Post on 06-Mar-2023
0 R I G E I S
CD T R A CE L SUML I B E R V.
I .
no d jam quintumconéiàì.Còîfi cqufgfiàtio nem]ibrumag g re dio r., p ie Ambrofi,no n e o facio
, quod mu ltmrì:Mmfix elim: id e nimv e tit umClté gl lî fi tl qrîgfm;p e ccato p o te fi; fe d u t,
"
qxlo‘
aìd v ira fért e p ofl
'
unt nihil co rumqua: dixit:, e amaxime qu equibusdamv ide tur no n abfurde nobis ] udae isqu e o hje &afl
‘
e no n e xaminatumpraete re at. Atqu e u tinamp ofl
'
emfimu l cumfe rmano p e ne trare in anime s om.
niumqu i in e jus fcrip tumincidunt ; inde qu e te lame v e lle re quo v u lne raturqu icumqu e no n e fi: armaturaDe imunitus ido ne urnqu e adhib e re reme diumv u lneri , qu o fit u t e jus l e &o re sno n fim:[mi infida: ho ce quidemnihil fe ce rimlibe ntius. S e d quo niamfo liusDe i efi,modo qu e damirx
ifibìli adire femùmimm
O R I G E N I S
,u n afra w nupumt s
-
a oi; z ena-J‘m îmìnue n n
°
,w v
J‘w . À oyw v ummygan,umw v 7 mewmvm; dv&e w7rou; mc o7 mmv, w e oxw rm 7 w ww v mùv J7re e Xen
M «rwm ìqywmg à ve 7 mw pcun ouc o’
e$ov ou ow mg trav
Mya n c a'
M S a a c. Év J‘smv 7mrrm dvd.: a‘
,my «pu mvra , z a: c aqmv a fre KM mau w o J
‘Ma rov j ,…
M aw msm; 7rommwo 7rg oc n aymyov 67mas . me ' iz .
S w m: fra. ì£ng rotc KiAaa Aoya:g vreoc tì; QS ama vvra;a
’
7rnva'
na'
amv nem=: «Pc 5 îvru'yxd v , uma'
vst enlmmv *ra. 7re o; adran €u ayayw a ev. Sw ; J
‘s Scpa , «44.
M,» na yu,u vcp S a ormo; wap vìm*n e cp va,»xa : À o
*
ycp 7re o;v o 7re oxpmvov yomfiar iv
“n°
mp g « w y é ; ai);me$az
aî@eAn3nvu u m iu iv c o<p:qz m’
w9eqw mv mn J‘s xe ts
'
a
Aaflow e g a'
7ro u ova: J‘cJ‘ovwog a o
'
rov mn e o; mh a
q ocmmro)cnv fra Mya fra 318 Bon-Sn81twrec, n u
{Ala y a'
î7rmeomvovmau fm; wmv »; wa 308 a e t
pw r xa : *ro oìnumKGÀG'
B m3'
n°
p mv w nam: *t a Inc a:îu w v è7rau e omva , ìn J
‘t na xa.m Ma w sw g , umu n
w e o@wmv iva. 7 8 J‘:J‘owro g fimu az TOI; cu
’
a'
y‘yemfommc
J‘q au n
°
,w v frm"
Èmpcoe nyoun oc, xme’
yyem7mmg ; ron; En tq't
'
8 S w
v 'rnv a'
n a; ìxoua'
a v a u’
w a’
va rg edza :IaJ
‘mo: xmxe ts-
ta vot , mc mm;i n xan À S oc. iì<P: w m; aiyyeAe uc
mm, aw a c row ou; 30094 , 11’
M a 'n u/w ag ; aZA
M T! aîg e îxoc, «‘a; J amomc. 7re oc « a ura. J
‘s
‘7I'
GÀ IÀ
À ayouwr:'
q KeÀ orcp ( a’
vw r eew ya e vîJ‘n w aMma cra w
”
miu ,»MÀ e z rm) è n a’
vayaw mv im 7rM mJ‘w AcpcSw ar
ciem e nyang m e i; 7 88"n°mrAsAvy,mm. o
’
ìw ymJ"
67m7 v aw , ai Joxoumv dw t auq
‘o wa mv era:; w e aa en
u nam, trav ozo’
row 7mvn ; ìxmmc ìxovw vouv, îx3n
0014 530 iv oi; 7ra e as‘
naou e v 54 1m&oNx_
w g n'
o g1n
mmS tar éJ‘ms w ‘
qo; a’
vS emmg u roAnìtu3wm 5 8 68
vmd‘a m ,14 tì7ro w v W
“… me : S w im;w m;
CONTRA CELSUM , LIB. v
Spiritumuna cumChrifii Sp iritu e o s, ad quos v e nixc judicat o p e ra: pre tium; nobis, qu i cumfe rmonetum fcrip tis homine s ad fidemco namur addu c e re ,id u numpre p ofitume tt omnia e flîc e re , u t v o c emurope ra ri i inconfufibile: refie trafîantu w e r!zum w e rita t1
'
1.
Unumau teme x iis omnibusv ide tur e ffe , fi tuis ju ilfisfide lìte r o btemp e rans, p ro v irìbus e nitar co nv e l
le re qu a: Ce lfo fimilia v e ri v ifa funt. Quare ag e ,nunc re fe llamus quae Ce lfus addit iis qu a: jamante '
re p u limus. An e tiame v e rte rimus, l e &o t is e fio judicium. Faxit De u s u t ne ad hanc difpu tatio nemaf
fe ramus animumfe rmo nemqu e nudum ac div initate
v acu um, fine qua fide s e o rumqu ibus pro de flì: cup imas, humans tantum fap ie ntìa nite re tur : fe d u t
Sp iritu Chriih acc e p to ah e o , qu i ib lus illumdat pate r
,ad inte llig e ndumDe i Ve rbum adjuti , mme »:
alt itudin e »: con tra cog n ition emDe i fè extofle ntemde ftru amus., fimu l qu e Ce lfi faftum, qu o in no s, in ] e fumno itrum, in Mo yfe n Pmp h e tas info l e fc it , re pri
mamu s . Faxit ill e , inqu am, qu i da1p e rbumE v ang eliz an tibu: v irtute multa u t , e a demv e rbo no bis c o nc e fl
‘
o, mu ltaqu e v irtu te data , fide s v e rbo p o te tte
te De i firmata in le &o ribus innafcatur.
2. Ao primum qu idem re futanda fun!: hae c e ;us
v e rb a : M qu e Dem o j ada i Ù Chrifi1'
anì, ne qu e De i
filiu : a u t defce ndìt ant defimde t. Quod de Ang e li: 1‘
fiudintefiig end
'
umefi: dixe riti1; 195 fim, dicite . Di?
ne fun ! , an quod al1'
ud g e nm? Audio , [unt qu id a liud ,n emp e damone 1. Ce lfo fae p ius e adem ite ranti jame nimha c mfup e rio ribus no n feme l d1xe rat nihil
ne c e fl'
e e tt pluribusre fp0nde re . Satis fu e rint e a qua
ha&e nns attu limus. Panca tsme n e x pluribu s co n
fona qu idemjamdi&is, fe d qua no n c umino e umdemhab e nt fe nfum,
re fe re rnus. Him: e nimp alau:fie t Ce lfum,
cumg e ne ratimne g a: ad homine s defce ndifl
'
e ullmn Dmul autDe i filium,
‘e v e tt em“mm
A 3
CONTRA'
CELSUM, LIB. V.
dim: o p inio nemaf>udmu ltasp e rv p lg atam fe ipfo rupta p rop ugnaram,
De um inte r homine s ap p :ru ifl
'
e L E t c e rte fi v e rum e ft quod univ e rfimait
ne c u llumDe um, ne c De i filiumde fc e ndiflfe au t de
fc e nfurume ffe ; fruftra fun!: qui p u tant e fi'
e de os qu ie cae lo de labuntur in te ttum,
u t v e l homine sde futuris re bus praemo ne ant v e l mo rbis p e r o racu laine de antur. lg itur ne c Pythius, n e c E fcu lap ius,ne c alius quîlîb e t e x iis qu ibushae c fie ri v u lg arisfe rt Op inio , De us fu e rit in te rramde lapfus; au t
De us fit , De us e fi: a fe de de o rume xu l atqu e e xto r
ris qu iqu e te ttump e rp e tu o inco le ndam a'
cc e p it; aut
unus e x illis e fi , qu ibus de o rumco nfo rtio fru i nondatur: au t: c u mino no n dii funt Ap ollo 1Efcu lap ius
qu o tqu o t in te rra qu idp iamfac e re cre dmatur; fun!:p otins quìdnmdaemo u e smu lto iishominibus infe riore s
, qu i’
fap iè ntia clame runt quo squ e v irtus ad coe .
lume v e xit.
3. Ex iis v ide Ce lfum, dumnofl:ra diru e re mo litur, totumEp icure 11me fi
'
e , quamvìs ill ud nusquamfu i fcrip ti fate atur. Qu isqu is ig itur Ce lfi fe rmo ne sl e g is ap pro bas; au t ne g andumtibi e fi D e umhu cadv e nire , qu i fing ulis hominibus p ro fp icìat ; au t ho cfi admife ris, Ce lfusme ndac ii arg u e ndus. Sin autem,u t haec Ce l li v e ra fint , p ro v ide ntiamfuftu le ris; falfum*
e rit qu od al io in loc o aflîrmat , de o: ej e (9‘
pde ntiam. Quod fiCe lfo ne g anti De a»: aut De ifilia»:defie nd1
°
flè ad hamim: aut defie nfu rumeflè no n afl'
e nfe rìs,
p ro v ide ntiamqu e confite ris; cur e x ns qua de Je fadiximus qu a de illo P10p h e tae v atic inati (unt ,no n dilig e nte r p e rp e ndis, u te r mag is babaudu s fit:
De us De i filius ad homine s de lap fus, ] e fusne qu itanta co nfiitu it p e rfe c it ; nu illi qui fu is o racu lis
div inatio nibus tantumab e ft u t fu o rumcu lto rummo re s eme nde nt , u t contra illo s de ducant a finc e ro
illo cafio qu e cu ltu qui re rumomniumcondito ri de
CONTR A CELSUM , LIB. V. 9
fe rri de b e t , & animo s e o rum, qu i inte r ip fo rumcu l otore s nome n profite nturfuum, ah uno , fq lo , manifefio v e ro qu e De o av e l lant ho c nomine , fic pie tatemad p lure s de o s p e rtine re .
4 . D e ìnde , quafi ] udae i Chrifiiani fuamde us,qui ad homine s de fc e nde runt , me ntemap e ru ifl
'
e nt
re fp o ndifl‘
e ntqu e e ffe Ang e lo s: S i Ang e lo: diciti1 , ro
g at , qu inamfim e x
;lzca te . Dìì- na
,nu quod ali11d g e
1111 ? Tumquail re p o nfumah e is tu lifl'
e t : Vo: au dio ,ìnqu it , [unt qu id a lmd, n emp e 114 11101111. Hic tantifp e t
ìmmo remur. Fatemur ange los e fi'
e admin ifiratorio:
]Ì nritus in minificriummifl61p rop te r e n: , qu i hareditatemcap iun1filu ti1,
‘ illo smodo ad p urìfiîma e nqu e ca l e itin
loca , au t e tiamfupra cm]os ad p urio re sfe de s afe e nJe re ad ofl
'
e re ndas hominump re c e s: mo do i l lime delab i , u t unicuìqu e afl
'
e rant , qu o d ìlli De us p ro me ritis c onfe tt i juflît. Etfi v e ro Ang e l i qu os a (u o offic io fic ap p e llat03 dìdic îmus, dii e tiamaliquando in
facris fcrip turis nominantur, p ro p te re a quod div inifunt ; nusqu amtame n ib i p re c e p tumre p e t ias, u t ,
qu i D e o de b e tur cu ltus, e o dempro fe qu amur e o s,
qu orumnobisminiftrandi De iqu e dona afi'
e re ndi ne
g o tium e ft. Narn omne s p ofiulatiòne s, pre catione s, o ratio ne s, g ratiaruma&io ne s ad De umoporte t dirig e re p e r fummumfac e rdo t0momnibu g Angelis fu p e rio rem, Ve rbumv iv um De um. Qu inho c ipfumVe rbumo rabimus, illi fe remus pre c e s ,ìlli g ratias ag emus, il lì v o ta faciemus; fimodo p rap riam p re catioms p oflîmus ah impre pria fe c e rne rena tio n em.
5 . V e rumAng e los , quorumco gnitio qu e fupra
hominem afi, comparata no n fu e rit , a no b îs inv o
cari re &a ratio non patitur. Ag e p orro c omp aratafu e rit admirab ilis illa arcana Ang e lo rumc o gnitìo .
Tumqu idemc o rumnatura oflîcia , qu ibu s funguntur, no ta crantz fe d ho c ipfi1mabite rre bìt ,me w e .
A 5 c e s
O R Ì Ò E N I S
vmw an S ap J‘mora S amve o; fiu w v v
Di‘5 Aoyo
.
c , mma opm, nau dAr9mz , xm50"F”!mc a w e au « a v 7rqo:pnrw v
«ru 8 68 na fn
bm: yea . i gm vrr wo :'
c rîu"5 ""Q”G '
nnÀ ou; ci‘
u c « a 8 13 , um7 mnmw emrvn
"‘
v vre o; « ov S tar J‘uz81m; fi,u w v ,
J Qua e : wm…wn mw imm 7re oa
C“" “‘Wmvmaòrw v v ov Ge o" m n e o; v or uìov czA°'y°h z a fra. fra ì<p w rov n
'
,um à‘uzÀn\ltg , a
’
x. imm*gafmfn e qz vn e t aw
’
w J‘mÀn4a frmaìyxan
Nl» 4 3» tv? iammocnmemfm‘
re a vom ; w J‘mq Q‘cm {muJ‘ouam 6 ; una
'
vayvou; ra.; hem; fimov ye .oc : o KsÀ ao; ìa.w qo dw oxe w w ma
'
; a’
<p’
fina » 511m’
AJ
vr: wm; 7rae a S w ; @a pmvm;mvrafiamov7m; ì7r’
w’
e eqmq «m a
’
v3ganmw dyysÀ ouc, xm@now , ai; « o siz e .
d'
v“'
W ii; 66 vîuan"J‘amow ; a'
gcay, 511f.
drm 3mu omv 5 vo,um3’
J“: u w ovkm a?; fra wa v
‘aîvflga
men ìv ai; n u g mv a'
s-
em, rmg muÀ o: da v
a’
g a ov 67 mov « a ffm Oem, mauamvov é :: im QmAmv J*au;u ow w v , im a
’
yazhp d rm, iv im (w w v‘aiÀ
'
67 mmw w Ou €7 mxocm im frm aiÀ nS -mc 9a ow e eww p ax:: emw. da J
"
i'mra w @a vÀa w ìEw fra 7raXur
e u «mu o vo; d‘uva.q man 7m « o ra w 3auu omu o’
u.
u a 7rAa vcovrm w w e e w vm ww v rs; dv99w rou; zu
a sÀxomov a’
7ro W 05 8 na mv u‘mgve a.nw v imm 7
J‘: w e ayumm
Mcm w w w romurnv îfmflwmme : IaJ‘mw vA
Eu 7rew rov oòv ra w l ouJ‘a,mw S a umfa v «
’
Em sìfr
mv i e a vov na re g iv rq»J‘saz
’
yye u; « Baum ora. c e ;
wan na J‘c a u’ma menxmJ
‘w mmwm, fiNav , nau cm
mv , nau c a ; &:c cin e ca; ai7rAa va ; 4 1new w Aa vnwa«mum wmea 7rmw ouw v . a?; ìvJtxomvov vramv 6A.
civm9fi0h fmJ‘s;u gnmic a u nOam'
vî fra; my€,
v n or
vra ix. y ow ma ; e x w cpÀw w ouan , J‘: ato‘e a
«pa g an a » o’mgaw rmn ì7)cn rn ; a Acyop svom; 1
M M
CONTRA CELSUM , LIB. v .
ce : alu fe rantur, quamfuflìcie nti ad e mma De o p e rSaìv ato rémnoflrumDe i filium, qu i Ve rbume tt ,fap ie ntìa , v e ritas, qu idquìdde illo Pr0p h e tarumDe i Ap nfio lo rumqu e ] e fu fcrip ta pro did_e runt. At»
qu e u t Ang e li nobis p ro p itii fint no ftriqu e gratia omnia fac iant , fatis sfi fi, quantump e r humana3nata .
rte v ire s lic e t , e rg a De umita fimus affe &i , ac illi ;e orum pro p ofitumimitante s qu emadmo dum ipfiDe um imitantur; prae te re a nobis e a fit: filii e jusVe rb i na tio , qua: no n fo lumc lariori illi , qu amAng e li fan&i de illo hab e nt , no n re pug ne t , fe d quae
e tiam c lario r in die s e Xp lanatiorqu e fa&a ad illamacce de re co nte ndat. Unde quod Ce lfus re fp o nde tfibi qu afi v e rbis no ftris Ang e lo: qu i ad prafianda hominibu : be neficia defmzdunt , eflè aliqq g e nn: div erl
'
umdiit , e o:qu e probabilita M’è d.:mowm: id hominis e i! qll ifactus no ftras fcrip turas no n l e g it. N e c v ide t de
monumnome n haudquaqu am e fi'
e au t indifi'
e re ns,
ut e fi:h ominuminte r quosboni ("
unt mali na thonum, qual e e ft de o rumquod n e c malis de mo nibus,ne c fimu lacris, ne c animalibus datur a re rum di
v inarum p e nitis, fe d naturis v e re div inis b e a
tis ; h o c autem daemo num nome n tribui femp e rmal e fic is illis p o te fiatibus crafiîo ri c o rpo re fo latis,quae homine s in e rro reminducunt ag untqu e trans
v e rfo s De o re busqu e cce lefl:ibus av o cato s adha c ima de prìmunt.6 . Po lte n fic de ] uda is loqu itur: Hoc primumde
3uda i: mih i miramaccidit, quod, quam i: ca lar» , (9
’
qu i
in iflo [untAng e lo: men e rmtur; foie »: tame n , [unamalia:que fiefla: camfixa: tume rranter
, qua ce rte fin .: aug ufiifi[iw c Ò
'
pote nti/fz'
ma ce li p arte : , min ime colmda q[le judicmt. Quafiha cfimul cohe re re pMfi w t , totumefl«ì Damn6 parte : ”tin: mmefle div ina : quafifat eflè tfummo homre profequ i to: , qu i in te nebri: alicubi m
'
improb4 arti:mag ic.: m u tò , u t nr obfcum[pc5m[m iantibmap
puma
CONTRA CE LSUM , LIB. V.
pare re dicmflur; ido: *v e ro n ih ili p ende re iL’ufiri/fimo: t ema: [apra no: p ofitarump ra cma , il o: v e re cc lefie : Ang e .Io: , qu i tamp e rjìicua omn ibw tam[p le ndida w tie inia
cdmt , qu i p luv izn , «fim, ne lmlar, tonitrua ab ipfir adorata , fu lg ura fruflu: prov e nt
'
u: omne : adminiflmntg uibu : de nig uc De i cog n iti debe nt. Hic mihi Ce lfilsv ide turin p e rturbatione v e rfatusfcripfifl
‘
e quae ne fcie
bat: au t qua: mal e inte ll e xe rat. Liqu e t e nimre s
] udae o rum e xaminanti cum Chriltianorumre bus
co nfemnti , nihi l aliud a ] udaais adorati pra te rDe ummali re rumqu e omniumco ndito rem. Qu ipp e qui leg emfe quuntur a De o fancitamh is v e rbis: N on e r:mttibi al i: dii pra te r nce : mn facie : tibifialptìle ne qu e cm…fimilitudin em, qua efi in ce lo defup e r, (9
'
g ua in te r.
n de orfum, ne c e orumqua [unt in aqu i:fub te rra . N on
adorabi: cc ne que cola . Inde p ate t , qui e x pra fcripto l e g ìs v iv unt cre atio nemcae li adorant , ab iis
e ademin honor'
e cm1umno n hab e ri. N e qu e e tiamAng e lo s, qu i in ca lo (unt , ado rat , qu isquis Mo faîc aml e g emo bfe rv at. Qu emadmo dume nimfo l emlanam fie llas, mundi o rname nta , no n ado rant ;fic c e lo Ang e lis qui in illo funt, hunc ho no remhab e re re fug iunt: o hi
'
e qu e nte s hu ic l e g i : N a e le v ati:
n al i: ad caelum,«:ide a: [blemO
’
[unamÙ afin , omn e armmmtumce li Ò
’
e rror: de ?ep tur adore : cc 6 cola : quo
e rm it Domina: Dan tun: in minifle rìum « mii i: gm
7. Pofiquàtn v e ro (ibi fumfit Ce li‘usCm1umaJu
de is p ro De o habe rì, hinc u t abfurdumco llig ig: v itìòqu e illis dncit , quod, tàme tfi coélumado rant,ne c fo le uì tume n ne c lunam,
ne c fte llas e ademcultu digne ntur; quali fie ri p ofi
'
e t u t parte s ta tina,quo dDe us e fi, non cfl
‘
e nt div ine . Qu o d hic totumap p e llat , id v ide tur efl
‘e coe lum; ca li au temp arte s,
ni ffllor, fq l em lunan nfira inte llig it. At c e t
CONTRA CELSUM, LIB. v .
tume ft'
a nlumne c ] uda is ne c a ChriftianìsDe umdici . Se d e fto Juda=i dixe rint caalum e fl
'
e De um.
La rg io r id quoqu e fo l em, hma'
m fie llas e fl'
e ca li
parte s; quod tame n no n e fi unde cumqu e v e rum:ne c e nimp lanta: animalia *
c e nfe ntur te rra: p arte s,
qmmv is in te rra fint S e d fi notumfitDe us, idcir
co parte s e jus efl‘
e div inas, e cqu is v e l Gree c0rumconc e fi
'
e rìt ? Palamqu idem ill i mundumuniv e rfumeffe D e umprofite ntur: cumpro p rimo De o Sto ici ,pro fe c undo Plato nici , qu idam pro te rtio hab e nt.
Erg o- ne e x illis, qu iamundus to tus e fi:De us, co n
tinu o p arte s e jus div ine fun-t,ita u t non fo lumho
mine s fe d bru ta e tiamanimante s omne squ e p lanta:qua p arte smundi (unt , div initatis fint p articip e s
Si autemflumina , monte s, mariamundi (unt p arte s,mqu ia De us e fi:mundus to cus, e amo h reìn hae comnia dii (unt? Ce rte id nemo Gre co rumdixe rit:
iè d p o tins e o s, qu i (fiv e d&mo ne sfint , fiv e dii, u t
illi v a cant)fluminibus maribus p rae funt, pro diishabe ndo s e fl
'
e . Falfumig itur e fi, e tiame x Gra c is
qui p ro v ide ntiamadmittunt, id quod Ce lfus in umve rfumafi
'
e rit, fi to tumquid e fiDe us, ne c e fl
'
e e ffeut p arte s e jus div ina fint. S e qu itur anteme x illius
fe nte ntia , fimundus e tt De us omnia qu a in illofunt , u tp o te parte s e jus, diis e fi
'
e adnume randa :confe qu e ns iteme flz, u t animante squ a qu e , mufcz ,
calic e s, v e rme s, omne fe rp e ntumg e nus, omne sv o lu crump ifd umqu e fp e cie s, inte r de os re fe rt i debe ant. Quod ne c afi
'
e ntie ntur ii quimundumDe umefl
'
e di&itant ] udae i au temqu i ad Mo faì'
caml e g emv‘ita
'me xig unt , e tiamfino n p ofiìnt e a l e g is qua o hfture (cripta funt quid re conditumcontine nt inte rpre cari ; numquamtame n dice nt ccnlumau t Ang e l e sin de o se ffe co hfe re ndo s.
8. Q uoniamv e ro diximus Ce lfum e x quibusdnm
O R I G E N I S
i un , weavw vwmv, m vme a g ua w u e v o'
n , Ku\au vamfavrag IaJa ì
'
xov civm tro 7re omw vmé e a vcp xm«mc Ev a u’
»rqa
’
*
y Mot; e’
x Iaà‘amov un 7 0 fmsfrov , w a eafiamxav .30
l ou a îap w ÈS'
W°
aîd7re e m n 7re oaxumv n°
À np xmd'
i
Anm, nau a’
q90t5'
; înîMa xm oro:; aim mv edenc a c'
youv ,uaN c a évfrcp l e gna go « ov
fra 368 Ano: , «Fmw e o<pwra um<pomvov fry IaJ
“mw v Au ga 05; vre oaxuvow n
ra c amun o,m uom «rafia aW aay« 8 Se a n: nau vra y« ay e ar:;
‘l"8 zîe aw a . JnAaum um oi 7494944 v Ao 'ym,
z a frn‘yoeouvflc cm iv Ie J
‘aum; dp a g vra vopesmv 611 S w
ìyxamMnt qvvro;
*rov Acm îmvor È7n cmv aiy.aèru,u cmv, xa:mw
’
adrou; fiuma n a iv pw ryangfrau ; w em
£myryemvr7a : v a naìvro;kvme c IsJ‘mw v 611691364»
J‘s 5 310; xau vra e cJ
‘w xsv mh au; Aa we e um ftp ; ew n q
ora éga ya‘ a w c yeye a w 7m iv @:flAgo «raw w e o<pwrm,
una <pw ymna S uma ; 7re oa*myxa u u o: iv «rp ienmp w r
anga ovvraz ivrn oîxog Ia ga ; xau a’
veAafiw e rav o w n
ora Mv x, xmtro &; e avfra 8 18 Pspupm, xmm ou; é ;
ì7romaw n w eaaxuvmmin :; 7ra e az J‘swayflauMy,
@w q fra. Isf amv 7rmà‘w fil vfn m u‘5
'
e eov în vmemJ‘zgs
:7n cpazma; Ina e xe u; .a w a a vfn , v aw m’
iv q u7reogc am; AMm7au o
‘a ; du a ; mru6qafiw n w & v iv
v a w a vo<pe oow y xm S eun og«mv aìyycAa v ai pmia ea
:m înfiw rwm, u’
xn «pumoumvo; 67m‘l'
8 vom; wn; ac qua:;a u
’
fre'
um xea a w frm: mcpu Àm, ÈEa‘v u t tra c a…,
344 cm a'
<po v na aq *e o u w ì7nxoen
‘youmvov xa : aun
B:fia(omvon 06591 «mv a u’
Ena‘w ‘l
‘8 S w »raw ra A
‘! (u n
".
civayvou; , u me [.cc -S'…5 KeAaoc, e’
x oîJ‘a 5 7m; n e vroav
mv ai; w a ga vouwflm; IaJ‘mou; 7:*qomwmv ‘l
"(p Jean;
frou; iv a q d'
y‘ycÀmg .
FmJ"J7t oruyxcpwmzvcbg ; zmun&…c Îà‘m74 …
Mm w av v ovrov , ga’
nS '
n ai7ro c a v iv ua.77azmaucxmyonram; €7rq>J
*m vre orea 7revra g IouJ‘mou; inmm umd
vm; inu‘d g <pa ayuw rw v îm<pauvomva v «ro:; ì7 q ouam,
w e oa'
xuvm fra; iv éga vcp a?yyd\oug°
a' mmJ‘m, na :
‘
1mm w e e e
fmmm vm; 71gram: 7 moomv ìycw ro Aa
70W’
4
CONTRA CEL'
SUM,
“
LIB. v .
pro Viribus de clarare juv at : qu o niamqu e Ce lfimanimum induxit in more atqu e inflitu to Jada oruméfl
'
e
pofitum, u t cmlum qu i in i l lo funt Ang e los adore nt , o
_
fie ndamus illarumre rumficu t folis lume,
fie llarum fimu lacro rumqu e cu ltum no n modo non
efi'
e ] udaic is infiitu tis co nfe ntan e um, fe d e tiam ah
illis e fi'
e qu amalìe nifiîmum. E u ve ro De us apu d Jeremiamp r0p h e tamcumpopu lo ] udznco e Xp ofiu lat ,
quo d re s il las adorare t re g ina cae li to tiqu e cae limilitiaafacra fac e re t. Qu id qu od inte rcrimina , qu orum] udae o s : ccufant fcrip ta Chriftiano rum idemillud re p e tias, o h e amcaufam De o fu îfl
‘
e re p udia
tos. Sic e niminA&isAp ofizo lo rumde ] udzris: Conv e rti: a u temDem Ò
'
tradidit e o: [e rv ire militùe caelificutfiriptumefiin libro Proph e tarum: numqu id v id ima:Ò
’
hofiz'
a : obtulifli: mihi annà quadrag inta in defirto da
ma Ij ra e l ? Et fu/Zepifli: tabe rnaculumM nlnch'
Ò'
fida:Dci R e rnphan , Ò
’
fig ura: qua: fe cifli: adora re e ar. Et:
Pau lus e g re g ie ] uda1cîs inî‘titu tîs e rudìtus, mfup e r
porte nto fa Chrifti v ifio ne ad chriftianamre lig ionemconv e rf
‘
us haec hab e t in fun ad Co lofi'
e nfe s : Amo
vo: fidu cat mlm: in h um:l ita tt 0’
re lzg ian e Ame lorùm,
qua non w idzt ambu lam, frufira inflatm[e n] u camirj'
ux ,
O’
n on temm capu t , ex qu o totumcorpmp e r n e x zu con
jm8 ion e : fubmmìflratum(9’
confiruflumcrefiif in a vgme fltamDe i . Hae c Ce lfus cumne c l e g ifl
°
e t n e c didîc ifi'
e t,
fing ìt n e fcio qu omodo coe lum Ang e lo s, quìibi funt,inv io lata l e g e ] uda is adorat i.
9. Parime ntis p e rturbatione , ne c fe du lo me ditatus qu ae hu c fp e &abant , arb itratus e fi ] vdsro s amag icis qu ibusdaminc antato ribus, fp e &ra qu ae damhanc in remmag ico carmine e v o cantibus, addu é
‘to s
fuifl‘
e, ut ca l e fie a Ange los co le re nt : ne fcius v ide lio
c e t iftud efl‘
e contra l e g em, %uae fic fe rtur: N e d.c
CONTRA CELSUM , LIB. v . 19
:'
ne ti: ad Mag ar, ne c ah arioli: al iquid l'
afcife rnini , ut
fluamim'
p e r ao: eg o Domina : De n: w efle r. Itaqu e fiîe lfu s inme nte hab e re t ] udae o s, qui l e g emo bfe r
ant ad illins prze fcrip ta v itamcomp o nunt , cu l
nu hanc in illo s c o llatamno n o p o rtu it ; aut lì con
:rre v e lle t , p rObare de bu it , qui hae c facie bant , e os
He g emp e ccare . Et qu idemii , qu i co lunt ado rantue e o s qu i in te ne bris alicubi v i imp ro bze artismaicmo cca catis, au t p e r o bfcura fp e &ra fomniantius ap p are re dicuntur, p e rinde l e g em v io lant, at
ue illi qui fo li , luna: Re llisqu e facra fac iunt. Pu gant ig itur hae c inte r fe qua dic it Ce lfus, Juda o sb ado randis fo l e luna [
‘te l re fug e re ; ab
ifdemcce lum Ang e losadorati.
xo Quod fi a nobis, qui e que ac ] udze î Ange .
fo lem, lunam, fie llasqu e no n cofimus, ratio
oftu latur, cur ne c diis, quos Gra ci co nfp icu o s:nfibil e s v o cant, cu ltumtribuamus; e amno b is le x
Io fa‘
ica fu p p e ditfl , do c e ns c o s è De o datos fu ifl'
e
e ntibus omnibus qu e fub cae lo funt ; no n au temquos pra: cae te rîs te rra: g e ntibus, qu afi po rtio
emfe le &am, fibìDe us re fe rv atamv o la it. Quamremin De u te ro nomio fcrip turn e fi: N e for:: e le
n i: oculi: admlm» , «:ide a: [blem luna»: Ù «fim or
ammtun: ca li (9'
e rrore de cep tu: adore : e :: calar, quo“
W it Dominy : De n: tum in mìn{fle riu :n e umfîi: g e ntil : , qu z fu!: :o fun ! . M : a utem tuti: Dominuf , Ò
'
luz it de formgce fe rre a E gypti , u t habe re tpopu lu0: he reitarium, ficu t efiin pm/è n î i die . Cumig iturHe brae0o
Lun p opu lu s a De o v o catus fuifi’
e t , u t g enn: e lefl:mreg a le fa e rdotium g em fanfic (9
'
popu lu: acqu i/ìtt'
o
e ife t ; cumqu e de i l lo Abrahamaudivifl'e t v o <:emDomini fibi dic e ntem: Sufpic: calum(9
’
nume rofleflar,p w r :
'
Ba: nummr: Et dixit [i:m'
: [mm:mm::B fp em
CONTR A CELSUM , LIB. v .
fp emhab e nsfo ra fc u t aftra cae li , no n de bu it e u adorare , qu ibu s inte llig e nda o bfe rv anda divina l e g efimilisfu tums e rat. E te nimillis di&ume fi: Dominu:De a : n ofie r mu ltip lìcav it m:
, (7 e cce , efli: hodie ficu tfie lla ca l i multitudin e . E t Danie l fic de 118 qui re fur
g e nt v atid natur: .E : in tempo: : Ma j alw bz'
tur popu lar
tun: omn i: qu i inv e nturfu e rit [cripturin l ibro . E: m::I-7ti de hi: qu i dormiunt in te rmp u lv e r: , w ig ilabunt ; aliiìn v itam a l:: v e ro in opprobrium (
‘I pudore”:
] èmp itemum. Qu i autemdo&i fu e rmt , fu lg e bun: quafi]} lmdor firmame nti (S
'
qu i ad jufiitiam e rudiun t mu lta: ,qua] ?flefle in a te rmta î e : u ltra . Inde Pau lu s ac c e p erat id quod dixit de re furre étio ne ag e ns: E t corp ore
cu lefiz'
a Ù’
corpora te rrefirz'
a fed al ia qu idemca lefiiumg loria , alia au temte rrefirium. Alia claritarjòl i: a lia cla
rita: luna , (‘T alia clarita: fleflarmn . S teda e n ima efla
dificrt in clarita te . S (‘J’
refurreflio mortuorum. u l
l a ig itur'fuit ratio cur, quìcre ata omnia g e ne ro fe
p e dibus pro cu lcat e De o p ra ftantiflìma v itae b e
n e a&aa p re mia e xp e &are d:dic e rant , qu i audie rantV: : efii: lux mundi lu ce a t lux commho
'mr'
n i
bu : w ide an: ope ra mj lra bona , Ò'
g lorificmt patremw efirumqu i i:: cae l i: efi qu i fummo Rudio ad fp l e ndîdamillam inco ntaminatamfap ie ntîam; ip fumluciszetema: fp le ndo rem c o nte nde bant , au t jam crani:
c o nfe w ti ; ill i ita fe nfibili folis luna: fie llammlamine p e i c e ll e re ntur , u t
,lic e t inte llig ibilemhab e
re nt lu c em,lacemVe tam,
lu c emmundi , lu c emhominum
,fe tame n infra fe nfibîlem illam lac em e fl
‘
e
arbitrare ntur re squ e il la prxditas ado rarcnt : qu as
qu idemfi adorat i Op o rtu ifl:e t ; no n p ro fe é‘to p ro p te r
illud lume n fe nfibile quodmu ltis ado ratio ni e fi; fe dp otins;
pro pte r inte llig ib ile illud ve rum lume n ,adorati c p p rtu ifi
'
e t : fi qu id emaltra cmlìfunt animalia ratione v irtu te p rw dìta , atqu e ah illa fap ie ntia, qua: lu cis e te rne fp le nd0r efi,
co gn‘
xùou'
s
B 3
CONTRA CE L SUM, L IB. v .
min e fu e runt illuitrata. Namillud c o rumlume n fe nfibil e ajas e fi Opus qu i cre av it omnia ; qu o d au teminte llîg xbile fo rtafi
'
e hab e nt , id e x e o rumlibe ra v o
luntate p roficif0itur.
n . At ne que ho c ip f‘
umco l e re de b e nt , qu i lu
me n v e rum, unde illud de riv atur, au t:De umv ide nt
v e ri luminìs p atrem, de qu o pu lchre di&um e fi
Da :: l::x efiO'
tene bre in 00 nonfim: Sicu t e nimqui pro p te rfe nfibile ho c ca le tte lume n rol em, ln
nam Re llas adorant, no n ado rare nt fcintillarn no
fiti hujus ignis aut lu c e rnam, quod v ide re nt fc intil
lamau t luc e rna: lume n ne comp aranda qu ideme ffe
c um e xc e lle ntibus illis nittis qua: ado ratio nc dig nae xifiimant : fimìllime qu ibus p e rfp e éìum e fi qu omodo De us fit lux, filiusDe i lux v e ra qua
omn e »:kamine n: v e nie n temin hum:mundnm qu o fe n
fu h ic dixe rìt de fe ìp l'
o ,e g o fim: lux mundi ii fo lis
l una! &e llarumlume n tanquamp ro parvu la fcîntill a hab e nt pre De o qui lux ipfa e fi, ne c illud u llo
mo do ado rare p ofl'
unt. N e qu e hae c de fo le , luna
fie llis dico , quo d tanta illa De i o p e ra de prime rev e lim autAnaxag o rae fe nd e nti illa e ffe mafia: infammata: afl
'
e ntiar; fe d qu ia comp e rtumbe be o De i e iusqu e unig e niti div initatemine ffabili prsftantîa c e te ris
omnibus e fl'
e fup e rìo rem. De inde cum no bis p e r
fuafumfit fo l emip fum lunarn fte llas De o uni
v e rfommpre ce s p e r e jus unig e nitumadhib e re , no n
c ommitte ndump utamus , u t illa p re c emur qua: ipfa pre cantur : prz fe rtimcumilla ip fae re smalia t no sad De um, cui pre c e s fe runt , remitte re , quamad fe
applicare v o ta pre c e squ e noflras cumDe o partiti.Quamin remp e rap p o fìto ho c e xemple u tar. CumSalv atornofie r Dominus alìquando fe audiifl
'
e tmapfirmn iamm: ap p e llari , cum, qu i fic v o cabat , ad
p atremfuamremìfìt his v e rbis: Quid dici: bonum?N emo bmw ng)? uma Dempate r. l d mefito
E 4
CONTRA C E -
L SUM, L IB. v . 25
filius charitatis patris imag o b o nitatisDe i ; qu anto c o nv e nie ntius e o s, qu i ip fumco le re nt , comp e l] are t. [
'
a l in hunc mo dum: qu id e ft quod adore sme ?Domin umDe um tuum adembz: femie .r, qu eme g o & qu ime cumfun!: omne s adorant ca iqu e fe rv iunt.E tiamfi tanta no n fis dig nitate , qu isqu is e s tame n ,
pre care Ve rbumqu o d fanare te p o te ft: mu lto p otius pre care e jus p atrem, qu i ad antiqu o s jufizos
Ve rbum[num(9'
fanaw t co.: e rìpu it 00: de corrupî iom
'
bu : e orum.
12. Sic ig iturDe us pro fun bonitate no n ratione
l o c i, fe d p e r p ro v idcntiarn , ad homine s de fc e ndit :
filius De i no n aliquando tantum, fe d femp e rc umfu is difcip u lis e fi ,
iftud p romiflì p e rficie ns: E :cc eg o mbtfcumfun: ommbu: die bu: ad :onfummatian emfa nti. E t fune cump alme s fru&umno n p ofiît.
fe rre . nifimanfe rit in v ite ; e v ide ns e fi difcip u lo s
V e rbi,fp irîtu al e s v itis quod Ve rbume fi p almite s,
fe rre no n p o c fru&us v irtu tis, nifimanfe rint in v e
ra v ite , v ide lice t in Chrifto De i , qu i Chriltus no
b ifc um, qui in te rra fumus, v e rfatur, cum iis
u biqu e qui ipfi adhae re nt , ne c no n ubiqu e cumna
qu i ip fumne fc iunt. Hujusre i arg ume nto e fi: id quodin Joannis Evang e lio ai l: ] oanne s Bap tiflca : M edin:
w firumfie tit , qu emm.c n e lìiti1. Ipfe efiqu i p o]!ma vmtu ra: efi. Jamv e ro abfurdume fi,
dumillum, quicce lum te rramimp l e t , u t ipfe dicit : N umqu id cw _
lu:t:
Ù te rra :» eg o impl e o ? dici: Dominar, no bifcnmhab emus pr0p e no s, (e ius e nimve rbis cre do : De a:v icin o e g of:n:: O
'
non De n: de long e dicit Dominur) abfurdume fi, inquam, v e ll e p re 0ibus v o care fo lemqu iad omnia no n p e rv adit aut lunam,
au t alìud e x aftris.
Do v e ro fil: luna Ùfiefli: , ipfa funt Ce lfi v e rba,
plu v ia : afin: n e bula: tom'
trua pm::umiari u t re s ita
fit; no nn e tame n rutins e fi ado rare ve ne rat i De um,
cujus jufl'
u praedicvmt , quam v aticinatore s ip fo s?B 5 V01Q
CONTRA CELSUM, L IB. v . 01
Vo lo e tiamah ipfis prz fignificari fu lg ura , fru&us
pro v e ntus omne s; omnia illa ah iis adminiftraritt no n ìdcirco adorabimus re s, qua ipf
‘
a: ado rant ;ne c e nim ado ramns Moyfe n e jus in v aticinandi
mune_re fucc efl
'
o re s quamv is ifii , De o affiante , lo ng e me lio ra p luv ìis, a ltibus ne bu lis, to nitru is, fu l
guribus, fru&ibus, pro v e ntîbusqu e h is no itris omnibu: p ra dixe rint. ld quoqu e damus fo lem,
lunamfie llas p ofi
'
e re sp luv iisp o ti0re s pra nunciare : non
ide e tame a altra illa ado rabimus, fe d an&o t emprzdi&io num,
De i Ve rbum, quo d e n ume fiminifte r.Sane fint De i prz cone s v e re cmle fie s Ang e li : a::
c urno n p o tins co le udus ille folus e fi qu i p ra dicaturannunciatur, quamAng e li pra co nés?
13. Atrip it ho c e tiamfibi Ce lfus fa le na, lunamfie llasqu e nobis p ro nihilo hab e ri. Nam illa
fifiorumDe i re v e latio neme xfp e &are co nfitemur, u tp o te qua ha&e nus re rumcorp o re arurn v anitati fub
je &a fun: p ro p te r illumqu i fubje cit in fp e . Si nu'
quaml e g ifl'
e t ill e fe xc e nta alia , qu ae de fol e luna
fie llis apud nofiro s an&o t e s p ali n: o ccurrunt ,
î…inte r e a te n : Laudat e e umomne : fiefla Ò'
lumen ;ho c aliud: Laudate e um -li ce lorum, no bisnon e x
probrafl'
e t quo d illa , qua: mag nific e laudant De um,
mibili faciamus. N e qu e ha c Ce lfus no v e rat : Nan:
cre atura rav e lationemfilìorumDe i exjìefiahVanitati e n imc: :atura j ubj efîa efimmv ol em, fed proptere um, quifabj e cit e am qu i:: È
'
ip[a cre atura libe rabitu : j è n ntut: corruption i: i:: l ibertatemg loria: filie ra»:De i. Ha&e nus curne c ro l em, ne c ]unam,
ne c fie l
lasv e ne remur: nunc fe qu e ntia e jaa v e rba : e îe umxs,
CONTR A CELSUM, LIB. v . 29
adv e rfu s illa , De o dante , di&uri qu e no s lume nv eritatis do c e b it.
14 . S tu ita Ù bc c com:: :p in io , inqu it , p ofiquan:Dm: tanqnan: cog un: ig n emimmife rit , qu idemto
fiun: iri ; [:d [è [0101mafura: incolume r; ne c e o: modo quii:: v iv i: mm: , fe d0
'
qu i j ampride »: obie rigzt mortemÒ
'
e ademcarn e induri te rm Qu e jim, p la
ne dimm, digna 0 e :mibu: efi. E cquz mimfiumana anima i:: corp u : p u trefaflur:: reme are cpncupifiat ? Atqu e e tiamint:: 00: Chrzfiiano: defun t , qu i turp e , abominandun: impoj] ìbzle ifiudj udice n t n e dumapprobe nt. Et
corpux- ne efi, quod om ino corrup tun: i:x priore »: natu
raru : cfiitm'
Ò'
[me l amiflà n: confiitu tione n: re cup e rare
fit ? Ad hac cumnih il fit quod : efimde ant , i:: hocd:flìmumpmfidiun: confug iun t , De o n ihil no:: M] ? pqflìbil e . Q_
uafi v e ro tarp ia De n: pqflè t au t q::idp iamcont:a
na tura :: v ede :. No:: quid improbun: pro tu:: mal iti4e xp e tiw e rix, id continuo De n: p ote ri! aut fare credend:mzefi. N e c e n imDe ar 0:6i pra efi, u t dq/îde ria e ::
ple at , a r inordinati: libidin ibu: ob/è quatu r; fid ut 7034
j ufic qu e natura profp iciat. Equide n: hand iflun: neg a n: iman ima v ita:» larg in
'
pqflèkmp iî emam: cadav e re a ::
tan inqu it He raclitur, w e lfie rcorzbu: v iliorafun ! . U::
60 carn i ii: j brdibu: : efe rt4 qua: app eflare pude t , v ita:»
c remamcontra ration e »: :: ibu e re , De n: n e c 0010:
p te r:°
t. Etmimefi ipj è omn iumqua fun i , ratio : nihilig
fitur contra ratione »: nih il co::tm j
'
e ipj un: efiìc e r: potc
15 . Hine primumv ide quomodomundi c o nflagrationem, e tiam Philo f0phìs inte r Gr e cos minimecontemne ndis e re dita ti , fibi pro ridicu lo pute t ca
lumnie tut . Ex illo , cuminducîmus co nfiagrationem,
De umco qu o fimilemfacimus. Ig nora , quode tiamqu ibusdamGra commv irume fi quod fortaf
fe ah antiquiflîma He braeorumg e nte acc e p e rant ,ignemmundo infe rri luitrflem, aut fornire p uma:
CONTRA CELSUM, V. 33
» :face re credente : :°
p/ì 01060 in De i non 003770
767mundu : pe r[0176077060777 De um. Illi e nimno n p ofl'
unt
ìng u la lo ca p e rfa u tari , ne c inv e ftig andis (crip turisncumb e re v o lunt , qu amv is j em -
nm: : firip tura:ufl
‘
e rit. Hinc e tt, quod fic fe nfe rint de ign e qu emDe us infe rt , de iis, quae p e ccato ribus e v e ntura
iw c. Fie ri tame n p o te it , arqu emadmo dumpu e tie s anime s ad me liora pro v e h e 1e v ol e nti co nv e nir,lt ad c o rumfe me nfuramfubmittat; ita iis, quo smominant: fe rip turz fiu lto smundi , ig no bile s c on
ta np tib ile squ e , co nv e nie ns fu e rit obvia h àe c pmna:nte :lig e ndi ratio ; u tp o te qui no n alite r quamte rro'
e 60 fu p p lici0rumco g itatîo ne c o nv e rti a v itiis t e
:o cari p ofl°
unt. Ho c ig itur fcrip tura fignificat , quilo&rinaminco rru p tam, inte g ro : mo re s me ntem7mnino puramco nfe rn v gfint , e o s ah ig ne pa nis1u e immune s fo re ; harumv e ro diflîmile s, in quo :
g uis cafiig atio ne pro me riti: difp e ni‘
anda animadv e ri 0p us e rit e o s p oe nis c e rto qu o damco nfilio afi
'
e
iumit i , qu as De umde c e t iis inflig e re , qui ad ipfiusmag inemfa&i v itamtraduxe runt naturae ad imag inem cre ata minime co nfe ntane am. Atqu e ha c adre rfus illud Ce lli : Ce tara qu idemtoflum:r: fe v e ro [0'
07 6770014 77707.
17. Qu o d p ofie a no bis hanc fe nte ntîamtribu ît ,
quo temp o re mundus ig ne p urg abitur, inco
pe :vuanluro7 , 7700[018 777 00: qu : in v iv i: e u m: fed
0604 : qu i jan: pride »: defunfî i fu e rint : 0p o rte t au tmae facras litte ras ìnte lle xe rit, au t iftud no n inte lli
ge ntibus audié rit. No n e nim animadv e rtit arcana
madam;fap ie ntia di&um ah Ap ofio lo ] e fu fu ifl‘
e
Um omne : 4070760777107 , omne : au tem :mmutabnnur in
… to , 677 68 4 00416 in 77006067700: tuba : 007707 077677:
O'
u ortui refurg e nt 6700077701776, (9'
no: immu tabimur.Scire tame n illumOp p o rtu it qu id in animo hab e re t.f: , qu i
‘fic lo quitur ut ip l'
e non
gortuus; qu i te. (xfx
qu e .
CONTRA CELSUM , LIB. V. 135
qu e fimile s amo rtuis fe g re g at qui , p of’cquamdixit,
0’
777077006 607007777p06, addit , (9'
7707 6700777070766
:717r. Atqu e hunt: inte lle ttum e o rume fi‘
e , qua: e x
prio re adCo rinthio sEp ilìo la p to tu limus, Co nfirmante a, Qu a: in p riore adTh e ffalo nic e nfe s hab e ntur. In
hac e nimPau lus u t v iv us v ig ilans c uminomo rtu is div e rfus air: Hoc 077677: 770676: 0660777700: 677 770760
Domin i , qu i:: 7700 qu i 776076777700, quì rgfidu6[ammmai
0000070770 Domini 7707: 1774 04 0607700: 00: qu i dormie runt.2700776077: 6p/è Domina: 670juflî0, 677 77000Archang e li 0
’
670770174 De : :l e/venda de 0410. B e indo cumfc ire t, p rate r fe fu iqu e flmile s, al ios fore mo rtu o s in Chrift0fubjung it : Mori ni qu i 677 Ch r6flo f::777 , refurg e nt p r:m6de inde 7007 qu i 77606777700, 0706 7016770060707 , [6777701:ap iemur0107706060 67: 770066670: 067060777: Chr6flo 677
18. Cumau tem p lura fu e rìnt ah e o di&a fcurrilite r adv e rfus carnis re furre &io nem,
114 in E cc le fiis
p re dicata , difiin&ius a p rude ntio rib s p e rcîp it
ne c n e c e fl'
e fit: addu&a fu p e rius e jus v e rba rurfus°
c
e xfcrib e re ; ag e , pro v iribus habit: cujusqu e Ie&oris ratio ne , diffe ramus de itto pro blemate , qu antumop u s e ft in apolog ia contra hominem fide ali e
num fcrip ta prop te r e o s qui adhu c parv77h'
(7167:circumfe runtur 0777776 v e nto 0606676774 677 7700707064
homin um 677 afiu tia ad 06:017m07en 76007e 77: e rrori: . Erg o
ne qu e no s, n e qu e div ina litte rae ninu t e n: , qui jan 4
0177767077: 066076707 mortem, e te rra eg rejfo: 060060777 0077776700,nu lla inme lius fa&a mu tatio ne , 0 ifium m’è . Hae cn e ra e ftCe lli c alumnia. L e g îmus e nimin fe rip turismulta de re furre €tio ng , fe d De o dig na. Satis nunc
fu e ritillud Pauli e x prio re ad Co rinthio s: S e ddice t al ig1767 , quomodo : efurg unt 77707706? 97701600 corpore 0707760700?
70: quod [077767700 0007: 0760761600770: ngfi777076074 7.
[0077677077 77070007777: 070071fut… eft [mimC 2
CONTRA CELSUM , LIB. V. 37
[ednudumg rana»: u t puta triticz'
a ut alìcuju: ca te rornnl .Dem autemdat ifli corpu: quod mdt Ò
'
unicu iq:ce fmi.nump rog rx
'
umcorpu: . Vide quomodo hic die nt id,quo d feminatur, no n e ffe c o rp us re i nafciturz ; fe dfeminato ja&o in te ttumnudo femine , De o unicuiqu e feminumcorp us pro priumlarg ie nte fie ri qu an
du n quafi re furre &ionem; ita u t e x quibusdau1fp icae fi o re fcat , ut e x finap ì; e x aliis v e ro c e lfa arbo r
ut e x o liv e nucl e o fimilibusqu e fru&ibus.
19. Ut ig iturDe us dat unicu iqu e feminumcorpus
quod ipfi p la'
cu it , ita fac ie t e rg amo rtu o s qui v e la tifeminantur in te rra ; quiqu e , cumtemp us adv e nerit , re c e p turi funt e x co rp oribusfeminatis illud cor
p us, quod il lis De u s p ro me ritìs indu e re v o lu e rit.
Ac fafe fcrip tura do c e t qu id inte rfit inte r co rpusquodtanqu amfemìnatur
,illud quod e x e o quafirem
“
fcitur. Ait‘
. e nim: S eminatur in corrup tiom [urg e t in .
incorrup tione . S eminatur in ig nobilitate , furgvt in g loria . S emìnatur in infirmitate furg e t in v irtute . Saminatur corpu: animale , furg e t corpu: fp iritale . Qu i p otu e rit au tem, cap iat qu id fibi v o lu e rit qui dixit
Qual i: te rrema: tal e : te rre ni ; quali: ca lefli: tale :
Ò'
ca lefin . E t j im! portaw irnu : imag in e »: te rre ni ita
parte n za imag ine »: ca lefiù. Quamv is autemAp o fto lu3o ccu ltare v o lu e rit re conditio ra hujus myfte rii , u t
mp lici0fibus, v u lg o , quod fimp lici fide ad
me lius v iv e ndum e xc itatur, minus e ffe nt accommodate ; tame n co a&us e ft pau lo p ofi, ne male e jusve rba accip e remus iis v e rbis, Portemu: imag ine »:q lefiù , adde re : Hoc autemdico , fratre r ,x quia ca ro
reg na»: De i p fjfide re mn pqflìmt n e qu e corruptio
incorrupte lampofl'
zde lvit. De inde fcire t u tp o te
fcrip ta p o lte risre li€turus do cume nto rump l e na , qu idarcani occulti hab e re t ill a quafiio , adjic it id quoddici fo le t cumde re bus
c
agìtur altioribus o
3
40 O R Ì G E‘
N I S
? «e m xm xe» u uxe lfm a;; ra q m:
À o '
yac ìxms; mM ov Xen,*rasn
'mw e e ag .
a'
zro m Efron: , aw m 'me toà‘ov îx7rugomv frs 7 mv*rog 7 :
mBau umiEn; d u'
rg J‘mxoap nan w a ve
"
aivra e… wm(5 ; area; 7reon e a.v J
‘mmmmv 66 04 J”a zi
'mv vìJ‘efi namv ro J‘o‘
yp w , SÀrym eìemzam vraa a 7nv
xm v poJ‘ea figa…)ce mv 7ma3
'm, za ra anyoà‘ov oro:; im
«rn; vrea aw’
m 7re p:oJ“a . 67 04 J
"05 v
‘e tc (pam
71195o v ocaw a. éa'
e aS'm xmw e w ruvmv 7t a 2av
<pe ow xx w'
ov xm A8 nmaov ìa e è m xm«mv <l>mva e tn v ,
? n‘ya uî
e vnv 2w pe aw axq , w a2madw ov 7 cme nv xgz’
vmovo…(wmv wa w c &vmc a c e w c òvom , fl,» vrew yuw u
7 5 J‘Mw w o
‘
n Zume c d’
7ro a 7
'
n e u w raw îaig£mu w oca
’
vas'
na e'
Ta g mw c pe ow a'
xu u n io 'l'
p Jc; ceq<l>a w a e crng
J‘mw Àa a8'w e7m na à va re a pmA&nngmo:Aaao:pnaoe
o îomumv n; 7re on e ov cp oa opm; a’
n;mmvnc xmSnom;a'
w a emm w fl; w e an eq. €aaumc mc Avon ; 96 nm:Mc)…o; civms‘na'
ov7au 7rc w e aw a; xa rwyogo : w
05 52Ae gw w w w xarah maa ov 2w xea rnv
J‘e warmW ow n e ov v a. dw ae a hl îuzìa c'
u a rmfrou; a?;w e a;
frmw e arse a vmg :oJ‘ov w e axrn; ìvà
‘uavrm, 3v ai7rm
g aM a z rcp vreq xa t ai7razgaM a xny 7raÀ €-smu; A3nvmc«ryn e o; u v w e w rga v 7rse :aJ
‘ov iv omvoc. w M Aa e u;mv
w'
e'n vua e : 7ra.Àn BJ
‘c Xa Àu ocmira wa ue o;
frm ai7rd
emM a xww v fl] 7rgorceq. aìvS e wmov 7nyoJ
‘
g» xwmxe u9nww w nvxnao7m a vro 'me «ra w €và
‘w v cpw vnc. AMEaq oc
«n Q .g au og vra w uemvvncm a’
vma ammìxw vaîu ornwmfl)w ew e e gz , nau «re g ai7 meaM a:msg :w raìm4CW aîcm: vreafle ac. xm m mra Aoym ro
w e g : raw wo:wmv J‘oyu az amg a
’
7ro wm; Bram; w w Moa ou n ye À wmvov 67mKeAaa , aîAAa fra xonw :
a e.u vuvoumv ° 37m Jaz z: 6241v fra Inc a siva : ao
Km0? d7ro «ra flu$ ayoea na [lAawmoo xmJ‘o a a
’
oSmg mq uem xoamv JAM mc v a ga…
« Anam;
CONTRA c u sum, LIB. v . 4,li! tame n re v o lv untur. Hmc e nime o rumfe nte ntiaefi, fie llis p ofl: ratas quasdamc o nv e rfio ne s c andemformam'
e undemqu e fiturn o btine ntibus, in te rra omnia fe fiw ilimo do hab e re , atqu e cume ademfime a
demqu e fo rma fie lla inmundo e rant. Ex quo ne c e G
fe e ft u t cump ott mag numc o nv e rfio nemad ideme rg a fe inv icem altra re die rint , ubi crunt So cratis
temp o re So p rate srurf'
us e x e ifdemnafcatur, in e as
demcalamitate s incidat , ah Anyto Me lito accuf'
e
tur, damne tur ah Are o p ag itico S e natu . E gyp tia
mmqu oqu e fap ie nte s, cumiis fe re fimilia tradunhmagni faciunt Ce lfus e jusafi
'
e c lm ne dumde ride antn
'
o s au temcumomnia fic a De o gu bcrnari dicîmus,u t i d no ftrumfe fe lib e rurn arbitriumaccommo de t ,fic adme lius omnia dirig i , u t no n to l latur tume n t em
'
in con thzg e ntia ; itemcumnaturame x;> licamus noitra: lib e rtatis in qu am, quoniamimmutabilitatìsdiv ina: capax no n e ft , c o nting e nti: re rum cadit ;
non v idemur digna dic e re quae e Xp e ndantur inv e «»
&ig e ntur.22. N e qu e v e ro quisquamfufp ice tur no s, cum
ha c dîfp utamus, e x c o rum ca'
e nume ro , qu i , lice t
chriitiani v o c e ntur, re jic iunt nihilominus compro batuma fcn‘ip turìs de re furre €tio ne do gma. Hi e nime
fil iS principiis nu l lo modo adl‘tru e re p ofl
'
unt , e x gra
no tritici au t: alius cujusp iami’cirp is v e luti re furg e re
ic emau t arbo rem. No s au tem cre dîmus id quodeminatur no n v iv ificari , nifipriusmo riutur, ne c fe
minari co rpus quod futurume fi; quando quidemDe a:b t ifli e arpurficu t me lt ; ita u t quod ] èminatum efi in
M ruptiom furg at in incorruptimc ; quod is ig nobflitd c,[nrgnt in g loria ; quod in infirnritate , fingat in v irtute ;
quod an imale corpn: fu it femina tum l'
urg at jè iritah .
Quo cirga do&rinamE cc le fimChfifti re tinemus, totamqu e fuamp o llicitatio ni div ine all
'
e rimusmagnitudinem imp le ri p on
°
e illamproba te snon v e rbismu
3 31C I N I S
cm adra c°
a'
zM’
oi‘
n u , OC 69 MQ men, n’
a?; iv 79mmum m S oov 368 Arya , €34…
-u‘ à ‘qnu 74 9 d
’
z oum fra e î7rovroc,
44
mv li! è' wmv ro d‘la:d s c amîvmnepa,i; m 35 dexnc Qumv, ai; trav J‘mos'
a e ov'ra
'N o n s ì7 mve excm3'mn
’
; « ov xaxxovfrs am: . M
).Q «5c imfra nou s fra an a îya e e7mq axug ,.w yoc
'N ; ìyxe c7ma «ray aw poa r: do’
p m(D&a eomGya eflm tro ammiv a
'
@S a gmq oi ,n e v 67 »mSm e romzv J om<pS aze cv c a puaz «pamv îw a ve exe a à a c
w 52m’
ec Quam J‘n fm J&J‘oymva a u
’
w occ 7n qt
zama 7n e :oJ‘ov dw a e a à Àmmw v a òv nv èu mw ,
—E îAu&n m w e w rnv au g amr vrqìgw w : c un n
03m J‘m rmmg ( ai; oìov7a c)a
’
v xmg « a v ra» 7t a
mwrec. na éx. n’
; aifron'
wma'
nv 7 5 a’
va enau aimpcw
qamv , Myowre ; 67 : w a v J‘uvan ov fra; S er,» oîJ
‘amv ya e _
d z oum mm: èn im w a w d mmm 8’
J" €711vmdà
‘ca vonrw v . 04 q J
“:m: 57 1 3w a…m4 35 7690. 6S toc,
iam igm S co; J‘uvamvoc un civmS tat,” sì yang a ia…
'n 394 835 it: : 3104 . ìvru J‘s « :S -
nau , 511 umwa vme a cpumv S e o; e
’
63Àw m, à‘ca g eAAomà a fra Mg
70mvov ' 611e imv 7me a cpua:v fl ; cmv :mmmMya xa :
hm; Myomv 6118’
B8M74 : fm amen <pua w 6 S e a; u’
fi
a u ai7ro z ama ; é «re oraz a’
À on yw omva ° 39v a nan a
Aoyov S w na BuAnmvmh a yw omvr1,,qîvaz
'
yxma c 5 69w ;u
’
vm u n 7memQumv s’
v me a (buo n ora. 7rgmw omm67 m« a S u: xqìv w a ga à
‘oîa iv, n
’
J*oxow raz w mmnem
3024 . n’
Xen BeB:a ammg o'
vop a am° Èeamv, 611m'
c
w e e g frm' xow ow ee aw voxmvnv @ uaw wm u'
7n g 7 nv 450mv ci w e nn : 67n9rmaînmmgv %
>w w
um
CONTRA CELSUM, LIB. v . 4 5
tum fe d e tiamargmne ntis. N e qu e e nimc lamno
bis e i} , e tfi cae lum te rra tranfitura fim, u t omnia qu a: in e is funt , v e rba tame n qu e de fing u lis
pro tu lit is, qu i in principio Ve rbume rat: ap udDe umDe us V e rbum, non p ra te ritura e fl
'
e ; qu ip p e qua:
e rg a illumfunt , u t parte s e rg a to tum, u'
t fp e c ie s
e rg a g e nus; ne qu e cun&amur fidemhab e re dic e ntiGw lumÒ
'
te rra tranfih nt , v e rba autemma non p ru te ri
hw t.
23. No s ig iturno n dìcimus corrup tumco rpust edire ad priifinamnaturam,
u t ne qu e co rmp tumtritici g ranumde nuo fie ri g ranumtritic i : fe d qu emadmo dume g rano tritici fp ica e xo ritur; fic infitame fi
'
e
c orp o ri v imquamdam, qua: no n commp itur qùafit , u t corp us in inco rrup tione furg at. Sto icommv e ro ha c 0p inio e fi, co rpus c umino co rru p tumad
priltinamre dire naturam; cosqu e illo s de duxit fuaratio re s p o ft co nv e rlìo nemp lane funile sre v e rraras, e andemqu e illamprio rem, qu e difl
'
o lu ta e fi,
rurfus c omp ag emfare : idqu e ne c e fl'
ariis ratio nibus
e Diale t’cica p e ritis appro bare fibi v ide ntur. N e qu e
e tiam ad abfurdifiìmumillud pra:fidiumc o nfug imus,mmia eflè De o pq/Î zbilia . Se imas e nimillud omm
'
n no n
comp le &i e a , quae fie ri p offe re p ug nat co g itafi.
Dicimus e tiamD e umturp ia no n p ofl‘
e ; alio qu iDe us
p ofl'
e t non eflfe De us . Namfi quid turp e De usfa
cit, Daus no n e fi. Quod autemp o nit De umno n
v e ne qu e funt co ntra naturam, difiing u e ndum e fi.
Ve rbis illis fiquismalitiamde fig nat , ne g amus no s
De umv e lle qu e co ntra naturamfunt , quae malafimt, qua ratio ni funti c o ntraria : fin au temqu icquidconfilio De i v oluntate fit , id ne c efl
'
ario c o nfite n
dume fi no n fie gi co ntra naturam, quae cumqu e De usfacit , haec lic e t incre dibifia fim: au t quìbusdamincre dibilia v ide antur no n funt tame n c o ntra natu
m Quo d fi v e rba urg e re op orte t , dic em\\s g w aAum
CONTRA CELSUM , LIB. V.
dm e fl‘
e fuprn naturam, prout hanc v o c emp le riqu eìnte l lig unt , quae De us cflic e re p oflìt : u t cumhomi
fupra naturamhumanam e fl’e re ns p articìp em
flcit me lio risdiv iniorisqu e natura , cumqu e ita co nfe ryat , quamdiu is qu i co nfe rv atur, p e r e a qu e
facit , ita fe v e lle p ro bat.24 . Jamcumco nc e flè rimusDe umnihil v e lle in
de co rumfibi u tp o te quo div ina fun natura tolle retu: , non g rav abimur fate ri , fiquìd turp e homomafu: p rav itate v o lue rit , De umid fac e re non p oa
'
c .
Ne c v e ro no s, qu i v e ritatis amo re Ce lfiplac ita p e rp e ndimus, ita co nte nfio fe e jus dié
'
tis re p ugnabimus,nt illi non :fl
'
e ntìamur afl'
e re nti De umne c v itio fo
rumde fide rio rumne c ino rdinatarumlibidinum fe d
re &z juflzaequ e natura: De ume fi'
e qu ip p e qu i omniab o ne fii fo us e fi: principium. Fatemur qu o qu eDe um p ofl
'
e v itamanima larg iti femp ite rnam, ne c
fo lan p ofi'
e , fe d e tiamre ipfa larg iti. Atqu e e x hisqua: fun!: ha&emus, inte llig e re lic e t no bis mole ftumno n e ffe id quod Ce lfus o bjicit e x He rac lito ,
w e l ficrcoribfl: qflè w iliom: quanquam“
hac de
xc dic e re quis p o te ft v ilia qu ideme fl'
e Ite rcora , no n
mtem humanum cadav e r quod anima inc o lu it,pre fe e fi fu e rit i
‘tudiofa v irtu tis. Ho c e nim
c qu io re s le g e sdanari fe pu ltur: v o lant , idqu e bo no .
rifico ritu qui tumadhib e ri fo le t : ne v ide lic e t humanumco rp us, u t cae te ra b e itiarum, projicie nte s, ani.mame co rpo re e g re fl
‘
amquantumin no bis e tt afiicia,nus co ntume lia. Sit ig iturabfurdumimmo rtalitatem: De o dari g rano tritici , aut re i quae feminatur incorru p tio ne ; fe d fp icame x g rano natamfe u id quodfing it in incomp tio ne , immortal e fie ri no n e nz ab,
fi1rdum. B e niqu e , fi Ce lfumandias, De us ipfe re .
ma omniumratio e ft ; fe d e x no bis, e jus e fi filius;de qu o p hilof0phante sdicimus: In princip io e rat P Er,h a:. Vi rbm e n t ap udDa m(D
'
Deme rat Ve rbum.
0 R I G E N I S
.\a w « S'
i…, :?v oùo;1 vra gM oyov 1511 7 49’
învì\
)W 30: î; n S e o;
o_uu J
*o w 1» 32m; 18 KW 8 MEN , a
'
1cog ix…n n laJ
‘cmmv é v €910; ìJ
‘m ymop mou xmxa.1a fo
M X…” n u nc S e,.mm, xa : od>my 311W » 7114um$ena
*
xa a v 07 mc J‘n, 7rw re .ov J
“
4N,A.nmsc, 5 pzomn fm; a'
À À on; a’
vS e ammg J e wmvf 611h am1a 7 mrgmz 67 mmvra1
"m’
v w pauna n a nan a. vn
t . Jom J“ xmaup <bcea g a’
u ovovm0d ngrvovv fiÀS e v &À À on; W a»; vamaa nu J
‘s: cpum
1'M 10 È; xow ov xexue wmm a
’
M a xm611, nkch e ; .v a men vm rie pox; dm aiÀ À oo; îvrovr1mg ww …mm xmxa1a 11m; ì7n xew rcna g J \a Ànpemm 14 01,umJ‘mmc7m. na J
“v fra. 7ra.e exa q o:g 5980 ; dv w enn
vron o vra u1p J‘ew u e vaz , 67m imm; 4):o 7ra ga À un
\
31 60… dm: 113 a’
e pax; w m. 107 mu; moy.mumi îiv J» 5 KoÀ ao; ìu4>mm 514 of7raMau Aîyuw mtIaJ
‘a co: 651901 53 o Èycvov1o ÌJ
‘mv , um vana; S w m» ,v a1a g mq:; eh à am m ha un ìvramAafiwmv 134 ; i:xe qu e :mc 13 XMax Ming , CPM : xa : a vu 4>:-e e w ‘l
‘d
9m19mOenaxw uv Su ono:; 105; W en; €9vcm1az îà‘mmen
aram z an Bm0wn gc v «ma ì»119674 17 5@: 18 aun <boemIaJ‘mmg 7n emrm1
'
a 7 m1g14 a irca v a îw w omvo; 511ura; Exa ;mmms; oi M xovf e ; îrrom au siva : rn; yu: v an
vou 09n smvm, autmw 7cg 101; vou o917mg 391110 ìanmi v J
‘Mw 611m m Iaà
‘mw v 74w ea v , ma 10 éw’
ankù;€910; îw ow n ua 114 «ma; J<p
’
a'
v‘
4>'
aîv oi Ixà‘… vo
amn sv1m aw en avrm Mw o‘e t 51501104 1.
KmXen, (Dna , 18 ; vous; «mem, u ommflo1: imrav vîÀ 8tv «iM on; c
'
c vomaw w 611fu @ uÀ aw au v
va 3; mmxe zw ewmvw «’
M a xa : 611 aio; tino; mmeun u: 7n; a
’
e7ac «’
M a W on; îa amvm; vmu n.mvn,z a ra 11m; ìa meqma g J
‘mÀ numm ra u1nxa : Jmxwm: aîmng n ìa :Aa à omvoc KeÀ aoc aîv e îmm a IuJ
‘amv mv rey x4902\q me : w w w …11» 14
c a p a n em €0 4 :q m 1818 ;mg :Aq ufimu Asya",
CONTRA CELSUM, LIB. V.
cumait: pre dare cumfugah'
: ag itur, r!
g u ntu r e a ration e qu e te atibm :'
Ru p lace t. Ac v idénu no n
, quantumin e e Judz umv e lit in fanw u
le gmn o bfe rv atione p e rfe v e rare , quafi imp iumfu turumfi ah illis abfc e de re t. Ait e nim: N e : fa : efidiffol1:e re qua p ro fu i: quz qu e loci : j…mtum06 ìnitio infiitu»ta fun t. Hic illum e a
'demqu e cumi l lo fe ntîe nte s iate rro g av e rirn lube ns: e cquis ille fuit , qui te rra p at
te s ab initio alias aliisdiltrìbu e rit infp e &01ibus Ec
qu is ] uda o rumre g io nem Judae o s ipfo s òommifit illi v e l il lis Pre fidibus qu i illamfo ttiti fau t? An ] upì&te r, u t lo qu i ame t Ce lfu s, ] udmo rumg e ntemre g io
nemqu .e cuidam au t qu ibusdamcre didit, v o lu itqu.
u t , cu i o bting e re t , is tal e s ] udae is l e g e s imp o ne re t ?An id fafiume fi: prae te r j o v is v o luntatem Utrumv is re fp o nde at , v ide s ang uitias e fl
‘
e . N ifi au temab
uno qu0p iamparte s teme Praefidibusdifiribu tmfu erint : e rg o fing u li qu iqu e fortu ito fine fup e rio rî:
nuta te rrampartiti (unt : quo d abfurdifiìmume fi:
fammi De i pro v ide ntìamto llit.
07. Qui v e ro p arte s te rra: in quasdampraefe &mras div ifmab illisPr4 fidibus adminiftre ntur, e Xp lic e t
qu i v o lu e rit. Do c e at idemille quomodo fing u lo rufllre &e fe re s hab e ant , cume x il lo rurn Praafidumv o .
luntate re g unfiur: nu e xempl i cauta Scytharuml e g e sre tta: fiu t , qua patre s inte rficìp e rmittunt : nu Pe rfaarum, quae matre s filiis nab e re , filius p atribusduci
uxo re s non pro hibe nt. S e d qu id opu s e l’cme , co l
l e &is e fcrip to ribus v ariarumg e ntiumle g ibus, inqu ire re numre &e fe rv e ntur le g e s, quas illi; Prafidi
bus fe t t e libitume fi? Ce lfus nobis dicat quomodone fariumfit v io lare patrias l e g e s qua me tre s filia:
duci 1ìnunt ; qua: b e atame ffe mo rtemfuade nt , cumfinfp e ndio acce rfitur; quae purg ati aflìrmant e o s qu ife in ig neminjiciunt co nfumtiqu e e x hac v ita e xe unt:itemcu: ne fas fit v io lare l e g e : v e l Tauromm qu e
D a
CONTRA CELSUM, L IB. v . 4 5
m fe d e tiam arg ume ntis. N e qu e e nimclamno
1 e i} , e tfi coe lum te rra tranfitura fim, u t omia qu a: in e is funt , v e rba tame n qu e de fing u lis'
o tu lit is, qu i in princ ip io Ve rbume rat ap udDe umle ns Ve rbum, no n p ra te ritura e ffe ; qu ipp e qua°
g a illumfunt , u t p arte s e rg a totum, u'
t fp e c ie s°
g 11g e nus; ne qu e cun&amur fidemhab e re dic e nti11111110
’
te rmtranfiùuflt 1111611 autem11111111111p r4 te ri
23. No s ig iturno n dicimus corrum corp usreire ad prìftinamnaturam,
u t ne qu e co rrup tumtrici g ranumde nno fie ri g ranumtritici : fe d qu emad1odume g rano tritici fp ica e xo ritur; fic infitame fl
‘
e
nrp o ri v imquamdam, qu a no n comunp ìtur qùat,u t c o rpus in incorrup tionc furg at. Sto ico rum
e ro ha c Op inio e fi, corpus omnino corrup tumad
tìfiinamre dire naturam; co squ e illos de duxit fua
1tìO re s p o ft co nv e rfio nemplane fimìle sre v e rfu11, e audemqu e illamprio re rn , qua: difl
‘
o lu ta e fi,
ltm c omp ag emfare : idqu e ne c e fl'
ariis ratio nibus
Dial e tìica p e ritis appro bare fibi v ide ntur. N e qu e
iamad abfurdiflîmumillud prae fidiumc onfug imus,mia wj è De o pq/Î zbilia . Sc imus e nimillud omnia no n>mp l e &i e a , qu ae fie ri p ofi
'
e re p u g nat co g itati.ic imus e tiamDe umturpin no n p ofl
'
e ; alio qu iDe us
.
'
1flè t no n e ffe De us. Namfi quid turp e De usfat , De u s no n e fi. Quod autemp o nit De umno n
all e qua fun; c o ntra naturam, difting u e ndume fi.
’
e rbis illis quismalitiamde fig nat , ne g amus no s
le um v e lle qu e contra naturamfunt , quae malamt, qu e ratio ni funt c o ntraria : fin au temqu icqu id:1nfilio Dc i v oluntate fit , id ne c e fi
‘
ario c o nflue numc it no n fie 1yi contra naturam, quae cumqu e D e us1bit , h ae c lic e t incre dibilia fiu t au t qu ibusdaminre dibilia v ide antur, no n funt tume n co ntra natu
4 . Quo d fi v e rba urg e re op orte t dic emusqu a .
Aum
, CÒ NTRA CELSUM , LIB. V.
0111e fl'
e fuprn riaturam, prou t hanc v o c emp l e riqu ente llig unt , quae De us e flìc:e re p oflìt : u t cumhomi.
fup ra naturamhumanam e fl‘
e re ns, p articìp emncit me lio ris div iniorìsqu e naturae , cumqu e ita co n::yat , quamdiu is qui co nfe rv at
'
ur, p e r e a quamit , ita fe v e lle pro bat.
24 . Jamcumco nc e fi'
e rimusDe umnihil v e ll e mmo rumfibi u tp o te quo divina fun natura to ll e reur, no n grav abimur fate ri , fiqu id turp e homo pro1: p rqv itate v o lu e rit
,De umid fac e re no n pon
‘
e .
le c v e ro no s, qu i v e ritatis amo re Ce lfi placita p e re ndimus ita conte ntio fe e jus dié
'
tis re p ugn1bimus,t illi no n afl
'
e ntiamur affe re nti De umne c v itiofo
amde fide rio rumne c ino rdinataruin libidinum fe d
juflzaequ e natura: De ume fl'
e qu ip p e qu i omnisone fti fou s e fi: princip ium. Fatemur qu o qu eDe um p ofl
'
e v itamanima: larg iti femp ite rnam, ne c
1lump ofl'
e , fe d e tiamre ipfa larg iti. Atqu e e x hisna: di&a funt hatte nus, inte llig e re lic e t no bis mo:finmno n e fl
'
e id quod Ce lfus o bjicit e x He raè lito ,14011111: 111fi111011
'
11111 eflè v iliom quanquam‘
hac de
dic e re quis p o te ft v ilia quideme fl'
e fie rco ra , no n
ntemhumanum cadav e r quod anima inc o lu it,ra fe rtim fi fu e rit fiudio fa v irtu tis. Ho c e nimq u ie re s l e g e s danari fe pu ltura v o lant , idqu e hano .
fico ritu qui tumadhib e ri fo le t : ne v ide lic e t humaumc o rpus u t cae te ra b e ltiarum, projic icnte s, ani10me co rpore e g refl
'
amquantumin no bis e fi: aflìcim;msc o ntume lia. Sit ig iturabfurdumimmo rtalitatemDe o dari g rano tritici , au t re i quae feminatur inarrap tio ne ; fe d fp icame x grano natamfe u id quo d11g it in inco rruflio ne , immo rtal e fie ri non e fi: abunrdum. B e niqu e , fi Ce lfumaudias, De us ipfe t e
ma omniumratio e ft; fe d e x no bis, e jus citfilius;0. quo p hilo f0phante sdicimus: In princip io e rat Ve n1111, (D
’
7 4 61111: 1111ap ud 17111111 65 D1111 1101 V115 11111.
O R I G E N I S
JJ‘u oùos1 w a eaAoyov tin 7M Q
'
îw ì*. è 'fl U:"6 3905m m ‘t e K5À as MEN , i ran; ixu
_N\u n u n 159 -910; U
‘… 7 6\9M65 01= xa : no w : to
S u ma , mg*u n a; cv a
'
cpmv în vuo 7114
um S ena'
xe ta v ow omv J‘n, 7ra.rem J“sì ,
è … , 5uom:mc &AÀ o:g j vS e w 7rmg J e amv.
’ 611—a ara rem o7rma w ow a v w )wxa c nxo*mvn
mc . J‘om J
"adm» nau au
,u4>e ga g ;u ovov xm0d u
ìn mn n’
ÀS e v a’
À Àmg a’
À À w g voumm xmJ e : cpuAar.«m i; xow ov xeno gwmva aìÀÀmxa : fm, «5; ci….
v a men *rnc vm aie)cng dAÀ a. aiÀAmg ìvrovrra u; vm…p om, xmxw ra ma ; ìmxemre ua ; JmAnpcmva : mw ,u t J
‘mmu7m. xm«Fu tra 7149 exas*
ocg dv w em.
l
« on ofmw rp J
‘e w u e va 67 ma mm; q>o v 7ra e a ìw e o
\
l
à -éx 6mov u'
:mvm52a'
eXn; u ra. «07:0u4; vmw aww n.î
ìy « w on; J‘n KsAao; ìn4>mm, 611 of7raAau Aiyw rn o:
IaJ‘auo: q eov 53m; îyw on o ìJ
‘m um vana; S w m»,
u w e ; w eg :q em xa : imp mîmzva.À aflw uw vm; ixxuy em; fra KoÀ as )
(
tsEu g ; (Dna : xa : a u u 4> :gu v 1‘8 1
'
0M;
w a ren Oenaxw u v mom; fran;W on; €9vemm îà‘m7rzgn
w am xa : @mBun ec v wm ic e7mme : aun <boe tttIuJ‘mmg 7re emmv d a vrw rgma irmv a ivw aomvo ; 541v s; ìxa <;m vma; oi Auxe rre ; îrrom au u
’
va : rm; yu: rmvou ofln smva v, aurmav
'
h ; ro:; vono9u7mg ÈOtw o . îonmi v «?Mav 67 : nu mw Iaà
‘mw vcxw ea v , xau w o €r&r
'
a dm:39m îra *
ow n ua vn ; n'
amg , uc1>’
a‘n’
p cp'
ah ai Ixà‘am vo
no: aw e g'
yam'
o; n’
aw en aw m Mw a&4 ìr eflnaa v.KmXen, (bun , re :; vom; « neu v, p omm@av : im
m rîÀ9w «iM on; d c wonn a : xm61: f u @ uÀ a am»«'
a. i; ammxe :w ewmvv «’
M a z a.: òfl sixog , vm u c
gnvuc‘yng de j a; «
'
M a. W on; Èa ara vm; mw nmm,
umz a ra wmìa mgqma ; J‘mÀ numm ra w » na.: Jm
xurm u'
3"
; aimre g u îamAa$ omvoc KeAaoc aîv simu v a. IaJ
‘cu a n vw «rg»mOaÀmgo me : rw a w m rra w 7 4
c a p amm immngnxmw n ;mg:M pfiumAsyma
CONTRA CELSUM, LIB. V. 3!
,p le &itur, cumait: pmclare cumfing uli: ag itur, n
g un tu r cc ra tion e qua e te atibm :'
flu p lace t. Ac v ideun no n
, qu antumin e e Judz umv e lit in fa…le g umo bfe rv atione p e rfe v e rare , quafi imp iumfu turumfi ah illis abfc e de re t. Ai: e nim: N e c fa : efidiffolmre qua p ro fu i: quaqu e loci : tumab initio inflitu»ta fun t. Hic illum e ademqu e cumi l lo fe ntie nte s iate rro g av e rimlub e ns: e cquis ille fu it , qui te rra p ar
te s ab initio alias aliisdiltrìbu e rit infp e &0ribus? Ec
qu is ] uda o rumre g io nem ] udae o s ipfo s òomrùifit illi v e l illis Pre fidibus qu i illumfo ttiti funt ? An Jupite r, u t lo qu i ame t Ce lfus, Judazo rumg e ntemre g ionemqu e cu idam au t qu ibusdamcre didit , v o lu itqu.
u t , cu i o bting e re t , is tal e s ] ud:e ìs l e g e s imp o ne re t ?An id fa&ume ft prae te r j o v is v o luntatem Utrumv is re fp o nde at , fi de s ang ufiias e fl
'
e . N ifi au temab
uno qu0p iamparte s te rre Pra fidibusdifiribu tae fu e
rìnt : e rg o fing u li qu iqu e fortu ito fine fup e rio rî:
numte rrampartiti funt: quod abfurdiflìmum e fi:
rummi De i pro v ide ntìamto llit.
Qui v e ro p arte s te rra in quasdarn praefe &mras div ifaa ab il lisPmfidibus adminiftre ntur, e Xp lic e t
qu i v o lu e rit. Doc e nt idemi lle quomodo fing u lo ruth
re &e fe re s hab e ant , cume x il lo rumPrze fidumv o
luntate re g unùur: nu e xempl i caufa Scytharuml e g e sre tta: fint qua p atre s inte rfic i p e rmittunt : nu Pe rfarum, qu ae matre s filiis nub e re , filias p atribusduci
uxo re s non pro hibe nt. S e d qu id opu s e l’:me , co l
l e &is e (trip to ribus v ariarumge ntiuml e g ibus, inqu ire re numre &e fe rv e ntur le g e s, qu as illi_s Prwfidi
bus fe t t e libitumafi? Ce lfus nobis dicat quomodone fariumfit v io lare patrias l e g e s qua me tre s filia:duci iìnunt ; qu e b e atame ffe mo rtemfuade nt , cumfinfp e ndio acc e rfitur; qua p urg ari aflìrmant e o s qu ife in ig neminjiciunt co nfurntiqu e e x hac v ita e xe unt:itemcu: ne fas fit v io lare l e g e sv e l Tauromm qua:
D 2
5 2 O R I G E N I S
w w ; fix 6mov w ae aìwm vous; fra; me’ eì7rM , w a ga
Ta ugot; vu e : rs ìe g emfrac Ecm; 7re omyu$m'rn Agu mJ t '
7memAtflua v w m'me : rra na rraS um fm « mz vrq
Ke ovqo . WM dmoM3u c g i XiAaw ro u n 6mov eìvmIa
Jîmm; 7ra ea À um vom; 7ramg uaug , fra; 7re g : « a unJ‘m
a'
M ov ‘ma. a e ,6mS caw w a e az‘rov fra n 6À w v Jnmaqyov .
xmigmmarr a u’
wov Qua e :fra 60m, «WW «rmS w e »: w
n uma S n ov 60myang vme az 'rot‘smv aw,8mxe oxoìe c
M v , nu ìa9'mv fl ffm 7ra e «M on; 7rg omwvam:m '
xm60101ìreemc tro « Bw frov u oaxov
'
na 7me &NW; rav
v e uyov vomfe w 810v. 16m 6a ura; 6014 un 7: 0:m,
ai; w gocfragd
\e ‘l
'
8 ; vous;° immJ‘c mc 7reo; 641984
6me sq ; vraw a v &rawmz vov
AAA’
dm; 67 : «puma: vre o; wm a amor u’m rav
ra. vrw rem cv w ofla umunJ‘azuw ; a vomov ir u
mv um ra ìre em s n e e" w a i…fl mv”
w av yamà ma
a’
voavov «'
n u armed. «Pc u m, un u’
va c a'
vomov, 6d'4 9:w m fm wmem vmmv îJ \a…« Bn, c d. É svmea « o:;
îva wrw ; mux; 7re on roMpmw xa ra v a ra : ma u«t a J‘s oem u n vro ì…pw mmvmg: frs J
‘nma u n
56 18 m òg'
tBfid ; 7 4 94 70…8 J‘me&gau e vnc éJ‘t quan
wm:J‘mv txsa'
nc na e w eBa ; civmxa e a x'r &Ca 7 8 ;cm zum vrae a w ov7a c. ume s
'
v n w aZèna , xm6a'tofrnc xm J‘mmoaumrra w r e o;
fn a?; 'ro a u'
fro
siva : 6cmmc a’
vomov *#a v a.; Jmcpogsg axw m; w« 8 ; vou s; 694 , a
’
un xm aw <peaauvnmv 7190; n a’
z o
À &Sw g i gm, xm n a’
vJ‘e emz xa : n
‘<pemmmg , nau sm
; npm, umcu'
Mmma e w m‘(61! €60 civ tina
’
v ow aw cqov .
dw À vn e ovmv é v xm xow o*n e ov ì; umvotg 7re o; w a ; KMìmmva ; Mi a ; a u
’*ra e xn
vm eìenmm° Sw e : J‘e mm
g°o;mv xmmw ìfw ac w w re e w v
fma c €wrsuEe £ w fra 11
«ne., 6Arya mw Ba S w e e a w w a gnw‘w tumn ;
iz8m a . îpamu 'ma u uq nmv um dr oppwre v Smguzy, 7n e :
fra a'
ec m’À À 4 u’
Mmg 27m7r'rm; n…òmXw em 7w v im yug
‘xa : ffm xm ymmv airc
w w"
CONTRA C ELSUM , LIB. v
Diana: jub e nt hofmte s immo lati ; v e l _quo rumdaminLybia p 0p u lorum,
apu d qu o s lib e ri Saturno ma&antur. Cae te rume Ce lfife nte ntia c o nfe que ns e tt , Judae o s no n fine crimine v io laturo s efl
‘
e patriae l e g e s,qua v e tant aliuma re r umomniumco ndito re De umado rat i. Co nfe qu e ns e fi e tiamp ie tatemno n [
‘
na na
tura , fe d c o nfe nfu o pinio ne div inarn e ffe v irtu
tem. Apud quo sdame nimp iume fi co lare cro co diInm, dumid qu od ab aliis c o litur, mandu cant ; apudalias v e ro cu ltus v itu li p ìe tati du citur; rurfus aliipiume ffe judicar;t hircum in De os re fe rre : ita nu
idemh omo , qu i pins e fi‘
e t e x qu ibusdam_l e g ibus, e x
alus imp ius e ffe p ofi'
e t : qu o quidem nihil abfur
dins,
28. Dìxe rint fortafl'
e p iumefl'
e qui p atria infiit11ta fe qu itur; minime v e ro imp ium, qu i aliorumnon
obfe rv at inititu ta : rurfus no n e fl'
e imp ium,lic e t
apud quo sdamimp ius hab e atur, qu i patria fe rv ansinfiitu ta impu g nat e p u lando abfumit e a , qu a: p opuli aliis adfiri&i le g ibus co lunt. Hae c au temv ide
an no nmu ltamde t fio , fan&o , p io p e rturbatio
nemindu cant. Sic e nimno n difting u iturp ie tas ne n
pr0primn naturamhab e t , ne c qu idqu amaliud quo
pics illo sjudicare p ofiìs, quìp ìe tate rn fe &antur. Ita
qu e fi p ie tas, fané'
titas juftitia (unt e x carumt e
rumnume ro , quae tal e s no n funt nificomp arate ; u tre sp ia fit au t imp ia , prou t cumdiv e rfis l e g ibuscomparabur; còg ita nu no n idemde temp e rantìa de fo r
titudin e , de prude ntia , de fcie ntia de aliis v irtu
tibus dic e re lic e at : qua tame n fe nte ntia nihil abfur
dins. Atqu e ha c a no b is haò‘
te nus di&a fufiìc e re
pofi'
e nt iis, qu ibus fatis cfl‘
e t contra Ce lfumafi‘
e rre
id quod fimp licius e tt v u lg arius; qu o niamv e ro .
putamus ho c fcrip tumin qu o rumdam, qu i re s altius
fmtantur, manus p e rv e nturum e ffe ; ag e panca e xre conditio ribusprofe rta te ntemus. Re se fi:abfimîa&
D 3
5 4 O R I G E N I S
WW : SU”J‘mux : M ago! WGEGWÙ
'
ÙP "
Aoyov .
Aoc J‘n uo: vra eu nzonm ww w 6 Ku7uro; me : w ;
à avmnam; v a v 67n yu; u u ;mw re em À oya w ipa r
fl70: mv 7rw ; z a.: DÌ EÀAnmmÎs' oe ta e îaw yw a w u c
vow fommv S ta » 'me : wn; Armut; 7re o; W nìiu;imm,m vroman vra e az v ou; 7rom
'
Ta u; 'ma ; v a» M
yommv S om 6u oÀ oym nm; v ar a; oinu w e e g ; a u’fratc.
xmn'
Ba efiv e nm69-
ogm, na ;u a ìus-
a. tì Aìym :w ,
c omun .'ma. ìw pmm 7n e :
*rume w u a vm*a
,
Aî‘yu7rfra
…amvw v vo;umv Aeysaa' 67 : n
°
n ua. rmE a ì'
v
'
A&
M 4 u’
rn Exe : nau*rnv An am Aìyu 7rnm oi Ao
ymg w e n: 65 n rouaw ra a my é :: oìJ‘a J
"
a'
na Ia
J’am: w u w a e a À a ufla vovn g , xm xa emv ad1*m,
'rg7re oc
vw a 6mnu na@ a’
ÀM me :mv 'mv €20 7 8 S u a A0
7 8 À syomvm a'
;fraw 'ra aîÀ t; im 'l
’
8 w a eow o; . -QazmvJ’ 6r4 6 w
'
fiu ac 7rea@nrngfra 818 na 7wma; S ce a vrm
afin s'
ìq n, iv 7 9 re Aw n e omw a qîJ‘n 6xn -9w &
vn c umq:au a ra w im yu; w omw ra An a r 641«"una
e e v 6 u'
du: og m'c J‘na7 me e v m'
a; AJ‘a u , is
-
na'
w
i3v zwm a'
e :9u ov 4677 :v 8 18 na Èymv$nme u; zw ew M oc nuke Immfl, a
'
xomau az xAne ovoma c 4 618 Ia gaM .
fra. J‘s 7:t
frm; J‘mvw nam; frm î$ va w, 64 67 0; Mamma:; iv 'rcp ìmyeye aza q a B:fl)uqo I
‘ma ; iv-
oem; e ecmy Omm s'
m:g ,
w,
n’
vmmm6 ‘)m7;a
Aog jv ,umam» ma 7ram xa : eymro e go mmma ura ; a vro
:ivw roÀ w n «fem7"l iv w 2w a a g xa : xa v qoxnau.1
iam. am: ma’
6Arya. xa n ,6mQnm :w e :oc ì? e w'ruv
7:0Am nau «rav 7rueyav 6v cjxo6opmmv 05 v ia: rm dv99avmw
° m: u’m nue toc, :
'
J‘s ycvor; É! xmxaM ; iv w a v
vm, zmraro fiegcm'
o 7: 0m04 4 , zm vw e’
x. ìxÀmlmai7r'
m m wm o o em dv ìvn Sw v7m 7romv J‘w n w
m uflom: w ua iamvm 7Aa ac q v ::m ivamM a
'CONTRA C E LSUM , LIB. V. 5 5“
fcrutatu diflìc îlis: Ag itur e nimde difiributione , quate rra parte s ah initio alia aliis infp e &0ribus e re dita
funt. S e d pre fe rtimdemo nftremus, quoad e jus fie
ri p o te rit, no l‘tmmdo&rinamu s immuneme fl
‘
e ah
fardis, qua fup ra memo rata (unt.29. Ac mih i qu idemv ide tur Ce lfus no n re &e
qu ibusdam acc e p ifl'
e o ccu ltio re s hujufc e diftribu tionis ratio ne s, quas tame n aliquo mo do attig it Gra c enica hifio ria. In e a e nimii qu i p ro dnshab e bantur
re cum inv ic em co ne e rtafl‘
e l e g untur de Attica :apud p o è tas qu idame x il lis diis qu aedamlo ca fibìmag isarride re co rdiqu e e ffe co nfite ntur. Qu ibu s qua:damfimilia v ide nturin Barbaro rummaxime qu e E gyptiorumhifio ria de ] Eg yp ti in p ro v incias div ifio ne .
Illic e nimle g iturSa’
1'
n fo rtito o btig ifl'
e Mine rv a , qua:
e tiamAttica pro v inciamp oflide t. Et E gyp ti0rutt:
fap ie nte s innumemid g e nusnarrant : ne c fe io nu no n
e tiamJude o s e o rumqu e re g io nem in hac div ifio ne
c ompre h e ndant. Ve rumde h is fatis au&o ritatum,
qu e div ina do €trina no n nituntur. N o s v e ro dicimusMo yfe n p ro p he tamDe i finc emmqu e e jus cu lto remde illa p artiumte rm div ifio ne lo cumm e ffe in De u
te ro nomii Cantico : Q uando inquìt , div ide bat altiffimu : g ente : , quando [e pambatfilio: Adam conflitu it te rmino: p op ulorum[e czmdumnume rumAng e larumDe i . E t
faflu : efi pan Domini popu lu : eju: j acob; fu nicular hdreditati: eju : Ifrae l . De e adem i l la g e ntiumdiftributione Mo yfe s in libro , qu i infe ribiturGe ne fis, ha c
qual‘
: hilto ric e narrat : B rat :miw j ì te rra labiumamm0
'
una mx omnibur. Cumqu e prqfici/ìe re ntur de Orie nte inv e ne runt campu »: in te rra S e nnaar habitaw crunt
in co. Et pau lo p a tì: Defie ndit , inqu it , Domina : utv ide re t civ ita te »: turrim quamadij x
'
caw e rantfilii hominum, Ò
‘dixit Domzmu: Ecce u nu : efipop u lu: Ò'
unumlabium omn ibu : cazp e runtqu e hoc face re n e c dcfiflmtcog itationibu : fu i: dome e a: op e re comple ant , v enite 636.
D'
4 tw :
5 6 O R I'
G E N I S
a’msaw a‘n ìxa g- cc «rn: «pm»: ‘T8 w Ma:av n.611: u :
am:e e v 4 6mc :w g:oc 6x9:9:v’
:7r: «ro vre omwro: vw angmna : ì#a w am o:
’
o ou ouvn c rn: 7roÀ m z a.: wav
7rugyov . J :a v aro înÀna9m« o 6:0u a67 : :x:: xve :oc 6 810;
fra: x::ìmmum; rn; w ; ,
xdx=:S w a.u'
w g w e :og 6 :r : vre oaamo: 71ma
'
n;rrng y»; m è: *tu ì7r:y:yea ummJ‘: 20Aou dn o; v o
Q:q: 7: :g : ran; a o:p:a g m: rm: u ma: am: a uykuan w n
6 7:7 :vn7a : 6a mg :m:oc im n u;m,
W a u rz me : aap :a g :îa m, a w n xa : ì: 6u ovo:q:
n e w : 69m: a uyku3:w m ’
:y mw o: J‘:xa :ov xa : 6010…E:: mu
’
rav a’
p zmv nov &:cp , wvr:xva a vrAa ?xvo
:c
:’
a pa:e ov é:puAaE: . vraÀ vc J” 6 Mya; z a : nuq u e ; 6 7r:g:
v arw v w uig u ofc»: v o , p w; ne :ov Ba aM:w c xpw rrm xa.
À o:°
:’
va: u nrraz; w xw a.c Jz od ; 6 7t :e : i::
n:: e vaw u w mamc c ame: É:J‘uon:vmAo yo;
p uò’
: fra a'
ym fra:: o:’
m a gn a:
r a ga:34Mm7mXo:eou; da :B:g yang : o :muro: , w e a
J‘oà
'mv me ::pcov ra w u 7roppnrw v«r:: S w c apua:Ao
y:a w° me : a
’
; x::Àw c 7 :794 7r74 : xa xor:7cvov
c oma a w u w r: nan zwanme rm; . deus: *mxzxe uu u ::w c :
'
c oen g : e ovrq::Îenne va xw ra: v o: amg Îq oe :a g mz e a <rna u : w e o7rov :
’
v’
06
:muro :; :7t :£ g yma v'
Tm: r:: xa ro: v or o:
No e :fimmv rom» w w w :; o:’
a a. J“:M w
e go S G:; xe u îu vo: na:: 6aovy: a uu p cov
'
ar: vre oc aiMnÀ ac,
n ga à a aa : r:: 394. J‘:aA:z rqe ìq w n : :imvùro:
c w : m’
n mk v, i; 66 0: w a: "l’
8 cpw ro g u : frs d7re ou
v oc a’
w a wymmroc (pe o ow r:c . xa : a'vro: , 67m:
z :vnaamv :i 7ro fm: «6:4 7 o ìa u: ag dMov g :a. «’ma-Mw :
meam ; :69:ax:rwmv 7n2:w ame ( 6m:eml6J‘ow aw
’
mm a ::nfiMo: vn: a’
w oA
Aum: 4 67 8 ; ai: v e ::pw 7m) na:: xa ronm*rw au :
:x:: *t a ffm; 62m; w myw ym&:o n ; na : xo’ùa v
w : un 7r:cpuxormxoMmà a : è e a vm l’
n J :a. rm: uA:x6>rìm£sà :umm aiò
‘
Au ; My:: w aw J‘:w :
5 8 O R I G E ‘N I S
amm: 7:A::S oo g m: 67:m amv a urg:g me : . o : B’
:
xe a w von :g m: 7r:rymn :g ra. 7: :Wmxa : u’
À :xa , m:m7rÀ ::S ov A:S o: 7ro:m3:Ao:vr:g xa : : o: da…vra: xa : «Pm -
a:: oìz oJ’opmv 7:0À :: xa : 6 ,
w o: em e n u’
7roAn4u n u
’
w w,-
a.: ti x::pa À nfra: aga
:a u n c : o: u-Ja yw ra: xavra wra : :a c«S'
i 8‘
Waf :6w 3w a : em o: z a ra a’
o 7m:«mc a’
:7ro a’mrk: x::mw c , 61 : 7M 9:o: , n
’
i7r’
Ma v ra:a w a:g y:y:vnu :mg na : m a m z a ra
an:ung w a v 7: À :v-S w : À :3u; , na : ‘l’
8 mM :î; G’
G‘
QMoro: m: fl c ww w : oinoJ
’ounc) dyyù o:c :7r: 7tA:
'
ì7r’
Ma n o:
mc ww w : : J uza ;(
:cp’
c:c : n oAunmaf am: m:v dy
:y:Aaw aiy eè w aa:v ra v :,u 7romaan w v v ur oi…w w w:;
fra.me :: w uc z on a. rn: :muro::a im: o:J
‘: e n: , <p:e
’
::7rm, mua‘n xa ga : ,
aÎÀAo: J”
:7r:7r: «Pm: oro : a ru lm)c3m o a (’
ao a v fra:;
na.: ci W: : J‘uayw eynv ow e e u «
’
A-v
Ao: :7r: ìAa w o: vrmaw rn: na:: o :’
mv ::m 7:17a
gw ,mvmS nem: o:’
:7r: :7r’
Marro: :xamv a v ra .
Et’
7 u 'l"; J‘u:a7m aio; :
’
q oem; a)cnu a run :v
'r: w : 343’
a:6n w a’
M9:g , mm::w m6: um: a’7roppuro: :
’
J‘n a na : m dex»; : :v nemw
7a ;’
erq: u n x::umzem: ci7r’
a’
:w roAm *tu
dmn )…m: ai:w roìmmJ‘:M :xrw xa : vann o « a vra ;
u ova:; me :f a xue :a , xa : M o: a w a ro: …e
p ::o: Ia:o ma::va : J“: xc.: aXo:w a
*
ua xÀ nqovgma ga u
’
ra l agna): ma.: n o: novo: u7ro a’
exavo
« o; , è :: :7r: xoÀ a o w w a ea Àmpo‘roc : s; :60'
7fl9o:
’
a’M o: flA:7r:vm J" Juvam::og ai; ai:3emmg ,’
411«ram: 7roAnm 7 a»: 7 :: w yn ww : u n n v n: J‘mo:e a
c a :me :J‘a re,: aw e :q: 7 ::omva c a
’
u a erm; 7re o'rl eo:
d::xmc, xc : : o:a u7ac , 459m «’
Em; a w e :ora ìyxamà e :7ru&au
°
u g :go: <P: a’
M’
d::xw a c. z a : 'l'8 1
"
:7r: w A::om xe o:ov m: :xa : é :: $ :ga 7mu: 7rgoaayou :m u : J
‘:aÀ e :peua waw
CONTRA CEL SUM ,
‘LIB. v ., 39
coquamut e o: igm. Se d p o itquam firmati: comp a&îsqu e lu to mate riis, e x late rìbus lap ide : e x
luto b itume n e fiìc e ; e te ntarunt , urb emqne e x iis
turrim ae dific are , cujus cu lme n p utab ant , quae fu ::e rat altitude e xto lle ns fe adv e rfusco g nitìo nemDe i ,:d ca:lump ofi
'
e p e rting e re ; tune , prou t mag i: aut:minus ah Orie nte difccfì
'
e runt , ratio ne qu e habita
co nv e rfio nis late rumìn lap ide : luti in b itume n totiusqu e e x illis re bus confiru&i a dificìi , tradunturAng e lis plus mìnusv e mo le ftis, his au t illis, done cfu o rumfc e le rnmpmnas p e rfo lv e rint : ab iftisAng e lisquì fu am u nicu iqu e co rum lingnamindide runt , indiv e rfas p ro fu i: me fitis te rra: parte s abdu cuntdr :
ita u t hi qu idemin re g io nemzafiu o fam i lli in aliamfuo s frig o re inco la: cru c iantem; alii in culta difficil em, alii in cu lcu facilio rem: àh: în fe ris re fe rtam,
alii inminus fe rarumhab e ntemde ducantur.
31. Obfe rv e nt’
de inde acutiore s, qu i in hifloria ,p rae te r e a quae v e re g e tta narrar, aliquid fe co ndi
tiu s nomu : p e rfp îc e re , o bfe rv e nt , inquam, e o s,
qu i prime ra ling namfe rv av e re ne c e x Orie nte e gre flîfunt , in Orie nte remanfifi
’
e o rie ntalemqu ere tinuìfl
'
e ; e o s p rae te re a fo lo s p artemfu ifl'
e Domini ,po pu lum e jus dr&umj aco b , lfrae l fu ifl
'
e funîcu lumh e re ditatis e iu s ; co squ e fo lo s fubje &o s fu ifl
‘
e Pmfidì, qu i no n illo s re g e ndo s fufc e p it, u t punire t ;
qu od alii aliarumnatiomun Pra fide s fe c e runt. Ani
madv e fl:ant iniup e r, quoad hominibp s lic e t , in illafo cìe tate , qu amDominus u t praeflantio rempartemfibì affignav e rat , commi:ti p e ccata , primumto l e ra
bilia ne c hujusmo di nt pr0p te re a re linqu i de b e re nt ;de inde g rav io ra , fe d qu ae tame n fe rri p ofi
'
e flt ; id ac
cide re dintias_; « me dia :dhibìu i\\o smà…
C'
ONTRA CEL SUM, L IB. v . 6 1
De ume x inte rv allisre v e rfo s e fl‘
e ; adv e rtant quoqu eillo sp ro fu is p e ccatis tradito s fu ifl
'
e aliarumre g io numPre fidibus ac primuml e niu s p unito s infii&aqu e p aena qual
'
: e ru dito s in p ro pria re diifl‘
e ; p ofie a p o te fta
tibu s_tradito s fuifl
'
e ac e rbio ribus, Afl'
yriis nemp eBabyl o niis, u t fcrip tura v o cat ; p ofirè rno ,
cumad
hibita‘
reme diamalitiamfemp e r cre fc e ntemno n comp e fc e re nt, difp e rfo s in alias parte ; fu ifi
'
e ab aliarumre g io numPraefidibus: diflìmu lante inte rim n e g lig e nte fu e Praefide , ut ipfe v ic iflìm, quali fe , qu o daequum e rat, u lcifc e ns, p o te fiate acc e p ta , e x aliis
g e ntibus quos p ofl'
e t addu c e re t , l e g e s illis dare t,Viv e ndi normam pra fcribe re t p e rduc e re tqu e ad
finem ad qu emp e rduxit e o s e x p rima natio ne quino n p e ccav e rant.
32. Jamhinc dife ant harumf e ruminte llig e nte s,mu lto c a te ris v ale ntiare… e , cui o btig e re primiilli hdmine s qui no n p e ccù e runt : fi qu idemp otnerit unde w nqu e e lig e re qu o s v o lait , illo s iis crip e rf:qu ibus in poe namtraditi fu e rant , l e g e s illis imp onere e amqu e v ita no rmamdare , quae ad induc e ndampriftino fumfc e 1e rumo bliv ionemco nduc e re t. Ve o
rumha c —
0mnia o cculte , u t prazmonu i , e aqu e tari!mmme nte dié'ta flnt , ut indic emunde co nfufe au
die fint ii , quibusmemo rata Ce lf‘
us acc e p it v e rba
div e rfa: te rra parte : d /i: potefia tibu: quafi qu oniam
prqfefìumn‘
commn ah in itio e ademmmc modo admimfirari. Quoniamv e ro qu i fu is p e c catis ab Orie nte
R c e fi'
e runt , traditi funt in rep mbum (9'
in paf
finne : ìg nominùe , in defide ria cordi: e orum in immunditim , u t p e ccato faturati illud o dio tandem habere nt , Ce lfo no n affe ntimur affe re nti , ins infp e éìo ribus div e rfis te rra: p artibus prae p ofitis de be ri , g
o d
t e e
O R I G E N I S
n o $b \anò o , ix 57m m ou; om , wm v u îxe u.
dgmm yc e òfl Sammv vm dexnc.xara. v ox a;.… mm AW ìn rop a ; … no :
_xmS u ore e oug , of;
J\
w w ran m'
oc iSw o Inc as, iEeÀ omvo; n'
,u a g a
'
7ro fru
u i… rra i ngmo; 7rovnea , zmmwalexp vfmv fra amoo
fi m: vm xu ra e'
yamva» dvomov J‘t 't o ,u n îvn pp:du o
ìa w ov u p w w w a’
0con a wmmmxa : dvroJ‘ax3m:
mò aq0 n eq» na J‘w a rw rce gn, vreo; u
’
7 m6 8m, nicw e e p 7a ! 7re o w oM an n e om ov 7 mw v , c im a : w a g
“
ZC ! MI“ 6 03ì-S'
V”‘T”? ”À”QO'OWGV TW l "
v a a;cmv 08 v a…meam «w cw e . zan wa g mh a; n e e d extc 76
°
yomfim , mw gi n o,ì-S'mv m; w am7m a
'
; mi<m zan « ov immmS oa: 7 mn ga mh a .
TazmmJ‘e u ovov 7reo; v o îympma me : n u imm7a w n
'mv AcAex7m &M z ummmm; 7reaÀa fid vounvm67m «rs KeAaa 7re oc ina ; Amp ere . , iv oi; Qnmv
‘ iru
J“: J
‘ouvre e oy ignaonmJ
‘t nòm, oroS w :iw m n
ìxso'
n a’
g)cmm w a ngmv vana v° u’m W v , ai 7 :
îxa $w mv a'qnm7mxmù o: w 'rov 'l'
l
xa : pcoe oq w rnv e’
x. JMOSO 9m9w p e gamv' 5u w cJ
"doo
; nxa aw IaJa cm imm? 8"fina : im; o; iv «m:; îfxa7'mc
zi,u e e auc 6 Inc a; oî;um îmJ‘th un: n ,i;
vra ima .
n g o’
e o; :w e w , mov Ùw se amr an a; Mys Aoyav , u : n’
:
« ov ainar ‘l’
8 S w , îg n ÈxxÀnmmS w forma; , g umxmÉJ‘emwua vm; M um; nu o
‘
e w u w ,vma « g avrou
a'
froc oìo‘0uu7m im & q wm o
’
e em 7ra w w v rw
w e o<pwnxw v Mya» , ai n n; 4 67 8 31q tia v . d ou
J éc o; 6 aim; u'
7rce a sfrmBem tmvJoxo uv'ran
fl éEmevrov vra eaz a’
rS e awrou; iv aoo:q. w a’
À n8a gn €7m77 cM w Sm. xa : ìe)com&a e ra n o 14 i3me
’
7x’
a u’
ro , z an
w oe w om$ a « a w oM a 53m u xM yw ev…M a; w e a
v e i 7rov7oc 3711 m ir 8075 4 7am; aîu ee a :g dvaÀa ymlaamJ‘mInc a XQIS
‘8 S confie n n «Pa m, xa i va mv a’
; « o
5 gogfrs xvew , igma
’
; rav aim tra 8 5 8 Icto na dm;7u\min» m aî ov « ìn , m…uaoufi a iv «.u
’
flyîEnAS :
CONTRA CELSUM, LIB. v . 63
re &e fe ,re s fing u lo rumhabe ant. N e qu e e tiame am
ag e ndiratio nemfe qu i v o lumus, qu a illisplac e t. Sci
mus e nimfas e fl'
e l e g e s re g io numah initio c o nfiitu
tus .v io lare , iisqu e l e g e s ante fe rre pre fiantio re s ac
div inio re s quas ] e fus u t p o te ndo rfancw it, mp z'
emm: de pre fe nt: [a ula n e è uam dc p rincvpìbu : huj u : faculi qu i deflruuntnr; co ntra v e ro imp iume fi
’
e no n fe
illìfubp c e re , qu i fan&io rfo rtio rqu e Princip ibus omnibus ap e rte v ifus e ft , cu iDe u s u t:Pr0ph e ta: nu
te mu lta fa cu la , dixit : Pofiula a me (7 dako ubi g e nte :Imredi ta tem num 0 pq[dfzonem tuum te rmino: te rra .
Et c e rte fa&us ille e fi: e xp e &afio no ftra , qui e g e n
tibus cre didimus in e um in fi1mmumDe um e iusPatrem.
33. Ce te rumha c no n fo lump r0p o fitamde infp e .
&o ribus o p inioncmre futant ; fe d e tiamg uo dun modo o ccmp ant e a qua:Ce lfus co ntra no s infra difl
'
e rit
Acc e dat , inqu it, fc:uudux: Ù inte rrog aho e o: unde *v e
m'
ant qu e nmam habe ant au£?orem p atriarum l eg ni» .
Nuflurn aj e rcn t qu ipp e qui ind: oriundi ]ìmt , n e c a li:mdthabe nt dofioremÙ ducem. Amman dagfe ce runt j udc ù.
Ve nimus ig itur no s in no v iflîmis bife e di e bus, cum] e fas ad no s adv e nit , ad mamfeflummon te »: Domini ,qui Ve rbum e fi: omni v e rbo e xc e lle ntius, ad De i da
ma» qua e fi: E cc le fia De i Viv e ntis, columna Ù firamman ta»: *v e rzta tir: v idemu s quomodo in fummismo ntibus ze difice tur, ho c e ft in p r0ph e ticis fe rmonibus, qu i fundame ntume jus funt. Exaltatur autemha c domus fu p e r omne s c o ll e s, id e fifup e r e o s, quiv ide ntur apud homine s fublìme qu idp iam in fap ie n
tim v e ritatis Rudio p o llic e ri. No s g e nte s omne sad illumacc e dimusmo ntem, ad illumagminatimv e
nimus , no s inv ic em ad re lig ion emin p o ltremisdie bus ] e fu co niìzitutamco ho rtamur hisv e rbis: Ven ite afimdammadmonte »: Domin i ad domumDe i j acob, Ò
'
annuntiabit nobi: w iamI… , O'
ambulaHmu :
64 O R I G E N I S
‘ya e dr o
ffm iv 24m van e c,w 39’
inc ;7rvw ,u a n xog a
'
À À a xm 6 À oq o; xuew ÈEMS'W d7r
'
51mvn; TM; Ie g e a a ìmu. iva. 7
'
mvfraxs na g u umxemv dmM o ov vra w È3’
vm, ìxM yomvo;mv 5q 3677 613644 , 3À vy209eh Amov 7:k rav a
’
w a3n‘zmq>amv 7 : « ea; gru;
sg oy.w a c fi…zg , w o&e v n'
bwmv , 'ma ÈXomv a’
ekryem‘
O'U fiÀ S omv , z a ra fra ; Inc a Ja a$u un amua4m«ra.;7re Àmma g vîy a w Ao‘ynw c; na pau ga ; umo
'
Be ls-
tw c a’
; a’
eocgm nau ma ; xwm 'ro a re ow n
°
umMax….ov ( :Bw a,
Jze trtmva. u e wa axeuufomv . ou’
xow 7a e M uBmomvìa €8 v0: u aXmga v 8
’
J‘t um9azvomv în raroAuu u v , 7 5
vamvo: J‘uz. frov bmw m'
a:m u’
nc‘ €5 71: u
'm c'
ez u
q a; «’
n : wmv w a rre ca w, iv oi; w o: fru rJ‘ta$ nxm€7 07
xa vo,u e v, M nfia vov7tc vou ov, ì<p’
ai xa e t7a c 5u oÀ o‘ysv
"h g '
G u‘
pmc fiuc a p cvgo da ro m; «M am; Mw ri cìxm a v7o oi w a n gu; i p .m u
’
J‘a Aa xc : knivmim; òmfw v . 6xoe o—îm c é: im» z an
da c Iaf ano » ìEcÀ -S a v , 62…n……*t ga wm: J‘aJ a axa Àm; Eu w e w w oîu mvnv ummummv a e oìm£ ov75 g vroM ou; Èw @ seouw nv w KoAaa AoEw San J u
vgzw g dvn g edmpm n vm ov'
hc ro:; Αyxumvoccmirapwrou;
I md‘: ,un a a e e à 8 w uwfra. iv rotc u n a£u AM57mvm
« (p KcAa cp <poe'
ìn$om$ a zm«mum . xenaa n'
o J“c
’
v
n ; nau R e aé‘ow w cag M i … e , Arya… g ià
“!
7 4 53J» ix. Ma gna; fl w o)uo; na Amav o; oìxe ov7e cAhmarvra vm a rgonae a NEW] , aò m J
‘oxsovm tiva : A:Bmg
umè n Aîyuamou na d ou em v p ame n a ìse a S ena»
amy, BaAou tvo: S nÀ oa w Bamun ìey ea*S au ìmn«lmvn
’
;
Ap uan a @amvo: w pm fre nau Aiw rmuom xonov tiva :
“oìzmv 739320 c a Ach ra , z a.: 5pzv ymvmiro:
m fi8 À GG’S’G I rw a nmmpmv ì£u vau 7 cue a$ ou .
S ia; i n Èqz mpm:; w w w mum cpu ; Aîyum ov ehmwa w nv , n n 6NuÀ oc imm a
’
eJ e :°
xa t Aiyum w g e îm:f an ; oi inec Ehmmvn; « Mw ; oixe ovn ; civra
vmw
66 O R I G E N I S
n oemu s n na «w w w » . oJ‘ov a mv vraJ
‘e :; ogmw . 6
J’
s Ap mw v n mu m tameca*flcua ct: TG J‘a n ow a ,
oi IuJ‘maw a
’
yytAot 6 55 1éJ‘n aidmov . 6xa ; a ; « a a q»
fl ga vouma S enan vm a’mÀ u 7rÀ 9:q ov a u
'
mxvm'
ena'
cé
p w xw ra. 7 0J’m<pe e ov‘
xa : 6ma ma g o : mh a: u a ,
Aumcu’
vomfw J’
anaaw . AîS tow o mym'
Msg onv oz’m
‘I"; Am. xa : Ammanv nomu; asfiow ec'
Aga ,8 .oa J‘e mi
Ou’
eamaw nau Aaa vo at rara; u or‘
s; Aîyu7rw o: J‘s7razv
mv Omen fl xm l aw fa rm: J e A8mmv Naw
:ìg axrnm 7 mÀ au a’
pEazmvoa, anona m Za ga 7 m°
xmoi À o:7rot u na ve na: co’
; ìxa qm. um oimv 6:w v a’
7n
Xov7m, « flow s; (6; 3593; ai d’
i a iyw v oi J e xg omJ‘uM w.
'
oi J‘sBom S nAa w v ‘
c um J m’mxdv7au ,BJ
‘C
À w romvoz . 2xu3m; ‘yi mv xm a
’
v39w v mc J amé fl
x.a IvJ‘a w oian oi mu ra ; vra fl ga c ìà con e ; cm:.
J‘e g w lo w f8 01 xm vra @nmv 6 a u
’
mHgoforoc xe ra'
o «
pum d\, a u
’
vmg Èxms NEW : , mq nu; m'
n w ic o
ga J e mJ’
e iì7a e‘n ; 7ramv a
’
v99amow n iz.o
Mi a òmxeÀ euw v vou s; fra ; z a À N ; xg ix mw 7ra w w v vo
p a w' J
‘:a axe immvoc d
'
v eÀ o:w ro sxas‘mora ; ìw w w v b
'
fl i
vom( am 7: 3Au n xaM :g*
ag wa ; ìa w cov vou s: Éxa g o: e i
vm éxw v u’
xog ì: w dM av 73, n’
umvomvav a’
vJ’
e a 7Ma»
fra «m w omw a 7 :9ta8m. (6; J a vra:mo,.ma a : « a vu e :frac vana; oi 7 mw s; niv3qw 7rm
‘7:0M om xa : dÀ À om
flxu ng tom w a e esv c'
aflmoa a aSm, tv 60J» xa : T@J’h
Ac e a o g î7n « ng Eu w e a’
exng xa )\ca a g F.M nmv frac w a
gnov7a g sien o Em z o omolv ;(a w fl flaÀ o:w ro vw ; w a n
ga : a’
7roOn7 xov74 ; xa v amn e a$xa on"
J’
e «pu m67r’
éà‘o,
ìeJ‘w a
’
v rra'ro . Aa pa o; J
‘s ,.mra mum: xa mI n
J’
a w rra ; xaMomva ; Ka ìxÀ a a-mc 06v a; wma ; xmw 3’mmv , de t t o , 7raze e ow w v «mv Ba my , xm J i 6QMWVQGQ
p av9azmv on 7 4 Myomva , em ’rmXgnu w rc 6’zfmw r
’
m1MW W
'
Td ; « u c; w a re e a c xaxra xamv 7rue t . 06d’! ciu
Ba da w a;m7a pmixcÀ w ov . é vmmv vw w a v,
CONTR A CELSUM'
, L IB. v . 63
lo s omne s, qui infra Elop hantinan‘î urb eme x ho c
flumine bibum. Hm: He rodotur. Arg u i Ammande vebu : div ina mh zlo de te rior efi j udaìci: Ex
‘no eflìcitu r : qu umqfle [uu qu emg u e rita: obl'
emzare . At
qu e h im efi qu ad, e tzangfimag na e orumefipro j ing ulu g e ntibu.r difie re ntia , mafia tame n carumfit , qua non cp timo:
dm?fu e : au tume t . Qu i in E*h zop ia M aro e n incolu nt ,
[blu j ov e n: Ò'
Bacchmn w ene rantu r: Ara be : Uran iumÒ'
Libe ra »: j olor; £ g yp tii omne : OfirimÙ Ifidem mlanf;Sai ta Mme rw m N a u cratìta , n e c ita dudum, S e rap inre tu le runt in de w ; al ii a lmp rofu i: qu iqu e l eg i lnu . Namgh : W ib:fl , quan dfacm: colunt , ab]ìin ent ,
°
a lzi: caprù;crow dili: al ii ; alu ma i :
, p ow e rv e ro abominan tur. Apm!Scytlm: *v e /è ì h omimbu : p u lchrum efi: ex Indz: non nufli
] à nfiume xìjìimant pare nte : de v orare . Hm: omma teflu tm‘
He rodotm, qu od u tmnfirmem, m ipfiu : v e rba . Siquis,data hominibus Op tio ne , jub e re t e as e lig e re le g e squ as judicare nt Op timas, omne s fuarum qu isqu ere g io numl e g e s ante fe rre nt ; faas e nimfing u lxe xi
Rimani: ca te ris e ffe mu lto pree lìantìo re 3. Und e infanum e fl
'
e a p o rte at , qu i hunc h ominumfe nfum_
ludibrio hab e t. Sic au tem omne s homine s defu is fe ntire l e g ibus, cummu ltis adftru e re lic e at
arg ume ntis, tumho c maxime . Dariu s ìmp e rn fuiinitio co nv o cav it ad fe c o s e Gra cis qu i tuminau la ade rant, cosqu e inte rr0g av ìt qu a me rc e dev e lle nt de fun&o s pare nte s fnos come de rc . Q u icumre fp o ndifi
'
e nt id fe nu l la me rc e de fa&uro s,Darius p o l
‘
te a arc e flìv it e x Indis illo s qu i Callati3v o cantur qu iqu e p arqnte s c ome de re fo le nt . e o s
qu e c ommGrae cis qu ibu s inte rp re s Indo rumt e
fp o nfa e Xp licabat , p e rc o ntatu3 e tt quo p rc tio ad
duci p ofi'
e nt adcremando sp are nte smo rtu o s. Hic
v e ro e xc lamarunt il l i re g emqu e bona ve rba dic e rejufl
‘
e runt. Itaqu e mane nt e tiamnumutrisqu e (“
ua
E a le g e s:
68 O R I G E N I S
xa : umJ‘oxmUwà‘a gac w oma n ,
7ra.vrw yflamMa. <pna*a g civmAu: vma» J
‘i 6J
’
eym J ona v ga KMa*
qn6 A in :
{0 n a n a ; a’
a$gamag nmra. ra…mn emZ:: ix.“‘M03tv7azc im w m» z e os
-mvsc J e *ra w a renTa>uvrovmc xa : ix 69 ft c w y7mvov7a ; 6910; ci ; Iaìa u u,WMW“; 7rgo5
'
t-S w 3m «rp v s Inca J‘uJ
‘mxa à aq Myo‘t u 8
’
v »îmv , 7ron e ov xa3nxovrw c oi @:À oaop ouvn c, m:
mv J‘md‘muwm, xaraAmbw a fra vra‘TQ
.
IG 656 nmepaym wmdw nyoe wmva v iv n u ; r a v e n»a urw v ; w a gon
tro m&nzov «raro W a’mv ya e
J‘mQtAoao®mv xa : fra xwm Jem mu on e ; na3nu c7a a
’
@ M w ovn gfra mn emna <pw yomr civ *ra w a
’
w l
yoe wmvw v ix vra e a v’*rmc‘ J
‘uz vn èx: xa : 76 una
m (Anya a ìeoun oc u n « wafm7n g :fra. aîyaAu a mm
vm iJe umra , nu me u c u 6‘nman nu a7a fra S w ,
a’AÀ’
07n gamfimmv , xa :m divx»? 7ra e :; a vta v a; J‘n
mseyap oro a’mÀ oyov 7rozouvflg frou; @ :ÀmoQoun r a
’
w yz lm'
w ; wma 7remfl'
onv ; a’
J 7 8 «M a i a : 'rnv w eaxamvnv ìaw *rcp S caw 6 KeÀ aoc ig e a, oi c
‘oxoun e ; ro:;
61: nau @Moa'
ocpna a c fl; w enn : ra 7ra vrena de c
@ :À ov ocpa ; 7 e :ovrcflmme ’
u’mw iv Aiyu7 mm: vm
a S a.c @uÀ aw romvac ìmpw ya v xeou uw r im fra 7rw remc ne amv p oem» wmv aw u a ro g , oiov xe cpaAnc xm«
’
ma impmvra e azflmmm wa. 67m7rmrce w v a u’
rcug vmQaJ
‘oS ev'm. um a
’
v mMya me : v a » q u cfra awna v ac
«Mod em; iv ®w au; «pe u v e v ra w Aiyw rn w v , 617 64 0
a’
7ro fra » *ro:s*mv w ; @Moa ozpnap , xmw e nanvmmu cca ,
'
ye to; civ n’
u @:À oa o@og az’
QMoa'
ocpaz 7re w rrw v . &:n à v
xm6 J7ro Mya 7re oamX3a ; è7n «ro a eflcw w av frm6À a w S e ov , umJ
’
aa fra. 7rmre uz xwm w a mm» 7meagran; a
’
7a Àpmmnu « ou; a’
và emmvoag ìJ’
e u,u am zmuu
BaAomm; aîmfinvm ft p 7re omesa e : w cag w av J‘nu w e7a
‘
mze a vrAnmoc a’
v 7 tvon ofrou; pm$oump mfra. @:Aoc oqna g ,
m. <pofieem xa : G’
MBHG! u’
vm10 «01076: ip pq
c o n1r1u CELSUM , L IB. v . 69
l e g e s: ut Pindarus re 6te c e c inifi'
e v ide atur le g emomniume fl
'
e re g em.
35 . In h is omnibus e o v ide tur fp e &are Ce lfus nu
pro b e t Op o rtcre omne shomine s p atriis l e g ibus v iv et e ne qu e hac de re re pre h e ndi p ofi
'
e : Chrifiiano s
v e ro , qui no n p e culiaremnu ] udaai g emtemco uflituunt injuria le g e s patriasde fe ruifi
'
e u t ad Je fa do&rinamadhw re fc e re nt. B icat ig iturnobis u trumhi , ,
qui p hilo l'
0p hia: dante s Op e rame xcufl'
e runt fup e rfti
fionem, ita patria infiitu ta de fe runt u t cibis v efcantur in patria v e titis, e x o ffic io fac iant an prae te roflìcium? Namfi p hilo fo p hia , do&rina co ntra fu
p e rftitio nemdata eflîc emp o te ft, u t, fpre tis p atrìis
le g ibus, c ibo s majo ribus p r0hibito s c ome de re lioce nt ; curno n Chriffiani idem,
atqu e p hilo fo phi , fa
ce re fine crimine p ofl‘
e nt ? p ra:fe rtirn cume o rumdo€trina v e te t Ratuarum atqu e fimulacro rumrationemhabe re ba rè t e in re bus a De o cre atis, fe d his
tranfc e nfis ad co nditoremanimamattoll e re jub e at.Quo d fi Ce li
'
us al iiv e e jus afi'
e clm, ut fun p rìnc ip in‘
confiante r te ne ant , dixe rint patrias l e g e sv e l p hilof0pho e fi
'
e cufto die ndas; acc ide t u t , qui p hilo f0p hi
inte rE g yp tio s de g e nt , p e rridicule c e pis abftine ant,ut patria fe rv e nt infiitu ta ; aut qu ibusdamco rpo rispartibus, p uta capite v e l hume ro , u t ne ritus amajorìbusfibi traditosv io le nt. Tac e o nunc e o sE gyptios qu i cre pitu s v e ntris in honore hab e nt Namquis co rumphilo fo phis fiude nshas patrios ritus o hferv e t , no nne ridiculus fu e rit , indig na p hilo fo
pho fe c e ritî’Quisquise rg o Chriftianado&rinaDe um
re rumomniumc ondito remado rare didicit , & p r0pte r l e g e s patrias in ltatu is fimulacris hae re t , ne c
vult animo ad co ndito remaffurg e re , isnihil difl‘
e rt
ah e is, qu i , lic e tp hilo f0p hia do cume nta ac c e p e rint ,time nt tame n qua: no n tìme nda funt , imp iume f
fe ducunt quibusdam,carnìbus v e fci.
E s
, CONTRA CELSUM, L IB. v . 63
re €te l'
e .re s fing u lorumhabcnat . N e qu e e tiame amag e ndiratio nemfe qu iv o lumus, qu a illisplac e t. Sci
mus e nimfas e ffe l e g e s re g io numah initio c o nfiitu
tus .v io lare u squ e l e g e s ante fe rre pre iìantiore s ac
div inio re s quas j e rus u t p o te ntio rfanciv it, mp im: da p rcj ènti [c ado n e
’
quam de p rinczp z'
bu : huj urfacul i qu i deflrùuW ,
‘co ntra v e ro imp iume n
'
e no n fe
illi fubp c e re , qùi fan&io rfo rtio rqu e Princip ibus omnibus ape rte v ifus e fi, cu iDe us u t Pr0ph e ta: nu
te mu lta fa cu la , dixit : Poflula me (7'
dabo ubi g e nte :Ìmredita tem num 0 pqfi/fionem tuum te rmino: te rm.
Et c e rte fa&us il le e fi: e xp e &atio nofira , qui e g e n
tibas cre didimus in e am in fi1mmumDe um e iusPatrem.
33. Ce te rumha c non fo lumpre p ofitamde infp e .
&o ribus Op inio ncmre futant ; fe d e tiamquo dammodo o c cupmt e a quae Ce lfus co ntra nos infra difl
'
e rit
Acce da t inqu it , fcmndurz Ù inte rrog aho e o: unde w
m'
ant qu e nmam habe ant au£?orem patriarum l eg ni» .
ind: oriundi flmt , n e c a li:mdthabe ni Attammdqfe ce runt _7ndc ù.
Ve nimus ig itur no s in no v iflîmis b ife e die bus,cum
] e fa s ad no s adv e nìt , ad mamfcgflummon temDomini ,qui Ve rbum e nz omni v e rbo e xc e lle ntius, ad De i do
u um quae e fi: Ecc le fia De i v iv e ntis, columna Ù firmamen tumw e rzta tù : v idemu s quomodo in fummismo ntibus mdific e tur, ho c e fi in pr0p h e ticis fe rmom'bua , qu i fundame ntume jus funt. Exaltaturautemha c domus fu p e r omne s c a ll e s, id e fifup e r e os, quivide a tur apud homine s fublime qu idp iam in fap ie u
tim v e ritatis Rudio p o llic e ri. No s g e nte s omne sad illumacc e dimusmo ntem, ad illumagminatim…v e
nimas , no s inv ic em ad re lig ione rn in p ofiremisdie bus ] e fu c onftitu tamco ho rtamur his v e rbis: Venite afimdamu: admonte »: Domin i ad doman: De i j anb O
'
annuntiabit nobì:m'
a»: I… , O'mbukHruu : m
o n 1G E N I s
-
a n u iv i nn you ng; na mu g »,
îo’
iun;N m m w 6 Aoq o; :w ew ÈEMS W a
'
7r’
îzmH u in w o wraxe vmnà g u umxe…aim
w u è … , … u na; pm 6q :o’
7 mS uc, 6À 57m «rav a w a3n
‘xmm;.m7, « ea; gra;
i u n , 7 091! n'
xomv , vw a ì);omv Je pcnmv°
6 ° v ìò o u n'
, ra g Inaz Ja aS u a , auyxo«}mmcgì…M az e ; ua ;cmga g xmu
'
Be :;-
nmg a’
; a’
eo
q ur. i . . n ; u ra fra rarqon eov n°
u w v,u n;a,u ov ( :flum;
4 3; u n a m amy . ov’
xrn ya e Mm8momv.
‘
n M n xu ga v , a’
umOa romv ìn ra oMmm70
,…um JN: m lama m'
a:mn’
nm; ‘ 6; €5 71: n'
,uma’
exn
.,ux è n v o v w a c emv , iv oi; mu ffmh a$w mv Sw y
Aa…8mov'h ; vou ov ì<p’
qi 7449574 ; 6…Ag oyg p.
ina ; fiuaa p mp cia o vn; «M am; Aryan» aîc;ìn nc a v
‘To oi w a n g ; :?q n
’
d‘uAm am a’
»
”"w e 6vnfw v 6xoe os'
w rnc a’
v iw w xa : J‘J an aìm,
i’“ luJ
\ma3v ì£eA$mv 6ìw mu ra.:mv Aq o frm: J‘cM c Àmg w w e mw oîxzmvnv na mummv areoAa
vroM ou; îu :4>vqomvnv v a KsAaa M in: 6an J ua
’
vrreulmmv, w mm w 7tc ron; ìyxuum:c a u’
re
imm
Iva e? : pma a e eàfiwmv fra. iv rotc a e ra£u AzAvy,umKoÀ azp me ’
, îxS om$ a zan *rmmz . xenam'ro J’
nau He oJ‘owqo WJ
’Q unew e c, À eyown g if t ,
J‘n ix.Mu g en; w oN o; xmArma; oìxe ov7e cAb ura
w ora. «w ge axe a 4 67 03 11 J’oxemmc tiva : A:8 w g
unu é :: Aìyum w u xmcix.S'omvot vma re e :fra. ìe ga S e w
zmg , BaAomvo: Bom,u n €Q'
ye on9au îmu «ba v n’
;
Ap uana «panem éJ’tvmm «t e xa : Aiyurmvom xonov sì
um°
oc’
xmv wa g 620 18 AeM a , nu 6q oymvmiro:m fiaAea—9m“l
'
! w a vv a v mpm:! ì£mau ‘ycuw Sm. 5 /J
’C
S e o; a’
: mpu t; a mm « a ura , ;pa g Aìyum ov u’
vcu
v a w nv ruv 6Nq c imm a’
eJ’er xa : Aìyurw
rn g g u’m:
f un ; oi îne $n EMcpazmvn; w oAm; oîxmvw e g civ mfi t
vmw
se O’
R I G E N I S
iw omu a w w «w ww w oJ’
o4rqo mv v aJ‘: ìg oemm îJ
’
s Anam 666 T I xaxmv :a vre wfiw am7 a J‘amana ,
6 ai IaJ‘ma v a
’
yyMoa‘665 1i J
‘n «
’
Amov . ma g a ; « a aqu
n e a vamp a. &ew xwm dmìm7rAe :g*
ov a u'
mxv w ‘
gncmp .e v na v a. 69mfra J
’mqng ov‘um6u a ma ya: a u
’
ftat u a
Ats'
a. td romfmJ’
oxamw Ai—910710 . mvm'
Micam: oîxsv-iore ; Am xm A:ovuaov nomu; a efiaw sg
'
Ae aBm: J‘y …mi
Q u'
emna v xmAmman: v ara; u ova; Aîyzmm: J‘svmw
mmv Omen fre m l aw Zann a : J e A8mmv Na u £
i e w rnm a’
7ta Àm a’
pìamm, a% o,u a a a v 24 qa 7n v‘
iau oi Mme : nam vous: c6; 6xas*
o: um aimv 6iw v ai7fl
)mv7au , acBown ; 46; ÎGQ8G'
oi cu’
yw v‘o i J
’
e xg oxo
J‘uM w.
‘oi Boa» S nAe mv ‘
ava » J : cin tjcov'7a tM o
À w w omvm. 2xu3m; ‘yl mv xm a
’
v39w vzac Jam&umÀ ov . IvJ
‘a w fia » oi z ama ; vrame azc ìo9:orre c w n
:? q 'o w C8 01 xm 7ra Onan 6 n.610; Heaf0104 …
p m: J e n.631; a u’
frmc Èxme NEW : , m; : w ; siv exa‘
΀ a
ga A“: aiJ
‘e w e n g vre oS e n 7 mmv dv9@amomv ix
À eEafimxcÀ e um vo u ag fra ; mÀAnrsg ix mw 7ra w w v vo
p a w° J
‘maq ammmv Monn o a nc o: «ra ; w ma » u'frd
C
vow C8 01 7raAu ‘l'
l xaM :s*
ac ‘rac sa un a» vanza ma g o:vm éxa» «
’
no; 5a a’
M ov 7 c , rî umvomvov a’
vJ‘
e az yMa
tm *ta. tramut a w Su Ba : . ai;‘
J a’vmmopmzamma 'me ;
7 8 4 mu ag oi 7raw re ; dv89w 7roo'
7raM om nau a’
À À omìmu ne :mv w a gssn s
'
a emwa aàm, iv J’
n nau «'M i
Ac qu a; m; w w e a’
exnc xaMa a c F.a m c ac w a.
q 7az; sien o e 7n z oc q> dv xenpw w BaÀ omno 7 8 ; Gra n.
&w oO-
n7xov7zz ; xamama a : oi ìmamv 67r’
€9J‘a v m’v c aro . An g e ac J e ,u n a mura xaMmu I h
J’
a w frac xaMcov ; Ka À À G'I'
ICG, oi fracw w ; xwm*$ w =
an' , «’
e m, 7razecorrw v v a v Ea w v , xm J I ìe .ummnpmv5 azv:w w v fra. À eyomva , imflv: Xenu am&Emaw
’
d’
v
"Aw n ov7a r; e m; w afle a c xw ra xamv vft oi d’i ciu
Bmaaw u;mya pmixeÀw ov i n »,u n vw ra w ,
CONTRA CELSUM , L IB. v . a,
lo s omne s, quì infra Ele p hantinani a rh eme x ho cflumine bibum.
”H.:c He t odotur. Atqu i Amman
de v e bu : div imrmh zlo de te rior efi j udaìci: Aug e lù. Ex
{uo eflìcitu y aqu umqfle fu or qu emqu e ritu : obl'
emza re . At
que h inc efiqu ad e tmm_fimag na e orumefiprofing q g e n
î ibu: difle rmtia , mtfla tame n mmmfit , qua non «p fimo:cflè fu e r au tume t. Qu i in E
*lzzopmM e ro e n incolzmt ,[blu j ov e n: Ò
'
Ba uhmn v ene rantu r: Ambe r Uran ium(9'
Libe ra»: j oin: E g yp tii omn e : OfirimÙ [fidem colunt ;Sai ta Mme rv am N a u cv
°
a titx , n e c ita dudum, S e rap inin de w ; al i: a lm: p r0fu ir qu iqu e l eg ibur. Nam
gh z «m'
h a , qua: u t facra: calant , abjb'
n en î ,‘a lzi: caprù;
croe odili: al i i ; a lu ma i :, po rco: v e ro abominan tw . Apu,i
Scytha: w e /ìì homimbm p u lchrum efi: e x Indu nonnufli
]à nflume arifiimant pare nte : de v ora re . Hx: omn ia tefia turHe rod0tzu , qu od u t emfirmem, e n ip u : v e rba . Siqu is,data hominibus Op tio ne , jub e re t e as e lig e re l e g e squas judìcare nt: Op time s, omne s fuarum qu isqu e
re g io numl e g e s antcfe rre nt ; (‘
uas e nimfing u lu e xi
flimant cscte rise ffe mu lto p ree lìantio re s. Und e infanum e fl
'
e Op o rte at , qu i hunc h ominumfe nfum. ludibrio hab e t. Sic au tem omne s homine s defu is (e ntire l e g ibus, cummu ltis adfìru e re lic e at:
arg ume ntis, tumho c maxime . Dariu s imp e tu fuiinitio c onv o cav it ad fe c o s 8 Gra cis qu i tuminau la ade rant , c o squ e inte rr0g av it qu a me rc e dev e lle nt de funéìzo s p arcnte s fuo s come de re . Q u icum re fp o ndifi
'
e nt id fe nu l la me rc e de fa&uro s,Darius p ofie a arc e flî v it e x Indis illo s qu i Callariav o cantur qu iqu e pare nte s c ome de re fo lcnt . e o s
qu e c oramGrae c is qu ibus inte rp re s Indo rum t e
fp o nfa e Xp licabat , p e rc o ntatus e fi: qu o p re tio nd
duci p ofl'
e nt adcremando s p are nte smo rtu o s. Hicv e ro e xclamax‘nnt illi re g emqu e bona v e rba dic e rejufl
'
emnt. Icaqu e mane nt e tiamnumutrisqu e fuzeE 2 l e g e s:
CONTRA CE LSUM , L IB. v . 69
l e g e s: ut Bindarus re &e ccc inifi’
e v ide atur l e g emomniume fl
’
e re g em.
35 . In h is omnibus cc v ide tur fp e &are Ce lfus nu
p ro b e t a p o rte re omne shomine s p atriis l e g ibus v iv et e ne qu e hac de t e re pre h e ndi p ofl
'
e : Chrifiiano s
v e ro , qu i no n p e culiaremu t ] uda i g e ntemco nflituna t injuria le g e s patriasde fe ru ifi
'
e u t ad ] e fu do&tinamadhw re fc e re nt. Dicat ig iturnobisu trumhi , ,
qui p hilo f0p hia: dante s a p e rame xcufl'
e runt fup e rfii
ti on em, ita patria infiitu ta de fe runt u t c ibis v e
fcantur in patria v e titis, e x oflìc io faciant: nu praete roflìc ium? Namfi p hilo f0p hia do&rina co ntra fu
p e rftitio nemdata eflìc e re p o te fi, u t, fpre tis patrii3l e g ibus, c ibo s majo ribus p ro hibito s c ome de re lié e at ; curno n Chriflziani idem, atqu e p hilo f0p hi , fa
c e re fine crimine p on'
e nt ? pra fe rtimcume o rumdo&t ina v e te t fiatuarum atqu e fimu lacro rumratio nemhab e re ba rè t e in re bu s De o cre atis, fe d his
tranfc e nfis ad co ndito remanimam atto ll e re jub e at.
Qu o d fi Ce lq aliiv e e jus affe cla , ut fun princ ip ia‘
co ni'
tante r te ne ant , dixe rint patrias l e g e sv e l p hilof0p h o e fl
'
e cufio die ndas; acc ide t u t , qu i p hilo f0p hi
inte rE gyp tio s de g e nt , p e rridicu le c e pis abfline ant ,ut patria fe rv e nt infiituta ; aut qu ibusdamc o rporisp artibus, puta capite v e l hume ro , u t ne ritus amajoribus fiBi traditosv io le nt. Tace o nunc e o sE gyp .
tio s qu i cre pitus v e ntris in honore hab e nt Namquis c o rump hilo f0p hia flud e ns b o s p atrios ritus o hfe rv e t , no nne ridicu lus fu e rit , indig na p hilo fo
pho fe c e ritî Quisquise rg o aChrifiianado&rinaDe um; e rumomniumc o ndito remado rare didicit , & p r0pte r l e g e s p attìas in 1tatuìs funulacris ha re t , n e c
v ult animo ad co ndito remafi‘
urg e re , isnih il difi‘
e rt
ah e is, qu i , lic e tp hilo f0p hia do cume nta acc e p e rint ,time nt tame n qua no n tìme nda funt , imp iume f
fe ducunt quibusdamcarnibus v e fci.
È s
CONTRA CELSUM,
” L IB. v . w36 . Qualis e fi ille He ro do ti Ammo n , cujus v e r
b a C e lfus ufurp av it , u t p g o bare t Op o rte re fing u los
p atria infiimta (e qu i ? Pe r e ume nimno n lic e t iis,
qui Mare am Ap im in Libya: co nfinus habitant,v acc is lib e re v cfci : qua re s tame n e ft no nmo do p e r[e indifl
'
e re ns, fe d ne c imp e dit , qu in probus qu isbonus fit. Ac Ammon ille idc irco i l lis v accaruracfu ince rdixifl
'
e t , qu o d ifiud animaliumg e nus, ad agricu lturamu tile e fi, quodqu e prae te re a p e r v accasfit
g e n e ris pr0p ag atio , nòn fine caufa inte rdixifl‘
e v idere tur: fe d e a tantumratione v u lt ah il lis E g yp tiamrn l e g e s de v accis o bfe rv ari , qu ia N il i aqu ambibunt. Quod addit’. Ammammde rebu: div in i: anmmfiandv m
'
hrl o e]] è uda orumAng e li: de te riorem, ho c di&o
Ang e lo s ince 1t re rumdiv inarumapud ] udw o s pra:e o ne s. At qu id il li dìcant , aut cur ap p aru e rint ,no n inte lle xìt Vidifl
'
e t e nimde bo bus De o no n e il
curam, (re l cumde illis aliisv e bratis animantibusle g e s c o nftîtu it ; fe d ha c pr0p te r homine s fe rip ta e Gfe . quìbus (ub ho c v e lamine natural e s qu e damv e ri»
.tate s inv e lìig andzz pro p o nuntur. Ait ig itur Ce lfus
nihih injuflzumfac e re , qu i proprios fnos ritus o bfe r.
v at : u nde co nfe qu e ns e fi injufio s no n e fi'
e Scythas,m e x p atriis inflitu tis homine s de v o rant : Indo ;
llo : qu i p ìe tatis e fl'
e p utant pare nte s c ome de re ,re &e fac e re , au t faltem no n injufie . E t qu id emHe ro do ti ce fiimo niumafl
‘
e rt, qu o d bu io Opinioni fa
v e t , de bcre qu emqu e p atriis le g ibuso bfe qu i ; & p robari ip fì v ide ntur Indi illi Callatia: qu i fnos pare nte sde v o rant , qu iqu e ro g ati aDario qu a me rc e d e hancle g emab ro g are nb înag nis clamo nbus jufi
'
crunt bo
na v e rba dic e re .
37. Icaqu e cumdu a g e ne ratimfim: l e g e s, natu
.raa alte ra cuju s D e u s au&o r, alte ra urbibus fcrip to
d ata ; ub i fcrip ta div ina no n adv e rfatur , illamdec e t civ ibus o bfe nv ari l e g ibus e xte ris ante poni
E 4 (cà
O R I G E N Î S
Eu » nu a» 5 34 eh c a.Emma «rap—x a a n WM : 1815937 8 «S'
l8 , oempm;!Q u 7rm:ro:;
‘yeyQa p .
M u nn mw vmoS emv , emJ’
tJ‘om: JZ.
M M , u u mau mv vm Mya: c o
nè u n :: :mJ’
w w , xm p wemv w ovm,
JJ’OEM ; fra” 64; 7roam. um7194 7 0
.
“
q, :r._
v w vn p S ap En ea» 6wmv r a ga « a demm nrra t; w oMa : vom» xa : a
’
.un)ca w w y0M
,» w frac; 7rew flw aa : n ; 7 048 7& vo
mv wn w v, J‘t
’
aîv a’
e w e 11; v a;vm»
m'
ea ò a : imma ; {Eaîv dw a g :fl €
S w , dem; J‘t v a:; draw »;mm;
w e rd ! mn e J‘s i u
’
À o 'yov im wma’Mm, v at,
w gon ,uq v mmv, 6wra mn ov ora S w , 7mg es .
xa : 67mvm a'
v3gamm imma ;
vrqu n008 mou nflw nmvor‘
w a c 870m a ya » …iv
n q: S w vana ; 7romc tov ; xmè n a6; AÎS :W O; , 06
o‘u rnr Mcgonv ox’
xouvm, Amna A ww a ov (a’
; 61mQ um)…va ; vre oo
‘
xuvna omv m'
M’
n’
é”6À w ; Affito
8 18 ; Ao’
3mmxw ; w u w omv °
a’
9’
, a’
; 08°
Aemt ,
Uue a w a.v xm trav v w ov v'
1maomS n S tam;uJ
”6À w ; S w g , iv ai; 7 0 «SuÀ u umv o cif>fisv J
’
l6’
OEO3nÀ a a v wa g Agazflm O u
’
emmv 7re oa‘xurum,
d’
i>,6w et w av Anow a ov°
) dM’
8’
J"
, w a w z; A6
w'l
‘1'
t S w : vo,…a omv Omen u u l o w 8’
J\
G ruv o:
; nmra v a £omv , nam: rn…ro:; Zama ; J‘oxouw a , m« Sn a v . a
’
xa : Na uxew rrrm; JAAO. un 6602! 01« n: 91967160n e o:;
‘rov Ba e amv J’
s TOI; xS u; ml
ÈQÉGW VO‘G Tav 8’
7 m7t oa 1 yw omvav S e ar, w ew xumv °
u’
r a ga.«nn o nu 61m; mv , v oy vre o
frte ov 6wm S e an
M’
i 7 vwfima @momv circa . 6 'me 18S w m
'
a; 6 vr marano; 7raan; xw a1w ; , 53mc n amîvnvS ga 7rnx»m 02% a
’
À À’
s’
fl 7 ! 634 n n o no; 35 1 . vrevflumrov yang aòrov w ann a» ot a w J
‘mw e'
ynua'mv
a'
Ga o:M ar xma z’
rrqn« ovOmme : n u; 'l'
8 a’
vfleama à‘n
mag
O R I G E N I S
-0 4 : dan na , w omaamv dv&e w vrov xw r’
«’
u n 84 :
w w w ui…n em.
Bu :\oum6, vme a g nam«ma rqow ov 6 Ke À a o; «?M
,g g .pnmv ìmq ovm nima: xmw a ren» « Bm. Qum74.h o: mc oìnoun a ; mw Me e anv Aiòw w a ; J
’
uo u ova:; 566 :
uu S ucu ; , Amna A:ow a ov , na « 67 8 ; ne w ; 01,89 w°
w ;
Aga.Bnou; momh sc J‘uo mv8 ; , A:ovua ovmv , w
Aì3mn ; , Ou’
g a umv J‘s 66 1a v . xa *m -
oem: 4 67 8 ,161
”MS om; Ov’
ea w a v i n Ae a.BmAm. c’
e’
in 'n ; Aì$m7raxv , iz nm; w sg:q a aw ; 7mmvo; vra ez
c ox Ae aflm; aira ; civm vopuà p , a?; trav Ode amv
« Ba r um w xg a m imS am.q mJ‘uv
' mOnEa *rqxAÎS IO7N a
’
7roSa va v , 7memfra w an g…w mz a : 7re omw vm frmOde a.w u ; tìmv 71g r a ga rc.
c a 7rbmv a 67 0v a 'mEc-c i x 67m97 0M G: 600? 67“ ro:;
n KeAa'8 Aayou e i 6 5 w wévn S a n:a a’
7raxS cm w a.
Qa g'
n'
rafra) 'ro w’
Aoyov“l"8 a iemfimSmw rov . 88 056 4 03
A£ :o vra w Aays @ :Aoa ospm JNJ‘a n on o; mg : z.]zuxn;
a’
…3ma am w w mv; v uc 6711 aìa efia q , na ro Til l;
W a v gmu; vou 8 ; « fiom vow é ou0w ; S w ; 't o al" 6u oaati g » eìvrm xmme : AemBmv , ix a w e ; 7n e nrmm;n nmzv vaw Aìà umlc fra:; me : Me e onv . xm 749, no
08 ; « Bm O u’
e a w a v na A:ovuaov , 8’
n e oc
xuvua 8 a'
t c av Aan. ,u n a ra v AìS :amav nau dasBm vomò owreg , e i «m S an w a,»m
’
v à vmyow ro . fl m’
v w’
À ow ;
w oma n”, Aryvrw 6 d o; . 66 'me : Orn e w um Im,u uS ov; w :e w u ov isnu n
'
u n vw u m '
ym nu 568 4 :
Qov xdv w eavroà oywflmJ“! 06 ,nu—901 *ra n
'
,u a g
66 409 01q 6 16 415 8 6 1, xa : w w dvroxmavnv a’vS ea w oogumaramCam; w ad«mwa g , oìu a : mra ufla w m,
orov mv Omen n’
; 66 frnv J’I l o w ca
’
; 7nv . 7: t J‘s
S a eamà‘o; 7roMnmf6mpmo; -
oem, 2531; aun 7remnma w e
’
A—9w vro;m a n w e ua'
y'
ya va a ;'l‘8 BaAn$ow q
-flre Àmma oiovt-rémcpw n6 924 : fra:; iv AMffa vJ’
em; 0101.a
’
w ymu w J‘t 7l
"
a N8 ua , n ;» vu e : fl ;
am au wx; 4 67 8 , (6; dea w a.w an mm67» <pw m; J‘m
:wmmv
CONTRA CE L SUM ,
'
LIB. v . 73
di cre atio ne fu e rit ille , cu i De us dixit: : Facic
unu h ominmz ad imag inem Ò'
fimil :tudinem nofiram.
38 . Ve rumo fte nde re juv at ju&amCe lfo caufallnon fu ifl
'
e cur dîc e re t dome fiica caiqu e patria fe rv anda efl
'
e inftîtu ta. Ait e nimah E thi0p ibus quiMe to e n hab itant duos dumtaxat de o s coli ] o v emLib e rum; i temdu os ah Arabibus , Lib e rum, qu emc o lu nt E thio p e s, Uraniarn qu a: ipfis pro pria e ft :unde ne c :E thi0p e sUraniam ne c Arab e s ] o v empro
'
De o b e b e nt. At ro g o , fi qu is E th iop s aliqu o cafu
apudArab e s de g e ns imp ie tatìs accufare tur quod Ure .nìamnon ado rare t e aqu e caufa inmo rtis p e riculuminco rre re t , u trum il l e malle de b e re t mo ri , nu p a
trio s v io lare ritus? S i c o ntra patrio sritus fac e re debe t , ìmp ius e rit C e lfiindicie z fin ad fup p lid umtra
hi fe p atiatur, dicat Ce lfus qua ratio ne iEthi0ps ille
mori p rae c p te t : n e fc îo nu illam inde du c e re p ofl'
e t ,
qu od E th io p ump hilo fo ;>hîa do c e nt immo rtalemcfi'
g
animamdo nariqu e me rc e de p ie tateme o rum, qu i e x
p atriis l e g ibus p ro dns habito s v e ne rantur. Atqu eidem dic e re lic e at de Arabibus , qu i fortu ito ad
E thiop e s Me ro e s ìnc o ìas v e nifl‘
e nt. lì e nim,cum
Uranìam Lib e rumfo lo s c e l e re dìdîc e rint , ] o v emcumE thì0p ìbusno n ado rare nt : hacqu e de t e fiimp ii au dire nt admortemduc e re ntur, qu id e o s facet e jub e re t ratio ,
die nt Ce lfus. Q uasautemde 0fifi
dc lfidc p e rv u lg arunt fabu las e asre c e nfè re (hp e r
vacuum e fi ne c hujus temp o ris. Quantumv is illefe ni
'
n alle g o ric o e Xp lic e ntur, do c e bunt no s id unum,ca ltu aquamp ro fe qu i qua re s e ft anima e xmrs,te rram, quamp e dibus homine s cae te raa animante tcalcant. Sic e nim, e p ino r, u trumqu e transfo rmant,Ofirî
'
demqu id emin aqu am Ifidemv e ro in te rram.
Ad S e rap idemquod attine t , de qu o lo ng a e fi:p av ,
tum(ibi co nftans hifio ria , pau ci die s nw e cumin
me diumv e nit idqu e qu ibusdnmPto lema i u tìbm,
C ONTRA CE LSUM, L IB. v . 77
qu i illumin Ale xandria v e luti co nfp îcuumDe ume x»
hib e re v o lu it. Ait Nume nius Pythag o ricus de fe rib e ns qua e jus natura fit , illumfubfiantiae omniumquae in re rumnatura funt e fl
°
e p articip em, tamani
maliumquamp lantarum: ita u tmag i , v e ne fic i da:
mon e s incantati c o nfp irafl'
e v ide antur c umfiatuariîs,
u t illumpro fanisritibus praeftig ìisqu e de mo ne s advòcantibus De ume flìc e re nt.
39. Qu a re ndumig itur e fi: qu id rationis comp o s,manfue tum,
omniaqu e ratione duc e facie ns animalmandu care co nv e niat no nmanducare ; non v e ro
quafi fo rte quadamca le nde a v e s, au t capra , aut
v ac ca ; quamquamhis abitine re fe re ndume fi, qu ip
p e e x qu ibu s mu ltumu tilitatis homine s p e rc ip iunt :fe d cro co dilis parc e re cosqu e ne rc io cu i fabu lo fo
numini c o nfe crato sjudicare re se fi long e fiultiflìm: .Namqu id infanius qu amfe ris parc e re qu a: no bisno np :rcunt , animalibus cu ltumtribu e re , qua: no sde :
v o rant ? Ve rumtame n Ce lfus e o s p ro bat , qui de v e
ne randìs cro co dilis patrias o bfe rvant l e g e s, ne c u lloe o s (cripta re fe llit; Chriftiani v e ro illi v ide ntur t e
darg u e ndì, qu i n e qu itiame xe crari , v ìtio fa fu
g e re do&i funt v irtu temc e le re ho no re qu e prore
qu i ar De o g e nitamB e iqu e filium. N e qu e e nime xiftìmandum e fi , qu ia fap ie ntia iuftitiae nominifmminina funt , e as idc irc o e ffe fceminas. Namfap ie ntiamcre dimus no sDe i efl
'
e filium,te &ante v e ro
e jus difc ipu lo his v e rb is : Q u i fa& mefi n obirfap ze1:tidDe o , O
’
juflitia , U fan£? gficatio O'
redemtio : quamv is illumap p e llemus fe cu ndum De um fciant fe cundi
De i nomine nihil no s inte llig e re aliud quamv irfitemv irtute s omne s comp le &e ntem, ratio neminfe co ntine ntemqu idqu id ratio nis e tt in re bus, qua:
juxta naturam pre cipu e ad univ e rfitatis u tilita
temfa&aa funt. Hanc rationemdic imus anima: Jefu, pra: c e te ris animabas, confo ciatnm co n
'
gxm
CONTRA CELSUM , LIB. V.
&amfuìfl'
e ; u tp o te quì folus ratio nem ipfam, fil»
p ie ntiamipfam jufiitiamip famfamme p articipare p ome rit
40. Quo niamv e ro poaca Ce lfus de div e rfis le g i.bus addit re €te Pindarumdixifi
'
e, l e g emomniume F
fe re g em, no s e tiamhac de re difl'
e ramus. He us
tu , e c quaml e g emdicis omniume fi‘
e re g em Namfide l e g ibus ] o qu e ris , qu ibus urb e s fing u la: adftrin
gmt:ur,
'
falfumho c e fi’
atum crit z no n e niml e x e a.
dem omnibus imp e rat ; dic e re de bunfli , l e g e s omnium(unt re g e s. Namin fing u lis g e ntnbus e lt aliqmle x , qu ae omniumre x e fi. Sin l e g emp ro prie fic
vo c atam inte llig is, hae c natura qu idem c it omniumre x: tame tfi, ficu t funt latro ne s qu i l e g e s v uo lant ,fic illamnonnu ll i de tre t
'
tant latro numqu e mo re fine
ulla juftitia v iv unt. Itaqu e no sChrifiiani , qu i l e g emagno fc imus natura omniumre g em quae e ademe fiac div ina le x , ad illum e xig e re mo re s c o namur, at .
qu e ade o l e g e s imp ie s rcjic imus.
4 1. In iis qu a fe quuntur apud Ce lfum, quamv ispe rp au ca Chriftiano s tamg ant , ad Judte o s autem{
'
p e
&e nt fe re omnia , il la tame n v ide amus : S i j uda i ,inqu it , Iw c me nte [un: l e g e » firme n tmmt , mn [unt illi
,:mia n rep re h mdmd: ; j è d potiu: ill i qu i , ['
u n re l:fî i: ,
755d4 5'
5'
4 : obfemant. Sm au tem[e ejfemnt qua] ? major:{apie nt ia p re diti aliorumqu e focie tatemqu a] ? mn pe rmdcpun »: aw e rfan tur , jam audu n mt e orumde 5 4 10 fan te ri e{iam ar ca tem: p ra te rmittam, filvi prop ria»: mn eflecanq u e , tefle B e n doro ap ud l ’e rjìu w igmflè . Mos
e nimillis e fi,inqu it , in c e lfiflìmismo ntubus v itti
mas Jovi ma&are , ] o v emapp e llando to tum ho c
c e li c o nv e xum. Atqu i parnminte rgflè ar!nmr35 .va» app e lla ri , a ut Exce lfum, a u t c m, a u t Athmaì' ,aut Sa bao th , a u t Ammon emut E gyptd w cam,
au t Bc
pnm arScythd . M qu e e tiamalia: propte re a fuz rin t j an&i0ru qu od a nnnuczduntu r; hummimufum£ g ypti :6
c o N*
r1u 1 CEL SUM , L IB. v . s
’
,
De umno n e xifiimare furfumillum fupra co rpo r;qu a p e re ? Tumquanti fuit, v ix nato s adhu c bal
bu tie nte s didic ifl'
e anima immo rtalitatem, fubte rra.
ne a tribunalia , me rc e dem re &e v iv e ntihus de lfina
tam? Q ua: qu idemomnia p u e rilia fap ie n£ibus v e luti
fub fabu laruminv o lucro narrabantur; fe d e rg a e o s,
qu i , dilig e ntius infp ic e re ha c arcana in hac inqu ifitio n e p ro fic e re v o lcbant , ha: 111: ita lo quat fabu latransfo rmabant urin v e ritatem, quae iisinv o lu ta e rat.
Ce rtum quoqu e e fi: e o s, u t p o p u lumde c e bat. qui-De i portio vp cabatur, de fp icato s efl
'
e omne div inatio nis g e nu s u tp o tc qua de c ip i homin e sfo le nt , qua .
qu e a malis damo niis p o tins, qu am a p r.1fkantio rttquadamnatura pro fic ifcitur; re rumfu turarumno .
titiamab iisv iris e ffe fc ifcitato s, quorumanima pmpte r fummamfuaminte g ritatemfume rni De i $p11' itumacc e p e rant.
43. Turn illud, nemineme jusdemre lig io nìs p ofife dintias fe xe nnio fe rv ire , qu amratio ni c o nfe ntn
ne um, quam e rg a hcrum ('
e e ju ll e c o nltitu
tumfit , qu id attine t dic e re N o n ig itur ] udae is e ademe fi. ac cae te ris g e ntibusratio fu asfirme re tine ndil e g e s: imma damnandi e ffe nt , fi fu aruml e g urn e x
c e ll e ntiamno n fe ntire nt , e ademmodo atqu e re liquaramg e ntiuml e g e s, fibìfcrip tas il las e fl
‘
e emitimnre nt. Itaquè v e lit no lit Ce lfus , ] uda:ìfunt majo refap ie ntia pra:diti , no n fo lumquamv u lg us hominum,fe d e tiamqu amhi qu i pro Philo fo p his hab e ntur. Hi
e nim lic e t prmc lara mu‘ta difp u te nt . ad fimu lacromm tamemdaemo numqu e cu ltumpro labuntur ; Jude o rumv e ro v e l v iliflìmus in folo De ome ntis aciemde fig it ; atqu e hac de caufame rito [e eflìmmt Ù ah o‘mn u t imp io rum pro fanorumfime tatemaw e r/amu r.
co ntra le g emno n p e ccafl‘
e nt o ccifisprimumPre p h e tis; de in ] e p e r infidins fublato : nunc ha
t e tan us cc le ftis illins c iv itatis e xemp lum, qumF Y \a\o
tl"'l…”Wd e a îfiyu a 7ro ; aemna gà u7(l :ld t !;
a l flÀw rm éx oiJ‘a 36 «roa zm
iv o»NOW !:l az y“ xa : oi ,u w
’
u n’
v ow, qw a;
q .\u w n 110 «Sn c 4 74011, xm S ug» a’
va z amvov , Èv*rea
’
7 m7mancJ‘amà‘xmow a ;
bv : a J‘t B8À i7d l Kuhn ; xonow omv c u. ammIsà‘mam tc
°
Qi e e , xm « amm S cw e mwmh vou
? M M on e : 8’
e a va J‘oyua unJ
‘e v J
‘w p e gm fra 711
3111, M : Qnm w a e a 7rÀnam; tra:; 183111101; c v; [104mmA uS wm; ivrn oà w im 'ra u
'
1lmA0mfîa wm Se em.
‘
x òe o v, 671IaJ‘am iva 11
’
7r1s'
a n o , s'
ora»; im «rc
fl : w emu);nc a'
ym oîxov , um iv fra rmo'
o a e w wmcm S umas-ne tov , xa : iv vra wa v $ umamrm S ummon
xm iva wav fra 8 68 a'
gxnem a'
J‘e v 1211xòn or 7re z
Hogan.; 11°
vIaà‘au ou; ì7n vm04112107 4 74 .
frm o’
e 1m,
mv Sn ow , 614 64 1101174 4, xm S uma ; ìw n Mouv7u ci J
‘tv w a e a w Àn0mExam; wm; nan a « ov Mmm»; mm
“3"
u'
7roJ‘u '
ypcafl m ma:; îÀ an e euov ra w ivre e a na
oi 18J‘mmv item, îv a'
w oppmcy J‘nryay e vo : « o v a va,ux m
e offm S va tw v BBÀMMG , xm (511 a u.uBoìmn
'
aa v 4 157 4 1
fle e aau vromn v mw a « ov fra é e a va xuxÀ ov AmmÀm-
u
o a v , i g m; :P: 1?e Am, a’
fl « av 36011«pa p a sivau '1-
ov àe a
ai 71 Èms'
am$ a , m 1114 «ra w rimovm n c 31
1i'7n gamfiofiv1mm rw ; a’
ea vouc na 7raw a r a iò nrnv lpflmv . xa : a
'vra 7 5 a ummv ra , aìve rn frov 8 1m o i aQafi
«ra » é gamn 314 1 7 0Mme tro u°
mema *rìav u’
emw v a imawmc a v 't o ovo,u a :w qw .
AM"in e : KMao; oìw m…J‘w J‘uz@e ge w Au: T«L1
c av u hm, DìZum, n'
Af w vmov , 2134 403 , 1? (5 ; A.
707m101 Au u ow ah 2111134 1 fla w wmov Qi xc
vn e t «ma w BÀrya. J‘mÀ epcS amv, 157 m,m,
u vnn ovn g J
a'
ua1trav ivw *
yka vofla um ra w aimregw sì:; « ocw ov 7 cfiìmu a u
'
e nmmn 67°
€xaAw nvfina ; n‘K1M '
8 21521; im fr.
« M um m w u 0611W ir, Bw 15 fra» o’
mmmv oon ;
&emvm
CONTRA CELSUM , LIB. V. sg
difpu to nominumnatumm ah hominumarbitrio
le g ibus ng n p e nde re , u t animaminduxit Arifto te l e 3.N e c e nimIing u is qu ibus u tunturhomine s de dcrunt
homine s orig inem: id inte llig e ntibusmanifcftumfaciunt inc antatio ne s, quas primi ling uaruman&o t e s
nfurp arunt p ro fun qu isqu e ling u a p rog ne dive rra nominum p ro nunc iatio ne . Nam, u t jamfu pra paucisofie ndimus, qua: in c e rta ling ua v imhab e bant , e a ,
fiin aliamc o nv e rtuntur, ne u tìquame ffic ie nt id quodeflìc ie bant in pro pria. Q u o d ideme tiame rg a l10mine sanimadv e rte re lic e t. N emficui Gre cumnome nah artu inditume fi
, hunc nomine v e l ah E gyp tiaca
, v e l 3 Romana . v e l ah alia quav is l ingua du&oincantav e ris
, no n e adem illumaflîciasmo do , quo
affe &us e ffe t , fi nomine primumimp ofito fu ifl‘
e t in
cantatus: ne c in Romano v o catumnomine , ti inGra:
cum transfe ratur nome n , idemv ale bit incanta
tio , ac faéìga fujfl'
e t fe rv ato p rimo nomine . Jamfi hae c de humanis nominibus v e ra funt ; qu id no s
de nominibus c o g itare ap e rte at , quae qualicumqu ède caufa div initati tribuuntur ? Exempla co nfe ra
mus. N omina Abraham,lfane , Jaco b , in Gran
cumc o nv e rfa , aliqu id fig nificant : qu i aut in in
cantando au t in ju rando nominav e rit De umAbrahamDe umlfaaq De umJac o b , qu e damp e rnatu ram
v e l p o te ftatemillo rumnominum e flîcie t , ade o u t
e tiamd&mo ne s v i&i ipfius jaflìs o btemp e re nt. S in
autemdixe ris: De ux p e tri: e l e f h'
[mi , 0 Dem rt'
fm,
Ò'
Demfupp lanta to1ji: nihi lo mag is eflìcie s h is nominibus, ac fi i l la pro nunciare s qua: nul la p o te ftatefunt. Itemnome n Ifrae l (1 in Grae camaliamv e 1111guam co nv e rtatur, nu lliu s ro b o ris e rit : fe rv atumv e ro co njun&umcumiis qu ibufcump e riti co njun
ge re fo le nt , e flìcie t id quod inc antato re s e x qu arumamv o cump ro nunciatio ne fp e randume fi
'
e prze dicant.
Idemdic e ndum de v oc e Sabao th in incantatio ni.F 4 bu s.
CONTRA CELSUM, LIE.
‘V. g: .
47. Ad circumcìfio nemqu od fp e &alf, non e ademe jus ufurp anda: caufa e nz apud ] udae o s , qua: apudE gyp tio s
‘
au t Co lcbo s. Ex qu o eflìc itur no n e amdeme ffe c ircumcifio nem. u emadmodum e nime xe
e o qu od qu is e ademratio ne ne ra fac it , non cumfequ itur e idemfacra fac e re , au t e idemo ffe rt e pre c e s,
qu i e adem in pre dibus p ofiu lat : fic , e tiamfi qu isc irocume idatur, minime c o nfe qu e ns e nz
°
e jus c ircmncìfionem ah alte rius circumc ifio ne no n dife re p are . Div e d
'
ume nimpmp ofitum, div e rfa le x , div e rfumcir
cumc ide ntìs c o nfiliumfacìunt , u t div e rfa fit e tiamcircumc ifio . Quod qu idemu t p e nitius inte llig atur,dic e ndumideme ffe apud Gra co s omne s juititiw no
me n. Atqu i tame n c omfiat aliam e fl'
e e x Ep icuro
juftìtiam; aliame Sto xc is animamtrip nrtitame ffe na
gantitius; aliam e x Platzo nic is quì juftitiame fl'
e v o
lunt , cumfing u lmparte s anima: fu is quaequ e ofic iis
fung i tun Itemfo rtitudo al ia e tt E p icuri labo re s fe
re ntis u tme jo re s e fi‘
ug iat ; alia Sto i'
c i v irtu tempropte r îp famamp l e &e ntis; alia Plato nici aie ntis fo rtitudìnemah irafc ib ili anime parte p rofic ifcî , atqu e ìlli
lo cumc irca pe &us afiìgnantis. Sic itaqu e div e rfa e ril:
circumcifio p ro div e rra corum qu i c ircumc idunturdo&rina. Ve rumde c ircumc ifio ne nihil a c e cfl'
e e tt
no s hic difi'
e re re . Qu i fcire v ole nt quae nofimfit de
illa Opinio , l e g ant: noflzra in Pau li ad Romanos e p ifio ]amc omme ntaria.
4 8. Ut ig it ur ] uda:î de circumcifio ne g lo rie n'
tur,
ce rte illamo ite nde nt aliam e n°
e non fo lum Co l
cho rum E gyp tio rum,fe d e tiamah lfmae litarum
Arabum c ircumcifione , qu amv is Ifmae l ah ipfo rumpatriarcha Abrahamo ot tumduxe rit , cumi llo circumcifus fu e rit. Ainu l: ] udze ì c ircumc ifio nemva dic i prae c ipu ame ffe ; qu a v e ro no nfit o&av adie ,non fie ri nifi pro cìrmmitantia. Ac fo rte ufurp at:
cit pro p te r Ang e lumquemdzmg e nti ]udaicg“
m&r
CONTRA CELSUM, LIB. v .
' S:
Plato me ditata quidem e tt, fe d ne fcio nu tantump o tu e rit , quantumMo yfe s e jusqu e fu c e e fi
'
o re s, quì
g e nus e l e &um, g e ntemfan&amDe o qu e dicatampura do&rina imbu e runt ah omni fup e rfl:itio ne av o
c arunt.
44 . Qu in v e ro co nte ndit:Ce ll'
us qu ibusdamg e ntibus c ommunia e ffe cumJudz is qu e cumqu e iiti aug ultio ra hab e nt ag e , ha c quo qu e c o nfide remus.Pu tat ig iturunum ideme ffe , c e lumau tDe umco
l e re aitqu e Pe rfas, qu i Jo v i in c e lfiflìmismo ntibnsv i&imasma6ìant idemfac e re ac ] udmi. At no n v i
de t a j ude ia , u t unumDe um, fic unam o ratio nis
domum, unumho lo cau ito rumaltare , unamfactifuflîtus aram,
& unumDe i fummumfac e rdo temag u i
tumfuifl'
e . Nihil ig itur ] udaais commune - e lt cumPe rfis in c e lfiflìmo smonte s, «qu i mu lti funt , afe e n
de ntibus, ibiqu e facra fac ie ntìbus l e g is Mo faxca fap
cris omnino diflìmilia. Q u ip p e fig ura re rum c e lefiium umbra e rant i lla fue ra que p e rag e bant , Jude o rumfac e rdo te s e x l e g is p rze fcrip t0 , fe d c lamo c cu lte e Xp licabant, qu e me ns cfi
'
e t facrificio rum,
quanh u re rumfigna e fl'
e nt. Pe rfar ig itur to tumho ccae li c o nv e xum app e lle nt ] o v em, no s v e ro ne qu e
] ov em, ne qu e De umdicimus e ffe coe lum; ut qu i fe imus naturas qu asdamDe o infe rio re sfupra coe lo s al:quq ade o fu _
p ra naturamomnemfe nfibilcme latasfuiflfe z de qu o iftud inte llig imus: Laudato De umce l i caelo
r11111 Ò’
aqua , qua fup e r ca lo: funt, laudmt:mmmDo
4 5 . Panca e tiamde e o diffe rarnus, qu od e xifl:imat C e lfus, nihil inte re fl‘
e ] ov emadp e llari au t Exc e lfum,
aut Ze nem, aut Ado nai,aut Sabao th , aut
Ammo nem,u t E g yp tii , aut
,Pap p ae umu t: Scythaa
monito tame n le &c re re de at in memo riam e o rum,quae de illa qu a:fiione fupra diximus, cumde hujus.mo di re bus € e lmnos ag i
re compuli;. Hic quo qu;3
,CONT RA CEL SUM , LIB. v .
.
b us fre qu e nte r ufurp ata. Nath fi p ro e a dîcatur,
Dominus v irtutum, au t Dominus e xe rcituuni ,‘aut
omnip o te ns (div e rfe e nim il lum inte rp re te s e Xp li
c ant) nihil p ro fic itur: qu o d fe e ns ac c ide t , u t affit
mant harumartiumc o nfu ltì, fi pro pria (ua ling uap ro nuncìe t ur. De Ado naî idemqu o qu e dic e re lic e t.Jamfi n e qu e Sabao th , ne qu e Ado na
’
i translata in e amfig nificatîo n em, quamGre e c e hab e re v ide ntur, nihil
e fiìc iunt : qu antominus e ffic ie nt , qu anto minori v irtu te crunt apud e o s qu i nihil inte re fi
'
e —au tumant,
] o v em‘au t Exc e lfum, au t Ze nem, au t Adonae um,
aut Sab ao th app e llati ?4 6 . At
‘
qu e haec aliaqu e id g e nus arcana in caufa
fu e runt , curMoyfe s Pro p h e tw v e tare nt . ne alio
rumde o rumnome n pro fe rre tur ore , quod (“
o li De o
pre c e s funde re profite batur, c o rummemoria incorde fe rv are tur, qu o d a v anis co g itatio nibus v ani:
que di&is purumfe p rae ftare didìc e rat. Hz c e tiamfac iunt , ut qumv isto rme nta p e rfe rre malimus, qu am] o v emp ro fite ri De um. N e qu e e nimpatamas cumdcm] o v eme fi
'
e ac Sabao th ; imma ne qu id div inumquideme ffe ] o v em, fe d daemo nemqu emp iam ho
minibus v e ro De o infe nl'um, qu i fe ho c nominede co rati g aude t. Et Ammo nemlic e t E g yp tii nobis inte ntata morte ado randumpro p o ne re nt , mo rip ra c p tabimus, qu amDe umapp e l lare de mo nemillum,
- qu i h o c nomin e pro culdubio E g yp tiac is quibasdaminca '
ntatio nibus inv o catur. Dicant Scythe Pap p w ume fi
'
e fummumDe um: no s illis fidemnon hab e b imus. Namp o nimus qu ideme fl
'
e univ e r
fitatis De um,fe d ne g amus pro prium e jus e fl
'
e'
no
me n Pap p ae um, qu o nomine de le &atur ill e , qu i Scytharamfo litudine s, natio nem l ing namfo rtito o h
timnit. Ca te rumqu od nome n in Scythica v e l E gyptiaca v e l in quav is alia qu isqu e e ducatus e fi ling u:De umfig nificat, illudD;
o a ihui fine p e ccato p o teù.
5
CONTRA CELSUM, LIB. v . 93
(hnn qu i incircumc'
fo s le de re p o te rat , nihil po terat v e ro in circumc i o s
?no d qu idemdic e n aliquis
indicari e x iis qu ae krip ta unt in É xodo , ubi Ang elus, an
'
te quamE liaz ar c ircumcide re tur, v iminfe rt e
Mo yfi l e g itur p o tu ifl'
e , nihil v e ro p o tu ifl'
e , illo cir
cume iro . Q ua: re s cumS e p horamno n fug e re t , ac
c e p to lapide filiumfuumcircumcidit , dixitqu e {ccundumv u lg ata qu ideme xemplaria: Sang
°
ui1 circumcifioni:filii me i fie tit ,
’ fe cundumHe bra e umv e ro : Spania:
[ang u inum111mih i e : . No v e rat e nimhujusmo di illume ffe Ang e lum, qu i aliqu e p ofi
'
e t ante e flufum(ang uinem, fe d cuju s p o te ftascircumc ifio nis fang u ine co è r«ce re tur. Qua de caura dixit : S ponfu : fang u inuni t8mihi e : . S e d ha c qua pau lo curiofio ra v ide ntur,ne c v ulg i antibus accommo date , ha&e nus dic e re au
fus,unumdumtaxat addam, quo d Chriitianumde
c e t, p o fie a ad re liqua p e rg am. Mihi vide tur aliqua illins Ang e li fu ifl
'
e p o te flas in e o s e ] udae is qu icircud no n fu e rant: &
‘
in omne s g e ne ratim, qui
cre ato remfo lumado rabant , do ne c ] e fusco rpus nonafi
'
umfit ; fe d p oflquamco rpusfufc e p it , ii’cudqu e co rpus c ircumc ifume tt, irrita illius Ang e li fa&a e fi p ote nti: in e o s qui e jusdemDe i cu ltum amp le xi noncircumcîduntur. Hanc e nime xftinxit j e fas ine ffabili fun div initate . Q uo c irca e jus difc ip u lis v e titume fi ne c ircum0ifio nemac cip iant , illisqu e di&ume fi:S i circumcidamim
'
Chrifiu1010b1'
1miu ! prod uit.
49. N e qu e v e ro fe e fl‘
e yunt ] udaai de po rco rumabl
‘tine ntia qu afire s e ffe t mag ni mome nti ; fe d qu odmundo rumimmundo rumqu e animaliumnaturamdo&i
,caufamhujus difcriminis p e rfp e &amhab e ant ,
quamfus in immundis c e nfe atur. A tqu e hae c qua
Iumdamre rum fu e runt fig na u fqu e ad ] cfu adv e n
tum: p o lt qu em,cum e jus dirc ip u lus no ndumarca
namc o rumratio ne xn co g no fc e re t dic e re tqu e , N un
0110111 111011414 0011001111 1011111111111 19'
im umium . audiìt
96 O R I G E N I S
0“
Xflptdfl èa eaumm 'ma. iw ayyM umv mf:rqum a
f a; u'mou ; u
‘7roraEmwmAmmazm. u
‘moc tu ci 75945 14
mM f…» v a un w’
à‘azumn wm am S e c,» w cmeòm
Î m;poga g fl wa v «'
M a c : aram: iu notc a vufleflmbqvmf« a u nv J
‘s ffmoîxovoma v u n aflcfinmau um «rn xme n îd
‘
um; u w a g naa vracm 57 Iaé‘amc; J
‘md4 mim w ;
e m i3v m; w n n a ; w Inc a . J un 7 0… BaAn30g g Pw u au o: u m xe cg
'mmv i'
m rm w À uaa :mira;dw t é 'J
‘tf w nv7a : ya e u
'meu axsaa m a v SM I';ga e . na Baì—omvn wav fra 35 8 À o‘
yov dvro w a ; n c z a ra
n u IaJ‘aua v wmwma ; w mv:a fil mmawmn ov òv
S e e ma »AM
’
im: aun a w o 3w a rovmm MAw rm 7re o;mK5M ov m'rwyoe ovw a. IsJÎmm um: wa Anya a w a w, 'ra
iy wmm‘me : , ma ZZ»; ìxS tmvs: w a e a g mw pm 67 : €11
«z'
ìuzfonmmcs34c
ìn aw :M ommu’
J‘e vm'rovma v S tov‘
a'
n yont a qz , w c KMao; oîvm u uw nx3nmv Manic cumxm a u
'
v a ‘l'
8 aw me o; num Ina z aÌÀ À'
ì7r’
dya&w *ri
Aa mc «ra iv Ma ik» 318 Jmmv '
zmmov ,w z ew e emvov u
'
7r a w e S e ov Ìnd av m'
c uiov S w w u e oJ*zEam3f
.4ra de :; a. ìÀmCow sc: ma v xw ra. rav Aoyav a w e Bwa w y.w Eu w e ; J
" i w seflnaom-S a u’
7rm a'
; w e oÀ afiovn g ì£e3msS a , à ìa axovw ;
*n oS sv n'
xou w , xm «rm: n'
exn
'
yov ìxow v xmv a; o a'
7ro wars vom . xq’
vBaÀn7a c yqnm: ; …Jcv J‘e ga n
traw « ov vre x'
yov ,«row nem, n
’
7 01
xe oxo cfe co , n wav Bow , n rav ivrvrov rav 7rommon li«roy xuvoxsmdzÀov, n cu
’
À aeov a e,80w a v Aiyumn aw , 0 Kma o; amo; d
'
v u’
42u n, m fl ; a ura vu e : o,.wJ‘o
Eo“ nam; A‘i , ma Jummc , J‘m 7roAÀ aw iv v ou; w e :
'ra fmv 'me : 'me tic frow Inaav nm» n un; dvrcA3ynamm.S-
a. J‘a w frsc, on xe a w ov su
'
eomv ‘xa : novo: u
'm "'t
x?1949mum cim*
yag vre o;«ro 11s
‘o; dÀ nS ec w *tu Im
749351: 3134 111n aìw ocpa cvonm: tiva , éx Èa vrac, «'
A
A4 trav J‘Aà‘aaxa À ov auw g amv , 67 m18 immn : S w J‘u
w Àmmvmg wen-9wm wmw e opnmw v iv 183…M W
CONTRA CELSUM , L IB. v . 97
amis e fl'
e fuba&urum. No s ig iturChrifiiani affinna
mus ] udae o s prze c e te ris De o p lacuifl'
e fuìfl‘
e pro
bapo s: hanc au temtute lamg ratiamqu e ad no s migrafl
'
q ; p ofiquamJe fus in e o s, qui e g e ntibu s cre dide rant , v irtutemmmftu lit quae p rius apud Judmo se rat. Hino e fi: qu od , lic e t mu lta te ntarìnt R omaniut Chriltiano sp e fl
'
umdare u t co nfiliumtame n ad e xi
tump e rdu ce re no n p o tu e runt. Pro illis e nim pu
gnabat De i manu s , v o l e ntis u t e x uno ] udma: au v
gulo v e rbumfuumin to tumg e nus hominump r0p agare tur.
5 1. S e d qu o niampro v iribus ad Ce lfiJudae o s e orumqu e do gmata infe &antis c alumnias re fp o ndimus,ag e , fe qu e ntiume xamin e oficndamus arro g antie v e rti no n de b e re , quod no bismagni De i no titîa_
mv in
dicamus; no s Moyfis aut ìpfius ] e l'
u no i'
tri Salv ato‘
ris p rafl:ig iis no n filiffe c ircumv e nto s; qu in p otinsnosmag no no i
'
tro commodo De uminMoyfe lo qu e n
temaudire , ] e fum, qu èmDe us ipfe De ume fl'
e te
fltatu r, u t De i filìurn re cip e re , cumfp e fare , u t , fi
e ius pre c e p tis v itam comp o nimus, maxima bo naconfe qu amur. Quae v e ro no s h ic inte rro g at , unde
ve niamm? qu emIn he amu : ducem? qum mfit ejm l ex ?
e a'
lub e ns pra te re o . Hae'
c e nimomnia jamoccupavimus. Quod ait nihil no s diffe rre ab .
’E g yp tiis, qui
aut h ircum au t: arie tem,au t cro c o dilum, aut b o
v em,aut hip p o p o tamum, au t cyno c e p halum,
au t
fe lemc o lunt , ìp fe v ìde rit fi qu i in e ad emac i ll efmte ntia v e ri
'
atur. No s pro viril i pluribus fupra cultus ] e l
'
u a no bis tributi ratio nemre ddidimus pro bavìmusqu e no n fu ifl
'
e me lio rempan emad quamnos
app liq remus. Cumautemin ] e fu do éìrìna co nte ndxmus inv e niri puram ah omnime ndacio v acuumv e ritatem; no n no s ipfi, fe d do&o femmofirumcomme ndamus cu i multis arg ume ntis fummus De us,0fl‘fll il ' T…. II: G
CONTRA CE L SUM , L IB. V. l e !
e fi e x ns qua: fupra dixit , nihil ah illo pra te rmifl'
ume ffe quod o bjic e re p o tuit. Ho c v e ro fu e rit fob emarh e po ricum. S e d nihil no bisde noflzro Salv ato re e xp ro brari p on
‘
e , quidquìd ill e criminari v ide atur, c e r
tum habchit qu isqu is v e ritatìs amo re du&us dilig e nte : e Xp e nde rit e a , quae de illo p :&di&a fe rip t:
funt. De inde quafi p e r g ratiamid nobis de Salvatot e c o nc e de ns, Damn , inqu it, Mumv e re eflè qu emp ian:Ang e l::m. Ve rumid acc ip imus no n tanquama Ce lf0
datum: remip famo cu lis haufimus; fi qu id emad. to
tumg e nus humanumadv e nit v e rbo fu o do&rina ,
pro u t e um qu isqu e cap e re p o te rat : quod qu idemOpu s no n fu it fimp lic is Ang e li ., fe d Ang e l i , u t p ro
ph e ta loqu itur mag ni confil :i . Nunciav it e nimhominibas mag numde illis De i omniumpare ntis c o nfilium; nemp e u t qu i v itamin pu ta re lig io ne de g e
re nt , ii p e r infignia fa&a ad De um v alu ti afc e nde
re nt ; qu i v e ro fic v iv e re re cufare nt , ii lo ng e difce
de t e nt a De o,
incre dulitate (ua fibi v iamad e xi
tiumfac e re nt. Pofie a , fi inqu it , fu it ifiequ i ad homin e : v e nit , v e n it - n e :9e prima : a : [blu ? nu
ali i p rim w ene r:mt ? Quod u trumqu e pluribu s re fu tat e fibi v ide tur. Ao l ice t nemo v e re Chrifiianusdi
cat Chrifiutn fo lumadv e nifi'
e , tame a Ce lfus aìt , fidixe rìnt folum, alios ah hominibus v irosfu ifi
‘
e .
5 4 . Tumpro arbitrio fibi ip fe re fp o nde ns: Ade n
non d:cunt , inqu it , [alam:'
flumint e r homim: adv e n ij] è ,qu i [id: obte ntu dofî nme nomin i: j efa a canditore defii
m: :mt u t infe riore , 6 ad qu emdamDe umÙ patre n: h::j:u qu i m:]fu : e li , tanquamadpmfiantioremadjunxe runt
Ide ; ii aflìrme nt (S' a lm: canditore ad g e nu: humanumleg ato.: fmflè . Hic , qu oniambona fide dìfp u tamus,fate b imur Ap e llemMarcio nis difc ip u lum,
h e re fe o s
cujusdamautto rem,l ite ras j uda
'
icas p ro fabulîs
hab e ntem, dixifl'
e hunc fo lumad hominumg e nusadv e nifl
”
e . Unde cumCe lfusafl‘
e rt v e nifl'
e alio s,
G a
CONTRA CEL8UM , LIB. V. I os
Qua re s ne c l e &a unquamîn E ccl e fiìsDe i . ne c audu:a cfr. N e qu e e nimqu isquame ft adco ‘
hcb e s, u t:
nnìmumindu e at Ang e lo s e cmlìs pro fe &o s co rp o re a:funde rc lacrymas humanîsfimile s. Ac , fiCc lfo no a
bifcumfe rio ag e nti re fp onde re jo cando lic e at , nemodixe rit calido s fonte s, qu i p le riqu e du lce s (unt , e x
lacrymìs Ang e lo rurn orig inemduc e re , qu and0qu i
demlacrymac natura (”
alfa: (int : nifi forte v e lit Ce lfusah Ang e lisfundi lac:ymasdu lcis fap o ris.
5 6 . Sub ha c p e rg it Ce lfusmifc e re qu ae mifc e rinon p ofl
'
unt fimilìa fac e re qu ae toto g e ne re fun!:diflîmilià. Pofiquame nimdixit fe xag inta au t l
'
e p tu ab
ginta Ang e lo s de fc e ndifi'
e , e x lacrymis c o rum o r
tus fu ifl'
e fo nte s calido s, addit ad :‘
pfiu: j ej u fepulchrun:md] ? duo: ::t qu idaw:mu ra ::t , Ang e lo: ; alii , «mm:.Obfe rv av e rat, o p ino r, Matthz o Marco unumquidem, fe d a Lu ca Jo anne c ommemo rari du o s.Quae c e rte co ntraria no n funt. Illi namqu e cumunumre fe runt
,de illo lo quuntur qui lap ide a: a fe o
pulchro re v o lv it : ifii v e ro cumduos, in animo h:be bant v e l e o s, qu i in fu lg ida v e fte co nibicie ndo sfè
mu lie rìbus pr0p e fe pukhrun: adfizantibuspmbu e runt;v e l e o s qu i v e ftibus albi: induti fe de re intus v ififunkHo rumau temfing u lamo ni
'
trare fie ri p o tuìfl'
e re v e
ta fa&a e ffe , (“
ub his. fig uris aliqu id o ccultati re te.
g e ndumah iisqu i pre di&as illa: re furre &ionis p arte s
fcmtari me ditantur, id v e ro no n e fi hujus infiîtutì,c o nv e nit p otins Ev ang e liumcomme ntu iis e Xp li
canti.
5 7. A!: v e ro mira qu z dam inte rdumhominîbustpp are re narn nt e Gra c is no n fo lumii , qui fittionisnomin e fufp e &i funt , fe d e tiamqu i philo f0phime xanimo Rude re qu e: c omp e rta hab e bant bona fide
narrare p ro fite bantur. N o nnu lla hujusmo di le g ìmusapud Chryfip pumSo le nfem, nonnu lla de Pythag o
Ncc de fimtrcc e ntiore s, ap udquo: v ìùemG 5 i n,
CONTRA CELSUM , LIB. v mvDe ifilia : 77077 pote ratj è pu l e hrun: re te g e re aliumapu : h::
h n'
t qu i lap ide »: remov e re t. At ne qu idfo llic ite in Ima elo cuminv e fiig em ne c alle g o rias in pr4 fe ntia de t e
bus ad fe p u lchrum p e rtine ntibus e narrans intemp e(tiv e p hilo f0phari v ide arf,
de hac hii‘to ria h o c dicam
unum,v e l prima fro nte fatismanife itume ffe , ma
gis e dignitate fu ifi'
e e jus, qu i ad hominumu tilitatemre furg e b at , u l: infe rio r minil‘te r lapid emfubrno v ene t, qu amu l: iitud ipfe fac e re t. Tacc o nunc e o s
,
qu i V e rbo moliti fu e rant infidias, qu iqu e illudmo rtitraditum, mo rtu umab omnibu s judicari ad nihilumre dig i v o le bant no lu ifl
‘
e e jus ap e riri ie p ulchmm,
ut nemo Ve rbump ofi coruminfidias v iv e ns c o nfp i
ce re t : fe dAng e lumDe i qu i falutis humana: caufa inEnne o rh emv e ne rat infidiato ribus fo rtio remfuifi
‘
e,
auxilia fuifl'
e alte ri Ang e lo ,ad remo v e ndumg ra
v'em illum lap idem; u t qui mortuum e xifiimabantVe rbum, e xp lo ratumhab e re nt illud inte rmo rtu o sno n e ffe , fe d v iv e re , (e qu i v o l e nte s e o pre c e dere , u b i illis ofie nde re t re liqua co rum, qu ae illo s dome rat initio , cumre c e ns in e jus re bo lam ingre flì,no ndumc ap e re fublirnio ra p o te rant. Pofi:e a n e fc io
q'
u o dnarn caufm(ua: p rze fidiumfp e re t e x e o quod ad
lit v e nie ad ] o fe p h Ang e lum qu i Mariame ffe g ra
vidamnunc iare t , rurfume is, acc e p to nato pu e ro ,cu i firu e bantur infidiae , fu g ie ndume fi
'
e in E gyp tum.
[ifdemde re bu s jamfupra ad 00 qu a: dixe rat , re fp o n
iimu s. Qu id au temfibi v ult Ce lfus cumait [cripturas t e lt
'
ari mifl'
o sAng e los ad Mo yfe n ad alio sFuifl
‘
e N e qu e e nimvid e o qu id ìftud ad e jus pmp olìtumc o ndu cat : p rae fe rtim cumillo rumAng e lommnu llu s de de rit o p e ram, u t p ro v irili g e nus humanump e c cati: av e rte re t. E ito ig itur alii Ang e li miflì
fim: De o . At hic maju s qu id annunc iav e rit,
cumfc e le ribus ] udae i l'
e co ntaminare nt , re lig io nemFuamp e rv e rte re nt, imp ie ag e re nt , re g numDe i co
CONTRA C'ELSÙM,
'
LIB. V.
qui 0710d 04 54 0177 , aliasj} irituaìn v o cant : fufpico r au temhic cumfp e &are ad7Vale ntini difc ip u lo s.
Qu id inde c o ntra no s, qu i ah E cc l e fia fiante s damnamus e o s qu ibus p lac e t , falu tem alios c o nfe qu i ,alias a te rnump e t it e , v i co nftitutio ne ipfius na
tura ? Larg io r id quodqu e alias e fl'
e, qui v o c e ntut
G mfiie z'
, ficu t Ep icuri affe c lar'
fe ipfi app e llant Philo .
10p h03. S e d qu emadmo dumv e re p hilo fo p hi nonfun!: ii
, qu i p ro v ide ntiam e me dio to llunt ; fic ne c
dig u i funt Chriitiano rumnomine qu i abfurda figme nta ] e fu qu e difc ip u lis impro bate inducunt. Sint quidam, qu i qu o d ] e fumre c e p e rmt , idcìrco fe Chfi.Riano s efl
'
e g lo riantur; fe d qu i tume n e tiamnnm, u t:
]ndw o rumv u lg us, ] udaì'
camle g emo bfe rv ari v o lant
quale s (unt Eb io nse i , cumii qu i ] e fume Virg ine
natume fl'
e no bifcumc o nfite ntur; tumii qui ill udrejiciunt/ c o nte nduntqu e natum efl
‘
e u t e aste ro s homine s: nu cu lpa ha c in E c c le fi4 , qu amCc lfusnominat membra c e nférri p o te ft? Addit qu o sdamefl
'
e S ibyflifia: , quod fortafi'
e audiv it e x qu ibmdam,qui , cumv itio dare nt no nnu llis quo d Sibyllnmp rophe tideme fl
'
e e xiftimare nt, e a e nnfe illo s nuncap a«
rum: Sibyllifias.62. Po fte n co ace rv ans v aria noflrarumfe &aruut
7 nomina , ait fe nofl‘
e qu o sdamefl'
e Simo niano s, quiHe le ne n autmag îitrumHe le numc o le nte s v o cantut
He le niani. At Ce lfumfug it , ] e f'
um Simo niani7non cre di De i filium fe d S imo nemillis e fl
'
e De i v irtutem. Mu lta no b is fabu lantur de i l lo homine prodig ia , qu i (ibi in animuminduxe rat fe , fiurdemp rzfiig iis u te re tur, qu ibu s ] e fumufump u tabat fimilifare apud p o p u lumau&o ritate . Ve rumne qu e Ce l
fua , ne qu e Simo n cap e re p o tu e runt , quomodo Jefu: u t b o nus v e rbi De i colonu s fe c e rit , u t mae carum, mag na Barbararumre g io numparsdo ri
na in p ie re tur femine qu e animamah omni v itioH s
CONTRA CELSUM , v . n ,
Je linìuit cm::fit proprio j udicio conde‘mnatm. Et p rz
te re a qu i co g itarint be ato: eflè pacifi'
cox ,be a to: qfle nn
°
te : , iimultumab e runt u t. odio hab e ant Chrifìianifmico rru p to re s, c o squ e , qu i in e rrore v e rfantur
, ca
villando Circus v o c e nt blando squ e v e ne fico s.64 . Sufp ic o r autemipfummale inte lle xifi
'
e hunc
Ap ofl:o li lo cum: Inm il]ìmir temporibu: d:fie de nt qu i
da»: fide a tte ndante : j}oiritzbu.r e rrori.: dn£?rmù d:lmoniorun: i:: hypo: rifiloque ntmm (9
°
caute riatamhabe ntîu:nfil a»: confiimtiam, p rohi6mtiumnube re ubfiin e re a
cibi.: uo: Da :: e re w it p e rcip ie ndo: cumg ra tiam»:d ibm. Male e tiamacc e p ifl
'
e v ide tur quod nu
die rat quo sdamfu ifl'
e , qu i il lis Ap o i’co li v e rbis c ont:a re lig io nis Chriflziana: de prav ato re s p ugnare nt.Quo c irca dici:: quo sdamapud Chrifiiano ste ria ap p e llari. Quod addit alias qu o sdamv o cat
°
i
migmata , id nufquamcomp e rîmus. Ad [cauda li no
me n quod attine t , illud fate o r in fe rip turis nofiris
fre qu e nte : o ccurre re , dici fo litumde iis, qu i fimp licio re s de c e p tu fac il e s a (
'
una do&rina dimo v e nt.At quo sdamv o cato s fu ifi
'
e S uma: filtatrice : , falfilo
qua: qua c emcure : obfig nare nt , 0 qua qu o: p e rfuaj èmntin fu e : conv e rte re nt , id nobis incomp e rtfim,
omnibus, Op ino r, tamv e re Chriftianis qu amha:: e tìc is.S e d ill e qu i fc ire fe omnia ja&itat , hae c e tiamaddit :
Quam'v i: fè inv icem tantop e re di]] ìde ant fadifimi:qu ecom:ifiù mutua lacqflant , audio : tamen :
'
flo: omn e : di: e n te : M ikimundu : cruc:°fixm efiÒ
'
eg o mundo . Atqu eho c rolum e Pau li lîte rismemo ria v ide tur re tìnu ifl
'
e .
Cu t e nimno n alia fe xc e nta dic e remus qu a fimilite rfe rip ta fimt : u t ifiud, I:: came v iv e nte : non femmd:m: camemmilitamu : (nama rma mil :tìa ::0fim no:: car
na lia funt , j è d potenti:: De a ad defirufî ione n: mun iti:mm: confilia defirue nte r, (9
°
:mmm: altitudine »: e xtoî
lente :» [e adv e rfu: ] ìie ntiamDai .
6\Qu u
120 O R I G E N -
‘I S
Em J‘: «pw :: òfr: 7: 4 vvra w
Myowrw v 7 0, 110014 0; ìc a ue w r4 : ,
vmxoaw .qv‘
«le uJ°
oc J‘u à eyî omv . n
’
a : 7 49
c igu a ;«mc [14 0A8 Em; oM ? a 47: 09
'
0À 8 n:: 7 000114 :
aîame Eflcw v4 :o: 054 007 000: ::4Mmg o: n q4
‘rnfr4 : 910”
di: s’
: 0:,4 117504 4 110: w p a'
;
vm: 0094 , Aryan: 90 ::0mu o ; 304 000074 1,31i fr:g 11001400. J
‘:0 i: 5 K1A00:; «l
‘174 u
yé iv J‘:4
Qoe azc, 7r4 J‘s J
‘:xeS e ouvd Arya , éJ
" im
p eÀ w ; 4 67 4 fl $1dgnt tv4 : z 4 v 4 vevonxn4 : ora:; WM W
Aswan : É4 ura; ai iv Aoyo:; J‘C
7rofrq ov B:,6N ou; o‘wy
xa : a w :3:mvon 00: J‘: wow 13: 003014 .
fra:; Èw vw : 794 4 4 4 04 . 7 499600:
mv 4'
v i: 4 501010: ,um-
4 7 4 011001101 me ’ a'
MflJ\ em4 v 607011: 08 J‘074 4 7 0; ìx::0w 4 157 0: 3217 4 60:
,.mvrav 710701: r:e ov J‘: 604 7r4 g4 xnxoorcg
J‘:4 ®S a g amv é :: 54 4 021014 5: :ieX4 :g 169004
'
7r4 0343:4'me : 05: Asan o: al
‘: « 4 J
‘0. 003
S W ; 211210: w m, ro:; crap xe :g :4 vw v Mya,» au:
0c dvr:7 me 4 w 9nmv vru v 9121000
Qw v‘
fiaÀ amvoc *r4 ::4 À 4 rmvomfommv K:À 0:p 7 404
XQ M y::B4 : 5 010101:
ro:; <p:Ao0ooaaw 7n e :07r4 011ì7r: Q:À0000:4 :
'l'
8 6 dÀ :0xomve c 67 0 ì…p4 :vorrm J‘074 4
w w w 00 ::4 À0: 7 0 96018 51; 70: «P:: vra
p e o: 4 157 09: 114 04 7 4 004 97 5 ; gru 51m: 4°
vra
lm: Î-Em;
Q .? \ Y E.
CONTRA C‘ELSÙM,
“
L IB. v .
qui Quo sdmmin nle r, alio sj)iritualu v o cant : fufpi
cor au temhic cumfp e &are ad Vale ntini difc ip u lo s.Quid inde
‘
co ntra no s, qu i ah E cc l e fia fiante s damnamus e o s qu ibus p lac e t , falutem alias c o nfe qu i ,11105 e te rnump e rire , v i co nftitutio ne ipfius
tura ? Larg io r id quodqu e alio s e fi'
e, qui v o c e ntut
Gnoflia'
, ficu t E p icuri all'
e c la fe ipfi app e llant Philof0p ho s. S e d qu emadmo dumv e re p h ilo fo p hì nonfun!: 11, qu i p ro v ide ntinm e me dio to llunt ; fic ne c
digu i funt Chriltiano rumnomine qu i ab i'
urda figme nta ] e fuqu e difc ip u lis impro bate inducunt. Sint qu idam, qu i qu o d ] e fumre c e p e rmt , idc irco fe Chri.fiiano s e fl
°
e g lo riantur; fe d qu i tame n e tiamnum, u t
]udz o rumvu lg u s ] uda'
1’
camle g emo bfe rv ari v o lant.quale s funt Ebio nz i , cum ii qu i ] e fume Virg ine
natume fi°
e no bifcumc o nfite ntur; tumii qui ifiud t ejiciunt: c o nte nduntque natum e fi
'
e u t cae te ro s homine s: an cu lpa ha c in E c cle fiaz , qu amCe lfusnominat membra c e nférri p o te it ? Addit qu o sdau:efl
°
e S ibyll j ia: , qu o d fortafl'
e audiv it e x qu ibmdam,qui , cumv itio dare nt no nnu llisquo d Sibyllzun pro
phe tidem e fi'
e e xiftimare nt, e a caura illo snuncup a
run: Sibylliftns.
62. Pofle a co ac e rv ans v aria nofiraruin fe &arumnomina , ail: fe nofl
'
e qu o sdamefl°
e Simo niano s, qu iHe le ne n au tmag îftrumHe le numco le nte s v o cantut
He le niani. At Ce lfumfug it , ] e f'
um Simo nin i:non cre di De i filìum, fe d S imo nemillis e fi
'
e De i v ir
tutem. Mu lta no b is fabu lantur de i l lo homine prodig ia , qu i fibi
'
111 animaminduxe rat fe , fiiifdemp ra:Rig iis u te re tur, qu ibu s ] e fumufump u tabat , fimilifare ap ud p 0p u lurn au&o ritate . Ve rumne qu e Ce l
fns., n e qu e Simo n c ap e re p o tu e runt , quomodo Jefus u t bonus v e rbi De i c o lonus fe c e rit , u t ma na
Grmcarum, mag na Barbararumre g io numparsdo 1i
na: imp ie re tur femine qu a: animamah omni v icioH s
CONTRA CELSUM , LIB. v . 119
4115110115! 111111fit proprio judicio conde‘mnatur. Et p ra .
te re a qu i c o g itarint bent0: eflè pacifica» ,be a to: ej e un
'
111, iimu ltumab e runt u t. odio hab e ant Chriftianifmico rru p to re s, c o squ e , qu i in e rrore v e rfantur
, ca
v illando Circas v o c e nt blando squ e v e ne fico s.64 . Sufp ico r autemipfummale inte lle xìfi
'
e hunc
Ap oflo li lo cum: In m ij]ìmi: temporibu: d1fie de nt qu i
da »: fide a tte ndante : fp iritzbu: e rrori.: dn£?rmi: dcn am
'
aw n: in hypon zî/i loqu e ntmm Ù caute rìatamhabe nfi1111:fuamconfiimtiam, p rohibe ntìumnube re ubfime re 0
01610,31101 Dem ::mrv it p e rcip ie ndo: cumg ra tiam»: 118 111
111 d ibm. Male e tiamacc e p ifl'
e v ide tur quod nu
die rat qu o sdamfu ifl'
e , qu i illis Ap ofio li v e rbis c o ntra re lig io nis Chriftianae de prav ato re s p u gnare nt
Quo cìrca dici: qu o sdamap ud Chrifl:iano s 01111111111011te ria ap p e llari. Quod addit: alia s qu o sdamv o cati
migmata , id nufquamcomp e rimus. Ad fianda li no
me n q uod attine t , illud fate o r in fe rip turis no itris
fre qu e nte : o ccurre re , dici fo litumde iis, qu i fimp licio re s de c e p tu facil e s a (
'
una do&rina dimo v e nt.At quo sdamv o cato s fi1ifl
'
e S 1re na: faltatrim , falfilo
0114 : qua remaura: obfig nare nt , 0 qua qu o: p e rfua/ è rantin fu e : conv e rte re nt , id nobis incomp e rtfim omnibus, e p ino r, tamv e re Chrifltianis quamh e re tîcis.
S e d ille qu i fc ire fe omnia ja&itat , hae c e tiamaddit :
fe inv icem tantop e re di]] ìde ant fadiflimi:qu econv itii: mutu o lacq/] ant , audia : tame n i001 omn e : di: e n te : M ihz
'
m1mdur crucz'
fixu: efi(9'
ag o mundo . Atqu eh o c fo lum e Pau l i lîte rismemo ria v ide tur re tinu ifl
'
e .
Cu : e nimno n a lia fe xc e nta dic e remus qu a fimilite rfcrip ta funti : u t ifiud
,In came w w e nte : 11011{111111
111011 camemm:!itamu : (nama rma mil ztia: nofim non car
nal ia funt , fe d pote nti:: De o ad defirufî ion emmumtionum confilìa defirue nte r, omn em altitudine :» e xtoi
le nta » [e adv e rfu: [11111110111Dai .
6\Qu o
CONT.RA CELSUM , LIB. VI. 12,
O R IGE N IS CONTRA CE L SUM
L I B E 11 VI.
11ho c fe xto , qu emag gre dimur, libro , p ie Amtbrofi,
impu g nat i no b is 0p 01te t Ce lfi criminatio ne s, no n v e ro e a , qu a: e x p hilo f0p hia o bjicit ,u t qu iSp iamp ofl
'
e t fufp icari. Mu lta e nim, e Platon e maxime , p re p o nit , u t o fte ndat e a e tiame fcripturìs
, qu a: v e l acutumaudito remp e rmo v e re p ofl'
unt,
no bis cumaliis e ffe communia : afiîrmatqu e hae c ipfa11101111: 11 Gra w di£?a fu ij] è Ù qu idemfine 1
°
B1'
1' De ofih o
11: De i min i: Ù promìj] ì1. Ad quod ha:c nofira re fp o nfio e fi: fi v e ritatis do&ofe s id fibi pmp o nunt , humanitatisqu e e ffe du cunt , u t qu amp o iTunt p lurimisp rofint ad v e ritatemaddu c e nt qu emcumqu e , tardum, inte llig e ntem, Gramo s, Barbaro s, (e ximiaau temhumanitatis e fi: lucrariDe o v e l ruftico s imp e rito s)p e rfp icu umc i
‘t e ami l lis ufurp andame fl
'
e o ra
tio ne rn ac ltylum, qu i p o p u laris fit , ad omniumc ap tumaccommo datu s: qu i v e ro fimp lìce s illite
rate s, no qu o d ad afl'
e qu e ndamfe rmo nis fe riemno n
cfl‘
e nt ido ne i , nihili fe c e runt , de iis au temfo lis c og itarunt: qu i (unt in l ite ris innutriti ; e o s c e rte pu blic a u tilitatis fi:adiumang uftis admo dumte rminis circ umfcripfifi
'
e .
2. Atqu e hae cmihi di&a funt , u t Ce lfi aliorumqu e criminatio nibus de fe nd e remfcrip turarumfimp li4c itatem, quae cumfemo nibus arte e labo ratis c o llana
ab illo rumfp l e ndo re o bfcurari v ide tur, qu o niamno «
fiti P10p h e tae , ] e fus, e jusAp ofio li curarunt , utfua p rw dicandi ratio e ffe t e ju smo di , qu ae no n fo lumv e ra do c e re t , fe d e tiamv uìg i allic e re t anime s, done c fing u li ho rtatio nibus indu&i ad arcana fab v e rbi:in fp e ciemfimp lic ilms late nti: pro fais quisqu e v iti
bus co nnite re atun. Ac filme to qui OQDM \ Ì …
O R I G E N I S
i v w fim a'm a w x , aùyxamroà m34 d'c
Myommc S w g yae a…u’
frotc wa w a na 604 M M »;
AW xÎ /m, ìoa w e w an. J u: «ren o J‘i xm frs; wa àAn3n
'me : S e u u‘w oM Bovmc£ xa : pmcmdi un c nc v ue : a ò
frs
&An8mu; S e oa efla a v aimmaa wra ; epa pmo mò au frau ;
mv aiu a e ra von w v xaÀmaw n u h m; ya e À GECJ'
I cpmon e : cm c om e 5 nao c , 61: a
’
w oxaÀ w rfi 7m o’m
398 a'
7r’
éga w immmmda eBa a v um c’
J‘ma v a
'
n a
wmv , frm *rnv dÀ n8mv iv ar'
Jnua m'
fnxon-mv‘ Jam «ro
'
v s'
ov 968 (pan em€n ivmurocg ‘ 63404 7 49a u’
7mg?4>ame w am fra. 7 4 9 doe w fmmh a , a
’
710 x rta'
ew g mana« o:; w omyamvoamym xa90qa rm fin :"c a w e 30vam; , nau S am ; e îc « o tiva : c u
’
c civa vre ìàaynrsg'
J‘mv 7vovw e ;«rav S e ov , éx akS e ov îJoEmrmv , n
’
« 5qg nam a
’
7\A’
ìmwmw3naa v Èv «ron; J‘mhoymumg u vu n.
t a ìaxornfin a’
auw rog a u’
n av xa*caz CD-
n xowre c n’
va c
a od>o : €u wn mnv umn’
ÀAa î a v *mv J‘oEmv fra dcp80e« 8 S e a iv mamme : sinovac; @ S a e ra dv99w 7rs . z a nvn
v ena w, xm n w ea vroà‘m, nau ìe urw m ma JM3a a v
youv a Jcsaw ai; na finen e oc u a e v ugs: Ao*
yog , oi
@ e ow vn c è n jn ov a’
à‘a u w g €917 0 7rew rov dya&ov , um
Aeyovn c: (5 ; it 7roìtìurc a uvama ; yw o u cmc 7: t vra vremyy a. aù
'ro , xmfra a vfgw , ÈEmd)znc , o Îov a’
7ro vrue o ; v mJ‘naawrog , (pw ; iv 'rp dmpog ye vomvov , c u
'
ro Èa v«ro n
'
J‘n TQOÒH .
AAÀ’
ai *ma w mme : frs w ems aîya&a 7Qm,la v re ;a amfimvamv u
”
; Ha emm. w eav eq mvo: aîc S e ga fl; AgflmJ‘: umHamm frm! 67 m:
’
J‘mmv ì7rw eÀ umm v m
v ue w na rnÀma wmye @ :Aoa ocpna'
a w e cme a tmc dmXng , xm« rwJ
‘uryw ynv c nc xa À w ; Bsfl:w xuîa c J‘nEMBov
freq , xa ra À cw nvc e g «ro M67ES’
OQ (5 94 151615 5 S e o; 54>a ve eod e v , w
'
n Àn (Dem… non ma c'
À emeuowz « cp An Mmrp dvro? cà
“ovn q
°
na « a.&ae wm« a 8 18 , nmra g Îà\l d c
@ a w a 735wrma’
7ro vm; :momc ‘l '8 xo au a xa : sa w a laSn
mv , m'
d>'
aîv a’
vazfimvamv im fra. vo emwz «rm aÎìJ‘m
mh a J‘w amv ms Sm n a sin d7v ìJ‘ovfl g; éJ
‘»
na' frov
CONTRA CELSUM, LIB. VI. Éz7
mur. Dem e nimha c , quo tquo tp ulchre dich funt,ifli: man ifeflw v it. Quamo h caufamdic imus e o s qu i
v e ritatemde De o a(î'
e cuti dignamhac v e ritate re lig io ne rn no n c o lunt , re os e ffe pmnae quae p e ccante sman e t. De his e nimfic Pau lus dife rtis v e rbis ait
Re v e la tur im De i de ca lo fup er omne »: imp ie ta tem(‘I m
jufiitiamhominum e orum, qu i w e ritatemDe i in inj uflitmde tinmt , qu ia quod notum efiDe i manifefiumefi in iflir
,
Deme n imzlli: mamfgflav it. Inv ifibil ia e n imipfìu: a cre a
tura mundi p e r ca qua faf?u fun ! inteflefia w nfp ioiuntur
fimp itema quoqu e ej u: w :rtur div initar , ita utfint inexcufabil e rz g um cumcognw g/Î enf De um non fin d Dem»g lorificnw e runt , au t g ranar e g e runt , [Ed w mu e runt in co.
g itation ibu : fa i: , (‘I ab/cu ra tumefiinfip iemcor e orum: di
cmte : e n im[è (09 ] ap imta , flulti fafî i lìmt. E t mu tafà e runt g lon ammcorrup tibili: De i , infimilz
'
tudin eminmg im
'
: corrupt:bzlir hommi: (9’
w olucrum, 0 quadrup e dum,
(9’
[e rp emium. Go nfia: ig itur e x nofiflsfcrìp turis e o sv e ritatem in înjuftitia de tìne re , qu i p u tant rammamhmam v e rbi: comp re hd mm pql] è > aiuntqu e illud e x
fre qu e nti ajfiduaqu e cmfu e tudmc fubzto in anima in
flammari tanquam ex igm lume n ibiqu e ipfmnd e re .
4 Ì S e d illi qu i de fummo bono talia fcripf'
e runt,in Firmumde fc e ndunt
,Diana: u t De o pre c e
'
so blaturi inte rfu turìqu e fe flo ah imp e rita mu ltitudine c e le
brato : p 0fl:quamprae clare p hi10f0p hati funt de :mima , e jusqu e ,
“
fimodo b e ne v îxe rit,fe licitatemde
fe ripl e runt ; re lìé‘tismagnis i llis re busquas ipfisDe n:
manifq‘lav it , humilia p arv aqu e fap iunt , g allumqu e
p e rfo lv unt E fcu lap io . Inv ìfibilia De i animo atqu eco g itatio ne co ntemp lati fu e rant re bus hujusmundi cre atisac fe nfibilibusad e u , qua: foliusme ntise tt p e ri
'
p ic e re , fe fe e xtule rnnt, kmp ite rnauu e jus
128 O R I .G E N I S
:îw ov ìumam8 nmv iv v a:; J‘o w ouamaw
'
w v t u
da vve ro; aùmvme ? :à iv anora,»na ai7vmq.mAw à‘a nu
fmon e : 7 8 S e ea 7 nue wro S nav . xm ÎJ‘m ftm; imao
[.e s-
ya; @ e ovoun a ; um960À 0)n4 , 6a ozi n e inauo;cp.S
-
. Qra a'
v$ ew w u 7reoaxmoun u g tì; w w w 4>aìzw a
° 373"
67 6 J i xmmfimvovm; gm"Aîyw rrmv 5711
tra.mwmm n rg a 7roà‘
m e e 7n ra. . imJ‘
sxm J‘oxco
a :me ;*ra wms e a vafifinu vm aiM
'
w'
iS nrom-
cu a'
À
M a'
ro; w w a'
MS o my «w 8 5 8 €v w ,:day 64 zma eBavr e ; , xmÀu 7 e cuow e ;
ft pmumvra ea. 7 09mmm*
a . 310frm iv EÀAM : a ocpa v , xm 7roÀ u,u az$mv fro u. ieyon;
w e g:fra S u ov w À a vwmk €£Meffw ro S w em
°
vra nocyx , im w 'rmcrxuvp v ou; a'
ocpa f na « a a’
7w n,
z an d'
a, a’
a*3w n, na va. ì£a&mmm. non 7 4 ,u n 5wra
in m…Swm xana e;ya xmdAn$ w g im pmxa uxnan.«ran 7 mad. aa e£ immov S e e . avremo: I soi n
'
,u w v ao
4>oc, Mw ua*
nc a'
eXmara woc um oi ÉEm; 4 67 4»am £Ju u w ; famov î7rtg
'
amvow o vre wmv a'
ya S ov w em-J.u v u év , a?; 35 8 ìa w ov ìn4>a nì,
'
ovrog «ro:; a'
E.omn u
ì7rn nJ‘mm, SW 5 S sa; n
,uAfle aq u , vi v ga Imam
fra,) Iao w c J‘n aîv w
'
4>S n xm7ro'rw n
'
o g , xa : 1w a.
«re o7rav, xa : tm! mw finn , xa 7 aA:Aoma an ì€cmfmv ou; Jummw u; catura; m7ra qepcm 7rd g a 7rAna ac exe n»ou;,
oi; a’
>q>8 n 5 54>9a; a dm» e’
w on; aw u w roc 54)S a À u oag , &M 4ma aw xa gJ
‘ugz z a x ya e , xa t a rav
Inaav n°
u aw uand emoi w 3'
a eo: fl; mef up 611am'
was
wav Novum.
To J"ìEa t@mg afaw à 7ro 7rue oc 7rn3naa vro; ìEm7r.
n a$ au 45m; ivmdwn , 7re ovree o; oî&v 6Aoyo ; , u
’
7mv
iv 7 4: W o <bnm 4>w rw w n ìa w o:g 4>w g w w w »; xmIw azvvnt; u
'
9'
e'
eov imma ynvomvoc, M ya , 6 '
yfyamiv n p M g» , (amfiv , xm i {amn
'
v ro (Dmc mw a'
v89a»
vmv , Sme <p» ; u'
MS w ov 4>amfa 7 mvm d e w—rov $e
Xomvov e i; « ov nov um wav &An3w w xa : vavray, na
v omaérov cpm; «ramaw . €Mm]n ya e c aro «ro (pw ; ivmc
CONTRA CELSUM, VI. 131
d ìflu1ninatiammEwang e l ii g loria De i 111facie Chrifl1'
.
Unde v e tuftiflîmus pro p h e ta , qu i mu ltis ante fundatnm Gyri imp e riumg e ne rationibus v atic inatus e fl:,u tp o te illo plusquam quatu o rde cim g e ne ratio nibn:
antiquior, uit : 0011111111: 1'
flummatio me a S alv ator
111111: 91111111111160? Et z Luce rna p edib11: me i: l e x tua ,
Ò'
111111111[miti: 111111. Rmfus: S ig n… efi [up e r 111:11113111 71111111: tu i , Domin e . Et z In lamine ( uo v ide“111111111111111. Ad quo d lume n no s inv itans apud Ifa'
iamfcrìp tura 1011111111411, inqu in ifluminare 7111112111111v e ni t «1111» 11111111: 11111111, 0 g l oria Domini fup e r te ortoefi. Et idem
°
pro p he ta ] e fu adv e ntump re dic e nsqu ohomine s ah ido lomm fimu lacro rumdmmo numqu ecu ltu : v e rte ndi e rant , uit [111111116111 in reg ione Ò
'
11111
5 111morti: 111111111 1171111110 . E t ite rum: Pop ulu1 qu i ['
a
M at in 111111111: v idi! 11111111mag… . Nunc v ide quan
tumdifi'
e rat id, qu od p u lchre de fummo bono di&ume nz Platone , ab iia qua
: Pre phe taa de b e ato
rumlumine dixg runt. Adv e rte ho c e tiam, v e rita
te , quamde fummo bono Plato de pre h e ndit, nihil
l dfinc e r'
:mp ìe tatemadjuv arî ne c le €to re s ne c Pla
to nemipfumtalia de fummo bono Philo fo phatumc ontra fimp licì fa ip turarumfiilo afliari div ino quodu n ardo re e o s, qu i bo nafide illa: e v o lvunt , apudquo : lume n illud alitur o le o , quo in quadamp arabola qu inque Virg ine s fap ie nte s lume n lu p adumfu:rumfufie ntafl‘
e dicuntur.
6 . uo nìam v e ro Ce lfus aliume x Platonis e p i
fio la t e crt lo cum, qu i fic hab e t : Hc : fimih i 1111111111111 populo de clare n
°
pofle firibe ndo Ò’ dice ndo ; qu id hac
v ito p nfianl‘ì1n face re poflìm, quamfirip takan imbu: 111111
: t1'
h'
a 11111131111, Ò’
1111111111111 in lamin e 110011114 11101111111111:ag e de his tantifp e r difl
'
e ramus. Ac p ri
mumunicu iqu e e xaminandumpro fais v irìbus p e rmitto , habu e rìt - ne Plato no bilius qu id atqu e div inin:
1131‘l" fg iPfit1 î n
rg , 0 11101: l
xa : oim&'
iw c vre ocpwrmî@e ow v «mmw fova w o u
p mxmv , a'
» ìyew i a v . 5 ,q 7 49InCemuÀ xe cpa h tà
‘at
Aa pcfla ve c fl:flÀ w yeyemmu emv ìuw enè e v um57rufitv ,iv vi3qnvo; n
’
v , um nu adm xm, w e oy afa wro;tt q fra À oys xamfimm B:BÀ ov , iv
’
adrnv un ye a
ag , xm7rg oàìp az'
vafmg . zmo'
Iw a vvncJ‘n fra 7 me amM «
mova’
vayeye awr7mîw e a xevmzmmw omz em: aim ya exm5 I
'
law À og fixaa1v a’
fip'
nw . finmwa , «i a’m€Eov dv$ ed
7rqo AaAnam 6 7 mn a v « w m ze e lo‘
a'
w v Inn e , 61:
mv îÀ aìmm fra 8 5 8 Aoyov'rok; u aSm'
a u; xw r’
iJ‘mv,
xm amAtg u îv frm; dmw emn e îe wrm‘nmJ" iv
eM ytv e’
xa’myuyea vr7m. s
’
7a.e î<pmvw o a u’mu; 7 e a vr
vw z imm; civmma ura. 7reog w a g 71'
0M 8 ; , finw xm,
d pmQogw xov simu 7ree :ffm wa m v a
'
vî qm ro nl)…Qnm 67 : na”…HÀwmvo; é t oc ìw gaon a54>
’
af
y
î7kamflam 744937 : 318 von,u a wm w mmv 7 5 7 94 71»
flm z an vm; yeamw ,vw a £J
‘a p w g 7gam
're a n’
;
7 8 ; 7roMs; xa : wmmv finn 'ma. :P: 8 Tamura ,
7ta vn mi 6 Imam; J‘:Ja axm vî,w ng ygamma w na a
’
7qa w r ew v J‘uz@ oemv ì7ma @eovrmv 4>nmva’
xmmvau 7rs
g t w mv J‘:J‘a a z aaaw a u
’*rov na a
'
7myogcuaam7me aJ
‘ouvm «rs; Mya ; a v
’*rw v .
UMM. JVa
’
v xm 7me az frcp Maw a gv ede :$ a h mm7re ocpnfmtc, ,u omrHAa c wmr; :iM a m: Ou ve e , nau
m wmw a e’
EÀÀM'
I ye a ,uu a wa v e rfew ew g w e ev n gm,
a’
Em. *rnc e i; GÙ‘I'8 ; Xa e rro; « a 8 68 xa :mya À ovom; 'mi9rÀ ngmu.m of'me ; éx ai; oîs7a u [(Ma
-
oc, w a e a xe aa vfm; “l
'
8 HM wmog rramw’
e îenxam. 7 49oìon’
n'
v
«re nub‘s w w 7 5 vo u e va a h aq a
'
xnxowm; iva. J‘e nu Emrac Inn : a57rog oAm; flc, vmrae a; 7 5 vomvac l
'
1À w rò voc,
civ av
yp « ov KeM e Aoyov° 694 nu a u
’
woS e v a’
m-S u vov
7 0 À sya v , fla uÀ ov « ov axmmo:ct na Here ovfra!
aîNw ì a : Iw a vm c av xwmAcvron a. raz J a w a fra v mw e oc 7me a xsau w a g ra v l
'
IÀ a ram amg €7r:s*
oÀmc u'
en
mmv «m ura 7n e :cm 8 68 7ra gaJ
‘d‘
w avm 7mÀ À a xu;5 KMao; 39MMGG; a
'
fwmv 50810; wmym,
134 O R I G E N I S
Jc zmvov "l 'l omemfra. vrerme ov e îqnmm« W 407 0@ nc u
° dem J”
film v a n’
; vm a M umm. i am J‘sxmJAM Min ìxm$17m“Au run ci J
‘4’
à f Q uan igmn mvrnu aîvraxema : xe amnov ìAM u w on rocc u n
‘
4 6rov Q :Aoao<bnm w a gmé‘e iifmun aîw o wa» item
yeaumra v , 6fl w e av ewm n u SmsAnya; iu n; imJ‘mAsmm 67 8 ,u n î oà onm oc Anyon e ; m ‘
a a
J‘n a
'
nEeMr ac 7rÀ am7m 67m J‘o "l
'
8 fra aume nnmmw ao<pmv i u n xmaAmm o: Inc a m
'
a 23a (Da n e u
a'
o; 7vam; a'
a unra aîîieEnm; oM oym «imm; a'v ìAe7xo: 7me
'
vîp me ia : uM À ou frou; M 3’aa
'
n 611Se mov vre oî; amw v 11! N yacJuva ra u
’
va : frac a'
vn Mym7w ; îMyxmd J
‘sfiaS uuaw frm; éz cin ouv7t: 7reaaoxe tv n mS om;
dm*
yvamm, nau vg»fra c yga cpac, xm, u ra iv
1oAmvra In a g:rmm J‘mvoìm vm yqacpw v , w
a n'mv mg : a du a a
’
7ro 308 , maxg ouu v «…i n » f a. xi
:Mtamm 7mea n n a Aoyo; u va; a o4>xa g .
Biftu. mm dm ; MEe ng ['
Ma ra wnmc M ac a ;
5fl 5Àrym; v : ov dya&ov 37 mo i 7roAAo:‘unrew ad>gîv
o
uaw g è :. 64Mn; na xa w n; îÀmJ‘oé
w Me w flc a?; amm. a’
w a mp mo'
Tc; Aryan n u
05; a’MS n‘ 511w w w vre oa enm; “Aa ron , o
'
pw ; lì fi °
g amuflm 8'
J"dw o@ ea f7e t ra n eon m& Aomm1171011 îs
*
n ì7ray yM) u7m m 7Àm d." mirou h m @Oz aa v7a c m: w u v o
'
w % a‘. it:" o
'
S w e .w m
'
av ìxe : v oma zm oz?romn A$w ino: J‘nMEa.
v o . xmn e o; mum (bmw , 611me : p mHAa.mvog Ag t
; mJ‘e oc cina : aiw yeudnv a'
; è :: Ae :n og m'
a a’
AA.
Quannu ; 31 An oM awoc tÎJ‘G-t 7re oM Oovro; ‘flj And):xw om. nu dà )… vrÀflovt; «mv HAaw a w w v iv e q; [Dw
?M 04 Bug v a ur'
n'
gmcam'me : Hu$ w yoe a , w Ama
w mflga v svaamra nu J‘uEa v7ocmv ìv 7 mwryue a EA
M mMtîu mov re v me an a
’
vnymgmrmJ‘c @ma v7ocm Jom gìîxen
fro , 67’
Eu4>ogflog u'
v z a.: ivm:; Myopmv n
'me q iv J‘uomtbnmm x oAm fr: ml As
,a ; o'
l ‘nM mmw w w ckn ewman; ìs'
oe vmy'cm:
CONTRA GI LSUM , u n. VI. 135
prz cipìtemre quire re . No bis v e ro fatis fun!:quae ad
id ante re fp o ndimus. Afi‘
e rt aliud e x Plato ne , unde
dicit e ummte rrog ation ibu: (‘T nfponfi: p iurima»: lucenafe rre ii: , qu i i;fu r ph iloj bph in»: fe é?au tur. S e d no s
e tiam e facris ('
crip turis planumfacimus qu&o rem110
bis e fl'
e div inumfe rmo nem, u t o pe ramDìal e &icae demus. Modo e nimSalomon, uit : S cimtiafx
‘
ne inqui
fition e de cip itur: mo do ] e f'
u Sirachi filius, qu i librumSapie nti… infcrìp tumco nfcripfit : S ci e ntza flutti j e rm a imxtricah lfl. Efl: ig itur apud no smaxime b ene v o la p e rfuade ndi ratio qu i didicimus do&rinaap rae fe &um e ume ffe de b e re qui co ntradic e nte s ar
g u e re p oflìt. Qu o dfino nnulli ine rte : facrarum(cripturarum l e &io ni incumbe re , e as fcru tari , fe nfum‘
c amm, u t j e rus jub e t , inv e fiig are , illarmn De o
ìnte lle &ump o ftu lare forca o cc lufas p u lfare p i
g rantur; no n idcirco ille fap ie ntia v acant.8. Pofi alia Plato nis v e rba quibus isde clarat bo
numpau c is e ffe no tum proptcre a quodmulti cum im“
quo contemtu occupati tummagnifica [Ed ìnam'
fp: clctì
g ut dam aflìmmn t efi? mm, quafi exmu'
a g nadaw rep e rififa st : addit Ce lfus: Har profe ta : l
'Auto , non tame n prodig ia v e ndita! non obfiruit o: qu nre v ole nti qu idnannfitid quod pofliu tun mn jube t am: omnia credi mlm MI EDe um, tal e »: habe r: filium qui cum dcfimdg
'
flìt , mihimmciav it. R e i
‘
p o nde o Arìitandrum, ni fallo t ,de Plato ne fn ipfifl
'
e,illumno nfu ifl
'
e Arifto nisfilium,fe d fp e &ri cujusdamquod Ap o llinis fo rma remhabu e rit cumAmp hi&i0ne . Quamrematte fiantur
multi Plato nico rum qui fu i mag iitri v itamfcripferunt. u id dicamde Pythag o ra , qu i to t de fe p rodig i: ìa
’
cav it , qui femur e buru cum in co nc io ne
Gre c orumo fte ntav it , qu i dixit fe re co gno fc e re e ly
p e umqu o , dum efl'
e t Eup ho rbus, ufus fu e rat ; qu i
fe rtur una die in du abus urbibus fimu l co nfp e &us
GONTRA cnr…svm, VI. r,,
hnn caro faflumefi, qu od re fp0nde t Platania S e rmon i.ldo lum te rtio loco re c e
_
nfe t Plato : fe d quo niamnos
ho c v o cabu lo ad aliud fignificandumu timur. dice
mus ap e rtius, fo rmam, qua: in anima impre fl'
a mane t , p o i
‘tquanì in illa Chriftus Ve rbumfua vu lne ra
fao v e rbo impreflît e fl’
e Chriflumipf'
um, qu i in uno
quo qu e no ttrumcit. An autemChrifius no i‘tro rmnp e rfe &o rumfap ie ntia Scie ntùz , quamP lato qu arto
loco nume rat , re fp o nde at, qu i p o te ft, v ide rit.I O. Addit Ce lfus: Vide : qu omodo Pla to , e tiamfiant:
fiatu e n'
t iflud v e rbi: explican'
mn pqflè , tame n ne v ide o
tur ad id confug e re quod repre h e ndi non qne at ratione »:
reddit hujur dificnltatù : forte mi»:mimln'
lumv e rbi: explicm
'
zt. S e d qu ia hae c alle g a: ut pro b e t no n crede re 1mp licite r fe d fide i ratio nemre dde re a p o rte
t e , u temur no s v e rbis, quibus Paulus o bjurg ate o s, qui teme re cre de re nt : Mfiteme re , inqu ît ,didrfiù. Q uantumin Ce lfo e fi , fais no sre p e titio nibus re p e te re co g it , dumait po ft e fl‘
utitas, quas v idimus, ja€tatio ne sz Platommmc w nditarc j
'
e , n e cmmtìri non dice re [ibi qu id nov i comp:rtum, au t e ca la dl
gflc ar annunci e t ; fedfatori unde acce pe rit. Imma , dîxe rit alìquìsCe lfo re fp o nde ns Plato e tiamfe tumideofie ntat , qu ipp e qu i ] o v e rn base in T ime o dic e ntemfacit ; Di i de orum, qu orum eg o a uditor [am0
’
pate r,Ùc. At fi ha c de fe ndi p ofl
'
unt pro p te r fe nte ntiamconcio nantis ap ud Plato nem] o v is: cur qu ime nteme orum, quae De i filius, au t Cre ator ìn Pr0p h e tisdixe runt , inv e .ftig av e rit is no n p lura dic e t , quamJup ite r inTimmo ? Nampro pria div initatìs no ta efi,
me s future s ita pra dic e re , u t prz dic e ndi ratio v ire :humanas fup e re t , e x e v e ntu iudic e tur dìv inumSp iritume fl
'
e pre di&ì0nis au&orem. No n ig iturcuicumqu e ad no s acc e de nti pre cip imus, ut primumcre ant Qu emilli pre po nîmus e umefl
'
e De i filium:fe d in trade nda DDM do&rino n ùonem,
t,.p
z u m ayomv rav Aoyo v u aS av7e ; u’
J‘wm w a ;
ma c ìn ìw «:rp aiw oz emo8'
an umsian , oi; vrà a ov unn u » …c u 7re oe amwa t a’
; 7 0-mm c a ro nneurw o
mv a’
AAon J‘t 60
'
nJ‘uvmmg , aix o -J
‘m7w w ; J‘A’
e’
e wmow n w a
’
z oxe zo'
w v w ean e ;g om$az a’
.À À’
a’
Jz My omvn e ra XAw n; u
‘7ro « 8 [(MM :ienmvov 611 7n c; e ua ov 6!
« o: , « w av u’m w
’
ov S ea , xqiv tì3‘c4
‘e u svoe
xsxoÀ aw mvo; a îaxts'
a xqÉv 7492; m«
*con iv c on: 711111 » o
’
cpS a Àu omÈ7rova J’ts- orm7a u u
J\r3me voc àJ’
cmpamv ,rra urp xmmM ovm; w y ov n
’
;
ìn ; ar 7a vmgwm$mAvym na 7Ma ova co’
v iv won;
d’
mn ea sS_1m$a .
Ma u rama. QM N 6 K&M a; 0’
fl ìa v 035 u n (Myu !xe en a“; p
’
awyw v7au _c avJ
‘s, a
’
.À Aat J‘s dixo z ona!
3: WOW !» oî_,zm7rqaxcmgov ,m:; wa ov , à cm3mmSmog,
dm3: ° 'N v
g 9mw flv oi dAnc awfcò au 35 À o v7 i ; ;q dc dÎM ÎJÉRI/ azv7
'
ec namuaov7a : w o: we a.vrw v74 umcfm w e aa&a w7m; xmyre oq c aro J
\e a
’
7ro rm; éva gymn;
5,3u w p w o : « a ura Qnaomv a’ mv w Aa ou g fia a v , cuma ;
«u p Ima ìq oe amyac ra w az’
vS e wmov ìmà“sJ‘n,mxtvm, akm’
a: 368 '
umExam; andre w 7re e ta 'fl'
a a a ; w m; a’
;
« drm, du cpngts'
ov civm 334 mm6u om*rn'
Ta fm; Èvmxy'
ye)ua c 7n e : uiov u’
van S w ,*rov 67 mrrw v m; w ov7a w
d u’
rq» u a e rue a umv‘
xa ea v aîv dx: ro ìa v oiJ‘
smv u’
r
wyw vrm«rav3e «’
M acuma’
À o‘umxowov Ji 7 mn w vn
’
mu
w e apga eov-mq euaov a
’
au $ma cS iÀB Q, z a :w a
ìEnc. vw : J‘s a’
; 7maa v w w o îxa u svnv Inc a ; z'
xng ox7m,
ìmà’
n,u nmc ergo w a *mw aîvS e w vrm u ovo ; m
’
a: S w'
oi'me o
’
u atau; K5M q J7roà aflafls; flflQdfl l/ efi’
d l w
J l d *raw o BBMS‘V7 € C fre emw a'
a òm a?; xm a d*m1 494 7 Mn5m; xe a v naow e ; ra w «ivS ewmov, « o a
’
d‘n u
’
vmìEnAey)g3naa r 2…a w 4 1 2a…ae e v ; pcaxyoc, w Ao
:6 1300; o
’
aÎ'7ro ffm; a òwm;Zu ga g ?:q w y)cazmv a
mv ì<pa ax.w d u’
rov u’
vmJ‘w m,mv 318 ffm
,
xxÀ s,mvmrm
7 aa J‘s, m 4070; m
'
a; « a «318 °
_8J
‘ams wa g
vm;‘l
’
8 7:À a omg w ra
c o nrru CELSUM , L IB. VI. 143
qmmqu amSimo n qu idem u t *
p lu re s ad fe adjung ere t , mo rtis p e ricu lo , qu o d Chriftiani rubit e do&i
fine rant, funs difcipulo s lib e rav e rit; fi quidemdo c ere t ido lo latriamremefl
'
e ne c bonamne e malam. N e
qu e e tiaminitio parate funt Simo nianis infidim. No
v e rat e nimde mo n ill e , qui do ttrina ] e fu infidiabamr, nihil fe e x do gmatis Simo nianis de trime nti p afifurnm. Do lìth e ani v e ro ne c primumadmo dumv a
lu emnt , nunc c umino e xtin&i (unt , ita u t v ix
trig inta re liqu i memo re ntur. Judas Galilaeus te tteLu ca in A&ibusAp ofio lo rum, v o lu it hab e rimag na:d iquis, ante illumThe o das: fe d quo niame xDe ono n e rat illo rumdo&rina , fublatìfunt , omne s quicre de bant e is, fuhito diflìp ati fu e runt. No n e rg otgfl
’
cmw mja8 u ] ortimur qu omr v e rte re cu i non addu e r:
de bu mur, quali mu lti patie nt no s alle &are p o llic e ndo fe a De o min
'
o s ad homine s fuifl'
e . Ve rumdehis fatis.
12. Quapr0p te r tranf'
e amus ad aliamCe lli accu l‘atio nem, qu i , lic e t no ftras fe rip turas no n inte llig at ,fe d e x prav e de tortis lo quatur, e xpro brat tame n,g ad dirama: h umanum] bp icnttamapud De umg[lè finitirmn ; cumtame n Paulus clie nt , fapientiam huju: num
titiamel e apud De um. Addii:fibz'
ol imb aj a : m'
a l
km» ca ufameflì. Pu tat au temcaufame fi’
e , qu od h i:
u rl i: fig nificemu: foto: impa cto: Ò’
flulto: qua: m
fln nnu nume ro habe r: 7mimur. Ve rumid, u t ipfe ad
no tav it , jamante a dixit:; no s e tiamp ro facu ltatere futav imus. Quarnqu am h ic v e lic ofie nde re
,no s
nobis hanc efl'
omafi’
e &fumfifl'
e fe nte ntiamcx fup ie n
tibus Grae c ia , qu i ipfi aliam humanem. div inan:liame fl
'
e fap ie ntiamdixe runt. Q uo d qu idemdupliciHe rac liti lo co ctmfirmat. Primus où, Humana g g….
di ratio ce rti: prude ntmreg a l i: mmn ititur nititurdimmalte r au t e m: Virflu ltn: difiit dm n: In a v i rop u e r
Ho c e tiame xAp o lo g ia So cratis Platone :fcrig ta ad
336 ® R ÌI G E N I .SÉ …
9709: “Ama vo; nan 2w x9007 8 g , 310900174 ; pm7 02
p w ov 2008907 9: 101 u'may xma ov nu 7 0v J
‘:J‘am Àoì
à 7rovrm €731 73: « un um 7 8 n a nana , 067 0; a’
94 5 1w u 0;:îv a’ì\Aa xmov 79n 0v u
’
J‘ov o
’CPS aÀ /mv ìaw 7 0v 575007 4 5
HÀa 7 w v , n’
; ”94 7 8 ” dva ìgnù7m è A…J : 7 8 ; mxon—S e :g xa : u nnyoea v .E
’—M amme; 70 ZQH'I
’7M '
I vm9a.
'
7 8 ; 7roAÀ a : îmcpa ve v7a , J‘mfiohn n u xu 7n
’ya9n
°
ai n n ; xm 7 02 8 394 7 8 ; à’mmw ov 055 7rÀmauu.
a n . 7 09a 7 000u 034 év 7 a 71191 7 8 Inn J‘myzmu or 8
’
J"
o i ’
yvnmot 0067 8 u aS -
n7m7 048 7 84 a’w y9mJ/u v Myu;4 67 8 . J
‘s 7 mv7
’
ìw aw sAAomvoc dJ‘cvmKe À a'
oc , neu
7 020…7mv flÀmrw voq .wmgmn flme vomim , oî,um, aman; 7 0v m
'
a «318 Aav 7 0997 4 97. [ Mumm À cyou e
mv 7r90; €914:a w Ko9mm imq y. J‘c iz a
i 7 8 flÀ z 7moc Mi l ; m 7 0? 7 a» 1mnm3101: iw
p .q az 7 a» 7 a 0’
v7 av w 7 07 uN ov7m ‘l’8.
fl aî7 :pw nxa
um a ì7m vrem9a un mio?. iw oum7u ° iv , c
’
v 507 0;cpù wocpa pm, 0570m-34 mame a acpa ; a
’
; J‘wmw v air
S emmrc£J‘mp ovm
Km .7 8 flM 7mocMf;'
w ìz 7 5817m5 K0À0'05 ,ixsaa v
' €7 1J‘s n.1:0907094 aòmn iv vg no : 70
70… 5ì7ra u* 7 axa. 7a97re9: aîv Myu , aacpcg'
s9ov a’
v e h .
À eXS tv7m u&rrm fl; Anya; JMS »: îva.v
7 300 7 00 70Àu na = tn 79004>€4v 7 a v 7018 7 0W m 67 7 :0W
7roMmu ;mv 677 ’
ipmnau 7 9070901! À cx—9'e t; iam J"
tiva : nau vw Mx7 e a; 7mv 6v7 a v ìm @ J’
t’
aîv 7m5711«; a aiva‘
yxn w a9ayrfn òm, 79m 707 4970v J‘s a u
'
n'
7rmvr'c J“
u ò7 o 7 38 004 : J‘H , J
’n 7 vax; ov 7 0t u a
’
Àn
81; ig m. aîv ivmv , 5voua. ‘ J‘w n e ov J
‘e , À0704
'
7 0 J‘s7917 0! tìJ
‘cv y 7 0 7 07 4 97 0v ìmr; nun. um z an .
7 a w az J“! gì'rromn m
’
v , 4>w vnmv fiom7 o ; Ev 7 8 59»
pmp e îa'
nx7mo’
Iw a.vvne 7r90; 7 8 107 8 , d oyav 7qv wmUM M ! 5 v0u a 7 f 3007 0901; J
‘s u n a 7 09 Ianamw J’
e ncw
GÙ‘J'8 5 1808 6a WOW “ 7 0, 7 495W\W N$
GONTRA C&LSUM, VI. 139
511111 caro faflumefi, qu od re fp o nde t Platania S e rmon i.ldo lum te rtio loco re c e nfe t Plato : fe d quo niamnos
ho c v o cabu lo ad aliud ììg nifimndumu timur. dicemus ap e rtius, fo rmam, qua: in anima impre fl
’
a mane t , p ofiquarfi in illa Chriftus Ve rbumfun vu lne rafino v e rbo impreflît e fl
’
e Chriflumipf'
um, qu i in uno
quo qu e no ttrnm e fi. An autemChrifius nofl:ro runtp e rfe &orumfap ie ntia St ie 1111
’
0, quamP lato quarto
loco nume rat , re fp o nde at , qu i p o te ft , v ide rit.I O. Addit Ce lfus: V1
’
d11qu omodo Pla to , e tiamfia11t0
fiatu e n'
t 1'
011d v e rbi: explicari mn pqflè , tamen 1117111110
1117 ad id confug e re quod repre h e ndi 11011 quant ,reddit hujur dificultatù : forte 1111111710!mln
’
lumv e rbi: 011d qu ia hae c alle g at ut pro b e t no n cre
de re fe d fide i ratio nemre dde re a p o rte
t e , u temur no s v e rbis, quibus Paulus o bjurg ate o s, qui teme re cre de re nt : Mfiteme re , inqu it ,didrfiir. Q uantumin Ce lfo e tt , fuis no sre p e titio nibus re p e te re co g it , dumait po ft e fl
’
utitas, quas v idimas, jaé
'
tatio ne s: Platonemmc v e nditare j'
e , 1111111111
t1'
r1’
11011dice re fil n'
qu id nov i 1001311111111, au t ce lo al
1171 111 0111111111111; fe dfate rì unde acce pe r1’
t. Imma , dîxe rit aliqu isCe lfo re fp o nde ns Plato e tiamfe tumideofle ntat , qu ipp e quì] o v emhae c in T ime o dic e ntemfacit ; D1
'
1'
de orum, qu orum eg o conditor [11111 0’
pate r,Ù c . At fi ha c de fe ndi p ofl
'
unt pro p te r fe nte ntiamconcio nantis ap ud Platonem] o v is: cur qu ime nteme orum, quae De i filius, au t Cre ator in Pro ph e fisdixe runt
,inv e .ftìg av e rit is no n p lura dic e t , quam
Jup ite r inTime o ? Nampro pria div initatis no ta e fi,
re s future s ita pra dic e re , u t p rz dic e ndi ratio v ire :
humanas rup e re t , e x e v e ntu judic e tur dìv inumSp iritume fl
'
e pre di&imnis au&orem. No n ig iturcui ,
cumqu e ad no s acc e de nti p re cip imus, u t primumcre dat qu emilli pre po nimus e umefl
'
e De i filium:fe d ìn trade nda nomdo&rinc hub… n ùonam,
14o ;'
O R 1'
G E N I S
; 01001 w eamyw w 101 A0701 114301711; 11’
J‘114 1 w a ;
èxa <rrp 071 0119111030” 1001113011, 71M-101pm‘I
'
8 vre0frea
'mwa 1 107115 111611 4'
8 'l'
0 111191111110
p m d'
ÀA01: J‘s . 501 xm; J‘1
’
6000111051101 11001 7190010;g 0011301 «MX 831 Aryomv00 ,u n a 747411111; 6710 7 8 K1À0
'
8 1îenu e vov 611 71191 11001 . 5111
’
0117 8 u a11 1114 1 11501 318 , 11011111? e h u svag
0114 1010701 1î xe xoÀa amvog 11011 7431; 1001
w e am61 1101; 710111011 50301Au01; 111114
1’
1J‘1 cpzmv, 114 1111111111mM 01 c1
'
c
ìmg ov ya vmgwm3a Avym 11011 71A1-1010 15131 1101;
d re ew 6 63101134Mara. raw m19110116 K1Ào
'
og , 57 1 5010131u n (À170013591914 18 5, 1501171017011 gran“, aÎÀ À01 J
‘s m
'
À À01'
110110?
31 710117 1011530171007501901, 711910001, sì0013010131A010»
1î_01711313
111 7FQMT8 J'
W 01°
0120130100106103011317101710; 1?aìva iafinlzazv7ic 014 1000001701 vra1094 7100174 51, 114 1
1
5101 71000300117 4 1; 1101131100; TBTO J e 1i 71
'
0 1111; 5140014 ;
00u01p 1101 101014 Quc omv 11' mv 71A91011; 15001, 0140101;
ou ,: 11108 10008111101 1810111101 € 1390171011 57 131311a
101, 00; 0101318‘
4114 151005 01; 01151011 71121097 01001;
11110 4 151;4 15101, a ; du cpng1g
'01 civm, 314 111116u010111174 fm; ì71w y-
l
y e) ua c 7 191»18 11101 111011368 ,
1101 frma dv ,: u aqrue a umv 7401901aîv e 1
’
7cc «10 €011aiJ‘
1n.11
110131, c'
AA01114 1a’
À À01'
1101111011013171007591901
11119111001, 11’
003110113121914 , 110171131, 11011«101
52m. 1011‘N 114 0011 1111101118 011111111108 ; 101111301174 1:5711311111104 ; « ga 7113 101 a
’
13e w 7rm u ovo; m'
a: 318°
01°
700 51101101; K1M q Ù7I'OÀG,QOV7£G « 11110015 10301 114 1
J101 BBMS‘V7 € C 119017 1110013… a?; 1101 0137 01
7 4 04 71A110'
101; 119011110017 6;11011aiv3qan mv, 10 8J
‘11
ì£nAeyx3na a v' 111 6 2011100111; ,u axyoc, um A0
0‘
d710 11111; 01151111; panem; 6119110; w yxamv 87191511 4 610161101J
‘um
,u 11318 1111101À 8…1111m
6 «Pc, 11010010; via; "l'
8 318 °
_éJ
‘ams wa g
vm;oin p 1m; 2111011111101 1101110171dme ‘l
’
8 71Ae 1ovm; wm
O R I G'
E N I B
7 4 7 134 162 4 011 1017119108 34 14 08 M ova , 31
914 101 41961134 113134 253004 1, 7119101211 04 1 4 4311
514 1114 909611 4 11111; J‘A
‘4 Ea; 71901; 0111 11
°
J‘01710714 7
4°
AA°
11J‘1 111114
°
9X11° 21401114 101177 1811211113004 1. gìJ
‘c:
0° «14 14 0111 71011190; 011711111011 J‘1J4 0110
114 5 1° 11m 1J‘1011 71490 11311004 1101M 4 4 110 0011 i
10; 4 4 3114 4 74 1°
01°
J‘1A001311l'01113171907 1901n°
14 0
.w v J‘11
‘714 11107101: 17112117101714 011, 00167101
9111134 1019134 01 11111114 111 001; 0914 110174 114 1I:
J“! 0I
‘
4 711714 101, 151; 6 A8114 : 11 041; 7194210104 15
-
0A1011794-1111 188 À 1131154 11001 0114 1177 111 4 1114 1
7 90114 118 001134 4'
4°
M°
17061114 11114 318 4 1304 1111'X”1 011119131104 1, 4 4 1W4 17 1; 5001 1711130100 4 11
°
J“100111J
‘4 131104 1. 1111115 11; 111 4
°
14 pp171'
71: 4 4 11111104 134 , 7101094 7 0114 34 , 114 10111 71900
4 134 054 3014 4 11001 114 4 ; 01117
71A141111310311 1711J
‘1J
‘114 1111114 104 71101 01111 4 1
10 4 1. 4’
M 4 7 49 114 1 711910801014°
A15 .
A10 4 1114 84 114 4 11 171’11201111 Kam 114 7 1170914 1
4 4 1;“En; 14 4 1110907 01; 4°
M’
11171494 11804 474 » 917a; 61194 4 110111111111390171014 00914 1 4 4 914 1 1114 1
94 314° ora UGUÀ 8 À 1701701, 1100914 ‘N‘11004 8 4
.7r4 94 3100101 114 1W u 0°
K1À001, 51111m a 41111
« 4 714 11191174 1‘01174 1J
“141014 10114 1 110,611A1034 11
314‘
111; 211514 1; 04 00111; 0111; 114 112113111; 71
4 71034 14 0180. 4°ÀÀ°
011; 114 14 11001; 10114 510004 70, 01
0171110111001901“114 1114 11; 70900001M oov 114 114 4101
001114 111 54 4 ; 4 11 0011611A11311 114 1J“11£4 171171214 04 4 01 114 11 114 12111931111710 04 17149
’
311101 009011 470101 4 11 0114 191104 1170111 7711 11139111.
90914 11, 4°
M111 el‘! « 113014 1 44 114013174 171H94 1
08 A1£111:'
4 14 1mv, 11 11911011, 113007 491113
4 111111ìxa 71104 4 ; 301011Jo 1xar 11194 1 mvm; 1111801 7190; 34 14 0104 , 5114 1 7119714 1; 7190; 0
’
11J111013174 131114 1 m [1214 00110971794 4 4 1
111124
08 ; eis u m , 194 749, 114 1394 AS :
;
c o nrru CELSUM, LIB. VI. 143
quamqu amSimo n qu idem u t -
p lure s ad fe adjung ere t , mo rtis p e ricu lo , qu od Chriftiani fubire do&ifu e rant , fuo s difcipu lo s lib e rav e rit ; fi quidemdo c ere t ido lo latriamremefl
'
e ne c bo namne cmalam. N e
qu e e tiaminitio parata funi: Simo nianis infidie . No
v e rat e nimde mo n ille , qui do ttrina: ] e fu infidiabamr, nihil fe e x do gmatis Simo nianis de trime nu p afifurum. Dofithe ani v e ro ne c primumadmo dumv a .
lu e runt , nunc c umino e xtinéìi funt , ita u t v ix
trig inta re liqu i memo re ntur. Judas Galilae us, te tteLu ca in AbtibusAp ofio lo rum, v o la it hab e rimag na:d ig a is, ante illumThe o das: fe d quo niame xDe ono n e rat illorumdo&rina , fublati funt , omne squicre de bant e is, fuh ito diflipati fu e runt. N o n e rg otefl
°
eraa mja&u ] ortinmr qu o no: v e rte re cu i no: addu e r:
de bmmu , quali mu lti p ofle nt no s alle &are p o llic e ndo fe a De o mifl
'
o s ad homine s fuifl'
e . Ve rumdehis fatis.
12. Quapr0p te r tranfe amus ad aliamCe lli accu i‘
a
tio nem, qui , lic e t no ftras fe rip turas no n inte llìg at ,fe d e x prav e de to rtis lo quatur, e Xpro brat tame n,quod dimme r humanumfap icnttamap u d Du an eflè finititm ; cumtume n Pau lus die nt , fapientiam huju:‘iflu ititiamMI : apud De um. Additfil n
'
ol imbaj a : re i a lla… ca ufmn eflè . Pu tat au temcaufame ffe
, qu od h i:
« rbi: fignificemu: foi e : nnp e n to: (9'
finito: eflè , quo: mfin a nz nume ro habe r: w e zimur. Ve rumid , u t ip fe ad.
no tav it , jamt u te n dixit ; no s e tiampro facu ltatere futav imus. Qu amqu am h ic v e lic o fie nde re
, no s
no bis hanc e fi'
ormafl'
e &fumfifl'
e fe nte ntiame x fap ie n
tibas Grae c ia , qu i ipfi aliam humanum. div inamaliame fl
'
e fap ie ntiamdixe runt. Q u o d qu idemdup liciHe rac liti lo co confirmat. Primus e fi, Humana ag
'
m.
ra tio ce rti: prude ntmreg u l i: mmmtitur, nititurdimm:alte r au tem: Virfiu ltu: difiit a dm n: u t a v iro pu e r
Ha=c e tiame x Ap o lo g ia Sacrati: Plato q e fcfig ta ad
146 O R I G E N I S
ou En e a i va vn; 7ru; ew g vre avroi 35 1raw xaì wmmvxa e ta
'
nwmv 'l’8 8 5 8
°
z anma' exam J‘w n qov
frou; due :
fiouv «mma uau ìmq a pzevocg , ti M ummyma :g°
xa :
«ren ov. 37mawfn8mXe n nau fra; az'
w Aa g—e e e c, w e cmov
74 ; mm J‘uvauw c p S eonfle cqz : 'me .h o À ryw m
7ra e a [laq , a'
nu wa g J‘aa. fra wk w ro; J
‘:J
‘o
am Anya; ao:pmq J‘s À oyo; 7vw asw gme a c a 4 07 0
7 nw na , En e a,» J e mq :; Ev vrgo a u’
w p mnu ,u a vn . J‘w 7re e
«ra; w uxovc ac w'
eamaîvmw e xAn0amc rn; S am; o'
ocpm;«re ; Jme txov7ac xmJ
‘:a cpe gov7u w a vè w v «ra wxe :
; mnapup 7re oa'
exow w v'
fra:; az’
7rad‘e uc ovmmg ,
v‘ea w oJ
‘oz; n
’
a’
pmc arom. J‘u£mc vm; « a wn;
S u a ; ao@nKan «ro: ye a
’
M a; un <pnmv a’m e w owamag si
‘
va w
a'
vJe an oà‘a na dua3e g a rafi KM aog ,
ora; pmmm; 4 618 , oìmc,
omw g e g aypema , p . n vrad‘e uflu
a u ;«ra. mw £MnmvM mmm‘
n'
ymJ‘t :im‘w f o
orma; 04 14» v a; pma ia ;cuvomvag iv vrqofrou; :idwkom
w e oaM ìmv , xmme :mv 157914 ; 7 0 aî:fi e va;
vac, me t,
J‘i Cam; d'
o.
vexe ov a’
Emuvvra g . J e imu
gw g«ro a 7roe a ww rov _
me rw ovm; xgz’
v 'me ; 6 pmma ura.<pa aw e îvau fra; 35 8 ; a
’
Mmmmmw a BmwdÀn8 1mv xgixa
mv c upefioà a. è J‘sv fiw ov nau € 7 01. iv Ba vazuacov p aga:
«raz wmu wm om; S e xovrnvrog <pa w afomvo: simu aî7rmà‘w roz sim, xmv ‘
e a 7roà‘m, uma
’
u aS a ;*ai; w c €07…
7 8 : n ov iv n°mv aîmM a pc8m vra w n; w n; ai7ra tJ
\tw mc
xa : v n; aiu a Sm; mx<pe owuw v an ocg É sfrnv S amìÀ vn
J‘a vom‘3mxmxa raAayfia vefid l : (Damn À eyou w d
‘:
m: fix oìovr’
civm, p m€w u,u vaw amvov f p a’
vfie w 7 mycrocp:q xw e a v
frm.S e -l on g e r xmM e ta :: v maa v rm: d’
v.
S e amnmv ao<pmv aîc n e o;ffmS a ar, o
'
u oÀ oysmv u’m
J‘sov a w
’
frov a’
yamè'
eòmon e :fra Aoya . yonm; fim
x…, um <pnmv Fm «p e uyomv ma; xa Qus
-
eq w e aqeo7mJ‘nv , mc éx ìromac a 7
‘ra raufim°
7mÀ tvoù tv Jc « aqdye ocxoree ac wa g u
'
J‘w aît e v xmSEa
’
g74at; na wm;
tîf'
a r.9tr,a a .9n
,u am 7n 7rmh up uvag q u; 7 me n;.u v 00m
Ma % m
CONTRA CELSUM, LIB. Vl .
u t lo quìmur. Alte rumah illo , ut fc iunt harumt e
rump e riti v o caturf::ie n tia ; te rtiumlocumo ccup a:
j da:°
qu ando qu idemfalv o sfie ri ap o rte t fimp lici0re s, qu i ad p ìe tatempro Viribus acc e dunt. Q u o ci
'
r
c a Pau lu s ait : Ali: qu idemfe r datu r fe rmo ['
a
p ianti: al ii autem] è rmofiie ntia. ficundmn e umdem[p irial te ri fide : :
°
n e adem[p iri:u . Atqu e h inc e tt,
qu od no n o bv ium qu emqu e ìnv e nias divina hac fap ic uda o rnatum. E o rum e fi: qui eminem: e xc e llunt inte r e o s, qu i chrifiianamre lig io nemfe &antur.
Ne c e tiame jusfap ie ntiee arcana imp e riti: , w il:bur [e rrudibu: e difi
'
e runtur.
14 . Fqu1dem e lio s Ce lfus împ e rîtorum, v ilium*
fe rv o rum,radiumv o cabu lis de fig nat , e p ino r, e o s,
qu i e ius igno rant l e g e s, ne c difc ip lînìs Grae c0rumimbu ti funt: no bis v e ro imp e ritiflìmi illi funt , quosno n p ude t re s inanimas allo qu i fanitatema t e 1116:
ma , mortem t e mo rtua , auxiliumab impote nti£fima t e p o ttu lare . E t quamv is u e g e nt nonnu l l i re sillas e fi
'
e de o s, fe d tantumv e ro rumde o rume flìg ie sillo rumqu e fig na ; tame n imp e riti funt , v ilîamancip ia , 1g _
nari , qu i animuminducunt Opìfic e s imitatip o _a
°
c dìv initatem. Hac fl:up iditate ig norantia nemo nofirumne inte r c o ntemtiflîmo s qu idemlabo rav it. Equìdemdicîmus u t qu isqu e prude ntiflìmu s e ft,ah illomaxime div inamfp eminte llig i comnre h e ndi ; fe d no n idcirco ne g anìus fie ri p ofl
°
e u t div inamfap ie ntiamcap iat qui no n fu e rit
'
mhumana e xe rc itatus; afi
'
e ntìmurhumanamomnemfapìe ntiam, fi
div ina comp are tur, fiu ltitiame fi'
e . Sub hae c , cumratio nibus ag e re de bu ifl
‘
e t , no s v ocat circula tom ,
mo squ e ait quam::le rrime fug e re e ar, qu i , qu i:: politiore :
Inn: , noflri: fraudilm: minime p ate nt : j è d rufli: io re : in ef:an . Enìmv e ro ne fc:1tJam primis temp oribus ap udno sfu ifi
'
e fapìe nte s, qu i e xte ris e tiamdifc ip linis prcac e ll e : e nt.
CONTRA CELSUM, LIB. VI. 15 1
humilio r o rnatibr e fi: illo qu emÎ’lato re pmfe ntat ,qu i inde o rn
‘
atus qu ideme fi quod in mag n i: (9° mm:
bil zbu : fup e r [è ambu le t ; humilis autem, quo d, lic e t inhifc e re bus v e rfatus
,humilie t fe fp o nte , no n fub
qu o lib e t , fe dfubp ote ntimanu De i , idqu e p e r ] e fumtalis difc ip linmmag iftmm qu i non rap ina»: arbitratu:
efi902[e ::qual emDe o , [èdfematz'
pfun: e xinani*u it forma»:
[emi a ccip yem Ò’
habit: inv e nta: ar homo humil iav itj
'
e ipfum faflu : obe die n: ufqu e admortem, mortemante »:
crucir. Atqu e ho c de humilitate do gma tantimome nti e ft , u t e jus no n v u lg arem hab e ntnus do&o fem,
fe d tantumillumSalv atmremno itrum: Difiite a me ,inquìt , qu ia Ù humili: corde Ò
'
inv e nie ti: : e
quìeman imabm *v eflrù .
16 . De inde ho c ] e fu de div itibus efl'
atum, faciliu:
gflîe came lump e rfamme n an:: tranjìre , quamdiv iteminreg numcae lorum ait M’è Platon i dif?mn (7 a j efu inte rpolatum: fiqu idemPlato dix:ritfie ri non MIE , ::t qui
div e : efi eg reg ia , ideme greg ie bonu :fit. E cqu is v e lmedio crite r ad re s atte ntus , no n inte rChriiti fe quac e stantum,
fe d e tiaminte r cae te ro s homine s rifumtene at , Ce lfo audie ns ] e fumapud Judee o s natume du catum p ro filio fabri Jofe p h habitum, ne c Gra:
cas ne c He bra'
icas lite ras do&um,u t v e ra e jus difci
p u lo rumfcrip ta te fiantur'
, Platani: libro s l e g'
ìfl'
e ,
illa e jus de div itibus de l e&atumfe n:e ntia , fim“
non
; 0flè u t ìdemfit eg reg ia div e : eg re g ia boma , illaminte rp o lafl
'
e co nv e ttifl'
e ìn iî‘tam facil iu: :flè came lmn pe r
forame n a e n: tranfirc , quamdiv itemin reg na»: ca lomm?At fi Ce ll
'
us in l e g e ndis Ev ang e liis odio no n fu ifl'
e t
inimicìtia o ccu p atus, fi v e ritatisamo re du € tusfuitfe t ; fc iv ifl
'
e t qua de caufa came lus, animal naturag ibb o fqm dìfto rtum ap tumv ifumfu e rit quod cumdiv ice co
'mp arare tur: qu id v o lucrit ang ufto acus
foramine ille , qu i dixit ar&am angufiamv iame fl'
e
qua: duc it ad v itam. Adv e rtifi‘
e t e x le g e immundumK 4
CONTKA CELSUM ,
'
L IB. VI. 15 5
p ori allig ata p artimqu ia ang u&ior illa quamu tDe um inte llig e re p oflît. Atqu e nu p alau: fiat quamre rumfit qu ampaucis conce fi
'
umDe umco gno fc e
re , narrata : Mo yfe s aw ej] ìflì ad cal ig in em, in qua e rat
Dem. E t de Moyfe rurl'
us: S oh nMayfa: accede : cddammw n , re l :g ui
fu era non approp inqu abunt. E t itemmpr0p h e ta , u t. o fte ndat in abyfl
‘
umdiv ino rumdo gmatump e ne trati no n p ofi
'
e ab ns qu i no n hab e nt il
lumfp iritum, qu i umma jìru tatu : , e tiamprofumi:: De i ,dixit : Abyflìn ficut *vqflìmmtum, ami5 u: ej :u . Qu in Salv ato r nofie r Dominu s De i Ve rbumindica: quantumfit Patt e rn co gno fc e re ,ilh1mqu e pro me rito primum fe folo co g no fc i , de inde ab illisq u o rumipfeVe rbum De usme ntemilluminat ; cumc it : N emomm:: film: : p ate r, ne qu e .1mtre rn u ffifilm: , CD
' mifiliu s re v e law n
'
t. N e qu e e nimu llas incre atum omnis cre ate: naturae primo g e nitumdig ne p o tcfl: co gnofe e re , u t p ate r qu i e umg e nu it ; ne qu e p e trem, u t
animatumVe rbum quod fap ie ntìa v e ritas e juse tt. Ipfume ft, qu od paure te ne bra: difp e llit quaspofm
'
t latibu lumfu ::m, îpfume fi, quod abyfl'
umre te g it
qu o v e lu t v e i’time nto pate r te g itur, coqu e fic p a
tremre v e lante , pa'
ttamco g no fcit qu isquis iliumco gno fc e re p o te l
‘
t.
18. Ex pluribus loc is ubi fant'
ti v iri no bis quid
de De o c o g itarcnt de c lararunt , hae c panca v ifumcaz
e xc e rp e re ; u t o fte nde remin factis Pro p he tarumlite ris ine ffe qu id au g u l
‘tius quamin Plato nicis(
"
e nte n
tiis quas tant0p e re Ce lfus admiratur; fimodo o culile g e ntiumii fint , qu i maje itatemfcrip turaruminfp ic e re v ale ant. Ve rba autemPlato nis a Ce lio memorata fic hab e nt : Cimon omnium reg emomnia fun! , Ò
’
propte r illumomnia , (9'
ipfe honorumomnium caujì efi.
S e cun i a loco efi cun: ] è cundi: tartio cumtu tm. Ig itur
M ima humansfiudio ej e rtu : d:] èendi Imc :'
afim,: e
fpicim: ad 04 q: : [mm: cogmtim: «mj fmt.\
Nub
um
O R I G E N I S
Jam: : 7: om: nc é: : :5umu
xa :’
dE:a v , m: : a. où; xa : : o , 749cimp a : oc xc : xa : c
'
mon; a'
o w ,
Jac :.Ia c xufl:e v:mc :o: n on,: S u : : : o :D….
38 4 7 ::oc :x: : : o: : ovro: xc : à vr’
7 : : o : Mya : H:: q :îmi v , xa : :ro
.S'
w : 6w :e z o: am xc : :?mg ve ana um::: ea r: ow Qnm: J‘:o v:e g 7: e o;Koe ::S va g
-
oìx? : o 7 5 9::a ea w ma :Aa <peo: SA:
4:mcfim , :La -S' 67: :efioM : ÙWOQflUMV: c ia no: Ba
e o; J\oEnc ,un o xo7: ouv: ow i g m: : d
BA:w omva: «'
Ma m,8A:7rom:4 : d.7 49,GÀmop :
:: e oaxmea J‘: ,6Àmouna: a ia v:a
A:: uzgug yang : ou; ai… ome g na: n::
QÀ :7ron:m, : d.3: :onm xa : :o: no
vc,o xa : a Ànw : a o
’
:ouafw v ,u n ,BÀ :7ro u :va ofi: og J‘z a :
z a : flA:7rom mia:::a J: , : o:mm: , u nBA:7: omm z a : BaÀ ou :voc :: e o;
S :; doro 7re o g 7: oS a Bon&amvog :: a o n: : o a
’
J‘
xa : :Aa qaea : :ro
pu f m: w a e’
a u’
: o: : o: SA::Lm; xm:mw
m:e o: un? a uw g n:vq g u ::oc
J: , J :: w e g : S u v , wma :
m: :Xou :: tium; ::a e mmya , : op pw y:S e J‘um
u :wc xd : a u’
: a è ga :a g , Inn :: : o:
v io: 818 :w ayya Àau u o: : o:c ::a m8 9m, m: dim; adm»: B .a caw c drw ;
67: :gxoawm Qumya e , :7 o» Jv mya: xc :
fino:; J‘:a i u n; m: : : 8 : m:
a’
yu :a e dnga:q : ou; é g a :o:g
°
xa : 7mya g JJ‘a : oc (w n: m
'
ama: d flo:xa : a: Inn : 7: 0: a pzm;
3:w enm7a w o u : : o:g ÒJ‘wmu
'
7: :gcm a
’
eamn m’
:w : : o ::opoa ::ue w , na : ,
aim: amm: w :gm7c3:voom9o: d:: o
CONTRA .CELSUM, LIB. vx. f‘
xs'
9
6ro hit unquam Et ha c qua: ibidem l e g e re e fi:Ht c natu ra qua. re v e rs e xifiit , j in e color: , fine fg uraintaflilit , mre anima g ubemo trix ] òli intefleflu i conj} ioaBili.r, circo quo»: vme fcie ntix g enn: locum:
'
flum. occupot.Ex iifdempro p he ticis o racu li3haufe rat Pau lusno tte : ,
illud , qu o te ne batur, re rumqu ae fup ta mundumfupra cce lo sfun!: de fide rium, p r0p te t e a nihil re li
qui fac îe bat , u t illa co nfe qu e re tur. Und: in fe cun
da ad Corinthio s Epìfto la : Id e n im inqu ir, quod in
pmfe nti efimome ntone um(“I lov e tribu!ationu nofimfu
pmmodumin fi:blimita t: a tomumg iori: panda: ope raturnobù non conl emplontzbu: nubi: g de w ide ntur, j èd qua:non w ide ntur. Q u e e nim w ide ntu r temporo lìo fun! :gw e au temnon w ide ntur, : t:mafunt.
20. In his, nufac ile inte llig e nte s v ide nt , p e r cc
ou w ide ntur , Ap ofio lus fe nfibilia inte llig it ; p e r
:a qua non v idmtur, inte llig ibilia quae fo lame ntecapi p ofl
'
unt : itemtemp o raliumnomine fignificat e a
qua: fub foufas g adunt & v ide ntur; e te rnommv e ro ,
e a quae in inte llig e ntiamcadunt. ne c v ide ntur. Haecitaqu e contemp lati cu ;fie ns, ifl:o fu o de fide rio ro bo
ratus a rumnas omne s l e v e s, c o ntemne ndaaqu e ducit : me diis in labo ribus p umisqu e v e rfatus ade o
no n illis a p primitur, u t omnia to rme nta fub le v e t ,‘
illarumre rumco ntemp latio ne : qu o niamlmbemu: e tiamno s Pon tificemmagnum, qui v irtu tis inte llig e ntia
mag nitudine p en e trav it ca lo:, ] e fumfiliumDe i :
îp l'
e re s div inasbo na fide difc e ntibus v itamqu e re busillis dìg namag e ntibus p o llic itus e fi: fare , unfe il lisad e a quae rupta mundum(
“
unt pmb e re t du c em. Aite nim, u t quo
'
eg o v ado , rbi w o: fitu Qu o d qu idemnos in fp emadducit futurume ffe u t p o ft e xantlatos
hujtls v ite lahore s abfo lutaqu e c e rtamina‘
ad e xtra.
mo s e v o lemus cue lo s, hauflis aq°
u e in v itama te r.
namiìlie ntis fo ntibus, p o tatisqu e qo gnitio numflu.
CONTR*A CELSd'M
, LIB. VI. 163
tarditate n: i lliu:fide rirp lumbo i::dimnta z alte ra»: Vene ri ,
qu an: refe runt , ut ipfiqu zdempate nt , flann i jp le ndormol :tie r: te r'
timn 70w°
, nhme am:°
Uamqu idemÙ'
[al:dam:quarta»: M e rcurio , qu ia M e rcuriu: 6 femm, a tarqu e
opmm: omniumtole ranta , nd me rcatumn: u til e : labo
rumpatimtg'
flim. Marti inaquale n: :'
flan: Ò'
v aria»: propte r mixtu ram. S exte n: qua: arg ente a (fllume ; ] èptiman: aun a»: [ol i tribuunt , quia fili: U
'
lun;
colore : Imc duo me tafla refe rum. De in inqu irit caufam,
cur i}le fide rumo rdo fic infiîtu tus p e rfymbo la ìn t e
liqnae mate ria: nominibusde d are tur. Ratio ne s e tiammuficas adjung it ci quame xp licat , Pe rfarumTh e o log ize . S e d hisCe lfusminime co nte ntus alte ramaddit , ,
e ruditio nis ofie ntanda: cauf'
a, e xp licafio nem, & ip
fammuficis quae fiio nibus re fe rtam. Si v e ro Ce ll“
: de .
his v e rba re fe ram, abfurde , e p ino r, fe c e ro , & idem.
ac il le commife ro , qu i , ad ] udaao s Chrifiiano sqneaccufando s intemp e ftiv e no n fo lumPlato nem, fe d
e tiamMithriaca Pe rfarummyfie ria e o rumqu e e Xp li
catio nemo btrufit. Siv e v e ra e nim, fiv e falfa de
Mithra: myfte riis p rze dîccnt Pe rfae aut qu i myfie riisillis p rae funt ; cur haec p o tins qu amalia re tuht e x
p o fu it ? N e qu e e nimapud Gramo s inmajo ri pre ti0v ide ntur e ffe Mithra: myfie rìa, qu amE le ufinia , aut
e a qu ibu s He cate in n ìna co litur. S e d li qu i
demBarbaro rummyfie ria e o rumqu e e xp licatio ne n:
in me dium affe tt e p lac e re t , cur non ante p0fuit
E gyp tîo rum, qu e mu ltis mag ni e fiimantur; àu t ,Cap p ado cum, qu ibus in Commis Diana ho no ratur,aut Thracum, aut: ipfo rumRomano rumapud qu ose Se natu no b iliflîmi initiantur? Au t fi intemp e l
'
tivumipfi v ifumfu it nu l liu s ad ] udw o rum Chrìitiano
rumv e accuf'
ationem u tilitaùs aliqu id e x illis myfie riis u furp are ; cur no n idemde Mithriacis judi
13.Qmù
166 O R I G E N I S
ii; ìJ‘au : 57 mJ‘: …M a: &a e :
'
7r:g: o , :mmm: xc : J ::Fa im, 7ra:d xen: a.:
: ur'
JaJ
“na : i:: 7ra eaxau :mraw danna: a
a lgu m; O p:a :w : ‘l'
d : s J‘uz
yeau u a : a; nivra meau ; . J"
xa : a : o @Mo
45 :u'
gam: v e na : n
d:$ emmw co'
c Ha uÀ a; ò vaua a e v , ìvàìnvav:m : a ;
xa : a iXuaAw : :fovran a :: w e wmmdwau :m îw :S uma :; w mu M :; w a v: o: :
na :.ìa vav7m xa : uufw a: : imwva a :: a
’
An30m; 57:99 : J
‘uva gum é : w J
‘: mmm: dvr:S a va: n7a e ìx: : o 34 .
7 ea u ua , ai; nn? sò:fa vm: n: u 7 w a :me :a u nJ‘:
: s; dyeama: a : a g .m: é : :vad aw 7r:S a w :: amaoc :'
Xav
: a ; aw xa : a : :3a a3m Jf:a.qgamma : .
é ? you: m: : o: 7 : 7faÀ À s; : a7ra ;
na.: 7ra :raxa în a yyW au w av ; :ìì:m:Cam:mq::moxamv : s J
‘mye anp a: o;
E: a? n'
: :w xÀw : a:'
7rah ì\upmm i vr'
a'
À -î
MM:: J‘:na auvà
‘smvw v a
'
p'
ivo ; :w xÀ v 5; ìA:7:: a
iîua : :mv (3v \IN XU, na.: aî:au n( e : a A:: ìù a v.
:a m'
Iaf a no: °
y capaz: 5 , 7ra:'
a'
: él :
7a: 7: :7rÀ a à a : J7ra‘l
'
8 :raryw av . iv 7 % 4aAu a:;:u
'
e amv, 7m:m : acp :q î7ramm; , €7:Ane w$n°
yn
:mmm; a.u'
: n S aM : a°
a ::a xa : :a’
gupaa
ga; , în : 7rAa:a J‘:a vrae wav7m (w a mya
Am: J‘e axw : 6: €7 Ma aa ; a’
:
J“: : u à
‘
e a w : n’
: F.Bgamqo . : o
J:a °
ye ampe az : o: é : w m: :ryaenS e n a
w e aonmAw'
imSa : îA:7 :: :ìva : :mv «3v mpa:: n«
z um: um: : o: B::ua3 a’
:ou afan::a: aîa'
7r:qa un a : o: m: w : a : w :w
a: . : s: av3: : o: : oma ga: im:a J‘
:u wemaJm7rAam; °l
’
8 :w xÀ t: na.: 4 613 m: :
CONTRA CELSUM, L IB. VI. 167
e nume rare no n omîfit : hic v e ro ubi mag is o p ortu itnominare fe é
'
t3m, fi tame n ipfi fu it co gnita , qua: ill o , quod de fcrìpfit , D:ag rannnate u te re tur, id minime fe cit. S e d e x iis qu ae dicit , o p inar illumco nfafe audiifl
‘c de v i liflìma Ophitarumfe &a , h incqu e duo
xifl'
e , falteme x p arte , quamDiag rammatz'
: de fe rip tì0
n emfacit. Fe ci , quae me a e f: difc e ndi av iditas, u tha cmihi fig ura inmanusv e nire t , ibi inv e ni figme nta hominum, quos Pau lu s ai: pe ne trare dama: Ò
‘cap
tma: duce re mulze rcula: amrata: p e ccati: .:mm: du&at
defide rii: j èmp e rdifie n te : Ù nunquan: adfiimtiamv e rita
mp e rv e n ie nte : . Ita autemomni pro babilitate de ficiturDiag ramma iftud u t ne mu lie rculas qu idem, qui
bus de cip i facilius nihil , ne c agre ftiflîmo s homine squ amv is qualicumqu e p robabilitatis fp e cie duci parato s, p e rfuade re qu cat. Atqu e e tiam,
lic e t mu ltast e rra: re g io ne s p e ragrav i , qumfiv iqu e quo tqu o t ubiqu e aliqu id fe fe ire profite re ntur, numquamtame nin u lluminfidi , qui do c e re t: qua ho c Diag rammatec o ntine ntur.
25 . Sic autemfig ura hace e rat. De cemcìrcu lo s
a fe inv ic emdisjun&o s c omp le &e batur alte r c ircu lus,qu i hujus univ e rfitatis anima e fl
'
e fe re batur, hujusn ome n e rat Le v iathan. Qu emLe v iathan ] udaîcmfe rip turae , qu idquìd ho c nomine indicatumv e lint ,narrant cre atuma De o efl
'
e ad ludibrium. Ita e nimin p falmìs: Omn ia i:x [2:p imtia fe c:fii imple ta efi te rmcre a tzmc fim. Hoc mare magnumÒ
'
]} atiafum,i0:
'
a na
::e : p e rtranfibunt , an imal i:: p oma Ò’ magna , draw :
'
fie
qu emfommfii ad :Bude ndun: ci . Pro dracone autemhab e tur in ling ua He bra
'
ica L e v iathan qu em tame tfimanife ite ho c in loco pr0p h e ta inmalampartemaé
c ip ìat , animamrame n omnia p e rme antem imp iumh o c Diag ramma e fl
'
e p o nit. ln e ademre p e ri e umqu iv o catur B e e rno th fub infimo circu lo co llo catum.
Le v iathanis nome n ah imp iìDiagrammatì:m&ma‘6xsL :
CONTRA CELSUM, LIB. VI. 17:
contra Chrìftîano s e lu cubrat0 faisqu e adv e rf'
usCbr!itiano s calumnìis admifcu ifl
'
e t e u qua nufquamdì&afunt Chriltianis
,fe d qu ibusdam, qu o rumfo rtafl
'
e
nu l li fu p e rfunt , au t p e rp auci. Jamv e ro qu emadmo dumPlato nico rumnihil inte re ft Ep icurumimp iaqu e e jus do gmata de fe nde re ; fic no bis Diagrammaqu a: co ntra illud a Ce lfo di&a fun: ne g lig e re con
v e nit. Quare quae de hisre bus Ce lfo fcrip ta funt ,u t fu p e rv acu a inu tili:: prae te rmittamus. E te nîmmu lto acr1us Ce ll'o in e as re s inv e h e remur , fi fe r
monemapud e o s, qu i i llis te ne ntur , fac e remus.27, Pofiquamde Dìagrammate dixit , qu asdamde
fig îllo ,u t au&o re sEcc le fiafiici v o cant, îne p tias fibi
fing it pmp o nit inmo remdialo g i dîg e itas quasne
«audiv it qu idem: nimirumqu ifig iflumadh ibe t , e um‘vo
can'
po tra»: cm:: v e ro qu i fig zflo notatur, j unioremO'
fil ino: app eflari , bamg u e re /Ìmzdv re : unflu: fim: :mg u e ntod ba e x hg no w im, quod ne ah he re ticis quidemaudiv i
unqu amdo c e t i. De inde nume rumde finì: Ang e lorum de qu ibus lo quuntur qu i tradunt fig illumS epte n: eflì ait, qu i anima morituri corpori: utrinqu e cd
fian t ,‘ harumal ia: hm: Ang e lo: , alia: Archontico: mmi
narì; harum v ocari De ummale difîum. Quibu s qu idemarre p tis v e rbis, me rito infurg ît in e o s,
qu i iftud pro fe tre auf: funt. Et no s quoqu e cumillo rumaccu l
'
atoribus indignamur; fi qu i tame n fun!:qu i De um] udae o rumma lediflum v o c e nt ; De um in.
qu am, qu i p lu ie , qui to nat , hujusmundi fabricatorem De umMoyfis an&o t em cre atio nìs quamMo yfe s de fe ripfit. Namp e r ha c Ce lfus v ide tur in
animo quid habu ifi'
e minime candidum fe d impro biflfimum, quod ipfi fug g o îîît fuum in no s inde corumphilo f0p ho o dium. N empe v o lu it u t qu ibus igno ti
e ffemus, ii , l e &o éjus libro , no bis b e l lumindic e
re nt quali male difl:urnDe umap p e llantibus pra clarum
CONTRA CELSUM, LIB. VI. ' 175
Ac Gr'mcué ille quidemPhilo f0p hu3, cu i tant0p e reco rdi e ra:: frug alitas, quiqu e e xemplo fu it nihil p cfifide ntemv ita b e ata fru i p ofl
'
e , Cynicumfe ap p e l]:
v it : alz imp ii illi , qual'
:fe rp e nte s ipfie fi'
e nt, no n ho
mib e s, quorumfe rp e ns hofl:ìs e fi, a b e llua bominibus infe nfiflìma maxime ho rre nda dari fibi nome nOp hiano rumg loriantur, mag n0p e re ja&itant Eup hratemqu emdam, qu o do étrinnmimp iume cc e p e
run:
29. Pe rg e ns po rro Chrifiiano s infe 6ìari , car
p e ns e o s , qu i Mo yfis fcrip tze qu e ah e o l e g isDe ummal e di&umdicunt , qu o squ e Chriflzianos e lf: pu tat :
Qu id infaniur, inq0it, au tfu : :ofiu: i::fipie nte hu jkpimtia eflì pqflìt ? ,d e n imp e ccamt j uda orumleg i:lator ?E t quomodo mundi cre ationem eju: opa.r, j uda orumqu:leg e »: tibi ipf: p e r type : , ar l:qu e ri: , :fleg :riaxqu e accommoda: ? Mum, imp ie , mundi qu i j ude i:
M icitu: fu e ra: for: e orumg e nu: ad e xtreme : tem:
fine …: propag are tur qu i promzfe rat :'
flo: a a:
corpore ipj b (2'
fang u ine fufiita turum, qu: prophe ta: inf; i.mba t Muminquam,
*v e l inv ita: laudar: cog e rù : Ò'
ta
me n camden: :°
0mn injuria aflìu'
r? Atqu e e tiamquand: teyuda i arg e nt , profite ri: e umdem te col era De um, quan
Cumautem j ef:a mag :'
fie r tun: j uda orumq'
u
Moyfe : contrari: fiatuunt , al ian: De umquxri: ab Ò'
po tr: di: :rfum. Et hic no bilis ille p hilo f0phus Ce lfus ape rte Chriftiano s calumniatur, cumaìt , illo s,cum] uda:i urg e nt , profite ri fe e umdemDe um, ac
illos, v e ne rari ; cumau tem] e fu: co ntraria Mo yiì
jub e t ad aliumah illo De umco nfug e re . Siv e e nimcumJuda is colloquiumno bis fit , fiv e inte rno s ìp lìco llo quamur, no nnifi unum e umdemDe umco gno fc imus, illumfcilic e t qu em o limco le b mt Juogia=i qu eme tiamnnmc e le re profite ntur ; .me donlo im1> ie fe ntimus. N e qu e e tizmdicimus De ummortuo s cumcarne fmgnih e fufcitaturum,
u t jm
m O R I G E N I S
Eu'
el‘. vm: B&M
'
Tmm m w M o*
uma w n wmaimm u a$« h JVair i,6 a p e r u
'
7raym a’
v$ear
v m; ìa urm fl, J‘d
‘aq . akdvrofifin a. 'ma ixu
fre g , a’
vrgmJ"
ìJom3nau v ‘ dxovw w J‘434 0mv7mAo
yw u n a. 'ro J‘nÀS ‘
M Sv ò ou afam Qe xyu ov u … ,
7WM ; a exon m a im: J‘J emva ; BamMa u ovo? ou
q av ciflAnl/ ta g , À n3nv a’
w egwm rav davr cum,
« e am Jw a u n , « n umw w gw omc xm a o<p.q.meammv &v u
’
À axe wnc vn u w o,um mmm; fiJ‘nme o; m
'
a
w a ren; n°
xa e u, c on g o.» p o: va : 7rw re e ammo .
nau 04mrn; 67J*òa î og 'me; a
’
e pmg ìww $ w civm «’
S’
ìZn; J‘:J*w xofla c Avym J
‘u exopze vot maw IaÀ J‘4
Ba wS , o u J‘e mw : w ma:Snamg r e… u n 5630…7G
wamg xe w rm IazAà‘4fla w3, aie)cmMya; Jvra exm vom;
e i)u vaoc, ìeyov «Mm w'
cp z a c 7ra vrqc, xa ea xfngq w
7n : oq amimqnem n‘u îxMw m; a im: aq» vrv
xocu q» i votEac, w a goJw w'rnvm ìÀ w Sce ocmm"523
xc «mya pm, mc w an g , GUNS'
O . mc
Mon a'
exown amuv m a’
; e ov c av Q a w on 4 .
tiv a oìow m wav J‘M S owm 'rov lM JGBG « S m cv-Su
aa vm Em «rav l amJ‘a y Mym, au J‘e z eu
vrmmvu v p w
; nqmw m'
a z an w a ren; &exm vuxro@a nc J‘w n e c Iman
xm w enn J‘w w w 'ra. S a va ra , meo ; é S w s , Qse w v v
'
vJ\ll« or 53… 67 mwow a uuBaÀ ov w a g oJ
‘euaw m ìromoc c
'
e
7aav z a 'rw xv a'
a c « ov dvro as 7» omvovw w nmXa eu;
'n a/ re e , nunca» tîS'
ÉEnc 'rov Eafla w3a
w e oc c'
v oîowrmMEM , 7rmwm €Eama c d'
exw v , J uva
5-
a 24Bam& , 7re ooryoe e ma u man; maw ; xa emAvo
pmmc , mm : Juva rw v e eq , v meccm, aup fiMov 6530»o n;
frexvnc aînmÀ nw v ov , ùxon w mf wn nenmmv , w a nJ‘: AuS sv amm. xd e :c a un <; w u o: w an g a w g
fi‘dh
o“! a u
'
1'
qo«rav Ac; a @a aov ,
-
w w : « om ne W :
Wen n; afgv"UÌ W; A: a <pa n , î7rtznzovrt w e amu; ÉJ
\M
'
°C
dex»; mz BAw ra wam y vray ; ,u c w a eSm«mw y w n
zam$ c emvov , a'
gm simmmm. xde“: aun ; a muw a n g , o wn ; a . p n d J
"
« ov Aììw mov gi v omv m
CONTRA CELSUM, L IB. VI. : 7,
31. Jamfi quis fc ire v o lu e rit, qu ibu‘
s figme nd:uf: fu e rint , lic e t: irrita co natu , pra:fiigìato re s illi ,u t ad fuamdo&rinamqual
'
: qumdamarcana c o ntine u
t emhomine s allice re nt : audint quid fa is dice ndumdo c e ant, p ofiqu amtransg refli funi: quod v o cant :na
v alium, portas principumAng e lommp o te ltatifubie &asz R eg em:m:forme tn , e c citata v inculum, mpmmdan: oblw ioncm, potefla ten: p r:n:am[Piritu p rw idmtiaÒ
'
fap ie ntia confe rmata»: fa lut0 unde puru: lu ci:
1amfiln Ò'
pan . Gra tia me am: [it , ir:z pa te r,me am: fit. Atqu e hinc o riri fuamOg do nde rn aflìrmant. De inde p ofiqu amad e um, qu em] aldabao thap p e llant , p e rv e ne runt , hae c dic e re do c e ntm: T:
“
prim (9°
fip time , nate ad c::mfiducia , pum inteflig e n:ic ratio primpr, ap u : film (D
'
pa tr:°
,crfe 8 um, oj°
e n v ita [ymbolumho:: cara&e re infig nn um,0
'
ap e rie n: te regnan te , clauj àm,item:»
libe rtate tua:» tramg re d:'
ordit:onem. Grat:a me am:
fit , pate r, me am: fit. Hunc au temAng e luml e oni funilemninu t hab e re cumaltro Saturn: ne c eflìtudinem. Jame x ] aldabao th ad ] ao p ro g re di e n:i itaorandum e fl
°
e p u tant : T:b:°
qu i occul ti: pa tri:qua
myfle ri i: pru a , qu i no£?u cmjìicuur, ficunde_7ao ,
prime morti.: domin e , innoce nti: pan , porrig em e g o p ro
pria»: lamfymbol :°
barbam, p remi a: tra::
fio : confirmafii :°
fiun: qu i e x te v e rbi ame nti: v irtu te nam:efi. Gratia me am:fit , ita Pate r, mmm:fit. Hine iturad Sabao th , qu emfic aiunt allo qu e ndume ffe : Q u indiricna princep: Domine S aba oth , p rime pw ca le g i:
n ina :°
mpofitf a te crea tir, qua: lil:em*v it g rafia .,
"ui qu i
:sarii nume ri admitte me , w idem art:: tu:: fymbolun: in°
Ù"
b::ja: imag ina forma firv atum, carpa:'v i
Jdu e t qu i::afio nume ro libe ratm . Gra tia m::umfit , ir:zpate r , mmm: fit. P e rg unt p ofie a ad Afiaph e um,cumqu e fic e fl
'
e comp e llandume xifiimant. ‘Î e rtm
CON TR'
A CE LSUM ,
°
L IB. VI. 183
ho f'
te s, cumho c non inte llig e re nt , u h ipfi ultra
c o nflue ntur, aliumjudicarunt cfl°
e ] ao , al iumSab ao th Adonae umdiv e ri
'
ume fi'
e ab i l lo qu em[cripturae Ado naî ap p e llant ; :
°
E lomume tiamal:umab il loe ife , qui He bra
'
ic e Pr0p hc tìs E lo'
1'
nominatur.
33. Sub hae c alias Ce lfus narrat fabu las, g uardant
gaè qu i :°
n damme : :°
flo: tramforme nt , ita alii l eo
alzi Muri , alii dracone …r, au : aqu :le , au t ::rfi au t
cane : app efle ntu : . Inv e ni in e ademDiag rammatefig uramillamquamCe lfus Vocat quadmng u lam,
id qu odmife ri illi i‘tatu unt de p artisParadifi. Flam
me u s ibidemp ing e batur e nfis, qual'
: circu li ig ne i diame te r, tanquam e xcubias ag e ns ad fcie ntimlig nunt
v ita. C:e te rumCe lfi:s aut no luit ant no n p o tuitp re c e s re fe rre , quas ad fing u las portas fabu lo l
°
a imp io rum illo rumdo&rina fundi jub e t ab iis qu i illas
ade unt. No s v e ro id fe cîmus, ut Ce lfo e jusqu e le&o ribus e v ide ns fie re t , nobis p e nitus e xp lo rarame fl
°
e fcc le fti illinsmyfte rii finem,tanqu am Chriftia
norume rg a De umpie tate remo tiflìmum.
34 . His abfo lu tis, qua: nobisp lura adde ndi lo cumde demnt ita Ce lfus pro fe qu itur: I/ìi au temc li::
addunt , Prophe ta rumd:fìa circulo: circuli: inclu/ò: n°
905 E cde/ìz te rreflri: (7 c::cumcijìanù, ex qua
dan: Franica mane nte »: v iv ente »: animam: cc
lum v iv a: occ:] ì:m occ:fa:n (7 ttrran: mafia”: utv iv an t mu lta: , tofie ndan: mundo mortem p e ccatun:
mortuumfu e rit , mmm: p e r ang ufia de/cenfmn , Ò'
porta: [ponte pate nte : . Mic ubique v ide o : ligmm: Ò'
carni: rejurre fîmne n: p°
e r l ignum: :p inor qu ia
e orumcruc:°
: la—m'
: afiìx u: efi(9°
fabe r l ig nariu: e rat. Quod
ji :x p ru up ta dejcfiu : rup e fu iflè t , m:: i:xbarathrun: pmc ip itat:n aut laqu e o pmfn atw , fi arte »: e xe rmiflè t autcariariam, au t came ntariam, aut fe rrariam; qfle t f::pnca lo .: rup e : v ita , aut refurrefiioni: barathmn: a ::t f::m
°
: immortalitati: bearmlapir, aut fcmmcimi!»M 4
fis ,
184 O R I G E N I S
Ba eaS eo: J:: g u w g , cxo::m a’
Sma mc, Ar8 :gam q:og . a :à :eog :i7w xnc, fiu w e ; :iym. :î r:; qe a ug ,im*rq: Ba :m ìw nyoum,
«ma ura
«DS ::efmé : c'
v î: :m c:; J‘:J
‘ow
v a… KW oc . :izac wa g , 67 : :Eà : i ::w n
oîz aJ‘nwmow w eamou c ::qî:
::w ra oro EBA»…i::w'
nc M a rà fin:: c rmd u:: p ognangW : :s o iv « o:: ::a ìmc; ammq vm:
ea v , w w : n :: E: v a :: a i :kn vmw m xe :
;
:gmv yry:am:.o: raro J::o u : n
'
A
To 74…a : « M ura» M a:; in ,vm:
w ae oc'
a wm [w ow tim ro: w eaz :nnmmvo: Jvr°mira :
XQ‘W xa : :iw oùmw mv ize WW W ? iv ro::r eg: n : bm: w Me a S :n a c o
im z u::Aou Mym, ::a: w e a::enumg ìn :c îe wm z u::À q: iv: :î:ma w : :ìva :m«m:v xa : Awm$a v n :; ìvrw .mw de p on
m numug°
« axa J‘: xc : a
°
7ro ‘l'
8 E::nAnmn a ig : vmÀ :yovroc ::uxÀ o: w oem7a : c o mm
m, m i7r: a u’
n : 'l'
o omuna .*ro J‘
°
i w oppo:ac ì::xÀ nma g ivrrym: w : w e e n o::ng ÈMQS ::i 7ro ira u
'
r e vr:mvMy::8 cz: ìn ouea v:s xa :
xeon : o:oc a :°
w voc a’
w oàfio :a v rn: im ìxz ì:nma v °
::a : w :e :rom :mc:; ì:mS a em; rmiu :
floÀo: m n p :ouq:mq: fle o:mxov J :nmaod>:a v ai «
'
n o OwM :w :va o:»ou azfum,vr:wm
w M :nmvn: ìa w m : oQ :b r :î; au::Bo/mv @W v7a :w J‘aJ‘nm. :îv vra emzouaa c 5 dom
(Duga : T :: W :: a:: xc : Baefia e a w ,'mv iv
v a :; 't o Ugama: Juva : m:Sw aa v ome&: w . Mx» J: {mau :mxc aî7roì>finv o:c A:A::mu
w a :mv a vro Oua h vr:va è :; : o: 67r’
«raxa 3: ::a : i n :.
di vx:: a°
7 :w w c 7: 0
M an:…J"J:: 034
CONTRA'
CELSUM'
, LIB. VI. 13;
Mmdc di&umfu it a quibusdam, ut mim: mo rta ;difting u e re tur ab v iv e nte anima e jus, qu i falv atur.
Q u id fit o c c ifumcae lum, quid inte rfe fiìa te rra , quid
mu ltima&ati u t v iv ant , pro rfus ne fcio . Hae c illume fe ip fo fiuxifl
'
e facile cre dide rim.
36 . Q uo d addit , toflmdam mundo ej ì mortem,
abimundu»: p e ccatznn e xtin&umftte fit , idem no sdic e . .
remus ad e x;> licandumillud Ap ofio li : Pofiquampafinfi t omne : inimico: fu b p edilvu : aj ax, tune m i/] ìma ìnimìcadefiru e turman . Qua de re illud fcfip tnme fi: Cummorta le hoc ìndu e n
'
t immortal ztatem, tune fiat firmo qu i] criptu: efi Alvforpta
;flmar: in w i£?oria . Rurfus nomu
ang ufimque defcmfic: uit fo rtafl‘
e e xco g itatus ah ns
qu i anima in v aria co rpo ra transmigratio nem cre
dunt. Porta: v e ro [ponte patente : cre dib ile e fi
busdamindu&as fuifl'
e , nu e Xp licare nt ifiud : Apmihi porta: jufiitia , u t ing rqfl
°
u: in cc: confite arDominop orta Domini , jufii intrabzmt in cam rurfusqu e in
p falmo nono : Q_u i e xalta: me da parti: morti; , arou
mn e : laudation e : tua: in parti: filia S ion. Por
tasmortis fcrip tura v o cal: p e ccata , qua: ad inte ritumdu cunt ; po rtas v e ro Sion inte llig it re &a fa&a : undeliqu e t: po rtas jufi:itie e asdeme ffe ac p o rta: v irtu tis,
qua v irtu tis re &e qu e fa&o rumi’cudio fo (p onte patefiune . De ligne v itae c ommo dius diffe re re t is, quip aradifumDe i ab ip fo De o p lantatum,
de qu o ìnGe
ne fi, e narrare t. R e furre &io nemquamno'
n inte l
l e xit, Ce lfus jamfa pìus irrife rat : ie d di&is minime
c o nte ntusait nobisre furre étio nemcamis p e r lig nump ra dicari : o p ìnor, prav e de t0rqu e ns id quodfig u
rate dierum e fi,Pe r l ignummr: (S
'
p e r l ig n e »: v ita
mon p e r Adamum,mita autemp e r Chnfium. Uc inda
e av illis in lignumlude ns, e x duplici cap ite illud iac eflìt dumait lignuma nobi: idcin o ce lebra ti , aut, qu i:;
lo efi, aut qu ia ir fa be rVe rumnonmi nacl—v e rtit me ntion… òe .
19° O R I G E N I S
em. «puo‘: ymg S awa J
"mira» ix uma €xono
yav7m yag ma. yw oEv v an 67n e aga u a v a'
vw e ea :w
xÀ w v €mye ye aumm a'
Ma xm: J‘uo «in a , u aforftc xmmxe o
're e ovm'
a nau 7 mf ecc. ofie omv A"me :; €v ra
n ; 7 0 Jmyea ,u ;uw n vray y aì_'
ova ::q umfra' pmee cm
p v mv rm rm; à‘mu w ex €mw ygmw 70mu ne m: un
'
oc'
nm ,un afu fra u afovoc, tv ai ;. n ov e n’
v , mdM ow;
va'
yxe tmvou; €x J‘uo :cq ‘l
’
8 mv amg a 7 8
d‘: €vJ
‘ore ea w a ve TO €myryeaumvov Jm@eayp .a
À txoc4d‘a apcnu am. xma
’
vamea pm4 157 8 :…v Bemxw€Xomvov TBm&ro; cm vre cmeaw M sygnumw v €xovv a aiyar nr
‘:un w n ea J
‘: €Xopmov vru xvnAe , mea ,»
mm €xom'
a. (am.ora J
‘w n emc À qo €v nea.a
w cemr Aeymvw m: €umemà n@on a'
À À oug uo xuxìux
xa : a’
ÀÀ o a;;nu a poufioa à‘m, a
'
ocpm; w govomv. um€vJ‘ov
mv fm; now»; 445e v om, ao@mc «pum; d n ga J‘s
«rm; nomu:a u'
mw « amc ::q iv €v qi €ww w e a w 7o wmem'
xw rame w JAM; €v w e 7nyvyemr'
Î o mmm; nu
mum J‘s w ae eMnoamr «Î; 'rov mm. [(Ma-8 Aawow iva.
w a ea : n7 comv won; €vfruyxc voum, « ga vort v €xmaxe vm, xma
’
ze €x w ae axaamra v,*t a za c n
‘
n xa
«myoe amm. a'
xm umc)cvouv7moi €721 won; wow rog
c smw omvo: pw ymnv vma w ma v , ta «rar’ mh a ;
tro mc 004>m; xs4>aMm° fim pm J‘taficBa tamfla ,
ya e Î; oenaamv fra ‘ma i-
ar. KsAaoc J"dv e t
'
J‘em
o 7roM anu ; n’
J‘n aìÀ oug —w gmv uma
’
Aoyw v na
moemn 7row e e ov w €v 1gw o:cM cm: n "I"mg : fl
mv Ew an xma’
AÀw emv n u;-
w c wow cav xm fla w€E€0fi 0 vm €mms o uyye a ,u ,u a w
Eìwa 7rqo;frac xg
7a u zvouc, 43m naz… cm xm
m a g , xm. a ; mm … M a …
CONTRA CELSUM, L IB. v x. i 9h
quafi tame n ad alias p e rtine re nt. Nèqu e hoc iflonm,
inqu it , mima admirandumefi, quod in te r altiom il o:
c irculo: qu i [up ra carlo: [ant infin'
pta quadamw i/ìmtuf qua in te rpre tat i ] blmt , Ò
’
du o ifia v e rba ,majus Ò ' minus, quorumunum ad patrem,
altman ad
filiunc refe run t. Equidemìn illo Diagrammate majorem mino remcirculam v idi
, duorum diame troîn{crìp tume rat , Pate r E lim. Prz te re a inte rmaio remc ircu lam in qu o minor du&usfu e rat, aliume x duo bus co nfiantem, qu orumalte r flavus e xtra ,alte r caeru l e us intra e rat , pi&umquali re p tamfu e ratfe curis fp e c ie . Supra iitud c ircu lus e xig uus circulmnp rio ribus majo rem. tang e bat cumhac infe rip tione ,CA R I T A S : infra v e ro alte r e undem cìrculumtang e ns infe rip tmn hab e bat , V I T A : in fe cundo c irculo
e x line is infe rtisc o nflato alias duo s c irculos quan;
du nqu e Rhombi fig uramc omph &e nte infe rip tumlog e batur, S A P I E N T I E P R OV I D E N T I A ; & in communi e o rumfe &io n e , S A P I E N T I E N A T UR A. Su
p ra c ommuncm e o rumfc éh o ne rn e rat alte r c ircu
lus in qu o fcrip tume rat , S C IE N T I A ; & infra alins
in quo infe rip tume rat , I N T E LL I GE N T I A. Atqu ein liis immo rati fumus, data a Ce lfo o cc afio ne , ut
le &o re s co g no l‘
c e re nt , qua no s ipfi v itup e ramus,e a nobismag is, qu amilli , e xplo rara e fl
'
e ; no u v e ro'
e x inanibus acc e pta rumo ribus. An au tem11, qui
hujusmo di nug as landi du cunt , quasdame tiaminag icas p r0fite antur arms, nu c o rumha c fit fap ie u ti&
fumma , id no n affirmo , fiqu idemnihil unquamfimile de p re h e ndi: v ide rìt Ce lfus, qu i me ndacn jamfaep ins abfixrdarumqu e calumniarumc o nv i&us e ft, nun
hic e tiamme ntiatur, numv e ro id qu o d in fu o fcripto e Xp o fu it
- re v e ra de qu ibusdama nofira fide alie
ni: inv e ne rit.
39. Pofi ha c de ns lo qu e ns, qu i mag icas arte :
l dhib e nt itt M g ias h… iaqu e qmùm è a .
194 0 R I G E N I S
i w oÀaW fl—9“ t o fl’
lÀ0‘yov affi a’
J‘smm vrac ov €vs
u w ou; «mura :; «man can;
Mm: ram r agam fn mum no: J‘om tmc
J‘m vr… m r em; Xetfla vouc a
'
7rsx3mvJmBefia wp um; argon; w ;M a p a»: sìJ
*ara g era.xqma va w, Bw dean
«ry r a g e; m… Xe aqmvac €a'ì'tow a g amena ; 7rmà
‘mw ,
xmmim orme argo; v a .: w a e’
a òro:c yuvau xa q a’
v
Xemma; ai: 749*l‘òw a Myomvm fi? » na : 67» frm
n aMm, w w armàv vrao;xcz$’
imc31009694 4:mwayryva axo7mai; xam.huamva xeng -mmv a
‘rrw ; w
‘
Qt&oma'
v na.: 14 oma w a Wp KeÀ aq.»mr e zbe uamm; sienmm, m
'
; €0na ev ìo ea xu u vra e afrm 7re eaflw e e om
c nc :imn e acè‘oEncmxa vam, @:B2umBa gBa e a , 3mu o
mv ovaummWorm m fl e u rmc° mcmama, n n a ;
w c à &w w enafivn e a; mfinn «ga g J‘o£ng x
'
v mv Xenc ov òmcpcmòm 7rawra J
”€7r
'
dv$ew 7ra w BM Bm;n u«
’
S .n am: vm 67ro KsAaa van a xemamv An am.
m womw a. n‘
v , 67m omv vrÀ a q a w €As n7a n 7mequ wcAafion w 'u v oca w a dmn«Lq n, €x vw uma v u
fiofl:w mm xecg-mw ay mc 7rÀ a s
'
on; xmpmJ‘sv 'ma fro
me : mira r ,unJ aìxnxosvau .
Mommura aiame « €7n2\490…904 57 3 z um Xe c
cmmv miu » 7re oxmm ye a0a v cpt N ovua cov vma ,
mumxov Aìyu7rrtov a uyysvo,u e vov a àrcp , e ignxsva : vn e t
mw um: u arya a v , 611 vre oc a’
7rmA‘w ra g mv a damÎ vvu7m, u u 7re oc J
“uz@3a e e wmc 'ta. n
'
9n‘7 r
frac
o ovna'
a v'ra g , a'
J‘e v aia. €; w €veqym, ci fre wm; 67m
J*mmvc w e ovow amvag . sìmv w easxmo
,
vn e t u a
7fi u g vw n'
pu v J‘aa À afla v , xqiv 7re oa
'
eSnxamv oi; a’
varrcea
vu e : aw’
7 nc ùenmmr sig « a vro 6A:ya° €7re tA
‘: ma €7nm a
coroemXen Aw a w r e ogvra KeAaa auyyga upm, n e e : ua
‘ymc cpm,u e v, 64 16 @aÀ omvog €£w a am, 7w n e av 7ron
umtpMoao@oc aìÀ w ro: u’mv mh p ti nu , aivav rw ra
7vye anmva Mme w yemmwAvro w a fra Tomer» ; ;u.a:yap opa dw epmg a w w wm fiv ai; 5 nn x(us
'
ta vo;
CONTRA c u sum, LIB. VI. 195
a gri: re in a inwmire dome runt ? Quas criminatio ne snonp ofiu lat re &a ratio u t re fe llamus; cumharumcriminumin no s ne l e v ìfiìma qu id emfufp icio co nv e niat.
40. In iis, qua Ce lfus addit , mih i v ide tur illisfimilìs, qu i infe nfo adv e rfus Chrifiiano s o dîo affit
mant commh ominibus re lig io nis Chriftiana: ig naris,Chriftiano s ab ipfisde pre h e nfo s fu ifl
'
e dumcarnibu :
ìnfantu lo rumv e fc e re ntur cumyfmminis p romifcu e
fine p udore remhabe re nt. Ut e nimjamc omp e rturtte fi:mu ltis iifqu e no itra re lig io ne p ro rfus alie nis hu
jusmo di calumnias c o nfi&as e fl‘
e.: fic e tiamfalfi con
v inc e re tur id quod re fe rt Ce lf'
us,w idi/Jè [è apud quo:,
dan: n ofim re lig ioni: pre :byte ro: libro: barbara: in g u ibu&
damonumnomina Ò ’
prafiig ia w ide bantu r. Q u ibus fubdit ido: n ofiri cultu: pre :byte ror n ihil bmi , n ihil m'
fiinhominump e rn iciemp oflìce n
‘
. Utinamhis fimilîa cfi'
e nt
Omnia , qua c o ntra Chrifl:iano s a Ce lfo di&a funt.Tume nimp le riqu e t e ipfa e xp e rti inte llig e re nt meta e fl
'
e me ndac ia ; qu ipp e qu i nihil de hujusmo di t ebus audie runt , lic e t cumChnftianis
‘
fo c ie tatemhabu e rint.
4 1, Po ite a umquamoblitusfe .contra Chriitîano :
ag e re ; Andim'
inqu it , e x Dionyfio quoniammafe a {E gyptio mmm: *v e rfante mag ica»: arte »: aliqu id poj] è in ig narp t Ò
'
corrup tir maribu : homin e r,‘ in phzloj bpho: au tem
,
gi ] b lubri w iflu: ratione u tun tu r , n ihil habcre w iriufll .
ic de » arte mag ica diffe re ndi c o nfiliurn e fi'
e t . iis
ana: j amde il la dixi adde re no nnu îla p ofl
'
em: fe d praat in iis infifie re quae p r0p ìus ad Cc lfì fcrip tio ncmp e rtine nt. Qu i fc ire v o lu e rit p oflìt - ne qu id an nihilih p hilo fo pho s arsmag ica , l e g at is e ditas ab Mmmg e n e re s Ap o llo nii
'
I‘
yane i mag i fimu l philo f'
o phi
memo rab ile s. Mmrag e ne s au tem ille non Chriftia
nus, fe d p hilo f0p hus e rat. R e fe rt tame n plurimo :qoc ig no bile sphilaf0p ho s
1\1
{nag imgApollonii u te .mq8
O R I G E N I S
4'
M 4 01A07090; €v v 4Am4 1 7 n; €v Avrom u 4
7014 ; 81047m0-1; 7 114 ; QIÀOO’
OQBC ai; 7190; 7017 4 4 6700
600À8 017 4 ;° €11 114 1 71591EUQQG
'I'
8 97 4 16 3111
7117 4 7 0, 114 17 1110; 1597 11189618 .
114 1 721 710194 774 94 A4 ,8017 0; , 67 1 01'
114 7 4 7491914 v104 t»
J‘14 7 8 1117 8 7 06 €n 1714 01S €Qd W'
GUOW'
GC S e an 4 4 16106 77 1; 8 4 7 4 7 0 664 77 5q 4 67 8 7 4 1; 7 ; 76
X4 1; G'
WOXGQ'
iQOV zdf vux7 0; x4 164 594 ; 3594 11:
901, 671 4 4 y014 , 67 ! 34 14 01101; €17 1: 4'
A11701. &À nS w ;
749714 9…flà4 À91 4
’
77 5À0; 116918 7 4 6 0088…v
104 1pua'
t7 4 14 67 8 ; 7: 4 v7 0; 104 118°
114 101'
411
702101 7 0» €11 79€:111A110'14 (4 11194 11 114 1 7 17 4 74 5 7016 ; 7 0
719017 4 8 4 1 467 4 1 J‘14 714 97 0; Aswar74 1 674 77011: 7 0
7r900'
1171‘
06 7 8 nr694 14 ; 5 , 7 17ro7’
€7 1 7 0
114 16, 7 17 07’
€7 17 0fiMv mvEEnc J
‘s 7 067014 4 7 0 4
'
M11; KeAao; 7 014 6 7 4
Qnm114 8"
fim» , 704M0674 1J‘s 41015 57 4 7 4 47 7 4 104 1
711917 11131mmynrnv 167 6014 6 074 014 ; 4710S wm 4 1’
11yu 4‘l
”
ùWw e r À4mmvnn WO!W VT€G7 19S e ga €v4 v7 10v 7 114 314
£ 0Aor 7 5 , 8 4 172467 798694 14 24 7 4 14 16104 4 5 017 0; 7 0!4 67 01. 4
'
M w ; ,n e v 86 7! d JT£À CM; 3187 4 7 4 6 7 4 114 1
6014 )w ym 57 1 6 010717 0; S e ac, 68 À0u 91'0; 7 14199147701; 0301À110
'
4 1 701 4717 17194 0‘
0'
0W 4 €xe 1 114 1466 14 7 01.
5 7 8 8 18 494 67 7 4 7 4 167707 8 J‘14 80A8
Comvo; 671"4 67 8 J‘1J‘4 0
‘
891 114 1 n°
114 ;«mv 6770 7 8 7 8
110À 4 014 ? 4 4 7 4 49019111 77904 31095 6 4 1 ai; 494 624 7 4 14 ;
104 1 4 670; 64 0161; (04 118 ; €71'1J‘64297 4 1 4 57 4 714 €974 XGI
S '
MIM S'
G , 705 7 991604 510; 7 8 8 5 8 J‘024 v 8
'
259»
v4 1 71907 57911: B8MS’
617 4 ; 4’
7 M795 71618 4 1 €xe 1vov 4’
M 4
y. o 7r1; wm €4 6 7 09. 7 4 6 7 4 mv 7 5 417 1496 ; 41
8 94 718 €9y0À 4 ,80w 7 0; 104 1 7 8 ;
dv7 16‘050w 74 ; 7 6104 14’
117 4 79190v74 ; 6 8’
€201; 7 8 7 01; €4 7 19€ e8'
4 1,68À014010; 7 4 4 131914 4 7 4 , 05103174 171494 101110074 ;614 4 ; 74 7 1917 8 24 7 4 14 604 7011, 10117 1811017 174 710244 01
4 2717 7 0094 17 8 ; WGÀ C IOU; H94 11A017 01mv A57017 4
ti J”: 7 017:0À19107 €077 4 {w on 114 1J
‘1xàv €966 114 1
um
CONTRA CE LSUM, L IB. VI…-m
fldminiftrari : Ò'
Ph e re cyde : H e racl ito long a antiqu io7
in fabu la ex e rcitum e x e rcitu i adv e rfum exhibe t , quorum«m
'
a : Saturnum,al
_te riu1 Ophione umduce »: facit. PM
’
710ca tìon e : narra ! p ra lia , pa&a e tiam,nemp e u te ru i:
p rimm in Òce anum cade re t , ifiump i o 71130 habztumu temi1 v e ro a lte rump ep uh
'
jj è t (‘I 4111t , 101111114101 01:
mpa tnrum. In e amdemfente ntiamacczp ie nda a it‘Ti
tanmn Gig antumqu e adv e rfu : de o: pug nantiummu ti Ò
’
qu de‘Typhon e , Horo , Ò
'
Ofiride E gyptilau tur. Hae c p o fiquam c ommemo rav it , n e c e xpofu it tamemqu o modo fub limio remfe nfumhab e ant ,illaqu e mal e inte lle xe rimus, nobis c o nv itiari p e rg e ns:H4 0mn [unt inqu it , cuj u:modi comme nta ifla de 111060lo de mone aut (quod v e rìus dic it) imp oflore qu i contraerìa doce t. Sic Home rumintemre tatur, quafi e ai‘
demfe re ac He raqlitus, Phe re cyde s, mylte rio rumde T itanibus Gig antìbusqu e au&o re s indicare t intisVu lcani ad ] uno nemv e rbis:
j ame nimme 0’
al ia: juware fiude ntemD ej e cìt p e de prebe nj umdc limine div ino.
in h is ] ov is ad ] uno nem:A7 7 011memimfii quando } :p e ndz
'
fii ab alto , p'
edìbm‘
a u temIncude : de 1m
'
fidua: circummanu: 01111111 7151111111116
Ann an: infrang ibile tu a utemin a then (9'
11115 5
11111
Pepmdz'
fii indignabantur autemda p e r exce lfumOlympum:
S alv e re autemnon p ote rant'
circumfiantu : qu emcumqu e pre hmde rem
Proy cie bamcorreptumde limine div ino , dom: pm»
CONTRA CELSUM, LIB. vx.
mone sv o cant nominibus, illo sait Emil e qu id fac e re ,
ac illi , qu i ìifdcmde re bu s mirifica quae damfac e rev ide a tur c o ramiis, qu i p e f
‘
c iu nt e ammalia cfl‘
e
'
no
mina apu d Gramo s, alia ap ud Scythas. De inde ha c
addu cit e x Hcro do to ,Apoflin em S cy
fhi r w ca ri Gon
g ofy111111,‘ N e ptunum, Thag imafizdm l
’e n e rm,Ar
g in1
p aj àm; Vefim ,
‘Ti.biri . Q umre nt harumre rump e ri
ti an no n hic e tiamCe lfus cumn o do to me ntiatur.N e fc iunt e nimScythe u trumìi
“
quo s de o s p u tant ,‘
iidem(int apud Gree c e s. Qua e nimp rdbabilitas e fi:Ap o llinem Scythis Go ng o fyrum ap p e llat i ? Non
e nimarbitro r e x Go ng o f'
yro , fi grmcamin ling namv e rte re tur, de du ci p ofl
'
e e tymo lo g iamAp o llìnis, au tAp o llinemScythica ling ua idèmfig nificare ac Go n
g o fyrum. N e cdumidemde re liqu isdico . Alia e nime x c aufa Gra c i e x alia o rig ine de o rumfuo rurn nomina de riv arunt , e x alia Scythzc , e x alia Indi , e x
alia E thio p e s, aut Affi , aut qu icumqu e , re li&a pri
ma pu ra c o ndito risno tio ne , fu is diis nomina prolnb itu indide runt. Ve rumde hisjamfu pra fatis a nobis di&ume fi: nemp e ubi p ro bav imus no n e umde fl:e ffe Sabao th ] o v em; ubi nonnu lla de ling uammdiv e rti tate e x fac tisfCfip tl l l
'is o bfe rv av imus. Luhan;
ig itur ha c p ra te rmitto ,in qu ibu s Ce lfumfe qu i no n
p ofl'
em, qu in jamdi&a rc p e te rem. De inde rurfus
mag icas p ra:fiig ias nobis o cc init , casqu e fo rtafi'
e ne
mini trnbu it ; cumfit nemo qu i in re lig ione qual emag g re d1tur, hujusmo di arteme xe rc e at : au t fo rtafl
'
e
re fp icît ad e o s, qu ibu s fo lemne e fi ho c artificio u ti
co ram-fimp lic ibus, u t qu ae dam div ina p o te ftate e f
fic e re v ide antur. Haze v e ro (unt aja s v e rba : Qu id0p 11: qflu t commemora»: 01111111, q111
'
1111! e xp iatime r,
11111carmina 110011q111 efle ndir 0101116119110 incomme di: ido1110: aut forma: 1fi£i exqu e 64 11101111111face re , aut v ari.
0111011011111: w e n eficiu reme dia v ejìibar , in nume ri: , inkp1
'
1ù'
bu: p ianti: 1011111611: in cui…011311111 71111. I] , N
i g 6 O R I G E N I S
3M a @Moaog og ì<pna e v uîAma : 67 mvm; iv Avrom u a
ye ux; é :: aì‘yme u;ma ; @Moaocpsc ai; vre og
'
yo‘w a miro!
u’
acA$ ovmg ° iv‘oìc, oîpcau xmmg : Eucpqw re mmmJm7nww ro , um*tmac E7rmaea s . 34aBefimw u t$mJ e fine ; ,xa tm7ra e gz 7ra e aAaflow u , 67 4 ai xwm )wgmw a u ovJ‘m. 7 3 Ina z 'rov im 7ram S ega 7re uow e g S e an xmBmworec z a ra
rra càw yye À:ov adm vm; w e og a pcS a aw ; 'r; e z?
Xa u; aun)ce r; seov xìfÈ3‘w vè w c w ma; um u
‘mgang xe wmva: , &in W ya q ., éfl J
‘mnow w g e ìaw d'
.À w roc. a’
À n3w c
ya’e vmemBg Àa a
’
y yeÀ o; :w emx.v cp n ov Qa@amvw va w av., mc puan a : « u
’
re ; a’
7ro 7 mwro; xmw‘xmo im
'
7v
W o: ra w ivmìxxÀ nmq. ,.mcga w, um« waymvo: ti; 7 0
7re ots'
aa9au mèta)! J‘m w an og
‘Aswar7m BAe v mv fra
w e oaw rov 7 8 cv a ea vo:g r an go; o fl 7 07’
is"'t o 7reo
a w 7rov , xm6, ‘N 9101"35 1 fraBÀ e vrm
EEm; J‘t TOW OI; à 7ro «
’
M a; aie pavg òKeÀao; romw raQnmxa3
’
fim» , ap aM ov7mJ‘i aim£ e r; am civm xa :
w eg :*rnv39'rnvmw ; nv u
'
7vomvSp am:; civ mSma a îw yu u.«mv 7rs vn
,u amh 7ro:ouvre g Wp S u,v €vazwmvmm, 314
Ev v xm7Aérr'rp Eflemigz Za ra va v o’
m,u afowre g rav
a dm . a’
n mv è v 7raw rrsAw ; S w mw w w . xa t è ? ?iamMya v 67 : in o
'
n e‘yts
'
ot; S tag , flaÀomroc'n aiv$ qa
drm; aîs aom « ov aiwmre ama ow a îxa xmaiJ‘uvaw u .
ra S w 7rau g az'
ea n'
rv azm: 67 m13 J‘mzfloAg umnn a
C°MWOG 671"4 67 8 J :? aaw um n
'
;u a g mw J7ro rare
: oÀa a ew v xazm<peove xv 7rqoazyo'
e wm ai; «'
em Za ramgz a : w h o; Sp acio; <pa v i7nJa€nmmya À a €eya m:
S a uua su a cpn e e :fou emg 'mv ‘N : 35 8 J oEa v ai; 8'
Xe n
vau vre oa epgm BaAn-S cw az; a’
7rw e emòm ìamvov «’
M a
p omvu g-mm a rcp . « a ura zm ye €; w aìumxev g dv
$ q a yowro; ìeyoÀ aBouw o; u u 7re o epuAa v rou sva 7 8 ;
d J‘oEouv7m; xma’
w aye :g ofla g dS"EE»;man o:; in :
9£ e8'
4 5 ,BW u e voc*ta a îw yu wm aîv oîc
'
Ta : v me a xnxoo7a cfim mw se w a 2wmva o?aaxym.mmv ma vre u o'
a ìnw u&m 7raAauou; He a xÀ e novmv Ae*yow a g ià ,
CONTRA CELS UM, L IB. VI. 197,to e fu ifl
‘
e ad cumqu afi ad incantato remv e ntitafl‘
e .
Inte r a lios de Eu p hrate , Op ino r, me ntio nemfacitde qu o damE p ic ure 0. Id no s u ti pro pria e Xp e
rie ntia c omp e rtumaflìrmamus, nihil e fl'
e qu od ab
arte mag ica au t. damo niis me tuant ii , qu i re lig ioni:Chriflianae
'
cu ltore s D e umre rumomniump e r ] e i'
umv e n e rantur, e x Evang e l io v itame xig unt p rae fcriptas pre c e s diu no&uqu e fre qu e ntius qua p ar e nzt e
v e re ntia adhib e nt. Ve r e e nimcafimme tabz'
tur Ang e
lu r Uomin i in cvrcu itu time n tiume um(9'
e a: e rip ie t ab omm
'
ma lo : E t Ang e l i qu i in E cc le fia p arvu lis tu e ndi:
inv ig ilant , dicuntur fac iempatri3qu i in cmlis e fi v i
de re ; qu idqu id fil: id, qu o d p e r faciemillum p e r
intu itumilluminte llig e re ap orte at.
4 2. De inde Ce l i'
us hae c alio e x cap ite du&a l'
ub
31c ît : S un t ifiarum a l ii qu ida»: e rrore : imp ii de vip ie ntce o: famme , in qua
*v e rj bntur , diw imrume n igmatumig norantza fing unt w ide licct qu emdamDe o ad? erfizrium0
'
dic
bolumquemHebraìcc Satana»: app eflant. Omnino morta. .
liumifiud efi immo imp ium, De ummaximumab adv e r
faria imp e diri qu omimt: pro arbitrio p rofit homin ibm.
Erg o De i fil ia: diabolo fup eratur Ò’
qua: ab 500mola
fiia: patitur iì: no: doce t orta: nobi: ab ido molefiia: cont emn e re : a tqu e idcirco no: admone t w e nturmn qua
nte eflè '
S a tana»: re :qu e magna : iflumÒ’
admirabile : efe aman
fibiqu e De i g loriamufurp aturum: fe d nuflamharumprodig iorum ratione »: ab m eflè habe ndum qu i iflumrem are
w olu e rint ; [Edflb: ] i eflè cre dendum. Ht c ce rte im'
pofion
'
: [unt op e ro]? cav e ntix, na qu i: a liu: contraria [ìntiatfibiqu e pl e be »: concilie t. Ac max indicare v o l e ns amig
gatta illa
,unde no s putat haufifl
'
e p e rp e ramqua: deatana do c emus: Ve tem, inquìt, de div ino qdodamlzw obfiure ìnw lu te qu e firz
'
p/è run t : u t He raclz'
tur . cuj u:
[unt hac : ,, fi dic e ndume fi commune quo ddam'
b e l
lum liteme ffe , omniaN 3
!98 O R I G E N I S
ynomva w ann a na 7'
ìgw umxéew u em @ eezq‘nv
97 0q a’
e)cmmae ov 7 :vo…vov He a xÀ ems nu.8'
o7rocîa v
; em79mv c: ea 7 9q . vra ea 7 4 7 7 omm, xm mv vîymovmKe avov J
‘:J‘ovm 7 n; è7 cga g J
‘s Op toma, w e oxAnaw ; 7 5
zma'
,w M a g aui7 w v i€ ae a
'
7 q nu c 7 5 4 67 01: ymoò a c,
Îv'
67t o7c 4 67…a’
; flymav 7 8 7 8 ; un
«’
n unwxnmva ; 7 8 ; J"€Ew aa v7 a ; xm v:xnmv7a g 7 8 7 8 4;
fx” 7ov a'
emov 7 8 7 8 È ! BaÀ nua 7 o; Qnavv ÈXe afimm:7 4 me : 7 8 ; Tt7 aM ; xmI
'
rya w q g u u g'
nem S e ou axe n
dw ayyMAomvac xm7 a. 7razg’
Aîyuw w m; me : Tw pcovoc , xa : flex m107 134J
‘0c
' fl’
7’
îx9emvoc7 anu w xg au u3naamvo; 7 4m 7 e ow ov immmv Myu
ì'
xe'
Tmxgm7 ovo; 7 a umJ‘e igmîzmw v 7 mqamsouma
J‘o ;à
‘
og c4 7m£q Mya »; un u’
vmExam o‘
mmJ‘mfioAa J
‘amovoc i ‘
o‘mg cpmm dAn$*
e q e eov niv
3e w 7ra 70n7 o; a'
rnJ‘oEow 7 og . 8 70) J
"a
’
xou e c nau Onn
ga a?; 7 4 wmw Anrn a 7 cp Hg a zAw rgu xa : ® .gcq‘gv
xp : 7 4 mg : Tn am; xa : l‘
q azv7a ; pw ; nemu’
aaye
c cv , a îw ac omvs iv 7 8 Hpmg s vre oc 7mB e a vMya :ma az ov7 og .
HJ‘n7 4 mm: aiM or
'
a’
AeEemva :mmco7 ct
Pishma cc 7 5 7 45w d‘7 mBonAs S samama.
w TB Am; vre oc 7 nv B e av é 7 w c,H mm;: 5 7 6 7
’
ine…» :NUS W ix J‘s 7roJ
‘onv
Amava im J‘uw , me : 7090: «Pc J"w wov ÎnM
Ì e umv , a’
ì:finx7 ov'6 0 J" 51m’
S eg: z a.: ve g eAgya‘u
Exeem) . »?v S e o: aun a naxeav 5Avumvi
A‘
u7m J" é :: îJ‘vva v70 w a ea ; a à‘ov 5? «Pt Aa
BmwPmmaxov 7 5 7 aymdr o BMB 599
’
civ îxn7a t
CONTRA CELSUM, L IB. v r.
Quae Home ri carmina e difi'
e re p s: He r: j ov i: ad j unon em *v e rlm, inqu it , [unt v e rba Dé : ad qu tbu:
fig n ifica tu r w a temu n , qua mordinata e ra t ah initio , opti:ammala: a De o fu gflîe col hg c tam atqu e amatam, Ò
'
quot
98 0' de mon e : turba: in ida ciebmt
,in pa nemfie le ri: ab
e ade mm ha c mfima loca Pr…e cip ita t0: fùflè . Qu o fe arne ademHome ri carmina cumPhe re cyde s inte llig e re t ,ai l: if)fumd&fl
‘
e : Infra hanc te rm pa rte »: Tartare a reg io efi, qu am harpyia 7 ?mp efia: , Bore a fil ia cufiodiunt (7 980 j up zte r ido: ex dii: de trudit , qu z tgmIm mov e nt. Eumdemaît hab e re fe nfummlm» M in e rva in ladaw n Pana th e naz
'
corumpompa omn iumocul i:e xpofitum. Ip/b amm, inqu it , indicatur d.mon qu ida»:
in corrup tu r Ò'
fine marre , qu i te rrigmarum coe rce at c u
dacmm. Po fiquamfic figme ntisGra co rumap p laufit,c e nc ludit , nofira accufando , in hanc mo dum: De ifilm: a diab lo u xatur mx ducat
,cumab iflo infefia
mur, mala patie nte 1°
farra. Ha : prarfu: f idicu la fan! .Sa tan e rat
, op inor, puniri co lumniatordmifium, quamh minibu : quo: ca lumnii: infifìatu î , intmti ri mina .
43. Vide qu aefoìn no n ille , cujusJudî‘
cio in fe e
l e ratìflîmis e rro ribus v e rfamu r a dìv ino r‘
umse nigmatumfe nfa ab e rrnmus manife fie in e rro re de preh e p datur : qu ip p e qu i no n co nfide rat do&rinamdemalo illo , qu i e emlo de ie &us e fi,
re p e riti in fcrip tis
Mo yfis. qu a: no n He raclito fo lurn Ph e re cyde , fe d
e tiamHomem antiqu io ra funt. Namqu id fimile innu itur fe rp e nte illo , unde fuumPh e re cyde sOp hio o
nemduxit , qu i fe rp e ns in caura fu it , cur homo e jic ere tu t . e De i p aradifo , p o ltqu amfosminamdiv initatismajo rumqu e honorum p o llicitatio ne de c e p e rat : in
quamfrau d emhomo p e rtra&us dicitur. E t ille e x
te rminato r in Moyfis Exo do memoratus, qu id aliude fi, quamqu i e xifiunì il lis affe rt , qui illi fidemad
jung unt , e jus in pro bitati non t e
N s
CONTRA CE LSUM , LIB. VI. 205
de fe c e runt , o p o rtuitmalo 0illo salìcubi hujusuniv e rfitatis co llo cat i , cflìc i u t e fl
'
e t p alae ih a , ubi qui
v e ll e nt , ad co nfe qu e ndamv irtu temle g ittime c e rtare
p o l'
fcnt. i llo rume nimmalitia , tanqu amaurumign ee xaminati p urg ati , e Xp e rti omnia ne qu id in e
adu lte rinum admitte re nt , fe d dig u i v ide re ntur qui
ad divina afc e nde re nt , to l luntur v e rbo ad fup crnamomniumb e atitatem ad cu lme n ho no rum,
fi ita 10
qui fas‘
e lt. Ca te rumille , qu i h e braica Satan ,mag is gra c e v o cata: qu ibusdamSatanas idemg ra:ca ling u a fo nnt atqu e adv e rfarium. Q u icumqu e au
temfe &aturmalitiam e x i lla v itamde g it , is cu_m
v irtuti co ntraria fac iat , Satanas e fi, ho c e fifi'io De i
adv e rfarius, qu i filius e fi ] ufiitia , Ve ritas Sapie ntìa. S e dmag is pro prie adv e rfarius ille e fi
, qu i pri
musfru e ntiump ac e‘
b e ate qu e v iv e ntium amiflîs alise xc idi0 fe licitate ; qu i00806001400! inculpah
'
lù , u t laquitp r Ez e chie l in nmmbu0 v i i: fu i: dome inv e ntainiqu ita : m e o ; qu iqu e , cume fl
°
e tfig nacu lumfimil itudim
'
: (‘I can na pu lchn tudz'
m'
r in paradifo De i atqu e bo nîs
v e lu ti fatiatur,amifit omnia ; quod qu idemillimyiti.
cc di&umfu e rat : Pe rdztio faflu : 00 0 8 08 00500 in p e r
p e tu um Atqu e hae c pau c; ne c fo rtafl'
e 9uìcquamprofutura hu ic 0p ufcu lo comm
_
ittè re aufifiimus. Si qu is
au tem facrarumfcrip turarum co nfide ratio nî v acans
ìn unumc o llig e re t c o rp us qu idqu id ubiqu e de mal odi&ume fi, quomodo o rtumfit , qu omofio dilu atur
,v ide b it ille Moyfis Pro p h e tatum Satana
me ntemne p e rfomniumqu idema Ce lfo de p re h e nfamfu ifi
‘
e , ne c a quolib e t corumqu o rumanimammalo :i l l e de mo n a De o ,
a re &a de illo no tione , ah e jusV e rbo dii
’craxit avu lfitqne .
4 5 . Quoniamv e ro &de e o , qu i Antichrìftnsv oc atur me ntionemCe lfus facit ; tame tlì ne c e a quq
CONTRA CE LSUM, LIB. VI. 209
At v ide nu qua dicut no n prav iflìma (int , ne c v e l
minima irrifio ne dig na.
46 . HR C au temdicìt : Rog amur autem000, {000004
p e r adwmtumDammi nojiri ? ej u Chr0'
fii noflra cong re
g ratiom: in ipfum, n e 0070 dimw cammi a 08 00070, 000980
turbemim'
, nequ e p e rfe rmana» , n e qu e p e r 010980
pe r ep zfiolam0008 u p e r 0000 08 017008 , quafiinfie t die : Don u
'
m. N e qu i: 000 [e du cat ””Omodo . Q uom'
am 700
00073! apoflafia primum Ò'
0000101000“
fu e n t homo p e ccati ,filiu0 p e rdition i0, qu i adw e rfa tur 0 cxtofiitur fupm008 000
quod diciturDemaut qu od colitur, ita u t in templo De ifede at , ofimdem [e quajìfit Dem. M n re tme ti0 qu od00080 . adhuc 017380 apud 000, 104 0 dice lvam 700630? E t mmc
quid de tine at fiiti0, ut 0000107000 in [004 tempore . N08 :
myfie riumjamop e ratur in iqu itati: tantum u t qui te n e !mme tema t dome de me dio fiat. Et tum: 700010600000ille in iqu a, quemDomina: inte rfiaie t f; iritu fu i Ò
'
deflru e t illufimtiomadv entu : fui mju: efiadvmtu : [4 0000010080ope ra tionemfatw a momn i w irtu tedig i i: 8008 400310000, 0
'
in amm j'
edufî ione imqu itati0 00:
qu i p e remt : 00 quod cha ritatemv e ritati0 non rcccp e runt ,07film
'
fie rmt. .Ide omitte t De n: op e ration eme rrori: ,
07 cre dant me ndacio , u t j udice ntur omne : qu i non cre didc
rum w e rita ti , fe d cmfm/e runt iniqu zta ti. Sing u la ha c
e narrare p rae fe ntisno n e f’c infiitu tî. Eft de e a dem
Danie lis pmp h e tia , qua e jusmo di e fi , u t prude ntemcandidumqu e l e &o remtraducat adadmiratìo nem;ade o div inam pre p h e ticaminfp iratìo nemfap it. Ibi
di&a l‘
uni: e a , qu ae ad re g na fu tura fp e tìant a Danie lead ufque mundi inte ritum. Cu ilib e t v o le nti lic e t e aml e g e re . S e d qua ad Antichrìfium
\ p e rtine nt , v ide
e u non fint e iusmo di : E t fub finem reg n i 0000008 , 08 000
« m int in ig uìtate : confurg e t R e x imp uùmfe d e O'
in
teflìg em propofitionn , (9’
re borabitur fortitudo cjur, . Ò'
M irabilia defin e : Ù projp‘
embitur, (9’
j act°
e r (S‘in
tafic ie t robufio0Ù’
pe p00100000f0088 0008 O'
jugummìmul aw mTa . II. 0
u z , O R I G E N Ì S ;
v ox»; immw w Inn Juxnv €11xa e lé'
o,um a’
7r'
imma u'
rnv a'
J*e v &a uu a q ov . oìJ
‘amya.e oi iseo: mv
S amyemua7mAayou umM az J‘ua 'N)É:w mv :pw a
u'
c iv a’
M nAm; dn :MAoywmmxm6w a
oìov vu e :mv a’
v xm yumnw g Ath n7a é : . in da :
J‘uo , d» …04 2ma : me : :P: ‘N! « Aa a mc :zo y s
vuma'
MS‘nq» :w emg Aq : na mpx; nau a
'
An3a q ,
511 5 … u na:'r? aw euy iv 7rnu,u a sìJ
"6 xoÀ
À umvoc w xue«p tvmw… ì5'
t vm; u aÀo «'
n; Ima
«”X“ xqiv WCQGW'MJ JH; xtxoÀÀ n7a : CQ :w e cqo
N PI'0À O)Q w M oa o<pup , m: a é roW 39qz w 4 6
« &n… o'
7n e a'
riv a ; iz a è :: sia : J‘vo dza frs
l un r eo;vrov w an : :mmm; w ew ro‘roxov S w À oyov
Blu la v nu m mkmr algumAsyov7sq d garmi xa :oi a
'
7ro wm; S ram; @Moa otpo: u n e u’
J‘amoveq eqov M
«'
nu trav i'm 7 mm&e ov ivd»3e aw rmg xaxr’
mìM a , a
'
AA'
c’
àma’
vìu m ampon em |ÙJ‘a tmcar
KM…8' mwaycàq . éJ‘e w al e : ro J
*oyua ìa v J
"
5.Sono: Mw ; Omm;mM a aSmu
'
7ro 'rncdem , xm'
ìvoua
30 w av *rcÀmv a;; xw ra. « w av dvaflcflu o7fi : un xmfen n
'
um; m Ina z «Lup u vfe r emora
:w wm ; :ma‘m; W ro Mw 3mmov 318 Inca ix
igm w m351 m vu e : mi re iv dr oppn q» nvs*mw g iv
va t; Smu g yeme a u; Ae yomm imJ‘s w e oaa yayw usv‘flj vra e a)opcp fra Amm…c avflaÀ omvov M a&m; Joyp e rm w n a
*3m xm 60M5408 '
4 4' Myomv, 67 4 « «ma
XQJS’
8 W "i t’
t oi S a o: Aoyoc, 67m7 8 m'
a fra 818 alwxamvov w w w 7 8 S w ìzxAvmm mA» *u n a fra
« amaro; u’
vw ai; c ow J‘e nm: fra; vn ; wov7m imu7ree ‘
da—me «Lux» ( amme mmma fra amm vn ouxo;do
’
w w e zama$m (a n na ; a'
ra c 6 Aoyoc, ma w imc l J
‘oovg a , zm ìne ym tra 6o ammmwìxm a v :a
78 w m ; nvmme mw a’
7ro fm; îxxìuma c éJ‘ov Xme u:A,
oya vre a.w ov7a . u'
7re e a’
v n n e’
x edz a wa <pe ovmon te'
;
‘ma / , 313 a'
xoÀ13'mv flm ov ftgl ù eq -xmJW:
‘1“QGN\
CONTRA'
CELSUM“
,
“
L IB. VI. 213"
filio intima p articip atio ne uniram, ne c unquamahi llo fe p arandam, idminime mimme fi. Namin facris fcripturis re p e rire lic e t alia , qu a: , quamv isdu o natura (ua fint , fe p utantur tame n re v e ra funt '
u num: cujusmo di e fi iftud de marito uxo re : Non
amp liu: duo funt, fed una cara : de v iro p e rfe &oadhmre fc e nte v e ro Domino qu i v e rbume fi: fap ie n-s
tia v e ritas: Q ui adha re t Damme , unu : ] Ì n'
ritm efi.
Jamv e ro fi qu i adìlze ro t Domino , unu s fp iritus e fi,
e cqu ismag is imma e cquìs acqu e ac anima ] e fu . ad
h ee re t Domino, qu i e fi: v e rbumipfum, fap ie ntia ip
fa , ve ritas ipfa ; ipfame t jufh'
tia ? Si au tem re s ita
h abe t, anima Je fu Ve rbumPrimogmitujqu e omni:cre atu ra , du o no n funt.
4 8. De inde cumaiunt St01c i e amdeme fi'
e hominis De i v irtu tem, ne g antqu e fummumB e amfuoe ffe fap ie nte b e atio rem, fe d pareme ffe u triusqu e felic itatem; no n irride t Ce ll
'
us, no n fubfannat hanc
fe nte ntiam. Sin audit e x div ino fe rmo ne v irump e rfe &um ag g lu tinari v irtu te un iri Ve rbo ipfi, no s
qu e a mino ri ad maju s infe re nte s do c e re , ] e fu ani
mamno n fe p arari a p rimo g e nito omnis cre atum,
ride !: fc ilic e t ] e fumDe i filiumap p e llati , no n v ide ns
qu w namfint , quae de il lo in div inisfcrip turis arcane
di&a funt. N o s au tem,u t qu i do gmatafibi ap prime
c o nfe ntane a fe qu i e x illis p rofic e re v o lu e rit , illumad re cipi e ndumquod di&ume fi: adducarnus; dîcìmuse x div inis fcrip turis to tarnDe i E cc le fmn e fl
'
e Chrifl:ic orpus a De i filio animatum membra *au temillinsc o rp o ris, u t ro tins, e o s e ffe omne s qu i cre duntquoniamficu t anima v itam mo tumimp eflìt co rp o ri , quod a fe ipf0 naturamo v e ri v italite r no n p ote ft; ita Ve rbum totumcorpu s fe u E ccle fiam:d e a
qua: Opu s funt , mo v e ns ag e ns, e tiamfing u lamembra c ommqu i ad E ccl e fiamp e rtine nt , mo v e t, itau t. nihil fine Ve rbo faciant. Ho c ig itur fi,
u t. a g i»
O 3 no : ,
0 R l G’
E N‘
I S
w oe 8Mn cp z onamp 7rgocm mî'l'
oÀ oygv w w Dmfm i w aa Aw ; « ov Iun y u u u x 408 4 : fra mvoyn u:
w gw w oroz a vmaw ; «mame ; in e» in « 07744
mvmm: ; «'
M a *razum pmmerry.
IJ‘amv J‘s za.: -mì£nc iv m
'
cmq.ME« Jvromvamvo: w mJì u ra. ro mSmov ‘N Aryan» mmoe e n
*rng
mmMw ò'
ammau owmîac, u'
7 mv ?m7 5 nmxm mama n M M u
’mS ncn pmi l c av @a nomvov n.67 4;
7 8 ozin9nmv siva : nu'7nv, na n w e w :0mo'rn7acw gomya xqîv n
'
yamaumS a n eo; mh a; e'
x uiÀ oy ov
J‘su o: qmuve7mvre o;
frmal7t ooamv 4 618 z a ra axw a am$cm t eam: è n ì; n sùnS nw m38 À !74 0vmmvnaa vrmu
'mq u cpmum<paw mdw oìaEw ; :w maxw aa
Sw mme : fl ; u ra. Mw ò'
am xoa'
uovroù'
ac S u aenmuAufivm n . w e aw w n n&cn a ”
'
u n a’
; m I‘w o w civm
m de )…«ru £ :fiAta #‘XQ‘fra min £ :fiìtoo; yma*
sw g
à 3emrm 51 an'
; wma e am$ u dvr”animv cm S am
w a…7m xa v amuaam v a; Ev ci e yw omvoc a’
gmxm7n, umv o "fll; doe w rov umciu f aa xe ums'ov ,""C i &Bm oc , xm*ro ivr
'
afin ; am o; fi n 7 0
Ù'
J‘coe , t a ro Émoe e omvov a z?*rcp mama 18 913 , m: 'l“
« o 7mvm oa q , fl «ro «:mmm n a. rav iv de ja; 7 5mumv é gmvov na a
'*m e a. à w e cppvaro J
‘omÀ a
« în-S'… u’
var u : n o'me : à
”
v8 emw aw v enum; ye amnvp wn 11810; vm; 3u£ng w w
’
&yw nfou ovog vre o; a òra c°
i ya g u’
7m ohm: Myu; a'
vmeu l/m Jummvou ;oro
m ’
unam818 7rmomm$mm dv6e w rov nZAA’
a w
mwav 697035 8 ow e u-S'
cv7c v maJ‘u aov xm «rmw e m
7 oumumv iv d u"rgu tra a'
vS em7rs Éamv w *rnv iz 7n e :g mc w ;
‘yi vommv , ÈxfiMS ov7x —J\m 'mv a'…n a v , nonm
c cma$nv7oc iva.rrm «ra vmeml‘em: v n: w empnc . M
709M M :Ùn3mw ; TGUT’
sìenaS w w e arrov î7n g no'
w rw
zmìa : qomv, mc rgaJ‘t ì*raz£t 7 a. Xe gouflu p ., na m
Qì\o mn Bauman n, wmv : e emo u svnv cpuÀmam frm6:Por’ Il 8 fi l; {me
' 0J" àemunJ‘u vomm;_Mw uamc ain
"RW
CONTRA CE L SUM, L IB. v r.‘
, fy
fe rit nu llo c o nfilio , fe d fimîle quid fe c e rìt il lis v aterisCommedia Pò è‘tis jo co fcrib e ntibusBe ll e ro p ho nt eminte rfe &um Pre to fu iffe , Pe g a
‘
fum efl'
e e xAr
c adia : qu ae omnia fcripfe runt illi , u t rifammo v ere nt : at pro babile no n e fi, qu i fcrip turas ta ti g e nti
re linqne re t qu as v o le bat iis qu i l e g e s acc ip ie bant ,p e rfu ade re a De o e ffe pfo fc&as, c um abfurdamandan
‘
e lite rìs, fine u llo fe nfa dixifl'
e iftud , Caflmw it
Ch e ru bim0 fiamme um g ladi ann a tqu e *v e rfatile n: ad cufl0dimdam *v i zm [ign i v ita , au t aliud quìdp îam c o rumqu ae de hominumcre atio ne di&a funt , qu ibu s ininv e fiig andis fi:amHe bre o rum fap ie nte s co llo cant
o p e ram.
5 0 . Sub hae c co lle &is div e rfis qu orumdamv e te
rumde mundi hominumqu e o rig ine fe nte ntiis, usqu e
fimp licite r p r0p0fitis, ait M oy] è n Ù Proph e tar, qu i
mfin u [crip tumr rt u e runt , qu ia n efiire nt qua. mu ndifit (S
'
hominum natu ra . prop te re a dix :flîr mag na : nug ar.
S i dixifl'
e t qu id caufae e fi'
e t cur lite rze d iv ina: v ide an;tur ipfimag na:nug z ,
ratio ne s qu ibus indu&us fcriptu ras p ro magnis nu g is habu it re futare te nthfl
‘
e n‘n.
N unc au tem illumìrnitans jo cansque afiîrmo e um,
qu ia n e fc iv it: quamame (î'
e t me ntis fe rmo nisqu e p rop h e ticî natura , idc irc o magnas e fl’
utiifl'
e ine p tias,c um arro g ante r fuam libruminfe ripfit , v e rumfe rmon em. Quoniamv e ro c lara fibi accurate inte ll e fia
v ide a tur quae o bycìt de cre atio nismundi die bu s quo
rum alii cmli fo lis, luna:, fie llarumcre ationemp re c e fl
'
e runt , alii fubfe cuti funt ; ho c unume x illo
quaefie rim numfug e rit Moyfe n ante ab ipfo di&umfil iff€ t * In ] è x dre lnu p e rfefiu : efimundi”: numfili Oblitus addìde rit: Hic efi lzbe r g e ne rationù hominum, in die
quo fe cit Domimn caelumÒ' temm. At nu llomo do
p ro bab il e e fi Mo yfe n , p o lì fa&amde l'
e x dìe bùs
me ntio nem,nu llo co nfilio dixifl
'
e : Q ua die maw ?
Dan w lan: Ò’
temm. Quo d fi quit ha c. e xi% ìn e .t
° 5
,CONTRA CE LSUM , LIB. VI.
N e c no s qu idquamde ns dic emus. N e qu e e nimidp ofl:u lat infiitu ti ratio . N e c e tiam in hac v e rba ,S p irit“: Domini fe re b :turfup e r aqua: dic imus fp it itumfummi De i fuifl
'
e illio , tanqu amin re bu s ad fe no n
p e rtine ntibus: ne c ab e lio prae te rmag numDe umco nditore qu ae damdic imus co ntr—a illumfp iritum,
idqu e
fup e rio re De o p atie nte improbe fu ifl'
e fufc e p ta qua
e v e rti e p ortu e rit. Vale ant ig itur qu i hae c dicunt,
qu i indilig eme r e o à re fu tat Ce lfus : de bu it e nimau t illo rume rro rumno nmeminifl
'
e au t pro i lla quamp ra fe fe rt humanitate illo s dilig e nte r e xp o ne re ,impug nare qu e ah illo rum au&o ribus imp ie di&a
fau t. Datumau temfu ifl'
e c o ndito ri mag no De’
o
fp iritum, qu em p ofl:e a re p e tit , id audiv imus nun
quam. In bo s tame n imp io s femo ne s ftu ltq infur
g e ns: Enqu i.c Da n, inqu it , qu idpmmdat quod p o] !
p e titun u efi? Indrg e n ti: e nim efi rep cte rq , nadia : autemt e i Dem indig e t . Qu ibus addii: qu afi quid admodumfapicas co ntra quo sdam: Car n efciw it , cumcongmodare t , [e ma lo commodore ? Et ifi:nd : Cnr pe rm gum: mha» condztorem, qu ifibi adv e rf: tur ?
5 3. De inde mifc e ns, me o qu idemiddìcio ,h e
re fihus hz re fe s, ne c indicans alia e fl'
e alte rius , alte
riu s alia , p ro fe rt quae no s o biic imusMamiani. Fo r
te e tiamhae c qu ia male e x v ilibus qu ibusdam imp e ritis audie rat , p r0p te re a re pre h e ndit re p re h e nfi0
n emipfam, qu a in t e no n magnump ra: fe fe rt judicium. Exp o ne ns ig itur qu ae co ntra Marc io nemdic untu
'
r, fe d tac ito illins, qu em tame n ag g re ditur,
nomine : Cu r clam, inqu it , mittit Ò'
deflru n’ l mju : op:Cnr clan: irrump it , fu boma t , faflit ? Cnr i i: quo:
lu'
c cx w oln'
: damt (‘I e xe cratu: efi blandrtu r? Cnr
flag iam move furrip it ? Car iflo: dov e ! a Domino d:fccden ? atremfug e re ? Cur ipfe e o; adop tarfu e conIm/ì: pgtri: . Qu idfe dici! patrem iflarum, qu i [unt alte riur ? Acmax admixmfismodo : ,
Eg reg ium[an: De umquìw u »
tut…
O R'
I G E N I S
u 98 19m: d:a l p g , 91110 1 1191; c 1; 11°
1u ;°
01'
J‘1ìx(
'
11
»raw w ; 101 1109101 ìAw rm$ naov ra l 7razw o; dya S a .
31011 7 111101, rixouaa.n 118 , cpo 1109111J‘1JaEw
vm; 67 11 6109017 0; 6 312110; fam dya 7ran 1114194 ; 13611
dya Sa g ; 7 4 0701 1111 7211100011 08 a’
710 1111118 , 11011pcm.
08 p mAd…À nam J‘0À ov . ìq ov 16710mw , xmw om
a'
ov a’
ya S ov . 10 7a9, Èz xì\w ov a vro mm, 114 1 w omandya -Son 13117 191ra w aam cm À 171@ 1a
’
yaS aw
n , é1w ; 6vou af0u 1mv w ow , è n #1911‘10161110r
71191101mm407011 dyw9m n’
6711117 196
ìaw az;mv a’
7ro rw v a‘w 710111001; J
‘1 vm
dya04 , 16; 31211» vmàM91m (m , 711017'
dv ìvmim,
dya vrm 66mdya $a c nîv 6À oyoc « n; 6‘111a100w 11;
îg w 621101, xm4334 04 : aîv €71"1'
xma c, 116101vra S e x a
’
7ro 18 1115 71110; c ima; w ovn911, m 4 710mw1119011» 161119011, 7 191161 167111 6 I
'
lq 0; 7 0: 624 7091140111101 101 114 1901 67 1a i
1569131111J"dvmwax9ns
-
1w fn9ov w 101 c amu na.
xc : fra ìz foc, vmmv a uufla.M op 1m 101nan a. (Duan
Bm vomfomva dya94 , *ta J"ìva wrwmm1701110: nam.
15101 70196MB Arya 7r90;'rnv 7w au z z “l
'
o : 1? 34 9 v a.
dya à a 1Eau 13u 6117591901; 1111918 ,*ta xax.a ix
mv ; 611—1691011114 1 iveran; S um; 67 8 1111
111 7 900107111318fra , $qa 6 7romw 129111111, um117 16011
z ama 67 m31w a ì w 7n91mh a 611z a.a nanza 7raz9m110918 im 7 wÀ uc M o; a
'
9ua v w v 11111
7: 1u011m 167119ìvra e a.£17roM oug
frm 61107751110v 111
pmJ‘uva…u 1vou; 114 8 09q v a ma
'
dya
S a v xa :mmv 6 11110110111… 11'
xoc imuS e v 157 01101K1À
ìa a a q ow m1391111114 1 a mc pmmm69101 60 0161;
1? dz ow a w a 531107 1110 11901 G lQlfrm
mm. 7 01m ov îz x1mmw 211811 611110114 1. u°
pmc J‘1— <Damv , 67 111… mv , 11
’ mmm xmcm; da'
01151111:«17942119 6810: 60 011101. «m; 7 490ì01 1
"131 ora «01191
xn91ryna a a ppnma v îxm, J‘1J
‘4 0
'
1101710À 01(108 5 1m immmu n m a 0 9112101. 11111
’
dmìw7… vrmi… e
CONTRA CE LSUM , LIB. vx.
duc e re te flimo niumpfalmi xxxm, quod remfic pro
bat : Inqu ire nte : Dommum non minu e ntur amm bom.Ve n ite , fi{n
'
audite me : timore »: Domin i docebo 1101.
Q u i: efih omo qui «mlt v itam, ddig it die : w ide re honor.Proh iba l ing namtuum ma lo , (‘T labia tua n e loquantu t
l ohan. De clin e malo Ò'
fa c bommt. lfh ld e nim, de
clina a ma lo Ò’
fackmmn , ne c de bonis malifv e co rp o re is, u t qu idamv o cant , dic itur, ne qu e de iis quae xtrinfe cus acc idunt; fe d de bonis me li s anima :qu ando qu idemis qu i de clinav e rit ah ifiismalis fe c eritqu e ifia bo na , idqu e v e ra: v ita: de fide rio ,
dzl e é‘
ìu
ru: fit in i l la dm w ide re honor, ubi ve rbumjufiitimSOlis loco e rit. Ad illo s p e rv e nie t , De o illumlib e rante a prae fe nti fa cu lo ne quam,
11die busme lis, dequ ibus Pau lu s lo quitur, cumait : Rcdime ntc: tempu1,quoniamdze r mali [unt.
ss. Vide re e fi tame n e x re bus co rp o rcis qua
e xtrinfe cus ac c idunt , alias qu a ad naturalis v ita: c o n
fe rv atio nemco ndu cunt , bo nas; alias, qu ae v ita no
c e nt. , malasp e r abufio ne rn v o cati. Ho c e nimfe nfilJo b ad uxo remdicìt : S i bam: fufiep imu:
'
da manu De i ,mala non [ufiine bmm? Quoniamig itur in div inis fcripturis alicub i inv e nitur e x p e rfo na De i diftum, Eg o
facie”! pacemÒ' cre amma là : alio in loco de e adem,
Dal ìmdit malum Dommo porta: _7e rufalem, fire p it1ncurruum(‘T e qu itum: qu ae locamu lta s (
'
crip turarumturbave re l e &o re s, qu i p e rfp iq e re no n p o te rant e arumde bonis malis fe nte ntiam; h inc v e rifimile e fi o r
tame fi'
e Cc lfo hae fitandi caufam inte rro g andi : Quomodo De n: ma la facie ba t ? Fo rto e tiamhae c dixit , qu izaudiv it qu emp iam, qui memorata hanc in qua ttionemve rba indo&ius fu e rit inte rp re tatus. No s v e ro
dicimus De um no n e ffe malo rumfe u v itii v itio fa
rumqu e aétio nurn au&o rem. Quod fi re v e ra cfl'
e t
e o rumau&o r, quomodo c onfifie rqt id, quod de iu0ràge ni: Ton . II. P
CONTRA CÉLSUM, VI. 119
in mo le ftiis qu as;h oflze s p arie bant , quae conv e r
fio nis cunfa inflig e bantùr; m'
fitari in v irg a iniqmtg t e :l e g emDe i re linqu e ntium, (“I in 11116111611: p e cca to 00
mm; ifi: ud dic i .,H0601 carbone : (gm) , ] è de fup e r e w ,
ìpfitibi e r1mt aux :lajo . ln e amdeml'
e nte ntiamiftud e xp o nirnus, Eg o faciem pa cem (9
‘1110111 111411: e re at
e nim c o rpo re a e xte rio ra mala , nfqu e p urg at
e rudit , qu i v e rbo do&rina fama e r‘
uditi no lun£.A tqu e ha c in ifiud , Qu omodo Dem ma la facie ba t?
5 7. N unc ad illud : Q uomodo p e rfundn e Ò'
hortari
non potefi? jamdixi , id quod Ce lfus h ic o bjicit , fi
p re p te re a in jus v o cari p ofl'
umus, o bjic ie ndum e ffe
omnibu s p ro v ide ntiam admitte ntibus. R e lp o nde rit
e tiamaliqu isDe umhortafl'
p ofl'
e , quando qu ide rn p e r
totemfcrip turamho rtatur, p e r e o s qu i D e i g ratia
do c e nt audie nte s. N ifi fo rte pro pria quae damifl:ìv e rbo horta n fig nificatio tribuatur, qu afi ideme xpri
me re 1: ac p e ne trare in animume jus ad qu emho rtatiofit , cfiìc e re u t fe rmo nem do c e ntis inte llig at ; id
qu o d ah ufitata fig nificatio ne re c e dit. Id ifiud v e ro ,
Q u omodo p e rfuade re mn p otefi? quod ip ium provide ntxamadmitte ntibus o bp ci p o te fi, dic e ndum, quia.
h o c v e rbùmp e rfuade ri e x v e rbo rumnume ro e fi: quaedu p lic ema&io nem indicant ; cujusrno di e fi: tonde ri ,quod fig nificat a€tio n emto nde ntis, a&ioneme jus qu i (
‘
e p rae be t to nde ndum: pmp te re a no n fo lumOpu s e fi'
e p e rfu ade ntis a&io ne , fe d e tiamut qu i p e r
fuade tu r, fe , u t. ita lo qu ar, p e rfuade nti fubmittat ,au tre c ip iatqua: p e rfu ade nte dicuntur. Quamo brem13qu i no n p e rfuade ntur, no n idc irco dic e ndumid inde o riri
, quodDe us p e rfu ade re no n poflît , fe d quodi l li De i fe rmo ne s adfacie ndamfidemap tos no n admittant. Id emqu i dic e re t de illis h ominibus qu o sp crfu ade ndi artific e sv o camus, non fall e re tur. Fie
ri e nimp o te fi u t aliqu is ap prime rh e torica: pm e ptac alle ns iifque u t p ar e fi: u tén1 omnia ad p e rfuade n
P 3 ù\\m
:3= o ximmrn s
M u mw c Ju varra ; J“
iv rap xa v a xh uawqo 334080S e e m» q a e n ov ì; 1m yng , (5 ; w EM q
u n d u c c 3g omo ; @ M opnuaflmcienxamv iv vrayim J“ oi 3090m u S ane o n . on e :
frm aîa*7re eca
Sqr î o'
ra î a v À ufsm, c'
mp -
eau emv im rav S w : a'
:
M . ùm n : 30re :: «im e emAsÀ u 7m.
T n‘d
‘ou lt t: J
"
ìEm; KMa o< ,«t axa Ju xmmim;
M J‘M
\
i n J‘m rm À ox3nra ; 67 m*ra w a
'
7rv yflmvmme » w u r…w nqv J :aoS a e ovrm, <pnan u
’
&u H
\mixyova , 7ro: 7row e a u’
rm61 524 79:xw u u :nJ e , î7rommv adm; xm 7re o; ran o J c
cm 18 u n v a n o ; nomu , a uve g w ro g é ga ya‘
)M il n a n o ; J7 nEw ya ra; w av xmu xAuaw oy vn
W0'307CC‘ dw e M a r7c-r J” aù1' ou g v n; iv aa e zu (mm; ,M W C; fa v awmrw v dw oÀ ua a
'
u a. na : 7 8 imyu;w ìxon n , ù vraM a )ca wmv ygamw €8 0; o
’
vomfu9m&WMOZ u z ìu; a J
"iv Wp nam l amvvnv fòa '
y‘ycÀ tqa 7roÀ
l\.
aw c 's‘u w qmxoa ,u ov r e v 7reg :ya ov o
’
vo,u afou em c o7rov'
am xm€v 'm rîv 'ro :pw ;fra aiÀ u3w ov , <pamfe cma
!‘a a
'
e amov «eXo ,u w ov tic w av z oau ov m: , iv w ; noa
S h i w Éc , a'
MmSme a e w e , 57 0»…u n a ‘rov noa
p ov . n’
mv s’
v cixouu w ;fra 67: 3a 9: 'Ti! xoa ,u.a *raf s
« a 7rge rya a 7 07rs , 8'
J\
e v n’
ro7ro v aivra w cp n p À o‘yq-i
'
sì
J\e xoa u ov ora 52x
’
e a vs xmwm; a uqnu a o'
vou afe : w c,w arm; ai 7 01! xa ra xÀ w u ov 7ra S bvrucÙr ti a yov7ma
’
7ro
8°
w o’
vonz fou ava xomu a . xm wo : yé u’
7ra‘: d
’
v w c,
vonaa ;‘t o , u n axovrouvmw n
'
q v a ,6À e 7ro umz aiMm«
'
d. un BAe 7romvaz '
xa : rra , t a. g a e aioemro mh a m’
7 m:mmm; xq7u s v ou; 7romumcn vow mm z a $ oe : vm
° 611
1 90; v a:; doe w rmc , xa : a'
n aEmv À w g o’
vau afow vox u n
fiÀ en ou e vo:g w uy)ca vm 'rov xomu ov 18 My::
a u’
w ov 671624 7077 0; ìwra , nau im frov u‘me ae a vnov im
v p S ognn av xa À a w u w w r:3w rog w o7rav
Marra J‘sm îEsmò a a a v MEN aîa vn e a axo7rov ìxm
10 7ron 7ro v,
À oya w 7rAnga am TO B:,8Àm dA
M ; NEW": *mv ag am Qnmro:; o
’
Àryqo :imre em321« «S e :
CONTRA CELSUM , LIB. VI. 233
fimi Gre co rumphilo f0p hi de c e nt his v e rbis: Q uandbdn fram pw g w e »int. Certe rurn de lo c is
’
, ub i De a
tribu untu r humani afi'
e t‘tus
, no n panca nobisjamdi&a funt in fup e no ribus.
5 9. Po l‘te a Ce lfus aut fufp icans au t inte llig e ns
qu id illi re lp o nde ri p oflìt de iis qu i dilu v io e xtiné‘ti
funt, ait : Au tfi n on p roprio: filio: pq/fumda I , quo tamdem a bl e g a t e x bac mundo qu e »: ìpfe fe cit ? Ad quod no sdic imus e o squ i dilu v io p e rie runt , no n remo v e ri omnino a toto ho c mundo qu i e c col o te rra c o nfiat ,fe d ab i l la v ita qu a in carne v iv itur; fo la tis c o r
p o ribus e o s tolli e te rra, qu amfcrip tura mu ltis in
l o c is mundumv o care fo lc t. S e d maxime in È v ang e lio fe cundum ] o annem inv e nire e ft lo cumhum:t e rre nummundumap p e llat i ; fiemzcumdicitur: Emtlux fu e ra qua :Il umma : ann umh ominemv ame nt mh unc‘
mundum,‘ In mundo prq/fiw amhabe b:tir ; fe d confidite ,e g o v iz i mundum Si ig itur mundi nomine re g io ha cte rre na inte llig atur, abfurdumno n e fi illo s e x ho c
mundo e du&o sfu ifl'
e : fi au temmundi v o c e fig nific a
tamve l is ca li te rraaqu e c omp ag em, no n omnino ahl e g antur e x ho c mundo illi , qu i diluviump aflì (unt.Q u anqu amfi co nfide re tur i1tud : N on contemplamzbu :
n obi: qu a w ide n tu r , fe d qua non w ide ntur; ho c : In
w rfib:l :a cw mipfiu: cre a tura mundi pe r cc qua:fafla [untin teflef?a con]piu untu r; dici p o te fl: e um, qu i ad iav i
fib ilia , ad e a qu a no n v ide ntur,u t fcrip tura g e
n e rat1m v o cat , adjung it animum; e x ho c mundoe gre fl
'
um e ffe,Ve rba h inc illume du c e nte trans
fg re nte in illumfupra ca los lo cum, ubi re rump ulch e rrimarumco ntemp latio ne fruatur.
60. Pofi e xaminatumhunc locum, quafi id fibì
p ro ;aofitume ffe t qualibufcunqu e re bus v o lume n imple ta , aliis v e rbis fe re e ademdicit ac e a quae p au l.0
P s
m'
O R fG E N I S
v v w c o , a'
nvmun v o fmvî,mga *rn eBJ‘ouni
u n , ma vm m m nefru; w n)cvw ; 7rovne oc
"X r.; u n n e o ; àmv mv em a eym; J u S c-mi J
‘t q u e rif t , n ; m*m vn » òa ov 6 xaovxo g a uns1nm
ìnr, ammv xoowm u a v , ma ao… avra nu vr» : u ra.
w a w m; «ra 313 nw e a iv e og ra a amv dm « p S un of7n rm fra in a ìaw aw amg 62umgang 7rw romxo
'
Te g mc
J‘m 't o w a e a à e À omcvw frm ì7nfla.M oflw v , a va
Ba arofle ; im w w &e u gmv nau wmv iv a u’
*rn vm Jam:…z a : name :…wm uen sim , w ; wm wa vye a @aw aura
An w a r na num a v ra » ow wma u e va w'me : 8 18
61: n um a'
n vmua u ro , <pnmv , 611 é …9ew ; movàw gmov
S un mmm, 8’
fl xa e oue°
ym a’
rz
8
z eAw m c pm a’
v
Ko wa; @ mv 6118 S em; « ov 7rga novSwaymmm fi,u .a ;
u’
wmmv air 6<n éJ\ 6 S to ; Anya; mum, 66 01
n n, : e e r7ovoca m S a an en;vra £e w g ìxofla : v o
-
ya emmm691v w v iv aw ya w . (:mmm; J c 77 0e n
'
ra w
il m'
a v omw cm,u a 7t frm -v « a 7n'
ivw nan 6À t‘yov «ta
pw a n. aiM ÉJ\GS em; « ov w gw *rov S W xa e aeym
ia J o :w emvg dxoua ; frg xt—ce g e'
ym, 8’
J\e vrav 65111 5901»
u'
J’aM o fr:mw &a ow e gwmm
’
M ig mz a ra Xeng vxw ; Ae
1iò m 7 0 xa gae‘ym, w e omxa c
‘ iva.mna*mmnau
«ra, 7romn v xa e w vnò ma’
vasys a «ro 9195w ;u 4 um,
ai z a g e: mira ig na a v w av è qa vov
‘xme t '1
'
8 TOICe îe vrrau
g agmrÀmvw c w e avroÀ ayow 7w v num xa e a ; xm…A"tre 968 ° vn a
’
v a’
v ovrov éma xa e oue'
ye w Bm; mc s’
x. a’
ro
« ov J‘smv xa e se
'
ymGm ow e»; éJ‘s era xeAw e w a u
’
7 0v ,
immM . xmìvmm7az om u'
7ro rra c w o u ova ìmreÀ a
mm « cp S e ar civm« av nexeÀ w xo7mme : a u’
*ra w
flaÀn c u’
6 KcM oo « axa mv 7 meaxaaa ; 7 3 , 't o
ya e c oma :w gw îAaAna cmura waxmJ‘sxm am 53…
cm w mv 7n e : wm; ra w vmw mv J‘m7nmw ;u nmm: ; J‘s em w mv wmaa e7mfra. 6vo,umac aw ua n w v
a fi n» im rmJ‘ummm « e Bca Myo;u cva onan € J‘c
CONTRA CELSUM , LIB. VI. 237
Mproboqu e op ifici defq/Jò . a tqu e fe rii: opus M e nti u t
qa : efca t. l g no rav it e nim qu is crcatio ni Op e ratura:
qu amdiu mundu s c o nfiite rit , fuc e e fl'
urus fit fabbati
c e fl'
atìo nis De i die s, qu emcumDe o fe ltumag e nt
qu icumqu e , p o i'
tqu amfu a Op e ra l‘
e x die bus p e rfe c e o
rint nih ilqu e mune rumfu o rumpra te rmife rint . l‘
ub
lati crunt ad c o ntemp latio nem cmtumqne juflo rumac b e ato rum. Po i
‘te a quali fcrip turaa dic e re nt au t
no s ip (ì dic e remus De umde fe fl‘
umre quie v ifl‘
e : Fa:
n on efi, inqu it , primumDe umfafig ari , mamlm: laba1em e x e rce re , a u t imp e rare . Air. e tg 0 Ce lfus fas non
e ffe p rimumDem fatig ari ; no s au temdic imus ne
De umqu idemVe rbumfatig ari , ne qu e u l lume o rum,
qui ad me lio remnunc div inio remo rdinemp e rtin e nt. N emfatig atio in e o scadit qui in c o rp ore (unt.l p fe v e ro quaefie ris an in e o s qu i quale cumqu e c o r
p us hab e nt , an in e o s qu i te rre numqu o d pau lo fit
ii’co prmfiantius. N e qu e fas e tiamprimumDe umma
nibus labo reme xe rc e re . lmmo fi hasvoc e s pro prieac c e p e ris, ne qu e fe cundamDe um, ne qu e aliud qu idp iam e x div inio ribus fas e fimanìbus o p e rati . S e d
fac e as v o c e s p e r abufio nemau t fig urate ufurp ari , ute xp lic e rnus iftud : Op e ra man u umej u : annunczatfirmame ntum,
‘ h o c : M anu: ej u .r confi{tu e runt caelum fi
qu id his di6tum e fi: fimile , ubi'
all e g o ric e manusmembraDe i inte rp re tarnur qu id abfurdume fiDe umh o c fe nfu manibus Op e rat i Jamv e ro ficu t no n ah
furdume tt De umo p e rat i manibus ita ne qu e Jub e re .
Ho c ip fo e nimpre c lara lau de dig na funt qu ae t'
a
c it is qu i fac e re jufl'
us e fi, qu ia De us e tt qu i fie ri
jufiìt.6 2. RurfumCe lfus fo rtafi
'
e male i&ud acc e p e rat
O: damim lacu tumefiha c fo rte e tiamloca e jusmo difu e rant il li ah imp e ritis p e rp e raxu e Xp licata, no n
inte llig e ns De i v irtute s e xprimi nominibusmembro »
rumco rp oris, dixit, N e qu e o: e njt; ne qu e w x .
B
C4:112t3
e h
r j0 1‘
rmmnm.Bm é :: îc; n a vro 318 °
c am 6 Hamm; M
ya » , 6 r e nau omsx. 7 3 xaA6w ro; una ; .«ronn ov
ml v a , i n S oMfi , xmu'
aa xoumvn ux , « 70.-Su …T»;
oavw 3r im J‘s u n S tÀ nro u nJ
‘o u
’
amw anrt p wp a )cme a vm; xmrtJ‘57a : t:va. qu e fl ; S &M aime Avy6 vs$*n am m: u
’
rmx.urmqmira » di no: '
ymrrau vm 7 8
308 î7ravyycÀ aaw v n; w e ome w e w g “l'
8 aîz ovovracJ‘a ml
n ; 7rgo;*d Myou emì7rmua
'
w c. J‘tame e v Aw n govom
6p cpmn xw ; de na$mu a: Soz e *ro nau vw Ia e a nA“l
'
l
z ug tor 6S to; 6 8 c h e : mz ea. 6 8 a'
AÀ‘
QoBm*9m xv e :o‘
u
« ov S w aa na vragouo:r$ 4 : su w w w :; w ang 6J2044mvtra z a.: 674 7 41aò
*rov xa : Qw \a ov m v a ; i n
I
Eì9'
€Eng'
e g u a'
vramaa : orco; v o vm: JVm’
4 6mix:ze as
'
otg xm7rovngou; 7 w omvocg ,u n aa xa : e a u
fre mtmu 9vrau xmma e : na ci7rc-1Àa , na 0951614 3614 myowun; auxo pw re c J
“
iv « w m; xmxan adz wà‘e
cmv a v iv vmPuma y eyemummv frov*re ovrov c ara? , i6ca
J’t :w emc 6 on ìw À n$ uv3naar d i mm:: mw 67r
« nt; yng , zm vm: vn ; J‘na vomu n cv rn xa eJ
‘mz6711v a w omen w amc f a.: nmea g , îvudup n9n o S tag , 6767romc « ov a
'
v09w vrmw n rn; ym;°
xa : J‘mon9n cv 'rnme614 nòm, nu u
’
7re v 6 S to; «rav aìv09w 7rovivramau a
'
vn 7rgoamm rn;'
ync, aî7ro a'
v99w vm 6a»
:frm'8 ; m a
'
7rq ìe vrvmv 6w c mv 7rn amv vm ée a vs
6fl 6n90w u0m, on évromaa a u’
rag«m ,u n 797 gaumv
6xxrc$ e u n og , c6c J‘nÀumva a
’
7ro «ra w ye yeaumvw v . n
rand\m ya e iv roma:; ax «wo u a a$ n Osa , éJ’
611
l a ura ft tv u eu pw m xmume n’
6: J oan 6 S ua'mnÀa v ran ‘l
’
8 xma z 7xw ummm0801q iv a u'
n o
ÌJ‘td. oxyava.‘ M zn ov , aÉ-Sa vw re ffm; n ov d i
w y)co vmg mv w w fap emdvr…w
gq et@um
CONTRA CELSUM,L IB.
‘
VI. 231;
dumfac iat , ne c tame n v ide atur p e rfuade re pr0p tqre a qu od v inc e re no n p o te fi e jus v o luntatemqu i p e rofu ade ri de b e t. E t fame quod re s dicantur ad p e trun
de ndumido ne a , id a De o p rofic ifc itur p e rfuafìo nìs
au temno n De u s e fi au&o r : idqu e p e rfp icu e do c e tPau lus
,c um ait : Parfuafio mn efi ex ao qu i me at m: .
Ejusmo di e fi: e tiam1fiud S i w olu e ritir audie riti: me ,(mm te rm camede tir; quad nolu e riti: ne qu e a udi e riti:
me, g ladiu : de v orahit m: . Ut e nimaliquìs v e lit qti3
dic it h o rtato r, il lis o bfe cu tus dìg numfe p rs e aì
qu i De i p romifl'
a c o nfe qu atur , opu s e fi u t v oluntasaudie ntis acqu ie fcat di&is afl
'
e ntiatur. Quap ro pt e r in De u te ro nomio lu cu le nte mihi di&ume ffe v i
d e tur: Et mme [fra c] , quid Uomimu De ux tump e titt e
,mfi u t tima: Domina»: De umtu um, Ò
‘ambul e : in
omn ibu : v ii: eju.r, Ù
” dilig a: e um, Ò'
cuflodia: mandate:e j ur ?
5 8. De inde re fe lle ndumv e nit iflud: Cur e ampazm
'
te t ingrato: cre aj] è imp robor, de [ua arte conqu e ritur,(7 odio habe t , in tmdzt minar , (9
’
p rop rio: fil io: p eflî4mdat ? Sic lac e flît calumnus prav e de to rqu e t qu a inGe ne fi narrantur in huncmo dum: Mdem au temDemcomp le ta : e]] è miqu itatu haminumin te rra omn e : incorde cog itare de mali: totv: die : re cog ìta
*v it De n: u idho
min emfe cij] e t in te rra , (9‘w e r/ìw it in corde fico dixit
D em: de l ebo h omin emqu emfe ci a fat i: te rm ab homin ead an imantia reptili ufqu e ad w lu cre : caeli , re cog ìtmuz
'
e n imquod e o: fe ce rim. Qu ae fcrip ta no n funt p ro fe rt,
qu ali us qu a: fcrip ta funt indic e ntur: nu lla e niminifiis de p aenite ntia De i me ntio e ft, n e c de (
'
ad arte
q u e ri , ne c e am odio hab e re l e g itur. Quod au temD e u sminitari dilu v ium illo propriosfilio s v ide tur
e xfting u e re , dic e ndum,
cum immortalis hominumanima fit , minus il las e o c o nfilio inte ndi , u t qu i au
diunt co nv e rtantur: inte rne d onemau temhominump e rdilu v iumefl
'
e te rra: p ur
gtionem; id quod do é
‘
tiG
4
o ximmn s
fiaÀarm«re c Ju varra ; J‘e vkg» xw ra xà uamp 614 060
94 mw aiv$ga 7ra w q a emov v n; w ; , 65; na EMmmo i mv edxa wa ®e_ovmw g @:Aw opnaa v7 g ; e igmzamv iv vn
,»
6ra v J" oi S e o: w w ynv xanSmewm. 7:t J‘t frm w
'
a vre ea
d =S e w vrovra.9w v À EEGM , cimep go u n w v imrav S e an a’
:
»î,w v u u iv froma’
vw re e w AsÀ ex7auTw a $ ou emJ
" 6 KeM o< , 14 75 4 J i xmmiro;b'W J
‘W , 6fl J uva wau À o)c3mm67 mvm a
’
w v yflmw v
«me : fmv rg» mra x.À w my J ca cp$ a e w rw n <pmm 0566
pm314 939199: ra. ìJ‘ca èwyovaz , 7ro: 7row : d.u
’
rd. 6w :£aya«w xoa u a *raJ
‘o , 6v 67 mna e v min g ; z a.: c u ro J
“:
Avyamv, 61118 mv 7mvro g no vu s , a w e g w ro g é ga w
na ync 7 mvrco; 67: s£w ya ra g«rav xa rmxÀ ua u av vn
7rovS o7m; ai7mM a r'
7'
e v J"miram; *rn; iv ame na (mc,xmdw oÀuau cmawmv w v ai7roÀ u« du a. xm7 8 îmym;w yxmmv »îv vraM xxa fre w ye a ow v €8 0; 6vom( e à mxooy.ov . u zJu ; u J
“iv w y xwm Iw a w nv 46w yyeh qo 7roÀ
Mm; ìs' w 669640xomu ov *rew w e grymw6vo,u aZfomvov 7 07rov'
dame xmiv 'm vîv TO cpm; *ro a’
À u9w ov , 6 cpw rcfc»: w a ua u d e a 7rov e eXo.u e vov u
’
c w av xoau ov xm, €v noa
S )mlw èî w e , a'
MmS ne a e rre , ì*
yw mamma. rav xacu ov . n
’ mv s’
v «"zone : fra , 67raa e c fra z ona : 7 836
v a 71:6Q17648 rovre 8'
d\e y airovrov ai7ra w ,z À o’
yq» a'
«? a z on zo: ro 62 :ie a va xmwn; c uc u,n a 6vou afa w c ,
w a rm; oi rav w mxìxw u ov vra S bvr e ; Òw eìa yoflma’
7ro
« w e &”e 6vou afa.u ava m y a . nau w o: yé n'
vra: a’
v w c,
vonau ;fra , un axo7rouvraw n
'
qvm @À e 7romva aîM an
ora un ,8M7romvaz '
xm v o , va q u e aioe w ra. adm al7ro
«maw ; xo_n w v ou; 7rom;u am vooumm m&o wm" 611
w qo; frou; doe wmc , uma'
w aEa v À w g 6vau afeow vou: u n
BAe w ou n ou; fru‘yxwmv 67na S e w avmamy 18 À o‘ya
a u’
«ror 67: iEa ‘yov
fro; ìw w Smmc im frov u'
7re e ae a w ov
c p 304 «mxa Àmu w w n $ zvrag c o7rav
Ma u A‘sm €Esmfi a w a v MEw aîa 7n ea axo7rov Èxa w
« o 67:-mc 7ron 7ro v,Aoya w w Ane am: v o B:Bìu ov aÌA
M ; Mim vm7mem7fltnamQnmro:; 6Àryqu a’
vme gmjitrafia
CONTRA CÈ LSUM , LIB. VI. 4 35
h p e rîus e w e ndimus. Sic e nim: Iflud v e ro long e mag i:rzdia dum difiribu i mundi cre ationcmin plurimo: dia ,
ante q'
uam glie : efl'
ent. Namquc ce lo nondumcre ato te r
ra nondumfirma! : [ol i nondumcircumafio , quìdiu e rant ?
Hae c e nimqu id dife re p ant ah iftis R e u ltim repctita
mnfide remu: an non abfurdu: ide fit p rimmO' maxima:
D em, qu i imparando dicit : fiat hoc O'
Mud Ò’
aliud O'
tamen Prima dre unamrm al iquamfe cit , j è cunda aliqu idampliu: Ò
'
fic te rh'
a quarta qu inta fexta in fabricando p roce dit. Jampro Viribus re fe llimus ìî‘tud: Inip emndo diu
‘t : fia t hoc 0'
ifiud (9'
a liud; cumv ide lìc e t:
e xmfu imus ifia : Ip]? dix it (9'fafîa fimt , i;fi mandav it(9
’
cre ata funt. Dìximus fc ilic e t pr0ximumconditoremefl
‘
e Ve rbumDe i filium,illumfu ifl
'
e mundi qu afiip fumme t Opìfic em; Ve rbi v e ro Patreme fl
'
e primat iumc o ndito rem, e o quod Ve rbo fu o filio mandav ît u t mundumfac e re t. Quod autemprima die luc em,
fe cunda firmame ntumcre av e rit , te rtia aquae
qu ae fub ca lo cranz in fu is fu e rint co lle éìze re c e p ta
c u lis, atqu e ita te rra foliu s natura: adminiitratio nefno s fru tìus p ro tu le t it ; quo d quarta Cre ata fu e rint:luminarîa Re lla , qu inta v e ro
,
natadlia , fe xta de
mumte rre firìa homo , hae c omnia , pro u t:facu ltastu lit , ìn no ftris in Ge ne fimcomme ntariis e Xp licav imu s. Qu in fupra contra e o squ i obv io fe nfu fcripturaminte rpre tante s afl
‘
e rnnt fe x die s ad cre atio nemmundi infumto s fuifl
'
e , adduximus hum: lo cum: Ifieefi l ibe r g e n e rationix ca li te rm quando cre atafunt , indie g nofe cit Demw ln»: Ò
’
te rmm.
61. De inde cumhae c no n inte lle xifl'
e t : E t complem
'
t Demin die fixto op e ra [ua qu e fe cit , (S’
ceflîw it in diefip timo ab omnibu: ope ribu : fu i: qua fe cit Ò
‘be nedixitDe n:
dm'
] :p timo , Ù fant'
i ifimw it iflum, qu ia in ipj b ceflw e rat
ab omnibu : op e rìbu :fil i: , qu: cxp e rat Demface re cumqu e ideme ffe e xìfiîmare t , Ceflìw it die ] èptima, Rc
qu iem'
t diekptimo sit: Hùfa£ìù {45 mefi(uniti : M ti“
ungu
CONTRA CELSUM, L IB. VI.,239
De o v ox no n e fi, fi v o x e fi ae : p e rcufl‘
us, aut fu c
c ufl'
us ae rìs, au t ae risfp e c ie s aut qu idqu id e ame fi'
e
d e finiunt harumre rump e riti : fe d quae De i v o x dicitùr , e a hùjusmo di e fi,
u t e am p o p u lo v ide ri te lti
fic e turhic lo cu s ; Omn i: popu lar md:t w ove n: De i : v o
c c 0 ide ri fumta , u t e x co nfu e tudine fcrip tura: lo qu at,
fp :ritualite r. Addit , m'
h zl qu idquam e orumg u ema : De o . Ve rumqumnamfint illa qu ae co gne .
fc imus, no n de‘
clarat. Namfi de membris lo qu itur,idemac ill e fe ntimus; inte llig e nte s cc qua cog rc imu:de iisre bus qu as p e rcorp usco g no fcimus u t fe rt v u l
g atio r lo qu e ndi ratio . Hae c au tem qu e no: cog nofiiu m: , iì acc ip iantur univ e rfim; mu lta co g no fcimnsqu a: in illo funt. Sunt e nimin illo v irtus, b e atita
do , div initas. Quod fi qu is cc qu e no: cog nofiimu:i'
ub limio ri fe nfu inte llig ent , quoniami nfe riore De ofun!: quw cumqu e co gno fcimus, nihil abfurdum e rit
id nobisadmitti in De o nihil c o rume ffe qua: co gno fc imus. Quae e nimin e o funt , e a fup e rant no n
fo lumhumanze natura: co g nitionem, fe d e ;iam e a
rum naturarum, quae human em ante c e llunt. S i le .
g ifi'
e t inte r Pro p h e tarum te fiimo nia ìl’tud Dav idis:T:: au temip] : as , illud Malachia , Eg o fim: (9
'
non
mu to : ; v idifi'
e t nu l lum nofiris tribu e re De o mu tatio ne th au t fa&i au t c o g itatio nis. Nam idem ip fe
mane ns mu tabilia pro corumnatura adminifirat ,ratio p o iìu lat il la adminifirari.
63. De inde Ce lfus , cumno n difp îc e re t h o c in
te re ffe difcrime n inte r Mj è j è cundun: imagmemDe i :gflèq u : magmem, quod imag o De i fit Primog em
'
tu: omni:cre atura ,
Ve rbumipfum, v e ritasip fa , fap i0ntia e tiamip fa qu ae e tt imag o boni tati: eju: ; homo au temfe cundumimag inemDe i fit fa&us;/ cump ra te re a ne fc ire t
omnem v irum, cujus capu t fit Chrifius imag in emg lo riamDe i e fl
'
e ; ne qu e animadv e rte re t qu id inh omine fit ubi imprimitur chara&e r re i fe cunduxn
CONTRA cm. :1m, LIB. VI.‘
111
6116 adfcribnnt , u t ifh ld: A8111'
118111ma : 001116116Dai
0101160101111: in pa radij ò [uh ha c fic e c cip ie n
da funt , quafi, qu i p e c cav g rzmt , De ummo v e ri e xiftimafl
'
e nt : aut in camde n: fe nte ntiam\
inte llig e nda,atqu e fomnus al le g o ric e di&us, ira , aut aliud Emile .N e qu e e tiamfub1tantia partic e ps e fi De us: p artici
p e s e nimfacit p o tius, quamipfe e fi p artic e p s;
p artic ip e sfunt quìDe i Sp iritmn habe nt. N e qu e Salv ato rno fte r partic e pse fi juititia , fe d cumjulhfia fit ,
jufti e jus partic ip e s fiunt. Ce te rumilla de fubfiantia qu 4 fi:io lo ng a e fi fcmtatu dificilis: maxime mfub ltantia p e rmane ns e Xp e rs corpo ris fubfi:nntiu
fit pro prie di&a : u t ìnv e niaturDe us ne fup e rio r l'
ub
ftantia o ffic io p o te flat0 fubftantiamiia c ommunic e t qu ibus fe cundumraumVe rbum ipf1Ve rbo
c o rhmunioat; an ip fe fit fubfiantia , qu gmv is naturadicatur inv ifibilis in ho c fcrip turc de Salv atore 10
c o : Qu i efi imag o De i qua :'
mnfih h : v o c efignificatur e xp e rs corp o ris. Quaere ndume fl
‘
e t pmt e re a u tmmunig e nitus primo g e nitus omnis cre a
tura: dic e ndusfit fubfiantia fubitantiarum ide a ide a«rum p rincip ium, De us e jus pate r his omnibusfit fu p e rio r.
6 5 . Cumde De o Ce lfusdicit , E1160101111101, e v e r—tit ne fc io qu omo do fila ipfe princip ia. N e tte r v e ro
Pau lus: Ex :°
pfi1, ìnquìt , 6'
p e r :pf11111, 0 111 1'
pf11111
[8111 ubi ha v o c e s e x :'
yfo fig nificant ipfi acc e ptumre fe rti quod fim: re s omne s ; p e r ipfmn , e as ah
illo co nfe rv ari ; e umefl'
e finem. Ve re au
temDe us nu llo e ft. Quod au temaddit 04 1111111
w ho qu idemefi cou prch e nfibilem; id diftingne ndnme f
fe c e nfe o . Narn16de v e rbo quo d in no bis e tt, fiv e
inte riori fiv e de e o qu o d pro fe rtur, fe rmo fiat;fate bimur nos De umcompre he nfibilemno n e fl
'
e
v e rbo . Sin autemco nfide rante s ifiud : I:: primig io0101 Ve rbumÒ '
V1161118 1101 apud Dum, Q'
D::11 crd
Q 2 Va
CONTRA CE LSUM , L I B. vr.
omne s, qu i Ve rb i radio s fe quuntur, qu o did1c e
runt quanta ig no rantxa , qu anta imp ie tas, qu antaqu eltup iditas fu e rit , ncg le &o De o ,
re s hujusmo di adorare ; a quo me ns v o le ntis falu temco nfe qui , adincre atum fummumDe ump e rdu citur. Pop u lu:
ammg e ntiumquifcde ba t ìn tmcbri: , v idi! lucemmag num,Ò
’
fide nt:hm in loco Ò’ umbra morti: lux orta De us
] e fus. N emo ig iturChriftianusre fp o nde rit e lfo aut:u ll i e x do&rinzn Chriftiana: calumnîato ribus, Quamdo Dmn cog nofiam? fing uli e nimcorum quantumlic e t, De umco g no fcunt. N e qu e u llus dixe rit, ua
modo v ia»: ad i0umdzfcam? qu ip p e qui audiv it , Eg o mm
‘
a,
«v e rita: Ù v ita,e undo qu e e xp e rtas e tt qumnam
h inc p e rc ip iatur u tilite s. N e c qu isquam: e Chriftianis Ce lfo qu aefie rìt , a nodo mihimonfirabi: Dem ?
67. Ho c au temv e re fu pra dixit Ce lfus, aliqu em,p oflquamipfumfic lo qu e ntemaudiit v iditqu e ipfius
di€ta me ras e ffe te ne bras, re fp o nde re : Te n ebra: ocu
l i: me u ojfumiix. Ce lfus ig itur e jusqu e fimìle s qua:runt noflris o cu lis te ne bras ofi
'
unde re : fe d no s imp io rurn do gmatumte ne bras Ve rbi lamine diflìp amus.Chriftianus e nim Ce li
'o nihil p e rfp icuurn, nihil v e
rumdic e nti re p o ne t : M hi! in tu i: ] è rmonibu: diflg'
n
&um v ide o. N o n e rg o no s e te ne bri: ìn ln
cemp ro du c it Ce lfus; fe d e luc e in te ne bra: no s transfe rre v ult: quando qu idemp o nìt te ne bras e ffe lu ce nla c emte ne bras ficqu e damnaturhac prae c lara Ifa
'
1'
z
fe nte ntia : Va qu i poniti: te ne bra: lucem lu cemte neImu. No s v e ro Ve rbo o cu lo s anima: nofira: ap erie nte , lu cis te ne bris difcrime n v ide nte s, in lumine Rare omni Rudio co nte ndimus nu llarnqu e v olumus cumte ne bris fo c ie tntemhab e re . Cu inamnu
temfp le ndo r, cuinamlux ofie nde nda fit , nov it v eta illa atqu e animata lux. ER e nimcu i prop te r iafirmo s adhu c o cu lo s fp ] e ndo remfuurn no n de te g at.
Quo d fi d icuj u: wj u: l.:fiu atque labcfafiatu: dice ndus
Q 4
248 O R I G I N I ?»
n a v v a:; 5$94 Àumg imm. J"SM ; XenAzym o a
{WSW na BAa vrrw Sm o’
«Ln°
fmacdv @naomv w c
ooSaM w; « a u ra vrav fra 67m rn; w eg : S w
ai7 vom; a*
uwxomva , na ra 67m «rm 7 mSa w ip r oJ‘:fo
nem6M7rma'
Àn39mv ; xe xs'
ta vo: pm8"oùJ‘a pw c vomCoumw re ouaSm 67 mraw KMG
'
8 'ma; dÀ À oremS oon
B« p c A_
o'
yw v 05 J”m’
cS a vomvo: îa.w ra w w neamvm« a xa 1u o xà m 5a .; WMmu wm xm€Sw aw icemCovmw J
‘a up ovto .c, 7rgamaw aa v org» xd e : oump 5934 M
u v ; 7 U7 (p° if , òu ow ; ro:; 7ra e a ry oJ
\
(o ìfifimu e vmcama z on; xm«rupAocg dna c u [un S ega v su&am fmwo
( l’
e ru va : a n a , v ir: Aa‘, ìÀmrov pu , ÈÀMSW7EQ «37m
M Bam ‘l'
8 ; 009c m ou; na M ou; o°
mnoucM ac
8 18 J‘nmoue‘yvmu d
'
i .
Amme €4 1 igum fina ; KW oc, vm; oîou e94 w w e :
{mrav S co v , zm vray; n e o; mira aaflnaw S ar air one :
vov m 67 : ‘in » ; i5'
4 «ru S w À oyoc, 7nou ovo; iv
c o.; t :mv a u”
rav wong ì7r:0mvo…vov aw’
*rov w a gnJ‘c
Xomvotg , 7mew m xmdvroxaAudxm rav r ama , 7reo
c nc w a eoumw min : òew u w ov . vr J"a
’
M og c omu w
7 9014 737 6 0«min : vma : S wg J uva7 a : vn w fra a
’
v9ea
vra dq mu n°
5 350: À o'yo c ; 693; iv Jeky 7re o; *rov 3909div , J m: xoMn$ e v7a g fl)me u um ye vou e vs; <imga a eE, îw vn o im 157ro «mv u n à vamvw va u
’
rov BM *mv xa$ o Mya; tiv.xm7rgo; S W i v. nu vma;3'
t0v M : 330; n'
v'
umaw na rman; ye AaAu u e voc, xm(Jc o aq£ 4
’
7t z yysM omcc , io'
ìa.w ov zaAo: «rs; 671-
au;
a a gu Îv'
anh e ; 1 0nm; 7rem*ov noeW$nm xw ra wavAo
‘yav « ov ya ou w ov a
'
t e am xm,u n a c ara 4 :5o ; dva ,8:
fiz ap 81 4«to :
’
J“w a.u
’mv 67759n’
v w e w ycvnm: a a gE‘0591
4 67 8 ; d@ zAn3w7a g xma’
vaBa v7a c 67 0 w ; mm cmexx ( « w yw yng 6Î7rm fra , t
’
! na : xen; ov 7ron°
nan a amen:îv xmmv a
'
M a mv ti:: in 7 w w rxa…v . aa e£ a'
vGymnau ye vomvoc 6 49256 xnvw a lur iv »îmv , éx. €Ew yu a
…va; fiumr axnvmmc J‘sum'
yevomvoc iv n'
y.w éx €,umsv
37 1W); ne w »; mepnc° JM’
JmB:flamg ina c €7n oro
CONTRA CELSUM, V1.
is inmo nteme xc e lf'
umcumqu e fp iritalemp e rdu&iso rio farn fuam fo rmamv e ltime ntorumqu e fac tumde ndo rem‘
o fte ndit : ne qu e fui fo lius fp le ndo remlte ndit , fe d e tiamfp iritalis l e g is, qu amMo yfe s in
.o ria cumJe fu v ifus re prsfe ntabat: mo nfirav it prae:re a omnemp
'
1'
0ph e tìam, qua no nmo rtua e fi p ofiuamfa&ns homo e tt, fe d in caelumfublata e tt , cu
mqu e E liasfigura e rat. His co nlb e &is, dic e re qu isoflìt : Vidnnu: g loriam ejnu , g loriamqua_fi unig emti aatre , p le numg ra ti: w ritatix. lne pte ig iturCe lfusanfinxit qu a no s re fp0nfums e xifiimat ad fuaminzrro g atio nem, quomodo cog w / are De ump u temu : ab'o fo la ta » accip m? No s au temquae mo do e x;mfitaunt re fp o ndemus.
69. Ve rumtame n aflìrmatCe lfusno sv e rifimilî c o nflura re fp o nde re ipfiv ifume tt no itramre fp o n
ou emre fe rre his v e rbis: Quom°
avn magmu efi0 con
mpla tu diflìc ili: Dem, p roprùm[p iritumin mrp u : norofimile infundem Imc m
'
fit , a t 501101 a ud. re Ò’
ab illomi pqflèmur. At uo lt u fe nte ntia 11011 e fi fo lumt e
la omniumDe umac Patrem e fl'
e mag num. Sua:
mimmagnitudinisparticipemfe cit unig cnitum pri
no g e nitumomnis cre atura , u t qu i imag o e fi inv i
bilis De i , is e tiammagnitudine Pe tris imag inemt e
:rre t. Pie ri e nimno n p o te rat u t pu lchra imag o e fi
st De o inv ifibili re fp0nde re t, quae mag nitudinisnag inemnon pre b e re t. Pre te re a c e nfemusqu idemDe um, quia co rpo ris e x;>e rs e fi , inv ifibileme ffe ;ihilominus tame n cum, qu i co ntemp latio ni de ditimt
, p ofl‘
unt co rde , id e tt animo co ntemplati , c o r
e inquamnon qualîcumqu e , fe d puro . Co r e nimontaminatumDe umco ntemp larino n p o te fi: e p on:t purume ffe , quo d naturamade o paramdig ne c o nM p l:1ti qu e nt. Bito v e ro fitDe us contemplata dif.e ilis, at. non fo lu s. Nam
,e jus uni e nitus De us
'
e rbum e fi e tiamcon::mp lntu di e ilis (mx.
CONTRA CELSUM, L IB. V1. 25 5
sit Paulus: S e dfufi cie ntia noflra e x De o efi, qu i 0’
ido
n e o: 1101 fe cit mmiflro: Nov i Teflame nti , non Izte ra , fed
fp iritu . L iammim occidit jp zrit1n au tem v iv ifica !lite ramv o cat div inarumfcrip turaruminte rpre tationem qu a: fe nfibus accommo datur; fp iritu1h v e ro
,
e amqua ad inte lle &ump e rrine t. Idemjudiciumfit
de iito loco , Sp trit111 efiDem. NamcumSamaritani] udze i l e g is pre c e pta c o rp 0mlite r fig urate o bfe r
.
v are nt , dixit Salv ato r Samaritanz : Vem‘
t hora qu an
do ne que in n e qu e in mon te hoc adorabunt
Patrcm. Sp iritu: efiDe n: 6 001, qu i adoran t e um,
111fp irìtu 0 710111010 oporte t admire . Qu ibu s do cuìtno n carne c arne is v iòtimis D e umc o l e udume ffe
,
fe d in l pfe e nim e xifiimabitur e ffe fp iritus,pro ut fp iritu inte llig e ntia c o l e tar. N e qu e e tiamin figuris ado rare PatremOp o rte t , fe d in v e ritate
,
q ua p e r j ej inn Clmflumfuffa efi p ofiquam1001 p e rM agfen data fne rat. Namcumconv e rtnnur ad Dominum( Donn
'
mn au temfp irìt1u efi aufefi ur w lame n pofitum[111101 001 011111 [0351111Mayfa.
71. Qu apr0p te r cume a qu a de Sp iritu De i diéìa
fimt , no n inte llig e re t C e lfns: (namanimali; [:mmmp ne ip it cc qua fun ! fpin
'
tu: De i fiu lt1'
tia e nimefiid:,
non poteflinteflig e re qu ia [Ì1iritua lz'
te r e xamina tu r;)co llig it e x e o quod dic imus fp iritume ffe D e um
,ni
h il no shac in t e diffe rre a Sto ì'
c is, qu i apud Gramos
de c e nt D e ume fl'
e fp iritumomnia p e rme antem omnia in fe c omp re h e nde ntem. Cura qu idem pro vide ntia De i p e rv adit omnia , fe d no n u t Sto
'
fco rumSpiritu s : pro v ide ntia qu idemc o ntine t omnia qu ibus pro v ide t , e a c omp re h e ndit ; fe d no n 111: c o r
p us co ntinemid quod ip fumco rpu s e fi; fe d u t p ote ftas div ina quae comp l e &itur qu idquid ipfa compreh e nditur. Ig itur fi fide s e fi: Sto
'
ic is, qu i p rìnc ip ia
dicunt e fl'
e c orpore a p 10p te re a c o rru p tie ni omnia.fubjac e re , quiqu e ne fummumqu idemDe umah il la
25 8 O R *T‘G È N I S *
e m iun: 7rgo; ore ; An gy; w“
; ipme'
a;'l
’
8 ; pmfiumouc.
È S"ÉEfl: vm v ya-n , mau ro vroMa Ev c alc n
’
y…gw u
’
7 mv , xa txhw amm ix. 7mg0w a 7mmaw «t e 318 ,
7re oc uv xa ta c c J‘wmov dw nwrnaamv Q:mv
39,h e ‘ro 9mua a. EE imm: xamm,u zl w «n €J
‘m o tì;
yu amo; 7 4 Su… ; îJ‘w w ro ya e fiJ‘n 7rÀaw am
dvS-
emv ong iì a ; , m 'l'a 'rgo v ngmAa amau na , za : ,un
d‘o ?J‘m 'n ni/pima
’
;m ùrov wma u a ÉuBaÀM Éflo ;mvm’v v?7n q e w o , a
'
dm3w w’
9m; ima gvo nu mw’
u’
7n v un oìà‘om xaflaqa v xa : 7 me0mxmr 7mnan
'
,
ìa : d7ro ì.mJ‘qmac ©0094 ; fra usM ow o; 67rne w naa à m«rya
'
v9eawra v aw rneqz arama ro; oîo7mJ : 5 o e'
ii o?Aoyov iz
*rcS emvoc, m: u n 7;e ommamvo g fra me : aiJ‘m
<paeaw umd nxtvm l?;manumìuBcfiM o9'mwm&m v ou
mv u :mmmfiu t cin w omm îv yuvmz o;mme : im;We emàmò p a u
'
q v«ro c amo tifi :mmma
’
n cpw a v vmèa w Aza:ov flmum'mc diamm; vm; a u
’
ya ; w r'
ì ua pumòufim iv ro:; £ ogfiogauc
‘
xmv on; J‘uv m mun e xa :
mmv x.qîzmxm9a em; z a.: a'
xwm vmKM” 35 67mv 75a 7 mnaw cmqmrà am*ro vra ammn p Inc atu
’
9u ; air oi fiAw row u;ore « w p a: ìmg w ov 5 7 1e
’
x a’
7ro 7 61
nma»; n
°
v 8’
J\| 749
*ro 7 mmvov a’
7ra'
y'
yeM a na mQuan , O
'
S '
» yvymn7a a. oiov a’
W’
671065 7 51!mA: i v 'r:
un d7ro nW auw v s’
x aîv « w o «tu; a’
1rnyyoM tv civ mfrm;7cw cw g fm; Nea ; 54 1 u n a
’
7ro ,mÀmaw v 054ti? ! v a a
'
7ro u eN avw v Jfixw mv p a i£ naa w w &e ;cnv, dM'
maga. J‘a xw a w , 511 civramAma a w €; vv a
'
*rw J‘s
umn'
7rne a.&m 67 : az’
,u 7n Aa o ivo; a’
ya e a’
a f
e e : yum; 'I'
O i vro dumAa ravmirar re o7: ov v om» fra
a i£ w rov amm: é :: &7 myyeìxà a 'rov «re o7rov wn; dr o g a…
amg GÒ‘I'8 . 7reompgà na p J‘s n p Myomw dn a mw iv
’
eamg , aîv v n; 67rosu o*mc na 'rnc Aa u 7reo
‘rm'
oc a ìà a
p» 90 BÀ w rown c mh a . u’
N\’
I am: a îa3nmg n°mv
dw am , w on qov ycvwm af*ymrra €c; uv°
a ìe e aa ; youvxm 7n et « wmv aw os
*
ncmv na : oi À syom; 4 674
709M'
4 :
CONT'
RA CEL‘
SUM, LIB. VI. 959
mina ta: fawat. Ad ha c ig itur cumnojh‘a‘
n On (int ,fiu ltume fl
‘
e t quali ad no i'
tra re fp0nde re :
73. Po i’chax: e ademite rans re dit ad arturn De i e xV irg ine in qu emjamfupramu lta dxfl
‘
e ru it di&e fiaqu e
fu dn: quae pro Viribus re fu tav imus. S i v ol e ba_
t, in
q u it , e x j è tp/ò jìnritun: milk?! ql id cp u : fu i t u t ifiun:in famime u te rum j am em»: homme : cfor4nandi p e ritm, pan u
°
t ifii atm odare corp lù ,ivan mi o
propriumfpzrituminj icere mtanta»: firdiumfe ntinam.
S ific e fupe ri: p roxima defce ndilfà mcfla fuifle f incre dul ita: . E t hae c dixit , qu ia ne fc iv ìt quampuru s inta
mînatus fue rit e Virg ine o tras c orporis, quo d ralu tih ominuminfe rv îturume rat. Pu tat ille , qu i Sto
'
ico s
fe rmo ne sfundic tame n co rum—de indifie re ntibusre
b us do é'
trìnamig no rare fe fimu lat , div i… naturamin fo rde s injic i co ntaminati , fiv e in fe mìna: co r-
p 0re mane nt do uc e ipfi c orpus forme tur. fiv e c
p usaffumat : quod p e rinde e fi ac illud quo d nonnu l lie xiftimànt , So lis radio a p o lla i , cumin a nnumau t
male o le ntia co rpo re incidant , ne c ibi pu ros manet e . S e d quamv is co rpus ] e fu , u t Ce lfusfa€tumfu it
”
fe ve l l e t , fomatumfin e o w rfu ifì'
e t , no n continu oi llud qu i v idifi
'
e nt , cre didxffe nt no n natumfu ifî‘
e .
N e c e nimid quod v ide tur, de c larat nat urama qua
o ttume fi. Fac e xemp li c aufa me l e fl‘
e quod o ttumno n fu e rit ab ap ibus; lice t illud au t g ufie s au t v i
de ns , no n itatimfcie s illud no n fu ifl‘
e ah ap ibus c o n
firu&umz u t ne c quod ab ap ibus co nfe & ume fi ,fe n
fu i indicat fuamo rig inem fe d e Xp e rìe ntia do c e t il
lud e fi'
e e x ap ibus o riundum. Sic e tiame Xp e ri e ntia
do c emur v inumo riri e x v ite . Hanc e nimo rig ineme x g ufta non difcimus. B
'
o dam ig iturmodo fe nnleco rp usno n de c larat unde b e b e nt qu o d e fi. ld c o n
firmatur e x c o rp o ribus ca l e fiibus qu e e ffe fp le n
de fc e re fe ntimus, dumilla intu emur; fe d fe nfus ille
no tumnobis non fac it fa&a ne fiman non. Qu oR 2
aGo O, R i îGiE N l $
'
g um , dx inovoow omg : vm; ìq u ymvra ‘ 6‘J‘c wag
67 m… zma i8m:c adm» t q'
.vBmammvoc o Anya;w
'
eg 54 1M G in a meu 18 'ma c eon ov … d i .
'
è »:km… . 7roÀÀmuc uiJ‘n d7 e n
en e :mw e nn; 7rymv dAn9av; wa.Ma eumo; ì:m$17m w e o; a
‘r
a'
va.yxmov im e î1u vra
ìa w qo images: « a time Magnan o; m v a m ’ mira ,Myaw n u ìa v impen na : c an ìyW u a rm «rmJ‘e 7t eenn w ram m è nBaAmu w w w w w w p mum:
An .“ a<pomu-BmM or, im u moemp vaa
voc nau m a vi ra , € 490; w » , è n w o$n dvr x3nao7mS tu mm; o
'
«mama z oha ò a g o? unme : e mw e 7a ; sin w qìuvw w f“,m ai; €30;mh qe xìu ua
vo oiaw ya v m'
au; Own , w a J‘npu e e ys iva., xa : ‘l
’
8
mm Ma gnum308 ìn eor w i n fame…vomxm; Mym 4 6m; u
’
va : ai; w a v òew ym u n ra v
w an q 8mn )au J‘m"nea ; ai);eug v g a u
’fra; 6n ac,
w M e ow rac, mh mv MMM : î4 ' I i«m; vrmJ‘a ; pw paaz9m. ime nimy iv v ou; aimn ga ,
vrm w o, w n e o; aòrov, vw a ye a ug u'ra … a
m ‘m a’
: m'J‘w -v w m *ma w a Mym òmmz M oc
iv 'rq» îmyeaooq na'
À u0« À o'yq» Jmya e a u’
ww w e r y
nan na»;ma o vre oc 7 8 ; M c 5 J‘t îz aa g ra 7rqa yu o
»
« a 7rd t(« w :fla p oÀ oxa oîoucvoc pu p a ; yea <pm nma w um7m è
'
x Bem e'
m romw n i yuyu raw À o*ym
7mea. n nareot m d…th '
g if; : @M omva u wa Àmov
tmc fina ;mmm…? w e onxm 4 678 v a:; Joyu amtcivm: 93u n îm voìmya « axa. mOnmme a n
'
v ìw e n
d‘: w afa xmvrmfou umfiw q ojcm cpw omv :611a
’
7rogcq.mmm Aoym s
’
749e ìp w mira; im; an o)u ; roamw nv ima c : QÀua gmv
264 O R I G E N I S
Aoc, zm*tu î£nc w 5 Kumac w ag nJ‘c 7m cm vre a
<pwra a v v a urmv imrav Inn » a’
vd buew v ucpAm-frmon e : mw vra e a.é
‘ojcnv fra Myapma , m éx òe w v 513m
7a À n u rnaxe un 7 8 rav a’
q $ ov u’
vcu J‘oxow ra [no w
v iau uhmS w ro vrea'n
'
o i*r‘
a w v ug y mamc a nkefi n go@ n w a9mxm vu e : v a e îJ
‘oug a u
”re imJWdAÀ o; 7re ocpn
‘rnc demornvmzmM AM; e hmAvyp vrt 4 6‘I“ , éxm B&Aermrmvre od>nma v n
'
; xe ts'
ov a'
va Cbee ccS a c; xm nu aa cpmc iv a
'
7ro w w w w’
w ryo v
511 u’
)ma’
J‘oc 8’
J‘9M ÀÀ OC dAÀ a ro oìJ‘
o; a u’vra dn
u ov n°
v w ìa u 7rov vme a rac; w'
ow ; rm d e w vmv
dom dv w ; , 8'
mm.fro w e ad>nw zov é gmmm «mum rav
KW ov d'
AM u ra vra w’
w rycAmov w n J‘s éfl vm»
«ìaa n u'
M’
«'
a» af7roq oÀm ìpz4>a now m, 541
i n u'
xw é ? oc , JJ“! …Aoc
'
cmd»; 6fl 'ro a'
w o w ; w ea
Qn*ma c a'mw arw WGQGJ
‘eXW S
'
a : a'
; a’
Àn9w omvov
un e : xqts'
e Sme è xm immu n e ra ; mg : Inc a xa w ryogum; vre oflmmv
114 2… a d 5 N ew , ì7mJ‘n Snov 7rvew xa. n'
y Eo cmu w n , vra wmc vra e z AÀ am v miro rm À oma w ìxe nv , n
’
M TG nvytS oc , @ w vnv , i a’
Axnv , tì xxra.7 e n n'
WCIS '
CD‘vm»; b en 10 7ra e aAmrrav ra « ama ro; mira
arco;*ro ro:; òe am J
‘w a n v , nau J un. « avro xenamov ,
t ow n Cv ouw ov 67mov iJ‘a Èxa.q g» BAe w em8 w ; xa :
i S a u,u a g av , m 4>07 a « en umxma
’
À Àonw rnv , no.: a'
;
amm: flaAi 'rm 5 J‘aw aeyoc u
'
À nv mc Ana—
nv u :
Wa n ; w ow… a'
v é « Xnflv; B&MrmJ‘oxmw v , 611 unix…7romrn'm, xa.S
"
n'
v Myc7m7 0, a'
» 63304 , è à‘i
M AM ; 611J‘u a‘q ìvJ‘oEav na xa ra vrÀnxw xnv zm
S a uum v co'
; im 7reo‘m7rov w w w 7 8 ; S cam: 18 ”M!
u ra mM ag , auva ve ÀSov7m; n p km: «ren; dn a; oÀ ag .
C'
M’
iga v a w'
«’
n u 7: Àa au a rm w u u0w v a’
J‘e v J‘m
<pe eow a u'
c. w 14 Auma « a» 'me : Inc a 7ra gaJ“aìm
z a : n eo; e d‘: un ti! J
‘m 7rAe nomr iv vm; vre o « wmv
i w ùoynaam$ a ixu w u t ,.w ; nzov 5 Aa*yog , aì7rmy71Mm 'me 11! Im 3304>0gacm@ m; a
'
a uew 8 w im
CONTRA CELSUM , L IB. VI. 265
cm» O’
non habcòat de cora»: ne qu e pulchritudinm 00.
admittit Ce lfixs hanc pro ph e tiamad ] e fumfp e &are(qu anqu amc e cus e rg a hujus lo ci inte rpre tatio nu n,no n v ide t magno arg ume nto e fl
'
e ] e fum illum, qu i
de fo rmis v ide batur, De i e fl'
e £ilium, quo dmultis ant e quamnafc e re tur annis pre di&umfu e rit qua form:futurus e ffe t: cumv e ro alte rPr0phe ta fp e cìe illump u lchrîtudine prz ditume fl
'
e dicit , hanc pro p h e .
tiamad Chriltumre fe rre non vu lt ? Si Ev ang e lìa c la
re e x;>rime re nt nnflnnn ifliu: fuiflì da oremaut pulchritu
duncan, fedforma»: ajur ing loriamfmfiì é)’
deficiente »: pm
fil ii: hominum, ha c dic e re qu is p ofl'
e t a Ce lfo no n e x
Pre ph e tis (e d e x Ev ang e liis haufia fuifl'
e ; cumau
temne c Ev ang e lia ne c Ap o lì01i de clare nt nu llami llifu ie fp e ciem pu lchritudìnem, e v ide ns e fi:co Ce l
fùmad co nfite ndumpr0p he tiamhanc in Chri o imp le ttmfuifl
‘
e : id quo d e jus de ] e fu calumnias t e primit.77. RurfumcumdiCit : Qumian div inu: [
'
piritu: incorpore e rat , omn ino oportu it ta ca tari: prefiare autmag nitudine , au t v oce , au t v in h a , antmajqfio te , c u i :lo
quentia : quomodo no n v idit co rpus illud ho c c e te risante c e lluifl
'
e , quo d pro cujusqu e cap tu & pro u t util ee rat , tal e v ide re tur, qu ale fing ulisv ide ri o p o rte bat ?
N e qu e v e ro mirum e fi:mate rie , qua:, u t co nditori
lib e t , in omnia v e rti maturi p o te lt omnemqu e proartific is arbitrio qnalitatemacc ip e re , mo do qu idemine ffe qualitatemqu e de de rit lo cum dic e ndi , Non
t de a n »: ne qu e pu lchritudmm , mo do autemtamfp l e ndidam, ftup e ndam, atqu e admirabilem, ut tre s
Ap ofio li quìcum] e fu afc e nde rant tanta p u lchritu
dinisfi1e rant fp e &atore s, infacìempro cide rint. Ve
rumha c u t ca:te rn qua: de ] e fu nmmtur pro dìgìarp ro figme ntìs habchit , nihil fabulis div e rra efl
‘
e
dice t : quodjamfu pramultis re futav imns. Jamv e ro
in hac do&rina quid arcua
efi quo docemur v ari::5
163 o R I'
G'
E‘
N r
u a w nq‘og iv w p Sm e u; W w w aunyembn o
'
n,
c î£m :fimA81wam; zmW mmnmc rav Bemìmu4. W A
‘! è n u raa ; ou qov vrw romxcvmIs
J‘am; 7nmromuov w Ou vm m
'
ov; ne a J‘n
‘
xmiv «re c ate
v o a'
amvov ‘l'
8 K|M‘8 M M :“ w o… ‘
)I o
Amo7mov 7meaAaBan o; um c q» vrag'
u.ùrqn 5 4671118 ”11 7rmw ovvr: Ee ,w n «t a v e 7ra vmJ
‘a
w an ov S w n'mn . u
'
7ropmîn iv fm; vre om m, dxab vn e à vro mxeu 07m: J‘wma ; 5 Boo; h tml.. v or Ina w rap 70mra v c
’
v3gwrm,
'un u n m a m ìvmua
omo'
n oîw ou la v M uh oyov; c irca.; w Mgmmm n'
u
J‘s«ro 71m; «mv a'
v9gw rmW a r e . 3J‘u que w n
iv ò 83mm; yewma”
: pmfl S as Ao'ys imhunrmw og mu: 407501: «mv :u;iv 6Aryov xaìqavM vmu u a»J‘nfaò au mc froc
‘c n S e a Anya ìn e
‘yu a c W u zm
J‘azw a a
'
; m v yama v imJ‘npua
fru Iw a 16Aoyu ; 70
70vn'
7m î-xmroe îmv w uc im 8197m,u ah xom um
vm; argommc m’
rrs a’
vamymaxem mr a w aonnot
xe ts'
ov u a v9cmmv ìmìmuam «rav w e o@muomvov zmîmìnnma : iv a ngg u 6'r
’
ît v îzxa cfimdn ama ; 70na; 6M ya; im vmau v m oîvwmvnv
Amxc : pcm è :: n'
v w oM a 7mò a : vmw a pcu amm‘m, m w oM a aîvaÀ o‘yovmq» Inc a 7rvw nw ra , iva vm
ra v a'
v9go vra v oìu mmm &p rap Aq > w 968 . fig
74 6654 Aoyoc, J‘mmoa uvu; fiìuog a
’
va w e ùa g à w oom; I am; ìnmm.bmou g im ffm40701? vm» @aà ou evma
’
rrow vm |Edò d t <p$ a vsaa c mh a ; J“: umvraÀ
Aa fl; w o w m a 7 07Mngamm338 7 mu ,u w roc :
'
J‘w
a’
c nov im ap n p ìnxe cs-
w J‘mz ovamm rp w a vm;ca
vm à $ e w rmamne tqz u vrmomo frac w ama ;g e &ym;u nun a Bw 6g0& J
*tJ‘a axon
-
a cm Inc a À o'yov Xg :; oucu n 4 67 8 ; é7ro «mv S w 7qa <pan u à amvm: iv fra
‘, un
a'
w nm91 raw xets'mnu , m iv v ou; w e o@w rmc u a un
w omm$u zmwa g Jam i w amv fm aîmxe ts-
cc ie5fl dv'rc cg
-
ozw oÀ
Ao:
O R ! G E N I S
KoÀ cm îm o c'
c«mou;mv ìxon '
tc w ce :fiaìmc «ra ivow fomvw igm, ìvJ
‘ov d
‘i 13v W
’
i °m8mw c xeo
o‘uAac, tìmya c, a
'
amJ‘nc, n n n (w r vw J‘s
îJ‘a’éo Xc îv$m a c ov dmn xm‘t o Aìyzrmmn îOva; ,w n$m w rov c
’
ekuc‘t axa , im: 1834 105; 52dem
w w mw oMmm o w me u ; J‘t ci v a.;muea.r, ya
w w w ; , na ,.w ywmm îv3m ìSm; «'
nu
ny KW ? M W JÀÀ G w ide : 'ma i? w e e n
mvo:; «Amw &v3ean uo v ycyw a$mmmm» miunmu Id
‘mw ; … a c s; w… w e a w on a ; a'
u omo a’mr
,
îv&m w w g , a’
M a w miramdw oà zmmc . n n o nu £J
‘n xma
'
; u amzoc Anya'me ; aòmv
'
fixEgan aman m vu e : InJ‘a wg , w w w « muy vr…
WOÀ I'F’
M a émv , 'l‘8 S w oìzovoumv '
w 6; w ,.
mzeumam : n°
« a n ya yow n'
h fm; ì9vm w vo
wmvn a u mira» , « Av ro; w w : m lw o im a c.ani
ra w, 7rM o; î$‘nn ìa ; 'to w h en…raw dm
Gp , in un a ww e mx , a'
r vou KW oc, l ug… 0009.
Ocîz oìJ‘a J
"67 0; Qnmme : w s 8 08 , 511 o w arm
dJ‘rb; c av o oîms' w ro , 6'fl… 05 ; a
’
v3ew r ox na a'
a4rua omvomw o m :m a u
’
re v ou uìov wmvru a’
M’
iam vw mv Exa» ìmA0m-Smw :paw xorrocM ya , x c v
om cimmm: Im ; 5 xe ts'
oc, 7rgome a z cvm8 619»mm,u w p na q og nrw u vm fra;
'n, “318 7reocpnra ; oi;ixw urg ; ro w now ama « ov 810v ou mame; uanJunew aomvo:: ame n; wmw e wav uìov, um xoMmmva dwav 5 :59e Mya v o amAmra vm vre oa gnm&a civ m
'
mAaycq. 69'
ti… Myw &au aiM’
ìw u m’
vrae zn
w ee rygmpw «’
Anpw o'
ìxwo; ùw v « amg , m’
rra mm:
7 mw a wn ; v or Aoyov defomfla Bw à‘J ovroc ìBJ
‘ou a
‘ 39aj oir an q vow g
’u n eo;
«ro Aeyn $ d t n ; argo
Qnmg 7 mwra ra. me : bm: w e aa enw m. dvn e îw a
w Au om w 7v o; Anya Jam u n e o; a u’
ra
Uwe J‘mxmlm u
'
r e w M v; dm7xc (0mm
CONTRA CELSUM ,LIB. VL
'
273
fari fup e rius iudic abat , u t qu i e le g antîo re s qu idemh ab e re nt temp lo rumquae fac ta e xiltimabant , ambitus, fe d nihil intus p ra te r fimias, au t cro c o dilo s,au t cp pras, au t afp ide s, au t aliud animal. Nuncfv e ro il lo s app e llare lib e t g emtemdiv inìflìmam di
v iniflirnamab initio ; e p in0r, quod ah initio ] uda isinfe nfi fu e rint. Pe rfaz e tiam qu i matre s fibi ca pu
lant cumfiliabus corp usmifc e nt , g e ns div ina e fl'
e
Ce lfo v ide tur; ne c no n indi , quorumtame n no n
nu llo s fu pra dixit carne s humanas de v o rare . ] udae o sv e ro qu i nihil ho rurn commxttunt , v e te re s p ra
fe rtin'm, no n fo lum no n dicit e ffe div inifiîmo s, fe d
e tiambre v i p e rituro s; idqu e v e lu t e x trip ode p ronunc iat. N imirumno n adv e rtit animumad curamomnemqu amDe us de ] udae is adhibu it , ne\c ad fan
&as l e g e s qu as ipfe illis o limimp o fu it : no n v idit iBo
rumde l zf?o [alu temfu ijfe g e n t :bur, de hfiumiflorurn div itiaf ej] è mandi (9
’
dimmutionemcorum, div itia: g e n tmm,dome p l emtudo g e ntium in troie rit u t polka omni: Ifra e lqu emqu id fit no n cap it Ce lfus, falv u : fiat.
81. Jamne rcio quomodo dixe rit De um, qu im it
omn ia n efcw g/Jè fe mitte re filzumad homin e1malo: Ò ’
pe c
ca tu ror, qu i i0umfupplzcio afe fr'uri crunt. At hic v ide
tur de indufiria o bliv ifc i no ftra: do&rinmqu e ait ,Pr0ph e tas De i divino Sp iritu p rae v idifi
‘
e p t e dixiflkqua cumqu e ] e fus p afi
'
urus e rat. Qu o d c e rte no n
co haare t cumdi&o Ce lli , De umn efciv ijj è [e mitte re fil ia»:ad homin e : malo: (9’
p e cca turor, qu ì Mum e r2mt l'
upphdd
afle fìu ri. Mo x tume n fate tur ita haec nob isde fe udi
,u t p raedi&n o limfu ifi
'
e dicamus. Quoniamv e ro
fe xti hujus l ibri jamjuftamol e s e fi,hic finemillìim
p o nimus, inc oe p turi De o dante fe p timum,ubi e v e r
te re fe p u tat id qu o d dic imus, qu a cumqu e ] e fu accide runt , a Pr0p h e tis fu ifl
'
e pre nunc iata . B e d qu iahae c mu lta fun: e aqu e non nifimu ltis p e rtrù&ari p o ffu nt, no lu imus au t inte rcide re fe rmonemad id. c o a&i0n
'
g em'
: Tm. II. 8
w s o x rc mu xs
Ima xml s-
tamv iv frau; o’
Àryg» vre a w arm «5; u n184
u’
M ov cìanysumuc S'
e ov xmn n a w g am‘
rovw ; a’
a :
£Òxe e es'
am é vmwrnow « e o;fra u
'
7t o KeAa a Aeyomm ma::ci
.…aì*ro7rov fiv dooe u a c J‘aà
‘ovm« o:; a
’
m9cvscn e cu; 7rqo;9me aJ‘oknv xa e omv J
‘oypw rw n xa : :?a a
’
w n no 7re v
7romw mv iv’
€AuyEwmv 4w à‘oc c o me : fra , ws; i M ov
e ia'
n'
yemvou; 9tav nn3mm ìxw ai7rv ymv «m67 mKMaa AeÀ eymvm. w w img , me : frm n eomc à w 7r
’
e og- r oa; civmo dgnmm; a
’
w v ynaaxmfia .
Q naw i v , mmv o‘vra frug Hu8m; , n’
M 3w vzà‘w v , n
'
KAa‘
qw , ir Be ayxtà‘am, n' in Aunw vo; 67m;. we w v fl
m’v S e ow e ovrm w gmqnmvaz, 6cp'
aiv imam; 7 mauryu xan ,ma&n, mauau .mv 8'J‘mAoycp « :S nrm 7 0 J.zî7ro frm iv IaJ
‘mq. vn; ìxmm « e arn; MXS WM vimMxS ewra , w aîmrg u
’
w S amv311u noi 7: t d>mmnv «n z a :
Ha ìuu g vmv ww w 71&a una g a»z a.: dw a e aM a xw a rî'yav«raw Mywmv dv 'me :mmxan uìteym…mxQns
'
ne caov , èn
J‘uva rovmv i pn , a w w yxan Emo xmwmv
cm7 8 fle e :7ra wa cp:Aoa o®naa v7m éx 6Aryaz u’
7rma’
; aimvre omwm rra w e g:
«rn; HuS va.g umra wAomw vxeng-
ne tw v
À oya' J
‘w w rov J c z a c fra Ae À eymva. rap E7nn c,» z a.:
tra:; aia 7rafomrom4 67 8 wav A0707 7:t frw v c drw , w a.
Qa S*emvov J
‘aEm67 : nmB.a u w frm; aivw rem
*
w : fra c vo
w fomvaz; um« S u uua w u tva g €v w c a g; EAAM‘: 8 107r9c
7 ma…g . W 7 4 9J‘eJ
‘oaS w u n «
‘nu 7rAa aum-
a , unà‘e
7reoa7romaa ; aìv-Sqamw mg: S so<pog a g , «mmg : «rav l'
Iv
9mv xmfmAemanXens'
ngm‘ ÎJ
‘ame v Gv , 51[M xa : a
‘
ww
J uva7m vm; QtÀ a À n6w g sEvmfvm fm 7re axyu azm a'
7ro
Ja xvuaS a t , 67 5 na v ga w xe ad‘oxoq o civmc an na
y a w a c s’
x aîvaymmv vre oa e ax9m, 67 1Sml frm; sim‘
7me'
«…da-mc &M'
« advarrw J‘amove ; rm; «pa uìîm nu
7rnuy wm 575394 fmyemmw a’
zv39w 7 mv nau w À uov
tm w w rn;'d/uxnc a vof ov , xm JVa
'
e w ng 7roea a v, w o
frm; a’
An8 wm; 56068914 ; a’
7 mxa au g a aw 7reog frov S car
ì; agw m ww w me : rn; HuSmp o‘
me J om wmmrmw v
O R I G E N I S
p artum Aauw eofn e ov w yxa vm, 67 :memù ng
’onm:
'to vrac Ka q :a c c omo: «w Avro vo; vre omru;e u : vrn u;ua
frm yum:xa qn o 7ta v‘
vr)\ne w3« au
«”
W”—9077 574 :m vou :( ou w a sim:mmmxa : 9644 umvnup .a:ra Sea. J :: J ::
«rara»: sì un vro «rs mw p a ro;imm :imS aze w v m: B:BMov îu :pam7m «
,un J‘:a u d
mv z a : a’
p azvh w v oga» , w : qto yw a :w w v xoMrmm&a gw n e a w, ìvre :a :ov “tu tl/uxn Tuc &w mfaang
'
«”
M :
J‘:a wma: a
‘a‘J‘s S cpa ; vw fm aw pgon m dv$ ga orqv
BM7 mv a’
7ra»Avyw $a : n xa : a:‘7rn a$ au w : ra romum
e x 057: 42 'in : éJ
‘i J‘:c :aw c 7a.g oJ
‘oEn a
’
mvron e ov wov o:aro w y)ca:vm) aiM d « aaa:w ma ; 6à‘a zu c vreo@mua v
amm:i 7ro vs A7n AA9wo; 7 nvr:g w 7m. a
'
À7mxa : fro sì;u sum u : p .a wu v a
’
ymmra q a a :v J*n8 n vr
m um: a'
; u nà‘a u w :mm:: ìa w nw a e ao sàm 8
… un a; ìeyov ig :v ixa ya e « ov ::nw oxov rm S w
mw ua r: 7: 0AAo : w e a*ne ov 7 mwrog émoaouv ora a
'
7rn
vm a a'
peaw w o uuuBaM omvov wav
xa : a :pua :v Bm #rrraAw n zÀ ec r
7 0 c umpe e ov , é vtÀ n3nva : , xm3:oqa r:xg rmov w a g im o
na :e a Tq a.ve tv on auveq :v a w e : fre v .
OS e v u;.m; aì7roJ‘e mwmv a uva:yown g amo ffmhem
7emma ran: ar: o:'
Ev IaJ‘a :o:g 7re o<pn7az: , îà ìtaw xo u 5
mw mfl: «Sow mw u wrog c an n a:: òaov n’
v xa : :zw o:ctra:; 7reo@n11um: Xenamon w e oa w eÀ a uov vm; xe e n a
n’
; min :; xa : J :a: rm; 7re oc wmo d v
'rw v :v’
&e ovou a n a , &a fra xaAamva a'
7 :a v nw ,u a.
frog ou m vou: ey:vovro , m: rm: «LuxnvÀ a.pc7rgon go: a
’
À À cz na : fra aw ,u a éJ‘aua g n : dw nrga v
« ov fm mr a’
e wnv Buy, a r e xa w rra mne :î.u :v u As
p e vov @e ovn,u avr»;me zzo:; v: mm vrk m: ya e S e fo
4194» mgvra « ama ro ; 7792224 , w : a
'
7ro « a :peovmua v ogvn; ameno; de)comva g 575894 ; fru‘
yXamv 7re og S em S a v
“'ma-S a : 7r:7 mam8 4 e ? J‘cZ:g a7m:, xa : a
’
x iv imm:39» n
'
Hu$ :a è n na vr ws7a : ° vraà’
a w ov van:q wm:,a d , d
’
o amro : u m;gm ‘t'
8 va ma : cm Aoy:am :
«mum
CONTRA CELSUM, L IB. vn.
paris p arte nt , co qu e fic re p le tamfunde re pre c lu a'
ulla divina u t p u tantur o rac u la. Jamv ide an no :!h inc tota fe pro dat impura fp iritus il lins fp urcitia,qu i , u t in v atic inantis animamfub e at , no n ingre di
tur p e r te nu e s inco nfp icu o sme at us pude nda p amte mu lto p uriore s , fe d p e r e os, quos v e l bomini‘v e re cundo afp ic e re , nominare
‘
au t e tiamattre &are
n e fas . At v e ro id face re no n feme l atqu e ite rum,4
qu od cfl'
e t fo rtafi‘
e to le rabilius; fe d to tie s, qu o tie si l la aflìante Apolline v atic inia e de re cre ditur; quin
g atic inantem e xtra fe abrip e re in furoremag et e , u t fibi ip fa c o nflare no n p oflìt , id c e rte Sp irituddiv ini no n e fi: Opus. Op o rte t e nimut quì div ino
S p iritu aflìatus e fi, is longe ante e o squ i difc e ndi cau »
fa qu id ad c iv ilemau t natural emv itamcondu cat ;
qu id qu e ftu i , qu id commodo fit, o racu la co nfu lunt,u tilitateminde p e rcìpìat ac tummaxime fiat p e rfp i:cax , cumnume n ipfi co njung itur.
4 . Atqu e e amo h remno s e fact is fcrip l:urisde .:
mo nfiramus, ] udmo rump ro p h e tas div ino Sp iritu illufirato s, quantumipfis u tile fu it , p rimo s fu ifl
'
e quì
p ra lìantio ris natu rae adv e ntu fru e re ntur, p e r fan
&i Sp iritusc o nta&um, u t ita lo quat , me nteme o rump e rfp icacio remanimamqu e fp ] e ndidio remfa&amfil if
fe . S e d ne que illo rumcorp us in mo ra amp lius e ratn e v irtuti fiude re nt , qu ipp e quod prude ntia carnis,u t v o camus, emo rtuum e rat. Pe rfuafum e nimno
b is e nz faé‘
r’a corpori: , o rtas a prude ntia carnis cum
Déc inimicitias div ino Sp iritu mortificari. Si auteme xtra fe rap itur, fi fu i comp o s no n e nzPythia dumv aticinia e dit , cujusnamalias g e ne ris c e nfe ri ape rte !fp iritumillumqu ime nti ratio ni te ne bras o ffundit ,
prae l;e rquamillo rumde mo num, quo s e x obfefl'
mgm3 4
CONTRA CE LSUM , L IB. v n. ,a,
il l e Apollo 11De us e rat , u t Gra ci p utant , e cqu emah illo p otins de c e bat e lîg i v atem, qu amfap ie nte 111,au t , fi no n inv e nie batur, faltemqu i pro gre fl
'
us in
fap ie ntia fe c ifl'
e t‘2 Quomodo no n v irump otins quam
faeminamv atic inati v o lait ? Au t fifmminamv o lch e r,u t qu i fo rtafi
'
e mare u ti no n p ofl‘
e t , au t no n alia t e
qu amlo c is mu lie bribus de le &are tur , nonne mag is0p 01tu it adhib e ri v irg inem, quammu lie 1‘em, qua:
ipfius v o luntatemde c larare t ?6 . Nune v e ro Pythius
\
ille qu emadmiranturGra:c i , no n fap ie r1tem ne v irumqu idemdignamjudicav it , qu em{
'
no numine afflare t , u t lo quuntur : ne c
inte r famine s v irg îne rn aut‘
fap ie ntem, aut p hilo fo
p hia initru&am, fe dmu lie reme v u lg o e le g it. Fortep razftante s v irime lìo re s e rant , qu amu t il lins fp irituaflìare ntur. De b e bat e tiam, fi De us e ran
,fu e re
r umfuturarumno titia ine fcare , u t ita dicam homine s ad mu tandamv itam, ad anima curam, ad morumeme ndatio nem. Arnihil hujusrno di de illo hifio ria p ro ditume ft. Quo d e nimSo cratemh ominumfap ie ntiflîmume ffe dixit
, hanc laudemo bfcurav it id
quod de Eurip ide So pho d e addidit : fi:p iem S opho
d e : , fe d E urip ide : [ap imtz‘
or. Cumig iturfap ie nte spronunc iarit trag e diarumfcrip to re s, quod So crate s c e nfe tur 11s fap ìe ntior, qu i de v u lg ari pre mio in fc e na
o rch e ftra de c e rtant modo do lo rem mìl'
e ratio
n emfp e &ato rìbus ing e ne rant , mo do , id quod captanb fatyrica dramata , ad rifus inho ne fto s e xcìtag t ;id no n arg ume nto e ft illump h ilo fo p hia v e ritatis
amo re fu ifl‘
e comme ndqbilemo h e asqu e v irtu te slaude
dignum. Emfo rtafl'
e no n tampmp te rp hilo f0phiamillumdixit h ominume ffe fap ie ntiflimum, quamp re pte r
,
v i6timas nido re squ e quos ofi'
e re bat tum illi tumre lig a is daemo nibus. E t ìlli de mone s pr0p te r hae cmag is e xaudiunt v o ta facrificantium, quampmp te 1:v irtutis o p e ra. Quapr0p te rHome rus o g
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 287
da: ; inte nti femp e rin De umDe iqu e inv ifibilia , quae,cumfe nfibusno n v ide éntpr , femp ite rna efl
°
e ne c e fi'
e
e tt. Sing u lòrumPr0ph e tarumv ita lite rismandata e fi;fe d fatis e fi in —
p rze fe ntia p e rp e nde re qualìs v ita fu e rit
Mo yfis, cuju s in l e g e pr0p h e tiasbaba nus; qualis .Vi
ta Je remie : qu ampr0p h e tiarum e jus nomine notusl ib e r re pra fe ntat ; qualis Efa1na, qu i inaudita aufie ritate tre s anno snudus difcalc e atusambulav it. Pu e
ro rum e tiam, Danie lis v ide lic e t e jusqu e fo c iorum,
v itamco nfide ra quamaufte ra fu e rit , qu i ah animatisabfiine nte s aqua le g uminibus v e fc e bantur. Si 11114
tiqu io ra co nfide rare p o te s, e v o lv e v itamNo e cujuspro p h e tize funt ; Ifaaci , qu i filio fuo b e ne di&io nempre p h e tìc e imp e rdit ; j acobi qu i du o de cimfiliisdixit:,Ve n ite ut annunciemambi: qua:fu tura [unt in die bu: m
Hi ficu t alu innume ri , qui De i fu e runt:Pro p h e tae , p rw dixe runt e tiamqua ad ] e f
'
ump e ttinere nt. Qu o circamibili facimusPythiz , Do do nidum,
Ch r11, Branchìdarum, Ammo nis lio rumqu e fe xc e nto rumqu i v ate s habiti funt , pm i&io ne s. Id e a au
temqua in ] udma pra nunciata fun!:admiramur qu ia
v idemus illo rum hominum fe v e ram, co nfiantem,
ho ne ltamv itamfu ifi‘
e dig namdiv ino Spiritu , qu i fin.
g u lari ratio ng ne c fimile qu idqu amhabe nte damonio rumprxdié
'
tio nibus re s fu ture s prz fig nificat.
8. N e fc io autemquomodo Ce lfus, p ofiquamdîxit : Q ua v e ro in
_7udwa mora g en ti: 618 4 fmt , addidit,
aut non di8 a : ubi tamqu amincre dulus dicit fie ri p o
tu ifl'
e u t haec nòn di&a fim, fe d fcrip t.ism‘
andata fini:
qua: 61612 no n fu e rint. N imìrumratio nis temp o ruurig narus ne fciv it: Pro ph e tas illo s qu i Chrifti adv e ntump ra dixe rp nt , innume ra alia mu ltis ante quame v e ni
re nt annis pra nunciafl'
e . Rurfus v e te re sPro p he Cascalumniari v o l e ns ait , code »: modo pn dix:flì qu o folmt e tiammm:: Phe mce : Pa laflim
'
. Se d non indi
cat mmmde qu ibusdamlo quatur qui ] udae o rumI
CONTRA CELSUM, LIB. VII. 191
pe na i i frufira punitentiamag ent Ò’
ing em:'
fimt ; q4 i«v e ro mih i fide »: habue rint 130 500: a temmn[e r1mh .
Qu ibus addit : Hi: mag nifici: promiflìr ndj :c:uflt ignorafana tica prorfiu tme bmofi: e
'
quibu: ne fap iem qui
da»: ma re fmfim: p j it ade o ab/è un [un:
finte nti4 . Arflup ido cu iqu e aut 1101111: 44118
ad qnamcumqu: rempro l ibia: accommodandi.10. A1: illum'
0p orte bat , fiqu idembo no ànìmoaccufare t , re c itare ip fame t v e rba ,Pr0p h e tiarum in
quibus De us omnip o te ns lo qu e na inducitur aut
quarnmDe i filius aut div inus Sp iritus au&o r e fi'
e cre
dìtur. Sic e nime a qu a di&a fun!: e v e rte re co natus
e ffe t o fi:e nde re no n e fl'
e div initus infp irato s illdsfe rmo ne squi re v o cabant p e c catis, caftig abant ho
mine s qu i tun e e rant , re sfutura: prz dicabant. Namide a co w tane i homine s pro p h e tias illo rumde fe rip fe -frum: fe rv arunt u t p o fte ri e as l e g e nte 1 tanquame lo quia De i admirare ntur, u tilitate p e rc e p ta non
rolum e x re pre he nfio 11ibus admo nitionibufqu e fe de tiame x p ra di&io nibus quas e v e ntusdo c e bat a div ino Sp iritu fu ifi
'
e e ditas conformemtali do&rinmp ie tatem e xe rc e re 11t Le g iqne P10p h e tîs o btemp e rare nt. Atqu e hanc o h cau iàm qu e cunqu e att
die ntibus ad mommeme ndatio nemu tile e rat primo1fp e é
‘tu inte llig i , e a Pro p h e te: juxta De i v o luntatem
nulla o bfcuritate ro tu le runt ; e a v e ro e nigmatum,All e g o riarum, oh curaramlo cu tionum, p arabo latum,nut pro v e rbioruminv o lu cris te xe runt, qu a 111
-
canin;
quid pro fundius habe re nt fe nfufqu e late nte s adv u lg i cap tamno n attemp e rato s; ut qu i labo remnon
fugìtant , fe d v irtutis v e ritatii'
qu e Rudio omnia l'
ulti
ne nt , fcrutati inv e nire nt p ofiquarmìnv e nifl'
e nt ,
transfe rre n1: in ufumqu emratio pre fe rib e re t. S e d
fire nuùs ill e Ce lfus quafiRomachans qu o d illa _Pro
p l1e tarum{e nti non inte lle xe rit , in illa inv e hitur
inquit, hujul'îtodi promiflìtì
CONTRA CELSUM, LIB. VII. 593
v e te rumpro ph e tie c onfe rip tz fue runt. S e dmafiife fio v ide tur înme ndacio de pre he ndi , cumaìt Pro
pbe ta: iflo: quo: ipfe audi*uit am: 46 ipjò urg
'
er‘e ntur,
confqflì: fu iflè qu id ip/i: defice n t, Ò’
qua ambig ua dicebant,figmmta eflè omnia. B e ba it e nimcorumindicare nomina quo s audito sfibi fuifi
‘
e aflirmat ; u t e x nominivbus, fiqu idemre c e nfe re illa p ofl
'
e t , p rude nte s judia re nt v e ra ne nu falfa dixifi
‘
e t.
n . Arbitratur prae te re a e os quìPr0ph e tarumau
&o ritate caufamChrifii de fe ndunt , nihil hab e re quodre fp onde ant , cumqu idquamil lis de De o au t u e farium, au t turp e , au t l
‘o rdidum, au t împ urumdi&u:n
e fl°
e mo nftratur. Q uamo bremquafi tumnu ll: re li
qu a e fi‘
e t de fe nfiò, p e rmu lta (ibi pro co nc e flîs furnitqua:minime co nc e duntur. S e dR:ire e p o rte t e os,
qu i v itame fe rip turis compo ne re {tatut qui indedo&i [unt illud Scientia imprudmtiì infiru tal:iha w r
ba l e g e runt Parati jamp e t ad fati:faflionem omni
pofcmti no:mtionemde cc qua in nobi: :Il fye , non hocfo lump e rfug iumhabe re u t dicant ha c aut illa fu ifl
'
e
p re nunciata , fe d e tiamconat i toll e re quae v ide ntu:abfurda e ffe ofie nde ndo nihil in fe rip turis e ll
'
e ne
farium aut turpe , au t fordidum aut imp utam; fe dtal e efl
'
e , qu al e accip i ap e rte !: ab iis qui div inanfcrip turaminte llig unt. Ipfe v e ro de be bg t e x Pro
p h e tis pr0fe rre quo d ipfi v ifumfu e rat aut ne farinm,au t turp e , aut fordìdum au t imp urum, fiquideminPr0p h e tis re s e jufmo di v ide n t. Sic e nim v e he «»
me ntior fuifi‘e t oratio ad fiu emipfi pmp ofitumac:
c ommo datior. At nihil ho rnmfacit , tantumme rain fcrip tur:s calumnia c lami:at hamomnia in illis v ide ri. Ad inanemig iturv o cumfit e p itumnihil ne c efl
'
be ft nos re fp0nde re , u t ofl:e ndatur nihil ne farium,aut turp e , aut fordidum, aut impurumin Pmph e ttnun librisefl
‘
e .
CONTRA CEL SUM, LIB.
’VII. 297
13. N e qu e e tiamturp ij] i nmfacit , aut pa titurDe ar,u tma lo fau t u t Ce lfus p u tat. Nihil e nimfimilep ra:dn&ume fi
,lic e t pre di&ume ffe p ro nuncie t. E
Pro p h e tis adduce re de bu it te ftimo nia qua De umaut
fac e re au t p at: turp iflîma au t malo fav e re c omp ro bare nt no n ve ro aud1to rumaure s v anis co ntaminarefe rmo nibus. Qu e p afi
'
urus e fi'
e t Chriftus prw dixe
rumPro p he tm, al lata cunfa curp afi'
urus e fi'
e t. De us
e tiamno v e rat qua Chrilto p aticnda e r:mt ; at: unde
acc e p it Ce lfushze c turp1flìma fo rdidiflîma e fi‘
e ’ S e d
qu omodo nmp uriflìma fo rd*dnflìma fint quae Chriflrusp e rtu lit , forte v ide bitur doc e re his v e rbis : Qu idcw m, inquìt , al iud e rat Dao came : o*m
°
um e de ra fe lant ace tumb:be re , quam] ordzbu: v efii ? At o v illamcar
n ema De o c ome famno n dic imus; fiJe fus comede re v ifus fu it , no n come dit nifiquate nus co rpu s indu e rat. De fe ll e ace to qu a: bib e nda ipfi e fi
'
e Prop h e ta fic p rw dixcrat : De de ru nt in efiamme amfe l 6
°
in fiti me a p o taw ru nt me a ce to , jamfu prn diximus,e ademfa p ius ite rare Ce lfus no s c o g it : ii e nim, qui
ìnfidiàs v e rbo v critatisfiruunt , femp e rfe l fu e ne qu i
tia: &’fuarumad mala pro p e nfio numac e tumpo rri
g unt Chrifio filio De i , qui p ofiquamg uftav it , nonv u lt b ibe re .
14 . Pofi:he c v o le ns e v e rte re fidemco rum qu i
p r0p te re a cre dunt qu er ad Je fum p e rtine nt , qu od
p rze di&a (unt : Ag e , inqu it Prophe ta mag numDmn
c u t [e rv itu rum ant ag rotaturum aut moriturum, nt
nih i l odwfiu: dimm, pra nuncìaflèn t ; num, qu ia fic pm
n unciatum e]] è t ida rco ne cej] è fare : De umau t mori ,aut l emure , au t ag rofarp , u tmarfun: cre de re !” qfle Dem?S e d h oc n umquamProphe te pre dixe rint : efie nimmalun:(‘J
'
imp ium. Nm ig cturfpe fl‘andum efi an p radixe rin t ,
un non pre dixcrint fed an re : homfiafit Dao dig na .
R e i au tem turp i (‘I mala e tiam]? omne : homin e : fu rorecomiti p radixàflì w ide rmta"i‘
ulla namgnamadjungmdgS
c o'mu CELSUM, u ni vn. :9,
da cfi. Quomodo itur pìe tu admittìt qu ifii tanquamDe o a ccide n mt x his v ide turCe lfln aliquo modofe nfifi
‘
e p t c p he tias de ] e fu e ditasmagni e fl‘
e mome ntiad p e rfuade ndos audito re s : fe d illud diflìp are cona
tur h is v e rbis Non ig itur fpe8 andm efipradixe rintncProphe ta an non pmdixe rìnt. At fire &a v ia non
fallac i qu o d dicitur ag gre di v o luifl'
e t , dic e re e umOp orte bat : Uemonflmndmn ig iturm illa: nonfmflè pr:
aut qua do Chn‘
pmdiflc fim: finn: in j efinmn habu ifle exitum quamhabe re fe p utabat demo nfiracio ne infe rte . Sic e nimap p aruifi
‘
e t qua ntump rop h e tie contine ant ua: no bis ad ] e fumre fe runv
tur , quomodo no aminte rpre tatio nemfalfame fl
'
e pro b e t : fic e tiamc o g no fc e re licuifl‘e t an fire
nu e e v e rtat qua: e x Pr0ph e tis pro ] e fu de promimu3,an co nv i€tmfil: impude ntize , qu i p e rfp icumv e ritatiquali v e ritas no n cfi
'
e t , v imafl‘
e rre v o lue rih
15 . uo niam v e ro fup p o ne ns imp oflìh ilia quedam e o mal e conv e nie ntia , ait : S ì lmfug
‘
0'
e nt
de fummo De a pradìfla , an cre di de Doo oportn zt co
nod pradifla fu e rint ? atqu e fic e v inc e re putat, e tiamv e ri fu e rint Pro he t: qui re s hujusmo di de De i
filio pra dixe rint , e ri no n p ofi‘6 utfide s habe nda fit
iis qua: pra di&a funt , illumne xapa talia aut fi&u
rumaut p afl‘
urnme ffe ; re f;>onde ndume fi hanc e jusfup p ofitionemabfurdam efl
‘
e , ut quw co nne xa p o
nat , quae‘in co ntrada co nfe qu e ntia de finunt : quad
fic demo nfiratur. Si v e ri Pr0p he tz pre dixe rintfimmumDe um unt fe rv imrum, aut w otntnmm, 1ntmorìturumefl'
e ; hae c De o e vmie nt mm PN)ttismag ni De i v e ra dici ne e e fi
‘
ume tt… Std v e ri? r0p he tw finnmi De i e ademha c dimm ‘l… îmuna natura funt imponib iflz v e n non M t Doenon e v e nie nt qu e Ve re dicunt B e phata . Jamv e .
“
to quo tie s conne xa in duo conflu ì: co nibqu e :1tilkfiaunt r gqme nto quod p e r due comm app e lla .
300 O R I G E N Ì S
S nav J‘oq am fi vomma M vn£w 8m. a
s’
v ‘to , è :. i gma eouw ov onw e o@ n7a c vravm'
v Om J‘aAsuau v nmmm» fi 3mEtm9m
'
xa : W w yflm7 5 5Mya; v e oq c omm'
oro a emov w oro J‘w n ew‘
«ro a emov , ro J‘cw seov
‘a
’
e a :ro orem
'
ov . t em«Fc umî7
'
n UM ; rav orgovrovm ov o i a'
7ro on g E fron; M
:yowre ; ro ìmc a am 511 « S wm , fl -S'vnxa ; n
’
emsw aw , 5 -n « S wm « S wm . umà o a$ a 4ro
dga îm; a am «m”Swm . w av 7907mv mmv a vra.
amua:fzmra. aw numm, a ìvn ; a aau 5fl fi amme , 5ì7n ; aw a c
' îg w a'
e a«ra « Omm . umw azÀ n a
’
371151:am 51: ”Swm, xm 5 îmq a am, 513« Smau .
37 …5 5 o *ri —S’
vnw c € 569 -
wm: 3nÀovou à 541”S wa y, 8 « Smu g . umaio aS w a
‘; 7re ow a
'
ov , c’
u
<pa*n eocg frou; ammumvo:g
oro , su a’
qa î7n q a.am5ffl ortSnxa g . row rov 391 w me : frmKW 8 5w o-Sw w Mya
7 09mw emq qu S a MEN
AAA uJ"aime ò w roS tm=n vmea ìtn@amv w u e azw ìtn
mm35 1 onu ; vu e : Inc a w e arpnrm :g a’
yang 7rgoe n7 mvm'
w e o<pwmm&cov ;m09na eò m m'
w m; W ‘'me : macivaJ ì£as,u sva froy S amovov nau òJ
‘omvm ov na s
’
x. s’
xi v e î? oc, tif i u M ac, «'
M a ro |ìJ‘0; mira a’
w ,w awnu
ìxÀm‘rov 7me a, wa ;m
'
a ; rmaq amm i vS ew w o; w vrÀn
7» aîv nau w o w , xmuJ‘w g w w u aM mm. 5gaz w ; aa
mw ; d Qa vrov nienm : c av w mav&ov u aìvà gaw ma w
a dm a’
nc u ; dc In a; 511 ora a’
7roflvna'
xov a’
vflga7roc uv Qnm n e o;
vm; ìmflaMuow a ; amm, vw_(n
«rw n a’
7raxa'ma ; dv3emron 5: w w «
’
An3a a vmmh e
Auì\nm n°
v n’m a 7ra e a
ora Ow TJ S omcv rmma w av voamm u
'
v9emm îw y)cam 57n e m5 uovocv a 33
8 , m 0 7 90 7 07 0o wm cmmm,, 5 My:» 570
“’
la a'
M3w a , iya CÎ/Al n ( u n, w 370 simn‘
3p
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 301
tur ante c e de ns utìiufqu e co nne xi e v e rtitur : quodqu idemin t e de qu a ag itur iftud e fi: p ra dixifi
'
e Pro
p h e tasmag numDe umau t fe rv itururn aut a g ro te
tu rum, autmo riturum e fi'
e . Co llig itur itaqu e : Er
g o Pro p h e ts: no n pragdixe ru t1tDe umaut fe rv iturum,au t w gro tatu rum au tmo riturume ffe c o lle ttio qu é
fit hunc inmo dum: fi primume fi e fi fe cundum:fi primume fi, fe cundumno n e fi. Erg o ne c primum.
Sup e r hac mate ria e xemp lumhujufc emo di afi'
e rtur
S to‘
ic is. Si fc is te e fi'
e mo rtuum e smo rtuus. Si
fe is te mo rtuume fl'
e , mo rmus no n e s. Unde fequ itur : Erg o non fe is te e fl
'
e mo rtuum. Sic au temco nn e xa pro bant : iì fe is te mo rtuum e fi
'
e e fi: id
qu o d fo is c e rtume ft ig itur te e fl’
e mo rtuum. E tz
rurfus fife is te mortuume ffe , ho c ipfumquo dmo rtuns e s, e tt id quod fe is. Atqu imo rtuus nihil [c it.Ig itur fi fe is te mortuume fl
'
e te mortuumno n e fi'
e
e v ide ns e tt : cu i u triqu e co nne xo co nfe qu e ns e fi,
u t ant e dixi , ne fcis te e fi'
e mo rtuum. Ro dempro p ev itic labo rat Ce lfi fup p ofitio , qua: fup e rius a nobisre c itata e fi.
16 . S e d qu a in Ce lfi fup p ofitio ne de pre h e ndi
mus, e a p r0p h e tns de ] e fu fimilia no n funt. N e qu e;e nimilla p rmdixe runt De umcru c i aflìxumiri cumde c c qu imo rtemfubiit , dicant : E t w idimu: cum, (9
'
non habebat jp e ci em n e qu e de cora»: fe d lì::cie : eju: inbon ora Ò
’
deficzmrp mflm hominum homo in pie g a (‘J
’
dolor:
(7 j'
ciemfe rre infimita tem. Vide u t fap ie nte rdixe rint:
h omineme fl‘
e qu i humana p afl'
us e fi. E t ] e fas ipfecumap prime fcire t id qu odmo riturume rat homin eme ffe , fa is infidiato ribus ait : N unc au temg ua riti:me intaglia re homme »: qu i me ritate »:
«wobi: locu tu : funs
qu amnudiw i a De o. Qu o d fi qu id div inume rat in illo
homine qu emafl'
umfifi'
e inte llig e batur, nimirumuni
g e nitns De i , prmog e n itu : amm: cre atura il le qu i dafe dicit Eg o j im: « w im: eg o fun: v ita eg o finn
CONTRA‘
CE LSUM, L IB. vm303
ofiz'mn ogo [un: v ia , ego fampani: m
'
w n qu i l e ca lo
defiendi de e o e jufqu e natura lo ng e alia ratio ne judìcandume fi: ao de homine qu i in ] e fu e fi
'
e inte llig i
tur. Uncle nu llumchriftianmn v ide ns v e l inte r fimp liciflìmo s e xquifitio ribus fiudiisminime innu trito s, qu i dicantmo rtuame fi
'
e v e ritatem,au t v itam,
au t v iam, aut panemv ivumqu i de cae lo de fc e ndit ,au t re furre &io nem. Ait e nimfe e fi
'
e re furre &io nemill e qu i in homine qu o ] e rus indutus v ide batur,do c e hat iftud , Eg o [umrefumfìio. S e d ne qu e no
firum_nllus e fi itame nte cap tus, \
u t die nt Vitatua efi, marma efirefurre fìia Lo cu
‘mfo rtafl'
e hab e re t
Ce lfi{up p ofitio , fidic e remus a Pr0p h e tisfu ifl'
e pra:
diétum, fare , au taut De usv e rbum, aut v e ritas, aut
v ita , au t re furre &io aut qu id, aliud corum quan
De i filius e ffe fe p ra dicat , mo re re tur.17. Ho c ig itur loco id
°
unumCe lti v e rumefl: ,N e qu e hoc prxdixe rint Prophe te . Efie n immalum(D‘ intp ium. Qu id autemifiud e fi aliud qu amfe rv itùrumau tmo riturume fi
‘
e magnumDe um At De o dig nume fi id qu o d a Pr0p h e tìs p r2e di&umfu it , div ina: naturae fp ie ndorem chara&e remin hanc Vitamcumfacra anima co rpus ] e fu animante ‘
v e ntururn efl'
e u t
do&rinamfp arg e re t qu e univ e rfo rumDe o re condl iare t qu icumqu e e amin anima fun re c e p tame xco le
re t quae ad fe lic itateme o s omne s p e rdu c e re t quiv irtu temin fe hab e re nt ill ins De i Ve rbi quod ia
‘
c orpore anima hominis fu turume rat : fe d ita ta
me n u t e jusradii in illo folo no n conc ludantur; ne
qu e cre daturDe us v e rbum lume n talìbus co rufcansradiis alibi no n e fi
‘
e . l g itut fifp e &e turj e fas ratio nediv initatis qua in e o e rat e a qua: u t De us fe cit ,ian&a (unt ne c u llo modo De i no tio ni re pugnant ;quate nus au temhomo e rat prec ce te ris ornatusfumma Ve rbi ipfius fap ie ntia: ipfius p articip atio ne ,
p afi'
us cit nufap ie n: p e rfe &usquscumque c pg_rce
CONTRA CELSUM,
‘
u n. vn. à,,
v e te rumpr0p he tìa co nfcrip ta: fu e runt. S e dmafiife fio v ide tur înme ndacio de pre h e ndi , cumait Pn
pbe ta: Mo: quo: ipfe audim‘
t am: 46 ipj b urj e fmtur,confqflîn fu iflè qu id ipfi: defice n t , Ò
'
qua ambig ua dice bant,figmmta ej ? omnia. De bu it e nimcorumindicare nomina quos audito sfibi fu ifl
'
e aflìrmat ; u t e x nominibus, fiqu idemre c e nfe re i lla p ofi
'
e t , p rude nte s judi« t e nt v e ra ne nu falfa dixifi
'
e t.
n . Arbitratur pra:te re a e os qu iPr0ph e tarumau
&o rìtate caufamChrifii de fe ndunt nihil hab e re quodre fp o nde ant , cumqu idquamil lis de De o au t ne farium, au t turp e , au t fo rdidum aut imp urumdi&ume fi
'
e mo nitratur. Q uamo bremquafi tumnu ll: re li
qua e ffe t de fe nfiò , p e rmu lta fibi p rc co nc e flîs fumit:quae minime conc e duntur. Se d [hire e p orte t e o s,
qu i v itame fofip turis compo ne re fiatmmt qu i indedo&i funt illud Scie ntia imprmientiì infiru talzìha w r
lm l e g e runt Parati fanye r ad fatùfaiîionem omnip ofim! i no:mtione »: da ca qua in nobi: efi[pe non ho c
fo lump e rfùg iumhab e n:nu dicant ha c aut illa fu ifl'
e
p ra nuncial:a , fe d e tiamconat i to lle re quae v ide ntm:abfurda e fl
'
e o fie nde ndo nihil in fcrip l:uris efl'
e ne …°
farium aut turp e , au t fordiglum, au t impu tam; fe dtale e fi
'
e , qu al e accip i o p o i*te t ab iis qui div inafll
fcrip turaminte llig unt. Ip fe v e ro de be bg t e x Pro
p he tis profe rta quo d ipfi v ifumfu e rat aut ne farium,au t turp e , aut fordidum, aut imp urum, fiquideminPr0p he tis re s e jufmo di vìde rat. Sic e nim v e he ,
me ntio r fuifi'
è t oratio ad finemipfi p ro p ofitumac
c ommo dation At nihil harumfacit , tantumme l“:in fcrip tur:s calumnia c lamitat. ha c omnia in illis v ide ri. Ad inanemig iturv o cum&re p itumnihil ne c efl
'
be ft no s re fp o nde re , u t o fte ndatur nihil ne farium,nut turp e , aut fordidum, aut imputamin Pro ph e t:rumlibrise fi'
e .
CONTRA GEL SUM, LIB.
’VIL 297
13. N e qu e e tiamturp ij fima facit , aut patiturDe ux,a rma lo fau t u t Ce lfus p utat. Nihil e nimfimilep raedi&ume fi
, l ice t pre di&ume ffe p ro nunc ie t. E
Pro p h e tis adduc e re de bu it te fl:imo nia quae De umaut
fac e re au t p ati turp iflìmn au t malo fav e re compre h ere nt no n ve ro audito rum aure s v anis c o ntaminarefe rmo nibus. Qu e p afl
‘
urus e ife l: Chriftus pra dixe
mmPro p h e tze , allata caufa curp afl'
ums cfl'
e t. Demise tiamno v e rat quae Chrifto p ati e nda e rant ; arunde
acc e p it Ce lfus hae c turp iflîma fo rdidiflìma e fi‘
e ’ S e d
qu omo do imp uriflìma fo rdtdlmma fim: qu ae Chriftusp e rtu lit , fo rte v ide bitur do c e re his v e rbis : Qu idcw m, inquìt , al iud e rat Dao came : ov ium e de ra fe lau t ace tumb:he re , quam] ordzbu: w fii ? At o v illamcaro
n ema De o c ome famno n dicimus, fi ] e f'
us comede re virus fu it , no n come dit nifiquate nu s co rpus i11du e rat. De fe l le ace to qu ae bib e nda ipfi e ffe Pro
p h e ta fic p ra:dixcrat z De de runt in efcamme amfe l (9’
in fitz'
med p ota'ue runt me a ce to , jamfu pra diximus,
e ademfmp ius ite rare Ce lfus no s c o g it : ii e nim, qui
infidiàs v e rbo v e ritatisfiruunt , femp e rfe l fuse ne qu itia: &
’fuarumad mala pr0p e nfio numac e turn p o rfig unt Chrifio filio De i , qu i p ofiquamg uftav it , nonv u lt bibe re .
14 . Po lthee c v o le ns e v e rte re fidem e o rum qu i
pmp t e re a cre dunt qu a ad Je fump e rtine nt qu od
p rmdi&a funt : Ag e , inqu it Proph e ta mag numDe umnu t fe mitu rmn aut ag rotaturum aut moriturum, ut
nit odzofiu: «imam, pra nuncìafle n t ; num, qu ia fic pra
n unciatum eflè t idcirco ne cq/fe fon t De umau t mori ,a ut [cro ire au t ag rotarp , u tmarfun: cre de re tur ej e Dem?S e d h oc mmquamProphe t: pmdixe rint - efi e nimmalun:(9
'
imp ium. Nm ig ctur fpeflandum efi an p radixe rz'
n t ,
un non pre dix0rint j èd an re : hon eflafit Ù De o dig na .
R e i au tem tumi (‘I mah: e tiamfi omne : homin e : fumr:camiti p radix iflì w idermtw ufla numquamadjung emb fi
T
c o‘
ìv1u CELSUM, u ni ,vu. sg ,
Ja: efi. Quomodo itur pìe tu admittr'
t qu c‘
fii tanquamDe o a ccid ntmt 11 bis v ide turCe lflns aliquo mo dofe nfifi
‘
e pro ph e tìas de ] e fu e ditasmagni e ffe mome ntiad p e rfusde ndo : audito re s: fe d illud diflîp are co na
tur h is v e rbis Mmig itur fp efiandumefipmdixe rintncProphe t,! an non pm:!ixe rìnt. At 13re &a v ia non
fallac i qu o d dicitur ag gre di v o luifl’
e t , dic e re e umOp o rte bat : Ucmonflmndmn ig itur n : illa: mnfu zflè pnd:301, aut qua do Chr£
o pradifla fim: [mm: in j e[unon habuifle exitum quamhabe re fe p utabat demo nfirazio ne infe rte . Sic e nimap p aruifî
'
e t quee namp rop h e tise contine ant ua: no bis ad ] e fumre fe runv
tur , qu omo do no aminte rpre tati‘
o nemfaltame fl
'
e pro b e t :'
fic e tiamc o gno fc e re licuifl‘e t an fire
nu e e v e rtat qua e x Pro ;»h e tis pro ] e fu de promimus,an co nv i€tnsfit impude ntiae , quì p e rfp icna: v e ritatiqu ali v e ritas non e fl
'
e t , v imafi‘
e rre v o lu e rit.
15 . uo niam v e ro fup p o ne ns imp oflìh ilia qu edam e o male co nv e nie ntia , uit : Sì Imfu zfl
'
ant
de fummo De a pradifia , an cre di de Dmoportcm’cc
qu od Pradifla fu e rigzt ? atqu e fic e v inc e re pu tat, e tiamfi v e ri fu e rint Pro b e ta quì re s hujusmo di de De ifilio pra dixe rint e ri no n p ofih utfide s habe nda fit
iis quae praedi&a (unt , illumnemp e talia aut fi&u
mmant p afi‘
umme ffe ; re fp0nde ndutn e fi hanc e jusfup p ofitio nemabfurdam e fl
’
e ut qu e co nne xa p o
nat , qu e‘ìu contrada co nfè qu e ntia de finunt : quod
fisdemo nfiratur. Si v e ri Prop h e te pre dixe rint ihmmumDe um unt fe rv iturum, aut:« :mmm.w t
mo riturumefl'
e ; ha c De o e v e nie nt : nam Pro phetismagni De i v e ra dici ne cefl
'
ume fi. S e d v oriFrap he tmfl1mmi De i e ademha c dlcunt quoniamuna natura fi.mt imp oflîbifl: v e n non fim DOOp on e v e nie nt qua: v e re dicont Proph e te . Jamv e
to qu o tie s conne xa in duo contraria configg u e util
de finunt « gu e nte quod p e r doo comm app e lli , .
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 301
tur ante ce de ns utìiufqu e co nne xi e v e rfitur : quodqu idemin t e de qu a ag itur iftud e fi: p ra dixifl
’
e Pro
p h e tasmag numDe umaut fe rv itururn aut ae g ro ta
turnm,autmo riturum e fi
'
e . Co llig itur itaqu e : Er
g o Pro p h e ts: no n prapdixe runtDe umaut fe rv iturum,au t w gro tatu rum autmo riturume ffe c o ll e ttio qu é
fit hunc inmo dum: fi primume fi e fi fe cundum:fi primume tt, fe 0undumno n e fi. Erg o ne c primum.
Sup e r hac mate ria e xemplumhujufc emo di afi'
e rtur a
S to‘
icis. Si fe is te e fl’
e mo rtuum e smo rtuus. Si
fe is te mo rtuum e fl'
e , mo rmus no n e s. Unde fequ itur : Erg o non fcis te e fl
'
e mo rtuum. Sic au temc o nne xa p ro bant : fi fois te mo rtuum e fl
'
e , e fi: id
qu od fcis c e rtume ft ig itur te 060 mo rtuum. E tz
rurfus, fi [c is te mo rtuume ife , ho c ipfumquodmo rtuns e s, e tt id quod fe is. Atqu imortuus nihil [c it.Ig 1
’
turfi fo is te mortuumefl’
e te mortuumno n e fi’
e
e v ide ns e tt : cu i u triqu e co nne xo co nfe qu e ns e fi,
u t ante dixi , ne fcis te e ffe mo rtuum. Ro demprop ev itic labo rat Ce lfi fup p ofitio , qu e fup e rius a nobis
re c itata afi.
16 . S e d qua in Ce lfi fup p ofitio ne de pre h e ndi
mus, e a pmp h e tns de ] e fu fimilia no n funt. N e qu e;e nimil la pra dixe runt De umcruci aflìxumiti cumde e o qu imortemfubiit , dicant : Et mdimm0000, (S
‘
non hahaha ! ] p e ci em n e qu e de cora": fe d fp e cie : ej000 inbon ora Ò
'
defic0m0p mflmhominum homo ìn plag a (‘J
’
dolo r:
(7fi:ie n0fe rre mfirmita tem. Vide u t fap ie nte rdixe rint:
h omineme fl’
e qu i humana p afi’
us e fi. E t ] e fas ipfecumap prime re it e t id qu o d mo riturume rat homin eme ffe , fa is infidiato ribus ait : N unc au temg ua riti:me intaglia re homin em qu i w e ritatem001050 fun0
qu amnudiw i De o. Quod fi qu id div inume rat in illo
homine qu emafl'
umfifl‘
e inte llig e batur, nimirumuni
g e nitns De i , prm:og e n itu : 00000100 000014 04 ille qu i da
fe dicit Eg o j im: « w im eg o fun: 10014 eg o [um
CONTRA‘
CE LSUM, L IB. vm303
0fiimn 000[00000m'
a , ego [00000p00000'
0m'i o00t qu i da 0410dcfiendi de e o e ju i
‘
qu e natura lo ng e alia ratio ne judicandume fi: ac de homine qui in ] e fu e fi
'
e inte llig i
tur. Uncle nu llumchriftianmn v ide ns v e l inte r fimp li0iflìmo s e xqu ifitio ribus fiudiisminime innu trito s, qu i dicantmo rtuamefl
‘
e v e ritatem, au t v itam,au t v iam, au t panemv ivumqu i de 00010 de fc e ndit ,au t re fun e &io nem. Ait e nimfe e ffe re furm&io nemille qu i in homîne qu o ] e t
'
us indutus v ide batur,do c e bat iftud , Eg o [umrefumfîio. S e d ne qu e no
firum_nllus e fi itame nte cap tus, u t dicat Vitamar..0000 efi, mortua efirefurre fìio . Lo du
‘
rn fo rtafl'
e habe re t
Ce l li {up p ofitio , fidice remus a Pmp h e tisfu ifl'
e pra:
diétum, fare , au tau t De usv e rbum, aut v e ritas, aut
v ita , au t re furre &i0 aut qu id, alìud corum quan
De i filius e ffe fe p ra dicat , mo re re tur.17. Ho c ig itur loco id
‘
unumCe lti v e rume fl: ,N e qu e hoc prxdixe rint Prophe te . Efie n im0000100000(D
‘0000
10000000. Qu id au temifiud e ft aliud qu amfe rv iturumau tmoriturume fl
'
e mag numDe um At De o dig nume fi id qu o d a Pro p h e tìs p r&dittumfu it , div ine natu
rae [p l e ndo rem chara&e remin hanc Vitamcumfacra anima co rpus ] e fu animante '
v e nturum efl‘
e u t
do&rinamfp arg e re t qu e univ e rfo rumDe o re co ncîl iare t qu icumqu e e amin anima (‘na re c e p tame xco l e
re t qu e ad fe lic itareme o s omne s p e rdu c e re t quìv irtu temin fe hab e re nt illins De i Ve rbi , quod ia
‘
c o rpore anima hominis fu turume rat : fe d ita tao
me n u t e jusradii in illo folo no n conc ludantur; ne
qu e cre daturDe us v e rbumlume n talibus co rufcansradiis alibi no n e fi
'
e . l g iturfifp e &e tur] e fus ratio nediv initatis quae in 00 e rat e a qua: u t De u s fe c it ,i an&a fun!: ne c u llo modo De i no tio nî re p ugnant ;qu ate nus aupemhomo e rat pra: ce te ris ornatusfumma Ve rbi ipfius fap ie ntia: ipfius p articip atio ne ,
p afi’
us cit nufap ie ns p e rfe &usquscumqu e c p o _rte .
CONTRA CE LSUM , LIB. VII. 305
bat p ati cum, qu i g e ne ris humani aut e tiamnatura»
rum inte llig e n g ium g ratia omnia facìe bat. Ac nihil
abfurdum e fi hominem e fl'
e mo rtuu0n , e jusmo rt eme ffe no nmodo e xemp lummortis pro p ie tate o h
e undaz, fe d e tiamcaufamqu a: inc e pnt p e rg it p o r
t o profiig are malumillum diabo lum, qu i fibî te r
ramuniv e rfamfubje c e rat. Hunc e nimproflig ari arlame nto fun!: qu icunqu e pro pte r adv e ntumJe faa:mo nmn imp e rio fe fubmo v e nt , ah e jus fe rv itute lib e rati fe De o de v o v e nt , atqu e p
’
ro Viribus
p urio ri in die s p ie tatìfiude nt.18. Hae c fe quunturCe lfi v e rba : Nonne ìfiud
0001100000000? S i Proph e ta De i j uda orumprad0xe rint hunt
fare 000000fi10'
u000 qu omodo ide p e rM oyfe njube t diw itùu pa0'are , domina ri , te rra»: impl e n ,
hofie 0 dari ,00000004 0v e l impube n
'
pon e r: id quod tefi0M0yfe fe cit ipfe .
in 04 010: j uj;orum, quomodo p ra te r:a 00000000000 là , 000
°
ita
fe e e n'
nt , 000 0fi0'
00000loco habitu rum: ej000 00000fi10'
000, ho
mo ill e Nau mu: fe rt leg e : contraria , annumad Pa t0‘4 00
aditump re clulum 0000000000
p iantiam, g loriam; homin ibu: 00000 mag i: quamcon n'
0 00°
600000 (9’
pmu cum debe re ; mmm cu randmn 002 del
wfl0'
tu quam101000; 00°
qu i j'
eme l 1000000000, 10pcrcu tie ndun:04 0/
'
u: pmbcre 010000000? Moyj ème 400 j g/u0 mentitur?N umPate r w ittem illum, 0510000: 00000qua M oyflmandaw emt ? An prop ria: leg e : damnam
‘
t Ù pamite ntia 01008 00:
N unc0'
umw irf0t contraria pma p tumm? Hic acc idit Ce ll'
o illî qu i fe omnia fcìre ja&itat , qu o d imp e ritifiîmi:accide re fo le t ; dump u tat nih i l in l e g e Pre p h e tis
e fi‘
e altius quamquod v e rba pm fe fe runt. N emp eno n animadv e rtît quame v ide nte r impro b abile fit hu
jus temp o ris div itiaspromìfi‘
asa fcrip turìsfu îfl‘
e , cumfin
'
fi'
e v iro s ju itiflîmo s co nfie t qu i ino rumma ina p ia
v ixe runt. Sic Prop he te illi , qui pre p te re a qu o d
p ure v ixe rant , fp iritumdiv inumacc e p e runt, circu immt 00000010000, 00000005000000000050, 0000004 , mg ufiiat0
'
U «ffiìî\ì s
306 O R I G E N I S
xmh a 70 ”S ae co; &w q fra Bmwmw…o u-î
«m sc, 7n emAS ov ivmAw7a ac , iv m’
ye woc à e ,u a a nv,Jmau em, &Aafiomm nda mm iv îenmm; ‘7î À d
mmvo: w 59504, xau m Amocg u nmo; wn; 7n4°
w oM a : 7 4 9m'
S A:q ra w Jnlmam nam: rav JumJ‘ov u
’
7n e a'
w ymwav Mmmm; vou ov ò KzAao; timè n fra , J
‘a vomg 7roM o:g , au J
‘s Jump , M yo
5mov 7re o; rav4r»qow ra frav vap or, q5n$n w onn or u
'
vm,
cv‘9
'
iv în aw Àq Asye à mu p J‘nzamy.
frcasrov 7ròa frn
mm frov w oh ov 7: À w rov «Jen , J‘uz fra 7rAn90; fm» xenmfrw v u ovov Iad‘awan; Jam<m w av Ju am, m
’
M’
8
dMa w ìw i3m, n'
J e ure eq> , « en g », 4’
4A4 7:0M o zc .
w ow s’
v òà‘mmo; ìzmarmo xenu w raz, M ot v n; Jmma
mm; a u’
wa m*ra. « ov vou ov À afla v , imJ‘amé vw oM o:c
î&nmv dxoÀ s&orJV 55 7 ftp4mazw rp ìxà
‘o)w xmro
Aa pc,€ a ve w 6fl w on o'
J‘num; J am( wm 34
7Qa 7rfrm, a u J : J
‘a v me év imm fra î$vac « oa s
v a:; xe avolg 31mz on a Mw ò'
asaz 350018614 , 7rgo@amcflM 7rov :la uà
‘oumv òa ov im w p KsAaq» wav vou oS vrnv ;
è ? : 7a e îq oenrau w ;frocrm'
ov 7rÀ w rnad ; aîc J‘eJ
‘a r9a a
ta €31w : vroman . &M’
s’ m&azvov , i n o; aw
’
w ;3:3m0x0pmsg dxam7 8 co
'
; KeAa oc g in o , xmvre o@a vw cBM9rov‘mc «Leq fra ; u n a fra' va
,u ov ì7ra:yye h a g a
"yw
«Bmme : fre: vana . ia w a g az’
va‘ye
'
ye a y u smc 'N :du c e114 4
fra Aa a <ps w a ea à‘e ryua w xa c wmpe ovme vmmh a;
tra vou s rmxa. J‘mv o xa n ymz e vmadm; air; dze uà
‘omva '
À w n w 7re o; aukov , 6f fld v <; zov xm*t a :xe ove c, Ev oi;6À o ; 6 Aa a; aiva ‘
ye'
ygofl na t , mm.fra w u7romxermfra
vne ov immov :w e ta im v o BeÀ n ov xmm xa xa wav vo
nov Sw a efimv un a…BeflAnxe vm.
AManm:
, cime J uvau;w md u'
rmg 5 vono; €7rwyycA
?Wro À oyw v , deEu ; c u J‘s î$ vw v 7: 0M o w J
‘s e
'
x ri e
€801: xa : unJ‘ov JnÀw a : v a*mv Ba S uv oe ov
'
cm 7:o vrÀ sovxa.n 7w a axuv o'
M o; u w z a ra wav vo,u ov
înaqq zh w v . vme a cpeafa J e wm; Arfe u; KeAc oc iu
v ada ; WW MM : 7mcmv w w «Pm*t a Efie a îxacme
CONTRA CE L SUM , LIB. VII. 307
afiù'
î ù'
, in ] bh tudin ibu : e rran te r, mmoh tibur . Ù /Ì>e lunci: , (9
' m cav e rni: te rra N am,Ut ait Pfalmiitnr
M u lt: tribu la tw ne : j ufiorum Si Ce lfusMo yfis le g em_l e g ilfe t , Op ino r iftud , Pìvne rabu mu lti: g e n ;rbm, Ò
'
ipfe a nu ll a a cc:p te f mu tu um l e g emo bfe rv anti di&um,p e rinde ac c e p xfl
'
e t ac iuflo p rqmifi'
umfu ifl‘
e t,fe cz
c is xltis div itiis ade o c irc umfluxurume ffe , u t pm il
larnm ca p ua no n ] udzu s n o do au t alte ri au t du abu:
au t tr ibu : natmnibus. fe d mu ltis fmne rare t. Qu antis ig itur dìv itns fe cundumle g emjufti remu ne rata e ftja i
‘
n tia , u t mu ltis g emibusfmne re t ? Hujusmo di au .
temmte rpre tatl o ni co nfig u e ns e fi, u t numqu amj11fiusmu tuumacc ip e re e xiflimc tur; cumfcrip tumfit,
i è non accipìu mu tuum. Numqu id g e ns illa , quae fetame v ide nte r v idifl
‘
e t Mo yfe de c e p tam, u t Ce lfn8
e xi itimat , fe rv afl‘
e t p e r to t fae cu la re lig io ne rn qu amipfi le g islato r ill e p rw fcripfe rat ? N e qu e e nimu llus
memo ratur to t div itias ade p tus, u t mu ltis g e ntibusfw ne rav e rit. At probabil e no n e fi l e g emtant0p e re
cordi fu tu ramfu iffe hominibus, qu i e am,u t Ce lfu:
pu tat,inte l lig e re do&i e ffe nt , falfis promiflio ni
bus duc i fe l e g e ap e rte v idifl‘
e nt. S: qu is d1catqu ae hujus popu l i p e ccata fcrip turaa re c itant , e a
e xempl e e ffe , l e g emah i llo de fp e éìamfu ifl‘
e re j e&am, fo rtafl
'
e qu ia ipfumde cìp e re t , hu ic re fp o nde ndum e t it , l e g e ndam e fi
'
e lnfio riam temp o rum, ubi
fcr-ip tume ft popu lumiftum, p o i‘
tqu amp e c catisDe umofi
'
e nde rat , mutatume ffe in me lius ad re lig io neml e g e infiitutamre diifl
'
e .
19. Jamfi l e x his v e rbis: Dominabe ri: nationibu:p lurimi: Ù tmn emo dominabitur p o llic e tur domination e in, ne c aliud qu idqu amarcanius fig nificat ; mu ltomag is p opu lu s ifie le g is p romifi
‘
a de fp icatus fu iffe t.
Q u emdamal iumCe lfusmu tatis v o cibus afi'
e rt lo cum,ubi dic itur te rramuniv e rfamHe braxco femine t e pl e ndame n
'
e z qu od fame quo al
cl
J
hifiorimfa&ume fi p o ll:
CONTRA CELSUM, t u . vn. 3o9
Je fu adv e ntum irato p o tins De o ,u t ita lo quat
‘
quambe ne di&io ne a= imp e rtie nte . Qu od additur fuif:fe ] uda is pro
‘
rnifi‘
umfe re , u t fuo s ho fte s inte rfic e ,
re nt, ifl:ud , fi quis ve rba dilig e nte rp e rp e nde rit , inv e nie t fie ri no n p on
‘
e u t fe cundam lite ramac cip îa
mr. ln p rae fe nt'
ia fatis e rit locume p falmis afi‘
e rre ;u b i iuftus inte r cz te ra indu citur dic e ns: Ia matu tnhoin te rfid e bamomne : p e ccatore : te rm, ardzfpu de remde ci
v ita te Domini omne : op e rante : in iqu ita tem. Adv e rte adv e rba me ntemlo qu e ntis, p ofixe rit - ne , p ofiquamp rx clara re c e nf
‘
uît facino ra quae qu isqu e le g e re p ot e fl: fi lib e t, fubjic e re quafiremfa&u p oflìbilem, ut
v e rba prec fe fe runt , fe , no n alia dici tempo re ac
matu tino , inte rfic e re omne s p e ccato re s te rm, u t
n eminemre liquumfac e re t : e u difp e rdide rit de Je ruial emqu icumqu e Op e rare ntur iniquìtatem Mu lt:
hujus g e ne ris in le g e inv e nìre lice t u t iflud : N on
n hqu imu : in e u quidquam‘v i'mnn.
z o . Addit Ce lfus pra di&ume tiamfu ifl'
e ] udmìs,nifi l e g ìp are re nt pmna5 cardemlu ituro squas bo ttibus infe re bant. S e d priufqu amaliqu id iftis addat
u taturquibu fdamdo&rinae Chrifii prw c e p tis qu e le g ic o ntraria e ffe e xifiimat de iis quae: prius dì&a funt ,lo qu e ndum e ft. Dico ig itur le g emdup hc em e fl
'
e ,
: lte ramlite ral em fp iritualemalte ram u t jamante
no s qu idamdo cu e runt. Lite ralem no n tamnos
quamDe u s ipfe in uno e Pro p h e tis lo qu e ns v o cat
judia'
c mm bona pracepta mn bona fp iritualis v e ro
apud e umdempr0p h e tamap p e llatur De o j udicia iono , p ra cepta bona . Ce rte p r0p h e ta e o demin lo co fec ump ug nantia non dic it. Atqu e e tiamilli Pau lusc o nfo nat , dumait [imm qua ideme ft ao fe nfus li
t e ralis, occide re ; fp iritum, qu i idemfignificat nu
fe nfus fp iritualis w iv ifimre . Apud Panlum ig itur
inv e nire e ttfimilia na qu e apud pr0p he tu n c o ntraria nhi eflb v ide ri p ofl
‘
e nt.
UNamqu emadmodumEz e3
CONTRA CELSUM , LIBIV H.
bie l dic it, hic qu idem: De di e i: judicia n on bona Ò
‘
mcepta non bona in qu ibu: non"UÌ‘UGH Î illic v e ro : Dedi
Judiembona Ò'
pmcep ta bona , in qu iba: w imnt : ficau lus, ub i l e g emlite ral emde prime re v ult , ait : S iwtemmim
'
flratio morti: h'
te ri: deforma ta in lap idg lnu ,
(it in g loria ; ita u t non poflè nt inte nde re fila —Ifme l inrie n: M oyfi: p ropte r g lo riam v u ltur ej u: qua w acuatur
romodommmag i: mimflratiofp iritu: e rit in g loria ? Ubi1temadmiratur ap pro bat le g em, illamfp iritua
mv ocat : S cimm, inqu it, qu ia le xfp1n tualu efi. 11m e tiamap pro bat ho c lo c o : Itaqu e l ex qu idemfana , mandatumfanfiumÒ
'
juflumÒ'
bonum.
21. Nunc fiv e rba l e g is ju l div itias p o llic e ntnr,alfa s o cc ide ntemlite ramfe cu tus de cacc is bife e ditiis p romiflîo neminte llig at : no s illamp e rtine re dì.mus ad illas div itìas qu a o cu lo sme ntis acuunt ,libus div e s fit aliqu is in omni v e rbo (9' in omnifiie n1. Quo fe nfa pra cip imu: div itzbu: hujur fa culi mn'vlimia fap e re ne qu e [parare in ince rto div itiarum, [e lDe o wma qu i prafiat omnia a !nmde adfrumdum, bene
.*re div ite : fie ri in bon i: op e ribm, facile tribu e re , commicare . Nam u t ait Salomon , diw itùe v e rorum60na » redemtio an ima v iri. Pau p e rtas au temil lisvitus c o ntraria , p e rnic io fa e fi, pro pte r quampaumina : non fufiin e t. Qua: de dimtiis re fp o ndimus,demfe re de dominatio ne dici Op orte t , nemp e e am'
e qua unus juftus dicitur p e rfequ i mifle (9'
duo fa'
e de cemmifiia . Jamv e ro fi div id e ho c mo da ime lantur, v ide nu no n promiflìo ni De i co nfe qu e nsu t qu i div e s e tt in omni v e rbo , in omni fc ie ntia ,omni fa.p ie ntia , in omnibu s b o nis o p e ribus, mu lg e ntibus e x ifl:is v e rbi , fap ie ntia: fcie ntimdi
.iisfae ne re t : qu emadmo dumPaulusfe ne rav i: g e nus omnibus ad qu as p e rv e nit , ah j e rufal emp e r e i
lg.
*umufqu e ad Myriam: rep lemEv ang e liumChnfii.anima p e r re v e lafiong;
n no ta illi fa&n fue :ant;di.
4
CONTRA CE LSUM,
'
L IB. VII. 313
v inz myflte ria , me ntemipfim illuminante Ve rbi dìv initate , p r0p te re a nmaccep itmutu a» , ne c Opus h ao ‘
h u it homine qu i ipfumre lig io nemdo c e re t. Itac umfcrip tume fl
'
e t : Dominakri: nationibur plurimir, O'
tui n em dominabitur, g e ntile : p e r v e rbi p o te ntiamdo&rinz ] e fu Chrilìì fubjic ie ns, illis dominatus e tt,a e qu e
‘
ad Imran: hominibus c e fiìt , utp o te illis p raeflzanfio r. Sic e tiamte rramìmp le bat.
‘22. Si nunc e xp lic em a p o rte t quomo do juftus
ho fte s inte rficiat hab e at in omnia p o te ftatem; di»c o ip fumcumS it : In matutim in te 1fici ebamomne : p e ccatore : te rra , a t de cimtaî e Domin i omne :op e rante : iniquitatm, te tremfig urate accìp e re pro carn e , cujusprude ntia
'
in imimefiDe o ; De i au temciv ita
tempro anima fu e , in qua De i temp lum e rat, co n»
tine as re &amde De o fe nte ntiam: qu o circa omnibus e amco nfide rantibus admiratìo ni e rat. Ut primumig itur fo lìs juftitia: radii e jus animamluc e p e rfude runt , 113quafimunitus ro bo ratus, in te rficie
'
bat'
omnemprude ntìamcarnìs pe cu nribu: te rm de fig na'
tam, di/Ìwrde bat Je illa cimtate Domini , qu i e rat infu a anima , c o g itatìone s omne : op e rante : in iqu itatem,& fe nfa
;e ritatis adv e rfaria. Sic e tiamjulti inte rne »
c ioni d nt qu idqu id v iv ume tt in v itiis, u t ne qu e
qu id re c e ns modo o ttumre liquumfaciant. Ho c
fe nfa inte llig ìmus qu od ìn p falmo cxxxv x. dîc itur :
l z'
a Babylom'
: mi[e ra : be am: qu i re triBu e t u bi re tribu tivmm tuum, quamre tribuifli nobù. B e atu: qu i te ne ln
°
t 6aflide t paw u lo: tuo: ad patraw . Namp arvu li Babylon is, .qu e co nfufio nemfignîficat , fimt co g itatio ne s
i ll e v itiis re c e ns nata in anima « o rie nte s qu e
c o nfufio nemaffe runt , quas qu i te ne t , ita'
u t carumcapita quafi ad firmitate 1w fo liditatemrationia alli
dat , ille p arv u lo sBabylo nis ad p e tramallidît , idac irco be atus afi. ] ub e at ig itur De us v itia funditusde le ri nihil pre cip it iisquae ] e fusdo cuit contrarium.
U s
CONTRA CELSUM, L IB. vn. 315
-Exte rmine t De us in o cu lis c o'
rum,qu i in occulto ] udae ifunt ,
‘v itia omnia qua: funt illo rumho lìe s. S ic
ii qu i le g i v e rbo De i no n moremg e tunt , fe d hofiibus fimile s fa&i a v itiis p e rv e rfi (unt , e a p a
tiantur quae pati de c e t e o s qui 11De i v e rbis de.fic iunt.
23. Ex his p e rfp îcuumfit quomodo ] e fus Naz are nu s homo , l e g e s no n fe rat co ntrarias iis qua: de
div itiis illis qu i cammamo re transv e rfi abrip iun
tut di&a funt , cumail: dzflìczle dw iti intra re inre gna»: De i fiv e div itis nomine fimp îc ite rac cip ias ill um, quì div ìtiis diltraftus quafi fp inis ìmp e ditusfe rre v e rbi fru&usno n p o te fi; fiv e qu i falfis dogmat ibas div e s e fi . de qu o in Pro v e rbiis di&ume tt
M ehorpaup e rj uflur, quamdiv e : me ndax. Probabil e e fth a c lo ca , Qu :cumquc w olu e rit in 110611, p rimmejj è , fitomniummim'
fie r: Princip e : g e ntiumdominan tu r e o
rum: Q u i p otefiatemhabe nt fup e r e o: be n efici v acan
tu r . fu ifl'
e Ce lfo caufamu t dic e re t , dominatio nìsamo rema ] e fu fu ifl
'
e pro h ibitum. ld tame n pu g narecum ifio lo c o
,Domina lve ri: mu lti: natiombur, (9
'
tùi
n emo dominabitur no n e xiitimandum e tt , maximep ro p te r e a qua: de his v e rbis diffe ru imus. Po ite a
C e lfus fac it de fap ie ntiame ntio nem,ratus ] e fu do
6trina fap ie nte n1aditu pro h ib e ri ad Patt e rn. Qu aeroe g o qu emnamfapìe ntem Namfi fap ie nteminte llig it huj u1mundi jhp z
'
e ntia , u t v o catur, qu e fiu ltìtìuefi apud De um; hujusmo di fap ie nti dic emus no s
adîtumad Patrempre c ludi : at fi fap ie ntia: nomineChriitumacc ip it , fiqu idemChriftus De i v irtu: efiÒ
'
D e i jap ie ntia ; tal i fap ie nti no n fo lumpate re ad Pa
tremaditumdic imus, fe d e tiame um, qu i do natus
Sp iri…fan&o e fi illa g ratia qu ae w e rbumfizp ie n tia ap
p e llatur long e c e te ris qui e a care nt ante c e l le re .
CONTR'
A CELSUM, L'
IB. VII. . 317
44 .
1Humane qu o qu e g loria aucup atio nemco n
te ndimus inte rdici no n fo lum] e fu do ttrina , fe d e tiamfcrip tura v e te ri. Uncle unu s e Pro p h e tismala fibi
impre cans, fi p e ccatorume fl‘
e tre us, maximimali 10c o ponit hujus v ita: g lo riam: Domina : Demmem, ia
qu it , fife c11°
flud, fi efi iniqu ita: m1111111171111me u red
d1di re tu'
bu e ntibm 1111111 1111110 , de c1damme n to 116 1111111111:
me u 111011121. Pe rfiquatu r mima»: me am(7 cam
p re lmxdat Ò’
conculce t in te rra v itamme am Ò’
g loriamnie an1 e d1t0 collan t. S e d ne qu e iltud: 3M foll iciti
fiti: qu id manduce ti: a ut qu id l nba tu . R efpm'
te w ola til ia
ca li aut confide n te corvo: quon iam non Iè rzmt , nequ e
me t1mt,
Pate r v efle r caelofiu pafe 1'
t 1'
fla. Quan to mag i:7101 luri: 01% 7101011116111? (9
’
de v efi1'
me nto qu id jbfl1'
c1'
ti
eflù$re cog itate 111111 ag ri , ne c quae fe quuntur, re punamle g isb e ne di&io nibus, qu a: de c e nt futurume 1:
a t juftus comedat in fa l u1‘itate ; ne qu e ifii Salomo nis
e fi'
ato : j uflu: come dem reple t animam[110111 (minga a u
tem imp iorum indig en te 1. Namc o nfide rare o p o rte t:
cibumanima efl'
e , qu emle g al isb e ne di&io fig nificat
qu o cibo no n imp l e tur homo e x du p lic i p arte co n
fians, fe d anima fo la. Ve rba au temE v ang e lii fo rtafl
‘
e arcanius qu id contine nt ; forte e tiamfimp licite r accip ie nda funt , u t do c e ant animamde ciboindume ntis no n de b e re p e rturbari ; fe d p ro c e rto
hab,e re De umhis re bus pro v ifurum, dummo do fimp licitati itude nte s no n qua ramus nifine c e fi
'
arin.
25 . Pra te re a Ce lfus e x Ev ang e lio profe rt ifwd ,a
'
9111[eme ] p e rcuj] ìt , p e rcu tie ndum prabe re fe oporte re , alz no n afl
'
e rt e x l e g e qu ae v e rbis Ev ang e licisco ntraria v ide ntur. R e fp o ndemus fe ire no s di€tame fl
°
e antiqu is, 0111111111 p ro ocu lo deme'
w pro de n te ; l eg ifl
'
e e tiam: Eg o a u temduro 710613, pe rmfl'
e n ti te 111max :!lam, pmbe Ò
’
alte ram. Quoniamv e ro Ce lfus ha c ,ut Op inor acc e p it ah iis qui aliumEv ang e lii alium
O R I G E N I S
.se-
p u k S u nn a iz mvomxnc S nom ; v a rom wa
'n i‘-' a n eo;
trav M owmìrs , 511 oiJ‘o xa :
n ‘a )e a a ,u a v a , n p
fru7r'rov'rt a e a’
;frmJ‘e£mv o u
zmrmaiMm. iv wow « on; Q emu;670307 a
'
r391 67 4 9aîgp Cwyov vto vrnn a u”
}'
s . u —ìan 7a : xa rau omc, xa :mw 7n w e rm 67 : r’
e ov io'
nn a man : aw’
rovmayow … xmxoe f mf$ no'
‘Jm'
u w . s’
z dwnà‘uz ra wo 17m8 18 7 0 cuw rìe Am
10 t u vaa a S ap , 8’
à‘i vu e :m z a ra fra 5urrow xwm z aini»;
67rorce o; «Lw J‘e7mè n Mw uunc, è n In: a ;
'
c av Ina ouv a emw v Ew e À a S n o 'ma Mafi
&AA’
éJ e xw ra.yva g ra w ìJ‘mw va
,na v ln
e rp » . w orov aiy ysAoy im v ou; imma ; aiw o g tN W .
Ei J‘g xQn xqîv 6Arya ran e : cm; J :a cpoe s rw oMrcm; d
i v vw a IaJ‘au o : z ama Ma b
'
aca w e ore e ov Èrw oAn eu
O” ; u n n'
v xe tg-
ta vo; vw xa *m mw Ina z J‘:J‘a au 2ua r
Éù u 7m z amae S ow'
cpnaomv, 67 : 5 70 fra xÀua'
u «ran
13ron î e u o( e uma. orov Mw ò'
amc, 65; r e o‘
g w o yea uM :
w oN -
rw w 3a : vap ov , Ja mPw ;umozg frw ayu emv u’
r e ro:;
IBJ*motq oìow
'
n’
v rra auq nua « nc rw aÀrru a € €7 0"
im3me w ov . e î w 3'
e '
o9mv rp xman «ro cu'
ayyeìu ov
0 Mrrew; Érw aQow o'
dvau e w e vmv qu e a om v , ra w
«n e a‘rov vou ov mw omxorw v nau ai
'
5mw xe o$ tw m 'rn;
J‘uz « we e e , À uSm aivau ezcsw ; , èx o îowr
’
i v xe tg ta vac
xen0'3au .xw ran wav Mamma»; vonov si 76 éJ
”oi 1834 404
3Mon sg xw r’
ìxmov à‘uvanv7a : mu ra., ai; vano; ta eoc
vraEe v , ÈrwmÀm mra fi d ò , imaîve Àncdaro«ra w ro
Iafmw v a uq nuaz ÎJ*mv «w oArremg nau xw ga c €xov
«mv,'ro ì7nE&vau oro:; vre mou;, nau q e a
'rw e a:3mòvn ec a » 7rw re :w n xmaîvau emn
'
oZ7rw ; 7ron xaÀm(m fra ; u o :
Xe vaa wra c, vî Qovi uaaw'ra c,
fn w av « an no:; 7 mga 7rA»mw m7romxomg ° éà
‘ev Am n7mn
’
rra a’
eJ nv anke ; de gna;à à e ow g air oÀ em3u : ì7n n Smcvw v
vra w 7roÀ cmw v Tga €9ma?; u
'
7ro fra ÎJ“w vom: Exvmue wmvm, xm w u omvan
a’
uuve aS a o w e ; um,u n B&Aomvn '
yu î 7 mAm:
mv wav voyovJ*cà‘a xumw eavw a. vw Ina: xe ng
-
a ksdw y.
1Mm
CONTRA CELSUM, LIB. v u.
l e g isDe ume ffe doc e nt i ll i re fp onde ndume fi v e te
rìbus fcrip turis no n ignqtnm e fl‘
e ifiud : Pe rcu timtzte in mal lam de x tram
, p ra be (9’
a lte ram. Si e nimin] e remiae lame ntatio nibus: Bonumefiv iro , cum porta..
w rit j ug umab adole/ì e ntia fun. S cde bit j òlitariu: tacel n
'
t , quia le w *v it fup e rfe . De bit p e rcu tze n t: max illarfl(9
’
faturabi tu r npp robru r. No n ig itur Ev ang e lii De us
c umDe o l e g is p u'
gnat , ne qu id emde maxilîaa p e rcuflìo ne . N e qu e alte ru te rme ntitur Mo yfe s au t Jefus , ne qu e pate rmitte ns ] e f
'
umo b litus fu e rat quae
Mo yfi mandafl'
e t : fe d ne qu e pmnite ntia du&us‘
pro
prias l e ge s damnav it , ne qu e Nunciumcontraria prze
c e p turummittit.26 . Jamfi p aucìs dic e ndume fi de difl
'
e re ntia l e
g umquas Judae i a Mo yfe datas prius fe cu ti funt ,carumquas nunc Chrxftiani a ] e fu e do tti (e qui v o
lunt ; dic emus ne qu e g e ntibus ad fidemv o catis
R omanorum ditio ni fubje &is ac commo datamfu ifl'
e
Mo faì'
caml e g emobv io fe nfu inte lle &am; n e qu e fie ri
p o tu ifl'
e , u t v e te re s Juda i inte g ramfu e : re ip ubliczco nfiitu tio nemfe ry are nt , p ofito e o s le g ibus Ev an
g e lic is o bfe cu turo s e fi'
e . N e qu e e nimChrifiiani p otu ifl
‘
e nt , u t le x Mo faì‘
ca p rae c ip it , hofie s inte rfic e re
le g isqu e v io lato re s ig ne combure re au t lap idibu3
o bru e re , prou t alte ru tro fu p p licio digu i judicati fu ifife nt ; fi qu id emne c ] udaais v e l v o l e ntibu s hae c , u t
l e x c o nftitu it , e xe qu i nunc lic e at. Rurfus fi v e te
fibus ] udze is qu i p riv atas l e ge s hab e bant priv atasqu einc o le bant re g ion e s in bo ite s faci e ndi imp re fiìonem,
b e llumg e re ndi pro p atria , au t quolib e tmodoadu lte ro s homicidas au t qu id nliud fimile p e tp etrante s fup p licio aflìcie ndi lib e rtas ablata fu1fl'
e t ; u i
hil re liquume rat quamfubito omne s p e nitus de
le ri ; quando qu idemh o fte s irru ifl'
e nt in e o s tamquamin g e ntem, qu am p ro p riae le g e s e ne rva(Te nt h o
ite s pre p u lfare co hibuifl'
e nt. Atqu e e ti amilla p ro v i
CONTRA CELSUM , LIB. vn. ,u
:ie ntìa qua oliml e g em, nunc E v an e liumde dit, cum[udze o rumremp u blicarn diu tius p e ràare no lle t , ci
witatem templum& cultumin illo p e rv i&imas alic i?;u e ritus p raefcrip to sDe o e xhibitumde i
'
tmxit. Et
1u emadmo dum illis re bus qu as diutius p e rfe v e raremo le bat
,finemde dit fic re h
'
g io nemChrifiìanaminlie s amp lificav it , ita u t nunc lib e r e p rze dic e tur:
1u anqu amfe xc e ntaa re s o bje &ar imp e die rint qu omî1us Chrifti do&rina in orh em diffeminat e tut . S e d
qu ia D e us v o le bat g e ntibu s e tiampro de fi'
e Je fa Chriti do&rinam omnia hominum contra Chrìftiano s:o nfilia irrita fa&a funt : qu o mag is re g e s pre fii e s g e ntium pop u li unde cnmqu e illo s infe &abanzur e o mag is cre v it e o rumnume rus e o mag isnv alu e r unt.
2 Pofie a Ce lfus p ofiquammultis quae noflzrn10n unt , qu ali nofira cfi
'
e nt,re t ulit de De o , qu em
nobis na tura corpu: Ù corp u: fiumana forma cre di e on.e ndit
,re futare c o naturquae numquamno bis inme n
:em v e ne runt. Unde e a e orumrefiltatio n emLfi
'
e rre {np e rv acuumfu e rit. Numfi qu ae no bis deDe o tribu it
, do c e remus, & ille impu gnare t , ne c e fi'
e'
o re t u t illins ve rba re citammus no ftra finbiliremus,obje &a ab illo dilu e remus. At fi quae o bjicit e a
nu t a nu ll o acc e p it , aut dato cumacc e p ifi°
e , acc e p it
lh indo&is fimp licibus me ntemfcrip turarumne
;u aqu aminte llig e ntibus non o p o rte t no s de re bus
mmne c e ifarfis e ffe fo llicito s. De ume nim e fi'
e co r
no ris e xp e rtemp alamte ftificantur fe rip turze . Pro
)te rca De umnemo v idi! ungnaw prim:gmnmw'mu
‘
:
'
re atumdicit11r ima efl°
e De i inwì/îbili: ac fi dic e re
.11r, incoxrp ore i. Ée d jamfilp e riusnonnu lla de De o
ìifl‘
e 1‘uimt13 ubi Vide lice t e xp e ndimus qu o fe nfu a
nobis accip iaturiih ld: Sp iritmefiDan , e o: qu i ado
rant cum, in jp‘
ritu Ò'
v e rita“oportct adorare .
CONTRA CELSUM, LIB. VII. 313
v in: mylte ria , me ntemipfim illuminante Ve rbi dìv iu itate , p ro p te t e amn amp i:mutu a» , ne c Opus h ah u it homine qu i ìpfumre lig io nemdo c e re t. Ita
c umfcrip tume ffe t : Domina icri: natiom'
bu : plurimi: , 0tui n em dominabitur, g e ntile : p e r v e rbi p o te ntiatn
do&rinae ] e fu Chrilti fubp c ie ns, illis dominaras cit,a e qu e
‘
ad ham» hominibus c e fiît , utp o te illis p razftanfio r. Sic e tiamte tremimp le bat.
‘22. Si nunc e x;:lic em a p o rte t quomodo jufius
hofie s inte rficiat hab e nt in omnia p o te fh tem; di»co ip fumcumuit : In matu tino in te r;fici ebmn omne : p e acaton : te rra , ut difpe rde rem de cimlate Domin i omn e :op e rante : iniquitntcm, te tremfig urate acc ip e re pro car
ne , cujusprude ntia'
in imica efiDe o ; De i autemc iv ita
tempro anima fua , in qua De i temp lum e rat , c o no
tine as re &amde De o fe nte ntiam: qu o circa omnibus e amco nfide rantibus admiratio nì e rat. Ut pri
mumig itur fo lìs ju ltitiae radii e jus animamluc e p e rfude runt iia qual
'
:munîtus ro bo ratus, inte rficie‘
bat
omnemp rude ntiamcarnis p e ccmribu: te rm de fig natam, dìl
'
p e rde bat de illa cimtate Domini , qu i e rat infun anima , co g itatìo ne s omne : op e rante : in iqu itatem,& fe nt
'
a e ritatis adv e rfaria. Sic e tiamju&i inte rne »c io ni . d mc qu idqu id v iv ume fi in v itiis , nu ne qu e
qu id re c e ns mo do ottumre liquumfaciant. Ho c
fe ni'
a inte llig imus quod in pfalmo cxxxvx. dìc itur :
E l ia Babyloni: mij’
e ra : be atu: qu i re tribu e t u bi re tribu tiv
mm tuum, quamre tribu zfiz'
nahif. B e a ta: quì te n ebita ll ide t parvulo: tu o: ad pe tram. Namparvu li Babylon is, .quae co nfufio nemfignificat , funt co g itatìo ne s
i lla: v itiis re c e ns nate in anima o rie nte s qua:
c o nfufio nemaffe runt , quas qu i te ne t , ita u t e arumcapita quali ad firmitate rw fo liditatemrati0nis alli
dat , ille p arv u lo sBabylo nis ad p e tramallidit , id
c irco b e atus e ft. ] ub e at ig itur De us v itia funditusde le ti nihil pmcip it iis
guae ] e fusdo cuit contrarinm.
CONTRA CEL SUM, L IB. VII. 315
—Exite rmìne t De us ìn o cu lis c o'
rumqu i inmulto ] udae ìfunt ,
‘v itia omnia qua funt illo rumho fte s. S ic
ii qu i l e g i v e rbo De i no n moremg e tunt , fe d hofiibus fimile s fa&ì v itiis p e rv e rfi funt , e a p a
tie ntur quae pati de c e t e o s qui a De i v e rbis de—fic iunt.
23. Ex his p e rfp îcuumfit quomodo ] e i'
us Naz a
re nus homo , l e g e s no n fe rat c o ntrarias iis quae dediv itiis illis qu i carumamo re transv e rfi abrip iu11
tu t difta funt , cumait dtfiìczle ej] è dw iti in tra re inregnumDe i fiv e div itis nomine fimp ìc ite raccip ìas ill um, qu i div itiis diftraftus quali fp inis imp e dirasfe rre v e rbi fru&usno n p o te i
‘t ; fiv e qu i falfis do gma
t iba s div e s e ft. de quo in Pro v e rbiis di&ame fi
M e lror paup e rj ufiù: quamdiv e : me ndax. Probabil e e fih a c lo ca , Qu :cumqu e w olu e rit in v obir, p rimun j] è , fitomniummim'
fle r: Princip e : g e ntiumdominan tu r ao
rum: Q u i p otefiatemhabe nt [« p e r ca: be nefici v acan
tu r . fu ifl'
e Ce lfo caufam u t dic e re t , dominatio nìsamo rema fu ifl
'
e pro hibitum. l à tame n pu g narecum ifl:o lo co ,
Dominaba i: mu lti: na tiombur, 0'
Mi
n emo dominabitur no n e xil’
timandum e tt, maxime
p ro p te r e a qua de h is v e rbis diffe ru imus. Po llica
C e lfus fac it de fap ie ntiame ntio nem,ratus ] e fu do
&rina fap ie ntemaditu pro hib e ri ad Patrem. Qu e roe g o qu emnamfap ie ntem Namfi fap ie nteminte llig it huju: mundi ] Iap ie ntia , u t v o catur, qu x fiu ltitinefi apud De um; hujusmo di fap ie ntì dic emus no s
aditumad Patremp re c ludi : at fi fap ie ntia: nomineChriftumacc ip it , fiqu idemChrifius De i «v irtu : efié)
’
D e i fapìe ntia ; tal i fap ie nti no n fo lumpate re ad Patremaditamdic imus, fe d e tiamcum, qui do natusSp iritu fan&o e ft i lla g ratia qu a «v e rbumfizp z
'
e n tia app e llatur lo ng e c e te ris qu i e a care nt ante c e l le re .
O'
R I G E N I S
114 7m mìro Joi n; dvrmoma3mfl ; w uq’
«"Ognw ou; 8
’ mm frm Inc a p ovov JJJ‘M W M xmÀma-Sac
w mv ,‘a
’
M a u n un a m vmìw av y…. iw a gam«
m; yow mufq w arm vre oomaw , mxo; un v ou; a pn evmw 4, q»mv dvn m:; a a q mmdv a u
’
rqo w
mwBcw n xnv J‘oEmv
' Mya J‘o a
'fra , :w en S co; u a , lì
i7raw aw v e ro , é; w dimmiv pa ga : na , ain a vrd‘a
z ar. «ron; d a 7rnJ“:à
‘vmu o: t a xa . dw omammi g a a
’
7r0
tra n ìxS pmn.a w o; xmraJ‘mimà e a o‘
ìxSco; n u thu
xnv u nmamraAafloa.m z azvmvra.mamtc si: 7» (mnna z an rmJ‘oEa v pw a
’
; xow xa rw xmw m a’
M'
« o u n MCQIMVG‘I'
Q fl mw : i vmm mra voamzmnv a mrma ra égazva ti za rmouaan rs: mean ; 61:è a v me amv S ce :( am xmò 7ramve dmn S é g am:cres:pa «.Com vroaqo a ov dna ; 3uupe em cmw on na» ;
ml 7119: îvJ‘uu a w o; w g :ma n ; mcm 31fl ro xeuc
‘l ’8 dye a . nau ra ì£ng imv €5 1v a n; iv wap vom; «Mo7mu; J
‘JJw xaaauc wav J
‘mmov îc$ :on a w Anew $mxm v ga Jvro
“l'
8 Zv u a n oc c w moignmvgo « ov f em ,
J“nzau oc Èa
*$mw ìumw Ànm«Lupa w, 1];u)ceu J‘sda'a iv
q Xen yang 694 ! cmdrm; w e o<pnv J‘nAumvnv î!
4rn nam «rav vou ov «3A0714 fig éx 5 0uv8 n o; a e e 7aua'
»9e aìvro g aiÀA'
dza no m à 7ro J‘e fra .Ja y yoAm
Au uBme -n J‘s, fraxd mv ‘n xmflaS '
vfl eov ,fra.xa
‘n umaiw Aa; ue ov 517 Xen u nEmfw 8mfra :; v ne t van
v e a<pa n xmìvJ‘uuaww v ffmdi vx…p e owrmv u’
M’
«ìn
Àmn ain ouv*ra wmw $mdm: w 8 68 vreomw Smfl'
u ovov w c rm a’
v xa mv <pe omfmO mv a’
v KtÀ a'
oc nu a’
vrmm9n ; w a J‘oxowmr. imon a a
’
7ro ‘l’
8 vou s rotc a’
7ro c u niayyk Qumumro ,
'l'
qo a'
v w m aam vrap xa : a ò$n; w umm‘
ima; Jӓe smv u
’
J‘mu mv nau c o , 5034 À p « dumo’
Q30ÀM8 : xmo
'
à'
ovra a’
rr: o’
J‘orro; u
’
enmvov imc 7: 4Ma'
w v zmm xmrra 570 J‘c Ae yw v
°
pmn p c u7 non c d'
i
( Î ; mrma yom vra t c xa : vmM m. aÌÀ A’
izra un emoîum K.M o; a?7ro ran J
‘memmffmnam: fro
CONTR'
A CELSUM, L‘
IB. vm.
34 .
'Humane qu o qu e g loria aucu p ati0nemc o n
te ndjmns inte rdici no n fo lum] e do ttrina, fe d e tiam
fcrip tura v e te ri. Uncle unu s e Pr0p h e tismala [ibiimpre cans , fi p e acato rume ffe tre us, maximimali 10c o p onit hujusv itae g lo riam: Dominus De a : me w , in
qu it , fife cz :]ìud, fi efi in iqu ita: in man iln umm fired
dtdi re tfi bumtibu : mik: mala , de ci da»:me n to ab in im:vi:nm: inanù. Pe rj è quatu r inimicu : animamme am com
p re hmdat Ò'
conculce t ìn te rm v itamme am (7 g loriamnie amin loco e dito colloce t. S e d ne qu e ifiud: «2Ve foll iciti
fiti: qu id manduce ti: au t qu id l nba tn . R e/ìn'
cite w ohmliaca li aut confide n te corvo: quon iam non Iè runt , nequ e
me tunt , Pate r v efie r caelefiu pafcìt ifla. Quan to mag i:mx luri: efii: w la tilibm? (S' da w efiz
'
me nto qu idfoflicitieflùg n oog itate l ilia ag ri ne c quae fe quuntur, re punant le g isb e ne di&io nibus, qu a: de c e nt futurume e
u t juftus come dat in faturitate ; ne qu e ifii Salomo niscfl
‘
ato : j uflu: come dem reple t animam[nam um'
nga a u
tem imp ium»: indig en te 1. Namc o nfide rare 0p 0rte t
cibumanime efl‘
e , qu emle g alisb e ne di&io fig nificat
qu o cibo non imp le tur homo e x duplici p arte co n
fians, fe d anima fo la. Ve rba au temE v ang e lii fo rtafl
'
e arcanius qu id contine nt ; forte e tiamfimp licite r accip ie ùda funt , u t do c e ant animamde c ibo
indume ntis no n de b e re p e rturbat i ; fe d p ro c e rto
hab: re De umhis re bus p ro v ifurum, dummo do fimp licitatifiude nte s no n qua ramus nifine c e fi
'
aria.
25 . Pra te re a Ce lfus e x Ev ang e lio profe rt îftud ,a
'
qu : [eme ] p e rcuflìt , p e rcu tie ndumru r/u : pmbe re fe oporte re , at no n afi
‘
e rt e x l e g e qu a ve rbis Ev ang e licisco ntraria v ide ntur. R e fp o ndemus fe ire no s dx€tume ffe antiqu is, malun: p ro ocu lo de n te 'mpro de nn ; l eg ifi
'
e e tiam: Eg o au temdu o W bù‘
, p e rcu tie n ti te 19: maxzfiam, pmbe (D
’
ah e ram. Quoniamv e ro Ce lfus ha c ,ut.Op inor acc e p it ah na qui aliumEv ang e lii alium
CONTRA CELSUM, LIB. v n.
l e g isDe ume ffe doc e nt i ll i re fp 0nde ndume fi v e te
rìbus l‘
crip turis no n ignqtnm e fl‘
e ifiud : Pe rcu timtzte in mal lam de x tram
, p ra be (9’
a lte ram. Si e niminJe remiae lame ntatio nibus: Bonumefiv iro , cum porta..
w rit j ug umab adole/ì e ntia fun. S e de l:it j òlztariur tacc
bit , quia le wav it fup e rfe . De bit p e rcu ti e n t: [è max illar»(9
'
fatumbitu r npp robrm. No n ig itur Ev ang e lii De us
cumDe o l e g is p u'
gnat , ne qu id emde maxil iaa p e rcuflìo ne . N e qu e alte ru te rme ntitur Mo yfe s au t Jefus ne qu e pate rmitte ns Je fumo b litus fu e rat qu ae
Mo yfi mandafl'
e t : fe d ne qu e pmnite ntia du&us‘
pro
p rìas l e ge s damnav it, ne qu e Nunciumco ntraria pranc e p turummittit.
26 . Jamfi paucis dic e ndume ft de difl'
e re ntia l e
g umquas Judae i Mo yfe data: prius fe cu ti funt ,carumquas nunc Chrxftiani a ] e fu e do tti fe qui v o
lunt ; dic emus ne qu e g e ntibu s ad fidemv o catis
R omano rum ditio ni fubje &is ac commo datamfu ifl'
e
Mo faì'
caml e g emo bv io fe nfu inte lle &am; ne qu e fie ri
p o tu ifl'
e , u t v e te re s ] uda i inte g ramfu e : re ip ubliczco nfiitutio nemfe ry are nt , p ofito e o s le g ibus Ev an
g e lic is o bfe cu turo s e fl'
e . N e qu e e nimChrifl:iani p otu ifl
‘
e nt , u t le x Mo faîca praec ip it , hofi:e s inte rfic e re
le g isqu e v io lato re s ig ne combure re au t. lap idibus
obru e re , pro u t alte ru tro fu p p licio digu i judicati fu i£l'
e nt ; fi qu idemne c ] udaais v e l v o l e ntibu s hae c , u t
le x co nftitu it, e xe qu i nunc lic e at. Rurfus fi v e te
ribus ] udze is qu‘
rpriv ate s l e g e s hab e bant priv atasqu einc o le bant re g ion e s in hofie s faci e ndi imp re fiìonem, b e llumg e re ndi pro p atria , au t quolib e tmodoadu lte ro s homicidas au t qu id aliud fimile p e rp etrau te s fup p lic io aflìcie ndì lib e rtas ahlata fu1fl
'
e t ; u i
hil re liquume rat quamfubito omne s p e nitus de
le ri ; quando qu idemh o fte s irru ifl‘
e nt in e o s tamquamin g e ntem, qu am p ro p riae le g e s e ne rVafl
'
e nt h o
l’ce s pre p u lfare co hibuifl
'
e nt. Atqu e e ti amilla p ro v i
CONTRA CELSUM , L IB. vn.
de ntia qu e o liml e g em,nunc E v an e liumde dit, cum
] uda o rumremp u blicamdiutius p e r are no lle t, ci
v itatem templum& cu ltumin il lo p e rv i€timas alioflqu e ritus p raefcrip to s De o e x hibitumde ftmxit. Et
qu emadmo dum illis r e bu s qu as diutius p e rfe v e rat eno l e bat
,finemde dit fic re h
'
g io nemChfiftianamindie s amp lificav it , ita u t nunc lib e r e p rze dice tur:
qu amqu amfe xc e ntze re s o bje &ze imp e die rint qu ominus Chrifii do éh ina in orh em difi
'
eminare tur. S e dqu ia D e us v o le bat g e ntibu s e tiamp ro de fi
'
e Je fa Chrifti do&rinam omnia hominum contra Chrifiian03
c o nfilia irrita fa&a funt : qu o mag is re g e s pre fide s g e ntium popu li unde cumqu e illo s infe &abantu t e o mag is cre v it corumnume rus e o mag isinv alu e nmt.
27. Po i‘te a Ce li
'
us p ofiquammu ltis, quae no i'
trano n (unt
, qu afi nofira e ffe nt,re tu lit de De o , qu em
a nobis na tura corpu : Ù corp u: fiumana forma cre di cont e ndit
,re futare c o natur qu ae numqu amnobis inme n
tem v e ne runt. Unde e a e orumre fi1tatio ne fl1afi
'
e n‘e fup e rv acuumfu e rit. Namfi quae no bis de
De o tribu it,do e e remu3, & ille impu gnare t , ne c e fiè
fo re t u t illins ve rba re c itammus nofira fiabiliremus,o bje &a ab illo dilu e remus. At fi qu ae o bjicit e a
au t nu llo acc e p it , aut dato cumacc e p ifi°
e , acc e p it:
ah indo&is fimp licibus me ntemfcrip tutarumne
qu aqu aminte llig e ntibus no n o p o rte t no s de re busno n ne c e iîariis efl
°
e fo llicito s. De ume nim e fi‘
e cor
p o ris e x;ae rtemp alamte itificantur fe rìpmrae . Pro
p te re a De umnemo v idi! ungnaw prnn:g emtmm’mu
‘
:
cre atu ra dìcitur imag o efl'
e De i inw i/ìbili: .ac fi dic e re
tur, ìncq rp o re i. S e d jamfilp e rius nonnu lla de De o
difi‘
e 1‘u ixntìs ubi Vide lice t e xp e ndimus quo fe nfu a
no bis accip iaturiih ld: Sp iritmefiDan , e o: qu i ado
rant cum, in jp iritu v e rita“oportct adorare .
? e
CONTRA CE LSUM , LIB. VII. 325
die bus v itae fuae . Et qu iamale di&a hae c ammis te rrae fi: fp inas tribu lo s g e rminabit omnibus die bus v i
ta e jus qui in Adame Pamdifo e je &us e fi; in fudo ree tiamv u ltusfui panemcome dit omnis homo , done cin te rramre v e rtatur unde fumtus
,
e fi. Multis in uni
.v e rfa qua ad hunc lo cump e rtine nt Opu s cfl'
e t diC
fe t e re u t illa ve rba quammaxime e xp licare ntur ;fe d in prze fe ntia ha c panca fatis habuìmus u t omnemc i dubitatio nem to ll e remu s qui p u tat ad ] udce arn
p e rtine re quae di&a funt de te rra bona , qu amD e usjuftis p o llic e tur.
29. Jamv e ro fi te rra hae c omnismal e di&a e fi: ino p e ribus Adam e o rumqu e qu i in illo mo rtui funtp e rfp i0uume fi omne s e jus p arte s qu amm] udze a e fi,mal e diétio nis e ffe p articip e s; p ro inde non co nv e nire
] u de ae p ofi'
e illud : In te rra»: be n… , (7 lpatz'
oj à r» , in
t e rra »: flu e n te »: 14 5 : (D' mefle qu anqumn ju dae a] e rufal emfig ura umbra dicantur e ffe te rra: illinsb one fp atio fe in pu ro cae lo p ofitea in qua Je rufal emcae le ftis e ft. De ifta Ap o ito lus qu i cumChriibo re fufcitatus qu ae furfum(unt qua re ns fcrip turarumfe nfuminv e ne rat nihil ] udaicarumfabu larumhab e ntem Acceflîfiiy , inqu ir ad S ionmonte »: Ò '
ci v ita
t emDe i v iv e nti: , ? e ruj àl emce lqflem, Ò’ multorumnn
°
fliumang e lorumfrequ e nti…. Atqu e u t p e rfu afumqu is hab e at nihil no shic de te rra bo na fp atio fa apu dMo yfe n promifl
'
a dic e re contra me ntemdiv ini Sp iritusatte ndat ad id quod Pro p h e tac o nme s do c e nt , e o s,
quì ah ] e rufal emab e rrav emnt e xc ide runt re v e r
furos efl'
e ad e am co llo cando s e fl°
e in loco qu emDe i lo cum urb emv ocat ill e qu i dicit, In pace fimfla low eju: M agmnDominu: Ù laudabz'li: «mld:ìn civ itate De ino
_flri ìnmonte j à nflo eju: fu ndato exu ltation e univ e e te rm. Nuncfatis crit re fe rre‘v e rba Pfalrnixxx v 1. de te rra Jufl:o rumfic lo qu e ntìs : S ufime ntu
Dominumipfiba redztabunt te rmm: g auko g où ,MAM
X 3 N‘“
O R ! G E N I S
g u t : .… n amw , w : xmmv gu:pnav n v37h
u nr'
6Arym, o: tòÀ oyouw :; a u’
n v37ms n u nT GA", oi J
‘mau o: W eovom amynv,u N mm u
’
c «Jaw a aìw voc ì7r'
a…u’
n c . Se a J"
9 “ Sa ga : «’
nu iv :mS a e go c q. a’
gmq vrm7m, J‘n.
u i ù w m Jorammg rm é vm; u gnmmv 51 « q,} q u
'
w o nmov frov xuemv , xm <puAa v
t u'
am a n : o‘
: re mra zà neovomamm
.‘w m«“a na: na.: fm w e g: rm fryJ
>e wma» u
'
vmvom-9m, a
'
7ropponv wmÀ eyommv ìxma'
7ro tran
J \ gu-r ron w N9w v e iÀncptva w ov [1AwmmaÎ7ro vm
Hu ng . aixa q e'
ye xmufl'm 7n g :vm; vrk c fra 008 °
a m; 7 194 1 74 1, SM :» 7 4 ; ì7 mÀEa ; aa imu 7t 0 ,
A:ò ouc a a NS W ; ug u g a h à a , m wav 7119130o 6 8
M è w c izMxxra; xa : 7 v , Ona n 'ra Omd m08 c a vr
Qtruqov . w av,mv a
‘
v w a g a HAwmw a’
ÀÀnyo mmc p w3ov oiem:on e ov ra 'l
'
8 cpMoao:pa îEa Àn@ow g :w ouv7m'
w u;
J‘| w e e p »ma ; do
'
aîv s'
oxafomS '
a. zmw av UM rma.
«'
Anp wm, oi a uyysm; 7re o:pnrmg na ìvS tm; fimc a vre ; xm7n vra ravxe o vov a va $svr e g
frg| îEvra ac»: «raw
.“
o ro:; ìmwnJ‘a ozg J
‘uz ,8 w xa$a e om a
um ruv me : vm Sma @ :À ou afle a v w a gnm amv n'mv J‘t
w e axa u erov i v J‘Gé a t 6fl imc; pmè :: à 7ro EÀAnmv
“Murano; ra. vr e tfm; aiym; wn; eì)mqmun ° Exam: Jc,
Vtw re gmyzvomnma'
novov 18 afe)cmov a re Mw uasw g , a’
À
nau ra w 7rÀ e tg'
w v vreo©nrm n'
ro: 7ra e a xnxocw'
l me n
ama romvw v'me : v a » rowmw
'
n’
xmfrm; lega :; îv'rvxovvga e au c , w a g arrromaa vre g mh a. v omwm 'ma 'me :
c nc xe emroroc sìenxa a : 7m; . «mom; J“
An w ag 7ta; naw d
’
AÀ o am u'
vm w w Enga v , «ÎÀÀ o J‘i rav ne u v
xa À a w v a u ruv èo’
rî; ìn m' Myu J‘i érw ; €11 a vra£
ìyw o em» frov é ea vov , xm vm ynv, xmm Ene z v , w'rnv $ :Mmafl .
a rme J ; 067 0; ffmJ‘nrynmv civmn S e7m18 w
”Aa ra u [4038 :mmmit u p Awmun.
CONTRA CELSUM, LIB. VII. 327
fiu ti au temhare ditabunt termm, Ò’
de lef h buntu r ìnmult itudin e paci: p ofi: p anca , Be ne dùente r ci hxre ditqbunt te rram ite rum j ufii hxredztabu nt fe rram(
“Iinhabz
'
tabunt in fa cu£umfa cu lifup e r e am. Jamv ide nu
no n idemill e pfalmus clare indic e t te tt umpu raminp uro e iTe cae lo modo le &o r horume jufdempfidmiv e rbo rumfe nfum cap e r e p oflìt : E xp e fîa Dominum,
cufiodi m'
am ej u: (‘T exaltabit te u t Imredztate cop ialeî e rram.
30. Pra te re a quae dicit Plato de lap idibushic pretiofi p u tantut qu orumfp le ndo r dicitur emanaree x me lio ris te rra: lap idibus e a mihi v ide tur duxifl
'
g
e x de fe rip tio ne civ itatisDe i, quae apu d Ifa1amfic le g itut :mmja]Pidemprop ugna mla tua , Ù lap ide r tu o:cryfiall i, iî circu itumtuumlap ide : e l efio: : & rurfus: Pmamfundame nta tuafizpph imm. Hanc Plato nis fabu lamal
l e g o ric e e xp licant qui hujus p hilo fo p hi placita grav ins e diiTe runt ; pro ph e tias item,
e qu ibu s Plato nemhaufifi
'
e c o np cimus e xp o ne nt 11qui Pro ph e tarumvitamdiv ina qu adamag e ndi ratione imitantur to tumqu e tempus in fcrutandis facris fcrip turis infumunt ; fimodo ido ne os prop te r v ita: inte g ritatemre rumqu ediv inammco gno fc e ndi fi udiumaudi tore s inv e ne rint.Nobis ho c e rat pro p ofitumo fie nde re
, qua: de te rna
fan&a cre dimus, e u no s ne c Grae cis ne c Platonedìdicifl
‘
e ; illo s v e ro , qui no n antiqu iffimo Mo yfe fo
lum, fe d e tiamp le rifqu e Pro ph e tis re c e ntio re s funtau t mal e inte lle xifi'e qu a: dc illis r e bu s qu ibufdamo bfcure indicata funt , au t ill a e fact is fcrip turis, quaefibi in manu s v e n e rant falfo imitato s hujufmo diqu ae damde me lio re te rra dixiffe . E t: fame Ag g ee ust e rram ah arida p e rfp icu e difiing uit , aridam v o cans
hanc in qu a fumus. Sic e nim] o qu itm: R urfu: adhuc
e g o commav e bo mlumÙ fe rramÙ a rida»: Ù mare .31. Jamficu t ipfe in aliud tempus re fe rv at Plato
nica in Phae done fabula: his ve rbis4.
CONTRA CELSUM , LIB.
'
vn.
Q u idp e r ha c ind:ce t nonfacile efiomn iln n p e rl'
pice n : m'
fort: qu i: cap e re po_flìt qu idfibi v e lit id quod u it , m: pminfirmita î e tmditate non poj ì ad extremuma?rmp e netrare natura»: v e ro , fip e r dj : ! ifii contemp lationi og ni
tnramqu idfit v e rumiflud cmlmn w e raqu e lux : fic no s
p raefe ntis initituti non du cimus e ffe te rra: fan&aa
h ome civ itatisDe i qua: in illa e fi ,e xp lic3tio nem;
a&uri de illa tum cumpr0ph e tas e narrabimus: pmfe rtimcumjame x p arte in comme ntariis in pfalmo sX LV. X LV I I . de civ itate De i p ro Viribusfemo nemfe c e fimus. Pre te re a illa Moyfis Pro p h e tammfcrip ta antiqu iflîma doc e nt re somne s qua v e rze funt,idemhab e re nome n ac illa: quae hic omnibu s in ufu
funt v e rbi g ratia , luc eme ffe v e ram, e ffe coe lumaliud
p rae te r firmame ntum e fl'
e fo lemjufiitiaa alium fe n
fib ili. Uno v e rbo u t re s illa: fe nfibilibus qu a
rumnu lla v e ra e fi: diiting uant ur dicunt Dem,
mm op era eju: Op e ra De i ab Op e ribus mannume jus quod hae cmino re. fint difcriminant. Qu amobremDe us apu d Efa‘
iamde qu ibufdam qu e re ns ait :
Ope ra Domin i non rej'
p iciumt , ne c op e ra maman» ej u: cmfide n nt. S e d de illa re fafis.
32. Qu oniamv e ro re furre éìîonis do gma ( alturafune e narrat u diffic ile quodqu e omniummaximeindig e t v iro fap ie nte , imo in fap ie ntia pro v e &o , qui
o fie ndat qu amdignum illud De o , qu amfub lime fit ;fi qu ideme x illo difcimus ratio nemfeminis incife inh o c anima ,
ar fcrip turae v o cant tab e rnacu lo in
qu o juflii ing emife un t g rav ati nole nte : e xfp l,lìari fe d[u
Pe mefliri ide a Ce lfus irride t qu ia non ìnte llig it , ne caudiv it nifi ah imp e ritis qu i nu llo illud arg ume ntoadfi:me re p o te rant u tile fu e rit pra te r e a qua hacde re [
‘
upra di&a fun!: ho c unumo bfe rv are , quae dere furre &ione t mdimus e a no n proficifc i u t Ce lq
p u tat e xmal e inte ll e &a animarume co rp o rìbus
corp oramigrazione ; fe dg(niafcìmusmima
'mm5
GW C4' m aÀ w fia cmv <pgmv oi My.
nu o v à
°' ma v ra\axnvg g ,
'ro’
J‘e n nv.
oc rmv mBmmm cv oro:; ug
a vom. Mw
ma va v « o u n
,QS
'
a e f ov « J‘w am9m4 4
c a è (
ora a <pSu en°
10J: «Sw row
m a 8mama v n eg ovmXam ru &&a vw r:À °‘
Yav ìxa o*
oqm7reo; ro c ow , xmJ‘mmoaw nJ\mmov, nau u
’
emmvre ocvra demmov
‘«mov rav
0090e 0’
34 mv 7reo; &oa w ov dS amamJ‘s 7re o :vd…rov ogma
’
r ÉQ'
aia 7rgo;rew re c Mya; ìvJ‘w a a&
*ruv doSmgamv w : w w a’
Samma v m'«mm 056
narra.ft t,» ìv? uaamvap um 7re e np amvag n n
J\
UM flW > è :: io;. QS acqnvmn
’
a’
7ro&m« v trav an qmeadm xm
;razw a J
“
mm à r on woAu m-S w , Ju: ‘l
vow av7n o w w on Myomvmmaim;mm na J‘:
« o 7Mwwmxmw a( ofla òv è n oîJ‘s Aoyov.
Oîomm; J" n'
umc, J‘mro wm : um:
’
J‘e4v rav
7: Baum fra. on e :m aÎm;mammav volg e : ìmn q>
ASL n u 'raw w a.Quam 6fi'aw 3nv mwroiìw ì£u gyxmJ‘n pco v7m w a.Aiv aîamg éJ e v&nmzoo7sg ,
w w w im «ro miro ìgmnno v m; fiv 7k cv non 1.
‘to! S caw ; um v m; ìw uw vre oc a ch ov ;kmév 6n ; , 511 :ujv
-
uî; Jmm&a nmw roc, i v
CONTR‘A‘
CE LSUM , L IB. v n. 331
inco rp o re am inv ifibilem in nullo corp ore o con
fifl:e re lo co , qu in indig e at c o rp o re ad naturamillinsloc i acc ommo dato quod corpu s modo qu idemg efl;at e xu to priori qu o d ante a ne c efl
'
arium p ofie a
inu tile fit ; modo au temfup e r illud qu od priu s hab e bat , induiturme lio re qu o indig e t , u t: ad p urio
re s a th e re o s cae l e fl:e £qu e —lo cos p e rv e niat. Sic in
h ac v ita nafc e nsmembmname xuit, qu a e amin v u l
v amatris o bv o lv i u cilg e rat , quamdiu in e a fuit ; fe dante qu amillam e xuat corp u s indu it quod e rat in
te rra v i&nt o ne c e fl'
arium. Cumau temp r:e te re a fit
qu o ddamfabe rna culmn te rrena habita tio tab e rnaculoqu odammodo ne c efl
'
aria,de ce nt fcrip turae dìfl
'
o lutumit i te rre namhabitatio nem tab e rnaculumv e ro [ap e rindumdumq/] è domommmanufafìa , e te rna in mlu . Di
cunt e tiamhomine s De i c o rrup tibile induturume ffe
inc o rrup tio n em, qu a diffe rt ah inco rrup tibili
mo rtal e indu turumim\no rtalitatem qu ae ip fa dif
cre p at ah immo rtali. Ut e nimfap ie ntia fe hab e t adid qu od fap ie ns e ft u t jufizitia ad id quod juftum,
nzz
p ax ad id quod p acificum; fic fe hab e t inco rrup tio adinc o rr up tibil e immo rtalitas ad immo rtale . Videig itur ad qu :e no s ho rte turfcrip tura , cumdicit indutum iri no s inco rru p tio ne immo rtalitate quibus
qu i tanquamindume ntisv e ftie tur atqu e circumv o lv etur co rrump i mori no n p o te rit. Atqu e hanc aufu
'
s
fumdifp u tare prop te r cumqu i re furre &io nempropte re a cav illatus e fi: irrifit quia , quidho c nominefig u ific e tut no n inte lle xe rat
33. Exifizimans au temre furre &io nismyflze riume a
c aufa nobis doce t i u t co gno fcamus v ide amusD e um fibi fumit quae v ult. Ejus v e rba funt : Pyj!
qnamandammqu e refu tati [unt Ò’
comu'
8 i rurjìu , quafin ihil audii/] èn t , nd e andcmrede unt qm;fl
ionem Q uomodoig i tur cog nofcemu: Ò
'
v ide bz'
mu: B e nn: Quomodo ad e umibinm ? S e iat e rg o quicumqu e v o lu e fit. e tìzmîx em
CONTRÀ CELSUM , LIB. VII.
p 0re Opu s hab e amus cumad alias u i‘
us mmut in
l o co corp ore o fimus; e tiamfi corp ore qu idemopusfit tali qu alis e fi corp ore i lo ci nattg a , pr0p te re a
fuPe r tab e tnacu lumiis indu amur qua:modo diximusno s tame n no n e g e re co rp ore ad co gno fc e ndmnD e um. ld e nimqu od Vide t De um, non e fi: o cu lusc o rp o ris, fe d me ns, quae ad imag inemcondito risfa
&a enz De i pro v ide ntiaDe i co g no fc e ndi facul
tat emacc e p it. Id quodDe umv ide t, e fi: co r p urum,
unde no n amp lius e xè unt cog zta tzone : male , non homio idia , n on adu lteria non fornicatxone r, non fu rto non
falfa teflimnm'
a , non blajphemix , non ocu la: mquaru , no naliud quidquamv itio fmn. Pr0p te re 3 dicitur: Be ati
mundi corde quon iam :pfi De um w ide lzun t. Qu oniamv e ro u t, cor omnino mundumhab e amus non fuflìcitpre p ofit umnofirum,
fe d op us e fi u t fic …a De o cre e
tur; ide e qui pfe catur ficut; ap o rte t hac pre ce u ti
tu1‘
,Cormundu»: cre a in me De ux.
34 . S e d ne qu e qu afiDe us in loco efl'
e t: inte r
ro g abimus qu omodo itun'
fimu : ad illum. DEUS e nimomni loco me lior omnia compre h e ndit: ne c u lla t e
c ompre h e nditur. No n ig itur corp o re :dDe umac
c e de re jub e t iitud presc e p tum PofiDominumD e umtuum ambu labir. N e qu e pro ph e ta corp ore adhmrebat De o cumorans dic e re t , Ad/u efit anima me a pofite . No s ig itur calumniatur Ce lfus cumait
_Ip e rar8no: futumm, u t ocu li: carp ort: De umintu e amu r, au ribu:
mm:: eju: audiamu : Ò’ manibu : corp ori: e umcon tre fî e
nn n. Scimus in div inisfcrip turisme ntionemfie ri de
o cu lis de antibus, de manibus qua: cumiftiscorp oris p artibus nonnifi nome n commune hab e nt , imo ,qu odmimbilius e fi
'
de fe nfu div inio re alio pro r.
fus ab illo qu i loqu e ndi c onfu e tudine re c e p tus e fi.
Namcumpmph e ta dicit : Re v e la ocu lo: me o: (9’
confiderabo mirah
'
lmde l eg e tua ; au t Pra ccp tum Domin i lucidum, ifimnimmocula ; ant : Illumina oculo:mm na un .
O R I G E N I S
c ous 54>92Àuouc ,una , u n n on 67n w a e i; Summ ' fix
é f m«n g ìnfigavrn'
Tog 35m af; voc - w 5$02Au01; «mu vo;
z a ra voe ufiau v a.*una …18 3648 vo.u a , i n v :w gm
iv
roAnv @a n g mnvmm«mw frs awmfl'
o; 6®94 Au a v w m»Oa vw ra îw oc; ncov a uu ,8mvm on e :mc 18 aana 7o ; 0796“p sc . à ÀA4 m , ìw aw Mw o
'
omne i… , 6 3750 2 6 7 4
à xsma'
xa era na « bv ammo :me : S e ach emra w :
N weò a : a’
rra'
w xqiv )Wyn7mAoyoc :w qm7vyomau ivxa et
Ice ema ra vreo@nv a ,fia'
M amo; n’
vom; ivXu e :Mw ua'
w c‘
Ò‘flmcg p aga : navrovOeov, z a : è :: immn8 nv éx
a‘rw g 114 a
'
vowrog , ai; ,u n îxÀ a uBawow z e te c ; nm; u’m
orgommg M amme , w e g : aîvm Imam; Arya , a ìxe teni am èdmÀm©nmv vn e t « a Myt: c n; (amc. J
‘c umme
c nc xeafr7oooc a ìò naw c xm ammu zzu; Bahn a
'
7ro rav
&n'
yea.pw a wm u a$ u v dzw av M anca v a; iv cw ;
Ua e oa,w mg Asyovwoc, a ìaSmm 8 % 563016 644 .
06 Xena rw w ùm m“
c a'
c w {w an « ov S e ar
vou 67 miw c 7rm7ry o‘
£Koì\a ag , a
’
; Te ozpw w a . xmdcAp p :a gm ma a
’
; Max!… ìvS a Qua v a'
v9gmramàa g Oem.
e cm$mS sa; um, ai; Mya 6 KeM og , $e uJ‘omvòvn ,
dm xmìva e*yu c. Îamv wa g n'
u u ;'roufroucJ
‘amava
«raz;vrqs@omvouc :mmm{maì
,u a a : xm«rm; aim: w r
S uma v alvafiumama : xma'vrw w a e axa rsxomvouc iv vm;
&7 mwm; ìmfluma ca ò*rm xaxmn w a a$ umSsaum'
ne coc;a°
nm iseo» 8 q BMW“; ve vo,ummmv at’
:a‘
p mg bmwi 7 mrmvu v J
‘amovw v siva : fm cromw a. oixm gm. mm
« u o v a. xa xonS w g 6 KeAa oc Qnm71191mwn e oe venmvw v c’
v
8 9w vroa é‘w v xw r
’
aw’
frov S caw 541 174 a dn w ; éxa'
7 mEvra eappv e v7c:c àme g rav rouroug €Ea 7 mm a n a‘
afa wm; B&Ao ,u e vmc 6o uwmq xa : iam7 5 Ja vra
wmOM M mvmo,ume vmfrov Inc ow mm frnv ix. n nemè n ; a ìmoammro :; mS n7mg damqa vme afifiwc e v7a. vr oc « o a
’
.p$nvma :?m; où; J"dvopmacMya» dl
flemrom su; 8 6004 , « w av; oîe7mc’
e :mot; BaAomm;5mÀm w w ; J
‘c Jum7m«pa m (J; <pna
'
w mh a; vmp fifiv» î7t
'
a’
wmmvM msvm, w ,un a km.
o'
abìv
-
c p NTRA CELSUM , L IB. VII. 335
j uan: obdormian: ìn morta; nemo ita Rup iduse fi, u t l e
g is div ina:mirabilia corp oris o culis c o nfide rari prae
c e p to Domini corp oris o cu lo s illuminat i , aut fomnol e tife ro corp oris o cu lo s c onfo p ifi e xifizime t. Itemcumdicit Salv ator no fte r: Qu : habe t dure : audimdi ,a udio ! , v e l homo e v ulg o ho c ad au r e s div iniore s t efe re ndum e ffe inte llig it. E t cumdicitur fa&us e ffe
fe rmo Domini in manu Je remiac Pro p h e tae aut alteriu s cujuslib e t : au t , L ex inmanu M oyfi: aut , De ume xqu i/îw man ibu: me u , 0 non funz de ceptur z nemo tamh ardus quin co g ite t manus efl
‘
e quae fig urate fic ap
p e ll e ntur de qu ibu s ] oanne s ait : Man u: noflm con
fle f?aw e runt de Ve rbo mm. Jamfi v e lis fe nfumdiv inio remac minime co rp ore umtibi e factis lite ris e x
hib e ri audi Salomonem in Pro v e rbns dic e nt emSmfumdw muminv e nie r.
35 . Cumig iturDe umho c modo qu e ramus, non
Opus e fi: abire quo no smitrit Ce lfus fcilic e t ad Tro
p h o nîi , Amphiarai , Mo pfi eude s, ub i ait de o:
fiumana fo?ma confp ici , nmfnflace : fe dmamfgflo: . Namfcimus dm one s illo s cfl
‘
e adipe fang u ine nidorev i&imarumfaturato s e o fqu e fic in carc e tibus re ti
ne ri qu os fibi fua c up iditate co nfiruxemnt. Ho s car
c e re s Gra ci templa de orume ffe purant , pu tant , fe d
nobis fraudul e nto rumdamonumhabitacu la efl'
e p e r
fp e &ume ft. Subdit improb e Ce lfus de os illo s, qu osefl
°
e ait humana fo rma v ide ri non [eme ] Ò'
quafipmte rw l itante : qu emadmodumì0e qu i ho: de cep it j èdfimp e rcumw le ntìbu : w e r/ìm
'
. Ex his v ide tur in hac fuifl'
e
Op inio ne , ] e fum,cump ofl: fuame mo rtuis re furre
&io nemdifd p ulis co nfp icuumfe pree bu it , fuifi‘
e Ip e&rumquod v e luti prae te o tans corumocu li afp exe rint. Qu os au temhumana fo rma de o s v o cat , illo sp u tat v e rfari femp e r c um v o le ntibus. Quomodofp e &rum u t ille ap p e llat ad fall e ndo s fp e &ato re s
prae te rv o litans p o te fi, p ofiqunmv ifum- efl: tanta
-C ONTRA CELSUM , LIB. VII. 337.
e flìc e re , hujufmo di hominum amme : conv
'
e rte re ,e o s adduc e re , u t cre dant omniafibi fac ie nda e fl
'
e qu:
D e o p lac e ant , u t qui ratio n emre ddituri (unt ? Qu omodo e p c it de monia : liaqu e hand contemne ndamiracu la fac it illud quod v o cat fp e &rum qu o d no n
qu amfortimm e fi: lo cum, u t dii humana forma dequ ibus il l e loqu itur fe d te rramp e rv adlt univ e rfam,c o ngre g ans atqu e trab e ns div initate fu: qu o fcumqu ead b e ne v iv e ndumfe inc linante s inv e nit ?
36 . Pofi illa qu ae pro v ir1busre fu tav imus, fic rur
furn ait Cc lfus: S ed furfur rog abunt qu omodo De um, fico!izofie re mn pqflîmt , fimcog nitu n
'
(9°
qu zdfin ecognofci poj] ìt. At qua re f
'
p o nde t N imhommi:ha : , non anime fed carn i: mx efi. Audiant tamen ,[àq
u idemaudire qu id potefi timidumiflud (9'
e orp0rì addiumg emu tum dumtnxat w ide biti: De um ang: ce nfi:
compreflo me nte furfumadfp icz'
e ti: av cr/b carni: ocu lo
ocu lum anima e xcite bitir. E t hujus*v ic dumn ambi:
qua ritìr , mbit fug ie ndi [unt :mpoflore : 0 pmfi:g ia forer,
g u ifimu lacra comme ndant. Alioqummodi: omn ibu: p e rridie uk' fu e ritz': qui e a te n : de o: e ofqu: mamfefic at
idolo e xe cramin i ; ifiumv e ro fimulan‘um ìpfi: fimu lacri:
mij è riu : imo jamnon fimu lmrum fed rav en marfun»:colitir , ipfiqu e fimilemqu4 ritz
'
: patrem. Ac primumdic e ndume tt ad illius Pro fo p 0p oaiam qu a no s carni:
re furre &io nemde fe nd e nt e s indu c it re &e fob ema illud adhib e ri cum co nfiliumindu&mp e rfo na:more fqu e fe rv e ntur ; me ndo fe au tem,
cump e rfo na: loqu e nti adfcribuntur v e rba qua: minime illi cou v enìunt. Icaqu e e x ae qu o re pre h e nde ndi e n
'
e nt tumillì
, qu i in pro fo p o p ue ia barbaris, imp e ritis, v e rnis,nu t iis qu i ne c umqu amp h ilo f0pho s fe rmo n e s audierunt , ne c iis b e ne u ti no runt . p hilo f0phî amafiìng e rt e nt , qu amcomp arav it qu idemp e rfo nammfi£to r,fe d fi&e p e rfo rmnotame ffe abbo rre t fide ; tumquifap ie ntibus div inarumrem
?calle ntibns adfcrib e
,
‘
R I G E N I S
u . u i S u a îymxoman gr n$ e vwcg67m ci7t a :J
‘curw v Ae yomva
..mysmmva . 696? Cune o;mv ivw o)…
n en a ;era. «my nq v 7re oo
'
w 7ra ,
n à r: à z’ dexue , mov ro N:; oe o g , vi fra
m n’
fra Ayammomg , n'
T,,n .
nm; frmÀ onrw v' Eve nn f ng
N
a;; dw eofififlll uw l' J IG
n e .fl3c4xwmÀ oyouc J‘oyu a w w v , aJv a
’
7ro
md; ra w aocpw v, Ba efla e o;cyw a .
A B S … .
c omm mv n cv «rc; w e oamrow omv aze vrn,m m‘ mm; e
’
x :u’
À oyw ; ru; xa rayeM afla:
-
ta va“; 7reem$ :n ogfra: u n67 0 ;w g a va wM
—* l'
u n 7 49 ÌJVw a-
w v a'
mxÀ a aa e À oyou;
muro:; fw mflw au’
£ nmv ai7 mra re , xa :
mrmv , xa : à‘o‘yu a
fnfmw a e a vrAnu w gvm; aim:
non a ; é amg Erw ìxom, mv 18 a ìa9wi a xa ra À au
ra. xaraAaufla vamva . xa : 7 mmv xamAmhv
W &W ww w a ia$nn w v ; 03J afmvrÀ a aa e : M ya ; ra w
.,u n pouvw w v, xm EmmÀw c, 5 7 » J‘umpu g , €En afovra Xe ts
'
a'
a’
J‘e c a ra:; a
’
o aS a. m7romx5 v . €351;
{M SM d ogan av e hm «rav S e ov , z an tiva w mJ‘a
M 7nu a.wa dogma , wan g : vcwm. , Asya: a'
v ai; ai7t o).o
7xu e voc 7ree : wmv mm frm aìvas'
amv fra , v m; a îaS n7a
p n xa : aAau é a vou em 7vw aov7mrav S e ov ; i . ‘l"xw e lc
m'
5 9na e w ; ,u a SmJuvw rau Ég ‘u v ; xa : é :: iv aimxe)cw gnmm
aîva yu'w fxomvmc 15710 5À ryw v u om nau @ :Aou a S w v,
.'
M'
,
in: c amJ‘n,u w3e g ee ocg yeyea 7r7a : 611 v a a’
oew ra. « a
Ou amo :mmm; xoa ,u a«ro :; w o:nu aa c voamva. xa $ oow
7a : J‘c'
aîv îg w e îf w a u 67 : a’
xmfra; iv Bu,» à :99» 7ragXen dm: a îa$ n0w v a
’
ea Sm umvru v'
a» , …Aòovra g a
'
vaflmva v ì7n «rm:ma w vowrw oua w a’
M’
éfl
a ic$n*rox xa v a ,u smv Xen. u'
re pane :; a îaS na w g iga
cm a’
J‘uva rov tiva : psa Sm «m vonra
‘
XewmvmA‘sz w e i ; a ia&naow g 544 8…J
‘uwn o; im; î)w y
'
fiaan ix\Gìw yw c
CONTR-A CEL SUM, LÌB.
'
VIL 339
re nt v u lg ariurn afl‘
e éhmmfe rmone s qu ip u s imp e ritiu tuntur, qu o S ig no rantia fug g e rit. Unde Homeminte ralia landi datar qu o d He ro ump e rfo nasfe rv ev e rit quale s ah initio fup p o fu it ; cujufmo di funt N efio ris, Ulyflìs, Diome dis, Ag amemno nis, T e l emach i, Pe ne lo p a ,
au t caatgro rum. Co ntra falìbus co
mi e is Eurip idemBe fricat Ariflzo phane s quod fit imp o rtune lo quax , qu ipp e qu i do gmata , qu ae ah Ana
xag o ra alio v e qu o lib e t fap îe nte didic e rat , l‘
a p e barbarismu lie ribus fe rv il
'
qu e tribuat.
37. Jamfi e jufmo di e ft p ro f0p o p oe ia v irtus v itium, e cqu isno nme rito Ge lfumde ride at ,
Chriltianis
tribu e ntemqua: numquam Chriitianis di&a funt ?
Namfi idio tarumfe rmo ne s finxit ; unde hujufmo dihomine s fe nfumah inte lle &u difc eme re didicxfi
‘
e nt
fe nfibilia ah iis quae ad inte llig e ntiamp e rtine nt‘? Um
de namillisdo gmatafimilia p lac iti,s Sto îco rumqu i fablat
.
is e me dio naturis inte llig e ntibus, c o nte ndunt ,
qu idqu id inte llig itur, fe nfu inte llig i , c o g nntno ncmomnema fe nfibus.p e nda e ? Quod fi corum fe rmone sfing it , qui p hilo f0p hantur, pro v inbus do éìri
na:Chriftimyfie n a dilig e nte rfcru taintur, n e qu e e tiami llisco nv e nie ntia tribu it. N emo e nimdo&u sDe ume fi
'
e inv ifib ilem, quae dame jus op e ra inv rfibìlia e f
fe , ho c e R inte llig îbil ia , ad de fe nde ndamre fun e &îo
nemdìxe rit ifiud Quomodo De um cog n ituri [unt fi[e nfu non pqflìmt cognofmre ? Aut Qu idfine j è n/
‘
u cogn oF‘
ci potejì? N e qu e e tiamin fe cre tio ribusfcrip turis aut:
ns qu aspau ci tantumcuriofi le g unt , fe d in vu lg atio
ribus fe rip tume fi : Invf/îbilia De i a cre atura mundi p ercc qua:fuffa [unt inte lle fîa confp iciuntur. Ex quo fc ire
lic e t, quamv is in hac v ita homine s o p o rte at a (e nfi
bus fe nfibilibusqu e inc ip e re inde ad re rumin fe lli
g ibiliumnaturampro g re fl'
uro s, tame n in fe nfibilnbu :
fifie ndumnon e ffe . N e c mag is dixe rint , fine (’
e nfu
inte llig ibilia co g ao fci negZp ofl
'
e . Et quamv ì: &‘
xc e .
CONTRA CELSÙM, L IB. VII. «
342
re nt : Qu i: fine fanfic cog nofce re p otefi tume n h ineC e lfo ne g are ntme rito co llig i v acon hanc non homim
'
: n e c an ima, fed comu gl] e .
38. Enimv e ro cumdìcamus univ e rfo rumDe ume ffe ab omni co ncre tio ne lib e rum,
inv ifibilem ia
c o rp o re um, inte lle &um, au t qu id aliud inte lle &ufubflzmtia pra:ftantius, no n
‘
dic emus alia t e quame a qua ad imag inemillius inte lle &usfa&a cit , De umc o g no fci mme qu idemp e r [pa ulumÒ
'
am‘
gnm u t
Pau li v e rbis u tar ; tum: v e ro facie adfaciem. Qu o ddic o faciem nemo pro pte r v o c emid qu od illa (ig nificat
, calumnie tur , fe d e x ho c lo c o : Re v e la ta facieg loriamDammi jÌ:e culanter in camde n: imag inemtramforma ti a clarita te ad claritate n: difcat hic no n de fac ie fe nfibili fe rmo nemfie ri fe d faciemfig urate inte lhg i , u t o cu lo s aure s qu o tqu o t fupra pro bav imus idemhab e re nome n ac membra co rp o ris. Acne c homo qu idem id e fi: anima co rpore nte ne , homa inte rior di&a , aliquando an ima re fp o nde bit
qua: fcribit Ce lfus, fe d qu e ip l‘
e homo De i do c e t.N e qu e v o c e carni: u te tur Chrifiianus utp o te qui
didic it faffo corpofi: mortificare fempcrmortificatiownem j efa in corpore circumfe rre mortificare membraqu a [un: [apra temm; no v itqu e qu id fig nifice nt ha c
v e rba M n p e rmambit jj:iritau me u: in hominibu: ifiù'
ìn ['
amlum qu ia carofunt ; iflza : Qu i in cam: fmt ,De a gio care nmpqflìmt atque idcirco nihil non fad t,u t ne .amp lius in carne fe d in fo lo fp iritu fit.
39. Nunc v ide amusad qua: no s v o ce t , u t e x illoaudiamus, qu a: De i fit co g u o fc e ndi ratio : qu amqu atnqua di&urus e ft, omnium, u t p u tat , Chriitiano rumc ap tumfup e rant. Audiant idi , inquìt , fitame n audir:
quid pqflîmt. Q uid ig itur p hilo fo p hus ille v e lit no s
e x fe difc e re c o nfide randume fi. Cumno s d9cqre‘
de be re : conviciis ine g3ìt ; cun qu e
‘m'
xt‘mà\°R—W\\
3
O R I G E N I S'
\
« gomme,: «mv Aoyawvruv ormfra:; a
'
xauormg , 5 J‘e ow t
imc S w a n a’
7ro roA;.w m in m€£ou oaw v7mw r
3: mm: <pw vn; w av xeng na vmeuaxw a vmmm« go; vmmvm’
:u aw , xmmu ra, « e am» S w an n a'
; 39!À ov ‘
ycvog . Arya J“v'mg sim: xm @Moacoyamv w o;
v a : @a axov'
Tam, xmxeng - ov 7rore xwm a*
a ew iw w
xazmv , «iM ac vw é :: ir: yw amcomv‘xa : ira
6me w’
a :Bna g flS ’W'
TJL; c o aqua ai; fra im ma'
7roJ‘umw
’
m'
v‘
eòxie au; <pMoc oma; maw s'
v vreoc n'
y…ac,
611 €a v au’
m9nam p umvvn ; a’
vafiMdnm zmc a exac a
’
n oq e a pw n c 5@S u ìtu ov c av c nc dw)cnc q uem m'
m, :Érw «rav S e ov nu ait7u amin ., Arya J‘n
vn e t J tfl w v o’
:p3azà pmn a'
7ro W a v ÀaBm, un vreo
m® gÀ ompm$m v me’
:?q Mmm J"
, 641 Mmmm,dra w a mw xoaumou
'
m, à a*
aye s ro
[mm, 7rg1mvBAcw ovrm7:0vm BM vrayra.mv
, w n p Myw 8 w 7re e cm w mxoc, 611a
’
J‘e v n
'
:ymm 611q v «ro &o a’
; fle amv , u n
51: des9ov. cmc op S a À u o c; :’
Jm um aîemov €5 1frs xa:
ra vonm: u n ,6Aw rovw a Je u omÈv « q»Myw $md;mqtv uMm 67 0 fra a
’
d>w c 1'
p 7w am v o , jJ‘fl
"ya e 5 611vj dv cs un dvr
"4 67 8 J
“… x3n7 0v7a : oì34392Am: u
'
mov M a: u n iv fly, ì4>w yonxmJ‘mvot na
'
a v oi S$S aAu os fran J‘uo J
‘mvotx-S'na'a v
u w s’
v murw v ou 54594 Àm: v n; m'
a$na e w c, adc xa Àmcn
’
n v p wmvn g , in: u nmn mmvo: ì,u w oJ‘afw v7mBA:wm 'rqn rn; «Lux»; BCDSM ;A@ . cu
'
; J‘fi «tmcdxovBMW »
74 : -
:m; «Luc 6@ S a À u ag umovkbgmvo…w cì7n vrayGupxmra n an
‘a a g» a dm, v ourou ; oîumJ td. frma
'
ua ee m mw a v . 68 1v xm amme i p mv , fè J
‘a'r'row
vm 5 $02Au a w ìmg amvo; 93J‘oc iv vîw v , o
'
: v a , ci;xema. igme i; frowxouu ov
‘l'
8 1'
09 :’
1À00v , iva 00,u n BM7rov
‘I'
EC BMvma : , m: o i BAmovn g w 4>Aou ye va w'
Taw un
fiÀ e 7rov7a cmv aìw frframvo; 7 8 ;ffm; «Lvc 64>8M /4 8 5 :
av'
g 5 Anya; 7rooe : BA:7rm‘ BAcvrov7a ; 36 , fra; mw a ic
3mna r, vara ; M M SM w : Kw . u'
nrma vras'
wc i
Nm
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 343
audito ribus fuamte ftari de b e re : b e ne v o le ntîan; meticu lofumg eme : v ocat hominè s, qu i , ne v e l una v o
cu la Chriltianifmume jure nt , admortemufqu e firmite rp ugmmt, parati qu o dv isfilp p liCiimo rtifqu e g e nusfu lìine reflNo s qu oqu e ap p e lla: corp or
'
i addi&umg emu
, lic e dicamus E tfiChriflmn aliquando finmdumcame »:mmmm, fidmmc ummphu: nov ìmu: facilius p ie tatis caufa corp us e xuamus quam p hilo f
'
o
p hus de p o ne re t v e fiem. Sic ig itur no s àl lo qu itur
Tumtan tumde o: v ide bitix , cum, [mj u comprq/Jì , me nte
furfimz adj} icie tir a e e rj ò camir'
oculo oculumanima: cxcitabiti: : qu ia dup le x il lud o cu lo rumg e nus e Gra ci:banfit , p utat id priu s no itris au&o ribus in me ntemno n v e nifl
'
e . R e fp o nde ndun1illi e tt ,“
a Mo yfe , ubi
de fe rib it mundi cre atio nem,indu ci homi tu ante
fuump e ccatum, modo v ide ntem, modo 11 v ide n
t;em; v ide ntemqu idem,ub i de mu lie re dicitur:
dit mulie r quod bonumMfi t Iig numadmfie ndnm, Ò'
pul
chrun: ocu li: a] pe 8 u g u e de le 8 ahil e no n v ide ntemv e ro ,
no n fo lumub i fe rp e nsmu lie‘ri dic it qu ali capti o cu
lis fu îffe nt : S ci! e n imDe n: nod qua die come defi ti: e ::co , ap e rie ntu r oculi v efiri fe cumdic itur : Camalerum‘Ò
‘ap e rtifimt oculi amborum. Ap e rti fun!: igitur.
c o rpo ris o cu li, quos p u lchre claufo s te nu e rant , nq
ip fo s diftra&o s ìmp e dire nt , quominus o cu lo animav ìde re nt ; qu os au temanima: o cu lo s ha&e nus habu et ant v ide nte s De i e ju l
‘
qu e p aradifi co ntemp latio nede le &ato s, ho sme o qu idemjudicio pro pte r p e ccatumc laufe runt. Uncle Salv ato r e tiamno ite r duplic emhanc o cu lo rumfp e ciemìn nobis e fl'
e fcig ns, In
j udicium, inqu it , eg o in hune mundu»: ar, qui
non v ide nt v idacu t ; qu i q u°
t ca cifiaîzt . Ubi
p e r e o s qui no n v ide nt , o culo s anima indicat qu o sipfius do&rina facit p e tfp icac e s ; p e r e o s qu i v i
de nt , fignificat corporis o cu lo s, quos e ademilla o ccmcat u t anima fine u lla diftra8:io ne co nte .q emx
C ONTRA CELSUM , LIB. VII. 337
e flîc e re , hujufmo di hominum anime s co nv e rte re ,e o s addu c e re , u t cre dant omniafibi fac ie nda e ffe qu:
D e o p lac e ant , u t qu i ratio nemre ddituri (unt ? Qu omodo e jic it dermo nia aliaqu e hand contemne ndamiracu la fac it illud qu od v o cat fp e &rum qu od no n
unumfo rtitum e ft lo cum,u t dii humana fo rma de
du îbus ill e loqu itur fe d te rramp e rv adxt univ e rfam,c o ng re g ans atqu e trabe ns div initate fu : quo fcumquead b e ne v iv e ndumfe inc linantcs inv e nit ?
36 . Pofi illa qu a: pro v irxbusre futav imus, fic rut a
filmait Ce lfus: S edrurfu: rog alvmnt , quomodo De um, fl
co!izoj ìe re mmpoflimt , fimcog nitu ri , U'
qu zdfin:cogmfiìpoj] ìt. At qua re fp o nde t N òn h emmi:
h e : non anima j èd carni: w x efi. Awdiam‘tamen ,
é:
?u idemaudit : qu id potefi timidumi0ud Ò '
corp ori addìumg e n za : tumdumtcxat w ide biti: De um cumcanfu
compreflo me nte furfumadj} icìe tir Ò'
av e rli» carn i: ocu lo
ocu lum an ima e xcitabitir. E t fi bujut m‘
a dum» ambi:
g ua ritir , v obz'
: fug ie ndi fun! nnpofiore : 0 p raflzg ia tore r,
g u ifimu lacmcomme ndant. Alioqummodi: om ibu: p e rri
dicu li fu e riti: qui mi cro: de o: e ofqu6 mamfefie mfin ut
idolo e xemzmin i ; ifiumv e ro fimulacrum ipfi: fimulacrifmij è riu : imo jamnon fimulacrum fed rav en marfun»:coliti: ipfiqu e fimilemg ua riti: patrem. Ac primumdic e ndume fi: ad illins Pro f0p 0pmiam qu a no s carni:
re furre &io nemd e fe nd e nte s ìndu cìt re &e {ch ema illud adhib e ri cum co nfiliumindu&e p e rfo nze more l
'
qu e fe rv antur ; me ndo fe au tem,cump e rfo nae lo
g u e nti adfcribuntur ve rba quae minime illi c o nv eninu t. Itaqu e e x e quo re pre h e nde ndi cfl
'
e nt tumillì
, qu i in pro f0p 0p oe ia barbaris, imp e ritis, v e rnis,nu t: iis qu i ne c unqu amp h ilo f0pho s fe rmo ne s audierunt , ne c iisb e ne u ti no runt . p hilo fo phî amafiìng ere nt , quamcomp arav it qu id em p e rfo narnmfi&o r,fe d fi&a p e rrone notame fl
°
e abh0rre t fide ; tumqu ifap ie ntibus div inammrem
?call e ntibus adf
‘
crib e
O R I G E N I S
Jaron »:mmc c acban xa : « a 34mî*ymxomw :e n :3a flgvm a
'
v n ìJ\m:w v 7: 4 9m u'
7ro a'm ‘
w mv À uyomva ,
w m’
7mdyvom; a’
7myyeM omm. 596 Omeo;mv iv vraÀAm; S a upcmffla : «…v a ; ma wa y ùq v 7re ov w wm5 7rommira: u
'
7 n$ no à 7t’ dexue , oìov c o N e g oe o ; , vi vo
OJ‘uaaw ; « o AcounJ
‘tsc n
°
10 Ayamumvoc n'
TM :
u a.)c8 flnveÀ ovrnc n uo; wmAoma w‘ Bue cw :Jng
67 mAe zs'
owa v8 c xaq‘« 7m ai; à w eofifimm J‘m
tro w oM axu;me tfl à a w mAoyouc J‘g ymwaw , aîv a
’
7ro
AvaEa ‘yoe 8 n
’
mo; im&. rm .Bacfia e oc; yum»
fw n oìxw m;Eìme J
“: v oce m marn 50 n p w e aomrovma v a
'
e vrn,croa MJ
‘e m a
' m»; «Moya ; n ; xarw yeM a e7a:KMO
‘8 7w ; uzmc 7n em&cn og v a u n u
'
7ro 75945"
v M
yomm; a’
n n 749 :’
J‘mmov a
'
mrìuw n M oo g 7 030
mm; froc8 fm; J‘m mm eum*mi—Sno w daro 'f8 v8 , xa :
m’
éìnm von'raw , xa : Joyu w nfm7 me aw rÀnam; ‘mc aim:e 8mmura ; éam; e îxom, mgt 18 G Î09M
'
61mraAau
Ba veòm vm u raAa uBa vau cvm, xa : 7ma a v xa.mìm4nn
’
ermafia o rw? a îa$na e w v ; 03J a
’mvrAa an : À o 'y8 ; rm@Mon @ouw w v, xa : ì7nmÀw c, 67n J\uva pu c, ìEna{nvvra w d
'
a XQIS'
8°
8’
J‘t w rou; do a$ az m7romu v . éJ
‘uc
ya e , M a w d ogan av civm w av S e ov, nu u’
va : w mJMm8 eynuwm doe z fa , vow u Arya: n
'
y a?; a’
7mM7 8mvo; vrse c wa v z a ra: rm aîvaz€ a aw fra , me ; a îa -Sn; a
p mxa ra À au é a vou nou 7 vw aov7mc av S w ; :î xw eaca fa$ nòe w c naz$mJuva vrov in v ; umé :: ìv—dmmpcw gnxmxa : a
'mycmn omm; 67m 5À ryw v u ovov nu @MoumSm,
M”
39v a:; a zw3en e ou; ye yea w 7a a 611m n’
aea ra « 8
068 a’
7ro ,ma-
cw ; xocm8 eroi; 7romu 4m vo8mva. a oea°
7d c JVaîv Ég w e îJ e va : , 67 4 xm18 ; iv Bm» a' v9M UG
Xen dvro a ìa&naw v a’
gEa aSm xmwmvm’
v3nrm mAAowrmg aîva .8mmv ì7n w w ffm vanvrw v oua ny a
’
M’
€ 117:
i v a iaS nrro:g xa ramvm_ Xen. 87 5 10954m’
aS nam; igt:an a
’
J‘uva wov tiva :m3m c a vonra.
‘
Xe w u tvm'
J‘t aql ,
fl ; z w e i; a ia&namq pm'
3mJ‘umv o; ig » ; M i ami 51\\iìw ya c
CONTRA CELSUM , LÌB.
‘
VIL 339
nt vu lg ariumafi'
e &numfe rmo ne s qu ibus imp e ritituntur
, qu o $ig no rantia fu g g e rit. Uncle Homem1te ralia landi datur quod He ro ump e rfo nas f
‘
e rv a
e rit qflale s ah inicio fup p0fu it ; cujufmo di funt N eo ris, Ulyfiìs, Dìome dis, Ag ame rnno nis, T e lemahi , Pe ne 10p e , aut ca tg ro rum. Co ntra falibus coIÌGÌS Eurip ide rn
‘de fricat Arifto p hane s quod fit im
o rtune lo quax qu ip p e qu i do gmata , qu a ab Ana
ag o ra alio v e quo lib e t fap îe nte didic e rat l‘
a pe bararismulie ribus fe rv ifqu e tribu at.37. Jamfi e jufmo di e fi p ro f0p0p oe ix v irtus V1
um, e cqu isno nme rito Ge lfumde ride at Chriltianisi bu e ntemqua: numquam Chriflianis dì&a funt ?lamfi idio tarumfe rmo ne s finxit ; unde hujufmo dìomîme s fe nfumab inte lle &u difc e rne re didicifi
'
e nt
anfibilia ab iis quae: ad inte llig e ntiamp e rtine nt ? Une namillisdo gmatafimilia p lac iti,s S to
'
ico rumqui fabutis e me dio naturis inte llig e ntibus, c o nte ndunt ,u idqu id inte llig itur, fe nfu inte llig i , c o gmu o nemmnem fe nfibus.p e nde re ? Quod fi corumfe rmoe sfing it , qui p hilo fo p hantur, pro v inbus do éìri
naChrifiimyite ria dilig e nte rfcru tantur, ne qu e e tiamlisco nv e nie ntia tribu it. N emo e nimdo&usDe umfi
'
e inv ifib ilem, que dame jus o p e ra inv ifibìlia e fho c e it inte llig ibilia , ad de fe nde ndamre furre &i0
Lem dixe rit ifiud Quomodo De um cog n ituri [u n t
mfu non pqflimt cog nofce re ? Au t Qu idfine fe nfu cognoFi potefi? N e qu e e tiamin fe cre tio ribusfcrìp turîs aut
is qu aspau ci tantumcuriofi le gunt, fe d in vu lg atmibus fcrip tume fi : lnv i/îbilia De i cre a tura mundi pera qu e fafia [unt inte lle fìa cm[p iciuntur. Ex qu o (
'
c ire
ic e t, qu amv is in hac v ita homine s a p o rte at fe nfi
uus fe nfibilibusqu e incip e re inde ad re rumin*e lliibiliumnaturampro g re fi
'
uro s, tume n in fe niìbnlubu3ulte ndumnon e ffe . N e c mag is dixe rint , fine l
'
e nfu
nte llig ibilia co gnofci nog{p on
‘
e . Et quamv ìs a e a2
CONTRA°
CELSÙM, L IB. VII. «
34,
re nt : Qu i: fine fe nli: cog nofce re p otefi tame n hincC e lfo ne g are ntme rito co llig i v ocemhanc non hornim
'
: n e c an ima, fe d com:: e]] e .
38. Enimv e ro cumdicamu : univ e rfo rumDe ume ffe ab omni co ncre tio ne lib e rum,
inv ifibilem ia
c o rp o re um, inte lle &um,au t qu id aliud inte lle 8tu
fublh ntia pra:fiantius, no n‘
dic emus al ia t e quame a
, qua ad imag inemillius inte lle &usfa&a e fi,De um
c o g no fci num: qu idemp e r [pa ulumÒ'
am‘
gnza u t
Pau li v e rbis u tar ; tum: v e ro facie adfaciem. Qu o ddico faciem nemo pro pte rv o c emid qu od illa fig ni
ficat, calumnie tur , fe d e x ho c lo c o : Re v e la ta facie
g lor:amDammi izs camde n: imag ine »: tramforma ti a clarita te ad claritaten: difcat hic no n de fa
c ie fe nfibili fe rmo nemfie ri fe d faciemfigurate inte llxg i , u t o cu lo s aure s qu o tqu o t fupra pro bav imus idemhab e re nome n ac membra corp o ris. Aone e homo qu idem id e fi: anima co rpore nte ne , homo inte rior di&a , aliquando an ima re fp o nde bit
qlla: fcribit Ce lfus, fe d qu e ip fe homo De i do c e t.N e qu e v oc e carni: u te tur Chrifiianus utp o te qui
didic it fuffa corpofi: mortificare femp e rmortificatincmm in corpore circumfe rre mortificare membraqu a [un:f::pra temm; no v itqu e qu id fig nific e nt ha c
v e nba M n yamamln'
t jj:iritu: me u: in hominibu:ìn fa culum qu ia carofunt ; iflza : Qu i in cam: [ant ,De a g lace re mmpojfunt atque idcirco nihil non facit,u t ne amp lius in carne fe d in folo fp iritu fit.
39. Nunc v ide amusad qua: no s v o c e t , u t e x illoandiamus, qu a: De i fit co g no fc e ndi ratio : qu amqu nlflqu e di&urus e i
‘t , omnium, u t p u tat , Chriitiano rum
c ap tumfup e rant. Audiant idi , inqu it , fitame n audir:
quid pqflîmt. Q uid ig itur p hilo fo p hus ille v e lit no s
e x fe difc e re c o nfide randume fi. Cumno s d9cqre_
de be re : conviciis inc eflìt ; cun qu e°mìù° ò\°
Y 3
C ONTRA CELSUM , LIB. VII. 343
audito ribus fuamte ftari de b e re : be ne v o l e ntiam meticu lo/
‘
umg e nn: v ocat homine s, qu i , ne Ve l una v o
cu la Chriltianifmume jure nt , admortemuf'
qu e firmite rp ugmmt, p arati qu o dv îsfu p p lic iimo rtifqu e g e nusfufi:ine re fl No s qu oqu e ap p e lla: :orpm
'
addi&umg elic e dicamus E tfiChriflun: aliquando fiamdmn
came »: nm:mm, j èdmmc ummp l:u: no::ìmu: facilius p ie tatis c aufa c o rpus e xu amus qu am p hilo f
'
o
p hus de p o ne re t v e fiem. Sic ig itur no s allo qu itur
Tumtan tumde o: v ide bitir , cum, [mj u comprej] ì , me n te
furfi:m a ::e rfo carni: oculo oculun: anima: cxcitabiti: : qu ia dupl e x il lud o cu lo rumg e nus e Gra ciehaufit , p uta: id prius nofirìs au&o ribus in me ntemno n v e nifl
'
e . R e fp o nde ndumilli e tt , a Mo yfe , ubi
de fe rib it mundi cre atio nem,indu ci homi m ante
fuamp e ccatum, mo do v ide ntem,modo 11 v ide n
t;em: v ide ntemqu idem,ub i de mu lie re dicitur: V:
d:°
t mulie r quod bamm: ej ìt Iig numad Ò'
pul
ch: umocu li: a] pe 8 u g u e de le 8 a6il e no n v ide ntemv e ro ,
no n fo lumub i fe rp e nsmu lie‘ri dic i: qu al
'
: cap ti o cu
lis fuìffe nt : S ci ! e n imDe n: qu od qua di: come de riti: e ::co , ap e rie ntu r oculi ::efiri fe d cumdìc îtur : Comderum‘Ò
‘ap e rtifmt oculi amborum. Ap e rti fun!: igitur.
c o rp o ris o cu li , quos p u lchre claufo s te nu e rant , ne
ip fo s difira&o s imp e dire nt , quominus ocu lo anima:v ìde re nt ; qu os au temanima: o cu lo s ha&e nus habu et ant v ide nte s De i e jufqu e p aradìfi co ntemp latio nede le &ato s, bo sme o qu idemjudicio pro pte r p e ccatumc laufe runt. Und e Salv ato r e tiamno tte r dup li
c emhanc o cu lo rumfp e ciemin nobis e fi'
e fcig ns, In
j udicium, inquìt eg o inkm:: mundu»: u t , qui
n on v ide nt v ide ant ; (9'
qu i v ident ca cifia:'
zt . Ubi
p e r e o s qui no n v ide nt,o cu lo s anima indica: qu o s
ipfius do&rina facit p e rfp icac e s ; p e r e o s qu i v i
de nt , fignificat corporiso cu lo s, quos e ademi lla o cc ae cat u t anima fine ulla diftra&io ne co utemqlemt
Y 4
CONTQA CELSUM , LIB. v u. 345
qu a: Op orte t. Quìfqu is ig itur v e re Chriftianus e fi,
hu ic e re &us e fi: o cu lus anima: corporis v e ro c lau
fus: quantumo cu lusme lio r e rig itur o culiqu e c o rp oris o cc luduntur, tantumqu ii
'
qu e inte llig it in
tu e tur fummumDe um filiume jus qui e fi:
bum,l'
ap ie ntia , re liqu e .
40. Fonz e a qua: modo difcuflîmus Ce lfus quafi
ad omne sChriftìano sfemo nemdirig it ; qu emtume n,fi hab e re v o l e bat
,co nv e nie bat dirig i g d e os qu i fe
] e l'
u do&rina pro rfus‘
alie no s efl‘
e profite ntur. Namimp ojìore : (9
'
Prafiig ia tom' ifli qu i fimu latm comme ndant ,
Ophìani font a qu ibus Chriflzumomnino re p ci fupra
diximus fiqu i alii fimilia illis do c e nt. Illi funt ,
qu i mife re nomini: ] anitoruu.difcunt. Fru i‘tra ig i
tur c o ntra Chrifiiano s sit : S i quemhuju: g ia du ce »:g ua riti: fug ie ndi w ahir fim! imp ofiore : 6
°
praflig iatore :qu iflmulacra commmdant. Ao ne fc ius ] e fum omnemah illo infiitu tarn re lig io nemno n minus ah illis . ut
qu i v e re funt imp ofio re s qu amab ipf0 co nv ie ns la
c e rarì, no s cumi llisco nfundg ns: Al ioqu in , înquit,
p e rridicu l zfu e riti: , qu i alio: de o: e ofqu e ; onfp icuo: ar idolocx e cramin i ,
‘ifimn v e ro fimulacrumipfi: fimulacri: mi] ?
riu : imo jamn on fimu lacrum [Ed rw e ra mannumcoli
ti : ipjìqu e fimilem qua ritn Po trem. Namig notumillifu ifi
'
e qu id Chrîlìianì, quid hujufmo di fabularuminv e nto re s dicant , cumqu e ha c dixifl
‘
e nob is no ri
c o nv e nie ntia quia p utav it no s illo fqu e îifdemcri
minatio nibus obno xio s e fi'
e , p ate t e x his v e rbis
Frau: xda admirabile : ifli mj ìlìarii v e rba ifla mirifîca
qu ibu : Lamm, Amph ibìum, Afimformm al iofq« e inte rp eflatir, dw im
'
ifli j'am
'
tore : quorumn omina mife re e dificiti: , tanfu [unt cur infe l icite r torti v ita » in patibulo relìnquatir. At ne fcit neminemcomm qui monfìrai lla le onine afinina fo rma Amphibiume xiiti
mant v ia: ad cm1ump e rting e n£is e ffe janitore s, c o n
naure t ufquc ud mortemde fe nde t e imm‘
a'fitz
Y s
O R I G E .N I S
d drq aiAn0uazg . «DW: ‘ro n'
ya v34’
edasBua; , ém;«
’
me , 5meBnAnv 7 :vomm 7 mesxovrw v ìa…w a; aram« Qo7rqnS a van a xm dva n v mfcfim ìxmoc; vre oer4 79
fra:; un5w v e ra w WM X8 G'
I!’ i u n J
‘t vm; dvm a
Ao7nfommg J‘î su'
a eflomv , 5mJ‘cfa cmìxfimv vu e :movAe ow q
‘nxm« ov dum:flm, nau n z Mmmu u&o vrou a v .
i J‘uz Ka aov v om»muyo ,
u cv wav v ne tMon ou J‘z ; u nrav!
MmmA way a’
JÎ e ya e cma'
w*marov w a e c
—tìmpdpm u
'
M'
dz oÀ a$ouvm raJ‘tà
‘a aw Àtqz Inc a «mìva nm
îxmmc Myomv aw mra w $mcm v ga roma? . civme rp 7re oawm,v frov Mn);anÀ , m womJ‘t w oeov 'ma n a
7reommAe‘yu evm
Tm umî7fla$‘ im 5 KeAaoc fleM7m, 054 a'
»
ai7roena owrm; 7raAmm ye u omv na hen» a’
vJ‘em u
a a vonn ov é vammm fina ; im ìv3mu; (J; À G‘XGI aromn c. mt ao<pouc w othoao@ac, un 7 433;mòra v 5voumem umfl ; 54
‘wya; J
‘aEe w în aw oM opti» ; Joe ls
‘wc
u'
7rayam7a frac îv$w g w onnac, umd'oca; zm@ :Aoao
aac. e i J"ìfflS ’
é t fm 5voua ra. Èxazg a w rw 9°
xma’
7am( «Bau w
’
Aayov n°mv è<pmvw o , 511«ruQÀ an
-vrov'ra g w e g :mdÀn8 a a v 5J
‘nya;
'
rîw v 5 :J‘w am iva a Aw.u uv
°
n'
, w
pm7:v w mAw w wmg , w e g: 7roMmye“
v n; dAn&amcJoymra. €c @mAmvttg ci1
"é v GeomB&At7au îv$cov u
'
mc 7romrnv , e ìro flacp uc‘nv. e îr
’
EumJ‘omxau aùfrov O
,w q ov, n
’
z a.:Hamd‘ov à‘mvurw 5 fiaÀ omroc:
7rax;QWrw v 5fisuc smv oi w w w :; 5J‘nyou; xewmvw IW
dcpaÀ nv7a ame : fra n uma 'rov Bm vme a ra; na v a…7romzc J
‘cazm bmf rra xe ts
'
8 J‘15a amàmv 7 mvv a dyaAn am nau nîM a um7ra a a v1334 41019 à
‘am5‘au
p ow a v xm 7 r u om aivaflÀ e 7rov7a ; J u 7 8 Aoys rgS w frov 7rme ea
«rs Aoya S e ov. n n ; 35 na an'
c apo: fio:
? ;Aoa'
ocpou 7ra e’
aîvBe À s'
Tm7roj\A4 xa : Bua. a’
xw mfiu a;o KcM og , xan Aw owra g S e e a vrow mS w Mw ua'
w , w
7re ocbn'ra c 7 8 ra w 5ÀmJ‘n,me gya m'
An$w g Év$ 1w g u uew
o'
me : u’
enz am; w mì*m ÈWM M(GWG *rq: yumvmairS qm:m
CONTRA CELSUM, LIB. VII. 347
p u tat v e ritatem. S e d quod nobis nimio u t ita
lo quat p ie tatis Rudio fit , cumfcilic e t no s omnimortis g e ne ri cruc ifqu e fup p licio e Xp o nìmus id illistribu it qui nihil fimile p e rfe runt : nobis au tem, qui
p ie tatis caufa cruci aflìg imur illo rumdc p orte ntol e onina: fo rme de Amphibio ca:te rifqu e re busfabu
lamo bjic it. Quod ig itur a do&rina de ang e lo l e onina (
“
p e d e c e te ris illo rumincp tiis abbo rremus,hujus re i Ce lfusnobisno n ci’c au&o r; ne qu e e nimah
initio hujufmo di qu îdp iamac c e p imus; fe d Gno n al'
.
fe ntimurMichae le rn au t aliume x re c e nfitis efl'
e hac
au t il la forma in caufa e fi: ] e l'
u do&rina quamfequ imur e x qua co ntraria illis duc e re difc imus.
4 1. Co nfide remus nunc e cquo s v e lit Ce lfus no
bis precit e du c e s u t na nobis v e ne re : (acri de fi
o iant. N o s able g e r ad p o è tas u t air., div initus af
flato s ad fap ie nte s ad p hilo f0ph03, quo rumno
mina no n de no tat. Po llic itusfe duc e smonfiraturume fl
‘
e g e ne ratnmindicat po'
e' tas numine afflato s fa
p ie u te s, p hi10f0p h03. Si unius cujufqu e nome n ai:mlifi'
e t, no firi oflìc ii efl
‘
e duxifl'
emus demo nftrare ,ab ipfo no bis cze co s e rg a v e ritatemduc e sdari , u t ine rro rem inducamur ; aub fi no n omnino ca ci (unt ,e o s tame n a v e ritate inmu ltis do gmatig ab e rrafl
'
e . Si
v e ig itur Orph e us, fiv e Parme nide : fiv e Emp e doc le s fiv e Home rus ipfe , aut e tiamHe fio dus ill e fit
qu emp o ììtamdiv initus infp iratum e fl°
e v u lt , ofte ndat qu i v o lu e rit , quomodo qu i ducibus il lis u tuntur,ii me liòremv iamfe quantur re &iusmore s componant , quamqu i fimu lacris omnibus fiatuifqu e ] e fudo €trinae p o fthabitìs re li&a e tiaxg ] udaica fup e rfiitio ne p e rVe rbumDe i ad ro lumDe umVe rbi Patremo culo s to llunt. E cqui funt autemìlli fiv e fa
p i e u te s fiv e philo f0ph i a qu ibusmu lta e aqu e dio
v ina v u ltno s audire Ce lfus, e ofqu e ante p o ne re Moy
fi De i cu ltori conditofis omniumh oyh e €s \\ù
CONTRA CELSUM,
' L IB. VII; 349
v e re div initus amati innume ra dixe runt ; illi e tiamqu i hominumg e ne ri illuxil: qu i div ini cultus adunu
c iav it v iam, qui quantumin fe e fi:neminemre linquit
myfie rio rumfuo rum e Xp e rtem fe d pro pte r immè nfamhumanitatemp rude ntìoflbus qu idemth e o lo g iamlarg itur e o rumanimis a praefe ntibus ne g o tiis atto l
l e ndis p arem, infirmio ribus v e ro hominum imp e rito rum, fimp licio rumfaeminarum, v e rnarumviribus fe attemp e rat , uno v e rbo omnibus, qui nemin e e lio quama folo ] e fu auxiliumacc e p e runt admelius v iv e ndumqu antumfacu ltas fe re bat do gmatibusde De o in£tru&i qu a: cap e re p o te rant ?
4 2. Pofi ha c no s remittit ad Plato nemtamquamad e flìcacioremre rumthe o lo g icarumdofiorem, e ju£
qu e haec e Time o v e rba re citat : Huju: univ e rfita ti:a rch zte8 uvn c c patmn inw em
‘
n d:fl‘icile pofiquaminwme ri: nota»: omnilnu face re p oj fibik. Quibus adjicit”dati: quomodo div ini: v iri: g u fta fit v e n ta“: m
'
a
0 quamfin e ! Plato omn ibu: hac m'
a incede re impqflìbih .
Q _uoniamv e ro e a muli: ]bpientdn u v iri: inv enta efi nt
a liquaminnominati (9'
primi cap e rennt: notionem, qu : W I
comp ofitima ax v e l rc/blu tione ab iifdem w e l analo
g ia ipfun: id quod alioqu in efi im plicafiih ,
Joa n mh , mirabor au temfi[equi potu e ritù , a tpara car
u i addifli n ihilqu e p aramceme nte r. Fate o r fublimema tqu e ade o mirandamhanc e fi
'
e Plato nisfe nte ntiam.
At v ide un no n div ina fe ripmra fup p e dite t maio ri:h umanitatis arg ume ntumin De o Ve rbo quod cume fi
'
e t apud De um in princ ip io fafiumefi caro ; u t ad
omne sp e rv e nire p ofi'
e t illa do t‘trina , quamqui inv a
n e rit omnibus no umfac e re Plato ait immfiìbilè .
Plato ig iturdicat cre ato rem patt e n hujus univ e rfiinv e nta e fl
'
e difficilem, innu e nsfie ri p oa‘
c , u t humana natura De umpro e jus dig nitate inv e niat; fin minus faltemu t mu ltumacc e dat v ulg o p e rfe &iusc o gnofcat : quo d tame n fi ita e fi
'
e t fiqu e De us
O R I G E N I S
l'
IA4 7 am, 7m,7 41EM uvb v
’ 8 8 JAM 7 : îasflov 8 4 : Bmîx4 À ouv 8 4 : 7reon xmfaw € 70: 7 8 7 0V z 4 7 4 )uvmmg ni
w u vr4 e 4 ìt4 uflam7 cg 7 4 un004 71'
404 À 871'
7 4 7 4 7 828 8 8
S uap »?s :P! 477004 3004 034 , 57 388 4 5 7 408 8 4; 8°
S gw 7nmQuan; 57r4 07r07 4 v0w ( 87 804 : 7 07 8 707 84 : « 5
g e n 4 5 7 07 8 494 8006, M flOM-SMS 'M G 67 0 7 8
g ée ca'
xopm8 5MOÀ 07 80'
1 7 0 7t 4 e’
4 07 8 ; 77 0104 ,
57 : J‘sov74 : 4 67 8 5p QGVIZM OC54 030v o i; «iv ug…w
’
Aaya
a’
v4 : 603m4 : dc 77 50014 300; u n aiv8 @4 7rq yamamaa'94 : aiv8 gm A
‘: 40248 37 5 804 iv 04 4 4 7 4 ycymam
70v350!
AM 4 14 4 A67 8 7 5 I'
1À 4 7W 57 1 7 0v «59077 4 4’
J‘uv4
«'
e: 7r4 v7 4 ; Myeu 7 07 7r0m7 nv 4 4 3 77 4 7104 7 8
7r4 v7 og dfifimov pm4 4 : 48 4 7 4 04 4 7 4 ! 8'
QMW4 67 07 nî
v4 t , fin7 ovJ"577 4 5Aryov; 06 4 8 4 1Myw 3m. 63 ,
(5 7 7150îmA4 8'
0mvoc aîv w 4 gn&e7 o HM 7 4 90; MEM 5
KM0‘
0; Quan 4x4 70v0p d € 07mm8 109 îq‘n J!
7 8 7 8 25 4017 îEnugn74 a 00001; civJ‘q4 0» a?; dv 7 8 48 4 70
904 4 7 8 “ I 7rgw 7 8 Aafimmv 7 cv4 ìvmo:4 v . i ,.w c J‘o
p o… 7 4 : 3907 473587 01: civm04 pm, 4’
M 4 8 4 4 37 6047mv un
’
407 0? 4'
7n g 904 04mv0; 5 HaM o; d'
lM 'd l 0803
7 0, nu m 4558 7 4 584 4 7 4 4‘
€209 43394 97 4 A4 An
04 4 7 4 n’
a dum 7 8 mmmxena4mvo g , 4'
v4 A0707
5 323 » (5 7 4 dxoua v 48 8 8 74 . 7 0v w gm7mv387 194 7 8 7r4 n og n
'
W GDamy îg yov :’
J‘m BAme74 rà
‘t è
'
uavov°
8 4 7 4 7 0, mmem05 x434 e ocj7 g1x4 94‘44 , 57 : 4 5
7 0v S u v 51.110V74 : a’… W 8 4 7 4 7 0 À e *yo u e vov dm
7 ng e îxov0; 7 8 4094 7 8 35 8 iv 5 Eu ga xw ; 54 04 8 ;
7 0v 7r4 7 :94‘rov 7nmba v7 4 îv 740éJ
‘u c i v
row Év Quasi”, 57 : &i4 Cbcem 7 4 07 4 5 In08 4 im 70
430&n7 ov 4 07 8 M ! BAw romvov ”
4 7994 7 4 ; 04 4 4
0377 7 7 0, o w e axw ; 5cdl i 7 ov 974 7 994 7 ov 77 5 4 1114 77 4 m‘ 300v74 : 7 4 9 8 4 7 4 7 8 7 0 34 94 8 97 9; 7 4 : 774 7 094
S e ov M I 774 9719oi 5'
d UQ8 , :; 4 0e 8 4 67 0v 140
5 85 80…M G 7 8 4’
vS ew'rrn8 4 67 8 l
'
IM4 70; A4fim 6me
CONTRA CELSUM, LIB. vn. 35 1
Plato ne aut a quo libe t e Gre cis v e re fu ifl'
e t inv e n.
tus, no n aliud qu id co lu ifi'
e nt , no n aliumv o cafl'
e nt
ado rafi‘
e nt De um, illumre linqu e ndo v e l cumillo c onfo c iando re s, qua tanto De o confo ciari non
p o te rant) no sautemafiìrmamusDe um3 natura hu
mana nullo mo do quae ri aut pure inv e niri'
p0fl°
e, niti
adju v e tur ab e o qu emqua rit qu iqu e inv e nìtur iis,qu i p ofiquamqu idquìd in fe e fi fe c e runt , fe illo Opushab e re c o nfite ntur qu i fe no tumfacit iis a qu ibuse quumjudicat fe v ide ri qu antumDe u s ab hominep o g no fci , quantumhumana anima adhuc co rp ori allig ata De umc o gno fc e re p o te lt.
43. Practe re a cumait Plato fie ri non p ofl‘
e nu
qu i c o ndito rem p atremqu e hujus univ e rfi inv e nit ,de c c fe rmo nemaccommodate ad omne s faciat ; e jusno n e fi:fe nte ntia , De umre v e ra efl
'
e ine fi'
ab il emne c
e jus nome n dici p ofl'
e fe d p auco s e fl‘
e c oramquibus de e o dic i p oflìt. De inde Ce lfus, qu afi o b litusv e rbo rum quae e Platone adduxe rat afi
‘
e rit De um'
iflis ine fi‘
abil eme ffe . Quon iamv e ro , inqu it propte .
re a inv e nta efiv iri: l'
ap ie ntzbur, u t al iquaminnominati 0’
p rimi cap:remu .rnotionem. At no sno nmo do De umiae fi
‘
abileme fl'
e c e nfemus fe d e tiamalia quae ìp fo iafe rio ra funt. Hae c: Pau lus e xmime re conatu s e fi hisv e rbis : Audim
'
arcana v e rba 98 4 um lice t homini 10qu i ; ubi audire ideme fi ac inteflig e re , qu emadmo dumin ho c lo co , Qu i habe t audimdi audint, Dicimuse _tiamno s v ìde re co ndito rem p atremhujus Univ e tfi e fl
'
e diffic ile . Vide tu r tame n qu o d pro bat nonfo lumillud , Be atimundo cnrde quoniam ipfi De umm
'
de bant ; fe d e tiamho c ah imag ine inv ifibili: De i dx&um,Q ui v iditme v idit (D' Pa tremqui mc mifit. Ib i e nimn emo famme nte dixe rit ] e fumad fe nfibnle raumhominìbus co nfp icuumcorpus re tu lifi
'
e ha‘c : Qu i 'v i
dit me , « ndr! (S'
Pa tremqu i mc m:] ìt. Alio quìn qui
clamabatxt ; crucifig c :rm.ifig e e um, Pilatus qu i p o .
CDNTRA CEL SUM, L IB. vn. 353
te ftatemin humaname jusnaturamacc e p e rat , De umPatremv idifl
'
e nt : quod abfurdume fi. D e inde ifiud,
Q u i w ditme , w d:t (9’
Pe tra»: qu ime n::fit no n e ffe v ul
gatio ri fe nfu inte l lig e ndum palame x e o e fi , quo d
hilip p o di&umfu it tempore w e b:fmmfum, C‘"
non cognow'
i me , Ph :lipp e ? qu o d illi diflum e fi, p ofi
quam p 01u lav e rat dixe rat : Ofie nde nobi: Pa trem,(9
’
[uffici: nobir. Qu ifquis ig itur no v e rit qu omo doifia v e rba , Ve rbumcaro efi inte llig e nda fint
de unig e nito De ifilio De o , primog e nito omnis cre ::tura ; :lle e tiamfcie t, qu omo do , qu i v ide rit inv ifib ili:D e i imag inem is hujus Univ e rfi co ndito rem p a
tremc o g no fc e t.
4 4 . Ce lfusqu idempu tat De umco gno fc i au t comp one nda e jusna tione e x aliarumre rumno tio nibus,u t g e ome tra facìunt
°
p e r fuamquamv o cant Camp ofit ioum ; au t illa ab aliis fe p aranda aut analog ia qu eil lis nfdemin ufu e fi ; fic faltemaditum ad fummumbonump ate fie ri p ofl
‘
e . S e d Ve rbumDc i cumaìt , Mmo nov it patremnififilìu: 0 cmfiliu : : e w la .
ri: D e umdiv ina quadamg ratia anima: no n fine fin
g u lari De i b e ne ficio fe d div ino qu o damafiìatu in
g e ne rata co g no fc i de c larat. Efl: e nimpro babile De ic o g nifio nemv ire s humana naturae fup e rare , (qu odqu idemapud homine s to t e rro ribus de De o locumd e dit,) fe d De i bo nitate e jus in homine s amo re ,mirifica div ino re g ratia c o nc e di iis quos De usp rz fc ie ntia p rae v idit v itamv itturo s cog nito ipfo dignam, p ie tatem in ipfiun nunqu amadu lte raturo s,e tia nfimors inte ntare tur ah iis qu i qu id fit p ie tas
ig nari qu idv is aliud p ie tatem e fl'
e fing unt ac p ie tas
e fi; e tiamlì p e rridicu li e fl'
e v ide re ntur. De us o g i
no r, cumv ide re t quamarro g ante r alias c o ntrammre nt il li , qui quamv isDe umco no v ìfl
'
e e x phi lofo p hia re s div inas didicifl
'
e fe ja‘
tare nt , ad fimu lae ra tame n ad e o rumtemp ia at
'2u e ad tant0p e re de
CONTRA c1 LIB. vn.
cantata myîte ria p e rinde ac împ e ritiflîmì co ncurrehau t ; flulmmundi fimp lic ifiîm03Chrifliano rume le
g it , qu i mo de fiiusmu ltis p hilo f0p his p uriufqu e v i
v e re nt , u t p ude fac e re t fap ie nte s illo s , qu i re s inzmime s quafidn e fl
°
e nt aut de o rumimag ine : allo qui
no n emb e fc e bant. E cquis e nimprude ns rii‘
u non.p ro fe quatur hominem qu i p ofi auditas e x p hilo i
'
o
p hia to t tamg ne fublime s de De o diisv e difp u tatio
ne s fimulacra re fp init v e l e is pre c e s ofi‘
e rt v e lj is c o ntemp landis ad cumpre c e s dirig ìt qu emme nte,c o ncip it ad qu emab e o quod v ide tur me rumfig nume tt , aic e nde re o p o rte re e xifl:imat At Chrifiianus e tiamidiota pro c e rto hab e t qu emv ismundilocume fl
'
e hujusUniv e rfi p artem, cumDe i te tu lfic omnismundus. In quo v is loco pre c e s ofi
'
e re ns,
c lanfis fe nfuum,e re &is anima o cu lis, totumhanc
mundumtranfc e ndit ne c in e te li co nv e xîs gradumfiftit , fe d ad locumqu i u ltra caalo s e tt c o g itatio ne
p e rv e nìe ns quali e xtramundum, duc e De i Spiritu e gre fi
'
us De o fe rt pre c e s idqu e no n de re bus
v u lg aribus. N am ] e fu do&us e tt nih il humi le ,h o c e ll , nihil fe nfibile quae re re , fe d fo lamagna , v et e div ina, qu a: De o c o nc e fl
‘
a ad e am, qu a apudip fume tt , b e atitudinemp e rdu0unt p e r filimn e jusV e rbumqu i De us e ft.
4 5 . Vide amus e tiamnu quae uit fe no s do&urumafi
'
e qu i p ofiìmus, ubi dicit no s unde cumqu e e fl'
e comidw in£îw , qu i tame n fi re tte v ìv
'
amus ] e fu do&rina=mo remg e ramus audimus ill ud : V: : n on efl::cam: l à :! in fi fp iritu: De i habitat :
°
n mln).Addii: ibidemn ih il w ide ri qtli tame ne nixius adnitimur, ne v e l co g itatio ne te rmsv itio ruminq11inemur fug g e fiio ne quiqu e u t De ump oflîmu:v ide re mundo corde cui foli co ntemp latio De i conc editur, inte r pre cald dic imus: Cormandava cre a in
Da:: O'
]Ì iritun: ragu»: innova :
°
n
2
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 359
v iv e nte : non ]‘
e cundun: came»: »:ilitmw : nan: am:: mil itia n ofimnon came l ia funt , fed p ote n ti:: De o ; re fp o rh
de bimus, inquam,
‘e o s cav e re de be re , ne e o ip f0
quod makdî cunt hominibus De i e fl°
e cu p ie ntibus,funs ipfo rumanimas claude s re ddant fuaminte mremhominemmu tile nt ; fi qu idemfais in aliasre E;0v iv e re v o le nte s calumniis, ah il lo re fe cant ae qu1t0
tem mo de ratio ne rn a co ndito re infitasnatura , qua
rationis e tt p artic e ps. Qu i au teminte r alia didic emm div ino Ve rbo ,
idqu e e xfe quuntur, mle dùmfilm: bemdi: e re pcrfe cu tion empat: Ò
’
fufiimre ,mari Ù'
abfe crare illi fun!: quìg re fl'
us anima dirig unt ,cotamanimamp urificant atqu e o rnant : no n u t v e r
b is tantumfubftantiarn g e ne ratio ne difting uant
inte llig 1b11e a v ifibili , v e ritatemfubf’cantia c o njun
g e nt , e rro remg e ne ratio ni adjun&ummo dis omnib us fug iant : co ntemp lantur e nim u t didic e runt ,no n re s a g e ne ratio ne o rta: quae v ide ntur pro pt e re a temp o rane e fun!: fe d mu lto praefiantio re s;fiv e illas v o care v e lis (
'
ubfiantiam; fiv e inv ifibiliu ,
qu ia inte llig ibilia funt ; fiv e e a qua no n v ide ntur,
qu ia co rumnatura e xtra fe nfume tt. Sic ad re s
g e ne ratio ne o rcas atte ndant ] e difcip u li fe d illis
tamquamgradu utuntur u t ad inte llig e ndamre ruminte llig ibiliumnaturamp e rv e niant. Numin0ifibilinD e i
,h o c e fi inte llig ibilia , cre atura mundi p e r 00 qu.
fafìa fun: intefie fîa me nte confp iciuntur. No u tame nin iis De i inv ifibilibus co nfiitunt, cuma re bus hujusmundi cre atisme nteme rig unt : fe d p ofiquamin iiafe fatis e xe rcu e runt illa inte lle xe runt e nituntur
u fqu e adfemp iteman: eju: m'
rtutem, uno v e rbo ad e jusdiv initatem fcie nte s De um(
'
no in homine s amo rev e ritatem quodfu i notumefiman ifefiaflè no n iismodo qui ipfife confe crant , fe d e tiamqu ibùfchm g e r
mana p ie tate re lig io ne alie nis, qu o fdamauteme o
qui De i pro v ide nfia
îd tantarumre rumnomini!4
CONTRA CE L SUM, LIB. vn. 377
t e ftatemin humanume jusnaturamacc e p e rat , De umPatremv idifl
'
e nt : quod abfurdume fi. De inde ifiud,
Q u i v idi!me, (9
'
Pa tre :n qu ime mgfit , no n e ffe v ul
gatio ri fe nfu inte l lig e ndum palame x e o e ft , quo d
hilip p 0 di&umfu it 7 4 7710 tempore fum,
mmcognom'
i me , Ph :lippe ? quo d illi diftl e fi, p ofi
quam p 01u lav e rat dixe rat : Ofie nde nobi: Pa trem,Ù fuflìcit nobù. Qu ifquìs ig itur no v e rit: quomodoifl:a v e rba Ve rlnnn caro fafìu7n efi inte llig e nda fiat
de unig e nito De ifilio De o , p rimo g e nito omnis cre atura ; l11e e tiamfcie t, qu omo do , qu i v ide rit inv ifib ilisD e i imag inem is hujus Univ e rfi co ndito rem p a
tremc o g no fc e t.
4 4 . Ce lfusquidemputat De umco gno fc i au t comp o ne nda e jusno tio n; e x aliarumre rumno tio nibus,u t g e ome tra: faciunt p e r fuamquamv o cant Campofi7ionem; aut illa ah aliis fe p aranda au t analog ia qu ei l lis nfdemin ufu e fi ; fic faltemaditnm ad fammumbonump ate fie ri p ofl
‘
e . S e d Ve rbumDc i , cumait , Mmo n ov it pan emnififiliu: Ù
”
cu :filiu c re w la . e
rit , De umdiv ina quadamg ratia anime no n fine fin
g u lari De i b e ne ficio fe d div ino quodamaflìatu ing e ne rata c o g no fc i de c lare“; Eft e nimpro bnbile De ic o g nitio nemv ire s humanse nature fup e rare , (qu o dqu idemapud homine s to t e rro ribus de De o locumd e dit,) fe d De i bonitate e jus in homine s amo re ,mirifica div ino re gratia conc e di iis quos De usp ra fc ie ntia prze v idit v itamv itìuro s co g nito ipfo dignam, p ie tatemin ipfumnunquamadu lte raturo s,e tia nfimo rs inte ntare tur ab iis qu i qu id fic pie tasig nari qu idv is aliud p ie tatem e fl
'
e fing xmt ao pie tase fi; e tiamlì p e rridicu li e ffe v ide re ntur. De us o p i
no r, cumv ide re t quamarro g ante r alias c o ntrammre nt il li , qu i quamv isDe umco ov in'e e x philofo p hia re s div inas didicifl
'
e fe ja‘
tare nt , ad fimu lae ra tame n ad commtemp ia at
îue ad u n70p e re de
O R I G E N I S
7mm; vaw m Éemor un a cima; un d'
W ‘907ma ea ; « Mm. me :M a :» mv è v 57J“S a n e ov J
‘aEm zmmm: pm391mm:;
ynammJe vomovmv w c, 6e w rov 5Q6e v vm; òea frotc iì uog , i a
"
5Q34 ).u oc dv« JW OQOGA:« p vn vra 69q aìfloc , nu mkt «rs J'
W t5'
d òm, um o‘
ew roc; re o'
gaòm, vma» «JO :
7 rv Sm xo : numh a; a u'
rgo w ,8Mvn a3an wmvou
'rou; îxmoc, òa'7n e éfl mug , è nmm;,ér’
îms1m.
vg: n 7 8 vom a.Î fn oq , xmmumw J‘t’
aòfrov GÎr
îmn vu gu7 8 J“? 4 67 0! '
yryva a'
xe w , m: vowrocg u'
ma u
'
rp dAnS a q umadm€014 , 7 8 a’
va v 7 mvra w 1air, dòp
°
nrap wmJ‘w z u a , vomoc .
'mw’
vien …89m7r044 mmîxemv
° J‘e ln aùrcov na Ju n; o u
ixu na m'ama , a’‘N 030035 :w mv ix S e a
7 6À À 919 va S u a rw r’
c'
v u’
nTOmw un.vra « w u
rav J‘n WAM S '
M f; a'
vJ‘e e g vraM coc WoM a.
tî'y‘ye tM r 057 a
’
unJ‘w a aS e îw a ì
'
m, ma w afl ,
ìa urw v cim8m ìvu À uw h v e , u n u n Aryan
orm ru; BM7 MWGC: m: xw À 8 f; 53W 7 8 4
« u'
re : 7 mw gv rac 4uXa c i w ompca Awmvo: xmemamvoc umonp «m w ( o n u , «m e; : fn
,»
Ug o; « ammJ"fim»; @no omv oì…Mamaan q
a'
7rt ana'3m«rmxa Àao; À e
‘you emv w o : 55 60
g w g Mw xa Àw g , [M 7rqoa'
otÀw a xe wm'
rrox
(wmv niva rgwmv era 67 c ìxovm 5fl mv J“
g amvo: rotc nmu J‘uramn 65; «w mv o
‘
À w v SmovS eÀ aaw a
’
n oJ‘nkou e vòv Îà‘mmw «nn si;mkov om
a un rw r.gm fm u n a A07 8 n’
; d u”*rov ! l50’
tflfi
Xa g e na ; dvmrmn onm«bce ; mq» J‘nmag ya;
uan aim7rm7t owmy a dv a c, mc J‘J
’
aig)y tgmg c uxe nm9e oa oB« a v aiv$emrocc w a gasrnaa v
'roc umfl ; mira ; x&Xa À tu,u tvu g vm; xmn
'
xga rneu:
Myorn ; J‘oma came o{m c e q me gaw ;mk
CONTRZA CELSUM,
‘
LIB. VII. 35 7
Qua au temdici: , hujusmo di funt: S ubflmtìa (9'
g emra tio , Ma inte ll ig ibilù , bc c v ifibilir. S ubflantìam w ri
te : g emmtw nemcomitatu r e rro r Ve riton»: p ro re objc«
fia fifmtia habe t e x v e rita te O’
e rrore nafi:tur o p inio.
Q u od inte ll ig ibile efiad intgfi:3e ntiam qu od w g°
fi c adm'
fump e rtine t. In teflig rl nle mem,mifil nle oa du cogm/ìit.
Q uemadmodum ig vtu r in re bu: m'
fibih bu: fil mq oe u
h u efi n e que u'
j in ; }è d ocu lo mufa ;ficur v ijni .
cu rfia t , re bu : v ifibzh bu: cur cemantur om :bw [en l ulù,
h a un fim jil u'
:pficur w ide a tur;fic in n ba : in te ig lbiv;film: 3% qu i ma mem efi mc inteflig cntia , fa cit ut mem,
inteflig at ut inte llig e ntia pe r ipjumfiat, ut fcientia per
fpfum cog nofia t , u t inte”:g ib:l ia omnia , v e rita: ip[a ipl'
q
fubflant ia fit ; qu ibu: ammbu : j up e rior, efiarcana quadamv irtu te int£ ig zbilù. Atqu e ha c di£?a fimintefligmtibur; .
quorumfiqu id O'
w : capiti: , be n e efi: j udicati: fin'
rita»: al iqu em De o defie ndg'
flì p d re : div ina: adnumùndw n , h ic fp iritu: fam efi ide qu i hg t pradimt , (
'
S’
—que
v in v e te re : rep l e ti multa Ù pre d e re dome n mt. Hana»
n n »: [5 n ihil aflìquz'
potefli: ton ta , mflran: occul tatoig n orantiam,
nu : dicite a cco: e_flì qu i v idmt, qu i “O’
nmr ej ? cla ude : cumw o: ipfì animi: prorfiu claudioctir,Ò
’ mu t:la tifiti.f , 0 [da corpore hoc efipart: mfin' mor
î ua v iw ati: .
46 . Ad hae c no s, qu i fiudemus pu lchre di&îs,e tiamfi au&o re s no ftra fide alie ni (int, no n ady.ér«
fari , no n lite s fe re re , non e v e rte re qua fana funt ,re fp 0nde bimus e o s qu i c o nv itiis pro fc indunt illos
q u i co nantur pro v iribusfummumco le re De um, cu i
p r0bntur idio tarumin ip fumfide s, ratio ne comitata p ie tas prude ntip rumcumg ratiamma&io ne h1
.
1°
jus Univ e rfico ndito ri pre c e s ofl‘
e re ntìum, idqu e p e tfummumfac e rdo temfinc e rmp ie tatis inte r homine sdo &o rem; qui dìcunt hujusmo di homine s animi: claudicarc (9
'mutilo: ej'
e ; qu i afi'
e runt co: nìortuo corpore m'
vm quibus cordi efi: cx animo &c e ìe , ln. cgmm'
flk.
Z 3 m‘
a m
35 : 0 R I G E N I S
à ro —J“mflma g Am c c , iv «rag u mg’m dm a
o u em 6‘
Qafluou cS '
a 'm ya g òvrAa mm; s‘
ew rmc fim»aa…q m Juvarra trap Gup ògwmao v un
a o’
v o raro Arymmw ; d'
ew-
rw e w xou w a; u’
re : Ow ,
m 4uìu ìa w rmv xwm; z w ramw unfmm umm iva
iammi vS emrov d… :afw cv dvroxo vn on t; a dm,
J u v e » a'
; ìn eacJ‘W QWAM , ru; fim» ì9tìton t c,
d'o imma ; mc fra w'm-9x îmvmgmmamm; daro ra
J‘npzmn s «rp An na; cpuaa . oi J‘s vre oc ìn e ouc
dvn ora S e na Anya , zm v a… , ma «ro Amd“ofiAoyM m ammdn) am9m J
‘w 0nmmm w ago
M a v a‘7m«i v sì» oi ra ; fm; 401u; Ban u;…nn …
W w w xo Smgovv o; w oùre :mtomc ixb z Mi ca: nomu; e
’
am a'
7ro 7 ma10; xa gcà'
a a'
l w von
a'
7ro 6e w ra , na c nrmv dAn9mnma'mq.m a…
a! , m d‘i un a.M tmc vf… 7ra.smreovrap q amm w
‘
ow re g , nic inaS ov , «m img €5 1pm9l ’amva. w J
‘mm o w e e aw :ea , ra xeon ron’
a’ma v mh a
“
w ; BuAs'
Tau xaìmv °u‘re Jun « o mm!
M XM ” doe w ra tifi J‘uz 'to 520 &c u’
nu nò«
e m vruv :pzmv, u nBAe w amm oùmJ‘c v ou; fi g 71…ìvogw aw ci v a Inc am&flm aîs
-
s aiamìvnfia$ eq KQ'W'
S w aeu'
rmg 7reo; mr nmmonmv «rm; n u vowra w «puma ;v a 719de ga n
vra 908 m'
7ro xmaw ; m u s.'ra
numa d‘ou; w ommn cmmm iv 'rq vm 9m M aga.
7a : m -
a n d : we cimfit wrtc aim: c a v vm z aqz w vumm, iv @
'
n a'
oew roc;ora 398 ° J»…74 9im…:
iamm; îyyuw maa pmm, u u crumw c; a im: a’
va vu
d n ivi : vmq'
îJ oovJ‘uvz w v c a S w , na a
'
v aw Au ; mS u nn a mh a ìm; zmvoc 67 : mv Q:M S emroc
m aiÀn3'
a a v na tro iau ra yms‘ov ì:pa ngan n a
'
umor*mcà'mxe cmvonmira; a
’
M a xm frm wm3509n u; e î)w enucS t ada c xm n
’
; a u’
rov e z’mflu a c° vm; J‘s m S w
vr om; a'
vafica orw v im m wa n ”Ama ra y 7 vamv a’
:
d’
14 W C yvama ; $qa»t a'
acBam ml n u a’
A:r9mn
51 «U‘…m cgcoum° àw
‘ °mq_mv em fuy
mmm
”
gdo O R I G E N I S'
yun a ra ow m
Mm e ouv7myou» 61» vs S emAnya ci v a ame…«rqp Keq u ìxw u n x w raÀ afion e ; nau mm J
‘oy
m7az ’I’
GU1’
G <p:Ao9'
09W îw ny ycM omvo: 5fl yve v7sgvrov
.S w v àx a?; S w ìJoEa c à v'
e6xa e tc na'
ar a'
M’
imma turS na iv ro:; J
‘o -
yta'
u otc xmìamn a&n nn a
vra vrnÀnzw ro cpm; wuc 'me : aîv i«pane w a w a u'
rocc 5 310; 770n'
i vre ryom da v ve ro; adm»:me ? … ‘yow 5300 ,
'ma vrqmrov oi @a axovn g civmaocpo: , …m ma
g a ; Ji vym7a s
'
,u p amamv 67 9 u n a c s; n Àmw s; iv rm; J‘m1
'
QoBcu g mg :Ge a xa : rm vonraw À oyxg iM a.Eam vmJ‘a£mv 7 3 a
’
934'
e ra 008 iv o‘
;u.ocw u amu’
xovoc ©35 9e dv9edare , um 7rn u m, um u re a 7roà
‘a w , z an ìe w r mv . Ju:
xmmimmv xamÀ « tp$ tv7e g 67mrn; w e ovomc, ci ;d'
Enza; Bmcmvn ;ffm @a nn trra w a d m; u
'
7ro fra 968 :îyxa À wJ
‘ouv7m «tmc îm-Sup umg ra v meJ
“m» mira» a’
;
lia azgana v ,
‘
z a ! aifrmaò7ma zî*mv fm O'
w M‘l'
a iv
noa uvmg nau aiuoÀ a n au ; aîvS'
aîv aîw nM aEa v *ruv «iM
S am c a 8 68 év u ,: «le uJ*9n xmìa 5fla o9'
na'
a v na èÀ a
v e w am fru w ma r a g a rav xmau w a .
Oi J“
ò rr’
a i ru w im ìJ :w re cq ife fltvamvoc ummee o: xma
'
vf e axrroJ‘a u
’
vau Aryamvm, xgìv p avovmy w omv ìa w ac Wp S wg v mea ? géa ,u em 'n w fra Inc a J :Ja a°
u h m, w o w ro v a'
w oJ‘e saw à aoÀ -
ye m; na a’ma ema.;
um7ra anc v n: iv a uvsmmg da)cnu oau vnc° é ; na fre e w ay
« Ae m ìe e ew v 7ramn : uvw mv&w oq em@rw w v 7roM a g mì4
'm v mn e à w c a a :wm u avov ai7 m7ra o‘n; mEW Q.
xmG:; u n 718 7 4 6 A9nvmmg ,ìe e ooa v
'rng , mu v o…voc ìa w n : wa g a
’
emmca q a’
e oEonq m“
c :w em; mòrw v «'
n : 30
mmvoc xa : xe wmv mìmv ic òaav ,8 8M7 4 : xa va a é vg« a a
'
e a ovnmme n, a me oc civmvo,w f57m7re o;mw mo
pu cmmv 7 me'
AS nmto t; a'
yuî e tmv . î9'
l J‘cv XQIS'
IM OIC
il ma'
v unJ‘i k mw a iva v o S w aym&a gu ;
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 361
e v c&i fu e rant facinora hac co gnitio ne indigna p e rì
p e tt at e mmjufin ia de tin e re w e ritatem; p ro inde nu llamip lìs p oflacc e p tamtantarnmre rumno titiam,e xcufatio nemre linqu i.
4 7. Ig iturqui re rum Ce lfomemo ratarumno tionemade p ti funt , nixamhujufmo di princ ipiis p hilo f0p hiamte ne re profite ntur ; bo s te itatur Scriptata , quunrw
'
: De umcog noj ì:re nt , ut De umtame n non g ia
flficaflè , mc g ratia: e g :flè fe dmama] ? m cog ita tiombu:
[u n , (D’
infip wm cor e orume tanta lu c e co gnitìo nis t erum quamDe us ipfis re te xe rat in te ne bra: imidjfi.
A tqu e e tiamv ide re lice t illo s qui fe fap ie nte s efl°
e
dxc e bant, mag na dar e fiu ltitie fu ne arg ume nta , e um
p o lt difp u tatas in (colis tantas de De o re bufqu e int e lhg nbih busquxftio ne s mu tav e runt g loriamimorrupt zbm.r De : mfimilitudmemimag in i: corrup tìbiln homini:Ò
’ mla crum quadrup edum firpmfium. Q uare , cumn o n dig namre bus qu as De us illis manife flav e rat ,v itame g e rint , a De i pr0v ide ntia de re tti v o lu tantur
in defide rm card:: fu t in immundìtiam cmtume lzi: aff emurcorp ora [ua in fp urc itus imp uritat.ibus pmpte re a qu o d commu ;av e runt w eritatemDe i in mmda: ium,0 calu e runt (9
'
fe rme runt cre atura potiu : quamcre atori.
48. Ve rumquos o h imp e ritiamnihili du cunt ,qu o fqu e fiu lto s vìliamancipia v o cant , ifii fimu l atqu e ] e lu dxfc ip lmaru amp le xi fe De o commife runt,tantumab o bfcmnxtate ìmp udicitia omni v e nere atumv o lup tatumde de co re abfunt , u t mo re p e rfe tto rumfac e rdo tum, qu i ah omni c o itu abitine nt ,mu lti c o rumfe omni e x parte p uro s.mae fte nt , ne dumcumfae rninis remhab e ant. Ac ap ud Ath e nie nfe 9qu idemunus hie r0p hanta e ft qu i cumv irile s funsc o ncup ifc e ntias co ntine re ac pro arbitrio domarep ofl
'
e no n cre datur , v irili: membra c icu ta o blinitz,fic fatis p urus e xifiimatur u t re lig îo fumo b e nt cu l
tumAth e nie nfium. Se d apud Chrifi'mma -îms
g .,Z
CONTRA CE LSUM, LIB. VII. 365
p iacularemv i&imam e tiampro re c e ns g e nitisoffe rri , u tp o te qui p e ccati no n fint immune s. Dicunte tiam: In ìmqu itatibu: concep t…[amÈ
’
in p e cca ti: e on
ccp it mcmatarme a . E ommdeme ft ifiud, Alicn°
a tìfim:p e cca tore : a v ulv a : illud flap e ndum qu o d addunt
E rraw e runt ab ute ro , locu tifamtfalli:. l ta v e ro omnemre rumfe nfibiliumnaturarn d e primunt fapìe nte s nofiti , nt mo do co rpo ra v anitatemap p e lle nt his v e r
bis: Nam *uamta ti cre atu ra fubj efla efimn mlm: [cdp rop te r e umqu i [ubj e cit in [)e modo v anitatemv anita
tum dicant : Vanìta : w n itatum ìng u it E wicfiafier,omnia «van itar. Quis e qu e p ra fe ntemhumana ani
ma v itaminfe &atus e fl:, ac il l e qu i dixit , Ve rumtamm un iw /a «mu ito : nomu homo Ww w ? N e c e nimdub itat div e rfa ne fit p rae fe ns v ita anima: a v ita
qu ame re bus iflis e g re fi'
a v i&ura e tt; ne c dixit
Qu i: m it , {find v iv e re an mori fiat ,M orzqu e v iv e re ?
fe d fide nte r v e ra pro nunc iat , cumuit , Humilia ta efiin pu lmre mima n afira ,
‘ In pulv e remmorti: deduxffiiQu o re dit iftud : Q u i; un libe rabìt de corpore
morti: h uj zu ? HOC e tiamdi&ume fi: Qu i tmmfig urabit carp a: humzlr
'
î ati: n oflrt . Proph e ta e fi: iltud
Humilù:fiì no: in loco afilìflionù , ubi lo cumaflìi6tionisv o cat te rre numhunc lo cum, qu o Adamfe u homo eP amdifo e j e &usadv e nit. Vide e tiamquamp e rfp e &ufu e rit div e rfa animarumv ita i l li qu i dixit :» Vide au :
mme p e r fp e culum in migma te , tzmc autemfacie ad
fa t iem; ifi:ud: Dumfuma mcorpore , pe reg rinarx'
ur
D omino , p ro p te t e a bonamw olun tatemhabemu: p e regrinan
'
a corp ore (9’
pmfe nte : ej e ad Dominum.
5 1. S e d qu id me Opus e tt Ce lfi v e rbis pluta o pp o ne re , u t pro bem haec a no ttrismu lto ante fu ifl
‘
e
di&a , quando e x memo ratis te flimo niis id d are e f
ficitur? lpfe ad illa qu_o dammo do re fp igit , cumait:
O R I G E N I S
i: 818 vreoayynÀÀm fra 95 44 , m’
dv n’
u
'
c a…no ,
« o mmm nne ur7ov J‘n « M a re ; a
’
vî e g w a à amw oÀ À a xqì7434 r
’
yyuÀ a v i x oîJ‘c É ! «a
w a g”
n°
puv n'
xe cfia gu vu v «ro:; Myw n 67 4 w (ro € 034 ?«rav cu 7rnupur. i: » iv mw : J
‘w ra; wmmw 7mn
xaxr’
6Aryov BMW“ 6 S u c,” mm : A
‘: c
’m m «ro ,'
M Bm w num i y:ov u v w w oflmz vra J‘Jou ,mBon e a,ì…cmv vra ea cm Ms… î: n
'
a , B: w 7fi na e è c iv
mw na w a‘
c mm wc w uc time : ; ìe yov J‘l
wm ’
im… ; m um: Ha h a… vm iz h u
Auuu a ra v 7rAu omv Xu enaan w mm àM SNd ; m a e
Am.!m, na Be axam ìmvm 808 °
um u n ivu WMS e o;pogn36nm m da mm368 ì;mwmv xm J
‘u
mmm; 67m0% mwmwx n'
yomvu v 67119a’
li! iEn axmmonmvov KcAaq , é: . dm9:in finn înu M
w e oaw w r'
Tc unMw W QM T7” «m; iv «5c 112041;a
’
v3ew 7mv mm; mm» fm 4'
7Mmflm oin,u cw e ìvJ
‘ax
vuò …frm 8’
J‘flf; ya e BMvn n c onc n u; 4070;
603M /403: v eo7rc, « Bé : c a 3907 amen.m 6710
J e mw rra. ìvoe,zv «'
e : n,. vmw oc3map‘yqd nu n w a
«bm&vaz<pzem iamm, ml 7: un a w ew r7mw'
ci v 6094A
p on; S w im S w mivoew v7 e c fim xa : « o:; Myw y ox.
subcomS a è vfim zmBì\w run xm6J‘n oc u’
va o w oìmn,ìa»; vre ocù à ov
'
h : f gnAmu 368 aimMufiam «M c 67”e n; a
’
yvonu; «…ma Na ;m «Ima ; «fim» . ia J‘o
xmw ouomv «’
Em7 8 cì7rovro; ro:; u a0n7a ac, tim in « o
m; wa novus m 7 8 J‘IJ‘QEW
'
Î OQ Aayou 611 ro (ba ;îv mm u g (poma îa om3« xm (Da :, ora » 37 mw
w vrmh uaomv row ; d4>eomc w J‘JJ
‘GEOW
n ; vn7n ou; .
Mn dyam7 emo J‘s KW o; 37ra v An am:
xmwu ;fimmg vn; WX“m newmva ra; 67n c c. va
ci; dAn3un ing., mw î oflac u n pm6e a w
CONTR'
A CELSUM,LIB. VII. 361
S i quan pu tatir ex De o dcfimdifle fpzritun: ad re : div ina:Mnumiandum hic [
'
p iritu: fam :°
Be efiqu i :fla Pre dicar,Ò
'
quo rep lcti v iri w e te re : mu lta ac pmslara docu e n mt.S e d ne fciv it quantumah ìih
'
s dìfl'
e rant e a qu a: no bis
p e nitus p e rfp e &a fun!:dic e ntibus \
iflud: Incor wp tibili:
tum efiin ommbur, quap rop te r de linqu e n te : pau lat im arg u it Dem; dic e ntibus inte r alia e tiamhisAccip zte Sp iritumjanflum aliamdati Spirit us quantitat emfig nificari , ac e am, qua indicatur ho c alio 10c o : B up tiz a bimin i in S p irit:: fanfic non poflmu lto: ho:d ia . Cmte rumdifficile e fi , p ofiquamhae c dilig e nte rc onfide n za funt , inv e nire quid inte rfit difcriminìse o s inte r qu i e x pluribus inte rv allis v e ritatis c o g hi
tio nem cap iunt te nu emqne De i no tio nem, e o s
qu i p le niusDe o aflantur, v e rfanturcumillo femp e rp e rp e tu o ag untur div ino fp iritu . ld fi Ce lfo e x
p e nfum inte lle &umfu ifi'
e t , nobis no n e Xp ro braf
fe t ig no rantiam, ne c v e tu ifl'
e t ne c e cos app e llaremus qu i p urantme chanic is hominumartibus , qu ali:
e ttftat uaria , dari p ìe tatisargume ntum. N emo e nim,qu i p cu los anima p e rfp ic ac e s hab e nt , alia ratio ne
c o lit div initatem, quame a qu e do c e t inte ntumfemp e r in hujus univ e rfi Co ndito rem te ne re animum,
i lli pre c e s fe rre omne s, omnia face re quali in o cul is De i fp e &ato ris, qu i v e l in co g itatio ne s nofimsintro fp icit. ()p tamus ig itur no s ipfi Vide re ,c a c o rum e fl
'
e du c e s done c ad De i Ve rbumacc e
de nte s v irum anima: re c ip iant ig no rantia o cc e ca
tum. S i au temdigna facimus i llo qu i fa is dil'
c ipu li3
dixit , Vo: efii: lux mande , Ve rbo doc e nte Lum»in te ncbri: lume , tumlume n e rimus e o rumqu i funtin te ne bris, e rudiemus infip ie nte s, ig naros do c e bimus.
5 2. N e qu e ìndigne tur Ce lf'
us nob is c laudo s v ocari p e dibu s anima:mu tilato s, qu i ad c omme ntitiafacra, quafi v e ra efl
'
e ut, pro p e rant, quiqu e no n v i
O R ! G E N I S
a îmmm w rcv , sa mu w . —n u , 3 flS i o? h mm,: 7 8 4 i7rn nJ
‘a ofl
m 7 ; xoW a; mw ; AmmìÎ 6 68A in …7 wf emgoc;
N … a figa.; 67n 7 av Hea xÀ e a , a
'
vroumW 4 07 8 ”{M ; vra em mu a , xm 7n e u rng
38 À €14 4 fi 7roìko‘
yraa a9w 59mi t . 33000 ; u pon; dim; fiv 7 8 … 8 w
m 7 07 flow xm xa.w S oww a u n og , w
cì; in no ; xamgw pccvo; €À rye 7re oc; a u’
1*ov 68 401
a smkc: 7 84365 095434 : 7 cv He a xMoc‘flà um
m7 . 7… a’
e a w 7 nv S u n a . mM : J“i u n;
r .gc A7Mfl7fl8 7 a u7 oÀ oymv 7re oa e nxo 7 a ; w
u'
re c’
M'
vî‘u e tc îxmo:g de x8mS a. 7 1 na S a u
W c, oq o'
y8 u emc cpnmv a w'
rov oa up Xen a
ma ma n , xa À a c fitB:w nmm; S a unafmJ., e'
w KM::o; É sa .u w 7 nv 7re og tina ; @Momzu a v , m in
iEw n )w gv, vw Ju ve : Oe @ta° J
"én7 wypcam 4 6
18 ai; 7re e : S ca w a'
a*
sflemu uS om 88 a 7re c e im7 o « a
mm. &in u xM 0! 7 a w OMMQ8 «'
Em. 61,84 M ta90 4 frug
vroAt1-e mc '
xmwa g 7t aM q» xa e ova vu e ,mw vom( ommv dvn S e a n Oe <pw g n
’
C u ne o; ymmoc u n 89 6A = afa ekoc Arya» 7 4» 7 a; KU
'
H’
QB 7 o exvvg» Ag ; oxe e av7 x,” ma e , 77 7 57 7 5 7 cv Ava î q ex8 S q ov
°
u ovoym; J‘s
f a ra 7re e : AvaEa ex8 b am$ a up e af0,u tvmF.Mmsc ’ ìq>
'
q'
ti tm (6, KM ; o g , a’
Emc ìxe nv 7mc 013617 a'
vaeawrovJ‘s'
a’
e e 7m'
8’
x n'
v oJM *
yov &va yoe w eò m 7 ou Ava fq ekaS em. um: im B7ra 7 n7 ov n
°
,u a ; &:a 7rmvra , S a una .
cm: 7 0,u n a z57 cy AcÀ eyu e vov , w w w
'
s'
c w a g:
fiM$ nvm 4 67 8 rav 67n 7 g1xa…7 aEu 7 8 7 10À 8 t; À oyov
w a gnJ‘oEmc 7 8 18 6 8 ieyomxa : ‘
À o'ymc aÎvn ; ouu 5 va g 610Rma 8 ° Ju 7 0 xmJ‘umu fi AMt w 8 9 4 , ,n t 3509067rc; 'qscpov7 a g 7 a » af7rÀ 8 î sea v 71m; tiM d nai
WOM 8 ; 7 a w 7m7 07 sem
CONTR A CELSUM, E IB. VII. 5 78
robabiliu: fniflè l . N unc autem, cumin eju firìp tùmulI :mpia teme re 6nfiru e riti: De um elfi w ultu cum quì
iteminfame »: morte mi/e rabdi finiw t. Q uanto ap tia ‘
‘a l j ona: in ce ti v e ntre comlu/u : aut Dan ie l fa uctbu::mmme reptm, aut alu {flir ad’mc prodig iofiore r?
5 4 . S e d qu oniamno s ad He rcu l emremittit , ali
uid ig itur e jus dié‘tis commemo re t turp is e jus
pud 0mp hale n fe rv itutis p atro c inium fufc ip iat
rob e t e umdiv ino cu lta e ffe dig num qu i bo v emv i
latro nismo re e re p tumag rico l e de v o rans de le:abatur injurxis quibus i l l e e xe crans come de ntmnne rabat : ita u t ufqu e ho die dic g tur g e nio He rc u li:i&ima cume xe cratio nibusofl
'
e rri. ] Efcu lap iumno
is turmpre p o nit , quamv is de illo jamante dixe_ri
ms : fe djamdì&a fuflìc iant. Qu id au temOrph e umdmirans cumai: omnium co nfe nfu fan&o fp irittl
fflatume fl‘
e re &e v ixifl'
e Mu ltumfallo r. fi Ce l18 no n e o c e le brat Orph e um u t no bifcumc ome nar ] e fumde primat ; c umv e ro imp ins il lins de dij:abu las l e g it no n carmina de te fiatus fu e rit u tmag i:namHome ri v e rfus .dig na qu ae e x rite ìnflitu ta{e p ublica e xte rmine ntur. Orph e us e nimlong e p e)ra qu amHome rus de diis carmina co nfg ripfit.
ìe h e ro fus fate o r, ille Anaxarchusfu it , qu iArifio
re o nti Cyp ti Tyranno ‘Tunde , inqu ie bat umdc
1n axarchz «vag inam: fe d id unumde Anaxarch0 Gra ci:o runt , quod admiratìo ne dignumfit : qu amv ismninis v irtu temalii , u t Ce lfùs, magni fac e re de.u e rint , Anaxarchumidc irco pro De o hab e ri nonrat c o nfe ntane um. Ad Ep i&e tumquoqu e no smitit , admiransqu amg e ne ro fo d1&o fra&uramfui crurisxc e p e rit : qu o d tame ndi&ume jufmo dinon e fi, u t cumxc e lle ntibusdiétisfa&ifqu e ] e fu a Ce lfo de fp e 6tisco ne rri p oflìt : namillo s ] e fu fe rmone s div ina p o te fiasomitabatur , adhuc no n fimp licio re smo do ,
fe dtiaminte lligsntioxe snon parv e nume ro
A a ss.M
374 O R I G E N I S
‘S' : 1’
G.
01'
0 n°
7 00mM» 8'
J‘u ,
:xa
:x oMmm; czn ppn7 07 a 7mdm 7 0v Inc a8 4 9 m y ovg an 7 00B GIΑI’8 m ea ynm
I
A
"
ÎHV, J uvm
;r'
dv Aq ufimna vn e t Zaneqa n g;“24 9763, 8 7700 .Be ax,og ìp vn,u ovw at , na
'me038 7 47 0; mv ig w 6 [M B 90 4 704 , ixi 6 îw mv mv ix 6 7 8 1510
M ; 80 xm677 8 07 4 , 67 5 am o; i v 7 9J\ÌCÀ OlJ
\
OQG47 S'
d‘71e 05 TO? ln70” 8 ”BMW? )tmc 7n w u a 70; xa 7 aAu$u 7 og 6770 7 8 I… . 8 0
iva mmm éxgvman ; xm aìm7 a ,
Qo u 090v 06774 7 3 7 80iv €77 : 78; dyaAy.am
gm 8 4 7 ,u n a
’
mBAmon a ; a’
; 7 0v im r u n
609
EÎ S’
62m: w'mn ea n ovrov 67m» 7 0 avu vflu
Bim» 688A070 fina ; mM ov 7 07 Ima v v0ma*i on e lna ow Iw a v , 7 01! xnev£m a mra w an
An Nww : n e oz e tvm In08 7 8 8 80024 970, u6À @ 7 09z oa pzqn, xm M AAO' 68 6408 dvnmv7 0;
pmiv 7a z onÀ :gz 7 8 num; 7 e ea.n g w omaa v7 a xc
J‘oEmg 799 ; img : ; am 6,88M7 0 ina
gw am S eov J“
aim&£amvov 67 c a'
vS eamS a w w 88 vî-9:Ae K0A0
‘0; u a 7 o gapmov u
'
7r0 7 8
n e opma v a'
Env m CUTGQGW G’
M 1407 4
70» 6v , ai ì7ronmv iv ée a vap na im'
ync'
&n,u am ,u n“. ma Ima ; pm, in pm
7rg onmw u vov 6770 7 8 308 28 ‘1’
67l 03’fl67m7 8 n
08 4 60 37m3946828 061 1063000668 À07 0 701
«9901 0» S a vm7 ov cìt Ean o ìEnc J‘s w w ,
M M Mmm ,… o ìnn«ub Nave e n .
CONTRA CE LSUM, LIB. vm 37:
e fl‘
e imp ia. De inde rurfusno n bis, no n te r, fe d l'
a
p ius infamemd.xit ] e fu v itam: quamv is in fing u li:
re bus g e fiis , quas infame s v o cat,minime immo t e
tur; ita u l; ho c dic e ns do n fo lumafiìrmare nu l la ta
tio b e , fe d e tiam‘in ig notumco nv itia jac e re v ide atur. Quod fi quas infami e fp cc ie s in fa&is ] e fu animadv e rmt , de c lamfl
'
e t , ad fing u la corum qua: ipfi v i
fa fu e rant infamia ,re fp o nde re conati fu îfi
'
emus. Jamv e ro e xtin&umfunfi
'
e Je fummil‘
crabilimo rte id o h
jic i p o te tkcontra So cratem Anaxarchum cujusau lo ante memînit c o ntra fe xc e nto s e lios. An
ge fu mors e tt rmfe rabìlis no n au temillo rum? aut
il lo rumno nmifg rabilis fu it , ] e fu au temfu it ? Atqu eh inc e tiam v ide s Ce lt
'
o pr0p ofitum Fu ifl'
e co nv itiis
one rare Jeram. O p inor, mo v e bat il lumfp iritus aliqu is 1ta de b e llatus ] e f
'
u atqu e proflig atus u t non
hab e n; amp lias nido rem fang u inem qu ibus ante ;
nu tritus in fraud emindu c e bat e o s quìDe umhic iu'
fiatu is quae re nte s, ad fummmn v e rumqu e De umo cu
lo sno n atto ll e bant.
5 7. Pofie a , quafi u t v olume n amp lific e t, ait j onampotiu: quamj efimr, De uma nobù cxiflimari de ”mflì :qu o Jonam qui uni urbi Niniv e p oe nite ntiamprmdic à
”
v it , ] e i'
n pre f0rt a qu o id emuniv e rf'
o mundo adanu nc îatume fi: fe lic ius p e rfe &um. Q u i tre s die sno&e fqu e in v e ntre c e ti pro dig ialite r fe rv atus e fi ,
c uma nobisDe umnuncu p ari v o lu ifl'
e t ; no lu ifl'
e t au
temCe ll'
us e um, qui hominumcaufa mortempe ttulit ,
\ gu i te ltimo niumDe us p e r pro p h e tas p e rhib e t ,qui firae clara in ca lo te rra e didit facino ra , dìgnume ffe qu i fe cundos fummo De o hono re s o ccup e t.
Ac Jonas qu idem, qu ia quod a De o jufl'
ùmfu e ratp re dicare re cu i
'
are t abfo rp tus e ft a c e to ; j e fas autemhominumg ratia mo rtemp e rtu lit , p ofiquamdec u e rat quae De us v o lait. De inde ail:mag is a no bisDanie lem l e o nibus illae
É1madorati o g ortu
’
xîù , qu am4
CONTRA CELSUM , LIB. vn. 369
de nt nihil factume x manibus artificum e xit e p ofi'
e .
Currunt 11 qu i p ie tatemdo €trinaz Je fa c o nfe nt3n e amc o lunt , done c adfiadii me tamp ro g re fiìfirmato
finc e ro animo d1cant : Bamun ce rtame n ce rtam cnr
fum confummaw'
: de re l iquo rcprfita efimzh i corona j uflitu e . Ac fic unufqu ifqu e nofirurn currit non u t in
inc e rtum,‘ fic cumv itio c o nflig ìt , non u t a e re »:
temm, fe d e o s qu i'
fìlbditi funt Prmcip : Po îqfla ti7 huju:a e r,
i:, ]Ì nritu z qu : mmc op e ra tw infilm: diflìde ntm. Jam
v e ro dicat Ce ]q no s corpore mortuo v iv e re 1108 ia
qu znn quxbus dl éìume fi S i fe cu ndummmem*v ixe rìtù ,
mori em'
g zi fi au tem[p in ta f08 0 ca rni: mortifica
'v e ritif ,
v iv e tu qu iqu e îfi:ud audiv imus : Sì [p irztu v iv imu: ,jp iritu Ù ambu lemm. Atqu e u tinamfa&isnofirìs co nv inc e re p ofiìmus é umme ntiri , cumno s ail: c o rp o re
mo rtuo v iv e re .
5 3. Po fi i lla qu a: quoad v ire s tu le runt re fu tav i
mus, his no s c omp e llat ve rb is : Quanto w e bi: /b tiu:e ra t , qu idemnow arum re rum dg ?de rio te n e bmnmi ali
qu em e orumconfé îz'
a ri g u i g e n emfizmopp e fie n mortem, }
('
S’
in qua: fabu la qua div in itatem e i: tribu e re t non
mal e wm:e n ire t ? Ag e , fi mima: p lace bo ! He rcule x, E fiu
lap im, Ò'a l zi antiqu i: temporzbm ce l e bra l i , Orphe umha
be ba ti: v irumdramafp in'
tu afllaturn , u tfate ntu re umqy e morte mole n ta e x tiné? um. Fartaflè Mum an te
e leg e rant c l i:. S e d Anaxarchu : ofe re bat qu i ìnj eflu:in
,mortarmm contritu: crude lzj] ìme ludo: fa cze ba t [up
p liczum Tunde,ingu ie ba t , Tund e Anaxarchi v a
g inam,ip fum e nimno n tundis. “
Q ua mx efl‘,
profeflo div in i cuj ufdam] Ì n'
n tm. S ed e ran !“ a li: Phy
fic i qu i eju : dij è tplmamIèflare ntnr. N « mqu id mn Ep i
B e tamhahahah ] ? qu i cumhe rm e i 070: torqu e re t , [ubridemÒ
’
hac 70771777! cammotzu , Pe rfring e s, inqu ir,‘cum
qu e ifle p e rfre g j ìt Dixin ho c fu tu rum Q u idfimìleDem w efle r in fupp l icio dixit ? E t S ibyflam, mj u: 077170
ritate qu ida»:*v efiri: u tuntur fi De ifil iameflè d:x ifl
°
e tis,
Orìg cm'
: Tim. II. A
CÒNTRA CE L SUM , L IB. VII. 373
5 5 . Addit to t v iro rume nume ratîo nì: Qu id fimil;Je u: w efle r in fupplim drx it ? R e fp0ndemus, e jus in'
e rb e ribu s ig nominîifqu e file ntiummajoris co nfinaiaa p atie ntimqu e fu ifi
‘
e, qu amqu idqu id Gree d cald
Jitaubus p rcfiì dixcrunt : fi tame n id cre de re v ult
$e lfus, quod a v iris op tima: fide i fcrip tume fi , qu ium] e fumiracu la v e re memo rarunt , tumillis e jus1 (up p lic io file ntiumadnume rav e re . S e d e ad emfus e fi: manfu
'
e tudine c umludibrio habitu s e fi ,
7 cumindu tus e fi c o c c ine am chlamyda n ,cum
ius cap u t (p ine a c ircumdaturn e fi c o ro na cumrundinem loco fc e p tri fumfit in manu s ; n e c qu ieu amig nav urn au t Itomacho fumilli e xc idit adv e rf
'
us
o s, qu i tanta adv e rfus ip fumaude re nt. Qu i ig itur
ree fortitudine tacu it in fu p p lîc io , qu i omnia fibi a7isde rifo ribus inflìé
’
tamanfu e te fuftinu it, isno n pra;nav ia u t Op inantur nonnu l li , dixit iftud : Pa te rfiflilnle efi, tran/è at 0me cal ix 1fl7 . Ve rumtame n mmu t:o 777110 , [Edfe nt t17. E11: alia ratio cur iftum u t
o cat,calic emde pre cari v ifus fu e rit , qu amalibi fa q
as e xaminav imus e xp lic av imus. Ve rumu t hanc
e p g e catio nemfimp lìc ius inte llig amus, v ide an non
ia in D e umilla fit o ratio ; cumnemo fuas calamitas ante c e de nti caufce tribu at , fe d fuftine ndume fi
'
e
xiftime t , cumtempu s p o ftu lat, id qu o d no n e x 7711
:c e de nte caufa acc idit. De inde no n fuc e nmh e ntis,d calamitate s lib e nti animo fe re ntis immiifo sbi a Pro v ide ntìa cafusre v e re ntisfu it hae c v o x : Va
71117 u t e go v olo , [edficu t tu .
5 6 . Subdit ,°
ne fc io quomo do no nme lius fa&u18 fuìfl
°
e , fi S ibyflamDe ifiliamap p e llaflemus p o tinsaam] e fum aflîrmatqu e 170051mu lta e aqu e imp ia in7 7j 171fin p fi: mfe rta ne c tame n indicat qu id ìnettama nobis fue rit. Quod fe cifl
'
e t fip urio ramo nrafl
‘
e l: e xemp laria , ub i no n v ide re ntnr e a qua ia
O R I G E N I S
fmBÀM QOIM w w w circa 7v 6 d’
J‘i l 'en,
MM . J‘n 7roM a xu: împpn ormov dm «mv Inc a Bm° J
c ac xa $'
M q oxrm cv ora; 8 c u'
n m ea yunu v , u l
mmfou w w v mìmpp mo rwmv' im 'l
'
8 1”u'mn JOE!)ml
muma va. v oJ‘tmvmc al7ro:pam«fia a, a
'
ÀAu umAod‘oe e u
è n €7n ; a7m. n’
7a gom dfn *ra îmìfinrw a *ra Bas î!
tmc 7re a £mw mika Qa :vomva a dm»ìvm3mmc n'v ufo:îyamaam94 #90; Emmymv J
‘oxw rw v:îvma e
'
n qv îvn p
jnrom'raw 70 d‘: xa : Smarqn oinw ; cp xsxgna
'S '
a l mI nc i… J
‘w a n
’
dv Aq ufimna vn e t Zama ; w w ogo
AmEa exa , vre o Be e: t ìp vnp ovw ac, xmvu e :
p ue w v . oì:mq ocmv €919 6 Im S a va rog , ix: J ! w
5 îxmm; i imm» mv six oîvmg òc, ra Inn oîn*ru«t o; ; 694 ; tiv xm €vmum, 61: «m a; i v KOM '
(p‘ro
J‘tdAooà
‘oe e nS au w cag
fra' l arom mmm…, oîuql , 15mt w o; 7n w u u o; xan aAuc rog 67m« e Im . zmM eu
QoS ormr in …u n €xg: M ac a ; xm « imm , oi;
Qomvov vivrw ra rm; iv v a:; im yu; dyaAm : (mom ac
gm m mdvaflh w on a ; a
’
; rav im « u n M ac
cav
EÎ S’
ìEnc w'mn e e c n ovrov «îv « o avu vrh ue ovv fll °
BM )» ìBaMro fiume; …Ao « ov Iamv n uma : S u g
:ìvn e [w ow Iw z v , rav u ev£m u ma ma; mq. vn)«fi 11] N u w n e o:.gtva w Iw a 't a xne uEan
'
o; mammaSM: n p xoa pzqn, nm M M M im a d an oc. m «mpmiv 'tgnz oom; 7 8 num; n ea.g mg w omcmvm w amenJ‘oEw ; fre u e, n
'
mgx; zmremw n7w ; €,88A61'
0 ind ; «imenum: S eov rav J
“
aimà £ay zvov rime a’
q a w aw a'
w o
S a.mv è n vî-95Ae KtAao; u a w e amvov 67 m11! 35 8 304w e opmw «
’
Em ch am; w re ew w ng un a v orSwfrm 6Am, J
‘c’
a'
ìu ’
ommviv Jea n» xmim7m;'
a'
vJ‘ea'
yz
&»u am nm: . nau Imacmv,W ynn , ivama v£p fl
n e oc sfa'
ymvov 67mora S w xw rw ro&n67m'l'
8 mm; 1!08 4 30 37m 39434259a
'
7re e 5 350; îflaÀn o rav Jan e«Se n n a» &mu rav ànJ
‘:a o È‘a J
‘s q»mv, 641 W
W t ìmoflfi … m, w e ocmfi
M % u
CONTRA‘
CELSUM'
, LIB. VII. 377
] e fum, qu i fe ritatem omnis adv e rfaria: p o teflati:p ro cu lcav it , de dit nobi: potefia temcalcandi fupra fir
pmte : [carp ane t fup e r omn emv irtute »: in i w ìci . De o
inde cu'
me lios dic e re no n hab e re t , Au t alii , inqu it ,adhm: :fiu prodzg iofiore : : nemp e u t fimu l Jona: Dao'mie li injuriamfacîat. Namfp iritus, qu i in Ce lfo e tt,n e l
'
e it ju1’
tis b e ne dice re .
5 8. Q ua: fe quuntur apud Ce lfum nunc co nfide
remu s. E a fic hab e nt : Efi(9' illi: huj ufmod: [e nte n tia ,\
mmulcifimdum@] è qu i infe rt inj uriam. S i qu i: tibi ,inqzmmt , maxiflamalte ramp e rcng/] è rit , pì.cbe idi (
‘Talfe
mm. Ve rtu efiiflud e le g ante r jam olim e n ummtum,qu od rufiiciu : zjii re ddide runt. S ic mimPlato S ocra te":cumGrifon e cofloqu e ntemfac it Nunquam ig itur fa
cìe nda injuria e fi. No n pro fe &o . N e qu e injuriare p e lle nda e fi injurìa u tmu lti p u tant ; fiqu idemnu l lo modo facìe nda fit injuria. No n v ide tur.
Qu id e rg o ? Crito n ,damnumînfe rre lic e t , e u
no n ? Nunqu amlic e t , So crate s . Qu id ? darnnuminfe re nti damnuminfe rt e ju ltum- ne e flz , °C
aflìrmantmu lti,an no n ? Nu llo mo do . N amho
minibus mal e face re injuriamfac e re u numid emfunt. Ve ra lo qu e rìs. N e qu e ig itur injuriaminjuria l‘e p e nde re ne qu e mal e u l l i hominumfac e bt e lic e t , qua libe tcumqu e ah illis p ufi
‘
us fue ris.
H“ Plato. E t ife rum Vide ig itur tu e tiamat
qu e e tiaman e juf'
demfe nte ntie fimus ìtan e tibi
v ide atur, inde de liBe randi du camus inidum,
re &umno n e ffe face re injuriam au t ininriam…in
juria ulc ifc i au t damno af'
t‘e étumdamno aflîcgere ;
an re c e das, initiumifl:udme cumno n afi
‘
e ntia
ris. E g o au temjamdudum,& adhu c ita c e nfe o .
S ic ìg 1tur Platani v i] îmz efi Ò'
e ademjan: olim div init'
w iri: tradita fu e ran t. S ed dc ii: Ò'
alii: qua defrw m:t ,imc [ufiì iant. Qu i p lum defide rn it facile ipf"
O R I G E N I - S
Ugo; ran J‘n na n eo; 7ra w a iau îmmm v ìKgAa og m J
‘w n0u ; aùmv è vnflìui au org dMS om 4,
Qu am mira um 7ra e’
E2Wmv e ignaSm, w omw mMq»n ov sì cà…mov 5 5 1 't o J
‘ayna , nu *ro BM »… à tîfl
157154 , cien7mJ‘sEM M :mv r ag a “Amm… n
’
v rmxrqEAÀnmv a o<pm' IaJ
‘mcu; 7ra e a Ma wg u rm «ra y
w e a@urw v xg tg'
xa voxc iv ro“; aimyeu <pomv hm: M ya ;MÀw u wm; 7mea frmrm a
'
7ros'
oÀ w v aw'
ru‘ mmm
xw rwyoe e còmro Myamvay 7me az Iuà‘mo:g n
'
vmea Xe g;mmc rra xm7ra e
’
F.a a u'
ra u'
en13m w M c c ,
ìav dw oJ‘a xvun7m fra Id amv w e ew ee d.
frm EÀ Àmmv è J
\
t v m)…67m xa ÀAe ; rn; Ba zuq «penn a;Myomwov tro aòro 7 mwrw ; xem"
rov u’
vmramc-m ‘l'8 «4
34 4 m'
7rÀ an em; Mi ta: vra eq10376 n
'
7re am: Inà‘a ow vME…
mmÀ e rrmmv i p n fi:BAm,gl aq crm ora » ivmJ‘un\:xxrq
a u. iìJ‘t XQ"xmvruv n ovJ oy
u a.7 a n«murornra. xq.v n a gz Ì oEog o À oyoc «
’
nu J‘oz p :J‘aEau ,8 5À rmv den,u e vmr amen. frou; Ie J
‘amv w e oon7mc,
«ro:; À oyo:g xe cg-
w ww w u‘rw fra' Aa*you xaz
'rz a'
xe u a s-
sav,
a’
w omvo;“78 me : ma.; freo na *mv axmama v d.v
’
rmw a ga à
‘u yu aw oc . 590 "N u
'
ymnovBe a u x , :_uu îa)cuoc rotc30948 6 » €,u 7romfrmov , 18 70 J é é 7 w mv axw a afin , xa :
vro:omh oîîw w w à e ru&cv , Aa ,u..é a vemmv ix oiml
u a v8mom; aì7r xm, z a : iv ì7raw Aem aimrs&e a ,umvoc,
na 7rmrm; fm v ont ? ! ìa$mv aiM'
oi 7rAzmo: u :
J‘1mro: u om' éx. îzmw ; J
”: w J‘ozm ro:; vou.
vm; u S aqmn em axcuaw &cv &M’
«î; m,.a a
&v oimvnre; , xmoìa'
ye omon goo na oi 7roM o:m»
a'
vflqw 7rm, îax9ma amv u uem&g oAa : u’
é v z a.: J‘4J
‘m'
o
a'
w o mvm« c“: axevamu; rac; vomou cw ; naBa g .w
«re ga; u ova; é ym( ea$m, &J‘tvoq ffm vro v 7rgo o
’
BaMo
Ann o; rotcfroma'J‘c Be a uamv , m
’
7ro J c v n; wmad‘: 7 4
WMO» rm é v0gan rmu'
y:mon e ov J‘w ym w m; M M ,
n m ama imm «€75 03i20(4 604 rm(mamyfieammv
380"
O R I G E N'
I S :
] a en ; dea 7 ;fra; v on: À o*ymc Xe nammcmh a azma
{on a c «re ;fra:; r Àn0m; w w ìanv ya e îà
‘eà‘w 3w dyman
zmcu’
c n ìw md*S a t a
’
flo vru v é fmfl axw z « S ww m,
«'
M a epa vsg ov Sw mh a v o QrÀ a vae awrov xmz ow a vumòw o,8aM a xms s: e e oy siva : Îaxre ov movm« w w w oM a v u
'
yae na; 7re ovonnmvov n’me c av wn; 3Aryd u
nom
FJ man7mJu 10 w a e aJ‘w yw
‘u crafitfla c '
e ovmiraim *rmrw omnwmv n; ra w À oymo v (cam Aoymm; Te ocpnc.u 1594 un “Ammmv z an ai [:a aw ao@at iv oi;J\ryzm w h o; r a e w rM nmo: e in oro :; w e ovonaa.u emg ìac e o:g mw vm0:zpmme w v cime vow ( omvw v u omv ra vrÀn
S aug Je c a v civ9g awra w z azrm®emnn u n°
oi J e iv Iaà‘au otg
w e om7a u z an oi w Inc a umS n'
7m oi u a ne a v xmgmù7r0wrsg ommm)…ra w À eEmv a w 3w a xmma?; dmou a acv ye aupn a om:g a
’
vS ew vrmv xmc omm; amm ame na ,
m 7 À w aaa r a'
w av omvy 614 0103v a’
v ron; rm onu’
rmev w vBew u a rw vvzmorwra u
'
ymvaramv w e avonmmvmc mÀ eEcw v axw a aw um w
’
rgn w m <p9maoy im vra
WMO» rm a'
v390 7rw n xmEe n( w y mv J*m mv d d
rm u nf e Ju 18 fwmu s ai7ro; g@paay cixamai; cia u»;
S w v vm» w o :w và‘a3:a À eEcw v . ma wa g sh oe 7reox9:7a c T ga,
if &e 5vou a aw , À oyncq» Be w u am aìvefmmcov z a.:
7reqmv w oman : « ov €u <pa yowm w a g Be)mov a uvw xe u
a cme voc d’
v e in À oyog , 7rAn'
3n aivnìmaxw v umvre q a n
xmra a'
xw afw v , n e oxow row w v y e €m « a v ra ; w a g de e‘ra g , mze a
«rav 7ra vu 6Aryow ; xm e òa e :3u nrap im na…:
« sro J‘on aive£ng a xsg na 7 94 34 7roaouwra ; aîa 7re e J:
6 7 8 ; Aìyuw rmfov7a c n'
v a:; Bue afm-7m; a3®e ÀmJ‘owna w Bq mmg F.a ruyxa u
'
w v , vre oovanmz ro ù
m9m frac fra » a’
xw ou cvw v JmÀ e u a g , xm aîc; EÀ À nn;ò ou a ( am@a eBxg :( e w u aM av Ò7re e wn; Aîyu7r7mvmc
Zuea v Be)…w n w g , EÀ ÀW u w a w u nìe v J uva a$mXen.
m;.w v Mym Aîyuvr7 zomxm Zu g otg°
x‘rw u î 7re ovoxmvn
49fl4 pw :; mv w wrmé‘w cfimvowCommv uova? 14
CONTRA CELSUM , LIB. VII. 381
tem; e cqh o s , boni p ublic i cunfa , fano rumcibo rumc o ndito re s pro babimus? lllo s ne qu i folis no bilibus,an qu i mu ltitudini u til e s parant Volo c ibo s i llo s
p e rinde e ffe fanos bo ni facci lic e t hoc au t il lomo do c o ndiantur; tameme v ide ns e fi
,idqu e fug g e
rit humamtas boni publici fiudium,u tilio reme ffe
me dicamqu imu ltorum, quamqu i p au co rumfanitatip ro v ide t.
60. Jamv e ro 13e x empluminte lle éìumfuit, transfe re ndumillud e fi ad qu alitatemrationabilis al ime nti,qu o d animantibus ration'
e p rw ditis c o nv e nir. Tumv ide an no n Plato fap îe nte s Gra c i ubi b e ne dicunt , fint illisme dic is fimile s, qui fo lis no bilibusco nfa le nte s , vu lgus hominum de fp icatu i b e b e nt ; Juda o tumv e ro Pre p h e ta ] e f
'
u dxfc ipu li re pudiatai l la v e rfico lo ri v crbo rumc omp o fitio ne
,fap ie ntia ho
minum u t fcrìp tura v o c at fap ie ntia fe cundurn
c arne rn , qu ae fap ie ntìa o bfcure lo qu i amat , re f'
e re nt
i llo s qu i c ibo s falu be rrima e fl'
e qu alitate curant,dum
v e rbo rurn c omp ofitio ne u tuntur qu a: c ap tui mu ltitudmis parata attemp e rata fit no n ve rba p e re g rina affe &ant ne qu e i l la quafi info h ti l e rmo nis afl’
e
&at1o n e audito re s av e rtunt. E t fame c ume o fp e &e t
rationabilis c ibus fi fic lo qu i fas e fi,u t p atie ntem
'manf'
u e tumfac iat e amqu i ìp fo v e fc itur, qu omodo fe rmo i ll e no n e iTe tme liu s ap p aratus cuju s v irtu te mu lti pati e nte s manfu e ti re dduntur aut in il.
lis v irtu tibus p ro gre fl'
us fac itmt , qu amill e qu i p auco s admo dum facil e nume rabile s pati e nte s mite s e flîc it , u t dem v e l p au c o s e ffic i. Q u emadmodum e nimfi qu is Gre e ns E gyp tio s au t Syros do gmatibus ju v are v e lle t ante omnia difc e re curare t
fu tu ro rumaudito rumlingnam, barbare , u t Gra cidicunt , lo qu i mall e t ad v irtu tcmA5 gypfiis Syris
p e rfuade ndam quamfe rv ata p re prìa ling ua , nihilE g yp tiis au t Syris pro defl
'
e ; fic div ina natura , c um
382 O R I G E N I S
‘n; iJam:—tq…111w h S u n u a'
z e oo w mv iva amm9ac w mh a ; Xen… ME”: w eau Am7a : ivu dxqoa uttc c 'u nM‘… W… , J
‘umu norCEw
’
xi e ouc u nu nn ua'
9mE dan…» a nmw 8mare a; « a u :
Ba$ vu e c n nmgvu ,u am n umm.» iv n n ; :w
C'M z fin . w «ry f uxc ya c J
‘n a .
» rama ; a’my .van .
511… Baau'r‘e ov 7 8 azu
"t o$ tr i o
.,oa noa l vs ìxmJ
‘vmÎ u 1M ra c a
’
vw n Smn min :; 111 iErra a e : «ra M
)8 “ « e—n ae v u na m a
'
vM oymv m a’
; 101M a!
a ; , m n’
; 7 111 a'
:m n d ra 7re oSuma c .
O u”… za v w xw amm, "m ri ‘
0113 K1Aa o; a’
yeonw
u qmdu n lw c Wp TUfl OV1'
I a t a’
; 7111mayo a w a g.
xa : w p W on : a o: z g a0mm na
z u r; A Ba r, ci p e ; m: *ro ìna 7mv , B.… e c; e eov
m a 1m ron Ao7 ovm 7raze ts
'
na'
sv è n »; dw n , 1? ai; iv
Re rum“Aa ra u é u nJ"dm v 1
’
J‘m7a : J‘umv7a t «
'
A
M M H ; ci v a îyw nh a 7reo"l
'
ìl; amm; W w w 01210
m.u c umfzS nxoflg xa ra von :ov w , 67 1 a’
ameno.33974 1 6 7n g1a
’
nEamua ; w u; 61 0m: ffm As£e an ai
JM : na : 51w rap auxoOmw e : «rav Aawow KM
004 Arym°
a’
À À a raw J‘cmv vn e t , mc a
'
Mm, 66 4
ma p&a e wm a’
exmw vm tÌQWM10‘zm5 rqu cp Aaw im
{ M v n d v ( w mv , u’
n rm.
Me o 1’
à‘wmv za.: fra 32114, 39 an
'
; mu mQnm q a»
.w b i f' i x a
'
t oflmmo; 6Qw vfi c , xmBanca ;u u a
’
ya À u w rm 8’
ft ya e q &m raro A1,Bum oi
Nou aJ‘ec , éJ
\c i ne z; oi a
'
S to1. dAAa 33111 vmJ‘w a
amma aivo,u w raw a . 67 1 J‘s xa : Uega w é fmc wow
gmv , B enj‘an g iv 1010
'J‘5 ìs
'
ae er fle e mc J‘i oìJ
‘a vo
p 01014'
010'3i Xe e omvs; dyaÀ u a ammv xmQu na g , xm
mm; 8 16 iv vom» 7ronumvac iJ(M J S GJ , aÌÀ ÀG xmrommmm u w emv rm:p e esaW dc mv in o: Jones: , 9407 1a
’
:
ìvom:mv lmc S e ac , a a vn e oi EAÀmc,d,:a . xa :mw xmHemxÀm g :P: 7rw ei7ro<bam7m,
w ro:; h… : nmomv c ixpv7m, u oma’«m; «ron;
J‘ap om
GON ‘EKA CELSUM , LIB. VII. 385
p arie tibus co llo qu iumhab e re t ig nara: quid nut
dii quidfintHe ro e s. Et qu id ill : no: d um! He
14 0111m[e nte ntia fapmztz'
u: Ill e clan: ] ubindicaî fiuh umeflè pre t e : fcrre fimulacrù, m
'
j i n gnofmtur 9111dfin ! dii ,
qu id He ron . S ic He raclitzu ,101
'
v e ro nuda e xcep tionefianula re contemnunt. S i ide a quod mc lup i: ma. l ignu111 n e c 4 1 ne c mmm: quod hic aut zfle a p oliv it , De a:tflè poj] ìt , min uto 114 : fapimtia . E qu i: mim pror
[ìu dq/ip iat , hac dm eflè j udice t , non v e ra dom: du'
: con
fx ra ta e orumqu e fimula em? Sin pu tant ne qu e imag ine ::flè de orum, fiqu idemal ia fit de orumforma id quod Ò
'
Pe rfi: mfurn efi f: 1'
pfi1mprude nte 1 condemnant. Au mtmimDe umhominemfe c1flè propriamimag ine »:fib1 ipjìfimilem. S ed concedmt qu idem[imulacm ida quo
rumdam cultu1'
dj iinata qlk fw a fimile : fiv e dy] ?1111
'
1e1forma jim. At n eg abunt de o: eflè g a ihar 1°
Ba e ri
g 1mtur, de mone : efl'
è afiìrmabunt diemt qe u efa: ej iDe i cultori u”umdammu °
bu.r cu ltumtribue re .
63. Ad hae c dic e ndum, fi Scythe Nomade s inLybia , S e re s, qu ibusait Ce li
'
us nul los e fl'
e De o s, iialia g e nte sùnp iae barbare fiPe rfa: ipfi no n temp la , no n fimu lacra fe runt ; no n idcirco candemillise fl
'
e re s hujusmo di no n fe re ndi rafio nem, atqu e 110
bis. Inqu ire ndum e nime fi quibu s do gmatis ad re
jicie nda tempia fimu lacra imp u lfi fu e rint: ii , qui
illa no n fe runt : u t, fi qu ispro p te r fama do gmata nonilla fe rt , laude tur ; fi p ro p te r falfa v itup e re tur.
Fie ri e nimp o te it u t div e rfa do gmata re i e jufdemcau
fa finn. Exempli g ratia , v itam: adulte rìumPhilo fo .hi qu iZe no nemCitie ni
'
emfe &antur; v itant qu i
usE icurus plac e t:mag ifte r nonnu lli e tiamomnino id o te . S e d v ide qu amdiv e rra ratione illi omne sab adu lte rio abftine ant. Alii boni p ublic i Rudio ,qu ia naturae re p ugnat ab animante rationis participafaminamadu lte rari l e g ibus co njun€tarn alte ri al
te rius hominis commp i domum: Ep icurìv e ro dirciTan. 11. B‘: ì“X\
CONTRA CELSUM, u n. VII. 319
fi nd: Domina»: Da nn 1111111111°
n10651 Ù ìdt‘fili fm ier;
i tempre p te r illud : Nmmm: tibi dii alii 1114 111 7111;Non facie ; tibi idolum ne qu e amm fimilitudz‘na:
qu efi in caelo defup e r ,‘
Ò'
qua in 101111daorjìan , 6 01111in aqu i: fub te rra de crfum non adora“: 04 1100110 60101;pro pte r ho c : Domiman De um1111141 (D
'
601°
‘j ali fe rme : pro pte r alia p lura fimìlia , no n fo lumt emp]: are s fimu lacra adomixiantur , fe d e tiamp i rati (unt mo ri ubi fe de de rit o ccafio , u t fuamDe lfummi no tio nemah aliqua e jufm0di irnp ie tate inumina1amférv e nt.
65 . De Pe rfis jam. ('
upra dixìmus, uh illis non
temp la qu idem co nfirui, fe d Sa lemtame n De i
Op e ra ado rari. Id qu od v e titumno bis cit u t qui
do&i fumus no n cre aturamado rare , fe d Cre ato rem,cre atu ra»: 61611fimitutc m up tw nù in hbcr
to temg loria filiorum De i a fiefia tàm 0110111111
71710101104 11» fil iorumDe i e xjìeflare , m itatì 11141114
ramfubj ef hmej ì non w lmtem fe dpropte r e umqui [115 1671[pc; p ru inde re sc o rrup tìo ni fe rv itu tis fubjac e n
t e s v anitati fubje &as me lio ris co nditionis fp e fic
p e rmane nte s ado rati no n Op o rte re p o De o , qu i nu l
la re indig e t au t pro filio e jus primog e nitomatura . Atqu e ha c fupradi&ia de Fe rraram g e nte
aras qu idem fimulacra av e rfante fe d cre aturamloco cre ato ri: c e l e ste addidifl
‘
e fatis fu e rit. Quonìamv e ro He racliti v e rba re c itav it , qu ibus fab
indicati ait flu ltum9171[11001 fm: fi11111141‘11
'
1 no
14 1» fit quidfimDn qu idH e ron : dic e ndum, fucile
c o g no f<:i poa‘
c difcrime n quod inte r De um,Unig e
\nitume jus dig nato : a
\De o De i ap p e llatìone , p at
tic ip e s e jus div initatis omne sDe os g e ntiumqu iDamo nia funt , inte rc e dit ; fe dDe umco g nofci fimul
fimulacrisc u ltumtribu i no n p ofi'
e .
86
CONTRA CELSUM, LIBQVII. 393
fiv e dijfìa ik: formafim; non *v e r'
o efi? De o: qu ibu: hac
fi ig unî ur, [cd glle de menza ; mcfa: efle Dè i cultori adamdmnom
'
bu: cu ltumtribun e . Si no v ìfi'
e t dzmo numnn
turam qua: c o rum’
unufqu ifqu e fac it , fiv e v o c e
mr ab illius artis p e ritis fiv e fp o nte ag at qu o d v u lt
p o te tk; fi p eme p tamhabu ifl'
e t de dmmo nibus do&rinam, altamfune natu re humane ìnte lle 6tu diffic ilem; pro bro no n de difl
'
e t no b is, quod n e g amu3
c a le ndo s e ffe dmmo ne s e i qu i fummumD e um ado
rat . Imc tantumabe fi u t cu ltumdaemo nibus de fe ramus u t e tiamillo s p re cibus aliismodis quosfe rip tura: facraa no bis fu p p e ditant e jic iamus ,
e x ho
minumanimabus, e x locis ub i co nfidunt , aliqu ando
e tiam e x « animantiumco rp o ribus. S e p e e nimqu a:damde mòne s fac iunt , qua e tiamanimanl:ibusp e rnic iemafi
‘
e rant.
68. Quoniam v e ro fu p e rîus p e rmulta de ] e fu a
no bis di&a funt no n Op us e tt u t e ademmmc re p e'
tamus qu o re fp o nde atur ad iftud Man ifefie conv in
cun tur n e c De um ne c damma cole ra , fed mortuum.
Q uamo brem ho c p ra te rmifl'
o v ìde amus q_uid de inc e ps Ce lfus dicat : Ac primumqu e fie rimcur cale ndi nonfimdmmn ? N
'mne omn ia pro De i nu tu admin iflran tu r,e x ido omni: efiprom
'
de ntia ? Nonne qu idqu idfit j v aDe o fiv e ab Ang e li; fiv e ab alii: damonibu : fiv e ab
H e roibu: , id omn e le g e »: a fummo De o prafiriptamhabe t ?Mmmre bu: fing zdir cumpotefia te p rafeflu: efiqnìcumqueh oc mun e rf dig natu: efi? N u ig itur qu i De umcoli! i:
j ujìe illumcolit , cu i De o conceflîxpotefia: efi. M n e nim,inquìt fe ri poteflar idemp lu ri6u: domin i: ]ìrv ìc t. Vi
d e hic quot fibi u t co nc e fl'
a furnat qu e tame n ('
e
ria inv e fiig atio ne indig e nt altaqu e re trufa co gu i
tione re qumqu a ad hujus univ e rfi :dminifiratîo nemp e rtine nti. lnquìre ndum e nimquo fe nfu omnia dìc antur pro De i nu tu adminîfirari p e rtiùe at ; ne han:
adminifirntio e tiamad p efic
gta
, un non. N emfima ‘
,
8
0 R 16 12N 13'
‘dMs a
’
n w 7moi: ov °
oi J‘s :ivro Em: aga J
‘mm o
uo:w n , 6‘l '6 a’
7npcov7mc u u o:)g e um &ÀAa 6'
ta
ìsùo,umemc WM ; m n'
J‘ovnv #0M a J"a
’
7 mvrq v xw Àu'ma cm; n
'
J‘ovng n p e îa n mq. c p ,umxe o ew n'
J cm,xa : 6a3
"611Q0d ; , i Qu
‘yag , n
’
«Sa va n a 7roMmu c« eo wa;rmvmmJ*w au; nmra 'ro î7rn nemm 7 8 do
J‘e o; €EoJ
‘ov aî7ro flv: cin a; zmmwwa.
(6; à a"
07:09WW uocxw owmoìom’
n’
vAGS 'M‘
M : « ova".J e an
'rm;‘yummdc m 7 8 ; oìxm:; w arm; aw’
w e , n u au :
7 4 9’
ai; m; in 7 8 ,u oaxe um ci6‘05 64 xq
’
v 6umxe ufl J‘m
{mv i ov 6m ae e wg . J‘e xm6Umm; w on , w a.
Qovu otxwm, ,umxw e t , tùe e0w n dv iw on Jtd rav in g a
3m in ora vom: Qofiov na « a c xoÀmm; u n u ocxsuw v mJ‘ca. v o S nemìa c w Amw ; fiJ
‘omg 6 *marag &r ckorr'
dv “l'
8 pmxwm 6èac 611 fra iv tiva : vo…fo,u tmEn av,
rn; u ocxu a ; a’
7ropcm7ra e a. wa g 7! QoS w a g vm a’
7n
Zomv waò? ov , a’
ÀÀ a. J‘mpae wyzmw vî yz e aivr.
6w a v J oyu a wm n'
zi 7ro,u ox9nn
\uma’
a eBesu wa viv fra,)m ae e tqn
*rq'rou
‘kÎJ‘m*rpflame è v 'ro iv 7re ay,u a , vn; MO!X€4GC ai7ro
X") E::dura.: 60xsaa, 7roM a a‘N axe7a : q ;ca vw az , vm
emfra. .? a o J‘67na wa. um ra g w e o& w e u; a
'*m xa :
vmv ,un dvsxomvw v 7 mgaz Ba ume , ummm; , xa : dyaÀ
p d a : a eflm*ro S om q Ommv A:,8w ov oiNay a ? i t:,55 2nqsg oi a
’
8m, fle eam, aî7ro J‘oyuw rw v
vra fro w ear
v aaw &?v fiaîv Xe u; w voz xmIaÈa :oc a’
x a'
c ov7mfrug«roman »; Òfloà aufia vomvnc a
’
; c a S e mS eqa vma c é6‘a ;
iamm J“mc o ìxw e w w xa ra aw q.v na uxw rw ym w m
vn e t«ro S e mS eno xa azv im ornv *romvrnv o
'
À nv «”ma : 60701
u azw amvnv é :: a’
vsp a7m ,Qw u w v m aîya Àua yw v°
:?J‘c614 « o J‘mAmw mg : J
‘amova w 67 : 6 0101635 7 49…
S efov7m axnu aa'
: xa : xw gmc, n°
7 05 o'
7ro w mv u aw a
ma w xa ra xN S cw e g , v’
u xa : a’
M w ; J‘uvn9w w ; 7re oxam
Mfla v ìa w rocg from:5 , 69 ai;mfrw y S uommv a’
7ro«poeugAcxvcoc ,un a À auBmont ; 7ra ea vou o v fià
‘ovnv u u 7rae a vo
xqs'mot umIcJ‘mo:J‘mfra, ::n
TO.
CONTRA CELSUM, LIB. vn.
p uli no n e a caufa adu lte rio abflfine nt , cumillo abi
fiime nt ; fe d qu o d fummumbonumin v o lup tate p ofi
tum e xiftime nt , mu ltaqu e v o lw tati e jus oflìc e re ,q u i uni adu lte rii v o lumetti c e dit : qu ali: funt care e r,fug amors fae p e e tiamante i l las p oema: p e ricu la ,d umo bi
'
e rv at mariti alio rumqu i il li fav e nt e do
mo e xitum ita u t fi fu p p o nas adulte rurn marito ,
dome fiìc is e jus, illifqu e apud qu o s o h e jufmo di facinusmale audire t , late re p ofi
'
è e tiamE p icure usv olu p tatis g anfa p e rp e trare t adu lte rium. Ad idio tamquod artime t fiqu ando cumadu lte rè b e lla e fi o cca
fio fibi ah adu lte rio temp e rar in caufa e fi p le rumqu e n on p l,uriumv o lup tatum cap tatio fe d le g umflip p h c io rumqu e me tus . Vid e s ig itur fa&um, quodu numv ide tur, cujufmo di e ft adu lte rii abfiine ntia ,no n idemtume n , fe d di
'
v e rfis h ominumv o luntatì
b us, quae v e l a fe nis v e l ah impro bis imp îis o rian'
tur p rimipns, cujufmo di funt in E picu re o au t i lloidio ta.
64 . Qu emadmo dum ig itur unum illud fafìum,
abfiine ntia fcilic e t adu lte rn ,lic e t v ide atur e ffe
unum de pre h e nditur name n efl'
e mu ltip le x , p routdiv e rfa funt do gmata v o luntate s ; ita qu i in aris,in temp lis in iìmu lacris c e l e re div initatemno n fu
fiime nt u t Scythaa, Nomad e s in Lybia S e t e : qui
bus De us r_no n e tt , Pe rfee , ad re fp u e ndum i llum
cu ltum alns do gmatis mo v e ntur ac il lis qu ibus
Chrilìiani ] udae i re cufant hujufmo di cu lt u pro fe quìdiv initatem. N emo e nimillo r umodio hab e t arasfimu lacra quod cu ltumdiv initatîs de prime re in
me te riami l lomodo e labo ratamtransfe rre ye re atur;n e qu e qu o d p u te t Daemone s infide re in qu ibuf
'
damfi
mu lacris lo c is ub i mag ic is carmin1bus re tine an
tui“ au t p ofl'
e aliismo dis qumdamlo ca o ccu p are inqu ibus v i&imarumnido re p afii illicitamil lnc ite v o
lup tatemv e ne a tun Se d
g]ndw i Chriflzizmi Qt Q QÈ Q&b 2
CONTRA CELSUM, LIB. vn. 389
&“d: Domina»: De an: Ù :°
flìfo h'
[m ia:
temprop te r illud : Nmmm: tibi di:“
alii pre te :c No:: facie : tibi :
°
dolun: ne qu e omnemfimilitud:‘na lna efiin carlo O
'
qua in te rmdu rfm , Ù qll :aqui: [ub te rra de crf::m: no :: adora“: e :: ne qu e cola ;pro pte r ho c . Domimm: De an: tun»: adorabì: Ò
'
:°
flife rme : pro pte r alia p lura fimìlìa , no n fo lum
amp le , aras fimu lacra adominantur , fe d e tiammu ti funt mo ri ubi fe de de rit o ccafio , u t fuamDe iummi no tio ne n: ah aliqua e jufmo di in:p ie tate intan i:atamfe rv e nt.
65 . De Pe rfis jam. fupra dîximus, ah illis non
emp la qu idem co nfirui,fe d So le ra tame n De i
:p e ra ado rat i. Id quod v e titumnobis ci'
t , u t quiLo&i fumus no n cre aturamado rare , fe d Cre ato rem,il cre atu ra»: l ibe ratumir:
°
firw itute corrup tw ni: :°
nkbe tatemg lorie filiorz:m De i exjìefiationem crm:u t tw e latw ne n:fil iorumDe i wm:
°
tati cru fl:
c v: [ubj eflamefi: no:: v olen te »: Iè dpropte r qui
irin jp: p r0inde re sco rru p tio ni fe rv itu tis fubjaoe ne s v anitati fubje &as me lio ris co nditionis fp e fic.e rmane nte s ado rati no n Op o rte re p o De o , qui nul
a t e indig e t , aut pro filio e jus primog e nito ami:n atura . Atqu e ha c fuprad:&is de Pe rfarum g e nte.ras qu idem fimulacra av e rfante fe d cre atura ::
oco cre ato ri: colcate addidifl'
e fati: fu e rit. Quouiamv e ro He racliti v e rba re c itav it , qu ibus l
‘
ub
pdicarìait , fiultumeflè p re ce : fm: fimula:ri: , m°
fi no
nu: fit qu idfin : D:: qu idH em: : dic e ndum, facile
o gno fcì p ofi'
e difcrime n quod inte r De um,Unig e
:itume jus, dig nato s a\De o De i ap p e llatione , p ar
ic ip e s e jus div initatis omne sDe o s g e ntiumqu i)a3mo nia funt , inte rc e dit ; fe dDe umco g no fd fimulfimulacrisc ultumtribu i no n p ofi
'
e .
86
CONTRA CELSUM, , ME. vn. 39:
66. N e qu e fiultume fi:fimu lacris pre ce sfe to ,
t e , v e rume tiamad id fimulandumtrahi e xemp lo ,mu lticudinis: quod faciunt Pe rip ate ticae Ph ilo fo p hig .
fe &ato re s qui Ep icuri au t Demo criti p lac itap le &untur. Nihil e nimin anima hominis
'
v e ra p ie
tate D e um c o le nds ine fl'
e de b e : adulte rinum. ER:
nob is alia caufa curfimu lacrisnullumho no remh ::b e amus nimirumne qu antumin nobis e fi in hanc .
labamuro ;:inio nem, fimu lacra aliasDe o s e fi'
e . Q u oc irca v it:o v e rtimus Ce lfo aliifqu e fimu lacra D e osno :: e ffe c o nfite ntibu3, quod fap ie nte s habiti cu ltum,fimu lacr:s de fcrrc v ide antur, E orume nime xemplomul ti p e ccant. qui no n fo lumha c tibi ca le nda e ffe .
p u tant u t fe confu e tudini accommode nt , fe d e tiamme nte in hanc inc idunt Op inio nem il la e fl
'
e De osqu o fit ut aud: e no n p ofiînt , D e os il la no n e fl
°
e que
ah ipfis ado rantur. Ait qu idemCe lfus ('
e illa De o:n on ex :]ìimare , _/èd dom: Di:: conficmtu. At no n o fte n
dit quomodo illa no n fin: p o tius co nfe crata hominibus quamDiis u t lo qu itur. Co nl
°
tat e nimillado na efl
°
e hommum, qui de div initate in e rro re v e t
fantur. N e qu e e nimcre dimus fimu lacra efl'
e div ine
im: g ìnis nu qu a De i inv ifibilis inco rp o re i fo r
mamno n re fe rant. Quod Ce lfus p uta: no s a no bisi pfis diflìde re cumne g amus div initateme fl
°
e humanafo rma nihilominus cre dimusDe umfe c ifl
'
e homin emfuamimag inem in imag ine De i fe cie illum;id re fe lle ndum u t fupra nemp e in anima ratio ni
’
s
p articip e ad v irtutemformata impre fi°
umfe rv atiimag inis De i chara6te rem: ubi e tiamCe li
‘
us cumnon
inte llig e c qu id difi°
e rant ha c duo e fi'
e imag inemD e i
,cre at i fe cundum imag inemDe i no s facit
dic e nte s De umfe cijj è h omin emfim»: imag inem, Ùformafimil:mfibi . S e d de hisjamfu pr
°
a diéj:ume fi.
67. Pofi hae c Ce lfus de Chriitianìs ait : Facile con,ceflìrint qa qflî: :ultui aliq::orum:onj è cmta fiv e fimikx,
B b 4 {mt.
CONTRA CELSUM, u nfvn. 393
fiv : djfia ile : formafim; non eflè De o: qu ibu: hac
fi ig untur, [cd qfle fa: ej e Dè i cultori «”un:dummibu: cu ltumtribun e . Si no v ifi
'
e t dzmo n'
umna
turam qua: comm‘
unufqu ifqu e fac it , fiv e v o c e
m: ab illius arti: p e riti: fiv e fp o nte ag at qu o d v u lt
p o te tt ; fi p e rc e p tumhabuifl'
e t de d&mo nìbus do&rinam altamfame natu re humanaa inte lle &u diffic ilem; pro bro no n de difl
'
e t no b is, quod ne g amus
c o le ndo s e ffe dmmo ne s e i qu i rammamD e um ado
rat . lrno tantumab e fi u t cu ltumdaemo nibus de fe ramus u t e tiamillo s p re c ibus aliismo dis qu o sfe rip tura: facra: no bis fu p p e ditant e jic iamus ,
e x ho
minu ta animabus, e x lo cis ubi co nfidunt , aliquando
e tiam e x: nimantiumco rp o ribus. S e p e e nimqu a:damde mòne s fac iant, qua e tiamanimanl:ibusp e rniCiemafi
°
e rant.
68. Quoniamv e ro fup e rîus p e rmu lta de ] e funo bis di&a funt no n Op us e tt u t e ademnunc re p e
'
tamus quo re fp0nde atur ad iftud Man ifefi: conv in
c:mtur n e c De um ne c damme col e ra , ['
ad mortuum.
Q uamo brem ho c p ra te rmifl'
o v ide amus q_uid de inc e ps Ce lfus (lic e t : Ac primumq::e fie rimcur cale ndi non
fin : Jamm u ? M ::n: omn ia pro De i admin iflran tur,(9
'
ex omni: efiprov identìa ? Nonne qu idqu idfit fiv :De o fiv : ab Ang e li: fim ab alii: damonibu : fiv e ab
H e roibu : , id omn e le g e »: fummo De : prafi: iptamhabe t ?Mmm: e bu: fing uli: cumpotefia te p rafefiu: efiq::ìcumqueh oc mune rc\ dig natm efi? N u ig itur qu i De umcoli»:
j ujìe illumcolit , cu i De o conceflîxpotefia: efi. M ::min:,inquìt , fe ri potefl idemp lu ri6w domin i: ]ìrv ìc t. Vi
d e hic quot fibì u t co nc e fl'
a fuma: qu e tame n l'
e
ria inv e itig atio ne indig e nt alt: qu e re trufa co gu i
tione re rumqua ad hujus univ e rfi :drnînifiratìo nemp e rtine nti. lnqu ire ndum e nimquo fe nfu omnia dìc antur t o De i nuta admìnìftrari p e rtine ap
- ne ha::
admin°
:tio e timad p e ccata , un non. Namfi illa .
E h -
s…
CON …TRA CE L SUM , LIB. VII. 395
admih iitratio p e rtme t adp e ccata non hominumtan
tum fe d e tiamdaemo num fi quid aliud co rpo rise xp e rs e fi: p e ccato o bno xium v ide nt ill e qu i h o c
di c it qùamabfurdumfit: omnia De i arbitrio difp e nfari : hinc e nimco nfe qu e ns e tt u t p _
e ccata omnia ,qu idqu id e x v itio nafc itur, p ro De i numadminiftre ntu t : quod qu idemno n idem e fi: ac fi qu is dic e re tha c fie ri no n p ro hib e nte De o . Namfi qu is pr0p1‘i0fe u fu adminilìrati0nemacc e p e rit ac dixe rit e a , quae
nafcuntur e x v itic adminifirari , e v ide ns e fi: p ro
De imutu adminii‘trari omnia ; p ro inde in De i adminifiratio nemnihil p e ccare cumqu i p e c c g t. De prov ide ntia e adem e tt adhib e nda diftin&io . Namha cOmm) ex ido prw ide ntza , aliqu id v e rumfig nificant ,cump ro v ide ntis: nihil nifijuftumadfcribitnr. Si v e
t o g e ne ratimdixe rimus qu idqu id fit,id e x pro v ide n
tia fie ri e tiamfimalumfit , falfume fi omn emex 1110
eflè prov ide ntiam nifi forte inte l lig atur, qu ae e x o p e .
ribus pro v ide ntia De i co nfe quuntur e a e x prov ide ntia De i fie ri. Affirmat e tiam qu idqu idfit fiv eD e o , [i
'v e ab fiv e ab c li:: damonibzu , fiv e dò Hero :bur ha c omnia leg em habe n fibi a De a max imo pmfcrz
'
p tam. S e d id quoqu e falfum e fi. N e qu e e nimnatu rae p e ccant De i l e g e rn fe quuntur cump e ccant.Atqu i Scrip tura do c e t no n fo lurn homine s, fe d malo s dmmo ne smalo fqu e Ang e los p e ccare .
69. N e qu e v e ro no sfolimalos damo ne sdicimus,fe d pro g e omne s illi qu o tqu o t damo ne s e fl
'
e cre dunt.
.N o n omnia ig itur le g em De o maximo fibi praefcriptamhabe nt. Q uìfqu is e nimfiv e inco g itantìar, fiv e
v itio malitia , fiv e bo ni ig no rantia a divina le g e difc cflît , is no n De i l e g em fe d u t nov o fcrip turisufitato v o cabu lo u tar , p e ccati ] e g emhab e t. Itaqu e
e x Opinione mu lto rumqu i daemone s e fi'
e fiatuunt ,mali quoqu e dwmo ne s a De o no n l e g emhab e nt , fe dah il la de fcifcunt : no s v e ro tribuimus id omnibus
O R I G E N I S
6mc J‘mu on g ° w kn u'
J‘oèrant o n u J
‘mu ova w. J :ax ce Xe n 3594
umn fifl S w 6a u.
J‘e «t a vr
’
eeu
rh … fanz aÀ ouw w v a ura ; nn v a .; ovo
“"P“ maa otg‘, cm w À ug ua g :
x ea
“nm u v e t ame w oman o.
: J‘c u ra;
:,w …;mammu n0mru; xaAc-n w mc t m-G G
'
C'
y5 \ùc
ov7m,6w vn e 7ra n w v J‘a cn w v 0!
na u v raw mBonm 'rov v n w a n
m . & n …J‘a mmykn fiS tgmmng raw vou .(o
«ra n g wa g 63&m raw J‘mu ow a .
w « n o i: 7 8 a’
; 7 4 J‘oxow m rav
item u ra x>ma e u; w e ene'
ya ; yayama ,
e . : d'
exa ; mu; if e uaw ; vm *rov \ Eamon
nara ù nn x o i ft p wm Jammu J‘mmy
3Qa-rmq aXoÀ afmmc 7rw rom7m. «“M 34 0:
p wye n ai; 6À eS eovm frmJammu S oemrem'
Q .… 99ga 7rmv u’
vau <pa o.mmmmm vom<’g
..u n T CQ"BM ;… 7raQa.Bo nate kmM A…: xa : U…
è…30019…
E:'
7rt J‘smc « o rmzxra : îcp
'
6w ; qv J‘u c un Aa
xm w u eyc:; u S w , 6914 v’
Emrau odrw w ow in a ; J‘a
fra c J‘s v mw B@ S u t tea ; 67rcs
'
nu nc , w J‘uvamm; vm
gan am w ore e ov vro fn , o'
; ai J‘nw o: 6! w aÀm,
aa.: ou'
v ora ymvo: im rm a zw 8 e w ran pm c'
v u mtJ
‘s iv «mg wk em; vre z yu a rm, é rv c tin r w w ymmy ox3ne oc J
\mp onc im a wm 67m 7 8 JVomouw a;fra 6AG
Mya Sw fi w'
o*mg oi iv ra n; ìqn,w mc Agn ummc , w
i momo 7rqo; nmmvoc &.m a z‘
rmv'
ov'
n »; oi Ja cmnc,
o a'
ommw « wm; vr»; w .: W fl p d î d 7 w opmo: dexov
e u.«m iamm; 7rsvro :m vn « ov h nmnov c drw ml;
ai; «'
À on o u'
w e e*t a xÀ w rre a w À p; w ma"
41/c . xe e a. J‘se q»M om a
'
; «'
M a Am'
Mi -M x
CONT'
RA CELSUM, LIB. VII. 397
de monibus qui , cumo limtale s non,
cfi'
e nt , daz
mo ne s fa€ti funt , e x qu o a v ia , , quae ad bo nump e rdu c it, ab e rrav e re : ita u t de mo ne s fp e c ie sfint natu
rarumqua: De o e xcide runt. Qu apro p te rno n o po rg e t De i culto remde mo nibus cu ltumde fe rre . ERalia dmmo numv imco g no fc e ndi ratio : nemp e lì c o nfide re tur e o s qu ibufdamv o cati , u t amo r au t g dimninfp ire tur , aut quaedamatìio ne s imp e diantur, aut
innume ra huiufmo di alia fiant , quorumau €tore s fun!:ii , qu i caminibusmag ic ifqu e incantatio nibus no runtinv o care ame fl
'
e re damo ne s fimu l atqu e libitume fl:. Quare omniumdaemo numcu ltus alie nus e fino bisfammi De i cu lto ribus, cultusdamo numcul
tus e fi‘
co rumqui dii hab e ntur: Omm: e nimdii g entiumde mon io , Ho c e tiam inde liqu
'
e t , quod 111 fac ris quae e ficacio ra v ide bantur arcana: adhìbitmfu erint v o catio ne s, e tiamcumprimumfimu lacra colloc ata fun!: temp la co nltru&a. Quas e v o catio n e s
fe c e runt n qui artibus mag icis u te nte s da:mqnumc u ltu i v acabant. Atqu e hinc e fi quod cu ltumda
monump e rinde ac p e rniciemfug iamus c e nfe arnuf
qu e ricus illo s qu ibus ad aras, flatuas, tempiau tunturGra c i , da:mo nume fi
'
e cu ltum.
70. Dixit pra te re a Nonne fing uli: n ba: pu fe fîfl:efi potefiate Ug o acce pta qu i/è u ì: quoh
'
6e t op e re dzgmnha bit…efi? Se d hic Opus e ft altio re fcie ntìa , qu a de
finiri p ofiit p trumqu emadmo dumin c iv itatibus car
nific e s afii crude libus qu idemfe d ne c e fl'
ariismuneribus add
’
iéti (unt , ita mali de mo ne smunns qu ibufi ampraefe &i fim:av e rbo De i quod adminiflzrat omnia ;an qu emadmo dumin de fe ytis locis latro ne s unumaliqu emfihi prz ficiunt fic de mo ne s quali agminatim in div e rfis te rre re g io nibus co lle &i fibi ipfi
p rincip emCo nflitu e rint cujus du6tu ipfi furrip iantfure ntur hominum animas. Qui autemde iis b e nedifl
'
e t e re yo !u e rit ut Chrifiiznos aliud qu idp iam
CONTRA CEL SUM , LIB. VIII. àb°
9\
pra:te rrammamDe ump rjrno g e nitumomnîs'cre atu.
rasVe rbume jus De umcol e re fug ie ntcs de fe ndat ,illuma p o rte t e narrare iitud : Omm: quo !quot w n e runt
mtc me fure : fim! (9'
là ti one : (9'
non audie ru nt e o:
me : ho c Fur non «v e nit m'
fì arfure tur Ùma8 e t Ò'
ve rdat , fi qu id aliud fimile facris in fcrip turis difit , u t ìftud Ecce de di mlmp otefiateme c h andi
q p e nte : Ù'
fiorpione : (9'
[«p e r amu emv irtu te »: in i”ici , Ò
'
n‘ihil *w ahir noce bit ,
‘ ho c alìud : S up e r afpiicm(D
‘bafilifcumamabulabir, €9
’
con cu lcabì: le on e »: dm.
mmm. S e dnihil“
commno v e ratCe lfus. Namfi no
illì c iTe nt no n dixìife t : N onn e qu idqu z'
dfit in hac«nniw arfitate fiv e De o fiv e ab Ang e li: fiv e ab a l zi: da .
mm'
bu: fiv e ab He roibm, hac omn ia leg ema De o max i
pmfirip tamfibìhabe nt? Nonn e rebu: fing u li: pmfe fîu:
fi cump otefiate qu ifqui: Imc mune ra drlgnatu: efi? Qu i ig i’u r De umcolit , non ir j ufie colit iflumcu i a De o da ta ,po*efia: efi. Qu ibus addit : e ri e n imnon pote]? arplu ri5u: domini: [arma tura S e d hac de t e in l ibro fe qu e ntilifp utabimus. Numjuflzaminmolemcre v it (
'
e p timusIte lib e r, qu emcontra Ce lli fcrip tumfcripfimus.
tm .
OR IGE N IS CONTRA CEL SUM
L 1 B E R VIII.
ame o p e rv e ntume fi u t re p temlibros abfo lv e .
rim; o t‘tav umnunc ag g re di v o lo . De u s
1nrg e nitus e jusVe rbumadfit no bis, arCe lli me nda:îa p e rp e ramînfcrip ta w e nn fe rmo fire nu e re fu te ntur
re lig io nîs Chrifiianae v e ritas fo lide qu antump e rmate riamlîc e b it demo nfizre tur. Pre camur itemut
qu o animo Pau lus, e adem no s dic e re p oflìmus,Pro Chrifio l e gation e fung imur tan namDe o exhortan tenr no: , pro Chrifio l e g atione ng i e rg a homine s,qu emadmo dumDe i Ve rbuìn ad amore fn in fe e xho r
CONTRA CELSUM, LIB. VIII. 40:
tutur: qu ip p e quod v u lt juftiti e v e ritati ca te rifqu.
v irtu tibus e o s co nciliare qu i , ante quar0 Je fu Chrifti do gmata re c ip e re nt in te ne bris igno rantinDe l
c onditoria v e rfabantur. l te rum dicam,de t no bis
De us fo rtem v e rumfe rmo nem Dominumillanqu i mbe llo c o ntramalitiamfmi: e nz potem. Nunc
ad e a v e nie ndume fi: qua: Ce lfusp o ite a o bjicìt , ad
e a re fp o nde ndum.
2. Ante a qu e fiv it no bis quid caufa cfi‘
e t cur
de mo ne sno n c o lumns, ad illa , qu ae dixit de de
mo nibas, re p o fu imns quodnobis v ifume ft v e rbo did
v ino co nfe ntane um. De inde ad e jus qumfiio nem,
qua no s ad cu ltumdmmo numinc itare v o le bat , nosre fp o nde nte s fe c it , fie ri no n p ofi
'
e u t pluribus dominis fe rv iatur. Que v ox u t p u tat j cdition i: efi0hominumfig re g antiumÒ
’
refiìnde ntiumfe u t lo quitur,re liqunrum hominumfocie ta tc. Ejus judicio qu i hoc
dicun t , [uw i”: in De um afle ffu : tramfe runt. Qua.
p ro pte r id e xìfiimat apud hominn qu idemhabe n locum,
[:rw mtm cu ipmmmale ul te ri in Ie rw itufemdare p ropte re a quod ex dw e r/ì: ] è rw
'
tu te ùtrimmtuvn alte r pa tiatm'
p ro inde qu i c limi obligarit hum: alte ri non de bere fco bl ig are ; ficqu c mn p ofle div afi: ke roibu: O
‘e j ufmodì
damon iburfimu l [m iri qu in haruma lte ru trifiat injuria.S e d quod fpcflat ad De um in qu emn e c ja&nm 801: n e :
mlefiia cada , abfurdumindican e ademca tione p luriumdvoran cu lti »:fug e re ac cumhomin ibu: haratbar, Ò
'
e j ufmodi dammilm: ag e n tur. Air. pra te re a e um quì
j u re r de o: col i! hoc ipj ò qu id Max imo aerop turn fu e r:
quod unuma liqu id e orum qua ad Mump e rtme nt, colat.
Addit u efa: cultumalie ni defe rre , cu i iflud a De v datum nm efi. Quapropflr inqu it , cgdtu: o»mibnu de la
qui ad De ump e rtirtent , 6116mmdi]} h ce t , gumomne :ifiiur fun! .
3. Ante qu amad fe qu e nti: p e rg amus v ide ndumemus ho c
Éfi
'
atum Nam ,a d}e .
CONTRA CE LSUM, LIB. vm 46,
668068 : domin i: fe rv ire : cu i fubjung ìtur: Aut enimwmv.odio habe bzt (9
’
alte rumdilig e t 08 ! unumfufiine bit (D'
filte rumcon te na n t. E t me x : N on p otefli: De o j èmirtM ammona . Hujus e fi
‘
ati de fe nfio p o ftu lat , ut in
altam abfirufamqu e de Diis Dominis quafiionemp e ne tremus. Do c e t e nimdivma fcrip tura mag num:e ffe Dammun pra ommbu: dmz in qu ibus de o snon inte llig unus illo s qu i in g e ntibus ado rantur ; no v imus namqu e omn e ; de o: g ent…me ffe damoma : fe dde ds,de quorum[ynag ng a p r0p he tica: lite t e faciantme nannem, fummumDe um, qu i illo s dzjudxca t e o
rumunicu iqui munus pro priumafiîgnat. NamDe n:fie tit in [ynag og a de orum,
in me dio autemde o: dzjudicabit;D em emme fi: de orumDominu: qu i p e r filiumwow w
'
t
te rra»: a [cli: ortu ufque ad occa/um. ] ubemur e tiamD e o de orumconfite ri didicìmus praete re a De umnon qflìmortw mm, j èd «v iv antmm. N e qu e ha c fo la funi: inh anc remlo c a , fe xc e nta alia re fe rti p ofi
'
e nt.
4 . S imilia de Domino domino rum inqu ire re
fap e re no s doc e nt div ina: lite rzn. Nunc e nimajunt :Confitemin i De o de orum qu oniaminfa culumm:] emordù:
ej u : w nfitemini Domino dommorum qu oniamm[4 68lummi/è rimrdia ejus; nunc v e ro : EfiDemR ex R eg um0 Dommu: Dominantium. Nov it e tiamfcrip tura de o :qu i tal e s fun!: nomine te rms, d e os qu i re v e ra funt,fiv e nome n habcant , fiv e non. Idemde dominisqu i funt& qu i non funt Paulusait : E tf? fim: qu : dw n
tur dii , [66 0 in ca lo fiv e in te rra ut [unt da‘
multi Ò’
D omin imulti. De inde qu oniamDe usde o rump e rJefumah orie nte o c cafu v o cal:quos v u lt ad fuamh ere ditatem; Chrifl:usDe i qu i e fi: Dominus, indefe pro bat omnibus dominantibus pmftare , quod inomniumfine s p e r
'
vafe rit , e x omniumfinibus l‘
ub
ditos fibi adfciv e rit , idcirco Pau lu s p 011:modo memo rata : S ed mbir , inqu it unu: Dem Pate r ex quo
ohmin; unu: Domimu j efu: a fiur g er «iam omn ia.C e i t ì
CONTR À CE L SUM, LIB. VII. 395
admihìftratio p e rtine t: ad-
p e ccata no n hominumtan.
tum fe d e tiamd&mo num fi qu id aliud co rpo rise Xp e rs cazpe ccato o bnoximn v ide nt ilìe qu i h o c
dicit qùamablh rdumfit omnia De i arbitrio difp e nfari : hinc e nimco nfe qu e ns e tt u t p _
e c cata omnia ,qu idqu id e x v itio nafcitur, p ro De i nu ta adminiftre ntur: quod qu idemno n idem e ft ac fi qu is dic e re thae c fie ri no n pro hib e nte De o . Namfi qu is pr0p1
‘i0
fe nfu adminittratio nemacc e p e rit ac dixe rit e a qua:
nafcuntur e x v itio , adminiitrari , e v ide ns e fi: p ro
De i nu tu adminifltrari omnia ; p ro inde in De i adminiRratio nemnihil p e ccare cumqu i p e ccqt. Dc prov ide ntia e adem e lt adhib e nda difiìn&ìo . Namhae cOmni: e x ido prw ide nt:a , aliqu id v e rumfig nificant ,cump ro v ide ntie nih i l nili juftumadfcribitur. Si v e
t o g e ne ratimdixe rimus qu idqu idfit, id e x pro v ide n
tia fie ri e tiamfimalumfit , falfume fi omn emex illoeflè prov ide ntiam nifi forte inte l lig atur, qu ae e x o p e .
ribus pro v ide ntia De i co nfe quuntur e a e x provide ntia De i fie ri. Afiîrmat e tiam qu idqu idfi: fiv eI l e o , fiv e ab Ang e lù , fiv e 86 01666 668 68 06666666 , fiv e 06 Hero :bur 668 0 omnia leg e »: habe n [666
°
De o max imo pmfirip tam. S e d id quoqu e falfum e i
‘t. N e qu e e nim
natu rae p e ccant De i le g emfe quuntur cump e ccant.Atqu i Scrip tura do c e t no n rolumhomine s, fe d mal o s daemo ne smalo fqu e Ang e los p e ccare .
69. N e qu e v e ro no s folimalo sdamo ne sdic imus,fe d pro p_e omne s ill i qu o tquo t de mo ne s e ffe cre duntg..N o n omnia ig itur le g em De o maximo (ibi prw fcrip .
tamb e be nt. Qu îfqu is e nimfiv e inco g îtantiz , fiv e
v icio malitia , fiv e boni ig no rantia divina l e g e diflc cflìt , isno n De i l e g em fe d u t nov o fcrip tutisufitato v o cabu lo u tar , p e c cati le g emhab e t. Itaqu e
e x Op inio ne mu lto rumqu i dmmone s e fl'
e fiatnaur,mali quoqu e de mone s a De o no n
‘
le g emb e b e nt , fe dah illa de fdfcunt : nos v e ro tribuimus id omnibus
CONTR A CELSUM , LIB. VII. 397
dm onibus qui , cumolimtale s non_e ffe nt , dac
mone s fa£ti funt , e x qu o a v ia , quae ad bo nump e rdu c it, ab e rrav e re : ita u t de mo ne s fp e c ie s (int naturarumqua a De o e xcide runt. Qu apro p te rno n apo rte t De i culto remdaemo nibus cu ltumde fe rre . ERalia dmmo numv imco g no fc e ndi ratio : n emp e fi c o n
fide re tur e o s qu ibufdamv o cari , u t amo r au t 9diumìnfp ire tur , au t quaedamatìio ne s imp e diantur, aut
innume ra huiufmo di alia fiant , quorumau&o re sfun!:
ii , qu i carminibusmag ic ifqu e incantatio nibus no runtinv o care arc e fi
'
e re damo ne s fimu l atqu e libitume fi. Quare omniumde mo numcu ltus alie nus e fino bis fummi De i cu lto ribus, cultusdamo numcu l
tus e fi‘
corumqu i dii hab e ntur: Omm: e nimdii g e ntiumde mon io . Ho c e tiam inde liqu e t , qu od mfa
c ris qua: e fli cacio ra v ide bantu r arcana adhìbitw fu e
rint v o catio ne s, e tiamcumprimumfimu lacra colloc ata funt tempia co nltru&a. Quas e v o catio n e s
fe c e runt n qui artibus mag icis u te nte s da:monumc u ltu i v acabant. Atqu e hinc e fi quod cu ltumda
monump e rinde ac p e rniciemfug iamus c e nfe arnuf
q u e ritus illo s qu ibu s ad are s, fiatuas, tempiau tunturGre c i , damo numefl
'
e cu ltum.
70. Dixit prae te re a : Nonne fing uli: n ba:
efi potefiate Ug o acce pta qu ifqu i: quolzbe t op e re dzg nu :
h a ln’
tu : efi? Se d hic opu s afi altio re fcie ntia , qua de
finiri p oflìt u trumqu emadmodumin c iv itatxbus car
nific e s afii crude libus qu idemfe d ne c e fl'
ariismuneribus addîéti (unt ita mali de mo ne smuniis quìbufJampraefe é
'
ti fmt:aVe rboDe i quod adminifirat omniaan qu emadmo dumin de fe ytxs locis l e ttone s unumaliqu emfibi praficiunt fic de mo ne s quali agminatim in div e rfis te rra re g io nibus co lle &i fibi ip lì
princ ip emco nflitu e rint: cuju s du6ìu ipfi furrip iantfure ntur hominum anime s. Qu i au temde iis b e nedifl
'
e t e re yo lu e rit u: Chrifiiano s aliud qu idp iam
CO NTRA CEL SUM, LIB. VIII.
prae te r fummumDe ump rjmo g e nitumomnîs‘cre atu.
ra: Ve rbume jus De umcol e re fug ie ntcs de fe ndat ,illumOp o rte t: e narrare iitud : Omm: quo !qu0t w ne runt
mte me fure : [unt (9'
là trone : (9‘non audie ru nt e a:
me : ; ho c Furmn v e nit m'
fi arfu re tur Ùmafie t Ò'
ve rdat , fi qu id aliud fimile fact is in fcrip turis difit , u t iftud Ecce de di mbr: p otefiatemca lcandì
'ìcp ra p e nte : fcorp ione : (9’
faye r amu emv irtu te »: in i7 u
'
ci , Ò'
nihil *v obir noce bit ,‘
ho c aliud : S up e r cpicm(D
'
bal ifcumamabulabir, (7 concu lcabu le on e »: (9°
dra.
mem. S e dnihil '
e o rumh o v e ratCe lfus. Namfi no
i ll i e flè nt no n dixìfl'
e t : N onne qu idqm'
dfit in hacÎni*v e rfitate fiv e 4 De c fiv e ah Ang e li: fiv e ab a l zi: da .
nom'
bu: fiv e ab He roibur , hac omn ia le g em De a max impmfirip tamfibi habe nt
? Nonn e rebu ; fing u li: pmfe fì‘u:
Ji cump otefiate qu ifqui: Imc mune ra drg natuf efi? Q u i ig i*u r De umcolit , non ir j ufie colit iflumcu i a De o da ta ,po
’efia: efi. Qu ibus addit : Fl e ri e n imnmpote]? ar-
plu ri'
nu domini: fem:a tur°
. S e d hac de t e in l :bro fe qu e ntilifp utabimus. Numjufiarn inmolemcre v it (
'
e p timusfic lib e r, qu emc ontra Ce lfi fcrip tumfcrìpfimus.
OR IGE N IS CONTRA CE LSUM
L 1 B E R VIII.
ame o p e rv e ntume tt u t re ptemlibros abfo lv e .
rim; o t”
tav umnunc ag gre di volo. De us
1nrg e nitus e jusVe rbumadfit no bis, u t Ce lli me nda:îa p e rp e raminfe rip ta w m: ] è rmo fire nu e re fu te ntur
re lig io nis Chrifiianae ve ritas fo lide quantump e rmate riamlîc e bit demo nfizre tur, Pre camur itemu t
qu o animo Pau lus, e adem no s dic e re p oflìmus,Pro Chrifio l e gatione fung imur tanquamDe o ex lw rtan te
nrm:, pro Chrifio l e g atìone fung i e rg a homine s,
qu emadmo dumDe i Ve rbu'
mad amoremin fe e xho r
CONTRA cu su‘m, LIB. vm. 40:
tatur: qu ip p e quod v u lt juftiti e v e ritati ca te rifqn.
v irtu tibus e o s conc iliare qu i , ante quamJe fu Chrifti do gmata re c ip e re nt , in te ne bris igno rantia De ic o nditoria v e rfabantur. l te rum dicam, de t no bil
De us fo rtem v e rumfe rmo nem Dominumillumqu i m be llo c o ntramalitiamfmi: e nz poma . Nunc
ad e a v e nie ndume fi: qua: Ce lfusp o ite a o bjic it , ad
e a re fp o nde ndum.
2. Ante a qu e fiv it no bis quid cunfa cfl'
e t cur
de mo ne sno n c o lamus, ad illa , qu e dixit de de
monibas, re p o fu imus qu odno bis v ifume ft v e rbo di
v ino co nfe ntane um. De inde ad e jus qu a ftio nem,
qua no s ad cu ltumde mo numi nc itare v o le bat , nosre fp o nde nte s fe cit , fie ri no n p ofi
'
e u t pluribus dominis fe rv iatur. Que mx u t p utat [editionù efiO
'
hominumfig re g antium(9’
refiinde ntiumfe , u t lo quitur,re lig uorum hominumfocie tatc. Ejus judic io qu i hoc
dicun t , fico: ìfli in De um afle ffu : tramfe rnnt. Qua.
p ro pte r id e xìfiimat apud homin e : qu idemhabe n loan» ,
[n w mtm cu ipmmmal e fè ul te ri in fe rv ituflmdara , p rop:e re a quod ex drue r/ì1] è n n
'
tu te de trit umalte r patie h tr;p ro inde qu i c l imi obligarit lume alte ri non de bere fcobl ig are ficqu c mn p ofle dw afi: ke roibu: 0 e jufinodìdammiburfimu l fe rv iri qu in haruma lte ru trifia t injuria.S e d quod [peflat ad De um in qu emn e c ja8 g m1101: n e :
mlcflia cada , abfurdnmjUdicat e ademca tione pluriumde orumcu ltumfug en c c cumhomin ibu:
,he ro :bur, Ò
‘
e j ufmodi dammiln u ag e r€ tur. Ait pra te re a e um quì
p ium: de o: col it hoc ipj ò qu id Max imo aerop turn fu e r:
quod unuma liqu id e orum qua ad i0ump e rtme nt, colat.
Addit u efa: cultumal ie ni defe rre , cui iflud a B e n datum non efi. Quaprop te r inqu it , cult1n cflmibu: de lurur qui ad De ump e rtirtent , ìll imm gumomne :ifiiur fun! .
3. Ante qu amad fe qu e nti: p e rg amus v ide ndum1111 non jure ap p ro b emus ho c e fi
‘
atum* N emo @nn @.Org a n 73 I] . C e .
CONTRA CELSUM, vm. 41;111101111: domini: fe rv ire : cu i fubjung ìtur: Autmim1111111.
odio habe bxt Ò'
0111111111dilig e t 011111111111: fufiin e bit O'
a lte rumcon tenme t. E t me x : Nm p otefli: De o j èmir:(9
’
Mammona . Hujus e fi'
ati de fe nfio p oflu lat , 111: in
altam abftrufamqu e de Diis Dominis quafiìo ne fll
p e ne tremus. Do c e t e nimdivma fcrìp tura magma :e fi
'
e Dommmn pra ommbu : dmz in qu ibus de o s no n iat e llig unus illo s qu i in g e ntibus ado rantur; nov imus namqu e omn e : de o: g ent…me ffe da w oma : fe dde ds,de quorum[ynag «g a pmp he tic e lite ra fac iuntme ntion em, fummumDe um, qu i illo ssud1ca t e o
rumunicuiqui manus p ro priumaflîg nat. NamDe a :fiati: m[ynag og a de orum,
in me dio autemde o: d:] udicabit;D e n: e nime fi: de orumDommu: qu i p e r filìurn *vomw
'
t
te rram a [01121 01111 uj'
q110 ad ] ub emur e tiamD e o de orumconfite ri didicìmus p rae te re a De umnon eflìmortu orum, fed 1110111111101. N e qu e ha c fo la funi: inh anc remlo ca , fe xc e nta alia re fe rti p ofl
'
e nt.
4 . Similia de Domino domino rum inqu ire re
rap e re no s de c e nt div ine lite ra . Nunc e nimajunt :Confitemim
'
De o de orum qu oniam 1111/011101d1'
4
ej ar confitemmi Domino dommo1‘um qu oniam111lummi[e rimrdia ejxu ,
‘nunc v e ro : EfiDemR ex R eg um
Dommu: Dominantium. Nov it e tiamfcrip tura de o :qu i tal e s funt nomine te nus, de o s qu i re v e ra (unt,fiv e nome n hab e ant , fiv e no n. Idemde domini:qu i iunt& qu i nonfunt Paulusuit : E ffi [11111qu t dican1u r dii , fiv e in 1410 fine in te rra ut [unt du
'
mu lti O’
Domin imu lti . De inde qu o niamDe usde o rump e r'
] efumah orie nte o ccafu v ocat quosv u lt ad fuamhaere ditatem; ChrifiusDe i qu i e fi: Dominus inde
fe pro bat omnibus dominantibus praeftare , quo d inomniumfine s p e r
'
v afe rit , e x omniumfinibusfub
ditos fibi adfciv e rît , idcirco Pau lus p Olìmodo memo rata : S ed nobir, inqu it unu: De n: Pa te r ex 9110
1111111115 0mm: Dominu: j'
éf11: Qb11fi11: 911 (11111110 é.
CONTRA CELSUM , LIB. vm. 40,
9’m: p e r ipfum. Et cumho c lo co admirabile quidarcanumprofp ìc e re t , addit : S ed non in omn ibu: efi
?:imtia. Cumautemdicit : S e dnobù unu: De a : Pate r,
quo Ò’
unu: Dominu: j e /ìu Chrifiu: p e r qu emmw
'
a hac v o c e nobi: fig nîficat ('
e omne s qu i ad"
'
ummumde o rumDe um ad fummumdomino…)ominume nituntur. Jamad fummumDe umafc e n
lit ille , qu i infe p arabilite r indiv ifibilite r ipfumcc
it: p e rfiliumDe i Ve rbum fap ie ntiamin Je fu co n'
p e &um qu i filius fo lus De o co nc ilîat qu îcumqu eno dis omnibus ad D e umhujus univ e rfi c o ndito rem:o nantur ac c e de re fe rmo num,
a&ionum,co g ita
io numinte g rìtate . Ea pro pte r iifqu e fimilia arbitra !p rinc ip e hujus fa culi qu i fe in Ang e la»: luci: trans
l
g urat e xc o g itatumho c fu ifi'
e : 7îmc fe qmmtur de oumdamonumqu e e x e rcitu : in unde cimordin e : djìributur.Ibi e tiamidemde fe p hilo f0p hif
'
qu e addit : Cumj oe no: , d ii v e ro cumalii: damonibu .r.
5 . Cumig iturmu lti nomine tantum multi re v e1fiu t Dii Domini no s totis Viribusnitimur tran:e nde re no n e a fola qu ae apud g e nte s te rra p ro dii:io rantur; fe d e tiamde os illo squo rumfcrip turameninit , qu o fqu e ne fc iunt n qui a De i fmde rîbus p e r[o yfe n ] e fumqu e Salv at
‘
o remno ltrmn p romu lg atisie ni fun!: promiflìo nibus e xc lufiqua: p e r illo s iaatu e runt. S e au teme rig it fup ra omnemdcmo numxltumis qui nihil dmmo niis ac c e p tumfac it ; iteme xto llit fe (apra p o rtio neme o rumquos de osPauapp e llat qu i fiv e u t illi , fiv e quomo do cumque
's hab e at fp e &at mmcc qua v ide ntur ] èd qua non
dentur ; item qu i c o nfide rat quomodo e x/j>eflatiocu ture re v e la tionemfiliorumDe i exfi:e fîat , non …w lem,
p ropte r e umqu i fubj e cit in jj » ; cumqu e cre aturamudans v ide ns quomodo libe rando fit a lè rfw
°
tu te cor
ptiom'
: Ù occu rfura in libe rtatemg loria filiorumDe i,
duci non p o te fiut qu emv isaliumpra te rDe umco
C C
CONTRA CELSUM , L IB. vm.
'
407
lat au t alte rius cultum cumDe i cu ltu co njung at ,ne qu e u t du o bus dominis fe rv iat. Non ig itur fe di-î
tio nis v o x e fi: apu d e o s, qui hae c inte llig e nte s p lu
ribus dominis fe rv ire no lunt , qu ibu s p ro p te re a fatis e fi Dominus j e ru s Chrifius qu i p e r fe do c e t e o s
qu i i,pfi fe rv iunt ut: e ruditos De o Patri t mdat ;fa&o s re gnumDe o dignum
‘. S e d fe fe g re g ant
fe p arant ah e is qu i a c iv itate De i al ie ni funt foe
de ribus e jus‘
e xclufi u t fcilic e t qu aficmlo rurn civ e s
v iv ant, accbl e n te : a4
_De ummwmtem, Ò
’
cw ita temDe i,3e rufal emca leflem, Ù multorumAng e lorummifiiumfre i
qu e n t iamÒ‘Eccl ejìamp rimitia orumqui conj crz
'
p ti j un ! ivi
6 . N e qu e e tiampr0p te re a re fug imus a co le ndoalio qu amDe o p e‘rVe rbum v e ritateme jus, qu odD e u s de trime ntum p ate re tur , qu emadmo dumhomov ide tur Ia di , cumalte ri fe rv it is qu i ipfife rv it : fe dn e no s ipfilandamur no s p o rtio ne De i fe p arante s,
‘
in qu a e jus b e atitudini co nv e ni e nte r v iv imus e xce ll e nti ado p tio nis fp irit u animati : qui fp îritus in cae l e
ftis patris filiis non ve rbo fe dre ip fa fe cre to clamat ,Abba Pu te r. Ac Lac e daemo nio rum qu idemL e g ati
“
P e rfarumre g em, lic e t v imfate llite s e jus infe rre nt ,no n ado rav e runt re v e riti unumfuumD ominumn emp e Lycurg i l e g em: qui ve romu lto p rae fiantio rediv inio re l eg atione fung un tur Pro Chriflo illi ne c
P e rfarum, ne c Gra co rum n e c [Egyp tio r ump rincip emadorav e rint , ne c u llurn cuju lisb e t g e ntis e tiamfi
dwmo ne s principumfate llite s miniflri id falc e re cog ant Op tima l e g umqu a in t e rra fim: nunciumt e
mitte re p e rfuade nt Dominu s e nimillo rum, qu i pn
Ch r:flo le g a tiom fung untu r Chrifius e fi: cujus le g atifimt , qu iqu e in Principio Ve rbume rat , Ò
'
ap ud De ume ra t Ò
’
Dem e ra t.
7. De inde quoniamCe lfus altìo remquamp u tat ,de He ro ìb us quibus
c
dam dwmonìbuaC 4
CONTRA CELSUM , ma . vm. 499
mo v e t cum, p ofiquamde fe rv itu te e rg a homine sdixit , priore »: hmmx Iadi , cumqui: mlm: ipfife rma ,
] è rmre *uult alte ri addit idemjmtie ndumeflì de Hero ibu : Ù alzi: 'huj uxmodi de mon i6m; ah ipfo qu aere ndmne ft, qu id p u te t efl
‘
e He ro as illo s, qu id ill o s daamo.
n e s: ita u tz qui huic Hemi fe rv it , illumalte ri Hemife rv ire no n lic e at ; qui hu ic damo ni fe rv it alte ri
il lumnon lic e at fe rv ire : quafi inde lmde re tnr priordaemo n , e o demfe r e modo ac homine s lee duntur,c umaliis dat fe in fe rv itu tem,
is, qu i prius ipfisfe rì/ iv it. Ofie ndat e tiamquamja&u tarn fac e re p u te tHe ro as au t: illo s dmmo ne s. Au t e nimin p e lag usnug arumincide ns co g e tur re p e te re quae dixit jamftat uta e v e rte re , au t confite ri , fiung ari no lit , fibi He
roas dmmo num incomp e rtame ffe naturam. In id
au temqu o d dixit , homine s l ee di fiquis ill is fe rv ie nsa lte ri fe rv iat ; qua re ndumefi: qu am e xiftime t p rio rib omini fie ri injurimn , cumis qui ipfi fe rv it , fe rv irev ultfi alte ri.
8 . Namfi u t idiota philo f0phiae rudis re fp o nde al: a fe notari ja&uram illarumre rum, quae e xtra
no sfunt co nv inc e tur ig no rafl'
e p rae clarumifiud Soc mtis e fiatum: De cide re me pqflîmt A nytu: (9
'
M e lma ,
lc de re v e ro min ime : namfe ri nnn poteflut qu od pmflantia : efia de te riore lada tur. Sin inte llig ent. injuria nomine mo tumaut habitumv itio fum, co nfiat , cumnu llah ujusmo di. in fag i e nte s cadat injuria p ofl
'
e fe rv iri
du o busfap ie ndbus, qui div e rfis in locis cfi'
e nt. Quodfi ne c ifie femq co nv e nit , hinc frufi:ra duxit e xemp lumad re pre h e nde ndumiftud : N emo potefidu obu : do
min i: [emiro qu od p o tins v e rume fi: c umre fe rtur ad
fe rv itutem e rg a fo lumuniv e rfo ruml
D e um, p e r e jusfiliumqu i no sp e rdu cit adDe um. N e qu e v e ro De umco l emus, qu afi no ftm cu ltu indig e re ì, ant quafi do
l e re t fe a nobis no n co li ; fe d u t ipfip ie tatis ìn De umfi'
u&us c ap iamns, u t fummo De o p e r unig cnjtumC C S
CONTRA CE L SUM, mn. vm…
iusVe rbum fap ie ntinmfe rv i e nte s amo le fiiis p oe'
squ e lib e rcmur.
9. Vide iftud quaminconfide ratumfit : Nan:
nd md e o rumq.m in unw e rfi [unt cole ra : qu o innu it
os co l e ndo De o du ci absqu e ullo de trime nto ad cul1mcujuslib e t re i quae p e rtine at adDe um. S e d qu afi-nfifl
'
e t id quod dixit no n e ffe fanum, Nam‘
fiqu id'
q corum qu a: in ho c univ er]ò fim! co le ra ; mo x re dit
i fe , di&urn corrig e ns, Non lice t,inqu it , qu e nt
’amcoli , m/i cu i iflud De o datumefi. Ve rumde culs illis au t diis au t de mo nibus, au t e tiamHe ro ibus
,
îe lfum inte rro g emus: unde p ro bav e ris o bonelis
,u t co l e re nt ur
,datume fl
'
e a De o no n v e ro ah
ominibus qu i ig no rantia e rrabant infcie ntìa, qu i
u e ah il lo e xcide rant cu i cul tus pro prie de fe rtut ?
.driani c o lunt ur Amafii , u t pau lo ante dixifti , Ce l
at profe 6to no n aflîrmav e ris Antino o datuma
1mmo De o fu ie u t co le re tur. Idemde al iis dic enus p e temusqu e u t demo nfire t ill is u t co lantur, a
1mmo De o datumfu ifl'
e . Qu od lì a no bis qu id fimide ] e fu p o ftu le t p robabimus datum illi De o
tiffc u t co l e re tur, Ut omn e : hm'mficmrfiliumfim! hoorificant pa trem N amproph e tize omne s ante qu amafc e re tur e dita ,
cultumillins comme ndabant. S e d
miracu la qua: fe cit no n arte mag ica , u t cxiffimat‘e lfus fe d div initate a Pro p h e tis pra di&a , De oìtimo niumhabu e runt , u t qu i filium qu i Ve rbumft,c o lit , is cumnihil contra ratio nemfaciat , e x
lius cu ltu utilitatemp e rcip iat ; qu i co lit illumquift v e ritas is e x v e ritatis caltu me lior fiat. Quodiem dic e ndumde caltu fap ie ntiae jufiitiaa omiumquae filiurnDe i efl
'
e te fiantur div ina: fcfiptmae .I o . Jamve ro filii De i ze qu e ac De i p atris cul
umin inte gra v ita p ofitume ffe vide e u no n do ce atlic locu s : Qu i in l eg e g loriam] , p e r prmmricationemki: De uminhonorm: ifie : Q nm“magi : Qumn sfit“
w n.
CONTRA CE LSUM, LIB. v m. …E
ri fupp licia qui filia»: De i èmculmru?rit, O
’
ing u ine »: p aflu tumdux e xit in
gno fan
u : efi, 0 jìmitu i g ratia contume lìamfe ; e rif . Namfip e r»rae v aricationemle g is inh0no rat De umis qui l e g emi o lat , fi, concul cato v e rbo , filius co ncu lcatur;v ide ns e fi: De umhonora i ab illo qui le g emfe rv at ,De umco li ah e o , q
'
u i Ve rbo De i ornatusco nv e »i e nte r pree c efitis e jus v iv it. Si no v ifi
'
e t: Ce lfus qu i
tamadDe ump e ftine ant , fo lo s e ffe fap ie nte s; qu i
umv e ro ah illo ali e ni fiu t , &”fo lo s efl
'
e malos qui[umqu amad fufcip ie ndamv irtute rn prop e nde nt c e r
e inte ll e xìffe t qu id fibìv e lit iftud: Qu i:qu it honoratO'
ol it omne : qu i ad i0uìn p e rtin eìzt ; quidzfle contrfflat De umqu emomne : p e rtinent ?I I . Subdit : Qu i de De o q :mtr afirmat unumeflè ‘
u i Dominu: me e rn , i: imp ie fàcit. Div idit e n imDaieg num, Ù j edifimemindu cir, quafifa5 io ej
°
er Ò’
aliqui:
liu: De o adv e rfan'
ur. Ve rumhae c locumhabcremtmath ematicîs demonfirationibùs pro bare t illo s, quig e ntibus ut dii co luntuf r e ve ra de o s efl'
e no n
impro b03 dmmo ne s e fl'
e illo s, qui circa fta
nas templa al taria v e rfari cre duntur. At no s il
1d De i re gnum v oc e fe rip to no i’crìs p e rp e tuora dic amm inte llig e re Op tamus, tal e s e fiîci u t
slumDe um hab e amus re g em, r e gnumDe i norumfiat. Ille v e ro qu i no s
- do ce t mu ltas v e n e rarie o s, no n De i re gnum,
fi co nfiare fibi v o lu ifi'
e t ,
:d r e gnumde o rumap p e llare de bu it. Ncc ig itur e fi:
pud De umaliqu a faéìio ,ne c nllus De us illi adv e r
ui us e fi: quamqu amquidamv e la ti Gig ante s Titae s
, pro fua ne qu itia c o ntra De ump u gnat e v e lint
umCe ll‘o aliis qui b e llumindu ctmt illi qu i Je1minnume riste ftimo niisap pr0bav it illî , qui pro
dute no f’cri g efie ris fe qui e rat Ve rbum univ e r
mundo p tafe nteme xhibu it prom: quisqu e cap ep o te rat.
CONTRA CE LSUM , LIB. vm.
12. In ns qua fe quuntur fo rtafi'
e fufp icari quis
ofl'
e t aliqu id co ntra no s p ro babil e dici : S i nuflum,
1qu it , aliumD e umcole re nt :fii quam unumDemy,72: Mi: fortqflè contra alia: m hda ra tio . N unc au tem,
m komme n: nup e rrime exortam[up ra modum« lau t,m
'
.
il tame n in De ump e ccare pate nt , l ice t ej u: mimfirum.lant . Ad ho c e tiamre fp onde ndnm fi Ce lfo p e r> e &umfuiife t if’cud , Eg o Ù pa te r aman fuma:o c aliu d quodfilius De i inte r pre candumdixit , S i
e g o (S'
tu unumfumo: , no n fibi e umindu&urum1ifi
'
e in animam,aliuma no bis quamfummumDe um
o li. Nam pa te r, inqu it , in me (9'
eg o in pa tn .
Quod fi qu is e x his v e re bitur ne ad illo s t;ansfunamus qu i p att e rn filiumduashyp ofiafe s efl
'
e meaùt , adv e rtat animumad ifl:11d: E ra! oìnmumcre den
um cor unum ammo m , ut inte llig at quid fibi
e lit ho c : Eg o Ò'
pate r unumfuma . Unumig iturDe um,
ut e xp licav i , p aut em filiumco limus, at
ue ade o nobis mane t co ntra alias v alida ratio ; nene hominemnup e rrime e xortum qu i ante a no n
rat , fumma v e ne ratione p rofe qu imur. Cre dimusaimdic e nti , Ante quamAbrahamfin e ! , eg o finn ;go [umVe ritaf . N e qu e qu isquamno ftrumtamabjei ing e nii efi: ut e xiitime t fubflzantìamv aritatis no n
ne te rnp o ra illa fi1ifl'
e qu ibus Chriftus v iq e fi.
o limus ig itur p atremv e ritatis filium v e ritatem1a dua: re s fun!: quoad hyp o ftafim, una v e ro c o n
n fio ne conco rdia v o luntatis :demitate : ita u t
l i Vidit filium, qu i e fi ]? lmdor g ion e fig ura j ubmtia De i , is in illo , qui De i imag o e fi,
v ide rit
mem.
13. De inde p u tat ex e o , quod cum De o filium eju :lamu , confe qu em eflì ut non De um] blum, fed e tiamn: miniflro: cale ndar cj] ? [mtiarmu. Si inte lle xifl
°
e t
1inamfim: po it De i Unig e nitumv e re minifiri De i ,Gabrie l Mid ne l alii Ang e li atqu e Archam
CON TRA CE LSUM, LIB. vm…
g e li , e o s co le ndos efl‘
e dixifi'
e t ; . caa'
c,r
g atis cumfignificatio ne illins vo e is Qian , tum e jusqu i co lit oflìcfis, ho c loco pro re imome nto attu liflfeme a , qu a: de h o c arg ume nto affe qu i int e ll e &u p o
tu i. Cumau temminiltro s e xiftime t dm o ne s illo s
qu i ado rantur a g e ntibus no n re rumc o nfe qu e ntia.
no s c o g it e o rumadmitte re cu ltumquos fcrip tura doc e t e fl
‘
e minifiro smali filius p rinc ip is hujus famu li ,q u i De o av e r…qu o fcumqù€ p o te fiî. De tre &amusig itur omnino illo s quos re liqu i homine s v e ne rantur,c o le re illis fe rv ire , qu iaminifiri no n funt. Nami ì didie ifi
‘
emus illo s e fl'
e fummi De i minifiro s, no n
e o s daemo nia e fl‘
e dic e remus. Iraqu e unumDe umu numfiliu g1e jusVe rbum imag inem qu antump o ffumus, p re cìbus fu ;>p licati0nibufqu e v e ne ramur, o f
fe re nte s De o univ e rfo rump e r unig e nitum e jus no
i’cras pre c e s. Hu ic primum fup p lìcamus , ro g ante :
u t , cumfit prop itiatio p ro p e cca ti: mfiri: pontzfe xma
g w u , v o ta , v i&imas, pre c e f‘
qu e no ftrasfummo De oo fi
‘
e rat. Ha c ig itur e ft de De o fide s no i‘rra p e r e jus
filiumqu i e amin no bis c o nfirmat , ne c Ce lfus pro
b are p o te fi De i filiumu llarrr no b is e fl‘
e fe ditio nis
c aufam: qu ipp e qu i p atremv e ne ramur,cumadmi
ramur e jus filium, qu i e ft v e rbum fap ie ntia , v e ri
tas, jufiitia omnia quae De i filiume ffe didic imus,n tp o te tali patre pro g e nitum. Atqu e de h is hact e rms.
14 . Quo niamv e ro rurfus ait Ce lfus: S i Jacen: e o:
lume non (”è ià’iuf film»: fe d Mumomn iumej] è p atrem,qu emfolumv e re adorari oporte at ; nolin t , m
'
fi ifle ado‘
f otu rqu i ['
edition i: dux ipfi: efi, qu e n g u e De ifil iumapp e l .
Jam non quod De ummaxime colant, fe d qu od ifium e x
quammaxime ; no s qu i didicimus qu is ille fit-De i filius, cume ffe fp!mdoremg loria Ùfig ura»: fich
fiantic ej ur, v apore »: v irtutir De i emanationemclo rito
fi: omn ip0tmti: figu e ra»; candoremluci: 4 tcm0 fpmcOrigmo
'
: Tom. I1. D \um
CON TRA CELSUM , LIB. vm. 4 1,
lamfimmacula—De imajqfiati: Ò
'
imag ine !» bonitatùfc imush unc filiume x illo en
'
e illumhujus efl‘
e
p aut em. Q ua do&rina nihil abfurdi habe t , ne
qu e De umde de ce t , '
qui tal emfibi filiumunig e ni
turn g e ne rav it : ne c no bis p e rfuafe rit non e fi‘
e ing e
niti De i patris talemfilium. Si quo sdamaudiv it:
C e lfus qu i De i filiumne g are nt efl‘
e filiume jus a quoh o c univ e rfum cre atume fi ip fe v ide rit v ide rintil l i qui afi
'
e nfum e jusmo di do&finar prae bu e runt.N o n ig itur fe ditie nis dux Je rus, fe d omnis pacis;quip p e qui difcip u lis dixit: Pacemre ling uo mh : pa
cemme amdo w obz'
1. De inde cumfcire t mundi non.
De i fore homine squ i b e llumno bisindic e re nt addit :
N u quomodo mu ndu: dat pacem eg o da 11066111000
illo autemnofiramfiduc iamp o nimus, e tiamfiinmundo premamur: dixit e nim 111mundo prg[luramhabe
fe d cmfidite eg o v ici 1111111611111. Ill e e fi qu emdi-jc imus e fl
'
e De i filium, De i , inquam, qu emv e ne ra
murmaxime , ut Ce lli v e rbis u tar, filiume jus
p atre quammaxime e latumfuifl‘
e co gno fcimus. Vo
lo autemin cre de ntiummu ltitudine e fl'
e qu o sdan:
gu i div e rfamah aliisfe nte ntiamre qu e nte s teme re afrme nt Salv atoreme fl
'
e fummumDe um: at no snihilfimile , qui cre dìmus dic e nti , Pate r qu i me 1110
j orme efi. Quare qu emnunc v o camus p atrem, e umnon u t Ce lfus ca
’
lumniatur, De i filio fubjicimus.15 . Sic p ofie a Ce lfus: Ut Inc 11[capo mn abe rram
demonfinm, 0101 1110111111 ipj brum1016111; 1111mimzllìah'
cubimDialog o cc lefii Si fil ius fortio r e fi: De o ,
dominus e jus e fi filius hominis e cqu is alius do
minus e rit De i , pe ne squ emfun: omnia? Qu omodo mu lti c it e dp u te um nu llus ìn p u te umdere audit ? Cnr tantumitin01ìs eme nq timidus e s!Erras, ade l
’t e nimmihi audacia g ladius. M n
indo l ique t hoc 171111006 pmpofita1n ? Pm1mt 6115111Dunn
C ONTRA CE LSUM, mn. v m. ,z'
1
n nfmfu colunt at [116 jÌmie magn i De i colo n? hum;fi.
Iium homb u'
: cui prima : do nt , qu emqu e aflìrmant fon110111111 De o eflîz q111
'
11g 1'
1‘omn ia ,
iam ej u: fit d0m1'
11111.
Atqu e hma illud e orumpra ceptum duobur domin i: mm1176 fe rv ie ndum u tfa£? io circa 1111111: 0110111 I
'
e rv e tur. E t
hjc ite rumìn Chrii‘tiano s omne s co nfe rt qu a e xme «
fe io qu a o bfcurifiîma ha:1° e fi de promfit. Obfcurifli«mamdico ; nam qu emv is (a p e cumha re tic i1 co no
,
fii&ati fu e rimus, nob is taw e n no n liqu e t e x qu a fe nt e u tia Ce lfus hze c de fumfcrit ; fi tsme n de fumfit
no n p otins c o nfinxît , au t qu afi co nfe qu e ntia addidit.
No n e nimqu i dicimus e tiammundumhum: re nfibinl eme jus e fl
'
e qu i co ndidit omnia , c lare co nfitemu t.filiumno n e ffe fo rtib remPatre fe d infe rio rcm:id dic imus fid0mhab e nte s c i dic e nti : Pa te r qu i
1111 maj orme efi; n e qu e qu ifquamno ftrumita Rupi-idus c it u t dicàt fil iumhominis e ffe De i dominun u
S e d cumSalv ato remfp e &amus u t De umVe rbum,
fap ie ntiam, ju ltitiam, v e ritatem tumdicìmus iHumimp e riumh ab e re in omnia fibi fubje éta ho c nomine ;no n v e ro e tiamin De um Patremqu i in ip f
‘
umimp e riumhab e t. Quoniamve ro inv ìtìs no n dominaturVe rbum no n fo luminte r homine s, fe d e tiaminte rAng e los no nnu lli fun!: adhu cmali qu ibu s acc e nqfe ndi funt omne s daemone s dic imus Vgrbum iftis.
no ndumdominati , fiqu idemno n,fp0nte illi fe fubji
c iunt: quanqu amal io fe nfu hujus v o e isdomina ri illisdominatur ; ad e umfe re modumqu o
“
dic imus bom!nemb e fiiis dominat i , qu amv is e is no n domine tnr.
p e rfu ade ndo ad cumfe re modumquo in qu o sdanl e o ne s jume nta imp e riumo btine t is qu i illa domuit
c o ndo c e fe cit v e rumtame n nihil ìnte ntatumre lin
qu it , u t fibi no n o bfe qu e nte s p e rfuade at fu o imp erio fubdat. Ex no bis ig i1ur falfume fi ho c quod Ce l..fas quali unume no ftris do gmatibus e dducit: Ecqu1
'
q
d iy: 401111111111111.1j111, €0
31» gumfuni « nu m2
3
o n t g n n xkJ
Eîr'
ohm a quem e q w ew ymm dvn gm;'
c vm; w oM o: w eg : 7 0W“? dà .;u g oro «pen e ; mc *ro 354 ‘N v omw maîvum6J‘ov droA
no; a’
; M v9mu m‘m afa , vme e g c yang uo: S a e c o; wM XWQG . niv ina ; 8
’
J‘w , a
'
a'
vro 37:0 q Xen a ì»
xìuma ; nove , e au» a'
vau JMS M; . mura. J‘
_
nn eomrav
J‘ou c a’
xoÀ sS o iammAW ,'t a. éJ
‘w vre og fim; i
p sv 74310 w eaw mvov icu , i n 52dvro-Sw ow ; wmao
£m S nav v or « J‘sw 7ra.wm; xmiM a érnom
nu aìà uw unJ‘t 3mwmw u
'
anflmJ‘soia
’
ÀAnv 6J‘ov xma’
M a z eAw -Sa w « w avmv& vsmvo: xma òva 7rAa a‘y an um5vouw n u ova!368 ìa um a
'
; …Con rra J‘nmag yv ìmJ‘da xo7n; z a !
.I n ; de‘35 1, Aryan: ìaxw ofle ov civmfm uìov xa : amem
c u xe en avn og S w . a'
n oJ“da xamv A”. frov « momvovfim»
M oy si; t e , u n‘
J‘mJ‘umaw emc33Awm 511 ug_u w ag
m aa n u n&mv sw mme c wav Ina ow xm:w em«i w o
J‘a xWò a t J‘uvm8m iv v on; 6q oyw n éw cg a vaficfln
amm ,.mmu ra :w gmv p ony aw eu,vMmm c q» w'
qJ'
e S w xmMw;
Mcm rav e n Kohv ag onan JW : Bam mc
dya 7mw ra xa : vm; ìJ‘e uò a : ow ym ima vro vn ; ov inv
d@a voug xmdw oìzfivw a xonmw ac 01174 5 u’
w : aw 3nnn‘
fixBe a », 0°
fl Banco: pmsìmv "'un « o ìxd ; u w a v Juza…»€ 7w omeov , da
’
8°
a'mvn btvn 7mdAn3a-n; na vm a ; w
'
a
J‘D S vmaua7a , a i vrqoc w pca : a’
7ro a uv w ; 1134
gm; J‘w Ammvme a Imam: iv vn; à w ov ùn « e
J‘o &vw a u a na e
'mv d ìw e ao w );mcm @"
a vw : w a g.vmJumà‘ap , 7w n9w m ore cmv7gnms 6c3wmzua Ém9n ov a
’m wa nau vre w rma S ap aimS nu a n ,
i x 67mBa va uaa w re;;nraw xw w xw a mva a'
AÀ’
rim10348 363 « g a vemm. na u og psmvoz iv iu n m
'
a'
e o'
Tat :
mnua7a *ra m *ra w emmo:za fimo »; ve n ata ; ivpin J
‘1xzmms, m :r… w c
’
v’
J‘ge a g w
CONTRA CELS IÎM,LIB. vm.
16 . De inde re s o p inor rurfus confunde ns cialia ha re fimu tuaturifiud : Quomodo multi circa pute um,Ò
'
na llu : in parca w dejcmdit ? E t ho c : Cur tantumitine n
'
: mmf…tinndnn e : ? Emu . E t, Efienimmih i c udacia (9' g ladin . Qu orumnihil no s qui adEcc le finmfo lo Chrifto nome n hab e ntemp e rtinemus, v e rum
e fl‘
e dicimus. Haze pra:fatus addii: qu e fibi e xiftimat:cfl
'
e confe ntane a , fe d quae nihil adno s adtine nt. No
b is e nimp ro p ofitnme fi no n qu emdamc e le re De um°
q u emfup p o ne remus fe d e umqu i ho c Univ e rfumc e ndid:t qu idqu id ne c l
'
e ntitur ne cmo nfiramr. Viode rmt illi , qu i v iam aliam aliasqu e femìtas ing rediuntur qu iqu e hunc ne g ante s aliumre c e ns c o h
fi&um nomine tantumDe umv e ne ranturquali co n
ditore praettantiora n fi qu i fun!: alii qui dicant fia
h umfo rtio reme fl'
e dominume jus pe ne squ em[nntomnia. Quod fp e &at ad iltud pra c e p tum, no n duo
busdominisfe rv ie ndume ffe , jamdixiinus qu id e a det e nobis v xde atur: cumv ide lic e t o fte ndimusJe fumDominumnullume ffe fe ditio nis caufamillis qui
fupra omnemdominum e rig e re fe profite nte s fo li
illiDomino fe rv iunt, qu i De i filius Ve rbume tt.
17. Pofi hae c ait Ce ll'
us, mx 4 5 altaribu:
( amp li; e rig endu abbon are qu ia ht c , u t putat va u lt:
Ò'
c re am: ]òci e tati: teflìm efide qua inte r no: conv e nit.
Sd lic e t no n v idit. apud no s animamcujusqu e jufl:iipfi e ffe altare e x quo v e re fp iritalite r bo
'
ni o do
risfufiìtus emittuntur pre c e s dico p ura confc ie n
t ia o blatas. Unde in Ap o calypfiIo annista autemfun! ora tiomrfanfîomm; apud Pfalte n : FM:omflome a fim: ince nl
'
umin confp eflu tuo. Statu e v e ro
do na De o co nv e nie ntia non e a funi: quae me cha,nic i fabricant ; fe d qua De i v e rbo fo rmata e x
p o lita funt intra no s : v irtute s v ide lic e t , quibus imitamur Primog enitumam i: crcatnra in qu o jufiitia ,
temp e ra ti: fortitudinì
l
s
),
dfap ie ntia , p ie tatis
q
CONTRA CELSUM , L IB. vm.
l i’
quarum v ìrtutum e xempla funt. Qu isqu is ig iturv e rb o .div inq p arcns, temp e rantiam, jufiitiam, fo r.
titudinem,fap ie ntiam, p ie tatemcante rafqu e v irtu te :
c omp arav it in e o funt Ratu ze , qu ibu s p e rfuafuntno b is e ft ho no rari de b e re omniumfiatu arume xemp lar, De i inv ifibilis imag inem,
Unig e nitumDe um.
S e d qui exjìwliante : a nte re »: hominemmm..afìibur l u i:6 indne nte : m um e umqu i rmow tu r in ag n itz
'
ommj ìcundmn imag in e »: ej ur qu i cre am? iflum id afi
'
e cu ti fun!:
u t fint fe cundumimag inemcre ato rìs ii in fe fimu lae ra ùc iunt , qu alia fumfnUs De u s p p ftu lat. Ve rumut inte rfimu lacro rumartific e s alii Op us admirab ilite rp e rfic iunt , u t Phidias Polyc l e tu s pi&o re s Ze pxis Ap e l le s; alii ìmp e rfe ftius illis fimu lacra fad unt
,
al ii adhu c iftisminu s funi: p e riti , in fumma magnodifcrimine fimu lacra imagine s fiunt ; fic funt
'
qu i
dam qu i fammi De i fimu lacrame lius p e rfe &e fao
c iant ita u t Jupite rOlympia s a Ph idia fabre fa&usnec omparati qu idemp oflît ad cum qu i i e cundumimag inemDe i cre ato ris c o nfiru&us e fi. Omnibus v e roqu ae in re bu s cre atis funt , long e p e rfe &ius fimu lacrum e xc e ll e ntius in Salv atore nofiro e fi: qui dicit, Pate r in me .
18. Efi: e tiamin fingu lis inftìs illumhac in re .
qu o ad p ofl'
unt imitantibus, fimu lacrumfe cundumimag ìn e rn Co ndito ris: qu od fimu lacrume fl
‘
o rmant , cumDe umpuro corde co ntemp lantur B e iqu e imitatore sfiunt. ln fumma Chriftiani omne s altaria fi
mu lacra e xfirue re conantur cujusmo di a nobis e x.;
p licata funt , no n inanima fe nf'
u priv ata , no n gn
l o fo rumde mo numre bus inanimis de dito rumre c e p»tacu la , fe d ido ne a ad re c ipie ndumDe i fp iritumquiin di&is v irtu tumfimu lacris anima ad imag inemcre atoris confo rmata u ng uan in pro g riin inhabiu t.=
D d 5
O R I G E N I S
Mmm; 7mgumm 18 818 Anya; d ea4c w n un 8 00Î ; €7rw yyuMq rotc J
‘mw o :g Aoyama , imma ivmiramu .: îu 7re emam a iv miram, w ic ona : a zka r $ e oc;w « 67 0: iamm ;.w Amac'
« ov omnem im‘I l ; ci u ;y a rag A078 5 , ml w on; a dw c , €30 zm vrw rre nu
îÀw aom-Sm7r oc a u’
vov , m norm7ra e’mh q w mw om
S a . aw e£n a ma» wow BaÀ omvo€ fiume : , af; J‘mw
«ram», Be ne :; oi; 6»KW o ; Mw xmc'
wM p a r: iv
cm edas w an n’
; urov fro v 6v S e ayWu)av a'
7 aAu aut
M m, w floÀ uz À cnm xa : 'ra w 7 me dr'rìmmw v w
u’
a t7m, iammpmzm u’
vm, ma.: x…e Sa e omva ,
«mum iv f p «’
S a vmgo num“L“X'JS$c otmm nòmi Aoynm«Lux»fluAemn.
Et'
J\ w mw ; mou; J‘oc vmeafiuke oy , iva w ago nc amw rot; dw o&7commc ora. KsAas 511 n o ; ,u n d
‘e u
ufimn n; w ew row m; francdenmvotc dyaA,u w n nu p u……U'
o wyomv îz fqmomea. J\
|fl; 71'
4 0'
n; (amcXoe q a'
dzunon me ga; oìxaà
‘oummo; dumw ò ,6q u w o
,m:
1907rov J:J‘a n om$ az 611ma v a nn o £y.w vmag 7 8 318
kr u”w c J
‘uz rn; dz oc a ; vi « n; ci u c g rm; @9a e «
« ov n ov 7 8 S w , 067 0; ti :; dAn8 0 ; a’
;'ro v JM S:
mov @$ aqnaw m v mw aw «mv a‘fmc 5vopmfommn
mm z e w wmv r'
v nau J‘m@e e a wmo; rra ìe e ov na a '
a eov
« amm ca n ce l; Ina z Xeng a ivn : a u w oc im
fiaAum3mmv J‘uvaòm67mran a’mBaw wavmov v s39
«:q S w a'
uma55'
0ìaxue of eqa v civmfl y cm ìfl’
lfifl°
Aw onmw e ame ym wn;mov um aìo‘ou axn4 S a omm; ,
mmn e o; imma; Au g a rc ravmavm ov, ::i iv «rem»:imgmc ì*ye gw a drov « no J
‘S iÀ ryo on e :
vra n u "'U 00
p aroc mire m a’
Mm; É : 03S i to: Mymvm 'me : c’m
; u aw c pw : :m J‘:J‘a amn c v a; J
‘vvamva g à zw w Sm
e ueq dmn Aoym S w dvoco‘oun3'
nn afi‘a N90:; g ua:
( ammaw u uw u ro n°
a ìw n omm Sw Zu g o; vma vu
1namw J‘td n : «61: W «’
e e nvm ’mìrav tig
flfid
°C
CONTRA CELSUM , LIB. vm.
fic Chrifti fp iritus infida fa is u t ita lo qu at , cono
fo rmibus. Atqu e haec do c e re v o le ns De i Ve rbumDe umno bis e xhib e t hae c jufi:is p o llic e ntem: Iu babitabo in «
‘
Umbulabo inte r ìflor (9'
e ra De a: iflorun:i iqu e crun t p opulnu me u: Salv ato rem S ig u i: a udiefl
°
t *v e rba rina 0 fe ce rit cc , eg o pate rme w w e n iemurad iflum Ò
' manfion emapud e umfa iemur. Co nfe rat
ig itur qu isqu is v o lu e rit , altarìa de qu ibus fe rmon emfe c i , cumal taribusde qu ibus Ce lfus; fimu lae ra in e o rumqu i fummumDe ump ie co lunt animi:c o l lo cata cumPhidiac , Po lyc le ti fimìliumqu e timul acris ; tum p e rfp icu e v ide bit hanc qu idemìnanîm:e fl
‘
e injuriis temp ommo bno xia ; illa v e ro in immo rtali anima p e rmane re qu amdiu e n in fe p e rman e re v u lt anima ratio ne p re ditn.
‘
19. Nunc fi tempia temp lis c omputati o p orte t ,u t pro b emus Ce lli fau to ribusminime no s abh0rre re
ah e rig e ndistemp lîs qu a altaribus fimu lacrìs no w
b is e xp ofitis c o nv e niant fe d noll e tantuminanimtmo rtu a e dificare templa i ll i qu i omnis v ite
au&o r c it; audint qu i v u lt qu omodo do c e amur co r.p ara nofira De i e ffe temp lum fiqu is lib idine antp e ccato De i temp lumv io lav e rit e umdifp e rditumiri u t v e re imp iumin v e rum temp lurn. Omnium: u temtemp lorumho c fe nfa acc e p torumc pfimump rzefiantifiìmnmfu it purum fan&umSal v atori: nofiri ] e fu Chrifti co rp us: qu i , cumnofi
‘
e t imp io s temp lo De i , qu i in ipfo e rat ìnfidias parare non
i ta tame n u t v oluntas infidiantiumfu tura e ife t fortic »dìv inìtate qua: temp lumillud co nfimxe rat : dixit illis!S alv ite temp ia»:km: 6 in tribu: die bu: m itabo Mud. HO:
g ute n: dicebat de templo corp ori: l u i. S e d fcrìp tura
e ra , ubi re furre &io nismyite riumdo c e t e os quìdiv inisfe tmonibus prz b e re aure s p on
‘
ant.div inas, uit de
firu&umtemplumremdificatumiri lap idibus v iv i: ii:qu e pre tiofifimis. Quo indica: unumqu emqun. e cs
C ONTRA CE LSUM , LIB. vm… 429
um qu i ve rbo De i e ruditi ìn e ad emp ìe tatis oflîc îao nfp irant , p re tio f
‘
ume ffe to tius temp liDe ìlap ide rt1.Qu amo brem
' Pe trus: Vo: a u tem,inqu ir, a d:] icamr
'
ni
:p ide : v iv i , domu: fp iritual i: /b ce rìiotzumj b n£îum, of..
rrY e @ irituale : hoflia: a cceptabzle r De o p e r _7efumChri.um; Pau lus: E difica ti fup e rfundamentumApofiolo(‘T Proph e tarum ipj b fummo ang ulari lap ide Qhrijìo
'efu Domino n ofiro . Arcanum e tiamhujusmo di fe n|m hab e nt Efaize ve rba qu ali ad ] e rufal emdire &a.
'
erc illa funt : E cce p re p aro u bi ca ibunu.mx lap :demmm Ù fundame nta tua [aph irum p onmn jajj idemm; ug nacula tua (9
’
porta: tua: lapide : cryfiaflmo: (‘J'
rcu itumtuumlap zde : defidembzl e : Ù omn e : fil io: tuo:flo: a De o (9
' mmulta pace p u e ro: tuo: (7 mj uflztiaiifica bn ù.
20. Ig itur inte r juflos alu funt carbuncu lus, alu fa1irus, alii cryitallus, ficqu e omne e le &o rum pre
o fo rumlapidumg e nu s jufii funt. Quomodo au tem[t e llig e ndi fint lapide 3 qu eanan
'
1 corumnatura fit,
qu as animas re fe rt i p oflît p re tî0fi lap idis nome no u p rae fe ntis temp o ris e ft e Xp licare . Tantumap o r
lit p au cis admo ne re qu o inte ll e &u apud no s templac antur, qu id unumillud temp lumDe i e x p re tiolap idibu s c o nfirué
'
tumfig nific e t. Qu emadmo dumnimfifing u li in fu is qu isqu e urbibus pro pte r v u lg o:c ap ta templa alias p ra: fe c o ntemne re nt qu i fe
u lchrio ra'
hab e re g lo riare ntur ii fu o rum e l e g an
emde fe rib e re nt u t e a quae al ii hab e nt infe riore[l
'
e arg u e re nt ; fic no s ns qu i no s criminanturno d De umin remp lis fe nfhs a p e rtibus ado rati nonp o rte t e fe ntiamus e a qu ze ap ud no s templa funtp p o nìmus ofie ndimu s ns qu i no n funt ipfi:nfus e xp e rte s fuisqne diis hac in t e fimil e s nu l
xm e fl'
e fimulacra nofira inte r e ntiumfimu lacraomp arationem; .ne c altarìa o o rame nta noflra
,
t fic lo qnag, cumns qua ap ud illa: funt , altaribus,
d n ro E N 15°
vma’mn3m 67ma
'
vmaSma v «iv3 un
pm» u : ,a J‘s Qa n a am&tv« u vm e m4
436 8 4 1074 : S w , umw n ran a
m Ba w , 7re ew orrmS i gn a'
:
m dw oìfin a z onmca g , xmv o c omupm,60pw uc xa : aAna7a m m»; ìJ
*
evw $ w dAA’
6I'
w'
ew n ; J td wmIn u J :J‘w z a Àmv, frov c e o vroy
eru;tro S em w
’
a*
o,6 n ow yomv m «pan n a; « in fin e ; c'm
flon; w alauw a n ; îamÀmvou; a’
7ro vm; J‘ca. Iow a um
su’
acfia azg°
j ; if;: u ovo; S.I‘oc aiÀ h9m; Myu
f g , 370 0130“ lf0306 , W ’i M M ) W ìî (W o
[Ja nn J‘o za ; « a iEn; KcAcqe Avyomva en e : Su .
am05; WW W“ fim imm mw dt;mv 7re oe“M un nxeno n i l
'
v'
omin o; o’
vouamv J‘mu ou ofiu« ov (5 ; J
"miro; w e oaa yagtuaau «iv, c'
u u n a’
J‘o c a
t o dAnc iugav, xm 7roJ*a vrmm'
7 mea « oun ; S w m,
ìne o$ w m Mya , w ocm a im 6 yemv a‘7u
mxow o; 674904 w w a’
7: e oaJ‘m, mt 820 000…
i v :w Aua ‘78 ; u aÀ n: a x43w a :w u e voucmkt; xm « w 3!
pcm îoe*mv u n… uflmm; éx oÎJ‘a J
\e fu u n a
S G«; oîe'
Tau aîxoÀ @ m fra;vrov S eov é vau w
u n330 QOOV8 : vra frou ;méw ammvow ; w 5«rqmwa ìta .ufiamv «ra w J
‘mu w sÀm Èae rw v . m Qnm, 611
ixuÀ ou$o-umv np « ov S car sim: dyaflov, mc a'
7re oaJmumì£w <p$ ou n
fra a.ùrw v frmJ‘nnon Àa w u trM a pflamv ìoqmv a
’
mJ‘mvm , 61: a i J‘mon Aa g ìog m; «
’
in
mv ixoun v îa’
<paAmvov civra A‘o c n; me : S w Ow en:
îvom9svn3naa v é ; à…8901ma'
; a u’
rov S e gur a ; moòasBoq mv vm an
'
J‘nu w oÀ a ; mpm: 5vou a ro; Sog n :
a‘tmAawow îxaa'n ai7roJ
‘mrmov aîc é gu ofw au q a'
;
« o S w ov S eew n'
fiqr. a’
À À’
iMyk,onw o a'a &va r Àmmvd
mv mm370745 344 nm; ì: oemcìvS emxu a «mrop o
CONTRA CELSUM , LIB. vm. 43,
dipe fang uìn e ; ne qu e e xp ofita n‘
o bis temp]:o nfe rri p ofl
'
e cum de orumfe nfa p riv ato rumtemlis, qua homine s fe nfu v acu i admirantur: qu ippeu ibus ne inme ntemqu idemv e nit div inume ffe fe n
1mqu o qu is De umfe ntit, ne c no n fimu lacra , temla alcaria qua: De o c onv e niunt. No n ig itur
b altaribus, fimu lacris temp lis e rig e ndis pmpe re a abbo rremus quod hae c fit occu lta atqu e arca
z fo cne tatis te iî'
e ra , de qua inte r no s co nv e niat ;ed qu ia , p ofiquamp e r ] e fu do éìrinam inv e nimusole ndi De i ratio nem,
fug nmus qu idqu id v ana pie tais fp e c ic imp io s fac it e o s qui
'
cultu p e r Je fumZhriltumco nfiituto re c e dunt. E11: e nim il l e fo lus'
e ritatis v ia u t qu i v e re dixit : Eg o [umm'
a 'v e ri
Ò‘
v ita .
21. Jamv îde amus, quae Ce lfus p ofie a de De o diat , quomodo no s ho rte tur ad u te ndumiis, qu e ronidem v e ra ido lis au t , ut ita lo quat damo niisb lata funi: fe d quae ipfe , ig narus quid fit div imtasg ua fint v i€timae illi acc e p te , facras v i&imas v oav e rit. Bjus v e rba fic hab e nt : Demomniumcommui: efi boma , n uflm: re i indzg em, mafia ìnmdia . Q u id
;:tu r v e te ! qu ivi i11i qu i maxime cmj è crantur, fefii:uhm
'
: ìntcr_lmt ? N e fc io quomo do in animumindu
e rit , e x cc qu od bo nus, nu llius re i indig e ns nul
inv idia fit De us, co niè qu e ns e fl'
e ut qu imaximeli de v o tifunt , fe fl:is p ublic is inte rfint. Fate or e qu i
em: e x e o quod De us bo nus, nu llius re i indig us,.ulliusqu e inv idie fit cap ax , co nfe qu e ns efl
'
e t fe itis.
ub licis inte refl'
e ap o rte re fi p ro bare tur nihil illa
abe t e e rro ne um De umco g no fce ntibus co n
:ituta fu ifl'
e tamquamcu ltus in illum p ìe tatis l'
e
ne lem. S in v e ro fe fia illa p ublica , qu e no nnifino.
nine fe tta funt , nu lla ratio ne prp bari p ofl'
unt div i
o cu lmi e lTe co nfe ntane a , fe d arg uantur figme ntafl
'
e hominumqui illa dati: quibuslibe t o ccafio u ibn:P‘°Q°
CONTRA CELSÙM, L IB. vm. 43,
p ro pte r qu asdamhumanas h il‘to rins infiitu e runt
,v e l
q uasdamaquae au t te rre au t frucìuume x illa nafc e n
tj ump r0p rie tate s v ide antur e xmirne re p e rfp icuume fi e o s qu i accu rate col e re volant:div initatem,
c q u
fe ntane umqu id ratio ni fa&uro s, fi fe ftis p ub l ici:
fiominte rfu e rint. Fefium e nim,u t p u lchre qu idan1
v e l e Gra e is fap ie ntibus dixit nih il efia liu d qu amofiîa
°
umface re : fame fe tta v e re ille c e le brat , qui
fu is oflìcus fung itur, qu i o rat p e rp e tu o , qu i D e umfu is invocando pre cibus incru e ntas nu lla inte rmifiìon e ho i
‘tias ofl
'
e rt. Q u amo bremmihi w de tur Pau lo
mag nific e ntiflìme dictumcfl'
e : Dm ob/e rw tù me nfe :Ù temp om amm ; time o v a: , naforte fine cauja labumw ri»: in *
ual n'
1.
22. Hic fiquis o bycie t e a qua Dominic is, Parafc e v e s, Pafchatis Pe nte co ftcsdie bus apu d no sfie ri
fo l e nt ; re fine nde ndum e fi p e rfe &um Chrifiianum,
u i v e rb is, o p e ribus c o g itatio nibus cumVe rbo De ino natura Domino v e rfatur
,femp e r e ffe in e jus die
bus, femp e r ag e re die s dominicas. S e d qu i femp e r fe v e remad v itamp rz p arat , qu i ab l
‘tine t a h hu
jus v ita: v o lup tatibus qu ibu smu lti falluntur, qu i no nc amis p rude ntiamalit fe d c o rp us fummc afiig at
in fe rv itu temre dig ìt ah i llo femp e r Parafc e v e c e le
bratur. ls e tiam, qu i co g itat Chriftum qu o d Pali
c ha nofirum e fi,immo latum e fi
'
e manduc andaVe rbi carne fe ftumdiemag ì Op o rte re femp e r Pafcha qu o d tranfitum fignificat , c e le brat ; co g ita
tio ne , omni v e rbo ,omniqu e o p e re e x hujus v ita:
re bus ad De umtranfie ns ad e jus c iv itatempro p erans. Pra te re a qu i v e re p o te fì dic e re : Smat re tur
re ximu: cumChrifio ,‘
Conrefufiitav it confide re fec it in ca l eflilm: in Chriflo is femp e t e fi: in die bus
P e nte coflze s: p t e e fe rtimcum al'
c e nde ns ìn cmnaculam,
u t Ap o fto li ] e fu , pre c ibus o razio ni v acan,u t dignus v e h eme nti illo fp irìtu e ca la adv e nie nte
E e fun
CONTRA CE LSUM , LIB. VIII. 43:
fiat qu i fp irit us v i fu :: de le t in hominibusmalitìamqu idqu id e x illa nafc itur ; u t e tiamdig nusfiat
,cui
De u s ig ne a ling u aspartemaliquamlarg iatur.23. Ve rumcumvu lg us e o rumqu i cre de re v ide n
tur , no n h t e jusmo di , fe d au t no li: au t no n p ofiìt:
omne s hujusmo di die s fe fio s ag e re indig e t fe nfibili
busre bu s qua myfie rio rumillo rummemo riamre no
v e nt , u t ne p ro rq ciflu e nt. Hae c e p ino r in animoh abu ifi
'
e Pau lum, cumfe fiumce rtis die bus pmc a te
ris re curre ns ap p e llav it p artemfejìi ; qu ibus v e rbi:fubindicat v itamdiv ino v e rbo femp e r co nfe ntane amno n in p arte fe tti , fe d in ipte gro e ffe _ numqu amde ficie nte fe tta . Rurfus ig itur e x 11s quae de nofiris
fe ftis di&a (unt , co nfide ra , 211no ftra , fi cump ubîic is E thnic o rumqu e fe ftis co nfe rantur no n multofan&io ra (int i llis p ub licis, in quibus prude ntia carni:fe ftumag e ns ad e brie tatemlafciv iamqu e mag no fe rtur imp e tu . Long ume ffe : nunc e xp o ne re , curDe il e x de c e nt in fe fiis die bus pan ema ;fflifî iomr e de re
a z ymo: pan e .: cumInfine :: ag rcfiibm, qu a de caufa di
c at , Humiliqte anima .: w gflra: , fiquìd his e fi fimile .N e qu e e nimfie ri p o te ft u t homo e x duplici parte confians in qu o caro concupifiit adv e rj u : [
°
p iritum(9'
fp iritu : adv e rfu: mmm, to tusfe flumagat. N emfi fp i
ritu fe fiumag it , aflìig e t corpu s quod prude ntia carnis imp e dit quominu s cumfp irit u fe fiumag at , au t fi
fe ftumag at fe cundumcarnem fe ftumag e re fe cun -Î
dumfp iritumno n p o te ft. S e d hae c de fe ltis dixifl'
e
fatis'
p rae fe ntia fit.
24 . Jam v ide amus qu ibus v e rb is no s ho rte tur
C e lfi1s ad u te ndumido lo thytis u t facrificìis p ub
l'
ic is inte rfimus qu a: p ub lic is in fe ftis fie ri fo lemnee fi. S ic ille : S i nihil :
°
dola fun: quid :°
ncommod: efip ublici: adq/] è conw iw iù? S in damme : qu ida»: fun: dubiap m:! (9
'
h i De i [unt , qu ibu: Ù’
credmdumefi, Ò'
lita
I
n-v
dun: juxta leg a: , (‘I pm:: ojfmmd: propi:iifim.
E e 2 \v e s.
ln
CONTRA CELSUM, 1.113. v111. 43,
ang e l i dicuntur Ang e li Dc i e ffe fe d fo li b e ati A1:g e li ; qui autemad v itia de fe c e runt ii ang e li diabo liv o cantu r : qu emadmo dumhomine s maîì, homine sp e c cati filii p e rd1tîo nis , iniqu itatis fi]11 nominantur. Quoniamig itur e x hominibus alii boni funt
,
aliimali inde fit u t alu D e i alii efl°
c Diaboli die nntu r S e d e x ang e lis, alii De i e fi
'
e alii dicu ntur
e fl°
e mali : at Dmmo numnu llume ftdifcrime n , omne sdic u
'
ntur e ffe mali. Falf°
um ig itur aflìrmamus e ffeiflîl ld quod ait Ce lfus : S : De mon e : qu :damfun ! , : la
rumefi e o: ad …un: p e rtine re au t, pro b e t , qu i v o lu e
rit, difcrirne n quod ang e los inte r homin e s e ffe fta
tu irnus , nu lla fo lida ratio ne niti ; v e l pari ratio neidem difa ime n inte r Damo ne s p ofl
‘
e c o nfiitu i.
Quod fi fie ri no n p o te ft , Dremo ne s ad°D e um11q
p e rt1ne re manife ftume fi. N c c e nimprinc e ps e o rumD e u s e ft , fe d B e e lz e bu l , u t div ina: fe rip turae do ce nt.
26 . N e qu e e tiam e ft fide s hab e nda Dmmo nibus,qu emv is ad id Ce lfus no s ho rte tur : immo mo rie ndump o tins , qu amDamo nibusmo remg e re re , n e c
qu idquam e l°
t quod p otins p e rfe t t e non de b e at is,
qu i De o cre dit. Sic ne qu e litandum e ft Darmo nìbus. No n e nimc is p o te ft litarì, qu i mali funth ominibus noxiì. Pra te re a e cqu ae funt l e g e sfe candumquasCe lfus v e ll e t u t Damo nibus litaremus Si
e niml e g e s inte llig it. in civ itafibus co nfiîtu tas o fte n
dat illas div inis l e g ibus co nfo nare . Sin id no n p o t
e fi , cum p l e rumqu e fibi înv ìc emnon c o nfe ntiant
mu ltaramc iv itatumle g e s, e v ide ns fit aut l e g e s prop rie no n e ffe
,au t e fi
”
e impro borum le g e s qu i
b us'
no n p are ndurn e fi : namaparte rmag i: obe dire De o
qua :» hominibw , Pro cu l e tiamfit: no bis iflud Ce llig o nfiliumdic e ntis ado rando s e ffe De mo ncs. H::ic
n e minimumqu idemaure s p raeb e ndze funt. Sol i fummo De o pre c e s fe rre Op o rte t unig e nito Primog e nito omnis cre ature ,
EVe rbo De i ah ho c p o
e 4
CONTRA CELSUM, LIB.VIII. 443
1 abfiin e nt , n e me nfi: damon ioruma::umbap t admiror'orumfap iefltiqm qu i tandemanimadw
'
rte runt fimp e r1111 1121110111611: ep u lari O
'
tum: [0111111111fug iunt , cun:
18 11110111 1110571111111: v ide nt. E t frug a qua: e dunt m'
umquod (151111111 frufiu: quo: g ::flant aqua ipfa qua»:0111111111, Ù
”
a e r qu e »: rejìnmnt , nonne e orumfing u la 11
w1bu1damdaìnoniìu: accipmnt qu ibzu fing u li: e o rumre
1111 cu ra manda ta efi? Hic ne fc io qu omodo Ce lfoonfe qu e ns v ifnmfu e rit , u t quos dnxit qu ibusem v i&imis ab l
‘
tine re p atrio qu o damìnititu to
mnium animaliume fu abflìne re\de b e ant. N e qu e
o c d:c imus quafi fcrip tura fimìle qu id no b is no n
1g g e re re t: namu t no s ad p urio remtutio remqu e v iun h o rte tur uit : Banu»: efinon manducare carne »:
V n on bibe r: 1111111111, n e qu e in quafrate r tum offe ndi1r. E t rurfus : Noli cibo 1110 1011111 p erde re , p ro quo
l m'
fiu1martuu : efi ite rum: S i efi:a fcandaliz.at fra°
emme am, non manducabo comemin a temum,11: fra
femme ::mfianda lìz em.
29. Sc ie ndumtame n e fi: ] udae o s, qu i Mo yfis l e
eminte llig i fe p u tant , id de cibis o bfe rv are , u t;e fcantur qu idem il lis qu os p uros e ffe e xiltimant ,b imp uris v e ro abfiine ant prae te re a u tz ne c e x ani
1antis fang u ine ne c e x p e cude a fe ris dilaniata ali
l e nturu fumant , ne c e x aliis, de qu ibu s long u s fie ri
rmo p0fi'
e t ac p ro inde ho c locominime temp e ftiu s: fe d j e fus, cumv e lle t fua do €trìna ad puramp ie1temomne s homine s pro v o care ,
cav it ne diffici
o re s de cibis l e g e smu ltas e x iismo rare ntur, quo
ummo’
ribus c omg e ndis Chriiìianifmuspro de e p c f
e t. Unde hae c e jusdo cume ntw Non qua intrant incoinqu inant hominem fe d qu e proce d1mt ex ore . N11»:
1111m o: intrant inqu it , in v e ntu n: «1111111111(9' m [e
gflì:memittu nt1Îr qua au temproce dunt 111 ore , fun: co
ita tione : mala qua profe runtu r homicidia adulte ria ,'
omicat1'
one : furto fallì:tefiìmmia W ham'
z . Hz c.
CONTRA CELSUM ,
'
LIB. vm. 437
h a c o p e ra: p re tiumfu e rit totumillumlo cumprima:ad Co rinthio s Ep i
'lo la: l e g e re e xp licare ub i Pau
l u s de ido lo thytis fe rmo nemfacit. Illic‘
o ccupanoi ll ud , nihil e fl'
e inmundo ido lum,pro bat qu amno
xiumfic ido lo thytis u ti ofie nditqu e iis qu i fpfins hac
dc t e v e rba cap e re p ofi‘
unt p e jus qu id h omic idiofac e re cum, qu i ido lo thyto rumfit p artice ps, cumfno s fratre s inte rfic iat , pro pte r qu os Chrifius mo rtu us e ft. D e inde pone ns ho fìiasma&ari daemo niìs,p l e numfac it fo c io s fie ri daemo nio rum, qu i mcnfamdazmo nio rumpartic ip ant , fie ri no n p ofi
'
e , u t idemfit&me nfw Domini me nl‘ae dzmo nio r ump artuc e p 3.
Quoniamv e ro hujus de hac t e ad Co rinthio s e p ifto
la e x;>licatio tra&atu inte g ro Opus hab e re t qu i hanc ,mate riamp luribus e no dare t , fatis crunt no bis p au
c a illa qu a: re fp o ndimus qu a qu e flqu is p e rp e nderit , inte llig e t , e tiamfi nihil idola fint , nihilominusp e rnicio fume ffe p ublic is ido lo rume pu lis v e fci. S e
tis e tiama nobis p ro batume tt, qu emv is De mo ne :
qu idamfim: qu ibushofii& mafiantur, no s tame n p artic ip e s illarumfie ri no n de b e re ; qu ipp e qu i qu idme nfamDomini inte r me nfamDamo nio rumdifc riminis inte e c o g no fc imus, pro p te rca omniafacimus u t femp e rfimusme nù: Domini p artic ip e s,omniqu e modo cav emus ne mamfamDaemonio rump articip cmus.
25 . Qu o niamv e ro ibidemuit Ce lfus DcmonaD e i g[Îe atqu e ade o (”i: credmdum, litandnmcx prc…
[crip ta l eg um, pre cc u e ofe rmdu «fi arpvopit:: fim: do
c e ndume fi: e o s qu i audire v o le nt, re smalas in fe rip .
tura facra nunqu amdic i adDe ump e rtine re u tp o te
qu as tanto Domino indig nas judicat. Q ua de caufa
n e c homine s omne s De i homine s v o cantur, fe d i'
o li
i l l i qu i De o dig u i funt , qu ale : e rantMo yfe s E lias,
fi qu is al iu s homo De i ap p e l latus e fi a_
u t fimilisfuit iis qui fic ap p e llati funt. N e que e dm omm% \
E e 3
CONTRA CELSUM , LIB. VIII. 44 :
fhflandum u t p ofiqu amad cumpre c e snofira: p e rv e ne runt ille s ip l
'
e tanquamfummusfac e rda s p e rfcratad D e umfuam De umno ltrum ad PatremfaumPatreme orumqu i v itame xDe i v e rbo comp o nunt.
Q u emadmo durn au tem illo s homine s qu i no s v e l
l e nt v iv e ndo fu amne qu itiamimitari , ne c u l li c orumfav e re nc qui aliamac ipfi fe &are ntur v iam,
no lle
mus habe re b e ne v o lo s qu ia haec corumb e ne v o le ntia no s inimico sDe o fac e re t , qu i , u t v ide tur, no n
e ife l: b e ne v o lus hujusmo di homine s b e ne v o lo s hab ere v o le ntibus ; fic qu i c o g no fcunt qua: daemo nurnnatura , quae v olu tas, qu ermalitia fit , i l l i nunquamdmmo numb e ne v o e ntiamfib
'
i comparare v o lu e rint.
27. N e qu e e nim q tiamfi no n ipfi be ne v o li finndaemo ne s, qu idquarn ah ill is pati p 06
'
unt.'
Ho s qu ip
p e cuftodit fummusDe us ip l'
o rump ie tati b e ne v o lus,qu i div ino s fuo sAng e los e o rumcufio diz p rz fic it,
qu os cufto dìa dignos v ide t , nu nihil illis daemone sno c e ant. Jamqu i nhi fummumDe um b e ne v o lumre ddidit , tumfua p ie tate tumquod fufc e p e rit DominumJe funìmag ni co nfilu De i Ang e lum, is, co n
t emas De i p e r ] e fumChriftumb e ne v o le ntia , fide n
t e r u t nihil p afi‘
urus v e l a toto dxmo nume xe rcita ,dic e re p 0flìt: Domìmu iflumina tiome a (9'falw torme nu ,
emtmxe bo Dominu: prote&or v ita ma a quo tre p ida
Dic e t ifl‘
Ud : S i cmfiflan t adv e rfummemn tnnebit cor mann. Atqu e ha c in iftucl : S ì dà nn
m: qu e l a»: fun ! , prom! dubia Ò'
hi De i [unt qu ibu: Ò’
cre de ndumÒ‘l itandurn efi e x p rafirip to leg um: p re cefqlu
ofiemzda u t bene v olifint.28. Nunc e a qua fe quuntur re citemus rurfu:
e Xp e ndamus pro Viribus. Sic lo qu itur : S i qua pa
tria l e g e : idi: v e tant harumoe v i35matumparticipa fie ri ,
p rorfu: abfiz'
nmdum e tiamidi: efiomniumanimalium efu .
Q uod quidemÒ '
Pythag ora placu it ,\
qua eju : e ra! in ani
Ù'
ifliu: org amrw e re ntia. Si , id quod aùmt ,\
ih
E e 5
O R I G E N I S
p :( av v n; c oma ; aw’
wouc, 511Be zJ‘w : « w ma» 5vrec
o u e g vo: J‘az…ovw v
'
xmoro*re J‘nu ovo» QUM 10
'
09704 raro ,67roran Îequ ov S ugmvov fio man
' 6ra.v J e a w ay 508…04 , am aim 7n vom dxgoJ
‘eum7w w w m, xc.:mira
64‘w e umakov daga. à vamman , &in «
’
ca. r a g a su v 3a
novw v ìxa g*
a 'rou 'mv À aufia w mv , oi; nam men fra imo
mM: 7reaq e ra x7m; o ÎJ"67m; iv «m a:; ìJ
‘o
£sv a u’
1'
qu do g B€m J‘ma
'
7rew m7ra vmw (m v Ega
a zw ; rac, ozîc co'
vopoa a o z a ra. fl vrw remv ìSvo; ìngm v flo
mw ai n pgou e vnug . xa : a’
«rav a cpu u sn af;ma…: ,u n romurd
67t oBa e o; ra S a xMya , umra da cpaMn e n Bu: wxa.Oazgme ga imm sìvrovroc xa à av , fra
,u n <pa ymv z e na ,
p mà‘fime w oìv0v mv iv qi aiJ
‘Wpoca a vre oaxovrn :
°
w
v mÀ w u n “Ftp Bew pmw ìnw ov a'
7roMm u'
7rce a'
Xe :
s'
og aÎ7re9mt nu vra ìm, sì amvà‘a h fa 'rov m?op na
new , a’
pp v 04 70 e i; « ov a imm‘ì'
va un «rav dJ‘Mv
4700 u s a‘a iuaw
Is'
eovmv v a: 70 511 1334 1… oîou.wm vom rav Ma w
amg vou ov , xa : «rne ouwrm n o v n u a vw v fra o. , e'ra
Am. s vmmv ra w ve vau nmvw v ow’
ra g a a em, dw exo
.? c J e ra w a’
a me rm, aìM a umu n Xem&au mmm{ma a
’
; w e omnv , u ni c *ra:c S uemAwmu; xa : aîM a34 , 7"
Q: aîv 7roÀ ug À oyoc , xm: J‘m.*re *ro vw a
'
n w’
m e o; ÈÉe rmò nva : n
'
«w Ina z J :J‘z axxÀm BuÀ o .u w n 7r4 wra.g dvflea
w ow ; 7ìe ovxmÀ w mr—94 : tì: frm: amOme u S e oa efia aw , u n
u n 7re o<pazac-cm me : @ew p xxmv Ba e w se a ; vou cS ama ;
amÀuc-nv 7:0M 8 ; ra w J‘uva u svw v dmAn3nvm a
'
; n’
S n a'
7 mxe :s
-
:a w a u a aì7ruprvxro , 67 : n z e in @ g ou em e i; fra «; o
p a. xe no: « ov &v69w 7t;ov,«
’
M a… frgiEe g)g ou evrt fx. 7 8 s
'
o
u w roc' framv 739e n eXomm e u; ro ; o,u az , tu; n n xo:
Àmw, <prm, xa ga , nau a’
; dqnàìa wa Èx,8 tAAe7au a-
a. J"
‘78 ; oua roc J‘ta Ao '
ytcmo: e in 7rovneo : Ac À smvoc, nau <pavox umMOIXG‘GJ , xm 7ragvmu, xÀ ov m:8 4 1 4w d
‘omew gmu um@À aw puw u . a n J e m .i
444 O R I G E N I S
Ha…; 61: Beama rina ; w a ga ;mm ora; S nap è n
î a v <pa ywmv , mgw aw ou n ‘e re ìa vmvoa ‘
ywmv 051
gsu :8 a dr'
€7 9: €759: «ma a’
aa qma v «ra w a , u n w
7(p &an w n a c, ìJ‘oEe v ou; fra Inc a «
’
7rog v cc xa : rog
iv Avu oxa a auva7c9w n imro a în o 7re eaflun emg um,
«5 ; « 07 0: wm aìvou a a a v , *rcp «"yup mw a a n , 7 e adm
v a:; a’m0 erm €S vm -
w w w €mq nv u ova , « î; aimnamv, ìvra va ‘
yxtc a'
n oyoe w ac a v ìav 1‘a u 'ra J"341
ira frm eìJ‘aA00w a i « a maura , 5
'to aìu a .
To pmya e e îJ‘w ìtoflm S un a : J‘amomnc xa :
Xen « av fra 8 08 dv99w w ov xo:mvov w e amfmJ‘amomn
ymv&a z *ta 7rmv a rs a ìy.a *roc ,u n Ènxe :92vroc Sme<pa aw tiva : re ocpnv J
‘aw wvw v re e cpo,a zww v ra c; a
’
7r‘adv:
«’
va9u w a n m, dn a yoqoua 6 Aoya; , ha un w e amn.vrea 3aw orow Taxa wmv 'ro za
'rw v 7rn up a ra ìam e:Qnao u tqm fiu w , îa v u e ra À aufiammv rm 7rw x*ra v . î:
J‘s ra w sienmvw v me : ra w 7 mu.ra v cra eîva : à
‘w a7ac
vra 71”
i « nc a'
7roc «rs a ìu a roc . xa : size a’
7n 3a vov
y e vou em a s z a ra frov row ov , u'
7rou vn73nva t xa e tes'
a 'rnc
7 vw ,a ng rixa : oi 7roM o: *rw v Xe :g vamv a'
ra yrye a amn; ilma :; Z?ET8 v ,a a :; €k y)ca vauo w , éf w g ì);ouom ia 4u?caw Xe amg mv , a7roxn J e À o*ymw n e av .
a’
7c «Îm\w g adv z a ra fl 7ra re tov ra w vomfommv ìe emn! Îxd l , xa : S uomv 7ra e «
frou; À e q ou e vou S ea c , «'
emmv , J
‘amomv ai7rt)g oa e9a
' &M a J ta À oyov g vrÀmwa g , a5v a
'
nrnme am; €EzS ew w « w a g . «'
M a xa : dx , cicmgd$exre ov 7ra a
'
nc zama ; xa : frm a’mo nama g , z a xCam
a'
7ra vfrw vBe w amc «l@eme ov a'
s're ov Ésé ,
u ovov (wmBeaamg , «
'
M a na : 7ra w oc az)n voaomr n’
aE7ro z ama ; na : ranaìvro
'
xa uu a c;xe na'
aw e9a won; Bew ;u amv a’
p w re ov ya evr:
îd'9190 na v a ya q e xu a eyla v , mS o aiye a&a : vîà‘am,
pcw gmrn: àya a vfra a a ,u a roc xa : S e gafla a v « 618
éà‘a ,a w g mv fra: 70 À eyo;.uw u erzva w p a
*mml ira ! w xw ravr'tomv adm w xga
«mv à À aym
CONTRA CE LSUM, LIB. vm. 44,
e nimait Pau lus Efia no: non cnmme nda t De o ; ne que
ammfi manducaw e rimur abundabimn: n e ga : fi ummandum*v e rimm, dcficzemu l '. Quoniamv e ro no n nihil
o bfcuritatìs ha c hab e bant nifi adde re tur e Xphcatio ,
v irume fi Ap o i‘to lis ] e fu , Pre sbyte ris Antio chia:
in u numc o ngre g atis, u t ipfi lo qu untur, Sp iritu i
fim&o fcrib e re ad e o s qu i e x g e ntibu s cmdidetant , e p ilto lam, qu ae v e tare t tantum e x iis re bus
v e fc i , qu amm inqu i e bant , abfline ntia ne c e fl‘
ariz
e rat. Sumautemifl:ze Ido lo thyta , fufl'
o catnm,
fang u is.
30. Namqu e Ido lo thytumdamonus immo latur,h ominemDe i no n Op o rte t me ura daemo nio rum
'
fie ri partic ip em. Ad fuffo cata quod attine t , cumfang u is e x e is non e xpre fi
'
us fu e rit fang u inemferan t alime ntum e fl
'
e damo numqu i partibus e x illo
e xh alantibus nutriuntur, illis inte rdic it nobisfc rip tut a u t ne no s dmmo numc ibo nu triamur. Fo rtafi'
e
e n im, fufl'
o catis v e fc gremur , qu idamhujusmo di(
“
p iritus e isdemno bifcumv cfc e re ntur. Jamv e ro e x
i is qu ae de fufi'
o catis diximus p ate t caura cur a fan
g u in e abfiine amus. N e qu e ine p tumfu e rit duminb um: lo cumdiffe ro meminifi
'
e p u lch e rrimi e fl'
ati ,
q u o d in S e xti fe nte ntiis p ofituml e g unt e tiammu ltiC b riftiani : Vel l i inqu it an imamtbu : ind:f e rem;a bj iin e re mag a ra tiom
'
confe ntan e um. No n ig itur fim.
p l i c ite r pro p te r p atriumaliqu o d inflitu tuma v i&imisq u e diis au t h e ro ibu s, au t daemo nibus ofi
‘
e runtur,
n b itin emus, fe dmu ltis de c aufis, quarurn no nnu llas
a t tu l imus. Pra te re a no n e i‘t ab ltine ndumah omnium
a n imaliume fu, qu emadmo dumah omni v itio , ab
i is qu e e x v itio p ro c e dunt. No n fo lumau temcfu
a n imantium,fe d qu ibuscumqu e e tiamc ibis abi‘tine n
d um e fl'
e t fi illo rumufui adjuné‘
tume ife t v itiurn au t
q u i d e x v itio c o nfe qu e ns. Abfiine ndume nima c i
b o rum ufu , ad qu emno s au t g u lae au t V01ll p t8 ti8
CONTRA CELSUM , LIB. v m. 44,
p otins quamdaemone s quorumg e nus omne malnme fi p r:ndi&is omn ibu s mo de randis pre p o fit03 e ffe .
N o s v e ro dic imus fine prze fid:o inv ifibilium, u t ita
l o quat , ag rico larum aho rumqu e admmiftrato rum,
q u i no n fo lumte rra :
pro v e ntibus , fe d e tiam aqu a:
a e ri pro w de nt te tremno n e a (e rre , qu a: natura
re g i dxcuntur, aqu amin fo ntibus fiuv iis nltro na
fc e ntibus no n img are flucre ae remno n fe rv an
inc o rru p tum v itamqu e ip f'
umre fp irantibus no n imo
p e rtit e ; fe d adminifirato re s illo s inv xfibile s no n di
c imus e ffe dmmo ne s. E t, fiqu id audaò
‘te r dic e re
a p o rte at, fi quas b ife e in re bu s parte s hab e ant da:mo ne s, dic emus illis famem, arbo rum v itiumqu eite rilitate rn ,
immo dico s c alo re s, ne ris co rru p tio fiemad p e rnic ie rn fru&ibus afi
‘
e re ndammo rtemqu e inte rdurn animant1bus p e ftemhominibusinfe re ndnmtgi
bu ìOp o rte re . Horumomniuman&o t e s funt: de mone s, qu i tamquam carnific e s div ino quo damjudicioac c ip iunt aliqu ando ha c omnia facie ndi p o te fiatem,
fiv e ad homine s qu i fe toto: v itio rumc o lluv io ni
de dide runt c o nv e rte ndo s; fiv e ad p artice ps rationis g e nu s e xcrc e ndum; u t qu i b isc e in c alamitatibusp ie tatemfe rve nt n e c inde de te rio re sfiunt
, fic tan
demfp e &ato ribus taminv ififi libus quamv ifibilibus ,
qu i c orumhab itumno n v ide bant manife fti fiant ;
qu i v e ro c o ntra fe b e b e nt intus v itia o cc u ltant , illi,quale s fint calamitatibus p ro dantur , tumqu e fe
ip fi fe ntiant fp e &ato ribus u t fic lo quat , manife fii fiant.
32. T e flatur autemPfalte s trifiio ra incommo dadiv ino ju dicio a malis qu ibusdamAng e l is imp o rtari.M ifit in co: inqu it , immmdig na l ion i: fim,
indig na
t ion em (D‘
imm (S' trzbu la tion em immi/fìammp e r An
g e lo: ma ior. An au tem qu id aliud p re te r hae c fiat,c umlic e ntiamac c ip iunt damo ne s, qu i qu idemha cfemp cr fac e re v o lunt , at non fcmp e rp ofi
'
unt , quia
Origmn‘Tòm. 11. F f pro hi
CONTRA CELSUM, LIB. VIII’
.
p ro hîb e ntur, e xp cndat il le qu i , quantumhuman;fe rt natura
, p o te lì: 1nte llig e re qu o div ino judiciomu lte anime : , re litto c o rp o re , p e t v ins ac e rv atimc urrant qu ae c e rtamadmo rtemp e rdu cunt. Mag a :
e nimfun!: De i judic ia , p ropte r c o rummagnitudin emilla c o rp o ri ill ig atame ns no n p o te ft affe qu i : nud e cumdxflîc ilia e xp li<:atu funt , tumah imp e ritisanimabus ne minimumqu idemp o fi
’
unt inte llig i. Ac
qu e hinc fit u t teme rarii quidam ha c ig no rante s,t eme rario in dxv iu itatem imp e tu inv e hantu r ficqu e
imp ias aug e ant Opinione s quae pr0v ide ntiamto llunt.
N o n ig itur a damo nibus ac cip imus qu idqu id in ufumhu jus v 1tae c e dit no s prze fe rtimqu i his re bus e a qua
p ar e tt ratione u ti didic imus. N e qu e cumde mo nibus e p u lantur, qu i fru g nbus v ino , arbo rumfru&ibu s, aqua ae re fruuntur ; fe d p otins cumdiv inisAng e lis, qu ibus horumomniumcuramandata e fi,qu iqu e v e lati v o cantur adme nfamp u hominis o h
fe qu e ntis fe rmani qu i do c e t : S w e manducam, fiv ebibiti: fiv e qu id al iudfacitir emma in g loriamDe i fau te . E t ruri
‘
us alio In loco fcrip tume fi : Omnia innomine De i fame . Erg o cumin g lo riamDe i manduc amus bibimus , re fp iramus, in omnibus rationip aremus nu l lo cumde mo ne fe d cumdiv inis Ang e l is e p u lamur. N arn omni: cre a tu ra De i bona efiÙ
’m'
ha! rejme ndum quod cum g ra tiam»: afiiom p e rcip iturfan3{ficatur e n imp e r *v e rbumDe i (‘J
’
oration em. Atqu i
ne c bo na cfi'
e t , ne c p ofl'
e t fan&ificafl, fi ho rnmcu
ra , u t p u tat Ce lfus, daemo nibus fu ifl'
e t c ommiffn.
33. Ex h is palame fi jam. no b is o ccurf'
ume ffe
ns, qua p ofie a dic it h is ipfis v e rbis : Aut ig itur mnw ib e ndumomnino , ne c in hanc v itamw e nie ndumefi, aut
v e nit hu condition ibur apori e ! dammibu : qu i te rn
m'
: re lnu pmfimt , g ra tia: ag e re , primitm Ù p re ce r ,
g uamdùt v iv e nn u ,'
ofe rre u t illo: bemfico r exp e riamur. Viv e ndumce rte nobis e xVe rbiDe i prafcrip to v iv e n
F f 2 àxm,
CONTRA CEL SUM ,vm. 4 5 ,
dum, quantump oflìbile e fi qu antume x illins pmi crip to v xv e re datur. Datur au tem, cumfiv e mandu c emus fiv e b ibamus omnia in g lo riamDe i fac imus: n e qu e e tiam re cufandum no bis e ft u ti re bus
p ro p te r no s cre atis g ratias ag e ndo cre ato ri. At:
qu e h is pot1us c o ndicio nibus, quame is, qu ibusCe lfuse xui’umac De us no s in hanc v itampro duxit. N e cfan e damo nnbus fe d fummo De o fubd1ti fumus p e r] cfumChn ltum, qu i no s ad illumadduxit. N e qu e
v e ro e x D e i le g ibus u llus dmrno n re bu s te rre nis prafide t; fe d p ro fua 1mp 1e tate quaedamfo rtafl
’
e fib1 e le
g e rani: loca ub i nu l la e fi De i v itae qu e De o ac ce p ts
c o gmtm,au t: u bi mu lti funt div initatisho lte s: fo rte
e ti amquomamdig ui ("
unt qu i malis p ra fint , e o fqu e
p uniant , V e rbumqu o d re g it omnia de dit illis in e o s
p rind p atum, qu i v itii p o tins qu amDe i imp e rio feipfi fubdide runt. Ce lfus ig itur e a de caufa , nuDe umig no rans, g ratiasdaemo nibus ag at; no squ i hujus univ e rfitatis c o ndito ri g ratias ag imus cumpre c ibusg ramrumaéh o ne o b latos e dimus pane s qu i pro p te ro ratno ne rn fiunt corpu s qu o ddamfanétumquod l
’
ano
p re p o fito manducantibusfan&itatemlarg itur.34 . Primitnas qu o qu e daemo nibus ofi
’
e rre v u lt
C e lfus at no s illi qu i dixit : Ge rmme t te rra h e rbam
famfa cze ntemfemmficundumg e nn: 0 /è cu ndumjimilitudmem lig numfrufìzfe rumfuciemfru c7um cu
’
u:
fimm in lèm€ tipfo fit ficundumg e nn: fupe r te rra in, ui
a u tem primitias damus, e idemfe rimus p re c e s, habe nta pont:fi…emmag num qu i p ene trav it ca lo: yefangfil zumDe z hanc te n emu : confg/fionemp e r ,
to tamv i
tam, g uia b e ne ficum e xp e rimur De um Unig e ni
tum e jus qu i nobis in Jafn c o nfp icuumfe prmbuit.
Q u o d fi e tiammag no nume ro cu p imu s e fl'
e quo :
b e ne fico sno bis v o lumus do c emur, dacia n ullm cen
te na flu l ha aj] ifie re ci , mzl.’ia n uflmmminzfirare e i.
Namhi ce u‘co g nato s amicos v ide nte s e o s. ag ì,
F f 3
O R I G E N I S
«m ammflj amrp gua mv èmxaAsmvm rav S ’W , w
7 vnma c w xommr tmaa w o;mm nu oîou evo : « 67 01; 6640w ra z vm, xa : (67 7re e 55 n o; a w $ n,a a roc î7n à
‘nW
’
w r’
l v’
te'
yoflq. za c « a rre ca'mv su
'
)cou = mv q6 xa : a v’
amnòxov7at . zza : 7a e v a ne ; e in N n oumma wk w ra a
’
;
J“:a xow a v a’
7rog eM omva , J‘:a ra cmAAo w a ;m emo…
omnem! BM…» u w ouv oi « op a: Arya*maa v J
\
amova c
a’
ìmj mmrma’
v9qaommMXnv’
a 7ro yw w e w ; 6 Imac:îua; if :f aEe u n60 *rw v i v fl! ìxxÀ vma mxe w v xa ra :pe ovm, Aryan 611ai «
’
y yoìw a u’
rm J \a 7t a «ro ; @À rrra a v row e oaamov :m ara re o; m: iv é g a vo :g
'
z a : 6 7:90eJ \ <pncm 6 n vra e c,u 6a ìmdw e ; xv gmxw z.À w frmoo
fiu u ovm aurov xmpw e7a : a ura; x’
x « va ce xu e v é v u o
nu a ; TOWOM 8 ; u’
ra : w n a À À a Qa u a u’
vat
a u’
w u ; , na : J‘uvafia : Èv racc ®a uÀ ou; J
‘ta mmimm
u nJ‘w J’s J uvaò a : vre o;
fra ; €vJua a u s:va ; wWa v07rà za v 113 S w . xa : a
’
va Àù60 w a ; ìo‘
xw 7re o gfra dv
v :ma1 w e g ; e a ; u c&oJ‘a a c "l
'
8 J’
1afloÀ s , xa : u cAwm« a; «
’
a c a Em an w a À a w u a ra , ra €w w xe va : 611 e x 5517
mm… vra 7m7reoc a ìpca xa : c a gna , «M a 7 r Ta g dexa vc , ”QG; T d ; QÎ OUJ IGC, 7 90; ZOTMO’CQQ
‘TOQGC
a xa*ra g
«ra a ime ; 7 8 7 3 ,rra mw aa w xa « nc wm
gmr; e v ro:; ìvrouqamc;
Ka va vonaw u w xa : cia À eEw fra KeAcra x'
rw g ixu
o a v , n’
6mv rs Uze arw v n’
Pw a amw Bzm\ e w g « a rg a v nc,xa : Jw a e )coc , q e a 7 nyoc , nn
’
émre or ac , €11 w w xa : at
v ac p mqo-
re e a c a’
e pra g ìmu eAe a ; n’
uw ng w a g éxovre g ,
pw ya J uva w r’
a’
v BAa w vrm«’
u sÀ ouu e voc ai J"e xa e emfi
xa : îmyu oc aa *re a wm xa : J‘:a xovo: …a BAa w rom
civ vfie :Camvm; 6ea J‘n w a g «
’
v9g wmxa; c a v e r n a ; n
im 7ramS w , xa : u'
7ra exa g , z a : : e a'nryag , xa : c
’
m« gar a ; , na : 7 8 ; a :xe on qa g « e xa c xa : ìm,a e À a a g z a:
67rngma g ìx6vc a c u’
o*
a qra ya Aa @Àa v mowra c fra ; 069
fovra c: s’
x 6em, 67 : « opac a’
q awrac BAa ;bamîvflai lon a ma , m
’
M’
6c u J‘uva pen, na ra; uBe xfon ac
CONTRA CE LSUM, LIB. VIII. 45 5 .
ipfo rumin De ump ie tatemmmu lantur, ac De umino
v o c ant rite qu e illump re cantur, c o rumfalu ti co llab o rant , illis ap p are nt p u tantqu e fui e fl
'
e oflìcii il l iso bfe qu iump rmltare qu afi e x compa&o v e nire ad
b e ne fic ia falutemqu e e is co nc iliandam qu i De umGrant c u i ipfi p re c e s ofl
‘
e runt. S un: e nimomn e :cdmimfimtoriì [Ìn
'
rztcu in minifle riummij] i propte r e o:
qu i ha re dita tcmcap iunt [à lu tir. Dicant e rg o fap ie nte t
Gra ci humanemanimamfiatimab artu daemo nmnditio ni e fi
'
e fubditam; no s ] cfus do cu it ne minimo :qu idemco rumqu i in E cc l e fia fun!: contemne ndo :e ffe quia ang e li e orum inqu it l
'
emp e r v iele n! facie »:Patru me i qu i in cae !ir efi. E t Pro ph e ta : Caflm nn
ta l ntur ang e lu : Domini in circu itu timmim: emu , O'
e n°
; ie t m. Itaqu e ne no s qu idemînfic iamurmultas e Gfe in te rra daemo ne s; at e o s e ffe p o te iìateminmalo : hab e re pro pte r c o rummalitiamco nte ndimns;nih il v e ro p o…: in 8 08 qu i inducrunt arma tu ra»: De i ,
ro bur acc e p e runt adfiandumadua ]…mfidm Dia
bol i , qu iqu e fe ad pug nandumc umde mo nibus e xe rc e nt , idqu e qu ia no runt non eflè nobi: cofiuflation e rn
adw e rj u: came n: fang u inem fed adv e rfu: p rimìpa , né
v e rfa: poteflate : adv e rfu : mundi reflore : te ne brannnfdcu li huj u : , adv e r/au fp iritualia n e quitìo in ca lefiilnn .
35 . Nunc alia Ce lti v e rba p e rp e ndamus. Pe rfarum inqu it , aut Romanorumreg i: Satrapa aut Pmj è : , au t Imp e ra tor, aut Procurator, ant e tiamqu ibu: min or din
'
o , cum, au t minifle riumcommilfi:m:fi; ifli g ram: puma: rep e te re pote runt fi neg lig antnr ; 0
°
acri: idi
te rmqu e Satrapa Admin ifimtore : p« na: le v e : rep e te ntcontume lii: one ra ti ? Vide qu omo do fammi De i Satrap as, Prwfide s, Imp e rato re s , Pro curato re s , alias
qu ibusminor ditio , cura aut minifte rìumc ommit.titur induca: g rav emhumano more p oe namre p et e nte s e x iis qu ibus injuria affe €ti funt : no n ad
v e rte ns ne fap ie ntem qu idem h ominem v e l le cui
F f 4
CONTRA CE LSUM ,:LIB. vm. 45 7
q u amno c e re ; fe d qu antump o te fi id ag e re u tzco n
.v e rfo s ad bo namfr ug emre v òc e t e tiame o s qu ibus
: c c e p e rit injuriam: nifi fo rte Lycurg o Lac e dzrmonio ruml e g islato re Ze no ne Cittie nf: de te riore s illifun: fummi De i Satrap a , Pra:fide s Imp e rato re s dequ ibus Ce lfus. NamLyqurg us cumin'
fus p o tefiate hab e re t hominemqu i ipfi o cu lum e fi
‘
o de rat ,no n fo lumno n u ltus e fi fe d illumfalubribusmoniti: incantare no n de fiìt , do ne c p hilo i
’
o p hia: o p e ramdare p e rfuafiC. Et Ze no dic e nti , s p ere am nmlumtibr d:de ro ,
°
re fp o ndit Et eg o , n::h i annum:fece ro . N e e damlo qu o r de iis qu i ad ] e fu
°
do&rinamfo rmati iitud audie runt : Dilig zte inmma: ::efim ,
ora:: pro p e rfe qumtilau: v a: , fimfil i: Patri: w efiri qui
i :: mln e] ! qui [b lem[num«riri facit lì:p e r bom: 0 mal e : , Ò
’
p l:n t f::p e r julio: Ò’
injufiw. E t in Pro phe tic i8e lo qu iisfic lo qu it11r ju lius : Domin e Demme n: fife cii d fi efi iniqu ita: in numibmme i: fi re ddidi re triumtibw n::hìmala de cida»: u tiqu e in imici: me i: in
Perfe quatur in imicu : anima»: me an: 0 comprelm:dat , 0 concul: e t in te rra v itammu m.
36 . N e qu e v e ro Ang e li , qu i De i fun: v e ri Satrap u: , Pre fide s Imp e rato re : Pro curato re s, malainfe runt , u t p uta: Ce ll
‘
as iis qu ibus orta ipfis e 1tinjuria. no d fi qu idamde mo ne s quo s in animoh abu it e lfus, mala infe runt , id faciunt u tmali ,n e c acc e pta De o u lla fatrap ia au t imp e rio au t p ro
c uratio ne . Atqu e e tiame o s lz dunt , qui fe illis fub
jic iunt atqu e (’
ubmittunt quafi dominis . Hinc , ut
v ide tur , uc c idi: ut qu i c ibis p e r l e g e s lo co rumv e titis u tuntur , fi daemo nibus ill is fubditi funt ,p uma: de nt ; fin fub illis no n fini: , ne e loci daamo nio fe fubmife rint , fo la ti p ce narum motudwmo nia i lla v ale re jub e ant ; qu amquam fi aliis
a liarum re rum ig norantia fe fubje c e runt illu rumu l tioni o bnoxn. S e d Chrifiianus, v e rus inquam
F f 5
CONTÉA CELSUM, L IB. vm 4 59
hriltianus, qui foliusDe i Ve rbiqu e e jus imp e rio feLbdit , cumdm o nibus prz ftantio rfit , nihil de moìis p ati p o te lt. Cujus re i e nnfe e fi qu ia cafirame tatu : Ang e la : Damm: i:: circum: time nfium (S
’
e rip ie t
e jusAng e l… qui fmp e rm’
de t f:c iem [’un a c«
% n e jus pre c e s p e rfo lv.:m'
fac e rdo temmag numfe rnar univ e rfo rumDe o ofi
'
e rt , ip fe p re catar cumcujus ip fì commìfl
'
a cura e fi. N e ig itur no s in
:ibus larv is te rre fnc iat Ce lfus, minîtans no s daemobus, quo : nihili -du cimm, lu ituro s pe na3. N ihil
mim fpre ti de mo ne : no c e re p ofi‘
unt no bis qui
::nfe crati fumus il l i qui fo lus omne s (uo auxilia digos adjuv at e po rch quiqu e p rae te re a fuo s p iis inlumAng e lo s prae ficit , u t ne c adv e rfarii Ang e li ,'
e c o rumprinc e ps v o catus huju: j im:h princep: ,.c e re quìdquamp oflìnt adv e rh:s e os, qu i De o con
crati funt.
37. De inde o blitus lo qui fe Chriftianis qu i foliDe o p e r ] e fumfap p licant aliòrumplac itamifc e t:furde Chrìftianis adf ibit : S i qu a illo: barbafi: ,:qu it , nomimbu: app e llaw e rit po tefla te n: habe bunt; n ul
:n v e ro, g ra : a ::t la tine . Ofle ndat e nime cqu em
t auxiliM o bis fit inv o cante s barbaro nomine ape ll emus: fru l
‘
cra hae c Ce lfo no bis o bje &ari , p e r:afumc i fit qui co nfide rav it re liquo s Chrifiìano s in
à'
r pre candumnc iis qu idemv o c ibus u ti quae div inisl fcrip turis p ofitae De umpr0prio nomine de fig nant ;:d Gra c o s gra c e , R omano .: latine fic fio g nlas
ante s De um pro pria l ing ua pre c ari laude s e justo Viribus g o ne e le braxe ; omnium v e ro ling u arumhominum e xaudire qu acumqu e ling u a pre c emur ,uafi una u t ita lo quat v o x qu antumad fig nifio
ata div e rfis ling u is e x::rimatur. N e qu e e nimDe use o rumnume ro e fi, qu i barbaramau t g rz camlin
uamfo ttiti cae te ras ìg no rant nihîlqu e curant e o s
u i aliis ling ui,s, lo quuntur.
3% R oùe a ,
CONTRA CE LSUM , L IB. v m. 463
dic e re t , cumDe i filiumap p e ll e t daemonem. Ex no
b_is ig itur, qu i damoms omn e s dìcimus e fi
°
e mal'
o s,
qu i to t homine s ad D e um c o nv e rtit no n ill e deemo n e fi, fe d De u s Ve rbum Dc i filius at Ce lfus
,
qu i malos fe damo ne s ag no fc i nullibi fig nificav it ,ne fcio quomodo fu i immemo r ] e fmn dmmo nemno
mine t. Ca:te rump uma: imp iis inte ntata accide nt al i
qu and0 iis, qu i p o i’c reme dia omnia qua de tre &arunt,inmalitia , nu ita dicam, infimab ili de pre h e nde ntur.
40. E t no s qu idemcum fe rmo nemde p e nis fac imus, mu ltas hac de p a nis do &rina a p e c catis ave rtimus; fe d quid ill e , qu emCe lfusAp o llinis au t Jovisfac e rdo temdicit re fp o nde at , co nlìdcremus.
S e ra , inqu it , moh mt De orummola .
In nato: natorum0 qu i nafie n îur ab ifli: .V ide quanto ifl:nd p re fie t : N on occidmtur patre : profil iir, ne ofil ii p ro patrzbu: ] èd unu:qu irqu : p ro p e ccato [uomorìe !nr Et hOC : Come dmti: mmman rlmm, obflup ej ln n t de nte : eju : . Itemillu d : F:!iu : non portabit :mqu i.ta tempatrix, (9
°
pa te rmn p orta l nt img u itatemfih i , jufii .tia j ufti [up e r e ume rit , imp u ta : impn e rit ]up e r e um.
Q u o dfiquis dixe rit hu ic o raculo
In na to: natorum0 qu i nafce ntur a l:
fimfle e ffe iftud: Qu i re ddit pa ca ta patruminfilio: ìn
t e rtmm (9'
quarte r» gme rafimem e orum qu i me ode rint
difc at e x Ez e chie l e p arabo lam e fl'
e, qu a re pre h e ndit
dic e nte s: Pam: (ame de ru n t mmm ace rbam, (D
’ de nte :filiorumobfiup efiunh Uncle fubfe qnitur : Viv o eg o dic i ! Domimu , qu irqu e f« o ipfiu : pe cca tomorie tu r. Qu idau temp arabo la de p e ccatis ufqu e ad —te rtiam qu artamg e n e ratio nemre dde ndisfignific e t , pree fe ntis temp o ris no n e fi e xp licat e .
4 1. Pofi hae c anicu larummo re co nv itians:‘Tu ,
ìnquit ma ledm: illorumfimu la:rix e nqu e ludxbrio habe :'
g u i fi Bau ho ipfi aut He rcuh'
prefe ri ti conmtiatu: eflè r,
{ortafl'
e la tu: non dtfccflìfl'
e t . S ed qu i prafmtm: tu um‘
De um
C ONTRA CE L SUM, L IB. VIII. 465
De an: diflmderunt [applica : :ruciammntnodi facinu: nihil pa]]
gfunt , [kd ne qu e long o p o] ! :03
tempore . Q ::zd nov i a !: :”o temp ore am'
dit quodfide »:fae umm:: impofioremhominem, j e dfiliumDci eflè Mc
îpj ì , qu i fil i::mmij emt u t g u dan: cumpo‘ìe a crude l:te r e ::e rua atun: u t una cum :pfo mandata”rie n
'
nt , n eg l ex it , to: e lapfi: fa cula jan: nandunhye rg :fi:tur. E :qu i: tammhumamu pate r? S ed emm,inqu is, non contume lii: afa&:u efi, mfiqu ia fortaflì ::a
At quo: p rofimdu :nj u rn'
: :Ilo: e t:a:n d:ocre li
fic trafia r:° Ù propte re n inj u ria: q uo animo
Pokrare . M n: paria p aribu: confe rre op timum. Quan
yuan: conv ie iat0rem[Ev e n puniunt , qu i idcirco aut
ug :°
t la t:tat a u t cayru: ad f::pp l iciun: protrah itn .
\d hae c re fp o nde o male dic e re no s nemini. Soimusenimmal edico: De i n gm»: m:xpqflèfl
'
um: ej è , l e g i
ms: Ora !: p ro e xe cmntibu: zm: Bmdicite 0°
ne l :":a l e dime . No tam nobis e fi: ifl:udbe n e dicimm. Et quidem fi co nv itium quandam
.ab e t\
v indiéìze ratio nem ci qu i injuria afl'
e étus v i
e tu1'
, ne c hanc nobis p e rmittitVe rbumDe i , qu anminusmal e dice t e o p o rte t , c umid face r e magna
u ltitia e fi? ]Equ e autem &nltnm e fi:mal e dic e t e:p idi , au t aura au t arg e nto v e rfis in fo rmam
,
n am qu i p ro e nl fun!: a div initate De o rum e ffe
xiitimant. N e qu e e tiaminanima fimu lacra ludibrioa b emus, fe d e o s qu i cu ltum illis tribuunt. S e d
e qt
u e fi quidamde mo ne s q11ibusdamfimu lacris'
ln
, qu orum alte r Bacchus alte r He rcu l e s puten
°
,illis c o nv itiumfacimus. Ho c e nim cum inu
1e e fi, tumanimammanfu e tam p acificam,mm
u illamqu e de de c e t,
cum didic e rit nemini , quanumcunqu e malus fic, c o nv iciati ap o rte re , fiv e ho
10 fit , fiv e daemo n.
4 2. N e fcmautemquomodo Ce lfusìmprude ns e o.t o lap fus fit u t quos p aulo ante dwmone s au t de o :Orig ami: cm. 11. G landi
CON TRA CE LSUM, LIB. VIII. 467
:udibus e xt ul e rat e o s nunc re v e ra p eflîrno s efl'
e
fie ndat , u t qu i p uniant v indi&a Rudio p o tins, qu amorrig e ndi animo , fiquis illis co nv iciatur. A it e nim:j i Baccho ipfi a u t He rcu li prcfmtì conv itia t… (”è :
:rtaflè m:: la tmdif: ejfiflè : . QUÌ v o lu e rit e xp lic e t:qu omodo abfe ns qu idp iamaudire p oflìt ; cur abfit aliqu ano , aliqu ando ad fit , qu id ne g o tii urg e at da:mo ne s u tloco in locumtranfmigre nt. Pofi: hae c e xiftimansarpa s ] e fu djfie ntum cru ciatum
,no n auteme jus
ìv initatem ne bisDe umdici , fe d pro De o habitumlifl
'
e qu ando difie ndcbatur cru c iabatur,ait : S ed
u:°
pm/‘
ememtuumDe umd:flmdbrun t f::pplicmqu :’w e runt , o l: ej umzodi facmu : mati pa/] ì[:mr. Cume ro p lura jamde iis quae ] e fus ut homo pufl
'
us e fiz,ìfl
°
e ru e rimus, hac de re nunc tace re lib e t, ne e a
emfa:p ius ite rare v ide amur. Quo niamv e ro ait , ::ewe long o pofi tempore qu idquan: p ::flb : elf: qu :
‘
} e l'
um:pp licio afl:ce run : ill i omnibusdifc e ndi cup idiso fte nemu s urb em illam ubi ] udse o rumpopulu s ] e fumme i affig i p o fi:u lav it his clamo ribus cn:
fg e e um, latro nemfe ditio nis ca dis r e umpro p:t e aqu e co nje éì:umin came remdimitti prae o p tav it ,e fumv e ro p e r inv idiamtraditum cru c ifig i , no n diu
o ft o bfidio ne cin&am mu lto temp o re e xpu g nanu ita fuifl
'
e , u t a fundame ntis e v e rfa de fe rt&
1e rit. NamDe u s hujus lo ci inc o las judicav it indigo s qu i v e l c ommunemv itamv iv e re nt : quanqu am,.t qu id incr e dibil e dicarn , illis p e p e rcit , cuminimiis tradidit ; qu ip p e quos v ide re t nu lla t e re v o cari
ofl'
e ad fanio remv itam,in die s mag is ac mag ia
e qu itia cre fc e re . Atqu e ho rummalo rum ill is caufauit fang u is ] e fu p e r coruminfidias e ffu l
'
us in temm,,
uw no n p o tuit amp lius r e os tanti facino risfuftine re .43. Nov umig itur, e x qu o ] e fus p afi
'
us efi'
& il
ud accidit : illud dico , qu od e rg a urb em, qu o d e rgaOmmg e ntem, qu od e rgè
Chrifiiamimg opulumacc:
g 2
0 R I G E N I S
nxS:n :; damn ? ::amov J‘: :cm: 10 fra:;Eau:‘l
‘8 S u :, ao : a
°
M o*rg :ag
fm: w rw yy:À :m
W JAM , J°uva u.c S e m vra e aJ
‘1
x::fim. u m . e u m: 33°
a wm a: m: , 4’
)W°O°«ru : a v ra w yy:A;u a rw ma v a:
cm M “\n e : 6uau; ::oÀ uò ew a. n :: d um:m\mu —…a : a dm: xa :
à… m ::a : ,un a mmm: vreqzom og°
fi…: J‘: l M a :: a u
°*ru fra. 7 8 318 :i7
'
):À p a va ,
i l i v o ; 6yau104 : , 7 :w a*:v a ura n
°
7 w ye v°
30m: U :J°
nEcv 6 Ina z ; 6 ::ou o; ‘l'8
G M:: n°
; m a°7ro$a vn a dm; u ova:; itzl
J“: u
°
w o$ um WMW moro: Q*Qf‘° :iw oflw m s
’
: 6 ::ozcm: Imac w oAu: u e 7ro: :ìvryx:
°
u : 6 « amw emoa vm: ‘i
'
8 S a vana 'n : ::oxxz: frs am:
ud : 7 ::omvm w omm: ::d e7rm a'
:
f a In :: mu ne'I'
8 :°
J‘m « :cmmvoc v iu , a°
N\° mne
maw mu ra : 7ra e ad°ac d.:iraw, a
°
mov 6vra: ea u 'rs ° dgdna ew a:v fra ma…: 6 ume 7ra wrog &n oS vnaxa:
a°
.mog 8 18 ° J‘: o a?: d:a yxaCou :vog , az
°
M°
u°
7n,u em
« a a°
w o *rw v uBg :n a :?m w e oaa you w a e in : ,u n a:m::
6 K:À cro g , :7 mmAa nflam: w av vre ogrra; BM a@npm
v a : ra dyaAumra: Aoyov , Qua v J : , è ; cm ,6Aa a
Qnm , mw mv ::a : a v ro: ,83Aorra : , xa : J‘:4
v ar°
,6À a aonu a u e w r : o: wa g :°
a a ro :; :a ou:
v mguflaìmv , ::e w n g av a'
M’
é w o : 7 : xa : a@oà°
qmaÎ,u .w ov
tre: : : o: BÀM Qnu ow ra , 7 : :pw ; owm J‘:a: «ran o
ne w momvo: , n°
aîÀ :axo:mov xa : dvroAÀ upze vov . a’
@ ma
Qn,u ovn a c :Jv, a°
7rMa w ovra c dvr: ra w a ya w u :
v w : a°
v8 e anmw v aw p:w tw v xe :s'
:a w g é :muvou :fac :v o:
°
J‘amonc vom 7 4 9 7 ::o umn
JMS :; ::an a. fra: 107ro: 6 K:À aoc dA::3u; °
d7 0 J
°a :uomv n Ànesmmg wa ; fm: u ra Zov
CONTRA CELSUM, t u . vm. f:aj
qu i re p e nte qu al'
: fimul o rtus fuifl'
e v ide tur.ovum&
,illud
, qu i De ifmde ribus alie ni e rant , qui:llamin promiflio nibus partemhab e bant , qui pro1 v e ritate e ran: e o s tume n div ina quadamv irtu
amp l e éti v e ritatem. Ho c pmfe é‘
to no n ìmp ofio ris:minis
,fe dDe i e fi Op us, qu i fuamipfius Ve rbum,
:o d in Je fu e rat , mifit , u t ipfiusmandata annunc iaQru o d hic fa v a fu p p licia p afi
'
us e fi: g e n e rofifiime'
man u ctiflìme , id qu idemc o rum, qu i e uminjufteu ciav emnt , arg u it: cru de litatem,
fe d hae c fup p liciom p e rp cfiìo De i mandatis p e rnic iemno n attu lit ,zl illa , u t ita lo qu at , ìn hominumco g nitio nemad
:xit : id quod ] e fus ipfe do cu it: his v e rbis: N :fig rafu manti in te rra»: mort:a:mf:: e t it , ipf::mfo
n m::n e t : fi au temmortuumfu e n t , frufìun:°
e : t . Mo rtuum ig itur g ranumfr ume nti ] e i‘usmul
mfru 6tumattu lit : p ate r femp e r pro fp icit {'
mai3 qu i cxmo rte g rani frume nti&nati funt , e tiamm nafcuntur nafcituri funt. Humanus e rg o
te r e fi: ] e fu p ate r, qu i p rop rio fil io non p ep zrcit , [:dn obu omnib… !radid:t :”mn , agnumfuum,
aragnus
to tiusmundi caufa morie ns mundi p e ccatumto l'
e t. Uncl e no n n e c e fiìtate , fe d vole ns p e rtu lit il lafibi co nv ic iato ribus co ntume lias. Fofie a Ce l
t e diou s ad e o s qu i fimu lacra injurus inho no rantno: inqu is me ra: cmtume lii: :00: e tiamdice :: lice ttraffa ri (9
°
p rop te re a injuria: aqua an imo fe rro.cm paria paribu: confe rre , op timum. Quanquam:v i: iatoremfe v e r: pun i:mt qu i idcirco fug :t Ù
"
la titat ,copru : ad f::pp liciun: trahi:ur. De mo ne : ig itur
:rifiianos u lcifci p u tant no n qu ia conv id antur, fe d
:ia ipfo s e fimu lacris humanis .tam co rp o ribus
:amanimis e xp e llunt. Qu arnv is e nimremno n in
llìg e re t , ho c loco tame n ve rumqu id dixit. Ve rumime fi animas tume o rumqu i Chrifiianos Condemnt , tum e orumqui illo s pro dunt ,
G : :
CONTRA CELSUM , LIB. v m. 46 :
38. Pofie a quo d au t e x nemine Chrifiîano aut
c x v u lg ari quo p iamimp io imp or:to audiv it ait
Chriftiano s dic e re : Ea : acce dem ad j ov i: a ut Ap oflini:ant cu1u : l :be t alte ri… de i fimnlacrum cantume lin ifludla c eflb ulap :fqu e mda , ne c tame n u l:ìfizitur. N e fd t Vì
de lic e t in le g e div ina le g i inte r alia hanc pro hibiti0nem: Diù um de trahc: …u t ne o s nofirumafl
'
u e fcat
cu iquammale dic e re : qu ipp e qu i audie rimus: Bane dicite Ù nol ite mal e dzce re didic e rimus qu ia male d:cire g nun: De i mn paj] ìde bunt. E t qu is inte r no s ita infanus e ft u t haec die nt ne c v ide at nihil hujusmo diinjurias pro de fi
'
c ad e v e lle ndam qua: de iis c o nc e p …
ta e fi o p inio nem? cumFu e rint homine s qu i , l ice tomnino De umno n ag no fc e re nt Pro v ide ntiamto l
l e rant , p e rnic io fis impnsqu e do gmatis orrumde
de rint fe &is qu o rumdam qu : Philo fo p hi hab e ntur,nihil tame n c o rump aflî funt qu e vu lg u smala judicat,n e c qu i c o rumdo gmat:bus adha fe runt : imma di
te fc unt fami c o rpo re (unt. Quanqu amfi de tt i
me ntumin illis qua ras v ide b is e o s v e re de trirne n
tum p afi‘
o s. Nam qu o d maju s de trime ntum e tt ,
qu am e x mundi c o nditio ne no n inte llig e re Conditorem E cqu aamife ria p e jo r qu amcae came nte e fl
'
e
no n v ide re me ntiumomniumOp ific em p atrem39. Po iìquam e jusmo di ve rba Chriftianis qu i
busminime c o nv e niunt p e r calumniam tribu it , fi
b i ip fe de fe nfio nemp araffe p u tat , fe d qua ludicrume ft potins quamde fe nfio cum tanqu am no s al loqu e ns: N on mdc: inqu it a bon e efle e tiamqu t tu umde mon e »: mmmodo commcontume lii: one re : fe d e tiam e x
omni te rra man qu e exp e lla t Ò’
t e qu afifimul acr:tm i0i
confe cra tumv incq confiring at , traha t adfufp licittm, Ò’
cruci aflîg at ne c de mon iL’e tame n aut qu emadmodumlnqu e rir ide De ifiliu : e x :
'
fio p e na: rep e ta t? Q u e qu i
demde fe nfio locumhab e re t fi qu os no bis fe rmone s adfcribit, iis u te remur: quanquamne c tumv e ra
dic e
C ONTRA CE LSUM, LIB. vm. 465
difimderunt uciamrunt , 05 ejunnodi facimu nihil fe d ne qu e long o pqfl:flc‘:mp wq . Qu :d nov i ab :
'
flo temp e re am'
di t quodfide »:fae umm:: img ofio remhominem, j cdfiliumDci €02 ? 10:
pl i qu i filiummij emt ar qundo »: annunciare t , cumpoì:a it: crude lite r e ::cruciatun: u t una cum tyfo mandata>: ricrint , n eg le x it , tot e iapfi: fa cuh
'
: jan: nmdun:mp crg :fiitur. E :quì: taminhumamn pate r? S ed enimnqun , non contume lii: afle&m efi, mfiqu ia fortaflì w:u
'
i . At quo: p rofe i::dir inj um'
: illo: e tiam dice re liflc trafiari w fie , O
'
prop te re c inju ria: e quo animool e rar;e . Nìm: paria p aribu: confe rrc op timum. Qumv::am i ll: conv ie iatore n: j è w rc pu niunt , qu i idcirco aut'
ug it Ò’
la t:tat , au t capta : ad f::ppl iciun: p rotmh itur.\d haec re fp o nde o mal e dice re no s nemini . Scimus:nimmale dico: De i re g ::ummn p oflèflîn o : eflì l e g i
au s: Ora l e p ro e xe cranti6u : m: : Bm:dicite O'
nol:te
:akdz‘ce re . Notum no bis e fi ifi:ud , M …le dicim::fbe n e die imur. Et qu idem fi co nv itium qu andmn
:ab e t v indi&ae ratio nem e i qui injuria affe &us v i
e tu1°
, ne c hanc no bis p e rmittitVe rbumDe i , qu ano minu s mal e dice t e a p o rte t , c umid face r e magnatu ltitia e fi? E qu e au tem itultum e fi: male dic e t eap idi , aut au to au t arg e nto v e rfis in fo rmam
,
.
u am qu i p ro e nl fun!: div initate De o rum e ffe
xiftimant. N e qu e e tiam inanima fimu lacra ludibrio:ab emus, fe d e o s qu i cu ltum illis tribuna t. S e d
ne qu e , fi quidemdamo ne s q11ibusdamfimu lacris in'
unt , quorumalte r Bacchu s alte r He rcu l e s p uteur, illis c o nv itiumfacimns. Ho c e nim cum inu
il e e fi,tumanimammanfu e tam p acificam,
tran
|u illamqu e de de c e t , cum didic e rit nemini , quanummmqu e malu s fic
,co nv iciafi ap o rte re , fiv e ho
no fit , fiv e damon.
4 2. N e fcio autemquomodo Ce lfus imprude ns e o:ro lap fus fit u t quos p aulo ante demone .: au t de os0n
'
gmi: 11. G g landi
CONTRA CE LSUM, tm. vm.
dit qu i re p e nte qu afi fimul o rtus fuifi'
e v ide tur.Nov um&
,illud
, qu i De ifmde ribus alie ni e rant , quinu llamin promiflìo nibu s p artemhab e bant , qui proc u i v e ritate e raur e o s tame n divina qu adarn v irtut e amp l e éti v e ritatem. Ho c p ro fe &0 no n imp o fto rîsh ominis, fe dDe i e ft o p us, qu i fuumipfius Ve rbum,qùo d in j cfu e rat , mifit , u t ipfiusmandata annunciar e t . (%u o d hic fa va fup p licia p afiì:s e fi: g e ne rofiflime
'
man u c tifiìme , id qu ideme o rum, qu i cuminjufiec ru ciav emnt , arg u it crude litatem,
fe d hanc fup p lici0rum p e rp e flìo De i mandatis p e rnic iemno n attu lit ,fe d illa , u t ita lo qu at , in hominumc o g nitio nemad
d u xit : id quod Je fa s ipfe do cu it his v e rbis: N :fig rammfrummti e adem in te rmmmortu umfu : : it , ipfumfol umm::n e t : au temmortuumfu e n f , frufîun:af e rt . Mortuum ig itur g ranumfr ume nti j e fusmult umfméì:umattu lit : pate r femp e r p ro fp icit fr u&ib u s qu i e xmo rte g rani frume nti &nati funt
,e tiam
:num nafcuntur nafcituri funt. Humanus e rg o
:p a te r e fi: ] e p ate r, qu i prop rzo filmnon p epzrcz‘
t , fed
p ro mlmomnib… trad:d:t :”um, agnumfuum,u t agnus
D e i to tiusmundi caufa mori e ns mundi p e c catumto l
l e re t. Uncl e no n ne c e fiîtate , fe d vol e ns p e rtu lit illat as fibi co nv iciato ribus co ntume lias. Pofl:e a Ce l;fi13 re die ns ad e o s qu i fimu lacra injurus inho no rantQ u o: inqu is me ra: con tume liir, :”o: e tiamdre are lice ti ta tra£ìa ri w e”: Ò '
p rop te rca injuria: a g ua an imo fe rre .N an: paria paribu: con e rre , op timum. Q uanquam :
°
flìcgnv iciatoremj è v e re pum
'
unt qu i idcirco fug :t la titat ,
a u t ad f::pp licium trahitur. Dmmo ne s ig iturChrii
’ciano s u lcifci p u tant no n qu ia co nv iciantur, fe d
q u ia ipfo s e fimu lacris humanis .tam co rp o ribus
qu amanimis e xp e llunt. Qu amv is e nimremnon in
t e ll ig emt , ho c loco tame n ve rumquid dixit. Ve rume nime fi animas t umcorumqu i Chriftianos co uda n
mnt , tumcorumqu i illo s pro dunt , mmG g :
CONT RA CELSUM , L IB. vm: 47,
td div ina vocc‘n ddide runt ? quot ex ady
'
ti: :'
pfi:a udzta j am? q::antà zi: qu i :nî h
'
mi: Ù hofiii: u te ban
r::r de te&a fun ! ? quot e x al zi: p rodig iahbu: innot u crunt ? Qa ib:u dam ch an: de orumo btu le runt. Pi ena tota v ita efi hujumodi e xempli: .
Q uot n amtir oraculorun: condita quot morbi:
fame l :be rata quot ne g leflu au t oblruime m:] è rec orru emnt ? Quo: de du&e coloni: [unt corumj uflàcap qflîmmflorue runt ? Quo! p rincip e .: quot priw ti e amo b caufa:n adw e :fa fe cunda'va fortuna ::fifun ! ? Quot l iÒe ri: care nte : obtinu crunt qu od p e tebant ? Quo! duman uri: imfubtrafli [un t ? quot mutila ti: membra refiztu
ta funt ? quot [im in templo irrw e rmtig pam: dader::u t , ah i qu idemmente e xcidmte : al:: qua: fe ce rantconfitmtn , alzi fbi ipfimorte »: confc:
°
fitnte r; al ti :nor
bi: infinabil ibu: correp ti ? Pì:e r:mt e tiamquo.: tmificamx e x adyti: emmpem inte :;fice re t. N e f
'
cio quomo doC e lfus hae c pro fe rat qu afi de illorum v e ritate co n
fiare t ; qua: v e ro p ro dig ia au t de ] udae is aut de ] e fue jusqu e difc ip u lis nobis fcrip to tradita funt , e a pro
fabu lis hab e at. Cur e nimnofl:ra no n c iTe nt v e ra ?Cnr qua: Ce lfus re c e nfe t fabu lo fa figme nta no n e fi
fe nt Ce rte illis Philo fo p hommGrae c0rumfe &ae u tD emo criti
,Ep icuri , Arifio te lis nu llamadjunxe
rum: fidem: fo rfitan nofiris o h e v ide ntìam cre dimt ze , lì inMoyfe n au t pr0p h e tas qu i pro dig ia fe c emnt,au t ] e fumipfumincidifl
'
e nt.
46 . Ac Pythia qu idemnarratur co rrump i fe p e rmififi
'
e u t oracu la e de re t : at no ih °i Pro p h e tw no n fo
lumfui temp oris, fe d e tiam co nfe qu e ntium temp orumhominibus admiratio ni fne re o h e o rumqu a: di{c e bant e v ide ntìam. Name x corumo racu lis u rbe !c ondita funt
, hominibus re fii tuta fanitas e ft,c e fl
'
arunt fame s; fe d tota ]uda o rumg e ns e x ] Egypto in Palaefiinàmv aluti colonia de du&a e fi ; qu a qu idemg e ns done c De i mané
ads moremg eflìt fe lix5
CONTRA CELSUM, LIB. v m. 477
o h fummarn ne quitiamde re li&i funt : Chriftiani ,
qu i modo quo damincre dibili in fo cie tatem co alu e
runt , initio p ro dig us p o tins qu am e xho rtatio nibus
v ide buntur ad re linqu e nda patria infiituta addu&i,
ad amp le &e nda ali e na t mdu éìzi. E t fane fi dc pumaChriflziano rum co nfiitutio ne v e rifimilis hab e ndus e fi:
fe rmo ,dic emus probabile no n e fi
°
e Ap o fto lo s, p l e
b e io s fine lite ris v ire s, ad re lig io nemChriftianamh ominibus annunciandamalia t e c o nfifo s e fl
'
e qu amc o llata fibi p o te ftate gratia , qu ae co rump rmdicatio nis come s e rat , u t annunc iata ah ipfis do&rina re
cip e re tur ; ne c e o rumaudito re s p atriis infiit utis iis
qu e v e tùfiate c o nfirmatis abdu ci,
ad do gmata taminfo lita
,tam ali e na ah ns qu ibu s innu triti fu e rant ,
fufcip ie nda indu ci p o tu ifi'
e nifimirifica quadamp ot e nti:: r e bu squ e pro digi ofismo ti fu ifl
'
e nt.
48. Po ite a Ce li'
us ne fcio qu omo do p ro lata in
me diumco rumalacritate qui ufqu e admo rtemc e rtant
u t ne Chnfizianifmume jure nt , qu afi noflzra comp aranscumns
, qua: initiato re s myfiag o g i dicunt , adde tE n inw e ro , bone w r
, qu emadmodumtu credi: e te rna j upp l ia
'
a fic (9'
ìfiorum j a: : orum inte rp re te : , in :tia tore r,
0 myfiag og i. Q ua: o lii: tu min ori.: poma: co rde »: ifliminantu : Ubi. Confide randum e n im o u ifli : e n
'
ora a ut
firmiom dmmt. Ve rbi: e nim a qua utr:qu e afle v emtione : cfira v e ra wfi con te nditir. S e dfi apu : efi arg ume nti:
,:”i mu lta Ò
' mon ififia profe runt dufia tum e x
ope ribu: damonicarumqunrumdampotefla tum, tumex ora
cu lo rum re /ìmnfir, Ù e x w a î :cimu omn i: g e ne ri: . Co n
te ndit ig itur fact o tumprincip e s g aqu e ac no s de l‘
up
p lìc iis a:te rnis lo qui v u ltqu e e xp e nde re ah u tmp art e fte t v e ritas. Equ idemafiìrmav e rimp e ne s e o s e ffeV e ritatem qu i p ofl
‘
unt do&rinae fu er: audito rès ita affic e re u t v iv ant , qu al
‘
: c e rti e am e ffe v e riflìmam.
A tqu i ] udmi Chriftiani fic afi'
e &i funt de fmculo u tz
V o cant futuro , gle praemns qua: in illo julto q , dc p oems
478 O R I G E N I S
Aoun J‘a xw ‘m: od: z a : K:À : oc, 5J‘n : :9no a v 'me : mia ::w : ::oM o w : u
'
7ro : o : : :M c a : za:
u w a'
yw‘yw : u no: : o BaÀn::a:îva : : o &: oo1oofia : :: ovo: me:
::oÀ a o 1w : «’
M a : o 3:4 3m4 : 7re oc : o ,cm: J‘u .a u :g WÀ GEGG
'S ’W nom… c in a mh a;ìn : g a o
*9m. a‘AM ::a
: w e a:nrum, : o:g w a g :7 o:c a u: a :g :re oymo e , ama.: :: o:
:a : Joxow : :reo; : o mm: : : o: zu : :
:: o:w g Su :mama :î: : o:g ai:ìeoo :: :J: J‘0mw :: nw îe
'
yan J‘a :u omm
J‘wmun , 8
’
J‘: zq'
:
WOG'
0'
IJ‘ovm: J‘: xc : îE:n:ì M om KMi: : J
“: w ow; i r. d::o : :m n ,
o w :: a: 7roS:m xc : i : : c d: :m a
m'
c in:v xe :mo: s’
J‘: w aìu: J"
: o mm:, c'
c M : o:;
m: omm: : é :: «'
Em:3:a Àw eo Sa : a
‘: o: ya e o:
'
:ou : : d.W a u’
ye omo: xc :dxa.S a g : o: xa : x::e :g Ao
‘ya € 4 79: : o:g
7 : : o: vou: ì3:)um7rnu::a. :o:eov , dy:o: ::a : m a g o:
dwxn: ('
w o an S am; xc : do w :: a : s Quam; îryo:o:xc : 6004 y ov , 6, xa : 5 , xa
: o:; îÀ :nCamv3264: m’
ama:
S e c,» : ou: o:cJ
‘M sìom: 7: €960:ai; 0: ou
'
fl:w ommc o:'
J : d3:m: v a::a ìw : :o :g xw :cm ov7a : : s: a J‘: J
‘oyu a
70; o:f: o: w n"
d:3ew w u v 7ro: : dvr:
:n e : a'
:as'
afi a c J‘n :Ìz c : mì: oc :îJ‘n
a’
: o m: : : o: : o7ro : :îw :
«pa n : :òAoyon a‘
; n’
: w a eama v: u; ,
n e o: ì: ìyx2m::a :roAAamÀ :yom:o: d :: oM
J‘: im 5 KW “, ao
””C
CON TRA CELSUM , LIB. vm.
d e fe nfio ne re fu tare . At calumn'
iaturno s Ce lfus cumh anc nobis adfcribit fe nte ntiam n ihil n obi: cj] ?co rpore praflantiu : a tqu e pre tiofiur. Animame nimp raefe rtime amquae rationis e ft partic e p s aflìrmamuse fl
'
e omni corpore pre tiofiorem: cumin anima , no n
in c o rpo re impre fi'
usfit ìmag inis c o ndito ris chara&e r.N e qu e e nime x no bis De u s e fi co rp us, ne in e ademabfurda inc idamus , in qu e Ze no ni: Chryfip p i fe
&atore s inc ide runt.
5 0. Quoniam v e ro no bis e tiam e xmo brat qu o dad corpu s adfp xremus , fe int , fi de fide riummalume fi nihil nobis dcfide rari fi e fi indifi
'
e re ns, de
fide rari nobis qu idqu id jufiis p o llic e tur De us. Sic
i itur jufio rumre furre &io nem: p tamus fp e ramus.xìftimat: p re te re a Ce lfus no sminime nobis c onfta
re , cumh inc qu idemfp e ramus re furre &io nemco r
p oris u t dig u i cu i hic De o honor hab e atur; illincv e ro omnibus cru cìatibus illud e xp onimus u t remnu l liu s pre tii. At v il e no n e fi id qu o d p ie tatis cau
fa p atitur p ro p te r v irtutemdifcrimina fubit ; fe dqu o d in v itiis v o lup tatibusqu e co nfumitur id v il ee fi. Ho c do c e t div ina fcrip tura : E cq::od[amm in I::
:zore ?kw e n homini: z acqua:! /éme u i:: con temtu ? fime ::h omini: . De inde .p u tat Ce lfus cumhominibus difi
'
e rì
no n Op o rte re co rp oris commo da fp e rantibus, qu ipp e qui nu lla caufa addié
‘
ti funt re i in qu amfp e rata ah
i llis c omm:da c ade re no n p ofi'
unt. Has e tiamru
fiic o s impuro s v ocat ac nu l la ratio ne fe ditîo ni dedito s : cumde buifl
'
e t u t v ir hamanns e tiamagrcftîo
ribus auxiliumfe rre . N e qu e e nimnobis u t cumbrutis animau tibus, ita cumruRic io ribns hominibus circumf: rip ta fo c ie tas e ft; fe d qu i no s fe cit , is ita no sfe c it , u t cumuniv e rfish omimbusfo cie tatemhab e r:mu s. B e c e t ig itur cumrufiicis difl
‘
e re re , totisViribus e o s ad c iv ilio remv itamtradu c e t e ; cumimp uri: e tiam,
u t, quantumfie ri p o tefl: p uri e fiîc ian
Orig ami: II. H11 tu:
484 0 R 1G E N I S
moo: i: : W: : w :90; . K:A: o: :'
w cfw a g w eg : :d a
‘
;
:S; 7r: p w : :
w c:; n u m; n :xo3n ou wm, à :À 8 3: ; È: u : a :rom:.a: : ci m: : : u
’
: qn :re onya,uml:\n u , i r .u n : mmm: : Îw oà
‘aEw ,
«i h i n è .; a'
a‘
u o: : w ;a3rrn
”a , , na w
'
fino: : rn ; w'
J‘mmmc w u
\ o . im J::i u … Bmw
im… S: : J‘w :m; 6À o:; xe :s Mo
o
u BBÀ ::MS : J‘: vre oxa : : A:
& (u rflfll. J:aBoAp , a?; u nJ‘: W a e cxa:
m i n , M : 666 0861;u S w : My:: J
‘m iu :
u m: Q:À : :OQOWW J ump :; i: :m3: iva ::j::n e : ::o J
‘aymn
N yav
mv é: : J‘s
: mc : : eu :rom: S :Ao,u e v,W:M: 67mBm: ai :
'
M ofemSma ; fim: JJ : inn a ;M ::
-
x:… w'
e a : ai:&:roÀw Amom; a
’
: :'
vS e w wm, òe w :: e ;ì: : ù: av u
’
e : :u c’
v
:mmm: cpce ommv maw :
À e yomm: WÀ :m:m J‘s rmdog e : xena :p ov (mm; , c
'
v
z e :mu aEQS : w : : JV:I:S em:6AaBafi wm: : mmm:
J‘mu a eyg: …in » ,
i: a v : am w :7rmà : a : v
im du : e : : vomvom :'
x3na eè m d:: À oyo::Ìw of oSm : An o:;
ìx: ; ov :rsw a ò a
:’
v3e w ro: :u’
im £ :Jmm::'
7raÀ
CONTRA CELSUM,LIB. VIII. :i!
’
s
t a te pnmmt af e è'
iu: omn e : :mprobmri. N e c efl'
e'
ig i :
tnt e rat u t Ce lfus, p ofiqu :m [eme ] ap pro bav emt
h a c do gmata , jnflor fe l iì:ta te donando: ej°
e O‘inj ufl
'
u
e t e rn i: p ae nu cru c ia tum iri, p e rg e re t p o rro u t ìnc e p e
r; t , p oft allatumquod fibi p re c ip uumv ide batur
a rg ume ntum, p ro bare t fiqu idemp ofl'
e t , p luribusqu e
c'
o nfirmare t iniqu o s v e re : te rnìs pmnis cruciatumi t i , fe lic itat: donando s e ffe qu i re &e v ìxe rint.
5 2. Enimv e ro no s , quos mu lta innume ra ar
gmne nta v itam e x Chrifiianifmo e xig e re p e rfuaf'
e
runt , ante omnia qu idemp ro Viribus c o namur omne sh omme s ad univ e rl'a Chrifiiano rumdo gmata e fe demda e xc itat e ; fe d cuminc idimus in qu o sdam quosfixarfaa c o ntra Chriltiano s calumnia ita o ccup arunt ,u t , qu ia induxe runt animum e xp e rte s p ie tztis cfl
'
e
Chrìi’ciano s, ne commo de nt qu id emaure a iis qu i
V e rbi div inimyfie rîa do c e re p o lliccntur; tum. qu odc ommunis humanitas p o iìu lat , damus p ro Viribus
o p e ram, u t do&rina de pa nis : te rnis imp i: s e xfp e&antibus co nfirme tur, v e l ah ns fufc ip iatur qdi
C hrifiiani fie ri no lunt. Sic e tiame o s qu i b e ne v ìxe
rum: fe lic itate do natumit i p e rfuade re co namur v i
de nte smu lta ad v itamrc&e tranfig e ndamp e rtine nt ia di&a fu ifl
‘
e ah inimic is fide i qu a: nofi1*is omnino
fimi1ia funt. N e qu e cw mhomine s re p e tias, in qu ib us commune s de ho ne fto jufidqu e de turp i in
jufio no tio ne s pro rfus de l e te fu e rint. Omn e s ig iturh omine s , qu i mundumv ide nt co nfiante squ e in e o
cmlorumine rrantiumqu e ite ]larumco nv e rfione s,
p lane tasmundumqu e mo v e ri in c o ntraria: part e s;
qu i v ide nt a e ris temp e riem cum animantium, tummaxime hominumc ommo ditatibus acc ommo datax'n ,
afllu e ntiamre rum quae h ominum caufa condita:
funt ; c av e ant qu idp iamfade re qu o d hujus univ e rfitatis, animarumip farum,
me ntis qu a: in illis c it,Co nditori difp lic e at : illis p eg
fuafiflìmumfit fe de p e c
H 3
C ONTRA CELSUM , LIB.
°
VIII. 489
qu o sdamimp efliirî fu: : g ub e rnationîs fru&us, u t nug e nturqu amfemo l de 1p fo acc e p e runt, c o ìtìo . Hmcfi Ce lfus qu i Mo yfe n , Judaicos Pr p ,h e tas Jefum g e rmano s e jus difc ip u lo s illins do&rinz caufa
l aborante s odio hab e nt v e rfafi'
e nt animo ; no n ita
M o yfe n , Pr0p h e tas, ] e fum&Ap ofio lo s e jus conv ic iìs pro fcinde rcnt. N e qu e j ade os infra ca te ras te rre:: g e nte s e ffe duc e re nt , n e qu e dic e re nt e o s e ffe p ej o re s E gyp tiìs, qu i , quantumin fe e fi , honoremdiv initati de b itum
, fiv e fup e rih tio ne , fiv e qu alicun
q u e cunfa v e l e rro re ad bru ta animantia de jiciunt.A tqu e hae c diximus no n u t qu o sdamad dubitandumde chrìftiana do&rina induc e remus, fe d u t do c e re
mus illo s, qu i illamtamco nfide nte : co nv ic iis lac e o'
t ant , mu lto pre fiab ilius fe re fi dubitare nt , qu amtam auda&e r de ] e fu e jusqu e difcip u lis dic e re quaen e fc îunt quaequ e ne c w ifi: c:mp re h e ndent: u t cumS to icis lo quar, ne c al::spro bant arg ume ntandi g e neribus qu o rum alìqu o u tuntur fing ulae Pl:ilo f0p ho
rumfe &a ad id quod fibì v ifum e fi c ompre h e ndum.
5 4 . Ad id quod addit Ce llhs : Cre de ndun: ;fi ig i
tur homme : qu :bmdamc: :nmiflo: fu ij] è qu ibu : can e r :°
fiecu ra: efi re fp o nde ndum,
animam v irtu ti de ditamfo lv i ne qu itia: v incu lis v e l in hac v ita ,
u bi funt , u t.
j e remias loqu itur :m‘
nfî i te rm. ld emu: ] e fus dec larav it , u t long e ante e jus adv e ntum1faiasp r0p h e t:tp rw dixe rat. Qu id au temis p re dixit qu amfu turume ffe , u t w in£?i e xire nt 0 i :x te ne bm pofiti re v e larmtu r?E t hic ipfe ] e i
'
us, ficut idemlfaias de i llo p re dixit ,
fe dmtibu : in reg ion e (9'
umbra morti: lux o rtus e fi : ita
u t nunc idc irco dicamus Dirumpamu :«v ima la e orum
Ò'
proj icimu : n obi: j ag u:n ipforum. Q t10d fi Ce lfus
qu i e ademe rg a no s ac i ll e funt animo ,ìn E v an
g e lii altitudine ul p e ne trare p o tu ìfl‘
e nt au fto‘
re s no
b is no n fuifl'
e nt u t illis quo s v o cat hujus carc e ri:
H h s
O R I G E N I S
iv rt ay :Javyyù np , 511 t u; w yi ìgw w c a m p ::
J°‘vmu em n
°
; ro r an ch ; :ff w:va 5 [no v e 53m,
w : Sem vraeh u va m’
rmv au7xuwm, i :: ivrn enw onmdvaxuv me :v « o 7rarrcàm u
’
rm «mm:: :P: &:ryamgaAfie a :mému n
°
: ìJ‘na1v Zwmva g , Jomm 5:
‘m in : é :: M‘è : À u3nva : drumfl: J
‘:aw.u row s iv rg: im
g a:«ra a aBflarra ; w oao: um: JAM: w : :fa o
ora 2w raw a a uyz w w rourm, J‘w amvo: iamo: a
’
va xu
«la:: v o a an sAe g 3:Aow a ina c ::wm BMramv xa : a'
J‘u g 7 : aw
'
: oue aime Sm, un 5 c c;: Inc a ica : numa;Aoyag , mc a e or:eov &:ocpoenc u u : :îA9: Inn ;
ìMu3eea v u a mm.; rav ; «a
J mcme : im e :ì7rm ,un a 'ma; m ou…min ,. Bz $ w w og
fra , vvv a’
exw vera mm: « au t o:: :a
xe :7au s’
Amfoe amfla ro:;org:3: J
‘amoam îMy
xomv fm; ia°
5A:9969 yu an; rm a°
v89ammr i v…vre o<pa ac: Xena… m:&:emma ; aw na wm, w
ci v w mv Xw e :am'T8 S e sBsÀ omvw v ìu 7rw saa :
«Lux»: m°
c 7 0mmm«rn; i v 'r: o:°
ronan:
‘re r; dva@$syyov7m fra v a À a :w w e oc w w dv3e a ma; mn: ivan a : ‘l
'
8 aw u axroc ora S a nw a n na M°
cix» w afexom: «ro cm.:a: g g eflAou: u : dw e w u vmufm'
ya e cix»: 7ra e :xe : c omm; ro aw u a , 11: u nvrouc
We g :ymucJ‘mu ovm; :imyoe wwìmS e ou; îw :flsMuonn°;
:57r'
a :)ra w xa : ra w a :,Bowrm a u’
rouc ::au 7:ora i g e wnv dw ow uu w a . :fzò m, xa :
flÀ oué cu . xa : o°
a :orwra a vro$*
vnaxm ::5À oyo : dm: :vomxazu e v wma; ya:e imma: ame n: o S a van a; mv
Sma u 4 67 3 dya$ ov J"
<pamv na:: «ro u nQ:Aofwm.
xa xagya:g J e w’
Aoyw c :fw omvw w a'
J‘:mÀ y; e :m vm
a-
xg cm, €Eou osm :îu cu 5 K:Aa o g , na : nn a ìJ‘amvo; n ::
'ra a vmv 7re o&zan 7ra ga 7rAnma v dw o<pa :vmfn;
frm):p5
'
aw J443106: aà°
Wpovw w w ì: c u ra:; w ow : vm:
«ivana :
CONTR A CEL SUM , L IB. VIII. 493
re pu tav e re , in qu ibus imp le ta e ft fcrip tura qua: di
c it: Cum:niqu i: rep u ta ta : gli .
5 5 . Haze Ce lfi fe qmmtur: Alte rum e x du obu: e li
g andun: efi. Face :°
c [am: 0'
e orumpm/ìde : colare fi n
e nfant n e ad v irilema tatèmv e n iant na ducant axa
»rem,n e fufcip iant libe ro: , mfaciant aliu d qu idqw :m i::
w ita fed abe ant un iv e :j i mc «Bumfu i [amm ve linquant , ut
'in te rra n ihil huju: hominum g e n e ri: fup e :fit.S in uxore : da tare , [ufiip e re libe ro: fr::8 u : g ufiare Ò
‘
re rumqu: i:x bac v ita [unt p art:cipc: cj] ? w lu e rint O'
malaramqua v ite bu ie adjunfla [unt M’è campata : um::natura :
°
pfa homme : omn e : mala p e rfe rre cog :°
t ha c ej èn e ce
_flì efi mc alibi locum habe nt ) honorem :°
flarum re
rum cu ratoribu : debitun: re dde re te nmtur (9° fung :°
huju:w ita oflìc ii: d wn :fii: v inculì: e xfolv an tu r n e ing ra toe rg a e o: animo {05 v idcantur. Inj ufiummin:fu e rit qu i
fruuntur qu ibu: profant e o: tr:bu t:°
p e nde re . Ad hae c dicimus unumnobis ratio ni c onfe ntane umv ide ri e x hac v ita e xitum cumfcilic e tp ie tafis v irtuti,squ e canfamofimur. Quod fit , cumii . qu i judic e s p utantur , aut p o te fiatem in v itamnofiram hab e re v ide ntur alte rntrius no bis dant
Op tio :: em, au t v ide re v iolando ] e fu pre c e pta aut
mo ri , f: in o bfe qu io ojusmandatis pra:fiand0 p e rfev e remus. S e d cumomne s no n c ap iant id quode xc e lle ntiu
_s e fi, h o c e fi: omni e x parte p urum, uxo
remdu c e re nob is p e rmìfit De us nato s inde li
b e ro :: ale re no n v e ro tolle re e v ita p u e ro s a Pro
v ide ntia dato s. N e qu e hae c p u gnant cump ro p ofitono :: p are ndi te rre firibus de emo niis. l::duri e nimarmaturamDe i Rama s u t athle taa p ie tatis co ntra
infidiantiumdzmo numg e nu s.5 6 . Quamv is ig itur fu el fe nte ntìa no s able g e t uni
v e rro s e x hac v ita , u t , qu emadmo dum lo qu itur,
nihil nofiri g e ne ris in te rra f::p e rfit ; no s tume n inte re o s qui nofirumco lunt conditoreme x De i l e g ibus
CONTRA CELSUM, LIB.vm. 49;
oflîciumquod ?p ie tas dilig e ns admittft. No s e umv i
ta oflìc iis fu::g i dic imus, qu i pra: o cu l ishab e t qu isc o ndito r il l i fint
, qu iqu e id ag it ('
emp e r v u lt Ge lli:s grato animono s p utans illis de b e ri no bis
ati anim At no s, qu ibus p e rfp e
ume fi q us g rati animi fit , ne g amus ne s în
g rato e ffe animo , cun: ne c facrificamus ne c cu ltumd e fe rimus iis, qu i nobis adv e rt
'
antur, ne dumb e ne fic ia c o nfe rant : fe d e rg a D e uming rati e fl
°
e v e remur,qu ip p e c ujùs b e ne ficiis cumu lati
‘
fumus cujus o pus
fumus, qu i nobis p ro v ide t quacurnqu e fo rte no s dignatus fit , a qu o p ofi hanc v itamac è e p tt:ri fumusqu ae no s fp e rare v o luìt. Atqu e huju s e rga De umg rati animi fymbo lumnobis panis il l e e ft qu i Encharifiia v o catur. N e qu e e tiamp e ne s de mo ne s e fi . u t
jamfup ra dixi adminif‘tratio re rumqua: nofiro ufuì
cre ata: funt. N ihil ig itur inju ltumfac imus cumt e
bus cre atisu te nte s g o :: ofl'
e rimusillisl'
acrificia ad quosiltaz p e rtine p t. Qu in e tiamfi no ::
‘
de mo ne squ o sdam,
fe d ange los te rra: fru6tibus , animamiumqu e g e ne ratio ni pra:p ofito s e ffe no v e rìmus lau damus e o s qu id em b e atos p rae dicamu 5 qu ibus De o
re sno lh *
o g e ne ri u tile s c ommifl°
ae funt ; fe d honorem
De o de b itumillis no n hab emus. Namne c De us,ne c îpfi qu ibu s ,
ha: re s e re dita: funt , id v o lu e rint.
Imma no s probant mag is cumfacta il l is fac e re fu g imus quamf: fac e remus. N e qu e e nimOpu s hab e ntfufiìtibus qu i furfum te rra to lluntur.
5 8. Pe rg it Ce lfus: N ikzl in h ij ce : :bu: minima::
(Uè cuju: cura non alicu :°
p otefiati mandata fue rit :d di/ce n lice t e x £ gyptii: qu i a iun t [e x Ò
'
trig inta de mon e :a ut a th e n a: g na:daw de o: [unt ct:amqu i p lura: numere n t) corp ori: i:: totidem parte : dim}? al ia»: alm: parti:c::mmfi:fiip e re j uj] òr fu iflè . Sciu:zt e tiamd::monumiDorumnomina ling ua fu:: propria ut Cìmoume n ,
- Ch::a
Orig eni: Tim. II.
b R Ì G E N I S
îwmw :Movmd: mxe e w rova aîe a:J”:îmv , ::wm: o:
Ke) wov MM , na : youreu e n, :’
w n e Xema
v:fm na:: a:’
7rfi gq: a’
g :3u q:J‘a :mmv
-ma:w ,: îu cpam, m (mm, na : €:a eya S e a,: 7 09371:
7 00: à‘:a.‘l
’
8 vroM g:Jumu e : î:r:rrv mea w oqoro::
'
a a e o:m90011694 4À oyo: q :w aa g:«ra w :i v99w vm: 0ìxe ,u e vg: 8
°
w e oq :3a g xa : Aryan z a: ra v aiÀÀ w v Any:
w : w : J‘:omvw v J‘:0g3mmg m:3:94 7ru a; xa :
An;«n:; n
°
710m ::axmg .
T:mJ‘omvog 700: 6 K:M 0; « o:: a’
; :.w ymv SM S::ora:: fra. p .:u d Smm u : z a.: aw au8n8 a ;
fiÀ afim; 'me : v a:; a'
xovow a g ic on:a <P:mv mv fmcpuÀ a w n ov 67 m; c um: 'rou'rotg ,
*rg: S temma ; q:‘me : a dm au:ra z p <p:Aoaw y.a vrnaa g :ta : ora:: xg cw ro
mv :i 7roq e cw fi c, xa :map a8 :p Xen740 è :: dvr:
g e :v ai:J“gmm J
‘n Qnm, J
‘:afr: fra::m::w e e :ye :a :
J‘a :,u ovw v ro 7rAc:s
'
ov a u:wn nz og xa : 7:000M0
mvo
°
v a :°
u a r: na.: xa : m: a:°
M o :g'na:
oro:aro:g xe e n a: :?v J‘u mrr’
ai: 7 8 S :
e amw aaz: um: w x": 0Év30w vrq: xa : 7roc
Ae : w qomra v , xa : 604 me : rac S v:rrazg 7re a £c:g « ammfrs na : J
°uvazw au .
frnÀma fra a’
: 5À ::8'8 w e g : 10:vra
Wo : (5 ; zm: 6 ÈXS '
Q0; T::"H! 8 68 &À n9« q. u a e ruea
‘
xw e :cmw n; dpoe aw e w g u°me «r:: a u vw a xw
va:: n :aro:c Jamoa :v , @:À ok a wna amum: ne wmava. a
'
wroq e a vnvm, um:f7r0 N S »; mw xe e :frfrovw v
a'
aza'
xsà nva : tra î,u 7n g e urmu Tg : v w a : S ig»:J\:a. :îpm Jvro$t::sva Inaz
Xe :c a , xa : a:°
7r e xam c ifre :: w a aa v ,80n3mv , um: <pewQa : vm: aì7ro a
°
y:a w aì'
y'
yeAdo: m: J‘:xmw v °
:°
v°
n°
u a c io am:ta : d7ro mw w e e .7 e :w v J amovw v xa : o uvr e e nxo
vmv , xa : a ìu avr: xa : w eaanAw :ìe :w v xc : «'
M amaiyomva:v na : «iM on; w o:w a:g 7rg oaJ
‘:f :
p::vw v'
:Sq oyou u e va cmv , xa: na rra Ka o'an z e ma
-
0: Jummva v S :e a.muaa : vro amm 3700 «P’
do
7ro:,u
°
dr, 57 : ive:q 7 0 J‘am0:a g
CONTRA CEL SUM , LIB. VIII. sò :
fe addic e re , qu amr e lig ioni chrîfiians , innumet abili dmmo numCate rv a: fidemadjung e re quamDe op e r fe manife fio v iv e nti , fummo p e rfp :cu e re v e
l ato p e r e am, qu imag na v irtu te v e rampi e tatis v iamc ommo ::itrav it omnibus ub iv is te rrarurr: hominibus,
quod adde re p ofl°
umfine me ndac io , aliis naturis,q u ae ratio ::is fun: p artic ip e s, qua qu e eme ndari cu
rari , atqu e a'
v itiisav o cari indig e nt.60. Quapr0p te rCe lfus fufp icans qu ame x his dif
c ip linis lubricas fit ad artemmag icamlapfus ali
qu o modo fe nd e ns qu antumillas difc e nt:bus imp e ndat p e ricu lum; Cav e ndumtame n inqu it , na qui.: :00
mm re rumfiudiofu : piu : nimio fi: :fl:: dedat O‘re rum
corpore arumamore captu : me lioribu : av e rtatur (9°
illorumoblru ifca tu r. E :: taj] e e n imfide : ma le abrog ard ur
j bp imt:hur , qui a iun t max imamte rrefirium illorumdamon umparte »: g e ne ration i: defide ria ardentem, fang uinù , m
'
dorum concentunmqu e p e rcup idama lii:qu e huj urmodi re butde d:tzflìmam, non a liud me liu: M'è quamcorpu : cura re ,
v e n tura homin ibu : ‘u rbìbu:qu e pm::unciare , (9°
qua cumqu emortali.: fun ! , cc illo: fc :
°
rc a :: pqflì. Cumig itur ipfo
De i v e ritatis inimico fate nte , lubrica s hic lapfusfit,
qu anto fatias e fi: l ib e rumah omnime tu ne ire ] e jusmo di dzemo nibus plus nimio fe de dan, v e l re rumc o rp o re arumamo re captu s me lio ribus av e rtaturillo rum o bliv ifcatur , fe ip furn fummo De o committ e re p e r ] e l
'
umChriftumqu i tal emnobis do&rinamt mdidit , ah i l lo cumomne auxil iump ofiu lare , tumfan&o rumAng e lo r
°
umjufto rumqu e cuflzo diam, m:t e rre ftribus illis no s lib e re nt de mo nibus, qu i carnal iumv o lup tatumde fide rio arde nt , fang nine nidoribus de le &antur
, p ro te rv ì3 cap iuntur co nc e ntibus,aliisqu e hujusmo di re bu s de ditifiîmi (unt , quo squ ec o nfiat v e l ipfiusC e lfic o nfe fiîo ne nihil me liu s p ofl
'
e,
qu amcorpus fanat e . Eg o ve ro ne id qu ideme v i
de ns efl°
e aflirmav e rim,e jusmo di damone a , qualis.I i 3 01111u
CONTRA CE L SUM,LIB. vm. 5 05
62. Pofiìflamau temfup ra Ce lfusmu lta de o raculis dixi t no squ e ad corumprze di&io ne s tanqu amdus e ditas remifit nunc me liu s qu id facit. Co nfit e tur e nimqu ifu tura»: homin ibu : a rbzbuxqu0j b rtempmn umiam‘(9
'
quìcumqu e in re bu: morta l:bur ocmpantur, e a:
017% te rreflre : de mone 1 , qu i camalmmv olup tatumcup idin e
fiag ranh fang u in i1, n idorum,come n tu umg u e [unt p e rcu
p id: a li irqu e huju .rmodz rebu: deditij] ìmi n e c aliud quidqu amme lnu pq[]ìmt. E t fo rfan cumCe lti de o rac :11îs
c u ltu que il lis qu i dn hab e ntur tribu to Th e o lo g iamimp ug nante s dic e remus hae c Ope ra e ffe dmmo numhumanas anima: ad carnal e s v o lup tate s p e rtrah e ntium,
no s aliqu is imp îo s e xifiimabat fe d nunc , qu i hancde no bis o p inio nemc0nc e p it , iis, qua pr4 dicantur
Chrifiianis,u t p rae c lare di&îs adjung at fidem; cum
v ide nt cumqu i contra Chrii‘tiano s fcribit ha c in fi
ne v e lu ti Sp iritu v e ritatis v i&um litte rismandafi'
e .
Q uamv is ig itur dicat: Ce lfus [b em ill i: facie nda in
quantumid prodefi,‘
qu ippe non pa ti ration emid qua libe tde caufafie rz no n facta facie nda funi: daemo niis qu a:fang u ine nido rìbusqu e de le &antur; ne qu e div initas
q u antumin nobis e fi,c o ntaminanda , ìllamusqu e ad
impuro s daemone s d e p rime ndo. N e qu e v e ro , fiCe l
fus p eme ndifl'
e t accu rate qu x fit: u t:li: mo tio , v idif
fe tqu e u til e pro prie e ffe v ìrtu tem ag e ndi ratio nemv irtu ti c o nfe ntan e am, ha c v e rba , in quan tum id
'
pva
defi, ad e jusmo di , u t fate tur ipfe , damo ne sre tu lifl'
e t.
N o s ig itur] , fi cu ltu illo rumdaemo numfanitas comp aranda fo re t v ite fe lic itas
, mo rbum infe lic emc um adjun&a pu ra in fummumDe ump ie tatis con
fc ie ntia v itamp rae c p taremus quamfe p arnto s de i
j e &o s D e o e xtremo qu e anima morbomife re laborante s fanumhab e re co rpus omnibus v ita: c ommodis c ircumfiu e re . Qu ipp e i ll i qu i nu lla t e indig e t,p rae te rqu amhominumomnisqu e natura ratione p ra:ditae falu te , adhw re ndump otins e fi qu amiis, qu ifi ng u ine facrificio rumqu e nidore . o g us
l i s
CONTRA CE LSUM ,L IB. vm 5 07
63 Pofiquamha c Ce lfus de damo nibus nido re
fang uìfi'
e indig e ntnbus dixit , qu afi imp ro b itatemuan: i l lis tribue rat , re cantans, Patio: [mtcm'ia efi,
:qu1t n ufiiu : re i damonè: indzg ox efle n e c qu :dquamopa :
abe re, ] è d ii: de l efiari qu i p ie ta tì: i:: ipfo: ofiìc:i: fun
:n tu r. S e d ho c fiCe lfus v e rume ffe cre de bat , fic
ntire de bu it,no n illa po ne re . At v e ro human:
at ura nunqu am D e o unig e nita e jus v e ritate pro ::sde fe ritur. Qu apro p te rCe lfus, cumairdmmo ncsidor e fangu ine indig e re , v e ra dici:…fe d rurfus in
:e ndaciumpro pria ne qu itia re v o lutus, co nfe rt dze
:o ne s cumhominibus qu i e tiamfi nemo illis u l:mb e b e nt g ratiam, nu l li juftitiae o fficio de funt , b ee fic iis v e ro afficiunt e o s qu o s g rato animo e fi
‘
e v i
nt. Atqu e hic admo dumco nfufusmih i v ide tur.
lodo e jusme ntemp e rturbant daemo ne s, modo ip feinfip ie ntia ah il lis ing e fta eme rg e ns aliquantu lum
e ri c e rmt. R urfum e niminfe rt : N unquam, ::q
odo re lmqumdu: De n: n e c i ::te rdiu , n e c nofin, mc :
'
n
:bl i: o m:: in priv ato , in m:”o firmon e , in op e re nudo ;d qu idqu zdfia t aut no::fia t , ad De umin te n tafimp e r :mifi: Eg o hae c v e rba
, qu idg u idfiat , dici inte llig oro e o quod fit in publico in omni Op e re , in omnirmo n e . E t rurfus qu afi cuminfamia fibi dasmo nius ing e fia ratio e jus c o llu ttare tur p le rumqu e fucamb e re t p e l
‘
g ìt : S i re : ita [0 hubmt quid mal: efimil iare / b: h uj u : mundi Princip e : Ù o l io: , ipjìn e tiam:minum Dyn afia: (
'
S'
R eg a . cm:: me :'
fi: fine d::momm::tefl: fe hanc ade pf: fint d:gmtatem. Supra quantum: fe fu it , animammofiramad cu ltumdamonmn dere fiìc; nunc v u lt u t co nc iliemus nobis e tiamhomilimDynafias re g e s. Exemp lismemo randis im:o rari minime ne c e fi
‘
ariumfue rit. His v ita hisle nze fun!: h ifio riae .
64 . Unu s ig itur c o nc iliandusnobis fummuàDe us,u t p r0p itius fit orandum e fi qui utiqu e p ie tate
CONTRA CE LSUM,
‘
L IB. VII:. 5 09
c 4 te risqu e v irtu tibusco nciliatur. Quo d fife condumfummumDe um alias quo sdamno bis c o nciliando s
e ffe c e nfe t ; inte llig e:t , qu emadmo dummomco rp o re
fe qmtur umbram e jus mo v e ri fic placato fummoD e o
, re qu i c o ntinu o ang e lo rurn e jus amico rum,ani
marum fp irituumqu e b e ne v o le ntiam. Co g no fcunt
e nim ipfi qu inamDe i b e nw o le ntia dig u i fint ; ne c
fo lumipfi dig nis b e ne v o li fun: fe d e tiam‘
adju v anlze o s qu i fummurnD e umc e l e re v o lunt, illume is c o n
c iliant funs illo rumpre c ibus adjung unt pre c e s fi
mu l cume is p ofiu lant : ita u t dic e re audé amus, cumh omine s firmo pr0p ofito me lio ra re &na te s De o prec e s ofl
'
e runt , ianmne ras e fl'
e fan&as Po te fiate s qua:
c umìpfis pre c e ntur, e tiamno n v o cat4 : mo rtal e noftrumg e nusfavo re c omp le &untur , cumillo , u t italo qu ar, arma cap iunt , p ro p te re a quod v ide nt daemon e s re p ug nare o bfifte re falu ti co rummaxime qui feD e o de v o v e nt nihiliqu e du cunt adv e rfo s hab e re d4
mo ne s, e xafp e rati illi fu e rint i:: hominemqu i illo sn ido re facrificio rum fang uine col e re re fug it , omniqu e fe rmo ne o p e re co nte ndit fummo De o conc iliari c o nfo c iari p e r ] e fumqu i d4mo ne s innume rosp roflig av it dumc ircumire t fimmdo c onv e rte ndoomne : ‘opprq/JB: d:abolo.
6 5 . Qu od ad hominumre g umqu e fav o rematti
n e t , is e tiamno bis co ntemnèndus e fi : no n fo lumfi C4 dibus, fp urc itiisf4 v ifqu e fac ino ribus , fe d e tiamfi irnp ie tate e rg a univ e rfo rumDe um v e l fe rv ili o h
fe qu io v ili adu latio ne comp aratur. Nihi l e nimindig nius v iris g e ne rofis mag nanimis qu iqu e fo rtitudinem, ar v irtu te rnmaximum, 04 te risfu is v irbu tibus adjung e re fiude nt. Ve rumub i nih i l nob is e xig itur le g i v exb o De i co ntrafium; no n e a nofira :n
fania , u t co ntra no s ipfo s re g is aut dynafi4 :ramc o n
c itemus unde co ntume li4 fup p licia mo rsqu e c o n
ting e re t. Le g imus e nim Omni: anima potefia ::bu:
CONT RA CE L SUM,L IB. vm. 5 1:
pm: efle ntihurfubdz'
tafit. .Non gli qm'
mp otefia : m'
fi Deb :
gm: au temfun: pot:fiatex a Ue :: ordina ta f::m it::qu e
qu i o potefiati : efifiun t, De i : efiflunt. Qu a:
v e rba in nofiris in e p ifto lamad Romanos c omme ntariis , plu ribu s in v ariumfe nfurn pro Viribus inte rp re tati fumus : fe d imp r4 fe nt:arumfimp lic io ri v u lg at:o riqu e inte lle éh :
'
acc e pìmus, idqu e e a caufa , quodCe lfus dixe rit non fin e damanumPo tefla te 7 eg e : ad han c
fu gfl'
e d:gmtarem Hic p lu rime dic e nda e ffe nt
de re g um dynafiarumco nfiitu tio ne : mag na e nimquaefiio e lf p r0p te re a qu od fun!: qu i crud e l e tyrannicumimp e riume xe rc e ant , au t qu ibus imp e riume fi: v o lup tatibus de licìi
'
squ e fe ing urg itandi o ccafio .
Quare in p r4 fe ns hujus qu 4 l‘tio nis c o nfide ratio ne fu
p e rfe demus. V e rump e r fortunamre g is no n ju remus n e qu e p e ralium e x iis qu i dii p u tn:îtut . Siv e
e nim, u t no nnu llis p lacu it fortuna fit nuda e nun
c iatiò , qu emadmo dumaym-
a difire rantia ; no n juramus p e r id quod ne qu aqu am e xifiit tamqu am p e r
D e um,au t. qu ail p e r id quod re ve ra cxifiit aliqu id
p o te fi, n e p e r c a p e r qu a: no n o p o rte t , juremusfiv e id quod v o cat ur fortuna in d4mo numnume rore p o natur, quod qu ibusdamv :fume l
‘
t . aie ntibusp e r
lmp e rato risRomani d4mo nemjurat i , bump e r e jusfo r
'
tunamjuratur ; o c modo mori no b is p o tinse fi , qu amjurare p e r un: p e :fidumd4 :no nem,qu i p e rf4 p e cum homine p e cca: qu emfo rtitus e fi
,
au t e tiamplu s e o p e c cat.66 . Pofih 4 c Ce lfus
,p e rind e ac o bfeflì daemo
n e , qu i mo do fanamad me ntemre de unt modo ininfanìamre labuntur fic v e lu ti re fip ifc e ns lo qu it ur:
S i forte 0m'
d€ re t u t De i cu lto : :mp iumqu :d ag e re au t qu:d
p ian: turp e profan a j ube re tu r na ::quamu llo modo p a re ndumefi; fed p otiu: omnia p e rfe re nda [upplzcia , omne ma:ti: g emu tal e : :mdum qua»: qu id indig numDe o dice re au t
d iam cog itare . De inde ig nomntia nofi74 do&rin4
Qv a
CONTRA CELSUM , LIB. vm.
Hymno se nìmcanimu : foli fummo De o Unig e nitoe jus Ve rbo atqu e De o ; laudamusDe um.
Unig e
nitume jus e ademmodo ac fbl luna Re lla
to ta ca:le l’cismilizia. Ex his e nimomnibus divmus
c o nfiat chorus qu i cumjuftis hominibus fummumD e um e jusqu e Unig e nitumhymnis c e le brat.
‘Illic i
tume fl‘
e jurame ntump e r humanumR e g em,au t p e r
e jusfo rtunamu t lo quuntur jamante diximus. N o n
ig itur ne c e fl'
e e fi ho c a' obis re futati : N e qu e e tiamfi
p e r humanum R eg emju ra j ajfu: fu e rte , hoc malum .fi.
Ipfi e nimtraditumfu :: qu idqu zd 777 te rra efi. Er qu 7d.
quid 777 hac « nta 0741777 , 017 700 777771777 . No n au temno s
dicimus’
R e g i omnino omnia qua in te rra funtr datae ffe , au t ah illo acc ip i qu idqu id in hac v ita acc ipìtur.
De o e nim e jus pro v ide ntizs accc e p tumre fe rimus,qu idqu id jufte hou e ite ac c ip irnus ; cujusmo di fun:mite s fru&us, pmi: cor homini: w nfirmam, fuav is v i
tis, mmm: la tificam cor hominit . Se d o l iv a: fru&us faciem777 0170 hzlarant7c hab emus 77 De i p rov ide ntia.
68. De inde ait Ce lfus fidemantiquo v iro abro
g andamno n e fl'
e dic e nti
Unu : fit R ex cu i dedi! filiu: Saturm'
Additqu e : Hoc [i dogm: 00777770777: me rita: poma: R eg iNamfite omne : imitare ntur, mc mora , film
‘ R ex
0 de l'
e rtu : re linqu e rctur (9'
qua ::mqu e in te rra {ant , inimp to7um700 (9
’
ag reflzj] îmorm77 Barbarorumditione n: w em
'
7‘e nt , 777174 747; tu i w mqu e fap ie ntia g loria 777 homini
1777: e w anefie re t. lgitur fi ne c efl‘
e e ft u t
Uma fit Primep:Uum R e x
is de b e t e fl'
e no n
Cu i de di: filiu: Satum7'
fe d cu i d e dit: ill e , qu i Rag e : conflita it O'
deflitu it , qu iqu e u tile »: 778 07777:fufi:t: t 7n
'tempu: [7:p7: 777 70777. N e
qu e e nimille Saturni in Tartamm u t. in Gra cis f&
Kk'
9.
O R I G E N I S
de n n’
J‘cxma’
Mac rmx; Baama un a rav immm:
ì£wmwfw 3m0m'
xmmonnwm on a‘avre g « a :ma
mmaw ,u z n a oMfla rn: ovum; m a mua g°
'rov c ò
c ov 7 e ovrovonp ì£wmww m *rov im vma : Be ar &
wvmw ;.z emg ìxmmum; vm; m a QJM a’
y yMw ;
11/UX“ : nu 7rnuu ara . mma$*mm'
yae mn &Ev t u
7ra e 4 7 8 818 w nmmu w na a’
novou w : mu ro : wmm;t ou; di con;yumm «M a. na aumea ww mv omB o
nam; 'rov im wma: S W S tga z'
wm w eìw umfoyz a : auve uxov
‘rm, mc vuva'
fiman‘a'
s'
l « Amv n'
um; A57m on M emrou; mm 7re omesamc; w e an $1u e vo:;ngan om, e uxomvou; vnp S tag , u uem: Sama
’
e ot au
ve uxov7an Juvmw ; h em a unvraze «;csm wnum 7 5… xm, iv &?a u 7ra m ya w w am/ J
‘i s
‘
;
Seamy a’
vfrxq m mvouc na a vvrw yamfoua=oucJ‘mu ova;
*rn aw rng :a uaìus'
a. v a vW a; aimw flmm S e a , zmun
mgowraè'
owra v vn; vmJ‘amomw €759c ìa » imma: iia‘yt vamvrgo; w av a vflew 7rov W 7on a mv a u
’
raw cag
J‘nz z w aan; nau mig n onS e ga w e na g , w an : J
‘s frg o vm
'
yw v nau 7re azÉew v ar w J‘ow a oìxa aa$mnau w av
î7n 7rac
a'
: S w , J‘m18 xamÀuaa vroc u vemuc 3a.w w n;
Inns , vîwx.a meme : Îwmvo xa : €mq g e <pw v 7 8 ; xa.ei a q w omvouc; òw o fre J
‘mfioÀ e
K w vmv fra: 7 : xa ra p e avnrcov €Ewmnqu s i v3gam‘mum@a xMe a v, a
’
p avov iaw J*mmartoow w v , xau oiaM
yum, um aî
,u o rw rw v w e aEem e£wmwfm a a v'
u c‘
aiM d. xmìa.v J td. rn; a’
; rav S cov frmkv da e£ a a g , imm;mm J&Àaw ew ma ; xa : fra
'
rre tvo1'
n794 <pa wng ,
c em; à vJ\
efi a w ummyaAo4ujca w aìq a w, e cmfrm'f°Q
'
vrsemv a>; m'
yts'
nv de emw a uva va.haflm ra w; aìÀ Àm; iS iAowrw v €393mv oro: éJ
‘w w a vmv r ga rmmv vaa a: w
Anya 398 , u e u nva u sv , :ÉJ\ oguwmv xa9 e a u rmìw
emBamÀ e an; Juva q a S uu ov , e 7n ama ; na.: Ba aazv.qn
em, n z an S a vw ra; n°
u u g <p:e ow az . a’
vev mv 7a 9 umfra:
1 4 60 41a 328 5 54 1; umes)caamc a’
yaq
CONTRA CE LSUM,L IB. v m. 5 09
c a te risqu e v irtu tibuscond liatur. Quod fife condumfummumDe um alias qu o sdamno bis c o nc iliando s
e ffe c e nfe t ; inte llig at , qu emadmo dummoto co rp o refe qmtur umbram e jus mo v e ri fic placato fummoD e o , [e qu i c o ntinuo ang e lo rurn e jus amic o rum,
ani
marum fp irituumqu e b e ne v o le ntiam. Co g no fcunt
e nim ipfi qu inamDe i b e ne v o le ntia dig u i fint ; ne cfo lumipfi dig nis b e ne v oli funi: fe d e tiam'
adju v anl:e o s qu i fummurnD e umc o lore v o lunt, illume is c o n
c iliant funs illo rumpre cibus adjung unt pre c e s fi
mu l cume is p ofiu lant : ita u t dic e re aude amus, cumh omine s firmo pre p ofit0 me lio ra fe &ante s ,
De o p rec e s ofi
‘
e runt , ianmne ras e fl’
e fan&as Po te fiate s qua:
cumìpfis pre c e ntur, e tiamno n v o cate : mortal e no(trumg e nusfavo re c omp le &untur cumillo
,u t ita
lo qu at , arma cap iunt , p ro p te re a qu o d v ide nt daemon e s re pug nare o bfifte re ralu ti co rummaxime qu i feDe o de v o v e nt nihiliqu e du cunt adv e rfo s hab e re dae
mo ne s, fi e xafp e rati illi fu e rint in hominemqu i illo sn ido re facrificio rum fang u ine c e l e r e re f0g it , omniqu e fe rmo ne Op e re co nte ndit fummo De o conc il iari confo c iarì p e r ] e fumqu i de mo n e s innume rosp roflig av it dumc ircumire t fimmdo c onv e rte ndoomne : \apprejj ìf a diabolo.
6 5 . Qu od ad hominumre g umqu e fav o rematti
ne t , is e tiamnobis co ntemne ndus e fi : no n fo lumfi cae dibus, fpu rcitiisfze v ifqu e facino ribus fe d e tiamfi inmie tate e rg a univ e rfo rmnDe um v e l fe rv ili o h
fe qu io v ili adu latio ne comp aratur. N ihi l e nimindig nius v iris g e ne rofis mag nanimis qu iqu e fortitudinem,
u t v irtu temmaximam, c e te risfu is v ir5 u tibus adjung e re fiude nt. Ve rumub i nihil a nob is e xig itur le g i v e nho De i co ntrariam; no n e a nofira infania u tzco ntra no s ipfo s re g is au t dynafia: iramc o n
c itemus unde contume lia fup p licia mo rsqu e c o n
ting e re t. Le g imus e nim Omni: anima potefia tibu:
5 “ O R I G E N T S
ti amo , p mdr o S w ‘m'
J‘fa
’
aau î amm, 671018î8 't e rmya m e
’
mv‘
0599 ai a’
v3qg nxmre ; v p Ci smon,35 8 u w dv3:v a wrm. €v mv ro: u c fra;
'”Q°Cp w umouc €Enymmmg , a?; à‘umravfiv u
°
p w a i 'm 7rì wovt au 't;a ra. wa finu a rmw w en €Enwa a uu w
‘vw J
"a vi
? a fra w e axamvav dvrà aq tg ov , xw ra wmv ZOWO‘HQd|
tx&)cnv w a g eMn:pmmv ìwmn e <pnavv 6 K5 À cro g é xEmuJamow az; Îa‘xuo; frw v TpJ
‘i dw t n
'
Ewmvou; xau ivra 7roo
À UGi v 5 À oyo; 6 v n;«mvfla nmuowmv na J
‘u a g ar
xma q a.n a g°
WOÀÀM; ( :mmm; i am;me a 'rov r o 7rov . 344« 8 ; du on e ov nau w e a wxameav d
'
ea u : n é in 18
deke n È7n 8 qv «lmxa t c e u@nv iEonoMa wra ; J‘m
13 w a e ovfroc v o 7rgoflÀnu a. €Ee *raamJvn g sS 'vm—9m
v u);nvmv c o: fiazm g éx o’
mumv , a?; 8'
J"az
’
À À ov romfou e vovOm e in 7 4 9, m
'
c aîvo .u a.aa v cm; , ixupo e a umoy
igm? w x» , 6u a:w g à‘oxwm xmJ‘ms' a a'e r u
'
x o’
u vumv rou n? a u to ; aîc 940v , n
'
5Àmg Ù@es*
nu c u : Juva u e vov fl
7romîrau , ivan u nmv 5p ormnv J uva u w zig cc'
p mJ o : w a pAa -
Bamu n’
“"t i xa : (ai; w mv ÈJOEW, CÎ7I 8 G'
I 18 Pa
y.mmv BamAe w g c av mu ova o’
mw w o i rm: 'n :v ams5muowrsg ) Jamw v Èsw i o
’
vay afomvn w pa: rra Ban
À ew g xa : ou'frw c ai7rov wre ov €5 1 u aM ov fimv u
'
7re gp mo
’
p zoaa : u o)c$ npov J*auuova um a
'
7n cfo v , vroÀ à aauc
Gu zifa u a e‘rmov'ra qa ew a
’
v9ew ray, n’
xm7rMov au’
ws
dy a gmvovm
Eîvra. ora ?…6KeAaoc, Snom; va:; aî7ro J‘amow aya ,
36 8’
64 1a'
va <pe e ac a , u’m w a )…xa raz7n 7 maa» , aìamg
w pm:, trasc ura nmMya , èa vmv w a: ye xeÀ w o: mc,a
’
w xot, S enaz e uow mS cov :ic m a’
À À o n'
a îo'xeo'
oîw e w, é à‘d.u n £J
‘a pmt; mg w re ov 7re o v auro»
7mmug fiamma ; Gymew e ewre ov ml r an a ; Sma u ;òw ou ovm'
cov w e av aivomav me : 8 18 u n 67 4 7 : u’
mn ,W p
,q a : cìm vras a
’
7r’
aiyvou: g rn; :7c vs
au n ?
CONTRA CELSUM , L IB. vm.
prae c e ps a&us mifc e ns omnia : Atfi g u i: inqu it,
juflè rit ce le brare S cie nz , aut M ine rva la tumpam'
cane re ,
Ianàmdi: magnumDe ummag i; cole ra v idebcrù. Q ta
mimad omnia p e rtin e t p icta: cc p e rfe&iot‘
gfl. Ad hae cdic imus, no s, u t rolemc e le bremus no n e x;1e &aredumjufl
'
umnobis fu e rit : qu ip p e qu i do&i fumus no nl'
o lume o s qu i o rdinatîo ni fubje &i funt, laudare , fe detiaminimico s. Ce le bramus ig itur Sa lemu t p re c lu
umc o ndito ris Op us, qu odDe i l e g e s o bfe rv anshu icxre c e p to p are t B e n e dicite [al (S
'
luna Domino , pro
dribus laudate hujus univ e rfipart em c o ndito rem.
d in e rv amau tem qu amil le cumSol e jung it , fabuanmr Gra c i fiv e qu id arc anumh is fabu lis inv olv i'
o lu e rint , fiv e no n armatume x ] o v is capite pro:i ifl
'
e ; e v afifl°
e e manibusVu lcani ipfaminfe qu e ntist v irg initateme rip e re t ; fe d feme n quod e x Vu lcano
c iis baha ifl‘
e , e nutriv ifi'
e v o cafi‘
e Erichthoniun1,qu emohm, ar fe rtu r , Mine rv a
N u triv it j ov i: filia pap erit au tem alma Te”ur.\tq u e h inc p ate t , admitte ntìMine rv am] o v is filimn ,
Jurimas fabu las figme nta admitte nda e n'
e quae ,
Lu i f11bu las fug it qu e rit v e ritatem nunquamprova v e rit.
67. Ut au temhae c alle g o ric e nme ntur, Mine r'
a qu e nomine inte llig atur p rude ntia o fte ndatur
i us fubfifie ntia natura , u tp o te qua ha c alle g oia nititur. Qu o d fiMine rv a p rifca mu lie r fu it can e cu ltu do nata ah iis, qu i myfie ria c e remo njasu e fu is fubditis p rw fcrib e nte sMine rva nome n tan.
h amDe a: c e l e brati ap ud homine s v o lu e runt ; multol inu s Mine rv amlanciare u t De amv e ne rati nobisc e t , qu ibus nemp e p re clarumhunc fo l emado rare
e fas qu emv is j llumc e le bremus. Ac Ce lfus quioe mait , cun: hymm
'
M ine rva (9' S oli canuntur, mag numì e ummag i: coli w idcri. At no s contra ciTé fcimu: .0rigmi: Tm. K Y.
CONTRA CELSUM , LIB. VIII. sl s
Hymno se nimcanimus (o li fummo De o Unig e nitoe jus Ve rbo atqu e De o ; laudamusDe um& Unig enitume jus e ademmodo ac fo l luna Re lla
to ta cazle l‘tismilizia. Ex his e nimomnibus div 1nus
c o ufiat cho rus qu i cumjuftis hominibus rammamDe um e jusqu e Unig e nitumhymnis c e le brat.
‘
Inic i
tume fl'
e jurame ntump e r humanumR e g em,au t p e r
e jusfo rtunamu t lo quuntur jamante diximus. No n
ig itur ne c e fi'
e e fi ho c a‘ obis re fu tari : M qu e e tiam] ?
pe r humanum Rag e »: ju n: j ujfu: fu e rix , hoc malum …fi.
lpfi e nimtraditumfu zt quidqmd m te rra efi. E t gmd
qu id inkm: fu ztu a ccip ir , ah i”o accip it . N o n au temno s
dicimus' R e g i omnino omnia qua in te rra funtr datae ffe , au t ah il lo acc ip i qu idquid in hac v ita acc ip itur.
De o e nim e jus pro v ide nti& accc e p tumre fe rirnus,
qu idqu id jufte ho ne fi:e ac c ip imus ; cujusmo di fun!:—mite s fru&us, ymir cor homini: confirmam, fuav is v i
tia, mmm: la tificam cor hominir. Se d o liv a fru
&us facie »: in ole o l n!arantu hab emus 11 De i p rov ide ntia.
68. De inde ait Ce lq fidemantiquo v iro abro
g andnmno n e fl'
e dic e nti
Unu : fit R ex cu i dedi: filia: Saturm°
v e r/ìcti.Additqu e : Hoe fidogm. conv eflm
'
: me rita: poma : R eg idubh . Namfite omne : imitare ntur, mc mora , [blu: R exO
’
defe rtu : re linqu e rctur qua umqu e in te rra fun ! , inimpzorumida (D
'
ag refl:j] ìmorumBarba rorumditionem'v e
m'
imt , cu ltu :qu e tu i w emg u e jbp ientìa g loria cx hominilzu: cw neficrct. l g itur fi ne c efl
'
e e fi: ar.
Uma fit Primep:Una : R e x
is de b e t e ffe no n
Cu i de di: filia: S aturm°
*v e rfu ti ,fe d cu i de dit ille , qu i Rag e : confiztu it O
'
defiìtu it , qu i
qu e u tile »: re&oremfu] è 1tc t m'tempu : [«p e r N c c
qu e e nimill e Saturni in Tartamm, u t. in Gre c ia f&
Kk‘
9.
C ONTRA CELSÙM , LIB. VIII. 5 19
mv e ro e x hyp o th e fi quaatit qu id accide re t , fiR o
1i chriitianamre lig io nemamp l e &e re ntut fpre tis
fiatuunt qu id e rg a D e os e rg a homine s o bfe r1dumfit l e g ibus, Exc e lfumco le re nt , audi quen
11 hac de t e nofizra fit fe nte ntia. Dic imus, duo
nobis confe nj è rintfup e r te rra»: de amm t e quann u»:
p e tie rint , fa£?um ivi 4 jufto rum pe tra qu i in
cfl.* De le é
'
tatur e nimDe u s animaliumratio nis
ticip um co nfe nfio ne , diffe nfio ne rn av e ri'
atur.
id e xifiimandume fi:fi no n fo lump au ci , nu nunc ,
omne sR omano rumimp e rio fubditi co nfe ntire nt ?c e s e nimfe rre nt ill i Ve rbo quo d olimjudae isquos;yp tu p e rfe qu e bantur dixit : Domimu pugmbit pro11, (
'
S’
110: tace bitù : fic unanimi confe nfu pre catiIto p lu1
°
e s p ofi'
e nt de b e l lar e hoflze s, qu amMo y figD e um clamantis cum e o de pre cantiumo
.ratio
1fiig av it. , Jamquod fu ze l e g is o bf'
e rv antibus poll i13 e fi:De u s, fi non pree ltitumci’c, hujus re i caufa1 e fi: qu od fidemD e us fe fe ll e rit ; fe d qu od promìfpe rfic e re de b e bat e a co nditio ne , u t l e g emfe rv a1t e x le g e v iv e re nt. Quod fi] u dae isqui his co nio nibu s promifl
'
a acc e p e rant , ne g l e ba quidem au t
muncu la re liqu a fa&a fit ; culpa cumin omnia .e o
n crimina, tumin illud quod in ] e fu1ù p e rp e trav e
c o nfe re nda e fi.
70. S e d R omani, 11, qu od p o nìt Ce lfus, fidem
1e re nt, p re cibus de v inc e re nt bo ite s , au t p otins
1103umqu amhofie s e xp e rire ntùr, u tp o te qu o s cu
dire t div ina illa p o te fias , quae pro p te r quinqu ag inu fto s to tas qu inqu e urb e s fe rv are inco lume s p ollifu e rat. R e v e ra e nimhomine s De i fa] fun!: qu o
v atur bajusmundi co nfl:itutio ; hujus te rra re s
:ftant qu amdiu fal ill e no n co rrump itur: Namfi[‘
al°
4 tuatnmfu e rzt , n e qu e in î e rram, n e que in fle tg u il iun util e efi, j èdfora: miflìcm concu lcabitur ab homin i
,Q_u i lu be : cum qua fe ni'
u hae c dicantui' , audio ! .
like, N ‘.
CONTRA CELSUM , LIB . v m.
Ac no s quidem,cumte ntanti De us dat no s p e rte
qu e ndi p o te fiatem p e rfe quutio nem p atimat ; cumau temv ult no s De u s ah i lla imm'une s e ffe v e l in
me diomundo no s odio hab e nte pacemag imus incredib ilem co nfifi tu te la e jus qu i dixit Confid:te , eg o
mc:mundum. E t re v e ra v icitmundum pr0p te re a
tamdiu p o te fiatem hab e t mundu s qu amdiu v u lt e jusv i&o r qui ill ins v inc e ndi acc e p it a Fatt e p o te fiatem.
Hac e jus v i&o ria co nfidimus.
’ Qu od fino sr urfus in,
c e rtame n v e nire p ie tatis c aufa de c e rtare v o lu e rit ,acc e dant hoflze s ; ifi:ud e x no bis audie nt : Omnia p ofifum111 co qu i me confortat Chnfio ? e l
'
u Domino nofiro.Namcx du olu n paflè ribu : qu i aflè w e n e un t una: in la
g ne umn on cadi! fin e Pa tre qu i in « e li: efi: ade o omniac omple xa e fi div ina Pro v ide ntia , u t ah illa v e l capill in o ftri cap itis nume rati fint .
71. De inde rurfumCe lfus pro mor e fu o mifc e nsomnia re fe rt quae nemo no ftrumfc fipfit. Bju s v e rb a funt : Vefirumadhuc efi1fiud minime fe re ndum,
‘
jìg u imme reg nant , tibi credu l : ab hofiibu: mfti fu e rint , idemt e p e rfuafu rum alii…r e orumj ucccflòribu: (‘T rurfim: alii:Poflquamipficap ti fu e n
'
nt alii: ite rumatqu e a liix, dom:mnibux, qu i tzbi fide »: habu ifle nt cap ti: prude… aliqq i:
p rime1u (9'
pmj è ntiem qu1d fu tura»: ej] è t , m: mme : nut e de le l n
°
t funditu: quam ipfi: p e re at. Ad h‘ZBC re fp o ndé
t e no n Opu s e fi; cumnemo nofirumdicat , fi qu i nuncre g nant , a nob is p e rfu afi cap ti fu e rint ah ho f
’cibus
,
idemno s p o fie a p e rfu af'
uro s e fi'
e al11s, & fi if’ti
fu e rint , aliisite rumatqu e aliis. S e dunde e tiamifiudp t c jicit , fi p rincip e s femp e r e x fu cc e fiîo ne qu e damalius p on: alium, nobis o btemp e rav e rint cap ti fu e
rint qu od ho i’ce s no n re p u l e rint , tandem unumali
qu em e xo riturume n°
e prude ntem qu id fu turumfit
p ree f'
e ntie ntem, qu i no s funditus de l e at ? S e d hi; in
e p tias co nfue re e a3qu e omne s fe ip fo hauf’cas e ru c”tat e
mihi v ide tur.1
°1.R Q Ì L
CON TRA CE LSUM , LIB. VIII.°
5 23
72. Fofie a fa&a e jusmo di v oti fp e cie : S i fe ri p o] :[e t , u t omn e : Afia , E uropg , L :byx habitatore : Gra z (9
’
B arba ri ujqu e ad e x treme : termfin e : , in u namleg emcon
[e ntzre n t , fe d imp o ifibil e iftud judicans addit : Q ui hoc
Pu ta t , mh z! nov it. Hicmu lta mè41tatio ne mul tisqu ev e rb is opu s e fi
‘
e t u t pro bare tur non fo lumfie ri p o f
fe , fe d e tiamre v e ra fu tu rume fi'
e , u t qu idqu id ratio
n is e fi: p artic e ps in unaml e g emc o nv e niat. Pancis
tame n , fi ita o p orte t , hac de t e difl‘
e rzun. Ac Stoiciqu idemaiunt cume l eme nto rumv alidifiîmumpra v al e bit tumfuturam e ffe c o nfiag mtio n e rn , re bu s omn ibus in ig nemc o nv e rfis. At no s afi
°
e rimusVe rbuînl ibi mat uras omne s ratio ne p rae ditas e fi
'
e fubaé’
turum,
in fu am ipfius p e rfe &io nemmu taturum: qu andou nusqu isqu e nu da fu a p o te fiate ufuse lig e t quae v o le t ,
o btine bit quae e l e g e rit. Naminte r corporummo rb o s v u lne ra , (unt qu ae damqu idem, qu ibu s arsmedicina: me de ri no n p oflìt ; fe d in ani1
’
narumv itiismeg arnu s u llume fi
'
e qu od a fupremo Ve rbo De o cu
rari ne qu e at. Ve rbume nim e jusqu e r eme dia omnib u s anima mo rbis p o te nti0ra funt , e aqu e unicu iqu e
p ro De i placito admo v e t. Omniumr e rumfinis e rit
v itiorumab o litio ; u trumau temita fint abo le nda , ut
nunqu amu lla e x p arte re nafci p ofiînt , ne c - ne , praefe ntis fe rmo nis no n e fi: do c e re . Quod ad inte gramv itio rum abo litio 1l em omnisqu e anima eme ndation emattine t , u tramqu e mu ltze pro p he tiae o bfcurisv
'
e r
b is e xmimunt : fe d impmfe ntiarumfatis e runt ha cSOp honize v e rba : Paratu: efio , man e °Uzg ila : difp e rie .n mb omn e : racemi e orum. Quaprop tcr e xjj1e fìa me dicitD ominur
,in die refu rrefliom: mm in tcfi:mmiym, qu in
j udicium me am u t cong re g a » g e nte : [ufiip zam r
u t qfiundamj up e r e o: amu em indig natimemfu rori: me i.In igm w imz.e1i n ui davombitur mmm te rra . Q u id
tum: conv e rta»: j up e r pop ulo: l ing ua»: in g e ne ra tzonem(jm, ut immu ni amm: nome n Domini , fe rman t ‘
n
CONTRA CELSUM , LIB. vm.
fi15 jug e uno. E:: finibu: fiuminumE thiop ia [ufiipim111101 1111131161111: 7118 111111: mih i. 111 1111 104
um confunde ri: cx 611111511111 4d111719111101111111: tu i: quibu:
prw aricata 11 in 1111; qu ia 111111 aufe 1‘an1 a te i rrifiom1ù
tmc , O'
ultra non ad;m°
e : e xaltar1'
mp l iu : ia ,
m t: [21118 1111190. E t de re ling umu in te popuh1mmanfu e111111 Ò
’
hnnn'
le n1, re v e rebunturmmmDammi g u i re li111
'
f1191‘1'
111e x Ifm'
c’l (‘I non facie nt in iqu ita tem, O
'
non
119111111 71111111, (S’
non in ore e orumling ua dalofi1:
o
quom°
mn ip/1'
pafimtu r Ò'
0111160611111, 0 mm crit
gui illo: exte rre at. Qui hae c omnia inte llig e re p otu e rit , illamis pro ph e tiame xp lic e t. lnqu irat maxime qu id ifiud fignific e t , c o nfumta omni te rra , conv e r
fi1111 fupe r popu lo: ling uamin g e ne ra tionemej1u , cujusmodi e rat ante confufion em. H$ C e tiam co nfide re t ,
’
Domini nome n ah omnibus inv o catum iri u t fe r
viant ci omn e s fub jug o uno,
aufe ratur contumelia: irrifio , ne c amp lius fit iniqu itas ne c farme ne :vani , ne c ling ua do lo fa. Atqu e hae c p au c is, nonv e ro dilig e nti e narratio ne , pr0p o ne re v ifume fi,
ut
Ce lfi re futare tur fe nte ntia , o p inantisfie ri non p ofi'
e ,
111qui Afiam Eur0p am, Libyaminco lunt Gra ciBarbari , in unaml e g emconfe ntiant. Ac fo rtafl
'
e
id fac e re non p ofi'
unt qui de g unt adhu c in co rp ore
fe d p o te runt cumlib e rati co rpo re fu e rint.73. De inde no s Ce lf
'
us ho rtatu: 111 reg i mi: v iri5111’
cpm fe rma : , in j11fl0111111 ej u : laborump o rtam*v e
11111111111, ama pro iflo cap iamur, Ò'
fi ita p ofinla t, [ubil o 11151114 11111,
‘0'
111111 100111191111111: e x e rcitum. Adhaecdic e ndum,
re g i no s in loco fup p e tias fe rre , fe d div inas ut ita lo qu at , 511111110: anno ta re De i idqu e faBimus hu ic ap ofto lice v o ci o btemp e rante s: OU
'
1cro
ig itur primumfie ri obfmationn oratione : p oflnlation0,gratiam aflimu pm01111111111: hominibu: pro reg ilm101111111111: q111
'
1'
11j ublimitate funt : quo qu ismag is pie tatepmitat , cc v alidius auxilium
Il
;e
’
bus fatt , p{l1:squ e
CONTRA CELSUM , LIB. vm. 5 27
fi cinqu ame unte s in ac iemmilite s, qu i hofie s, qu o t.qu ot p ofl
'
unt , inte rficinnt. Pra te re a ad e o s qui
no ftra fide ali e ni p oftu lant u t arma pub licae u tilitatis.caufa fumax
_nus homine s tru cidemus hae c p ofi
'
u .
mus re fp o nde re : qu os apu d v o shab e tisfimulacro rumqu o rumdamfac e rdo te s v e ih o rumde o rumee ditu o s{nas illi manu s incru e ntas fe t v ant , u t ne fang u ino .
l e ntis ca d; p o llu tismanibusdiis v e ih*is v i&imas of
fe rant : unde ne c infiante b e llo ill o sdare militize no .
me n jube tis. Idfi ju r e fit, quanto mag is cum ifii ,
al u s b e llumg e re ntibus, militant , u t De i fac e rdo te 3
miniftri , intaminatas qu idemfe rv ante smanu s de
c e rtante sv e ro fufis adDe umpre cibus pro iisqui jufteb e llig e rantur, & pro e o qui jufte re gnat , u t qu idqu id
c o ntrafium inimicume fijufie facie ntibus proflig e .
tut . Sic e tiamcumdaemo ne s, qu i b e l la fufcitantad fosde ra v io landa imp e llunt p ac emque p e rturbant ,p re cibus proflig amus, mag is auxilia fumus re g nantibus, qu amqui g e fiare arma v ide ntur. In labo rumqu o qu e fo c ie tatemre ipub lica c aufa v e nimus dumjui
’cis p re cibus adjung imus e xe rcitia me ditatio ne s
qu ae de c e nt afp e rnari v o lu p tate s e isno sno n trade
t e . S e d plus c e te ris pro Imp e ratore p u g namns.No n e qu idemfub illomilitamus e tiamfino s ad id co
g e re t ; fe d pro illo militamus cumfe o rfimp ie tatiso afit a fi1fis adDe umpre c ibus c o llo camus.
74. Quod fi v e lit Ce lfus du ci,e tiam nobis e xe r
c itumad tutandamp atriam, fciat idip fumquoqu eno bis fie ri , fe d no n u t ab hominibus v ide amur in
de g lqrio larn c g p temus. Namin a6fcondito nofit o
intimame nte , qu afi fac e rdo te s, fundimns adDe ump re c e s pro conciv iumno ih
‘o rumfalu te . Qu in patriae
mag is pr0funt Chrifiiani , qu amre liqu i homme s . Suose nimciv es
,
e rudiunt , p ie tatemin u niv e rfo rumDe umdo c e nt , & in div inamqu amdamac ca l e fiemc iv itatemcv e hunt e o s, qui inminimis iftis civ itatibusrc&e v i
L 12.
CONTRA CE LSUM, mn. vm,
«mm:, qu ibu3qu e dici poflît : In minim fuifli fide lù,
v eni admag na»: ub i Da nfle tit in fynag qga de orum, in
me dio a utemde o: dij udicat , te qu e illis annnme rat , modo na amp liusfica: homo n oriarir, Ò
'
ficut m x da pn°
u
cip ibu : cada .
75 . N08 e tiamadmag ifirata: pro patria g e re ndo: hortatur Ce lfus fiad tu e nda: l eg e : p ie tatemque idfaffo api :efi. S e d no s qui fcimus in fing ulis civ itatibus alime fi
'
e p atriama Ve rb o De i confiitu tam, e osu t E ccle
fias t ag ant ho rtarnur, qu i p o te nte s fe rmo ne quo
rummore s fami funt. Qu i dignitate s amant e o s t e
p udizunus; co g imus v e ro illo s qui pra: mu ltamodefiia ccmmunemEccle fia: curamin fe fac ile re cip emno lunt. Itaqu e qu i nobis fap ie nte r pre funt id illi
c o a&i faciunt co a&i inquama.magno illo R e g e qu emD e i filìumDe umqu e Ve rbum e ffe p e rfuafnmno bis
c it. Qu o d fi qu i in E ccle fia prmfunt ho c e ffE cc l e fìaa v ocati Antiitite s, ill i qua fe c1mdumDe ume fi: patria: re &e prazfunt au t e x pra:fcrip tîs a De o
l e g ibus pmfunt pr0p te re 3 illi nu llomodo ab human is co ntaminantur l e g ibus. N e qu e e tiam e a canfs
Chrìi’tiani mag iftratus re cufant quod publica v ita
munia re fu g iant ; fe d quod fe dìv iniori mag is nac e fl
'
atio E cd e fia: minifl:e rio ad hominumfalu temfefe rv e nt. N e c e fi
'
ariumfimu l jufi:umho cminifie riume fi. Omniumcuramg e tunt ; e orumquidemqui funtintus, u t in die s me lius v iv ant ; e o rum v e ro qui
funt e xtra , u t lo qu antur faciant qua pie tate dig nafunt , ficqu e De umv e ro cultu pro fe qu e nte s
p lurimo s p ofl'
unt e rudi e nte s tati Ve rbo De i div ina
qu e le g e imbuti fint , fummo De o confo cie nturp e re jusfilium De umVe rbum fap ie ntiam, v e rita
t em jufiitiam, qui De o conjung it quisqu is in omni
àaus v itamDe i l e g ibus confe ntane amtrmfig e re il::
n t.
CONTRA CELSUM , LIB. vm 5 3:
76 . B ab e s in his, p ie Ambrofi, corumfinemqua ,quantumpraefe ns data facu ltas tulìt , tuo jufl
'
u fume xfe cutus. Q &o libris compl e xus fumqu idqu id con
tra Ce lfi ] e rmane rn «mutu.fcrib e re
’
0p e re pre tiumjudic av i. Nune e rir e jus qu i illins fcfiptionemno… .
e fe nfionemle g e t , dijudicare , in u tra p lus’
v e riD e i p lusv e ra: in cump ie tàtis plus:fp ire t. illins v eritatiS qu ae fanis do gmatis homine s ad 0pflmamv
_i.
v e ndi ratio neminfiitu iî:. Scito tame n aliud o pus
Ce lfo promifi'
umfu ifl'
e, quo fe do&urump o llic e ba.
t ur, quomodo v iv e re o p o rte re t: e o s, qu i fidemipfihabe re v e lle nt p ofi
'
e nt. Quod fi de fe cundo illoo p e re no n lib e rav it fidem, his o €to contra primumlibris co nte nto sno s e ffe no n incommo dumfu e rit. Sinfe cundam illud inc e p it p e rfe citqu e ; quaefitumadmenfitte ndumcurato u t ad illud qu e nobis v e ritatisp ate r de de rit re fp onde nte s quas co ntine bit falfasOp inio ne : re fe llamus; au t fiqu id v e rumafl
'
e rat illudnu llo conte ndonis ftudio u t re &e di&umcomp
'
raban
mus.
F I N ITS.
Gloria tibi Dm nofiar g loria tibi.
I