1

Δπξσπατθή Έδξα Jean Monnet Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ

Κέληξν Δπξσπατθήο Πιεξνθόξεζεο Βνξείνπ Αηγαίνπ

“Σύγρξνλεο πξνθιήζεηο γηα ηελ Eπξωκεζνγεηαθή ζύγθιηζε”

(24 & 25 Απξηιίνπ 2013)

Θέκα : “Αζςνόδεςηοι Ανήλικοι ζηην Δςπωπαϊκή Ένωζη”

Υπεύζπλνο Καζεγεηήο: Γξεγνξίνπ Παλαγηψηεο

Όλνκα: Βνχιγαξε Μαξία

2

Πιάλν

Θέκα: “Αζςνόδεςηοι ανήλικοι ζηην Δςπωπαϊκή Ένωζη”

Δηζαγωγή (νξηζκφο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ, βαζηθά αξηζκεηηθά ζηνηρεηά, άξζξν

ηεο “Γηεζλήο ζχκβαζεο γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ”)

Δλόηεηα πξώηε: Γικαιώμαηα ηος παιδιού: Γικαιώμαηα ηων παιδιών πποζθύγων

και ηων αζςνόδεςηων ανηλίκων

Δπξσπατθή χκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ (ΔΓΑ)

Γηεζλήο χκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα πνπ παηδηνχ

Δλόηεηα δεύηεξε: Γιαηάξειρ ζσεηικά με ηην οικογενειακή επανένωζη

Γηθαηψκαηα νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ

δηακέλνπλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε.

Αλαδήηεζε ηεο νηθνγέλεηαο θαη επηθνηλσλία

Δπαλαπαηξηζκφο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηνλ Αθγαληζηάλ: Δηδηθά

κέηξα γηα ηελ αζθαιή επηζηξνθή ηνπο

Δλόηεηα ηξίηε: Πολιηικέρ αζύλος και Πποζηαζία ανηλίκων από ηην Δςπωπαϊκή

Ένωζη

Δπξσπατθή Δπηηξνπή: ρέδην Γξάζεο 2010-2014 θαη ε πξφνδνο ηνπ κέρξη

ζηηγκήο

ηνηρεηά γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο: ζηνηρεηά ηαπηφηεηαο

Τπνρξεψζεηο ηνπ επηηξφπνπ

Δθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε

Κέληξα θηινμελίαο

Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ ρνξήγεζε αζχινπ ζε αζπλφδεπηνπο αλειίθσλ

Δπξσπατθφ Σακείν Πξνζθχγσλ (ERF:European Refugee Fund)

Δπίινγνο- Σπκπεξάζκαηα

Βηβιηνγξαθία-Πεγέο

3

Πεξηερόκελα

Δηζαγσγή

Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ: Γηθαηψκαηα ησλ παηδηψλ πξνζθχγσλ θαη ησλ

αζπλφδεπησλ αλειίθσλ

Δπξσπατθή ζχκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ (ΔΓΑ)

Γηεζλήο ζχκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ

Γηθαίσκα ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ

δηακέλνπλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε .

Γηαδηθαζίεο αλαδήηεζεο ηεο νηθνγελείαο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ θαη

επηθνηλσλία

Δπαλαπαηξηζκφο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηνλ Αθγαληζηάλ: Δηδηθά κέηξα

γηα ηελ αζθαιή επηζηξνθή ηνπο

Δπξσπατθή Δπηηξνπή: ρέδην Γξάζεο γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο

(2010-2014)

Ζ πνξεία ηνπ ρεδίνπ Γξάζεο κέρξη ην 2012

Μεηξά γηα ηελ πξφιεςε ηνπ εκπνξίνπ παηδηψλ θαη ηηο κε- αζθαινχο

κεηαλάζηεπζεο

Μεηξά ππνδνρήο θαη δηαδηθαζηηθέο εγγπήζεηο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε

Βηψζηκεο ιχζεηο γηα ην θάζε αζπλφδεπην παηδί

Απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ην θάζε αζπλφδεπην παηδί

Γηνξηζκφο θαη βαζηθέο ππνρξεψζεηο ηνπ επηηξφπνπ

Δθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηηο ρψξεο ππνδνρήο

Κέληξα Τπνδνρήο θαη Φηινμελίαο αζπλφδεπησλ αλειίθσλ

Κέληξν Φηινμελίαο Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ Αγηάζνπ Λέζβνπ (Villa Azadi)

Φνξέαο: Ίδξπκα Κνηλσληθήο Πξφλνηαο Αγηάζνπ Λέζβνπ “Ζ ΘΔΟΜΖΣΩΡ”

Κέληξν Φηινμελίαο Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ Μαθξηλίηζαο Βφινπ

Φνξέαο: ΑΡΗ- Κνηλσληθή Οξγάλσζε Τπνζηήξημε Νέσλ

4

Πξνυπνζέζεηο θαη δηαδηθαζίεο γηα ηελ ρνξήγεζε αζχινπ ζε αζπλφδεπηνπο

αλειίθνπο

Δπξσπατθφ Σακείν Πξνζθχγσλ (ERF:European Refugee Fund)

Δπίινγνο- πκπεξάζκαηα

Βηβιηνγξαθία- Πεγέο

5

Δηζαγωγή

Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη απνηεινχλ κηα επάισηε νκάδα, ε νπνία ρξεηάδεηαη εηδηθή

κεηαρείξηζε θαη θξνληίδα. Έλα κεγάιν πνζνζηφ αζπλφδεπησλ παηδηψλ εηζέξρεηαη

θάζε ρξφλν ζηελ Δπξψπε κε ηελ ειπίδα κηαο θαιχηεξεο δσήο. Ωο αζπλόδεπηνη

αλήιηθνη νξίδνληαη παηδηά κηθξόηεξα από δεθανθηώ (18) εηώλ, ηα νπνία δηέθπγαλ από

ηελ ρώξα θαηαγσγήο ηνπο θαη δελ ζπλνδεύνληαη από ηνπο γνλείο ηνπο ή από ην άηνκν

πνπ είλαη λνκηθά ή εζηκηθά ππεύζπλν γηα απηά. Σα πεξηζζφηεξα παηδηά έθπγαλ απφ ηηο

ρψξεο θαηαγσγήο ηνπο ιφγσ ησλ πφιεκσλ ή ησλ άζιησλ ζπλζεθψλ δσήο, ελψ πνιινί

απφ απηνχο έρνπλ ράζεη ζπγγελείο ηνπο ή αθφκα θαη νιφθιεξε ηελ νηθνγέλεηα ηνπο.

Μεξηθνί αλήιηθνη εγθαηέιεηςαλ ηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπο ιφγσ επηζπκίαο ησλ

νηθνγελεηψλ ηνπο θαη φρη επεηδή εθείλνη ην επέιεμαλ. Μεξηθέο θφξεο νηθνγέλεηεο απφ

ηξίηεο ρψξεο ζηέιλνπλ ηα παηδηά ηνπο ζηελ Δπξψπε, πξνθεηκέλνπ λα απνθχγνπλ ηηο

έλνπιεο ζπγθξνχζεηο, λα έρνπλ κεγαιχηεξε πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη

γεληθφηεξα λα δήζνπλ κηα πην επράξηζηε δσή. Δπίζεο, αζπλφδεπηα παηδηά

θαηαθζάλνπλ ζηα Δπξσπατθά θξάηε σο ζχκαηα εκπφξσλ αλζξψπσλ, ηα νπνία

πξννξίδνληαη γηα εθκεηάιιεπζε θαη ζπλεπψο θαηαπάηεζε βαζηθψλ δηθαησκάησλ

ηνπο.

χκθσλα κε ην άξζξν 22 ηεο “Γηεζλήο χκβαζεο γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ

παηδηνχ”, πνπ άθνξα ηελ πξνζηαζία ησλ παηδηψλ-πξνζθπγψλ , νη ρψξεο πνπ έρνπλ

ππνγξάςεη ηελ ζχκβαζε πξέπεη λα ιάβνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα ψζηε λα κπνξνχλ λα

ρνξεγνχλ ην λνκηθφ θαζεζηψο ηνπ πξφζθπγα ζε νπνίν παηδί ην επηδεηεί. Πην

ζπγθεθξηκέλα, ε πξψηε παξάγξαθνο ηνπ άξζξνπ 22, ηεο ζχκβαζεο αλαθέξεη ηα εμήο:

“Τα ζπκβαιιόκελα θξάηε παίξλνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα πξνθείκελνπ έλα παηδί, ην

νπνίν επηδεηεί λα απνθηήζεη ην λνκηθό θαζεζηώο ηνπ πξόζθπγα ή πνπ ζεσξείηαη

πξόζθπγαο δπλάκεη ησλ θαλόλσλ θαη ησλ δηαδηθαζηώλ ηνπ ηζρύνληνο δηεζλνύο ή

εζληθνύ δίθαηνπ είηε απηό είλαη κόλν είηε ζπλνδεύεηαη από ηνπο γνλείο ηνπ ή από

νπνηνδήπνηε άιιν πξόζσπν, λα ραίξεη ηεο θαηάιιειεο πξνζηαζίαο θαη αλζξσπηζηηθήο

βνεζείαο, πνπ ζα ηνπ επηηξέςνπλ λα απνιακβάλεη ηα δηθαηώκαηα πνπ ηνπ

αλαγλσξίδνπλ ε παξνύζα Σύκβαζε θαη ηα άιια όξγαλα ηα ζρεηηθά κε ηα δηθαηώκαηα

ηνπ αλζξώπνπ ή αλζξσπηζηηθνύ ραξαθηήξα, ζηα νπνία κεηέρνπλ ηα ελ ιόγσ Κξάηε.”

Ζ εηζξνή αζπλφδεπησλ παηδηψλ πνπ θαηάγνληαη απφ ηηο ηξίηεο ρψξεο δελ είλαη

νχηε θαηλνχξην άιια νχηε πεξηζηαζηαθφ θαηλφκελν. Έλαο κεγάινο αξηζκφο ησλ

αζπλφδεπησλ παηδηψλ πνπ εηζέξρνληαλ ζηα Δπξσπατθά θξάηε, θπξίσο ην 2009

6

πξνέξρνληαλ απφ ην Ηξάθ θαη ην Αθγαληζηάλ, ελψ απφ ην 2010 θαη κεηά ζηηο ρψξεο

κε ηελ κεγαιχηεξε πξνέιεπζε αλειίθσλ πξνζηίζνληαη θαη ρψξεο ηεο Αθξηθήο. Σν

έηνο 2011, ηα Δπξσπατθά θξάηε έιαβαλ πάλσ απφ 12.000 αηηήζεηο ρνξήγεζεο

άζπινπ απφ αλειίθνπο κεηαλάζηεο, θάηη πνπ είρε μαλαζπκβεί ζην παξειζφλ. Οη

Δπξσπατθέο ρψξεο κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ κεηαλαζηψλ

ζχκθσλα κε πξφζθαηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεηά (2008-2011) είλαη ε Γαιιία κε 6.000

παηδηά πξφζθπγεο ζην έδαθνο ηεο, ε Ηηαιία κε 5.959, ε Ηζπαλία κε πάλσ απφ 5.500

αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο θαη ην Βέιγην, φπνπ ν αξηζκφο αλειίθσλ κεηαλαζηψλ

αγγίδεη ηηο 4.000.

7

Γηθαηώκαηα ηνπ Παηδηνύ: Γηθαηώκαηα ηωλ παηδηώλ πξνζθύγωλ θαη ηωλ

αζπλόδεπηωλ αλειίθωλ

Σα παηδηά απνηεινχλ κηα επάισηε νκάδα ηνπ πιεζπζκνχ θαη έρνπλ αλάγθε απφ

εηδηθά κέηξα πξνζηαζίαο. Σα δηθαηψκαηα ησλ παηδηψλ θαζψο θαη ηα κέηξα

πξνζηαζίαο γηα απηά έρνπλ θαηνρπξσζεί κέζα απφ Δπξσπατθέο θαη Γηεζλείο

ζπκβάζεηο, φπσο απφ ηελ “Δπξσπατθή χκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ”

(ΔΓΑ), ηελ “Γηεζλήο ζχκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ”, ηελ “Δπξσπατθή

ζχκβαζε ηελ άζθεζε δηθαησκάησλ ησλ παηδηψλ (χκβαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο

Δπξψπεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ παηδηψλ θαηά ηεο γελεηήζηαο εθκεηάιιεπζεο θαη

θαθνπνίεζεο)”, θαη ηελ “χκβαζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ πάλσ ζηα Γηθαηψκαηα ηνπ

Παηδηνχ.” Σα πεξηερφκελα φισλ απηφλ ησλ ζπκβάζεσλ εθαξκφδνληαη ζηα αλήιηθα

παηδηά, δειαδή ζε εθείλα πνπ δελ έρνπλ ζπκπιεξψζεη ηα δεθανθηψ (18) ρξφληα θαη

ζηνρεχνπλ ζηελ πξνψζεζε ηνπ βέιηηζηνπ ζπκθέξνληνο ηνπο θαζψο θαη ζηελ

πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ηνπο.

Μηα ηδηαίηεξα επαίζζεηε νκάδα παηδηψλ είλαη ηα παηδηά πξφζθπγεο. Ωο παηδηά

πξφζθπγεο νξίδνληαη ηα παηδηά πνπ δελ έρνπλ ζπκπιεξψζεη ηα δεθανθηψ (18) ηνπο

ρξφληα, έρνπλ θχγεη απφ ηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπο, ρσξίο ηελ ζπλνδεία ησλ γνληψλ

ηνπο ή θάπνηνπ ππεχζπλνπ ελήιηθα γηα ηελ πξνζηαζία ηνπο θαη δελ επηζπκνχλ λα

γπξίζνπλ πίζσ ζηελ ρσξά πξνέιεπζεο ηνπο επεηδή θηλδπλεχνπλ απφ έλνπιεο

ζπξξάμεηο, θαηαπάηεζε βαζηθψλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξίσλ ηνπο θαη επεηδή

επηζπκνχλ θαιχηεξεο ζπλζήθεο δσήο.Σα παηδηά απηά έρνπλ ηελ αλάγθε ηδηαίηεξεο

πξνζηαζίαο θαη θξνληίδαο θαζψο σο αζπλφδεπηνη κεηαλάζηεο δηαηξέρνπλ πνιινχο

θίλδπλνπο, φπσο ην εκπφξην αλζξψπσλ. χκθσλα κε ην άξζξν 22 ηεο Γηεζλνχο

χκβαζεο γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ, ηα θξάηε ππνδνρήο είλαη ππνρξεσκέλα λα

βνεζνχλ, λα πξνζηαηεχνπλ θαη λα θξνληίδνπλ ηα παηδηά πξφζθπγεο. Σν άξζξν απηφ

πεξηερέη επίζεο θαη δηαηάμεηο ζπγθεθξηκέλα γηα ηα παηδηά πνπ έρνπλ ππνβάιεη αίηεζε

ρνξήγεζεο αζχινπ, άιια δελ αλαγθάδεη ηα θξάηε λα ρνξεγήζνπλ ζηα παηδηά απηά

άζπιν, θαζψο ε ρνξήγεζε αζχινπ δελ αλήθεη ζηα αηνκηθά δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ

άιια ζηελ βνχιεζε ησλ θξαηψλ. Σν θάζε θξάηνο έρεη ηελ δίθε ηνπ λνκνζεζία

ζρεηηθά κε ην ζέκα ηεο εηζφδνπ θαη ηεο παξακνλήο κεηαλαζηψλ ζην έδαθνο ηνπ θαη

ζπρλά νη λνκνζεζίεο απηέο δελ επεξεάδνληαη απφ δηεζλείο ζπλζήθεο.

8

Μηα πνιχ βαζηθή γηα ηα παηδηά πξφζθπγεο αξρή, είλαη ε αξρή ηεο κε-

επαλαπξνψζεζεο πνπ απνηειεί ην άξζξν 33 ηεο χκβαζεο ηεο Γελεχεο. χκθσλα κε

ηελ αξρή απηή, νη πξφζθπγεο είλαη πξνζηαηεπκέλνη απφ απέιαζε ζε ρψξα ζηελ νπνία

θηλδπλεχνπλ λα ράζνπλ ηελ δσή ηνπο ή δελ έρνπλ δηθαηψκαηα θαη ειεπζεξίεο.

Δπξσπατθή ζύκβαζε γηα ηα δηθαηώκαηα ηνπ αλζξώπνπ (ΔΣΓΑ)

Ζ Δπξσπατθή ζχκβαζε1 γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ πξνζηαηεχεη ηα παηδηά

πξφζθπγεο κεζψ ησλ άξζξν ηξία (3) θαη νθηψ (8). Σν άξζξν 3 άθνξα ηελ

απαγφξεπζε ησλ βαζαληζηεξίσλ: “ Οπδεηο επηηξέπεηαη λα ππνβιεζεί εηο βαζάλνπο

νύηε εηο πνηλάο ή κεηαρείξηζηλ απαλζξώπνπο ή εμεπηειηζηηθάο” θαη ην άξζξν 8 άθνξα

ην δηθαίσκα ηνπ αλζξψπνπ ζηελ ηδησηηθή θαη νηθνγελεηαθή δσή: “1.Παλ πξόζσπνλ

δηθαηνύηαη εηο ηνλ ζεβαζκόλ ηεο ηδησηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο ηνπ, ηεο θαηνηθίαο

ηνπ θαη ηεο αιιεινγξαθίαο ηνπ.2 2. Γελ επηηξέπεηαη λα ππάξμε επέκβαζηο δεκνζηάο

αξρήο ελ ηε αζθήζεη ηνπ δηθαηώκαηνο ηνύηνπ, εθηόο εάλ ε επέκβαζηο απηή πξνβιέπεηαη

ππό ηνπ λόκνπ θαη απνηειεί κέηξνλ ην νπνίνλ, εηο κηαλ δεκνθξαηηθελ θνηλσλίαλ, είλαη

αλαγθαίνλ δηα ηελ εζληθήλ αζθάιεηαλ, ηελ δεκνζίαλ αζθάιεηαλ,ηελ νηθνλνκηθήλ

επεκεξίαλ ηεο ρώξαο, ηελ πξνάζπηζηλ ηεο ηάμεσο θαη ηελ πξόιεςηλ πνηληθώλ

παξαβάζεσλ, ηελ πξνζηαζίαλ ησλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξηώλ άιισλ”.

Δπηπιένλ, ρξήζηκν γηα ηελ πξνζηαζία ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ είλαη θαη ην άξζξν

δεθαηξία (13) ηεο ζχκβαζεο, ην νπνίν επηβάιιεη ζην θάζε θξάηνο λα ζπκπεξηιάβεη

ζηελ έλλνκε ηάμε ηνπ έλα επηπιένλ έλδηθν βνήζεκα, ην νπνίν ζα απνηειεί κέζν

πξφιεςεο ησλ παξαβηάζεσλ ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ ηνπ παηδηνχ απφ ηα φξγαλα

ηνπ θξάηνπο: “Παλ πξφζσπνλ ηνπ νπνίνπ ηα αλαγλσξηδφκελα ελ ηε παξνπζε

πκβάζεη δηθαηψκαηα θαη ειεπζεξηαη παξεβηάζζεζαλ, έρεη ην δηθαίσκα πξαγκαηηθήο

πξνζθπγήο ελψπηνλ εζληθήο αξρήο, έζησ θαη αλ ε παξαβίαζηο δηεπξάρζε ππν

πξνζψπνλ ελεξγνχλησλ ελ ηε εθηειέζεη ησλ δεκνζίσλ θαζεθφλησλ ηνπ.” Δπίζεο, ην

1 Π. Νάςκου- Περράκθ, Κ.Χρυςογονοσ, Χ. Ανκοπουλοσ-Π. Ευκυμίου (πρόλογοσ)/ Η Διεκνισ ςφμβαςθ για τα

δικαιώματα του παιδιοφ και θ εςωτερικι ζννομθ τάξθ: Ερμθνεία κατ' αρκρο/ Κζντρο Διεκνοφσ και Ευρωπαϊκοφ

Οικονομικοφ Δικαίου/ εκδόςεισ: Αντ. Ν. Σάκκουλα/ Ακινα- Κομοτθνι/ 2002.

2 Σφμβαςθ για τθν Προςταςία των Δικαιωμάτων του Ανκρώπου και των κεμελιωδών ελευκεριών (όπωσ

τροποποιικθκε από τα Πρωτόκολλα υπ' αρικ. 11 και 14)/ Γραμματεία του Ευρωπαϊκοφ Δικαςτθρίου των

Δικαιωμάτων του Ανκρώπου(European Court of human rights)/ Ιοφνιοσ 2010.

9

άξζξν δεθαηέζζεξα (14) πνπ άθνξα ηελ απαγφξεπζε ησλ δηαθξίζεσλ, πξνζηαηεχεη

ηα αζπλφδεπηα παηδηά απφ ξαηζηζηηθέο ζπκπεξηθνξέο: “Ζ ρξήζηο ησλ

αλαγλσξηδνκέλσλ ελ ηε εμαζθαιηζζή αζρέησο δηαθξίζεσο θχιινπ, θπιήο, ρξψκαηνο,

γιψζζεο, ζξεζθείαο, πνιίηηθσλ ή άιισλ πεπνηζήζεσλ, εζληθήο ή θνηλσληθήο

πξνειεχζεσο, ζπκκεηνρήο εηο εζληθήλ κεηνλφηεηα, πεξηνπζίαο, γελλήζεσο ή άιιεο

θαηαζηάζεσο.”

Γηεζλήο ζύκβαζε γηα ηα δηθαηώκαηα ηνπ παηδηνύ

Σν Ννέκβξην ηνπ έηνπο 1989, ε Γεληθή ζπλέιεπζε ηνπ Οξγαληζκνχ ησλ Ζλσκέλσλ

Δζλψλ (ΟΖΔ) πηνζέηεζε νκφθσλα ηελ “Γηεζλή χκβαζε γηα ηα Γηθαηψκαηα Σνπ

Παηδηνχ”.3

Ζ ζχκβαζε έρεη επηθπξσζεί κέρξη ζηηγκήο απφ 193 ρψξεο,

ζπκπεξηιακβαλφκελεο θαη ηεο Διιάδαο, ε νπνία ηελ επηθχξσζε ηνλ Γεθέκβξην ηνπ

1992. Ζ ζχκβαζε γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο πνπ

αθνξνχλ ηα αζπλφδεπηα παηδηά, ηνπο παξέρνπλ παξέρνπλ πξνζηαζία θαη

πξνζηαηεχνπλ δηθαηψκαηα ηνπο φπσο απηφ ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο. Πην

ζπγθεθξηκέλα, ηα άξζξα πνπ αθνξνχλ πεξηζζφηεξν ηα παηδηά πξφζθπγεο είλαη ηα

άξζξα ελλέα (9), δέθα (10), έλδεθα (11), δέθα ελληά !(19), είθνζη (20), εηθνζηδχν (22),

είθνζη επηά (27), ηξηάληα πέληε (35), ηξηάληα επηά (37), ηξηάληα νθηψ (38) θαη

ηξηαληαελληα (39).

Αξρηθά, ηα βαζηθφηεξα άξζξα πνπ αθνξνχλ ηα αζπλφδεπηα παηδηά είλαη ηα άξζξα

22,37,38 θαη 39. Σν άξζξν 22 ζρεηίδεηαη κε ηα παηδηά πξφζθπγεο. χκθσλα κε απηφ

ην άξζξν ηεο ζχκβαζεο, ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε νθείινπλ λα ιακβάλνπλ κεηξά

θαηάιιεια, ψζηε έλα παηδί πνπ επηδεηεί ην λνκηθφ θαζεζηψο ηνπ πξφζθπγα, είηε

αζπλφδεπην είηε κε θάπνην κέινο ηεο νηθνγελείαο ηνπ είηε κε ηνλ λνκηθφ ππεχζπλν

γηα απηφ λα κπνξεί λα ιάβεη ηελ θαηάιιειε θξνληίδα θαη αλζξσπηζηηθή βνήζεηα.

Πξνθείκελνπ λα είλαη επηηπρεκέλε ε πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παηδηνχ, ηα

θξάηε ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο φηαλ είλαη απαξαίηεην. Ο νξγαληζκφο Ζλσκέλσλ

Δζλψλ (ΟΖΔ) θαη ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε ζπλεξγάδνληαη ψζηε λα πξνζηαηεχζνπλ

ηα αζπλφδεπηα παηδηά θαη λα αλαδεηήζνπλ ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο.

3 Διεκνισ Σφμβαςθ για τα Δικαιώματα του Παιδιοφ/ Διεκνι κείμενα προςταςίασ των δικαιωμάτων του

παιδιοφ/ UNHCR.

10

Σν άξζξν 37, άθνξα ηελ επηβνιή ηεο ζαλαηηθήο πνηλήο θαη ηελ απάλζξσπε

κεηαρείξηζε (βαζαληζκφο). Σν άξζξν απηφ πξνβιέπεη ηελ ζπλερή επαγξχπλεζε ησλ

θξαηψλ πξνθείκελνπ λα κελ επηβάιινληαη ζε θαλέλαλ αλήιηθν βαζαληζηήξηα ή

ζθιεξέο θαη εμεπηειηζηηθέο ηηκσξίεο. Ζ ζαλαηηθή πνηλή θαζψο θαη ε ηζφβηα θάζεηξμε

δελ πξέπεη λα απαγγέιινληαη ζε αλήιηθα παηδηά νπνία θαη αλ είλαη ε παξάβαζε πνπ

έρνπλ δηαπξάμεη. Σα θξάηε πξέπεη λα θξνληίδνπλ ψζηε φια ηα παηδηά λα είλαη

ειεχζεξα. Ζ ζχιιεςε θαη ε θπιάθηζε ελφο αλειίθνπ ζα πξέπεη λα γίλεηαη βάζεη

λνκνχ, λα απνηειεί έζραην κέηξν θαη λα κελ δηαξθεί γηα κεγάιν δηάζηεκα. Δπίζεο, ηα

θξάηε πξέπεη λα ιακβάλνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα ψζηε, ζηελ πεξίπησζε πνπ

αλήιηθνο ζηεξείηαη ηελ ειεπζεξηά ηνπ, λα αληηκεησπίδεηαη απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο κε

αμηνπξέπεηα θαη αλζξσπηζκφ, ελψ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςηλ νη αλάγθεο ηεο

ειηθίαο ηνπ. Δπηπιένλ, νη αλήιηθνη πνπ βξίζθνληαη ππφ θξάηεζε ζα πξέπεη λα έρνπλ

ην δηθαίσκα ζηελ ακθηζβήηεζε ηεο λνκηκφηεηαο ηεο θξάηεζεο ηνπο απεπζπλφκελνη

ζε δηθαζηήξην. Σν άξζξν 38 άθνξα ην ζέκα ησλ ελφπισλ ζπξξάμεσλ. Σν άξζξν απηφ

ππνρξεψλεη ηα θξάηε λα ζέβνληαη ηνπο θαλφλεο ηνπ αλζξσπηζηηθνχ δίθαηνπ πνπ

ηίζνληαη ζε εθαξκνγή ζε πεξηπηψζεηο ελφπισλ ζπξξάμεσλ. Δπίζεο, πξέπεη λα

ιακβάλνπλ φια ηα πξνζηαηεπηηθά κεηξά ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ην φηη θαλέλα παηδί

πνπ δελ έρεη ζπκπιεξψζεη ηα δεθαπέληε (15) ηνπ ρξφληα δελ ζα ζπκκεηέρεη ζε

έλνπιεο ζπξξάμεηο, ελψ ζε πεξηπηψζεηο επηζηξαηεχζεσλ, ηα θξάηε ζα πξέπεη λα

δίλνπλ πξνηεξαηφηεηα ζε άηνκα κεγαιχηεξεο ειηθίαο. ε πεξίπησζε πφιεκνπ, ηα

θξάηε έρνπλ ηελ ππνρξέσζε κε βάζε ηηο αξρέο ηνπ δηεζλνχο αλζξσπηζηηθνχ δίθαηνπ

λα πξνζηαηεχνπλ ηνλ άκαρν πιεζπζκφ, θπξίσο ηα παηδηά.

Σα άξζξα 9,10,11 θαη 20 αθνξνχλ ην δηθαίσκα ηνπ παηδηνχ ζηελ νηθνγελεηαθή δσή.

Σν άξζξν 9 αθνξά ην δηθαίσκα ζηελ γνληθή θξνληίδα θαη ην δηθαίσκα λα κελ

απνρσξίδεηαη ην παηδί ηνπο γνλείο ηνπ. Σν άξζξν 10 είλαη ζρεηηθφ κε ηελ

νηθνγελεηαθή επαλέλσζε. χκθσλα κε ην άξζξν 10, ην θάζε ζπκβαιιφκελν θξάηνο

είλαη ππνρξεσκέλν λα αληηκεησπίδεη κε ακεζφηεηα, αιιειεγγχε θαη ζεηηθφ πλεχκα ηα

αηηήκαηα παηδηψλ ή ησλ γνληψλ ηνπο ζρεηηθά κε ηελ παξνρή άδεηαο εηζφδνπ ηνπο ζε

ζπκβαιιφκελν θξάηνο κε ζθνπφ ηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε. Δπηπιένλ, ηα θξάηε

πξέπεη λα θξνληίδνπλ, πξνθείκελνπ ην αίηεκα ηνπο γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε λα

κελ έρεη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηφζν γηα ηνπο αηηνχληεο φζν θαη γηα ηα κέιε ησλ

νηθνγελεηψλ ηνπο.

11

Σν άξζξν 11, ζρεηίδεηαη κε ηελ κε-επηζηξνθή θαη ηελ παξάλνκε κεηαθνξά. Σα θξάηε

πνπ έρνπλ επηθπξψζεη ηελ ζχκβαζε νθείινπλ λα ιακβάλνπλ κέηξα θαηά ησλ

αζέκηησλ κεηαθηλήζεσλ αλειίθσλ ζην εμσηεξηθφ θαη θαηά ηεο κε- επηζηξνθήο ηνπο.

Σέινο, ην άξζξν 20, ζρεηηθά κε ηελ ζηέξεζε ηεο νηθνγελείαο ηνπ. χκθσλα κε ην

άξζξν απηφ, ηα παηδηά πνπ δελ δνπλ κφληκα ή πξνζσξηλά κε ηνπο γνλείο ηνπο έρνπλ

ην δηθαίσκα ζηελ παξνρή εηδηθήο πξνζηαζίαο θαη θξνληίδαο απφ ην θξάηνο. Σα θξάηε

έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα παξέρνπλ ζηα παηδηά κηα ελαιιαθηηθή επηκέιεηα φπσο

νξίδεηαη απφ ηελ εζληθή ηνπο λνκνζεζία. Ζ επηκέιεηα απηή κπνξεί λα έρεη δηάθνξεο

κνξθέο, φπσο ηεο πηνζεζίαο, ηεο KAFALAH ηνπ ηζιακηθφ δίθαηνπ ή ηεο θηινμελίαο

ηνπ παηδηνχ ζην θαηάιιειν ίδξπκα. Σν πνηα ζα είλαη ε κνξθή ηεο επηκειείαο

θαζνξίδεηαη απφ ηα εζληθά, πνιηηηζηηθά, ζξεζθεπηηθφ θαη γισζζηθά ραξαθηεξηζηηθά

ηνπ παηδηνχ.

Σα άξζξα 19, 35 θαη 39 αθνξνχλ ηα παηδηά ζχκαηα θαθνπνίεζεο. Γπζηπρψο, πνιινί

αζπλφδεπηνη αλήιηθνη θαηαθζάλνπλ ζηα Δπξσπατθά θξάηε σο ζχκαηα trafficking πνπ

πξννξίδνληαη γηα εθκεηάιιεπζε. Σν άξζξν 19 ζρεηίδεηαη κε ηελ πξνζηαζία απφ ηελ

θαθνπνίεζε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα θξάηε πξέπεη λα ζεζπίζνπλ ηα θαηάιιεια

θνηλσληθά, δηνηθεηηθά, λνκνζεηηθά θαη εθπαηδεπηηθά κέηξα ψζηε λα πξνθπιάμνπλ ην

παηδί απφ ηελ νπνηαδήπνηε κνξθή βίαο ζσκαηηθήο ή ςπρνινγηθήο, εγθαηάιεηςεο,

εθκεηάιιεπζεο θαη ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο θαηά ηελ πεξίνδν πνπ βξίζθεηαη ππφ

ηελ πξνζηαζία θαη επηκέιεηα ησλ γνλέσλ ηνπ ή ηνπ λνκίκνπ επηκειεηή ηνπ/θεδεκφλα

ηνπ. Ζ δεχηεξε παξάγξαθνο ηνπ άξζξν 9 αθνξά θπξίσο ηα ζχκαηα θαθνπνίεζεο. Σα

κέηξα πνπ ζα ζεζπηζηνχλ, πξέπεη απαξαίηεηα λα πεξηιακβάλνπλ δηαδηθαζίεο ζρεηηθέο

κε ηελ δεκηνπξγία θνηλσληθψλ πξνγξακκάησλ πνπ ζα ζηνρεχνπλ ζηελ ππνζηήξημε,

ηελ θξνληίδα θαη ηελ πεξίζαιςε ησλ θαθνπνηεκέλσλ παηδηψλ, ελψ απαξαίηεηεο είλαη

θαη νη δηαδηθαζίεο δηθαζηηθήο παξέκβαζεο ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο.

Σν άξζξν 35 αθνξά ην εκπφξην θαη ηηο απαγσγέο αλειίθσλ. χκθσλα κε ην άξζξν

απηφ ηα θξάηε έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα ιακβάλνπλ φια ηα απαξαίηεηα κέηξα

πξνζηαζίαο,πξνθείκελνπ λα εκπνδίζνπλ ηηο απαγσγέο θαη ην εκπφξην παηδηψλ. Σν

άξζξν 39 ηεο ζχκβαζεο, αλαθέξεηαη ζηελ επαλαπξνζαξκνγή θαη επαλέληαμε ηνπ

αλειίθνπ. Με βάζε ην άξζξν απηφ, ηα θξάηε πξέπεη λα ιακβάλνπλ κέηξα, ψζηε λα

επηηπγράλεηαη ε ζσκαηηθή θαη ςπρνινγηθή αλάξξσζε ηνπ θάζε θαθνπνηεκέλνπ

παηδηνχ θαζψο θαη γηα ηελ επαλέληαμε ηνπ ζηελ θνηλσλία. Οη δηαδηθαζίεο

επαλέληαμεο θαη αλάξξσζεο ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηνχληαη ζε πεξηβάιινλ πνπ λα

12

είλαη θαηάιιειν γηα ην παηδί. πρλά νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη έρνπλ ηζρπξά

ςπρνινγηθά ηξαχκαηα ιφγσ ησλ ελφπισλ ζπξξάμεσλ πνπ ήηαλ κάξηπξεο, ηνπ

trafficking θαη ησλ άζιησλ ζπλζεθψλ δσήο ζηηο ρψξεο θαηαγσγήο ηνπο, γηα απηνχο

ηνπο ιφγνπο ε αλάγθε ηνπο γηα πεξίζαιςε θαη θξνληίδα είλαη κεγάιε.

13

Γηθαίωκα ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλωζε ηωλ ππεθόωλ ηξίηωλ ρωξώλ πνπ

δηακέλνπλ ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε.

Βαζηθή αλάγθε γηα ηελ δηαηήξεζε ελφο ηζρπξνχ δεζκνχ ησλ κεηαλαζηψλ κε ηα κέιε

ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο, είλαη ε δπλαηφηεηα νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο. Δηδηθφηεξα,

γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ε αλάγθε απηή είλαη αθφκα πην έληνλε θαζψο σο

αλήιηθνη έρνπλ κεγαιχηεξε αλάγθε απφ νηθνγελεηαθή θξνληίδα θαη πξνζηαζία. Ζ

νηθνγελεηαθή επαλέλσζε απνηειεί έλαλ απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο ιφγνπο γηα ηνπο

νπνίνπο νη άλζξσπνη κεηαλαζηεχνπλ (λφκηκα). ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000, ην

50% ησλ λνκίκσλ κεηαλαζηψλ πνπ εηζέξρνληαλ ζηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο

Έλσζεο είραλ σο βαζηθή επηζπκία ηελ επαλαζχλδεζε κε ηα κέιε ησλ νηθνγελεηψλ

ηνπο.

Απφ ην 2003 θαη κεηά, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμέδσζε ηελ νδεγία 2003/86/ΔΚ, πνπ

αθνξά ην δηθαίσκα ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε ησλ ππεθφσλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ

δηακέλνπλ εληφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο4. Μέζσ απηήο ηεο νδεγίαο πξνζδηνξίδνληαη

θαλφλεο πνπ αθνξνχλ ην δήηεκα ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη δηακνξθψλνπλ ηνπο φξνπο

θαη ηηο πξνυπνζέζεηο άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, νη

νπνίνη πξέπεη λα ηεξνχληαη απφ φια ηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Πην

ζπγθεθξηκέλα, κεζψ απηήο ηεο νδεγίαο πξνζδηνξίδνληαη νη φξνη ηεο εηζφδνπ θαη ηεο

παξακνλήο ησλ κειψλ ηεο νηθνγελείαο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ πνπ δελ δηαζέηνπλ

ηελ ηζαγέλεηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζην θξάηνο-κέινο ζην νπνίν βξίζθεηαη ν

ίδηνο, ν νπνίνο επίζεο δελ έρεη ηζαγέλεηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο άιια θαηνηθεί

λφκηκα ζε απηφ.

Ζ νδεγία 2003/86/ΔΚ απνηέιεζε κηα πξψηε πξνζπάζεηα ελαξκφληζεο, ζηελ νπνία

αζθήζεθε θξηηηθή απφ Με-θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο θαη απφ κέιε ηνπ αθαδεκατθνχ

ρψξνπ γηα ην φρη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν ελαξκφληζεο πνπ είρε θαηαθέξεη λα

πεηχρεη. Ωζηφζν, ηα ηειεπηαία ρξφληα, θξάηε- κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο

δήηεζαλ λα ηξνπνπνηεζεί ε νδεγία κε ζηφρν ηελ πξνζζήθε λέσλ φξσλ ζρεηηθά κε ηελ

4 Ευρωπαϊκι Επιτροπι/ Πράςινο βιβλίο: Σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακισ επανζνωςθσ των

υπθκόων τρίτων χωρών που διαμζνουν ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (οδθγία 2003/86/ΕΚ)/ Βρυξζλλεσ,

15/11/2011/ COM (2011) τελικό.

14

νηθνγελεηαθή επαλέλσζε (ζέζε ηεο Οιιαλδίαο ζρεηηθά κε ηελ κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή

ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο). Οη πξνζζήθεο θαη νη αιιαγέο ζηελ νδεγία ζεσξήζεθαλ

απφ απηά ηα θξάηε- κέιε απαξαίηεηεο ψζηε λα ξπζκηζηεί πην απνηειεζκαηηθά ε

κεγάιε εηζξνή κεηαλαζηψλ θαζψο θαη γηα ηελ απνθπγή θαηαρξήζεσλ.

Οη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα πιεξεί έλαο κεηαλάζηεο, ψζηε λα κπνξνχλ

λα μεθηλήζνπλ νη δηαδηθαζίεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο είλαη:

α) λα δηαζέηεη άδεηα δηακνλήο ζην θξάηνο-κέινο, ε νπνία λα δηαξθεί γηα έλαλ ρξφλν

ην ιηγφηεξν

θαη

β) λα έρεη απμεκέλεο πηζαλφηεηεο λα απνθηήζεη δηθαίσκα κφληκεο δηακνλήο ζην

θξάηνο-κέινο θαζψο ην δηθαίσκα ζηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε δελ ηζρχεη γηα άηνκα

πνπ κέλνπλ πξνζσξηλά ζε έλα θξάηνο. ηελ ζπλέρεηα, ηα θξάηε-κέιε έρνπλ ηελ

δπλαηφηεηα λα εγθξίλνπλ ηελ είζνδν ησλ κειψλ ηεο νηθνγελείαο ηνπ κεηαλάζηε αθνχ

πεξάζεη έλα ρξνληθφ δηάζηεκα θαηά ην νπνίν ν κεηαλάζηεο ζα δηακέλεη λφκηκα ζην

θξάηνο-κέινο πνπ βξίζθεηαη θαη επηζπκεί λα δήζεη εθεί κε ηελ νηθνγέλεηα ηνπ. Σν

ρξνληθφ δηάζηεκα απηφ δελ μεπεξλά ηα δπν ρξφληα.

ηελ πεξίπησζε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ, ηα θξάηε-κέιε ζα πξέπεη λα

δηεπθνιχλνπλ θαη λα επηηαρχλνπλ ηηο δηαδηθαζίεο ηεο νηθνγελεηαθήο επαλέλσζεο

πξνθείκελνπ λα επηηεπρζεί φζν ην δπλαηφλ πην γξήγνξα ην ππέξηαην ζπκθέξνλ ηνπ

παηδηνχ. Σν θξάηνο-κέινο πνπ δηακέλεη ν αλήιηθνο ζα πξέπεη λα πξνρσξήζεη ζηελ

ρνξήγεζε άδεηαο εηζφδνπ θαη δηακνλήο ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ, ψζηε λα επηηεπρζεί ε

ζπλέλσζε ηεο νηθνγελείαο. Τπάξρεη σζηφζν θαη ε πεξίπησζε, ε νηθνγελεηαθή

επαλέλσζε λα επηηεπρζεί ζηελ ρψξα πξνέιεπζεο ηνπ παηδηνχ ή ζε θάπνηα ηξίηε

ρψξα. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, κεγάιε επζχλε έρεη ε αξρή παηδηθήο πξφλνηαο ηνπ

θξάηνπο ζην νπνίν δεη ν αλήιηθνο. Ζ ππνρξέσζε ηεο πξφλνηαο είλαη λα αμηνινγήζεη

ην αλ θαη θαηά πφζν είλαη θαηάιιεια ηα κέιε ηεο νηθνγελείαο ηνπ παηδηνχ

πξνθείκελνπ λα αλαιάβνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ. Ωζηφζν, ε νηθνγελεηαθή επαλέλσζε

ζηελ ρψξα θαηαγσγήο πηζαλφλ λα κελ απνηειεί ην ππέξηαην ζπκθέξνλ ηνπ αλειίθνπ,

απφ ηελ ζηηγκή πνπ ππάξρεη ν θίλδπλνο λα θαηαζηξαηεγεζνχλ βαζηθά δηθαηψκαηα

ηνπ.

15

Γηαδηθαζίεο αλαδήηεζεο ηεο νηθνγελείαο ηνπ αζπλόδεπηνπ αλειίθνπ θαη

επηθνηλωλία

Οη πξνζπάζεηεο αλεχξεζεο ηεο νηθνγελείαο ηνπ αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ5 ζα πξέπεη λα

μεθηλνχλ φζν πην ζχληνκα είλαη δπλαηφλ, κε εμαίξεζε ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε

αλαδήηεζε απηή ζέηεη ηνλ αλήιηθν ή ηελ νηθνγέλεηα ηνπ ζε θίλδπλν. Πξηλ μεθηλήζνπλ

νη δηαδηθαζίεο αλαδήηεζεο, ν αλήιηθνο ζα πξέπεη λα ιάβεη ηελ απαξαίηεηε

πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηελ αλαδήηεζε απηή θαη λα δψζεη ηελ ζπγθαηάζεζε ηνπ. Οη

πξνζπάζεηεο αλαδήηεζεο θαη ζηελ ζπλέρεηα, νη δηαδηθαζίεο νηθνγελεηαθήο

επαλέλσζεο ζα πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ ζεηηθφ πλεχκα, ακεζφηεηα θαη

αλζξσπηζκφ. Δπίζεο, ε αλαδήηεζε ηεο νηθνγελείαο ζε ζπλεξγαζία κε ην παηδί ζα

πξέπεη λα δηέπεηαη απφ ηελ αξρή ηεο εκπηζηεπηηθφηεηαο.

Οη ρψξεο θαη νη νξγαλψζεηο πνπ ζπλεξγάδνληαη κε ζθνπφ ηελ αλεχξεζε ηεο

νηθνγελείαο ηνπ αλειίθνπ κπνξνχλ λα απεπζπλζνχλ ζε ππεξεζίεο εηδηθεπκέλσλ

νξγαλψζεσλ ηνπ ΟΖΔ, ζηελ Γηεζλή θνηλσληθή ππεξεζία, ζηελ Γηεζλή επηηξνπή ηνπ

Δξπζξφ ηαπξνχ θαη ζηηο αξκφδηεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ παηδηνχ αξρέο. Ζ άπνςε

θαη νη ζέζεηο ηνπ αλειίθνπ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο αλαδήηεζεο έρνπλ κεγάιε ζεκαζία

θαη ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςηλ ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο αλαδήηεζεο, ελψ

απαξαίηεηε είλαη θαη ε ελεκέξσζε ηνπ ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ηεο αλαδήηεζεο. Σν

παηδί ζα πξέπεη λα απνθαζίδεη κε πνηνπο ζα κνηξαζηεί ηα απνηειέζκαηα ηεο

αλαδήηεζεο θαη δελ πξέπεη λα πηέδεηαη απφ ηξίηνπο πξνθείκελνπ λα απνθαιχςεη

πιεξνθνξίεο ρσξίο ηελ ζέιεζε ηνπ. Δπηπιένλ, ν επίηξνπνο ηνπ θάζε παηδηνχ νθείιεη

λα δηεπθνιχλεη ηελ ζπρλή επηθνηλσλία ηνπ παηδηνχ κε ηα κέιε ηεο νηθνγελείαο ηνπ,

θαζψο είλαη πνιχ ζεκαληηθή ε δηαηήξεζε ησλ νηθνγελεηαθψλ δεζκψλ.

5 Terry Smith (επιμζλεια)/ Διακιρυξθ Καλών Πρακτικών (4θ ανακεωρθμζνθ ζκδοςθ)/ Ευρωπαϊκό

Πρόγραμμα για τα Αςυνόδευτα Παιδιά -Seperated Children in Europe Programme)/ Save the Children-

UNHCR:The UN Refugee Agency- Unicef/ Ακινα/ 2010.

16

Δπαλαπαηξηζκόο ηωλ αζπλόδεπηωλ αλειίθωλ ζηνλ Αθγαληζηάλ: Δηδηθά κέηξα

γηα ηελ αζθαιή επηζηξνθή ηνπο

Ζ επηζηξνθή ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ ζηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπο απνηειεί κηα απφ

ηηο καθξνρξφληεο βηψζηκεο ιχζεηο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη εμππεξεηεί ην βέιηηζην

ζπκθέξνλ ηνπ παηδηνχ. Μηα απφ ηηο θπξηφηεξεο ρψξεο πξνέιεπζεο κεηαλαζηψλ ηφζν

ελειίθσλ φζν θαη αλειίθσλ είλαη ην Αθγαληζηάλ6. Μεξηθά θξάηε έρνπλ ππνγξάςεη

Μλεκφλην Σξηκεξνχο πκθσλίαο κε ην Αθγαληζηάλ θαη ηελ Υπάηε Αξκνζηεία ηνπ

ΟΗΔ γηα ηνπο πξόζθπγεο, ζρεηηθά κε ηνλ επαλαπαηξηζκφ ησλ κεηαλαζηψλ ζην

Αθγαληζηάλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα θξάηε απηά είλαη ε Γαλία (2004), ε Γαιιηθή

Γεκνθξαηία (2002), ε Ννξβεγία (2005), νη Κάησ ρψξεο (2003), ην Βαζίιεην ηεο

νπεδίαο (2007), ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ε Βφξεηα Ηξιαλδία (2002) θαη ε Διβεηία

(2006). Ο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ππνγξάθεθαλ νη ζπκβάζεηο απηέο ήηαλ γηα λα

δηεπθνιχλνληαη νη εζεινληηθέο επηζηξνθέο ησλ Αθγαλψλ κεηαλαζηψλ ζηελ ρψξα

θαηαγσγήο ηνπο.

Ωζηφζν, νη Αθγαλνί πνπ θαηέθζαζαλ ζηα Δπξσπατθά θξάηε θαη επηζπκνχλ λα

γπξίζνπλ ζηνλ ηφπν θαηαγσγήο ηνπο είλαη πιένλ ειάρηζηνη. Ζ εζεινληηθή επηζηξνθή

ησλ Αθγαλψλ ζηελ ρψξα ηνπο απνηειεί κηα απφ ηηο βηψζηκεο ιχζεηο, ζηελ πεξίπησζε

πνπ δελ ηνπο ρνξεγήζεθε αζχινπ απφ ην θξάηνο ζην νπνίν θαηέθζαζαλ θαη

επηζπκνχζαλ λα παξακείλνπλ. Οη ζπκθσλίεο απηέο πεξηιακβάλνπλ εηδηθέο δηαηάμεηο

γηα ηηο επάισηεο νκάδεο θαη ππνρξεψλνπλ ηα ζπκβαιιφκελα θξάηε λα ζεζπίζνπλ ηα

θαηάιιεια κέηξα γηα λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο. Μηα απφ απηέο ηηο επάισηεο

νκάδεο απνηεινχλ νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη πνπ θαηαθζάλνπλ ζηα Δπξσπατθά θξάηε

απφ ην Αθγαληζηάλ. Μεγάιν πνζνζηφ απηψλ ησλ παηδηψλ θαηαζέηεη αίηεζε γηα ηελ

ρνξήγεζε αζχινπ, ζηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ Τπάηε Αξκνζηεία

ηνπ ΟΖΔ γηα ηνπο πξφζθπγεο εμέδσζε ην 2009, κηα ζεηξά απφ νδεγίεο γηα ηελ

εμέηαζε ησλ αηηήζεσλ αζχινπ ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ, ζχκθσλα κε ηα άξζξα

1(Α), 1(Σ) θαη 2 ηεο χκβαζεο γηα ην θαζεζηψο ησλ πξνζθχγσλ ηνπ 1951.

Δπηπιένλ, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμέδσζε έλα Πξφγξακκα Γξάζεο εηδηθά γηα ηνπο

αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο γηα ηελ πεξίνδν 2010-2014 θαη ε πξφνδνο ηνπ κέρξη ζήκεξα

6 UNHCR:United Nations High commissioner for Refugees/ Ειδικά μετρά για τθν επιςτροφι των

αςυνόδευτων και των χωριςμζνων από τισ οικογζνειεσ τουσ παιδιών ςτο Αφγανιςτάν/ Αφγουςτοσ 2010

17

είλαη ηθαλνπνηεηηθή. Σν πξφγξακκα απηφ ηνλίδεη ηηο αλάγθεο θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ

ππνδνρήο, πξνζηαζίαο θαη ππνζηήξημεο ησλ παηδηψλ, ηνλ ηξφπν αμηνιφγεζεο ησλ

αηηήζεσλ ρνξήγεζεο αζχινπ θαη ηελ εθαξκνγή ησλ καθξνρξνλίσλ βηψζηκσλ ιχζεσλ

γηα ην θάζε παηδί, ζχκθσλα κε ην βέιηηζην ζπκθέξνλ ηνπ. Μεξηθέο ρψξεο, ζηα

πιαίζηα εχξεζεο βηψζηκσλ ιχζεσλ γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο, εμεηάδνπλ ην

ελδερφκελν λα δεκηνπξγεζνχλ θέληξα θξνληίδαο ζην Αθγαληζηάλ γηα ηα παηδηά πνπ

επηζηξέθνπλ αθνχ δελ ηνπο ρνξεγήζεθε άζπιν ζηελ ρψξα ππνδνρήο ηνπο θαη γηα ηα

παηδηά πνπ νη πξνζπάζεηεο γηα νηθνγελεηαθή επαλέλσζε απέηπραλ.

χκθσλα κε ηελ Τπάηε Αξκνζηεία ηνπ ΟΖΔ γηα ηνπο πξφζθπγεο είλαη απαξαίηεηε ε

απνζαθήληζε ησλ εγγπήζεσλ πνπ θαζνξίδνπλ ηνλ επαλαπαηξηζκφ ησλ αζπλφδεπησλ

παηδηψλ ζην Αθγαληζηάλ. Οη εγγπήζεηο απηέο πξέπεη λα ηεξνχληαη κε ζπλέπεηα

πξνθείκελνπ ε Ύπαηε Αξκνζηεία ηνπ ΟΖΔ γηα ηνπο πξφζθπγεο λα κπνξεί λα

ζπκκεηέρεη ζηνπο επαλαπαηξηζκνχο απηνχ ηνπ είδνπο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε

απνηειεί θαη ε δέζκεπζε ηεο ρψξαο απνζηνιήο ζρεηηθά κε ηελ εμαζθάιηζή ηεο

ζπλεξγαζίαο ηεο κε ηελ θπβέξλεζε ηνπ Αθγαληζηάλ, ζρεηηθά κε ηα παξαθάησ κέηξα:

Αξρηθά, ε θπβέξλεζε ηεο ρψξαο απνζηνιήο πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ην φηη ην

θαλέλαο αζπλφδεπηνο αλήιηθνο δελ ζα επηζηξέθεη ζην Αθγαληζηάλ,κε

εμαίξεζε ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν επαλαπαηξηζκφο απνηειεί ην κέγηζην

ζπκθέξνλ ηνπ παηδηνχ. Ζ επηζηξνθή ηνπ ζα πξέπεη λα δηέπεηαη απφ ηηο

απαξαίηεηεο εγγπήζεηο θαη ε άπνςε ηνπ παηδηνχ λα ιακβάλεηαη ζνβαξά

ππφςηλ, θαζ' φιε ηελ δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο.

Σφζν ε θπβέξλεζε ηνπ Αθγαληζηάλ, φζν θαη ε θπβέξλεζε ηεο ρψξαο

απνζηνιήο ζα πξέπεη λα θαηαβάιινπλ ηζρπξέο πξνζπάζεηεο πξνθείκελνπ λα

εληνπίζνπλ κέιε ηεο νηθνγελείαο ηνπ παηδηνχ, ε θπβέξλεζε ηνπ Αθγαληζηάλ

θαη ε θπβέξλεζε ηεο ρψξαο απνζηνιήο ζα πξέπεη λα αμηνινγήζνπλ ηελ

δπλαηφηεηα ηεο νηθνγελείαο λα πάξεη ππφ ηελ πξνζηαζία ηεο ην παηδί θαη

αλάινγα κε ην απνηέιεζκα ηεο αμηνιφγεζεο ζα θξηζεί αλ ην παηδί ζα

επηζηξέςεη ζηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπ ή φρη. Απαξαίηεηε γηα απηέο ηηο

δηαδηθαζίεο θξίλεηαη ε ζπλεξγαζία ησλ δπν θπβεξλήζεσλ.

ηελ πεξίπησζε πνπ δελ εληνπηζηεί θαλέλα κέινο ηεο νηθνγελείαο ηνπ

αλειίθνπ, ην παηδί κπνξεί λα επηζηξέςεη ζην Αθγαληζηάλ κε ηελ πξνυπφζεζε

φηη θξνληίδα ηνπ παηδηνχ ζα εμαζθαιηζηεί απφ θνξέα παηδηθήο πξφλνηαο. ε

απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, είλαη αλαγθαία ε παξάδνζε φισλ ησλ εγγξάθσλ πνπ

18

ζρεηίδνληαη κε ηηο δηαδηθαζίεο εχξεζεο ηεο νηθνγελείαο ηνπ παηδηνχ ζηνλ

ππεχζπλν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ, πξνθείκελνπ λα κπνξνχλ λα ζπλερηζηνχλ νη

πξνζπάζεηεο εληνπηζκνχ αθνχ ην παηδί επηζηξέςεη ζην Αθγαληζηάλ.

Σέινο, ε θπβέξλεζε ηνπ Αθγαληζηάλ ζε ζπλεξγαζία κε ηελ θπβέξλεζε ηεο

ρψξαο απνζηνιήο πξέπεη λα εμαζθαιίζνπλ ηελ εθαξκνγή φισλ ησλ εηδηθψλ

κέηξσλ ζρεηηθά κε ηελ απνδνρή θαη ηελ ππνζηήξημε αλειίθνπ πξηλ ηελ

επηζηξνθή ηνπ.

Απαξαίηεηεο είλαη νη εμήο ξπζκίζεηο ππνδνρήο θαη θξνληίδαο:

Ζ εμαζθάιηζε ηεο ππνδνρήο ηνπ παηδηνχ ζην αεξνδξφκην θαη ζηελ ζπλέρεηα

ηεο πξφζβαζεο ηνπ ζε θαηάιπκα πνπ ζα θαιχπηεη ηηο βαζηθέο αλάγθεο ηνπ,

ηελ πξφζβαζε ηνπ ζε ππεξεζίεο πγείαο θαη ζηελ εθπαίδεπζε.

Ζ εμαζθάιηζε ηνπ δηνξηζκνχ ελφο ππεχζπλνπ αηφκνπ γηα ηελ πξνζηαζία θαη

ηελ θξνληίδα ηνπ παηδηνχ. Σν άηνκν απηφ πξέπεη λα δηαζέηεη ηα αλάινγα

πξνζφληα θαη θαηάξηηζε ζρεηηθά κε ηελ θξνληίδα αλειίθσλ παηδηψλ.

Δπηπιένλ, σο λνκηθά ππεχζπλνο γηα ηνλ αλήιηθν πξέπεη λα έρεη

δηθαηνπξαθηηθέο ηθαλφηεηεο.

Ζ εμαζθάιηζε ελφο ζρεδίνπ, εηδηθά δηακνξθσκέλνπ γηα ην θάζε

παηδί,ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ, πνπ λα εμαζθαιίδεη ηελ βηψζηκε

επαλέληαμε ηνπ αλειίθνπ.

Καη

Ζ εμαζθάιηζε ηεο δηαηήξεζεο ησλ θαηάιιεισλ αμηνινγήζεσλ ηεο

θαηάζηαζεο ηνπ αλειίθνπ, κεηά ηνλ επαλαπαηξηζκφ ηνπ ζην Αθγαληζηάλ.

19

Δπξωπαϊθή Δπηηξνπή: Σρέδην Γξάζεο γηα ηνπο αζπλόδεπηνπο αλειίθνπο (2010-

2014)

Σν 2010 πξνθείκελνπ λα απμεζνχλ ηα κεηξά πξνζηαζίαο πνπ αθνξνχλ ηνπο

αλειίθνπο κεηαλάζηεο, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δεκηνχξγεζε έλα ζρέδην δξάζεο. Σν

νπνίν,ζα θαιχπηεη ην ρξνληθφ δηάζηεκα 2010-2014 θαη είρε ζθνπφ λα πξνβάιιεη ην

δήηεκα ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ πνπ εηζέξρνληαη ζηελ Δπξψπε. Σν ζρέδην δξάζεο

πεξηιακβάλεη έλα ζχλνιν κέηξσλ, πνπ αθνξνχλ ηελ ππνδνρή ησλ αζπλφδεπησλ

παηδηψλ θαζψο θαη ηελ εχξεζε ιχζεσλ πνπ ζα ζηεξίδνληαη ζηελ αξρή ηνπ βέιηηζηνπ

ζπκθέξνληνο ηνπ παηδηνχ. Σα κέηξα απηά πξέπεη λα εθαξκφδνληαη απφ ηα θξάηε-

κέιε θαη ηνπο νξγαληζκνχο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πξνθείκελνπ ην πξφγξακκα

απηφ λα έρεη επηηπρία. Οη βαζηθέο αξρέο ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ην ζρέδην δξάζεο είλαη

νη παξαθάησ:

Όινη αλεμαηξέησο νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ζα πξέπεη λα

αληηκεησπίδνληαη κε βάζε ηηο αξρέο θαη ηνπο θαλφλεο πνπ

αθνινπζνχληαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαζψο θαη απφ ηα θξάηε-

κέιε ηεο.

Ο θάζε αζπλφδεπηνο αλήιηθνο ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ηελ κεηαρείξηζε

πνπ αξκφδεη ζε έλα παηδί. Σν ζπκθέξνλ ηνπ παηδηνχ ζα πξέπεη λα

απνηειεί ηνλ βαζηθφ ζθνπφ θάζε δξάζεο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηνλ

αζπλφδεπην κεηαλάζηε.

Θα πξέπεη λα εμαζθαιηζηεί ε πξνζηαζία ησλ παηδηψλ ψζηε λα κελ

πέζνπλ ζχκαηα εγθιεκαηηθψλ νκάδσλ ή νξγαλψζεσλ, εκπφξσλ

αλζξψπσλ θαη γεληθφηεξα εθκεηάιιεπζεο ή απάλζξσπεο

κεηαρείξηζεο.

Θα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηνχληαη ελέξγεηεο πνπ ζα ζηνρεχνπλ ζηελ

δεκηνπξγία ελφο πεξηβάιινληνο ζην νπνίν ηα παηδηά ζα έρνπλ ηελ

δπλαηφηεηα λα δνπλ ζηηο ρψξεο απφ ηηο νπνίεο πξνέξρνληαη έρνληαο

έλα ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν δσήο.

Θα πξέπεη λα επηδηψθεηαη ν εληνπηζκφο ηεο νηθνγελείαο ηνπ αλειίθνπ

θαζψο θαη ε επαλέλσζε ηνπ κε απηήλ.

Θα πξέπεη λα ζεζπηζηνχλ κέηξα ππνδνρήο, ζπγθεθξηκέλα γηα παηδηά

φπσο θαη νη δηαδηθαζηηθέο εγγπήζεηο. Ζ εθαξκνγή ηνπο ζα πξέπεη λα

20

είλαη άκεζε θαη φζν ην δπλαηφλ πην απνηειεζκαηηθή. Βαζηθή

πξνηεξαηφηεηα απνηειεί ε λνκηθή εθπξνζψπεζε ηνπ αλειίθνπ θαζψο

θαη ε επηκέιεηα ηνπ.

Ζ ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ην κέιινλ ηνπ θάζε αλειίθνπ ζα

πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη κέζα ζην δηάζηεκα ησλ έμη κελψλ.

Θα πξέπεη λα πξνβιέπεηαη ε ζηέγαζε ηνπ παηδηνχ ζε ρψξν πνπ λα έρεη

θξηζεί θαηάιιεινο ζχκθσλα κε ηα ζπκθέξνληα θαη ηηο αλάγθεο ηνπ

παηδηνχ. Ωζηφζν, ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο δηθαηνινγείηαη ε θξάηεζε

ηνπ αλειίθνπ κε ηηο πξνυπνζέζεηο φηη δελ ζα δηαξθέζεη γηα κεγάιν

ρξνληθφ δηάζηεκα θαη φηη δελ ζα θαηαπαηεζεί θαλέλα δηθαίσκα ηνπ.

Αλάινγα ηελ θαηάζηαζε ηνπ θάζε αλειίθνπ ζα πξέπεη λα

απνθαζίδεηαη θαη ε θαηάιιειε ιχζε ζπγθεθξηκέλα γηα απηφλ.

Πξνθείκελνπ λα εμαζθαιηζηεί ε πξνζηαζία ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ

ζα πξέπεη λα ππάξμεη κηα δπλακηθή ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηνπο

δηεζλείο νξγαληζκνχο, ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο,

ησλ ρσξψλ πξνέιεπζεο θαη δηέιεπζεο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ησλ

θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμέδσζε κηα έθζεζε γηα ηελ πξφνδν ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο ην

δηάζηεκα κεηαμχ ηνπ Μάηνπ ηνπ 2010 έσο ηνλ Ηνχλην ηνπ 2012 πξνο ην πκβνχιην

θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. ηφρνο ηεο έθζεζεο δελ είλαη κφλν λα παξνπζηάζεη

ην φηη έρεη επηηεπρζεί κέρξη ηνλ Ηνπλίνπ ηνπ 2012 άιια θαη λα ηνλίζεη δεηήκαηα πνπ

απαηηνχλ πεξηζζφηεξε πξνζνρή θαη πην ζπληνληζκέλε δξάζε ζηελ ζπλέρεηα ηνπ

ζρεδίνπ δξάζεο.

Η πνξεία ηνπ Σρεδίνπ Γξάζεο κέρξη ην 2012

χκθσλα κε ηηο εμειίμεηο ηνπ ζρεδίνπ κέρξη ην 2012, παξαηεξείηαη ην γεγνλφο φηη ε

κεηαλάζηεπζε αζπλφδεπησλ αλειίθσλ απφ ηξίηεο ρψξεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε

απνηειεί ζπρλφ θαη κφληκν θαηλφκελν. Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη θαηαθζάλνπλ ζηα

Δπξσπατθά θξάηε γηα δηάθνξνπο ιφγνπο. Μεγάιν πνζνζηφ απφ ηα παηδηά-κεηαλάζηεο

εγθαηαιείπεη ηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπ ιφγσ ελφπισλ ζπξξάμεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα,

νη πνιεκηθέο ζπγθξνχζεηο ζην Ηξάθ θαη ζην Αθγαληζηάλ απνηεινχλ βαζηθφ ιφγν

21

κεηαλάζηεπζεο ηδηαίηεξα ελφο παηδηνχ. Οη παξαπάλσ ρψξεο απνηεινχλ ηηο

βαζηθφηεξεο ρψξεο πξνέιεπζεο παηδηψλ πξνο ηα Δπξσπατθά θξάηε θπξίσο ην 2009.

Έλα πξφβιεκα πνπ ζπλάληεζε ην ζρέδην-δξάζεο είλαη ε δπζθνιία ζπιινγήο

ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ηα κφλα αμηφπηζηα ζηνηρεηά ζρεηηθά

κε ηνλ αξηζκφ ησλ αλειίθσλ κεηαλαζηψλ είλαη εθείλα πνπ αλαθέξνληαη ζηα παηδηά

πνπ έρνπλ θαηαζέζεη αίηεζε ρνξήγεζεο αζχινπ. χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Eurostat,

ην 2011 θαηαηέζεθαλ ζηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, 12.225 αηηήζεηο γηα

ηελ ρνξήγεζε αζχινπ. Ο αξηζκφο ησλ αηηήζεσλ ηνπ 2011 δελ άιιαμε θαηά πνιχ ζε

ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα ηξία έηε, θαζψο ην 2010 έγηλαλ 10.845 αηηήζεηο, ην 2009

12.245 θαη ην 2008 11.715. Ωζηφζν, δελ είλαη δπλαηφλ λα βξεζνχλ αμηφπηζηα

ζηνηρεηά ζρεηηθά κε ηα παηδηά-κεηαλάζηεο πνπ δελ έρνπλ θαηαζέζεη αίηεζε

ρνξήγεζεο άζπινπ. Γλσζηφο είλαη ν αξηζκφο ησλ αδεηψλ δηακνλήο πνπ εγθξίζεθαλ ην

2011, γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ζηα Δπξσπατθά θξάηε. Ο αξηζκφο ζχκθσλα

κε ηα ζηνηρεία ηεο eurostat έθηαζε ηηο 4.406.

Σα θξάηε-κέιε κε ηηο πεξηζζφηεξεο αηηήζεηο γηα ηελ ρνξήγεζε αζχινπ, ηελ πεξίνδν

2008-2011 είλαη, ε νπεδία θαη ε Γεξκαλία. ηελ νπεδία, νη θαηαζέζεηο αηηήζεσλ

γηα ηελ ρνξήγεζε άζπινπ απφ αζπλφδεπηα παηδηά απμάλνληαη θάζε ρξφλν κε ζηαζεξφ

ξπζκφ. Σν 2008 θαηαηέζεθαλ ζην νπεδηθφ θξάηνο 1.510, ελψ ην 2011 νη αηηήζεηο

γηα έθηαζαλ ηηο 2.655. Παξφκνηα θαηάζηαζε επηθξαηεί θαη ζηελ Γεξκαλία θαζψο απφ

ηηο 765 αηηήζεηο πνπ έγηλαλ ην 2008, ην 2011 ν αξηζκφο ηνπ άγγημε ηηο 2.125.

Σν πιήζνο άιια θαη ε θχζε ησλ ξνψλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ δελ είλαη ηα ίδηα ζε

θάζε θξάηνο. Τπάξρνπλ νη πεξηπηψζεηο ησλ παηδηψλ πνπ επηδεηνχλ άζπιν άιια θαη

ηα παηδηά πνπ εηζέξρνληαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε σο ιαζξνκεηαλάζηεο. Μεγάιν

πνζνζηφ παηδηψλ πνπ εηζέξρνληαη ιαζξαία ζπλαληάηαη ζηελ Ηζπαλία θαη ζηελ Ηηαιία.

Πην ζπγθεθξηκέλα, ην 2010 ην Ηζπαληθφ θξάηνο εμέδσζε 819 άδεηεο δηακνλήο ζε

αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο πνπ δελ θαηέζεζαλ αηηήζεηο γηα ηελ ρνξήγεζε άζπινπ, ελψ

ζηελ Ηηαιία ν αξηζκφο ησλ αδεηψλ ήηαλ αθφκε κεγαιχηεξνο θαζψο άγγημε ηηο 2.278.

Δπίζεο, ζηελ Ηηαιία παξαηεξνχληαη θαη αιιαγέο ζηηο ρψξεο πξνέιεπζεο ησλ παηδηψλ,

αθνχ ν αξηζκφο ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ απφ ηηο ρψξεο πην ζπρλήο πξνέιεπζεο,

φπσο γηα παξάδεηγκα ηελ Αιβαλία κεηψζεθε θαη ηαπηφρξνλα απμήζεθε ν αξηζκφο ησλ

παηδηψλ απφ Αθξηθάληθεο Υψξεο θαη ηηο ρψξεο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο εμαηηίαο ησλ

πνιίηηθσλ αλαηαξαρψλ. Σα θξάηε-κέιε πνπ απνηεινχλ ζπλήζσο ρψξεο δηέιεπζεο

22

αζπλφδεπησλ αλειίθσλ είλαη ε Ρνπκαλία, ε Βνπιγαξία, ε ινβαθία, ε Οπγγαξία,ε

ινβελία, ε Σζέρηθε Γεκνθξαηία θαη ε Ληζνπαλία ζηηο νπνίεο ζχκθσλα κε

ζηαηηζηηθά ζηνηρεηά ηεο eurostat γηα ην έηνο 2011, θαηαηέζεθαλ ειάρηζηεο αηηήζεηο

γηα ηελ ρνξήγεζε αζχινπ.

Μεηξά γηα ηελ πξόιεςε ηνπ εκπνξίνπ παηδηώλ θαη ηηο κε- αζθαινύο κεηαλάζηεπζεο

ην ζρέδην δξάζεο είλαη μεθάζαξν ην γεγνλφο φηη ε πξφιεςε ηεο κε- αζθαινχο

κεηαλάζηεπζεο θαη ηνπ εκπνξίνπ παηδηψλ απνηειεί ζεκαληηθφ δήηεκα, ην νπνίν είλαη

απαξαίηεην λα ιπζεί πξνθείκελνπ λα αληηκεησπηζηεί ην δήηεκα ησλ αζπλφδεπησλ

αλειίθσλ γεληθφηεξα. Πξνθείκελνπ ν ζηφρνο απηφο λα πξαγκαηνπνηεζεί, ηα θξάηε-

κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο εληαζζφζνπλ ην δήηεκα ηεο κεηαλάζηεπζεο,

εηδηθφηεξα ηελ κεηαλάζηεπζε αλειίθσλ ζηα πιαίζηα ηεο αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο.

Δπηπιένλ, ηα θξάηε-κέιε πξαγκαηνπνηνχλ δξάζεηο θαηάξηηζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο

κε ζηφρν ηελ επίηεπμε πην άκεζεο ηαπηνπνίεζεο παηδηψλ-ζπκάησλ εκπνξίαο, ελψ

πξνσζείηαη ε ελεκέξσζε ησλ νηθνγελεηψλ θαζψο θαη ησλ παηδηψλ ζε φηη άθνξα ηνπο

θίλδπλνπο πνπ πεξηιακβάλεη ε παξάλνκε κεηαλάζηεπζε.

Ζ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη ρξεκαηνδνηήζεη έξγα θαη δξάζεηο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ

πξφιεςε ηεο κε-αζθαινχο κεηαλάζηεπζεο θαη ηνπ εκπνξίνπ αλειίθσλ,δξάζεηο

επαηζζεηνπνίεζεο ζε φηη αθνξά αλειίθνπο πνπ εθζέηνληαη πεξηζζφηεξν ζε

θίλδπλνπο θαη ηελ εηδηθή εθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ κε βαζηθή αξκνδηφηεηα ηνλ

εληνπηζκφ θαηαζηάζεσλ θίλδπλνπ. Σα έξγα απηά εληάζζνληαη ζηα πιαίζηα ηνπ

πξνγξάκκαηνο γηα ηελ κεηαλάζηεπζε θαη ην άζπιν. Δπηπιένλ, ε Δπξσπατθή Έλσζε

παξέρεη βνήζεηα θαη ζηήξημε ζηηο ηξίηεο ρψξεο πξνθείκελνπ λα αλαπηχμνπλ ηελ

δηνηθεηηθή θαη λνκνζεηηθή ηνπο ηθαλφηεηα ψζηε λα είλαη πην εχθνινο ν εληνπηζκφο

αλειίθσλ πνπ επηδεηνχλ ηελ ρνξήγεζε αζχινπ άιια θαη ησλ παηδηψλ-ζπκάησλ.

πγθεθξηκέλα, θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ρξεκαηνδνηνχλ “ζπλεζηζκέλεο”

Υψξεο πξνέιεπζεο φπσο ην Μαξφθν, ηελ Αίγππην, ηελ ελεγάιε, ηελ Κέλπα, ηελ

Μνιδαβία, ηελ Βνιηβία θαη ηελ Γνπαηεκάια. Σα ρξήκαηα απηά ρξεζηκνπνηήζεθαλ

γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ ζηέγαζε παηδηψλ. Όζνλ άθνξα ην άκεζν κέιινλ, έρνπλ

μεθηλήζεη δηαδηθαζίεο πξνψζεζεο ελεκεξσηηθψλ εθζηξαηεηψλ θαη ηαπηφρξνλα έρνπλ

μεθηλήζεη δξάζεηο αλάπηπμεο ησλ ηθαλνηήησλ ησλ ζπλνξηνθπιάθσλ θαη ησλ εζληθψλ

ππεξεζηψλ.

23

Ζ ζπλεξγαζία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε ηηο ηξίηεο ρψξεο είλαη απαξαίηεηε

πξνθείκελνπ λα αληηκεησπηζηεί ην δήηεκα ηεο κε-αζθαινχο κεηαλάζηεπζεο θαη ηνπ

εκπνξίνπ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ. Σν δήηεκα ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ απνηέιεζε

κέξνο ηεο ζπδήηεζεο ζρεηηθά κε ηα αλζξσπηλά δηθαηψκαηα αλάκεζα ζηελ

Λεπθνξσζία, ηελ Αθξηθάληθε Έλσζε, ηελ Κακπφηδε, ηνλ Καλαδά, ηελ Γεσξγία, ην

Μπαγθιαληέο, ηελ Κίλα, ηελ Ηλδία, ην Ηζξαήι, ηελ Αίγππην, ηελ Ηαπσλία, ην

Καδαθζηάλ, ηελ Ηνξδαλία, ην Κηξγηθηζηαλ, ηνλ Λίβαλν, ην Λάνο, ππνςήθηεο πξνο

έληαμε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δπίζεο,

ην 2011 πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Μαδξίηε (Ηζπαλία) ην ζεκηλάξην κε ηίηιν

“Καηαλόεζε ηεο πεξίπησζεο ησλ αζπλόδεπησλ αλειίθσλ ζηηο ΗΠΑ θαη ηελ ΔΔ θαη

αληαιιαγή βέιηηζησλ πξαθηηθώλ θαη ζηηο δπν πεξηνρέο”, ζην νπνίν ζπδεηήζεθαλ

πξαθηηθέο θαη απφςεηο κεηαμχ ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ησλ

Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ.

Σα θξάηε- κέιε ηεο Έλσζεο ζα ζπλερίζνπλ θαη γηα ηα επφκελα ρξνληά λα εληάζζνπλ

ην δήηεκα ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηα πιαίζηα ηεο αλαπηπμηαθήο ζπλεξγαζίαο,

ελψ κεγάιε ζεκαζία έρεη θαη ε δηαηήξεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηηο ρψξεο πξνέιεπζεο

θαη δηέιεπζεο, πξνθείκελνπ λα πξνγξακκαηηζηνχλ θαη λα εθαξκνζηνχλ λέα έξγα θαη

δξάζεηο. Ζ ζπλεξγαζία Δπξσπατθήο Έλσζεο- Σξίησλ ρσξψλ ζα πξέπεη λα επεθηαζεί

πέξα απφ ηα κέηξα πξφιεςεο θαη ζε άιια δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ νηθνγελεηαθή

επαλέλσζε, ηελ αζθαιή επηζηξνθή ησλ παηδηψλ θαη ηνπο πηζαλνχο θίλδπλνπο κηαο

πηζαλήο “δεχηεξεο” εκπνξίαο ηνπο.

Μεηξά ππνδνρήο θαη δηαδηθαζηηθέο εγγπήζεηο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε

Σν ζρέδην δξάζεο αληηιακβάλεηαη ηελ κεγάιε αλάγθε θαηάιιεισλ κέηξσλ ππνδνρήο

γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο πνπ θαηαθζάλνπλ ζηα Δπξσπατθά θξάηε, θαζψο ε

πιεηνςεθία ηνπο έρεη αλάγθε απφ άκεζε πεξίζαιςε θαη θξνληίδα. Ζ Δπξσπατθή

Έλσζε εμαθνινπζεί λα απαζρνιείηαη κε ηελ ελίζρπζε ησλ κέηξσλ ππνδνρήο γηα ηνπο

αλειίθνπο θαζψο θαη κε ηελ πξφζβαζε ηνπο ζηηο απαξαίηεηεο δηαδηθαζηηθέο

εγγπήζεηο. Πξνθείκελνπ λα γίλνπλ πην θαηάιιειεο νη δηαδηθαζίεο ππνδνρήο ησλ

αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηα ζχλνξα, έρνπλ πξνηαζεί ζρεηηθέο αιιαγέο ζηνλ Κψδηθα

ησλ ζπλφξσλ θαη ζηελ ζχκβαζε γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζπκθσλίαο ηνπ ελγθελ.

Σν 2010, πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο Βξπμέιιεο, ην ζεκηλάξην “Αζπλόδεπηνη αλήιηθνη:

παηδηά πνπ δηέξρνληαη ηα εμσηεξηθά ζύλνξα ηεο ΔΔ ζε αλαδήηεζε πξνζηαζίαο” ην

24

νπνίν νινθιεξψζεθε κε ηελ δεκηνπξγία ζπζηάζεσλ πνπ απεπζχλνληαη ζε δηεζληθνχο

θνξείο θαη εζληθέο αξρέο.

ρεηηθά κε ηνπο αλειίθνπο αηηνχληεο άζπιν, ε Δπξσπατθή Έλσζε βξίζθεηαη ζην

ηέινο ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ θαη ζπδεηήζεσλ φζνλ άθνξα ηελ αλαζεψξεζε ηνπ

θαλνληζκνχ ζρεηηθά κε ην άζπιν. Ζ αλαζεψξεζε απηή ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε ηεο

πξνζηαζίαο ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ. Σν 2011, εθδφζεθε ε νδεγία 2011/95/EU απφ

ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ε νπνία αθνξνχζε ην ηη απαηηείηαη γηα

ηελ αλαγλψξηζε κεηαλαζηψλ απφ ηξίηεο ρψξεο σο άηνκα πνπ έρνπλ δηθαίσκα ζηελ

παξνρή δηεπζχλνπλ πξνζηαζίαο. Δπηπιένλ, κεζψ ηεο ελ ιφγσ νδεγίαο εληζρχνληαη νη

δηαδηθαζίεο γηα ηελ αλεχξεζε ησλ νηθνγελεηψλ ησλ αλειίθσλ, ελψ πεξηιακβάλνληαη

ζέκαηα πνπ είλαη απαξαίηεην λα ιακβάλνληαη ππφςε φηαλ δηακνξθψλεηαη ην

βέιηηζην ζπκθέξνλ ηνπ αλειίθνπ.

Σν 2011, εθδίδεηαη απφ ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, νδεγία πνπ

άθνξα ηελ πξφιεςε θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ εκπνξίνπ αλζξψπσλ θαζψο θαη ηελ

ζεξαπεία ησλ ζπκάησλ. ηελ νδεγία πεξηέρνληαη λέεο δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ

παξνρή θξνληίδαο, ππνζηήξημεο θαη βνεζείαο ζε παηδηά-ζχκαηα ηνπ εκπνξίνπ

αλζξψπσλ θαζψο θαη ηελ παξνρή πξνζηαζίαο ζε απηά. Δπηπιένλ, ηνλίδεηαη ζηα

θξάηε-κέιε, ε αλάγθε ιήςεο κέηξσλ πξνθείκελνπ λα γίλνπλ νη θαηάιιειεο δξάζεηο

γηα ηελ παξνρή ππνζηήξημεο θαη θξνληίδαο ζηνπο αλειίθνπο-ζχκαηα εκπνξίαο

αλζξψπσλ, αθνχ πξψηα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη θαηάιιειεο εθηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηελ

πεξίπησζε ηνπ θάζε παηδηνχ. Οη θφβνη, νη αλάγθεο θαη νη απφςεηο ηνπ θάζε παηδηνχ

ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ζνβαξά ππφςε θαηά ηηο δηαδηθαζίεο εχξεζεο κηαο

βηψζηκεο ιχζεο. Μηα αθφκε ππνρξέσζε ηνπ θάζε θξάηνπο- κέινπο είλαη ν δηνξηζκφο

εθπξφζσπνπ ή επίηξνπνπ ζην θάζε παηδί, κφιηο απηφ γίλεη αληηιεπηφ απφ ηηο αξρέο.

Ζ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη δεκηνπξγήζεη κηα νκάδα αλζξψπσλ εμεηδηθεπκέλνπο ζε

δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ κεηαλάζηεπζε ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ. Ζ νκάδα απηή

απαξηίδεηαη απφ κέιε κε-θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ, εμεηδηθεπκέλνπο εθπξφζσπνπο

απφ θξάηε-κέιε, κέιε νξγαληζκψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαζψο θαη κέιε δηεζλψλ

νξγαληζκψλ. Ζ πξψηε ζχζθεςε ηεο νκάδαο πξαγκαηνπνηήζεθε ην θαινθαίξη ηνπ

2011 θαη είρε σο βαζηθφ ζέκα ηελ επηηξνπεία. Μέηα ηηο ζπδεηήζεηο πνπ

πξαγκαηνπνηήζεθαλ, ν νκάδα θαηέιεμε ζην φηη ε επηηξνπεία απνηειεί έλα απφ ηα

θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζηαζίαο ησλ αλειίθσλ. Αλαθέξζεθε επίζεο, ην

25

γεγνλφο φηη ζε φια ηα Δπξσπατθά θξάηε ππάξρεη ε αλάγθε ελφο θνηλνχ πξνηχπνπ

επηηξνπείαο, ελψ ζεκαληηθή είλαη θαη ε εμεηδίθεπζε ησλ επηηξφπσλ. Πξνθεηκέλνπ λα

επηηεπρζνχλ ηα παξαπάλσ, ε Δπηηξνπή αλέιαβε ηελ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ

πξνγξάκκαηνο “Δπξσπατθό Γίθηπν Ιδξπκάησλ θεδεκνλίαο: Η επηηξνπεία ζηελ

πξάμε”.

Σν 2012 ζε ζχζθεςε ηεο, ε νκάδα ησλ εηδηθψλ ζηα ζέκαηα αζπλφδεπησλ αλειίθσλ,

απαζρνιήζεθε κε ηελ εμέηαζε ηεο εχξεζεο ησλ νηθνγελεηψλ θαη ζπκπέξαλε φηη αλ νη

ρψξεο πξνέιεπζεο ησλ αλειίθσλ δελ ζπκβάινπλ, είλαη αδχλαηνο ν εληνπηζκφο ησλ

νηθνγελεηψλ, ε επηζηξνθή ησλ παηδηψλ ζε θαηάιιειν πεξηβάιινλ ή ε ζχλδεζε ηνπο

κε ηελ νηθνγέλεηα ηνπο. Ζ Γαιιία θαη ε Ηζπαλία αλέθεξαλ κε πνηνλ ηξφπν

ζπλεξγάδνληαη κε ηηο ηξίηεο ρψξεο, ελψ ε Ηηαιία αλαθέξζεθε ζηελ δηαδηθαζία

εληνπηζκνχ κε ηελ βνήζεηα ηνπ Γηεζλνχο Οξγαληζκνχ Μεηαλάζηεπζεο. Οη κέζνδνη

εχξεζεο ησλ νηθνγελεηψλ δηαθέξνπλ απφ ην έλα θξάηνο- κέινο ζην άιιν, σζηφζν

κεξηθέο πεηπρεκέλεο πξαθηηθέο θξαηψλ ζα κπνξνχζαλ λα αθνινπζεζνχλ θαη απφ ηα

ππφινηπα θξάηε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

Σν 2010, ε EASO (European Asylum Support Office) πιεξνθφξεζε ην ηκήκα ηνπ

Δπξσπατθνχ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζρεηηθά κε ην άζπιν, ζπγθεθξηκέλα γηα

ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο θαη ηελ αθξφαζε ηνπο. Σν ηκήκα απηφ είλαη ππεχζπλν

λα εμεηάδεη ηηο αλάγθεο εηδηθήο εθπαίδεπζεο ησλ αξκνδίσλ ππάιιεισλ πνπ

αζρνινχληαη κε ην άζπιν, ζρεηηθά κε ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ

ρξεζηκνπνηνχλ αλάινγα κε ην θχιν θαη ηελ ειηθία ηνπ παηδηνχ θαζψο θαη ηα

ςπρνινγηθά ηξαχκαηα πνπ πηζαλφλ λα έρεη. Σν ηκήκα πξέπεη επίζεο λα εμαζθαιίζεη

φηη νη ζπλεληεχμεηο ησλ παηδηψλ θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ δηαδηθαζηψλ ρνξήγεζεο

αζχινπ ζα γίλνληαη ζε θηιηθφ πεξηβάιινλ γηα ην παηδί.

Έλαο πνιχ βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θνηλήο πξνζέγγηζεο ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο φζνλ αθνξά ηα αζπλφδεπηα παηδηά, είλαη ρξεκαηνδφηεζε. Ζ

Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξφηεηλε ηελ αλαβάζκηζε ησλ πξνδηαγξαθψλ ζρεηηθά κε ηελ

πξνζηαζία ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ, ζην θνληηλφ κέιινλ. Δπίζεο, είλαη

απαξαίηεην λα κεηαθεξζνχλ ζηα εζληθά δίθαηα ησλ θξαηψλ-κειψλ, λέεο δηαηάμεηο

ζπγθεθξηκέλα γηα ηνπο αλειίθνπο κεηαλάζηεο. ηηο πξνγξακκαηηζκέλεο δξάζεηο ηεο ε

Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη ζπκπεξηιάβεη ηελ ζπλέρεηα ηνπ ειέγρνπ ζρεηηθά κε ηελ

ζσζηή εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε φηη άθνξα ηελ

26

πξνζηαζία ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ. Δπηπιένλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηα θξάηε-κέιε

θαη ηελ EASO, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζα ζπλερίζεη λα πξαγκαηνπνηεί δξάζεηο κε

ζθνπφ ηελ εχξεζε ησλ νηθνγελεηψλ ησλ παηδηψλ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ζα ζπλερίζεη λα

παξέρεηαη απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, πξνθείκελνπ λα θαηαζθεπαζηνχλ έξγα πνπ

αθνξνχλ ηελ πεξίζαιςε θαη ηελ ζηέγαζε ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ.

Βηώζηκεο ιύζεηο γηα ην θάζε αζπλόδεπην παηδί

ηηο πεξηζζφηεξεο εζληθέο λνκνζεζίεο ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο,

ζπκπεξηιακβάλεηαη ε νδεγία “πεξί ησλ επηζηξνθψλ”. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη

ρξεκαηνδνηήζεη ηελ Δπξσπατθή πιαηθφξκα επηζηξνθψλ γηα αζπλφδεπηα παηδηά.

Δπίζεο, ε Δπηηξνπή ρξεκαηνδφηεζε θαη ην έξγν ζρεηηθά κε ην Δπξσπατθφ κέζν

επαλέληαμεο πνπ εθαξκφδεηαη απφ ηελ Οιιαλδηθή ππεξεζία αλαρσξήζεσλ θαη

επηζηξνθήο ζηελ ρψξα θαηαγσγήο.Σα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο

ελεκεξψλνληαη γηα ηηο πξνδηαγξαθέο θαη ηελ βειηίσζε ησλ πξαθηηθψλ ηνπο ζηηο

πεξηπηψζεηο επηζηξνθήο ησλ παηδηψλ ζηηο ρψξεο θαηαγσγήο ηνπο, απφ έλαλ θαηάινγν

πξνδηαγξαθψλ, ν νπνίνο δηακνξθψλεηαη κεζψ ηεο κειέηεο γηα ηηο πξαθηηθέο ζρεηηθά

κε ηηο επηζηξνθέο αλειίθσλ, ε νπνία κειέηε ρξεκαηνδνηείηαη επίζεο απφ ηελ

Δπξσπατθή Δπηηξνπή. Σν 2011 ην Σακείν Δπηζηξνθψλ παξνπζίαζε έλα πξφγξακκα

ην νπνίν πεξηείρε ηελ δεκηνπξγία έξγσλ ζρεηηθά κε ηελ εχξεζε ησλ νηθνγελεηψλ, ηελ

παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο ησλ αλειίθσλ πνπ επηζηξέθνπλ ζηηο ηξίηεο ρψξεο θαζψο

θαη ηελ θαηαζθεπή θέληξσλ ππνδνρήο γηα ηα παΐδηα πνπ επηζηξέθνπλ ζηηο ρψξεο

θαηαγσγήο ηνπο. Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη απνηεινχλ βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηνπ

Δπξσπατθνχ Σακείνπ επηζηξνθψλ θαη ηνπ Δπξσπατθνχ Σακείνπ γηα ηελ ελζσκάησζε

ππεθφσλ ηξίησλ ρψξσλ. Σέινο, ην 2012 ην Δπξσπατθφ Σακείν Δπηζηξνθψλ

δεκηνχξγεζε έλα πξφγξακκα θνηλφ γηα φια ηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο

πνπ άθνξα ηελ επαλεγθαηάζηαζε ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ. Μέζα απφ ην

πξφγξακκα απηφ ελδπλακψλεηαη ν ξφινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο φζνλ άθνξα ηελ

δηεζλή πξνζηαζία πνπ παξέρεηαη ζηα αζπλφδεπηα παηδηά.

ηα πιαίζηα ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο έρεη πξνγξακκαηηζηεί έθζεζε ζρεηηθά κε ηελ

εθαξκνγή ηεο νδεγίαο πεξί επηζηξνθψλ ε νπνία ζα πξέπεη λα έρεη νινθιεξσζεί απφ

ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή κέρξη ην ηέινο ηνπ 2013. Οη ρξεκαηνδνηήζεηο ηνπ ηακείν

επηζηξνθψλ ζα ζπλερίζνπλ λα παξέρνληαη γηα ηελ δεκηνπξγία έξγσλ πνπ αθνξνχλ ηα

αζπλφδεπηα παηδηά. Δπηπιένλ, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζα ζπλερίζεη λα έρεη σο

27

πξνηεξαηφηεηα ην δήηεκα ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ θαζψο θαη ζα ην εληάμεη ζηηο

βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο επαλεγθαηάζηαζεο ηεο Δπξσπατθήο

Έλσζεο γηα ην ρξνληθφ δηάζηεκα 2014-2020.

28

Απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ην θάζε αζπλόδεπην παηδί

Ζ αξρή ή ν νξγαληζκφο πνπ έρεη αλαιάβεη ηελ πξνζηαζία θαη ηελ θξνληίδα ηνπ θάζε

αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ, πξέπεη λα γλσξίδεη κεξηθά βαζηθά ζηνηρεηά γηα ηελ δσή ηνπ

παηδηνχ.7 Ζ ζπιινγή πιεξνθνξηψλ θαη ε δηακφξθσζε ελφο θνηλσληθνχ ηζηνξηθνχ γηα

ην θάζε παηδί, βνεζάεη απνηειεζκαηηθά ζηνλ ζρεδηαζκφ ηεο θαηάιιειεο πνιίηηθεο

θαη ζηελ εχξεζε ηεο ηδαληθήο βηψζηκεο ιχζεο γηα ην θάζε παηδί, ζχκθσλα κε ην

βέιηηζην ζπκθέξνλ ηνπ.

Σα απαξαίηεηα ζηνηρεηά γηα ηελ δηακφξθσζε ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνξηθνχ ηνπ

αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ είλαη ηα παξαθάησ:

ηνηρεία ζρεηηθά κε ην πσο θαη ζε πνηα θαηάζηαζε εληνπίζηεθε ν αλήιηθνο.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ ηνπ αλειίθνπ.

ηνηρεία γηα ηα άηνκα πνπ είλαη ζεκαληηθά γηα ηνλ αλήιηθν άιια δελ αλήθνπλ

ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ απνκάθξπλζε ηνπ αλειίθνπ απφ ηελ νηθνγέλεηα ηνπ.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ δσή ηνπ αλειίθνπ, γηα ην δηάζηεκα ην νπνίν δνχζε κε

ηελ νηθνγέλεηα ηνπ.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ πγεηά ηνπ αλειίθνπ.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ζξεζθεία πνπ αζπάδεηαη ν αλήιηθνο.

ηνηρεία γηα ην γισζζνινγηθφ θαη πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν ηνπ αλειίθνπ.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ηνπ αλειίθνπ.

ηνηρεία ζρεηηθά κε ηα ζρέδηα θαη ηηο πξνζδνθίεο ηνπ αλειίθνπ γηα ην κέιινλ

ηνπ.

Καη

7 Terry Smith (επιμζλεια)/ Διακιρυξθ Καλών Πρακτικών (4θ ανακεωρθμζνθ ζκδοςθ)/ Ευρωπαϊκό

Πρόγραμμα για τα Αςυνόδευτα Παιδιά -Seperated Children in Europe Programme)/ Save the Children-

UNHCR:The UN Refugee Agency- Unicef/ Ακινα/ 2010.

29

ηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ πλεπκαηηθή αλάπηπμε θαη σξηκφηεηα ηνπ αλειίθνπ.

30

Γηνξηζκόο θαη βαζηθέο ππνρξεώζεηο ηνπ επηηξόπνπ

Ο επίηξνπνο8 ηνπ θάζε αζπλφδεπηνπ αλειίθνπ, είλαη έλα άηνκν πνπ έρεη δηνξηζηεί

απφ ην θξάηνο θαη είλαη ππεχζπλν γηα ηελ θξνληίδα θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ αλειίθνπ.

Ο δηνξηζκφο ηνπ επίηξνπνπ απνηειεί ην βήκα, ακέζσο κεηά ηνλ εληνπηζκφ ηνπ

παηδηνχ απφ ηηο αξρέο. Ο επίηξνπνο πξέπεη λα ιάβεη αλαιπηηθή ελεκέξσζε ζρεηηθά κε

φηη αθνξά ηνλ αλήιηθν θαη έρεη ηελ εμνπζία λα ηνλ εθπξνζσπεί ζε φιεο ηηο λνκηθέο

δηαδηθαζίεο πνπ ηνλ αθνξνχλ. Δπηπιένλ, ν επίηξνπνο πξέπεη λα ζπκβνπιεχεη θαη λα

θαζνδεγεί ην παηδί, ιακβάλνληαο πάληα ππφςε ηελ γλψκε θαη ηηο αλάγθεο ηνπ.

χκθσλα κε ην άξζξν 18 (2), ηεο ζχκβαζεο ησλ Ζλσκέλσλ εζλψλ γηα ηα δηθαηψκαηα

ηνπ παηδηνχ (1989), ηα θξάηε είλαη ππνρξεσκέλα λα παξέρνπλ ηελ απαξαίηεηε

βνήζεηα ζηνπο επίηξνπνπο ησλ αζπλφδεπησλ παηδηψλ. Σν άξζξν 20 (1) ηεο ίδηαο

ζχκβαζεο πξνβιέπεη ην φηη ην θάζε παηδί πνπ δελ δεη κε ηελ νηθνγέλεηα ηνπ, έρεη ην

δηθαίσκα ζηελ εηδηθή πξνζηαζία θαη θξνληίδα απφ ην θξάηνο ζην νπνίν βξίζθεηαη.

Οη βαζηθέο ππνρξεώζεηο ηνπ επηηξόπνπ είλαη νη παξαθάησ:

Πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ην φηη νη απνθάζεηο ζρεηηθά κε ην κέιινλ ηνπ παηδηνχ,

ιακβάλνληαη ζχκθσλα κε ην ηη απνηειεί ην βέιηηζην ζπκθέξνλ ηνπ.

Πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ην φηη νη αλάγθεο, νη ζέζεηο θαη ε άπνςε ηνπ αλειίθνπ

ζα έρνπλ θπξίαξρν ξφιν ζε φιεο ηηο απνθάζεηο πνπ ηνλ αθνξνχλ.

Οθείιεη λα θξνληίδεη ψζηε ν αλήιηθνο λα έρεη πξφζβαζε ζε φιεο ηηο ξπζκίζεηο

θξνληίδαο θαη ππνζηήξημεο. Δπηπιένλ, πξέπεη λα θξνληίδεη γηα ηελ ζηέγαζε,

ηελ εθπαίδεπζε, ηελ πεξίζαιςε θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πγείαο ηνπ

παηδηνχ θαζψο θαη γηα ηελ δπλαηφηεηα ηνπ λα αζθεί ηα ζξεζθεπηηθά ηνπ

θαζήθνληα.

8. Terry Smith (επιμζλεια)/ Διακιρυξθ Καλών Πρακτικών (4θ ανακεωρθμζνθ ζκδοςθ)/ Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα

για τα Αςυνόδευτα Παιδιά -Seperated Children in Europe Programme)/ Save the Children- UNHCR:The UN Refugee Agency- Unicef/ Ακινα/ 2010.

31

Πξέπεη λα εμαζθαιίζεη ην φηη ζα έρεη ηελ επζχλε ηεο λνκηθήο εθπξνζψπεζεο

ηνπ αλειίθνπ ζε φιεο ηηο δηαδηθαζίεο εμέηαζεο ησλ επηζπκηψλ θαη ησλ

αλαγθψλ ηνπ γηα πξνζηαζία θαη αλαδήηεζε βηψζηκσλ ιχζεσλ.

Πξέπεη λα θαηαβάιεη φιεο ηηο αλαγθαίεο πξνζπάζεηεο αλαδήηεζεο κειψλ ηεο

νηθνγελείαο ησλ παηδηψλ κε ζθνπφ ηελ επαλέλσζε ηνπ κε απηά.

Να θξνληίδεη ψζηε ην παηδί λα έρεη ηαθηηθή επηθνηλσλία κε ηα κέιε ηεο

νηθνγελείαο ηνπ.

Οθείιεη λα ππνζηεξίδεη ηηο ζέζεηο ηνπ παηδηνχ θαη λα πξνβάιιεη ηηο αλάγθεο

θαη επηζπκίεο ηνπ.

Πξέπεη αλ ζπκβνπιεχεη θαη λα θαζνδεγεί ηνλ αλήιηθν.

Οθείιεη λα ζπκβάιιεη ζηηο δηαδηθαζίεο εχξεζεο ηεο καθξνρξφληαο βηψζηκεο

ιχζεο πνπ είλαη θαηάιιειε γηα ην παηδί, ζχκθσλα κε ην κέγηζην ζπκθέξνλ

ηνπ.

Πξέπεη λα γλσξίδεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνπο γλσζηνχο θαη ηνπο θίινπο

ηνπ αλειίθνπ.

Καη

Πξέπεη λα θξνληίδεη ψζηε ε ζπλεξγαζία ηνπ αλειίθνπ κε νξγαλψζεηο πνπ ηνπ

παξέρνπλ ππεξεζίεο θαη θξνληίδα λα είλαη άκεζε θαη απνηειεζκαηηθή.

Ο επίηξνπνο είλαη ππεχζπλνο γηα ηνλ αλήιηθν κέρξη λα βξεζεί θαη λα εθαξκνζηεί ε

θαηάιιειε βηψζηκε ιχζε γηα απηφλ. Τπάξρεη ε πηζαλφηεηα, νη δηαδηθαζίεο απηέο λα

κελ έρνπλ νινθιεξσζεί κέρξη ην παηδί λα ζπκπιεξψζεη ηα δεθανθηψ (18) ηνπ ρξφληα.

ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, εμεηάδεηαη ην αλ είλαη απαξαίηεηε ή φρη ε αλάγθε ηεο

ζπλέρεηαο ηνπ ξφινπ ηνπ επηηξφπνπ.

Οη απαξαίηεηεο δηαδηθαζίεο γηα ηνλ δηνξηζκφ ηνπ επίηξνπνπ ζε έλαλ αζπλφδεπην

αλήιηθν κεηαλάζηε, πξέπεη λα είλαη αληίζηνηρα επλντθέο θαη γξήγνξεο κε ηηο

δηθαζηηθέο δηαδηθαζίεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη γηα ηνλ δηνξηζκφ επηηξφπνπ ζε παηδί

πνπ θαηάγεηαη απφ ηελ ρψξα ππνδνρήο. Οη επίηξνπνη κπνξεί λα έρνπλ δηαθνξεηηθφ

επαγγεικαηηθφ ππφβαζξν κεηαμχ ηνπο, σζηφζν είλαη απαξαίηεην λα έρνπλ ηα

θαηάιιεια πξνζφληα θαη δεμηφηεηεο ζρεηηθά κε ηελ εξγαζία κε αζπλφδεπηνπο

32

αλειίθνπο. Απαξαίηεηε είλαη ε εμεηδίθεπζε ζε ζέκαηα ππνζηήξημεο θαη θξνληίδαο

παηδηψλ, ελψ πξέπεη λα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα θαηαλφεζεο ησλ δηαθνξεηηθψλ

πνιηηηζκηθψλ θαη ζξεζθεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ.

Δπηπιένλ, νη επίηξνπνη ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ ζπλερψο επαγγεικαηηθή ππνζηήξημε

θαη θαηάξηηζε θαη λα πθίζηαληαη ηνπο θαηάιιεινπο αζηπλνκηθνχο έιεγρνπο ψζηε λα

δηαπηζησζεί φηη έρνπλ ηα αλαγθαία πξνζφληα θαη θαηάξηηζε γηα ηνλ ξφινπ ηνπ

επίηξνπνπ. Σέινο, ηα άηνκα πνπ αλαιακβάλνπλ ηνλ ξφινπ ηνπ επίηξνπνπ δελ πξέπεη

λα θαηέρνπλ ζέζεηο, ησλ νπνίσλ ε θαηνρή εγγπκνλεί ηνλ θίλδπλν ζχγθξνπζεο

ζπκθεξφλησλ ηνπ επίηξνπνπ κε ην κέγηζην ζπκθέξνλ ηνπ αλειίθνπ.

33

Δθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ηωλ αζπλόδεπηωλ αλειίθωλ ζηηο ρώξεο ππνδνρήο

Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη έρνπλ αληίζηνηρε αλάγθε γηα εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε κε

ηνπο αλειίθνπο πνπ είλαη πνιίηεο ηεο ρψξαο ππνδνρήο9, γηα ην ιφγν απηφ, ζα πξέπεη

λα έρνπλ θαη απηνί πξφζβαζε ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο. χκθσλα κε ην

άξζξν 28 ηεο χκβαζεο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ, ηα

αζπλφδεπηα παηδηά έρνπλ ην δηθαίσκα ζηελ δσξεάλ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε ηεο

ρψξαο ππνδνρήο. Δπίζεο, ε Δπηηξνπή ηνπ ΟΖΔ γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ

(Γεληθό ζρόιην λνύκεξν 6, γηα ηελ κεηαρείξηζε ησλ αζπλόδεπησλ θαη ρσξηζκέλσλ από

ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο παηδηώλ πνπ βξίζθνληαη εθηόο ηεο ρώξαο θαηαγσγήο ηνπο-2005)

πξνβιέπεη ηελ ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ λα εμαζθαιίδνπλ ηελ πξφζβαζε ησλ

αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηελ εθπαίδεπζε, ζε φιεο ηηο θάζεηο ησλ κεηαθηλήζεσλ ηνπο.

Σα ζρνιεηά πξέπεη λα απνθηήζνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα παξέρνπλ ηελ θαηάιιειε

ππνζηήξημε ζηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο, αθνχ φπσο είλαη αλακελφκελν ιφγσ ηνπ

φηη δελ γλσξίδνπλ ηελ γισζζά ηεο ρψξαο ππνδνρήο, ζα αληηκεησπίζνπλ νξηζκέλεο

δπζθνιίεο. Έλαο ηξφπνο γηα λα αληηκεησπηζηνχλ ηα γισζζηθά πξνβιήκαηα ησλ

παηδηψλ απηψλ είλαη ε παξνρή βνεζεηηθψλ καζεκάησλ δεχηεξεο γιψζζαο. Δπηπιένλ,

είλαη ζεκαληηθφο ν ζρεδηαζκφο εηδηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηνλ θάζε

αλήιηθν θαζψο θαη ε εμαζθάιηζε ηεο ηαθηηθήο παξαθνινχζεζεο ησλ καζεκάησλ.

Δπίζεο, ηα αζπλφδεπηα παηδηά ζα πξέπεη λα δηδάζθνληαη καζήκαηα θαη ζηελ κεηξηθή

ηνπο γιψζζα, πξνθείκελνπ λα κελ ράζνπλ ηα πνιηηηζκηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά.

Έλα πξφβιεκα πνπ ελδέρεηαη λα αληηκεησπίζνπλ ηα αζπλφδεπηα παηδηά ζην ζρνιείν,

εθηφο απφ ηηο γισζζηθέο δπζθνιίεο είλαη νη ξαηζηζηηθέο ζπκπεξηθνξέο απφ

ζπκκαζεηέο ηνπο. Γηα ηελ πξφιεςε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ, νη εθπαηδεπηηθνί ησλ

ζρνιείσλ ζα πξέπεη λα ιάβνπλ απζηεξά πξνιεπηηθά κέηξα.

Σέινο, ηα αζπλφδεπηα παηδηά κεγαιχηεξεο ειηθίαο, ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ κηα

ζηνηρεηψδε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε πξνθείκελνπ λα κπνξέζνπλ λα αληεπεμέιζνπλ

ζηηο αλάγθεο ηνπο ζην κέιινλ.

9 Terry Smith (επιμζλεια)/ Διακιρυξθ Καλών Πρακτικών (4θ ανακεωρθμζνθ ζκδοςθ)/ Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για

τα Αςυνόδευτα Παιδιά -Seperated Children in Europe Programme)/ Save the Children- UNHCR:The UN Refugee Agency- Unicef/ Ακινα/ 2010.

34

Κέληξα Υπνδνρήο θαη Φηινμελίαο αζπλόδεπηωλ αλειίθωλ

Οη πην βαζηθέο θαη άκεζεο αλάγθεο ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ θαηαθζάλνπλ ζε

έλα μέλν γηα απηνχο θξάηνο, είλαη νη αλάγθεο γηα ζηέγαζε,ηξνθή, πεξίζαιςε θαη

ππνζηήξημε. Μφιηο έλα αζπλφδεπην παηδί εληνπηζηεί απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ζα

πξέπεη λα κεηαθεξζεί ην ζπληνκφηεξν δπλαηφλ ζε έλαλ ρψξν ζηνλ νπνίν κπνξεί λα

θηινμελεζεί θαη λα ηνπ πξνζθεξζεί ε απαξαίηεηε θξνληίδα ηφζν ζσκαηηθή φζν θαη

ςπρνινγηθή.

ηελ Διιάδα, ππάξρνπλ μελψλεο θαη θέληξα θηινμελίαο θαη ππνδνρήο αζπλφδεπησλ

αλειίθσλ κεηαλαζηψλ. Ωζηφζν, νη μελψλεο θαη ηα θέληξα απηά δελ επαξθνχλ

πξνθείκελνπ λα ζηεγαζηνχλ φια ηα αζπλφδεπηα παηδηά πνπ θαηαθζάλνπλ ζηελ ρψξα

θάζε ρξφλν.

Τα θέληξα ππνδνρήο θαη θηινμελίαο αζπλόδεπησλ αλειίθσλ ζηελ Διιάδα είλαη ηα

παξαθάησ:

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ Αιινδαπώλ Αγξηάο Βόινπ. /

Φνξέαο: Διιεληθφο Δξπζξφο ηαχξνο. / αξηζκφο αηφκσλ πνπ κπνξεί λα

θηινμελήζεη: 48

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ Αιινδαπώλ Αγσγεησλ Κξήηεο./

Φνξέαο: Ίδξπκα Νενιαίαο θαη Γηα Βίνπ Μάζεζεο- ΗΝΔΓΗΒΗΜ./ αξηζκφο

αηφκσλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη: 25

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ Μαθξηλίηζαο Βόινπ./ Φνξέαο:

ΑΡΗ- Κνηλσληθή Οξγάλσζε Τπνζηήξημεο Νέσλ. / αξηζκφο αηφκσλ πνπ

κπνξεί λα θηινμελήζεη: 30

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ Αγηάζνπ Λέζβνπ./ Φνξέαο: Ίδξπκα

Κνηλσληθήο Πξφλνηαο Αγηάζνπ - Λέζβνπ “Ζ ΘΔΟΜΖΣΩΡ”. / αξηζκφο

αηφκσλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη: 60

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ Ωξαηνθάζηξνπ Θεζζαινλίθεο. /

Φνξέαο: ΑΡΗ- Κνηλσληθή Οξγάλσζε Τπνζηήξημεο Νέσλ./ αξηζκφο αηφκσλ

πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη: 30

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ./ Φνξέαο: Κέληξν πξνζηαζίαο ηνπ

παηδηνχ Ησαλλίλσλ- παξάξηεκα Κφληηζαο ./ αξηζκφο αηφκσλ πνπ κπνξεί λα

θηινμελήζεη: 80

35

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αιινδαπώλ ζηελ Αζήλα./ Φνξέαο: Απνζηφιε

ηεο Ηεξέαο Αξρηεπηζθνπήο Αζελψλ./ αξηζκφο αηφκσλ πνπ κπνξεί λα

θηινμελήζεη: 20

Κέληξν θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ Αλειίθσλ Αιινδαπώλ Αζήλαο./ Φνξέαο:

χιινγνο Μεξίκλεο Αλειίθσλ./ αξηζκφο αηφκσλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη:

15

Ξελώλαο θηινμελίαο Αζπλόδεπησλ αλειίθσλ θαη κνλνγνλετθώλλ νηθνγελεηώλ

Αιεμαλδξνύπνιεο./ Φνξέαο: ΑΡΗ- Κνηλσληθή Οξγάλσζε Τπνζηήξημεο

Νέσλ. / αξηζκφο αηφκσλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη: 20

Ξελώλαο ππνδνρήο θαη ζηήξημεο Αζπλόδεπησλ θνξηηζηώλ, γπλαηθώλ θαη

κνλνγνλετθώλ νηθνγελεηώλ ζηελ Αηηηθή./ Φνξέαο: Ίδξπκα Νενιαίαο θαη Γηα

βίνπ Μάζεζεο- ΗΝΔΓΗΒΗΜ./ αξηζκφο αηφκσλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη: 55

Γηακεξίζκαηα ζε Αζήλα, Θεζζαινλίθε θαη Λέζβν (23 Γηακεξίζκαηα)./αξηζκφο

αηφκσλ πνπ κπνξεί λα θηινμελήζεη: 115

Κένηπο Φιλοξενίαρ Αζςνόδεςηων Ανηλίκων Αγιάζος Λέζβος (Villa Azadi)

Φοπέαρ: Ίδπςμα Κοινωνικήρ Ππόνοιαρ Αγιάζος Λέζβος “Η ΘΔΟΜΗΣΩΡ”

Σνλ Ηνχλην ηνπ 2008, εθαηφλ δπν (102) αζπλφδεπηνη αλήιηθνη κεηαθέξνληαη απφ ηνλ

“Δηδηθφ Υψξν Παξακνλήο Αιινδαπψλ Παγαλήο” (ΔΥΠΑ) ζην “Κέληξν Φηινμελίαο

Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ Αγηάζνπ Λέζβνπ”10

ζην νπνίν βξίζθεηαη ζην νξεηλφ ρσξίν

ηεο Λέζβνπ, ηελ Αγηάζν.

Ο πξψηεο κέξεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θέληξνπ, ήηαλ δχζθνιεο θαζψο δελ ππήξρε

εηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ. Ωζηφζν, ηα παηδηά δελ έκεηλαλ απξνζηάηεπηα. Άηνκα

απαζρνινχκελα ζην Οηθνπκεληθφ Πξφγξακκα θαη πνιινί εζεινληέο απφ ηελ ηνπηθή

θνηλσλία, πξφζθεξαλ ηελ πνιχηηκε βνήζεηα ηνπο ζην θέληξν παξέρνληαο ζηνπο

αλειίθνπο ηελ απαξαίηεηε λνκηθή πιεξνθφξεζε, παξαδίδνληαο ηνπο καζήκαηα

Διιεληθψλ θαη Αγγιηθψλ, δηνξγαλψλνληαο ςπραγσγηθέο δξαζηεξίνηεηεο θαη

εθδειψζεηο, θξνληίδνληαο λα γίλεηαη ε ζσζηή ζπλελλφεζε κε ηνπο πξνκεζεπηέο θ.α

10 Σεβαςτι Τρουμπζτα (επιςτθμονικι επιμζλεια)/ Το προςφυγικό και μεταναςτευτικό ηιτθμα:

Διαβάςεισ και μελζτεσ ςυνόρων/ εκδόςεισ: Παπαηιςθ/ Ακινα/ 2012.

36

Σνλ Ηνχιην ηνπ 2008 (πην ζπγθεθξηκέλα ζηηο 10 Ηνπιίνπ), ππνγξάθεθαλ νη πξψηεο

ζπκβάζεηο ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ ζα απαξηίδεη ην θέληξν θηινμελίαο, κε δηάξθεηα δπν

εηψλ. Οη ζπκβάζεηο ππνγξάθεθαλ αθνχ πξνεγήζεθε ε αλάινγε απφθαζε ηνπ

Τπνπξγείνπ Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο θαη κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο

χκβαζεο κεηαμχ ηνπ Ηδξχκαηνο Κνηλσληθήο Πξφλνηαο Αγηάζν “Ζ ΘΔΟΜΖΣΩΡ”

θαη κε ηελ Αζηηθή κε- θεξδνζθνπηθή εηαηξεία “ΖΛΗΑΥΣΗΓΑ”. Σν πξνζσπηθφ ηνπ

θέληξνπ θηινμελίαο απαξηηδφηαλ απφ επαγγεικαηίεο δηάθνξσλ θιάδσλ,πην

ζπγθεθξηκέλα, απφ κηα ςπρνιφγν, κηα ζπληνλίζηξηα, έλαλ θνηλσληνιφγν, κηα

θνηλσληθή αλζξσπνιφγν, έλαλ θνηλσληθφ ιεηηνπξγφ, έλα γηαηξφ, έλαλ λνζειεπηή, δπν

εθπαηδεπηηθνχο γηα ηελ δηδαζθαιία ηεο Διιεληθήο γισζζάο θαη κηα γηα ηελ

δηδαζθαιία ηεο Αγγιηθήο γισζζάο, δπν βνεζνχο κάγεηξα, κηα δηθεγφξν, δπν

δηεξκελείεο θαη έλα άηνκν γεληθψλ θαζεθφλησλ. Δπηπιένλ εθηφο απφ ην πξνζσπηθφ

ηνπ θέληξνπ, ππήξμε κεγάιε παξνρή βνεζείαο απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαζψο θαη

απφ πνιινχο εζεινληέο.

Σν Κέληξν Φηινμελίαο Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ Μεηαλαζηψλ ζηελ Αγηάζν ηεο

Λέζβνπ ήηαλ ην κεγαιχηεξν θέληξν θηινμελίαο ζηελ Διιάδα, ζπγθεθξηκέλα είρε

ρσξεηηθφηεηα ελελήληα έμη (96) αηφκσλ. ην θέληξν θηινμελνχληαη αζπλφδεπηνη

αλήιηθνη πνπ έρνπλ θαηαζέζεη αίηεζε ρνξήγεζεο άζπινπ άιια θαη αλήιηθνη πνπ δελ

έρνπλ εθθξάζεη αληίζηνηρε επηζπκία. Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο είλαη ην πξψην θέληξν

θηινμελίαο ηεο Διιάδαο πνπ δέρεηαη αλειίθνπο πνπ δελ έρνπλ θαηαζέζεη αίηεζε

ρνξήγεζεο αζχινπ. Δπίζεο, ην θέληξν απηφ είλαη γλσζηφ θαη κε ηελ νλνκαζία “Villa

Azadi” (πίηη ειεπζεξίαο), ε νπνία δφζεθε απφ ηνπο πξψηνπο αλειίθνπο πνπ βξήθαλ

θαηαθχγην θαη θξνληίδα εθεί. Οη αλήιηθνη πνπ θηινμελνχληαη ζην θέληξν θαηάγνληαη

θπξίσο απφ ην Ηξάθ, ην Αθγαληζηάλ, ηελ νκαιία θαη ηελ Παιαηζηίλε, ρψξεο απφ ηηο

νπνίεο πξνέξρνληαη νη πεξηζζφηεξνη αλήιηθνη κεηαλάζηεο πνπ θαηαθζάλνπλ ζηελ

Δπξψπε.

37

Γπζηπρψο, ζήκεξα ην Κέληξν Φηινμελίαο Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ ζηελ Αγηάζν

ππνιεηηνπξγεί. Οη ζπκβάζεηο ηνπ πξνζσπηθνχ έρνπλ ιήμεη απφ ηνλ Ηνχιην ηνπ 2010

θαη δελ αλαλεψλνληαη ηαθηηθά, σζηφζν κεξηθά άηνκα εμαθνινπζνχλ λα εξγάδνληαη

εθεί σο εζεινληέο κέρξη λα αλαλεσζεί ε ζχκβαζε ηνπο.

Σν βαζηθφ πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδεη ην θέληξν είλαη ε ειιεηπή ρξεκαηνδφηεζε

θαη θαηά ζπλέπεηα, ε ειιεηπή παξνρή ησλ θαηάιιεισλ ππεξεζηψλ. Πξφβιεκα

επίζεο, απνηειεί θαη ε ηνπνζεζία ηνπ θέληξνπ, θαζψο βξίζθεηαη ζε νξεηλή πεξηνρή

θαη νη ζπγθνηλσλίεο είλαη αξθεηά πεξηνξηζκέλεο κε απνηέιεζκα ε πξφζβαζε ησλ

παηδηψλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θνξείο λα κελ είλαη ηδηαίηεξα εχθνιε. Πιένλ, ην

θέληξν θηινμελίαο δελ κπνξεί λα θηινμελήζεη πεξηζζφηεξα απφ εμήληα πέληε (65)

παηδηά.

38

Κένηπο Φιλοξενίαρ Αζςνόδεςηων Ανηλίκων Μακπινίηζαρ Βόλος

Φοπέαρ: ΑΡΙ- Κοινωνική Οπγάνωζη Τποζηήπιξη Νέων

Σν Κέληξν Φηινμελίαο Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ Μαθξηλίηζαο Βφινπ ηδξχζεθε ην

2006, απφ ηελ ΑΡΗ ζε ζπλεξγαζία κε ην Φηιαλζξσπηθφ ζσκαηείν Διιεληθήο

Μέξηκλαο Βφινπ. Σν θέληξν ζηεγάδεηαη ζε έλα δηψξνθν θηίξην θαη έρεη ηελ

δπλαηφηεηα λα θηινμελήζεη ηξηάληα (30) άηνκα. Σελ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ θέληξνπ

έρεη αλαιάβεη ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο θαη ην Δπξσπατθφ

Σακείν Πξνζθχγσλ.

Σν Κέληξν Φηινμελίαο Αζπλφδεπησλ Αλειίθσλ Μαθξηλίηζα Βφινπ παξέρεη ζηα

παηδηά πνπ θηινμελεί: ηελ θάιπςε ησλ βαζηθψλ ηνπο αλαγθψλ φπσο είλαη ε δηακνλή,

ε δηαηξνθή θαη ν εθνδηαζκφο ηνπο κε είδε πξψηεο αλάγθεο, λνκηθή ππνζηήξημε ζηελ

δηαδηθαζία ρνξήγεζεο άζπινπ, ςπρνινγηθή ππνζηήξημε, ζπκβνπιεπηηθή, πεξίζαιςε

ζε ζπλεξγαζία κε ηνπηθά λνζνθνκεία, δηδαζθαιία ηεο Διιεληθήο γιψζζαο, ηελ

θαηάιιειε πξνεηνηκαζία γηα ηελ απηφλνκε δηαβίσζε ηνπο, εθδειψζεηο θνηλσληθνχ

θαη ςπραγσγηθνχ ραξαθηήξα, εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα θαη δξάζεηο κε ζηφρν ηελ

επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θφζκνπ πξνθείκελνπ λα ζπκβάιεη ζηηο πξνζπάζεηεο ηεο

νξγάλσζεο.

Οη θνξείο πνπ ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο πξνθείκελνπ ην θέληξν λα ιεηηνπξγεί κε

επηηπρία είλαη ε ΑΡΗ, ε Διιεληθή Μέξηκλα Βφινπ θαη ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη

Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο, ελψ πνιχ ζεκαληηθή είλαη θαη ε ζπλεηζθνξά ηεο

Αζηπλνκηθήο Γηεχζπλζεο Βφινπ, ηνπ Ννζνθνκείνπ ηνπ Βφινπ θαη ηεο Κνηλφηεηαο

ηεο Μαθξηλίηζαο.

39

Πξνϋπνζέζεηο θαη δηαδηθαζίεο γηα ηελ ρνξήγεζε αζύινπ ζε αζπλόδεπηνπο

αλειίθνπο

Ζ πιεηνςεθία ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ εηζέξρνληαη ζηα θξάηε-κέιε ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο επηδεηνχλ ηελ ρνξήγεζε αζχινπ11

. Αηηνύληεο άζπιν ζηα θξάηε-

κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη κεηαλάζηεο πνπ πξνέξρνληαη από ηξίηεο ρώξεο θαη

δειώλνπλ ην αίηεκα ρνξήγεζεο αζύινπ ή ηελ επηζπκία ηνπο λα κελ απειαζνύλ, από ηελ

αξκόδηα αξρή ηνπ θξάηνπο ζην νπνίν βξίζθνληαη, δηόηη ζηελ ρώξα θαηαγσγήο ηνπο ή

ζηελ ρώξα πνπ δηέκελαλ θηλδπλεύνπλ από δηώμεηο ιόγσ θνηλσληθώλ ή ζξεζθεπηηθώλ

ηνπο ραξαθηεξηζηηθώλ, πνιίηηθσλ πεπνηζήζεσλ, από εθηέιεζε ιόγσ επηβνιήο ηεο

ζαλαηηθήο πνηλήο, από βίαηε θαη απάλζξσπε κεηαρείξηζε ή από ηελ πξόθιεζε

ζσκαηηθώλ βιαβώλ ή αθόκα θαη ηνλ ζάλαην ιόγσ πόιεκνπ. Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη

κεηαλάζηεο φπσο θαη νη ελήιηθνη κεηαλάζηεο έρνπλ ην δηθαίσκα λα θαηαζέζνπλ

αίηεζε ρνξήγεζεο αζχινπ, ζχκθσλα κε ηελ χκβαζε ηνπ Γνπβιίλνπ, ε νπνία

ππνγξάθεθε ην 1990 ζην Γνπβιίλν.

πγθεθξηκέλα, ζηελ Διιάδα, ζηελ πεξίπησζε πνπ έλαο αλήιηθνο κεηαλάζηεο δελ

ζπλνδεχεηαη απφ θάπνηνλ ελήιηθα, ν νπνίνο ζα έρεη αλαιάβεη ηελ πξνζηαζία ηνπ, νη

Αξρέο ζα πξέπεη λα επηθνηλσλήζνπλ φζν ην δπλαηφλ γξεγνξφηεξν κε ηνλ αξκφδην

εηζαγγειέα, ν νπνίνο ζα έρεη ππφ ηελ πξνζηαζία θαη ππφ ηελ επζχλε ηνπ ην

αζπλφδεπην παηδί. Ο εηζαγγειέαο ζα απνηειεί ηνλ επίηξνπν ηνπ παηδηνχ γηα έλα κηθξν

ρξνληθφ δηάζηεκα. Ωζηφζν, εάλ ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο είλαη πάλσ απφ

δεθαηεζζάξσλ (14) εηψλ θαη θξηζεί ψξηκνο απφ ηηο αξκφδηεο Αξρέο, είλαη ζε ζέζε λα

ππνβάιεη κφλνο ηνπ, ρσξίο ηελ βνήζεηα επίηξνπνπ, ηελ αίηεζε γηα ηελ ρνξήγεζε

άζπινπ. Δπίζεο, αλάκεζα ζηηο βαζηθέο αξκνδηφηεηεο ησλ αξρψλ είλαη ε εμαζθάιηζε

ηεο πξνζηαζίαο θαη ηεο θξνληίδαο ηνπ παηδηνχ θαζψο θαη ε πξνζσξηλή ζηέγαζε ηνπ

ζηνλ θαηάιιειν ρψξν, ζπλήζσο ζε θάπνην θέληξν θηινμελίαο κεηαζηάζεσλ.

ηελ Διιάδα, έλα απφ ηα πξψηα βήκαηα γηα ηελ ρνξήγεζε άζπινπ ζηνλ αζπλφδεπην

αλήιηθν, είλαη ε δηεμαγσγή ζπλέληεπμεο ηνπ. Ζ ζπλέληεπμε ζα δνζεί ζε βαζκνθφξν

αζηπλνκηθφ κε ηελ βνήζεηα δηεξκελέα, ελψ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα είλαη παξφλ

έλαο εθπξφζσπνο ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο πξόζθπγεο θαη θπζηθά ν

11 Ελλθνικι Δθμοκρατία- Υπουργείο Προςταςίασ του Πολίτθ/ Βαςικζσ Πλθροφορίεσ για τουσ αιτοφντεσ

άςυλο ςτθν Ελλάδα/ UNHCR (The UN Refugee Agency)-ΜΕΤΑδραςθ.

40

επίηξνπνο ηνπ αλειίθνπ. Οη εξσηήζεηο ηεο ζπλέληεπμεο αθνξνχλ ζηνηρεία πνπ

αλαθέξνληαη ζηελ αίηεζε γηα άζπιν ηνπ αλειίθνπ, έγγξαθα, ηελ δηαδξνκή πνπ

αθνινχζεζε κέρξη λα θηάζεη ζηελ Διιάδα, ζηνηρεηά ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ, ζηνηρεηά

γηα ηνλ εαπηφ ηνπ θαη γηα ηελ νηθνγέλεηα ηνπ θαη ηνπο ιφγνπο πνπ ηνλ νδήγεζαλ ζηελ

θπγή απφ ηελ ρψξα πξνέιεπζεο ηνπ. Οη ζπλζήθεο δηεμαγσγήο ηεο ζπλέληεπμεο ζα

πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ εκπηζηεπηηθφηεηα, ελψ ζηελ πεξίπησζε ησλ

αλειίθσλ θνξηηζηψλ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα δηεμάγεη ηελ ζπλέληεπμε γπλαηθά

αζηπλνκηθφο θαζψο θαη γπλαηθά δηεξκελέαο, αλ ην παηδί ην επηζπκεί.

ηελ πεξίπησζε πνπ ν αζπλφδεπηνο αλήιηθνο δελ έρεη θάπνην πηζηνπνηεηηθφ πνπ λα

αλαθέξεη ην έηνο γέλλεζεο ηνπ θαη ζπλεπψο ε ειηθία ηνπ είλαη άγλσζηε, νη Αξρέο

πηζαλφλ λα δεηήζνπλ ηαηξηθέο εμεηάζεηο κεζψ ησλ νπνίσλ ζα πξνζδηνξηζηεί ε ειηθία

ηνπ. Ο αλήιηθνο θαζψο θαη ν επίηξνπνο ηνπ ζα ελεκεξσζνχλ γηα ηηο ηαηξηθέο

εμεηάζεηο πξηλ γίλεη ε εμέηαζε ηνπ αηηήκαηνο ηνπ αλειίθνπ θαη ζα πξέπεη λα ηηο

απνδερζνχλ.

Οη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο πνπ πξέπεη λα ιάβεη ε αξκνδία Αξρή από ηνλ αηηνύληα,

θαηά ηελ δηαδηθαζία ηεο αίηεζεο αζύινπ είλαη νη εμήο:

Αλ ν αηηψλ, θαηέρεη πξνμεληθή ζεψξεζε (visa) θαη θαηέρεη άδεηα δηακνλήο

απφ θάπνην άιιν θξάηνο-κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

Αλ ε είζνδνο ζηελ ρψξα είλαη παξάλνκε θαη πξαγκαηνπνηήζεθε κεζψ

θάπνηνπ άιινπ θξάηνπο- κέινπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.

Αλ γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα έκελε παξάλνκα ζε θάπνην απφ ηα θξάηε ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο.

Καη

Αλ ζπγγελείο ηνπ αλειίθνπ δηακέλνπλ ζε θάπνην απφ ηα θξάηε ηεο

Δπξσπατθήο Έλσζεο. Αλ κέιε ηεο νηθνγελείαο ηνπ αλειίθνπ βξίζθνληαη

εληφο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζα πξέπεη λα δνζνχλ ζηνηρεία θαη γηα απηά (πρ

άδεηεο παξακνλήο θ.α).

χκθσλα κε ηελ Δπηηξνπή ηνπ ΟΖΔ γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ παηδηνχ (Γεληθό ζρόιην

λνύκεξν 6 γηα ηελ κεηαρείξηζε ησλ αζπλόδεπησλ θαη ρσξηζκέλσλ από ηηο νηθνγέλεηεο

ηνπο παηδηώλ πνπ βξίζθνληαη εθηόο ηεο ρώξαο θαηαγσγήο ηνπο-2005), ηα θξάηε πνπ

ππνδέρνληαη αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο είλαη ππνρξεσκέλα λα ζέβνληαη ηελ αξρή ηεο

κε- επαλαπξνψζεζεο φπσο νξίδεηαη απφ ην πξνζθπγηθφ θαη αλζξσπηζηηθφ δίθαην θαη

41

νθείινπλ λα κελ ζηέιλνπλ ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ζε ρψξεο ζηηο νπνίεο

θηλδπλεχνπλ λα ζηξαηνινγεζνχλ ζε κηθξή ειηθία. Σα αζπλφδεπηα παηδηά πνπ έρνπλ

ζηξαηνινγεζεί ζηηο ρψξεο θαηαγσγήο ηνπο (παηδηά ζηξαηηψηεο), πξέπεη λα

αληηκεησπίδνληαη απφ ηηο ρψξεο ππνδνρήο σο ζχκαηα ελφπισλ ζπξξάμεσλ θαη είλαη

απαξαίηεηε ε παξνρή ππνζηήξημεο ζε απηά, θαζψο θαη νη δηαδηθαζίεο επαλέληαμεο

ηνπο ζηελ εηξεληθή, κε ζηξαηησηηθή δσή. Ωζηφζν, αλ θαη ε ζπκκεηνρή ζε

ερζξνπξαμίεο απνηειεί αμηφπνηλε πξάμε, ηα παηδηά ζηξαηηψηεο δελ πξέπεη λα

θξαηνχληαη εθηφο αλ πξάγκαηη απνηεινχλ απεηιή γηα ηελ δεκφζηα ηάμε θαη δελ πξέπεη

λα απειαχλνληαη απφ ηελ ρσξά ππνδνρήο, ζε ρψξεο πνπ απεηινχληαη απφ ηνλ θίλδπλν

λέαο ζηξαηνιφγεζεο. Αλ ν αλήιηθνο είλαη θξαηνχκελνο, ε Αξρή πνπ είλαη ππεχζπλε

γηα ηελ θξάηεζε ηνπ, ζα πξέπεη λα ελεκεξσζεί ζρεηηθά κε ηελ αίηεζε ηνπ γηα ηελ

ρνξήγεζε αζχινπ. ηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηνο αζπλφδεπηνο αλήιηθνο έρεη πέζεη

ζχκα απάλζξσπσλ κεηαρεηξίζεσλ ή βηαζκνχ, ζα πξέπεη λα ην αλαθέξεη ζηηο αξκφδηεο

Αξρέο ψζηε λα κεξηκλήζνπλ γηα ηελ ζεξαπεία θαη ηελ θξνληίδα ηνπ. Σέινο, νη

αζπλφδεπηνη αλήιηθνη έρνπλ ην δηθαίσκα λα δεηήζνπλ ηελ ππνζηήξημε θαη ηελ

βνήζεηα ηεο Ύπαηεο Αξκνζηείαο ηνπ ΟΗΔ γηα ηνπο πξόζθπγεο ή απφ θάπνηα άιιε

νξγάλσζε πνπ κπνξεί λα ηνπο πξνζθέξεη λνκηθή βνήζεηα.

42

Δπξωπαϊθό Τακείν Πξνζθύγωλ (ERF:European Refugee Fund)

Σν Δπξσπατθφ Σακείν Πξνζθχγσλ (ERF)12

ζπκβάιιεη ζηηο πξνζπάζεηεο ησλ

θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζρεηηθά κε ηελ ππνδνρή κεηαλαζηψλ θαη

πξνζθχγσλ θαζψο θαη ζηελ εμαζθάιηζε ζε απηνχο άκεζεο, απνηειεζκαηηθέο θαη

δίθαηεο δηαδηθαζίεο ρνξήγεζεο άζπινπ.

Γξάζεηο ηνπ ERF

Γξάζεηο κε ζθνπφ ηελ βνήζεηα πξνζαξκνγήο ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ θνηλσλία

ηνπ θξάηνπο- κέινπο ζην νπνίν βξίζθνληαη.

Παξνρή βνεζείαο ζρεηηθά κε ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ κεηαλαζηψλ,

φπσο είλαη ε ζηέγαζε, ε έληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ε παξνρή ηαηξηθήο θαη

θαξκαθεπηηθήο

πεξίζαιςεο, ε παξνρή ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο θ.α

Γξάζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ πξφζβαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαζψο θαη ζηελ

επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε.

Παξνρή βνεζείαο ζηνπο κεηαλάζηεο πξνθείκελνπ λα κπνξέζνπλ λα

απηνλνκεζνχλ θαη λα κπνξνχλ κνλνί ηνπο λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο.

Γξάζεηο κε ζηφρν ηελ ελίζρπζε ησλ επαθψλ ησλ κεηαλαζηψλ κε ηελ θνηλσλία

ππνδνρήο.

Γξάζεηο κε ζθνπφ ηελ δηδαζθαιία ηεο γισζζάο θαζψο θαη ηελ απφθηεζε

δεμηνηήησλ.

Έξγα ηνπ ERF, πνπ αθνξνύλ αζπλόδεπηνπο αλειίθνπο κεηαλάζηεο

Σν 2008, ην Δπξσπατθφ Σακείν Πξνζθχγσλ, ρξεκαηνδφηεζε αξθεηά έξγα θαη

12 Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνζδριο (Curia Rationum)ECA 1977-2012 / Είναι αποτελεςματικι θ ςυμβολι του

Ευρωπαϊκοφ ταμείου ζνταξθσ των υπθκόων τρίτων χωρών και του Ευρωπαϊκοφ ταμείου προςφφγων ςτθν

ζνταξθ των υπθκόων τρίτων χωρών;/Ειδικι ζκκεςθ αρικμ.22//2012

43

πξνγξάκκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο κεηαλάζηεο θαη ηνπο πξφζθπγεο πνπ εηζέξρνληαη

ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Πην ζπγθεθξηκέλα, γηα ηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο ην

ERF ρξεκαηνδφηεζε ηα παξαθάησ:

Γεπμανία:

Όλνκα έξγνπ: “Junge Flochtlinge in Berlin” (Έθεβνη πξόζθπγεο ζην Βεξνιίλν)

(2008)

Σν έξγν “Junge Flochtlinge in Berlin”πξφζθεξε ζηνπο αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο πνπ

βξίζθνληαη ζην Βεξνιίλν, δξαζηεξίνηεηεο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ απφθηεζε

πξνζφλησλ θαη δεμηνηήησλ θαζψο θαη ςπραγσγηθέο δξαζηεξίνηεηεο.

Λοςξεμβούπγο:

Όλνκα έξγνπ: “Participation et Formation pour le Vivre Ensemble” (Σπκκεηέρνπκε

θαη εθπαηδεπόκαζηε γηα λα δήζνπκε καδη) (2008)

Σν έξγν “Participation et Formation pour le Vivre Ensemble”, έρεη σο ζηφρν ηελ

βειηίσζε ηεο ελζσκάησζεο ησλ κεηαλαζηψλ πνπ έρνπλ θαηαζέζεη αίηεζε ρνξήγεζεο

αζχινπ, κέζσ ηεο δηδαζθαιίαο γισζζψλ θαη απφθηεζεο δεμηνηήησλ. Δπηπιένλ,

πξαγκαηνπνηνχληαη ζπλαληήζεηο θαη δξαζηεξίνηεηεο κε ελεκεξσηηθφ ραξαθηήξα.

Όλνκα έξγνπ: “Form' a ctif”(2008)

Σν έξγν απηφ έρεη σο ζηφρν ηελ θαιχηεξε έληαμε ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηελ

ρψξα ππνδνρήο κεζψ ηεο βειηίσζεο ησλ επαγγεικαηηθψλ ηνπο δεμηνηήησλ, ηεο

γισζζηθήο ηνπο ηθαλφηεηαο θαζψο θαη ηεο θαιχηεξεο γλψζεο ηνπ ηξφπνπ δσήο θαη

ηνπ πνιηηηζκνχ ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ.

44

Δπίινγνο- Σπκπεξάζκαηα

Οη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη απνηεινχλ κηα ηδηαίηεξα επάισηε νκάδα αλζξψπσλ πνπ

έρεη αλάγθε απφ αζθάιεηα θαη θξνληίδα. Σα παηδηά ηα νπνία επηιεγνχλ λα

εγθαηαιείςνπλ ηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπο έρνπλ αληηκεησπίζεη πνιχ δχζθνιεο

θαηαζηάζεηο, φπσο κηα έλνπιε ζχξξαμε θαη ειπίδνπλ ζε κηα θαιχηεξε, εηξεληθή δσή

ζε θάπνην απφ ηα θξάηε-κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σν ηαμίδη ελφο παηδηνχ, ην

νπνίν δελ ζπλνδεχεηαη απφ θάπνην ελήιηθν κέινο ηεο νηθνγελείαο ηνπ ή απφ θάπνηνλ

ππεχζπλν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ, εγγπκνλεί πνιινχο θίλδπλνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα

ην εκπνξία αλζξψπσλ. Ωζηφζν, ε δσή ησλ αζπλφδεπησλ αλειίθσλ ζηελ ρψξα

ππνδνρήο δελ είλαη θαζφινπ εχθνιε, εηδηθά ηνλ πξψην θαηξφ. Οη δηαδηθαζίεο γηα ηελ

ρνξήγεζε άζπινπ ζπρλά είλαη ρξνλνβφξεο, ελψ πάληα ππάξρεη ε πηζαλφηεηα λα κελ

εγθξηζεί ε αίηεζε ηνπο θαη νη ζπλζήθεο δηαβίσζεο δελ είλαη ηθαλνπνηεηηθέο, κε

απνηέιεζκα νη δπζθνιίεο ελφο αζπλφδεπηνπ παηδηνχ λα ζπλερίδνληαη θαη αθνχ θηάζεη

ζηελ ρψξα ππνδνρήο.

Σα θξάηε- κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Τπάηε Αξκνζηεία

ηνπ ΟΖΔ γηα ηνπο Πξφζθπγεο θαζψο θαη κε ηηο ρψξεο πξνέιεπζεο ησλ αζπλφδεπησλ

αλειίθσλ θαηαβάιινπλ πξνζπάζεηεο πξνθείκελνπ λα βξεζεί ε θαηάιιειε βηψζηκε

ιχζε γηα ην θάζε παηδί ζχκθσλα κε ην ηη απνηειεί ην βέιηηζην ζπκθέξνλ ηνπ. Σα

παηδηά ζα πξέπεη λα θηινμελνχλ ζε εηδηθά θέληξα θηινμελίαο, ζηα νπνία ζα κπνξνχλ

λα θαιχςνπλ ηηο βαζηθέο ηνπο αλάγθεο. Απαξαίηεηεο είλαη νη δξάζεηο πνπ έρνπλ

ζηφρν ηελ ζσκαηηθή θαη ςπρηθή αλάξξσζε ηνπ παηδηνχ, ηελ πξνζηαζία ηνπ, ηελ

ςπρνινγηθή ηνπ ππνζηήξημε, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε ηνπ. Δπηπιένλ, είλαη

πνιχ ζεκαληηθφο ν εληνπηζκφο ηεο νηθνγελείαο ηνπ αλειίθνπ θαη ε επαλέλσζε ηνπ κε

απηήλ αλ απηφ είλαη δπλαηφλ.

Όινη νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη πξνζηαηεχνληαη απφ ηελ αξρή ηεο κε-

επαλαπξνψζεζεο ηνπο ζε ρψξεο ζηηο νπνίεο θηλδπλεχνπλ απφ εθηέιεζε, θαηαπάηεζε

βαζηθψλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξίσλ ηνπο θαζσο θαη απν παξάλνκε ζηξάηεπζε.

Ωζηφζν, ζπρλά νη αζπλφδεπηνη αλήιηθνη ζηνπο νπνίνπο απνξξίθζεθε ην αίηεκα γηα

ηελ ρνξήγεζε άζπινπ, επηζηξέθνπλ ζηηο ρψξεο θαηαγσγήο ηνπο, θάηη πνπ ηνπο

εθζέηεη ζηνπο θίλδπλνπο, ηνπο νπνίνπο ζέιεζαλ λα απνθχγνπλ εγθαηαιείπνληαο ηελ

ρψξα πξνέιεπζεο ηνπο. Ο επαλαπαηξηζκφο απνηειεί ηελ ηδαληθή βηψζηκε ιχζε ζε

45

ειάρηζηεο πεξηπηψζεηο θαη θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο.

ηελ Διιάδα παξαηεξείηαη έιιεηςε ππνδνκψλ ζηέγαζεο. Ο αξηζκφο ησλ

αζπλφδεπησλ αλειίθσλ πνπ θαηαθζάλεη θάζε ρξφλν ζηελ ρψξα είλαη αξθεηά κεγάινο

άιια νη ζέζεηο ζηα θέληξα θηινμελίαο είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλεο, κε απνηέιεζκα

πνιινί αλήιηθνη λα κελ δνπλ ζην θαηάιιειν πεξηβάιινλ, νχηε λα κπνξνχλ λα

θαιχςνπλ ηηο βαζηθέο ηνπο αλάγθεο.

Ζ Δπξσπατθή Έλσζε ζα πξέπεη λα πξνζηαηεχεη θαη λα ππνζηεξίδεη ηνπο

αζπλφδεπηνπο αλειίθνπο πνπ θαηαθζάλνπλ ζηα θξάηε-κέιε ηεο. Σα κέηξα πνπ

ζεζπίδνληαη ζα πξέπεη λα είλαη απνηειεζκαηηθά, κε ζεβαζκφ ζηα δηθαηψκαηα ηνπ

παηδηνχ. Σέινο ζε φιεο ηηο απνθάζεηο ζρεηηθά κε ην κέιινλ ηνπ θάζε αζπλφδεπηνπ

αλειίθνπ, ηνλ βαζηθφ ξφιν ζα πξέπεη λα έρνπλ, νη απφςεηο θαη νη επηζπκίεο ηνπ

θαζψο θαη ην βέιηηζην ζπκθέξνλ ηνπ παηδηνχ.

46

Βιβλιογπαθία- Πηγέρ

Π. Νάζθνπ- Πεξξάθε, Κ.Υξπζνγνλνο, Υ. Αλζνπνπινο-Π. Δπζπκίνπ

(πξφινγνο)/ Η Γηεζλήο ζύκβαζε γηα ηα δηθαηώκαηα ηνπ παηδηνύ θαη ε

εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε: Δξκελεία θαη' αξζξν/ Κέληξν Γηεζλνχο θαη

Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Γηθαίνπ/ εθδφζεηο: Αλη. Ν. άθθνπια/ Αζήλα-

Κνκνηελή/ 2002.

εβαζηή Σξνπκπέηα (επηζηεκνληθή επηκέιεηα)/ Τν πξνζθπγηθό θαη

κεηαλαζηεπηηθό δήηεκα: Γηαβάζεηο θαη κειέηεο ζπλόξσλ/ εθδφζεηο: Παπαδήζε/

Αζήλα/ 2012.

Ε.Παπαζηψπε- Παζηά (επηκέιεηα)-Αζ. Γ. Καΐζεο (πξφινγνο)/ Ο λένο λόκνο

3386/2005 γηα ηνπο αιινδαπνύο. Σθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί/ Κέληξν

Γηεζλνχο θαη Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ δίθαηνπ, ηνκέαο δηεζλψλ πνπδψλ,

Ννκηθή ρνιή ΑΠΘ/ εθδφζεηο: Αλη. Ν. αθθνπια/ Αζήλα- Κνκνηελή/ 2006.

Σύκβαζε γηα ηελ Πξνζηαζία ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξώπνπ θαη ησλ

ζεκειησδώλ ειεπζεξηώλ (όπσο ηξνπνπνηήζεθε από ηα Πξσηόθνιια ππ' αξηζ.

11 θαη 14)/ Γξακκαηεία ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθαζηεξίνπ ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ

Αλζξψπνπ(European Court of human rights)/ Ηνχληνο 2010.

Γηεζλήο Σύκβαζε γηα ηα Γηθαηώκαηα ηνπ Παηδηνύ/ Γηεζλή θείκελα πξνζηαζίαο

ησλ δηθαησκάησλ ηνπ παηδηνχ/ UNHCR.

Δπξσπατθή Δπηηξνπή/ Πξάζηλν βηβιίν: Σρεηηθά κε ην δηθαίσκα νηθνγελεηαθήο

επαλέλσζεο ησλ ππεθόσλ ηξίησλ ρσξώλ πνπ δηακέλνπλ ζηελ Δπξσπατθή

Έλσζε (νδεγία 2003/86/ΔΚ)/ Βξπμέιιεο, 15/11/2011/ COM (2011) ηειηθφ.

Δπξσπατθή Δπηηξνπή/ Άζπιν θαη κεηαλάζηεπζε: Η ΔΔ πξέπεη λα θάλεη

πεξηζζόηεξα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ αζπλόδεπησλ αλειίθσλ/Γειηίν ηχπνπ:

Βξπμέιιεο, 28 επηεκβξίνπ 2012. http://europa.eu/rapid/press-release_IP-12-

1033_el.htm?locale=en

Terry Smith (επηκέιεηα)/ Γηαθήξπμε Καιώλ Πξαθηηθώλ (4ε αλαζεσξεκέλε

έθδνζε)/ Δπξσπατθφ Πξφγξακκα γηα ηα Αζπλφδεπηα Παηδηά -Seperated

Children in Europe Programme)/ Save the Children- UNHCR:The UN

Refugee Agency- Unicef/ Αζήλα/ 2010.

47

Διιεληθή Γεκνθξαηία- Τπνπξγείν Πξνζηαζίαο ηνπ Πνιίηε/ Βαζηθέο

Πιεξνθνξίεο γηα ηνπο αηηνύληεο άζπιν ζηελ Διιάδα/ UNHCR (The UN

Refugee Agency)-ΜΔΣΑδξαζε.

Project co-funded by the European Union's fundamental Rights and

citizenship Programme/ The reception and care of unaccompanied minors in

eight countries of the European Union/ Comparative Study and perspectives of

hurmonisation- Spain- France- Great Britain- Greece- Hungary- Italy-

Romania- Sweden/ Synthesis- October 2010.

European Commission/ Report from the commission to the Council and the

European Parliament: Mid-term report on the implementation of the Action

Plan on Unaccompanied Minors/ Brussels, 28/9/2012 /COM (2012) 554 final.

UNHCR:United Nations High commissioner for Refugees/ Δηδηθά κεηξά γηα

ηελ επηζηξνθή ησλ αζπλόδεπησλ θαη ησλ ρσξηζκέλσλ από ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο

παηδηώλ ζην Αθγαληζηάλ/ Αχγνπζηνο 2010

Δπξσπατθφ Διεγθηηθφ πλέδξην (Curia Rationum)ECA 1977-2012 / Δίλαη

απνηειεζκαηηθή ε ζπκβνιή ηνπ Δπξσπατθνύ ηακείνπ έληαμεο ησλ ππεθόσλ

ηξίησλ ρσξώλ θαη ηνπ Δπξσπατθνύ ηακείνπ πξνζθύγσλ ζηελ έληαμε ησλ

ππεθόσλ ηξίησλ ρσξώλ;/Δηδηθή έθζεζε αξηζκ.22//2012

http://www.unhcr.gr/genike-

plirofories/ellada/artikel/71928feeaa814ed87baf591ec92b8ec7/kentra-

ypodochis-kai.html

http://www.arsis.gr/32_shelters_asylum_seekers.pdf

http://hosting01.vivodinet.gr/unhcr/UAM_survey.pdf

http://www.unhcr.gr/prostasia/paidia.html