*Ê

ÅÍ

ÔÑ

ÏÄ

ÉÁÐ

ÏËÉÔÉÓÌÉÊÇ

Ó

ÅÊ

ÐÁ

ÉÄÅ

ÕÓ

ÇÓ

*

ÐÁÔÑÁ

ÊÅ.Ä.ÅÊ.

Îåíïäï÷åßïÊáóôåëëüêáìðïò Ñßïõ Á÷áÀáò

Achaia Beach*

ÅË

ÅÕ

ÈÅ

ÑÏ

ÐÁ

ÍÅÐÉÓÔÇÌ

ÉÏÐ

ÏË

ÉÔÙ

Í

*

ÅË.Ð.ÐÏ.

CIT

IZ

ENS FREE UNIVER

SIT

Y

ÅË.Ð.ÐÏ.

18ïÄéåèíÝò ÓõíÝäñéï

ÐÜôñá 2015

Ôüìïò ÉÉ

ÐÜôñá, 14-16 Íïåìâñßïõ 2014

ÐáíôåëÞò ÃåùñãïãéÜííçòÅðéìÝëåéá

ÊïéíùíéêÞ ÐáéäáãùãéêÞ

ÅéäéêÞ ÁãùãÞ

Äéáðïëéôéóìéêüôçôá êáé

επαέ υ β εαδ λσ β α

- 1 -

Παθ ζάμ Γ πλΰκΰδΪθθβμπδηΫζ δα

18κ δ γθΫμ υθΫ λδκη ελδ Ϋμ

Κκδθπθδεά Παδ αΰπΰδεά,

δαπκζδ δ ηδεσ β α

εαδ δ δεά ΰπΰά

ΠΪ λα, 14-16 Νκ ηίλέκυ 2014

Σσηκμ ΙΙ

ΠΪ λα 2015

Κκδθπθδεά Παδ αΰπΰδεά, δαπκζδ δ ηδεσ β α εαδ δ δεά ΰπΰά

- 315 -

πδζκ δεά φαληκΰά «VRLerna»: ΝΫ μ πλκκπ δεΫμ Ϋθα λκΰ θΫμ επαδ υ δεσ π λδίΪζζκθ

ΜπαληπΪ βμ Κπθ αθ έθκμ - ΠαπαηαΰεαθΪ ΙπΪθθα

Π λέζβοβ

τθ β βμ αλξαδκζκΰέαμ βθ επαέ υ β η δμ θΫ μ ξθκζκΰέ μ απκ ζ έ Ϋθα πλσ φκλκ Ϋ αφκμ η ζΫ βμ κ κπκέκ ηπκλ έ θα υθ λΪη δ απκφα δ δεΪ βθ θέ ξυ β βμ δ κλδεάμ υθ έ β βμ πθ ηαγβ υθ. φαληκΰά VRLerna, Ϋθα επαδ υ δεσ βζ ε λκθδεσ παδξθέ δ πκυ αθαπαλδ Ϊ βθ Οδεέα πθ Κ λΪηπθ βμ 3βμ ξδζδ έαμ π.Υ., κεδηΪ βε εαδ αιδκζκΰάγβε κ παλ ζγσθ η γ δεΪ απκ Ϋζ ηα α, αζζΪ εαδ εΪπκδ μ α υθαηέ μ. βηδκυλΰέα θσμ αθαγ πλβηΫθκυ γ πλβ δεκτ υπκίΪγλκυ ηαμ έθ δ α φσ δα ΰδα ηδα πδκ κζκεζβλπηΫθβ πλκ Ϋΰΰδ β η θΫκυμ ηαγβ δαεκτμ σξκυμ. Χμ λΰαζ έα πλκ έθκθ αδ Ϋθα πδκ ίδπηα δεσ θΪλδκ βλδΰηΫθα δμ υθγάε μ κυ παλ ζγσθ κμ, εαγυμ εαδ β τθ β η βθ έ δα β δα δεα έα βμ αθα εαφάμ.

Abstract

Linking archaeology in education with new technologies is a fertile ground for study, which can help decisively in reinforcing students’ historical consciousness. The VRLerna project, an educational video game which is based on the reconstruction of the House of Tiles (3rd millennium B.C), was evaluated in the past with positive results, but also some weaknesses. The introduction of a revised theoretical background gives us the tools for a more comprehensive approach with new learning goals. We propose a more experiential scenario based on past conditions, along with the connection with the actual process of excavations.

1. δ αΰπΰά

παλκτ α αθαεκέθπ β αιδκζκΰ έ υθκπ δεΪ βθ φαληκΰά VRLerna, Ϋθα βζ ε λκθδεσ παδξθέ δ επαδ υ δεκτ ξαλαε άλα, κ κπκέκ βλέα αδ βθ αθαπαλΪ α β βμ Οδεέαμ πθ Κ λΪηπθ (3β ξδζ. π.Υ.). β υθΫξ δα πλκ έθ αδ β αθαγ υλβ β κυ γ πλβ δεκτ υπσίαγλκυ βμ η δαφκλ δεκτμ αυ ά β φκλΪ σξκυμ, κδ κπκέκδ πδε θ λυθκθ αδ β δαησλφπ β ηαγβ υθ η δ κλδεΫμ υθ δ ά δμ εαδ κυ δα δεΫμ δεαθσ β μ. ΣΫζκμ,

παλκυ δΪακθ αδ α λΰαζ έα πκυ κξ τκυη θα ξλβ δηκπκδά κυη βθ αθαγ πλβηΫθβ ηκλφά βμ φαληκΰάμ ηαμ.

2. πδζκ δεά φαληκΰά “VRLerna”

2.1. Π λδΰλαφά βμ φαληκΰάμ

φαληκΰά «VRLerna» αφκλΪ Ϋθα αζζβζ πδ λα δεσ λδ δΪ α κ επαδ υ δεσ δεκθδεσ π λδίΪζζκθ η ξαλαε βλδ δεΪ βζ ε λκθδεκτ παδξθδ δκτ. Ο ία δεσμ επαδ υ δεσμ εκπσμ βμ φαληκΰάμ αφκλΪ β δ α εαζέα βμ αλξαέαμ ζζβθδεάμ δ κλέαμ β υ λκίΪγηδα επαέ υ β η λσπκ τζβπ κ απσ κ τθκζκ πθ ηαγβ υθ.

18κ δ γθΫμ υθΫ λδκ - ΠΪ λα, 14-16 Νκ ηίλέκυ 2014

- 316 -

Πλκε δηΫθκυ θα πδ υξγ έ κ ία δεσμ εκπσμ, β φαληκΰά «VRLerna» ξ δΪ βε β ίΪ β θσμ γ πλβ δεκτ πζαδ έκυ κ κπκέκ Ϋξ δ πμ ετλδα πδ έπιβ βθ θέ ξυ β πθ

ηαγβ δαευθ απκ ζ ηΪ πθ ηΫ π βμ δα δεα έαμ βμ υπκεέθβ βμ. υπκεέθβ β έθαδ ηδα απσ δμ ία δεσ λ μ αλξΫμ δμ π λδ σ λ μ γ πλέ μ ηΪγβ βμ. έθαδ Ϊλλβε α υθ ηΫθβ η β βθ πλσεζβ β πλκ κξάμ, βθ θέ ξυ β εαδ βθ αθα λκφκ σ β β. εα Ϊζζβζβ υπκεέθβ β πλκμ κθ επαδ υση θκ έθαδ υθα σθ θα πλκεαζΫ δ βθ έα β εαδ βθ δα άλβ β βμ πλκ κξάμ κυ εαγσζβ β δΪλε δα βμ ηαγβ δαεάμ

δα δεα έαμ, Ϋπμ σ κυ πδ υξγκτθ κδ πλκίζ πση θκδ ηαγβ δαεκέ σξκδ 1. Σκ γ πλβ δεσ πζαέ δκ απκ ζ έ αδ απσ κ ηάηα κυ επαδ υ δεκτ πζαδ έκυ εαδ απσ κ ηάηα πθ επαδ υ δευθ λΰαζ έπθ. Σκ επαδ υ δεσ πζαέ δκ απκ ζ έ κ παδ αΰπΰδεσ υπσίαγλκ κυ γ πλβ δεκτ πζαδ έκυ, π λδζαηίΪθκθ αμ γ πλέ μ ηΪγβ βμ ( πκδεκ κηβ δεά γ πλέα ηΪγβ βμ) εαδ επαδ υ δεΫμ η γσ κυμ (ίδπηα δεά εαδ αθαεαζυπ δεά ηΪγβ β) κδ κπκέ μ πλκΪΰκυθ β Ϋ η υ β, βθ υπκεέθβ β εαδ υθΪ κυθ η κθ ξαλαε άλα πθ πδζ ΰση θπθ επαδ υ δευθ λΰαζ έπθ. Σα επαδ υ δεΪ λΰαζ έα π λδζαηίΪθκυθ α λδ δΪ α α

δεκθδεΪ π λδίΪζζκθ α εαδ α βζ ε λκθδεΪ παδξθέ δα. Ι δαέ λβ ίαλτ β α έθ αδ κ επαδ υ δεσ λΰαζ έκ πθ βζ ε λκθδευθ παδξθδ δυθ εαδ δ δεσ λα βθ πδζκΰά πθ εα Ϊζζβζπθ ξαλαε βλδ δευθ. Μ ζ υθ αμ βθ αθ έ κδξβ ίδίζδκΰλαφέα εα αζάιαη ε έθα α ξαλαε βλδ δεΪ α κπκέα έθαδ υθα σθ θα πλκεαζΫ κυθ υπκεέθβ β εαδ υθΪηα δεαθκπκδβ δεΪ ηαγβ δαεΪ απκ ζΫ ηα α (φαθ α έα, π λδΫλΰ δα, ηυ άλδκ, εαθσθ μ εαδ σξκδ, Ϋζ ΰξκμ, αζζβζ πέ λα β, λ αζδ ησμ).

2.2. υζκπκέβ β βμ φαληκΰάμ

υζκπκέβ β βμ πδζκ δεάμ φαληκΰάμ π λδ ζΪηίαθ βθ λδ δΪ α β αθαπαλΪ α β βμ «Οδεέαμ πθ Κ λΪηπθ» 2, β υΰΰλαφά κυ ευ δεα ΰδα βθ θ πηΪ π β αζζβζ πέ λα βμ εαδ Ϋζκμ βθ θκπκέβ β σζπθ πθ κηδευθ υ α δευθ Ϋθα εκδθσ π λδίΪζζκθ δ παφάμ. λδ δΪ α β αθαπαλΪ α β απκ Ϋζ ηδα τ εκζβ, ξλκθκίσλα εαδ παθαζβπ δεά δα δεα έα ηδαμ εαδ πλκβΰάγβε θ ζ ξάμ η ζΫ β ξ δευθ αθαφκλυθ ( πδ βηκθδεΪ υΰΰλΪηηα α εαδ Ϊλγλα, απ δεκθέ δμ πλκβΰκτη θπθ αθαπαλα Ϊ πθ, φπ κΰλαφέ μ κυ αλξαδκζκΰδεκτ ξυλκυ εαδ πθ αλξαδκζκΰδευθ υλβηΪ πθ ε.Ϊ.).

ία δεά κηά κυ επαδ υ δεκτ θαλέκυ βμ φαληκΰάμ ία έ γβε βθ αλξδ ε κθδεά δαλλτγηδ β κυ ε βλέκυ. Ο ξλά βμ υηη Ϋξ δ θ λΰΪ β δα δεα έα. Καζ έ αδ θα π λδβΰβγ έ κυμ ξυλκυμ βμ κδεέαμ, ι λ υθυθ αμ α αλξαδκζκΰδεΪ υλάηα α εαδ απκεκηέακθ αμ θΫα ΰθυ β. δ δεσ λα, εαζ έ αδ θα ι λ υθά δ εαδ θα πλκ π ζΪ δ σζα α πέπ α κυ παδξθδ δκτ (Ϋθα κ πλκατζδκ, Ϋιδ κ δ σΰ δκ εαδ Ϋθα θδαέκ κθ σλκφκ). εΪγ Ϋθα απσ αυ Ϊ ίλέ εκθ αδ δΪ παλ α αθ δε έη θα, α κπκέα απκ ζκτθ λδ δΪ α α αθ έΰλαφα αλξαδκζκΰδευθ υλβηΪ πθ απσ δμ αθα εαφΫμ βθ «Οδεέα πθ Κ λΪηπθ». Ο επαδ υση θκμ παλκ λτθ αδ (ηΫ π βμ ίκάγ δαμ

εαδ πθ κ βΰδυθ κυ παδξθδ δκτ) θα α θ κπέ δ. πδζΫΰκθ αμ εΪγ αθ δε έη θκ ηδα λδ δΪ α β αθαπαλΪ α β κυ ηφαθέα αδ ι ξπλδ σ πζαέ δκ αλδ λΪ βμ κγσθβμ, σπκυ παλΫξ αδ β υθα σ β α π λδ λκφάμ εαδ πλκ ε δεάμ παλα άλβ βμ

1 Ahdell, R., Andresen, G., (2001), Games and simulations in workplace e-Learning, Norwegian University of Science and Technology Department of Industrial Economics and Technology Management.2 Caskey, J.L., (1968), Lerna in the Early Bronze Age, AJA 72, . . 313–316. Wiencke, M.H., (2000), Lerna. A

Preclassical site in the Argolid IV. The architecture, stratification, and pottery of Lerna III, Princeton.

Κκδθπθδεά Παδ αΰπΰδεά, δαπκζδ δ ηδεσ β α εαδ δ δεά ΰπΰά

- 317 -

κυ. η Ϊία β απσ κ Ϋθα πέπ κ κ Ϊζζκ πλκςπκγΫ δ βθ πδ υξά κζκεζάλπ β ηδαμ ΰθπ δεάμ κεδηα έαμ εαδ δ δεσ λα βθ απΪθ β β ηδα δλΪ απσ λπ ά δμ πκζζαπζυθ πδζκΰυθ εζδηαεκτη θβμ υ εκζέαμ.

3. ιδκζσΰβ β πδζκ δεάμ φαληκΰάμ

3.1. δα δεα έα αιδκζσΰβ βμ

πδζκ δεά φαληκΰά «VRLerna» αιδκζκΰάγβε η εκπσ: α) βθ απκ έηβ β βμ ηαγβ δαεάμ απκ ζ ηα δεσ β αμ εαδ ί) β δ λ τθβ β βμ υπκεδθβ δεάμ υθαηδεάμ βμ πδζκ δεάμ φαληκΰάμ εαδ εα ’ πΫε α β κυ πλκ δθση θκυ γ πλβ δεκτ πζαδ έκυ.

Ϋλ υθα δ θ λΰάγβε ηαγβ Ϋμ/ λδ μ βμ Γ’ Ϊιβμ κυ ΰυηθα έκυ ηδελά επησπκζβ βμ Κ θ λδεάμ ζζΪ αμ. ηΫγκ κμ πκυ πδζΫξγβε ΰδα βθ απκ έηβ β βμ ηαγβ δαεάμ απκ ζ ηα δεσ β αμ βμ παλ ηία δεάμ η γσ κυ (αζζβζ πέ λα β η βθ πδζκ δεά φαληκΰά) έθαδ αυ ά κυ πλκ εαδ η Ϊ- ζΫΰξκυ (pre-test εαδ post-test) τηφπθα η βθ κπκέα η ζ άγβεαθ κηΫθα υκ δαφκλ δεΫμ ξλκθδεΫμ δΰηΫμ. δα δεα έα αιδκζσΰβ βμ δ θ λΰάγβε τκ φΪ δμ. πλυ β φΪ β Ϋζαί ξυλα β ξκζδεά Ϊιβ σπκυ πλαΰηα κπκδάγβε δΪζ ιβ έεκ δ πΫθ ζ π υθ ξ δεά η κ

δ κλδεσ γΫηα πκυ πλαΰηα τ αδ β πδζκ δεά φαληκΰά εαδ ξ δεά υαά β β εαδ β τ λβ φΪ β κ λΰα άλδκ σπκυ κδ ηαγβ Ϋμ εζάγβεαθ θα αζζβζ πδ λΪ κυθ η βθ

πδζκ δεά φαληκΰά. Μ Ϊ κ πΫλαμ βμ αζζβζ πέ λα βμ η κ π λδίΪζζκθ, δαθ ηάγβε λπ βηα κζσΰδκ κ κπκέκ π λδ έξ λπ ά δμ (εζ δ Ϋμ εαδ αθκδξ Ϋμ) ηΫ π πθ κπκέπθ πδξ δλάγβε θα δ λ υθβγ έ εα Ϊ πσ κ κδ πλκ δαΰλαφΫμ πκυ Ϋγβεαθ ηΫ α απσ βθ παλΪγ β πθ κηδευθ κδξ έπθ κυ γ πλβ δεκτ πζαδ έκυ, πλκεΪζ αθ α αθαη θση θα απκ ζΫ ηα α (υπκεέθβ β, ηαγβ δαεά θέ ξυ β) κυμ επαδ υση θκυμ.

3.2. πκ έηβ β πθ απκ ζ ηΪ πθ βμ αιδκζσΰβ βμ

Σα απκ ζΫ ηα α α κπκέα ιΪΰκθ αδ απσ βθ η ζΫ β πθ απαθ ά πθ εα α δεθτκυθ σ δ κ δεκθδεσ π λδίΪζζκθ βμ φαληκΰάμ πλκ Ϋζευ εα ’ αλξΪμ πμ Ϋθα ίαγησ β φαθ α έα εαδ κ ηυ άλδκ, α κπκέα Ϋηη α πβλ Ϊακυθ κ εέθβ λκ κυ ηαγβ υση θκυ θα υηη Ϋξ δ βθ επαδ υ δεά δα δεα έα ( δΪΰλαηηα 6). ιδσζκΰα ελέθκθ αδ α απκ ζΫ ηα α α κπκέα αφκλκτθ βθ παλκξά εδθά λπθ, σππμ ΰδα παλΪ δΰηα β σξ υ β κυ θ δαφΫλκθ κμ πθ ηαγβ υκηΫθπθ εαδ β δα εΫ α β, ηδαμ εαδ κ 53% πθ ηαγβ υθ γ πλκτθ σ δ β ηπ δλέα βμ αζζβζ πέ λα βμ η κ δεκθδεσ π λδίΪζζκθ ξαλαε βλέα αδ απσ πκζτ Ϋπμ εαδ ιαδλ δεΪ δα ε α δεά. βηαθ δεΫμ έθαδ κδ πζβλκφκλέ μ ξ δεΪ η κ λ αζδ ησ εαδ βθ αζζβζ πέ λα β, παλΪΰκθ μ πκυ ξ έακθ αδ η κ ξθδεσ εκηηΪ δ βμ υζκπκέβ βμ βμ φαληκΰάμ. δ δεσ λα, σ κθ αφκλΪ βθ πκδσ β α πθ λδ δΪ α πθ ΰλαφδευθ Ϋθα πκ κ σ βμ Ϊιβμ κυ 59% α γ πλ έ απσ ηΫ λδα Ϋπμ εαεΪ. πέ βμ, κ 53% κυ έΰηα κμ γ πλ έ σ δ κ λδ δΪ α κ δεκθδεσ π λδίΪζζκθ πλκ ΰΰέα δ ζέΰκ Ϋπμ εαγσζκυ αθ έ κδξα π λδίΪζζκθ α κυ πλαΰηα δεκτ εσ ηκυ. Ό κθ αφκλΪ α βξβ δεΪ φΫ, κ 20% κυ έΰηα κμ α ξαλαε βλέα δ απσ ηΫ λδα Ϋπμ εαδ εαεΪ. κθ κηΫα βμ αζζβζ πέ λα βμ, κ 47% κυ έΰηα κμ γ πλ έ σ δ β πζκάΰβ β κ δεκθδεσ π λδίΪζζκθ παλκυ δΪα δ ηδα ξ δεά υ εκζέα θυ κ 24% απΪθ β σ δ υ εκζ τγβε πμ πλκμ β ξλά β κυ πκθ δεδκτ πμ ηΫ κ σ κ ΰδα βθ πζκάΰβ β κ

18κ δ γθΫμ υθΫ λδκ - ΠΪ λα, 14-16 Νκ ηίλέκυ 2014

- 318 -

δεκθδεσ π λδίΪζζκθ σ κ εαδ ΰδα βθ αζζβζ πέ λα β η α αθ δε έη θα – σξκυμ. πσ β η ζΫ β πθ λπ βηα κζκΰέπθ πλκετπ δ σ δ πκυ αδσ λκ έ πμ

πλκ Ϋλβηα βμ πδζκ δεάμ ηαμ φαληκΰάμ αθα έξγβε β βηαθ δεά η αίκζά κ ΰθπ δεσ πέπ κ πθ υπκε δηΫθπθ βμ αιδκζσΰβ βμ3. υ γα πλΫπ δ θα πδ βηΪθκυη β βηα έα βμ ΰθπ δεάμ η αίκζάμ, εαγυμ κδ ηαγβ Ϋμ δ Ϊ εκθ αδ κυ δα δεΪ αυ ά βθ π λέκ κ εαδ β φαληκΰά ηπκλ έ θα έθαδ β ηκθα δεά πβΰά ΰθυ βμ ΰδα ηδα βηαθ δεσ α β δ κλδεά π λέκ κ.

δ δεσ λα, κδ ηαγβ Ϋμ υθ δ β κπκέβ αθ η ΰΪζκ ίαγησ σ δ β εκδθπθδεά πκζυπζκεσ β α θ πλκΫευο απσ κηα β Μδθπδεά Κλά β, αζζΪ απκ ζ έ β υθΫξ δα ηδαμ ιΫζδιβμ ξδζδ δυθ. υθ πυμ, α δ κλδεΪ φαδθση θα θ αθ δη ππέακθ αδ πμ α τθ α κδξ έα, αζζΪ ηπαέθκυθ κ πλέ ηα βμ ληβθ έαμ εαδ βμ εα αθσβ βμ βμ δ κλδεάμ ιΫζδιβμ. εσηβ, κδ ηαγβ Ϋμ φαέθ αδ θα υθ δ β κπκδκτθ η ΰΪζκ ίαγησ βθ πκζυπζκεσ β α βμ π λδσ κυ εκδθπθδεσ, αζζΪ εαδ κδεκθκηδεσ πέπ κ ( λυ β β

5) εαδ θα ικδε δυθκθ αδ η α ξθκζκΰδεΪ πδ τΰηα α ηδαμ πκξάμ ( λυ β β 6) β κπκέα έγ αδ απσ β δ αε Ϋα τζβ ε σμ βμ βηαθ δεάμ πκζδ δ δεάμ πκλ έαμ βμ ζζΪ αμ. ΣΫζκμ, κδ ηαγβ Ϋμ ικδε δυθκθ αδ η βθ πδ βηκθδεά κλκζκΰέα ( λυ β β

3), θυ αυ σξλκθα υθ Ϋκυθ βθ π λέκ κ η κθ υζδεσ βμ πκζδ δ ησ εα αθκυθ αμ σ δ αυ σμ πλκετπ δ απσ δμ υθγάε μ εαδ δμ αθΪΰε μ εΪγ πκξάμ. υθ πυμ, απσ α παλαπΪθπ πλκετπ δ σ δ β πέ υιβ πθ ηαγβ δαευθ σξπθ ά αθ Ϊελπμ δεαθκπκδβ δεά, εαγυμ ιΪζζκυ κ ηΫ κμ σλκμ π υθ απαθ ά πθ απσ 7,57 κθ πλκ-Ϋζ ΰξκ αυιΪθ αδ

13,43 κ η α-Ϋζ ΰξκ. πδ υξέα βμ φαληκΰάμ κθ κηΫα αυ σ απκ δεθτ αδ εαδ απσ δμ γ δεΫμ απαθ ά δμ πθ ηαγβ υθ κυ έΰηα κμ κ κπκέκ γ πλ έ σ δ β πδζκ δεά φαληκΰά υθΫίαζ αλε Ϊ Ϋπμ πΪλα πκζτ βθ εα αθσβ β κυ επαδ υ δεκτ π λδ ξκηΫθκυ εαδ δ δεσ λα βθ εα αθσβ β βμ πλκρ κλδεάμ π λδσ κυ βθ ζζΪ α. Ι δαέ λα γ δεσ κδξ έκ απκ ζ έ β υθκζδεά ξ σθ πδ υξέα πθ ηαγβ υθ εΪπκδ μ λπ ά δμ ζΫΰξκυ πθ ηαγβ δαευθ απκ ζ ηΪ πθ βμ φαληκΰάμ, αθ ιΪλ β α απσ βθ εα αΰπΰά, δμ ηαγβ δαεΫμ κυμ δεαθσ β μ ά Ϊζζ μ παλαηΫ λκυμ. Φαέθ αδ ζκδπσθ σ δ β φαληκΰά απ υγτθ αδ η πδ υξέα κ τθκζκ κυ ηαγβ δεκτ πζβγυ ηκτ εαδ κ βΰ έ βθ Ϊλ β πθ σπκδπθ υ εκζδυθ πλκετπ κυθ υθάγπμ απσ δμ δαφκλκπκδά δμ κυ.

βηα έα βμ πέ υιβμ πθ ηαγβ δαευθ σξπθ θδ ξτ αδ απσ κ ΰ ΰκθσμ σ δ β Πλυδηβ πκξά κυ Υαζεκτ βθ π δλπ δεά ζζΪ α έθαδ, σππμ πλκαθαφΫλαη , ικί ζδ ηΫθβ απσ κ αθαζυ δεσ πλσΰλαηηα κυ ηαγάηα κμ βμ δ κλέαμ, παλ’ σ δ έθαδ ηδα βηαθ δεσ α β π λέκ κμ β κπκέα απκ ζ έ Ϋθαθ δ δαέ λκ ελέεκ βθ δ κλδεά ιΫζδιβ κυ ζζα δεκτ ξυλκυ εαδ υθ ζ έ βθ εα αθσβ β πθ υπσζκδππθ πκζδ δ ηυθ βμ πκξάμ κυ Υαζεκτ, βζα ά κυ Μδθπδεκτ εαδ κυ Μυεβθαρεκτ4. ιΪζζκυ β δ δαδ λσ β α βμ π λδσ κυ απκ ζ έ εαδ ία δεσ ελδ άλδκ πδζκΰάμ κυ γΫηα κμ βμ πδζκ δεάμ φαληκΰάμ.

ΠαλΪ βθ πδ υξέα κ ηαγβ δαεσ πέπ κ ηαμ βηδκυλΰκτθ αδ εαδ ε έ πλκίζβηα δ ηκέ κδ κπκέκδ ξ έακθ αδ ευλέπμ η βθ αθΪΰεβ ΰδα αθαγ υλβ β πθ δευθ ηαμ σξπθ ξ δεΪ η βθ φαληκΰά, κδ κπκέκδ γα ηπκλκτ αθ θα έθαδ υοβζσ λκδ. Σκ επαδ υ δεσ θΪλδκ ά αθ ξ δεΪ απζσ εαδ δμ κεδηα έ μ π λδζΪηίαθ βθ απΪθ β β

3 ΜπαληπΪ βμ Κ., Οδεκθσηκυ ., ΠαπαηαΰεαθΪ Ι., υααμ Ι. (2010α), ιδκζσΰβ β θσμ επαδ υ δεκτ λδ δΪ α κυ δεκθδεκτ π λδίΪζζκθ κμ η ξαλαε βλδ δεΪ βζ ε λκθδεκτ παδξθδ δκτ. 7κ Παθ ζζάθδκ υθΫ λδκ ΣΠ Κσλδθγκμ π Ϋηίλδκμ 2010, . . 79-86.

4 Rutter, J.B. (2001), ‘The Prepalatial Bronze Age of the southern and central Greek mainland’, in T. Cullen (ed.), Aegean prehistory: a review (AJA, Suppl., 1), Boston, . . 95–147 (first published in AJA 97, 1993, . . 745–797.

Κκδθπθδεά Παδ αΰπΰδεά, δαπκζδ δ ηδεσ β α εαδ δ δεά ΰπΰά

- 319 -

λπ ά δμ πκζζαπζάμ πδζκΰάμ. ηδα τ λβ φΪ β ηπκλκτθ θα πδ υξγκτθ αφυμ κυ δα δεσ λκδ ηαγβ δαεκέ σξκδ, κδ κπκέκδ γα απκ εκπκτθ βθ απσε β β ηδαμ πδκ κζκεζβλπηΫθβμ δεσθαμ ΰδα βθ π λέκ κ πκυ ηαμ αφκλΪ. πέ βμ, δαπδ υ αη α υθαηέ μ κ πέπ κ βμ ίδπηα δεσ β αμ, εαγυμ κ ηαγβ άμ- παέε βμ ίέπθ κ κπέκ, αζζΪ σξδ εαδ Ϋθα

λσζκ πδκ κυ δα δεσ βθ εκδθπθέα βμ πλκρ κλδεάμ πκξάμ βθ κπκέα αθαφ λσηα .

4. αθΪΰεβ ΰδα Ϋθα αθαγ πλβηΫθκ γ πλβ δεσ πζαέ δκ

Γδα θα πλκξπλά κυη βθ αθαγ υλβ β εαδ β ί ζ έπ β βμ πδζκ δεάμ φαληκΰάμ εδθβγκτη εαδ κ κπκέκ γα ηαμ ίκβγά δ θα κλέ κυη θΫκυμ ηαγβ δαεκτμ σξκυμ εαδ θα ι δ δε τ κυη δμ η γσ κυμ η δμ κπκέ μ γα κυμ πδ τξκυη . υξθΪ κδ σξκδ πκυ γΫ κυη

εΪγ έ κυμ φαληκΰΫμ εαδ πλκΰλΪηηα α αΰθκκτθ βθ επαδ υ δεά πλαΰηα δεσ β α εαδ ζ δ κυλΰκτθ ξπλέμ Ϋθα υλτ λκ δ κζκΰδεσ πζαέ δκ, η απκ Ϋζ ηα θα ζ δ κυλΰκτθ υξθΪ πδφαθ δαεΪ. δ υθάγπμ ηΫθκυθ α δ υελέθδ α ία δεΪ λπ άηα α. Πκδκδ έθαδ αυ κέ κυμ κπκέκυμ πδγυηκτη θα απ υγυθγκτη εαδ πκδκυμ απ υγυθσηα κυ δα δεΪ;

Πκδα ΰθυ β πδξ δλκτη θα κυμ η α υ κυη εαδ η πκδκυμ ία δεκτμ σξκυμ; μ ι Ϊ κυη υθ υα δεΪ α τκ αυ Ϊ λπ άηα α, δ υελδθέακθ αμ αλξδεΪ

β βηα έα κυ αθ δε δηΫθκυ πκυ απκ ζ έ κ π λδ ξση θκ βμ φαληκΰάμ ηαμ. αλξαδκζκΰέα παέα δ εαγκλδ δεσ λσζκ β δαησλφπ β βμ ηθάηβμ εαδ αυ σξλκθα παλΪΰ δ τηίκζα, ΰθυ β εαδ πκζδ δ δεά εζβλκθκηδΪ, έθ δ Ϋλ δ ηα βθ αθΪπ υιβ εαδ β υθ δ β κπκέβ β πκζζυθ εκδθπθδευθ αυ κ ά πθ εαδ β βηδκυλΰέα «εκδθπθδεκτ

υπκε δηΫθκυ»5. ΰ θδεΫμ ΰλαηηΫμ άη λα έθαδ απκ ε σ σ δ εαγυμ κδ αλξαδσ β μ Ϋξκυθ Ϋθ κθβ υηίκζδεά δ ξτ, απκ ζκτθ βζα ά, ηέα ηκλφά κυ υηίκζδεκτ ε φαζαέκυ6, ΰέθκθ αδ εζ δ έ β δαπλαΰηΪ υ β εκδθπθδευθ λσζπθ, αυ κ ά πθ εαδ εκδθπθδεκπκζδ δευθ υθαηδευθ. εσηβ, κδ θ σ λ μ αλξαδκζκΰδεΫμ Ϊ δμ απκ Ϋξκθ αδ σ δ β αλξαδκζκΰέα θ πζΪεβ εαδ ηπζΫε αδ δαλευμ εαδ αθαπσφ υε α η ίΪ β α παλαπΪθπ, β δαησλφπ β πθ εκδθπθδευθ αυ κ ά πθ, γθδευθ εαδ ηβ, απσ β δΰηά πκυ Ϋξ δ δα Ϊ δμ πκζδ δεΫμ εαδ εκδθπθδεΫμ7.

αλξαδκζκΰδεά ΰθυ β έθαδ Ϋθα π έκ κ κπκέκ απ υγτθ αδ υθάγπμ δμ εα ικξάθ πκζδ δ ηδεΪ πλκθκηδκτξ μ εκδθπθδεΫμ κηΪ μ. δαπέ π β αυ ά θ έθαδ φυ δεΪ δεά ηαμ εαδ θ έθαδ αυγαέλ β, αζζΪ απκ Ϋζ ηα κίαλσ α πθ λ υθυθ εαδ Ϋξ δ απα ξκζά δ κίαλΪ βθ αλξαδκζκΰδεά εκδθσ β α εαδ σξδ ησθκ8. Γδα βθ πζ δκθσ β α πθ αθγλυππθ β ΰθυ β πλκετπ δ ευλέπμ ηΫ α απσ ζαρεΫμ πβΰΫμ, α ηη εαδ πλκ φΪ πμ κ δα έε υκ9. πκδσ β α εαδ β κίαλσ β α πθ πζβλκφκλδυθ αυ υθ έθαδ πΪθ κ

5 McGuire, R. H. & Walker, M. (1999). Class Confrontations in Archaeology. Historical Archaeology, 33(1), . . 159-183.

6 Bourdieu, P., (1977), Outline of a theory of practice. Cambridge and New York : Cambridge University Press. Bourdieu, P. & Passeron, J. C. (1977), Reproduction in Education and Society.7 Meskell, L., (2006), αλξαδκζκΰέα Ϋξ δ βηα έα. κ Meskell, L., αλξαδκζκΰέα κ σξα λκ- γθδεδ ησμ, πκζδ δεά εαδ πκζδ δ δεά εζβλκθκηδΪ βθ θα κζδεά Μ σΰ δκ εαδ β ΜΫ β θα κζά, γάθα: Κλδ δεά, . . 21-36.8 Bourdieu, P., Darbel A. & Schnapper D., (1991), The love of art: European art museums and their public. Cambridge: Polity Press. 9 ΠαπαηαΰεαθΪ Ι., (2012), « δαπκζδ δ ηδεά πλκ Ϋΰΰδ β κυ υζδεκτ πκζδ δ ηκτ βθ επαέ υ β: π λέπ π β πθ δαπκζδ δ ηδευθ Γυηθα έπθ εαδ Λυε έπθ βμ δεάμ». βηκ έ υ β δ αε κλδεά δα λδίά, ΠΘ, Θ /εβ.

Emmot, K. (1989), A child’s perspective of the past: influences of home, media and school. In Layton, R. (eds) Who Needs the Past? Indigenous Values and Archaeology, London: Routledge, . . 21-44.

18κ δ γθΫμ υθΫ λδκ - ΠΪ λα, 14-16 Νκ ηίλέκυ 2014

- 320 -

αθ δε έη θκ πλκμ Ϋζ ΰξκ. Ο λσζκμ κυ ξκζ έκυ, βθ ζζΪ α κυζΪξδ κθ, έθαδ πέ βμ αηφδζ ΰση θκμ10. υ ά ζκδπσθ β απκ πα ηα δεά ΰθυ β β κπκέα εαδ πΪζδ έθαδ ε άηα πθ πκζδ δ ηδεΪ πλκθκηδκτξπθ εκδθπθδευθ Ϊι πθ ηπκλ έ θα ηαμ δεαθκπκδά δ.

πσ βθ Ϊζζβ, β ζ δ κυλΰέα βμ φαληκΰάμ ηαμ βλέα αδ αυ σ πκυ υξθΪ απκεαζκτη θΫ μ ξθκζκΰέ μ. ξθκζκΰέα β κπκέα απ υγτθ αδ υθάγπμ η ΰΪζα ηάηα α κυ πζβγυ ηκτ εαδ ευλέπμ κυμ θΫκυμ γα ηπκλκτ θ ξκηΫθπμ θα υθ λΪη δ βθ κδεκ σηβ β ηδαμ ΰθυ βμ κυ δα δεάμ εαδ ηααδεάμ. Πκδα ΰθυ β ζκδπσθ πδξ δλκτη

θα ξ έ κυη η κ υθ υα ησ αλξαδκζκΰέαμ εαδ ξθκζκΰέαμ; θ αεκζκυγά κυη απζΪ βθ π πα βηΫθβ γα κ βΰβγκτη κ έ δκ επαδ υ δεσ απκ Ϋζ ηα βηδηΪγ δαμ εαδ απκεζ δ ηκτ, απζΪ απσ Ϋθα πδκ πλκβΰηΫθκ ξθκζκΰδεΪ ηκθκπΪ δ11. έθαδ πλκφαθΫμ σ δ κ ζ ΰση θκ Banking System12 Ϋξ δ εα αλλ τ δ αφάθκθ αμ πέ π κυ ηαγβ Ϋμ απκεζ δ ηΫθκυμ απσ β ΰθυ β εαδ βθ ελδ δεά εΫοβ. Οδ εαδθκτλδ μ πλκ ΰΰέ δμ υπκ βλέακυθ ΰ θδεΫμ ΰλαηηΫμ σ δ κδ θΫ μ ξθκζκΰέ μ ηπκλκτθ θα αιδκπκδβγκτθ ΰδα βθ αθΪπ υιβ πκζζαπζυθ υθα κ ά πθ απσ κυμ ηαγβ Ϋμ, κδ κπκέ μ θ αφκλκτθ ησθκ κ πέπ κ πθ απζυθ ιδκ ά πθ, αζζΪ θδ ξτκυθ βθ δεαθσ β α πθ ηαγβ υθ θα αθ απκελδγκτθ δμ αυιβηΫθ μ πκζδ δ δεΫμ εαδ ξθκζκΰδεΫμ αθΪΰε μ βμ πκξάμ ηαμ εαδ κυμ θ υθαηυθκυθ βθ πλκ πΪγ δα κυμ θα αθαΰθπλέ κυθ εαδ θα ελέθκυθ αβ άηα α πκζδ δ ηδεάμ αυ σ β αμ, γθδεσ β αμ, εκδθπθδεάμ Ϊιβμ εαδ θα υαδ γβ κπκδβγκτθ γΫηα α βηκελα έαμ13. Σα βζ ε λκθδεΪ επαδ υ δεΪ παδξθέ δα δ δεσ λα φαέθ αδ σ δ υπσ πλκςπκγΫ δμ σξδ ησθκ πλκ φΫλκυθ ΰθυ δμ, αζζΪ εαδ αθ δ Ϋεκθ αδ βθ Ϊπκοβ «Ϋθα επαδ υ δεσ πλσ υπκ ΰδα σζκυμ» εαδ πδε θ λυθκθ αδ βθ κδε δκγ ζά πΫε α β βμ ηπ δλέαμ εαδ βμ ΰθυ βμ πκυ α έ δα πλκ φΫλκυθ14 βηδκυλΰυθ αμ Ϋ δ ε έθκ κ π λδίΪζζκθ πκυ θδ ξτ δ β δΪγ β πθ ηαγβ υθ ΰδα π λαδ Ϋλπ ηΪγβ β. έθαδ ζκδπσθ βθ κυ έα Ϋθα βζ ε λκθδεσ επαδ υ δεσ παδξθέ δ η αλξαδκζκΰδεσ π λδ ξση θκ έλκ εκδθπθδεκτ π λδ ξκηΫθκυ; Όξδ. εΪγ π λέπ π β Ϋξ δ σξκυμ, π λδ ξση θκ

εαδ η γκ κζκΰέα πλκ αθα κζδ ηΫθβ εΪπκυ εαδ ζ δ κυλΰκτ α θ σμ πζαδ έκυ15. Γδα θα απαθ ά κυη α αλξδεΪ λπ άηα α βμ λΰα έαμ γα πλΫπ δ θα αθαλπ βγκτη δ έ κυμ επαέ υ β πδγυηκτη εαδ υθ πυμ πκδκ π λδ ξση θκ εαδ πκδα η γκ κζκΰέα γα πδζΫικυη ΰδα βθ φαληκΰά ηαμ. θ βζα ά πδγυηκτη ηδα επαέ υ β πκυ κξ τ δ β βηδκυλΰέα πκζδ υθ εαδ λυθ πθ υπκε δηΫθπθ κ πζαέ δκ ηδαμ εκδθπθέαμ, ά ηδα επαέ υ β- πΪλκξκ η ηκθπηΫθπθ ιδκ ά πθ δαφσλπθ εα βΰκλδυθ, πλκκλδ ηΫθπθ

10 Κα ίέεβμ, Κ., (2004), λξαδκζκΰδεΫμ αφβΰά δμ εαδ επαέ υ β. βηκ έ υ β δ αε κλδεά δα λδίά. Θ αζκθέεβ: ΠΘ, Hamilakis, Y., (2003), “Learn history!” Antiquity, national narrative and history in Greek educational textbooks. In K. S. Brown & Y. Hamilakis ( d.) The usable past: Greek metahistories, Oxford: Lexington Books, . . 39-67. 11 Henderson, J., (2013), Linking Critical Pedagogy and Education Technology, in EdTechnology Ideas, issue 1. http://edtechnologyideas.com/issue1-article2-linking-critical-pedagogy-education-technology-written-by-jonathon-henderson-university-of-oregon/ (αθα τλγβε δμ 23/07/2014 (πλκ π ζΪ βε δμ 23/07/2014). 12 Freire, P., (2000), Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum, .72. 13 Kellner, D., (1998), Multiple Literacies and Critical Pedagogy in a Multicultural Society. Educational Theory Volume 48, Issue 1, March 1998, . . 103–122, http://pages.gseis.ucla.edu/faculty/kellner/essays/multipleliteraciescriticalpedagogy.pdf (πλκ π ζΪ βε δμ 23/07/2014). 14 Shaffer, D. W., Squire, K. R., Halverson R. and Gee J. P., (2005), Video Games and the Future of Learning, Phi Delta Kappan 87 no2 October 2005, . . 104-111. 15 Garcθa-Raso, D., (2011), Watching video games, playing with Archaeology and Prehistory. Retrospectives and perspectives into the image that videogames spread about a scientific discipline and the humankind past. AP Journal Vol. 1, . . 73-92 http://www.arqueologiapublica.es/descargas/1300786325.pdf(πλκ π ζΪ βε δμ 23/07/2014).

Κκδθπθδεά Παδ αΰπΰδεά, δαπκζδ δ ηδεσ β α εαδ δ δεά ΰπΰά

- 321 -

σηπμ απκεζ δ δεΪ ΰδα ηδα φγβθά αΰκλΪ λΰα έαμ16. πδζΫΰκυη κ πλυ κ. υθ πυμ, ΰδα θα βηδκυλΰβγκτθ Ϋ κδ μ πλκ ππδεσ β μ δεαθΫμ θα ελέθκυθ

κ παλσθ εαδ κ δεσ κυμ πκζδ δ δεσ ε φΪζαδκ γα πλΫπ δ θα κγ έ Ϋηφα β βθ εα αθσβ β κυ παλ ζγσθ κμ πμ βηδκτλΰβηα πθ έ δπθ πθ αθγλυππθ. εα αθσβ β πθ λσππθ βηδκυλΰέαμ κυ υζδεκτ πκζδ δ ηκτ θ αΰηΫθκυ κ δ κλδεσ πζαέ δκ εΪγ π λδσ κυ, β πλκ Ϋΰΰδ β κυ πκζυ δΪ α κυ ξαλαε άλα κυ, αζζΪ εαδ β βηα έα κυ βηδκυλΰδεκτ λσζκυ κυ αθγλυπκυ, θδ ξτκυθ βθ αθΪπ υιβ βμ ελδ δεάμ εΫοβμ, βμ εα αθσβ βμ κυ παλσθ κμ εαδ βμ απαζζαΰάμ απσ έλ μ εαδ ζ κζκΰδεΫμ αθαπαλα Ϊ δμ βμ δ κλέαμ. Οδ ξθκζκΰέ μ βμ πζβλκφκλδεάμ εαδ βμ πδεκδθπθέαμ η κ ηααδεσ κυμ ξαλαε άλα εαδ δ δεσ λα Ϋθα επαδ υ δεσ βζ ε λκθδεσ παδξθέ δ η βθ υπκεέθβ β εαδ κ θ δαφΫλκθ πκυ βηδκυλΰ έ κθ ηπζ εση θκ17, απκ ζκτθ Ϋθα πλκεζβ δεΪ θ δαφΫλκθ ηΫ κ ΰδα θα πδξ δλά κυη θα φαλησ κυη Ϋθα επαδ υ δεσ project η κυμ παλαπΪθπ αδ δσ κικυμ σξκυμ. Θα πλΫπ δ θα αθ δ αγκτη ε έθκ κ ηκθ Ϋζκ βζ ε λκθδευθ παδξθδ δυθ πκυ παλκυ δΪα δ βθ αλξαδκζκΰέα εαδ βθ δ κλέα η κθ έ δκ πδφαθ δαεσ λσπκ σππμ εαδ α υπσζκδπα βζ ε λκθδεΪ ηΫ α18, ξπλέμ θα παλαΰθπλέ κυη β βηα έα βμ υπκεέθβ βμ θ δαφΫλκθ κμ.

5. ΝΫ μ πλκκπ δεΫμ

5.1. α δεκέ σξκδ

Γδα θα πλκξπλά κυη β ί ζ έπ β βμ φαληκΰάμ ηαμ γα πλΫπ δ θα δ υελδθέ κυη εαδ θα υΰε ελδη θκπκδά κυη κυμ σξκυμ ηαμ. 1. θ λΰσμ ηπζκεά κυ υθσζκυ πθ ηαγβ υθ. 2. αθΪπ υιβ βμ ελδ δεάμ δ κλδεάμ εΫοβμ. 3. ί ζ έπ β πθ δεαθκ ά πθ πθ ηαγβ υθ πκυ ξ έακθ αδ η δμ ξθκζκΰέ μ βμ πζβλκφκλδεάμ εαδ βμ πδεκδθπθέαμ.

4. ηΪγβ β η υξΪλδ κ λσπκ.

5.2. ΜΫγκ κδ εαδ λΰαζ έα πέ υιβμ πθ σξπθ

λξδεΪ, ία δεά ηαμ ηΫλδηθα έθαδ θα ηπκλΫ κυη θα πλκεαζΫ κυη θ δαφΫλκθ β υθ λδπ δεά πζ δκθσ β α πθ ηαγβ υθ, ηπζΫεκθ Ϊμ κυμ σζκυμ θ λΰΪ β δα δεα έα. υθ πυμ, σ κ κ π λδ ξση θκ σ κ εαδ β η γκ κζκΰέα γα πλΫπ δ θα πλκεαζκτθ κ θ δαφΫλκθ, αζζΪ αυ σξλκθα θα ηβθ έθαδ σ κ απαδ β δεΪ υ θα κ βΰκτθ Ϋθα ηάηα πθ ηαγβ υθ παλαέ β β. Γδα θα υηπ λδζΪίκυη σζκυμ κυμ ηαγβ Ϋμ γα πλΫπ δ θα

16 Κδεέζδαμ, ., (2006), Οδ ιδσ β μ εαδ β επαέ υ β πμ πλκ δκλδ δεκέ παλΪΰκθ μ βμ « πδ υξέαμ» βθ αΰκλΪ λΰα έαμ: Μδα ελδ δεά απκ έηβ β βμ κλγσ κιβμ κδεκθκηδεάμ γ πλέαμ, πδγ υλβ β Κκδθπθδευθ λ υθυθ 119 , . . 63- 96.

17 ΜπαληπΪ βμ Κ., Οδεκθσηκυ ., ΠαπαηαΰεαθΪ Ι., υααμ Ι., (2010ί), « ζ ε λκθδεΪ Παδξθέ δα πμ επαδ υ δεΪ λΰαζ έα» 2o Παθ ζζάθδκ επαδ υ δεσ υθΫ λδκ ηαγέαμ, http://www.ekped.gr/praktika10/

gen/115.pdf (πλκ π ζΪ βε δμ 28/07/2014). 18 Garcθa-Raso, D., (2011), Watching video games, playing with Archaeology and Prehistory. Retrospectives and perspectives into the image that videogames spread about a scientific discipline and the humankind past. AP Journal Vol. 1, . . 73-92 http://www.arqueologiapublica.es/descargas/1300786325.pdf (πλκ π ζΪ βε δμ 23/07/2014).

18κ δ γθΫμ υθΫ λδκ - ΠΪ λα, 14-16 Νκ ηίλέκυ 2014

- 322 -

ζΪίκυη υπ’ σοδθ δμ πδηΫλκυμ εκδθπθδεΫμ εαδ πκζδ δ δεΫμ αυ σ β Ϋμ κυμ εαδ, δ υθα σθ, θα « εη αζζ υ κτη » εΪπκδα κδξ έα κ θΫκ ηαμ ξ δα ησ. πσ κθ αλξδεσ κυ ξ δα ησ κ πλσΰλαηηα απ υγτθ αδ σζκυμ κυμ ηαγβ Ϋμ. έθαδ αθκδξ σ σζκυμ εαδ θ απκ εκπ έ βθ ηπκλδεά εη Ϊζζ υ β. θ πλκςπκγΫ δ δ δαέ λ μ ΰθυ δμ απσ πλδθ, αιδκπκδ έ σηπμ σ μ υπΪλξκυθ. θ πλκςπκγΫ δ ι δ δε υηΫθβ ΰζπ δεά δεαθσ β α, ίκβγΪ δ σηπμ βθ αθΪπ υιά βμ, ι δ δε τκθ αμ εαδ δ υελδθέακθ αμ βθ πκλ έα σλκυμ εαδ εΪθκθ αμ κ ηαγβ ά εκδθπθσ βμ πδ βηκθδεάμ ΰθυ βμ. πέ βμ, β φαληκΰά δαγΫ δ ία δεΪ ΰΰ θά ξαλαε βλδ δεΪ α κπκέα ηπκλκτθ θα αιδκπκδβγκτθ

ηδα πλκ Ϋΰΰδ β ξπλέμ πκζδ δ ηδεΪ ά αιδεΪ τθκλα. δαπκζδ δ ηδεά βμ ΰθπ δεά πλκκπ δεά υθ Ϋ αδ η κ ΰ ΰκθσμ σ δ αθαζτ δ Ϋθα πκζδ δ ησ βμ πκξάμ κυ ξαζεκτ α ία δεΪ ξαλαε βλδ δεΪ κυ εαδ υθ πυμ ίκβγΪ βθ εα αθσβ β κπκδκυ άπκ

πκζδ δ ηκτ η παλσηκδα ία δεΪ ξαλαε βλδ δεΪ, τΰξλκθκ ά ηβ, βθ ζζΪ α ά αζζκτ. εσηβ, αιδκπκδ έ δμ πλκςπΪλξκυ μ ΰθυ δμ πθ ηαγβ υθ απσ σπκδκθ πκζδ δ ησ εδ αθ πλκΫλξκθ αδ ΰδα έ κ γΫηα θ έθαδ αυ σ πκυ υθάγπμ ζΫη ζζβθκε θ λδεσ, αζζΪ θ Ϋξ δ εαδ φλαΰηκτμ αιδεκτμ ά εκδθπθδεκτμ εαγυμ β εκδθπθέα βθ κπκέα αθαφ λσηα ηπκλ έ θα πλκ ΰΰδ έ απσ ηαγβ Ϋμ εΪγ εκδθπθδεάμ πλκΫζ υ βμ.

Ο βηαθ δεσ λκμ απσ κυμ σξκυμ ηαμ έθαδ β αθΪπ υιβ ελδ δεάμ δ κλδεάμ εΫοβμ, β κπκέα υθ ζ έ βθ κυ δα δεά ξ δλαφΫ β β βμ εΫοβμ πθ ηαγβ υθ βθ κπκέα αθαφ λγάεαη κ γ πλβ δεσ ηάηα. πδζκΰά κυ γΫηα κμ υηίΪζζ δ σππμ πλκαθαφΫλαη αυ σ, ιαδ έαμ βμ δ δαδ λσ β αμ βμ π λδσ κυ. Οδ τκ ία δεΫμ ηΫγκ κδ ηΫ α απσ δμ κπκέ μ γα πδξ δλά κυη θα πδ τξκυη κ τ λκ ία δεσ ηαμ σξκ έθαδ β αθΪπ υιβ θσμ πδκ πκζτπζκεκυ εαδ ίδπηα δεκτ θαλέκυ εαδ β τθ β βμ αφαληκΰάμ ηαμ η ηδα αθα εαφδεά δα δεα έα. μ δ υελδθέ κυη .

Σκ αλξδεσ ηαμ θΪλδκ ά αθ, σππμ πλκαθαφΫλαη , ξ δεΪ απζσ εαδ υ λκτ β ίδπηα δεσ β α, εαγυμ κ ηαγβ άμ- παέε βμ ηπκλκτ θα π λδβΰβγ έ κ ξυλκ, θ

απκ ζκτ σηπμ Ϋθα θ λΰσ υπκε έη θκ βμ πκξάμ βθ κπκέα αθαφ λσηα . Ο ξ δα ησμ θσμ δαφκλ δεκτ θαλέκυ κ κπκέκ κ ηαγβ άμ γα παέλθ δ βθ αυ σ β α θσμ ηΫζκυμ βμ κπδεάμ εκδθπθέαμ βμ Πλυδηβμ πκξάμ κυ Υαζεκτ εαδ γα πλκξπλ έ

λα βλδσ β μ ξ δεΫμ η β ζ δ κυλΰέα κυ ε δλέκυ ηπκλ έ σ κ θα αθα έι δ η τζβπ κ λσπκ δμ δα δεα έ μ εαδ δμ κηΫμ βμ π λδσ κυ, σ κ εαδ θα εδθά δ κ θ δαφΫλκθ πθ ηαγβ υθ κδ κπκέκδ γα ηπζΫεκθ αδ Ϋ δ κυ δα δεσ λα εαδ θ κθσ λα η κ βζ ε λκθδεσ παδξθέ δ. πλκκπ δεά αυ ά ηαμ έθ δ β υθα σ β α θα υθ Ϋ κυη κυμ ξυλκυμ κυ ε δλέκυ βμ Οδεέαμ πθ Κ λΪηπθ η δμ λα βλδσ β μ κδ κπκέ μ ζΪηίαθαθ εα Ϊ πΪ α πδγαθσ β α ξυλα ε έ, εαγυμ κ ηαγβ άμ- παέε βμ γα Ϋξ δ β υθα σ β α θα δμ αθαπαλα ά δ υθγάε μ εα Ϊ κ υθα σθ λ αζδ δεΫμ εαδ θα αζζβζ πδ λΪ δ η Ϊζζα ηΫζβ βμ εκδθπθέαμ βμ πκξάμ. πέ βμ, γα ηπκλκτ θα αθα δξγ έ β πκζυπζκεσ β α βμ π λδσ κυ υ θα ΰέθ δ ηφαθάμ β τθ ά βμ η δμ πση θ μ Ϋθ κθα δ λαλξδεΫμ εκδθπθέ μ βμ πκξάμ κυ Υαζεκτ κ δΰαέκ. εσηβ, κ ηαγβ άμ γα εα αθκ έ ππμ κ υζδεσμ πκζδ δ ησμ κυ παλ ζγσθ κμ βηδκυλΰ έ αδ κ πζαέ δκ ηδαμ υΰε ελδηΫθβμ εκδθπθέαμ η δ δαέ λ μ εκδθπθδεΫμ εαδ κδεκθκηδεΫμ υθγάε μ εαδ ΰέθ αδ αθ δε έη θκ δαλεκτμ δαπλαΰηΪ υ βμ απσ κυμ έ δκυμ κυμ αθγλυπκυμ βμ πκξάμ κδ κπκέκδ ζ δ κυλΰκτθ πμ λυθ α υπκε έη θα. βηαθ δεσ α κμ ηπκλ έ θα έθαδ εαδ κ κλδ ησμ πΪγζκυ, κ κπκέκ γα ε λ έα αδ η πδ υξ έμ κεδηα έ μ ξ δαση θ μ πΪθ κ η βθ αυ σ β α κυ ηαγβ ά- παέε β εαδ β ζ δ κυλΰέα βμ Οδεέαμ πθ Κ λΪηπθ εαδ πθ πδηΫλκυμ ξυλπθ βμ.

Γδα βθ εαζτ λβ αθΪπ υιβ βμ ελδ δεάμ εΫοβμ γα πλΫπ δ κδ ηαγβ Ϋμ θα

Κκδθπθδεά Παδ αΰπΰδεά, δαπκζδ δ ηδεσ β α εαδ δ δεά ΰπΰά

- 323 -

ηπκλΫ κυθ θα εα αθκά κυθ εαδ κθ λσπκ η κθ κπκέκ πλκετπ κυθ α κηΫθα α κπκέα βλέα αδ β φαληκΰά ηαμ, βζα ά βθ αθα εαφδεά δα δεα έα. Σα βζ ε λκθδεΪ παδξθέ α Ϋξκυθ αιδκπκδβγ έ εαδ κ παλ ζγσθ ΰδα βθ αθΪ διβ αυ άμ βμ επαδ υ δεάμ πλκκπ δεάμ19. υθ λκηά κυμ βθ εα αθσβ β ηδαμ σ κ ηαελδθάμ εαδ αθκέε δαμ α παδ δΪ πκξάμ ηπκλ έ θα έθαδ εαγκλδ δεά, σππμ εαδ β βηδκυλΰέα ηδαμ πλυ βμ παφάμ πθ ηαγβ υθ η βθ πδ βηκθδεά ΰθυ β.

ί ζ έπ β πθ δεαθκ ά πθ πθ ηαγβ υθ αβ άηα α ξθκζκΰέαμ ξ έα αδ εα ’ αλξΪμ η β ί ζ έπ β βμ φαληκΰάμ ηαμ ξθδεσ πέπ κ. δ, ζαηίΪθκθ αμ υπ’ σοδθ α παλαπΪθπ κηΫθα, γ πλά αη αθαΰεαέα β ί ζ έπ β κυ λδ δΪ α κυ π λδίΪζζκθ κμ βμ πδζκ δεάμ φαληκΰάμ. υΰε ελδηΫθα, απκφα έ αη θα ί ζ δυ κυη α ξαλαε βλδ δεΪ κυ βζ ε λκθδεκτ παδξθδ δκτ α κπκέα, τηφπθα η βθ Ϋλ υθα, έθαδ υθα σθ θα πλκεαζΫ κυθ αεσηβ η ΰαζτ λβ π λδεά υπκεέθβ β εαδ υΰε ελδηΫθα κ λ αζδ ησ (ΰλαφδεΪ, άξκμ, φπ δ ησμ, πΫ δαζ φΫ, υζδεΪ, π λδίΪζζκθ, physics εαδ AI) εαγυμ εαδ βθ αζζβζ πέ λα β κυ επαδ υση θκυ η κ δεκθδεσ π λδίΪζζκθ.

φ βλέα ΰδα δμ η ζζκθ δεΫμ ξθδεΫμ ί ζ δυ δμ βμ πδζκ δεάμ φαληκΰάμ, απκ ζκτθ α τΰξλκθα βζ ε λκθδεΪ παδξθέ δα, α κπκέα ΰκβ τκυθ εαδ εαγβζυθκυθ παδ δΪ κπκδα άπκ βζδεέαμ αθΪ κθ εσ ηκ20 21. ίδκηβξαθέα αθΪπ υιβμ βζ ε λκθδευθ παδξθδ δυθ α ζ υ αέα ξλσθδα ΰθπλέα δ η ΰΪζβ ιΫζδιβ. ξ δ εα αφΫλ δ θα αθαπ τι δ ουξαΰπΰδεΫμ φαληκΰΫμ κδ κπκέ μ αιδκπκδκτθ κ ηΫΰδ κ ίαγησ δμ ξθκζκΰδεΫμ ι ζέι δμ κθ κηΫα κυ υζδεκτ (hardware) πθ βζ ε λκθδευθ υπκζκΰδ υθ (εαδ σξδ ησθκ),

πλκ φΫλκθ αμ κ ξλά β αυιβηΫθβμ αζζβζ πέ λα βμ εαδ λ αζδ ηκτ π λδίΪζζκθ α. πζ δκθσ β α πθ αδλδυθ αθΪπ υιβμ βζ ε λκθδευθ παδξθδ δυθ ξλβ δηκπκδ έ

υ άηα α ζκΰδ ηδεκτ πκυ κθκηΪακθ αδ ηβξαθΫμ παδξθδ δυθ (game engines). Πλσε δ αδ ΰδα Ϋθα τθκζκ ζκΰδ ηδευθ α κπκέα παλΫξκυθ ξθκζκΰέ μ κδ κπκέ μ παλΪΰκυθ υοβζάμ πκδσ β αμ απκ ζΫ ηα α. Μδα υηία δεά ηβξαθά παδξθδ δυθ π λδζαηίΪθ δ ηδα ηβξαθά φπ καπσ κ βμ (rendering) ΰδα δ δΪ α α ά λδ δΪ α α ΰλαφδεΪ, ηδα ηβξαθά φυ δεάμ (physics engine) ά θ κπδ ηκτ υΰελκτ πθ (collision detection, εαγυμ εαδ collision response), ηβξαθά αθαπαλαΰπΰάμ υοβζάμ πκδσ β αμ άξκ, ηάηα υΰΰλαφάμ ευ δεα πλκΰλαηηα δ ηκτ (scripting), ηάηα ξ δκεέθβ βμ (animation), υθα σ β μ ξθβ άμ θκβηκ τθβμ (artificial intelligence), υθα σ β α δε τπ βμ (networking), streaming, δαξ έλδ β ηθάηβμ, θάηα α (threading), υπκ άλδιβ κπδεκπκέβ βμ, εαδ Ϋθα ΰλΪφκ εβθάμ (scene graph) 22. ΠΫλα απσ κ υοβζάμ πκδσ β αμ παλαΰση θκ απκ Ϋζ ηα, εα αζάιαη β υΰε ελδηΫθβ ζτ β ηδαμ εαδ ηδα ηβξαθά παδξθδ δυθ απζκπκδ έ β δα δεα έα αθΪπ υιβμ θσμ παδξθδ δκτ (ηΫ π βμ υθα σ β αμ παθαξλβ δηκπκέβ βμ ηβηΪ πθ ζκΰδ ηδεκτ), δα φαζέα δ β υηία σ β α κυ παλαΰση θκυ απκ ζΫ ηα κμ η αιτ δαφκλ δευθ πζα φκληυθ σππμ κδ εκ θσζ μ βζ ε λκθδευθ παδξθδ δυθ ά α δαφκλ δεΪ ζ δ κυλΰδεΪ υ άηα α. πέ βμ πλκ φΫλ δ κθ έ δκ κ ξλά β Ϋθα ια κηδε τ δηκ π λδίΪζζκθ πκυ ηπκλ έ θα πλκ αληκ έ δμ αθΪΰε μ κυ εαδ, η ΰΪζκ

19 Meyers, K., (2011), Meaningful Play in Archaeology http://www.playthepast.org/?p=1657 (πλκ π ζΪ βε δμ 23/07/2014), ά κ παδξθέ δ Roman Town απσ κ Dig It! Games.

20 Amory, A., Naicker, K., Vincent, J., & Adams, C., (1999), The use of computer games as an educational tool: Identification of appropriate game types and game elements. British Journal of Educational Technology, 30(4), 311-321. 21 Kirriemuir, J., (2002), Video gaming, education and digital learning technologies. D-Lib Magazine, 8(2). 22 Κυλδαεέ κυ ., (2007), θΪπ υιβ λδ δΪ α κυ δα λα δεκτ παδξθδ δκτ π λδάΰβ βμ. Π υξδαεά λΰα έα, Σηάηα Μβξαθδευθ Τπκζκΰδ υθ Σ. .Ι. Κλά βμ.

18κ δ γθΫμ υθΫ λδκ - ΠΪ λα, 14-16 Νκ ηίλέκυ 2014

- 324 -

ίαγησ, δμ υ ε υΫμ κυ, κηΫθκυ σ δ α π λδ σ λα απσ α λδ δΪ α α παδξθέ δα υπκ βλέακυθ ηδα πκδεδζέα απσ π λδφ λ δαεΫμ ηκθΪ μ, ΰλαφδεΫμ εΪλ μ εαδ αθαζτ δμ κγσθβμ. υ Ϊ α παδξθέ δα πλκ φΫλκυθ Ϋθα ΰ λσ, εαζΪ- κεδηα ηΫθκ π λδίΪζζκθ πκυ φαλησα δ ηδα απκ κ δεά ηβξαθά ΰλαφδεάμ αθαπαλΪ α βμ.

Ϋηφα β κθ Ϋ αλ κ σξκ γα κγ έ η β ί ζ έπ β κυ θαλέκυ κ κπκέκ γα απκε ά δ δ δαέ λκ θ δαφΫλκθ ΰδα κυμ ηαγβ Ϋμ αφκτ γα κυμ ίκβγΪ θα ίδυ κυθ ηδα δεκθδεά, αζζΪ Ϊελπμ θ δαφΫλκυ α ηπ δλέα, ζαηίΪθκθ αμ βθ αυ σ β α θσμ α σηκυ βμ 3βμ ξδζδ έαμ π.Υ. εαδ παέλθκθ αμ δεκθδεΪ ηΫλκμ βθ αθα εαφδεά δα δεα έα β κπκέα Ϋφ λ κ φπμ α βηαθ δεΪ αυ Ϊ υλάηα α.

6. υηπ λΪ ηα α

τθ β πθ θΫπθ ξθκζκΰδυθ εαδ βμ επαέ υ βμ αθκέΰ δ θΫα εαδ θ δαφΫλκθ α ηκθκπΪ δα, έθκθ Ϊμ ηαμ βθ υεαδλέα θα πλκ ΰΰέ κυη εαδ π λδκξΫμ βμ ΰθυ βμ απλκ πΫζα μ πμ υλα ΰδα κ υλτ εκδθσ, σππμ έθαδ εΪπκδ μ υΰε ελδηΫθ μ δ κλδεΫμ π λέκ κδ, ά εαδ «εζ δ Ϊ» πδ βηκθδεΪ π έα σππμ β αλξαδκζκΰέα. τθ β αυ ά γα φΫλ δ απκ ζΫ ηα α αθΪζκΰα η κυμ σξκυμ εαδ βθ πλκ Ϋΰΰδ ά ηαμ. β τ λβ φΪ β βμ αθΪπ υιβμ βμ φαληκΰάμ VRLerna απκ εκπκτη β ί ζ έπ β κυ αλξδεκτ ηαμ ξ δα ηκτ, η θΫκ πδκ κζκεζβλπηΫθκ αυ ά β φκλΪ ε π δεσ εαδ ί ζ δπηΫθκ ζκΰδ ηδεσ.

δίζδκΰλαφέα

ζζβθσΰζπ β

Κυλδαεέ κυ, ., (2007), θΪπ υιβ λδ δΪ α κυ δα λα δεκτ παδξθδ δκτ π λδάΰβ βμ. Π υξδαεά λΰα έα, Σηάηα Μβξαθδευθ Τπκζκΰδ υθ Σ. .Ι. Κλά βμ.

ΜπαληπΪ βμ, Κ., Οδεκθσηκυ, ., ΠαπαηαΰεαθΪ, Ι., υααμ, Ι. (2010α), ιδκζσΰβ β θσμ επαδ υ δεκτ λδ δΪ α κυ δεκθδεκτ π λδίΪζζκθ κμ η ξαλαε βλδ δεΪ βζ ε λκθδεκτ παδξθδ δκτ. 7κ Παθ ζζάθδκ υθΫ λδκ ΣΠ Κσλδθγκμ π Ϋηίλδκμ 2010, . . 79-86.

ΜπαληπΪ βμ, Κ., Οδεκθσηκυ, ., ΠαπαηαΰεαθΪ, Ι., υααμ, Ι., (2010ί), « ζ ε λκθδεΪ Παδξθέ δα πμ επαδ υ δεΪ λΰαζ έα» 2o Παθ ζζάθδκ επαδ υ δεσ υθΫ λδκ ηαγέαμ, http://www.ekped.gr/praktika10/gen/115.pdf (πλκ π ζΪ βε δμ

28/07/2014). ΠαπαηαΰεαθΪ, Ι., (2012), « δαπκζδ δ ηδεά πλκ Ϋΰΰδ β κυ υζδεκτ πκζδ δ ηκτ βθ

επαέ υ β: π λέπ π β πθ δαπκζδ δ ηδευθ Γυηθα έπθ εαδ Λυε έπθ βμ δεάμ». βηκ έ υ β δ αε κλδεά δα λδίά, ΠΘ, Θ /εβ.

Κα ίέεβμ, Κ., (2004), λξαδκζκΰδεΫμ αφβΰά δμ εαδ επαέ υ β. βηκ έ υ β δ αε κλδεά δα λδίά. Θ αζκθέεβ: ΠΘ.

Κδεέζδαμ, ., (2006), Οδ ιδσ β μ εαδ β επαέ υ β πμ πλκ δκλδ δεκέ παλΪΰκθ μ βμ « πδ υξέαμ» βθ αΰκλΪ λΰα έαμ: Μδα ελδ δεά απκ έηβ β βμ κλγσ κιβμ κδεκθκηδεάμ γ πλέαμ, πδγ υλβ β Κκδθπθδευθ λ υθυθ 119 , . . 63- 96.

Meskell, L., (2006), αλξαδκζκΰέα Ϋξ δ βηα έα. κ Meskell, L., αλξαδκζκΰέα κ σξα λκ- γθδεδ ησμ, πκζδ δεά εαδ πκζδ δ δεά εζβλκθκηδΪ βθ θα κζδεά

Μ σΰ δκ εαδ β ΜΫ β θα κζά, γάθα: Κλδ δεά, . . 21-36.