บทที1 บทนํา -...

ห น า | 1

สถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทท� 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การคมครองสทธความเปนสวนตว นบเปนสทธมนษยชนท�มความสาคญในทางระหวางประเทศซ� ง

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 กไดบญญตรบรองไวเปนสทธข�นพ�นฐาน เก�ยวกบ

สทธในความเปนสวนตวหรอสทธสวนบคคล ไวในมาตรา 35 วา “สทธของบคคลในครอบครว เกยรตยศ

ช�อเสยง ตลอดจนความเปนอยสวนตว ยอมไดรบความคมครอง การกลาวหรอไขขาวแพรหลายซ� งขอความ

หรอภาพไมวาดวยวธใดไปยงสาธารณชน อนเปนการละเมดหรอกระทบถงสทธของบคคลในครอบครว

เกยรตยศ ช�อเสยง หรอความเปนอยสวนตว จะกระทามได เวนแตกรณท�เปนประโยชนตอสาธารณะ บคคล

ยอมมสทธไดรบความคมครองจากการแสวงประโยชนโดยมชอบจากขอมลสวนบคคลท�เก�ยวกบตน ท�งน�

ตามท�กฎหมายบญญต”

สาหรบประเทศไทย แมจะมการคมครองขอมลสวนบคคล โดยบทบญญตของพระราชบญญต

ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 และรฐบาลกาลงดาเนนการออกกฎหมายเพ�อการคมครองขอมลสวน

บคคลเปนกฎหมายเฉพาะ แตการดาเนนการในกระบวนการนตบญญตคาดวานาจะใชเวลาอกนานพอควร

ดงน�นหากจะพจารณาถงการเตรยมความพรอมในการเสรมสรางความร ความเขาใจ และสรางจตสานก และ

ความตระหนกรในสทธความเปนสวนตวของประชาชน จงมความสาคญและมความเหมาะสมท�จะ

ดาเนนการควบคกนไปกบการรอใชมาตรการควบคมบงคบโดยกฎหมาย

เม�อพจารณาถงหนวยงานของรฐท� มบทบาทรบผดชอบโดยตรง คอสานกงานปลดสานก

นายกรฐมนตร(สปน.) ไดกาหนดนโยบายดานการคมครองขอมลสวนบคคล โดยกาหนดใหสานกงาน

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ (สขร.) ในฐานะหนวยงานหลกในการดาเนนการดานการคมครอง

ขอมลสวนบคคล จะตองนาเสนอแนวทาง/มาตรการในการคมครองขอมลสวนบคคล ในระหวางรอ

กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล เสนอตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ (กขร.) เพ�อประกาศ

เปนนโยบายท�ชดเจนในการคมครองขอมลสวนบคคล รวมถงใหศกษาแนวทางในการเขารวมเปนภาค

เครอขายหรอสมาชกในองคกรท�สนบสนน/ผลกดนภารกจในการคมครองขอมลสวนบคคลเพ�อเปนกลไกท�

จะชวยสนบสนน/ผลกดนใหภารกจคมครองขอมลสวนบคคลของ สปน. พฒนาตอไป

ความกาวหนาลาสดในการเตรยมความพรอมของประเทศไทย ไดมการประชมคณะทางานกลมยอย

ดานการคาไรกระดาษและการประชมคณะทางานพาณชยดานอเลกทรอนกส-คณะทางานกลมยอยดานการ

คมครองขอมลสวนบคคลภายใตกรอบเอเปค (APEC Electronic Commerce Steering Group (ECSG) - Data

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B9%E0%B8%8D%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2_%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A_2550

ห น า | 2


Privacy Sub Group) คร� งท� 1/2557 ไดระดมความคดเหนในการดาเนนการงานพฒนา Cross–Border Privacy

Rule โดยยดหลก APEC Privacy Framework

ท�งน� ปญหาสาคญประการหน�งคอความแตกตางดานมาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลของแต

ละประเทศท�ไมเทาเทยมกน โดยบางประเทศยงไมมกฎหมายท�ใชบงคบเก�ยวกบการคมครองขอมลสวน

บคคล และความแตกตางดานเทคโนโลยอาจทาใหการคมครองขอมลสวนบคคลไดรบผลกระทบอกดวย

ในสถานการณปจจบนของยคโลกาภวตน ท�การคาระหวางประเทศ การลงทนขามชาต การ

เคล�อนยายของแรงงานในระดบภมภาค จะนามาซ� งการไหลเวยนของขอมลขาวสาร ซ� งจะเตบโตมากข�นใน

อนาคตดวยความสามารถของเทคโนโลยขอมลและการส�อสาร โดยเฉพาะในระบบออนไลนบนเครอขาย

อนเตอรเนต จะมการรบ-สงขอมลท�อยในครอบครองขององคกรธรกจและภาคเอกชนกนอยางมากมาย ซ� ง

มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลจะมความสาคญเพ�มมากข�น เพราะการควบคมการรบ-สงขอมลระหวาง

ประเทศจะตองถอปฏบตภายใตมาตรฐานสากล ซ� งสวนใหญมขอบงคบวาดวยการถายทอดขอมลบญญตไม

อนญาตใหมการสงขอมลใหประเทศผรบขอมลขาวสาร หากประเทศน�นไมมกฎหมาย หรอมาตรการท�จะ

คมครองขอมลสวนบคคลในมาตรฐานท�ยอมรบได

ปจจบนในทางระหวางประเทศไดมขอตกลงระหวางประเทศดานการคมครองขอมลสวนบคคลซ� ง

เปนท�ยอมรบโดยนานาประเทศ เชน หลกการของ OECD มาตรฐานของสหประชาชาต บทบญญตของ

สหภาพยโรป(EU) และในภมภาคท�เก�ยวของกบประเทศไทยโดยตรงคอมาตรฐานการคมครองขอมลสวน

บคคลภายใต APEC (APEC Privacy Framework) ดงน�น ถงแมประเทศไทยจะมบทบญญตเก�ยวกบการ

คมครองขอมลสวนบคคลท�อยในพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 แตพระราชบญญต

ดงกลาวไมครอบคลมถงขอมลสวนบคคลท�อยในความครอบครองของภาคเอกชน ซ� งหากยงไมมกฎหมาย

คมครองขอมลสวนบคคล หรอมาตรการในการคมครองขอมลสวนบคคล กจะสงผลกระทบตอความเช�อม�น

ในการคมครองขอมลสวนบคคลทางการคาระหวางประเทศได

เพ�อเตรยมความพรอมของประเทศไทยในการเขาสประชาคมระหวางประเทศ ตลอดจนการเขาเปน

สมาชกหรอการยอมรบขอปฏบตของประชาคมนานาชาต สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของ

ราชการ (สขร.) ซ� งเปนหนวยงานหลกในการดาเนนการเก�ยวกบกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล จง

จาเปนตองจดทาแนวทาง ข�นตอน และวธการ ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการ

คมครองความเปนสวนตวของ APEC (APEC Privacy Framework) และควรมการเผยแพรความรความเขาใจ

เพ�อใหประชาชนสามารถเขาใจและปฏบตตามขอปฏบตอยางถกตอง ซ� งจะเปนเง�อนไขสาคญทางการคา

ระหวางประเทศในอนาคต ซ� งการพฒนาความรและการวเคราะหเพ�อจดทาขอเสนอเชงนโยบายเร�องน� จง

เปนเร�องสาคญและจาเปน เพราะจะเปนเคร�องมอสาคญท�จะนาไปสการกาหนดนโยบายและมาตรการใน

การขบเคล�อนภารกจของ กขร. และ สขร. ใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ

ห น า | 3


1.2 วตถประสงคโครงการ

1) เพ�อพฒนามาตรการในการดาเนนการ ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการ

คมครองความเปนสวนตวของ APEC

2) เพ�อพจารณาความเหมาะสม ความเปนไปได ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวย

การคมครองความเปนสวนตวของ APEC

3) เพ�อจดทาแนวทาง ข�นตอนและวธการ ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการ


4) เพ�อจดทาขอเสนอ/แนวทาง มาตรการ เพ�อเปนขอมลประกอบการพจารณาเขารวมหรอทาความ

ตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC

1.3 เปาหมายและขอบเขตการดาเนนงานโครงการ

ในการดาเนนงานตามโครงการน� คณะท�ปรกษาจะเนนการพฒนามาตรการในการดาเนนการ การ

พจารณาความเหมาะสม ความเปนไปได เพ�อการจดทาแนวทาง ข�นตอนและวธการ ในการเขารวม หรอทา

ความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC (APEC Privacy Framework)

ตลอดจนการศกษามาตรการและการดาเนนการในการเขารวมขอตกลงเก�ยวกบการคมครองขอมลสวน

บคคล โดยพจารณาคดเลอกศกษาจากประเทศท�มการดาเนนการท� เก�ยวของตามกรอบเอเปคและม

ความกาวหนาในการคมครองขอมลสวนบคคล ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา และญ�ปน โดยมขอบเขตของ

การศกษาในประเดนสาคญดงน�

1) วเคราะหการดาเนนการดานการคมครองขอมลสวนบคคล เพ�อจดทาขอเสนอในการเขารวม

หรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC

2) ศกษากฎหมายและการดาเนนการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศท�เปนสมาชกใน

การเขารวมการดาเนนการตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC

3) ศกษาข�นตอนและการดาเนนการจากหนวยงานหรอองคกร หรอประเทศท�เปนสมาชกใน

การเขารวมการดาเนนการตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC

4) วเคราะหขอมล เปรยบเทยบขอดขอเสยในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวย

การคมครองความเปนสวนตวของ APEC

5) จดทาวธการ/ข�นตอนในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความ

เปนสวนตวของ APEC

6) จดทาขอเสนอ แนวทาง มาตรการ ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการ


ห น า | 4


7) จดทาขอเสนอ แนวทาง มาตรการ ในการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทยเพ�อ

นาเสนอในการประชมท�เก�ยวของกบ APEC Privacy Framework

8) จดสมมนาใหความรโดยวทยากรผเช�ยวชาญจากหนวยงาน/องคกรท� งภายในและ

ตางประเทศท�ดาเนนงานดานคมครองขอมลสวนบคคล และประเทศสมาชกภายใต APEC Privacy

framework

9) จดสมมนาเพ�อรบฟงความคดเหน/ขอเสนอแนะ จากหนวยงานท�เก�ยวของ

1.4 แนวคดในการดาเนนงานโครงการ

เพ�อเปนการวางแนวคดในการศกษาดาเนนงานโครงการน� ไวใหชดเจนเพ�อใหบรรล

วตถประสงคของการศกษาท�ต�งไว คณะผศกษาไดวางกรอบแนวคดไว ดงตอไปน�

1) ทาการสารวจและศกษากฎหมายและขอมลท�เก�ยวของ และพฒนากรอบการดาเนนการใน

เร�องขอมลขาวสารสวนบคคลท�สอดคลองกบกรอบกตกาท�ยอมรบในทางระหวางประเทศ

2) ทาการสารวจสถานะปจจบนของการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศสมาชกAPEC

บางประเทศและของประเทศไทย ศกษาสภาพขอเทจจรงในการออกกฎหมาย การบงคบใชกฎหมาย และ

ผลดผลเสยของการดาเนนการ

3) เพ�อประโยชนในการไดรบผลลพธของการศกษาท�มประสทธภาพ การดาเนนงานตาม

โครงการจะเปนการปฏบตงานรวมกนระหวางท�ปรกษา โดยมเจาหนาท�ของ สขร. เปนผปฏบตงาน

สนบสนน (Counterpart) เพ�อเปนการแลกเปล�ยนเรยนรและเปนการเรยนรระหวางการปฏบต (On the job

training) เปนการพฒนาขดความสามารถในการปฏบตงาน (Capacity building) ดานวชาการและการ

คนควาวจย โดยเฉพาะการพฒนาความสามารถในการปฏบตงานท�เก�ยวของกบการประชมนานาชาต

4) ผลการศกษาท�จะเกดข�นตามโครงการจะเนนการจดทาขอเสนอมาตรการและแนวทางใหแก

สขร. ในการพจารณาการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ

APEC

ท� งน� การศกษาข�นตอนและการดาเนนการจากหนวยงานหรอองคกร ในการเขารวมการ

ดาเนนการตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC คณะท�ปรกษาไดศกษาและรวบรวม

ขอมลจาก สานกงานเลขาธการเอเปค (APEC Secretariat Office) กระทรวงพาณชยของรฐบาลสหรฐอเมรกา

ผเช�ยวชาญดานการคมครองขอมลสวนบคคลในโครงการ APEC Pathfinder, Secretariat Office of Privacy

Sub-Group, Secretariat Office of Senior Official Meeting(SOM) หนวยงานและองคกรพฒนาภาคเอกชน

เชน Privacy International, Future of Privacy Forum, Clearing House Japan, SafeGov ตลอดจนหนวยงาน

ท�มการดาเนนงานในประเทศไทยเชน กรอบการดาเนนการเร�อง Paperless Trading, Single Window, Anti-

ห น า | 5


Corruption Convention, Transparency International, Transparency Thailand เพ�อเกบรวบรวมขอมลใช

ประกอบการศกษาเพ�มเตมโดยการสมภาษณ

ในสวนการศกษาข�นตอนและการดาเนนการจากหนวยงานหรอองคกร ในประเทศท�เปนสมาชก

ในการเขารวมการดาเนนการตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของ APEC น�น คณะท�ปรกษา

ไดกาหนดไวสองประเทศคอประเทศญ�ปนและสหรฐอเมรกา

1.5 วธดาเนนการศกษาตามโครงการ

ในการศกษาตามโครงการน�คณะท�ปรกษาไดใชวธการศกษาโดยใชเคร�องมอตางๆ ดงตอไปน�

1) การศกษาจากเอกสารท�เก�ยวของ

ในท�น� เปนการรวบรวมเอกสารตางๆเพ�อนามาศกษาวเคราะหตามโครงการ ท�งการศกษาเอกสาร

ทางวชาการ กฏหมาย มาตรการทางกฎหมาย มาตรการทางบรหารและการกาหนดนโยบาย เอกสารราชการ

และเอกสารในการปฏบตงานของหนวยงานและองคกรตางๆท�งภายในและตางประเทศในสวนท�เก�ยวของ

กบ APEC Privacy framework และกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของตางประเทศท�มการพฒนา

กาวหนาไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา ออสเตรเลย ญ�ปนและฝร�งเศส

2) การศกษาจากการเกบขอมลภาคสนาม

เพ�อใหไดขอเทจจรงและขอมลในทางปฏบตของการดาเนนงานในการคมครองขอมลขาวสาร

สวนบคคล คณะท�ปรกษาไดทาการเกบรวบรวมขอมลจากภาคสนาม ประกอบดวยการการศกษาการปฏบต

และประสบการณจากหนวยงานและองคกรท�งภายในและตางประเทศ โดยดาเนนการประชมกลมยอยเพ�อ

ระดมความคดเหน ตลอดจนการสมภาษณผท�เก�ยวของ การจดประชมใหความรโดยผมประสบการณจาก

ตางประเทศเพ�อเกบรวบรวมขอมลประกอบการศกษา เพ�อระดมความคดเหน รบทราบปญหา ตลอดจน

ขอคดเหนและขอแนะนาตางๆ จาก ผบรหารภาครฐ เจาหนาท�ซ� งเก�ยวของจากหนวยงานท�งของรฐและ

เอกชน รวมถงนกวชาการ นกธรกจองคกรพฒนาภาคเอกชน และประชาชนท�วไปท�สนใจ

ในการจดเกบขอมลในสวนน� คณะท�ปรกษาพรอมเจาหนาท�ของสานกงานคณะกรรมการขอมล

ขาวสารของราชการไดเดนทางไปยงประเทศญ�ปนระหวางวนท� 9 -15 กรกฎาคม 2557 เพ�อเขารวมการ

ประชม Asian Privacy Scholars Network 4th International Conference ซ� งจดข�น ณ มหาวทยาลยเมจ

ระหวางวนท� 10-11 กรกฎาคม 2557 และเขาพบปะพดคยกบสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคท�ทา

หนาท�ดแลดานการคมครองขอมลสวนบคคลตลอดจนองคกรพฒนาเอกชน Clearing House Japan และ

บรษทเอกชน Google Japan และ KDD นอกจากน� คณะท�ปรกษาไดเดนทางไปเกบขอมลท�ประเทศ

สหรฐอเมรกาในระหวางวนท� 21-26 กรกฎาคม พ.ศ 2557 โดยไดพบและหารอรวมกบเจาหนาท�และ

http://www.kisc.meiji.ac.jp/~ethicj/APSN4/

ห น า | 6


ผบรหารของคณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลางสหรฐฯ (FTC) เจาหนาท�ผรบผดชอบกจการท�เก�ยวของ

กบ APEC และ OECD และภาคพ�นเอเชยแปซฟก จากกระทรวงการตางประเทศของสหรฐฯ เจาหนาท�จาก

สานกงานกากบกจการโทรคมนาคมและสารสนเทศแหงชาต (National Telecommunications and

Information Administration (NTIA) สงกดกระทรวงพาณชย และผบรหารและบคลากรจาก Future of

Privacy Forum

ท�งน� เพ�อใหเจาหนาท�สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมโอกาสไดเพ�มพนความร

และความเขาใจเก�ยวกบการเขารวม APEC Privacy framework จงไดจดใหมการบรรยายพเศษเก�ยวกบการ

คมครองขอมลสวนบคคลของประเทศญ�ปนและกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค โดย Dr.

Hiroshi Miyashita ผเช�ยวชาญดานกฎหมายขอมลสวนบคคล รองศาสตราจารยทางกฎหมาย ของChuo

University ประเทศญ�ปน ในวนท� 12 กนยายน พ.ศ.2557 ณ หองประชมจตต ตงศภทย คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร

3) การประชมรบฟงความคดเหนวงกวางตอรางรายงานผลการศกษาวจย

ภายหลงจากการศกษาเสรจส�นและไดยกรางเรยบเรยงจดทาเปนรางรายงานผลการดาเนนการแลว

คณะท�ปรกษาไดจดใหมการประชมรบฟงความคดเหนวงกวางระหวางบคคลท�เก�ยวของฝายตางๆ เพ�อนา

ขอเสนอแนะตางๆ มาใชในการปรบปรงแกไข เม�อวนท� 12 กนยายน พ.ศ.2557 ณ หองประชมจตต ตงศภทย

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร

1.6 แผนการดาเนนงานตามโครงการ

ในการศกษาตามโครงการมระยะเวลาท�งส�น 150 วน (5 เดอน) นบแตลงนามสญญา โดยมแผนการ

ดาเนนงานท�คณะผศกษาวางแผนไวดงน�

การดาเนนงาน / ระยะเวลา (เดอนท�) 1 2 3 4 5

1. การรวบรวมขอมลเอกสารตางๆท�เก�ยวของกบการศกษาวจย

2. การศกษาเรยบเรยงเพ�อจดทารายงานความกาวหนา/วธการเกบขอมล/

แนวทางการทางาน(Inception Report)

3. จดประชมกลมยอย(การประชม/เจรจา/กรอบความรวมมอเวทสากล)

4. การศกษาวเคราะหขอมลและจดทารางรายงานผลการดาเนนการ

5. การจดเกบขอมลภาคสนาม การสมภาษณ และจดประชมกลมยอย

5.1 การจดเกบขอมลท�คานาดาหรอสหรฐอเมรกา

ห น า | 7


5.2 การศกษาวเคราะหขอมลและจดทารางรายงานผลการดาเนนการ

5.3 การจดเกบขอมลท�ญ�ปนหรอสาธารณรฐประชาชนจน


5.5 การจดเกบขอมลท�เยอรมน หรอองกฤษ หรอออสเตรเลย


6. จดประชมกลมยอย/เสวนา/ระดมความเหน(ความเหมาะสมภาพรวม)

7. การศกษาวเคราะหขอมลและจดทารางรายงานผลการดาเนนการ

8. การเกบ/ศกษา/วเคราะหขอมล/ปรบปรง-สงรางรายงาน Draft Report

9. การจดประชมรบฟงความคดเหนวงกวางรางรายงานผลการศกษาวจย

เพ�อรบฟงขอเสนอแนะจากผท�เก�ยวของ

10. การนาขอเสนอแนะท�ไดจากการสมมนารบฟงความคดเหนมา

ปรบปรงไขรางรายงานและสงรายงานฉบบสมบรณ (Final Report)

ท�งน� ในการศกษาตามโครงการน� เพ�อใหเกดประโยชนสงสดแกการนาผลการศกษาไปใชปฏบตงาน

จรงในอนาคต คณะท�ปรกษาไดคานงถงการดาเนนงานรวมกนระหวางท�ปรกษาและเจาหนาท�สนบสนน

(Counterpart)ของสานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการท�จะไดและเปล�ยนเรยนรประสบการณ

ตางๆท�เปนประโยชน และสรางเสรมความรความเขาใจเก�ยวกบ(APEC Privacy Framework) มากข�น

โดยวตถประสงคท�คณะผศกษาไดพจารณาถงประเดนบทบาทของสขร. กเพ�อเตรยมความพรอมของ

ประเทศไทยในการเขาสประชาคมระหวางประเทศ ตลอดจนการเขาเปนสมาชกหรอการยอมรบขอปฏบต

ของประชาคมนานาชาต สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ (สขร.) ซ� งเปนหนวยงานหลก

ในการดาเนนการเก�ยวกบกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล จงจาเปนตองจดทาแนวทาง ข�นตอนและ

วธการ ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปนสวนตวของเอเปค และควร

มการเผยแพรความรความเขาใจเพ�อใหประชาชนสามารถเขาใจและปฏบตตามขอปฏบตอยางถกตอง ซ� งการ

พฒนาขดความสามารถบคลากรของ สขร. ท�งในดานความรและทกษะการวเคราะหเพ�อจดทาขอเสนอเชง

นโยบาย จงเปนเร�องจาเปน เพราะจะเปนเคร�องมอสาคญท�จะนาไปสการกาหนดนโยบายและมาตรการใน

การขบเคล�อนภารกจของ กขร. และ สขร. ใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ

ดงน�นเพ�อเปนการวางแนวคดในการดาเนนงานในโครงการน� ใหชดเจนเพ�อใหบรรลวตถประสงค

ดงกลาว และเพ�อประโยชนในการไดรบผลลพธของการศกษาท�มประสทธภาพ การดาเนนงานตามโครงการ

ซ� งเปนการปฏบตงานรวมกนระหวางท�ปรกษาและเจาหนาท�ของ สขร. เปนผปฏบตงานสนบสนน

(Counterpart) โดยมบทบาทและหนาท�ในการดาเนนงานตามโครงการดงน�

1. รวมประชมหารอกบท�ปรกษาโครงการ และนกวจยในโครงการ ในการกาหนดกรอบวธการ

ทางานตามโครงการ

ห น า | 8


2. รวมการประชมสมมนาท�จะเกดข�นตามโครงการ ไดแก การจดสมมนาใหความรโดยวทยากร/

ผเช�ยวชาญจากหนวยงาน/องคกรท�งภายในและตางประเทศ ท�ดาเนนงานดานคมครองขอมลสวนบคคล และ

ประเทศสมาชกภายใต APEC Privacy framework และการสมมนาเพ�อรบฟงความคดเหน/ขอเสนอแนะ จาก

หนวยงานท�เก�ยวของ

3. รวมกบท�ปรกษาและนกวจย ในการเกบรวบรวมขอมล และการตดตอสมภาษณแหลงขอมลตางๆ

ท�งขอมลเอกสารทางวชาการ กฎหมาย มาตรการทางกฎหมาย มาตรการทางบรหารและการกาหนดนโยบาย

เอกสารราชการ และเอกสารในการปฏบตงานของหนวยงานและองคกรตางๆท�งภายในและตางประเทศ

และสนบสนนการประสานงานกบหนวยงานตางๆ เพ�อรวบรวมเอกสารมาใชในการศกษา การพฒนา

ฐานขอมลเพ�อการเรยนร และการสนบสนนการตดตอประสานงานกบหนวยงานท�งภาครฐและเอกชน ท�ง

ในและตางประเทศ

4. รวมปรกษาหารอกบท�ปรกษาในการวเคราะห โดยเฉพาะการจดทาขอเสนอมาตรการและ

แนวทางใหแก สขร. ในการพจารณาการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปน

สวนตวของ APEC การเตรยมขอมลและเอกสารการประชมท�เก�ยวของ เชนการประชม SOM หรอ Data

Privacy Sub-group ภายใต APEC ตลอดจนทศทางการพฒนา สขร.ในอนาคต

1.7ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1) เปนการพฒนามาตรการในการดาเนนการ การพจารณาความเหมาะสม ความเปนไปได เพ�อการ

จดทาแนวทาง ข�นตอนและวธการ ในการเขารวมหรอทาความตกลงตามกรอบวาดวยการคมครองความเปน

สวนตวของ APEC (APEC Privacy Framework)

2) เปนการเตรยมความพรอมในการดาเนนงานดานการคมครองขอมลสวนบคคลของ สปน. ซ� งผล

การศกษาสามารถใชเปนฐานขอมลเพ�อประกอบการพจารณาของ กขร. ในการกาหนดนโยบายการคมครอง

ขอมลสวนบคคล และการจดทาแผนพฒนาการคมครองขอมลสวนบคคลตอไปในอนาคต

3) ไดมาซ� งขอเสนอความเปนไปไดและความเหมาะสมในการเขารวมกจกรรม หรอการเขาเปน

สมาชก หรอการยอมรบพนธกรณตามขอตกลงระหวางประเทศ ตลอดจนพฒนาความรวมมอหรอการทา

ความตกลงกบประเทศสมาชกอ�นๆ ในการพฒนาแนวทางการคมครองขอมลสวนบคคลในระดบภมภาค

อ�นๆ เชนเดยวกบกรอบ APEC

ห น า | 9


บทท� 2

การคมครองขอมลสวนบคคลในกฎหมายตางประเทศ

และขอตกลงระหวางประเทศท�สาคญ

2.1 หลกการสาคญในทางระหวางประเทศเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล

การคมครองขอมลสวนบคคลน�น หากพจารณาถงพฒนาการทางความคด กจะพบวาไดเตบโต

และกาวหนา จนไดรบการยอมรบและกลายเปนหลกกฎหมายสากลซ� งใชบงคบกนในทางระหวางประเทศ

มานานแลว บทบญญตในกฎหมายระหวางประเทศท�กลาวถงการคมครองขอมลสวนบคคลท�เปนแมบท

หลกในทางระหวางประเทศปจจบนน�น อาจกลาวไดวามท�มาสาคญจากปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

ของสหประชาชาตท�ไดประกาศเม�อวนท� 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 ซ� งไดรบรองไวในมาตรา 12 วา “บคคล

ใดๆ จะถกสอดแทรกโดยพลการในชวตสวนบคคล ในครอบครว ในเคหสถานหรอในการส�อสาร หรอจะ

ถกลบลในเกยรตยศและช�อเสยงมได ทกคนมสทธท�จะไดรบความคมครองตามกฎหมายตอการแทรกสอด

หรอการลบหลดงกลาวน�น” 1

สทธมนษยชนข�นพ�นฐานในปฏญญาสากลฉบบน� มความหมายกวางขวางครอบคลมถงสทธ

อ�นๆ ไมวาจะเปน ความเปนสวนตวในขอมลขาวสารสวนบคคล (Information Privacy) ความเปนสวนตว

ในอาณาเขตหรอสถานท�ของตนเอง (Territorial Privacy) ความเปนสวนตวในชวตรางกาย (Bodily Privacy)

ความเปนสวนตวในการตดตอส�อสาร (Communication Privacy)2 ซ� งความเปนสวนตวเหลาน� ไดกลายเปน

หลกการพ�นฐานท�ไดรบการยอมรบกนท�วไป ท�งน� จะขอหยบยกเน�อหาของความเปนสวนตวดงกลาวมา

อธบายดงน�

(1) ความเปนสวนตวในการตดตอส�อสาร (Communication Privacy)

เปนการใหความคมครองในความปลอดภย และความเปนสวนตวในการตดตอส�อสารทาง

จดหมาย โทรศพท ไปรษณยอเลกทรอนกส หรอวธการตดตอส�อสารอ�นใดท�ผอ�นจะลวงรมได ท�งน�

บทบญญตท�สะทอนการใหความคมครองสทธความเปนสวนตวในการตดตอส�อสารในกฎหมายไทยปรากฏ

เหนไดในกฎหมายหลายฉบบ

1 Article 12 of Universal Declaration of Human Right 1948 “ No one shall be subjected to arbitrary interference

with his privacy , family , home or correspondence , nor to attacks upon his honour and reputation. Everyone

has the right to the protection of the law against such interference or attacks. ” 2 สานกงานเลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต. โครงการพฒนากฎหมายเทคโนโลย

สารสนเทศ. พมพคร �งท� 3 . ( กรงเทพมหานคร: เดอนตลา , 2544.) ,หนา 88.

ห น า | 10


(2) ความเปนสวนตวในดนแดนหรออาณาเขต (Territorial Privacy)

เปนการกาหนดขอบเขตหรอขอจากดท�บคคลอ�นจะบกรกเขาไปในสถานท�สวนตวมได ท�งน�

รวมท�งการตดกลองวดโอ และการตรวจสอบรหสประจาตวบคคล (ID Checks)

(3) ความเปนสวนตวในชวตรางกาย (Bodily Privacy)

เปนการใหความคมครองในชวตรางกายของบคคลในทางกายภาพท�จะไมถกดาเนนการใด ๆ

อนละเมดความเปนสวนตว อาท การทดลองทางพนธกรรม หรอการทดลองยา

(4) ความเปนสวนตวเก�ยวกบขอมลขาวสาร (Information Privacy)

เปนการใหความคมครองขอมลสวนบคคล โดยการวางหลกเกณฑเก�ยวกบการเกบรวบรวมและ

การบรหารจดการขอมลสวนบคคล หรอเปนท�รจกกนภายใตคาวา “Data Protection”

จากแนวทางของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนของสหประชาชาตน� กกลายเปนแนวคดท�

ไดรบการนาไปบญญตในลกษณะทานองเดยวกนในทางกฎหมายระหวางประเทศตอๆมา ไดแก

กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง ขอ 17 ซ� งกาหนดวา “บคคลจะถกแทรกแซงความเปน

สวนตว ครอบครว เคหสถาน หรอการตดตอส�อสารโดยพลการ หรอโดยมชอบดวยกฎหมายมได และจะถก

ลบหลเกยรตและช�อเสยงโดยมชอบดวยกฎหมายมได บคคลทกคนมสทธท�จะไดรบความคมครองตาม

กฎหมาย มใหถกแทรกแซงหรอลบหลเชนวาน�น” 3

อนสญญาวาดวยสทธเดกของสหประชาชาต ขอ 16 กาหนดวา “เดกจะไมถกแทรกแซงโดย

พลการหรอโดยไมชอบดวยกฎหมายในความเปนสวนตว ครอบครว บาน หรอหนงสอโตตอบ รวมท�งจะไม

ถกกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายตอเกยรตและช�อเสยง

เดกมสทธไดรบความคมครองจากการแทรกแซงหรอการกระทาดงกลาว” 4

อนสญญาแหงชาตยโรป วาดวยสทธมนษยชน ขอ 8 กาหนดวา “บคคลทกคนมสทธท�จะไดรบ

ความเคารพในชวตความเปนสวนตว และชวตครอบครว บาน และการตดตอส�อสาร”

ท�งน� คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงยโรป ไดใหความหมายของชวตความเปนสวนตววาม

ลกษณะเชนเดยวกบมาตรา 2(1) ของรฐธรรมนญเยอรมน คอการกาหนดบคลกภาพของตนเองโดยอสระ

(Free determination of personality)

จากปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนของสหประชาชาตน� กไดนาไปสการวางแนวทาง

ขอตกลงระหวางประเทศท�สาคญอ�นๆเก�ยวกบการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลเพ�มเตม ท�ไดยอมรบกน

เปนมาตรฐานสากล ฉะน�นในเบ�องตนจงมความจาเปนท�ตองศกษาถงหลกเกณฑดงกลาวเพ�อนามาประกอบ

3 กลพล พลวน. พฒนาการแหงสทธมนษยชน. พมพคร �งท� 3 ( กรงเทพมหานคร : วญ�ชน , 2538 ) หนา 210. 4 เร�องเดยวกน ,น. 241.

ห น า | 11


การศกษาวเคราะหและตรวจสอบถงบทบญญตของกฎหมายไทยวาไดมวางมาตรฐานไวเพยงพอหรอไม ใน

ฐานะท�ประเทศไทยเปนสวนหน� งของประชาคมโลกจงจาเปนตองเคารพหลกเกณฑดงกลาวและนามาใช

ปฏบตภายในประเทศเพ�อใหเกดการยอมรบในนานาอารยะประเทศ และสรางมาตรฐานท�จะเปน

หลกประกนในการคมครองสทธเสรภาพของบคคลท�ครบถวนสมบรณ ท�งน� ในทางระหวางประเทศม

หลกการสาคญในการคมครองขอมลสวนบคคลท�ไดรบการยอมรบท�วไป จากการวางแนวทางโดยองคกร

ระหวางประเทศท�สาคญ ดงตอไปน�

2.2 การคมครองขอมลสวนบคคลในกฎหมายตางประเทศ

นอกเหนอจากการศกษาถงกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลในทางระหวางประเทศ คณะผ

ศกษาเหนวาเพ�อใหเหนถงตวอยางหลกเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลในภาคเอกชนท�มอยในกฎหมาย

ภายในของตางประเทศท�มพฒนาการกาวหนาดานการคมครองขอมลสวนบคคล ท�แสดงใหเหนถงมาตรฐาน

ของการปฏบตท�เกดข�น ซ� งมหลกการสาคญสอดคลองกบกรอบขอตกลงระหวางประเทศ ท�จาเปนกบการ

พฒนามาตรฐานการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลภาคเอกชนของประเทศไทยใหทดเทยมกบสากล โดย

มกรณศกษาของกฎหมายตางประเทศท�นาสนใจ ดงตอไปน�

2.2.1 การคมครองขอมลสวนบคคลในสหรฐอเมรกา

กฎหมายคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลท�ปรากฏในประเทศสหรฐอเมรกา ประกอบไปดวย

สามสวนใหญๆ ไดแก รฐธรรมนญแหงสหพนธรฐ บทบญญตแหงมลรฐ และกฎหมายคอมมอนลอววา

ดวยความรบผดทางละเมด ซ� งประเทศสหรฐอเมรกามวธการในการตรากฎหมายเพ�อใชควบคมการใช

ขอมลขาวสารมลกษณะ ดงน� 5

1) กฎหมายในระดบรฐบาลกลาง เปนกฎหมายท�ตราข�นเพ�อใชควบคมการใชขอมลขาวสารโดย

ไมจากดวาจะตองเปนขอมลขาวสารท�จดเกบใชดวยเคร�องมออตโนมตหรอไม

2) การตรากฎหมายเพ�อใชควบคมการใชขอมลขาวสารแบงไดเปนสองระดบ คอ กฎหมายท�ตรา

ข�นเพ�อใชบงคบกบภาครฐ คอ ใชกบองคกรของรฐหรอองคกรของรฐบาลกลาง และกฎหมายท�ตราข�นเพ�อ

ใชบงคบกบภาคเอกชน

5 กงจกร โพธ�พรอม, ปญหาทางกฎหมายมหาชนบางประการเก�ยวกบการควบคมการใชขาวสารโดยเคร�องคอมพวเตอร,

(วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย,พ.ศ. 2529),หนา.97.

ห น า | 12


3) กฎหมายท�ตราข�นเพ�อใชควบคมการใชขอมลขาวสารท�เก�ยวกบบคคล มลกษณะการบญญต

ข�นโดยแบงแยกตามประเภทของกจการ ดงน�น บทบญญตท�ใชควบคมการใชขอมลสวนบคคล จงกระจายอย

ตามกฎหมายซ�งควบคมกจการน�นเฉพาะเปนเร�องๆไป

ท�งน� เน�องจากกฎหมายคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลของประเทศสหรฐอเมรกามจานวน

มากมายหลายฉบบตามแตลกษณะของขอมลสวนบคคลน�น6 ดงน�นในท�น� จะขอนาเสนอเฉพาะหลกการ

สาคญท�ปรากฏใน Privacy Act 1974 ซ� งเปนกฎหมายระดบสหพนธรฐเทาน�น ซ� งกฎหมายฉบบน� มขอบเขต

บงคบใชเฉพาะขอมลของประชาชนท�ถกจดเกบและรกษาในหนวยงานภาครฐ ซ� งไมรวมขอมลสวนบคคลท�

อยในภาคเอกชนโดยรายละเอยดสาคญของกฎหมายฉบบน� มดงตอไปน�

กฎหมายฉบบน� มงคมครองการบนทกขอมล (record) ซ� งหมายถงรายการใดๆ การสะสมหรอ

การจดกลมของขอมลเก�ยวกบบคคลซ� งจดเกบรกษาโดยหนวยงานรฐ ไมรวมถงขอมลท�จดเกบโดยเอกชน

ไมวาจะเปนขอมลเก�ยวกบการศกษา การทาธรกรรมตางๆ ประวตการแพทย ขอมลทางอาชญากรรม การจาง

งาน ฯลฯ โดยขอมลท�วาน� ไดบรรจรายการตอไปน� คอ ช�อ หมายเลขท�สามารถระบตวบคคลได สญลกษณ

หรอส�งอ�นใดท�สามารถบงช�ตวบคคลไดเชน ลายน�วมอ เสยงหรอภาพ ซ� งโดยหลกแลว การเปดบนทกขอมล

จะตองไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลเปนลายลกษณอกษรกอน แตอยางไรกตามกมการกาหนด

ขอยกเวนบางกรณ เชน 1)เพ�อใชงานปรกตประจาวน 2)เปดเผยตอ The Bureau of the Census เพ�อวางแผน

เก�ยวกบการสารวจประชากรหรอกจกรรมท�เก�ยวของ เปนตน

โดยบคคลท�เปนพลเมองชาวอเมรกน และคนตางดาวท�ไดรบอนญาตใหมถ�นท�อยถาวรใน

ประเทศสหรฐอเมรกาทกคนตางไดรบการคมครองในสทธตางๆตามกฎหมายฉบบน� 6 กฎหมายในระดบสหพนธรฐ (federal) เชน The Privacy Act 1974, The Bank Secrecy Act 1974, The

Communication Privacy Act of 1984 (Cable Act), The Health Care Quality Improvement Act of 1986, The

Children’s Online Privacy Protection Act, The Electronic Communication Privacy Act, The Drivers Privacy

Protection Act (DPPA) 1994, The Computer Matching Protection Acts 1988, The Telephone Consumer

Protection Act 1991, กฎหมายระดบมลรฐ เชน The Massachusetts Physician Profile Act 1996 เปนกฎหมาย

คมครองขอมลสวนบคคลของผประกอบวชาชพแพทยของมลรฐ Massachusetts6 หรอกฎหมายในระดบระหวางประเทศ

ไดแก Safe Harbor Provision เปนกฎหมายท�คมครองขอมลสวนบคคลในการดาเนนธรกจระหวางประเทศสหรฐอเมรกา

และกลมประเทศสมาชกสหภาพยโรป เปนตน

ห น า | 13


ความหมายของขอมลสวนบคคลตามกฎหมายของประเทศอเมรกาน�น สามารถพจารณาไดจาก

Privacy Act มาตรา 5 U.S.C. § 552a. (a) (4) ซ� งบญญตใหนยามของคาวา “บนทกขอมลสวนบคคล”

(record) วา หมายถง “การบนทกใด ๆ การจดเกบรวบรวม หรอการจดกลมขอมลเก�ยวกบบคคล ซ� งถกเกบ

รกษาไวโดยหนวยงานรฐบาลกลาง โดยรวมถง (แตไมจากดเฉพาะเพยงเทาน� ) ขอมลเก�ยวกบการศกษา

ขอมลเก�ยวกบธรกรรมทางการเงน ประวตทางการแพทย และประวตอาชญากรรม หรอประวตการทางาน

และขอมลน�นไดระบช�อ หรอหมายเลขประจาตว สญลกษณ หรอรหสบงช� อ�น ๆ ซ� งสามารถแสดงไดวา

หมายถงบคคลใด เชน ลายน�วมอ หรอแผนบนทกเสยง หรอภาพถาย7

จากความหมายของขอมลสวนบคคลตาม Privacy Act ท�กลาวมาจะเหนวากฎหมาย

ครอบคลมถงขอมลในทกรปแบบ ไมวาจะเปนไปตามรปแบบเอกสาร ส�ออเลกทรอนกส หรอในรปแบบ

อ�น ๆ โดยขอมลน�นจะตองบงช� ถงบคคลใดบคคลหน� งได จงจะอยในความหมายของ “record” และอยใน

บงคบของกฎหมายฉบบน� ยกตวอยางเชน ในคด Reuber v. United States (D.C.Cir.1987) ศาลวนจฉยวา

หนงสอกลาวโทษ (letter reprimanding) สงไปยงหนวยงานราชการและถกเปดเผย เปนบนทกขอมลสวน

บคคล (record) เน�องจากมการแสดงอยางชดเจนถงช�อและท�อยของผกลาวโทษ หรอในคด Robinson v.

United States Dep’t of Educ. (E.D. Pa. Jan. 20 ,1988) หนงสออธบายถงคารองทกขในทางปกครอง ไมใช

บนทกขอมลสวนบคคล เน�องจากไมไดมการกลาวอางถง “ช�อ” ของผรองทกข

นอกจากน� สานกงาน Office of Management and Budget (OMB) ซ� งเปนหนวยงานท�มหนาท�

สาคญเก�ยวกบการอธบายแนวทางและขอปฏบตของหนวยราชการเก�ยวกบการบงคบใชบทบญญตของ

Privacy Act กไดวางแนวทางเอาไววา “บนทกขอมลสวนบคคล” น�น หมายถง การบนทกขอมลขาวสาร

ใด ๆ เก�ยวกบบคคล ซ� งประกอบดวยลกษณะเฉพาะอนสามารถแสดงถงบคคลใดบคคลหน� งได ซ� ง

สอดคลองกบกฎเกณฑท�ศาลเขตอานาจ D.C. (D.C. Circuit) ไดกาหนดเอาไววา บนทกขอมลสวนบคคล

จะตองประกอบดวยขอมลขาวสารอนเก�ยวกบบคคล โดยประกอบไปดวยช�อของบคคลน� น หรอ

ลกษณะเฉพาะประการอ�นและศาลอทธรณเขตอานาจท� 3 (third circuit) ไดตดสนไวในคด Quinn v. Stone

(3d Cir. 1992) ซ� งสอดคลองกบแนวทางของ OMB วา บนทกขอมลสวนบคคลประกอบดวยขอมลขาวสาร

ใด ๆ เก�ยวกบบคคล ซ� งเก�ยวโยงกบลกษณะเฉพาะของบคคล และไมจากดวาขอมลขาวสารน�นจะตอง

7 วรพงษ บงไกร . “การเปดเผยขอมลสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 “ (วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย , 2543) , หนา. 58-61.

ห น า | 14


แสดงโดยตรงถงบคลกลกษณะ(characteristic) หรอคณสมบต (quality) ของบคคล ดงน�น “ท�อย” ซ� งไม

เปนปจจบนท�ไดลงไวในบญชรายช�อและสมดบนทกเวลาทางาน เปนบนทกขอมลสวนบคคลซ� งอยใน

บงคบของ Privacy Act

ในคด Henk v. United States Dep’t of Commerce (D.D.C. Aug. 19, 1994) ศาลไดวนจฉยใน

ทานองเดยวกนวารายช�อของผเขยนบทวจารณหนงสอ (reviewer) ซ� งอนญาตใหบทความของผเสนอ

บทความลงพมพได เปนบนทกขอมลสวนบคคลของผเสนอบทความ

จากความหมายของ “บนทกขอมลสวนบคคล” ท�กลาวมา จะเหนวามขอบเขตคอนขาง

กวางขวาง แตอยางไรกตามในทางปฏบตของอกหลาย ๆ ศาล จะตความจากดขอบเขตของคาวา “record”

ใหแคบลง ยกตวอยางเชน ในคด Tobey v. NLRB (D.C. Cir. 1994) ศาลไดกลาววา “ขอเทจจรงอนเปน

ขอมลขาวสารซ� งระบช�อของบคคลใด ไมไดหมายความวาขอมลขาวสารน�นจะเปนเร�องเก�ยวกบบคคลน�น

เสมอไป กลาวคอ Privacy Act คมครองเฉพาะขอมลขาวสารซ� งบรรยายอยางแทจรง (actually describes)

ถงบคคลน�นในทางใดทางหน�ง ดงน�น พนกงานของ NLRB จงสามารถใชขอมลจากระบบคอมพวเตอรใน

การรวบรวมกบขอมลอ�น ๆ เพ�อท�จะเขยนขอสรป เก�ยวกบลกษณะการปฏบตงานของพนกงานผเปนโจทก

ได

คด Blair v. United States Forest Serv (D.Alaska Sept. 24, 1985) ศาลวนจฉยวาแผน

ดาเนนงานฉบบสมบรณ ซ� งจดทาโดยโจทก ไมใชบนทกขอมลสวนบคคลของโจทก เน�องจาก ไมไดมการ

แสดงใหเหนถงส�งใดเก�ยวกบกจธระสวนตวของโจทก หรอในคด Ingerman v. IRS (D.N.J. Apr.3 ,1991)

ซ� งศาลไดตความคาวา “บนทกขอมลสวนบคคล” (record) คอนขางแคบวา หมายเลขประกนสงคม (social

Security number) จะตองระบช�อ หมายเลขประจาตว หรอลกษณะบงช� เฉพาะอ ยางอ�น จงจะเปน

“Record” ซ� งอยในบงคบของ Privacy Act เปนตน

ตาม Privacy Act 1974 ไดกาหนดหนาท�ของหนวยงานรฐในการควบคมดแลขอมลขาวสารสวน

บคคลในความครอบครอง และสทธของเจาของขอมลไวดงน� 8

8 สถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร . รายงานวจยโครงการจดทาความเหนทางวชาการเพ�อจดทา

รายงานเก�ยวกบหลกเกณฑและแนวทางการพจารณาและดาเนนการตามกฎหมายคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลและ

จดทาคมอการปฏบตงานเก�ยวกบขอมลขาวสารสวนบคคลภาครฐตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.

2540 เสนอตอ สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ , (มกราคม ,2547) ,หนา. 66.

ห น า | 15


1)หนาท�รกษาขอมลดวยความถกตองและเลอกจดเกบเฉพาะขอมลท�เก�ยวของเทาน�น

2)แจงแกเจาของขอมลใหทราบเก�ยวกบวตถประสงคหลกของการจดเกบและขอมลท�จะนาไปใช

การนาขอมลไปใชในงานปรกตท�วไป (routine uses)

3)หากมการเผยแพรตอบคคล จะตองมการตรวจสอบวาขอมลน�นมความถกตองสมบรณ และ

เก�ยวของกบวตถประสงคของหนวยงานท�จดเกบหรอไม

4)หนวยงานจะตองออก rules of conduct บงคบใชแกบคคลท�เก�ยวของในการออกแบบ การ

พฒนา การจดการ การเกบรกษาเก�ยวกบระบบการบนทกขอมล อกท�งยงตองตกเตอนใหบคคลเหลาน� เคารพ

กฎดงกลาวและจะไดรบโทษหากไมไดปฏบตตาม

5)หนวยงานจะตองกาหนด มาตรการทางบรหาร ทางเทคนคและทางกายภาพท�เหมาะสมเพ�อ

เปนหลกประกนดานความปลอดภยและความลบของการบนทกขอมล และปองกนการคกคามหรอ

ภยนตรายใดๆ ซ� งจะกอใหเกดผลรายแกขอมลสวนบคคลได

สาหรบสทธของเจาของขอมล จะมอย 2 ประการท�สาคญ คอ สทธท�จะไดรบสาเนาขอมลของ

ตนเองหน�งชด และสทธท�จะแกไขความถกตองของขอมลสวนบคคลของตน

ในกรณของการเขาถง (access) ขอมลสวนบคคลตามกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา ม

กฎหมายสาคญท�เก�ยวของอยดวยกน 2 ฉบบ คอ Freedom of Information Act (FOIA) และ Privacy Act

FOIA ถอวาเปนกฎหมายท�วไปท�กาหนดสทธในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการ โดย

บญญตวา บคคลมสทธในการเขาถงบนทกขอมลของหนวยงานราชการของรฐบาลกลางไดท�งหมด สทธ

ดงกลาวสามารถใชบงคบในศาลได ยกเวนบนทกขอมลดงกลาวน�น จะถกปองกนจากการเปดเผยโดย

ขอยกเวน 9 ประการตามท�บญญตไวในมาตรา 5 U.S.C. §552 (b) ดงน� คอ9

(1) ขอมลเก�ยวกบการปองกนประเทศและขอมลเก�ยวกบความสมพนธระหวางประเทศ

(2) ขอบงคบและวธปฏบตของบคลากรภายในหนวยงาน

(3) ขอมลสาคญซ� งถกหามมใหเปดเผยโดยกฎหมายอ�น

9 วรพงษ บงไกร .เพ�งอาง , หนา. 64-67.

ห น า | 16


(4) ความลบทางการคาและขอมลอ�น ๆ ทางธรกจซ� งเปนความลบ

(5) ขอมลการตดตอส�อสารระหวางหนวยงาน หรอภายในหนวยงานราชการ

(6) แฟมขอมลสวนบคคล ประวตทางการแพทย และแฟมขอมลอ�น ๆ ซ� งเก�ยวของกบความเปน

สวนบคคล

(7) ขอมลเก�ยวกบการปฏบตตามวตถประสงคในการบงคบใชกฎหมาย

(8) ขอมลเก�ยวกบการดแลควบคมสถาบนการเงน

(9) ขอมลทางธรณวทยาเก�ยวกบแหลงขดเจาะน�ามน

อยางไรกตาม FOIA มไดบงคบเปนการเดดขาดวา เอกสารท�มลกษณะตรงตามขอยกเวนขอใด

ขอหน�งน�นจะตองเปนความลบ กลาวคอ FOIA เพยงแตกาหนดขอบเขตไวเทาน�นวา ทางราชการจะไม

ยอมเปดเผยขอมลขาวสารใดไดบาง แตแมในขอมลขาวสารประเภทท�ทางราชการอาจไมเปดเผยไดน�น ถา

หวหนาสวนราชการเหนสมควรเปดเผยกอาจกระทาได โดยเหนวากรณเปนดลพนจและอยในความ

รบผดชอบของหวหนาสวนราชการน�นเอง

สวน Privacy Act ไดบญญตเร�องการเขาถงขอมลสวนบคคลไวเปนการเฉพาะ ซ� งมความ

แตกตางกบการเขาถงขอมลตาม FOIA บางประการ กลาวคอ การเขาถงขอมลตาม FOIA ไดบญญตใหสทธ

แกบคคลใด ๆ กได ในการเขาถงบนทกขอมลใด ๆ ซ� งครอบคลมเน�อหาขอมลท�งหมดของหนวยงานราชการ

ท�งน� ภายใตขอยกเวน 9 ประการตามท�กลาวมาขางตน ในขณะท� Privacy Act บญญตใหสทธเฉพาะบคคลผ

เปนเจาของขอมล โดยบคคลน�นตองเปนประชาชนชาวอเมรกน หรอมภมลาเนาถาวรโดยถกตองตาม

กฎหมายในประเทศอเมรกา และขอมลสวนบคคลท�ผเปนเจาของขอมลจะใชสทธเขาถงตาม Privacy Act

น�น จากดเฉพาะขอมลสวนบคคลท�ถกบนทกไวใน “ระบบบนทกขอมล” (System of Records) เทาน�น ท�งน�

ภายใตขอยกเวนบางประการตามท�กาหนดไวในกฎหมาย แตถาหากเปนขอมลสวนบคคลท�ถกบนทกใน

ลกษณะท�ว ๆ ไปแลว การเขาถงยอมอยในบงคบของ FOIA

สาหรบการเขาถงขอมลตาม Privacy Act จะเหนวา ตามบทบญญตของ Privacy Act ได

กอใหเกดพนธะหนาท�แกเจาหนาท�หรอหนวยงานของรฐในการเอ�ออานวยตอการเขาสขอมลขาวสารอน

เก�ยวกบบคคลน�น ๆ เม�อมคารองขอจากบคคลคนหน� งคนใดเพ�อท�จะเขาสขอมลขาวสารอนเก�ยวของกบ

ห น า | 17


ตนเองซ� งมอยในระบบ หนวยงานดงกลาวจะตองอนญาตตามคารองขอใหบคคลน�น หรอบคคลท�ไดรบ

เลอกใหมาดวยเพ�อตรวจดบนทกขอมลขาวสาร และไดรบสาเนาบนทกขอมลขาวสารน�น ๆ บางสวนหรอ

ท�งหมดในรปแบบท�บคคลน�นสามารถจะเขาใจได เวนแตหนวยงานดงกลาวอาจกาหนดใหบคคลน�นให

ความยนยอมเปนหนงสอเก�ยวกบการใหบคคลท�มาดวยกบเขา พจารณาหรอตรวจดบนทกขอมลขาวสาร

ของบคคลน�น ๆ

จากบทบญญตขางตนน� { 5 U.S.C. § 552 a. (d) (1) } บคคลผเปนเจาของขอมลสามารถท�จะ

เขาถงขอมลขาวสารอนเก�ยวกบตนเองได โดยเขยนคารองไปยง Privacy Act Officer หรอหวหนา

ผรบผดชอบหนวยงานน�น ๆ เชน ปลดกระทรวงของกระทรวงน�น ๆ โดยระบใหชดเจนท�งในคารองขอ

และระบมมซองจดหมายวา “Privacy Act Request” เน�อหาในคารองควรระบเหตผลซ� งมความเปนไปได

และสามารถพสจนไดวาหนวยงานท�ย�นคารองขอไปน�น มขอมลของผรองขอเกบรกษาไว

สวนคาใชจายในการรองขอขอมลภายใต Privacy Act หนวยราชการจะคดคาใชจายเฉพาะการ

ถายสาเนาเอกสารดงกลาวเทาน�น จะไมคดคาใชจายสาหรบเวลาในการคนหาขอมลน�น ๆ ซ� งในสวนน�จะ

แตกตางกบการรองขอขอมลตาม FOIA ท�คดคาใชจายท�งการคนหาขอมลและการถายสาเนาเอกสารขอมล

น�น ¢10 หรอ ¢ 25 ตอแผน ซ� งจะข�นอยกบแตละหนวยงาน

สาหรบระยะเวลาในการดาเนนการ โดยสวนใหญหนวยงานราชการน�นจะตอบคารองขอของผ

รองขอในระยะเวลาประมาณ 10 วนทาการตามท�กาหนดไว Privacy Act แตหากผรองขอ ยงไมไดรบ

ขอมลตอบกลบมาภายใน 4 สปดาห ผรองควรจะเขยนคารองอกคร� งหน� งพรอมแนบ คารองขอฉบบเดม

สงไปยงหนวยงานท�รองขอ

อยางไรกตาม บางกรณผประสงคขอขอมลกไมอาจจะเขาถงหรอไดรบขอมลเก�ยวกบตนได

หากตองดวยขอยกเวนตามท� Privacy Act ไดบญญตไว ซ� งจะไดพจารณากนตอไป ในกรณเชนน� ผ

ประสงคจะขอขอมลยงสามารถใชสทธในการเขาถงขอมลตาม FOIA ได เน�องจากขอยกเวนตามท�บญญต

ไวใน Privacy Act ไมสามารถลบลางสทธการเขาถงขอมลตาม FOIA ได แตถาหากการขอเขาถงขอมลใน

กรณใดตองดวยขอยกเวนท�งใน FOIA และ Privacy Act ขอมลสวนบคคลในกรณน�นยอมไมอาจเปดเผยได

แตหนวยราชการกจะตองกลาวอางขอยกเวนการเขาถงขอมลน�น ท�งท�บญญตใน FOIA และ Privacy Act

ตาม Privacy Act 1974 ไดกาหนดหลกเกณฑในการเปดเผยขอมลสวนบคคลตอบคคลท�สามไว

วา “ ไมมการเปดเผยโดยไมไดรบความยนยอม” ( The No Disclosure Without Consent Rule ซ� งหลกการ

ห น า | 18


ดงกลาวน� บญญตไวใน 5 U.S.C § 552 a. (b) วา “หนวยงานรฐบาลกลางจะเปดเผยบนทกขอมลสวนบคคล

ซ� งจดเกบอยในระบบบนทกขอมลดวยวธการใดๆ ตอบคคลใดหรอตอหนวยราชการแหงอ�นมได เวนแตจะ

เปนการดาเนนการตามคารองขอเปนลายลกษณอกษรของเจาของขอมล หรอเปนกรณท�เจาของขอมลไดให

ความยนยอมไวลวงหนาเปนลายลกษณอกษร หรอเขาขอยกเวนในกรณดงตอไปน� 10

(1)ความจาเปนตองรภายในหนวยงาน ( need to know within agency

(2)การเปดเผยตามบทบญญตของ Freedom of Information Act ( required FOIL disclosure)

(3)การใชขอมลตามปรกตภายในวตถประสงคของการจดใหมระบบขอมลน�น ( routine uses)

(4)การเปดเผยตอสานกงานสามะโนประชากร (Bureau of the Census)

(5)การเปดเผยเพ�อการวจยทางสถต ( statistical research)

(6)การเปดเผยตอหอจดหมายเหตแหงชาต ( National Archives)

(7)การเปดเผยเพ�อการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย ( law enforcement request)

(8)การเปดเผยกรณเปนเร�องอนตรายตอสขภาพหรอความปลอดภยของบคคล ( health or safety

of an individual)

(9)การเปดเผยตอสภาคองเครส ( Congress)

(10)การเปดเผยตอสานกงาน General Accounting Office

(11)การเปดเผยตามคาส�งศาล (Court order)

(12)การเปดเผยตามกฎหมาย Debt Collection Act

นอกจากขอยกเวน 12 กรณขางตน ตามพระราชบญญตฉบบน� ยงไดกาหนดขอยกเวนการเปดเผย

ขอมลตอบคคลท�สามในกรณอ�นๆ ไดแก

10 เร�องเดยวกน , หนา. 80-93.

ห น า | 19


1)ขอยกเวนกรณพเศษ ( Special Exemption) ตามมาตรา 5 U.S.C § 552 a. (d) (5) ซ� งบญญตวา

ไมมบทบญญตในกฎหมายท�จะอนญาตใหบคคลเขาถงขอมลขาวสารใดๆ ท�ถกจดเกบรวบรวมไวสาหรบ

การฟองรองหรอการดาเนนกระบวนพจารณาคดทางแพง

2)ขอยกเวนกรณท�วไป ( General Exemption) ตามมาตรา 5 U.S.C § 552 a. (j) ซ� งบญญตวา

“หวหนาของหนวยราชการอาจจะประกาศกฎระเบยบ เพ�อยกเวนการเขาถงบนทกขอมลสวนบคคลได ถา

ระบบบนทกขอมลน�น”

(2.1)ถกเกบรกษาไวโดยหนวยสบราชการลบของรฐบาลกลาง (Central Intelligence Agency)

(2.2)ถกเกบรกษาไวโดยหนวยงานซ�งมหนาท�ปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมายอาญา ซ� งรวมถง

งานรบผดชอบของเจาหนาท�ตารวจในการปองกน ควบคม หรอลดอาชญากรรม และการปฏบตหนาท�ของ

พนกงานอยการ ศาล หรออานาจหนาท�ในการแกไขผกระทาความผด (Correctional) การคมประพฤต

(Probation) การอภยโทษ (Pardon) หรอการทาประกนทณฑบน (Parole) และตามขอยกเวนดงกลาวน�

จะตองประกอบดวย

(A) เปนขอมลขาวสารซ� งรวบรวมไวใชเพ�อวตถประสงคในการแจงใหทราบวาบคคลใดม

สถานภาพเปนผกระทาความผดอาญา (Criminal offenders) และผถกกลาวหาวาเปนผกระทาความผดทาง

อาญา (Alleged offenders) โดยตองประกอบดวยขอมลในการแสดงสถานภาพและบนทกการจบกมสภาพ

ของการกระทาความผด และการถกควบคมตวเน�องจากถกฟองในคดอาญา การถกพพากษาลงโทษ การ

ถกจาคก การพนจากการถกจาคก การทาทณฑบน และการคมประพฤต

(B) เปนขอมลขาวสารซ� งรวบรวมไวเพ�อวตถประสงคในการสบสวนคดอาญา และรวมถง

รายงานของผใหขาว สายสบและทมงาน ซ� งสามารถรไดถงสถานภาพสวนบคคลของบคคลเหลาน�น

(C) เปนรายงานซ� งสามารถระบช� ตวบคคลผดาเนนการอยในระดบตาง ๆ ของกระบวนการ

บงคบใชกฎหมายอาญาเก�ยวกบการจบกม หรอการฟองคดอาญา ตลอดจนการปลอยจากการควบคม”

3)ขอยกเวนกรณเฉพาะ (Specific Exemptions)

ขอยกเวนกรณน� ใชกบหนวยงานของรฐบาลกลางท�วไป ภายใตพฤตการณท�ระบไว ซ� งมอย 7

ประการตามท�บญญตไวใน 5 U.S.C § 552 a. (k) โดยมาตราน� ไดกาหนดใหหวหนาหนวยราชการสามารถ

ห น า | 20


กาหนดหลกเกณฑการเขาถงระบบบนทกขอมลขาวสารภายในหนวยราชการน�นไดในบางกรณตามท�

Privacy Act บญญตไว กลาวคอ ถาระบบบนทกขอมลน�นเปนกรณดงตอไปน�

(3.1)ขอมลขาวสารท�เก�ยวกบการปองกนประเทศและนโยบายการตางประเทศ {5 U.S.C § 552

a. (k) (1) }

(3.2)ขอมลขาวสารท�เปนขอมลในการสบสวน (Investigatory Material) ซ� งรวบรวมไวเพ�อ

วตถประสงคในการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายนอกเหนอจากท�กาหนดไวในมาตรา 552 a. (j)

(3.3)ขอมลขาวสารท�จดเกบไวเพ�อใชในการใหความคมครองประธานาธบดแหงสหรฐอเมรกา

หรอบคคลอ�นใดภายใตการคมครองของหนวยงาน Secret Service { 5 U.S.C § 552 a. (k) (3) }

(3.4)ขอมลขาวสารท�กาหนดไวโดยกฎหมายใหใชเพยงเพ�อวตถประสงคทางดานสถตเทาน�น { 5

U.S.C § 552 a. (k) (4) }

(3.5)เน�อหาสาระของขอมลน�นเปนเร�องเก�ยวกบการสอบประวต ซ� งเกบรวบรวมไวเพ�อใชใน

การพจารณาความเหมาะสม คณสมบต หรอคณวฒ สาหรบการจางงานของฝายพลเรอนในหนวยงานของ

รฐบาลกลาง การใหบรการดานการทหาร การจดทาสญญาของรฐบาลกลาง หรอการเขาถงขอมลขาวสารท�

เปนความลบ ในขอบเขตท�การเปดเผยขอมลท�จดเกบไวน�นจะเปนการแสดงใหเหนส�งท�บงช� ไดวาบคคลใด

เปนผใหขอมลขาวสาร ซ� งรฐบาลไดสญญาไววาจะปดเปนความลบ { 5 U.S.C § 552 a. (k) (5) }

ตามอนมาตรา 552 a (k) (5) กฎหมายมงท�จะคมครองมใหมการเขาถงขอมลขาวสารท�อาจจะ

เปนการบงช� ถงตวบคคลผใหขอมล (source-identifying material) ได เชน ท�อยของผใหขอมล แมวาผให

ขอมลน�น จะเปนท�ทราบกนแลวกตาม [คด Volz v. United States Dep’t of Justice (10 th Cir. 1980) ] และท�

สาคญอกประการหน� งกคอ ขอมลขาวสารซ� งในตอนแรกไดเกบรวบรวมไวและไดรบความคมครองตาม

อนมาตราน� ขอมลขาวสารท�เกบรวบรวมไวน�นกจะไดรบความคมครองตอไป แมวาตอมาจะถกยกเลกการ

จดเกบ (recompiled) กลายเปนบนทกขอมลท�มใชเร�องการบงคบใชกฎหมายแลวกตาม [คด Doe v. FBI

(D.C. Cir. 1991)]

(3.6)ขอมลเก�ยวกบทดสอบ (Testing) หรอการสอบ (Examination) ซ� งใชเฉพาะเพ�อวนจฉย

เก�ยวกบคณสมบตของตวบคคล ในการท�จะไดรบแตงต�งหรอปรบเล�อนตาแหนงในหนวยงานของรฐบาล

ห น า | 21


กลาง หากการเปดเผยขอมลดงกลาวจะเปนการขดตอวตถประสงค หรอทาใหเสยหายตอความยตธรรมใน

กระบวนการทดสอบหรอการสอบแขงขนน�น { 5 U.S.C § 552 a. (k) (6) }

(3.7)ขอมลท�ใชในการประเมนผลการปฏบตงาน(evaluation material) ซ� งใชในการวนจฉย

ความเปนไปไดในการปรบเล�อนตาแหนงในกองทพ แตตองอยภายใตขอบเขตท�วาการเปดเผยขอมลเชนวา

น�น จะเปนการแสดงใหเหนส�งท�บงช� ไดวาบคคลใดเปนผใหขอมลขาวสารซ� งรฐบาลไดสญญาวาจะปดไว

เปนความลบหรอไม { 5 U.S.C § 552 a. (k) (7) }

โดยถามการยกเวนการเขาถงขอมลตามอนมาตราตาง ๆ ท�บญญตไวใน 5 U.S.C § 552 a. (k)

ดงท�กลาวมา หนวยราชการจะตองใหเหตผลดวยวา เหตใดระบบบนทกขอมลน�นจงไดรบการยกเวน

ตาม Privacy Act มไดกาหนดใหมหนวยงานใดมหนาท�ดแลและจดการตามกฎหมายน� เปนการ

เฉพาะ ดงน�น การวนจฉยการเปดเผยขอมลสวนบคคล ในเบ�องตนจงเปนอานาจหนาท�ของเจาหนาท�ท�ม

อานาจของหนวยราชการน�น ๆ แตถาเปนกรณกระบวนการทางคอมพวเตอรในการเปรยบเทยบขอมลเพ�อ

วตถประสงคตามท� Privacy Act กาหนดไว (matching program) Privacy Act ไดบญญตใหหนวยราชการ

แตละแหงท�มสวนรวมในกระบวนการดงกลาว ตองจดใหมคณะกรรมการคณะหน�งเรยกวา Data Integrity

Boards (DIB) เพ�อทาหนาท�ตามท� Privacy Act บญญตไวในเร�องเก�ยวกบ matching programห ดงน�น หาก

เปนกรณการเปดเผยขอมลตามกระบวนการ matching programs จงอยในอานาจหนาท�ของ DIB ของหนวย

ราชการแตละแหงท�จะวนจฉยการเปดเผยขอมลสวนบคคลในกรณดงกลาว เม�อถามขอพพาทอนเกดจากการ

ขอเขาถงหรอขอใหเปดเผยขอมลสวนบคคล Privacy Act ไดกาหนดใหนากระบวนการเยยวยาในทางแพงมา

ใชบงคบ โดยบคคลน�นมสทธนาคดข�นสการพจารณาของศาลได ซ� งจะตองฟองคดตอศาลแขวงแหงสหรฐ

(Federal District Courts) ฉะน�น ศาลจงเปนอกองคกรหน�งท�มอานาจหนาท�ในการวนจฉยการเปดเผยขอมล

สวนบคคลตาม Privacy Act ซ� งกมปญหาวา การดาเนนคดตาม Privacy Act จะตองผานการพจารณาโดย

ลกขน (jury trial) เหมอนอยางกรณท�วไปหรอไม ในประเดนน� Privacy Act มไดบญญตไว แตทก ๆ ศาลก

ไดพจารณาวางหลกเกณฑไววา โจทกไมมสทธไดรบการพจารณาโดยลกขนภายใตกฎหมายน� ฉะน�น แมม

กรณท�ตองดาเนนคดในทางศาล แตคณะลกขนกมไดมบทบาทหนาท�ในการวนจฉยการเปดเผยขอมลสวน

บคคลตามกฎหมายน�แตอยางใด11

11 เร�องเดยวกน , หนา. 72-73.

ห น า | 22


สหรฐอเมรกาไมมองคกรอสระท�มอานาจหนาท�โดยตรงในการสอดสอง ตรวจสอบและบงคบ

ใหเปนไปตามกฎหมายอยางสหภาพยโรป (EU) เน�องจากกฎหมายหลายฉบบใหเอกชนออก Self-

regulations เอกชนจงควบคมกนเอง การคมครองสทธสวนบคคลโดยสวนใหญในสหรฐอเมรกา (ซ� งคลาย

กบประเทศแอฟรกาใต) จงเปนการปกปองคมครองเอกชนดวยกนเองโดยการฟองคดตอศาล ในขณะท�บาง

ประเทศ เชน องกฤษ จะมคณะกรรมาธการท�เรยกวา “Commissioner” คอยทาหนาท�สอดสองและบงคบให

องคกรเอกชนปฏบตตามกฎหมาย หากหนวยงานใดละเลย ไมปฏบตตาม Commissioner มอานาจฟองคด

ในนามของตนเองไดดวย ในอดตท�ผานมา วฒสมาชกนามวา Paul Simon เสนอรางกฎหมายท�จะใหม

องคกรอสระท�ทาหนาท�ในการควบคมดแลการประมวลผลขอมลสวนบคคลโดยหนวยงานของรฐท�เรยกวา

“Privacy Protection Commission” ซ� งจะไดรบการแตงต�งโดยประธานาธบดและไดรบการรบรองจาก

วฒสภา แตรางกฎหมายดงกลาวกไมประสบความสาเรจนอกจากน�นอานาจขององคกรในสหรฐอเมรกา

คอนขางมอานาจจากด สงผลใหการปฏบตหนาท�ไมคอยมประสทธภาพและไมเปนเอกภาพ โดยองคกร

ตรวจสอบเก�ยวกบขอมลสวนบคคลในสหรฐอเมรกาท�สาคญน�นมรายช�อ ดงตอไปน� 12

1.1 The Office of Management and Budget (OMB) 13

12 ประสทธ ปวาวฒนพานช . “กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศออสเตรเลย”

วารสารนตศาสตร, ปท� 34 ฉบบท� 4 (ธนวาคม, 2547), หนา. 541-543.. 13 จดต �งข �นโดยกฎหมาย The Computer Matching and Privacy Protection Act ซ�งมผลใชบงคบเม�อวนท� 31 ธนวาคม

ค.ศ. 1989 เพ�อแกไขเพ�มเตม The Privacy Act of 1974 โดย สาระสาคญท�เพ�มข �นดงน �

เพ�มข �นตอนการตรวจสอบ โดยแบงออกไดเปนสองระดบ คอการควบคมโดยองคกรภายใน (Internal

oversight) และการควบคมโดยองคกรภายนอก (External oversight) องคกรท�ทาหนาท�ควบคมภายใน ไดแก the

Privacy Act Official และ Data Integrity Boards ซ�งประกอบไปดวยเจาหนาท�ระดบสงท�ไดรบมอบหมายจากหวหนาของ

หนวยงานน �น ๆ และรวมถงเจาหนาท�ระดบสงท�ไดรบมอบหมายจากหวหนาท�รบผดชอบในอนท�จะปฏบตใหเปนไปตาม

และอาจม the inspector general รวมอยดวยกได

สวนการควบคมจากองคกรภายนอกน �นกมอยสององคกรดวยกน คอ The Office Management and

Budget (OMB) มหนาท�อยสองประการคอ ประการแรก พฒนาการออก Guidelines และขอบงคบตาง ๆ เพ�อใหบรรดา

หนวยงานของรฐไดออกกฎระเบยบใหเปนไปปฏบตน �น และประการท�สอง จดหาความชวยเหลอและสอดสองดแลการ

ปฏบตตาม Guidelines และขอบงคบของหนวยงานของรฐ

นอกจากน �แลว The Director of the Office of Management and Budget (OMB) ยงมอานาจรบเร�อง

อทธรณจาก Data Integrity Boards ในกรณท� Data Integrity Boards ไมยอมใหความเหนชอบเร�อง a matching

agreement และอกองคกรหน�งกคอ Congress

ห น า | 23


ในเร�องของการปฏบตหนาท�ของ OMB น�นไดถกวจารณวาไมสามารถปฏบตหนาท�ไดอยางม

ประสทธผลมากนก แมวา OMB จะไดออก guideline เพ�อชวยใหเจาหนาท�ปฏบตหนาท�ไดสะดวกรวดเรว

ข�นแตกมจานวนไมมากนก อกท�งในทางปฏบต OMB กไมคอยเสนอรายงานประจาปตอประธานาธบด ซ� ง

ประธานาธบดตองเสนอรายงานดงกลาวตอคอนเกรส

1.2 The Federal Trade Commission (FTC)

1.3 The National Practitioner Data Bank

1.4 National Telecommunication and Information Administration (NITA)

National Telecommunication and Information Administration (NITA) ไดใหคาแนะนาให service

providers จดทาให Self-regulations เก�ยวกบการเปดเผยขอมล

1.5 The Social Security Administration

1.6 The Internal Revenue Services

1.7 The Federal Reserve Board

1.8 The Office of Consumer Affairs

1.9 คณะกรรมาธการยอยชดตาง ๆ (subcommittee) ในสภาคองเกรส

ท�งน� มขอสงเกตวา องคกรท�กลาวมาน� (ซ� งเปนสวนหน� งของฝายบรหาร) ไดถกวจารณจาก

นกวชาการและนกการเมองวา ทางานโดยขาดการประสานงานกน และบางองคกรกทางานซ� าซอนกน อก

ท�งข�นตอนการทางานขององคกรเหลาน�กเตมไปดวยกฎเกณฑ ระเบยบท�สลบซบซอน

นอกเหนอจากองคกรฝายบรหารขางตนแลว องคกรตลาการท�เรยกวา “District Court” กลบม

บทบาทในกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนอยางมาก ไมวาจะเปนเร� องของการลงโทษผละเมด

กฎหมายกและการกาหนดคาเสยหายแกผถกละเมดความเปนอยสวนตวของกฎหมายแตละฉบบ กฎหมาย

คมครองขอมลสวนใหญยอมรบใหเจาของขอมลฟองศาลได หากตนเองไดรบความเสยหายจากการท�ขอมล

ของตนถกใชไปในทางมชอบ ซ� งคาเสยหายน� กฎหมายเกอบทกฉบบยอมรบท�งคาเสยหายตามความเปน

ห น า | 24


จรง (actual damages) แตกฎหมายกอาจกาหนดเพดานของคาเสยหายไว และคาเสยหายแบบลงโทษ

(exemplary damages) ซ� งเปนดลพนจของศาล

2.2.2 การคมครองขอมลสวนบคคลในแคนาดา

ในประเทศแคนาดาน�น ขอมลสวนบคคลของประชาชนไดรบความคมครองโดยกฎหมาย

ภายในประเทศใน 3 ลกษณะ ไดแก

1) กฎหมายกลาง (Federal Laws)

2) กฎหมายในระดบมณฑลและเขตปกครองพเศษ (Provincial and Territorial Laws)

3) กฎหมายเฉพาะสวนภาคธรกจท�เก�ยวกบการคมครองสทธสวนบคคล (Sector-Specific

Legislation Dealing with Privacy)

สาหรบกฎหมายของประเทศแคนาดาท�จะเนนใหความสนใจคอ กฎหมายกลางในการคมครอง

สทธสวนบคคล ซ� งประกอบดวยกฎหมาย 2 ฉบบ ไดแก

1)กฎหมายสทธสวนบคคล (Privacy Act1980) ซ� งเปนกฎหมายท�ควบคมการจดเกบ การใช

หรอการเปดเผยขอมลสวนบคคล โดยใหสทธแกประชาชนในการเขาถงและแกไขขอมลสวนบคคลของตน

ท�อยภายใตความครอบครองหรอการควบคมของหนวยงานภาครฐ และ

2)กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลและเอกสารอเลคทรอนกส (Personal Information

Protection and Electronic Documents Act 2000) ซ� งวางกฎระเบยบไวสาหรบควบคมบรษทและองคกรใน

ภาคเอกชนท�ดาเนนการจดเกบ ใช หรอการเปดเผยขอมลสวนบคคลท�เก�ยวของกบกจกรรมในลกษณะเชง

พาณชย

กฎหมายท�งสองฉบบน�อยภายใตการกากบดแลของคณะกรรมการสทธสวนบคคลของแคนาดา

(Privacy Commissioner of Canada) ซ� งมหนาท�รบเร�องรองเรยนและสบสวนเร�องรองเรยนตาง ๆ ท�เก�ยวของ

กบประเดนสทธสวนบคคล นอกจากน�นคณะกรรมการฯ ยงสามารถท�จะเปนผดาเนนการต�งเร� องและ

ดาเนนการสบสวนไดเองเม�อมเหตผนควรท�ทาใหเช�อไดวามการกระทาความผดหรอการละเมดกฎหมายท�

เก�ยวกบสทธสวนบคคลเกดข� น อน� ง กฎหมายยงไดใหอานาจแกคณะกรรมการฯ ในการดาเนนการ

ตรวจสอบการดาเนนการของหนวยงานรฐ พรอมท�งแสดงขอคดเหนและขอเสนอแนะเพ�อเปล�ยนแปลงหรอ

ปรบปรงแนวทางการปฏบตท�เหนวาไมเปนไปตามท�กฎหมายกาหนดไวอกดวย

ห น า | 25


กฎหมายสทธสวนบคคล หรอ Privacy Act เปนกฎหมายท�เก�ยวกบการคมครองสทธสวน

บคคลในดานขอมลสวนบคคลท�อยในความครอบครองหรอการควบคมของหนวยงานรฐ โดยกฎหมาย

ฉบบน� มผลบงคบใชมาต�งแตพ.ศ.2523 (ค.ศ.1980) ซ� งหนวยงานและสถาบนของรฐประมาณ 150 หนวยงาน

ท�อยภายใตกฎหมายฉบบน� จะตองปฏบตตามบทบญญตและกฎระเบยบดานสทธสวนบคคล (Privacy

Regulation) ตลอดจนนโยบายดานการคมครองขอมลและสทธสวนบคคล (the policy on Privacy and

Data Protection) ของประเทศแคนาดาดวย ยกเวนธนาคารแหงประเทศแคนาดา (the Bank of Canada) 71

(2)

กฎหมายสทธสวนบคคล (Privacy Act) และนโยบายท�เก�ยวของจะระบมาตรการในการจดเกบ

การใช การเปดเผยขอมลสวนบคคล การแกไข การใหความคมครอง การเกบรกษา และการลบทาลาย

ขอมลสวนบคคล รวมถงการแจงใหประชาชนทราบเก�ยวกบการดาเนนการของหนวยงานของรฐบาลกลาง

ท�เก�ยวของกบการจดเกบและการใชขอมลสวนบคคล ตลอดจนการกาหนดสทธของบคคลในการเขาถง

ขอมลของตนท�อยในความควบคมหรอภายใตความครอบครองขององคกรของรฐ รวมถงสทธในการ

รบทราบเหตผลของการจดเกบขอมล การนาขอมลไปใช ระยะเวลาในการเกบรกษาขอมล และผท�มสทธ

เขาใชขอมลสวนบคคลดวย

ในการดาเนนการตามกฎหมายสทธสวนบคคลของแคนาดาน�น คณะกรรมการสทธสวนบคคล

ของแคนาดาเสนอแนะใหหนวยงานของรฐดาเนนการประเมนผลกระทบตอสทธสวนบคคล (Privacy

Impact Assessment หรอ PIA) แมวากฎหมายสทธสวนบคคลจะมไดบงคบใหหนวยงานของรฐดาเนนการ

ประเมนผลกระทบตอสทธสวนบคคล แต PIA กนบเปนกระบวนการท�มประโยชนโดยชวยใหหนวยงาน

ของรฐท�เก�ยวของกบการประมวลผลขอมลสวนบคคลสามารถวเคราะหผลกระทบท�เกดข�นกบสทธสวน

บคคล อนเน�องมาจากวทยาการสมยใหม ระบบขอมลสารสนเทศ และแผนงานโครงการตาง ๆ ได โดย

เจตจานงแลว PIA มใชเปาหมายหรอองคประกอบหน�งของโครงการ หากเปนเคร�องมอทางนโยบายท�จะ

ชวยเสนอแนะแนวทางใหแกองคกรหรอหนวยงานรฐกาหนดมาตรการเพ�อลดผลกระทบ ความเสยหาย

ตลอดจนความสญเสยท�จะเกดข�นจากการละเมดสทธสวนบคคลอนเกดจากโครงการหรอแผนงานของ

หนวยงานน�น ๆ และสรางหลกประกนวาสทธสวนบคคลในดานการประมวลผลขอมลสวนบคคลจะไดรบ

การเคารพและไมถกลวงละเมดตลอดระยะเวลาการดาเนนการของแผนงานหรอโครงการ ท�งน� ในการทา

PIA น�นจาเปนอยางย�งท�จะตองมการทางานรวมกนระหวางผเช�ยวชาญท�มทกษะในดานท�เก�ยวของ เชน

ดานสทธสวนบคคล ดานกฎหมาย ดานการวางแผนและการออกแบบแผนงานโครงการ ดานเทคโนโลย

ห น า | 26


และระบบสารสนเทศ และดานการเกบบนทกสถตขอมลขาวสาร ซ� งบทบาทของ Privacy Impact

Assessment มหลายประการ ไดแก

(1) เปนเคร�องมอในการวเคราะหและวางแผนเพ�อกาหนดมาตรการท�เก�ยวของกบการ

ประมวลผลขอมล โดยชวยใหหนวยงานภาครฐสามารถคาดคะเนและประเมนผลกระทบตอสทธสวน

บคคลอนจะเกดข�นจากโครงการหรอแผนงานของหนวยงานในภาครฐได

(2) เปนเคร�องมอในการประเมนการปฏบตตามแผนงานหรอโครงการของหนวยงานรฐวาได

ดาเนนไปภายใตหลกสทธสวนบคคล และมไดละเมดตอกฎหมายสทธสวนบคคลและนโยบายหรอ

มาตรการท�เก�ยวของ

(3) เปนกรอบแนวทางในการพฒนากลยทธท�มความสาคญในการปองกนหรอเผชญกบ

ผลกระทบในเชงลบของโครงการท�จะเกดข�นตอสทธสวนบคคล

(4) เปนเอกสารขอมลท�สาคญเก�ยวกบชองทางการไหลของขอมล (Flow of Information)

สาหรบเจาหนาท�เพ�อนาไปใชในกระบวนการกาหนดนโยบายตลอดจนการขอรบคาปรกษาจากผมสวน

เก�ยวของและผเช�ยวชาญ สงผลใหเกดกระบวนการและแนวทางในการปฏบตท�ดดานการประมวลผลขอมล

สวนบคคล ตลอดจนนโยบายสาธารณะท�ดข�น

(5) ชวยลดความเส�ยงตอการยกเลกโครงการหรอแผนงานภายหลงจากท�ไดมการดาเนนการไป

แลว อนเน�องมาจากปญหาดานการละเมดสทธสวนบคคล

ท�งน� เปาหมายของ Privacy Impact Assessment ไดแก

(1) สรางใหประชาชนมความเช�อม�นและความไววางใจตอการดาเนนการของรฐท�เก�ยวของกบ

การประมวลผลและการจดการใด ๆ ท�เก�ยวของกบขอมลขาวสารสวนบคคลท�อยภายใตความคมครองหรอ

การควบคมของหนวยงานรฐ

(2) เปนเคร�องมอในการเสรมสรางความรความเขาใจในเร�องสทธสวนบคคลใหกบประชาชน

(3) สรางหลกประกนวาการคมครองสทธสวนบคคลจะไดรบการพจารณาเปนประเดนหลกเม�อ

มการกาหนดวตถประสงคและกจกรรมของแผนงานหรอโครงการของรฐ

ห น า | 27


(4) เปนการสรางความรบผดชอบท�ชดเจนและสามารถตรวจสอบไดใหเกดข�นกบหนวยงานรฐ

เน�องจากมการกาหนดหนวยงานและผรบผดชอบในการดาเนนการตามโครงการหรอแผนงานของรฐท�

เก�ยวของกบการประมวลขอมลสวนบคคล

การดาเนนการจดทา PIA มกระบวนการและองคประกอบหลกรวม 4 ข�นตอน ไดแก 1)

กระบวนการเบ�องตนในการออกแบบ 2) การวเคราะหขอมล 3) การวเคราะหดานสทธสวนบคคล และ 4)

การจดทารายงานการประเมนผลกระทบดานสทธสวนบคคล

ตารางท� 1 แสดงองคประกอบยอยของแตละข�นตอน PIA

กระบวนการเบ�องตนใน

การออกแบบ

การวเคราะหขอมล การวเคราะห

ดานสทธสวนบคคล

การจดทารายงาน

การประเมนผลกระทบ


การกาหนดขอบเขตของ

กระบวนการ PIA

สรางแผนภม

(Diagrams)ท�แสดงให

เหนถงกระบวนการใน

การดาเนนงานของ

หนวยงาน

ก ร อ ก แ บ บ ส อ บ ถ า ม

หรอชดคาถามในการ

วเคราะห


รวบรวมและสรปความ

เ ส� ย ง ด า น ส ท ธ ส ว น

บ ค ค ล แ ล ะ ป ร ะ เ ม น

ระดบของ

ความเส�ยงท�เก�ยวของ

การวางแผนดานงบ

ประมาณและทรพยากร

บคคลในการจดทา PIA

ระบและจาแนกกลม

(cluster) ของขอมล

สวนบคคลใน

กระบวนการดาเนนการ

ของหนวยงาน

ร ว ม ห า ร อ เ ก� ย ว ก บ

คา ต อ บ แ ล ะ ผ ล ลพ ธ

ตลอดจนรายละเอยดท�

เ ก� ย ว ข อ ง ท� ไ ด จ า ก

แบบสอบถาม เพ�อ

ประโยชนในการขยาย

ผล

ระบและหารอการ

ด า เ น น ก า ร ห ร อ

ทางเลอกในการบรรเทา

ความเส�ยง

ห น า | 28


ดดแปลงและใช

เคร�องมอ PIA เพ�อ

สะทอนใหเหนถง

ขอบเขตของการจดทา

PIA

พฒนาตารางแสดงชอง-

ทางการไหลของขอมล

อยางละเอยด (Detailed

Data Flowchart)

ระบและอธบายประเดน

ท�เก�ยวของกบสทธ-

สวนบคคล ตลอดจน

เ ห ต ก า ร ณ ห ร อ

ผลกระทบท�คาดวาจะ

เกดข�น

สรปรายงานโดยระบถง

ขอพจารณา (ถาม) และ

แนวทางหรอมาตรการ

ในการดาเนนการใน

อนาคต

นอกจากกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล ในประเทศแคนาดายงมกฎหมายท�สาคญอกฉบบท�

เก�ยวของการคมครองขอมลสวนบคคลไดแกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลและเอกสารอเลคทรอนกส

(Personal Information Protection and Electronic Documents Act 2000 หรอ PIPEDA)

กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลและเอกสารอเลคทรอนกส Personal Information Protection

and Electronic Documents Act (PIPEDA) เปนกฎหมายท�ใชควบคมการจดเกบ การใชหรอการเปดเผย

ขอมลสวนบคคลท�อยภายใตความควบคมหรอการครอบครองขององคกรธรกจและภาคเอกชน กฎหมาย

ฉบบน� ยงประโยชนใหเกดข�นกบท�งองคกรธรกจภาคเอกชนและประชาชนโดยท�วไป โดยกฎหมายฉบบน�

จะทาใหประชาชนมความเขาใจในการตดตอธรกจกบองคกรท�ยดหลกสทธสวนบคคลเปนสาคญ ซ� งจะ

สงผลดในการเพ�มขดความสามารถในการแขงขน นอกจากน� นยงเปนโอกาสขององคกรธรกจและ

ภาคเอกชนท�จะสามารถดาเนนการทบทวนและปรบปรงแกไขแนวทางการปฏบตท�เก�ยวกบการดาเนนงาน

และการประมวลผลขอมลสวนบคคลในองคกรของตนได

กฎหมายฉบบน� มผลบงคบใชองคกรภาคเอกชนท�มกจกรรมในลกษณะเชงพาณชย(Commercial

Activity) โดยกจกรรมในลกษณะเชงพาณชยรวมถง การขาย การแลกเปล�ยนสนคา หรอการใหเชาของผ

บรจาค สมาชก หรอกจกรรมการหาทนอ�น ๆ ตามท�ระบขององคกรท�อยในรปแบบสมาคม (Association)

หนสวน (Partnership) บคคล (Person) และสหภาพแรงงาน(Trade Union)

“ขอมลสวนบคคล” ตามกฎหมาย PIPEDA น�นรวมถงขอมลใด ๆ ท�งท�มและไมมการบนทก

ของบคคลท�สามารถระบตวได ขอมลดงกลาว ไดแก

1) อาย ช�อ เลขท�บตรประชาชน รายได เช�อชาตหรอตนกาเนด หรอหมโลหต

ห น า | 29


2) ความคดเหน การประเมนผล ขอเสนอแนะ สถานะทางสงคม หรอขอหาตองโทษ

คดตาง ๆ

3) ขอมลของพนกงานลกจาง ขอมลดานเครดต ขอมลการกเงนหรอหน� ขอมลทางการแพทย

ขอมลเก�ยวกบกรณพพาทท�ยงไมส�นสดระหวางผบรโภคและผประกอบการและความมงหมายต�งใจ เชน

ในดานการใหไดมาซ� งสนคาหรอบรการ หรอการเปล�ยนงาน เปนตน

องคกรหรอผท�อยภายใตบทบงคบของกฎหมายฉบบน� จะตองไดรบความยนยอมจากเจาของ

ขอมลในกรณท�มการจดเกบ การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคล โดยเจาของขอมลมสทธท�จะเขาถง

ขอมลของตนท�อยในความควบคมหรอภายใตการครอบครองขององคกรภาคเอกชน ตลอดจนมสทธในการ

เรยกรองใหปรบปรงแกไขขอมลของตนใหมความถกตองในกรณท�จาเปน ซ� งการไดรบความยนยอมจาก

เจาของขอมลน�น เจาของขอมลอาจแสดงออกซ�งความยนยอมในรปแบบท�ชดแจงเปนลายลกษณอกษรหรอ

ดวยวาจา หรอโดยไมชดแจงจากการตความจากการดาเนนการหรอการไมดาเนนการของบคคลเจาของ

ขอมล

องคกรธรกจหรอองคกรภาคเอกชนสามารถนาขอมลสวนบคคลไปใชเพ�อวตถประสงคตามท�

ระบไวเทาน�น สาหรบกรณท�มการใชขอมลดงกลาวเพ�อวตถประสงคอ�นนอกเหนอจากท�ไดระบไวน�น

จาเปนท�จะตองไดรบความยนยอมจากผเปนเจาของขอมลดงกลาวเปนรายกรณอกคร� งหน� ง ท�งน� บคคลท�

เปนเจาของขอมลจะตองม�นใจไดวาขอมลสวนบคคลของตนไดรบการคมครองภายใตมาตรการปกปอง

ขอมลท�เหมาะสม อาท การเกบรกษาในสถานท�ท�ปลอดภย การมระบบรหสผาน หรอการถอดรหสเพ�อ

คมครองขอมล เปนตน

กฎหมาย PIPEDA ไดจาแนกประเภทองคกรท�อยภายใตบทบงคบใชและองคกรท�ไมอยภายใต

บทบงคบของกฎหมายฉบบน�ไวอยางชดเจน ตลอดจนระบขอบเขตของงาน กจการ หรอ ธรกจของรฐบาล

กลางท�อยภายใตบทบงคบของกฎหมายฉบบน� สาหรบกจกรรมหรอการดาเนนการท�ไดรบขอยกเวนไมอย

ภายใตอานาจการบงคบใชของกฎหมายฉบบน� ไดแก 14

14 ท �งน �ขอมลอ�น ๆ สามารถคนหาเพ�มเตมไดทางเวบไซตของคณะกรรมการ ฯ ท� www.privcom.gc.ca

ห น า | 30


1) การจดเกบ การใช หรอการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยองคกรของรฐบาลกลางท�อยภายใต

กฎหมาย Privacy Act

2) รฐบาลและหนวยงานในระดบมณฑล (Provincial) และเขตปกครองพเศษ (Territorial)

3) ช�อของพนกงานลกจาง ตาแหนง ท�อยและหมายเลขโทรศพทของท�ทางาน

4) การจดเกบ การใช หรอการเปดเผยขอมลสวนบคคลของบคคลท�ดาเนนไปเพ�อวตถประสงค

สวนตวของเจาของขอมลเอง (เชน รายช�อการสงบตรเชญหรอบตรอวยพรในโอกาสตาง ๆ)

5) การจดเกบ การใช หรอการเปดเผยขอมลสวนบคคลขององคกรเพ�อวตถประสงคในดาน

ส�อสารมวลชน ดานศลปะ หรอดานวรรณกรรม เทาน�น

6) ขอมลสวนบคคลของพนกงานลกจาง ยกเวนลกจางในหนวยงานท�อยภายใตการกากบของ

รฐบาลกลาง

ประชาชนสามารถดาเนนการรองเรยนไดเม�อรสกวาขอมลหรอสทธสวนบคคลของตนถกละเมด

โดยสามารถย�นเร� องรองเรยนกบหนวยงานคกรณหรอกบสานกงานคณะกรรมการสทธสวนบคคลของ

แคนาดา (Office if the Privacy Commissioner of Canada) ท�งน� คณะกรรมการฯ อาจเปนผรเร�มดาเนนการ

สอบสวนเองในกรณท�เหนวาเหมาะสมกได

ในสวนของกระบวนการดาเนนการตามข�นตอนของศาลยตธรรมกลาง (Federal Court) น�น

ภายหลงจากท�ไดรบเร�องรายงานการสบสวนจากสานกงานคณะกรรมการสทธสวนบคคลของแคนาดาแลว

ผรองเรยนอาจรองขอใชสทธเขารวมรบฟงการพจารณาคดภายใตขอกาหนดในมาตราท� 14 หรอ คณะ

กรรมการฯ อาจขอเขารวมรบฟงการพจารณาคดดวยตนเอง หรอดาเนนการในนามของผรองเรยนกได ศาล

ยตธรรมกลางอาจมคาส�งใหองคกรเอกชนผถกรองเรยนเปล�ยนแปลงรปแบบวธปฏบตหรอใหชดใช

คาเสยหายใหกบผรองเรยน ซ� งรวมถงความเสยหายท�เกดข�นจากความอบอายเส�อมเสยช�อเสยงดวย

คณะกรรมการฯ สามารถรเร� มดาเนนการตรวจสอบการดาเนนการท� เก� ยวของกบการ

ประมวลผลขอมลสวนบคคลขององคกรไดเองเม�อเหนวามเหตผลอนควร ท�งน� การละเมดหรอกระทาผด

ตามกฎหมายน�น ไดแก

ห น า | 31


1) การไมทาลายขอมลสวนบคคลตามท�เจาของขอมลไดรองขอ

2) การกระทาในลกษณะท�สงผลเสยหรอเปนการแกแคนตอลกจางขององคกรตนท�ทาเร� อง

รองเรยนตอคณะกรรมการฯ หรอผท�ปฏเสธการปฏบตตามมาตรา 5 ถง 10 หรอ

3) การขดขวางการสบสวนสอบสวนของคณะกรรมการฯ หรอตวแทนเก�ยวกบเร�องรองเรยน

ในสวนกฎหมายของแคนาดาน�น แบงระยะเวลาในการบงคบใชกฎหมายเปน 3 ระยะดวยกน

ไดแก

1) เดอนมกราคม พ.ศ.2544 กฎหมายดงกลาวไดมผลบงคบใชกบขอมลสวนบคคลท�มการ

จดเกบ การใช หรอการเปดเผยในกจกรรมเชงพาณชยสาหรบงาน การดาเนนการและธรกจของรฐ (ยกเวน

ขอมลสวนบคคลดานการแพทย) ซ� งรวมถงองคกรภายใตการกากบของรฐบาลกลาง อาทเชน ธนาคาร

กจการส�อสารคมนาคม และบรษทคมนาคมขนสง โดยในข�นน� กฎหมาย PIPEDA ไดมผลบงคบใชกบ

ขอมลสวนบคคลของพนกงานลกจางท�มการจดเกบ การใช หรอการเปดเผยโดยองคกรท�ไดกลาวมาแลว

โดยเร� มมผลบงคบใชกบการเปดเผยขอมลเพ�อการพจารณาตดสนใจขามเขตมณฑลและระดบชาตของ

องคกร เชน หนวยงานรายงานขอมลเครดต (Credit Reporting Agencies) หรอองคกรท�ดาเนนการใหเชา

จาหนาย หรอแลกเปล�ยนรายช�อและท�อยตามไปรษณย (Mailing Lists) หรอขอมลสวนบคคลอ�น ๆ

2) ภายหลงเดอนมกราคม พ.ศ. 2545 กฎหมายดงกลาวไดขยายผลการบงคบใชใหครอบคลมถง

ขอมลสวนบคคลดานการแพทยขององคกรและกจกรรมท�ระบไวภายใตระยะท� 1 ท�งน�ขอมลดานการแพทย

หมายถง ขอมลท�เก�ยวกบสขภาพกายและสขภาพจตของบคคล ซ� งรวมถงขอมลท�เก�ยวกบการรบบรการทาง

การแพทย การตรวจ และการวนจฉยโรค

3) ภายหลงเดอนมกราคม พ.ศ.2547 กฎหมายฉบบน� ไดขยายบทบงคบใชครอบคลมไปยงการ

จดเกบ การใช หรอการเปดเผยขอมลสวนบคคลท�มลกษณะเขาขายกจกรรมเชงพาณชยภายในระดบมณฑล

(Provincial) อยางไรกตามรฐบาลกลางอาจยกเวนไมดาเนนการบงคบใชกฎหมายฉบบน� กบองคกรและ/

หรอกจกรรมภายในมณฑลท�มกฎหมายดานสทธสวนบคคลในลกษณะเดยวกนอยแลว นอกจากน� น

กฎหมายฉบบน�ยงมผลบงคบใชกบขอมลสทธสวนบคคลทกประเภทท�มการถายโอนหรอเคล�อนยายระหวาง

มณฑลหรอระหวางประเทศโดยองคกรท�อยภายใตกฎหมายฉบบน�สาหรบกจกรรมท�มลกษณะเชงพาณชย

ห น า | 32


ในการปฏบตตามกฎหมายฉบบน� องคกรธรกจและองคกรภาคเอกชนจาเปนตองยดหลก

ปฏบตท�ดดานขอมลสวนบคคล 10 ประการ เพ�อใหการดาเนนการท�เก�ยวของกบการประมวลผลขอมลสวน

บคคลน� เปนไปอยางถกตอง โดยหลกปฏบตท�ดดานขอมลสวนบคคลท�ง 10 ประการ ไดแก

1) การกาหนดผ รบผดชอบและสามารถตรวจสอบได ในการดาเนนการท� เก� ยวกบการ

ประมวลผลขอมลสวนบคคล (Accountability)

2) การกาหนดวตถประสงคท�ชดเจนในการจดเกบขอมลสวนบคคลกอนหรอพรอมกบการ

ดาเนนการเกบขอมล (Identifying Purposes)

3) การไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลในการนาขอมลไปใชหรอเปดเผย (Consent)

4) การกาหนดขอบเขตของการจดเกบขอมลโดยจดเกบเฉพาะท�จ าเปนเทาน� น (Limiting

Collection)

5) การนาไปใช การเปดเผย และการเกบรกษาขอมลไวเทาท�จ าเปน ตามท�ระบไวใน

วตถประสงคหรอตามท�ไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลเทาน�น (Limiting Use , Disclosure and

Retention)

6) ความถกตองและเปนปจจบนของขอมลสวนบคคล (Accuracy)

7) การมมาตรการรกษาความปลอดภยและคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลท�เหมาะสม

(Safeguards)

8) การมระบบขอมลสวนบคคลท�โปรงใสสามารถตรวจสอบได (Openness)

9) การกาหนดสทธการเขาถงขอมลสวนบคคลของตนเอง (Individual Access)

10) การกาหนดมาตรการอานวยความสะดวกและใหความชวยเหลอ (Provide Recourse)

ในการท�จะดาเนนการเพ�อใหบรรลหลกปฏบตท�สาคญในการคมครองขอมลสวนบคคลท�ง 10

ประการน�น รฐบาลแคนาดาโดยสานกงานคณะกรรมการสทธสวนบคคลของแคนาดาไดจดทาแนวทาง

สาหรบองคกรธรกจและองคกรภาคเอกชน เพ�อเปนแนวทางในการปฏบตท�ดสาหรบการประมวลผลขอมล

สวนบคคลใหเปนไปตามเจตจานงของกฎหมาย PIPEDA

ห น า | 33


2.2.3 การคมครองขอมลสวนบคคลในออสเตรเลย

ประเทศออสเตรเลยเปนอกประเทศหน� งท�มการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล ในลกษณะ

ทานองเดยวกบประเทศสหรฐอเมรกา โดยมกฎหมายท�เก�ยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคลหลายฉบบ

ท�งกฎหมายแมบทในระดบสหพนธรฐ นอกเหนอจากกฎหมายระดบมลรฐท�รฐตางๆสามารถออกกฎหมาย

ของตนเองใชบงคบได ท�งน� เม�อพจารณาถงเน�อหาสาระใน Privacy Act 2000 ท�เปนกฎหมายในระดบ

สหพนธรฐท�ใชบงคบท�งภาครฐและเอกชนซ� งใชบงคบอยในปจจบน ภายหลงจากยกเลกกฎหมายฉบบเกา

คอ Federal Privacy Act 1988 ซ� งเดมใชบงคบเฉพาะภาครฐน�น กมรายละเอยดสาคญดงตอไปน� 15

วตถประสงคหลกของกฎหมายฉบบน� ไดแก การคมครองขอมลสวนบคคลท�ประมวลผลโดย

ภาคเอกชน ตามกฎหมายฉบบน� คาวา “ขอมลสวนบคคล” (Personal Information) หมายถงขอมลหรอ

ความคดเหนซ� งรวมถงขอมลหรอความคดเหนท�เปนสวนหน� งของฐานขอมลไมวาจะถกตองหรอไมกตาม

และไมวาจะถกบนทกในรปแบบใด ท�สามารถบงช� ตวบคคลไดอยางชดเจนหรอสามารถยนยนไดจาก

ขอมลหรอความเหน เพ�อประกอบความเขาใจขอยกตวอยาง ดงน� ขอมลท�ระบวา “ผชายสง 180 เซนตเมตร

ตาสฟา” ไมถอวาเปนขอมลสวนบคคลตามความหมายของ The Privacy Act 2000 แตหากมการเพ�มเตมช�อ

ลงไป ขอมลดงกลาวกจะกลายเปนขอมลสวนบคคลทนท” เพราะการระบช�อทาใหสามารถรไดหรอยนยน

ไดวาเปนใคร

ในแงของวธการจดเกบกฎหมายฉบบน� ไมไดกาหนดวาการจดเกบขอมลจะตองทาโดยวธใด

ฉะน�น การจดเกบอาจทาไดโดยวธ manual หรอ โดยทางคอมพวเตอรกได โดยกฎหมายฉบบน� ไดกาหนด

หลกการตาง ๆ เก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลท�เรยกวา the National Principles for the Fair

Handling of Personal Informal หรอเรยกช�อยอวา National Principles (NPPs)

The Privacy Act 2000 น�นใชสองระบบสาหรบการคมครองขอมลสวนบคคล กลาวคอ

กฎเกณฑตาง ๆ ใน NPPs จะมลกษณะเปนมาตรฐานกลางซ� งจะมผลใชบงคบกบองคการเอกชน

(Organization) โดยอตโนมต และใชระบบประมวลจรยธรรมควบคกนไป โดยกฎหมายไดกาหนดวา NPPs

จะใชบงคบองคการเอกชน เวนเสยแตวาองคกรน�น ๆ ไดจดทา ประมวลจรยธรรม (privacy code หรอ self-

regulations หรอ industry codes) ข�นเอง อยางไรกตาม ประมวลจรยธรรมจะมผลใชบงคบไดตอเม�อไดรบ

15 ประสทธ� ปวาวฒนพานช , “ กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศออสเตรเลย”

วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ,ปท� 34 ฉบบท� 4 (ธนวาคม 2547), หนา.548-556.

ห น า | 34


ความเหนชอบจาก Private Commissioner เสยกอน โดยประมวลจรยธรรมน�นจะตองใหความคมครองใน

ระดบท�เทาหรอไมนอยกวามาตรการท�ระบไวใน NPPs

อยางไรกด มผวจารณวา ระบบประมวลจรยธรรมหรอระเบยบขอบงคบท�บรรดาองคกรออก

กนเองน�น มขอเสยสองประการ คอ ประการแรก ประมวลจรยธรรมดงกลาวใชบงคบไดเฉพาะบคคลท�

เหนดวยหรอยอมรบเทาน�น ประการท�สอง มาตรการบงคบน�นไมมประสทธภาพ

สาหรบคานยามคาวา องคกรตามกฎหมายฉบบน� กนความคอนขางกวาง คอหมายถง หนวยงาน

บรษท สมาคม หนสวน ทรสต และปจเจกบคคล

โดยหลกแลว กฎหมายฉบบน� ไมไดใหคานยามของ “การจดเกบขอมล” (Collection of

personal information) วามความหมายแคบกวางเพยงใด เพยงแตภายใต NPPs หมายเลขหน�งไดกาหนดเปน

หลกการกวาง ๆ เก�ยวกบการจดเกบขอมลสวนบคคลไวดงน�

ประการแรก องคกรสามารถจดเกบขอมลสวนบคคลเทาท�จาเปนตอภารกจหรอการดาเนนงาน

ขององคกรเทาน�น ดงน�น กฎหมายฉบบน� จงใชบงคบแกการจดเกบขอมลดวยวธการใด ๆ ไมวาจะเปนการ

จดเกบแบบการกรอกขอมลในรปของเอกสารท�วไปหรอดวยวธการทางคอมพวเตอร หรอทางอเลคโทร

นคส เพยงแตวาวธการจดเกบขอมลน�นจะตองชอบดวยกฎหมายและเปนธรรม รวมท�งการจดเกบจะตองไม

มลกษณะเปนการรกล�าความเปนอยสวนตวของเจาของขอมลมากเกนไป

ประการท�สอง ตาม NPPs ขอ 1 (1.2) บญญตวา องคกรจะตองจดเกบโดยวธการท�ถกตองตาม

กฎหมาย (lawful) และวธการท�เปนธรรม (fair) และตองไมมลกษณะเปนการรกล� ามากจนเกนไป (an

unreasonably intrusive way) โดยองคการตองแจงหรอบอกรายละเอยดตาง ๆ ของการจดเกบ เชน วธการ

จดเกบ วตถประสงคของการจดเกบ ใหแกเจาของขอมลทราบกอนหรอขณะการจดเกบ

ประการท�สาม ตองจดเกบจากเจาของขอมลโดยตรง หากจดเกบจากบคคลอ�นแลว ตองแจงให

เจาของขอมลทราบ

เม�อขอมลไดถกจดเกบเรยบรอยแลว กฎหมายฉบบน�ไดกาหนดตอไปวา องคกรมหนาท�ตองแจง

ใหเจาของขอมลทราบวาขอมลสวนบคคลไดถกจดแลว โดยข�นตอนน� องคกรดงกลาวจะตองดาเนนการ

ดวยวธท�เหมาะสม (Reasonable steps) เพ�อใหเจาของขอมลไดตระหนกวาขอมลของตนไดถกจดเกบแลว

ห น า | 35


นอกจากน� การประมวลผลขอมลยงตองคานงถงหลกการดงตอไปน�ดวย

ประการแรก คณภาพของขอมล (Data quality) หลกน�หมายความวา องคกรจะตองดาเนนการ

มาตรการท�เหมาะสม (take reasonable step) เพ�อใหหลกประกนแกเจาของขอมลท�จดเกบน�นมความถกตอง

สมบรณ และทนสมย

ประการท�สอง ความปลอดภยของขอมล (Data security) หมายความวา องคกรจะตอง

ดาเนนการมาตรการท�เหมาะสม (take reasonable step) เพ�อใหหลกประกนแกเจาของขอมลวาขอมลท�

จดเกบน�นมความปลอดภยเพ�อปองกนมใหบคคลท�สามเขาถงหรอใชขอมลเพ�อเปดเผยหรอแกไขขอมลน�น

รวมท�งตองจดใหมการทาลายขอมลหากไมมการใชขอมลน�นอกตอไป

ประการท�สาม การเปดเผย (Openness) องคกรตองแจงใหเจาของขอมลทราบกอนหรอขณะ

จดเกบเก�ยวกบวธการจดเกบ การใชและการเปดเผยขอมลอยางชดเจนแกบคคลภายนอกใหทราบ และหาก

บคคลภายนอกรองขอเก�ยวกบวธการจดเกบขอมลแลว องคกรจะตองดาเนนการมาตรการท�เหมาะสมเพ�อให

บคคลดงกลาวทราบถงข�นตอนเก�ยวกบการจดเกบ การใชและการเปดเผยขอมล

กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของออสเตรเลยแยกการใชและการเปดเผยขอมลออกเปน

สองประเภทคอ การใชและการเปดเผยขอมลดวยวตถประสงคปฐมภม (primary purposes) การใชและการ

เปดเผยขอมลดวยวตถประสงคทตยภม (secondary purposes) โดยองคกรจะเปดเผยและใชขอมลไดเฉพาะ

ตองดวยการใชและการเปดเผยขอมลดวยวตถประสงคปฐมภมเทาน�น

นอกจากน� กฎหมายฉบบน� ไดมขอยกเวนเก�ยวกบการเปดเผยขอมลสวนบคคลวา หากขอมล

สวนบคคลท�มใชเปน sensitive data แลว และใชเพ�อการขายตรง (direct marketing) สามารถเปดเผยไดแต

ท�งน�กตกอยภายใตเง�อนไขท�วา เจาของขอมลสามารถยกเลกความยนยอมดงกลาวไดทกเม�อ (right to opt

out)

เหตผลท�กฎหมายยอมใหมการเกบ ใช และเปดเผยขอมลสวนบคคลกคอ ขอมลสวนบคคลม

ความสาคญมากสาหรบการประกรอบธรกจแบบขายตรง ขอมลสวนบคคล เชน อาย เพศ งานอดเรก

รายได การศกษา อาชพ สถานะครอบครว ฯลฯ จะเปนประโยชนตอการวเคราะหพฤตกรรมของผบรโภค

ท�มตอสนคาและบรการ ทาใหผประกอบการสามารถคาดหมายแนวโนมสนคาหรอบรการท�ตอบสนอง

ความตองการของลกคาไดดข�น

ห น า | 36


กฎหมายฉบบน�วางหลกวา โดยหลกท�วไป องคกรจะจดเกบขอมลประเภท sensitive data ไมได

อยางไรกตาม กฎหมายกไดรบรองขอยกเวนบางประการดงน�

1. ไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล

2. การจดเกบขอมลดงกลาวเปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย

3. การจดเกบขอมลดงกลาวมความจาเปนเพ�อปองกนหรอบรรเทาภยนตรายท�ใกลจะถงแกชวต

หรอสขภาพของบคคลใด ๆ โดยท�เจาของขอมลน�นไมอยในฐานะท�จะใหความยนยอมได หรอ

ดวยเหตผลทางกายภาพแลว ไมสามารถตดตอส�อสารเพ�อใหความยนยอมได

4. การจดเกบน�นทาไปเพ�อเหตผลทางการแพทย หรอเพ�อความปลอดภยของสวนรวม หรอเพ�อ

งานวจย

5. การจดเกบน�นมความจาเปนเพ�อการใชสทธทางศาล

ตวอยางขอมลประเภทน�ไดแก ชาตพนธ (ethnic origin) ความคดเหนทางการเมอง (political

beliefs) ความศรทธาทางศาสนา (religious faith) ประวตอาชญากรรม (criminal record) ความเปนสมาชก

ขององคกร ขอมลทางการแพทยหรอขอมลเก�ยวกบสขภาพ (health information) เปนตน

นอกจากฎหมายฉบบน� จะมบทบญญตเก�ยวกบ sensitive data แลว จะกลาวถงขอมลเก�ยวกบ

สขภาพ (Health information) เปนการเฉพาะเจาะจงอกดวย ขอมลสขภาพตามกฎหมายPrivacy Act 2000

ไดแก ขอมลหรอความเหนท�เก�ยวกบสขภาพหรอความพการทพลภาพของบคคล รวมท�งขอมลสวนบคคล

ท�เก�ยวของกบการบรจาคหรอมเจตนาวาจะบรจาคช�นสวนของรางกายหรออวยวะ เปนตน

กฎหมายฉบบน�กาหนดวาองคกรสามารถจดเกบขอมลสขภาพของบคคลไดหากขอมลน�นเปน

ส�งจาเปนตอการจดหาบรการดานสขภาพของบคคลและขอมลน�นเปนส�งท�กฎหมายกาหนดไววาตองจดเกบ

หรอเปนไปตามกฎระเบยบท�ออกโดยหนวยงานดานสาธารณสขหรอการแพทย หรอเปนส�งจาเปนตอการ

ทาวจยท�เก�ยวกบสขภาพของประชาชน หรอความปลอดภยของสาธารณะ เปนตน

กฎหมายคมครองขอมลขาวสารของออสเตรเลยถกวจารณอยางมากท�งสหภาพยโรปและแวดวง

นกวชาการของออสเตรเลยเองวามขอออนมาก เน�องจากกฎหมายฉบบน� เปดโอกาสใหมขอยกเวนบาง

ประการท�เปดชองใหองคกรบางประเภทไมตกอยภายใตกฎหมายฉบบน� ดงน�

ประการแรก กฎหมายฉบบน� ไมมผลใชบงคบแก “องคกรธรกจขนาดเลก” (small business

operator) ซ� งตามกฎหมายฉบบน� “องคกรธรกจขนาดเลก” หมายถง องคกรธรกจท�มรายไดตอปนอยกวา 3

ลานเหรยญตอป ประเดนน� เองท�ถกวจารณจากหลายฝายมากวาจะทาใหกฎหมายฉบบน� ไมสามารถคมครอง

ห น า | 37


ขอมลสวนบคคลไดอยางเตมท�เน�องจากปจจบนน� ประเทศออสเตรเลยมผประกอบธรกจขนาดเลกเปน

จานวนมากทาใหธรกจขนาดเลกจานวนมากเหลาน� ไมตกอยภายใตกฎหมายฉบบน� อกท�งยงเปนอปสรรค

ตอการทาธรกจแบบ e-commerce อกดวย

ประการท�สอง องคกรท�ทาหนาท�เก�ยวกบส�อสารมวลชน (mass media) กไมตกอยภายใต

กฎหมายฉบบน� เหตผลกคอ การทาหนาท�ของส�อมวลชนเพ�อพทกษผลประโยชนของประชาชนไดอยางม

ประสทธผลยอมตองอาศยความเปดเผยหรอการไหลผานของขอมล มฉะน�นแลว การปฏบตหนาท�ของ

ส�อมวลชนกอาจมอปสรรคได

ในประเดนน� มขอวจารณจาก Privacy Commissioner วาคาวา mass media ตามกฎหมายน� ม

ความหมายกวางจนอาจคลมถงองคกรใดท�จดเกบและเผยแพรขอมลสวนบคคลทางอนเตอรเนต

ประการท�สาม ขอมลสวนบคคลของลกจาง (employee records) ท�เก�ยวกบการจาง (employment

relationship) เชน เงนเดอน ความเปนสมาชกภาพของลกจางท�มตอองคการสหภาพแรงงานหรอองคการอ�น

ๆ รวมท�งบรรดาขอมลใด ๆ ท�มขอมลเก�ยวกบการฝกอบรม การลาออก วาระและเง�อนไขการจางงาน เปน

ตน เจตนารมณของขอยกเวนน� เพ�อปองกนมใหนายจางขายขอมลดงกลาวแกบคคลท�สาม

ประการท�ส� การเกบขอมลท�ไมมวตถประสงคในทางการคาพาณชย โดยมวตถประสงคเพ�อใช

ในครอบครว

กฎหมายฉบบน�ไดต�งคณะกรรมาธการข�นมาหน�งชดเรยกวา คณะกรรมการคมครองความเปนอย

สวนตว หรอ Private Commissioner ซ� งมหนาท�ตรวจสอบและใหการรบรอง กฎขอบงคบ (self-

regulations) ท�ออกโดยภาคเอกชน โดยกฎระเบยบหรอประมวลจรยธรรมดงกลาว จะมผลใชบงคบได

ตอเม�อไดรบรองจากคณะกรรมาธการ

นอกจากหนาท�ในการใหการรบรองมาตรฐานคมครองขอมลสวนบคคลท�ออกโดยองคการ

เอกชนแลว คณะกรรมการยงมอานาจในการสบสวนสอบสวนขอพพาทระหวางเจาของขอมลกบองคการ

เอกชนท�จดเกบหรอเปดเผยขอมล

ในดานการคมครองสทธของเจาของขอมล กฎหมายฉบบน�กใหสทธไวหลายประการไดแก

ห น า | 38


1. สทธท�จะเขาถงและแกไขขอมลของตนเพ�อใหเกดความถกตองหรอทนสมยมากข�น โดย

องคการเอกชนจะตองอานวยความสะดวกหรอเปดโอกาสใหเจาของขอมลสามารถเขาถงและแกไขขอมล

ของตนได หากผน�นแสดงเจตจานงหรอรองขอจะใชสทธดงกลาว

2. สทธท�จะฟองรองตอศาลหากเจาของขอมลไดรบความเสยหาย จากการประมวลผลขอมลท�

ไมถกตองหรอผดพลาด

3. ในกรณท�ไมมกฎหมายหามหรอไมผดกฎหมาย (lawful) หรอกรณท�สามารถปฏบตได

(practicable) เจาของขอมลสามารถใชนามแฝงหรอไมระบช�อท�แทจรง (anonymity) ของตนเม�อมการตดตอ

กบองคกรได

ตามกฎหมายฉบบน� กฎหมายไดเปดชองใหองคกรเอกชนมทางเลอกไดสองทางเลอกคอ ออก

กฎระเบยบขอบงคบ (self-regulations) หรอประมวลจรยธรรมเก�ยวกบการประมวลผลขอมลสวนบคคลเพ�อ

บงคบใชกบองคกรไดเอง เพยงแตกฎระเบยบน�นตองไดรบการรบรองจากคณะกรรมการเสยกอนวาได

มาตรฐานไมนอยกวาท�กฎหมายระบไวหรอไม กฎระเบยบหรอประมวลจรยธรรมน�นจงจะมผลใชบงคบได

หากองคกรใดมไดจดทากฎระเบยบขอบงคบหรอจดทาแตกฎระเบยบขอบงคบดงกลาวไมผานการรบรอง

จากคณะกรรมการแลว องคกรน�นยอมตกอยภายใตกฎหมายฉบบน�ทนท

ประมวลจรยธรรมน� จะกาหนดข�นตอนเก�ยวกบการรองทกขหรอไมกได ในกรณท�มไดระบไว

การรองทกขยอมเปนอานาจของ Privacy Commissioner

กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของออสเตรเลยรบรองวา การสงขอมลไปตางประเทศ

(Trans-border data flows)สามารถทาได แตไดวางเง�อนไขวา ประเทศปลายทางท�ขอมลจะถกสงไปน�นตอง

มกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลอยางประเทศออสเตรเลย หรอไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล

หรอการโอนขอมลน�นมความจาเปนสาหรบการทานตกรรมสญญาหรอปฏบตการชาระหน� ท�ไดทาข� น

ระหวางองคกรกบบคคลท�สาม

เง�อนไขการใชสทธรองทกขของเจาของขอมลกคอ “มการรบกวนความเปนอยสวนตวของ

เอกชน” (interference with the privacy of an individual) ซ� งการกระทาดงกลาวไดละเมดหรอไมปฏบตตาม

ประมวลจรยธรรมหรอ NPPs แลว ผเสยหายกสามารถใชสทธเยยวยาความเสยหายได

ห น า | 39


โดยท�วไปแลว กลไกระงบขอพพาทตามกฎหมายฉบบน� ไดกาหนดใหเจาของขอมลกบองคกร

ระงบขอพพาทกนกอน โดยท�ยงไมตองพ�งพานายทะเบยน (Code adjudicator) หรอคณะกรรมการ แตหาก

การระงบขอพพาทลมเหลว นายทะเบยนกสามารถสงเร�องรองทกขไปยงกรรมการคมครองเปนอยสวนตว

หรอ Privacy Commissioner ได

นอกจากน� กรรมการยงมอานาจท�จะรเร�มสอบสวนไดเองโดยท�ไมตองมคารองทกขจากเอกชน

แตเปนดลพนจของกรรมการวาจะดาเนนการสอบสวนหรอไม ดวยเหตน� หากการรองทกขน�นไมมมล

หรอทาไปดวยความคกคะนองหรอไมจรงจง (frivolous) หรอการรองทกขน�นสามารถเยยวยาตามกฎหมาย

อ�นไดอยแลว หรอ เจาของขอมลยงมไดดาเนนการอยางเพยงพอท�จะระงบขอพพาทโดยองคการเอกชนกอน

กรรมการกอาจไมดาเนนการหรอหยดการดาเนนการสอบสวน

ในกรณท�มการสอบสวนตามคารองทกขแลว คณะกรรมการหรอนายทะเบยนกจะมคาช� ขาด

(Determination) โดยคาช� ขาดน� จะตองระบขอเทจจรงอนเปนประเดนสาคญของการรองทกข หากวนจฉย

แลววา การรบกวนความเปนอยสวนตวจรง กจะมการกาหนดคาสนไหมทดแทน ไมวาจะเปนคาเสยหายท�

คานวณเปนตวเงนและคาเสยหายทางจตใจ สาหรบคาช� ขาดท�ทาโดยนายทะเบยนน�น เอกชนสามารถ

อทธรณใหมการทบทวนได

2.2.4 การคมครองขอมลสวนบคคลในญ�ปน

ประเทศญ�ปนนบเปนประเทศผนาท�พฒนาแลวในทวปเอเชย ท�มความเจรญกาวหนาดาน

วทยาศาสตรเทคโนโลยตดอนดบตนๆของโลก ซ� งปญหาของการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลจงเปน

อกหน�งปญหาท�รฐบาลญ�ปนใหความสนใจ และไดมการอภปรายอยางกวางขวางในสงคม ท�งน�หากพจารณา

ถงสภาพสงคมวทยาของชาวญ�ปนในความสนใจถงปญหาการละเมดสทธความเปนสวนตวน�น อาจกลาวได

วาญ�ปนเปนประเทศหน� งท�ประชาชนมความกงวลจากการแทรกแซงเขามาลวงละเมดถงขอมลสวนบคคล

โดยรฐสง ซ� งปรากฏใหเหนอยางชดเจนในหลายกรณของการตอตาน เชน การนาบตรประจาตวแบบ

อเนกประสงค ( Smart Card) มาใชเปนบตรประจาตวประชาชน และการจดเกบขอมลระบบเครอขายขอมล

ทะเบยนราษฎร (Juki-Net) การมหมายเลขประจาตวของประชาชนจานวน 11 หลก เปนตน

หากพจารณาถงการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลของประเทศญ�ปนน� จะพบวาไดรบการ

คมครองท�งในระดบของกฎหมายรฐธรรมนญ และพระราชบญญต ซ� งการคมครองสทธความเปนอยสวนตว

ท�ปรากฏในรฐธรรมนญของญ�ปนฉบบปจจบน ค.ศ. 1946 น�นมลกษณะท�คลายคลงกบการคมครองท�มอยใน

ห น า | 40


รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกามาก ซ� งนาจะมเหตผลสาคญท�สหรฐอเมรกาเปนผมบทบาทสาคญในการราง

รฐธรรมนญของญ�ปนภายหลงจากท�แพสงครามโลกคร� งท�สอง น�นเอง 16 ซ� งบทบญญตในสวนท�เก�ยวของกบ

การคมครองขอมลขาวสาสวนบคคลตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน ปรากฏใน 5 มาตราท�สาคญ คอ มาตรา

13 มาตรา 21 มาตรา 35 มาตรา 97 และมาตรา 98 ดงน�

มาตรา 13 ประชาชนทกคนยอมไดรบการเคารพในฐานะปจเจกบคคล สทธของประชาชนใน

ชวต เสรภาพ และการแสวงหาความผาสกภายในขอบเขตท�ไมขดตอประโยชนสขอนรวมกนของ

สาธารณะ ตองไดรบความเคารพสงสดในการออกกฎหมายหรอในการอ�นใดท�เก�ยวกบการปกครอง

ประเทศ

มาตรา 21 เสรภาพในการชมนม การรวมกลม รวมท�งการพด การพมพ และส�งใดท�งปวงซ� ง

เปนการแสดงออก เปนส�งท�ไดรบการคมครอง

มาตรา 35 บคคลใดกตาม หากไมมหมายซ� งออกโดยเหตผลอนชอบธรรมและระบชดถงสถานท�

ท�จะตรวจคนและส�งของท�จะอายด สทธท�จะไมใหเขาไปในเคหสถาน ไมใหถกตรวจคนและอายดเอกสาร

แลส�งของในครอบครอง ยอมจะไมถกละเมด เวนแตกรณตามมาตรา 33

การตรวจคนและอาย ดจะดาเนนการโดยหมายแตละประเภท ซ� งออกโดยเจ าพน กงาน

กระบวนการยตธรรมท�มอานาจ

การบงคบตรวจแกไขจะกระทามได ความลบในการส�อสารจะละเมดมได

มาตรา 97 สทธมนษยชนข�นพ�นฐานซ� งรฐธรรมนญน� ใหการคมครอง เปนผลจากความพยายาม

เพ�อใหไดมาซ� งเสรภาพเปนเวลานานปของมวลมนษย สทธ เหลาน� ไดผานการทดลองเปนจานวนมากใน

16 มขอสงเกตท�นาสนใจวา กอนหนารฐธรรมนญฉบบปจจบน การคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลในญ�ป นกปรากฏให

เหนในรฐธรรมนญฉบบแรกสมยเมจซ�งประกาศใชเม�อวนท� 11 กมภาพนธ ค.ศ.1889 ดวย โดยมการบญญตไวในมาตรา

25และมาตรา26 ดงน �

มาตรา 25 เวนแตกรณท�กฎหมายกาหนดไว เคหะสถานของพสกนกรญ�ป น จะไมถกรกล �า หรอตรวจคนโดย

ปราศจากความยนยอม

มาตรา 26 เวนแตในกรณท�มกฎหมายระบไว จดหมายของพสกนกรญ�ป นจะไมถกลวงละเมดในความลบ

ห น า | 41


อดต และเปนส�งท�ไดรบการไววางใจจากประชาชนในปจจบนและอนาคตวาเปนสทธอนเปนนรนดรท�จะ

ลวงละเมดมได

มาตรา 98 รฐธรรมนญน� เปนกฎหมายสงสดของรฐ กฎหมาย คาส�ง กฤษฎกา และการดาเนนการ

อ�นใดท�เก�ยวของกบกจการของรฐ ไมวาท�งหมดหรอสวนหน�งสวนใด หากขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

น�ยอมไมมผลบงคบ

ในสวนการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลท�อยในกฎหมายระดบพระราชบญญตของญ�ปน

น�นปจจบนเปนไปตาม กฎหมาย Act on the Protection of Personal Information 2003 ซ� งมผลบงคบใชอยาง

สมบรณเม�อวนท� 1 เมษายน ค.ศ. 2005 โดยรายละเอยดในสาระสาคญของกฎหมายคมครองขอมลขาวสาร

สวนบคคลของประเทศญ�ปนมดงตอไปน� 17

จดเร�มของการตรากฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของญ�ปนมมานบต�งแต ฤดรอน ค.ศ. 1999

เปนตนมา รฐบาลญ�ปนซ� งตระหนกถงการขยายตวของสงคมขอมลขาวสาร เครอขายสารสนเทศนานาชาต

และระบบพาณชยอเลกทรอนกสท�งในญ�ปนและในขอบเขตท�วโลก ไดประกาศโครงการตระเตรยมราง

กฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลโดยอาศยหลกการพ�นฐาน 5 ประการ ไดแก

1.จะตองมการกาหนดวตถประสงคในการจดเกบขอมลใหชดเจนและจดระบบขอมลตาม

วตถประสงคท�ประกาศไว

2.การจดเกบขอมลสวนบคคลจะตองกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย และใชวธการท�เหมาะสม

3.การเกบรกษาและการปรบปรงขอมลใหแนนอนถกตองและทนสมยอยเสมอ

4.จดระบบรกษาความปลอดภยใหแกขอมลท�จดเกบ

5.จดระบบการจดเกบและใชขอมลภายใตหลกความโปรงใส

นอกจากน� รางกฎหมายดงกลาวยงมงกาหนดใหหนวยงานเอกชนมหนาท�เปดเผยขอมลท�ตนเกบ

ไวแกเจาของขอมลน�น และแจงใหเจาของขอมลทราบดวยวาหนวยงานเอกชนน�น ๆ จดเกบขอมลไวเพ�อ

17 กตตศกด� ปรกต , “กฎหมายค มครองขอมลขาวสารในประเทศญ�ป น” วารสารนตศาสตร . ป 34 ฉบบท� 4

(กรงเทพมหานคร : 2547) ,หนา.525-533.

ห น า | 42


วตถประสงคใด และกฎหมายยงหามไมใหหนวยงานเอกชนท�จดเกบขอมลสวนบคคลโดนขอมลแก

บคคลภายนอก หรอยนยอมใหบคคลภายนอกมารวมใชขอมลน�นดวย

พรรคการเมองฝายคาน และส�อมวลชนไดคดคานรางกฎหมายคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล

ภายใตหลกพ�นฐาน 5 ประการขางตน ท�งน� โดยมเหตผลวา แมรฐบาลจะประกาศวารางกฎหมายไมกระทบ

ตอเสรภาพของส�อมวลชนและสถาบนการศกษาในการจดเกบ และประมวลผลขอมลสวนบคคลและ

เผยแพรแกสาธารณชน และกฎหมายมงควบคมผประกอบการเอกชนท�วไปกตาม แตฝายท�คดคานไดอาง

โตแยงวาหลกท�วไป 5 ประการขางตนมความหมายกวาง เปนเหตใหเจาหนาท�ของรฐอาจใชอานาจควบคม

กวางขวางจนอาจมผลกระทบตอเสรภาพในการแสดงความคดเหนตามมาตรา 21 แหงรฐธรรมนญของญ�ปน

อยางรนแรง โดยเฉพาะอยางย�ง ส�อมวลชนตางมความเหนในทานองไมไววางใจเจาหนาท�ของรฐวาแมจะม

อานาจกาหนดขอยกเวนได แตเจาหนาท�เหลาน�นยงคงมแนวโนมท�จะใชอานาจควบคมเอกชนไปในทางท�

ใหตนเองมอานาจควบคมมากอยน�นเอง ดงน�นพรรคการเมองฝายคานไดเสนอใหมการจดต�งองคกรอสระ

ข�นทาหนาท�กากบดแลรฐมนตรท�เก�ยวของอกช�นหน�ง แตฝายรฐบาลไมเหนชอบดวย

คณะรฐมนตรญ�ปนไดพจารณารางกฎหมายฉบบน� เม�อเดอนมนาคม ค.ศ. 2000 และไดสงรางน�

ใหแกรฐสภาในป ค.ศ. 2001 แตหลงจากท�ส�อมวลชนและพรรคฝายคานไดวพากษวจารณรางกฎหมาย

ดงกลาวอยางรนแรงและตอเน�องทาใหการพจารณายดเย�อจนพนสมยประชมในเดอนธนวาคม ค.ศ. 2002

หลงจากน�นคณะรฐมนตรจงนารางท�คางอยในสภากลบไปพจารณาใหม ในคราวน�คณะรฐมนตรไดปรบแก

รางใหมในหลายประเดน โดยเฉพาะอยางย�งไดหลกเล�ยงการบญญตกฎหมายในรายละเอยดและหนไปใช

รปการบญญตเปนหลกการกวาง ๆ ข�นแทน โดยตรากฎหมายน� ในลกษณะท�เปนบทบญญตท�วางมาตรฐาน

ข�นต�าสาหรบใชบงคบกบผประกอบการโดยท�วไป และเปนท�รบรกนวาจะมการตรากฎหมายเฉพาะเก�ยวกบ

การคมครองขอมลสวนบคคลในบรการสาธารณสข ในกจการสถาบนการเงน และการใหสนเช�อ และใน

กจการโทรคมนาคมเพ�มเตมข�นในภายหลง นอกจากน�ยงไดพยายามหลกเล�ยงไมใหมผลกระทบตอเสรภาพ

ในการแสดงความคดเหนของส�อมวลชน โดยกาหนดเปนขอยกเวนใหส�อมวลชนทกแขนง รวมท�งนกเขยน

มหาวทยาลยและสถาบนวชาการ องคการศาสนา และองคกรทางการเมอง ไมตองอยใตบงคบของกฎหมาย

คมครองขอมลสวนบคคล และไดนารางใหมเสนอตอรฐสภาในเดอนมนาคม 2003

เม�อวนท� 23 พฤษภาคม ค.ศ. 2003 รฐสภาไดพจารณารางของคณะรฐมนตรและตราเปน

กฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล ในฐานะท�เปนกฎหมายท�วไป พรอมกบกฎหมายเฉพาะอก 4

ฉบบดงไดกลาวแลวคอ

ห น า | 43


1.กฎหมายเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลในความครอบครองดแลของหนวยงานฝาย

ปกครอง

2.กฎหมายเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลในความครอบครองดแลขององคกรอสระและ

องคการมหาชนอ�น ๆ

3.กฎหมายเก�ยวกบการจดต�งคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยและการคมครองขอมลสวนบคคล

(โดยรวมเขาเปนชดเดยวกนกบคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการซ� งต�งข�นตาม

กฎหมายขอมลขาวสารของราชการ และมผลบงคบต�งแต ค.ศ. 2001) และ

4.กฎหมายวาดวยการตระเตรยมการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล

ในความครอบครองดแลของหนวยงานฝายปกครอง

ตอมาในวนท� 30 พฤษภาคมปเดยวกน กฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลซ�งเปนหลก

ท�วไป และกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลในความควบคมดแลของหนวยงานของรฐ และ

หนวยงานปกครองทองถ�น รวมตลอดถงหนวยงาน และองคการอสระอ�น ๆ กมผลใชบงคบ (โดยมบญช

หนวยงานและองคการอสระตาง ๆ ท�กฎหมายกาหนดใหอยใตบงคบกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล

แนบทาย) พรอมกนน�นกฎหมายกกาหนดใหคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ

เปนคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยและคมครองขอมลสวนบคคลไปดวยพรอมกน

ท�งน� โดยบทบญญตในกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลในสวนท�วาดวยหนาท�ของ

ผประกอบการเอกชน และเพ�อใหการตระเตรยมการและการทดลองปฏบตหนาท�ดาเนนไปดวยความ

เรยบรอย กฎหมายไดกาหนดใหบทบญญตเก�ยวกบความรบผดทางอาญา (ท�งของเอกชนและของเจาหนาท�

ของรฐ) น�นยงไมมผลบงคบทนท� แตจะมผลบงคบภายใน 2 ปหลงจากกฎหมายมผลบงคบ คออยางชา

ท�สดจะมผลบงคบในวนท� 31 พฤษภาคม ค.ศ. 2005ในระหวางน� เปนหนาท�ของรฐมนตรท�มหนาท�บงคบการ

ใหเปนไปตามกฎหมายน� ในการตระเตรยมวางหลกเกณฑเพ�อบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย นอกจากน� ม

การกาหนดไวในกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลยงกาหนดใหมการทบทวนกฎหมายฉบบน�

ใหม หลงจากท�ไดบงคบใชไปแลว 3 ป

กฎหมายน�แบงออกเปนสวนสาคญ 6 สวน และตามดวยบทเฉพาะกาล สวนสาคญตาง ๆ จาแนก

ออกดงน�

ห น า | 44


สวนท� 1 วาดวยบทบญญตท�วไป (มาตรา 1 ถง มาตรา 3)

สวนท� 2 วาดวยหนาท�ของรฐบาล และองคกรปกครองทองถ�น (มาตรา 4 ถง มาตรา6)

สวนท� 3 วาดวยมาตรการในการคมครองขอมลสวนบคคล (มาตรา 7 ถง มาตรา 14)

สวนท� 4 วาดวยหนาท�ของผประกอบการท�จดการงานเก�ยวกบขอมลสวนบคคล (มาตรา 15 ถง

มาตรา 49)

สวนท� 5 วาดวยบทบญญตเบดเตลด (มาตรา 50 ถง มาตรา 55)

สวนท� 6 วาดวยบทลงโทษ (มาตรา 56-59) และบทเฉพาะกาลอก 7 มาตรา

กฎหมายใหมน� มงค มครองขอมลสวนบคคลท� งในความควบคมดแลของหนวยงานของรฐ

หนวยงานเอกชน และหนวยงานอสระของรฐดวย โดยมงจะวางหลกกฎหมายท�วไปในเก�ยวกบการ

คมครองขอมลสวนบคคล (มาตรา 1) ท�งน� โดยคานงถงความจาเปนในการเอ�ออานวยใหการประกอบการคา

และธรกจในยคขอมลขาวสารเปนไปได รวมท�งคานงถงเสรภาพในการแสดงความคดเหน และเสรภาพอ�น

ๆ ตามรฐธรรมนญประกอบกนไป อยางไรกด โดยท�ขอเขยนน� มงจะกลาวถงหนาท�ของผประกอบการ

เอกชนเปนหลกจงจะไมเนนกลาวถงสวนท�เก�ยวกบหนวยงานของรฐในท�น�

เพ�อหลกเล�ยงขอขดแยง และเสยงคดคานจากฝายคาน กฎหมายน� มไดกลาวถงหลกการ 5

ประการตามรางกฎหมายฉบบเดมอนเปนเหตท�ฝายคานเคยยกข�นโตแยงในสภาอก แตใชวธบญญตใน

รปการวางเปนหลกท�วไปไวกวาง ๆ ในกฎหมายวา “การดาเนนการใด ๆ ตอขอมลสวนบคคลจะตองกระทา

ดวยความเคารพตอสทธในบคคลภาพของเอชนแตละคน และจะตองใชวธท�ชอบและแนนอนถกตอง”

(มาตรา3) ซ� งคานยามท�สาคญในกฎหมายน� มอยหลายคา อาทเชน

“ขอมลสวนบคคล” (Personal Information –Kojin Joho) ซ� งหมายถงบรรดาขอมลขาวสาร

เก�ยวกบบคคลธรรมดาท�อาจใชในการระบบงตวบคคลได เชน ช�อ วนเดอนปเกด หรอขอมลขาวสารใด ๆ

ซ� งอาจนาไปเปรยบเทยบหรอประกอบกบขอมลขาวสารอ�นเพ�อใชในการระบบงตวบคคลได (มาตรา 2(1))

ขอมลของผตาย และนตบคคลจงไมอยในขายท�จะไดรบการคมครองตามกฎหมายน� เวนเสยแตวาจะ

เก�ยวของหรอกระทบตอขอมลสวนบคคลของบคคลธรรมดากอาจไดรบการคมครองในฐานะเปนขอมล

สวนบคคลของบคคลธรรมดาน�น ๆ เอง

ห น า | 45


“ฐานขอมลสวนบคคล” (Personal Information Databases) หมายถงระบบขอมลขาวสารท�

เกบรวบรวมขอมลตาง ๆ ซ� งมขอมลสวนบคคลรวมอยดวย ไมวาจะเปนระบบท�สามารถเรยกดขอมลสวน

บคคลท�เจาะจงไดโดยใชเคร� องคอมพวเตอร หรอเปนระบบท�อาจตรวจดขอมลสวนบคคลท�เจาะจงได

โดยงายโดยวธอ�นใด ท�งน�ตามท�ประกาศในกฎกระทรวง หรอกลาวอกอยางหน�งไดวา ระบบขอมลท�อยใต

บงคบกฎหมายน� มท�งระบบฐานขอมลอเลกทรอนกสและฐานขอมลในระบบอ�น ไมวาจะเปนระบบธรรมดา

หรอท�ใชเทคโนโลยอยางอ�นตามท�จะมการระบไวในกฎหมายลาดบรอง (มาตรา 2(2))

“ขอมลบคคล” (Personal Data- Kojin Deta) ซ� งหมายถงขอมลสวนบคคลซ� งไดรบการ

จดระบบในลกษณะท�เปนฐานขอมลสวนบคคล (มาตรา 2(4)) คออาจเรยกดขอมลสวนบคคลโดยเจาะจงได

โดยวธอตโนมตหรอวธอ�นใดตามท�กฎหมายลาดบรองกาหนด

“ผประกอบการงานเก�ยวกบขอมลสวนบคคล” (Business Handling Personal Information –

Kojin Joho Toriatsukai Jigyo-sha) หมายถงผประกอบการหรอจดการงานเก�ยวกบขอมลสวนบคคล

ในทางปกต แตท�งน� ไมรวมถงหนวยงานของรฐ ไมวาจะเปนราชการบรหารสวนกลาง หรอหนวยปกครอง

ทองถ�น หรอหนวยงานอสระอ�นใดของรฐ ซ� งมนยามรองรบแยกไวตางหากในกฎหมายอกฉบบหน� ง

(มาตรา 2(3) i-iii)

นอกจากน� กฎหมายยงกาหนดขอยกเวนตอไปวา ผประกอบการขางตนน� ไมรวมถงบคคลหรอ

หนวยงานอ�นซ� งมไดจดอยในประเภทบคคลท�ดาเนนงานในลกษณะท�กระทบตอสทธความเปนอยสวนตว

ของบคคลเกนสมควร ท�งในแงของปรมาณของขอมลท�อยในความครอบครองหรอในแงของวธการท�ใช

ท�งน�ตามท�จะไดระบในกฎกระทรวง (มาตรา 2(3) iv) โดยวธน� กฎหมายไดใหอานาจแกรฐมนตรซ� งมหนาท�

รบผดชอบเร�องน�ตรากฎกระทรวงยกเวนใหผประกอบการบางประเภทไดรบการยกเวนไมตองปฏบตตาม

กฎหมายได

กฎหมายไดกาหนดใหหนวยงานของรฐซ� งอยภายใตบงคบของกฎหมายน� เชนกน ตองมหนาท�

กาหนดหลกเกณฑในการคมครองและจดระบบรกษาความปลอดภยใหสอดคลองกบความมงหมายของ

กฎหมายน� และใหเหมาะสมกบหนาท�ของตนอกดวย (มาตรา 4 , 5 ,6)

“เจาของขอมล” (Principle- Hon-nin) หมายถงบคคลซ� งอาจบงตวไดโดยอาศยขอมลสวน

บคคลเปนเคร�องส�อ

ห น า | 46


ท�งน� กฎหมายกาหนดใหคณะรฐมนตรเปนผมอานาจหนาท�ในการบงคบการใหเปนไปตาม

กฎหมายน� โดยกาหนดแนวนโยบายพ�นฐานเพ�อสงเสรมมาตรการการคมครองขอมลสวนบคคลตามความ

มงหมายของกฎหมายน� และรฐมนตรท�รบผดชอบมอานาจวางหลกเกณฑแนวปฏบตแกเอกชน (มาตรา 7)

และกาหนดใหรฐบาลกลางมหนาท�สนบสนนชวยเหลอองคกรปกครองทองถ�น และใหองคกรปกครอง

ทองถ�นวางมาตรการท�จาเปนเพ�อสงเสรมความชวยเหลอแกผประกอบการในเขตทองท�ของตน และมหนาท�

คอยเปนส�อกลางคอยไกลเกล�ยขอขดแยงหรอบรรเทาอปสรรคในการปฏบตตามกฎหมายน�ดวย (มาตรา 8-

13)

ในการทาการเก�ยวกบขอมลสวนบคคล และในช�นน� เปนท�คาดหมายวาคณะรฐมนตรจะตรา

กฎกระทรวง (seirei) ใหผประกอบการท�อยใตบงคบแหงกฎหมายน� ไดแกผท�จดเกบขอมลไวในมอต�งแต

5,000 รายการข� นไป ท� งน� เพ�อใหผประกอบการรายยอย เชนเจาของราน ผแทนจาหนายสนคาปลก

ผประกอบการขนสงขนาดเลกสามารถใชขอมลสวนบคคลท�เกบรวบรวมไวดาเนนกจการของตนตอไปโดย

ไมตองตดตอขอรบความยนยอมจากลกคาของตนเสยกอน

กฎหมายไดวางขอยกเวนไมใชบงคบ แกบคคล 5 ประเภท ไดแก

ก) ส�อสารมวลชน หากการดาเนนการเก�ยวกบขอมลขาวสารสวนบคคลน�นเก�ยวของกบกจการ

ของส�อสารมวลชน เชนการจดเกบเพ�อสงแกส�อมวลชน เปนตน ท�งน� ไดมการกาหนดคานยามความหมาย

ของส�อมวลชนไวดวยวาหมายถง “การไขขาวเก�ยวกบขอเทจจรงไปยงบคคลท�ไมเฉพาะเจาะจงจานวนมาก

รวมท�งการแสดงความคดเหนท�อาศยขอเทจจรงเหลาน�น”

ข) นกเขยนในสวนท�เก�ยวกบการดาเนนงานเขยนของตน

ค) มหาวทยาลยหรอสถาบนท�มงศกษาวจยทางวชาการ และบคลากรขององคการวชาการ

เหลาน�น เฉพาะในกจการท�เก�ยวกบการศกษาวจย

ง) องคการศาสนา ในสวนท�เก�ยวกบการดาเนนกจกรรมทางศาสนา

จ) องคการทางการเมอง ในสวนท�เก�ยวกบการดาเนนกจกรรมทางการเมอง

แตท�งน� โดยบคคลท�เขาขายไดรบยกเวนดงกลาวน� จะตองวางมาตรการในการคมครองขอมล

สวนบคคล และปองกนการนาไปเปดเผยโดยไมสมควรดวย (มาตรา 50)

ห น า | 47


กฎหมายกาหนดเปนหลกการเบ�องตนวา ผประกอบการเอกชนท�จดระบบขอมลสวนบคคล

จะตองระบวตถประสงคในการจดระบบขอมลสวนบคคลในความควบคมดแลของตนใหชดเจน และ

จะตองไมนาขอมลสวนบคคลน�นไปใชนอกเหนอจากการใชตามปกตภายในขอบวตถประสงคท�ไดระบไว

(มาตรา 15)

นอกจากน� ผประกอบการตองไมจดเกบหรอรวบรวมขอมลสวนบคคลเกนกวาท�จาเปนในการ

ดาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของการจดเกบท�เจาของขอมลไดใหความยนยอมไวแลวอกดวย

(มาตรา 16 (1))

ในกรณท�ผ ประกอบการเปล� ยนวตถประสงคในการใชขอมลสวนบคคลเปนอยางอ�น

ผประกอบการน�นจะตองแจงใหเจาของขอมลทราบ หรอประกาศโฆษณาตอสาธารณชน (มาตรา 18)

ลกษณะสาคญของกฎหมายของญ�ปนในเร�องน� คอ ไมกาหนดใหผประกอบการตองขอความ

ยนยอมจากเจาของขอมลเปนรายบคคล (Opt-in) อนเปนหลกท�ใชกนในกฎหมายของยโรป แตหนไปใช

หลกแจงใหเจาของขอมลทราบนบต� งแตเม�อเร� มจดเกบขอมลสวนบคคลทราบหรอโดยโฆษณาตอ

สาธารณชน (มาตรา 18(1)) โดยตองแจงวตถประสงคของการจดเกบ การใชขอมลรวมกบบคคลอ�น

เพ�อใหเจาของขอมลมโอกาสปฏเสธหรอคดคานได (Opt-out) ท�งน� จะตองแจงหรอกาหนดวธบอกกลาว

ปฏเสธหรอโตแยง มายงผประกอบการใหเปนไปโดยสะดวก (มาตรา 24)

ผประกอบการยงมหนาท�ในการจดใหมระเบยบและหลกเกณฑเก�ยวกบการคมครองขอมลสวน

บคคลและแจงใหเจาของขอมลหรอประกาศตอสาธารณชน (มาตรา 43)

ในกรณท�การเกบรวบรวมหรอจดเกบเปนสวนหน� งของการปฏบตตามสญญา หรอเปนสวน

หน�งของการจดทาขอมลขาวสารหรอเอกสารในรปขอมลขาวสารอเลกทรอนกส ผประกอบการตองแจงให

เจาของขอมลลวงหนาดวย (มาตรา 18(2)) อยางไรกตาม กฎหมายไดวางขอยกเวนไวดวยวา ผประกอบการ

ไมตองแจงใหเจาของขอมลทราบหากการแจงหรอการโฆษณาตอสาธารณชนน� นจะเปนเหตให

ผประกอบการตองเสยประโยชนอนพงไดโดยชอบ (มาตรา 18(4) (ii))

ผประกอบการมหนาท�ดแลรกษาขอมลใหถกตองและทนสมยอยเสมอท�งน�ตามความจาเปนเพ�อ

การบรรลวตถประสงคในการจดใหมและการใชประโยชนระบบขอมลน�น (มาตรา 19) แตขณะเดยวกน

เจาของขอมลกมสทธท�จะขอตรวจดขอมลเก�ยวกบตน และหากขอมลดงกลาวไมถกตองเจาของขอมลกม

ห น า | 48


สทธเรยกใหผประกอบการแกไขขอมลเสยใหถกตองได (มาตรา 25และ 26) ท�งน� โดยผประกอบการอาจวาง

ระเบยบหรอวธการในการขอตรวจดขอมลสวนบคคลดวยกได อยางไรกดหากแกไขขอมลตามคาขอของ

เจาของขอมลอาจเปนเหตใหผประกอบการตองเสยคาใชจายเกนสมควร ผประกอบการสทธปฏเสธไม

ดาเนนการแกไขไดดวย แตตองดาเนนการอยางใดอยางหน�งเพ�อคมครองสทธของเจาของขอมลตามสมควร

เปนการทดแทน (มาตรา 26 ประกอบมาตรา 34 (1))

ผประกอบการมหนาท�วางมาตรการตาง ๆ เพ�อรกษาความปลอดภยแกขอมลสวนบคคลและ

ระบบฐานขอมลในความควบคมดแลของตนไมใหเกดสญหาย หรอมผนาเอาไปเปดเผยโดย มชอบ

(มาตรา 20) นอกจากน� ยงตองกากบดแลลกจางของตนในการเขาถงขอมลสวนบคคลใหปฏบตหนาท�

เก�ยวกบขอมลสวนบคคลอยางถกวธ และสามารถรกษาความปลอดภยแกขอมลและระบบฐานขอมลได

(มาตรา 21) นอกจากน�กฎหมายยงกาหนดใหผวาจางตองมหนาท�รบผดชอบทานองเดยวกน คอแมจะวาจาง

ใหมผมารบจางไปดาเนนการเก�ยวกบขอมลสวนบคคล ผวาจางกตองวางมาตรการรกษาความปลอดภย

ปองกนไมใหขอมลสญหาย หรอมผนาไปเปดเผยในทางไมสมควรในทานองเดยวกน (มาตรา 22) โดยนยน�

กฎหมายไดขยายขอบเขตความรบผดทางสญญาและทางละเมดของผประกอบการใหกวางข�นดวย

หลกท�วไปในกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลคอการคมครองไมใหเปดเผยหรอโอนขอมล

สวนบคคลไปยงบคคลภายนอกโดยเจาของขอมลมไดรบรหรอยนยอมไวลวงหนาเวนแตจะเขาขอยกเวนท�

กฎหมายกาหนด (มาตรา 23) ขอยกเวนดงกลาวน� มหลายประการ เชน มเหตจาเปนเพ�อปองกนภยนตราย

หรอเปนการเปดเผยตอเจาหนาท�ผมอานาจโดยชอบ (มาตรา 23(1)) ท�สาคญขอยกเวนดงกลาวน� รวมถง

กรณเปดเผยแกคสญญาผไดรบมอบหมายใหเปนผใหบรการเครอขายแกผประกอบการ หรอผรบสญญาชวง

จากคสญญา และผประกอบการรวมหรอผประกอบการอนซ� งมสทธใชขอมลสวนบคคลน�น เชนในกรณม

การโอนหรอควบกจการเขาดวยกน ท� งน� เพราะในกรณเหลาน� ไมถอวาเปนการเปดเผยขอมลตอ

บคคลภายนอก (มาตรา 23(4))

นอกจากหนาท�ในการวางมาตรการรกษาความปลอดภยในระบบขอมลไมใหมการเปดเผยตอไป

โดยไมสมควรแลว ในกรณท�ผประกอบการจะทาการโอนขอมลไปยงตางประเทศหรอมอบหมายให

ผประกอบการ หรอผประมวลผลขอมลในตางประเทศดาเนนการใด ๆ กบขอมลสวนบคคลในความ

ควบคมดแลของตน กฎหมายของญ�ปนมไดกาหนดหนาท�พเศษอยางอ�นแกผประกอบการอก ไมวาในเร�อง

การขอความยนยอมจากเจาของขอมล หรอการแจงหรอขออนญาตจากหนวยงานของรฐใด หรอหนาท�ตอง

แจง หรอปฏบตตามเง�อนไขเพ�มเตมอยางอ�น เพราะหากไดดาเนนมาตรการตามท�กฎหมายกาหนดไวแลว

ห น า | 49


หากการโอนขอมลสวนบคคลไปยงบคคลภายนอกอยภายในขอบวตถประสงคการใชขอมลตามปกต การ

โอนเชนน�นยอมกระทาไดโดยไมตองขอความยนยอมจากเจาของขอมล เชนหางสรรพสนคา อาจสงขอมล

สวนบคคลของลกคาใหแกบรษทผรบขน หรอผจดการบรรจหบหอโดยไมตองรบความยนยอมจากเจาของ

ขอมล

อยางไรกด เจาของขอมลมสทธเรยกรองใหผประกอบการหยดใชขอมลหรอจดสงขอมลบคคล

ไปยงบคคลภายนอก แตหากผประกอบการพสจนไดวาการกระทาเชนน�นจะตองเสยคาใชจายเกนควรแก

เหต ผประกอบการกอาจปฏเสธขอเรยกรองของเจาของขอมลได แตผประกอบการจะตองดาเนนมาตรการ

อยางอ�นเพ�อคมครองสทธของเจาของขอมลเปนการทดแทน (มาตรา 27)

กลไกคมครองสาคญในการคมครองขอมลสวนบคคลตามกฎหมายใหมของญ�ปน กคอการ

สงเสรมใหเอกชนพฒนามาตรฐานการคมครองข� นโดยความรเร� มของตนเอง ซ� งเปนกลไกท�ญ�ปนได

สงเสรมมานานแลว และไดพฒนาข�นจนมการออกเคร�องหมายรบรองมาตรฐาน หรอ Privacy Mark ข �น

เปนมาตรฐานอตสาหกรรมบรการอยางหน�ง

อยางไรกด หากมขอพพาทเกดข�นระหวางผประกอบการกบเจาของขอมล กฎหมายกาหนด

หนาท�ใหผประกอบการจดระบบตามความจาเปนและใชความสามารถอยางเตมท�ในการระงบขอพพาท

เก�ยวกบขอมลสวนบคคลอยางถกตองภายในเวลาอนรวดเรว (มาตรา 31)

นอกจากการจงใจ การใชอานาจบงคบแลว กฎหมายญ�ปนยงวางระบบจดต�งหนวยงานเอกชน

ใหคาปรกษาแนะนา และระงบขอพพาทแยกตางหากจากการควบคมโดยหนวยงานของรฐ ท�งน� โดย

รฐมนตรผมหนาท�รกษาการใหเปนไปตามกฎหมายน� อาจพจารณาอนญาตใหนตบคคลท�มคณสมบตและ

ความเช�ยวชาญเพยงพอในการกากบดแลใหผประกอบการดาเนนการตามกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล

ไดอยางถกตองเปนองคการคมครองขอมลสวนบคคล โดยมอานาจหนาท�ในการดาเนนกระบวนการระงบ

ขอพพาทระหวางผประกอบการกบเจาของขอมล หรอใหคาแนะนาแกผประกอบการในการปฏบตตาม

กฎหมาย หรอดาเนนการอ�น ๆ ท�จาเปนเพ�อใหการปฏบตตามกฎหมายเปนไปอยางมประสทธภาพ (มาตรา

37)

ห น า | 50


อน� ง ในสวนท�เก�ยวกบโทษน�น หากเปนกรณเจาหนาท�ของรฐเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยม

ชอบกฎหมายไดระวางโทษไวหนกกวาภาคเอกชน กลาวคอตามกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลในความ

ครอบครองของรฐ มาตรา 53-57 น�น หากเจาหนาท�ของรฐกระทาผดกฎหมายอาจตองรบโทษจาคกถงสอง

ป และอาจถกปรบถง 1 ลานเยน (ราว 3 แสนบาท)

หากวเคราะหถงการคมครองขอมลขาวสารตามกฎหมายคมครองขอมลของตางประเทศ พบวา

จะครอบคลมประเดนเก�ยวกบอานาจควบคมเหนอขอมลขาวสารในการรวบรวม และการนาขอมลขาวสาร

ไปใชประโยชน มากกวาท�จะมองวาขอมลขาวสารอยท�ใด หรออยในการครอบครองของใคร เพราะโดย

ลกษณะและความสามารถอนแทบไรขอจากดของระบบคอมพวเตอร ท�สามารถครอบครองและควบคมการ

เคล�อนไหวของขอมลจากท�หน�งไปยงอกท�หน� งไดอยางงายดายและรวดเรว ซ� งในกฎหมายการคมครองของ

ตางประเทศอาจมมาตรฐานการคมครองขอมลขาวสารท�ไมเทาเทยมกน แตถงแมวาจะไมสามารถกาหนด

รปแบบของขอบเขตการคมครองใหไดมาตรฐานเดยวกนในทกประเทศ แตในภาพรวมของบทบญญต

กฎหมายท�งหลายน� กต�งอยบนพ�นฐานเดยวกน ใน 6 ประการ ดงตอไปน� 18

1)ในการจดเกบขอมลขาวสาร ตองมการบอกกลาว หรอการแจง ซ� งในบางคร� งอาจหมายถง การ

จดทะเบยน หรอการทาเปนเอกสาร หรอ การไดใบอนญาต ซ� งหมายถงการไดรบอานาจในการดาเนนการ

จดเกบขอมลขาวสาร ซ� งผดาเนนการ(data controller) ตองย�นเอกสารตอเจาพนกงานเก�ยวกบการ

ดาเนนการเก�ยวกบขอมลขาวสารท�ถกตอง ซ� งหมายถงการกาหนดขอบเขตและวตถประสงค และการ

ประมวลผลท�แนนอนชดเจน

2)การคมครองขอมลขาวสารท�เปนความลบ หรอ sensitive data เปนประเดนท�แตละประเทศ

ตองใหความคมครองอยางเครงครด แมวาในคาจากดความของ sensitive data จะไมสามารถกาหนดได

อยางชดเจนกตาม เชนในเร�องเก�ยวกบการเมอง ลทธทางศาสนา แนวทางในการดาเนนชวต การเปนสมาชก

สหภาพฯ ขอมลเก�ยวกบสขภาพ พฤตกรรมทางเพศและประวตอาชญากรรม เปนตน ซ� งการเกบ หรอการ

ประมวลผล อาจมไดโดยการใหความยนยอมของเจาของขอมลอยางชดเจน หรออาจกาหนดวาไมสามารถท�

จะสงขอมลขาวสารเหลาน� ออกนอกประเทศได หรออาจใหความคมครองท�มากกวาน� คอหามมใหมการ

18 นคร เสรรกษ . “การคมครองขอมลสวนบคคล : ขอเสนอเพ�อการพฒนาสทธรบรขอมลขาวสารในกระบวนการธรรมรฐ

ไทย “. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสหวทยาการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร . 2548, หนา.

97-98.

ห น า | 51


ดาเนนการใดๆเก�ยวกบขอมลขาวสารเหลาน� เลย เวนแตกฎหมายใหอานาจ ซ� งขอมลขาวสารเหลาน� อาจ

ไมไดอยในความคมครองของ data controller แตอาจอยในความครอบครองของนายจาง ซ� งไดเกบขอมล

ขาวสารของลกจางไว เชน ประวตการรกษาสขภาพ หรอขอมลขาวสารเก�ยวกบความสมพนธในการทา

สญญา

3)การสงขอมลขาวสารระหวางประเทศ (International data transfers or Transborder data

flows) เปนเร�องท�นานาประเทศใหความสาคญและไดคมครองการสงขอมลขาวสาร โดยสวนมากจะไม

ยนยอมใหมการเขาถงขอมลขาวสารหรอสงขอมลขาวสารออกไปยงประเทศท�ไมมการคมครองขอมล

ขาวสารในระดบมาตรฐานท�นาพอใจ เชนในกรณการอนญาตใหมเสรในการสงขอมลขาวสาร

ภายในประเทศสมาชกของ EU และในขณะเดยวกนไดมการหามการสงขอมลขาวสารของประเทศสมาชก

EU ไปยงประเทศท�ไมไดเปนสมาชก และประเทศซ�งไมมมาตรการท�เพยงพอในการคมครองขอมลขาวสาร

4)สวนมากของบทบญญตท�คมครองขอมลขาวสารจะเร�มตนดวย ขอบเขตในการคมครอง เชน

การเกบขอมลขาวสาร ขอบเขตการประมวลผลขอมล ท�อาจมไดในระยะเวลาท�กาหนด ความชอบธรรม ซ� ง

อยบนพ�นฐานของการใหความยนยอม ในการเกบ ประมวลผล และเปดเผยขอมลขาวสารของเจาของขอมล

(data subject) ภาระหนาท�ในการใหการรบรองวา ขอมลขาวสารดงกลาว จะไดรบการแกไข ปรบปรงให

ทนสมยอยเสมอ ซ� งตองทาใหเพยงพอแกการยอมรบโดยการกาหนดเปนนโยบาย และกระบวนการท�

เพยงพอ รวมท�งการมมาตรการรกษาความปลอดภยอยางเพยงพอ ท�จะปองกนการเขาถงขอมลขาวสารโดย

ไมไดรบอนญาต โดยเฉพาะอยางย�งขอมลขาวสารท�มการสงดวยวธการทางอเลกทรอนกส

5)สทธของเจาของขอมลขาวสาร ซ� งไดแก สทธในการอนญาตใหใชขอมล สทธในการเขาถง

ขอมลขาวสารท�เก�ยวกบตวเขา สทธในการไดรบการแจงการใชขอมลขาวสาร สทธในการแกไขขอมล

ขาวสารเม�อพบวาขอมลขาวสารท�เก�ยวกบตวเขามความผดพลาด สทธในการไดรบการเยยวยาความเสยหาย

เม�อเขาไดรบความเสยหาย

6)การหามการกระทาบางอยาง ในกจกรรมบางอยางบางประเภท เพ�อทาใหการคมครองขอมล

ขาวสารสาเรจดวยด

ห น า | 52


2.2.5 การคมครองขอมลสวนบคคลในฝร�งเศส

ในประเทศฝร�งเศสการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลน�นเปนไปตามรฐบญญตท� 78-17 ลง

วนท� 6 มกราคม 1978 วาดวยระบบขอมลสารสนเทศ (แฟมขอมล) และเสรภาพ (Loi relative à l

’informatique, aux fichiers et aux libertés) ซ� งไดประกาศในรฐกจจานเบกษา ลงวนท� 7 มกราคม 1978

และมผลใชบงคบนบแตวนประกาศในรฐกจจานเบกษาเปนตนไป อยางไรกตามสาหรบบทบญญตในบาง

มาตรา กฎหมายไดกาหนดบทเฉพาะกาลไวเปนระยะเวลาหน� งเพ�อใหหนวยงานท�เก�ยวของปฏบตตาม

บทบญญตของกฎหมายในเร�องน� (มาตรา 48)

ขณะน�ประเทศฝร�งเศสกกาลง มการยกรางรฐบญญตวาดวยการคมครองบคคลธรรมดาในดาน

การจดทาระบบขอมลท�มลกษณะสวนตวและการแกไขเพ�มบทบญญตตาง ๆ ของรฐบญญตท� 78 – 17 ลง

วนท� 6 มกราคม 1978 (Projet de caractère personnel et modifiant la loi ñ 78-17 du janvier 1978) ซ� งใน

สวนของการแกไขในเร� องสาคญหลายประการ เชน แกไขถอยคาวา “ขอมลระบช�อ” (information

nominatives) ตามท�กาหนดในกฎหมายปจจบน เปนคาวา “données à caractére personnel” ซ� งมขอบเขต

กวางขวางมากข�น การแกไขเพ�มเตมองคประกอบของคณะกรรมการขอมลสารสนเทศและเสรภาพแหงชาต

(la Commission national de I’informatique et des liberté) การเพ�มอานาจของคณะกรรมการ การสง

แฟมขอมลท�มลกษณะสวนตวไปยงประเทศท�มไดเปนสมาชกสหภาพยโรป เปนตน ในขณะน� รางรฐ

บญญตดงกลาวไดผานการพจารณารบหลกการในวาระท�หน� งของสภาผ แทนราษฎร (I’Assemblée

National) สมยประชมสามญประจาป 2001-2002 (Session ordinaire de 2001-2002) เม�อวนท� 30 มกราคม

2002

กฎหมายไดรบรองสทธของพลเมองในการไดรบบรการระบบขอมลสารสนเทศ ท� งน� (I’

identité humaine) ระบบขอมลดงกลาวจะตองไมกอใหเกดความเสยหายตอลกษณะประจาตวของบคคล

ชวตสวนตวของบคคล (la vie privée) และเสรภาพสวนบคคลหรอสาธารณะ (les libertés

individuelles ou publiques) (มาตรา 1) และบคคลทกคนมสทธท�จะรบทราบและโตแยงขอมลตาง ๆ และ

เหตผล (les raisonnements) ท�ใชในระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตท�มผลเปนการโตแยงบคคลน�น

(มาตรา 3)

กฎหมายฉบบน� ยงไดกาหนดกฎเกณฑควบคมการจดทาระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมต

และไมอตโนมต กฎหมายไดกาหนดใหบทบญญตตาง ๆ ในสวนท�เก�ยวกบการเกบรวบรวม การบนทกและ

การเกบรกษาขอมลท�ระบช�อไปใชบงคบแกแฟมขอมลท�มไดดาเนนการโดยวธอตโนมตหรอท�ใชเคร�องมอ

ห น า | 53


อยางอ�นในการดาเนนการ (les fichiers non automatisés ou mécanographiques) ซ� งมใชแฟมขอมลท�การใช

ขอมลตกอยภายใตบงคบการใชสทธเก�ยวกบชวตสวนตวอยางเครงครด (le strict exercice du droit à la vie

privée) ท�เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อ (traitement automatisé d’informations nominatives) ตลอดจน

ควบคมเน�อหาสาระของขอมลในระบบ การใชประโยชน การแกไขเพ�มเตม การโอน และการลบท�งหรอ

การทาลายซ� งขอมลดงกลาวท�งในระบบขอมลสารสนเทศของฝายปกครองหรอภาครฐ (les fichiers

administratifs ou publics) และในระบบขอมลสารสนเทศขององคกรเอกชน (les fichiers privés) และ

รบรองสทธของบคคลในการตรวจดขอมลท�จะระบช�อท�เก�ยวกบตนในระบบขอมลสารสนเทศดงกลาว สทธ

ในการโตแยงมใหเกบรวบรวมขอมลท�ระบช�อท�เก�ยวกบตนไวในระบบขอมลสารสนเทศ สทธในการ

รบทราบขอมลตาง ๆ ท�เก�ยวกบการรวบรวมขอมลระบช�อ สทธในการสอบถามหนวยงานหรอองคกรวาม

การเกบรวบรวมขอมลท�ระบช�อท�เก�ยวกบตนหรอไม

กฎหมายคมครอง “ขอมลท�ระบช�อ” (les informations nominatives) ซ� งหมายถง ขอมลตาง ๆ ท�

แสดงถงลกษณะประจาตวของบคคลธรรมดา (I’dentification des personnes physiques) ท�เก�ยวของกบ

ขอมลน�น ๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม ไมวาจะไดกระทาในรปแบบใด และไมวาระบบขอมลจะได

จดทาข�นโดยบคคลธรรมดาหรอนตบคคล (มาตรา 4)

นอกจากน� กฎหมายไดกาหนดบทนยามของคาวา “ระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตท�

เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อ” (le traitement automatisé d’informations nominatives) ไววา หมายถง การ

ดาเนนการในทกข�นตอนโดยระบบอตโนมต (par les moyens automatiques) ท�เก�ยวกบการเกบรวบรวม (la

collecte) การบนทก (l’enregistrement) การจดทา (l’élaboration) การแกไข (la modification) การเกบ

รกษา (la conserbation) และการทาลาย (la destruction) ขอมลท�ระบช�อ ตลอดจนการดาเนนการท�งหลาย

ในลกษณะเดยวกนเก�ยวกบการใชประโยชนซ� งแฟมขอมลหรอฐานขอมล (l’exploitation de fichiers ou

bases de donées) และโดยเฉพาะอยางย�งการเช�อมโยงเครอขาย หรอการสงถงกน (les interconnexions ou

rapprochements) การตรวจดหรอการเปดเผยขอมลท�ระบช�อ (มาตรา 5)

กฎหมายควบคมการดาเนนการในทกข�นตอนโดยระบบอตโนมตท�เก�ยวกบการดาเนนการเกบ

รวบรวม การบนทก การจดทา การแกไข การเกบรกษา และการทาลายขอมลระบช�อ ท�งน� ท�งในระบบ

ขอมลสารสนเทศของฝายปกครองและขององคกรเอกชน อยางไรกตาม กฎหมายไดกาหนดมาตรการใน

การควบคมสาหรบระบบขอมลสารสนเทศของฝายปกครอง และองคกรเอกชนไวแตกตางกน ซ� งจะได

กลาวในรายละเอยดตอไป

ห น า | 54


บคคลท�ไดรบความคมครองตามกฎหมาย คอ บคคลธรรมดา (des personnes physiques) ใน

สวนของขอมลท�ระบช�อท�เก�ยวของกบบคคลธรรมดาคนน�น ซ� งกฎหมายไดเขาไปควบคมการจดทาระบบ

ขอมลสารสนเทศท�งของหนวยงานภาครฐและองคกร เอกชน ดงน�น หนวยงานภาครฐและองคกรเอกชน

ท�มการจดทาระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตท� เก�ยวของในขอมลท�ระบช�อ จงอยภายใตบงคบ

บทบญญตกฎหมายน�

ท�งน� ระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตของหนวยงานภาครฐไดแก ระบบขอมลสารสนเทศ

ท�ดาเนนการเพ�อประโยชนของรฐ (pour le compte de l’état) องคการมหาชน (un établissement public)

องคกรปกครองสวนทองถ�น (une collectivité territoriale) หรอ นตบคคลตามกฎหมายเอกชนท�จดทา

บรการสาธารณะ (une personne morale de droit privé gérant un service public) (มาตรา 15) สาหรบระบบ

ขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตท�ดาเนนการเพ�อประโยชนของบคคลอ�นนอกจากบคคลตาง ๆ ดงกลาว

ขางตน ถอเปนระบบขอมลสารสนเทศขององคกรเอกชน (มาตรา 16)

กฎหมายไดกาหนดขอจากดเก�ยวกบการจดทาระบบขอมลไวโดยอาจแบงออกไดเปน 2

ลกษณะ คอ ก) ขอจากดเน�องจากลกษณะของขอมลท�เก�ยวของ ระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตท�

เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อท�เก�ยวกบการกระทาความผด (infractions) การถกลงโทษ (condemnations)

หรอการถกกกกน (measures de sûreté) น�น เฉพาะแตองคกรศาลและฝายปกครองท�มอานาจ ตลอดจนนต

บคคลท�จดทาบรการสาธารณะในกรณท�ไดรบความเหนชอบ (avis conforme) จากคณะกรรมการฯ (มาตรา

30) เทาน�นท�สามารถจดทาระบบขอมลดงกลาว เพ�อการปฏบตตามอานาจหนาท�ของตนตามกฎหมาย

อยางไรกตาม กฎหมายไดกาหนดขอยกเวนของขอจากดการจดทาระบบขอมลดงกลาวไว

สาหรบบรษทประกนภย ท�งน� ภายใตการควบคมของคณะกรรมการฯ และตามเง�อนไขท�กาหนดในรฐ

บญญตท� 70-539 ลงวนท� 24 มถนายน 1970 ขอมลท�แสดงใหเหนถงชาตกาเนด (les origins raciales) หรอ

ความคดเหนทางการเมอง (les opinions politiques) ทางปรชญาหรอทางศาสนา หรอการเปนสมาชก

สหพนธ (les appartenances syndicales) หามบนทกหรอเกบบนทกไวในฐานขอมลในระบบขอมล

สารสนเทศ (en mémoire informatique) (มาตรา 31)

ท�งน� บทบญญตมาตรา 30 และมาตรา 31 ไมใชบงคบกบระบบขอมลท�ระบหรอท�ดาเนนการ

โดยองคกรดานส�อส�งพมพหรอวทยโทรทศน (les organisms de la presse écrite ou audiovisuelle) ท�งน�

ห น า | 55


ภายในขอบเขตท�กฎหมายดานส�อส�งพมพหรอวทยโทรทศนจะมผลเปนการจากดเสรภาพในการแสดงความ

คดเหน (la liberté d’expression)

การจดทาระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตซ�งเก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อ

ก)ระบบขอมลสารสนเทศท�เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อท�วไป

(ก.1) ระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตของหนวยงานภาครฐหรอฝายปกครอง

นอกจากกรณท�จะตองไดรบอนญาตตามกฎหมาย การจดทาระบบขอมลสารสนเทศแบบ

อตโนมตท� เก� ยวของกบขอมลท�ระบช�อของหนวยงานภาครฐ ใหเปนไปตามกฎระเบยบ (un acte

réglementaire) ท�ออกตามความเหนของคณะกรรมการขอมลสารสนเทศและเสรภาพแหงชาต ซ� งแสดง

เหตผลประกอบดวย (avis motive) (มาตรา 15)

ในกรณท�คณะกรรมการไมเหนดวยกบการออกกฎ หนวยงานของรฐจะดาเนนการระบบขอมล

สารสนเทศไดโดยตองมการตรารฐกฤษฎกา (un décret) ท�ออกความเหนชอบ (avis conforme) ของสภาท�

ปรกษาแหงรฐ (le Conseil d’Etat) (มาตรา 15 วรรคสอง) ท�งน� เม�อครบกาหนดสองเดอนซ� งอาจขยาย

กาหนดเวลาไดเพยงคร� งเดยว โดยการตดสนใจของประธานกรรมการ หากยงมไดมการระดมความเหนของ

กรรมการ ใหถอคณะกรรมการเหนดวยกบการออกกฎเพ�อจดทาระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมต

เก�ยวกบขอมลสวนบคคลสาหรบหนวยงานของรฐแหงหน�งแหงใด (มาตรา 15 วรรคสาม)

กฎระเบยบท�ออกเพ�อดาเนนการระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตเก�ยวกบขอมลท�ระบช�อ

ดงกลาวขางตน จะตองระบเร�องดงตอไปน� :

- ช�อ (la dénomination) และวตถประสงคของระบบขอมล

- หนวยงานภายในท�บคคลสามารถใชสทธเขาตรวจขอมลตามท�กาหนดในหมวด V

- ประเภทของขอมลท�ระบช�อท�บนทกได ตลอดจนผจะไดรบขอมลน�น (les déstinataires) หรอ

ประเภทของผท�จะไดรบขอมลน�นท�สามารถตรวจดขอมลน�นได (มาตรา 20 วรรคหน�ง)

อน� ง รฐกฤษฎกาท�ผานความเหนชอบของสภาท�ปรกษาแหงรฐ (Des décrets en Conseil d’Etat)

อาจกาหนดวากฎระเบยบท�ออกเก�ยวกบระบบขอมลสารสนเทศท�เก�ยวของกบความม�นคงของรฐ (la sûreté

ห น า | 56


de l’Etat) การปองกนประเทศ (la defense) และความปลอดภยสาธารณะ (la sécurité publique) จะไม

ประกาศโฆษณาได (มาตรา 20 วรรคสอง)

(ก.2) ระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตขององคกรเอกชน

การจดทาระบบขอมลสารสวนเทศแบบอตโนมต องคกรเอกชนจะตองย�นคาขอตอคณะ

กรรมกการขอมลสารสนเทศและเสรภาพแหงชาต (une déclaration préalable) เปนการลวงหนากอนการ

ดาเนนการ ท�งน� คาขอดงกลาวถอเปนขอผกพน (l’engagement) ขององคกรวาระบบขอมลสารสนเทศจะ

เปนไปตามเง�อนไขตาง ๆ ท�กฎหมายกาหนดและจะตองไดรบใบรบคาขอ (le récipissé) จากคณะกรรมการ

เสยกอนจงจะดาเนนการได (มาตรา 16)

สาหรบระบบขอมลสารสนเทศท�รจกกนโดยท�วไปไมวาจะเปนระบบขอมลของหนวยงานของ

รฐหรอองคกรเอกชน ซ� งมไดกอใหเกดผลกระทบตอชวตสวนบคคลหรอเสรภาพ ใหคณะกรรมการขอมล

สารสนเทศและเสรภาพแหงชาตจดทาหลกเกณฑอยางงาย (des norms simplifiées) โดยเทยบเคยงจาก

รายการตาง ๆ ตามท�กาหนดในมาตรา 19 และประกาศหลกเกณฑอยางงายน�นใหสาธารณชนรบทราบ และ

สาหรบระบบขอมลสารสนเทศท�เปนไปตามหลกเกณฑดงกลาว ใหย�นแตเฉพาะคาขออยางงายเพ�อการ

ปฏบต ตามหลกเกณฑดงกลาว (une déclaration simplifiée de conformité) ตอคณะกรรมการ และให

คณะกรรมการออกใบรบคาขอดงกลาว (le réépissé de déclaration) โดยไมชกชาเวนแตคณะกรรมการจะม

คาส�งเปนพเศษอ�นใด เม�อไดรบคาขอดงกลาวแลวผย�นคาขอจงสามารถจดทาระบบขอมลสารสนเทศได

(มาตรา 17) หมายเหต : กฎหมายไดกาหนดรายการในคาขอความเหนของคณะกรรมการ (กรณระบบขอมล

สารสนเทศของหนวยงานภาครฐ) หรอคาขอจดทาระบบขอมลสารสนเทศ (กรณระบบขอมลสารสนเทศฯ

ขององคกรเอกชน) ไวโดยชดแจงดวย ซ� งไดแก

- บคคลท�ย�นคาขอและบคคลท�มอานาจตดสนใจจดทาระบบขอมล หรอตวแทนของบคคล

ดงกลาว (son représentant) ในประเทศฝร�งเศส ในกรณท�บคคลน�นอาศยอยในตางประเทศ

- ลกษณะ (les caratéristiques) วตถประสงค (la finalité) และช�อของระบบขอมล (la

denomination) (ถาม)

- หนวยงานภายในท�รบผดชอบในการดาเนนการระบบขอมล

ห น า | 57


- หนวยงานภายในท�บคคลสามารถใชสทธเขาตรวจดขอมล (le droit d’accès) ตามท�กาหนดใน

หมวด V ตลอดจนมาตรการตาง ๆ ท�กาหนดเพ�ออานวยความสะดวกแกการใชสทธ

- ประเภทของบคคลท�สามารถเขาถงขอมลท�บนทกไดโดยตรง ท�งน� ตามอานาจหนาท� (les

fonetioins) ของบคคลน�น หรอตามความจาเปนของหนวยงานภายใน (les besoins du service)

- ขอมลท�ระบช�ออยในระบบขอมล ท�มาของขอมล (l’origine) ระยะเวลาของการเกบรกษา (la

durée de la conservation) ตลอดจนผไดรบขอมลน�น (les destinataires) หรอประเภทของผท�ไดรบขอมล

น�นท�สามารถจะตรวจดขอมลน�นได

- การสงขอมลถงกน (les rapprochements) การเช�อมโยงเครอขาย (les interconnexions) หรอ

การเช�อมโยงขอมลในรปแบบอ�นใด ตลอดจนการโอนขอมลแกบคคลภายนอก

- ขอกาหนดเพ�อรบรองความปลอดภยของระบบขอมลและขอมลท�จดเกบ (la sécurité des

traitements et des informations) และการรบรองความลบตาง ๆ (la garantie des secrets) ท�ไดรบความ

คมครองตามกฎหมาย

- ขอแถลงวาระบบขอมลดงกลาวมว ตถประสงคในการสงขอมลท�ระบช�อ (l’expédition

d’informations nominatives) ระหวางดนแดนของประเทศฝร�งเศสและตางประเทศหรอไม ท�งน� ไมวาจะ

กระทาในรปแบบใด รวมถงกรณของระบบขอมลท�มการดาเนนการ สวนหน� งในดนแดนของประเทศ

ฝร�งเศส ตอจากการดาเนนการกอนหนาน� ท�ไดกระทานอกประเทศฝร�งเศสดวย (มาตรา 19 วรรคหน� ง)

อยางไรกตามท�เก�ยวกบขอมลระบช�อ คาขอความเหนเก�ยวกบการจดทาระบบขอมลสารสนเทศแบบ

อตโนมตท�เก�ยวกบขอมลท�ระบช�อท�มความเก�ยวของกบความม�นคงของรฐ (la sûreté de l’Etat) การปองกน

ประเทศ (la defense) และความปลอดภยสาธารณะ อาจไมมรายการบาง รายการดงท�กาหนดไวขางตนกได

(มาตรา 19 วรรคสาม)

ข)ระบบขอมลสารสนเทศท�เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อท�มวตถประสงคในการคนควาวจย

ทางดานสขภาพ

กรณระบบขอมลสารสนเทศโดยวธอตโนมตท�เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อท�มวตถประสงคใน

การคนควาวจยทางดานสขภาพ (Traitements automatisé de données nominatives ayant pour fin la

recherché dans le domaine de la santé)

ห น า | 58


กฎหมายไดกาหนดใหการจดทาระบบขอมลสารสนเทศโดยวธอตโนมตท�เก�ยวของกบขอมลท�

ระบช�อท�มวตถประสงคเพ�อการคนควาวจยดานสขภาพตองดาเนนการตามข�นตอนตามลาดบคอ

- จะตองไดรบความเหนชอบจากคณะอนกรรมการท�ปรกษาดานระบบขอมลสารสนเทศในดาน

การคนควาวจยทางดานสขภาพ (un comité consultative sur le domaine de la santé) ซ� งแตงต�งข�นโดย

รฐมนตรท�รบผดชอบดานการคนควาวจย

ท�งน� คณะกรรมการท�ปรกษาจะพจารณาใหความเหนเก�ยวกบวธดาเนนการคนควาวจย (la

méthodologic de la recherche) โดยคานงถงบทบญญตตาง ๆ ของกฎหมายน� ความจาเปนในการจดทา

ระบบขอมลท�ระบช�อ (la nécessité du recours à des donnéss nominatives) และความสมพนธระหวางระบบ

ขอมลดงกลาวกบวตถประสงคของการคนควาวจย และจะตองไดรบอนญาต (l’autorisation) จาก

คณะกรรมการขอมลสารสนเทศและเสรภาพแหงชาต (มาตรา 40-2)

หนาท�ในการแจงใหบคคลผใหขอมลท�ระบช�อทราบเก�ยวกบ :

- ลกษณะบงคบหรอเปนทางเลอก (caractère obligatoire ou facultatif) ของการตอบขอ

ซกถาม

- ผลตอบคคลน�นในกรณท�บคคลน�นไมใหขอมล

- บคคลธรรมดาหรอนตบคคลท�จะเปนผไดรบขอมลน�น

- การมอยสทธในการเขาตรวจดขอมล (un droit d’accés) และสทธในการแกไขเพ�มเตม ขอมล

(un droit de recification) (มาตรา 27 วรรคหน�ง)

ท�งน� ในกรณท�การเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม (questionnaires) แบบสอบถาม

ดงกลาวจะตองระบรายละเอยดตาง ๆ ดงกลาวไวดวย

อยางไรกตาม หนาท�ดงกลาวน� ไมใชบงคบแกการเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ ท�จาเปนตอการ

ตรวจสอบการกระทาความผด (la constatation des infractions) (มาตรา 27 วรรคสาม)

หนาท�ในการคมครองความปลอดภยของขอมลท�ระบช�อท�เกบรวบรวม (มาตรา 29)หนาท�ใน

การแกไขขอมลท�ระบช�อตามท�บคคลผเก�ยวของกบขอมลน�นรองขอ (มาตรา 36) หรอเม�อหนวยงานองคกร

ท�เกบรวบรวมขอมลน�นทราบเองวาขอมลน�นไมถกตองหรอไมครบถวนสมบรณ (มาตรา 37)ในกรณท�มการ

ห น า | 59


โอนขอมลใหแกบคคลภายนอก จะตองมการแจงการแกไขขอมลน� นหรอการยกเลกขอมลน� นแก

บคคลภายนอกน�นดวย เวนแตจะไดรบการยกเวนโดยคณะกรรมการ (มาตรา 38)

ในประเทศฝร�งเศส กฎหมายมไดกาหนดหามสงหรอโอนขอมลท�ระบช�อไปตางประเทศ

หากแตกฎหมายกาหนดวาใหหนวยงานของรฐท�ขอความเหนของคณะกรรมการในการจดทาระบบขอมล

สารสนเทศ หรอองคกรเอกชนท�ย�นคาขอตอคณะกรรมการเพ�อการจดทาระบบขอมลสารสนเทศ ตอง

กาหนดในคาขอดวยวาระบบขอมลท�จะจดทาข�นน�นมวตถประสงคเพ�อการสงขอมลระบช�อระหวางดนแดน

ของประเทศฝร�งเศสและตางประเทศหรอไม (มาตรา 19 วรรคหน�ง) อยางไรกตาม ดงท�ไดกลาวแลวขางตน

ขอ 1.1 ช�อกฎหมายรางรฐบญญตวาดวยการคมครองบคคลธรรมดาในดานการจดทาระบบขอมลท�ม

ลกษณะสวนตว และการแกไขเพ�มเตมบทบญญตตาง ๆ ของรฐบญญตท� 78-17 ลงวนท� 6 มกราคม 1978

ไดเพ�มขอกาหนดเก�ยวกบการสงขอมลท�มลกษณะสวนตวไปยงประเทศท�มไดเปนสมาชกสหภาพยโรปดวย

ท�งน� ในฝร�งเศสกฎหมายไดบญญตรบรองสทธของบคคลธรรมดาท�เก�ยวของกบขอมลท�ระบช�อ

ในหลายประการ ไดแก

(1) สทธในการสอบถามหนวยงานของรฐหรอองคกรเอกชนท�จดทาระบบขอมลสารสนเทศ

แบบอตโนมต ตามรายช�อท�คณะกรรมการขอมลสารสนเทศและเสรภาพแหงชาตไดจดทา และประกาศตอ

สาธารณชนตามมาตรา 22 วาระบบขอมลสารสนเทศดงกลาวมขอมลท�ระบช�อท�เก�ยวกบตนหรอไม และ

สทธในการเขาตรวจดขอมลน�นได ในกรณท�มขอมลท�ระบช�อของตนปรากฏอย ท�งน� บคคลน�นตอง

พสจนหรอแสดงส�งท�บอกความเปนตวตนของบคคลน�น (son identité) (มาตรา 34)

(2) สทธในการไดรบการเปดเผยขอมลท�ระบช�อเก�ยวกบตน ท�งน� ขอมลท�เปดเผยน�นจะตองใช

ภาษาท�เขาใจงายและตองมเน�อความเปนอยางเดยวกบขอมลท�บนทกไว (มาตรา 35)

(3) สทธในการไดรบสาเนาเอกสาร (une copie) ขอมลท�ระบช�อเก�ยวกบตนเม�อไดรองขอ ท�งน�

โดยเสยคาธรรมเนยม (une redevance) ท�กาหนดในอตราเหมาจายตามประเภทของระบบขอมลตามจานวนท�

กาหนดโดยคาส�งของคณะกรรมการขอมลสารสนเทศและเสรภาพแหงชาต และท�ไดรบการยนยนตาม

กฎกระทรวง (arrête) ท�ออกโดยรฐมนตรดานเศรษฐกจและการเงน (le Ministre de l’ Economie et des

Finances)

ห น า | 60


(4) สทธในการขอใหดาเนนการแกไข เพ�มเตม ทาใหชดเจนข�น ปรบปรงใหทนสมยหรอลบท�ง

ซ� งขอมลท�เก�ยวกบตนท�ไมถกตอง ไมครบถวนสมบรณ คลมเครอ ลาสมย หรอการเกบรวบรวม การใช

การเปดเผยหรอการเกบรกษาขอมลน�นเปนการตองหาม (มาตรา 36)

Commission nationale de l’informatique et des libertés (CNIL) (คณะกรรมการระบบ ขอมล

สารสนเทศและเสรภาพแหงชาต) คณะกรรมการมหนาท�ท�วไปคอการควบคมและกากบดแลใหมการปฏบต

ตามกฎหมายน� และคมครองขอมลท�ระบช�อท�อยในระบบขอมลสารสนเทศ โดยเฉพาะอยางย�งการแจงให

บคคลทกคนทราบเก�ยวกบสทธและหนาท�ท�เก�ยวของกบกฎหมายน� และมอานาจในการออกกฎระเบยบ (un

pouvoir réglementaire) ตามท�กฎหมายกาหนด (มาตรา 6) นอกจากน� คณะกรรมการยงมหนาท�เฉพาะท�

สาคญ (มาตรา 21 วรรคหน�ง และมาตรา 22 วรรคหน�ง) เชน

- การทาคาเสนอ (proposition) หรอการใหความเหนชอบ ตอการบนทกขอมลเก�ยวกบชาต

กาเนด หรอความคดเหนทางการเมอง ทางปรชญา หรอทางศาสนา หรอการเปนสมาชกของสหพนธตาง ๆ

(มาตรา 31)

- ในการใชอานาจหนาท�ในการควบคม คณะกรรมการมอานาจ :

ทาคาส�งท�มผลตอคกรณ หรอท�มลกษณะเปนกฎระเบยบ (des décisions individuelles

ou réglementaires) ในกรณมกฎหมายกาหนด

มอบหมายใหกรรมการคนหน� งหรอหลายคน หรอเจาหนาท�ในหนวยงาน ธรการ

(service) โดยไดรบความชวยเหลอจากผ เช� ยวชาญ ดาเนนการตรวจสอบ (des

vérifications) ณ สถานท�ท�เก�ยวของ หรอรบฟงขอมลและรบเอกสารตาง ๆ ท�เปน

ประโยชนตอการปฏบตหนาท�ของคณะกรรมการ

จดทาแบบหลกเกณฑ (des réglements types) เพ�อรบรองความปลอดภยของระบบ

ขอมล (la sécurité) และในสถานการณพเศษ (de circonstances exceptionnelles)

กาหนดมาตรการดานความปลอดภย (des mesures de sécurité) ซ� งอาจมขอบเขตไปถง

การทาลายเคร�องมอและอปกรณตาง ๆ ท�ใชในการจดเกบขอมล (la destruction des

supports d’ informations)

กากบดแลมใหมาตรการตาง ๆ ท�ดาเนนการเพ�อการใชสทธเขาตรวจดขอมลและการ

แกไขขอมลตามท�กาหนดในกฎระเบยบ (กรณหนวยงานของรฐ) และคาขอจดทา

ระบบขอมลสารสนเทศ (กรณองคกรเอกชน) กอใหเกดอปสรรคตอเสรภาพในการใช

สทธดงกลาว

ห น า | 61


จดทารายช�อระบบขอมลสารสนเทศ (la liste des traitements) และประกาศให

สาธารณชนรบทราบโดยระบบขอมลแตละระบบตองประกอบดวยรายการดงตอไปน�

- กฎหมาย (la loi) หรอกฎระเบยบ (l’acte réglementaire) ท�จะกาหนดใหจดทา

ระบบขอมลกรณหนวยงานของรฐ หรอวนท�ย�นคาจดทาระบบขอมล (กรณ

องคกรเอกชน)

- ช�อของระบบขอมลและวตถประสงค

- หนวยงานภายในท�บคคลสามารถใชสทธเขาตรวจดขอมล

- ประเภทของขอมล (destinataires) หรอประเภทของบคคลท�สามารถเขา

ตรวจดขอมลน�นได

2.3 การคมครองขอมลสวนบคคลตามแนวทางขององคการเพ�อความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา

(OECD Guidelines on the Protection of Privacy and Transborder Flows of Personal Data)

แนวทางดงกลาวไดเกดข�นในป ค.ศ.1980 (พ.ศ.2523) ซ� งมการวางหลกเกณฑการคมครองขอมล

สวนบ คคลข� นอยาง เ ป นรป ธรรม และเ ปนหลก เก ณฑท� ประ เทศสวนใหญใหก ารย อมรบ ค อ

Recommendation of the Council Concerning Guidelines Governing the Protection of Privacy and

Transborder flows of Personal Data โดย OECD (Organization for Economic Cooperation and

Development) ภายใต Guidelines ฉบบน� ไดกลายเปนท�ยอมรบกนโดยท�วไปวาเปนหลกเกณฑพ�นฐาน

เก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลท�สาคญ ซ� งประเทศสวนใหญในโลกตางรบและนาไปบญญตเปน

กฎหมายภายในของตน

องคกรเพ�อความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) ไดออกแนวทางปฏบตเก�ยวกบขอมล

สวนบคคล โดยมวตถประสงคเพ�อการดแลการสงผานขอมลระหวางประเทศ (Transborder flow) การ

คมครองขอมลสวนบคคล (personal data) และการคมครองสทธความเปนสวนตว (privacy) ซ� งเร�มตนมา

จากปญหาความไมเทาเทยมกนในบทบญญตในการคมครองขอมลสวนบคคลในแตละประเทศ ซ� งอาจเปน

การขดขวางการไหลเวยนของขอมลขาวสารระหวางประเทศ วตถประสงคหลกของแนวทางน� กเพ�อเปน

เคร�องมอในการสรางความเปนอนหน� งอนเดยวกนของประเทศสมาชก OECD ท�งน� เพ�อกอใหเกดความ

เช�อม�นแกภาคเอกชนและผประกอบธรกจท�งหลายในการตดตอสมพนธทางการคา

กฎเกณฑของแนวทางฉบบน� เปนแนวปฏบตข�นต�าของหลกการเพ�อใหประเทศสมาชกไดนาไป

ปฏบตภายในแตละประเทศ แนวปฏบตฉบบน� ไมไดแยกระหวางหนวยงานของรฐและหนวยงานเอกชน

และไมไดแยกวาเปนการประมวลผลขอมลเก�ยวกบบคคลโดยวธการอตโนมตหรอโดยวธการประมวลผล

ดวยมอ

ห น า | 62


ขอบเขตความหมายของขอมลสวนบคคล (Personal data) หมายถง ขอมลใดๆ ท�เก�ยวของเฉพาะตว

บคคล หรอสามารถช� ใหเหนลกษณะเฉพาะตวบคคลเจาของขอมลได ซ� งโดยภาพรวมของการคมครอง

ขอมลสวนบคคลมหลกการดงน�

1. หลกขอจากดในการเกบรวบรวมขอมล ขอมลสวนบคคลท�จดเกบจะตองไดมาโดยวธการท�

ถกตองและชอบดวยกฎหมาย โดยตองใหบคคลผเปนเจาของขอมลรบทราบและยนยอมในการจดเกบขอมล

2. หลกคณภาพของขอมล ขอมลสวนบคคลท�จดเกบตองเปนขอมลท�มความเก�ยวของกบ

วตถประสงคในการใช และตองเปนขอมลท�ถกตอง สมบรณ และถกตองตรงตามความเปนจรงอยเสมอ

3. หลกการกาหนดวตถประสงค ตองมการกาหนดวตถประสงคในการจดเกบขอมลสวนบคคล

กอนท�จะมการจดเกบขอมลสวนบคคลน�น

4. หลกการจากดการใชขอมล การใชขอมลจะกระทาไดโดยขดตอวตถประสงคในการจดเกบมได

เวนแตไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล หรอไดรบอนญาตตามเง�อนไขท�กฎหมายกาหนด

5. หลกการรกษาความปลอดภย ตองจดใหมมาตรการรกษาความปลอดภยในการจดเกบขอมลเพ�อ

ปองกนความเส�อมเสย การเขาถง การทาลาย การใช การเปล�ยนแปลงแกไข หรอการเปดเผยขอมลโดยไมได

รบอนญาต

6. หลกการเปดเผยขอมล ตองกาหนดวธการท�วไปในการเปดเผยขอมล รปแบบของการเปดเผย

หลกเกณฑในการขอใหมการเปดเผยขอมล ซ� งตองไมเปนการกระทบตอความเปนอยสวนตวของเจาของ

ขอมล

7. หลกการมสวนรวมของปจเจกบคคล กาหนดใหปจเจกชนมสทธตางๆ ดงตอไปน�

- มสทธไดรบการแจงวามขอมลของตนจดเกบอย

- มสทธตรวจสอบขอมลของตนท�มผจดเกบ

- มสทธขอใหแกไขขอมลท�ไมถกตอง

- มสทธปฏเสธไมใหมการจดเกบขอมลของตน

8. หลกความรบผดชอบ กาหนดความรบผดในกรณมการละเมดขอมลสวนบคคลของตน

ในสวนของการไหลเวยนของขอมลระหวางประเทศ ไดกาหนดหลกการใหประเทศสมาชกรบรอง

การไหลเวยนขอมลสวนบคคล ซ� งรวมถงการสงขอมลท�งหมดในประเทศสมาชกอยางตอเน�องและปลอดภย

และใหประเทศสมาชกงดเวนจากการจากดการไหลเวยนของขอมลระหวางประเทศ เวนแตประเทศท�ม

วตถประสงคท�จะไมปฏบตตามแนวทาง หรอเม�อมการสงออกไปใหมของขอมลท�อาจถกจากดโดยกฎหมาย

คมครองขอมล หรอในกรณขอมลสวนบคคลบางชนด หรอในกรณประเทศอ�นท�มบทบญญตในการ

คมครองขอมลท�ไมเทาเทยมกนหรอไมเปนไปตามมาตรฐานท�ยอมรบได

ห น า | 63


2.4 การคมครองขอมลสวนบคคลตามขอบงคบสหภาพยโรป (European Union Directive 95/46/EC) และ

ขอตกลงรฐสภายโรป

แนวทางการคมครองตาม( The EU Directive 95/46/EC) เกดข�นโดยคณะกรรมาธการ

(European Commission) แหงประชาคมเศรษฐกจยโรป (European Economic Community) ท�ไดม

ขอเสนอแนะ (Recommendation) เก�ยวกบการใหความคมครองขอมลสวนบคคลท�เก�ยวของกบอนสญญา

ของคณะมนตรแหงยโรป (Commission Recommendation : Relating to the Council of Europe Convention

for the Protection of individuals with regard to Automatic Processing of Personal Data) เพ�อประกนสทธ

ข�นพ�นฐานของประชาชน ดงน�นสหภาพยโรป จงไดกาหนดใหประเทศสมาชกใหความคมครองขอมล

สวนบคคลในระดบท�เทยบเทากนในยโรป โดยใชอนสญญาของคณะมนตรแหงยโรปเปนแนวทางในการ

ยกรางกฎหมาย ท�งน� เพ�อใหกฎหมายอยในลกษณะเปนเอกภาพท�วท�งยโรป (for the purpose of creation a

uniform level of data protection in Europe)

การคมครองขอมลสวนบคคลภายใตขอบงคบสหภาพยโรป 95/46 เร�มตนข�นในป 1995 นบเปน

บทบญญตท�มผลบงคบระหวางประเทศฉบบแรกท�ใหความคมครองขอมลสวนบคคล ท�ถกสรางข�นโดย

ประเทศสมาชกสหภาพยโรป ขอบงคบฉบบน� ใหการคมครองขอมลสวนบคคล และเสรภาพในการ

เคล�อนไหวของขอมล ท�งยงใหการรบรองวาขอมลจะไดรบการคมครองอยางเทาเทยมกนตลอดท�งตลาดรวม

ยโรป โดยมขอบเขตการบงคบใช คอ ในมาตรา 2 ไดใหคาจากดความของขอมลสวนบคคล (personal data)

วาหมายถงขอมลขาวสาร (information) ใดๆ ท�ช� เฉพาะตวบคคล หรอสามารถบงช�ลกษณะเฉพาะท�เก�ยวของ

กบตวบคคล ซ� งหมายถงบคคลธรรมดา (natural person) ท�เปนเจาของขอมล (data subject) การช� เฉพาะตว

บคคลอาจเปนไปโดยตรงหรอโดยออม การอางองถงขอมลสวนบคคล เชน หมายเลขประจาตว ลกษณะ

สาคญทางกาย สรระ จตใจ สถานะทางการเงน สงคม วฒนธรรม ซ� งเปนขอมลท�สามารถช� เฉพาะตวบคคล

ได และในขอบเขตของการบงคบใชท�งในการประมวลขอมลโดยวธการปกต (manual) และการประมวลผล

ขอมลโดยวธการทางอเลกทรอนกส หรอวธการอตโนมต (electronic or automatic)

ดงน�น ประชาชนทกคนในสหภาพยโรป ทกหนวยงานราชการ และในทกบรษทหางราน และ

องคกรธรกจเอกชนทกแหงตองสามารถใหความม�นใจไดวาไดมการนากฎเกณฑการคมครองไปปฏบตจรง

ในมาตรฐานเดยวกนท�วท�งสหภาพยโรป โดยมวตถประสงคหลก 2 ประการ คอเพ�อใหประเทศสมาชกของ

สหภาพยโรป มแนวทางการบญญตกฎหมายคมครองขอมลท�สอดคลองกน และเพ�อใหมมาตรฐานในการ

ปฏบตในการสงขอมลสวนบคคลภายในประเทศสมาชก

ขอบงคบฉบบน� ไดเรยกรองใหมการบญญตกฎหมายคมครองขอมลในแตละประเทศ เพ�อใหการ

คมครองประชาชนมากข�น สาหรบการคมครองขอมลสวนบคคลในสวนท�เก�ยวกบภาคเอกชน โดยเฉพาะใน

บรษทเอกชนท�ประกอบธรกจการคา ตองยดหลกการท�เปนสาระสาคญดงน�

ห น า | 64


1.การรกษาคณภาพของขอมล

2.มาตรการของการประมวลผลขอมลท�ชอบดวยกฎหมาย

3.ขอกาหนดในการประมวลผลขอมลชนดพเศษ เชน ขอมลสวนตวโดยเฉพาะ (sensitive data)

4.สทธในการไดรบแจงการเกบขอมลตางๆ ของเจาของขอมล

5.สทธในการเขาถงขอมลของเจาของขอมล

6.สทธในการคดคานการประมวลผลของเจาของขอมล

7.การรกษาความปลอดภยในการประมวลผลขอมล

8.การสงผานขอมลสวนบคคลไปยงประเทศท�สาม

นอกจากการควบคมการสงขอมลภายในประเทศสมาชกแลว สาหรบประเทศท�ไมไดเปนสมาชก

สหภาพยโรป หากจะทาการตดตอรบ-สงขอมลกบประเทศสมาชกสหภาพยโรป กตองมมาตรการการ

คมครองขอมลขาวสารท�เหมาะสมเปนท�พอใจแกสหภาพยโรปดวยเชนกน ซ� งมาตรการท�เหมาะสมท�

สหภาพยโรปไดต�งไว แมกระท�งประเทศสหรฐอเมรกา ท�มการคาและการลงทนกบประเทศสมาชกสหภาพ

ยโรปมากท�สด และมการเคล�อนไหวของขอมลขาวสารมากท�สด กยงมรปแบบการคมครองไมเหมอนกบ

สหภาพยโรป ท�งน�สหรฐอเมรกาใชระบบควบคมตนเอง(self-regulation) โดยภาคเอกชนกาหนดการควบคม

ขอมลข�นมาดวยตนเอง ซ� งท�งสองฝายมการพยายามหาวธการท�ประนประนอมเพ�อเปนทางออกและแกไข

ปญหาความขดแยงของท�งสองฝายน�

ขอบเขตของDirective ใชบงคบกบการประมวลผลขอมลสวนบคคลท� งการประมวลผลโดย

อตโนมตและการประมวลผลดวยวธการ Manual สาหรบการประมวลผลขอมลสวนบคคลดวยวธการ

Manual น�น ขอมลสวนบคคลท�ถกประมวลผลดวยวธน�ตองเปนสวนหน�งหรอมเจตนาท�จะใหเปนสวนหน�ง

ของระบบการจดเกบขอมล (Filling System เชน ระบบการจดเกบขอมลประวตคนไขของโรงพยาบาลตาง

ๆ ) อยางไรกตาม กฎหมายไมใชบงคบกบการประมวลผลขอมลโดยบคคลธรรมดาในกรณของ A purely

personal or household activity ท�งน�สาระสาคญของสหภาพยโรปน� มดงตอไปน� 19

ก.ขอมลท�กฎหมายคมครอง

คอ ขอมลสวนบคคล (Personal Data) ซ� งหมายความวา ขอเทจจรงหรอรายละเอยดใด ๆ ท�

เก�ยวกบบคคลธรรมดา (Natural Person) ท�ถกระบตวหรอสามารถถกระบตวไดไมวาโดยตรงหรอโดยออม

19 โครงการพฒนากฎหมายเทคโนโลยสารสนเทศ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต . สาระสาคญ

กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลตางประเทศ.(อดสาเนา), หนา.1-5

ห น า | 65


บคคลท�ถกระบตวหรอสามารถถกระบตวจากขอมลดงกลาว ตามกฎหมายน� เรยก Data Subject

กรณของบคคลท�ถกระบตว (Identified person) จะเปนกรณท�ระบตวบคคลดงกลาวไดจากช�อของบคคลน�น

สวนกรณของบคคลท�สามารถถกระบตว (Identifiable person) เปนกรณท�สามารถระบตวบคคลดงกลาวได

จากขอมลใดโดยใชวธการท�สมเหตสมผล (Reasonable) โดยเฉพาะจากขอมลดงตอไปน� เลขบตรประจาตว

ประชาชนซ� งถอเปนกรณระบโดยตรง สวนการระบโดยออมกเชน การระบตวบคคลโดยอาศยขอมล

เก�ยวกบลกษณะเฉพาะทางรางหาย จตใจ ฐานะทางเศรษฐกจ เอกลกษณทางวฒนธรรมและสงคม เปนตน

ข.การดาเนนการท�กฎหมายควบคม

คอ การประมวลผลขอมล (Processing) ซ� งหมายความวา การดาเนนการเก�ยวกบขอมลสวน

บคคล ไมวาโดยวธการอตโนมตหรอวธการอ�นใด เชน การเกบรวบรวม การบนทก การจดเรยบเรยง การ

เกบรกษา การแกไขเปล�ยนแปลง การคนคน consultation การใช การเปดเผยโดยการสงผาน การ

เผยแพร(dissemination) หรอโดยวธการอ�น ๆ ท�ทาใหเขาถงขอมลได การจดกลมหรอการรวมขอมล การ

ขดขวาง การลบ หรอการทาลายขอมล

เม�อพจารณาจากคานยามคาวา “ขอมลสวนบคคล” ซ� งเปนส�งท�กฎหมายประสงคจะคมครอง จะ

เหนวากฎหมายมงประสงคจะคมครองเฉพาะขอมลสวนบคคลของบคคลธรรมดาเทาน�น ดงน�น นตบคคล

จงมไดรบความคมครองตามกฎหมายน� บคคลท�ถกควบคมคอ ผควบคมขอมล (Controller) และผ

ประมวลผลขอมล (Processor) ซ� งผควบคมขอมลหมายความวา บคคลธรรมดาหรอนตบคคล เจาหนาท�

ของรฐ หนวยงานหรอองคกรอ�นใด โดย โดยลาพงหรอรวมกบผอ�นกาหนดวตถประสงคและวธการใน

การประมวลผลขอมลสวนบคคลในกรณท�วตถประสงคและวธการของการประมวลผลถกกาหนดโดย

กฎหมายหรอกฎเกณฑของรฐสมาชกหรอของสหภาพยโรป ผควบคมขอมลหรอวธการแตงต�งหรอเลอกต�ง

เปนผควบคมขอมลอาจถกกกาหนดโดยกฎหมายภายในของรฐสมาชก หรอกฎหมายของสหภาพยโรป

สวนผประมวลผลขอมล หมายความวา บคคลธรรมดาหรอนตบคคล เจาหนาท�ของรฐ

หนวยงานหรอองคกรอ�นใดซ�งประมวลผลขอมลสวนบคคลแทนผควบคมขอมล แตท�งน�กมขอยกเวนท�วไป

ในการควบคม 2 กรณ คอ

(1) การประมวลผลในกจกรรมท�อยนอกขอบเขตของ Community Law เชน กจกรรมเก�ยวกบ

นโยบายตางประเทศและความม�นคง หรอการประมวลผลในกจกรรมของรฐท�เก�ยวกบกฎหมายอาญา เปน

ตน

ห น า | 66


(2) การประมวลผลโดยบคคลธรรมดาเพ�อกจกรรมสวนตว (Purely Personal and Household

Activity)

ค.หนาท�ของบคคลท�ถกควบคม

Directive กาหนดใหผควบคมขอมลมหนาท�แจงแก Supervisory Authority กอนท�จะทาการ

ประมวลผลขอมลสวนบคคลดวยวธการอตโนมต โดยในการแจงน�นตองประกอบดวยรายการขอมลดงน�

(1) ช�อท�อยของผควบคมขอมลและผแทน (ถาม)

(2) วตถประสงคของการประมวลผล

(3) ประเภทของขอมลท�เกบ

(4) ผรบขอมล

(5) วตถประสงคของการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลไปตางประเทศ

(6) ขอมลเบ�องตนเก�ยวกบมาตรการท�ใชเพ�อรกษาความปลอดภยในการประมวลผลขอมล

ท�งน� กอนการประมวลผลขอมล Directive กาหนดวาการประมวลผลขอมลสวนบคคลตอง

กระทาโดยชอบดวยกฎหมาย ซ� งการประมวลผลเชนใดถงจะเรยกวาชอบดวยกฎหมายน�น Directive ได

กาหนดไว 7 กรณดงน�

(1) ไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล (Unambiguous Consent of Data Subject)

(2) เปนกรณจาเปนเพ�อปฏบตตามสญญาหรอเปนการดาเนนการกอนเขาทาสญญา

(3) ตามท�กฎหมายกาหนด

(4) เพ�อรกษาชวตของเจาของขอมล (Vital Interest)

(5) เพ�อปฏบตภารกจท�ผลประโยชนของสาธารณะหรอจาเปนตอการปฏบตหนาท�ของเจาพนกงาน

(6) เพ�อประโยชนท�ชอบดวยกฎหมายของผควบคมขอมลหรอบคคลท�สาม และการประมวลผล

ดงกลาวไมเปนการกระทบกระเทอนตอประโยชนของการคมครองสทธข�นพ�นฐานของเจาของ

ขอมลโดยเฉพาะสทธในความเปนสวนตว

ง.หลกการท�วไปเก�ยวกบการประมวลผลขอมล

Directive กาหนดวาประเทศสมาชกตองปฏบตตอไปน� ในการดาเนนการตอขอมลสวนบคคล

อนไดแก

(1) ขอมลสวนบคคลตองถกประมวลผลอยางเปนธรรมและชอบดวยกฎหมาย

ห น า | 67


(2) ขอมลสวนบคคลตองถกจดเกบโดยมวตถประสงคท�ชดเจน แนนอน และชอบดวยกฎหมาย

(specified, explicit and legitimate purposes) นอกจากน�จะตองไมมการประมวลผลขอมลท�

ขดแยงกบว ตถประสงคน� น เว นแตการประมวลผลขอมลท� มว ตถประสงคทางดาน

ประวตศาสตร สถต หรอวทยาศาสตร

(3) ขอมลสวนบคคลตองมความเพยงพอ (adequate) ไมมากเกนจาเปน (not excessive) และ

สอดคลองกบวตถประสงคในการจดเกบ หรอประมวลผลขอมลน�น

(4) ขอมลสวนบคคลตองมความถกตองครบถวน และกรณจาเปนตองเปนปจจบนดวย

(5) ไมควรเกบไวในรปแบบท�สามารถระบตวบคคลผเปนเจาของขอมลไวนานเกนไป อกท�งตอง

ใชมาตรการท�เหมาะสมในการรกษาความปลอดภยของขอมล

นอกจากน�ตามขอตกลงไดกาหนดใหมขอมลชนดพเศษ (Sensitive Data) ซ� งกฎหมายกาหนดให

เปนหนาท�ของผควบคมการประมวลผลขอมลสวนบคคลท�ตองใชมาตรการทางเทคนคและการจดการท�

เหมาะสมเพ�อคมครองขอมลสวนบคคลจาก

(1) การทาลายขอมลโดยอบตเหตหรอโดยมชอบดวยกฎหมาย

(2) การสญเสยขอมลโดยอบตเหต

(3) การแกไขเปล�ยนแปลงโดยอบตเหต

(4) การเปดเผยหรอการเขาถงโดยปราศจากอานาจ และ

(5) ปองกนการประมวลผลท�มชอบดวยกฎหมายทกรปแบบ

การพจารณาถงความเหมาะสมท�ใชในการคมครองขอมลสวนบคคลน�นตองพจารณาถงความ

เส�ยงท�เกดข�นจากการประมวลผล และลกษณะของขอมลท�ทาการประมวลผล

โดยสรปขอกาหนดของ EU ไดกาหนดใหรฐสมาชกอนญาตใหมการประมวลผลขอมลสวน

บคคลภายใตหลกท�วไป ดงน� 20

(1) ไดรบความยนยอมโดยชดแจงจากเจาของขอมล

(2) การประมวลผลจะทาไดเทาท�จาเปนในการทานตกรรมสญญาใด ๆ ของผเปนเจาของขอมล

เทาน�น

(3) การประมวลผลจะตองอยภายใตกรอบของกฎหมาย

(4) การประมวลผลจะตองกระทาเพ�อปกปองผลประโยชนสาคญของผเปนเจาของขอมล

20 สานกงานเลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต. โครงการพฒนากฎหมายเทคโนโลยสารสนเทศ.

พมพคร �งท� 3.( กรงเทพมหานคร: เดอนตลา , 2544.) ,หนา. 99-100.

ห น า | 68


(5) การประมวลผลจาเปนท�จะตองกระทาเพ�อผลประโยชนของสาธารณะ หรอในการ

ดาเนนงานของหนวยงานของรฐท�ไดรบมอบหมายใหเปนผควบคมขอมล หรอเปดเผยขอมลตอบคคลท�สาม

(6) การประมวลผลท�จาเปนและอยภายใตกรอบของกฎหมายจะตองไมกระทบตอผลประโยชน

หรอสทธข�นพ�นฐานของผเปนเจาของขอมล

ท�งน� ตามขอกาหนดของสหภาพยโรปยงไดใหความสาคญเก�ยวกบความลบและความม�นคง

รวมถงขอยกเวนในการเปดเผยขอมลกรณท�มไดนาขอมลไปใชประโยชนสาธารณะ แตนาไปใชเพ�อ

ประโยชนสวนตว และกาหนดเก�ยวกบเร� องความเสยหายท�เกดข� นตอ ผเปนเจาของขอมล เม�อมการ

ประมวลผลโดยไมชอบดวยกฎหมาย และการเปดเผยขอมลจะตองไมละเมดตอความม�นคงของรฐ

จ.การสงหรอโอนขอมลสวนบคคลไปตางประเทศ

Directive หามมใหมการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลเพ�อประมวลผลหรอเจตนาท�จะ

ประมวลผลไปยงประเทศท�มไดเปนสมาชกสหภาพยโรป เวนแต ประเทศท�รบขอมลจะไดใหความคมครอง

ขอมลสวนบคคลใน “ระดบท�เพยงพอ (Adequate Level)” อยางไรกตาม Directive กกาหนดขอยกเวนไว

เชน ไดรบความยนยอมอยางชดแจงจากเจาของขอมล หรอการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลจาเปนเพ�อ

ปฏบตตามสญญาท�เจาของขอมลและผควบคมขอมลเปนคกรณตอกน หรอเพ�อปฏบตการใหเปนไปตาม

ขอตกลงกอนเขาทาสญญาตามคารองขอของเจาของขอมล

ฉ.สทธของเจาของขอมล

Directive ไดกาหนดสทธของเจาของขอมลท�สาคญ ๆ ไวดงน�

(1) สทธไดรบแจงขอมลตามท�กฎหมายกาหนดเม�อถกเกบรวบรวมขอมล

(2) สทธเขาถงขอมลสวนบคคลเก�ยวกบตน

(3) สทธแกไขขอมลสวนบคคลท�เก�ยวกบตนใหถกตอง

ช.องคกรท�ทาหนาท�ควบคมและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย

Directive วางแนวทางใหประเทศสมาชกสหภาพยโรป (European Union) กาหนดใหมองคกรท�ทา

หนาท�ควบคมดแลใหเปนไปตามกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลท�มความเปนอสระไวในกฎหมาย

คมครองของแตละประเทศ ซ� งประเทศสมาชกสวนใหญกจะกาหนดไวในรปของ Commissioner ซ� ง

Directive กาหนดใหกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศสมาชก อยางนอยตองกาหนดอานาจ

หนาท�ดงตอไปน�ใหกบบคคลหรอองคกรท�ทาหนาท�ควบคมดแลใหเปนไปตามกฎหมาย คอ

ห น า | 69


(1) อานาจในการสบสวน เชน อานาจในการเขาถงและเกบรวบรวมขอมลท�จาเปนตอ

การปฏบตหนาท�ของผควบคมดแล

(2) อานาจในการแทรกแซง เชน อานาจในการออกคาส�งขดขวาง ลบ หรอทาลายขอมล หรอ

การหามการประมวลผลขอมลช�วคราว

(3) รบคารองทกขเก�ยวกบการดาเนนการท�เปนการฝาฝนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลและ

วนจฉยคารองทกขดงกลาว

(4) จดทารายงานการปฏบตงานและเผยแพรรายงานดงกลาวตอสาธารณะ

(5) ผควบคมดแลและเจาหนาท�ของผควบคมดแลตองรกษาความลบของขอมลท�ม Confidential

ซ� งตนไดเขาถงเน�องจากการปฏบตหนาท�

นอกจากขอตกลงของสหภาพยโรปแลว กลมประเทศทวปยโรปไดมแนวทางอกขอหน�งของการ

คมครองขอมลขาวสารสวนบคคลตามขอตกลงของรฐสภายโรป ซ� ง ขอตกลงดงกลาว( Convention of

Council of Europe ) ไดประกาศใชเม�อป ค.ศ. 1984 มบทบญญตถงการคมครองสทธความเปนสวนตว และ

การคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล การประมวลผลโดยวธอตโนมต และการเปดเสรของการไหลเวยน

ขอมลระหวางประเทศ โดยมหลกการสาคญๆ ไดแก 21

1)หลกการเกบรวบรวมขอมล การประมวลผลขอมลตองดาเนนการโดยถกตอง และการเปดเผย

ตองทาดวยเจตนาท�สจรต

2)หลกการกาหนดระยะเวลาในการใชขอมล เม�อส�นสดความจาเปนในการใชขอมลตองยกเลก

การจดเกบทนท

3)หลกการจดเกบและการประมวลผลตองทาภายใตวตถประสงค และเพยงเทาท�จาเปน

4)หลกความถกตองของขอมลขาวสาร ตองมคณภาพ และมการปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ

5)หลกการรกษาความปลอดภยของขอมลขาวสาร มาตรการการคมครองขอมล

ขาวสารตามกฎหมายและใหความคมครองในทางเทคนค

21 นคร เสรรกษ . “การคมครองขอมลสวนบคคล : ขอเสนอเพ�อการพฒนาสทธรบรขอมลขาวสารในกระบวนการธรรมรฐ

ไทย” ,หนา.102.

ห น า | 70


ภายใตขอตกลงของรฐสภายโรปน� เพ�อควบคมการคมครองใหเปนไปตามกฎหมาย จงไดมการ

กาหนดใหมองคกรท�ช�อ The Council of European’s Committee ทาหนาท�คอยดแลการละเมดสทธสวน

บคคลอนเกดจากการละเมดขอมลขาวสารสวนบคคลดวย

2.5 กรอบการคมครองขอมลสวนบคคลตามแนวทางของสหประชาชาต (United Nations)

แนวทางน�ไดรบการจดทาข�นเม�อวนท� 14 ธนวาคม 1990 โดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดม

มตกาหนดแนวทางในการประมวลผลแฟมขอมลสวนบคคลทางคอมพวเตอร( Guidelines Concerning

Computerized Personal Data Files )ข�น เพ�อใหประเทศสมาชกปฏบตตามหลกเกณฑในการกาหนด

มาตรฐานข�นต�าเก�ยวกบการบญญตกฎหมายภายในของรฐ

สหประชาชาตกไดกาหนดหลกเกณฑเก�ยวกบขอมลสวนบคคลไวใน “แนวทางการควบ คมขอมล

สวนบคคลท�จดเกบดวยคอมพวเตอร” (Guidelines for the Regulation of Computerized Personal Data Files)

ซ� งมสาระสาคญดงน�

1.หลกความชอบดวยกฎหมายและความเปนธรรม (Principle of lawfulness and fairness)

ขอมล สวนบคคลจะตองไมถกเกบรวบรวมหรอประมวลผลดวยวธการท�ไมเปนธรรมหรอ ไมชอบ

ดวยกฎหมายและการใชขอมลสวนบคคลจะตองไมขดกบว ตถประสงคและ หลกการของกฎบตร

สหประชาชาต

2.หลกความถกตอง (Principle of accuracy)

ในการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจะตองมการตรวจสอบอยางสม�าเสมอวากระทาดวยความ

ถกตอง ขอมลมความสมบรณ ทนสมยอยเสมอ และเกบไดภายในระยะเวลาเทาท�จะมการประมวลผลหรอใช

ขอมลเหลาน�น

3.หลกการระบวตถประสงคโดยเฉพาะเจาะจง (Principle of the purpose-specification)

จะตองมการระบวตถประสงคในการจดเกบและเง�อนไขของการใชประโยชนขอมลท�เกบตาม

วตถประสงคซ� งชอบดวยกฎหมายโดย

(1) เกบรวบรวมเพยงเทาท�เก�ยวของ และเหมาะสมกบวตถประสงคท�ระบไว

(2) ขอมลสวนบคคลจะตองไมถกใชหรอเปดเผย เวนแตไดรบความยนยอมจากบคคลท�เก�ยวของ

(3) ระยะเวลาท�จดเกบขอมลสวนบคคลจะตองไมเกนกวาระยะเวลาท�การดาเนนการตาม

วตถประสงคท�ระบไวไดสาเรจลง

4.หลกการเขาถงขอมล (Principle of interested-person access)

เจาของขอมลมสทธท�จะไดรวามการประมวลผลขอมลขาวสารท�เก�ยวกบตน โดยไดรบขอมลใน

รปแบบท�เขาใจไดในเวลาอนสมควรและปราศจากคาใชจาย และสามารถขอใหแกไขหรอลบในกรณมการ

เกบขอมลโดยไมชอบดวยกฎหมาย ไมจาเปน หรอมการเกบขอมลโดยไมถกตอง ขอกาหนดแหงหลกการน�

ใหบงคบใชกบบคคลทกคนโดยไมคานงถงสญชาตหรอ ถ�นท�อย

ห น า | 71


5.หลกการไมเลอกปฏบต (Principle of non-discrimination)

หามเกบรวบรวมขอมลซ� งอาจทาใหเกดการเลอกปฏบตท�ขดตอกฎหมาย เชน ขอมลเก�ยวกบเช�อชาต

เผาพนธ สผว พฤตกรรมทางเพศ ความคดเหนทางการเมอง การนบถอศาสนา ความเช�อทางปรชญาหรอ

ความเช�ออ�นๆ รวมท�งขอมลการเปนสมาชกสหภาพ หรอสมาคมทางการคา

6.การกาหนดขอยกเวน (Power to make exceptions)

ขอยกเวนจากหลกการขอท� 1-4 อาจกาหนดไดในกรณจาเปนเพ�อรกษาความม�นคงของชาต ระเบยบ

สงคม สาธารณสข หลกคณธรรม และสทธและเสรภาพของบคคลอ�น

ขอยกเวนจากหลกการขอท� 5 อาจเปนกรณเพ�อการปองกนการเลอกปฏบต ภายใตขอบญญตของ

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนหรอกลไกของกฎหมายอ�นๆ ท�เก�ยวกบการคมครองสทธมนษยชนและ

การปองกนการเลอกปฏบต

7.หลกการรกษาความปลอดภย (Principle of security)

จะตองมการรกษาความปลอดภยขอมลท�จดเกบ เพ�อปองกนอนตรายท�งจากภยธรรมชาต การสญ

หายหรอเสยหาย การทาลายโดยบคคล การเขาถงโดยปราศจากอานาจ การใชในทางท�ผด หรอการทาลาย

โดยไวรสคอมพวเตอร

8.การกากบดแล (Supervision and sanctions)

กฎหมายของประเทศตางๆ จะตองระบหนวยงานท�รบผดชอบในการ ควบคมดแลและใหคาแนะนา

เก�ยวกบการปฏบตตามหลกการน�

9.การสงขอมลขามพรมแดน (Transborder data flows)

การสงขอมลระหวางประเทศจะสามารถกระทาไดในกรณท�ประเทศสองประเทศหรอ มากกวาสอง

ประเทศ มกลไกในการคมครองสทธความเปนสวนตวในระดบเดยวกน

10.ขอบเขตการใชขอปฏบต (Field of application)

หลกปฏบตดงกลาวควรไดมการปฏบตใชสาหรบขอมลในภาครฐและเอกชนท�จด เกบดวย

คอมพวเตอร (Computerized Files) เชนเดยวกบการจดเกบดวยวธการอ�นๆ ท�มการปรบปรงใหเหมาะสมกบ

เอกสารท�จดเกบดวยมอ (Manual Files)

2.6 กรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของ APEC

กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก หรอ เอเปค ซ� งไทยเปนสมาชกอย ไดกาหนด

หลกเกณฑเก�ยวกบขอมลสวนบคคล (APEC Information Privacy Principles) ซ� งมสาระสาคญโดยสรปดงน�

1.เพ�อเปนการรกษาผลประโยชนของบคคลในเร�องสทธความเปนสวนตว จงตองมการกาหนด

มาตรการการคมครองขอมลสวนบคคล เพ�อปองกนการใชขอมลโดยมชอบ และปองกนความเสยหายท�จะ

เกดจากการใชโดยมชอบ ไมวาจะเปนการเกบ การใช และการสงตอ

ห น า | 72


2.ตองแจงเจาของขอมลอยางชดเจนวาจะมการ เกบขอมลสวนบคคล วตถประสงคการเกบ ประเภท

บคคลหรอองคกรท�ขอมลสวนบคคลอาจไดรบการเปดเผย ตองแจงสทธของเจาของขอมลและมาตรการท�จะ

ใชในการจากดการใช การเปดเผย การเขาถง และการแกไข ท�งน� ตองแจงกอนหรอในขณะท�เกบ หรอเรว

ท�สดหลงการจดเกบ

3.ตองมการจดเกบอยางจากดเทาท�เปนไปตามวตถประสงคของการเกบ การเกบตองทาโดยวธท�ถก

กฎหมาย และวธท�เปนธรรมและเหมาะสม โดยไดแจงตอและไดขอคายนยอมจากเจาของขอมลแลว

4.ขอมลท�เกบไวจะเอาไปใชไดเฉพาะตามวตถประสงคของการเกบเทาน�น เวนแตไดรบคายนยอม

จากเจาของขอมลหรอเปนไปตามขอยกเวนตามท�กฎหมาย กาหนด

5.เจาของขอมลมสทธเลอกวาจะยนยอมใหมการเกบ ใช และเปดเผยขอมลสวนบคคลของตน

6.ขอมลท�จดเกบตองมความถกตอง สมบรณ เปนปจจบน ตามความจาเปนและตามวตถประสงค

การเกบ

7.ตองมมาตรการคมครองขอมลอยางเหมาะสมเพ�อปองกนอนตรายท�อาจเกดข�น ไมวาจะเปนการ

สญหาย-เสยหาย-การเขาถงขอมลสวนบคคลโดยไมไดรบอนญาต การทาลายโดยไมไดรบอนญาต การใช-

ปรบเปล�ยนแกไข-เปดเผยโดยมชอบ

8.เจาของขอมลมสทธรบรวามการเกบขอมลสวนบคคลของตนหรอไม และมสทธเขาถงขอมลของ

ตนเอง และมสทธขอใหตรวจสอบความถกตองและขอใหปรบปรง แกไข เพ�มเตม หรอทาลายขอมลของตน

9.ผเกบขอมลจะตองรบผดชอบการจดมาตรการตางๆ ใหเปนไปตามหลกเกณฑดงกลาว การสง

ขอมลสวนบคคลไปยงบคคลหรอองคการอ�นๆ ไมวาภายในประเทศหรอสงไปยงตางประเทศ จะตองได

รบคายนยอมจากเจาของขอมล และจะตองมมาตรการท�เหมาะสมท�ประกนไดวาบคคลหรอองคกรท�ไดรบ

ขอมลไปแลว จะเกบรกษาขอมลใหเปนไปตามหลกเกณฑน�

สาหรบรายละเอยดของAPEC Privacy Framework น� คณะท�ปรกษาจะไดนาเสนอในบทท� 4ตอไป

กลาวโดยสรป การคมครองขอมลสวนบคคลในกฎหมายระหวางประเทศและขอตกลงระหวาง

ประเทศ โดยบทบญญตท�มผลบงคบใชไดแก สนธสญญาฉบบตางๆ ไมวาจะเปนแนวทางของ OECD

ขอบงคบสหภาพยโรป 95/46 หรอขอตกลงของรฐสภาแหงยโรป ลวนเปนกรอบท�ใชบงคบเก�ยวกบการสง

และรบขอมลขาวสารระหวางประเทศ หลกสาคญประการหน� งท�ปรากฏอยในกฎหมายน� คอบทบญญตวา

ดวยเร�องการสงขอมลสวนบคคลระหวางประเทศ (International data transfers or Trans-border data flows)

ซ� งกาหนดวาการแลกเปล�ยนขอมลจะดาเนนการไดเฉพาะระหวางประเทศท�มกฎหมายหรอมมาตรการใน

การใหความคมครองขอมลสวนบคคลท�มมาตรฐานเพยงพอ กฎเกณฑดงกลาวเปนผลมาจากการสงขอมลใน

บางกรณท�ตองอยภายใตบทบญญตระหวางประเทศ เชน การสงขอมลไปยงประเทศสมาชกสหภาพยโรป

ซ� งตองปฏบตตามขอบงคบสหภาพยโรป ท�กาหนดมาตรการเพ�อการคมครองขอมล โดยไดกาหนดหามสง

และรบขอมลขาวสารกบประเทศท�ไมมมาตรการท�มมาตรฐานในการคมครองความเปนสวนตวในขอมล

สวนบคคลและมาตรการรกษาความปลอดภยของขอมลขาวสารอยางเพยงพอ

ห น า | 73


2.7 การคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทย

เ ม�อพจารณาถงการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทย จะพบวารฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยไดรบการยอมรบและบญญตไวเปนสทธของบคคลประเภทหน� ง ดงจะเหนไดจาก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 มาตรา 35 วา

“สทธของบคคลในครอบครว เกยรตยศ ช�อเสยง ตลอดจนความเปนอยสวนตวยอมไดรบความ

คมครอง

การกลาวหรอไขขาวแพรหลายซ� งขอความหรอภาพไมวาดวยวธใดไปยงสาธารณชน อนเปนการ

ละเมดหรอกระทบถงสทธของบคคลในครอบครว เกยรตยศ ช�อเสยง หรอความเปนอยสวนตวจะกระทา

มได เวนแตกรณท�เปนประโยชนตอสาธารณะ

บคคลยอมมสทธไดรบความคมครองจากการแสวงประโยชนโดยมชอบจากขอมลสวนบคคลท�

เก�ยวกบตน ท�งน� ตามท�กฎหมายบญญต”

นอกเหนอจากบทบญญตรฐธรรมนญดงกลาวการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทยยง

ปรากฏอยในพระราชบญญตเฉพาะตางๆ โดยอาจแบงการคมครองออกเปนการคมครองขอมลสวนบคคลท�

อยในภาครฐตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.2540 และขอมลสวนบคคลในภาคเอกชน

ซ� งกระจดกระจายอยในพระราชบญญตเฉพาะตางๆ แตอยางไรกตามเม�อศกษาสารวจถงบรรดา

พระราชบญญตเฉพาะตางๆน�น กจะพบวามหลกเกณฑและเง�อนไขท�แตกตางกนไปแตละเร�อง ยงไมม

พระราชบญญตกลางท�คมครองขอมลสวนบคคลเชนเดยวกบตางประเทศ ซ� งปจจบนทางภาครฐกไดมความ

พยายามผลกดนรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคลแตกยงไมผานการพจารณาจากรฐสภา

1) การคมครองภายใตพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดบญญตการคมครองขอมลสวนบคคลใน

ภาครฐอยในหมวด 3 ต�งแตมาตรา 21 ถงมาตรา 25 22 ซ� งมสาระสาคญอย 2 ประการ คอ การรบรองสทธของ

22 มาตรา 21 เพ�อประโยชนแหงหมวดน � “บคคล” หมายความวา บคคลธรรมดาท�มสญชาตไทย และบคคลธรรมดาท�ไมม

สญชาตไทยแตมถ�นท�อยในประเทศไทย

มาตรา 22 สานกขาวกรองแหงชาต สานกงานสภาความม�นคงแหงชาต และหนวยงานของรฐแหงอ�นตามท�กาหนดใน

กฎกระทรวง อาจออกระเบยบโดยความเหนชอบของคณะกรรมการกาหนดหลกเกณฑ วธการ และเง�อนไขท�มใหนา

บทบญญตวรรคหน�ง (3) ของมาตรา 23 มาใชบงคบกบขอมลขาวสารสวนบคคลท�อยในความควบคมดแลของหนวยงาน

ดงกลาวกได

ห น า | 74


หนวยงานของรฐแหงอ�นท�จะกาหนดในกฎกระทรวงตามวรรคหน�งน �น ตองเปนหนวยงานของรฐซ�งการเปดเผย

ประเภทขอมลขาวสารสวนบคคลตามมาตรา 23 วรรคหน�ง (3) จะเปนอปสรรครายแรงตอการดาเนนการของหนวยงาน

ดงกลาว

มาตรา 23 หนวยงานของรฐตองปฏบตเก�ยวกบการจดระบบขอมลขาวสารสวนบคคลดงตอไปน �

(1) ตองจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลเพยงเทาท�เก�ยวของ และจาเปนเพ�อการดาเนนงานของหนวยงาน

ของรฐใหสาเรจตามวตถประสงคเทาน �น และยกเลกการจดใหมระบบดงกลาวเม�อหมดความจาเปน

(2) พยายามเกบขอมลขาวสารโดยตรงจากเจาของขอมล โดยเฉพาะอยางย�งในกรณท�จะกระทบถงประโยชนได

เสยโดยตรงของบคคลน �น

(3) จดใหมการพมพในราชกจจานเบกษา และตรวจสอบแกไขใหถกตองอยเสมอเก�ยวกบส�งดงตอไปน �

(ก) ประเภทของบคคลท�มการเกบขอมลไว

(ข) ประเภทของระบบขอมลขาวสารสวนบคคล

(ค) ลกษณะการใชขอมลตามปกต

(ง) วธการขอตรวจดขอมลขาวสารของเจาของขอมล

(จ) วธการขอใหแกไขเปล�ยนแปลงขอมล

(ฉ) แหลงท�มาของขอมล

(4) ตรวจสอบแกไขขอมลขาวสารสวนบคคลในความรบผดชอบใหถกตองอยเสมอ

(5) จดระบบรกษาความปลอดภยใหแกระบบขอมลขาวสารสวนบคคล ตามความเหมาะสม เพ�อปองกนมใหมการ

นาไปใชโดยไมเหมาะสมหรอเปนผลรายตอเจาของขอมล

ในกรณท�เกบขอมลขาวสารโดยตรงจากเจาของขอมล หนวยงานของรฐตองแจงใหเจาของขอมลทราบลวงหนา

หรอพรอมกบการขอขอมลถงวตถประสงคท�จะนาขอมลมาใช ลกษณะการใชขอมลตามปกต และกรณท�ขอขอมลน �นเปน

กรณท�อาจใหขอมลไดโดยความสมครใจหรอเปนกรณมกฎหมายบงคบ

หนวยงานของรฐตองแจงใหเจาของขอมลทราบในกรณมการใหจดสงขอมลขาวสารสวนบคคลไปยงท�ใดซ�งจะเปน

ผลใหบคคลท�วไปทราบขอมลขาวสารน �นได เวนแตเปนไปตามลกษณะการใชขอมลตามปกต

มาตรา 24 หนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลท�อยในความควบคมดแลของตนตอหนวยงาน

ของรฐแหงอ�นหรอผอ�น โดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอของเจาของขอมลท�ใหไวลวงหนาหรอในขณะน �นมได เวน

แตเปนการเปดเผยดงตอไปน �

(1) ตอเจาหนาท�ของรฐในหนวยงานของตน เพ�อการนาไปใชตามอานาจหนาท�ของหนวยงานของรฐแหงน �น

(2) เปนการใชขอมลตามปกตภายในวตถประสงคของการจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลน �น

(3) ตอหนวยงานของรฐท�ทางานดวยการวางแผน หรอการสถต หรอสามะโนตางๆ ซ�งมหนาท�ตองรกษาขอมล

ขาวสารสวนบคคลไวไมใหเปดเผยตอไปยงผอ�น

(4) เปนการใหเพ�อประโยชนในการศกษาวจย โดยไมระบช�อหรอสวนท�ทาใหรวาเปนขอมลขาวสารสวนบคคลท�

เก�ยวกบบคคลใด

(5) ตอหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอ�นของรฐตามมาตรา 26 วรรคหน�ง เพ�อการตรวจด

คณคาในการเกบรกษา

ห น า | 75


ประชาชนในการเขาถงขอมล และการคมครองขอมลสวนบคคลของประชาชน ซ� งหลกการสาคญในการ

คมครองขอมลสวนบคคลคอ หากหนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลสวนบคคลท�หนวยงานของตนเกบรกษา

อย ไมวาจะเปนการเปดเผยตอหนวยงานราชการอ�นๆ หรอตอบคคลอ�นๆ จะตองไดรบความยนยอมจาก

เจาของขอมล เวนแตกรณท�กฎหมายยกเวนให

อยางไรกตาม ยงคงปรากฏใหเหนอยท �วไปวา ขอมลสวนบคคลของประชาชนท�หนวยงานของรฐม

หนาท�ตองควบคมดแลและคมครองอยางดน�น ถกเปดเผยและนาไปใชประโยชนกนอยบอยคร� ง โดยไมได

รบคายนยอมจากเจาของขอมลแตอยางใด

นอกจากน� ขอมลสวนบคคลท�อยในความครอบครองของหนวยงานของรฐบางแหง ยงไมไดรบการ

คมครองหรอการเกบรกษาไวดเทาท�ควร เพราะปรากฏวามการนาเสนอขาวทางส�อตางๆ วามการนาขอมล

สวนบคคลบางสวนออกไปใชในทางท�ไมเหมาะสมอยบอยคร� ง เชน กรณผสมครรบเลอกต�งไปสบคนวน

(6) ตอเจาหนาท�ของรฐ เพ�อการปองกนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย การสบสวน การสอบสวน หรอการ

ฟองคด ไมวาเปนคดประเภทใดกตาม

(7) เปนการใหซ�งจาเปน เพ�อการปองกนหรอระงบอนตรายตอชวตหรอสขภาพของบคคล

(8) ตอศาล และเจาหนาท�ของรฐหรอหนวยงานของรฐหรอบคคลท�มอานาจตามกฎหมายท�จะขอขอเทจจรง

ดงกลาว

(9) กรณอ�นตามท�กาหนดในพระราชกฤษฎกา

การเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลตามวรรคหน�ง (3) (4) (5) (6) (7) (8) และ (9) ใหมการจดทาบญชแสดงการ

เปดเผยกากบไวกบขอมลขาวสารน �น ตามหลกเกณฑและวธการท�กาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 25 ภายใตบงคบมาตรา 14 และมาตรา 15 บคคลยอมมสทธท�จะไดรถงขอมลขาวสารสวนบคคลท�

เก�ยวกบตน และเม�อบคคลน �นมคาขอเปนหนงสอ หนวยงานของรฐท�ควบคมดแลขอมลขาวสารน �นจะตองใหบคคลน �น

หรอผกระทาการแทนบคคลน �นไดตรวจดหรอไดรบสาเนาขอมลขาวสารสวนบคคลสวนท�เก�ยวกบบคคลน �น และใหนา

มาตรา 9 วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม

การเปดเผยรายงานการแพทยท�เก�ยวกบบคคลใด ถากรณมเหตอนควรเจาหนาท�ของรฐจะเปดเผยตอเฉพาะแพทย

ท�บคคลน �นมอบหมายกได

ถาบคคลใดเหนวาขอมลขาวสารสวนบคคลท�เก�ยวกบตนสวนใดไมถกตองตามท�เปนจรง ใหมสทธย�นคาขอเปน

หนงสอใหหนวยงานของรฐท�ควบคมดแลขอมลขาวสารแกไขเปล�ยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนน �นได ซ�งหนวยงาน

ของรฐจะตองพจารณาคาขอดงกลาว และแจงใหบคคลน �นทราบโดยไมชกชา

ในกรณท�หนวยงานของรฐไมแกไขเปล�ยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารใหตรงตามท�มคาขอ ใหผน �นมสทธอทธรณตอ

คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารภายในสามสบวนนบแตวนไดรบแจงคาส�งไมยนยอมแกไขเปล�ยนแปลง

หรอลบขอมลขาวสาร โดยย�นคาอทธรณตอคณะกรรมการ และไมวากรณใดๆ ใหเจาของขอมลมสทธรองขอใหหนวยงาน

ของรฐหมายเหตคาขอของตนแนบไวกบขอมลขาวสารสวนบคคลท�เก�ยวของได

ใหบคคลตามท�กาหนดในกฎกระทรวงมสทธดาเนนการตามมาตรา 23 มาตรา 24 และมาตราน �แทนผ เยาว คนไร

ความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ หรอเจาของขอมลท�ถงแกกรรมแลวกได

ห น า | 76


เดอนปเกดของผท�อยในเขตรบเลอก ต�งเพ�อสงจดหมายไปอวยพรวนเกด ซ� งคณะกรรมการขอมลขาวสาร

ของราชการเหนวา พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.2540 มจดมงหมายท�จะคมครองขอมล

สวนบคคลมใหถกเปดเผย หรอถกนาไปใชอยางไมเหมาะสม หรอเปนผลเสยหายตอเจาของขอมล และการ

เปดเผยขอมลสวนบคคลจะตองไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล เวนแตเปนการเปดเผยตามขอยกเวน

ตามท�กฎหมายกาหนดไว ดงน�น เพ�อใหการปฏบตเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลท�อยในความครอบ

ครองของหนวยงานของรฐเปนไปอยางถกตอง คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการไดมหนงสอแจง

กาชบหนวยงานของรฐเม�อวนท� 8 มถนายน พ.ศ.2549 กาชบหนวยงานตางๆ ของรฐใหปฏบตตาม

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.2540 โดยเครงครดตอไป

2) การเตรยมออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทย

ปจจบนปญหาการลวงละเมดขอมลสวนบคคลเกดข�นมอยเปนจานวนมาก โดยเฉพาะการนาขอมล

สวนบคคลไปใชประโยชน เปดเผยหรอเผยแพรจนทาใหเกดความเสยหาย ปจจบนแมประเทศไทยมการ

คมครองขอมลสวนบคคลโดยบทบญญตของ พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 แต

เน�องจากใชบงคบเฉพาะในหนวยงานของรฐเทาน� น สงผลใหไมครอบคลมขอมลสวนบคคลท�อยใน

ภาคเอกชน ซ� งมปรมาณขอมลท�จดเกบไมนอยกวาขอมลในภาครฐ เชน ขอมลในธนาคารพาณชย ขอมลใน

โรงพยาบาลเอกชน ขอมลพนกงานลกจางในบรษท หางรานเอกชนตาง ๆ ขอมลลกคา ขอมลสมาชก

กจกรรมทางธรกจ ขอมลของผสมครเปนสมาชกบตรและบรการตาง ๆ ดงน�น เพ�อใหการคมครองสทธใน

ขอมลสวนบคคลเปนไปอยางมประสทธภาพ และลดชองวางของกฎหมายท�มอย จงควรมบทบญญตของ

กฎหมายท�มลกษณะเปนกฎหมายกลาง เพ�อขยายขอบเขตการคมครองสทธและเสรภาพ ใหครอบคลมขอมล

สวนบคคลท�งหมด สานกนายกรฐมนตร โดยสานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ ไดศกษา

เตรยมการดาเนนงานเพ�อการคมครองขอมลสวนบคคลของประชาชน และยกราง พระราชบญญตคมครอง

ขอมลสวนบคคลข�นมา โดยรางพระราชบญญตฯ ดงกลาวมสาระสาคญสรปได ดงน�

1. กาหนดใหม “คณะกรรมการคมครองขอมลสวนบคคล” และกาหนดอานาจหนาท�ของ

คณะกรรมการ

2. จดต�งสานกงานคณะกรรมการคมครองขอมลสวนบคคล โดยเปนสานกงานในสงกดของ

สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ พรอมท�งกาหนดอานาจหนาท�ของสานกงาน

3. กาหนดหลกเกณฑ เง�อนไข และวธการเก�ยวกบการประมวลผลขอมลสวนบคคล ไดแก การเกบ

รวบรวม การใชและการเปดเผย รวมท�งการเกบรกษา การแกไขและการโอนขอมลสวนบคคล

4. กาหนดสทธของเจาของขอมลสวนบคคล

5. กาหนดความรบผดทางแพง และบทลงโทษทางอาญาสาหรบผกอใหเกดความเสยหายแกเจาของ

ขอมลสวนบคคล

ห น า | 77


รางกฎหมายดงกลาว คณะรฐมนตรในการประชม เม�อ 1 สงหาคม พ.ศ.2549 ไดอนมตหลกการราง

พ.ร.บ.คมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. .... และใหสงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณา ซ� ง

หลงจากสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณาแลว รฐบาลท�นาโดยนายอภสทธ� เวชชาชวะเปน

นายกรฐมนตรไดสงรางกฎหมายดงกลาวไปยงรฐสภาเม�อเดอนตลาคม 2552 แตยงไมไดรบการบรรจเปน

วาระเพ�อพจารณาของรฐสภา จนกระท�งไดมการยบสภาผแทนราษฎร รฐบาลท�ข�นมาใหมคอนางสาวย�ง

ลกษณ ชนวตร ไดเสนอรางดงกลาวไปยงรฐสภาอกคร� ง เม�อเดอนกมภาพนธ พ.ศ.2556 แตกยงไมผาน

พจารณาของสภาผแทนราษฎรเน�องจากไดมการรฐประหารเม�อวนท� 22 พฤษภาคม พ.ศ.2557 ทาใหราง

กฎหมายดงกลาวตกไปอกคร� ง ในปจจบนรฐบาลชดใหมท�นาโดย พลเอก ประยทธ จนทรโอชา กไดเหน

ความสาคญของกฎหมายจงเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวเขาสการพจารณาของสภานตบญญตแหงชาต

โดยมการจดลาดบวาเปนกฎหมายท�มความสาคญเรงดวน

ห น า | 78


บทท� 3

ผลการศกษาการเขารวม APEC Privacy Framework ของประเทศไทย

ประสบการณและมมมองจากญ�ปนและประเทศอ�นๆ ในภมภาค

การนาเสนอเน�อหาของรายงานการศกษาบทน� ของคณะผศกษามงตอบคาถามวาการยอมรบและ

ปฏบตตามมาตรฐานสากลดานการคมครองขอมลสวนบคคล โดยเฉพาะกรอบความเปนสวนตวของเอเปค

(APEC Privacy Framework) จะสงผลดตอสถานการณการคมครองขอมลสวนบคคลในฐานะการยกระดบ

มาตรฐานการคมครองสทธของประชาชนไทยไดอยางไร โดยสารวจสภาพการคมครองขอมลสวนบคคล

ในบรบทความจาเปนเชงธรกจและการคาระหวางประเทศของการสงตอขอมลขามพรมแดน โดยเฉพาะ

วเคราะหพฒนาการระบบกฎหมายของประเทศญ�ปน และสภาพปจจบนของระบบกฎหมายของประเทศ

อ�นๆ ในภมภาค โดยเฉพาะประเทศสมาชกอาเซยน เชน มาเลเซย สงคโปร ฟลปปนส อนโดนเซย ซ� งจะ

เพ�มพนความสาคญในอนาคตอนใกลท�ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะมบทบาทในภมภาคน�มากข�น

ในการเดนทางไปประเทศญ�ปนของคณะท�ปรกษา เม�อวนท� 10-16 กรกฎาคม 2557 คณะท�ปรกษา

ไดพบปะและหารอกบนกวชาการ ผบรหารและบคลากรจากหนวยงานตางๆท�งภาครฐ ภาคเอกชน และ

องคกรพฒนาภาคประชาสงคม(Non-governmental Organization) ซ� งคณะท�ปรกษาไดสรปรวบรวมผล

การศกษาเพ�อจดทาขอพจารณาเร�องการเขารวมกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค (APEC

Privacy Framework) ของประเทศไทย จากประสบการณและมมมองของประเทศญ�ปนดงน�

3.1 กรณศกษาของประเทศญ�ปน

ญ�ปนเปนประเทศพฒนาแลวและเปนประเทศคคาท�สาคญของไทย เน�องจากการลงทนของนก

ลงทนญ�ปนสงผลกระทบตอสภาพเศรษฐกจและการจางงานของประเทศไทยอยางมาก รวมไปถงแนวโนม

การลงทนในดานเทคโนโลยและธรกจบรการดานอ�นๆ ซ� งจะเก�ยวของกบการจดเกบ ใช และเผยแพรขอมล

สวนบคคลดวยไมมากกนอย นอกจากน� ญ�ปนตองเผชญแรงกดดนใหมมาตรการคมครองความเปนสวนตว

จากตางประเทศ เชนเดยวกบไทยและประเทศเอเชยอ�นๆ อกท�งญ�ปนเปนประเทศท�กระตอรอรนในการหา

โอกาสทางการคาใหกบภาคธรกจของตนเอง ดงน�น กรณศกษาในการพฒนากฎหมายเก�ยวกบการคมครอง

ขอมลสวนบคคลญ�ปนนาจะชวยสรางความเขาใจและเสนอแนวทางบางประการใหกบประเทศไทยได

ห น า | 79


3.1.1ความเปนมาของกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของญ�ปน

1) การคมครองขอมลสวนบคคลชวงเวลา กอนป ค.ศ. 2003

นบต�งแตป ค.ศ.1980 ความต�นตวเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศญ�ปนเกดข�น

พรอมกบการใชเทคโนโลยโดยเฉพาะการจดการขอมลโดยคอมพวเตอรท�มากข�น กฎเกณฑเก�ยวกบการ

คมครองขอมลสวนบคคลน�นเร�มจากหนวยงานปกครองสวนทองถ�นท�ตองดแลจดการขอมลเก�ยวกบความ

เปนอยของประชาชนเปนจานวนมาก นาไปสการออกกฎหมายในป ค.ศ. 1988 เพ�อควบคมการใชขอมลสวน

บคคลในรปแบบของแฟมขอมลทางคอมพวเตอรท�อยในครอบครองของหนวยงานของรฐ ถงแมกฎหมายน�

จะต�งอยบนพ�นฐานของหลกวตถประสงคเฉพาะเจาะจงตามแนวทางของ OECD Guidelines หากแตกม

ขอจากดใหบงคบใชกบขอมลบางรปแบบเทาน�น

สวนในภาคเอกชนแตเดมมการออกแนวปฏบต (guidelines) โดยกระทรวงท�กากบดแลภาคธรกจ

น�นๆ โดยเฉพาะภาคการเงนและโทรคมนาคม ถงแมการกากบดแลจะทาไดอยางใกลชดเน�องดวยโครงสราง

เศรษฐกจของญ�ปนมความเช�อมโยงสงระหวางภาคธรกจและหนวยงานรฐ แตกไมไดต�งอยบนพ�นฐานของ

กฎหมายท�กาหนดขอบเขตชดเจนและเปนมาตรฐานเดยวกน

2) การคมครองขอมลสวนบคคลชวงหลงป ค.ศ. 2003

ในประเทศญ�ปนเม�อมการใชเทคโนโลยท�มความซบซอนมากข�น ปรากฏวาเกดคดท�เก�ยวของกบ

การท�ขอมลสวนบคคลโดยเฉพาะขอมลเก�ยวกบสขภาพร�วไหลและถกนาไปใชในทางมชอบ สรางความไม

สบายใจใหเกดข�นกบประชาชนหลายคร� ง และมความจาเปนในการปฏรปการจดการขอมลของระบบ

ราชการ ในป ค.ศ. 2003 จงมการจดระเบยบกฎหมายท�เก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลใหมอยางเตม

รปแบบ โดยมออกกฎหมาย 5 ฉบบเพ�อใหครอบคลมทกภาคสวน

กฎหมายท�เปนหวใจสาคญคอกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคล โดยคร� งแรกมลกษณะเปน

กฎหมายท�วไปท�กาหนดแนวคด หลกความรบผด และนโยบายพ�นฐาน ซ� งเปนหลกการท�วไปท�ท�งภาครฐ

และเอกชนตองยดถอ โดยคานงถงความเปนไปไดในการดาเนนธรกจการคา รวมท�งคานงถงสทธเสรภาพใน

การแสดงออกและสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญประการอ�นๆ สวนในคร� งหลงของกฎหมายน� กาหนด

ขอบงคบสาหรบภาคเอกชน ถอเปนการสรางฐานความชอบธรรมทางกฎหมายเพ�อกากบการเกบและใช

ขอมลสวนบคคลโดยภาคธรกจเปนคร� งแรก

ห น า | 80


กฎหมายสาคญอกฉบบคอ กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลท�จดเกบโดยหนวยงานรฐ ซ� งแกไข

ขอจากดของกฎหมายป 1988 ในการกากบดแลขอมลของภาครฐ โดยกาหนดใหครอบคลมถงฐานขอมลท�

ไมใชขอมลอเลกทรอนกส และเพ�มเตมบทบญญตในทางอาญาสาหรบพนกงานเจาหนาท�ของรฐผเปดเผย

ขอมลสวนบคคลโดยไมมเหตผลอนสมควร

กฎหมายใหมอก 3 ฉบบท�ประเทศญ�ปนไดประกาศใชคอ กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลท�

จดเกบโดยองคกรอสระและองคการมหาชนอ�นๆ กฎหมายจดต�งคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมล

และคมครองขอมลสวนบคคล และกฎหมายท�จดระเบยบความสมพนธของหนวยงานตางๆ

โดยท�งหมดน� กฎหมายไดกาหนดระยะเวลาใหภาครฐและเอกชนเตรยมตวประมาณ 2 ป แลวจง

บงคบใชในป ค.ศ. 2005

3.1.2 การบงคบใชกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลกบภาคเอกชน

ลกษณะเดนของการกากบดแลหนวยงานภาคเอกชน คอการกาหนดใหกระทรวงตางๆ ท�ดแลแตละ

ภาคธรกจอยแลว ใหรบผดชอบในสวนของการบงคบใชกฎหมายเพ�อคมครองขอมลสวนบคคลดวย

กระทรวงเหลาน� จะออกแนวปฏบต (guidelines) ท�เหมาะสมสาหรบแตละภาคธรกจ เพ�อกาหนดแนวทาง

รายละเอยด และมาตรฐานท�พงปฏบตใหเปนไปในทศทางเดยวกนในภาคธรกจน�นๆ ซ� งเปนวธการบรหาร

จดการท�ทาใหสามารถคานงถงลกษณะพเศษของแตละกลมธรกจ และมความยดหยน เพราะสามารถแกไข

เพ�มเตมไดตามความเปล�ยนแปลงท�เกดข�นในแตละภาคธรกจไดอยางทนทวงท โดยเจาหนาท�ของรฐซ� ง

ทางานใกลชดกบภาคเอกชนอยแลว

อน� ง แนวปฏบตน�นไมไดมผลบงคบเขมงวดในระดบเดยวกบกฎหมายจงไมตองผานข�นตอนนต

บญญต หากแตมผลบงคบในทางปฏบต เน�องจากกฎหมายไดใหอานาจดลยพนจแกรฐมนตรแตละกระทรวง

ในการแนะนา ตกเตอน และลงโทษ โดยท�งหมดน�อาจมความแตกตางไปบางตามรายละเอยดของแตละภาค

สวน แตจะตองยดโยงอยกบกบหลกการพ�นฐานของกฎหมายป 2003 เสมอ หนวยงานท�จะเปนจดเช�อมโยง

ระหวางการกากบดแลท�งหมดคอสานกงานคมครองผบรโภค (Consumer Affairs Agency) ซ� งสะทอน

แนวคดของญ� ปนท�วาปญหาการคมครองขอมลสวนตวน� นเปนสวนหน� งของการคมครองผ บรโภค

จาเปนตองไดรบการคมครองพเศษเน�องจากมความไมเทาเทยมกนในการรบรขอมลของฝายผผลต ผ

ใหบรการ และฝายผบรโภค แตในขณะเดยวกนกเปนหนาท�ของผบรโภคเองท�จะตองพยายามทาความเขาใจ

ห น า | 81


และเลอกท�จะเปดเผยหรอไมเปดเผยขอมล รวมท�งสอดสองดแลเม�อพบผประกอบการท�ไมรบผดชอบตอ

ความเปนสวนตว

3.1.3 ระบบ Privacy Marks ของญ�ป น

นอกจากน� ยงมระบบการออกเคร�องหมายรบรองการคมครองความเปนสวนตว (privacy marks) แก

ผประกอบธรกจท�ครอบครองและมการประมวลผลขอมลสวนบคคลภายใตมาตรฐานท�ไดรบการตรวจสอบ

และรบรอง โดยม Japan Information Processing Development Center (JIPDEC) เปนองคกรสนบสนนและ

กาหนดมาตรการการออกเคร�องหมายน� ระบบน� ถกสงเสรมใหใชโดยรฐบาลญ�ปนต�งแตป 1998 แมขณะน�น

ญ�ปนจะไมมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลท�บงคบใชกบภาคเอกชนกตาม

3.1.4 กฎหมายอ�นๆ ท�เก�ยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศญ�ปน

ประเทศญ�ปนยงมบทบญญตอ�นๆ ท�ใหความคมครองขอมลสวนบคคล เชน กฎหมายวาดวยความ

รบผดชอบของผใหบรการเครอขายอนเตอรเนต ซ� งเปนบทบญญตท�กาหนดมาตรฐานการคมครองความ

เปนสวนตวโดยผประกอบการอนเตอรเนต (ISP) ซ� งกาหนดใหตองไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล

อยางชดเจนในการเกบรวบรวมและเผยแพรขอมลสวนบคคล และใหผ ประกอบการลบขอมลของ

ผใชบรการเม�อหมดความจาเปน ขณะเดยวกนกยอมใหผประกอบการมการจดเกบขอมลเก�ยวกบบคคล

สาธารณะท�ไดรบมาจากการใชบรการของผใชเครอขายอนเตอรเนต

กฎหมายวาดวยการดกฟงการส�อสารโทรคมนาคม เปนบทบญญตท�ควบคมการดกฟงทางโทรศพท

โดยอนญาตใหมการดกฟงทางโทรศพทไดในขอบเขตท�จากดเฉพาะในกรณเพ�อการสบสวนของอยการหรอ

เจาหนาท�ตารวจ แตท�งน� จะตองไดรบอนญาตจากศาลเทาน�น การดกฟงน� รวมถงการตรวจจบสญญาณ

โทรสาร และการตรวจสอบ e-mail หรอไปรษณยอเลกทรอนกส ในกรณท�มการสบสวนคดอาชญากรรม คด

ยาเสพตด หรอคดเก�ยวกบภาษอากร

3.1.5 ทศนะของประชาชนญ�ปนตอความเปนสวนตว

จากหลายเหตการณเก�ยวกบการร�วไหลของขอมลสวนตวโดยบรษทใหญๆ หรอหนวยงานรฐ แมวา

ขอมลเหลาน�นจะไมไดเปนขอมลท�สลกสาคญหรอการร�วไหลไมไดนาไปสความเสยหายท�เปนรปธรรมใดๆ

ประชาชนในสงคมญ�ปนกยงแสดงความกงวลซ�งสะทอนถงความไมไววางใจท�เกดข�นตอบรษทน�นๆ ความ

เช�อม�นในคณภาพการบรการและจรยธรรมของบรษทเปนเร�องสาคญมากในญ�ปน คนญ�ปนจะเกดความรสก

ห น า | 82


วาการท�บรษทไมดแลขอมลสวนตวน�นหมายถงความไมจรงใจในการใหบรการ หรอเปนสญญาณวาบรษท

น�นๆ ดอยความสามารถในการดาเนนกจการ ซ� งอาจกระทบกบการดาเนนกจการในภาพรวมและนาไปส

ความเสยหายทางเศรษฐกจไดไมยาก ดงน�นเม�อเกดเหตการณการร�วไหลของขอมล บรษทใหญมกจะ

จายเงนจานวนหน� งใหกบลกคาทกคนเพ�อแสดงความจรงใจและขอโทษ แมจะไมเกดความเสยหายอยาง

รายแรงกตาม

ญ�ปนมฎกาท�เก�ยวของและนาไปสการคมครองความเปนสวนตวอยหลากหลาย ต�งแตป 1964 ศาล

ญ�ปนไดยอมรบสทธในการไมถกเปดเผยชวตสวนตว สงคมเมองท�เปล�ยนแปลงมากข�น และเทคโนโลยการ

ส�อสารท�พฒนาไปมากทาใหเกดขอถกเถยงในสงคมญ�ปนอยางหลากหลายเก�ยวกบความเปนสวนตว เชน

พ�นท�สวนตวบนรถไฟ การถกถายรปและเผยแพรรปโดยไมพงประสงค การเกบขอมลชวภาพ จะเหนไดวา

มลเหตแหงความสนใจในเร�องความเปนสวนตวในญ�ปนมกจะมท�มาจากการถกละเมดและรบกวนชวต

สวนตวในดานตางๆ หากแตแนวคดเร�องน�กเปนไปในทางบวกมากข�นเชน เร�มมมมมองความเปนสวนตว

ในเชงสทธในการควบคมการไหลเวยนของขอมลเก�ยวกบตนเองมากข�น โดยภาคประชาสงคมเองกพยายาม

สงเสรมความเขาใจจากมมมองน� ใหมากข�นเพราะจะเปนพ�นฐานแนวคดท�ทาใหการคมครองความเปน

สวนตวน�นยดโยงอยกบสทธข�นพ�นฐานของประชาชน ซ� งมความม�นคงมากกวาปลอยใหการคมครองน�น

ข�นอยกบความจาเปนในเชงเศรษฐกจหรอสงคมเพยงอยางเดยว

ในปจจบนซ� งเทคโนโลยดานการตดตอส�อสารขยายตวอยางมาก ประชาชนญ�ปนมความตระหนก

ถงความสาคญในการคมครองขอมลสวนตวมากข�น มความเขาใจวาในยคปจจบนขอมลสวนตวอาจจะ

ร�วไหลไดงายข�นและนาไปสอาชญากรรมหรอการละเมดสทธในดานอ�นๆ ได รวมท�งการนาเสนอขาวของ

ส�อตอกรณการร�วไหลของขอมลสวนตวจานวนมากโดยบรษทขนาดใหญ

หากแตทศนะน� กสรางปญหาแกสงคมญ�ปนอกเชนกน เน�องจากความระแวงระวงอนมากเกนกวา

เหต (overreaction) จนทาใหเกดการหลกเล�ยงการใชและแบงปนขอมลในหลายๆ รปแบบท�เปนการคมครอง

มากเกนไป ท�งท�ไมถกหามโดยกฎหมาย หลายกรณนาไปสความชะงกตดขดในการดาเนนธรกจหรอสราง

ตนทนท�ไมจาเปนในการประกอบธรกจและการใหบรการสวสดการสงคม เชนการไมยอมใหขอมลสวนตว

ในการชวยเหลอผพการและผสงอายหลงเหตการณภยธรรมชาต การไมยอมสรางรายการสถานท�ท�ตดตอ

ของสมาชกในช�นเรยนประถม ท�งท�จาเปนในการตดตอส�อสารและสาหรบการปองกนอนตรายตางๆ ท�อาจ

เกดข�นกบเดกเลก

ห น า | 83


รฐบาลญ�ปนมองปญหาความระแวงระวงอนมากเกนกวาเหตวาเปนเร�องจรงจงและพยายามแกไข

ทศนคตของประชาชน เพ�อทาใหคนญ�ปนเขาใจการคมครองขอมลสวนตวในแงมมท�ตรงกบสถานการณจรง

มากข�น ทางออกของรฐคอการพยายามยกระดบมาตรฐานการคมครองขอมลสวนตวใหชดเจนข�นโดยใหม

ความสอดคลองกบมาตรฐานสากล รวมไปถงสงเสรมใหภาคเอกชนเปดเผยนโยบายความเปนสวนตวให

ชดเจนตอสาธารณะ โดยมความรวมมอกบภาคเอกชนเพ�อพฒนาซอฟตแวรและแอพพลเคช�นท�ชวยให

บรษทสามารถส�อสารนโยบายความเปนสวนตวกบผใชบรการไดอยางสะดวกและเขาใจงายมากข�น

ขณะเดยวกนกมความพยายามเผยแพรความรความเขาใจเก�ยวกบการปองกนการร�วไหลของขอมล

สวนตว เพราะในชวตประจาวนประชาชนท�วไปยงขาดความเขาใจท�ถกตองและไมสามารถใชเทคโนโลย

ตางๆ ในทางท�ปองกนตนเองจากการถกละเมดความเปนสวนตวไดดเทาท�ควร

3.1.6 การแกไขกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของญ�ปน

ปจจบนในป ค.ศ. 2014 ญ�ปนกาลงอยในข�นตอนการแกกฎหมายป 2003 ใหชดเจนมากข�น และ

ตอบสนองตอกระแสการทาธรกจบน Big Data ซ� งตองการความคลองตวในการสงตอขอมลเปนอยางมาก

(Free flow of data) เพ�อไมใหภาคธรกจของญ�ปนพลาดโอกาสท�จะลงทนในตลาดใหมน� และม

ความสามารถในการแขงขนกบตลาดโลกได โดยประเทศตะวนตกไมอาจกดกนบรษทญ�ปนโดยอางวา

เพราะญ�ปนมมาตรฐานการคมครองความเปนสวนตวต�ากวาท�ควรเปนได

แนวทางของกฎหมายใหมน�นยงไมมความชดเจนในหลายๆ สวน แตส�งท�ชดเจนคอญ�ปนกาลงจะม

องคกรกลางท� เปนอสระท�จะมากากบดแลประเดนน� โดยเฉพาะ อาจมลกษณะเหมอนกบ Privacy

Commissioner ในประเทศตางๆ แตกยงมปญหาวา อานาจหนาท�ขององคกรน�จะทบซอนกบแตละกระทรวง

ท�ดแลแตละภาคสวนธรกจอยางไร มความเปนอสระในระดบใด ความชดเจนของกระบวนการแกไข

กฎหมายน�ยงถกต�งคาถามท�งจากภาคธรกจและภาคประชาสงคม

ท�งน�คณะผศกษามขอสงเกตวากระบวนการแกไขกฎหมายน� เปนไปอยางรวดเรวเม�อเปรยบเทยบกบ

กระบวนการตามปรกต ซ� งสาเหตหน� งมาจากความตระหนกและต�นตวของญ�ปนในการเขาเปนผเลนใน

ตลาดของ Big Data ภาครฐของญ�ปนเขาใจดวากฎหมายคมครองขอมลสวนตวในปจบนน�นยงกาหนดนยาม

ไมรดกมเพยงพอ ไมไดแบงแยกอยางชดเจนระหวางขอมลท�จาเปนตองไดรบการคมครองอยางเขมงวดจน

ตองจากดการใชงาน กบขอมลประเภทท�สามารถนาไปใชไดอยางอสระ โดยเสนแบงของกฎหมายใหมกจะ

อยท�ความสามารถในการการระบตวตนของขอมลน�นๆ (Identifiability) หากในประเดนน�กยงมขอสงเกตวา

ห น า | 84


ในการพจารณาวาขอมลใดขอมลหน�งสามารถระบตวตนไดในระดบใดน�นควรเปนดลยพนจของใคร และ

จะจดหลกเกณฑในการพจารณาอยางไรใหเหมาะสมกบสภาพของเทคโนโลยและความตองการของตลาด

นอกจากน� การท�แนวทางกฎหมายและนโยบายของญ�ปนไดดาเนนตามหลกการของมาตรฐานสากลตางๆ

ท�ง OECD Guidelines และ APEC Privacy Framework มาโดยตลอดอยแลว ทาใหการพฒนากฎหมายเพ�อ

อานวยความสะดวกใหกบการเขาสตลาดขามชาตน�นไมเกดความยากลาบากนก

สาเหตสาคญอกประการหน�งคอ หนวยงานภาครฐมการประสานกบภาคธรกจอยเสมอ จงสามารถ

เขาใจความสามารถ ขดจากดและความจาเปนของภาคธรกจเปนอยางด ในกระบวนการกากบดแลของแตละ

กระทรวงจะเหนไดวายงไมมกรณท�รฐมนตรจาเปนตองลงโทษภาคธรกจเม�อมกรณขอมลสวนตวร�วไหลเลย

การแนะนาและตกเตอนถอวาเพยงพอแลวสาหรบการแกปญหา กลาวไดวาการปฏบตตามกฎหมายของภาค

ธรกจ (compliance) น�นอยในระดบท�สงมาก สวนหน� งอาจเปนเพราะวฒนธรรมทางกฎหมายของสงคม

ญ�ปนเปนเชนน� อยแลว แตอกสวนหน� งน�นเปนเพราะกฎเกณฑและนโยบายตางๆ ท�ออกโดยภาครฐน�นม

ความสอดคลองตอสภาพความเปนจรงของการดาเนนกจการของเอกชน เปนกฎเกณฑท�สามารถปฏบตตาม

ไดจรง ไมไดสรางตนทนท�ไมจาเปนใหกบภาคธรกจ และชวยทาใหเกดเปนมาตรฐานเดยวกนได ตวอยาง

หน�งท�ประสบความสาเรจในการสรางมาตรฐานกคอระบบ Privacy Mark ท�ทาใหแทบทกบรษทท�ดาเนน

กจการเก�ยวของขอมลสวนตวตองลงทะเบยนเพ�อไดรบการรบรองวาระบบการบรหารจดการขององคกรน�น

ไดมาตรฐาน และลดความกงวลระหวางภาคธรกจดวยกนเองไปดวย

3.2 ประสบการณกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศในภมภาคอาเซยน

จนถงป ค.ศ. 2000 ยงไมมประเทศใดในอาเซยนท�มกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนการ

เฉพาะ แตในชวงป ค.ศ. 2010 เปนตนมา 4 ประเทศในภมภาคน� คอ อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และ

สงคโปร ไดผานกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลท�มความทนสมย สอดคลองกบมาตรฐานสากลตางๆ

และประกอบดวยรายละเอยดชดเจน โดยเร�มมผลบงคบใชจรงในระยะใกลเคยงกนคอชวงป ค.ศ. 2012-2013

ซ� งตางกมงค มครองขอมลสวนบคคลท�ถกเกบรวบรวม ใช และเผยแพรโดยภาคเอกชน โดยกาหนด

มาตรการท�สอดคลองกบหลกสากล เชน หลกความยนยอม หลกการแจงวตถประสงค หลกความปลอดภย

โดยเฉพาะมาตรการเก�ยวกบการสงขอมลไปตางประเทศ ตางมการจากดประเภทของขอมลท�สามารถสง

ตอไปตางประเทศ และกาหนดเง�อนไขใหตองไดรบความยนยอมหรอใหมหลกประกนวาประเทศปลายทาง

มมาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลไมดอยไปกวาประเทศตน

ห น า | 85


ประเทศเพ�อนบานเหลาน� นอกจะมความสมพนธกบไทยในแงของการคาอยางมากแลว ยงตางเปนผ

เลนท�สาคญในการพฒนาระบบเศรษฐกจและสงคมของภมภาคอาเซยนอกดวย ประเทศมาเลเซยเปน

กรณศกษาท�นาสนใจ เน�องจากการผลกดนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลมความเช�อมโยงอยางชดเจน

กบแผนเศรษฐกจของประเทศท�ตองการใหมาเลเซยเปนศนยกลางการบรการดานเทคโนโลยโทรคมนาคม

(IT Hub) เหนไดจากการจดต�งองคกร The Multimedia Development Corporation (MDeC) เพ�อสนบสนน

การพฒนาของอตสาหกรรม ICT ต�งแตขนาดกลางและขนาดเลก (SMEs) ใหสามารถเตบโตเปนธรกจระดบ

โลกได และมเปาหมายการแขงขนกบประเทศในภมภาคเชนสงคโปรอยางชดเจน นอกจากน� ยงได

กาหนดใหมคณะกรรมการคมครองขอมลสวนบคคล (Personal Data Protection Commission) เปนองคกร

อสระท�กากบดแลการบงคบใชกฎหมายและกาหนดแนวปฏบต (guidelines) ตางๆ ดวย แสดงใหเหนวาม

ความพยายามของภาครฐท�จะทาใหกฎและขอบงคบตางๆ สามารถบงคบใชไดจรง และเปนไปในทางท�ไม

เปนอปสรรคขดขวางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ปจจบน ประเทศมาเลเซยอยในระยะเร�มตนบงคบใชกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล หนวยงาน

ตางๆ โดยเฉพาะภาคเอกชนมความต�นตวในการแลกเปล�ยนขอมลเพ�อหาแนวทางปฏบตตามกฎหมายกน

อยางมาก องคกรในภาคการเงนท�มมาตรฐานการคมครองขอมลคอนขางสงอยแลวนบเปนแนวหนาในการ

ปฏบตตามกฎหมายและแบงปนแนวปฏบตใหภาคธรกจสวนอ�นๆ ดวย อน� ง แตเดมองคกรท�มความ

เช�อมโยงกบบรษทในตางประเทศโดยเฉพาะประเทศใน EU ตางกมแนวปฏบตท�เปนมาตรฐานสากลซ� งสง

กวามาตรฐานใหมตามกฎหมายของมาเลเซยอยแลว เน�องจากบรษทเหลาน� มกจะตองเพ�มเตม Standard

Contractual Clauses หรอ Binding Corporate Rules เพ�อใหปฏบตตามมาตรฐานของประเทศตนทางขอมล

จงไมคอยมปญหาในการปฏบตตามกฎหมายใหม ขอสาคญคอการแบงปนความรและประสบการณไปส

ผประกอบการขนาดกลางและขนาดเลกอ�นๆ ท�เร�มตองเก�ยวของกบการรบสงขอมลกบตางประเทศ

3.3 บทเรยนจากการดาเนนงานดานการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศตางๆ ในภมภาค

1. การปฏบตตามมาตรฐานสากล (standardization)

จะเหนไดวาทาทของประเทศตางๆ ในภมภาคเอเชยแปซฟคตอการคมครองขอมลสวนบคคลน�น

เปนไปในทศทางเดยวกน คอจาเปนตองมการยกระดบมาตรฐานการคมครองใหมากข�น มใชเพ�อรกษาสทธ

ของบคคลเพยงอยางเดยว แตการมมาตรฐานท�ชดเจนน�นเปนการเพ�มพนโอกาสทางเศรษฐกจใหกบเอกชน

ของประเทศตนดวย กลาวคอ ท�งภาครฐและเอกชนตางตระหนกถงความจาเปนในการสรางสมดล (balance)

ห น า | 86


ระหวาง “การคมครองความเปนสวนตว (privacy protection)” กบ “การสงเสรมการเคล�อนไหวเสรของ

ขอมล (free flow of information)” ซ� งนาไปสในการสรางโอกาสทางการแขงขนเชงเศรษฐกจ เน�องจากการ

เพ�มความไววางใจของผบรโภคท�งในประเทศตนเองและในตางประเทศเปนกญแจสาคญในการเพ�มขด

ความสามารถในการแขงขนสาหรบธรกจท�ตองจดการกบขอมลสวนบคคลจานวนมาก ไมวาจะเปนธรกจ

ดานไอทท�มจดขายอยท�การเคล�อนยายขอมลอยางยดหยนและเสร หรอธรกจบรการท�เก�ยวของกบการ

ตอบสนองความตองการของลกคาท�จาเปนจะตองลวงรและรกษาขอมลท�อาจจะเก�ยวของกบขอมลท�เปน

ขอมลสวนตวโดยเฉพาะ (sensitive data) ของลกคาดวย

แมวาแตละประเทศตางมความจาเปนในการคมครองขอมลสวนบคคลแตกตางกนไปตามสภาพ

เศรษฐกจและสงคม ประชากรในแตละประเทศกอาจมทศนคตและความไววางใจในการเปดเผยขอมล

แตกตางกน หากแตทกประเทศกค านงถงความสอดคลองระหวางมาตรการภายในประเทศกบ

มาตรฐานสากล พยายามปรบปรงใหระบบการคมครองน�นมความทนสมยอยเสมอท�งในเชงของกฎหมาย

และในเชงของเทคโนโลย

2. การคมครองขอมลสวนบคคลและการพฒนาทางเศรษฐกจ

การพฒนาทางเศรษฐกจอยางย �งยนจาเปนจะตองดาเนนไปโดยคานงถงผลกระทบในดานอ�นๆ การ

ลงทนในภาคการบรการท�เก�ยวของกบขอมลสวนบคคลเพ�อสรางคณภาพชวตท�ดข�นกไมควรจะตองสละ

หรอแลกกบความเปนสวนตว จนนามาซ� งความหวาดระแวงเทคโนโลยและอาจจะกลายเปนอปสรรคตอการ

พฒนานวตกรรมใหมๆ ได

การสรางมาตรฐานในการคมครองขอมลสวนบคคลในระดบท�ไมดอยไปกวาประเทศอ�นๆ และ

สอดคลองกบมาตรฐานสากลจงเปนพ�นฐานท�จาเปนตอการพฒนาธรกจบรการในอนาคตใหมความสามารถ

แขงขนกบนานาชาต นอกจากน�ยงชวยสรางวฒนธรรมการเคารพสทธสวนบคคลใหเกดข�นในสงคม รวมท�ง

จะชวยสรางความตระหนกรในสทธท�จะเขาถง ปกปอง และควบคมขอมลสวนบคคลของเอกชนใหเกดข�น

ทาใหเกดความเขาใจระหวางผประกอบการและผบรโภค ลดตนทนของผประกอบการในการสรางความ

นาเช�อถอ และมความคลองตวในการใชขอมลท�เกบมาใหเปนประโยชนอยางแทจรง

ห น า | 87


3. การยอมรบมาตรฐานสากล และกรอบความรวมมอระหวางประเทศ

ปจจบน มมาตรฐานสากลหลากหลายท�กาหนดเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล ท�ง OECD

Guidelines ท�ไมมผลผกพนทางกฎหมายแตมอทธพลตอการรางกฎหมายของหลายประเภท และ EU

Directive ท�สรางมาตรฐานอนเครงครดของยโรปซ� งสงผลกระทบใหคคาของยโรปตองเรงจดทากฎเกณฑ

ภายในของตนใหมมาตรฐานไมต�ากวาของยโรป

นอกจากการออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะเพ�อใหเกดการบงคบใชจรง

และเพ�อใหมหนวยงานกากบดแลแลว ประเทศไทยควรจะยอมรบมาตรฐานสากลในกรอบความรวมมอ

ระหวางประเทศดวย เพ�อแสดงจดยนวาการบงคบใชกฎหมายภายในของไทยเปนไปตามมาตรฐานสากล

และเปดโอกาสในการเรยนรแบงปนพฒนาการดานกฎหมายตางๆ ของประเทศในกรอบความรวมมอ (best

practice sharing) เพ�อปรบปรงระบบภายในใหทนยคสมยอกดวย

APEC Privacy Framework จงเปนทางเลอกหน�งของประเทศไทย ซ� งมขอดอยางเดนชดคอ 1) ต�งอย

บนหลกการการคมครองขอมลสวนบคคลท�สอดคลองกบมาตรฐานสากลอ�นๆ 2) เปนกรอบความรวมมอ

แบบ soft law ไมไดมสถานะผกพนในฐานะพนธกรณระหวางประเทศ ซ� งใหอสระแกรฐในการเลอกใช

มาตรการตางๆ ท�เหมาะกบสภาพสถานการณในประเทศของตนเพ�อบรรลวตถประสงคของมาตรฐานน�

4. กรอบมาตรฐานความเปนสวนตวของ APEC

APEC เปนองคกรความรวมมอระหวางประเทศท�ไมไดมรากฐานอยท�สนธสญญาหรอกฎบตร

ความตกลงในกรอบของ APEC จงเปนกรอบความรวมมอระหวางประเทศท�บรรลโดยหลกการฉนทามต

(consensus) APEC Privacy Framework เปนพ�นฐานของการพฒนาไปสกรอบความรวมมออ�นๆ ท�เก�ยวของ

ประกอบไปดวยหลกการ 9 ประการ ไดแก

1) หลกการปองกนอนตราย (Preventing Harm)

2) หลกการแจงใหทราบ (Notice)

3) หลกจากดการเกบขอมล (Collection Limitation)

4) หลกการใชขอมลเฉพาะตามวตถประสงค (Uses of Personal Information)

5) หลกการมทางเลอก (Choice)

ห น า | 88


6) หลกความสมบรณของขอมล (Integrity of Personal Information)

7) หลกความปลอดภย (Security Safeguards)

8) หลกการเขาถงและแกไขขอมล (Access and Correction)

9) หลกความรบผดชอบ (Accountability)

เม�อเปรยบเทยบกบกรอบระหวางประเทศอ�นจะพบวา APEC Privacy Framework ไมไดมลกษณะ

ผกพนตามกฎหมายในฐานะสนธสญญาระหวางประเทศ ไมไดสรางเง�อนไขดานเวลา และไมไดสรางระบบ

การลงโทษ หรอหนวยงานตรวจสอบ การยอมรบและปฏบตตามมาตรฐานน�ต�งอยบนหลกของความสมคร

ใจ หลกเกณฑตางๆ ของ APEC น�นเนนไปท�การคมครองขอมลสวนบคคลและความเปนสวนตวในบรบท

ของการคาระหวางประเทศ ในลกษณะท�สามารถเกดข�นไดจรงในภมภาค

ในแงของเน�อหาน�น APEC Privacy Framework ตองการจะสราง minimum standards ซ� งอาจจะไป

เสรมเน�อหาของมาตรฐานสากลอ�นๆ และมาตรฐานของกฎหมายภายในท�ดาเนนตามหลกมาตรฐานสากล

น�นๆ กรอบของ APEC ไดเพ�มหลกการสาคญสองประการ ในส�งท� OECD guidelines และ EU directive

ไมไดเนนย �ามากนก น�นกคอหลกการปองกนอนตรายและหลกการมทางเลอก

โดยเฉพาะหลกการมทางเลอก (Choice) น�น หากนาไปปฏบตอยางเครงครดนาจะชวยนาไปสการ

คมครองอยางแทจรงได เพราะในสภาพความเปนจรงแลว แมจะใชหลกความยนยอมหรอหลกการแจง

วตถประสงคเปนมาตรฐาน แตภาคธรกจกมกจะใชการเกบขอมลสวนบคคลเปนเง�อนไขในการใหบรการ

ตางๆ หรอใชการแจงวตถประสงคกวางๆ ท�งท�ไมจาเปนเสมอไป ถาหากผบรโภคตองการจะใชบรการก

จาเปนจะตองใหขอมลสวนบคคลแกผประกอบการ โดยทางเลอกของผบรโภคมจากดเพยงแคจะใหหรอ

ไมใหเทาน�น ท�งท�ในความเปนจรงสามารถสรางตวเลอกใหผบรโภคเลอกเองไดวาตองการจะใหขอมลใน

ระดบใด ซ� งกจะชวยปองกนการนาขอมลไปใชโดยไมจาเปนหรอเกนวตถประสงค นอกจากน� การสราง

ทางเลอกตามความตองการของผบรโภค (customization) ยงเปนการเพ�มประสทธภาพในการใชขอมลท�

ไดมาใหเกดประโยชนสงสดสาหรบตวผประกอบการเองดวย กลาวคอ ผประกอบการจะสามารถทราบไดวา

ผบรโภครายใดตองการและเตมใจรบบรการแบบใดบาง ทาใหลดตนทนในการทาการตลาดและลดตนทน

การเกบรกษาขอมลท�ไมจาเปน และไมสรางความราคาญใจใหกบผบรโภคโดยใชเหต อนจะทาใหเกดความ

ไววางใจและความสมพนธอนดระหวางผประกอบการและผบรโภคในระยะยาว

ห น า | 89


ลกษณะเดนอกอยางของ APEC Privacy Framework คอถกออกแบบมาใหใชไดท�งภาครฐและ

เอกชน หลกการท�ง 9 ประการสามารถนาไปใชเปนตนแบบในการออกกฎหมายกากบการดแลหนวยงาน

ภาครฐ หรอนาไปเปนหลกการการควบคมตนเองของภาคเอกชนไดดวย

5. พฒนาการสความรวมมอกฎเกณฑท�เปนรปธรรม: ภาครฐ

ในป ค.ศ. 2007 ไดมการรเร�ม APEC Data Privacy Pathfinder Projects ซ� งมงหวงจะทดสอบ

กฎเกณฑความเปนสวนตวขามพรมแดนแบบสมครใจ โดยประเทศไทยเองกเขารวมลงนามดวย ซ� งนามาส

APEC Cross-border Privacy Enforcement Arrangement (CPEA) ซ� งกาหนดกรอบความรวมมอภายใน

ภมภาคเพ�อการบงคบใชกฎหมายเก�ยวกบความเปนสวนตว ซ� งจะชวยสงเสรมและสนบสนนการปฏบตตาม

APEC Privacy Framework ท�งในประเทศและระหวางประเทศ มงเนนไปท�การสรางความม�นใจใหเกด

ข�นกบผบรโภคในธรกจ e-commerce ท�เก�ยวของกบการไหลเวยนของขอมลขามพรมแดน โดยหนวยงานรฐ

ท�มหนาท�กากบดแลดานความเปนสวนตว (Privacy Enforcement Authority) สามารถเขารวมได

ปจจบน กระทรวงและหนวยงานรฐท�มหนาท�กากบดแลการคมครองขอมลสวนบคคลในแตละภาค

สวนธรกจของประเทศญ�ปนไดเขารวมแลว 16 หนวยงาน และยงมหนวยงานของออสเตรเลย นวซแลนด

สหรฐอเมรกา ฮองกง แคนาดา เกาหล เมกซโก และสงคโปรเขารวมดวย จงเปนท�นาสนใจเขารวมอยางย�ง

สาหรบหนวยงานของประเทศไทย โดยเฉพาะคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ และคณะกรรมการ

คมครองขอมลสวนบคคลท�จะเกดข�นตามราง พ.ร.บ.คมครองขอมลสวนบคคล

6. พฒนาการสความรวมมอกฎเกณฑท�เปนรปธรรม: ภาครฐและภาคเอกชน

นอกจากน� APEC Privacy Framework ยงเปนรากฐานในการสรางกฎความเปนสวนตวขาม

พรมแดนหรอ Cross-Border Privacy Rules (CBPRs) System โดยการกาหนดใหบรษทตางตองมขอบงคบ

ภายในท�เก�ยวกบการสงขอมลสวนบคคลขามพรมแดน ซ� งถกกาหนดรายละเอยดในป 2011 และมหนวยงาน

ผรบผดชอบ (Accountability Agents) ในแตละรฐตรวจสอบวานโยบายและแนวปฏบตของบรษทน�นๆ

เปนไปตามท� CBPR กาหนดไวหรอไม อน� ง ในกรณท�การกากบดแลตนเองของเอกชนตาม CBPR system

ไมสามารถกระทาไดโดยหนวยงานผรบผดชอบ (Accountability Agents) ซ� งความรวมมอระหวางหนวยงาน

รฐตาม CPEA น� จะชวยกากบดแลเพ�มเตม ดงน�นการมหนวยงานรฐเขารวม CPEA จงเปนเง�อนไขเบ�องตน

ในการเขาส CBPR system ตอไป

ห น า | 90


สหรฐอเมรกาและเมกซโกเปนสองประเทศแรกท�เขารวม CBPR system หนวยงานผรบผดชอบ

(Accountability Agent) ของสหรฐอเมรกาคอ TRUSTe บรษทแรกท�ไดรบการยอมรบภายใตระบบน� คอ

IBM ประเทศญ�ปนเพ�งเขารวมในป 2013 ระบบน� นอกจากชวยยกระดบมาตรฐานการกากบดแลของ

หนวยงานภายในแลว ยงชวยเปดโอกาสใหภาคธรกจไดเปดเผยหลกปฏบตเก�ยวกบการคมครองขอมลสวน

บคคล เพ�มความนาเช�อถอใหกบการทาธรกจการคาและบรการตอไป

ประเทศท�ตองการจะเขารวมระบบน� จะตองแจงความจานงตอ ECSG Chair โดยช�แจงถงกฎหมาย

ภายในและกฎระเบยบตางๆ ท�เก�ยวของ ระบหนวยงานท�จะเปนผรบผดชอบ (Accountability Agent) และ

ตอบขอเรยกรองในการปฏบตตาม (APEC CBPR System Program Requirements Enforce Map ) ซ� ง

ครอบคลมการปฏบตตาม APEC Privacy Framework ในรปแบบตางๆ อยางละเอยด โดยอางองกฎหมาย

ภายในหรอแนวปฏบตท�กาหนดโดยภาครฐ ซ� งถาหากไทยต�งเปาจะเขารวมระบบน� กจะเปนจดเร�มตนท�ดใน

การพฒนาการคมครองขอมลสวนบคคลไปสมาตรฐานสากล ซ� งอาจจะนาไปสการรณรงคเพ�อสราง

มาตรฐานเดยวกนในประชาคมเศรษฐกจอาเซยนไดอกดวย

ห น า | 91


บทท� 4

ผลการศกษาการเขารวม APEC Privacy Framework ของประเทศไทย

ประสบการณและมมมองจากสหรฐอเมรกา

การคมครองขอมลสวนบคคลภายใตกรอบของ APEC Privacy Framework นบเปนขอตกลง

ระหวางประเทศหน�งท�มความสาคญ ซ� งหลายประเทศเหนวามหลกเกณฑท�ผอนคลายมากกวากฎเกณฑใน

กลมของสหภาพยโรป และมการยอมรบมาตรฐานดงกลาว โดยท�ประเทศไทยยงไมไดมการดาเนนการเร�อง

น� อยางจรงจงแตกไดเขารวมเปนผสงเกตการณในการประชมเอเปคเร�องน� หลายคร� งดวยกนโดยมการสง

เจาหนาท�ของสานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเขารวมประชม

ดงน�นเพ�อใหไดขอมลประสบการณจรงของประเทศท�ไดเขารวมกบกรอบดงกลาว คณะท�ปรกษา

จงไดเดนทางไปสหรฐอเมรการะหวางวนท� 21-26 กรกฎาคม พ.ศ 2557 เพ�อเกบรวบรวมขอมล ซ� งไดพบปะ

และหารอกบบคลากรของคณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลางสหรฐฯ (FTC) เจาหนาท�ผรบผดชอบ

กจการท�เก�ยวของกบ APEC และ OECD และภาคพ�นเอเชยแปซฟก จากกระทรวงการตางประเทศของ

สหรฐฯ เจาหนาท� จากสานกงานกากบกจการโทรคมนาคมและสารสนเทศแหงชาต (National

Telecommunications and Information Administration (NTIA) สงกดกระทรวงพาณชย และผบรหารและ

บคลากรจาก Future of Privacy Forum โดยคณะท�ปรกษาไดรวบรวมผลการศกษาเพ�อจดทาขอพจารณาเร�อง

การเขารวมกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค (APEC Privacy Framework) ของประเทศไทย

บนพ�นฐานประสบการณและมมมองของฝายสหรฐอเมรกาท�จะขอนาเสนอเปนลาดบ ดงน�

4.1 สาระสาคญของกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค หรอกรอบความตกลงแหงเอเปคเร�อง

ความเปนสวนตว (APEC Privacy Framework)

กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก หรอ เอเปค (APEC) กอต�งข�นเม�อป ค.ศ. 1989 (พ.ศ.

2532) มวตถประสงคเพ�อมงเนนการพฒนาท�ย �งยนทางเศรษฐกจในภมภาค และผลกดนใหการเจรจาการคา

เสรหลายฝายประสบผลสาเรจ เอเปคมสมาชกรวมท�งส�น 21 เขตเศรษฐกจ (19 ประเทศ และ 2 เขตเศรษฐกจ)

อาท สหรฐอเมรกา แคนาดา เมกซโก ออสเตรเลย นวซแลนด สาธารณรฐประชาชนจน จนฮองกง จนไทเป

ญ�ปน สาธารณรฐเกาหล สงคโปร ประเทศไทย ฯลฯ โดยไดจดต�งมสานกงานเลขาธการเอเปค (APEC

Secretariat) ข�นเม�อป ค.ศ. 1992 (พ.ศ. 2535) ซ� งต�งอย ณ ประเทศสงคโปร23 เอเปคมการดาเนนการในรป

กลมความรวมมอ โดยไมจดต�งเปนรปแบบองคกรถาวรเหมอนกลมประเทศอาเซยน (ASEAN) หรอสหภาพ 23 ขอมลจากสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน http://www.eppo.go.th/inter/apec/int-APEC-

summary-T.html เม�อวนท� 25 สงหาคม 2557.

ห น า | 92


ยโรป (European Union) ดงน�นการดาเนนงานตางๆ จะเปนในรปของมตท�เปนเอกฉนท (Consensus) และ

ความรวมมอ (Cooperation)

การกาหนดกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค (APEC Privacy Framework) มเพ�อ

สงเสรมเศรษฐกจการคาเสรระหวางสมาชก โดยใหสมาชกซ� งมกฎหมายและวธการดาเนนงานในการ

คมครองขอมลสวนบคคลท�มความแตกตางกนสามารถนาไปปรบใชใหเหมาะสม วตถประสงคของกรอบ

การคมครองฯ กาหนดมาตรฐานข�นต�าในการคมครองขอมลสวนบคคล (Minimum privacy standard) เพ�อ

สนบสนนการสงผานขอมลภายในเขตเศรษฐกจสมาชก (free flow of personal data)

ในชวงกอนป ค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) การพฒนากฎหมายและระเบยบเก�ยวกบขอมลสวนบคคลของ

เอเปคยงอยในวงจากดจนกระท�งในป ค.ศ. 2003 รฐบาลออสเตรเลยไดเสนอแกท�ประชมใหเอเปคนาแนว

ทางการคมครองขอมลสวนบคคลขององคการเพ�อความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD

guidelines of 1981) มาเปนแนวทางในการกาหนดกรอบการคมครองฯ ของเอเปค หลงจากท�ผานการ

พจารณาและแกไขราง การประชมระดบรฐมนตร (APEC Ministerial Meeting) ท�ประเทศชล ไดประกาศ

กรอบการคมครองขอมลสวนบคคลในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 2004 (พ.ศ. 2547) วตถประสงคหลกของ

กรอบการคมครองฯ คอรกษาความปลอดภยและความตอเน�องของขอมลท�สงผานธรกรรมอเลกทรอนกสท�ง

ในภาคธรกจ ผบรโภค และรฐบาล และเพ�มประสทธภาพและลดคาใชจายในการสงผานขอมล ใน

ขณะเดยวกน กชวยลดขอจากดในการไหลเวยนของขอมลสวนบคคลระหวางประเทศในเขตเศรษฐกจของ

สมาชก กรอบการคมครองฯ กาหนดหลกการท�สาคญ จานวน 9 ขอ ดงน�

1. Preventing harm: เพ�อเปนการรกษาผลประโยชนของบคคลในเร�องสทธความเปนสวนตว จง

ตองมการกาหนดมาตรการการคมครองขอมลสวนบคคล เพ�อปองกนการใชขอมลโดยมชอบ

2. Notice: ตองแจงเจาของขอมลอยางชดเจน วาจะมการเกบขอมลสวนบคคล วตถประสงคของ

การจดเกบ ประเภทบคคลหรอองคกรท�ขอมลดงกลาวอาจจะไดรบการเปดเผย การเขาถง และการแกไข

3. Collection limitation: ตองมการจดเกบอยางจากดเทาท�เปนไปตามวตถประสงคของการเกบ

เทาน�น การจดเกบตองทาโดยวธท�ถกตองตามกฎหมายกาหนด ดวยวธการท�เปนธรรมและเหมาะสม โดยได

แจงและไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลแลว

4. Use: ขอมลท�เกบไวจะเอาไปใชไดเฉพาะตามวตถประสงคของการจดเกบเทาน�น เวนแตได

รบคายนยอมจากเจาของขอมลหรอเปนไปตามขอยกเวนตามท�กฎหมายกาหนด

5. Choice: เจาของขอมลมสทธเลอกวาจะยนยอมใหมการจดเกบ ใช และเปดเผยขอมลสวนบคคล

ของตน

ห น า | 93


6. Security safeguards: ขอมลท�จดเกบตองมความถกตอง สมบรณ เปนปจจบนตามความจาเปน

และตามวตถประสงคของการจดเกบ

7. Integrity: ตองมมาตรการคมครองขอมลอยางเหมาะสมเพ�อปองกนอนตรายและความเสยหายท�

อาจเกดข�น เชน การสญหาย เสยหาย และการเขาถงขอมลสวนบคคลโดยไมไดรบอนญาต การทาลายโดย

ไมไดรบอนญาต การใช ปรบเปล�ยน แกไข หรอการเปดเผยขอมลโดยมชอบ

8. Access and correction: เจาของขอมลมสทธรบรวามการเกบขอมลสวนบคคลของตน มสทธ

เขาถงขอมลของตนเอง และมสทธขอใหตรวจสอบความถกตอง และขอใหปรบปรง แกไข เพ�มเตม หรอ

ทาลายขอมลของตน

9. Accountability (Including due diligence in transfers): ผเกบขอมลจะตองรบผดชอบการจด

มาตรการตางๆ ใหเปนไปตามหลกเกณฑหรอกรอบการคมครองดงกลาว การสงขอมลสวนบคคลไปยง

บคคลหรอองคการอ�นๆ ท�งภายในประเทศหรอระหวางประเทศจะตองไดรบคายนยอมจากเจาของขอมล

และจะตองมมาตรการท�เหมาะสมท�ประกนไดวาบคคลหรอองคกรท�ไดรบขอมลไปแลวจะเกบรกษาขอมล

ใหเปนไปตามหลกเกณฑน�

อยางไรกตาม กรอบการคมครองฯ ของเอเปคถกนาไปเปรยบเทยบกบการคมครองขอมลสวนบคคล

ภายใตขอบงคบของสหภาพยโรป (EU Directive) และการคมครองขอมลสวนบคคลตามขอตกลง

(Convention) ของรฐสภาแหงยโรป (Council of Europe) ซ� งกรอบการคมครองฯ มความแตกตางท�ชดเจน

กบแนวปฏบตของยโรปในหลกการขอท� 1 และ 924 กลาวคอ กรอบการคมครองฯ ไมครอบคลมประเดน

สาคญ อาท การประมวลผลโดยวธอตโนมต (Automated processing) ซ� งถอเปนประเดนสาคญในการ

คมครองขอมลสวนบคคลของสหภาพยโรป และรฐสภาแหงยโรป นอกจากน�น นกวชาการและนกกฎหมาย

ไดวจารณเก�ยวกบจดบกพรองในการคมครองการจดเกบและใชขอมลสวนบคคลท�กาหนดในกรอบการ

คมครองฯ (Greenleaf, 2006) กลาวคอ กรอบการคมครองฯ ไมไดแกไขจดออนท�มในแนวปฏบตเก�ยวกบ

ขอมลสวนบคคลขององคกรเพ�อความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) อาท กรอบการคมครอง

ฯ อนญาตใหมการใชขอมลระดบทตยภมสาหรบการใชขอมลท�มวตถประสงคในการใชงานท�สอดคลอง

หรอเก�ยวของกน หลกการจากดการจดเกบขอมลกไมไดแกไขชองวางท�ปรากฏในแนวปฏบตขององคกรเพ�อ

ความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) แมวากรอบการคมครองฯ ไดปรบปรงแนวปฏบตของ

OECD โดยการเพ�มเตมในสวนของการแจงเจาของขอมลในการจดเกบ เปดเผย เขาถงและแกไข (Notice) แต

24 Implementing the APEC Privacy Framework: A New Approach

https://privacyassociation.org/news/a/2005-12-implementing-the-apec-privacy-framework-a-new-approach/

ขอมลเม�อวนท� 25 สงหาคม 2557.

ห น า | 94


ในสวนของการกาหนดขอยกเวนในการอนญาตใหจดเกบและใชขอมล กรอบการคมครองฯ กลบกาหนด

มาตรฐานท�ต �ากวาแนวปฏบตของ OECD และไมไดระบหลกการกาหนดวตถประสงค (Purpose specification)

และหลกการเปดเผยขอมล (Openness principle) ท�ถอเปนหลกการสาคญในแนวปฏบตของ OECD

นอกจากน� นกวชาการยงไดวจารณวากรอบการคมครองฯ ไมไดพจารณานาเอากฎหมายคมครอง

ขอมลสวนบคคลของประเทศสมาชก หรอเขตเศรษฐกจท�กฎหมายดงกลาวมความชดเจนและเขมแขงและ

เหมาะสมท�จะนามาปรบใช เชน กฎหมายของสาธารณรฐเกาหล จนฮองกง ออสเตรเลย นวซแลนด และ

แคนาดา ซ� งประเทศเหลาน� มการใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการคมครองขอมลมานานกวา 17 ป ซ� งเอเปค

สามารถนามาอางองและใชเปนมาตรฐานได

ในการนาหลกการท�ง 9 ประการท�บญญตไวในกรอบการคมครองฯ ของเอเปคดงกลาวมาปฏบต

กรอบของเอเปคไมไดมการกาหนดรปแบบหรอมาตรฐานในการนาไปใชงาน และไมไดกาหนดใหสมาชก

ตองตรากฎหมายเฉพาะแตประการใด อน� ง กรอบการคมครองฯ ไดกาหนดแนวทางในการนากรอบการ

คมครองฯ ไปใชงานในลกษณะขอแนะนาท�สมาชกสามารถนาไปปรบใชใหเหมาะสม โดยแบงออกเปนการ

ใชงานภายในเขตเศรษฐกจ และการใชงานระหวางประเทศ สาหรบการนากรอบการคมครองฯ ไปปฏบต

ภายในเขตเศรษฐกจของสมาชก สมาชกสามารถเลอกใชรปแบบและวธการท�เหนวาเหมาะสมกบการ

ดาเนนงานภาย ซ� งสามารถกระทาผานการออกเปนกฎหมาย การดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ หรอการท�

เอกชนและภาคธรกจกาหนดกฎเกณฑข� นใชเอง หรอเปนการผสมผสานรปแบบและวธการท�กลาวมา

ท�งหมด ท�งน� ควรมหนวยงานหรอองคกรท�เปนผรกษาการตามกรอบการคมครองฯ และเปนศนยรวมของ

การดาเนนการและประสานงานภายในเขตเศรษฐกจ โดยการคมครองความเปนสวนตวผานการใชงานกรอบ

การคมครองฯ จะตองไมขดขวางการรกษาความม�นคงความปลอดภยของสาธารณะและพนธกจของ

นโยบายสาธารณะของสมาชก

ในสวนของการแลกเปล�ยนขอมลระหวางสมาชก แตสมาชกเขตเศรษฐกจมรปแบบในการคมครอง

ขอมลสวนบคคลท�แตกตางกน กลาวคอ บางเขตเศรษฐกจอาจกาหนดเปนนโยบายและกฎหมายเฉพาะ

ในขณะท�บางเขตเศรษฐกจอาจใชวธใหภาคธรกจออกนโยบายความเปนสวนบคคลเพ�อกากบการปฏบตกบ

ขอมลสวนบคคลในหนวยของตนเอง (Self-regulation) กรอบการคมครองฯ จงไดกาหนดแนวทางการสราง

ความรวมมอระหวางสมาชกในการบงคบใชกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลขามพรมแดน (Cross-border

cooperation) โดยอาจจะอยในลกษณะทวภาค หรอพหภาค ท�งน� ประเดนท�สาคญของกรอบเอเปคคอการ

พฒนาแนวทางในการคมครองขอมลสวนบคคลขามพรมแดน (Cross-border Privacy Rules (CBPR)) ท�เปน

ท�ยอมรบรวมกนระหวางสมาชก (Mutual acceptance, voluntary system)

อน� ง เม�อเปรยบเทยบกบการคมครองขอมลสวนบคคลภายใตขอบงคบของสหภาพยโรป (EU

Directive) กรอบการคมครองฯ ของเอเปคมความแตกตางในสวนท�เก�ยวกบการสงผานขอมลสวนบคคลไป

ห น า | 95


นอกเขตเศรษฐกจสมาชก (Data exports) กลาวคอกรอบของเอเปคมไดหามสมาชกสงขอมลไปยงประเทศท�

ไมปฏบตตามแนวทางหรอไมมมาตรฐานการคมครองท�ใกลเคยงกบกรอบของเอเปค ซ� งเปนขอแตกตางท�

สาคญระหวางกรอบการคมครองฯ ของเอเปคกบแนวปฏบตของ OECD และ EU Directive นกวชาการจง

มองวาการบงคบใชกรอบการคมครองฯ ของเอเปคจะผลกระทบโดยตรงเพยงเลกนอยกบการสงผานขอมล

สวนบคคลระหวางเอเชย-แปซฟกและสหภาพยโรป (Greenleaf, 2006, 2009) ท�งน� เปนเพราะกรอบของ

เอเปคพยายามสงเสรมการไหลเวยนของขอมลสวนบคคลระหวางประเทศเพ�อการคาเสร ในขณะท�ปรชญา

ของขอบงคบของสหภาพยโรปมงเนนการคมครองความเปนสวนบคคลของปจเจกชนเปนสาคญตามหลก

สทธมนษยชน

4.2 แนวทางในการคมครองขอมลสวนบคคลขามพรมแดน (Cross-Border Privacy Rules – CBPR) และ

ขอกาหนดในการเขารวม

ในภาคผนวก B ของกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค CBPRs ไดกลาวถงแนวปฏบต

ในการคมครองขอมลสวนบคคลขามพรมแดน และท�ประชมรฐมนตรเอเปคไดกาหนดใหดาเนนการ

โครงการนารอง APEC Data Privacy Pathfinder ในป ค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) ซ� งไดกาหนดใหจดต�ง CBPR

system (CBPRs) และประกาศใชในป ค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554) โดยเขตเศรษฐกจสมาชกสามารถใชระบบ

CBPR เพ�อสงเสรมการคาขามพรมแดนโดยมมาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลท�เทยบเทาหรอดกวาท�

กาหนดไวในกรอบของเอเปค ระบบ CBPRs มหลกการวา องคกรธรกจในแตละเขตเศรษฐกจสมาชกจะ

กาหนดนโยบายและกฎระเบยบข� นเองในลกษณะของ Self-regualatory code of conduct เพ�อใหความ

คมครองขอมลสวนบคคลในการดาเนนกจกรรมตางๆ ท�เก�ยวของกบการสงผานขอมลสวนบคคลระหวาง

ประเทศ ท� งน� โดยกฎระเบยบดงกลาวจะตองสอดคลองกบหลกการคมครองฯ ของเอเปค ท� งน� การ

ดาเนนการดงกลาว เปนไปโดยสมครใจ แตเม�อองคกรไดเขารวมในระบบ CBPRs แลว หนวยงานท�เปนผ

บงคบใชกฎหมาย (Privacy Enforcement Authority) หรอ หนวยงานท�ไดรบการแตงต�งใหเปนหนวย

ตรวจสอบความโปรงใส (Accountability Agent) ของเขตเศรษฐกจสมาชกน�นๆ จะเปนผตรวจสอบและ

บงคบใชกรอบของเอเปคฯ และกฎหมายท�เก�ยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคลของสมาชก

APEC CBPR มองคประกอบท�สาคญอย 4 สวน ไดแก

1) กาหนดหลกเกณฑสาหรบองคกรธรกจท�ประสงคจะไดรบแตงต�งใหเปน CBPR Accountability

Agent

2) เตรยมแบบประเมนตนเองเพ�อชวยใหองคกรท�ประสงคจะไดรบการรบรองจาก CBPR ใชกอน

สมครเขารบการรบรอง

ห น า | 96


3) กาหนดหลกเกณฑสาหรบให Accountability Agent ใชในการประเมนผลจากแบบสอบถาม

ขององคกรท�สมครเขารบการรบรอง และ

4) จดต�งขอตกลง Cross-border Privacy Enforcement Arrangement (CPEA) อนประกอบดวย

หนวยงานภาครฐท�ควบคมการบงคบใชกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลในเขตเศรษฐกจ

สมาชก เพ�อใหการบงคบใชกฎหมายและขอบงคบของ CBPR ดาเนนการไดในเขตเศรษฐกจสมาชก

ในปจจบน ขอตกลง CPEA มหนวยงานบงคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการคมครองขอมลสวน

บคคลจากเขตเศรษฐกจสมาชก เขารวมท�งส�น 24 หนวยงาน จาก 9 ประเทศหรอเขตเศรษฐกจ แบงเปน

หนวยงานจากประเทศท�มกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลโดยเฉพาะ (National privacy law approach)

ไดแก ประเทศแคนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด เมกซโก เขตเศรษฐกจจนฮองกง สาธารณรฐเกาหล และ

สาธารณรฐสงคโปร รวม 7 หนวยงาน และหนวยงานจากประเทศท�ใชกฎหมายอ�นๆ ในการคมครองขอมล

สวนบคคล (Sectoral approach) อก 17 หนวยงาน จาก 2 ประเทศ โดยเปนหนวยงานจากประเทศสหรฐฯ 1

หนวยงาน และจากญ�ปน 16 หนวยงาน ผดแล CPEA หรอ CPEA Administrators ประกอบดวย 4 หนวยงาน

คอ สานกงานเลขาธการเอเปค คณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลางสหรฐอเมรกา (The U.S. Federal

Trade Commission – FTC) สานกงานผบรโภคของประเทศญ�ปน (Consumer Affairs Agency of Japan)

และสานกงานคณะกรรมการคมครองสทธสวนบคคลของประเทศนวซแลนด (The Office of the Privacy

COmmission for New Zealand)

การมหนวยงานเขารวมลงนามในขอตกลง CPEA ถอเปนข�นตอนสาคญในการเขารวมใน CBPR

ซ� งในปจจบนมเขตเศรษฐกจ 3 แหงท�เขารวม APEC CBPR system ไดแก สหรฐอเมรกา เมกซโก และญ�ปน

โดยหนวยงานท�มอานาจบงคบใชกฎหมายและระเบยบท�เก�ยวของกบขอมลสวนบคคล (Enforcement

Authority) ของสหรฐอเมรกาคอ Federal Trade Commission (FTC) หรอคณะกรรมาธการการคาของรฐบาล

กลางสหรฐฯ ซ� งเปนผบงคบใชพระราชบญญตช�อเดยวกบหนวยงาน (FTC Act) ท�งน� สหรฐอเมรกาไมม

กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ แตใชหมวดท� 5 ในกฎหมาย FTC Act ซ� งกลาวถงการ

กระทาท�ไมเปนธรรมหรอหลอกลวง มาใชบงคบเพ�อคมครองขอมลสวนบคคลของผบรโภคในภาคเอกชน

ประเทศญ�ปนกมลกษณะของการบงคบใชกฎหมายและระเบยบวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล

คลายคลงกบสหรฐอเมรกา กลาวคอ ไมมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลโดยเฉพาะ แตมการคมครอง

ความเปนสวนบคคลผานกฎหมายและหนวยงานภาครฐท�เก�ยวของหลายหนวยงานสาหรบธรกจแตละหมวด

(Sectoral approach) เชน กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงเศรษฐกจการคาและอตสาหกรรม

กระทรวงการคลง สานกคณะรฐมนตร และกระทรวงกลาโหม ฯลฯ ในขณะท�เมกซโกมการออกกฎหมาย

เพ�อคมครองขอมลสวนบคคลโดยเฉพาะ (National privacy law and enforcement authority) กลาวคอ

ห น า | 97


พระราชบญญตคมครองขอมล (Federal Data Protection Act) โดยมหนวยงาน Federal Institute for Access

to Information and Data Protection เปนผบงคบใชกฎหมาย

โครงสรางของระบบ CBPRs และข�นตอนการเขารวมระบบ CBPRs

1. หนวยงานท�ทาหนาท� เปนผบ งคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคล

(Privacy Enforcement Authority) เชน สานกงานคณะกรรมคมครองผบรโภค สานกงานคณะกรรมการ

ขอมลขาวสาร หรอหนวยงานอ�นๆ แจงเจตจานงในการเขารวม CPEA ตอผดแล CPEA (CPEA

Administrator)

2. เตรยมจดทาเอกสารประกอบการแสดงเจตจานงในการเขารวม CPEA

- หลกฐานแสดงวาหนวยงานดงกลาวมคณสมบตตามท�กาหนดใหเปนหนวยงานบงคบใช

กฎหมายได

- มหนงสอรบรองอานาจหนาท�ของหนวยงานน�นจากรฐบาลของสมาชก และ

- ระบผรบผดชอบและหนวยสาหรบการตดตอประสานงานในหนวยงานน�นๆ

- แนบกฎหมาย นโยบาย ระเบยบวธปฏบตท�เก�ยวของกบการคมครองสทธสวนบคคลและการ

บงคบใช

3. เสนอรฐบาลเพ�อแตงต�งผแทนหนวยงานทาหนาท�เปนผบงคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการ

คมครองขอมลสวนบคคล และหนวยงานดงกลาวสงหนงสอแสดงเจตนาในการเขารวม CBPRs โดยม

รายละเอยดดงน�

- หลกฐานยนยนการเขารวม CPEA ของหนวยงานน�นๆ

- แสดงเจตนาในการใชหนวยงานตรวจสอบความโปรงใส (Accountability Agent) ท�เอเป

คแตงต�ง เพ�อตรวจสอบและรบรองนโยบายและการปฏบตดานการคมครองขอมลสวนบคคลขององคกร

ธรกจใหสอดคลองกบขอกาหนดของ CBPRs

หนวยงานท�ไดรบมอบหมายจากรฐบาลตองสงหนงสอแสดงเจตนาและเอกสารท�กาหนดใหกบ

ประธานกลมพาณชยอเลกทรอนกสของเอเปค (APEC Electronic Commerce Steering Group Chair -

ECSG) ประธานกลมยอยดานขอมลสวนบคคล (Data Privacy Subgroup Chair) และคณะผดแลรวม (Joint

Oversight Panel - JOP) ซ� งเปนผดแลใหเปนไปตามขอกาหนดของระบบ CBPRs

ห น า | 98


4. องคกรภาครฐ องคกรธรกจ หรอหนวยงานวชาชพท�ไดรบมอบอานาจสามารถสมครเปน

หนวยงานตรวจสอบความโปรงใส(Accountability Agent) ไปท� Joint Oversight Panel (JOP) โดยมข�นตอน

ดงน�

- ระบสถานท�ต�งขององคกรภายในเขตเศรษฐกจหรอประเทศใหชดเจน หรอหากองคกรต�งอย

นอกอาณาเขตของเขตเศรษฐกจน�นๆ กตองระบเขตอานาจภายในเขตเศรษฐกจ

- องคกรแสดงหลกฐานท�แสดงวาองคกรไดบรรลขอกาหนดตางๆ เก�ยวกบการแตงต� ง

Accountability Agent

- แสดงผลการประเมนตนเองผานแบบสอบถามเพ�อสอบทานนโยบายและวธปฏบตท�เก�ยวของ

กบขอมลสวนบคคลขององคกรตาม CPBR program requirements

- ในกรณท�ไมไดใชเอกสารและแบบประเมนขางตน องคกรตองแนบแผนผงท�แสดงวาองคกร

ไดบรรลขอกาหนดตางๆ ตาม CBPR program requirements map

คณะผดแล CBPRs หรอ Joint Oversight Panel จะสงใบสมครการเขารวม CBPRs ของประเทศหรอ

เขตเศรษฐกจสมาชก และใบสมคร Accountability Agents ขององคกรใหท�ประชมเอเปคเปนผพจารณา

(ภาพท� 1)25

องคกรธรกจท�ประสงคจะไดการรบรองจาก CBPRs ตองจดทานโยบายและกฎระเบยบเก�ยวกบการ

สงผานขอมลสวนบคคลท�สอดคลองกบขอกาหนดในกรอบของเอเปค และสงใหหนวยงานผตรวจสอบ

(Accountability Agent) ท�ไดรบการแตงต�งโดย CBPR เปนผตรวจสอบและประเมน เพ�อรบรององคกรน�นๆ

หากมการรองเรยนถงความขดแยงกนระหวางนโยบายขององคกรกบขอกาหนดของ CBPR หนวยงาน

ผตรวจสอบจะทาหนาท�เปนผตรวจสอบและพจารณาทางแกไข และหากขอพพาทดงกลาวไมสามารถยตได

หนวยงานท�บงคบใชกฎหมายเก�ยวกบการคมครองฯ จะเปนผช�ขาด

ในประเทศสหรฐอเมรกา หนวยงานบงคบใชกฎหมาย (Privacy Enforcement Authority) คอ

คณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลางสหรฐฯ (FTC) และหนวยงานผตรวจสอบความโปรงใส

(Accountability Account) ของ APEC CBPRs คอ บรษท TRUSTe ซ� งถอเปนหนวยงานผตรวจสอบรายแรก

ของสหรฐฯ และของเอเปค โดยเปนผใหการรบรองการใชสญลกษณการคมครองขอมลตามกรอบการ

คมครองฯ ของเอเปค (APEC Privacy Seal or Trustmark) สาหรบองคกรธรกจท�อยภายใตการกากบดแลใน

เขตอานาจของ FTC นอกจากน�น บรษท TRUSTe ยงถอวาเปนหนวยงานท�ใหกรอบการคมครอง ระหวาง

สหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป (US-EU Safe Harbor) อกดวย โดยรบรองวาองคกรธรกจท�ไดรบการรบรอง

25 Cross-border Privacy Rules System (CBPRs). http://www.cbprs.org/GeneralPages/About.aspx เม�อวนท� 31

สงหาคม 2557.

ห น า | 99


จาก TRUSTe ไดปฏบตตามหลกการเก�ยวกบขอมลสวนบคคลท�อยภายใตการใหความคมครองของสหภาพ

ยโรป (EU Safe Harbor) ของ CBPRs ตวอยางของบรษทหรอองคกรเอกชนท�ไดรบการรบรองจาก

TRUSTe ไดแก บรษท IBM บรษทผลตเวชภณฑและผลตภณฑดานสขภาพ MERCK เวบไซตท�ใหบรการ

ฝกอบรมและบทเรยนออนไลน Lynda.com และ Yodlee ซ� งเปนบรการรวบรวมขอมลเก�ยวกบการเงนสวน

บคคล เชน บญชธนาคาร บตรเครดต และการลงทนเพ�อใหผใชงานสามารถบรหารจดการทางการเงนบน

อนเทอรเนต26

26 TRUSTe APEC Privacy Certification. http://www.truste.com/products-and-services/enterprise-privacy/apec-

accountability เม�อวนท� 31 สงหาคม 2557.


ภาพท� 1 โครงสรางของระบบ

ห น า | 100

โครงสรางของระบบ CBPRs

ห น า | 101


4.3 ผลการหารอกบหนวยงานในสหรฐอเมรกาและขอเสนอแนะเก�ยวกบ การเขารวมกรอบการคมครองขอมล

สวนบคคลของเอเปคของประเทศไทย

จากการพบปะและหารอกบบคลากรของคณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลางสหรฐฯ (FTC)

เจาหนาท�จากกระทรวงการตางประเทศ เจาหนาท�จากสานกงานกากบกจการโทรคมนาคมและสารสนเทศ

แหงชาต (National Telecommunications and Information Administration (NTIA) กระทรวงพาณชย และ

ผบรหารและบคลากรจาก Future of Privacy Forum คณะผศกษาไดรวบรวมผลการศกษาเพ�อจดทาขอพจารณา

เร�องการเขารวมกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค (APEC Privacy Framework) ของประเทศไทย

ในสวนของการแตงต�ง Enforcement Authority และการเขารวม Cross-border Privacy Enforcement

Arrangement(CPEA) และ Cross-border Privacy Rules System (CBPRs) ดงน�

1.1 การบงคบใชกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล

กรอบการคมครองฯ ของเอเปคกาหนดใหเขตเศรษฐกจหรอประเทศสมาชกมการบงคบใชกฎหมาย ใน

ลกษณะท�เหมาะสมกบสมาชก โดยอาจเปนกฎหมายเฉพาะ หรอกฎหมายอ�นๆ ท�สามารถปรบใชกบการคมครอง

ดงกลาวได ประเทศไทยสามารถดตวอยางของประเทศท�ตรากฎหมายคมครองเฉพาะ เชน แคนาดา ออสเตรเลย

นวซแลนด เมกซโก ฯลฯ และประเทศท�ไมมกฎหมายเฉพาะ เชน สหรฐอเมรกา และญ�ป น

เน�องจากในขณะน� ประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ

ดงน�น การแสดงเจตจานงในการใชกรอบของเอเปค และเขารวม Cross-border Privacy Enforcement

Arrangement (CPEA) ประเทศไทยสามารถใชพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 หรอพระราชบญญต

ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เปนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลตามความเหมาะสมไปจนกวาจะม

การตราพระราชบญญตขอมลสวนบคคล

1.2 การแตงต�งหนวยงานท�บงคบใชกฎหมาย (Enforcement Authority) และเขารวมใน Cross-border

Privacy Enforcement Arrangement (CPEA)

รฐบาลสามารถกาหนดใหหนวยงานท�เก�ยวของ เชน สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ หรอสานกนายกรฐมนตร เปนหนวยงานบงคบใชกฎหมาย

(Enforcement Authority) เพ�อเขารวมใน CPEA ท�งน� การประกาศเจตนาในการเขารวมใน CPEA ถอเปนกาว

แรกท�สาคญสาหรบการปฏบตตามกรอบของเอเปคในเวทการคาระหวางประเทศ ซ� งประเทศไทยอาจไม

จาเปนตองรอใหมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลกอน กสามารถเขารวมได

ห น า | 102


อน�ง การพจารณารปแบบการคมครองขอมสวนบคคลท�ปรากฏอย 2 รปแบบดงกลาวน�น รปแบบการ

คมครองขอมลสวนบคคลท�แบงตามภาคธรกจ (Sectorial approach) มขอเสยท�จะตองนาพจารณาดวย กลาวคอ

กฎหมายท�นามาใชบงคบอาจไมครอบคลมธรกจในทกอตสาหกรรม เชนในกรณของสหรฐอเมรกา ท�อานาจ

หนาท�ของคณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลางสหรฐฯ (FTC) ไมครอบคลมธรกจในอตสาหกรรมบรการ

ทางดานสขภาพ (Health service) ท�อยภายใตพระราชบญญตประกนสขภาพ (Health Insurance Portability and

Accountability Act – HIPPA) ซ� งคมครองขอมลประวตของผปวย และหนวยงานท�เก�ยวของ คอ การบรการดาน

สขภาพแหงชาต (U.S. National Health Service หรอ NHS) ยงไมไดรบการรบรองจาก CPEA ใหเปนหนวยท�

ตรวจสอบและบงคบใชกฎหมายของสหรฐฯ ทาใหอาจมการละเมดขอมลสวนบคคลในดานดงกลาวตามกรอบ

ของเอเปคได นอกจากน� ยงมชองโหวในการคมครองการสงผานขอมลทางดานสขภาพของบคคล กลาวคอใน

กฎหมายดงกลาวคมครองขอมลท�อยในสถานพยาบาลและบรษทประกนสขภาพ แตไมครอบคลมขอมลสขภาพ

ท�บรษทตางๆ เกบจากผใชงานโดยตรง อาท ขอมลสวนบคคลท�เกบรวบรวมมาจากสายรดขอมอ (Wristband) ท�

ทาหนาท�ตรวจจบกจกรรมในชวตประจาวนของผสวมใส (Fitbit) หรอขอมลเก�ยวกบการจดการสขภาพผาน

เวบไซต WebMD.com27 ทาใหในบางกรณ หนวยงานบงคบใชกฎหมาย เชน คณะกรรมาธการการคาของรฐบาล

กลางไมสามารถเอาผดบรษทในประเดนการละเมดขอมลสวนบคคล แตกลบตองไปใชกฎหมายในประเดนของ

การหลอกลวงผบรโภคแทน28

นอกจากน� ยงอาจมขอพพาทเก�ยวกบการทบซอนของอานาจหนาท�ระหวางหนวยงานท�เก�ยวของ เชน

ขอพพาทท�เกดข�นระหวางสามหนวยงานในสหรฐอเมรกา ไดแก คณะกรรมาธการการคาของรฐบาลกลาง

(FTC) องคการอาหารและยาของรฐบาลกลางสหรฐฯ (Food and Drug Administration - FDA) กบกระทรวง

สขภาพและบรการมนษย (Department of Health and Human Services – HHS) เก�ยวกบประเดนการรกษาความ

ปลอดภยของขอมลทางดานสขภาพท�เปนชองโหวในพระราชบญญตประกนสขภาพ (HIPPA)

ดงน�น จงถอเปนเร�องท�ตองพจารณาอยางละเอยดถ�ถวนเพ�อใหกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวน

บคคลสามารถครอบคลมการจดเกบ ประมวลผล ใชงาน และแลกเปล�ยนขอมลท�อยในการดแลของหนวยงาน

ภาครฐและเอกชน และกาหนดบทบาทหนาท�และเขตอานาจของหนวยงานท�บงคบใชกฎหมาย (Enforce

Authority) ท�ชดเจน

27 Despite Legal Challenge, Consumer Advocates Push to Expand FTC's Health Data Security Role.

http://warren-news.com/healthdata.htm เม�อวนท� 31 สงหาคม 2557. 28 On Privacy, Why Is the EU So Different from the US? https://www.linkedin.com/pulse/article/20121023040724-

2259773-on-privacy-why-is-the-eu-so-different-from-the-us เม�อวนท� 31 สงหาคม 2557.

ห น า | 103


1.3 การเขารวมในระบบ Cross-border Privacy Rules System (CBPRs)

เม�อแตงต� งหนวยงานบงคบใชกฎหมาย และมหนวยงานอยางนอยหน� งแหงไดเขารวมใน CPEA

เรยบรอยแลว ประเทศไทยสามารถเขารวมระบบ CBPRs โดยทาหนงสอแสดงเจตจานงตามแบบฟอรมท� APEC

CBPRs กาหนดไว พรอมท�งแนบเอกสารตามท�ไดอางถงกอนหนาน� ไดแก 1) กฎหมายท�เก�ยวของ 2) หลกฐานท�

แสดงวาหนวยงานท�บงคบใชกฎหมายไดเขารวมใน CPEA 3) แบบสอบถามท�มจานวนคาถาม 51 ขอ เพ�อ

ประเมนวาหนวยงานบรรลขอกาหนดของ CBPRs ซ� งเปนขอกาหนดข�นต�าของวธการปฏบตในการคมครอง

ขอมลสวนบคคลตามหลกการ 9 ขอของกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค รายละเอยดของ

แบบฟอรมและแบบสอบถาม สามารถดาวนโหลดไดจาก

https://cbprs.blob.core.windows.net/files/Template%20Notice%20of%20Intent%20to%20Participate%20in%

20the%20CBPR%20System.pdf

และเม�อผานการประเมนในเบ�องตนแลวคณะผดแลรวมของ CBPR (Joint Oversight Panel – JOP) จะ

สงเร�องใหท�ประชมเอเปคพจารณาอนมตการเขารวมในระบบ CBPRs ตอไป

https://cbprs.blob.core.windows.net/files/Template Notice of Intent to Participate in the CBPR System.pdf

https://cbprs.blob.core.windows.net/files/Template Notice of Intent to Participate in the CBPR System.pdf

ห น า | 104


บทท� 5

ขอเสนอในการเขารวมเปนสมาชก หรอการเขายอมรบแนวทางปฏบตตามกรอบ

การคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค (APEC Privacy Framework)

5.1 การวเคราะหผลกระทบในการนาหลกการ APEC Privacy Framework มาใชในประเทศไทย

เม�อพจารณาถงเหตผลและความจาเปนโดยรวมตามท�ไดศกษาวเคราะหมาในแตละบทแลว คณะท�

ปรกษาเหนวามความจาเปนท�ประเทศไทยสมควรเขารวม APEC Privacy Framework ภายใตสถานการณของ

โลกาภวตนและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของโลกไรพรมแดน ดงจะเหนไดจากประสบการณของประเทศ

ญ�ป นท�มแรงผลกดนจากภาคเศรษฐกจเปนสาคญ ดงน�นการเขารวมกรอบการคมครองสทธความเปนสวนตว

ของAPEC นาจะเปนประโยชนแกประเทศไทยท�จะไดรบการยอมรบเช�อถอในทางระหวางประเทศถงมาตรฐาน

ในการคมครองขอมลสวนบคคล

ท�งน�การเขารวมเปนสมาชกหรอการเขายอมรบแนวทางปฏบตท�เปนมาตรฐานสากลในระดบนานาชาต

โดยเฉพาะหลกการ APEC Privacy Framework สงผลกระทบตอประเทศไทยในหลายดาน ท�งในดานเศรษฐกจ

การเมองและสงคม โดยเฉพาะเปนเร�องท�เก�ยวของโดยตรงกบการประกอบธรกจในมตท�ตองมการเคล�อนยาย

หรอรบ-สงขอมลระหวางประเทศ ขณะเดยวกนกเปนประเดนการคมครองสทธพลเมอง และสทธผบรโภคดวย

ซ�งจากการศกษาวเคราะหของคณะท�ปรกษาสามารถแสดงใหเหนถงขอดของการเขารวมได ดงตอไปน�

1. การสงเสรมการไหลเวยนของขอมล (Information flow) เปนส�งสาคญของการเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจ โดยเฉพาะในระบบพาณชยอเลกทรอนกส ซ�งมการไหลเวยนของขอมลขามพรมแดนระหวางประเทศ

ตางๆอยตลอดเวลา ดงน�น การคมครองขอมลสวนบคคลตามกรอบของ APEC จะสงเสรมใหเกดความเช�อม�น

วาการไหลเวยนของขอมลจะเปนไปอยางมประสทธภาพและขอมลไดรบการคมครอง

2. การลดอปสรรคทางการคาระหวางประเทศ หากปราศจากมาตรฐานรวมระหวางประเทศ อาจทาให

บางประเทศกาหนดมาตรการจากดหรอกดกนทางการคา โดยอาศยเหตผลของการคมครองขอมลสวนบคคลท�

แตกตางกนมาเปนอปสรรคทางการคา (Trade barrier) หรออาจไมใหความรวมมอกบประเทศท�ยงไมไดมการเขา

ห น า | 105


รวมหรอไมมมาตรฐานการคมครองขอมลในระดบสากล การมมาตรฐานระหวางประเทศดงเชน APEC ซ� ง

กาหนดหลกเกณฑกลางในการคมครองขอมล กจะชวยทาใหลดอปสรรคทางการคาระหวางประเทศ และ

สงเสรมหลกการคาเสรไดมากข�น ซ� งสอดคลองกบกระแสของการคาโลกในยคปจจบน

3. การสรางความนาเช�อถอในระดบระหวางประเทศ หากประเทศไทยไมมกฎหมายหรอมาตรการท�อย

บนหลกการคมครองขอมลตามหลกสากล จะเปนอปสรรคในการทาการคาระหวางประเทศ เน�องจากในปจจบน

หลายประเทศมกฎเกณฑเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล ซ� งกฎหมายเหลาน�นมหลกจากดหามการสง

ขอมลมายงประเทศท�ไมมกฎหมายคมครองขอมลดงกลาว ทาใหการสงออกและนาเขาขอมลระหวางประเทศ

ตางๆกบประเทศไทยเกดอปสรรคได

4. การสงเสรมหลกการสทธมนษยชนสากล สาหรบประเทศท�ยงไมมกฎหมายภายใน (Domestic law)

เก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลโดยเฉพาะ การนาเอาแนวทางของ APEC มาปรบใชจะเปนการสงเสรม

การคมครองสทธของประชาชนในฐานะสทธมนษยชนประการหน�ง

5. การสงเสรมการพฒนาประเทศในเร�องการเรยนรและการศกษา การไหลเวยนของขอมลในยค

สารสนเทศเปนสวนสาคญในการพฒนาสงคม โดยเฉพาะดานการเรยนรและการศกษาของประชาชน หาก

ประเทศตางๆมกฎระเบยบในการคมครองขอมลท�แตกตางกน และไมสามารถสงหรอแลกเปล�ยนขอมลระหวาง

ประเทศท�มการคมครองท�แตกตางกนไดโดยเสร กจะเปนอปสรรคตอการพฒนากระบวนการเรยนร และการ

พฒนาสงคมและวฒนธรรม โดยเฉพาะในยคเทคโนโลยสารสนเทศท�การเรยนรเกดขามพรมแดนอยตลอดเวลา

6. การสงเสรมการคมครองสทธผบรโภค ในแงผบรโภคเองจะเหนไดวามความต�นตวเก�ยวกบสทธ

ความเปนสวนตวมากข�น ดงน�น การท�มกฎหมายภายในประเทศกาหนดการควบคมการประกอบธรกจใหมการ

คมครองขอมลสวนบคคลจะเปนการสงเสรมใหผบรโภคมความเช�อม�นในการทาธรกรรมตางๆ และยอมเปน

การสงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ

7. การสรางความเช�อม�นในการประกอบธรกจระหวางประเทศ กลไกความเปนสวนตวขามพรมแดน

ของ APEC (Cross Border Privacy Rules) จะสงผลใหเกดความเช�อม�นของผบรโภคตอมาตรฐานการประกอบ

ธรกจท�มงเนนความปลอดภยของขอมล ดงจะเหนไดจากการท�ผประกอบธรกจอาจย�นคาขอประเมน (Self-

assessment Document) ตอองคกรประเมน (Accountability Agent) หรออาจใชระบบตรารบรองความนาเช�อถอ

ห น า | 106


(Trustmark) เพ�อประเมนมาตรฐานตามเกณฑของ APEC เม�อธรกจน�นผานการประเมนแลวจะไดรบการข�น

ทะเบยนซ� งสามารถสบคนไดท �วไป (publicly accessible directory) กระบวนการตรวจสอบ ประเมน และ

รบรองมาตรฐานดงกลาวจะเปนการสงเสรมความเช�อม�นใหกบผบรโภค นอกจากน� เม�อผบรโภคต�นตวและให

ความสาคญกบความเปนสวนตวของขอมลมากข� น กจะย�งเปนแรงกดดนใหผประกอบธรกจตางๆเขาส

กระบวนการตรวจสอบและประเมนดงกลาวมากข�นเร�อยๆ

8. การเขารวมกบกรอบคมครองความเปนสวนตวของ APEC จะทาใหประเทศไดรบความชวยเหลอ

จาก APEC ในการใหคาปรกษาแนะนา ตลอดจนการสนบสนนผเช�ยวชาญเขามาชวยปรบปรงสงเสรมการ

ดาเนนงานของท�งภาครฐและภาคเอกชนไทยใหมการปฏบตตามมาตรฐานท�ถกตอง รวมถงการแลกเปล�ยน

เรยนรความกาวหนาท�เกดข�นของประเทศตางๆในการกาหนดมาตรการคมครองความเปนสวนตวท�ถกตองและ

มประสทธภาพ ซ� งจะเปนการยกระดบมาตรฐานประเทศไทยใหทดเทยมกบนานาประเทศท�มมาตรการในระดบ

สากล

นอกจากน� เม�อพจารณามมมองทางดานเทคโนโลยขอมล(IT) และเทคโนโลยการตดตอส�อสาร

โดยเฉพาะในปจจบนท�มพฒนาการของระบบส�อสารไรสาย ระบบอเลกทรอนกส และอนเตอรเนต โดยเฉพาะ

ทศทางการพฒนาในระยะหลงๆท�มการพฒนาบนพ�นฐานเร�อง Big Data และ Cloud Computing ซ� งจะเก�ยวของ

กบประเดนการเกบ การครอบครอง และการใชประโยชนขอมลโดยตรง โดยเฉพาะการสงขอมลขามแดน

(Transborder Data Flow) การเขารวมกรอบการปฏบตตามAPEC Framework จงมความสาคญและอาจม

ผลกระทบดงน�

1. การใหบรการ Cloud Computing มจดเดนในเร�องของความสะดวกในการเขาถงขอมลและระบบ

แอพพลเคช�นผานเครอขายอนเทอรเนต ผใชสามารถบรหารจดการขอมล ประมวลผลขอมล และบรหารจดการ

ทรพยากรคอมพวเตอร เชน การบรหารจดการเครอขาย การบรหารจดการเคร�องแมขาย การบรหารจดการ

ฐานขอมล และการบรหารจดการระบบแอพพลเคช�นท�เก�ยวของกบโครงสรางพ�นฐานการใหบรการทางดาน IT

ไดสะดวก งาย และรวดเรว

2. สภาพแวดลอมท�เอ�อตอการใหและใชบรการ Cloud Computing สวนหน�ง คอความเช�อม�นตอความ

ปลอดภยของขอมลและเครอขาย และความเช�อม�นตอการคมครองขอมลสวนบคคล ระดบความเขมขนของการ

ห น า | 107


รกษาความปลอดภยของขอมลและมาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลจงมความสาคญอยางมากตอ

ผประกอบการและผกากบดแลนโยบายแหงรฐในเร�องน� เพราะจะเปนมาตรการสาคญในการคมครองผบรโภค

และสรางความเช�อม�นตอการใชงาน Cloud Computing ท�งในภาครฐและเอกชน

3. สาหรบผใหบรการ Cloud Computing โดยเฉพาะผใหบรการระดบนานาชาต ซ� งโดยปกตจะมการ

ลงทนสราง Data Center ในหลากหลายประเทศ ธรกจประเภทน� จงตองมความยดหยนในการจดเกบ เคล�อนยาย

และถายโอนขอมลระหวาง Data Center ของตนเองอยางมประสทธภาพ ซ� งรวมถงการเคล�อนยายขอมลขาม

พรมแดน ดงน�น มาตรการกฎหมายหรอกฎระเบยบใดๆ ท�เปนการคมครองขอมลสวนบคคลและเปนขอจากด

ของการเคล�อนยายขอมลขามแดนจงเปนเร�องจาเปน และอาจเปนขอจากดในการดาเนนงานดงกลาวของภาค

ธรกจดวยหากประเทศไทยไมมกฎหมายท�มมาตรฐานท�นานาชาตยอมรบ การเขารวมเปนสมาชกหรอการเขา

ยอมรบแนวทางปฏบตตามกรอบ APEC Privacy Framework ซ� งเปนกตกาสากลจงเปนทางเลอกท�สามารถ

ดาเนนการคขนานไปพรอมกบการออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลท�กาลงดาเนนการอยในปจจบน

4. เน�องจาก APEC มสมาชกท�มระดบการพฒนาประเทศแตกตางกนจานวนมาก และแตละประเทศม

ความพรอมทางดานโครงสรางพ�นฐาน กฎหมายและกฎระเบยบภายในประเทศแตกตางกน จงควรพจารณา

ความพรอมและขดความสามารถของประเทศเพ�อเปรยบเทยบกบสมาชกอ�นๆ ซ� งหากประเทศไทยยงมความ

พรอมไมมากนก กอาจเปนอปสรรคตอการดาเนนงานตามกรอบของ APEC ได และควรมการศกษาและ

พจารณาความเปนไปไดท�ประเทศไทยอาจจะใชกรอบความรวมมอระหวางประเทศน� เปนตวเรง (catalyst) ให

เกดการเปล�ยนแปลงเก�ยวกบการออกกฎหมาย หรอการกาหนดมาตรการหรอกฎเกณฑภายในประเทศ

5. นอกจากน� ควรพจารณาความเปนไปไดท�จะสรางความรวมมอดานการคมครองขอมลสวนบคคล ใน

เวทความรวมมออ�นๆในระดบนานาชาตประกอบดวย เชน

5.1 เวทความรวมมอดานอ�นๆภายใตAPEC ท�มการเช�อมโยงเร�องขอมลสวนบคคลกบประเดนการ

ตดตอส�อสาร อนเตอรเนตและเทคโนโลย เชนความรวมมอของกลม ICT (APECTEL) ถงแมวาโดยหลกการ

ของ APEC Privacy Framework จะยดหลกความเปนกลางทางดานเทคโนโลย แตในทางปฏบตคงปฏเสธไมได

วา ICT โดยเฉพาะอยางย�ง Internet สงผลกระทบอยางย�งตอ “การละเมดและการคมครองขอมลสวนบคคล”

ดงน�น นอกเหนอจากกรอบฯ ฉบบน� ประเทศไทยอาจจะตองแสวงหาความรวมมอในดานท�เก�ยวกบการคมครอง

ห น า | 108


ขอมลสวนบคคลบนโลกออนไลน รวมท�งเวทอ�นๆท�เก�ยวของเชน ประเดนธรรมาภบาลบนอนเตอรเนต ในเวท

ICANN หรอประเดนสทธมนษยชนในการเขาถงอนเตอรเนต ในเวท UN เปนตน

5.2 ภายใตกรอบความรวมมอในกลมประเทศ ASEAN ยงมเวทความรวมมอทางดาน ICT โดยปจจบน

ม ASEAN ICT Master plan 2015 ไดมการพดถง “Personal Data Protection” ไวภายใต Strategic Thrust 2 –

People Engagement and Empowerment, Initiative 2.4 – Build Trust และ Strategic Thrust 4 – Infrastructure

Development, Initiative 4.2 Promote Network Integrity and Information Security, Data Protection and CERT

Cooperation

เม�อพจารณาถงเหตผลและความจาเปนโดยรวมแลว จงจะเหนไดวาการเขารวมเปนสมาชก หรอการเขา

ยอมรบแนวทางปฏบตท�เปนมาตรฐานสากลในระดบนานาชาต เปนส�งท�จาเปนและเปนประโยชนท�งในดาน

ภาพพจนและสถานะของประเทศในเวทการเมองระหวางประเทศ โดยเฉพาะในบรบทการคาและการลงทน

ระหวางประเทศ ซ� งเปนทศทางในการพฒนาของโลกในอนาคตท�เคล�อนเขาสโลกแหงขอมลขาวสารและการ

ส�อสารไรพรมแดน และโดยเฉพาะอยางย�งคอการพฒนาอยางไรขดจากดของระบบอนเตอรเนต ซ� งการ

เคล�อนไหวถายเทของขอมลโดยเฉพาะขอมลอเลกทรอนคสจะเปนส�งท�หลกเล�ยงไมไดอกตอไป และจะสงผล

กระทบอยางแทจรงตอผบรโภคและผประกอบการธรกจโดยตรง การเขารวมใชแนวทางปฏบตตามกรอบการ

คมครองขอมลของเอเปคจงเปนส�งท�ควรไดรบการผลกดนใหดาเนนการโดยเรว

อยางไรกตาม นอกจากขอดของการเขารวม APEC Privacy Framework แลว ท�ปรกษายงมความหวงใย

ถงขอเสยบางประการท�อาจจะเกดข�นกบการเขารวมดงกลาว จงขอนาเสนอประเดนผลกระทบท�อาจจะเกดข�น

เพ�อประกอบการพจารณา ดงน�

1. การเขารวมกรอบขอตกลงระหวางประเทศ เปนผลใหประเทศไทยมภาระหนาท�ซ�งตองปฏบตตาม

มาตรฐานของ APEC โดยผลผกพนดงกลาวยอมเปนส�งท�ภาครฐตองอธบายใหกบภาครฐ ภาคเอกชน และภาค

ประชาชน โดยเฉพาะภาคผประกอบการธรกจ ใหไดรบทราบถงการปฏบตท�ถกตองตามมาตรฐานซ� งเปนเร�อง

ใหม ภาระหนาท�ซ� งเกดข�นยอมสงผลตอภาคเอกชนจานวนมาก ไมวาจะเปนธรกจขนาดใดกตาม แตขอยงยากใน

การปฏบตนาจะเกดกบธรกจขนาดกลางและขนาดเลกมากกวาธรกจขนาดใหญซ� งมความพรอมดานตางๆ

มากกวา

2. ประเทศไทยจะตองปรบเปล�ยนมาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลท�มอยในภาคเอกชนและ

ภาครฐใหสอดคลองตามมาตรฐานของ APEC ซ� งในเร�องน� สงผลตอการทบทวนกฎหมายท�มการบงคบใชอยใน

ห น า | 109


ปจจบนรวมถงรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. .... ท�อยในสภานตบญญตแหงชาต ท�ตองม

กลไกทางกฎหมายท�ไดมาตรฐานตามกรอบของ APEC โดยตองมการศกษาวเคราะหและหากพบวายงม

ขอบกพรองอยกตองรบปรบปรงแกไขบทบญญตตอไป

3. การเขาสกรอบ APEC Privacy Framework ยอมเปนแรงกดดนตอภาครฐและภาคเอกชนไทยให

ตองถกตดตามประเมนผลในการปฏบตตามมาตรฐานของ APEC หากมการปฏบตท�หยอนยานหรอไมเปนไป

ตามมาตรฐาน กเปนเง�อนไขท�อาจไดรบเสยงตชมในทางระหวางประเทศ และกระทบตอความม�นใจในการสง

ขอมลสวนบคคลมายงประเทศไทย ขณะท�ถาประเทศไทยไมไดเขารวมกบเอเปค ประเทศไทยกยงคงมอสระท�

ไมนาตนเองเขาไปผกพนกบขอกาหนดตางๆท�ตองปฏบต หากมการสงขอมลสวนบคคลระหวางประเทศก

อาจจะมการทาการตกลงกนระหวางบรษทเปนกรณๆไปซ�งจะคลองตวมากกวาในระยะส�น

เม�อศกษาเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการเขารวม APEC Privacy Framework ของประเทศไทยแลว

ท�ปรกษายงคงมความเหนวาประเทศไทยจะไดรบประโยชนจากการเขารวมมากกวาขอเสยท�อาจจะเกดข�น ซ� ง

ขอเสยตางๆท�อาจจะเกดข�นน�น หากมองปญหาใหเปนโอกาสกจะเหนไดวาหากประเทศไทยสามารถปฏบตตาม

มาตรฐานตางๆไดเปนอยางด รวมถงหนวยงานภาครฐและเอกชนไดรวมมอรวมใจมงม�นในการสรางความเขาใจ

เผยแพรความรแกฝายตางๆ และดาเนนงานผลกดนแกไขปญหาอปสรรคใหลลวง กจะเปนการยกระดบ

มาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลของไทยใหทดเทยมกบสากล และจะไดรบเสยงช�นชมเปนภาพลกษณท�

ดตลอดจนชวยพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหเตบโตตอไป

สาหรบในการเขารวม APEC Privacy Framework ของประเทศไทยในอนาคตน�นมข�นตอนการ

ดาเนนการท�คณะท�ปรกษาขอเสนอแนะตอภาครฐ ดงน�

5.2 ข�นตอนการเขารวมระบบ CBPRs

1) การพจารณากาหนดหนวยงานท�ทาหนาท�เปนผบงคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการคมครอง

ขอมลสวนบคคล (Privacy Enforcement Authority) เชน สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค สานกงาน

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ หรอหนวยงานอ�นๆ

2) การแจงเจตจานงในการเขารวม CPEA ตอผดแล CPEA (CPEA Administrator)

3) การเตรยมจดทาเอกสารประกอบการแสดงเจตจานงในการเขารวม CPEA

ห น า | 110


- หลกฐานแสดงวาหนวยงานดงกลาวมคณสมบตตามท�กาหนดใหเปนหนวยงานบงคบใชกฎหมาย

ได

- หนงสอรบรองอานาจหนาท�ของหนวยงานน�นจากรฐบาลของสมาชก

- เอกสารระบผรบผดชอบและหนวยงานสาหรบการตดตอประสานงาน

- กฎหมาย นโยบาย ระเบยบวธปฏบตท�เก�ยวของกบการคมครองสทธสวนบคคลและการบงคบใช

4) การเสนอรฐบาลเพ�อแตงต�งผแทนหนวยงานเพ�อทาหนาท�เปนผบงคบใชกฎหมายเก�ยวกบการ

คมครองขอมลสวนบคคล และหนวยงานดงกลาวสงหนงสอแสดงเจตนาในการเขารวม CBPRs โดยม

รายละเอยดดงน�

- หลกฐานยนยนการเขารวม CPEA ของหนวยงาน

- แสดงเจตนาในการใชหนวยงานตรวจสอบความโปรงใส (Accountability Agent) ท�APECแตงต�ง

เพ�อตรวจสอบและรบรองนโยบายและการปฏบตดานการคมครองขอมลสวนบคคลขององคกรธรกจให

สอดคลองกบขอกาหนดของ CBPRs

5) หนวยงานท�ไดรบมอบหมายจากรฐบาลสงหนงสอแสดงเจตนาและเอกสารท�กาหนดใหกบ

ประธานกลมพาณชยอเลกทรอนกสของเอเปค (APEC Electronic Commerce Steering Group Chair - ECSG)

ประธานกลมยอยดานขอมลสวนบคคล (Data Privacy Subgroup Chair) และคณะผดแลรวม (Joint Oversight

Panel - JOP) ซ� งเปนผดแลใหเปนไปตามขอกาหนดของระบบ CBPRs

6) การเผยแพรประชาสมพนธเพ�อชกชวนใหองคกรภาครฐ องคกรธรกจ หรอหนวยงานวชาชพ

สมครเปนหนวยงานตรวจสอบความโปรงใส (Accountability Agent) โดยสมครไปท� Joint Oversight Panel

(JOP) โดยมข�นตอนดงน�

- ระบสถานท�ต�งขององคกรภายในเขตเศรษฐกจหรอประเทศใหชดเจน หรอหากองคกรต�งอยนอก

อาณาเขตของเขตเศรษฐกจน�นๆ กตองระบเขตอานาจภายในเขตเศรษฐกจ

- แสดงหลกฐานท�แสดงวาองคกรไดบรรลขอกาหนดตางๆ เก�ยวกบการแตงต�ง Accountability

Agent

- แสดงผลการประเมนตนเองผานแบบสอบถามเพ�อสอบทานนโยบายและวธปฏบตท�เก�ยวของกบ

ขอมลสวนบคคลขององคกรตามขอกาหนดโครงการ CPBR (CBPR Program Requirements)

ห น า | 111


5.3 ขอเสนอข�นตอนการดาเนนงานเขารวม APEC Privacy Framework ของประเทศไทย

5.3.1 การดาเนนงานในระยะแรก

คณะท�ปรกษาเหนวารฐบาลไทยมความจาเปนตองจดประชมหนวยงานท�เก�ยวของ ไดแก กระทรวง

พาณชย (กรมการคาตางประเทศ, กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ) กระทรวงการตางประเทศ (กรมอเมรกา,

กรมองคการระหวางประเทศ, กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ, กรมอาเซยน, สานกงานความรวมมอเพ�อการ

พฒนาระหวางประเทศ) สถาบนระหวางประเทศเพ�อการคาและการพฒนา (องคการมหาชน) กรมศลกากร

กระทรวงการคลง หอการคาไทย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สมาคมนายธนาคารไทย ธนาคารแหง

ประเทศไทย กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการส� อสาร สานกงานพฒนาธรกรรมอเลกทรอนคส

สานกงานรฐบาลอเลกทรอนกส สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต เปนตน เพ�อหารอถง

ความสาคญและความเหมาะสม ตลอดจนทาทของประเทศไทยในการเขารวมกรอบการคมครองความเปน

สวนตวของ APEC

นอกจากน�น รฐบาลควรมการมอบหมายหนวยงานในการเปนเจาภาพบรณาการการทางานและตดตอ

ประสานงาน ซ� งเพ�อใหสอดคลองกบแนวโนมอนาคตท�ประเทศไทยจะมการประกาศใชกฎหมายคมครองขอมล

ขาวสารสวนบคคลในภาคเอกชน คณะท�ปรกษาเหนวาสานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

(สขร.) เปนหนวยงานท�เหมาะสมท�จะทาหนาท�ดงกลาว เน�องจากมอานาจหนาท�ตามพระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ท�ไดกาหนดใหเปนผทาหนาท�ดแลกลไกคมครองขอมลสวนบคคลภาครฐอย

แลว อกท�งยงมคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการท�ประกอบดวยตวแทนหนวยงานภาครฐท�เก�ยวของ และ

นกวชาการผทรงคณวฒ จงมองคความรท�สามารถรองรบการทางานน�ไดเปนอยางด สาหรบบทบาทของ สขร.

ในการเตรยมพรอมในการเขารวม APEC Privacy Framework ควรดาเนนการ ดงน�

1. สารวจสภาพปญหาท�เปนรปธรรมของขอจากดหรอปญหา/อปสรรคท�เคยเกดข�น กาลงเกดข�น หรอม

แนวโนมอาจจะเกดข� นในอนาคต ในกรณท� เก�ยวกบการประกอบธรกจท�ตองมการสงหรอรบขอมลกบ

ตางประเทศ และกรณผประกอบการท� เก�ยวของกบการรวบรวม ประมวลผล และรบ/สงขอมล ตลอดจน

ผประกอบการดานเทคโนโลยขอมลขาวสาร และธรกจโทรคมนาคม

ห น า | 112


2. เผยแพรความรความเขาใจเก�ยวกบ APEC Privacy Framework ตอสาธารณะอยางกวางขวางท�งตอ

หนวยงานของรฐ องคการภาคธรกจเอกชน ตลอดจนประชาชนท�วไปในฐานะผใชบรการ-ลกคา-ผบรโภค ควบค

ไปกบการเผยแพรความรความเขาใจในเร�องสทธความเปนสวนตว (Right of Privacy) และการคมครองขอมล

สวนบคคล (Personal Data Protection)

3. ดาเนนการฝกอบรมเพ�อใหเจาหนาท�ผปฏบตงาน โดยเฉพาะในหนวยงานท�เก�ยวของโดยตรงใหม

ความรความเขาใจในหลกการและเหตผล ตลอดจนความจาเปนในการพจารณาการเขารวมกรอบ APEC Privacy

Framework และเนนการฝกอบรมอยางเขมขนสาหรบเจาหนาท�หนวยงานของรฐ เพ�อใหตระหนกและถอปฏบต

ในการปฏบตงานดานการคมครองขอมลสวนบคคล ภายใตบทบญญตของ พระราชบญญตขอมลขาวสารของ

ราชการ พ.ศ.2540 อยางเครงครด โดยเฉพาะการเตรยมความพรอมขององคกรและบคลากรท�จะรองรบภารกจ

ดานการเจรจาระหวางประเทศ หากมการเขารวม APEC Privacy Framework อยางเปนรปธรรม ตลอดจนการ

เตรยมความพรอมสาหรบการบงคบใชกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล ซ� งอยระหวางการพจารณาของสภา

นตบญญตแหงชาต

5.3.2 การดาเนนงานในระยะตอไป

คณะท�ปรกษาเหนวาในการประชม Senior Official Meeting คร� งท� 1/2558 ประเทศไทยควรประกาศ

แสดงความสนใจในการเขารวมการดาเนนงานตามกรอบ APEC Privacy Framework ขณะเดยวกนกตองมการ

เตรยมความพรอมในการเขารวม โดยการสารวจสภาพการดาเนนงานดานการคมครองขอมลสวนบคคลใน

ประเทศไทยในประเดนท�สาคญและจดกจกรรมตามหวงระยะเวลาตางๆ ดงน�

กจกรรม (Activities)

1. สารวจสถานการณดานกฎหมายและการบงคบใชกฎหมาย คอบทบญญตของ พระราชบญญตขอมล

ขาวสารของราชการ พ.ศ.2540 กฎหมายดานการคมครองผบรโภค ประกาศกระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศ

และการส�อสาร เร�องมาตรการการกาหนดนโยบายดานการคมครองขอมลสวนบคคล กฎหมายอ�นๆ ตลอดจน

ระเบยบขอบงคบหรอแนวทางปฏบตท�เก�ยวของกบการกาหนดขอปฏบต/จรยธรรมในการประกอบการ เชน การ

เกบขอมลสขภาพ การเกบขอมลดานการเงนการธนาคาร การเกบความลบของลกคา ฯลฯ

ห น า | 113


2. สารวจสถานการณดานการละเมดขอมลสวนบคคล หรอการใชขอมลสวนบคคลโดยไมชอบดวย

กฎหมาย โดยหนวยงานของรฐ องคกรภาคผประกอบการธรกจเอกชน ตลอดจนการลวงละเมดโดยเอกชนดวย

กนเอง

3. การเผยแพรความรความเขาใจตอบคลากรท�งภาครฐและภาคเอกชนโดยกระบวนการฝกอบรม การ

ประชมสมมนา การประชมทางวชาการ การประชมเชงปฏบตการ

4. การเผยแพรความรความเขาใจ และการพฒนาองคกรความร โดยการพฒนาการเรยนการสอนใน

สถาบนการศกษา การพฒนาหลกสตรการศกษา การฝกอบรม ตลอดจนการพฒนาวธการศกษาโดยการใชการ

เรยนรทางไกล (Distant Learning ) การเรยนรโดยระบบอเลกทรอนคส (E-Learning) การพฒนาการเรยน

ออนไลนบนอนเตอรเนต (E-Course / Online Learning )

5. การขอรบการสนบสนนจากสานกงานเลขาธการ APEC ในการจดกจกรรม ดานการเผยแพรความร

(Knowledge Dissemination) และการพฒนาขดความสามารถบคลากร (Capacity Building) ซ� งจะเปนประโยชน

อยางย�งในการพฒนาบคลากรเพ�อรองรบการปฏบตงานในอนาคต

6. เตรยมกาหนดหนวยงานท�จะทาหนาท�หนวยงานกากบดแล (Enforcement Authority) ดานการ

คมครองขอมลสวนบคคลเชน สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค สานกงานคณะกรรมการขอมล

ขาวสารของราชการ สานกงานรฐบาลอเลกทรอนคส สานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนคส เปนตน

7. เตรยมกาหนดหนวยงานท�จะทาหนาท�ดานการรบรองคณภาพในการรบรองการคมครองขอมลสวน

บคคล (Accountability Agent) เชน หนวยงานการรบรองคณภาพภายใตกฎหมายคมครองผบรโภค การรบรอง

คณภาพสนคาโดยกระทรวงพาณชย หรอสภาหอการคาแหงประเทศไทย การกาหนดตรารบรองภายใตราง

พ.ร.บ. คมครองขอมลสวนบคคล ท�อยระหวางการพจารณาของสภานตบญญตแหงชาต เปนตน

8. การจดเตรยมขอมลและเอกสารท�เก�ยวของเพ�อนาเสนอตอสานกเลขาธการ APEC ผานคณะกรรมการ

ดานการคาอเลกทรอนคส (Electronic Commerce Steering Group: ECSG) และคณะกรรมการยอยดานการ

คมครองขอมลสวนบคคล (Privacy Sub Group) เพ�อช� แจงท�ประชมในการประชม SOM 3 และ ECSG ในป

2558/2559

กรอบระยะเวลา (Time Frame)

ห น า | 114


เม�อพจารณาถงข�นตอนการดาเนนการเพ�อการเขารวมแนวทางปฏบตตามกรอบการคมครองความเปน

สวนตวของเอเปค (APEC Privacy Framework-APF) ของประเทศไทย ท�ปรกษามขอเสนอถงแผนการ

ดาเนนงานในแตละชวงเวลาดงน�

ธนวาคม 2557 นาเสนอ ปนร. ขอความเหนชอบให สขร.ดาเนนการเร�องการเขารวม APF

มกราคม 2558 - จดประชมหนวยงานท�เก�ยวของเพ�อพจารณาแนวทางและข�นตอนการดาเนนการ

(กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร,กระทรวงพาณชย, กระทรวงการ

ตางประเทศ, สานกงานพฒนาธรกรรมอเลกทรอนคส)

- จดเตรยมขอมลแนวทาง/ข�นตอนการดาเนนการ

กมภาพนธ 2558 - เตรยมจดทาเอกสารประกอบการประชม SOM, ECSG , DPS และการประชมท�

เก�ยวของในการประชม APEC ประจาป 2558

มนาคม 2558 - เตรยมเอกสารประกอบการแถลงแสดงทาทหนวยงานของเขตเศรษฐกจ ท�แสดงความ

สนใจในการเขารวม APF ในการประชมท�เก�ยวของ

- ประสานงานกบสานกงานเลขาธการของ ECSG และ DPS เพ�อเตรยมเอกสารท�เก�ยวของ

ประกอบการเสนอเร�องการเขารวม APF

เมษายน 2558 - จดประชมรวมกบองคกรหลกของภาคเอกชน ไดแก สภาหอการคาแหงประเทศไทย

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สมาคมนายธนาคารไทย

- จดประชมรวมกบสวนราชการท�เก�ยวของในวงกวางและสถาบนการศกษา

- จดการประชมเพ�อเผยแพรความรความเขาใจเก�ยวกบ APF

- จดทาแผนการประชาสมพนธและผลตส�อท�เก�ยวของกบการเผยแพรความร

ตลอดจนการรณรงคทาความเขาใจตอสาธารณะ

พฤษภาคม 2558 - เตรยมเอกสารท�เก�ยวของเพ�อประกอบการจดทาทาทประกอบการช�แจงในการประชม

ระดบตางๆท�เก�ยวของของ APEC

- ทาการศกษาเชงสารวจสภาพปญหาและอปสรรคท�เกดข�นกบภาคธรกจในสาขาตางๆ

ตลอดจนขอเสนอตอมาตรการทางกฎหมายท�อาจสงผลกระทบตอการผลต การบรการ

และการประกอบธรกจท�วไปท�เก�ยวของกบขอมลสวนบคคล

ห น า | 115


แผนปฏบตการสาหรบ สขร. ในการดาเนนการเพ�อเขารวมกรอบ APEC Privacy Framework

การดาเนนการ/ระยะเวลา

เดอนท�

ธค

57

มค

58

กพ

58

มค

58

เมย

58

พค

58

มย

58

กค

58

สค

58

1. เสนอ ปนร ขอความเหนชอบในการดาเนนการ

2. ประชมหนวยงานท�เก�ยวของ

3.จดเตรยมขอมล ข �นตอน-วธการ-ประสานฝาย

เลขาฯเอเปค

4.จดทาขอมลการประชม SOM-1

5.เตรยมเอกสารการแสดงทาทในการเขารวม APF

6.ประชมหนวยงานหลกภาคเอกชน

7.ประชมสถาบนทางวชาการ/วจย/มหาวทยาลย

8.ประชมสวนราชการ-หนวยงานของรฐ

9.ประชมเผยแพรความรสาธารณะ

10.จดทาแผนเผยแพรประชาสมพนธ-รณรงคสราง

ความเขาใจ

11.ศกษาสารวจปญหาในทางปฏบตของภาคธรกจ

12.พฒนาขดความสามารถของเจาหนาท� สขร.

13. แถลงทาทการเขารวม APF ในการประชม

SOM-3

ห น า | 116


เม�อพจารณาถงเหตผลและความจาเปนโดยรวมแลว จงจะเหนไดวาการเขารวมเปนสมาชก หรอการเขา

ยอมรบแนวทางปฏบตตามกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค ซ� งเปนมาตรฐานสากลในระดบ

นานาชาต เปนส�งท�จาเปนและเปนประโยชนและควรไดรบการผลกดนใหดาเนนการโดยเรว

อยางไรกตาม เม�อพจารณาถงสถานะขององคกรระหวางประเทศของเอเปค ซ� งเปนองคกรขนาดใหญ

และครอบคลมสมาชกท�เปนเขตเศรษฐกจจานวนถง 22 ชาต โดยเฉพาะชาตมหาอานาจและประเทศท�มระบบ

เศรษฐกจขนาดใหญ เชน สหรฐอเมรกา คานาดา ออสเตรเลย สาธารณรฐประชาชนจน และญ�ป น ประกอบกบท�

ปรกษามขอสงเกตวาประเดนการคมครองขอมลสวนบคคล หรอการขนสงขอมลขามพรมแดนยงไมเคยไดรบ

การหยบยกมาพจารณาในเวทประชาคมอาเซยนแตอยางใด

คณะท�ปรกษาจงเหนวา รฐบาลไทยจงควรมการพจารณาถงความเหมาะสมและความเปนไปไดของการ

พจารณาจดทาขอตกลงในลกษณะเดยวกบของเอเปคในเวท AEC ซ� งหากมการจดทากรอบการคมครองขอมล

สวนบคคลของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน( AEC Privacy Framework) เพ�อเปนแนวทางปฏบตสาหรบประเทศ

สมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยน จะเปนทางเลอกของการสรางกลไกการคมครองขอมลสวนบคคลในภมภาค

ท�เลกลงและถอวาเปนองคกรท�ใกลชดกบประเทศไทยมากกวาในทางภมศาสตร ซ� งการเจรจาหรอการแสวงหา

ขอตกลงในการกาหนดมาตรฐาน อาจเปนไปไดและคลองตวกวาการพจารณาในองคกรขนาดใหญเชน APEC

จงเปนอกทางเลอกหน�งของการกาหนดมาตรการปฏบตในทางสากลมาตรฐานใหม ควบคกบการเลอกใชกรอบ

มาตรการเอเปคซ� งมอยแลว

5.4 ขอเสนอแนะการเตรยมพรอมในการเขารวมกรอบการคมครองความเปนสวนตวเอเปคของประเทศไทยโดย

สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

ภายใตสถานการณปจจบนซ� งรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. .... ยงไมไดผานการ

พจารณาจากสภานตบญญตแหงชาตในวาระแรก อกท�งยงไดถกลดลาดบรางกฎหมายท�มความจาเปนเรงดวนลง

เน�องจากนโยบายของฝายบรหาร อกท�งหากพจารณาจากนโยบายของรฐบาลท�มการกลาวถงการจดต�งกระทรวง

เศรษฐกจดจตอลเพ�อขบเคล�อนเศรษฐกจดจตอล (Digital Economy) ซ� งใหกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและ

การส�อสารเปนหนวยงานท�เปนเจาภาพเขาไปดแล สงผลใหรางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลถกชะลอเพ�อ

พจารณาในภาพรวมของบรรดากฎหมายอ�นๆท�อาจมความสมพนธเช�อมโยงเก�ยวของกบการขบเคล�อนเศรษฐกจ

ดจตอล ท�ปรกษาพจารณาในประเดนน�แลวมความเหนวารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล เปนตว

ห น า | 117


เช�อมโยงสาคญของกฎระเบยบท�เก�ยวของกบการทาธรกจในภาพรวม และการพฒนาเศรษฐกจดจตอลจะ

เก�ยวของกบการใชขอมลสวนบคคลอยางหลกเล�ยงไมได อนเปนสภาพขอเทจจรงของการประกอบการธรกจใน

โลกยคสารสนเทศปจจบนท�มการสงผานขอมลระหวางประเทศจานวนมากในแตละวนภายใตระบบออนไลน

สถานการณเชนน� ท�ปรกษาเหนวาสานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการมความจาเปนตอง

ตดตามอยางใกลชดและตองเรงสรางความพรอมและยนยนถงความเหมาะสมของสานกงานท�จะเขาไปดแลการ

บงคบใชกฎหมายฉบบน� ขณะเดยวกนแมรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคลยงไมไดรบการตราข�น

การเขารวมกบ APEC Privacy Framework กมไดมอปสรรคหรอมปญหาสาหรบประเทศไทยแตอยางใด

เน� องจากประเทศไทยยงคงมกฎหมายหลกในการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลในภาครฐ คอ

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ตลอดจนกฎหมายเฉพาะเร�องหลายฉบบท�มบทบญญต

คมครองขอมลสวนบคคลเฉพาะแตละกฎหมาย เชน กฎหมายเก�ยวกบขอมลสขภาพ ขอมลเครดต เปนตน

ประเทศไทยจงยงคงสามารถแสดงความจานงถงการเขารวมกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของ

เอเปคได โดยแสดงใหเหนถงบรรดากฎหมายระดบพระราชบญญตหรอกฎหมายระดบรองท�เก�ยวของซ� งมการ

คมครองขอมลสวนบคคลภายในประเทศไว ขณะเดยวหากบทกฎหมายใดท�ยงมปญหากสามารถดาเนนการ

แกไขปรบปรงภายหลงใหสมบรณตอไป ซ� งในกรณน� จะคลายกบประเทศญ�ปนโดยเม�อเขารวมแลวกได

ดาเนนการปรบปรงกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศใหมประสทธภาพสอดคลองกบมาตรฐาน

เอเปค

คณะท�ปรกษามขอเสนอแนะตอสถานการณของการพจารณารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวน

บคคล พ.ศ. ....ของสภานตบญญตแหงชาตท�ลาชาออกไป และนโยบายการจดต�งกระทรวงเศรษฐกจดจตอลของ

รฐบาล ซ� งอาจมผลกระทบตอแผนการเขารวม APEC Privacy Framework ซ� งอาจจะลาชาออกไปดวยปจจย

ตางๆ แตอยางไรกตาม ความจาเปนในการสรางความชดเจนของการมเจาภาพและบรณาการทกภาคสวนท�งรฐ

และเอกชนใหมความตระหนกถงความสาคญของการคมครองขอมลสวนบคคล การปฏบตท�ถกตองเหมาะสม

ตลอดจนการเผยแพรความรความเขาใจในสทธสวนบคคลและหนาท�ของหนวยงานเอกชนและรฐท�ตองปฏบต

ตามกฎหมาย และการเตรยมการปรบปรงแกไขกฎหมายตางๆท� เก�ยวของน� น เปนบทบาทท�สานกงาน

คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการจะตองวางแผนกาหนดยทธศาสตรและลงมอปฏบตซ� งมรายละเอยด

ดงน�

ห น า | 118


1) ท�ปรกษามขอเสนอแนะให สขร. จดทาขอเสนอแนะเชงนโยบายในการเตรยมการเขารวม APEC

Privacy Framework ตอคณะรฐมนตรโดยผานความเหนชอบจากคณะกรรมการขอมลขาวสารของ

ราชการ ซ� งเปนอานาจหนาท�ตามมาตรา 6 ประกอบกบมาตรา 8 โดยช� ใหเหนถงความจาเปนและ

ประโยชนท�จะเกดข�น และระบถงการให สขร.เปนหนวยงานหลกในการดแลและประสานงาน

ระหวางหนวยงานภาครฐและเอกชนท�เก�ยวของท�งหมดเพ�อใหเกดการทางานเชงบรณาการ

2) ในขอเสนอดงกลาว คณะท�ปรกษาเหนวา สขร.ควรเสนอใหนายกรฐมนตรใชอานาจตาม

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ.2534 มาตรา 11 (6) แตงต�งคณะกรรมการ

ระดบชาตเพ�อดแลการเขารวม APEC Privacy Framework และทาหนาท�เตรยมการบงคบใชกฎหมาย

คมครองขอมลสวนบคคล โดยกาหนดให สขร. ทาหนาท�เปนหนวยงานเลขานการและธรการ

3) สาหรบองคประกอบของคณะกรรมการระดบชาตท�จะจดต�งข�น ควรประกอบดวย รฐมนตรประจา

สานกนายกรฐมนตรเปนประธาน และกรรมการอ�นๆท�มสวนรวมจากภาคสวนท�เก�ยวของ ไดแก

หนวยงานของรฐ ไดแกปลดกระทรวงหรอผแทนจากกระทรวงการตางประเทศ กระทรวงกลาโหม

กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงมหาดไทย ธนาคารแหงประเทศไทย ตวแทน

ภาคเอกชน ไดแก หอการคาแหงประเทศไทย สมาคมธนาคารไทย และผทรงคณวฒท�ซ� งเปน

ผเช�ยวชาญดานกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายมหาชน และขอมลสวนบคคล โดยมผอานวยการ

สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการเปนกรรมการและเลขานการ ท�งน� การท�ท�ปรกษา

ไมไดเสนอแนะใหนายกรฐมนตรมอบหมายภารกจน� ใหกบคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

รบผดชอบโดยตรงน�นเน�องจากองคประกอบของคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการจะจากด

เฉพาะหนวยงานภาครฐ ไมมกรรมการตวแทนของภาคเอกชน

4) สาหรบการเตรยมการบงคบใชกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล ท�ปรกษาเหนวาในขอเสนอท�

นาเสนอตอคณะรฐมนตรน�นควรกาหนดเปนแผนปฏบตการในการจดประชมสมมนาระดบชาต เพ�อ

สรางความรความเขาใจแกสงคม การจดทาเอกสารเผยแพรขอมลขาวสารเก�ยวกบเน�อหากฎหมาย

การจดประชมช�แจงและฝกอบรมใหกบภาคเอกชน และการผลตส�อประชาสมพนธ

ห น า | 119


5.5 ขอเสนอสาหรบการเตรยมเอกสาร ในการแถลงทาทของประเทศไทยในการเขารวม APF ในการประชม

SOM-3

5.5.1 เหตผลและความจาเปน

เม�อพจารณาถงเหตผลและความจาเปนในการเขารวมตามแนวทางปฏบต APF แลว ประเทศไทยมความ

สนใจในการเขารวมแนวทางปฏบตตามกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลเอเปค ( APEC Privacy Framework)

โดยประเทศไทยตระหนกถงความสาคญและความจาเปนในการเขารวมดงน�

1. ความม�นใจในการทาธรกรรมออนไลนของผบรโภคมความสาคญตอการขยายเศรษฐกจดจทลใน

ประเทศไทย การเขารวมระบบกฎเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลขามพรมแดนในกลมเอเปค (Cross

Border Privacy Rules (CBPR)) ทาใหธรกจท�เขารวมในประเทศไทยสามารถแสดงใหผบรโภคเหนไดวา เม�อ

ขอมลสวนบคคลของผบรโภคถกรวบรวมและประมวลผลโดยองคกรดงกลาวแลว ขอมลดงกลาวจะไดรบการ

คมครองตามมาตรฐานท�ระบไวในกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลเอเปค ( APEC Privacy Framework)

2. การเขารวมระบบ CBPR ยงใหสทธประโยชนแกหนวยงานกากบดแล (Regulator) ในประเทศไทย

ดวยเชนกน เม�อไทยมสวนรวมกบการจดการการบงคบใชกฎเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลขามพรมแดน

(Cross Border Privacy Enforcement Arrangement CPEA) หนวยงานกากบดแลท�เหมาะสมในประเทศไทยจะม

โอกาสทางานกบหนวยงานกากบดแลในดานเดยวกนในภมภาคเอเชย-แปซฟก เพ�ออานวยความสะดวกให

การคาขามพรมแดนมมาตรฐานการคมครองความเปนสวนตวท�สอดคลองหรอสงกวาท�ระบไวในกรอบการ

คมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค (APEC Privacy Framework) หากประเทศไทยเขารวมระบบน� ประเทศไทย

จะไดรวมทางานกบหนวยงานกากบดแลกวา 17 แหง ในเขตเศรษฐกจเอเปค 7 เขต

3. การมสวนรวมกบระบบระดบภมภาคน� เปนโอกาสใหประเทศไทยสามารถเสนอทางเลอกตนทนต�า

แกนกธรกจไทยท�หาชองทางทาธรกจในภมภาคอ�นๆในโลก โดยเม�อไมนานมาน� เขตเศรษฐกจเอเปคและ

คณะทางานคมครองขอมลสหภาพยโรป มาตรา 29 (Article 29 Working Party) ซ� งประกอบไปดวย หนวยงาน

กากบดแลการคมครองความเปนสวนบคคลในกลมประเทศสหภาพยโรปท�งหมด ไดรวมกนสารวจตรวจสอบวา

รปแบบของ APEC จะรวมทางานกบระบบ BCRs (Binding Corporate Rules) ของสหภาพยโรปไดอยางไรบาง

ห น า | 120


แมวายงอยในข�นดาเนนการ แตการเขารวมระบบ CBPR จะทาใหไทยมโอกาสไดเขารวมงานท�สาคญและเปน

การมอบโอกาสในการเปดตลาดใหมใหแกธรกจไทยและประเทศไทยในภาพรวม

5.5.2 ทาทของประเทศไทย

1. ประเทศไทยเปนสมาชกเขตเศรษฐกจของ APEC และไดเขารวมในการประชมAPECในระดบตางๆ

ตลอดมา ในสวนของคณะกรรมการคาอเลกทรอนคส ในคณะกรรมการยอยวาดวยการคาไรกระดาษ และ

คณะกรรมการยอยวาดวยขอมลสวนบคคล สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ (สขร.) ไดม

ผแทนเขารวมสงเกตการณการประชมหลายคร� ง และในหวง 2550-2552 ไดเขารวมการสารวจสถานภาพดาน

การคมครองขอมลสวนบคคล ภายใตโครงการนารอง APEC Pathfinder และหลงจากน�นกไดรวมประชมใน

ฐานะผสงเกตการณตลอดมา

2. ในสวนการดาเนนงานดานการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทยน�น หลกการคมครองขอมล

สวนบคคลอนเปนเร�องสทธในความเปนอยสวนตว ไดระบอยในรฐธรรมนญ 2540 และรฐธรรมนญ 2550 และ

ใน พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.2540 กไดมบทบญญตวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล แตโดยท�

ยงบงคบใชเฉพาะขอมลขาวสารในภาครฐเทาน�น จงไดมความพยายามท�จะออกกฎหมายเพ�อใหครอบคลมการ

คมครองขอมลสวนบคคลท�จดเกบโดยภาคเอกชน ปจจบนราง พรบ. คมครองขอมลสวนบคคล อยในระหวาง

การพจารณาของสภาบญญตแหงชาต

3. โดยท�ปรากฏชดเจนวาในปจจบนโดยมเหตการณการลวงละเมดขอมลสวนบคคลของประชาชนอยาง

แพรหลาย ประกอบกบการพฒนาการของโลก ในดานการตดตอคาขายระหวางประเทศ และการตดตอส�อสาร

แลกเปล�ยนขอมลระหวางประเทศ โดยเฉพาะพฒนาการของเทคโนโลยขอมลขาวสารและการตดตอส�อสารโดย

ระบบอนเทอรเนต จงทาใหมการสง-ตดตอ-เปดเผย ขอมลสวนบคคลกนในปรมาณมหาศาล และนานาประเทศ

ไดมการออกกฎหมายเพ�อการคมครองขอมลสวนบคคลของรฐของตนกนในหลายประเทศ รวมท�งการกาหนด

มาตรการระหวางประเทศในเร�องดงกลาว เชนในกรณของ APEC Privacy Framework ประเทศไทยเหน

ความสาคญและสนใจท�จะเขารวมการปฏบตตามขอกาหนดท�เปนมาตรฐานสากลดงกลาว

ห น า | 121


4. อยางไรกตาม โดยท�ประเทศไทยยงไมมกฎหมายกลางเพ�อการคมครองขอมลสวนบคคลโดยตรง

ประกอบกบสงคมไทยและโดยเฉพาะผประกอบการภาคธรกจ ยงมความรความเขาใจเก�ยวกบเร�องขอมลสวน

บคคลคอนขางจากด รวมท�งความรความเขาใจเก�ยวกบกรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของ APEC ดวย ใน

เบ�องตน ประเทศไทยจงใครขอรบการสนบสนนจาก APEC ในการดาเนนงานสนบสนนการเผยแพรความร

ความเขาใจใหแกบคลากรท�งภาครฐและภาคเอกชน ตลอดจนภาคสาธารณะโดยรวม ซ� งการพฒนาขดความร

ความสามารถบคลากร (Capacity Building) จะเปนปจจยสาคญท�ทาใหการขบเคล�อนการบงคบใชกรอบการ

คมครองขอมลสวนบคคลของ APEC เปนไปอยางมประสทธภาพ

5. ท�ผานมาประเทศไทย โดย สขร. ไดเผยแพรความรความเขาใจเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล

ตอสาธารณะมาโดยตลอด โดยเฉพาะในชวงป 2556-2557 ท�ผานมา สขร. ไดจดการประชมสมมนาทางวชาการ

รวมกบ สถ าบนกา ร ศก ษา ร ะดบม หาวท ยา ลย รวม 5 ค ร� ง โดย รว มกบ มหา วท ยาลย เซนตจอ หน

มหาวทยาลยธรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยหอการคาไทย และจะดาเนนการรวมกบ

สถาบนการศกษาในภมภาคอก 2 คร� งท�มหาวทยาลยเชยงใหม และมหาวทยาลยขอนแกน นอกจากน� ยงได

รวมกบองคกรวชาการตางๆ ในการพจารณากาหนดมาตรการการคมครองขอมลสวนบคคล(Data Privacy

Guideline) โดยเปนการดาเนนการควบคไประหวางรอการพจารณารางกฎหมายของสภาบญญตแหงชาต เปน

การเตรยมความพรอมดานการรบรสาธารณะซ�งจะมการดาเนนการตอเน�องตอไป.

หากกลาวโดยสรปการเขารวม APEC Privacy Framework ของประเทศไทยยอมเปนโอกาสสาคญท�

จะยกระดบมาตรฐานการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลของไทยใหกาวสมาตรฐานสากลมากข�น และยงเปน

ปจจยสนบสนนตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในยคการเปดเสรทางการคาซ� งท�งหมดน� จาเปนท�ตองมการ

เตรยมความพรอมในทกดานท�งภาครฐและเอกชนโดยเฉพาะอยางย�งการสรางความรความเขาใจในสงคมไทยให

เกดข�น ขณะเดยวกนภายใตนโยบายรฐบาลปจจบนท�นาโดย พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ท�มง

หมายพฒนาเศรษฐกจดจตอล (Digital Economy) ในประเทศไทย กมความจาเปนท�หนวยงานภาครฐและเอกชน

ตองวางระบบเพ�อรกษาความปลอดภยขอมลสวนบคคล ท�ถกใชอยในการตดตอทางกจกรรมเศรษฐกจตางๆให

ไดมาตรฐานสากล เพ�อใหนานาประเทศมความไววางใจท�จะเขามาตดตอคาขายดวย ซ� งแนนอนวาการเขารวม

APEC Privacy Framework ของประเทศไทยยอมเปนการสรางความม�นใจอยางย�งแกประชาคมโลก

ห น า | 122


บรรณานกรม

หนงสอและบทความในหนงสอ

กตตศกด� ปรกต. ความรเบ�องตนเก�ยวกบสทธรบรขอมลขาวสาร ตาม พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ 2540. \

กรงเทพมหานคร: วญ�ชน, 2541.

นพนธ สรยะ. สทธมนษยชน. พมพคร� งท� 1. กรงเทพมหานคร: วญ�ชน, 2537.

บญรกษ บญญะเขตมาลา. “สทธท�จะรในมาตรา 58 สรฐโปรงใส.” ในระหวางกระจกกบตะเกยง.โครงการ

จดพมพคบไฟ, 2542.

บรรเจด สงคะเนต. หลกพ�นฐานของ สทธ เสรภาพ และศกด� ศรความเปนมนษยตามรฐธรรมนญใหม.

กรงเทพมหานคร: วญ�ชน, 2543.

บวรศกด� อวรรณโณ. การสรางธรรมาภบาล (Good Governance) ในสงคมไทย. กรงเทพมหานคร: วญ�ชน,

2542.

วชรา ไชยสาร. สทธรบรขอมลขาวสารของราชการ. พมพคร� งท� 2. กรงเทพมหานคร: นตธรรม, 2544.

ศราวฒ ประทมราช, (บรรณาธการ). แปลโดย คณะกรรมการประสานงานองคกรสทธมนษยชน (กปส.), สทธ

มนษยชน. พมพคร� งท� 2. มลนธฟรดรค เอแบรท, 2544.

สานกงานเลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต. โครงการพฒนากฎหมายเทคโนโลย

สารสนเทศ. พมพคร� งท� 3. กรงเทพมหานคร, 2544.

สานกงานเลขานการคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส. แนวทางการจดทากฎหมายคมครองขอมลสวน

บคคล. พมพคร� งท� 2. กรงเทพมหานคร: ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต,2547.

อธป จตตฤกษ และปวรรตน ผลาสทธ (ผแปล) . ความเปนสวนตว ความรฉบบพกพา . กรงเทพฯ : โอเพนเวลดส

, 2556.

อดม รฐอมฤต, นพนธ สรยะ และ บรรเจด สงคะเนต. การอางศกด� ศรความเปนมนษยเพ�อใชสทธเสรภาพของ

บคคลตามมาตรา 28 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช2540. กรงเทพมหานคร:

นานาส�งพมพ, 2544.

ห น า | 123


บทความในวารสารและหนงสอพมพ

กลมงานนโยบาย สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ. เอกสารแปลกฎหมายระหวางประเทศท�

เก�ยวของกบการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล, แปลโดย ศรกล ภพนธ และนคร เสรรกษ, 2544.

นคร เสรรกษ. “สทธรบรขอมลราชการ.” กรงเทพธรกจ (21 ตลาคม 2542): 15.

พชตพล ศรยานนท และ สมศกด� นวตระกลพสทธ� . “สทธในการรบรขอมลขาวสารของราชการตาม

กฎหมายฝร�งเศส เยอรมน และสหรฐอเมรกา.” วารสารกฎหมายปกครอง 17 (2541).

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. “บนทกหารอขอกฎหมายกรณการเปดเผยขอมลขาวสารท�เก�ยวกบเอกสาร

การสอบ.” วารสารกฎหมายปกครอง 19 (เมษายน 2543).

วทยานพนธ

กงจกร โพธ� พรอม. “ปญหาทางกฎหมายมหาชนบางประการเก�ยวดวยการควบคมการใชขาวสารโดยเคร�อง

คอมพวเตอร.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2529.

กตตพงศ กมลธรรมวงศ. “ การคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลในระบบกฎหมายไทย : ปญหาและแนว

ทางการแกไข.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2549.

กตตพนธ เกยรตสนทร. “มาตรการทางอาญาในการคมครองขอมลสวนบคคล.” วทยานพนธนตศาสตร

มหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

กมลา สวรรณธรรมา. “ความคดเหนเก�ยวกบสทธในการรบรและสทธสวนบคคลและอทธพลของภาพลกษณตอ

การประเมนเหตการณละเมดสทธสวนบคคล.” วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2538.

ช�นอาร มาลศรประเสรฐ. “การคมครองสทธสวนตวกบส�อสารสนเทศ.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

ชชพ ปณฑะศร. “การละเมดสทธสวนตว.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2525.

ห น า | 124


นคร เสรรกษ . ““การคมครองขอมลสวนบคคล : ขอเสนอเพ�อการพฒนาสทธรบรขอมลขาวสารในกระบวนการ

ธรรมรฐไทย” วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสหวทยาการ บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2548.

นธมา คณานธนนท. “ความตระหนกรดานสทธขอมลขาวสารสวนบคคลในการส�อสารผานอนเตอรเนตใน

ประเทศไทย.” วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544.

ปฏวต อนเรอน. “ปญหาการคมครองขอมลสวนบคคลในการโอนขอมลระหวางประเทศ.”สารนพนธนตศาสตร

มหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

มณฑนา สตสวรรณ. “การกระทาของมนษยบนอนเตอรเนตท�เปนภยตอมนษยในสงคม: แนวคดและการ

จดการ.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2546.

วรพงษ บงไกร. “การเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.

2540.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543.

ศศพร ตายคา. “การศกษาเปรยบเทยบกรณท�ปกปด และเปดเผยขอมลขาวสารตาม พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของ

ราชการ พ.ศ.2540, วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543

หรญญา บญจารญ. “สทธของประชาชนตาม พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540: กรณศกษาปญหา

และอปสรรคท�กอใหเกดจาการใชสทธอทธรณและรองเรยน.”สารนพนธสงคมสงเคราะหศาสตร

มหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542.

องธดา ลมปปทมปาณ. “การละเมดสทธสวนบคคลของนกหนงสอพมพตอนกการเมอง ศลปนนกแสดง นก

ธรกจ และประชาชนท�วไป.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

เอกอศร ทองเน�อด. “การเปดเผยเอกสารเก�ยวกบการสอบของรฐตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ. 2540.” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543.

เอกสารอ�นๆ

กตตศกด� ปรกต. แนวทางการปฏบตงานของ กขร. 41-45., (ม.ป.ท., ม.ป.ป.)

คณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารสาขาสงคม การบรหารราชการแผนดนและการบงคบใช

กฎหมาย, คาวนจฉยท� สค.1/2541.

ห น า | 125


ปทป เมธาคณวฒ และ อภรตน เพชรศร. “แนวทางในการออกกฎหมายคมครองขอมลและสารสนเทศสวน

บคคลในประเทศไทย.” งานวจยเสนอตอสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2539.

พระราชบญญตการประกอบธรกจขอมลเครดต พ.ศ. 2545

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ประมวลกฎหมายอาญา

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สาขาวชารฐศาสตร “รายงานการศกษาวจยและพฒนาองคความรเก�ยวกบ

ขอมลขาวสารสวนบคคล.” 2545.

มารค ตามไท. เอกสารประกอบการสมมนาเชงปฏบตการ คณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ. (สาเนา)

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและ“ราง พ.ร.บ.ขอมล

ขาวสารสวนบคคล พ.ศ. ...., เอกสารเผยแพรโครงการพฒนากฎหมายเทคโนโลยสารสนเทศ สานกงาน

เลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต, 2544.

สถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร. “รายงานการวจยโครงการจดทาความเหนทาง

วชาการเพ�อจดทารายงานเก�ยวกบหลกเกณฑและแนวทางการพจารณาและดาเนนการตามกฎหมาย

คมครองขอมลขาวสารสวนบคคล และจดทาคมอการปฏบตงานเก�ยวกบขอมลขาวสารสวนบคคล

ภาครฐตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.2540.” 2547.

Books

Alderman Ellen and Kennedy Caroline. The Right to Privacy. New York: Alfred A. Knopf,1995.

Birkinshaw Patrick. Citizenship and Privacy: Right of Citizenship. Mansell Publishing,1993.

Dunn William. Public Policy Analysis, An Introduction. 2nd Edition. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall,

1996.

ห น า | 126


Dye R. Thomas. Understanding Public Policy. 9th Edition, Upper Saddle, N.J.: Prentice Hall, 1998.

Flaherty H. David. Privacy Edition. Privacy and Data Protection: An International Bibliography. Knowledge

Industry Publication Inc, 1984.

Littman Mark and Carter-Ruck Peter. Privacy and the Law. Stevens & Sons Limited,1970.

Miller LeRoy Roger and Jentz A. Caylord. Law for E-Commerce. West Legal Studies in Business, 2002.

Nugter A.C.M., Transborder Flow of Personal Data within the EC: Computer / Law Series.Deventer-Boston:

Kluwer Law and Taxation Publishers, 1990.

Passerin d’Entrèves Maurizio and Vogel Ursula, Editor. Public and Private: Legal,political and philosophical

perspectives. Routledge, 2000.

Wacks Raymond. Personal Information: Privacy and the Law. Oxford Clarendon Press, 1989.

Wagner Judith. In Pursuit of Privacy Law, Ethic, and the Rise of Technology. Cornell University Press, 1997.

Articles

Kelly Paul. “Recent Development in Private-Sector Personal Data Protection in Australia: Will There be An

Upside Down Under?.” John Marshall Journal of Computer and Information Law 71 19 (2000).

Murray J. Patrick. “The Adequacy Standard under Directive 95/46/EC: Does U.S. DataProtection Meet This

Standard?.” 21 Fordham International Law Journal 932(1998).

Schwartz M. Paul. “Privacy and Participation: Personal Information and Public Sector Regulation in the

United States.” Iowa Law Review 80 IALR (1995).

Shaffer Gregory. “Globalization and Social Protection: The Impact of EU and International Rules in the

Ratcheting of U.S. Privacy Standard.” 25 Yale Journal of International Law 1 25 (2000).

Turkel Gerald. “The Public/Private distinction: Approaches to the critique of legal Ideology.” Law and

Society Review 22 LSOCR (1988)

ห น า | 127


Voss S. Andreas. “The Right to Privacy & Assisted Reproductive Technologies: AComparative Study of Law

Of Germany and the U.S.” New York Law Journal of International & Comparative Law Volume 21

(2002).

Other Materials

Cable TV Privacy Act of 1984. United State.

Center for Reproductive Right. “Roe v. Wade and the Right to Privacy.”

<http://www.reproductiverights.org.>.

Children’s Online Privacy Protection Act of 1998, United States

Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on

the protection of individuals with regard to the processing of personal data

and on the free movement of such data.

“Drivers Privacy Protection Act Amendment January 2000.”

<htt://www.the-dma.org/government/drivers.shtml>.

Electronic Privacy Information Center. “The Drivers Privacy Protection Act (DPPA) and

the Privacy of Your State Motor Vehicle Record.”

<http://www.epic.org/privacy/dppa/default.html>.

“Fair Credit Reporting Act (FCRA) and the Privacy of Your Credit Report.”

< http://www.epic.org/privacy/rfpa/>.

“Federal Act on Data Protection ("BDSG") January 27, 1977 (Bundesgesetzblatt, Part I,

No 7, February 1, 1977), Amended in 1990.” <http://www.datenschutz-

berlin.de/gesetze/bdsg/bdsgeng.htm>.

Federal Trade Commission Act. United States.

Federal Deposit Insurance Act. United State.

ห น า | 128


“France's Act on Data Processing Data Files and Individual Liberties: Business Guide to Privacy and Data

Protection Legislation.”

<http://www.privacyexchange.org/legal/nat/omni/francesum.html>

Freedom of Information Act. United States.

“Japanese Privacy Policy, 2003.” <www.tricare.osd.mil/HIPAA/ downloads/PacificRim_Brief.ppt>,

September 2003.

Protection of Computer Processed Personal Data Act 1988. Japan.

Serirak Nakorn. “Challenge of Freedom of Information in Thailand.” a paper presented inthe Seminar on the

Urgency of Freedom of Information Act, Jakarta 2000. andConference in Freedom of Information

and Civil Society in Asia, Tokyo 2001.

“Second Restatement of the Law –Torts: American Law Institute, 1997.”

<http://www.export.gov/safeharbor/PRIVACYDAMAGESFINAL.htm>, July 2000.

Sudirman A. A. “The Impact of Information Act for Freedom of the Press: A Comparative Study between

Thailand and Indonesia.” Draft Thesis Proposal submitted tothe Faculty of Human Rights, Mahidol

University, 1999.

“Video Privacy Protection Act 1988.” <http://www.accessreports.com/statutes/VIDEO1.htm>

ห น า | 129


ภาคผนวก

1.สรปผลการเผยแพรความรเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลและความสาคญของการเขา รวม

APEC Privacy Frameworkและสรปผลการสมมนารบฟงความคดเหนโครงการเม�อวนท� 12 กนยายน พ.ศ.2557

2.รายช�อบคคลท�คณะท�ปรกษาไดแลกเปล�ยนความคดเหนและสมภาษณในการดาเนนโครงการ

3.APEC Privacy Framework

4.APEC CROSS-BORDER PRIVACY RULES SYSTEM : POLICIES, RULES AND GUIDELINES

5.TEMPLATE NOTICE OF INTENT TO PARTICIPATE IN THE APEC CROSS BORDER

PRIVACY RULES SYSTEM

6.หนงสอของ UNITED STATES DEPARTMENT OF COMMERCE แสดงความสนใจท�จะเขารวม

APEC Cross-Border Privacy Rules (CBPR) System

7.หนงสอของประเทศญ�ป นแสดงความสนใจท�จะเขารวม APEC Cross-Border Privacy Rules System

ห น า | 130


ภาคผนวก 1

สรปผลการเผยแพรความรเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลและความสาคญของการเขารวม

กรอบ APEC Privacy Framework และสรปผลการสมมนารบฟงความคดเหนโครงการ

เม�อวนท� 12 กนยาน พ.ศ.2557 ณ คณะนตศาสตร มธ.

สรปผลการดาเนนงานดานการเผยแพรความรเก�ยวกบ APEC Privacy Framework

คณะท�ปรกษาไดรวมกบ สขร. และองคกรท�เก�ยวของรวมท�งสถาบนการศกษา ดาเนนการเผยแพร

ความรความเขาใจเก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลและความสาคญของการเขารวมกรอบ APEC Privacy

Framework ตอสาธารณะมาโดยตลอด โดยเฉพาะในชวงป 2556-2557 ท�ผานมา ไดจดการประชมสมมนาทาง

วชาการรวมกบสถาบนการศกษาระดบมหาวทยาลย รวม 5 คร� ง โดยรวมกบมหาวทยาลยเซนตจอหน

มหาวทยาลยธรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยหอการคาไทย และจะดาเนนการรวมกบ

สถาบนการศกษาในภมภาคอก 2 คร� งท�มหาวทยาลยเชยงใหม และมหาวทยาลยขอนแกน โดยมรายละเอยดดงน�

4 สงหาคม 2557

การประชม “ขอเสนอ-แนวทางปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคล” คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยเซนตจอหน หองจฬาเกษม ช�น 1 อาคารชนโสภณพนช มหาวทยาลยเซนตจอหน


การประชม“มาตรการทางกฎหมายในการคมครองการเผยแพรขอมลสวนบคคลทางเวบไซต

เครอขายสงคม” คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเซนตจอหน และ สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต หอง

Lotus Suite 8 ช�น 22 โรงแรมเซนทาราแกรนด@central world

ห น า | 131



การสมมนาวชาการเร�อง “การละเมดขอมลดานสขภาพของบคคลทางส�อสงคมออนไลน”ณ หอง

ประชม 1003 อาคารบรมราชชนนศรศตพรรษ คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


การสมมนาวชาการเร�อง “การคมครองขอมลสวนบคคลในรางกฎหมายใหม” ศนยศกษานโยบาย

ส�อ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย หอง 1001 ศนยประชมศาสตราจารยบารงสข ช�น 10 อาคาร

มงกฎสมมตวงศ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

12 กนยายน 2557 เวลา 9.00 -16.30 น.

การบรรยายพเศษ โดย Dr. Hiroshi Miyashita รองศาสตราจารยทางกฎหมาย Chuo University

ประเทศญ�ปน ผเช�ยวชาญดานกฎหมายขอมลสวนบคคล

12 กนยายน 2557 เวลา 9.00 -16.30 น.

ประชมสมมนารบฟงความคดเหนเพ�อรวบรวมความคดเหนของผท�มสวนเก�ยวของเพ�อประเมนถง

ความเหมาะสมของประเทศไทยท�จะเขารวม APEC Privacy Framework หองประชมจตต ตงศภทย คณะ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร

1 ตลาคม 2557

การสมมนา "การคมครองขอมลสวนบคคลกบอนาคตภาคธรกจในประเทศไทย" หอง 5501 อาคาร

5 ช�น 5 ท� มหาวทยาลยหอการคาไทย

สรปผลการประชมสมมนาเพ�อรบฟงความคดเหนตามโครงการ

สาหรบการประชมสมมนาเพ�อรบฟงความคดเหนผลการศกษาความเหมาะสมการเขารวมตาม

กรอบการคมครองขอมลสวนบคคลของเอเปค(APEC Privacy Framework) เม�อวนท� 12 กนยายน 2557 ณ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร น�น มผใหความเหนหลกสามทานดงน�

ห น า | 132


1. รศ. คณาธป ทองรววงศ คณบดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเซนตจอหน

2. อ.ดร.จอมพล พทกษสนตโยธน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย

3. ดร.กษตธร ภภราดย ผอานวยการฝายอาวโส ฝายวจยนโยบาย สานกงานพฒนาวทยาศาสตร

และเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)

รายช�อผเขารวมสมมนาวนท� 12 กนยายน 2557

สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร

1.คณกมล สขสมบรณ (รองปลดสานกนายกรฐมนตร)

สานกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

2.คณเย�ยมศกด� คมอนทร (ผอานวยการสขร.)

3.คณอรฉตร จนทรตน

4.คณสวรรณ ศลาวลาศภกด

5.คณสรย ทนกร

6.คณ.ย�งลกษณ สมศร

7.คณอศเรศ อศไรสกล

8.คณปศญา เช�อด

9.คณภาวนา ฤาหราย

10.คณวระเชษฐ อมราดล

11.คณพลทพย สรางสวน

12.คณวรยะ รามสมภพ

13.คณจรยา สมานเดชา

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

14.นายวชต จรสสขสวสด�

กรมการปกครอง

15.นายพนส คณช�น

สานกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง

16.นส.พรวสา ศรนพงศ

17.นายภททวทย เงาตลยวต

ห น า | 133


สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ

18.นายวสาร หทยธรรม

19.จ.ส.ต.(ญ) จนทรเพญ แถวโนนง�ว

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร

20. นางสมใจ ประเสรฐจรงกล

21.น.ส. สรยรชญ กล�นจนทร

กระทรวงคมนาคม

22. น.ส. มนญญา ศรแสง

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย

23.น.ส.อรว สภทรประทป

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเซนตจอหน

24. รศ.คณาธป ทองรววงศ

25.อ.กสมา สนประชา

26.อ.กนทมา ชางทา

27.อ.วโรจน นธมหามงคล

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย

28.อ.ดร. จอมพล พทกษสนตโยธน

กองบรรณาธการเวบไซตประชาไท

29. คณจรนนท หาญธารงวทย

ความเหนของ รศ คณาธป ทองรววงศ

1. ในสวนเน�อหาและขอเสนอจากงานวจยของคณะผวจ ยน� น มความเหนดวยเปนอยางย�ง

เน�องจากคณะผวจยไดศกษาขอมลอยางละเอยด รวมท�งไดเขารวมประชมในเวทระหวางประเทศของ APEC อก

ดวย สาหรบการเขารวม APEC Framework สาหรบประเทศไทยน�น เหนดวยวาควรเขารวมอยางเรวท�สด

ท�งน� เน�องจากการเคล�อนยายขอมลระหวางประเทศเปนสวนสาคญของการคาระหวางประเทศท�งการคาสนคา

และบรการ รวมท�งการคาอเลกทรอนกสดวย

ห น า | 134


2. ในสวนของตวเน�อหาสาระและหลกการของ APEC Privacy Framework น�น มความเหนวายง

อาจมปญหาในการตความทางกฎหมายอยบางประการ เชน

2.1 นยามคาวา Personal information controller น�นจะครอบคลมถงกรณท�การเกบขอมลท�

เก�ยวของกบการกระทาของบคคลหลายคนดวยหรอไม เชน การเกบขอมลโดย ตวแทน (Agents)

2.2 ขอยกเวนของกรณการเกบขอมล ในกรณของส�อมวลชน (press หรอ media) จะตความอยางไร

2.3 ขอจากดในการเกบขอมล (Collection limitation)

2.4 หลกการเก�ยวกบการสงออกซ�งขอมล (Data export)

2.5 ปญหาเก�ยวกบผลการรบรอง (CBPR certification)

2.6 รปแบบการแจงใหทราบ (Notice)

2.7 การเขารวม APEC Privacy Framework น�น ประเทศท�เขารวมตองมกลไกท�สาคญคอองคกรท�

บงคบใชกฎหมาย (Privacy Enforcement Authorities) ซ� งในกรณของไทย ณ ปจจบนมเพยงสานกงาน

คณะกรรมการขอมลขาวสาร สานกนายกฯ ซ�งมขอบเขตเฉพาะขอมลของราชการ

3. จากขอสงเกตดงกลาวจงเหนไดวา หลกการของ APEC อาจยงไมสามารถสนบสนนการ

ไหลเวยนของขอมลไดอยางครอบคลม อยางไรกตาม เหตผลของการท� APEC มไดกาหนดใหชดเจนถงการ

หามสงขอมลและการกาหนดหนาท�ใหตองสงขอมลน�น คงสบเน�องมาจากสถานะทางกฎหมายของ APEC

Privacy Framework เองท�มไดมสถานะเปนกฎหมายท�ผกพนสมาชกรวมท�งอยบนหลกการของความสมครใจ

(Voluntary basis)

4. แมวาในเชงเน�อหาของ APEC Framework อาจมขอท�ยงไมชดเจนและครอบคลมบางประการ

ดงกลาวขางตน แตสรปแลวเหนวา ประเทศไทยควรเขารวมกบกรอบความรวมมอน� เพ�อเปนกาวแรกของการ

พฒนากฎหมายตอไป ท�งน� แมวา APEC Framework ยงไมถงขนาดกาหนดมาตรฐานท�เทยบไดกบกฎเกณฑ

ของ EU แตกถอไดวากาหนดมาตรฐานข�นต�า (Minimum) เพ�อเปนพ�นฐานใหสมาชกสามารถกาหนดกฎหมาย

ภายใน29

5. หากประเทศไทยผานรางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล การเขารวม APEC Framework น�

จะชวยเสรมการตความและการบงคบใช พรบ ขอมลสวนบคคล ดงกลาว แตหากยงไมม พรบ ขอมลสวนบคคล

29 Greenleaf Graham, Five years of the APEC Privacy Framework : Failure or promise, computer law & society

report 28-43, 2009.

ห น า | 135


การเขารวม APEC Framework ประกอบกบขอเสนอการคมครองขอมลสวนบคคลของ ดร. นคร เสรรกษ30 ก

สามารถเปนแนวทางในการคมครองขอมลสวนบคคลในชวงเวลาดงกลาวได

ความเหนของ อ.ดร.จอมพล พทกษสนตโยธน

1. ขอมลสวนบคคลถอไดวาเปนขอมลความสาคญตอตวบคคลผเปนเจาของขอมลอยางย�ง เพราะ

นอกจากจะเปนส� งท�สามารถใชระบตวบคคลได ยงเปนสวนหน� งท�สะทอนใหเหนถงสทธความเปนสวนตว

(Right to Privacy) หากมการนาขอมลเหลาน�นไปใชโดยไมไดรบอนญาต หรอนาขอมลดงกลาวไปใชในทางท�ม

ชอบ ยอมท�กอใหเกดความเสยหายหรอความเดอดรอนราคาญแกเจาของขอมลได ถงกระน�นกตามในแงของ

ธรกจของภาคเอกชนแลวขอมลสวนบคคลถอเปนองคประกอบท�สาคญประการหน� งท�จะชวยเพ�มโอกาสทาง

ธรกจใหกบผประกอบการ ดงน�นจงจาเปนอยางย�งท�รฐในฐานะผใหความคมครองสทธตางๆของประชาชน

จะตองหามาตรการตางๆ รวมถงทางกฎหมายเพ�อหาจดสมดลยระหวางการใหความคมครองขอมลสวนบคคล

และการยอมใหภาคธรกจเอกชนนาขอมลสวนบคคลเหลาน�นไปใชได ท�งน� เพ�อใหไมใหการนาขอมลสวนบคคล

ไปใชจนเกดความเสยหายแกเจาของขอมล ในขณะเดยวกนกเพ�อไมใหเกดอปสรรคตอภาคธรกจเอกชนในการ

เพ�มโอกาสทางธรกจซ� งจะสงผลดตอเศรษฐกจโดยรวม

2. ในระดบระหวางประเทศ กลมความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (APEC) เลงเหนถง

ความสาคญในการคมครองขอมลสวนบคคลกบความสมดลยท�ภาคธรกจจะนาขอมลดงกลาวไปใช จงได

กาหนดกรอบ (Framework) หรอ แนวทาง (Guidelines) เพ�อเปนมาตรฐานข�นต�า (floor) สาหรบใหประเทศ

สมาชกไดอางองเพ�อเปนฐานในการบญญตหรอปรบปรงกฎหมายของประเทศตนในการคมครองขอมลสวนตว

ใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

3. ในระดบประเทศ ประเทศไทยไดมการจดทารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล

พ.ศ. ... มาต�งแตป พ.ศ. 2540 อยางไรกตาม ณ ปจจบน รางพระราชบญญตฉบบน�ยงไมไดผานกระบวนการนต

บญญตโดยสมบรณจงยงไมมผลบงคบใชเปนกฎหมาย ถงกระน�นกตามรางพระราชบญญตดงกลาวกาลงจะเขาส

การพจารณาโดยสภานตบญญตแหงชาตในอกไมชา

4. เม�อพจารณาถงเน�อหาของรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. ... อาจกลาวไดวา

โดยรวมแลวประเทศไทยไดวางกฎเกณฑและมาตรฐานในการคมครองขอมลสวนบคคลไปในทศทางเดยวกน

กบ APEC Privacy Framework (ถงแมวาในเอกสาร“บนทกวเคราะหสรปสาระสาคญของรางประราชบญญต

คมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. ...”จะกลาววารางกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลโดยหลกไดรบอทธพล

30 ดร นคร เสรรกษ, ขอเสนอแนะเชงนโยบายในการคมครองขอมลสวนบคคล, เอกสารเผยแพรประกอบการรบฟงความคดเหน

การคมครองขอมลสวนบคคล

ห น า | 136


แนวคดมาจากกฎหมายของประเทศแคนาดา สวเดน และเยอรมนกตาม) ซ� งถอไดวานโยบายการคมครองขอมล

สวนบคคลของไทยไดมาตรฐานในระดบนานาชาตอยางนอยกในระดบภมภาคเอเชย-แปซฟก และอยางท�ได

กลาวไวขางตน ในบางกรณรางกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลของไทยใหความคมครองขอมลสวน

บคคลมากกวากวาท� APEC Privacy Framework ไดวางไวเสยอก เชน เร�องการยอมใหเจาของขอมลสวนบคคล

เพกถอนการยนยอมไดตลอดเวลา หรอการต�งคณะกรรมการคมครองขอมลสวนบคคลข�นมาเพ�อกากบดแลการ

คมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ ณ จดน� จงอาจกลาวไดวาประเทศไทยมความพรอมอยางนอยท�สดก

ดานเน�อหาของกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลท�จะเขารวมทาความตกลงตามกรอบ APEC Privacy

Framework

5. อยางไรกตาม ถงแมประเทศไทยไดเตรยมความพรอมในเร�องมาตรการทางกฎหมายดอยแลว

และโดยภาพรวมสอดคลองกบ APEC Privacy Framework แตคาถามท�สาคญคอ รางพระราชบญญตคมครอง

ขอมลสวนบคคล พ.ศ. ... จะผานการพจารณาออกมาเปนกฎหมายใชบงคบเม�อใด หากแนวทางการคมครอง

ขอมลสวนบคคลยงคงเปนแครางกฎหมาย การคมครองขอมลสวนบคคลอยางจรงจง พรอมท�งการใหความ

ม�นใจกบธรกจภาคเอกชนวาการดาเนนการเก�ยวกบขอมลสวนบคคลตามกรอบท�กฎหมายวางไวจะไมกอใหเกด

ผลกระทบตอการดาเนนธรกจกยงคงไมอาจเกดข�นเปนจรงได

6. ประเดนท�ท�งทายไวสาหรบให ภาครฐและเอกชน ภาคประชาสงคม และประชาชนในประเทศ

ไทยไดขบคดกนตอไป คอ มาตรการทางกฎหมายในเร�องการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทยมความ

พรอมและโดยรวมไดมาตรฐานระดบนานาชาต แตภาคสวนท�เก�ยวของ อนไดแก ประชาชนในฐานะเจาของ

ขอมลสวนบคคล มความรความเขาใจ และเหนถงความสาคญของสทธในความเปนสวนตวในรปแบบของ

ขอมลสวนบคคลมากนอยเทาใด ธรกจภาคเอกชนมความเขาใจและเตรยมความพรอมท�จะปฏบตตามกรอบท�

กฎหมายกาหนดไวมากนอยเพยงไร และภาครฐในฐานะผบงคบใชกฎหมายมความเขาใจเพยงพอและพรอมท�จะ

ดาเนนมาตรการเพ�อใหสอดคลองกบกรอบท�รางกฎหมายวางไวมากนอยเทาใด

ความเหนของ ดร.กษตธร ภภราดย

ความสาคญของการมนโยบายและกฎหมายท�วาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล: มมมองธรกจICT ท�เนน

Cloud Computing และ Big Data

1. การใหบรการ Cloud Computing น�นมจดเดนในเร�องของความสะดวกในการเขาถงขอมลและ

ระบบแอพพลเคช�นผานเครอขายอนเทอรเนต และผใชสามารถบรหารจดการขอมล ประมวลผลขอมล และ

บรหารจดการทรพยากรคอมพวเตอร เชน การบรหารจดการเครอขาย การบรหารจดการเคร�องแมขาย การ

บรหารจดการฐานขอมลท�จดเกบ และการบรหารจดการระบบแอพพลเคช�นท�เก�ยวของกบโครงสรางพ�นฐานการ

ห น า | 137


ใหบรการทางดาน IT ไดอยางสะดวกงายดาย และรวดเรว อยางไรกตามการบรหารจดการตางๆ เหลาน� เปนการ

ทางานผานเครอขายอนเทอรเนตและการเขาถงฐานขอมลแบบ On-demand ท�งส�น

2. สภาพแวดลอมท�เอ�อตอการใหและใชบรการ Cloud Computing สวนหน�ง คอความเช�อม�นตอ

ความปลอดภยของขอมล (และเครอขาย) และการคมครอง/ปกปองขอมลสวนบคคล ท�งน� ระดบความเขมขน

ของการรกษาความปลอดภยของขอมลและการคมครองสทธสวนบคคลจะข�นกบรปแบบของบรการท�แตกตาง

กน (Public vs Private Cloud) และข�นอยกบอตสาหกรรมท�เก�ยวของ เชน อตสาหกรรมท�ใหบรการทางการเงน

อาจจะมความกงวลสงเก�ยวกบขอมลสวนบคคล และนโยบาย และกฎหมาย/กฎระเบยบภายในประเทศท�เก�ยวกบ

ประเดนท�เก�ยวของกบการคมครองสทธสวนบคคล ท�มไดคานงถงเฉพาะขอมลสวนบคคลเพยงอยางเดยว แตยง

มประเดนอ�นๆ เชน อานาจการควบคมและบรหารจดการขอมล (Lack of control) การใชขอมลโดยไมไดรบ

อนญาต (Unauthorized usage)1 การถายโอนขอมล และการสารองขอมล จะเปนมาตรการสาคญในการคมครอง

ผบรโภค และสรางความเช�อม�นตอการใชงาน Cloud Computing

3. อยางไรกด สาหรบผใหบรการ Cloud Computing โดยเฉพาะอยางย�งผใหบรการระดบ

นานาชาต ซ� งโดยปกตจะมการลงทนสราง Data Center ในหลากหลายประเทศ น�นความสามารถในการใช

ทรพยากรเสมอนขององคกรใหเกดประโยชนสงสด เปนส�งท�จาเปนย�ง น�นหมายถงธรกจประเภทน� ตองมความ

ยดหยนในการจดเกบ เคล�อนยาย และถายโอนขอมลระหวาง Data Center ของตนเองไดอยางมประสทธภาพ ซ� ง

บางคร� งหมายรวมถงการเคล�อนยายขอมลขามพรมแดน ดงน�น กฎหมาย/กฎระเบยบใดๆ ท�เปนการคมครอง

ผบรโภคดงท�กลาวขางตน ยงอาจสงผลใหเกดขอจากดในการดาเนนงานดงกลาวของภาคธรกจดวยเชนกน

ดงน�น แตละประเทศตองพจารณาและหาสมดลของตนเอง ซ� งกข�นกบนโยบายของรฐท�เก�ยวกบการธรกจ Cloud

Computing เชนกน

การเขารวมเปนสมาชกหรอการเขายอมรบเปนแนวทางปฏบตตามกรอบ APEC Privacy Framework

1. หากพจารณาวากรอบ APEC โดยท�วๆ ไปเปนกรอบความรวมมอท�ไมไดมพนธกรณในการ

ปฏบตตามอยางเขมขน (ตางจากความตกลงตางๆ ของ EU) ประเทศไทยตองพจารณาใหชดเจนถงประโยชนจาก

การเขารวมเปนสมาชกตามกรอบของ APEC วาคออะไร ท�นอกเหนอจากการมภาพพจนท�ดในเวทระหวาง

ประเทศ เชน (หากโยงถงประเดนของธรกจ Cloud Computing) กรอบความรวมมอน� จะดงดดใหเกดการลงทน

ของบรษทขามชาตดาน Cloud Computing ในประเทศเพ�มข�นหรอไม

2. เน�องจาก APEC มสมาชกท�มระดบการพฒนาประเทศแตกตางกนจานวนมาก แตละประเทศม

ความพรอมทางดานโครงสรางพ�นฐาน กฎหมาย กฎระเบยบภายในประเทศไมเทากน ผศกษาควรวเคราะหความ

พรอมของประเทศ และ Gap เม�อเปรยบเทยบกบสมาชกอ�นๆ ซ� งหากประเทศไทยยงมความพรอมไมมากนก จะ

ห น า | 138


เปนอปสรรคตอการดาเนนงานตามกรอบของ APEC หรอไม หรอประเทศไทยจะใชกรอบความรวมมอระหวาง

ประเทศน� เปนตวเรง (catalyst) ใหเกดการเปล�ยนแปลงเก�ยวกบกฎหมาย กฎเกณฑในประเทศ

3. ประเทศไทย ควรพจารณาความเปนไปไดท�จะสรางความรวมมอดาน Privacy ในเวทความ

รวมมออ�นๆ ประกอบดวย เชน

3.1 ภายใตกรอบ APEC ม Forum ดานอ�นๆ ท�มประเดนเช�อมโยงกบประเดน Privacy หรอไม เชน

ความรวมมอของกลม ICT (APECTEL) ถงแมวาโดยหลกการของ APEC Privacy Framework จะเขยนใน

ลกษณะท�ยดหลกความเปนกลางทางดานเทคโนโลย แตในทางปฏบตคงปฏเสธไมไดวา ICT โดยเฉพาะอยางย�ง

Internet สงผลกระทบอยางย�งตอ “การละเมดและการคมครองขอมลสวนบคคล” ดงน�น นอกเหนอจากกรอบฯ

ฉบบน� ประเทศไทยอาจจะตองมความรวมมอเฉพาะดานท�เก�ยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลบนโลก

ออนไลน

3.2 กรอบความรวมมอในกลมประเทศ ASEAN โดยหากเปนความรวมมอทางดาน ICT น�น

ปจจบนไดม ASEAN ICT Master plan 2015 และกาลงอยระหวางจดทา Master plan ฉบบท�สอง ซ� ง ASEAN

ICT Master plan ฉบบปจจบนไดมการพดถง “Personal Data Protection” ไวภายใต

(1) Strategic Thrust 2 – People Engagement and Empowerment, Initiative 2.4 – Build Trust

(2) Strategic Thrust 4 – Infrastructure Development, Initiative 4.2 Promote Network Integrity

and Information Security, Data Protection and CERT Cooperation

ประเดนการเตรยมความพรอมภายในประเทศ

1. หนวยงานท�เก�ยวของ: ควรพจารณาเพ�มหนวยงานท�เก�ยวของกบ ICT เชน กสทช. ซ� งกากบดแล

ธรกจโทรคมนาคม (ปจจบน Cloud Computing ยงไมไดเปนธรกจท�ถกกากบดแลโดยตรง แตในกรณของ

Infrastructure as a Service – IaaS จะมความเก�ยวของกบผใหบรการอนเทอรเนตและ Data Center ท� กสทช.

เปนผกากบดแล) และสมาคมภาคเอกชนท�ทาธรกจเก�ยวเน�อง

2. ควรใหความสาคญกบการสรางความรความตระหนกในประเดน การคมครองขอมลสวน

บคคลใหกบภาคเอกชน ผประกอบการ ควบคไปกบการภาคประชาชน โดยเฉพาะอยางย�งในโลกยคดจทล ท�

การทาธรกจจาก “Data” และการเตบโตของ Big Data กาลงเพ�มข�นอยางทวคณ

ห น า | 139



รายช�อบคคลท�คณะท�ปรกษาไดพบปะ ปรกษา แลกเปล�ยนความคดเหน

และสมภาษณในการดาเนนการตามโครงการ

ประเทศญ�ปน

Consumer Affairs Agency

1. Kawazu Tsukasa, Director General for Consumer Policy Planning and Coordination

2. Katsutoshi Kano, Director, Legal System Planning Division

3. Maeda Emi, Senior Specialist, Office of Personal Information Protection

Ministry of Economy, Trade and Industry

Kiyomi Sakamoto, International Affairs Office, Commerce and Information Policy Bureau

Chuo University

Miyashita Hiroshi, Associate Professor, Faculty of Policy Studies

Access-Info Clearing House Japan

Yukiko Miki, Chairperson

KDDI Research Institute

1. Takasaki Haruo, Director, Chief Analyst, PbD Ambassador

2. Toru Nakamura, Associate Research Engineer

Google Japan

1. Toshiki Yano, Public Policy and Government Relations Counsel, Attorney at Law

ห น า | 140


2. Takuya Yamaguchi, Google Japan, Head of Public Policy and Government Relations

3. Pichet Rerkpreecha, Google Thailand, Head of Public Policy and Government Relations

Conference of Asian Privacy Researcher Network

1. Graham Greenleaf, Professor, University of New South Wales

2. James Foster, Professor, Keio University

3. Andrew A. Adams, Professor, Meiji University

4. Shimpo Fumio, Professor, Keio University

Others

1. Onga Hajime, First Secretary, Embassy of Japan, ICT Telecommunications Science and Technology

2. ศภโชค จนทรประทน ผจดการสวนงานกลยทธมาตรฐาน สานกมาตรฐาน สพธอ (ETDA)

3. อาทตย สรยะวงศกล เครอขายพลเมองเนต

ประเทศสหรฐอเมรกา

1. Jules Polonetsky, Executive Director, Future of Privacy Forum

2. Josh Harris, Policy Director, Future of Privacy Forum

3. Shaundra L. Watson, Federal Trade Commission

4. Chris Wolf, Partner, Hogan Lovells

5. Jade Gray, Senior Advisor, National Telecommunications and Information Administration (NTIA)

6. Scott A. Smith, Director of APEC & OECD Affairs, Department of State

7. Daniel Oates, Director for East Asian and Pacific Affairs, Communication and Information Policy,

Department of State

ประเทศสงคโปร

Office of Personal Data Protection Commission, Singapore

1. Aileen Chia, Commission Member

ห น า | 141


2. Evelyn Goh, Director, Communications, Planning & Policy

3. Su-Anne Chen, Assistant Chief Counsel

4. Jason Tan, Deputy Director, Operations Communications & Operations

5. Jenny Wong, Executive Manager, Assistant Manager, Comms, Outreach & International

6. Penny Phua, Assistant Manager, Comms, Outreach & International

Google Singapore

1. Ann Lavin, Director, Greater China & Southeast Asia, Policy & Government Affairs

2. Claro Palarde, Senior Privacy Counsel, Asia-Pacific

3. Pattarakorn Thisayakorn, Legal Counsel

Microsoft Singapore

1. John Galligan, Regional Director, Government Relations, Legal & Corporate Affairs

2. Darryn Lim, Director, Trade & Innovation Policy, Legal & Corporate Affairs

ประเทศมาเลเซย

1. Abu Hssan Bin Ismail (CA), Commissioner for Personal Data Protection Malaysia

2. Noriswadi Ismail, Executive Director/Head of Data Protection Academy Advisory Board, Data

Protection Academy

3. Eddie Law, Executive Director/Head of Strategy and Business Development, Data Protection

Academy

4. Cynthia Leow, Malayan Banking Berhad – Maybank, Assistant Vice President, Management

Advisory, Group Compliance

5. Harry Jaila, Prince Court Medical Centre SDN BHD (Senior Legal Counsel)

6. Rani Viknaraja, K8 Data Protection Consultants (Legal Department)

7. Shamini Ramajillu, TIME dotCom Berhad (Senior Legal Advisor)

ห น า | 142



APEC Privacy Framework

และตวอยางเอกสารหนงสอแสดงความจานงเขารวมของบางประเทศ

บทที1 บทนํา -...

Documents

Transcript of บทที1 บทนํา -...