Μετανάστευση στην Ισπανία: το φαινόμενο και οι...

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΛΟΗΣ ΛΑΜΠΡΙΑΝΙΔΗΣ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Κ ΚΟΛΛΙΟΣ

ΑΜ 1910

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2013

1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η μετανάστευση αποτελεί μια σχετικά νέα πραγματικότητα για την Ισπανία αφού

μέχρι το 1990 οι μετανάστες στη χώρα αντιπροσώπευαν ένα πολύ μικρό ποσοστό του

συνόλου του πληθυσμού Η ανάπτυξη που χαρακτήρισε την Ισπανία από τότε και στο

εξής η ένταξή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση η παγκοσμιοποίηση καθώς και η

βελτίωση της τεχνολογίας που είχε σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του χώρου και τη

μετάδοση των πληροφοριών σε παγκόσμιο επίπεδο μετέτρεψαν την Ισπανία σε μια

από τις σημαντικότερες χώρες υποδοχής μεταναστών παγκοσμίως

Οι μετανάστες στην Ισπανία είναι στην πλειονότητά τους νέοι άνθρωποι ηλικίας

20 έως 40 ετών με υψηλό μορφωτικό επίπεδο Προτιμούν να εγκατασταθούν στα

μητροπολιτικά κέντρα της χώρας και συγκεκριμένα αυτά της Βαρκελώνης και της

Μαδρίτης ως αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης για εργασία στις συγκεκριμένες

πόλεις αλλά και των υπαρχόντων δικτύων των μεταναστών αφού η ύπαρξη

συμπατριωτών τους στις πόλεις αυτές ευνοεί την ταχύτερη ενσωμάτωσή τους στην

κοινωνία

Άλλο χαρακτηριστικό των μεταναστών στην Ισπανία είναι ότι στην πλειονότητά

τους προέρχονται από την Κεντρική και Νότια Αμερική και την Ευρώπη δηλαδή από

χώρες οι οποίες παρουσιάζουν πολιτισμικές και γλωσσικές ομοιότητες με την

Ισπανία Αυτό συνέτεινε στο να μην υπάρξουν έντονες κοινωνικές συγκρούσεις όπως

έχει συμβεί σε άλλες χώρες υποδοχής μεταναστών

Η είσοδος μεταναστών στην Ισπανία είχε θετικές επιπτώσεις τόσο στην

οικονομική ανάπτυξη όσο και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ισπανών Η

είσοδος μεταναστών βοήθησε τη χώρα να πετύχει υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης

αφού οι μετανάστες παρά το σχετικά υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο απασχολούνται

σε τομείς στους οποίους η προσφορά εργασίας από τους Ισπανούς ήταν

περιορισμένη Στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ισπανών οδήγησε εκτός

από την ανάπτυξη το γεγονός ότι οι μετανάστες αποτελούν εργατικό δυναμικό φτηνό

και ευέλικτο με αποτέλεσμα οι Ισπανοί πλέον να απασχολούνται σε καλύτερα

αμειβόμενες εργασίες την ίδια ώρα που οι Ισπανίδες άρχισαν να εντάσσονται στην

αγορά εργασίας

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ - ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip4

Α ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

1 Αριθμός μεταναστών στην Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρεςhellip5

2 Εξέλιξη του αριθμού των μεταναστών στην Ισπανία helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip6

3 Νομικό πλαίσιο για τη μετανάστευσηhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7

4 Αίτια μετανάστευσηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8

Β ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

1 Ομάδες χωρών προέλευσης μεταναστώνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11

2 Χώρες προέλευσης των μεταναστώνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip13

3 Ηλικία των μεταναστώνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip14

4 Φύλο των μεταναστώνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip helliphellip16

5 Μορφωτικό επίπεδο των μεταναστώνhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17

6 Δείκτης και τομέας δραστηριότηταςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip20

Γ Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΙΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

1 Αυτόνομη Κοινότητα της Καταλονίαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24

2 Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτηςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25

3 Αυτόνομη Κοινότητα της Βαλένθιαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip26

4 Η κατανομή των μεταναστών στις Αυτόνομες Κοινότητες με βάση τις χώρες

προέλευσής τουςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip27

Δ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

1 Δημογραφικές συνέπειεςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip30

2 Κοινωνικές συνέπειεςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip hellip31

3 Οικονομικές συνέπειες

31 Αγορά εργασίαςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32

32 Δημόσια έξοδαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip34

33 Κοινωνική πρόνοιαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35

34 Εμβάσματα-αποταμιεύσειςhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip36

3

35 Παραοικονομίαhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip37

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip39

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip40

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip42

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση

ΕΕ-27 Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών

INE Instituto Nacional de Estadiacutestica- Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας

ΗΠΑ Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

ΟΟΣΑ Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης


4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μέχρι και τη δεκαετία του 1990 ο αριθμός των μεταναστών στην Ισπανία ήταν

μικρός και αντιπροσώπευε λιγότερο από το 1 του συνόλου του πληθυσμού Η

προσέλευση των μεταναστών στην Ισπανία είναι απόρροια της οικονομικής

ανάπτυξης που χαρακτήρισε τη χώρα μέχρι το 2007 της εφαρμογής της δημοκρατίας

μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος του Φράνκο της ένταξης της χώρας

στην ΕΕ και των πολιτικών της ΕΕ Με αυτόν τον τρόπο η Ισπανία όπως και άλλα

κράτη-μέλη του ευρωπαϊκού Νότου μετατράπηκε σε χώρα υποδοχής μεταναστών

Επομένως έπαυσε είναι χώρα η οποία τροφοδοτεί τις υψηλά βιομηχανικές χώρες της

Βόρειας Ευρώπης και μετατράπηκε σε χώρα υποδοχής χειρωνακτών από χώρες εκτός

ΕΕ

Κύριο χαρακτηριστικό της μετανάστευσης στην Ισπανία αποτελεί το ότι οι

μετανάστες κυρίως προέρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες Η προσέλκυση αυτή

μεταναστών αντιπροσωπεύει μια μορφή μετανάστευσης που χαρακτηρίζεται ως

εργασιακή και οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η Ισπανία δεν έχει αρκετά υψηλές

δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη ώστε να προσελκύσει επιστήμονες ή ακόμα και

καινοτόμες επιχειρήσεις Ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των

μεταναστών στη χώρα των οποίων τα κίνητρα δεν είναι εργασιακά αλλά μπορεί να

σχετίζονται με το κλίμα ή τις συνθήκες διαβίωσης και αφορούν κυρίως

προερχόμενους από χώρες της ΕΕ

Στην παρούσα εργασία αναλύεται αυτή η σχετικά νέα για τη χώρα

πραγματικότητα και παρουσιάζονται δημογραφικά στοιχεία που αφορούν τόσο τα

χαρακτηριστικά των μεταναστών όσο και την κατανομή τους στις διάφορες

κοινότητες της Ισπανίας Τέλος επιχειρείται η αποτίμηση των ωφελειών και των

αρνητικών επιπτώσεων που προκάλεσε στη χώρα η μετανάστευση αφού η είσοδος

των μεταναστών στη χώρα είχε ως συνέπεια τη μεταβολή των δημογραφικών

κοινωνικών και οικονομικών χαρακτηριστικών

Η εργασία είναι οργανωμένη σε τέσσερα μέρη Το πρώτο αναφέρεται στην

εξέλιξη του φαινομένου της μετανάστευσης στην Ισπανία Το δεύτερο στα ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά που παρουσιάζει το σύνολο των μεταναστών Το τρίτο στην

κατανομή των μεταναστών στις Αυτόνομες Κοινότητες της Ισπανίας και το τέταρτο

στις συνέπειες που είχε το φαινόμενο για τη χώρα

5

ΜΕΡΟΣ Α


1 Αριθμός μεταναστών στην Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2010 το ποσοστό των μεταναστών στην

Ισπανία είναι 123 ποσοστό που αντιστοιχεί σε 5663500 μετανάστες σε σύνολο

πληθυσμού 45989000 ατόμων Αυτό το ποσοστό σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές

χώρες δεν είναι ιδιαίτερα υψηλό Όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1 υπάρχουν χώρες

όπως το Λουξεμβούργο και η Ελβετία που έχουν πολύ υψηλότερα ποσοστά

μεταναστών και συγκεκριμένα 33 και 22 αντίστοιχα Το ποσοστό των

μεταναστών στην Ισπανία αν και δεν είναι τόσο υψηλό όσο αυτών των χωρών είναι

πάνω από το αντίστοιχο ποσοστό για την ΕΕ-27

ΣΧΗΜΑ 1

Σε απόλυτους αριθμούς η παραπάνω κατάσταση διαφοροποιείται αφού το

Λουξεμβούργο και η Ελβετία αν και έχουν τα υψηλότερα ποσοστά μετανάστευσης

στην Ευρώπη έχουν μικρότερο αριθμό μεταναστών σε σχέση με άλλες χώρες

γεγονός που οφείλεται στο ότι είναι μικρές πληθυσμιακά χώρες Έτσι σε επίπεδο ΕΕ

η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών είναι η Γερμανία με 7130900

μετανάστες και ακολουθεί η Ισπανία με 5663500 (Eurostat) Σε παγκόσμιο επίπεδο

ο μεγαλύτερος αριθμός μεταναστών σε χώρα παρατηρείται στις ΗΠΑ και

ακολουθούν Γερμανία και Ισπανία (Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 13)

Προκύπτει επομένως ότι η Ισπανία είναι μία σημαντική χώρα υποδοχής τόσο σε

ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο

Ποσοστό των μεταναστών σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ανά 1000

κατοίκους (2010)

Πηγή


6

2 Εξέλιξη του αριθμού των μεταναστών στην Ισπανία

Η μετανάστευση στην Ισπανία αποκτά σημασία και δυναμισμό μετά το 1990 ενώ

φαίνεται να είναι σε ακμή την πενταετία 2000-2005 (Moreno Fuentes amp Bruquetas

Callejo 2011 13) Σε αυτό συνέτεινε σε μεγάλο βαθμό η βελτίωση της τεχνολογίας

που είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους στις μεταφορές και τις

επικοινωνίες αλλά και η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση η οποία επιτρέπει την ελεύθερη

μετακίνηση των κατοίκων της ΕΕ μεταξύ των κρατών-μελών Έτσι σύμφωνα με τον

Sanromaacute και άλλους το 1991 υπήρχαν στην Ισπανία μόλις 361000 μετανάστες

(09 του συνολικού πληθυσμού) Το 1998 ζούσαν στη χώρα 637085 μετανάστες

(16) αριθμός ο οποίος μέσα σε μία δεκαετία σχεδόν επταπλασιάστηκε και έφτασε

τα 4482568 άτομα το 2007 (994) (Σχήμα 2) Η αύξηση στον αριθμό των

μεταναστών οδήγησε στην αύξηση του συνολικού πληθυσμού της Ισπανίας η οποία

αύξηση σχεδόν αποκλειστικά οφείλεται στη μετανάστευση αφού ο αριθμός των

Ισπανών μεταξύ 1998 και 2007 παραμένει σχεδόν ο ίδιος (βλέπε Παράρτημα Σχήμα

16) Με δεδομένο ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός μεταναστών που δεν έχουν

καταγραφεί στους καταλόγους της χώρας αφού έχουν εισέλθει σ΄αυτήν με παράνομο

τρόπο προκύπτει ότι τα παραπάνω μεγέθη είναι υποεκτιμημένα και άρα ο αριθμός

των μεταναστών στη χώρα είναι μεγαλύτερος

ΣΧΗΜΑ 2

Πηγή Ερευνά του Υπουργείου Γεωργίας Αλιείας και Τροφίμων (2007 23) βασισμένη σε στοιχεία του ΙΝΕ

Εξέλιξη του αριθμού των μεταναστών στην Ισπανία και

ποσοστά ετήσιας αύξησης 1998-2007

Ετήσια αύξηση

7

Όπως φαίνεται στο Σχήμα 2 τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης του ρυθμού της

μετανάστευσης σημειώθηκαν τα έτη 2001 2002 και 2003 όπου η μετανάστευση

αυξανόταν με ρυθμό μεγαλύτερο του 34 σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο

Η αύξηση του πληθυσμού των μεταναστών στην Ισπανία συνεχίστηκε και μετά το

2007 Έτσι σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΕ το 2010 οι μετανάστες της χώρας

αυξήθηκαν κατά 465169 άτομα ενώ το 2011 κατά 457650 Επομένως παρά την

ύφεση που χαρακτηρίζει την Ισπανία τα τελευταία χρόνια λόγω της παγκόσμιας

οικονομικής κρίσης η χώρα όχι μόνο διατηρεί τον χαρακτηρισμό της ldquoχώρας

υποδοχήςrdquo αλλά ταυτόχρονα αυξάνει τον συνολικό αριθμό των μεταναστών

3 Νομικό πλαίσιο για τη μετανάστευση

Ένα σημαντικό ερώτημα στη μελέτη του φαινομένου της μετανάστευσης στην

Ισπανία είναι αν οι μετανάστες μπορούν να εισέλθουν νόμιμα στη χώρα Τα πρώτα

μέτρα για τον περιορισμό της μετανάστευσης στην Ισπανία πάρθηκαν το 1985 Τα

μέτρα αυτά καθώς και αυτά που πάρθηκαν στη συνέχεια επέτρεπαν την είσοδο στη

χώρα με νόμιμο τρόπο ορισμένου αριθμού μεταναστών κάτω από προϋποθέσεις και

προέκυπταν με βάση τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης για το επιπλέον εργατικό

δυναμικό που θα χρειαζόταν η χώρα τα επόμενα χρόνια Το πρόβλημα με τα μέτρα

αυτά ήταν ότι ο προβλεπόμενος από την κυβέρνηση αριθμός ήταν πάντα

χαμηλότερος από την πραγματική ζήτηση (και μικρότερος από τις αντίστοιχες

εκτιμήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ισπανίας-ΙΝΕ) με αποτέλεσμα να

χρησιμοποιηθεί μόνο για να νομιμοποιηθούν όσοι βρισκόταν ήδη στη χώρα και όχι

για να εισέλθουν νέοι μετανάστες Αυτό είχε σαν απόρροια το 85 των μεταναστών

να εισέλθουν στις Αυτόνομες Κοινότητες1 της χώρας με παράνομο τρόπο και

αργότερα να νομιμοποιηθούν (Saacutenchez Herrera 57-58)

1 Η Αυτόνομη Κοινότητα είναι ο μεγαλύτερος βαθμός πολιτικής διαίρεσης στο Βασίλειο της Ισπανίας Η χώρα διαιρείται σε 17

Αυτόνομες Κοινότητες Ανδαλουσία Αραγονία Αστούριας Βαλεαρίδες Νήσοι Βαλένθια Γαλικία Εξτρεμαδούρα Θέουτα

Κανάριες Νήσοι Καντάμπρια Καστίλλη και Λεόν Καστίλλη-Λα Μάντσα Καταλονία Μαδρίτη Μελίγια Μούρθια Ναβάρρα

Λα Ριόχα και Χώρα των Βάσκων (Θέουτα και Μελίγια αποτελούν Αυτόνομες Πόλεις και όχι Κοινότητες) Αυτές οι τοπικές

κυβερνήσεις είναι αρμόδιες για την εκπαίδευση (σε όλες τις βαθμίδες και τα πανεπιστήμια) την υγεία την κοινωνική πρόνοια

τον πολιτισμό την αστική και αγροτική ανάπτυξη ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις και για τη νομοθέτηση πολιτικής

Οι αυτόνομες Κοινότητες αποτελούνται από επαρχίες και οι επαρχίες από δήμους Οι δήμοι έχουν αρμοδιότητα διοίκησης

των εσωτερικών τους υποθέσεων ενώ οι επαρχίες είναι τοπικές εξουσίες για την εφαρμογή των κρατικών ή κοινοτικών δράσεων

και αποφάσεων Η σημερινή διοικητική διαίρεση των κοινοτήτων υποθέτει 50 επαρχίες (οι κοινότητες Αστούριας Βαλεαρίδες

Νήσοι Καντάμπρια Μαδρίτη Μούρθια Ναβάρρα Λα Ριόχα προσμετρούνται και ως επαρχίες καθώς η αυτονομία τους

βασίστηκε στον ιστορικό χαρακτήρα μεμονωμένης επαρχίας)


8

Σήμερα οι μετανάστες που προέρχονται από χώρες της ΕΕ μπορούν να εισέλθουν

νόμιμα στην Ισπανία αφού τον Οκτώβριο του 2008 η ΕΕ ενέκρινε το Ευρωπαϊκό

Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο στα πλαίσια της Ενιαίας Αγοράς με

σκοπό να επιτρέψει τη νόμιμη μετανάστευση που θα βοηθήσει στην κάλυψη των

αναγκών για εργατικό δυναμικό στις ευρωπαϊκές χώρες και να μειώσει την παράνομη

μετανάστευση Η ελεύθερη μετακίνηση εργαζομένων δεν ισχύει και για τους

προερχόμενους από χώρες εκτός ΕΕ οι οποίοι για να εργαστούν νόμιμα στην Ισπανία

απαιτείται να έχουν στην κατοχή τους άδεια παραμονής και άδεια εργασίας (Caacuterdenas

Rodriacutequez και άλλοι 2008 122) Ωστόσο για τους τελευταίους εφόσον αποτελούν

εργατικό δυναμικό εξειδικευμένο στα πλαίσια της στρατηγικής της Λισαβόνας ισχύει

ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο με στόχο την προσέλκυσή τους και την ενίσχυση της

ανταγωνιστικότητας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Αύγουστο του 2011 παρέκλινε από το θεσπισμένο

νομικό πλαίσιο αφού επέτρεψε στην Ισπανία ως τα τέλη του 2012 να μην επιτρέπει

την είσοδο στη χώρα μεταναστών από τη Ρουμανία για σκοπούς εργασίας Η άδεια

αυτή που δόθηκε στην Ισπανία οφείλεται στο γεγονός ότι το κράτος έχει πληγεί πολύ

από την κρίση με αποτέλεσμα το επίπεδο της ανεργίας από το Μάιο του 2010 να

ξεπερνά το 20 και να είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη

4 Αίτια μετανάστευσης

Τα τελευταία 40 χρόνια η οικονομία της Ισπανίας χαρακτηρίστηκε από εξαιρετική

ανάπτυξη Οι μεταβολές του ΑΕΠ και του ΑΕΠκεφαλή απεικονίζονται στο Σχήμα 3

και δείχνουν ότι το ΑΕΠ της χώρας το 2001 είναι 17 φορές μεγαλύτερο από το

αντίστοιχο του 1970 ενώ το ΑΕΠκεφαλή είναι 14 φορές μεγαλύτερο Οι μεταβολές

αυτές συνέβαλλαν στη βελτίωση των υποδομών του κράτους με αποτέλεσμα να

βελτιωθούν επίσης και οι δείκτες που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής όπως το

προσδόκιμο ζωής η εκπαίδευση ο αριθμός γιατρών1000 κατοίκους οι μεταφορές

κλπ Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η Ισπανία να προσελκύσει ανθρώπινο

κεφάλαιο το οποίο όμως στην πλειονότητά του προέρχεται από αναπτυσσόμενες

χώρες αφού οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στη χώρα παραμένουν χαμηλές σε

σχέση με άλλες αναπτυγμένες χώρες

9

ΣΧΗΜΑ 3

Πηγή httpsaucepnticmecesjoteroInmigraCausashtm

Οι μετανάστες στην Ισπανία αν και όπως έχει ήδη αναφερθεί προέρχονται κυρίως

από αναπτυσσόμενες χώρες στις χώρες καταγωγής τους δεν βρισκόταν κάτω από το

όριο της φτώχειας Αποφασίζουν να μεταναστεύσουν γιατί η εκεί κατάσταση μπορεί

να είναι αβέβαιη ή να μην υπάρχουν επαγγελματικές προοπτικές Στοχεύουν μέσω

της μετανάστευσης να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο ικανοποιώντας αρχικά τις

οικογενειακές τους ανάγκες ώσπου τελικά να φτάσουν στην κατανάλωση αγαθών

χαρακτηριστικά του δυτικού κόσμου να αφομοιώσουν ένα νέο τρόπο ζωής και να

παρέχουν καλύτερες προοπτικές στα παιδιά τους Στις περισσότερες περιπτώσεις η

απόφαση για μετανάστευση παίρνεται από το σύνολο της οικογένειας ή τουλάχιστον

με τη συγκατάθεσηευλογία της οικογένειας η οποία αντιλαμβάνεται ότι η

μετανάστευση ενός από τα παιδιά συνεπάγεται μία σημαντική πηγή εσόδων (Soleacute

2001 98-99)

Από τον πίνακα που ακολουθεί επιβεβαιώνεται ότι οι μετανάστες στις χώρες

καταγωγής τους δεν είναι κάτω από το όριο της φτώχειας αφού στην απόφαση για

μετανάστευση κυριαρχούν οι λόγοι ποιότητα ζωής (40) αναζήτηση καλύτερης

εργασίας (39) και ένωση οικογενείας (321) ενώ η έλλειψη εργασίας αναφέρεται

ως ο τέταρτος σημαντικότερος παράγοντας (233) Από το σχετικά χαμηλό ποσοστό

του παράγοντα έλλειψη εργασίας προκύπτει ότι οι μετανάστες δεν οδηγούνται σε

αυτή την απόφαση για να ξεφύγουν από τη φτώχεια αλλά για να βελτιώσουν την

ποιότητα ζωής αυτών και των παιδιών τους Σημαντικό ρόλο σ΄αυτούς τους

παράγοντες παίζει το γεγονός ότι οι μετανάστες είναι αρκετά μορφωμένοι σε σχέση

και με τον πληθυσμό της χώρας προέλευσης αλλά και με τον πληθυσμό της Ισπανίας

Εξέλιξη του ΑΕΠ και του κατά κεφαλήν

ΑΕΠ στην Ισπανία (1970-2001)

ΑΕΠ ΑΕΠκεφαλή


10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Τα αίτια μετανάστευσης στην Ισπανία κατά ηλικία και φύλο

Αίτια 16-54

χρονών

55+

χρονών Γυναίκες Ανδρες

Συνταξιοδότηση

Αλλαγή εργασίας

Έλλειψη εργασίας

Αναζήτηση καλύτερης εργασίας

Πολιτικοί λόγοι

36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33

Θρησκευτικοί λόγοι

Εκπαιδευτικοί λόγοι

Ποιότητα ζωής

Οικογενειακοί λόγοι

Κόστος ζωής

04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα

Προσωρινή παραμονή στη χώρα προέλευσης

Άλλοι λόγοι

114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110

Πηγή ΙΝΕ (2008 2)

11

ΜΕΡΟΣ Β

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

Η πλειονότητα των Ισπανών έχουν συνδέσει το προφίλ του μετανάστη με άνδρα

προερχόμενο από το Μαρόκο και σε ηλικία μεταξύ 20 και 40 χρόνια Η αντίληψη

αυτή είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα αφού οι μετανάστες είναι συνήθως νέοι

σε ηλικία υπάρχει μία υπεροχή των ανδρών έναντι των γυναικών στο σύνολό τους

και τέλος λόγω της γεωγραφικής γειτνίασης με την Ισπανία ο αριθμός των

Μαροκινών στη χώρα είναι ιδιαίτερα σημαντικός

1 Ομάδες χωρών προέλευσης μεταναστών

Μεγάλο ποσοστό του συνόλου των μεταναστών στην Ισπανία (342) προέρχεται

από την Κεντρική και Νότια Αμερική Το γεγονός αυτό εξηγείται από τις γλωσσικές

και πολιτισμικές ομοιότητες μεταξύ αυτών των χωρών και της Ισπανίας που καθιστά

ευκολότερη την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία και την αγορά εργασίας

Ακολουθούν οι προερχόμενοι από την ΕΕ-15 τη Νορβηγία και την Ελβετία (22)

τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (20) και την Αφρική (178) (Σχήμα 4) Οι

τρεις από αυτές τις τέσσερις ομάδες χωρών και συγκεκριμένα Κεντρική και Νότια

Αμερική ανατολικές Ευρωπαϊκές χώρες και Αφρική αντιπροσωπεύουν το 72 του

συνόλου των μεταναστών και αποτελούν την κατηγορία που ορίζεται ως ldquoΕργασιακή

μετανάστευσηrdquo (Υπουργείο Γεωργίας Αλιείας και Διατροφής 2007 23-24)

Σύμφωνα με τους Moreno Fuentes και Bruquetas Callejo η προέλευσή τους σε

μεγάλο βαθμό καθορίζει την κοινωνική τάξη στην οποία ενσωματώνονται στην

Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

Πηγή Σχήμα του ΙΝΕ από έρευνα του Υπουργείου Γεωργίας Αλιείας και Τροφίμων (2007 24)

Στη συνέχεια αναλύεται η σύνθεση καθενός από τα παραπάνω μεγάλα σύνολα με

βάση στοιχεία του Υπουργείοy Γεωργίας Αλιείας και Διατροφής (2007)

α) Κεντρική και Νότια Αμερική στο σύνολο όσων προέρχονται από την Κεντρική

και Νότια Αμερική διακρίνουμε το Εκουαδόρ σαν τη χώρα με τους περισσότερους

μετανάστες αυτού του συνόλου με 28 ενώ ακολουθούν Κολομβία και Βολιβία με

17 και 13 αντίστοιχα (βλέπε Παράρτημα Σχήμα 17)

β) Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 Νορβηγία και Ελβετία στο δεύτερο σύνολο ανήκουν

όσοι προέρχονται από την ΕΕ-15 τη Νορβηγία και την Ελβετία που χαρακτηρίζεται

ως ldquoμετανάστευση κατοίκωνrdquo αφού οι ευρωπαίοι μετανάστες είναι κατά κύριο λόγο

συνταξιούχοι εργαζόμενοι με υψηλή εξειδίκευση ή φοιτητές (Moreno Fuentes amp

Bruquetes Callejo 201134) και η απόφαση για μετανάστευση δεν σχετίζεται με

εργασιακούς λόγους αλλά με αίτια όπως το κλίμα η ποιότητα ζωής κα Στην αύξηση

των μεταναστών από τις χώρες της Ευρώπης συνέβαλλε σε μεγάλο βαθμό η

Ευρωπαϊκή ενοποίηση η οποία επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση του εργατικού

δυναμικού μεταξύ των χωρών της ΕΕ Σε επίπεδο χωρών αυτού του συνόλου

υπερέχουν οι προερχόμενοι από το Ηνωμένο Βασίλειο που αντιπροσωπεύουν το 32

αυτού του συνόλου Ακολουθούν Γερμανία με 17 και Ιταλία με 14 (βλέπε

Παράρτημα Σχήμα 18)

Κατανομή των εγγεγραμμένων μεταναστών σε ομάδες χωρών

Σύνολο μεταναστών 4482568 στοιχεία 2007 αύξηση σε

σχέση με το 2003

Κεντρική και Νότια Αμερική ΕΕ-15+Νορβηγία +Ελβετία

Ανατολική Ευρώπη

Αφρική

Ασία

Βόρεια Αμερική

Υπόλοιπος κόσμος

2003 2007

13

γ) Ανατολική Ευρώπη oι μετανάστες προερχόμενοι από την Ανατολική Ευρώπη

είναι η τρίτη σημαντικότερη ομάδα χωρών Το ποσοστό των μεταναστών από αυτές

τις χώρες το 2007 ήταν διπλάσιο από το αντίστοιχο του 2003 γεγονός το οποίο

ερμηνεύεται σε μεγάλο βαθμό από τις διευρύνσεις που πραγματοποίησε η ΕΕ το 2004

και 2007 με την ένταξη στην Ένωση συνολικά 12 χωρών Σε αυτό το σύνολο κυρίως

ξεχωρίζουν οι προερχόμενοι από τη Ρουμανία που είναι πάνω από το μισό αυτού του

συνόλου και συγκεκριμένα το 58 (βλέπε Παράρτημα Σχήμα 19) Η συμβολή της

Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στην αύξηση των προερχόμενων από αυτές τις χώρες είναι

χαρακτηριστική για τους Ρουμάνους οι οποίοι το 2003 ήταν 137347 ενώ το 2007

έφτασαν τα 524995 άτομα υπήρξε δηλαδή αύξηση της τάξης του 300

δ) Αφρική οι μετανάστες προερχόμενοι από την Αφρική είναι στην πλειονότητά τους

Μαροκινοί (72) Άλλες χώρες προέλευσης είναι η Αλγερία η Σενεγάλη και η

Νιγηρία αν και η συμμετοχή τους είναι πολύ χαμηλή (βλέπε Παράρτημα Σχήμα 20)

ε) Ασία το σύνολο όσων προέρχονται από την Ασία μετρά 216769 εγγεγραμμένους

μετανάστες στην Ισπανία αντιπροσωπεύουν δηλαδή ένα μικρό ποσοστό του συνόλου

των μεταναστών στη χώρα και συγκεκριμένα το 48 Από αυτούς περίπου οι μισοί

προέρχονται από την Κίνα και αποτελούν το 23 του συνόλου των μεταναστών

στην Ισπανία με 104997 εγγεγραμμένους κατοίκους

2 Χώρες προέλευσης των μεταναστών

Αν γίνει μια περισσότερο λεπτομερής ανάλυση όσον αφορά τη χώρα προέλευσης

των μεταναστών με βάση στοιχεία του 2007 το Μαρόκο είναι η κυρίαρχη

εθνικότητα μεταναστών στην Ισπανία με 129 ενώ ακολουθούν η Ρουμανία

(117) και το Εκουαδόρ (94) Αυτές οι τρεις χώρες καταγράφουν το 34 των

μεταναστών της χώρας (Σχήμα 5) Στην αντίστοιχη κατάταξη του 2003 προηγούντο

το Εκουαδόρ και ακολουθούσαν Μαρόκο και Κολομβία Η Ρουμανία βρισκόταν στην

πέμπτη θέση με ποσοστό 52 (Υπουργείο Γεωργίας Αλιείας και Διατροφής 2007

29)


14

ΣΧΗΜΑ 5


3 Ηλικία των μεταναστών

Άλλο χαρακτηριστικό των μεταναστών που εγκαταστάθηκαν στην Ισπανία είναι η

ηλικία ο μέσος όρος της οποίας είναι σημαντικά χαμηλότερος για τους μετανάστες

(326 χρόνια) σε σχέση με τους Ισπανούς (411) (Moreno Fuentes amp Bruquetas

Callejo 201139) Με τον τρόπο αυτό η πυραμίδα του πληθυσμού της Ισπανίας

γίνεται περισσότερο φθίνουσα2 (Σχήμα 6) Συγκεκριμένα το 50 των μεταναστών

στην Ισπανία έχουν ηλικία μεταξύ των 25 και 44 χρόνων βρίσκονται δηλαδή στην

περισσότερο παραγωγική ηλικία της ζωής τους ενώ οι μετανάστες με ηλικία

μικρότερη από 45 χρόνια αντιπροσωπεύουν το 79 του συνόλου των μεταναστών

Τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση του μέσου όρου ηλικίας του συνόλου

του πληθυσμού Αν αυτά τα στοιχεία αναλυθούν για κάθε ομάδα χωρών προέλευσης

προκύπτει ότι το 85 όσων προέρχονται από Κεντρική και Νότια Αμερική έχουν

ηλικία μικρότερη από 45 χρόνια ποσοστό το οποίο για τους αφρικανούς αυξάνεται

στο 90 (Υπουργείο Γεωργίας Αλιείας και Διατροφής 2007 33)

2 Η φθίνουσα πυραμίδα πληθυσμού χαρακτηρίζεται από στενή βάση και διογκωμένες μέση και κορυφή παρουσιάζει δηλαδή

χαμηλούς δείκτες γεννητικότητας και υψηλούς θνησιμότητας (Λαμπριανίδης 2008186)

Χώρες προέλευσης μεταναστών στην Ισπανία 2007 ()

Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ

όκο Ην Βασίλειο

Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού

Πορτογαλία

Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία

3 εθνικότητες 34 των μεταναστών στην Ισπανία

Σύνολο μεταναστών 4482568

στοιχεία 2007

15

ΣΧΗΜΑ 6


Αν γίνει διαχωρισμός των ομάδων χωρών σε εθνικότητες η χώρα με τα

περισσότερα άτομα σε ηλικία για εργασία είναι το Μαρόκο ενώ ακολουθούν

Εκουαδόρ και Ρουμανία Σε αντίθεση με τα παραπάνω οι μετανάστες που

προέρχονται από την ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό ηλικιωμένοι με το 18 από αυτούς

να είναι μεγαλύτεροι από 65 χρόνια Αν και ο πληθυσμός των Πορτογάλων Ιταλών

και Ελλήνων είναι κατά κύριο λόγο νέοι (πράγμα το οποίο περιγράφει μετανάστευση

για εργασιακούς λόγους) οι μετανάστες από Βρετανία Γερμανία Σκανδιναβία

Ελβετία και Βέλγιο είναι στην πλειονότητά τους ηλικιωμένοι οι οποίοι εγκαθίστανται

στην Ισπανία μετά τη συνταξιοδότησή τους με σκοπό να απολαύσουν ένα

διαφορετικό και πιο χαλαρό τρόπο ζωής Επομένως οι μετανάστες προερχόμενοι από

τις ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να καταταχθούν σε δύο κατηγορίες α) σε αυτούς που

επιλέγουν την Ισπανία για να ξεκουραστούν αφού έχουν συνταξιοδοτηθεί και β) σε

αυτούς που την επιλέγουν για να εργαστούν και συνήθως αποτελούν εργαζόμενους με

υψηλή εξειδίκευση (Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 39-40)

Εκτός από την ηλικία των μεταναστών ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει

στη μείωση του μέσου όρου ηλικίας τόσο των μεταναστών όσο και του συνόλου του

πληθυσμού της Ισπανίας είναι οι γεννήσεις παιδιών μεταναστών Συγκεκριμένα

Πυραμίδα του πληθυσμού των Ισπανών και

των μεταναστών

Ισπανοί

Μετανάστες

Ισπανίδες Μετανάστες


16

σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΕ στην Ισπανία το 2005 έλαβαν χώρα 466371

γεννήσεις από τις οποίες στις 70259 η μητέρα ήταν αλλοδαπή (δηλαδή το 151 του

συνόλου των γεννήσεων) Παρατηρείται επομένως αύξηση των γεννήσεων παιδιών

από αλλοδαπή μητέρα αφού για τα έτη 2002 2003 και 2004 τα ποσοστά ήταν 104

121 και 138 αντίστοιχα (Σχήμα 7) (Υπουργείο Γεωργίας Αλιείας και

Διατροφής 2007 34)

ΣΧΗΜΑ 7


4 Φύλο των μεταναστών

Η κατανομή των μεταναστών στην Ισπανία με βάση το φύλο επίσης παρουσιάζει

κάποιο δυναμισμό και καταδεικνύει μία ελαφρά υπεροχή των ανδρών (53 έναντι

47) κάτι που συμφωνεί απόλυτα με τον εργασιακό και οικονομικό χαρακτήρα της

μετανάστευσης στην Ισπανία καθώς και την ίδια την αγορά εργασίας στη χώρα

(Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 40-41)

Η υπεροχή του ανδρικού φύλου είναι ιδιαίτερα έκδηλη στους μετανάστες που

προέρχονται από χώρες της Αφρικής και της Ασίας καθώς επίσης και από

συγκεκριμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής Το αντίθετο συμβαίνει με τη

Ρουμανία και το Εκουαδόρ (Σχήμα 8) όπου ένας μεγάλος αριθμός των γυναικών

αποφασίζει να μεταναστεύσει στην Ισπανία χωρίς οι λόγοι να είναι οικογενειακοί

δηλαδή για να ακολουθήσει τον σύζυγο Έτσι ανάμεσα στα έτη 2000 και 2010

παρατηρήθηκε αύξηση της αναλογίας των γυναικών και κυρίως από τη Λατινική

Αμερική και είναι αποτέλεσμα της εισόδου της γυναίκας στην αγορά εργασίας

Αριθμός γεννήσεων παιδιών στην Ισπανία από

αλλοδαπή μητέρα σε σχέση με τις συνολικές

γεννήσεις ()

17

(Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 41) αφού η είσοδος της Ισπανίδας στην

αγορά εργασίας σε πολλές περιπτώσεις καθιστά αναγκαία τη μίσθωση ατόμων για

την υποστήριξη στις εργασίες του σπιτιού Η ζήτηση αυτή καλύπτεται από γυναίκες

μετανάστες των οποίων τα ημερομίσθια είναι χαμηλά με αποτέλεσμα να επιτρέπουν

την ενσωμάτωση της Ισπανίδας στη αγορά εργασίας και έτσι να αυξάνουν το

εισόδημα του νοικοκυριού και κατ΄επέκταση το βιοτικό του επίπεδο

ΣΧΗΜΑ 8

Πηγή Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo βασισμένο σε στοιχεία του ΙΝΕ (2011 40)

5 Μορφωτικό επίπεδο των μεταναστών

Παρά το γεγονός ότι οι μετανάστες συνήθως απασχολούνται στις χαμηλότερες

θέσεις από άποψη κύρους και αμοιβής της αγοράς εργασίας το μορφωτικό τους

επίπεδο δεν είναι χαμηλό Αντίθετα συνήθως έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο

υψηλότερο από αυτό των Ισπανών έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους έχουν

εργασιακές ικανότητες και μιλάνε κάποια ξένη γλώσσα Υπάγονται δηλαδή στα

περισσότερο μορφωμένα και δυναμικά άτομα της χώρας καταγωγής γεγονός που

Ποσοστό μεταναστών στην Ισπανία την 112010 κατά φύλο και ομάδα χωρών καταγωγής

ΕΕ (χωρίς Ρουμανία)

Υπόλοιπη Ευρώπη

Ρουμανία

Λατινική Αμερική (με Μεξικό χωρίς Εκουαδόρ)

Εκουαδόρ


Αφρική (χωρίς Μαρόκο)

Μαρόκο

Ασία και Ωκεανία

Λοιποί

Σύνολο μεταναστών

Γυναίκες Άνδρες


18

αιτιολογεί την απόφασή τους να μεταναστεύσουν αφού η απόφαση της

μετανάστευσης αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη και επώδυνη διαδικασία την οποία οι

περισσότερο μορφωμένοι αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ευκολία λόγω των

προσόντων τους Επιπλέον η απόφαση αυτή είναι αποτέλεσμα της ανάλυσης

κόστους-οφέλους που εκτιμά ο δυνητικός μετανάστης ότι θα προκύψει από τη

μετανάστευση κάτι που δίνει περισσότερες πιθανότητες για μετανάστευση στους

περισσότερο μορφωμένους και επαγγελματικά εξειδικευμένους αφού γι΄αυτούς τα

οφέλη θα είναι σημαντικότερα και τα κόστη μικρότερα (Moreno Fuentes amp Bruquetas

Callejo 2011 42)

Επομένως εξαιτίας του υψηλού μορφωτικού τους επιπέδου προκύπτει ότι οι

μετανάστες που εγκαθίστανται στην Ισπανία δεν παίρνουν αυτή την απόφαση κάτω

από συνθήκες εξαθλίωσης άγνοιας ή έλλειψης επαγγέλματος Συγκεκριμένα το

2000 το 17 από αυτούς είχε πανεπιστημιακό τίτλο το 42 ήταν απόφοιτοι

δευτεροβάθμιας ή μετα-δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το 25 απόφοιτοι

πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Στο ίδιο σύνολο οι γυναίκες είχαν μεγαλύτερο επίπεδο

εκπαίδευσης από τους άντρες Αυτή η τάση διατηρείται από το 1992 και μετά

Έχοντας υπόψη το πολύ χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο των χωρών προέλευσης

μπορεί να θεωρηθεί ότι το φαινόμενο αποτελεί μία διαρροή εγκεφάλων (brain drain)

την οποία η χώρα εκμεταλλεύεται με τον ίδιο τρόπο που οι περισσότερο

αναπτυγμένες χώρες με περισσότερα έξοδα για έρευνα και ανάπτυξη

εκμεταλλεύονται το brain drain από την Ισπανία Προκύπτει επομένως ότι στην

πλειοψηφία τους οι μετανάστες είναι νέοι μορφωμένοι με την επιθυμία να

παραμείνουν στη χώρα ώστε να βελτιώσουν τις εργασιακές τους συνθήκες και

σταδιακά να φέρουν τις οικογένειές τους και να ενσωματωθούν πλήρως στην

ισπανική κοινωνία (Saacutenchez Herrera 58)

Όπως ήδη αναφέρθηκε οι μετανάστες παρουσιάζουν υψηλότερο μορφωτικό

επίπεδο από τους Ισπανούς Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι το ποσοστό

των μεταναστών με ηλικία μεγαλύτερη από τα 50 χρόνια είναι πολύ μικρό Το

μοναδικό σύνολο μεταναστών του οποίου το μορφωτικό επίπεδο είναι χαμηλότερο

από αυτό των Ισπανών είναι όσων προέρχονται από χώρες της Αφρικής οι οποίοι

έχουν διπλάσιο ποσοστό αποφοίτων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ή χαμηλότερο ενώ

το ποσοστό αυτών με ανώτερη εκπαίδευση είναι περίπου το μισό σε σύγκριση με

τους Ισπανούς (Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 42) Όπως δείχνει το

Σχήμα 9 το 77 των Ρουμάνων που εγκαταστάθηκαν στη χώρα είναι απόφοιτοι

19

δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με το αντίστοιχο ποσοστό για τους Ισπανούς να είναι

περίπου στο 55 Αυτό το ποσοστό των Ισπανών είναι χαμηλότερο όχι μόνο από το

αντίστοιχο ποσοστό της Ρουμανίας αλλά και της Λατινικής Αμερικής καθώς και της

Αφρικής Όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση η Ασία καθώς και οι υπόλοιποι

ευρωπαϊκοί λαοί (πλην της Ισπανίας) φαίνεται να έχουν μεγαλύτερα ποσοστά από την

Ισπανία στην οποία οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι το 28 του

συνόλου ενώ για τους προερχόμενους από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Κοινότητας (με

εξαίρεση την Ασία) παρατηρείται ότι το ποσοστό των μεταναστών με τριτοβάθμια

εκπαίδευση είναι χαμηλότερο από των Ισπανών (Pajares 2007 5)

ΣΧΗΜΑ 9


Σύμφωνα με την Soleacute (2001) οι μετανάστες λόγω του υψηλού μορφωτικού τους

επιπέδου δεν ήταν άνεργοι στις χώρες καταγωγής τους Αντίθετα είναι

εξειδικευμένοι εργαζόμενοι Παρ΄όλα αυτά στην Ισπανία συνήθως απασχολούνται σε

θέσεις για τις οποίες είναι υπερεξειδικευμένοι Συγκεκριμένα οι μετανάστες έχουν

23 περισσότερες πιθανότητας από τους Ισπανούς να απασχοληθούν σε εργασία για

την οποία είναι υπερεξειδικευμένοι (Caacuterdenas Rodriacutequez και άλλοι 2008 121)

γεγονός το οποίο σύμφωνα με τον Sanromaacute και άλλους (2006 4-5) οφείλεται σε δύο

λόγους α) το εκπαιδευτικό σύστημα στις χώρες τους είναι χαμηλότερης ποιότητας

από το αντίστοιχο Ισπανικό και β) την έλλειψη συμβατότητας των ικανοτήτων τους

μεταξύ της χώρας προέλευσης και υποδοχής αφού η δομή της αγοράς εργασίας

Επίπεδο εκπαίδευσης των μεταναστών με βάση τις ομάδες

χωρών προέλευσης

Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς

Ισπανία) Ρουμανία

Υπόλοιπη

Ευρώπη(χωρίς Ρουμανία)

Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία

Πρωτοβάθμια

Δευτεροβάθμια

Τριτοβάθμια

Ποσοστό


20

μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών διαφέρει Επιπρόσθετα η γνώση

της γλώσσας υποδοχής είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην αγορά εργασίας το

επίπεδο του οποίου σχετίζεται θετικά με τις εργασιακές ευκαιρίες Τα παραπάνω

έχουν σαν αποτέλεσμα οι μετανάστες να έχουν λιγότερες ευκαιρίες στην αγορά

εργασίας σε σχέση με τους Ισπανούς και οι μισθοί τους να είναι συγκριτικά

χαμηλότεροι Με αυτόν τον τρόπο η Ισπανία δεν εκμεταλλεύεται αυτό το brain drain

αφού δεν εκμεταλλεύεται τα προσόντα των μεταναστών με αποτέλεσμα αυτό το

ανθρώπινο κεφάλαιο με το χρόνο να χάνει την αξία του (φαινόμενο το οποίο στη

βιβλιογραφία αναφέρεται ως brain waste) Τέλος οι μισθοί των υπερεξειδικευμένων

σε σχέση με την απασχόλησή τους μεταναστών είναι χαμηλότεροι από αυτούς των

μεταναστών για τους οποίους η μόρφωσή τους είναι η κατάλληλη για την

απασχόλησή τους (Sanromaacute και άλλοι 2006 12) Επομένως η οριακή απόδοση της

μόρφωσης είναι μικρότερη για τους μετανάστες απ΄ ότι για τους Ισπανούς

6 Δείκτης και τομέας δραστηριότητας

Ο αριθμός των μεταναστών με ηλικία μεγαλύτερη των 16 χρόνων είναι 3800000

(2006) Από αυτούς το 69 εργάζεται και το 9 είναι άνεργοι δηλαδή το 78 είναι

ενεργοί ενώ το υπόλοιπο 22 ανενεργοί (Υπουργείο Γεωργίας Αλιείας και

Διατροφής 2007 36) Τόσο ο δείκτης απασχόλησης όσο και ο δείκτης ανεργίας

είναι μεγαλύτερος στο σύνολο των μεταναστών από αυτό των Ισπανών Το γεγονός

αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι ο δείκτης του ενεργού πληθυσμού των μεταναστών

είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτό των Ισπανών για τους οποίους υπολογίζεται

περίπου στο 58 του πληθυσμού (Antuntildeano Maruri και άλλοι) Αυτό το γεγονός

οφείλεται κυρίως στο ότι ο πληθυσμός των μεταναστών είναι σε μεγάλο βαθμό σε

ηλικία μεταξύ των 20 και 40 χρόνων

Συγκεκριμένα για την Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης το 2007 το ποσοστό

του ενεργού πληθυσμού των μεταναστών ήταν περίπου 832 Ο δείκτης

απασχόλησης των μεταναστών για το ίδιο έτος στη Μαδρίτη ήταν 739 ενώ ο

αντίστοιχος δείκτης για τους Ισπανούς ήταν 71 (Klein 2006) Αξίζει να σημειωθεί

ότι οι δύο αυτοί δείκτες σχετίζονται θετικά με το χρόνο παραμονής στη χώρα και

είναι μεγαλύτεροι στην Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης σε σχέση με άλλες

κοινότητες λόγω της διάρθρωσης της αγοράς εργασίας στην πρωτεύουσα

21

Ο κύριος τομέας στον οποίο εργάζονται οι μετανάστες είναι αυτός των

κατασκευών όπου απασχολείται το 195 του συνόλου των μεταναστών Ακολουθεί

ο τομέας των ξενοδοχειακών υπηρεσιών με 109 των υπηρεσιών για το νοικοκυριό

με 95 και του εμπορίου με 9 Τέλος το 87 απασχολείται στις επιχειρήσεις και

το 81 στον αγροτικό τομέα (Pajares 2007 4) Ειδικότερα οι προερχόμενοι από

την ΕΕ και οι Ασιάτες συνήθως απασχολούνται στις υπηρεσίες οι προερχόμενοι από

χώρες της Ευρώπης εκτός ΕΕ στη βιομηχανία και τις κατασκευές οι ασιάτες και οι

λατινοαμερικάνοι στις υπηρεσίες ενώ οι Αφρικανοί στη γεωργία Γενικά στις

εργασίες υψηλού επιπέδου απασχολούνται ευρωπαίοι και λατινοαμερικάνοι ενώ στις

υπόλοιπες αφρικανοί και ασιάτες (Μπάτζιου 54) δηλαδή οι τομείς στους οποίους

απασχολούνται οι μετανάστες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη χώρα προέλευσής

τους

Αναλυτικότερα στην Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης (2007) το 238 των

μεταναστών απασχολείται στις κατασκευές ενώ το 206 σε δραστηριότητες

υποστηρικτικές των νοικοκυριών Το υπόλοιπο του ποσοστού συγκεντρώνεται στον

ξενοδοχειακό τομέα το εμπόριο και τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τις

επιχειρήσεις

Η παραμονή των μεταναστών στην θέση εργασίας για χρόνια εξαρτάται από το

είδος της ίδιας της εργασίας Έτσι οι τομείς στους οποίους ξεκίνησαν και συνεχίζουν

να απασχολούνται (δεν τους εγκατέλειψαν και δεν στράφηκαν σε άλλους τομείς)

είναι αυτός της Διοίκησης Επιχειρήσεων με το ποσοστό παραμονής στον τομέα να

είναι 843 και επίσης των τεχνικών επιστημόνων και διανοούμενων με 813

Αντίθετα μόνο το 319 των εργαζομένων σε γεωργία και αλιεία παρέμειναν σε

αυτούς τους τομείς (INE 2008 5)


22

ΜΕΡΟΣ Γ

Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΙΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ3

Τον Ιανουάριο του 2007 διέμεναν στην Ισπανία 4482568 μετανάστες

αντιπροσωπεύοντας το 99 του συνολικού πληθυσμού της χώρας Ωστόσο αυτοί

δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στις διάφορες κοινότητες της χώρας δημιουργώντας

διάφορες τυπολογίες μεταναστών σε κάθε ζώνη Έτσι παρατηρείται ότι στις εφτά

κοινότητες με τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών συγκεντρώνεται το 83 του

συνόλου δηλαδή 3713530 Η Καταλονία είναι η Αυτόνομη Κοινότητα με τον

μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών αφού εκεί κατοικεί το 216 του συνόλου

Ακολουθεί η Μαδρίτη με 191 και η Βαλένθια με 162 Είναι αξιοσημείωτο ότι οι

τρεις αυτές κοινότητες (Καταλονία Μαδρίτη και Βαλένθια) συγκεντρώνουν κάτι

παραπάνω από το μισό του συνόλου των μεταναστών και συγκεκριμένα το 569 Η

Ανδαλουσία είναι η κοινότητα κατοικίας του 118 των μεταναστών

ακολουθούμενη από τις Κανάριες Νήσους με 56 τη Μούρθια με 45 και τις

Βαλεαρίδες Νήσους με 42 Στις υπόλοιπες Αυτόνομες Κοινότητες η συγκέντρωση

μεταναστών είναι μικρότερη του 4 (Σχήμα 10)

ΣΧΗΜΑ 10

3 Ενότητα βασισμένη σε στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας Αλιείας και Διατροφής (2007)

Κατανομή των εγγεγραμμένων μεταναστών

στις Αυτόνομες Κοινότητες ()

Σύνολο μεταναστών 4482568 στοιχεία 2007

23

Σε σχέση με τα στοιχεία του 2003 προκύπτει ότι ο αριθμός των μεταναστών στην

Καταλονία αυξάνει με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν της Μαδρίτης με αποτέλεσμα η

Καταλονία που το 2003 είχε μικρότερο αριθμό μεταναστών από τη Μαδρίτη το 2007

να είναι η κοινότητα με το μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών

Η σημασία του ποσοστού των μεταναστών σε κάθε Αυτόνομη Κοινότητα

εξαρτάται από τον συνολικό πληθυσμό που μένει σε αυτές Με δεδομένο ότι το 99

του συνόλου του πληθυσμού της χώρας είναι μετανάστες υπάρχουν εφτά κοινότητες

στις οποίες το ποσοστό των μεταναστών επί του συνόλου του πληθυσμού τους

ξεπερνούν το 99 και είναι η Καταλονία η Μαδρίτη η Βαλένθια η Μούρθια οι

Κανάριες Νήσοι οι Βαλεαρίδες Νήσοι και η Λα Ριόχα (Σχήμα 11)

ΣΧΗΜΑ 11

Στη συνέχεια αναλύεται ο αριθμός των μεταναστών στις τρεις κοινότητες με τη

μεγαλύτερη συγκέντρωση δηλαδή την Καταλονία τη Μαδρίτη και τη Βαλένθια

καθώς και η σύνθεσή του πληθυσμού των μεταναστών σε αυτές τις κοινότητες με

βάση τις εθνικότητες

Ποσοστό εγγεγραμμένων μεταναστών στο σύνολο του

πληθυσμού της κάθε Αυτόνομης Κοινότητας (2007)

Αναλογία των μεταναστών στον συνολικό πληθυσμό 99

Πάνω από τον μο

Κάτω από τον μο


24

1 Αυτόνομη Κοινότητα της Καταλονίας

Η Καταλονία είναι η κοινότητα με τον μεγαλύτερο αριθμό εγγεγραμμένων

μεταναστών αφού αριθμεί 966004 άτομα Ο αριθμός των μεταναστών στην

Καταλονία έχει αυξηθεί κατά 78 σε σχέση με το 2003 με αποτέλεσμα η Καταλονία

να ξεπερνά τη Μαδρίτη σε αριθμό μεταναστών και να αποτελεί την Αυτόνομη

Κοινότητα με τους περισσότερους μετανάστες

ΣΧΗΜΑ 12

Στην πλειοψηφία τους οι μετανάστες στην Καταλονία προέρχονται από την

Κεντρική και Νότια Αμερική (355) και ακολουθεί η Αφρική με 259 Όσον

αφορά τις χώρες προέλευσης διακρίνεται το Μαρόκο που μετρά 189719 μετανάστες

αριθμός που αντιπροσωπεύει το 196 του συνόλου των μεταναστών στην κοινότητα

(Σχήμα 12) Ακολουθεί το Εκουαδόρ με 81205 εγγεγραμμένους και η Ρουμανία με

63305 η οποία αύξησε σημαντικά τον αριθμό των μεταναστών στην Καταλονία στην

τετραετία 2003-2007 λόγω πολιτικών εξελίξεων και την ένταξη της χώρας στην ΕΕ

Από την ανάλυση με βάση τις επαρχίες που αποτελούν την Καταλονία προκύπτει

ότι η Βαρκελώνη συγκεντρώνει το 688 του συνόλου της περιφέρειας και

ακολουθούν η Χιρόνα (133) η Ταραγόνα (12) και η Γέιδα (59) Παρατηρείται

επομένως μία πόλωση γύρω από το μητροπολιτικό κέντρο της Βαρκελώνης ως

αποτέλεσμα της οικονομικής και γεωγραφικής της θέσης

Μετανάστες στην Καταλονία 966004 (216 του συνόλου

στην Ισπανία)

2003 543008 (αύξηση 78)

25

2 Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης

Η Μαδρίτη με 854232 μετανάστες είναι η δεύτερη κοινότητα σε αριθμό

μεταναστών μετά την Καταλονία Σε σύγκριση με το 2003 ο αριθμός των

μεταναστών στη Μαδρίτη έχει αυξηθεί κατά 45

ΣΧΗΜΑ 13

Το 733 των μεταναστών που εγκαταστάθηκαν στην Αυτόνομη Κοινότητα της

Μαδρίτης αντιστοιχεί σε μετανάστες που προέρχονται από μόλις δύο ομάδες χωρών

α) την Κεντρική και Νότια Αμερική (47) και β) τις Ανατολικές Ευρωπαϊκές χώρες

(263) Αν γίνει ανάλυση ως προς τις χώρες προέλευσης διακρίνονται οι

προερχόμενοι από τη Ρουμανία οι οποίοι με 148330 αποτελούν το 174 του

συνόλου των μεταναστών στην κοινότητα Ακολουθεί το Εκουαδόρ με 136598

μετανάστες (16) το Μαρόκο με 67551 (79) και η Κολομβία με 61390 (72)

(Σχήμα 13) Όσον αφορά τον πληθυσμό των Ρουμάνων στην περίπτωση της

Μαδρίτης όπως και στην αντίστοιχη της Καταλονίας η μεγάλη αύξηση του αριθμού

τους παρατηρείται στο διάστημα 2003-2007 Συγκεκριμένα το 2003 ήταν μόλις

47442 ενώ τέσσερα χρόνια μετά είχαν ήδη τριπλασιαστεί

Η επαρχία της Μαδρίτης αποτελεί τη μοναδική επαρχία της συγκεκριμένης

Αυτόνομης Κοινότητας Επομένως ο πληθυσμός της επαρχίας ισούται με αυτόν της

Μετανάστες στη Μαδρίτη 854232 (191 του συνόλου


2003 589215 (αύξηση 45)


26

κοινότητας Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι το 30 των μεταναστών κατοικεί στο

κέντρο της πόλης

3 Αυτόνομη Κοινότητα της Βαλένθια

Μετά την Καταλονία και τη Μαδρίτη η Βαλένθια είναι η τρίτη κοινότητα της

Ισπανίας που επιλέγουν οι μετανάστες για να εγκατασταθούν αφού αριθμεί 727080

μετανάστες Σε σύγκριση με το 2003 έχει αυξηθεί ο αριθμός των μεταναστών σ΄ αυτή

την κοινότητα κατά 76 δηλαδή εγκαταστάθηκαν στην κοινότητα 313320 νέοι

μετανάστες

ΣΧΗΜΑ 14

Όταν γίνει ανάλυση της κατανομής των μεταναστών με βάση τις ομάδες χωρών

προέλευσης προκύπτει ότι το 356 από αυτούς προέρχονται από την ΕΕ-15 και

ακολουθούν η Κεντρική και Νότια Αμερική με 244 και η Ανατολική Ευρώπη με

24 Με την περαιτέρω ανάλυση των χωρών που απαρτίζουν τις παραπάνω ομάδες

προκύπτει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό

μεταναστών (121271) και ακολουθούν Ρουμανία (95235) Μαρόκο (56342) και

Εκουαδόρ (51425) (Σχήμα 14) Το γεγονός ότι η κοινότητα της Βαλένθια επιλέγεται

από έναν μεγάλο αριθμό προερχόμενων από το Ηνωμένο Βασίλειο ερμηνεύεται από

τη γεωγραφική θέση της κοινότητας και το κλίμα που έχουν σαν αποτέλεσμα την

προσέλκυση πολλών συνταξιούχων

Μετανάστες στη Βαλένθια 727080 (162 του συνόλου


2003 413760 (αύξηση 76)

27

Οι μετανάστες στην Αυτόνομη Κοινότητα της Βαλένθια επιλέγουν σε μεγάλο

βαθμό τη επαρχία του Αλικάντε (537) και ακολουθούν η Βαλένθια (342) και η

Καστεγιόν (121)

Τα παραπάνω στοιχεία εγκατάστασης μπορούν να εξηγηθούν με βάση τα δίκτυα

που δημιουργούν οι μετανάστες που ήδη βρίσκονται στη χώρα καθώς επίσης και τον

τύπο της ζήτησης εργασίας που κυριαρχεί σε κάθε περιοχή (η ισπανική αγορά

εργασίας είναι σε μεγάλο βαθμό τμηματοποιημένη κατά εθνικότητα και φύλο) Η

ζήτηση για εργατικό δυναμικό είναι μεγαλύτερη στις κοινότητες που τελικά

επιλέγουν οι μετανάστες και σχετίζεται θετικά με το ΑΕΠ τους Συγκεκριμένα για το

2011 από τον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται ότι οι Αυτόνομες Κοινότητες με το

υψηλότερο ΑΕΠ είναι αυτή της Καταλονίας της Μαδρίτης της Ανδαλουσίας και της

Βαλένθια αυτές δηλαδή που συγκεντρώνουν τελικά τα υψηλότερα ποσοστά

μεταναστών και στις οποίες η μεγαλύτερη ζήτηση αφορά τους τομείς των

κατασκευών και των υπηρεσιών για το νοικοκυριό Οι τουριστικές ζώνες και

συγκεκριμένα Λεβάντε και Ανδαλουσία χαρακτηρίζονται από υψηλότερη ζήτηση για

κατασκευές και ξενοδοχειακές υπηρεσίες ενώ ζώνες με έντονη αγροτική

δραστηριότητα είναι η Μούρθια η Αλμερία η Ανδαλουσία και η Κόστα Λεβαντίνα

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

ΑΕΠ των Αυτόνομων Κοινοτήτων

ΑΕΠ χιλιάδες euro ΑΕΠ χιλιάδες euro

Καταλονία 198633 Μούρθια 27363

Μαδρίτη 188255 Βαλεαρίδες Νήσοι 26767

Ανδαλουσία 140757 Αστούριας 22071

Βαλένθια 100047 Ναβάρρα 18126

Χώρα των Βάσκων 65261 Εξτρεμαδούρα 16653

Γαλικία 56376 Καντάμπρια 12913

Καστίλλη και Λεόν 55021 Λα Ριόχα 7948

Κανάριες Νήσοι 41503 Θέουτα 1495

Καστίλλη-Λα Μάντσα 36163 Μελίγια 1322

Αραγονία 33506

Πηγή httpwwwdatosmacrocompib-ccaa


προέλευσής τους

Όσον αφορά την κατανομή των διάφορων εθνικοτήτων στις Αυτόνομες

Κοινότητες παρατηρείται ότι καθεμιά δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση σε μια


28

συγκεκριμένη κοινότητα Οι μετανάστες συνηθίζουν να συγκεντρώνονται σε περιοχές

στις οποίες ήδη υπάρχει υψηλή συγκέντρωση συμπατριωτών τους με σκοπό να

μειώσουν τα κόστη της μετανάστευσης και να ενταχθούν στο νέο περιβάλλον με

ομαλό τρόπο (Sanromaacute και άλλοι 20069) Στην παρούσα εργασία θα αναλυθούν

περαιτέρω στοιχεία για τις τέσσερις κυρίαρχες εθνικότητες μεταναστών στη χώρα

Μαρόκο Εκουαδόρ Ρουμανία και Κολομβία που αντιπροσωπεύουν το 398 του

συνόλου των μεταναστών στην Ισπανία

Συγκεκριμένα στη χώρα υπάρχουν 576344 Μαροκινοί από τους οποίους το

μεγαλύτερο ποσοστό (329) επιλέγει την Καταλονία ενώ ακολουθούν η

Ανδαλουσία με 148 και η Μαδρίτη με 117 Μελετώντας το παρακάτω

διάγραμμα παρατηρείται μία πόλωση των Μαροκινών στις νότιες κοινότητες της

Ισπανίας που είναι κοντά στη θάλασσα και ως εκ τούτου είναι εύκολα προσβάσιμες

από και προς το Μαρόκο Η Καταλονία η Βαλένθια η Μούρθια και η Ανδαλουσία

συγκεντρώνουν το 669 των Μαροκινών ενώ αν προστεθεί και η πρωτεύουσα

καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το 786 συγκεντρώνεται σε μόλις 5 από τις 17

κοινότητες (Σχήμα 15)

ΣΧΗΜΑ 15

Κατανομή των Μαροκινών στις Αυτόνομες Κοινότητες (2007)

Μετανάστες προερχόμενοι από το Μαρόκο 576344

2003 378979 (αύξηση 521)

29

Οι Ρουμάνοι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εθνικότητα σε αριθμό μεταναστών στην

Ισπανία με 524995 εγγεγραμμένους (βλέπε Παράρτημα Σχήμα 21) Οι Ρουμάνοι

έχουν μια μεγάλη ποσοστιαία αύξηση σε σχέση με το 2003 (της τάξης του 2822)

και πέρασαν από την πέμπτη θέση των χωρών με μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών

(2003) στην δεύτερη θέση το 2007 Το 799 των Ρουμάνων συγκεντρώνεται σε

πέντε Αυτόνομες Κοινότητες Μαδρίτη (283) Βαλένθια (181) Καταλονία

(121) Καστίλλη-Λα Μάντσα (115) και Ανδαλουσία (99) Αν και ο αριθμός

των Ρουμάνων έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε σχέση με το 2003 δεν έχει

πραγματοποιηθεί μεγάλη αλλαγή στη συγκέντρωσή τους στις διάφορες Αυτόνομες

Κοινότητες

Το τρίτο σε σημαντικότητα γκρουπ είναι αυτό του Εκουαδόρ που αριθμεί 421384

κατοίκους στην Ισπανία Σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2003 παρατηρείται ότι οι

προερχόμενοι από το Εκουαδόρ έχουν αυξηθεί κατά 8 μέσα σ΄αυτήν την τετραετία

Η Αυτόνομη Κοινότητα που σε μεγαλύτερο βαθμό έχει επιλέξει αυτό το σύνολο είναι

αυτή της Μαδρίτης με 324 ενώ ακολουθούν η Καταλονία (193) η Βαλένθια

(122) και η Μούρθια (113) Το υπόλοιπο 248 κατανέμεται στις υπόλοιπες

κοινότητες (βλέπε Παράρτημα Σχήμα 22)

Οι προερχόμενοι από την Κολομβία έρχονται στην τέταρτη θέση στον πίνακα των

χωρών προέλευσης μεταναστών στην Ισπανία Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτό το

σύνολο το 2007 αποτελούνταν από 258726 άτομα Από τις τέσσερις σημαντικότερες

εθνικότητες μεταναστών στην Ισπανία η Κολομβία είναι η χώρα που είχε την

μικρότερη αύξηση σε αριθμό μεταναστών στην Ισπανία τη συγκεκριμένη τετραετία

(57) Οι Κολομβιανοί συγκεντρώνονται κυρίως στις εξής Αυτόνομες Κοινότητες

Μαδρίτη (237) Καταλονία (164) Βαλένθια (154) Κανάριες Νήσοι (75)

και Ανδαλουσία (74) Το υπόλοιπο 296 κατανέμεται στις υπόλοιπες κοινότητες

(βλέπε Παράρτημα Σχήμα 23)


30

ΜΕΡΟΣ Δ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ


Η μετανάστευση έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεταβολές στο

εσωτερικό της χώρας υποδοχής Μεταβολές που μπορεί να έχουν θετικές ή αρνητικές

συνέπειες και μπορούν να υπαχθούν στις τρεις παρακάτω κατηγορίες δημογραφικές

κοινωνικές και οικονομικές

1 Δημογραφικές συνέπειες

Η πρώτη άμεση συνέπεια της μετανάστευσης είναι η αύξηση του συνολικού

πληθυσμού της χώρας υποδοχής Ειδικότερα για την Ισπανία η δημογραφική αύξηση

που πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια 1992-2010 οφείλεται κυρίως στη μετανάστευση

αφού από το 1992 έως το 2005 ο πληθυσμός της Ισπανίας αυξήθηκε κατά 43

εκατομμύρια από τα οποία 34 εκατομμύρια ήταν μετανάστες Τα παραπάνω σε

συνδυασμό με το χαμηλό μέσο όρο ηλικίας των μεταναστών είχαν ως αποτέλεσμα

την άμβλυνση του προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού που χαρακτήριζε την

Ισπανία και αποτελεί τη δεύτερη δημογραφική συνέπεια Τρίτον η μετανάστευση

αυξάνει τον δυνητικά ενεργό πληθυσμό της χώρας Η σημασία αυτών των μεταβολών

είναι μεγάλη μιας και πραγματοποιείται σε μία περίοδο όπου ο δείκτης θνησιμότητας

μειώνεται με συνέπεια να μειώνεται ο ενεργός πληθυσμός Οι μετανάστες που

κυρίως είναι νέοι σε ηλικία μεταξύ 20 και 40 χρόνων αντισταθμίζουν αυτή τη

μείωση του ενεργού πληθυσμού των αυτοχθόνων (Moreno Fuentes amp Bruquetas

Callejo 2011 149-150)

Η μετανάστευση συμβάλλει στην άμβλυνση του προβλήματος της γήρανσης του

πληθυσμού με έναν επιπλέον τρόπο καθώς η πρώτη γενιά μεταναστών συνηθίζει να

κάνει περισσότερα παιδιά από τους αυτόχθονες αυξάνοντας ταυτόχρονα το δείκτη

γονιμότητας της χώρας υποδοχής (Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 149)

31

2 Κοινωνικές συνέπειες

Μέχρι το 1990 ο πληθυσμός της Ισπανίας χαρακτηριζόταν από ομοιογένεια αφού

ο αριθμός των μεταναστών στη χώρα ήταν πολύ μικρός Η μαζική άφιξη μεταναστών

από τότε και ύστερα έχει προκαλέσει την εμφάνιση φυλετικών θρησκευτικών

γλωσσικών και πολιτιστικών ετερογενειών Το γεγονός όμως ότι η πλειοψηφία τους

προέρχεται από χώρες με παρόμοια πολιτιστικά ή γλωσσικά χαρακτηριστικά (το

7502 προέρχεται από την Νότια Αμερική και την Ευρώπη) επιτρέπει την

ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα όπως συμβαίνει σε

άλλες Ευρωπαϊκές χώρες

Τα παραπάνω είχαν σαν αποτέλεσμα οι κοινωνικές συγκρούσεις που συνεπάγεται

η μετανάστευση για τις χώρες υποδοχής να είναι μικρότερες στην περίπτωση της

Ισπανίας Όσον αφορά την εγκληματικότητα η αύξηση του συνολικού πληθυσμού

της Ισπανίας λόγω της μετανάστευσης είχε σαν συνέπεια την αύξηση της

εγκληματικότητας όχι όμως στο βαθμό που συμβαίνει σε άλλες χώρες

Συγκεκριμένα ενώ το ποσοστό των μεταναστών στη χώρα είναι 123

(ΟΟΣΑ2010) ο αριθμός των μεταναστών στις φυλακές είναι κοντά στο 40 του

συνόλου των φυλακισμένων (Gonzaacutelez Saacutenchez 20116)

Σύμφωνα με τον Recarte (2006) περισσότερες από τα frac34 των συνολικά

δολοφονημένων γυναικών είναι μετανάστες Έτσι η είσοδος μεταναστών

συνεπάγεται επιπρόσθετη βία για την Ισπανία η οποία προστίθεται στην υπάρχουσα

βία της κοινωνίας πριν την άφιξη των μεταναστών

Τα προβλήματα της δημόσιας τάξης μπορούν να γίνουν εντονότερα και να

μετατραπούν σε άλυτα όταν οι παραβάτες λειτουργούν στα πλαίσια μαφιών Αυτό

συμβαίνει και στην Ισπανία Από την εμπειρία άλλων χωρών οι μαφίες μπορούν να

θέσουν τέλος στο κράτος δικαίου ή τη μετάβαση προς τη δημοκρατία όπως συνέβη

στην Ιταλία τη Ρωσία και όλη τη Λατινική Αμερική ενώ ταυτόχρονα διαφθείρουν

δημόσιους και άλλους οργανισμούς (Recarte 2006) Οι νόμοι και οι δικαστές είναι

ανεπαρκείς για να καταπολεμήσουν αυτό το φαινόμενο Ειδικότερα για τους

δικαστές μπορεί να μη δρουν για την καταστολή του φαινομένου είτε από φόβο είτε

επειδή αποτελούν και οι ίδιοι μέλος του συστήματος της διαφθοράς είτε γιατί δεν

έχουν τα μέσα για να το κάνουν αποτελεσματικά


32


Οι οικογένειες των αυτοχθόνων Ισπανών απολαμβάνουν μία βελτίωση στο

βιοτικό τους επίπεδο που οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους

α) η κάλυψη των χαμηλότερων θέσεων της αγοράς εργασίας από τους μετανάστες

επιτρέπει στους Ισπανούς να είναι επιλεκτικοί και λόγω της ανάπτυξης της

οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας να καλύπτουν θέσεις κύρους

απολαμβάνοντας υψηλές αμοιβές και

β) η χαμηλή αμοιβή των μεταναστών σε μία μεγάλη γκάμα υπηρεσιών (όπως για

παράδειγμα υπηρεσίες που αφορούν το νοικοκυριό ή τη φροντίδα των παιδιών

ηλικιωμένων κλπ) επέτρεψε την είσοδο της αυτόχθονος γυναίκας στην αγορά

εργασίας με αποτέλεσμα την τελική αύξηση του εισοδήματος του νοικοκυριού Οι

Ισπανίδες απελευθερωμένες πλέον από τις ευθύνες και εργασίες του νοικοκυριού τις

οποίες ανέλαβαν οι μετανάστες ενσωματώθηκαν μαζικά στην αγορά εργασίας

Επιπρόσθετα η μετανάστευση κατάφερε να συγκρατήσει τον πληθωρισμό λόγω

της προτίμησης που δείχνουν οι μετανάστες στην αποταμίευση και την επιρροή που

όπως θα δειχθεί στη συνέχεια προκαλεί στους μισθούς (Jimeno Serrano amp Moreno

Fuentes)

Υπολογίζεται ότι όσον αφορά την Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης η

συνεισφορά από την είσοδο των μεταναστών στην αγορά εργασίας αγγίζει το 107

του ΑΕΠ (2007) Η μεγαλύτερη συνεισφορά σχετίζεται με την ενσωμάτωση των

μεταναστών στον παραγωγικό κλάδο της περιοχής και ισούται περίπου με 893 ενώ

σημαντική είναι επίσης η συνεισφορά που σχετίζεται με την πραγματοποιηθείσα

δαπάνη του νέου για τη χώρα πληθυσμού αφού οι μετανάστες προστίθενται στους

ήδη καταναλωτές της χώρας που αγγίζει το 163 του ΑΕΠ (αποτέλεσμα

προερχόμενο από την αύξηση της ζήτησης αγαθών)

31 Αγορά εργασίας

Για τις χώρες υποδοχής η άφιξη μεταναστών εξαιτίας οικονομικών κινήτρων

συνεπάγεται μια αύξηση της προσφοράς εργασίας η οποία οδηγεί με δεδομένη τη

ζήτηση για εργασία σε μείωση μισθών και σε μεγαλύτερο επίπεδο απασχόλησης

(υποθέτοντας ότι η αγορά εργασίας λειτουργεί ανταγωνιστικά) Αναμένεται

επομένως αυτή η αύξηση της προσφοράς εργασίας να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση

33

των μισθών του αυτόχθονος πληθυσμού σε τομείς ευέλικτους (στους οποίους οι

μισθοί καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση εργασίας) και τη μείωση της

απασχόλησης για κλάδους στους οποίους οι μισθοί είναι άκαμπτοι Σύμφωνα με

έρευνα της Τράπεζας της Ισπανίας αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε μικρό βαθμό

ακόμα και σε τομείς στους οποίους η διείσδυση μεταναστών είναι αρκετά μεγάλη

Επίσης η μετανάστευση οδήγησε σε αύξηση του δείκτη της απασχόλησης με

επακόλουθο να μην δημιουργηθούν προβλήματα απασχόλησης του αυτόχθονος

πληθυσμού (κάτι το οποίο ίσως αναμενόταν λόγω του υψηλού δείκτη απασχόλησης

των μεταναστών)

Η μετανάστευση είναι ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος έχει συμβάλλει στην

οικονομική ανάπτυξη της Ισπανίας αφού οι μετανάστες προερχόμενοι από

αναπτυσσόμενες χώρες καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας σε τομείς που η προσφορά

εργασίας από τους αυτόχθονες ήταν ελλιπής αφού ο πληθυσμός των Ισπανών σε

μεγάλο βαθμό έχει πανεπιστημιακή μόρφωση με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο

επιλεκτικός Με τον τρόπο αυτό διευκόλυνε τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη

μετακίνηση των Ισπανών εργαζομένων από άλλους τομείς στον τομέα των υπηρεσιών

(Pajares 20077) λειαίνοντας ταυτόχρονα ακαμψίες της προσφοράς εργασίας και

περιορίζοντας τις πληθωριστικές τάσεις για αύξηση των μισθών (Banco de Espantildea

2005) Υπό αυτή την έννοια η ύπαρξη μεταναστών μετατρέπεται σε προϋπόθεση για

την οικονομική ανάπτυξη αφού συμβάλλει σε μια περισσότερο ευέλικτη αγορά

εργασίας μειώνοντας ταυτόχρονα τις πληθωριστικές τάσεις στους μισθούς που

παρατηρούνταν κατά την περίοδο αύξησης της οικονομίας και της απασχόλησης

Έτσι οι επιχειρήσεις απολαμβάνουν φθηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό με

αποτέλεσμα να αυξάνουν τα κέρδη τους (Jimeno Serrano amp Moreno Fuentes)

Η Τράπεζα της Ισπανίας υπολογίζει ότι οι μισθοί των μεταναστών είναι από 20

έως 38 χαμηλότεροι σε σχέση με τους αντίστοιχους των Ισπανών για παρόμοιες

θέσεις εργασίας Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο χρόνος παραμονής σε μια

θέση εργασίας είναι μικρότερος από αυτόν των Ισπανών (υπάρχει θετική συσχέτιση

μεταξύ μισθού και χρόνου παραμονής στην εργασία) καθώς επίσης και στο ότι το

συμβόλαιο της απασχόλησής τους έχει συνήθως προσωρινή και όχι μόνιμη διάρκεια

(Banco de Espantildea 2005)

Οι συνέπειες της απασχόλησης στην ανάπτυξη της οικονομίας εξαρτώνται από το

είδος του κλάδου και την παραγωγικότητά του Η είσοδος νέου εργατικού στη χώρα

αναμένεται να επηρεάσει τον δείκτη παραγωγικότητας Βραχυχρόνια οι μετανάστες


34

εμφανίζουν μία παραγωγικότητα συγκριτικά χαμηλότερη από αυτή του αυτόχθονος

πληθυσμού Έτσι μία μεγάλη αύξηση μεταναστών μειώνει τον δείκτη της

παραγωγικότητας βραχυχρόνια Ωστόσο σε μακροχρόνιο επίπεδο η κατάσταση είναι

διαφορετική αφού η παραγωγικότητά τους αυξάνεται με το χρόνο σύμφωνα με τις

θεωρίες συσσώρευσης κεφαλαίου Στις χώρες στις οποίες η ενσωμάτωση των

μεταναστών γίνεται με μεγαλύτερη ευκολία οι μετανάστες συσσωρεύουν ανθρώπινο

κεφάλαιο σε μεγαλύτερο βαθμό απ΄ ότι οι αυτόχθονες κάτι που συνεισφέρει στη

μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη Στην περίπτωση της Ισπανίας οι συνέπειες στη

μακροχρόνια περίοδο δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν εξαιτίας του γεγονότος ότι το

φαινόμενο της μετανάστευσης είναι σχετικά πρόσφατο Ωστόσο επιβεβαιώνεται το

γεγονός ότι η μετανάστευση σχετίζεται θετικά με την αύξηση του ΑΕΠ και ότι οι

αυξήσεις αυτές σχετίζονται αναλογικά (Banco de Espantildea 2005)

32 Δημόσια έξοδα

Οι δημόσιες δαπάνες που επηρεάστηκαν από την έλευση μεταναστών στη χώρα

και μπορούν να υπολογιστούν αριθμητικά είναι οι εξής

Εκπαίδευση στην εκπαίδευση παρατηρείται άμεση αύξηση των εξόδων του

ισπανικού κράτους εξαιτίας της μετανάστευσης Σύμφωνα με το Υπουργείο

Παιδείας της χώρας υπάρχουν συνολικά 460000 μαθητές με γονείς

μετανάστες εγγεγραμμένοι σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση

σε όλη την Ισπανία Το μέσο κόστος ανά μαθητή για την κυβέρνηση

κυμαίνεται ανάμεσα στα 2600 και 3600euro το χρόνο το οποίο συνολικά

αγγίζει τα 1360 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση Στην Ισπανία οι δαπάνες

για εκπαίδευση καλύπτονται εξ ολοκλήρου από τις Αυτόνομες Κοινότητες

ενώ τα σημαντικότερα έσοδα από την εργασία και τη νομιμοποίηση των

μεταναστών τα λαμβάνει η κεντρική κυβέρνηση (ΦΠΑ και πληρωμές για

κοινωνική πρόνοια) Η δαπάνη αυτή δεν ανταποδίδεται από την κεντρική

διοίκηση στις κοινότητες με αποτέλεσμα οι κοινότητες να επωμίζονται ένα

επιπρόσθετο κόστος το οποίο σχετίζεται με τη μετανάστευση (Recarte 2006)

Υγεία η μετανάστευση επίσης αυξάνει τις δαπάνες για υγεία Με έναν αριθμό

μεταναστών στα 3700000 άτομα και ετήσια δαπάνη 1000euroάτομο (αυτό το

ποσό πιθανόν να είναι αρκετά υψηλότερο) τα έξοδα για υγεία τα οποία

πληρώνει η Ισπανία για τους μετανάστες της ετησίως φτάνουν τα 3700

35

εκατομμύρια ευρώ Και σε αυτή την περίπτωση την δαπάνη την

αναλαμβάνουν οι Αυτόνομες Κοινότητες με μια μικρή συνεισφορά από την

πλευρά της κεντρικής κυβέρνησης (Recarte 2006)

Το κόστος που αφορά επιδοτήσεις για την ανεργία υπολογίζεται σε 770

εκατομμύρια ευρώ για το 2006 με την τάση να αυξάνεται με ρυθμούς

μεγαλύτερους του 20 ετησίως Από τα χρήματα αυτά πολλά καταλήγουν

στους μετανάστες αφού ο δείκτης ανεργίας για τους μετανάστες είναι

σημαντικός εξαιτίας του υψηλού ποσοστού του ενεργού πληθυσμού στο

σύνολό τους (Recarte 2006)

Όσον αφορά επομένως τις μετρήσιμες δημόσιες δαπάνες υπολογίζεται ότι η

είσοδος μεταναστών στη χώρα έχει σαν αποτέλεσμα την αύξησή τους κατά

τουλάχιστον 6000 εκατομμύρια ευρώ (Recarte 2006)

Μη μετρήσιμα δημόσια έξοδα

Η αύξηση του πληθυσμού την οποία συνεπάγεται η είσοδος μεταναστών στη

χώρα κάνει απαραίτητες τις επιπλέον επενδύσεις για διάφορες υποδομές όπως

δρόμοι κανάλια ύδρευσης σχολεία νοσοκομεία και κέντρα υγείας αστυνομικά

τμήματα δικαστήρια και φυλακές (Recarte 2006) Ωστόσο δεν μπορεί να

υπολογιστεί ακριβώς ποιές από αυτές τις δαπάνες είναι αποτέλεσμα της αύξησης του

πληθυσμού και ειδικότερα του πληθυσμού των μεταναστών

Εκτός από την αύξηση των δαπανών για υποδομές η μετανάστευση επίσης οδηγεί

στην αύξηση των ετήσιων εξόδων που αφορούν μισθούς και διάφορα έξοδα

σχετιζόμενα με την ασφάλεια του κράτους τα δικαστήρια και τις φυλακές τα οποία

έξοδα αν και σημαντικά είναι ιδιαίτερα δύσκολο να υπολογιστούν Σε σύνολο 80000

φυλακισμένων οι οποίοι εκτίουν την ποινή τους σε Ισπανικές φυλακές περίπου το

40 αυτών είναι μετανάστες κάτι που δικαιολογεί την υπόθεση περί αύξησης των

δημοσίων δαπανών (Recarte 2006)

33 Κοινωνική πρόνοια

Σύμφωνα με τον Pajares (2007 2) ο αριθμός των ασφαλισμένων μεταναστών

στην Ισπανία το 2007 ήταν 1930260 σε σύνολο 187 εκατομμύρια ασφαλισμένων

από τους οποίους το 612 ήταν γυναίκες και το 81 προερχόμενοι από την ΕΕ Με


36

δεδομένο ότι οι μετανάστες πληρώνουν τις εισφορές που τους αναλογούν και

καλύπτουν τις συντάξεις των υπαρχόντων συνταξιούχων η μετανάστευση συμβάλλει

στην οικονομική ισορροπία του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας Η άφιξη των

περισσότερων από τέσσερα εκατομμύρια μεταναστών όχι μόνο τείνει στη μείωση

του μέσου όρου ηλικίας του ενεργού πληθυσμού αλλά ταυτόχρονα έχει αυξήσει τον

αριθμό όσων συνεισφέρουν στα ασφαλιστικά ταμεία και δεν έχει επηρεάσει

σημαντικά τον αριθμό των συνταξιούχων (η μετανάστευση αποτελεί σχετικά νέο

φαινόμενο για την Ισπανία) Η Ισπανία δηλαδή λαμβάνει τις εισφορές των

μεταναστών στα ταμεία της και επιστρέφει σε αυτούς μόνο ένα μικρό μέρος αυτών

των χρημάτων Συγκεκριμένα οι μετανάστες συνεισέφεραν για το έτος αυτό 8000

εκατομμύρια ευρώ στα ταμεία της κοινωνικής πρόνοιας και έλαβαν συντάξεις

συνολικού ύψους 400 εκατομμυρίων Με αυτόν τον τρόπο τα ασφαλιστικά ταμεία

έχουν κατορθώσει να έχουν πλεονάσματα μεγαλύτερα του 1 τα τελευταία χρόνια

Έτσι εκτιμάται ότι η εμφάνιση των ελλειμμάτων στο ισπανικό σύστημα συντάξεων

θα καθυστερήσει πέντε επιπλέον χρόνια από το 2023 στο 2028 αφήνοντας έτσι

περιθώρια για λήψη μέτρων τα οποία θα εγγυηθούν τη σταθερότητα του συστήματος

ασφαλίσεων (Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 150-151)

Όσον αφορά την ασφάλιση των εργαζομένων μεταναστών με βάση το φύλο δύο

στους δέκα άντρες και τρεις στις δέκα εργαζόμενες γυναίκες δεν διαθέτουν

συμβόλαιο με ασφαλιστικές εισφορές σε ισχύ Με δεδομένο ότι η παράνομη εργασία

μεταναστών στην Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης είναι το 25 επί συνόλου

600000 χιλιάδων μεταναστών 150000 εργαζόμενοι μετανάστες (65000 άντρες και

90000 γυναίκες) εργάζονται παράνομα στη συγκεκριμένη κοινότητα και ως εκ

τούτου δεν συνεισφέρουν στα ασφαλιστικά ταμεία (Klein 2006)

34 Εμβάσματα-αποταμιεύσεις

Ένα επιπρόσθετο στοιχείο σχετικό με τις επιδράσεις της μετανάστευσης στις

μακροοικονομικές παραμέτρους και συγκεκριμένα στο ισοζύγιο πληρωμών είναι ο

ρόλος των εμβασμάτων δηλαδή των χρημάτων που στέλνουν οι μετανάστες στις

οικογένειές τους στις χώρες προέλευσης Όπως οι αποταμιεύσεις των Ισπανών

μεταναστών συνεισέφεραν στην είσοδο συναλλάγματος στην ισπανική οικονομία

κατά τη περίοδο ανάπτυξής της με τον ίδιο τρόπο και τα εμβάσματα των μεταναστών

στις οικογένειές τους στις χώρες καταγωγής αποτελούν μεταβίβαση οικονομικών

37

πηγών η οποία έχει επηρεάσει αρνητικά το ισπανικό ισοζύγιο πληρωμών και ευνοεί

την ανάπτυξη των χωρών καταγωγής αφού κυρίως είναι αναπτυσσόμενες χώρες

(Moreno Fuentes amp Bruquetas Callejo 2011 144)

Τα εμβάσματα που στέλνονται στις χώρες καταγωγής έχουν ως στόχο την κάλυψη

των βασικών αναγκών (διατροφή εκπαίδευση αγορά μη διατροφικών αγαθών) Το

80 όσων στέλνουν εμβάσματα αναγνωρίζουν ότι το μισό περίπου του ποσού

ξοδεύεται στις διατροφικές ανάγκες της οικογένειάς τους Το 13 καταναλώνεται σε

αγορά αγαθών ή έξοδα για εκπαίδευση ενώ μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτού του

ποσού επενδύεται στην αγορά γης ή σπιτιού (17) και την έναρξη επιχείρησης (5)

Για παράδειγμα τα εμβάσματα που στάλθηκαν από την Αυτόνομη Κοινότητα της

Μαδρίτης το 2006 υπολογίζονται σε 1523 εκατομμύρια ευρώ Αυτό το ποσό

αντιστοιχεί στο 22 των συνολικών εμβασμάτων που στάλθηκαν από την Ισπανία

σύμφωνα με το ισοζύγιο πληρωμών (Klein 2006)

Όσον αφορά τις αποταμιεύσεις παρατηρείται ότι το 84 των μεταναστών

αποταμιεύουν Από αυτούς το 22 διατηρεί το σύνολο των αποταμιεύσεων στην

Ισπανία ενώ το 31 στέλνει ολόκληρο το ποσό των αποταμιεύσεων στη χώρα

προέλευσης Το υπόλοιπο 47 στέλνει ένα μέρος και το υπόλοιπο το διατηρεί στην

Ισπανία (Klein 2006)

35 Παραοικονομία

Η είσοδος μεταναστών στην Ισπανία έχει σαν αποτέλεσμα μια περισσότερο

ευέλικτη αγορά εργασίας Ταυτόχρονα όμως είναι δεδομένη η παρουσία χιλιάδων

παράνομων μεταναστών σαν αποτέλεσμα των ανεπιτυχών προσπαθειών για τη

ρύθμιση της μετανάστευσης από τα κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία τα

τελευταία 38 χρόνια4 Αυτό επιτρέπει σε πολλές επιχειρήσεις να απασχολούν

παράνομους μετανάστες με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα καθεστώς μαύρης αγοράς

(Recarte 2006)

4 Στην Ισπανία τα κόμματα που βρέθηκαν στην εξουσία της χώρας μετά την πτώση της δικτατορίας του

Φράνκο το 1975 είναι το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα των Εργατών (Partido Socialista Obrero

Espantildeol) και το Λαϊκό Κόμμα (Partido Popular)


38

Συνέπεια του φαινομένου της παραοικονομίας είναι τα υπολογιζόμενα οικονομική

μεγέθη να διαφέρουν από τις πραγματικές τους τιμές και ως εκ τούτου να

δημιουργούνται στρεβλώσεις όσον αφορά τη χάραξη πολιτικών Επιπρόσθετα η

παραοικονομία προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό για όλους όσους συμμορφώνονται

στους νόμους και στρεβλώνει τις αγορές αφού δεν επιτρέπει στις αγορές να

λειτουργήσουν ανταγωνιστικά Ωστόσο ο υπολογισμός του ποσοστού της

παραοικονομίας η οποία οφείλεται από τους μετανάστες είναι δύσκολο να

υπολογιστεί όπως επίσης δύσκολο να υπολογιστεί το υπόλοιπο του ποσοστού που

δεν σχετίζεται με τη μετανάστευση και αναλογεί σε εμπόριο ναρκωτικών κλοπές και

φοροδιαφυγή (Recarte 2006)

39

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η οικονομική ανάπτυξη που χαρακτήρισε την Ισπανία από το 1970 και μετά σε

συνδυασμό με την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1989 και την

ανάπτυξη της τεχνολογίας είχαν σαν αποτέλεσμα η χώρα να προσελκύσει ένα μεγάλο

αριθμό μεταναστών από το 1990 και μετά και έτσι να μετατραπεί σε μια από τις

κυριότερες χώρες υποδοχής μεταναστών σε παγκόσμιο επίπεδο Οι μετανάστες που

επέλεξαν την Ισπανία προέρχονται κυρίως από αναπτυσσόμενες χώρες και επομένως

ανήκουν στην κατηγορία της εργασιακής μετανάστευσης Χαρακτηρίζονται από

υψηλό μορφωτικό επίπεδο στις χώρες προέλευσής τους το οποίο όμως δεν

καταφέρνει να αξιοποιηθεί στην Ισπανία η χώρα δηλαδή δεν έχει καταφέρει να

προσελκύσει επιστήμονες που ασχολούνται με την έρευνα αφού αυτοί επιλέγουν

χώρες οι οποίες στηρίζουν την Έρευνα και Ανάπτυξη Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η

Ισπανία να μην εκμεταλλεύεται το μορφωτικό επίπεδο των μεταναστών της όπως

κάνουν άλλες χώρες με τους Ισπανούς μορφωμένους μετανάστες και ως εκ τούτου

αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο μένει αναξιοποίητο

Η αύξηση του πληθυσμού λόγω της αύξησης των μεταναστών προκάλεσε την

αύξηση των δημοσίων εξόδων στη χώρα αφού δημιούργησε την ανάγκη για επιπλέον

επενδύσεις σε υποδομές όπως οι δρόμοι τα σχολεία κλπ Αυτό δεν σημαίνει ότι η

μετανάστευση είχε αρνητικό αποτέλεσμα για την Ισπανία Η είσοδος μεταναστών στη

χώρα συνεπάγεται μια αύξηση της προσφοράς εργασίας η οποία όμως αύξηση δεν

μείωσε ούτε την απασχόληση ούτε τους μισθούς των αυτοχθόνων Αντίθετα η

μετανάστευση συνέβαλλε στην αύξηση των θέσεων εργασίας μειώνοντας τις

πληθωριστικές τάσεις που υπήρχαν σε συγκεκριμένους τομείς και εισάγοντας φτηνά

εργατικά χέρια Έτσι μειώθηκε η έλλειψη της προσφοράς εργασίας που

παρατηρούνταν σε ορισμένους κλάδους συνεισφέροντας στην αύξηση της

παραγωγικότητας και σε τελική ανάλυση του ΑΕΠ


40

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ndash Λαμπριανίδης Λ 2008 Οικονομική γεωγραφία στοιχεία θεωρίας και

εμπειρικά παραδείγματα Θεσσαλονίκη Πατάκη σελ 192-200

ndash Μπάτζιου Α 2009 Η εικόνα της ετερότητας στα ΜΜΕ Μια συγκριτική

μελέτη της οπτικής απεικόνισης των μεταναστών στον τύπο δύο νέων χωρών

υποδοχής (Ελλάδα amp Ισπανία) σελ 46-85

ndash Antuntildeano Maruri Ι Ochando Claramunt C amp Soler Guilleacuten A 2009

ldquoInmigracioacuten mercado de trabajo y Seguridad Social evidencia empiacuterica

espantildeola e implicaciones de poliacutetica econoacutemicardquo (Μετανάστευση αγορά

εργασίας και Κοινωνική Πρόνοια η εμπειρία της Ισπανίας και η πολιτική

οικονομία) σελ 17-39

ndash Banco de Espantildea (2005) ldquoInmigracioacuten desarrollos recientes y consecuencias

econoacutemicasrdquo (Μετανάστευση πρόσφατες εξελίξεις και οικονομικές

συνέπειες) σελ 41-49

ndash Caacuterdenas Rodriacutequez M Monreal Gimeno M και Peacuterez Peacuterez I 2008 ldquoLa

inmigracioacuten feminina en Espantildeardquo (Η μετανάστευση των γυναικών στην

Ισπανία) σελ 117-138

ndash European Union 2011 Eurostat statistical book Λουξεμβούργο Publications

Office of the European Union σελ 138-161

ndash Gonzaacutelez Saacutenchez Ι 2011 ldquoΑumento de presos y coacutedigo penal Una

explicacioacuten insuficienterdquo (Αύξηση φυλακισμένων και ποινικός κώδικας Μια

μη επαρκής εξήγηση)

ndash Instituto Nacional de Estadiacutestica 2008 ldquoNotas de prensardquo

ndash Jimeno Serrano J amp Moreno Fuentes F 2007 La sostenibilidad econoacutemica y

social del modelo migratorio espantildeol (Η οικονομική και κοινωνική

σταθερότητα του συστήματος της μετανάστευσης στην Ισπανία) Μαδρίτη

Centro de estudios poliacuteticos y constitucionales

ndash Klein IR-Consejeriacutea de Inmigracioacuten 2006 Impacto Macroeconoacutemico de la

Inmigracioacuten en la Comunidad de Madrid (Μακροοικονομική επίδραση της

μετανάστευσης στην Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης)

ndash Moreno Fuentes F amp Bruquetas Callejo M 2011 Inmigracioacuten y Estado de

bienestar en Espantildea (Μετανάστευση και κράτος πρόνοιας στην Ισπανία)

Βαρκελώνη Obra Social rdquola Caixardquo

41

ndash Ministerio de Agricultura Pesca y Alimentacioacuten-Υπουργείο Γεωργίας

Αλιείας και Διατροφής της Ισπανίας 2007 Haacutebitos alimentarios de los

inmigrantes en Espantildea (Διατροφικές συνήθειες των μεταναστών στην

Ισπανία) Μαδρίτη Nielsen σελ 19-82

ndash Pajares M 2007 ldquoInmigracioacuten y mercado de trabajordquo (Μετανάστευση και

αγορά εργασίας)

ndash Recarte Α 2006 ldquoAspectos negativos de la inmigracioacutenrdquo (Αρνητικές

συνέπειες της μετανάστευσης) httpwwwlibertaddigitalcomopinionalberto-

recarteaspectos-negativos-de-la-inmigracion-33357 Προσπελάστηκε την 6413

ndash Saacutenchez Herrera J 2003 ldquoInmigracioacuten en Canarias (Espantildea)rdquo (Η

μετανάστευση στις Κανάριες Νήσους (Ισπανία)) σελ 56-63

ndash Soleacute C 2001 ldquoEl impacto de la inmigracioacuten en la economiacutea y en la sociedad

receptorardquo (Η επίδραση της μετανάστευσης στην οικονομία και κοινωνία της

χώρας υποδοχής) Βαρκελώνη Anthropos

ndash Sanromaacute Ε Ramos R και Simoacuten Η 2006 Ιnmigracioacuten reciente en Εspantildea

sobreeducacioacuten y asimilacioacuten en el mercado de trabajo (Μετανάστευση στην

Ισπανία υπερεκπαίδευση και ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας)

ndash wwwdatosmacrocompib-ccaa ldquoPIB de las Comunidades Autoacutenomasrdquo (Το

ΑΕΠ των Αυτόνομων Κοινοτήτων) Προσπελάστηκε την 17413


42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17

5 Πηγή των σχημάτων του παραρτήματος Έρευνα του Υπουργείου Γεωργίας Αλιείας και Τροφίμων βασισμένη

σε στοιχεία του ΙΝΕ

Μετανάστες προερχόμενοι από την Κεντρική και Νότια Αμερική

με βάση τη χώρα προέλευσης 2007

Εξέλιξη του συνολικού πληθυσμού στην Ισπανία

(1998-2007)

μεταναστών Σύνολο Ισπανοί Μετανάστες

Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19

Μετανάστες προερχόμενοι από την ΕE-15 και τις Νορβηγία

Ελβετία με βάση τη χώρα προέλευσης 2007

Μετανάστες προερχόμενοι από την Ανατολική Ευρώπη με βάση τη

χώρα προέλευσης 2007


44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22

Μετανάστες προερχόμενοι από την Αφρική με βάση τη χώρα

προέλευσης 2007

Κατανομή των Ρουμάνων στις Αυτόνομες Κοινότητες 2007


προερχόμενοι από

Ρουμανία 524995

2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23



Εκουαδόρ 421384

2003 390297

(αύξηση 80)

Κατανομή των προερχομένων από το Εκουαδόρ στις Αυτόνομες

Κοινότητες 2007

Κατανομή των προερχομένων από την Κολομβία στις Αυτόνομες




Κολομβία 258726

2003 244684

(αύξηση 57)

1

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η μετανάστευση αποτελεί μια σχετικά νέα πραγματικότητα για την Ισπανία αφού

μέχρι το 1990 οι μετανάστες στη χώρα αντιπροσώπευαν ένα πολύ μικρό ποσοστό του

συνόλου του πληθυσμού Η ανάπτυξη που χαρακτήρισε την Ισπανία από τότε και στο

εξής η ένταξή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση η παγκοσμιοποίηση καθώς και η

βελτίωση της τεχνολογίας που είχε σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του χώρου και τη

μετάδοση των πληροφοριών σε παγκόσμιο επίπεδο μετέτρεψαν την Ισπανία σε μια

από τις σημαντικότερες χώρες υποδοχής μεταναστών παγκοσμίως

Οι μετανάστες στην Ισπανία είναι στην πλειονότητά τους νέοι άνθρωποι ηλικίας

20 έως 40 ετών με υψηλό μορφωτικό επίπεδο Προτιμούν να εγκατασταθούν στα

μητροπολιτικά κέντρα της χώρας και συγκεκριμένα αυτά της Βαρκελώνης και της

Μαδρίτης ως αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης για εργασία στις συγκεκριμένες

πόλεις αλλά και των υπαρχόντων δικτύων των μεταναστών αφού η ύπαρξη

συμπατριωτών τους στις πόλεις αυτές ευνοεί την ταχύτερη ενσωμάτωσή τους στην

κοινωνία

Άλλο χαρακτηριστικό των μεταναστών στην Ισπανία είναι ότι στην πλειονότητά

τους προέρχονται από την Κεντρική και Νότια Αμερική και την Ευρώπη δηλαδή από

χώρες οι οποίες παρουσιάζουν πολιτισμικές και γλωσσικές ομοιότητες με την

Ισπανία Αυτό συνέτεινε στο να μην υπάρξουν έντονες κοινωνικές συγκρούσεις όπως

έχει συμβεί σε άλλες χώρες υποδοχής μεταναστών

Η είσοδος μεταναστών στην Ισπανία είχε θετικές επιπτώσεις τόσο στην

οικονομική ανάπτυξη όσο και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ισπανών Η

είσοδος μεταναστών βοήθησε τη χώρα να πετύχει υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης

αφού οι μετανάστες παρά το σχετικά υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο απασχολούνται

σε τομείς στους οποίους η προσφορά εργασίας από τους Ισπανούς ήταν

περιορισμένη Στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ισπανών οδήγησε εκτός

από την ανάπτυξη το γεγονός ότι οι μετανάστες αποτελούν εργατικό δυναμικό φτηνό

και ευέλικτο με αποτέλεσμα οι Ισπανοί πλέον να απασχολούνται σε καλύτερα

αμειβόμενες εργασίες την ίδια ώρα που οι Ισπανίδες άρχισαν να εντάσσονται στην

αγορά εργασίας


2































3













4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ










ΕΕ






















5

ΜΕΡΟΣ Α











ΣΧΗΜΑ 1













Πηγή


6



















ΣΧΗΜΑ 2





7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


2































3













4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ










ΕΕ






















5

ΜΕΡΟΣ Α











ΣΧΗΜΑ 1













Πηγή


6



















ΣΧΗΜΑ 2





7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

3













4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ










ΕΕ






















5

ΜΕΡΟΣ Α











ΣΧΗΜΑ 1













Πηγή


6



















ΣΧΗΜΑ 2





7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ










ΕΕ






















5

ΜΕΡΟΣ Α











ΣΧΗΜΑ 1













Πηγή


6



















ΣΧΗΜΑ 2





7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

5

ΜΕΡΟΣ Α











ΣΧΗΜΑ 1













Πηγή


6



















ΣΧΗΜΑ 2





7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


6



















ΣΧΗΜΑ 2





7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

7





































8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


8































9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

9

ΣΧΗΜΑ 3













2001 98-99)















10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


10

ΠΙΝΑΚΑΣ 1


Αίτια 16-54

χρονών

55+







36

59

233

390

30

03

59

258

429

27

233

60

88

159

50

36

50

204

322

28

37

68

259

452

33






04

84

400

321

143

04

92

399

324

135

04

36

406

303

190

03

88

387

392

141

05

80

412

256

146

Κλίμα



114

11

121

77

12

114

330

07

158

115

13

133

113

10

110


11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

11

ΜΕΡΟΣ Β





















Ισπανία


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


12

ΣΧΗΜΑ 4

























Αφρική

Ασία



2003 2007

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

13



























29)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


14

ΣΧΗΜΑ 5



















Μαρόκο

Ρουμανία

Εκουαδόρ


Κολομβία

Βολιβία

Γερμανία

Αργεντινή

Ιταλία

Βουλγαρία

Κίνα

Περού


Γαλλία

Βραζιλία

Ουκρανία




15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

15

ΣΧΗΜΑ 6





















Ισπανοί




16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


16







ΣΧΗΜΑ 7



















17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

17







ΣΧΗΜΑ 8












Ρουμανία


Εκουαδόρ



Μαρόκο


Λοιποί




18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


18









Callejo 2011 42)


























19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

19










ΣΧΗΜΑ 9














Ισπανία

ΕΕ-15(χωρίς


Υπόλοιπη


Λατινική

Αμερική

Αφρική

Ασία




Ποσοστό


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


20
































21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

21












τους














22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


22

ΜΕΡΟΣ Γ
















ΣΧΗΜΑ 10





23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

23











ΣΧΗΜΑ 11











24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


24







ΣΧΗΜΑ 12















2003 543008 (αύξηση 78)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

25





ΣΧΗΜΑ 13
















2003 589215 (αύξηση 45)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


26









ΣΧΗΜΑ 14













2003 413760 (αύξηση 76)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

27


















ΠΙΝΑΚΑΣ 2



















28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


28

















ΣΧΗΜΑ 15



2003 378979 (αύξηση 521)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

29




























30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


30

ΜΕΡΟΣ Δ





















Callejo 2011 149-150)





31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

31

































32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


32

















Fuentes)















33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

33




































34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


34

































35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

35
































36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


36

































37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

37


























(Recarte 2006)





38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


38











39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

39




























40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


40


































41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

41





















42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


42

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ5

ΣΧΗΜΑ 16

ΣΧΗΜΑ 17






(1998-2007)


Ετήσια

αύξηση

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

43

ΣΧΗΜΑ 18

ΣΧΗΜΑ 19






44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)


44

ΣΧΗΜΑ 20

ΣΧΗΜΑ 21

ΣΧΗΜΑ 22







2003 137347

(αύξηση 2822)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

45

ΣΧΗΜΑ 23




2003 390297

(αύξηση 80)








2003 244684

(αύξηση 57)

Μετανάστευση στην Ισπανία: το φαινόμενο και οι...

Documents

Transcript of Μετανάστευση στην Ισπανία: το φαινόμενο και οι...