Z hmodyZ ˶m§À¶m g‘ñ¶m gmoS>dUyH$ Vo H$aV AgVmV. 14 Am°ŠQ>mo~a 2018 amoOr ˶m§À¶m

‘m{hVr A{YH$ma H$Å>¶mZo 250 dm Q>ßnm nwU© Ho$bm. ˶m {Z{‘ÎmmZo nwʶmÀ¶m T>mobo nmQ>rb

‘mJm©darb g^mJ¥hmV g‘ma§ mMo Am¶moOZ Ho$bo hmoVo. ˶m ‘mJ©Xe©H$ åhUyZ ‘mOr Am¶wº$ ‘hoe

PJS>o Ambo hmoVo.

* MmUŠ¶ ‘§S>bMo A{dZme Y‘m©{YH$mar …-

MmUŠ¶ ‘§S>bMo A{dZme Y‘m©{YH$mar ga ¶m§Mo boIZ d ‘mJ©Xe©Z ‘m{hVr A{YH$ma

Midirbm gwê$dmVrÀ¶m H$mimnmgyZ am{hbo Amho. "ñdV§Ì ZmJ[aH$' hm ˶m§Mm J«§W ˶m g§X^m©V

‘m{hVr A{YH$ma Midi MmbdUm-¶m H$m¶©H$˶mªgmR>r àoaH$ R>aVmo. "ñdV§Ì ZmJ[aH$'ho

gmám{hH$ XoIrb A{dZme Y‘m©{YH$mar gam§H$Sy>Z Mmbdbo OmVo. MmUŠ¶ ‘§S>b H$Sy>Z Mmbdë¶m

OmUm-¶m ì¶m»¶mZ ‘mbo‘ܶo

Y‘m©{YH$mar gam§H$Sy>Z ‘m{hVr A{YH$mam~m~V, ZmJ[aH$mÀ¶m A{YH$mam§~m~V g{dñVa

‘mJ©Xe©Z Ho$bo OmVo.H$m¶©H$Vm© A{YH$mar hr àemgH$s¶ ZoV¥ËdmMr ì¶m»¶m A{dZme Y‘m©{YH$ar

ga gmV˶mZo H$aV AgVmV. gZXr A{YH$mar A{dZme Y‘m©{YH$mar ¶m§Zr nXmMm amOrZm‘m

XoD$Z ì¶dñWm ~XbʶmgmR>r amOH$maUmV CS>r KoVbrhmoVr. nwUo ¶oWwZ 1998Mr bmoH$g^m Vo

(20)

bT>bo hmoVo. {ZdS>UwH$m§Vrb H$mù¶m n¡emMm dmna, OmVrnmVrMo amOH$maU ˶m§Zm ‘m{hVr hmoVo d

Vo ~XbʶmgmR>r ˶m§Zr à¶ËZ Ho$bo. à{VkmnÌmÛmao g§nÎmr Omhra Ho$br nm{hOo, hr ‘mJUr Ho$br.

nwT>o Vgm H$m¶ÚmV ~Xb Pmbm. {ZdS>UyH$ IMm©Mr ‘¶m©Xm 15 bmI én¶o AgVmZm bmoH$m§H$Sy>Z

n¡go O‘m H$ê$Z {ZdS>UyH$ bT>{dbr. gmS>oVoam bmI én¶o O‘m Pmbo. ˶mMm {heo~ {Xbm.

gai‘mJm©Zo nmaXeu amOH$maU H$aVm ¶oVo, ho ˶m§Zr XmIdyZ {Xbo.

gd© amOH$maU Am{U gJioM nj dmB©Q>, ho ~mobUo Iyn gmono Amho. ‘r Aer ^y{‘H$m H$Yr KoV

Zmhr. ‘r gdmªMm, gd© ‘mPo, hr ‘mPr ^y{‘H$m Amho. njmgmR>r, {ZdS>UwH$sgmR>r n¡gm bmJUmaM.

{ZdS>UyH$ à{H«$¶oV IM© hmoUmè¶m XmoZ Z§~aÀ¶m n¡emMm à^md H$‘r H$aʶmgmR>r gd© njm§Zr

Jm§^r¶m©Zo EH$Ì {dMma Ho$bm nm{hOo. H$m¶Xoera ‘mJm©Zo Vmo C^m H$aʶmMr ì¶dñWm nm{hOo,''

Ago ‘V Y‘m©{YH$mar ¶m§Zr 춺$ Ho$bo Amho. bmoH$à{V{ZYr H$moU˶mhr njmMm Agmdm, nU Vmo

Aä¶mgy hdm. bmoH$à{V{ZYr ^«ï>mMmar Zgmdm, Aer Anojm ˶m§Zr doimodoir 춺$ Ho$br Amho.

bmoH$emhr ‘ܶo Am§XmobZmZo Am§XmobH$ZmÀ¶mM ^w{‘Ho$V amhmdo. ˶m§Zr amOH$s¶ nj hmody Z¶o Ago

A{dZme Y‘m©{YH$ma gam§Zm dmQ>Vo. ‘m{hVr A{YH$ma Midir ‘ܶo ˶m§Mo ¶moJXmZ Amho. ˶m§Zr

doimodoir AÊU hOmao ¶m§À¶m A§XmobZm‘ܶo gh^mJ KoVbm Amho. àemg{H$¶ A{YH$mar

KS>dUmar g§ñWm Agm bm¡H$sH$ Agbobr MmUŠ¶ ‘§S>b g§ñWm A{dZme Y‘m©{YH$mar MmbdVmV.

˶m§Zr Amnë¶m g§ñWo ‘ܶo àemg{H$¶ A{YH$mar KS>dbo AmhoV.

* ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V}-g§O¶ {eamoS>H$a …-

ñdV: EH$ ¶eñdr CÚmoOH$ AgyZhr XoemMo AmnU H$mhrVar XoUo bmJVmo ¶m hoVwZo

PQ>Umao{eamoS>H$a gam§Mo "Q>mobMm Pmob' honwñVH$ à{gÕ Amho. g§O¶ {eamoS>H$a ¶m§Zm gOJ

ZmJ[aH$ ‘m{hVr A{YH$ma nwañH$ma 2017 ‘m. H|$Ðr¶ ‘m{hVr Am¶wº$ d Á¶oð> H$m¶©H$V} lr e¡boe

Jm§Yr (‘w§~B©), àXmZ hñVo àXmZ H$aʶmV Ambm hmoVm. g§O¶ {eamoS>H$a ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

2005 øm {df¶mda 2007 nmgyZ AmVm n¶ªV H$m¶©aV AmhoV. 5000 nojm OmñV ñdV: ‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶Xm dmnabm. ˶m§Mm Q>mob H§$ÌmQ> ‘w§~B© {d‘mZVi ImOJrH$aU, CÚmoJ-n¶©Q>Z,

gmd©O{ZH$ ~m§YH$m‘, H$m‘Jma {d^mJ, AW© ‘§Ìmb¶, N>ÌnVr {edmOr ‘hmamO ñ‘maH$, Am{U

(21)

JS> {H$„o, ‘hmamï´>mVrb gd© ‘hm‘§S>io ~±H$sJ joÌ, ñWm{ZH$ ñdamÁ¶ g§ñWm VgoM H|$Ð gaH$maMr

{d{dY ‘§Ìmb¶ Am{U WoQ> àYmZ‘§Ìr H$m¶m©b¶ ¶m§Mm gm‘mdoe Amho. ‘m{hVr A{YH$mamV CKS>

hmoUm-¶m Q>mobMm Pmob ¶m nwñVH$mV dmMbmM nU H°$J Am°S>rQ>, AV§J©V Am°S>rQ>, Am‘ AmX‘r

{d‘m ¶moOZm, naàm§Vr¶m§Mm ‘wÔm, Am‘Xma ImgXma, nÌo aoH$m°S>©, Xadfu Jmoim hmoUmao ‘oOa Am{U

‘m¶Za hoS>MoH$a VgoM bo~a, {H$gmZ, noQ´>mob, {S>gob, ñdÀN> ^maV, goO, ¶m {df¶mMmhr

A§V^m©d Amho. H$mhr Y¸$mXm¶H$ ‘m{hVr CXmhaUmXmIb gm§ñH¥${VH$ {d^mJ, ‘hmamï´> emgZ ¶m§Zr

Qw>[aP‘ nm°brgr A§VJ©V 70 ImOJr [agm°Q>© d hm°Q>ob ¶m§Zm nmM bmIm§nmgyZ nmM H$moQ>r n¶ªV

ñQ>±n S>çwQ>r, Ho$br Amho. hr A{YH¥$V ¶mXr Amho. ¶mVrb gÎma Q> o$ [agm°Q>© hm°Q>ob gwê$M Pmbobr

ZmhrV. ‘w§~B©da AmXiUmao naàm§{V¶m§Mo bm|T>o ¶m~m~V Cnm¶ ¶moOZm H$aʶmMr O~m~mXmar

gd©ñdr amÁ¶ gaH$maMr Amho. hm ‘wÔm ZmJ[aH$m§À¶m gZX ¶mV hmoVm; na§Vw ¶m ¶wVr gaH$maZo Vmo

JmiyZ Q>mH$bm hr ~m~ A{Ve¶ J§{^a Amho. ho lr g§O¶ {eamoS>H$a ¶m§Zr CKS>H$sg AmUbo.

* "‘{ZbmB©’$ ’$mC§S>oeZ AmaQ>rAm¶ H|$Ð' …-

"‘{ZbmB©’$ ’$mC§S>oeZ AmaQ>rAm¶ H|$Ð " Ûmam Am¶mo{OV Amnë¶m X¡Z§{XZ OrdZmV ‘m{hVrMm

A{YH$ma H$gm dmnamdm ¶m {df¶mda H$m¶©emim KoʶmV ¶oVo. "‘{ZbmB©’$ ’$mC§S>oeZ AmaQ>rAm¶

H|$Ðm' À¶m dVrZo nwUo ¶oWo "X¡Z§{XZ OrdZmV ‘m{hVrMm A{YH$mamMm dmna" ¶m {df¶mda

H$m¶©emim Am¶mo{OV Ho$brOmVo. ¶m H$m¶©emioV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} {dO¶ Hw§$^ma (gwamÁ¶

g§Kf© g{‘VrMo g§ñWmnH$), H$ZrO gwIamUr (gXñ¶, ì¶dñWmnH$s¶ g{‘Vr, E‘gr gXñ¶,

ZmJ[aH$ MoVZm ‘§M), VÝ‘¶ H$m{ZQ>H$a (Aܶj, n[adV©Z) Am{U {d{ZVm Xoe‘wI (boIH$

Am{U g„mJma ‘Zr bmB’$) ‘mJ©Xe©Z H$aV AgVmV. hr H$m¶©emim {dZm‘yë¶ AgVo. ‘mÌ

gh^mJr hmoC BpÀN>Um-¶m§Zr AJmoXa Zm|XUr H$aUo Amdí¶H$ AgVo.

* nwUo ‘hmZJanmbrHo$‘Yrb npãbH$ H$ÝgZ© ’$m°a JìhZ©Ýg Q´>ñQ >…-

nwUo ‘hmZJanmbrHo$‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$j ñWmnZ H$aʶmV ¶mdm ¶mgmR>r gOJ

ZmJ[aH$ ‘§M nwʶmVrb Aݶ H$mhr g§KQ>Zm {‘iyZ à¶ËZerb hmo˶m. Ví¶m ñdê$nmMm ‘m{hVr

(22)

A{YH$ma H$j nwUo ‘hmZJanmbrHo$‘ܶo ñWmnZ Pmbm. hm H$j ‘hmamï´>mVrb

‘hmZJanmbrHo$‘ܶo AgUmam àW‘ ‘m{hVr A{YH$ma H$j R>abm Amho. ˶m ‘m{hVr A{YH$ma

H$jmMo H$m‘ npãbH$ H$ÝgZ© ’$m°a JìhZ©Ýg Q´>ñQ> nmhV Amho. Xa ewH«$dmar g§~§{YVmZm {deof

‘mJ©Xe©Z ¶m {R>H$mUr Ho$bo OmVo. øm ‘m{hVr A{YH$ma H$jmbm Zmd gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ñWmnZ

H$aʶmg Á¶m§Mr àoaUm {‘imbr. ˶m H¡$. àH$me H$X©io ¶m§Mo Zmd XoʶmV Ambobo Amho.

* d¶‘² Midi Am{U dZ h¸$ H$m¶Xm …-

d`_²'Mr ZoV¥Ëd {e{~am§‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm, J«m‘ n§Mm¶V H$m¶Xm, nogm H$m¶Xm,

Am{U amoOJma h‘r H$m¶Úm~Ôb ‘m{hVr {Xbr OmVo. ¶m H$m¶Úm‘wio EH$ ZmJ[aH$ åhUyZ AmnU

H$go geº$ AmhmoV. Amnë¶mbm h¸$ XoUmao H$m¶Xo dmnam~m~V ¶m {e~ramV à{ejU {Xbo OmVo.

{d{dY JmdmV Pmboë¶m {e{~amV Vê$U gh^mJr hmoVmV. Oìhma VmbwŠ¶mVë¶m d¶‘² g§ñWoZo

^[ad H$m¶© Ho$bo Amho. O¡d{d{dYVm Zm|X, g§¶wº$ dZ ì¶dñWmnZ, amoOJma h‘r H$m¶Xm, ‘m{hVr

A{YH$ma, Am{U ¶wdH$ g§KQ>Z Aem {d{dY AmKmS>çm§da H$m¶© H$aUmao H$m¶©H$V} KS>{dUmar

g§ñWm åhUOo d¶‘² hmo¶. J«m‘rU nmVirda ^ard H$m¶© Ho$ë¶mZ§Va AmVm ehamVrb Vê$UmB©

XoIrb ¶m g§ñWoÀ¶m H$m‘mV gh^mJr hmody bmJbr Amho. {MniyU VmbwŠ¶mVë¶m ({O.aËZm{Jar)

IoaeoV JmdmVë¶m VéUm§À¶m "Jmd {dH$mg AmKmS>r'Zo d¶_²H$Sy>Z XÿañW¶ {ejU ¿¶m¶bm

gwê$dmV Ho$br Amho. ˶m§À¶m JmdMr J«m‘g^m geº$ Am{U J«m‘ n§Mm¶V nmaXe©H$ H$aʶmgmR>r

˶m§Zm d¶å'Mo ‘§Ì Cn¶moJr nS>VmhoV. ^a ‘w§~B©V MmaH$mon‘Yë¶m "ZmJ[aH$ ‘§Mm'Zohr d¶‘² ‘§Ì

CMbyZ ‘hmZJanm{bHo$À¶m ñWm{ZH$ ì¶dñWmnZ g{‘VrV Amnbm gh^mJ dmT>dbm Amho.

emgZmer g§Kf© H$aUo ho Ogo MidirMo EH$ gmYZ Amho, VgoM emgZmer ‘¡Ìr hohr Amho.

gwemgZ ho gmܶ Amho. àemgZmer ‘¡Ìr Am{U gwg§dmX ¶mVyZ ¶m dfu AZoH$ Jmoï>r d¶å'À¶m

ñWm{ZH$ H$m¶©H$˶mªZr KS>dë¶m AmhoV. Jmdm§‘YyZ hmoUmao ñWbm§Va Wm§~dʶmgmR>r, eoVrgmR>r

bmJUm-¶m JaOm§Mr CnbãYVm H$aUo, Ago H$m¶© J«m‘rU nmVirda hmoVmZm {XgVo.

bmoH$gh^mJmVyZ amoOJma h‘r ¶moOZm AmamIS>m ~ZdʶmMo H$m‘ Jobr 3 df} d¶‘² H$aV Amho

(23)

ZwH$VrM hr à{H«$¶m emgZmZo A§{JH$mabr Amho. Cn{Oëhm{YH$m¶mªZr Oìhma Am{U ‘moImS>çmV

emgH$s¶ H$‘©Mm¶mªZm "gh^mJr¶ {Z¶moOZ à{H«$¶o'Mo à{ejU Úm¶bm d¶å'Mr ‘XV KoVbr

hmoVr.EH$sH$S>o àemgZmMo H$m‘ gmono H$aVmZm bmoH$OmJa H$aʶmMohr H$m‘ MmbyM Amho. 7

Jmdm§‘Yë¶m 2,063 OUm§Zr amoh¶mo H$m‘mgmR>r AO© XmIb Ho$bo. ¶m gd© Jmdm§‘ܶo VrZVmer

OmJaU {e~raohr Pmbr. ‘m{hVr A{YH$ma g˶mJ«hmVyZ Am{Xdmgr ZmJ[aH$m§Zm O{‘ZrdaMm nyU©

h¸$ àmá Pmbm. dZ h¸$ H$m¶ÚmZo {Xbobo A{YH$ma AZwgy{MV O‘mVrÀ¶m d dZ{Zdmgr

ZmJ[aH$m§Zm {‘imdoV ¶mgmR>r d¶‘² MidirZo gmV˶mZo à¶ËZ Ho$bo AmhoV.2013 gmbr 1272

ZmJ[aH$m§Zr Ho$boë¶m ‘m{hVr A{YH$ma g˶mJ«hmZ§Va dZh¸$m~m~VMr ‘m{hVr CKS> Pmbr d

do~gmB©Q>da Ambr. nU bmoH$m§Zm {OVŠ¶m joÌmda H$gʶmMm h¸$ {‘iUo Ano{jV hmoVo, VodT>m

‘mÌ {‘imbm Zmhr. åhUyZ 78 Jmdm§‘Ybo 2,051 dZh¸$YmaH$ EH$Ì Ambo Am{U EH$ àM§S>

am§J bmdyZ Amnbr A{nbo XmIb Ho$br. ¶m am§JoÀ¶m g˶mJ«hmZ§Va EH$ ‘{hݶmÀ¶m AmV à˶j

OmJodaMr nS>VmiUr emgZmZo gwê$ Ho$br. MidirÀ¶m H$m¶©H$˶mªZr ‘ohZV H$ê$Z gd©

XmdoXmam§Mr H$mJXnÌo VnmgyZ nyU© H$ê$Z KoVbr hmoVr, VgoM emgZmÀ¶m Cn{d^mJr¶ g{‘Vrbm ¶m

A{nbm§Mr dJ©dmar d ‘moOUrMo doimnÌH$ AmIʶmVhr ‘XV Ho$br. ghm. {Oëhm{YH$mar ndZrV

H$m¡a d dZ{d^mJmÀ¶m A{YH$mè¶m§À¶m ghH$m¶m©Zo 900 àH$aUm§Mr nS>VmiUr nmdgmù¶mAmYr

nyU© Pmbr. ¶o˶m EH$-XmoZ ‘{hݶmV Cabobr nS>VmiUr hmoUma Amho. bmoH$emhr g§dmXmVyZ ݶm¶

{‘idʶmMm AmUIr EH$ JS> ¶m{Z{‘ÎmmZo MidirZo ga Ho$bm. ‘m{hVr A{YH$ma g˶mJ«hmVyZ

{‘imboë¶m ‘m{hVrMm ’$m¶Xm KoV 500 ZmJ[aH$m§Zr dZh¸$ A{nbo XmIb Ho$br. bmoH$g§Kf©

‘moMm© ¶m Z§Xþa~ma‘Yë¶m g§KQ>ZoZo d¶å'Mo ‘m{hVr A{YH$ma V§Ì dmnabo Am{U 900 Am{Xdmgr

ZmJ[aH$m§Zm O{‘ZrdaMm nyU© h¸$ àmá Pmbm.

nogm (AZwgy{MV joÌmV n§Mm¶V {dñVma) H$m¶Xm {eHy$Z MidirVë¶m AZoH$ Jmdm§Zr

J«m‘g^m R>amd Ho$bo. Cn{d^mJr¶ A{YH$m¶mªZr (àm§V) ¶m Jmdm§Zm ^oQ> XoD$Z ¶m R>amdm§Mr àeñVr

Ho$br. "nogm' Jmd Kmo{fV Pmë¶mda ¶m Jmdm§Zm Z¡g{J©H$ g§gmYZm§da emgZmMo h¸$ {‘iUma

AmhoV. aoVr, ‘mVr, XJS>, nmUr, Am{U O§JbmVbo qQ>~a dJiVm gd© H$mhr ¶mda J«m‘g^oMr

(24)

‘mbH$s Am{U {Z¶‘ MmbUma AmhoV. ¶mVyZ J«m‘g^m§Zm CÎm‘ CËnÞm {‘iob. "gm‘w{hH$ g§gmYZ

dZ h¸$m§'Mo Xmdo emgZmÀ¶m Cn{d^mJñVmar¶ g{‘˶m§Zr ‘§Oya Ho$bo AmhoV. ¶mn¡H$s S>mo¶mnmS>m

JmdmMm Xmdm "AmXe© Xmdm' åhUyZ ˶mÀ¶m N>m¶màVr H$mTy>Z emgZmZo dmS>m Cn{d^mJmVrb BVa

gd© Jmdm§Zm nmR>dbm Amho. ho h¸$ àmá Pmë¶mZ§Va hr Jmdo Amnë¶m O§JbmMr ‘mbH$-

ì¶dñWmnH$-g§dY©H$ hmoUma AmhoV. 1864 nmgyZ ho h¸$ {hamdbo Jobo hmoVo, Vo ghm {nT>çm§Z§Va

naV {‘imbo AmhoV. ZmoH$aemhr g§nyZ bmoH$emhr O§JbmV naV Amho.

* ‘m{hVr A{YH$ma ‘§M Am{U ^mñH$a à^w …-

^mñH$a AZ§V à^w ho ‘w§~B© pñWV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} AmhoV. ‘w§~B© ‘hmZJa

nmbrHo$À¶m H$m‘H$mOmda Vo ~maH$mB©Zo bj R>odV AgVmV. AZoH$ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V}

˶m§Zr AmOda KS>dbo AmhoV. ˶m§Zr 1 OmZodar 2006 ‘ܶo ‘w§~B© ¶oWo ‘m{hVr A{YH$ma ‘§M

Mr ñWmnZm Ho$br. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmda AmYm[aV H$m¶©emim, OZOmJ¥Vr Ho$br OmVo .

emgZ VgoM ñWm{ZH$ ñdamÁ¶ g§ñWm ¶m§À¶m H$m¶m©Mr gmoeb Am°S>rQ> ìhmdr ¶mgmR>r Vo {H«$¶merb

AgVmV. ‘w§~B© ‘hmnmbrH$m joÌm‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~V OZOmJ¥VrMo H$m¶© ‘m{hVr

A{YH$ma ‘§MÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ Ho$bo OmVo. VgoM ‘m{hVr A{YH$ma ‘§MÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ AmaQ>rAm¶

pŠbZrH$ Mmbdbo OmVmV. ˶m‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$gm dmnamdm ¶mMo à{ejU JaOwZm ‘mo’$V

{Xbo OmVo. gmYmaUnUo AmOda gmV bmI bmoH$m§Zm g§ñWoZo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm{df¶r

OmJ¥V Ho$bo Amho.

* A{Zb JbJbr …-

‘w§~B©Vrb A¾r{ebm gmám{hH$mMo g§nmXH$ A{Zb JbJbr øm§Zr ^«ï>mMmamÀ¶m AZoH$

àH$aUm§Zm CKS>H$sg AmUbo Amho. A{Zb JbJbr ¶m§Zr ‘w§~B© {dÚmnrR>mÀ¶m A{Yg^ogmR>r

7.44 bmI IM© Pmbm Agë¶mMo ‘m{hVr A{YH$mamÛmao OZVoÀ¶m {ZXe©Zmg AmUyZ {Xbo.

A{Zb A§~mZr ¶m§Zr ‘hmamï´> emgZmMo 2640 H$moQ>r WH${dbo hmoVo. {h ~m~ A{Zb JbJbr

(25)

¶m§Zr CKS>H$sg AmUë¶mZ§Va A{Zb A§~mZr 2640 H$moQ>r ê$n¶o ‘hmamï´> emgZmÀ¶m {VOmoarV

O‘m Ho$bo. ‘hmamï´>mVrb Xod|Ð gaH$ma ‘Yrb ‘§Í¶m§Zr ˶m§Mr g§nÎmr Om{ha Ho$br ZìhVr. Vr

gm‘mݶ àemgZ {d^mJmÛmao ‘m{hVr {‘idyZ A{Zb JbJbr ¶m§Zr OZVog‘moa ‘m§S>br. ˶m§ZrM

hr ‘m{hVr g‘moa AmUbr hmoVr H$s ‘moXr gaH$maZo 46 ‘{hݶm‘ܶo 4,343 H$moQ>r ê$n¶o

Om{hamVtda IM© Ho$bo AmhoV. n[a{eï>m§‘ܶo gXaÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ambm Ambobr CÎma

ñdê$nmVrb ‘m{hVr OmoS>bobr Amho. VgoM A{^ZoÌr ho‘m‘m{bZr ¶m§Zr A§Yoar ¶oWo ˶m§À¶m ZmQ>ç

{dhma g§ñWogmR>r XmoZ hOma Mm¡ag ‘rQ>aMr O‘rZ Ho$di gÎma hOmam§‘ܶo KoVbr Agë¶mMo

A{Zb JbJbr ¶m§Zr ‘m{hVr A{YH$mamV CKS> Ho$bo. ˶mZ§Va ho‘m ‘m{bZr ¶m§Zr gXaMm ^wI§S>

‘hmamï´> emgZmg naV Ho$bm. ‘m{hVr A{YH$mamV AZoH$ ^«ï>mMma CKS>H$sg AmUë¶m~Ôb gOJ

ZmJ[aH$ ‘§M nwUo ¶m§À¶m H$Sy>Z 2015 Mm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$Vm© åhUyZ ˶m§Mm gËH$ma

H$aʶmV Ambm hmoVm. VgoM ‘m{hVr A{YH$ma MidirVrb Aݶ g§KQ>Zm _Ü`o ZmJ[aH$ MoVZm

‘§MmMo gwYra OR>ma, nVrVnmdZ g§KQ>ZoMo {Za§OZ ’$S>Ho$, qd½O B§S>r¶m g§KQ>ZoMo {dhma Xþd}, qnnar

qMMdS> ¶oWo amhUmao ‘mZd H$m§~io, ‘mê$Vr ^mnH$a, amOw I|Xio, ‘w§~B© ¶oWrb g§O¶ {eamoS>H$a

¶m§Mo ¶moJXmZ ‘m{hVr A{YH$ma MidirV am{hbo Amho.

* "gOJ ZmJ[aH$ ‘§M’ ¶m g§ñWoMr ñWmnZm …-

emgZmÀ¶m H$ma^maV O~m~Xmar Am{U CÎmaXm{¶Ëd ¶oʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

2005 ‘ܶo ApñVËdmV Ambm. OmpñVV OmñV ZmJ[aH$m§n¶ªV hm H$m¶Xm nmohMmdm, ¶m CÔoemZo

lr. {ddoH$ dobUH$a ¶m§Zr ˶m§Mo {‘Ì lr OwJb amR>r ¶m§À¶m g‘doV 2006 ‘ܶo "gOJ ZmJ[aH$

‘§M ¶m g§ñWoMr ñWmnZm nwʶmV Ho$br. ¶m g§ñWoÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ZmJ[aH$m§À¶m {d{dY g‘ñ¶m

hmVmiVmZm ˶m§Zm Ago bjmV Ambo H$s, emgH$s¶ {Z¶‘m§Mr ‘m{hVr Cƒ {e{jV

ZmJ[aH$m§ZmgwÕm ZgVo. ˶m‘wio ¶m ¶§ÌUm§H$Sy>Z Aݶm¶ ‘ZñVmn ghZ H$aʶmnojm EO§Q>H$S>o

OmʶmMm qH$dm àg§Jr bmM XodyZ H$m‘ H$ê$Z KoʶmMm ‘mJ© Adb§{~bm OmVmo. ‘mÌ

‘hmZJanm{bH$m, ‘hm{dVaU, Q>o{b’$moZ, J°g, aoeqZJ, ~±H$, {d‘m VgoM Aݶ emg{H$¶

H$m¶m©b¶mZm bmJy AgUmao {Z¶‘ OmUyZ KoVbo. Va gd©gm‘mݶ ZmJ[aH$ amOmgmaIm dmJy eH$Vmo.

(26)

ho ZmJ[aH$m§n¶ªV nmohMdʶmMo H$m‘ "gOJ ZmJ[aH$ ‘§M' gmV˶mZo H$aV AgVmo. ‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶Xm, godm h‘r H$m¶Xm, J«mhH$ g§ajU H$m¶Xm Ago {d{dY H$m¶Xo ZmJ[aH$m§Zm

‘m{hVr H$ê$Z XodyZ Jobr H$mhr df} ì¶m»¶mZm‘YyZ OZOmJ¥Vr Ho$br OmVo.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm Á¶m CÎmaXm{¶Ëd Am{U nmaXe©H$Vm ¶mgmR>r ApñVËdmV Ambm. ˶mJmoï>r

bjmV KodyZ ˶m H$m¶ÚmMm gw¶mo½¶ dmna Ho$bm Va AZoH$ ‘hÎdmMo {df¶ ‘mJu bmJy eH$VmV.

^«ï>mMmamda {Z¶§ÌU AmUVm ¶oVo. Xoe^amV Ag§»¶ {df¶ AZoH$m§Zr ‘mJu bmdbo AmhoV.

nwʶmVrb gOJ ZmJ[aH$ ‘§M, {H«$EQ>rìh ’$mC§S>oeZ, gwamÁ¶ g§Kf© g{‘Vr, ZmJ[aH$ MoVZm ‘§M,

qd½O Q>mB‘ B§{S>¶m ¶m g§ñWm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m A‘§b~OmdUrgmR>r gmV˶mZo

à¶ËZerb AmhoV.

* _m{hbr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m A§_b~OmdUrVrb AS>Wio …-

H$moUVmhr H$m¶Xm {H$Vrhr à^mdr Agbm Var A§‘b~OmdUr {T>gmi H$s ˶m H$m¶ÚmMr

Yma ~moWQ> hmoVo. g§~§{YV Xmofr 춺$s¨Zm ˶m H$m¶ÚmMm YmH$ dmQ>oZmgm hmoVmo. ˶mV ‘m{hVr

Am¶moJmMr ^y{‘H$m ‘hÎdnwU© Amho. ‘mÌ ¶m Am¶moJmda ‘m{hVr Am¶wº$ Zo‘ʶmMr à{H«$¶m nmaXeu

Zmhr. ‘m{hVr Am¶wº$nXmda {Zd¥Îm gaH$mar A{YH$mar Zo‘y Z¶oV ¶mgmR>r PJS>Umè¶m ñd¶§godr

g§ñWm d H$m¶©H$V} ¶m§Zm Z Ow‘mZVm emgZmH$Sy>Z {Zd¥Îm gaH$mar A{YH$mar ¶m§Zm ‘m{hVr Am¶wº$

åhUyZ Zo‘ʶmMm àKmV nS>bm. g‘mOmVrb VimJmimVrb bmoH$m§n¶ªV hm H$m¶Xm nmoMmdm

¶mH$[aVm ¶m H$m¶ÚmÀ¶m H$b‘ 26 ‘ܶo Zo‘yZ {Xboë¶m O~m~Xmè¶mhr emgZmZo nma nS>më¶m

ZmhrV, ˶m‘wio Xadfu bmIm|À¶m g§»¶oV ‘m{hVr A{YH$ma gd© amÁ¶mV XmIb hmoV Agbo Var

AO©Xmam§Mr g§»¶m H$mhr hOmam§VM Amho.˶m‘wio øm H$m¶ÚmMm àgma ‘¶m©{XV ñdê$nmV Pmbm

Amho. ¶m H$m¶ÚmÀ¶m H$b‘ 4 à‘mUo gd©M gmd©O{ZH$ àm{YH$aUm§Zr ’$ma ‘moR>µ¶m à‘mUmda

‘m{hVr ñdV:hÿZ Kmo{fV H$ê$Z OZVogmR>r Iwbr H$ê$Z R>odUo ~§YZH$maH$ Amho. na§Vw AmOhr

~hþg§»¶ gmd©O{ZH$ àm{YH$aUm§Zr hr ‘m{hVr AemàH$mao CnbãY Ho$bobr Zmhr. Ago AgyZhr

dfmªZwdf} AS>boë¶m d¡¶{º$H$ VH«$mar gwQ>ʶmnmgyZ Vo gmd©O{ZH$ H$m‘o ‘mJu bmJʶmn¶ªV AZoH$

{df¶ ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ nyU© Pmbo AmhoV. bmoH$à{V{ZYtZm AmnU Amnë¶m

(27)

godogmR>r VmËnwaVo Zo‘wZ {Xbo Amho. hr ^mdZm OZVoV ê$O{dUo ‘hÎdmMo Amho. Ago ݶm¶‘wVu

nr.~r gmd§V ¶m§Zr EH$m H$m¶©H«$‘mV 춺$ Ho$bo Amho. "bmoH$à{V{Z{Y ñdV: bm gÎmm{Yf

g‘OVmV". AmnU Oo H$m¶Xo H$ê$ Vo bmoH$m§Zr ‘mݶ Ho$bo nmhrOo Ago bmoH$à{V{ZqYZm dmQ>Vo.

bmoH$emhrV H$ma^ma bmoH$m§À¶m _Ouda AgVmo hr Zo‘H$s ~m~ bndbr OmV Amho.

bmoH$à{V{ZYtZr bmoH$m§À¶m ‘mJo YmdʶmEdOr bmoH$MbmoH $à{V{ZYtÀ¶m ‘mJo YmdV AmhoV. hr

pñWVr ~Xbbr nmhrOo Ago ‘V ݶm¶‘wVu nr.~r gmd§V ¶m§Zr 춺$ Ho$bo Amho. bmoH$à{V{ZYr

amOo AmhoV AmnU ˶m§Mo Jwbm‘ AmhmoV. Aer OZVo‘ܶo {Z‘m©U Pmbobr ‘mZgrH$Vm ~XbʶmMr

JaO Amho. bmoH$m§Zm H$m¶ÚmMr ‘m{hVr Zgob Va Vmo H$m¶Xm H$mJXmdaM amhVmo. Aer

bmoH$emhr n[aUm‘H$maH$ hmoV Zmhr. bmoH$emhr‘ܶo ZmJ[aH$m§Zm Oo h¸$ {Xbo AmhoV. ˶m gd©

A{YH$mam§Mm nm¶m ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm Amho. à˶oH$mbm ZmJ[aH$m§Zm bmoH$emhr‘ܶo gh^mJr

hmoʶmMm h¸$ Agë¶mZo à˶oH$mZo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm ¶mo½¶ Cn¶moJ Ho$bm nm{hOo.

ZmJ[aH$m§Zm ˶m§À¶mM h¸$mà{V OmJ¥V H$aUmar g§ñWm åhUyZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m H$m¶m©Mo

^maVr¶ bmoH$emhrgmR>r ¶moJXmZ ~hþ‘wë¶ Amho.

* ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m g§X^m©V ZmJ[aH$m§Mo ‘mJ©Xe©Z hmoUo JaOoMo Amho. …-

gwamÁ¶ g§Kf© g{‘Vr Am{U ‘m{hVr A{YH$ma H$Å>m ¶mgma»¶m g§ñWm‘YyZ H$m¶© H$aUmao

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} {dO¶ Hw§$^ma ¶m§À¶m ‘Vo ‘‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm Á¶m A{YH$mar

dJm©bm Ìmg Pmbm ˶m§Zr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo IƒrH$aU H$aʶmg gwê$dmV Ho$br’. ¶m

H$m¶ÚmMo Iao ‘maoH$ar ‘m{hVr Am¶wº$M AmhoV. H$mhr ‘m{hVr Am¶wº$m§Zr gm‘mݶ ZmJarH$

Am{U ñdV: ‘ܶo EH$ Xar {Z‘m©U Ho$br Amho. amÁ¶mVrb AZoH$ ‘m{hVr Am¶wº$ EH$‘oH$m§Zm

ghH$m¶© H$aV ZmhrV hm H$m¶Xm {nN>mS>rda H$gm OmB©b ¶mMo à¶ËZ Mmby AmhoV. nU gm‘mݶ

ZmJ[aH$m§Zr IMyZ Z OmVm H$m¶ÚmMm Cn¶moJ ¶mo½¶nUo H$aV amhrbo nmhrOo. Agohr ‘V {dO¶

Hw§$^ma ¶m§Zr 춺$ Ho$bo Amho. ݶm¶‘wVu nr ~r gmd§V Am{U ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} {dO¶

Hw§$^ma ¶m§Zr 춺$ Ho$bobr I§V {dMmamV KoVm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m g§X^m©V ZmJ[aH$m§Mo

‘mJ©Xe©Z hmoUo JaOoMo Amho.

(28)

A) ‘mhrVJma ZmJ[aH$ V¶ma ìhmdoV.

Am) àemgZmV nmaXe©H$Vm ¶mdr

B) ^«ï>mMmamda {Z¶§ÌU ¶mdo

B©) àOmgÎmmH$ bmoH$emhrV àOobm gÎmmYmar Agë¶mMr Om{UH$ H$ê$Z XoʶmgmR>r

C) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr Oa~ àemgZmV {Z‘m©U hmoʶmgmR>r

D$) g‘mOmVrb VimJmimVrb bmoH$m§n¶ªV hm H$m¶Xm nmohM{dʶmgmR>r

F$) gmd©O{ZH$ àm{YH$aUm§Zr hr ‘m{hVr ñdV:hÿZ Kmo{fV H$ê$Z OZVogmR>r Iwbr H$ê$Z R>odUo

~§YZH$maH$ Amho.

b¥) bmoH$à{V{ZYtZm AmnU Amnë¶m godogmR>r VmVnwaVo Zo‘wZ {Xbo Amho. hr ^mdZm OZVoV

ê$O{dUo ‘hÎdmMo Amho

* g‘H$mbrZVm *

amÁ¶emómÀ¶m Aä¶mgmÀ¶m Eo{Vhm{gH$ Am{U AmYw{ZH$ {dMmaàUmbr ‘ܶo AmXe©

emgZ ì¶dñWm {Z‘m©U H$aʶmgmR>r MMmªMm Chmnmoh àmMrZ H$mimnmgyZ H$aʶmV Ambm Amho.

‘mÌ AmOÀ¶m AmYy{ZH$s H$aUmÀ¶m H$mimV emgZ ì¶dhmam‘ܶo nmaXe©H$Vm Agmdr, Am{U

emgZ {ZU©¶ bmoH$m{^‘wI hmoʶmgmR>r ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamMm dmna ZmJ[aH$m§Zm H$aVm ¶oVmo.

‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm åhUyZ ˶mMr Amdí¶H$Vm Cn¶wº$Vm {Z{d©dmX Amho. nU

‘m{hVr A{YH$mamMm dmna H$gm H$amdm ho gd© bmoH$m§n¶ªV nmohMbo Zmhr. ˶mVhr JaOy 춺$s¨À¶m

Am¶wî¶mMm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm A‘wbmJ« ~Xb KS>dy eH$Vmo. ho gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo

XmIdyZ {Xbo Amho. ˶m‘wio hm {df¶ g‘H$mbrZ Am{U gm§¶wº$sH$ R>aVmo.

* J«mhH$ Am{U ZmJ[aH$ *

à˶oH$ 춺$s à˶j Am{U Aà˶jnUo J«mhH$mÀ¶m ^y{‘Ho$V dmdaV AgVmo. JwUdÎmmnyU©

dñVy Am{U godm {‘i{dʶmMm A{YH$ma J«mhH$ åhUyZ gm-¶m§ZmM AgVmo. ‘mÌ ~-¶mMXm

Amnë¶mbm Amnë¶m A{YH$mamMr ‘m{hVr ZgVo. X¡Z§{XZ OrdZmVrb {H$VrVar JaOm§~ÔbÀ¶m

(29)

Aí¶m Amnë¶m ¶m A{YH$mamMr Om{Ud ZgVo. ˶mM gmo~V gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo EH$

gH$mamË‘H$ X~mdJQ> g‘mOmV n[adV©Z H$go AmUy eH$Vmo, ho XmIdyZ {Xbo Amho. ¶m

X~mdJQ>mMm gm‘m{OH$ Am{U amO{H$¶ gm‘m{OH$aUmVrb EH$ KQ>H$ åhUyZ Aä¶mg hmoUo

Amdí¶H$ Amho

* gOJ ZmJarH$ ‘§M - EH$ Aä¶mg …-

¶m {df¶mMr {ZdS> H$aʶmV AZoH$ àoaH$ KQ>H$ AmhoV. ˶mVrb à‘wI Am{U ‘hÎdmMo

H$maU ; ZmJarH$m§Zm ˶m§À¶m h¸$m§Mr OmUrd H$ê$Z XoʶmMm à¶ËZ gXa ‘§MmÀ¶mdVrZo Pmbm.

gm‘mݶ ‘mUgm§Mm AmdmO Am{U ˶m§Mm X~md ¶§ÌUobm gH$mamË‘H$ nmD$b CMbm¶bm ^mJ

nmS>Vmo ho ¶m {Z{‘ÎmmZo nwT>o Amb§. gm‘mݶ ‘mUwg XoemMm ZmJ[aH$ åhUyZ {dMma H$aVmo ˶mdoir

KQ>Umè¶m gm‘mOrH$ H«$m§VrMo à{VH$ Amho. ˶mVhr H«$m§Vr d¡MmarH$ Am{U ¶§ÌUoÀ¶m n[adV©Zm§Mr

Zm§Xr KS>dV AgVmZm. ˶mV A{Va§OrVnUm Zmhr. OmV, Y‘©, n§W, Am{W©H$ n[añWrVr Aí¶m

H$moU˶mhr {df‘Vobm ~ir Z nS>Vm. Ho$di EH$ ZmJ[aH$m§Mm åhUyZ X~md JQ> ñWmnZ hmoCZ

˶mVyZ gm‘mݶ ‘mUwg ~Xb KS>dy eH$Vmo. Agm bmoH$gh^mJ bmoH$emhrMm AmYmañV§^

AgUmè¶m emoY-nÌH$marVogmR>r ‘hÎdnwU© ^y‘rH$m {Z^mdy eH$Vmo.

‘m{hVrÀ¶m A{YH$mam‘wio àemgZmV nmaXe©H$Vm ¶m¶bm hdr hmoVr; nU Vg§ KSy>

bmJë¶mMm AZw d ¶oV ZìhVm. ZmJ[aH$m§Mo àý {~H$Q> hmoV Mmbbo hmoVo.

AmnU Omo H$a XoVmo ˶mM§ Zo‘H§$ H$m¶ hmoV§ ¶m~m~V gm‘mݶ ‘mUg§ AZ{^k Agë¶mMmhr à˶¶

¶oV hmoVm. hV~b, {ZpîH«$¶, CXmgrZ Aem gm‘mݶ ‘mUgmbm doimodoir CÎmoOZ XoʶmM§ H$m‘

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M H$aV Ambm Amho. AmnU H$m¶ H$ê$ eH$Uma, Agm {dMma H$ê$Z hmVmda

hmV KoD$Z Jßn amhUm-¶m ‘mUgm§Zm WmoS§> g{H«$¶ ~ZdʶmgmR>r hm ‘§M YS>nS>Vmo¶. AmO{‘Vrg

hm ‘§M ‘m{hVr A{YH$mamg§~§{YV 500 ì¶m»¶mZm§‘YyZ 40,000 bmoH$m§n¶ªV nmohmoMbm Amho. ¶m

ì¶m»¶mZm§‘YyZ ZmJ[aH$m§Zm à{ejUhr {Xb§ OmV§.

(30)

* gm‘mݶ nwUoH$am§Zm ^oS>gmdUmao àý *

‘hm{dVaUmer {ZJ{S>V qH$dm [ajm§À¶m AdmñVd ^mS>çm{df¶r, nwʶmVë¶m añ˶m§{df¶r

qH$dm nrE‘nrE‘EbÀ¶m ~ggw{dYo{df¶r, AmaQ>rAmo, ~rEgEZEb, nwUo ‘hmZJanm{bHo$À¶m

X¡Z§{XZ H$m‘H$mOm{df¶r gOJ amhÿZ {ZU©¶ à{H«$¶obm J{V‘mZ H$aʶmgmR>r gOJ ZmJ[aH$ ‘§M Zo

‘m{hVr A{YH$mamMm dmna Ho$bobm Amho.

1) drO‘§S>i, aoeZH$mS>©, J°g

2) ~±H$m, {d‘mZgodm, Q>o{b’$moZ, ‘mo~mB©b

3) hmCqgJ gmogm¶Q>r {df¶H$ {Z¶‘

4) {d{dY emg{H$¶ godm

¶m gma»¶m godm {‘i{dVmZm AZoH$doim gm‘mݶ ‘mUgmbm AZoH$ àý ^oS>gmdV AgVmV.

àemgH$s¶ nmVirdaMm {T>gminUm, XâVa{Xa§JmB©, ^«ï>mMma , A{YH$m-¶m§Mr CXmgrZVm,

bmoH$m{^‘wIVoMm A^md, YmoaUm§‘Yrb {damoYm^mg, g§W JVrZo Mmbobr {dH$mg H$m‘o, H$M-

¶mÀ¶m g‘ñ¶odarb An¶e, AmnmVH$mbrZ ¶§ÌUm§Mr AH$m¶©j‘Vm ¶mgma»¶m àým§da gOJ

Zm{JaH$ ‘§M H$m¶© H$aVmo.

WmoS>Š`mV _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMo MidirV ê$nm§Va H$aÊ`mV Am{U hm H$m`Xm

bmoH$m§n`ªV nmohM{dÊ`mV gOJ ZmJ[aH$ _§MmZo _mobmMo `moJXmZ {Xbo Amho `m nmíd©^y_rda

‘_hmamï´>mVrb _m{hVr A{YH$ma Midi Am{U gOJ ZmJarH$ _§M … EH$ {M{H$ËgH$ Aä`mg’

`m {ef©H$m§VJ©V g_mO$ emór` g§emoYZ hmoUo Amdí`H$ Amho hr ~m~ AYmoaoIrV Pmbr Amho.

gm_m{OH$ emómVrb g§emoYZ nÕVr d {ZYm©[aV Q>ßß`m§À`m _mÜ`_mVyZ darb {df`m§da gImob

{ddoMZ Ho$bo Amho.

(31)

g§X^© gwMr -

1. H$Mao àëhmX/Jm`H$dmS> eoIa, H$m`Xm _m{hVrMm AZ² A^ì`pŠVñdmV§Í`mMm, `eXm

àH$meZ nwUo, 2010, n¥ð> H«$. 11 Vo 17

2. ~mMb.{d._m, ^maVr` amÁ`KQ>Zm Am{U amO{H$` ì`dhma (AZwdmXrV), Ho$,gmJa àH$meZ

nwUo, 2010, n¥ð> H«§$. 34 Vo 54

3. gŠgoZm.Eg.EZ, AamOH$mÀ`m dmQ>oda ^maV, AZwdmX- Xm§S>oH$a Hw$gw{XZr, lr{dÚm

àH$meZ, 1995, n¥ð> H«§$. 12

4. dobUH$a {ddoH$, J«mhH$ amOm, gOJ hmo!, amOh§g àH$meZ, 1995, n¥ð> H§«$. 1 Vo 30

5. damS>H$a.a.K., amÁ`emó, {Zambr àH$meZ, 1995, n¥ð> H«§$. 17

6. Mm¡Yar amOoe, H|$Ð emgZmMm _m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z`_, 2005, Mm¡Yar bm°

npãbeg©, 2013, n¥ð> H§«$. 05

7. ZmB©H$dmS>o \$mê$I, ñQ>rb \o«$_, amï´>MoVZm àH$meZ, _w§~B©, 2013, n¥ð> H«$. 15

8. ndma O`qgJamd, qhXþñWmZÀ`m ñdmV§Í` MidirMm B{Vhmg, {Zambr àH$meZ, nwUo,

2009, n¥ð> H«$. 70 Vo 95

9. S>moio. Zm.`., amO{H$` {dMmam§Mm B{Vhmg, H$m°pÝQ>ZoÝQ>b àH$meZ, 1969, n¥ð> H«$. 815

Vo 865

10. ^moio ^mîH$a bú_U, ^maVr` JUamÁ`m§Mo emgZ Am{U amOH$maU, qnninwao EÊS> H§$

npãbeg©, 2003, n¥ð> H«$. 115

11. gmR>o gË`a§OZ, ^maVr` amÁ`KQ>ZoMr nÞmg df}, H$m°pÝQ>ZoÝQ>b àH$meZ, 2002, n¥ð> H«$.

125

12. Omoer b{bVm, bmoH$m{^_wI H$ma^mamÀ`m {XeoZo...., dm°Q>aeoS> AmJ©Zm`PoeZ Q´>ñQ

àH$meZ>, 2009, n¥ð> H«$. 120

13. dobUH$a, bmoH$a§J boI gOJ, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 12/08/2013

14. hOmao AÊUm, bT>mB© AOwZhr AnwU©, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 11/10/2015

15. dobUH$a {ddoH$, _m{hVrMm A{YH$ma YmoŠ`mV, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, 280/07/2018

(32)

16. dobUH$a {ddoH$, _m{hVrMm A{YH$ma H$m`Xm eó Zìho, gmYZ, X¡{ZH$ bmoH$gËVm,

11/10/2015

17. ~mV_r, _m{hVrMm A{YH$ma H$m`ÚmVrb ~Xbmbm AÊUm hOmao `m§Mm {damoY, X¡{ZH$

bmoH$gËVm, 21/04/2017

18. ~mV_r, eha~mV… _m{hVr A{YH$mamMm ~mJwb~wdm, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, nwadUr- _w§~B©,

{X. 30/01/2018

19. Amgmdm í`m_, H$m`Xm Ho$bm OmVmo` ~moWQ>, X¡{ZH$ _hmamï´> Q>mB©åg, 10/10/2015

20. PJS>o _hoe, _m{hVr A{YH$ma AmVm A{YH$ nmaXeu, X¡{ZH$ bmoH$_V, {X.

15/12/2018

21. {eamoS>H$a g§O`, _m{hVr A{YH$ma d MidirMr Voam df}, X¡{ZH$ ñdV§Ì ZmJ[aH$,{X.

20/10/2018

22. WËVo {_qbX, 150 dfmªMr {_imb§ O§JbmdaM§ ñdamÁ`! X¡{ZH$ bmoH$_V-_§WZ, {X.

27/06/2015

23. http://mahitiadhikarmanch.ngo/

24. http://yashada.org

25. https://www.worldbank.org/

26. https://rtionline.org.in/

27. https://rti.gov.in/

28. http://foundation.moveylife.in/

* * *

(33)

àH$aU Xþgao

g§X © gm{h˶mMm AmT>mdm

2.1 àñVmdZm

2.2 g§X^© gm{h˶mÀ¶m g‘mbmoMZmMr C{Ôï²>¶o

2.3 nwdu Pmboë¶m g§emoYZmMm AmT>mdm

2.3.1 nrEMS>rMo emoYà~§Y

2.3.2 E‘ {’$bMo bKwemoYà~§Y

2.3.3Ahdmb

2.3.4 nwñVHo$

2.3.5 d¥ÎmnÌmVrb boI

2.4 g§X^© gm{h˶mMm AmT>mdm

2.5 gmam§e

(34)

àH$aU … XmoZ

g§X © gm{h˶mMm AmT>mdm

g§emoYZ à{H«$¶o‘Yrb ‘hÎdmMm Q>ßnm åhUOo g§X^© gm{h˶mMm AmT>mdm hmo¶. g§X ©

gm{h˶mMm AmT>mdm hr g‘ñ¶m {Z{üVrZ§VaMr g§emoYZmMr nm¶ar Agë¶m‘wio H«$‘~Õ ñdê$nmV

{df¶mMo kmZ àmá hmoVo. Aä¶mgmMr {Xem ñnï> hmoVo. g§emoYZ Aä¶mgmMo {Z¶moOZ H$aʶmH$aVm

g§X^© gm{h˶mMm AmT>mdm KoUo Cn¶wº$ R>aVo. g§emoYZmV nwZamd¥Îmr Q>miʶmgmR>r åhUOoM nwdu

EImÚm {df¶mda g§emoYZ Pmbo Agob Va ˶mM ñdê$nmMo Xþgao g§emoYZ H$ê$Z g§emoYH$mMo l‘

Am{U doi dm¶m OmVmo. åhUyZ g§emoYZmMr hr nm¶ar ‘hÎdmMr R>aVo. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

¶m {df¶mda g§emoYZ ^maVmV Am{U BVa amï´>mV doJdoJù¶m ñVamda {dnwb à‘mUmV g§emoYZ

Pmbo Amho. ‘mÌ ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi hr ^maVr¶ n[anoú¶mVyZ XoIrb

‘hÎdmMr Amho Ago AgyZ ˶mda åhUmdo Ago, qH$dm ^ard Ago g§emoYZ Pmbobo Zmhr. ˶mVyZ

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoda ˶m§Zr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmàVr {Z^mdboë¶m H$V©ì¶m§da

g§emoYZ Pmbobo Zmhr. H$mhr d¥ÎmnÌmVrb boI Am{U H$mhr à‘mUmV nwñVH$m§Vrb g§X^© dJiVm

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoda g§emoYZ Pmbobo Zmhr.

˶m‘wio g§X © gm{h˶mMm AmT>mdm KoVmZm EH$m g§X^m©VyZ g§emoYZmÀ¶m g§X^m©Vrb Xþgam

Zdm g§X^© gmnS>V AgVmo. hr EH$ à{H«$¶m AgVo. g§emoYH$ Á¶m {df¶mV g§emoYZ H$aV Agob

˶m{df¶mbm {Z{üV {Xem {‘iʶmgmR>r g§X^© gm{h˶mMm AmT>mdm ‘hÎdmMm R>aVmo.

g§X^© gm{h˶m Ûmao g§emoYZmË‘H$ Ñï>rZo Aä¶mgbobo ‘wÔo nwT>rb à‘mUo

1) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm CJ‘

2) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr Eo{Vhm{gH$ nmœ©^w‘r

3) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm ^maVmVrb CJ‘

4) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo ‘hmamï´>mVrb g§X^©

5) ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V}

6) gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmÀ¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm

(35)

7) gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m g‘mO OmJ¥Vr Am{U {dH$mg H$m¶©{ZVrMm AmT>mdm KoUo

8) gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m gm‘m{OH$ Am{U amO{H$¶ {dMmaàUmbrMm Aä¶mg H$aUo

9) gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo hmVmiboë¶m àým§Mm Aä¶mg H$aUo

10) emgZ Am{U àemgZmÀ¶m g§JZ‘VmZo hmoUm-¶m «ï>mMmamda gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo

C^maboë¶m bT>çm{df¶r ‘m{hVr KoUo

* 2.2 g§X^© gm{h˶mÀ¶m g‘mbmoMZmMr C{Ôï²>¶o

g§emoYH$ Á¶m g§emoYZ {df¶mÀ¶m joÌmV g§emoYZ H$aV ho ˶m {df¶r nwdu Pmboë¶m

g§emoYZmMm AmT>mdm KoUo hr g§emoYZmMr n{hbr nm¶ar Amho. Aem àH$mao CnbãY kmZmMm

AmT>mdm KoVë¶mZo Am{U ¶m nwdu Pmboë¶m g§X^mªMm AmT>mdm KoVë¶mZo g§~§{YV {df¶mMr ~hþ‘wë¶

‘m{hVr g§emoYH$mH$S>o V¶ma AgVo. ˶m Ûmao g§emoYH$mbm ZdrZ Ñï>r àmá hmoʶmg ‘XV hmoVo.

VgoM AZoH$ Jmoï>tgmR>r g§emoYH$mbm ˶mMm Cn¶moJ hmoVmo. EImÚm Jmoï>r ~m~V AZoH$ H$m§Jmoao

g‘moa ¶oVmV. ˶m‘wio g§emoYH$mbm Zdr {Xem {‘iy eH$Vo. g§emoYZmMo gm{h˶ nwT>rb CÔrï>m§À¶m

Ñï>rZo ‘hÎdmMo R>aVo.

1) nwduÀ¶m g§emoYH$m§Zr Ho$boë¶m g§emoYZmMr ‘m{hVr àmá hmoVo. Am{U ˶m§Zr Ho$boë¶m

{e’$maerZwgma ZdrZV‘ g§emoYZmMr {Xem H$m¶ Agmdr ho H$iVo. AmnU ¶m Ñï>rZo ‘m{hVr

A{YH$mamda AmYmarV XmoZ nrEMS>r Mo g§emoYZ Aä¶mgbo Amho. ˶m‘ܶo EH$m g§emoYZmV

na^Ur hm {Oëhm AmYma^wV ‘mZbm Amho. Va Xþg-¶m g§emoYZm‘ܶo ‘amR>dmS>m ‘hgwb {d^mJ

AmYma wV ‘mZbm Amho. ‘mÌ g§KQ>rV ZmJ[aH$ MidirMm AmT>mdm KoʶmV Ambm Amho.

2) g§emoYZ {df¶ {ZdS>rgmR>r ‘mJ©Xe©H$ åhUyZ nwdu Ho$boë¶m g§emoYZmg ‘hÎd Amho.

3) nwdu Ho$boë¶m g§emoYZmÛmao ñdV: kmZmÀ¶m H$jm {dñVmaVm ¶oVmV

4) g§emoYZ g‘ñ¶oMr ì¶már Am{U ‘¶m©Xm {Z{üV H$aUo

5) g§emoYZ g‘ñ¶m Am{U J¥{hVH¥$˶m§Mr {Z{‘©Vr hmoVo

6) g§emoYZ g‘ñ¶oÀ¶m CÎmamMr d¡YVm VnmgVm ¶oVo.

(36)

J«§Wmb¶mVrb gm{h˶mMm AmT>mdm hr g§emoYZmMr n{hbr nm¶ar Amho. J«§Wmb¶mV Cnë~Y

gm{h˶ gm‘wJ«r hm ‘m{hVrMm àma§{^H$ ómoV Amho, ˶m AmYmao g§emoYH$mbm nwT>rb g§emoYZmgmR>r

AmamIS>m V¶ma H$aVm ¶oVmo.

* 2.3.1 nrEMS>rMo emoYà~§Y

^mJdV.S>r.Ama (2017), `m§Zr ‘‘^maVr` bmoH$emhrMo gwÑT>rH$aU Am{U _m{hVrMm A{YH$ma …

EH$ Aä`mg {deof g§X^© na^Ur {Oëhm’’ , `m {df`mda ñdm_r am_mZ§X VrW© _amR>dmS>m

{dÚmnrR> Zm§XoS> `m§Zm gmXa Ho$boë`m nr.EM.S>r À`m emoY à~§YmV -

^maVr¶ bmoH$emhrMo gwÑT>rH$aU Am{U ‘m{hVrMm A{YH$ma ¶m g§emoYZ H$aʶmV Ambo

Amho. na^Ur {OëømMm g§X^© XoʶmV Ambobm Amho. à§MS> bmoH$g§»¶oMm ^maV Am{U OJmVrb

gdm©V ‘moR>r bmoH$emhr ¶m Ñï>rZo ‘m{hVr A{YH$mamMo ‘hÎd AYmoaoIrV H$aʶmV Ambo Amho.

{deof åhUOo ¶m g§emoYZmV emg{H$¶ A{YH$ma-¶m§Mm ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgmamgmR>r à¶ËZ

Ho$bo AmhoV dm Zmhr ho na^Ur {OëømÀ¶m YVuda OmUyZ KoʶmMm à¶ËZ H$aʶmV Ambm Amho.

‘m{hVrMm A{YH$mam~m~V OZVoV OmJ¥H$Vm {Z‘m©U ìhmdr åhUyZ emg{H$¶ A{YH$mar ¶m§Mr

H$m‘Jrar gH$mamË‘H$ Amho Agm {ZîH$f© H$mT>ʶmV Ambobm Amho. XeH$mMm H$mbmdYr

g§në¶mZ§Va‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶ÚmMo ‘w붑mnZ H$aʶmMm g§emoYH$mZo à¶ËZ Ho$bobm Amho.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr Eo{Vhm{gH$ nme©^w‘r àH$aU 2 ‘ܶo g§emoYH$mZo {dfX Ho$bobr Amho.

‘mÌ na^Ur {OëømÀ¶m AZwf§JmZo g§emoYH$ d¥fmbr ’w$Ho$ ¶m§Zr Amnë¶m Aä¶mgmMr ‘m§S>Ur

Ho$bobr Amho. ˶mV ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma MidirMm B{Vhmg Am{U H$m¶©H$˶mª~m~V

‘m{hVr {dñV¥V ñdê$nmV XoʶmV Ambobr Zmhr. ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~V AgUm-

¶m Miditda àH$mePmoV Q>mH$ʶmgmR>r Aä¶mg hmoUo JaOoMo Amho. Ago g§emoYH$ ¶m Zm˶mZo

‘bm dmQ>Vo.

(37)

* 2.3.1 nrEMS>rMo emoYà~§Y

gmoZH$m§~io AemoH$ (2016), `m§Zr ‘‘_hmamï´> àemgZ d _m{hVrMm A{YH$ma - EH$ àemgH$s`

Aä`mg, {deof g§X^© _amR>dmS>m {d^mJ’’ `m {df`mda ñdm_r am_mZ§X VrW© _amR>dmS>m {d^mJ

Zm§XoS> `m§Zm gmXa Ho$boë`m nr.EM.S>r. À`m emoY à~§YmV -

‘hmamï´> bmoH$àemgZ Am{U ‘m{hVrMm A{YH$ma ¶m§Mm AmV§a g§~§Y gXa Aä¶mgmV

Vnmgbm Amho, ‘amR>dmS>m {d^mJmbm Aä¶mgmMo H$m¶©joÌ åhUyZ {ZdS>ʶmV Ambo Amho. ‘m{hVr

A{YH$mamMr Eo{Vhm{gH$ nmœ©^y‘r Aä¶mgmgmR>r gXa g§emoYZ Cn¶wº$ R>abo Amho. ‘hmamï´>mÀ¶m

OS>UKS>Ur‘ܶo n{ü‘ ‘hmamï´>mÀ¶m VwbZoV ‘amR>dmS>m hm {dH$mgmË‘H$Ñï²>¶m {nN>mS>rda Amho.

n{ü‘ ‘hmamï´>mVrb ZmJ[aH$m§Mo àý Am{U ‘amR>dmS>çmVrb ZmJ[aH$m§Mo àý doJdoJù¶m ñdê$nmMo

AmhoV. J«m‘rU Am{U ehar ^mJmVrb ‘m{hVr A{YH$mamMr pñWVr OmUyZ VwbZmË‘H$

Aä¶mgmgmR>r hm Aä¶mg ‘hÎdmMm R>aVmo. àemgZmMm Ho$bobm Aä¶mgmMr ‘m§S>Ur AmnUmg

g‘Ow eH$Vo.

* 2.3.2 E‘ {’$bMo bKwemoYà~§Y

^mJdV kmZoída XÎmmÌ` (25 OwZ 2009), ‘‘_m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z`_ 2005 ~m~V

bmoH$OmJ¥VrMm {M{H$ËgH$ Aä`mg joÌ - {~~S>odmar jo{Ì` H$m`m©b`’’ `m {df`mda {Q>iH$

_hmamï´> {dÚmnrR> nwUo `m§Zm gmXa Ho$boë`m E_.{\$b²À`m emoY {Z~§YmV -

gXa bKwemoYà~§Ym‘ܶo ‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 ~m~V bmoH$OmJ¥VrMm

{M{H$ËgH$ Aä¶mg H$aʶmV Ambm hmoVm. ˶m‘ܶo g§emoYH$ kmZoœa XÎmm̶ ^mJdV ¶m§Zr

bmoH$m§Zm ‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 ~m~V ’$maer ‘m{hVr Zmhr. Am{U ‘m{hVrMm

A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 dmnam~m~V bmoH$m‘ܶo AmË‘{dœmg H$‘r Amho. Agm {ZîH$f©

H$mT>bm hmoVm. hm Aä¶mg g§emoYH$ ¶m§Zr àmܶmnH$ S>m°. eaX KmoS>Ho$ ¶m§À¶m ‘mJ©Xe©ZmImbr gZ

2009 gmbr Ho$bm hmoVm. åhUOoM g§emoYH$mZo ‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 øm

H$m¶Úmbm 4 df} nwU© Ho$bobm hmoVm. H$m¶Xm dmnam~m~V bmoH$mMo kmZ {H$VnV Amho. ‘m{hVr

(38)

‘mJʶm~m~mV bmoH$m§‘ܶo CËgwH$Vm {H$Vr Amho. ˶m§À¶m OrdZmV ‘m{hVrMm A{YH$ma

A{Y{Z¶‘mZo H$moUVo ~Xb Pmbo. Aí¶m ñdê$nmÀ¶m XþaÑï>rZo gXa g§emoYZ Ho$bobo Amho.

àñVwV bKwemoYà~§Ym‘ܶo g§emoYH$ kmZoœa XÎmm̶ ^mJdV ¶m§Zr {~~dodmS>r jo{̶

H$m¶m©b¶ ho joÌ {ZdSy>Z ˶m§Zr Vo{Wb bmoH$ Am{U àemgZ ¶m§Mm Aä¶mg ‘m{hVr A{YH$ma

dmnam~m~mVÀ¶m OZVoÀ¶m kmZmAmYmao Ho$bobm Amho. ¶m emoYà~§Ymdê$Z AmnUmg ‘m{hVrMm

A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 ¶m H$m¶ÚmMr nmœ© w‘r H$iʶmg ‘XV hmoVo. ¶m g§emoYZm‘ܶo

‘m{hVrMm A{YH$ma MiditMm Aä¶mg Ho$bobm Amho. AmO Voam dfmªZ§Va g§emoYZmMm Aä¶mg

‘bm nwT>rb g§emoYZmgmR>r ‘mJ©Xe©H$ R>aVmo.

* 2.3.3 Ahdmb

gwar _§Xm{H$Zr Xodoída Am{U Aæ`a `m{_Zr (^maVr` g§X^©), ‘amB©Q> Qw> BÝ\$m°_}eZ - Ho$g ñQ>S>rO²

Am°Z Bpåb_|Q>oeZ’, dëS>© ~±H$ J«wn, http://www.worldbank.org/publicsector/gpa/transparency.

OmJ{VH$ ~±Ho$À¶m g§Ho$V ñWimdê$Z KoVboë¶m ¶m J«§WmMo g§nmXZ - pñQ>’$Zr B Q´>mnZob

¶m§Zr Ho$bo Amho. 640 nmZm§Mm hm Ahdmb Amho. ˶mV Aë~m{Z¶m, ^maV ‘opŠgH$mo, ‘moëS>modm,

noê$, amo‘m{Z¶m, ¶wJm§S>m, ¶wZm¶Q>oS> qH$½S>‘, Om°S>©Z, gmCW Am{’«$H$m, Wm¶b§S>, ¶wZm¶Q>oS> ñQ>oQ>

¶m Xoem§‘Yrb ‘m{hVr A{YH$ma Midir Am{U ˶m AZwf§JmZo Pmboë¶m pñW˶§Vam§Mm AmT>mdm

KoVbm Amho. ‘§Xm{H$Zr Xodoœa gwar Am{U ¶m{‘Zr Aæ¶a ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr {Z{‘©Vr

Pmë¶mZ§Va {Z{‘©Vr H$aʶmV Amboë¶m H|${ж ‘m{hVr Am¶moJmMr ‘m{hVr VgoM ˶mda Pmbobm

IM© {Z¶wº²$¶m ¶m§À¶m ~m~mV pñdñVa d¥Îm XoʶmV Ambobo Amho.‘m{hVr A{YH$mamMr ì¶már,

‘¶m©Xm, dmna, {Z¶‘ ¶m§Mr VgoM ‘m{hVr A{YH$ma A‘b~OmdUr H$aUm-¶m g§ñWm, ˶mMo

Am{W©H$ ~OoQ>, ZmoH$aXmadJ©, A{^boI ì¶dñWmnZ, n¶©dojU B˶mXr g§X^m©V ‘m{hVr {Xbr

Amho. 51 Vo 87 n¥ð>m§da ^maVr¶ n[anojm‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm àdmgmg§~§Yr dU©Z

Ho$bobo Amho. 80 Vo 86 n¥ð>m§da ^maVmV ‘m{hVr A{YH$mamÛmao ‘m{hVr XoʶmV Ambobr ‘m{hVr

Am{U ZmH$mabobr ‘m{hVr ¶m§Mr ‘m{hVr {Xbr Amho. ‘ZaoJm ¶moOZo A§VJ©V amoOJma h‘r

(39)

H$m¶Úm~m~V ‘m{hVr A{YH$mamÛmao gm~a EH$Vm ‘§MZo 2005 H$m‘Jmam§gX^m©V {dMmaoë¶m

àým§Mr ‘m{hVr {Xbr Amho. nmaX{e©Vm {X„r pñWV godm^mdr {~Ja gaH$mar g§ñWoZo {ejU

g§ñWm‘ܶo 25 Q> o$ J[a~ {dÚm϶mªgmR>r amIrd Agboë¶m pñWVrMo AdbmoH$Z Ho$bo.Omoe ¶m

g§KQ>ZoZo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm dmnê$Z {X„r ¶o{Wb ‘hm{dÚmb¶mVrb ‘m{hVr OmUyZ KoVbr

˶mÛmao JwUmH§$Z H$aVmZm A{Z¶{‘VnUm COoS>mV AmUbm.

B§{S>¶m Qw>S>o Mo nÌH$ma em‘bmb ¶mXd ¶m§Zr 1800 doim ‘m{hVr A{YH$mamV AO© H$ê$Z

{d{dY ‘m{hVr CKS> Ho$br ˶mVrb JmObobo àH$aU åhUOo ˶mdoiÀ¶m 71 H|$Ðr¶ ‘§Í¶m§Zr 786

doim Ho$boë¶m naXoe Xm¡-¶mg§X^m©V CKS>H$sbm AmUbobbr Y¸$mXm¶H$ ‘m{hVr. bmoH$emhrMm

AmYma ñV§^ AgUm-¶m nÌH$marVobm ~i XoʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo ‘hÎd nQ>dyZ

{Xbo Amho.

* 2.3.4 JǤW

1) qeÌo.{d.nw., ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm, amOh§g àH$meZ, 2016

‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶ÚmZwgma - H$moUH$moUVr ‘m{hVr ‘mJw eH$Vmo? AO© H$gm

H$am¶mMm? Vmo Hw$UmH$S>o nmR>dm¶Mm? emg{H$¶ H$‘©Mm-¶m~Ôb JmonZr¶ Ahdmb ‘m{hVr À¶m

A{YH$mamV ‘mJVm ¶oVmo H$m? {dÚmnrR>mZo Vnmgboë¶m CÎman{ÌH$m§Mr nwÝhm nmhUr H$aVm ¶oVo

H$m? E’$. Am¶. Ama. Mr Z¸$b ‘mJVm ¶oVo H$m? eoVH$-¶m§Zm H$O©‘m’$sMr Zo‘H$s ‘m{hVr Hw$R>o

{‘iob? Aem Ag§»¶ àým§Mr CÎmao g‘OmdyZ gm§JUmao ho nwñVH$ Amho.

2) dobUH$a {ddoH$, J«mhH$ amOm, gOJ hmo!, amOh§g àH$meZ, 2016

drO‘§S>i, aoeZH$mS>©, J°g, ~±H$m, {d‘mZgodm, Q>o{b’$moZ, ‘mo~mB©b, hmCqgJ gmogm¶Q>r

{df¶H$ {Z¶‘, {d{dY emgH$s¶ godm, ‘m{hVrMm A{YH$ma, J«mhH$ g§ajU H$m¶Xm, H|$Ð AZ²

amÁ¶ gaH$maMr VH«$ma {ZdmaU ¶§ÌUm, amoOÀ¶m Am¶wî¶mVrb Aem {H$VrVar ~m~t‘ܶo AmnU

(40)

gmaoOU J«mhH$mÀ¶mM ^w{‘Ho$V dmdaVmo. JwUdÎmmnwU© dñVw AZ² godm {‘iʶmMm A{YH$ma J«mhH$

åhUyZ gm-¶m§ZmM AgVmo. ‘mÌ ~-¶mMXm Amnë¶mbm Amnë¶m h¸$m§Mr OmUrd ZgVo. Vr

OmUrd H$ê$Z XoUmar Ñï>r øm nwñVH$mVwZ dmMH$mg {‘iVo.

3) H$m{‘©H$ OZ VH«$ma d {Zd¥ÎmrdoVZ ‘§Ìmb¶, ^maV gaH$ma/H$m{‘©H$ Am{U à{ejU {d^mJ,

^maV gaH$ma, Zdr {X„r, ‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘, 2005 ‘mJ©X{e©H$m, _m{hVr A{YH$ma,

`eXm, nwUo, 2016

ZmJ[aH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna H$gm H$amdm ho g‘OV Zmhr, ˶mM à‘mUo

H$m¶ÚmMr A‘b~OmdUr H$aUm-¶m A{YH$m-¶m§Zmhr AZoH$ AS>MUr ¶oVmV ˶m‘wio ZmJ[aH$,

gmd©O{ZH$ àm{YH$aUo, àW‘ A{nbr¶ A{YH$mar d H|$Ðr¶ OZ ‘m{hVr A{YH$mar ¶m gdmªgmR>r

‘mJ©Xe©H$ VËdo àgm[aV H$aʶmV Ambr Amho.

4) H$Mao àëhmX/Jm`H$dmS> eoIa, H$m¶Xm ‘m{hVrMm AZ² A{^춺$s ñdmV§Í¶mMm, `ed§Vamd

MìhmU {dH$mg àH$emgZ à~mo{YZr, nwUo., 2010

‘m{hVr A{YH$mamMr Eo{Vhm{gH$ nmœ©^w‘r , ‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘, ‘hÎdmÀ¶m

g§H$ënZm, emgZ AmXoe, {d{dY {ZU©¶m§Mo d nÌì¶dhmamMo Z‘wZo Aí¶m ñdê$nmV nwñVH$m‘ܶo

‘m{hVr XoʶmV Ambobr Amho. gXa nwñVH$mVwZ g§emoYZmg Cn¶wº$ Aer ‘m{hVr

A{YH$mam~m~mV ‘m{hVr {‘i{dʶmV Ambobr Amho. boIH$ ñdV: {Oëhm{YH$mar AmhoV. ˶m§Zm

H«$‘~Õ nÕVrZo ‘m{hVr XoʶmV Ambobr Amho. gwamÁ¶mMo H$m¶Xo ì¶mnH$ AWm©Zo nmhʶmMr Ñï>r

XoUmam gXa JǤW Amho.

(41)

5) nwar {XnH$, ‘m{hVr A{YH$ma, _m{hVr àdmh npãbHo$eZ, nmWS>u., 2018

ghO gmo߶m ^mfo‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~mVMo J¡a g‘O Xþa H$aUmao nwñVH$

Amho. gm‘mݶ ‘mUgm§Zm nS>Umao ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm {df¶rMo àým§Mr CÎmao XoʶmV Ambr

AmhoV.

6) ^moio ^mñH$a, ^maVr¶ JUamÁ¶mMo emgZ Am{U amOH$maU, qnninwao àH$meZ, ZmJnya.,

2011 ¶m§À¶m nwñVH$mVyZ H$aʶmV Ambobm Amho. ^maVr¶ bmoH$emhr ì¶dñWoVrb JUamÁ¶mMr

aMZm , d¡{eï²>¶o ¶m§Mm Aä¶mg Ho$ë¶m IoarO g§emoYZ {df¶mg àma§^ H$aVm ¶oUma Zmhr.

^maVmVrb X~mdJQ> ¶m§Mm Aä¶mg H$aʶmgmR>r XoIrb gXa nwñVH$ Cn¶wº$ Amho.

7) Y_m©{YH$mar A{dZme, ñdV§Ì ZmJ[aH$, MmUŠ` _§S>b n[adma àH$meZ

^maVr¶ ZmJ[aH$ H$m¶Xm Am{U KQ>ZoÀ¶m Mm¡H$Q>rV amhÿZ qhgm, Ûof, VmoS>’$moS> Z H$aVm,

amOH$maU Am{U àemgZm~Ôb Xþamdm qH$dm Ûof Z H$aVm Amnbo àý H$go gmoS>dy eH$Vmo.

amOH$s¶- àemg{H$¶ ì¶dñWoda A§Hw$e H$gm R>ody eH$Vmo, ho gm§JUma hm J«§W Amho. ZmJ[aH$

H¥$Vr MidirMm AmamIS>m H$gm Agmdm VgoM ^«ï>mMma {Z‘w©bZmgmR>r ^maVr¶ ZmJ[aH$m§Mm ‘mJ©

H$moUVm hdm ¶mMo ¶Wmo{MV dU©Z ¶m J«§WmV Ho$bobo Amho.

* 2.3.5 d¥ÎmnÌmVrb boI

1) bT>mB© AOwZhr AnwU©.., X¡{ZH$ bmoH$gËVm, bmoH$a§J nwadUr, {X. 11/10/2015, n¥ð>

H«$_m§H$ 1

H$m¶ÚmÀ¶m A‘b~OmdUrVrb ÌwQ>r {ZH$mbmV H$mT>ʶmgmR>r Ho$bobo ‘wº$ qMVZ ¶m

boImVyZ AÊUm§Zr Ho$bobo Amho. ¶m boImVyZ AÊUm hOmao ¶m§Zr ^«ï>mMma {Z‘w©bZmgmR>r Ho$bobo

Am§XmobZmMm àdmg amï´>ì¶mnr H$gm Pmbm. J«m‘rU nmVirda J«m‘{dH$mg H$m¶© H$aUm-¶m

AÊUm§Zm ^«ï>mMmamÀ¶m AZw dm‘wio ì¶{WV hmodyZ A§XmobZ H$amdo bmJbo. Ago {XgyZ ¶oVo. ¶wVr

(42)

gaH$ma‘Yrb ^«ï>mMmamÀ¶m àH$aUm‘wio AS>MUrV Amboë¶mg‘mOH$ë¶mU ‘§Ìr~~Zamd Kmobn

¶m§À¶m {déÕ g§Kf© H$aVmZm AÊUm§Zm Pmbobr VrZ ‘{hݶm§Mr {ejm Am{U ˶m H$mimV AÊUm§Zr

Ho$bobo qMVZ ¶mVyZ AÊUm§Zm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr JaO OmUdw bmJbr hmoVr.

‘m{hVr A{YH$ma Am{U àemgH$s¶ J¡aì¶dhmam~m~mV {d{dY emgZmÀ¶m nmVirda

OmUdboë¶m CXmgrZVoMm AZw^d AÊUm§Zr ¶m boImV {dfX Ho$bobm Amho. EH$m {dYm¶H$

H$m¶m©gmR>r ào[aV hmodyZ J«m‘{dH$mgmà{V H$Q>r~Õ AgUm-¶m H$m¶©H$˶m©bm aMZmË‘H$ H$m¶m©bm

~mOwbm R>odyZ ^«ï>mMma {Z‘w©bZmgmR>r A§XmobZ H$amdo bmJVo. gXa Am§XmobZmMo Xoeì¶mnr ñdnê$n

H$go àmá Pmbo ¶m§Mm AmboI ¶m boImV XoʶmV Ambobm Amho.

2) dobUH$a {ddoH$, "‘m{hVrMm A{YH$ma'YmoŠ¶mV, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, bmoH$a§J nwadUr, {X.

28/07/2018, n¥ð> H«$_m§H$ 1

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmg‘moaMr AmìhmZm§Mr MMm© gXa boImV H$aʶmV Ambobr Amho.

^«ï> amO{H$¶ ì¶dñWm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm {Zîà^ hmoʶmgmR>r H$gm IQ>mQ>mon H$aVo Amho.

¶mMm Chmnmoh ¶m boImV H$aʶmV Ambobm Amho.

3) dobUH$a {ddoH$, "‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm eó Zìho, gmYZ!, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, bmoH$a§J

nwadUr, {X. 11/10/2015, n¥ð> H«$_m§H$ 1

H$m¶ÚmMr n[aUm‘H$maH$ A‘b~OmdUr Am{U Cn¶moJ ¶m§Mm boIm OmoIm Am{U nwT>rb

dmQ>MmbrMr CÔrï>o H$WZ H$aUmam boI Ago ¶m boImMo ñdê$n Amho.

(43)

4) "‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶ÚmVrb ~Xbmbm AÊUm hOmao ¶m§Mm {damoY, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X.

21/04/2017, _wIn¥ð> 1

OZbmoH$nmb A§XmobZ C^maʶmMm AÊUm hOmao ¶m§Zr Bemam {Xbm hmoVm. ˶m g§X^m©Mr hr

~mV‘r Amho. ˶mbm gaH$maZo pìhgbãbmoAa {dYo¶H$ g§gXoV ‘m§S>ʶmV H$aʶmV ¶oUm-¶m

{db§~mMr nmœ©^w‘r Amho.

5) eha~mV : ‘m{hVr A{YH$mamMm ~mJwb~wdm, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, nwadUr- _w§~B©, {X.

30/01/2018, n¥ð> H«$_m§H$- 1

‘m{hVr A{YH$mamMm Cn¶moJ H$aʶmMo VmaVå¶ Z XmIdUm-¶m ZmJ[aH$m§‘wio gaH$mar

¶§ÌUodaMm AZmR>m¶r ¶oUmam VmU ¶m boImV 춺$ H$ʶmV Ambm Amho. gXa ‘mhrVr gmd©O{ZH$

OrdZmVrb 춺$sÀ¶m d¡¶º$sH$ Am¶wî¶mer {ZJS>rV AgVo. ‘m{hVr A{YH$ma dmnamMo VmaVå¶

Zgë¶mZo {Z‘m©U hmoUmam Kmoi ‘w~§B© ‘hmnmbrHo$Vrb ˶m g§X^m©V ¶oUm-¶m AS>MUtMm nmT>m ¶m

boImV dmMʶmV Ambm Amho.

6) Amgmdm í`m_, H$m¶Xm Ho$bm OmVmo¶ ~moWQ>, X¡{ZH$ _hmamï´> Q>mB©åg, g§nmX{H$`, {X.

10/10/2015

í¶m‘ Amgmdm ¶m§Zr ‘m{hVr A{YH$mambm Xhm df} nwU© hmoV AgVmZm {bhbobm hm boI

Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm nwT>rb AmìhmZ§, H$m¶ÚmMr Yma H$‘r H$aʶmgmR>r H$aʶmV

¶oUm-¶m àemgH$s¶ nÕVrda gXa boI bj doYVmo.

7) PJS>o _hoe, ‘m{hVr A{YH$ma AmVm A{YH$ nmaXeu, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, g§nmX{H$`, {X.

15/12/2018

nwUo ‘hmZJanmbrHo$Mo Am¶wº$ AgVmZm ‘hoe PJS>o ¶m§Zr am~dboë¶m bmoH$m{^‘wI

¶moOZm§Mr ‘m{hVr ¶m boImV {Xbobr Amho. ‘m{hVr A{YH$mamMm bmoH$m{^‘wI nÕVrZo dmna Ho$bm

(44)

Va ˶mMr n[aUm‘H$maH$Vm Am{U nmaXeuVm ¶m§Mm g§J‘ H$gm gmYVm ¶oVmo ho ¶m boImV Xe©{dbo

Amho.

8) {eamoS>H$a g§O`, ‘m{hVr A{YH$ma d MidirMr Voam df}, X¡{ZH$ ñdV§Ì ZmJ[aH$,

g§nmXH$s` {deof boI, {X. 20/10/2018

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr XoemVrb gܶpñWVr Mo g‘n©H$ eãXmV dU©Z H$ê$Z ‘m{hVr

A{YH$mamnwT>rb AmìhmZ§, ‘m{hVr A{YH$mamMr Yma ~moWQ> H$m hmoV Amho. øm àým§Mr MMm©

Ho$bobr Amho.

g§X © gm{h˶mMm AmT>mdm- darb à‘mUo g§X^©gm{h˶mMm AmT>mdm KoVbm. nydm©ä¶mgmV

‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm, bmoH$emhrVrb ˶mMo ñWmZ, ‘wb^wV h¸$m§er g§~§Y Vnmgbo Jobo.

d¥Îmn{̶ gmYZm§Ûmao ‘m{hVr KodyZ ‘m{hVr A{YH$mamMm àdmg OmUyZ KoVbm. d¥Îmn{̶

g§X^m©‘YyZM ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr gÚpñWVrMm AmT>mdm Koʶmg ‘XV Pmbr. {d{dY

H$m¶©H$˶mªÀ¶m ‘wbmIVr KoʶmgmR>r ˶m§Mo kmZ àmá H$aʶmgmR>r gXa ‘m{hVrMm AmT>mdm KoUo

Amdí¶H$ hmoVo.

{d{dY ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªer MMm© H$ê$Z ‘m{hVr A{YH$mamMo {d{dY n¡bw OmUyZ

KoVbo. g§ñWmË‘H$ nmVirdarb H$m¶© OmUwZ KoʶmgmR>r {d{dY ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶m©b¶o

{d{dY g§ñWm ¶m§Zm ^oQ>r {Xë¶m. ˶mVyZ ~hþ‘wë¶ ‘m{hVr {‘iV Jobr. gOJ ZmJ[aH$ ‘§M,

‘m{hVr A{YH$ma H$Å>m, ¶eXm, MmUŠ¶ ‘§S>b, n[adV©Z AH$mX‘r, ¶m§Mm ˶mV g‘mdoe Amho.

g§O¶ {eamoS>H$a, OwJb amR>r, {ddoH$ dobUH$a, A{^{OV amR>moS>,{dO¶ Hw§$^ma, ‘mZd H$m§~io

¶m§À¶m ‘wbmIVr KoVë¶m Joë¶m Amho. ˶m§À¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm XoIrb gXa g§emoYZmV g§{já

ñdê$nmV KoVbm Amho. ‘m{hVr A{YH$mamMr ‘hmamï´>mVrb Midi Am{U gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m

Aܶ¶ZmgmR>r ‘amR>r, qhXr, B§J«Or ^mfoVrb CnbãY gmYZmMm Cn¶moJ Ho$bm Jobm Amho.

àmW{‘H$ ‘m{hVr {‘idbr Amho. B§Q>aZoQ>Mm dmnahr Ho$bm Amho. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m H$m¶m©Mm

(45)

AmT>mdm KoʶmgmR>r gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m df©^amVrb gd© ~mVå¶m§Mm g§H$bZ Ho$bo Jobo Amho.

¶m g§H$bZmVwZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMo H$m¶© H$go MmbVo ¶m àým§Mr CÎmao {‘imbr AmhoV.

àJë^Vm Am{U Aä¶mg ¶m XmoZ Jmoï>tÀ¶m Omoamda gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoZo AZoH$

doJdoJù¶m g‘ñ¶m gmoS>{dë¶m AmhoV ˶mV ˶m§Mo ¶e gm‘mdbo Amho. Ho$di EH$m dfmªÀ¶m

H$m¶©H$mbmMm Aä¶mg Ho$ë¶mg Ago {XgVo H$s gOJ ‘hmnmbrH$m ñVamda H$m¶©aV Agob nU

amÁ¶KQ>ZoÀ¶m VËdm§er àm‘mUrH$ ~m§{YbH$s R>odyZ AZoH$ àý g§ñWoZo ‘mJu bmdbo AmhoV. ˶m§Mm

Aä¶mg H$aʶmg gaXMo g§X^© ‘hÎdmMo R>aVmV. ‘m{hVr A{YH$ma Midi hr ‘hmamï´>mV Imobda

ê$Obobr Amho. AZoH$ H$m¶©H$V} ˶mV ^ard H$m¶© H$aVmZm {XgVmV. ˶m§Mo H$m¶© nañnam§Zm

àoaUmXm¶r R>aVo Amho. ‘m¶m {M{H$ËgoMm Vmohr EH$ ^mJ gXa g§emoYZmV hmoVm.

gmam§e - ZmJarH$ _§MmÀ`m H$m`m©Mm g_mOemó Ñï>rH$moZmVyZ Aä`mg Ho$bm Amho åhUyZ _mPm

{df` AË`§V doJim Am{U Zm{dÊ`nyU© Amho. Ë`mM ~amo~a darb {d{dY Aä`mgmVyZ Ago

bjmV `oVo H$s, _m{hVr A{YH$ma H$m`Xm, Ë`mMr A§_b~OmdUr, _m{hVr A{YH$mamMo `e-

An`e, ^«ï>mMma {Z_©ybZmVrb O~m~Xmar B. gma»`m {d{dY {df`mda {bImU d Aä`mg

Pmbobo AmhoV. VWmnr EImÚm gm_m{OH$ g§KQ>ZoZo `m H$m`ÚmÀ`m dmT>-{dH$mg, àMma d

A§_b~OmdUr {df`H$ Ho$boë`m H$m_mMm boImOmoIm _m§S>bobm Zmhr.

àñVwV ‘‘_hmamï´>mVrb _m{hVr A{YH$ma Midi Am{U gOJ ZmJ[aH$ _§M … EH$

{M{H$ËgH$ Aä`mg’’ `m Aä`mgmVyZ g§emoYZ {df¶mÀ¶m Aä¶mgmMr ì¶már Am{U {dñVma ‘moR>m

Amho. VgoM ‘hmamï´>Vrb ‘m{hVr A{YH$ma MidirMo XmoZ Q>ßno Aä¶mgmÀ¶m Ñï>rZo nmS>mdo

bmJVmV. n{hbm Q>ßnm- ˶mV Eo{VhmgrH$ g§X^m©gh ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr Midi

Aä¶mgbr Amho. Xþgam Q>ßnm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr {Z{‘©Vr Pmë¶mZ§Va åhUOo 2005

ZV§aMm H$mbI§S> Aä¶mgbm Amho. n{hë¶m Q>ß߶mV ‘m{hVr A{YH$mamMm àdmg ˶mMr

(46)

bmoH$emhrVrb Cn¶wº$Vm ¶m§Mo {ddoMZ àñVmdZoV Ho$ë¶m à‘mUo Amho. ‘m{hVr A{YH$ma Midi

hr g‘H$mbrZ Midi Amho. Joë¶m Voam dfmªMm B{Vhmg bm^bobm Amho.

Midi Vo A{Y{Z¶‘, Am{U A{Y{Z¶‘ Vo A‘b~OmdUr Agm Eo{VhmgrH$ àdmg

‘m{hVr A{YH$ma Midi Am{U ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr Ho$bobm Amho. ‘hmamï´>mMr

‘m{hVr A{YH$ma Midi åhUOo Amnbo h¸$ {‘i{dʶmgmR>r g§Kf© H$aUm-¶m ZmJ[aH$m§Mr

Midi Amho. ˶mV EH${OZgrnUm Zmhr. à˶oH$ JmdmJmdm§‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} V¶ma

hmoV AmhoV. Amnë¶m g‘ñ¶m d¡¶º$sH$ nmVirda Am{U gmd©O{ZH$ nmVirda g§Kf© H$ê$Z

gmoS>{dʶmMm ˶m§Mm à¶ËZ Amho.

^«ï>mMma, ‘Z‘mZr H$am^ma, Aaoamdr, AZmJm|Xr ¶m§Mm AZw^d gm‘mݶ ZmJ[aH$mbm Amë¶m

IoarO ZmJ[aH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$ma ZmJ[aH$m§Zm {‘imbobm Zmhr. ¶m Aì¶dñWoer XmoZ hmV

H$aUmar ‘mUg§ AZoH$ JmdmJmdmV, AZoH$ {OëømV {XgVmV. A‘b~OmdUrgmR>r hmoUmam g§Kf©

gwú‘ñVamda hmoV Amho. Amnbr bmoH$emhr bmoH$H$ë¶mUH$mar amÁ¶mÀ¶m g§H$ënZoVyZ ‘m¶~mn

gaH$ma BW§da ¶odyZ nmohMbr hmoVr. ‘m{hVr A{YH$mamZo ˶m bmoH$emhrg gwÑT> H$aʶmMo H$m¶©

Ho$bo Amho. ZmJ[aH$m§Zm Amnë¶m h¸$mMr OmUrd H$ê$Z {Xbobr Amho.

* * *

(47)

àH$aU {Vgao - g§emoYZ nÕVr

AZwH«$‘{UH$m

àñVmdZm

3.1 àñVmdZm

3.2 g§emoYZmMm {df¶

3.3 g§emoYZmMr Amdí¶H$Vm

3.4 g§emoYZ g‘ñ¶m

3.5 g§emoYZmÀ`m nm`è`m

3.6 g§emoYZ AmamIS>m

3.7 g§emoYZmMr CÔrï²>¶o

3.8 J¥{hVHo$

3.9 g§emoYZmMr ì¶már Am{U ‘¶m©Xm

3.9.1 g§emoYZmMr ì`már

3.10 {dYmZ H$m¶m©Ë‘H$ ì¶m»¶m d ñnï>rH$aU

3.11 g§emoYZ nÜXVr

3.12 ‘m{hVr g§H$bZmMr gmYZo d V§Ìo

3.13 Z‘yZm {ZdS>

3.14 VÏ`m§Mo {díbofU

3.15 gmam§e

3.16 AÜ``ZmÀ`m _`m©Xm

(48)

àH$aU XmoZ

* 3.1 àñVmdZm …-

OJ PnmQ>çmZo ~XbV Amho. ^maVmMr bmoH$emhr Oa ~iH$Q> am{hbr VaM ~Xb˶m

AmYw{ZH$ ¶wJmV àmJ{VH$ emgZ ì¶dñWm am~dUo ^maVr¶ ZmJ[aH$m§Zm eŠ¶ hmoUma Amho.

AmOÀ¶m ñnY}À¶m ¶wJmV gÎmmYmar, ZmoH$aehm Am{U amOH$s¶ ZoV¥ËdmZo "‘m{hVrMm

A{YH$ma'H$m¶Xm ApñVËdmV ¶odyZ Z¶o ¶mgmR>r Ho$bobm IQ>mQ>mon Am{U ˶mbm ^maVr¶

ZmJ[aH$m§Zr {Xbobm bT>m hm AZw^d ^maVr¶ ZmJ[aH$mÀ¶m JmR>rbm Amho. ˶mg ^a åhUyZ

"‘m{hVrMm A{YH$ma'H$m¶Xm ApñVËdmV Amë¶m Z§Va ˶mMr à˶jmVrb Yma H$‘r H$aʶmMm

à¶ËZhr Pmbm hmoVm. dmñV{dH$ gaH$mar Im˶m§Zr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmVrb AOm©Zm CÎma

XoVmZm ‘m{hVr doioda, nmaXe©H$nUo d AS>MUr{dZm Úmdr. Ago Ano{jV Amho.

¶m H$m¶Úm‘wio emgZ ñVamdarb Qy> Or ñnoŠQ´>‘, H$moigm ImU dmQ>n, H$m°‘ZdoëW,

AmXe©, qgMZ Ago {H$VrVar ‘moR>o J¡aì¶dhma CKS>rg Ambo. Ago AgwZ ñWm{ZH$ ñdamÁ¶

g§ñWmÀ¶m ñVamda XoIrb hmoUmam ^«ï>mMma hm ZOaoAmS> H$aVm ¶oUma Zmhr. H$maU EImÚm

J«m‘n§Mm¶Vr‘ܶo hmoUmam nÞmg hOmam§Mm ^«ï>mMma Am{U amÁ¶ñVamda ¶mnwdu Pmbobo ^«ï>mMma

nmM H$moQ>tMm ^«ï>mMma ho XmoÝhrhr ZmJ[aH$m§Zr {VVŠ¶mM Jm§{^¶m©Zo ¿¶m¶bm hdoV. AmnU

H$aê$nmZo gaH$mar {VOmoarV O‘m Ho$boë¶m n¡emMm {d{Z¶moJ gaH$mar qH$dm ñWm{ZH$ ¶§ÌUm H$em

nÕVrZo H$aVo, ho OmUyZ KoʶmMm A{YH$ma OZVobm KQ>ZoZoM {Xbobm Amho. ñWm{ZH$ ¶§ÌUm

OZVoMm n¡gm IM© H$aVmZm àýM CnpñWV hmoUma Ago J¥hrV YaVm H$m‘m Z¶o ¶mgmR>r

ZmJ[aH$m§Zr Xj amhUo JaOoMo Amho. ^{dî¶mMm doY KoVë¶mg {dH$mgmË‘H$ Am{U bmoH$m{^‘wI

àemgZmgmR>r ZmJ[aH$m§Zr à¶ËZ H$aUo JaOoMo Amho. AݶWm nmaXe©H$Vm d

emgH$s¶A{YH$mè¶m§Mo OZVoà{V CÎmaXm{¶Ëd hr H$m¶ÚmMr ‘yi C{Ôï>o OZVobmg‘OUmaM ZmhrV

Am{U ˶mMm ’$magm dmnahr hmoUma Zmhr. ˶mgmR>r gOJ ZmJ[aH$ ‘§M gma»¶m g§ñWm H$m¶©aV

AmhoV. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo àemgZmVrb nmaX©eH$Vm, àemgZmVrb bmoH$m{^‘wIVm,

amIʶmgmR>r àoaH$ H$m¶© Ho$bo Amho. nm¶m^yV gw{dYm§Mm XOm©, ZmJ[aH$m§À¶m X¡Z§{XZ OrdZmVrb

g‘ñ¶m, J«mhH$ MidirÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna H$ê$Z gmoS>{dʶmMm

(49)

à¶ËZ Ho$bm Amho. nwUo ehamV hm à¶ËZ ¶eñdr hmoVmZm nmhmd¶mg {‘iVmo. ˶m{Z{‘ÎmmZo

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma MidirMm Aä¶mg hmoUo JaOoMo hmoVo. ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr

A{YH$ma Midir‘ܶo J«m‘rU ehar ^oX AmhoV. J«m‘rU nmVirda ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m

H$m¶Úm{df¶r ZmJ[aH$m§‘ܶo gOJVm H$‘r à‘mUmV AmhoV. ehar nmVirda nwUo Am{U ‘w§~B©

dJiVm ‘m{hVr A{YH$ma MidirMo Xoe qH$dm amÁ¶ nmVirda ^ard H$m¶© Amho H$m ¶mMr

nS>VmiUr hmoUo JaOoMo Amho. ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi ZmJarH$m§À¶m àýmer ¶odyZ

{^S>bobr Amho.

ñdamÁ¶ g§Kf© g{‘Vr, ‘m{hVr A{YH$ma ‘§M, d¶‘² Midi, ZmJ[aH$ MoVZm ‘§M,

‘ZrbmB©’$ ’$mC§S>oeZ, gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m gma»¶m g§ñWmZr Mmbdbobm bT>m hm ¶m

g§emoYZmMm CÔoe Amho.

* 3.2 g§emoYZmMm {df¶ …-

g§emoYZ {df¶mMo Zmd-

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi - gOJ ZmJ[aH$ ‘§M- EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg ¶m

Aä¶mg {df¶mda g§emoYZ H$aʶmV Ambo Amho.

* 3.3 g§emoYZmMr Amdí¶H$Vm …-

‘m{hVr A{YH$mamda Am{U ˶m AZwf§JmZo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M g§emoYZmMr JaO -‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶Xm Am{U ˶mg§X^m©Vrb bmoH$ OmJ¥Vr ˶m g§~§YrÀ¶m H$mhr g‘ñ¶m emoY H$˶mªZm

{XgyZ Amë¶m AmhoV ˶m‘wio øm H$m¶Úm {df¶r g§emoYZmMr Amdí¶H$Vm Amho. Ago g§emoYZ

H$˶m©g dmQ>Vo. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo gm‘m{OH$ àým§Mr gmoS>dUyH$ H$aʶmgmR>r ‘m{hVr

A{YH$mamMm Ho$bobm dmna g§emoYZmMm {df¶ Amho.

1) 2005 ‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm g§nwU© XoemV bmJy H$aʶmV Ambm AndmX Oå‘w-

H$mpí‘a. na§Vw gd©gm‘mݶ ZmJ[aH$ d A{YH$mar ¶m§Zm H$m¶Úm~Ôb Vnerbdma ‘m{hVr H$‘r

à‘mUmV Amho. ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna åhUmdm Vgm hmoVmZm {XgV Zmhr.

(50)

2) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm gd© gm‘mݶmn¶ªV nmohMbm Amho H$m ? gd© gm‘mݶ

ZmJ[aH$m§Zm Vmo ZrQ> g‘Obm Amho H$m ? g‘ñ¶m OmUyZ KoʶmgmR>r d emoYʶmgmR>r ‘m{hVrÀ¶m

A{YH$mamda g§emoYZ H$aUo JaOoMo Amho. Ago g§emoYZ H$˶m©g dmQ>Vo.

3) gd© gm‘mݶ OZVobm ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamg§X^m©V ¶mo½¶ ‘mJ©Xe©Z Pmbo nm{hOo ‘m{hVrÀ¶m

A{YH$mam~m~mV OZOmJ¥Vr d à{ejUo d H$m¶©emim hmoUo JaOoMo Amho. ˶mgmR>r ‘m{hVr

A{YH$mamMm àgma Pmbm nm{hOo VaM I-¶m AWm©Zo ‘m{hVr A{YH$mamMm Mm§Jbm Cn¶moJ

ZmJ[aH$m§Zm H$ê$Z KoVm ¶oB©b. åhUwZ ‘m{hVr A{YH$mamda g§emoYZ H$aUo JaOoMo Amho.

4) ‘m{hVr A{YH$mamMm H$m¶Xm A‘bmV ¶odyZ Voam dfmªMm H$mbmdYr bmoQ>bm. na§Vy ˶mMm

nm{hOo Vgm àMma d àgma Pmbobm Zmhr ˶m‘wio ˶m A{YH$mamda bmoH$OmJ¥Vr {H$Vr à‘mUmV

Pmbr Amho. ˶m‘mJrb gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMo ¶moJXmZ VnmgUo JaOoMo Amho. ‘m{hVr A{YH$ma

g§emoYZ H$aUo JaOoMo Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmgX^m©V àgma àMma H$aʶmgmR>r gm‘m{OH$

g§KQ>Zm g§ñWm d gm‘m{OH$ H$m¶©H$V} ¶m§Zr nwT>mH$ma KoVbm Amho H$m? ho OmUyZ KoʶmgmR>r

‘m{hVr A{YH$mamda g§emoYZ H$aUo JaOo Amho.

5) OZVoÀ¶m ‘Zm‘ܶo ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mam~m~V AgUmar ‘m{hVr d AmË‘{dœmg H$‘r

Amho. Vmo dmT>{dʶmMm d øm A{YH$mam~m~mV OZVobm ‘m{hVr ìhmdr ¶mgmR>r gXa {df¶mda

g§emoYZ hmoUo Amdí¶H$ dmQ>Vo. OZVoÀ¶m ‘Zm‘ܶo ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m dmnam~Ôb AmË‘{dœmg

H$‘r Amho,Vmo dmT>{dʶmMm gm‘m{OH$ ñVamda à¶ËZ Pmbm Amho H$m? Vmo AmË‘{dœmg d¥ÕtJV

H$aʶmMo H$m¶© H$aUm-¶m Aí¶m g§ñWm H$moU˶m? ˶m§Mr H$m¶©nÕVr H$m¶ ? ¶mMmhr Aä¶mg

hmoUo JaOoMo Amho.

6) ¶m {df¶m§darb g§emoYZm‘wio ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m dmnam~m~VMo ‘hÎd ZmJ[aH$m§Zm

g‘Oob VgoM g§KQ>rV à¶ËZmMo ’$bñdê$n ‘m{hVr A{YH$mamMr ¶epñdVm hr {ZXe©Zmg ¶oB©b.

d ¶m H$m¶ÚmMr A‘b~OmdUr ¶mo½¶ àH$mao H$aʶmg ZmJ[aH$ gwê$dmV H$ê$ eH$Vrb Agm

{dœmg dmQ>Vmo.

(51)

7) ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamMm H$m¶Xm gm‘mݶ ‘mUgm§À¶m Ñï>rH$moZmVyZ A˶§V H«$m§VrH$mar

ñdê$nmMm dmQ>Vmo ¶m H$m¶Úm‘wio àemgZmV Iwn ‘moR>r nmaXe©H$Vm ¶oUma Amho. VWm{n hm

H$m¶Xmgm‘mݶ ‘mUgm n¶ªV nmohMmdm hm ‘w»¶ hoVy ¶m g§emoYZm ‘mJo Amho.

8) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm hm gd© emg{H$¶ H$m¶m©b¶ d BVa gd© ghH$mar g§ñWm, {ejU

g§ñWm, J«§Wmb¶ , {Z‘emg{H$¶ H$m¶m©b¶mV dmnabm OmVmo. ¶m H$m¶Úm‘mJrb CÔoe Iyn Mm§Jbm

Amho. hr OmUrd gd©Ì ìhmdr åhUyZ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm g§emoYZ hmoUo JaOoMo Amho. Ago

dmQ>Vo.

9) gZXr A{YH$mar d H$‘©Mmar ho OZVoMo godH$ AgVmV. Var gwÕm ZmJ[aH$m§Zm Amnë¶m

H$m‘H$mOm g§~§Yr H$m¶m©b¶rZ pñWVrMr ‘m{hVr {‘i{dʶmgmR>r {H$VrVar AS>MUtZm gm‘moao Omdo

bmJVo ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m VaVwXtÀ¶m AmYmao Aݶm¶J«ñVm§Zm ݶm¶ {‘idyZ

XoʶmgmR>r gd©M bmoH$m§Zm Amnë¶m h¸$mgmR>r PJS>ʶmMo Z¡{VH$ Y¡¶© dmT>{dʶmg ¶m A{YH$mamMr

{Z{üV ‘XV hmoB©b Ago OZVog nQ>dyZ XoUo

* 3.4 g§emoYZ g‘ñ¶m d g§emoYZmVrb g‘ñ¶m gwÌU …-

g§emoYZ {df¶mMm g§emoYZ {df¶mMr {ZdS> H$aVmZm g§emoYZ H$˶m©Mr {Okmgm, AmdS>

H$moU˶m joÌmV Amho. {h ~m~ g§emoYZ H$aVmZm A{Ve¶ ‘hÎdmMr R>aVo. Amnë¶m AmOw~mOybm

{d{dY àH$maÀ¶m g‘ñ¶m AgVmV. CXm. amO{H$¶ gm‘m{OH$ Am{W©H$ e¡j{UH$, Amamo½¶ {df¶H$

gmd©O{ZH$ gmo¶rgw{dYm§{df¶r B˶mXr {df¶m§À¶m g‘ñ¶m AgVmV. ˶m g‘ñ¶m§Mo {ZamH$aU

H$aʶmÀ¶m hoVyZ g§emoYZ Aܶ¶Z H$aʶmMr Amdí¶H$Vm AgVo. gm‘m{OH$ {Z¶§ÌU, {Z¶moOZ,

Am{U BVa AZoH$ ì¶mdhm[aH$ JaOoÀ¶m Ñï>rZo g§emoYZ H$aUo JaOoMo AgVo. åhUyZM EImÚm

joÌmVrb EImXr g‘ñ¶m g§emoYZ H$˶m©bm g§emoYZmÀ¶m Ñï>rZo ‘hÎdmMr dmQ>Vo. ˶m Ñï>rZo

g§emoYZ H$˶m©bm g§emoYZmÀ¶m gd© gm‘mݶ {df¶m§Mr qH$dm g‘ñ¶oMr {ZdS> g§emoYH$mg H$amdr

bmJVo. g§emoYZmMm {df¶ {Z{üV Ho$ë¶mZo g§emoYZmMr {Xem {Z{üV hmoVo.

g§emoYZ H$˶m©g ^{dî¶mV g§emoYZ H$m¶m©V H$moU˶mAS>MUr ¶oVrb, V϶ g§H$bZmÀ¶m

H$m¶m©V H$moU˶m g‘ñ¶m§Zm Vm|S> Úmdo bmJob, ˶m§Mo {ZdmaU H$go H$aVm ¶oB©b B˶mXr Jmoï>tMm

(52)

nyU© {dMma H$ê$ZM g§emoYZ AmamIS>m V¶ma H$amdm bmJVmo. ˶m‘wio g§emoYZH$m¶© ¶eñdr

hmoʶmMr eŠ¶Vm A{YH$ AgVo VgoM g§emoYZmMo {ZîH$f© AMyH$nUo H$mT>ʶmg ‘XV hmoVo. nU

˶mnwduMr nm¶ar åhUOo g§emoYZmVrb g‘ñ¶m gwÌU hmo¶.

* 3.5 g§emoYZmÀ`m nm`è`m …-

H$moUVohr g§emoYZ H$aVm§Zm Ë`m g_ñ`m§Mo {díbofU H$aUo JaOoMo Agë`m_wio `m

g§emoYZmV _mhrVrMm A{YH$ma H$m`ÚmMr {Z{_©Vr Pmë`m nmgyZ _hmamï´>mVrb OZVobm AJXr

Aënà_mUmV `m H$m`ÚmMr _mhrVr Agë`m_wio `m g§emoYZ {df`mMr {ZdS> H$aÊ`mV Ambobr

Amho. ‘_hmamï´>mVrb _mhrVr A{YH$ma Midi Am{U gOJ ZmJ[aH$ _§M… EH$ {M{H$ËgH$

Aä`mg’ Aer g§emoYZ g_ñ`m KodyZ H$m_ H$aÊ`mMm {dMma Ho$bm Amho.

Am{U Ë`mM ~amo~a g§nU© _hmamï´>mV `m _m{hVr A{YH$mamÀ`m H$m`Úm{df`r Am{U A_b~OmdUr~m~V gOJ ZmJ[aH$ _§MmMr H$m_{Jar hr Iyn CëboIZr` Amho Vr Ë`mMr H$m_{Jar g_mOmn`ªV nmohMmdr `m CÔoemZo `m g§emoYZmMo H$m_ hmVr KoVbo Amho.

`m_Ü o àH$aUmMr `moOZm Imbrbà_mUo Ho$bobr Amho.

1) àñVmdUm 2) g§X^© gm{hË`mMm AmT>mdm 3) g§emoYZ nÕVr 4) _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m àgma àMmamgmR>r gOJ ZmJ[aH$ _§MÀ`m H$m`m©Mm Aä`mg 5) gmam§e, {ZîH$f© Am{U Cnm``moOZm

Aer g§emoYZmMo {Z`moOZ H$ê$Z H$m_ gwê$ Ho$bobo Amho.

* 3.6 g§emoYZ AmamIS>m …-

g§emoYZ ho emór¶ nÕVrZo Pmbo VaM ˶m g§emoYZmVrb {ZîH$f© ho em{ó¶ amhVrb.

g§emoYZmMo {Z{üV CÔrï>m§Mr àmár H$aʶmgmR>r ¶moOZm~Õ ê$nmV g§emoYZ H$m¶© H$aUo Amdí¶H$

AgVo. ¶mMmM AW© g§emoYZ H$í¶m nÕVrZo Ho$bo OmVo. ¶mgmR>r g§emoYZ AmamIS>m V¶ma Ho$bm

(53)

OmVmo. g§emoYZ AmamIS>m V¶ma H$aUo hr g§emoYZmMr {Vgar nm¶ar hmo¶. à˶oH$ àH$maÀ¶m

g§emoYZmgmR>r g§emoYZ AmamIS>çmMo {dfoe ‘hÎd Amho. g§emoYZ AmamIS>çm{edm¶ dñVw{Zð>

g§emoYZ H$aUo Aí¶Š¶ Amho. g§emoYZ H$go H$amdo. g§emoYZmgmR>r Z‘wZm H$moUVm Agob. V϶

H$go g§H${bV Ho$bo OmVrb. g§emoYZ H$aVmZm H$moU˶m g‘ñ¶m ¶oVrb. {ZamH$aU H$go H$am¶mMo.

hm {dMma g§emoYZ H$aUm-¶mg H$amdm bmJVmo.

g§emoYZ AmamIS>çmMr Cn¶wº$Vm ñnï> H$aVmZm Aë’«o$S> H$mZm ¶m§Zr Ago ñnï> Ho$bo Amho H$s,

g§emoYZmÀ¶m àma§{^H$ pñWVr ‘ܶo g§emoYZmÀ¶m AmamIS>çmMo {Z{‘©Vr g§emoYZ àñVm{dV

Aܶ¶ZmÀ¶m Cn¶wº$Vm ñnï> H$aVo.

* 3.7 g§emoYZmMr CÔrï²>¶o …-

1. _mhrVr A{YH$ma Am{U bmoH$emhr _wë`m `m§À`mVrb Am§Vag§~§YmMm Aä`mg H$aUo.

2. _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmMr {Z{_©VrnmgyZ Ë`m H$m`ÚmMr A§_b~OmdUr _hmamï´>mVrb {d{dY g§KQ>Zm d g§ñWm `m§À`m _mÜ`_mVyZ `m {d{dY g§KQ>Zm§Mm H$m`m©Mm AmT>mdm KoUo.

3. _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m A§_b~OmdUr_Ü`o emgZmÀ`m àemgZmV Agbobr CXm{gZVm Am{U à{VHw$bVoÀ`m H$maUm§Mm emoY KoUo.

4. _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m Ao_b~OmdUr d H$m`m©_Ü`o _hmamï´>mVrb {d{dY g§KQ>ZoÀ`m VwbZoV `m nwÊ`mVrb gOJ ZmJarH$ _§MmMo Agbobo doJionU OmUyZ KoUo.

5. _hmamï´>mVrb _mhrVrMm A{YH$ma `m H$m`Úmda H$m_ H$aUmè`m g§KQ>Zm§À`m VwbZoV nwÊ`mVrb gOJ ZmJarH$ _§MmÀ`m H$m`m©Mr AmoiI gImob g_mOmbm H$ê$Z XoUo.

g§emoYZ Aܶ¶ZmMo ‘hÎd g§emoYZ ho kmZ d¥Õr Owݶm kmZmMo n[ajU H$aUo ¶m CÔrï>mZo

Ho$bo OmVo. ˶m‘wio g§emoYZ H$aVmZm gm‘m{OH$ KQ>Zm d gm‘m{OH$ ì¶dñWm B˶mXr g§~§{YMo

Amnbo kmZ {dH${gV hmoVo ¶m gd© kmZmMm ’$m¶Xm nwT>rb g‘mOmH$aVm hmoV AgVmo. åhUyZ

g§emoYZmMo {deof ‘hÎd Am{U Cn¶moJrVm Amho. g§emoYZ H$m¶© ho Ho$di ñdV: gmR>r åhUOo

g§emoYZ H$˶m©gmR>r ‘hÎdmMo ZgyZ gm‘m{OH$ H$ë¶mUmgmR>r, gm‘m{OH$ àJVrgmR>r, gm‘m{OH$

{Z¶moOZmgmR>r, XopIb ‘hÎdnwU© R>aVo. ¶m Ñï>rZo g§emoYZ H$˶m©Zo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmda

(54)

g§emoYZ H$aVmZm ¶m Aܶ¶Z {df¶mMo ‘hÎd d Amdí¶H$Vm bjmV KoVbr Amho. ho nwT>rb

à‘mUo gm§JVm ¶oB©b.

1) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~X²X²b gd©gm‘mݶ ZmJ[aH$m§Zm ‘m{hVr H$‘r à‘mUmV ‘m{hV Amho

¶m g§emoYZmÛmao gm‘mOmVrb ZmJ[aH$m§Zm ¶m H$m¶Úm{df¶r Vnerbdma ‘m{hVr XoʶmV Ambr

Amho. ¶m H$m¶ÚmÀ¶m dmnam‘wio gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo H$í¶m àH$mao g‘ñ¶m {ZamH$aU Ho$ë¶m. ho

XopIb Vnmgbo Amho nwT>rb MiditgmR>r Vo ‘mJ©Xe©H$ R>aob.

2) gd© gm‘mݶ OZVobm ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mam g§~§YmV OoWo ¶mo½¶ ‘mJ©Xe©Z Ho$bo OmVo, Ho$di

à{ejUo Am¶mo{OV H$ê$Z nwñVH$s kmZmEdOr OoWo H$m¶ÚmMm à˶j dmna H$gm H$amdm ho

g‘Omdbo OmVo ˶m gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMm Aä¶mg Ho$bobm Amho. Aí¶m ñdê$nmMr bmoH$ OmJ¥Vr

hmoUo JaOoMo Amho.

3) ¶m g§emoYZmÀ¶m AmYmao ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm WmoS>m’$ma àgma d àMma hmoʶmg ‘XV

hmoB©b

¶m g§emoYZmÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna H$gm H$am¶mMm ¶m ~m~V ‘m{hVr XoʶmV

Ambr Amho.

4) gOJ ZmJ[aH$ ‘§M À¶m ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmdarb g§emoYZm‘wio ¶m H$m¶ÚmMo ‘hÎd

ZmJ[aH$m§Zm H$go g‘Obo Agob. ˶m‘wio ¶m A{YH$mamÀ¶m dmnam{df¶r à˶j kmZ {‘iob, J¡a

g‘O Xÿa hmoVrb. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr A‘b~OmdUr ¶mo½¶àH$mao ZmJ[aH$ gwê$dmV H$ê$

eH$Vrb Agm {dœmg dmQ>Vmo.

5) bmoH$emhr ~iH$Q> H$aʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m MidirMo X~mdJQ>mMo g‘mOmÀ¶m

g§KQ>rV à¶ËZmMo ‘hÎd {H$Vr Amho. ho nQ>dyZ XoUo hm CÔoe gmܶ H$aʶmV Ambm Amho. gOJ

ZmJ[aH$ ‘§MmZo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶XmÀ¶m dmnamg§~§Yr Ho$bobr bmoH$ OmJ¥Vr {ddY àým§Mr

Ho$bobr gmoS>dUyH$, BVa g§ñWm§Zm H$er ~moYàX Amho. ZmJ[aH$m§Zr Aí¶m nÕVrZo EH$Ì ¶odyZ

Amnbo ZmJ[aH$ËdmMo H$V©ì¶ ~OmdUo JaOoMo Amho. ‘VXmZ H$aUo hm A{YH$ma Amho. ˶mgmo~V

emgZ {ZU©¶mMr ‘m{hVr H$ê$Z KoUo Am{U ˶m am~{dʶmVrb ÌwQ>r Xþa H$aUo ho XopIb ZmJ[aH$m§Mo

(55)

ZmJ[a H$V©ì¶ Amho. d[ab ghm ‘wÔo {dMmamV KoVë¶mg ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma MidirMo

¶moJXmZ AWm©V gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo Ho$bobo {dnwb H$m¶© g§emo{YV H$aʶmV Ambo Amho.

* 3.8 J¥{hVHo$ …-

1. _hmamï´> _mhrVrMm A{YH$ma H$m`ÚmMr A§_b~OmdUr H$aÊ`mV gOJ ZmJarH$ _§M AJ«oga Amho.

2. nwUo ehamVrb Am{U _hmamï´>mÀ`m g_ñ`mda Cnm` `moOZm Am{U Ý`m` {_idyZ XoÊ`mV gOJ ZmJarH$ _§MmMm H$m`©^ma hm Iwn ì`mnH$ ñdê$nmMm Amho.

3. bmoH$emhrMr _O~yVr dmT>{dÊ`mgmR>r _mhrVr A{YH$ma Iwn Cn`moJr Amho.

4. _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m {Z{_©VrnmgyZ Ë`mMr A§_b~OmdUr H$aÊ`mgmR>r _hmamï´>mVrb AZoH$ g§ñWm Am{U g§KQ>Zm H$m`©aV AmhoV.

5. `m _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmMr H$m © `m gOJ _§MmZo {H$Vr `mo½` nÕVrZo Ho$bobo Amho Ë`m Ë`m H$m`m©bm AÝdm`mW© bmdUo.

* 3.9 Aܶ¶ZmMr ì¶már H$m¶©joÌ Am{U ‘¶m©Xm …-

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi gOJ ZmJ[aH$ ‘§M EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg hm

{df¶ {ZdS>VmZm Aä¶mgmMr Aܶ¶Z ì¶már ñnï> H$aUo JaOoMo Amho. gXa Aä¶mgmÀ¶m Ñï>rZo

Aܶ¶Z ì¶már d¡{œd ñdê$nmMr Amho, nU ˶m d¡{œd ì¶márbm ^maVr¶ Am{U ˶mVyZ nwÝhm

‘hmamï´> Am{U ‘hmamï´>Vrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi åhUyZ H$m¶© H$aUmar EH$ g§ñWm ¶m Zm˶mZo

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMm Aä¶mg hmoUo Amdí¶H$ Amho. ˶m‘w‹io ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm

‘hmamï´>mV à˶j am~dʶmgmR>r OZVoÛmao Oo à¶ËZ Ho$bo OmUo JaOoMo hmoVo. Vo gOJ ZmJ[aH$

‘§MmZo Ho$bo Amho. EImÚm H$m¶ÚmMr ‘mJUr H$aUo ¶mgmR>r Midi C^r amhV AgVo. nU

EImÚm H$m¶ÚmÀ¶m A‘b~OmdUrgmR>r Aer Midi MmbVo. {VMo ‘wbJm‘r n[aUm‘ g‘mO

OrdZmda hmoVmVm. amO{H$¶ ì¶dñWoda hmoVmV. qH$~hÿZm amO{H$¶ n[apñWVrda EH$ A§Hw$e

R>odUmam X~m~JQ> åhUyZ gOJ H$S>o nm{hbo OmVo.

(56)

Joë¶m XeH$mV OmJ{VH$H$aU VgoM V§ÌkmZ {dH$mgm‘wio OJ Odi Ambo. ‘m{hVrMm

àñ’$moQ> Pmbm. ‘m{hVr AXmZàXmZmMm doJ dmT>bm. nU emg{H$¶ ì¶dñWoMm nmobmXr nS>Xm

OgmMm Vgm am{hbm . emg{H$¶ H$m‘H$mO bmoH$m§gmR>r Mmbbo Amho. ˶m‘wio ˶mg bmoH$m{^‘wI

nUm Agmdm. EH$m g‘ñ¶oVyZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMm OÝ‘ Pmbm. AZoH$ àým§Mr CH$b H$aUo,

emgZ Xa~mar ñdV:Mm ZmJ[aH$ åhUyZ A{YH$ma {gÕ H$aUmar ¶§ÌUm åhUOo hm X~mdJQ> Amho.

X~mdJQ> åhUyZ Agbobr gH$mamË‘H$Vm ho g§ñWoMo doJionU Amho. X~md JQ> åhUyZ Ho$di {Q>H$m

Z H$aVm g‘ñ¶oMr gmoS>dUyH$ H$aʶmgmR>r Cnm¶ ¶moOZm gwMdUo ho XoIrb d¡{eï²>¶nwU© Amho.

emgZm{df¶r, amO{H$¶ ì¶dñWo{df¶r H$moUVmhr nwd©J«h Z R>odUmar g§ñWoMm Aä¶mgmMm {df¶

Amho. ˶m AZwf§JmZo gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo Ho$bobo H$m¶© Aä¶mgUo hr Aܶ¶Z {df¶mMr ì¶már

Amho.

* 3.9.1 g§emoYZmMr ì¶már …-

‘m{hVr A{YH$ma Midi hr ZmJ[aH$m§Mr Midi Amho. OJmVrb gJù¶mM ‘moR>çm

bmoH$emhr‘ܶo ZmJ[aH$m§À¶m‘ܶo emgZ ì¶dhmamàVr OmJ¥Vr {Z‘m©U ìhmdr. emgZ àemgZmV

{ZU©¶ hmoV AgVmZm ˶mV Mm§Jbo H$m¶ ? dmB©Q> H$m¶ ? ˶mda {Z¶§ÌU H$go R>odVm ¶oB©b ? ¶m

{df¶rMo kmZ ZmJ[aH$m§Zm AgUo Amdí¶H$ AgVo. Ago kmZ hmoʶmgmR>r emgZ àemgZmVrb

‘m{hVr OZVo gmR>r Iwbr Agmdr. Vr Zgë¶mg OZVm ˶m{df¶r ‘V 춺$ H$ê$ eH$Uma Zmhr.

g‘mO {hVmÀ¶m H$m¶m©V g‘mOmgmR>rM ‘m{hVrMr JmonZr¶Vm amIbr OmUo wfUmdh Zmhr. emgZ

àemgZmVrb ‘m{hVr CKS> ìhmdr ¶m H$aVm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm 2005 ApñVËdmV Ambm.

¶m H$m¶ÚmÝd¶o àOmgÎmmH$mMo VËd nmiʶmV Ambo. OZVobm emg{H$¶ H$m‘H$mOmMr ‘m{hVr

àmá H$ê$Z KoʶmMm ‘mJ© ‘moH$im Pmbm. EH§$XarV ^maVr¶ bmoH$emhrÀ¶m OS>U KS>UrV ‘m{hVr

A{YH$mam H$m¶ÚmMr ^y{‘H$m A˶§V ‘hÎdmMr Amho.

gm‘mݶmgmR>r ‘m{hVrMm ómoV Agboë¶m àgma‘mܶ‘m§gmR>r ˶m§À¶m emoY nÌH$m[aVogmR>r

‘m{hVr A{YH$ma ‘hÎdnwU© Amho. ‘m{hVr A{YH$mamMo ^maVr¶ bmoH$emhrda ‘wb^wV n[aUm‘ hmoV

Amho. bmoH$emhrV OmJ{VH$ ñVamda VgoM ^maVmV Am{U ‘hmamï´>mVrb JmdmJmdmV ˶mMo n[aUm‘

(57)

d nS>gmX {Xgy eH$Vrb. ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m ¶m Midirbm nmR>~i XoUm-¶m à{H«$¶oMm

g‘mdoe ¶m Aܶ¶ZmV hmoVmo. EH§$XarV ñdê$n, Eo{VhmgrH$ nmœ©^y‘r, ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

ApñVËdmV ¶oVmo. H$m¶ÚmMm ‘hmamï´>mVr àdmg, ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ApñVËdmV ¶oʶmgmR>r,

àgmamgmR>r ¶moJXmZ XoUmao H$m¶©H$V}, ‘hmamï´>mVrb Midi Am{U A‘b~OmdUr Ûmao OZVoÀ¶m

àýmMr Ho$bobr gmoS>dUyH$, gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmÀ¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm gXa Aܶ¶ZmVyZ KoʶmV

¶oUma Amho.

* 3.10 {dYmZ H$m¶m©Ë‘H$ ì¶m»¶m d ñnï>rH$aU …-

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi - gOJ ZmJ[aH$ ‘§M- EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg ¶m

Aä¶mg {df¶mda g§emoYZ H$aʶmV Ambo Amho.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm - ^maVmÀ¶m amÁ¶KQ>Zo Ûmao bmoH$emhr JUamÁ¶mMr ñWmnZm Ho$bobr

Amho. ^maVmÀ¶m amÁ¶KQ>ZoÀ¶m gaZmå¶mÀ¶m An©U n{ÌHo$V ^maVr¶ KQ>ZmH$mam§Zr Amåhr

^maVr¶ bmoH$ ñdV:g KQ>Zm An©U H$aV AmhmoV. Ago Z‘wX Ho$bobo Amho. ˶mMm AW© ^maVr¶

OZVm gmd©^m¡‘ Amho Agm hmoVmo. S>m° ~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§Zr {d{dY Xoem§À¶m amÁ¶KQ>Zm§Mm

Vm¡b{ZH$ Aä¶mg Ho$bobm hmoVm. ˶m§Mr {d{dY Xoem§À¶m amÁ¶KQ>Zodarb Aä¶mg Xm§S>Jm hmoVm.

˶mZm kmV hmoVo, H$s BVa Xoem§À¶m amÁ¶KQ>Zm§‘ܶo Aܶj, àYmZ‘§Ìr ,g§gX qH$dm

bmoH$à{V{ZYtH$S>o gmd©^m¡‘ gÎmm Amho. ^maVmV ‘mÌ gÎmoMo gmd© m¡‘Ëd OZVoH$S>o {Xbo Jobo Amho.

åhUOo ^maVr¶ bmoH$emhrVrb emgH$ OZVm Amho. emgZ H$moUVohr Agmo Vo OZVo à{V

O~m~Xma Agm¶bm hdo. Vr O~m~Xmar AmoiIyZ amO{H$¶- àemg{H$¶ ZoV¥ËdmZo ^maVr¶ gm‘mݶ

ZmJ[aH$mbm H|$Ð ñWmZr R>odyZ H$ma^ma H$amdm Ago Ano{jV hmoVo. ‘mÌ Vgo hmoVmZm {XgV ZìhVo.

emg{H$¶ H$m‘H$mOmMr ‘m{hVr Jmon{Z¶ åhUyZ 2005 nwdu OZVogmR>rM bndbr OmV hmoVr.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmZo Vr Iwbr ìhmdr ¶mgmR>r àemgH$s¶ A{YH$m-¶m§H$S>o ‘m{hVr

‘mJʶmMm h¸$ ^maVr¶ ZmJ[aH$m§Zm {‘imbm.

(58)

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm -H$moU˶mhr gmd©O{ZH$ àm{YH$aUm§H$S>o Agbobr qH$dm ˶m§À¶m

{Z¶§ÌUmV Agbobr d ¶m A{Y{Z¶‘mÝd¶o {‘i{dVm ¶oʶmgmaIr ‘m{hVr {‘i{dUo åhUOo

‘m{hVrMm A{YH$ma hmo¶.

¶m A{YH$mam§‘ܶo - EImXo H$m‘, XñVEodO, A{^boI ¶m§Mr nmhUr H$aUo, XñVEodOm§À¶m qH$dm

A{^boImÀ¶m {Q>ßnʶm, CVmao, qH$dm à‘m{UV à{V KoUo, {S>ñHo$Q> âbm°n, Q>on, pìhS>rAmo H°$goQ> ¶m

ñdê$nmVrb qH$dm H$moU˶mhr Aݶ BboŠQ´>m°{ZH$ àH$mamVrb ‘m{hVr qH$dm EImÚm CnH$aUmV

gmR>dU Ho$boë¶m ‘m{hVrÀ¶m qàQ> AmCQ²g {‘i{dʶmMm gm‘mdoe hmoVmo.

‘m{hVr - "‘m{hVr' ‘m{hVr åhUOo H$moU˶mhr ñdê$nmVrb H$moUVohr gm{h˶ Agy eH$Vo.

˶m‘ܶo A{^boI, XñVmEdO, kmnZo, B‘ob, A{^àm¶, gwMZm, à{gÕrnÌHo$, n[anÌHo$, AmXoe,

amoOdøm, g§{dXm, Ahdmb, H$mJXnÌo, Z‘wZo à{V‘mZo, H$moU˶mhr BboŠQ´>m°{ZH$ ñdê$nmVrb

AmYma gm‘wJ«r Am{U ˶mdoir A‘bmV Amboë¶m Aݶ H$moU˶mhr H$m¶ÚmÝd¶o, gmd©O{ZH$

àm{YH$aUmg {‘i{dVm ¶oB©b Aer H$moU˶mhr ImgJr ‘hm‘§S>imer g§~§{YV ‘m{hVrMm g‘mdoe

hmoVmo.

X~mdJQ> - à˶oH$ XoemÀ¶m amO{H$¶ emg{H$¶ ì¶dñWoda à^md nmS>Umar eº$s åhUyZ X~md

JQ>mMm C„oI H$aVm ¶oB©b.{d{eï> {hVg§~§Y OmonmgʶmgmR>r EH$Ì ¶odyZ Omo {H«$¶m à{H«$¶m§Mm

AmH¥$Vr~§Y {Z‘m©U hmoVmo ˶mg {hVg§~§Yr JQ> Ago åhUVmV. ^maVr¶ amÁ¶KQ>ZoV Y‘©, g§ñH¥$Vr,

^mfm, OmV, ì¶dgm¶, B˶mXr KQ>H$m§da AmYmabobo {hVg‘wh AmT>iVmV. CXm. H$m‘Jma

g§KQ>Zm, {ejH$ g§KQ>Zm, {dÚmWu g§KQ>Zm, eoVH$ar g§KQ>Zm, CËnmXH$ dJm©Mr g§KQ>Zm, ghH$mar

g§KQ>Zm, ‘{hbm g§KQ>Zm Aí¶m àH$mamMo {hV g§~§{YJQ> Amnë¶mbm AmT>iVmV. Ooìhm EImÚm

{hVg§~§{Y JQ>mH$Sy>Z Amnë¶m ‘mJʶmgmR>r à¶ËZ hmoVmo. Voìhm ˶m {hVg§~§YrJQ>mMo ê$nm§Va

X~m~JQ>mV hmoV AgVo.

S>m°. ’$m¶Za ¶m§Zr {hVg§~§Yr JQ>m§Zm AkmV gm‘«mÁ¶ Ago Zmd {Xbo Amho.

(59)

1) {bPagZ - X~mdJQ> åhUOo g‘mOmVrb Aí¶m bmoH$m§Mr nj{Zanoj g§KQ>Zm H$s Á¶m‘ܶo bmoH$

EH$Ì ¶odyZ Amnbo ApñVËd Am{U AmXe© ¶m§Mo g§ajU H$aVmV. {d{eï> CÔrï> gmܶ H$aʶmMm

à¶ËZ H$aVmV.

2) Ho$ - emgZmÀ¶m gmd©O{ZH$ Yoæ¶YmoaUm§da Am{U {ZU©¶m§da à^md Q>mH$Um-¶m ImgJr

ñdê$nmÀ¶m g§KQ>Zm åhUOo X~mdJQ> hmo¶.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hm ZmJ[aH$m§Mm X~md JQ> Amho. - gwemgZmgmR>r ZmJ[aH$m§Mm X~m~JQ> Ago

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMo ñdê$n Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm OmñVrV OmñV bmoH$m§n¶ªV

nmohMmdm, ¶m CÔoemZo ApñVËdmV Ambobm X~m~ JQ> åhUOo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hmo¶.

g§X^©- OmYd VwH$mam_/{eamnyaH$a _hoe, ^maVr¶ g§{dYmZ Am{U amOH$maU, X `w{ZH$

AH°$S>_r, n¥ð>- 24 Vo 34

* 1.11 g§emoYZ nÜXVr …-

AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ AmamIS>m

Ooìhm EImÚm g§emoYZ H$m¶m©Mm CÔoe H$moU˶m gm‘m{OH$ KQ>Zo‘ܶo A§V w©V AgUm-¶m

H$maUm§Mm emoY KoUo hm AgVmo. Voìhm Aem g§emoYZmgmR>r V¶ma Ho$ë¶m OmUm-¶m AmamIS>çmbm

AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ AmamIS>m Ago åhUVmV.

goëQ>rO Am{U OhmoS>m Am{U BVam§Zr {bhbobo Amho H$s A{YH$ {Z{üV Aem g§emoYZmÀ¶m hoVyZo

g§~§{YV J¥{hVH¥$˶m§À¶m {Z{‘©Vr‘ܶo gmhmæ¶H$ R>aVrb Aem AZw^dm§Zm àmá H$aʶmgmR>r

AÝdojUmË‘H$ g§emoYZ Amdí¶H$ Amho.

* 3.12 ‘m{hVr g§H$bZmMr gmYZo d V§Ìo

(60)

gm{h˶ gd}jU : (Surveyof literature) : H$moU˶mhr g§emoYZ H$m¶m©Mr gwê$dmV

H$aʶmnwdu ˶m{df¶mer g§~§YrV gd© gm{h˶mMo dmMZ Ho$bo nm{hOo. g‘Om, gXa ZdrZ

Agë¶mg {df¶mÀ¶m AZwf§JmZo ~arM ‘m{hVr nwñVHo$, d¥ÎmnÌo, ‘m{gHo$ Am{U g§emoYZ

n{ÌH$m§‘YyZ àmá hmoVo åhUyZ ho gd© gm{h˶ g§emoYZ H$˶m©Zo ~{KVbo nm{hOo.

AZw^d gd}jU : (Experience Survey) : g‘mO hmM g‘mOemómMr à¶moJ emim Amho.

åhUyZ H$moU˶mhr {df¶mg§~§YrMr ‘m{hVr hdr Agë¶mg ˶m {df¶mV VÁk AgUm-¶m 춺$s¨er

g§nH©$gmYyZ ˶m§MmH$Sy>Z ‘m{hVr Jmoim H$amdr. Aem AZoH$ AZw^dr 춺$s AgVmV. H$s

Á¶m§MmH$S>o {df¶mer g§~§{YV ^anya kmZ AgVo. na§Vy Vo Amnbo kmZ {bpIV ñdê$nmV

bmoH$m§g‘moa ‘m§Sy> eH$V ZmhrV. Aem AZw d g§nÞ ì¶º$s¨Mo ì¶dhm[aH$ kmZ Amnë¶mH$[aVm

‘mJ©Xe©H$mMo H$m‘ H$ê$ eH$Vo. åhUyZ ho kmZ {‘i{dʶmMm g§emoYH$ åhUyZ ‘mPm à¶ËZ Amho.

AemàH$mao {deof àH$maÀ¶m 춺$s¨H$S>o {df¶mÀ¶m g§X^m©V BVa 춺$snojm A{YH$ kmZ AgVo.

Am{U Ago kmZ J¥{hVH¥$˶mÀ¶m {Z{‘©VrH$aVm A{YH$ Amdí¶H$ gwMZm àXmZ H$ê$ eH$VmV.

gopëQ>O , OhmoS>m Am{U BVam§Zr (Selltiz, Jahoda and Others) {d{eï> 춺$s¨À¶m àdJm©V

Imbrb 춺$sMm g‘mdoe Ho$bm Amho.

1) ZdrZ 춺$s

2) EH$m gm§ñH¥${VH$ g‘whmVyZ Xþg-¶m gm§ñH¥${VH$ g‘whmV ¶oV-OmV Agbobr 춺$s Am{U

XmoÝhr gm§ñH¥${VH$ KQ>H$m§‘ܶo g§~§Y {Q>H$dyZ R>odUmar gr‘m§V 춺$s.

3) Aer 춺$s Or {dH$mgmÀ¶m EH$m pñWVrVyZ Xþg-¶m pñWVrH$S>o g§H«$‘UmÀ¶m H$mimV Amho.

4) {dMbZmË‘H$ 춺$s, EH$mH$s 춺$s Am{U g‘ñ¶mJ«ñV 춺$s.

5) {dewÕ, AmXe© qH$dm {dMbZmË‘H$ 춺$s

6) A˶m{YH$ gm‘§Oñ¶ Am{U gm‘§Oñ¶mÀ¶m pñWVrV AmT>iUmar 춺$s

7) gm‘m{OH$ g§aMZoÀ¶m A§VJ©V {d{dY n[apñWVrMo à{V{Z{YËd H$aUmar 춺$s

8) g§emoYZ H$aUm-¶m 춺$sÀ¶m AZw^dmMo nwZamdbmoH$Z Am{U ˶m§À¶m ImOJr à{H«$¶m§Mr

n[ajm.

(61)

A§VÑ©ï>rg àoaUm XoUm-¶m KQ>Zm§Mo {dûcofU (Analysis of insight stimulating cases)

AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ AmamIS>çmgmR>r n[aUm‘H$maH$ Agbobr hr {Vgar

nÕVr Amho. g§emoYZ {df¶mer g§~§{YV Ago AZoH$ {df¶ AgVmV. H$s ˶mMm à˶j Aà˶j

g§~§Y hm ˶m {df¶mer AgVmo. Aem {df¶mÀ¶m Aܶ¶ZmVyZ g§emoYZ H$˶m©Mr Ñï>r {dH${gV

hmoVo. Aܶ¶Z {df¶mÀ¶m g§~§YmV ì¶dhm[aH$ A§VÑ©ï>rMm {dH$mg hmody eH$Vmo. Aem àH$mao

A§VÑ©ï>rÛmao J¥{hVH¥$˶mÀ¶m {Z{‘©Vr‘ܶo Am{U dmñV{dH$ g§emoYZ H$m¶m©‘ܶo A˶m{YH$ ‘XV

àmá hmoVo. à˶oH$ g‘yhmÀ¶m OrdZmV H$mhr AmH$f©H$ H$mhr A˶§V gmYr gai d ñnï> H$mhr

ì¶m{YH$s¶ H$mhr 춺$sJV {d{eï>JwU g§~§Yr KQ>Zm KS>VmV. ¶m KQ>Zm A§VÑ©ï>rg àoaUm XoUm-¶m

R>aVmV. 춺$s d g‘mO ¶m§À¶mVrb nañna g§~§Ym~m~VÀ¶m AZoH$ A§VÑ©ï>rMm g§~§Y Aem

gImob Aܶ¶ZmMr JaO Amho. gwà{gÕ ‘mZgemók {gJ‘§S> ’«$mB©S> ¶m§Zm ‘mZ{gH$ ê$½UmÀ¶m

Aܶ¶Zmdê$Z A§VÑ©ï>r àmá Pmbr hmoVr. ˶m A§VÑ©ï>r‘wio ˶m§Zm AZoH$ g¡Õm§{VH$ H$ënZm

gwMë¶m hmo˶m.

1) gXa g§emoYZmgmR>r nyd©{ZYm©[aV J¥{hVH¥$˶mMo ‘m{hVrMm A{YH$ma Am{U gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo

gܶ n[apñW{VÀ¶m g§X^m©V n[ajU H$aUo eŠ` homUma Amho.

2) ì¶mnH$ g§emoYZ H$m¶© H$aVm ¶mdo ¶m Ñï>rZo An[a{MV joÌmV J¥{hVH¥$˶mMm AmYma àmá

H$ê$Z XoUo

3) ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midirer g§~§YrV g§emoYZ H$m¶m©g {dœgZr¶ Ñï>rH$moZmVyZ

gwê$dmV H$aVm ¶mdr åhUyZ ghmæ¶ H$aUo

4) nwUo {Oëhm à‘mU ‘mZyZ VmbwŠ¶m§À¶m Jmdm§Mr V϶m§À¶m g§H$bZmMm AmamIS>m {Z{‘©Vr H$ê$Z

g§emoYZmMo joÌ {dH${gV H$aUo.

5) A{YH$ ‘hÎdnyU© {df¶m§da bj H|${ÐV H$aʶmgmR>r g§emoYZ H$˶m©g ào[aV H$aUo.

darb H$m¶m©dê$Z AÝdojUmË‘H$ g§emoYZ AmamIS>çmMo g§emoYZ H$m¶m©V, g§emoYZmÀ¶m

joÌmV {H$Vr ‘hÎd Amho. ¶mMr H$ënZm ¶oVo. EH$m ¶eñdr g§emoYZ H$m¶m©H$aVm ‘hÎdnyU©

AgUm-¶m AmYmam§Zm AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ AmamIS>m Am`moJmMm R>aVmo

(62)

* 3.13 Z‘yZm {ZdS> …-

nwUo ho {dÚoMo ‘mhoaKa åhUyZ JUbo OmVo. n{ü‘ ‘hmamï´>mVrb EH$ àJV Am{U {dH$grV

^mJ åhUyZ nwUo eha d {OëømMo dU©Z Ho$bo OmVo. nwUo {Oëhm Mm¡Xm VmbwŠ¶m§Mm {‘iyZ ~Zbobm

Amho. nwUo eha, nwa§Xa, Am§~oJmd, B§Xmnya, ~mam‘Vr, ^moa, hdobr, IoS>, OwÞa, {eê$a, Xm¢S>,

doëho, ‘wier, ‘mdi ¶m {R>H$mUÀ¶m ZmJ[aH$m§Mo gd}jU H$aʶmV Ambo ˶mgmR>r àýmdbr

~Z{dʶmV Ambr 63 àý VmbwŠ¶m§À¶m Jmdr {dMmaʶmV Ambo. ˶mZwgma à˶oH$ àýmgmR>r 25

Aer Z‘wZm {ZdS> H$aʶmV Ambr. BVa àýmdbrÀ¶m Ûmao bmoH$m§Zm Agbobo kmZ Vnmgbo Jobo.

VÁk 춺$s¨À¶m ‘wbmIVr KoVë¶m Joë¶m ˶mMo Vº$m {dûcofU àH$aU H«$‘m§H$ 4 ‘ܶo gm‘m{dï>

Ho$bobo Amho.

* 3.14 V϶m§Mo {dûcofU …-

g§emoYZmV V϶m§Mo g§H$bZ Ho$ë¶mZ§Va˶m§Mo {dûcofU H$aUo Amdí¶H$ Amho. {Zdm©MZ

{dûcofU H$aV Zmhr Vmo n¶ªV V϶ AW©{hZ AgVmV. åhUyZ V϶m§Mo {dûcofU àH$aU 4 ‘ܶo

Ho$bo Amho. Vº$m gmaUr ~amo~aM Q>¸o$dmar H$mT>bobr Amho d {_imboë`m _m{hVrMo {díbofU

_m§S>bo Amho.

* 3.15 gmam§e -

àñVwV g§emoYZ {df¶ H$gm gwMbm? gXa g§emoYZmÀ¶m Aܶ¶ZmMr ì¶már ‘¶m©Xm ñnï>

Ho$br Amho. g§emoYZmVrb g‘ñ¶m Z‘wX Ho$boë¶m AmhoV. àñVwV g§KQ>ZoÀ¶m Aä¶mgmMr JaO,

g§KQ>ZoÀ¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm KoUo H$m JaOoMo Amho. ¶mMo {ddoMZ Ho$bo Amho. g§emoYZmÀ¶m ¶m

{ZîH$fm© n¶ªV nmohMʶmgmR>r J¥hrVHo$ ¶m CÔrï>m§ZVa ‘m§S>br Jobr. ˶mZ§Va g§emoYZ nÕVrda

g{dñVa {ddoMZ Ho$bobo Amho. àñVwV g§emoYZmgmR>r AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ

nÕVrMm Adb§~ Ho$bm Amho. AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ AmamIS>çmVrb

(63)

gd}jU nÕVrMm Va ‘m{hVr g§H$bZmgmR>r àýmdbr ‘wbmIV ¶m g§emoYZ gmYZm§Mm AmYma

KoVbm Amho. g§emoYZmgmR>r dmnaboë¶m Aݶ nÕVr d V§ÌmMr g{dñVa ‘m{hVr {Xbr Amho.

3.16 Aܶ¶mZmÀ¶m ‘¶m©Xm …-

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma MidirÀ¶m g§Kf© à{XK© Amho. Ooð> g‘mOgodH$ AÊUm hOmao

¶m§À¶m à¶ËZmZm ˶mV {deof ñWmZ Amho. nU ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ApñVËdmV Amë¶m Z§Va

‘hmamï´>mV ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m dmnam~m~V bmoH$OmJ¥Vr H$aUm-¶m g§ñWm§Mr ‘m{hVr

{‘i{dʶmMr gmYZo ‘¶m©{XV AmhoV. ˶m g§ñWm§À¶m H$m¶m©Mm {bpIV ñdê$nmMm AmT>mdm

J«§Wê$nmZo Aën ñdê$nmV ApñVËdmV Amho. ¶m g§ñWm§Mo Jobr Voam df} Aì¶mhVnUo gwê$ Amho.

˶mV doimodoir H$m¶m©Mr ^a g§ñWm KmbV AgVmV ‘mÌ Ë¶m ‘m{hVrMo OVZ H$aUo, {dûcofU

H$aUo ¶mgmR>r d¥Îmn{̶ g§X^m©daM bj H|${ÐV H$amdo bmJVo. d¥Îmn{̶ g§X^© ‘¶m©{XV d OwO~r

ñdê$nmMo Agy eH$VmV. g§~§{YV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªÀ¶m ‘wbmIVrVyZ ˶m§À¶m H$m¶m©Mr

‘m{hVr {‘iVo. nU ‘wbmIVr Ûmao {‘iUm-¶m ‘m{hVrV H$mhr g§X^© ‘wbmIV XoUm-¶mH$Sy>Z

gwQ>ʶmMr amhÿZ OmʶmMr eŠ¶Vm AgVo. 1923 Vo 2005 ¶m H$mbI§S>mV ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶ÚmMm àdmg ^maVmV Pmbobm Amho. 1923 Mm {~«{Q>em§Mm Jmon{Z¶VoMm H$m¶Xm ˶m ZV§a

ñdmV§Í¶moÎma H$mimV ^maVr¶ KQ>ZmH$mam§Zr amÁ¶KQ>Zm ApñVÎdmV AmUbr. ˶mVrb A{^춺$s

ñdmV§Í¶, A{^춺$s ñdmV§Í¶mMm ݶm¶mb¶m§Zr doimodoir bmdbobm AW© ¶m gdmªMm {dMma H$aUo

JaOoMo Amho. ˶mZ§Va ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo ApñVËd d ˶m‘wio hmoUm-¶m pñW˶§VamMm

AmT>mdm KoUo JaOoMo Amho. hm AmT>mdm ‘hmamï´>mÀ¶m n[anojmV KoVmZm ˶mda g§X^© ‘¶m©{XV

ñdê$nmMo Amho. gm‘mݶ OZVoMo H$m¶Úm{df¶rMo kmZ d OZOmJ¥Vr ¶m§Mm AmT>mdm KoʶmgmR>r

Aܶ¶ZmMm H$mbmdYr ‘¶m©{XV Amho. ‘¶m©{XV H$mbmV V϶ g§H$bZ H$ê$Z {dûcofU H$aUo Aer

Aܶ¶ZmMr ‘¶m©Xm Amho.

(64)

* g§X^© gwMr …

1) à{Xn AmJbmdo, g§emoYZ nÕVremó Am{U V§Ìo, qnninwao àH$meZ, n¥ð> H«$_m§H$- 156-158

2) AbmoUr/~moYZH$a, gm‘m{OH$ g§emoYZ nÕVr, n¥ð> H«$_m§H$- 55 Vo 60

3) I¡aZma {X{bn, àJV g§emoYZ nÕVr d gm§p»¶H$s, S>m¶‘§S> npãbHo$eÝg, nwUo, 2009, n¥ð>

H«$_m§H$- 129 Vo 130

4) daIoS>o a_oe Zmam`U/daIoS>o _§Jbm a_oe, g§emoYZmMo nÕ{Vemó, n¥ð> H«$_m§H$- 32 Vo 37

5) dobUH$a {ddoH$, J«mhH$ amOm gOJ hmo!, amOh§g àH$meZ, n¥ð> H«$_m§H$ 5 Vo 31

6) dobUH$a, gOJ, X¡{ZH$ bmoH$gÎmm, bmoH$a§J boI, {XZm§H$ 12/08/2013

7) H$Mao àëhmX/Jm`H$dmS> eoIa, H$m¶Xm ‘m{hVrMm AZ² A{^ì¶{º$ñdV§Í¶mMm, `eXm àH$meZ,

n¥ð> H«$_m§H$ - 11 Vo 17

8) OmYd VwH$mam_/{eamnyaH$a _hoe, ^maVr¶ g§{dYmZ Am{U amOH$maU, X w{ZH$ AH°$S>_r, n¥ð>

H«$_m§H$- 34

* * *

(65)

àH$aU Mm¡Wo ^mJ - A

_m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m àgma àMmamgmR>r gOJ ZmJ[aH$ _§MÀ`m H$m`m©Mm Aä`mg

4.1) gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoÀ¶m H$m¶m©MmAmT>mdm

4.2) gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoÀ¶m H$m¶m©Mr d¡{eï²>¶o

4.3) gm‘mݶ OUm§Mr àýmdbr

4.4) Vº$m {dûcofU

4.5) VÁk 춺$s¨Mr àýmdbr

4.6) VÁk 춺$s¨À¶m ‘wbmIVr gmam§e ê$nmV

4.6.1) {dO¶ Hw§$^ma

4.6.2) OwJb amR>r

4.6.3) g§O¶ {eamoS>H$a

4.6.4) ‘mZd H$m§~io

4.6.5) S>m° YZ§O¶ {^go

4.6.6) A{^OrV amR>moS>

4.6.7) S>m° àëhmX H$Mao

(66)

`m g§emoYZmÀ`m g§H$brV Ho$boë`m _hmamï´>mVrb _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmMr {Z{_©Vr

Pmë`mnmgyZ AZoH$ g§KQ>Zm§Zr H$m`© Ho$bobo Amho na§Vw Ë`m g§KQ>Zo_m\©$V bmoH$emhrbm ~iH$Q>r

`oÊ`mgmR>r _mhrVr A{YH$mamMr A_b~OmdUr H$aVm§Zm Iwn _mobmMo `moJXmZ bm^bobo AmhoV.

`m _§Mm{df`r Am{U _mhrVrÀ`m A{YH$mam{df`r _hmamï´>mVrb gm_mÝ` ZmJ[aH$m§À`m H$mhr

gd}jUmÛmao _wbmIVr KoÊ`mV `odyZ Ë`m§À`m_VmMo AdbmoH$Z H$ê$Z `m g§emoYZm_Ü`o ^a

Q>mH$bobr Amho Ë`m§À`m _Vm§Mm AmT>mdm `oWo WmoS>Š`mV KoÊ`mV Ambobm Amho.

nwÊ`mVrb `mM bmoH$m§À`m _wbmIVrdê$Z åhUOo {e{jV Agboë`m g_mOmH$Sy>Z `m

gd}jUmÛmao gH$mamË_H$ à{VgmX {_imbobm Amho Am{U bmoH$emhr ~iH$Q> H$aÊ`mMo hm `mo½`

_mJ© Amho Agmhr à{VgmX {_imbobm AgyZ Ë`m _mhrVrMm A{YH$ma OZ_mZgmn`ªV nmohMbm

nmhrbo Ago _Vm§Vao XoIrb `m_Ü`o AmT>iyZ Ambobr AmhoV Am{U Ë`mM ~amo~a _hmamï´>mV

AZoH$ g§KQ>Zm `m H$m`Úm{df`r H$m_ H$arV AmhoV na§Vw gOJ ZmJ[aH$ _§MmÀ`m H$m`m©Mm ì`mn

hm A{YH$ _moR>m d à^mdr Agë`mMo XoIrb `m gd}jUmVwZ ñnï> Pmbobo Amho Am{U `mo½` Vmo

Ý`m` Amnë`m ZmJ[aH$mbm AÝ`m` hmoUmè`mda `mo½` Vr {ejm hmoÊ`mgmR>r Aem _hmamï´>mVrb

AZoH$ g§KQ>Zm§Zr Iwn à^mdr H$m_ Ho$bo nmhrOo Aem hr à{V{H«$`m `m_YyZ {_imë`m Amho.

Ë`mM ~amo~a `m H$m`Úm{df`r H$mhr ZH$mamË_H$ _Vo XoIrb `m g§emoYZmÀ`m gd}jUmVyZ

{_imbobr {XgyZ `oVmV Am{U _hmamï´>mV `m H$m`Úm{df`r H$m_ H$aUmè`m g§KQ>Zm§Mr XoIrb

H$mhr ZmJ[aH$m§Zm _mhrVr Zgë`mMo AmT>iyZ Ambobo Amho Am{U gOJ ZmJ[aH$ _§MmMr XoIrb

H$mhr bmoH$m§Zm _mhrVr Zgë`mMo AmT>iyZ Ambobo Amho Aem H$mhr bmoH$m§À`m à{V{H«$`m_wio

_mhrVrMm A{YH$ma H$m`Xm H$Yr {Z{_©Vr Pmbobr Amho `mMo XoIrb kmZ g_mOmVrb O_mZgm§Zm

Pmbobo {XgyZ `oVo Zmhr Ago `mdê$Z ñnï> hmoV åhUyZ `m g§emoYZmÀ`m _mÜ`_mVyZ gd© gm_mÝ`

bmoH$m§Zm `m A{YH$mamÀ`m H$m`ÚmMo kmZ Pmbo nmhrOo Am{U bmoH$emhr _O~yVrgmR>r ho H$m`©

A{Ve` _hËdmMo R>aV Agë`m_wio gOJ ZmJ[aH$ _§MmMr H$m`m©Mm ì`mnH$ XOm© _mhrV ìhm`bm

nmhrOo Agm CÔoe `m g§emoYZmMm Amho Ago àm_m{UH$ à`ËZ Ho$bm Amho.

(67)

^maVr¶ KQ>ZmH$mam§Zr A{^춺$s ñdmV§Í¶mMr VaVyX ^maVr¶ amÁ¶KQ>ZoV KQ>Zm {Z{‘©VrMo

doirM Ho$bobr hmoVr. ‘mÌ ^maVmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmbm ‘wV© ñdê$n {‘iyZ ˶mbm

KQ>ZmË‘H$ A{Yð>mZ {‘iʶmgmR>r ^maVr¶ OZVobm gZ 2005 n¶ªV dmQ> nhmdr bmJbr. gZ

2005 nwdu ^maVr¶ OZVm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ApñVËdmV ¶oʶmMr dmQ> nmhV hmoVr. ho

dmQ> nmhUo åhUOo ñdñW ~gUo ZìhVo. Va emgZ àemgZmer, amOH$s¶ ì¶dñWoer g§Kf© H$ê$Z

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr dmQ> àeñV H$aUo hmoVo. ‘wb^wV h¸$ åhUyZ A{^춺$s ñdmV§Í¶mMr

KQ>ZmXÎm T>mb Agë¶m‘wio emgZ àemgZmer g§Kf© H$aʶmMo Y¡¶© ^maVr¶ ZmJ[aH$mbm bm^V

hmoVo. ¶m g§Kfm©V Pmbobm Aݶm¶ Xþa H$aʶmgmR>r ݶm¶mb¶mV Joboë¶m ^maVr¶ ZmJ[aH$m§Zm

ݶm¶ XoVmZm ^maVr¶ ݶm¶b¶mZo A{^춺$s ñdmV§Í¶mMr CH$b Ho$br hmoVr. Vr CH$b åhUOo

ݶm¶mb¶mMo {ZU©¶..! ݶm¶mb¶mMo {ZU©¶à{H«$¶m ‘m{hVr A{YH$ma Midirbm ~i XoUmar

R>abr. Ago KS>V AgVmZmM BH$S>o OmJ{VH$ nmVirda OmJ{VH$ ~±Ho$Zo H$O© XoVmZm nmaXe©H$VoMm

‘wÔm CnpñWV Ho$bm. hmM ‘wÔm H$irMm R>aUma hmoVm. Á¶m H$maUmgmR>r H$O© KoV Agmb ˶mM

H$maUmgmR>r {Z{Y dmnabm Omdm, Ago OmJ{VH$ ~±Ho$Mr, Am§Vaamï´>r¶ ZmUo {ZYrMrAQ> g§~§{YV

amï´>m§Zm hmoVr. {dH$gZerb amï´>m§Zr H$Om©À¶m n¡emMm dmna H$aVmZm Ho$bobr AZmJm|Xr, n¡emMm

J¡admna ¶mbm Mmn bmdʶmMm hm OmJ{VH$ ~±Ho$Mm à¶ËZ hmoVm.

‘hmamï´>mV AZoH$ gm‘m{OH$ H$m¶©H$V} d g§KQ>Zm ¶m§Zr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ApñVËdmV

¶mdm ¶mgmR>r ¶moJXmZ {Xbobo Amho. KQ>ZoVrb H$b‘ 91 A Zwgma ‘m{hVr A{YH$ma hm ^maVr¶

ZmJ[aH$m§Mm ‘yb^yV A{YH$maAmho d ˶m‘wioM ^«ï> amOH$s¶ d àemgZ ì¶dñWoda A§Hw$e R>odVm

¶oUo eŠ¶ Amho.na§Vw‘m{hVr A{YH$mamMm dmnamda H$mhr {Z~ªY bmdʶmMm à¶ËZ hmoV Amho.

˶m{df¶r gd© ZmJ[aH$m§ZrgOJamhþZ g§K{Q>V[a˶m bmoH$emhrZo {Xboë¶m h¸$m§Mo OVZ Ho$bo nm{hOo.

{h OmUrd Jobr 13 df© gmV˶mZo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M Zo Omonmgbr Amho. ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶Úm~m~VZmJ[aH$m§Mo à~moYZH$aUmar g§KQ>Zm åhUOo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hmo¶.Ooð> g‘mOgodH$

AÊUm hOmao ¶m§À¶m nmgyZ VoAZoH$ {X½JO amOH$s¶ ì¶{º$‘Ëd, gm‘m{OH$ H$m¶©H$V} ¶m§ZrgOJ

ZmJ[aH$ ‘§M¶m ì¶mgnrR>mda Amnbr CnpñWVr {Xbr Amho.

(68)

gOJ ZmJ[aH$ _§MmMo `moJXmZ

* 13 dfmªnmgyZ Z MwH$Vm ‘m{gH$ MMm© gÌ

lr {ddoH$ dobUH$a Am{U lrOwJb amR>r ¶m§Zr 6Zmoìh|~a 2007 amoOr ‘m{hVr

A{YH$mamÀ¶m àMma àgma ho H$m¶© gwê$ Ho$bo.amï´>{hVmgmR>rH$m¶© H$aUo hoM CÔrï> g‘moa R>odyZ gOJ

ZmJ[aH$ ‘§M AmO H$m¶©aV Amho. Hw$R>bohr Am¡nMm[aH$Vm Zmhr, gm‘m{OH$ H$m¶m©gmR>r

{ZYrg§H$bZ Zmhr, Hw$R>bm àMma àgma AWdm H$m¶©H$V} ¶m§Mm Vm’$m Zmhr.Zm‘‘mÌ IM© na§Vw

eoH$S>mo ZmJ[aH$m§À¶m àým§da ݶm¶ XoUmam, 13dfmªnmgyZ Z MwH$Vm ‘m{gH$ MMm© gÌ Am¶moOZ

H$aUma§ d eoH$S>mo¶wdH$m§Zm g‘mO H$m¶m©Mr àoaUm XoUma§ ì¶mgnrR> åhUOogOJ ZmJ[aH$ ‘§M.. !!

Am°ŠQ>mo~a 2005 ‘ܶo Xg-¶mÀ¶m ‘whÿVm©da g§nyU© XoemV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm 2005 bmJy

Pmbm. I-¶m AWm©Zo àOmgÎmmH$ ApñVËdmV Ambo. àemgZmV nmaXe©H$Vm AmUUo d àemgZmbm

ZmJ[aH$m§À¶m à{V CÎmaXm¶r ~Z{dUo hr øm H$m¶ÚmMr ‘yi C{Ôï>o hmoVr. hm H$m¶Xm ApñVËdmV

Ambm Va Iam nU Vmo OZVon¶ªV nmoMyZ ˶mMm gw¶mo½¶ dmna hmoUo ho ‘moR>o AmìhmZ hmoVo Am{U Vo

nobʶmMm {Zü¶ H$ê$Zlr {ddoH$ dobUH$a Am{U lrOwJb amR>r ¶m§Zr Zmoìh|~a 2006 ‘ܶo gOJ

ZmJ[aH$ ‘§M Mr ñWmnZm Ho$br.¶m H$m¶Úmbm13 df} nyU© hmoV Amho.

nwUo ‘hmZJanmbrHo$‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$j ñWmnZ H$aʶmV ¶mdm ¶mgmR>r gOJ

ZmJ[aH$ ‘§M nwʶmVrb Aݶ H$mhr g§KQ>Zm {‘iyZ à¶ËZerb hmo˶m. Ví¶m ñdê$nmMm ‘m{hVr

A{YH$ma H$j nwUo ‘hmZJanmbrHo$‘ܶo ñWmnZ Pmbm. hm H$j ‘hmamï´>mVrb

‘hmZJanmbrHo$‘ܶo AgUmam àW‘ ‘m{hVr A{YH$ma H$j R>abm.

˶m ‘m{hVr A{YH$ma H$jmMo H$m‘ npãbH$ H$ÝgZ© ’$m°a JìhZ©Ýg Q´>ñQ> nmhV Amho. Xa

ewH«$dmar g§~§{YVmZm {deof ‘mJ©Xe©Z ¶m {R>H$mUr Ho$bo OmVo. øm ‘m{hVr A{YH$ma H$jmbm Zmd

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ñWmnZ H$aʶmg Á¶m§Mr àoaUm {‘imbr. ˶m H¡$. àH$me H$X©io ¶m§Mo Zmd

XoʶmV Ambobo Amho.

gwemgZmgmR>r ZmJ[aH$m§Mm X~mdJQ>V¶ma H$aVmZm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm d ˶mMm g‘mO

H$m¶m©gmR>r Cn¶moJ, ¶mVrb Vm§{ÌH$ ~m~tMr ‘m{hVr VgoM ¶m {df¶r e§H$m {ZagZmgmR>r

AZoH$MMm© gÌ AmOda Am¶mo{OV H$aʶmV Ambo Amho.

(69)

‘m{hVr A{YH$mam~amo~aM OZgm‘mݶm§À¶m amoOÀ¶m {OdZmVrb àý åhUOoM añVo,nmUr,

drO, AmYma, Q>mob, d¡ÚH$s¶ godm, dmhVyH$, n¶m©daU, {dH$mg AmamIS>m, ‘oQ´>mo Aem {d{dY

{df¶m§da Vkm§Mr MMm©gÌo KS>dyZ ZmJ[aH$m§Mo à~moYZ H$aʶmgmR>r Jobr 13 df} Xa ‘{hݶmÀ¶m

n{hë¶m a{ddmar gm¶§H$mir 5 dmOVm ‘m{gH$ g^oMo Am¶moOZ g§ñWo‘m’©$V Ho$bo OmVo.¶m g^oV

ZmJ[aH$ Amnbo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm {df¶mMo AZw^d ‘wº$nUo ‘m§Sy> eH$VmV. ˶mda MMm©

XopIb hmoV AgVo. VgoM ZmJ[aH$m§Zm à{ejrV H$aʶmgmR>r Joë¶m 12 dfm©V ‘hmamï´>^amV

{d{dY ì¶mgnrR>m§dê$Z gmVeo hÿZ A{YH$ ì¶m»¶mZm§Ûmao à~moYZ H$ê$Z gmR> hOmam§hÿZ A{YH$

ZmJ[aH$m§Zm gOJ Ho$bo Amho.

H«$. {XZm§H$ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo nmR>nwamdmHo$bobm {df¶

1) 4/2/2018 ñdÀN> gd}jUmH$[aVm Q>|S>a Z H$mT>VmM g„mJmamMr Zo‘UyH$

H$aʶmMm àñVmd ’o$Q>mimdm.

2) 29/11/2018 4 dfmªnydu ‘Znm ‘w»¶ B‘maVr‘ܶo 23 bmI én¶o IM© H$ê$Z

~gdbobr gm¡a CO}da MmbUmar ¶§ÌUm nSy>Z Agbobr ~m~ CKS>

Ho$br

3) 12/10/2018 {Z¶‘ Ymã¶mda ~gdyZ Ob g§nXm (¶m§{ÌH$s) {d^mJmMr Q>|S>a

à{H«$¶m

4) 01/11/2018 nmUr Q>§MmB© À¶m nmœ©^y‘rda J„r ~moi H$m±H«$sQ>rH$aUMr H$m‘o

VmËH$mi Wm§~dm

5) 30/10/2018 ñdV…Mo H$mbdm XþéñVrMo An¶e bn{dʶmH$aVm Ob g§nXm

{d^mJ H$aVmo¶ {Xem^yb

6) 28/10/2018 ~o~r H$mbì¶mÀ¶m XþamdñWo‘wio nwʶmV nmʶmMo H¥${Ì‘ g§H$Q>.

7) 22/10/2018 nwUoH$am§À¶m ‘mWr ZdrZ ''H$Mam H$a'' ZH$mo.

8) 03/10/2018 H|$Ð gaH$mabm godmH$a doioV Z ^aë¶m‘wio, nwUo ‘Znmbm 3. 80 H$moQ>r ì¶mO ^amdo bmJë¶m KQ>ZoMr Mm¡H$er H$ê$Z g§~§{YVm§da H$madmB© H$aUo ~m~V.

(70)

9) 03/10/2018 nwUo ‘Znm hÔtVrb {‘iH$VrMo GIS ‘°qnJ aÔ H§$ÌmQ>XmamMr {~bo

AXm Z H$aʶmg§X^m©V.

10) 28/09/2018 H$mbdm ’w$Q>r ‘wio ~m{YV ZmJ[aH$m§Zm XoʶmMr ZwH$gmZ ^anmB©

Obg§nXm {d^mJmÀ¶m A{YH$mè¶m§H$Sy>Z dgyb H$amdr.

11) 27/09/2018 H$mbdm ’w$Q>r g§X^m©V

12) H|$Ð gaH$maZo DGSD ‘m’©$V Rate Contract Ho$boë¶m ''Tata

Motors'' H§$nZrMo ñdñV Road Sweeper Truck Z KoVm

‘hmJS>o {MZr Road Sweeper Truck B§{OZ KoUmè¶m nwUo

‘hmZJanm{bHo$Mr Mm¡H$er H$aUo ~m~V.

13) 14/09/2018 nwUo ‘hmZJanm{bHo$À¶m bmoH$emhr {XZmV {Oëhm{YH$mar H$m¶m©b¶

VgoM nmobrg dmhVyH$ nmobrg ¶m§Mo à{V{ZYr CnpñWV amhmV

Zgë¶m~Ôb VH«$ma.

14) 04/09/2018 CCTV ^mS>çmZo KoʶmÀ¶m à{H«$¶oV ‘ZnmMo ‘moR>o ZwH$gmZ d

J¡aàH$ma.

15) 03/09/2018 Obg§nXm {d^mJ (¶m§{ÌH$s) ¶m§Mo {V„mar àH$ënmgmR>r Mo tender

H«$. 07/01 For 2018 - 2019, AZmdí¶H$ ; AZmR>m¶r

Am{U ’w$Jdbobo

16) 27/08/2018 3 à^mJm§‘ܶo ¶m§{ÌH$sH$aUmZo añVo gm’$g’$mB© Q>|S>a‘ܶo ‘ZnmMo

(n¶m©¶mZo ZmJ[aH$m§À¶m H$am§À¶m n¡em§Mo) 15 H$moQ>r én¶m§Mo

ZwH$gmZ.

17) 23/08/2018 nwʶmÀ¶m nmʶmdê$Z nwUoH$am§Zm Km~a{dʶmnojm ¶mo½¶ {Z¶moOZ

H$am

18) 23/08/2018 nwʶmÀ¶m nmʶmdê$Z nwUoH$am§Zm Km~a{dʶmnojm ¶mo½¶ {Z¶moOZ

H$am

(71)

19) 21/08/2018 nwUo ‘hmnm{bH$m hÔrVrb Kam§Zm ñ‘mQ>© digital door

numbering H$aʶmMm AZmdí¶H$àH$ën aÔ Ho$ë¶m~Ôb

nwUoH$am§Mo H$am§Mo 10 H$moQ>r én¶o dmMdë¶m~Ôb ‘hmnm{bH$m

Am¶wº$ Am{U A{V[aº$ ‘hmnm{bH$m Am¶wº$m§Mo ‘Znyd©H$

A{^Z§XZ-

20) 03/18/2018 {d{dY ehamVrb àdmgr H|$ÐrV ~ggodm d nrE‘nrE‘Eb, ¶mda

àdmgr ‘oimì¶mV MMm©nrE‘nr àdmgr ‘§MV’}$ Am¶moOZ

21) 03/18/2018 H$MamàH$ënm§‘ܶo ZmJ[aH$m§À¶m H$am§À¶m n¡í¶mMm H$Mam

22) 03/18/2018 Obg§nXm Im˶mVrb CYinÅ>r amoIʶm~m~V

23) 23/07/2018 Im˶mMr ‘erZar nSy>Z AgVmZm H§$ÌmQ>XmamH$Sy>Z ^mS>çmZo KoʶmÀ¶m CÚmoJm§Zm Amim Kmbʶm ~m~V.

24) 12/07/2018 ^y{‘JV HT Ho$~b XoI^mb XþéñVrMo AZmdí¶H$ Q>|S>a H«$‘m§H$

1042 - 2017 aÔ H$aʶm g§X^m©V.

25) 09/07/2018 amÁ¶emgZm H$Sy>Z nwUo ‘Znmg AÚmn Z {‘imboë¶m 392 H$moQ>r

én¶m§À¶m AZwXmZm g§~§YmV.

26) 28/06/2018 BbopŠQ´>H$b {d^mJmMr H«$‘m§H$ 12 - 2018 Mr OmñV XamMr

’w$Jdbobr {Z{dXm Am‘À¶m {dZ§VrZwgma aÔ H$ê$Z nwUoH$am§Mo 20

bmI én¶o dmM{dë¶m~Ôb YݶdmX.

27) 25/06/2018 LBT {d^mJmVrb AZmJm|Xr H$ma^ma Am{U ‘ZnmMo Am{W©H$

ZwH$gmZ.-

28) 04/06/2018 Am¡fY IaoXrV nwUo ‘hmZJanm{bHo$Mo ¶§Xmhr dmMUma 5 H$moQ>r

én¶o

29) 19/05/2018 {ZYrVyZ gmd©O{ZH$ {R>H$mUr ~g{dboë¶m ~mH$m§À¶m {H$‘Vr

30) 06/05/2018 Ob g§nXm {d^mJmMo Am°{S>Q> AmYr H$am

31) 02/05/2018 nd©Vr ObH|$Ð ¶oWrb Q>±H$a nm°BªQ> darb ~§X ‘rQ>g© g§X^m©V.

(72)

32) 01/04/2018 {nʶmÀ¶m nmʶmMm An춶 H$aUmè¶m Obg§nXm{d^mJmÀ¶m

ZmR>mim§À¶m ‘mWr H$mR>r H$Yr ‘maUma ?

33) 19/03/2018 12 ‘rQ>a Imbrb añ˶m§À¶m H$m±H«$sQ>rH$aU ~m~V {XZm§H$

16/03/18 amoOr H$mT>boë¶m ewÜXrnÌH$m ‘mJMr H$maUo d

dñVwpñWVr àX{e©V H$aUo ~m~V.

34) 05/03/2018 Make In India bm amÁ¶ gaH$maÀ¶m Amamo½¶ {d^mJmMm Imo.

35) 21/02/2018 GEMGOV À¶m {H$‘Vr J«mh¶^yV Yê$Z DSR ‘ܶo gwYmaUm

H$aUo~m~V

36) 12/08/2018 ''H$Mè¶mMr'' Mmoar Wm§~{dʶmgmR>r ~gdbobo CCTV H°$‘oao

Mmoarbm, Xþ~ma IaoXrMm KmQ>.

37) 08/02/2018 {‘iH$VtMo GIS Mapping H§$ÌmQ> aÔ H$am.

38) 29/01/2018 ‘m. Am¶wº$m§À¶m budget ‘ܶo Ho$bobr H$m|T>dm food testing

laboratory À¶m nm§T>am hÎmrdarb XmoZ H$moQ>r én¶m§Mr VaVyX

ñWm¶r g{‘Vr budget ‘YyZ dJimdr

39) 24/01/2018 CCTV camera IaoXr ‘ܶo nwÝhm EH$Xm ‘hmnm{bHo$Mo ZwH$gmZ hmoUma

40) 24/01/2018 lr g§O¶ {eamoS>H$a ¶m§Zm gOJ ZmJ[aH$ ‘m{hVr A{YH$ma nwañH$ma

2017 àXmZ hñVo ‘m. H|$Ðr¶ ‘m{hVr Am¶wº$ d Á¶oð> H$m¶©H$V} lr

e¡boe Jm§Yr (‘w§~B© ),

41) 18/12/2017 Amamo½¶ {d^mJmZo Ho$br H°$J (CAG) Mr {Xem^yb.

42) 22/12/2017 US FDA Approval Mr AQ> aÔ~mXb

43) 27/11/2017 gmoZmoJ«m’$s ‘erÝgMm dmna A˶ënM; {d{Y‘§S>imMrhr OmUrdnyd©H$ {Xem yb

44) 25/10/2017 E Learning gmR>r 21 H$moQ>r én¶m§À¶m ¶moOZog§~§Yr.

45) 24/10/2017 nwUo ‘ZnmÀ¶m ‘w»¶ ^dZ ¶oWo Zì¶mZo {dH${gV hmoV Agboë¶m B‘maVr‘Yrb ‘w»¶ g^mJ¥hmgmR>rMr {Z{dXm à{H«$¶m VmVS>rZo aÔ

(73)

H$aʶmV Ambr 46) 24/08/2017 SNDT ¶oWrb OwZr MLR nmʶmMr Q>mH$s YmoH$mXm¶H$ AdñWoV

Va Zdr MLR Q>mH$s dmnam{dZm nSy>Z. 47) 21/08/2017 nwʶmV AmYma H|$ÐmÀ¶m H$‘VaVo‘wio ZmJ[aH$m§Mo AVmoZmV hmb.

48) 10/08/2017 200 H$moQ>r én¶m§Mo H$O© amoIo H$mT>ʶmnojm 290 H$moQ>r én¶o amÁ¶

gaH$maH$Sy>Z ¶oUo Agbobr a¸$‘ dgyb H$aʶmgmR>r à¶ËZ H$m

Pmbo Zmhr?

49) 26/07/2017 Mm¡Jwbo Xm§n˶mÀ¶m bT>çmMr ~mV‘r

50) 26/05/2017 ~moS>m©À¶m narjoVrb 10 dr / 12 dr Mo JwUd§V {dÚmWu AOyZ

hr {eî¶d¥Îmr nmgyZ d§{MV.

51) 25/04/2017 ‘‘{ejU ‘§S>imÀ¶m à^mar à‘wI {Zb§{~V’’

1) {Z{dXm Z H$mT>VmM ñdÀN> gd}jUmH$[aVm g„mJmamMr Zo‘UyH$ H$aʶmMm àñVmd

’o$Q>mimdm.-

nwUo ‘ZnmÀ¶m KZ H$Mam {d^mJmZo ñdÀN> ^maV {‘eZ A§VJ©V ñdÀN> gd}jUmgmR>r

KPMG -dvisory Pvt. Limited, ¶m H§$nZrbm g„mJma åhUyZ Zo‘ʶmMm àñVmd R>odbm

Amho. H|$Ð gaH$maZo gXahÿ H§$nZrMo Zmd àñVm{dV Ho$bo Amho, Ago ^mgdyZ Q>|S>a Z H$mT>VmM, ho

H$m‘ XoʶmMm àñVmd Amho. XjVm {d^mJmZo, H|$Ð gaH$maZo Á¶m eham§gmR>r darb g„mJmamMo

Zmd àñVm{dV Ho$bo Amho ˶mV nwʶmMm g‘mdoe Zgë¶mMo XmIdyZ {Xbo AgVmZmhr 5(2)(2)

Imbr H$moUVohr Q>|S>a Z H$mT>Vm gXahÿ g„mJmamg H$m‘ XoʶmMm àñVmd R>odʶmV Ambm Amho.

Á¶m‘ܶo ¶m g„mJmambm 3 ‘{hݶm§gmR>r 35 bmI én¶o XoʶmV ¶oUma AmhoV. Joë¶mdfu KZ

H$Mam {d^mJmbm YmoaUmË‘H$ {Z¶moOZmgmR>r 1 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z Earnst Young ¶m g§ñWobm

g„mJma åhUyZ Zo‘ʶmV Ambo Amho, nU ˶m§À¶m H$m‘mÀ¶m Scope ‘ܶo ñdÀN> ^maV gd}jU ho

H$m‘ Zgë¶mMo gm§JyZ hm ZdrZ g„mJma Zo‘ʶmMm KmQ> KmVbm Jobm Amho. ‘wimVM à˶oH$

H$m‘mgmR>r g„mJma Zo‘ʶmMr JaOM H$m¶ ? Q>|S>a Z H$mT>Vm g„mJma Zo‘ʶmMr EìhS>r {ZH$S>

(74)

H$m¶ ? ‘Znm A{YH$mar d H$‘©Mmar ¶m§À¶m j‘Voda hm A{dœmg Zmhr H$m¶ ? ¶m gd© Jmoï>tMm

Iwbmgm hmoʶmMr Amdí¶H$Vm Amho.AmnUmg {dZ§Vr {H$ ¶m 5(2)(2) Mm R>amd ñWm¶r g{‘VrV

’o$Q>miyZ àemgZmg Q>|S>a H$mT>ʶmMo {ZX}e ÚmdoV. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo hr ‘mJUr Ho$br

2) 4 dfmªnydu ‘Znm ‘w»¶ B‘maVr‘ܶo 23 bmI én¶o IM© H$ê$Z ~gdbobr gm¡a CO}da

MmbUmar ¶§ÌUm nSy>Z Agë¶mMr ~m~ CKS> Ho$br.-

2014 gmbr nwUo ‘ZnmÀ¶m BbopŠQ´>H$b {d^mJm‘m’©$V nwUo ‘ZnmÀ¶m ‘w»¶ B‘maVr‘ܶo

nmUr MT>{dʶmgmR>r gm¡a CO}da MmbUmao n§n 23.46 bmI én¶o IM© H$ê$Z ~g{dʶmV Ambo.

¶m‘wio B‘maVr‘ܶo {dZm IM© nmUr nwadR>m Mmby amhUma AgyZ drO {~bmV ~MV hmoUma Amho,

Ago Z‘yX H$ê$Z hr ¶§ÌUm {dH$V KoʶmV Ambr. ‘mÌ AmO gwÕm hr ¶§ÌUm nSy>Z Amho d

nmʶmMo n§n ‘hm{dVaUÀ¶m drO nwadR>çmda MmbV Amho. ‘Znm‘ܶo Ago AZoH$ nm§T>ao hÎmr

{dH$V KoD$Z ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mo n¡go CYiʶmV ¶oVmV. ‘mÌ Ë¶mMo nwT>o H$m¶ Pmbo ¶mMm

H$moUVmhr boIm OmoIm R>odʶmMr ¶§ÌUm ‘ZnmV Zmhr.

3) {Z¶‘ Ymã¶mda ~gdyZ Ob g§nXm (¶m§{ÌH$s) {d^mJmMr Q>|S>a à{H«$¶m.-

‘w»¶ A{^¶§Vm Ob g§nXm (¶m§{ÌH$s) ¶m§Zr YaUm§Mr XþéñVrMr H$m‘o ~mø

A{^H$aUm§‘m’©$V Z H$aVm XmnmoS>r d BVa H$‘©emio‘m’©$V H$aʶmg§~§YrMo n[anÌH$ 04-07-

2018 amoOr H$mT>bo. Á¶mVrb ‘wÔm H«$‘m§H$ 2 ‘ܶo Ago ñnï> åh§Q>bo Amho {H$ ~mø

A{^H$aUm§‘m’©$V H$m‘o H$amd¶mMr AgVrb Va {Z{dXm H$m‘m§Zm ‘w»¶ A{^¶§Vm (¶m§{ÌH$s) Ob

g§nXm {d^mJ ¶m§Mr {Z{dXm ‘mJ{dʶmnydu ‘mݶVm ¿¶mdr. AYrjH$ A{^¶§Vm (¶m§{ÌH$s ‘§S>i)

Ob g§nXm ¶m§Zr 2-06-2018, 23-07-2018 d 13-08-2018 Aí¶m VrZ nÌm§Ûmao 8

H$m‘m§Mr ‘§Owar ‘w»¶ A{^¶§Vm (¶m§{ÌH$s) ¶m§MoH$S>o ‘m{JVbr. Á¶mV hr H$m‘o VmVS>rMr Agë¶mMo

d H$‘©emioV hmoD$ Z eH$ë¶mMo Z‘yX Ho$bo. ‘w»¶ A{^¶§Vm H$m¶m©b¶mZo ¶m gd© H$m‘m§Mo ‘§Owar

AmXoe EH$mM nÌmZo 14-08-2018 amoOr H$mT>bo. 02-06-2018 À¶m VmVS>rÀ¶m H$m‘mbm

14-08-2018 amoOr ‘§Owar XoʶmMm {dH«$‘ Ogm ¶m H$m¶m©b¶mZo Ho$bm VgmM 13-08-2018

amoOr nwʶmVyZ {ZKmboë¶m nÌmbm 14-08-2018 amoOr gd© N>mZZr à{H«$¶m H$ê$Z ‘§Owar XoʶmMm

{dH«$‘ hr ¶m H$m¶m©b¶mZo Ho$bm. ‘mÌ ‘§Owar {‘iʶmAmYrM 04-07-2018 Mm AmXoe

(75)

Ymã¶mda ~gdyZ Q>|S>a à{H«$¶m am~{dʶmMm àVmn H$m¶©H$mar A{^¶§Vm (¶m§{ÌH$s) Ob g§nXm

{d^mJ ¶m§Zr Ho$bm. ¶m ‘ܶo 14-08-2018 amoOr {Xboë¶m ‘§Owar nÌmVrb n{hë¶m Mma VgoM

gmVì¶m, AmR>ì¶m H$m‘mMr Q>|S>g© ‘§Owar AmYr à{gÕ hr Pmbr d CKS>ʶmV Ambr . ‘w»¶

A{^¶§Vm 14-08-2018 amoOr {Xboë¶m ‘§Owar nÌmV ¶m gd© H$m‘m§Mr JwU {Z¶§ÌU VnmgUr

H$ê$Z KoʶmV ¶mdr, Ag§ åh§Q>bo Amho. ‘mÌ hr H$moUmH$Sy>Z H$ê$Z H$ê$Z ¿¶mdr ¶m g§~§Yr

H$moUVoM {ZX}e {Xbobo Zmhr. hr VnmgUr ̶ñW g§ñWo‘m’©$V H$ê$Z KoVbr Omdr Aer gOJ

ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr ‘mJUr Amho.

EHy$UM hr gd© Q>|S>a à{H«$¶m g§e¶mñnX AgyZ ‘w»¶ A{^¶§Vm d H$m¶©H$mar A{^¶§Vm ¶m XmoÝhr

H$m¶m©b¶m§À¶m H$ma^mamMr Mm¡H$er H$aʶmV ¶mdr d Xmoftda H$madmB© H$aʶmV ¶mdr, Aer

‘mJUr gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo Ho$br Amho.

4) nmUr Q>§MmB© À¶m nmœ©^y‘rda J„r ~moi H$m±H«$sQ>rH$aUMr H$m‘o VmËH$mi Wm§~dm.-

Ob g§nXm {d^mJmZo nwʶmÀ¶m nmUr H$moQ>çmV H$nmV Ho$br Agë¶mZo nwʶmV EH$ doi

nmUr XoʶmMr doi ‘Znm da Ambr Amho. ˶mVhr AZoH$ ^mJmV XrS> Vo XmoZ VmgM nmUr {‘iV

Amho. ZmJ[aH$m§Mo {nʶmÀ¶m nmʶmgmR>r hmb gwé AmhoV. ¶m nmœ©^y‘rda nwUo ‘ZnmZo nmʶmMr

H$mQ>H$ga H$aʶmMo Cnm¶ VmVS>rZo hmVr KoʶmMr JaO Amho. Joë¶m H$mhr dfm©V ZmJ[aH$m§Mr

H$moUVrhr ‘mJUr ZgVmZm J„r ~moi H$m±H«$sQ>rH$aUmMo nod ’w$Q>bo Amho. ¶§Xmhr J„r ~moi

H$m±H«$sQ>rH$aUmMr Ag§»¶ H$m‘o àñVm{dV AmhoV. ¶mgmR>r àM§S> nmUr bmJUma Amho. EH$sH$S>o

{nʶmÀ¶m nmʶmgmR>r ZmJ[aH$m§Zm nmʶmMo Q>±H$a {dH$V KoʶmMr doi ¶oV AgVmZm, Xþgar H$S>o

J„r ~moi H$m±H«$sQ>rH$aU H$aʶmgmR>r nmUr dmnaUo hm nmʶmMm An춶 Amho. Amåhr Amnë¶m

{ZXe©Zmg AmUyZ XoD$ BpÀN>Vmo {H$ nwʶmV XmoZ dfmªnydu nmUr H$nmVrMo g§H$Q> Ambo AgVmZm

VËH$mbrZ ‘Znm Am¶wº$m§Zr Aí¶m àH$maMr nmdbo CMbyZ J„r ~moi H$m±H«$sQ>rH$aUmÀ¶m H$m‘m§Zm

ñW{JVr {Xbr hmoVr.

AmnUmg {dZ§Vr {H$ J„r ~moi H$m±H«$sQ>rH$aUmÀ¶m gd© H$m‘m§Zm nmUr H$nmV aÔ hmoB© n¶ªV

ñW{JVr Úmdr.

(76)

5) ñdV…Mo H$mbdm XþéñVrMo An¶e bn{dʶmH$aVm Ob g§nXm {d^mJ H$aVmo¶ {Xem^yb-

‘w§T>dm O°H$dob ‘YyZ qgMZmgmR>r nwZdm©na ìhmdm åhUyZ XaamoO 550 MLD gm§S>nmUr

à{H«$¶m H$ê$Z XoʶmMm àH$ën nwUo ‘ZnmZo ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mo 100 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z XmoZ

dfmªnydu C^mabm. ‘mÌ Á¶m ~o~r H°$Zm°b ‘YyZ ho nmUr Xm¢S> n¶ªV OmUo Ano{jV Amho ˶mMr

XþamdñWm Agë¶mZo Ob g§nXm {d^mJ Odinmg {Zå‘oM nmUr eoVrgmR>r CMbVmo, ho Amåhr

XmIdyZ {Xë¶mZo {nVi CKS> nS>boë¶m Ob g§nXm {d^mJmZo ho nmUr eoVrgmR>r ¶mo½¶ Zgë¶mMo,

dmnaʶmg eoVH$ar AZwËgwH$ Agë¶mMo àgma ‘mܶ‘m§Zm gm§JyZ {Xem yb H$aʶmMm à¶ËZ Ho$bm .

¶m g§X^m©V dñVwpñWVr Imbrb à‘mUo Amho.

5.1 - Xm¢S> ^mJmVrb eoVH$è¶m§Zr VgoM H$mhr J«m‘n§Mm¶VtZr ‘w§T>dm O°H$dob ‘Yrb nmUr

eoVrgmR>r Amdí¶H$ d Cn¶wº$ Agë¶mMr nÌo nwUo ‘Znmbm nmR>dbr AmhoV. Ago AgVmZm ho

nmUr eoVrgmR>r dmnaʶmg eoVH$ar AZwËgwH$ AmhoV ho åhUUo MwH$sMo d {Xem^yb H$aUmao Amho.

5.2- ¶m nmʶmMo Q>oñQ> [anmoQ²g© ñnï>nUo XmI{dVmV {H$ ¶m nmʶmMm BOD, PH Value d

Suspended Particle ¶m gd© ~m~r eoVrgmR>r dmnaʶm ¶mo½¶ ‘mZH$mV ~gVmV.

5.3 - ho nmUr eoVH$ar eoVrgmR>r dmnaʶmg AZwËgwH$ AgVrb Va Joë¶m 2 dfm©V ‘w§T>dm

O°H$dob ‘YyZ Ob g§nXm {d^mJmZo 7 TMC nmUr gmoS>bo Vo eoVrgmR>r dmnabo Jobo Zgob Va

‘J H$moR>o dmnabo ?

¶m gJù¶mMm AW© Agm Amho {H$ ~o~r H°$Zm°b ‘YyZ nyU© j‘VoZo nmUr gmoS>ʶmg An¶er

R>abobm Ob g§nXm {d^mJ Amnbr AH$m¶©j‘Vm PmH$ʶmgmR>r, ho nmUr eoVH$ar Koʶmg

AZwËgwH$ AgyZ {Xem^yb H$aV Amho

(77)

6) ~o~r H$mbì¶mÀ¶m XþamdñWo‘wio nwʶmV nmʶmMo H¥${Ì‘ g§H$Q>.-

Obg§nXm {d^mJmÀ¶m AmJ«hmdê$Z nwUoH$am§À¶m H$am§Mo 100 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z ‘w§T>dm

¶oWo nwʶmMo gm§S>nmUr ewÕ H$ê$Z nwT>o eoVrgmR>r nwZdm©nam gmR>r ~o~r H°$Zmb ‘ܶo gmoS>ʶmMr

¶moOZm 2 dfmªnydu H$m¶m©pÝdV Pmbr. ˶mVyZ amoO 550MLD nmUr (dfm©bm 6.50TMC)

nmUr ¶m àH$ënmVyZ eoVrgmR>r gmoS>Vm ¶oD$ eH$Vo. ‘mÌ Ob g§nXm {d^mJmZo 2 dfm©V {‘iyZ

’$º$ 6.50TMC nmUr ¶m àH$ënmVyZ eoVrgmR>r CMbbo Amho. d ˶m‘wio 6.50TMC

YaʶmMo {nʶmMo nmUr AH$maU eoVrgmR>r dmnabo Jobo. AmVm Am°ŠQ>mo~a ‘{hݶmV ‘wR>m COdm

H$mbdm ’w$Q>ë¶m‘wio ˶mVyZ EH$ W|~hr nmUr eoVrgmR>r gmoS>bo Jobo ZgVmZmhr ‘w§T>dm O°H$dob

‘YyZ {Xdgmbm 550MLD EodOr gamgar Oo‘Vo‘ 370MLD nmUr Ob g§nXm {d^mJmZo

eoVrgmR>r KoVbo. ¶m ‘mJMo Jm¡S>~§Jmb emoYʶmgmR>r Am‘À¶m H$m¶©H$˶mªZr ‘w§T>ì¶mnmgyZ Ho$S>Jmd

n¶ªV ¶m ~o~r H$mbì¶mMr nmhUr Ho$br AgVm, ¶m H$mbì¶mMr XþamdñWm {XgyZ Ambr. Joë¶m

{H$˶oH$ dfm©V ¶m H$mbì¶mMr XoI^mb XþéñVr Z Pmë¶mMo ñnï> {XgyZ Ambo. (gmo~V ’$moQ>mo

gmoS>V AmhmoV). ¶dV nmgyZ gmYmaUV… 5 {H$bmo‘rQ>a A§Vamda Iw~Jmd ¶oWo XJS> ‘mVr ‘wio hm

H$mbdm ^ê$Z OmD$Z ~wObm Agë¶mMo {XgyZ Ambo (gmo~V ’$moQ>mo gmoS>V AmhmoV). ˶m‘wio ¶oWyZ

nmUr nwT>o OmVmM Zmhr. ˶m nwT>o Va Ho$S>JmdÀ¶m AbrH$S>o ¶m H$mbì¶mVyZ nmUrM dhmV

Zgë¶mZo H$mbì¶mVM nmB©n Q>mHy$Z ^amd KmbyZ H$ƒm añVmhr ~m§Ybm Jobm Amho. (gmo~V ’$moQ>mo

gmoS>V AmhmoV).

nmʶmÀ¶m OmXm dmnamdê$Z AmnU nwUoH$am§da Zoh‘rM Vmeoao PmoS>Vm. ‘mÌ Amnë¶mM

{d^mJmÀ¶m nm¶m Imbr H$m¶ OiV Amho, ho ~KʶmMr VgXr gwÕm AmnU KoV Zmhr. nwʶmMo

nmbH$ ‘§Ìr AmnbrM ar AmoTy>Z nwʶmda nmUr H$nmV bmXVmV, ‘mÌ Ob g§nXm {d^mJmÀ¶m

{ZpîH«$¶VoH$S>o S>moioPmH$ H$aVmV. ho nwUoH$am§Mo XþX}d Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr ‘mJUr Amho {H$ ~o~r H$mbì¶m‘YyZ amS>m amoS>m VmËH$mi

H$mTy>Z ¶m H$mbì¶mVyZ nyU© j‘VoZo åhUOo 550MLD à{V{XZ EìhS>o nmUr eoVrgmR>r gmoS>ʶmMo

Ob g§nXm {d^mJmbm {ZX}e ÚmdoV OoUoH$ê$Z nwʶmÀ¶m 1350MLD nmʶmV H$nmV Z H$aVm

hr eoVrbm nwaogo nmUr {‘iob.

(78)

7) nwUoH$am§À¶m ‘mWr ZdrZ ''H$Mam H$a'' ZH$mo.-

nwUoH$am§da 1200 én¶o Vo 2000 én¶m§n¶ªV Zì¶mZo ''H$Mam H$a'' bmJy H$aʶmMm

àñVmd ‘Znm àemgZmZo ñWm¶r g{‘Vr g‘moa R>odbm Amho. hm H$a {‘iH$V H$amVyZ dgyb

H$aʶmMm KmQ> KmVbm Jobm Amho. ¶mVyZ ‘Znmg 200-225 H$moQ>r én¶o {‘iʶmMm A§XmO

Amho. AmO amoOr ‘ZnmMr {‘iH$a H$a, nmUr nÅ>r Am{U ‘ZnmÀ¶m OmJm§À¶m ^mS>çmMr

WH$~mH$s 1500 H$moQ>r én¶m§À¶m KamV Amho. hr dgwbr H$aʶmV àemgZ gmV˶mZo, dfm©Zwdf}

An¶er R>aV Amho. ˶m‘wio àm‘m{UH$nUo H$a ^aUmè¶m ZmJ[aH$m§À¶mM ‘mWr ZdrZ H$a bmdyZ

CËnÞdmT>rMm gmonm ‘mJ© àemgZ AZwgaV Amho.. ho àm‘m{UH$ H$aXm˶m§da Aݶm¶H$maH$ Amho.

‘ZnmÀ¶m KZ H$Mam {d^mJmZo Amoë¶m H$Mè¶mnmgyZ drO {Z{‘©VrMo AZoH$ àH$ën C^mabo

AmhoV. ‘mÌ Ë¶mVyZ A˶§V Aën drO {Z{‘©Vr hmoVo. ho àH$ën nyU© j‘VoZo Mmbbo Va drO

{~bmnmoQ>r 80-90 H$moQ>r én¶o dmMy eH$VmV. ‘mÌ ¶oWohr àemgZmMr CXmgrZVm {XgV Amho.

2013-14 d 2014-15 ¶m 2 dfm©V LBT Mo a{OñQ´>oeZ KoVë¶mn¡H$s ’$º$ 32% S>rbg© Zo

{ddaUnÌo ^abr d ˶mn¡H$shr 5% {ddaU nÌm§Mr gwÕm AmOda N>mZZr Pmbr Zmhr, ho Amåhr

{ZXe©Zmg AmUyZ XoD$Z hr àemgZ gwñV Amho. Aí¶m n[apñWV ZdrZ H$a ‘§Oya H$aUo åhUOo

àemgZmÀ¶m AH$m¶©j‘Voda nm§Kê$U Kmbʶm gmaIo Amho.

Aí¶m n[apñWVrV ZdrZ H$a ‘§Oya H$aUo åhUOo àm‘m{UH$ nwUoH$a H$aXm˶m§da ~moOm

Q>mH$Umam hm ''H$Mam H$amMm'' àñVmd AmnU ’o$Q>miyZ bmdmdm.d WH$~mH$s dgwbr H$aʶmnmgyZ,

H$Mè¶mnmgyZ drO {Z{‘©Vr àH$ën nyU© j‘VoZo Mmb{dʶm n¶ªVÀ¶m {d{dY Cnm¶ ¶moOZm H$ê$Z

‘hgyb dmT>{dʶmMo AmXoe àemgZmg Úmdo.

8) H|$Ð gaH$mabm godmH$a doioV Z ^aë¶m‘wio, nwUo ‘Znmbm 3.80 H$moQ>r ì¶mO ^amdo bmJë¶m

KQ>ZoMr Mm¡H$er H$ê$Z g§~§{YVm§da H$madmB© H$aUo ~m~V.-

nwUo ‘ZnmÀ¶m AmH$me {MÝh d nadmZm {d^mJmZo Om{hamV ’$bH$m§nmoQ>r 01-04-2007

Vo 31-03-2011 AIoa n¶ªVMm godmH$a Om{hamVXmam§H$Sy>Z dgyb Z Ho$ë¶mZo H|$Ð gaH$maÀ¶m

godmH$a {d^mJmZo 2.08 H$moQ>r godmH$a ‘Znmbm ^am¶bm gm§{JVbm hmoVm. ¶m{déÕ nwUo ‘ZnmZo

H$ag„mJma ‘m’©$V 2012 ‘ܶo Anrb XmIb Ho$bo. ‘mÌ H$ag„mJmamÀ¶m ’$s bm ‘mݶVm Z

(79)

{‘imë¶mZo ¶m A{nbmMm EH$V’$s© {ZH$mb nwUo ‘ZnmÀ¶m {damoYmV {Xbm Jobm. ˶mZ§Va nwT>o ¶m

{ZH$mbm {déÕ Tribunal H$S>ohr 3 dfm©V Anrb XmIb H$aʶmV Ambo Zmhr. godmH$a

{d^mJmZo ‘Znmbm ZmoQ>rg nmR>dyZ ¶m 2.08 H$moQ>r aH$‘oda 3.80 H$moQ>r ì¶mO d 2.08 H$moQ>r

én¶o X§S> ^aʶmg gm§{JVbo. ¶mda ‘ZnmZo ‘yi a¸$‘ 2.08H$moQ>r én¶o d 3.80 H$moQ>r én¶o

ì¶mO {XZm§H$ 25-09-2018 amoOr ^abo AgyZ X§S>mMr aH$‘ 2.08H$moQ>r én¶o ~m~V Anrb

H$aUma Agë¶mMo godmH$a {d^mJmbm H$i{dbo Amho. ho Anrb H$aʶmg Iyn C{ea Pmbm

Agë¶mZo g§~§{YV A{nbmV Delay Condone Z hmoʶmMr eŠ¶Vm Agë¶mMo H$a g„mJmamZo

‘Znmbm H$i{dbo Amho. Aí¶m n[apñWVrV ‘Znmbm 2.08 H$moQ>r én¶o X§S> hr ^amdm bmJob. ¶m

gJù¶mV ‘wimVM Om{hamVXmam§H$Sy>Z hm godmH$a H$m dgyb Ho$bm Jobm Zmhr, A{nbmMm {ZH$mb

EH$V’$s© bmJyZ hr hm godmH$a doioV H$m ^abm Zmhr? Tribunal H$S>o Anrb H$am¶bm Cera

H$m Pmbm ? ¶m gd© àým§Mr CÎmao {‘iUo Amdí¶H$ Amho.

AmnUmg {dZ§Vr {H$ ‘yi godmH$amMr a¸$‘ Om{hamVXmam§H$Sy>Z dgyb H$aʶmV An¶e Amë¶mÀ¶m

VgoM Xm‘XþßnQ> ì¶mO d X§S> ^am¶bm bmJë¶mÀ¶m KQ>ZoMr XjVm {d^mJmH$Sy>Z Mm¡H$er H$ê$Z

ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mo n¡go X§S> d ì¶mOmnmoQ>r dm¶m Kmb{dUmè¶m A{YH$mè¶m§da H$madmB© H$ê$Z ho

n¡go ˶m§MoH$Sy>Z dgyb H$amdo.

9) nwUo ‘Znm hÔtVrb {‘iH$VrMo GIS ‘°qnJ aÔ H§$ÌmQ>XmamMr {~bo AXm Z H$aʶmg§X^m©V.-

AmYrMr {~bo ‘mݶ H$aVmZm H$m‘Jma H$ë¶mU {d^mJmZo g§~§{YV H§$ÌmQ>XmamZo 2162

‘mUgo H$m‘mda R>odbr hmoVr. ¶mMo H$moUVohr nwamdo (ESI, PF) KoVbobo ZmhrV; VgoM EH$M

{‘iH$V doJù¶m doJù¶m {~bmV XmoZXm XmIdbobr Zmhr (Xþ~ma) ¶mMr H$moUVrhr ehm{Zem

g§~§{YV H$a g§H$bZ {d^mJmZo Ho$bobr Zmhr Varhr {~bo AXm Pmbr AmhoV. AmÎmmMo àb§{~V

{~b ‘mݶ H$aʶmAmYr n{hë¶mnmgyZ AmÎmmn¶ªVÀ¶m {~bmVrb 2162 H$m‘Jma H$m‘mda

Agë¶mMo nyU© nwamdo VgoM ˶mM {‘iH$VrMo gd} Mo {~b Xþ~ma {Xbo Jobo Zgë¶mMo H$ag§H$bZ

{d^mJmMo Affidavit KoUo ~§YZH$maH$ H$amdo d Vmo n¶ªV H$moUVohr no‘|Q> H$ê$Z Z¶o Aer gOJ

(80)

ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho.H$i{dʶmg AmZ§X hmoV Amho {H$ ‘mZZr¶ ‘Znm Am¶wº$m§Zr hr

‘mJUr ‘mݶ H$ê$Z gw‘mao 40 Q> o$ H$nmV H$ê$Z {~bo AXm H$aʶmMo AmXoe àgyV Ho$bo AmhoV

10) H$mbdm ’w$Q>r ‘wio ~m{YV ZmJ[aH$m§Zm XoʶmMr ZwH$gmZ ^anmB© Obg§nXm {d^mJmÀ¶m

A{YH$mè¶m§H$Sy>Z dgyb H$amdr.-

H$mb nwʶmV Pmboë¶m H$mbdm ’w$Q>r XþK©Q>Zobm g§nyU©nUo Obg§nXm {d^mJmMo A{YH$mar

O~m~Xma AmhoV. H$mbdm g{‘VrMr ~¡R>H$ Pmbr ZgVmZm, eoVH$è¶m§Mr H$moUVrhr ‘mJUrnÌ

Jmoim Z H$aVm, H$mbì¶m‘YyZ 1200/1300 Š¶wgoH$ Zo nmUr eoVrgmR>r gmoS>ë¶mZoM ˶m àoea Zo

H$mbdm ’w$Q>bm. nwʶmVrb H°$ÝQ>moÝ‘|Q> ObewÕrH$aU H|$ÐmgmR>r H$mbì¶mVyZ ’$º$ 300 Š¶wgoH$

nmUr gmoS>Uo Amdí¶H$ Amho Am{U VoìhS>oM nmUr gmoS>bo AgVo Va H$mbdm ’w$Q>bmM ZgVm.

Am{U AJXr XþK©Q>Zm PmbrM AgVr Varhr EìhS>r ZwH$gmZr PmbrM ZgVr.

Obg§nXm {d^mJmÀ¶m AmJ«hmdê$Z nwUoH$am§À¶m H$am§Mo 100 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z ‘w§T>dm

¶oWo nwʶmMo gm§S>nmUr ewÕ H$ê$Z nwT>o eoVrgmR>r nwZdm©nam gmR>r ~o~r H°$Zmb ‘ܶo gmoS>ʶmMr

¶moOZm 2 dfmªnydu H$m¶m©pÝdV Pmbr. ˶mVyZ amoO 550MLD nmUr (dfm©bm 6.50 TMC)

nmUr ¶m àH$ënmVyZ eoVrgmR>r gmoS>Vm ¶oD$ eH$Vo. ‘mÌ Ob g§nXm {d^mJmZo 2 dfm©V {‘iyZ

’$º$ 6.50TMC nmUr ¶m àH$ënmVyZ eoVrgmR>r CMbbo Amho. d ˶m‘wio 6.50TMC

YaʶmMo {nʶmMo nmUr AH$maU eoVrgmR>r dmnabo Jobo. ¶§Xm nmD$g Wm§~ë¶mZ§Vahr 1 gßQ>|~a

nmgyZ O|ìhm ‘wR>m H$mbì¶mVyZ 1200 Š¶wgoH$ Zo YaUmVyZ eoVrgmR>r nmUr gmoS>bo OmV hmoVo ˶mM

H$mimV 20 gßQ>|~a n¶ªV ‘w§T>dm àH$ënmVyZ Obg§nXm {d^mJmZo eoVrgmR>r nmUr KoVbo Zmhr.

¶m gd© Jmoï>rVyZ VmËn¶© EH$M {ZKVo {H$ Obg§nXm {d^mJmÀ¶m A{YH$mè¶m§Mr ~ondm©B© d

h‘ H$ao gmo H$m¶Xm ¶m d¥Îmr‘wio H$mbdm ’w$Qy>Z eoH$S>mo bmoH$m§À¶m ‘mb‘ÎmoMo àM§S> ZwH$gmZ Pmbo

Amho. ¶m gdmªZm ‘hmamï´> emgZ / ‘Znm AmVm ZwH$gmZ ^anmB© XoB©b. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr

‘mJUr Amho {H$ gXahÿ ZwH$gmZ ^anmB© OZVoÀ¶m H$am§À¶m n¡í¶mVyZ Z XoVm H$mbdm ’w$Q>rg

O~m~Xma Obg§nXm A{YH$mè¶m§H$Sy>Z dgyb H$amdr.

(81)

11) H$mbdm ’w$Q>r g§X^m©V -

H$mbì¶mVyZ øm h§Jm‘mMo nmUr gmoS>Vm ¶oV Zgë¶mMm {Z¶‘ AgyZ H$mbì¶mVyZ H$moUr,

H$moU˶m A{YH$mamV H$mbì¶mVyZ nmUr gmoS>bo ? ‘w»¶ A{^¶§Vm, nmQ>~§Ymao d ˶m§Mo d[að>

{Oëhm{YH$mar ¶m§Mo CÎma XoUma H$m ? nwʶmMo nmUr H$‘r H$aʶmè¶m nmR>~§Ymao Im˶mÀ¶m

Y‘H$sZ§Va {dgO©ZmgmR>rhr nmUr Z gmoS>Umè¶m nmQ>~§Ymao Im˶mMo ho fS>¶§Ì Zmhr.

12) H|$Ð gaH$maZo DGSD ‘m’©$V Rate Contract Ho$boë¶m ''Tata Motors'' H§$nZrMo

ñdñV Road Sweeper Truck Z KoVm ‘hmJS>o {MZr Road Sweeper Truck B§{OZ

KoUmè¶m nwUo ‘hmZJanm{bHo$Mr Mm¡H$er H$aUo ~m~V. -

nwUo ‘ZnmZo 3 à^mJm§‘ܶo ¶m§{ÌH$ nÕVrZo añ˶m§Mr gm’$g’$mB© H$aʶmMo H$m‘ 5 dfmªgmR>r

XoʶmMo Q>|S>a ‘§Oya Ho$bo Amho. ¶mgmR>r ‘Znm 5 dfm©V 48 H$moQ>r én¶o IM© H$aUma Amho. ¶m‘ܶo

Q>mQ>m ‘moQ>g© H§$nZrMo TATA LPT 1613 BS IV ho 9 Road Sweeper Truck H§$ÌmQ>Xma

KoUma AgyZ ˶mgmR>r ˶mZo 78 bmI én¶o à{V Q´>H$ qH$‘V XmIdbr AgyZ ˶mda 28% GST

bmdʶmV Ambm Amho. H|$Ð gaH$maÀ¶m GEMGOV gmB©Q> da TATA Motors H§$nZrÀ¶m

¶mM Road Sweeper truck Mr qH$‘V 59.25 bmI XmIdbr AgyZ ˶mda 28% GST

Yabm Varhr qH$‘V 78 bmI én¶m§À¶m da OmV Zmhr. {S>bagmR>r hrM qH$‘V 47 bmI én¶o(

28% GST EXTRA) Agë¶mMo hr GEMGOV gmB©Q> Z‘yX H$aʶmV Ambo Amho. Ago 9

ñdrna Q´>H$ ¶m H§$ÌmQ>m‘ܶo Agë¶mZo GEMGOV ‘Yrb {H$‘Vr nojm 2 H$moQ>r én¶o ‘Znm

OmñV ‘moOUma Amho. Aer Amåhr {XZm§H$ 27-09-2018 amoOr ‘Znm Am¶wº$m§H$S>o VH«$ma

XmIb Ho$br hmoVr. ¶m Am‘À¶m VH«$marZ§Vahr Tata Motors H§$nZrMr Chassis Am{U

Dongfeng ho {MZr ~ZmdQ>rMo Auxiliary Engine (qH$‘V 70 bmI én¶o) Aem ZD$

Road Sweeper Trucks Mr Am°S>©a nwUo ‘ZnmZo {Xbr Amho. hr Am°S>©a XoVmZm Tata

Motors, GEMGOV darb ‘m°S>ob Tata Motors H$S>o CnbãY Zmhr VgoM ˶mMo

Auxiliary Engine ho BS IV Zgë¶mMo gm§JyZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr Objections ’o$Q>miyZ

bmdbr. dñVwV… H|$Ð gaH$maZo DGS&D ‘m’©$V ''ñdÀN> ^maV'' gmR>r Tata Motors

(82)

H§$nZrÀ¶m ‘m°S>ob Mo Rate Contract Ho$bo Amho ; 2016 ‘ܶo {X„r gaH$maZo Tata Motors

H§$nZrMo hoM 16 Q´>H$ {dH$V KoVbo. {X„r‘ܶo MmbUmao, ñdÀN> ^maV ‘ܶo Xoe^a MmbUmao,

Tata Motors Mo ho ‘m°S>ob nwʶmV MmbV Zmhr ho Amü¶©H$maH$ Amho. Joë¶m AmR>dS>çmV

‘w§~B©bm Pmboë¶m Am¡Úmo{JH$ àXe©ZmV Tata Motors À¶m ñQ>m°bbm Amåhr ^oQ> {Xbr AgVm

˶m§Zr Tata Motors ho ‘m°S>ob V¶ma H$aVo d Auxiliary Engine gwÕm BS IV Agë¶mMo

gm§{JVbo, EìhS>oM Zmhr Va ˶m§Mo ‘m{hVrnÌH$hr {Xbo. ¶m ‘m{hVrnÌH$mV ''‘hmZJanm{bH$m§gmR>r

ho ‘m°S>ob Special Price ‘ܶo CnbãY Agë¶mMo Z‘yX Amho''.

AmO{‘Vrbm H|$Ð gaH$maZo DGS&D ‘m’©$V ''Rate Contract'' Ho$bobo Tata Motors

H§$nZrMo ‘m°S>ob 63.56 bmImbm (GST Yê$Z) CnbãY AgVmZm ‘Znm MrZ‘YyZ Auxiliary

Engine Am¶mV H$ê$Z 99 bmImMo ‘m°S>ob {dH$V KoUma Amho. Ago 9 Q´>H$ {dH$V KoUma

Agë¶mZo ‘JZJanm{bHo$Mo 3 H$moQ>r én¶m§Mo ZwH$gmZ hmoUma Amho. Á¶m Dongfong H§$nZrMo

Auxiliary Engine ‘Znm KoUma Amho ˶mMr qH$‘V 70 bmI én¶o Amho. ‘ZnmZo Amåhmg

{Xboë¶m B§{OZÀ¶m à‘mUnÌmV Ago Z‘yX Ho$bo Amho {H$ gXa Mo B§{OZ ¶wamon ¶oWo dmnaVm ¶oUma

Zmhr, Ago B§{OZ ^maVmV AmnU H$go dmnaUma AmhmoV ? ho AZmH$bZr¶ Amho. AmOamoOr

Alibaba À¶m g§Ho$V ñWimda ¶mM H§$nZrÀ¶m dongfeng qsb5.9 engine,qsb5.9-c160

- 30 (160 HP) ‘m°S>obMr qH$‘V ’$º$ USD 7,000 S>m°ba (5.50 bmI én¶o ) XmIdV

Amho. ‘ZnmMr Specifications 120 HP MrM Amho. åhUOoM Import Duty dJ¡ao Yê$Z ho

B§{OZ 10 bmIm§n¶ªV {‘iy eH$Vo Varhr ‘Znm 170 HP Mo B§{OZ 70 bmImbm KoV Amho, ho

AZmH$bZr¶ Amho.

¶m gJù¶mMm ‘{VVmW© nwUo ‘ZnmZo {d{eï> H§$nZr Mo {d{eï> ‘m°S>ob S>moù¶mg‘moa R>oD$Z

Q>|S>a Specifications V¶ma Ho$bo Am{U {X„rgh g§nyU© ^maVmV MmbUmao; H|$Ð gaH$maZo

DGS&D ‘m’©$V Rate H$m°ÝQ´>°ŠQ> Ho$bobo d ñdñV AgUmao Tata Motors H§$nZrMo ‘m°S>ob

OmUyZ ~wOyZ ZmH$maʶmV Ambo Amho d nwUoH$am§À¶m H$am§Mo 3 H$moQ>r én¶o ZmhH$ dm¶m OmUma

(83)

AmhoV. AmnUmg {dZ§Vr {H$ H|$Ð gaH$maÀ¶m ''Make In India'' YmoaUmbm Imo KmbyZ {MZr

~ZmdQ>rMr ¶§Ìo {dH$V KoʶmÀ¶m àH$maMr AmnU ¶mMr Mm¡H$er H$ê$Z g§~§{YVm§da H$madmB©

H$amdr.

13) nwUo ‘hmZJanm{bHo$À¶m bmoH$emhr {XZmV {Oëhm{YH$mar H$m¶m©b¶ VgoM nmobrg dmhVyH$

nmobrg ¶m§Mo à{V{ZYr CnpñWV amhmV Zgë¶m~Ôb VH«$ma.

gd©gm‘mݶ OZVoÀ¶m VH«$mar / AS>MUr ¶m§À¶m ݶm¶ d VËnaVoZo emgH$s¶ ¶§ÌUoH$Sy>Z

gmoS>dUyH$ H$aʶmgmR>r EH$ à^mdr Cnm¶ ¶moOZm åhUyZ bmoH$emhr {XZ ‘Znm ñVamda Xa

‘{hݶmÀ¶m n{hë¶m gmo‘dmar am~{dʶmV ¶oVmo. bmoH$emhr {XZmÀ¶m H$m¶©dmhr g§Y^m©V ‘hmamï´>

emgZmÀ¶m gm‘mݶ àemgZ {d^mJmZo 26 gßQ>|~a 2012 amoOr EH$ n[anÌH$ Omar Ho$bo Amho.

˶mV ‘ZnmÀ¶m bmoH$emhr {XZmV {Oëhm{YH$mar ¶m§À¶m dVrZo Aßna {Oëhm{YH$mar dm {Zdmgr

Cn{Oëhm{YH$mar Am{U dmhVyH$ nmobrg emIoVrb d[að> A{YH$mar ¶m§Zr CnpñWV amhmdo, Ago

{ZX}{eV Ho$bo Amho. ¶m g§X^m©V nwUo ‘ZnmH$Sy>Z ‘m{hVr ‘m{JVbr AgVm Joë¶m VrZ dfm©V

{Oëhm{YH$mar H$m¶m©b¶ VgoM dmhVyH$ nmobrg ¶mn¡H$s H$moUmMmhr à{V{ZYr EH$mhr bmoH$emhr

{XZmV hOma Zgë¶mMo ˶m§Zr H$i{dbo Amho. hm emgZ AmXoemMm ^§J Amho.

åhUyZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo {dZ§Vr Ho$br Amho {H$ AmnU g§~§{YV XmoÝhr ¶§ÌUm§Zm VmVS>rZo

g‘O XoD$Z emgH$s¶ n[anÌH$mMo V§VmoV§V nmbZ H$ê$Z ¶mnwT>rb nwUo ‘ZnmÀ¶m à˶oH$ bmoH$emhr

{XZmV nyU© doi hOa amhʶmMo AmXoe H$mT>mdoV.

14) CCTV ^mS>çmZo KoʶmÀ¶m à{H«$¶oV ‘ZnmMo ‘moR>o ZwH$gmZ d J¡aàH$ma.

Jobr AZoH$ df} nwUo ‘Znm JUoeCËgdm Xaå¶mZ {d{dY KmQ>m§da CCTV H°$‘oao ~gdVo.

¶§Xmhr nwUo ‘ZnmZo ehamVrb {d{dY KmQ>m§da AZoH$ {R>H$mUr CCTV H°$‘oao ~gdʶmgmR>r EHy$U

gw‘mao 50 bmI én¶m§À¶m {Z{dXm Omar Ho$ë¶m. ¶m {Z{dXm ñWm¶r g{‘Vr qH$dm A{V[aº$ Am¶wº$

¶m§MoH$S>o ‘§OwargmR>r nmR>dmì¶m bmJy Z¶oV åhUyZ OmUyZ ~wOyZ 5 doJdoJù¶m {Z{dXm§‘ܶo {‘iyZ

gw‘mao 50 bmIm§À¶m H$m‘m§Mo {d^mOZ H$aʶmV Ambo Amho. ‘mJrb dfu XoIrb hmM àH$ma

H$aʶmV Ambm hmoVm Am{U V|ìhm ¶m {Z{dXm§Zm ZmB©bmOmZo ‘mݶVm XoVmZm ‘mZZr¶ A{V[aº$

Am¶wº$ gm¡. erVb Vobr CJbo ¶m§Zr Imbrb Amjon KoVbo hmoVo.

(84)

1- g‘mZ H$m‘m§gmR>r Am{W©H$ VaVwXtMo {d^mOZ H$ê$Z ñWm¶r g{‘VrMr ‘mݶVm Q>miʶmMm

gH¥$V Xe©Zr CÔoí¶ {XgyZ ¶oVmo.

2 - Am{W©H$ VaVyX ‘o 2018 ‘ܶo CnbãY AgyZ hr à˶j {Z{dXm ‘mݶVogmR>r EoZdoir

(JUoeCËgdm§ Xaå¶mZ) gmXa H$aʶmV Ambr .

gXahÿ {Z{dXm n¶m©¶ Zgë¶mZo ‘mݶ H$aV Agë¶mMo ˶m§Zr Z‘yX Ho$bo hmoVo ^{dî¶mV

EH$mM Am{W©H$ VaVwXrMo {d^mOZ H$ê$Z {Z{dXm ‘mJ{dʶmg gº$ ‘ZmB© H$aʶmV ¶oV Amho Ago

~Omdbo hmoVo. ˶m§À¶m {ZX}em§Mm §J H$arV ¶§Xm hr 5 doJdoJù¶m {Z{dXm H$mT>ʶmV Amë¶m

AmhoV. Jobr 5 df} nwUo ‘Znm Xadfu JUoe {dgO©Z KmQ>m§da ^mS>çmZo CCTV H°$‘oao KoʶmgmR>r

50 bmI én¶o IM© H$aVo Amho. Jobr 5 df} Amåhr gmV˶mZo ‘mJUr H$aV AmhmoV {H$ hr

¶§ÌUm 50 bmI én¶m§‘ܶo H$m¶‘ñdê$nr {dH$V KoVm ¶oD$ eH$Vo d dmar nmgyZ JUoe

CËgdmn¶ªV hì¶m V|ìhm ’$º$ Labour Charges Basis da ~g{dʶmgmR>r A˶ÝV H$‘r

IMm©V {Z{dXm H$mT>Vm ¶oD$ eH$VmV. ‘mÌ ¶mH$S>o OmUyZ ~wOyZ Xþb©ú¶ H$ê$Z Xadfu

H§$ÌmQ>XmamÀ¶m ’$m¶ÚmgmR>r dmar Am{U JUoe CËgd ¶m XmoÝhr doir {‘iyZ Odinmg 70 bmI

én¶o CCTV ¶§ÌUm ^mS>çmZo Koʶmda IM© Ho$bo OmVmV. ‘wimVM JUoe {dgO© KmQ>m§da

CCTV ~g{dUo ho em§VmV, gwì¶dñWm d gwa{jVVm ¶mgmR>r Amdí¶H$ Agë¶mZo Vo nmo{bgm§Mo

H$m‘ Amho, Varhr IM© H$am¶Mr g§Yr gmoS>m¶Mr Zmhr, ¶m hoVy Zo ‘Znm ho H$m‘ H$aV Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho {H$ AmnU hr Q>|S>g© VmVS>rZo aÔ H$ê$Z hr ¶§ÌUm

{dH$V KoʶmMo Q>|S>a H$mT>mdo. ¶§XmMm JUoe CËgd nyU© hmoVmM hr gd© ¶§ÌUm nmo{bgm§H$S>o

H$m¶‘ñdê$nr gwnyV© H$amdr. OoUoH$ê$Z nwT>rb H$mimV ˶m§Zm hr ¶§ÌUm, dmar d JUoe CËgd d

Aݶ AZoH$ àg§Jr dmnaVm ¶oB©b. ¶mM ~amo~a OmUyZ ~wOyZ EH$mM H$m‘mMo {d^mOZ H$ê$Z

doJdoJir Q>|S>g© H$mTy>Z ^mS>çmMr ¶§ÌUm KoD$Z H$m‘ H$mT>Umè¶m A{YH$mè¶m§da {Zb§~ZmMr

H$madmB© H$amdr.

(85)

15) Obg§nXm {d^mJ (¶m§{ÌH$s) ¶m§Mo {V„mar àH$ënmgmR>r Mo tender H«$. 07/01 For

2018 - 2019, AZmdí¶H$ ; AZmR>m¶r Am{U ’w$Jdbobo-

Obg§nXm {d^mJ ( ¶m§{ÌH$s ) ; nwUo ¶m§Zr qgYwXþJ© {OømVrb {V„mar ¶m Ob{dÚwV àH$ënmgmR>r

H$mT>bobr {Z{dXm H«$. AZmdí¶H$ ; AZmR>m¶r Am{U ’w$Jdbobr AgyZ ˶mVrb Imbrb Jmoï>r

Y¸$mXm¶H$ AmhoV.

1. hm {dÚwV {Z{‘©Vr àH$ën 30 dfmªnyduM ‘hm{Z{‘©Vr H$S>o hñVm§V[aV Pmbm AgVmZm AmVm

Obg§nXm {d^mJ (¶m§{ÌH$s) ¶m§Zm ˶mÀ¶m XoI^mb XþéñVrMr {Z{dXm H$mT>ʶmMo H$maUM H$m¶ ?

2. qgYwXþJ© {OëømVrb ¶m àH$ënmÀ¶m {Z{dXm nwUo {d^mJmVyZ H$mT>ʶmMo H$maUM H$m¶ O|ìhm

{H$ hm àH$ën H$moëhmnya {d^mJmÀ¶m AI˶marV ¶oVmo Am{U VoWo AYrjH$ A{^¶§Vm XOm©Mm

A{YH$mar Amho.

3. 07/01 For 2018 - 2019, ¶m {Z{dXo ‘ܶo 4 air valves d 4 sluice valves

KoʶmgmR>r Odinmg 80 bmI én¶o IM© H$aʶmV ¶oUma AmhoV Am{U Vo ’$º$ ~gdʶmgmR>r

Odinmg 45 bmI én¶o IM© H$aʶmV ¶oUma AmhoV. ¶m valves Mr specifications OmUyZ

~wOyZ AH$maU Aer R>odʶmV Ambr AmhoV {H$ ho valves {ZYm©[aV Xa n{ÌHo$V (DSR) ~gy

Z¶oV BVHo$M Zmhr Va ^maVmVhr {‘iyM Z¶oV d import H$amdo bmJmdoV. EH$m doir 4-4

valves Iam~ Pmbo AgVrb Va hm àH$ën ~§XM Agm¶bm hdm hmoVm ‘mÌ Ago H$mhrhr

KS>bobo Zmhr. ¶m {Z{dXm ‘§Oya H$aVmZm AYrjH$ A{^¶§Vm Am{U ‘w»¶ A{^¶§Vm ¶m§Zr ho ~KUo

Amdí¶H$ AgVmZm ˶m§Zr H$m¶ Ho$bo?

4. 2015 gmbr Aí¶m àH$maÀ¶m H$m‘m§‘ܶo nmaXe©H$Vm ahmdr d H$m‘m§Mr Amdí¶H$Vm Amho

qH$dm H$go ¶mMr ehm{Zem ìhmdr ¶mgmR>r ‘w»¶ A{^¶§Vm Obg§nXm (¶m§{ÌH$s) ¶m§Zr n[anÌH$

H«$‘m§H$ 328/2015 (g§b¾) Ûmao EH$m g{‘VrMr ñWmnZm H$ê$Z ¶m g{‘VrMr ‘mݶVm

KoVë¶m{edm¶ Q>|S>g© H$mTy> Z¶oV Ago {ZX}{eV Ho$bo hmoVo, na§Vw à˶jmV ¶m àH$aUm‘ܶo ¶m

Vm§{ÌH$ g{‘VrH$S>o Q>|S>g© Z nmR>dVmM nañna Q>|S>g© H$mT>ʶmV Ambr AmhoV.

(86)

darb Jmoï>r ~KVm hr XrS> H$moQ>r én¶m§Mr {Z{dXm åhUOo ZmJ[aH$m§À¶m H$am§À¶m n¡emMr gaigai

CYinÅ>r AgyZ gXahÿ {Z{dXm VmVS>rZo aÔ H$aUo Amdí¶H$ AgyZ Vo H$mT>Umè¶m Am{U ‘§Owar

XoUmè¶m A{YH$mè¶m§Mr Mm¡H$er Pmbr nm{hOo Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho.

16) 3 à^mJm§‘ܶo ¶m§{ÌH$sH$aUmZo añVo gm’$g’$mB© Q>|S>a‘ܶo ‘ZnmMo (n¶m©¶mZo ZmJ[aH$m§À¶m

H$am§À¶m n¡em§Mo) 15 H$moQ>r én¶m§Mo ZwH$gmZ.-

nwUo ‘ZnmZo 3 à^mJm§‘ܶo ¶m§{ÌH$ nÕVrZo añ˶m§Mr gm’$g’$mB© H$aʶmMo H$m‘ 5 dfmªgmR>r

XoʶmMo Q>|S>a ‘§Oya Ho$bo Amho. ¶mgmR>r ‘Znm 5 dfm©V 48 H$moQ>r én¶o IM© H$aUma Amho. ¶m‘ܶo

Q>mQ>m ‘moQ>g© H§$nZrMo TATA LPT 1613 BS IV ho 9 Road Sweeper truck H§$ÌmQ>Xma

KoUma AgyZ ˶mgmR>r ˶mZo 78 bmI én¶o à{V Q´>H$ qH$‘V XmIdbr AgyZ ˶mda 28% GST

bmdʶmV Ambm Amho. H|$Ð gaH$maÀ¶m GEMGOV gmB©Q> da TATA Motors H§$nZrÀ¶m

¶mM Road Sweeper truck Mr qH$‘V 59.25 bmI XmIdbr AgyZ ˶mda 28% GST

Yabm Varhr qH$‘V 78 bmI én¶m§À¶m da OmV Zmhr. {S>bagmR>r hrM qH$‘V 47 bmI én¶o

(28% GST EXTRA) Agë¶mMo hr GEMGOV gmB©Q> Z‘yX H$aʶmV Ambo Amho. Ago

9 ñdrna Q´>H$ ¶m H§$ÌmQ>m‘ܶo Agë¶mZo GEMGOV ‘Yrb {H$‘Vr nojm 2 H$moQ>r én¶o ‘Znm

OmñV ‘moOUma Amho. hoM ñdrna Q´>H$ ‘ZnmZo {dH$V KoVbo Va ‘Znmbm Vo {S>ba {H$‘Vrbm

TATA Motors H$Sy>Z {‘iy eH$VmV åhUOo ‘ZnmMo 9 Q´>H$ gmR>r ’$º$ 5. 50 H$moQ>r én¶o

IM© hmoVrb. AmO amoOr ¶m H$m‘mMo Breakup n{hbo Va ‘§Oya tender ‘ܶo ‘Znm à{V {H$‘r

300 én¶o ¶m ñdrna truck À¶m {H$‘VrnmoQ>r Va 450 én¶o à{V {H$‘r Operating

Expenses nmoQ>r XoUma Amho. (Xa dfu VrZ à^mJmV {‘iyZ 5, 61, 600Kms. ho truck

H$m‘ H$aUma AmhoV) ¶mMmM AW© {H$ nwUo ‘ZnmZo ho Road Sweeper truck {dH$V KoVbo

Am{U H§$ÌmQ>Xmamg Operating Expenses Basis da Mmb{dʶmg XoʶmMo Q>|S>a H$mT>bo Va

‘ZnmMo 3 à^mJmV {‘iyZ à{Vdfu 3 H$moQ>r åhUOoM 5 dfm©V 15 H$moQ>r én¶o dmMVrb. ¶mMmM

AW© ‘Znm AmO 5 dfmªgmR>r Oo H§$ÌmQ> 48 H$moQ>r én¶m§Zm XoUma Amho Vo H$m‘ ’$º$ Operating

Expenses Basis da {Xbo Va ‘Znmbm ho H$m‘ 33 H$moQ>r én¶m§‘ܶo ho H$m‘ H$ê$Z {‘iob.

(87)

AWm©V ¶m H$[aVm ‘Znmbm 6 H$moQ>r én¶m§Mr Jw§VdUyH$ H$ê$Z 9 Q´>H$ {dH$V ¿¶mdo bmJVrb ; hr

a¸$‘ ‘ZnmgmR>r ’$maM {H$aH$moi Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho {H$ ho ‘§Oya Ho$bobo Q>|S>a VmVS>rZo aÔ H$amdo d ’$º$

Operating Expenses Basis nÕVrMo Q>|S>a H$mT>mdo d ‘ZnmZo TATA Motors H§$nZrH$Sy>Z

ho 9 Sweeper Truck {dH$V ¿¶mdo OoUoH$ê$Z ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mo 15 H$moQ>r én¶o dmMVrb.

17) nwʶmÀ¶m nmʶmdê$Z nwUoH$am§Zm Km~a{dʶmnojm ¶mo½¶ {Z¶moOZ H$am-

Q>o‘Ka YaUmÀ¶m XþéñVr H$[aVm Q>o‘Ka YaUmV Agbobo 2. 34 TMC nmUr {S>g|~a

AIoa n¶ªV gmoSy>Z XoD$Z Q>o‘Ka [aH$m‘o H$amdo bmJUma Agë¶mZo nwUoH$am§Zr AmVm nmUr

H$mQ>H$garZo dmnaʶmMm àñVmd ¶oD$ KmVbm Amho. nwʶmÀ¶m nmʶm~m~V Obg§nXm {d^mJmZo

gmV˶mZo gmdÌ ^md R>odbm Amho. Q>o‘Ka [aH$m‘o H$amdo bmJUma Agë¶mMr Y‘H$s XoD$Z nwÝhm

EH$Xm nwUoH$am§Zm Km~a{dʶmMr Zm¡Q>§H$s ˶m§Zr gwé Ho$br Amho. ‘wimVM 30 gßQ>|~abm nmdgmim

g§nob V|ìhm H$Xm{MV 4 hr YaUo Jƒ ^abr AgVrb Ago J¥hrV Yabo Var Am°ŠQ>mo~a - {S>g|~a

¶m VrZ ‘{hݶmV nwʶmbm {nʶmgmR>r 1.40 TMC / à{V‘mh ¶m à‘mUo Am°ŠQ>mo~a - {S>g|~a

¶m 3 ‘{hݶmV 4.20 TMC nmUr bmJUma Amho. ¶m {edm¶ eoVrgmR>rMr aã~r AmdV©Z

{S>g|~a ‘ܶo gwé hmoVo ˶mH$[aVm {S>g|~a ‘ܶo 1.50 TMC nmUr bmJUma Amho. ˶m‘wio

IS>H$dmgbmVrb 1.97 TMC Am{U Q>o‘Ka ‘Yrb 2.34 TMC ho nmUr àmYmݶmZo

dmnaë¶mg Q>o‘Ka YaU 15 {S>g|~a n¶ªVM [aH$m‘o hmoD$ eH$Vo. ˶m‘wio nmUr gmoSy>Z XoʶmMr

doi ¶oʶmMo H$moUVohr H$maU Zmhr. ‘wimVM YaU XþéñVrgmR>r Joë¶mhr dfu Aí¶mM àH$mao

Q>o‘Ka YaU [aH$m‘o Ho$bo Jobo hmoVo. Varhr XþéñVr nyU© hmoD$ eH$br Zmhr. ¶§XmVar hr XþéñVr nyU©

hmoUma H$m ? d nwT>rb dfu Q>o‘Ka YaUmV nyU© j‘VoZo nmUr gmR>{dVm ¶oUma H$m ? ¶m àým§Mr

CÎmao Obg§nXm {d^mJmZo nwUoH$am§Zm XoUo Amdí¶H$ Amho.

(88)

18) nwʶmÀ¶m nmʶmdê$Z nwUoH$am§Zm Km~a{dʶmnojm ¶mo½¶ {Z¶moOZ H$am-

Q>o‘Ka YaUmÀ¶m XþéñVr H$[aVm Q>o‘Ka YaUmV Agbobo 2.34 TMC nmUr {S>g|~a AIoa

n¶ªV gmoSy>Z XoD$Z Q>o‘Ka [aH$m‘o H$amdo bmJUma Agë¶mZo nwUoH$am§Zr AmVm nmUr H$mQ>H$garZo

dmnaʶmMm àñVmd ¶oD$ KmVbm Amho. nwʶmÀ¶m nmʶm~m~V Obg§nXm {d^mJmZo gmV˶mZo gmdÌ

^md R>odbm Amho. Q>o‘Ka [aH$m‘o H$amdo bmJUma Agë¶mMr Y‘H$s XoD$Z nwÝhm EH$Xm nwUoH$am§Zm

Km~a{dʶmMr Zm¡Q>§H$s ˶m§Zr gwé Ho$br Amho. ‘wimVM 30 gßQ>|~abm nmdgmim g§nob V|ìhm

H$Xm{MV 4 hr YaUo Jƒ ^abr AgVrb Ago J¥hrV Yabo Var Am°ŠQ>mo~a - {S>g|~a ¶m VrZ

‘{hݶmV nwʶmbm {nʶmgmR>r 1.40 TMC / à{V‘mh ¶m à‘mUo Am°ŠQ>mo~a - {S>g|~a ¶m 3

‘{hݶmV 4.20 TMC nmUr bmJUma Amho. ¶m {edm¶ eoVrgmR>rMr aã~r AmdV©Z {S>g|~a ‘ܶo

gwé hmoVo ˶mH$[aVm {S>g|~a ‘ܶo 1.50 TMC nmUr bmJUma Amho. ˶m‘wio IS>H$dmgbmVrb

1.97 TMC Am{U Q>o‘Ka ‘Yrb 2.34 TMC ho nmUr àmYmݶmZo dmnaë¶mg Q>o‘Ka YaU 15

{S>g|~a n¶ªVM [aH$m‘o hmoD$ eH$Vo. ˶m‘wio nmUr gmoSy>Z XoʶmMr doi ¶oʶmMo H$moUVohr H$maU

Zmhr. ‘wimVM YaU XþéñVrgmR>r Joë¶mhr dfu Aí¶mM àH$mao Q>o‘Ka YaU [aH$m‘o Ho$bo Jobo hmoVo.

Varhr XþéñVr nyU© hmoD$ eH$br Zmhr. ¶§XmVar hr XþéñVr nyU© hmoUma H$m ? d nwT>rb dfu Q>o‘Ka

YaUmV nyU© j‘VoZo nmUr gmR>{dVm ¶oUma H$m ? ¶m àým§Mr CÎmao Obg§nXm {d^mJmZo nwUoH$am§Zm

XoUo Amdí¶H$ Amho.

19) nwUo ‘hmnm{bH$m hÔrVrb Kam§Zm ñ‘mQ>© digital door numbering H$aʶmMm

AZmdí¶H$àH$ën aÔ Ho$ë¶m~Ôb nwUoH$am§Mo H$am§Mo 10 H$moQ>r én¶o dmMdë¶m~Ôb ‘hmnm{bH$m

Am¶wº$ Am{U A{V[aº$ ‘hmnm{bH$m Am¶wº$m§Mo ‘Znyd©H$ A{^Z§XZ-

nwUo ‘hmnm{bH$m hÔrVrb Kam§Zm ñ‘mQ>© digital door numbering H$aʶmMm

AZmdí¶H$ Am{U nwUoH$am§Mo H$am§Mo n¡go nmʶmV KmbUmam àH$ën aÔ Ho$ë¶m~m~V Am{U

nwUoH$am§Mo H$am§Mo 10 H$moQ>r én¶o dmMdë¶m~Ôb ‘hmnm{bH$m Am¶wº$ Am{U A{V[aº$

‘hmnm{bH$m Am¶wº$m§Mo ‘Znyd©H$ A{^Z§XZ . H$mbÀ¶m gmo‘dmaÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ma {XZmV ¶m

~hþM{M©V àH$ënmMr H$mJXnÌo Amåhr n{hbr AgVm ho tender aÔ H$aʶmMm {ZU©¶ ‘hmnm{bH$m

(89)

Am¶wº$ Am{U A{V[aº$ ‘hmnm{bH$m Am¶wº$m§{Z KoVë¶mMo {XgyZ Ambo. gXahÿ {ZU©¶ KoVmZm ¶m

XmoKm§Zrhr Or ‘r‘m§gm Ho$br Amho Vr A˶§V ‘hËdmMr AgyZ Vm§{ÌH$ j‘Vm ZgVmZm hr Aem

àH$maMr tenders H$mT>ʶmÀ¶m àd¥Îmtda H$moaS>o AmoT>ʶmMo H$m‘ ¶m C^¶VmZr Ho$bo ho {Z{üVM

A{^Z§XZr¶ Amho ; ‘hmnm{bHo$Mo gd©M {d^mJ ¶mVyZ ~moY KoVrb Aer Amem Amho .

20) {d{dY ehamVrb àdmgr H|$ÐrV ~ggodm d nrE‘nrE‘Eb, ¶mda àdmgr ‘oimì¶mV MMm©

nrE‘nr àdmgr ‘§MV’}$ Am¶moOZ-

dmhVyH$ VÁk àgÞ nQ>dY©Z ho ¶m ‘{hݶmVrb àdmgr ‘oimì¶mV ‘mJ©Xe©Z H$aUma AmhoV.

e{Zdma, {XZm§H$ 18/08/2018 amoOr gm¶§H$mir 5 dmOVm åhmÌo nybmOdirb B§ÐYZwî¶

g^mJ¥hmV ‘oimì¶mMo Am¶moOZ H$aʶmV Ambo Amho.¶mdoir OwJb amR>r ,{ddoH$ dobUH$a, ‘§MmMo

gXñ¶ Am{U nrE‘nr ~g àdmgr CnpñWV amhUma AmhoV.àgÞ nQ>dY©Z ho BVa ehamVrb

~ggodm, gw{dYm Am{U nrE‘nrE‘EbMr gÚpñWVr d Cnm¶¶moOZm ¶m{df¶r ¶mdoir ‘mJ©Xe©Z

H$aUma AmhoV.

‘oimì¶mV gOJ d g{H«$¶ ~g àdmem§Mm Jm¡ad H$éZ ‘mo’$V ~g nmg dmQ>n XoIrb

H$aʶmV ¶oUma Amho.VgoM Vwfma gmñVo ¶m nrE‘nrÀ¶m dmhH$mMm àdmem§Zm ghH$m¶© d

gm¡Oݶerb godm {Xë¶m~Ôb {deof gËH$ma H$aʶmV ¶oUma Amho.XþMmH$snojm ñdñV nrE‘nr

åhUOo 5 én¶mV 5{H$.‘rQ>a,à^mdr hoënbmB©Z, {S>OrQ>b ñWbXe©H$ ’$bH$,à‘wI Wm§ã¶mda

gwa{jV ~g~o, g§nyU© XadmT> aÔ H$aUo ¶m ‘mJʶm§gmR>r Am‘Mm bT>m gwéM amhUma Amho.

21) H$MamàH$ënm§‘ܶo ZmJ[aH$m§À¶m H$am§À¶m n¡í¶mMm H$Mam.-

nwUo ‘ZnmZo Joë¶m H$mhr dfm©V H$Mè¶mnmgyZ drO{Z{‘©Vr H$aUmao 25 àH$ën ehamVrb

AZoH$ ^mJm§‘ܶo C^mabo AmhoV. ¶m {Z{‘˶mZo ehamVrb gw‘mao 125 Q>Z Amoë¶m H$Mè¶mMr

{dëhodmQ> bmJyZ ˶mVyZ ‘ZnmMm ’$m¶Xm ìhmdm hm CÕoí¶ hmoVm. ¶m àH$ënm§da gw‘mao 16 H$moQ>r

én¶o IM© Pmbo AmhoV. XoI^mb XþéñVrda 2. 50 H$moQ>r én¶m§nojm OmñV IM© Pmbm Amho . ¶m

àH$ënm§g§~§Yr 1-01-2018 Vo 30-06-18 ¶m H$mbmdYrMr ‘m{hVr, ‘m{hVr A{YH$mamV

KoVbr AgVm Imbrb Y¸$mXm¶H$ Jmoï>r g‘moa Amë¶m AmhoV.

(90)

1 - ~mUoa, hS>nga 1, hS>nga 2, noedo nmH©$ 1 d H$mÌO aoëdo å¶w{O¶‘ ho 4 àH$ën nyU© ~§X

hmoVo ˶m‘wio ¶m {R>H$mUr 1 Q>Z hr H$Mam nmR>dbm Jobm Zmhr VgoM J°g d drO {Z{‘©Vr Pmbr

Zmhr. ¶m gJù¶mV Y¸$mXm¶H$ Jmoï> åhUOo Am°ŠQ>mo~a 2015 nmgyZ hS>nga 1, hS>nga 2,

noedo nmH©$ d H$mÌO aoëdo å¶w{O¶‘ ho 4 àH$ën ~§X AmhoV. Va ~mUoa àH$ën OyZ 2017 nmgyZ

~§X Amho.

2 - ¶oadS>m, dS>Jmd 1, dS>Jmd 2, Kmobo amoS>, dmZdS>r ¶m 5 àH$ënmV 1 hr ¶w{ZQ> drO

{Z{‘©Vr Pmbr Zmhr.

3 - noedo nmH©$ 2, ’w$boZJa, dS>Jmd 1, dS>Jmd 2 ¶m àH$ënm§‘ܶo 38 % nojm H$‘r H$Mam

{Oadbm Jobm. EHy$UmVM XaamoO 125 Q>Z H$Mam {Oa{dʶmMr j‘Vm AgUmè¶m ¶m 25

àH$ënmV {‘iyZ gamgar 65 % H$Mam nmR>dbm Jobm.

Joë¶m 3 dfm©V Amåhr ‘ZnmÀ¶m H$Mè¶mnmgyZ drO{Z{‘©Vr àH$ënm§Mr hr XþamdñWm 4 doim

Amnë¶m ZOaobm AmUyZ XoD$Zhr Amnë¶mH$Sy>Z H$moUVrM H$madmB© Z Pmë¶mZo ZmJ[aH$m§À¶m

H$am§À¶m n¡í¶m§Mm H$Mam hmoVmo Amho ho nwUoH$am§Mo XþX}d Amho.

¶mhÿZ Y¸$mXm¶H$ ~m~ åhUOo ’w$boZJa ¶oWrb ~m¶moJ°g àH$ën Mmb{dʶmMo H$m‘mÀ¶m

Q>|S>abm ZwH$VrM ñWm¶r g{‘VrMr ‘mݶVm {‘imbr Amho (Q>|S>a H«$‘m§H$ 69-2017). VmpÝÌH$

N>mZZr g{‘VrZo ¶m Q>|S>aÀ¶m nyd©JUZm nÌH$mV 745 én¶o à{VQ>Z EìhS>m Xa XoʶmMo ‘§Oya Ho$bo

hmoVo; Á¶mà‘mUo 5 dfm© gmR>r 67 bmI én¶o IM© hmoUma hmoVm ‘mÌ AMmZH$nUo Q>|S>a AQ>r

/eVu ‘ܶo ~Xb H$ê$Z H§$ÌmQ>Xmamg process Ho$boë¶m H$Ma¶mÀ¶m à‘mUmV 745 én¶o à{VQ>Z

EìhS>m Xa XoʶmMr AQ> H$mTy>Z EH$dQ> 73.77 bmI én¶o (10% Above) én¶o XoʶmMo

R>adbo Jobo.åhUOo àH$ënmV EH$ Q>Zhr H$Mam nmR>dbm Jobm Zmhr Var R>oHo$Xmamg nyU© n¡go

{‘iUma AmhoV. ’w$boZJa ‘ܶo à{V‘mh 150 Q>Z H$Mè¶mMr {d„²hodmQ> bmdʶmMr gmo¶

AgVmZm Joë¶m df©^amV VoWo à{V‘mh 81 Q>Z H$Mam ’$º$ nmR>dbm OmVmo. hr dñVwpñWVr ~KVm

nwT>rb H$mimV hr ¶m àH$ënmV à{V‘mh 150 Q>Z EodOr {Zå‘mM H$Mam nmR>dbm Jobm Var

(91)

H§$ÌmQ>Xmamg nyU© n¡go {‘iUma AmhoV Am{U hm AmV~Q²>Q>çmMm ì¶dhma hmoUma Amho. YmZmoar

¶oWohr (Q>|S>a H«$‘m§H$ 70-2017) AemM àH$maMo Q>|S>a ‘§Oya Pmbo Amho.

‘hmZJanm{bHo$Mm AmOdaMm B{Vhmg ~KVm ¶m XmoÝhr àH$ënmV nyU© j‘VoZo Xa‘hm 150

Q>Z H$Mam OmʶmMr ’$maer eŠ¶Vm ZgVmZm H§$ÌmQ>Xmambm à{V Q>Z n¡go XoʶmEodOr EH$dQ> n¡go

XoʶmMo Q>|S>a ‘mݶ Ho$ë¶mZo H§$ÌmQ>XmamMm ’$m¶Xm d ‘hmZJanm{bHo$Mm VmoQ>mM hmoUma Amho. gOJ

ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§{V Amho {H$ XmoÝhr Q>|S>g© aÔ H$ê$Z naV EH$Xm à{VQ>Z ~o{ggdaM

H§$ÌmQ>Xmamg n¡go XoʶmMo Q>|S>a H$mT>mdo Am{U {dZmH$maU ‘ZnmMo Am{W©H$ ZwH$gmZ H$aUmao Q>|S>a

H$mT>Umè¶m A{YH$mè¶m§Mr Mm¡H$er H$ê$Z ˶m§Moda H$madmB© H$amdr.

22) Obg§nXm Im˶mVrb CYinÅ>r amoIʶm~m~V.

Ob g§nXm {d^mJ (¶m§{ÌH$s), nwUo ¶m§Zr Q>|S>a H«$‘m§H$ 2018 _WRDMN_ 30116

‘ܶo 7 doJdoJir Q>|S>g© H$mTy>Z YaUm§À¶m Xmam§Mr XþéñVr d ˶m§Zm a§J XoUo hr 2 H$moQ>r én¶m§ nojm

A{YH$Mr H$m‘o ^a nmdgmù¶mV H$aʶmMm KmQ> KoVbm Amho. 2015 gmbr Aí¶m àH$maÀ¶m

H$m‘m§‘ܶo nmaXe©H$Vm ahmdr d H$m‘m§Mr Amdí¶H$Vm Amho qH$dm H$go ¶mMr ehm{Zem ìhmdr

¶mgmR>r ‘w»¶ A{^¶§Vm Obg§nXm (¶m§{ÌH$s) ¶m§Zr n[anÌH$ H«$‘m§H$ 328 / 2015 (g§b¾) Ûmao

EH$m g{‘VrMr ñWmnZm H$ê$Z ¶m g{‘VrMr ‘mݶVm KoVë¶m{edm¶ Q>|S>g© H$mTy> Z¶oV Ago {ZX}{eV

Ho$bo hmoVo, na§Vw à˶jmV darb àH$aUm‘ܶo ¶m Vm§{ÌH$ g{‘VrH$S>o Q>|S>g© Z nmR>dVmM nañna

Q>|S>g© H$mT>ʶmV Ambr AmhoV. dñVwV… AmO amoOr XmnmoS>r ¶oWo Im˶mÀ¶m H$m¶©emioV ¶§ÌUm d

H$m‘Jma {dZmdmna AgVmZm d ˶m§Zm nwaogo H$m‘ CnbãY ZgVmZm hr Q>|S>g© H$mTy>Z ZmJ[aH$m§À¶m

H$am§À¶m n¡í¶mMr CYinÅ>r H$aʶmMm KmQ> KmVbm Amho.AmnUmg {dZ§Vr {H$ VmËH$mi hr Q>|S>g©

aÔ H$ê$Z hr gd© H$m‘o Im˶mÀ¶m A§VJ©V {dZmdmna nSy>Z Agboë¶m ¶§ÌUoMm dmna H$ê$Z,

H$aʶmMo AmXoe g§~§{YVm§Zm ÚmdoV, d VgoM ‘w»¶ A{^¶§Ë¶m§Zr J{R>V Ho$boë¶m g{‘VrÀ¶m g„m

Z KoVm nañna Q>|S>g© H$mT>ʶmÀ¶m CÚmoJm§Mr Mm¡H$er H$ê$Z ¶mgmR>r O~m~Xma A{YH$mè¶mda

H$madmB© H$amdr.

23) Im˶mMr ‘erZar nSy>Z AgVmZm H§$ÌmQ>XmamH$Sy>Z ^mS>çmZo KoʶmÀ¶m CÚmoJm§Zm Amim

Kmbʶm ~m~V.-

(92)

H$m¶©H$mar A{^¶§Vm (‘°Ho${ZH$b Division) Obg§nXm nwUo ¶m§Zr 10-07-18 amoOr 2

Q>|S>g© H$mT>br AmhoV. ¶mVrb Q>|S>a H«$‘m§H$ 2018_WRDMN_328024_4 ¶m Q>|S>a ‘ܶo

gm§Jmobm ¶oWrb Canal ‘ܶo Jmi H$mT>ʶmgmR>r 2 Excavators d 4 S§>ng© ^mS>çmZo

KoʶmgmR>r 26. 96 bmI én¶m§Mo Q>|S>a H$mT>bo Amho. VgoM Q>|S>a H«$‘m§H$

2018_WRDMN_328024_1 ‘ܶo, Zram COì¶m H$mbì¶m‘ܶo Jmi H$mT>ʶmgmR>r 5

bmoS>g© ^mS>çmZo KoʶmgmR>r 14. 95 bmI én¶mMo Q>|S>a H$mT>ʶmV Ambo Amho. gmVmam, gm§Jbr,

H$moëhmnya d gmobmnya VgoM Cd©[aV ‘hmamï´>mVrb Obg§nXm H$m¶m©b¶ ‘Yrb S>PZmdmar Aer

‘{eZar dmnam{dZm nSy>Z Amho. ¶m{edm¶ ~hþVm§er {R>H$mUr AmVm Ob¶wº$ {edmamMr H$m‘o ~§X

Agë¶mZo Vrhr ‘{eZar emgH$s¶ H$m¶m©b¶mV dmnam{dZm nSy>Z Amho. darb Q>|S>g© ‘Yrb

H$m‘m§gmR>r emgZmH$Sy> dmnam{dZm nSy>Z AgUmar ‘{eZar dmnam¶Mo gmoSy>Z, {dZmH$maU ^mS>çmMr

‘{eZar AmUʶmMm CÚmoJ H$ê$Z OZVoÀ¶m H$am§Mo 42 bmI én¶o ''nmʶmV'' KmbʶmV ¶oV

AmhoV.

AmnUmg {dZ§Vr {H$ AmnU VmVS>rZo hr Q>|S>g© aÔ H$ê$Z ¶m H$m‘m§gmR>r Amnë¶m Im˶mgh

{d{dY emgH$s¶ H$m¶m©b¶m§‘ܶo dmnam{dZm nSy>Z Agbobr ‘{eZar dmnaʶmMo AmXoe ÚmdoV.

VgoM emgZmMr ‘{eZar CnbãY AgVmZm ^mS>çmZo ‘{eZar AmUʶmÀ¶m CÚmoJm§Mr Mm¡H$er

H$ê$Z Xmofr A{YH$mè¶m§da H$madmB© H$aʶmV ¶mdr, Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr ‘mJUr

Amho.

24) y{‘JV HT Ho$~b XoI^mb XþéñVrMo AZmdí¶H$ Q>|S>a H«$‘m§H$ 1042 - 2017 aÔ

H$aʶm g§X^m©V.-

dmaOo ¶oWo 300 MLD ObH|$ÐmgmR>r, drOnwadR>m H$aʶmgmR>r, nwUo ‘ZnmZo 6.50 H$moQ>r

én¶o IM© H$ê$Z 22 KV À¶m 20 {H$‘r. bm§~rÀ¶m ^y{‘JV HT Ho$~b bmB©Ýg Zm§XoS> {gQ>r

Sub Station Vo dmaOo ObH|$Ð ¶m Xaå¶mZ 2016 gmbr Q>mH$ë¶m. ho H$m‘ New Solar

Electrical d Electronic ¶m H§$nZr bm XoʶmV Ambo hmoVo d H$m‘mÀ¶m scope ‘ܶo gXa

(93)

¶§ÌUoMr 5 df} XoI^mb XþéñVr (2016 Vo 2021) H$aUo g‘m{dï> hmoVo. Var hr ZwH$VoM nwUo

‘Znm nmUr nwadR>m {d^mJmZo ¶m Ho$~bÀ¶m XoI^mb XþéñVrMo H$m‘ nwT>rb 3 df} H$aʶmgmR>r

(2018 - 2021) Divya Electric Corporation ¶m H§$nZrbm XoʶmgmR>r 86 bmI

én¶m§Mo Q>|S>a ñWm¶r g{‘VrV ‘§Oya H$ê$Z KoVbo Amho. ‘yiÀ¶m 5 dfmªÀ¶m New Solar

Electrical d Electronic H§$nZrgmo~V Ho$boë¶m XoI^mb XþéñVr H$amamV XoI^mbrMo H$m‘

H$aVmZm ZmXþéñVrMr OmJm emoYUo, ImoXmB© H$aUo, Ho$~bbm OmoS> XoUo, Ho$~b MmMUr dmhZ

bmdyZ Ho$~b VnmgUo, MmMUr Ahdmb ‘hm{dVaU H$S>o XoUo B˶mXr H$m‘m§Mm g‘mdoe Ho$bm

Zgë¶mZo ho ZdrZ XoI^mb XþéñVrMo H§$ÌmQ> XoV Agë¶mMo R>amdmV åh§Q>bo Amho. ¶m g§X^m©V

AZoH$ àý CnpñWV hmoVmV.

1 - ‘yi HT Ho$~b Q>mH$VmZm Vr Zm§XoS> {gQ>r Sub Station nmgyZ 20 {H$‘r. bm§~rdê$Z H$m

AmUʶmV Ambr? dmaOo, H$moWê$S> n[agamV ‘hm{dVaUMo Sub Station ZìhVo H$m¶?

2 - ‘yi H§$ÌmQ>mV, H§$ÌmQ>XmamZo XoI^mb XþéñVrMo H$m‘ H$amd¶mMo Z‘yX Ho$bo Amho, nU ˶m§Zr

Z¸$s H$m¶ H$m‘ H$amd¶mMo Amho, ¶mMm C„oI H$m Ho$bm Jobm Zmhr? Am{U Á¶m H$m‘m§gmR>r

ZdrZ dH©$Am°S>©a {Xbr OmUma Amho. Vr H$m‘o gmoSy>Z XoI^mb XþéñVr ‘ܶo AmUIr H$m¶ AgVo?

3 - ‘wimVM gd© H$miÁ¶m KoD$Z añ˶mÀ¶m 1 ‘rQ>a Imobda Q>mH$boë¶m Ho$~b XoI^mb

XþéñVrMr JaO n{hë¶m 5 dfm©V nS>ʶmMo H$maUM H$m¶? Am{U ˶mgmR>r EìhS>m IM© H$m ¶oVmo?

4 - añ˶m§Mr H$m‘o Mmby Agë¶mZo ¶m Xaå¶mZ Ho$~b VwQ>VmV ho H$maU XmIdyZ hm ZdrZ

XoI^mb XþéñVrMm H$ama H$aʶmV ¶oV Amho.. na§Vw añVo ~m§YUr H§$ÌmQ>XmamÀ¶m hbJOunUm‘wio

Ho$~b VwQ>br Va ˶mÀ¶mH$Sy>ZM Ho$~b XþéñVrMo H$m‘ H$ê$Z KoUo Amdí¶H$ AgVmZm hm H$ama

H$aʶmMo à¶moOZ H$m¶ Amho?

5 - nwUo ‘ZnmZo 6. 50 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z AI§{S>V drO nwadR>m {‘i{dʶmgmR>r

Express Feeder ¶m Scheme ‘ܶo Ho$~b Q>mH$ʶmMo H$m‘ Ho$bo AgVmZm ˶mÀ¶m XoI^mb

XþéñVrMr g§nyU© O~m~Xmar H$m¶ÚmZo ‘hm{dVaUMr Amho. Ago AgVmZm XoIrb hm XoI^mb

(94)

XþéñVrMm H$ama H$aʶmMo à¶moOZ H$m¶? AI§{S>V drO nwadR>m ìhmdm ¶m H$[aVm nwUo ‘Znm

‘hm{dVaUbm OmXm Xa XoV Amho, ho ¶oWo Z‘yX H$aUo Amdí¶H$ Amho.

darb dñVwpñWVr bjmV KoVm Q>oÊS>a H«$‘m§H$ 1042 - 2017 ho ñWm¶r g{‘VrZo ‘§Oya Ho$bobo

Q>|S>a Agbo Var hm IM© nyU©nUo AZmdí¶H$, AZmR>m¶r AgyZ ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mm An춶

Amho. Varhr gXa Q>|S>a VmËH$mi aÔ H$aʶmV ¶mdo, Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr ‘mJUr

Amho.

24) y{‘JV HT Ho$~b XoI^mb XþéñVrMo AZmdí¶H$ Q>|S>a H«$‘m§H$ 1042 - 2017 aÔ

H$aʶm g§X^m©V. - dmaOo ¶oWo 300 MLD ObH|$ÐmgmR>r, drOnwadR>m H$aʶmgmR>r, nwUo ‘ZnmZo

6. 50 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z 22KV À¶m 20 {H$‘r. bm§~rÀ¶m ^y{‘JV HT Ho$~b bmB©Ýg

Zm§XoS> {gQ>r Sub Station Vo dmaOo ObH|$Ð ¶m Xaå¶mZ 2016 gmbr Q>mH$ë¶m. ho H$m‘ New

Solar Electrical d Electronic ¶m H§$nZr bm XoʶmV Ambo hmoVo d H$m‘mÀ¶m scope ‘ܶo

gXa ¶§ÌUoMr 5 df} XoI^mb XþéñVr (2016 Vo 2021) H$aUo g‘m{dï> hmoVo. Var hr ZwH$VoM

nwUo ‘Znm nmUr nwadR>m {d^mJmZo ¶m Ho$~bÀ¶m XoI^mb XþéñVrMo H$m‘ nwT>rb 3 df}

H$aʶmgmR>r (2018 - 2021) Divya Electric Corporation ¶m H§$nZrbm XoʶmgmR>r 86

bmI én¶m§Mo Q>|S>a ñWm¶r g{‘VrV ‘§Oya H$ê$Z KoVbo Amho. ‘yiÀ¶m 5 dfmªÀ¶m New Solar

Electrical d Electronic H§$nZrgmo~V Ho$boë¶m XoI^mb XþéñVr H$amamV XoI^mbrMo H$m‘

H$aVmZm ZmXþéñVrMr OmJm emoYUo, ImoXmB© H$aUo, Ho$~bbm OmoS> XoUo, Ho$~b MmMUr dmhZ

bmdyZ Ho$~b VnmgUo, MmMUr Ahdmb ‘hm{dVaU H$S>o XoUo B˶mXr H$m‘m§Mm g‘mdoe Ho$bm

Zgë¶mZo ho ZdrZ XoI^mb XþéñVrMo H§$ÌmQ> XoV Agë¶mMo R>amdmV åh§Q>bo Amho. ¶m g§X^m©V

AZoH$ àý CnpñWV hmoVmV.

1 - ‘yi HT Ho$~b Q>mH$VmZm Vr Zm§XoS> {gQ>r Sub Station nmgyZ 20 {H$‘r. bm§~rdê$Z H$m

AmUʶmV Ambr? dmaOo, H$moWê$S> n[agamV ‘hm{dVaUMo Sub Station ZìhVo H$m¶?

(95)

2 - ‘yi H§$ÌmQ>mV, H§$ÌmQ>XmamZo XoI^mb XþéñVrMo H$m‘ H$amd¶mMo Z‘yX Ho$bo Amho, nU ˶m§Zr

Z¸$s H$m¶ H$m‘ H$amd¶mMo Amho, ¶mMm C„oI H$m Ho$bm Jobm Zmhr? Am{U Á¶m H$m‘m§gmR>r

ZdrZ dH©$Am°S>©a {Xbr OmUma Amho. Vr H$m‘o gmoSy>Z XoI^mb XþéñVr ‘ܶo AmUIr H$m¶ AgVo?

3 - ‘wimVM gd© H$miÁ¶m KoD$Z añ˶mÀ¶m 1 ‘rQ>a Imobda Q>mH$boë¶m Ho$~b XoI^mb

XþéñVrMr JaO n{hë¶m 5 dfm©V nS>ʶmMo H$maUM H$m¶? Am{U ˶mgmR>r EìhS>m IM© H$m ¶oVmo?

4 - añ˶m§Mr H$m‘o Mmby Agë¶mZo ¶m Xaå¶mZ Ho$~b VwQ>VmV ho H$maU XmIdyZ hm ZdrZ

XoI^mb XþéñVrMm H$ama H$aʶmV ¶oV Amho.. na§Vw añVo ~m§YUr H§$ÌmQ>XmamÀ¶m hbJOunUm‘wio

Ho$~b VwQ>br Va ˶mÀ¶mH$Sy>ZM Ho$~b XþéñVrMo H$m‘ H$ê$Z KoUo Amdí¶H$ AgVmZm hm H$ama

H$aʶmMo à¶moOZ H$m¶ Amho?

5 - nwUo ‘ZnmZo 6.50 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z AI§{S>V drO nwadR>m {‘i{dʶmgmR>r Express

Feeder ¶m Scheme ‘ܶo Ho$~b Q>mH$ʶmMo H$m‘ Ho$bo AgVmZm ˶mÀ¶m XoI^mb XþéñVrMr

g§nyU© O~m~Xmar H$m¶ÚmZo ‘hm{dVaUMr Amho. Ago AgVmZm XoIrb hm XoI^mb XþéñVrMm

H$ama H$aʶmMo à¶moOZ H$m¶? AI§{S>V drO nwadR>m ìhmdm ¶m H$[aVm nwUo ‘Znm ‘hm{dVaUbm

OmXm Xa XoV Amho, ho ¶oWo Z‘yX H$aUo Amdí¶H$ Amho.

darb dñVwpñWVr bjmV KoVm Q>oÊS>a H«$‘m§H$ 1042-2017 ho ñWm¶r g{‘VrZo ‘§Oya Ho$bobo Q>|S>a

Agbo Var hm IM© nyU©nUo AZmdí¶H$, AZmR>m¶r AgyZ ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mm An춶 Amho.

Varhr gXa Q>|S>a VmËH$mi aÔ H$aʶmV ¶mdo, Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr ‘mJUr Amho.

25) amÁ¶emgZm H$Sy>Z nwUo ‘Znmg AÚmn Z {‘imboë¶m 392 H$moQ>r én¶m§À¶m AZwXmZm

g§~§YmV.

amÁ¶ emgZ 15 {d{dY Jmoï>tH$aVm nwUo ‘Znmg AZwXmZ XoV AgVo. ho AZwXmZ doiÀ¶m

doir {‘imbo Va ‘ZnmMr {dH$mg H$m‘o ‘mJu bmJy eH$VmV. gmo~V {XZm§H$ 31-03-18 amoOr

amÁ¶ emgZmH$Sy>Z nwUo ‘Znmbm {d{dY Jmoï>t H$aVm ¶oUo Agboë¶m AZwXmZmMm Vnerb OmoS>V

AmhmoV. hr a¸$‘ 394 H$moQ>tMr AgyZ ømn¡H$s Joë¶m 3. 5 ‘{hݶmV Oo‘Vo‘ 2 H$moQ>r én¶o

‘Znmg {‘imbo AmhoV. AmO amoOr 392 H$moQ>r én¶m§Mr WH$~mH$s amÁ¶ emgZmH$S>o àb§{~V

(96)

Amho. ¶mVrb H$mhr AZwXmZ aH$‘m AZoH$ df} àb§{~V AmhoV. hr gd© ‘m{hVr Amåhmbm nwUo

‘ZnmH$Sy>Z ‘m{hVr A{YH$mamV àmá Pmbr Amho.

gܶm {d{Y‘§S>imMo A{YdoeZ ZmJnya ¶oWo gwé AgyZ ¶m A{YdoeZmV AmnU gdmªZr AmdmO

CR>dyZ amÁ¶ emgZmg nwUo ‘Znmg Xo¶ a¸$‘ VmVS>rZo Xoʶmg ^mJ nS>mdo, hr {dZ§Vr.

26) BbopŠQ>H$b {d^mJmMr H«$‘m§H$ 12 - 2018 Mr OmñV XamMr ’w$Jdbobr {Z{dXm Am‘À¶m

{dZ§VrZwgma aÔ H$ê$Z nwUoH$am§Mo 20 bmI én¶o dmM{dë¶m~Ôb YݶdmX.

nwUo ‘Znm BbopŠQ´>H$b {d^mJmMr 12 - 2018 H«$‘m§H$mMr {Z{dXm GEMGOV ¶m

emgH$s¶ g§Ho$V ñWimdarb XagyMr bjmV Z KoVm gw‘mao 20 bmI én¶m§Zr ’w$Jdë¶mMo Amåhr

AmnUmg {XZm§H$ 11-06-18 amoOr {ZXe©Zmg AmUyZ {Xbo hmoVo. AmnU ¶mda VmVS>rZo

H$m¶©dmhr H$ê$Z g§~§{YVmg hr {Z{dXm aÔ H$aʶmg ^mJ nmS>bo, ¶m~Ôb YݶdmX.Amåhr

Amnë¶m {ZXe©Zmg AmUyZ XoD$ BpÀN>Vmo {H$ AmnU Omo n¶ªV ‘wimnmgyZ hm {df¶ g§ndV Zmhr

Vmo n¶ªV Aí¶m KQ>Zm dma§dma KS>V amhUma Am{U Amåhr à˶oH$ doiog gmV˶mZo ZOa R>oD$Z

Ago J¡aàH$ma CKS>H$sg AmUy eHy$ Ago Zmhr. ˶m‘wi gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho {H$

AmnU BbopŠQ´>H$b DSR Mo Xa ho GEMGOV À¶m Xam§er gwg§JV amhʶmgmR>r VmVS>rZo

nmdbo CMbmdr. Amnë¶m g{H«$¶ ghH$m¶m©À¶m àVrjoV.

27) LBT {d^mJmVrb AZmJm|Xr H$ma^ma Am{U ‘ZnmMo Am{W©H$ ZwH$gmZ.

2013 gmbr OH$mVrÀ¶m EodOr LBT bmJy H$aʶmV Ambm, ¶m dfu , ¶m g§X^m©Zo

Am‘Mo H$m¶©H$V} lr A‘mob Hw$bH$Uu ¶m§Zr ‘m{hVr A{YH$mamV {‘idbobr ‘m{hVr gmo~V OmoS>V

Amho, Vr A˶§V Y¸$mXm¶H$ Amho. df© 2013 - 14 gmbr 71583 S>rbg© Zo LBT a{OñQ´>oeZ

KoVbo ‘mÌ Ë¶mVrb ’$º$ 29317 S>rbg© Zo {ddaUnÌ XmIb Ho$bo ˶mVrb AmOVmJm¶V ’$º$

4144 {ddaU nÌm§Mr VnmgUr nyU© Pmbr Amho. 2014 - 15 ‘ܶo 74052 S>rbg© Mo

a{OñQ´>oeZ hmoVo. ˶mVrb ’$º$ 23209 S>rbg© Zo {ddaU nÌo ^abr d ˶mn¡H$s ˶mVrb ’$º$

501 {ddaU nÌm§Mr N>mZZr nyU© Pmbr Amho. 2015 - 16 ‘ܶo ’$º$ 50 H$moQ>r nojm OmñV

dm{f©H$ CbmT>mb AgUmè¶m {S>bg©bmM LBT bmJy H$aʶmV Ambm. Aí¶m Zm|XUrH¥$V S>rbg©

(97)

Mr g§»¶m 183 hmoVr. ˶mn¡H$s ’$º$ 133 bmoH$m§Zr 2015 - 16 Mo {ddaUnÌ ^abo Va ’$º$

78 bmoH$m§Zr 2016 - 17 Mo {ddaU nÌ ^abo. hm gd©M H$ma^ma A˶§V JbWmZ Agë¶mMo

¶mdê$Z ñnï> hmoVo. ¶mVrb gdm©V J§^ra ~m~ åhUOo 2013 - 14 d 2014 - 15 ¶m dfmª‘ܶo

Zm|XUr Ho$boë¶m na§Vw {ddaU nÌM Z ^aboë¶m Odinmg 80000 Ho$gog ‘ܶo AmOVmJm¶V

Zmo{Q>gm hr nmR>{dë¶mJoë¶m ZmhrV. ¶m gd© Ho$gog WmoS>çmM H$mbmdYrV Time bar hmoUma

AmhoV Am{U Z§Va H$mhrhr H$aVm ¶oUma Zmhr. ho gd© A˶§V J§^ra AgyZ ¶m‘ܶo eoH$S>mo H$moQ>r

én¶m§Mo ZwH$gmZ Pmbo AgʶmMr eŠ¶Vm Amho.

AmnUmg {dZ§Vr {H$ AmnU ¶mMr VmVS>rZo J§^ra XmIb KoD$Z EH$m ñdV§Ì Am°{S>Q>a H$adr ¶mgd©

Jmoï>tMr N>mZZr H$ê$Z ¶mo½¶ Vr H$m¶©dmhr H$amdr.

28) Am¡fY IaoXrV nwUo ‘hmZJanm{bHo$Mo ¶§Xmhr dmMUma 5 H$moQ>r én¶ o-

nwUo ‘Znm Xadfu H$moQ>çdYr én¶m§Mr Am¡fYo IaoXr H$aVo. ¶m‘ܶo Omo H§$ÌmQ>Xma

OmñVrVOmñV {S>ñH$mC§Q> XoB©b ˶mbm dH©$ Am°S>©a {Xbr OmVo. Joë¶mdfun¶ªV 19% {S>ñH$mC§Q>

XoUmè¶m H§$ÌmQ>Xmambm dH©$ Am°S>©a {Xbr OmV hmoVr. ‘Znm 80% Am¡fYo OoZo[aH$ àH$maMr IaoXr

H$aVo Am{U OoZo[aH$ Am¡fYm§da 60 Vo 70% {S>ñH$mC§Q> {‘iy eH$Vmo ho Amåhr Joë¶mdfu ‘Znm

Am¶wº$m§Zm gà‘mU XmIdyZ XoD$Z {dZ§Vr Ho$br hmoVr H$s Q>|S>a H$mT>VmZm OoZo[aH$ d ~«±S>oS> ¶m XmoZ

àH$maÀ¶m Am¡fYm§gmR>r ñdV§Ì {S>ñH$mC§Q> H$moQ> H$aʶmg ^mJ nmS>mdo; OoUoH$ê$Z ‘ZnmMo n¡go dmMy

eH$Vrb. ‘Znm Am¶wº$m§Zr gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr gyMZm ‘mݶ H$ê$Z Joë¶m dfu OoZo[aH$ Am{U

~«±S>oS> Am¡fYm§gmR>r ñdV§Ì {S>ñH$mC§Q> H$moQ> H$aʶmg gm§JUmao Q>|S>a H$mT>m¶bm ^mJ nmS>bo Am{U

˶mVyZ Joë¶m dfu OoZo[aH$ Am¡fYm§gmR>r 50% Va ~«±S>oS> Am¡fYm§gmR>r 22% {S>ñH$mC§Q> {‘imbm

d ‘ZnmMo 4 H$moQ>r én¶o dmMbo. ¶§Xm hr àWm H$m¶‘ H$aV ‘ZnmZo 5 H$moQ>r én¶m§Mr XmoZ Q>|S>g©

H$mT>br Am{U ¶mdfu Va OoZo[aH$ Am¡fYm§da 51% Va ~«±S>oS> Am¡fYm§da 23% {S>ñH$mC§Q> XoUmam

(98)

H§$ÌmQ>Xma {ZKmbm ˶m‘wi ‘ZnmMo 5 H$moQ>r én¶o dmMUma AmhoV qH$dm VoìhS>çm {H$‘VrMr

OmñVr Am¡fYo ‘Znmg {‘iUma AmhoV.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr gyMZm gbJ Xþgè¶m dfu ‘mݶ H$ê$Z nwUoH$am§Mo 5 H$moQ>r én¶o

dmM{dë¶m~Ôb nwUo ‘Znm Amamo½¶ {d^mJ d nwUo ‘Znm Am¶wº$m§Mo ‘Z…nyd©H$ A{^Z§XZ d

Am^ma.

29) gmd©O{ZH$ {R>H$mUr ~g{dboë¶m ~mH$m§À¶m {H$‘Vr-

ZJa godH$m§À¶m {ZYrVyZ gmd©O{ZH$ {R>H$mUr ~g{dboë¶m ~mH$m§À¶m {H$‘Vr 10,000/

én¶o Vo 13,000/ én¶o Agë¶mMo dmMZmV Ambo. ¶m g§~§Yr Amåhr gmo~V OmoS>boë¶m ‘ob

(gßQ>|~a 2013) Ûmao Amnbo bj doYy BpÀN>Vmo {H$ Amåhr ~mH$m§À¶m {H$‘Vr d {S>PmB©Z ¶mMo

STANDARDIZATION H$ê$Z aoQ> H$m°ÝQ´>°ŠQ> H$amdm Aer ‘mJUr Ho$br hmoVr. gwX¡dmZo AmO

H|$Ð gaH$maMr GEMGOV ¶m do~gmB©Q> da https://org.gem.gov.in/ca/cart_global/describe

_items/568712 ¶m qbH$ da ~mH$ 4400/ én¶m§Zm EH$ ZJ CnbãY Amho. AZoH$ ZJm§À¶m

IaoXrgmR>r hr qH$‘V H$‘r hmoD$ eH$Vo. AmnUmg {dZ§Vr {H$ AmnU AmVm Var AmXoe H$mTy>Z

GEMGOV ¶m do~gmB©Q> dê$Z ~mH$m§Mr IaoXr A{Zdm¶© H$amdr.

30) Ob g§nXm {d^mJmMo Am°{S>Q> AmYr H$am -

H$mbÀ¶m nwʶmVrb EH$ H$m¶©H«$‘mV Ob g§nXm ‘§Ìr lr {Jare ‘hmOZ ¶m§Zr nwUoH$am§À¶m

nmUrdmnam~m~V Vmao VmoS>ʶmMr na§nam MmbyM R>odbr Amho. 1999 gmbr Pmboë¶m 11.50

TMC nmUr dmnamMm H$ama, 20 dfm©V nwʶmMr bmoH$g§»¶m XþnQ>rZo dmT>br Var Zì¶mZo H$ama

H$aʶmV Ag‘W© Agboë¶m Ob g§nXm {d^mJmMo An¶e PmH$ʶmgmR>r naV EH$Xm nwUoH$am§À¶m

nmUrdmnamMo dm^mS>o H$mT>bo Jobo. nwUoH$am§Zr A{YH$m{YH$ gm§S>nmUr ewÕrH$aU H$ê$Z eoVrgmR>r

gmoS>mdo Agm AZmhÿV g„m XoVmZm nwUoH$am§Zr 100 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z Joë¶m 2 dfmªnmgyZ

‘w§T>dm O°H$dob ¶oWyZ à{Vdfu 6.50 TMC nmUr eoVrbm gmoS>ʶmMr ì¶dñWm Ho$br AgVmZmhr

~o~r H$mbì¶mÀ¶m XþamdñWo‘wio Ob g§nXm ImVo ˶mVbo {Zå‘o nmUr hr CMby eH$V Zmhr ho

dmñVd ~hþXm Ob g§nXm ‘§Í¶m§Zm ‘m{hV Zgmdo. IS>H$dmgbm nmgyZ nwʶmn¶ªV nmUr AmUVmZm

(99)

JiVr hmoD$ Z¶o åhUyZ H$mhr H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z nwUoH$am§Zr ~§X nmʶmMr nmB©nbmB©Z

ñdIMm©Zo {dH${gV Ho$br. ‘mÌ IS>H$dmgbm Vo B§Xmnya øm ‘wR>m COì¶m H$mbì¶m‘YyZ hmoUmè¶m

40 % nmUr JiVr Wm§~{dʶmV Ob g§nXm ImVo nyU©nUo An¶er R>abo Amho. nwUoH$am§À¶m

nmʶmMo Am°{S>Q> ìhmdo Agm g„m XoVmZm Ob g§nXmÀ¶m nm¶mImbr H$m¶ OiV Amho ¶mMr

‘m{hVrhr KoʶmMr VgXr Ob g§nXm ‘§Í¶m§Zr KoVbr Zmhr.

nwUoH$am§da dma§dma Vm|S>gwI KoUmè¶m Ob g§nXm ‘§Í¶m§nwT>o nwʶmMo à{V{Z{YËd H$aUmao

Am‘Xma, ImgXma d ZJagodH$ Vm|S>mbm Hw$byn bmdyZ H$m ~gVmV ¶mMr CÎmao ˶m§À¶mH$Sy>Z

{‘ùdʶmgmgmR>r nwUoH$am§ZrM AmVm AmJ«hr am{hbo nm{hOo.

31) nd©Vr ObH|$Ð ¶oWrb Q>±H$a nm°BªQ> darb ~§X ‘rQ>g© g§X^m©V.-

Amåhr 15 {Xdgm§nydu Amnë¶m Ago {ZXe©Zmg AmUyZ {Xbo hmoVo {H$ nd©Vr ¶oWrb Q>±H$a

nm°BªQ> da nmoñQ> 3 Mm ‘rQ>a Joë¶m 6 ‘{hݶm§nmgyZ ~§X Amho, d VoWyZ A{daV Q>±H$a ^aʶmMo

H$m‘ gwé Amho. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr Aer Anojm hmoVr {H$ Vmo ‘rQ>a VmVS>rZo XþéñV hmoB©b d

Vmo XþéñV hmoB©n¶ªV ˶m Q>±H$a nm°BªQ> da Q>±H$a ^aʶmMo H$m‘ Wm§~{dbo OmB©b. na§Vw AmO gH$mir

Amåhr naV EH$Xm nd©Vr ¶oWrb nd©Vr ObH|$Ð ¶oWrb Q>±H$a nm°BªQ²g bm ^oQ> {Xbr AgVm Ago

{XgyZ Ambo {H$ Vmo ‘rQ>a AÚmn hr ~§XM Amho. EdT>oM Zmhr Va VoWyZ Q>±H$a ^aʶmMo H$m‘

gmV˶mZo gwê$M Amho.

¶mhÿZ hr A˶§V Y¸$mXm¶H$ Jmoï> Am‘À¶m {ZXe©Zmg Ambr {H$ Q>±H$a nm°BªQ> 1, 2, d 3

darb ‘rQ>a hdo V|ìhm Mmby d ~§X H$aVm ¶oVmV d ˶mVrb nmoñQ> 2 darb ‘rQ>a AmO gH$mir

Amåhr ^oQ> {Xbr V|ìhm ~§X hmoVm d Amåhr ˶m~Ôb {dMmaUm Ho$ë¶m ~amo~a ~Q>Z Xm~yZ Vmo ‘rQ>a

gwé H$aʶmV Ambm. ¶mMmM AW© Agm {H$ ho ‘rQ>a ’$º$ emo oMo AgyZ hdo V|ìhm Mmby d ~§X

H$aʶmMr gmo¶ Agë¶m‘wio AZm{YH¥$VnUo Q>±H$a ^abo OmV AgVmZm ho ‘rQ>g© ~§X R>odUo ghO

eŠ¶ Amho.

nwʶmVrb 5 bmI àm°nQ>u ‘ܶo ‘rQ>a ~g{dUo d Vo 24 Vmg Mmby AgVrb VgoM Vo

Mmby, ~§X H$aʶmMr H$moUVrhr ì¶dñWm g§~§{YV dmnaH$Vm©À¶m hmVmV AgUma Zmhr Aer ImÌr

nQ>boë¶m ‘Znmbm Q>±H$a nm°BªQ²g darb 10 ‘rQ>g© Mo gwÕm {Z¶moOZ H$aUo H$m eŠ¶ hmoV Zmhr ?

(100)

Aí¶m àH$mao OmUyZ ~wOyZ ‘rQ>g© ~§X R>odyZ AZm{YH¥$V Q>±H$g©Mm ^aUm H$ê$Z nmʶmMm

H$mim~mOma H$aUo eŠ¶ ìhmdo AemM àH$mao ¶§ÌUm am~{dbr OmV Amho H$m ? ¶mMm Iwbmgm

hmoʶmMr JaO Amho.

AmVmVar AmnU VmVS>rZo ¶m {df¶r bj KmbyZ gd© Q>±H$a nm°BªQ²g darb gd© ‘rQ>g© VmVS>rZo gwé

hmoVrb d Mmby, ~§X H$aʶmMr H$moUVrhr ¶§ÌUm ApñVËdmV AgUma Zmhr ¶m gmR>r à¶ËZ H$amb

Aer Amem Amho

32) {nʶmÀ¶m nmʶmMm An춶 H$aUmè¶m Obg§nXm{d^mJmÀ¶m ZmR>mim§À¶m ‘mWr H$mR>r H$Yr

‘maUma ?

nadm Pmboë¶m H$mbdm g{‘VrÀ¶m ~¡R>H$sV nwUo ‘Znm XaamoO 1350 MLD EodOr

1650 MLD nmUr XaamoO dmnaVo Agm Amamon Obg§nXm {d^mJmÀ¶m A{YH$mè¶m§Zr Ho$bm

Am{U AmnU Zoh‘rà‘mUo nwUoH$am§da Xmofmamon H$ê$Z ‘moH$io PmbmV. Amåhr H$mb ‘m{hVr

A{YH$mamV nwUo ‘ZnmH$Sy>Z {‘idbobr ‘m{hVr Ago XmI{dVo {H$ Am°ŠQ>mo~a 2017 Vo ‘mM©

2018 Xaå¶mZ nwUo ‘ZnmZo gamgar à{V{XZ 1343 MLD nmUr YaUmVyZ KoVbo Amho, ¶mdê$Z

Obg§nXm {d^mJmMo A{YH$mar H$er {Xem^yb H$aVmV Vo ñnï> hmoVo. EH$sH$S>o nwUoH$am§À¶m

S>moù¶mVbo Hw$gi§ emoYʶmV Jw§Vboë¶m Ob g§nXm {d^mJmÀ¶m A{YH$mè¶m§Zm ñdV…À¶m S>moù¶mVbo

‘wgi {XgV Zmhr. nwUo ‘ZnmZo nwUoH$am§Mo H$am§Mo 100 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z 6.5 TMC nmUr

eoVrgmR>r nwZdm©na H$aVm ¶mdo åhUyZ ‘w§T>dm ¶oWo àH$ën C^m Ho$bm Á¶mVyZ XaamoO 515 MLD

nmUr qgMZmgmR>r nwadbo OmD$ eH$Vo. ‘mÌ Ob g§nXm {d^mJmÀ¶m A{YH$mè¶m§Zr Am°ŠQ>mo~a

2017 Vo ‘mM© 2018 ¶m 6 ‘{hݶmV gamgar à{V{XZ ’$º$ 140 MLD nmUr ¶m àH$ënmVyZ

qgMZmgmR>r CMbbo. Á¶m‘ܶo Am°ŠQ>mo~a ‘ܶo eyݶ , Zmoìh|~a ‘ܶo 10, Va {S>g|~a ‘ܶo 64

MLD nmUr à{V{XZ CMbbo Jobo. gJù¶mV g§VmnOZH$ Jmoï> åhUOo 10 {S>g|~a 2017 Vo 4

OmZodmar 2018 ¶m H$mimV IS>H$dmgbm YaUmVyZ qgMZmgmR>r {nʶmMo nmUr Ob g§nXm

{d^mJmZo gmoS>bo, ˶mM H$mimV ‘w§T>dm O°H$dob àH$ënmVyZ ‘mÌ 515 MLD à{V{XZ EodOr

’$º$ 70 MLD à{V{XZ EìhS>çmM à‘mUmV gm§S>nmUr qgMZmgmR>r CMbʶmV Ambo. VgoM

(101)

25 OmZodmar 2018 Vo 28 ’o$~«wdmar 2018 ¶m H$mimV IS>H$dmgbm YaUmVyZ qgMZmgmR>r

{nʶmMo nmUr Ob g§nXm {d^mJmZo gmoS>bo, ˶mM H$mimV ‘w§T>dm O°H$dob àH$ënmVyZ ‘mÌ 515

MLD à{V{XZ EodOr ’$º$ 300 MLD à{V{XZ EìhS>çmM à‘mUmV gm§S>nmUr qgMZmgmR>r

CMbʶmV Ambo. hm ’$º$ {nʶmÀ¶m nmʶmMm An춶 ZgyZ Vmo gm‘m{OH$ JwÝhm hr Amho. ‘mÌ

Varhr ho Ob g§nXm {d^mJmMo A{YH$mar nwUoH$am§Zr OmñV nmUr dmnê$Z {nʶmÀ¶m nmʶmMm

An춶 Ho$ë¶mMr hmH$mQ>r H$ê$Z nwUoH$am§Mo nmUr VmoS>ʶmMr ^mfm H$aVmV Am{U AmnU hr

˶m§MrM ar AmoT>Vm ¶m gmaIo nwUoH$am§Mo XþX}d Zmhr.

ñdV… {nʶmÀ¶m nmʶmMm qgMZmgmR>r An춶 H$ê$Z nwUoH$am§À¶m Zmdm§Zr ''{~bo'' ’$mS>Umè¶m

ZmR>mi Ob g§nXm A{YH$mam§À¶m ‘mWr AmnU nmbH$ ‘§Ìr åhUyZ H$mR>r hmoʶmMo YmS>g

XmIdUma H$m hmM Iam àý Amho.

33) 12 ‘rQ>a Imbrb añ˶m§À¶m H$m±H«$sQ>rH$aU ~m~V {XZm§H$ 16/03/18 amoOr H$mT>boë¶m

ewÜXrnÌH$m ‘mJMr H$maUo d dñVwpñWVr àX{e©V H$aUo ~m~V.-

AmnU {XZm§H$ 05/03/18 ehamV {Z¶mo{OV g‘mZ nmUr nwadR>m ¶moOZo A§VJ©V H$m‘o gwé

hmoUma Agë¶mZo 12 ‘rQ>a Imbrb añ˶m§Mo H$m±H«$sQ>rH$aU H$aʶmV ¶oD$ Z¶o, Ago n[anÌH$

H$mT>bo hmoVo. 24x7 ¶moOZoVrb nmB©n bmB©Z Q>mH$Vodoir ho H$m±H«$sQ>rH$aU Ho$bobo J„r~moi naV

IUmdo bmJy Z¶oV d ZmJ[aH$m§À¶m H$am§Mo n¡go dm¶m OmD$ Z¶oV ¶m A˶§V gw¶mo½¶ CÔoí¶mZo ho

n[anÌH$ H$mT>bo Jobo hmoVo. ‘mÌ {XZm§H$ 16/03/18 amoOr AmnU ¶m n[anÌH$mMo ewÜXrnÌH$

H$mTy>Z 12 ‘rQ>a Imbrb añ˶m§À¶m H$m±H«$sQ>rH$aU H$aʶmMr Wm§~{dʶmMr A§‘b~OmdUr {XZm§H$

01/04/18 nmgyZ H$aʶmMm {ZU©¶ Kmo{fV Ho$bm Amho. ˶m‘wio 12 ‘rQ>a Imbrb

J„r~moim§À¶m H$m±H«$sQ>rH$aU H$aʶmMo H$m‘ YS>mŠ¶mZo 31 / 03 n¶ªV gwé hmoD$Z 05/03/18

À¶m n[anÌH$mMm ‘yi CÔoí¶ Zï> hmoUma Amho. VgoM 01/04/18 Z§Vahr 12 ‘rQ>a Imbrb

añVo nmUr nwadR>m d ‘b{Z…gmaU {d^mJ ¶m§Mr nadmZJr KoD$Z H$aʶmMr AZw‘Vrhr ¶m

n[anÌH$m‘ܶo XoʶmV Ambr Amho. ¶m gdmª‘wio ZmJ[aH$m§Mo H$am§Mo n¡go dm¶m OmUma Agë¶m‘wio

¶m Amnë¶m ewÜXrnÌH$mÀ¶m {ZU©¶m‘wio OZVobm ~mYm nmoMUma Amho. ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma

(102)

H$m¶ÚmÀ¶m H$b‘ 4 (1C) d 4 (1D) à‘mUo AmnU ¶m ewÜXrnÌH$mÀ¶m ‘mJMr H$maUo d

dñVwpñWVr ñdV…hÿZ à{gÕ H$aUo ~§YZH$maH$ Amho. gXaMr H$b‘o Imbrb à‘mUo

4 (1C) publish all relevant facts while formulating important policies or

announcing the decisions which affect public; (d) provide reasons for its

administrative or quasi-judicial decisions to affected persons.

4 (1D) provide reasons for its administrative or quasi-judicial decisions to

affected persons.

AmnU 16/03/18 ewÜXrnÌH$m ‘mJrb H$aUo d dñVwpñWVr VmËH$mi à{gÕ H$amdr Aer gOJ

ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho AݶWm Amåhmg amÁ¶ ‘m{hVr Am¶wº$ ¶m§MoH$S>o VH«$ma XmIb

H$amdr bmJob ¶mMr H¥$n¶m Zm|X ¿¶mdr

34) Make In India bm amÁ¶ gaH$maÀ¶m Amamo½¶ {d^mJmMm Imo.-

amÁ¶ gaH$maÀ¶m hospitals À¶m A{VXjVm {d^mJmV d¡ÚH$s¶ CnH$aU IaoXr gmR>r amÁ¶

gaH$maÀ¶m Amamo½¶ {d^mJmZo tenders H$mT>br AmhoV. ¶m‘ܶo tender H«$. E-129 ‘ܶo 19

bmI én¶m§Mo baby warmers Va tender H«$. E-167 ‘ܶo 31 bmI én¶m§Mo bubble

CAPP (EH$ àH$maMo baby ventilator) IaoXr Ho$bo OmUma AmhoV. ¶m‘ܶo warmer Mr

qH$‘V à˶oH$s 61000 én¶o J¥hrV Yabr AgyZ Ago 31 warmers IaoXr Ho$bo OmUma

AmhoV; Va bubble CAPP qH$‘V à˶oH$s 4,39,285 J¥n¶o J¥hrV Yabr Amho. ¶m XmoÝhr

Q>|S>a ‘Yrb CnH$aUm§gmR>r US FDA Approval / EC Certification (A‘o[aH$Z qH$dm

¶wamo{nAZ Amamo½¶ {d^mJmMo à‘mUnÌ) AgUo gº$sMo Ho$bo Amho. ¶m‘wio EH$mhr ^maVr¶

H§$nZrbm Q>|S>a ^aUo eŠ¶ hmoUma Zmhr. AZoH$ ^maVr¶ H§$nݶm§Zt ~Zdbobr {h d¡ÚH$s¶ CnH$aUo

AmO AZoH$ gaH$mar Am{U ImOJr é½Umb¶m§‘ܶo CÎm‘ H$m‘ XoV AmhoV. BVHo$M Zìho Va

^maVr¶ H§$nݶm§Zt ~Zdbobr {h d¡ÚH$s¶ CnH$aUo AZoH$ Xoem§‘ܶo {Z¶m©V hr hmoV AgyZ Vr

naXoer H§$nݶm§nojm 40-50% Zo ñdñV hr AmhoV. Ago AgVmZmhr amÁ¶ gaH$maÀ¶m Amamo½¶

{d^mJmZo US FDA Approval / EC Certification Mr AZmH$bZr¶ d AZmdí¶H$ AQ>

(103)

Q>mHy$Z ñnYm© Va H$‘r Ho$brM Amho {edm¶ hr ¶§ÌUm ‘hmJS>rhr {‘iUma Amho, Am{U gdm©V

‘hËdmMo H|$Ð d amÁ¶ gaH$maÀ¶m Make In India ¶m ‘hËdmH$m§jr ¶moOZobm ¶m‘wio {Vbm§Obr

hr {‘iUma Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho {H$ AmnU VmVS>rZo ¶mV bj KmbyZ Q>|S>a‘Yrb hr AQ>

H$mTy>Z Q>mH$ʶmg gm§Jmdo d hr AQ> OmUyZ~wOyZ KmbUmè¶m A{YH$mè¶m§Mr Mm¡H$er H$amdr.

35) GEMGOV À¶m {H$‘Vr J«mh¶ yV Yê$Z DSR ‘ܶo gwYmaUm H$aUo~m~V.-

nwUo ‘Znm‘ܶo Q>|S>aà{H«$¶oV AmYma^yV qH$‘V R>adʶmgmR>r DSR J«mø Yabm OmVmo. H|$Ð

gaH$maZo GEMGOV ¶m nmoQ>©bda hOmam| dñVy§À¶m AmYma yV qH$‘Vr Omhra Ho$ë¶m AmhoV.

‘ZnmÀ¶m DSR ‘Yrb AmYma^yV qH$‘Vr GEMGOV nojm OmñV AgVm H$m‘m Z¶oV. Amåhr

‘ZnmÀ¶m Electrical Department À¶m DSR Mm Aä¶mg Ho$bm AgVm DSR ‘Yrb

AZoH$ dñVy§À¶m qH$‘Vr GEMGOV nojm OmñV AmhoV Ago {XgyZ Ambo. dmZJr XmIb H$mhr

dñVy§Mr ¶mXr XoV AmhmoV.

Description of Item GEMGOV Price in Rs. DSR Item No. DSR Price in

Rs.

LCD Projector Rs. 33,000.00 12387 - 0 Rs. 98500

LCD Projector Rs. 33,759.00 12387 - 0 Rs. 98500

LCD TV 32'' Rs. 18, 750.0 12348 - 0 Rs. 24871

LCD TV 50'' Rs. 42, 999.0 12348 - 1 Rs. 51000.0

Ceiling Fan Rs. 1285.0 12348 - 2 Rs. 1500 / 1875

4 Megapixal CCTV Dome Camera Rs. 11, 000.0 12354 - 9 Rs. 31, 000.0

2 Megapixal CCTV Dome Camera Rs. 47, 000.0 12355 - 2 Rs. 70, 000.0

CCTV Camera Recorder Rs. 3, 861.0 12355 -4 Rs. 11, 000.0

CCTV Camara Recorder Rs. 12, 150.0 12355 - 5 Rs. 14, 000.0

CCTV Camera Recorder Rs. 33, 150.0 12355 - 6 Rs. 41, 000.0

(104)

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho {H$ AmnU EH$ {deof g{‘Vr JR>rV H$ê$Z nwUo ‘ZnmMo

gd© DSR ‘Yrb dñVy§À¶m qH$‘VrMr GEMGOV er VwbZm H$ê$Z GEMGOV À¶m

qH$‘Vtà‘mUo DSR ‘ܶo gwYmaUm H$aʶmV ¶mdr OoUoH$ê$Z ‘ZnmMo Xadfu H$moQ>çdYr én¶o

dmMy eH$Vrb.

36) ''H$Mè¶mMr'' Mmoar Wm§~{dʶmgmR>r ~gdbobo CCTV H°$‘oao Mmoarbm, Xþ~ma IaoXrMm

KmQ>.

Céir XodmMr ’w$agw§Jr H$Mam S>onmo ¶oWo VgoM ~mUoa H$Mam S>onmo ¶oWo ~g{dʶmgmR>r nwUo

‘ZnmZo Q>|S>a H«$‘m§H$ 94 / 2016 AÝd¶o OmZodmar 2017 ‘ܶo 20 CCTV H°$‘oao d XmoZ

32'' TV goQ> IaoXr Ho$bo. ~mUoa H$Mam S>onmoMm àH$ën ~maJië¶mZo ho gd© H°$‘oao d TV goQ>

’w$agw§Jr H$Mam S>onmo ¶oWo ~g{dʶmV Ambo. df©^amZ§Va AmO amoOr ˶mVrb ’$º$ 8 H°$‘oao d

1 TV goQ> OmJoda {e„H$ AmhoV. ¶m 8 H°$‘oè¶m§n¡H$s 3 ~§X AdñWoV AmhoV. Cabobo 12 H°$‘oao

d 1 TV goQ> Mmoarbm Jobo AgmdoV, Aer eŠ¶Vm Amho. ‘wimVM H$Mam Mmoarbm OmB©b Aer

gwnrH$ H$ënZm Á¶m§À¶m S>moŠ¶mVyZ Ambr ˶m§Zm {deof ~jrg Omhra Ho$bo nm{hOo H$maU ‘m{hVr

A{YH$mamV Amåhr ¶m CCTV Mm Cn¶moJ H$ê$Z {H$Vr Mmoè¶m nH$S>ë¶m ¶mMr ‘m{hVr KoʶmMm

à¶ËZ Ho$bm AgVm Aer EH$hr Mmoar nH$S>br Jobr Zgë¶mMo Amåhmbm gm§JʶmV Ambo. ¶mda

H$ig åhUOo naV EH$Xm Q>|S>a H«$‘m§H$ 52 / 2017 AÝd¶o ’w$agw§Jr H$Mam S>onmo‘ܶo nwÝhm EH$Xm

18 CCTV H°$‘oao d 32'' XmoZ TV goQ> IaoXrMm KmQ> KmVbm Jobm Amho.

Oo TV goQ> H|$Ð gaH$maÀ¶m GEMGOV do~gmB©Q> da 18,750 én¶m§Zm CnbãY AmhoV Vo

Joë¶mdfu 33, 161 én¶o Va ¶§Xm 24,871 én¶m§Zm KoVbo OmUma AmhoV. VgoM Oo H°$‘oao H|$Ð

gaH$maÀ¶m GEMGOV do~gmBQ> da Xhm hOma én¶m§Zm CnbãY AmhoV Vo 30, 000 én¶o

{H$‘VrZo KoʶmMm KmQ> KmVbm Amho. hr gd© OZVoÀ¶m H$am§À¶m n¡í¶mMr byQ> AgyZ Vr VmVS>rZo

Wm§~dUo Amdí¶H$ Amho.

(105)

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho H$s ’w$agw§Jr H$Mam S>onmo ¶oWo CCTV ~gdʶmMo AmVmMo Q>|S>a

52 / 2017 VmVS>rZo aÔ H$amdo VgoM AmYrMo CCTV

VgoM TV goQ> Mmoarbm Joë¶mÀ¶m àH$aUmMr Mm¡H$er H$ê$Z g§~§{YVm§da JwÝho XmIb H$amdoV.

37) {‘iH$VtMo GIS Mapping H§$ÌmQ> aÔ H$am.

nwUo ‘ZnmZo 2 H§$nݶm§Zm nwUo ‘Znm hÔrVrb gd© {‘iH$VtMo GIS Mapping

H$aʶmMo H$ama Ho$bo hmoVo. ¶mV 8 bmI kmV d gw‘mao 2 bmI AkmV {‘iH$VtMo gd}jU H$ê$Z

{‘iH$VH$amV gw‘mao 500 H$moQ>tMr dmT> Ano{jV hmoVr. gXaMo H$m‘ Zmoìh|~a 2016 ‘ܶo gwé

Pmbo d ¶mgmR>r 9 ‘{hݶmMm AdYr {Z{üV H$aʶmV Ambm. Am‘À¶m ‘m{hVrZwgma ‘hmamï>mV

Aݶ ‘ZnmÀ¶m VwbZoV nwUo ‘ZnmZo gXa H§$nZrg XþßnQ> Xa AWm©V 340 én¶o à{V {‘iH$V

XoʶmMo ‘mݶ Ho$bo. gXaÀ¶m H§$ÌmQ>XmamZo ¶mH$m‘mgmR>r H§$ÌmQ>mV Z‘yX Ho$ë¶mà‘mUo gw‘mao 2000

bmoH$m§Mo ‘Zwî¶~imZo ho H$m‘ 9 ‘{hݶmV nyU© H$amdo Ago H§$ÌmQ>mMo Essence AWm©V gma,

doioV H$m‘ nyU© H$aʶmMo hmoVo. OoUoH$ê$Z ‘Znmbm A{V[aº$ dmT>rd CËnÞ bdH$amV bdH$a

{‘iob. Am‘À¶m ‘m{hVrZwgma AmO{‘Vrg ’$º$ 45 % H$m‘ nyU© Pmbo Amho d ¶mg 15

‘{hݶmMm AdYr bmJbm. H$m‘mMr JVr nmhVm H§$ÌmQ>XmamZo Amdí¶H$ ‘Zwî¶~i Z bmdë¶mZo

15 ‘{hݶmZ§Vahr H$m‘ AnyU© Amho. H§$ÌmQ>XmamZo ¶m ‘mo{h‘oMm àMma, àgma OZVoV H$amdm

¶mgmR>r H§$ÌmQ>m‘ܶo gw‘mao 3 H$moQ>r én¶m§Mr VaXÿV hmoVr. Am‘À¶m ‘m{hVrZwgma H§$ÌmQ>XmamZo ¶m

AQ>r d eWuMo nmbZ nyU©nUo Ho$bo Zmhr.

darb H$maUo nmhVm gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr {dZ§Vr Amho {H$ gXaMo H§$ÌmQ> VmËH$mi aÔ

H$amdo, H§$ÌmQ>XmamMo EH$ Xo¶H$ Oo Am‘À¶m ‘m{hVrZwgma ‘ZnmV AXm H$aʶmgmR>r àb§~rV Amho,

AXm H$ê$ Z¶o. VgoM H§$ÌmQ>XmamZo {Xbobr ~±H$ Guarantee d AZm‘V a¸$‘ Oá H$amdr.

AݶWm ho H§$ÌmQ> AOyZ EH$ ''nm§T>am hÎmr'' R>aʶmMr eŠ¶Vm Amho.

(106)

38) ‘m. Am¶wº$m§À¶m budget ‘ܶo Ho$bobr H$m|T>dm food testing laboratory À¶m nm§T>am

hÎmrdarb XmoZ H$moQ>r én¶m§Mr VaVyX ñWm¶r g{‘Vr budget ‘YyZ dJimdr

nwUo ‘ZnmZo 2011 ‘ܶo H$m|T>dm ¶oWo EH$ à¶moJemim C^mabr AgyZ ; ‘ZnmÀ¶m ‘yb^yV

H$V©ì¶mV A§V^y©V ZgUmè¶m ¶m H$m‘mgmR>r Joë¶m 5 dfm©V 12 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$ZgwÕm ‘Zmnm

bm ’$º$ 12 bmI én¶o CËnÞ {‘imë¶mMo Amåhr H$mhr {Xdgm§nydu {ZXe©Zmg AmUyZ gwÕm

ZwH$˶mM ‘Zmnm Am¶wº$m§Zr gXa Ho$boë¶m 2018-19 À¶m budget ‘ܶo ¶m nm§T>am hÎmrda

Vã~b 2 H$moQ>r 8 bmI én¶m§Mr VaVyX Ho$br Amho; Á¶m‘ܶo ¶m à¶moJemiogmR>r 2 ‘mObo

dmT>dʶmgmR>r 50 bmImMr; ¶m à¶moJemioV ZdrZ CnH$aUo KoʶmgmR>r 50 bmI én¶o Va

à¶moJemim MmbdʶmgmR>r 1 H$moQ>r 8 bmI én¶m§Mr VaVyX H$aʶmV Ambr Amho. EH$sH$S>o

{dH$mg H$m‘m§gmR>r n¡go Zgë¶mZo budget Mm AmH$ma H$‘r H$aʶmV Ambm AgVmZm {h XmoZ

H$moQ>r én¶m§Mr CYinÅ>r Ajå¶ Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmnUmg {dZ§Vr Amho {H$ ¶m nm§T>am hÎmrdarb XmoZ H$moQ>r én¶m§Mr VaVyX

ñWm¶r g{‘Vr budget ‘YyZ dJimdr.

39) CCTV camera IaoXr ‘ܶo nwÝhm EH$Xm ‘hmnm{bHo$Mo ZwH$gmZ hmoUma-

nwUo ‘ZnmZo ZwH$VoM EH$ ‘hmnm{bHo$À¶m {d{dY B‘maVr ‘ܶo CCTV H°$‘oao ~gdʶmgmR>r

tender H$mT>bo Amho ( tender no. 187/2017 ) ; ¶m tender ‘ܶo H°$‘oao Mr base

price EH$Vrg hOma én¶o Yabr AgyZ Vo 1% below Zo H$moQ> Pmbo Amho ; Amåhr ¶mM

specifications Mo H°$‘oao GEMGOV da H$m¶ {H$‘Vrbm {‘iVmV ¶mMm Aä¶mg Ho$bm

AgVm Ago {Xgbo {H$ AJXr panasonic gma»¶m »¶mVZm‘ H§$nZr Mo ¶mM specifications

Mo H°$‘oao Xhm hOma én¶mbm CnbãY AmhoV.(https://gem.gov.in/cart/cart.global/ describe

/items/615325); Ago AgVmZm ‘hmnm{bHo$À¶m electrical department Zo base price

(107)

EH$Vrg hOma én¶o H$moRy>Z AmUbr ho g‘OV Zmhr. ¶m àH«$s¶o ‘ܶo ‘hmnm{bHo$Mo gw‘mao 60

bmI én¶mMo ZwH$gmZ hmoUma Amho ; ‘hmnm{bHo$Mr gܶmMr Am{W©H$ pñWVr bjmV KoVm ho

A˶§V J§^ra Amho.

GEMGOV À¶m {H$‘Vr nojm OmñV {H$‘Vrbm H$moUVrhr dñVy {dH$V KoUo ~oH$m¶Xoera

AgVmZm gmV˶mZo CCTV H°$‘oao Iyn OmñV ^mdmZo KoVbo OmV Agë¶mMo Amåhr Amnë¶m

{ZXe©Zmg AmUV AgVmZm AmnU H$mhrM R>mog H$madmB© H$aV Zgë¶mZo Aem àH$maÀ¶m KQ>Zm

KS>V AmhoV ; ¶mda H$S>r åhUOo AmUIr EH$ CCTV H°$‘oam IaoXr gmR>r Mo tender

(ViOmB© Q>oH$S>r da ~gdʶmgmR>r) H$mT>bo Amho; ˶mV 20 H°$‘oao 31000 én¶o ^mdmZo KoVbo

OmUma AmhoV. (tender no.211/2017)

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho {H$ AmnU {h XmoÝhr tenders VmVS>rZo aÔ H$ê$Z AmVm Var

GEMGOV nojm OmñV XamZo {H$‘mZ ¶m nwT>o Var IaoXr hmoUma Zmhr ¶mMr H$miOr ¿¶mdr

Am{U Oo A{YH$mar GEMGOV nojm OmñV XamZo IaoXr H$aʶmg YOmdVmV ˶m§Mr Mm¡H$er

H$ê$Z ˶m§Moda H$S>H$ H$madmB© H$amdr

40) lr g§O¶ {eamoS>H$a ¶m§Zm gOJ ZmJ[aH$ ‘m{hVr A{YH$ma nwañH$ma 2017

àXmZ hñVo ‘m. H|$Ðr¶ ‘m{hVr Am¶wº$ d Á¶oð> H$m¶©H$V} lr e¡boe Jm§Yr (‘w§~B© ),

41) Amamo½¶ {d^mJmZo Ho$br H°$J (CAG) Mr {Xem yb.-

H°$J (CAG) ‘m’©$V 1-4-13 Vo 31-3-15 n¶ªV ‘ZnmÀ¶m {d{dY {d^mJm§Mo boIm

narjU Ho$bo Jobo. Á¶m‘ܶo H°$J (CAG) Zo ‘ZnmÀ¶m Amamo½¶ {d^mJmH$Sy>Z JmS>rImZm ¶oWrb

g|Q´>b ‘o{S>H$b ñQ>moAg© À¶m g{O©H$b d Zm°Z g{O©H$b Am¶Q>oåg Mo Physical Verification

hmoV Zgë¶m~Ôb Amjon Zm|Xdbm Amho. ¶mda CÎma XoVmZm Amamo½¶ {d^mJmZo ‘ZnmMo Internal

Audit Department Aem àH$maMo Physical Verification H$aV Agë¶mZo {bhÿZ {Xbo

(108)

Amho. ¶mda Amåhr ‘ZnmÀ¶m Internal Audit Department bm Aem àH$mao Physical

Verification Ho$bo Agë¶mg ˶m Ahdmbm§À¶m àVtMr ‘m{hVr, ‘m{hVr A{YH$mamV ‘mJdbr

AgVm Internal Audit Department Zo Physical Stock Verification Ho$bo Zgë¶mMo

Amåhmbm boIr H$idbo Amho.

Amamo½¶ {d^mJmZo Amnbr AH$m¶©j‘Vm PmH$ʶm H$arVm H°$J (CAG) Mr gwÕm {Xem yb

H$aʶmMo Ym[aï²>¶ XmIdmdo ho A˶§V J§^ra AgyZ AmnU ¶mMr VmVS>rZo XmIb KoD$Z

g§~§{YVm§da ¶mo½¶ Vr H$madmB© H$amdr Aer {dZ§Vr Amho.

42) US FDA Approval Mr AQ> aÔ~mXb-

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m§Zr nwUo ‘ZnmMo amOrd Jm§Yr é½Umb¶ d gmoZmdUo àgyVrJ¥h ¶oWo

ZdOmV A^©H$ A{VXjVm {d^mJ gmR>r CnH$aUm§Zm US FDA Approval Mr AQ> gº$sMr

Ho$ë¶m‘wio CnH$aUo ‘hmJ {‘iyZ gaH$maÀ¶m Make In India ‘hËdmH$m§jr ¶moOZobm ¶m‘wio

{Vbm§Obr {‘iUma åhUyZ hr AQ> aÔ H$amdr Agm AmJ«h Ho$bm hmoVm. H$i{dʶmg AmZ§X hmoV

Amho {H$ ‘Znm àemgZmZo hr AQ> aÔ~mXb Ho$br Amho ˶m~Ôb àemgZmMo A{^Z§XZ d gd©

‘mܶ‘o d nwUoH$am§Mo nmqR>ã¶mgmR>r Am^ma

‘ZnmÀ¶m amOrd Jm§Yr é½Umb¶ d gmoZmdUo àgyVrJ¥h ¶oWo ZdOmV A^©H$ A{VXjVm {d^mJ gwé

H$aʶmgmR>r d¡ÚH$s¶ CnH$aU IaoXr gmR>r nwUo ‘Znm Amamo½¶ {d^mJmZo nmdUo XmoZ H$moQ>r

(1,75,00,000.0 én¶o) Mo Q>|S>a H$mT>bo Amho. Q>|S>a H«$‘m§H$ 57 / 2017. ¶m Q>|S>a ‘Yrb

gd© ‘hËdmÀ¶m CnH$aUm§gmR>r US FA Approval AgUo gº$sMo Ho$bo Amho. ¶m‘wio EH$mhr

^maVr¶ H§$nZrbm Q>|S>a ^aUo eŠ¶ hmoUma Zmhr. AmO ‘ZnmÀ¶m H$mhr é½Umb¶m§‘ܶo hr ¶§ÌUm

ApñVËdmV Amho OoWo g§nyU© ^maVr¶ ~ZmdQ>rMr ¶§ÌUm CÎm‘ H$m‘ XoV Amho. BVHo$M Zìho Va

^maVr¶ H§$nݶm§Zt ~Zdbobr d¡ÚH$s¶ CnH$aUo AZoH$ Xoem§‘ܶo {Z¶m©V hr hmoV AgyZ Vr

A‘o[aH$Z H§$nݶm§nojm 30 - 40 % Zo ñdñVhr AmhoV. Ago AgVmZmhr nwUo ‘ZnmÀ¶m Amamo½¶

{d^mJmZo US FDA Approval Mr AZmH$bZr¶ d AZmdí¶H$ AQ> Q>mHy$Z ñnYm© Va H$‘r

(109)

Ho$brM Amho {edm¶ hr ¶§ÌUm ‘hmJS>rhr {‘iUma Amho, Am{U gdm©V ‘hËdmMo H|$Ð d amÁ¶

gaH$maÀ¶m Make In India ¶m ‘hËdmH$m§jr ¶moOZobm ¶m‘wio {Vbm§Obr hr {‘iUma Amho.

43) gmoZmoJ«m’$s ‘erÝgMm dmna A˶ënM; {d{Y‘§S>imMrhr OmUrdnyd©H$ {Xem yb.-

nwUo ‘ZnmÀ¶m 16 BpñnVim§‘ܶo/XdmImݶm§‘ܶo Or gmoZmoJ«m’$s ‘erÝg ~gdʶmV Ambr

AmhoV ˶mMm A˶ën dmna hmoV Agë¶mMo Amåhr ‘o 2015 ‘ܶo Amnë¶m {ZXe©Zmg

nwamì¶m{Zer AmUbo hmoVo. ¶m ‘erÝgMr IaoXr XrS>nQ> ^mdmZo Pmë¶mMohr Amåhr Amnë¶m

{ZXe©Zmg AmUbo hmoVo. ˶mZ§Va AmnU A{V[aº$ Am¶wº$ gm¡. erVb Vobr CJbo ¶m§Zm ¶m

àH$maMr Mm¡H$er H$aʶmg gm§{JVbo hmoVo, ‘mÌ AmOVmJm¶V ¶mMm Mm¡H$er Ahdmb

JwbXñ˶mVM Amho. Xaå¶mZMm H$mimV ¶m {df¶mda {dYmZg^oV MMm© Pmbr; LAQ hr XmIb

Pmbm hmoVm ˶mbm CÎma XoVmZm AmnU Xa‘hm 500 é½U ¶m godoMm bm^ KoVmV Ago CÎma {Xbo

(¶mV gd© ‘erÝg da {‘iyZ Xa‘hm 500 H$s EH$m ‘erZ da Xa‘hm 500 hr AmH$S>odmar

OmUrdnyd©H$ g§{X½Y R>odʶmV Ambr). Amåhr ZwH$VrM ¶m ‘{eÝgÀ¶m dmnamg§Y^m©Vrb OyZ

2017 Vo gßQ>|~a 2017 ¶m 4 ‘{hݶmVrb ‘m{hVr ‘m{JVbr Or gmo~V gmoS>V AmhmoV. ¶m

AmH$S>odmardê$Z ñnï> hmoVo H$s gamgar à˶oH$ ‘{hݶmV 16 ‘{eÝg da {‘iyZ ’$º$ 308 é½U

Vnmgbo Jobo ¶mMmM AW© {dYmZg oMrhr {Xem yb H$aʶmV Ambr, Oo A˶§V J§^ra Amho.

{H$‘mZ AmVm Var AmnU ¶m {df¶mMr Jmå^r¶m©Zo XmIb KoD$Z Mm¡H$er Ahdmb Omhra H$amdm

VgoM {dYmZg^oMr OmUrdnyd©H$ {Xem^yb H$aUmè¶m§da H$madmB© H$amdr Aer AmJ«hmMr ‘mJUr

Amho.

44) E Learning gmR>r 21 H$moQ>r én¶m§À¶m ¶moOZog§~§Yr. -

nwUo ‘ZnmÀ¶m 287 àmW{‘H$ emim§‘YyZ Virtual Class Room / E Learning

àUmbr VgoM Digital Class Room H$aʶmÀ¶m 21 H$moQ>r én¶m§À¶m àemgZmÀ¶m ¶moOZog

ñWm¶r g{‘VrZo ZwH$VrM ‘mݶVm {Xbr Amho. ¶m gd© emim§‘ܶo hr ¶§ÌUm C^maʶmV ¶oUma

(110)

AgyZ ¶m AmYr ¶m ¶moOZogmR>r 24 H$moQ>r én¶m§Mm àñVmd ‘Znm àemgZmZo R>odbm hmoVm Vmo

ñWm¶r g{‘VrZo ’o$Q>mië¶mZ§Va AmVm hm gwYm[aV 21 H$moQ>r én¶m§Mm àñVmd ‘mݶ H$aʶmV

Ambm Amho. H$mhr ‘{hݶm§nydu hrM ¶moOZm ’$º$ 3.50 H$moQ>r én¶m§‘ܶo H$aUo eŠ¶ Agë¶mMo

Presentation Amnë¶mgh ‘ZnmÀ¶m A{YH$mar d nXm{YH$mar ¶m§Zm XoʶmV Ambo hmoVo. 21

H$moQ>tMr ¶moOZm ‘mݶ H$aVmZm ¶m 3. 50 H$moQ>r én¶m§À¶m àñVmdmMo H$m¶ Pmbo ¶mMm H$moUVmhr

Iwbmgm H$aʶmV Ambm Zmhr.

AmO amoOr nwUo ‘ZnmÀ¶m 287 emim§‘ܶo 861 LED / LCD VgoM 281 g§JUH$ d 287

Projectors CnbãY AmhoV. ho bjmV KoVm øm àH$ënmgmR>r ¶m dñVy Zì¶mZo KoʶmMr

Amdí¶H$Vm ZgyZ Cameras, Interactive IR Sensors d BVa gmYZ gm‘wJ«r {dH$V KoʶmgmR>r

’$º$ 3.50 H$moQ>r IM© ¶oʶmMo Presentation H|$Ðr¶ ‘§Ìr lr àH$me OmdS>oH$a, nwUo ‘Znm

Am¶wº$, ‘hmnm¡a, ñWm¶r g{‘Vr Aܶj VgoM BVa A{YH$mar, nXm{YH$mar ¶m§Zm XmI{dʶmV

Ambo hmoVo d ˶mMo ˶mdoir gdmªZr H$m¡VwH$ hr Ho$bo hmoVo. ‘mÌ AmVm hr 3.50 H$moQ>t‘ܶo eŠ¶

hmoV Agbobr ¶moOZm 21 H$moQ>r én¶o IM© H$ê$Z H$aʶmMm KmQ> H$m, H$moUr d H$emgmR>r

KmVbm Amho? ¶mMr CÎmao Á¶m nwUoH$am§À¶m H$am§À¶m n¡í¶mVyZ hm IM© Ho$bm OmUma Amho ˶m§Zm

{‘iUo JaOoMo Amho.

3. 50 H$moQ>rMr ¶moOZm Z ñdrH$maVm 21 H$moQ>r én¶o IMm©bm H$m ‘mݶVm XoʶmV Ambr,

AmYrÀ¶m ¶moOZoV H$m¶ ÌwQ>r hmo˶m ¶m gd© ~m~tMm g{dñVa Iwbmgm VmVS>rZo H$amdm Aer gOJ

ZmJ[aH$ ‘§MMr AmJ«hmMr ‘mJUr Amho.

45) nwUo ‘ZnmÀ¶m ‘w»¶ ^dZ ¶oWo Zì¶mZo {dH${gV hmoV Agboë¶m B‘maVr‘Yrb ‘w»¶

g^mJ¥hmgmR>rMr {Z{dXm à{H«$¶m VmVS>rZo aÔ H$aʶmV Ambr -

(111)

nwUo ‘ZnmÀ¶m ‘w»¶ ^dZ ¶oWo Zì¶mZo {dH${gV hmoV Agboë¶m B‘maVr‘Yrb ‘w»¶

g^mJ¥hmgmR>r H.D. Camera Control, LCD Monitor d Digital Podium System

nwa{dUo d AZwf§{JH$ {dÚwV {df¶H$ H$m‘o H$aUo Aer hr 74,77,226 én¶m§Mr {Z{dXm

H$mT>ʶmV Ambr. ¶m XþnQ>rZo ’w$J{dʶmV Amboë¶m {Z{dXo‘wio ‘ZnmMo {H$‘mZ 35 bmI én¶mMo

ZwH$gmZ hmoUma Agë¶mZo hr {Z{dXm à{H«$¶m VmVS>rZo aÔ H$aʶmV ¶mdr. Aer ‘mJUr gOJ

ZmJ[aH$ ‘§MmZo ‘Znm Am¶wº$ d A{V[aº$ Am¶wº$m§H$S>o Ho$br.

H$i{dʶmg AmZ§X hmoV Amho {H$ XmoÝhr A{YH$mè¶m§Zr VmËH$mi à{VgmX XoV {Z{dXm aÔ H$ê$Z

g§~§{YVm§Mr Mm¡H$er Mo AmXoe {Xbo.

{dÚwV {d^mJmH$Sy>Z ‘mJ{dʶmV Amboë¶m {Z{dXm H«$‘m§H$ 79 / 2017 Mo Xa XþnQ>rnojm OmñV

XamZo ’w$Jdbobo {XgyZ ¶oV Amho. nwUo ‘ZnmÀ¶m ‘w»¶ ^dZ ¶oWo Zì¶mZo {dH${gV hmoV Agboë¶m

B‘maVr‘Yrb ‘w»¶ g^mJ¥hmgmR>r H.D. Camera Control, LCD Monitor d Digital

Podium System nwa{dUo d AZwf§{JH$ {dÚwV {df¶H$ H$m‘o H$aUo Aer hr 74,77,226

én¶m§Mr {Z{dXm H$mT>ʶmV Ambr.

darb {Z{dXoVrb Item H«$‘m§H$ 1 Mm Xa 5, 24, 575. 0 én¶o EìhS>m Z‘yX H$aʶmV Ambm

AgyZ ¶mM Item Mm DSR Xa (nwUo ‘Znm {dÚwV {d^mJ DSR H«$‘m§H$ 123552) ’$º$

70,000/- én¶o EìhT>m Amho. {Z{dXoVrb Xa gmYmaU 8 nQ> OmñV Amho. Á¶m Bosch

H§$nZrÀ¶m NEZ -41212-PPCW 4 ¶m ‘m°S>obdê$Z g§~§{YV ñno{g{’$Ho$eÝg KoVbr AmhoV

Vo ‘m°S>ob 81,899/ én¶m§Zm CnbãY Amho. VgoM Item H«$‘m§H$ 11 Mm Xa 12, 69,

000/- én¶o EìhS>m Z‘yX H$aʶmV Ambm AgyZ ¶mM PN-Q801 ‘m°S>ob À¶m emgH$s¶

IaoXrÀ¶m GEM eMarket place do~gmB©Q> ¶oWo Product Id 219162 Zwgma Xa ’$º$

7,20,000/- én¶o EìhS>m Amho. darb {Z{dXoÀ¶m g§Y^m©V Amboë¶m H$moQ>oeÝg Z§Va 5.40 %

H$‘r Zo {Z{dXm ‘§Oya Pmbr. AmVm hr {Z{dXm Am°{S>Q> / XjVm H$S>o OmUma Amho. ¶m XþnQ>rZo

(112)

’w$J{dʶmV Amboë¶m {Z{dXo‘wio ‘ZnmMo {H$‘mZ 35 bmI én¶mMo ZwH$gmZ hmoUma Agë¶mZo hr

{Z{dXm à{H«$¶m VmVS>rZo aÔ H$aʶmV ¶mdr.

VgoM ¶m gd© A{Z¶{‘VVobm O~m~Xma Agbobo A{YH$mè¶m§da Ëd[aV {Zb§~ZmMr H$m¶©dmhr

H$aʶmV ¶mdr VgoM gmd©O{ZH$ n¡í¶m§Mm An춶 d Anhma CÕoí¶ H$maUr ’$m¡OXmar JwÝhm hr

XmIb H$aʶmV ¶mdm, Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho.

46) SNDT ¶oWrb OwZr MLR nmʶmMr Q>mH$s YmoH$mXm¶H$ AdñWoV Va Zdr MLR Q>mH$s

dmnam{dZm nSy>Z.-

SNDT ¶oWrb Q>oH$S>rda Ea§S>dUm, ^m§S>maH$a amoS>, à^mV amoS> dJ¡ao ^mJmV nmUrnwadR>m

H$aʶmgmR>r gw‘mao 45 dfmªnydu MLR Q>mH$s ~m§YʶmV Ambr. ˶mZ§Va 10 dfmªnydu ¶m Q>mH$sbm

n¶m©¶r åhUyZ ZdrZ MLR Q>mH$s ~m§YʶmV Ambr. ‘mÌ AmOhr ZdrZ MLR Q>mH$s; ˶mH$[aVm

KoʶmV Ambobo nån d n§nhmD$g dmnam{dZm nSy>Z Amho. 45 dfmªnydu ~m§YʶmV Amboë¶m Owݶm

Q>mH$sÀ¶m ñb°~ bm AZoH$ {R>H$mUr ^moHo$ nS>br AgyZ Vmo ñb°~ YmoH$mXm¶H$ Pmbobm Amho. ˶m

Q>mH$sda ~m§Yboë¶m XmoZ {M‘ʶm§Mrhr nS>PS> Pmbobr Amho. ñb°~À¶m ^moH$m§‘YyZ KmU nmUr,

H$Mam Aí¶m AZoH$ Jmoï>r ¶m Q>mH$sV nS>V AgyZ Vo nmUr VgoM nwT>o {nʶmgmR>r nwadbo OmV

Amho. ¶m Owݶm Q>mH$sMr XþéñVr H$aUo Amdí¶H$ AgyZ ZdrZ Q>mH$s AmVm Var {H$‘mZ 10 dfmªZr

Var dmnamV AmUUo Amdí¶H$ Amho.

Amnbo àemgZ 24x7 ¶moOZoÀ¶m nmʶmÀ¶m Q>mŠ¶m§À¶m ^y{‘nyOZmV ì¶ñV Agë¶mZo ApñVËdmV

Agboë¶m Q>mŠ¶m§À¶m XþamdñWoH$S>o bj Xoʶmg doi {‘iV ZgUo eŠ¶ Amho. na§Vw EImXr

XþK©Q>Zm KS>ë¶mda Mm¡H$er g{‘Vr Zo‘ʶmEodOr doirM Owݶm Q>mH$sMr XþéñVr H$ê$Z ZdrZ

Q>mH$sMm dmna gwé H$amdm, Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho.

47) nwʶmV AmYma H|$ÐmÀ¶m H$‘VaVo‘wio ZmJ[aH$m§Mo AVmoZmV hmb.-

(113)

H|$Ð d amÁ¶ gaH$maZo Joë¶m H$mhr ‘{hݶm§nmgyZ {d{dY gaH$mar ¶moOZm VgoM AZoH$ Aݶ

Jmoï>tgmR>r AmYma H$mS>© OmoS>Uo ~§YZH$maH$ Ho$bo Amho. ‘mÌ AZoH$ ZmJ[aH$m§Zm AmYma H$mS>©

Zm|XUrMr qH$dm ˶mVrb XþéñVrMr nwaoer gmo¶M CnbãY hmoV Zgë¶mZo ˶m§Mr ggohmobnQ> hmoV

Amho. nwʶmgma»¶m ‘moR>çm ehamV {H$‘mZ 250/300 H|$Ðo gwé H$aʶmMr Amdí¶H$Vm Amho

{VWo 25/30 {R>H$mUrgwÕm hr H|$Ðo gwé ZmhrV Am{U ¶m‘wio ZmJ[aH$m§Zm 2/3 ‘{hݶm nwT>rb

Appointments {Xë¶m OmV AmhoV. nmoñQ> Am°{’$g, BSNL Aí¶m AZoH$ {R>H$mUr AmYma

H|$Ðo gwé H$aʶmÀ¶m AZoH$ KmofUm Joë¶m ‘{hݶmV Pmë¶m na§Vw ˶m AmOhr H$mJXmdaM am{hë¶m

AmhoV. nwʶmÀ¶m {Oëhm{YH$mè¶m§Zr gaH$mar H$m¶m©b¶m§À¶m AmdmamV AmYma Zm|XUr d XþéñVr Mo

H$m‘ H$aʶmMr V¶mar EOÝgr Mr nS>VmiUr H$ê$Z 180 OUm§Mr ¶mXr Amnë¶m ‘w§~B© pñWV

H$m¶m©b¶mH$S>o nmR>{dʶmÀ¶m KQ>Zobm EH$ ‘{hZm hmoD$Z Jobm Agë¶mMo {Oëhm{YH$mar

H$m¶m©b¶mH$Sy>Z gm§JʶmV ¶oV Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho {H$ H|$Ð gaH$maMr bmb’$sVemhr {damoYr YmoaU VgoM AmYma

H|$Ðm§À¶m g§»¶oV ‘moR>çm à‘mUmV dmT> hmoʶmMr JaO bjmV KoVm AmnU H$moUVmhr H$mbmn춶

Zm H$aVm nwUo {Oëhm{YH$mè¶m§Zr nmR>{dboë¶m 180 AmYma Zm|XUr H|$ÐmÀ¶m ¶mXrbm {dZm {db§~

g§‘Vr Úmdr.

200 H$moQ>r én¶m§Mo H$O© amoIo H$mT>ʶmnojm 290 H$moQ>r én¶o amÁ¶ gaH$maH$Sy>Z ¶oUo Agbobr

a¸$‘ dgyb H$aʶmgmR>r à¶ËZ H$m Pmbo Zmhr?

48) 200 H$moQ>r én¶m§Mo H$O© amoIo H$mT>ʶmnojm 290 H$moQ>r én¶o amÁ¶ gaH$maH$Sy>Z ¶oUo

Agbobr a¸$‘ dgyb H$aʶmgmR>r à¶ËZ H$m Pmbo Zmhr?-

24x7 nmUr nwadR>çmgmR>r 200 H$moQ>r én¶m§Mo H$O©amoIo H$mT>ʶmgmR>r AmnU Anma H$ï>

Ho$boV. ‘mÌ XþgarH$S>o nwUo ‘ZnmÀ¶m doJdoJù¶m {d^mJm§Zm ‘hmamï´> amÁ¶ gaH$maH$Sy>Z 31 ‘mM©

2017 amoOr Xo¶ Agbobo 290 H$moQ>r én¶o AZwXmZ {‘i{dʶmgmR>r ‘mÌ AmnUmH$Sy>Z à¶ËZ

hmoVmZm {XgV Zmhr. ¶mda H$ig åhUOo ¶mnydu Pmboë¶m nmUr nwadR>m ¶moOZm§À¶m IMm©Vrb

(114)

‘hmamï´> emgZmÀ¶m AZwXmZmMm dfm©Zwdf} WH$sV Agbobm 93 H$moQ>r én¶m§Mm dmQ>m AOyZhr

‘Znmbm {‘imbm Zmhr. OoìhT>r ‘ohZV AmnU ‘Znmbm H$O©amoIo {‘imdo åhUyZ KoVbr ˶mnojm

{Zå‘r ‘ohZV hr ‘ZnmÀ¶m h¸$mMo 290 H$moQ>r én¶o, emgZmH$Sy>Z {‘i{dʶmgmR>r KoVbr AgVr

Va AmO ho H$O©amoIo H$mT>ʶmMr doi hr Ambr ZgVr Am{U ˶mda ì¶mO hr ^aʶmMr.

AmnUmg {dZ§Vr {H$ AmVmVar amÁ¶gaH$ma H$Sy>Z 290 H$moQ>r én¶o VmËH$mi {‘imdoV ¶mgmR>r

AmnU à¶ËZ H$amdoV.

49) Mm¡Jwbo Xm§n˶mÀ¶m bT>çmMr ~mV‘r nwUo ‘hmnm{bH$m àemgZmÀ¶m CXmgrZ d ~o‘wd©VImoa

H$ma^mamMm Z‘wZm Amh|;-

12-12 df} bT>m XoD$Z Cƒ ݶm¶mb¶mn¶ªV Xmao R>moR>mdyZhr Am{U ݶm¶mb¶mMm {ZH$mb

˶m§À¶m ~mOyZo hmoD$Zhr Amnbo A{YH$mar {T>å‘ amhVmV hm ’$º$ ݶm¶mb¶mMm Ad‘mZM Zmhr

Va A{YH$m¶mªZm H$moUmMmM dMH$ Zgë¶mMo {MÝh Amho. {ZXmZ AmVm Var AmnU VmVS>rZo ¶m

{df¶mV bŠe KmbyZ ݶm¶mb¶mÀ¶m {ZU©¶mMm ‘mZ R>oD$Z AZ{YH«y$V ~m§YH$m‘ nmSy>Z Q>mH$ʶmg

g§~§{YV A{YH$m¶mªZm ^mJ nmS>mdo Am{U Á¶m A{YH$m¶mªZr ݶm¶mb¶mMo AmXoe hr Z ‘mZʶmMm

~oJw‘mZnUm XmIdbm ˶m gd© A{YH$m¶mªZm {Zb§{~V H$amdo Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr

Amh| -

50) Joë¶m dfuÀ¶m ~moS>m©À¶m narjoVrb 10 dr/12 dr Mo JwUd§V {dÚmWu AOyZ hr {eî¶d¥Îmr

nmgyZ d§{MV.-

Jobr H$mhr df} ‘Znm, nwUo ehamVrb 80 Q> ²$¶m§nojm OmñV JwU {‘idyZ ~moS>m©Mr narjm

CÎmrU© hmoUmè¶m {dÚm϶m©bm , à˶oH$s 15000 én¶o dm{f©H$ {eî¶d¥Îmr XoV Amho. VgoM 12 dr

~moS>m©Mr narjm 75 Q>¸o$ JwU {‘idyZ CÎmrU© hmoUmè¶m à˶oH$ {dÚm϶m©bm 25000 én¶o BVH$s

{eî¶d¥Îmr XoV Amho. ‘ZnmÀ¶m J{V‘mZ àemgZm‘wio Joë¶m dfun¶ªV hr {eî¶d¥Îmr {H$‘mZ ‘mM©

AIoa n¶ªV {‘iV hmoVr. ¶§Xm ‘mÌ ¶m dfuMm 10 dr/12 dr Mm {ZH$mb Kmo{fV hmoʶmMr doi

Ambr Var ''ñ‘mQ>©'' àemgZ AOyZhr Joë¶mdfuMr {eî¶d¥ÎmrMr a¸$‘ {dÚmWu ¶m§Zm XoD$ eH$br

(115)

Zmhr. ‘ZnmMm H$ma^ma E Governance À¶m ‘mܶ‘mVyZ J{V‘mZ H$aʶmV ¶oUma Agë¶m‘wio

hr a¸$‘ à˶oH$ {dÚmWu ¶mÀ¶m Im˶mV WoQ> O‘m H$aʶmMr KmofUm H$aʶmV Ambr hmoVr. na§Vw

AmO AIoan¶ªV ¶m KmofUoMr A§‘b~OmdUr Pmbr Zmhr.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr {dZ§Vr Amho {H$ ‘ZnmMm H$ma^ma ‘‘ñ‘mQ>©’’ Am{U ‘‘J{V‘mZ’’ Pmbm Amho

¶mMm AZw^d {H$‘mZ ¶m ehamVrb JwUd§V {dÚmWu ¶m§Zm Var {‘imdm åhUyZ Var {eî¶d¥ÎmrMr

a¸$‘ VmVS>rZo {dÚmWu ¶m§À¶m Im˶mV O‘m H$amdr.

51) ‘‘{ejU ‘§S>imÀ¶m à^mar à‘wI {Zb§{~V’’ -

2016-17 e¡j{UH$ dfm©Vrb ‘§S>n/ñnrH$a ~m~tg§X^m©V nwUo ‘Znm {ejU ‘§S>imZo AXm

Ho$boë¶m 46, 39, 390 én¶o {~bmVrb A{Z¶{‘VVm§Mr Mm¡H$er H$amdr. 2016-17 e¡j{UH$

dfm©V nwUo ‘Znm {ejU ‘§S>imZo ‘§S>n/IwÀ¶m©/ñnrH$a/OZaoQ>a B˶mXr Jmoï>tgmR>r 46, 39,

390 én¶o IMm©Mo {~b AXm Ho$bo Amho. ¶m g§X^mVrb H$mJXnÌo gmo~V OmoS>V AmhmoV. ¶m

àH$aUm‘ܶo Imbrb A{Z¶{‘VVm {XgyZ ¶oVmV.

1 - {~b H«$‘m§H$ 402, 403, 404 Am{U 406 ‘ܶo {ejH$ à{ejU {e{~am§‘ܶo à˶oH$

{Xder 4 OZaoQ>a Vmgmbm 3000 én¶o ^mS>çmZo AmUʶmV Amë¶mMo XmIdbo Jobo Amho. ’$º$

50 {ejH$m§gmR>r ho {e{~a KoVbo Jobo . nwʶmV drO OmʶmMo ZJʶ à‘mU Am{U W§S>rMo {Xdg

bjmV KoVm EH$m hm°b ‘Yrb Q´>¡qZJ gmR>r 4 OZaoQ>a goQ> AmUUo AeŠ¶ d AVm{H©$H$ dmQ>Vo,

Á¶mda 15 bmI 36 hOma én¶o IM© XmIdbm Jobm Amho. EdT>çm n¡í¶mV XmoZ OZaoQ>a

H$m¶‘ñdê$nr {dH$V AmUVm Ambo AgVo.

nwʶmVrb amÁ¶nmb / amï´>nVr {ZdmgñWmZr amO^dZ ‘ܶo ’$º$ 2 OZaoQ>g© AmhoV ¶mMr ¶oWo

Zm|X KoUo Amdí¶H$ Amho.

2 - {~b H«$‘m§H$ 407 ‘ܶo 5 OZaoQ>a EH$m {XdgmgmR>r dmnabo Joë¶mMo XmIdyZ 90, 000

én¶m§Mo {~b AXm Ho$bo Amho.

(116)

3 - A§XmOnÌH$s¶ VaVyX {e„H$ ZgVmZm ‘mZZr¶ Am¶wº$ nwUo ‘Znm ¶m§Mr àemgH$s¶ ‘mݶVm

Z KoVmM {~b AXm H$aʶmV Ambo Amho AgyZ ''‘Znm Am¶wº$m§Mr nümV ‘mݶVm ¿¶mdr'' Agm

eoam ‘mê$Z à^mar {ejU à‘wI ¶m§Zr Am¶wº$m§Zm J¥hrV YaʶmMm namH«$‘ H$ê$Z XmIdbm Amho.

4 - à^mar {ejU à‘wI ¶m§Zm H$mb ‘m{hVr A{YH$ma {XZr g§nH©$ Ho$bm AgVm ˶m§Zr {ejH$

à{ejU {e{~ao H$moR>o Pmbr d à˶oH$ {e{~amV {H$Vr {ejH$m§Zm à{ejU XoʶmV Ambo ¶m

g§~YrMr ‘m{hVr d H$mJX nÌm§Mm emoY KoVmo Ago gm§{JVbo. Joë¶m 3 ‘{hݶmV Pmboë¶m ¶m

à{ejU {e{~amMr H$mJXnÌo VmËH$mi CnbãY Zgmdr ho hr g§e¶mñnX Amho.

ho gd©M àH$aU J§^ra d g§e¶mñnX AgyZ ˶mMr Mm¡H$er H$ê$Z Xmoftda H$madmB© H$amdr

Aer gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr ‘mJUr Amho.‘hmnm{bH$m {ejU ‘§S>imÀ¶m dVrZo KoVboë¶m

H$m¶©H«$‘m§Mo Vã~b 46 bmI én¶m§Mo {~b ‘hmnm{bH$m Am¶wº$m§Mr ‘§Owar Z KoVm {Xë¶mÀ¶m

Amamonmdê$Z ‘§S>imÀ¶m à^mar à‘wI ew^m§Jr MìhmU ¶m§Zm {Zb§{~V H$aʶmV Ambo Amho. ¶m

g§Y^m©V A{V[aº$ Am¶wº$ amO|Ð OJVmn ¶m§Zr AmXoe H$mT>bm. {ejU ‘§S>i àemgZmZo nañna

{~bo {Xë¶mMo gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo ‘mJ{dboë¶m ‘m{hVrVyZ CKS> Pmbo hmoVo.

‘hmnm{bH$m {ejU ‘§S>imÀ¶m dVrZo KoVboë¶m H$m¶©H«$‘m§Mo Vã~b 46 bmI én¶m§Mo {~b

‘hmnm{bH$m Am¶wº$m§Mr ‘§Owar Z KoVm {Xë¶mÀ¶m Amamonmdê$Z ‘§S>imÀ¶m à^mar à‘wI ew^m§Jr

MìhmU ¶m§Zm {Zb§{~V H$aʶmV Ambo Amho. ¶m g§Y^m©V A{V[aº$ Am¶wº$ amO|Ð OJVmn ¶m§Zr

AmXoe H$mT>bm.

{ejU ‘§S>i àemgZmZo nañna {~bo {Xë¶mMo gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo ‘mJ{dboë¶m ‘m{hVrVyZ CKS>

Pmbo hmoVo.

52) Am°Q>mo[ajmÀ¶m AmVrb ~mOyg àdmí¶m§Zm {Xgob Aem {R>H$mUr [ajmMm H«$‘m§H$ àX{e©V

H$aʶm~m~V.

(117)

gw‘mao XmoZ dfmªnydu Amåhr AmnUmg darb {df¶m§{H$V ‘mJUr Ho$br hmoVr. AmnU ˶m

‘mJUrbm à{VgmX XoV gmo~V OmoS>bobo H$m¶m©b¶rZ AmXoe XoIrb gd© ‘moQ>ma dmhZ {ZarjH$m§Zm

àgyV Ho$bo hmoVo. na§Vw AmOhr ~hþg§»¶ [ajm§‘ܶo Am°Q>mo[ajmÀ¶m AmVrb ~mOyg àdmí¶m§Zm {Xgob

Aem {R>H$mUr [ajmMm H«$‘m§H$ àX{e©V Ho$bobm {XgV Zmhr VgoM àmXo{eH$ n[adhZ {d^mJmH$Sy>Z

d g§~§{YV nmobrg Im˶mH$Sy>Z hr H$Yr H$madmB© hmoVmZm {XgV Zmhr.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMr AmnUmg {dZ§Vr {H$ gd© ‘moQ>ma dmhZ {ZarjH$ ¶m§Zm ¶m VaVwXrMo V§VmoV§V

nmbZ H$aʶmMo {ZX}e Úmdo. VgoM Amnë¶m {’$a˶m nWH$mg XoIrb ¶mg§~§Yr {ZX}e XoD$Z

Xmoftda H$madmB© H$amdr.

¶mM nÌmÛmao Amåhr ‘mZZr¶ DCP (Traffic) ¶m§Zm XoIrb ¶mg§~§Yr {ZX}e XoD$Z Xmoftda

H$madmB© H$amdr Aer {dZ§Vr H$aV AmhmoV.

* gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoÀ¶m H$m¶m©Mr d¡{eï²>¶o

1) nmaXe©H$Vm - ‘m{hVr A{YH$ma dmnam Am{U OrdZ gwIr H$am ¶m Cº$s à‘mUo H$m¶©H$aUmar

g§ñWmåhUOo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hmo¶. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo AmOda AZoH$ ZmJar àým§da

bj H|$ÐrV Ho$bo Amho. nmaXe©H$nUo ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna H$ê$Z gaH$mar {Z‘gaH$mar

H$m¶m©b¶mV Joë¶mda ZmJarH$mbm Á¶m N>idUwH$sbm, XáaqXaJmB©bm, Aaoamdrbm,

bmMImoarbm Vm|S>Úmdo bmJVo ˶m gd© AZmJm|Xr H$ma^mambm Mmn bmdVmZm H$moUVmhr Am{U

H$moUm{df¶rhr nwd©J«h Z R>odVm dñVw{Zï> ‘m{hVr {‘idyZ ˶mda AmYmarV ^y{‘H$m doimodoir

gOJ ZmJ[aH$ ԤMZo KoVbr Amho.

2) ‘VXma OmJ¥Vr - bmoH$emhr ~iH$Q> H$aʶmgmR>r gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo ‘VXmam§Zm ‘VXmZ

H$aʶmgmR>r gX¡d àmoËgmhrV Ho$bo Amho. Mm[aͶ g§nÎmr {dœmgmh©Vm nmhÿZ ‘VXmZ H$amdo

¶mgmR>r AmJ«hr ^y{‘H$m gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo KoVbr Amho. ^maVr¶ ‘VXmam§Mr CXmgrZ

‘mZgrH$Vm PQ>Hy$Z XodyZ ˶mVë¶m-˶mV Mm§Jbm C‘oXdma {ZdS>mdm, ‘VXmZ Q>¸o$dmar dmT>mdr

¶mgmR>r à¶ËZerb amhʶmMm à¶ËZ Ho$bm Amho. d¥ÎmnÌ, MMm©gÌ, ‘mgrH$ g^m ¶m‘YyZ

(118)

˶mMm dm§adma nwZ©Cƒma Ho$bm OmVmo. bmoH$m§Zr {dMmanwd©H$ ‘VXmZ H$amdo. AmnU Á¶mbm ‘V

XoVmo Vmo C‘oXdma H$gm Amho, ho OmUyZ KodyZ C‘oXdmam§Zm àý {dMmam Am{U Ano{jV CÎma

Ambo VaM ˶mbm ‘VXmZ H$am.

3) J«mhH$ Midi - amï´>r¶H¥$V ~±H$m, EbAm¶gr, ~rEgEZEb, ‘hm{dVaU, EgQ>r ‘hm‘§S>i,

añVo {dH$mg‘hm‘§S>i, åhmS>m ¶mgm§a»¶m emgZmÀ¶m godm XoUm-¶m g§ñWm§Zr J«mhH$hrVmgmR>r

H$m‘ H$amdo ¶mgmR>r à¶ËZerb amhUmar g§ñWm åhUOo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hmo¶.

4) «ï>mMma {Z‘w©bZ - OZVobm ^«ï>mMmamnmgyZ ‘wº$Vm hdr Amho. ˶mgmR>r ZmJ[aH$m§Zr gOJ

amhʶmMr JaO Amho. ^«ï>mMm-¶m§da VmVS>rZo H$madmB©, ^«ï>mMmamg g§ajU XoUm-¶m§dahr

H$madmB© Am{U ¶m H$madmB©‘ܶo AmS>Wim R>aUm-¶m H$m¶Úm‘ܶo ~Xb Aer {Vhoar ^y{‘H$m

~Omdmdr åhUyZ emgZmg doimodoir ‘mJ©Xe©Z gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo Ho$bobo Amho.

emgZ, àemgZ, bmoH$à{V{ZYr ¶m§Mo H$m¶© ¶mo½¶ àH$mao Mmbbo Amho H$m ¶mMr nmhUr H$ê$Z

doimodoir ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÛmao «ï>mMmamMr àH$aUo CKS>H$sg AmUbr AmhoV.

amOH$maUr, H§$ÌmQ>Xma, d A{YH$mar ¶m§Mr A^Ð ¶wVr‘wio gd©gm‘mݶ ‘mUyg bwQ>bm Omdy Z¶o

¶mgmR>r gOJ ZmJ[aH$‘§MZo H$m¶© Ho$bo Amho. CXm. Q>mobàý

5) bmoH$emhrda {Zð>m - bmoH$emhr‘ܶo XoemMm H$ma^ma bmoH$m§À¶m hmVr Agbm nmhrOo. emgZ

àemgZ bmoH$m{^‘wI hdo, nm¶m^yV gw{dYm {dH$grV H$aVmZm bmoH${hVmbm g‘moa R>odbo

nm{hOo. bmoH$emhr ‘wë¶m§da {Zð>m R>odyZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo H$m¶© Ho$bo Amho. Hw$R>ë¶mhr

ñdê$nmÀ¶m ^«ï>mMmamMm, Hw$R>ë¶mhr ñdê$nmÀ¶m JwÝhmMm R>nH$m gOJ ZmJ[aH$ ‘§Mmda Zmhr.

VWmH${WV bmoH$m§À¶m ݶm¶ h¸$mgmR>r bT>Um-¶m g§KQ>Zm§Mm qhgmMma XheV~mOr Z H$aVm

XoIrb H$m¶ÚmÀ¶m kmZmZo YmH$ {Z‘m©U H$aUmar g§ñWm Agm gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMm Moham

AmOda amhrbm Amho.

6) ZmJ[aH$m‘ܶo OmJ¥Vr - ñdmV§Í¶mZ§Va ^maVr¶ g‘mO hm AmË‘H|$ÐrV hmoV Jobm. Hw$Qw>§~mV

a‘‘mU hmodyZ ‘r, ‘mPo H$arAa, ‘mPr 춺$sJV àJVr ¶m‘wio XoemVrb H$˶m©Y˶mªZr

g‘mObm ñdßZdV g‘Obo ñdßZdV g‘mOmbm J¥hrV YaVm ¶oVo ho H$ië¶mZ§Va

(119)

bmoH$emhrÀ¶m ZmdmImbr KamUoemhr ê$Odbr Jobr. ¶m gJù¶mMm n[aUm‘ åhUyZ ñdamÁ¶

ñdßZ AYwao amhrbo Aer ‘m§S>Ur gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo {ddoH$ dobUH$a ¶m§Zr Ho$br Amho.

˶m‘wio amOH$maʶm§da,àemgZmda A§Hw$e R>odʶmgmR>r ZmJ[aH$m§Zr OmJo amhUo JaOoMo Amho.

7) {~Ja amO{H$¶ g§KQ>Z - gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hr {~Ja amO{H$¶ g§KQ>Zm Amho. H$moU˶mhr

njmer WoQ> ~m§{YbH$s Z R>odVm H$m¶©H$aUmar g§ñWm Ago gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMo ñdê$n Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§Mda AmOda H$moU˶mhr njmMo bm§JwZMmbZ Ho$bo Agm Amamon Zmhr.Varhr

gd©M amO{H$¶ njm§Zm gOJ ZmJ[aH$ ‘§Mm ~Ôb AmXa Agë¶mMo OmUdVo.

8) ZmJar àým§Mr gmoS>dUyH$ - gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo ZmJar àým§Zm àmYmݶ {Xbo Amho.

gwadmVrbm EgEggr- EMEggr {dÚmWu ¶m§À¶mgmR>r VWmH$WrV ‘m°S>b AÝgg© CnbãY

ìhmdoV ¶mÀ¶mgmR>r à¶ËZ Ho$bo hmoVo. Cnamoº$ 2017 Vo 2018 ¶m dfm©À¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm

KoVbm Va gJO ZmJ[aH$ àým§Mr gmoS>dUyH$ H$aʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMm Ho$bobm dmna

¶mMm nS>Vmim hmoVmo.

9) Z MwH$Vm hmoUmè¶m ‘mgrH$ g^m - Voam df} BVH$m H$mi EImXr g§KQ>Zm MmbdUo Am{U {VMo

{Z˶{Z¶‘mZo ‘m{gH$ g^m hmoUo ho XoIrb gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo d¡{eï²>¶ Amho. ¶m ‘m{gH$

g^o‘ܶo AZoH$ VÎH$mbrZ ‘wÔo gm‘m{dï> AgVmV ˶m˶m doir gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo

hmVmiboë¶m àýmda ‘mgrH$ g^o‘ܶo MMm© hmoVo.

10) nm¶m^yV gw{dYm§À¶m XOm©Mm nmR>nwamdm - nm¶m^yV gw{dYm§Mm {dH$mg hmoV AgVmZm

˶mMm XOm© ¶mo½¶ Amho qH$dm Zmhr ¶mMr Aä¶mgnyU© ‘m§S>Ur gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo Aܶj

{ddoH$ dobUH$a ¶m§Zr d¥ÎmnÌm‘YyZ Ho$br Amho. añVo {dH$mg H$aVmZm ~m§YʶmV ¶oUm-¶m

añ˶m§Mm XOm© ‘mZH$m§à‘mUo Amho H$m? ñnrS>H$Q>a emóewÕ AmhoV H$s Aemór¶ ¶mMr

‘m§S>Ur doimodoir gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo Ho$bobr Amho. VgoM ‘mZH$m§à‘mUo XOm© Am{U

emgZmZo R>adë¶mà‘mUo Xa ¶m§Mm Aä¶mg H$ê$Z doimodoir {ZKUm-¶m {Z{dXm Am{U XoʶmV

¶oUmar H§$ÌmQ>o ¶mda gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo ~maH$mB©Zo bj {Xbobo Amho.

(120)

11) ‘m{hVr A{YH$mamMm gmYZ åhUyZ dmna - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr à^mdr dmna

H$ê$Z ‘m{hVr A{YH$mamÛmao àemgZ JVr‘mZ H$m¶©j‘ H$aʶmMm AmJ«h gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo

Ho$bm Amho. ˶m§À¶m H$m¶m©V XoIrb VoM gwÌ Agë¶mMo g‘moa ¶oVo Amho. bmoH$gh^mJ,

CÎmaXm¶rËd, nmaX©eH$Vm, Am{U gm‘{OH$ ‘m{hVr ¶m§À¶m H|$ÐñWmZr ‘m{hVr A{YH$ma

Amho. ‘m{hVr A{YH$mamV bmoH$m§Mm bmoH$gh^mJ Agmdm ¶mgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma ho gmYZ

H$go dmnamdo ¶mgmR>r gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m dVrZo AmOda AZoH$ H$m¶©emim ì¶m»¶mZo

Am¶moOrV H$aʶmV Ambr AmhoV. AZoH$ JaOyZm ‘mJ©Xe©Z H$aʶmV Ambo Amho.

12) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªMm gËH$ma - {dYm¶H$ H$m¶m©gmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna

Ho$ë¶m~X²X²b g‘mOmVrb ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªMm gËH$ma Xadfu Am¶moOrV H$aUo ho

g§ñWoMo ‘hÎdnwU© d¡{eï²>¶ Amho. H$m¶ÚmÀ¶m dmnamVrb g§Yr Am{U YmoHo$ bjmV KodyZ

H$m¶©H$˶mªZr H$m¶© H$amdo. VmaVå¶ XmIdyZ ‘m{hVr ‘mJdmdr Am{U Vr OZVog‘moa CKS>

H$amdr. ¶mgmR>r gOZo Zdmo{XV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZm àmoËgmhZ {Xbo Amho.

13) H$m¶©j‘ A{YH$m-¶m§À¶m nm{R>er R>m‘nUo - VwH$mam‘ ‘w§S>o, Amo‘àH$me ~H$moar¶m

¶m§gma»¶m nmaXe©H$ H$ma^ma H$aUm-¶m A{YH$m-¶m§À¶m nmR>rer R>m‘nUo C^o amhUmar g§ñWm

Agm gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMm bm¡H$sH$ Amho. ˶mg§X^m©Vrb EH$ CXmhaU åhUOo nwUo ‘hmZJa

nmbrHo$Mo A{V[aº$ Am¶wº$ Amo‘àH$me ~H$moar¶m ¶m§Mr ~Xbr H$mhr amOH$s¶ X~mdmImbr

Ho$br Jobr. ˶m§Mm H$m¶©H$mi nwU© hmoʶmAmYrM ˶m§Mr ~Xbr H$aʶmV Ambr. ˶mdoir

‘hmamï´>mMo ‘m{hVr Am¶wº$ aËZmH$a Jm¶H$dmS> ¶mÀ¶mH$S>o gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo VH«$ma XmIb

Ho$br. ‘m{hVr A{YH$ma H$b‘ Mma à‘mUo ~XbrMo H$maU emgZmZo Omhra H$amdo Aer

‘mJUr Ho$br ˶mM doir BVa A{V[aº$ Am¶wº$ ¶m§Zm H$mbmdYr dmT>dyZ {‘imbm ˶mdahr

Iwbmgm ‘mJrVbm.

14) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~V OZOmJ¥Vr - ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm H$gm dmnamdm

¶mMo ‘mJ©Xe©Z ‘mJob ˶mbm gOJ ZmJ[aH$ ‘§M H$aV Ambm Amho. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo

‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgmamgmR>r AZoH$ H$m¶©emim,à{ejUo, ì¶m»¶mZo Am¶moOrV Ho$br

(121)

AmhoV. VgoM AZoH$ emim ‘hm{dÚmb¶m§‘ܶo ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgmamgmR>r KoVboë¶m

H$m¶©emioV gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo {ddoH$ dobUH$a ¶m§Zr Amnë¶m ì¶m»¶mZmZo {Xbr AmhoV.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m H$m¶©emioV a§OH$ nUo ‘m{hVr A{YH$mamMo n¡by {ddoH$ dobUH$a

¶m§Zr {dÚm϶mªZm ZmJ[aH$m§Zm g‘OmdyZ gm§{JVbo Amho.

15) emImZgyZhr ‘hmamï´>mV gd©Xÿa nmohMbobr g§KQ>Zm - gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo Amnë¶m

H$m¶m©Zo OZVoÀ¶mM Zìho Va ˶m§À¶m {damoYmV AgUm-¶m§À¶m ‘ZmV XoIrb AmXamMo ñWmZ

{‘i{dbo Amho. emImZgyZhr gXa g§ñWm AZoH$m§À¶m KamKam‘ܶo nmohMbr Amho. nU emIm

{dñVma H$aUo ho ¶m g§ñWoMo CÔrï>M Zmhr. ‘m{hVr A{YH$ma hr H$moU˶mhr EH$m g§ñWoMr

‘ºo$Xmar Zmhr. ‘m{hVr A{YH$ma hm ZmJ[aH$m§gmR>r Amho ZmJ[aH$m§Zr Vmo H$gm dmnamdm ¶mMo

kmZ g§ñWm ‘mJob ˶mbm XoV AgVo. ‘mJ©Xe©Z KodyZ H$moUrhr g§ñWm ñWmnZ H$amdr qH$dm

d¡¶º$sH$ ñdê$nmV ‘m{hVr A{YH$ma joÌmV H$m¶© H$amdo.‘mÌ amOH$maUmnmgyZ Xÿa Agboë¶m

g§ñWoMm H$moUrhr amOH$s¶ ñdmWm©gmR>r dmna H$ê$ Z¶o Ago g§ñWobm dmQ>Vo.

16) ‘m{hVr {‘imë¶mjUr d¥ÎmnÌm§Zm Am{U OZVogmR>r Iwbr - ‘m{hVr A{YH$ma joÌmV

H$m¶©H$aUmar gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hr Aer g§ñWm Amho. H$s Or ‘m{hVr {‘imë¶mjUr

gmd©O{ZH$ H$ê$Z Q>mH$Vo. ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma dmnaVmZm nmX©eH$Vm H$er R>odmdr ¶mMm

hm AmXe© dñVwnmR> Amho.

17) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m Vnerbdma A§‘b~OmdUrgmR>r à¶ËZerb - ‘m{hVr

A{YH$mamVrb H$b‘ Mma à‘mUo emgZmZo ñdV:hÿZ OmpñVV OmñV ‘m{hVr OZVog XoUo

Amdí¶H$ Amho. ‘mÌ AZoH$ emgZmÀ¶m AZoH$ do~gmB©Q>g² ¶m AZoH$ H$mimnmgyZ AnS>oQ>

Pmboë¶m Zgë¶m‘wio ‘m{hVr Am¶wº$m§H$S>o gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo ˶mg§X^m©V VH«$ma Ho$br.

˶m§À¶m VH«$marMr XIb KodyZ gm‘mݶ àemgZ {d^mJmMo Cng{Md amO|Ð OmYd ¶m§Zr

n[anÌH$ H$mT>bo ˶mZwgma ˶m§Zr 1 OmZodmar Am{U 1 Owb¡ Aer dfm©VyZ XmoZdoim

emgZmÀ¶m do~gmB©Q>g² AÚm¶mdV H$aʶm ~m~V AmXoe {Xbm.

(122)

ZmJ[aH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$mamV A{^boI Iwbo H$ê$Z Xoʶm~m~mV n[anÌH$ - ‘m{hVrMm

A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 Ûmao àmá hmoUm-¶m ‘m{hVr AOmªMr g§»¶m H$‘rH$aʶmgmR>r Am{U

H$m‘H$mOm‘ܶo nmaXe©H$Vm ¶oʶmgmR>r nwUo ‘hmZJanm{bHo$Zo ZmJ[aH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$mamV

A{^boI CnbãY H$ê$Z XoʶmMm à¶moJ Ho$bm hmoVm. ˶mM YVu da {OëhmñVar¶ H$m¶m©b¶mnmgyZ

Vo {ZåZñVar¶ gd© H$m¶m©b¶mV ZmJ[aH$m§Zm AdbmoH$ZmgmR>r A{^boI CnbãY H$ê$Z XoʶmMo

n[anÌH$ gm‘mݶ àemgZ {d^mJmZo {XZm§H$ 26 Zmoìh|~a, 2018 H$mT>bo. ˶m‘mJo gOJ ZmJ[aH$

‘§MZo Ho$bmbm nmR>nwamdm àoaH$ R>abm Amho.

(123)

àH$aU Mma ^mJ ~

_m{hVrMo gmXarH$aU d {díbofU

AZwH«$_ àíZmdbr

1. Vwåhmbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm~Ôb _m{hVr Amho H$m?

2. ^«ï>mMma Am{U J¡aì`dhma {Z_y©bZmgmR>r _m{hVr AA{YH$mamMm Cn`moJ hmoV Amho Ago

AmnUmg dmQ>Vo H$m?

3. {dO` Hw§$^ma `m§Mm _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr _m{hVr XoUmam ìhrS>rAmo wQ>çw~da

AmnU nm{hbm Amho H$m?

4. Vwåhmbm gOJ ZmJ[aH$ _§Mm~Ôb _m{hVr Amho H$m?

5. `eXm `m emgH$s` g§ñWoMr Vwåhmbm _m{hVr Amho H$m, {OWo _m{hVr A{YH$ma

H$m`ÚmMo A{YH$mar dJ©, H$_©Mmar dJ© d gm_mÝ` OUmg _m{hVr A{YH$mamMo à{ejU

{Xbo OmVo?

6. ^maVmV _mhrVr A{YH$ma H$m`Xm H$Yr ApñVËdmV Ambm ho AmnUmg _m{hVr Amho

H$m?

7. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm~Ôb n«gma àMma ìhmdm Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

8. _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr g§~§YrV _m{hVr XoUmar H$m`©emim _mo\$V Agmdr H$m?

9. Xm[aÐçaofoImbrb ì`ŠVrbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm§VJ©V _m[hVr _mo\$V {_iVo H$m?

(124)

10. bmoH$emhr ì`dñWoV _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio bmoH$m§À`m A{YH$mamV dmT> Pmbr

Ago Vwåhmbm dmQ>Vo H$m?

11. Vwåhmbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio ^«ï>mMmamMr àH$aUo CKS>rg Ambr Amho Ago

dmQ>Vo H$m?

12. _m{hVr A{YH$mam_wio O~m~Xmar àemgZ {Z_m©U hmoV Amho Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

13. Vwåhmbm _m{hVr A{YH$mamÀ`m H$b_ 4 {df`r _m{hVr Amho H$m?

14. Amnë`mbm _m{hVr A{YH$mam{df`r _m{hVr H$moUË`m H$m`©H$Ë`m§Zr g§ñWmZr `mnydu

{Xbobr Amho H$m?

15. AmnU ñdV… _m{hVr A{YH$mamMm dmna qH$dm AO© Ho$bm hmoVm H$m?

16. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio àemgZmda VmU dmT>Vmo Amho Ago AmnUmg dmT>Vo H$m?

17. Vwåhr emgH$s` H$m`m©b`m_Ü`o _m{hVr A{YH$ma H$j AWdm _m{hVr A{YH$ma \$bH$

nm{hbm Amho H$m?

18. _m{hVr A{YH$ma {XZ H$Yr AgVmo?

19. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm§VJ©V emgH$s` A{^boI nmhVm `oVmV ho AmnUmg _m{hV

Amho H$m?

20. amÁ¶ ‘m{hVr Am¶moJmMo ‘w»¶ H$m¶m©b¶ ‘hmamï´>mV H$moR>o Amho ho AmnUmg ‘m{hV Amho

H$m?

21. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm{df`r Amnë`mbm gmoeb {_S>r`mÛmao _m{hVr {_imbr hmoVr

H$m?

(125)

22. A{^ì`ŠVr ñdmV§Í`m{df`r AmnUmg _m{hVr Amho H$m?

23. AÊUm hOmao `m§À`m H$m`m©{df`r AmnUmg _m{hVr Amho H$m?

24. ^maVm_Ü`o \$ŠV ^maVr` _m{hVr A{YH$mamV AO© H$ê$ eH$VmV Ago AmnUmg dmQ>Vo

H$m`?

25. emgH$s` g§Ho$VñWimda _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm§VJ©V H$b_ 4 à_mUo AmnUmg

Ano{jV _m{hVr {_iVo Amho H$m?

26. H$moUVrhr _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr _m{hVr XoUmar à~moYZ H$aUmar emgH$s` g§ñWm

AmnUmg _m{hV Amho H$m?

27. _m{hVr A{YH$ma H$m`Xm OmUyZ KoÊ`mgmR>r B§Q>aZoQ>Mm dmna AmnU H$aVm H$m?

28. Vwåhmbm emgZmH$Sy>Z _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr A§_b~OmdUr nyU©nUo hmoV Amho Ago

dmQ>Vo H$m?

29. embo` Aä`mgH«$_mV _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMm g_mdoe Aä`mg Ho$bm Omdm H$m`?

30. àemgH$s` H$_©Mmè`mda _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio CËVaXm`rËd {Z_m©U hmoVo Ago

AmnUmg dmQ>Vo H$m?

(126)

‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 H$m¶Xm ApñVËdmV ¶odyZ Voam df} Pmbr AmhoV. ‘m{hVr

A{YH$ma MidirMm gܶm Xþg-¶m Q>ßnm gwê$ Amho. ˶mVrb n{hë¶m Q>ß߶mV ‘m{hVrMm A{YH$ma

A{Y{Z¶‘ 2005 ApñVËdmV AmUʶmgmR>r bT>m {Xë¶mZ§Va Xþg-¶m Q>ß߶m ‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma

A{Y{Z¶‘mÀ¶m à^mdr A‘§b~OmdUr gmR>r ‘m{hVr A{YH$ma Midi à¶ËZ H$aV Amho. ‘m{hVr

A{YH$mamMo gm‘m{OH$aU H$aʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma MiditMo H$m¶© àoaH$ R>abo Amho.

bmoH$emhrÀ¶m g~brH$aUmgmR>r Am{U ^«ï>mMmambm Amim KmbʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMr

OZVobm ‘m{hVr hmoUo JaOoMo AgVo. ‘m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 ApñVËdmV ¶oʶmnwdu

àemgZmÀ¶m H$m¶m©bm nmaXe©H$Vm, bmoH$m{^‘wIVm ¶mdr åhUyZ ‘m{hVr A{YH$mamMr H$m¶ÚmMr

Amdí¶H$Vm doJdoJù¶m nmVù¶m§da M{M©br OmV hmoVr. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ApñVËdmV

Amë¶mda bmoH$emhr‘ܶo OZVm gmd©^m¡‘ Amho. ‘m{hVr A{YH$mambm Voam df} nwU© hmoV AgVmZm

gm‘mݶ bmoH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m‘wio àemgZm‘ܶo H$mhr ~Xb Pmbobm OmUdVmo H$m?

‘m{hVrÀ¶m A{YH$ma {df¶mda bmoH$OmJ¥Vr Pmbr AmhoH$m? OZVobm ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m

H$m¶Úm~m~mV H$m¶ dmQ>Vo? ¶mgh àýmdbrVrb àým~m~V bmoH$m§À¶m ‘wbmIVr KoVë¶m AmhoV.

˶mAmYmao VÏæ¶ g§H$bZ H$ê$Z n[ajU {ZajUo Zm|Xdbr AmhoV Vº$m {dûcofU Ho$bo Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 1 - Vwåhmbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm~Ôb _m{hVr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 10 10%

2 Zmhr 85 85%

3 H$mhr à‘mUmV 5 5%

EHw$U 100 100%

Z‘wZm nmhUrV {dMmaʶmV Amboë¶m àýmdbr à‘mUo CÎmaXm˶m§Mr ‘Vo OmUyZ KoVbr AmhoV.

AZwgwMr Ûmao {dMmaʶmV Amboë¶m àýmà‘mUo ‘m{hVr A{YH$mamg§X^m©V ZmJ[a¨H$m§Mo gm‘mݶ kmZ

Amho H$m ho VnmgʶmV Ambo. Vº$m H«$‘m§H$ 1 à‘mUo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~Ôb ‘m{hVr AgUmao

(127)

춺$s¨Mo à‘mU 10 Q> o$ Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm AW© ‘m{hV ZgUm-¶m 춺$s¨Mo à‘mU

85 Q> o$ Amho. ¶mdê$Z ñnï> hmoVo H$s ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm AW© ‘m{hVr ZgUmao ZmJ[aH$

¶m§Mo à‘mU nwUo {Oøm‘ܶo 5% Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 2 - «ï>mMma Am{U J¡aì¶dhma {Z‘w©bZmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMm Cn¶moJ hmoVmo Amho

Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 20 20%

2 Zmhr 70 70%

3 H$mhr à‘mUmV 10 10%

EHw$U 100 100%

^«ï>mMma {Z‘w©bZmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma à^mdr Amho Ago 20 Q> o$ bmoH$m§Zm dmQ>Vo ‘mÌ 70 Q>¸o$

bmoH$m§Zm ^«ï>mMma {Z‘w©bZmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma à^mdr Amho Ago dmQ>V Zmhr. ‘m{hVr

A{YH$mam‘wio AZoH$ ^«ï>mMma CKS>H$sg Ambo nU ˶mda H$madmB© hmodyZ «ï>mMma amoIʶmg Amnë¶m

¶§ÌUm§Zm An¶e Ambo. AWdm g§~§{YVm§Zm {ejm Xoʶmg Pmbobm {db§~ ^«ï>mMma {Z‘w©bZ {df¶mda

AmœmgH$ ê$n YmaU H$aʶmg H$mhr à‘mUmV An¶er R>abm Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 3 - {dO¶ Hw§$^ma ¶m§Mm§ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr ‘m{hVr XoUmam ìhrS>rAmo

¶wQ>çw~da AmnU nm{hbm Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 19 19%

2 Zmhr 71 71%

3 H$mhr à‘mUmV 10 10%

EHw$U 100 100%

(128)

Ooð> AÊUm hOmao ¶m§À¶m ^«ï>mMmam{damoYmVrb A§XmobZmMr àoaUm KodyZ {dO¶ Hw§$^ma ¶m§Zr gwamÁ¶

g§Kf© g{‘VrMr ñWmnZm Ho$br. ‘m{hVr A{YH$mamMm àgma à^mdrnUo H$aʶmgmR>r {dO¶ Hw§$^ma

¶m§Zr ¶wQ>çw~ M°Zb Mmb{dbo Amho. ˶m§Zm 589 g~ñH$mB©~a bm^bo AmhoV doimodoir Ho$boë¶m

à˶oH$ nmoñQ>da ˶m§Zm 1000 nojm A{YH$ ìøwd {‘imbo AmhoV. ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgmamgmR>r

g§KQ>Zm§Zr gmoeb {‘{S>¶m ‘mܶ‘mMm dmna Ho$ë¶mg ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgmambm MmbZm {‘iob.

n[aUm‘r ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm OZ gm‘mݶm§n¶ªV nmohMob Am{U bmoH$emhr gwÑT> hmoʶmg ‘XV

hmoB©b.

Vº$m H«$‘m§H$ 4 - Vwåhmbm ‘m{hVr gOJ ZmJ[aH$ ‘§M~Ôb ‘m{hVr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 64 64%

2 Zmhr 36 36%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoÀ¶m H$m¶m©~Ôb ‘m{hVr AgUm-¶m 춺$s¨Mo à‘mU 64 Q> o$ Amho. Va

gOJ ZmJ[aH$ ‘§Mg§ñWoÀ¶mH$m¶m©~Ôb‘m{hVr Zmhr Ago gm§JUm-¶m 춺$s¨Mo à‘mU 36 Q> o$ Amho.

nwUo H$am§À¶m X¡Z§{XZ OrdZmV ^oS>gmdUm-¶m g‘ñ¶oMr gmoS>dUyH$ H$aUm-¶m g§ñWoMr ‘m{hVr 36

Q> o$ nwUo ehamVrb bmoH$m§Zm Zmhr. g§ñWoÀ¶m àgma àMma H$m¶m©V H$‘VaVm Amho Ago {XgVo. gOJZo

ZmJ[aH$m§Mm X~mdJQ> åhUyZ bmoH$m§Mr gh^mJ dmT>dʶmgmR>r à¶ËZ H$aUo JaOoMo Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 5 - ¶eXm ¶m g§ñWoMr AmnUmg ‘m{hVr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 20 20%

2 Zmhr 64 64% 3 H$mhr à‘mUmV 16 16%

EHw$U 100 100%

(129)

¶eXm ¶m g§ñWoV’}$ ‘m{hVr A{YH$mamda AmYmarV Aä¶mgH«$‘ KoVbo OmVmV. ‘mÌ ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶ÚmÀ¶m g§X^m©V ‘m{hVr XoUm-¶m ¶eXm ¶m g§ñWoMr ‘m{hVr 20 Q>¸o$ bmoH$m§Zm Amho. 64 Q> o$

bmoH$m§Zm ¶eXm ¶m g§ñWoMr ‘m{hVr Zmhr.

Vº$m H«$‘m§H$ 6 - ^maVmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm H$Yr ApñVËdmV Ambm ho AmnUmg ‘m{hVr

Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 30 32%

2 Zmhr 40 68%

3 H$mhr à‘mUmV 30 30%

EHw$U 100 100%

BVa amÁ¶m§À¶m nwd©bjr H$m¶Úm§Zm aÔ H$ê$Z ^maVmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm 2005 ‘ܶo

ApñVËdmV Ambm ˶m~Ôb gd}jU Ho$bo AgVm ¶mo½¶ CÎma ‘m{hV Agboë¶m§Mr g§»¶m 100 n¡H$s

30 Q>¸o$ BVHo$M Agë¶mMo ñnï> Pmbo ˶mEdOr ‘mhrV ZgUm-¶m§Mr g§»¶m 40 Q> o$ Agë¶mMo ñnï>

Pmbo Am{U H$mhrM à_mUmV _mhrVr Amho Ago 30 Q>ŠHo$ AmhoV Ago ñnï> Pmbo.

Vº$m H«$‘m§H$ 7 -

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~Ôbàgma àMma ìhmdm Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 76 76%

2 Zmhr 24 24%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

(130)

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~Ôbàgma àMma ìhmdm Aer bmoH$m§Mr Anojm Amho. 76 Q> o$ bmoH$m§Zm

CËñ’w$V©nUo Agm àMma ìhmdm Ago dmQ>Vo Va 24 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgma

àMmamMr Amdí¶H$Vm dmQ>V Zmhr ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm gd©Ì nmohMbm Ago nwʶmVrb

bmoH$m§Zm Ago dmQ>Vo.

Vº$m H«$‘m§H$ 8 - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr H$m¶©emim ‘mo’$V Agmdr H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 56 56%

2 Zmhr 34 34%

3 H$mhr à‘mUmV 14 14%

EHw$U 25 100%

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr H$m¶©emim ‘mo’$V Agmdr H$m ¶mMo CÎma 44 Q>¸o$ bmoH$m§Zr Zmhr Ago

{Xbo. ˶mCbQ> hmo¶ Ago 56 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘mo’$V Agmdr Ago dmQ>Vo.‘m{hVr A{YH$mamMr

H$m¶©emioMr ‘m{hVr CnëãY hmoV Zgë¶mMohr AZoH$m§Zr gm§{JVbo Amho 14 Q>ŠHo$ bmoH$m§Zm dmQ>Vo H$s

_mo\$V H$m`©emim Zgmdr.

Vº$m H«$‘m§H$ 9 - Xm[aв¶aofoImbrb 춺$sbm ‘m{hVr A{YH$mamV§J©V ‘m{hVr ‘mo’$V {‘i{dVm ¶oVo

ho AmnUmg ‘m{hV Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 38 38%

2 Zmhr 42 42%

3 H$mhr à‘mUmV 20 20%

EHw$U 100 100%

(131)

Xm[aв¶aofoImbrb 춺$sbm ‘m{hVr A{YH$mamV§J©V ‘m{hVr ‘mo’$V {‘i{dVm ¶oVo hr Jmoï> 38 Q>¸o$

bmoH$m§Zm ‘m{hV Amho ‘mÌ 42 Q> o$ bmoH$ ˶m~m~V AZ{^k AmhoV. Xm[aв¶aofoImbrb 춺$s¨ZmM

gXaMm àý {dMmaʶmV Ambm Amho. Xm[aв¶aofoImbrb 춺$s¨gmR>r emg{H$¶ ñVamdê$Z ‘m{hVr

A{YH$mamÀ¶m H$m¶©emim dmS>çmdñ˶m PmonS>nÅ>r ¶oWo Am¶mo{OV Ho$ë¶m Omì¶mV. {d{dY ‘{hbm

~MV JQ>m§Mm ˶mV gm‘mdoe H$aʶmV ¶mdm. 20% bmoH$m§Zm `mdarb WmoS>r \$ma à_mUmV _m{hVr

Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 11 -

Vwåhmbm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm‘wio ^«ï>mMmamMr àH$aUo CKS>H$sg Ambr Amho Ago dmQ>Vo H$m ?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU 1 hmo¶ 50 50%

2 Zmhr 36 36%

3 H$mhr à‘mUmV 14 14% EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm‘wio ^«ï>mMmamMr àH$aUo CKS>H$sg Ambr Ago OZVobm 50 Q> o$ OZVobm

dmQ>Vo 36 Q>¸o$ bmoH$m§Zm ‘mhrVMm A{YH$ma H$m¶Úm‘wio ^«ï>mMmamMr àH$aUo CKS>H$sg Ambr Ago

dmQ>V Zmhr. ^«ï>mMmam{déÕ ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm H$gm Cn¶moJr nS>Vmo ho 36 Q>¸o$ bmoH$m§Zm

g‘OmdyZ gm§JʶmMr Amdí¶H$Vm Amho. 14% bmoH$m§Zm Ae§V… _m{hVr Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 12 -

‘m{hVr A{YH$mam‘wio O~m~Xma àemgZ {Z‘m©U hmoV Amho Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 60 60 %

2 Zmhr 28 28% 3 H$mhr à‘mUmV 12 12%

EHw$U 100 100%

(132)

‘m{hVr A{YH$mam‘wio O~m~Xma àemgZ {Z‘m©U hmoV Amho Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m? ¶m àýmda

CÎma XoVmZm 60 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$mam‘wio O~m~Xma àemgZ {Z‘m©U hmoVo Amho Ago

dmQ>Vo. Va ‘m{hVr A{YH$mam‘wio àemgZmV O~m~XmarMr OmUrd hmoVmZm {XgV Zmhr Ago 28 Q>¸o$

bmoH$m§Zm dmQ>Vo. ‘m{hVr A{YH$mam‘wio bmoH$gh^mJ dmT>Vmo. bmoH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$mam‘wio

bmoH$gh^mJmnojm àemgZ O~m~Xma hmoV Amho. Ago dmQ>Vo. 12% bmoH$m§Zm Ae§V… _m{hVr Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 13 - Vwåhmbm ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m H$b‘ Mma {df¶r ‘m{hVr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 4 4%

2 Zmhr 96 96%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$mamV H$b‘ Mma à‘mUo Oa A‘b~OmdUr Pmbr Va ‘m{hVr A{YH$mamMo AO©

H$aʶmMr JaOM ^maVr¶ ZmJ[aH$m§Zm CaUma Zmhr ˶mg§X^m©V emgZmZo bmoH$m§Zm Amdí¶H$ AgUmar

‘m{hVr BVŠ¶m à‘mUmV XoUo Amdí¶H$ Amho H$s ‘m{hVr A{YH$mamV AO© H$aʶmMr bmoH$m§Zm JaO

^mgUma Zmhr ‘mÌ ho H$b‘ ’$ma bmoH$m§Zm ‘m{hV Zmhr Ago {XgVo. H$maU 100 n¡H$s Ho$di 4

춺$sbm ¶m àýmMo CÎma XoVm Ambo. Ho$di 4 Q> o$ à‘mUmV bmoH$m§Zm ho H$b‘ ‘m{hV AgUo. Am{U

˶m~m~mV 96 Q> o$ bmoH$ AZ{^k AgUo ¶mdê$Z ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm Vnerbdma à‘mUmV

bmoH$m§Zm ‘m{hVr Zmhr Ago AYmoaopIV hmoVo.

Vº$m H«$‘m§H$ 14 - Amnë¶mbm ‘m{hVr A{YH$ma dmnam{df¶r ‘m{hVr H$moU˶m H$m¶©H$˶mªZr,

g§ñWmZr ¶mnwdu {Xbobr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 26 26%

2 Zmhr 55 55%

3 H$mhr à‘mUmV 19 19%

EHw$U 100 100%

(133)

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmg§~§Yr ‘m{hVr H$moU˶mhr H$m¶©H$˶mªZr AWdm g§ñWmZr {Xbobr ZgUm-¶m

bmoH$m§Mo à‘mU 55 Q> o$ BVHo$ Amho. Va ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmg§~§Yr ‘m{hVr H$moU˶mhr

H$m¶©H$˶mªZr AWdm g§ñWmZr {Xbobr AgUm-¶m 춺$sMo à‘mU 26 Q> o$ BVHo$ Amho. g§ñWm§Zr

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm OZVoV ê$O{dʶmgmR>r Mmbdbobr Midi H$mhr A§erM ¶eñdr hmoVo

Amho ‘m{hVr A{YH$ma Midi A{YH$ {dñVma ‘moR>çmà‘mUmda Pmbobm Zmhr. Ago ¶mVyZ ñnï>

hmoVo ‘m{hVr A{YH$ma A{Y{Z¶‘ nmarV H$ê$Z Koʶmg ‘m{hVr A{YH$ma Midirbm Ambobo ¶e

{Z{d©dmX AgyZhr Xþg-¶m Q>ß߶m‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma Midi bmoH$m§n¶©V nmoh{dʶmgmR>r g§ñWm§da

‘¶m©Xm nS>V AmhoV hr ~m~ AYmoaoIrV hmoVo. 19% bmoH$m§Zm Ae§V… _m{hVr Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 15 - AmnU ñdV: ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna Ho$bm Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 8 8%

2 Zmhr 92 92%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm ApñVËdmV ¶odyZ Voam df} Pmë¶mZ§Vahr Ho$di 8 Q> o$ bmoH$m§Zr ‘{hVrMm

AO© Ho$bm Amho Vohr nwUo ¶oWrb hm Z‘wZm Amho. 92 Q> o$ bmoH$m§Zr ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm

dmnabobm Zmhr. nwUo ehamÀ¶m ‘ܶdVu ^mJmV KoVbo Jobobo ho g°ånb Amho. 100 n¡H$s 92

bmoH$m§Zr ‘m{hVrMm A{YH$ma dmnabobm Zmhr. ˶mCna ‘m{hVrMm A{YH$ma 100 n¡H$s 8 bmoH$m§Zr

dmnaë¶mMo AmT>ibo Amho. ‘m{hVrMm A{YH$ma H$b‘ MmaMr A‘b~OmdUr H$mQ>oH$moanUo hmoV

ZgVmZm ho à‘mU Amho ˶m‘wio ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm bmoH$m§Zr dmnamdm ¶m gmR>r ‘mJ©Xe©Z

hmoUo Amdí¶H$ Amho.

(134)

Vº$m H«$‘m§H$ 16 - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm‘wio àemgZmda VmU dmT>Vmo Amho Ago AmnUmg

dmQ>Vo H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 16 16%

2 Zmhr 68 68%

3 H$mhr à‘mUmV 16 16%

EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$mam‘wio àemZmdaMm VmU dmT>Vmo H$m ¶m àýmMo CVa 68 Q>¸o$ bmoH$ Zmhr Ago XoVmV

Va 32 Q> o$ bmoH$m§Zm VmU dmT>bm Amho ho ‘mݶ Amho. A{YH$ à‘mUmV ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamV AO©

Ho$ë¶m‘wio emg{H$¶ g§ñWm§da VmU nS>Vmo Amho. Aer AmoaS> H$m¶‘ àemg{H$¶ {d^mJmH$Sy>Z Ho$br

OmVo. ˶m~m~V bmoH$m§Zm H$m¶ dmQ>Vo Agm àý CnpñWV Ho$bm AgVm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm‘wio

àemgZmda VmU dmT>Vmo Ago dmQ>Um-¶m§Mr g§»¶m 100 n¡H$s 16 Q> o$ BVH$s Amho ¶mCbQ> VmU

nS>V Zmhr Ago ‘mZUm-¶m§Mr g§»¶m 100 n¡H$s 68 Q> o$ Amho. ¶mdê$Z bmoH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶Úm‘wio àemgZmda VmU dmT>Vmo Amho Ago dmQ>V Zmhr ho ñnï> hmoVo. 16% bmoH$m§Zm Ae§V…

_m{hVr Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 17 - Vwåhr emgH$s¶ H$m¶m©b¶m‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$j AWdm ‘m{hVr A{YH$ma

’$bH$ nm{hbm Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU 1 hmo¶ 44 44%

2 Zmhr 56 56%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

(135)

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm H$b‘ Mma à‘mUo emg{H$¶ H$m¶m©b¶m‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$j qH$dm

‘m{hVr A{YH$ma ’$bH$ Agmdm. Vwåhr emgH$s¶ H$m¶m©b¶m‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$j AWdm

‘m{hVr A{YH$ma ’$bH$ nm{hbm Amho H$m? ¶m àýmMo CÎma 56 Q>¸o$ bmoH$m§Zr Zmhr Ago {Xbo Amho.

Va H$j AWdm ’$bH$ nm{hë¶mMo 44 Q> o$ bmoH$m§Zr gm§{JVbo Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$j AWdm

‘m{hVr A{YH$ma ’$bH$ OZVobm {Xgob Agm bmdbm Omdm OoUo H$ê$Z ‘m{hVr A{YH$mamMm àgma

hmoʶmg ‘XV hmoB©b.

Vº$m H«$‘m§H$ 18 - ‘m{hVr A{YH$ma {XZ H$Yr AgVmo.

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 8 8%

2 Zmhr 90 90%

3 H$mhr à‘mUmV 2 2%

EHw$U 100 100%

28 gßQ>|~a hm {Xdg ‘m{hVr A{YH$ma {XZ åhUyZ nmibm OmVmo. ho Ho$di 8 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hV

Amho. 100 n¡H$s 8 bmoH$m§Zm ˶mMo ¶mo½¶ CÎma XoVm Ambo ˶mEdOr 90 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hVr

A{YH$ma {XZ H$Yr gmOam H$aVmV ho ‘m{hV Zmhr. 2% Ae§V _m{hVr Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 19 -

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm§VJ©V emg{H$¶ A{^boI nmhVm ¶oVmV ho AmnUmg ‘m{hV Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 16 16%

2 Zmhr 84 84%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

(136)

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm§VJ©V emg{H$¶ A{^boI nmhVm ¶oʶmgmR>r emgZmZo n[anÌH$26 Zmoìh|~a

2018 amoOr H$mT>bm nU ˶mÀ¶m nwdu XoIrb OZVobm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm§VJ©V emg{H$¶

A{^boI nmhVm ¶oV hmoVo Ho$di OZVobm ¶mMo kmZ ZìhVo nwUo ‘ZnmMo H¡$. àH$me H$X©io ¶m§À¶m

ZmdmZo Agboë¶m ‘m{hVr A{YH$ma J«§Wmb¶mV emg{H$¶ A{^boI nmhʶmMr gewëH$ gmo¶ nwUo

‘hmZJanmbrHo$Zo Ho$br Amho. nU ˶mMo kmZ bmoH$m§Zm {H$Vr à‘mUmV Amho ho Vnmgbo AgVm 25

n¡H$s 84 bmoH$m§Zm ho ‘m{hVrM Zmhr Va Ho$di 100 n¡H$s 16 bmoH$m§Zm ho ‘m{hV Amho åhUOo

Ad¿¶m 16 Q> o$ bmoH$m§Zm hr ~m~ ‘m{hVr Amho. Va 84 Q> o$ bmoH$ ho ˶mnmgyZ AZ{^k AmhoV.

emgZmÀ¶m n[anÌH$ H«$‘m§H$ g§{H$U© 2018/à.H«$. 45/H$m¶m©-6 Mr H$mQ>oH$moa à‘mUo A‘§b~OmdUr

ìhmdr.

Vº$m H«$‘m§H$ 20 - amÁ¶ ‘m{hVr Am¶moJmMo ‘w»¶ H$m¶m©b¶ ‘hmamï´>mV H$moR>o Amho ho AmnUmg

‘m{hV Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU 1 hmo¶ 20 20%

2 Zmhr 60 60%

3 H$mhr à‘mUmV 20 20%

EHw$U 25 100%

amÁ¶ ‘m{hVr Am¶moJmMo ‘w»¶mb¶ gm‘mݶ 춺$s¨Zr ‘w§~B© ¶oWo Agë¶mMo gm§{JbVo Amho. ‘w§~B©

‘§Ìmb¶g‘moarb ZdrZ àemgZ ^dZ ¶oWo Amho. ¶m~m~V ZmJ[aH$ AZ{^k AmhoV. ‘mÌ ‘§Ìmb¶m

Odi amÁ¶ ‘m{hVr Am¶moJmMo ‘w»¶ H$m¶m©b¶ Amho ¶mMr ‘m{hVr 60 Q> o$ ZmJ[aH$m§Zm Amho Ago ¶m

gd}jUmdê$Z {XgVo.

(137)

Vº$m H«$‘m§H$ 21 - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm{df¶r Amnë¶mbm gmoeb {‘S>r¶m Ûmao ‘m{hVr

{‘imbr hmoVr H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 30 30%

2 Zmhr 35 35%

3 H$mhr à‘mUmV 35 35%

EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm{df¶r gmoeb {‘{S>¶mÛmao ‘m{hVr {‘imbr Amho H$m ¶m àýmMo CÎma 30

Q> o$ bmoH$ hmo¶ Ago XoVmV Va Zmhr Ago åhUUm-¶m§Mr g§»¶m 35 Q> o$ BVH$s Amho. 100 n¡H$s 30

bmoH$m§Zm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr ‘m{hVr gmoeb {‘{S>¶m Ûmao {‘imbr Agë¶mMo ˶m§Zr ‘mݶ

Ho$bo Va 35 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hVr {‘imbr Zmhr Ago ¶m gd}jUmV {XgVo.

Vº$m H«$‘m§H$ 22 - A{^춺$s ñdmV§Í¶m{df¶r AmnUmg ‘m{hVr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 72 72%

2 Zmhr 28 28%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

A{^춺$s ñdmV§Í¶m{df¶r ‘m{hVr AgUm-¶m 춺$s¨Mo kmZ Vnmgbo AgVm 100 n¡H$s 72 bmoH$m§Zm

˶mMo CÎma ¶mo½¶ XoVm Ambo ¶mCbQ> A{^춺$s ñdmV§Í¶m{df¶r ‘m{hVr ZgUmao 춺$s¨Mo à‘mU 100

n¡H$s 28 bmoH$ Ago Amho. åhUOoM A{^춺$s ñdmV§Í¶mMr OmUrd AWdm kmZ Amho Ago 72 Q> o$

bmoH$m§Zm ~m~V åhUVm ¶oB©b ‘mÌ 28 Q> o$ bmoH$m§Zm A{^춺$s ñdmV§Í¶m~m~V OmUrd AWdm kmZ

Amho Ago {XgV Zmhr. gwÑT> bmoH$emhr gmR>r A{^춺$s ñdmV§Í¶m{df¶r ZmJ[aH$m§Zr OmJ¥V amhUo

Amdí¶H$ AgVo.

(138)

Vº$m H«$‘m§H$ 23 - AÊUm hOma| ¶m§À¶m H$m¶m©{df¶r AmnUmg ‘m{hVr Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 100 100%

2 Zmhr 0 0%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

AÊUm hOma| ¶m§À¶m H$m¶m©{df¶r AmnUmg ‘m{hVr Amho nwUo {Oëøm‘ܶo ‘m{hVr Zmhr Agm ‘mUwg

gmnS>bm Zmhr ˶m§Mo‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m MidirMo ˶m§Mo ¶moJXmZ ~hþ‘wë¶ Amho. 100

n¡H$s 100 OUm§Zr AÊUm hOmao ¶m§À¶m ^«ï>mMmam{damoYmVrb A§XmobZmMo Am{U ˶m§À¶m J«m‘{dH$mg

H$m¶m©{df¶r ‘m{hVr Agë¶mMo gm§{JVbo Amho.

Vº$m H«$‘m§H$ 24 -

^maVm‘ܶo ’$º$ ^maVr¶ ZmJ[aH$ ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamV AO© H$ê$ eH$VmV Ago AmnUmg dmQ>Vo

H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 68 68%

2 Zmhr 32 32%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

’$º$ ^maVr¶ ZmJ[aH$ ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamV AO© H$ê$ eH$VmV hr ~m~ 68 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hVr

Amho. ‘mÌ 32 Q> o$ bmoH$m§Zm ^maVmV ‘m{hVr A{YH$mam§VJ©V ‘m{hVr {‘i{dʶmgmR>r BVa amï´>mVrb

ZmJ[aH$ AO© H$ê$ eH$VmV Ago dmQ>Vo. ‘m{hVr A{YH$ma hm ^maVr¶ ZmJ[aH$m§Mm A{YH$ma

(139)

bmoH$emhrÀ¶m ajUmgmR>r gmYZ Amho. ¶mMo à~moYZ hmoUo Amdí¶H$ Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$b‘

3 à‘mUo hm H$m¶Xm Ho$di ^maVr¶ ZmJ[aH$m§gmR>r bmJy hmoVmo.

Vº$m H«$‘m§H$ 25 -

emg{H$¶ g§Ho$VñWimda‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmV§J©V H$b‘ Mma à‘mUo AmnUmg Ano{jV ‘m{hVr

{‘iVo Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 8 8%

2 Zmhr 92 92%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

emg{H$¶ g§Ho$VñWimda ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmV§J©V Am°ZbmB©Z ‘m{hVr {‘i{dʶmMm à¶ËZ

AZoH$ OU H$aV AgVmV. ‘m{hVr A{YH$mamH$m¶Úm§VJ©V H$b‘ Mma à‘mUo ñdV:hÿZ

H$m‘H$mOm{df¶r ‘m{hVr Omhra H$aUo Ano{jV AgVmZm ‘m{hVr g§Ho$VñWim§da CnbãY ZgVo.

Aí¶mdoir ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna H$aUo hm EH$ n¶m©¶ g‘moa ¶oVmo. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo

ì¶dpñWV {dûcofU Ho$ë¶mg ‘m{hVr ‘mJʶmMm AO© H$aʶmMr JaOM ZmJ[aH$m§Zm nSy> Z¶o Agm

˶mMm AW© g‘moa ¶oVmo. ‘mÌ Á¶mdoir {dH$gZerb amï´>m§‘ܶo ^«ï>mMmamMo à‘mU OmñV AgVo.

˶mdoir emgZ ¶§ÌUoMm H$b ‘m{hVr bn{dʶmMm AgVmo. ˶m‘wio darb Vº$m H«$‘m§H$ 61 ‘ܶo

Z‘wX Ho$ë¶mà‘mUo emgH$s¶ g§Ho$V ñWi§ hr OZVoÀ¶m Cn¶moJr nS>V AmhoV Ago {XgV Zmhr Ho$di

8 Q> o$ bmoH$m§Zm ‘m{hVr {‘iVo Ago dmQ>Vo. Va emgH$s¶ g§Ho$VñWim§da ‘m{hVr {‘iV Zmhr Ago

92 Q>¸o$ bmoH$m§Zm dmQ>Vo. H$mimZwgma ~Xb H$ê$Z Xadfu {H$‘mZ XmoZdoim g§Ho$VñWi§ AnS>oQ> H$amdr

Ago n[anÌH$ emgZmZo H$mT>bo Amho. g§~§{YV Im˶m§Zr {d^mJm§Zr ˶mMr H$mQ>oH$moanUo

A‘b~OmdUr H$aUo JaOoMo Amho.

(140)

Vº$m H«$‘m§H$ 26 - H$moUVrhr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr ‘m{hVr XoUmar à~moYZ H$aUmar emg{H$¶

g§ñWm AmnUmg ‘m{hV Amho H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 16 16%

2 Zmhr 84 84%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr ‘m{hVr XoUmar à~moYZ H$aUmar emg{H$¶ g§ñWm AmnUmg ‘m{hVr Amho

H$m Agm àý CnpñWV Ho$bm AgVm Ho$di 16 Q> o$ bmoH$m§Zr ¶eXm gma»¶m g§ñWm ‘m{hVr AmhoV

Ago gm§{JVbo ‘mÌ 84 Q> o$ bmoH$n¶ªV emgZmÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm§VJ©V hmoUmè¶m

H$m¶©emim nmohMë¶m ZmhrV.

Vº$m H«$‘m§H$ 27 - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm OmUyZ KoʶmgmR>r BÝQ>aZoQ>Mm dmna AmnU H$aVm H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 35 35%

2 Zmhr 65 65%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm OmUyZ KoʶmgmR>r BQ>aZoQ>Mm dmna AmnU H$aVm H$m¶ ¶m àýmbm 100

n¡H$s 35 bmoH$m§Zr hmo¶ Ago CÎma {Xbobo Amho. åhUOoM 35 Q> o$ bmoH$ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

OmUyZ KoʶmgmR>r B§Q>aZoQ>Mm Cn¶moJ H$aVmV ho {gÕ hmoVo. Va 65 Q>¸o$ bmoH$m§Zm BÝQ>aZoQ>À¶m

‘mܶ‘mVyZ ‘m{hVr {‘i{dV Zgë¶mMo {gÕ hmoVo.

(141)

Vº$m H«$‘m§H$ 28 -

Vwåhmbm emgZ ‘m{hVr A{YH$mamMr A‘§b~OmdUr H$aVo Amho Ago dmQ>Vo H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 35 35%

2 Zmhr 55 55%

3 H$mhr à‘mUmV 5 5%

EHw$U 100 100%

emgZ ‘m{hVr A{YH$mamMr A‘§b~OmdUr H$aVo Amho Ago dmQ>Um-¶m 춺$s¨Mr g§»¶m 100 n¡H$s

35 Amho Va ‘m{hVr A{YH$mamMr A‘b~OmdUr H$aʶmV emgZ An¶er R>abo Amho Ago dmQ>Um-

¶m 춺$sMr g§»¶m 100 n¡H$s 55 Q> o$ bmoH$ emgZmÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm am~{dʶmÀ¶m

nÕVrda g‘mYmZr ZmhrV Ago {XgVo. 10% Ae§V… H$aV AgVrb.

Vº$m H«$‘m§H$ 29 - embo¶ Aä¶mgH«$‘mV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm g‘mdoe Ho$bm Omdm H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 60 60%

2 Zmhr 20 20% 3 H$mhr à‘mUmV 20 20%

EHw$U 100 100%

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm embo¶ Aä¶mgH«$‘mV g‘mdoe ìhmdm ¶mgmR>r {dMmaboë¶m àýmbm 100

n¡H$s 60 bmoH$m§Zr hmoH$mamWu CÎma {Xbo Va ‘m{hVr A{YH$mamMm gm‘mdoe embo¶ Aä¶mgH«$‘mV hmody

Z¶o Ago 20 bmoH$m§Zm dmQ>Vo. ¶mMm AW© ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo {ejU embo¶ ñVamda XoʶmV

¶ody Z¶o Ago 20 Q> o$ bmoH$m§Zm dmQ>Vo Va ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo {ejU embo¶ ñVamda XoʶmV

Amë¶mg ˶mMm ^{dî¶mV Cn¶moJ hmody eH$Vmo. gOJ ZmJ[aH$ ~Z{dʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma

(142)

H$m¶ÚmMo {ejU embo¶ ñVamda XoʶmV ¶mdo Ago 60 Q> o$ bmoH$m§Zm dmQ>Vo. 20% Ae§V Ho$bo Ago

dmQ>Vo.

Vº$m H«$‘m§H$ 30 - àemg{H$¶ H$‘©Mm-¶m§‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm‘wio CÎmaXm¶rËd {Z‘m©U

hmoVo Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

AZw n¶m©¶ dma§dmarVm eoH$S>m à‘mU

1 hmo¶ 52 52%

2 Zmhr 48 48%

3 H$mhr à‘mUmV 0 0%

EHw$U 100 100%

àemg{H$¶ H$‘©Mm-¶m§‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm‘wio CÎmaXm¶rËd {Z‘m©U hmoVo Ago AmnUmg

dmQ>Vo H$m ¶m àýmbm CÎma XoVmZm 52 Q> o$ bmoH$ hmo¶ Ago CÎma XoVmV. Va 48 Q> o$ bmoH$m§Zm Vgo

dmQ>V Zmhr Vgm ˶m§Mm AZw^d Zmhr. ¶mMm AW© àemgH$s¶ H$‘©Mm-¶m§‘ܶo CÎmaXm¶rËd {Z‘m©U

hmoUo JaOoMo Amho.

AZwH«$‘ VÁk ‘wbmIV àýmdbr

1) ‘m{hVr A{YH$ma Midir ‘mJo H$moU˶m àoaUm AmhoV?

2) bmoH$emhrÀ¶m gwÑT>rH$aUmgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma am~{dʶmMr emgZ àemgZmMr {ZVr

¶mo½¶ Amho H$m?

3) ‘hmamï´>mÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ma MidirMo XoemÀ¶m ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm joÌmVrb

¶moJXmZ H$moUVo?

4) ‘m{hVr A{YH$ma J«m‘rU nmVirda nmohM{dʶmgmR>r H$m¶ Ho$bo nm{hOo Ago AmnUmg

dmQ>Vo ?

5) ‘m{hVr Am¶wº$m§H$Sy>Z Amnë¶m Anojm H$m¶ AmhoV ?

(143)

d[ab à‘mUo àýmdbrMr {Z{‘©Vr H$ê$Z VÁk 춺$sÀ¶m ‘wbmIVr KoVë¶m AmhoV ˶m ‘wbmIVr

gmam§e ê$nmZo nwT>rb à‘mUo-

VÁkm§À¶m ‘wbmIVr

gwamÁ¶ g§Kf© g{‘VrMo {dO¶ Hw§$^ma- ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna A˶§V à^mdrnUo dmna

H$aUmao ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} Agm bm¡{H$H$ Agbobo {dO¶ Hw§$^ma ¶m§Mr ‘wbmIVrMm gmam§e

- nwUo B§{S>¶Z EŠgàogMo g§nmXH$ H¡$ àH$me H$X©io ho ˶mdoir ‘m{hVr A{YH$ma MidirV H$m¶©aV

hmoVo. ˶mdoir ˶m§À¶m H$m¶m©VyZ ‘m{hVr A{YH$ma joÌmV H$m¶© H$aʶmMr àoaUm {dO¶ Hw§$^ma ¶m§Zm

{‘imbr. ˶m§Zr nwT>o gwamÁ¶ g§Kf© g{‘VrMr ñWmnZm Ho$br. {dO¶ Hw§$^ma ¶m§Zr AZoH$ {df¶ ‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ ‘mJu bmdbo AmhoV. ‘m{hVr A{YH$ma Midir~m~V ˶m§Mr

gwú‘ {Z[ajUo AmhoV. Vo ‘m{hVr A{YH$ma H$Å>m MmbdVmV. nwʶmVrb {MÎma§OZ dmQ>rH$m ¶oWoXa

a{ddmar gH$mir ‘m{hVr A{YH$ma Midi {dO¶ Hw§$^ma MmbdVmV. ZwH$VmM ˶mMm 250 dm Q>ßnm

nma H$aʶmV ‘m{hVr A{YH$ma H$Å>¶mbm ¶e Ambo Amho. AZoH$ 춺$s {dO¶ Hw§$^ma ¶m§Mo ‘mJ©Xe©Z

‘m{hVr A{YH$ma H$Å>¶mda KoV AgVmV.

R>mUo ¶oWo ‘m{hVr A{YH$mamMm J¡admna H$ê$Z I§S>Ur ‘mJrVë¶m àH$aUr A{YdoeZmV àVmn

gaZmB©H$ ¶m§Zr bjdoYr àý CnpñWV Ho$bm hmoVm ¶m àH$aUmda ~mobVmZm {dO¶ Hw§$^ma åhUmbo,

‘m{hVr A{YH$ma ho eó Amho Vo dmnaUm-¶m 춺$sÀ¶m hoVyZo à^mdrV hmody eH$Vo. ‘m{hVr

A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna hm nwdm©l‘rMo amO{H$¶ BÀN>meº$s AgUmao H$m¶©H$V}, {d{dY

njm§erg§~§{YV d{H$b ‘§S>ir Am{U àemgZm‘YyZ Amnbm ñdmW© gmܶ Z Pmbobo H$mhr

àemgZmVrb ~m~y ‘§S>ir ¶m§À¶m‘wio ~XZm‘ hmoVmo Amho. nmaXe©H$Vm hm ¶m H$m¶ÚmMm Jm^m Amho.

nmaXe©H$nUo H$m¶© H$aUm-¶m H$moU˶mhr 춺$sbm hm H$m¶Xm ~XZm‘ H$ê$ eH$V Zmhr.

I§S>UrImoarbm àmoËgmhZ Xody eH$V Zmhr. ¶mCbQ> ‘m{hVr A{YH$ma joÌmV H$m¶© H$aVmZm Á¶m§Mr

h˶m Pmbr Vo gVre eoÅ>r ¶m§Mo ‘maoH$ar AmOhr ‘moH$mQ> AmhoV. Oa gVre eoÅ>r Xmoer AgVrb Va

˶m§Mr ‘m{hVr Vnmg ¶§ÌUm§Zr g‘moa AmUmdr. AmO AZoH$ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} I§S>Ur ‘mJV

AgVrb Va gaH$ma AWdm g§~§YrV {d^mJmZo ˶m§Zr {Xbobr ‘m{hVr gmd©O{ZH$ H$m H$ê$ Z¶o.

‘m{hVr A{YH$ma joÌmV H$m¶© H$aUmao gƒo H$m¶©H$V} ‘m{hVr {‘imë¶mjUr Vr gmoeb {‘S>r¶m,

(144)

gd©À¶m gd© d¥ÎmnÌm§Zm nmR>dyZ XoVmV. ˶m‘wio ãb°H$‘obtJÀ¶m E¸$m Xþ¸$m CXmhaUm‘wio Midi

~XZm‘ H$ê$ eH$V Zmhr. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmM ~Xb H$aʶmMr Amdí¶H$Vm Zmhr Agohr ‘V

{dO¶ Hw§$^ma ¶m§Zr 춺$ Ho$bo. ãb°H$‘obtJ H$aUmam Xmofr AgVmoM ‘mÌ ãb°H$‘obtJ H$ê$Z KoUmar

춺$sMo dV©Z MwH$sMo Agë¶m{edm¶ H$moUr I§S>Ur ‘mJUma Zmhr. H$moUr I§S>Ur XoUmahr Zmhr. ˶m

I§S>UrImoarMo H$moUrM g‘W©Z H$ê$ eH$Uma Zmhr. ‘m{hVr A{YH$mamMm Oa àgma àMma ìhm¶Mm

Agob Va gdm©V AmYr ‘m{hVr A{YH$mamMr am~{dë¶m OmUm-¶m n§MVmam§{H$V H$m¶©emim

gmd©O{ZH$ {R>H$mUr Am¶mo{OV H$aʶmV ¶mì¶mV.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna H$ê$Z H$moUr ãb°H$‘obtJ H$aV Agob Va ˶m춺$s¨Zr nwʶmVrb

gd©M g§ñWmZm EH$m doir nÌ nmR>dyZ Úmdo. Amnbr ^y{‘H$m g§~§{YVm§Zr ‘m§S>mdr Ago AmdmhZ

{dO¶ Hw§$^m§a H$aVmV. ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m dmT>˶m AO©g§»¶oH$S>o bj doYbo AgVm, {dO¶ Hw§$^ma

¶m§À¶m ‘Vo A{nbr¶ à{H«$¶m ˶mgmR>r Amho. Or àemg{H$¶ A{YH$m-¶m§Zr Or ‘m{hVr do~gmB©Q²gda

CnbãY AgyZhr {dMmaʶmV ¶oB©b ˶mbm CÎma Xody Z¶o ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr Amdí¶H$ Vo

VmaVå¶ Z XmIdë¶mg ˶mMm AO© ~mX hmody eH$Vmo.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo g§ñWmnH$ Aܶj OwJb amR>r - gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo AmOda AZoH$ àým§da

g§emoYZ H$ê$Z Aä¶mgnwd©H$ Amnbr ^y{‘H$m ‘m§S>br Amho. ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna à^mdrnUo

H$ê$Z AZoH$ doim ^«ï>mMma CKS>H$sg AmUbm Amho. ~-¶mMXm àemgZ H$mhr ~m~VrV

g§doXZerbVm XmIdV Zmhr Ago ˶m§À¶m {ZXe©Zmg Ambo Amho. H$maU gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo EImXr

‘m{hVr CKS> Ho$br. Va ˶mMr ~mV‘r hmoVo d¥ÎmnÌ Ë¶mMr XIb KoVmV. H$mhr ZmJ[aH$ nwT>mH$ma

KodyZ {hararZo Amnbo ‘V ‘m§S>V AgVmV. ‘mÌ Ë¶mVyZ àemgZ ˶mMr XIb KoB©bM Ago gm§JVm

¶oV Zmhr. Varhr OZVoÀ¶m, àemgZmÀ¶m {ZXe©Zmg Aí¶m ~m~r gOJ ZmJ[aH$ ‘§M AmUyZ XoʶmMo

H$m‘ H$aVM am{hb. H¡$ àH$me H$X©io ¶m§À¶mH$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z gwadmVrÀ¶m H$mimV gOJ ZmJ[aH$ ‘§M

bm Pmbo hmoVo ˶m§À¶m AmR>dUr g§X^m©V ~mobVmZm OwbJ amR>r åhUVmV H$s, àH$me H$X©io ho EH$

d[að> nÌH$ma hmoVo nU ˶m§Zr ZmJ[aH$ MiditZm ~i XodyZ ‘mJ©Xe©Z H$aUmao H¥$Vrerb nÌH$ma

Agë¶mMo OwbJ amR>r Z‘wX H$aVmV. ZmJ[aH$ MiditZm ~i XoʶmgmR>r EŠgàog {gQ>rOZ ’$moa‘

H$X©io ¶m§Zr gwê$ Ho$br hmoVr. AÊUm§À¶m A§XmobZ H$mimV Ami§Xr ¶oWo àH$me H$X©io ¶m§Mm gh^mJ

(145)

hmoVm ˶m§Zr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ~moWQ> hmody Z¶o ¶mgmR>r ‘mobmMo ¶moJXmZ {Xbo. ˶mdoiÀ¶m

AÊUm§À¶m Am§XmobZm‘ܶo ˶m§Mm g{H«$¶ gh^mJ hmoVm.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§M H$moU˶mhr nj AWdm {dMmagaUr ¶mÀ¶mer WoQ> ~m§{YbH$s ‘mZUmar hr g§ñWm

Zmhr. ZmJ[aH$ Am{U gwemgZ ho ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMo ‘wi Amho. nmX©eH$Vm, bmoH$gh^mJ,

CÎmaXm¶rËd ¶m {ÌgwÌrVyZ gwemgZ {Z‘m©U H$aUo hm gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMm CÔoe Amho. ˶mgmR>r

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo Jobr Voam df} gmV˶mZo ‘mgrH$ g^m§Mo Am¶moOZ Ho$bo Amho. doJdoJù¶mV

VmËH$mbrH$ ‘wÚm§gh gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m OmJ¥VrMo H$m¶© Ho$bo Amho. J«m‘rU

^mJmV OZOmJ¥Vr H$aUm-¶m H$m¶©H$˶m§Zm àmoËgmhZ XoʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMm àgma J«m‘rU

^mJmV H$aUm-¶m H$m¶©H$˶mªMm gÝ‘mZ Jobr 12 df} gOJ ZmJ[aH$ ‘M gmV˶mZo H$aV Ambm

Amho. goŠeZ Mma à‘mUo ‘m{hVr ‘moR>çm à‘mUmda CKS> Ho$br Omdr ¶mgmR>r emgZmZo à¶ËZerb

amhUo JaOoMo Amho. gOJ ZmJ[aH$ ‘§M hm ˶mÀ¶m H$m‘m‘wio àemgZmg YmH$ {Z‘m©U H$aʶmV

¶eñdr Pmbm Amho ˶m‘wio AZoH$ H$m¶©H$˶mªZm Ago dmQ>Vo H$s gOJMr emIm Amnë¶m Jmdr

ñWmnZ ìhmdr nU Vgo hmoVmZm {XgV Zmhr ¶m àým da CÎma XoVmZm OwJb amR>r åhUmbo H$s,

‘m{hVr A{YH$ma hm H$moU˶mhr EH$m g§ñWoMr ‘ºo$Xmar Zmhr à˶oH$ ZmJ[aH$ ‘m{hVr A{YH$ma dmnê$

eH$Vmo. ˶mgmR>r H$m¶© H$aUm-¶m 춺$sbm ‘m{hVr Xoʶmg gOJ ZmJ[aH$ ‘§M Zoh‘rM nwT>mH$ma

KoVmo. ‘mÌ gOJ ZmJ[aH$ ‘§M {h {~JaamO{H$¶ g§ñWm Amho. g§ñWoZo Amnë¶m H$m‘mÀ¶m ~imda

OZVoMm {dœmg g§nmXZ Ho$bm Amho. øm {dœmgmbm VS>m Omdy Z XoVm H$m¶© H$aUo JaOoMo Amho.

˶mgmR>r gƒr {Zð>m R>odyZ H$m¶© H$amdo bmJob. H$moUr ˶mMm amO{H$¶ ’$m¶Xm CR>dy Z¶o Ago

dmQ>ë¶m‘wio gOJ ZmJ[aH$ g§ñWoMr Xþgar emIm Hw$R>ohr Zmhr ‘mÌ gOJMo g^mgX ‘hmamï´>^µa Amho.

AZoH$m§Mm Agm AZw^d Amho. H$s gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo g^mgX Agë¶mMo gm§{JVë¶mda g§~§{YV

춺$s¨À¶m àemgZmVrb H$m‘ bJoM hmoVmV Agm AZw^d AZoH$m§Zm Ambm. ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶ÚmÝd¶o ZmJ[aH$m§Zm A{^boI Iwbo H$ê$Z XoʶmMm AܶmXoe AmVm Ambm Amho. ‘mÌ Ë¶mMm

nmR>nwamdm gOJ ZmJ[aH$ ‘§M Am{U BVa g§KQ>Zm§Zr 2007 gmbmnmgyZ Ho$bm Amho. bmoH$gh^mJmMr

g~b g§ñH¥$Vr {Z‘m©U H$aUo JaOoMo Amho. hr g§ñH¥$Vr {Z‘m©U hmoʶmgmR>r doi bmJbm Var Mmbob

nU bmoH$m§Zm geº$ ~Z{dVmZm ˶m§Zm ˶m§À¶mM Zmdo AO© H$aʶmnmgyZ ˶mMm nmR>nwamdm H$gm

(146)

H$amdm ¶mMo kmZ gOJ ZmJ[aH$ ‘§M XoV AgVo. gOJ ZmJ[aH$ ‘§M H$moU˶mhr H$m¶mªMr n[a{g‘m

R>µadyZ H$m‘ H$aV Zmhr, ZmJar {hVmgmR>r, bmoH$m§À¶m h¸$m§gmR>r bT>m XoUo Ago gOJ ZmJ[aH$ ‘§MMo

H$m‘ H$m¶‘ gwê$ R>odob Aer ½dmhr OwJb amR>r XoVmV.

‘m{hVr A{YaH$ma H$m¶©H$V} VgoM Q>mobMm Pmob ¶m nwñVH$mMo boIH$- g§O¶ {eamoS>H$a -H$aê$nmZo

OZVoMm n¡gm OZVoÀ¶m {VOmoarV OmV AgVmo ˶mda OZVoMm h¸$ AgUo Ano{jV Amho. ˶mÀ¶m

IMm©Mm {hemo~ OZVobm {‘iUo OZVoMm h¸$ AgVmo. ¶m àoaUoZo g§O¶ {eamoS>H$a H$m¶©aV AgVmV.

‘m{hVr A{YH$mamMm àgma H$aʶmgmR>r Á¶m Á¶m gmYZm§Mm dmna H$aVm ¶oB©b ˶m gd© gmYZm§Ûmao

‘m{hVr A{YH$mamMm àgma àMma H$aʶmMo H$m¶© H$aV amhUo Amdí¶H$ Amho. Ago g§O¶ {eamoS>H$a

¶m§Zm dmQ>Vo. à˶oH$ {d^mJmÀ¶m ~OoQ> ‘ܶo 2 Q>¸o$ a¸$‘ ‘m{hVr A{YH$mamda IM© Ho$br nm{hOo,

Agm {Z¶‘ Amho. Ago emgZ{ZU©¶hr KoʶmV Ambobo AmhoV. Ago AgyZhr ‘m{hVr A{YH$ma

am~{dbm OmV Zmhr H$maU emgZ-àemgZmg Amnbm ^«ï>mMma CKS>{H$g ¶ody Z¶o åhUyZ {^Vr dmQ>Vo

ho CKS> g˶ Amho. Ia§ åhUOo OZVobm ‘m{hVr A{YH$mamV AO© H$amdm bmJy Z¶o Agm ¶m

H$m¶ÚmMm CÔoe Amho. ˶mgmR>r goŠeZ MmaMr A‘b~OmdUr H$mQ>oH$moa Am{U gd© nmVù¶m§da Ho$br

Va ‘m{hVr A{YH$ma I-¶m AWm©Zo gj‘ hmoB©b.

g§nwU© ‘hmamï>mMo à{V{Z{YËd H$aob Aer g§KQ>Zm ‘hmamï´>mV {XgV Zmhr. nwUo, ‘w§~B©, ZmJnya,

Zm{eH$ Am¡a§Jm~mX, ¶m n[agam‘ܶo C„oIZr¶ H$m¶© H$aUm-¶m g§ñWm AmhoV nU ˶m§Zm AZwgê$Z

‘m{hVr A{YH$ma MidirV J«m‘rU joÌmVrb H$m¶©H$V} ¶m¶bm hdoV. ‘hmamï´>mÀ¶m nmVirda H$m‘

H$aVmZm ‘m{hVr A{YH$ma A§VJ©V H$m¶©H$aUm-¶m AZoH$ g§ñWm AmhoV ˶m EH$‘oH$m§{df¶r AmXa

R>odyZ dmJVmV. ˶m§Zm nañnaH$m¶m©{df¶r AmXa AgVmo. Á¶mMo ˶mMo H$m¶©joÌ doJdoJù¶m g‘ñ¶m§er

g§~§{YV AgVo. nU EImÚm‘wX²Úmda EH$mnojm OmñV g§ñWm EH$Ì ¶odyZ H$m¶© H$aV Agë¶mMr AZoH$

CXmhaUo AmhoV.

gm‘m{OH$ H$m¶©H$V} ‘mZd H$m§~io - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} ‘mZd H$m§~io ¶m§À¶m ‘wbmIVrMm

gmam§e nwT>rb à‘mUo, ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr A‘b~OmdUr à˶oH$ emg{H$¶ H$m¶m©b¶mda

~§YZH$maH$ AgVmZm A{YH$ma H$m¶ÚmMr A‘b~OmdUr gd© {R>H$mUr hmoVoM Ago Zmhr. ‘m{hVr

(147)

A{YH$ma H$m¶ÚmMm àgma àMma ìhm¶Mm Agob Va ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm hm embo¶ {ejUmV

A§V^w©V H$ê$Z H$m¶ÚmMo kmZ embo¶ {dÚm϶mªZm ìhmdo ˶m‘wio ^{dî¶mV H$m¶Úm{df¶r gOJ

ZmJ[aH$ V¶ma hmoʶmg ‘XV hmoB©b. AÊUm§À¶m A§XmobZmV Amåhr ˶m§À¶m gmo~V hmoVmo ˶mVyZ

H$m¶Xm g‘V Pmë¶mda ˶m H$m¶ÚmMm dmna g‘mOmgmR>r H$aʶmMr àoaUm {‘iV Jobr Ago ‘mZd

H$m§~io Z‘wX H$aVmV. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna Am{U àgma H$aUm-¶m H$m¶©H$˶mªMo

d¡¶º$sH$ nmVirdaMo ¶moJXmZ ‘m{hVr A{YH$ma Midir gmR>r ~hþ‘wë¶ Amho. g§ñWm§À¶m H$m¶m©gmo~V

H$m¶©H$˶mªMo d¡¶º$sH$ nmVirdaMo H$m¶©hr AZoH$ g‘ñ¶m gmoS>{dʶmgmR>r Cn¶moJr nS>V Amho.

‘m{hVr A{YH$mamMo lo¶ ho d¡¶º$sH$ nmVirda H$m¶©H$˶mªMo Am{U ñd¶§godr g§ñWm§Mo Amho. ˶mV

emgZ àemgZm {déÕ Ho$boë¶m g§Kfm©Mo ’$bñdê$n hm H$m¶Xm ‘hmamï´>mV H$mhr à‘mUmV ê$Obm

Amho. AmOhr gaH$marnmVirda ‘m{hVr A{YH$mamMm àgma hmody Z¶o ¶mgmR>r à¶ËZ Ho$bo OmV

AgVmV.

àm. YZ§O¶ {^go - ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmg§X^m©Vrb gm‘m{OH$ g§emoYZH$V} S>m°. YZ§O¶ {^go

¶m§Mr ‘wbmIV ˶mMm gmam§enwT>rb à‘mUo, ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªMo IyZ hmoUo hr qMVoMr ~m~

Amho. ‘m{hVr ‘mJʶmÀ¶m nÕVrV gwb^Vm Agmdr. ‘m{hVr A{YH$ma Midi hr A˶§V Aën

à‘mUmV Amho. Midi hm ì¶mnH$ AWm©Mm eãX Amho. MidirVyZ H«$m§Vr hmoV AgVo. MidirVyZ

n[adV©Z hmoV AgVo. bmoH$emhr‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ‘hÎdmMm Amho nU H$m¶Xm OZVoV

ê$Obm OmUo Amdí¶H$ Amho. OZVoV H$m¶Xm ê$O{dʶmgmR>r ì¶mnH$ OZOmJ¥Vr Ho$br OmUo Ano{jV

AgVo. bmoH$m§À¶m ^y{‘Ho$gmo~VM emgZ àemgZmMr bmoH$emhr ê$O{dʶmMr y{‘H$m I-¶m AWm©Zo

Agm¶bm hdr. emgZ àemgZ àm§OinUo Am{U ñdÀN>nUo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr Midi

éO{dʶmgmR>r à¶ËZ H$aV Zmhr Vmoda ^maVr¶ bmoH$emhr ¶eñdr hmoUma Zmhr. emgZ àemgZm À¶m

MwH$sÀ¶m ~m~r ˶m§À¶mM bjmV AmUy XoUo ho gOJ ZmJ[aH$mMo H$V©ì¶M Amho. Vo H$V©ì¶ ZmJ[aH$m§Zr

~OmdUo JaOoMo Amho. bmoH$emhr gmjaVm ^maVmV H$‘r Amho. bmoH$emhrMr gmjaVm dmT>{dUo

JaOoMo Amho. H$m¶ÚmMo kmZ dmT>{dUo JaOoMo Amho. Amnë¶m XoemVrb ‘hmnwéfm§Mr XoemÀ¶m

ñdmV§Í¶mZ§Va Xoe H$gm Mmbmdm ¶m~m~V {Z{üV Aer ñdßZ hmoVr. ˶m ñdßZm§Zm g˶mV AmUUo ôµ¶m

EdOr Ho$di à{V‘mnwOZ AmnU H$aVmo AmhmoV H$m ¶mMm {dMma à˶oH$ ZmJ[aH$m§Zr Ia åhUOo

(148)

H$am¶bm hdm Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMr A{nbr¶ à{H«$¶m ObX JVr Zo ìhmdr Ago ‘V

S>m°. YZ§O¶ {^go ¶m§Zr à{VnmXZ Ho$bobo Amho.

àm. A{^OrV amR>moS> - n[adV©Z AH°$S>‘r Mo A{^OrV amR>moS> gam§À¶m ‘wbmIVrMm gmam§e

nwT>rbà‘mUo ‘m{hVrVrMm A{YH$ma H$m¶Xm embo¶ nmR>çnwñVH$m§‘ܶo {eH${dʶmV ¶mdm. n[adV©Z

H$m°ånr{Q>{Q>ìh ’$moa‘ ‘ܶo ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm ¶m {df¶mda VnerbmZo ‘mJ©Xe©Z Ho$bo OmVo.

Vgo H$mog}g n[adV©Z H$m°ånr{Q>{Q>ìh ’$moa‘ Am¶mo{OV H$aVo. gm‘mݶ ZmJ[aH$, ñnYm© n[ajm§Mr V¶mar

H$aUmao {dÚmWu ¶m§Mo ‘mJ©Xe©Z A{^OrV amR>moS> H$aV AgVmV. ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm hm

^maVr¶ amÁ¶KQ>ZoÀ¶m ‘gwÚmMmM ^mJ hmoVm. KQ>ZoÀ¶m H$b‘ 19 à‘mUo à˶oH$ 춺$sbm OmUyZ

KoʶmMm A{YH$ma Amho. ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm hm H$b‘ 19 Mr ì¶már dmT>{dUmam Amho.

{dñV¥V {ddoMZ H$aUmam Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úmbm eãX ‘¶m©Xm 150 eãXm§Mr Zgmdr.

˶mEdOr ‘m{hVrMm A{YH$ma AO© CÔoe ‘m{hVr XoʶmV ¶mdr. embo¶ ñVamda ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶ÚmMr AmoiI Pmë¶mg gj‘ ZmJ[aH$ {Z‘m©U hmoVrb ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm hm gm‘mOrH$

MidirMm n[aUm‘ Amho.

{Zd¥Îm Ana {Oëhm{YH$mar ({ZdS> loUr) àëhmX H$Mao - ‘hmamï´>mV nÙ^yfU AÊUm hOmao ¶m§Zr

‘m{hVr A{YH$ma MidirMo ZoV¥Ëd Ho$bo Amho. AmVm amÁ¶mV gd©Ì hr Midi nwT>o ZoUmao H$m¶©H$V}

g§ñWm V¶ma Pmë¶m AmhoV. ˶mVyZ H¥$Vrerb Am{U OmU˶m ZmJ[aH$m§Mo JQ> AmO ‘m{hVr A{YH$ma

MidirV g{H«$¶ AmhoV. ‘hmamï´> ho XoemÀ¶m nmaXe©H$Vobm Am{U YmoaUmbm {Xem XoUmao amÁ¶ ~Zbo

Amho.

‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m MidirgmR>r AmnU gmV˶mZo boIZ, dmMZ, à{ejU Am{U H$m¶©emim

¶mda ^a XoV AgVmo. ‘m{hVr A{YH$mamMr à^mdr A§‘b~OmdUr hmoʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamVrb

H$b‘ MmaMr H$mQ>oH$moa A§‘b~OmdUr Ho$br Joë¶mg ‘m{hVr A{YH$mamVrb AOmªMo à‘mU H$‘r

hmoB©b ‘m{hVr A{YH$ma A{YH$ à^mdr hmoB©b. ZmJ[aH$m§Zr ‘m{hVr ‘mJʶmnwdu emgZmZo ñd¶§àoaUoZo

‘m{hVr àH$Q> Ho$ë¶mg ‘m{hVr A{YH$mamMo A{YH$mYrH$ gm‘mOrH$aU hmoB©b.

(149)

g§X^© J«§W gyMr

1. H$Mao àëhmX/Jm`H$dmS> eoIa, H$m`Xm _m{hVrMm AZ² A^ì`pŠVñdmV§Í`mMm, `eXm

àH$meZ nwUo,

2010, n¥ð> H«$. 11 Vo 17

2. ~mMb.{d._m, ^maVr` amÁ`KQ>Zm Am{U amO{H$` ì`dhma (AZwdmXrV), Ho$,gmJa

àH$meZ nwUo,

2010, n¥ð> H«§$. 34 Vo 54

3. gŠgoZm.Eg.EZ, AamOH$mÀ`m dmQ>oda ^maV, AZwdmX- Xm§S>oH$a Hw$gw{XZr, lr{dÚm

àH$meZ, 1995,

n¥ð> H«§$. 12

4. dobUH$a {ddoH$, J«mhH$ amOm, gOJ hmo!, amOh§g àH$meZ, 1995, n¥ð> H§«$. 1 Vo 30

5. damS>H$a.a.K., amÁ`emó, {Zambr àH$meZ, 1995, n¥ð> H«§$. 17

6. Mm¡Yar amOoe, H|$Ð emgZmMm _m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z`_, 2005, Mm¡Yar bm°

npãbeg©, 2013,

n¥ð> H§«$. 05

7. ZmB©H$dmS>o \$mê$I, ñQ>rb \o«$_, amï´>MoVZm àH$meZ, _w§~B©, 2013, n¥ð> H«$. 15

8. ndma O`qgJamd, qhXþñWmZÀ`m ñdmV§Í` MidirMm B{Vhmg, {Zambr àH$meZ, nwUo,

2009,

n¥ð> H«$. 70 Vo 95

9. S>moio. Zm.`., amO{H$` {dMmam§Mm B{Vhmg, H$m°pÝQ>ZoÝQ>b àH$meZ, 1969, n¥ð> H«$. 815

Vo 865

10. ^moio ^mîH$a bú_U, ^maVr` JUamÁ`m§Mo emgZ Am{U amOH$maU, qnninwao EÊS> H§$

npãbeg©,

(150)

2003, n¥ð> H«$. 115

11. gmR>o gË`a§OZ, ^maVr` amÁ`KQ>ZoMr nÞmg df}, H$m°pÝQ>ZoÝQ>b àH$meZ, 2002, n¥ð> H«$.

125

12. Omoer b{bVm, bmoH$m{^_wI H$ma^mamÀ`m {XeoZo...., dm°Q>aeoS> AmJ©Zm`PoeZ Q´>ñQ

àH$meZ>, 2009,

n¥ð> H«$. 120

13. dobUH$a, bmoH$a§J boI gOJ, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 12/08/2013

14. hOmao AÊUm, bT>mB© AOwZhr AnwU©, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 11/10/2015

15. dobUH$a {ddoH$, _m{hVrMm A{YH$ma YmoŠ`mV, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, 280/07/2018

16. dobUH$a {ddoH$, _m{hVrMm A{YH$ma H$m`Xm eó Zìho, gmYZ, X¡{ZH$ bmoH$gËVm,

11/10/2015

17. ~mV_r, _m{hVrMm A{YH$ma H$m`ÚmVrb ~Xbmbm AÊUm hOmao `m§Mm {damoY, X¡{ZH$

bmoH$gËVm,

21/04/2017

18. ~mV_r, eha~mV… _m{hVr A{YH$mamMm ~mJwb~wdm, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, nwadUr- _w§~B©,

{X. 30/01/2018

19. Amgmdm í`m_, H$m`Xm Ho$bm OmVmo` ~moWQ>, X¡{ZH$ _hmamï´> Q>mB©åg, 10/10/2015

20. PJS>o _hoe, _m{hVr A{YH$ma AmVm A{YH$ nmaXeu, X¡{ZH$ bmoH$_V, {X.

15/12/2018

21. {eamoS>H$a g§O`, _m{hVr A{YH$ma d MidirMr Voam df}, X¡{ZH$ ñdV§Ì ZmJ[aH$,{X.

20/10/2018

22. WËVo {_qbX, 150 dfmªMr {_imb§ O§JbmdaM§ ñdamÁ`! X¡{ZH$ bmoH$_V-_§WZ, {X.

27/06/2015

23. http://mahitiadhikarmanch.ngo/

24. http://yashada.org

(151)

25. https://www.worldbank.org/

26. https://rtionline.org.in/

27. https://rti.gov.in/

28. http://foundation.moveylife.in/

* * *

(152)

àH$aU nmMdo - Cng§hma, {ZîH$f©, Cnm``moOZm

1) àñVmdZm

2) g§emoYZmg§~§Yr gmam§e

3) g§emoYZmMo {ZîH$f©

4) {e’$maer

5) CÔrï>m§Mr nwV©Vm

6) J¥{hVH$m§Mr nS>VmiUr

7) ^{dî¶doY

8) g‘mamon

(153)

àH$aU nmM

* àñVmdZm …-

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi - gOJ ZmJ[aH$ ‘§M- EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg ¶m

Aä¶mg {df¶mda g§emoYZ {ZdS> Ho$ë¶mnmgyZ ¶m g§emoYZ H$m¶m©bm gwê$dmV H$aʶmV Ambr.

˶mV n{hbo àH$aUmV àñVmdZm ‘m§S>ʶmV Ambr. VgoM ‘m{hVr A{YH$ma MidirMm B{Vhmg

Am{U ˶mMm àdmg OmUyZ KoʶmV Ambobm Amho. Xþgao àH$aU ho g§emoYZmMm nwd}{Vhmg Amho.

¶mV g§emoYZmMm nwdm©ä¶mg {Xbobm Amho. {Vg-¶m àH$aUmV g§emoYZ nÕVr~Ôb {ddoMZ

H$aʶmV Ambo Amho. Mm¡Ï¶m àH$aUmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m AZwf§JmZo ‘m{hVr A{YH$ma

Midi Am{U gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m§Mm Aä¶mg Ho$bm Amho. gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo ‘m{hVr

A{YH$ma Midirg {Xboë¶m ¶moJXmZm~Ôb Ho$boë¶m H$m¶m©Mm AmT>mdm KoʶmV Ambobm Amho.

gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo ‘m{hVr A{YH$mamÛmao OZVoÀ¶m àým§À¶m gmoS>dUwH$sgmR>r Ho$bobm à¶ËZ

Ago ˶mMo ñdê$n Amho. VgoM darb gd© àH$aUm§Mm gmam§e ¶m {R>H$mUr ‘m§S>ʶmV Ambm Amho.

¶mM àH$aUmV gmam§e, {ZîH$f© {e’$maer ‘m§S>ʶmV Amë¶m AmhoV. g§emoYZmVrb CÔrï>m§Zm

AZwgê$Z V¶ma Ho$bobr àýmdbr, ‘wbmIVr AZwgwMr ¶m gmaIrgmYZo dmnê$Z VgoM {Z[ajU

V§ÌmMm Adb§~ H$ê$Z àmW{‘H$ d Xþ涑 ómoVm§Mm Adb§~ H$ê$Z ‘m{hVrMo emoYZ g§H$bZ,

{dûcofU Ho$bo Amho. emór¶ nÕVrZo ‘m§S>Ur H$ê$Z ¶m g§emoYZmÀ¶m g§X^m©Vrb hmVr Ambobo

{ZîH$f© ¶m àH$aUmV ‘m§S>bo AmhoV. ‘m{hVr A{YH$mamMm àdmg, ˶mbm bm^bobm MidirMm

B{Vhmg Am{U gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmMo gXa MidirMo ¶moJXmZ ˶mÀ¶m {d{dY H$m§Jmo-¶m§Mm

Aä¶mg H$ê$Z ¶m g§~§Yr {e’$maer ‘m§S>ë¶m AmhoV. VgoM ^{dî¶mMm doY KoʶmMm à¶ËZ Ho$bm

Amho. g§emoYZ H$aVodoir AZoH$ AS>MUtZm gm‘moao Omdo bmJbo. ¶m~m~V gmam§eê$nmVrb dU©Z

gmam§e àH$aUm§VJ©V Ho$bo Amho. ˶mMr g§X^© gwMr dUm©ZwH«$‘o eodQ>r {Xbr Amho.

(154)

1) gmam§e- àñVwV emoYà~§YmgmR>r ‘‘‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi - gOJ ZmJ[aH$

‘§M- EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg’’ ¶m {df¶mda g§emoYZ H$aʶmV Ambobo Amho. ˶m g§emoYZmMm

àH$aU {Zhm¶ gmam§e nwT>rb à‘mUo …-

2.1) àH$aUo n{hbo : àñVmdZm- ¶m àH$aUmÀ¶m gwê$dmVrg àñVmdZm {Xbr Amho. g§emoYZ

{df¶mMo {ddoMZ Ho$bo Amho. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm åhUOo H$m¶? ˶mMm à^md H$gm Amho?

amï´>r¶, Am§Vamï´>r¶ g§X^m©V ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm àdmg ‘m§S>ʶmV Ambm Amho.

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m Midir gmR>r H$m¶©H$aUmao H$m¶©H$V} ¶m§À¶m H$m¶m©Mm

g§{já n[aM¶ g§{já ñdê$nmV XoʶmV Ambm Amho.

2.2) àH$aU Xþgao - g§emoYZmMm nwdm©ä¶mg -g§emoYZmbm gwê$dmV H$aʶmAmYr¶m g§emoYZmÀ¶m

g§X^m©V H$moUVo H$moUVo g§emoYZ Pmbo Amho. ˶mV g§~§YrVmZm H$moUH$moU˶m g‘ñ¶m Amë¶m

AmhoV. ˶m g‘ñ¶oÀ¶m g§X^m©V H$moU˶m g§emoYZ nÕVrÀ¶m dmnamZo g‘ñ¶m {ZdmaU H$aʶmV

Ambo. g§X^© gm{h˶ H$m¶ dmnabo Jobo ¶m§Mm Aä¶mg Ho$bm Jobm. gXa Aä¶mg H$aVo doir Oo

boI g§X^© gm{h˶mMo dmMZ H$aʶmV Ambo ˶mVyZ EH$ Zdr Ñï>r {‘imbr ¶m {df¶r g{dñVa

‘m{hVr gXa àH$aUmV ‘m§S>ʶmV Ambr Amho.

2.3) àH$aU {Vgao - g§emoYZ nÕVr ¶m ‘ܶo g§emoYZ à{H«$¶o g§~§Yr {Z¶moOZ Ho$bo Amho.

AÝdojUmË‘H$ qH$dm n[aM¶mË‘H$ g§emoYZ AmamIS>çmZwgma ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm g§X^m©V

Aܶ¶Z H$aʶmgmR>r AmamIS>m {Z{üV H$aʶmV Ambm. J¥{hVH¥$˶m§Mr ‘m§S>Ur H$aʶmV Ambr.

J¥{hVH¥$˶m§À¶m nS>VmiUr gmR>r ¶oUm-¶m g‘ñ¶m§Mo gwÌU H$aʶmV Ambo. J¥{hVH¥$˶m§Mr {Z{üVr

g§emoYZmÀ¶m {ZîH$fm©àV OmʶmgmR>r Ho$br Amho. g§emoYZ {df¶mMr ì¶már, ‘¶m©Xm, g§emoYZ

nÕVr ¶m§Mr MMm©Ë‘H$ ‘m{hVr {dfX Ho$br Amho.

(155)

2.4) àH$aU Mm¡Wo- ¶m àH$aUm‘ܶo gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo 2017 Vo 2018 ¶m dfm©V Ho$boë¶m

H$m¶m©n¡H$s {ZdS>H$ Jmoï>tMm g‘mdoe Ho$bobm Amho. ˶mV ˶m§Zr gmܶ Ho$boë¶m AZoH$ ¶eñdr

bT>çm§Mm g‘mdoe Amho. AZoH$ nmVù¶mda gOJ ZmJ[aH$ ‘§M bT>V AgVmo. gOJ ZmJ[aH$

‘§MÀ¶m H$m¶m©Mm à^md Aä¶mgʶmgmR>r {ZdS>H$ H$m¶m©Mm AmT>mdm KoVbobm Amho.

˶mZygma gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m H$m¶©nÕVr‘Yrb OmUdbobo Q>ßno nwT>rb à‘mUo- nwdm©ä¶mg,

‘m{hVrMr ‘m§S>Ur, emg{H$¶ H$m‘H$mOmda bj, Z‘wZo VnmgUr, ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna,

{ZdoXZ, nmR>nwamdm Agm AZoH$ àým§Mm àdmg gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ Pmbobm

{XgVmo. VgoM {_i{dboë`m _m{hVrMo Q>o~bÀ`m _XVrZo gmXarH$aU Ho$bo AgyZ Ë`mMo {díbofU

_m§S>bo Amho.

2.5) àH$aU nmMdo - g§emoYZmMo gmam§e {ZîH$f© d {e’$maer - {d{dY gmYZo d V§Ìm§À¶m

ghmæ¶mZo g§H${bV Ho$boë¶m ‘m{hVrMo {dûcofU Am{U AW© {Zdm©MZ ¶mVyZ gXa g§emoYH$mZo

{ZîH$f© H$mT>bo AmhoV. ho {ZîH$f© dñVw{Zð>nUo ‘m§S>bo AmhoV. VgoM ‘m{hVr A{YH$ma Am{U

‘hmamï´>Vrb Midi ¶m§À¶m gmR>r H$mhr {e’$maer Ho$ë¶m AmhoV. H$moU˶mhr g§emoYH$mg H$mhr

‘¶m©Xm AgVmV. {ZdS>boë¶m g§emoYZ {df¶mMm Aä¶mg H$aV AgVmZm ˶mÀ¶m AZwf§JmZo AZoH$

{df¶, Cn{df¶, d g‘ñ¶m g§emoYH$mg‘moa Amë¶m. na§Vw g§emoYZ {df¶mÀ¶m g§X^m©V {Z{üV

Yoæ¶ JmR>Vm ¶mdo, ¶mgmR>r ˶mMm nmR>nwamdm H$ê$Z Á¶m g‘ñ¶oÀ¶m g§X^m©V CÎmao emoYVm Ambr

ZmhrV ˶mV g§emoYZ gwê$ R>odbo Omdo ¶mgmR>r ^{dî¶doY KoʶmV Ambobm Amho. VgoM

J¥{hVH$mMr nS>VmiUr _m§S>br Amho.

g§X^© gwMr- gXa g§emoYZ H$m¶m©gmR>r AZoH$ gmYZm§Mm VmpËdH$ Am{U g¡Õm§{VH$ AmYma KoʶmV

Ambobm Amho. g¡Õm§{VH$ AmYma {‘imbm Agm AmYma R>abobo g§X^©J«§W, {Z¶VH$mbrHo$,

g§emoYZà~§Y, do~gmB©Q>g² ¶m§Mm C„oI g§X^©gwMrV Ho$bobm Amho.

(156)

n[a{eï>o - n[a{eï>m§‘ܶo nwaH$ d Cn¶wº$ R>abobr ‘m{hVr OmoS>br Amho. ˶mV n[a{eï> A ‘ܶo

nwaH$ ‘m{hVrAm{U n[anÌHo$, OmoS>bobo AmhoV. VgoM _m{hVr g§H$bZmgmR>r dmnabobr àíZmdbr

d _wbmIV AZwgyMr OmoS>br Amho.

* g§emoYZmMo {ZîH$f© …-

1) XoemÀ¶m ‘hmamï´>mÀ¶r ‘m{hVr A{YH$ma bT>çm‘ܶo VgoM nwUo ehamVrb MiditZm

‘hÎdmMo ñWmZ Amho. XoemVrb BVa ehamgm§R>r ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m g§X^m©V nwUo eha

‘m{hVr A{YH$ma Midi àoaUmXm¶r R>aVo Amho. ^maVmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm

ApñVËdmV Amë¶mZ§Va AZoH$ Midir {Z‘m©U Pmë¶m nañna àoaUm hm ˶m§Mm ómoV hmoVm.

˶mV nwUo eha ho ‘m{hVrMm A{YH$ma H$m¶Xm à^mdrnUo dmna H$aUm-¶m H$m¶©H$˶mªMr

^y{‘ Amho. nwUo ¶o{Wb H$m¶©H$V} ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna VmH$XrZo H$aV AmhoV.

XoemVrb ZmJ[aH$m§Zm ‘V ‘m§S>ʶmMm Am{U ‘V ~Z{dʶmMm h¸$ Amho. g§{dYmZmZo

{Xboë¶m A{^춺$s ñdmV§Í¶mVrb Vmo J{^©V AW© Amho. ˶m‘wio XoemVrb à˶oH$ ZmJ[aH$mZo

XoemÀ¶m àJVrV Amnbm dmQ>m CMbm¶bm hdm. Amnbo ‘V ‘m§S>ʶmnwdu ˶mMr nS>VmiUr

H$aʶmgmR>r ‘m{hVrMm A{YH$ma A˶§V ‘hÎdmMm R>aVmo. OZVoÀ¶m A{YH$mamgmR>r hm

H$m¶Xm A{YH$ gj‘nUo dmnabm OmUo JaOoMo Amho. gܶmMr ‘m{hVr A{YH$ma Midi

hr XoemVrb gdm©V VmH$XdmZ ~Zbr Amho. AZoH$ H$m¶©H$V} ^«ï>mMmamÀ¶m {dê$Õ bTy>Z

^«ï>mMmamZo hmoaniboë¶m OZVobm ݶm¶ {‘idyZ XoʶmgmR>r ‘m{hVr A{YH$mamMm à^mdrnUo

dmna H$aVmZm {XgV AmhoV.

2) bmoH$emhr ì¶dñWoV OZVoMm n¡gm IM© hmoV AgVmo. ˶m§Mm n¡gm Hw$R>o IM© hmoVmo? ¶mMm

Om~ OZVoZoM {dMmaUo JaOoMo Amho. H$mhr doiobm bmoH$emhrVrb gÎmmYmar nj Am{U

{damoYr nj ho XmoKohr njm§À¶m gÎmmg‘rH$aUmV, amOH$s¶ g‘rH$aUmV nañna bmJo~m§Yo

OnV AgVmV. AmOMo {damoYH$ ho CÚmMo gÎmmYmar ~Zy eH$VmV. ˶m‘wio ^maVmVrb

amOH$s¶ ì¶dñWoÀ¶m nQ>bmda ~-¶mM Jmoï>r gÎmmYmar Am{U {damoYH$ ¶m§À¶m g§JZ‘VmZo

(157)

hmoV AgVmV. ˶mdoir {damoYr nj gÎmmYmar njmda A§Hw$e R>ody eHo$b Aer eŠ¶Vm

ZgVo. ˶mdoir ZmJ[aH$m§Zr ZmJar H$V©ì¶ ~OmdUo JaOoMo AgVo. ZmJ[aH$m§Zm Oa Amnbo

ZmJ[aH$ AgʶmMo H$V©ì¶ ~Omdm¶Mo Agob Va ˶m§Zm XoemVrb H$m¶ÚmMo kmZ Agmdo.

d¡{œH$ ñVamda AZoH$ H«$m§VrH$maH$ KQ>Zm Pmë¶m ˶mbm H$maH$ Am{U àoaH$ R>abobr eº$s

åhUOo Vo{Wb ZmJ[aH$m§Zm ˶m§À¶m h¸$m§Mr Pmbobr Om{Ud hmo¶. ZmJ[aH$ËdmÀ¶m Om{UdoZo

EH$Ì Amboë¶m ZmJ[aH$m§Zr AmYw{ZH$ bmoH$emhrMm nm¶m KmVbm Amho. ˶m§Zr H$mhrA§er

Amnbo h¸$ ‘¶m©{XV H$ê$Z KoVbo, H$mhr h¸$ gmoS>bo, Am{U H$mhr h¸$ bmoH$à{V{ZYtZm

{Xbobo AmhoV. ˶mVyZ àm{V{ZYrH$ bmoH$emhr ApñVËdmV Ambr Amho. àm{V{Z{YH$

bmoH$emhr‘ܶo XoIrb bmoH$à{V{ZYtZr AmË‘H|${ÐV ~ZwZ ñdV:Mm {dMma H$aUo Ano{jV

Zmhr. ˶m§À¶m Aí¶m dmJʶm‘wio bmoH$emhrVrb bmoH$m{^‘wIVm bmon nmdVo. hr ~m~

Ho$di bmoH$à{V{ZYrnwaVrM ‘¶m©XrV Zmhr.

3) àemgZmbm XoIrb hr ~m~ bmJy nS>Vo. bmoH$à{V{ZYtZr Am{U àemgH$s¶ A{YH$m-¶m§Zr

Amnbo H$V©ì¶ ZrQ> ~Omdbo Zmhr Va AmnU H$moUVr ^y{‘H$m ¿¶mdr ¶mMo kmZ gd©M

ZmJ[aH$m§Zm AgV Zmhr. ˶mVyZ ^«ï>mMma Am{U AZmJm|Xr H$ma^ma {Z‘m©U hmoV AgVmo.

Á¶mÀ¶m hmVr A{YH$ma Vmo ñdV:bm amOm Agë¶mgmaIm g‘Ow bmJVmo. øm n[apñWVrMo

n[adV©Z H$amd¶mMo Agob Va ZmJ[aH$m§Zr àW‘ XoemVrb ZmJ[aH$m§Zr Amnë¶m XoemMo

H$m¶Xo g‘OwZ KoVbo nm{hOo. gwê$dmVrbm H$m¶ÚmMr OZVoZo nwU© ‘m{hVr ¿¶mdr. ˶mZ§Va

H$madmB©, gwZdmB© ‘ܶo ^mJ ¿¶mdm. amOñWmZmVrb O~m~Xohr ¶mÌo‘ܶo gm‘m{OH$ H$m¶©H$V}

{ZpIb S>o ¶m§Zr O~m~Xohr hm H$m¶Xm Agmdm Ago ‘V 춺$ Ho$bo. ˶mgmR>r Vo g§Kf©

H$aV AmhoV.

4) bmoH$emhr amÁ¶ì¶dñWo‘ܶo bmoH$H$ë¶mUH$mar amÁ¶mÀ¶m ^w{‘Ho$V emgZ ì¶dñWm AgVo.

˶mgmR>r bmoH$H$ë¶mUmÀ¶m AZoH$ ¶moOZm emgZì¶dñWo H$Sy>Z am~{dë¶m OmVmV.

bmoH$H$ë¶mUmÀ¶m ¶m ¶moOZm H$mJXmdaM amhVm H$m‘m Z¶o. Ano{jV bm^ bm^mWu n¶ªV

nmohMbm H$m? ¶mMr ‘m{hVr ZmJ[aH$ åhUyZ 춺$s H$ê$Z Kody eH$Vo. H$mhr doiog

H$moU˶mhr ñdmWm©{edm¶ H$mhr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} Aer ‘m{hVr ‘mJdV AgVmV.

(158)

{h EH$ gX^mdZm H¥$Vr AgVo. ˶mÛmao Y¸$mXm¶H$ àH$ma CKS> hmoV Ambo. ˶m‘wio

^maVr¶ ZmJ[aH$m§Zr Amnë¶m emgZ ¶§ÌUo à{V S>moignUo H$m¶©aV amhUo JaOoMo Amho.

5) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} ho ñdV:À¶m Zìho Va XoemÀ¶m ApñVËdmgmR>r bT>V AgVmV.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} ho gÎmm Am{U n¡í¶mÀ¶m Omoamda CÝ‘mX H$aUm-¶m ~S>çm

bmoH$m§Zm YS>m {eH${dʶmgmR>r H$m¶©aV AgVmV. Ago H$aVmZm ˶m§Zm AZoH$ AmìhmZm§Zm

gm‘moao Omdo bmJVo. ˶m§Zm AZoH$ Amamonm§Mm gm‘Zm H$amdm bmJVmo. gaH$mada A§Hw$e

R>odbm åhUyZ {damoYrnjmVrb bmoH$ amï´>^º$ åhUyZ ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶m©Mm Jm¡ad

H$aVmV Am{U VoM gÎmoV Amë¶mda ˶m§À¶m {damoYmV ‘m{hVr A{YH$mamMm A§Hw$e R>odë¶mg

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶m©g bJoMM amï´>{damoYr Kmo{fV H$aVmV. H$Yr H$Yr gÎmmYm-

¶m§Zm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm dmna bmoH${à¶VogmR>r Ho$bobm ’$mg© Amho Ago dmQ>Vo.

H$mhr à§gJmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªÀ¶m d¡¶º$sH$ OrdZmVrb Jmoï>tMm Cn¶moJ H$ê$Z

˶m§Zm ~XZm‘ H$aʶmMm à¶ËZ hmoV AgVmo. gmoeb {‘S>r¶mda Aí¶m nÕVrZo Q´>mob

hmoʶmMm AZw^d ‘m{hVr A{YH$mam H$m¶©H$˶mªZm ¶oV AgVmo. ¶m g§X^m©V ‘w~§B©pñWV

A{Zb JbJbr ho ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} ¶m§Zm hm AZw^d gmV˶mZo Ambm Amho.

EImÚm 춺$sZo ãb°H$‘obtJ Ho$bo H$s g§nwU© ‘m{hVr A{YH$ma Midirg Xmofr YaUo ¶mo½¶

ZgVo.

* C{Ôï>m§Mr nwV©Vm …-

1) _hmamï´> _mhrVrMm A{YH$ma H$m`ÚmMr A_b~OmdUr H$aÊ`mV gOJ ZmJarH$ _§M AJ«oga

Amho.

- ‘m{hVr A{YH$mamMr Midi AmO gdm©V geº$nUo nwT>o ¶oV Amho. Ago Agbo Var

‘m{hVr A{YH$mamMr Vnerbdma ‘m{hVr OZVog Zmhr ho g‘moa Ambo Amho. CXm. H$b‘ 4

2) nwUo ehamVrb Am{U _hmamï´>mÀ`m g_ñ`mda Cnm` `moOZm Am{U Ý`m` {_idyZ XoÊ`mV gOJ

ZmJarH$ _§MmMm H$m`©^ma hm Iwn ì`mnH$ ñdê$nmMm Amho.

(159)

- ‘m{hVr A{YH$ma gm‘mݶ OZVo n¶ªV nmohMbm Amho Ago åhUVm ¶oUma Zmhr H$maU

gm‘mݶ OZVobm ˶mMr Vm|S>AmoiI Amho. nU Vnerbdma ‘m{hVr Zmhr ho g§emoYZmVyZ

g‘moa Ambo Amho.

3) bmoH$emhrMr _O~yVr dmT>{dÊ`mgmR>r _mhrVr A{YH$ma Iwn Cn`moJr Amho.

- gd©gm‘mݶ OZVobm ‘m{hVr A{YH$mam~m~V ¶mo½¶ ñdê$nmV ‘mJ©Xe©Z hmoUo JaOoMo Amho.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm bmoH$^mfoVyZ bmoH$H$boVyZ OmñV àgma nmdy eH$Vmo Ago

g§emoYZH$˶m©g dmQ>Vo.

4) _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmÀ`m {Z{_©VrnmgyZ Ë`mMr A_b~OmdUr H$aÊ`mgmR>r _hmamï´>mVrb

AZoH$ g§ñWm Am{U g§KQ>Zm H$m`©aV AmhoV.

- gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoZo doJdoJù¶m nmVù¶m§da ‘m{hVr A{YH$mamMm dmna H$ê$Z

OZVoMo àý ‘mJu bmdbo Amho. àemgZmÀ¶m AZmJm|Xr H$ma^mamda AmgwS> AmoT>bo Amho.

¶mo½¶ àemg{H$¶ A{YH$m-¶m§Mr nmR>amIU Ho$br Amho. emgH$s¶ H$m‘H$mOmMr H$mJXnÌo

OZVoÀ¶m n[ajUmgmR>r Iwbr R>odʶmMm {ZU©¶ emgZmZo gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶m g§ñWoÀ¶m

nmR>nwamì¶m‘wio Ho$bm. H$b‘ 4 Mr A‘§b~OmdUr ¶mo½¶ V-hoZo hmoV Zmhr ho gdm©V àW‘

OZVm Am{U emgZ ¶m§À¶m g‘moa gOJ ZmJ[aH$ ‘§MZo AmUbo. ˶m‘wio gOJ ZmJ[aH$

‘§MMo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m g§X^m©Vrb H$m¶© ¶moJXmZ ^ard ñdê$nmMo Amho. BVa

g§ñWm§Zr ˶mVyZ ~moY KoUo JaOoMo Amho.

5) `m _mhrVr A{YH$ma H$m`ÚmMr H$m`© `m gOJ _§MmZo {H$Vr `mo½` nÕVrZo Ho$bobo Amho Ë`m

Ë`m H$m`m©bm AÝdm`mW© bmdUo.

- OZVoÀ¶m ‘ZmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm ê$O{dʶmMm à¶ËZ ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr

A{YH$ma MidirZo Ho$bm Amho. ˶mMr n[aUrVr AmO ‘hmamï´>mV JmdmoJmdr AZoH$ ‘m{hVr

(160)

A{YH$ma H$m¶©H$V} H$m¶©aV AmhoV. OZVoÀ¶m ‘ZmV ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~V

OZOmJ¥VrMo lo¶ ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midirbm OmVo.

6) ¶m {df¶m§darb g§emoYZm‘wio ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m dmnam~m~VMo ‘hÎd ZmJ[aH$m§Zm g‘Oob

VgoM g§KQ>rV à¶ËZmMo ’$bñdê$n ‘m{hVr A{YH$mamMr ¶epñdVm hr {ZXe©Zmg ¶oB©b. d

¶m H$m¶ÚmMr A‘b~OmdUr ¶mo½¶ àH$mao H$aʶmg ZmJ[aH$ gwê$dmV H$ê$ eH$Vrb Agm

{dœmg dmQ>Vmo.

- ZmJ[aH$m§Zr g§KQ>rV ñdê$nmV à¶ËZ H$aʶmMr JaO àñVwV g§emoYZmZo AYmoaoIrV hmoVo

Amho. H$maU gOJ ZmJ[aH$ ‘§M, ñdamÁ¶ g§Kf© g{‘Vr , ZmJ[aH$ MoVZm ‘§M, ‘m{hVr

A{YH$ma ‘§M, ‘Zr bmB©’$ ’$mC§S>oeZ, ¶m gma»¶m g§KQ>Zm§Zr ‘hmamï´>mVrb ehar ^mJmV

OZOmJ¥VrgmR>r ^ard H$m¶© Ho$bo Amho. ˶mM à‘mUo J«m‘rU nmVirda d¶‘² gmaIr g§ñWm

H$m¶©aV Amho. g§KQ>rV à¶ËZ, à{ejU, H$m¶©emim, bmoH$OmJa, bmoH$gwZdmB© Agm ‘m{hVr

A{YH$mamMm doJdoJù¶m nmVirdaMm àdmg ¶m ñd¶§godr g§KQ>Zm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ hmoVmZm

{XgV Amho.

7) ‘m{hVrÀ¶m A{YH$mamMm H$m¶Xm gm‘mݶ ‘mUgm§À¶m Ñï>rH$moZmVyZ A˶§V H«$m§VrH$mar

ñdê$nmMm dmQ>Vmo ¶m H$m¶Úm‘wio àemgZmV Iwn ‘moR>r nmaXe©H$Vm ¶oUma Amho. VWm{n hm

H$m¶Xmgm‘mݶ ‘mUgm n¶ªV nmohMmdm hm ‘w»¶ hoVy ¶m g§emoYZm ‘mJo Amho.

- H$mhr A§er ‘m{hVr A{YH$mamMm àgma àMma H$aʶmV gXa g§emoYZmMm hoVy gmܶ Pmbm

Amho. g§emoYZmZo gwM{dbobo Cnm¶ ‘m{hVr A{YH$ma MidirgmR>r Cn¶moJmV AmUë¶mg

˶mMm àgma hmoʶmg ‘XV hmoB©b.

(161)

8) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm hm gd© emg{H$¶ H$m¶m©b¶ d BVa gd© ghH$mar g§ñWm, {ejU

g§ñWm, J«§Wmb¶ , {Z‘emg{H$¶ H$m¶m©b¶mV dmnabm OmVmo.

- H$m¶Úm‘mJrb CÔoe Mm§Jbm Amho, hr OmUrd hmoʶmgmR>r bmoH$OmJ¥Vr hmoUo JaOoMo Amho.

bmoH$m§Zm H$m¶Xm Amnbmgm dmQ>mdm ¶m gmR>r bmoH$^mfoVyZ bmoH$m§Zm Vmo g‘OyZ gm§JUo

JaOoMo Amho. gm‘mݶ 춺$sg g§H$moM dmQ>ob Aí¶m {R>H$mUr ~§X XadmOm AmS>

H$m¶Úm~Ôb ‘m{hVr {Xbr OmVo ˶m EdOr ‘moH$ionUmZo gmd©O{ZH$ {R>H$mUr ‘m{hVr {Xbr

Omdr.

9) gZXr A{YH$mar d H$‘©Mmar ho OZVoMo godH$ AgVmV. Var gwÕm ZmJ[aH$m§Zm Amnë¶m

H$m‘H$mOm g§~§Yr H$m¶m©b¶rZ pñWVrMr ‘m{hVr {‘i{dʶmgmR>r {H$VrVar AS>MUtZm

gm‘moao Omdo bmJVo ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m VaVwXtÀ¶m AmYmao Aݶm¶J«ñVm§Zm

ݶm¶ {‘idyZ XoʶmgmR>r gd©M bmoH$m§Zm Amnë¶m h¸$mgmR>r PJS>ʶmMo Z¡{VH$ Y¡¶©

dmT>{dʶmg ¶m A{YH$mamMr {Z{üV ‘XV hmoB©b Ago OZVog nQ>dyZ XoUo

- ‘m{hVr A{YH$ma MidirMm B{Vhmg ÑH$-lmì¶ ‘mܶ‘mVyZ a§OH$nUo OZVoÀ¶m g‘moa

¶m¶bm hdm. ˶mgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma MidirVyZ gmܶ Pmboë¶m ¶emoJmWm bmoH$mg‘moa

¶m¶bm hì¶mV OoUoH$ê$Z Amnë¶m h¸$mgmR>r PJS>ʶmMo Z¡{VH$ Y¡¶© åhUyZ ¶m A{YH$mamMr

{Z{üV ‘XV hmoB©b Ago OZVog nQ>dyZ XoUo eŠ¶ hmoB©b.

* J¥{hVH$m§Mr nS>VmiUr …-

1) bmoH$emhrÀ¶m gwÑT> d {ZH$mon dmT>rgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm gmhmæ¶^yV R>aVmo-

bmoH$emhrÀ¶m gwÑT> d {ZH$mon dmT>rgmR>r ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm gmhmæ¶^yV R>aVmo. Ago

bmoH$m§Zm dmQ>Vo. bmoH$m§Zr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm{df¶r Vnerbdma ‘m{hVr Zmhr ‘mÌ

bmoH$emhr gmR>r ‘m{hVr A{YH$ma ‘hÎdmMm Amho ho ¶m g§emoYZmZo {gÕ Pmbo Amho.

(162)

2) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m A§‘b~OmdUrgmR>r {d{^Þ g§ñWm, g§KQ>Zm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ

AZoH$m§Zm à{XK© g§Kf© H$amdm bmJV Amho-

‘m{hVr A{YH$ma {Z{‘©Vr gmR>r Am{U A§‘b~OmdUrgmR>r Mmbbobm g§Kf© {d{^Þ g§ñWm

g§KQ>§ZmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ gwê$M Amho. ‘mÌ AmOda gOJ ZmJ[aH$ ‘§M, ZmJ[aH$ MoVZm ‘§M,

ñdamÁ¶ g§Kf© g{‘Vr, ‘m{hVr A{YH$ma ‘§M ¶mgma»¶m g§ñWmZr ^ard H$m¶© Ho$bo Amho Vo J«m‘rU

nmVirda {dñVmarV H$aʶmV {d{dY g§ñWm§Zm ¶e Ambobo Zmhr.

3) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m A§‘b~OmdUr~m~mV emgZ àemgZmMm H$b Zoh‘rM

à{VHw$b am{hbobm Amho-

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Úm~m~V A§‘b~OmdUrV emgZ àemgZmMm H$b Zoh‘rM à{VHw$b

am{hbobm Amho. H$mhr AndmX dJiVm ‘m{hVr Xoʶm EdOr ‘m{hVr bn{dʶmH$S>o AWdm Z

gm§JʶmH$S>o emgZ àemgZmMm H$b Amho ho Pmbo Amho.

4) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m A‘b~OmdUr ~m~mV nwUo ehamV " gOJ ZmJ[aH$ ‘§M '

¶m g§ñWoMo ‘hÎdnwU© ¶moJXmZ am{hbo Amho-

‘m{hVr A{YH$mam~m~V gOJ ZmJ[aH$ ‘§MmZo nwUo ehamV C„oIZr¶ H$m¶© Ho$bo Amho. ‘m{hVr

A{YH$ma OZVoV àgma H$aʶmgmR>r gOJ ZmJ[aH$ ‘§M ¶eñdr Pmbo Amho. gOJ ZmJ[aH$ ‘§M

¶m g§ñWoZo ‘m{hVr A{YH$ma A{Y{Z¶‘ 2005 ¶m H$m¶ÚmMm Vnerbdma Aä¶mg H$ê$Z ˶mVrb

gd©M H$b‘m§À`m H$mQ>oH$moa A§_b~OmdUrgmR>r nmR>nwamdm Ho$bobm Amho. ˶m‘wio AmO emgH$s¶

g§Ho$VñWio Xadfu {H$‘mZ XmoZ doim A¿¶¶mdV H$aʶmMm AܶmXoe emgZmZo H$mT>bm Amho. nwUo

‘hmZJanmbrHo$À¶m‘ܶo Agbobo ‘m{hVr A{YH$ma J«§Wmb¶mV OmdyZ H$moUVrhr 춺$s

H$m‘H$mOmMr ‘m{hVr Kody eH$Vo. ho gOJ ZmJ[aH$ ‘§MÀ¶m nmR>nwamì¶m ‘wio gmܶ Pmbo.

5) ^{dî¶doY - ‘m{hVr A{YH$ma MidirMm doJ bjmV KoVm bdH$aM ‘m{hVr A{YH$ma

Midi OZgwZdmB©À¶m {XeoZo OmV Agbobr {Xgob. OZgwZdmB© Q>miʶmgmR>r H$mhr à¶ËZ

(163)

hmoVmZm nhmd¶mg {‘iVrb. ZmJ[aH$m§Zr gOJ amhÿZ OZgwZdmB©gmR>r à¶ËZerb amhUo JaOoMo

Amho. gmoeb Am{S>Q> g§H$ënZm am~dUo OZgwZdmB©VyZ eŠ¶ hmoB©b. J«m‘rU nmVirda H$m¶Xm

ê$Oë¶mg J«m‘n§Mm¶V gj‘ hmoVrb. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm ¶mo½¶ àgma Pmë¶mg

bmoH$emhrVrb bmoH$gh^mJ dmT>ob. ‘m{hVr A{YH$ma Miditda ¶o˶m H$mimV g§emoYH$m§Zr

A{YH$ bj XoUo Amdí¶H$ Amho.

‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma Midi - gOJ ZmJ[aH$ ‘§M- EH$ {M{H$ËgH$ Aä¶mg ¶m

{df¶mda g§emoYZ H$aVmZm AZoH$ 춺$s Am{U g§ñWm§À¶m ghH$m¶m©‘wio Am{U àmoËgmhZ‘wio

g§emoYZ nwU© H$aVm Ambo. gXa g§emoYZmVrb {ZîH$f©, {e’$maer Am{U ^{dî¶doY ¶m ~m~r

H$miOrnyd©H$ Am{U emór¶ nÕVrZo ‘m§S>ʶmV Amboë¶m AmhoV.

* {e’$maer-

1) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªMm gËH$ma ìhmdm -

‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m joÌmV AZoH$ H$m¶©H$V} {Zñn¥hnUo H$m‘ H$aV AmhoV. H$moU˶mhr

bm^m{edm¶ Vo H$m‘ H$aV AgVmV. BVa amï´>m§‘ܶo EImÚm ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr

CKS>H$sg AmUboë¶m ‘m{hVrÛmao emgZmMo n¡go IM© hmoʶmnmgyZ dmMbo Agë¶mg g§~§{YV

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶m©g~{jg {‘iV AgVo. øm ~{jgmMr a¸$‘ EHw$U aH$‘oÀ¶m H$mhr

Q>¸o$ AgVo. {h a¸$‘ emgZmMo n¡go IM© hmoʶmnmgyZ dmMdë¶m~X²X²b g§~§{YV ‘m{hVr A{YH$ma

H$m¶©H$˶m©g {Xbr OmVo.

2) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªMr ~XZm‘r H$aʶmMm à¶ËZ Pmë¶mg ˶mda H$S>H$

Cnm¶¶moOZm Ho$br Omdr. ˶mMr J§^ra XIb KoVbr Omdr-

’o$g~wH$, {Q‰>Q>a Am{U BVa gmoeb {‘S>r¶m Ûmao ‘m{hVr A{YH$mam H$m¶©H$¶mªZm h¡amU H$aUm-¶m

g§~§{YV ZoVo‘§S>itÀ¶m H$m¶©H$˶mªda H$madmB© Ho$br Omdr. ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶m©À¶m

d¡¶{º$H$ ‘m{hVrÀ¶m AmYmao ~XZm‘r H$aUm-¶m§{dê$Õ H$S>H$ H$madmB© Ho$br Omdr.

(164)

3) gm‘mݶ ‘mUgmbm g§H$moM dmQ>ob Aí¶m {R>H$mUr ‘m{hVr A{YH$mamMr emgZmMr {e{~ao

Am¶mo{OV Ho$br Omdy Z¶o-

~è¶mMXm n§MVmam§{H$V hm°Q>oëg, qH$dm ~§X XadmOm AmS> {e{~ao Am¶mo{OV Ho$ë¶m‘wio ˶m§Mm

Ano{jV n[aUm‘ gmܶ hmoV Zmhr. H$maU Aí¶m {e{~am§‘ܶo gm‘mݶ ZmJ[aH$m§Zm gh^mJr hmoUo

g§H$moMmMo dmQy> eH$Vo. ‘m{hVr A{YH$mamMr emgZm H$Sy>Z am~{dbobr {e{~ao gmd©O{ZH$ {R>H$mUr

Am¶mo{OV Ho$br Omdr. gm‘mݶ ‘mUgmbm g§H$moM dmQ>ob Aí¶m {R>H$mUr ‘m{hVr A{YH$mamMr

emgZmMr {e{~ao Am¶mo{OV Ho$br Omdy Z¶o.

4) ‘m{hVr A{YH$mamMr Anrbr¶ à{H«$¶m {db§~mMr Zgmdr-

~è¶mM doim ‘m{hVr Z {‘imë¶m‘wio AZoH$ H$m¶©H$V} A{nb H$aV AgVmV. ˶m§Zm doirM ݶm¶

{‘iUo Ano{jV AgVo. gmYmaUnUo EH$ A{nb nwU© H$aʶmgmR>r EH$ dfmªMm H$mbI§S> bmJVmo.

øm H$mimZ§Va {‘imbobr ‘m{hVr Cn¶wº$ AgobM qH$dm EImÚm ‘wÚmg§~§Yr ‘m{hVrMr Cn¶wº$Vm

VerM amhV Zmhr. ˶m‘wio ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªMo {ZVrY¡¶© IMUma Zmhr. ¶mMr XjVm

‘m{hVr A{YH$ma A{nbmÀ¶m à{H«$¶oV KoVbr OmUo JaOoMo Amho.

5) ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m H$b‘ MmaMr H$mQ>oH$moanUo A‘b~OmdUr H$amdr-

gmd©O{ZH$àm{YH$aUm§Zr H$m‘H$mOm{df¶r EdT>r OmñV ‘m{hVr OZVobm CnbãY H$ê$Z Úmdr H$s

OoUo H$ê$Z OZVobm ‘m{hVr A{YH$mamV AO© H$aʶmMr Oê$aV nSy>M Z¶o Ago gm§JUmao ho H$b‘

Amho, ˶mMr H$mQ>oH$moa A‘b ~OmdUr ìhmdr. emgZmZo ZwH$VmM Ví¶mñdê$nmMm AܶmXoe

(OrAma) H$mT>bm Amho.

6) ‘m{hVr A{YH$mamV {‘imbobr gd©àW‘ gmd©O{ZH$ H$ê$Z Q>mH$mdr-

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr ãb°H$‘obtJÀ¶m AmamonmnmgyZ ñdV:g dmM{dʶmgmR>r ‘m{hVr

A{YH$mamV {‘imbobr gd©àW‘ gmd©O{ZH$ H$ê$Z Q>mH$mdr. ‘m{hVr A{YH$mamMm AO© Oa

(165)

gmd©{OH$ ì¶dñWoer {ZJS>rV Agob Va AmnU AO© H$m H$aV AmhmoV hohr gmd©O{ZH$ H$amdo,

OoUo H$ê$Z ‘m{hVr A{YH$ma Midi nmaXe©H$ amhʶmg ‘XV hmoB©b.

7) ‘m{hVr A{YH$mamV ‘m{hVr ‘mJʶmgmR>r VmaVå¶ H$m¶©H$˶m©À¶m A§Jr Agmdo-

H$mhr ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$V} àýmW©H$ ‘m{hVr ‘mJ{dVmV ˶m‘wio ˶m§Mo AO© dmX hmoVmV.

‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmÀ¶m dmnamZo ¶§ÌUoda VmU ¶ody eH$Vmo ˶m‘wio Amnë¶m ‘mJUrMr

Amdí¶H$Vm à˶oH$ ‘m{hVr A{YH$ma dmnaH$˶mªZr {dMmamV ¿¶m¶bm hdr.

8) ‘m{hVr A{YH$mamV ‘m{hVrMr XodmU- KodmU B‘ob ñdê$nmV ìhmdr-

‘m{hVrMr XodmU - KodmU B‘ob ñdê$nmV ìhmdr.‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr ‘m{hVr B‘ob

Ûmao ‘m{hVr‘mJdmdr. ˶m‘wio nonaMr ~MV hmoB©b. ‘m{hVr {‘iʶmMm doJ dmT>ob.

9) nm¶m^yV gw{dYm§À¶m XOm©H$S>o XoIrb ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr bj Kmbmdo -

nm¶m^yV gw{dYm§À¶mgmR>r H$mhr ‘mZH§$ amï´>r¶ ñVamda {Z{üV Ho$bobr AmhoV. ‘m{hVr A{YH$mamV

OZVobm g°ånb ‘mJʶmMm A{YH$ma Amho. nm¶m^yV gw{dYm {dH$grV hmoV AgVmZm {Z{üV

Ho$boë¶m ‘mZH$m§da H$m‘ hmoVo Amho H$m ¶mMr nS>VmiUr XoIrb ‘m{hVr A{YH$mamV hmoUo JaOoMo

Amho.

10) bmoH$OmJ¥VrgmR>r bmoH$H$boÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ bmoH$OmJ¥Vr ìhmdr-

Cnamoº$ Z‘wX Ho$ë¶mà‘mUo gm‘mݶ ‘mUgmbm g§H$moM dmQ>ob Aí¶m {R>H$mUr ‘m{hVr A{YH$mamMr

emgZmMr {e{~ao Am¶mo{OV Ho$br Omdy Z¶o. ¶mCbQ> ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶Xm bmoH$^mfoV

bmoH$H$boÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ OZVog‘moa ‘m§S>ʶmMm à¶ËZ hmody eH$Vmo. AZoH$ bmoH$H$bm nWH$m§Zm

(166)

emgZ AZwXmZ XoV AgVo. AZwXmZ XoVmZm emgZmZo ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m àgmamMr AQ>

bmoH$H$bm nWH$m§g‘moa R>odʶmg haH$V Zmhr.

11) àgma ‘mܶm‘m§da àmB©‘ Q>mB©‘ ‘ܶo EH$ Var Om{hamV ‘m{hVr A{YH$mamgmR>r

~§YZH$maH$ hdr-

emgZ AZoH$ ¶moOZm§Mr Om{hamV H$aV AgVo. ñdÀN> ^maV, ‘ZaoJm, pñH$b B§{S>¶m, ‘oH$ BZ

B§{S>¶m ¶m Om{hamVr ñVw˶ AmhoVM nU ˶m§À¶m YVuda emgZmÀ¶m nwT>mH$mamZo ‘m{hVr

A{YH$mamÀ¶m àgmamMo H$m¶© ìhmdo. ñdÀN> ^maV, ‘ZaoJm, pñH$b B§{S>¶m, ‘oH$ BZ B§{S>¶m ¶m§À¶m

BVHo$M ‘m{hVr A{YH$mamMo ‘hÎd Amho.

12) gܶmMo geº$ àgma ‘mܶ‘ {Q>ìhr Amho-

JmOboë¶m {Q>ìhr {g[aAb ‘ܶo ‘m{hVr A{YH$mamÀ¶m dmnamZo Pmbobr EImXr ¶emoJmWm

XmIdbr Omdr. {Q>ìhr {g[aAbMo H$bmH$ma bmoH$m§Zm AZwH$aUr¶ dmQ>VmV. ˶m‘wio {h ¶emoJmWm

{Q>ìhr {g[aAb ‘ܶo Á¶mdoir EImXo JmObobo nmÌ H$aob ˶mdoir bmoH$m§Mo AmngyH$ à~moYZ

hmoB©b. AWm©V øm ‘wÚmbm ì¶mdgm{¶H$ ~mOy Amho. nU gܶm Mmbboë¶m {Q>ìhr {g[aAb‘ܶo

{ZdS>UwH$m, amOH$maU, XmIdboM OmVo. ˶mbm øm ‘wÚm§Mr OmoS> {Xë¶mg ‘m{hVr A{YH$mamMm

àdmg gd©Xÿa hmoʶmg ‘XV hmoB©b.

13) OZgwZdmB©Mo à¶ËZ H$m¶©H$˶mªZr H$amdo-

amOñWmZ Ho$ai À¶m YVuda ‘hmamï´>mVrb ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶©H$˶mªZr OZgwZdmB©gmR>r à¶ËZ

H$am¶mbm hdo. ‘m{hVr A{YH$mamMm nwT>Mm Q>ßnm VmoM Amho. OZgwZdmB© Pmë¶m‘wio AZoH$ ^«ï>

A{YH$m-¶m§Zm Kar nmR>{dʶmV Amë¶mMo g‘moa Ambo Amho. ‘hmamï´>mVrb H$m¶©H$˶mªZr

OZgwZdmB©gmR>r à¶ËZ H$aUo JaOoMo Amho.

(167)

14) embo¶ {ejUm‘ܶo ‘m{hVr A{YH$ma H$m¶ÚmMm Aä¶mgH«$‘ A§V^w©V Ho$bm Omdm-

{dÚmWu ho XoemMo ^{dVì¶ AmhoV. ˶m§Zm embo¶ ñVamda Oa ¶m H$m¶ÚmMo kmZ àmá Pmbo Va

gj‘ ZmJ[aH$ {Z‘m©U hmoVrb.

* g§X^© gwMr

1. dobUH$a, gOJ, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 12/08/2013 2. hOmao AÊUm, bT>mB© AOwZhr AnwU©....., X¡{ZH$ bmoH$gËVm, nwadUr- bmoH$a§J, {X. 11/10/2015 3. dobUH$a {ddoH$, _m{hVrMm A{YH$ma YmoŠ`mV, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 28/07/2018 4. dobUH$a {ddoH$, _m{hVrMm A{YH$ma H$m`Xm eó Zìho, gmYZ!, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 11/10/2015 5. ~mV_r, _m{hVrMm A{YH$ma H$m`ÚmVrb ~Xbmbm AÊUm hOmao `m§Mm {damoY, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 21 E{àb 2017 6. ~mV_r, eha~mV… _m{hVr A{YH$mamMm ~mJwb~wdm, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, nwadUr- _w§~B© {X. 30/01/2018 7. Amgmdm í`m_, H$m`Xm Ho$bm OmVmo` ~moWQ>, X¡{ZH$ _hmamï´> Q>mB©åg, {X. 10/10/2015 8. PJS>o _hoe, _m{hVr A{YH$ma AmVm A{YH$ nmaXeu, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 15/12/2018 9. {eamoS>H$a g§O`, _m{hVr A{YH$ma d MidirMr Voam df}, g§nmXH$s` {deof boI, {X. 20/10/2018 10. WËVo {_qbX, 150 dfmªZr {_imb§ O§JbmdaM§ ñdamÁ`!, X¡{ZH$ bmoH$gËVm, {X. 27/06/2015 1. H$Mao àëhmX/Jm`H$dmS> eoIa, H$m`Xm _m{hVrMm AZ² A^ì`pŠVñdmV§Í`mMm, `eXm àH$meZ nwUo,- 2010, n¥ð> H«$. 11 Vo 17 2. ~mMb.{d._m, ^maVr` amÁ`KQ>Zm Am{U amO{H$` ì`dhma (AZwdmXrV), Ho$,gmJa àH$meZ nwUo, 2010, n¥ð> H«§$. 34 Vo 54

(168)

3. gŠgoZm.Eg.EZ, AamOH$mÀ`m dmQ>oda ^maV, AZwdmX- Xm§S>oH$a Hw$gw{XZr, lr{dÚm àH$meZ, 1995, n¥ð> H«§$. 12 4. dobUH$a {ddoH$, J«mhH$ amOm, gOJ hmo!, amOh§g àH$meZ, 1995, n¥ð> H§«$. 1 Vo 30 5. damS>H$a.a.K., amÁ`emó, {Zambr àH$meZ, 1995, n¥ð> H«§$. 17 6. Mm¡Yar amOoe, H|$Ð emgZmMm _m{hVrMm A{YH$ma A{Y{Z`_, 2005, Mm¡Yar bm° npãbeg©, 2013, n¥ð> H§«$. 05 7. ZmB©H$dmS>o \$mê$I, ñQ>rb \o«$_, amï´>MoVZm àH$meZ, _w§~B©, 2013, n¥ð> H«$. 15 8. ndma O`qgJamd, qhXþñWmZÀ`m ñdmV§Í` MidirMm B{Vhmg, {Zambr àH$meZ, nwUo, 2009, n¥ð> H«$. 70 Vo 95 9. S>moio. Zm.`., amO{H$` {dMmam§Mm B{Vhmg, H$m°pÝQ>ZoÝQ>b àH$meZ, 1969, n¥ð> H«$. 815 Vo 865 10. ^moio ^mîH$a bú_U, ^maVr` JUamÁ`m§Mo emgZ Am{U amOH$maU, qnninwao EÊS> H§$ npãbeg©, 2003, n¥ð> H«$. 115 11. gmR>o gË`a§OZ, ^maVr` amÁ`KQ>ZoMr nÞmg df}, H$m°pÝQ>ZoÝQ>b àH$meZ, 2002, n¥ð> H«$. 125 12. Omoer b{bVm, bmoH$m{^_wI H$ma^mamÀ`m {XeoZo...., dm°Q>aeoS> AmJ©Zm`PoeZ Q´>ñQ àH$meZ>, 2009, n¥ð> H«$. 120

>

do~ gwMr -

1) http://mahitiadhikarmanch.ngo/

2) http://yashada.org/

3) https://www.worldbank.org/

4) https://rtionline.gov.in/

5) https://rti.gov.in/

6) http://foundation.moneylife.in/

7) https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/ahmednagar-news/governance-

order-department-to-apdate-websites/articleshow/50762426.cms

(169)

n[a{eï> 1

AZwH«$_ àíZmdbr

1. Vwåhmbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm~Ôb _m{hVr Amho H$m?

2. ^«ï>mMma Am{U J¡aì`dhma {Z_y©bZmgmR>r _m{hVr AA{YH$mamMm Cn`moJ hmoV Amho Ago

AmnUmg dmQ>Vo H$m?

3. {dO` Hw§$^ma `m§Mm _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr _m{hVr XoUmam ìhrS>rAmo wQ>çw~da

AmnU nm{hbm Amho H$m?

4. Vwåhmbm gOJ ZmJ[aH$ _§Mm~Ôb _m{hVr Amho H$m?

5. `eXm `m emgH$s` g§ñWoMr Vwåhmbm _m{hVr Amho H$m, {OWo _m{hVr A{YH$ma

H$m`ÚmMo A{YH$mar dJ©, H$_©Mmar dJ© d gm_mÝ` OUmg _m{hVr A{YH$mamMo à{ejU

{Xbo OmVo?

6. ^maVmV _mhrVr A{YH$ma H$m`Xm H$Yr ApñVËdmV Ambm ho AmnUmg _m{hVr Amho

H$m?

7. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm~Ôb n«gma àMma ìhmdm Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

8. _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr g§~§YrV _m{hVr XoUmar H$m`©emim _mo\$V Agmdr H$m?

9. Xm[aÐçaofoImbrb ì`ŠVrbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm§VJ©V _m[hVr _mo\$V {_iVo H$m?

10. bmoH$emhr ì`dñWoV _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio bmoH$m§À`m A{YH$mamV dmT> Pmbr

Ago Vwåhmbm dmQ>Vo H$m?

11. Vwåhmbm _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio ^«ï>mMmamMr àH$aUo CKS>rg Ambr Amho Ago

(170)

dmQ>Vo H$m?

12. _m{hVr A{YH$mam_wio O~m~Xmar àemgZ {Z_m©U hmoV Amho Ago AmnUmg dmQ>Vo H$m?

13. Vwåhmbm _m{hVr A{YH$mamÀ`m H$b_ 4 {df`r _m{hVr Amho H$m?

14. Amnë`mbm _m{hVr A{YH$mam{df`r _m{hVr H$moUË`m H$m`©H$Ë`m§Zr g§ñWmZr `mnydu

{Xbobr Amho H$m?

15. AmnU ñdV… _m{hVr A{YH$mamMm dmna qH$dm AO© Ho$bm hmoVm H$m?

16. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio àemgZmda VmU dmT>Vmo Amho Ago AmnUmg dmT>Vo H$m?

17. Vwåhr emgH$s` H$m`m©b`m_Ü`o _m{hVr A{YH$ma H$j AWdm _m{hVr A{YH$ma \$bH$

nm{hbm Amho H$m?

18. _m{hVr A{YH$ma {XZ H$Yr AgVmo?

19. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm§VJ©V emgH$s` A{^boI nmhVm `oVmV ho AmnUmg _m{hV

Amho H$m?

20. amÁ¶ ‘m{hVr Am¶moJmMo ‘w»¶ H$m¶m©b¶ ‘hmamï´>mV H$moR>o Amho ho AmnUmg ‘m{hV Amho

H$m?

21. _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm{df`r Amnë`mbm gmoeb {_S>r`mÛmao _m{hVr {_imbr hmoVr

H$m?

22. A{^ì`ŠVr ñdmV§Í`m{df`r AmnUmg _m{hVr Amho H$m?

23. AÊUm hOmao `m§À`m H$m`m©{df`r AmnUmg _m{hVr Amho H$m?

(171)

24. ^maVm_Ü`o \$ŠV ^maVr` _m{hVr A{YH$mamV AO© H$ê$ eH$VmV Ago AmnUmg dmQ>Vo

H$m`?

25. emgH$s` g§Ho$VñWimda _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm§VJ©V H$b_ 4 à_mUo AmnUmg

Ano{jV _m{hVr {_iVo Amho H$m?

26. H$moUVrhr _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr _m{hVr XoUmar à~moYZ H$aUmar emgH$s` g§ñWm

AmnUmg _m{hV Amho H$m?

27. _m{hVr A{YH$ma H$m`Xm OmUyZ KoÊ`mgmR>r B§Q>aZoQ>Mm dmna AmnU H$aVm H$m?

28. Vwåhmbm emgZmH$Sy>Z _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMr A§_b~OmdUr nyU©nUo hmoV Amho Ago

dmQ>Vo H$m?

29. embo` Aä`mgH«$_mV _m{hVr A{YH$ma H$m`ÚmMm g_mdoe Aä`mg Ho$bm Omdm H$m`?

30. àemgH$s` H$_©Mmè`mda _m{hVr A{YH$ma H$m`Úm_wio CËVaXm`rËd {Z_m©U hmoVo Ago

AmnUmg dmQ>Vo H$m?

(172)

n[a{eï> 2

माहितीचा अहिकार अहिहियम, 2005 िागहरकाािा अवलोकिासाठी अहिलख उपलबि करि दणबाबत.

मिाराषटर शासि सामानय परशासि हविाग

शासि पहरपतरक कर. साकीणण2018/पर.कर.45/काया-6 मादाम कामा मागण, ितातमा राजगर चौक,

मातरालय, माबई 4000 032 हदिााक : 26 िोविबर, 2018

परसताविा:- माहितीचा अहिकार अहिहियम, 2005 अातगणत परापत िोणा-या माहिती अजाची साखया कमी िोणयाचया दषटटीि व कामकाजात पारदशणकता यणयासाठी पण मिािगरपाहलकि जावक कर. मआ/स/1062, हदिााक 31.7.2009चया आदशानवय, िागहरकाािा अवलोकिासाठी अहिलख उपलबि करि दणयाचा परयोग कला िोता. तयाच ितीवर हजलिासतरीय कायालयापासि त हिमिसतरीय सवण कायालयात िागहरकाािा अवलोकिासाठी अहिलख उपलबि करि दणयाची बाब शासिाचया हवचारािीि िोती.

शासि पहरपतरक:- शासकीय कामकाजात अहिक पारदशणकता यणयासाठी व माहिती अहिकार अहिहियमाातगणत परापत माहिती अजाची, परथम व हितीय अपीलााची साखया कमी िोणयाचया दषटटीि राजयातील हजलिा सतरीय कायालयाापासि त हिमिसतरीय सवण कायालयात तसच मिािगरपाहलका, िगरपाहलका, हजलिा पहरषद इतयादी सवण कायालयात परतयक सोमवारी ककवा सदर हदवशी सावणजहिक सटटी असलयास तयािातरचया कायालयीि हदवशी दपारी 3.00 त 5.00 या वळत िागहरकाािा, माहिती अहिकार अहिहियम, 2005 अातगणत हवहित परहकरयिसार, तयााचया मागणीिसार अहिलख अवलोकिासाठी उपलबि करि दयावत. 2. परतयक कायालय परमखाािी सथाहिक पहरससथतीचया अिषागाि आवशयक दरसतीसि िागहरकाािा अहिलख अवलोकिासाठी उपलबि करि दणयाचया परयोगाची आपापलया कायालयात अामलबजावणी करावी. सदर शासि पहरपतरक मिाराषटर शासिाचया www.maharashtra.gov.in या साकतसथळावर उपलबि करणयात आल असि तयाचा साकतााक 201811261528353707 असा आि. ि पहरपतरक डीजीटल सवाकषरीि साकषााहकत करि काढणयात यत आि. मिाराषटराच राजयपाल यााचया आदशािसार व िावाि,

(हबहपि महिक) अपर मखय सहचव, मिाराषटर शासि

परत, 1. मा. राजयपाल यााच सहचव 2. मा. मखयमातरी यााच परिाि सहचव

BIPIN MALLICK

Digitally signed by BIPIN MALLICK DN: c=IN, o=Personal, postalCode=110021, st=Delhi, 2.5.4.20=851b304bef2c7712cf25db5dfc449b43f1be8ed9746214431839058754ee9d6c, serialNumber=5c1e5899a9e90706d681aa81bf2b35173a431909d439a2c63e7c0e76d6d83e30, cn=BIPIN MALLICK Date: 2018.11.26 15:40:55 +05'30'

शासि पहरपतरक करमााकः साकीणण2018/पर.कर.45/काया-6

पषठ 2 पकी 2

3. मा. मखय सहचव, मिाराषटर राजय 4. राजय मखय माहिती आयकत, राजय माहिती आयोग, मिाराषटर राजय, माबई 5. सवण राजय माहिती आयकत, राजय माहिती आयोग, मिाराषटर राजय, माबई 6. परबािक (मळ शाखा/ अपील शाखा), उचच नयायालय, माबई 7. सहचव, मिाराषटर लोकसवा आयोग, माबई 8. सहचव, मिाराषटर हविािमाडळ सहचवालय, माबई 9. परबािक, लोकआयकत व उप लोकआयकत यााच कायालय, माबई 10. अपर मखय सहचव/परिाि सहचव/सहचव(सवण), मातरालयीि हविाग, मातरालय, माबई 11. मिासाचालक, माहिती व जिसापकण साचालिालय, माबई 12. सवण मातरालयीि हविाग 13. सवण हविागीय आयकत / सवण हजलिाहिकारी 14. मिासाचालक, यशदा, पण