Δημιουργικές Πόλεις και Αστική Ανάπτυξη: Θεωρητικές...

Γεκηνπξγηθέο Πόιεηο θαη Αζηηθή Αλάπηπμε: Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο θαη Παξαδείγκαηα

Θηθίδνπ Καξία, ΑΔΚ -92-

1



2

ΑΟΗΠΡΝΡΔΙΔΗΝ ΞΑΛΔΞΗΠΡΖΚΗΝ ΘΔΠΠΑΙΝΛΗΘΖΠ – ΞΝΙΡΔΣΛΗΘΖ ΠΣΝΙΖ

ΡΚΖΚΑ ΚΖΣΑΛΗΘΩΛ ΣΩΟΝΡΑΜΗΑΠ ΘΑΗ ΑΛΑΞΡΜΖΠ

ΔΟΔΛΖΡΗΘΖ ΔΟΓΑΠΗΑ ΚΔ ΘΔΚΑ:

“Γεκηνπξγηθέο Ξφιεηο θαη Αζηηθή Αλάπηπμε: Θεσξεηηθέο Ξξνζεγγίζεηο θαη Ξαξαδείγκαηα”

Δθπφλεζε: Θηθίδνπ Καξία, ΑΔΚ -92-

Δπίβιεςε: Θνπξηέζεο Αξηέκηνο

Βέξνηα, Πεπηέκβξηνο 2010



3

Ξξψην Κέξνο: Θεσξεηηθέο Ξξνζεγγίζεηο .......................................................................... 11

1. Βαζηθέο Έλλνηεο ................................................................................................. 12

1.1. Γεκηνπξγηθφηεηα ................................................................................... 12

1.2. Δκθάληζε ηνπ φξνπ ................................................................................ 14

1.3. Γεκηνπξγηθφηεηα θαη Ξνιηηηζηηθφο Πρεδηαζκφο .................................... 15

2. Ξξνζδηνξηζκφο ηνπ φξνπ «Γεκηνπξγηθή πφιε» ................................................. 18

2.1. Γεκηνπξγηθή Ράμε θαη 3Ρ ...................................................................... 19

3. Ρχπνη δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ............................................................................. 23

4. Σαξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ .......................................25

5. Γεκηνπξγηθνί θιάδνη .......................................................................................... 27

5.1. Νξηζκφο .................................................................................................. 27

5.2. Γεκηνπξγηθνί θιάδνη θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε ................................... 32

6. Ξνιηηηθέο ............................................................................................................ 35

6.1. Θιίκαθα Δθαξκνγήο ησλ Ξνιηηηθψλ .................................................... 38

Γεχηεξν Κέξνο: Ξαξαδείγκαηα Γεκηνπξγηθψλ Ξφιεσλ ................................................... 42

7. 1ε κειέηε πεξίπησζεο: Άκζηεξληακ .................................................................. 43

7.1. Γεληθά Σαξαθηεξηζηηθά ................................................................................ 43

7.2. Ηζηνξηθφ πιαίζην αλάπηπμεο ................................................................. 44

7.2. Ξιεζπζκηαθά Πηνηρεία θαη Αλαπηπμηαθή Φπζηνγλσκία ........................45

7.3. Σαξαθηεξηζηηθά δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ............................................... 46

7.4. Γεκηνπξγηθνί Θιάδνη ............................................................................ 48

7.5. Πρέδηα θαη Ξξνγξάκκαηα ..................................................................... 50

Π

Ε

Ρ

Ι

Ε

Χ

Ο

Μ

Ε

Ν

Α

file:///E:\X��\ereynitiki\ergasia\telika_keimena\��%20��%20��.docx%23_Toc272263829









4

8. 2ε κειέηε πεξίπησζεο: Ρνξφλην ........................................................................56

8.1. Γεληθά Σαξαθηεξηζηηθά .........................................................................56

8.2. Ηζηνξηθφ πιαίζην αλάπηπμεο .................................................................. 57

8.3. Ξιεζπζκηαθά Πηνηρεία θαη Αλαπηπμηαθή Φπζηνγλσκία ........................ 57

8.4. Σαξαθηεξηζηηθά δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ................................................59

8.5. Γεκηνπξγηθνί Θιάδνη ............................................................................. 61

8.6. Πρέδηα θαη Ξξνγξάκκαηα ..................................................................... 62

Ππκπεξάζκαηα ................................................................................................................... 66

Ξεξίιεςε ........................................................................................................................... 70

Abstract ............................................................................................................................... 72

Βηβιηνγξαθία ...................................................................................................................... 74




5

Πεπιεσόμενα Δικόνυν

Δηθφλα 1: Special Person .................................................................................................... 12

Δηθφλα 2: Ρν θηήξην La Perdera ή Casa Mila ζηε Βαξθειψλε ........................................... 17

Δηθφλα 3: Γεκηνπξγηθά επαγγέικαηα ................................................................................ 27

Δηθφλα 4: Γεκηνπξγηθά Δπαγγέικαηα (2) ......................................................................... 28

Δηθφλα 5: Ραμηλφκεζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ............................................................ 30

Δηθφλα 6: α) Θέζε ηεο Νιιαλδίαο ζηνλ επξσπατθφ ρψξν, β)Νη πεξηθέξεηεο ηεο Νιιαλδίαο

θαη γ)Ζ κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ ........................................................... 43

Δηθφλα 7: Ρν ινγφηππν ηεο πφιεο ηνπ Άκζηεξληακ .......................................................... 44

Δηθφλα 8: Φσηνγξαθία απφ ηελ πφιε ηνπ Άκζηεξληακ, φπνπ απεηθνλίδεηαη ην αμηφινγν

θηηζκέλν θαη θπζηθφ πεξηβάιινλ ...................................................................................... 46

Δηθφλα 9: Ζ παξέιαζε ζηνλ πνηακφ, ε απνθνξχθσζε ηνπ εηήζηνπ θεζηηβάι Gay Pride ζην

Άκζηεξληακ ........................................................................................................................ 47

Δηθφλα 10: Άπνςε ηνπ Ρνξφλην .........................................................................................56

Δηθφλα 11: Δηθφλεο απφ ηελ παιηά πφιε ηνπ Ρνξφλην ....................................................... 58

Δηθφλα 12: Ζ αθίζα ηνπ Toronto Jazz Festival γηα ην 2010 .............................................. 60

Δηθφλα 13: Δηθφλα απφ ην Toronto Jazz Festival (Emir Kusturica No Smoking Orchestra)60

Δηθφλα 14: Νη 4 θιίκαθεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ζην Ρνξφλην

........................................................................................................................................... 63

file:///E:\X��\ereynitiki\ergasia\telika_keimena\periexomena.docx%23_Toc272277175





















6

Πεπιεσόμενα Πινάκυν

Ξίλαθαο 1: Θαηαγξάθνληαο ηηο πξνζεγγίζεηο αμηψλ θαη κέζα γηα ηελ επίηεπμε ηεο

Γεκηνπξγηθήο Ξφιεο ζηνλ Θαλαδά ................................................................................... 22

Ξίλαθαο 2: Ξξνζδηνξηζκφο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ..................................................... 31

Ξίλαθαο 3: Σσξηθή θιίκαθα παξέκβαζεο: εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ/ηνπηθφ .................. 40

Ξίλαθαο 4: Ξνζνζηφ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ θαη θιάδσλ έληαζεο-γλψζεο ζην ζπλνιηθφ

αξηζκφ ησλ εηαηξεηψλ θαη ην ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ εξγαδφκελσλ ζηε κεηξνπνιηηηθή

πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ ................................................................................................... 49




7

Διζαγυγή

Νη αιιαγέο ζε νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ, ηερλνινγηθφ θαη θνηλσληθφ

επίπεδν πνπ δηαδξακαηίζηεθαλ ζην ηέινο ηνπ 20νπ αηψλα θαη ζηελ

αξρή ηνπ 21νπ έρνπλ ραξαθηεξίζεη ηελ επνρή πνπ δηαλχνπκε σο

«επνρή ησλ πφιεσλ». Πχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΝΖΔ1, ην 2008,

γηα πξψηε θνξά ζηελ ηζηνξία, πεξηζζφηεξνη απφ ην κηζφ ηνπ

παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ ήηαλ ζπγθεληξσκέλνη ζε πφιεηο, ελψ κέρξη

ην 2030, ν αξηζκφο απηφο αλακέλεηαη λα αλέιζεη ζε πεξίπνπ 5

δηζεθαηνκκχξηα. Ραπηφρξνλα, κεηαβάιιεηαη θαη ε εζσηεξηθή δνκή

θαη δηάξζξσζε ησλ πφιεσλ, ελψ εκθαλίδνληαη λέεο παξάκεηξνη

ηεο αζηηθήο δσήο. Νη πφιεηο έρνπλ ράζεη ηνλ ραξαθηήξα ηνπο θαη

απνηεινχλ «εηαηξνηνπηθνχο» θαη «παληνπηθνχο» ρψξνπο, θαζψο

εθθξάδνπλ θαη αληηπξνζσπεχνπλ ηαπηφρξνλα ηφζν ην παγθφζκην

φζν θαη ην ηνπηθφ (Swyngedouw, 2008).

Ζ παγθνζκηνπνίεζε έρεη επηθέξεη κία ζεηξά κεηαβνιψλ θαη

δηαδηθαζηψλ ζε πνιιά επίπεδα. Ζ κεηάβαζε ζηελ νηθνλνκία ηεο

γλψζεο θαη ησλ ππεξεζηψλ, πνπ ζπλδπάζηεθε κε ηελ εγθαηάιεηςε

ηνπ θνξληηζηηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο, ηελ νινθιήξσζε ησλ

1 UNFPA (United Nations Population Fund): http://www.unfpa.org/pds/urbanization.htm

αγνξψλ θαη ηελ θαηάξγεζε ησλ εζληθψλ νξίσλ (Rantisi θ.ά.,

2006), έρνπλ νδεγήζεη ζηε δηακφξθσζε κηαο λέαο κνξθήο πφιεο,

ηελ παγθφζκηα πφιε (Sassen, 2001). Ξαξάιιεια, ε αλάπηπμε ησλ

λέσλ ηερλνινγηψλ, φπσο ΡΞΔ, θαη νη εμειίμεηο ζηηο κεηαθνξέο,

είραλ εθηφο ησλ άιισλ θαη κεηαβνιέο ζε θνηλσληθφ επίπεδν, φπσο

ηελ κεηαηφπηζε απφ ηελ παξαγσγή ησλ αγαζψλ ζηελ θαηαλάισζε

(Stevenson, 2003), ηελ αχμεζε ησλ αλαγθψλ θαη ηε δήηεζε γηα πην

εμεδεηεκέλα πξντφληα.

Παλ απφξξνηα φισλ ησλ παξαπάλσ κεηαβνιψλ, απμήζεθε ε

ζεκαζία ησλ πφιεσλ θαη έρεη κεηαηνπηζζεί ην ελδηαθέξνλ ηεο

παγθφζκηαο ζπδήηεζεο ζε απηέο. Πην επίπεδν ησλ πνιηηηθψλ,

θαίλεηαη πσο έρεη επέιζεη ζρεηηθή απνδπλάκσζε ηνπ ελδηάκεζνπ

πεδίνπ ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο κε ηελ αληίζηνηρε ελίζρπζε ηφζν

ππεξεζληθψλ ζεζκψλ (π.ρ Δ.Δ.) φζν θαη ηεο απηνλνκίαο θαη ηεο

ζεκαζίαο επηκέξνπο πεξηνρψλ θαη πφιεσλ (Stevenson, 2003), κε

ην πεξηθεξεηαθφ θαη νξηζκέλεο θνξέο ην ηνπηθφ επίπεδν, λα

αλαδεηθλχνληαη σο ζεκαληηθά πεδία άζθεζεο πνιηηηθήο

(Φνπηάθεο, 2003).

http://www.unfpa.org/pds/urbanization.htm



8

Ζ ελνπνίεζε θαη νινθιήξσζε ησλ αγνξψλ θέξλεη ηηο ζχγρξνλεο

πφιεηο αληηκέησπεο κε ηελ εκθάληζε ελφο λένπ θαηλνκέλνπ, ηνπ

παγθφζκηνπ αληαγσληζκνχ κεηαμχ ησλ πφιεσλ (Stevenson, 2003).

Θαζψο φκσο, έρεη επέιζεη ε παξαθκή ηνπ θνξληηζηηθνχ ηξφπνπ

παξαγσγήο θαη ε επνρή ησλ βηνκεραληθψλ θαη κεηαβηνκεραληθψλ

πφιεσλ, κε ηελ ηαπηφρξνλε εκθάληζε λέσλ ηερλνινγηψλ, νη

ζχγρξνλεο πφιεηο είλαη ζε αλαδήηεζε λέσλ ηξφπσλ αλάδεημεο ηνπο

(Rantisi θ.ά., 2006). Κέζα ζε απηφ ην έληνλα παγθνζκηνπνηεκέλν

θαη αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ έρεη ηνληζηεί ηδηαίηεξα ε ζεκαζία

ησλ πφιεσλ σο ρψξσλ νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλαπαξαγσγήο

θαη φρη κφλν σο ηφπσλ θαηνηθίαο ή εξγαζίαο.

Ζ αζηηθή παξαθκή πνπ επέθεξε ε απνβηνκεράληζε ζην εζσηεξηθφ

ησλ πφιεσλ, έθαλε επηηαθηηθή ηελ αλάγθε ησλ αλαπιάζεσλ, πνπ

ζπλδέζεθε κε πξνζπάζεηεο γηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Έηζη

παξαηεξείηαη φηη ζηηο αλαπιάζεηο, εθηφο απφ πξνγξάκκαηα πνπ

αθνξνχλ ηελ πνιενδνκηθή δηάζηαζε εηζέξρνληαη θαη ζέκαηα πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή πιεπξά

ησλ πφιεσλ.

Θάησ απφ απηέο ηηο ζπλζήθεο, απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980, άξρηζε

λα αλαπηχζζεηαη ε ζπδήηεζε γηα ηελ ηνπηθή πνιηηηζηηθή αλάπηπμε

(Stevenson, 2003) πνπ ζηε ζπλέρεηα θέξδηζε αξθεηφ έδαθνο ζηηο

ζηξαηεγηθέο θαη ζηελ πνιηηηθή αηδέληα ησλ πφιεσλ. Ν πνιηηηζηηθφο

ζρεδηαζκφο ζηελ νπζία εμέθξαζε ηε κεηαθίλεζε ηεο ιήςεο

πνιηηηθψλ απνθάζεσλ απφ ην εζληθφ ζην ηνπηθφ επίπεδν,

ζηεξηδφκελνο ζην επηρείξεκα φηη νη ηνπηθέο αξρέο κπνξνχλ λα

δηεπζεηήζνπλ θαιχηεξα ηα αζηηθά πξνβιήκαηα. Νη ζηξαηεγηθέο

απηέο ήηαλ ζπρλά πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηελ πξνψζεζε ηεο

πνιηηηζηηθήο ηαπηφηεηαο θαη ηεο εηθφλαο ηεο πφιεο.

Ραπηφρξνλα, άξρηζε λα εκθαλίδεηαη ε έλλνηα ηεο

δεκηνπξγηθφηεηαο ζηε ζπδήηεζε ηνπ αζηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο

αλάπηπμεο, θαη παξήγαγε δηάθνξεο λέεο έλλνηεο (Durmaz θ.ά.,

2008). Ζ δεκηνπξγηθή πφιε, ε δεκηνπξγηθή ηάμε, ην δεκηνπξγηθφ

θεθάιαην, ε δεκηνπξγηθή νηθνλνκία, νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη, ην

δεκηνπξγηθφ πεξηβάιινλ είλαη θάπνηεο απφ απηέο ηηο λέεο έλλνηεο

πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ πνιινχο κειεηεηέο θαη θνξείο ράξαμεο

αζηηθήο πνιηηηθήο (Durmaz θ.ά., 2008). Ζ ζπδήηεζε γηα ηελ πφιε

κέρξη ζηηγκήο, αζρνιείην κε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ εζσηεξηθή

δνκή θαη ιεηηνπξγία ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ. Ωζηφζν, νη ελδνγελείο

παξάγνληεο κηαο νηθνλνκίαο δελ αξθνχλ γηα λα πξνσζήζνπλ ηελ

αλάπηπμε ζε ζπλζήθεο παγθφζκηνπ αληαγσληζκνχ (Swyngedouw,

2008). Αληίζεηα, ε ζπδήηεζε γηα ηε δεκηνπξγηθή πφιε

πξνζαλαηνιίδεηαη πεξηζζφηεξν ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηηο δηα-

αζηηθέο ζρέζεηο θαη ηελ επηξξνή πνπ αζθεί ε παγθνζκηνπνίεζε ζηε

ζχγρξνλε αζηηθή αλάπηπμε (Scott, 2006).



9

Πηελ παξνχζα εξγαζία, γίλεηαη πξνζπάζεηα παξνπζίαζεο θαη

επεμήγεζεο φισλ απηψλ ησλ ζρεηηθά λέσλ ελλνηψλ πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηε δεκηνπξγηθή πφιε. Πθνπφο ηνπ παξφληνο

εξεπλεηηθνχ ζέκαηνο είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ ζεσξεηηθψλ

πξνζεγγίζεσλ ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγηθή πφιε θαη ν

πξνζδηνξηζκφο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο κέζα απφ ηε κειέηε ηεο

βηβιηνγξαθίαο, αιιά θαη ηελ παξνπζίαζε παξαδεηγκάησλ. Ξην

ζπγθεθξηκέλα, επηρεηξείηαη λα απαληεζνχλ εξσηήκαηα, ζρεηηθά κε

ηελ έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ζην πιαίζην ησλ πφιεσλ, κε

πνηνπο ηξφπνπο κπνξεί λα επηηεπρζεί θαη πνηα είλαη ηα ζπζηαηηθά

ζηνηρεία απφ ηα νπνία απνηειείηαη. Θαίξην εξψηεκα πνπ ηίζεηαη

είλαη ην αλ κία ηέηνηα ζηξαηεγηθή είλαη ηθαλή λα εθπιεξψζεη ηνπο

ζηφρνπο πνπ έρεη ζέζεη θαη κε πνην ηξφπν επηδξά ζηνπο θαηνίθνπο

θαη ηελ αλαπηπμηαθή πξννπηηθή ηεο εθάζηνηε πφιεο.

Αξρηθά, γίλεηαη αλαθνξά ζηε ζπδήηεζε πνπ ππάξρεη γηα ηε

δεκηνπξγηθφηεηα θαη ηε δεκηνπξγηθή ζθέςε, θαζψο θαη ζην πσο

κπνξνχλ νη έλλνηεο απηέο λα εθαξκνζηνχλ ζε κία πφιε. Δπίζεο, ην

πξψην θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη ην πψο πξνέθπςε ε έλλνηα ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο, θαη πνην ήηαλ ην πθηζηάκελν

θνηλσληθννηθνλνκηθφ πιαίζην ην νπνίν γέλλεζε ηελ αλάγθε γηα κία

ηέηνηα ζηξαηεγηθή.

Πην δεχηεξν θεθάιαην, επηρεηξείηαη ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ φξνπ θαη

ησλ ζρεηηθψλ ελλνηψλ κέζα απφ ηελ πεξηγξαθή ησλ δηαζηάζεσλ

ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο θαη ε παξνπζίαζε ησλ θχξησλ απφςεσλ

ησλ ππνζηεξηθηψλ ηεο ζεσξίαο (Landry, Florida, Smith) ησλ

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ. Πηα επφκελα δχν θεθάιαηα, γίλεηαη

αλαθνξά ζε δηάθνξνπο ηχπνπο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο, θαζψο θαη

ζηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ εκθαλίδεη θαη ζα κπνξνχζαλ λα

απνηειέζνπλ ηνπο ελδερφκελνπο ζπληειεζηέο γηα ηελ αλάπηπμε

ηεο.

Πηε ζπλέρεηα, εμεηάδνληαη νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη, θαζψο

απνηεινχλ ζεκαληηθή δηάζηαζε ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ. Πην

ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην ινηπφλ, επηρεηξείηαη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο

έλλνηαο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ γεληθά, θαη παξνπζηάδνληαη νη

θπξηφηεξνη θιάδνη νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ εληάζζνληαη

ζε απηνχο, κε βάζε θπξίσο ηνλ νξηζκφ πνπ έδσζε ν Caves (2000)

πνπ ήηαλ θαη ν θχξηνο εθθξαζηήο ηεο έλλνηαο απηήο. Θπξίσο, φκσο

γίλεηαη πξνζπάζεηα λα αλαιπζεί ε ζρέζε πνπ έρνπλ νη

δεκηνπξγηθνί θιάδνη κε ηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο

ηεο πφιεο.

Ρν πξψην κέξνο θαηαιήγεη κε ηελ θαηαγξαθή ησλ ζηξαηεγηθψλ

θαη ησλ πνιηηηθψλ πνπ εθαξκφδνληαη ζην πιαίζην ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο, θαζψο θαη ηα νθέιε πνπ κπνξνχλ λα



10

πξνθχςνπλ κέζσ απηψλ, κε έκθαζε ζηε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο

ηνπο θαη ζηελ εχξεζε ηεο θαηάιιειεο θιίκαθαο παξέκβαζεο.

Πην δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο εμεηάδνληαη δχν παξαδείγκαηα

πφιεσλ κε ζθνπφ λα δηεπθξηληζηεί ε ζχγθιηζε ή φρη ησλ

ζεσξεηηθψλ απφςεσλ κε ηηο αληίζηνηρεο πξαθηηθέο εθαξκνγέο. Νη

πφιεηο πνπ επηιέρζεθαλ πξνο εμέηαζε είλαη ην Άκζηεξληακ θαη ην

Ρνξφλην, νχησο ψζηε λα ππάξρνπλ παξαδείγκαηα ηφζν απφ ηελ

Δπξψπε φζν θαη απφ ηελ Ακεξηθή. Ζ επηινγή απηή έγηλε δηφηη νη

ζπγθεθξηκέλεο πφιεηο απνηεινχλ αλαγλσξηζκέλεο δεκηνπξγηθέο

πφιεηο απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, σζηφζν δελ αλήθνπλ ζηηο

παγθφζκηεο πφιεηο πνπ θπξηαξρνχλ ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν, φπσο

ην Ινλδίλν ή ε Λέα φξθε.


Θηθίδνπ Καξία, ΑΔΚ -92- 11

Ππώηο Μέπορ: Θευπηηικέρ Πποζεγγίζειρ



1.1. Γημιοςπγικόηηηα Γηα λα κπνξέζεη λα γίλεη θαηαλνεηφ ην ηη αθξηβψο είλαη κηα

δεκηνπξγηθή πφιε, θξίλεηαη απαξαίηεηνο ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ

φξνπ «δεκηνπξγηθφηεηα». Πχκθσλα κε ην ιεμηθφ ηεο Νμθφξδεο, ε

δεκηνπξγηθφηεηα νξίδεηαη σο «ε ηθαλφηεηα λα παξάγνπκε λέεο

θαη απζεληηθέο ηδέεο θαη πξάγκαηα» (Kunzmann, 2004). Δπίζεο,

πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη γεληθά ππάξρνπλ δχν θχξηεο απφςεηο

ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγηθφηεηα. Πχκθσλα κε ηελ πξψηε, ε

δεκηνπξγηθφηεηα απνηειεί θάηη μερσξηζηφ θαη ππάξρεη κφλν ζε

ειάρηζηα άηνκα ηα νπνία δηαθξίλνληαη απφ θάπνην ηαιέλην ή

δεμηφηεηα, θαη επνκέλσο δελ κπνξεί λα θαιιηεξγεζεί. Ζ δεχηεξε

ζεσξία, ππνζηεξίδεη φηη ε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ην ηαιέλην είλαη

ηθαλφηεηεο πνπ κπνξνχλ λα δηδαρζνχλ θαη λα εκθαληζηνχλ ζε

έλαλ άλζξσπν κε εμάζθεζε θαη φηη φινη νη άλζξσπνη είλαη έσο έλα

βαζκφ δεκηνπξγηθνί.2

2 Ξεγή: http://www.cs.phs.uoa.gr/el/courses/cognitive_psychology/ergasies/Dhmiourgikotita.doc

Ζ θηινζνθία ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο βαζίδεηαη θπξίσο ζηε

δεχηεξε άπνςε, θαη ζηφρνο είλαη ε δεκηνπξγία ησλ θαηάιιεισλ

ζπλζεθψλ ψζηε νη άλζξσπνη λα ζθέθηνληαη θαη λα ελεξγνχλ

δεκηνπξγηθά ζηελ πξνζπάζεηα επίιπζεο αζηηθψλ πξνβιεκάησλ

(Landry, 2005). Ξαξάιιεια, ε δεκηνπξγηθή πφιε κπνξεί λα

πεξηγξαθεί σο ν ρψξνο πνπ δηαζέηεη έλα πεξηβάιινλ ηθαλφ λα

πξνζειθχζεη θαη λα ζπγθξαηήζεη θαη λα αμηνπνηήζεη ηνπο

Δηθόλα 1: Special Person 1. Βαζικέρ Έννοιερ

1

http://www.cs.phs.uoa.gr/el/courses/cognitive_psychology/ergasies/Dhmiourgikotita.doc




δεκηνπξγηθνχο θαη ηαιαληνχρνπο αλζξψπνπο. Ωζηφζν, ε

εκθάληζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ζηελ πφιε δελ εμαξηάηαη κφλν

απφ ηελ αλζξψπηλε εξγαζία, αιιά θαη απφ ζπγθπξίεο θαη

απξφζκελεο ζπλζήθεο (Hospers 2003). Νη ζχγρξνλεο ζπλζήθεο,

βέβαηα, ηείλνπλ λα αιιάμνπλ ηελ έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο

φπσο αλαθέξζεθε πην πάλσ. Ππγθεθξηκέλα, σο δεκηνπξγηθφηεηα

δελ νξίδεηαη πιένλ κφλνλ ε παξαγσγή λέσλ πιηθψλ ή αγαζψλ,

αιιά νπνηαδήπνηε πξσηφηππε ελέξγεηα. Ν φξνο

«δεκηνπξγηθφηεηα» δειαδή πεξηγξάθεη ηφζν ηε δηαδηθαζία θαη ην

πξντφλ φζν θαη ηνλ ηξφπν πνπ νπζηαζηηθά κπνξεί θαλείο λα είλαη

δεκηνπξγηθφο. Πχκθσλα κε ηνλ Smith, (2007) εθηφο απφ

κεκνλσκέλνπο αλζξψπνπο, π.ρ. ηνπο θαιιηηέρλεο, ηνπο

αξρηηέθηνλεο θιπ, κπνξνχλ λα είλαη δεκηνπξγηθέο θαη «άςπρεο

έλλνηεο» φπσο νη δεκηνπξγηθέο νηθνλνκίεο, δεκηνπξγηθέο

πνιηηηθέο, δεκηνπξγηθέο θπβεξλήζεηο θαη δεκηνπξγηθέο πφιεηο.

Κέζα ζε έλα επξχηεξν θνηλσληθννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ πνπ

βαζίδεηαη ζηε γλψζε, ηα ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηεο λέαο

νηθνλνκίαο, έρνπλ νξίζεη ηε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ηελ θαηλνηνκία

σο θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο ζηελ επίηεπμε βηψζηκνπ θαη

αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο γηα ηηο πφιεηο (Suciu, 2009). Νη

πφιεηο ηψξα πεξηζζφηεξν απφ πνηέ, εμαηηίαο ηεο εκθάληζεο ηεο

νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο θαη ηνπ επνλνκαδφκελνπ παξαδφμνπ ηνπ

παγθφζκηνπ-ηνπηθνχ3, αληαγσλίδνληαη γηα ηα πιενλεθηήκαηα ησλ

θαηνίθσλ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ επηζθεπηψλ, θαζψο θάζε

πφιε απνθνκίδεη πξνλφκηα κε ην λα πξνζειθχεη θαη λα δηαηεξεί

“knowledge workers”4 (εξγαδφκελνπο γλψζεο) (Drucker, 1999) θαη

δξαζηεξηφηεηεο έληαζεο γλψζεο (Hospers 2003). Έηζη, ε

δεκηνπξγηθφηεηα θαίλεηαη λα είλαη κηα ζχγρξνλε πξννπηηθή γηα

ηελ αλάδεημε ησλ πφιεσλ κέζα ζε απηφ ην εληεηλφκελν

αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ.

Απφ ηελ άιιε, ε δεκηνπξγηθφηεηα πξνζδηνξίδεηαη απφ ην εθάζηνηε

πεξηβάιινλ. Έηζη, θάηη πνπ ήηαλ δεκηνπξγηθφ ηνλ πεξαζκέλν

αηψλα, κπνξεί λα κελ είλαη δεκηνπξγηθφ ζην κέιινλ, ρσξίο απηφ

3 Ξαξάδνμν παγθφζκηνπ-ηνπηθνχ (global-local paradox): Ν πξνβιεκαηηζκφο ζρεηηθά κε ηελ επηξξνή πνπ έρεη ε παγθνζκηνπνίεζε ζηε δνκή ησλ πφιεσλ. Γηαθξίλνληαη δχν θχξηεο απφςεηο, ε απαηζηφδνμε, ζχκθσλα κε ηελ νπνία, ε παγθνζκηνπνίεζε θαη ε νηθνλνκηθή νινθιήξσζε ζα αιιάμνπλ ηε κνξθή ηεο πφιεο φπσο είλαη ζήκεξα θαη ε αηζηφδνμε άπνςε, ε νπνία ππνζηεξίδεη φηη ε παγθνζκηνπνίεζε κπνξεί λα απνηειέζεη κία εμαηξεηηθή επθαηξία γηα ηηο πφιεηο. Γηα ηηο πφιεηο ε νηθνλνκία ηεο γλψζεο θαη ε παγθνζκηνπνίεζε ζεκαίλνπλ ηελ απμαλφκελε ζεκαζία ηνπ ηνπηθνχ επηπέδνπ θαη επνκέλσο ηεο πφιεο. Κε άιια ιφγηα, αθξηβψο ζε έλαλ θφζκν πνπ ελνπνηείηαη, νη πφιεηο πξέπεη λα βαζίδνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζηα δηθά ηνπο εηδηθά ηνπηθά ραξαθηεξηζηηθά. Απηά ηα κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά, πξαγκαηηθά θαζνξίδνπλ απηφ ζην νπνίν κία πφιε ππεξέρεη θαη απηφ ην νπνίν κπνξεί λα ηελ θάλεη λα δηαθξηζεί ζηνλ αληαγσληζκφ κε ηηο άιιεο πφιεηο ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο. 4 knowledge workers: φξνο πνπ απέδσζε ν Drucker (1999), ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν, ε ζεκαληηθφηεξε ζπκβνιή ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζηνλ 21ν αηψλα, ζα είλαη ε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ ε νπνία ζα βαζίδεηαη ζηε γλψζε.



λα ζεκαίλεη φηη δελ είλαη απαξαίηεην λα ππάξρεη. Δπίζεο,

εμαξηάηαη θαη απφ ηελ πεξηνρή ή ρψξα πνπ ζπκβαίλεη θάηη, νπφηε

δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο, θαη επνκέλσο δηαθνξεηηθνί πνιηηηζκνί θαη

ηξφπνη ζθέςεο θαζνξίδνπλ δηαθνξεηηθά πξάγκαηα σο

δεκηνπξγηθά (Landry, 2007). Πχκθσλα κε ηνλ Hall, (1998 ζην:

Hospers, 2003, ζει. 147) ε δεκηνπξγηθή πφιε είλαη έλα θαηλφκελν

πνπ αλήθεη ζε θάζε επνρή, σζηφζν ηα αζηηθά πεξηβάιινληα δελ

θαηαδεηθλχνπλ πάληα δεκηνπξγηθφηεηα.

1.2. Δμθάνιζη ηος όπος Ζ εκθάληζε ηεο ζπδήηεζεο γηα ηε δεκηνπξγηθφηεηα

πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980. Απηφ έγηλε

ζαλ απνηέιεζκα ηεο γεληθφηεξεο αιιαγήο πνπ επήιζε ζηελ

θνηλσλία, ηελ νηθνλνκία θαη ηελ παξαγσγή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ

ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ. Ν Florida ραξαθηεξίδεη ηελ αιιαγή απηή

πνιχ ζεκαληηθή θαη κεγάιε θαη ηε ζπγθξίλεη κε ηελ

θνηλσληθννηθνλνκηθή αιιαγή ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα απφ ηελ

αγξνηηθή ζηε βηνκεραληθή επνρή. Ρφζν ν Florida φζν θαη ε

Jacobs, ζπκθσλνχλ φηη βηψλνπκε ηελ εκθάληζε ηεο δεκηνπξγηθήο

επνρήο (Hospers and van Dalm, 2005).

Όπσο θαη ν Landry εμεγεί, ε αιιαγή απηή πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε

ζε παγθφζκην επίπεδν, αθνξά ηηο νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο, ηελ

εκθάληζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηελ νηθνλνκία πνπ βαζίδεηαη ζην

δηαδίθηπν θαη ζπλδπάδεηαη κε ηε ζηξνθή απφ ηε ρεηξσλαθηηθή

ζηελ εγθεθαιηθή εξγαζία θαη ηελ αμία πνπ απέθηεζαλ νη

θαηλνηνκίεο, νη εθεπξέζεηο θαη ηα πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα

(Landry, 2005). Νη αιιαγέο απηέο ζε νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ

επίπεδν δελ κπνξνχζαλ παξά λα επεξεάζνπλ θαη ηηο πφιεηο θαη ηε

δνκή ηνπο. Έηζη έπξεπε λα επαλεμεηαζηνχλ ηνκείο φπσο ε

εθπαίδεπζε, ε νηθνλνκηθή δηάξζξσζε θιπ. (Landry, 2005). Θαηά

ζπλέπεηα, ε ιχζε πνπ ζα έπξεπε λα δνζεί ζηα πξνβιήκαηα ησλ

πφιεσλ θαη ζηελ αλαδηάξζξσζε ηνπο κε ζθνπφ ηελ αληηκεηψπηζε

απηψλ ησλ αιιαγψλ ήηαλ ε δεκηνπξγηθφηεηα. Όπσο εμεγεί θαη ν

Oakley (2004 ζην: Comunian, 2010, ζει. 2), φιεο νη πεξηθέξεηεο

ηεο ρψξαο, αλεμάξηεηα απφ ηελ ηζηνξία, ηελ νηθνλνκηθή θαη

θνηλσληθή ηνπο δηάξζξσζε έρνπλ αλάγθε απφ έλα δεκηνπξγηθφ

θέληξν ή κία πνιηηηζηηθή ζπλνηθία.

Ζ ηδέα ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο πξνέθπςε, αξρηθά, ζαλ κία

ζεσξία ε νπνία είρε ζθνπφ λα εμεγήζεη γηαηί θάπνηεο πφιεηο ήηαλ

νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά επηηπρεκέλεο (Landry, 2000). Έρνληαο

ζαλ «πξφηππν» ηηο επηηπρεκέλεο απηέο πφιεηο, ε ζεσξία ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο πξνζπαζεί λα δηακνξθψζεη έλα πιαίζην

πνιηηηθψλ, πνπ ζα κπνξέζεη λα νδεγήζεη θάησ απφ νξηζκέλεο

ζπλζήθεο θαη άιιεο πφιεηο ζηελ αλάπηπμε. Γηα ηελ Jacobs ην



«θιεηδί» γηα ηελ επίηεπμε ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο είλαη ε

πνηθηινκνξθία. Πην ίδην πλεχκα θηλείηαη θαη ν Florida, ν νπνίνο

αλαθέξεη φηη κηα δεκηνπξγηθή πφιε πξέπεη λα παξέρεη ζηνπο

θαηνίθνπο ηεο επηινγέο. Νη επηινγέο απηέο έρνπλ λα θάλνπλ κε ηηο

πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο, εκπνξηθέο θαη φρη κφλν, αθφκα θαη κε

ηελ πνηφηεηα ηεο λπρηεξηλήο δσήο θαη ηηο θαιιηηερληθέο

εθδειψζεηο (Hospers and van Dalm, 2005).

1.3. Γημιοςπγικόηηηα και Πολιηιζηικόρ Σσεδιαζμόρ Ζ ζπδήηεζε γηα ηε δεκηνπξγηθή πφιε ζπλδέεηαη κε ηελ

πξνζέγγηζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ζε ηνπηθφ επίπεδν θαζψο θαη κε ηελ

αλάπηπμε ηνπ πνιηηηζηηθνχ ζρεδηαζκνχ (Stevenson, 2003). Πηε

δεθαεηία ηνπ 1980 αλαγλσξίζηεθε γεληθφηεξα ε ζεκαζία ηεο

χπαξμεο δξαζηήξηαο πνιηηηζηηθήο δσήο θαη πνιηηηζηηθψλ

ζηνηρείσλ ζε δεκφζηνπο ρψξνπο (Hall Ρ., 1998). Ξαξάδεηγκα

απνηεινχλ νη πφιεηο ηεο Βνξείνπ Ακεξηθήο θαη ηεο Αγγιίαο, πνπ

ηα θέληξα ηνπο ραξαθηεξίδνληαλ απφ ρψξνπο κφλν γηα εξγαζία

θαη αγνξέο. Κε ζθνπφ ηελ αλαγέλλεζε ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ,

εθαξκφζηεθαλ πνιηηηθέο πνπ ζπλδπάζηεθαλ κε ηελ πξνζπάζεηα

ελδπλάκσζεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ζηνηρείνπ ζηα θέληξα ησλ πφιεσλ,

κέζσ δεκηνπξγίαο λέσλ πιαηεηψλ θαη ρψξσλ ζπλαληήζεσλ θαη

δηνξγάλσζεο πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ. Νη αλαπιάζεηο απηέο

πέηπραλ ηφζν ηελ ελδπλάκσζε ηεο αζηηθήο νηθνλνκίαο φζν θαη ηε

βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ.

Πχκθσλα κε ηνλ Tim Hall (1998), ε εκθάληζε ησλ δεκηνπξγηθψλ

θιάδσλ θαη ε γεληθφηεξε ζηξνθή πξνο ηνλ πνιηηηζηηθφ ηνκέα,

ήηαλ απνηέιεζκα ηεο πξνζπάζεηαο αλαδσνγφλεζεο

παξαθκαδνπζψλ ελδν-αζηηθψλ πεξηνρψλ. Ππγθεθξηκέλα, ε

απνβηνκεράληζε επέθεξε ζεκαληηθά νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα ζε

πνιιέο πφιεηο, ηφζν ηεο Δπξψπεο φζν θαη ηεο Ακεξηθήο κε

απνηέιεζκα ηελ ππνβάζκηζε πεξηνρψλ ζην εζσηεξηθφ ηνπο. Ν

πνιηηηζηηθφο ηνκέαο απνηέιεζε έλαλ απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο

ηνκείο φπνπ ζηεξίρζεθε ε πξνζπάζεηα αλάπιαζεο ησλ

ζπγθεθξηκέλσλ πεξηνρψλ. Νη βηνκεραλίεο απηέο, πέξα απφ ηελ

νηθνλνκηθή θαη πνιηηηζηηθή αλαβάζκηζε πνπ πξννξίδνληαλ λα

πξνζθέξνπλ, ζπλδπάδνληαλ θαη κε δηάθνξα έξγα αλάπιαζεο κε

βάζε θπξίσο ηηο δεκηνπξγηθέο ηέρλεο.

Κία πξψηε πξνζπάζεηα πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε απνηέιεζε ε

ίδξπζε ηνπ Ππλεηαηξηζκνχ γηα Βηψζηκεο Ξεξηνρέο (αξγφηεξα



Θνηλφηεηεο)5 ην 1977 απφ ηνλ Robert McNulty (Landry, 2005).

Αξρηθά, ηα κέιε ηνπ ζπλεηαηξηζκνχ γηα ηε βειηίσζε ησλ

ζπλζεθψλ δσήο ζε κηα πφιε, επηθεληξψζεθαλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ

αξρηηεθηνληθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηνπ πνιηηηζκνχ, σζηφζν, ην 1979 ν

Harvey Perloff μεθίλεζε έλα πξφγξακκα γηα λα θαηαγξάςεη ηελ

νηθνλνκηθή αμία ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ

δξαζηεξηνηήησλ, αξρηθά ζην Ινο Άληδειεο, ρσξίο φκσο λα

ζπκπεξηιάβεη ηε βηνκεραλία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Ρν πξφγξακκα

απηφ θαηέδεημε πσο ηα πνιηηηζηηθά δξψκελα θαη ε πνηφηεηα δσήο

ζε κία πφιε ζπλδένληαη κε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηε

δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Απηφ πεξηιάκβαλε ηε

δηαρείξηζε θάζε θνηλσληθήο θαη πιηθήο αιιαγήο πνπ επεξεάδεη

θάζε θνηλσλία. Έηζη μεθίλεζε κηα ζεηξά κειεηψλ ζρεηηθά κε ηελ

επίδξαζε ησλ ηερλψλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Απηέο νη κειέηεο

ζπλέδεζαλ ηηο ηέρλεο κε ηελ πφιε θαη δεκηνχξγεζαλ ηηο

πξνυπνζέζεηο γηα λα νξγαλσζνχλ ζπλέδξηα φπσο ην „Arts and the

Changing City: An Agenda for Urban Regeneration‟ (1988) πνπ

νξγαλψζεθε απφ ηελ βξεηαλν-ακεξηθάληθε εηαηξεία ηερλψλ

(British American Arts Association) (Landry, 2005).

Ν πνιηηηζηηθφο ζρεδηαζκφο εζηίαζε θπξίσο ζην επηρείξεκα φηη νη

ηνπηθέο αξρέο κπνξνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ θαιχηεξα ηηο φπνηεο

5 Partners for Livable Places (later Communities)

αιιαγέο ή πξνβιήκαηα παξνπζηάδνληαη ζε κία πφιε, απφ

νπνηνλδήπνηε άιιν θξαηηθφ θνξέα (Stevenson, 2003).

Ξξαγκαηνπνηήζεθε, θαη‟ απηφλ ηνλ ηξφπν κηα πξνζπάζεηα

αλάδεημεο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηδηαηηεξφηεηαο ηεο θάζε

πεξηνρήο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο. Ν πνιηηηζηηθφο ζρεδηαζκφο

δελ απνηειεί εληαίν ζχζηεκα ζθέςεο ή παξέκβαζεο. Ωζηφζν,

παξνπζηάδεηαη – θπξίσο απφ ηνπο ππνζηεξηθηέο ηεο πξνζέγγηζεο-

σο έλαο κεραληζκφο πνπ κε ηελ έληαμε ηεο πνιηηηζηηθήο

δξαζηεξηφηεηαο ζηηο πφιεηο, κπνξεί, εθηφο απφ ηελ νηθνλνκηθή

αλαδσνγφλεζε, λα βειηηψζεη ηελ αζηηθή δσή θαη ηε κνξθή ηνπ

δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο.

Ρέινο, πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ππάξρνπλ ηφζν πεξηπηψζεηο πνπ

ε αλάπηπμε ησλ πνιηηηζηηθψλ θιάδσλ ήηαλ απνηέιεζκα

νξγαληθήο αλάπηπμεο αιιά θαη πεξηπηψζεηο πνπ ε αλάπηπμε

πνιηηηζηηθψλ πεξηνρψλ επήιζε κεηά απφ πξνζεθηηθφ ζρεδηαζκφ

ησλ αξκφδησλ θνξέσλ.

Απφ απηέο ηηο κειέηεο ηεο δεθαεηίαο ηνπ „80, φπνπ νη φξνη πνπ

ρξεζηκνπνηνχληαλ ήηαλ πνιηηηζκφο, ηέρλεο, πνιηηηζηηθφο

ζρεδηαζκφο, πνιηηηζηηθή βηνκεραλία, μεθίλεζε λα αλαπηχζζεηαη

ην Θίλεκα ηεο Γεκηνπξγηθήο Ξφιεο, φπσο ην αλαθέξεη ν Landry ή

ε Γεκηνπξγηθή Δπνρή, ζχκθσλα κε ηελ Jacobs θαη ηνλ Florida

(Hospers and van Dalm, 2005). Ζ Γεκηνπξγηθφηεηα ζαλ φξνο



παξνπζηάζηεθε γηα πξψηε θνξά απφ ην Πνπεδφ πεξηθεξεηνιφγν

Ake Andersson (1985) θαη αξγφηεξα άξρηζε λα ρξεζηκνπνηείηαη

επξέσο (Kunzmann, 2004).

Ν πνιηηηζηηθφο ζρεδηαζκφο θαη ε αλάδεημε ησλ πνιηηηζηηθψλ

πφξσλ ηεο πφιεο φκσο, απνηειεί αθφκα θαη ηψξα θξίζηκν

παξάγνληα γηα ηελ επίηεπμε αζηηθήο βησζηκφηεηαο θαη

δεκηνπξγηθφηεηαο γηα πνιινχο ζεσξεηηθνχο. Ν Landry δηαθξίλεη

κηα πιεζψξα ζηνηρείσλ ηα νπνία ζεσξείηαη φηη ζπλνςίδνπλ ηνπο

πνιηηηζηηθνχο πφξνπο πνπ δηαζέηεη κηα πεξηνρή. Έλα πξψην

ζηνηρείν απνηειεί ε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ε εθεπξεηηθφηεηα ησλ

θαηνίθσλ ηεο πφιεο. Έπεηηα, ε ηζηνξηθή, αξραηνινγηθή,

θαιιηηερληθή θαη αλζξσπνινγηθή θιεξνλνκηά,

ζπκπεξηιακβάλνληαο ηηο ηνπηθέο δηαιέθηνπο θαη ηδησκαηηζκνχο.

Ξνιηηηζηηθνί πφξνη ζεσξνχληαη θαη ην θηηζκέλν πεξηβάιινλ κηαο

πφιεο, ε αξρηηεθηνληθή ηεο θιεξνλνκηά, ηα αζηηθά ηνπία θαη

νξφζεκα, ε ειθπζηηθφηεηα θαη αλαγλσξηζηκφηεηα ησλ δεκφζησλ

ρψξσλ ηεο πφιεο, νη ηνπηθέο παξαδφζεηο ηεο δεκφζηαο αζηηθήο

δσήο, θαζψο θαη νη γεληθφηεξεο ζπλήζεηεο πνπ ιακβάλνπλ κέξνο

ζηνλ αζηηθφ ρψξν. Ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη θαη ε πνηθηιία ζηελ

παξνρή θαη ηελ πνηφηεηα ππεξεζηψλ, φπσο ην εκπφξην, ε

δηαζθέδαζε θαη γεληθφηεξα νη δξαζηεξηφηεηεο ειεχζεξνπ ρξφλνπ

θαη πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο. Πηνπο πνιηηηζηηθνχο πφξνπο

πεξηιακβάλνληαη θαη νη δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο ησλ δηάθνξσλ

κεηνλνηήησλ ή νκάδσλ πνπ θαηνηθνχλ ζηελ πφιε. Ρέινο, ην εχξνο

θαη ε πνηφηεηα ησλ ηθαλνηήησλ ζε επαγγέικαηα πνπ

ραξαθηεξίδνληαη σο «πνιηηηζηηθνί θιάδνη» θαη πεξηιακβάλνπλ ηε

θσηνγξαθία, ηε δηαθήκηζε, ην ληηδάηλ, ηηο εθδφζεηο, ηε κφδα, ην

ζρεδηαζκφ, ηα ΚΚΔ θιπ. θαζψο θαη νη ηθαλφηεηεο πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηε δηνίθεζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ηνπηθψλ

ηαιέλησλ θαη ηδεψλ κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε φισλ ησλ παξαπάλσ.

πνπ εληάζζεηαη ζηελ αξρηηεθηνληθή θιεξνλνκηά

ηεο πόιεο θαη απνηειεί νξόζεκν ηεο. Κηηζκέλν ζηηο αξρέο

ηνπ 190π αηώλα από ηνλ Gaudi, απνηειεί ηκήκα ηεο

Παγθόζκηαο Πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηεο UNESCO. Μαδί

κε άιια θηήξηα αλάινγεο αξρηηεθηνληθήο θαη ζεκαζίαο,

ζπλζέηνπλ ην αμηόινγν θηηζκέλν πεξηβάιινλ ηεο

Βαξθειώλεο, έλαο από ηνπο ιόγνπο πνπ ηελ έρνπλ αλαδείμεη

ζε δεκηνπξγηθή.

Δηθόλα 2: Τν θηήξην La Perdera ή Casa Mila ζηε

Βαξθειώλε



18

Αξρηθά, πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη δελ είλαη θαζφινπ εχθνιν λα

πξνζδηνξηζηεί ην ηη αθξηβψο είλαη κηα δεκηνπξγηθή πφιε (Hemel,

2002 ζην: Hospers, 2003, ζει. 147). Ξαξά ηηο πξνζπάζεηεο απφ

ηνπο ππνζηεξηθηέο ηεο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο

δεκηνπξγηθφηεηαο παξακέλεη έλαο κάιινλ αζαθήο φξνο

(Kunzmann, 2005). Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη, ε δεκηνπξγηθφηεηα ζην

ζρεδηαζκφ θαη ζηελ αζηηθή αλάπηπμε έρεη πνιιέο δηαζηάζεηο

(Kunzmann, 2005). Ωζηφζν, είλαη μεθάζαξν φηη πάλσ απφ φια,

πίζσ απφ ηελ πνηθηιία ησλ ηδεψλ βξίζθνληαη νη θνηλέο αξρέο ηεο

γλψζεο θαη ηεο θαηλνηνκίαο ζπζρεηηζκέλεο κε λέα πξντφληα ή

λέεο δξαζηεξηφηεηεο, λένπο θνξείο ή ζεζκνχο, ή λέεο κνξθέο

νξγάλσζεο ή δηαθπβέξλεζεο (Costa θ.ά., 2007).

Πχκθσλα κε ηνπο Costa θ.ά. (2007), ε ηδέα ηεο Γεκηνπξγηθήο

Ξφιεο βαζίδεηαη ζε 3 θεληξηθνχο άμνλεο. Πχκθσλα κε ηνλ πξψην,

ε Γεκηνπξγηθή Ξφιε κπνξεί λα εηδσζεί σο έλα εξγαιείν αζηηθήο

αλάπηπμεο. Ν δεχηεξνο αληηιακβάλεηαη ηελ ηδέα ηεο δεκηνπξγηθήο

πφιεο σο ηελ ηθαλφηεηα λα ειθχεη δεκηνπξγηθφ αλζξψπηλν

θεθάιαην θαη ηέινο ν ηξίηνο, ζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο ζηελ χπαξμε δξαζηεξηνηήησλ πνπ αλήθνπλ

ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο. Αληίζηνηρα κε απηνχο ηνπο άμνλεο,

είλαη θαη νη θχξηνη εθθξαζηέο ηεο πξνζέγγηζεο, ν Landry, o

Richard Florida, θαη ν Richard Caves πνπ αλέιπζε ηνπο

δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο.

Ζ πξψηε ζαθήο δηαηχπσζε ηεο ηδέαο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο

απνδίδεηαη ζηνπο Bianchini θαη Landry (Comunian, 2010).

Πχκθσλα κε ηνπο Bianchini θαη Landry (1995), ε δεκηνπξγηθφηεηα

θαη ε δεκηνπξγηθή ζθέςε κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίιπζε

ησλ αζηηθψλ πξνβιεκάησλ, θαζψο πεξηιακβάλνπλ ηελ εθ λένπ

αληηκεηψπηζε ηνπο. Δπνκέλσο, ζηφρνο είλαη ε δεκηνπξγία ελφο

πεξηβάιινληνο κέζα ζε κία πφιε, απνηεινχκελν ηφζν απφ πιηθή

φζν θαη άπιε ππνδνκή, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηηο θαηάιιειεο

ζπλζήθεο γηα ηελ θαιιηέξγεηα θαη ηελ έθθξαζε δεκηνπξγηθφηεηαο

θαη ηαιέληνπ ζηνπο θαηνίθνπο ηεο κε ζθνπφ ηελ θηλεηνπνίεζε θαη

ηε γέλεζε λέσλ ηδεψλ. Ζ επίηεπμε ελφο ηέηνηνπ πεξηβάιινληνο

κπνξεί λα νδεγήζεη ηηο πφιεηο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Έηζη, ε

δεκηνπξγηθή πφιε απνηειεί κία λέα πξνζέγγηζε ζηξαηεγηθήο ηνπ

2. Πποζδιοπιζμόρ ηος όπος «Γημιοςπγική πόλη»

2



19

πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ, ε νπνία βαζίδεηαη ζην αηνκηθφ

ηαιέλην θαη δεκηνπξγηθφηεηα, ζηνλ πνιηηηζηηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηε

δεκηνπξγηθή βηνκεραλία, ρσξίο φκσο λα απνζθνπεί ζε

ζπγθεθξηκέλα απνηειέζκαηα, ή λα πξνδηαγξάθεη πνιηηηθέο.

Γίλεηαη έκθαζε θπξίσο ζηελ αιιαγή ηνπ πθηζηάκελνπ ηξφπνπ

ζθέςεο αληηκεηψπηζεο ησλ αζηηθψλ πξνβιεκάησλ κέζα απφ

δεκηνπξγηθέο ιχζεηο θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ

(Landry, 2000).

Ξξέπεη σζηφζν λα ηνληζηεί φηη, ε δεκηνπξγηθή πφιε δελ αθνξά

απνθιεηζηηθά κφλν επαγγέικαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αηνκηθή

δεκηνπξγηθφηεηα θαη ην ηαιέλην (Landry, 2000). Αληίζεηα, απηφ

απνηειεί απιά κία δηάζηαζε –ζεκαληηθή σζηφζν- ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο. Γη‟ απηφ ην ιφγν, ν Landry ηνλίδεη φηη ε

δεκηνπξγηθή πφιε δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κφλν κε ηελ

πξνψζεζε ηεο εγθαηάζηαζεο επηρεηξήζεσλ πνπ πξνσζνχλ ηελ

αηνκηθή δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ ηθαλφηεηα θαη ην ηαιέλην.

Δπηρεηξήζεηο δειαδή θαη επαγγέικαηα πνπ αλαπηχζζνληαη κέζσ

ηεο παξαγσγήο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, φπσο ε δηαθήκηζε, ε

αξρηηεθηνληθή θαη ην ληηδάηλ, ε ηειεφξαζε, νη ηέρλεο, ε

δεκηνπξγία ινγηζκηθνχ θιπ. Αληίζεηα, φια απηά απνηεινχλ απιά

έλα ζεκαληηθφ ηνκέα ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο, ρσξίο φκσο λα ηελ

αθνξνχλ απνθιεηζηηθά.

2.1. Γημιοςπγική Τάξη και 3Τ Δλψ ν Landry πξνζδηνξίδεη ηε δεκηνπξγηθή πφιε σο έλα ζχλνιν

ζπλζεθψλ θαη ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ απφ

ηελ εθαξκνγή πνιενδνκηθψλ πνιηηηθψλ, ν Florida

πξνζαλαηνιίδεηαη θπξίσο ζηε ζεκαζία πνπ έρεη γηα κία πφιε ην

αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ θαηνηθεί ζ‟ απηήλ. Πχκθσλα κε ηε

ζεσξία πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηνλ Florida, ππάξρεη κία ηάμε

αλζξψπσλ, ε Γεκηνπξγηθή Ράμε θαη είλαη απηνί πνπ σζνχλ ηελ

νηθνλνκηθή αλάπηπμε κηαο πφιεο. Έηζη, ππάξρνπλ θαη νξηζκέλα

άιια ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα εκθαλίδεη κηα πφιε γηα λα

ηελ πξνηηκνχλ νη άλζξσπνη ηεο Γεκηνπξγηθήο Ράμεο. Απηά είλαη ε

ηερλνινγία, ην ηαιέλην θαη ε αλεθηηθφηεηα6 , δειαδή

ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζεσξεηηθά, κπνξεί λα αλαπηχμεη θάζε πφιε,

παξά ζηνηρεία πνπ απιά δηαζέηεη κία πεξηνρή απφ κφλε ηεο

(Florida, 2002). Ωζηφζν, ζεσξνχληαη σο απαξαίηεηα ζηνηρεία ηεο

πφιεο κφλν φηαλ ζπλππάξρνπλ θαη ηα ηξία καδί.

63Ρ: tolerance, technology, talent



20

Ζ αλεθηηθφηεηα, αξρηθά, ζεσξείηαη σο ε ηθαλφηεηα εθείλε κηαο

πφιεο, πην ζπγθεθξηκέλα ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ

ηεο, λα είλαη αλνηρηνί ζε δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο, ζξεζθείεο θαη

ηξφπνπο δσήο. Απηφ ζπκπίπηεη, κε φηη πεξηγξάθεη ε Jacobs σο

πνηθηινκνξθία, δειαδή ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ξαηζηζηηθψλ

ζπκπεξηθνξψλ θαη ηελ πξνζθνξά ίζσλ δηθαησκάησλ ζε φινπο

αλεμάξηεηα απφ νπνηνπζδήπνηε άιινπο παξάγνληεο, πέξα απφ

ηελ γλψζε θαη ηελ ηθαλφηεηα. Νη πφιεηο νη νπνίεο θαίλεηαη λα

αθκάδνπλ ζην ζεκεξηλφ θφζκν, είλαη νη θνηλσλίεο ζηηο νπνίεο ν

θαζέλαο κπνξεί λα πξνζαξκνζηεί ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα.

Κε απηφ ηνλ ηξφπν, ε πφιε είλαη πνιχ πην πηζαλφ λα κπνξέζεη λα

πξνζειθχζεη κεγαιχηεξν αξηζκφ αλζξψπσλ πνπ αλήθνπλ ζηε

Γεκηνπξγηθή Ράμε.

Κηιψληαο γηα ηαιέλην, ελλννχληαη ηα κέιε ηεο δεκηνπξγηθήο

ηάμεο. Ρν βαζηθφ ηκήκα απηήο ηεο δεκηνπξγηθήο ηάμεο

πεξηιακβάλεη κεραληθνχο θαη επηζηήκνλεο, θαζεγεηέο

παλεπηζηεκίσλ, ζπγγξαθείο θαη πνηεηέο, θαιιηηέρλεο, εζνπνηνχο,

ζρεδηαζηέο, αξρηηέθηνλεο, φπσο επίζεο θαη εξεπλεηέο, αλαιπηέο,

θαη γεληθφηεξα θάζε είδνπο αλζξψπνπο ηνπ πλεχκαηνο θαη ηεο

γλψζεο. Δθηφο, βέβαηα απφ απηνχο, ε Γεκηνπξγηθή Ράμε

πεξηιακβάλεη επίζεο θαη φινπο ηνπο δεκηνπξγηθνχο επαγγεικαηίεο

πνπ εξγάδνληαη ζε επηρεηξήζεηο έληαζεο γλψζεο, φπσο ζηνπο

ηνκείο πςειήο ηερλνινγίαο, νηθνλνκηθέο ππεξεζίεο, λνκηθά θαη

επαγγέικαηα πγείαο θαη δηνίθεζεο επηρεηξήζεσλ.

Πχκθσλα πάληα κε ηνλ Florida, ε Γεκηνπξγηθή Ράμε απνηειεί ην

30% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηηο Ζλσκέλεο Ξνιηηείεο. Ωζηφζν,

ε δεκηνπξγηθφηεηα απνηειεί βαζηθφ θαη εγγελέο ραξαθηεξηζηηθφ

ηνπ θάζε αλζξψπνπ, φκσο φπσο ππνζηεξίδεη ην παξαπάλσ

πνζνζηφ, αληαλαθιά ηνπο αλζξψπνπο εθείλνπο νη νπνίνη

ρξεζηκνπνηνχλ ηε δεκηνπξγηθφηεηα θαζεκεξηλά ζηε δνπιεηά ηνπο.

Γειαδή, ζεσξεηηθά φινη νη άλζξσπνη είλαη δεκηνπξγηθνί θαη

επνκέλσο ελ δπλάκεη κέιε απηνχ πνπ απνθαιεί «Γεκηνπξγηθή

Ράμε» (Florida, 2005). Απφ ηελ άιιε κεξηά, ν Florida, εμεγεί φηη

ηα κέιε ηεο Γεκηνπξγηθήο Ράμεο κνηξάδνληαη θνηλέο αμίεο ζρεηηθά

κε ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηε δηαθνξεηηθφηεηα θαη ηελ αηνκηθφηεηα.



21

Ππκπιεξψλεη κάιηζηα, φηη πνιιέο εηαηξείεο, γηα ηελ πξνζέιθπζε

απηψλ ησλ αλζξψπσλ έρνπλ πηνζεηήζεη ραιαξνχο θψδηθεο

εξγαζίαο θαη έλδπζεο, επέιηθηα σξάξηα θιπ (Florida, 2002).

Ν Florida πεξηιακβάλεη ζηνπο ηαιαληνχρνπο αλζξψπνπο φινπο

φζνπο έρνπλ πςειφ επίπεδν κφξθσζεο, θαζψο θαη ηερληθφ

πξνζσπηθφ πνπ έρεη αλαπηχμεη γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ζρεηηθέο κε

ην αληηθείκελν εξγαζίαο ηνπ, θαη ηηο ρξεζηκνπνηεί κε δεκηνπξγηθφ

ηξφπν (Θνπξηέζεο, 2008). Ρν γεγνλφο φκσο φηη πεξηιακβάλεη

φινπο ηνπο θαηφρνπο πηπρίσλ αλψηαηεο εθπαίδεπζεο ρσξίο

θάπνην άιιν θξηηήξην θαηαδεηθλχεη ηε ζχγρπζε ηεο

δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηνπ ηαιέληνπ κε ηε γλψζε (Markusen,

2006) γηα ηελ νπνία θπξίσο αζθείηαη θξηηηθή ζηνλ Florida.

Ρέινο, ε ηερλνινγία αλαθέξεηαη ζηε ζπγθέληξσζε ζε κηα πεξηνρή

επηρεηξήζεσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ πςειή ηερλνινγία θαη

θαηλνηνκία.

Θαη‟ επέθηαζε, ζχκθσλα κε ηηο παξαπάλσ ζεσξίεο, κπνξνχκε λα

δηαθξίλνπκε θαη δχν πξνζεγγίζεηο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο.

Πχκθσλα κε ηνλ Smith (2007), ππάξρνπλ 2 δηαθνξεηηθνί

ζεκειηψδεηο νξηζκνί ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο αλάινγα κε ηνλ

ηξφπν πνπ πξνζεγγίδεηαη θάζε θνξά ν ζρεδηαζκφο γηα ηελ

επίηεπμε ηεο. Ππγθεθξηκέλα, κέζα απφ ηε κειέηε θάπνησλ πφιεσλ

ηνπ Θαλαδά φπνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ πνιηηηθέο γηα ηελ επίηεπμε

δεκηνπξγηθφηεηαο ζηηο πφιεηο, πξνζπαζεί λα πξνζδηνξίζεη ηελ

πξνέιεπζε απηψλ ησλ δχν πξνζεγγίζεσλ. Όπσο θαίλεηαη θαη απφ

ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί, αλάινγα κε ηηο δχν απηέο

πξνζεγγίζεηο, ε έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο δηαθνξνπνηείηαη,

αθνχ θάζε θνξά είλαη δηαθνξεηηθφο ηφζν ν ηξφπνο επίηεπμεο θαη

ζρεδηαζκνχ, αιιά θαη ηα εθάζηνηε απνηειέζκαηα.



22

Πίλαθαο 1: Καηαγξάθνληαο ηηο πξνζεγγίζεηο αμηώλ θαη κέζα γηα ηελ επίηεπμε ηεο Γεκηνπξγηθήο Πόιεο ζηνλ Καλαδά

Πεγή: Smith R., Warfield K. (2007), ηδία επεμεξγαζία

Ζ θχξηα δηαθνξά κεηαμχ απηψλ ησλ δχν θαηεπζχλζεσλ είλαη ε

δηαθνξά ζηελ θαηαλφεζε ηεο έλλνηαο ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο

(Smith and Warfield, 2007). Ζ πξψηε πξνζέγγηζε είλαη ε

πνιηηηζκν-θεληξηθή θαη ζχκθσλα κε απηήλ, ε δεκηνπξγηθή πφιε

είλαη έλαο ρψξνο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ πνηθηινκνξθία, έληνλε

παξνπζία ησλ ηερλψλ θαη ηνπ πνιηηηζκνχ, δεκηνπξγηθέο

εθθξάζεηο θαη θαληαζία. Ξαξάιιεια, νη αμίεο πνπ δηέπνπλ ηε

δεκηνπξγηθή πφιε είλαη ε επίηεπμε επεκεξίαο θαη πνηφηεηαο δσήο

ησλ θαηνίθσλ, κε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε λα απνηειεί

δεπηεξεχνληα ζηφρν, ελψ ε δεκηνπξγηθφηεηα θαίλεηαη λα

ζρεηίδεηαη κε ηελ ηαπηφηεηα, ηα δηθαηψκαηα, θαη γεληθφηεξα ηελ

θνηλσληθή επεκεξία. Ζ δεχηεξε πξνζέγγηζε είλαη ε νηθνλνκηθν-

θεληξηθή, θαη ζε απηή, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε έρεη πξσηεχνπζα

ζεκαζία, ελψ νη θαιιηηερληθέο αμίεο είλαη δεπηεξεχνπζεο.

Πχκθσλα κε απηή, ε δεκηνπξγηθή πφιε είλαη ε πφιε φπνπ

αλαπηχζζνληαη ηζρπξέο, θαηλνηφκεο, αληαγσληζηηθέο πνιηηηζηηθέο

θαη δεκηνπξγηθέο βηνκεραλίεο θαη νηθνλνκηθά βηψζηκνη

θαιιηηερληθνί νξγαληζκνί. Ζ δεκηνπξγηθφηεηα απνηειεί ην κέζν

γηα λα επηηεπρζεί ε ηνπηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ απνηειεί

πξψηηζην ζηφρν, θαη έηζη νη δεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο απνθηνχλ

πνζνηηθνπνηεκέλε αμία. Ζ νηθνλνκηθν-θεληξηθή πξνζέγγηζε

ζπλδέεηαη επίζεο κε πξφζθαηεο ζεσξίεο φπσο, ε λέα νηθνλνκία, ε

δεκηνπξγηθή ηάμε, νη δεκηνπξγηθέο βηνκεραλίεο θιπ.

Προζεγγίζεις Δημιοσργικής Πόλης

Πολιηιζμο-κενηρική Προζέγγιζη Οικονομικο-κενηρική Προζέγγιζη

Αμίεο Γεκηνπξγηθήο Ξφιεο

Θεληξηθέο Αμίεο: ηέρλεο, πνιηηηζκφο θαη θνηλσληθή επεκεξία, ηζφηηκε πξφζβαζε

Θεληξηθέο Αμίεο: αζηηθή νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα θαη επεκεξία κέζσ δεκηνπξγηθψλ πξσηνβνπιηψλ/βηνκεραληψλ

Νξηζκφο ηεο Γεκηνπξγηθήο Ξφιεο

Ζ πφιε ησλ πνηθίισλ ηερλψλ θαη ηνπ πνιηηηζκνχ

Ζ πφιε ηεο νηθνλνκηθήο θαηλνηνκίαο, ηνπ δεκηνπξγηθνχ ηαιέληνπ θαη ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ



23

Όπσο αλαθέξζεθε ε δεκηνπξγηθή πφιε δελ απνηειεί θάηη

ζπγθεθξηκέλν, θαη δελ είλαη έλα θαηλφκελν κφλν ηεο ζχγρξνλεο

επνρήο. Θαη‟ επέθηαζε, αλάινγα κε ηνλ ηξφπν αλάπηπμεο ηεο

πφιεο θαη ηηο βάζεηο φπνπ ζηεξίρζεθε ε νηθνλνκία ηεο,

δηαθξίλνληαη δηάθνξνη ηχπνη δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ, νη νπνίεο

έρνπλ αλαπηπρζεί ζην παξειζφλ ή εκθαλίζηεθαλ πξφζθαηα θαη

βξίζθνληαη ζε ζηάδην αλάπηπμεο. Νη θαηεγνξίεο απηέο είλαη

ηέζζεξηο: ηερλνινγηθέο-θαηλνηφκεο, πνιηηηζηηθέο-πλεπκαηηθέο,

πνιηηηζηηθέο-ηερλνινγηθέο θαη ηερλνινγηθέο-νξγαλσηηθέο θαη

αλαιχνληαη ζηε ζπλέρεηα (Hospers and Pen, 2008).

ηετνολογικές-καινοηόμες

Νη πφιεηο ηερλνινγίαο-θαηλνηνκίαο απνηεινχλ πεξηνρέο φπνπ

εκθαλίδνληαη λέεο ηερλνινγίεο ή αθφκα αλαπηχζζνληαη

ηερλνινγηθέο επαλαζηάζεηο. Πχκθσλα κε ηνλ Schumpeter (1912),

ζε γεληθέο γξακκέο, ιίγνη θαηλνηφκνη επηρεηξεκαηίεο θαηάθεξαλ

κε ην έξγν ηνπο λα νδεγήζνπλ ζηελ αλάπηπμε κηαο πφιεο κε ην λα

δεκηνπξγήζνπλ κηα αηκφζθαηξα ζπλεξγαζίαο, εηδίθεπζεο θαη

θαηλνηνκίαο. Ρν πην ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα πνπ κπνξεί λα

αλαθεξζεί είλαη νη πφιεηο ζηελ πεξηνρή Silicon Valley (San

Francisco θαη Palo Alto) πνπ εηδηθεχνληαη ζηνλ ηνκέα ηεο

ηερλνινγίαο ηεο πιεξνθνξηθήο.

πολιηιζηικές-πνεσμαηικές

Ζ δεκηνπξγηθφηεηα ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία δεκηνπξγηθψλ

πφιεσλ είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθή απφ απηή πνπ ζπλαληάηαη ζηελ

πξνεγνχκελε θαηεγνξία. Ζ ηζηνξία δείρλεη φηη ζε απηνχ ηνπ

ηχπνπ ηηο πφιεηο, ν πνιηηηζκφο θαη ε επηζηήκε αλαπηχρζεθαλ ζε

κηα πεξίνδν έληαζεο κεηαμχ ηηο ππάξρνπζαο ζπληεξεηηθήο ηάμεο

θαη ελφο κηθξνχ αξηζκνχ θαηλνηφκσλ ξηδνζπαζηψλ. Πχκθσλα κε

ηνλ Hospers, απηή ε δηακάρε ήηαλ πνπ παξήγαγε δεκηνπξγηθέο

αληηδξάζεηο ζε έλα κέξνο θαιιηηερλψλ, θηινζφθσλ θαη

δηαλνεηηθψλ. Κε ηε ζεηξά ηεο απηή ε «δεκηνπξγηθή επαλάζηαζε»

επέδξαζε θαη ζηνπο ππφινηπνπο νη νπνίνη είδαλ ηελ πφιε ζαλ έλα

κέξνο φπνπ ζα κπνξνχζαλ λα εθθξάζνπλ ην ηαιέλην ηνπο.

Ξαξαδείγκαηα ηέηνηνπ ηχπνπ πφιεσλ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ε

αξραία Αζήλα, ε Φισξεληία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Αλαγέλλεζεο,

ην Ινλδίλν ηνπ 17νπ αηψλα (ζέαηξν), ην Ξαξίζη (δσγξαθηθή), ε

3. Τύποι δημιοςπγικών πόλευν

3



24

Βηέλλε (επηζηήκε θαη ηέρλεο), ην Βεξνιίλν (ζέαηξν) ζηηο αξρέο

ηνπ 20νπ αη. Πηηο παξαπάλσ πφιεηο ζα κπνξνχζαλ λα πξνζηεζνχλ

θαη δηάθνξεο παλεπηζηεκηνππφιεηο φπσο ην Γνπβιίλν, ε

Ρνπινχδε, ην Άκζηεξληακ σο ζχγρξνλνη επξσπατθνί

αληηπξφζσπνη ηεο πνιηηηζηηθήο-πλεπκαηηθήο πφιεο.

πολιηιζηικές-ηετνολογικές

Νη πνιηηηζηηθέο- ηερλνινγηθέο πφιεηο είλαη ε ηξίηε θαηεγνξία

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ θαη νπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα πφιεηο πνπ

παξνπζηάδνπλ κία κίμε ησλ θπξηφηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ δχν

ήδε αλαθεξζεηζψλ θαηεγνξηψλ. Ζ ζχλζεζε ηνπ πνιηηηζκνχ θαη

ηεο ηερλνινγίαο παξαπέκπεη ζε απηφ πνπ απνθαινχληαλ ζην

παξειζφλ σο «πνιηηηζηηθή βηνκεραλία». Ξαξαδείγκαηα

πνιηηηζηηθψλ βηνκεραληψλ απνηεινχλ ε θηλεκαηνγξαθηθή

βηνκεραλία ηνπ Hollywood θαη ε ηλδηθή εθδνρή ηνπ (Bollywood),

ε βηνκεραλία κφδαο ζην Ξαξίζη θαη ζην Κηιάλν. Ξαξαδείγκαηα

απηνχ ηνπ ηχπνπ δεκηνπξγηθήο πφιεο ζηε δεθαεηία ηνπ 1990

απνηεινχλ ην Κάληζεζηεξ θαη ε Ιεηςία. Δπηπιένλ, πνιηηηζηηθά-

ηερλνινγηθά ζηνηρεία κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε θαη ζην

Άκζηεξληακ θαη ζην Οφηεξληακ.

ηετνολογικές-οργανωηικές

Ζ ηειεπηαία θαηεγνξία πφιεσλ αλαθέξεηαη ζε εθείλεο ηηο πφιεηο

νη νπνίεο θαηάθεξαλ λα είλαη δεκηνπξγηθέο επεηδή νη ηνπηθνί

θνξείο έρνπλ βξεη απζεληηθνχο θαη πξσηφηππνπο ηξφπνπο λα

ιχζνπλ πξνβιήκαηα πνπ πεγάδνπλ απφ ηε κεγάιεο-θιίκαθαο

αζηηθή δσή. Ρέηνηα πξνβιήκαηα απνηεινχλ ε κείσζε ησλ

απνζεκάησλ πφζηκνπ λεξνχ γηα ηνπο θαηνίθνπο ησλ πφιεσλ, ε

αλάγθε γηα ππνδνκέο, κεηαθνξέο θαη ζηέγαζε. Ξαξαδείγκαηα

πφιεσλ πνπ δηαθξίλνληαη ζηελ εθαξκνγή αζηηθήο θαηλνηνκίαο

είλαη ην Ινλδίλν θαη ην Ξαξίζη ηνπ 19νπ αηψλα (ππφγεην

ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν-κεηξφ), ε Λέα φξθε ην 1900

(νπξαλνμχζηεο), ε κεηαπνιεκηθή Πηνθρφικε, θαη ην Ινλδίλν ηε

δεθαεηία ηνπ „80 (αλάπιαζε ησλ Docklands). Αιιά αθφκα θαη

ηψξα ππάξρνπλ πφιεηο πνπ μερσξίδνπλ σο ηερλνινγηθέο-

νξγαλσηηθέο φπσο ην Tilburg θαη ην Οφηεξληακ. Πε αληίζεζε κε

ηνπο άιινπο ηχπνπο δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ, ζε απηφλ νη αξρέο

είλαη πνπ αλαιακβάλνπλ ηελ πξσηνβνπιία θαη ζπλεξγάδνληαη κε

ηνπηθέο επηρεηξήζεηο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο. Πε

ηέηνηεο πεξηπηψζεηο κηιάκε γηα δεκφζηα-ηδησηηθή ζπλεξγαζία

(public–private partnership (PPP)).



25

Ν Hospers θάλεη κηα θαηαγξαθή ησλ ζηνηρείσλ ηα νπνία ζα

κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ ελδερφκελνπο ζπληειεζηέο πνπ ζα

ζπκβάιινπλ ζηε δηείζδπζε ησλ πφιεσλ ζηελ νηθνλνκία ηεο

γλψζεο. Νη παξάγνληεο νη νπνίνη ζεσξείηαη φηη κπνξνχλ λα

απμήζνπλ ηηο πηζαλφηεηεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο αζηηθήο

δεκηνπξγηθφηεηαο είλαη ε ζπγθέληξσζε, ε πνηθηινκνξθία θαη ε

αζηάζεηα θαη αλαιχνληαη πεξηιεπηηθά ζηε ζπλέρεηα. Όκσο,

βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη θαη ε αλαγλψξηζε κηαο πφιεο σο

δεκηνπξγηθή απφ ηνλ ππφινηπν θφζκν.

Σσγκένηρωζη

Έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε αζηηθή

δεκηνπξγηθφηεηα είλαη αξρηθά ε ζπγθέληξσζε ελφο ζεκαληηθνχ

αξηζκνχ θαηνίθσλ ζε κηα αζηηθή πεξηνρή. Ζ ζπγθέληξσζε φκσο,

αλαθέξεηαη θπξίσο ζηελ ππθλφηεηα ησλ αιιειεπηδξάζεσλ παξά

ζηνλ αθξηβή αξηζκφ ηνπ πιεζπζκνχ κηαο πεξηνρήο. Ζ πςειή

ζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ ζε κία ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή

πξνζθέξεη ζπρλέο ζπλαληήζεηο θαη ηπραίεο επαθέο κεηαμχ ησλ

αηφκσλ θαη ζπλεπψο ζπληειεί ζηε δεκηνπξγία λέσλ ηδεψλ θαη

θαηλνηνκηψλ.

Ποικιλομορθία

πνζηεξίδνληαο ηηο ζεσξήζεηο ηεο Jacobs, ν Hospers αλαδεηθλχεη

ηελ πνηθηινκνξθία ζαλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα ζηε

επίηεπμε ηεο αζηηθήο δεκηνπξγηθφηεηαο. Ππγθεθξηκέλα,

αλαθέξεηαη ζηελ επξεία έλλνηα ηνπ φξνπ ηεο αζηηθήο

πνηθηινκνξθίαο ε νπνία πεξηιακβάλεη εθηφο απφ ηε

δηαθνξεηηθφηεηα ησλ θαηνίθσλ, ησλ ηθαλνηήησλ θαη γλψζεσλ

ηνπο, θαη ηελ πνηθηιία ζηε ζπλνιηθή εηθφλα ηεο πφιεο πνπ

απνδίδεηαη θαη απφ ην θηηζκέλν πεξηβάιινλ (κίμε ρξήζεσλ).

Αζηάθεια

Ξαξφιν πνπ ππάξρνπλ πνιιέο πφιεηο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα δχν

πξναλαθεξφκελα ραξαθηεξηζηηθά δελ απνηεινχλ θαη‟ αλάγθελ

δεκηνπξγηθέο πφιεηο. Έηζη, αλαθέξεηαη απφ νξηζκέλνπο θαη ε

«αζηάζεηα» σο έλαο αθφκε παξάγνληαο πνπ ζπληειεί ζηελ

επίηεπμε δεκηνπξγηθνχ πεξηβάιινληνο, θαζψο ζεσξείηαη φηη κηα

πφιε κπνξεί λα αλαπηπρζεί δεκηνπξγηθά ππφ επκεηάβιεηεο

4. Χαπακηηπιζηικά ζηοισεία ηυν δημιοςπγικών πόλευν

4



26

ζπλζήθεο. Ζ αζηάζεηα αλαθέξεηαη θαη ραξαθηεξίδεη θπξίσο ην

εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηεο πφιεο. Όπσο ραξαθηεξηζηηθά

αλαθέξεηαη απφ ηνλ Hall (2000), δεκηνπξγηθά πεξηβάιινληα

ζπρλά εκθαλίδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ξαγδαίσλ νηθνλνκηθψλ θαη

θνηλσληθψλ κεηαζρεκαηηζκψλ. Φέξλνληαο σο παξάδεηγκα ην

«θαηλφκελν ηεο πεηαινχδαο» ν Hospers ππνζηεξίδεη φηη

αζήκαληα ηπραία πεξηζηαηηθά κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ

ηεξάζηηεο αιιαγέο θαη λα επεξεάζνπλ θαη λα θαζνξίζνπλ ηνλ

ηξφπν κε ηνλ νπνίν αλαπηχζζεηαη ε πφιε.

Φήμη - Αναγνώριζη

Όζνλ αθνξά ζην ηειεπηαίν ραξαθηεξηζηηθφ, αλαθέξεηαη ζηελ

αλαγλψξηζε ηεο πεξηνρήο απφ ην επξχηεξν πεξηβάιινλ. Γειαδή,

παξφιν πνπ κηα πφιε κπνξεί λα ζπγθεληξψλεη ηα

πξναλαθεξζέληα ραξαθηεξηζηηθά, πξέπεη λα αλαγλσξίδεηαη απφ

ηνλ ππφινηπν θφζκν σο δεκηνπξγηθή, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ

πξνζέιθπζε θαηνίθσλ, ηνπξηζηψλ θιπ. Π‟ απηφ κπνξνχλ λα

βνεζήζνπλ δηάθνξεο πνιηηηθέο πξνψζεζεο ηεο εηθφλαο ηεο πφιεο,

δηαθήκηζήο ηεο θαη πνιηηηθέο κάξθεηηλγθ.

Ρέινο, ζχκθσλα κε ηνλ Landry, ην πιένλ απαξαίηεην ζηνηρείν γηα

κία δεκηνπξγηθή πφιε είλαη ε αιιαγή ζηελ ππάξρνπζα λννηξνπία

θαη ζπλζήθεο. πνζηεξίδεη, δειαδή, φηη νη άλζξσπνη ζα πξέπεη λα

είλαη ππεχζπλνη γηα ηηο κεηαβνιέο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ

θνηλσλία θαη φρη ππφινγνη ζε απηέο. Θξίλεη, σζηφζν, απαξαίηεηε

ηελ χπαξμε δπλαηψλ επηθνηλσληαθψλ δεζκψλ, ηφζν εζσηεξηθά

φζν θαη κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ θαη ζπλνιηθή γλψζε

επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Πεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη, φκσο, θαη ε

πιηθή ππνδνκή, δειαδή ην θηηζκέλν πεξηβάιινλ. Ν ζπλδπαζκφο

απηψλ ησλ δχν ππνδνκψλ ζα πξέπεη λα πξνσζεί ηελ έθθξαζε

λέσλ ηδεψλ.



27

5.1. Οπιζμόρ Κία έλλνηα πνπ ζπλδέζεθε ζηελά κε ηε δεκηνπξγηθή πφιε είλαη νη

δεκηνπξγηθνί θιάδνη (creative industries). Αξρηθά, παξνπζηάζηεθε

ζηελ Αγγιία ν φξνο «πνιηηηζηηθνί θιάδνη» απφ ην Ππκβνχιην

Κεηξνπνιηηηθήο Ξεξηνρήο ηνπ Ινλδίλνπ ζηε δεθαεηία ηνπ 1980,

σο έλαο φξνο πνπ επηλνήζεθε γηα λα δψζεη έκθαζε ζε δχν

δεηήκαηα (O‟Connor, 1999). Ξξψηνλ, ζην γεγνλφο φηη απηέο νη

δξαζηεξηφηεηεο πνιηηηζηηθνχ ραξαθηήξα πνπ εμαηξνχληαλ απφ ην

δεκφζην ρξεκαηνδνηηθφ ζχζηεκα θαη είραλ εκπνξηθή θπξίσο

ιεηηνπξγία, κπνξνχζαλ λα ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία πινχηνπ

θαη απαζρφιεζεο. Γεχηεξνλ, φηη απφ ην ζχλνιν ησλ πνιηηηζηηθψλ

αγαζψλ πνπ θαηαλάισλε ν πιεζπζκφο, ε κεγάιε πιεηνςεθία

(ηειεφξαζε, ξάδην, ηαηλίεο, κνπζηθή, βηβιία, δηαθεκίζεηο,

ζπλαπιίεο) δελ έρεη θακία ζρέζε κε ην δεκφζην ρξεκαηνδνηηθφ

ζχζηεκα.

Νη πνιηηηζηηθνί θιάδνη είλαη νη θιάδνη πνπ πεξηιακβάλνπλ

δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ πξσηίζησο ζπκβνιηθά αγαζά,

δειαδή αγαζά ησλ νπνίσλ ε νηθνλνκηθή αμία πεγάδεη απφ ηελ

πνιηηηζηηθή ηνπο αμία (O‟Connor, 1999). Αξγφηεξα ν φξνο απηφο

δηαθνξνπνηείηαη απφ δηάθνξνπο εξεπλεηέο, φπσο «πνιηηηζηηθνί

θιάδνη θαη θιάδνη ησλ ηερλψλ» (Myerscough and Wynne) ή

«πνιηηηζηηθφο ηνκέαο», κεηψλνληαο ή απμάλνληαο θάζε θνξά ηνπο

ζπκπεξηιακβαλνκέλνπο θιάδνπο (O‟Connor, 1999).7

7 Γηα παξάδεηγκα, ν φξνο «ηνκέαο πνιηηηζηηθψλ θιάδσλ», πνπ παξνπζηάζηεθε ην 1997 (Pratt) κε ζθνπφ λα πεξηιακβάλεη ζρεηηθή βηνκεραληθή παξαγσγή (φπσο ειεθηξνληθά είδε), είρε ζαλ απνηέιεζκα ε «απζεληηθή παξαγσγή» (απηή, δειαδή, πνπ πεξηιακβάλεη θιάδνπο φπσο ΚΚΔ, παξαγσγή κνπζηθήο θαη ηαηληψλ) λα απνηειεί κφλν ην 1/6 ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο ηνπ ηνκέα. (O‟Connor, 1999)

Δηθόλα 3: Γεκηνπξγηθά επαγγέικαηα

5. Γημιοςπγικοί κλάδοι

5



28

Ζ επίζεκε παξνπζίαζε ηνπ φξνπ «δεκηνπξγηθνί θιάδνη» έγηλε ην

1997, φηαλ ε Αγγιηθή θπβέξλεζε δεκηνχξγεζε κία Νκάδα

Δξγαζίαο γηα ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο (Creative Industries

Task Force) θαη ην πνπξγείν Ξνιηηηζκνχ, Κέζσλ (Media) θαη

Αζιεηηζκνχ ηεο Αγγιίαο (DCMS) αλέιαβε ηε ραξηνγξάθεζε ηεο

ηξέρνπζαο δξαζηεξηφηεηαο ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, θαζψο

θαη ηε ζχληαμε πνιηηηθψλ κέηξσλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα

πξνσζήζνπλ ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμή ηνπο (Flew, 2002).

Πχκθσλα κε ην DCMS, «δεκηνπξγηθνί θιάδνη»8 είλαη εθείλεο νη

δξαζηεξηφηεηεο πνπ ε πξνέιεπζε ηνπο έγθεηηαη ζηελ αηνκηθή

δεκηνπξγηθφηεηα, ηθαλφηεηα θαη ηαιέλην θαη νη νπνίεο έρνπλ ηε

δπλαηφηεηα λα παξάγνπλ πινχην θαη ζέζεηο εξγαζίαο κέζσ ηεο

γέλεζεο θαη ηεο βηνκεραληθήο εθκεηάιιεπζεο ηεο δηαλνεηηθήο

ηδηνθηεζίαο. Ωζηφζν, απηφο ν νξηζκφο παξακέλεη αξθεηά

αφξηζηνο. Ρν DCMS πξνζπάζεζε λα δηαρσξίζεη ηηο έλλνηεο

«πνιηηηζηηθνί» θαη «δεκηνπξγηθνί θιάδνη» θαη λα δψζεη έλα πην

ζαθή νξηζκφ, νξίδνληαο ηνπο πνιηηηζηηθνχο θιάδνπο σο

«θαιιηηερληθά πξνζαλαηνιηζκέλνπο» θαη ηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο σο εθείλνπο πνπ βαζίδνληαη ζηελ ηερλνινγηθή

8 Πχκθσλα κε ην Creative Industries Task Force ηνπ πνπξγείνπ Ξνιηηηζκνχ, Κέζσλ (Media) θαη Αζιεηηζκνχ ηεο Αγγιίαο (Department for Culture, Media and Sport (DCMS 1998))

Δηθόλα 4: Γεκηνπξγηθά Δπαγγέικαηα (2)



29

αλαπαξαγσγή θαη ζηνρεχνπλ ζε κία καδηθή αγνξά (O‟Connor,

1999).

Ξην ζπγθεθξηκέλα, νη πνιηηηζηηθνί θιάδνη πεξηιακβάλνπλ ηελ

πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, ηηο ηέρλεο, ην ληηδάηλ, ηελ ηειεφξαζε, ηνλ

θηλεκαηνγξάθν θαη ηα ειεθηξνληθά κέζα, ελψ νη δεκηνπξγηθνί

θιάδνη πεξηιακβάλνπλ φια ηα παξαπάλσ εθηφο απφ ηελ

πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, αιιά πεξηιακβάλνπλ θαη θιάδνπο φπσο ε

πιεξνθνξηθή (Brecknock, 2004).

Ν Caves (2000) νξίδεη ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο σο ηνπο

θιάδνπο πνπ παξέρνπλ αγαζά θαη ππεξεζίεο πνπ επξέσο

ζπλδένληαη κε πνιηηηζηηθέο, θαιιηηερληθέο ή απιά ςπραγσγηθέο

αμίεο. Πε απηέο πεξηιακβάλνληαη επίζεο, ε δεκνζίεπζε βηβιίσλ

θαη πεξηνδηθψλ, νη πιαζηηθέο ηέρλεο (δσγξαθηθή θαη γιππηηθή), νη

εθθξαζηηθέο ηέρλεο (ζέαηξν, ρνξφο, φπεξα), ν θηλεκαηνγξάθνο

θαη ε ηειεφξαζε αθφκα θαη ε κφδα θαη ηα ειεθηξνληθά παηρλίδηα.

Κία έξεπλα ζηελ Νιιαλδία9 νξίδεη ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο

σο εθείλνπο ηνπο ηνκείο ζηνπο νπνίνπο ηα αγαζά θαη νη ππεξεζίεο

πνπ παξάγνληαη είλαη απνηέιεζκα δεκηνπξγηθήο εξγαζίαο (Stam

θά., 2007). Ζ πιηθή θαη ε ζπκβνιηθή αμία είλαη ζεκαληηθά

ζηνηρεία ζε απηφλ ηνλ νξηζκφ. Απφ απηή ηελ άπνςε νη

9

Rutten θ.ά., 2004

δεκηνπξγηθνί θιάδνη δηαδξακαηίδνπλ έλα ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ

αλάπηπμε θαη δηαηήξεζε ηεο πνιηηηζηηθήο ηαπηφηεηαο ζηελ

θνηλσλία.

Αλαιπηηθά, νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνπο

δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ DCMS είλαη ε

δηαθήκηζε, ε αξρηηεθηνληθή, ε ρεηξνηερλία (crafts), ην ζρέδην

(design), ην ζρέδην κφδαο, νη ηαηλίεο, ε κνπζηθή, ε ηειεφξαζε θαη

ην ξαδηφθσλν, νη εθθξαζηηθέο ηέρλεο (ζέαηξν, ρνξφο, φπεξα), νη

εθδφζεηο θαη ε δεκηνπξγία ινγηζκηθψλ εηδηθψλ ζηνπο ηνκείο ησλ

ηερλψλ θαη ηεο δηαζθέδαζεο. Ωζηφζν, πνιιέο θξηηηθέο

ραξαθηεξίδνπλ ηε ζπγθεθξηκέλε ιίζηα απζαίξεηα νξηζκέλε

(Cunningham, 2002). Γηα παξάδεηγκα, ν ηνκέαο ηεο πνιηηηζηηθήο

θιεξνλνκηάο παξαιείπεηαη παξά ηα νηθνλνκηθά, δεκηνπξγηθά θαη

πνιηηηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ.

Νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε

ηέζζεξηο ηδεαηνχο νκφθεληξνπο θχθινπο (Jacobs, 2005, Stam θά.,

2007). Πην θέληξν βξίζθεηαη ν ηνκέαο ησλ ηερλψλ πνπ

απνηειείηαη απφ ηηο πιαζηηθέο θαη ηηο εθθξαζηηθέο ηέρλεο, δειαδή

θιάδνη ζηνπο νπνίνπο ε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ε θαηλνηνκία

βξίζθνληαη ζηε βάζε ηεο ίδηαο ηεο δνπιεηάο (Jacobs, 2005). Πηνλ

επφκελν θχθιν βξίζθεηαη ν ηνκέαο ησλ κέζσλ θαη ηεο

ςπραγσγίαο, πνπ πεξηιακβάλεη ηηο εηαηξείεο νπηηθναθνπζηηθψλ



30

κέζσλ θαη ηηο εθδνηηθέο εηαηξείεο, ελψ ζηε ζπλέρεηα βξίζθνληαη νη

δεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο ππεξεζηψλ, φπσο ηερληθέο θαη

δηαθεκηζηηθέο εηαηξείεο. Απηέο νη εηαηξείεο απαζρνινχλ πνιινχο

δεκηνπξγηθνχο εξγαδφκελνπο ζε επαγγέικαηα κε θαζαξά

δεκηνπξγηθή θχζε. Πηνλ εμσηεξηθφ θχθιν βξίζθνπκε ηηο

ππεξεζίεο επηρεηξήζεσλ έληαζεο γλψζεο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηηο

ΡΞΔ θαη ηα εξεπλεηηθά θέληξα, γηα ηηο νπνίεο, φκσο έρεη αζθεζεί

θξηηηθή φζνλ αθνξά ζην δεκηνπξγηθφ πεξηερφκελν ηνπο (Stam θά.,

2008). Ππγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηνπο Stam θά., (2008) ηα

αγαζά ηα νπνία παξάγνληαη δελ πεξηιακβάλνπλ θάπνηα

ζπκβνιηθή αμία, σζηφζν, ρξεζηκνπνηείηαη ε λέα ηερλνινγία θαη ε

θαηλνηνκία, πνπ έρνπλ δεκηνπξγηθφ ραξαθηήξα, θαη κπνξνχλ λα

δηαδξακαηίζνπλ θπξίαξρν ξφιν ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κηαο

πεξηνρήο. Δπηπιένλ, γεληθά ραξαθηεξίδνληαη απφ εηεξνγέλεηα

κεηαμχ ηνπο, νπφηε θακία πνιηηηθή γηα ηελ πξνζέιθπζε ηνπο δελ

κπνξεί λα είλαη απφιπηα επαξθήο, δεδνκέλνπ φηη δηαθνξεηηθνί

ηνκείο αληηκεησπίδνπλ δηαθνξεηηθά πξνβιήκαηα.

Πεγή: Stam E., De Jong

J.P.J. and Firms P., 2007

Δηθόλα 5: Ταμηλόκεζε ησλ δεκηνπξγηθώλ θιάδσλ



31

Πηνλ επφκελν πίλαθα θαίλνληαη νη ηνκείο αλά θαηεγνξία πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο δεκηνπξγηθνί, θαζψο θαη κηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηνπο.

Πεγή: Stam E., De Jong J.P.J. and Firms P., 2007

Πίλαθαο 2: Πξνζδηνξηζκόο ησλ δεκηνπξγηθώλ θιάδσλ



32

5.2. Γημιοςπγικοί κλάδοι και οικονομική ανάπηςξη Ρα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κία αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο

ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ζε πνιιέο ρψξεο, ηφζν ζηελ Δπξψπε

φζν θαη ζηελ Ακεξηθή (Stam, 2008). Ζ ζχλδεζε ησλ

δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ θαη ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο νθείιεηαη

θαηά θχξην ιφγν ζηε δνπιεηά ηνπ Richard Florida (Jarvis θ.ά.,

2008). Ζ αλάπηπμε, φκσο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ, θαη ε

έληαμε ηνπο ζηηο εζληθέο θαη πεξηθεξεηαθέο ζηξαηεγηθέο έρεη

απνδνζεί θαη ζηε κεηάβαζε απφ ην θνξληηζηηθφ ζην κεηα-

θνξληηζηηθφ κνληέιν παξαγσγήο, ηελ νινθιήξσζε θαη ελνπνίεζε

ησλ αγνξψλ θαη ηελ εκθάληζε λέσλ ηερλνινγηψλ πνπ νδήγεζαλ ζε

αλαδήηεζε λέσλ πεγψλ αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο (Rantisi

θ.ά., 2006). Πχκθσλα κε ηνλ O‟Connor (1999), ε ρξήζε ηνπ φξνπ

«δεκηνπξγηθφο θιάδνο» θαη ε ζρέζε απηψλ ησλ θιάδσλ κε ηε

δεκηνπξγηθφηεηα πνπ κε θάπνην ηξφπν δηαδίδεηαη ή ελζαξξχλεηαη

ζε άιινπο θιάδνπο είλαη θάπσο παξαπιαλεηηθή, εθφζνλ ε

δεκηνπξγηθφηεηα κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε έλα πιήζνο άιισλ

δξαζηεξηνηήησλ, ππεξεζηψλ, βηνκεραληψλ πνπ δελ έρνπλ θακία

ζρέζε κε ηνλ πνιηηηζκφ ή ηε ζπκβνιηθή γλψζε. Ωζηφζν, πνιινί

εξεπλεηέο έρνπλ επηζεκάλεη φηη νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη απνηεινχλ

έλαλ απφ ηνπο πεξηζζφηεξν ππνζρφκελνπο νηθνλνκηθνχο ηνκείο κε

πνιιέο δπλαηφηεηεο λα ζπλεηζθέξνπλ ζηε δεκηνπξγία πινχηνπ

θαη απαζρφιεζεο, θαη επνκέλσο λα πξνσζήζνπλ ηελ νηθνλνκηθή

αλάπηπμε ζηηο πεξηνρέο ηηο νπνίεο βξίζθνληαη (Kimpeler and

Georgieff, 2009, Hall, 1998, Atkinson θαη Easthope, 2009,

Kunzmann, 2004).

Γεληθά, νη εηαηξείεο πνπ αλήθνπλ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο

ηείλνπλ λα έρνπλ θάπνηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά, φζνλ αθνξά

ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη ηηο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο,

πνπ ηηο μερσξίδνπλ απφ ην ζχλνιν ησλ άιισλ επηρεηξήζεσλ, αιιά

έρνπλ θαη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο

(Kimpeler and Georgieff, 2009). Νη δεκηνπξγηθέο εηαηξείεο είλαη

θπξίσο κηθξήο θιίκαθαο θαη κε επέιηθην εξγαζηαθφ ζρεδηαζκφ,

θάηη πνπ ηνπο επηηξέπεη λα απνθνκίδνπλ λέεο ηδέεο θαη

πξνζεγγίζεηο θπξίσο κέζσ ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ ππαιιήισλ.

Πχκθσλα κε ηνλ Canoy (2005), νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλήθνπλ

ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο είλαη ζρεηηθά κηθξήο θιίκαθαο,

θπξίσο επεηδή νη νηθνλνκίεο θιίκαθαο είλαη δχζθνιν λα

επηηεπρζνχλ ζηηο δεκηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη επεηδή απηέο

είλαη έληαζεο εξγαζίαο (Stam, 2008).

Πρεηηθά κε ηελ θαηαλνκή ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ αλήθνπλ ζε

δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, έρεη παξαηεξεζεί φηη ηέηνηεο

επηρεηξήζεηο ηείλνπλ λα ζπγθεληξψλνληαη ζε αζηηθέο θαη θπξίσο

κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο (Stam, 2008). Απφ έξεπλα πνπ



33

πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηηο δεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο ηεο

Νιιαλδίαο, πξνθχπηεη φηη ππάξρνπλ ζεκαληηθέο ζπζρεηίζεηο

κεηαμχ ηνπ πνζνζηνχ ησλ εηαηξεηψλ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο θαη ζην πνζνζηφ εηζφδνπ λέσλ εηαηξεηψλ, φπσο θαη αλ

νξίδνληαη νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη (Stam, 2007).

Όζνλ αθνξά ζηε ζπζρέηηζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ κε ηελ

αληαγσληζηηθφηεηα κηαο πεξηνρήο, ζχκθσλα κε ηελ ίδηα κειέηε,

πξνθχπηεη φηη ην έλα δελ ζπλεπάγεηαη ην άιιν. Ππγθεθξηκέλα,

ιακβάλνληαο σο δείθηε κέηξεζεο ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο, ε

κειέηε απνδεηθλχεη φηη δελ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο

παξνπζίαο δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο αχμεζεο ηεο

απαζρφιεζεο, θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κηαο

πεξηνρήο. Αληίζεηα, πξνθχπηεη φηη κία ζπγθέληξσζε

δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ απνηειεί ιηγφηεξν ζεκαληηθφ παξάγνληα

γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, απφ κία ζπγθέληξσζε

δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ.

Αλαθνξηθά κε ηε ζπζρέηηζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ κε ηελ

πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο, ζχκθσλα κε ηνπο Kimpeler θαη

Georgieff (2009), κεηά απφ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηηο

δεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο ηεο Απζηξίαο, ε παξνπζία

επηρεηξήζεσλ πνπ αλήθνπλ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο κπνξεί

λα πξνσζήζεη ηελ θαηλνηνκία κε δχν θχξηνπο ηξφπνπο. Αξρηθά, νη

δεκηνπξγηθνί θιάδνη απαξηίδνληαη απφ ηδηαίηεξα θαηλνηφκεο

επηρεηξήζεηο πνπ παξάγνπλ έλα κεγάιν αξηζκφ λέσλ

επηρεηξήζεσλ θαη ππεξεζηψλ. Δπηπιένλ, κεηαθέξνπλ ηδέεο θαη

λέεο πξνζεγγίζεηο ζε άιιεο εηαηξείεο, αθφκα θαη φηαλ νη

ηειεπηαίεο δελ αλήθνπλ ζε δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο. Πε γεληθέο

γξακκέο, νη επηρεηξήζεηο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ηείλνπλ λα

είλαη πην θαηλνηφκεο θαη κε πςειφηεξεο επελδχζεηο γηα ηελ

θαηλνηνκία ζπγθξηηηθά κε εηαηξείεο ζε άιινπο θιάδνπο. Απφ απηέο

εμαηξνχληαη νη εηαηξείεο ζηνλ ηνκέα ησλ ηερλψλ, σζηφζν, ν

ζπγθεθξηκέλνο ηνκέαο απνηειεί νχησο ή άιισο εμαίξεζε, θαζψο

ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπγθεθξηκέλε ηδενινγία θαη επεξεάδεηαη κε

δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο απφ ηνπο κεραληζκνχο ηεο αγνξάο. Ρέινο,

νη εηαηξείεο πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλεο ζε αζηηθέο πεξηνρέο

εκθαλίδνληαη λα είλαη ζεκαληηθά πην θαηλνηφκεο απφ ηηο

αληίζηνηρεο ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο, θαη απηφ νθείιεηαη πξνθαλψο

ζηελ πςειφηεξε ζπγθέληξσζε δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ζηηο αζηηθέο

πεξηνρέο, γεγνλφο πνπ επλνεί ηελ αλάπηπμε ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπο

(Stam, 2008).

Έλα ζεκαληηθφ θελφ ηεο πξφζθαηεο ζπδήηεζεο ησλ πνιηηηθψλ

ζρεηηθά κε ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο έγθεηηαη ζηελ αδπλακία

λα εληνπίζεη θαη λα πεξηγξάςεη ζαθψο ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο

νπνίνπο νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αζηηθή



34

αλάπηπμε. Ππγθεθξηκέλα, δελ θαζνξίδεηαη ν αθξηβήο ξφινο πνπ

παίδνπλ νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη ζηελ ηνπηθή θαη πεξηθεξεηαθή

αλάπιαζε θαη ε αθξηβήο θχζε ησλ επξχηεξσλ θνηλσληθψλ θαη

πνιηηηζηηθψλ νθειψλ (Jarvis θ.ά., 2008).

Πχκθσλα κε ηνλ Oakley (2004 ζην: Jarvis θ.ά., 2008, ζει. 5), ην

λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη σο ν θχξηνο κνριφο

κηαο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο ελέρεη ηνλ θίλδπλν δεκηνπξγίαο

αζηαζνχο θαη πνισκέλεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη αχμεζεο ησλ

νηθνλνκηθψλ αληζνηήησλ, θάηη πνπ κπνξεί λα εληαζεί πεξαηηέξσ

απφ ην πξφβιεκα ηεο θνηλσληθήο κεηαβνιήο αζηηθψλ πεξηνρψλ

(gentrification)10. Ππγθεθξηκέλα, ε αζηάζεηα πνπ ραξαθηεξίδεη

ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο θαη ηηο δεκηνπξγηθέο πφιεηο

γεληθφηεξα κπνξεί λα επεξεάζεη αξλεηηθά ηελ νηθνλνκηθή

θαηάζηαζε κηαο πφιεο, νδεγψληαο ζε αζηάζεηα ηεο ηνπηθήο

νηθνλνκίαο, θαη εηδηθά ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο θξίζεο.

Ξαξάιιεια, ελψ γεληθά ππνζηεξίδεηαη ε πξνψζεζε ηεο

πνηθηινκνξθίαο φζνλ αθνξά ζηηο πνιηηηζηηθέο επηξξνέο, θαίλεηαη

λα εκπνδίδεηαη ε θνηλσληθννηθνλνκηθή πνηθηινκνξθία ηνπ

10 Ν Jarvis ρξεζηκνπνηεί ηνλ φξν gentrification, πνπ ζεκαίλεη ηελ απνκάθξπλζε ησλ ρακειψλ ζηξσκάησλ πιεζπζκνχ απφ κία πεξηνρή θαη ηελ εγθαηάζηαζε ζε απηήλ ζηξσκάησλ κεζαίσλ ή πςειψλ εηζνδεκάησλ, θαη πξνθχπηεη ζπλήζσο κεηά απφ αλαπιάζεηο. Πηα Διιεληθά φ φξνο gentrification απνδίδεηαη ζπρλά σο «εμεπγεληζκφο».

εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Ζ θπξηαξρία ζπγθεθξηκέλσλ πνιηηηζηηθψλ

νπηηθψλ, εληφο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ είλαη αληίζεηε κε ηηο

πνιηηηθέο πνπ ηνπο βιέπνπλ σο έλα εξγαιείν γηα ηελ πξνψζεζε

θνηλσληθήο ζπλνρήο, θαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα κπνξεί λα

απνηειέζεη έλα κεραληζκφ κε ηνλ νπνίν νη κεηνλεθηηθέο θνηλσλίεο

λα πεξηζσξηνπνηεζνχλ πεξαηηέξσ (Jarvis θ.ά., 2008).

Ππκπεξαζκαηηθά, ε ζπδήηεζε γηα ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο

έρεη επεξεάζεη αξθεηά θαη έρεη θαηαθέξεη λα ελζσκαησζεί ζηηο

ζχγρξνλεο πνιηηηθέο αζηηθήο αλάπηπμεο. Ωζηφζν, κέρξη ζηηγκήο

είλαη ακθίβνιν ην θαηά πφζν θαη ζε πνην βαζκφ ζπλεηζθέξεη

ζεηηθά ζηελ αζηηθή αλάπηπμε ηφζν ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη

πνιηηηζηηθφ επίπεδν. Πχκθσλα κε έξεπλεο πνπ έρνπλ

πξαγκαηνπνηεζεί, πξνθχπηεη ην ζπκπέξαζκα φηη ε χπαξμε ησλ

δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ κπνξεί λα έρεη ζεηηθή επηξξνή ζηελ

θαηλνηνκία, θαη σο έλα βαζκφ ζηελ νηθνλνκία κηαο πεξηνρήο.

Όκσο, ζε άιιεο δηαζηάζεηο ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο, φπσο ζηελ

θνηλσληθή δηάζηαζε, θαίλεηαη λα ππάξρνπλ θαη αξλεηηθά

απνηειέζκαηα.



35

Νη πξφζθαηεο αιιαγέο ζηνλ ηερλνινγηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηθφ θαη

νηθνλνκηθφ ηνκέα έρνπλ επεξεάζεη ζε κεγάιν βαζκφ ην ξφιν θαη

ηε δνκή ηεο αζηηθήο δσήο, ζπλεπψο έρεη εκθαληζηεί ε αλάγθε γηα

ζηξαηεγηθέο αζηηθήο αλάπιαζεο θαη αλαδσνγφλεζεο (Lavanga,

2006). Ξαξφιν πνπ ε ηδέα ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ είλαη πνιχ

πξφζθαηε έρεη επεξεάζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηηο πνιηηηθέο θαη ηηο

ζηξαηεγηθέο πνπ αθνινπζνχληαη ζε έλα πιήζνο πφιεσλ ηφζν ζηελ

Δπξψπε, φζν θαη ζηελ Ακεξηθή. Νη αηηίεο κπνξνχλ λα

αλαδεηεζνχλ ζηελ έληνλε πξνψζεζε πνπ είραλ απηέο νη πνιηηηθέο

απφ ηνπο ππνζηεξηθηέο ηνπο, φζν θαη ζηελ αλαδήηεζε απφ ηηο

δηνηθήζεηο γηα λένπο ηξφπνπο αλαδσνγφλεζεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη

θνηλσληθήο δηάξζξσζεο ησλ πφιεσλ, κε ζθνπφ ηε δηάθξηζε ηνπο

κέζα ζε έλα έληνλα αληαγσληζηηθφ παγθνζκηνπνηεκέλν

πεξηβάιινλ (Costa et al, 2007). Νη πφιεηο αληαγσλίδνληαη ε κία

ηελ άιιε αθφκα πεξηζζφηεξν απφ πξηλ, φηαλ ζπλερψο

πξνζπαζνχλ λα επαλαπξνζδηνξίζνπλ ηνλ νηθνλνκηθφ ηνπο ξφιν

θαζψο εμαθαλίδνληαη νη πεξαζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο. Ππλεπψο, ε

πνηφηεηα ηνπ κεηξνπνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο γηα ηελ ηνπνζεζία

ησλ ελ δπλάκεη θαηνίθσλ, επηρεηξεκαηηψλ θαη επηζθεπηψλ έρεη

γίλεη εμαηξεηηθά ζεκαληηθή, κε κία επδηάθξηηε ζηξνθή απφ

πιηθνχο ζε άπινπο ρσξνζεηηθνχο παξάγνληεο (Lavanga, 2006). Νη

ζπδεηήζεηο γηα ηηο δεκηνπξγηθέο πφιεηο θαη ηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο άξρηζαλ λα επεξεάδνπλ ηνπο επηζηεκνληθνχο θχθινπο θαη

ηε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 (Costa et al,

2007). Απνθαζηζηηθή ζπλεηζθνξά γηα ηελ πεξαηηέξσ δηάδνζε ησλ

ζεσξηψλ είραλ, φπσο είδακε, ηα έξγα ησλ Charles Landry (2000)

θαη Richard Florida (2002), αιιά θαη δξάζεηο δεκφζησλ θνξέσλ

φπσο ην πνπξγείν Ξνιηηηζκνχ, Κέζσλ θαη Αζιεηηζκνχ ηεο Κ.

Βξεηαλίαο (Costa et al, 2007).

Ξνιιέο πφιεηο έρνπλ αλαγλσξίζεη ηα νηθνλνκηθά θαη πνιηηηζηηθά

νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δεκηνπξγηθή νηθνλνκία θαη ηψξα

εθαξκφδνπλ πνιηηηθέο γηα λα πξνσζήζνπλ ηε δεκηνπξγηθή θαη

πνιηηηζηηθή δξαζηεξηφηεηα (Evans θ.ά., 2006). Πε πφιεηο φπσο ε

Λέα φξθε, ην Βεξνιίλν, ε Βαξθειψλε, αιιά θαη ζε κηθξφηεξεο

φπσο ην Όζηηλ, ην Ρέμαο θαη ην Ληνπθάζηι, ε αλάπηπμε ηεο

δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο έρεη γίλεη ζηξαηεγηθή πξνηεξαηφηεηα γηα

ηε δεκηνπξγία πινχηνπ θαη επθαηξηψλ απαζρφιεζεο. Πχκθσλα κε

6. Πολιηικέρ

6.

6



36

παγθφζκηα έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζρεηηθά κε ηηο πνιηηηθέο γηα ηηο

δεκηνπξγηθέο πφιεηο, ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο απφ 80 πφιεηο ή

πεξηθέξεηεο πφιεσλ (απφ ηηο 235 πνπ εμεηάζηεθαλ) νη νπνίεο

εθαξκφδνπλ ζαθείο πνιηηηθέο ή ζηξαηεγηθά ζρέδηα ζηνλ ηνκέα

ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ή θιάδσλ, είηε παξνπζηάδνληαη σο

ηέηνηα, είηε απνηεινχλ κέξνο κηαο επξχηεξεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ

νηθνλνκία ηεο γλψζεο ή άιιεο ηνκεαθήο ζηξαηεγηθήο (Evans,

2009).

Απφ ηηο πξψηεο πφιεηο πνπ ελζσκάησζαλ ζηα ζρέδηα αλάπιαζεο

ηνπο ηηο αξρέο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο ήηαλ, φπσο είδακε ην

Ινλδίλν. Κεηά ην 1998, πνπ εθαξκφζηεθαλ κέηξα γηα ηελ

ελίζρπζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ αθνινχζεζαλ θαη άιιεο

αληίζηνηρεο πνιηηηθέο. Ππγθεθξηκέλα, ην 2003 εγθξίζεθε απφ ηελ

Γεκαξρηαθή Δπηηξνπή, έλα θείκελν ζηξαηεγηθήο βαζηζκέλν ζηνπο

δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο (Evans θ.ά., 2006). Απηφ νδήγεζε ζηε

δεκηνπξγία ελφο λένπ ηκήκαηνο εληφο ηνπ London Development

Agency, ην Γεκηνπξγηθφ Ινλδίλν (Creative London), γηα λα

επηβιέπεη ηελ εθαξκνγή πνιηηηθψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο

δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο ζην Ινλδίλν. Ζ ζηξαηεγηθή ηνπ

Γεκηνπξγηθνχ Ινλδίλνπ αλαγλσξίδεη ηνλ πξνεμέρνληα ξφιν πνπ

παίδνπλ νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη θαη ε ζρεηηθή δξαζηεξηφηεηα γηα

ηελ αλάπηπμε ηεο πφιεο, αιιά θαη ηεο ρψξαο.

Ωζηφζν, απηή ε πξφζθαηε δεκνηηθφηεηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο

σο εξγαιείν πνιηηηθήο ζηνλ αζηηθφ θαη νηθνλνκηθφ ζρεδηαζκφ, έρεη

ακθηζβεηεζεί θαη έρεη πξνθαιέζεη πξνβιεκαηηζκφ ζε πνιινχο

εξεπλεηέο (Rantisi θ.ά., 2006, Scott, 2006, Luckman θ.ά., 2009).

Ππγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε πνιινχο ζεσξεηηθνχο, ην πξφηππν ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο θαίλεηαη λα ρξεζηκνπνηείηαη σο κία

θφξκνπια ε νπνία κπνξεί λα εθαξκνζηεί γηα ηε δηεπζέηεζε φισλ

ησλ ζχγρξνλσλ πξνβιεκάησλ ησλ πφιεσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ

νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Πε απηφ ην ζεκείν έγθεηηαη θαη ην

ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα πνπ πξνθχπηεη ζρεηηθά κε ηελ

εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο, θαζψο θαη νη πην

έληνλεο θξηηηθέο. Πην ζεκείν δειαδή πνπ ην πξφηππν ηεο

δεκηνπξγηθήο πφιεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ζπκπεξηιάβεη

ηφζεο πνιιέο πιεπξέο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο αζηηθήο

δηαθπβέξλεζεο (Atkinson, 2009). Έηζη, νη εθάζηνηε πνιηηηθέο

ηνπηθψλ αξρψλ πνπ έρνπλ εθαξκνζηεί ή εθαξκφδνληαη κε ζθνπφ

ηελ αληηγξαθή ζπγθεθξηκέλσλ πεξηπηψζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε

ησλ πφιεσλ θάζε άιιν παξά δεκηνπξγηθέο ζα κπνξνχζαλ λα

νλνκαζηνχλ (Hospers and Pen, 2008).

Πηα παξαπάλσ έξρεηαη λα πξνζηεζεί θαη ην γεγνλφο φηη δελ

ππάξρεη πάληα ζπλνρή κεηαμχ ησλ ζεσξεηηθά παγθφζκησλ

πξνηχπσλ πνιηηηθψλ θαη ησλ εθάζηνηε ηνπηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ.



37

Γη‟ απηφ ην ιφγν, ε πξνζέγγηζε ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο δελ

ζεσξείηαη απφιπηα κεηαβηβάζηκε (Luckman θ.ά., 2009). Ξαξφια

απηά, ην γεγνλφο φηη κία δηαδεδνκέλε παγθφζκηα πνιηηηθή γηα ην

ζρεδηαζκφ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ θαίλεηαη θάπνηεο θνξέο

δπζαλάινγε κε ηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο, δελ απνηειεί απφ κφλν ηνπ

ηζρπξφ επηρείξεκα γηα λα εγθαηαιεηθζνχλ φιεο νη πνιηηηθέο ππέξ

ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ. Ζ Luckman ηνλίδεη φηη νη θαηάιιειεο

πνιηηηθέο γηα ηε δεκηνπξγία ησλ επηζπκεηψλ απνηειεζκάησλ

πξέπεη λα παξακείλνπλ ζην πιαίζην πξνζαλαηνιηζκνχ ζε

ελδνγελείο θαηαζηάζεηο, φπσο ζηηο επξχηεξεο θνηλσληθέο θαη

πνιηηηθέο ζπλζήθεο.

Δπηπιένλ, θξηηηθή αζθείηαη ζηηο πνιηηηθέο γηα ηελ πξνψζεζε

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ επεηδή δελ ιακβάλνπλ ππφςε ηηο

θνηλσληθέο επηπηψζεηο πνπ κπνξνχλ λα επηθέξνπλ, πξνθαιψληαο

δηάζπαζε θαη θνηλσληθφ δηαρσξηζκφ, θαζψο θαη εληείλνληαο ην

πξφβιεκα ηνπ εμεπγεληζκνχ (gentrification) εηο βάξνο πιεζπζκψλ

ρακειψλ εηζνδεκάησλ ή θπιεηηθψλ κεηνλνηήησλ (Catungal θαη

Leslie, 2009).

Ρέινο, φπσο έρεη επηζεκαλζεί ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, πέξα

απφ ηηο αδηακθηζβήηεηεο δηαθνξέο ηνπο, νη δεκηνπξγηθέο πφιεηο

παξνπζηάδνπλ θάπνηα θνηλά βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά, φπσο ν

πςειφο αξηζκφο ζπγθέληξσζεο αλζξψπσλ, ε επίδξαζε ησλ

ρξνληθψλ ζπγθπξηψλ θαη θπζηθά κηα ζεηηθή εηθφλα, πξνζηηή ζηνλ

ππφινηπν θφζκν (Hospers and Pen, 2008). πνζηεξίδεηαη, ινηπφλ,

απφ πνιινχο φηη νη θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο δε ζεσξνχληαη

απαξαίηεην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ, ελψ

παξάιιεια ππάξρνπλ θαη πνιιέο πεξηπηψζεηο, φπνπ ε εκθάληζε

ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ δελ νθείιεηαη ζε ζπγθεθξηκέλεο

πνιηηηθέο ή δξάζεηο απφ αξκφδηνπο θνξείο. Ξαξφια απηά ε

ζπγθεθξηκέλε άπνςε δελ είλαη ηθαλή λα νδεγήζεη ζηελ

εγθαηάιεηςε ησλ θπβεξλεηηθψλ πνιηηηθψλ, θαζψο νη ζπγθπξίεο

κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ κφλν σο έλα βαζκφ ηελ αλαπηπμηαθή

πνξεία ησλ πφιεσλ. Ζ πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ησλ πθηζηάκελσλ

πφξσλ θαη ε πνξεία πξνο ηελ αλάπηπμε απαηηεί ζε θάζε

πεξίπησζε ηελ θπβεξλεηηθή παξέκβαζε.

Δμάιινπ, ε ίδηα ε ζεσξία ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο ηνλίδεη ηελ

χπαξμε ησλ θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ θαη ζπγθπξηψλ γηα ηελ

αλάπηπμε ηεο. Όπσο εμεγεί ν Hospers, ε βάζε ηεο

δεκηνπξγηθφηεηαο, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, πάληα έγθεηηαη ζην

ππάξρνλ, ηζηνξηθά αλεπηπγκέλν αζηηθφ πεξηβάιινλ. Ζ

δεκηνπξγηθφηεηα κπνξεί λα σζήζεη ηνπο δεκηνπξγνχο πνιηηηθψλ

λα αζρνιεζνχλ πην νπζηαζηηθά κε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνλ

ηξφπν δσήο θαη ηε βησζηκφηεηα ησλ ληφπησλ πιεζπζκψλ

(Luckman θ.ά., 2009). Νη ηνπηθέο αξρέο κπνξνχλ κε πνιινχο



38

ηξφπνπο λα ζπκβάιινπλ ζην λα θαηαζηεί ε πφιε πην ειθπζηηθή

ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο κε ην λα επελδχζνπλ ζηε

δεκηνπξγηθφηεηα ηνπ ίδηνπ ηνπο ηνπ πιεζπζκνχ (Hospers and

Pen, 2008). Όκσο, πξέπεη λα γίλεη ζαθέο φηη απηφ δελ κπνξεί λα

γίλεη ζαλ θάηη εληειψο λέν. Νη ηνπηθέο αξρέο ζα πξέπεη λα

πξνάγνπλ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πφιεο,

ρξεζηκνπνηψληαο ηα ζαλ βάζε ζηελ αλαδήηεζε γηα αζηηθή

δεκηνπξγηθφηεηα (Luckman et al., 2009).

6.1. Κλίμακα Δθαπμογήρ ηυν Πολιηικών Θα κπνξνχζε λα ππνζηεξηρζεί φηη νη πνιηηηθέο γηα ηελ ελίζρπζε

ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ πεξηιακβάλνπλ έλα κεγάιν εχξνο

πνιηηηθψλ θαη ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ, πνπ ζπλδέεηαη κε ηελ

εμίζνπ κεγάιε πνηθηιία ησλ πφιεσλ (Costa θ.ά., 2007). Νη ηνπηθέο

απηνδηνηθήζεηο θαίλεηαη λα δηαζέηνπλ έλα ζεκαληηθφ εχξνο

κέηξσλ ζε δηάθνξα επίπεδα ψζηε λα πξνσζήζνπλ ηε δεκηνπξγηθή

νηθνλνκία, λα εληζρχζνπλ ηηο ζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ νηθνλνκηθψλ,

ηερλνινγηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πιεπξψλ ηεο

ιεηηνπξγίαο ηεο θαη λα πξνσζήζνπλ ηε βησζηκφηεηα, κέζσ ηεο

ζχλδεζεο νηθνλνκηθήο θαη πνιηηηζηηθήο αλάπηπμεο (UNCTAD,

2008).

Πχκθσλα κε ην UNCTAD (2008), νη πνιηηηθέο γηα ηελ πξνψζεζε

ηεο δεκηνπξγηθήο θαηλνηνκίαο, πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζήζνπλ νη

αλαπηπζζφκελεο ρψξεο πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ ηελ παξνρή

ππνδνκψλ, ηελ παξνρή ρξεκαηνδνηήζεσλ θαη επελδχζεσλ, ηε

ζέζπηζε ζεζκηθψλ νξγάλσλ θαη κεραληζκψλ, ηελ αλάπηπμε ησλ

εμαγσγηθψλ αγνξψλ, ηελ πξνζηαζία ησλ πλεπκαηηθψλ

δηθαησκάησλ, ηελ ίδξπζε δεκηνπξγηθψλ ζπζηάδσλ (clusters) θαη

ηε ζέζπηζε απνηειεζκαηηθψλ νξγάλσλ ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ.

Θαζψο ε αλάπηπμε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ είλαη άξξεθηα

ζπλδεδεκέλε κε ηελ εκθάληζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ, είλαη αλακελφκελν λα ζπλδέεηαη θαη κε ηηο

αληίζηνηρεο πνιηηηθέο. Νη πνιηηηθέο γηα ηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο εκθαλίδνληαη ζε φια ηα επίπεδα παξέκβαζεο, απφ ην

εζληθφ κέρξη ην αζηηθφ επίπεδν. Ρν εζληθφ επίπεδν επέκβαζεο

ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο απφ ηελ

θεληξηθή θπβέξλεζε κέζσ ησλ αληίζηνηρσλ ππνπξγείσλ, κε ηελ

αλάπηπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ θαη ηεο ραξηνγξάθεζεο ησλ

δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ (Costa θ.ά., 2007). Σαξαθηεξηζηηθφ

παξάδεηγκα ζε απηή ηελ θαηεγνξία απνηειεί ε Αγγιία, ζηελ

νπνία φπσο αλαθέξζεθε ππάξρεη εηδηθφ ηκήκα πνπ ππνζηεξίδεηαη

απφ ην ππνπξγείν γηα ηελ πξνψζεζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ



39

θαζψο θαη άιιεο δξάζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηεο

δεκηνπξγηθφηεηαο ζε εζληθφ επίπεδν(NESTA11) (Costa θ.ά., 2007).

Ζ πθηζηάκελε φκσο βηβιηνγξαθία δείρλεη φηη νη πεξηζζφηεξεο

ζηξαηεγηθέο δηακνξθψλνληαη θαη εθαξκφδνληαη ζε

πεξηθεξεηαθφ/ηνπηθφ επίπεδν (Ρνξφλην, Βαξθειψλε,

Άκζηεξληακ). Ρν πεξηθεξεηαθφ/ηνπηθφ επίπεδν θπβεξλεηηθήο

πνιηηηθήο θαίλεηαη λα είλαη πνιχ πην επξχ θαζψο αγγίδεη

δηαζηάζεηο νη νπνίεο δελ πεξηιακβάλνληαη ζηα εζληθά κνληέια

πνιηηηθήο (Costa θ.ά., 2007). Ξην ζπγθεθξηκέλα, θαη φπσο ζα

δνχκε ζε επφκελν θεθάιαην, ζηνρεχνπλ ζηελ πξνψζεζε ησλ

δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ ζε πεξηνρέο εληφο ηνπ αζηηθνχ ηζηνχ

θαη ζηελ πξνζέιθπζε δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ κέζα απφ ηελ

αλαβάζκηζε ηνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο.

Δπίζεο ζηνρεχνπλ ζηε δεκηνπξγία λέσλ εηδψλ επελδχζεσλ θαη

ηελ ελζάξξπλζε κεγαιχηεξσλ επηρεηξεκαηηθψλ ζπλαιιαγψλ

κεηαμχ εκπνξηθψλ, θπβεξλεηηθψλ θαη εξεπλεηηθψλ θέληξσλ

(Luckman θ.ά., 2009). Ζ γεληθή ζεσξία είλαη φηη αλ νη πφιεηο

ελζαξξχλνπλ ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, ηα νηθνλνκηθά θαη

δεκνγξαθηθά νθέιε πνπ ζα πξνθχςνπλ ζα δηαρπζνχλ ζε

νιφθιεξε ηελ ηνπηθή νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία (Luckman θ.ά.,

2009).

11 http://www.nesta.org.uk/

Πχκθσλα κε ηνπο Durmaz θ.ά. (2008), νη πνιηηηθέο γηα ηελ

πξνψζεζε δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ δηαθξίλνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο,

ζηηο πιηθέο, πνπ απνηεινχλ ρσξηθέο πνιηηηθέο, θαη ηηο άπιεο πνπ

πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ πξνζέιθπζε ησλ ηαιαληνχρσλ

αλζξψπσλ. Νη πξψηεο αθνξνχλ ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ

αζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαζψο θαη ηελ πξνψζεζε ηεο εηθφλαο ηεο

πφιεο (place branding). Νη θχξηνη ηχπνη παξεκβάζεσλ ζε απηή ηελ

θαηεγνξία πεξηιακβάλνπλ κέηξα πνπ αθνξνχλ ζηελ ηδηνθηεζία

θαη ζην θηεξηαθφ απφζεκα, ηελ παξνρή πιηθψλ ππνδνκψλ θαη

ππνδνκψλ ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ (Foord, 2008). Αληίζηνηρα,

ε δεχηεξε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη κέηξα θαη πνιηηηθέο πνπ

ζρεηίδνληαη κε εξεπλεηηθά θαη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα. Ζ

δηδαζθαιία πνπ πξνάγεη ηε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ηελ πνιηηηζηηθή

δξαζηεξηφηεηα ζην ζχζηεκα δεκφζηαο εθπαίδεπζεο είλαη δσηηθήο

ζεκαζίαο γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο

(Evans θ.ά., 2006). Πε απηήλ ηελ θαηεγνξία ζα κπνξνχζακε λα

εληάμνπκε θαη κέηξα πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ αλάπηπμε ησλ

επηρεηξήζεσλ κέζσ ζπκβνπιεπηηθψλ εηαηξεηψλ θαζψο θαη

ρξεκαηνδνηήζεηο θαη δαλεηνδνηηθά πξνγξάκκαηα ζε δεκηνπξγηθέο

επηρεηξήζεηο/βηνκεραλίεο (Foord, 2008).

http://www.nesta.org.uk/



40

Πίλαθαο 3: Χσξηθή θιίκαθα παξέκβαζεο: εζληθό θαη πεξηθεξεηαθό/ηνπηθό

Άιια κέηξα ζε επίπεδν πφιεο, πνπ αθνξνχλ φκσο πην

ζπγθεθξηκέλα κέηξα πνιηηηθψλ πεξηιακβάλνπλ ηελ ππνζηήξημε

ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, ησλ δεκφζησλ πνιηηηζηηθψλ

ηδξπκάησλ, φπσο κνπζεία θαη αίζνπζεο εθζέζεσλ, ησλ

αλεμάξηεησλ θαιιηηερλψλ, θαζψο θαη ησλ ηδησηηθψλ

επηρεηξήζεσλ πνπ κπνξεί αξρηθά λα κελ αλήθνπλ ηππηθά ζην

δεκηνπξγηθφ ηνκέα, αιιά απνηεινχλ ζεκαληηθή ζπκβνιή ζηελ

αχμεζε ζπλνιηθά ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ζηελ πεξηνρή (UNCTAD,

2008).

Ξαξφιν πνπ νη θχξηνη εθθξαζηέο ηεο ηδέαο ηεο δεκηνπξγηθήο

πφιεο δελ ην θαζηζηνχλ ζαθέο, ε θιίκαθα ηεο πνιηηηθήο κπνξεί λα

θηάζεη κέρξη ην επίπεδν ηεο γεηηνληάο. Γεδνκέλνπ φηη νη

Εκνικό επίπεδο

Οριςμόσ εκνικισ ςτρατθγικισ για το δθμιουργικό τομζα

Συνεργαςία του υπουργείου πολιτιςμοφ με άλλα υπουργεία

Προώκθςθ, Μάρκετινγκ και διεκνοποίθςθ

Χαρτογράφθςθ των δθμιουργικών δραςτθριοτιτων

Πολιτικζσ δθμιουργικών πόλεων

Περιφερειακό/ τοπικό επίπεδο

Πολιτιςτικόσ τουριςμόσ/τουριςμόσ που βαςίηεται ςτθν πολιτιςτικι κλθρονομιά

Προώκθςθ των δθμιουργικών ςυςτάδων και τθσ αλυςίδασ αξιών

Προώκθςθ τθσ αςτικισ αναγζννθςθσ

Διαφοροποίθςθ οικονομικών δραςτθριοτιτων

Προςζλκυςθ ταλαντοφχου/καταρτιςμζνου εργατικοφ δυναμικοφ

Προςζλκυςθ επενδφςεων/επιχειρθματικοφ κεφαλαίου

Πανεπιςτιμια

Δθμιουργία φορζων για τθν προώκθςθ των δραςτθριοτιτων τθσ περιφζρειασ/πόλθσ

Πεγή: Costa θ.ά., 2007, ηδία επεμεξγαζία



41

ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο κηινχλ γηα βησζηκφηεηα, πνηθηινκνξθία

θαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο, ε εθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ δελ

κπνξεί λα παξακείλεη ζην κεηξνπνιηηηθφ επίπεδν. Ζ δηεπζέηεζε

ηεο βαζηζκέλεο ζηε δεκηνπξγηθφηεηα νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζην

επίπεδν γεηηνληάο, κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα ζπκπιεξψλεη ηε

ράξαμε πνιηηηθήο θαη ηελ εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο ζε πην πςειφ

επίπεδν, εμαζθαιίδεη φηη φιεο νη θνηλσληθέο νκάδεο έρνπλ

πξφζβαζε ζηα θαηάιιεια δεκηνπξγηθά πξνγξάκκαηα (Evans θ.ά.,

2006).

Πχκθσλα κε ηελ McCann (2007), ε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ,

θπξίσο ζηηο πφιεηο ησλ ΖΞΑ έρεη επεξεαζηεί απφ ζπδεηήζεηο πεξί

ηνπηθηζκνχ θαη βησζηκφηεηαο. Κεηά ηα έξγα ησλ Florida, Landry

θαη άιισλ, νη αζηηθέο γεηηνληέο θαη νη πεξηβάιινπζεο αζηηθέο

πεξηνρέο έρνπλ αξρίζεη λα αληηκεησπίδνληαη σο ρψξνη θνηλσληθήο

αλαπαξαγσγήο, αιιά θαη ζαλ ζπζηαηηθά ζηνηρεία ζηελ αλάπηπμε

ηεο πεξηθεξεηαθήο αληαγσληζηηθφηεηαο.

Ξφξνη ζε επίπεδν γεηηνληάο, φπσο ηα θνηλνηηθά θέληξα θαη νη

ηνπηθέο νξγαλψζεηο ηερλψλ, έρνπλ κηα ηδηαίηεξε αληίιεςε γηα ηηο

ηνπηθέο αλάγθεο θαη ηα δεηήκαηα θαη ζπρλά ήδε ζπλδένπλ ηνλ

βαζηζκέλν ζηε δεκηνπξγηθφηεηα πξνγξακκαηηζκφ κε ηελ

αλαγέλλεζε ηεο πεξηνρήο. Ζ κεγέζπλζε ηεο θιίκαθαο ηέηνησλ

δξαζηεξηνηήησλ κπνξεί λα επηηξέςεη θαη ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο

πφιεο λα αλαπηχμεη αληίζηνηρεο ηθαλφηεηεο θαη κπνξεί λα

απνηειέζεη απνηειεζκαηηθή ζηξαηεγηθή γηα ηε δηεπζέηεζε ηεο

θνηλσληθήο πφισζεο πνπ ππάξρεη ζηηο ζχγρξνλεο πφιεηο.

Δπηπιένλ, νη αξρέο ζα κπνξνχζαλ λα ζπλεηζθέξνπλ έηζη ψζηε λα

βειηησζνχλ νη ζπλζήθεο ηεο πφιεο ηνπο κέζσ ηεο ζχλαςεο

ζπλεξγαζηψλ κε γεηηνληθέο πφιεηο ζηνπο ηνκείο ησλ

εγθαηαζηάζεσλ ππνδνκήο, εθπαίδεπζεο θαη πνιηηηζκνχ

(ππεξαζηηθή δηθηχσζε). Δίλαη επίζεο δπλαηφ λα απμεζεί ε

πνηθηινκνξθία ηεο πφιεο κε ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο, γηα

παξάδεηγκα κε ηνλ ζπλδπαζκφ ρξήζεσλ (θαηνηθίαο θαη εξγαζίαο)

θαη ην δξαζηηθφ πεξηνξηζκφ ησλ εκπνδίσλ ζε κεηαλάζηεο

επηρεηξεκαηίεο (εζληθφ επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα) (Hospers and

Pen, 2008).

Ωζηφζν, ην ζεκαληηθφηεξν ζηνηρείν φζνλ αθνξά ζηηο πνιηηηθέο

είλαη ε αιιεινζπζρέηηζε θαη θάιπςε κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ

επηπέδσλ ζρεδηαζκνχ θαζψο θαη ε χπαξμε ηεο θαηάιιειεο

ππνδνκήο ζε απηά: εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ, ηνπηθφ (Evans, 2006).



42

Γεύηεπο Μέπορ: Παπαδείγμαηα Γημιοςπγικών Πόλευν



43

7.1. Γενικά Χαπακηηπιζηικά12 Ρν Άκζηεξληακ είλαη ε πξσηεχνπζα θαη ε κεγαιχηεξε πφιε ηεο

Νιιαλδίαο θαη βξίζθεηαη ζηελ ππθλνθαηνηθεκέλε αζηηθή πεξηνρή

ηνπ Randstad. Ζ πεξηθέξεηα ηνπ Randstad πεξηιακβάλεη, εθηφο

απφ ηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ, ηηο

κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο ηνπ Οφηεξληακ, ηεο Σάγεο θαη ηεο

Νπηξέρηεο (Utrecht). Ζ Κεηξνπνιηηηθή Ξεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ

είλαη κία αλαπηπζζφκελε πεξηθέξεηα, φπνπ ε αλάπηπμε

παξνπζηάδεηαη θπξίσο ζε λέεο πφιεηο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή, ελψ

ε αλάπηπμε ζηνλ ππξήλα ηεο πφιεο παξακέλεη ζηαζεξή θπξίσο

εμαηηίαο ηνπ πεξηνξηζκέλνπ ρψξνπ πξνο νηθνδφκεζε.

Ζ Νιιαλδία, πνπ βξίζθεηαη ζην βνξεηνδπηηθφ ηκήκα ηεο Δπξψπεο,

είλαη κία απφ ηηο πην ππθλνθαηνηθεκέλεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ.

Σαξαθηεξίδεηαη απφ έλα πνιπθεληξηθφ αζηηθφ ζχζηεκα, ην νπνίν

πεξηιακβάλεη πεξίπνπ 25 πφιεηο κε πεξηζζφηεξνπο απφ 1νν.ννν

θαηνίθνπο. Απηφ ζεκαίλεη φηη παξφιν πνπ ηφζν ε πεξηθέξεηα ηνπ

Randstad, φζν θαη ε πφιε ηνπ Άκζηεξληακ απνηεινχλ ην

νηθνλνκηθφ θέληξν ηεο ρψξαο, δελ θπξηαξρνχλ ζε απηή, ηφζν ζε

12 Ξεγή: Bontje θαη Sleutjes , 2007

Δηθόλα 6: α) Θέζε ηεο Οιιαλδίαο ζηνλ επξσπατθό ρώξν, β)Οη πεξηθέξεηεο ηεο Οιιαλδίαο θαη γ)Η κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ

7. 1η μελέηη πεπίπηυζηρ: Άμζηεπνηαμ

7



44

νηθνλνκηθφ, φζν θαη ζε επίπεδν πιεζπζκνχ. Αληίζεηα, νη ηέζζεξηο

κεγαιχηεξεο πφιεηο ηεο ρψξαο έρνπλ δηαθνξεηηθνχο νηθνλνκηθνχο

πξνζαλαηνιηζκνχο πνπ αιιεινζπκπιεξψλνληαη. Ζ πεξηθέξεηα

ηνπ Randstad, πεξηιακβάλεη ηηο ηέζζεξηο κεγαιχηεξεο νιιαλδηθέο

πφιεηο θαη κία πξάζηλε έθηαζε (Green Heart) θαη πφιεηο

κηθξφηεξνπ κεγέζνπο πνπ βξίζθνληαη ελδηάκεζα.

7.2. Ιζηοπικό πλαίζιο ανάπηςξηρ13 Ρν Άκζηεξληακ απνηέιεζε, απφ ηελ αξρή ζρεδφλ ηεο εκθάληζεο

ηνπ, ζεκαληηθφ θέληξν αλάπηπμεο. Ζ γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ είρε

σο απνηέιεζκα ηελ εμέιημε ηνπ ζε παγθφζκην θέληξν εκπνξίνπ

απφ ηηο αξρέο ηνπ 17νπ αηψλα. Ξαξά ην γεγνλφο φηη δελ

επεξεάζηεθε απφ ηε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε, ηνπιάρηζηνλ φρη

φζν ρψξεο φπσο ε Αγγιία, θαη πέξαζε κία πεξίνδν νηθνλνκηθήο

θακπήο, ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα εκθαλίδεηαη σο κία επηηπρεκέλε

νηθνλνκηθά πφιε, βαζηδφκελε ζην απνηθηαθφ εκπφξην θαη ηε

βηνκεραλία. Θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20νπ αηψλα, ην Άκζηεξληακ

πξνζαλαηνιίδεηαη ζε επελδχζεηο ζηηο ππεξεζίεο επηρεηξήζεσλ θαη

θαηαλαισηψλ. Κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 1960, παξαηεξείηαη

απνθέληξσζε ησλ βηνκεραληθψλ ζπγθεληξψζεσλ θαη

πξναζηηθνπνίεζε θαη έηζη, ην Άκζηεξληακ πεξλάεη κία πεξίνδν

νηθνλνκηθήο θξίζεο κε παξάιιειε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ.

Απφ ηα 1980, φκσο, ε πφιε εμαηηίαο ηεο αζηηθήο αλαλέσζεο θαη

ηεο πνιηηηθήο ηεο ζπκπαγνχο πφιεο, μαλαθέξδηζε ηελ

ειθπζηηθφηεηα ηεο σο πεξηνρή θαηνηθίαο. Ζ απμαλφκελε

κεηαλάζηεπζε ηφζν απφ ρψξεο ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ, φζν θαη απφ

άιιεο ρψξεο, ππξνδφηεζε ηελ πιεζπζκηαθή αλάπηπμε.

Ξαξάιιεια, ε πεξηθέξεηα άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ζε κία

πνιπθεληξηθή κεηξφπνιε κε δηαθνξεηηθά νηθνλνκηθά ππνθέληξα.


Δηθόλα 7: Τν ινγόηππν ηεο πόιεο ηνπ Άκζηεξληακ



45

Ξαξφιν πνπ νη δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ηνπ 20νπ αηψλα δελ ζα

κπνξνχζαλ λα ραξαθηεξηζηνχλ απφιπηα ηθαλνπνηεηηθέο, ε

κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ ζην μεθίλεκα ηνπ 21νπ

αηψλα θαίλεηαη λα έρεη μαλαθεξδίζεη κία ηζρπξή ζέζε σο έλα

θέληξν ππεξεζηψλ.

7.2. Πληθςζμιακά Σηοισεία και Αναπηςξιακή

Φςζιογνυμία14 Ζ κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ ρσξίδεηαη ζε 8 ππν-

πεξηθέξεηεο. Απφ απηέο, ν δήκνο ηνπ Άκζηεξληακ θαη νη

πεξηθέξεηεο Amstel-Meerlanden θαη Regio Waterland+ απνηεινχλ

ην Δπξχηεξν Άκζηεξληακ, ην νπνίν θηινμελεί πεξηζζφηεξνπο απφ

2 εθαηνκκχξηα θαηνίθνπο, δειαδή ην 55% ηνπ ζπλνιηθνχ

πιεζπζκνχ ηεο πεξηθέξεηαο. Ζ κεγαιχηεξε ζε πιεζπζκφ

πεξηθέξεηα είλαη απηή ηνπ Άκζηεξληακ κε 743.000 θαηνίθνπο.

Όζνλ αθνξά ζηελ ππθλφηεηα, ε πεξηθέξεηα ζην ζχλνιν ηεο έρεη

1,489 θαηνίθνπο αλά ηεηξαγσληθφ ρηιηφκεηξν, αιιά ππάξρνπλ

κεγάιεο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ππν-πεξηθεξεηψλ. Ρν Άκζηεξληακ

έρεη ηε κεγαιχηεξε ππθλφηεηα κε 4,465 θαηνίθνπο αλά

ηεηξαγσληθφ ρηιηφκεηξν. Νη πεξηνρέο Waterland θαη Amstel-

Meerlanden παξνπζηάδνπλ πνιχ ρακειφηεξεο ππθλφηεηεο

εμαηηίαο ηεο χπαξμεο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ, ησλ πεξηνρψλ κε

ρξήζεηο αλαςπρήο θαη ησλ θπζηθψλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ.


Όζνλ αθνξά ζηε ζχλζεζε ηνπ πιεζπζκνχ, ηφζν ε πεξηθέξεηα ηνπ

Άκζηεξληακ, φζν θαη ε Νιιαλδία ζην ζχλνιν ηεο έρεη ζρεηηθά λέν

πιεζπζκφ. Δπίζεο, ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειά πνζνζηά

κεηαλαζηψλ (πεξίπνπ 50% γηα ηελ πφιε ηνπ Άκζηεξληακ) θαη

λνηθνθπξηψλ κε έλα άηνκν. Ρέινο, ν πιεζπζκφο είλαη ζρεηηθά

αλάκεηθηνο φζνλ αθνξά ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ επίπεδν, ελψ

εκθαλίδεη θαη κεγάιν πνζνζηφ αηφκσλ κε πςειφ κνξθσηηθφ

επίπεδν.

Ξαξφιν πνπ ην Άκζηεξληακ είλαη ε πξσηεχνπζα ηεο Νιιαλδίαο

θαη θπξηαξρεί ζηνλ νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ ηνκέα, δελ

απνηειεί θαη ην πνιηηηθφ ηεο θέληξν. Ζ πεξηθέξεηα εηδηθεχεηαη

ζηηο ππεξεζίεο κε κία απμαλφκελε παξνπζία ησλ θιάδσλ

έληαζεο-γλψζεο. Ππγθεθξηκέλα, φζνλ αθνξά ζηελ θαηαλνκή ηεο

απαζρφιεζεο ζε ηνκείο, ζε πνζνζηφ 92%, ν ελεξγφο πιεζπζκφο

απαζρνιείηαη ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ην ππφινηπν 8%

ζηνλ ηνκέα ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο. Ρν πεξηβάιινλ ηνπ

Άκζηεξληακ, ην νπνίν ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειή πνηφηεηα δσήο

θαη πνηθηινκνξθία, δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε αγνξέο θαη

πειάηεο, θαιέο κεηαθνξηθέο ζπλδέζεηο, θαη ζπγθξηηηθά ρακειέο

δαπάλεο γηα ηηο επηρεηξήζεηο, ην έρεη αλαδείμεη ζε αξθεηά



46

ειθπζηηθή πεξηνρή γηα εγθαηάζηαζε επηρεηξήζεσλ, αθνχ απνηειεί

ηελ πεξηνρή κε ηε κεγαιχηεξε πξνζέιθπζε εηαηξεηψλ. Ρν πνζνζηφ

ηεο αλεξγίαο θπκαίλεηαη ζε ρακειά ζρεηηθά επίπεδα (πεξίπνπ 8%

γηα ηελ πφιε ηνπ Άκζηεξληακ), σζηφζν παξακέλεη ην πςειφηεξν

ζηελ πεξηθέξεηα, αλ θαη ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη ζεκεησζεί

αχμεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Σαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην γεγνλφο

φηη ην 44% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζην Άκζηεξληακ είλαη

ηνπιάρηζηνλ απφθνηηνη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο.

7.3. Χαπακηηπιζηικά δημιοςπγικών πόλευν15 Ρν Άκζηεξληακ ραξαθηεξίδεηαη εδψ θαη αξθεηά ρξφληα σο

ειεχζεξε θαη αλεθηηθή πφιε. Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, ε

πνηθηιία θαη ε αλεθηηθφηεηα απνηεινχλ θνκκάηη ηεο εηθφλαο ηεο

πφιεο απφ ην 16ν αηψλα. Ήδε κηιήζακε γηα ηελ πνηθηιία ζηε

ζχλζεζε ηνπ πιεζπζκνχ, ηφζν φζνλ αθνξά ζηελ εζληθφηεηα φζν

θαη ζε θνηλσληθφ επίπεδν. Πε απηφ έξρεηαη λα πξνζηεζεί θαη ε

αλεθηηθφηεηα απέλαληη ζηνπο νκνθπιφθηινπο, αθνχ ε πφιε

παξνπζηάδεηαη σο ε νκνθπινθηιηθή πξσηεχνπζα ηνπ θφζκνπ. Ρν

Άκζηεξληακ είλαη επίζεο γλσζηφ γηα ηελ αλνρή πνπ δείρλεη ζηελ

ειεγρφκελε πψιεζε ζε ζπγθεθξηκέλα θαηαζηήκαηα, ειαθξψλ

λαξθσηηθψλ. Όια ηα παξαπάλσ γλσξίζκαηα έρνπλ ραξαθηεξίζεη

ηελ πφιε σο πφιε ηεο ειεπζεξίαο θαη ηεο αλεθηηθφηεηαο, φπνπ «ηα

πάληα είλαη πηζαλά». Πχκθσλα κε ηνλ Richard Florida (2002),

κία ηέηνηα αλεθηηθή θνηλσλία κπνξεί λα πξνζειθχζεη ηνπο

δεκηνπξγηθνχο αλζξψπνπο θαη λα δψζεη ψζεζε ζηελ νηθνλνκηθή

15 Ξεγή: Bontje θαη Sleutjes, 2007

αλάπηπμε. Ππλεπψο, ην Άκζηεξληακ θαίλεηαη λα δηαζέηεη θάπνην

αληίζηνηρν πιενλέθηεκα ζηελ πξνψζεζε ηνπ σο δεκηνπξγηθή

πφιε.

Έλα επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ είλαη,

φπσο αλαθέξζεθε, ε βησζηκφηεηα θαη ε έληνλε πνιηηηζηηθή δσή.

Ρν Άκζηεξληακ ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειή ππθλφηεηα

Δηθόλα 8: Φσηνγξαθία από ηελ πόιε ηνπ Άκζηεξληακ, όπνπ απεηθνλίδεηαη ην αμηόινγν θηηζκέλν θαη θπζηθό πεξηβάιινλ



47

πνιηηηζηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ ηνπ πξνζδίδεη έλα ζεκαληηθφ

πιενλέθηεκα έλαληη ησλ άιισλ νιιαλδηθψλ πφιεσλ σο ηφπνπ

πξνζέιθπζεο θαη εγθαηάζηαζεο δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ.

Ππγθεθξηκέλα, ην 2005 ππήξραλ 11 πνιχ-θηλεκαηνγξάθνη, 21

ζέαηξα ή ρψξνη ζπλαπιηψλ θαη 51 κνπζεία κε πνηθίιε

ζεκαηνινγία, ελψ ε λπρηεξηλή δσή πνπ δηαζέηεη είλαη ε πην έληνλε

ζην ζχλνιν ηεο Νιιαλδίαο. Ξέξα απφ απηά, ζην Άκζηεξληακ

πξαγκαηνπνηνχληαη πιήζνο θεζηηβάι (πρ. πνιηηηζηηθφ θεζηηβάι

„Kwakoe‟ θαη ην Gay Pride) θαη πνιηηηζηηθψλ νξγαλψζεσλ πνπ

πξνζειθχνπλ θφζκν, ηφζν απφ ηελ Νιιαλδία, αιιά θαη άιιεο

ρψξεο. Ρα “coffee shops” απνηεινχλ επίζεο κέξνο απηήο ηεο

πνιηηηζηηθήο δσήο, θαζψο ζπκβάιινπλ ζηελ πξνψζεζε ηεο

εηθφλαο ηεο πφιεο σο «πφιε ηεο δηαζθέδαζεο» θαη ζηελ

πξνζέιθπζε πιήζνπο ηνπξηζηψλ. Ρέινο, ε πφιε δηαζέηεη πνιιά

πάξθα, αιιά θαη γεληθφηεξα ε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ

Άκζηεξληακ ραξαθηεξίδεηαη σο πξάζηλε πεξηνρή.

Ρν Άκζηεξληακ είλαη ε κφλε νιιαλδηθή πφιε φπνπ ε κεγάιε

ηνπηθή δεκηνπξγηθή παξαγσγή έρεη εκθαλψο ζεηηθή επηξξνή ζηελ

αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. Δηδηθά ν πνιηηηζηηθφο παξάγνληαο είλαη

ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο, ηφζν γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ ηδεψλ φζν θαη

ζαλ έλαο ηφπνο ζπλάληεζεο πςειά θαηαξηηζκέλσλ

επαγγεικαηηψλ. Ζ ζρεηηθά πςειή ππθλφηεηα πνιηηηζηηθψλ θαη

ςπραγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ αιιά θαη ε ειθπζηηθφηεηα ηνπ

δεκφζηνπ ρψξνπ θαη ηνπ πξάζηλνπ ηνπ Άκζηεξληακ, θαη εηδηθά ε

παξνπζία πνιιψλ λεξψλ είλαη παξάγνληεο πνπ δίλνπλ ζην θέληξν

ηνπ Άκζηεξληακ ηνλ απζεληηθφ ραξαθηήξα ηνπ, πνπ κε ηε ζεηξά

ηνπ θάλεη ηελ πφιε ειθπζηηθή θαη γηα ηεο δεκηνπξγηθέο

επηρεηξήζεηο θαη ηνπο δεκηνπξγηθνχο εξγαδφκελνπο.

Δηθόλα 9: Η παξέιαζε ζηνλ πνηακό, ε απνθνξύθσζε ηνπ εηήζηνπ θεζηηβάι Gay Pride ζην Άκζηεξληακ



48

7.4. Γημιοςπγικοί Κλάδοι

Ζ ζπκκεηνρή ηεο απαζρφιεζεο ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο

ζηελ Νιιαλδία είλαη ζε ζρεηηθά ρακειά πνζνζηά αθφκα, σζηφζν

έρεη παξνπζηάζεη ζεκαληηθή αχμεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα (Bontje

θαη Sleutjes, 2007). Ρν Άκζηεξληακ είλαη ην βαζηθφ θέληξν

αλάπηπμεο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ, αθνχ ζπγθεληξψλεη ην 13%

ηεο απαζρφιεζεο ζε απηνχο ζηελ Νιιαλδία. Δπίζεο, ηελ πεξίνδν

1996-2004 ην πνζνζηφ αχμεζεο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ήηαλ

65%. Νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη ζην ζχλνιν ηνπο παξνπζηάδνπλ

κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε ζην Άκζηεξληακ, εθηφο απφ ηελ

αξρηηεθηνληθή, φπνπ ην Οφηεξληακ θαίλεηαη λα θαηέρεη πην

πιενλεθηηθή ζέζε.

Όπσο θαίλεηαη θαη απφ ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί, ην 31% ησλ

επηρεηξήζεσλ ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ αλήθεη

ζηνπο ηνκείο δεκηνπξγηθήο γλψζεο, πνζνζηφ ην νπνίν μεπεξλά ην

αληίζηνηρν εζληθφ (22%). Ζ κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ

Άκζηεξληακ θηινμελεί ζρεδφλ ην έλα ηέηαξην ησλ εηαηξεηψλ

δεκηνπξγηθήο γλψζεο ζηελ Νιιαλδία θαη εηδηθεχεηαη ζε

ζπγθεθξηκέλεο δεκηνπξγηθέο εηαηξείεο, φπσο ξαδηφθσλν θαη

ηειεφξαζε, πιαζηηθέο θαη εθθξαζηηθέο ηέρλεο, παξαγσγή

κνπζηθήο θαη ηαηληψλ, θσηνγξαθία, εθδφζεηο θαη δηαθήκηζε,

λνκηθέο θαη άιιεο ππεξεζίεο επηρεηξήζεσλ (Bontje θαη Sleutjes,

2007).

Δπηπιένλ, ηφζν ν ηνκέαο έληαζεο γλψζεο, φζν θαη ν δεκηνπξγηθφο

είλαη εμίζνπ ζεκαληηθνί, φζνλ αθνξά ζηνλ αξηζκφ ησλ εηαηξεηψλ,

αιιά ν ηνκέαο έληαζεο-γλψζεο είλαη πνιχ πην ζεκαληηθφο ζε

ζρέζε κε ηηο ζέζεηο εξγαζίαο. Ππγθεθξηκέλα, ζην δήκν ηνπ

Άκζηεξληακ, 47,1% ησλ απαζρνινχκελσλ δνπιεχνπλ ζε ηνκείο

έληαζεο-γλψζεο (Traufetter, 2007)16, ελψ νη δεκηνπξγηθνί θιάδνη

αληηζηνηρνχλ ζε 34.482 ζέζεηο εξγαζίαο, ή 7% ηεο ζπλνιηθήο

απαζρφιεζεο (SEO, 2009). Ν αξηζκφο ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ ζην

δεκηνπξγηθφ ηνκέα απμήζεθε θαηά 64% απφ ην 2007 σο ην 2008,

πνζνζηφ πνπ αληηζηνηρεί ζε 9000 λέεο ζέζεηο εξγαζίαο

(Traufetter, 2007). Ρέινο, ν δεκηνπξγηθφο ηνκέαο απνηειεί ην 4%

ηεο ζπλνιηθήο πξνζηηζέκελεο αμίαο ζην Άκζηεξληακ.

16 Ρν ζπγθεθξηκέλν λνχκεξν, αλαθέξεηαη ζην δήκν ηνπ Άκζηεξληακ, ελψ ην πνζνζηφ 26% πνπ εκθαλίδεηαη ζηνλ πίλαθα, αλαθέξεηαη ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή.



49

Πίλαθαο 4: Πνζνζηό δεκηνπξγηθώλ θιάδσλ θαη θιάδσλ έληαζεο-γλώζεο ζην ζπλνιηθό αξηζκό ησλ εηαηξεηώλ θαη ην ζπλνιηθό αξηζκό ησλ

εξγαδόκελσλ ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ

Πεγή: Bontje M., Sleutjes B., 2007, ηδία επεμεξγαζία

17 Πηνλ πίλαθα, ν δεκηνπξγηθφο ηνκέαο έρεη δηαηξεζεί ζηηο αθφινπζεο ππνθαηεγνξίεο: δεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο ππεξεζηψλ (δηαθήκηζε, αξρηηεθηνληθή θαη βηνκεραληθφο ζρεδηαζκφο, ζρέδην κφδαο, δεκηνπξγία ινγηζκηθψλ), ηέρλεο (ηέρλεο θαη παιαηνπσιεία, κνπζηθή, πιαζηηθέο θαη εθθξαζηηθέο ηέρλεο) θαη κέζα θαη ςπραγσγία (εθδφζεηο, ηαηλίεο, παξαγσγή κνπζηθήο θαη θσηνγξαθία, ξαδηφθσλν θαη ηειεφξαζε) (Bontje θαη Sleutjes, 2007).

Ρνκέαο

Δπηρεηξήζεηο (απφιπηνο αξηζκφο)

Δπηρεηξήζεηο (πνζνζηφ)

Δξγαδφκελνη (απφιπηνο αξηζκφο)

Δξγαδφκελνη (πνζνζηφ)

Γεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο ππεξεζηψλ 10825 8% 46091 4%

Ρέρλεο 4339 3% 11339 1%

Νπηηθναθνπζηηθά κέζα θαη δηαζθέδαζε 4872 3% 26271 3%

Πχλνιν δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ17 20036 15% 83701 8%

ΡΞΔ 1961 1,5% 18260 2%

Νηθνλνκηθέο ππεξεζίεο 3308 2% 54828 6%

Λνκηθέο θαη άιιεο ππεξεζίεο επηρεηξήζεσλ

16485 12% 86099 9%

Δ&Α θαη αλψηεξε εθπαίδεπζε 523 0,4% 14199 1%

Πχλνιν θιάδσλ έληαζεο γλψζεο 22277 16% 173386 18%

Πχλνιν δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ γλψζεο 42313 31% 257087 26%



50

Όζνλ αθνξά ζηε ρσξηθή θαηαλνκή ησλ δεκηνπξγηθψλ

βηνκεραληψλ, ζχκθσλα κε νηθνλνκηθή έξεπλα ηνπ SEO (2009)

ζηνπο πεξηζζφηεξνπο θιάδνπο, ε κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε

παξαηεξείηαη ζηηο θεληξηθέο πεξηνρέο ηνπ Άκζηεξληακ θαη ζηελ

πεξηνρή Het Gooi, θαζψο θαη ζηηο πεξηνρέο ηνπ Σίιβεξζνπκ,

Aalsmeer, Laren θαη Muiden. Δμαίξεζε απνηεινχλ νη θιάδνη ηνπ

ζρεδίνπ κφδαο, γηα ην νπνίν ε παξαγσγή εληφο ηεο

κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο, αλέξρεηαη κφιηο ζην 15% ηεο ρψξαο, θαη

ησλ αξρηηεθηνληθψλ θαη ηερληθψλ θαηαζθεπψλ, πνπ

ζπγθεληξψλνληαη, φπσο πξναλαθέξζεθε, ζην Οφηεξληακ

(Kloosterman, 2004 ζην: Bontje θαη Sleutjes, (2007) ζει. 55).

Ζ κεγάιε ζπγθέληξσζε ησλ δεκηνπξγηθψλ βηνκεραληψλ ζηηο

θεληξηθέο πεξηνρέο ηνπ Άκζηεξληακ νθείιεηαη πηζαλφλ, ζην

γεγνλφο φηη ην εζσηεξηθφ ηεο πφιεο απνηειεί πφιν έιμεο, φρη κφλν

εμαηηίαο ηεο εγγχηεηαο ζηνπο πειάηεο θαη ζε άιιεο δεκηνπξγηθέο

επηρεηξήζεηο, αιιά θαη εμαηηίαο ηεο πνηφηεηαο ηνπ αξρηηεθηνληθνχ

απνζέκαηνο, θαζψο ε πφιε δηαζέηεη πνιιά παιηά θηήξηα

κλεκεηαθνχ ραξαθηήξα. Δπίζεο, νη γεηηνληέο κε κηθξήο θιίκαθαο

ηδηνθηεζία θαη πνιιέο επηινγέο γηα ηελ εχξεζε ζηεγαζηηθψλ

ππνδνκψλ απνδεηθλχνληαη λα έρνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο πηζαλφηεηεο

ζηελ πξνζέιθπζε δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ θαη απηέο νη γεηηνληέο

βξίζθνληαη ζην θέληξν ηνπ Άκζηεξληακ.

Νη θεληξηθέο πεξηνρέο ηνπ Άκζηεξληακ έρνπλ ηηο πςειφηεξεο

ζπγθεληξψζεηο εηαηξεηψλ, ελψ νη εχθνια πξνζβάζηκεο δψλεο ηεο

πεξηθέξεηαο έρνπλ πςειά πνζνζηά φζνλ αθνξά ηνλ αξηζκφ ησλ

εξγαδνκέλσλ (Bontje θαη Sleutjes, 2007). Κία πηζαλή εμήγεζε ζα

κπνξνχζε λα είλαη φηη νη κηθξέο εηαηξείεο επηιέγνπλ ηα αζηηθά

θέληξα γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπο θαη ηελ πηζαλφηεηα ηεο

δηαπξνζσπηθήο επαθήο ζε ζρέζε κε ηελ πξνζβαζηκφηεηα, ελψ

κία εγθαηάζηαζε ζηελ πεξηθέξεηα ζπρλά γίλεηαη εμαηηίαο

έιιεηςεο ρψξνπ ζην θέληξν ηεο πφιεο. Νη εγθαηαζηάζεηο ζηελ

πεξηθέξεηα ζπλήζσο γίλνληαη απφ κεγάιεο γλσζηέο εηαηξείεο,

εμαηηίαο ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ηνπο κε απηνθίλεην ή δεκφζηα

ζπγθνηλσλία.

7.5. Σσέδια και Ππογπάμμαηα Πην νιιαλδηθφ ζχζηεκα πνιηηηθήο, ηα πην ζεκαληηθά επίπεδα

εθαξκνγήο είλαη ην εζληθφ θαη ην ηνπηθφ, ελψ ζην πεξηθεξεηαθφ

επίπεδν θαίλεηαη λα ππάξρνπλ πεξηνξηζκέλεο εθαξκνγέο.

Ξαξφια απηά, ηα ηειεπηαία ρξφληα θαίλεηαη λα εληζρχεηαη ην

πεξηθεξεηαθφ θαη ηδηαίηεξα ην κεηξνπνιηηηθφ επίπεδν. Θαηά

ζπλέπεηα, νη ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο κεηξνπνιηηηθήο

πεξηνρήο ηνπ Άκζηεξληακ πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ πεξηθεξεηαθή

ζπλεξγαζία θαη ηε δεκηνπξγία δηθηχσλ κεηαμχ ησλ πφιεσλ ηεο



51

πεξηθέξεηαο. Ρα πεξηζζφηεξα πξνγξάκκαηα είλαη

ζπκπιεξσκαηηθά κεηαμχ ηνπο, αλ θαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο

ππάξρνπλ επηθαιχςεηο. Γεληθά, ην ζχλνιν ησλ ζηξαηεγηθψλ θαη

ησλ πξνγξακκάησλ ραξαθηεξίδεηαη αξθεηά πεξίπινθν. Ζ

ζηξαηεγηθή ππέξ ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ζην Άκζηεξληακ

ζπλδέεηαη κε ηε γεληθφηεξε ζηξνθή πξνο κία πην επηρεηξεκαηηθή

πξνζέγγηζε, ζηελ πξνζπάζεηα ηεο πφιεο λα αληαγσληζηεί άιιεο

αλαπηπγκέλεο πφιεηο ηεο Δπξψπεο, φπσο ε Βαξθειψλε, ην

Ινλδίλν, ην Ξαξίζη θαη ηε Φξαλθθνχξηε (Oudenampsen, 2007).

Ξαξφια απηά, ζηξαηεγηθέο πνπ λα αθνξνχλ εμ νινθιήξνπ ζηελ

πξνψζεζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ή ηελ πξνζέιθπζε ησλ

δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ δελ θαίλεηαη λα ππάξρνπλ. Ωζηφζν,

ππάξρνπλ πνιιά έγγξαθα ζηα νπνία αλαγλσξίδεηαη ε ζεκαζία

ηνπο θαη ν ξφινο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ σο θνξέαο

αλάπηπμεο, θαη ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηηο επηκέξνπο δξάζεηο, ηφζν

ζε εζληθφ, φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Δπίζεο,

ππάξρεη θαη έλα πιήζνο ζηξαηεγηθψλ, νη νπνίεο πξνσζνχλ έκκεζα

ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο ή ην πεξηβάιινλ ησλ δεκηνπξγηθψλ

πφιεσλ. Πηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη ζεκαληηθφηεξεο απφ ηηο

ζηξαηεγηθέο πνπ αθνξνχλ ζηηο δεκηνπξγηθέο πφιεηο γηα ην

πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν.

Περιθερειακό Επίπεδο

Πεξηθεξεηαθή ζηξαηεγηθή θαηλνηνκίαο (2005)

Ζ Ξεξηθεξεηαθή ζηξαηεγηθή θαηλνηνκίαο έρεη σο ζηφρν ηε

ζσζηφηεξε, ζπλεθηηθφηεξε θαη απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ηεο

πνιηηηθήο θαηλνηνκίαο ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ

Άκζηεξληακ. πεχζπλνο θνξέαο γηα ηελ πινπνίεζε ηεο

ζηξαηεγηθήο είλαη ην Δκπνξηθφ Δπηκειεηήξην (Chambers of

Commerce). Έλα κεγάιν κέξνο ηνπ RIS απνηειείηαη απφ ηηο ήδε

ππάξρνπζεο ή πξνγξακκαηηζκέλεο πξσηνβνπιίεο πνπ κέρξη ηψξα

πινπνηνχληαλ κεκνλσκέλα ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

Νη ηξεηο ηχπνη δξάζεσλ πνπ πξνηείλνληαη είλαη:

ελίζρπζε ηνπ γεληθφηεξνπ θιίκαηνο θαηλνηνκίαο

ελίζρπζε ζπγθεθξηκέλσλ clusters

βειηίσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κέζα ζηε κεηξνπνιηηηθή

πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ

Ζ Ξεξηθεξεηαθή Πηξαηεγηθή Θαηλνηνκίαο δελ έρεη άκεζε

αλαθνξά ζηε δεκηνπξγηθφηεηα, σζηφζν, ε θαηλνηνκία θαη ε

πξνψζεζε ησλ ζρεηηθψλ θιάδσλ, εκπίπηεη ζηε ζεσξία ησλ

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ θαη θαηά ζπλέπεηα νδεγεί ζηελ εκθάληζε

ηνπο.



52

Πξόγξακκα «Γεκηνπξγηθή κεηξόπνιε» (2005)

Ρν Ξξφγξακκα «Γεκηνπξγηθή κεηξφπνιε» δεκηνπξγήζεθε κεηά

απφ ηελ 4ε δηάζθεςε ηνπ North Wing18 κε ζέκα ηελ αχμεζε ηεο

νηθνλνκηθήο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο

ηνπ Άκζηεξληακ. Φνξέαο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη ε

Κεηξνπνιηηηθή Ξεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ, θάηη πνπ πξνυπνζέηεη

ηε ζπλεξγαζία ησλ δήκσλ πνπ ηελ απαξηίδνπλ. Νη δεκηνπξγηθέο

βηνκεραλίεο επηιέρηεθαλ σο έλαο απφ ηνπο πην ειπηδνθφξνπο

ηνκείο, θαη κηα νκάδα δεκνηηθψλ ζπκβνχισλ αλέιαβε λα

εθπνλήζεη έλα ζηξαηεγηθφ πξφγξακκα γηα ηελ πεξαηηέξσ

αλάπηπμε ησλ δεκηνπξγηθψλ βηνκεραληψλ. Ρν πξφγξακκα

ζηνρεχεη ζηε δεκηνπξγία ελφο «δεκηνπξγηθνχ άμνλα» κεηαμχ ησλ

18 Ρν North Wing απνηειεί ηελ ππθλνθαηνηθεκέλε αζηηθνπνηεκέλε πεξηνρή

ζην βφξεην κηζφ ηεο πεξηθέξεηαο ηνπ Randstad, θαη νξηνζεηείηαη απφ ηηο

γξακκέο κεηαμχ ησλ πφιεσλ IJmond θαη Almere, θαη ησλ πφιεσλ Purmerend

θαη Haarlemmermeer, κε ηελ πφιε ηνπ Άκζηεξληακ ζην θέληξν

(planaspecial2008). Πηα North Wing Conference ζπκκεηέρνπλ νη

αληηπξφζσπνη ησλ δήκσλ ηεο πεξηνρήο North Wing

(vanleeuwen_bas_metropolitanstrategies). Ζ πξψηε δηάζθεςε

πξαγκαηνπνηήζεθε ην 2001 επεηδή νη δήκνη, ήζειαλ λα ζπλεξγαζηνχλ ζε

πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κε ζηφρν λα έρνπλ ηζρπξφηεξν ιφγν ζηε δεκηνπξγία

ηνπ πέκπηνπ εζληθνχ ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ

(vanleeuwen_bas_metropolitanstrategies). Απφ ην 2001 έσο ην 2007 έρνπλ

εθπνλεζεί δηάθνξεο δηαζθέςεηο, θάζε κία δηεπζεηψληαο έλα δηαθνξεηηθφ

ζέκα.

πφιεσλ ηνπ Άκζηεξληακ, ηνπ Σάξιεκ, ηνπ Σίιβεξζνπκ θαη ηνπ

Zaanstad. Νη πξνηεηλφκελεο ελέξγεηεο επνκέλσο επηθεληξψλνληαη

ζε απηέο ηηο ηέζζεξηο πφιεηο. Αλάκεζα ζηηο θχξηεο δξάζεηο πνπ

πξνηάζεθαλ ζην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα ήηαλ ε ίδξπζε κηαο

εηαηξείαο γηα δεκηνπξγηθή αλάπηπμε. Ρειηθά, απηφ θαηέιεμε ζηελ

ίδξπζε ηνπ Creative Cities Amsterdam Area (CCAA) ζην νπνίν

εθηφο απφ ηηο 4 πφιεηο πνπ έρνπλ ήδε αλαθεξζεί ζπκκεηέρνπλ θαη

άιιεο ηξεηο: Almere, Amersfoort θαη Utrecht.

Creative Cities Amsterdam Area

Ρν Creative Cities Amsterdam Area (CCAA) είλαη έλα ζρέδην πνπ

άξρηζε ην 2007 απφ εζληθνχο θαη ηνπηθνχο θνξείο, θαη ζηφρν έρεη

ηελ αλάπηπμε επηρεηξήζεσλ πνπ αλήθνπλ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο ζε 7 πφιεηο ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Άκζηεξληακ

(Almere, Amsterdam, Zaanstad, Utrecht, Amersfoort, Hilversum

and Haarlem). Ρν CCAA παξέρεη εζληθή θαη δηεζλή πξφζβαζε ησλ

δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ πεξηνρή θαη ηηο βνεζά λα βξνπλ

ηηο θαηάιιειεο εγθαηαζηάζεηο γηα λα πξνσζεζεί ε

επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηνπο ηνκείο απηνχο. (SEO, 2009). Απηφ

επηηπγράλεηαη κέζσ ηξηψλ βαζηθψλ δξαζηεξηνηήησλ:

Ρε ζπγθέληξσζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ

δξαζηεξηνηήησλ ζε κία εληαία θπζηθή θαη ςεθηαθή ζέζε

(www.creativeamsterdam.nl)



53

Ρε βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ ζηηο μέλεο θαη ζηηο λέεο

επηρεηξήζεηο

Ξξνψζεζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ζηελ πεξηνρή γηα

λα απνθηήζνπλ εζληθή θαη δηεζλή αλαγλψξηζε.

Τοπικό Επίπεδο

ΑΙΜ - Amsterdam Innovation Motor (2006)

Ρν ΑΗΚ (Amsterdam Innovation Motor) απνηειεί έλαλ νξγαληζκφ

γηα ηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο, ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο

επηρεηξεκαηηθφηεηαο (Bontje, Pethe, 2010). Ν νξγαληζκφο

ζηνρεχεη θπξίσο ζηελ ελίζρπζε ηεζζάξσλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο:

Ππκπιέγκαηα ΡΞΔ, δεκηνπξγηθνί θιάδνη, βησζηκφηεηα θαη

βηνινγηθέο επηζηήκεο. Ν νξγαληζκφο ηδξχζεθε ην 2006 θαη

ιεηηνπξγεί ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν.

HERMEZ (2002)

Ρν έγγξαθν νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο HERMEZ αζρνιήζεθε επίζεο

κε ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε ηεο «δεκηνπξγηθήο πφιεο

γλψζεο». Ξξφθεηηαη γηα έλα ζρέδην πνπ εθπνλήζεθε απφ ηηο

ηνπηθέο αξρέο ηεο πφιεο ηνπ Άκζηεξληακ θαη ζπγθεθξηκέλα απφ

ην ηκήκα Πρεδηαζκνχ (Physical Planning Department - DRO), ζε

ζπλεξγαζία κε ην ηκήκα Νηθνλνκηθψλ (Department of Economic

Affairs), κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ησλ θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ γηα

αλάπηπμε θαη νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα (HERMEZ, 2002).

Ξαξφιν πνπ δελ αλαγλψξηζε ηνπο δεκηνπξγηθνχο ή πνιηηηζηηθνχο

θιάδνπο σο ζεκαληηθφ ηνκέα γηα ηελ αζηηθή θαη πεξηθεξεηαθή

νηθνλνκηθή αλάπηπμε, έδσζε ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηνπο ηνκείο ΡΞΔ

θαη νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ (media) (Bontje θαη Sleutjes, 2007).

Amsterdam Topstad (2006)

Ρν Amsterdam Topstad είλαη έλα πξφγξακκα πνπ ζηνρεχεη ζηελ

αχμεζε ηεο δηεζλνχο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπ Άκζηεξληακ, θαη

πνπ εθπνλήζεθε απφ ηελ πφιε ηνπ Άκζηεξληακ κε ηε ζπκκεηνρή

ηνπ ηκήκαηνο Νηθνλνκηθψλ (Bontje, Pethe, 2010). Ρν Amsterdam

Topstad κπνξεί λα επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηελ πφιε ηνπ

Άκζηεξληακ, αιιά θαίλεηαη λα έρεη επηπηψζεηο ζηελ επξχηεξε

πεξηνρή, ελψ βξίζθεηαη θαη ζε ζπλερή ζπλεξγαζία κε

πεξηθεξεηαθά νηθνλνκηθά πξνγξάκκαηα δεδνκέλνπ φηη

αλαγλσξίδεηαη απφ ηνπο θνξείο- ζπληάθηεο ηνπ θεηκέλνπ φηη γηα

λα επηηχρεη, απαηηείηαη ε ζπλεξγαζία ζε κεηξνπνιηηηθφ επίπεδν.

Ρν πξφγξακκα ζπλέρηζε θαη ελέηεηλε ηηο ζηξαηεγηθέο

θαηεπζχλζεηο πνπ είραλ δνζεί απφ ην πξφγξακκα νηθνλνκηθήο

πνιηηηθήο HERMEZ (Bontje, Pethe, 2010).



54

Programme Creative Industries 2007-2010

Έλα άιιν πξφγξακκα πνπ ιεηηνπξγεί ζπκπιεξσκαηηθά θαη ζε

ζπλεξγαζία κε ην Topstad, είλαη ην Programme Creative

Industries 2007-2010, ην νπνίν εθπνλήζεθε απφ ηηο ηνπηθέο αξρέο

(City of Amsterdam). Ρν πξφγξακκα ζηνρεχεη ζε θαιχηεξε

ζχλδεζε κεηαμχ ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ θαη ηεο εθπαίδεπζεο,

αιιά θαη ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ κε άιινπο ηνκείο. Δπίζεο,

βαζηθέο δξάζεηο ήηαλ ε παξνρή θηλήηξσλ θαη δηαζέζηκνπ ρψξνπ

γηα ηελ αλάπηπμε ησλ δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο θαη ε

πξνψζεζε ηεο πφιεο ηνπ Άκζηεξληακ σο «θνξπθαία δεκηνπξγηθή

πφιε» (Bontje, Pethe, 2010).

Ρν πξφγξακκα „I Amsterdam‟ απνηειεί πξφγξακκα πξνψζεζεο

ηεο πφιεο θαη ηεο εηθφλαο ηεο θαη ζα κπνξνχζε λα πξνζειθχζεη

δηεζλείο επηρεηξήζεηο θαη δεκηνπξγηθνχο αλζξψπνπο. Νπζηαζηηθά,

πξφθεηηαη γηα κία θακπάληα ε νπνία μεθίλεζε ην 2004, κεηά απφ

ηελ ίδξπζε ηνπ νξγαληζκνχ ησλ Ππλεηαίξσλ ηνπ Άκζηεξληακ κε

ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηεο πφιεο. Πηνλ νξγαληζκφ ζπκκεηέρνπλ νη

δήκνη19 ηεο Δπξχηεξεο Ξεξηνρήο ηνπ Άκζηεξληακ, θαζψο θαη

πεξηθεξεηαθέο επηρεηξήζεηο, πνιηηηζηηθά ηδξχκαηα θαη ηλζηηηνχηα

αλψηεξεο εθπαίδεπζεο. Θαηά ζπλέπεηα, είλαη έλα πξφγξακκα πνπ

19 Amsterdam Partners: the province of North-Holland and the municipalities of Almere, Aalsmeer, Haarlemmermeer, Zandvoort, Haarlem, Velsen and Amsterdam.

εθαξκφδεηαη ζε κεηξνπνιηηηθφ επίπεδν. Ωζηφζν, δελ είλαη αθφκα

αθξηβέο ην θαηά πφζν έρεη επεξεάζεη θαη εληζρχζεη ηελ

πξνζέιθπζε επηρεηξήζεσλ θαη εξγαδφκελσλ ζηελ πφιε (Bontje

θαη Sleutjes, 2007).

Πην ίδην πιαίζην θηλείηαη θαη ε ζηξαηεγηθή γηα ηελ αγνξά

αθηλήησλ (housing market), ε νπνία δίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηελ

πξφιεςε ηνπ θπιεηηθνχ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθνχ ξαηζηζκνχ.

Ξαξάιιεια, γίλνληαη πξνζπάζεηεο γηα ηελ αχμεζε ηεο ηθαλφηεηαο

ηεο πεξηθέξεηαο λα πξνζειθχεη θαη λα ζπγθξαηεί ηα ζηξψκαηα

κεζαίσλ εηζνδεκάησλ, ζηα νπνία, θπζηθά, ζπκπεξηιακβάλνληαη

νη άλζξσπνη πνπ εξγάδνληαη ζηηο δεκηνπξγηθέο θαη βηνκεραλίεο

έληαζεο γλψζεο.

Ξξσηνβνπιίεο φπσο ην Ξξφγξακκα Γεκηνπξγηθήο Κεηξφπνιεο

θαη ε πεξηθεξεηαθή Πηξαηεγηθή Θαηλνηνκίαο έρνπλ εληζρχζεη ηελ

πνιηηηθή θαη επηρεηξεκαηηθή ελεκεξφηεηα ησλ δπλακηθψλ ηεο

δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο γηα ηελ νηθνλνκηθή

αλάπηπμε ζηελ ΑΚΑ θαη έρνπλ θέξεη έλα πιήζνο ηνπηθψλ

πξσηνβνπιηψλ πην θνληά ζε έλα ζπλεθηηθφ πεξηθεξεηαθφ πιαίζην

δξάζεο (Bontje, Pethe, 2010).

Ππκπεξαζκαηηθά, βιέπνπκε φηη ε ζηξαηεγηθή ηεο κεηξνπνιηηηθήο

πεξηνρήο ηνπ Άκζηεξληακ πεξηιακβάλεη ελέξγεηεο ζε ηνπηθφ θαη

πεξηθεξεηαθφ επίπεδν πνπ εληζρχνπλ ηε δπλακηθφηεηα ηεο



55

πεξηνρήο θαη ηελ θαζηζηνχλ έλα ειθπζηηθφ πεξηβάιινλ ηφζν γηα

θαηνηθία φζν θαη γηα εγθαηάζηαζε επηρεηξήζεσλ. Ραπηφρξνλα,

έκθαζε δίλεηαη ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ παξνρή εγθαηαζηάζεσλ

γηα ηελ πξνζέιθπζε θαη ζπληήξεζε δεκηνπξγηθνχ αλζξψπηλνπ

δπλακηθνχ, αλ θαη ην Άκζηεξληακ δηέζεηε ήδε αξθεηέο απφ ηηο

απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάδεημε ηνπ σο δεκηνπξγηθή

πφιε, φπσο ε αλεθηηθφηεηα, ε πξνζαξκνζηηθφηεηα θαη κία

ζηξαηεγηθή ζέζε. Φαίλεηαη ινηπφλ φηη νη ηδέεο ηεο δεκηνπξγηθήο

πφιεο έρνπλ επεξεάζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηε δηακφξθσζε

πνιηηηθψλ ζην Άκζηεξληακ θαη ιακβάλνληαη ππφςε ζε αξθεηέο

απφ απηέο. Ξαξφια απηά, δελ θαίλεηαη λα ππάξρεη κία

νξγαλσκέλε ζηξαηεγηθή πνπ λα πξνσζεί ζπλνιηθά ηνπο

δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο. Αληίζεηα, ππάξρνπλ ζηξαηεγηθέο ζε φια

ηα επίπεδα ζρεδηαζκνχ, πνιιέο απφ ηηο νπνίεο είλαη

πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο θαη ηηο

δεκηνπξγηθέο πφιεηο, θαη ελψ θάπνηεο απφ απηέο ζπλδένληαη

κεηαμχ ηνπο, εθπνλνχληαη απφ δηαθνξεηηθνχο θνξείο θαη ζε

γεληθέο γξακκέο ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη είλαη κεκνλσκέλεο.

Ρέινο, νη πνιηηηθέο πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη ζηηο δεκηνπξγηθέο

πφιεηο είλαη ζρεηηθά πξφζθαηεο θαη έρνπλ αξρίζεη λα

νξγαλψλνληαη κφιηο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, θάηη πνπ δελ

επηηξέπεη ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο.



56

8.1. Γενικά Χαπακηηπιζηικά Ρν Ρνξφλην είλαη ε κεγαιχηεξε πφιε ηνπ Θαλαδά θαη πξσηεχνπζα

ηεο επαξρίαο ηνπ Νληάξην. Βξίζθεηαη ζηε βφξεηα πιεπξά ηεο

ιίκλεο Νληάξην, πνπ αλήθεη ζην ζχκπιεγκα ησλ Κεγάισλ Ιηκλψλ.

Ρν Νληάξην είλαη ε κεγαιχηεξε ζε πιεζπζκφ, αιιά θαη ε πην

αλαπηπγκέλε νηθνλνκηθά επαξρία ηεο ρψξαο θαη ζε απηήλ

βξίζθεηαη θαη ε πξσηεχνπζα ηεο, Νηηάβα. Δπίζεο, απνηειεί ηελ

πην ππθλνθαηνηθεκέλε πεξηθέξεηα ηεο ρψξαο ζπγθεληξψλνληαο

πεξίπνπ ην 30% ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ θαηά ηα άιια

αξαηνθαηνηθεκέλνπ

Θαλαδά. Ν Θαλαδάο

απνηειεί ηε δεχηεξε

κεγαιχηεξε ρψξα

ζηνλ θφζκν θαη είλαη

γλσζηή θπξίσο γηα

ηνλ πνιππνιηηηζκηθφ

ραξαθηήξα ηεο θαη

ηελ πξνζέιθπζε

κεγάινπ αξηζκνχ κεηαλαζηψλ απφ φιν ηνλ θφζκν, θάηη πνπ είλαη

αθφκα πεξηζζφηεξν εκθαλέο ζηελ πφιε ηνπ Ρνξφλην, ε νπνία

ραξαθηεξίδεηαη γηα ηελ αλεθηηθφηεηα θαη ηελ θνηλσληθή ηεο

πνηθηινκνξθία.

Ρν Ρνξφλην απνηειεί ην νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ θέληξν ηεο

ρψξαο, θαη ζπλαγσλίδεηαη άιιεο ηζρπξέο πφιεηο ηνπ Θαλαδά, φπσο

ην Κφληξεαι θαη ην Βαλθνχβεξ. Δπηπιένλ, είλαη αλάκεζα ζηηο πην

αλαπηπγκέλεο θαη νηθνλνκηθά αληαγσληζηηθέο πφιεηο ηεο Βφξεηαο

Ακεξηθήο. Ωζηφζν,

ζχκθσλα κε ην Culture

Plan for the Creative City,

(2003) ην Ρνξφλην

βξίζθεηαη ζε κία θξίζηκε

θάζε αλάδεημεο ηνπ θαη

πξνψζεζεο ηνπ σο

δεκηνπξγηθή πφιε.

Δηθόλα 10: Άπνςε ηνπ Τνξόλην

8. 2η μελέηη πεπίπηυζηρ: Τοπόνηο

8



57

8.2. Ιζηοπικό πλαίζιο ανάπηςξηρ20 Ξαξά ηελ χπαξμε πιεζπζκψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Ρνξφλην γηα

ρηιηάδεο ρξφληα, ε πξψηε αζηηθή θνηλφηεηα εκθαλίζηεθε ηνλ 18ν

αηψλα κεηά ηελ απνίθεζε ησλ Άγγισλ (Benn, 2004). Ζ πφιε, πνπ

νλνκαδφηαλ Γηνξθ, ήηαλ ην εκπνξηθφ θαη πνιηηηθφ θέληξν ηεο

πεξηνρήο, θαη ην 1834, κεηνλνκάζηεθε ζε πφιε ηνπ Ρνξφλην. Πηε

ζπλέρεηα, θαη παξά έλα πιήζνο νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ

αληημννηήησλ, ε πφιε άξρηζε λα απμάλεη ηνλ πιεζπζκφ ηεο αιιά

θαη ηε ζεκαζία ηεο ζε νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ επίπεδν. Κέρξη

ην 1940, ν πιεζπζκφο ηεο πφιεο ήηαλ θαηά βάζε Βξεηαλνί

άπνηθνη, σζηφζν, κεηά ην 1945 ε πφιε αιιάδεη ην ραξαθηήξα ηεο

θαη αξρίδεη λα δέρεηαη ηεξάζηηα θχκαηα κεηαλαζηψλ. Ξαξάιιεια,

ε πφιε αλαπηχζζεηαη κε ηα πξφηππα ηεο πξναζηηθνπνίεζεο θαη

ηεο αζηηθήο εμάπισζεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ αθφκα ηελ

πνιενδνκηθή δηάηαμε ηνπ Ρνξφλην (Benn, 2004). Δπίζεο, ηελ ίδηα

πεξίνδν αλαβαζκίδεηαη ε πνηφηεηα δσήο ηεο πφιεο, φζνλ αθνξά,

ηηο εμππεξεηήζεηο, κε ηελ ίδξπζε δηάθνξσλ πνιηηηζηηθψλ

θέληξσλ, κνπζείσλ, αηζνπζψλ ηέρλεο θαη ηελ νξγάλσζε

πνιηηηζηηθψλ γεγνλφησλ θαη θεζηηβάι, ελψ απμάλεηαη θαη ε

αλεθηηθφηεηα ζηε δηαθνξεηηθφηεηα εζλνηήησλ θαη ζξεζθεηψλ.

Ξξέπεη, σζηφζν, λα αλαθεξζεί φηη ζε αληίζεζε κε ην Άκζηεξληακ,

ην Ρνξφλην δελ ππήξμε αλέθαζελ αλεθηηθή πφιε, θαζψο

20 Πθγι: Benn, 2004

ηνπιάρηζηνλ κέρξη ην 1950 ίζρπαλ λφκνη πνπ κεξνιεπηνχζαλ

ελάληηα ζηηο δηαθνξεηηθέο εζλφηεηεο ή ζηνπο νκνθπιφθηινπο

(Benn, 2006). Κέρξη ην 2001, ην Ρνξφλην είρε κεηαηξαπεί ζε κία

απφ ηηο πην πνιππνιηηηζκηθέο πφιεηο ζηνλ θφζκν, φπνπ

ρξεζηκνπνηνχληαη 152 γιψζζεο θαη δηάιεθηνη.

8.3. Πληθςζμιακά Σηοισεία και Αναπηςξιακή

Φςζιογνυμία Ζ πφιε ηνπ Ρνξφλην (απνγξαθή 2006) ζπγθεληξψλεη 2,503,280

θαηνίθνπο, κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ λα ζπγθεληξψλεηαη ζηηο

θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο (City of Toronto, 2008). Ρν 2006, ε πφιε

ηνπ Ρνξφλην θηινμελνχζε 8% ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Θαλαδά θαη 45%

ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Δπξχηεξεο Ξεξηνρήο (GTA).

Ρν Ρνξφλην απνηειεί κία πνιππνιηηηζκηθή πφιε κε έληνλε

θπιεηηθή πνηθηινκνξθία. Ππγθεθξηκέλα, ην 2006, ε πφιε ηνπ

Ρνξφλην θηινμελνχζε ην 30% φισλ ησλ πξφζθαησλ κεηαλαζηψλ

θαη 20% φισλ ησλ κεηαλαζηψλ ηνπ Θαλαδά (City of Toronto). Ζ

ηνπηθή απηνδηνίθεζε ηνπ Ρνξφλην θξνληίδεη λα εληζρχεη απηή ηελ

θαηάζηαζε, πξνσζψληαο αθφκα πεξηζζφηεξν ηελ εηθφλα ηεο

πφιεο. Παλ απνηέιεζκα, ηφζν ν Θαλαδάο, φζν θαη ην Ρνξφλην

ζπλερίδνπλ λα δέρνληαη θχκαηα κεηαλαζηψλ. Σαξαθηεξηζηηθφ

είλαη φηη ην πνζνζηφ ησλ κεηαλαζηψλ απφ ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ

ηελ πεξίνδν 2001-2006 αλέξρεηαη ζην 10% ηνπ ζπλνιηθνχ



58

πιεζπζκνχ ηεο πφιεο. Πρεηηθά κε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο,

πεξηζζφηεξν απφ ην 1/3 ηνπ πιεζπζκνχ άλσ ησλ 15 εηψλ θαηέρεη

πηπρίν αλψηεξεο εθπαίδεπζεο, θαη κφλν ην 20% δελ έρεη θάπνην

πηπρίν ή απνιπηήξην ιπθείνπ. Ξαξφια απηά, φζνλ αθνξά ζηελ

θνηλσληθή ζχλζεζε, ην Ρνξφλην ζεσξείηαη κηα άληζε θαη

δηαρσξηζκέλε πφιε (Catungal θαη Leslie, 2009).

Ρν Ρνξφλην απνηειεί ην ηξίην κεγαιχηεξν νηθνλνκηθφ θέληξν ζηε

Βφξεηα Ακεξηθή (κεηά ηε Λέα φξθε θαη ην Πηθάγν) κε βάζε ηελ

απαζρφιεζε θαζψο δηαζέηεη απφ ηηο κεγαιχηεξεο βηνκεραλίεο

βηνηερλνινγίαο, παξαγσγήο ηξνθίκσλ θαη ΡΞΔ (Agenda for

Prosperity, 2008). Ρν νηθνλνκηθφ πιενλέθηεκα ηνπ, είλαη ε πςειά

δηαθνξνπνηεκέλε νηθνλνκία ηνπ θαζψο εηδηθεχεηαη ζηνπο θιάδνπο

αλαπηπγκέλσλ θαηαζθεπψλ, ζηνπο ηνκείο ππεξεζηψλ, αιιά θαη

ζηνπο δεκηνπξγηθνχο, παξαγσγήο γλψζεο (Toronto case study,

2006). Άιινη βαζηθνί νηθνλνκηθνί ηνκείο ηεο πεξηθέξεηαο είλαη νη

νηθνλνκηθέο θαη βηνκεραληθέο ππεξεζίεο, ε παξαγσγή ελδπκάησλ

ε αεξνπνξηθή βηνκεραλία θαη ν ηνπξηζκφο (Toronto case study,

2006). Ξαξφια απηά, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο 20εηίαο ε

πφιε έρεη αληηκεησπίζεη αξθεηέο αλφδνπο θαη πηψζεηο ηνπ

επηπέδνπ απαζρφιεζεο (Toronto Employment Survey 2009).

Ωζηφζν, ην πνζνζηφ αλεξγίαο θπκαίλεηαη ζε ζρεηηθά ρακειά

πνζνζηά (7,6% γηα ην έηνο 2005). Ρν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζέζεσλ

εξγαζίαο ζπλαληάηαη ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ (office sector)

θαη αθνινπζνχλ νη ζέζεηο ζε ηδξχκαηα, ππεξεζίεο, ιηαληθφ

εκπφξην, θαη νη θαηαζθεπέο (Toronto Employment Survey 2009).

Δηθόλα 11: Δηθόλεο από ηελ παιηά πόιε ηνπ Τνξόλην



59

8.4. Χαπακηηπιζηικά δημιοςπγικών πόλευν Πχκθσλα κε ηνπο Evans θ.ά. (2009), ην Ρνξφλην έρεη ήδε πνιιά

απφ ηα απαξαίηεηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ απαηηνχληαη γηα κία

επηηπρεκέλε δεκηνπξγηθή πφιε. Ππγθεθξηκέλα, ραξαθηεξίδεηαη,

φπσο αλαθέξζεθε, απφ εζληθή θαη πνιηηηζηηθή πνηθηινκνξθία,

δηαζέηεη έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ δεκηνπξγηθψλ εξγαδνκέλσλ θαη

αλαγλσξίδεηαη σο κία αζθαιήο θαη θνηλσληθά ζπλεθηηθή πφιε

(Evans θ.ά., 2009).

Ήδε αλαθέξζεθε ε πςειή πνιηηηζηηθή πνηθηινκνξθία πνπ

επηθξαηεί ζηε ρψξα ηνπ Θαλαδά, θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζην

Ρνξφλην, αθνχ ζπγθεληξψλεη ην 20% ησλ κεηαλαζηψλ ηεο ρψξαο.

Πχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ City of Toronto, ην κηζφ ηνπ πιεζπζκνχ

(γηα ην έηνο 2006) γελλήζεθε εθηφο Θαλαδά, ελψ ην πνζνζηφ ησλ

Θαλαδψλ είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 4%. Γίλεηαη, ινηπφλ ζαθέο, φηη ζηελ

πφιε ηνπ Ρνξφλην θαηνηθεί έλα πιήζνο αλζξψπσλ δηαθνξεηηθψλ

εζληθνηήησλ θαη ζξεζθεηψλ. Θαηά ζπλέπεηα, είλαη πξνθαλήο ε

αλεθηηθφηεηα πνπ επηθξαηεί ζηε δηαθνξεηηθφηεηα, παξά ην

γεγνλφο φηη ε ζπγθεθξηκέλε ρψξα έρεη παξνπζηάζεη αξθεηά

δείγκαηα ζπληεξεηηζκνχ θαηά ην παξειζφλ (Benn, 2006).

Ξαξάιιεια, ε πφιε δηαζέηεη έλα αμηφινγν πνιηηηζηηθφ

πεξηβάιινλ πνπ εληζρχεηαη θαη πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ ηνπηθή

απηνδηνίθεζε. Ν πνιηηηζκφο ζπκβάιιεη δπλακηθά ζηελ νηθνλνκηθή

αλάπηπμε, αθνχ ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο απφ 190.000 ζέζεηο

εξγαζίαο ζηνλ ηνκέα ηνπ πνιηηηζκνχ ζην Ρνξφλην, ελψ νη

πνιηηηζηηθέο βηνκεραλίεο ηεο πεξηνρήο παξάγνπλ πεξίπνπ 9 δηο

δνιάξηα ηνπ ΑΔΞ εηεζίσο (Culture Plan for the Creative City,

2003).

Πχκθσλα κε ηελ «Βάζε δεδνκέλσλ Ξνιηηηζηηθψλ

Δγθαηαζηάζεσλ» (Cultural Facilities Database, 2010) ζην

Ρνξφλην ππάξρνπλ πεξηζζφηεξα απφ 750 ηδησηηθά ή δεκφζηα

θηήξηα πνπ ζηεγάδνπλ αίζνπζεο ηέρλεο, κνπζεία, βηβιηνζήθεο,

θέληξα θνηλφηεηαο, αίζνπζεο ζπλαπιηψλ θαη ζπλειεχζεσλ,

αίζνπζεο ζρνιηθψλ εθδειψζεσλ, θαη εθθιεζίεο. Δπηπιένλ, ζην

Ρνξφλην ππάξρεη πιήζνο εηήζησλ θεζηηβάι πνπ έρνπλ ζεζπηζζεί

εδψ θαη πνιιέο δεθαεηίεο θαη πξνζειθχνπλ κεγάιν αξηζκφ

ηνπξηζηψλ. Ρέηνηα θεζηηβάι είλαη γηα παξάδεηγκα, ην Toronto

Pride Week, ην Caribana, ην Toronto International Film Festival

θαη ην Toronto Downtown Jazz Festival. Ζ πφιε δηαζέηεη θαη

πεξηνρέο κε αμηφινγν θηεξηαθφ δπλακηθφ, φπσο ε Ξαιηά Ξφιε, ην

Yorkville, ην Harbourfront θαη νη Beaches, νη νπνίεο κπνξνχλ λα

πξνζηαηεπζνχλ θαη λα αλαδεηρζνχλ γηα ηελ πεξαηηέξσ

αμηνπνίεζε ηνπο.



60

Ρν Ρνξφλην θαηαηάζζεηαη ηέηαξην ζηε Βφξεηα Ακεξηθή κεηά ην

Ινο Άληδειεο, ηε Λέα φξθε θαη ην Βαλθνχβεξ ζην δείθηε

θαιιηηερλψλ (Bohemian Index), έλα δείθηε πνπ κεηξάεη ηε

ζπγθέληξσζε ησλ εξγαδφκελσλ θαιιηηερλψλ, κνπζηθψλ,

ζπγγξαθέσλ, ζρεδηαζηψλ θιπ., ζε δηάθνξεο κεηξνπνιηηηθέο

πεξηνρέο (Florida, 2010), θαη ζχκθσλα κε ηνπο Gertler θ.ά.

(2002), ζρεηίδεηαη κε ηελ πξνζέιθπζε ηαιαληνχρσλ αλζξψπσλ

ζηελ πεξηνρή. Πχκθσλα κε ηηο κεηξήζεηο ελφο άιινπ δείθηε (Tech-

Pole Index) πνπ κεηξάεη ην πνζνζηφ ηεο απαζρφιεζεο ζε

επαγγέικαηα πςειήο-ηερλνινγίαο, ην Ρνξφλην εκθαλίδεηαη

δεχηεξν κεηά ην Κφληξεαι ζηνλ Θαλαδά, απέρνληαο πνιχ απφ ηηο

ππφινηπεο πφιεηο ηεο ρψξαο. Νη πεξηνρέο κε πςειφ πνζνζηφ

απαζρφιεζεο ζε επηρεηξήζεηο έληαζεο-γλψζεο είλαη πεξηνρέο πνπ

δεκηνπξγνχλ, πξνζειθχνπλ θαη δηαηεξνχλ απνηειεζκαηηθά ηνπο

ηαιαληνχρνπο αλζξψπνπο (Gertler θ.ά., 2002). Ξαξφιν πνπ ην

Ρνξφλην δηαζέηεη πνιιέο απφ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηε

ζπγθέληξσζε ηαιαληνχρσλ- δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ, βξίζθεηαη

αθφκα πίζσ ζηελ θαηάηαμε, ζε ζχγθξηζε κε άιιεο πφιεηο ηεο

Βφξεηαο Ακεξηθήο (Gertler θ.ά., 2002). Ππγθεθξηκέλα,

θαηαηάζζεηαη 24ν ζηελ θαηάηαμε ησλ ηαιαληνχρσλ αλζξψπσλ,

κεηαμχ ησλ πφιεσλ κε πεξηζζφηεξν απφ έλα εθαηνκκχξην

πιεζπζκφ ζηε Βφξεηα Ακεξηθή, κεηά απφ πφιεηο, φπσο

Νπάζηγθηνλ, Βνζηφλε, Σηνχζηνλ, Φηιαδέιθεηα, Phoenix, Salt Lake

θιπ., αιιά θαη πφιεηο ηνπ Θαλαδά, φπσο Νηάβα θαη Halifax. (βι.

παξάξηεκα, πίλαθαο 1)

Ρν Toronto Jazz Festival δηεμάγεηαη απφ ην 1987, θαη

πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξεο απφ 350 εθδειψζεηο ελψ

ζπκκεηέρνπλ πεξηζζφηεξνη απφ 1500 κνπζηθνί.

Σξεκαηνδνηείηαη απφ ην City of Toronto, ην νπνίν έρεη

αλαγλσξίζεη ηε ζπλεηζθνξά ηνπ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε

θαη ηελ πξνψζεζε ηεο δηεζλνχο εηθφλαο ηεο πφιεο.

Δηθόλα 12: Η αθίζα ηνπ Toronto Jazz Festival γηα ην

2010

Δηθόλα 13: Δηθόλα από ην Toronto Jazz Festival (Emir Kusturica No Smoking Orchestra)



61

8.5. Γημιοςπγικοί Κλάδοι Ζ πεξηθέξεηα ηνπ Ρνξφλην, έρεη θαηαθέξεη λα απνηειεί ζεκαληηθφ

θέληξν ηεο δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο ηφζν ζε εζληθφ επίπεδν, φζν

θαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Βφξεηαο Ακεξηθήο (Imagine a

Toronto… strategies for a creative city, 2006). Ρν έηνο 2001, νη

δεκηνπξγηθνί θιάδνη απνηεινχζαλ ην 6% ηνπ ζπλνιηθνχ εξγαηηθνχ

δπλακηθνχ ζην Ρνξφλην CMA21, ελψ νη ζρεηηθέο εηαηξείεο πνπ

είλαη εγθαηεζηεκέλεο ζηελ πεξηνρή είλαη πεξηζζφηεξεο απφ

8.600. Αλ θαη ην πνζνζηφ είλαη ζρεηηθά κηθξφ, ε απαζρφιεζε

ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο ηα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη κε

ζεκαληηθνχο ξπζκνχο, θαη ζπγθεθξηκέλα γηα ηελ πεξίνδν 1991-

2004, ε ζπλνιηθή απαζρφιεζε ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο

απμήζεθε κε ξπζκφ 3,1% εηεζίσο, ελψ ζην ζχλνιν ηεο

κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο ηνπ Ρνξφλην θαηά 2,3% (Imagine a

Toronto… strategies for a creative city, 2006). Ζ αχμεζε απηή

είλαη δηπιάζηα απφ ηελ αχμεζε πνπ ζεκεηψζεθε ζηνλ ηνκέα ησλ

νηθνλνκηθψλ ππεξεζηψλ, ελψ ηζνδπλακεί κε ηελ αχμεζε πνπ

παξνπζίαζαλ νη θπξίαξρνη ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο ηνπ Ρνξφλην,

φπσο νη ΡΞΔ θαη νη βηνκεραληθέο ππεξεζίεο.

21 CMA (Census Metropolitan Area): Η περιοχι που γίνονται οι μετριςεισ απογραφισ. Αντιςτοιχεί ςτθ μθτροπολιτικι περιοχι.

Ππγθεθξηκέλα, ην 25% ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο ζηνλ Θαλαδά, βξίζθεηαη ζην Ρνξφλην, πνπ ηζνδπλακεί κε

133.000 εξγαδφκελνπο. Απφ απηνχο, πεξίπνπ 86.000, δηακέλνπλ

ζηελ πφιε ηνπ Ρνξφλην, αληηπξνζσπεχνληαο ζρεδφλ ηα 2/3 ηεο

δεκηνπξγηθήο απαζρφιεζεο ζηελ πεξηθέξεηα (Imagine a

Toronto… strategies for a creative city, 2006). Νη ζεκαληηθφηεξνη

δεκηνπξγηθνί θιάδνη, φζνλ αθνξά ηελ απαζρφιεζε είλαη ε

αξρηηεθηνληθή θαη ζρεηηθέο ππεξεζίεο, ε δηαθήκηζε θαη νη

εθδφζεηο (Imagine a Toronto… strategies for a creative city, 2006).

Δπίζεο, ην Ρνξφλην έρεη έλαλ αξηζκφ δεκηνπξγηθψλ ζπζηάδσλ

(clusters) πνπ έρνπλ δηαθξηζεί ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο

επίπεδν θαη πεξηιακβάλνπλ ηελ παξαγσγή ηαηληψλ θαη

ηειενπηηθψλ εθπνκπψλ, νπηηθναθνπζηηθά κέζα, ληηδάηλ,

παξαγσγή κνπζηθήο, εθθξαζηηθέο ηέρλεο θαη εθδφζεηο (Toronto

case study, 2006).

Ζ δεκηνπξγηθή δξαζηεξηφηεηα επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηηο

θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο πφιεο, θαη δελ θαίλεηαη λα ππάξρνπλ

δεκηνπξγηθέο ζπγθεληξψζεηο έμσ απφ ηελ πφιε. Νη δεκηνπξγηθνί

ρψξνη ηνπ Ρνξφλην θπκαίλνληαη απφ κεγάια ηδξχκαηα, κέρξη

κηθξφηεξνπο ρψξνπο εξγαζίαο ή θαηνηθίαο ζε ππαίζξηνπο ρψξνπο



62

ή θπζηθά ηνπία (Imagine a Toronto… strategies for a creative city,

2006). Νη πην «δσληαλέο» θνηλφηεηεο ζην Ρνξφλην πεξηιακβάλνπλ

ηηο γεηηνληέο Liberty Village, ηελ νδφ Spadina, Queen Street West,

the Distillery Historic District θαη ηα λεζηά Ρνξφλην. Ρν θχξην

πξφβιεκα πνπ εληνπίδεηαη απφ ηνπο αξκφδηνπο είλαη ε αχμεζε ηεο

αμίαο ηεο γεο πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ πςειή δήηεζε πνπ

εκθαλίδνπλ νξηζκέλεο πεξηνρέο κεηά ηελ επηηπρία ηνπο σο

δεκηνπξγηθέο γεηηνληέο, πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ

εγθαηάιεηςε ηνπο απφ ηνπο θαιιηηέρλεο πνπ δηέκελαλ εθεί, ζαλ

έλα ηππηθφ παξάδεηγκα «εμεπγεληζκνχ» (Toronto case study,

2006). Θαηά ζπλέπεηα, ζηφρνο είλαη ε ρξεζηκνπνίεζε θαη

αμηνπνίεζε ηνπ πθηζηάκελνπ θηεξηαθνχ δπλακηθνχ θαη ησλ

θπζηθψλ ειεχζεξσλ ρψξσλ πνπ δηαζέηεη ε πφιε γηα ηε δξάζε ησλ

θαιιηηερλψλ θαη ησλ δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ.

8.6. Σσέδια και Ππογπάμμαηα Πε αληίζεζε κε ην Άκζηεξληακ, ζηελ πφιε ηνπ Ρνξφλην έρνπλ

εθπνλεζεί αξθεηά ζρέδηα πνιηηηθήο πνπ βαζίδνληαη ζηηο

πξνζεγγίζεηο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο. Ζ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ηνπ

Ρνξφλην, ην Κάην ηνπ 2000, μεθίλεζε ηελ εθπφλεζε ελφο

πξνγξάκκαηνο, κε νξίδνληα δεθαεηίαο, βαζηζκέλν ζηελ αλάπηπμε

ησλ ηερλψλ, ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο, ην νπνίν

αλαγλσξίδεη ηηο δεκηνπξγηθέο πφιεηο σο ζπνπδαίεο πφιεηο ηνπ

θφζκνπ θαη έρεη σο ζηφρν λα θαηαζηεί ην Ρνξφλην δηεζλψο σο

ηέηνηα δεκηνπξγηθή πφιε (Culture Plan for the Creative City,

2003). Νη ζηξαηεγηθέο πνπ αθνινπζνχληαη είλαη νξγαλσκέλεο ζε

ηέζζεξηο θιίκαθεο ή ζθαίξεο εθαξκνγήο: δεκηνπξγηθέο πφιεηο,

δεκηνπξγηθή νηθνλνκία, δεκηνπξγηθνί θιάδνη, δεκηνπξγηθά θέληξα

ή ηκήκαηα (Creative City Planning Framework, 2008) (βι. εηθφλα

14). Νη ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα.

Σηξαηεγηθή Οηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο (2001)

Ζ ζηξαηεγηθή νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο (Economic Development

Strategy) απνηειεί έλα πεληαεηέο ζρέδην κε ζθνπφ ηελ νηθνλνκηθή

αλάπηπμε ηνπ Ρνξφλην, πνπ ζέηεη έλα λέν ξφιν ηεο πφιεο ζηελ

παγθφζκηα αγνξά, θαη ζηνρεχεη ζηελ πξνζέιθπζε ηνπ αλζξψπηλνπ

δπλακηθνχ κέζσ ηεο αλαβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο πεξηνρήο,

ελψ παξάιιεια, ηνπνζεηεί ηηο ηέρλεο θαη ηνλ πνιηηηζκφ ζην

επίθεληξν ηνπ ζρεδηαζκνχ (Creative City Planning Framework,

2008). Ζ ζηξαηεγηθή εληάζζεηαη ζε κία ζεηξά παξάιιεισλ

ηνκεαθψλ ζηξαηεγηθψλ, νη ζεκαληηθφηεξεο απφ ηηο νπνίεο είλαη ην



63

Culture Plan θαη ην Official Plan. Νη ζηξαηεγηθέο βξίζθνληαη ζε

ζπκθσλία κε ηηο αξρέο πνπ έζεζε ην Δηαηξηθφ Πηξαηεγηθφ Πρέδην

ηνπ δεκνηηθνχ ζπκβνπιίνπ (City Council‟s corporate Strategic

Plan)22 πνπ εθπνλήζεθε ην 1999 θαη είρε σο ζηφρν ηε βειηίσζε

ηεο πνηφηεηαο δσήο ζην Ρνξφλην (Toronto Economic

Development Strategy, 2000). H ζηξαηεγηθή νηθνλνκηθήο

αλάπηπμεο θαη νη ζηξαηεγηθέο πνπ αλαθέξνληαη ζηε ζπλέρεηα

εθπνλνχληαη ππφ ηελ επίβιεςε θαη ρξεκαηνδφηεζε ηνπ City of

Toronto.

Culture Plan for the Creative City (2003)

Ρν Culture Plan for the Creative City πηνζεηήζεθε ην 2003, κε

νξίδνληα, φπσο πξναλαθέξζεθε, δεθαεηίαο. Δπηθαηξνπνηήζεηο ηνπ

ζρεδίνπ έρνπλ εθπνλεζεί ην 2006 θαη ην 2008 κε ζθνπφ ηνλ

εληνπηζκφ ησλ απνηειεζκάησλ θαη ηε κέηξεζε ηεο πξνφδνπ πνπ

έρεη επηηεπρζεί κέζα απφ ηε κέηξεζε ζπγθεθξηκέλσλ δεηθηψλ. Ρν

Culture Plan εθπνλήζεθε παξάιιεια κε ηα άιια δχν ζρέδηα

(Economic Development Strategy θαη Official Plan), ηα νπνία

νπζηαζηηθά αληηπξνζσπεχνπλ ηε ζηξαηεγηθή ηνπ Ρνξφλην απφ ην

2000. Πηφρνη ηνπ ζρεδίνπ είλαη λα ζέζεη ην Ρνξφλην σο δηεζλή

22 Ρν City Council‟s corporate Strategic Plan δελ αλαιχεηαη πεξαηηέξσ θαζψο δελ ζπκπεξηιακβάλεη ζηνπο ζηφρνπο ηνπ ζαθψο ηε ζεσξία ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ.

πνιηηηζηηθή πξσηεχνπζα θαη λα νξίζεη ηνλ πνιηηηζκφ σο θεληξηθφ

παξάγνληα ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ηεο πφιεο.

Δηθόλα 14: Οη 4 θιίκαθεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο δεκηνπξγηθώλ πόιεσλ ζην Τνξόλην

Πεγή: Creative City Planning Framework, 2008



64

Official Plan (2002, 200623)

Ρν Δπίζεκν Πρέδην ηνπ Ρνξφλην πηνζεηήζεθε απφ ην δεκνηηθφ

ζπκβνχιην ηεο πφιεο ην 2002 θαη έρεη νξίδνληα 30εηίαο.

Ξξφθεηηαη γηα έλα ζρέδην ην νπνίν ζέηεη έλα πνιχ επξχ πιαίζην

ζρεηηθά κε ην φξακα ηεο πφιεο γηα ηα επφκελα ρξφληα, ζην νπνίν

ζπκπεξηιακβάλνληαη κεηαμχ άιισλ ε πνηθηινκνξθία θαη ε

παξνρή επθαηξηψλ, ε ζπλδεζηκφηεηα θαη ε ζσζηή δηαθπβέξλεζε.

Ξξνσζεί ηε δεκηνπξγηθφηεηα, θαζψο εζηηάδεη ζηελ αλαβάζκηζε

ηεο πνηφηεηαο δσήο θαη ζηε δεκηνπξγία κηαο ειθπζηηθήο θαη

αζθαινχο πφιεο. Ρν πξφγξακκα ζηνρεχεη ζηε βησζηκφηεηα,

θαιχπηνληαο θαη αλαπηχζζνληαο ηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη

πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε ηεο πφιεο.

“Imagine a Toronto: Strategies for a Creative City” (2006)

Ζ ζηξαηεγηθή “Imagine a Toronto: Strategies for a Creative City”

απνηειεί έλα πξφζθαην πνιπεηέο πξφγξακκα αλάπηπμεο, ην

νπνίν –φπσο πξνθχπηεη θαη απφ ηνλ ηίηιν- πξνζαλαηνιίδεηαη

ζαθψο ζηελ αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο. Νη ζηφρνη

ηνπ θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε ηέζζεξηο βαζηθέο ζπληζηψζεο: ηελ

πξνζέιθπζε δεκηνπξγηθνχ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηελ ελίζρπζε

23 ηνζεηήζεθε απφ ην Γεκνηηθφ Ππκβνχιην ηεο πφιεο (City Council) ην Λνέκβξην ηνπ 2002 θαη εγθξίζεθε, ελ κέξεη, κε ηξνπνπνηήζεηο απφ ηελ Ξεξηθέξεηα ηνπ Νληάξην (Ontario Municipal Board) ηνλ Ηνχλην ηνπ 2006.

θαη ηελ αχμεζε ησλ δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ, ηε δηάζεζε ηνπ

θαηάιιεινπ ρψξνπ γηα ηελ αλάπηπμε δεκηνπξγηθψλ

δξαζηεξηνηήησλ θαη ηελ παξνρή ησλ απαξαίηεησλ ππνδνκψλ γηα

ηελ εμαζθάιηζε ζπλδεζηκφηεηαο θαη επνκέλσο ηε δφκεζε κίαο

πεξηζζφηεξν ζπλεθηηθήο, νινθιεξσκέλεο θαη απνηειεζκαηηθήο

δεκηνπξγηθήο ππνδνκήο ζηελ πφιε.

Agenda for Prosperity (2008)

Ζ αηδέληα γηα ηελ επεκεξία απνηειεί κία αλαπηπμηαθή

ζηξαηεγηθή αληαγσληζηηθφηεηαο γηα ηελ πφιε ηνπ Ρνξφλην, ε

νπνία νξίδεη ηε δεκηνπξγηθφηεηα σο θεληξηθφ παξάγνληα γηα ηελ

νηθνλνκηθή αληαγσληζηηθφηεηα. Ζ αηδέληα γηα ηελ επεκεξία έρεη

ηδηαίηεξε ζεκαζία θαζψο ζηνρεχεη ζηε ζχλδεζε ησλ θιηκάθσλ

εθαξκνγήο ησλ ζηξαηεγηθψλ, δειαδή, ζχλδεζε κεηαμχ

δεκηνπξγηθήο πφιεο, δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο, δεκηνπξγηθψλ

θιάδσλ θαη δεκηνπξγηθψλ πεξηνρψλ. Ζ ζηξαηεγηθή ζηεξίδεηαη ζε

ηέζζεξηο βαζηθνχο άμνλεο πνπ αθνξνχλ ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα,

ηελ παξαγσγηθφηεηα θαη αλάπηπμε, ηελ νηθνλνκηθή επθαηξία θαη

ζπλνρή θαη ηε δηεζλή πξνβνιή ηεο πφιεο.

Πε επίπεδν πφιεο επίζεο ππάξρνπλ ε Γξάζε γηα ηελ Ξφιε ηνπ

Ρνξφλην (City of Toronto Act), πνπ ζηνρεχεη ζηνλ

πξνζαλαηνιηζκφ πξνο λέεο ζηξαηεγηθέο, φπσο ε δεκηνπξγηθφηεηα



65

θαη ην “Canada‟s Urban Waterfront: Waterfront Culture and

Heritage Infrastructure Plan” ην νπνίν απεπζχλεηαη ζηελ

αλάπιαζε θαη αλαβάζκηζε ηνπ παξαιηαθνχ κεηψπνπ ηνπ Ρνξφλην

θαη ηελ πξνψζεζε ηνπ σο πνιηηηζηηθήο δψλεο. Ξαξάιιεια

δηελεξγνχληαη θαη άιια πξνγξάκκαηα πνπ πξνσζνχλ ηε

δεκηνπξγηθφηεηα ζε κηθξφηεξε θαη πην ζπγθεθξηκέλε θιίκαθα.

Ξαξάδεηγκα απνηειεί ην Artscape, έλαο κε θνηλσθειήο

νξγαληζκφο πνπ ζηφρν έρεη ηελ παξνρή θηεξίσλ θαη πεξηνρψλ ηα

νπνία λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηε ζηέγαζε

δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ.24

Ζ εθαξκνγή ησλ πξνγξακκάησλ θαίλεηαη, ζχκθσλα κε ζηνηρεία

ηνπ City of Toronto, φηη έρεη εληζρχζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ

πξνψζεζε ηεο δεκηνπξγηθήο νηθνλνκίαο. Ππγθεθξηκέλα,

ηδξχζεθαλ 7 λένη νξγαληζκνί ηέρλεο. Ξαξάιιεια, απμήζεθαλ νη

δαπάλεο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ, ελψ ε

ζπκκεηνρή ησλ δεκηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ ζην ΑΔΞ αλέξρεηαη

ζε 9δηο. δνιάξηα (Culture Plan Progress Report II, 2008).

Πεκαληηθή παξάκεηξνο, ηέινο είλαη θαη ε παξαθνινχζεζε ζε

πνιηηηζηηθά γεγνλφηα ρξεκαηνδνηνχκελα απφ ηελ ηνπηθή

απηνδηνίθεζε, ε νπνία έρεη ζεκεηψζεη αχμεζε πάλσ απφ 20% απφ

ηφηε πνπ πηνζεηήζεθε ην Culture Plan, φπσο θαη ε

24 http://www.torontoartscape.on.ca/index.php

παξαθνινχζεζε ζε πνιηηηζηηθά γεγνλφηα πνπ απεπζχλνληαη ζε

λένπο (Culture Plan Progress Report II, 2008).

Δλ θαηαθιείδη, ην Ρνξφλην δηαζέηεη έλα αξθεηά νξγαλσκέλν θαη

πιήξεο ζχζηεκα πνιηηηθψλ πνπ θαιχπηεη έλα κεγάιν εχξνο ησλ

πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηε δηεζλή

αλαγλψξηζε ηνπ σο δεκηνπξγηθή πφιε. Νη πξναλαθεξζείζεο

ζηξαηεγηθέο ζην ζχλνιν ηνπο εληάζζνληαη θαη δηελεξγνχληαη ππφ

ηελ επίβιεςε ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ηεο πφιεο ηνπ Ρνξφλην,

απφ αληίζηνηρα ηκήκαηα. Δπίζεο, παξαηεξνχκε φηη νη

πθηζηάκελεο ζηξαηεγηθέο είλαη ζπκπιεξσκαηηθέο κεηαμχ ηνπο,

θαζψο φπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη ζην Δπίζεκν Πρέδην ηνπ

Ρνξφλην «φια ζπλδένληαη κε φια» (Official Plan of Toronto, 2006,

ζει. 22). Ρν Ρνξφλην δηαζέηεη κία νινθιεξσκέλε ζηξαηεγηθή

απεπζπλφκελε ζηηο δεκηνπξγηθέο πφιεηο ε νπνία θαιχπηεη φια ηα

επίπεδα επέκβαζεο- κεηξνπνιηηηθφ, πνιενδνκηθφ θαη επίπεδν

γεηηνληάο. Έρνληαο δεη ηελ ηζηνξηθή πνξεία ηνπ Ρνξφλην,

κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε φηη ηα δεκηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά

πνπ εκθαλίδεη νθείινληαη, θπξίσο, ζηελ πνιχ θαιά νξγαλσκέλε

ζηξαηεγηθή πνπ έρεη αλαπηπρζεί απφ ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε.

Ωζηφζν, κπνξεί λα εμειηρζεί αθφκα πεξηζζφηεξν σο δεκηνπξγηθή

πφιε θαη λα βαζίδεη έλα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ

δξαζηεξηνηήησλ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο.

http://www.torontoartscape.on.ca/index.php



66

Σςμπεπάζμαηα Μεθηλψληαο κε ηελ απνζαθήληζε ησλ ελλνηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε

ηε δεκηνπξγηθή πφιε θαη ηε δηεξεχλεζε ησλ ηδεψλ πνπ

παξνπζηάδνληαη απφ ηνπο εθθξαζηέο ηεο, πξνζπαζήζακε λα

παξνπζηάζνπκε ηελ πξνζέγγηζε ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο θαη λα ηε

ζέζνπκε κέζα ζε έλα επξχηεξν πιαίζην νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ

θαη πνιηηηθψλ εμειίμεσλ. Ππγθεθξηκέλα, κέζα απφ ηελ

επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο επηρεηξήζεθε ε αλάιπζε θαη ε

θξηηηθή πξνζέγγηζε ησλ θπξηφηεξσλ παξακέηξσλ ησλ

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ.

Δίλαη ζαθέο φηη ε ζχγρξνλε νηθνλνκία έρεη κεηαβάιεη ηηο πφιεηο,

θαζψο έρεη εληείλεη ηνλ αληαγσληζκφ κεηαμχ ηνπο, θαη ηηο έρεη

επεξεάζεη ζε ηέηνην βαζκφ πνπ ζεσξείηαη επηηαθηηθή ε αλαλέσζε

ηεο κέρξη ηψξα πνιηηηθήο πξνζέγγηζεο. Ξαξάιιεια, ηελ ίδηα

πεξίνδν νη πεξηζζφηεξεο πφιεηο, εμαηηίαο θνηλσληθνπνιηηηθψλ

ζπλζεθψλ ήξζαλ αληηκέησπεο κε ηελ παξαθκή ηνπ αζηηθνχ ηνπο

ηνπίνπ, ελψ ν ζρεδηαζκφο πξνζεγγίζηεθε ζε ηνπηθφ επίπεδν.

Δπνκέλσο, ε πξνζέγγηζε ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο πξνέθπςε απφ

απηήλ αθξηβψο ηελ αλάγθε γηα λέα αληηκεηψπηζε ηεο ζχγρξνλεο

πφιεο θαη απφ ην ζπλδπαζκφ ησλ λέσλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ

έρνπλ πξνθχςεη ζηε ζχγρξνλε νηθνλνκία θαη θνηλσλία.

Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην γεγνλφο φηη παξφιν πνπ απνηειεί κία

πνιχ πξφζθαηε ζηξαηεγηθή πξνζέγγηζεο, έρεη θεξδίζεη έδαθνο

κεηαμχ ησλ πνιηηηθψλ πνπ αλαιακβάλνληαη απφ ηνπο αξκφδηνπο

θνξείο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ πφιεσλ. Απνηειεί κία ζεσξία ε

νπνία πξνζεγγίδεη ηελ πφιε θαη ηε κειεηά ζε έλα επξχηεξν

πιαίζην δηαδηθαζηψλ πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζην εζσηεξηθφ ηεο θαη

δελ κέλεη ζην πνιενδνκηθφ θαη αηζζεηηθφ επίπεδν. Ξεξηιακβάλεη

έλα επξχ πιαίζην πνιηηηθψλ θαη δελ πξνθαζνξίδεη απνηειέζκαηα,

νχηε πξνδηαγξάθεη πνιηηηθέο, θαηά ζπλέπεηα είλαη πην πηζαλφ λα

κπνξέζεη λα εθαξκνζηεί ζε πφιεηο κε δηαθνξεηηθά

ραξαθηεξηζηηθά θαη λα επεξεάζεη ζεηηθά ηελ νηθνλνκηθή ηνπο

πνξεία.

Ξαξφιν πνπ δελ έρεη κπνξέζεη λα δνζεί ζαθήο νξηζκφο γηα ηε

δεκηνπξγηθή πφιε, θαη παξά ην κεγάιν εχξνο ησλ ζεσξεηηθψλ

πξνζεγγίζεσλ ζρεηηθά κε απηή, είλαη μεθάζαξν φηη ε θνηλή βάζε

ηνπο είλαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ζηελ νηθνλνκία ηεο γλψζεο, ηνπο

ιεγφκελνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο θαη ηδίσο ζηελ πξνζέιθπζε

ηθαλψλ θαη δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ.

Ρν ζίγνπξν είλαη φηη δελ κπνξνχκε λα δηακνξθψζνπκε κία

νινθιεξσκέλε θαη ζαθή άπνςε γηα ην αλ ε δεκηνπξγηθή πφιε



67

κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη έλα ζεηηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκία θάζε

πφιεο θαη λα νδεγήζεη ζηελ απηφκαηε αλάπηπμε ηεο. Ζ πνιχ

πξφζθαηε εκθάληζε θαη αλάπηπμε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζεσξηψλ,

ζεκαίλεη φηη απηέο δελ έρνπλ δνθηκαζηεί επαξθψο ζε πξαθηηθφ

επίπεδν. Απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε γίλεηαη, επίζεο, ζαθέο φηη ε

ζεσξία ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο δελ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε

θάζε πφιε. Ρα θνηλσληθνπνιηηηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πφιεσλ,

θαη ε ηζηνξηθή ηνπο εμέιημε δηαδξακαηίδνπλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν

θαη θαηά ζπλέπεηα, πφιεηο κε ηζηνξηθή θιεξνλνκηά, πνηθίιν θαη

θαηαξηηζκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη βειηησκέλν αζηηθφ θαη

θπζηθφ πεξηβάιινλ βξίζθνληαη ζε πιενλεθηηθφηεξε ζέζε.

Απηφ πνπ θαίλεηαη πσο γλσξίδνπκε, πάλησο, είλαη φηη ε

ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή αληηπξνζσπεχεη κία λέα αληίιεςε ηνπ

αζηηθνχ ρψξνπ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία απηφο εμεηάδεηαη ππφ ηε

ζθνπηά ησλ γεληθφηεξσλ εμειίμεσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ πνπ

ιακβάλνπλ ρψξα κέζα ζηελ πφιε. Θαηά ηε γλψκε κνπ, ε

δεκηνπξγηθή πφιε απνηειεί κία ζηξαηεγηθή ε νπνία ελζσκαηψλεη

φιεο ηηο δηαζηάζεηο ηεο πφιεο. Πεκαληηθή ζπλεηζθνξά επίζεο

απνηειεί ην γεγνλφο φηη απνηειεί αλζξσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε,

θαζψο ζηφρνο ησλ πνιηηηθψλ είλαη ε πξνζέιθπζε ησλ

δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ, θαη φρη ε πξνζέιθπζε βηνκεραληψλ θαη

επηρεηξήζεσλ, φπσο ζπλέβαηλε ζην παξειζφλ.

Αλαθνξηθά κε ηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, επηρεηξήζεθε ε

κειέηε ηνπο ζην επξχηεξν πιαίζην ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο κέζα

απφ ηελ απνζαθήληζε ηνπ φξνπ, ηελ θαηεγνξηνπνίεζε θαη

αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηνπο, θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο

ζπλεηζθνξάο ηνπο ζηελ ηνπηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Νη

δεκηνπξγηθνί θιάδνη ζπλαληψληαη θπξίσο ζαλ ΚΚΔ ζηα θέληξα

ησλ πφιεσλ ή νξγαλσκέλεο επηρεηξήζεηο ζε δεκηνπξγηθέο

ζπζηάδεο (clusters). Ρν ζεκαληηθφηεξν ζηνηρείν γηα ηελ αλάπηπμε

ηνπο είλαη ε εγγχηεηα, ε νπνία εμαζθαιίδεη ηελ αιιειεπίδξαζε

θαη ηελ αλάπηπμε ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εξγαδφκελσλ. Ωζηφζν, ε

ζπλεηζθνξά ηνπο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε δελ έρεη αθφκε

απφιπηα ηεθκεξησζεί .

Ζ έληνλε πξνψζεζε ηεο ζεσξίαο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο απφ

ηνπο εθθξαζηέο ηεο, είρε σο απνηέιεζκα ηελ απήρεζε ζε κία

κεγάιε κεξίδα θνξέσλ, θαη έηζη, ππάξρνπλ αξθεηέο πφιεηο νη

νπνίεο εθαξκφδνπλ ζαθείο πνιηηηθέο ή ζηξαηεγηθά ζρέδηα ζηνλ

ηνκέα ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ ή θιάδσλ. Δπίζεο, νη πνιηηηθέο

πνπ εθαξκφδνληαη είλαη ζε εζληθφ αιιά θαη πεξηθεξεηαθφ/ηνπηθφ

επίπεδν. Ρν ζεκαληηθφηεξν ζηνηρείν ζηηο πνιηηηθέο είλαη ε

αιιεινθάιπςε κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ επηπέδσλ παξέκβαζεο. Νη

πνιηηηθέο πξνζαλαηνιίδνληαη ζηε βειηίσζε ηνπ αζηηθνχ

πεξηβάιινληνο, ηελ πξνζέιθπζε ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ, ηελ



68

πξνβνιή ηεο πφιεο θαη ηελ εθπαίδεπζε. Έλα ζπκπέξαζκα πνπ

πξνθχπηεη απφ ην θεθάιαην ησλ πνιηηηθψλ, αιιά θαη ηε κειέηε

ησλ παξαδεηγκάησλ είλαη φηη ε εθαξκνγή ζηξαηεγηθψλ ζεσξείηαη

απαξαίηεηε γηα ηελ εκθάληζε θαη ηελ αλαγλψξηζε κηαο πφιεο σο

δεκηνπξγηθή.

Ζ παξνπζίαζε ησλ δχν παξαδεηγκάησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ

απνζθνπνχζε ζηελ πεξαηηέξσ θαηαλφεζε ηεο δνκήο θαη ηεο

ιεηηνπξγίαο ηέηνησλ πφιεσλ. Νη δχν πφιεηο, παξά ηα δηαθνξεηηθά

πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, παξνπζηάδνπλ αξθεηά θνηλά

ζεκεία, ηα νπνία ηηο ραξαθηεξίδνπλ σο δεκηνπξγηθέο πφιεηο.

Ππγθεθξηκέλα, επηθξαηεί έλα θιίκα αλεθηηθφηεηαο, κεγάιε

ζπγθέληξσζε αλζξψπσλ κε πςειφ επίπεδν κφξθσζεο θαη

δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ. Ζ πξνζέιθπζε δεκηνπξγηθψλ

επηρεηξήζεσλ επηηεχρζεθε θαη ππνζηεξίρζεθε ζε κεγάιν βαζκφ

απφ ηηο πνιηηηθέο επηινγέο ησλ αληίζηνηρσλ θνξέσλ.

Ρν Άκζηεξληακ, δηέζεηε ήδε αξθεηά απφ ηα απαξαίηεηα

ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ην θαηαζηίζνπλ κία

δεκηνπξγηθή πφιε. Ζ αλεθηηθφηεηα, ν δηεζλήο ραξαθηήξαο, θαη ην

αλεπηπγκέλν θπζηθφ θαη αζηηθφ πεξηβάιινλ θαζηζηνχλ ηελ πφιε

ειθπζηηθή γηα ηελ εγθαηάζηαζε δεκηνπξγηθψλ αλζξψπσλ θαη

επηρεηξήζεσλ. Νη ππάξρνπζεο ζηξαηεγηθέο, αλ θαη κεκνλσκέλεο,

πξνζαλαηνιίδνληαη θπξίσο ζηελ πξνζέιθπζε εηαηξεηψλ πνπ

αλήθνπλ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηε

δηαηήξεζε ελφο πςεινχ επηπέδνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη

έρνπλ ζπκβάιιεη, σο έλα ηνπιάρηζηνλ βαζκφ, ζηελ ελίζρπζε ηεο

ήδε ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο, θαη θπξίσο ζηε δηεζλή αλαγλψξηζε

ηεο σο δεκηνπξγηθή.

Ρν Ρνξφλην, εκθαλίδεη ζε κηθξφηεξν βαζκφ ηα ραξαθηεξηζηηθά

κηαο δεκηνπξγηθήο πφιεο. Ζ νξγαλσκέλε ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο

ηνπ, θαη ε πξνψζεζε ηφζν κηαο πνιηηηθήο πξνζαλαηνιηζκέλεο

ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, αιιά θαη ε πξνψζεζε ηα ηειεπηαία

ρξφληα ηεο εηθφλαο ηεο πφιεο πξνο ηα έμσ ήηαλ νη θαζνξηζηηθνί

παξάγνληεο αλάπηπμεο ηνπ. Ηδηαίηεξα, ε πξνβνιή ηεο πφιεο σο

πνιππνιηηηζκηθή, είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ πξνζέιθπζε πιήζνπο

κεηαλαζηψλ, πνπ ζπλερίδεηαη αθφκα θαη ηψξα κε έληνλνπο

ξπζκνχο θαη ηε ζπγθέληξσζε έηζη ηνπ απαξαίηεηνπ αλζξψπηλνπ

δπλακηθνχ πνπ κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ νηθνλνκηθή άλζηζε. Ζ

ζηξαηεγηθή απηή ζπκβάδηδε, κε άιινπ είδνπο παξεκβάζεηο, φπσο

ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο αζηηθήο δσήο θαη ε δηάζεζε ρψξνπ

γηα δεκηνπξγηθέο επηρεηξήζεηο γηα ηελ πεξαηηέξσ αχμεζε ηεο

ειθπζηηθφηεηαο ηεο πφιεο.

Απφ ηε κειέηε ησλ παξαδεηγκάησλ ηέινο, ζπκπεξαίλνπκε φηη γηα

ηελ εκθάληζε ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ παίδνπλ θαζνξηζηηθφ

ξφιν, ηφζν ε εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ πνιηηηθψλ φζν θαη ε



69

χπαξμε ησλ θαηάιιεισλ πξνυπνζέζεσλ. Θαηά ζπλέπεηα,

ππάξρνπλ πφιεηο νη νπνίεο βαζίζηεθαλ ζηελ ηζηνξηθή ηνπο πνξεία

γηα ηελ αλάπηπμε θαη πξνψζεζε ηνπο σο δεκηνπξγηθέο,

ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απηψλ απνηειεί ην Άκζηεξληακ, ην

νπνίν αλαγλσξίδεηαη σο ελ δπλάκεη δεκηνπξγηθή πφιε αξθεηά

πξηλ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ ζηξαηεγηθψλ ηνπ πξνο απηέο.

πάξρνπλ, φκσο θαη πφιεηο νη νπνίεο, θαηάθεξαλ λα εληαρζνχλ

ζην ράξηε ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ, πξσηίζησο, κε ηελ

εθαξκνγή θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ θαη δεπηεξεπφλησο κε ηε

δηαζεζηκφηεηα ζρεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ή ηελ χπαξμε κηαο

αλάινγεο ηζηνξηθήο πνξείαο. Ρέηνηα πφιε είλαη ην Ρνξφλην, ην

νπνίν φπσο είδακε ζπλέηαμε πξφζθαηα έλα νινθιεξσκέλν

ζχζηεκα ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ καθξνπξφζεζκε αλάπηπμε ηνπ σο

δεκηνπξγηθή πφιε.



70

Πεπίλητη Νη πφιεηο αιιάδνπλ. Ωο απνηέιεζκα πνιηηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ

εμειίμεσλ, παξαηεξείηαη κία ζπλερήο εμέιημε θαη κία δηαξθήο

κεηαβνιή ησλ πφιεσλ ζε φιν ηνλ θφζκν. Ωζηφζν, ζε θάζε επνρή

κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε πφιεηο νη νπνίεο μερσξίδνπλ θαη

απνηεινχλ πφινπο έιμεο γηα ηνπο αλζξψπνπο θαη ηηο επηρεηξήζεηο.

Πηελ επνρή ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηνπ δηεζλνχο

αληαγσληζκνχ, νη πφιεηο έρνπλ επεξεαζηεί θαη έρνπλ αξρίζεη λα

κεηαβάιινπλ ηελ ηαπηφηεηα ηνπο. Κεηά ηελ επνρή ησλ

βηνκεραληθψλ θαη ησλ κεηαβηνκεραληθψλ πφιεσλ, νη ζχγρξνλεο

πφιεηο ρξεηάδνληαη λα βξνπλ θαηλνχξγηνπο ηξφπνπο αλάδεημεο

ηνπο κέζα ζε απηφ ην αληαγσληζηηθφ παγθφζκην πεξηβάιινλ.

Καδί κε ηηο αλαπηπμηαθέο πνιηηηθέο έρεη επεξεαζηεί θαη ν

πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο θαη έηζη, ε ζχγρξνλε ζπδήηεζε, θάλεη

ιφγν γηα δεκηνπξγηθέο πφιεηο, δεκηνπξγηθνχο αλζξψπνπο,

δεκηνπξγηθέο θνηλσλίεο. Πχκθσλα κε πνιινχο κειεηεηέο, ε

δεκηνπξγηθή πφιε απνηειεί ιχζε γηα ηα ζχγρξνλα πξνβιήκαηα

ησλ πφιεσλ αιιά θαη ηελ αλάπηπμε ηνπο γεληθφηεξα ηφζν ζε

νηθνλνκηθφ φζν θαη ζε θνηλσληθφ επίπεδν, θαζψο θαη ηνλ ηξφπν

γηα λα μερσξίζνπλ ζηνλ παγθφζκην ράξηε. Άιινη αληίζεηα,

ππνζηεξίδνπλ φηη νη δεκηνπξγηθέο πφιεηο δελ είλαη θάηη

πεξηζζφηεξν απφ κία πξφζθαηξε «κφδα» ρσξίο ηδηαίηεξε

βαξχηεηα.

Πηελ παξνχζα εξγαζία επηρεηξείηαη ε δηεξεχλεζε ηεο ππάξρνπζαο

βηβιηνγξαθίαο γηα ηηο πξνζεγγίζεηο ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο.

Μεθηλψληαο απφ κία ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο εκθάληζεο

θαη εμέιημεο ησλ ζρεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ, θαη ηελ επεμήγεζε ησλ

ζρεηηθψλ φξσλ, επηρεηξείηαη ε θξηηηθή πξνζέγγηζή ηνπο, θαη ε

έληαμε ηνπο κέζα ζε έλα ηζηνξηθφ πιαίζην. Πηφρνο είλαη ν

εληνπηζκφο ησλ θπξηφηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ πξνζεγγίζεσλ

απηψλ θαη ε κειέηε θαη αλαγλψξηζε ησλ πθηζηάκελσλ

δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ.

Πηε ζπλέρεηα, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα εληνπηζηεί ε ζεκαζία θαη ν

ξφινο ησλ δεκηνπξγηθψλ θιάδσλ ζηελ νινθιήξσζε θαη αλάπηπμε

κηαο δεκηνπξγηθήο πφιεο. Ξξνθχπηεη, ινηπφλ φηη νη δεκηνπξγηθνί

θιάδνη, παξά ηηο επηθπιάμεηο πνιιψλ, θαίλνληαη σο έλαο ηνκέαο

ηθαλφο λα πξνσζήζεη θαη λα επηθέξεη νηθνλνκηθή αλάπηπμε, θάηη

πνπ επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ηηο εθαξκνζκέλεο ζηξαηεγηθέο πνπ

εμεηάδνληαη ζην πιαίζην ηεο εξγαζίαο.

Γηεξεπλάηαη επίζεο, ε ζπκβνιή ησλ πνιηηηθψλ γηα ηε δεκηνπξγηθή

πφιε θαζψο θαη ην επίπεδν ζην νπνίν κπνξνχλ απηέο λα θηάζνπλ.



71

πάξρνπλ αξθεηέο πφιεηο νη νπνίεο δηακνξθψλνπλ ζηξαηεγηθέο

βαζηζκέλεο ζηε ζεσξία ησλ δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ. Πίγνπξα, ε

πξνζέγγηζε ηεο δεκηνπξγηθήο πφιεο δελ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε

θάζε πφιε αλεμαξηήησο ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο.

Απεπζχλεηαη θπξίσο ζε πφιεηο, αλαπηπγκέλεο -σο έλα βαζκφ,

ηνπιάρηζηνλ- κε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, κε νηθνλνκίεο

πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ λέσλ

ηερλνινγηψλ θαη κε δηεζλή ραξαθηήξα. Νη πεξηπηψζεηο εθαξκνγήο

ησλ πνιηηηθψλ πνηθίινπλ απφ ην εζληθφ (γηα ηνπο δεκηνπξγηθνχο

θιάδνπο, θπξίσο), ην πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν, θαη

κπνξνχλ λα θηάζνπλ έσο ην επίπεδν γεηηνληάο.

Πην παξαπάλσ πιαίζην, αλαθέξνληαη ζπλνπηηθά δχν

παξαδείγκαηα δεκηνπξγηθψλ πφιεσλ απφ ηελ Δπξψπε θαη ηελ

Ακεξηθή, ην Άκζηεξληακ θαη ην Ρνξφλην. Ξξφθεηηαη γηα δχν

πφιεηο κεζαίνπ κεγέζνπο, κε αλεπηπγκέλε νηθνλνκία, βαζηδφκελε

ζε αξθεηφ βαζκφ ζηνπο δεκηνπξγηθνχο θιάδνπο, πνπ

ραξαθηεξίδνληαη απφ πνηθηινκνξθία θαη αλεθηηθφηεηα ησλ

θνηλσληψλ ηνπο.

Ζ εξγαζία θιείλεη κε ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πάλσ ζηα

δεηήκαηα ηα νπνία ζπδεηήζεθαλ. Ζ δεκηνπξγηθή πφιε θαίλεηαη

λα απνηειεί κηα ππνζρφκελε αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή, ζχκθσλα

κε ηελ νπνία, γηα ηελ επίηεπμε νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο

απαηηνχληαη νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο, νη νπνίεο ζα πξνζειθχζνπλ

θαη ζα δηαηεξήζνπλ θαηαξηηζκέλν θαη ηαιαληνχρν αλζξψπηλν

δπλακηθφ ηθαλφ λα ζθέθηεηαη θαη λα δξα δεκηνπξγηθά. Θαηά

ζπλέπεηα, ε πξνζέγγηζε απηή πεξηιακβάλεη ηελ θνηλσληθή θαη ηελ

πνιηηηζηηθή δηάζηαζε, εθηφο απφ ηελ νηθνλνκηθή, θαη κπνξεί λα

έρεη κε ηνλ ηξφπν απηφ επξχηεξεο ζεηηθέο επηπηψζεηο ζηε

ιεηηνπξγία θαη ηελ αλαπηπμηαθή πξννπηηθή κηαο πφιεο.

Λέμεηο Κιεηδηά: Γεκηνπξγηθέο πόιεηο, δεκηνπξγηθνί θιάδνη,

πνιηηηζηηθόο ζρεδηαζκόο, Τνξόλην θαη Άκζηεξληακ.



72

Abstract Cities are changing. As a result of political and economic changes,

a continuing evolution and a constant transition of the cities all

over the world can be observed. However, in every period of time

one can identify cities which stand out, and attract both people

and economic activities.

In the present globalization era, cities are affected and are often in

search of a new identity. After the years of industrial and post-

industrial cities, contemporary cities need to find new ways to

shape their distinct identity in this globalised environment.

In this context, recent discussions in the fields of city planning

and development focus on creative cities, creative people, creative

communities. According to many researchers, the transformation

of a city to “creative” could be a solution, not only to contemporary

problems of cities, but also to their overall development in

economic and social terms,. Others, in contrast, consider creative

cities as nothing more but a contemporary hype.

The present paper, starts with a literature review of the “creative

city” theoretical approaches. The review begins with a short

historical retrospection of the theory, and the explanation of the

relevant terms, and proceeds with a critical review of more recent

approaches with a view to identifying common characteristics of

the various contributions to the creative city debates.

In the next section, the importance and the role of creative

industries in the development of creative cities is examined.

Despite the reservations of several scholars, it seems that creative

industries, are a sector capable of promoting economic growth, a

finding that is also supported by the various strategies of cities

examined in the present study.

The role of specific policies aimed at the transformation of cities to

“creative”, as well as the different levels of their elaboration and

implementation was also examined. There are several cities that

developed strategies based on the “creative cities” concept. As can

probably be expected, not every city can successfully turn into a

creative one. This target seems to concern mainly cities, which

have already reached a certain level of development, a service and

new technologies - based economy, with a significant cultural

heritage, and of a strong international character. The levels of

policy formulation and implementation vary from national (for

the creative industries, mainly), to the regional and local level,



73

even reaching, in certain cases, the micro-level of the

neighbourhood.

In the above context, two case studies of creative cities from

Europe and America, namely Amsterdam and Toronto were

examined. Both cities are of medium size, with a developed

economy and a considerable presence of creative industries, and

characterized by social diversity and tolerant attitudes.

The study closes with the presentation of the main conclusions

emerging from the questions that have been discussed. In

summary, creative city seems as a rather promising strategy for

economic development, based on the creation of the appropriate

conditions that will attract and sustain high quality human capital

which will contribute with their creative thinking and acting.

Consequently, apart from economic considerations, the creative

city approach involves also social and cultural dimensions, and

can therefore have wider positive effects into the city‟s economy

and society.

Keywords: Creative cities, creative industries, cultural planning,

Toronto and Amsterdam.



74

Βιβλιογπαθία Διιεληθή Βηβιηνγξαθία

Θνπξηέζεο Α. (2008) «Γεκηνπξγηθέο Ξφιεηο θαη Θεζζαινλίθε: Κηα αξρηθή ζεψξεζε», ζην Θαπθαιάο Γ., Ιακπξηαλίδεο Ι.,

Ξαπακίρνο Λ. (επηκ.) «Ζ Θεζζαινλίθε ζην κεηαίρκην: Ζ πφιε σο δηαδηθαζία αιιαγψλ», Θξηηηθή, Αζήλα, ζζ. 265-293

Φνπηάθεο Γ. (2003) «Σσξηθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο: Λέεο πξνζεγγίζεηο θαη εξκελείεο» ζην Γεηίκεο,

Ξ. θαη Θαπθαιάο, Γ. (επηκ.) «Σψξνο θαη Ξεξηβάιινλ. Ξαγθνζκηνπνίεζε, Γηαθπβέξλεζε, Βησζηκφηεηα», ΗΑΞΑΓ θαη Εήηε,

Αζήλα, ζζ. 115-132

Μέλε Βηβιηνγξαθία

Atkinson R., Easthope H. (2009) “The Consequences of the Creative Class: The Pursuit of Creativity Strategies in Australia‟s

Cities”, International Journal of Urban and Regional Research, 33 (1), ζζ. 64-79

Benn C. (2004) A Short History of Toronto, δηαζέζηκν ζην: http://www.toronto.ca/culture/history/history-shortversion.htm,

[πξφζβαζε: 20 Απγνχζηνπ 2010]

Benn C. (2006) Toronto Culture – Exploring Toronto's past – The Modern Metropolis, From 1951, δηαζέζηκν ζην:

http://www.toronto.ca/culture/history/history-1951-onward.htm, [πξφζβαζε: 20 Απγνχζηνπ 2010]

Bontje M., Sleutjes B. (2007) “Amsterdam: History meets modernity, Pathways to creative and knowledge-based regions”, ACRE

report, AMIDSt, University of Amsterdam, Amsterdam, δηαζέζηκν ζην:

http://acre.socsci.uva.nl/results/documents/pWP2.1Amsterdam_FINAL.pdf

http://www.toronto.ca/culture/history/history-shortversion.htm

http://www.toronto.ca/culture/history/history-1951-onward.htm

http://acre.socsci.uva.nl/results/documents/pWP2.1Amsterdam_FINAL.pdf



75

Bontje M., Pethe H. (2010), “The evaluation of creative knowledge policies in the Amsterdam Metropolitan Area. How to enhance

the city‟s competitiveness”. ACRE report, AMIDSt, University of Amsterdam, Amsterdam: AISSR, δηαζέζηκν ζην:

http://acre.socsci.uva.nl/results/documents/wp10.1amsterdam-FINAL.pdf

Brecknock R. (2004) “Creative Capital: creative industries in the „creative city‟”, Unpublished paper, Brecknock Consulting

Australia, Brisbane

Catungal J.P., Leslie D. (2009) “Contesting the creative city: race, nation, multiculturalism”, Geoforum, 40(5), ζζ. 701-704

Caves R. (2000), Creative Industries. Cambridge, Mass.: Harvard University Press

City of Amsterdam, Economic Affairs (2002), “Hermez - the economic achievement must come”, Amsterdam, δηαζέζηκν ζην:

http://www.thelearningnetwork.net/Downloads/Amsterdam%20Economic%20Program%20Hermez.pdf

City of Toronto, Culture Division (2003), “Culture Plan for the Creative City”, δηαζέζηκν ζην:

http://www.toronto.ca/culture/brochures/2003_cultureplan.pdf

City of Toronto, AuthentiCity (2008), “Creative City Planning Framework, A Supporting Document to the Agenda for Prosperity:

Prospectus for a Great City”, ζην δηαδίθηπν: http://www.toronto.ca/culture/pdf/creative-city-planning-framework-feb08.pdf

City of Toronto, City Planning Division (2009), “Official Plan for the city of Toronto”, δηαζέζηκν ζην:

http://www.toronto.ca/planning/official_plan/pdf_chapter1-5/chapters1_5_oct2009.pdf

City of Toronto, Division of Economic Development, Culture and Tourism (2010), “A Map of Toronto‟s Cultural Facilities: A

Cultural Facilities Analysis”, ζην δηαδίθηπν: http://www.era.on.ca/graphics/articles/pdf/article_28.pdf

http://acre.socsci.uva.nl/results/documents/wp10.1amsterdam-FINAL.pdf

http://www.thelearningnetwork.net/Downloads/Amsterdam%20Economic%20Program%20Hermez.pdf

http://www.toronto.ca/culture/brochures/2003_cultureplan.pdf

http://www.toronto.ca/culture/pdf/creative-city-planning-framework-feb08.pdf

http://www.toronto.ca/planning/official_plan/pdf_chapter1-5/chapters1_5_oct2009.pdf

http://www.era.on.ca/graphics/articles/pdf/article_28.pdf



76

City of Toronto, City Planning Division (2010), Policy and Research, “Toronto Employment Survey 2009”, δηαζέζηκν ζην:

http://www.toronto.ca/demographics/pdf/survey2009.pdf

City of Toronto, Toronto Culture (2008), “Culture Plan Progress Report II”, δηαζέζηκν ζην :

http://www.toronto.ca/culture/pdf/culture-plan-progress-report-2.pdf

City of Toronto, n.d., Toronto's racial diversity, δηαζέζηκν ζην: http://www.toronto.ca/toronto_facts/diversity.htm, [πξφζβαζε:

20 Απγνχζηνπ 2010]

Comunian R. (2010) “Rethinking the creative city: the role of complexity, networks and interactions in the urban creative

economy”, Working paper, δηαζέζηκν ζην: http://nuke.creative-

regions.eu/Portals/0/IMAGES/working_papers/Working_paper_complexity.pdf

Costa P., Magalhães M., Vasconcelos B., Sugahara G. (2007) “A discussion on the governance of 'Creative Cities': Some insights for

policy action”, Norsk Geografisk Tidsskrift - Norwegian Journal of Geography, 61 (3), ζζ.122-132

Cunningham S. (2002), “From Cultural to Creative Industries: Theory, Industry, and Policy Implications”, Creative industries

research and applications centre, Queensland University of technology

Davis C. (2009), “Cultural/creative infrastructure, innovation and urban competitiveness –the case of Toronto”, ζην: ISRN

(Innovations Systems Research Network), 11th Annual Conference Policy Day, Halifax, 29 Απξηιίνπ 2009, Ρνξφλην, Θαλαδάο,

δηαζέζηκν ζην:

http://www.utoronto.ca/isrn/publications/NatMeeting/NatSlides/Nat09/slides/DavisC_Cultural_Creative_Infrastructure.p

df

http://www.toronto.ca/demographics/pdf/survey2009.pdf

http://www.toronto.ca/culture/pdf/culture-plan-progress-report-2.pdf

http://www.toronto.ca/toronto_facts/diversity.htm

http://nuke.creative-regions.eu/Portals/0/IMAGES/working_papers/Working_paper_complexity.pdf

http://nuke.creative-regions.eu/Portals/0/IMAGES/working_papers/Working_paper_complexity.pdf

http://www.utoronto.ca/isrn/publications/NatMeeting/NatSlides/Nat09/slides/DavisC_Cultural_Creative_Infrastructure.pdf

http://www.utoronto.ca/isrn/publications/NatMeeting/NatSlides/Nat09/slides/DavisC_Cultural_Creative_Infrastructure.pdf



77

Durmaz B., Yigitcanlar T., Velibeyoglu K. (2008) “Creative cities and the film industry: Antalya's transition to a Eurasian film

centre”, The Open Urban Studies Journal, 1(1), ζζ. 1-10

Evans G. (2009) “Creative Cities, Creative Spaces and Urban Policy”, Urban Studies Journal Limited, 46(5&6): ζζ. 1003–1040

Evans G., Foord J., Gertler M., Tesolin L., Weinstock S. (2006) “Strategies for Creative Spaces and Cities: Lessons Learned”, Cities

Institute, London Metropolitan University Munk Centre for International Studies, University of Toronto, δηαζέζηκν ζην:

http://www.utoronto.ca/progris/imagineatoronto/Creative_Cities_Lessons_Learned.pdf

Flew T. (2002) “Beyond ad hocery: Defining Creative Industries”, Cultural Sites, Cultural Theory, Cultural Policy, The Second

International Conference on Cultural Policy Research, 23-26 Ηαλνπαξίνπ 2002, Te Papa, Wellington: New Zealand, δηαζέζηκν

ζην: http://www.library.auckland.ac.nz/subjects/bus/ExecProg/docs/creative_industries.pdf

Florida R. (2002) “The rise of the Creative Class”, The Washington Monthly, Κάηνο 2002, δηαζέζηκν ζην:

http://www.washingtonmonthly.com/features/2001/0205.florida.html

Florida R. (2005) “Cities and the creative Class”, Routledge, New York

Florida R. (2010) Bohemian Index, δηαζέζηκν ζην: http://www.creativeclass.com/creative_class/2010/06/05/bohemian-index/

[πξφζβαζε: 20 Απγνχζηνπ 2010]

Foord J. (2008) “Strategies for creative industries: an international review”, Creative Industries Journal 1( 2), ζζ. 91–113

Gertler, M. S., Florida, R., Gates, G., & Vinodrai, T. (2002) “Competing on Creativity: Placing Ontario‟s Cities in North American

Context”, A report prepared for the Ontario Ministry of Enterprise, Opportunity and Innovation and the Institute for

Competitiveness and Prosperity

http://www.utoronto.ca/progris/imagineatoronto/Creative_Cities_Lessons_Learned.pdf

http://www.library.auckland.ac.nz/subjects/bus/ExecProg/docs/creative_industries.pdf

http://www.washingtonmonthly.com/features/2001/0205.florida.html

http://www.creativeclass.com/creative_class/2010/06/05/bohemian-index/



78

Hall P. (2000), “Creative Cities and Economic Development”, Urban Studies, 37(4): ζζ. 639–649

Hall T. (1998) Αζηηθή Γεσγξαθία, εθδφζεηο Θξηηηθή, Αζήλα

Hospers G. J. (2003) “Creative Cities: Breeding Places in the Knowledge Economy”, Knowledge, Technology & Policy, 16(3): ζζ.

143-162

Hospers G. J., van Dalm R., (2005) “How to create a creative city? The viewpoints of Richard Florida and Jane Jacobs”, Foresight,

7(4): ζζ. 8-12

Jacobs D. (2005) “Creativity and the economy”, Background paper preparing the Innovation Lecture „Compete with Creativity‟,

Dutch ministry of Economic Affairs, The Hague

Jarvis D., Lambie H., Berkeley N. (2008) “Creative Industries and Urban Regeneration” Πην: Applied Research Centre in

Sustainable Regeneration (SURGE), Regional Studies Association Annual International Conference: The Dilemmas of

Integration and Competition. Prague, Czech Republic, 27th – 29th May 2008, Coventry University Technology Park: Coventry

Kimpeler S. and Georgieff P. (2009) “The Roles of Creative Industries in Regional Innovation and Knowledge Transfer – The

Case of Austria”, In European Commission and CRELL Measuring creativity OPOCE, Luxembourg, δηαζέζηκν ζην:

http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc/creativity/report/austria.pdf

Kunzmann K. (2004) “Culture, creativity and spatial planning”, Town Planning Review, 75(4): ζζ. 383-404

Kunzmann K. (2005) “Creativity in Planning: a Fuzzy Concept?” disP, 162(2): ζζ. 5-13

Landry C., Bianchini F. (1995), The Creative City, Demos, London

http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc/creativity/report/austria.pdf



79

Landry C. (2000), The Creative City: A Toolkit for Urban Innovators, Earthscan, London

Landry C. (2005) “Lineages of the Creative City”, δηαζέζηκν ζην:

http://irogaland.no/ir/file_public/download/Noku/Lineages%20of%20the%20Creative%20City.pdf

Landry C. (2007), Creativity and the city: thinking through the steps, Comedia, London

Luckman S., Gibson C., Lea T. (2009), “Mosquitoes in the mix: How transferable is creative city thinking?”, Singapore Journal of

Tropical Geography, 30(2009): ζζ. 70–85

Markusen A. (2006), “Urban Development and the Politics of a Creative Class: Evidence from the Study of Artists”, Environment

and Planning A, 38(10)

McCann E.J., (2007), “Inequality and Politics in the Creative City-Region: Questions of Livability and State Strategy”, The

International Journal of Urban and Regional Research, 31(1), ζζ. 188-196

O‟Connor J. (1999), “The Definition of „Cultural Industries‟”, Manchester Institute for Popular Culture, Manchester, ζην δηαδίθηπν:

http://mmu.ac.uk/h-ss/mipc/iciss/home2.htm

Oudenampsen M. (2007), Back to the Future of the Creative City: Amsterdam‟s creative redevelopment and the art of deception,

δηαζέζηκν ζην: http://www.metamute.org/en/Back-to-the-Future-of-the-Creative-City [πξφζβαζε: 6/8/2010]

Rantisi N., Leslie D. θαη Christopherson S. (2006), “Placing the creative economy: scale, politics, and the material, the rise of the

new „creative‟ imperative”, Environment and Planning A, 38 (10), ζζ. 1789–97

Sassen S. (2001) The global city: New York, London, Tokyo, Princeton University Press, 2nd ed., United Kingdom

http://irogaland.no/ir/file_public/download/Noku/Lineages%20of%20the%20Creative%20City.pdf

http://mmu.ac.uk/h-ss/mipc/iciss/home2.htm

http://www.metamute.org/en/Back-to-the-Future-of-the-Creative-City

http://www.metamute.org/en/Back-to-the-Future-of-the-Creative-City



80

Scott J. A. (2006), “Creative cities: Conceptual issues and policy questions”, Journal of urban affairs, 28(1): ζζ. 1-17

SEO Economisch Onderzoek (2009), “Amsterdam, Netherlands: Self-Evaluation Report”, OECD Reviews of Higher Education in

Regional and City Development, IMHE, δηαζέζηκν ζην: http://www.oecd.org/edu/imhe/regionaldevelopment

Smith R., Warfield K. (2007), “The Creative City: a matter of values”, In Location-Based Awareness: Research on Local Systems of

Innovation in the Greater Vancouver Region, edited by Florence Chee, 94-114, Centre for Policy Research on Science and

Technology. Vancouver: Simon Fraser University, δηαζέζηκν ζην:

Stam E., De Jong J.P.J., Firms P. (2007) “Heterogeneity and connection with regional firm entry”, Zoetermeer, Netherlands,

Scales

Stam E., De Jong J.P.J. and Marlet G. (2008): “Creative industries in the Netherlands: structure, development, innovativeness

and effects on urban growth”, Geografiska Annaler: Series B, Human Geography 90 (2): 119–132

Stevenson D. (2003), Πόιεηο θαη αζηηθνί πνιηηηζκνί, εθδφζεηο Θξηηηθή, Αζήλα

Strategies for Creative Cities Project Team (2006), “Imagine a Toronto… strategies for a creative city”, Final Report of the

Strategies for Creative Cities Project. Toronto: Strategies for Creative Cities Project. δηαζέζηκν ζην:

http://www.utoronto.ca/progris/web_files/creativecities/ccpdfdoc/CC%20Strategy%20Report%20Single%20pp.pdf

Suciu M. (2009) “Creative Economy and Creative Cities”, Romanian Journal of Regional Science, ζζ. 83-92

Swyngedouw Δ. (2008), «Νη πφιεηο ζην κεηαίρκην: Δπαλαηνπνζέηεζε ηεο πφιεο ζηνλ 21ν αηψλα», ζην Θαπθαιάο Γ., Ιακπξηαλίδεο

Ι., Ξαπακίρνο Λ. (επηκ.) «Ζ Θεζζαινλίθε ζην κεηαίρκην: Ζ πφιε σο δηαδηθαζία αιιαγψλ», Θξηηηθή, Αζήλα, ζζ. 265-293

http://www.utoronto.ca/progris/web_files/creativecities/ccpdfdoc/CC%20Strategy%20Report%20Single%20pp.pdf



81

Toronto Economic Development, (2000) “Toronto Economic Development Strategy”, δηαζέζηκν ζην:

http://www.toronto.ca/business_publications/pdf/eds_report.pdf

Toronto Mayor‟s Economic Competitiveness Advisory Committee (2008), “Agenda for Prosperity”, δηαζέζηκν ζην:

http://www.toronto.ca/prosperity/pdf/agenda-prosperity-report-full.pdf

Traufetter G., (2007) Mapping Amsterdam's Creative Class, Europe's Coolest Cities, δηαζέζηκν ζην:

http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,502421,00.html [πξφζβαζε: 6/8/2010]

UNCTAD (United Nations Conference on Trade And Development), (2008), Creative Economy Report 2008: The challenge of

assessing the creative economy: towards informed policy-making, United Nations, δηαζέζηκν ζην:

http://www.unctad.org/en/docs/ditc20082cer_en.pdf

UNFPA (United Nations Population Fund), (2007) Linking Population, Poverty and Development: Urbanization: A Majority in

Cities, δηαζέζηκν ζην: http://www.unfpa.org/pds/urbanization.htm [πξφζβαζε: 12/8/2010]

Ζιεθηξνληθέο Ξεγέο



http://www.toronto.ca/business_publications/pdf/eds_report.pdf

http://www.toronto.ca/prosperity/pdf/agenda-prosperity-report-full.pdf

http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,502421,00.html

http://www.unctad.org/en/docs/ditc20082cer_en.pdf

http://www.unfpa.org/pds/urbanization.htm





82

Ξεγέο Δηθφλσλ

Δηθφλα 1: http://www.istockphoto.com/file_thumbview_approve/3531379/2/istockphoto_353137

Δηθφλα 2: http://fernandomolinari.files.wordpress.com/2008/07/dsc06245.jpg

Δηθφλα 3: http://4.bp.blogspot.com/_r4TzZPyyD-c/SmCCnHflqJI/AAAAAAAAAHQ/Ie1CI-o8naA/s1600-h/architect.jpg

http://jp-broadcast.blogspot.com/2009_12_01_archive.html

Δηθφλα 4: http://www.stompmanagement.com/stompschool/news.php

http://northgatehighschool.net/Departments/PerformingArts/tabid/143/Default.aspx

http://www.citytowninfo.com/employment/biomedical-engineers

Δηθφλα 5: Stam E., De Jong J.P.J. and Firms P., 2007

Δηθφλα 6: http://wikitravel.org/upload/shared//thumb/c/c8/Netherlands-regions-new.png/522px-Netherlands-regions-new.png

http://www.iknowagreatplace.com/community/search/background.aspx?tids=792&mcid=5

http://www.diversehamilton.ca/com_european.html

Δηθφλα 7: http://www.designrelated.com/inspiration/view/Karen/entry/2491

Δηθφλα 8: http://weblogs.mozillazine.org/asa/archives/2006/05/amsterdam.html

Δηθφλα 9: http://www.copinthehood.com/2010/08/gay-police-boat-amsterdam.html

Δηθφλα 10: http://images.businessweek.com/ss/09/04/0428_best_places_to_live/16.htm

http://www.istockphoto.com/file_thumbview_approve/3531379/2/istockphoto_353137

http://fernandomolinari.files.wordpress.com/2008/07/dsc06245.jpg

http://4.bp.blogspot.com/_r4TzZPyyD-c/SmCCnHflqJI/AAAAAAAAAHQ/Ie1CI-o8naA/s1600-h/architect.jpg

http://jp-broadcast.blogspot.com/2009_12_01_archive.html

http://www.stompmanagement.com/stompschool/news.php

http://northgatehighschool.net/Departments/PerformingArts/tabid/143/Default.aspx

http://www.citytowninfo.com/employment/biomedical-engineers

http://wikitravel.org/upload/shared/thumb/c/c8/Netherlands-regions-new.png/522px-Netherlands-regions-new.png

http://www.iknowagreatplace.com/community/search/background.aspx?tids=792&mcid=5

http://www.diversehamilton.ca/com_european.html

http://www.designrelated.com/inspiration/view/Karen/entry/2491

http://weblogs.mozillazine.org/asa/archives/2006/05/amsterdam.html

http://www.copinthehood.com/2010/08/gay-police-boat-amsterdam.html

http://images.businessweek.com/ss/09/04/0428_best_places_to_live/16.htm



83

Ξεγέο Δηθφλσλ (ζπλέρεηα)

Δηθφλα 11: http://www.remaxcondosplus.com/toronto-condo-buildings/saintjames.html

http://www.panoramio.com/photo/25947296


Δηθφλα 12: http://internexcanada.wordpress.com/2010/06/22/toronto-jazz-festival-june-25-to-july-4/

Δηθφλα 13: http://www.flickr.com/photos/torontojazzfestival/4797587804/in/pool-1466280@N23/

Δηθφλα 14: Creative City Planning Framework, 2008

http://www.remaxcondosplus.com/toronto-condo-buildings/saintjames.html



http://internexcanada.wordpress.com/2010/06/22/toronto-jazz-festival-june-25-to-july-4/

http://www.flickr.com/photos/torontojazzfestival/4797587804/in/pool-1466280@N23/



84

ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ

Ξίλαθαο 1: Θαηάηαμε δεηθηψλ γηα ηηο Κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο κε πιεζπζκφ κεγαιχηεξν ηνπ 1εθ. ζηε Βφξεηα Ακεξηθή

Δημιουργικές Πόλεις και Αστική Ανάπτυξη: Θεωρητικές...

Documents

Transcript of Δημιουργικές Πόλεις και Αστική Ανάπτυξη: Θεωρητικές...