1

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΗ

ΑΓΩΓΗ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΤΡΟΠΩΝ

ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ

ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ

Από την

Ανθούλα Γαλιατσάτου

Μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Σχολή Επιστήμων της Αγωγής Τμήμα Ειδικής Αγωγής

Κεφαλονιά 2015

2

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ:

Εφαρμογή εναλλακτικών τρόπων μάθησης σε παιδιά με ειδικές

ανάγκες για τη μετάδοση του περιβαλλοντικού μηνύματος.

3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΚΕΦ.1. Εισαγωγή ............................................................................................................... 1

1.α.Σκοπός της έρευνας.-Ερευνητικά ερωτήματα .............................................................. 2

1.β.Θεωρητικό πλαίσιο ....................................................................................................... 4

ΚΕΦ.2. Βιβλιογραφική ανασκόπηση .................................................................................. 5

ΚΕΦ.3. Μεθοδολογία της έρευνας .………………………………………………………...8

ΚΕΦ.4. Αποτελέσματα ……………………………………………………………………..11

ΚΕΦ.5. Συμπεράσματα – Προτάσεις .……………………………………………………..15

Βιβλιογραφία ………………………………………………………………………………..17

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .……………………………………………………………………………..20

1.Συνοδευτική επιστολή ...……….…………………………………………………………20

2.Ερωτηματολόγιο ............................................................................................................ 21

1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Περιβαλλοντική εκπαίδευση ως κλάδος αποσκοπεί στην εξοικείωση των

κοινωνικών ομάδων με το φυσικό περιβάλλον μέσω της κατανόησης των

περιβαλλοντικών αξιών και οικοσυστημάτων και τη σταδιακή διαμόρφωση

υπεύθυνων μαθητών και μελλοντικά υπεύθυνων πολιτών με περιβαλλοντική

συνείδηση (Γούπος, 2005). Με τη διδασκαλία της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στο

σχολείο επιδιώκεται η σύνδεση του σχολείου με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον, η

παροχή γνώσεων σχετικών με τους σύγχρονους κοινωνικούς προβληματισμούς και η

προσαρμογή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων στις ατομικές διαφορές των μαθητών

(Department for Education and Skills - DfEE, 2006). Οι Βarraza & Walford (2002)

επισημαίνουν ότι η εκπαίδευση αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα για την προστασία

του περιβάλλοντος, τονίζοντας ότι το σχολείο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη

διαμόρφωση θετικής αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών ζητημάτων και να παρέχει

περισσότερες και ουσιαστικότερες γνώσεις για το περιβάλλον.

Η συσχέτιση Περιβαλλοντικής και Ειδικής Αγωγής δεν είναι συχνή στην

ελληνική πραγματικότητα και εγείρονται πολλά ερωτήματα σχετικά με τη σχέση

αυτών των δύο τομέων της εκπαίδευσης και τα μαθησιακά αποτελέσματα της

συσχέτισης αυτής (Λιαράκου, 2002). Εντούτοις παρόλες τις διαφωνίες η

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση θεωρείται ότι προσφέρει αφενός σημαντικές ευκαιρίες

στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για εποικοδομητική μάθηση και

ενεργή συμμετοχή επιτυγχάνοντας την κοινωνική και σχολική τους ενσωμάτωση και

τη συμμετοχή τους σε κοινωνικές και εκπαιδευτικές διαδικασίες (EU, European

Commission, 2005. Sunal & Sunal, 2003.Ritchie, 2001. Carin, 1997) και αφετέρου

2

βελτίωση της σχολικής τους επίδοση και της συμπεριφοράς τους εντός και εκτός του

σχολικού πλαισίου (Archie, 2003. Glenn, 2000).

Η ειδική περιβαλλοντική αγωγή κυρίως στοχεύει στην περιβαλλοντική

ευαισθητοποίηση των μαθητών, στη θετική διάθεση συμμετοχής σε περιβαλλοντικές

δράσεις και στην απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης. Από την εφαρμογή της

παρατηρούνται θετικά κοινωνικά, συναισθηματικά, πνευματικά αποτελέσματα στους

συμμετέχοντες μέσω της παρακολούθησης εκπαιδευτικών περιβαλλοντικών

προγραμμάτων. Επίσης οι διδακτικοί στόχοι που θέτει το Αναλυτικό Πρόγραμμα της

Ειδικής Αγωγής ταυτίζονται με τους στόχους της ΠΕ, με αποτέλεσμα οι

περιβαλλοντικές δραστηριότητες να εντάσσονται αυτοδικαίως στην καθημερινή

εκπαιδευτική πρακτική των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής και των Τμημάτων

Ένταξης (Αναστασίου κ.ά., 2004). Στα πλαίσια του επίσημου σχολικού

προγράμματος οι εκπαιδευτικοί της Ειδικής Αγωγής υλοποιούν τακτικά

δραστηριότητες περιβαλλοντικού χαρακτήρα με στόχο την μετάδοση

περιβαλλοντικών μηνυμάτων. Σε αυτή την προσπάθεια εντάσσεται και η παρούσα

έρευνα, η οποία επιδιώκει να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών ειδικής

αγωγής για τη χρήση εναλλακτικών τρόπων μάθησης σε παιδιά με ειδικές ανάγκες

με σκοπό την μετάδοση του περιβαλλοντικού μηνύματος.

1α.ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ- ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Ο σκοπός της έρευνας είναι να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών

Ειδικής αγωγής που διδάσκουν το μάθημα της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα

τμήματα ένταξης των δημοτικών σχολείων και του Ειδικού σχολείου Κεφαλονιάς για

τη συσχέτιση της απόκτησης περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών με τη χρήση

3

του θεάτρου ως εναλλακτικού τρόπου μετάδοσης του περιβαλλοντικού μηνύματος

της ανακύκλωσης κατά τη σχολική χρονιά 2014-2015.

Τα ερευνητικά ερωτήματα που θα μελετηθούν είναι τα εξής:

- Σε ποιο βαθμό εμπέδωσαν οι μαθητές με ειδικές ανάγκες τις βασικές γνώσεις

της ανακύκλωσης;

- Σε ποιο βαθμό μπορούν οι μαθητές με ειδικές ανάγκες να εφαρμόσουν την

μέθοδο της ανακύκλωσης;

- Κατά πόσο ανέπτυξαν θετική στάση απέναντι στην ανακύκλωση μετά τη

χρήση των εναλλακτικών τρόπων μάθησης;

Η παρούσα έρευνα θεωρούμε ότι εντάσσεται στη σύγχρονη προβληματική, αφού,

παρατηρείται έλλειμμα στην βιβλιογραφία στο συγκεκριμένο πεδίο συνάντησης της

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με την Ειδική Αγωγή. Επίσης, συμβάλλει στη μελέτη

των γνώσεων και των στάσεων των μαθητών αναφορικά με τα περιβαλλοντικά

προβλήματα επιδιώκοντας να καταγράψει τις απόψεις των εκπαιδευτικών για τα

δεδομένα των πρωταγωνιστών της κατάστασης αναδεικνύοντας τα κενά και τις

ελλείψεις της σύγχρονης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την ανάπτυξη της

περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και συμπεριφοράς των παιδιών με ειδικές

εκπαιδευτικές ανάγκες. Σύμφωνα με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2010)

καθορίστηκαν ως βασικές αρχές της ΠΕ το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, ο

προσανατολισμός στη μελέτη πρόληψης ή επίλυσης περιβαλλοντικών

θεμάτων/προβλημάτων, η άμεση δράση σε τοπικό επίπεδο με στόχο μακροχρόνια

αποτελέσματα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και η ευαισθητοποίηση στην

ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων. Επίσης, η ανάδειξη συνεργασίας,

καλλιέργειας αξιών και δημιουργίας νέων προτύπων, στάσεων και συμπεριφορών

4

ατόμων, ομάδων και κοινωνιών απέναντι στο περιβάλλον, οι ίσες ευκαιρίες σε όλους

τους μαθητές [συμπεριλαμβανομένων και των μαθητών με ειδικές ανάγκες] για την

οικοδόμηση γνώσεων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων που απαιτούνται

για την προστασία του περιβάλλοντος, η έμφαση στην ενεργό συμμετοχή των

μαθητών με συζήτηση-αντιπαράθεση απόψεων, η έρευνα, η κριτική και δημιουργική

επεξεργασία και η δράση και η εστίαση της προσοχής στην αειφόρο ανάπτυξη του

περιβάλλοντος. Όμως, μέσα από τη μελέτη των τρεχόντων περιβαλλοντικών

προγραμμάτων παρατηρείται ότι η σύγχρονη παιδαγωγική έρευνα παρουσιάζει κενά

στη χρήση εναλλακτικών τρόπων μάθησης για την μετάδοση περιβαλλοντικών

μηνυμάτων στα παιδιά με ειδικές ανάγκες με σκοπό την ενσωμάτωση τους στην

κοινωνία ως αυριανών περιβαλλοντικά ενσυνείδητων πολιτών. Με την παρούσα

έρευνα επιχειρείται να καλυφθεί εν μέρει το κενό αυτό.

1β.ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ

Χρήση της θεατρικής παράστασης απόκτηση περιβαλλοντικής

ως εναλλακτικού τρόπου μετάδοσης συνείδησης των μαθητών

του περιβαλλοντικού μηνύματος στο θέμα της ανακύκλωσης

Γράφημα 1. Συνοπτικό θεωρητικό πλαίσιο έρευνας

5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει μεγάλες αλλαγές στο χώρο της

εκπαίδευσης, σε μια προσπάθεια μετάδοσης της γνώσης με εναλλακτικούς τρόπους

μάθησης που ξεπερνούν την στείρα παράθεση γνώσεων και στοχεύουν στην

διαθεματική ολιστική προσέγγιση για την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας του

μαθητή και την ενσωμάτωση των νεοαποκτηθέντων γνώσεων στην καθημερινή του

ζωή. Ο Πιέρ Μπουρντιέ (Παναγιωτόπουλος, 2004, σ. 118), κοινωνιολόγος της

εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της τέχνης, υποστηρίζει ότι θα πρέπει να

αποφύγουμε το σχολικό σύστημα να αποτελεί ένα σύμπαν απομονωμένο και ιερό,

αποκομμένο από την πραγματικότητα. Το σχολείο, επισημαίνει, πρέπει να αποφεύγει

να επιδιώκει να είναι ο μόνος χώρος επιμόρφωσης γιατί δεν μπορεί και δεν πρέπει να

φιλοδοξεί να διδάξει τα πάντα, ως ένα κλειστό σύστημα. Πρέπει να λαμβάνεται

υπόψη όλο το δίκτυο των συμπληρωματικών χώρων επιμόρφωσης, ώστε να αυξηθεί η

απόδοση της σχολικής δράσης και να ενταχθεί μεθοδικά στον κόσμο των

πολιτισμικών δραστηριοτήτων που δημιουργούν τα άλλα μέσα πολιτιστικής

επικοινωνίας. Η συμβολή της τέχνης στην εκπαίδευση θεωρείται σημαντική γιατί

επιτυγχάνει να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον των παιδιών κατά τρόπο διαφορετικό

από αυτόν της παραδοσιακής τάξης, αφού ενεργοποιεί ερεθίσματα που η

παραδοσιακή διδασκαλία δεν κατορθώνει να προσεγγίσει (Agrawal & Prasad, 2013;

Sang, 2010). Επίσης πολύ ουσιαστική πάνω στο θέμα της συσχέτισης της τέχνης με την

εκπαίδευση και ειδικά την Ειδική αγωγή είναι και η έρευνα των Διδάχου κ.ά (2012) για τη

χρήση του κουκλοθέατρου ως εναλλακτικού τρόπου μάθησης για τη μετάδοση του

περιβαλλοντικού μηνύματος σε μαθητές με ειδικές ανάγκες, όπου τα παιδιά μέσω της

ενεργητικής συμμετοχής τους και τη χρήση της τέχνης ως μέσου έκφρασης και δημιουργίας

6

κατάφεραν να ενισχύσουν τις γνώσεις σε περιβαλλοντικά ζητήματα και να εφαρμόσουν τις

αρχές που διδάχθηκαν στην καθημερινότητα τους.

Οι Βarraza & Walford (2002) επισημαίνουν εξάλλου ότι η εκπαίδευση

αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα για την προστασία του περιβάλλοντος,

τονίζοντας ότι το σχολείο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση θετικής

αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών ζητημάτων και να παρέχει περισσότερες και

ουσιαστικότερες γνώσεις για το περιβάλλον σε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτου των

ιδιαίτερων εκπαιδευτικών αναγκών τους. Επιπρόσθετα η συμμετοχή των μαθητών με

ειδικές ανάγκες σε Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης φαίνεται να τους

επηρεάζει θετικά ως προς τις γνώσεις και το ενδιαφέρον τους απέναντι στο

περιβάλλον (Specca & Lozzi, 1984). Στην έρευνα των Δημακοπούλου κ.ά (2009),

φαίνεται ότι οι δυσλεκτικοί μαθητές του δείγματος έχουν σχετικά χαμηλότερες

γνώσεις αναφορικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα σε σχέση με τους υπόλοιπους

«κανονικούς» μαθητές, δεδομένου ότι οι δυσλεξικοί μαθητές αποκτούν γενικά τις

απαιτούμενες κάθε φορά σχολικές γνώσεις με μεγαλύτερη δυσκολία, καθώς η

παραδοσιακή μέθοδος διδασκαλίας τους δυσκολεύει στην εμπέδωση των νοημάτων.

Επομένως, όπως προκύπτει και από το θεωρητικό πλαίσιο (Γράφημα 2), φαίνεται ότι η

παρακολούθηση μιας εκπαιδευτικής θεατρικής παράστασης μπορεί να λειτουργήσει ως

εναλλακτικός τρόπος μάθησης για τη μετάδοση του περιβαλλοντικού μηνύματος της

ανακύκλωσης σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

7

κλκ

Γράφημα 2. Θεωρητικό πλαίσιο για την απόκτηση της περιβαλλοντικής συνείδησης

από τους μαθητές με ειδικές ανάγκες

Επομένως, όπως φαίνεται και από το θεωρητικό πλαίσιο της έρευνας, η

παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης θα χρησιμοποιηθεί ως ερέθισμα, ως

εναλλακτικός τρόπος μετάδοσης του μηνύματος της ανακύκλωσης στους μαθητές με

ειδικές ανάγκες. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν το μάθημα της Περιβαλλοντικής

αγωγής στα τμήματα ένταξης και στο ειδικό σχολείο Κεφαλονιάς θα αξιολογήσουν

σε ποιο βαθμό οι μαθητές τους κατάφεραν να προσεγγίσουν τους εκπαιδευτικούς

στόχους του μαθήματος σύμφωνα με την ταξινομία του Bloom (1956) μετά την

παρακολούθηση μιας σειράς από εκπαιδευτικές θεατρικές παραστάσεις που

πραγματεύονταν το ζήτημα της ανακύκλωσης στο πλαίσιο του προγράμματος «Το

Θέατρο βοηθά το περιβάλλον, 2014-2015» κατά το διδακτικό έτος 2014-2015. Ειδικότερα

θα μελετηθεί εάν στον γνωστικό τομέα οι μαθητές κατέκτησαν σε επίπεδο γνώσης,

Παρακολούθηση

θεατρικής παράστασης

για τη μετάδοση του

περιβαλλοντικού

μηνύματος

Αξιολόγηση των

γνώσεων των

μαθητών για το

θέμα της

ανακύκλωσης

Αξιολόγηση των

δεξιοτήτων των

μαθητών για το

θέμα της

ανακύκλωσης

Απόκτηση

περιβαλλοντικής

συνείδησης των

μαθητών για την

διαδικασία της

ανακύκλωσης

8

κατανόησης και εφαρμογής το συγκεκριμένο περιβαλλοντικό ζήτημα. Επομένως οι

εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής που διδάσκουν το μάθημα της ΠΕ καλούνται να

αξιολογήσουν τις γνώσεις που αποκόμισαν οι μαθητές και τις δεξιότητες που

διαθέτουν για να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης και στην καθημερινή

τους ζωή. Τέλος, θα αξιολογηθεί κατά πόσο οι μαθητές κατάφεραν να αποκτήσουν

περιβαλλοντική συνείδηση σε ότι αφορά την ανακύκλωση μέσω της επιτυχής

μετάδοσης του περιβαλλοντικού μηνύματος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Για τη συλλογή των δεδομένων της έρευνας, με σκοπό την μελέτη των

απόψεων των καθηγητών Ειδικής Περιβαλλοντικής Αγωγής για τη χρήση της

θεατρικής παράστασης ως εναλλακτικού τρόπου μετάδοσης του περιβαλλοντικού

μηνύματος σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, θεωρήθηκε απαραίτητη η

κατασκευή ερωτηματολογίου. Τα ερωτηματολόγια κατασκευάστηκαν από την ίδια

την ερευνήτρια και απευθύνονταν στους εκπαιδευτικούς Ειδικής Περιβαλλοντικής

Αγωγής που διδάσκουν στα τμήματα ένταξης και στο Ειδικό σχολείο Κεφαλονιάς και

αφορούσαν την αξιολόγηση των γνώσεων και δεξιοτήτων που απέκτησαν οι μαθητές

με ειδικές ανάγκες κατά το διδακτικό έτος 2014-2015 λαμβάνοντας υπόψιν το

γεγονός ότι στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος «Το Θέατρο βοηθά το

περιβάλλον, 2014-2015» οι μαθητές όλων των σχολείων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Κεφαλονιάς παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους μια σειρά από

θεατρικές παραστάσεις με θέμα την ανακύκλωση για την προώθηση του

περιβαλλοντικού μηνύματος.

9

Το δείγμα της έρευνας αποτελείτο από 25 εκπαιδευτικούς ειδικής

Περιβαλλοντικής αγωγής στο σύνολο των 40 που διδάσκουν στην Πρωτοβάθμια

Εκπαίδευση του Νομού Κεφαλονιάς κατά το διδακτικό έτος 2014-2015 και η επιλογή του

δείγματος έγινε με τη μέθοδο της τυχαίας δειγματοληψίας. Τα ερωτηματολόγια

διανεμήθηκαν στην έναρξη της ετήσια γενικής συνέλευσης του Γραφείου Περιβαλλοντικής

εκπαίδευσης του Νομού Κεφαλονιάς στην οποία συμμετέχουν οι καθηγητές Περιβαλλοντικής

Αγωγής όλων των σχολείων της Κεφαλονιάς και διεξήχθη την Παρασκευή 17 Απριλίου

2015. Οι εκπαιδευτικοί καλούνταν να απαντήσουν σε όλες τις ερωτήσεις. Με το

ερωτηματολόγιο υπήρχε επισυναπτόμενη συνοδευτική επιστολή στην οποία η ερευνήτρια

τόνιζε ότι σκοπός της αξιολόγησης ήταν να διακριβωθούν τα οφέλη ή τυχόν αδυναμίες του

περιβαλλοντικού προγράμματος «Το Θέατρο βοηθά το περιβάλλον, 2014-2015» με τελικό

στόχο τη βελτίωση του και την καθιέρωση του στα εκπαιδευτικά προγράμματα της

Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του Νομού Κεφαλονιάς. Επίσης επισήμανε ότι τα

ερωτηματολόγια ήταν ανώνυμα και καλούσε τους εκπαιδευτικούς μετά τη συμπλήρωση να

παραδώσουν τα ερωτηματολόγια στη γραμματεία του γραφείου Περιβαλλοντικής

εκπαίδευσης, από όπου τα παρέλαβε την επόμενη μέρα. Τα ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκαν

ακέραια από ολόκληρο το επιλεχθέν δείγμα εκπαιδευτικών.

Στην αρχική του μορφή το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε 25 ερωτήσεις

κλειστού τύπου και αποτελείτο από δύο μέρη. Το Α΄ Μέρος περιελάμβανε πέντε ερωτήσεις

που αφορούσαν δημογραφικά στοιχεία των καθηγητών, όπως το φύλο, την ηλικία, τις

σπουδές και την προϋπηρεσία. Το Β΄ Μέρος περιελάμβανε 20 δηλώσεις που μετρούσαν τις

γνώσεις που αποκτήθηκαν από τους μαθητές, την κατανόηση των περιβαλλοντικών

ζητημάτων και την εφαρμογή περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών μετά την

παρακολούθηση των θεατρικών παραστάσεων και αφορούσαν το θέμα της

ανακύκλωσης, όπως παρουσιαζόταν στο σύνολο των θεατρικών παραστάσεων που

παρακολούθησαν οι μαθητές. Οι δηλώσεις αυτές χρησιμοποιούσαν την κλίμακα

Likert με πέντε διαβαθμίσεις (1.Kαθόλου 2.Λίγο 3.Αρκετά 4.Πολύ 5.Πάρα πολύ). Η

10

αρχική μορφή του ερωτηματολογίου δόθηκε πιλοτικά σε ομάδα 12 καθηγητών, που

είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα με το δείγμα της έρευνας, με σκοπό να

διαπιστωθούν τυχόν δυσκολίες στην κατανόηση των ερωτήσεων του

ερωτηματολογίου και να γίνουν βελτιώσεις. Από τις 20 ερωτήσεις του Β΄ Μέρους, οι

5 κρίθηκαν ακατάλληλες μετά την αρχική ανάλυση και αφαιρέθηκαν.

Το ερωτηματολόγιο της παρούσας έρευνας στην τελική μορφή του

αποτελείται από 15 ερωτήσεις κλειστού τύπου με την κλίμακα Likert (1.Kαθόλου

2.Λίγο 3.Αρκετά 4.Πολύ 5.Πάρα πολύ) και 5 ερωτήσεις δημογραφικού χαρακτήρα

για τα στοιχεία του εκπαιδευτικού που αξιολογεί. Οι ερωτήσεις κλειστού τύπου

ανήκουν στη διατακτική κλίμακα και χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: 1) Eρωτήσεις

αξιολόγησης των γνώσεων που αποκτήθηκαν από τους μαθητές (5 ερωτήσεις) 2)

Ερωτήσεις αξιολόγησης των δεξιοτήτων που απέκτησαν οι μαθητές (5 ερωτήσεις) και

3) Ερωτήσεις αξιολόγησης της περιβαλλοντικής στάσης των μαθητών μετά την

παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης (5 ερωτήσεις). Οι ερωτήσεις του Β΄

Μέρους του ερωτηματολογίου ακολουθούν την ταξινομία του Bloom στην ιεράρχηση

των δεξιοτήτων του γνωστικού τομέα και περιγράφονται ως εξής: οι ερωτήσεις Β1-

Β5 αφορούν την κατάκτηση των νέων γνώσεων, οι ερωτήσεις Γ1-Γ5 την κατανόηση

των γνώσεων και οι ερωτήσεις Δ1-Δ5 την εφαρμογή των νέων γνώσεων. Ο

συντελεστής Cronbach’s που προσμετρά την αξιοπιστία εσωτερικής συνοχής

βαθμολογήθηκε με 0,85 για ολόκληρο το ερωτηματολόγιο και θεωρείται αρκετά

υψηλός. Επίσης το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει μια ερώτηση ελέγχου «Σε ποιο

βαθμό αναγνωρίζουν οι μαθητές τα μη ανακυκλώσιμα υλικά;» (Γ5) για τον έλεγχο

της αξιοπιστίας των απαντήσεων των ερωτηθέντων.

Ως επίπεδο γνώσεων των μαθητών, επίπεδο απόκτησης δεξιοτήτων

και επίπεδο δημιουργίας περιβαλλοντικής συνείδησης ορίζεται ο μέσος όρος των

11

δηλώσεων των εκπαιδευτικών κατά την αξιολόγηση των μαθητών τους σύμφωνα με

την κλίμακα Likert. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό

πακέτο. Το κριτήριο στατιστικής σημαντικότητας που χρησιμοποιήθηκε είναι το

α=0,05.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Στην έρευνα αυτή επιδιώχθηκε να αξιολογηθούν οι γνώσεις που

αποκόμισαν οι μαθητές με ειδικές ανάγκες και οι δεξιότητες που απόκτησαν για να

εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης στην καθημερινή τους ζωή μέσω του

περιβαλλοντικού προγράμματος «Το Θέατρο βοηθά το περιβάλλον, 2014-2015». Τέλος

αξιολογείται ο βαθμός εφαρμογής των νέων γνώσεων των μαθητών, δηλαδή εάν οι

μαθητές κατάφεραν να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση σε ότι αφορά την

ανακύκλωση μέσω της επιτυχής μετάδοσης του περιβαλλοντικού μηνύματος. Για την

ανάλυση των δεδομένων που ήταν διατακτικής μορφής χρησιμοποιήθηκε το

πρόγραμμα πινάκων και διαγραμμάτων του word. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν

χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες, όπως και τα μέρη του ερωτηματολογίου και

συνδυάζονταν με το κάθε ερευνητικό ερώτημα της έρευνας.

Το πρώτο ερευνητικό ερώτημα της παρούσας έρευνας αφορούσε το

βαθμό εμπέδωσης των βασικών γνώσεων για την ανακύκλωση από τους μαθητές με

ειδικές ανάγκες. Για να απαντηθεί το ερώτημα οι εκπαιδευτικοί αξιολόγησαν τις νέες

γνώσεις που απέκτησαν οι μαθητές τους για το ζήτημα της ανακύκλωσης μέσω

γραπτών δοκιμίων κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Τα θέματα που

12

μελετήθηκαν ήταν ο όρος κομποστοποίηση, τα ανακυκλώσιμα υλικά, τα οφέλη της

ανακύκλωσης για το φυσικό περιβάλλον, η έννοια της ανακύκλωσης και τα λάθη της

ανακύκλωσης. Οι εκπαιδευτικοί Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αξιολόγησαν με μέσο

όρο 4 (Πολύ) και 3,8 (αρκετά έως πολύ) το βαθμό γνώσεων των μαθητών τους για τα

ανακυκλώσιμα υλικά και την έννοια της ανακύκλωσης αντίστοιχα. Ακολουθούν οι

γνώσεις για τα λάθη της ανακύκλωσης με μέσο όρο 3 (Αρκετά) και τα οφέλη της

ανακύκλωσης με μέσο όρο 2,5 (Λίγο έως αρκετά). Τέλος ο όρος που δυσκόλεψε τους

μαθητές ως προς την ερμηνεία του είναι η κομποστοποίηση με μέσο όρο απαντήσεων

1,3 (Λίγο έως Καθόλου). Στο Γράφημα 3 αναπαριστώνται τα αποτελέσματα της

αξιολόγησης των γνώσεων των μαθητών από τους εκπαιδευτικούς τους.

Γράφημα 3. Αξιολόγηση επίδοσης μαθητών με ειδικές ανάγκες σε επίπεδο

νεοαποκτηθεισών γνώσεων

Το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα της έρευνας αφορούσε το επίπεδο

δεξιοτήτων των μαθητών για την εφαρμογή της ανακύκλωσης. Οι εκπαιδευτικοί

αξιολόγησαν σε ποιο βαθμό οι μαθητές μετά το πέρας της παρακολούθησης των

ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΝΩΣΕΩΝ

Κομποστοποίηση

Ανακυκλώσιμα υλικά

Εννοια της ανακύκλωσης

Λάθη της ανακύκλωσης

Οφέλη ανακύκλωσης

13

θεατρικών παραστάσεων του εκπαιδευτικού προγράμματος μπορούσαν να

διαχωρίζουν τους κάδους ανακύκλωσης από τους συμβατικούς κάδους, αναγνώριζαν

τα υλικά τοποθέτησης στους μπλε κάδους, διαχώριζαν την χρήση των μπλε από τους

κίτρινους κάδους, αναγνώριζαν τα ανακυκλώσιμα υλικά και τα μη ανακυκλώσιμα.

Παρατηρείται ότι κατά μέσο όρο 4,5 και 4,1 (Πολύ έως πάρα πολύ) οι εκπαιδευτικοί

διαπίστωσαν ότι οι μαθητές τους μπόρεσαν να διακρίνουν τους κάδους ανακύκλωσης

από τους συμβατούς και να αναγνωρίζουν ποια υλικά τοποθετούμε στους μπλε

κάδους αντίστοιχα. Επίσης κατά μέσο όρο 3,2 οι μαθητές ξεχωρίζουν την χρήση των

μπλε και κίτρινων κάδων ανακύκλωσης. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί αξιολογούν με μέσο

όρο 3,3 και 3,2 (Αρκετά έως πολύ) την ικανότητα διάκρισης των ανακυκλώσιμων και

μη ανακυκλώσιμων υλικών από τους μαθητές τους. Στο Γράφημα 4 αναπαριστώνται

τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των δεξιοτήτων των μαθητών από τους

εκπαιδευτικούς τους.

Γράφημα 4. Αξιολόγηση επίδοσης μαθητών με ειδικές ανάγκες σε επίπεδο

δεξιοτήτων

ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

Διαχωρισμός κάδων

ανακύκλωσης και συμβατών

κάδων

Υλικά για τους μπλε κάδους

Διαχωρισμός μπλε και

κίτρινων κάδων

Ανακυκλώσιμα υλικά

Μη ανακυκλώσιμα υλικά

14

Το τρίτο ερευνητικό ερώτημα της έρευνας αφορούσε το επίπεδο

εφαρμογής των γνώσεων στο θέμα της ανακύκλωσης, δηλαδή κατά πόσο ανέπτυξαν

οι μαθητές θετική στάση απέναντι στην ανακύκλωση και περιβαλλοντική συνείδηση

μετά τη χρήση των θεατρικών παραστάσεων ως εναλλακτικών τρόπων μάθησης.

Αρχικά οι εκπαιδευτικοί αξιολόγησαν την γενικότερη θετική στάση των μαθητών

στο θέμα της ανακύκλωσης με μέσο όρο 4,8 (Πολύ έως πάρα πολύ) και την επιθυμία

τους να συμμετάσχουν σε προγράμματα ανακύκλωσης του σχολείου τους με μέσο

όρο απαντήσεων 4,6. Στη συνέχεια αξιολογήθηκαν οι δηλώσεις των μαθητών για

μείωση της χρήσης πλαστικών σακουλών στο σπίτι με μέσο όρο μόλις 2 (Λίγο).

Παρόλα αυτά αξιοσημείωτο είναι ότι με μέσο όρο 3,2 και 3 (Αρκετά έως πολύ) οι

μαθητές δήλωσαν ότι εφάρμοσαν την χρήση της ανακύκλωσης στην καθημερινή τους

ζωή και επιλέγουν πλέον ανακυκλώσιμα υλικά στη σχολική ζωή τους. Επομένως

προκύπτει ότι οι μαθητές παρόλο που είναι θετικοί στο θέμα της ανακύκλωσης και

επιθυμούν να συμμετάσχουν στα προγράμματα ανακύκλωσης του σχολείου,

εντούτοις δεν μείωσαν σημαντικά τη χρήση πλαστικών σακουλών στην οικογένεια

τους. Στο Γράφημα 4 αναπαριστώνται τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της

περιβαλλοντικής στάσης των μαθητών από τους εκπαιδευτικούς τους.

15

Γράφημα 4. Αξιολόγηση επίδοσης μαθητών με ειδικές ανάγκες σε επίπεδο

περιβαλλοντικών στάσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Σκοπός της παρούσας εργασίας, που διεκπεραιώθηκε με τη χρήση της

συσχετιστικής έρευνας, ήταν η μελέτη των απόψεων των εκπαιδευτικών Ειδικής

αγωγής που διδάσκουν το μάθημα της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα τμήματα

ένταξης των δημοτικών σχολείων και του Ειδικού σχολείου Κεφαλονιάς για τη

συσχέτιση της απόκτησης περιβαλλοντικής συνείδησης στο θέμα της ανακύκλωσης

με τη χρήση του θεάτρου ως εναλλακτικού τρόπου μετάδοσης του περιβαλλοντικού

μηνύματος της ανακύκλωσης κατά τη σχολική χρονιά 2014-2015. Τα αποτελέσματα

της έρευνας έδειξαν ότι, σύμφωνα με τις αξιολογήσεις των ίδιων των εκπαιδευτικών,

ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ

ΣΤΑΣΕΩΝ

Θετικοί στην ανακύκλωση

Εφαρμογή στην

καθημερινότητα

Χρήση ανακυκλώσιμων

υλικών στη σχολική ζωή

Μείωση της χρήσης πλαστικών

σακούλων

Επιθυμία για συμμετοχή σε

σχολικά προγράμματα

ανακύκλωσης

16

η χρήση εκπαιδευτικών θεατρικών προγραμμάτων συμβάλλει θετικά στην γνωστική

αντίληψη και εφαρμογή των γνώσεων στην καθημερινή ζωή των μαθητών με ειδικές

ανάγκες σχετικά με θέματα Περιβαλλοντικής Αγωγής. Οι μαθητές μπόρεσαν να

αφομοιώσουν καλύτερα την έννοια της ανακύκλωσης, να κατακτήσουν τις

απαραίτητες δεξιότητες και να αποκτήσουν στην καθημερινότητα τους μια ευρύτερη

περιβαλλοντική συνείδηση. Παρόμοια αποτελέσματα έχουν καταγραφεί και από τους

Διδάχου κ.ά (2012) και Δημακοπούλου κ.ά (2009).

Εκείνο που σαφώς προτείνεται, λοιπόν, είναι μια ευρύτερη χρήση του

θεάτρου ως εργαλείου στην Ειδική Περιβαλλοντική εκπαίδευση, αλλά και στην

γενική εκπαίδευση εντάσσοντας και καθιερώνοντας την παρακολούθηση

εκπαιδευτικών θεατρικών προγραμμάτων στα αναλυτικά προγράμματα. Επίσης

χρήζει περαιτέρω έρευνας η διερεύνηση τρόπων για να αναπτυχθεί μια γόνιμη

συνεργασία προς όφελος των μαθητών ανάμεσα στον χώρο της τέχνης και της

εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες της. Κατά συνέπεια στόχος του Υπουργείου

Παιδείας πρέπει να είναι η εξεύρεση εναλλακτικών τρόπων μάθησης για την

καλύτερη αφομοίωση των γνώσεων από τους μαθητές και της εφαρμογής τους στην

καθημερινή ζωή τους. Νέα ερευνητικά ερωτήματα που προκύπτουν από τα

αποτελέσματα της παρούσας έρευνας είναι τα εξής: Ποιοι άλλοι εναλλακτικοί τρόποι

μάθησης θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για την καλύτερη μετάδοση των γνώσεων

στους μαθητές; Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να συμβάλλει το θέατρο στην

κατάκτηση γενικότερων γνώσεων για τους μαθητές με ειδικές ανάγκες; Μπορεί η

περιβαλλοντική εκπαίδευση να συμβάλλει στην δημιουργία περιβαλλοντικής

συνείδησης των μαθητών, οι οποίοι αποτελούν και τους αυριανούς πολίτες; Η

εκπόνηση ερευνών γύρω από τέτοια ερωτήματα θα μας βοηθούσε να αποκτήσουμε

17

περισσότερες πληροφορίες για τη βελτίωση των εκπαιδευτικών πρακτικών τόσο σε εθνικό

όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ξένη Βιβλιογραφία

Agrawal, Α. and Piyush P. (2013) "Skill Development Education Through ICT

(ODL)."Journal of open schooling, Volume: iv, Number: 1, January-June 2013.

Archie, M. L. (2003). Advancing Education Through Environmental Literacy.

Association for Supervision and Curriculum Development. Alexandria, VA

Barraza, L., Walford, R. (2002) Environmental Education: A comparison between

English and Mexican School Children. Environmental Education Research, 8, 2.

Carin, A. (1997). Teaching Modern Science. 7th ed. N. Jersey : Merrill-Prentice Hall.

Department for Education and Skills (DfEE) (2006) Sustainable Development Action

Plan, Learning for the Future. London:HMSO.

Dimakopoulou M., (2009) Environmental Education Programs and their Impact on

Dyslexic and Non-dyslexic Primary School Students’ Knowledge of Environmental

Problems, Athens: University of Aegean.

Glenn, J. L. (2000). Environment-based Education: Creating High Performance

Schools and Students. National Environmental Education and Training Foundation.

Washington, DC.

Morrone, M., Mancl, K. and Carr, K., (2001) Development of Metric to Test Group

Differences in Ecological Knowledge as one Component of Environmental Literacy,

The Journal of Environmental Education, 32(4), 33-42.

Paraskevopoulos, S., Pandeliadou, S. and Zafiropoulos, K., (1998) Environmental

knowledge of elementary school students in Greece, The Journal of Environmental

Education, 29(3), 55-60.

Ritchie, R. (2001). Science. Στο: B. Carpenter, P. Asdown & K. Bovair, (eds)

Enabling Access: Effective Teaching and Learning for Pupils with learning

Difficulties.2nd edn. David Fulton. London

Sang, G. (2010). Teacher characteristics and ICT integration: a study in pre-service

and in service primary education teachers in China. Ghent University. Ανακτήθηκε

στις 10 Μαρτίου 2015 από

http://users.ugent.be/~mvalcke/CV/Sang%20G._PhD%20Dissertation.pdf

18

Specca, L. & Lozzi, L. (1984). Environmental Education Research Related to the

Affective Domain. Monographs in Environmental Education and Environmental

Studies. No 2. ERIC/SMEAC.

Sunal, D.W. & Sunal, C.S. (2003). Science in the Elementary and Middle School.

Merrill- Prentice Hall. N.Jersey.

Ελληνική Βιβλιογραφία

Αγγελίδου, Ε. (1999). Προβληματισμοί στη διδακτική της Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης. Εκπαιδευτική Κοινότητα, 49, 26-29.

Αναστασίου Κ., Γωνιά Κ., Ημέλλου Α.(2004) «Το σποράκι πηγή ζωής»: Ένα

πρόγραμμα Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε πλαίσιο ειδικής αγωγής, Θέματα ειδικής

Αγωγής, 23, 3-10.

Γεωργόπουλος, Α. (2004). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Μερικά κομβικά ζητήματα/

προκλήσεις μπροστά στον 21ο αιώνα. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 134, 128-143.

Γούπος Θ. (2005) Τα είδη προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που

εκπονούν οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιος και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. 1o

Συνέδριο Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Ισθμός

Κορίνθου, 23-25 Σεπτεμβρίου 2005.

Δελλασούδας, Λ. (2005). Σχολική ένταξη μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες,

Β΄ έκδοση. Αθήνα: αυτοέκδοση.

Δημητρίου Α. (2002). Πολυσημαντική θεώρηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

και τα προβλήματα της στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στο: Ν. Πολεμικός, Μ. Καΐλα

& Φ. Καλαβάσης (επιμ.) Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και Πολιτική Ψυχοπαθολογία.

Αποκλίσεις στο χώρο της εκπαίδευσης, τομ. Γ'. Αθήνα: Ατραπός

Διδάχου Β. & Παπανικολάου Μ. (2012) Εφαρμογή εναλλακτικού τρόπου μάθησης

για παιδιά ειδικής αγωγής και μετάδοση περιβαλλοντικού μηνύματος με τη χρήση

κουκλοθεατρικού παραμυθιού. Aθήνα: αυτοέκδοση.

Ευρωπαϊκός Φορέας Ειδικής Αγωγής (2006). Η Ειδική Αγωγή στην Ευρώπη. Δίκτυο

πληροφόρησης για την εκπαίδευση στην Ευρώπη, Ευρυδίκη. Διαθέσιμο στο:

www.european-agency.org.

Ευσταθίου, Α., Σιωπίδης, Π. & Ταμουτσέλη, Κ. (2000). Συμμετοχική Περιβαλλοντική

Εκπαίδευση και Αειφορία: Ενεργοποίηση της Παιδικής Συμμετοχής στο Σχεδιασμό και

την Προστασία του Περιβάλλοντος. Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, σελ. 49. Λάρισα.

19

Ζωδιάτου, Ε., Πασσά, Μ., Σταυρόπουλος, Α. (2009). Οι δρόμοι του νερού- Τριήμερο

Πρόγραμμα ειδικής Αγωγής του ΚΠΕ Κλειτορίας για παιδιά με νοητική, Κέντρο

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας.

Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2000). Ένταξη: Ουτοπία ή πραγματικότητα; Η εκπαιδευτική και

πολιτική διάσταση της ένταξης μαθητών με ειδικές ανάγκες. Αθήνα: Ελληνικά

Γράμματα.

Κοντάκος, Α., Αναστασάτος, Ν., Ζούκης, Ν. (2005). Η οικολογία και η σημασία της

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ως αναγκαιότητα ανάπτυξης πολυδιάστατων και

ποικιλόμορφων μοντέλων ερμηνείας: το παράδειγμα των κυμάτων αλλαγής του

πολιτισμού του Tοffler. Στο: Μ. Καΐλα, Ε. Θεοδωροπούλου, Α, Δημητρίου, Γ.

Ξανθάκου, Ν. Αναστασάτος (επιμ.) Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Ερευνητικά

δεδομένα & Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός. Αθήνα: Ατραπός

Λιαράκου, Γ. (2002). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Ένα εργαλείο για την ένταξη των

παιδιών με ειδικές ανάγκες στη γενική εκπαίδευση. Αθήνα:Σύγχρονη Εκπαίδευση

Ματσαγγούρας, Η., (2000). Η σχολική Τάξη. Αθήνα: Gutenb

Μάναλης Π., Πλατανιστιώτη Σ., Σκαμπαρδώνης Σ., Στεφανόπουλος Ν., Φραντζή

Παναγιωτόπουλος, Ν. (επιμ.) (2004), Για την εκπαίδευση του μέλλοντος: οι προτάσεις

του Πιέρ Μπουρντιέ, Νήσος.

Παπαναστασίου Ε., Παπαναστασίου Κ. (2014) Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας

β΄έκδοση. Λευκωσία.

Τσελεκτσίδου Α. & Ψαλλιδάς, Β. (2002). Οικολογικά Σχολεία -Εκπαιδευτικό Υλικό

για το Διεθνές Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης "Eco-Schools". Ελληνική

Εταιρία για την Προστασία της Φύσης. Αθήνα.

Φλογαΐτη, Ε. & Βασάλα, Παρασκευή (1999). Το Ενεργειακό Ζήτημα – Εκπαιδευτικό

Υλικό για το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1

ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

17 Απριλίου 2015

20

Αγαπητέ/ή συνάδελφε,

Ονομάζομαι Ανθούλα Γαλιατσάτου και είμαι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Τμήμα

Επιστημών Αγωγής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Ανέλαβα την διαξαγωγή της

παρούσας έρευνας στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου υποχρεώσεων προς το

Πανεπιστήμιο. Η έρευνα έχει σκοπό να μελετήσει τις περιβαλλοντικές γνώσεις,

δεξιότητες και στάσεις των μαθητών με ειδικές ανάγκες με τη χρήση του θεάτρου ως

εναλλακτικού τρόπου μάθησης στα τμήματα ένταξης των δημοτικών σχολείων και του

Ειδικού σχολείου Κεφαλονιάς το σχολικό έτος 2014-2015.

Η επιλογή του δείγματος έγινε τυχαία από τους καταλόγους καθηγητών

Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Κεφαλονιάς, λαμβάνοντας

υπόψιν το γεγονός ότι στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράμματος «Το Θέατρο βοηθά

το περιβάλλον, 2014-2015» οι μαθητές όλων των σχολείων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους 2014-2015 μια σειρά από θεατρικές

παραστάσεις για την προώθηση του περιβαλλοντικού μηνύματος.

Η συνεργασία σας θα συμβάλει ουσιαστικά στην επιτυχία της έρευνας και την

διακρίβωση των οφελών ή τυχόν αδυναμιών του περιβαλλοντικού προγράμματος «Το

Θέατρο βοηθά το περιβάλλον, 2014-2015» με τελικό στόχο τη βελτίωση του και την

καθιέρωση του στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του

Νομού Κεφαλονιάς και θα εκτιμήσω ιδιαίτερα την προθυμία σας να συμμετάσχετε σε αυτήν.

Θα ήθελα να τονίσω εξ αρχής ότι οι απαντήσεις είναι εμπιστευτικές, αφορούν υποκειμενικές

απόψεις και δεν ζητείται σε κανένα σημείο να δηλώσετε τα στοιχεία σας.

Σας παρακαλώ θερμά να απαντήσετε με ειλικρίνεια σε όλες τις ερωτήσεις και να

αφήσετε το συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο στη γραμματεία του γραφείου Περιβαλλοντικής

εκπαίδευσης μετά το πέρας της συνέλευσης. Εάν έχετε οποιεσδήποτε απορίες ή σχόλια

21

σχετικά με την έρευνα μπορείτε να επικοινωνήσετε με την υποφαινόμενη μέσω

ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην διεύθυνση anthi_galiatsatou@hotmail.com.

Ευχαριστώ για την συνεργασία σας.

Ανθούλα Γαλιατσάτου

Καθηγήτρια Φιλολογίας-Μεταπτυχιακή φοιτήτρια

anthi_galiatsatou@hotmail.com

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Παρακαλώ συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο με ειλικρίνεια και συνέπεια. Η

παρούσα έρευνα μελετά τις περιβαλλοντικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις των

μαθητών με ειδικές ανάγκες με τη χρήση του θεάτρου ως εναλλακτικού τρόπου

μάθησης.

Α.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

1. Φύλο

Άνδρας Γυναίκα

2. Ηλικία

Σημειώστε την ηλικία σας …………χρόνων

3. Μόρφωση

ΑΕΙ ΤΕΙ ΙΕΚ Άλλο

4. Ειδικότητα

Σημειώστε την ειδικότητα σας…………….

22

5. Προϋπηρεσία

Σημειώστε σε χρόνια…………

Στις παρακάτω ερωτήσεις απαντήστε βάζοντας Χ στο αντίστοιχο κουτάκι της

ερώτησης με:

1.Kαθόλου 2.Λίγο 3.Αρκετά 4.Πολύ 5.Πάρα πολύ

Β.ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΝΕΟΑΠΟΚΤΗΘΕΙΣΩΝ

ΓΝΩΣΕΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΝΩΣΕΩΝ 1 2 3 4 5

1.Σε ποιο βαθμό κατανόησαν οι μαθητές τον όρο κομποστοποίηση;

2.Μπόρεσαν να μάθουν οι μαθητές ποια υλικά θεωρούνται

ανακυκλώσιμα;

3.Σε ποιο βαθμό κατανόησαν οι μαθητές τα οφέλη της

ανακύκλωσης για το φυσικό περιβάλλον;

4.Σε ποιο βαθμό γνώρισαν οι μαθητές την έννοια της ανακύκλωσης;

5.Σε ποιο βαθμό έμαθαν οι μαθητές ποια θεωρούνται τα λάθη της

ανακύκλωσης;

Γ.ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 1 2 3 4 5

1.Σε ποιο βαθμό μπορούν να ξεχωρίσουν οι μαθητές τους κάδους

ανακύκλωσης από τους συμβατικούς κάδους;

2.Μπορούν να αναγνωρίσουν οι μαθητές ποια υλικά τοποθετούμε

στους μπλε κάδους;

3.Σε ποιο βαθμό μπορούν να ξεχωρίσουν οι μαθητές την χρήση των

μπλε από τους κίτρινους κάδους;

4.Σε ποιο βαθμό μπορούν να αναγνωρίσουν οι μαθητές ποια υλικά

ανακυκλώνονται;

5.Σε ποιο βαθμό αναγνωρίζουν οι μαθητές τα μη ανακυκλώσιμα

υλικά;

Δ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 1 2 3 4 5

23

1.Κατά πόσο είναι θετικοί οι μαθητές στο θέμα της ανακύκλωσης;

2.Σύμφωνα με τους ίδιους εφάρμοσαν τη χρήση της ανακύκλωσης

στην καθημερινή τους ζωή;

3.Σε ποιο βαθμό μείωσαν τη χρήση πλαστικών σακούλων στο σπίτι

τους;

4.Σε ποιο βαθμό δήλωσαν ότι επιλέγουν πλέον στη σχολική τους

ζωή τη χρήση ανακυκλωμένων υλικών (π.χ τετράδια);

5.Σε ποιο βαθμό έδειξαν οι μαθητές επιθυμία να συμμετάσχουν στο

πρόγραμμα ανακύκλωσης του σχολείου;

Ευχαριστούμε για το χρόνο σας!