1

ΜΕ ΠΟΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΟΙ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ; (ΈΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ)

Βαϊνάς Κ., Οικονόµου Α., Βέρδης Α., Καπανιάρης Α.

ΑΣΠΑΙΤΕ, Γενικό Τµήµα Παιδαγωγικών Μαθηµάτων, Παράρτηµα Βόλου, aspetevo@otenet.gr

Περίληψη

Η έρευνα αυτή που έγινε µε ερωτηµατολόγιο αυτοαναφοράς σε ένα δείγµα 500 µαθητών και µαθητριών που φοιτούν στην Α΄ τάξη των ΕΠΑΛ στις τέσσερις πρωτεύουσες των Νοµών της Θεσσαλίας, είχε ως βασικό σκοπό να εντοπίσει τα κριτήρια µε τα οποία οι µαθητές και οι µαθήτριες επιλέγουν να φοιτήσουν στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση.

Η πλειονότητα των µαθητών /τριών επιλέγει την Επαγγελµατική Εκπαίδευση διότι λίγο - πολύ έχει προσδιορίσει το µελλοντικό επάγγελµα το οποίο επιθυµεί να ασκήσει.

Αυτό αποτελεί ανεκτίµητη πηγή δηµιουργίας κινήτρων µάθησης για τους µαθητές και τις µαθήτριες της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης, την οποία η Διδακτική Μεθοδολογία και συγκεκριµένα η Διδακτική Επαγγελµατικών Μαθηµάτων θα πρέπει να εκµεταλλευτεί και να αξιοποιήσει κατάλληλα.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

«Διδασκαλία είναι η τέχνη του δασκάλου να προκαλεί τα κατάλληλα κίνητρα

µάθησης στους µαθητές/τριες του» (Roth,1976, σ. 15). Ίσως, όταν διατυπώθηκε η θέση αυτή του Roth, που θα µπορούσε να εκληφθεί και ως ορισµός της διδασκαλίας, να θεωρήθηκε από ορισµένους υπερβολή. Γεγονός πάντως είναι ότι ο κορυφαίος αυτός εκπρόσωπος της Παιδαγωγικής Ψυχολογίας επεδίωκε µε τον τρόπο αυτό να τονίσει τη µεγάλη σηµασία των κινήτρων µάθησης στην εκπαιδευτική και διδακτική διαδικασία. Σήµερα βέβαια κανένας δεν αµφιβάλλει για τη σπουδαιότητα των κινήτρων στη

µάθηση. Τόσο οι θεωρητικοί όσο και οι πρακτικοί της εκπαίδευσης (Βαϊνάς, 2009) είναι απόλυτα βέβαιοι ότι ο µόνος τρόπος και η µόνη δυνατότητα για να γίνει η διδασκαλία αποδοτική, είναι να στηριχθεί στα πραγµατικά ενδιαφέροντα των µαθητών/τριών , να αναπτυχθούν δηλαδή σ΄αυτούς/τές κίνητρα µάθησης. Για το λόγο αυτό και στα πλαίσια της Ψυχολογίας έχει αναπτυχθεί ολόκληρος επιστηµονικός κλάδος η Ψυχολογία Κινήτρων (Vroom, 1995). Ο κλάδος αυτός, εκτός της πολλαπλής θεώρησης και έρευνας πάνω στα κίνητρα

µάθησης, έχει και την αρµοδιότητα να ενηµερώνει σχετικά µε το πώς δηµιουργούνται αυτά. Πολύ σύντοµα τα κίνητρα µάθησης δηµιουργούνται στον/στην παιδαγωγούµενο/η, όταν αυτός/ή βρεθεί σε κατάλληλα προκαλούµενη πρόσκαιρη κατάσταση, που όµως διεγείρει κάποια µόνιµη βαθιά επιθυµία , την οποία η Ψυχολογία Προσαρµογής ονοµάζει ορµή ή ανάγκη (Βαϊνάς, 1998). Η ορµή της περιέργειας υπάρχει λίγο πολύ σε όλους τους ανθρώπους και είναι

µόνιµη κατάσταση. Εάν λοιπόν ο/η εκπαιδευτικός παρουσιάσει το αντικείµενο διδασκαλίας µε τέτοιο τρόπο ώστε αυτό να κεντρίσει την περιέργεια των µαθητών/τριών, τότε θα δηµιουργήσει ασφαλώς κίνητρο µάθησης (εσωτερικό). Εάν ο/η εκπαιδευτικός συνδέσει την επίλυση µιας προβληµατικής κατάστασης µε την αµοιβή του/της παιδαγωγούµενου/νης , θα δηµιουργήσει επίσης κίνητρο µάθησης (εξωτερικό). Βέβαια για να µπορέσουν να δηµιουργηθούν οι πρόσκαιρες αυτές

2

καταστάσεις που θα έχουν αντίκτυπο σε µόνιµες ψυχολογικές επιθυµίες ή ορµές , θα πρέπει ασφαλώς να είναι γνωστά τα ιδιαίτερα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του /της µαθητή/τριας. Προς αυτή την κατεύθυνση δραστηριοποιείται η έρευνα αυτή περιοριζόµενη στο

µαθητή/τρια της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης. Επιχειρεί να διαγνώσει µία συγκεκριµένη πτυχή των ενδιαφερόντων των µαθητών/τριών της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και πιο συγκεκριµένα προσπαθεί να εντοπίσει τα κριτήρια µε τα οποία ο µαθητής/τρια επέλεξε για να ακολουθήσει την κατεύθυνση αυτή. Τα κριτήρια αυτά παρουσιάζονται στο ερωτηµατολόγιο που παρατίθεται στο Παράρτηµα της εργασίας.

Είναι αυτονόητο ότι η γνώση από τον/την εκπαιδευτικό του βασικού λόγου για τον οποίο ο µαθητής/τρια επέλεξε την Επαγγελµατική Εκπαίδευση, αποτελεί καθοριστικής σηµασίας εφόδιο για τον τρόπο µε τον οποίο αυτός/ή θα προετοιµάσει και θα διδάξει τις ενότητες του µαθήµατος και αποφασιστικής σηµασίας στον τρόπο µε τον οποίο θα δηµιουργήσει τα κατάλληλα κίνητρα µάθησης για τον κάθε µαθητή/τρια. Εάν, π.χ. ο/η µαθητής/τρια επέλεξε την Επαγγελµατική Εκπαίδευση διότι επιθυµεί να ακολουθήσει ένα συγκεκριµένο επάγγελµα τότε η έµπρακτη χρησιµότητα της διδασκόµενης διδακτικής ενότητας για το συγκεκριµένο επάγγελµα, αποτελεί ισχυρό κίνητρο µάθησης. Εάν πάλι, ο/η µαθητής/τρια επέλεξε την Επαγγελµατική Εκπαίδευση διότι θεωρεί ότι δεν έχει τις δυνατότητες να ακολουθήσει τη Γενική Εκπαίδευση τότε ο/η εκπαιδευτικός, πρέπει να χρησιµοποιήσει διαφορετικά κίνητρα απευθυνόµενα στο συναισθηµατικό κυρίως τοµέα. Θα πρέπει µε κάθε τρόπο να τονώσει την αυτοπεποίθηση και το αυτοσυναίσθηµα του/της µαθητή/τριας. Βέβαια τα κίνητρα µάθησης είναι ατοµικά και η έρευνα αυτή δεν έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει τα ιδιόµορφα προσωπικά κίνητρα των µαθητών/τριών. Ο εντοπισµός των προσωπικών αυτών κινήτρων είναι µέληµα του/της κάθε εκπαιδευτικού που διδάσκει στους συγκεκριµένους/νες µαθητές/τριες (Κωσταρίδου - Ευκλείδη, 1998). Η έρευνα αυτή προσπαθεί να κατηγοριοποιήσει το µαθητικό πληθυσµό ανάλογα µε τους λόγους που συνετέλεσαν στο να επιλέξουν και να ακολουθήσουν την Επαγγελµατική Εκπαίδευση και ακόµη να προσδιορίσει τα ποσοστά των κατηγοριών αυτών.

Θεωρούµε ότι αυτό θα αποτελέσει σηµαντική βοήθεια για τον/την εκπαιδευτικό της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και ενδεχοµένως θα τον/την βοηθήσει στην προσπάθεια του/της να εντοπίσει και να επινοήσει κίνητρα µάθησης, για κάθε µία από τις κατηγορίες αυτές. 2. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Έχοντας κατά νού τις σκέψεις που παρουσιάστηκαν προηγουµένως

επιλέχθηκε ως καταλληλότερη µέθοδος αυτή του ερωτηµατολογίου αυτοαναφοράς (Javeau,2000) . Η πρώτη µορφή του ερωτηµατολογίου εφαρµόστηκε δοκιµαστικά σε δύο τµήµατα της Α΄ τάξης επαγγελµατικών σχολείων του Βόλου, και έγιναν οι σχετικές διορθώσεις. Η τελική του µορφή είναι αυτή που επισυνάπτεται στο Παράρτηµα της Παρούσας εργασίας. Διανεµήθηκε στην Α΄ Τάξη των ΕΠΑΛ και των τεσσάρων θεσσαλικών νοµών (Μαγνησίας, Λάρισας, Καρδίτσας και Τρικάλων) κατά τη χρονική περίοδο Απριλίου - Μαΐου 2009 και συγκεντρώθηκαν 500 συµπληρωµένα ερωτηµατολόγια, αριθµός όχι ευκαταφρόνητος για την εξαγωγή συµπερασµάτων. Στη συνέχεια έγινε η επεξεργασία τους µε τη χρήση της περιγραφικής στατιστικής (Χαλκός, 2000) .

3

3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Α. Η πρώτη προς εξέταση µεταβλητή ήταν το φύλο. Όλα τα δεδοµένα δείχνουν

ότι παρά την εντυπωσιακή παρουσία και την αριθµητική υπεροχή του γυναικείου φύλου στους διάφορους τοµείς της εκπαίδευσης, στον µαθητικό πληθυσµό της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης εξακολουθούν να υπερτερούν τα αγόρια.

219

281

Διάγραµµα 1. Κατανοµή φύλου

Β. Σχετικά µε την αριθµητική µεταβλητή έτος γέννησης, ο συντριπτικός αριθµός των µαθητών/τριών της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης ακολουθεί κανονικά τις τάξεις, χωρίς να έχει υποχρεωθεί να επαναλάβει προηγουµένως κάποια σχολική χρονιά. Ελάχιστοι/στές είναι αυτοί/τές που υποχρεώθηκαν να επαναλάβουν κάποια σχολική τάξη, ενώ ασήµαντος είναι ο αριθµός των µαθητών/τριών που έχασαν περισσότερες χρονιές.

19921991199019891988198719861984198319821980Έτος γέννησης

279

90

35

3017

533352

Διάγραµµα 2. Έτος γέννησης

Γ. Όσον αφορά τον τόπο γέννησης και τον τόπο διαµονής των µαθητών/τριών του δείγµατος τα αποτελέσµατα φαίνονται στα παρακάτω διαγράµµατα. Η πλειονότητα δηλαδή προέρχεται και διαµένει σε αστικές περιοχές.

ΤΟΠΟΣ  Γ Ε ΝΝΗΣ ΗΣ

0

100

200

300

400

500

Αστικ ή Η μιαστικ ή Αγ ροτικ ή Εξωτερικ ό  εν τός  Ε .Ε Εξωτερικ ό  εκ τός  Ε .Ε Άλλο

Συχ ν ότητα

Π οσοστό

Διάγραµµα 3α. Τόπος γέννησης

4

ΤΟΠΟΣ  Δ ΙΑΜΟΝΗΣ

0

100

200

300

400

Αστική Ημιαστική Αγροτική

Σ υχνότητα

Ποσοστό

Διάγραµµα 3β. Τόπος διαµονής

Δ. Τα σχεδιαγράµµατα 4α και 4β δείχνουν το µορφωτικό επίπεδο του πατέρα και

της µητέρας. Είναι εµφανές ότι ελάχιστοι γονείς έχουν ολοκληρώσει σπουδές σε ανώτερες σχολές ενώ ακόµη µικρότερος είναι ο αριθµός των γονιών που έχουν κάνει µεταπτυχιακές σπουδές. Οι περισσότεροι είναι τελειόφοιτοι Δηµοτικού, Γυµνασίου ή Λυκείου.

ΜτπχΑΕΙΤΕΙΛύκειοΓυµνάσιοΔηµοτικόΣπουδές πατέρα

91622

167

129

156

Διάγραµµα 4α. Επίπεδο σπουδών του πατέρα

ΜτπχΑΕΙΤΕΙΛύκειοΓυµνάσιοΔηµοτικόΣπουδές µητέρας

5

1914

193

106

160

Διάγραµµα 4β. Επίπεδο σπουδών µητέρας

Ε. Σχετικά µε το επάγγελµα του πατέρα διαπιστώθηκε ότι ένας µεγάλος αριθµός ήταν εργάτες, λιγότεροι ιδιωτικοί υπάλληλοι και λιγότεροι δηµόσιοι υπάλληλοι.

ΆλλοΔηµ....Ιδ. ΥπάλληλοςΕργάτηςΕπάγγελµα πατέρα

192

8499

124

Διάγραµµα 5. Επάγγελµα του πατέρα

5

ΣΤ. Τα ίδια ισχύουν και για το επάγγελµα της µητέρας. Φαίνεται ότι το συνηθέστερο επάγγελµα είναι µάλλον τα οικοκυρικά. Ίσως θα έπρεπε µάλλον η κατηγορία «Άλλο» να αναλυθεί περισσότερο., αλλά και όλες οι απαντήσεις τόσο στο ερώτηµα Ε όσο και στο ΣΤ δεν θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Είναι προφανές ότι οι σηµερινές ραγδαίες εξελίξεις έχουν αλλοιώσει αισθητά την κατάσταση που περιγράφεται.

ΆλλοΔηµ....Ιδ. ΥπάλληλοςΕργάτηςΕπάγγελµα µητέρας

307

5589

49

Διάγραµµα 6. Επάγγελµα της µητέρας

Ζ. Η οικονοµική κατάσταση της οικογένειας είναι στην πλειονότητα καλή, ενώ για λιγότερους είναι µέτρια. Πολύ λίγοι κρίνουν την οικονοµική τους κατάσταση πολύ καλή και ελάχιστοι κρίνουν την οικονοµική κατάσταση του κακή. Εννοείται ότι η διάκριση αυτή οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην υποκειµενική αντίληψη και κρίση των µαθητών και µαθητριών.

Πολύ καλήΚαλήΜέτριαΚακήΟικονοµική κατάσταση

71

264

153

12

Διάγραµµα 7. Οικονοµική κατάσταση

Η. Οι ερωτώµενοι/νες µαθητές/τριες ακολουθούν σχεδόν αποκλειστικά είτε τον τεχνολογικό, είτε τον κύκλο υπηρεσιών. Ελάχιστοι/στες είναι αυτοί/τές που ακολουθούν το ναυτιλιακό κύκλο. Θ. Φθάνουµε έτσι στην κρισιµότερη ερώτηση του ερωτηµατολογίου που δείχνει

τα κριτήρια ή τους λόγους για τους οποίους ο µαθητής/τρια ακολούθησε την Επαγγελµατική Εκπαίδευση . Κατά αρχήν βλέπουµε ότι από το φάσµα των 7 ερωτήσεων που δίνονται στο

ερωτηµατολόγιο , οι ερωτώµενοι/νες έδωσαν απαντήσεις που αφορούν µόνο τις τρεις από αυτές. Οι περισσότεροι µαθητές/τριες ακολουθούν την Επαγγελµατική Εκπαίδευση διότι θέλουν να συνδυάσουν την άσκηση του επαγγέλµατος µε την οικονοµική τους ανεξαρτησία. Ένας εξίσου σηµαντικός αριθµός, µαθητών/τριών έχει ήδη επιλέξει ακριβώς το µελλοντικό του επάγγελµα, ενώ ένας µικρότερος αριθµός δεν το έχει επιλέξει µε ακρίβεια, έχει όµως εντοπίσει την οµάδα οµοειδών επαγγελµάτων από την οποία στο εγγύς µέλλον (δηλ. την επόµενη ή το πολύ τη µεθεπόµενη σχολική χρονιά) θα επιλέξει το επάγγελµα που προτίθεται να ασκήσει.

191

70

187

Διάγραµµα 8. Κριτήρια επιλογής

6

Από τα παραπάνω διαφαίνεται µε ευκρίνεια ότι η πλειονότητα των µαθητών/τριών που ακολουθούν την Επαγγελµατική Εκπαίδευση δεν ακολούθησαν τυχαία την κατεύθυνση αυτή, αλλά έχουν συγκεκριµένο ή λιγότερο συγκεκριµένο σκοπό σχετικά µε την άσκηση του µελλοντικού επαγγέλµατος. Η διαπίστωση αυτή διανοίγει έναν ευρύτατο ορίζοντα προσπαθειών και εργασιών

τόσο στο πλαίσιο της οργάνωσης των ΕΠΑΛ – ΕΠΑΣ όσο και στη Διδακτική Μεθοδολογία , µε ιδιαίτερη έµφαση στη Διδακτική Επαγγελµατικών Μαθηµάτων που θα µπορούσε να συµβάλλει σηµαντικά στη γενική προσπάθεια βελτίωσης της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης. Για το θέµα όµως αυτό θα γίνει εκτενέστερος λόγος στα συµπεράσµατα της έρευνας. Στην ίδια ερώτηση συγκεντρώθηκαν και τα προτιµώµενα από τους ερωτώµενους

επαγγέλµατα που φαίνονται στο παρακάτω σχήµα.

Επάγγελµα

νοσηλεύτρια, 27

κοµµώτρια, 28

µάγειρας, 4

αισθητικός, 10

ψυκτικός, 5µηχανικός αυτοκινήτων,

15

ηλεκτρολόγος, 15

υδραυλικός, 16

τεχνικός αερίων καυσίµων, 2

βρεφονηπιοκόµος, 16

γεωπόνος, 6

στρατιωτικός, 2ηλεκτρονικός, 2πληροφορικής, 8

ξενοδοχουπαλλήλων, 4

λογιστής, 5

Διάγραµµα 9. Προτιµώµενα επαγγέλµατα

Συγκρίνοντας κανείς τις προτιµήσεις των µαθητών /µαθητριών όσον αφορά το µελλοντικό τους επάγγελµα µε τα επαγγέλµατα που παρουσιάζουν τη µικρότερη ανεργία (Κατσανέβας, 1998), διαπιστώνει ότι πράγµατι οι ερωτώµενοι/νες προτιµούν τα επαγγέλµατα αυτά στα οποία θεωρούν ότι θα βρουν ευκολότερα εργασία. Ι. Στην ερώτηση «Κατά πόσο είσαι ικανοποιηµένος/η µε το πρόγραµµα σπουδών

(δηλαδή µε τα διδασκόµενα µαθήµατα) στην τάξη που φοιτάς;» οι απαντήσεις των ερωτώµενων µαθητών/τριών φαίνονται στο αµέσως επόµενο διάγραµµα. Η πλειονότητα δηλαδή των µαθητών/τριών είναι ικανοποιηµένοι/νες µε το πρόγραµµα σπουδών.

ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ  ΑΠΟ  ΤΟ  ΠΡΟΓ ΡΑΜΜΑ  ΣΠΟΥΔΩΝ

0

50

100

150

200

250

300

Κ αθόλου Λ ίγο Πολύ Πάρα  π ολύ

Συχ νότητα

Ποσοστό

Διάγραµµα 10. Ικανοποίηση από πρόγραµµα

ΙΑ. Στην ερώτηση «Κατά πόσο είσαι ικανοποιηµένος/η µε τον τρόπο που σε

αντιµετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί», οι απαντήσεις κατανέµονται όπως δείχνει το παρακάτω διάγραµµα 11. Παλαιότερες έρευνες πάνω στο θέµα αυτό έδειχναν σηµαντική απόσταση ανάµεσα στον εκπαιδευτικό και το µαθητή. Είναι εµφανές ότι οι διάφορες µορφές επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών έχουν επιδράσεις θετικά στο θέµα

7

αυτό.Φαίνεται δηλαδή ότι η µαθητοκεντρική διδασκαλία, που θέτει στο κέντρο των προσπαθειών το/η µαθητή/τρια έχει υλοποιηθεί κατά µεγάλο ποσοστό στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση.

ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ  ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΑΝΤ ΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΩΝ  ΚΑΘΗΓ ΗΤΩΝ

050

100150200250

Καθόλου Λ ίγο Πολύ Πάρα  π ολύ

Σ υχνότητα

Ποσοστό

Διάγραµµα 11.Τρόπος αντιµετώπισης

ΙΒ. Τα ενδιαφέροντα των µαθητών /τριών σε γενικές γραµµές είναι τα παρακάτω.

Ενδιαφέροντα

αθλητισµός, 30

γυµναστήριο, 40

δουλειά, 21

χορός, 33

ποδόσφαιρο, 42

κυνήγι; 19

µουσική; 45

διάβασµα; 8αυτοκίνητα, 7

µηχανάκια, 4θέατρο, 3διασκέδαση, 7

Η/Υ, 26

καλωπισµός, 2

Διάγραµµα 12. Ενδιαφέροντα των µαθητών

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ

Παρά τις επιµέρους διαφωνίες των σύγχρονων θεωριών µάθησης, όλες συγκλίνουν στο ότι η ποιότητα της µάθησης εξαρτάται από την ένταση της ενεργοποίησης και δραστηριοποίησης του/της µανθάνοντα/νουσης κατά τη διαδικασία της µάθησης. Όση περισσότερη αυτενέργεια καταβάλλει ο/η µαθητής/τρια προκειµένου να κατακτήσει τη γνώση, τόσο καλύτερης ποιότητας είναι η γνώση την οποία αποκτά, καλλιεργώντας ταυτόχρονα χρήσιµες για την καθηµερινή ζωή ή την άσκηση του επαγγέλµατος ικανότητες και δεξιότητες. Και επιπλέον η δραστηριοποίηση αυτή για την απόκτηση της γνώσης δεν αποτελεί µία δυσάρεστη ενασχόληση, όπως στην περίπτωση της καταναγκαστικής µάθησης, αλλά µία ευχάριστη για το/τη µαθητή/τρια διαδικασία η οποία παρέχει σηµαντική µορφωτική αξία.

Είναι όµως αυτονόητο ότι για να ενεργοποιηθεί κάποιος προς µία συγκεκριµένη κατεύθυνση θα πρέπει να ενδιαφέρεται ο ίδιος γι΄ αυτό που κάνει, θα πρέπει δηλαδή να υπάρχουν κίνητρα και στην προκειµένη περίπτωση για το µαθητή/τρια κίνητρα µάθησης.

Όπως αναφέρθηκε, η ψυχολογία κινήτρων βλέπει τη δηµιουργία κινήτρων µάθησης στη σύνδεση συγκεκριµένων πρόσκαιρων ίσως καταστάσεων µε µόνιµα ψυχικά γνωρίσµατα του ανθρώπου, ανάγκες, ορµές ή µόνιµες επιθυµίες του.

8

Η ανάλυση των ερωτηµάτων της έρευνας αυτής έδειξε µε σαφήνεια ότι η πλειονότητα των µαθητών/τριών που ακολουθούν την Επαγγελµατική Εκπαίδευση έχουν προσδιορίσει µε µεγάλη ή µικρή ακρίβεια το µελλοντικό τους επάγγελµα. Βασική και µόνιµη επιθυµία της πλειονότητας των µαθητών/τριών είναι η µελλοντική άσκηση συγκεκριµένου επαγγέλµατος.

Αυτό παρέχει σε όλους όσοι ασχολούνται µε την Επαγγελµατική Εκπαίδευση µοναδικές ευκαιρίες δηµιουργίας κινήτρων µάθησης. Αρκεί δηλαδή η διδασκόµενη ενότητα ή το διδασκόµενο αντικείµενο να συνδέεται µε την άσκηση συγκεκριµένου επαγγέλµατος της επιλογής των µαθητών/τριών.

Η σύνδεση αυτή µπορεί να γίνει µε τους εξής τρόπους: 1. Με αναφορά κάθε φορά της χρησιµότητας που έχει η διδασκαλία της διδακτικής ενότητας στην άσκηση του συγκεκριµένου επαγγέλµατος. Όλοι σχεδόν συµφωνούν ότι ο σκοπός διδασκαλίας της κάθε διδακτικής ενότητας θα πρέπει να ανακοινώνεται στους/στις µαθητές/τριες στην αρχή του µαθήµατος. Τότε βέβαια είναι και η κατάλληλη στιγµή της αναφοράς ότι οι γνώσεις ή οι προς άσκηση ικανότητες και δεξιότητες που αποτελούν το σκοπό της διδασκόµενης ενότητας θα εξυπηρετήσουν την άσκηση του συγκεκριµένου επαγγέλµατος. 2. Με διαθεµατική ανακατάταξη της ύλης των µαθηµάτων γενικής παιδείας µε τα επαγγελµατικά µαθήµατα. Ο ανεξάρτητος τρόπος διδασκαλίας των µαθηµάτων γενικής παιδείας και επαγγελµατικών µαθηµάτων δίνει την εντύπωση στους/στις µαθητές/τριες της Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης ότι τα µαθήµατα γενικής παιδείας είναι άχρηστα, αφού δεν ενισχύουν ή δεν φαίνεται ότι ενισχύουν την εκµάθηση του επιθυµητού επαγγέλµατος. Ο διαθεµατικός όµως τρόπος σύνδεσης του µαθήµατος των Μαθηµατικών π.χ. µε τα επαγγελµατικά µαθήµατα, θα έδειχνε στους/στις µαθητές/τριες το αντίθετο, ότι δηλαδή µε τα Μαθηµατικά είναι σε θέση ο µελλοντικός επαγγελµατίας να κάνει υπολογισµούς, πράξεις, γεωµετρικούς συλλογισµούς, σχεδιασµούς, κτλ απαραίτητους στην άσκηση του επαγγέλµατος (Βαϊνάς, 2008). Είναι βέβαια γνωστές οι προσπάθειες που καταβάλλει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο για την υλοποίηση της διαθεµατικότητας σε όλους τους τύπους σχολείων. Για τα επαγγελµατικά σχολεία υπάρχει ένας ακόµη πολύ σοβαρός λόγος για την εισαγωγή της διαθεµατικότητας και µάλιστα τέτοιος που να συνδέει τα επαγγελµατικά µαθήµατα µε αυτά της γενικής παιδείας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Βαϊνάς, Κ. Κίνητρα µάθησης στο µάθηµα των Μαθηµατικών: Ψυχοπαιδαγωγική θεώρηση, Στο: Νέα Παιδεία, τ. 86/1998.

Ανθρώπινες ορµές , ανάγκες, µόνιµες επιθυµίες

Συγκεκριµένες καταστάσεις που κεντρίζουν κάποια κάποια ορµή ανάγκη ή µόνιµη επιθυµία

Κίνητρο µάθησης

9

2. Βαϊνάς Κ. Εισαγωγή στην Επαγγελµατική Παιδαγωγική, Εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2008.

3. Βαϊνάς, Κ. , Πρόταση διεπιστηµονικής προσέγγισης αναφορικά µε το µάθηµα των Μαθηµατικών στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση, στο: Πρακτικά του 25ου Πανελληνίου Συνεδρίου Μαθηµατικής Παιδείας (Βόλος, 21-23 Νοεµβρίου 2008).

4. Βαϊνάς Κ. , Προς την κατεύθυνση στενότερης σύνδεσης θεωρίας και πράξης στην εκπαίδευση και επιµόρφωση των εκπαιδευτικών. Εισήγηση στο συνέδριο: Εκπαίδευση και Επιµόρφωση των Εκπαιδευτικών, Ρέθυµνο 22-23/5-2009.

5. Javeau, C., Η έρευνα µε ερωτηµατολόγιο. Το εγχειρίδιο του καλού ερευνητή. Μετ. Κ. Τζαννονέ – Τζώρτζη, Εκδ. Τυποθήτω, 2000

6. Κατσανέβας, Θ., Επαγγέλµατα του µέλλοντος, Εκδ. Παπαζήση, 1998 7. Κωσταρίδου–Ευκλείδη, Α., (Επιµ.): Τα κίνητρα στην εκπαίδευση, Εκδ. Ελληνικά Γράµµατα, 1998 Αθήνα.

8. Roth, H., Padagogische Psychologie des Lehrens und Lernens Herman Schrodel Verlag, Hannover – Berlin – Parmstadt – Dortmund 1976.

9. Vroom, V., Work and Motivation, Jossey –Bass Publishers, San Francisco 1995. 10. Χαλκός, Γ. (2000). Στατιστική, Εκδ. Τυπωθήτω, Αθήνα.

10

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

��������������

Το Παράρτηµα της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Βόλου επιχειρεί έρευνα µε σκοπό να προσδιορίσει την ταυτότητα του µαθητή/µαθήτριας που φοιτά στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση. Σκοπός του ερωτηµατολογίου, το οποίο απευθύνεται στους µαθητές της Α΄Τάξης των ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ, είναι να διερευνήσει ποιοι είναι οι λόγοι που σας ώθησαν στην επιλογή του Επαγγελµατικού Σχολείου στη Δευτεροβάθµια Εκπαίδευση.

Ο χρόνος συµπλήρωσης του ερωτηµατολογίου δεν υπερβαίνει τα 5 λεπτά της ώρας. Παρακαλούµε, βεβαιωθείτε ότι έχετε απαντήσει σ’ όλες τις ερωτήσεις βάζοντας x στην απάντηση που σας αντιπροσωπεύει. Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος απαντήσεις. Μας ενδιαφέρει απλά η προσωπική σας άποψη. Οι πληροφορίες, που θα προκύψουν, θα χρησιµοποιηθούν για καθαρά ερευνητικούς σκοπούς. Τα ερωτηµατολόγια είναι ανώνυµα και δε χρειάζεται να γράψετε πουθενά το όνοµά σας. Σας ευχαριστούµε για τη συνεργασία σας. � ���������� �����

1. Φύλλο: Αγόρι o Κορίτσι o 2. Έτος γέννησης :……………….. 3. Τόπος γέννησης:…………………………………… 4. Τόπος διαµονής:……………………………………. 5. Πόσα άλλα αδέλφια έχεις στην οικογένειά σου (εκτός από σένα); Αδελφοί ………… Αδελφές ……………

6. Ποιο είναι το επίπεδο σπουδών του πατέρα σου; Απόφοιτος Δηµοτικού o Απόφοιτος Γυµνασίου o Απόφοιτος Λυκείου o Πτυχιούχος ΤΕΙ o Πτυχιούχος ΑΕΙ o Πτυχιούχος ΑΕΙ ή ΤΕΙ µε µεταπτυχιακό

7. Ποιο είναι το επίπεδο σπουδών της µητέρας σου; Απόφοιτος Δηµοτικού o Απόφοιτος Γυµνασίου o Απόφοιτος Λυκείου o Πτυχιούχος ΤΕΙ o Πτυχιούχος ΑΕΙ o Πτυχιούχος ΑΕΙ ή ΤΕΙ µε µεταπτυχιακό

8. Το επάγγελµα του πατέρα σου είναι: Εργάτης o Ιδιωτικός Υπάλληλος o Δηµόσιος Υπάλληλος o Άλλο

9. Το επάγγελµα της µητέρας σου είναι: Εργάτης o Ιδιωτικός Υπάλληλος o Δηµόσιος Υπάλληλος o Άλλο

10. Η οικονοµική κατάσταση της οικογένειάς σου είναι: Κακή o Μέτρια o Καλή o Πολύ καλήo

11. Κύκλος Σπουδών: Τεχνολογικός Κύκλος o Κύκλος Υπηρεσιών o Ναυτικός-Ναυτιλιακός Κύκλος o

11

12. Για ποιους λόγους ακολούθησες την Επαγγελµατική Εκπαίδευση; (Μπορείς να σηµειώσεις περισσότερες από µία απαντήσεις)

o α. Διότι θέλω σύντοµα να ασκήσω κάποιο επάγγελµα και να αποκτήσω οικονοµική ανεξαρτησία.

o β. Δεν έχω επιλέξει ακριβώς το µελλοντικό µου επάγγελµα αλλά περίπου. o γ. Διότι έχω επιλέξει ακριβώς το επάγγελµα µε το οποίο θα ασχοληθώ και

το ΕΠΑΛ καλύπτει αυτή την επιλογή µου. Σκοπεύω να γίνω…………………..

o δ. Διότι δεν θεωρώ τον εαυτό µου ικανό να προχωρήσει στο Ενιαίο Λύκειο. o ε. Διότι θεωρώ πιο εύκολη την πρόσβαση σε ΑΕΙ και ΤΕΙ µέσω της

Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης. o στ. Διότι οι φίλοι µου /φίλες µου ακολούθησαν την Ε.Ε..

o ζ. Άλλος λόγος …………………………………………………………

13. Κατά πόσο είσαι ικανοποιηµένος /η µε το πρόγραµµα σπουδών (δηλαδή µε τα διδασκόµενα µαθήµατα) στην τάξη που φοιτάς; Καθόλου o Λίγο o Πολύ o Πάρα πολύ o

14. Κατά πόσο είσαι ικανοποιηµένος /η µε τον τρόπο που σε αντιµετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί;

Καθόλου o Λίγο o Πολύ o Πάρα πολύ o

15. Γράψε µερικά από τα ενδιαφέροντά σου. α………………………………………… β………………………………………… γ…………………………………………