Δημιουργία Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης για την...

Ε Θ Ν Ι Κ Ο & Κ Α Π Ο ∆ Ι Σ Τ Ρ Ι Α Κ Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ ΤΗ Μ Ι Ο Α Θ Η Ν Ω Ν Π Α Ι ∆ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Τ Μ Η Μ Α ∆ Η Μ Ο ΤΙ Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι ∆ Ε Υ Σ Η Σ

Τ Ο Μ Ε Α Σ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Ω Ν & Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ

∆Ι∆ΑΚΤΟΡΙΚΗ ∆ΙΑΤΡΙΒΗ Μέρος Α΄

Τεχνολογιών τ

ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΗ

∆ηµιουργία Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης για την παιδαγωγική αξιοποίηση των

ης Πληροφορίας & της Επικοινωνίας στην εκπαιδευτική πράξη:Μελέτη ενός Πολυµορφικού Μοντέλου Εφαρµογής

µε χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον.

ΕΚΠΟΝΗΣΗ

ΜΑΡΙΑ Σ. ΦΡΑΓΚΑΚΗ Υπότροφος Ιδρύµατος Κρατικών Υποτροφιών

Ι.Κ.Υ.

Εξεταστική Επιτροπή Μέλη Συµβουλευτικής Επιτροπής

Καθηγητής Αριστοτέλης Ράπτης (Επόπτης)

Καθηγητής Βασίλης Μακράκης

Καθηγήτρια Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου

Μέλη Εξεταστικής Επιτροπής Καθηγητής Ηλίας Ματσαγγούρας

Αναπληρωτής Καθηγητής Αντώνης Λιοναράκης

Αναπληρωτής Καθηγητής Βασίλης Κόµης

Επίκουρος Καθηγητής Παναγιώτης Πολίτης

ΑΘΗΝΑ 2008

Στη Νεφέλη µου,

Του κρίνου την ανασαιµιά, το µύρο απ’ τα γιασεµιά

κι ό,τι όµορφο χαρά µου,

πήρε ο Θεός και µιαν αυγή, άγγελο σ’ έπλασε στη γη

Και σ’ έφερε κοντά µου…

Σ. Γ. Φραγκάκης


ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ο πηγαιµός για τη δική µου Ιθάκη ήταν µακρύς, γεµάτος περιπέτειες, γεµάτος γνώσεις. Μπήκα σε

λιµάνια πρωτοειδωµένα, σταµάτησα σε εµπορεία Φοινικικά, απέκτησα σεντέφια και κοράλλια κι έµαθα από τους

σπουδασµένους. Και Κύκλωπες συνάντησα και Λαιστρυγόνες, µα πάντα στο νου µου είχα την Ιθάκη. «Το

φθάσιµον εκεί ήταν ο προορισµός µου».

Είχα πάντα δίπλα µου στο ταξίδι αυτό τον Καθηγητή κ. Αριστοτέλη Ράπτη, ο οποίος είναι ο επόπτης της

διατριβής µου και ο επιστηµονικός υπεύθυνος του Προγράµµατος «Epict-Esperides», στο οποίο ανέπτυξα την

ερευνητική µου δράση. Κάτω από τη στέγη του διένυσα µια εφτάχρονη πορεία, ταξίδεψα κι απέκτησα

επιστηµονική κατάρτιση στον τοµέα της παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ. Το κριτικό-εποικοδοµητικό µα και

ατίθασο πνεύµα του, η καινοτόµος του µατιά, καθώς και η εµπιστοσύνη που µου έδειξε µ’ έκαναν να αναδείξω τα

«πιστεύω» µου σε αυτή την ερευνητική εργασία. Οφείλω ένα ιδιαίτερα µεγάλο ευχαριστώ στον Καθηγητή κ. Βασίλη Μακράκη, ο οποίος µ’ έβγαλε απ’ τα

απάνεµα λιµάνια µια γαλήνιας διαδροµής, µου έδωσε πυξίδα και κατανόησα, µου εµφύσησε χειραφετικό

προσανατολισµό και έδρασα. Κι έτσι, «δια νοός και δια χειρός» του δασκάλου µου, ταξίδεψα µε µεθοδικά

χαραγµένη πορεία, µε ρώτα κοινωνικό-πολιτική στην ενσωµάτωση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία µε

χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον. Στην Καθηγήτρια κα. Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, οφείλω ένα µεγάλο ευχαριστώ, γιατί µε στήριζε πάντοτε

στο ταξίδι µου µε εµπιστοσύνη. «Με λογισµό και όνειρο» µε έκανε να προσεγγίσω ένα τεχνοκρατικό περιβάλλον

και να απολαύσω τη διαδροµή µε σκέψη υψηλή και εκλεκτή συγκίνηση. Χωρίς το λογοτεχνικό της πνεύµα η

διατριβή µου θα στερούνταν δηµιουργικής σκέψης και φαντασίας.

Στον Καθηγητή κ. Ηλία Ματσαγγούρα, δάσκαλό µου από τα φοιτητικά χρόνια, θέλω να πω ένα µεγάλο

ευχαριστώ για την ηθική στήριξη αλλά και για την πολύτιµη βοήθειά του. Το στοχαστικο-κριτικό του πνεύµα, τα

επιστηµονικά συγγράµµατά του καθώς και οι σηµαντικές παρατηρήσεις του βοήθησαν στη θεωρητική τεκµηρίωση

της επιµορφωτικής και ερευνητικής-διδακτικής προσέγγισης της διατριβής µου, στην κατηγοριοποίηση των

δεδοµένων και στην ανάλυση των αποτελεσµάτων της έρευνάς µου. Στον Aναπληρωτή Καθηγητή κ. Αντώνη Λιοναράκη, οφείλω την πολυµορφική διάσταση της διατριβής

µου. Τον ευχαριστώ, γιατί µε βοήθησε να δω την εξ Αποστάσεως εκπαίδευση µε παιδαγωγική µατιά, µέσα στο

κοινωνικο-πολιτικό της συγκείµενο. Με τον τρόπο αυτό µπόρεσα να τεκµηριώσω θεωρητικά το Μοντέλο

Εφαρµογής της διατριβής µου, προσδίδοντας σε αυτό παιδαγωγική διάσταση µε θεωρήσεις, αρχές, µεθοδολογία

και εκπαιδευτικές πρακτικές ενός στοχαστικο-κριτικού µοντέλου επιµόρφωσης και επαγγελµατικής ανάπτυξης.

Ευχαριστώ βαθιά τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Βασίλη Κόµη για την προθυµία του να προσφέρει τη

βοήθειά του, από το ξεκίνηµα κιόλας της διατριβής µου. Το εκπαιδευτικό υλικό που µου προσέφερε για τη

µεθοδολογική προσέγγιση της έρευνάς µου, για την επιµόρφωση των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ και για την

παιδαγωγική αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, ήταν για µένα πολύτιµο.

Θέλω ακόµα να ευχαριστήσω τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Παναγιώτη Πολίτη για τη συµµετοχή του στην

επταµελή µου επιτροπή, για τη γενικότερη συµβολή του στο χώρο της έρευνας για την ενσωµάτωση των ΤΠΕ

στην εκπαιδευτική διαδικασία µε χειραφετικό προσανατολισµό που ξεφεύγει από τα πλαίσια της κατανόησης και

εκτείνεται σε δράσεις µε κοινωνικο-πολιτική διάσταση.

Ευχαριστώ την επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Κρήτης κα. Νέλλη-Κωστούλα Μακράκη γιατί

µέσα από τα συγγράµµατά της µε ταξίδεψε στην ηθική και κοιινωνικο-πολιτική προσέγγιση της εκπαίδευσης για

ένα βιώσιµο µέλλον, καθώς και το ∆ιδάκτορα του Πανεπιστηµίου Αιγαίου, κ. Χλαπάνη για τη βοήθειά του σε

ζητήµατα Ηλεκτρονικών Κοινοτήτων Μάθησης. Νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω ακόµα τον Καθηγητή κ.

Γεώργιο Καλκάνη για τις πολύτιµες συζητήσεις µας και τις συµβουλές του σχετικά µε τη δοµή και τη συγγραφή της

διατριβής µου και την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κα. Φωτεινή Κοσσυβάκη για την εναλλακτική της προσέγγισή

για τη ∆ιδασκαλία και τη Μάθηση. Οφείλω, επίσης, ένα µεγάλο ευχαριστώ από τα βάθη της ψυχής µου στο φίλο


και συνεργάτη Σταµάτη Κατσόρχη που µε την ηθική του στήριξη, την πολύτιµη και απλόχερη βοήθεια του όλα

αυτά τα χρόνια, κατάφερα να ξεπεράσω γραφειοκρατικές αντιξοότητες, τοπικούς και χρονικούς περιορισµούς.

Ένα ξεχωριστό ευχαριστώ οφείλω στους στοχαστο-κριτικούς δασκάλους και φίλους, κα. Μαρία

Κουκλατζίδου, κα. Γαρυφαλλιά Κοτοπούλη, κα. Κατερίνα Κουκουτσελίδου, κ. ∆ηµήτρη Γιάννου και κα. Κατερίνα

Νασιάδου, οι οποίοι ήταν συνταξιδιώτες στο ταξίδι µου αυτό. Ως συνερευνητές δράσης κατάφεραν να ξεπεράσουν

τα αξεπέραστα, να αναστοχαστούν, να αναδοµήσουν και να προβούν σε καινοτόµες δράσεις µε ηθικο-πολιτική

διάσταση για την παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ. ∆ε θα παραλείψω να ευχαριστήσω τους µαθητές των

σχολείων που συµµετείχαν ενεργά στην ερευνητική – διδακτική δραστηριότητα, µε πολλή όρεξη, µε καθάρια µατιά

και αγνή ψυχή. Χωρίς αυτούς δε θα είχε νόηµα ύπαρξης η παρούσα διατριβή. Θέλω να ευχαριστήσω την κα.

Ζωή ∆εληγιάννη και τον κ. Γιώργο Τσίγκρο, διευθυντές των συνεργαζόµενων σχολείων, τον κ. Ευάγγελο

Ορφανό, Προϊστάµενο της ∆ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Εύβοιας και ιδιαίτερα τον κ. Χάρη Πανικίδη

Σχολικό Σύµβουλο, για τη συµµετοχή τους ως µέλη του εκπαιδευτικού πλαισίου στη χειραφετική έρευνα δράσης

της διατριβής µου. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω την κα. Μαγδαληνή Καλαθέρη, γιατρό και τον κ. Πέτρο Πέτρου,

µηχανικό, οι οποίοι προσέφεραν τη βοήθεια και τις γνώσεις τους στους εκπαιδευτικούς και τους µαθητές µας, ως

ειδικοί επιστήµονες.

Την πιο τρυφερή µου αγκαλιά και ένα ευχαριστώ από το πιο βαθύ µέρος της ψυχής µου χαρίζω στη φίλη

µου Άντα Μονογυιού, η οποία έκανε τη γραφιστική επιµέλεια της διατριβής µου και δεν άφησε ποτέ να µε

νικήσουν οι αντιξοότητες των χρόνων αυτών. Πολύτιµη βοήθεια ως εξωτερικοί κριτές της έρευνάς µου

προσέφεραν η αδερφική φίλη και συνάδελφος Τζένη Ντεστάκου, η οποία επιµελήθηκε φιλολογικά τη διατριβή µου

και µου πρόσφερε ουσιαστική βοήθεια και ηθική στήριξη, σε όλες της φάσεις της έρευνάς µου, καθώς και η φίλη

και συνάδελφος Γεωργία Μούκα. Θέλω ακόµα να ευχαριστήσω τον κ. Γιώργο Φιλιππούση, την κα. Ιωάννα

Κοσµίδου και τον κ. Νίκο Μπαλκίζα, οι οποίοι µε βοήθησαν στην πρώτη φάση της ερευνητικής διαδικασίας, µε τη

συλλογή δεδοµένων και µε τις πολύτιµες παρατηρήσεις τους στα Εισαγωγικά Σεµινάρια του Πολυµορφικού

Μοντέλου Εφαρµογής της διατριβής µου. Στη φίλη µου Όλγα Παπαδοπούλου, θέλω να πω ένα ευχαριστώ γιατί µε

βοήθησε µε συνέπεια όποτε και όταν τη χρειάστηκα. Στη φίλη Νίκη Λαµπροπούλου θέλω να πω ένα ιδιαίτερο

ευχαριστώ, γιατί παρ’ όλο που µε γνώρισε µέσα από το διαδίκτυο, µε βοήθησε από την αρχή µέχρι το τέλος της

διατριβής µου, µε επιστηµονική αρτιότητα και µεθοδολογική ακρίβεια. Ο φίλος και συνάδελφος Θοδωρής

Αρχοντίδης, ήταν πάντα πρόθυµος να µε βοηθήσει σε τεχνικά ζητήµατα µορφοποίησης της διατριβής µου και τον

ευχαριστώ. Στις φίλες Μαρία Ρόβη και Εύα Πυρουνάκη, θέλω να πω ένα ξεχωριστό ευχαριστώ, γιατί ήταν πάντα

δίπλα µου µε τη θετική τους ενέργεια.

Το τυπικό της συγγραφής µιας διατριβής, απαιτεί να αναφέρουµε τελευταία την οικογένειά µας. ∆ε θα

παραβώ τους τύπους, θα πω όµως πως χωρίς την ύπαρξή της δε θα υπήρχε η παρούσα εργασία. Επιτρέψτε

µου, λοιπόν, να ευχαριστήσω τα αδέρφια µου Αργυρώ και Λευτέρη γιατί ήταν πάντα δίπλα µου, όταν χρειάστηκα

τη βοήθειά τους, καθώς και τον πατέρα µου Στυλιανό για τη συναισθηµατική στήριξη και την πνευµατική

επικοινωνία µας, που πάντα µε πήγαινε ένα βήµα µπροστά. Νιώθω την ανάγκη να αναφερθώ ιδιαίτερα στη

µητέρα µου Αντωνία, η οποία µε τη στοργή και την απέραντη φροντίδα της δε µε άφησε ποτέ να φοβηθώ πως

είµαι απροστάτευτη και µόνη στο ταξίδι αυτό.

Στην κόρη µου Νεφέλη, αφιερώνω τη διατριβή µου και θέλω να της ζητήσω συγνώµη για τις ώρες

«απουσίας» µου από κοντά της. Η ύπαρξή της ήταν και θα είναι η πυξίδα µου σε ό,τι κάνω. Νεφέλη, είµαι

πλούσια µε όσα κέρδισα στο δρόµο. «Η Ιθάκη µ’ έδωσε ωραίο ταξίδι. Χωρίς αυτή δε θα ‘βγαινα στο δρόµο. Η

Ιθάκη δε µε γέλασε. Κι έτσι µε τόση πείρα, κατάλαβα οι Ιθάκες τι σηµαίνουν». Κι όταν µεγαλώσεις, θα το

καταλάβεις κι εσύ…

Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Ίδρυµα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) για την ηθική ικανοποίηση

που µου πρόσφερε ως υπότροφο και για την οικονοµική στήριξη που µου παρείχε όλα αυτά τα χρόνια.

Μαρία Φραγκάκη

v

ΑBSTRACT This emancipatory action- research started in February, 2006 and was completed in June, 2007.The

main objective, was to put into practice an educational and research-teaching action for the pedagogical

exploitation of Information Computer Technologies (ICT) anchored in the implementation of a Polymorphic

Implementation Model of an e-Learning Critical Community for two teachers’ teams. The Hybrid Model for the in-

school distance-based training programme was connected to the technological and the critical-reflective

pedagogical instruction and supported by a blended approach: a Web based learning platform and face-to-face

teaching. The research area was located within the Critical-Dialectical Paradigm; the latter adopts the

emancipatory cognitive interest and critical awareness, and emphasizes the political, ethical, social and critical

dimension of teaching. Critical-Dialectical Paradigm had been integrated in the project «Epict-Esperides»,

supported by the Laboratory of «Informatics in Education», Department of Primary Education, University of

Athens. This was in association with some others international section agents.

An essential point in the training and researching-instructive action was the provocation of personal

and teaching change targeting the investigation of the e-learning community members’ personal and teaching

change processes. In particular, there was an effort to shed light, first on the possibility of the ICT embodiment

into the educational procedures with an emancipatory approach to Knowledge, and secondly on quality e-

learning. In order to explore the personal theories, operational cognitions, and educational practices of the LCP

members, a framework, was adopted in association to the broader structural, social and cultural environment of

their action. Juxtaposition and interpretation of the personal theories were based on the critical-reflective analysis,

with the teaching practice and the framework, and targeted at the reconstruction and conjunction of participants’

new visions. These visions were connected to actions of researching, teaching, the social nature of instruction as

well as participants’ personal and professional development.

From a research viewpoint, two different triangulation types were implemented: (a) the methodological

triangulation and (b) the combined triangulation levels. The analysis of the quality data was conducted based on

Grounded theory. This combination was used to ensure reliability and credibility of the action – research

approach. The Activity Theory was also applied for the design and the development of the study as well as the

structure and analysis of the system. The participants used the computer into the educational process, not only as

a cognitive but also as an emancipatory tool, and examined ways and actions to transform the educational and, in

the long run, the social reality. The most significant finding in this study, connected to the critical-reflective action-

research, was that the e-Learning Community’s LCP members achieved their personal and teaching change

through a thorough examination of authentic issues. This means that such improvement and development was

powered by getting involved in emancipatory practices for forwarding Education for a “viable future”. Finally, the

researcher believes that an e-learning Polymorphic Implementation Model can promote a quality pattern of

Distance Education; a Critical Community of Learners can exist if located in Quality and Meaningful Learning.

vi

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα χειραφετική έρευνα δράσης ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον

Ιούνιο του 2007. Επιδιώκεται µέσα από την εφαρµογή ενός Πολυµορφικού Μοντέλου Εφαρµογής µιας κριτικής

Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης, η εφαρµογή µιας επιµορφωτικής και ερευνητικής-διδακτικής δράσης για την

παιδαγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην εκπαιδευτική

πράξη µε χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον. Το Υβριδικό Μοντέλο Εφαρµογής ενδοσχολικής επιµόρφωσης της

διατριβής συνδέει την τεχνολογική και κριτικο-στοχαστική παιδαγωγική κατάρτιση µε την υποστήριξη της

τεχνολογίας ασύγχρονης εκπαίδευσης και τη διά ζώσης διδασκαλία. Εντάσσεται επιστηµολογικά στο Κριτικό-

∆ιαλεκτικό Παράδειγµα, το οποίο υιοθετεί το χειραφετικό ενδιαφέρον για τη γνώση και την κριτική συνείδηση και

δίνει βαρύτητα στην πολιτική, ηθική, κοινωνική και κριτική διάσταση της διδασκαλίας. Η δράση αυτή εντάσσεται

στο πρόγραµµα «Ε.P.I.C.T-Esperides», το οποίο υλοποιείται από το Εργαστήριο «Πληροφορικής στην

Εκπαίδευση» του Π.Τ.∆.Ε του Πανεπιστηµίου Αθηνών µε τη συνεργασία διακρατικών φορέων.

Βασικό σηµείο της επιµορφωτικής και ερευνητικής - διδακτικής δράσης είναι η πρόκληση διδακτικής

αλλαγής, υιοθετώντας ως σχέδιο της κεντρικής ∆ραστηριότητας της διατριβής, ένα «πλαίσιο διάγνωσης και

πρόκλησης διδακτικής αλλαγής» µε µακροπρόθεσµο στόχο την κοινωνική αλλαγή, στα πλαίσια µιας

µακροπρόθεσµης προοπτικής. Μελετώνται οι διαδικασίες των αλλαγών των µελών της ΗΚΜ, η δυνατότητα

ενσωµάτωσης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία µε χειραφετικό γνωσιακό ενδιαφέρον και η δυνατότητα

ύπαρξης ποιοτικής Μάθησης στην εξ Αποστάσεως εκπαίδευση. ∆ιερευνώνται οι προσωπικές θεωρίες/πραξιακές

γνώσεις και οι εκπαιδευτικές πρακτικές τους, σε συσχετισµό µε το ευρύτερο θεσµικό, πολιτικό, κοινωνικό και

πολιτισµικό πλαίσιο που διαµορφώνει τις πρακτικές αυτές. Μέσα από την κριτική αναστοχαστική ανάλυση,

αντιπαράθεση και ερµηνεία των προσωπικών θεωριών µε την εκπαιδευτική πράξη και το πλαίσιο, η ερευνήτρια

στοχεύει στην αναδόµησή τους και στη σύζευξη των νέων ενοράσεών τους µε δράσεις ερευνητικές, διδακτικές,

κοινωνικές, προσωπικής και επαγγελµατικής ανάπτυξης.

Στην παρούσα έρευνα εφαρµόζονται δυο διαφορετικά είδη τριγωνοποίησης (α) µεθοδολογική και (β) των

συνδυασµένων επιπέδων. Η ανάλυση των ποιοτικών δεδοµένων γίνεται µέσα από τη Θεµελιακή θεωρία

(Grounded theory). Για το σχεδιασµό, τη µελέτη και την ανάλυση του συστήµατος και των δοµικών στοιχείων των

ΗΚΜ της διατριβής εφαρµόζεται η Θεωρία της ∆ραστηριότητας (Activity Theory). Παράλληλα µε την

τριγωνοποίηση, η αξιολόγηση των θεµατικών κατηγοριών, η συσχέτιση κατηγοριών-κειµένων, η θεωρητική

θεµελίωση της εννοιολογικής κατηγοριοποίησης και η συσχέτιση ανάλυσης περιεχοµένου των κατηγοριών της

ερευνήτριας µε την αποδοχή ανάλυσης περιεχοµένου από τους εκπαιδευτικούς*, εξασφαλίζουν την εγκυρότητα

και την αξιοπιστία της έρευνας δράσης της διατριβής.

Τα σηµαντικότερο εύρηµα της παρούσας κριτικο-αναστοχαστικής έρευνας δράσης είναι ότι τα µέλη της

ΗΚΜ επιτυγχάνουν την προσωπική και διδακτική τους αλλαγή, εµβαθύνοντας σε αυθεντικά θέµατα, εµπλεκόµενα

σε χειραφετικές πρακτικές και στοχεύουν σε µια Εκπαίδευση για ένα βιώσιµο µέλλον. Αξιοποιούν παιδαγωγικά τον

υπολογιστή στην εκπαιδευτική διαδικασία, όχι µόνο ως γνωστικό αλλά και ως χειραφετικό εργαλείο, εξετάζοντας

τρόπους µε τους οποίους µπορούν να µετασχηµατίσουν την εκπαιδευτική και την κοινωνική πραγµατικότητα, στα

πλαίσια µιας µακροπρόθεσµης προοπτικής. Παράλληλα, η ερευνήτρια, συνυπολογίζοντας τη µελέτη των

αποτελεσµάτων των ∆ραστηριοτήτων της διατριβής, θεωρεί πως ένα Πολυµορφικό Μοντέλο Εφαρµογής, σαν

αυτό της παρούσας διατριβής, µπορεί να προωθήσει µια Ποιοτική Νοηµατοδοτηµένη Μάθηση στην εξ

Αποστάσεως Εκπαίδευση.

_____________________________________________________________________________________________________

* Για πρακτικούς λόγους της συγγραφής της παρούσας διατριβής, η χρήση του αρσενικού γραµµατικού γένους θεωρείται ότι

συµπεριλαµβάνει και το θηλυκό.

vii

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΗ Ευχαριστίες…………………………………………………………………………………………………………………….iv

Abstract………………………………………………………………………………………………………………………...vi

Περίληψη………………………………………………………………………………………………………………………vii

Πίνακας Περιεχοµένων………………………………………………………………………………………………………viii

Επεξήγηση Συντµήσεων……………………………………………………………………………………………….…..vviii

Πίνακες, Σχήµατα, Εικόνες …………………………………………………………………………………………………xix

ΜΕΡΟΣ Ι: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΕΣΩ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ 1.1. Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ…………………………………………………………………........................1

1.2. ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ………………………………………………………………………………...4

1.3. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ…………………………………………………………………………………………5

1.4 ∆ΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ………………………………………………………………………………………………......6

ΜΕΡΟΣ ΙΙ: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Η ∆ Ι Α Σ Τ Α Σ Η

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ: ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ 2.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………………………………………………………………………9

2.2. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΙ…………………………………………………………………………………..9

2.3. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ…………………………………..10 2.3.1. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΤΠΕ……………………………………………………………………….....12

2.3.1.1.Είδη και Εναλλακτικές Μορφές επιµόρφωσης…………………………………………………………….12

2.3.1.2. Μοντέλα Επαγγελµατικής ανάπτυξης και επιµόρφωσης……………………......................................14

2.3.1.3. Ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης σε σχέση µε Μοντέλα Ερµηνευτικής &

Κριτικής Κατεύθυνσης…...................................................................................................................18

2.3.1.3. Ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης σε σχέση µε προγράµµατα ΤΠΕ…..19

2.3.2.ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΠΕ ………………………………………………………………………………………23

2.3.2.1.Επίπεδα και προσεγγίσεις παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ ………………..……………………23

2.3.2.2.Ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης……………………………………………………………..…….24

2.4.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ………………………………………………………………………………………………..…….26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 3.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..32

3.2.ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ……………………………………………….32

viii

3.3.ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ & ΙΣΤΟΡΙΚΗ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ…………………………………………………………………………………33

3.4.∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ & ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ………………………………………………34

3.5.ΠΡΟΗΓΜΕΝΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ……………………………………………………………………..34

3.6.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………………………………………………….36

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ 4.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..38

4.2.ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ- ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ………………………………………..38

4.3.ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ∆ΙΚΤΥΑ -ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ-ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ………………………..40 4.3.1.ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ & ΤΥΠΟΙ ΗΚΜ………………………………………………………………………………………………41

4.3.2.ΤΥΠΟΣ ΗΚΜ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΡΙΒΗΣ……………………………………………………………………………………………...42

4.4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΗΚΜ …………………………………………………..43 4.4.1.ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ…………………………………………………………………………………….....43

4.4.2.ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩ ΗΚΜ………………………………………………………………………..44

4.5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………………………………………………….60

∆ Ι ∆ Α Κ Τ Ι Κ Η - Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ Η ∆ Ι Α Σ Τ Α Σ Η

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ & ΜΑΘΗΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ 5.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..63

5.2. ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ-ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ…………………………………….63

5.3.ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ…………………………………………..................64 5.3.1.ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ…………………………………………………………………........................65

5.3.2.ΣΚΟΠΟΣ-ΣΤΟΧΟΙ………………………………………………………………………………………………………….65

5.3.3.∆ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ……………………………………………………65

5.4.ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ……………………………………………………67 5.4.1.ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ……………………………………………………………...............................69

5.4.2.ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ…………………………………………………………………………………………...….69

5.4.3.ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ…………………………………………………………………………………………………...…….71

5.4.4.ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ……………………………………………………..……………………....73

5.5.Η ΚΡΙΤΙΚΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ………………………………………………………………………………………………..74 5.5.1.ΜΟΡΦΕΣ ΣΚΕΨΗΣ………………………………………………………………………………………………………..74

5.5.2.ΕΠΙΠΕ∆Α ΜΑΘΗΣΗΣ……………………………………………………………………………………………………..75

5.5.3.ΟΡΙΣΜΟΣ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ…………………………………………………………………….76

5.5.3.1.Περιεχόµενο της Κριτικής ∆ιδασκαλίας…………………………………………………………………….78

5.5.3.2. ∆ιαδικασία της Κριτικής ∆ιδασκαλίας……………………………………………………………………...78

5.5.3.3.Η Αυθεντικότητα της Μάθησης……………………………………………………………………………..79

5.6.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………………………………………………….79

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΟΙ ΤΠΕ ΩΣ ΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ 6.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………......80

6.2.ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ…………………………………………………………80

6.3.Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ…...……………………………………81

6.4.Ο ΚΡΙΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΣ ΩΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ……………………………………………......82

6.5. Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΩΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ-ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ………………………………….84 6.5.1. Επιστηµονική Θεωρία & Προσωπική Θεωρία της ∆ιδασκαλίας………………………………………………………84

ix

6.5.2 Η Προσωπική Θεωρία της ∆ιδασκαλίας στη διδακτική βιβλιογραφία…………………………………………………85

6.5.3 Πραξιακή γνώση-προσωπική θεωρία-εκπαιδευτικές πρακτικές ………………………………………………………86

6.5.4. Εννοιολογικός Προσδιορισµός…………………………………………………………………………………………...87

6.5.5.Η Προσωπική Θεωρία ως πλαίσιο Στοχαστικο-κριτικής Ανάλυσης…………………………………………………...87

6.5.6. Σύστηµα Ανάπτυξης της Προσωπικής Θεωρίας………………………………………………………………………..88

6.6.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………………………………………………….89

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ/ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ: ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΓΝΩΣΙΑΚΩΝ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ 7.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ.……………………………………………………………………………………………………………….90

7.2.ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΓΝΩΣΙΑΚΩΝ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ………………………………………………………………..90

7.3. ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ - ΜΑΘΗΣΗ & ΓΝΩΣΙΑΚΑ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΑ………………………………………………………...92

7.4.ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΓΝΩΣΙΑΚΑ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΑ……………………….95

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ: ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΠΕ 8.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..99

8.2.ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ…………………………………………………………………………………99

8.3.ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ…………………………………………….100

8.4.ΕΠΟΙΚΟ∆ΟΜΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ………………………………………………………………………………….100

8.5.ΕΠΟΙΚΟ∆ΟΜΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΠΕ…………………………………………………….103

8.6.ΚΡΙΤΙΚΗ – ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΗ-ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ……………………………………………….103

8.7.ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ & ΓΝΩΣΙΑΚΑ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΑ……………………………………………………………….104

8.8.ΚΡΙΤΙΚΗ-ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΠΕ………………………………106

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ: ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΗ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ 9.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………107

9.2.ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ……………………………………………………………..107

9.3.ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ……………………………………...107

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ: ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ (ΗΚΜ) 10.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..110

10.2. ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΚΜ…………………………………………………..110 10.2.1.Η ΘΕΩΡΙΑ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ…………………………………………………………….....................................110

10.2.1.1.Ιστορική αναδροµή-Ορισµός………………………………………………….………………………….110

10.2.1.2.∆οµή της ∆ραστηριότητας…………………………………………………………………….….111 10.2.1.3.Επίπεδα ∆ραστηριοτήτων…………………………………………………………………………….….113

10.2.1.4.Μετασχηµατισµός ∆ραστηριοτήτων ……………………………………………………………….……114

10.2.1.5.Συγκρούσεις ∆ραστηριότητας ………………………………………………………………………….. 115

10.2.1.6.Η ∆ραστηριότητα της Μάθησης………………………………………………………………………….115

10.3.ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΘΙ∆ΡΥΜΕΝΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ………………………………………………………………….115

10.4.ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΟΥ ΓΙΓΝΩΣΚΕΙΝ ……………………………………………………………….117

10.5.ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΗΚΜ ΜΕ ΤΟ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΡΙΒΗΣ………………..118

x

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ: ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ & ΑΡΧΕΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ 11.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..121

11.2.ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ……………………………………………………………………….121

11.3.ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΑ ……………………………………………………………………………………….122

11.4.ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ………………………………………………………………………....123

ΜΕΡΟΣ ΙV: ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆Ω∆ΕΚΑΤΟ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 12.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..125

12.2.ΕΡΕΥΝΑ ∆ΡΑΣΗΣ……………………………………………………………………………………………………125 12.2.1.ΟΡΙΣΜΟΙ……………………………………………………………………………………........................................125

12.2.2.ΣΧΟΛΕΣ …………………………………………………………………………………………………………………126

12.2.3.ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ …………………………………………………………………………………..127

12.3.ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΒΑΣΕΙΣ………………………..128 12.3.1.ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ∆ΡΑΣΗΣ……………………………………………………………………………………...…..128

12.3.2.ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ∆ΡΑΣΗΣ…………………………………………………………………………………...……129

12.3.4.ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ∆ΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΡΙΒΗΣ…………………………………………………………...…..129

12.3.5.ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ………………………………………………………...……131

12.4.ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ-ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ…………………………………………………………...132

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ: ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ∆ΕΙΓΜΑΤΟΣ 13.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………..………………133

13.2.ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΙ………………………………………………………….133 13.2.1.ΑΤΟΜΙΚΑ ΠΡΟΦΙΛ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ……………………………………………………………….......................135

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΣΤΑ∆ΙΑ - ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΣΥΛΛΟΓΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ 14.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..139

14.2.ΣΤΑ∆ΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ……………………………………………………………………………………………………139 14.2.1. ΑΡΧΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ……………………………………………………………………...139

14.2.2. ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ………………………………………………………..140

14.3.3.ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ-∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ……………………………………………..140

14.3.ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑΣ……………………………………………………………………...141 14.3.1. Α΄ΦΑΣΗ: ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ/ΠΡΑΞΙΑΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ &

ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ…………………………………………………………………………………...….141

14.3.2.Β’ ΦΑΣΗ: ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ & ΑΝΑ∆ΟΜΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ»………………………141

14.3.3.Γ’ ΦΑΣΗ: ΣΥΖΕΥΞΗ ΝΕΩΝ ΕΝΟΡΑΣΕΩΝ & ∆ΡΑΣΗΣ……………………………………………………………..142

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑΣ – ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ –ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ & ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ 15.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..143

15.2.ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ…………………………………………………………………………………………...143 15.2.1. ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΚΗ ΤΡΙΓΩΝΟΠΟΙΗΣΗ ………………………………………………………………………………143

15.2.2.ΣΥΝ∆ΥΑΣΜΕΝΑ ΕΠΙΠΕ∆Α ΤΡΙΓΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ…………………………………………………………………....144

xi

15.3.ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ……………………………………………………………………………………………145 15.3.1.ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΦΑΣΗ………………………………………………145

15.3.2.∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ………………………………………………..149

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ 16.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..152

16.2.ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ…………………………………………………………………………...153

16.3.ΕΡΓΑΛΕΙΑ –∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ & ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΤΩΝ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ……………………………….153

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΕΒ∆ΟΜΟ: ΟΙ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΡΙΒΗΣ 17.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..156

17.2.ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ∆ΙΑΤΡΙΒΗΣ……………………………………………………..156

17.3.ΚΕΝΤΡΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: «ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ∆ΡΑΣΗΣ»………………………………………...159 17.3.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………….159

17.3.2.∆ΟΜΗ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………………161

17.3.3. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ & ΣΧΕ∆ΙΟ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ…………………………………………………162

Α΄ Φάση Ερευνητικής ∆ιαδικασίας

17.4.ΒΑΣΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: «ΕΚΜΑΙΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ/ΠΡΑΞΙΑΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ &

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΩΝ ∆ΡΑΣΕΩΝ»……………………………………………………………………………………..................165 17.4.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………….165


17.4.3.ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ…………………………………………………………………..167

17.4.4.ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ……………………………………………………………………………….168

Β΄ Φάση Ερευνητικής ∆ιαδικασίας 17.5.ΒΑΣΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: «ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ» ……………………………………………….169

17.5.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………….169



17.5.4.ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ………………………………………………………………………………174

17.6.ΒΑΣΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ «ΑΝΑ∆ΟΜΗΣΗ»…………………………………………………………………….174 17.6.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………….174



17.6.4. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ………………………………………………………………………………177

Γ΄ Φάση Ερευνητικής ∆ιαδικασίας

17.7.ΒΑΣΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: «ΣΥΖΕΥΞΗ ΝΕΩΝ ΕΝΟΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ∆ΡΑΣΗΣ»………………………………178 17.7.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………….178

17.7.2.∆ΟΜΗ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………….......................................180



17.8.ΒΑΣΙΚΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: «ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΟ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ

ΗΚΜ»………………………………………………………………………………………………………………………...184 17.8.1.ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ………………………………………………………………………………….184


xii

17.8.3.ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ…………………………………………………………..198


ΜΕΡΟΣ V: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΟΓ∆ΟΟ: ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ/ΠΡΑΞΙΑΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ & ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΚΜ 18.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………….…………….205

18.2.ΠΡΑΞΙΑΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ……………………………………………………………………………………………….205 18.2.1.∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ………………………………………………………………………………………….206

18.2.2. ΡΟΛΟΣ ∆ΑΣΚΑΛΟΥ……………………………………………………………………….......................................207

18.2.3.ΡΟΛΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ……………………………………………………………………………………………………208

18.2.4.ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΡΑΞΙΑΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ……………………………………...208

18.3.ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ & ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ & ΜΑΘΗΣΗ………………...209 18.3.1.∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ …………………………………………………………………………………………...210

18.3.1.1. Λάθη µαθητών…………………………………………………………………………………………….210

18.3.1.2. Πρότερες γνώσεις………………………………………………………………………………………...212

18.3.1.3. Ποιότητα µαθησιακής διαδικασίας………………………………………………………………………212

18.3.1.4. Στρατηγικές διδασκαλίας…………………………………………………………………………………214

18.3.2.ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ………………………………………………………………………………………215

18.3.2.1. Αναλυτικό πρόγραµµα σπουδών……………………………………………………………………….215

18.3.2.2. Αντικείµενο ∆ιδασκαλίας & Μάθησης…………………………………………………………………..216

18.3.2.3. Σκοποθεσία………………………………………………………………..….…………………………..218

18.3.2.4. Αξιακό & συναισθηµατικό περιεχόµενο…………………………………………................................220

22018.3.3. ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ …………………………………………………………………………………………….220.

18.3.3.1. ∆ιαπροσωπική επικοινωνία………………………………………………………………………………………….220

18.3.3.2. Βαθµός καθοδήγησης……………………………………………………………………………………221

18.3.3.3. Αυθεντικότητα µάθησης………………………………………………………………………………….221

18.3.3.4. Κλίµα της τάξης…………………………………………………………………………………………...222

18.3.4. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ………………………………………………………………222

18.3.4.1. Περιεχόµενο ∆ιδασκαλίας & Μάθησης…………………………………………………………………222

18.3.4.2 ∆ιαδικασία ∆ιδασκαλίας & Μάθησης…………………………………………………………………….227

18.3.4.3 Συνέπειες από ενσωµάτωσης ΤΠΕ στην εκπαίδευση ………………………………………………..231

18.3.4.4. Συναισθήµατα για τις ΤΠΕ……………………………………………………………………………….233

18.3.4.5.Εκπαιδευτικές πρακτικές αξιοποίησης ΤΠΕ …………………………….…………………………….235

18.3.5.ΡΟΛΟΣ & ΣΧΕΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ & ΜΑΘΗΤΩΝ………………………………………………………………..240

18.3.5.1. Στην εκπαιδευτική διαδικασία…………………………………………………………………………...241

18.3.5.2. Στη ∆ιδασκαλία µε ενσωµάτωση ΤΠΕ…………………………………………………………………245

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ ΕΝΑΤΟ: ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΚΜ 19.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..250

19.2.ΗΘΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ & ΜΑΘΗΣΗΣ………………………………….…………….251 19.2.1.ΣΧΕΣΗ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ & ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ……………………………….251

19.2.2.ΗΘΙΚΑ & ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ ……………………………………………………………………..253

19.2.3.ΗΘΙΚΑ & ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΤΠΕ…………………………………………………………..254

19.2.4.ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ……………………………………………………………255

19.3.∆ΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ-∆ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ…………………………………………………………………………..................256 19.3.1.ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ/ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ…………………………………………………………………………..256

xiii

19.3.1.1. Παράγοντες εκπαιδευτικού πλαισίου………………………………………………………………… ..256

19.3.1.2. Συνθήκες εκπαιδευτικού πλαισίου………………………………………………………………………261

19.3.2.ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ & ΜΑΘΗΣΗΣ……………………………………………….....265

19.4.ΚΡΙΤΙΚΟΣ ∆ΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ…………………………………………………………………………………………..268

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΤΟ: ΑΝΑ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΚΜ 21.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..269

21.2. ΣΥΝΕΙ∆ΗΤΟΠΟΙΗΣΗ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ – ΥΠΕΡΒΑΣΗ…………………………………………………………….269 21.2.1.ΑΝΑΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΑΞΙΑΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ……………………………………………………………………...271

21.2.2.ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ………………………………………………………………………..............271

21.2.3.ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ- ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ-

ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ-ΜΑΘΗΣΗΣ ……………………………………………………………………………………………….271

21.2.4.ΑΝΑ∆ΟΜΗΜΕΝΟΣ ΡΟΛΟΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ & ΜΑΘΗΤΩΝ……………………………………………………272

21.2.5.ΕΝΕΡΓΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΜΕΛΛΟΝ……………………………………………….276

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ: ΣΥΖΕΥΞΗ ΝΕΩΝ ΕΝΟΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ∆ΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΚΜ 21.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..278

21.2. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ/∆ΡΑΣΕΙΣ……………………………………………………………………………278 21.2.1.∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ/ΕΚΘΕΣΕΩΝ…………………………………………………........................................280

21.2.2.ΤΗΡΗΣΗ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΩΝ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ…………………………………………………………...280

21.2.3.ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ…………………………………….280

21.3. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ/∆ΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ…………………………………281 21.3.1.ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ-∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ ∆ΡΑΣΗ……………………………...281

21.3.2. ΑΝΑ∆ΟΜΗΣΗ ΑΠΣ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ…………………………………………...282

21.3.3. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΑΠΣ………………………………………..284

21.4. ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ/∆ΡΑΣΕΙΣ………………………………………………………………………………284 21.4.1.∆Ι∆ΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΠΕ ΜΕ ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΟ ΓΝΩΣΙΑΚΟ

ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝ……………………………………………………………………………………………………….................285

21.4.2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΤΠΕ………………………………………………………………………………………………………….…………...285

21.5.ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ∆ΡΑΣΗΣ………………………………………………………………………………285 21.5.1. ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΓΟΥ……………………………………………………………………………………………….285

21.5.2. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ-ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ………………………………..…285

21.5.3.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ………………………………………………………………………288

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΤΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ: «ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ» 22.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………………..289

22.2. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ/ΠΡΑΞΙΑΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ…………………..290

22.3.ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ∆ΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ………………………………………………………………………………...293

22.4. ΤΟ ΧΕΙΡΑΦΕΤΙΚΟ ΓΝΩΣΙΑΚΟ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ…………………………..299

22.5.ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΩΝ/ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ………………..299

xiv

ΜΕΡΟΣ VI : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ/ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΤΟ ΤΡΙΤΟ: ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ, ΕΡΜΗΝΕΙΑ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ 23.1.ΣΥΝΟΨΗ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗΣ & ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ…………………………………………..302

∆ Ι Α ∆ Ι Κ Α Σ Ι Ε Σ Π Ρ Ο Σ Ω Π Ι Κ Η Σ - ∆ Ι ∆ Α Κ Τ Ι Κ Η Σ Α Λ Λ Α Γ Η Σ & Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Η Σ . Α Λ Λ Α Γ Η Σ

23.2.ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ/ΠΡΑΞΙΑΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ & ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

23.2.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..304

23.2.2. ΠΡΑΞΙΑΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΣΧΟΛΙΚΗ & ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟ∆Ο………………………………………304

23.2.3. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑ &

ΜΑΘΗΣΗ»…………………………………………………………………………………………………………………….….306

23.2.4.ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ……………………………………………………………….308

23.2.5. ΡΟΛΟΣ & ΣΧΕΣΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ & ΜΑΘΗΤΩΝ……………………………………………………………….311

23.3.ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ 23.3.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………….....…313

23.3.2.ΗΘΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ & ΜΑΘΗΣΗΣ…………………………………………………..314

23.3.3. ∆ΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ-∆ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ………………………………………………………………………………………..316

23.3.4.«ΚΡΙΤΙΚΟΣ ∆ΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ»…………………………………………………………………………………………..317

23.4.ΑΝΑ∆ΟΜΗΣΗ 23.4.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..319

23.4.2.ΣΥΝΕΙ∆ΗΤΟΠΟΙΗΣΗ…………………………………………………………………………………………………...319

23.4.3.ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΡΟΠΩΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ-ΝΕΕΣ ΕΝΟΡΑΣΕΙΣ………………………………………………………..320

23.4.4.ΑΝΑ∆ΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ…………………………………………………………………………………….324

Π Α Ι ∆ Α Γ Ω Γ Ι Κ Η Α Ξ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η Τ Π Ε Μ Ε Χ Ε Ι Ρ Α Φ Ε Τ Ι Κ Ο Γ Ν Ω Σ Ι Α Κ Ο Ε Ν ∆ Ι Α Φ Ε Ρ Ο Ν

23.5. ΣΥΖΕΥΞΗ ΝΕΩΝ ΕΝΟΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ∆ΡΑΣΗΣ

23.5.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………….......................326

23.5.2. ∆ΡΑΣΕΙΣ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ…………………………........................326

23.5.2.1. Ερευνητικές ενέργειες/δράσεις………………………………………………………………………….326

23.5.2.3. ∆ιδακτικές ενέργειες/δράσεις……………………………………………………………………………328

23.5.2.4. Ενέργειες κοινωνικής δράσης………………………………………………………………………...…333

23.5.5. ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

MΑΘΗΣΗΣ………………………………………………………………………………...………………………….….334

Π Ο Λ Υ Μ Ο Ρ Φ Ι Κ Ο Μ Ο Ν Τ Ε Λ Ο Ε Φ Α Ρ Μ Ο Γ Η Σ Π Ο Ι Ο Τ Ι Κ Η Μ Ο Ρ Φ Η Μ Α Θ Η Σ Η Σ Α Π Ο Α Π Ο Σ Τ Α Σ Η 23.6.ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

23.6.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………………………..337

23.6.2. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΗΚΜ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ

ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ…………………………………………………………………………………………………………...338

xv

23.6.3.ΚΡΙΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΜΙΑ ΜΟΡΦΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΠΟ

ΑΠΟΣΤΑΣΗ……………………………………………………………………………………………………………………....339

23.6.4.ΜΟΡΦΕΣ & ∆ΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΜΕΝΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ………………………341

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΣΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΥΝΟΨΗ 24.1.ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

24.1.1. ΓΕΦΥΡΩΣΗ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΗΣ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ……………………………………………………………………………………………………………………343

24.1.2. ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ∆ΩΝ……………………………………………………………………………………………..343

24.1.3. ΥΒΡΙ∆ΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΣΕ ΜΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ…………………………………………344

24.1.4. ΣΥΝ∆ΕΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ……………………………………………….…..347

24.1.5. ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΕΣ & ΕΠΙΜΟΡΦΟΥΜΕΝΟΙ: ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ…………………………………………………………………………………………….348

24.1.6. ΓΡΑΦΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΩΣ ΜΙΑ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ…………………………….…….350

24.1.7. ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΧΡΟΝΟΥ-ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΧΩΡΟΥ…………………………………………………351

24.1.8. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΕ ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΜΑΘΗΣΗΣ………………………………………………………………………………………………………………352

24.1.9. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ…………………………………………………………………………………………………………353

24.1.10. ∆ΥΣΚΟΛΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ…………………………………………353

24.2.ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ∆Ε ∆ΟΘΗΚΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΕΡΕΥΝΑΣ………………………………………………………………………………………………………………………………355

24.3.ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ……………………………………356

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...................................................................................................................................359

∆ΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ…………………………………………………………………………………………..381

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ …………………………………………………………………………………………(2o Mέρος)

xvi

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΗΚΜ: Ηλεκτρονική Κοινότητα Μάθησης (e- Learning Community)

ΤΠΕ: Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Information Communication Technologies)

ΠΜΕ: Πολυµορφικό Μοντέλο Εφαρµογής (Polymorphic Implementation Model)

ΑΠΣ: Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών

Η/Υ: Υπολογιστής EPICT: European Pedagogical Information Communication Technologies

ΠΜΣ: Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες

ΚτΠ: Κοινωνία της Πληροφορίας

Υποκείµενα έρευνας: Σχολικός Σύµβουλος: Σχ.σ. ∆ιευθυντής: ∆/ντης Γονείς: Γον. Μαθητές: Μαθ.

Συνερευνήτρια 1: Μ.Κ/ Συν.1 Συνερευνήτρια 2:Γ.Κ/ Συν.2 Συνερευνήτρια 3: Κ.Ν/ Συν.3 Συνερευνήτρια 4: ∆.Γ/ Συν.4 Συνερευνητής 5: Κ.Κ/ Συν.3

Εξωτερικοί κριτές της έρευνας Εξωτερικός κριτής 1: Εξ.κρ.1 Εξωτερικός κριτής 2: Εξ.κρ.2 Εξωτερικός κριτής 3: Εξ.κρ.3 Εξωτερικός κριτής 4 (εγκυρότητας-αξιοπιστίας): Εξ.κρ.4 Εξωτερικός κριτής 5: (εγκυρότητα- αξιοπιστίας) Εξ.κρ.5

Ερευνητικά Εργαλεία: 1ο Ερωτηµατολόγιο: (αρχικό ερωτηµατολόγιο)/Ερ.1. 2ο Ερωτηµατολόγιο: (ενδιάµεσο ερωτηµατολόγιο)Ερ.2. 3ο Ερωτηµατολόγιο: (τελικό για έλεγχο αξιοπιστίας δεδοµένων έρευνας) Ερ.3. Προσωπικές Αυτοβιογραφίες: / (Αυτ.Πρ.) ∆ιδακτικές Αυτοβιογραφίες: / (Αυτ.∆ιδ.) 1ο Φύλλο Παρατήρησης: (1η µέρα εισαγωγικού σεµιναρίου Α΄Κύκλου Σπουδών) / Φ.Π.1. 2ο Φύλλο Παρατήρησης: (2η µέρα εισαγωγικού σεµιναρίου Α΄Κύκλου Σπουδών) / Φ.Π.2. 3ο Φύλλο Παρατήρησης: (παρατήρηση διδασκαλίας) / Φ.Π.3. 4ο Φύλλο Παρατήρησης: (εισαγωγικό σεµινάριο Β΄κύκλου Σπουδών) / Φ.Π.4. Προσωπικό Ηµερολόγιο Ερευνήτριας - Portfolio/Port.Ηµ.Ερ Ηµερολόγιο Πλατφόρµας επικοινωνίας / Ηµ.Πλ.

Ηµερολόγιο ∆ιδακτικών Συµβάντων Επιµορφουµένων / Ηµ.Επ. Chat-room Πλατφόρµας Επικοινωνίας / Επεισόδιο-chat E-mail Πλατφόρµας επικοινωνίας / E-mail.pl E- mail Προσωπικού ταχυδροµείου/ E-mail.pr.

Εργασίες (αναρτηµένες στην Πλατφόρµα Επικοινωνίας) Eρ. Εργασίες Α κύκλου, Υποχρεωτική Ενότητα 1/ Ερ.Α.Υ.Ε.1 Εργασίες Α κύκλου, Επιλογής Ενότητα 1/ Ερ.Α.Ε.Ε.1 Εκπαιδευτική Εφαρµογή / Ε.Ε. Καινοτοµικό ∆ιδακτικό Σενάριο / Κ.∆.Σ. Έκθεση Αποτελεσµάτων /Ε.Α Οµαδική παρουσίαση Ηλεκτρονικής Μορφής / Ο.Π

Βιβλιογραφική επανάληψη του ονόµατος του προαναφερθέντα συγγραφέα: ibid

xvii

ΠΙΝΑΚΕΣ – ΣΧΗΜΑΤΑ - ΕΙΚΟΝΕΣ

ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: Τύπος Πολυµορφικού Μοντέλου Εφαρµογής της διατριβής

Πίνακας 2: Περιγραφή δραστηριοτήτων επιµόρφωσης ή εκπαίδευσης εκπαιδευτικών µέσω ΗΚΜ.

ΕΙΚΟΝΕΣ Εικόνες: 1,2: «Ενεργοποίηση εκπαιδευτικού-κοινωνικού-πολιτικού πλαισίου»

Εικόνες 3, 4: «Ενεργοποίηση εκπαιδευτικού-κοινωνικού-πολιτικού πλαισίου»

ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήµα 1: Μοντέλα Επαγγελµατικής Ανάπτυξης & Επιµόρφωσης.

Σχήµα 2: Μοντέλα ∆ιδακτικής Παρέµβασης

Σχήµα 3: Επίπεδα Μάθησης Κριτικής Σκέψης

Σχήµα 4: ∆οµικά στοιχεία της ∆ιδασκαλίας

Σχήµα 5: Ολοκληρωµένη δοµή µιας ∆ραστηριότητας σύµφωνα µε τη Θεωρία ∆ραστηριότητας

Σχήµα 6: Η ∆ραστηριότητα Μάθησης ως ενδιάµεση ∆ραστηριότητα

Σχήµα 7: Στοιχεία της Θεωρίας Εγκαθιδρυµένης Μάθησης για το σχεδιασµό της ΗΚΜ του ΠΜΕ της διατριβής.

Σχήµα 8: Κύκλοι και διαδικασίες της χειραφετικής έρευνας δράσης Σχήµα 9 : Επίπεδα ανάλυσης της διατριβής

Σχήµα 10: Το σύστηµα των ∆ραστηριοτήτων της διατριβής

Σχήµα 11: ∆οµή της κεντρικής ∆ραστηριότητας της διατριβής «Χειραφετική Έρευνα ∆ράσης της ΗΚΜ»

Σχήµα 12: «Πλαίσιο διάγνωσης και πρόκλησης διδακτικής αλλαγής»

Σχήµα 13: ∆οµή της ∆ραστηριότητας «Εκµαίευση των Προσωπικών θεωριών/πραξιακών γνώσεων και

διδακτικών δράσεων»

Σχήµα 14: ∆οµή της ∆ραστηριότητας «Αναστοχαστική διαδικασία»

Σχήµα 15: ∆οµή της ∆ραστηριότητας «Αναδόµηση»

Σχήµα 16: ∆οµή της ∆ραστηριότητας «Σύζευξη νέων ενοράσεων και δράσης»

Σχήµα 17 ∆οµή της ∆ραστηριότητας «Πολυµορφικό εξ αποστάσεως Μοντέλο Εφαρµογής της ΗΚΜ»

Σχήµα 18: Νοητικός χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της Κατηγορίας «Πραξιακές γνώσεις των

υποκειµένων από σχολική & πανεπιστηµιακή περίοδο»

Σχήµα 19: Νοητικός χάρτης της αποτύπωσης των πορισµάτων της Κατηγορίας: Προσωπικές Θεωρίες & Εκπαιδευτικές

πρακτικές για ∆ιδασκαλία & Μάθηση»

Σχήµα 20: Νοητικός Χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της Κατηγορίας: «Θεωρήσεις & εκπαιδευτικές

πρακτικές εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ»

Σχήµα 21: Νοητικός χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της Κατηγορίας «Ρόλος και σχέση εκπαιδευτικών και

µαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία»

Σχήµα 22: Νοητικός χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της ∆ραστηριότητας «Αναστοχαστική ∆ιαδικασία»

Σχήµα 23: Νοητικός χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της ∆ραστηριότητα «Αναδόµηση»

Σχήµα 24: Νοητικός χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της ∆ραστηριότητας «Σύζευξη νέων ενοράσεων και

δράσης»

Σχήµα 25: Νοητικός Χάρτης αποτύπωσης των πορισµάτων της Κατηγορίας «εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση»

Σχήµα 26: Νοητικός χάρτης ανάλυσης των πορισµάτων της ∆ραστηριότητας «εξ Αποστάσεως Πολυµορφικό

Μοντέλο Εφαρµογής της ΗΚΜ»

xviii

Δημιουργία Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης για την...

Documents

Transcript of Δημιουργία Ηλεκτρονικής Κοινότητας Μάθησης για την...