Page 1 Luka 1:1 1 Luka 1:7 OZIGA EWANANA LUKA MENI ...

112
Luka 1:1 1 Luka 1:7 OZIGA EWANANA LUKA MENI GAENUA Luka nu dokta zo. Nu Paulore dai noisonua. Nu Yuda ema kota, nu ema Yudako, are nu Yesura uge ei awa Grik ema emo gaenua. Grik ema nukare etutiro nuai awa yaba inoisowa, are Luka meni Yesura uge gainoise Yesu nu etutiro nuai ema me amira uge-mage wenua. Yesu nu ema bama emo zo amai bamure noisonua, awa Luka meni kereninua. Luka nu Aposolo Bua Inoisowa amira ge dai gaenua. Luka meni Yesura uge ei awa ema Teofilore gaenua. 1 O ema bamu Teofilo, gita ema saisai meni nena bamubamu nasokare nana soe kei awenua amira uge awa gaero baitamu sero wewa. 2 Uge awa ema eni nukare nena awa giti moka nusokare meni zaawaira ena gosi-tupisowa ami Oziga Ewananara bua mai wero noise tugata wasara ninitinoisonakare awa. 3 Are nane da ago ine uge awa nimore gaero baitamu kotupitinona. Nera kota, na nena bamubamu amira susu niniro baitamu sero atata dainiro inoe tamuna. 4 Are ge nima gipewa amira ge me susure awa gasa me memeka waise sero uge awa gayamu sero inona. Angelo meni Yohane kei awamu inoinua amira ge Zekara- yare senua. 5 Be Herode meni Yuda emara ema tua wero noisonua be amire pris zo zazo nuso Zekaraya ami noisonua. Nu awa pris dubu zazo Abaisa amira zo. Ota bama nuso meni awa Aronra dubu amira zo. Zazo nuso Elisabet. 6 Nuto Anutu nana giti mokara ewanana noisowato awa. Nuto Tuara lo ge zere dago te ama ganinoisowato awa. Ota Anutura ge te dipinoisowato awa. Nusoto nana mou zo tepo. 7 Ata nuto mai tepo. Nera kota, Elisabet nu eronai.

Transcript of Page 1 Luka 1:1 1 Luka 1:7 OZIGA EWANANA LUKA MENI ...

Luka 1:1 1 Luka 1:7

OZIGA EWANANA LUKA MENIGAENUALuka nu dokta zo. Nu Paulore dai noisonua. Nu Yuda ema

kota, nu ema Yudako, are nu Yesura uge ei awa Grik ema emogaenua. Grik ema nukare etutiro nuai awa yaba inoisowa,are Luka meni Yesura uge gainoise Yesu nu etutiro nuai emame amira uge-mage wenua. Yesu nu ema bama emo zo amaibamure noisonua, awa Luka meni kereninua. Luka nu AposoloBua Inoisowa amira ge dai gaenua.

Luka meni Yesura uge ei awa ema Teofilore gaenua.1 O ema bamu Teofilo, gita ema saisai meni nena

bamubamu nasokare nana soe kei awenua amira uge awagaero baitamu sero wewa. 2Uge awa ema eni nukare nenaawa giti moka nusokare meni zaawaira ena gosi-tupisowaami Oziga Ewananara bua mai wero noise tugata wasaraninitinoisonakare awa. 3 Are nane da ago ine uge awanimore gaero baitamu kotupitinona. Nera kota, na nenabamubamu amira susu niniro baitamu sero atata dainiroinoe tamuna. 4 Are ge nima gipewa amira ge me susureawa gasa me memeka waise sero uge awa gayamu seroinona.

Angelo meni Yohane kei awamu inoinua amira ge Zekara-yare senua.

5 Be Herode meni Yuda emara ema tua wero noisonuabe amire pris zo zazo nuso Zekaraya ami noisonua. Nuawa pris dubu zazo Abaisa amira zo. Ota bama nuso meniawa Aronra dubu amira zo. Zazo nuso Elisabet. 6 NutoAnutu nana giti mokara ewanana noisowato awa. NutoTuara lo ge zere dago te ama ganinoisowato awa. OtaAnutura ge te dipinoisowato awa. Nusoto nana mou zotepo. 7 Ata nuto mai tepo. Nera kota, Elisabet nu eronai.

Luka 1:8 2 Luka 1:20

Noko nuto zai wewato. 8 Zekarayara dubu nukare buawaira be nusokare kei awenu giro Zekaraya nu Anuturanana giti mokara pris bua inoinu 9 nukare nu zama sairazame potai amira bua waise sewa so moka saramai prismeni Tuare zame potitinoisowa amira toinua awa. 10 Bezame potaira bera ena ema bama dubu bamu ami ibuatune auniro begomo toise itiwa. 11 Ago inoiwa amireZekaraya nu Anutura angelo zo zame potaira alta amirawana mera dopero itinu ginua awa. 12 Nu angelo girotitibi awero azu wenua awa. 13Ata angelo meni ego senuaawa, “Zekaraya, ni azu oko wase. Anutu meni isa nisoninitinowia. Bama niso Elisabet mai niso mata pumaigiro ni zazo nuso Yohane aseyo. 14 Ago wero ni dubaniso ewanana itai yawa sara wase. Nu kei awai ema bamadainiro ami dai yawa sara wamunora. 15 Nu awa Tuaranana giti mokara ema bamu wamunoya. Ota nu ou wainoko namunoya. Ota ou zewai-zawai dai oko namunoya.Be numa miera nana tinira itai amire Ozana meni nusonana mokara topetiro bera mamunoya. 16 Numa Isreliema bama dainiro zumai kapeteniro bamu Tua nusokareAnutura nana niro nuamunora. 17 Nu Elia ine wero taninusore putou nusore puro nuamunoya. Ago wero nuTuara ebata gita wamunoya. Nu mamanara kotumai ziaizuzumeniro mai mamai kotumamunora. Nu ge dai emaawa korawai kotumai ewanana tamamunora. Ago weroema siawai Tuamamunoya awadia itamunora.” 18Angeloago senu Zekaraya meni angelore ego senua awa, “Nanogo nogo wero ge awa me niniro baitamunoni? Namazai wai. Bama naso da ago zai wai.” 19 Ago senu angelomeni ge ina kapeteniro ego senua awa, “Na Gebriel. NaAnutura nana giti mokara dopinowea ami Anutu meni nage ewanana awa nimore sanise sesi giro muro tona. 20Areni ninase. Ni ge naso ninesa me kaka wamu inoya, are beniso gazaise. Ago wai ni ge sai ine tepo nuasa ge naso ei

Luka 1:21 3 Luka 1:33awa be nusora me wai amire ge noko samunosa.”

21 Emare bamere nukare Zekaraya dia wewa eya kakakei awamu wenu giro kotumai saisai puro sewa awa, “Nekei aweti nu so moka saramai amira nimoi-namoi iti?”22 Ama nu kei damu niro amire numorekare ge sai inete kaka wamu wenua awa. Are nukare numa giwa awanuma moka saramaira ena nena putoure zo tamunua agowenua awa. Numa ge numorekare samu awa wana menigege senua awa. Ota be nuso meni awa gazero itinua.23Ama Zekaraya nu bua nuso tepo wenu doro nata nusorabamunua. 24Are ama bama nuso Elisabet nuwasouwenuaawa. Ago wero inua wana da awa nu bezero itisonua awa.Nu ego senua awa, 25 “Tua meni na zo amuro giro namoreago wetia awa. Awa na eronai nasora menai awa emabamera nana benaura ena disanise sero wetia.”

Angelo meni Yesu mai kei awaise Mariare senua.26 Elisabet nu wasou wenu inua 6 tepo wenu amire

Anutu meni senu angelo Gebriel meni nata bamu zoGalilaya zebura itinua zazo nuso Nasarete amira ba-munua. 27Nata amira mai bama diri zo zazo nuso Maria,nu ema zo zazo nuso Yosefe, nu Dawidira saisibuna amirazo, awa ataise seroniwa noisonua. 28 Are Gebriel meninuso nana bamuro ego senua awa, “Tua koko. Anutuni gawi ewanana inowia. Tua meni nimore dai itewia.”29Maria nu ge awa niniro kotumai nuso mou-mau wenuaawa. Duba nuso meni kotumuro, “ge nogo toi,” asenuaawa. 30 Ago wenu angelo meni numore ego senua awa,“Maria, ni oko azu wase. Anutu meni ni gi ewananainoya. 31 Sana niniyo. Ni wasou wero mai mata diri zopuro zazo nuso Yesu asamunosa. 32 Nu ema bamu weronuamunoya. Nu Anutu ike itewia amira Mai me memekaasamunora awa. Anutu meni nu ema tua potai ewowonuso Dawidi ine wero itamunoya. 33 Nu ami Yakoborasaisibuna amira ema tua wero be giti itai gege itamunoya.

Luka 1:34 4 Luka 1:46Ota ema tua wero nuaira bua nuso meni awa oko tepowamunoya.” 34Angelo ago senu Maria meni angelore egosenua awa, “Ago awa nogo kei awamunoi? Na ema zokaka atamuwa.” 35 Ago senu angelo meni ge nuso inakapeteniro ego senua awa, “Ozana meni niso nana keiawamunoya. Ago wai Anutu ike itewia amira putou nusomeni ni gogo wamunoya. Ami emo mai pamunosa awanukare numore ego samunora, ‘Nu saramai. Nu AnuturaMai.’ 36 Sana giyo. Mia niso kiaka Elisabet nu zai wai, atanu wasou wero noi mai mata diri tinira itia. Gita nukarenumore ego toisowa, ‘Nu mai pai ine te kaka wamu.’ Atazeme nu wasou weti inua 6 tepo wataya. 37Nena zo tepoAnutu meni wai ine tepo awa oko itia.” 38Are Maria meniego senua awa, “Na Tuara bua bama, are tosa ago waise.”Ago senu angelo doro bamunua awa.

Maria bamuro Elisabet ginua.39 Be amire Maria nu awita sero eriro Yudaya zebura

baro nata zo dirumura itinua amira bamunua. 40Ago baroZekaraya nana so mokara toiro Elisabet areninua. 41 Agowenu Elisabet nu Mariara arenai ninitinoinu Elisabetnana tinira mai itinua awa pasi wenua. Ago wenu Ozanameni Elisabet nana mokara bera munua. 42 Are nu zawatoise ego senua awa, “Ni gawa bamure. Gawa niso menibama enira gawa dainitinoya. Atamai niso nana tinira itiaawa dai gaware awa. 43 Na aka ewananaya ni Tua nasoramia ami naso nana tupesi? 44Dana naso meni arenai nisoninitinona amire naso nana tinira mai itia ami yawa saraweropasiwetia. 45GeTuameni nimore sisia amirame awaama kei awamunoya asinowesa, are ni yawa sara inoisenowesa.” Elisabet meni ago senua awa.

Mariara yere.46Are Maria nu ego senua awa,

“Na moka naso meni Tuara zazo puro wititinona.

Luka 1:47 5 Luka 1:5947 Ota ititi naso meni awa yawa sara Anutu Soyai Ema

nasore inoya.48 Nera kota, nu na bua bama diri nuso osai awa

kotupisia. Are zemeta ama ago awa ema bamadapikarago ami namore ego samunora awa, ‘Anutumeni bama awa gawa wenu yawa sara bamu wenua.’

49Gara ago wamunoya, nera kota, Anutu putou bamuremeni namore nena bamu wisia. Zazo nuso saramaiami wisia awa.

50Ara tamai nuso ema nuso nana osai itera amira nanaitewia. Noko mai mamai nana dubura ago gegesusawise itamunoya.

51 Nu wana nuso meni bua zewai-zawai wamunoya.Tama puro witai ema kotumai nusokarera tama purowititinowera, nukare awa tunai teya-taya wero boza-munora.

52 Anutu meni ema tua zewai-zawai amira putou nu-sokare puro osamunoya. Ago wero ema zazo teporeawa puro witamunoya.

53 Nu ema bogamasa amire nena ewa-gaewa pota-munoya. Ago wero ema wau witaire nukare tunaiwana zipero tepo bayamunora.

54 Nu awa-diai nuso itewia amira gege bua mai nusoIsreli dubu sorepitinoise nuamunoya.

55 Ago inoise nu apipie nasokaire senua awa te wa-munoya. Awa Abraham ata saisibuna nusore senuaawa.” 56 Maria meni Elisabetre dai iteye donu inuaetorobara tepo wenu amire nu doro nata nuso nanabamunua awa.

Elisabet meni Yohane pumunua.57 Mai pumaira be munu Elisabet meni mai mata

pumunua. 58 Nata da nuso ata didikai nuso oziga niniwaTua meni nu soremunu giro nukare te dago numore daiyawa sara wewa. 59 Nu mai pumunu waiko be 8 tepo

Luka 1:60 6 Luka 1:72wenu amire nukare maira tama aiso kapamu auniwa awa.Nukare mama nuso Zekarayara zazo samu sewa, 60 atamaira mia meni “Tepo” asero ego senua awa, “Nakai zazonuso Yohane asamunonakai.” 61Ago senu nukare numoreego sewa awa, “Imo mamai nisora zazo ago zo tepo awa.”62 Nukare wana meni etete wero mama atata wewa awa,“Ni maira zazo awe samu kotupitinosi?” 63 Ago sewa nutape zo maise wenu giro puro muwa ego gaenua awa,“Zazo nuso Yohane.” Ago wenu nukare kotumai saisaiwewa awa. 64Ago inuaise be nuso keenu ge senua awa. Arenu ge toise Anutu bowi wenua. 65Are nata da nuso nukarezere dago azu wewa. Are amira ozigameni Yudaya zeburadirumu ema amira nata sero baro tepo wenua awa. 66Emasaisai ami oziga awa niniro poti dube niwa awa. Ago weroego sewa awa, “Ama mai ami nogo itamunoi?” Nukaregiwa Tuara putou numore dai itinua.

Zekarayara yere.67 Ozana meni mama nuso Zekaraya nana be munu nu

porofete meni sago inoise ego senua awa,68 “Nakai Isrelira Tua Anutu amira zazo nuso puro

witanekai. Nu muro nakai ema bama nuso soremurozuma gayamunoya.

69 Bua mai nuso Dawidi amira nana dubura ena SoyaiEma zewai-zawai zo nasokai nana soe potitinoya.

70 Nu ago wamu sero gita me gita porofete saramainusore senu nukare be nusokare meni kereniwa.

71 Nu ego ine wamu sero kereninua: Nu nakai iworawanera ena soero pumamunoya. Ata ema kotumaiwaya namorekai pupinowera amira nanawanera enadai soero pumamunoya awa.

72Nu apipie nasokai soremamu senua. Nu tairo nuairage senua awa kotupitinoise giro ago wamu senua.

Luka 1:73 7 Luka 2:373 Tairo nuaira ge awa nu apie nasokai Abrahamre

senua. Are nu tairo nuaira ge awa toise ego wamusenua:

74-75 Nu nakai iwora wanera ena soyamunoya. Agowai nakai be nuamunonakai awa te azu tepo nusonana benaura noise be giti nuai ewanana noisekaitani saramaire ata tani ewananare numa sou inoisenuamunonakai.

76 Ota mai naso, nine meni awa erama meni nimoreAnutu ike itewia amira porofete asamunora. NimaTuara ebata sia wamu sero gita wamunosa.

77 Nima ema bama nuso tugata wasa nukare egogamunora: Nu pasina nusokare disero nukare soeropumamunoya.

78 Awa Anutu nasokai meni awa-diai nusora ago wa-munoya. Nu ema zo utura waiko ine awa potainasokai nana witamunoya.

79 Muro ema betai azu inoise mumera itewera amiranana zasimamunoya. Nu nakai duba ewananarenuaira ebatarapotamunoya.”

Zekaraya meni ago sero tepo wenua awa.80 Mai Yohane awa kei awero baziro bamubake wenu

kotumai nuso zazero ewanana wenua awa. Ago wero nuIsreli dubura nana benaura kei awai amira be nuso diainoise zebu erama tepo amira noisonua awa.

2Maria meni Yesu pumunua.

1 Zekarayara ara meni mai Yohane pumunua be amireRomara ema tua Sisa Ogastas nu lo zo potiro nukare emabamera zazo te dago gayarise senua awa. 2 Awa zaaweromena zazo gaewa awa. Are Sairinias nu Siria zebura ematua wero itisonua be amire zazo gaewa awa. 3 Are beawa ema bama zere dago nukare zazo nusokare gayamu

Luka 2:4 8 Luka 2:15nata susu nusokarera bamuwa awa. 4 Yosefe nu Dawidirasaisibuna amira zo, are nu Galilaya zebura nata Nasareteawa doro bamu Yudaya zebura niro Dawidira nata zazoBetelehemasinoisowa amira bamunua. 5Nubama seronainuso Mariato bamuwato awa. Nuto zazo nusoto gayarisesero bamuwato awa. Ata Maria nu mou wai. 6 Nuto nataamira itiwato Maria mai pumaira be nuso munua. 7 Soesewara awa ema bama meni puro tepo wero itiwa. Arenumai nuso mata muamai awa pumuromomeni doweropoti bulimakao betawara ninu itinua.

Angelo dubu meni wo sipsip dia wai emare sewa.8 Nata amira atune ema eni wo sipsip nusokare pire

dia inoiwa, 9 Tuara angelo zo meni nusokare nana keiawenu Tuara zasimai bamu zasimunu nukare giro azubamu wewa awa. 10 Ata angelo meni numorekare egosenua awa, “Nikare azu oko wawe. Sana niniu. NaOziga Ewanana puro nisokare nana tupena. Oziga awaemare bamere dapikarago niniro yawa sara bamubakewamunora. 11 Be emire Dawidira nate ena bama zo maipumia. Mai ami nikare wayara ena soero pumamunoya.Nu awa Tua nisokare Kristo awa. 12Ata nikare nu ego ewagawa kei awamunoya: Nikare mai zo gamunowa, awa momeni dowai. Nu bulimakao betawara duro itia.” 13Angelonu ago toinu utura angelo dubu dainiro nukare eya keiawero itiwa ami numore dai Anutura zazo de ike nitinoiseego sewa awa, 14 “Utura ena Anutura zazo bamu waise.Zebura ena ema bama Anutumeni gawi ewanana inoweraamira nana bega kei awinoya.” Ago sewa awa.

Wo sipsip dia wai ema nukare bamuro Yesu giwa.15 Angelo dubu nukare doro ewesemuro bamu utura

nitinoiwa wo sipsip dia wai ema nukare ego sewa awa,“Nakai Betelehem nate barokai nena kei aweti Tua meni

Luka 2:16 9 Luka 2:27namorekai gipetia awa ganekai.” 16Nukare eya baroMari-ato Yosefere itiwato giro mai uno bulimakao betawaraduro itinu giwa awa. 17 Nukare mai giro mai unora gegiwa awa kereniro sewa awa. 18Ge awa kereniro sewa emadagowo sipsip dia wai emara ge awa niniro kotumai saisaiwewa awa. 19Ata Maria nu ge bamubamu awa dago dubanusora potinu itinu nu kotupitinoise noisonua awa. 20Wodia nukare ewesemuro baro Anutu bowi inoise zazo nusode ike niwa. Nera kota, angelo meni ge senu giwa awadago te maira nana ena giwa.

Nukare Yesura zazo sewa.21 Ama waiko be 8 ago tepo wenu nukare maira tama

aiso kapero zazo nuso Yesu asewa. Nu miera nana tiniraena kaka kei awamure angelo meni zazo awa senua.

Simionto Anare nuto Yesu Anutura ibu bamura ena giwato.22 Mia maire korawai saramariseto Mose meni lo ge

potinu itisonua, are be nuso awa munu giro mama miameni mai awa Tuara nana benaura potamu sero purobamu Yerusalem niwato awa. 23 Awa Tuara lo ge gayaiego itia amira te wewa: “Mai mata mua mai nukare mieranana tinira ena kei awara giro nukare awa Tuara gegenaiawa.” 24 Noko nuto Tuare zame potamu sero bamuwato.Awa Tuara lo ge sai ego itia amira te wewato: “Nikaremiera zame potamu sero giro ni niu etota ni guma sekaeto awa potiwo.”

25Are ema zo Yerusalem itisonua zazo nuso Simion. Nuema ewanana, ata nu Tuara ge ninai ema. Nu Isreli emaraSoyai Ema awa kei awai gamu dia itisonua. Are Ozanameni Simionra nana itisonua. 26 Ozana meni numoreemoko ego senua awa, “Ni eya oko betamunosa. Tepo awa.Ni noma Anutura Soyai Ema zazo Kristo awa giro amirebetamunosa.” 27 Are Ozana meni nu awa-uzenu nu baroAnutura ibu bamura toiro itinu mia mamameni mai Yesu

Luka 2:28 10 Luka 2:38

puro muwato awa. Awa nuto tani warise sai awa numorewamu puro muwato awa. 28 Are Simion nu wana nusomeni mai awa puro Anutu bowi ego wenua awa,

29 “O Tua, ni ge gita namore sesa awamewetia, are sasana bua mai niso duba ewananare betane.

30Gitimokanasomeni nenanakare soero pumaisewesaawa gosinona.

31 Ni Soyai Ema ei awa sia wesa, awa ema bamadapikarago garise sero wesa.

32 Nu awa zasimai ine awa. Are nu ebata niso emaYudakore gipamunoya. Ago wero Isreli dubu amirazazo de ike namunoya.”

33 Yesura mia mama nuto Simion meni numore ge agosenua amira kotumai saisai wewato. 34 Are Simion meninukare gawa wero maira mia Maria amire ego senua awa,“Sana niniyo. Mai ei awa Isreli ema bama zaumaise saiitia awa. Are eni meni nu giro duro waya wamunora.Ota eni meni awa nu giro zewai wero dopamunora. Nuawa Anutura ebata gipai ema awa. Are ema witai meninumore ge waya-kawaya samunora. 35Ago wara kotumainusokare bezai awa kei damu namunoya awa. Noko dubanai bamubake niso nana kei awamunoya. Duba nai awamoka niso kasiwa meni gayai ago ine kei awamunoya.”Ago senua awa.

36 Porofete bama zo itisonua zazo nuso Ana. NuFanuelra mai. Nu Ase dubura zo. Nu zai me zai. Nu gitaema atiro ema nusore dai zepa 7 noiwato 37 ema nusobetenu nu imata itisonua. Are zeme zepa nuso 84. Arenu Anutura ibu bamu kaka duamu noisonua. Nu nenanai sieniro isa bua inoise itisonua. Are nu Anutura buapi waiko zizinoise noisonua awa. 38 Are be amire nu daizorage muro kokopai Anuture senua. Ago wero nu maiamira ge awa emaAnutumeni Yuda ema bamanoko soeropumaise sero dia inoisowa amire kereniro senua awa.

Luka 2:39 11 Luka 2:50Yosefe nu maeto miere puro ewesemuro Nasarete bamuwa.

39 Nukare nena bamubamu Tuara ge meni warise saiitinua awa dago wewa tepo wenu ewesemuro Galilayazebura baro Nasarete nata nusokarera kei awewa awa.40Anamai baziro bamuweromai putourewenua awa. Agowero nu kotumai ewa-gaewa saisaire wenu Anutura gawanuso nana itisonua awa.

Yesu zepa nuso 12 tepo wenu amire Anutura ibu bamurabamunua.

41 Yesura mia mama nuto zepa sero pura bamu zazoBetai Daininua awa gamu sero Yerusalem nate wititi-noisowato awa. 42Are Yesura zepa 12 ago tepo wenu gironukare tani awa ama ganero pura be amire Yerusalemnate witiwa. 43 Ama pura bamura be tepo wenu nukareewesemuro bamuwa awa. Ata mai Yesu nu Yerusalemago dago itinua. Mia mama nuso meni nu itinua awakaka gamu. 44Nuto nu ema bama enire dai aita wetia agosewato. Arewaiko nuto aitaweroto dubu nusotorata nokootao mamai nana ena tamamu wewato tepo wenu 45 kauwewato ata tepo. Ago wenu giro nuto nu tamamu seroewesemuroYerusalembamuwato awa. 46Nutonu tamairabua wewato waiko be etorobara ago tepo wenua. Agowero amire amameni awanu ibu bamudu itinu tamuwatoawa. Nu gipai emara nana soe arumuro itise ge ina-sawero ninitinoise itiwa. 47 Ema ge nuso awa niniwa amikotumai nusota ina-sa wai nuso amira titibi awewa. 48Arenuto nu giroto titibi awero baitiwato awa. Ago werotoamire mia nuso meni numore ego senua awa, “Bou, ninogoro namoreto ago wetesa nato mamere duba nasotomou-mau weti ni tamai bua inonito?” 49 Ago senu numia mamere ego senua awa, “Nito nera nama tamai buainowito? Nama Mama nasora sora itanise sai itia, awanito kaka gamu ni?” 50 Ago senu nuto ge amira susu kauwewato awa.

Luka 2:51 12 Luka 3:5

51Agowero nu numoreto dai ewesemuro baro Nasaretekei awewa. Ago wero ana be giti nu ge nusoto dipinoisenoisonua awa. Are mia nuso meni ge awa dapikarago potiduba nusora ninu itisonua awa. 52 Yesu noe baziro emabamu wenu kotumai nuso ewanana kei awero baitinuaawa. Are Anutu ata ema nukare Yesu giwa ewanana werobaitinua awa.

3Yohane ge ou gutai zaawai ema ami ge tugata inoisonua.

1-2 Zekarayara mai Yohane nu zebu erama tepo amiranoinu Anutu meni ge numore sero numa buara potinua.Awa ema emi ema babezinoma wero noisowa amire agowenua awa: Roma emara ema tua Taibirias nu ema tuawero noinu zepa 15 tepo wenua, be amire Pontias Pilaonuma Yudaya zebura ema dia wero noinua; ota Herodenu Galilaya zebura ema dia wero noinua; ota nami nusoFilip nu zebu eto zazo nusoto Ituriato Trekonaitisre amiraema dia wero noinua; ota Anasito Kayafare nuto prisbamu wero noiwato, be amire Anutu meni Yohane buarapotinua.

3 Are Yohane meni bamu ou Yodan garawira niro agonoise ema bama ge tugata inoise noisonua. Ema bamameni utura ge niniro duba kapeteniro ge ou gutara Anutumeni pasina nusokare disaise ago toisonua awa. 4 Awaporofete Yesaya meni ge buku nusora gaenu itewia amirate wenua,

Zo nu ware gamu-gamura ena zawa sero arero egotoya awa,

‘Tuara ebata awa kora weu sonae.5Agata dapikarago korawawa neine wae.

Dirumu pama dapikarago gizawa osero neine wae.Ebata orosowai awa kora wawa sonae.Ebata kitio-kotio itia awa dai kora wawa neine wae.

Luka 3:6 13 Luka 3:156Agowawa eramadapikaragoAnutura korawai bua awa

gamunora.’7 Ema bama saisai meni Yohane nana kei awero nu

nukare ge ou gutaise sewa giro numorekare ego senuaawa, “Nikare zi waya amira mai. Ai meni sesi amirenikare Anutu ina potamunoya awa dainamu sero tamameni gege ge ou gutamu towi? Nane ago oko sesena.8 Nikare duba kapeteniro amire tani duba kapetenairame awa tamuu. Nikare nitopekare ge ego ine oko sawe,‘Abraham nu mama nasokare, are Anutura ina ami na-sokare nana oko mamunoya.’ Na nimorekare tona ewa.Anutumeni sai omata burara ami te Abrahamra saisibunakei awamunora. Amira putou nuso nana itia. 9 Tuaraota emoko ni susura potai itia awa. Ni me ewananakaka ziamu itara giro awa nukare dago kapero ape niaoranamunora.” 10 Nu ago senu nukare dago nu atata werosewa awa, “Are nakare nogowamunonikare?” 11Ago sewanu numorekare ge ina ego senua awa, “Ema tama woi etopuro noya ami saineba zo poti ema tama woi tepo amirenaise. Ema enimeni nena naire noma giro da agowarise.”

12 Ema eni takis pumai ema nukare dai ge ou gutaisesero nuso nana muro numore ego sewa awa, “Gipaiema, nakare nogo wamunonikare?” 13 Ago sewa numanumorekare ego senua awa, “Nikare takis gavman menipawise toya awa te pumuwo. Ota nikare eni oko tepopumawe.” 14Ago senu soldia eni meni nu atata wero sewaawa, “Agoro nanekare meni awa nogo wamunonikare?”Ago sewa nu numorekare ego senua awa, “Nikare ematebe-tabe oko dawe. Ota ge opi-api sero emara omata okosoyawe. Nikare zuma nisokare te pumuwo.”

15 Erama dainiro meni “Yuda emara Soyai Ema zazoKristo ami mamunoya,” ago toisowa. Are nukare Yohan-era susu giro itazaita inoise ego sewa awa, “Nu awa

Luka 3:16 14 Luka 3:24-38Kristo nasokaita tepo ni?” 16 Are amire Yohane inanumorekare ego senua awa, “Na nimorekare ge ou gutaigege potitinona. Ata ema zo amamamunoya amira putoumeni putou naso dainamunoya. Na ema osai me osai amisandol nusora asi besai ine te oko inoya.* Nune meni awaOzana nimorekare potamunoya, noko niao nimorekarepotamunoya. 17Nu sawol nuso wana nuso meni zizinoya.Puro muro wuit zasaira masira kei awero wowo bayaisesero wuit ape bisira namunoya. Wowo bayai wuit me awasianiro poti sora namunoya. Ota wowo meni awa niaoawinoise itai gege itai amira apamunoya.”

18 Yohane nu kotumai nusokare awa-uzamu sero geneire-neire toise Oziga Ewanana numorekare tugata inoi-sonua awa.

Herode meni Yohane beninua.19 Dia ema nusokare Herode nu nami nusora bama

Herodia awa soero pumunua. Awa daba kota, nu pasinaeni dai inoise noisonua, are Yohane meni nu senenua.20 Senenu giro Herode meni tani waya zo dai susumuroYohane puro beniro benai sora potinua awa.*

Yesu ge ou gutenua.21 Ema bama dago ge ou gutero itiwa Yesu dai ge ou

gutenua. Nu ge ou gutero isa toise itinu utu zaumunu22Ozana ni guma inewero ose nuso nana ninua. Agowenuutura ena ge zo ego ine osenua, “Ni Mai naso. Ni wamanaso. Na ni emo yawa sara inona.”

Yesura apipie ewowo-kawowo amira zazo.23 Yesu zepa nuso 30 amire bua nuso zaawenua. Ema

bama nukare numore ego toisowa awa, “Nu Yoseferamai.”

24-38Yosefe nu Hilaira mai, Hilai nu Matatira mai,Matati nu Lewira mai, Lewi nu Melikaira mai,Melikai nu Yanaira mai, Yanai nu Yosefera mai,

Luka 3:24-38 15 Luka 3:24-38

Yosefe nu Matatayara mai, Matataya nu Amosiramai,

Amosi nu Neamra mai, Neam nu Esilira mai,Esili nu Nagaira mai, Nagai nu Meatira mai,Meati nuMatatayaramai, Matataya nu Semenramai,Semen nu Yosekera mai, Yoseke nu Yodara mai,Yoda nu Zoananra mai, Zoanan nu Resara mai,Resa nu Zerababora mai, Zerababo nu Siatielra mai,Siatiel nu Neraira mai, Nerai nu Melikaira mai,Melikai nu Adira mai, Adi nu Kosamra mai,Kosam nu Elimadamra mai, Elimadam nu Erera mai,Ere nu Yosuara mai, Yosua nu Eliesara mai,Eliesa nu Yorimra mai, Yorim nu Matatira mai,Matati nu Lewira mai, Lewi nu Simionra mai,Simion nu Yudara mai, Yuda nu Yosefera mai,Yosefe nu Yonamra mai, Yonam nu Elayakimra mai,Elayakim nu Meliara mai, Melia nu Menara mai,Mena nu Matatara mai, Matata nu Netanra mai,Netan nu Dawidira mai, Dawidi nu Zesira mai,Zesi nu Obedera mai, Obede nu Boasira mai,Boasi nu Salara mai, Sala nu Nasonra mai,Nason nu Aminadapra mai, Aminadap nu Adaminra

mai,Adamin nu Anira mai, Ani nu Hesronra mai,Hesron nu Peresera mai, Perese nu Yudara mai,Yuda nu Yakobora mai, Yakobo nu Isakara mai,Isaka nu Abrahamra mai, Abraham nu Terara mai,Tera nu Nehorira mai, Nehori nu Serakra mai,Serak nu Riyura mai, Riyu nu Pelekra mai,Pelek nu Ibara mai, Iba nu Selara mai,Sela nu Kainanra mai, Kainan nu Apasatra mai,Apasat nu Semra mai, Sem nu Noara mai,Noa nu Lemekra mai, Lemek nu Metusalara mai,Metusala nu Inokra mai, Inok nu Yeretra mai,Yeret nu Mahalalilira mai, Mahalalili nu Kainanra

mai,Kainan nu Inosira mai, Inosi nu Setira mai,Seti nu Adamra mai, Adam nu Anutura mai.

Luka 4:1 16 Luka 4:124

Satan meni Yesu etetenamu wenua.1Ozana meni Yesura nana mokara be munu Yesu nu ou

Yodan doro ewesemuro bamunua. Ozana meni nu purozebu erama tepo amira bamunua. 2Agowenunu be 40 agonoinu Satan meni nu etetenamu wenua. Be amire Yesunena kaka namu noinua. Ama be awa dago tepo wenuamire Yesu meri betenua awa. 3 Are Satan meni numoreego senua awa, “Ni Anutura Mai me wero noma giro sasaomata ami ma wai nase.” 4Ago senu Yesu meni ge ina egosenua awa, “Ge gayai zo ego itia ewa, ‘Mameni daba emaranuai oko dia inowia.’ ” Ago senua awa.

5 Are Satan meni nu puro witiro bamu ike niro amirenena zebu serora itera awa Yesure eya gipenua. 6 Giperonumore ego senua awa, “Na putou ei awa dapikaragonimore potamunona. O zebu serora wau dai nimore pota-munona. Nena bamubamu awa zere dago naso wenua.Are na mai zore potamu sero giro awa potamunona. 7Areni naso nana bawa diro na bowi wasa giro amire nenadapikarago nimore potamunona.” 8 Ago senu Yesu menige ina ego senua awa, “Ge gayai zo ego itia ewa, ‘Ni Tuaniso Anutu awa bowi wase. Nu daimata awa gege souwamunosa.’ ” Ago senua awa.

9 Are Satan meni Yesu puro Yerusalem nate bamuroAnutura ibu bopu bamu amira ike potinua. Potiro numoreego senua awa, “Ni Anutura Mai me wero noma giro enazokari awero ose. Ni oko waya wamunosa. 10 Nera kota,ge gayai zo ego itia ewa, ‘Anutu meni sai angelo dubunuso meni ni dia wamunora. 11 Ago inoise te niso omatameni gayai azu, nukare ni wana meni soga inoise puroosamunora.’ ” 12 Ago senu Yesu meni ina ego senua awa,“Ge gayai zo ego itia ewa, ‘Ni Tua niso Anutu awa okogaero gamu wase.’ ” Ago senua awa.

Luka 4:13 17 Luka 4:2113 Are Satan nu etetenai dapikarago wenu tepo wenu

giro nu Yesu doro be zo ago awa dia wenua awa.Yesu nu Galilaya zebura ena bua zaawenua.

14Yesu nu Ozanara putou nuso nana itinua, are nu nokotera ewesemuro Galilaya zebura bamunua. Bamunu oziganuso meni zebu amira baro te wenua. 15 Nu ema bamayere ibu nusokarera ena gipasai witai meni zazo nuso potiike nitinoisowa awa.

Nasarete nata susu meni Yesura ge azu sewa.16 Yesu meni Nasarete bamunua. Gita nu mai morua

amire nu nata amira ana bazinua. Nu Sabat purasero yere ibu mokara toitinoisonua, are Sabat pura zoretoinua. Toiro Anutura ge azimamu sero benau nusokar-era dopenua. 17 Are nukare porofete Yesayara buku zonumore potiwa nu puro piaka niro ge gayai ego ine itinuaawa tamuro kereniro azimunua awa,

18 Tuara Ozana naso nana itia. Awa na ema boga-masare oziga ewanana sanise sero na buara potiti-noise Ozana namore potisia. Na ego tugata wanisesero iyetinu muna awa:Nikare benai ema, na nikare besana benai doro baya-

munowa.Nikare ema giti moka gumawai, na nikare kora wana

noko giti panamunowa.Ema sou bua waya-kawayara nuasara sou wai bua

meni nukare beninua amira mui besana doro ba-yarise, o

19 Anutu meni erama kora wamunoya amira be potinuitewia awa kerenanise sero na iyetinu muna awa.20Yesumeni bukuwotokuniro yere ibu diawai emarepotiro ge samu arumunua. Ago wenu ema bama ibumokara itiwa ami nukare te dago iri nuso nana niroitiwa 21 nu zaawero numorekare ego senua awa, “Ge

Luka 4:22 18 Luka 4:30azimena ninewa amira me zeme kei awinoya.” Agosenua awa.

22 Are nukare zazo nuso poti ike nitinoise kotumaisaisai kotumuwa. Nera kota, nuso nana bera ena geewa-gaewa kei awenua. Are nukare numore ego sewaawa, “Nu Yosefera mai ami ge ago toya, atonua!” 23 Arenune numorekare ego senua awa, “Nikare namore egosamunowi, tanita, ‘Dokta, ni nitope tama aiso niso korawe giro me asanekare. Tani eni Kapaneam ena wisesaawa nakare ninisenakare. Are ni zeme da ago ine natasusu nisora ena we ganekare.’ Namore ago samunowi,tanita.” 24 Ago sero senua awa, “Na me nimorekare tonaawa. Porofete zo meni nata susu nusora ena ge sai okoninamunora. 25 Ewowo-kawowo nisokare meni porofeteEliara ge kaka ninamu wewa. Are Anutu meni senu wakaka osamu waiko gege inoinu zepa etorobara ata inua6 ago tepo wenua. Be amire dora botiyo bamubake keiawenu bama kuma dainiro meni Isreli zebura noise nenanai kau inoisowa. 26 Ata Anutu nu Elia oko senu Isrelirabama kuma zora nana bamunua. Tepo awa. Nu numaiyetinu Saidon zebura baro nata Sarefat amira gege keiawenua awa. Awa bama kuma zora nana kei awero nunena naira sorepitinoise itisonua. 27 Noko da ago ineporofete Elisare wewa awa. Nu noisonua be amire emaboya ayare dainiro Isreli emara nana itisowa. Ata nunusokare nana zo oko korawenu ewanana wenua. Tepoawa. Siria zebura ema zo zazo Neaman nu awa gege korawenu ewanana wenua awa.” Yesu meni ago senua awa.28Ago senu ema yere ibu mokara itiwa nukare ami ge awaniniwa tini kapenua awa. 29Tini kapenu nukare eriro Yesusaniro puro nata atune bamuwa awa. Nata nusokare awadirumu zora ike itisonua awa. Are nukare nu puro bamudirumu amira bera niro nu ape degara namu wewa awa.30 Ata nu nusokare nana soe ena aita wero doro bamunu

Luka 4:31 19 Luka 4:40tepo wenua awa.

Yesu meni ema zora nana ena bi zo tunenua.31 Nu osero Galilaya zebura nata zo zazo nuso Ka-

paneam amira bamunua. Are nu Sabat pura amira anaema bama gipenua. 32 Ago wenu nukare ge nuso ninirodi tainiwa. Awa nera kota, ge nuso awa putoure. 33 Emazo yere ibu du itinua awa bi meni nuso nana mokaraitisonua. Nu zawa gatero ego senua awa, 34 “Ae, YesuNasarete natara ema, ni ne wamu sero nasokare nanatupesi? Ni nakare sisamu sero tupesi, tanita. Na susuniso gosinona. Ni Anutura Mai saramai.” Ago senua awa.35Ata Yesu meni nu seninoise ego senua awa, “Ni ge doroemara nana ena kei awero mu, bayase.” Ago senu bi meniema awa apenu erama soe ena zebura duunua awa. Atanuma waya kaka wamu doro bamunua awa. 36 Ago wenuema dapikarago ami di tainiwa awa. Agowero nutopekareego ina-sa wewa awa, “Ei awa ge neni? Nu ema putoubamure noise potai ge bire sesi ge nuso dimuro ema dorosusawera.” Ago sewa awa. 37Are Yesura oziga ami sumurozebu amira nata sero bamunua awa.

Yesu meni Petorora imeti-gagara awa kora wenua.38 Yesu nu eriro yere ibu awa doro Simonra sora wit-

inua. Simonra imeti-gagara awa yaya tama mena-manabamu awa puro itinua awa. Are nukare Yesu zawa seronu kora waise sewa awa. 39 Are nu bamuro nuso nanazora dopero yaya awa senenua awa. Ago wenu yaya tepowenua awa. Tepo wenu bama ami eya eriro nukare korawenua awa.

Yesu meni ema bama dainiro kora wenua.40 Tua zizinoinu Sabat pura awa tepo wenu ema meni

didikai nusokare yaya neire-neire puro itiwa awa puromunuso nana niwa awa. Ago wewa nu ema bama dago amiranana da da sero wana nuso meni nusokare nana gitine

Luka 4:41 20 Luka 5:7potiro nukare korawenu ewananawewa awa. 41Agowenubi eni meni ema bama dainiro doro susawise ego sewaawa, “Ni Anutura Mai.” Ata nu nukare senero ge sai azusenua. Awa nera kota, nukare nu Yuda emara Soyai Emazazo Kristo noinua awa giwa.

Yesu meni bua wero nata enira bamunua.42 Pina gamu nu nata awa doro agewa zo erama tepo

amira bamunua. Are ema bama meni nu tamamu seronuso nana baro nu nukare duai azu sewa. 43 Ata nunumorekare ego senua awa, “Anutu imata Tua weronuamunoya amira Oziga Ewanana awa na nata enira dainoise samunona. Anutu meni na bua awa wanise seroiyetinu muna awa.” 44 Are nu Yuda emara yere ibu seroamira noise ge tugata wai bua inoisonua awa.

5Yesu meni senu Petoro wo dainiro pumunua.

1 Be zo Yesu meni ou ubu zazo Genesaret* amira koradopenu ema bama witai meni Anutura ge ninamu nusonana kei awero ina-musa wewa awa. 2 Are nu wa eto ouubura kora itiwato ginua awa. Ata ema wo pumai emanukare wa eto awa doro mona sewai bua inoise itiwa.3 Are nu wa zora witinua, awa Simonra wa amira witinuaawa. Are nu Simon senu wa isenu kora doro pei-kaka barodopenu nu wa tame arumuro ema bama ge tugata wenuaawa.

4 Nu ge sero tepo wero amire ama meni awa Simonreego senua awa, “Nakai ou surura bayanakai amire nikaremona apero wo pumawe.” 5 Ago senu Simon meni geina ego senua awa, “Gipai ema, nakare pi emire dagowo pumai bua bamu inonakare pina atia, ata wo zo kakapumamuwetenakare. Ata nine tosa giro sanamona aparadagimamunoya.” 6 Ago senu nukare ago wewa amirewo dainiro ikewa mona kapai sogo wenua awa. 7 Ago

Luka 5:8 21 Luka 5:15wenu giro nukare otao mamai nusokare wa zora itiwaami muro nukare soremarise sero tawa dewa. Ago wewanukare muro wo poti wa etora niwa be munu wa etodago dagimamu wewato awa. 8 Ago wenu Simon Petoronu awa giro Yesu nana tera zorage damu bawa diro egosenua awa, “O Tua, na ema waya, are ni na doro bamu.”Ago senua. 9 Nera kota, nu ata ema eni numore daiitiwa ami wo zere dago pumuwa wo awa giro azu wewaawa. 10 Zebedira mai mata eto Yakoboto Yohanere nutoPetorore dai wo bua inoisowato ami dai giro azu wewatoawa. Are Yesu meni Petorore ego senua awa, “Ni azu okowase. Ni zeme zaawero ema bama pumaira bua inoisenuamunosa.” 11 Ago senu nukare wa eto isewa witiwatonena bamubamu zere dago doro nu ama ganero bamuwaawa.

Yesu meni ema zo boya ayare kora wenua.12 Nata zora ena ema zo itisonua. Nu boya aya witai

meni tama aiso nuso waya wai. Are Yesu nata amira keiawero noinu ema ami Yesu giro nuso nana baro bawa dirokoiniro ego senua awa, “Tua, ni putou niso itia, are nina kora wamu wero giro kora wasa ewanana wamunona.”13 Ago senu Yesu meni wana potiro nu kimuro ego senuaawa, “Iyo, na ago wamu kotupitinona. Are boya niso tepowai ni saramase.” Ago tuaise boya aya nuso eya tepowewa. 14 Ago wenu Yesu meni ge zewai-zawai numoreego senua awa, “Tani nimore wetena amira bowi awaema zore oko sase. Ni bamu, tama aiso niso prisregipasa gae. Ago inoise nena Mose meni Anuture potawisesenua awa potasa yaya niso tepo wetia amira susu girobaitamunora.” Ago senua awa.

15 Ata Yesu meni tani eni inoisonua amira oziga awaso sero bamunua. Are ema witai meni nuso nana ena geniamu serota yaya nusokare korawai ewananawamu sero

Luka 5:16 22 Luka 5:24nuso nana tupisowa. 16Ata nu eyaya bamu so erama tepoamira niro begomo toisonua awa.

Yesu meni ema zo te-wana waya wai awa kora wenua.17Be zore nu ema bama gipinoise itinu amire Farisayore

lo ge gipai ema enire nukare dai ago arumuro itiwa awa.Nukare awa Yerusalem nate enata Galilaya zebura nataserora enata Yudaya zebura nata serora ena muro itiwa.Ata Tuara putou yaya ema korawaira awa Yesura nanaitinua. 18 Are ema eni nukare ema zo gogara dimuropuro muwa awa. Ema amira wetu awa betero mapetawai. Nukare nu dimuro puro so du bamuro Yesu nanazorage potamu wewa. 19 Ata ema bama witai meni sogazewa, are nukare emayayare awapuro bamu sodunairaeba kau wewa. Ago wero giro nu pumuro so ike witiroso ena be wero ema awa gogare dai puro potiwa osenuaawa. Awa ema bama Yesure dai itiwa amira soe oseroYesura benaura kei awenua awa. 20 Are Yesu meni tumadiai nusokare giro ema amire ego senua awa, “Otao, napasina niso disesena tepo wetia.” 21 Ago senu lo ge gipaiemare Farisayore nukare nutopekare ge saisai toise ina-sa wewa awa, “Ema emi Anutu meni wago inoya, atonua!Ema zo meni pasina disai ine tepo awa. Awa Anutura buagege.” 22Yesu nu kotumai nusokare ago ine awa eniawerogiro ge nusokare ina ego senua awa, “Nikare nogoro agokotupitinowi? 23Nakai ema yayare amire, ‘Eri, aita wase,’tepo ago sanakai nu kaka aitawamuwamunoya, awanakaime namunonakai. Nera kota, ema bama meni ge nasokaigara opi wamunoya. Ata nakai, ‘Na pasina niso disinona,’tepo ago samunonakai, awa nakai me oko namunonakai.Nera kota, ema bama meni ge nasokaira me awa gai inetepo. 24Are na pasina disaira putou puro zebura nowena,awa gawise sero na ge ei awa dai numore samunona, ‘Nanimore ego tona: Ni eri, awai masi gogare niso puro niso

Luka 5:25 23 Luka 5:34nana bayase.’ ” 25Ago tuaise nu ema bama amira nana gitimokara eriro awai masi gogare nuso puro Anutura zazode ike nitinoise bamu so nusora ninua awa. 26 Ago wenuema dago ami di tainiwa awa. Ago wero nukare azu weroAnutura zazo de ike nitinoise ge ego ina-sa wewa awa,“Nakai tani zeme gosinonakai awa benau zo.”

Yesu meni Lewi zawa senua.27AmaYesumeni doro aitawero susaumite iri niro takis

pumai ema zo, nu takis pumaira sora arumuro itinua, awaginua. Ema zazo nuso Lewi. Are Yesu meni numore egosenua awa, “Ni mu, na ama ganase.” 28Ago senu nu erironena bamubamu dago itinua awa doro Yesu ama ganerobamunua awa.

29 Lewi meni Yesu emo nena naira bua bamu zo sonusora ena wenua. Ago wenu takis pumai ema witaiata ema witai eni ami numore dai arumuro nena ninoiseitiwa. 30Ago itiwa Farisayo eni ata dubu nusokarera lo gegipai emaeni amiYesura buamaire gewitai toise ego sewaawa, “Ae, nikare nogoro takis pumai emare ata pasinaemare dai nenare oure dara ninowi?” 31 Ago sewa Yesumeni ge nusokare ina kapeteniro ego senua awa, “Emayaya tepore meni dokta nana oko susawewera. Ata emayayaremeni gege dokta nana susawewera. 32Na ema nuainuso saramai asinoya awa zawa sana duba kapetenariseoko muna. Tepo awa. Na pasina ema awa zawa sana dubakapetenarise muna awa.” Ago senua awa.

Nena sienaira tani.33Are nukare Yesure ego sewa awa, “Yohanera bua mai

meni eyaya nena nai sieniro begomo toise nowera. NokoFarisayora buamaimeni da ago inowera awa. Ota buamainiso meni awa nena kaka sienamu nai gege ninowera.”34Ago sewa Yesu meni numorekare ego senua awa, “Emabama ataira bona inoise itara ema bama atamunoya ami

Luka 5:35 24 Luka 6:4numorekare dai nuamunoya be amire nena sienarise sawaninamunorita? Tepo awa. 35 Ota ama ema awa iwomeni puro bayara tepo wamunoya be amire nukare nenasienamunora. Da ago ine namore wara amire bua mainaso meni nena sienamunora.”

Ge sekare mature dara potai azu.36 Yesu nu ge bezai zo dai numorekare toise ego senua

awa, “Ema meni tama sawai sekara osino mai zo kaperotama sawai matura toto awa gayai ine awa tepo awa. Emazo meni ago wamunoya, awa tama sawai seka awa waiwaya wamunoya. Ago wai mo sibi mai tama sawai sekaraawa tama sawai mature te da oko wamunorato. 37 Nokozo sana giwo. Ou wain seka awa ema meni memera tatamatu amira dumai ine tepo awa. Ema zo meni ago wai, ouwain sekameni dobu weromemera tata ziai zasai ou wainzebura zozamunoya awa. Ago wai meme tata dai wayawamunoya awa. 38 Ema nu ou wain seka awa meme tatasekara daba dumaise. 39 Ema nu ou wain matu nisia amiou wain seka amire oko ara tapinoya. Nu ago towia awa,‘Matu meni awa nena naso ewanana.’ ” Ago senua awa.

6Sabat purare bua wai azu amira ge.

1 Sabat pura zore Yesu meni wuit bua zora soe aitawenua awa. Ago noinu bua mai nuso meni wuit me enizisero pumuwa. Pumuro wana nusokare meni zaseroniwa. 2 Ago inoiwa Farisayo eni meni giro ego sewaawa, “Sabat purare nena awa wai azu sai itia, awa nogoroinowi?” 3 Ago sewa Yesu meni ina ego senua awa, “TaniDawidi meni wenua amira uge awa nikare kaka ninamumeni sago inowa, atonua! Na ego emira tona awa. Bezore nu ata dubu nusore meri betewa awa. 4 Ago wewaDawidimeniAnutura ibura toiro ameAnutura gitimokara

Luka 6:5 25 Luka 6:13potitinoisowa awa puro ninua awa. Ame awa nukare emaosai meni nai ine tepo; pris meni gege narise sai awa.Ata Dawidi meni niro dubu nusore dai potinu niwa Anutumeni ginu waya oko wenua. Nikare uge awa kaka gamuni?” 5Ago sero susumuro numorekare ego senua awa, “NaEmaraMaimeni Sabat pura amiraTuaweronowena.” Agosenua awa.

Sabat pura zore Yesu meni ema zo wana amai awa korawenua.

6 Sabat pura zore nu yere ibu zora toiro ema bama getugata wenua. Ata ema zo itinua, awa wana me nusoamai. 7 Are lo ge gipai ema ata Farisayo dubu nukareYesu gera potaira ebata tamamu sero nu uma wewa awa.“Nu ema yayare awa Sabat pura emire kora wamunoitatepo ni,” asero gamu dia itiwa awa. 8 Ata nu nutopekotumai nusokare ginua awa. Are nu ema wana nusoamai amire ego senua awa, “Ni mu, soe dopase.” Agosenu nu eriro dopenua awa. 9 Ago wenu Yesu meninumorekare ego senua awa, “Na nikare atata inona. Nakaitani ewanana Sabat purare wanakai te wamunoita taniwayawanakai te wamunoi? Ota nakai erama soremanakaikokopai wara te wamunoita ema sisanakai waya wara tewamunoi?” 10Ago sero nu ema itiwa awa gina-gana weroema amire ego senua awa, “Wana niso zuzuti!” Ago senuema awa wana zuzutinu wana nuso noko ewanana wenuaawa. 11 Ata nukare tini kapai bamubake tamuwa awa.Ago wero nutopekare sewa awa, “Nakai tani ne numorewamunonikai?” Ago sewa awa.

Yesu meni aposolo 12 sianiro pumunua.12 Be amire Yesu meni isa samu dirumura witiro ba-

munua. Baro pi awa nu Anuture isa gege toise itinu pinaatinua awa. 13 Pina atinu nu bua mai nuso zawa senumuwa nu nusokare nana eni 12 awa sianiro pumuro zazo

Luka 6:14 26 Luka 6:23nusokare aposolo asenua awa. 14 Zo Simon, ata Yesumeni zazo Petoro numore senua awa; ota Anderea awanu Simonra nami; ota Yakobo ata Yohane; ota Filip ataBatolomiu; 15 ota Matiu ata Tomas; ota Yakobo awa nuAlifayora mai; ota Simon awa zazo nu Pugeu* asinoisowa;16 ota Yuda awa Yakobora mai; ota Yudas Iskeriot, nu amiama Yesu kereniro iwora nana wanera potinua.

Yesu meni ema bama diti bamu amira bua wenua.17 Are Yesu numorekare dai dirumura ena osero baro

zebu garawi zora kei awero bua mai nuso enire ema ditibamu amire dai dopero itiwa tamuwa. Awa ema bamawitai-bake Yudaya zebura ata Yerusalem natara ata ewabera nata eto Tayato Saidonre amira ana muro auniroitiwa tamuwa. 18 Nukare ge nuso ninamu serota nu yayanusokare korawaise sero muro itiwa. Are eni bi menimokara toyai awa Yesu meni kora wenua awa. 19 Otaema bama dapikarago wana meni nu ziamu wewa. Awanera kota, putou nuso meni emara nana semuro nukaredapikarago kora wenua awa.

Yawa sara waire duba naire amira ge.20Are Yesumeni buamai nuso ua inoise ego senua awa,

“Nikare ema bogamasa, nikare ami yawa sara weu.Nikare Anutura nata amira gegenai.

21 Nikare ema zeme meri inowa, nikare ami yawa saraweu. Ama nena nai nawa denamunoya awa.Nikare ema zeme di toise itewa, nikare ami yawa sara

weu. Ama nikare gewi ziamunowa.22 Ama ema bama meni nikare gara na Emara Mai

amira buamaiwawanukare tini kapai nimorekare tamuroesenamunora, ota nimorekare ge waya samunora, otazazo nisokare wara waya wamunoya, amira nikare yawasarawamunowa. 23Nimorekare agowara giro nikare yawasara inoise zokari-zokari wawa moka nisokare ewanana

Luka 6:24 27 Luka 6:32waise. Nera kota, zuma nisokare utura ena pumamunowaawa bamubake. Ema waya nimorekare wamunora amiraewowo nusokare meni gita da ago ine gege porofeteemare inoisowa. Are nikare porofete emara te esa patiti-noise nowewa.

24 Ota nikare wau ema, nikare temuwo! Nikare mokanisokare ewanana waira nena awa emoko pupisewa.

25 Ota nikare ema zeme nena nawewa deninowia amitemuwo! Ama nikare meri betamunowa awa.Ota nikare ema gewi zizinowewa ami temuwo! Ama

nikare duba nitinoise di sawa diriu osamunoyaawa.

26 Ota ema dapikarago meni zazo nisokare puro wita-munora, awa nikare temuwo! Gita ewowo nusokare meniporofete opi saire da ago inoisowa awa. Are nimorekareago sara nikare porofete opi sai amira te esa patitinoisenuanowa awa.

Iwore dubara dumi pumai amira tani.27 Ota nikare ge naso ninitinowa nimorekare ego sana

niniu. Nikare iwo nisokarere dubara dumi pumuwo.Nikare tani kokopai ema tini kapai nimorekare puro noraamire wewo. 28 Ema waru ge nimorekare samunora, awaina gawa ge numorekare sewo. Ota ema nimorekare wayawamunora, awa ina nukare soremuro isa sewo. 29Ota emazomeni ni sowenedai giro ni zuzumeniro sowa eniba nusonana potiyo dae. Ota ema zo meni mo tama sawai nisopumai giro tama woi durura dai potiyo pumae. 30 Otaema zo meni nena niso zo emo isa sai giro potiyo pumae.Ota ema zo meni nena niso pumai giro ina potaira okosase. 31 Nikare tani erama meni nimorekare warise yabainowewa te ago ine numorekare wewo. 32Ota nikare emadubara dumi nimorekare pupinowera amire ina dubaradumi pumawa nikare bowi wanora? Pasina ema nukaredai ema numorekare dubara dumi pupinowera amira ina

Luka 6:33 28 Luka 6:40dubara dumi pupinowera awa. 33 Ota ema tani kokopainimorekare inowera amire ina tani kokopai wawa nikarebowiwanora? Pasina ema nukare dai tani ago ine inoweraawa. 34 Ota nikare ema enire nena eni potiro noko teraina nimorekare potarise kotumawa nikare bowi wanora?Pasina ema nukare dai pasina ema enire nena potironoko nena da awa tera pupinowera awa. 35 Ata nikaremeni awa iwo nisokarere dubara dumi pumuwo. Nikaretani ewanana numorekare wewo. Nikare nena eni nu-morekare potiro ina nena zo paira oko kotumawe. Nikareago inoise noma ama zuma bamubake pamunowa awa.Ago wero ama nikare Anutu ike damu itewia amira maime wamunowa awa. Ema eni numore kokopai kaka samuinowera, ata eni meni waya inoise nowera. Ata saineba,nu numorekare bayao inowia. 36 Nikare zo amai Mamanisokare meni inowia ago ine wewo.

Ema zas ine wai amira tani.37Nikare zas meni wago wero ema eni oko gera potawe.

Ago kaka wamu wamunowa, awa Anutu meni nikare okogera potamunoya. Nikare zas meni wago wero mou emaenire oko potawe. Ago kaka wamu wamunowa, awaAnutu meni mou nimorekare oko potamunoya. Nikareema enira pasina gagare duawa Anutu da ago ine pasinanisokare duamunoya awa. 38 Nikare nena ema enirepotawa giro Anutu meni nena nimorekare potamunoya.Nu nena nimorekare nigai be kasaba dero zozai puma-munowa. Nikare nena eramare potamunowa te Anutumeni nimorekare potamunoya.” Ago senua awa.

39 Yesu meni ge bezai zo numorekare toise ego senuaawa, “Ema zo giti moka guma wai ami ema zo giti mokaguma wai amire ebata gipai te wamunoita? Tepo awa.Nuto eto dago degara duwamunorato awa. 40Ninai mai zomeni gipai mama nuso dainai ine oko itia. Nu ninai gita

Luka 6:41 29 Luka 6:49niniro amire gipai mama nuso ine wamunoya awa. Areninai mai niso meni ni kaka dainamuwai giro nu gera okopotase. 41Ni nogo wero otao niso nana giti mokara wowoitia awa gosinoise niso nana giti mokara ni pena itia awakaka giro baitamu inosi? 42Ni pena niso nana giti mokaraitia awani kaka gamu inoise otaonisore ego sasa tewanoi?‘Otao, niso nana giti mokara wowo itia awa pumane.’ Opiema, ni nitope niso nana giti mokara ni pena itia awa gitapumuro amire giro baititinoise otao niso nana gitimokarawowo itia awa pumasa te wamunoya awa.

Ni waya awa me waya zizinowia.43 Ni ewanana meni me waya oko ziamunoya. Da ago

ine ni waya meni me ewanana oko ziamunoya. 44 Emanukare gita ni me giro amire ni wayata kokopai ni, awagosinowera awa. Nakai sawase awa asi dirinare amira enaoko ziro itai tekamunonakai. Noko goawa awa nibara enaoko ziro itai uzamunonakai. 45 Ema kokopai awa kotumaikokopai nuso nana mokara itewia, are nu tani kokopaiinowia. Ema waya awa nu kotumai waya-kawaya nusonana mokara itewia, are nu tani waya-kawaya inowia.Dubameni denenu itewia amira te bemeni kereniro towiaawa.

So waira tani eto.46 Nikare nogoro begiti meni gege namore, ‘Tua naso,

Tua naso,’ asinoise ge towena awa kaka dimamu inowewi?47 Zo nu naso nana muro ge naso niniro dimamunoya,susu nuso awa ema zore potiro sana niniu. 48 Ema awa nuema zo so wenua ago ine awa. Nu gita ura me wamurozasiwi potiro susu gaenu zewai wenu amire so potinudopenua awa. Ama ou wama munu ou sumuro muroso awa kaka musunamu wenua. Nera kota, ema awa soewanana wenua. 49 Ata ema ge naso niniro kaka dimamuinowia awanumaema zo so zebura tamepotirowenua ago

Luka 7:1 30 Luka 7:9ine awa. Nu gita uramekakawamamu. Nu so amira zasiwitame dorou wero wenua. Are ama ou wama sumuromuroso awa denu eya gowero duro sisero tepo wenua awa.”Ago senua awa.

7Yesu meni soldiara kapten zo amira soumai kora wenua.

1 Yesu meni ge awa ema bamere senu tepo wenu nokobamu Kapaneam nate ninua. 2 Soldia 100 amira kapten zoawa ago itinua. Soumai nuso zo awa ginu kokopai wenuaami be amire yaya puro betamu inoise itinua. 3 Kaptenmeni Yesu itinua amira ge niniro giro Yuda emara gitikopi eni potinu baro Yesu nana ena nu zawa sero egosewa awa, “Kapten meni ni baro soumai nuso kora wasisetoya.” 4 Ago sero nukare Yesure ge pena-pana toise egosewa awa, “Kapten awa nu kapten eni ine oko aewa. Nukapten neine. Are ni soumai nuso korawasa tewamunoya.5Nunamorekai Yudaremoka ewanana inowia. Nu nutopegita yere ibu nasokai zo wenua.” 6 Ago sewa giro Yesumeni numorekare dai bamunua. Baro kei sora zorageninu amire kapten ami otao mamai enire ge senu purobamuro ego sewa awa, “Tua, saineba, ni bua bamu okowase. Na ema ewanana tepo, are ni so moka nasoratoyasa te oko wamunoya. 7 Noko na ema ewanana tepoami niso nana zorage mana te oko wamunoya. Ata niago itise ge gege sasa soumai naso ewanana wamunoya,awa gosinona. 8 Nera kota, na ema giti kopira ama-zaninowena. Noko soldia dubu eni meni naso nana ama-zani nowera. Are nane nusokare nana zo bayaise sanabayamunoya. Ota zo maise sana mamunoya. Ota nasoumai naso bua waise sana wamunoya. Are na putounisora susu gena kei awinoya. Are ge gege sasa soumainaso ewanana wamunoya.” Ago senua awa. 9 Ago senu

Luka 7:10 31 Luka 7:20Yesu meni ge awa niniro di tainiro zuzumeniro ema bamadubu bamu nu ama ganinoiwa amire ego senua awa, “Nanimorekare sane. Na Isreli ema nisokare nana ema tumadiai ego inere zo oko tapisena.” Ago senua awa.

10 Are ema kaptenra ge puro muwa nukare ami nokobamu sora niro soumai awa ewananawero itinu giwa awa.

Yesu meni mai seka zo betaira ena awa-uzenua.11 Yesu meni nomite nata zo zazo nuso Nen amira

bamunua. Bua mai nuso ata ema bama dubu bamu aminumore dai bamuwa. 12 Are numa bamuro natara gomaamira toyai be bamu amira zorage kei awinoinu nukaremai betai zo puro bi ditira bayamumuwa. Mai betai amiramia awa mai da gege awa. Iu uso dai emoko betenua.Are nata amira ema bama witai eriro bama amire daimuwa. 13 Tua nu bama awa giro numore zo amunua, arenu bama amire ego senua awa, “Ni di oko sase.” 14 Agosero nu zora baro wana goga tame potinu emamai gogaradipinoiwa ami dopewa awa. Ago wewa Yesu meni egosenua awa, “Bou, ni erasise tona.” 15 Ago senu mai betaiawa eriro arumuro ge senua. Ago wenu Yesu meni puromia nusore potinua awa. 16Agowenu ema bamawitai amiazu inoise Anutura zazo de ike niwa. Ago inoise ego sewaawa, “Nasokai nana soe ena porofete zo kei awetia.” Agotoise sewa awa, “Anutu dubu nuso soremamu kei awetia.”17Ago sewa Yesura oziga ami Yudaya zeburata zebu eniranana baro te wenua awa.

Yohane meni bua mai eto senu Yesu nana bamuwato.18 Yohanera bua mai meni Yesura oziga numore sewa.

19 Are Yohane meni bua mai nuso eto zawa senu muwatonuto ge zo puro Tuara nana bayariseto senua. Baroego sariseto senua awa, “Agoro Kristo maise sai awa niawanita, ota zo mai gamu dia wamunonikare?” 20 Agosenu ema eto awa baro Yesu nana kei aweroto ego sewatoawa, “Yohane ge ou gutai zaawai ema ami nato sesi niso

Luka 7:21 32 Luka 7:28nana tupenato. Nato ni ego atata waniseto sesia, ‘AgoroKristo maise sai awa ni awanita, ota zo mai gamu diawamunonikare?’ ” Ago sewato awa. 21 Are be amire Yesumeni ema bama dainiro amira yaya eure-taure awa korawenua, ota bi mokara itai awa tunenua, ota giti guma waiawa kora wenu giti panewa awa. 22 Are Yesu meni genumoreto ina ego senua awa, “Nito ewesemuro baro nenazeme gosinowato, o ge ninitinowato awa Yohanere seutoninae. Giti guma wai awa giti paninora; te waya wai awanoko aita inora; ema boya ayare awa tama ewanana inora;dana azai awa ge ninitinora; bebetenai awa seka ziroeritinora; ota bogamasa awa Oziga Ewanana ninitinora.23Zo nu namore gai mou kaka wamuwamunoya ami yawasara wamunoya.” Ago senua awa.

24 Ema eto Yohanera ge puro muwato nuto ami nokotera ewesemuro bamuwato amire Yesu meni ema bamaditi bamu amire Yohanera uge wenua. Ago inoisesenua awa, “Nikare gita Yohane gamu sero zebu eramatepo amira bamisewa, awa nikare ema nogo wai gamubamisewi? Nikare ema beyata zo bisi meni seba apawimuro baro awinowia ago ine awa gamu bamisewita? Tepoawa. 25 Nikare nena ne gamu bamisewi? Nikare emazo tama woi ewananare noisia awa gamu bamisewita?Tepo awa. Erama nena sekare sekare inowera, o tamaranena ewa-gaewa pupinowera, erama ago ine awa nukareema tuara nana sora itewera awa. 26 Ata nikare ne gamubamisewi? Nikare porofete zo gamu bamisewita? Iyo.Nikare porofete zo gamu bamisewa. Are na nimorekareme sane. Nu awa porofete awa, ata nune porofete noisowaawa dainitinoya. 27Are ema amire ge gayai zo ego itia awa,

Ei giu. Na oziga sai ema naso iyetamunona.Nu gita wero ebata niso kora wamunoya. 28 Na

nimorekare sane. Yohane meni zebura ema

Luka 7:29 33 Luka 7:35dapikarago dainitinoya. Ata Anutura nata gegenaizo osai me osai ami Yohane dainitinoya awa.” Agosenua awa. 29 Ema bama dapikarago ata takispumai ema nukare ge awa niniro ego sewa awa,“Iyo, Anutura tani awa me awa.” Ago sewa nerakota, gita Yohane meni nukare ge ou gutenua.30 Ata Farisayo ata lo ge gipai ema nukare awaYohane meni kaka ge ou gutamu, are nukareAnutu meni ebata nuarise senua awa azu serodowa. 31 Are Yesu meni ego senua awa, “Are naema bama zeme nowewa awa nena nera potirosana te wamunoi? Nikare ema nogo wai ni?32Nikare tani mai pei-mamaira ine inowewa. Maipei-mamai nate kakame arumuro itise mai pei-mamai eni zawa sero ego tora awa, ‘Nakai oz-ina wamu nikare uzumuro boi detenakare, atanikare yawa kaka wiamu wetewa. Noko nakarezo amira dibia wetenakare, ata nikare dibia kakawamu wetewa. Are nakare nogo wanakare gawaewanana wamunoi?’ Ago tora awa. 33 AgoroYohane ge ou gutai zaawai ema ami bua nusozaawero nena nai eni sienitinoise ou wain daisienitinoise nuawi giro numore ego towewa awa,‘Bi nuso nana mokara itia.’ 34 Are na Emara Maimeni kei awero nena nise ou nise awawena gironamore ego towewa awa, ‘Giu. Nu ono nai ema.Nu ou wain pena-pana ninowia. Nu takis pumaiema ata Yudara lo ge dai ema amira otao.’ Nikarenamore ago towewa. 35 Ata nato bua inowenatoawaAnutura kotumaira inowenato amira susu awabua nasotoramemeni kerenawi ema bama gawerame inowia.” Ago senua awa.

Pasina bama zo meni Yesura te sewenua.

Luka 7:36 34 Luka 7:4636Are Farisayo zo meni Yesu nena naise sero so nusora

uzumunu baro witiro nena namu arumuro itinua awa.Ago itinu 37 pasina bama zo nata amira itisonua ami gebowi Yesu Farisayora nana sora ena nena ninoise itinuaawa nininua. Are bama ami boto omata meni wai ouzama bamure awa puro munua awa. 38 Ago wero baroYesu nana tera dopero di toise itinu diriu meni Yesura tegutenua. Ago wenu giti tu nuso meni gaenu touwenu tenuso imunua awa. Ago wero ou zama bamure ami Yesurate gutenua awa. 39Are Farisayo awa zazo nuso Simon, nuYesu uzumunu munua ami tani awa giro ego kotumunuaawa, “Ema awa nu porofete me nuami sia, awa nu bamaami nu kipinoya amira susu gamia. Nu awa pasina bamaawa gamia.” 40 Ema ago kotupitinoinu giro Yesu meninumore ego senua awa, “Simon, na ge zo nimore samukotupitinona.” Ago senu Simon meni ego senua awa,“Gipai ema, ni ge niso se ninane.” 41 Ago senu Yesumeni ego senua awa, “Mai eto nuto dinau ema zora nanawiserato awa. Zo meni 100 kina dinau wisia, ota zo meniawa 10 kina gege dinau wisia. 42Nuto dinau awa ina potaiine awa te kaka wamu wisia. Are ema awa dinau nusotoeto dago awa dotisia. Are nusoto nana na-ami numoremoka ewanana wamunoi?” 43 Ago senu Simon meni genuso amira ina ego senua awa, “Ema awadinaunuso bamudotisia nu ami wamunoi, tanita.” Ago senu Yesu meninumore ego senua awa, “Ni ewanana kotumesa.” 44 Agosero nu iri bama amira nana niro Simonre ego senua awa,“Ni bama ei awa gi. Na so moka nisora mena ni te sewairatani nasokai awa doro te sewaira ou namore kaka potamuwetesa. Ata bama emi meni awa te naso diriu nuso amisewetia awa. Ago wero giti tu nuso meni gaeti touwetiaawa. 45Na niso nana mena ni na wana kaka ziamu wetesaawa. Ata bama emi meni awa be na toiro mena anazaawero te naso imai gege ipinoise itia ewa. 46 Ni giti tu

Luka 7:47 35 Luka 8:5naso kaka gawi meni gutamu wetesa awa. Ata bama emimeni awa te naso gawi zamare meni gutetia. 47 Are nanimore sane. Pasina nuso witai-bake disesena tepo wetia,ami emo nu namore zo amai bamubake tamuro na korawetia. Ota zo nu pasina nuso pei-kaka gege disana nuina namore zo amai pei-kaka gege tamamunoya.” 48Yesumeni ago sero bamere ego senua awa, “Na pasina nisodisesena awa.” 49 Ago senu giro erama numore dai nenaninoise itiwa ami nukare nutopekare ina-sa inoise egosewa awa, “Agoro ema awa nu nogo wai meni pasinadisinoi?” 50 Ago sewa, ata Yesu meni bama amire egosenua awa, “Tuma diai nisora kokopai wetesa. Are ni dubaewananare bamuyo.” Ago senua awa.

8Bama eni Yesu ama ganinoise noisowa.

1 Ama Yesu meni nata babezinomare pei-mamairezipinoise Anutu imata Tua wero nuamunoya amira getugata inoise noisonua awa. Ana bua mai 12 numore dainoisowa. 2Ota bama eni gita Yesu meni bi nusokare nanaena tunenua ata yayawayanusokarenana ena korawenuanukare ami numore dai noisowa awa. Nusokare nana zoawa Maria. Nukare nu Maria Madala natera asinoisowa.Gita Yesu meni bi 7 nuso nana ena tunenua. 3 Ata bamaYoana awa nu Kusara bama. Iu nusomeni Herodera so diainoisonua. Ota bama zo zazo nuso Susana, ata bama eninumore dai noise Yesu bua mai nusore awa wau nusokaremeni sorepitinoise noisowa awa.

Ema zo meni nena we buye apenua.4Ema bama dubu bamu nukare Yesura nana kokouniwa

ema bama nata serora ami Yesu nana muwa giro nu gebezai zo numorekare toise ego senua awa, 5 “Ema zo meninena we buye ena apamu sero bamunua. Baro nena weapitinoinu we eni ebete duuwa awa. Ebete duuwa erama

Luka 8:6 36 Luka 8:14meni temeni patiwa, noko eni awa nimamaimeni tamuroniro tepo wewa awa. 6Ota we eni meni awa agewa omataitinua amira tame duuwa. Duro eriwa, ata zebu awa outepo, are nena awa binero betenua awa. 7Ota we eni meniawa iwera tatawi itiwa amira duuwa awa. We awa iweredai dapikarago te-tetemo eriro iwe meni nena awa denume kaka ziamuwenua awa. 8Otawe enimeni awa zebumegawire amira duro eriro zamuromewitai ziwa awa.” Yesumeni ago sero tepowero zawa sero ego senua awa, “Are zonu danare meni ge ei awa ninaise.” Ago senua awa.

Yesu meni ge bezai toisonua amira susu.9Buamai nuso nukare nu ge bezai amira susu kerenaise

sewa giro 10 nu ego senua awa, “Anutu imata Tua weronuamunoya amira ge bezero itewia amira susu awa nikareninawise sai itia awa. Ata eni bamu awa ge bezaira ugegege ninarise sero towena. Are giti moka nusokare menigarise, ata oko giro baitarise. Nukare uge gege ninarise,ata nukare ugera susu oko niniro baitarise.

Nena wera ge bezai amira susu.11 Ge bezai amira susu awa ego ewa: Nena we awa

Anutura ge awa. 12 Ota we eni ebete duuwa amira susuawa ego ewa: Ema nukare ge ninitinowera, ata Satanmenimuro nukare ge awa niniro Anutu tuma diara nu nukaresoero pumai azu nu ge awa nusokare nana kotumaira enasoero pupinowia. 13Otawe eni zebu agewa omatare amiraduuwa amira susu awa ego ewa: Ema nukare utura geniniro dube potiro yawa sara inowera, ata nukare tatawitepo. Nukare tuma diaire nuawera gaero gamu wai zokei awawi amire nukare tuma diai nusokare besinowera.14 Ota we eni iwe soe duuwa amira susu awa ego ewa:Ema nukare ge ninitinowera, ata nukare zebura nena emokotumu-katumu inoise wau moni emo yawa sara inoisenena eure-taure ami emo duba-duba inoise nuawera nena

Luka 8:15 37 Luka 8:24ami nukare dimawi me nusokare oko kei awero bamuinowia. 15 Ota we eni zebu mera duuwa amira susu awaego ewa: Ema nukare ge niniro duba nusokare koko-kakopai amira potiro ziro baititinoise zewai-zawai inoiseme tapinowera awa.

Zasimai au sose potiro bezai amira ge.16 Ema nakai lam gaero au sose piero oko potitinowe-

nakai. Noko nakai lam poti beti du oko nitinowenakai.Tepo awa. Nakai poti gabarira nitinowenakai. Awa emanukare muro so duru toiro zasimai garise sero ago inowe-nakai. 17Nena bezai dapikarago ama kei damu namunora.Ota nena dowai dapikarago kei awe damu nara ema menigamunora awa. 18Nikare ge ninamu sero giro giro baitironiniwo. Ota ema zonugemepuronuamunoya, awaAnutumeni ge me bamubake numore potamunoya. Ota ema zonu ge me kaka puro nuamu inoise ‘ge me naso nana itia,’asamunoya, awa Anutu meni ge me nuso nana ena soeropumamunoya.” Ago senua awa.

Yesura mia namisinire.19 Be amire Yesura mia namisinire nukare nuso nana

muwa. Ata ema bama witai itiwa, are nukare nuso nanazorage mai ine te kaka wamu wenua. 20Are ema eni meninumore ego sewa awa, “Mia niso namisinire nukare nigamu sero muro atune dopero itera.” 21 Ago sewa nuge nusokare ina ego senua awa, “Ema bama Anutura geniniro dipinowera ami mia naso ata namisini naso inora.”Ago senua awa.

Yesu meni senu bisi bamu binono denua.22 Be zore Yesu bua mai nusore wa zora witiro nu

numorekare ego senua awa, “Nakai ou ubu semuro eni-bara bayanekai.” Ago sero semuro bamuwa. 23 SusauwaYesu nu gitawa inoinu bisi bamu zo dirumura ena ose ouubura niro kakaware dai munua. Ago wenuwa kukunamuinoinu nukare kapo sisewa awa. 24 Are nukare baro Yesu

Luka 8:25 38 Luka 8:32awa-uzero numore ego sewa awa, “Gipai ema, gipai ema,nakai sisamu inonakai!” Ago sewa nu eriro bisire kakawabamu awa senenua. Senenu bisire kakawa bamure awabinono denua awa. Ago wenu ou awa pasi tepo me tepowenua. 25 Are nu numorekare ego senua awa, “Nikarenogoro tuma diai besinowi?” Ago senu nukare azu werokotumai para-para wewa. Ago wero nutopekare ge ina-sa wero sewa awa, “Ema ei awa nogo wai ni? Nu bisirekakaware ge sesi ge nuso dipinorato, atonua!”

Yesu meni ema dau zora nana ena bi tunenua.26 Yesu bua mai nusore meni ou ubu semuro Gegesa

zebura kei awewa. Ou ubu awa Galilaya zebu enibaraitawi, Gegesa zebu enibara ago itewerato. 27-29 Yesu nuwa doro witi ete nitinoinu ema zo nata amira ami nusonana munua. Bi eni ema amira nana mokara itiwa. Gitaomire bi ami ema awa eyaya darau nitinoisowa. Emaeni nukare ema waya awa dia inoise sen meni benisehankap potise awinoisowa. Ago wasara numa eriro nenabamubamu awa ziasai kapasai bi ami numa puro bamuzebu agewa erama tepo amira nitinoisowa. Nu mo kakaawamu noisonua. Nu so mera kaka awamu. Nu bi ditiraitima awinoisonua. Are ema ami Yesu giro zawa gaterobaro Yesu nana tera ena zebura duunua. Duro zawa ikedamu gatinoise ego senua awa, “Yesu, ni Anutu ike itewiaamira Mai me nowesa ami namore ne wamu tupesi? Niyaya bua namore oko potase.” Ago senua, nera kota, Yesumeni emoko bi awa ema doro bayarise senua awa. 30 AreYesumeni nu atatawero senua awa, “Zazo ni aweni?” Agosenu nu ego senua awa, “Zazo naso Dubu Bamu.” Agosenua, nera kota, bi dainiro meni gita nuso nana toiroitisowa awa. 31 Ago senu bi nukare begomo toise zawagatero Yesure ego sewa awa, “Nakare dega niaore amirabayanisekare sero oko tunase.” Ago sewa awa. 32 Pu

Luka 8:33 39 Luka 8:42dubu bamu dirumu demabera nena ninoise noiwa, arebi nukare Yesure ego sewa awa, “Ni ninasa nakare baropu dubu bamu omira nana toyanekare.” Ago sewa Yesumeni ge nusokare nininua awa. 33Are bi nukare ema awadoro baro pura nana mokara toiwa pu dubu awa pena-pana sumuro degara baro ou ubura dagimuro ou nirobetewa awa. 34Agowewa pu dia nukare nena awa giro azusumuro baro ge awa kereniro ema bama nata bamurataagewa enira amire sewa awa. 35Ago wewa giro ema bamanukare tani awa gamu sero bamuwa. Baro Yesu nana keiawero ema bi nu doro bamuwa awa giwa. Nu mo awerokotumai nuso noko ewanana wenu nu Yesure dai daraarumuro itinua awa giro azu wewa. 36 Ago wewa emanukare gita tani awa giwa ami Yesu meni ema bi nusonana itai awa korawenua amira uge awa wewa niniwa.37 Ata Gegesa zebura ema dapikarago ami azu wero Yesunu zebu nusokare doro bayaise sewa. Are nu bua mainusore witi wara niro ewesemuro bayamu inoiwa 38 emabi nu doro bamuwa ami Yesu begomo toise ego senuaawa, “Na nimore dai bayamu tona.” Ago senu Yesu meniazu toise numore ego senua awa, 39 “Ni ewesemuro natanisora bamuro Anutu tani dainiro nimore wetia awa seyogare.” Ago senu ema ami ewesemuro baro tani dainiroYesu meni numore wenua amira ge uge inoise ema bamanata nusora amire senu giwa awa.

Yesu meni bama zo kora inoise amire simai zora mai bamadiri awa dai awa-uzenu erinua.

40 Yesu ou semuro noko ewesemuro munu ema bamadububamunudia itiwa aminugiro yawa sara bamuwewa.41 Are ema zo zazo nuso Yairo nu awa simai bamu yereibu dia wero noisonua ami muro Yesu nana zorage barokoiniro begomo toise ego senua awa, “Nima so nasoramu.” 42Ago senua, nera kota, mai nuso bama diri daimata

Luka 8:43 40 Luka 8:52zepa nuso 12 gege ami betamu inoise itinua. Ago senugiro Yesu susaunu ema bama dubu bamu meni numa potisoe niro susauwa 43 amira nana bama zo be giti orarapupinoe donu zepa 12 ago wenua awa dai bamunua. Ataema zo meni yaya nuso awa korawai ine te kaka wamuawa. 44 Bama ami Yesu nana gutipe muro wana potiroYesura tama woi be kimunua. Nu ago inuaise orara nusotouwenua. 45 Ago wenu Yesu meni ego senua awa, “Aimeni tama woi naso kimi?” Ago senu nukare dapikaragoego sewa awa, “Na tepo. Na tepo.” Ago sero bamuwaPetoro meni ego senua awa, “Gipai ema, ema bama dububamu meni nima poti soe niro itera, gosa!” 46 Ago senuYesu meni ego senua awa, “Zo gita wana nuso naso nanapotia, awa enia wetena, nera kota, korawaira putou eninaso nana ena semuro bami gena.” Ago senu 47 bama awasusu nuso bezai ine tepo giro boro-boro inoise nuso nanazorage muro bawa giti meni zebura dinua. Ago wero emabama dubu bamu itiwa amira giti mokara ena nu nogorowana potiro Yesu kimunu amira susu awa kerenitinoiseyaya nuso eya tepo wenua awa dai senu giwa. 48 Agosenu Yesu meni numore ina ego senua awa, “Mia naka,ni tuma diai nisora ewanana wetesa. Ni duba ewananarebamuyo.”

49Nu ge toise itinu ema zo simaira nana sora ena murosimaire ego senua awa, “Mai niso betetia. Are bua bamugipai emare oko potase.” 50 Ago senu Yesu meni geawa niniro ema simai amire ego senua awa, “Ni kotumu-katumu oko wase. Ni tuma diaire gege nuasa mai nisokokopai wamunoya.” 51Ago sero baro simai nana sora keiawero ema bama numore dai so duru toyai azu senua. NuPetorora Yohanera Yakobora ata maira mia mama nukareawa gege puro toiwa awa. 52Ota ema bamawitaimeni awanukare mai emo dire-buare inoise itiwa, ata Yesu meni

Luka 8:53 41 Luka 9:8numorekare ego senua awa, “Nikare di oko sawe. Nu kakabetamu awa. Nu gitawa gege inoya.” 53 Ago senu nukaremai me betenua awa giwa, are nu sero ziwa. 54 Ata Yesumeni mai bama diri amira wana ziro zawa sero ego senuaawa, “Zebi, ni eri.” 55 Ago senu maira ozana noko munueya erinua. Agowenu Yesumeni nena potara naise senua.56 Are maira mia mama nuto tani awa giwato beu denua.Ata Yesu ge zewai numoreto ego senua awa, “Nito taniemira oziga awa ema zore oko saweto.” Ago senua awa.

9Yesu meni bua mai nuso 12 amire bua potinua.

1 Yesu meni bua mai nuso 12 zawa senu muwa putouzewai-zawai — bi dapikarago tunaira putou, ata yayaneire-neire korawaira putou — awa numorekare potinuaawa. 2 Ago wero nukare baro Anutu imata Tua weronuamunoya amira ge sero gipinoise ema bama yayarekora warise sero iyetinua awa. 3 Iyetitinoise numorekareego senua awa, “Nikare ebete nuamu inoise nena dainirooko pumawe. Nikare bogita kaitata nena naita wau monioko pumawe. Nikare tama woi eto oko pumawe. 4 Otanikare esewa wero so zora toyamunowa da amira itai-matai inomamuro baro awinoise noma so awa doro baya-munowa awa. 5 Ota nikare nata zora bayawa nunekarenikare kaka puro toi so nusokarera namuwara giro nikarenata awa doro te nisokarera wowo deregi wewo nukaretani nusokare waya awa kotumare.” 6 Ago senu nukarebamuwa. Baro nata serora noise Oziga Ewanana serogipero awinoise ema bama yayare awa korawewa awa.

Herode meni Yesura oziga nininua.7 Ema tua Herode meni Yesu tani bamubamu inoinua

amira bowi niniro itazaita wenua. Nera kota, ema enimeni ego sewa awa, “Yohanebetaira ena eriro noya.” 8Ota

Luka 9:9 42 Luka 9:17eni meni ego sewa awa, “Elia noko kei awetia.” Ota enimeni ego sewa awa, “Porofete gitara zo seka ziro erironoya.” 9Ago toise noiwa Herodemeni ego senua awa, “NaYohanera duba kapena. Ata ema agai noi na ge bowi nusoninitinoni?” Ago sero nu Yesu gaira ebata tamamuwenuaawa.

Yesu meni ema bama 5,000 amire nena potinu niwa.10 Aposolo 12 nukare noko tera Yesu nana muro bua

bamubamu wewa amira uge wewa awa. Ago wewa Yesumeni nukare gege pumuro ema eni doro nukare bamunata zo zazo Besaida amira niwa awa. 11 Ago wewa giroema bama eni meni nu tamamu sero ama bamuwa awa.Baro nuso nana kei awewa giro nu yawa sara inoise Anutuimata Tua wero nuamunoya amira ge awa numorekaresero gipero awinoise ema bama yayare awa kora wenuaawa. 12 Ago inoise itinu tua zizinoinu giro bua mai nuso12 ami nuso nana muro ego sewa awa, “Ni ema bamaiyeti nata zorage itera amira baro awamu inoise nenanai tamuro nare. Zebu nakai itenakai ewa nena nai tepoawa.” 13 Ago sewa, ata Yesu meni numorekare ego senuaawa, “Nitopekare nena nai numorekare potiu nare.” Agosenu nukare sewa awa, “Nakare nena nai dainiro tepo.Nakare amemoyai wana da ata wo eto ami gege itera ewa.Ni nanekare baro ema bama emira nena nai zuma gaeropotanisekare kotumuro tosita?” Ago sewa, nera kota,14 ema dubu awa 5,000 ami itiwa. Ago sewa Yesumeni buamai nusore ego senua awa, “Nikare seu ema bama 5,000ami dubu sero dubu sero 50-50 wero arumare.” 15 Agosenu bua mai nuso da ago sewa ema bama arumuwa awa.16 Arumuro itiwa Yesu meni ame wana da amire wo etoamire awa puro iri utura niro Anuture kokopai asero woreamere awa eweweniro buamai nusore potinu nukare emabamere potiwa awa. 17 Ago wewa ema bama dapikarago

Luka 9:18 43 Luka 9:26ami niwa te wenua awa. Ago wewa nena itata dago itinugiro poti dara niwa kana 12 te wenua awa.

Petoro meni Yesura susu kereniro, “Ni SoyaiEma Kristo Anutu meni iyetamu senua” asenua.

18 Be zore Yesu nu imata isa toise itinu bua mai nusonumore dai itiwa. Are nu nukare atata wero senua awa,“Erama meni na are asinoweri?” 19 Ago senu nukare inanumore ego sewa awa, “Enimeni nimaYohane ge ou gutaizaawai ema asinowera; eni Elia asinowera; eni porofetegita noisowa amira zo seka ziro nowia asinowera awa.”20 Ago sewa nu ego senua awa, “Ina nikare nitopekare naare asinowewi?” Ago senuPetoromeni ina ego senua awa,“Nima awa Soyai Ema zazo Kristo, Anutu meni iyetamusenua.” Ago senua awa.

Yesu nu betero noko seka ziro eramunoya amira ge senua.21 Yesu meni ge zewai-zawai sero nunekare susu nuso

awa kereniro ema zore sai azu senua awa. 22 Nu azutoise ego senua awa, “Na Emara Mai meni yaya-buyayatamamunona. Ago wana Yuda emara simaire pris babezi-nomare lo ge gipai emare ami na azu sero dara betanawaiko be etorobara tepo wai amire na noko seka weroeramunona awa.”

23 Ago sero nu bua mai nuso dapikarago amire egosenua awa, “Zo nu na ama ganamu wero giro ara tamainuso dapikarago doro be sero duba naire yaya tamaireamira ni pasinai nuso dimuro na ama ganaise. 24 Agotona, nera kota, zo nu nuai nuso zebura awa soero puronuamu kotumamunoya amira nuai nuso tepo wamunoya.Ota zo nu nuai nuso zebura awa na emo wero duamunoyaami nuai ewanana tamamunoya awa. 25Ota ema zo menizebura nena kokopai dapikarago awa pupinuamunoya,ata ititi nuso sisero waya wai te wamunoita? Tepo awa.26 Ota ema zo nu na ata ge naso awa azu samunoya, awa

Luka 9:27 44 Luka 9:36na Emara Mai meni simai zasimaire naso ata Mameraata angelo dubu saramaire amira awa puro mamunonabe amire na ina ema awa azu samunona. 27 Na ge menimorekare tona awa. Ema eni ego dopero itera ami kakabetamu nuara Anutura putou eramara nana ena kei awaigamunora awa.” Ago senua awa.

Yesura tama aiso benau zo wenua.28 Yesu ge awa senu waiko be 8 ago tepo wenu amire

numa Petoroto Yohanere ata Yakobo nukare awa puroisa samu sero dirumura witiwa awa. 29 Nu isa toise itinubenau nuso awa zo wenu tama woi nuso awa zasipitinoisekapa me kapa wenua awa. 30 Ago wenu lo ge potairamama Mose ata porofete bamu Elia nuto ami numoredai itise ge uge numore wewato awa. 31 Nuto simaizasimaire dai muroto Yesu meni Yerusalem ena betamuinoinua amira uge wewato awa. 32 Petoro ata otao nusoetore giti moweninu gitawa inomite eriro Yesura simaizasimaire ata ema eto numore dai dopero itiwa awagiwaawa. 33Nuto Yesu doro bayamu inoiwato giro PetoromeniYesure ego senua awa, “Gipai ema, nakai ego itenakaiawa ewanana. Are ninasa nakare komboa etorobarasinanekare — zo niso, zo Mosera, zo Eliara.” Ago senuaawa. Ata Petoro nu kaka giro baitamu inoise tepo senuaawa. 34 Nu ago toinu bereze zo meni nukare gogowenuaawa. Bereze nukare gogowenu nukare azu wewa awa.35 Ago inoiwa ge zo bereze amira mokara ena ego keiawenu niniwa awa. “Awa Mai naso. Na nu pumuro buaragegenina. Nikare ge nuso niniu.” 36 Ge awa tepo wenuamire nukare iri niro Yesu imata itinu giwa awa. Arenukare be amire tani giwa, awa ema zore kaka samu dubanusokarera doro noisowa awa.

Yesu meni mai zora nana ena bi tunero kora wenua.

Luka 9:37 45 Luka 9:4837 Pina atinu nukare dirumu doro osewa ema bama

dubu bamu ami muro Yesu ebete ena tamuwa awa. 38Agowewa ema bama amira mokara ema zo meni zawa seroego senua awa, “Gipai ema, na begomo nimore tona. Nimai naso emo zo amuyo. Na mai awa daimata gege. 39Arebi zomeni nu daraunawi tutamu eya zawa gatinowia. Agowawi bi aminuderomusuna-masunawawi pora bera kisa-kisa wawi yaya bamubake tamawi amire bi nu dotinowia.40Are na buamai nisore bi tunarise sero di sero awetena bitunero zainera.” 41 Ago senu Yesu ge ina ego senua awa,“O nikare ema bama waya, tuma diai tepo. Na be nazobua nisokarera tama doinoise nuamunoni? Mai niso puronaso nana mu!” Ago senu 42 nu mai nuso puro tupiaisebi meni apenu duunu puro apena-kapena wenua awa. AtaYesumeni bi awa seneromai awa kora weromama nusorenoko tera potinua awa. 43Ago wenu ema bama bamu amiAnutura putou bamu awa giro titibi awero di tainiwa awa.

Yesu betai nusora ge noko senu be eto wenua.Nukare tani eni wenua amira kotumu-katumu inoise

itiwa Yesumeni buamai nusore ego senua awa, 44 “Nikaredana zaawero ge ewa niniro baitiwo. Nukare Emara Maipoti ema dubura wanera namunora awa.” 45 Ago senua,ata nukare ge awa kaka gamu. Nukare ego kotumuwa awa,“Nu ema tua nasokai sia tonakai amire betaira ge toya, eitonua!” Ago kotumuro ge amira susu awa giwa beu denua.Ata nukare ge amira atata wai azu wero dowa awa.

Ai meni bamu wero nuamunoi?46Buamai nusomeni, “Yesumeni ema tua nasokaiwero

nuai amire nasokai nana zo ai meni bamu wamunoi?”,amira sero buru zara wewa awa. 47Kotumai awa nusokarenana mokara itinu Yesu ginua awa. Are nu mai kiakazo puro nuso nana demabera potinu numore dai dopenu48 nu numorekare ego senua awa, “Ema zo nu mai kiaka

Luka 9:49 46 Luka 9:58ewa na emo korawamunoya, awa nu na korawetia ago inewamunoya awa. Ota ema zo nu na kora wamunoya, awanu na iyetinu muna awa kora wetia ago ine wamunoyaawa. Ema zo nisokare nana soe ena nu nutope puro oseronuamunoya, nu ami bamu wamunoya awa.” Ago senuaawa.

Zo nu iwo nimorekare kaka wamu ami otao nisokare wa-munoya.

49 Ago senu Yohane meni ge ina ego senua awa, “Gipaiema, nakare ema zo meni zazo niso zawa toise bi tuninoigoisenakare awa. Ata nu nakai kaka ama ganamu inowia,are nu duaise sisenakare.” Ago senua, 50 ata Yesu meninumore ego senua awa, “Nikare nu duaise oko sawe. Emaiwo nimorekare kaka wamu awa otao nisokare awa.” Agosenua awa.

Samaria eni meni Yesu nusokare nana bayai azu sewa.51 Be Anutu meni Yesu pumai witi utura naira be awa

zorage munua awa. Ago wenu Yesu nu kotumuro gironu Yerusalem bayamu denenua awa. 52 Are nu ema eniiyetinu gita baro nena nuso kora wamu sero Samariaemara nata zora bamuwa awa. 53Bamuwa ema nata amiraami Yesu nata nusokarera bayai azu sewa. Awa nera kota,nu Yerusalem bayamu inoinua.* 54Azu sewa giro bua maieto Yakoboto Yohanere meni numore ego sewato awa,“Tua, nakare zawa sanakare utura ena niao osero emabama ei awa awanoita?” 55 Ago sewato Yesu ewesemuronuto senenua awa. 56 Senero amire nu bua mai nusore dainata awa doro nata zora bamuwa awa.

Yesu ama ganaira ge.57 Nukare ebete susauwa ema zo meni numore ego

senua awa, “Ni nago nago bayamunosi, awa na te ni amaganamunona.” 58 Ago senu Yesu numore ego senua awa,“Wo zobina nukare awai masire. Noko ni mamai da ago

Luka 9:59 47 Luka 10:5nukare papamore. Ata na Emara Mai meni awa so-maraauka inoise nowena. Are eya na ama ganamu oko sase.”59 Ago sero ema zore ego senua awa, “Ni mu, na amaganase!” Ago senua awa. Ata ema awa ego senua awa,“Tua, ni ninasa na gita mama naso betai gowero amireama ni ama ganane.” 60 Ago senu Yesu meni numore egosenua awa, “Saineba, ema ititi tepo meni nuago inoweraami betai ema gowarise. Ota nima meni awa ni baroAnutu imata Tua wero nuamunoya amira ge bowi awasero gipero awase.” Ago senua awa. 61 Ota ema zo meninumore ego senua awa, “Tua, na ni ama ganamunonaawa. Ata ni ninasa na gita baro dubu naso wana ziane.”62 Ago senu Yesu meni numore ego senua awa, “Ema zonu wa ama wamu wero giro iri ama nitinoise nuamunoyaami ebata doro demese bayamunoya. Da ago ine zo nuAnutura bua wamu wero giro iri ama niro zebura nena uainoise nuamunoya ami bua awa wai ine te kaka wamu.”Ago senua awa.

10Yesu meni bua mai 70 buara bayarise iyetinua.

1 Ama Tua meni bua mai seka 70 iyetitinoise eto etobaro nata babezinomare pei-mamaire amira nu nutopeama bayamu yaba inoinua amira bayarise senua awa.2 Ago sero numorekare ego senua awa, “Nena buye enazamuro itia, ata pumaira ema etokaka.* Are nikare pumaibuara Mamere isa sawa nu nena pumai ema tamai buanusora bayarise. 3 Nikare buara bamuwo. Na nikareiyetana nikare wo sipsip mai mamai ine wero abu sunaitera amira nana mokara bayamunowa, a giwo. 4 Nikaremoni woireta kaitata tera sandol oko pawe. Nikare ebeteena ema bama tamuro wana ziro ge uge oko wawe. 5 Otanikare so zora toyamu inoma giro ego sewo, ‘Ema bama

Luka 10:6 48 Luka 10:13so emira awa Anutura gawa meni nusokare nana itaise.’6 Ago sawa ema zo utura gawa pumamu yaba inowiaami so amira itamunoya, awa gawa ge samunowa awanuso nana ena me wamunoya. Ota ema gawa pumairazo ago ine tepo, awa gawa ge nisokare awa noko teraewese nisokare nana niro itamunoya. 7Nikare so daimataamira gege itai-matai inoise noiwo. Ota nena naire ourenimorekare potara giro awa gege ninoise itiwo. Nerakota, bua ema awa nu bua inoya amira zuma te pamunoyaawa. Nikare so zora witiro gawa waya wai giro doro sozora nana oko toyawe. 8 Ota nikare nata zora bayawanukare nikare otao wero nena nimorekare potamunoraawa puro niwo. 9 Nikare nata amira ema yayare awakora wero numorekare ego sewo, ‘Anutu imata Tua weronuamunoya amira putou awa nisokare nana kei awamuinoise inoya.’ 10 Ota nikare nata zora bayawa nukare ni-morekare otao kaka wamu wara giro nikare baro kakamedopero ego sewo, 11 ‘Susu nisokare waya awa gawisesero nakare nata nisokarera wowo te nasokarera takimiaawa deregi wetenakare nisokare nana bamia awa. Atanikare susu ei awa giro baitiwo: Anutu imata Tua weronuamunoya amira putou awa nisokare nana kei awetinikare kaka pumamu wetewa nikare dainiro susawia.’12 Na nimorekare tona awa. Anutu meni erama awina-dawina inoise ina potamunoya be amire nata Sodomraerama ina mou tamamunora. Ata nata ge nisokare azusamunora ami ine mou-mau bamu tamamunora.

Nata eni meni duba kaka kapetenamu wewa amira gesenua.

13 Yei Korasin ema! Yei Besaida ema! Mou bamubakenisokare nana kei awamunoya. Na tani putoure eninisokare nana ena inowena awa na nata Tayato Saidonreamira ana wamena sia, awa nukare emoko duba kape-teniro pasina nusokare kotumuro duba nitinoisemo tama

Luka 10:14 49 Luka 10:21guigi-gaigi wai awa awero awetu gutero itamera. 14Anutumeni erama awina-dawina inoise ina potamunoya beamire Tayato Saidon natara ema bama meni ina osaitamamunora. Ota ninekare meni awa ina nisokare ba-mubake tamamunowa. 15Ota nikare Kapaneam ema, emabama meni zazo nisokare de ike namunorita? Tepo awa.Nukare zazo nisokare puro osamunora.” 16 Yesu menige ago sero bua mai nusore ego senua awa, “Zo nu genisokare dimamunoya, awa nu ge naso dipinoya ago inewamunoya. Ota zo nu ge nisokare azu samunoya, awa nuge naso azu sesia ago ine wamunoya. Ota zo nu ge nasoazu samunoya, awa nu Anutu na iyetinu muna amira geazu sesia ago ine wamunoya.” Ago senua awa.

Bua mai 70 awa noko tera ewesemuro muwa.17 Ama bua mai 70 ami yawa sara inoise ewesemuro

Yesure ego sewa awa, “Tua, nakare zazo niso zawa toisebua inonakare bi dai ge nasokare dipisera.” 18Ago sewanunumorekare ego senua awa, “Satan nu utura ena duunugina, awa nu piri-piri meni wuru-were wero osagowenua.19 Nikare ego niniwo. Na putou nimorekare potitana.Are nikare zire gogozare awa patawa nikare waya okowamunora. Nikare iwora putou te puro osamunowa awa.Ago wawa nena zo meni nikare oko waya wamunoya.20 Ata bi meni ge nisokare dipisera amira yawa sara okowawe. Tepo awa. Nikare Anutu meni zazo nisokare uturagaenu itewia amira yawa sara weu.” Ago senua awa.

Yesu meni yawa sara inoise Anutu Mama bowi wenua.21 Be amire Ozana meni Yesu nana mokara bamu wenu

Yesu meni ego senua awa, “O Mama, ni uture zebureamira Tua. Nukare nutopekare gawera ema bamu inowiaema ago ami gai azu, ni putou nisora susu bezinowesa.Ota nukare nutopekare gawera mai morua inowia nu-morekare awa kerenitinowesa. Are na ni bowi inona. O

Luka 10:22 50 Luka 10:30Mama, ni ago gege wamu ara tapinowesa, are na ni bowiinona.” Nu ge awaMamere sero tepowero ego senua awa,22 “Mama naso meni nena bamubamu dapikarago awawana nasora potinua. Ema zo meni na Mamera Mai amirasusu awa oko gosinowia. Mama meni imata gosinowia.Da ago ine ema zo meni Mamera susu oko gosinowia. NaMai meni imata gosinowena. Ota na Mai meni Mamerasusu ema enire gipinowena nukare ami Mamera susugosinowera.” 23 Ago sero kapeteniro bua mai nusoregege ego senua awa, “Nikare nena benau seka gosinoisenowa amira yawa sara weu. 24 Na nimorekare sane. Gitaporofete dainiro ata ema tua dainiro nukare ami nenagosinowewa awa gamu yaba inoisowa, ata nukare kakagamu inoe bebeteniwa. Nukare ge ninitinowewa awaninamu yaba inoisowa, ata nukare kaka ninamu inoebebeteniwa.” Ago senua awa.

Samaria ema zo meni iwo ema zo ebete ena kora wenua.25 Lo ge ninai ema zo meni eriro Yesu gaero gamu sero

atata wero senua awa, “Gipai ema, na nogo wero nuaime ewanana awa tamamunoni?” 26 Ago senu Yesu meninumore ego senua awa, “Lo ge nogo nogo gayai itewi?Ni azimuro gosinowesita?” 27 Ago senu nu ina ego senuaawa, “Ara tamai niso bamubake awa Tua Anutu niso amiranana itaise. Ago inoise dubare ititire putoure kotumaireniso meni nu sou weyo. Ota ni nitope ara tapinowesa, daago ine ema enire weyo.” 28Ago senu Yesu meni numoreego senua awa, “Ge ina awa kokopai tosa. Ni ago weronoma nuai me ewanana awa tamamunosa.” 29 Ata lo geninai ema meni nu nutope zazo nuso wai ewanana waisesero Yesure ego senua awa, “Ota ema arekare kora wanisesai iti?” 30Ago senu Yesumeni ge ina samu inoise uge egodinua awa. “Ema zo Yerusalem doro Yeriko nate bayamuosero susaunu ema waya-kawaya eni meni ebete ena nu

Luka 10:31 51 Luka 10:41dewa betamu inoinu nena nuso dapikarago soero pumurodoro bamuwa awa. Ago wewa nu betamu inoise itinuaawa. 31Be amire pris zomeni ebata awa ama ganero oserosusaumite ema awa giro doro dainiro demabera gegerobamunua awa. 32 Ago wenu pris dubura wana soga zomeni ebete susaumite nuso nana kei awero nu giro da agodainiro demabera gegero bamunua awa. 33 Ago wewatoema zo Samaria natara ami ebete susaumite ema awatamuro zo amai bamu numore wenua awa. 34Are nu nusonana zora asusumuro ziro ou wain ata ou gawire awa isonusora zozero dowenua awa. Ago wero zinu erinu wodonki nusora tame potinu arumunu puro baro esewa sorapotiro dia wenua awa. 35 Ago inoinu pina atinu nu esewasora mamere kina eto potiro ego senua awa, ‘Ni ema ewadia wero baitiyo. Ota moni niso numore duamunosa awabe na ewesemamunona amire moni niso ina potamunonaawa.’ ” 36 Yesu meni uge diro amire emare ego senuaawa, “Uge diena awa niniro nogo kotupitinosi? Emadewa betamu inoise itinua amira nana ema etorobara keiawewa, amira nana ai meni ema korawai ema wenu?”37Ago senu lo ge ninai ema meni ego senua awa, “Ema nuzo amuro soremunua ami korawai ema me wenua awa.”Ago senu Yesu meni numore ego senua awa, “Are ni baroda ago gege inoise noiyo.” Ago senua awa.

Matato Mariara uge.38 Yesu bua mai nusore susaumite nata zora kei awewa

bama zo zazo nuso Mata ami nu puro so nuso nanabamunua awa. 39Matara zawa zazo nuso Maria ami muroTuara nana tera arumuro ge ninitinoise itinua awa. 40AtaMata meni nena naira bua bamu inoise kotumai saisaitamunua awa. Agowero baro Yesure ego senua awa, “Tua,zawa naso na doti na nena naira bua imata inona, awagesa te inoita? Ni numa se na soremae.” 41 Ago senu Tuameni ge nuso ina ego senua awa, “Mata, Mata, ni nena

Luka 10:42 52 Luka 11:8bamubamu amira kotumai niso sisinosa moka niso wayainoya. 42Ata nena daimata gege pumanisekai sai awa. AreMaria nu nena kokopai awa pamu yaba inoya. Are nakainena kokopai awa nuso nana ena oko soero pumanekai.”Ago senua awa.

11Isa saira susu.

1 Yesu nu agewa zora itise isa senu tepo wenu amireama bua mai nuso zo meni numore ego senua awa, “Tua,ni nakare isa saira susu gipeyo. Gita Yohane meni buamai nuso gipenua, da ago ine gipasise.” 2 Ago senu nunumorekare ego senua awa, “Be nikare isa samuwero gironikare ego sewo:

O Mama, zazo niso saramai itaise.Mu, duba sero zebu sero amira Tua nasokare wase.

3Nena nai namorekare waiko be seropotitinowesa awa zeme potiyo.

4 Pasina ema eni meni namorekare inowera awadotinonakare, da ago ine ni pasina nasokare doyo.Ni nakare etete naira oko potase. Isa ago ine sewo.”

Ago senua awa.5 Ago sero numorekare ego senua awa, “Na ego gosi-

nona. Nisokare nana zomeni pi soe sieniro baro otao nusoawa-uzero ego samunoya awa, ‘O otao, ni nena itai gironamore potiyo. 6Otao naso zo nu ebete aita inomitemuronaso nana kei awetia. Ago weti na nena nai tepo.’ 7 Agosai sora mama meni ina ego samunoya awa, ‘Ni namorebua oko potase. So be na gazai awa. Ota mai awiso nasonamore dai sawe awinora awa. Are na eriro nena nimorepotai ine tepo.’ ” 8Yesumeni ago sero susumuro ego senuaawa, “Na nimorekare sana niniu. Sora mama meni emaamire, ‘nu otao naso,’ asero oko eriro nena potamunoya.Tepo awa. Ata saineba, nu so be borere-barere doinoi

Luka 11:9 53 Luka 11:19giro nu eriro nena kau inoya awa te numore potamunoyaawa. 9 Are na nimorekare tona awa. Nikare Anutureisa toma amire pumamunowa; nikare tamaira bua inomaamire me tamamunowa; nikare isa nisokare meni so bedago inoise nuawa Anutu meni ninamunoya. 10 Ema isatowera ami pupinowera; ema tamaira bua inowera amime tapinowera; ema isa meni so be dago inowera amiraisa awa Anutu meni ninitinowia. 11 Ota nisokare nanaema zora mai meni wo emo sai mama nuso meni zi wayamaire potanoi? Tepo awa. 12 Ota mai meni mama nusoreni munu zo numore potaise sai gogoza zo potanoi? Awadai tepo awa. 13 Nikare ema waya-kawaya meni maiawiso nisokarere nena kokopai potitinowewa. Are egogosinonakai awa: Mama utura itewia ami nikare eramadainitinoise Ozana ema isa towera amire potamunoyaawa.” Ago senua awa.

Nukare, “Yesumeni Bielsebulra bera bua inowia,” ago sewa.14Bi zo ema zora nana toinu dauwero ge tepo noisonua.

Are Yesumeni bi awa tunenu bamunu ema awa Yesure daige ina-sa wewato ema bama witai meni giro di tainiwaawa. 15 Ata ema eni meni numore ego sewa awa, “Nubi tuninoya, awa bira giti kopi Bielsebul amira putouratuninoya awa.” 16 Ago sewa, noko ema eni meni putounuso atata wero utura tani putoure zo wai gamu sewa.17 Ata nu kotumai nusokare giro numorekare ego senuaawa, “Dub zo awina-dawina wero iwo ina-wa wamunora,awa ama sisero tepowamunora. Ota ibu be zoramai awisonukare iwo ina-wa wero noma sisero tepo wamunora.18 Are Satan meni soumai nusore iwo wero bogi wamisia, awa putou nuso meni nogo nogo zewai wero itami?Nikare namore ego towa: Nane Bielsebulra putoura bituninowena asinowa, 19 awa ge nisokare me sia, awamai awiso nisokare bi tuninowera ami ara putoura bitunameri? Nukare Anutura putoura bi tuninowera, are

Luka 11:20 54 Luka 11:28nunekare ami opi sai nisokarera susu kerenamunora.20 Ota na Anutura putou meni bi tuninowena, are Anutuimata Tua wero nuamunoya amira putou nisokare nanaemoko kei awero itewia. 21 Susu nasoto Satanra ego ineitia ewa: Ema zo zewai wero gi ami ziro so nuso diawamunoya, awa neu-nau nuso kokopai itamunora awa.22 Ago inoise nuai amire ema zewai-zawai zo meni keiawero ema awa dero gi ami nuso tuma didinowia awapuro apamunoya awa. Ago wero amire neu-nau nusoawa pumuro ema enire bona wamunoya awa. 23 Are zonu namore otao kaka wamu wamunoya ami namore iwowamunoya. Noko zo nu na sorepitinoise poti dara naibua naso kaka wamu wamunoya ami siso-siso wai buawamunoya.

Bi noko ewesemuro mai amira ge.24 Ota bi meni ema zora nana mokara ena kei awero

zanatiaira masi ware ena tamamu bayamunoya. Barokaka tamamu inoma giro ego samunoya awa, ‘So nasodoro musena da amira noko ewesemuro bayamunona.’25 Ago sero baro so awa wazero kora wetera itia awagamunoya. 26 Ago giro baro bi otao mamai 7 nu ine kota,wayamewaya, awapuromuro so da amira toiro itai-mataiwamunora. Ago wara ema awa gita waya noisonua amiwaya me waya wamunoya.” Ago senua awa.

Yawa sara me amira tani.27 Yesu ago senu amire ema bama itiwa amira nana

soe ena bama zo meni arero ego senua awa, “Bama zogita nima pumuro ami gaenua nu ami yawa sara waise.”28Ago senuYesumeni ego senua awa, “Ago oko aewa. Emabama Anutura ge niniro dipinoise nowera ami yawa sarawarise.” Ago senua awa.

Ema eni meni tani putoure eni gamu sewa.

Luka 11:29 55 Luka 11:3629 Ema bama witai muro aunitinoiwa nu numorekare

ego senua awa, “Ema bama be zeme emira awa ema bamawaya-kawaya. Nukare tani putoure zowana gamu towera.Ata tani putoure zo oko gamunora. Tani gita Yonara nanakei awenua da ago ine kei awai gamunora. 30 Gita Yonameni Anutura tani Niniwe emare gipenua. Da ago ine naEmara Mai meni Anutura tani ema bama be zeme noweraamire gipamunona awa. 31 Anutu meni erama awina-dawina inoise ina potamunoya be amire Siba zebura bamatua nu dai eriro ema bama be zeme nowera amira susukerenai mou dimamunora. Nera kota, bama tua amiSolomonra kotumai bamubake awa sai ninamu tama derozebu zora-zarako ena munua awa. Ata na ego doperoitena ami Solomon dainitinona. 32 Anutu meni eramaawina-dawina inoise ina potamunoya be amire Niniweema meni eriro ema bama be zeme nowera amira taniwaya nusokarera susu kerenara mou dimamunora. Nerakota, Niniwe emabamanukareYonameni Tuara ge tugatawenu niniro duba kapeteniwa. Ata na ego dopero itenaami Yona dainitinona.

Tamara zasimai.33Nakai lam gaero so dura ena ura wamuro oko potiti-

nowenakai. Tepo awa. Ota noko au sose oko potitinowe-nakai. Tepo awa. Erama sora toitinowera ami zasimai awagarise sero nakai gabarira ikonawenakai zasipitinowiaawa. 34 Giti moka niso awa tama nisora lam ine awa.Are giti moka niso ewanana itai amire tama aiso nisodago ewanana zasimaire itamunoya. Ota giti moka nisowaya wai amire tama aiso niso dago mume wamunoyaawa. 35Are zasimai niso nana mokara itia awa mume waiazu, moka niso saitiro dia weyo. 36 Ota tama aiso nisodapikarago zasimai gege mume agewara tepo wamunoya,awa lammemeni zasipitinoise nakai poti damu nitinowiaago ine wamunoya.” Ago senua awa.

Luka 11:37 56 Luka 11:46Tani waya lo ge gipai emare Farisayore meni inoisowa awa

kereninua.37 Yesu ge awa senu tepo wenu amire Farisayo ema zo

meni nu nena numore dai naise zawa senua awa. Senugiro nu Farisayo nana sora baro tebolra arumunua awa.38 Nu Yudara tani wana sewinoisowa* awa kaka wamutepo arumuro nena gege ninu Farisayo ema ami ginute kaka wamu wenua awa. 39 Are Tua meni numoreego senua awa, “Farisayo ema nikare au-tewa tama gegesewinowewa awa. Ata moka nisokare tani bewanaraamire tani pasinara amire ami bemai awa. 40 Nikareema dau awa. Anutu meni tamare mokare eto dagotamunua awa. 41 Ata nena au-tewa mokara itera awanikare ema bogamasare potawa amire nena nisokarenana bamubamu awa saramamunoya awa. 42 Ata nikareFarisayo ema, nikare temuwo! Nikare Anutura lo gedipinoise noiware tagorore yare sianiro dubu dawewawana eto wawi amire daimata Anuture potitinowewaawa. Ata nikare tani kokopai awa dainitinoise Anu-ture dubara dumi pumai amira tani awa kaka wamu.Ota nikare tani inowewa awa inoise eni sesena awa daiwamewa, awa te wamia. 43 Ota nikare Farisayo ema,nikare temuwo! Nikare Anutura ibura ena emara benauraarumamu yaba inowewa. Ota ema bama meni kakameena nikare arenarise yaba inowewa. 44 Nikare temuwo!Bi diti zebu duru itawi ema bama meni kaka gamu biditi tame aita wero tama bemitire inowera, bi diti agoine nikare awa.” Ago senua awa. 45 Ago senu lo gegipai ema zo meni ina ego senua awa, “Gipai ema, nige awa sesesa nakare dai pupinoya awa.” 46 Ago senuYesu meni ina ego senua awa, “Nikare lo ge gipai ema,nikare temuwo! Nikare potai ge nisokaremomou-mamouema bamere potawewa dipinoise yaya tapinowera. Atanitopekare wana zo meni oko soremawewa nena mou-

Luka 11:47 57 Luka 12:1mau awa dipinowera. 47 Nikare temuwo! Porofeteewowo-kawowo nisokare meni dewa bebeteniwa amirabi diti nusokare awa ninekare simena-gaena inowewaawa. 48Are ewowo-kawowo nisokare meni porofete dewabebeteniwa ninekare porofetera bi diti awa simena-gaenainowewa. Ago inoise ewowo-kawowo nisokarera pasinaawa gawewa ewanana inowia, ago ine inoya awa. 49 AreAnutu ninai kokopaire ami nimorekare ego senua awa,‘Na porofetere aposolore iyetana nusokare nana bayaraema meni tunara bozara eni dara bebetenamunora awa.’50-51 Be zebu kei awenua amira ana zaawero porofetedasara bebetenitinoisowa amira ina awa ema bama zemenowera amira nana kei awaise sero Anutumeni ago senua.Awa Abel dewa betenua amira ana goroba zaawenua awamai gege tupie donu amire Zekaraya alta tumara enadewabetenua awa. Arenamememeka tona ewa. Porofete dewaamira ina awa ema bama zeme nowera amira nana keiawamunoya.

52 Nikare lo ge gipai ema, nikare temuwo! Ge po-rofete meni sero gainoisowa awa nikare ema bamerekaka kereniro baitamu inowewa, are nikare nuai paira kiemoko sokero puro nowewa ago inoya awa. Ata nikarenitopekare nuai me ewanana amira sora kaka toyamuinoise amire eni meni toyamu wawera gazinowewa awa.”Ago senua awa.

53Yesu so doro damu kei awero noinu lo ge gipai emareFarisayore nukare zewai-zawai wero nu ge tebe-tabe saiseatata dainiro wewa. 54 Ago inoise nu uma inoise danazaawero ge zo sai gara waya wai giro numa gera potamusero wewa awa.

12Etetenaira tani awa temuwo.

1 Ema bama witai-bake ami auniro ginero te ina-patainoiwa be amire Yesumeni gita buamai nusore ego senua

Luka 12:2 58 Luka 12:10awa, “Farisayora yis awa semu nisokare nana nai azu, umawero baititinoise noiwo. Nukare me saora inoise amiremoka meni waya puro nowera awa. 2 Nena dapikaragobezai itia awa ama kei damu namunoya awa. Nenadapikaragodowai itera awa amaemameni gamunora awa.3 Are nikare ge pire bezero towewa awa ama ema bamameni waikore ninamunora awa. Are nikare so duru ena gegugumara diwinowewa awa ama ema bama meni kakamedopero zawa sero ge samunora awa.

Nakai ema daimata gege awa azu wanekai.4 Otao mamai naso, na nimorekare sane. Tama aiso

nisokare gege dara betamunowa, ata amira tame nenazo wamu sero putou kau wamunora, nukare awa azuoko wawe. 5 Are ema nikare azu wamunowa awa nanimorekare gipamunona awa. Nikare ema nu ema daibetai ape dega niaore amira naira putou nuso nana itia, nuawa azu wewo. Me tona awa. Nikare ema awa azu wewo.6Nikare giwo. Ema nukare maket inoise ni suriri wana daawa toea eto meni zuma gainowera awa. Ata Anutu nuni mai pei-kaka zo kaka nuwenamu awa. 7 Are nu giti tunisokare dapikarago azimuro gosinowia awa. Nikare azuoko wawe. Ni suriri dainiro amira zuma awa bamu tepo.Ota ninekare meni awa zuma bamure.

Yesura mai wero nowenakai, awa kerenaita begi wai ni?8 Are na nimorekare sane. Zo nu emara nana benaura

ena, ‘Na Yesura mai wero nowena,’ ago samunoya, awana Emara Mai meni da ago Anutura angelo dubura nanabenaura ena, ‘Nu awa mai naso,’ ago samunona. 9 Otazo nu emara nana benaura ena na begi wamunoya, awana Anutura angelo dubura nana benaura ena ina nu begiwamunona. 10 Zo nu na Emara Maire ge waya samunoya,awa Anutumeni pasina awa disamunoya. Ata zo nu Ozanaisimamunoya ema amira pasina awa disai ine tepo awa.

Luka 12:11 59 Luka 12:2111 Ota nunekare nikare puro bamu Anutura ibura nirodia ema ata ema zazore amira nana benaura puro bayaranikare azu wero, ‘Nakai ina nogo numorekare samunon-ikai? Nakai ge ne samunonikai?’ ago oko kotumawe.12 Nikare gera potara amire ge Ozana meni nimorekaregipamunoya awa samunowa awa.” Ago senua awa.

Wau ema dau wai amira ge bezai.13 Ema bama dubu bamu amira nana zo meni Yesure

ego senua awa, “Gipai ema, ni sasa nami naso meni mamanasotora nena awa bona wero na agewa potaise tona.”14Ago senu Yesu meni numore ego senua awa, “Awa nogoni? Agai meni na zas nisokare wero noise nena nisokarebona wanise senu? Tepo awa.” 15 Ago sero numorekareego senua awa, “Nikare temuwo! Nikare nena bamubamuamira duba-duba wai azu. Ema waure ami wau nusoranuai koko oko pumamunoya.” 16 Ago sero numorekarege bezai zo ego senua awa, “Ema waure amira nai buazamunua awa. 17 Ago wenu wau ema nu ego kotumunuaawa, ‘Na nogo wamunoni? Na nena naso witai awa potaiamira so tepo.’ 18Ago toise senua awa, ‘Na egowamunona.Na nenara so naso dapikarago ziwero noko babezinomawamunona awa. Ago wero na wuitre nena naso kokopaienire so amira dubu damunona. 19 Ago wero na natopedubameni ego kotumamunona awa: Nena nasowitai zepadainiro amira te itia. Are na zeme zanatiamunona awa. Nanena niro ou niro yawa sara inoise itamunona awa.’ Wauema meni ago senua awa. 20 Ata Anutu meni ego senuaawa, ‘Ni ema dau awa. Ni pi zeme emire betamunosaawa. Ago wasa nena dapikarago sia wetesa itia awa agaimeni pamunoi?’ Ago senua awa.” Yesumeni uge awa diroamire ego senua awa, 21 “Zo nu tamara zamai dubu deroago puro noise Anutura nana benaura ena dubara wau

Luka 12:22 60 Luka 12:30oko dubu damunoya, awa tani da ago ine nuso nana keiawamunoya.” Ago senua awa.

Kotumu-katumu oko wanekai.22 Yesu meni bua mai nusore ego senua awa, “Are

na nimorekare sana niniu. Nikare nuai nisokare emokotumu-katumu inoise ego oko sawe, ‘Nena nai nanatamamunonikai?’ Noko nikare tama aiso nisokare emokotumu-katumu inoise ego oko sawe, ‘Tama woi nanatamamunonikai?’ Ago oko sawe. 23 Nena nai meni meoko inoya. Nuai meni me inoya. Noko tama woi menime oko inoya. Tama aiso meni me inoya. 24 Nikare niowa kotumuwo. Nukare nena urise pupise oko inowera.Nukare so nena naire nena dubu daire tepo awa. AtaAnutu meni nena nai numorekare potitinowia awa. Otanikare ema bama meni ni mamai awa dainiro itewewaawa. 25 Ota nisokare nana zo meni nuai nuso emokotumu-kotumu inoise noma waiko be eni nuai nusoranoko susumai te wamunoita? Tepo awa. 26 Are nikarebua pei-kaka ago ine wai ine tepo giro nogoro nenabamubamu ami emo kotumu-katumu inowewi? 27Nikareni uzi ditinowia amira susu awa kotumuro giu. Nukareasina araira bua oko inowera. Noko nukare mo gayairabua oko inowera. Ata na nimorekare tona ewa. Gitaema tua Solomon meni tama nuso simena-gaena werobaititinoisonua, ata simena-gaena wai nuso meni ni uzirasimai awa oko daininua. 28Ni uzi zeme ware ena ewananaditinoya, ata auma awa erama meni wezero moyamunoraawa. Ata saineba, Anutu meni sawi simai ewananarekei awero Solomonra simai ewanana awa dainitinowia.Anutu meni ago inowia, are nu nogoro nikare mo tamawoi kaka tamamu wamunoi? O tuma diai besaire nikare,nu nikare tama woi ewa-awanana tamamunoya. 29 Arenikare kotumai saisai nena naire oure amira oko wawe.Nikare duba eto oko wawe. 30 Zebu emira diga emanukare kotumai saisai nena eni tamaira inowera awa. Ata

Luka 12:31 61 Luka 12:40

Mama nisokare meni nena nawise inowia awa gosinowia.31 Ewanana nikare Anutura nuai seka tamamu kotumawanu amira tame nena enire dai nimorekare potamunoyaawa.

Nena ewanana utura ena dubu dai amira tani.32 Dubu pei-kaka nikare, nikare azu oko wawe. Mama

nisokare meni nuai seka nimorekare potamu ge diditaya.33 Nikare nena nisokare dapikarago zumara potiro monipumuro moni awa ema bogamasa soremuro numorekarepotiu. Nikare moni sisai ine tepo awa tamamu wewo. Agoinoise nuawa Anutumeni utura ena nena ewa-gaewa sisaiine tepo awa nikare emo dubu damunoya. Bewana emautura zorage mai ine tepo awa. Ota ana nena diko kakadamu inowia. 34Masi wau niso itewia, masi da amira dubaniso itamunoya awa.

Nakai sia-baga wero itanekai.35 Nikare ipu sapi diro amire lam nisokare gaero sia

wero itiwo. 36 Soumai eni nukare ema tua nusokare meniana-bona doro ewesemuro so be dai eya piamu itera agoine nikare itiwo. 37 Ota ema tua meni muro soumainuso kaka gitawa wamu seka zisero itara gamunoya,awa nukare yawa sara wamunora awa. Na me memekanimorekare sane. Ema tua nu nutope soumaira monena sawaira awa wosuniro nukare tebolra arumarisesamunoya awa. Ago wara nu nutope muro nena nainumorekare potamunoya awa. 38Ota nupi soe sieniroma-munoita pi tumore amire muro soumai seka zisero itaragamunoya, awa soumai nukare yawa sara wamunora.39 Ota nikare nena ei awa kotumuwo: Sora mama menibewana emamaira be nuso gamia, awa nu seka zisero itiseso nuso dia wero baitai bewana ema oko toyamia. 40 NaEmara Mai meni mamunona, awa na oko mamunona agotuawa be amire na mamunona. Ami emo nikare sia inoisenoiwo.” Ago senua awa.

Luka 12:41 62 Luka 12:48

Soumai wayare kokore amira ge bezai.41 Petoro meni Yesure ego senua awa, “Tua, ge bezai

namorekare dabata ema bama dapikarago amire tosi?”42 Ago senu Tua meni ego senua awa, “Nikare soumaikokopai wero noiwo. Soumai kokopai nu kotumaiewanana puro nuai giro ema tua nuso meni nu soumainuso dapikarago dia waise samunoya. Nu nukare diainoise wo ma numorekare potitinuaise samunoya awa.Ema tua nuso meni bua ge awa numore potiro doro baronuamunoya. 43 Are soumai ami bua numore sai awa tedipinoise nuai, ema tua nusomeni ewesemuro bua nusorame giro tani kokopai numore wai yawa sara wamunoya.44 Na me nimorekare tona awa. Ema tua nuso meni diawai bua bamu numore potitinoise nena nuso bamubamudapikarago dia waise samunoya. 45Ota soumai duba nusomeni ego samunoya awa, ‘Ema tua naso meni eya okoewesemamunoya. Noma ama ewesemamunoya.’ Agotoise sou wai bua emare bamere dero usi-besi inoiseana-bona wise ou zewai nise awinoise dau wamunoya.46 Ago inoise noma ema tua ewesemaira be nuso kakagamu inoise, ‘Nu eya oko ewesemamunoya,’ ago toisenuai ema tua nuso meni ewesemuro mamunoya awa.Muro soumai awa pena-pana wezero dero ema tumadiai tepo ina tamamunora masi da amira potamunoya.47 Soumai nu ema tua nusora bua ge gosinowia, ata nunena kaka sia wamu, o ema tua nusora bua ge awa kakadimamu wamunoya, awa ema tua meni nu waya me wayadamunoya. 48 Ata soumai nu ema tuara bua ge awakaka gamu inoise ina waya tamaira nena wamunoya, awaema tua nuso meni nu pei-kaka gege damunoya. Emazore nena bamubake potamunora, awa nu ina bamubakepotaise samunora. Noko emabamameni ema zorawaneranena witai potamunora, awa nu ina witai-bake potaisesamunora.

Luka 12:49 63 Luka 12:58Yesura bua meni ema bama zazaupitinowia.

49 Na muna, awa zebu niao meni gurunana awaisemuna. Are eya awaise ago kotupitinona. 50Na yaya tamenuanise sai itia, awa ou wama muro zebu topetitinoyaago ine yaya meni na topetamunoya awa. Zeme na yayaamira bua kaka wamu, ata moka naso meni awa mou-mau inoya awa. 51Nikare nanemuro zebura dumu-zuzunage dana betaise kotupitinowewi, tanita. Ata awa tepoawa. Na nimorekare sane. Na muna, awa ema bamazazaumamu muna awa. 52 Zeme emireta ama omire emabama wana da so dara itamunora, awa zaumuro dubu etowamunora. Etorobara awa iwo etore wamunora. Ota etoawa iwo etorobarare wamunorato awa. 53Nukare ego inezazaumamunora: Mamatomai mata nusore nuto iwo ina-wa wamunorato; miato mai bama diri nusore nuto iwoina-wawamunorato; maira arato imeti-gagarare nuto iwoina-wa wamunorato awa.” Ago senua awa.

Nena kei awamunoya amira susu ganekai.54 Yesu meni ema bamere ego dai senua awa, “Nikare

bereze inagayai dopawi giro eya ego towewa awa, ‘Wawamu wetia.’ Ago sawewa wa inowia awa. 55 Da ago ineso gori ziwawi giro nikare ego towewa awa, ‘Auma waikobamu witamunoya.’ Ago sawewame inowia. 56Nikare opiemame sao inowewa! Nikare ema zebure poragara oweregiro baitai awa. Ata nikare nogoro be zeme emira susukaka giro baitamu inowi?

Nakai Tuara ge bere-bere ninanekai.57 Tani ewanana wawise sai awa nikare nitopekare

nogoro kaka samuro gamu inowewi? 58Otao niso zo menini gera potiro kotora bayasise samunoya, awani bere-berenumore dai kaunsol nana baro ge awa sero kora wewototepo wae. Ago kaka wamu wamunosa, awa nu ni purozas emara nana bayai zas ema meni ni poti polis nana nai

Luka 12:59 64 Luka 13:8nukare ni poti benai sora namunora. 59 Na nimore sane.Ni benai so tepo oko duamunosa. Ni gita otao nisora dinaudapikarago potiro tepo wero amire kei damu namunosaawa.” Yesu meni nakai ge nuso bere-bere ninanisekai agosenua awa.

13Ema duba kaka kapetenamu inowera nukare ami

sisamunora.1Be amire ema eni meni Yesu nana kei awero ego sewa

awa, “Galilaya ema eni meni wo dero azero puro Anuturezame potamu sero inora amire Pilato meni ge sesi gorobaema eni baro Galilaya ema awa detera betetera oraranusokare zamera tame zozisia awa.” 2 Ago sewa Yesumeni ina ego senua awa, “Nikare numorekare ego towi,tanita, ‘Pasina nusokare meni ema enira pasina dainiroitia, are ago ine betisera awa.’ 3 Ata tepo me tepo awa.Nikare duba kaka kapetenamuwamunowa, awa nikare daisisamunowa awa. 4 Ata ema 18 gita Siloam so ike waiami gowero du tame niro denu bebeteniwa, awa pasinanusokare meni ema eni Yerusalem itisowa amira pasinanusokare daininua amira betewa awa, ago towewi, tanita.5Ata tepome tepo awa. Ata nikare duba kaka kapetenamuwamunowa, awa nikare dai sisamunowa.” Ago senua awa.

Ni fik zo meni me kaka ziamu amira ge bezai.6Yesu meni ge bezai zo ego senua awa, “Ema zo gita ni

fik awa notu nusora ena urenu itisonua. Iteye donu numeeni tamamumunua, ata tepo awa. 7Ago giro giro bua mainusore ego senua awa, ‘Sana giyo. Namuroni fikmepamukau inoise noe dotena zepa etorobara tepo wataya. Arezese tepo wae. Nera kota, ni ami zebura gawi puro tepoinowia.’ 8Ago senubuamaimeni ge inanumore ego senuaawa, ‘Ema tua, ni doyo itai zepa emiramokara ena na zebu

Luka 13:9 65 Luka 13:18ni susura dero baro ga puro muro potiro awana wai gane.9 Zepa ama omire me ziamunoya, awa ewanana awa. Atame kaka ziamu wamunoya, awa sasa zesamunona.’ ” Yesumeni ago senua awa.

Sabat pura zore Yesu meni bama zo kora wero susu egogipenua awa: Erama soremai ami Sabat purara lo ge dainiti-noya.

10 Sabat pura zore Yesu meni ema bama yere ibura enage tugata inoinua. 11 Ata bama zo itinua, awa bi zo meninuso nana mokara itise yaya numore potinu waya weroiteye donu zepa 18 tepo wenua. Are bama awa tipa sosai,are nu kaka dopero baitamu noisonua. 12 Are Yesu menibama awa giro zawa senu munu ego senua awa, “Bama,yaya niso tepo wetia.” 13Ago sero wana poti bamera nanatamara ninu tipa nuso eya sonenua. Ago wenu bama amiAnutura zazo de ike ninua awa. 14Ata yere ibura giti kopiema nu tini kapai Yesure pumunua. Nera kota, nu Sabatpura amire bama awa kora wenua. Are giti kopi emameniema bamere ego senua awa, “Bua waira be 6 itia. Arenikare be amire muwo korawae. Ota nikare pura bereena ago oko wero awawe.” 15 Ago senu Yesu meni ge inaego senua awa, “Nikare opi ema me sao inowewa! Nikaredapikarago Sabat pura amire bulimakaota donki nisokaresora benawewa itewera awa besero puro bayawewa ouninowera, atonua! 16 Ata bama ei awa nu Abrahamrasibuna zo, awa Satanmeni emoko beninu zepa 18 ago tepowenua. Are na nu pura be emire besesena awa nogorogewa waya inoi?” Ago senua awa. 17 Ago senu iwo emanuso awa meniwa awa. Ago wewa ema bama meni nenadapikarago ewanana wenua amira yawa sara wewa.

Ni mastetra me amira ge bezai.18 Yesu meni ge zo susumuro ego senua awa, “Anutu

imata Tua wero nuamunoya amira susu awa nena ne ine

Luka 13:19 66 Luka 13:28ni? Na nera potiro samunoni? Nu awa ni zo mastetasinowenakai amirame ine awa. 19Emanukaremastetmekiaka mai zo puro baro bua nusokarera urinowera. Awaama baziro bamubake wero ni zo ine inowia. Ago wawini mamai muro ni amira bonara zau potitinowera.” Agosenua awa. 20Ago sero noko ego senua awa, “Anutu imataTuawero nuamunoya amira susu awa na nena nera potirosamunoni? 21Awa yis ine. Bama zo meni tewa bamu zoraplaware yisre potiro dawenu yis sisiniro plawa pumunudobu wenua.” Ago senua awa.

So be pei-kaka amira ge.22 Yesu meni Yerusalem bayamu sero susawise nata

babezinomata pei-mamai ni amira te noise utura getugata-magata inoise bamunua awa. 23Ago wero susaunuema zo meni numore ego senua awa, “O Tua, Anutu menimai etokaka gege soero pumamunoita?” Ago senu Yesumeni numorekare ina ego senua awa, 24 “Nikare utura sobe pei-kaka amira toyamu sero di tata wero wetu wanaziwo zewai wai kosobuniro toyawe. Na nimorekare metona. Ema dainiro meni ago toyamu wamunora, ata teoko wamunoya. 25Ama so amira Mama nu eriro so be awagazai amire nikare muro damu dopero so be dero zawasero ego samunowa awa, ‘Tua, ni so be namorekare pie.’Ago sawa nu ge ina ego samunoya awa, ‘Nikare na-amini? Na kaka gamu inona.’ 26Ago sai nikare ego samunowaawa, ‘Nakare gita nimore dai nenare oure tewa dara ninoi-sonakai awa. Ata gita ni nata nasokarera dopero nakaregipinoisosa.’ 27 Ago sawa nu nimorekare ego samunoyaawa, ‘Nikare na-ami ni? Na kaka gamu. Nikare awa pasinaema. Na doro bamuu!’ Ago samunoya awa. 28 Nikaregiu. Abrahamra IsakaraYakobora ata porofete dapikaragoAnutu nana mokara itara gamunowa, ata nikare esenaranikare damu itise di zawa gatero zarinoise itamunowa.

Luka 13:29 67 Luka 14:229Ema bama agewawaikowitairata waiko osaira, ota iketabage amira anamuro Anutura nate toiro arurumuro nenanamunora. 30 Ota ema gita inora amira nana eni meniama wamunora. Ata ama inora amira nana eni meni gitawamunora.” Ago senua awa.

Yesu meni Yerusalem ema bama emo di senua.31 Yesu meni ago toinu be da amire Farisayo eni meni

kei awero numore ego sewa awa, “Herode meni ni damutoya, are ni nata ewa doro agewa zora bayase.” 32 Agosewa Yesu meni numorekare ego senua awa, “Nikare baroabu suna waya amire ego sawe: Zeme ata auma awa na biesenamunona. Ago wero na yaya ema kora wamunona.Ago wero auma itimakai waiko zo omire na bua nasopesunamunona. 33 Zeme ata auma ata noko auma amireawa na aita wero Yerusalem bayamunona. Nera kota,nukare porofete Yerusalem nate ena gege dara betai tewamunoya.

34 O Yerusalem ema bama, Yerusalem ema bama.Nikare porofete dawewa betinowera. Noko ge emaAnutu meni nisokare nana potawi susawewera nukareawa omata meni dawewa betinowera. Kokara mia menimai awiso nuso wabu duru potiro sanitinowia, da ago inenane ema bama nikare poti dara namuwawena nikare azutowewa. 35 Anutu meni nata nisokare dotinoya, awa giu.Noko na ge zo sana niniu. Nikare na kaka gamu inoisenoma ego toise amire na noko gamunowa, ‘Tuara beratupia, nu awa bowi wanekai.’ ” Ago senua awa.

14Yesu meni ema zo tama nukai awa kora wenu ewanana

wenua.1 Sabat pura zore Yesu meni baro Farisayora ema giti

kopi zora nana sora ena nena naira itinu nu Sabat purarabe sisai gamu dia itiwa. 2 Ata ema zo tama nukai awa

Luka 14:3 68 Luka 14:13Yesu nana zorage kei awenu ginua awa. 3 Giro nu lo gegipai emare Farisayore ego senua awa, “Nakai ema yayareawa Sabat purare kora waunikaita tepo ni?” 4 Ago senunukare ge agu itiwa awa. Ago wewa giro nu ema awa purokora wero iyetinu bamunua. 5 Ago wero numorekare egosenua awa, “Ota nisokare nana ema zo nu mai nuso zotabulimakao zo Sabat purare ou ura wamai amira dagimainuma awita sero zumanoita?” 6 Ago senu nukare ge inasai ine tepo wewa.

Nakai natopekai puro osanisekai senua.7 Yesu nu ema nena namu muwa awa ginua: nukare

nena bamu namu ara tamuwa. Ago wewa nu numorekareego senua awa, 8“Nima ema zomeni ataira ana-bonaweroni zawa sai baro nena bamu oko puro nase. 9Nena bamupuro namunosa, awa ema zo zazo bamure kei awai amirebonara mamameni nena bamu puro muro ni dainiro emazazore amire potamunoya. Ago wai ni me bamu nitinoiseusero itamunosa. 10 Ata ema zo ni nena naira zawasamunoya, awa ni baro nena pei-kaka gege puro niyo. Agowasa amire bonara mama meni muro nimore nena memapotamunoya. Ago wai amire ema nena ninoise itera amini gara ema zazore wamunosa. 11Zo nu nutope tama purowitamunoya, awa Anutu meni nu puro osamunoya. Atazo nu osero nuamunoya, awa Anutu meni zazo nuso deike namunoya.” Ago senua awa.

Ema zawa sai muro nena namunora amira ge.12 Yesu meni ema numa muro nena naise zawa senua

amire ego senua awa, “Ni nena pei-kakata nena bamuwero ema uzamamu wero giro otao mamaita namisinitadidikaita nebu eni waure nukare awa oko zawa sase. Agowasa nukare ami ama ina zawa sara ni baro so nusokarenana ena nena nasa ina niso tepowamunoya. 13Tepo awa.Ata ni nena bamu wero giro ema bogamasata ema tamawaya waita te dimaita giti guma wai nukare awa zawa

Luka 14:14 69 Luka 14:23seyo. 14 Ema ago ine wewenai ami nena niso ina wai inetepo awa. Are ni yawa sarawamunosa. Ama ema ewananabetaira ena eramunora be amireAnutumeni nenaniso inapotamunoya awa.” Ago senua awa.

Ana-bona bamu wenu dowa amira ge bezai.15 Ema Yesure dai nena ninoise itiwa amira nana zo

meni ge awa niniro numore ego senua awa, “Zo nuAnutu imata Tuawero nuamunoya amira natara ena nenanamunoya ami yawa sara wamunoya.” 16 Ago senu Yesumeni uge zo numore ego dinua awa, “Ema zo nu ana-bonabamubake wamu inoise be potiro erama dainiro marisesenua awa. 17Are ana-bonawaira bemunu soumai nuso zoiyetinu ge puro baro ema gita marise ge potinu bamunuaamira nana baro numorekare ego senua awa, ‘Nikaremuu. Nena dapikarago sia wetenakare tepo wetia.’ 18Atanukare dapikarago ami eriro esega buara wewa. Agoinoise ema zo numore ego senua awa, ‘Na mamena, atana zebu seka zo zuma gaetena tepo wetia, are na barogamunona. Ni baro ema tua nisore sasa gai waya okowae.’ Ago senu zo da ago senua awa, 19 ‘Na mamena, atana bulimakao wana eto bua wamu zuma gaetena, are nabaro wo amira bua wero gamunona. Ni baro ema tuanisore sasa gai waya oko wae.’ 20 Ago senu zo meni egosenua awa, ‘Na zeme-zemeke bama seka atena, are na maiine tepo.’ 21 Ago sewa bua mai ewesemuro baro ema tuanusore senua. Ago senu sora mamameni awa tini kapenubua mai nusore ego senua awa, ‘Ni eya nata bamura ebatababezinomare pei-mamaire amira baro ema bogamasataema tama waya waita ema giti guma waita ema te wayawai nukare awa puro mu so naso emira toyare.’ Agosenu ama bua mai meni ego senua awa, 22 ‘Tua, na geniso dimuro pesunena, ata apamo eni tepo dago itera.’23 Ago senu ema tua meni bua maire ego senua awa, ‘Ninata bamu amira atune baro ebata pei-mamai nata sero

Luka 14:24 70 Luka 14:35bayai amira ana ema bama uzumuro puro masa toyaraso naso be mae. 24 Na nimore tona. Ema dapikaragogita zawa sisena ami ana-bona naso amira muka zo okonamunora.’ ” Yesu meni uge awa diro tepo wenua awa.

Nakai gita kotumuro baitiro amire Yesu ama gananekai.25 Ema bama dubu bamubake nukare Yesure dai aita

wero susaumite amire Yesumeni ewesemuro numorekareego senua awa, 26 “Ema zo naso nana muro namore dainuamu wero giro nu mia mama ata bama mai awisore atanamisini nubabumanare noko nuai nuso dai awa kaka potiatune namu wamunoya, awa nu mai naso wero nuai inetepo. 27 Zo nu duba naire yaya tamaire amira ni pasinainuso dimuro na kaka ama ganamu wamunoya, awa numai naso wai te oko wamunoya. 28Nisokare nana zo meniso bamubake zo wamu wero giro nu gita arumuro zumasora kotumuro moni nuso giro ego samunoya awa, ‘Moninaso te werota te kaka wamu ni?’ Awa nu gita ago kakawamu wamunoya, awa ama nu zasiwi potiro so awa werotepo wai ine tepo ago wai amire 29 ema dapikarago ami nugiro sero ziamunora. 30Ago inoise numore ego samunoraawa, ‘Ema awa so awa zaawetia ata nu oko wero tepowamunoya.’ 31 Ema tua zo meni ema tua zore bogi wamuwero giro gita arumuro ego kotumamunoya awa, ‘Soldianaso 10,000 ami iwora soldia 20,000 amire dai bogi wara tewamunoita tepo ni?’ 32 Ago kotumuro gai te kaka wamuwai giro iwo asike dago itara amire nu bega pumaira gebua wamu sero mai zo iyetai iwora nana bayamunoya.33 Are nisokare nana zo meni nena nuso poti atune kakanamuwamunoya, awa numai naso wai te oko wamunoya.

Ima putou tepo amira ge.34 Ima awa nena ewanana. Ata ima mege tepo wa-

munoya, awa nakai nogo wanakai amira mege nuso nokokei awamunoi? 35 Ima ago ine ami zebu gawi potai

Luka 15:1 71 Luka 15:9ine tepo. Ota noko ima awa zebu gawi potaise nanekaibulimakaora ze amire dai dubu danakai te okowamunoya.Nakai tepo apitinowenakai awa. Zo nu danare meni geawa ninaise.” Ago senua awa.

15Lama tara awai amira ge bezai.

1 Takis pumai emare pasina emare nukare witai amige ninamu Yesu nana zorage muwa. 2 Ata Farisayo ataema lo ge ninaire ami Yesure giwa waya wenu gugumaradiwinoise ego sewa awa, “Ema awa nu pasina emare otaoinoise nena dara ninoise nowera.” 3 Ago sewa giro Yesumeni ge bezai numorekare ego senua awa, 4 “Nisokarenana ema zora lama 100 amira zo tara awamunoya. Arelamara mama ami lama 99 awa duai nena ninoise agewazora itara nu lama tara awisia awa tamamu sero buawamunoya. Bua wero susauma tamuro 5 puro poti gapeniro yawa sara inoise puro ewesemuromamunoya. 6Puromuro so nusora kei awero otao nuso ata nata da nusoawa zawa sai nuso nana mara amire numorekare egosamunoya awa, ‘Na lama naso zo tara awisia awa tamuropuro mena, are nikare namore dai dara tairo yawa saraweu.’ ” 7 Yesu meni uge awa diro ego senua awa, “Nanimorekare tona. Ema 99 ewanana nonakai asinoise dubakapetenaira kaka kotumamu nuara utura ena nukare emoyawa sara bamubake oko wamunora. Ota pasina maidaimata ami duba kapetenai amirenu emoutura ena yawasara bamubake wamunora.

Moni tara awai amira ge bezai.8 Ota bama zo nu 10 kina nuso nana itai zo ama tara

awamunoya. Ago wai nu lam gaero amire so wazerokau inoma tamamunoya. 9 Tamuro pumuro amire otaomamai ata nata da nuso awa zawa sai nuso nana mara

Luka 15:10 72 Luka 15:21numorekare ego samunoya awa, ‘Omata naso zo taraawisia awa kau inomite tamuro pena, are namore dai daratairo yawa sara weu.’ ” 10 Yesu meni ago sero ego senuaawa, “Na nimorekare tona ewa. Ago ine Anutura angelomeni pasina ema zo duba kapetenawi yawa sara inoweraawa.” Ago senua awa.

Mai seka meni mama donua amira ge bezai.11 Yesu meni ego senua awa, “Ema zora mai mata

diri eto noisowato. 12 Are mai ama-zimi meni mamereego senua awa, ‘Mama, omata nena niso ama kanoweronamoreto potamunosa amira agewa namore sai awa zemenamore poti.’ Ago senu giro mama nena kanoweronumoreto potinua. 13 Potinu borere tepo ma ama-zimimeni nenanusodapikaragodara potiro puro zebu zo zora-zarako amira baronoisonua. Nu ago itise tamapurowitiroomata tebe-tabe sisero tepo wenua. 14 Are nena nusotepo-tapo wenu amire dora botiyo bamu zebu amira anakei awenua. Ago wenu nu nena kau wenua. 15 Are nubaro zebu amira mama zora nana ena bua pumunua. Agowenu ema ami nu potinu bamu zebu nusora niro pu diainoisonua. 16 Are nu pura ma naira kotumunua. Ata emameni nena zo numore kaka potamu wewa. Ago wewaamire nu duba kapeteniro 17ego senua awa, ‘Mamanasorabua mai dainiro nora ami nena tame nora. Ata nanemeni awa ego itise meri waya betinona. 18 Saineba, naeriromamanasora nana baro numore ego samunona awa,19 “Mama, na gita pasina Anuture wero nimore wisena.Are zeme na nogo nogo wero mai niso wamunoni? Ninena zawa sero mai naso oko samunosa. Ni na pumasasoumai niso gege nuane.” Na mamere ago samunona.’20 Ago sero eriro mamera nana bamunua awa. Nu tupinumama meni nu asike ena ginua. Giro zo amuro sumurobaro mai nuso saniro imunua awa. 21Ago wenu mai meni

Luka 15:22 73 Luka 15:32

numore ego senua awa, ‘Mama, na gita pasina Anuturewero nimore wisena. Are zeme mai naso ago namore okosase.’ 22 Ago senua ata mama meni bua mai nusore egosenua awa, ‘Ei awamai nasome, are nikare tamawoi koko-kakopai awa eya puro muro numore wosunawa pumae.Agowerowana sisinonusora bubuna zopotawe. Agowerosandol te nusora wosuniu pumae. 23Ago wero bulimakaomai tama gawire awa puro muro deu ninoisekai yawasara wanekai. 24Nera kota, mai naso ewa betisia asinoisenowena ami kei awetia. Ota mai tara awisa awa zemetamena.’ Ago senu nukare zaawero yawa sara wewa awa.25 Ata mua mai nuso nu bua inoise noinua. Are nu buyeena tupimite so atune kei awero yawawiinoiwa awi niniro26buamai zo zawa sero atatawenua awa, ‘Tani owanogoroinori?’ Ago atata wenu 27buamaimeni numore ego senuaawa, ‘Nami niso mia, amira mama niso meni bulimakaomai tama gawire zo detia. Nera kota, mai nuso tera pumineine itia.’ 28 Ata mai mua mai awa tini kapenu barosora toyai azu sero donua. 29 Ago wenu mama meni keiawero muro korawai bua inoise nu uzutinua awa. Agowenu nu ge ina mamere ego senua awa, ‘Na zepa nazoniso nana sou bua inoweni? Na ge niso nazo doiseni?Ata nama otao mamai nasore yawa sara wanisekare wozo da di namore kaka potamu inowesa. 30 Ata mai nisoawa nu eba bamere noise nena niso sisero tepo wisia.Ago wero nu ewesemuro mi amire ni nu kotumuro sesesabulimakao mai tama gawire zo dero azinora atonua!’31 Ago senu mama meni ego senua awa, ‘Bou, nage begiti dara itewenage, are nena naso bamu awa niso gegeawa. 32 Ata zeme nakai yawa sara wanakai moka nasokaiewanana waise. Nera kota, nami niso betenua ami sekawero eria. Nu tara awenua ami kei awetia. Are nu emoyawa sara inonakai te inoya.’ ”

Luka 16:1 74 Luka 16:916

Dia zo meni bua waya wenua amira ge bezai.1 Yesu meni bua mai nusore ego senua awa, “Wau ema

zo nu nena nuso awa mai zore senu dia inoisonua. Diainoinu ema eni meni wau emare ego sewa awa, ‘Dia waimai niso meni nena niso siso siso inowia.’ 2 Ago sewaniniro mai awa zawa senu munu numore ego senua awa,‘Ni nogo nogo inosa ge niso sesera nineni? Ni bua nasodia wai ine tepo, are ni baro bua inowesa amira ge gayaipuro muro gipasa gane.’ 3 Ago senu dia wai mai dubameni ego kotumunua awa, ‘Buara mama meni bua soyaiamire na nogowamunoni? Na buamou-mauwai ine tepo,noko na nena emo emare isa samena, awa na me namena.4 Ota buara mama meni na esenai amire erama eni meninamore otao wero na so nusokarera uzumuro kora warisesero na tani zo wamu kotupitinona.’ 5 Ago sero nu emaeni dinau nusokare nuso nana itinua nukare awa imata-kamata zawa senu da da bamuwa awa. Are nu zore egosenua awa, ‘Ni dinau nazo buara mama naso amira nanaiti?’ 6Ago senu nu ina ego senua awa, ‘Kerosinra daramukikinaka 100.’ Ago senu nu senua awa, ‘Nenara doketniso ewa. Are eya arumuro 100 disero 50 gae.’ 7 Agosero ema zore ego senua awa, ‘Dinau naso nazo nisonana iti?’ Ago senu nu senua awa, ‘Bek wuit 100.’ Agosenu nu numore senua awa, ‘Ni nenara doket niso puro100 disero 80 gae.’ 8 Are buara mama meni dia wai maitani wenua amira susu ginu ema kotumaire meni wagowenua, are nu mai awa bowi wenua. Awa nera kota,zebura nena emo duba-duba inowera ami otao mamainusokarere dai noise ema kotumaire meni wago inowera.Ota utura zasimai emo duba-duba inowera nukare amizebura nena emo ema kotumaire meni wago kaka wamuinowera. 9 Na me memeka nimorekare tona: Nikaremoni waya meni otao-gamao wewo. Ago wawa ama moni

Luka 16:10 75 Luka 16:18puro nuaira be tepo wai amire nukare nikare puro so itaigege amira potamunora. 10 Ota zo nu nena pei-kaka diawero baitamunoya ami da ago nena bamu zo dia werobaitamunoya. Ota zo nu nena pei-kaka amira bua kakawero baitamuwamunoya ami da ago ine bua bamu zo awakaka wero baitamu wamunoya. 11 Ota nikare moni wayazebu emira awa dia waya-wayawamunowa, awa agai nename nimorekare potai dia wamunowi? 12 Ota nikare nenaema zora awa dia kaka wero baitamu wamunowa, awaagai nena nisokare potai pamunowi? 13 Ota mai daimatameni dia ema etora nana sou bua oko wai te wamunoya.Awa nu zo otao inoise zore iwo wamunoya. Ota noko zotuma didinoise zore biawa wamunoya. Nikare da ago ineAnutura sou bua atawaumonira sou bua awa eto dagowaiine tepo awa.”

Yesura Oziga Ewanana ami Mosera lo ge dainitinoya.14 Farisayo nukare moni emo duba-duba inoisowa are

Yesu meni ge senua awa niniro ge nusora sero ziwa.15 Ago wewa nu numorekare ego senua awa, “Nikarezazo nisokare emara nana giti mokara ewanana waise in-owewa. Ata Anutu meni moka nisokare gosinowia. Nenaema meni gawera ewanana inowia awa Anutu meni gawinena waya me waya inowia. 16Mosera lo gere porofeterage awa zewai wero iteye donu Yohane kei awenua amiraana tepowenua. Tepowenu ana zaaweroAnutu imata Tuawero nuamunoya amira Oziga Ewanana sero tupewera.Are ema dapikarago Anutura natara bayamu zewai-zawaiinowera. 17 Uture zebure amira be pesunamunoya awanena peu gege. Ata lo gera owe mai pei-kaka zo awa duaiine tepo.

Yesu meni iu ara ina-dua waira ge senua.18 Ema zo nu bama nuso doro bama seka atamunoya,

awa nu bama bewana wetia ago ine wamunoya. Ota ema

Luka 16:19 76 Luka 16:28zo nu bama ema zomeni gita atiro donua awa atamunoya,awa nu dai bama bewana waira pasina wamunoya.

Wau emato Lasarora uge.19 Gita wau ema zo noisonua. Nu tama woi owere

ewa-gaewa pupinoise noisonua. Ago inoise waiko besero ana-bona inoise yawa sarare noisonua. 20 Are sobe nusora nana zorage awa ema bogamasa zo arumuroereniro itisonua, zazo nuso Lasaro. Tama nuso boya meninai. 21 Nu nena mumuka wau emara tebolra ena osasaipuro namu inoisonua. Ago itasai suna mamai meni muroboya nuso sewinoisowa. 22 Are ama ema bogamasa awabetenu angelomeni puro baro Abrahamre dai dara potiwaitinua awa. Ago wenu amire wau ema betenu gowewaawa. Gowewa nu dega niaore amira itise yaya bamutapinoisonua awa. 23 Ago inoise iri niro Abraham zora-zarako itinu Lasaro meni awa zorage numore dai itinuginua awa. 24 Ago wero nu zawa gatero ego senua awa,‘O mama naso Abraham, ni na emo zo amuyo. Ni Lasaroiyeti wana sisino dumu nuso oura patiro puro muro potaiiwawa naso zobi pei-kaka wae. Na niao meni awinoiyaya waya tapinona.’ 25 Ago senu Abraham meni ina egosenua awa, ‘Mai naso, ni gita seka noise zamaire itisenena ewa-gaewa pupinoise noisosa. Ota Lasaro meni awanena waya-kawaya pupinoisonua. Are zeme nata emiraena nu itai nuso ewanana tamuro itia. Ago inoi ni yayatapinoise itesa. 26 Ata awa daba kota, nena zo dai itia.Nisokare nana ata nasokare nana soe aiwa bamu itewia.Are ema nukare ego itewera ami aiwa awa zausemuronisokare nana bayamu wara te oko wamunoya. Da agoine ema agewara itewera ami aiwa zausemuro nasokarenana mai ine tepo awa.’ 27 Ago senu wau ema meniego senua awa, ‘Mama, ago amira na ni zawa tona. NiLasaro sasa mama nasora nana sora bayaise tona. 28 Na

Luka 16:29 77 Luka 17:4namisini naso wana da itera. Awa Lasaro meni baro gezewai-zawai numorekare saise nukare inoma masi emiramuro yaya bamu tamai azu tona.’ 29 Ago senu Abrahammeni ego senua awa, ‘Nukare Mosera ge itia, o nokoporofetera ge itia, are nukare ge awaninarise.’ 30Ago senuwau ema meni ego senua awa, ‘O mama naso Abraham,tepo awa. Awa te kaka wamu awa. Ata betai zo menibi ditira ena eriro baro nusokare nana kei awero ge saiduba kapetenamunora awa.’ 31 Ago senu Abraham meniego senua awa, ‘Nukare Mosera geta porofetera ge kakaninamu wamunora, awa ema zo meni bi ditira ena nokoeriro baro ge sai gara me oko wamunoya.’ ”

17Tani waya meni emara kotumai sisinowia.

1 Yesu meni bua mai nusore ego senua awa, “Pasi-nara uzutai eure-taure ami kei awero ema bama uzutaipasinara duwamunora. Ata zo nu ema bama pasinarauzutamunoya ami waya waise. 2 Ema ago ami mai ki-aka zo uzutai pasina tamai azu, nikare bere-bere omatabamubake zo ema amira nana dube kimeniro ewa su-rura musunawa dagimai te wamia. Nera kota ema amipasina kaka wamure oura dagimuro betamunoya, awanena peu gege. Ota nu pasina wai amire Anutu meni inapotamunoya, awa nena mou-mau. 3 Nikare nitopekaredia wero baitiwo. Otao niso pasina wai giro ni nitopenu seneyo. Noko nu duba kapetenai giro ni dai pasinanuso doyo. 4 Noko nu pasina nimore be 7 ago waiko daamire wamunoya, ata nu noko tera ewesemuro nimoresamunoya, ‘Na duba kapetenitinona.’ Ago tuai be 7 waisaineba ni pasina nuso duamunosa awa.” Ago senua awa.

Tuma diaira susu.

Luka 17:5 78 Luka 17:165 Aposolo meni Tuare ego sewa awa, “Ni tuma diai

nasokare ziasa zewai waise.” 6 Ago sewa Tua meni egosenua awa, “Tuma diai nisokare awa ni me kiaka zo ineeriro bamu wamia, awa nikare ni bamu omire ego inesamewa awa, ‘Ni ena sokero baro ewa soe ena doperoerase.’ Ago sawa ge nisokare dimamia awa.

Bua maira susu.7 Agoro nisokare nana mai sou zo ma bua inomata

bulimakao dia inoma tuwe noko ewesemuro mu nate naidia nuso meni ego samunoita, ‘Ni eya mu arumuro nenanase.’ 8 Tepo awa. Nu numore ego samunoya awa, ‘Ninena nai naso sia wero mo kapawai awero amire nena nainaso dumuro puro mu. Na nena nana denai amire ni amanena nase.’ 9Agoro soumai meni bua numore sai awa waiamire dia nuso meni kokopai numore samunoita? Tepoawa. 10 Susu nisokare da ago ine itia. Anutu meni buanimorekare potinua awa wero pesuniro amire ego seu,‘Nakareka bua mai meya tosa. Bua namorekare sai awagege wetenakare.’ Ago sewo.” Ago senua awa.

Yesu meni ema wana eto boya ayare awa kora wenua.11 Yesu nu Yerusalem bayamu sero ebete aita wero

Samaria zebura ata Galilaya zebu amira soe susaumite12 kei nata zora ninua. Ago wenu ema boya ayare wanaeto ami muro nu ebete ena tamuwa. 13 Nukare aikeradopero zawa sero ego sewa awa, “Yesu, ema tua, ni nakareemo zo amuyo.” 14 Ago sewa nu nukare giro ego senuaawa, “Nikare baro tama aiso nisokare pris nana gipeugiro ewanena wetewa asare.” Ago senu nukare aita werosusauwa tama aiso nusokare ewanana wenua awa. 15Agowenu nusokare nana ema zo meni tama nuso ewananawenu giro arero Anutura zazo bowire poti ike nitinoiseewesemunua awa. 16 Ewesemuro bamuro Yesu nana terabawa diro benau poti zebura niro kokopai numore senua.

Luka 17:17 79 Luka 17:28Nu awa Samaria ema awa. 17Yesumeni awa giro ego senuaawa, “Na ema wana eto kora wetena ewanana wetera, ataeni 9 awa nago iteri? 18 Agoro ema 9 dago ewesemuroAnutura zazo bowire de ike nai sogo awa, ema Yudakoami imata gege mia ewa.” 19 Ago sero numore ego senuaawa, “Ni eriro bamu nuase. Tuma diai nisora ni ewananawetesa.” Ago senua awa.

Anutu imata Tua wero nuamunoya amira be mamunoya.20 Farisayo meni Yesu atata wero sewa awa, “Be nere

Anutu imata Tua wero nuamunoi?” Ago atata wewa Yesumeni ge nusokare ina ego senua awa, “Anutu imata Tuawero nuamunoya amira be awa eramara giti moka menigai ine tepo awa. 21 Noko nukare ge ego sai ine tepoawa, ‘Ei giu! Nu ego itia ewa,’ ota ‘Nu agewa zora ogoitia owa.’ Sana niniu. Anutu imata Tua wero nuai awanisokare nana soe itia awa.” 22 Ago sero bua mai nusoreego senua awa, “Noma ama nikare na Emara Mai amirawaiko be zo gaira yaba wamunowa, ata nikare be nasozo oko gamunowa. 23 Nukare nimorekare ego samunora,‘Giu, nu ogo itia,’ ata ‘Giu, nu ego itia.’ Ago sara nikareoko baro nukare ama ganawe. 24 Awa nera kota, be piri-piri awawi zasimai awa waegiro bamu utu agewa seroamira nitinowia, da ago ine na Emara Mai meni be nakei awamunona amire ago ine wamunona. 25 Ata gita nayaya bua witai tamamunona. Tamana ema zeme noweraami na atune potiro duamunora. 26 Tani gita Noa warakaka witamure inoisowa da ago ine inuara na Emara Maiewesemuro mamunona. 27 Nukare ou wama bamu kakamamure nena pupise nise awinoise bama ina-pota weroatitinoise noisowa. Ago inoise noisouta asero noiwa Noawara witinua awa. Witinu ou wama bamu muro nukaregogowero tepowenua. 28Ema zazo Lati noisonua be amireda ago inoisowa. Nukare nena ninoise nena ina-pota

Luka 17:29 80 Luka 18:5inoise nai bua inoise so wise awinoise noe dowa 29 Latimeni nata Sodom doro dainitinoinu waiko be da amireawetu niaore utura ena wa boruza meni osago wero emabama dago awero tepo wenua awa. 30 Erama meni da agoine inoise kotumai nusokare poti zebura buara niro nuarana Emara Mai kei damu namunona awa. 31 Be amire zonu so nusora ope itamunoya ami neu-nau nuso sora itiaawa pumamu oko toyaise. Ota zo nu buye nuamunoyaami oko ewesemuro nate bayaise. 32 Nikare tani Latirabama amira nana kei awenua* awa kotumuwo. 33 Ota zonunuai nuso zebura awapuronuamukotumamunoya amizebura nuai nuso awa duamunoya. Ata zo nu nuai nuso naemo duamunoya ami nuai ewanana tamamunoya. 34 Nasana niniu. Pi amire ema eto masi da amira awinuaratona zo pumuro zo duamunona. 35 Bama eto meni maditinoise itarato na zo pumuro zo duamunona. [ 36 Emaeto buye nuarato na zo pumuro zo duamunona.]” 37 Agosenu nukare ge awa niniro ego sewa awa, “Ema tua, nenaawa nana ena kei awamunoi?” Ago sewa Yesu meni gebezero ego senua awa, “Bua awawi ni oa meni ibosi girokokounitinowera awa.”

18Bama zo meni zas nu soremaise senua amira ge bezai.

1Yesu meni nukare isa saira berea tepo be giti isa toisenuarise sero ge bezai ego ine senua awa, 2“Ema zas zo natazora itisonua ami Anutu ata erama awa azu kaka wamunoisonua. 3 Nata amira bama kuma zo noisonua ami zasnana eyaya kei awero ego toisonua awa, ‘Iwo naso menina waya wamu inowia, are ni na soremu.’ 4 Ago sasaizas meni ge nuso kaka ninamu inoe doro ego kotumunuaawa, ‘Na Anutu ata erama awa azu oko inowena, 5 atabama kuma ewa nu bua bamu namore potitinowia. Inomaeyaya naso nana nuai na berea wamia, na nu kotora ena

Luka 18:6 81 Luka 18:14gera soremane.’ ” 6Tua meni ge bezai awa sero ego senuaawa, “Nikare zas waya amira ge awa niniro susu ego giwo.7 Anutura sianai dubu nu pi waiko zawa toise noweranukare awa Anutumeni kotora ena gera soremamunoita?Ota nunukare eya gera soremamunoita? 8 Iyo. Name tonaawa. Nu nukare eya gera soremamunoya. Ata na EmaraMai meni noko zebura ewesemuro muro ema tuma diaireeni isa toise nuara tamamunonita?” Ago senua awa.

Farisayo zo ata takis pumai ema zo amira ge bezai.9Ema eni nukare nutopekare gasara ema saramai wasai

otao mamai enire gasara waya inoisonua numorekareYesu meni ge bezai ego senua awa, 10 “Ema eto nuto isasamu seroto witi Anutura ibu bamura niwato awa. Zo awaFarisayo, ata zo awa takis pumai ema awa. 11 Farisayoawa dopero itise moka nuso meni isa ego senua awa, ‘OAnutu, na ema eni ine oko aewa. Ago inoise giro nanimore kokopai tona. Nukare awa bewana wai ema atataniwaya wai ema ata atai sisai ema awa. Ata na nukareine oko aewa. Noko, na takis pumai ema ego ine oko aewa.12Na pura sero be eto ago nena sienitinowena. Ata nenadapikarago pupinowena awa gatero dubu dawena wanaeto wawi zo nimore potitinowena awa.’ 13 Isa ago senuaawa, ata takis pumai ema awa asike dopero iri utura naiazu wenua. Nu pasina nuso ginu bamu wenume nitinoiseisa ego senua awa, ‘O Anutu, na pasina ema. Ni na awadiyo.’ ” Yesu meni uge awa diro ego senua awa, 14 “Nanimorekare sane. Takis pumai ema awa Anutu meni nuema saramai asenu nu ewesemuro so nusora bamunua.Ata ema zo awa tepo awa. Nera kota, zo nu tama purowitamunoya, awa Anutu meni nu puro osamunoya. Atazo nu osero nuamunoya, awa Anutu meni zazo nuso deike namunoya.” Ago senua awa.

Yesu meni mai pei-mamai gawa wenua.

Luka 18:15 82 Luka 18:2615 Emare bamere nukare Yesu meni mai pei-mamai

gawa waise sero puro nuso nana bamuwa. Ata bua mainuso meni giwa waya wenu nukare senewa. 16 Ata Yesumeni mai pei-mamai nuso nana marise sero ego senuaawa, “Nikare mai pei-mamai dou naso nana mare. Ebatanusokare oko gazawe. Ago ine ami Anutura nata amiragegenai. 17 Na ge me memeka nimorekare tona ewa. Zonu tuma diai mai pei-mamaira ine tepo ami Anutura nananate bayai ine tepo.” Ago senua awa.

Ema giti kopi waure amira ge.18 Giti kopi zo meni Yesu atata wero ego senua awa,

“O gipai ema ewanana, na nogo wero nuai me ewananatamamunoni?” 19 Ago senu Yesu meni ina ego senuaawa, “Ni na ewanana asinoise ewananara susu gosinosita?Anutu imata ewanana. 20 Ni Anutura lo ge gosinowesa.‘Emata bama bewana oko wase; Ni erama oko dasa betare;Ni bewana oko wase; Ni ema zo gera potamu opi okosase; Ni miato mamera ge dimuyo.’ Lo ge ago itia.”21Ago senu giti kopi meni ego senua awa, “Na seka nasorege awa dapikarago dipi-tupewena.” 22 Ago senu Yesumeni niniro ego senua awa, “Ni bua zo dosa itewia, awaweyo. Ni baro nena niso dapikarago potasa ema menizuma gaero pumara wau moni niso awa ema bogamasarekanowasa pumare. Ago wasa wau niso utura itamunoya.Ago wero amire muro na ama ganase.” 23 Ago senu emagiti kopi ami ge awa nininu duba nuso mou-mau wenua.Nera kota, nu wau bamure. 24 Ago wenu Yesu meni giroego senua awa, “Erama wau witaire ami Anutura nataamira bayaira bua bamubake wamunora. 25 Wo kamelmeni boma sora toyai, awa nena mou awa. Ata emawau witaire meni Anutura natara bayai, awa nena mou-mau awa.” 26 Ago senu erama ge awa niniro ego sewaawa, “Are agai meni utura baro nuai me ewanana awa

Luka 18:27 83 Luka 18:38tamai te inoi?” 27 Ago sewa Yesu meni ego senua awa,“Nena erama meni wai ine tepo awa Anutu meni wai teinoya.” 28 Ago senu Petoro meni ego senua awa, “Sanagiyo. Nakare natare neu-nau nasokare dapikarago doroni ama ganinoise nowenakare.” 29 Ago senu Yesu meninumorekare ego senua awa, “Na me memeka nimorekaretona. ZonuAnutu imataTuaweronuaise seronata nusotabama nusota namisini numisini nusota mamamia nusotamai awiso nuso awa duamunoya, awa 30amira Anutumenizeme zebura ena ina nuso bamubake potamunoya. Nokoama numore nuai me ewanana potamunoya.” Ago senuaawa.

Yesu nu betero eramunoya amira ge noko senu be etorobarawenua.

31Yesumeni buamai 12 sero puro gita baronumorekareego senua awa, “Sana niniu. Zeme nakai Yerusalemwititinonakai awa. Are ge gita porofete meni EmaraMaire gaewa awa me wamunoya. 32 Awa erama meni napoti ema Yudako nana wanera namunora. Ago wara naisipitinoise namore waya wise pora pisise awamunora.33Ago wero nukare na wamu meni pena-pana dero amiredara betamunona. Betana waiko be etorobara tepo waiamire noko eramunona.” 34Ago senua, ata bua mai menige awa niniwa gera susu kaka kei awamu wenua. Nukarege amira susu kau wero itazaita wewa.

Yesu meni ema giti guma wai zo kora wenua.35 Yeriko nate ena ema giti guma wai zo meni ebata

demabera arumuro ema bama moni emo begomo toiseitinua. Ago inoise itinu Yesu meni nata amira zorage keiawenua. 36 Kei awenu ema ami ema bama witai tupiwaamira awi niniro ema eni atata wero senua awa, “Nukarenogo inori?” 37 Ago senu nukare numore ego sewa awa,“Yesu Nasaretera ema ami tupia.” 38 Ago sewa giro nuzawa gatero ego senua awa, “Yesu ni Dawidira sibuna,

Luka 18:39 84 Luka 19:9ni na emo zo amuyo.” 39 Ago senu ema gita aita inoiwaami nu seninoise nu ge duaise sewa. Ata nu noko zawabamu gatero senua awa, “O Dawidira sibuna, ni na emozo amuyo.” 40 Ago senu Yesu meni niniro ebete doperonumorekare ego senua awa, “Puro naso nanamuwo.” Agosenu puro mu zora niwa Yesu meni atata wero senuaawa, 41 “Na ne nimore wanise tosi?” Ago senu nu senuaawa, “Tua, na sasa giti moka naso panaise tona.” 42 Agosenu Yesu meni numore ego senua awa, “Giti moka nisopanaise. Tuma diai nisora ni ewanana wetesa.” 43 Agotuaise gitimoka nuso panenu nu so noko ginua. Agowenuema bama meni tani awa giro Anutu bowi wewa.

19Zakiora uge.

1 Yesu meni Yeriko nate toiro busero semuro bayamuwenua. 2 Are nata amira ema zo noisonua zazo nusoZakio. Nu ema takis pupinoisowa amira dia zo. Are numoni witaire awa. 3 Are nu Yesura benau giro baitamukotumunua. Nu ema apunu, are ema bamawitai itiwa aminu gazewa nu Yesu gaira te kaka wamu wenua. 4 Are nusumuro gita baro Yesu ego tupiai gamunona asero witini zora ninua. 5 Ago itinu Yesu agewa amira muro iriike niro numore ego senua awa, “Zakio, ni eya osero mu.Zeme na so nisora witiro itima awamunona.” 6 Ago senunu eya osero muro yawa sara inoise Yesu puro bamu sonusora ninua. 7 Are erama witai ami giwa waya wenuYesure zuzu toise ego sewa awa, “Nu baro pasina emazora so amira awaira susawia, atonua!” 8 Are Zakio nudopero Tuare ego senua awa, “Tua, sana niniyo. Zemeara tamai na neu-nau naso puro dubu eto dero zo puroema bogamasare potamunona. Ota gita ge opi sero emazora nena daimata bewana pupisenita, awa na ina nusozoeto-zoeto potamunona.” 9Ago senu Yesu meni numore

Luka 19:10 85 Luka 19:19ego senua awa, “Zeme Anutu meni noko tera ema bamaso emira awa pumia. Ema ewa dai nu Abrahamra sibuna.10Na EmaraMaimeni ema tara awai ago ine awa kauwerotamuro korawamu muna.” Ago senua awa.

Bua mai wana eto ami moni pumuwa amira ge bezai.11 Ago senu niniwa amire susumuro ge bezai zo senua.

Nera kota, nu kei Yerusalem nitinoinu nukare ego kotu-muwa awa, “Zeme Anutu imata Tua wero nuamunoya.”12 Ago kotupitinoiwa giro nu uge zo diamu ego senuaawa, “Ema bamu zo nu zebu zo zora-zarako amira bayaiema tuara putounumore potara ewesemuromamu senua.13Agowamu sero buamai nusowana eto zawa senumuwanumorekare moni kanowero 200 kina 200 kina potinupumuwa ego senua awa, ‘Nikare omata emi bua wawazamai puro nuawa nama ewesemuro mane.’ 14 Ago serodoro susaunu zebu nusora erama meni numore bereawenu giro oziga potiwa puro nu ama ganero bamuwa awa.Baro kei awero ego sewa awa, “Ema ami ema tua nasokarewai azu tonakare.” 15 Ago sewa ata saineba nukare ematuara putou numore potiwa pumunua awa. Putou potiwapumuro ewesemuro muro zebu nusora kei awero bua maiwana eto gita omata potinua nukare awa zawa sarise senuzawa sewa muwa awa. Muwa nu nukare omata bua wewanazo kei awenu awa gamu senua. 16 Are bua mai zo meninuso nana kei awero ego senua awa, ‘Ema tua, 200 kinanamore potisesa ami bua wetena 2,000 kina kei awisia.’17 Ago senu ema tua meni numore ego senua awa, ‘Nibua mai ewanana. Ni nena pei-kaka awa ewanana diawisesa, are ni zeme nata wana eto ago ine dia wasisepotamunona.’ 18 Ago senu bua mai zo meni muro egosenua awa, ‘Ema tua, 200 kina namore potisesa ami buawetena 1,000 kina kei awisia.’ 19 Ago senu ema tua meninumore ego senua awa, ‘Na ni natawana da awadiawasise

Luka 19:20 86 Luka 19:29potamunona.’ 20 Are bua mai zo meni muro ego senuaawa, ‘Ema tua, 200 kina niso itia ewa. Na gita mo bezora potiro sipunina itewia ewa. 21 Awa nera kota, nasusu niso gosinowena. Ni nena emo duba-duba inoisezewai-zawai inowesa. Nena mai zo meni potawi itewiaawa nine pupinowesa; nena mai zo meni urinowia awanine pupinowesa; are na ni azu inowena.’ 22Ago senu ematua meni bua mai amire ego senua awa, ‘Ni bua mai wayame waya awa. Ge nika nisora na ni gera potitinona. Nisusu naso gosinowesa asinosa. Na nena emo duba-dubainoise zewai-zawai inowena. Ago wero nena erama enimeni potawera itewia awa nane pupinowena. Ago weronena erama eni meni urinowera awa nane pupinowena,ago tosa awa ni? 23 Agoro ni nogoro moni naso gitakaka poti benkira namu wisesi? Ago wamesa sia, awa naewesemuro agewa nusore dai pumamena.’ 24 Ago seronu ema eni zorage dopero itiwa amire ego senua awa,‘Nikare 200 kina nuso awa soero pumuropotiwo ema2,000kina tapisia ami pumae.’ 25 Ago senu nukare ego sewaawa, ‘Tua, numa awa 2,000 kina itia!’ 26 Ago sewa atanu senua awa, ‘Na nimorekare sane. Zo nu nena numorepotai awa puro noise ami bua wai giro na eni susumuronumore potamunona. Ata zo nu nena numore potai awapuro noise ami bua kaka wamu wai giro na nena pei-kakanusonana itia awa soeropumamunona. Agowananu teponuamunoya. 27Ota iwo naso meni awa nukare na ema tuanusokare wai azu sisera, nukare awa puro mu naso nanagiti mokara ena dawa betare.’ ”

Yesu nu ema tua meni wago wero Yerusalem toinua.28 Yesu nu ge awa sero tepo wero Yerusalem witamu

gita aita wero bamunua. 29 Nu dirumu zazo Oliwa awawitiro nata eto zazo nusoto Betfasito Betanire amirazorage kei awero bua mai nuso etore ego sero potinu

Luka 19:30 87 Luka 19:42gita bamuwato awa, 30 “Nito nata omira baro toiro ba-muwoto. Baro wo donki seka bazai zo mui wetera itiaawa gamunowato. Gita mai zo meni tame kaka arumamuawa. Nu awa mui besero puro muuto. 31 Ota besinu-awato ema zo meni nito atata wero ‘Nito nogoro donkiawa mui besinowita,’ ago sai giro nito ge nuso ina egosewoto, ‘Tuara bua emira itia.’ ” 32 Yesu meni ago seronuto potinu bamuwato awa. Are nuto baroto nena senuaawa te dago tamuwato awa. 33 Nuto donki seka amiraasi besinoiwato wora mamana meni numoreto ego sewaawa, “Nito nogoro donki seka amira asi besinowito?”34Ago sewa nuto ego sewato awa, “Tuara bua emira itia.”35 Are nuto donki seka awa puro mu Yesu nana niwatoawa. Ago wero nukare tama woi nena nusokare potidonki tame niro amire Yesu ziro soga wewa witi wo tameninua. 36 Nu donki tame arumuro susaunu ema bamameni nukare tama woi nena nusokare ami ebete sawadi gita niwa. 37 Nu dirumu Oliwa osero baro Yerusalemzorage kei awinoinu bua mai dubu nuso bamu ami yawasara wewa. Nukare tani putoure wasai gosinoisowa awakotupitinoise arero Anutura zazo de ike nitinoise egosewa awa, 38 “Ema tua nasokai Tuara bera tupia nu awabowi wanekai. Utura tini kapai tepowetia. Nakai Anuturazazo de ike nanekai!” 39Ago sewa Farisayo eni ema bamabamu amira nana soe itiwa ami Yesure ego sewa awa,“Gipai ema, ema dubunisomeni ni ema tua asinora awa seduare.” 40Ago sewanu ina ego senua awa, “Nanimorekaresane. Nukare ge duamunora, awa omata meni ‘ema tua’asinoise aramunora.” Ago senua awa.

Yesu meni Yerusalem emo di senua.41 Are Yesu nu mu Yerusalem zorage niro nata bamu

awa giro nata emo di senua. 42 Di sero ego senua awa,“Nikare dai be zeme emire begara ebata gamewa sia,

Luka 19:43 88 Luka 20:3awa te wamia. Ata zeme begara ebata bezinoya. Arenikare oko gamunowa. 43 Iwo meni nata nisokare zimuroitise aiwa pupinoise uze ape gita niro ami beri waisewamunora. Ago wero nikare poti soe nara nikare bayairaebata kau wamunowa. 44Nukare nata nisokare dara zasaitoiro nikare dero tepo-tapo wamunora. Nukare omata zozora nana tame itamunoya, awa oko awa-diamunora. Taniawanisokare nana kei awamunoya, nera kota, Anutumeninikare kora wamu musia amira be awa nikare kaka gamuinowewa.” Ago senua awa.

Yesu meni ema Anutura ibu bamura ena nena ina-potainoiwa giro tunenua.

45 Yesu meni Anutura ibu bamura toiro ema monipaira bua ibu mokara ena inoiwa giro tunenua. 46 Nunumorekare ego senu awa, “Ge gayai zo ego itia ewa,

Ibunaso awa isa saira ibu itaise. Ata ninekarewetewaibu awa bewana wai emara bezai masi nusokareine inoya.” Ago senua awa. 47 Are waiko be seronu ibu mokara ena ema bama gipinoisonua. Arepris babezinoma ata lo ge gipai ema ata dia enidabe nukare nu dara betaise amira ebata tamamuwewa. 48 Ata ema bama zere dago ami ge nusoninaira zewai-zawai inoiwa giro nukare ebata zooko tamuwa.

20Yesu ara bera bua inoinu, awa gamu atata wewa.

1Are be zore Yesu meni ema bama Anutura ibu mokaraena Tuara ge gipinoise Oziga Ewanana tugata inoinu prisbabezinoma ata lo ge gipai ema ata simai eni ami nusonana muro 2 numore ego sewa awa, “Ni namorekarese, ni ara bera tani awa inowesi? Agai senu tani awainowesi?” 3 Ago sewa nu ge nusokare ina ego senua awa,

Luka 20:4 89 Luka 20:15“Na dai na ge zo nikare atata wamu kotupitinona. Nikarenamore seu. 4 Yohane meni ge ou bua nuso awa arabera inoisi, emara berata Anutura bera ni?” 5 Ago senunukare nutopekare ge ina-sa inoise ego sewa awa, “Nakai‘Yohanera ou gutai awa utura nena’ asamunonakai, awanu ego samunoya awa, ‘Are nikare nogoro ge nuso kakaninamu wisewi?’ 6 Ata ego samunonikaita, ‘Yohanera ougutai awa emara nena gege awa.’ Ago sanakai eramadapikarago emi omata nasokai nana apamunora. Nerakota, nukare Yohane gasara porofete me inoisia.” 7 Agosero nukare Yesure ge ina ego sewa awa, “Yohanera ougutai awa nana ena kei awenu, awa nakare kaka gamuinonakare.” 8 Ago sewa Yesu meni ina numorekare egosenua awa, “Ago towa, are na ara bera tani inoweni amirasusu nimorekare oko samunona.” Ago senua awa.

Ema waya meni wain bua dia inoisowa amira ge bezai.9Yesu meni ema bamere ge bezai ego senua awa, “Ema

zo meni wain bua urenua awa. Urero dia eni potiro nuzebu zora-zarako amira baro borere noisonua awa. 10Arewain me paira be munu giro nu bua mai iyetiro baro wainme eni paise senu bamunu dia meni dero tunewa tepoewesemuro bamunua awa. 11Bamunuwainramamamenibua mai noko zo potinu bamunu dero isipitinoise tunewatepo ewesemuro bamunua awa. 12 Bamunu mama menibua mai zo noko potinu bamunu dewa tama kakapuninumusuniwa. 13Ago wewa buara mamameni giro ego senuaawa, ‘Nogo wamunoni? Na mai naso nu wama naso awapotana bayamunoya. Bayai nukare nu yaba wamunorita?’14 Ago sero iyetinu bamunu dia meni mai awa giro ina-sa wero ego sewa awa, ‘Nu ami noma zebu emira mamawamunoya, are numa danakai betai zebu ewa nasokaiwae.’ 15 Ago sero nu musuna-masuna inomite puro barowain bua doro pua atune ena dewa betenua awa.” Yesu

Luka 20:16 90 Luka 20:25uge awa diro ema atata wero senua awa, “Buara mamameni dia wai emare nogo wamunoi? 16 Nu muro nukaredamunoya. Ago wero dia seka bua nusora potamunoya.”Yesu ago senu nukare niniro ego sewa awa, “Tepo awa.Ago ine oko kei awaise!” 17 Ago sewa Yesu meni irinusokare nana niro ego senua awa, “Are ge gayai emirasusu nogo iti?

So wai ema meni omata zo giwa waya wenu dowaawa.

Ata omata ami so urura zasiwi wero itewia. 18 Zo nuomata amira duwamunoya ami zasamunoya. Otaomata ami ema zora nana tame duwamunoya, awaema awa dai zasero mumuka gege wamunoya.”19 Ago senu lo ge gipai emare pris babezinomaremeni ge bezai senua ami nukare pumunu girowaiko da amire nu benai sora potamu sewa, atanukare ema bama azu wero giro dowa awa.

Nukare Sisare takis potamunorita asero Yesu atata wewa.20 Are nukare Yesu ziro puro ema tuara nana wanera

potamu sero nu uma wewa. Ago inoise nukare ema enipotiwa baro ge ninaira esega wero nu gosinoiwa. Awanu ge waya zo sai giro nu sanamu sero wewa. 21 Agoinoise nu atata wero ego sewa awa, “Gipai ema, nakaresusu niso gosinonakare. Ge niso awa ewanana. Ni geniso ewanana gege emare bamere towesa. Ni ema enizazore amira azu oko inowesa. Tepo awa. Nima ema bamaAnutura ge amira susu gipero baititinowesa. 22Nimanogokotupitinosi? Nakai Yuda ema meni Roma emara ematua Sisa amire takis potitinowenakai awa ni gawesa teinowita?” 23 Ago sewa, ata Yesu meni ge opi nusokaretoiwa awa giro numorekare ego senua awa, 24 “Moni zogipeu gane. Agoro ititire zazore monira itia ewa awarani?” Ago senu nukare sewa awa, “Awa Sisara.” 25 Are nu

Luka 20:26 91 Luka 20:37numorekare ego senua awa, “Are nena Sisara asero giroSisare potiu. Ota nena Anutura asero giro Anuture potiu.”26Ago senu nukare nu ema bama nana benaura sanaira tekaka wamu wenua. Noko ge senua awa niniwa kotumaikaka kei awamu wenu ne seri wero giro dowa.

Nukare erama betero eramunora amira Yesu atata wewa.27 Ema eni Sadukayora dubu ami Yesu nana muwa awa.

Nukare Sadukayo meni ge ego toisowa: Betai nukarenoko oko eramunora. 28 Are nukare nu atata wero egosewa awa, “Gipai ema, Mose meni ge zo namorekai egogaenua, ‘Ema zo bama atiro noma mai tepo ema awabetamunoya, awa nami nuso meni bama awa noko puroatamunoya. Ago wero nu ami nami nuso emo mai zopumaise.’ 29 Amira namisini 7 awa nukare gita noisowaawa. Nami zewai awa numa bama atiro noe mai tepobetenua. 30 Are namba tu meni bama da awa noko atironoe mai tepo betenu 31 namba tri meni bama da awanoko atiro noe mai tepo betenu, ago daba wero baronukare namisini 7 ami bama da awa atiwa, ata nukaremai tepo betewa awa. 32 Are ama bama dai betenua.33 Nukare 7 ami gita bama da awa atiwa. Are be betaimeni noko eramunora be amire bama awa ara wamunoi?”34Ago sewa Yesumeni numorekare ego senua awa, “Zemezebura ena ema bama atitinoise nowera. 35 Ata noma bebamura ena erama eni nuaime ewanana topetarise Anutumeni gai te wamunora, nukare ami betaira ena eriro nokooko ina-ata wamunora. 36Anutu meni nukare betaira enaemoko awa-uzenu eriwa, are nukare mai nuso wero noiseangelo ine wero itamunora. Nukare noko betai ine tepoawa. 37 Ota bebetenai meni eramunora, amira ge awaMose meni dai gipenua. Nu ni payai zo awero kaka tepowamuwenua amira uge awa gainomite amire ge zo Anutumeni numore senua awa ego gaenua awa,

Luka 20:38 92 Luka 20:47Na Abrahamto Isakare ata Yakobo amira Tua wero

itewena. 38 Anutu nu erama bebetenai asinowe-nakai awa gawi seka gege inowera. Are nu eramabetaira Tua kota, nu erama seka itewera amiraTua wero itewia.” 39 Nu ago senu lo ge gipai emaeni meni ego sewa awa, “Gipai ema, ge tosa awagenakare neine inoya.” 40 Ago sewa, nera kota,Sadukayomeni nunoko atatawaira azuwewa awa.

Yesu meni Kristora susu amira Farisayo atata wenua.41 Ata Yesu meni numorekare ego senua awa, “Agoro

nukare nogoro ego toweri, ‘Yuda emara Soyai Ema zazoKristo awa nu Dawidira sibuna?’ 42Ata yere buku nasokaizazo Sam amira awa Dawidi nu nutope ego sero gaenuaawa,

Tua meni tua nasore ego senua awa,‘Ni muro wana me nasora arumuro

43 itasa na iwo dubu niso awabenau nisora potana isimamunosa.’ 44 Dawidi meni

ge ago toise Kristore Tua naso asenua. Are Kristonu nogoro Dawidira sibuna wamunoi?” Ago senuaawa.

Lo ge gipai emara tani.45 Ema bama itiwa amira nana benaura Yesu meni bua

mai nusore ego senua awa, 46 “Nikare lo ge gipai emanukare awa uma wewo. Ema bama meni nukare samodarise sero tama woi iboboi wosuniro nowera. Ema bamameni nukare kakame ena giro arenarise yaba inowera.Nukare yere ibura ena ema bama nana benaura arumamuyaba inowera. Nukare ana-bona waira bere masi zazoreamira arumamu yaba inowera. 47 Nukare bama iu betaiamira wau awa soero pupinowera. Ago inoise nukarepasina nusokare gogo wero me irora inoise isa iboi-tatana towera. Are nukare ina nusokare mou-mau bamutamamunora.” Ago senua awa.

Luka 21:1 93 Luka 21:921

Bama bogamasa zo iu betai ami ibu bamura ena omataAnuture potinua.

1Yesu nu ibu bamura ena itise iri niro ema bama wauremeni omata nusokare eni ibura kolekta amira potitinoiwa2 gosinoise itinu bama zo iu betai wau tepo bogamasanoisonua ami kei awero toea eto kolektara potinu ginuaawa. 3Agowenu Yesumeni giro ego senua awa, “Na gemememeka nimorekare tona. Bama iu betai bogamasa emiomata potitinoya ami enira awa dainitinoya. 4Nera kota,nukare awa omata witai itia ata nukare eni gege Anuturepotera. Ata bama ami omata nuso pei-kaka itia awa tepotiro tepo wetia. Are nu nena zuma gaero naira zo okoitia.” Ago senua awa.

Yesu nu ibu bamu ama sisamu inoinua amira ge senua.5 Ema eni nukare ibu bamura ge sewa. Nukare gita so

awa omata ewa-gaewa ami simena-gaena wewa. Nokonena ewa-gaewa Anuture potitinoisowa ami dai simuwa,amira ge sewa Yesu meni ego senua awa, 6 “Nikare nenabamubamu zeme gosinowa amira susu nuso sane. Amabe zo kei awamunoya amire nukare ibura omata zo okoduara zora nana tame itamunoya. Nukare dero siseroapara osamunora.” Ago senua awa.

Yesu nu mou witai kei awamu inoinua amira ge senua.7 Yesu meni ago senu nukare nu atata wero ego sewa

awa, “Gipai ema, nena tosa awa be nere kei aamunoi?Tani ne gita kei awai amire be awa zora awinoya awagamunonikare?” 8 Ago sewa Yesu meni ego senua awa,“Nikare etete nameraya nikare uma wewo. Ema witaimuronikare eteteniro zazonaso toise nutopekare ‘Na emaawa’ asamunora. Noko ‘Be kei awetia’ ago samunora. Atanikare baro nukare oko ama ganawe. 9Nikare ge ego ine

Luka 21:10 94 Luka 21:19

ninamunowa: ‘Bogi-zuzuna bamu inora, ota gavmanreiwo inoise nata sisinora.’ Ago sara niniro azu oko wawe.Tani awa gita kei awamunora, ata zebura be eya okotepo wamunoya.” 10 Yesu meni ago sero numorekareego senua awa, “Ema dubu eni nukare bogi-zuzuna emadubu enire wamunora. Ota ema tua enira dubu amiema tua enira dubure bogi-zuzuna wamunora. 11 Duwibabezinoma sumamunora. Agewa eni dora-botiyo babezi-noma kei awamunoya. Noko yaya bamubake eni menierama sero nana witiro tepo wamunoya. Ota noko uturaena tani-butani babezinoma enita noko nena benau seka-seka eni ami kei awara giro erama azu bamu wamunora.12 Ota nena awa dapikarago kaka kei awamure nukarenikare saniro yaya bua nimorekare potara tamamunowa.Ago wawa nikare puro poti yere ibura niro ana nikaregera potiro amire benai sora potamunora. Nikare zazonaso puro nowewa, ami emo nukare nikare puro ematua nana benaurata noko ema tua osesenai enira nanapotara ge bua wamunowa. 13 Ago wamunora be amirenikare Oziga Ewanana puro nowewa amira susu nisokarekerenamunowa. 14 Nikare ge ei awa kotumai nisokarerapotiu zewai wae, ‘Na gera potamunora amire na ge okosia wamunona.’ Ago toise noiwo. 15 Nera kota, nanekotumai ewanana nimorekare potamunona. Ago wanaiwo nisokaremeni ge awa azu sai ine tepo. Noko puro osaiine tepo awa. 16 Miamai mamanare namisini numisiniredidikai ata otao mamai nukare dai nikare iwora wanerapotamunora. Ago wara nisokare nana eni awa dara be-betenamunora awa. 17Ata ema witai ami nimorekare tinikapai pamunora. Awa nera kota, zazo naso awa nisokarenana itia. 18 Ota na nikare soremana giti tu nisokare zooko sokero duamunoya. 19Nikare zewai-zawai wero nomanuai me pumamunowa.

Luka 21:20 95 Luka 21:28Yesu nu Yerusalem waya wamu inoinua amira ge senua.

20Ota ama goroba emamuro Yerusalem zimamu inuaragiro ego gamunowa awa: nata bamu dero ziwaira be awakei awetia. 21Be amira ana ema Yudaya zebura itamunoraami azu sumuro bamu dirumura narise. Ema Yerusalemmokara itamunora ami nata doro sumuro bayarise. Emaeni goma atune itamunora ami nate oko toyarise. 22Nerakota, be amire Anutu meni ina nuso waya potamunoya.Ago wai ge gaewa awa dapikarago me wamunoya awa.23Oi, bama wasou wai ata bama mai unore. Nukare pena-pana sumai ine tepo, are na nukare emo zo apinona. Nerakota, be amiremoubamubake zebu emira kei awamunoya.Noko Anutura tini gamai bamu ami ema bama dubu emiranana kei awamunoya. 24 Nukare awa goroba ema meninukare puro kasiwa meni dara bebetenamunora. Otanoko goroba ema meni ziro beniro puro ema dubu seroamira nana bayara sou bua nusokare wamunora. Ota nataYerusalem awa ema Yudako meni puro patiro usi-besiinoise nuara be nusokare pesunai amire duamunora.

Ama Emara Mai meni ewesemuro mamunoya.25 Tani eni inuara enata, waikora enata, kunara ena

kei awamunora. Noko zebura ena ewa bamubake erirobezinuai erama dubu seromeni niniro azu inoise kotumu-katumu wamunora. 26 Ota putou utura itewera amizipamunora. Ago wara erama meni nena zebura enakei awinoya amira azu inoise kotumai tepo wai dopa-munora. 27 Ago wara na Emara Mai meni putoure zasi-mai bamure bereze zora osero tupiana ema bama menigamunora. 28 Ama nena awa kei awamu zaawinuai gironikare dapikarago dopero iri ike niwo. Nera kota, be awaAnutu nikare noko tera pumaira be awa zora awetia.”

Ni fik meni Yesu kei awaira be awa gipinoya.

Luka 21:29 96 Luka 22:429Yesu ago sero ge bezai zo numorekare ego senua awa,

“Nikare ni fik ata ni eni amira tani kotumuro susu zogiu. 30Bona nusokare gotu gi nusokare zazawera be amirenikare giro, ‘O, waikora be kei awamu inoya,’ ago towewa.31 Da ago ine tani kei awamu inoi sesena awa kei awaiamire nikare ego sewo, ‘O, Anutu imata Tua wamunoyaamira be kei awinoya.’ 32 Na ge me memeka nimorekaresane. Ema bama zeme zebura nora ami kaka betero tepowamu nuara amire nena awa dapikarago kei awamunoya.33Ama uture zebure sisero tepo wamunorato, ata ge nasomeni awa oko sisero tepo wamunoya.

Dia wero baitanisekai.34 Nikare nena pena-pana nukinoise ou zewai niro

dau inoise tamara nena emo duba-duba inoise nuawa bebamu meni nikare eya wawa meni dago wai azu, nikarenitopekare dia wero baitiwo. 35 Be bamu awa erama zebusero nowera amira nana kei awamunoya. 36 Nikare nenabamubamu kei awamunora amira mokara ena zewai weronoma na Emara Mai amira nana benaura dopamu seroduba gitawa tepo eyaya isa toise noiwo.” Ago senua awa.

37 Yesu meni waikore ema bama ibu bamura enagipinoisonua, ata pire nudorodirumuzo zazoOliwa amirabaro awinoisonua. 38Pina atasai ema bamawitai meni ibumokara ena ge sai ninamu nuso nana aunitinoisowa.

22Yudas nu Yesu ema giti kopire potamu sero baro sero niniro

awewa.1 Pura bamu zo ame yis tepo ninoisowa amira waiko

zo zazo nuso Betai Daininua amira pura awa kei awamuinoinu 2 pris babezinomare lo ge gipai emare nukare emabama azu inoise Yesu upene daira ebata kau wewa. 3 Kauinoiwa SatanmeniYudas nanamokara toinua. Yudas zazonuso Iskeriot asinoisowa, nu buamai 12 amira zo. 4Nuami

Luka 22:5 97 Luka 22:16baro pris babezinomare ibu bamura polis amira dia eniredai poti dara niro nuYesu kerenirowana nusokarera potaiparise senua. 5 Ago senu nukare niniro yawa sara inoisenumore omata eni potamu sewa zewai wenua. 6Ago serosewa nu ge nusokare niniro, “Te wetia. Ago wamunona,”asero nu ego kotumunua awa, “Ema bama tepo Yesuimata nuai amire kerenamunona.” Ago kotupitinoiseYesu kereniro wana nusokarera potamu ebata tamairabua wenua.

Yesura bua mai eto nuto bona naira nena sia wewato.7 Pura ame yis tepo amira be kei awenua. Be amire

nukarewo sipsipmai darise sai itisonua. 8AreYesu numaieto Petoroto Yohanere iyetitinoise ego senua awa, “Nitobaro ame nasokai sia wewoto muro nanekai.” 9 Ago senunuto sewato awa, “Ni masi na-amira ena sia waninsetokotupitinosi?” 10 Ago sewato nu ego senua awa, “Nitoniniuto. Nito nata mokara baro ema zo ou au bamudimuro puro tupima nito ebete ena tamamunoya. Nitoema awa ama ganero baro so toyai giro nito so da amiratoiroto 11 sora mama atata wero ego sewoto, ‘Nakare atagipai ema ami somoka na-amira ena Betai Daininua amirabona namunonikare?’ 12Ago sawato nu so moka bamu zoso ike itia awa nimoreto gipamunoya. So moka awa sawadiai au-tewa sia wai itia. Gipai giro ana nito bona nairanena sia wewoto.” 13Ago senu nuto baro Yesumeni senuada ago ine tamuroto amire Betai Daininua amira ana-bonanaira nena sia wewato awa.

Yesu bua maire bona potinua.14Naira be zora awenu Yesu nu nena naira masi amira

baro aposolore dai arumuwa awa. 15 Ago wero nu nu-morekare ego senua awa, “Na yaya kaka tamamure bonaei awa nimorekare dai nanise duba wititinowia. 16 Name memeka nimorekare sana niniu. Na bona noko oko

Luka 22:17 98 Luka 22:27namunona. Bona me Anutu imata Tua wero nuamunoyaamira natara ena kei awamunoya awa namunona.” 17Agosero nu akou zo pumuro Anuture kokopai asero amireego senua awa, “Nikare akou ei awa puro te niwo. 18 Nanimorekare tona. Zeme emireta ama na ou wain nokooko namunona. Be Anutu imata Tua wamunoya amirabe kei awai amire noko namunona.” 19 Ago sero nuporong pumuro Anuture kokopai asero eweweniro buamai nusore potitinoise ego senua awa, “Pumuro niu. Eiawa pisi naso. [Na nikare soremaise potitinona. Amanikare na kotupitinoise ago ninoise noiwo.” 20 Ago senunena niro tepo wewa amire akou ou wainire zo pumuroda ago inoise ego senua awa, “Ou wain ei awa orara naso.Orara naso awa nikare emo zozinona.* Orara ami Anuturetairo nuai amira ge seka awa ziai zewai wamunoya.] 21Otagosinowa: ema na poti iwora nana wanera namu inoyaami namore dai nena naira masira itia. 22 Na EmaraMai meni betai naso Anutu meni senu itewia amira tebetamunona, ata ema na kerenamunoya nu awa, oi! inanuso nogo pumamunoi?” 23 Nu ago senu giro nukarenutopekare atata ina-wa inoise ego sewa awa, “Nasokainana ai meni wamunoi?”

Bua mai nukare ge meni ina-da wero ai meni gita wai emanusokare wamunoi ago sewa.

24 Bua mai nukare ge meni ina-da inoise ego sewaawa, “Ai meni gita wai nasokai wamunoi?” 25 Ago sewanu senua awa, “Zebura ema tua meni ema bama nukaresouwarise towera. Noko ema putou bamure ami ema osaimeni nukare bayao ema asarise towera. 26 Ata nikareago oko wamunowa. Tepo awa. Ata ema zo nisokarenana ena bamu nisokare wamunoya ami osai ine weronuaise. Ata giti kopi nisokare meni soumai ine weronuaise. 27Nikare seu. Ai meni bamu inoi — arumuro nenaninoise itia ami bamu inoita dopero nena potitinoya ami

Luka 22:28 99 Luka 22:37bamu inoi? Gosinowa, nena ninoise itia ami bamu inoya.Ata nane meni awa nisokare nana soe noise soumai inewero nowena. 28Na yaya mokara nuawena nikare na kakaduamu namore dai nowewa. 29Mama naso meni na nenadapikarago amira dia bamu wero nuanise putou namorepotinua. Da ago nane putou nimorekare potitinona awa.30 Are na imata Tua wero nuamunona be amire nikarenamore dai nena namunonakai. Nikare ema tuara arumaiago ine amira arumuro itise Isreli ema dubu 12 awa awina-dawina wamunowa.” Ago senua awa.

Yesu nu ama Petoro meni numa poti gutipe namunoyaamira ge senua.

31 Yesu meni Petoro emo zo amuro ego senua awa, “OSimon, sana nini. Wuit zasero wasawera me ewe putiewe awinowia ago ine Satan meni nikare puro zaserowasamu sero senu Anutu meni nininua. 32 Ata na niemo isa emoko sesena. Awa tuma diai niso besai azu isasesena. Are ama ni noko ewesemuro otao mamai nisoziasa zewai wamunora.” 33Ago senu Petoro meni numoreego senua awa, “Tua, ni benai sorata betaira bayasa nate bayamunona.” 34 Ago senu Yesu meni ego senua awa,“Petoro, na nimore me tona. Nine pi emire kokara gekaka samure ‘Na Yesu kaka gamu’ ago sasa be etorobarawamunoya.” Ago senua awa.

Moni itaire kaitare kasiware amira ge.35Nu numorekare ego senua awa, “Na gita nikare moni

tepo kaita tepo sandol tepo iyetena nikare baro nena kauwisewita?” Ago senu nukare sewa awa, “Tepo.” 36 Agosewanunokonumorekare ego senua awa, “Ota zememeniawa ema zo nu moni itia ami puro nuaise. Ota kaita puronoya ami da ago waise. Ota ema zo nu bogi waira kasiwatepo giro tama woi nuso potaise zuma gayara nu nokobogiwaira kasiwa zo zumagaeropumae. 37Nanimorekare

Luka 22:38 100 Luka 22:49tona ewa: Ge gayai ego itia ami naso nana ena me waisesai itia. Ge awa ego ewa,

Nukare nu giwa lo ge dai ema ine wenua.” 38 Agosenu nukare ego sewa awa, “O Tua, giyo. Nakaibogi waira kasiwa eto itia ewa.” Ago sewa nunumorekare ego senua awa, “Nena amira oko tona.Dou!” Ago senua awa.

Yesu Gesemani ni buye ena isa bua wenua.39 Yesu nu Oliwa dirumura eyaya susawisonua, are be

amire nu nata doro ago bamunua. Bamunu bua mainukare nu ama ganero bamuwa. 40 Nu agewa amira keiawero numorekare ego senua awa, “Etetenai nisokarenana kei awamia, isa seu.” 41 Ago sero nu nukare doroomata saitiro apawenakai baro duwitinowia ago ine barobawa diro isa toise ego senua awa, 42 “Mama, ni yaya nasonana tupia awa gazamuwero giro gazeyo. Ota ni ara tamainasora kota ara tamai nisora weyo.” [ 43 Ago senu uturaangelo zo meni osero nu zinu zewai wenua. 44 Yesu nuduba zazaumunu isa zewai wero toinu wiri nuso orara inewero muro ose zebura ninua.] 45 Nu isa tomite eriro buamai nuso nana baro nukare duba nai tamuro mou werogitawa inoiwa ginua. 46 Giro awa-uzero numorekare egosenua awa, “Nikare nogoro gitawa inowi? Nikare eriu isasawe. Inuawa nena etetenai ami muro nikare tamamia.”

Yudas nu Yesu iwo emara nana wanera potinua.47 Yesu nu ge ago toise itinu ema dubu bamu meni

nuso nana muwa. Ema zazo nuso Yudas, nu awa buamai 12 amira nana zo, nu ami gita wenu muwa. Nu Yesuimamu sero nuso nana zorage bamunua. 48 Ago wenuYesu meni ego senua awa, “Yudas, ni nogoro na EmaraMai imai nisomeni kereniro goroba emarepotamu inosi?”49Ago senu bua mai Yesure dai itiwa nukare ami nena keiawamu inoinua awa giro ego sewa awa, “Tua, ni nakare

Luka 22:50 101 Luka 22:61kasiwa meni nukare danisekare kotupitinosita?” 50 Agotuarise nusokare nana zo meni eriro pris bamura soumaiawa damu wero dana wana mera awa kesenua. 51 Agowenu Yesu nu awa giro ego senua awa, “Tani awa zemedo.” Ago sero nu wana poti danara ninu ewanana wenua.52 Yesu nu pris babezinomare ibu bamura polis amira diaenire simai enire nukare nu ziro pumamu sero muwagiro numorekare ego senua awa, “Nikare kasiware dobarepuro tupewa, awa goroba ema zo puro benamu magoinowa. 53 Be giti awa na nimorekare dai ibu bamura enanuawena nikare ana nogoro na kaka pumamu inowewi?Ata zeme ewa nikare ata mumera mama amira be awa.”

Petoro meni Yesu begi wenua.54 Ge ago senu nu saniro puro bamuwa. Nu puro pris

bamubake amira nana so duru bamuwa. Ata Petoro meniawa asike noise nu ama ganenua awa. 55Nukare so amiragoma mokara toiwa eni meni niao wero amire arumuroawinoise itiwa Petoro nu numorekare dai arumuro itinuaawa. 56Soubamadiri zomeni Petoroniaora arumuro itinuginu kei awenua, are nu ua inoise ego senua awa, “Ema eiawa nu Yesure dai nowia.” 57 Ago senua, ata Petoro menibegi inoise ego senua awa, “Bama, na nu awa kaka gamu.”58 Ago senu borere tepo noko zo meni muro nu giro egosenua awa, “Ni dai ema amira bua mai zo.” Ago senuPetoro meni ego senua awa, “Otao, na tepo awa.” 59 Amaaua zo tepo wenu amire noko zo meni zewai wero egosenua awa, “Me memeka, ema ei awa numore dai nowia.Nu Galilaya ema zo.” 60 Ago senu Petoro meni ego senuaawa, “Otao, ge niso tosa awa na kaka gamu awa.” Agotuaise kokara ge senua. 61Agowenu Tuameni ewesemuroiri Petoro nana ninua. Ago wenu Petoro nu Tua meni gegita numore ego senua awa kotumunua, “Nine pi emirekokara ge kaka samure gita ‘Na Yesu kaka gamu’ ago sasa

Luka 22:62 102 Luka 23:2be etorobara wamunoya.” 62 Petoro ge awa kotumuro keidamu niro di bamu senua awa.

Nukare Yesu sero isipitinoise dewa.63 Ema Yesu ziro puro itiwa ami nu sero isinoise dewa.

64 Ago inoise mo sibi meni giti moka nuso gogo werozasero diro nu atatawero ego sewa awa, “Ni porofetewerogiro se, ema ni doinoya amira zazo aweni?” 65 Ago seronukare ge waya eni susumuro numore toise nu sero isewaawa.

Nukare Yesu ema giti kopira nana benaura ena gera potiwa.66Pina atinu Yuda emara giti kopire pris babezinomare

lo ge gipai emare ami poti dara niro sewa ema Yesu puroaunaira bamuwa amire numore ego sewa awa, 67 “Ni gese. Ni Yuda emara Soyai Ema Kristota tepo ni?” asewanu senua awa, “Na nimorekare samunona, ata nikaregawa oko me wamunoya. 68 Ota na ge enira nikare atatawamunona, awa nikare ge naso ina oko samunowa. 69Otabe bamu bayamunonakai awa na Emara Mai meni Anutuputoure amira nana wana mera arumuro itamunona.”70Ago senu nukare ego sewa awa, “Are ni nitope AnuturaMai ni?” Asewa nu ego senua awa, “Iyo, na ewa. Awarenitopekare towa.” 71 Ago senu nukare ina-sa wero sewaawa, “Nakai ge ne noko ninamunonikai? Be nuso meniAnutura zazo dena-betena weti ninenakai waya wetiaawa.” Ago sewa awa.

23Nukare Yesu puro baro Pilato nana benaura ena gera

potiwa.1Ago sero nukare dapikarago eriro nu puro baro Pilato

nana potiwa. 2 Ana zaawero ge nuso sero ego sewaawa, “Ema ami nakare Yuda ema meni Roma emare bogiwanisekare duba nasokare gainoe doti susu nuso tamuo

Luka 23:3 103 Luka 23:12nu puro tupenakare. Nu nakare ema tua Sisare takis monipotai azu towia. Nu nutope ema tua nasokare zazo Kristoasinowia.” 3 Ago sewa Pilato meni nu atata wero senuaawa, “Ni Yuda emara ema tua ni?” Asenu nu Pilatora geina toise ego senua awa, “Iyo. Tosa awa.” 4Ago senu giroPilato noko ewesemuro ema giti kopi ata ema bama ditibamu amire ego senua awa, “Na ge nera sero ema ei awagera potamunoni? Na pasina nuso zo oko tamena.” 5Agosenua, ata nukare ge beinawero ego sewa awa, “NunakareRoma emare bogi wanisekare duba gayawi ge nuso amiYudaya zebu te inowia. Nu Galilaya zebura ena zaawerotupie nata emira ena da ago inoya.”

Nukare Yesu Herode nana benaura ena gera potiwa.6Ago sewa Pilato meni niniro nukare atata wero senua

awa, “Ema ewa nu Galilaya emata?” 7 Ago atata wenusewa nu Yesure ego ginua: nu zebu agewa Herode menidia inoisonua amira mai zo. Be awa Herode nu Yerusalemnate itisonua, are Pilato meni Yesu potinu Herode nanabamunua. 8Herode nu Yesu giro yawa sara wenua. Nerakota, nu gita bowi ge nuso niniro nu gamu yaba inoisonua.Nu Yesu meni tani putoure zo wai gamu toise noisonua.9 Are Herode nu atata werota wero awenua, ata Yesumeni ge zo numore ina kaka samu wenua. 10 Ata prisbabezinomare lo ge gipai emare nukare ami nusoto nanazorage dopero Yesu gera zewai-zawai potiwa. 11 AtaHerode soldia nusore nukare nu puro osisinoise seroisimuwa. Isinoise mo owe neinere zo puro numa sawewapumunu Herode ge senu numa noko puro Pilato nanabamuwa awa. 12 Gita Herodeto Pilatore nuto iwo ina-wa inoise noisowato, ata waiko be amire awa nuto otaowewato awa.

Pilato nu Yesu ni pasinaira darise senua.

Luka 23:13 104 Luka 23:2513 Pilato nu pris babezinomare diare ema bamere zawa

senu muro auniwa 14numorekare ego senua awa, “Nikareema ewa puro naso nana muro nu ema bama bogi wariseduba gainoya ago sesewa, ata na benau nisokarera enasusu nuso gamu sero atata wetena. Ata sana niniu. Nikarege nera sero ema ei awa gera potitinowi? Na pasina nusozo da di oko tamena. Tepo awa. 15 Herode nu dai agowero giro noko poti nasokai nana mia. Ata sana niniu.Pasina nuso meni betaira te oko inoya. 16 Are na sana nuwamu meni dero besara bayamunoya.” Ago senua awa.17Ata tani ego ine inoisowa. Betai Daininua amira pura keiawasai Pilato meni ara tamai nusokarera mai zo besasainusokare nana susawisonua. 18Are Pilato ge ago senu giroema bama dubu bamu ami te-tetemo arero zawa sero egosewa awa, “Ema awa deu betai, Barabas besawa kei aweronasokare nana mae.” 19 Barabas nu gita nata mokara enabogi zo dia emare inomite mai zo denu betenu giro nubenai sora potiwa itisonua. 20 Pilato meni Yesu besamusero numorekare ge noko senua, 21 ata nukare noko zawagatero ego sewa awa, “Nu ni pasinaira deu, nu ni pasinairadeu!” 22Ago sewa nu noko numorekare senu be etorobarawenua, “Nogoro ago towi? Nu pasina ne wisi? Na pasinanuso waya nu dai betaira te awa kau inona. Are na sananuwamumeni dero duara bayamunoya.” 23Ata nukare gebeina inoise nu ni pasinaira ena betaise arero sewa. Agosewa zawa gatai nusokare meni Pilatora ge puro osewa.24 Ago sewa giro Pilato meni ge nusokare niniro zewaiwaise senua. 25Ota ema gita bogi diare inomite mai denubetenu nu benai sora potiwa itisonua, nu awa ema bamameni pumamu sewa giro Pilato meni besenu bamunua.Ota Yesu meni awa Yuda ema meni nu betaise sewa giroPilato meni soldia nana wanera potinua awa.

Nukare Yesu ni pasinaira dewa.

Luka 23:26 105 Luka 23:3726 Nukare Yesu puro susaumite ema zo ebete ena

tamuwa. Ema awa zazo nuso Simon; nu Sairini natara;nu muro nata bamura toyamu inoinu nukare nu sanironi pasinai puro nuso nana gape potiwa dimuro Yesu amaganerobamunua awa. 27Ota emabamadububamunukarenu ama ganero bamuwa. Ota bamawitaimeni awanu emodire-buare inoise duba naire bamuwa. 28Ata Yesu nu ewe-semuro numorekare ego senua awa, “O Yerusalem bamamamai, nikare na emo oko di sawe. Nikare nitopekareata mai awiso nisokare emo di seu. 29 Sana niniu. Amabe zo kei awamunoya be amire nikare duba nitinoise egosamunowa awa, ‘Bama eronaita bama tini azaita bamamaiami kaka gayamu ami* yawa sara warise.’ 30Be amire emabamameni dirumure ego samunora awa, ‘Nikarenasokarenana tame duro patawe.’ Noko dirumu pei-mamaire egosamunora awa, ‘Nikare oseu nakare gowawe.’ 31 Nukarena ni busu wai ine awa puro niaora potitinora, are amanukare nikare ni touwai ine awa puro nogo wamunori?”Ago senua awa.

32 Nukare pasina mai eto Yesure dai dara betarisetopuro bamuwa awa. 33 Nukare bamuro so zo zazo GitiKopiraWetu, amira kei awero Yesu ni pasinaira dewa awa.Ago wero pasina mai eto dai dero Yesu nana zo enibara zoenibara ago potiwa dopewato awa. 34AgowewaYesumeniego senua awa, “O Mama, nukare susu naso kaka gamuinoise tani ewa inoraya ni pasina nusokare do.” Ago senunukare tama woi nuso awa kanowero pumaira kotumuroozina laki wewa. 35 Ema bama nukare dopero ua inoiseitiwa awa. Ota dia sai meni awa nukare numa isipitinoiseego sewa awa, “Nu gita ema eni soremuro kora inoisia,are Anutu nu pumunu Tua nasokai Kristo me wero nomagiro nu nutope soremaise.” 36 Soldia ema dai nu isimuwa.Nukare nuso nana zorage muro ou dokaka numore potiro37 ego sewa awa, “Ni Yuda emara ema tua noma giro ni

Luka 23:38 106 Luka 23:50nitope soremu.” 38 Owe zo nuso nana ike ena ego gaewaawa, “Ema ewa Yuda emara ema tua.” 39 Pasina maieto nuto dai ikoniwa amira zo meni Yesu isipitinoise egosenua awa, “Ni Soyai Ema nasokare Kristo asinoraya ninitope sorepitinoise nato dai soremu.” 40Ago senu pasinamai zomeni ge awa niniro numa seninoise ego senua awa,“Ni mou nune dipinoya ago ine dipinosa. Ni Anutu azukakawamuni? 41Nukare nage detera betinonage awa taniewanana inora. Nera kota, nage tani waya gita wenageamira te tapinonage awa. Ata ema ami awa nu gita taniwaya zo kakawamu awa.” 42Ago sero senua awa, “Yesu, niama ema tua wero noma kei awero na kotumuyo.” 43Agosenu Yesu meni ego senua awa, “Na ge me nimore tona.Be zeme emire ni namore dai nata ewanana zazo Paradaisamira itamunosa.” Ago senua awa.

Yesu betenua.44-45 Are waiko diti 12 klok wenu waikora zasimai tepo

wenu mume bamu kei awero zebu te wero itinu 3 klokwenua awa. Ago wenu Anutura ibu bamura mo bamu*kimenai awa keero eto wenua. 46 Ago wenu Yesu nuzawa pena-pana gatero ego senua awa, “Mama, ititi nasowana nisora potitinona.” Ago senu ozana nuso tepowenu betenua awa. 47 Soldia emara dia meni tani awagiro Anutura zazo de ike nitinoise ego senua awa, “Mememeka, ema awa nu me pasina tepo.” 48 Ata ema bamadubu bamu muro dubu dero itise nena bamubamu keiawenua awa giro tepo wero nukare duba nitinoise nokoewesemuro bamuwa awa. 49 Ata Yesura otao mamai atabama mamai nukare nu ama ganero Galilaya ena muwaami asikera dopero itise tani kei awenua awa giro tepowewa awa.

Nukare Yesura woi poti omata so zora niwa.50 Ema zo noisonua zazo nuso Yosefe. Nu Yuda emara

nata zazo Arimatia amira ema. Numa Yuda emara giti

Luka 23:51 107 Luka 24:7kopi dubu amira zo. Numa ema kokopai, tani ewananagege inoise noisonua. 51 Otao mamai nuso meni Yesugera potiro damu sewa nu ginu waya wenu nukare kakasoremamu donua. Ema ami Anutu imata Tua wero nua-munoya amira be dia noisonua. 52 Ema ami Pilato nanabamuro Yesura woi pumamu senua. 53 Senu nininu woinuso ni pasinaira ena puro mo kapawai iboi-tatana meniewero poti omata so zo wamai amira ninua. Gita emazora woi ago kaka potamu. 54 Tuwe Sabat purara nenaamira korawai be amire omata sora potinu Sabat pura zoraawenua. 55Ota bama nukare gita Galilaya ena eriro Yesuredai muwa ami Yosefe ama ganero baro bi diti awa giwaawa. Ago inoise Yosefe nu Yesura woi nogo nogo potinuawa dai giwa. 56Nukare giro noko ewesemuro so nusokarenana baro ou zamare ata gawi enire sia wewa. Sia wewaSabat pura kei awenu giro nukare lo ge dipinoise doroitiwa awa.

24Yesu betaira ena seka wero erinua.

1 Sande pina atitinoinu pina-pana gamu nukare ou za-mare gita sia wewa awa puro bi ditira bamuwa awa. 2Baroego giwa: Omata bi ditira omata so gazai awa enibara baroitinu giwa. 3Are omata sora toiwa, ata nukare Tua Yesurawoi kau wewa. 4Nukare woi nuso kau wero itazaita inoiseitiwa ema eto tamawoi nusoto awa kapawero zasimai aminusokare nana zorage dopero itiwato giwa. 5Bamanukaregiro azu wero iri dura zebura niro zebu ua wewa. Ata emaeto ami numorekare ego sewato awa, “Nikare nogoro giroema nuai ewananare nowia awa betaira masira ena kauinowi? 6 Nu ego oko itia. Nu emoko eria. Nikare ge gitaGalilaya itise nimorekare senua awa kotumuro giu. 7 Nunimorekare ego senua, ‘Nukare na Emara Mai poti pasinaemara nana wanera namunora. Ago wara nukare na ni

Luka 24:8 108 Luka 24:19pasinaira dara betamunona. Betero be etorobara ago tepowai amire noko seka wero eramunona.’ Nimorekare agosenua.” 8Ema etomeni ago sewato giro bama nukare Yesuge gita senua awa kotumuwa kei awenua. 9 Are nukarebi diti doro noko ewesemuro baro bua mai nuso 11 ataema bama enire dai nena kei awenu giwa amira ge ugewewa awa. 10 Bama ami ge awa aposolore sewa: Maria nuMadalara, ata Yoana, ata Yakobora mia Maria, nukare atabama eni ami ge awa aposolore sewa. 11Ata aposolo menibamera ge niniwa me amu wenu giro dowa. 12Ata Petoromeni awa eriro sumuro baro omata sora ena dupuniro iridu niro mo gege itinu ginua. Ago wero noko ewesemurosora baro nena kei awenua amira susu kau inoise kotumaisaisai wenua.

Ema eto Yesu Emeas ebete ena giwato.13 Ata waiko be da amire nusokare nana ema eto nuto

aita wero bamu nata kiaka zo zazo Emeas amira namubamuwato. Ebata awa Yerusalem doro bamu Emeas naiawa 11 kilomita. 14 Nuto susawiseto ge nena bamubamukei awenu giwato amira uge didinoise 15 susauwato Yesunu nutope kei nusoto nana niro numoreto dai bamunua.16 Nuto numore dai susawise nu giwato oko kei awenua,nera kota, Anutu meni kotumai nusoto siro-siro wenua.17 Nu numoreto ego senua awa, “Nito nena nera toisesusawewito?” Ago senu nuto doperoto duba nitinoiseitiwato. 18 Ago inoise nusoto nana ema zo zazo nusoKliopa ami ge ina ego senua awa, “Esewa Yerusalem enaaunitinoise nowera ami tani bamubamu be zeme emirekei awitaya amira oziga awa ninitinora. Ata ni imata amikaka ninamu inosa, atonua!” 19Ago senu Yesu meni nutoatata wero ego senua awa, “Tani nere towito?” Ago senunuto numore ego sewato awa, “Tani awa Yesu Nasaretenatara ema amira nana kei awitaya. Nu porofete, are nutani putoure inoise ge putoure tugata inoise Anutu nana

Luka 24:20 109 Luka 24:32benaura o ema bama nana benaura nowia. 20 Ata prisbabezinomare ema giti kopi babezinoma nasokaire meninuma iwora wanera potera nukare ge tiro nu dara betaisesero nu ni pasinaira detera betitaya. 21Ata nakare ego ko-tupitinoise nowenakare. Ema ami Isreli ema nakare iworawanera ena soyamunoya. Awa daba kota, detera betetinonakai waiko be etorobara inoya. 22 Ata be zeme emirebama eni dubu nasokarera nunekare ami ge zo seseranakare niniro kotumai sisinoise itazaita inonakare. Awanukare pina-pana gamueriro bi ditira baera. 23AtanukareYesura woi kaka tamamu wetera. Ago wero nukare nokotera ewesemuro ge ego sesera, ‘Nakare angelo genakareangelomeni nunoko sekawero eria ago seserato.’ 24Bamameni ago sesera giro ema eni dubu nasokarera ami erirobi ditira baro bamameni sesera te ago ine gera. Ata numakaka tamamu wetera.” 25 Ago sewato giro Yesu meninumoreto ge ego ine senua awa, “O nito kotumai tepo.Ge dapikarago porofete meni gaewa awa nikare nogorogai me waira timara inowewi? 26 Soyai Ema Kristo nu gitayaya tamuro amire ama simai zasimaire nuso pumaise saiitia, awa nikare kaka gamu ni?” 27 Yesu meni ago sero genuso Tuara gera gaewa itewia amira susu awa numoretokerenamu sero ge Mose ata porofete dapikarago menigaewa amira ana zaawero tutuku-tataka niro senua awa.28Nukare susaumite nata amira kei awamu zorage awewaYesu nu bayaira wenu 29 nuto nu soero sewato awa,“Waiko osisinoi pi emoko ziamu inoya. Are ni namoretodai itamunosa.” Ago sewato giro nu numoreto dai toiroitinua. 30 Ago itise nukare nena namu inoise nu amepumuro kokopai Anuture sero ewero numoreto potinuaawa. 31Nu ago numoreto wenu nuto nu giwato kei awenugiro nu tutamu tepo wenua. 32 Ago wenu nuto sewatoawa, “Nakai ebete aita inonakai nu namorege ge tugata

Luka 24:33 110 Luka 24:46wetia, noko gera susu namorege kerenia, be amire mokanasogemeni kare wietia.” 33Nuto ge ago toiseto eriro aitawero noko ewesemuro Yerusalem bamuwato awa. Agowero nuto bua mai 11 ata otao mamai enire auniro itiwatamuwato awa. 34 Tamuwato nukare numoreto ego sewaawa, “Me memeka, Tua noko tera eria. Eriro Simon nanakei aweti gia.” 35 Ago sewa nuto ebete ena aita inoisetaniwewa amira uge didinoise sewato awa, “Nu ame ewetiamire nato nu genato kei awetia.” Ago sewato awa.

Yesura bua mai meni nu giwa.36 Nukare ge awa toise itiwa Yesu nu nutope nusokare

nana soe damu dopero ego senua awa, “Nikare dubaewananare itiwo.” 37 Ata nukare titibi awero bita aseroazu bamu wewa. 38Ata nune numorekare ego senua awa,“Nikare nogoro itazaita inoise kotumai nisokare sisinowi?39 Nikare te-wana naso giu, na natope kei awero itena.Wananisokaremeni na ziro giu. Bi awa tama aiso tepo, atanane meni awa tama aisore itena ewa.” 40Ago sero nu te-wana nuso numorekare gipenua. 41 Ago wenu nukare nugiro yawa sara bamuwewa, ata noko itazaita wero ge tepowenu usero itiwa awa. Ago wewa giro nu numorekare egosenua awa, “Nikare nena nai eni ego itita?” 42 Ago senugiro wo ita gita moewa itinua awa potiwa 43 nu nusokarenana benaura ena puro ninua.

44 Nu ge numorekare ego senua awa, “Gita na ni-morekare dai noise ego sena awa, ‘Ge namore gita gaewa— Mosera lo ge enata porofetera bukura enata Sambukura ena gaewa — ge awa dapikarago me wamunoya.Ago sena.” 45 Ago sero nu kotumai nusokare zinu zazenunukare be amire Anutura ge gayai amira susu giwa keiawenua awa. 46Nu numorekare ego senua awa, “Anuturage gayai ego ine itia. Na Soyai Ema nisokare Kristomeni yaya tamuro betana waiko be etorobara tepo wai

Luka 24:47 111 Luka 24:53noko bi ditira ena eramunona. 47 Are nikare Yerusalemena zaawero oziga naso kerenawa ema bama dubu seromeni niniro zazo naso zawa toise duba kapetenara amireAnutu meni pasina nusokare duamunoya. 48 Nikarenena bamubamu gosinowewa amira ge kereniro toisenoiwo. 49 Sana niniu: OzanaMama nasomeni nimorekarepotamu senua awa iyetana ose nisokare nana namunoya.Ata nikare nata ewa oko duawe. Nikare ego itawa putouutura ena ose nisokare nana nai amire nata doro buarabayamunowa.” Ago senua awa.

Anutu Yesu pumunu witi utura ninua.50 Yesu meni ago sero nukare puro bamu Betani nate

niro nu wana buyaniro nukare gawa wenua. 51Nu nukaregawa inuaise Anutu nu pumunu nu nukare doro witiutura ninua. 52 Ago wenu nukare nu bowi wero yawasara bamubake inoise noko tera ewesemuro Yerusalembamuwa. 53 Ago baro noise nukare be eyaya ibu bamuratoiro Anutura zazo de ike nitinoisowa awa.

112TUA YESU KRISTORA OZIGA EWANANA

The New Testament in the Suena Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Suena long Niugini

copyright © 1978, 2011 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: SuenaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-10-23PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 27May 2022 from source files dated 3 Dec202037ac8ca1-3e79-506f-922b-bda1a01d9a50