Dr Joanna GrzelaInstytut ZarządzaniaWydział Zarządzania i Administracji UJK

Wpływ strategii na zrównoważony rozwój jednosteksamorządu terytorialnego – na przykładzie Kielc

Wstęp

Konstytucja RP w artykule 5 stanowi że: „RzeczpospolitaPolska strzeże niepodległości i nienaruszalności swegoterytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatelaoraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowegooraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadązrównoważonego rozwoju”. Zasadniczą rolę w planowaniu tegorozwoju odgrywa samorząd terytorialny. Wynika to z jednejstrony z samej jego natury - jako gospodarza terenu, z drugiejzaś z ustawowych obowiązków, które nakładają na gminę zadania wzakresie kształtowania lokalnego środowiska życia. Zrównoważonyrozwój jednostek samorządu terytorialnego (jst) to taki, wktórym poszczególne rodzaje zasobów gminnych są wykorzystywaneracjonalnie i który odbywa się bez szkody dla następnychpokoleń. Ideą jest prowadzenie takiej polityki społeczno-gospodarczej na danym terenie, która nie będzie odbywała siękosztem przyszłych pokoleń i będzie uwzględniała wymagania iprawa przyrody. Celem zrównoważonego rozwoju jst jestpodnoszenie jakości życia jej mieszkańców m.in. poprzezzapewnienie godziwych standardów zatrudnienia i zamieszkania.Priorytety w tym zakresie wskazane przez Unię Europejskąpolegają na skupieniu uwagi na najważniejszych dziedzinach tegorozwoju, które dotyczą: zdrowia, zjawiska wykluczeniaspołecznego, starzenia się społeczeństwa, klimatu, zarządzaniazasobami naturalnymi oraz transportu. Wszelka aktywność władzsamorządowych winna charakteryzować się: spójnym i przejrzystymdziałaniem, potrzebą uwzględniania kontekstu globalnego,adekwatnością ponoszonych kosztów pieniężnych, innowacyjnością,inwestycjami w badania i rozwój oraz skuteczną komunikacją.Rozwój zrównoważony na poziomie lokalnym oznacza m.in.:adaptację lokalnych umiejętności i potrzeb do dostępności

1

zatrudnienia, ochronę środowiska opartą na ekosystemowympodejściu służącym minimalizowaniu zużycia naturalnych zasobów,udział lokalnej społeczności w planowaniu i procesiepodejmowania decyzji, wysoką jakość i powszechny dostęp dopodstawowych usług oraz dziedzictwa kulturowego1.

Samorząd terytorialny steruje rozwojem lokalnym tak, byrozwiązywać podstawowe problemy społeczno-gospodarcze danejjednostki oraz zabezpiecza interesy ogólnospołeczne.2 Wwarunkach gospodarki rynkowej, możliwości rozwoju społeczno –gospodarczego poszczególnych jednostek samorządu terytorialnegosą zróżnicowane. Uzależnione są one od wewnętrznych izewnętrznych determinantów. Wśród zewnętrznych uwarunkowańnajważniejszym stało się wstąpienie Polski do UniiEuropejskiej, które stworzyło niespotykaną szansę wykorzystaniapozytywnych efektów integracji. Transfery z funduszystrukturalnych stały się synonimem korzyści płynących zczłonkostwa w UE. Oto bowiem do dyspozycji samorządowcówzostały oddane nowe narzędzia, służące podnoszeniukonkurencyjności i wzmacnianiu pozycji w stosunku do innycheuropejskich regionów. Mierzalnym efektem instrumentóweuropejskiej polityki regionalnej stały się liczneprzedsięwzięcia, obiekty i inwestycje, oddane na przestrzenikilku ostatnich lat w skali całego kraju, regionu czy jst. UEstwarza możliwości rozwoju dla regionów, ale nie gwarantuje, żeskorzystają one w pełni z pomocy funduszy europejskich. Tozależy od wielu czynników, m.in. od zaangażowania i wiedzywładz municypalnych. Przede wszystkim jednak potrzebna jestkoncepcja zrównoważonego rozwoju, z przemyślanymi celami,zadaniami, a w efekcie projektami, których realizacja wpłyniena poprawę jakości życia, atrakcyjność inwestycyjną, wzrostspołeczno – gospodarczy, a przez to na zmniejszenie dystansu,jaki dzieli Polskę od najbogatszych państw UE.

Szanse te zwiększają się, jeżeli podmioty lokalne prowadząaktywną politykę rozwoju i wprowadzają do działania elementystrategicznego planowania. Proces planowania zrównoważonegorozwoju na szczeblu samorządu gminnego wyraża się przedewszystkim poprzez odpowiednie zapisy zawarte w opracowaniachstrategiczno-planistycznych, sporządzanych obligatoryjnie lub

1 T. Borys (red.), Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, Wyd. Ekonomia i Środowisko,Białystok 2005, s. 73-114.2 J. Parysek, Podstawy gospodarki lokalnej, Wyd. UAM, Poznań 2001, s. 213 -228.

2

dobrowolnie przez władze lokalne. Planowanie strategiczne,które zmierza do ustalenia podstawowych kierunków rozwojulokalnego, dostarcza władzom samorządowym podstaw racjonalnegodziałania. Jest też formą działania w warunkach szybkozachodzących przeobrażeń, a jego istotną cechą jest zmienność wczasie, uwzględniająca krótki, jak i długi horyzontrozwiązywania uprzednio zdefiniowanych problemów rozwoju.

Kielecki Obszar Metropolitalny

Metropolie i obszary metropolitalne spełniają ważną rolę wrozwoju poszczególnych regionów Europy. Duże miasta chcąc miećwpływ na region czy państwo, kreują swe funkcje metropolitalne.Kielce pretendują do miana stolicy jednego z europejskichregionów. Samorząd miasta zebrał istotne doświadczenia wpozyskiwaniu funduszy strukturalnych. Dzięki tym środkom wznacznym stopniu są minimalizowane zapóźnieniainfrastrukturalne. By je odpowiednio wykorzystać potrzebne sądobrze przygotowane projekty, dotyczące kluczowych obszarówKielc i okolic, zgodne z dokumentami programowymi, na którychopiera się wizja miasta w zjednoczonej Europie. Zrównoważonyrozwój poszczególnych dzielnic będzie zaś miał wpływ nametropolitalny charakter miasta. Rozwój obszarówmetropolitalnych jest warunkiem sine qua non rozwiązywaniaproblemów spójności społeczno – gospodarczej oraz terytorialnejw Europie. W praktyce oznaczają one koncentrację ludzi,biznesu, administracji, mediów, nauki oraz innowacji. Korzyściwynikające z ich tworzenia to m.in: koordynacja politykiprzestrzennej, tworzenie spójnego i sprawnego układukomunikacyjnego i transportowego (organizacja transportupublicznego), poprawa bezpieczeństwa, podejmowanie wspólnychprzedsięwzięć infrastrukturalnych, równomierny rozwój funkcjiosadniczych, rekreacyjnych, kulturalnych, przemysłowych czywspólna realizacja dużych projektów o zasięgu regionalnym zwykorzystaniem środków unijnych.

W 2005 r. Kielce podpisały z Polską Agencją Informacji iInwestycji Zagranicznych umowę partnerską o współpracy na rzeczgospodarczej promocji Kielc. To przedsięwzięcie zainteresowałogminy ościenne. Miasto rozszerzyło obszar działania projektu naKielecki Obszar Metropolitalny (KOM). Kielce w 2005 rokupodpisały z otaczającymi gminami Deklarację współpracy na

3

rzecz aktywizacji Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego. Dziś wjego skład wchodzą: Kielce, Chęciny Daleszyce, Górno, Masłów,Miedziana Góra, Morawica, Piekoszów, Sitkówka Nowiny,Strawczyn, Kije i Zagnańsk. „Bez silnych Kielc gminy mająznacznie mniejsze szanse na rozwój, ale pomoc okolicznych gminjest też potrzebna miastu” - mówił podczas podpisaniaporozumienia Marian Buras, wójt Morawicy. Niewątpliwie zaletąwspółpracy Kielc i gmin ościennych jest dobrowolność,elastyczność i brak sformalizowanych struktur. To pozwalabowiem skoncentrować się na priorytetach kooperacji, a nie najej formalnych podstawach. Sygnatariusze Deklaracjipodkreślili, że ich wspólnym celem jest wpisanie KieleckiegoObszaru Metropolitalnego do krajowych i wojewódzkich dokumentówstrategicznych i programowych3. Gminy – strony Deklaracjiuznały konieczność współpracy na rzecz dalszego rozwojuKieleckiego Obszaru Metropolitalnego, w szczególności wzakresie wspólnych przedsięwzięć. Dziś uczestnicy KOMwspółpracują przy dużych projektach infrastrukturalnych (np.port lotniczy), przygotowują wspólną gospodarczą ofertęinwestycyjną, współpracują w zakresie gospodarki przestrzennej.Kielecki Portal Gospodarczy - utworzony w 2007 roku - służyjako narzędzie i źródło wiedzy o Kielcach i potencjaleKieleckiego Obszaru Metropolitalnego. Zawiera on informacje natemat gospodarki regionu, ofert inwestycyjnych czy aktualnychprzetargów4.

Inicjatywa KOM skupiła się przede wszystkim nainwestycjach infrastrukturalnych. Jednak metropolii potrzebnyjest również rozwój funkcji wyższego rzędu. W Strategii RozwojuWojewództwa Świętokrzyskiego jako jeden z priorytetów wskazano:„Kreowanie rozwoju i dywersyfikacji funkcji wyższego rzędu wKieleckim Obszarze Metropolitalnym oraz racjonalny rozwój miasti centrów gmin województwa”5. W opinii Z. Piasta,przygotowującego ekspertyzę na potrzeby opracowania Strategiirozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do 2020 roku: „ważne sąinicjatywy wspierające rozwój zaplecza naukowo-badawczego oraz

3 Wiceminister rozwoju regionalnego – Waldemar Sługocki 10 marca 2011 rokupodczas wizyty w Kielcach oświadczył, że Kielce zostały wpisane na listęmiast metropolitalnych, czyli najważniejszych polskich miast, wokół którychodbywać się będzie rozwój kraju. Taki zapis zawarty został w dokumencienazwanym „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030”. 4 Więcej na ten temat zob.: http://www.invest.kielce.pl [dostęp19.04.2011r.].5 Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego, październik 2006.

4

zasobów ludzkich, a także mechanizmy pomocy dla innowacyjnychprzedsiębiorstw”6. Koncepcja ta jest zbieżna z celempostawionym w Strategii rozwoju Kielc na lata 2007-2020, tj. „stworzeniemmieszkańcom Kielc atrakcyjnych warunków do zdrowego życia,rozwoju i pracy w bezpiecznym, atrakcyjnym i otwartym na światmieście kultury, edukacji, turystyki i sportu” oraz hasłem„Kielce - ambitne miasto liderów”7.

Strategiczny plan rozwoju Kielc

Kielce należą do grupy średnich miast. Liczba mieszkańcównie przekracza 200 tysięcy. Należy jednak postrzegać to miastoprzede wszystkim przez pryzmat roli jaką ono pełni w regionie.Z perspektywy mieszkańców regionu świętokrzyskiego znaczenieKielc jako stolicy województwa skupiającej funkcje społeczne,gospodarcze, administracyjne, edukacyjne oraz kulturowe jestniekwestionowane. Kielce są niewątpliwie najmocniejszym motoremjego rozwoju, ale i borykają się z typowymi dla średnich miastproblemami, takimi jak: „odpływ” młodych ludzi, wysokiebezrobocie (a wraz z nim postępujące zubożenie społeczeństwa),niedomiar kapitału ludzkiego i finansowego, niedoinwestowaniew zakresie podstawowej infrastruktury technicznej orazmieszkaniowej. By przeciwdziałać tym niedostatkom potrzebnejest długofalowe działanie, wynikające z jasno określonejkoncepcji. Pozwoli ona także uzyskać efekt synergiioddziaływania funduszy strukturalnych i krajowych.

Strategia jest kluczowym instrumentem zarządzania miastem,ułatwia spójność decyzji podejmowanych przez władzesamorządowe, pozwala lepiej zagospodarować zasoby ludzkie irzeczowe. To kluczowy element planowania rozwoju lokalnego.Wskazuje wizję i kierunki rozwoju miasta. Pozwala nazapewnienie ciągłości i trwałości w realizacji przyjętychpriorytetów rozwojowych, niezależnie od zmieniających sięuwarunkowań politycznych. Konieczność posiadania aktualnejstrategii rozwoju podyktowana jest nie tylko względami „dobrego

6 Z. Piasta, Ekspertyza dotycząca województwa świętokrzyskiego w kontekście Strategii rozwojuspołeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, w;http://www.polskawschodnia.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Documents/ekspertyzy%20do%20strategii%20PW/Piasta.pdf [dostęp19.04.2011r.].7 Strategia Rozwoju Miasta Kielce na lata 2007-2020, Kielce 2006.

5

i skutecznego rządzenia”, ale wynika z uregulowań prawnych,zawartych między innymi w ustawie o samorządzie gminnym, czyustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w którejstrategie jst zostały zaliczone – obok strategii rozwoju krajui strategii sektorowych – do kluczowych dokumentówplanistycznych, na podstawie których jest prowadzona politykarozwoju kraju. Strategia rozwoju miasta stanowi równieżformalną podstawę do ubiegania się o środki z funduszystrukturalnych Unii Europejskiej. Strategie rozwoju mającharakter ogólny i są nadrzędne wobec pozostałych dokumentówplanistycznych danej jst8.

Tworzenie strategii, wspartej wieloletnim planowaniem,wskazuje władzom samorządowym drogę do wyznaczonego celu.Strategia ma służyć efektywnemu, długookresowemu zarządzaniuzasobami, ich przekształcaniu w powszechnie akceptowane przezmieszkańców wartości. Podstawowe założenia i priorytety,dotyczące rozwoju stolicy województwa świętokrzyskiego sązawarte w dwóch dokumentach: Wieloletnim Programie Inwestycyjnym (WPI)na lata 2007 - 2011 oraz Strategii Rozwoju Kielc na lata 2007 – 2020.Wieloletni Program Inwestycyjny jest średniookresowymdokumentem planistycznym, porządkującym zamierzeniainwestycyjne miasta. WPI stanowi ważną funkcję w procesieprogramowania rozwoju, jest podstawą ubiegania się o zewnętrzneśrodki finansowe oraz ułatwia podejmowanie bieżących decyzji wzgodności z celami rozwoju. Jest instrumentem wspomagającymdecyzje finansowe gminy. Wiąże on całościowy plan rozwoju gminyoraz plan finansowy z rozwojem przestrzennym i politykąinwestycyjną miasta. WPI obejmuje pięć lat i jest opracowywanycorocznie w systemie „kroczącym” (co roku dokonywana jest jegoaktualizacja i przesuwanie horyzontu czasowego o 1 rok).WProgramie zapisano wiele inwestycji, m.in. budowę portulotniczego, utworzenie parku naukowo – technologicznego orazpoprawę infrastruktury kongresowo – targowej. Pozostałeprzedsięwzięcia to głównie rozbudowa istniejących dróg.9

Bardziej perspektywicznym dokumentem, jest Strategia RozwojuKielc na lata 2007-2020. Władze miasta zdecydowały o jego

8 Zob. M. Marchesnay, Zarządzanie strategiczne. Geneza i rozwój, Poltex, Warszawa1994; E. Wysocka, J. Koziński, Strategie rozwoju województw i gmin – teoria i praktyka,Zachodnie Centrum Organizacji, Warszawa – Zielona Góra 1998; K. Heffner,Strategie rozwoju regionalnego i lokalnego, w: Z. Strzelecki (red.), Gospodarkaregionalna i lokalna, PWN Warszawa 2008, s. 152 i n.9 Wieloletni Program Inwestycyjny 2007 - 2011, Uchwała Rady Miejskiej NrLXVIII/1296/2006 z 28.09. 2006r.

6

przygotowaniu, pomimo iż wciąż obowiązywała, przyjęta przezRadę Miasta w 1998r., Strategia Rozwoju Miasta Kielce „Kielce 2015”10(powstała ona jednak bez racjonalnego oparcia w źródłachfinansowania i w innych uwarunkowaniach zewnętrznych -krajowych i europejskich). Strategia to dokument programowy,określający zadania władz na czternaście najbliższych lat.11

Uwzględniając dotychczasowe i przyszłe zasady planowaniawieloletniego w Unii Europejskiej, przyjęto jednolity horyzontczasowy – do 2020 roku tak, aby dokument ten mógł stanowićpodstawę planowania na dwie kolejne perspektywy finansowe. Tasynchronizacja ma zasadnicze znaczenie, albowiem pozwala woptymalny sposób wykorzystać fundusze unijne do budowaniaprzewag konkurencyjnych miasta.

Strategia Rozwoju Miasta Kielce na lata 2007-2020 została przyjętaUchwałą Nr VII/123/2007 Rady Miejskiej w Kielcach z dnia 29marca 2007 roku. Jej opracowanie wynikało z koniecznościdostosowania do dokumentów programowych na szczeblu krajowym,regionalnym i lokalnym. To przemyślana koncepcja rozwojumiasta, komplementarna wobec takich dokumentów jak: NarodoweStrategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013, Strategia RozwojuKraju 2007 – 2015, Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do 2020roku i Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 – 2013. Dzięki temudokument ten zapewnia kompleksowość działań oraz jestskutecznym narzędziem w procesie rozwoju miasta. Strategiazostała opracowana metodą ekspercko-społeczną z wykorzystaniemopinii i konsultacji różnych środowisk miasta. Prace nad jejprzygotowaniem rozpoczęto od analizy istniejących uwarunkowańmiędzynarodowych, krajowych i miejskich. Na tej podstawiedokonano analizy stanu Kielc. Sformułowano misję i wizję miastaoraz wyznaczono cele kierunkowe i operacyjne. Strategia podlegaaktualizacji na podstawie okresowej ewaluacji postępów wrealizacji celów. Autorzy Strategii wskazali, iż obok jasnejwizji miejsca Kielc w Europie, ważnym warunkiem realizacjioptymistycznego scenariusza rozwoju stolicy województwaświętokrzyskiego oraz skutecznego wykorzystania środkówunijnych są ludzie, liderzy, którzy będą brać na siebiekreowanie nowych pomysłów i poprowadzą miasto ku przyszłości.Misją władz, w myśl zapisów Strategii, winno być tworzenie

10 Uchwała Rady Miejskiej Nr 829/98 w Kielcach z 13. 06. 1998 roku.11 Przygotował ją polski oddział brytyjskiej firmy konsultingowej WYGInternational. Strategia została przyjęta 29. 03. 2007r. na sesji RadyMiasta.

7

warunków do rozwoju poprzez profesjonalną obsługę orazwspieranie inicjatyw ambitnych i kreatywnych.

W pierwszej części dokumentu została przeprowadzona iprzedstawiona analiza stanu obecnego w trzech sferach:społecznej (rozdział 2), gospodarczej (rozdział 3),przestrzenno - ekologicznej (rozdział 4). W rozdziale 5zaprezentowano wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych wśródmieszkańców oraz przedsiębiorców Kielc. Zasadniczym ich celembyło ustalenie, czy miasto zapewnia mieszkańcom przyjaznewarunki życia i gospodarowania, a także ocena pod względematrakcyjności Kielc jako miejsca zamieszkania. W rozdziale 6zostały przedstawione analizy benchmarkingowe w takich sferach,jak: atrakcyjność inwestycyjna, potencjał finansowy,intelektualny, społeczny, kulturalny i rekreacyjny,środowiskowy, infrastruktura komunalna, transport ikomunikacja, usługi informacyjne. W grupie miast, jakie wybranodo analizy porównawczej, znalazły się: Kraków, Poznań, Łódź,Rzeszów, Olsztyn, Sandomierz, Ostrowiec Świętokrzyski i Radom.Rozdział 7 Strategii zawiera analizę SWOT, przeprowadzoną wtrzech obszarach problemowych, tzn. sferze społecznej,gospodarczej i przestrzenno-ekologicznej. Rozdział 8 zaśprzedstawia i analizuje trzy zasadnicze scenariusze rozwojuKielc, w zależności od uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych,tj. scenariusz optymistyczny, pesymistyczny oraz umiarkowany12. Ostatnia część Strategii dotyczy systemu wdrażania i

12 Autorzy Strategii nakreślili trzy rodzaje scenariuszy, w zależności oduwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. W optymistycznym, który może byćrezultatem pomyślnego rozwoju społeczno – gospodarczego Polski, Kielcem.in. są skomunikowane i otwarte, dzięki lotnisku regionalnemu, przy którymna bazie parku technologicznego, we współpracy z kieleckimi uczelniami,tworzą się klastry przedsiębiorstw innowacyjnych; Targi Kielce obejmująrolę lidera na rynku targowym w Polsce, dzięki organizowaniu nowychprzedsięwzięć targowych wysokiej klasy oraz podniesieniu standardu ijakości imprez już istniejących; Kielce stają się rozpoznawalną markąturystyczną oraz sportowo – kulturalną; dzięki realizacji inicjatywyutworzenia klastra usługowego „Grono Targowe Kielce” oraz rozwojowi funkcjitargowej, a także rozwijającej się funkcji badawczo-rozwojowej,intensywnemu rozwojowi uczelni kieleckich, stają się miejscemmiędzynarodowych seminariów i konferencji tematycznych; dobry klimatgospodarczy i szerokie wsparcie doradczo-finansowe dla małych i średnichprzedsiębiorstw, przy aktywnym udziale władz samorządowych, wpływa nawzrost poziomu przedsiębiorczości wśród mieszkańców, co z kolei, przyrosnącej roli Kielc jako ośrodka akademickiego oraz zintensyfikowaniuwspółpracy kieleckich uczelni z partnerami na granicą, przyciąga do miastastudentów z kraju i zagranicy. Scenariusz pesymistyczny, który może być

8

zarządzania celami strategii oraz monitorowania i ewaluacjiwyników.

Punktem wyjścia do określenia kierunków rozwoju Kielcstała się analiza SWOT, obejmująca 3 sfery: społeczną,gospodarczą i przestrzenno-ekologiczną.

SFERA SPOŁECZNA

SILNE STRONY SŁABE STRONY SZANSE ZAGROŻENIA

Kielce –ośrodekskupiającypotencjałintelektualnyregionu;

dobrzerozwiniętabazarekreacyjno-sportowa (m.in.nowoczesnystadionpiłkarski);

polityka władzmiastanakierowana nawszechstronnyi zrównoważonyrozwój;

sprawniedziałająca iprzyjaznaadministracja;

jedna z

wysokie bezrobocie; duży odsetek

zatrudnionychw sektorze publicznym;

wysoki odsetek ludzimłodych wśródbezrobotnych;

wysoki odsetek wśródbezrobotnych osóbdługotrwalepozostających bezpracy;

niski wskaźnikprzedsiębiorczości;

słaba promocja wydarzeńkulturalnych orazwalorów turystyczno-rekreacyjnych miasta;

niski standard obiektówoświatowych;

niskie poczuciebezpieczeństwapublicznego i wizerunekKielc jako miastaniebezpiecznego;

stworzenie skutecznegosystemu zarządzaniaprocesem sięgania pośrodki unijne;

wykorzystanie potencjałuturystycznego regionu;

podjęcie działań na rzeczaktywizacji ludności, wtym osób w wiekuniemobilnym ibezrobotnych;

utworzenie w Kielcach uczelni wyższej o   randze uniwersytetu;

dynamizacja współpracynaukowej kieleckichuczelni i jednosteknaukowo-badawczych zodpowiednikami z krajówUE;

zmiana wizerunku miastaKielce poprzez wdrożenieprogramu „BezpieczneKielce”;

stworzenie nowychinicjatyw sportowych i

pesymistyczneprognozydemograficznezwiązane m.in.zezmniejszającasię liczbąludnościmiasta;

odpływ z Kielcludzi młodych iwykształconych;

starzejące sięspołeczeństwo i związane ztym wzrastająceobciążeniedemograficzne;

efektem spowolnionego tempa rozwoju gospodarczego i słabym wykorzystaniemfunduszy pomocowych, zakłada wzmożoną aktywność władz miasta w celupodniesienia konkurencyjności regionu pod względem gospodarczym. Wscenariuszu umiarkowanym Kielce dzięki dobremu klimatowi gospodarczemu iszerokiemu wsparciu doradczo-finansowemu dla przedsiębiorstw, przy aktywnymudziale władz samorządowych, stają się miejscem wzrostu poziomuprzedsiębiorczości wśród mieszkańców oraz są miejscem atrakcyjnym do życiai spędzania wolnego czasu dzięki stworzeniu licznych atrakcjiturystycznych, wykreowaniu atrakcyjnych architektonicznie centrówdziałalności kulturalnej i rozrywkowej i elementów drobnej infrastrukturysportowej, zob. Strategia Rozwoju Miasta…,

9

najwyższych wkraju dynamikainwestycji winfrastrukturętechnicznąi drugapozycja wśródmiastwojewódzkichjeśli chodzi o jakośćkapitałuludzkiego;

posiadanieStrategiiPromocji

funkcjonujący wizerunekmiasta jako miastaniebezpiecznego, odużej przestępczości.

brak uniwersytetu; mała aktywność

studentów przekładającasię na słaby rozwójżycia studenckiego;

kulturalnych angażującychmłodzież i służących jejedukacji oraz rozwojowi;

tworzenie dogodnychwarunków do osiedlania sięw KOM;

stworzenie strategiirozwiązywania problemówspołecznych;

SFERA GOSPODARCZA

SILNE STRONY SŁABE STRONY SZANSE ZAGROŻENIA

silna pozycjaTargów Kielcena rynkutargowym wPolsce;

duży potencjałmłodej idobrzewykształconejkadry;

szerokiezapleczetechniczne;

rozwiniętasieć banków i

przewaga w gospodarcekieleckiej tradycyjnychgałęzi przemysłu i branż produkcjinisko-przetworzonej;

niski stopieńinnowacyjnościkieleckichprzedsiębiorstw,niewielka ilość firmsektora high - tech;

słaba promocja miasta iinicjatyw gospodarczychw nim podejmowanych;

niski wskaźnik

wykorzystanieugruntowanej i silnej pozycjiTargów Kielce;

zdynamizowanie ruchutargowego, co pozwolina zwiększenieprzewagikonkurencyjnej Kielc;

rosnący popyt nausługi targowo-konferencyjno -szkoleniowe;

rosnący popyt nanowocześnie pojmowane

pogłębiająca sięniekorzystnastrukturagospodarcza orazsłabośćgospodarkiopartej nawiedzy;

odpływwykwalifikowanejkadry (migracjazarobkowa);

brak powiązańKielc i regionu w ciągu kolejnychkilkunastu lat z

10

instytucjifinansowych;

dobrzerozwijającysię sektorusług ihandlu;

siećinstytucjiokołobiznesowychwspierającychprzedsiębiorców;

bogate zasobysurowcówmineralnych;

dobry standingfinansowybudżetu miastai posiadanieprzez miastowysokiejkrajowej ocenyratingowej;

przedsiębiorczości; niskie nakłady na

badania i rozwój; niewykorzystany

potencjał jeżeli chodzio współpracę władzmiasta z instytucjamiwspierającymiprzedsiębiorców;

mała powierzchniauzbrojonych terenówprzeznaczonych podinwestycje w mieście;

stosunkowo mała liczbainwestorówzagranicznych;

produkty przemysłukulturowego iturystycznego;

stworzenie marki,produktujednoznaczniekojarzącego się z Kielcami

współpraca nauki ibiznesu dlarealizacji badań;

wykorzystanie potencjałuPolitechnikiŚwiętokrzyskiej m.in.do utworzenia parkunaukowo-technologicznego;

uzyskanie przezKielce ratingumiędzynarodowego;

zwiększeniedostępnościkomunikacyjnejmiasta, m.in. poprzezbudowę lotniska;

wykorzystaniepotencjałuturystycznego GórŚwiętokrzyskich;

stworzenie nowychproduktów usługbędących odpowiedziąna postępująceprocesy demograficzne(usługi dla osóbstarszych);

pełne wykorzystanieoferty inwestycyjnejmiasta;

wykorzystaniepotencjału terenówinwestycyjnych gminskupionych w ramachKOM;

możliwość poszerzeniaStarachowickiejSpecjalnej Strefy

krajową sieciąautostrad i/lubdrógekspresowych,szlakamikolejowymi, czyteż z ruchemlotniczychprzewozówpasażerskich itowarowych;

rosnącakonkurencja narynku usługtargowych dlaTargów Kielce zestronyistniejących i nowych ośrodkówtargowych;

11

Ekonomicznej naobszar KOM.

SFERA PRZESTRZENNO – EKOLOGICZNA

SILNE STRONY SŁABE STRONY SZANSE ZAGROŻENIA

waloryprzyrodniczemiasta orazpołożenie wpaśmie GórŚwiętokrzyskich;

walorykulturowemiasta wpostacizabytkówarchitektonicznych;

dogodnepołożenie Kielc

istniejące obszaryzagrożeniaekologicznego wgranicachadministracyjnychmiasta;

częściowo nieaktualnestudium uwarunkowań ikierunkówzagospodarowaniaprzestrzennego miasta;

zespół uwarunkowań o charakterzegeograficznym i geologicznym orazduża ilość obszarówchronionych

rozwój miastajako centrummetropolitalnegoregionu w powiązaniu zrozwojempozostałychjednostek obszarumetropolitalnego;

potencjałwynikający z wykorzystaniawalorówprzyrodniczychKielc i województwa;

rozszerzenie

mniejsza dostępnośćkomunikacyjna miastaspowodowana brakiemlotniska regionalnego;

pomijanie regionu wdokumentachstrategicznych krajudotyczącychtransportu;

zbyt wolne tempoprzygotowywaniamiejscowych planówzagospodarowaniaprzestrzennego;

rozwijanie komunikacjipublicznej wyłącznie woparciu

12

w układziekrajowym wobszarzeoddziaływaniagłównychszlakówtransportowych;

czytelnastrukturafunkcjonalno-przestrzennamiasta;

posiadanieprzez miastoLokalnegoProgramuRewitalizacjiObszarówMiejskich,Poprzemysłowych

i Powojskowych; posiadanie

przez miastoProgramuOchronyŚrodowiska;

dobra jakośćwody na tereniemiasta.

utrudniających rozwójprzestrzenny miasta;

nasilające się zjawiskosuburbanizacjiskutkujące degradacjąkrajobrazu i środowiska;

częściowa degradacjakrajobrazu wewnętrznegomiasta;

zły stan infrastrukturydrogowej;

brak kanalizacji wczęści miasta.

wykorzystaniainternetowejsieciświatłowodowejMSK KIELMAN;

sieć rzecznaumożliwiającabudowę zapórpozytywniewpływająca naaspektturystycznymiasta;

kompleksoweuregulowaniegospodarki wodnejw ramachprojektów„WodociągówKieleckich”;

dążenie dokoncentracjiposzczególnychfunkcji miasta(targowej,przemysłowej,usługowej,sportowej) w wybranych jegodzielnicach;

modernizacjaciągówkomunikacjikołowej orazsieci kolejowej;

doceloweuporządkowaniekoryta rzekiSinicy.

o komunikacjęautobusową;

dalsze zmniejszaniesię estetykiprzestrzeni miejskiejzwiązane z postępującymprocesem „żywiołowegorozprzestrzeniania sięmiast” (urban sprawl).

Źródło: Strategia Rozwoju Miasta Kielce 2007 – 2020.

Mimo upływu czasu od chwili przyjęcia Strategii, głównezałożenia zawarte w analizie szans i zagrożeń, słabych imocnych stron Kielc pozostają aktualne, choć warto zaznaczyć,iż w wielu dziedzinach udało się osiągnąć znaczący postęp(m.in.: rozwijanie komunikacji publicznej, wzrost tempaprzygotowywania miejscowych planów zagospodarowania

13

przestrzennego, poprawa stanu infrastruktury drogowej, wzrostpoczucia bezpieczeństwa kielczan). Udało się wyeliminować dwieważne słabe strony miasta. W sferze społecznej – brakuniwersytetu – dzięki wysiłkowi środowiska akademickiego, zkolei w sferze gospodarczej powołano park technologiczny, jakonarzędzie służące  rozwojowi i budowie gospodarki opartej nawiedzy.

Wciąż jednak pozostaje wiele nie rozwiązanych problemówKielc. Są to m.in. malejąca liczba ludności spowodowana ujemnymprzyrostem naturalnym oraz ujemnym saldem migracji; starzeniesię społeczeństwa; wysoka stopa bezrobocia, a wśródbezrobotnych duży odsetek ludzi młodych oraz długopozostających bez pracy; spadek liczby przedsiębiorcówprowadzących aktywnie biznes13 (ogólna liczba osóbpodejmujących działalność gospodarczą jest mniejsza od liczbyprzedsiębiorców rezygnujących i zamykających swoje firmy)14,brak znaczącego napływu kapitału krajowego i zagranicznego dosfery pozahandlowej; położenie z dala od głównychmiędzynarodowych szlaków transportowych; brak kompleksowegosystemu działań, mających na celu poprawę jakości przestrzenimiejskiej, dbałości o estetykę oraz kreowania wizerunku miastajako atrakcyjnego przyrodniczo, a zarazem nowoczesnegoi funkcjonalnego. Kielce borykają się ponadto z niedostatecznąilością terenów pod inwestycje, niskim poziomem innowacyjnościfirm oraz niedorozwojem sektora wysokich technologii. Miastoposiada bogate tradycje gospodarcze (były ośrodekStaropolskiego a później Centralnego Okręgu Przemysłowego)jednak dziś trudno je nazwać lokomotywą rozwoju gospodarczego.Brakuje tu firm high-tech, dominuje przemysł metalurgiczny,maszynowy i precyzyjny. W tej sferze Kielce nie oferują nic,czego nie miałyby inne miasta. Szansą dla Kielc jestzwiększenie nakładów na badania i rozwój oraz współdziałanieśrodowisk biznesu i nauki. Należy zwrócić uwagę na13 95 % wszystkich podmiotów działających w Kielcach to przedsiębiorstwamałe, zatrudniające do 9 osób; marginalny jest udział przedsiębiorstwzatrudniających powyżej 250 osób. Ponadto sektor MSP w województwieświętokrzyskim charakteryzuje niekorzystna specjalizacja branżowa.Przeważają bowiem MSP powiązane z usługami publicznymi (administracjapubliczna, edukacja, ochrona zdrowia) oraz wynikające z zasobów naturalnychregionu (górnictwo, budownictwo). Charakterystycznym zjawiskiem jest takżewysokie zatrudnienie w sektorze publicznym.

14 Stanowisko Wydziału Spraw Obywatelskich w sprawie funkcjonowania handlu,usług i rzemiosła, Kielce 26.07.2010r.

14

niewykorzystany potencjał jeżeli chodzi o współpracę władzmiasta z instytucjami wspierającymi przedsiębiorców. Koniecznymjest zawiązanie platformy trwałej współpracy InstytucjiOtoczenia Biznesu (IOB), czyli aktywne włączenie się IOB wdziałalność innowacyjną poprzez ściślejszą współpracę zprzedsiębiorstwami i sektorem badawczo-rozwojowym, silniejszewłączenie się IOB w działalność edukacyjną poprzez współpracęze szkołami, w krzewienie przedsiębiorczości i kreatywnegomyślenia, szczególnie wśród młodzieży, szeroka promocjaInstytucji Otoczenia Biznesu w kręgach przedsiębiorców iadministracji samorządowej, zawiązywanie partnerstw orazwspólna realizacja projektów. Ten cel mógłby zostać osiągniętypoprzez powstanie ośrodka promocji przedsiębiorczościinnowacyjnej. W tym kontekście istotnym jest: zwiększeniewykorzystania potencjału Targów Kielce (możliwości tego ośrodkanie są wykorzystywane w wystarczającym stopniu na rzecz rozwojuprzedsiębiorczości, a przede wszystkim transferu wiedzy iinnowacji w regionie) oraz modernizacja działania istniejącychInstytucji Otoczenia Biznesu pod kątem innowacji. Rola władzmiasta jako koordynatora tej współpracy jest nie doprzecenienia. Kreowanie sieci powiązań międzyprzedsiębiorstwami dla transferu nowych technologii i rozwojuinnowacji powinno się odbywać poprzez wspieranie przez władzesamorządowe rozwoju parków naukowo-technologicznych oraztworzenie konsorcjów nauki i biznesu dla celów realizacjiwspólnych programów badawczych,. Dostrzegając potrzebęściślejszych kontaktów nauki, biznesu i samorządu, władze Kielcwinny stworzyć forum współpracy składające się z ludzi nauki,biznesu i samorządu, które wskazałoby kierunki rozwoju iinnowacji Kielc oraz Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego. Tedziałania mogłyby w znaczący sposób ożywić gospodarczo stolicęregionu świętokrzyskiego.

Jednym z atutów, marką oraz szansą rozwoju gospodarczegomiasta są Targi Kielce. Dzięki nim rozwija się tzw. turystykabiznesowa w regionie.15 Ośrodki wystawiennicze pełnią rolęmiastotwórczą, podnoszą atrakcyjność ekonomiczną, stanowiącentrum wymiany myśli technologicznej oraz doświadczeń,15 Turystyka biznesowa cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśródzagranicznych turystów odwiedzających Polskę. Należy przy tym dodać, iżjest ona postrzegana na świecie jako najbardziej dochodowa część ogółudziałalności turystycznej. Szacuje się, że turysta biznesowy w miejscuswojego pobytu wydaje pięciokrotnie więcej niż turysta udający sięprywatnie na wypoczynek czy zwiedzanie.

15

innowacji i upowszechniania najnowszych zdobyczy technicznych itechnologicznych. Są one miejscem, gdzie rodzą się nowe pomysłyi inspiracje przedsiębiorców. Ponadto stanowią siłę napędowądla lokalnego biznesu: hoteli, gastronomii, instytucjikulturalno-rozrywkowych. Imprezy targowe mają wpływ napozytywny wizerunek miasta i ożywiają je. Rozwój targów imiasta są wzajemnie skorelowane, gdyż rozwój wystawiennictwajest szansą na generowanie dodatkowych dochodów dla sektorausług.16 Mimo pozycji wicelidera na rynku wystawienniczym,Kielce nie są postrzegane jako miasto targowe. Szansą jestrozwój infrastruktury kongresowo – targowej – projektfinansowany ze środków UE w ramach Programu Rozwój PolskiWschodniej17. Jego realizacja stwarza możliwość organizacjikilku powiązanych ze sobą tematycznie imprez targowychjednocześnie. Inwestycja ta wpłynie na wzrost atrakcyjnościterenu Targów Kielce w oczach wystawców i zwiedzających, dziękizagospodarowaniu kolejnych jego części i stworzeniu zwartegoprzestrzennie i funkcjonalnie kompleksu oraz poprawi jakośćświadczonych usług. Ważną rolę w promocji Kielc jako miastawystawienniczego może odegrać utworzony we wrześniu 2007 rokuklaster „Grono Targowe Kielce”. Klaster obejmuje instytucje,stowarzyszenia i organizacje powiązane biznesowo – głównie zsektora usług wystawienniczych, poligraficznych, hotelarskich,gastronomicznych, transportowych oraz szkoleniowych, a takżedziałających w sferze kultury, sportu i promocji. Celem jegopowołania było podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstwdziałających w obszarze organizacji i obsługi imprez targowo-kongresowych oraz usług towarzyszących, poprzez poszerzenieskali i zakresu świadczonych przez nie usług. Klaster wzmacniapowiązania miedzy lokalnymi firmami i otoczenieminstytucjonalnym – jednostkami naukowo-badawczymi, szkołami,instytucjami publicznymi oraz instytucjami wspomaganiabiznesu18.

By stworzyć warunki dla rozwoju gospodarczego potrzebne sąznaczące nakłady na infrastrukturę komunikacyjną. Dziś bowiempodstawowym problemem Kielc są zakorkowane drogi i fatalny stan

16 Strategia Rozwoju Miasta….17 Więcej zob.: http://www.polskawschodnia.gov.pl/Projekty/Strony/Modernizacja_i_rozbudowa_infrastruktury_Targow_Kielce_jako_Miedzynarodowego_Osrodka_Wystawienniczo_Kongresowego.aspx [dostęp 21.04.2011r.].18 Więcej na ten temat zob.: http://www.gronotargowe.pl/index.php?menu=10[dostęp 21.04.2011r.].

16

ich nawierzchni. Niezwykle istotnym dla Kielc jest rozwójinfrastruktury komunalnej, szczególnie mieszkaniowej, gdyżstale wzrasta liczba oczekujących na swoje mieszkanie kielczan.Liczba budowanych oraz pozyskiwanych lokali nie zabezpieczapotrzeb miasta w tym zakresie.

Istotnym czynnikiem hamującym rozwój Kielc i województwajest także brak lotniska. Tymczasem istnienie portu lotniczegodecyduje o przewadze konkurencyjnej miasta i regionu. W tejsprawie władze Kielc poczyniły znaczące kroki od momentuuchwalenia Strategii. W lipcu 2009 roku zakończył się etapwykupu gruntów pod lotnisko w Obicach - miasto przez ponad dwalata wykupiło 450 hektarów gruntów. Właściciele reszty terenówpotrzebnych pod budowę portu lotniczego (100 hektarów) zostaliwywłaszczeni. Na początku września 2009 roku Urząd LotnictwaCywilnego wydał promesę zezwalającą na założenie lotniskacywilnego w Obicach. Natomiast pod koniec września władzeodebrały całą koncepcję architektoniczno–budowlaną lotniskaoraz projekt wyrównania terenu. Aktualnie (2011r). trwamakroniwelacja terenu.

Lektura Strategii pozwala stwierdzić, iż samorząd miasta,w perspektywie kilkunastu najbliższych lat, powinien przedewszystkim postawić i promować Kielce jako atrakcję sportową,kulturalną i turystyczną. Autorzy dokumentu właśnie w tejsferze upatrują szans zdobycia przewagi konkurencyjnej. Dziś,pomimo bogatego, w porównaniu z innymi miastami zaplecza,Kielce nie przyciągają ani swoją ofertą sportową, anikulturalną (np. jedyny w swoim rodzaju Festiwal Harcerski,odbywający się raz w roku w Kielcach nie jest postrzegany wPolsce jako największa impreza kulturalna dla dzieci imłodzieży w tej części Europy). Miasto nie wypracowało swojejmarki, choć możliwości w tym zakresie są duże. Kielce posiadająbowiem dobrą bazę do rozwoju „przemysłu kulturowego” i„turystycznego” (unikatowa Kadzielnia, nowoczesny stadionpiłkarski, lotnisko sportowo – rekreacyjne). Mając ją, stolicaregionu powinna pełnić rolę środowiska kulturotwórczego.Organizowanie ważnych, ogólnopolskich wydarzeń kulturalnychmoże podnieść atrakcyjność i konkurencyjność Kielc. Masoweimprezy przyciągnęłyby również turystów. Miasto możezaproponować bogatą ofertę turystyczno-sportową bazując naukształtowaniu terenu, które sprzyja rozwojowi sportówsamochodowych, rowerowych, czy paralotnictwa. Kielce znajdująsię w ścisłej czołówce miejsc atrakcyjnych pod względem

17

przyrodniczym w Polsce. Atutem jest tu także geologiczneukształtowanie powierzchni ziemi.19 Wykorzystując walorynaturalne można stworzyć tu całoroczny stok narciarski. Szansądla Kielc jest również rozwój sportów wodnych w oparciu o torkajakowy w Cedzynie, ośrodki szkolenia żeglarskiego nadkieleckim zalewem oraz centra windsurfingowe w Chańczy.Wsparciem dla turystyki rekreacyjnej byłoby również powstanieWielkoobszarowego Systemu Szlaków Rowerowych łączących Kielce zSandomierzem i Ostrowcem Świętokrzyskim. Na uwagę zasługujetakże rozwój turystyki sakralnej, zwłaszcza opartejo Europejski i Świętokrzyski Szlak Cysterski, oraz KlasztorŚwięty Krzyż. Kielce powinny być zdefiniowane w strategiipromocji turystyki jako brama Gór Świętokrzyskich. Równieważnym produktem markowym Kielc i regionu, skierowanym na rynkizagraniczne, pod nazwą „wykreowanie marki Kielc jako miejscaspotkań i wypoczynku oraz wydarzeń sportowych i kulturalnych ozasięgu krajowym i międzynarodowym”, może stać się „turystykauzdrowiskowa”.20

W porównaniu z innymi miastami, promocja Kielc wypadaniekorzystnie. Tu nie wystarczy jednorazowa akcja promocyjna,pokazywanie miasta w innych miastach, czy na międzynarodowychtargach - potrzebne jest kompleksowe spojrzenie i działanie.Brakuje w magistracie osoby odpowiedzialnej za tę ważną częśćzadań gminy. Władze miasta przekonują, iż promocja powinna byćelementem pracy wszystkich wydziałów, stąd też w strukturzeurzędu nie wyodrębniono osobnego wydziału. Trudno się jednakzgodzić z tą argumentacją, albowiem w praktyce nie zajmuje sięnią nikt. To zaskakujące stanowisko władz, zważywszy na zapisyStrategii w tej materii i wynikające z nich sugestie kierowanepod adresem gospodarzy miasta. Tymczasem właściwe powiązaniepromocji z całym układem walorów miasta, pozwoliłoby uwypuklićjego silne strony, wzmocnić tożsamość mieszkańców Kielc orazpozyskać klientów na różnego rodzaju produkty, jakimi m.in. są:

19 W Europie powstają tzw. geoparki, które charakteryzują się szczególnym znaczeniemnaukowym, rzadko spotykanymi walorami estetycznymi oraz edukacyjnymi. Wpisanie Kielcw sieć Europejskich Geoparków byłoby istotnym czynnikiem podnoszącym prestiż miasta,a także możliwość współpracy międzynarodowej i wymiany doświadczeń w tej dziedzinie.Geopark stanowiłby miejsce szczególnie ważne dla rozwijania ekologicznej funkcjimiasta poprzez promowanie działań z zakresu ochrony środowiska oraz w oparciu o tozagadnienie zasad zrównoważonego rozwoju. Wpisanie kieleckiego geoparku do siecieuropejskich geoparków oraz jego odpowiednia promocja może przyczynić się dopowstania nowego produktu Kielc i KOM, tj. geoturystyki, zob. Strategia Rozwoju Miasta…20 tamże

18

targi, rozwijająca się oferta kulturalna czy sportowa orazniewątpliwe walory turystyczne.

Autorzy Strategii zakreśli cele strategiczne i operacyjnedla sfer: społecznej, gospodarczej oraz przestrzenno –ekologicznej. Ich realizacja ma zapewnić wdrożenieoptymistycznego scenariusza dotyczącego rozwoju Kielc, a tymsamym zmienić jego wizerunek.

Sfera społecznaCel strategiczny

Stworzenie mieszkańcom Kielc atrakcyjnych warunków do zdrowego życia, rozwoju i pracy wbezpiecznym, atrakcyjnym i otwartym na świat mieście kultury, edukacji, turystyki i sportu

Cele operacyjne Propozycja możliwych działańCel 1Poprawawarunkówżycia wmieście

Doskonalenie kompleksowegosystemu opieki nad dziećmioraz osobami starszymi jako odpowiedź na istniejące procesy demograficzne;

Rozbudowa drobnej infrastruktury sportowej służącej mieszkańcom miasta, np. w postaci boisk dla dzieci, basenów,a także efektywniejsze wykorzystanie istniejącychjuż obiektów;

rozwój funkcji uzdrowiskowej połączenie tradycyjnej kuracjiuzdrowiskowej z nowymi usługami, np. zabiegi odnowy biologicznej, czy farmy urody;

wykorzystanie potencjału w postaci wszelkiej towarzyszącej uzdrowiskom infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej;

stworzenie dla kuracjuszy atrakcyjnej oferty spędzania czasu wolnego;

uzyskanie przez uzdrowiska atestów świadczących o wysokiej jakości usług leczniczych;

stworzenie atrakcyjnych szlaków pieszych oraz rowerowych;

rozwój branż związanych z lecznictwem;

stworzenie systemu komunikacji zwiększającego dostępność Kielc;

wykorzystanie i rozwój infrastruktury sportowej służącej mieszkańcom miasta. budowa boisk, basenów i zwiększenie ich dostępności;

Cel 2Podniesie

nieatrakcyjn

ości

Utworzenie na bazie istniejącej Akademii Świętokrzyskiej uczelni o statusie uniwersytetu;

Modernizacja bazy

utworzenie uniwersytetu; rozwój życia nocnego oraz zapewnienie atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego;

rozwój środowiska technicznego

19

Kielcjako

ośrodkanauki iedukacji

dydaktycznej i socjalnej kieleckich szkół;

w oparciu o potencjał Politechniki Świętokrzyskiej;

Cel 3Umocnienie pozycjiKielcjako

prężnierozwijającego sięcentrumrozrywki

irekreacji

Wykreowanie imprezy kulturalnej o zasięgu międzynarodowym;

Stworzenie spójnego, wielokanałowego systemu informacji o ofercie kulturalnej, sportowej i turystycznej Kielc i KOM w mediach o zasięgu krajowym i międzynarodowym;

Wykreowanie marki Kielc jako miejsca spotkań i wypoczynku oraz wydarzeń, sportowych i kulturalnych o zasięgu krajowym i międzynarodowym;

rozwój funkcji kulturalnych i sportowych;

rozbudowa infrastruktury turystycznej;

stworzenie prestiżowej, markowejimprezy kulturowej i sportowej ozasięgu międzynarodowym;

szeroka promocja kreowanych marek;

podejmowanie działań promocyjnych mających na celu stworzenie pozytywnego wizerunkumiasta;

Sfera gospodarczaCel strategiczny

Rozwinięcie w Kielcach i Kieleckim Obszarze Metropolitalnym sektorów gospodarki opartej na wiedzyi nowoczesnych technologiach komunikacyjnych oraz rozwinięcie kompleksowego systemu wsparcia

dla małych i średnich przedsiębiorstwCele operacyjne Propozycja możliwych działań

Cel 1Dostarczenielokalnym

przedsiębiorcomnarzędzi

służących ichrozwojowi ibudowie

gospodarkiopartej nawiedzy

Stworzenie parku naukowo-technologicznego;

Stworzenie mechanizmów finansowych i infrastrukturalnychdla inkubowania nowych przedsiębiorstw, zwłaszcza w sektorachinnowacyjnych technologii;

utworzenie w Kielcach parku naukowo-technologicznego

zapewnienie pomocy finansowej i technicznej nowoutworzonej instytucji;

wspieranie potencjału rozwojowego przedsiębiorczości,zwłaszcza zaś potencjału sektora MSP, w mieście;

Cel 2Pobudzenierozwoju

kieleckiejgospodarkidzięki

wykorzystaniuistniejącego

Rozwinięcie współpracy gospodarczej w ramachKieleckiego Obszaru Metropolitalnego;

Wspieranie działań mających na celu rozwój nowych imprez

organizowanie targów sprzyjających rozwojowi „przemysłu wolnego czasu” (w szczególności przemysłu kulturalnego i sportowego);

organizacja imprez tematycznie powiązanych z targami, np. wydarzenia na kształt Run

20

potencjału iprzewag

konkurencyjnychmiasta

targowych organizowanych przy zachowaniu najwyższych standardów obsługi klienta i z wykorzystaniem zdobyczy nowoczesnychtechnologii informacyjnych;

Warsaw; wykorzystanie położenia miasta w paśmie Gór Świętokrzyskich oraz szansy wynikającej z perspektyw rozwoju turystyki biznesowej w regionie poprzez m.in. zapewnienie turyście biznesowemu atrakcyjnych form rozrywki i wypoczynku oraz infrastruktury noclegowej;

rozwój klastra usługowego „Grono Targowe Kielce”;

Sfera przestrzenno-ekologicznaCel strategiczny

Powiązanie miasta Kielce i pozostałych gmin Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego w spójnąkomunikacyjnie i funkcjonalnie całość z zachowaniem walorów środowiskowych i urbanistycznych

Cele operacyjne Propozycja możliwychdziałań

Cel 1Poprawa warunkówgospodarowaniaoraz życia wKielcach iKieleckimObszarze

Metropolitalnympoprzez

stworzeniespójnego programu

obsługiinformacyjno-

administracyjnejludności

i inwestorów

Stworzenie jednolitego systemu informacji przestrzennej dla Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego zawierającego informacje o obszarach inwestycyjnych;

Stworzenie warunków do rozwoju e-usług bazujących na technologii szerokopasmowego dostępu doInternetu (e-government, e-health, e-learning, e-working);

wzmocnienie współpracyna rzecz Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego;

wprowadzenie e-usług winstytucjach i jednostkach publicznych;

stworzenie ogólnodostępnych punktów do Internetu anajbardziej atrakcyjnych miejscachmiasta;

Cel 2Zwiększenieatrakcyjnościturystycznej

Kielci Kieleckiego

ObszaruMetropolitalnego

przywykorzystaniu

walorówśrodowiskowych i urbanistycznych

Wpisanie geoparku do europejskiej sieci geoparków i rozwój turystyki w oparciu o jego zasoby;

Wdrożenie w życie koncepcjibudowy ścieżek rowerowych obejmujących swym zasięgiemtereny Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego;

Wpisanie kieleckiego geoparku do sieci europejskich geoparków

utworzenie na terenie Kielc ośrodka nauk o Ziemi;

budowa nowoczesnego ogrodu botanicznego;

budowa międzynarodowego lotniska;

Cel 3Poprawa stanuprzestrzeni

Zakończenie procesu kanalizowania całości obszaru miasta Kielce;

budowa lotniska międzynarodowego;

rewitalizacja

21

miejskiej orazpodniesieniejakości życia

w mieście poprzezrewitalizację

oraz działania wzakresie

gospodarki wodno-ściekowej

Poprawa jakości życia mieszkańców miasta i wzrostatrakcyjności miasta dla rozwoju społeczno-gospodarczego dzięki działaniom w zakresie ochrony zasobów wód podziemnych;

Kontynuacja rewitalizacji obszarów miejskich;

zabytkowego Śródmieścia;

całkowite skanalizowanie miasta;

Cel 4Zwiększeniedostępności

komunikacyjnejmiasta

Budowa lotniska regionalnego i włączenie go do ogólnopolskiej sieci transportowej drogowej i kolejowej;

Przygotowanie i wdrożenie kompleksowej koncepcji rozwoju transportu w ramachKieleckiego Obszaru Metropolitalnego;

budowa międzynarodowego lotniska;

poprawa stanu technicznego dróg szybkiego ruchu;

Źródło: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Strategia rozwoju Kielc 2007 – 2020”.

Niezwykle istotna dla kształtowania rozwoju danejjednostki jest ciągła ocena skuteczności realizacji postanowieńzapisanych w programach i strategiach. Monitorowanie politykizrównoważonego rozwoju odbywać się powinno poprzez właściwiesformułowane wskaźniki zrównoważonego rozwoju. Drugą metodąoceny skuteczności tej polityki są konsultacje społeczne ibadanie opinii mieszkańców.

By Strategia Rozwoju Kielc nie stała się tylko zbioremniespełnionych życzeń, prezydent Kielc w 2008 roku powołałZespół Monitorujący realizację zadań zapisanych w Strategii RozwojuMiasta Kielce na lata 2007 - 2020. W jego skład weszli: prezydent iwiceprezydent Kielc, sekretarz miasta, rektorzy UniwersytetuHumanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego i PolitechnikiŚwiętokrzyskiej, dyrektor Wydziału Projektów Strukturalnych iStrategii Miasta, dyrektor Miejskiego Zarządu Dróg, kanclerzLoży Świętokrzyskiej Business Centre Club, prezydentStaropolskiej Izby Przemysłowo – Handlowej, prezesŚwiętokrzyskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, dyrektor BiuraPlanowania Przestrzennego, dyrektor Miejskiego Ośrodka Sportu iRekreacji oraz dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie.Zadaniem Zespołu jest koordynowanie i kontrola prawidłowościprzebiegu zadań służących realizacji Strategii Rozwoju MiastaKielce oraz monitorowanie jej realizacji. Zespół dba o to, by

22

działania służące realizacji Strategii były każdorazowoujmowane w wieloletnich programach inwestycyjnych Kielc.Zgodnie z zarządzeniem Prezydenta, Zespół odbywa posiedzeniadwa razy w roku – po złożeniu projektu budżetu, ale przed jegouchwaleniem oraz przed sesją absolutoryjną. Wszystkie wydziałyurzędu miasta, jednostki i zakłady budżetowe oraz spółki gminyKielce są zobowiązane przy składaniu sprawozdań rocznych zrealizacji budżetu przedkładać informację z realizacji zadańwynikających ze Strategii. Na tej podstawie Wydział ProjektówStrukturalnych i Strategii Miasta opracowuje raport zbiorczy iprzekazuje go Zespołowi monitorującemu Strategię.21 Posiedzeniekażdego zespołu dotyczy innej tematyki. Dotychczas (kwiecień2011r.) odbyły się 4 posiedzenia w trakcie których omówionokilka celów Strategii: stworzenie mieszkańcom Kielcatrakcyjnych warunków do zdrowego życia, rozwoju i pracy wbezpiecznym, atrakcyjnym i otwartym na świat mieście kultury,edukacji, turystyki i sportu; zapobieganie pauperyzacjispołeczeństwa w obliczu kryzysu gospodarczego; ocenaskuteczności podejmowanych działań, mających na celupodniesienie atrakcyjności ośrodka nauki i edukacji; realizacjagospodarki mieszkaniowej miasta.

Tak zaprojektowany system monitoringu ma minimalizowaćproblem dezaktualizacji założeń i celów Strategii, wynikającyze zmieniających się warunków funkcjonowania podmiotówrealizujących poszczególne zadania oraz upływu czasu. Ewaluacjasłuży sprawdzeniu skuteczności działań, wyborowi właściwychzadań oraz zapobieganiu niepowodzeniom przy realizacjiposzczególnych projektów. Obserwując wdrażanie Strategii nasuwasię wniosek, iż brakuje częstych i dogłębnych analiz na każdymetapie jej realizacji. Powołany Zespół Monitorujący nie spełniado końca swojej roli. Cztery lata po uchwaleniu Strategiipotrzebna jest jej kompleksowa analiza – pokazanie sukcesów iporażek (wraz z ich przyczynami). To uwiarygodni ten dokument.

Zakończenie

Przykład Kielc pokazuje, że dobrze przemyślana iprzygotowana strategia rozwoju jst stanowi klucz do zapewnieniajej zrównoważonego rozwoju22. To swoisty drogowskaz wskazującypozytywne i pożądane zmiany, ułatwiający władzy samorządowej21 Zarządzenie Nr 88/2008 Prezydenta Miasta Kielce z 3 kwietnia 2008 roku.

23

podejmowanie decyzji, by w sposób kompleksowy rozwiązaćproblemy nurtujące miasto. Konsekwentnie wdrażana dajemieszkańcom oraz podmiotom gospodarczym poczucie stabilizacji izmniejsza niepewność co do przyszłości. Realizacja Strategiinie może przebiegać bez udziału partnerów społecznych. Władzemiasta powinny w swych działaniach uwzględniać ich punktwidzenia i zachęcać do współpracy. W trakcie realizacjiStrategii także powinny być prowadzone konsultacje społeczne,jako cenne źródło opinii i propozycji, które pozwala na zmianęakcentów, uzupełnia lub rozwija zawarte w dokumencie treści.Słusznym wydaje się zaproponowanie szerokiego dialogupublicznego z udziałem jak największej grupy podmiotów(organizacji, społeczeństwa), poprzedzonego precyzyjną analizą(na każdym etapie wprowadzania w życie zapisów Strategii)osiągniętych celów i realizacji zadań. Określone i podanepublicznie muszą być zarówno silne, jak i słabe stronywdrażania Strategii. Umożliwienie oddziaływania na przebiegrealizacji zapisów Strategii (kontrola sterująca) spowoduje, żewszyscy uczestnicy dialogu poczują się współodpowiedzialni zazrównoważony rozwój Kielc.

Bardzo ważnym podmiotem w określeniu docelowego wizerunkuKielc jest młodzież, szczególnie akademicka. Większośćabsolwentów lokalnych uczelni widzi swoje miejsce w Kielcach itu upatruje swój rozwój zawodowy. Aby umiejętnie podzielić sięszansami, możliwościami, zdobyć wiedzę o potrzebach orazuzyskać odpowiedź na pytanie jak stworzyć nowoczesne miasto,należy zastanowić się nad powołaniem partnerstwa władzmunicypalnych ze środowiskiem akademickim. Powinno się włączyć(w większym niż dotychczas stopniu) przedstawicieli nauki dokreowania nowego wizerunku Kielc w zjednoczonej Europie.

Wciąż zbyt słabo widoczny jest udział gmin skupionych wKOM we wdrażaniu założeń Strategii. Brakuje korelacji22 W 2010 roku Wydział Administracji i Nauk Społecznych PolitechnikiWarszawskiej ogłosił Ranking Zrównoważonego Rozwoju Jednostek SamorząduTerytorialnego. Kielce znalazły się w nim na 27 miejscu. Brano pod uwagęm.in.: wydatki majątkowe inwestycyjne per capita, wydatki na transport iłączność per capita, procent wydatków majątkowych w wydatkach budżetu,procent wydatków na transport i łączność w wydatkach budżetu, liczbępracujących na 1000 mieszkańców, liczbę bezrobotnych na 1000 mieszkańców,liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców, liczbę absolwentówszkół ponadgimnazjalnych na 1000 mieszkańców, liczbę komputerów w szkołachz dostępem do Internetu na 1000 mieszkańców, procent społeczeństwa objętegousługami oczyszczalni ścieków, kanalizacyjnymi i wodociągowymi. Zob.:http://www.terazpolska.pl/?menu=full_news&id=78 [dostęp 17.04.2011r.].

24

przedsięwzięć przez nie realizowanych. Tymczasem są to ważneinicjatywy, które powinny być wkomponowane do długofalowegoplanu rozwoju Kielc.

Stolica regionu świętokrzyskiego nie jest potęgągospodarczą. Dlatego tak ważnym jest, aby władze Kielcwykorzystały atuty, wynikające m.in. z położeniageograficznego, zgromadzonego potencjału intelektualnego orazzasobów kulturowych. Bez odpowiedniej promocji miasta i jegowalorów sukces nie będzie możliwy. W Strategii ujęta jestpromocja i rozwój miasta m.in. poprzez imprezy o charakterzemiędzynarodowym. Warto, wykorzystując doskonałą topografięKielc i okolic, zastanowić się nad organizacją imprez, takichjak: szybownictwo, motorolotniarstwo, biegi przełajowe, naorientację, maraton czy triathlon.

Bibliografia

1. Borys T. (red.), Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, Wyd. Ekonomia iŚrodowisko, Białystok 2005.

2. Heffner K., Strategie rozwoju regionalnego i lokalnego, w: Z. Strzelecki(red.), Gospodarka regionalna i lokalna, PWN Warszawa 2008.

3. Marchesnay M., Zarządzanie strategiczne. Geneza i rozwój, Poltex, Warszawa 1994.4. Parysek J., Podstawy gospodarki lokalnej, Wyd. UAM, Poznań 2001.5. Piasta Z., Ekspertyza dotycząca województwa świętokrzyskiego w kontekście Strategii

rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, w;http://www.polskawschodnia.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Documents/ekspertyzy%20do%20strategii%20PW/Piasta.pdf

6. Stanowisko Wydziału Spraw Obywatelskich w sprawie funkcjonowaniahandlu, usług i rzemiosła, Kielce 26.07.2010r.

7. Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego, październik 2006.8. Strategia Rozwoju Miasta Kielce na lata 2007-2020, Kielce 2006.9. Uchwała Rady Miejskiej Nr 829/98 w Kielcach z 13. 06. 1998 r.10. Wieloletni Program Inwestycyjny 2007 – 2011. Uchwała Rady Miejskiej Nr

LXVIII/1296/2006 z 28.09. 2006r.11. Wysocka E., Koziński J., Strategie rozwoju województw i gmin – teoria i

praktyka, Zachodnie Centrum Organizacji, Warszawa – Zielona Góra 1998.12. Zarządzenie Nr 88/2008 Prezydenta Miasta Kielce z 3 kwietnia

2008 roku.13. http://www.polskawschodnia.gov.pl/Projekty/Strony/

Modernizacja_i_rozbudowa_infrastruktury_Targow_Kielce_jako_Miedzynarodowego_Osrodka_Wystawienniczo_Kongresowego.aspx

14. http://www.gronotargowe.pl/index.php?menu=10 15. http://www.terazpolska.pl/?menu=full_news&id=78 16. http://www.invest.kielce.pl

25