Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Wydział Nauk Humanistycznych

Instytut Historii Sztuki

Historia sztuki, studia stacjonarne jednolite magisterskie

Stanisław Gurba

Nr albumu 109667

�ycie i twórczo�� Karola de Prevo. Próba monografii

Praca magisterska

napisana na seminarium pod kierunkiem

dr hab. Bo�eny Kukli�skiej prof. KUL

�

��

�

WSTP

Podró�e artystów oraz przenikanie wzorców artystycznych nale�� do najwa�niejszych

faktów historycznych w dziejach sztuki. W barokowej sztuce europejskiej mocno zaznaczyła si�

działalno�� twórców włoskich. Karol de Prevo (ok. 1670 – 1737) był jednym z wielu malarzy

północnowłoskich, którzy przybyli do Polski i tutaj pozostawili �lady swej aktywno�ci

artystycznej.

Niniejsza praca ma charakter monograficzny, jej przedmiotem jest �ycie i twórczo��

Karola de Prevo. W opracowaniu zagadnienia posłu�ono si� analiz� stylistyczno-porównawcz�

dzieł malarskich przełomu XVII i XVIII wieku, dokonano wypisu ze �ródeł archiwalnych

(korespondencja malarza, parafialne ksi�gi rachunkowe, kroniki, akta wizytacyjne),

wykorzystano dokumentacje konserwatorskie dzieł wykonanych przez Karola de Prevo i jego

współpracowników oraz literatur� omawiaj�c� �ycie i twórczo�� malarza. Analiza porównawcza

obrazów przypisywanych Karolowi de Prevo oraz jego pomocnikom, a tak�e opracowania

naukowe i popularnonaukowe o miejscach działalno�ci artysty, mecenasach sztuki oraz

zachowanych dziełach malarskich potraktowano szeroko. Wobec niemo�no�ci dotarcia do

wszystkich obiektów oraz tekstów �ródłowych w wielu kwestiach mo�liwe było podanie jedynie

hipotez. Jednak cało�ciowe spojrzenie na �ycie i twórczo�� malarza pozwala na sformułowanie

trafnych przypuszcze� i zach�ca do podj�cia dalszych bada�.

Praca składa si� z 4 rozdziałów. Rozdział I ma charakter metodologiczny, zawiera opis

stanu bada�, okre�la problem oraz obszar badawczy. W cz��ci tej podano tak�e uwagi dotycz�ce

przyj�tej metody bada�. W rozdziale II przedstawiono biografi� artysty: europejski kontekst

podró�y artystycznych (2.1.), etapy działalno�ci artystycznej na ziemiach polskich (2.2.) oraz

próba charakterystyki osobowo�ci malarza (2.3.). Rozdział III i IV po�wi�cony został

realizacjom artystycznym Karola de Prevo i jego warsztatu. W rozdziale III omówiono

działalno�� Karola de Prevo pod patronatem mecenasów sztuki. Wskazano na twórczo�� malarza

realizowan� na zlecenie El�biety z Lubomirskich Sieniawskiej (3.2) oraz Aleksandra Fredry,

biskupa przemyskiego (3.3.). Działalno�� pod patronatem Stanisława Łukasza Opali�skiego

(3.1.) ma przede wszystkim sens w aspekcie nawi�zania przez malarza kontaktów krakowsko-

�l�skich oraz zdobycia zatrudnienia na dworze hetmanowej. W ostatnim rozdziale (IV)

zwrócono uwag� na prace artysty wykonane na podstawie oddzielnych umów. Działalno�� ta

obejmuje cały okres twórczo�ci malarza, od pierwszego potwierdzonego archiwalnie kontraktu

na wykonanie cyklu obrazów z �ycia Chrystusa do kolegiaty sandomierskiej, poprzez liczne

prace w ko�ciele paulinów w Beszowej, ko�ciołach sandomierskich, ko�ciołach i klasztorach

�

���

�

pauli�skich (Jasna Góra, Warszawa, Stara Wie�). Realizacje te powi�zano z mecenatem

kanoników sandomierskich (4.1. Prace malarskie w Sandomierzu) oraz Ojców Paulinów (4.2.

Realizacje artystyczne dla zakonu paulinów). Działalno�� malarza na podstawie oddzielnych

umów w du�ej mierze przebiegał równolegle do prac realizowanych na rzecz El�biety

Sieniawskiej, potem bpa Aleksandra Fredry. Była wi�c wymagana zgoda lub polecenie podj�cia

prac od mecenasów zatrudniaj�cych artyst� „na pensj�”. Ostatnia cz��� monografii kontynuuje

wi�c w�tek przedstawiony w rozdziale III i uzupełnia katalog wykonanych malowideł przez

Karola de Prevo. Bibliografi� podzielono na �ródła r�kopi�mienne, �ródła drukowane, do

których zaliczono publikacje dost�pne w czasach działalno�ci Karola de Prevo, opracowania

archiwalne oraz opracowania drukowane. W przypadku wykorzystywania publikacji dost�pnych

online fakt ten zaznaczono przy adresie bibliograficznym, aby czytelnik miał łatwiejszy dost�p

do literatury cytowanej. Zaznaczono ponadto fakt wykorzystania archiwaliów zamieszczanych w

aneksach opracowa� b�d� cytowanych w publikacjach.

W zamy�le autorskim niniejsza praca jest prób� przedstawienia biografii Karola de Prevo

w oparciu o teksty �ródłowe oraz podejmuje analiz� stylistyczno-ikonograficzn� dzieł

wykonanych przez malarza i jego warsztat. Ogólne uwagi i wnioski zostan� przedstawione w

przypadku realizacji artystycznych, które zostały opracowane w publikacjach im po�wi�conym

lub nad którymi prowadzone s� oddzielne badania.

Dopełnieniem tre�ci tej pracy jest zebrany materiał ilustracyjny, na który składaj� si�

fotografie malowideł autorstwa Karola de Prevo i jego warsztatu oraz o atrybucji podawanej ze

znakiem zapytania. Obrazy te zamieszczono na ko�cu pracy w kolejno�ci ich omawiania. W

tekst natomiast włamano czarno-białe ilustracje pogl�dowe: plany budowli, detale obrazów oraz

ich układ w przypadku cyklu malarskiego, kopie niezachowanych malowideł Karola de Prevo,

grafiki i obrazy innych artystów, z których korzystał malarz przy tworzeniu własnych realizacji.

Niniejsza praca ma by� prób� cało�ciowego uj�cia �ycia i twórczo�ci Karola de Prevo.

Monografia artysty pozwala na rewizj� opracowa� o malarzu i polemik� z dotychczasowymi

opiniami, wysuni�cie nowych hipotez i wskazanie kierunku dalszych bada�.

�

���

�

MATERIAŁ FOTOGRAFICZNY

Fot. 1 Jan Tscherning wg Karola de Prevo, Matka Bo�a Zwyci�ska, ok. 1717, miedzioryt, 21,1 x 14,3 cm,

[w:] A. W�grzynowicz, Syllabus Marianus, Lwów 1717, s. tytułowa

�

���

�

�

Fot. 8 Karol de Prevo, Dekoracja malarska kopuły kaplicy bpa Aleksandra Fredry, ok. 1731, fresk, ko�ciół

katedralny w Przemy�lu, fot. S. Gurba.

�

Fot. 9 Karol de Prevo, �w. Wawrzyniec, ok. 1731, ol. na pł., ko�ciół katedralny w Przemy�lu, fot. P. Lasota.

�

��

�

�

Fot. 25 Karol de Prevo, Anioł Stró� w zbawczej drodze człowieka, 1701, olej na desce, 191x108 cm, klasztor na

Jasnej Górze, fot. S. Gurba.

�