هنراسالمی حکمت

باغسازی جایگاه حکمی آب در اسالمی

طبیعت، دیدگاه اساطیری

طبیعت، حکمت اسالمی

باغ اسالمی، ترجمه عناصر طبیعی

آب، حکمت اسالمی

آب، تجلی معانی قدسی (باغسازی)

طبیعت، دیدگاه اساطیری

. بابلی ها جهان عالم را به سه قسممت ممی دانسم ند بن دهش تمما مججمجدان در . آسمان، خشکی، دریاسجمری هما (. 1354مانجکیان . ) قعر دریا بجده است

ایجاد بماغ را بمه دسم جر ( سال قبل از میالد 2800)در (. 34مق مدر )خدای آب و خدای آف اب می دانند

ایران باس ان، تما جهان، طبیعت مملج از معناسمت، خدایان همیشه در منطقه ای کمه وجمجد انسمان بما

رزی و نیروی مجججد در آب و درخ ان وابسم ه .کشاوبجد، حاضمر بجدنمد، نیریمه بمین النهمرین و بهشمت

مق ممدر . )جمماودان هممناران سممال قبممل از ه امنشممی1383 .)

تمدن های کهن

طبیعت، دیدگاه اساطیری

دیدگاه همه خداباوری که در آن طبیعت بمه عنمجان . الجهیت خجد خداست

آیین هندوئیسم عمالم را هممان کیکمر الجهیمت ممی دانند و نیمم طبیعمت را تجلمی نیمم الهمی، عناصمر طبیعت به عنمجان خمدایان در کیکمر الجهیمت ممجرد

(.50: 1387ناس . )کرس ش هس ندیجنانیممان طبیعممت را جایگمماه زنممدگی خممدایان مممی

آنممان مدممادی (. ادیممان دنممد خجاصممی. ) دانسمم ندطبیعت را می کرس ند اما با این تفاوت کمه الهمه هما خجد عناصر طبیعی نبجدند بلکه الهه هایی بما دهمره . انسانی که قدرت عناصر یاد شده در دست آنان بمجد

(.77-87: 1387ناس )

ادیان کهن

طبیعت، دیدگاه اساطیری

ارسطج مشیت را بمه عنمجان اصمل و علمت حرکمت و سکجن در جسمی که در آن است بالذات نه بمالعر

. تعریف می کندزرتش یان عناصر طبیعت را مقدس و نمماد الجهیمت می دانس ند و گماهی ایمن عناصمر را دارای ایندانمی دند مانند آناهی ا الهه خشج یا اردوخشمج ایندبمانجی

خمالقی مقمد ، (. )57: 1387محممدی . )آب بجدنمد 1386.)

به طجر کلی در جهان بینمی هسم ی طبیعمت عاممل مرتبط ماوراللطبیعه و نیم گی ی یا لجگمجس مطمر

. است

ادیان کهن

طبیعت، حکمت اسالمی

طبیعت در تعالیم اسالمی همجاره در رابطه با آیه بمه دیمن . مفهج نماد و م جلی ذات الهی مطمر اسمت

اسال عناصر وججد را مبین بی واسطه وجمجد خمال طبیعمت مججمجدی اسمت هجشممند و . تجانا می دانددارای علم و اراده و قدرت، شمعجرمند )واجد ملکجت،

کمه هممجاره در ذکمر و ( به عقل کمل، دارای حیمات تسبیح خداوند بجده و تجلی قجانین حماکم بمه عمالم

(.53، 1388نقی زاده . )است

مقدمه

طبیعت، حکمت اسالمی

قرآن کریم از طری اشاره به کدیده همای طبیعمی و ترغیب به سیر عقالنی آن ها، ضممن سماخت زمینمه های معرف ی اسجار طبیعت، یه طمجر غیمر مسم قیم، تدجیری طبیعی از بسیاری از امجر معنجی و ان نعمی را برای انسان ترسمیم ممی کنمد، بما روا قیاسمی و تشبیه، اممجر نما محسمجس مماورا را بما کدیمده همای . محسجس برای عممج ممرد قابمل دری ممی سمازذ

برای مثال در سجره رعد سیمای حم در وحلمه اول ن ست به آب و بعد از آن به فلن در حال ذوب شدن تشبیه شده است و باطل در هر دو بار به کف تشبیه شده که ناکایدار و میراست و مانمایی تنهما ازان آب و

(17/رعد. ) ستفلز

تبیین امور انتزاعای و معنوی از طریق پدیده های طبیعی

طبیعت، حکمت اسالمی

با ایمن نگمرا انسمان هما نیمن از عناصمر طبیعمی و طبیعت بهره گرف ه اند، دست به تغییر آن زده اند تا در این رهگذر با وسل به ایمن منبمش شمریف، آیمات الهی را ترجمه انسانی کنند، رنگی قدسی بمه حیمات خجد ب شند آنان بما تجسمل بمه تعمابیر و تجضمیحات قرآن مجمجعه نشانه های عمالم کبیمر را بمه واسمطه عناصر طبیعت در قالب عالم صمغیر تفسمیر کمرده و

از ایمن رو بما نماسمازی اسمالمی . تجلی ب شیده اندمحمدرضمماکجر . )عملممی آیینممی محسممجب مممی شممجد

(.جعفری ، تدجیر باغ

تبیین امور انتزاعای و معنوی از طریق پدیده های طبیعی

باغ اسالمی، ترجمه عناصر طبیعی

همان طجر که یاد شد مسملمانان از عناصمر طبیعمی آیمات )بهره می گرف ه اند تا با تجسل به ایمن منبمش

رنگی دسی به حیات خجد ب شند؛ عالم کبیمر ( الهیرا تجلی بب شند و امجر مماورا الطبیعمه و ان ناعمی را تدجیری طبیعی و امجر معنمجی را بمرای فهمم به مر

. انسان قابل دری کنند

ترجمه عناصر طبیعی در باغسازی اسالمی

عناصر طبیعی باغ اسالمی، ترجمه

در باغسازی اسالمی عناصر و آیات خدا از آب ، بماد، خای و آتش تا آسمان، زمین، درخت و س ارگان که جای قرآن از آن ها نا برده شده و به حکمم تعمالیم اسممالمی زنممده و دارای حیممات و تجلممی گمماه صممفات خداوند هس ند گرد همم آممده انمد تما محلمی بمرای اندیشه در باب عجامل کبیر و ضمغیر را بمرای انسمان

از این منیر بماغ اسمالمی . تش نه معرفت فراهم آوردبار از 30در حکمت تمثیل بهشت است که در قرآن

آن با تجصیف باغ هایی با نهر های روان کمه در زیمر آن دهار رودخانه آب، شیر، شراب، عسل روان اسمت

(45، 1987بروکس . ) نا برده شده است

ترجمه عناصر طبیعی در باغسازی اسالمی

باغ اسالمی، ترجمه عناصر طبیعی

بماغ بما . باغسازی عملی آیینمی ممذهبی بمجده اسمت طبیعت خجد انسان را ار تحجمر دنیمجی رهمایی ممی . ب شد، او را به نهاد و فطرت خجد نندیک ممی کنمد

دنانکه گجیی رف ن در باغ مانند سملجی عارفانمه ای است که با هر قمد انسمان از صمافی معنمجی ی ممی گذرد و در ان ها با رسیدن به مقا ان ها جامه دنیما از

(.کجرجعفر ، تدجیر باغ. )تن می کند

ترجمه عناصر طبیعی در باغسازی اسالمی

آب، حکمت اسالمی

همانطجر که یاد شد در تعالیم اسالمی طبیعت ایمه و به هممین . نماد تجلی گاه عالم باال تدجیر شده است

دلیل عناصر طبیعی هر یک بنیانگر جنبه ای از ذات . الهی و سنبل و نماد یکی از صفات خداوند هس ند

مقدمه

آب، حکمت اسالمی

آیا کافران ندیدند که آسمان و زمین به هم کیجسم ه بجدند و ما آن ها را از یکمدیگر جمدا سماخ یم و همر

تمما (. 30انبیا ، . )دین زنده ای را از آب قرار دادیماوسمممت . مججمممجدات زنمممده را از آب آفریمممده ایمممم

آفریدگاری که آسممان هما و زممین را در شمش روز آفرید و کیش از آن عرا آفرینش او بر آب بمجده تما

خدای تعالی کمس از . عرا او بر آب بجده... بیازماید آفریدن نج و عرا کرسی، همه عالک را یکسمره از

(.روایت اسالمی ، بلعمی. )آب آفرید

شالوده خلقت و آغازگر آفرینش

آب، حکمت اسالمی

آن خدایی که برای شما زمین گس رانید و آسمان را بر افراشت و از آسمان آنجا فرو فرس اد که بمه سمیله

بقمره )آن میجه های گجنماگجن از زممین بیمرون آممد قطعا در آفرینش زمین و آسممان هما و آممد و (. 22

رفت شب و روز و کش ی هایی که در دریا بمه سمجد مرد در حرک ند و آبی که خداونمد از آسممان نمازل

بقمره )کرده و با آن زمین را کس از مرگ زنده نمجده 164 .)

همانند خداوند از آسمان آبمی فمرو فرسم اد کمه بمه وسیله آن انمجا گجنماگجن گیاهمان را از خمای تیمره

(. 53،.)...برآوریم

مایه تجدید حیات –سرچشمه حیات

آب، حکمت اسالمی

در مجارد دیگر آب به عنجان کاکینه کننمده، کماالیش کننده جسم و جان و زدودنده آالیمش هما و تطهیمر

وضج و غسل کمه . کننده کلیدی ها به کار رف ه استهم کاکینگی تن و هم آرامش روان را کمه کماکینگی

به یاد آور آنگماه کمه . جان باید گفت سبب می شجدخداوند از سجی خجد برای ایمنی و آراممش خمجابس سبک بر شما مسلط ساخت و از آسمان بما رازی بمر شما فرس اد تا شما را کای گرداند و کلیدی شمیطان را از شما بنداید و دلهای ان را محکم و گا های ان را

(. 11انفال ، . ) اس جار سازد

پاالیش کنندگی –پاکیزه کنندگی

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

صفات تلطیف کننمدگی و آراممش ب شمی یکمی از صفات خداوند است که بمه واسمطه آب روان در نهمر در باغ انسان را از تحجر دنیجی و امجر مادی رهمایی

خداوند با این طریم آراممش را بمه رو . می ب شدانسان می ب شمد تما او را بمه نهماد دو فطمرت خمجد

. نندیک کند

حکمی-کالبد عرفانی

آرامش بخشی –تلطیف کنندگی

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

صفات تطهیر کنندگی و کاکینگی خداوند که در یک درخه کایان ناکذیر مداو به کاالیش رو انسان ممی کردازد در باغ عندر آب روان در نهر را هر قمد رو و جسم ناظر را زا مقامات ممادی و گناهمان کماالیش می کند و در ان ها با رسیدن به مقا ان ها جما دنیما

آب در نهر جاری در جمایی از کلمه . را زا تن می کندکف درمسیر کیمدا ممی . ای بر کله دیگر فرو می ریند

شجد و بمه زودی از بمین ممی رود و آب حم و زالل . باقی می ماند

حکمی-کالبد عرفانی

پاکیزگی –تطهیر کنندگی

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

خداوند مایش حیالت، تجدید حیات و شفاب ش عالم آب در تشریک با درخ ان مایه حیات و تجدید . است

حیات در باغ، انسان را دوباره زنده می کند گجیی تما به حال در دنیما دشمم بسم ه و ممرده بمجده و حمال

. دشمانش را باز می کند و به دنیا می آید

حکمی-کالبد عرفانی

شفابخشی -مایه حیات

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

آب به عنجان اساس آفرینش . عرا خداوند آب بجدهبا حضجر در باغ یادآورد قدرت و اولیمه عمالم کبیمر و

آنچه در باغ انسان ساز دیده ممی شمجد، . صغیر استنشانه قدرتی است که خداوند به انسان داده و انسان

. با مشاهده آن از کبر به خضج می رسد

حکمی-کالبد عرفانی

قدرت اولیه

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

از دیگر خاصیت همای قدسمی آب خاصمیت آیینگمی در بماغ هاندی کربن در جایی کس از سمیر در سمرزمین همای . است

عقال اکسیر آیینه ای ساخ ند که در . مدینه زمردین می بیند، دمه .آن همه دینهمای ایمن جهمان را مشماهده ممی کننمد

واقعی ی عینی باشد یا ذهنی، در این آیینه است که رس اخین در . کالبدهای م ناظر بما رسم اخین اروا م جلمی ممی شمجد

جایی دیگر ظن کرداخ ن به مجضج التجلی عمالم غیمب ممی آب با سطح مسم جی خمجد در مرکمن بماغ ممی تجانمد . نجیسد

. مجضج تحقیقی در ارتباط با مجضج تجلی عالم غیمب باشمد . لمس تدجیر در آب همچجن شکسم ن آیینمه بیهمجده اسمت

سطح صیقلی آب محل تجلی و ظهجر اسمت امما تدمجیری در تما عالم کثیر و تما آسمان و عالم خداوند . آن وججد ندارد

در آن ظاهر می شجد، تجلی ب ش عالم ممی شمجند امما ایمن شیعه اثنمی . )است( التجلی عالم غیب)تدجیر دست نیاف نی

(. عشری، جلد یک

حکمی-کالبد عرفانی

سمبولیسم آیینه

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

آب ابنار مناسبی برای فعال کردن حجاس کنجگانه انسان ، بافت، بج، دما، رنم و . ...و ارتباط عمی با محیط استمی تمجان در جهمت ( باغ)حرکت آب در این گجنه فضاها

کارایی، عملکرد و خاطره انگیمنی فضما نقمش عممده ای . دارد

آب ساکن با کدیده انعکاس نجعی تجازن و آرامش بدمری نجسان آرا و ممج گجنمه سمطج آبمی و . ایجاد می کند

حرکت ری میک و کمر قمدرت آب در سمطج عممجدی و افقی تاثیر بدری خجد را برای تماشا و تاممل بمر بیننمده

این خاصیت باغ در جهت کانالینه کردن . خجاهد گذاشتنگاه، تمرکن و تاکید بر تجلی مناجات الهی بهره گرف مه

(.معماری آب، منیر. )شده است

هندسی –کالبد حسی

تمرکز و تاکید

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

اندازه گیری و تعین سماحت لطیمف بماغ ایرانمی بمه به معنای تعمین حم ) تقدیر . عهده گجهر آب است

اعطای قدرت به اشیا و تعیین اشیا بر وجه ( هر شی بدین سان گجیی دهار نهر تعین ب مش . خاص است

ساحت لطیف باغ و مقدر کننمده سمامانه فضمایی آن ( باغ های دهارگانه ، سیما مندجری . )است

هندسی –کالبد حسی

اندازه گیری و تعین

(باغسازی)آب، تجلی معانی قدسی

هندسه باغ اسالمی مس مل بر دو محجر عمجد بر هم است که هندسه ای م عادل بما نیمم و هماهنم را

این تعادل ب شی در عین حمال کمه . ن یجه می شجدم جلی هماهنگی و نیم در عالم هس ی اسمت قالمب

ایمن محمجر . هندسی و اصلی باغ را تشکیل می دهدبه یکدیگر می ..... ها ججی های آب روان هس ند که

. رسند و شکجفایی عالم غیب را تجلی می ب شند

هندسی –کالبد حسی

تعادل بخشی

:منابع

1؛ درآمدی بر معماری آب، نشریه منیر، شماره (1388)مندجری، امیر،

1؛ معبد آب، نشریه منیر، شماره (1388)آل هاشمی، آیدا،

؛ جسگاه طبیعت در تربیت انسان از دیدگاه قرآن کریم، (1390)بهش ی، سعید، 19کژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسالمی، سال

؛ باغ مفهج ن س ین انسان، نشریه منیر، شماره (1392)دیکسجن هانت، جان،

23

مندجری، سیما، باغ های دهارگانه، ترجمه باورهای مقدس، نشریه صفه، شماره 48

قدوسی فر، هادی، حبیب، فر ، حکمت خالده و جایگاه طبیعت در جهان بینی و 20معماری معابد ادبان م لف، باغ نیر، شماره

کجر جعفر، محمد رضا، تدجیر باغ و عناصر منیر در قرآن با تاکید بر سجره

الرحمن، 9باغ نیر، شماره

:دانشججیان مهشید فدایی حدیثه باجالن آرلن اقاجانی

با سپاس