Recuperationes Faesulanae - idUS
-
Upload
khangminh22 -
Category
Documents
-
view
0 -
download
0
Transcript of Recuperationes Faesulanae - idUS
EPIST0L/\ PHILIPPI BEROA.LDI AD LECTO,
REM
f CRIPTioncm cccicfiallfcam plcnqj
cxiflimant confimilcm cfTe iiir^sni
iialentularuqua plus laccicorum fit:
^ fomiofitatisjplus roboris:q nitoris. Ex quofit ut interdum talis ledio delicato Ledlori fa
ftidienda fiatiSC afpernabilis.Scd nuper Maethxus BofTus Dogma ccclcfiafticum adeo pig
mentis oratoriis ucnufcauic:adco omni conci
nitateelegaeiarum cxpoliuit: Ve terfiusi mii
dius purius uix quic^ reperias.M ultiplici ua
yiaqj doctrina fcatet cius Dialogi Oratiocs cc
EpifcoLx.Oblcctatitcncti capit lectorem mini
mclaflcfccntaVbiqjlucuIecustct emunctus:
et quod cum primis eccicfiafdcum hominemdccetjfanctitudinis cofultiffimuse. Lector ita
lege ut perlegas Ita itra ut fpcctcs. Sunt enim
barc no a limine tantum falutandatfcd etiam
atqj ctia introfpicicnda, Cauc quefotnerquod
canis in aegyptoibibcrc ct fugere uidearis.
MATTHAEVS BOS5VS VERONENSIS CANONICVS REGVLARIS.D.REVEREN.SVO lOANNI MfcDJCr.S.R.EG. CARDINALI SAL. ETFOELICITAIEM IN.D.
PLEtifqj fipe rogatus;ut cpufcula quada& di
a uetfanim te^ otoiies atq5 cpiftolas: quas multas
Ii iftenus fciipfKCoIIigetc: & officiofa imptcflbjj:
manuiatq; idufttia ea oia ante tccognitat accutateqj dige
ft.i conum ia pluribus rcddete;Negotiu meum aliquandiu
cogitans ba;fi:di(luIi:totfiq^ me etiam. Ea. n.ipfa erant pac
tini ita difpfamt receptui claflKonuIIo qde figno ad uexii
la teuocati tiplius poffent pattij et i fratpe nianibUs babeba't?
g itali.T! totius diuerfa canobiaipanim caicis nta: cellute angulisifituiac puluere pene tabetia diu iacueratiipcul a metes
o)q5 niemoriamt difficilliniu fane mihi uidetet' i corpus ali
quod iinu tot mebta difiefta coponete. Meas cogitationes
quoq5 no magno (hidio lucubratas fatis placete pofTe diffi
debamiisptcrertinuqlltifta libella oia appcduut:& cortu
gata ftoteiac tinoceioteo nafoaliena ta'q odotat.Atqj ideo
itetim cccpi in luce emittere ptaetetatujs! itctifaftujeq, difeti
men Dialogi! nfni dc iiciis ac falutaiibus ai gaudiis: g im
pteflotia attediffufusin plurimofiutfe coepit ondctei ,pba
tus(ut uidi}atq5 digne habitus ciclajiiptaitctcaLtetos cui tc
ftimoniu dedit Politianiis ille nollet ille igig fingul.iti do Polilia
fltina & accurata de re quaq3 ide gtac.iR' praitctea litteraja nut
etuditide aetatis& fatiili nri nemini ceditica una epillola
ad inclyti! luugenitorciquaad diairgic.iput appofitaue
luti feieniffima gfm.i fulget:& emicatiquc cii eodcipfo Politiano nec inuitus legit fcniel & pluries ad calcem ufqj iii
fignis& clarilTinius lo.MiraduIaicuius ingcniu fuphunta lo.Mifi
na oifatiaq; dcflrinam oes obn-upefcunt:& a cuius integri dula
tate aiq:; nitore ois abcfl hallucinatio palpanfqj cofenfio.
Hinc aiata Hinc in cenfa mihi fiduciamt cirtera illa qu* di
ximusiitafparfaquaqjacdilTcmin.ita in unii cogeremus.
Q. uod CII feceii mus qua: ex multis depditis inuentai reccp
a. ii.
taque fuiit qaas Reclipetatioes .ippcllace poffuttins Fefiifl
nasjtuoapliflimo Ei factatiffimo noidi merito dedicada pil
taitiimis:quf> fpcciofin uexilii & niaximu caput telig iofi cc
dinis nii auguramur aliqfi fiittiKiut poftcdi nobis uifum u
Cl-uando nnpefiipffqUibi et)a;iilTianisdi.\i:cu te it.i dignatu nicisi
decori fcfui.ino aiaibus iniciaui Xpofiiiiimis oibus Cardinalatus
tus Io. i figtiibusiq oniiiiu quos uixididuit tibi& pulcbcttimii^ Si
Medi, focl/ciffimns diesiPatria;: GEncriq5 clatilTimo tuoornatiffi
ces., nuis. Q, uod co quoq^ promptius atqj atidacius feciiqi fiipe
riore «(late i utb.inis .xdibus tuis cu te uifitalTemiadciTctqj
Getilcs Atetimiscpifcopus ucflrrefamiltecultona iuuetute
iicrnaculiis:8{ Secretariusrepituajsa&cofilioijj Stephaniis:
fitp fermoibiis mutuo habitis .pfcflli til e dignatio beignif
f/ina Si iiiaxfa tuasSalutaria nfa il/.i fe gaudia unacu epifeo
po Stephanoqj no i mcildc legifTc. Hopiomninm unus au
dor. Illaq5 ipa eode fpiritmcodeq^ igne collita. Attanic f.t
tcon&: qdc ingenue mea feripta loge diftatc ab eop; m.ui.i’
Ficini Po landeiquarfxpe habes in m.iibus M irfilii FicinbAngcliqj
litianiq5 politia ni fublimia npct.nqua: ipe cu legou-qdc magi, femjp
1.111.S. adminniieq^ itcliigoqd. ullius generis Ifap! cofetri polTit
(u is fditidibus clariffiniirq; opcribusiqu.x mnita altenaliet
nero panciot.nfed gr.in iiTlina uterq!; coktipfit.Sed poli ma- cellu & adipe et bl.ad ilTima olufciila & appetibiles liuui.\lcs
pifcicnli funt.,PulcIictrinuis it.i fideiL' ordo no magnis t.itil;
fcd patuis fulgoribus difpnntuscfti&llell.i differt a flellai'
claritate fuamofict iit inqt Apoflolusj Itaqj nfa ifla cu lege
lisrgradiloqucti.i facile dcfpdcr tbisi&otata omni ex parte:
Ho, .abfolui.iq^dkedi arteiciiiuscqdctci catholicis nobis fligib'
fiufqifctibetibus no pr.ecipua omnino cura efle coueitmc
ampul'ifiotibu,SHocibustcxqfitiotibufq5Colotibusca;lcfliu
fidesi.ilbaqt ucritas iduifl i apptchcnfaq5 uideaf.Podus ue
mCfi niifalloOmea im,pbcam.i,s:qiiod a mefieti nullo mO'cqde ucli:copia:dcuotio:ftudus;fi: qu.x funptc natura c adniirabilis:.itq5 iucud lUMtict.is nd ufq^ quaqj deerittqbus,
detebus noti meii tinq dnationi.s pm.lctilfmi.xtiKXcIloiU'
dacifi.Deiqj V.ilc.&idnoadolefcefivlicitcr fubnties Itn:
Spefq^noua factiifatai A lani.sccclen.x.px Abbatia FcfuLi.n.i.ptidie Kal.Aptil.Anno inc.unati Xpi. Mcccclvxxxii.
MATTHAEI BOSSI VERONENSIS CANONICI REGVLARISAD lO.PHILIPPVM GERMANVMETCONCANONICVM DE TOLERANDIS
ADVERSIS DIALOGVS INCIPIT.
VONIAM CVM SAEPE AMAS :TVMnupetmaxime eHagitate non celTas Germane
g chariffinieiut aliquid ad te conrcribam:quo iace
tem interdum animum; & iiatiis cutis mokfli
ifque difttaftum attollas patumpen & colligas;
ut a me incitatus fa;pefecifli:conftitutum mihi
dudu$ animo fuerattde beatis atque uberrimis fontibus chriflia
nte philofophistfi modo dominus id mihi daret: haurire aligd:
unde ahgua ex parte tu fotfitanftatetderyderiu tuum adeque
ltete:&: ipfe flrudio & amori fatif facete^ etga te meo. Sed q fape jfalluntur fututi nefek hominu mentesfgtunqj per inane delu (
dimutfDum in quotidiano euangelio Chtilli apud Patmefes
laboro atq3 defudotdum fimul & meditor quid ad te deftinan
dum cofctibamtnec fatis occurrit pispedito animo& iplicato c6
cionu populatiii cura ffudioq^ ppetuotgiauis cn febris me corti
pitteorreptu adurit ad guadtagefimam ufq; dimidia, Q.usinfefta febris quid etia nobis(Dcus bonejenixa fit commodi uide.
Ni cu neqj mens ipfa cogitatione extedeie:ncq5 tremula miusftilum ducere ualidepofletimatetiitame&quicle egregia ipfa
tum mihi etii pepetitiqui de pfeiedis aduerfis toktatuq3 maloku appelletdedutStd a quatftione mecu apktifqj amitiffimis ci
uibus acute & pulcherrime habitatqui langorc paulo kuatus ad
te feribendaduxittuoq} nomini dedicanda: fuapte quidem natuta pftantenatum & falutare ut arbitionTantam icm tanien(et
Deum pra:catus:a quo agenda: cuiufq; rei aufpicia qitatenda
funt)fatis quide ipfc an explicare& expolire potucriiwhaud cq
dem fcio.Potto quid lu iudicatuius fis pta:fcius fane fum. Cate
rorum autem ueteot ne motfibus pateat fimpkx charitas mea:
quae iuxta Pauli fententiam non amulaturnon agit perperam:
non efb ambitiofa:non quEtit qua: fua:fed qua domini funt:q
cum meminerint ab Stoicis difputatum foiuirmic in fapiciUeui Stc
a .ili.
dolotctti no cjcfereinec quide illS ullo prolfus anfnii' Biofu tu!
ba,ri:inqjfola uirtutecotra infefla oia fatis efTe pfidii. Q,uin St
adfaidandosluflussac fetendosfinegemitu grauifrimo^niala}. mmoiimitluiSustextcnt Platonis: Pofljld!onii:& Senccs pluria
ido & praelata pr.Tcepta.Pateant&quiqj.M. Tulii tufculanatutn
queltioniTui aurei libri de contemnenda mottetde tolerando do,
:ca lore de sgritudine lenienda:aniuiiq5 morbis cohercendissdeqj
ius ope tandem magna: inuidaEq3 uirtutis ad foelicitate uitaq5 bea
tanicoquirendam opitulatricis & ducrs:oibiiseloquentia;tlort
bus otnati:& ueliiti margaritas nitentes atqj confpicui: cii nropt
deniq3 gloria fanflitatis fingulafifq:^ dodrinie illuftriu multa
fo etiaj hoc in genere teneamus opufcularqualia ChryfoftonihCjr
us. ptiani:Hietonymi!ad quotum dicendi copiam : fententiatum
:ia grauitafcnnatqj fulgorem praster admirationem nihil plane adi
ici polTittpiitent nos delirate:aut infanos efle qui crediderimus
ony aut nona inucnire potuifle tang a nobis:aut ab aliis inuenta ucl
cultu reddere blandiota:uel accumulatione ubtiiota.Non ita fu
dcmens:iit arrogare audeam uel utruq^tuel alterum miliitexifti
manscum Solomonis elogio nihil oio nouiim efTe fub fole!& te
farcito ueteraatqyaniplificaretqiiK ab ipfis philofophis Ibudio,
fi(llinefuntpettcaft3ta:& nofbtis caelitus ifpitatatuidei oio difi
cileimihi pra’fertim:in quo nihil efbcgtegiu & fummas eloqueii
tia: pximum, Ea uero magis ad feribendum metatio niomt:qua
cti quotidie etiam ad pulpita ducimur.Recens enim 8i refricata uit
a, tutiiiii nicmotia uelut unguentum fuauius ffagtat:& fenipcr ha
bet nefcioquidtquod iK)uani affert uoluptatem & commodumer iuxta tritum uerburn il'liid:Decies repetita placebunt.Suus cuiqj,
fit fcnfus:Alienifq5de rebus uel ex prudentia uel extemetitate
uniucrfi diiudicenttr.ihileiquo minus ipftutfcriptum egradia
mur finipliciter:fli: nofbra ut poGTuimis fanda folatia in Dei lau
dem:hoiuinumq5 falutem cum pietate fufcipiamus.Pamis 85.n.'
nobis polliceri maximum aliquid haud ptofedo licet : fed neqj
fufeepta tes ipfa huiufmodi cfttqua: aut grandia aut obfcutataut
peregrina uetba defideretiqua; argumentationes contottas:& ca
Itio ptionesdialedicasiaut inextricabile aliquid autfinuofum iui®
)iis. iccioiabMagis uero apertam Si candidam: fjrnceramqjfacHtii
diam hoc loco poftulati animadaetfum efl mihi:iibi acuta iiclu
ti cufpide iugulidus omnis edet ettor:5i; clipeo ucritatis lucid if
finixab bxtefi niurmureq, in Deum libci'a;nda humana teineri
tas fotetiquod efficere conati fumusinefcio ueto an effecerimus.
Noffet totus huc tendit animus.In hoc mens flagrat.Hoc ipfa et
confeientia glifcit.V t rem igitur coeptam iam noiha profequat'
otatiosper intciualla cum effem a tertianis aliquanto quietus: 6s
amici quos dixi;mutuiretmonis cupidi ac ffudiofiffimi admeOifendum audiendumqj coirent;affirmatentq3 fe doIete:& gra
uiter angiiqj noftta; concionis ufu atq J folatio tandiu carerent.
Ab iis.querela exorta effiqusad Dcumufqj uel penctratmitum
!nffuro;ingenio:& uirtute pracellentcmiSeriium domini frugis
& de lebus humanis refle fandeq^ merentem:prspediti febri
bus:& langoribus ita uexaritut minus queat& tibi uacare:& pro
defle q plarimussindignu penitus deosingratuqj uideti:efleq5
& toleratu admodii graue.Eos argumeutantisiMe uero retcllea
tcmiinterduraqunq^ audies fcifcitantem. MAT.Q, Vid caulae
efficur de optimo & maximo Deo praue ita fentiatis uos inditu
ti moribus ciues:dulcefq3 amici en intente audiam: refertote^
AMf. Tu ueto patenfi ut inqiiis:nobis aures commodabis:necknguenti corpufculogtauis futura eff difputatio:pergemus id
agere:& quidem utauide:.Tque & )ibete:fr bonaciiucia.MATs
Nempe agite & quantum placet argute et ingenue.Sed admotis auribus quid colloquimini!’ AMI. Q-Uod te affeilo corpore
ac languido cerninius:ucifemut ne ualitudinem cogitatio uexet
infirmani.MAT.Efffane utdiciiis:non funi refte mci compos;
& ad enarrandum qute uultis ptotfus libct.Riigata itaq j fronte
mentem intentionemqj colligebam tantifpet:ut poteram.AM I.
Velle minime poffurims:quod acceptum exhibenti tibi fit obfu
turum. Jube itaq-, tu nos patet abifKteqjinterini cura. MAT.Pratterhee omnia. Maximo femper folatio mihi fuiffisifli totis
m?)do quibus ualco anitor uiribus a uobis accipere: & ipfe ccidi
cere de quo m ilueritis:& ab fuptemo pioq5 deo fpero pra-fidiu.
AM I.At tentare Deu noerit i uicio^MAT.Atqui oia polTu i eos
g me cofoitat:& cu infitmoi:foitioi fum ingt Apoftolusi AMI. Apofl:
a iiii.
Q-iioiiii liero tu te ultro fic cxliibefiet quKtcdi nobis facis arbit
tifime p multa uagemur.hoc uml tuo afferemus ininediumstum
ijr nwla plura fi fcrmo popofcerit.Q-uid cft p Deu g> fanftorja hominu3111 pa uitani atq, pioru uniuetfa maloiK turba perfequitutt’ Paupertas:
unt'. igiiominia:l.ingores!dolotes!ctnciatus:fupp]icia!fetuitutes:orbi
tatesesiliaiaffliftioncsitetationesicarcetesicalamitatcstplagsinc
ces. Maxima nos admiratio tenet idue ptofude limantesig; fe di
ligetibus deus teIigiofeq5 coletibus tot tormentaitot iiupendat
exitia,Nam mortis genera quie patiutur cultores Deiipafliqjfut
ruciatlis fempenquis no hortet uelrecenfereiuelcogitarefAliiifi ucta Ic
ndoje gimnsiflagris uetberati.Alii peftinibus laniatisAlii eculeo fufpe
fi. Alii ffammis iniediiMuIti fetis expofiti.Q^uidam faxis obtu
ti. Alii olcospicesplumbo ue per ora liquato intus exuffi. Q,uamplurimi carceresgelu:fame:tabeq5 confumpti.Innumeri fubiefla
ceruice liftotum gladiis profttati.Potro ut te faipe docente in populo audiuimussfi tam coueniens nihil e Deosg pietasi benefice
tiasxquitassNihil autem e contrado tam protfus alienumsq fxui
tiasuei iniquitasiuel malitia soportet omnino ut fande uiuctibus
non modo haud noceatsfed faueat& pradet auxiliusalioquin
quomodo DeusiSt uerus hominum patenstqui ptopenfiot ad gdendumigadretuandum inueniaturfPetfaciIe eflet uittutes fe
flarisdukefcetet animus fadorera Deu religiofc & fideliter cole
re interqj homines focialitenpieq^ uerfarisfi quos fynceros ac fi
dos habet cultores & fetuos cofoueret beneficusi atqj diligeret:
& qua retulimus mala tam gtauinsut parebis pracaueretfAtcit
nullus fit tutus locus uirtutiinullum pie religiofeqj uiucntibus
quietum peifugiumiquin uita eoji! ois ludibrio: totmetis; dolori
bus:& procellis omnibus expofita fit rati admodum repetiti pof
utpauci funtsqui aut ueiintsautaudeattii difficilem flJafpetam uiam uel
rtute fe ingtediiuel teneresqui propriis corporibus abuti immaniter pof
intui fintifli: innoxio fanguine petfecutotum carnificinas cruentare.
P.iuefcunt omnes in liminesSc perambulate plana atqj uitetia:
g abrupta & falebrofa fatius putantsita honoribus: ita dignitati
bus:itacupiditatibus:ita libidinibus maqissg deo atque uirtuti
[Oj faus inferuitur.Q, uin & obtenebratum illud uetbum iadatur in
nuIgus.Calum atque terras poiTidcntemsA: omnibus qua funt
Icbasimpnintemniaximumdeam ac prxpotentem rei unius
huius laboiare inopiamt fe uenetantes atque colentes habeat admodum tatositang in fuos gtaflatorS carnifex magisig patens
j
& rerum falutatium opifex.Contra inimicos g plurimos gp impu i
ie:fcelerate:nefatieq; uitam agentibus: nullis legibus pta;ceptif
q3 obtetnperatibus bona omnia largamanu ponigeieiuotaqj in
dulgcre uideatur.Nihil ell.n.quod tam generofos animos cotun
dat:S quatiafcq hate comentatio obftrufatatq^ nodofa: quaj abs >
te nobis Matthic patenqui multa tibi & ingenio& (ludio copa
rafti defidetamus abfolui.MAT.Getam uobis mot6 ornatlffimi
uiti:&qu:Bno(retamuehementetauetis:ut fane poteto explica
bo.Vos at fi minus clara uox fuerittoratioqj diferta; ueniam iua
lidomihidabitis:&extemporedi(retenti.AMI.Age ut affoles:
tua nobis& fonora & melliflua femper eft et uidetur oratio.V
e
tu ut prius illa futgas abexedra:& (Irato accubesiude lenius doceas optamus.MAT.Nihil uos ida res tutbet.Nam felTio ut ani
mus uigilantius agat:g toto fi recubem corpore cfficit.AMI. Ne Amotis ui'
quit labor ullus inhibete uolentem dum qui uult amat. Pergito; max’im;i
nos (ludiofos habebis& dociles.MAT.Vedta omnis qusflio a
triplici dubitatione deduci mihi plane uidcmngp bonis aduea Dequibia
fa:m3lis profpera frequentet eucuiunt:8{ tettio:quod pt®teti(lis quedio
nefeio quomodo:hsc jpfa utrifqj quandoqj communia. AMI.Re plane ut eiede petcepidi.Nam in his graui caicitatc torque
nmnqua utind leuestac diluas.MAT.Gondate fatis omni fapicti Prima r:
qui dignitatishumanx ratione tenet equide arbiiton Deum ab tio cut b'
initiohominecodidifreietexillounotancjex dirpe fparfiflcp niuexani
orbe omne genus humanum:fuofq5 uniuerfos uoluiffe fote cui
totes.nullo modo pnaifettim ut hic inferius manerent xtetni:fati
qj cffenbquod ed coecum btutis-.folas abfumete ftuges; Altiot
fuit fingedi hoistatio:altius confiliu;factametuq3 diuinius: ut
qui plane elTet uiua:Si; condans:& certa quxdam diuinitatis effi
giesinon tettena fed c.xlcdi uittute omnino prxditus.Rcbufq
j
qu.x hoc in mundo funnomnibus prxdatior atqj fublimionpete
ni tand2 8i foeliciflima iraortalitatetuirtute xmulatus:fibi copula
rctur icxlo.Alfentimini hac in te libere mihfcan fundamentumidiufttiodi certum atqj immobile infirmandum putatisf AMI.
Etiam iftud ipfimi & pulchre Sc conftautcrfalemut.MAT.Con"
feqiiens itaq5efl-.fi ca:len:is!fi diuinusifi l'i!pit’ns:fi & iniortalis;
& formis fottiiofiot hunidus e animus: &. dclibatus:ut Pythago
rjEos dicere memorat Cicero e mete ipfa diuinaieundem fupna
illam patriam;qu3: una elt omniu parens : & ciuitas:unde diuul
fi atqj decerpti finguli'fumus:dcbete pta!tcr caitera omnia amale pixcipue:amatam optaretoptatam acquitcre:& qui ultimus ac
iratus beatilTimus finis cflaacquifitam arternis faeculis poindeie, Q, uo:nis Iliam uetu bona illa cslellia abdita nobis &i remotiiTima funt:
nde tet ut nullis corporis fenfibus peipi queantiTerrena autc illa fenfi
loyt taii faus fubiacent tota: naturaq^ babent& ge nefim ex craffa: colora
tamoi tatconcrctarpalpabiliq^materiatut apprehendi: poffidetiq} poffinballiciuntut q plurimi bladis arpedibus;& tanqua uentficii
nmbtis-.falfifqj imaginibus fic excarcantut : ut totis animis ceu
quadrupedes rebus caducis conuetfi atqy deuoti: iaceant: & decuruentut in tetram:quorum nuTetandani fecordiam Propheta
deplorans. Homo inquit cum in bonote effet:degenetauit:copa
ratus eftiumentisinfipieiitibust&fimilis fafltts e(l illis. Q,uibus fane de tenebris emnipit(pto nephasJniorbus peftifcr illc:55
noratio infanabilis luestqua: cft ignoratio fui:ut fe fe homines extra q^ic
li. renies:c6tta delphicum monitu interius deferant:& quar odiffe
Sapientum etaUamentes appetanheos folos beatos cxiftinianrest
qui babitis prarfentibus bonis pctftuantut:& gaudeanumiferos
uero qui careant:quodq 5 dolendum e(l tnagisjac lacbrymis pro
fequenduimuix ulli quidem iam reperiantur: qui coquifitis no,uot ex protinus abutantunqui per occafioneni : licentiamqy peccandi
ofpetis flagitiofe non peccent.Diuitias libidine fouennetlafciuiaprorre
ala. ant Potetia dignitates:bonores:et huiufmodi reliqua:qiia’opini
one falfatqui diximus:! pretio funbfupetbia patiunnambitionc
enutriiint.Itam alunhodiuiinuidcntia:proditiones :parricidia:
uenenaqy intentat. Vitibus ueto corporis bella getuntunoppref
fioncs:diicptiones;colluctationesq3irriiantur .Proceritas autem
et corporis forma proftitutioi coceJitut : flomachadapernitiofte
qj libidini. Vxoru grati i et liberopicharitas:neceflitudo:dilcctio
qy fuopi que aredo no ab(ltait:& ad nefas no oe copellittCopet
lilPima fut baeciq neqjificiatitueqj obfcutar qfqua facile poliit*
©bfdcauraeniniitu fideles fuosetcliaroi pius Deustatq5 benifi
ens talibus his momentaneis & fragilibus bonis ptiuat: & exuit:
iiout fa;uiattpcutiat:gdat:& madet grafatot:ut dicebat' & carni
fexifed ut falutatis!att]'5 optimus pcticJita'tiu liberator a culpa &periculis eximatifaluetqjiS: munereticui diligcter cu cogito:hoc
fane jipofitu ineffe mihi uidefiquod fapi^tiltiG priiicipiig iuue
tuti certaminaiuenationesscurfusiagitatiocs equotu caeteroruqj
laborum ppelTioes graniffimas atqj diutin3s:& cu bis anxia bo . Labor ui
natu artium ftudiadecetnit:3:impattit:neumbra& ocio torpe tutucutlo
ant:& macello faginati atqj culina mollibus tantummodo Ja?ti;
fempetrefpircntinuitiaquodefluencnum gencroforum ani
n)otum:& ultimus uirtutura interitus, ^uod {{ fit certe uetif
fimunxidoneus boc loco nobis eft teflis Scipio NalRca.IIle pon Scipio na
tifex. Illefapiens. Illeetin tepu. maximus: Q,ui cum deexci ficade.
denda Carthagine confultatio intet Romanos propofita eflet: Catthagic
haud quaq delendam fore cenfebat:et contradicenti Catoni: et Cato ac
decernenti ut diruetetucacetrime repugnabat:c6te(l:ans 'pacem: uerfatus
ociofamq3 fccuritatem Cinitati fututam exitio. Contra tubis
aemula tetrorem ronianceuittuti neceffatium fote tutorem.Nonefl: mos geftus Scipioni quietis falfa dulcedine: arduam poftba
bente uiftratem. Tandem extinda Carthagine textcinoq5 metu depulfadeprofpetis et florftibus rebus bella cmanaucre ciui
lia:amifra netus mopi integtitas:exhaH(la pofttcmum:et abfupta
libertas pukhetriraa,Q,uata fimulex ocio atqj ignauia procrea
ta fit petulatia atq; libidcJuuealis bis uetfibus elegdtet explTitv luiieali
Praflabat cadas humilis f ortuna latinas
Q,uondani:necnitiis contingi parua finebat
Teda labonfomniq; bteucs:etuelkre lufco
Vexatx dutxq jmanus:et proximus urbi
Hannibahct dantes collina tutre mariti
Nunc patimur longae pacis mala:faiurot armts
Luxuria incubuit:uifluniq3ulcifcitut orbemNullum crimen abed:facinufqi libidinis:ftx quo
Paupertas romana petit. Viefemus igit' omnia h»c lubrica
et kerta Que corporis rmbfiue fottunx bonasad qnx mortalium
caxa cupiditas fenipei jlielahdetiitucto fi-pius tiTe uirtuti& ad
V^irtus iio uetfis hoiem nwgisig fecudis fieri beatu : deiiicj; totius uittutis
toftar fine & laudis digiiofci ratione folis aducrfissqus q toIJit uirtute tol
tduerfario lit:q accerfitsuirtute accerfitiqtn itet fe adeo |)\ima funt coiuga
taq5natuta;ut remotis atqjdifieflisiuirtus qua: fit nullo qdcmo. modointelligi poffinqutc&nialoja atrocitate atque nueto cte
fcit etia.deumqfi ,ppius feropet accedit. Et ut boc loco prifcoruai
,gentiliutqua; uos delcdat:<3{ altius pugutsexempla cofedenopor
tocrates, tune quoq5 ubi locus fueritiSnndis & illuftribus ntis xiiutustSo
’lato. cratessPlatoiDiogenestzenosRcgulusiMutiusiCurinstFabtitius
producantur in niedium.Q,ua;fodc Socrate an effet illa tam ce
Icbris Si ptxcipua patientia: famainifi niottifero poculo coaAus
fuiffetin catcere niorifAut Platoni tanta fane laus attributa con(lantia::nifi philofopbiam du quatritiueluti fugientem; captus A
Piratis Si uenundatus cnidelilTimoTfttanno Dionyfio iftaAo
animo retuiui(ret:& deinde in xgind dudus iteptfe nendi mini
mc iniquo animo tulifretfQ.uod pati ptxconio dignu fempq3
Diogenes mcmotabilitdum ctut litterat.Diogeni contigibeapto etid a pira
eno. tist&Xemadi Corinthio in Creta uennndatoizenonis Stoicoiu
principis cogor &bictneminiire!qui naufragus cum iadutam
haud patuam iuuenis feciffetunoeilus Athenas coceffilTe dicitur
Italcs. & ibi pixteieuntem Crate confpicatussilli fe in difcipiilu dedif
fe:a quo cu co;:piflet inftituijfrudiiqj dodtintu percipere:Q,uando naufragium feci: fecundis uentis nauigaui iiiquit.Ea. n. meuis fane ad philofopbiam applicuit.Q,ux ueto te aetas unqua o
legulus RcguIe:.autqu:Etelinguaetacebut!’Vtraq5cnim Fortunatfiqd
ea cd prxtcr confiliutiiifpofitionemq^ diuinanufuos in te cona
tus effodit omnesttibi praefensttibi blandaitibi obfequiofa ne di
xerim pediflequa cum paruifTct:^ triumpbalefq^ uidorias tuu
nomen ad fummu honoris& glotiaE faftigium fuftuliOTet : in fi
da deniqj uel irata cruentam in te manum e.tetuit: Per obfcena
sio. ditaqy fupplicia te ludificauit;& ut uiidot euinccretis effecit.Sed
quonid Capientis Si fortis uitf.eiufdcmq3 integertimi fub iugumitti animus nequiuneqj ludibtio:ncquc multitudine atrocita
teqj pQtnatum tobut genctofi ammi tui at digiliutc dcfoimate
Caitbaglnenres potnetunfcSubiilr catcere ttabeuttiMUgiifirr
& terete:c!auoju aculeis interius plenum uenctabile mu cor
pus:Iacetatur:difcerpitut:dlim p terta pulfa rotatur niachia:
& inoffenfus animus de fede tio pellituriqtvi fuuni bniium
omne nialuq5 in fui poteflatc retinuit maior atqj fortior oi
bus rebus.At Sceuolam qux res tulit ad aftrat’Viubra nc Si Sceuola.
ociumfan experimetum illud inuidi fpiritusscui comperari
non poffit maiusicu dextera fponte iiiiedam igni paffus elb
torreritatque aduritPotfenain Iioffem ut lioc figno ab obfi Potfcnat
dione,ppellctettRegi obieftans in fliciem agere & pati Komana: clTc iiirtutiSiAddes pratctea atqj cotellanstquod ipe-
perficere p errorem minime potuitide coiuratisfutu^ aliUi
qui hoite Romam imperii cofcflim interimat. Q-uacoiura
tione Potfena formidastpacis fadeta mox cu Romanis ini
uit:feq5abellocopefcuit.AdCutiu3deniqi neiiioatq5 Fa Curius.
btitiutntgbus rieq^ delatum iniperiumunilitarefqj iiiflorix FabntiuS.
neqj extera multatcii domiitum militixptofpcre & magnifice gefla:tnnttim unq laudis pcpererettjuantu gr.uiis & uolijiitiria inopia peperit. Q uo^ altet Sannitum legatis fca
Ito fedentem prae focoi& lignea parapfidcca'iiaremrapa,s
fpertadum fe prxbuit maiore cum glotiatq uel Midas unqiiel Lucullus i auro ambitiofe coenaulttlnxui iofoq^ afi cd it
in eborc. Alter egetiffinnis omniumtgencton .it ditiflimiis
.inirahpartcm regni a Pprrbopropcfiti coibantiffiuic fpre
UitSi duceda efl i malis ifitmitas corporis.Si inotbusifi do No*Ibr.fi cruciatusifi mopiaifiuincnlaifl morstleiiiq^ ipfa: idi
qnos modo cnmmcmotauin:us:illi inrj no igiiaui: no .igrc
rte.sifed philofopbi:& m.aximi & clatiffimi iiiiecottouetfia
niti i tantas fc fponte calamitates dcdidilTcntfiicd dedidc
Kiqm h.TC iila quidem uitis bonis mala no funt:quin exet
cilia magis:n:.abjliment,i:netuiq3uictutum:qua: illi uel huana landcmel pro reipui cohuuolIo peifereda putauete fa
liibnoraiistqu.xuulgomincupanuis bonaatq^.pfpeta.Ma
gna igitur ut uirieloqncntiiruiiidJatdetilTinii Ladatii no Lafl.in
Itn fententiani ufurpe;&: ptxcipu a uitrus e paticntiaiquann tius.- ^
paritet Hi unlgi 84 publica; iinccs'.& philofoplii: & oratores
laudibus celebrant. Q, uodfipublicx&omiiigen;cuoces. ,
uulgi a-quet&philorophoBi nobi!ilT)moii'q5geiifilifi patie
tiam tantopere celebrant qiia; finc aduetrantibus malis fne
niti non p6t;q«antonosinagisiq iniciatiXpofontcbaptif
matis humanis bonis renutianiuspp bona ca:Jen:ia:8s quiadmonemur in euangelio nte dmino.Rcgniim celojeuini
p.ititiit:& uiolenti rapiut illiuhSi atfta cfb iiia qu.xducit aduitiiab ea uittute no abhoircbimiis-.facK; genus: & elafium
Virtus Qti. diuinis imbutitu difciplinis;tu niotibusrOmnifi igit' di Iit
tetaru et gentili confciifu liquctiutCparfa breuiter colhgs
uittutem fine mutiioiadnerfoqj nixu haud pofTe conflare;
nec dignitate fuani nomeq; retinere:quin folam eam effet
quae beata' uita efficiat et ftruat iter in caliiiquam fi quis in
animi domicilium admiferiticontra omne fiatum cafumqj
fortunx fic cfi indurabitiut no modo dica afpcritatibus nouinchfed ne inclinari quidem pofTit.Nulla enim funtclata
armafortunxtqbus uirtute cxpugnctnullfi tefiuquo fapie
tisanimuferiat!negtiaatq 5 crudelitas uim luam aduetfus
Mcxenfius uirtute intentcuExhibeat Mexentii fctitatc.Phalaridis tau
Phalarist lum.Neronis fxuicia.Erigatcruces.Rotas extruat. Eculeo*
Neto. tedatDucat i mediu fingula tormentop! & necis gencta:i.i
ccbit ne uittusiaut moerebiuaut fuccumbelfPtotfus minie.
Pieri, n.ncgtint uirtus cedat.Validius fiquide clfe opportet
quod uincitico quod uincit^.No ca't cmdelitas uittute poAndreas. tentior.XyrannojK feritas cruce experta efl: in Andrea.i lod
loannes iic uenenfi atq; exiliu.Iteriim cruce in Petro refupina. GhtPetrus. diu in Panlo.Igncm in L,iutetio.pci3;oris excarnificatioiic
Paulus, in Agatha.Rotam in Katetina.In his & teliqsXpi martyri
Laiiten bus foelix & inuifta patientia ctudelitatc fupetaiiit;& ita fu
tius. pcrauit-.ut qdam Ixtiorcs tormeta tefpicerctiq uita optarent
Agatha. Carnificibus alii ceruices fporite fubmitteret. Plurimi p tor
Katerina. toribus magna pietate rogatct.Nonullifuccumbfres gladi
is;&: iniquas pan.isexcipietcs de regno infetira deiidecd
ucrfione;panitentiaq|;docetct.Tutaigif’ aboi incurfueffe
uittute fatis app3ret;& bonos uiros c.i duceiaufpicioifauote
q5 ditiinocotra aduerfa oia animofe obieflare fe pofTc-Effc
qjin renoflr.i fxpein his patuisatqj Iab€ntibuspleflii&
bieui curriculo teporis huius ucxaihut i p.uuis cGcnffi firme
tnnf in Maximis; 8j pi'© caducis& petituris,pmerenniui' a:tcr
m.Ita naqj fumus infljtuti natur.uqua: coepit no loge tunc Lex natu
date: cu lex feripta e(l:fed tfi cum primu ,pd)it in lucc Iioini tx
nu genus:ut maiora minoribus pponanius boatS publicas
priuatis ateferanius utilitates .SeJ tepotalia funt prxmia ui
tio5i:xtetna uerouirtutu.Nafi exorta tempeftatenauisiqux
altu tenet fubuetteda uidet':nonne argutus giibernatoi;& Similitu
ptudes tu merces ptiofas & onera ipigre proicitxaq^ iaftu dines
ra taciti tolerat uauigantes:necu tebusfimul&ipfi naiifra aptie
giopeteat^Noniie milites cu urget obfidio;tclis iflibtifqj
cxponiit' primi:tota ne tefpu.qu® pkuis eiltcuetfa funditus
cortuatfQ,uid dicam d medicis;q ualitudinis caiifa aceto
Iliceta ,plimnt:fale nitcoqj mordcnfi rto atq^ igne faucirit:
ciTa radununeruos abftrahuUuenas cotundut:& putre refe
cat membtmne pars fpneera tragatVAn idcirco crudfles:q>
rioexaudiutfupplices:necuulneri 8C putredini p.ircutflm
iuofa!utates:Inimopii:Imniobi;ifici.Q,uatoiiiil'iU5',qtoq5 Nofatius Deus pictiffimus SamaritanustSi uerus ni ;d ic.us botuinu optimos fuos quos amatiquofqj rcpofit.i manet i iitii
ixbeatitudinisimortalis&a^plilTimanierces.iri inopia atqj
incomodisitu luflu:& mala ualitudincairicitdDiui Aurelii Augufti
Uti hoc loco uerba citabo.M.itrcs intjt qn fricat in balneis nus.
filios ad falutcino ne patuuli clamat inter mause.i jaf Illx ct
gocrudclestut no patcattno exaudiat I.ichrpmasfPlenxfuq
dem pietate funt;& non parcitur eis. Sic & Uetis noflec pio
mis c;l cliatitatc:& tame no uidcl' exaudiremt fanet & par
catinfcmpitetnii.AMl.Rcflcipieidiuinc Sede nc iamti;
pusmt fatigatus a dicedo tibi qete idulgeasf MAT. Miniegde:ita.n.me colloqui iuuaitut et laffitudo magna mihi ia
fitex pattedctraftaiquod inteta efficit opetaiquam uos nii
Iiidatis;&; fuffufimt uidcoioculi lacIitpmis.AMI. Amicoji: Vis amogracia multa foletq amat facile perpeti; Bj cos pnje fentire tis.
iaborestqnos fua fottaffis i te fubirc no poffent. Sic.n.nns
dclinifti ptiniu coniemorata laudcipotentiaqj uirtiitis:& ti
raidos etexiffi tadeut lachtpmas uix teneremus, Q,d’ fi lice
teUdie una cu node tccu hic ager nec gtauaremut:f3 comodo oio tuo fi uis exdat nra hxc grata & fda, folatia. MAT.
Noni liudfi cqd5 uoSfgrfgJa chafitatei tiiC! & reuerenih
ditossqua’ i ced it longe ine magii & lunbiis tag iaceffitismt
glifcat an imus facit.AM I.Deus immortalis cj foeli. es Iiod ie
liimasicfi tua nobis oratioc frui abiidc ta liceat. Tuqi pater
neges quicq tibi hoc labotc efle iuciidius.MAT. Nihil mnIcflus is labotiunde egregius &’ gt.idis aliqs fruflus acqtit".
A Mi. Ita te lefus 1'alutatis ametiS tc bene fieri incolumem
Secfida to .uelit ut tjdcm es promptus .ad illius l.iudc:no(traniq3 falutc
cur fuos Pergito igitur (] diu uis.M AT.NulU mihi plane calamitas
deus af deterior ac mireMbiliotcfreuidetaijcatcitasmctisicui nihil
fligit effcjuod tantam caliginemitatiimqjtorporcolTundattfi ue
rum e.\cutimus: necfallit nos error pclfimus uulgiiq fempet
cirEquictil: 6£ fine labore uitam tranfire.Atq^ idcirco cx a:
catis nobis ptaifentibuscotninodisinihilq^ ca;lefle& imnt
Flagcll.i talecetnetibusifed tang fubeticis claufisin morte oculis ia
illuini cctibusiqbus amplius nullus eftfenfusiapponitDcu.storme
nant, t.nqua; diximus: nofqj actius prnmiUut experredi luce tade
confpkcmut torpetis animi tenebras depellente. Q,ua unaEfaia. de caufa fetiptuj in Efaia ueriffime arbitror:Vexatio dabit
Paulus, intelledu auditui. Et illud i Paulo quo nihil cd certius: Vit
tus in infirmitate petficif.Q-uani tlTicaxiqq^ u.ilidus fit Ia
bor& difciplina non in nobis moifed i baluis quoq; tone
Cituli carentibusfacilecognofcimus. Catuli fuishactis applaude
rc atqj patete didicere uerberibus.Venari qunqj: ffarei pro
filerciereflo corpore incedcre:baciIIumiouHm:poniu : fifcel
latii utiufTi hic iiulc tranf ferte. Fame r.iptriccs uoliicrcs ap
tari au.upioiSc quod mirandu eft maxie;capt.i ex unguibus
ptjedafibi etiam patiuntutfine repugn.itiaetipi.Atuetoq
equus adeo ferox:adeoq5 indomitusiquero lupatis atq^ cal
Equi doce catibus feflot bene domitU3 8c obfequcnte fibi no recidate'
tut. Q,uod fi petinedi.i atqj labotc tantu in animatibus ratio
nis expertibus ,pficit humanafolcttiatquid manus dominicuiiToje opificis atq3 tn.tgilhi in homine per eade ida puta
Tentatio da cd ,pfc£tura.Tent,it ad ludionibus nns itaq^ Deus:& ducit per ignem & aqiiimtfcmp cuigilemus or.mtes: Stertenis humaifq3 dcfpcdiside fublimibiis cogitemus atqj ckIc
ftibus-qtifKl tiemo efficit;^ prafotibus rebii* mfif^nrpfrp ffaiirfM
iragllns atq j iniotus:fiqdf uiftiis tiulJa tanta utjqtio fitiullus etid
tatusdiu)nxgtxcumuiu«qucn6di0ipet:aut ceiie diminiiatil
larfa fcelicitas. HKC.n.feruritatcniniiani:tfnietatja'q; gignit au
dacid. Jnfolcntiampatit.amentiaebnllit.Fotclacbryniafijcxtiri
guit.Mnttis recordatione di(Tiniulat:Deu ncgligit.C u ueto ten i^duerfo
tatnurdagellis quatimunniolefbiis coterimur.cu morbi fubeunf. tum
pauor ingtuiboculos tcptie i calu attolIimuMnofqj; pfragiles; in ftuduSi
digcies:lubricos!& n'obilitati atq^ tuinsE fenip'obnoxios ec ret
rictesidiuina ope Sc digituppefius quarritamiis.Hinc peesibie ge
ltiitus:binc lacbiy maibic builis cognitio fuiibinC pietas io(?s:hic
tfpzcotemptiisibinc foeda’ libidinis lioiron bitq^fut oiafolo uet
bocdpledar) & tota &’ cetta i oinis lalus.' Q,ua de re lob noifer lobt
cibus dfttimetis A: malis attritus; Vifitatio inquit inaciiftodiiiit
fpummeu. Etuasdiuitiarleflionjs& gloriar Paulus. Nema Paulm<
gnimJo tcucl.itiomim extollat metdatusc milii ftimulus carnii
nieatqui me colafizet Angelus Sathanaippquod ter dnm roga
g.iuitut auferret' a mc:& dixit mihi rufficit tibi gfa nira. Ni iiit
Ius in infitmit.ite pfu it'. Ablidant niibi lioc loco i genere boc at
que ppofito multa & pra-clara cu auditattfi uifa cxcpla faculi noftritquaiduoniiccgopftringam. Alexander Gon 2aga:is:e]gcr Alexidef.
inanusedLudouico Mantua: Marcbionifecudo cum co.ilcice (imz.ig.r
ret foriiibfs indolis madaqi uittutispiiencoepit cxtcplo nnaiino luduuicut
fus euadere : atq^ ita deformisrur geffatecapur uideretur ad pec
tusrfcapuIisfupetneelatisnlrracernicem.Hi nilpublicfi curans
nitam priiiatam agit oninc:&’ ocio piarclarbtciim liayrtfi tliuo io
ms intetus pie riligiofcq^ uerfaint. Diligit admodum &; dei ferj
unstnos Regulares ita Canonicos prxcipun familiaritate cdpie|
xusmtconuefci & coniocariicn animo remilftone indulgct: noj
bifcu farpe foleat amice q!,iidc& libere. Is fuper recreatione & io >
cofemcl de fe ridens O fmtnani corporis formofii fpedacuhi:&:|
piftoribns dignum facete & Inimifiter ait.Serin qnoqj iterrngi /
ms aliquiipi qti forma corporis & ualittidincptofpft.i einerctita i
tum abelf ad iccitillemtuites corporis opiciur et nolmi eas mihi
tocedijii f.ici!e pofTimtin quo prafens & reifis e niibi deusiquc /
huinai potoris nullus.aguluslateinne ex animo& ItuJio loqui.
b
Kicii niefiietipfumconfpiciotdetebus oninibas:quafuntcslfr
ris appetibiles at(.]^iucundK:Dc)ibi4it!edico:di' cupiditate:de
bonoribus ac d jgtiitatibusdurgit trnbi cdtemplus& facietas qu®da:cogofq 5 cu propheta clamate.Bonii niihi quia bumilialli meut difca iufUficatioes tuas,De meis quotquot ualido ufi funt co*
'iti® pote:totidem cofecuti fuiitarmaiqu® ubi refulferintiquaiu inte
Cilla grani oto uittute relinquuntiquos motes incorruptos: quot dite
priones & ptaidaeiquot ftupratquot Iiomicidiatquot urbium euet
fionest&popuIojttcommittunturiTaceoreliquaiqux quoties ua
Jitudo: & tobuftifTims uites atnferint: ambitiofe & libidino fe
potetes et ampliffimi uiti facile peccanncsca prafettim illis ipfis
adblandiete fortunata quibus plane malis atq5 periculis :nullis
piaculis et faciificiis interdum expiandistfacile piodigiofus ipfe
dilfugiiapliota nieditostcelfiotaquefufpicienstquo boncnullueblott quide maiustnulluque diuinius.PotuifTet ne Abfolonis nfi : fpe
cifus ciestfpecies aut qux a poetis elb nobilitata tatopete Natcifitct Ganedes nimedis illi atque ptodeflV.atque icomoda kec ualitudoiet gibbo
fa defotmitasfSi qs negat uel rauffattcitetut uel cum iubore;fi,nc
falis ganti frons ulla iamefftSatiricum illud.
Fotmam optat modico pueiisimaiorc puellis
Mutmutetcum Venetis phanum uidet anxia matetf
Sed uetat optati faciem Lucrccia: qualem
Ipfa habiiincuperet Rutuls Virginia gibbumAccipere:ate]iie fuam Rutulx date. Deque maribus fequitut»
Nullus epliebum
Deformem fauacad-tauit in arce titamnust
Non prattextatum rapuit Neto lotipedemtuei
Sttumofumtatqne utero paritet gibboque tumentemt
AMi.Gratustibi etiam e(l luuealis & commodus.MAT.Et fi ob'
fcenus eft (xpe 3c ubricustattanie cenfuta niinq diffimulat: aut
cauillatut ad uerumttanta elb apud omnes uetitatis gratia: tantus
fi: honor.Q,uale& illud efttiugulati facinora ab hominibus fan
ftx&chtillrianxrcIigionisignatisfSedne intermittamus quodlateda atepollicitifumimalteptde illulfti Malatefta Nouello fubiicie^
exeniplum.Q,ui aufpiciis non longe difpatibusiq nartatus Ala
xandet xgtotat, Vaticofus eni5 cu eflct:& uenx circa genu tumotectus paululum deformante atgtius fetiebde remedio aduet[at3i
tibiis medicis peftmacJffimedelibeMuit.CauferiC itaqj il/o iiibt
te cruci adbibitu ell:cc)eptaaiqj ueniobJigari:cu protinus grauis
adeo:& ittcparabilisfed dolor infinuauit ad necuosiutuitdpene
in dolore tenuerit inanfeiitq^ideinde no tibia mudo6c p'and:a
atttadusded corpore fmiultotoinuelidusiniliqtuni alienis huetis & lacertis annititur.Huius baecniaxia laus;q> derpctata iortif
fmii& aptiClimi corporis tobotefiJ pciftino gtadiedi officio fc to
tu geneiofi animi princeps philofopbistSi litteris factis deuouit
atqj dicauiuin qbus affiduus maxime proficit: dodiirimos rutos
quoqi; fibl afciuitidc biblioteca omnis generis rejeprsclari atque bibliotcca
niitabile:&$mulantcquicgdmagnificuin libris habet Italia: inliguis
CefeiiE in a:de celebri letaptiico btancifco dicata cdfttuxit inipc
fa Si ornatu lolcni.Laitus iam & fapictiClimus praedicat horribili
fe CECitate fanatutcoepiffe Hidcte:& ufum femper corpore antea:
nunc ueto animo utealtero bxlua^ taiituialtero proprio & maxi
nio&falutatihomiiiisbono.Opra:cIap(c6pendiiicuab infecto No.mortali corpore animus ipfe in tanta luce exci fTit.No mala lunt
cgitur iilatut uobis quide uidebatursfed optia 8C falutaria. cii documetaitum tmedia excitatis huanx:cdcretiobduaiq
3torporis p
triquilitate atqj fegnitie:a quo torpore& excitate o nos domiusutinani fepetet & liberet.Sed neq) fatis hxc dixilfemt indicate jMia pati
mus cut Deus fandos ptxfentis teporis afficit malis. Nam plura di ratio,
fupetfuntibocpotilfimeiqi bxcut ante diximusiSc erit fxpe dice
dum-.non funt nialatmagis autem uetiufqj piaculaiquibus eluiin
tunqaxcettafuntmalaiquibusobinffflaaborigineupfa naturi
quoniam redi iufliqj uiri carere etiam diu non ualentidiuina in
c.-Lf.li ptonctbiisuoce dicente Septies in die cadit iuduside refurgit, Atr.-i-ti- 1. q3 factis in prouetbiis itetu.Q,uispotclf dicere mundum elfcot
Hj. /. meuaiiputus fum a peccatofAtq3 illud lob ingemifcat. Q-uis poted mundum facete de immundo conceptum feminefdc luna SC
i -i-r 1 alfta non funt munda inconfpcdu Deliquanto magishomo pu /
io.i.r.i. tredo!& filius hominis uctmisf bt loannes Apollolus tandem J'’' '’''
ptofiteatut & dicat. Si dixerimus quia peccatum non habe
mus nos ipfos fcducinius:& ueritas in nobis non cfl. Indeptoptercapurgatorixinuentxfuntpocnxiquas uulgis didicit mala
nuncupaieinon quia mala Sed quia afpeta funt& difficilia.
b ii
De purga
totus
pocnii
Vitae
(luxus.
Q, uoniairi ipihit ita res eiiec tam atguniEtis eget ^ fijetfiic fwt
patioe hic laiiacfo eft utiq^ opustqOanddfieti nullo- quideo) nio
iaoi pnteft humanus ut animus ad aiiflorc reuertatur finu a quo
pnniii delegatus fuit in corpustnifi ptotfus omni defccattjs labe
terfepa atq3 ita iiioxius ut tu extitif.qii & cod itus:& coniogatui
corpori fuit. Scriptu e(t-u.in Apocalipfhubi .Cinitas illa Sanfta
Hienifaletciuitas Deitqiia:& mater nolha efttiftar nens nuptxs
& fpdfatortiatxdefctibitut.Nihil.inquinatu introibit in illa ne
que faciens abominatjjpnevMauult etenim pius ex mifeticordia
deus Sanftcisfuosincommpdissatqj f iagellis depurate prsfenti
bustatq’, redimere paruotbreuiqjcopepdtotg purgatorio igni di
mittcreiqui&fistetnusnoeftimitotamemqdoiut de Augufti
ni noifri fentetia loquangtauis elbquippe omu£ pani excellens
qui un^ paffus firquif^ tn hac uita mpttali. Indigne itaq3 aduet
feinut deoiqh ta certaitiq^ falutaria medicametauel formidamus
uel crimiaitiut.Atq3 boc eqde cariOfinii ptimu admiepr qua igna
uiaipuetfqqjiudicio nobis,tata eft corpis cura: cuius uita of^ ucl
,
longiffima/aliud ptofeifto nihil eftiq ueloxi& citatifTimus cutfus
ad mottc.Sed breuisfnotula n ix in muficis minima.Animi itiqui
facfiiqdiuinustq&lempitetnus fututus e: & cslcftis bcantudi
nis p.articepsinulla uel follicitudoiuel pefum. Veta (uauisill ^cs
tsfuntcarminaiqus locus ifte cogit me mcminifle. .
Vt corpus redimas fertum. patiens et ignes,
Atida nec fitiens ora lauabis aqua:;
V(iialt’as animo quicq tolerate negabis.
At p^tuttvpats baic corpore maius habet.
.
Fqdc inibi (ip^natmlibeia optiomihilcogitabo eligere pom- 1'
ne hic uiti.bumanuq} die.pati (emp Ut expiatus hic.Iihet euadit -
cu hict^dS pmifeticotdiidnfjgneqj dementia, modetetut deus
tem ompe humaniipoft exallum a cotpotcp feiietJtate:diftiifti
qj mftitii:& g niic benignus eft patetitil inexorabilis futurus Iit
iudc,\:Si; minimi qu.idiautisexaftor.Q,uod g fecu animo noantcuertiunoii phorretmon cotremifcinpfeflo iam eft omni- amentedeteiior. Tempus eriutempus ing quando dauiticum illud
iiitclliganfedfinematonsetpcitnjteuti* ftuflu. Peccator uide
b,^t& itafcetur.dentibus fuis fremet &; tabefeet dcfpdctium pec
,
fatojK pnibitSed quid neftra hac rnpciliafquid frontes nigfltaef
Q,uid inalteiut^ iffa couerfiofquid tadrs^quid hsrcth diutitisf
dicat qui mauult fi fatu no funt:qai bafienus uecba fecere jpomtiibus.AMI.Magna nobis uifa res csetftupote certe digniH ima:!
gj imtnune a peccato humana uitd traducer queat nemo. Si Jiber! Cur nrfti
eft homo:et fui ipfius ius integtu tenctiqd cft pdeum peccata 1 abfque
omnia uitare nopofimauncu peccafccut punit' fi libi toio nAeffr^ peccata
Gtauiffima plane funtfanfta^litteratuiqua: ad rem citaftiitefH
!
moniaatqj oracula. Sed rei ingeniu prorfusaduerfaturet ratin.
'
Solemus audire libero quide arbitrioet patrari et declinati quodj
cunq5 deliftuihominemq^ et bene et male mereri una uoluntatc
dumtaxatundeilla Augullini certa maximaq; fententia ad om Aaguftiai
niu iam ora manauit. Vafis its deus nunq redderet interitu nifi
inueniret' ho uolutarm habete peccatu quia iultc deus nen infet^
retitaei:gexnecefl'itateincidi(retinculpa'.nucneto quo poffU '4
tuus non turbatis audite animis nemine no deliquere qnita nis !
boitate fit pd itus:utq3 eluatur indigete fupplicio^MAT. Oppotj
tuna pfe&o ueftra e(l admiiatio:pet.icutaq3 quaiflioiqua o ut<ni
pnfTe gtu ea poftulatiexplicareifed otiu et uites exiles funt mihi; 1,
rec audeo incidente rem iila’ fatis implere. Attame ne cui loco ui ?
deat' no effe refpofumietfuga nos tueri fortafTe ciedamunga cS I
menticia ifta res fit:paucula qusdamt breiiius poteroifummis la
j
bellis pro dignitate ueiit.itis nunc delib.ibimus.alias plrniusiet]
quatu 1'cs ipfa domino faucte pon-ulibit. A
M
1 . Ita brcuit.ite ipfi !
quoq3 precam ur non difceptandiifed nofccndi neri per ciipidh I
MAT.Pecc.iri omnis ratioatqj cr gnitiomt pl.ine mihi uideturt 1
ttifjti.imdeduci:de(cribiq -, conuenit.Priniura enim membrump.itticioniscftiquod Originale uocatundeqiioprophcta in pfal Cri’ttnmo uetbis his meminit, Ecce enim in iniquitatibus coceptus fum ‘
& in peccatis concepit me ni iier mea.&: ad Corinthios Paulus Si
cijt in AdaaniomiiesnioriuntunficinChtiftoomnesuiuificabfi'
tur. Akcium cHc.ipifaIeatc[uemrt'ifetuni:auertens honiine5 Canful*protfus a deo;& ppeniaf obligis mortiide qbus talibus Efaias iu
‘
rieis illud enuntiat Iniquit.ites uegr.xdiuifi runt inter uos&defi VeniaJciXertium nuncupant uenialeiquod facillima dignum efl uenia
b iii.
pofitiitii in minimo punfloighdaqjmaloni uixqj deliifti natu
Mm nomenq3 tccipicnsiquoniam nemine diuellit a deoniecgta
ti,im uiolatiqua coiugiimic deotfed p.iululu tardat ptoperantein
ad deunv.ut in coficientibus iiennudns alacrior ibitiq paindame
togranatus.Prinmni illudiquodabinfeflopricipiodioce ab onT
nifi primo patente ducituninuoluntarium inefle fibi plene& fa
cile quifq5 dignofcit.Capitale nodtum quidem totum eil:& nifi
iiolentibus;& fciciitibus:& eligetibus nobis illo peccat': a quo ne
q5 prohiberiineqs ad illud cogi ullus potuitiaut poterit unq; nifi
a fcipfo omnino uo!ente:ita in hoc fui compos ed quifqj morta
liu.Tria tamen ida alio;atq5 alio expiatione indigent modo.Natalis labes facro fonte diluitur.Gapitalis culpa pcenitudie : lachty
macnmpunfliqj animi dolore fanatut:adbibitofactaniento bea
tiffimo Matris eccIcfiat.Sed ucniale leuidima opera abdergitui
atq3di{ifoluitur:.Satirq5 cd noluifle delinquere: neq3. n. falutari
eonfefftonis remedio indigens ed:diuinam nullo modo adimes
gtatiam:rcd noituni neq3 chatitatis habitum podulat:quani(ut
dixjmiis non cxtinxit ac perdidit;fed tepefecit paululum atq3 re
niifit.Ad ucto neccffitate ne:an uoluntatis quidem libertate modo hoc iieniali peccetut:hoced:quod ipfi nunc queritis;& ad qcf
ut rcfpondca expeflare mihi uidemini.Prastermiftis iis:qua: que
li fubtilius & cutiofius podunnita dico Peccatu omne:& uoiuta
tis fl5 arbitrii elTe prattct otiginaleiquod adtione nodra non con
ftatfed aliena:de quo nihil aniplins:quoniadc eo ncqj pratfens
propofitum ed. Sed uenia!ia:omniu minima nemine reperio ita
poffe uitare diu pta;fertim:quin labatur interdum: iromo 8C fspe
Tit ante modrauinms:nifi exemptum a uiciato fomite catnis:& fi
ftitatc firmatuni a conceptu & utero matris:qualem plenum gfa:
& iieritatis regem gloria; deu & hominem Ghtiduni:& qua: euns
Virgo genitrix peperitquos neq3 pcccaiTe unipneqj potuiflepee
eate fides & ratio pdicat:qles di Hiereniii dei ,pphetam: & dplio
tis glotia; uatcra;& dhi.pcutfotcm loannc baptiftamtquos nun^eerte pcccaiTe crediderim:& fi fubtilius quifpia eos tamen potuif
fe peccate contederit:neq3 durius ifregabot ita putati. AMf.Sedabhumana opinione c|apcttilliniediffcntis:cuni affirmas uoluii
taria uenialia effe peccata:& ta men ea ipfa uirati no poffefSi pta;
lec te alius hoc nartarettoblitus nobis uideretnt quid docetet : aut
quid ferat tcfumnatut3.Q.uoJ.n.non fietlnCfotcIhqtioniocfo
iio!ur.t3tium:62 liberum nominabimus^aut quuci«olutete comit
titunquomodo omitti non poteftfMAT.Deum no poiVe peccate/
quifquis utitur tatione/affimiabit intrepidus:t|Uonid peccare potenti, non eftifed debilitatisiimpctfcftaiqj iiiitatis;ldem interro
'
gatus/deusnelibetoftuatutatbitrioiFiui tefpondebit baud dubiejSi dederimus deumiq liberrimus en-inecelTitate nopoCfe pec
careidandum quoq, cbominelibe^iculpa atq, errore aicjuecaie
re non pofle/Wt.n.finguIaris illa dei/gfcdifilniaq^ natura, nullo
quide modo poteft a uittute deficereiita & lumianaiquK mobilis No.1’empet& fragilis eftiqq liberaiuacare fempet culpa no pot^Konquia non libetaifed qa icollansiuolubilisnnccrta
:paiiiq j obedi
''
ens fibieft.Atq, ideo fumma illa diuinaqjmaien:as pftat p boc
mortalibus nobisiqi ex uittute maxima deus peccare iio ptitiex debilitateiuifl’oq
5fomite homo fine peccato diu euadete non pot.
Hac in te ab antiquis recentibufq, theologis multa funt difputa
taifed relinquitur ita a fingulis uetitasiut peccato qualicfiq; ,ppo
fito feperatim atqj difiunaimipoffitquifqj libcti atbittii uittute
illud non comittete quidemiq idem fane omnia coiundim uita
re non polTit:Q. uod ut liqueat inducit' finiilitudo eruditi cuiu No. fimi
fpiam:rede:appofiteq5legetis:cuiifi liber detut ut Icgatididione tudinerquamlibet fingulatim dofle exprimet & examuflim. Omnium fi
mul fi longa!ppetuaq5habeda fuerit leftioi qua"doq5
uel tiacilla
bitiueldelirabit.Itet logii cofkietesp ardua pfertiin atqj
jpcliuia
media femp tenere femita & idiuifibilc lincapnieteadungue minimepofTuimisiita in iiullopcccateinouiatoiis & adhuc tradarr
tis huanaiSed triuplwtis Si caileflis clf glotix.Ncuio.n.tata inocc No3tia tantaqj iuftitia extitit unqifatumqj anniti uel potuitmt rctfta:
quaiagitiitafintalbaiitapiuiiTimaiutneuo penitusi& fecula na
cet.Q, ua de re iuftitia*omne ilIa’:quK uel i agedo bonoiiiel i ciecli
nado malo a nobis ipict' diuinos ante oculos coflituia llrigili for
dido;fctuleni(rimoq5 g tergedis mcfttuisdat'!& fi paulo e obfcc
Ilius nomeiEfaias pctfimilem nuncupa.Ita certe in Ciceronis of Efafas
ficiis Icgidc uos puto nihil difficilius cj innenireiquod in fuo generefit omni exiparteperfedum. EgofatiusiinipolTibilcdicen
b iiii:
dum putauerifntquod ait ipfe difficiHmmm faftu. Hoc pnefefeili
Similitu &tan3lf)qnitutaHinccteatum.Q,ua;uinaqua;ro tam uetetati
|lines. pieciofa dabitis mihiiqua: non naixta fint ima cnin fecei^ qu® tamI dcliiata codiliatqus fpuniofa non fintfqUuT metalla ita probatat
quiElcoriani non relinquant igniiuel incudi^^tqnafi nos ipfi fi
militudincm quidam habemus cum terta no falfa tatioe fcribit
Ouidius . Guidius Terra falutates herbas eadcq5 nocetes Nutrit ; & urtica:
,pxima ftrpc tpfa e.In hoc ffi igemifcit creatura fanda oisiet q fpi
ritus fandi excepere primitias legS atq5 fomite tolerantes in. fen
Paulus, fibus aio protfus 5C uoluntati cottaria.Hinc Paulus poft raptu iti
cailum & ta prafensdiuinitatistjneffabile que fpeftaculu; nefci
ens quo intuitu a feconfpcdunnadhuc dureamatiffinieqj fufpi
rat quod nnn nuit inuitum fe agetettanta uis ed: infirmitatis hua.
iias& impotentia quodammodo fui.Q-uonii igitur ita res e: nofottitermodo fcd cum gaudio toletemus aduetfatfic i lucto duca
mus plcdi pfi ntibus malisiq poenis fututis refetuati diuinx iufti;
tiaiidequammaccibitatequantuni hicconuenitdidum fatis miAlia ratio hi plane uidetur.Q,iiamobrem alia quoqj tes magno nobis pot
patiendi, effe folatio uel ,p comifTis meritas poenastuel ;p honeftis indignai
feientibus:& efticerc ut beatilTimus in cruciatibus:atq5 tormetisr
lifqj.etiiobledemiiruelut optimis rebusiideft meniini(Te:g> in,
prelfuiawtqt etunna petfeuerantibiis nobisiopemqj petetibus ta
q filiis offert fc deusiquemadmodum pollicetur in pfalmo cu ipo
ftitn in tribulatione, etipia eum 3i glorificabo eum.quo ta maxio.
taqj pfente armatus prophetia pt.Tfidio ubiqj cu fiducia clamat
Deinitnus illuminatio mea & falus meatque timebofDominus j>
teftofuitxnieaaaquo ttepidabof.Si confidant aduetfumme ca
flranon timebit cor meii.Sicxutgataduetfu me ^liumii hoc ego.
fperabo.Et alibi quoqj fecundfi multitudiiicdolorum meoji! in,
corde meo confolationes tu* Islificauerut animam mea. Erratis
ft.itres:etfatis;fi fideles dominiiquos. dura pati & cocuti cernitis:
diiniffinios putati.s;obliti confolatioisiqivcin euangelio loquit'
nnbis. Dico uobis amicis meis ne terteaniini ab iis; qui occidunt
corpusiiSc pod bxc amplius non habet quid faciant: Hfic: hunc ti,
nieteiq poftej corpus occideritipotedate habet perdere in gehena.
No ne quinqj palfetes ueneunt dipodio& e* iis unus non ed ii
Np.de cblmioe cur anideofSed di uedti capilli capitis oes nueiati funk;
nolite timete multis paHeubuspIutiscftis i]os.Si capillus fandto SJfto;
tumiq no fufcipit Itefion&red neq$ fentibomnino decapite non capillis
pibibqto ueto magis qusfo illojt anima: deo ^.itegente feruabiit'
In tormetistcalamitatibufqj ncgtisfDimifli ergo no funt . neq^
pofthabiti.Iicctuififint oculis infipientiiim moti inqjdetifu &i fimilitudineiptopii habiti.Vidiotesuiuut.uiuetq; fcmpitetnis Noifsculis diadematibus honotis & glorix cotonatidorte fandotQ;
& municipatu csii polTidetes cum beatis Angelis dei.Malebabi
tU;Andtea:gecmanu Petti &.in apollolatu collega an dicimusfq AndnxEgex ptocofulis lUlTu fuffigedus patibulo: ptimui igenti gaudio
p itibulu eft uenetatLis hunc i modu laitiffimus orans. Salite ctux
pt.-eciofa.Sufcipe difcipulii eius qui in tepependit: magiftct meus Cbiidustdeniqj cumpopulus in Egeam futens atq^ coclamas
eum de Ctuceconaretutetipetetnon deponi fe pertulic Sedilia
biduum bilatitetfultinensinfignisglorixin.irt^ttad fupiemu
ufquefpititummanfitifempetinuidus.Mifetnc: aut mifetadus
Stephanus fuitfqui quo anno ctucifixusert dominus: dum lapi Stephaus
daietuthierofolimiSiintetiaxoHimctepidinem apetto fupet fe
ctelo inenariabili petfufus diuini luminis glotia dei maieilatem
confpexiKcuius contuitu non beatus effe non potuit^lnfoelix aut
deroIatus Lautentius:qui initante Decio dum uteretur in crate: Lantctius
Tjrttanni crudelitatem uafto fcoraate etiam elufitialTatum eft in !
quies:ueira&'.niiduca:na facultates ecclefix:qu.a5 atdetei adeot
&,cupide fitis:in cxleltem tliefaujt manus pauperum , detuleiub
& in cslii coueifus gtatjas diio indefinclet agebat ut no ta plane
bimis affichq beati oppido uidetctVVeniius ad foemiashaud ife
tiote glotia dignas.Q,uid Agatha; obf uit cxcaniificatio pedoris
m.ima}::q5 diuiilfiofqux i cruciatu affata carnifice. Par. erat ingt
Ut i puella aputate etubefcetes:quod tu te i matre fuxilti.pgetaut
roepiftit.inic.Atquiipaotm,pbchabeodominu meuleffi Xfmsqui folo quidem uetbo mihi inllautet uniuetfa KatheHna.Lu UTubetia
cla.Agnes.Cecilianonnead fnppliciaitanqua ad delicias pene Lucia<
xetelstiffimssTouem, Iunon5U}ii«Ap:^nem, Yenetem&te Cecilia
liquos gentium dcosfimmc^p^m/fibsiijtoiMtotes: & dxmones Agncs.
de delubris 8C llatuis explbdentes cu tugltr^ bxlua^: aut i pul
'
netemcomminuemesfDeiiiuerpineqspiitler^ntio.qui fine ce
deatq) ctuote in obfequiu dei pi^biantcs;^:longanimitate pc(
pefrioiirq5^^tic'fi(mpr!rcojnunirar,fl!tii(isinfnTerf:cI.iri poninS
iiitam fignisatq5iijriutibus:qnosApoftf.']us(:'ra:dicnt ifigni cu
laude citcuiffcdefEtta in melotis.In pellibus caprinis.fgcutes.an
gu(liatcs.afli(9os.tent.itos in fpe]ucis.& in montibus.& in cauct
nis tettffiquibiis dignus non fuerit mundus,Hotum ex nimicro;
auliis. fane gfimilis Paultis ille poft euangeliu Xpi primus incola
ntonius & bsrenii decus.,Antonius icgpptius maxima quoq3 'gloria nioa
«toymus ciiIminisiNofter& Hicton)'miis fpledot ecclefi® qua diu fo
litudinem ua(lam:& exuftani hatcniu peragrauit & tenuit. Hi'in
ter coIImSationes dsmonum.Iudibria.collifiones. terrores. & uel
beta,interquc famem & fitim.nudit.rfcm aIgorcmi& alluni;,catc
tafgueid genus amarifTimas ncceflitates humanas : uiperaieque
confortes atque fetaji aperto fupet fe ctelo foelices fruebantunnec
fuit abfqj deo eo^ uita aut confuetudo abfque angelis unquamut gloriantet feriptum Hieronymus de fe reliquerit Ciuitas mihi
cateerflj folitudoparadifus:Q,uid opus efl: uel uetera uel plura
percutreteflnnumetis exemplis dcfyderio & rccordatidc dignif
fimis funt plena uolutninamequeeftnoftrarum uitiuni etiam fi
linguis hominum loquamur& angelorumdatis e.vptimere quantum dulcedinis;fuauitatifqne aflante & confoiicntc p.itientia: at
que folatii deo mens malis agitata pcrcipiat.pro rei magnitudine
omnis fermoinfedor.omnis fuccumbitoratio.Repcri neminemncqucatbilrorrepertumadliuciquinon dico ineffabilem hancdeledationemiauxiliuniquc beatum pertraftareifed utique, pofiit
cogitatione comptehendete.V na & fola experientia elbque hoc
dimn.TConfoIationis genus efl alTecuta.Sinit quoque: utcitera
& recre & fapientiflime parens hominum deus bonos uiios dura
,, & cottariapatiiut probent ex feipfis&nofcanhqua fide eum coIU patie
jjjjj pietateqj diligatiex quo fenfu fcriptfi e de quibufda pfeudo11 latio,
fidclibusiad tepus credunt. & in tepore tentationis reccdunt.Si
cut ignc:& maleo pbatur auijsita uiri fortes afflidione atqj mife' ria.Non ell ingetis ai:5c exercitatos fenfus babctisiquaics ad chri
fliana militia optat apoffoIusiSed angulli & inettis:& timidi bla
da;& quieta feSarflllu egofoc]ice:& imortaliglotia dignii puta
uetimiq quaflatus tepeftatibus faepeiq ifirmus cotporeig repi ege
nnsiq; criminationibus falfis.aut contumeliis Indidcatus pp iuflt
cia CII dauid Tectiiras dicere potPtobafli cormeun» deus:& uifftap,q|,^
fti nofte.igne meexamiiiaflii&noeflrinueta in meiniritas. Egoenim nihil grade cariffimi exiftimo ppetuis ifiidate laboribus pal'
Iere ieiuniisiate lucanascelebrareuigiliasifua fponte largiti, iiili
tunica:& rigido bito olTa macileta,ptcgetc,peJibns nudis iccdcn
y\ddo 8c pphctate ipopulis.pleiium feeffeiuocitari Rabbi mori
litati digito;& diciet hic e.pfacile illa pniulti.ubi ea fibi ipctaiiit
aiusiobtmetut 0idicete opifices.Niufe: nmndique paupes ocs.
utuiuitigtauiora pfetre.Labotoia uincit im,pbu5:& duris urges^
in tebus legeflas.Animu uero eiTc fenip iniotuninicc ulla irtuen
teui cocutided occurrenti potius fortuna; itrcpida manum porri
gere:& interctuciatusefref«lice:& infigne laude codantia:: nomodo fupradiidis uittutibusiipifque miraculis prcfetoifed deo fi
milimum iudico;(^uid na potell homo pfedliusiquid fublimus:
quid deo-denique acceptius in tota nita pt^rflatciq p humilitate;
& ingetis cbatitatisexceflu illi ufqueadeofubiici:& mancipati;
ut fiue podagtatfiue ftebrium xtlu.fiue uilccie cruciatu; feu cotu
meliis iutgiis acculationibufque afficiatafiue itet carnifices & toc
menta iiexethbcnigna & ipaffibili uoce pronuciet fiiauia propter
teha:cfmit mihi Ghtifletnon pethottefeotnon fugio. De medeus meus arbitrio atque iudicio age tuo. Vis opes auferref Tua ell
terra orbis tettaga et q habitant in eo. Vis agnatos: uis parctesmis
liberosfno doleo reddete fiqde tui funtiqn ago de fufccpto niue
re gtathis.V is corporis ualitudinciaut extrema denique mottcien
tibimon nobis uiuimusdiiie commorimut.Hxc prajeipua 6i tamCingularis patientte uirtuspne c.-ctetis rebus InftojjiuitaCut dixi
mus),pbati&! eliqu.it:i3i: qbus amotis gradibus deil excolat pala ef
ficitiquipfeftoq ell affecutusipotell etiam cfi uniuerfoqdemudo de foclicitate contendere.AtTetri quoque 6i alia ratio pot : cur
iniqua pii pati intUKut pati alios doceant.Nati enim funt in exG ratioal
plar Ut Anneus Seneca inquitiquotum ferttitudo efficiat ut horni Seii
nesmelexpetiri ardua gaudeant! iiel cette perhorrefeete fi capelindefinat.Ad utr.inlibetuita: p.attefniilii ctedite)nullus potetior
BiiIIus accutior e.vcplo iueiri llinniltus potefl.Goncitaimis ndque
alteralteijiplutimiini Nunequantura detrimenti huuian;c iiit.B
facinotofoji affetrat .xnmlatio uidetis ipfi quotidie pta:iialcntc i.i
ubiq5impietate 4tei5 flagitio.utbeJ quoq;& priuatos focos inabi
tante nequitia 3tq}perfidia:quenirxpeiocuni fufeipimus &def lemus ex pulpitoi^ed uittutis bonus& pulcherrimus cdoiiille q
tatis £ odor uit® in uitani ubi fiagrauetit g(deus bone) ardentiffimii
[. adurit flaiiiis:& pungentiflTimos pisclaris ingeniis adniouct acu
leosidies atq5 norites e.i concitantes ad illos imitandostg dimica
tes fottifriine:deq5 uiciis gloriofilTimc triumphantes beata inioi
talitate funt alTecuti;& cum fuperis ius tgnicseleftis adepti^Hcc
pra;(iat.a;tetnumq3 ptatftabitsfi atitrna quideefle iam facula pof
jo xjii. funttctux nobis lacrofandta & beatiffima Chrilti.Hoc martyrum
'tytu . innoxius fanguisthr c uirginale de perpetuitate animi decus.hoe
e deniq5fanaoium!fanflanimq5 dei omnium admirabiles & in
tinale periculis & in ctuciatibus:& in mortibus perpefliones atqjuido
is. rias.Etfanequidadmircmutufucontingete ftudiofo atqj optio
thiiflianocmq) ad edorum regnum femper anhelanti, quando& fxculi buius imperatores & militestquod (lupendum magis es
tumfadam quidem famem &ritim berbanim iadicibus!& immundorum animantium c.atnibuslimofoq5tiuouix certe fxda
netintitum ignominiofas uenditiones fub balla,feiuitutefqj gra
niflimasituni carceresitum uuincra & mottes aceibifTimas pro re
itudo gno alieno gencrofis animis inuiftaq, uirtutc pattuletit:' Cluid'* homines induxctiniicum id in animantibus plcnfqj brutis notif'* fimum fit^C^uis certe equus ignauns adeo ungtaut loripes fuit;
• g peurrente alacreifi gd adhuc fpus retinettno cofequafqudta ui
pot anhelus & xmulus^g ide ita affcftustfi altet e flabulo laxei?
ad cuti u.c.ipillti cotinuotmoneq) ipatiesCtatus amor gIotia’)& pabulu & hordea motder non definatdiiniru& ungula^ pulfu rd^
folui fe poftuIdsfQ.ui zelus i cdibus idagini uenatuiq3 alTuctis et
apparet.Q- d' cquoq3 i citu auiu atq3 uolatu pfpicuft. jAl nos ue
ia; ro ita degnrcsiut no multo gde magis adbono^xepla excitemus
Cio ad imitdda iiel dutantcl foitiaiqux non naturatfed opinio& con
fiietudo fecit aniata^Q-cf iduobis fi ita uidcficopleftamutquae
fnpma nuc £& oiu3 muxia ratio ptis huius fine habituraiquae SS
expeditior & facilior cognitu meoegde iudicio fiet: fi uos prius
iterrogetdetis nehoini idigeti et hac i uita miferrimo cbdomodd:
liel mefe labnridu; quo dciccps omne p aetate a Iabote:opeq3 ge
fcatet bois oibus ac deliciis aff luatt'.AMI putius didum-MATr
Non datis certof A Mi. Piofefto dimus MATiDu ulterias queto:uos dedifle nedememinctitis q,asfo> Non:is pro bteuiffimis
labotibussquos petFetut boiq dfu utit gauifatiiqux merces illos;
quaptemiaiTianentiAiVlI.Ptemiamaxima:c.iqj & infinita pu
tamustqus taine aut qualia abs. te geftinius audire.MAT^ Malle
pfedo hac tanta de reauditeq^auditi-.doceti g docete^ Si quide
ftigilit.ttishuanae non eltjftanattaKSedmcqj cogitatione fine
aliquo afflatu diuinoullomo gcipere»Meritoigitut noftet 'Efa
ias de cxleftibus inquit.Nec oculus uiditniec aut is audiuit ; nec i i
cot hominis afceditqd foelicitatis in fe uidelicet habcanbqus p* i
tauit deusdiligentibus fe.Dandus nobis de ca:ld effet otatonqui
beato labio glotiat illifempitctns pare oratione poflet affetbl'u. i
illudtanda infirma mens nodra pnaiemineti diuini luniinis<ck <
titatetut peiperet differenteSolettamen Scriptura diuiatcxledia =
buiufniodi illa rebusterrenisiut potefhnd ut res funtrcoparaic; li
:
cetq falfa a uerisiq mors a uita plus inter fediffertdta faiiei Apo a
caiipfi loaneseuangclillanattauifcEcceegoIoanes uidi ciuitate
f,infla hietufalem nouidefc^detemde-cselota deo paratam fi, •
cut fponfam ornatam uito ruo:& audiUi uocera dettono^cce ta i
bcrnacLtki dei cum hominibuS!& habitabit cum eis: 8i ipfi popu •
Ius eius eriitidi abderget deus omne lachtyma ab oculis eotum.et
tnotiultra non.erit;neqjilaflus,neq^clamot:neq5doldtqus pri
nia abierunt.et dixit quifedebati ttonaecce noua facio.omnia:
Muti ucrocondrufli narrant' exomnilapide pretiofoetexauto
flauo atq5:putilTimo uitto mundo p fitnilf' Er pottx.xi i. patentes:
ppefuufqj diestneqj fole neque luna indigens j quonia cLaritaS
inagnadeiillicolludratetlucernaeius eagniis. Platcs eius micat mudocandratxaiuo.Ibi rupesnoittniulccnt' aures refonanti
bus hymnis:AIIeliiiaque:et benediflio; et clatitas:etfapientia:et
gr.itiapi aflio:li6not.uittus et fortitudo oeo nodro in fecula' fecu
lorum cxlo quaque-clangpie. 1 bt uoluptatis torrete atque dukcdi ,
nisuisdebaccabitutanima-.etbuanusatddrexplcbiturabuberta
te apparetis glotix dei:etdiuina carmia indicabDifcutreiit nullo
laboreftxIicesilliCiues inter Municipes et cobeatos AngelorumKlioros-Speflabunt Ixtiffituicxloyi illud decusidiuinitatifquc tca
ItUjn liet M.Utc intaflamttandiiiidimis; comttatam uirp iiiibui. .
Efaias.
poalipl
decxkl
bm^
,
Videbit a:omiiisoajTqsfcmpi't«fnisfa:culisrcgem pfinisik fu
prenis glotix GhEiftnm:decoro:& dextcro in folio pattis:quem
Fclidtai parTibileDUtucedilfentuniludea impia elufit atq; contempfit^
ultima. Pulchettimodenique:& glonofiffimo illo ftueniut diuinitatis
fpeftaculodn quo Hi tota:S£ coiifumata beatitudo confiftit i & in
quo petinde atque in fpeculo totius crcatutie tationemimque nitura 8c conte riip]nti:& dignofcete plene Iiccbit. V etuni enim ue
IO tanta hfccjtique& fpeciofinTima bona indicata quibus uidiftis
imaginibus atque nietaphorisiquoniam dum adhuc moribundotenemur in corpotemeque comprehendere melius ; neque effati
explicatius ulli hominum licet:omittentes:quoufq5mentibus no
ftrisferenusillucefcat ille dies: gfepiternus editus nefcit occafu:
Cohorta tantum nobis ipfis calcat adiiciamusiquo pulfante prompti : ala
lio ad fup ctefque curtam us:& glotiofum illud regnum quale effnion tieto
Da qieda pidumiattingamusiubi femotoquocunqj malo: bono foeliciffi
ino&fempiternofruamut:Q,uod efficiemus facile quidem an
te oculos nobis ctebto mundi. Milites (htuentesiimperatorefque
& duces imitantesiqui ut ante tetigimus pto diurno iiix regno ff
mortali glotiaiqus aut nihil omninoiaut exiguum profiintifi nouerius obfuntnion nerentur patria. laribus.nien(a.cubiii.diiiitia^tt
ac rerum omnium commodis fe fpoiue priuare:humili tugurio,
patuoquetentorioutinnter dumos & faltusdubquediuo recunt
betetaqua & rigido p.ineiolufcu ifq^ campedribus ue ci:& nedii
fine horrore tam dura bsc perfetuntiuerum etiam ubi ingens ali
qua gloria fit accelfuta periculis fi omnibus offerunt: Obieflint
i(dibuspcdota:acceptauiilnetalxtiodentant.& in fanguineoc
cumbere pulcherrimum ducunt.Q.uid depliilofopbis dicam:8s
humante fcientixcupidisfnonne infatigabiles iibiuigilias indi
aere paruo.]ue cultu & fimplici uifiu contenti cunfta fpicuere:ut
expedithSj nudi nudam uirrutem fequetentutfQ-Uisfo quid opi
busdediricumuIandispatiunturfQ.uid ambitiofi honoris cau
fafCiuidmolIesproexplendalibidinefOmitto quid perferant
piaores.argentarii.lapidarii.figuli.architcfti.lanarii: & reliqui
q
multifarias artes multifotim:& uario artificio tradlantiut afiequi
poffmtquiod cupiunt.Q,uid patiuntur .igticola:.foffcres;fetti;as
aliorum mettallotum puigatuies.ingentiuin farcinatum:& gtaui
HBi onetum portitores. Muliones.bubu -ci.ffpoli: & ciEtetum uuf
glis egenum atque huniile:uc diurnum lucellum unde uiiianf. ac
cipiant. Plena elt uitae.\emplotum:qua:fi fapinnisdi ratione uti
niur.fi Iiomines deniqj appellati uolumustnos plane compellant
p gloriofatlla patri,uiEternaqj.uita dutiore niarte pugnaiaq quos
noininauinms pro impetioipto libidine: pro inani gloria: proq5
Egelhtepoenali.CoIligamus igitur uetum robur ftatres:& omnesanimi uires in unum congeramus. nullus nos eWetrear labonnul
Ium pro honeflo declinetur incommodum.Omnia Im inferiora
bonatquaenosfalfaoWeiftationc demulcent.. diiiitias, honores.dt
gnitates. potentias, fenfum uoluptates.prauas atque mortiferas
gloris & ambitionis illecebras ptoiicianms.flocipendamus. calce
mus paupettatem.ignominiam.pericula.dolorcs. cruciatus, extte
mamdenique inottcni:li oportuerinconftaiui: inutdoqj animotolletennis:quandouexato:autextindoetiam corpore adhuc fu
petetaniniustueraatq5diuinapatsbomini$:facetq5 & fempitet
nus:qui cxcuiTistquibus tenetur corporis uinculism eum euolatir
tus cltlocumtqni exutas exoneratas omni fatcina animas ani
plo:atque beato recipit finmcorpotibus conrecututis:cura in fine
fxculotum terribilis ^ prcpotens deus omnem carnem inftauta
bit ad uitam.Hsc fatis detolerandis aduetfis:qus det fandlos uel
afficiunttuel certe conficiunt amici uitiqj dignilTimi:qus:fi nonobfurduilfis equidem atbitrotfeciffe uobis forfitan fatis. iViVlT>
Aufcultauimus.intendimus.tenemufque perbelle qus dixiftiom
hiatNolltsque nunc pattes.ut liberati ab ignorantia atque furo
re:diuina mpdetia atque iudicia trementes accipiamus; excelleii
temq3 dei beneficentiam de omnibus laudemus femperq^ et be
ncdicamus.AMAr.lstot rem,mihi fuiflTecuni niodcllis: bcigniC
que ingeniis ac ueti nofcendi pcupidis: quibus cum defenfafa
tis ueritas prima iam uideatuntempus elf ut locum demus;Vos f<i
miliatibus tebus.ego quietu
Finitl.collatio de tolerandis aduetfisr
INCIPIT SECVNDA COLLATIO INTER MATTHAEVM BOSSVM VERONENSEM CANONICVMREGVLAREM ET PARMENSES AMICOSAD JOANNEM PHJLLIPPVM FRA
XREM 'ET eONCANONI'CVm.
CVR
INIa VI FORTVNA
CIVS
AGVNT
EdeunteipoflridiKnofqAfalutJtes amici nenetaH
I listTiihi&cIianfrmieindnofratenquereiefq} anfquiete hefleino labor leuatus fatis aniriius ellct: fub
ridens fanus ingtan infanus fim nc nofco gdc:qui
ihfinuRi cu audjnent:& jpfi quoq3 ad iierbu inbane rifereiK
quomodo porro infanum te noniinastqui fanitatcdoccs:atq5fa
falutemip quem & ipfi fanitatc & uita uidemur nuper haufiflef
Tum ipfeiocariplacuitmtrufpenros animo niihiq; timeres fot
midine foluetem.uofq} laeti adefletis I tKliernis iniciis futurisuit
putotlefuXpo prxftante autibusiS: intctionedignifTjmis.Affuit
iC medicus fotteiqui me curaueratimr fane fingiiKiri dodrina &bonitate.A: maxima ptxterca cu^ pietatefidei plennsiqui audito
heflcinifetmdis argumctoicolledaqj per capita tejtrimnium fe
liefeaccetfitu no fuifrejEgtius paulo ferte uifuse(l!atq5fic irgtt
tu corpus d ileis ame curateregu cur aequius metem a te no difcaf
Admonuitq; quo una cum fermone blanditef 8: locus : de cubi
culoein quo nos angufie obfcutiufq^ fedetes offenderat: in ortu
defcedere ad fedilta pofita fccus uiolas fuaue olentes : amhrofii
q3 uernant^ubi de molli auiculamm garritu canc rum mrlos au
res demulcfbatibi proni iprimis orauimDstdcindc c6ffdinnis.&
ac gd ipcdimenti rterim quis nobis infeitctipiicaumius per Oli
toteni fltq5 ciiRode.Intcre,! Mei:Ikns'nocc!j£cdige«us medcicc
tat magiiopetc iquitn' quo& a{renfio:& c6futatio:& itcipcllatjo
toncedimt libeta. Narn & fchols-.fic lacia pulpita ueftta.qiitE iu
beut auditore alTentiti tacitus & fi aenus niouere quide animospoffnntsSc ipeJlete quocuqj uoletint: & peaotaslachtymafqj ci
etesattamen no .pfetio docent tam fidesneqj tam explent etudi
tosscupidofqj fciedi. Oratio.n.illa perpetua & ingentis pedori;!
.tu pedusraanuuqj elifioncsgeftusniotuqj omni accomodato fe
p plus potuitsq dii putata teuufiius.l Da onines.banc ctuditi diita
xat fapietesqj defiderant. Ad liuiufn-.odi ida Tuppreffa feffionif
q5 ptmatssifi no ingeniusatqjfiducia.attogailionotqjftudiorQ
me facile puocauit.Aci illam omnifi fpatla. in teplis uciiemente:
6; acrem pietasimens Iiumilis.& fetuens ardor i deu. Sed hacesut
csctera quidc:& locoru di tcmpoiu funt. Cum galea caput:® manus clauam no recufabitstum iftendes atque ardens pdito in populu. Nunc age iter no,!:quod ppofitum tibi effsremque itermif
fam pfequcre. Tum me annuctecasteti filuerescoepitque ab oidi
ne remifla collatiosqua fic exotdiens fum plecutus.MAT . Sngeft quod feffidimilnmis: ut ianiexpliccf:® id quide q bteuilh
me atqj dilucidifiinie ficii potclhcurpeflnni fecudis & corporis
®fortunx bonis abundat:® utriqj probi & improbi bonis:nia
lifq} comunicantipelagus ® uadis Jatentibus ® tranatu ut niilti
uidef:oninino difficile.AMI.Nobis non difficile modo. Sed ,p
diguitn pdigiofiflimu magis.M AT.Editc tande cunut facilius
ipfe terponde.i.AiVl l.Cui.ri.res bunianas ce^gitanti tam abfurclfi
gcq & piniquuni:& ab ea uel maxime uirtuie:qua: una & cornu
nis;&; generalis:® plurimu neceffatia iuftitia elb omnino difiu
ftii uidcn^iotclhq cu liagitioliHimi.® cann i Icelerc coiniqnati.
fas atqi nefas ad libidine habentes atq3 ttadatessilli finthlli igt
q ptxcipuaq primi honoribus maximis.Magiftratihusapliffinii*
Sumis poteltatibns.facns ifignibus.latis iperiisi® dominatibus
pctianf.non mo tanto gradu tatoq5 nomine indigni: Veje hiia
na formas&qbtis uiuiu e!e:netis:h.ilituq3 indigniliimisq pLr.c
non tam boiestq feiocilTimaibelluKlintsnullasinfefreniite.! cu
pidit.ites.Sed auaritia.pircda.fMudc.dolii; oir.Heq3 ipie; -.ic e.\ct
cctcs.ignobi]es cdculcatcs & hunules.mgcno.! diiipictcs.Viduasr.
Na.
a n*m ftu!te:q infolenten quifg ineffe fibi
putabif.fi aut dementatumiaut ofcititen):& nihil omnino obeii
tena deum ludicaueritfqiii res fuas amplius non agnofcat: neqj
ulla ptnuidcntia tempercacuni hominem codideritirite& ccfu!
te hajc facientem^N jfiitut eit hocmi hopi ftultitiam fi non potius
Uel futoremiquicunigt.iuiter peccanbftertit dominus inquiuntt
nec iiitcliigit deus lacobipropheta ita arguat atqj caftiget. Intel
Iigiteiiifipientcs in populo; dcdulti aliquando lapite.Q,ui plan
tauit aurem non aiidiu&qiu finxit oculum non cofideratfQ.ui
corripit gentes non arguetiS: qui docet homine fcientiat' At ue
to ut prflunt inter fe iiia congruercut ptocicator generis humani deus efle uolucritiqui idem procreatuiliciut deftituat : oderit:
in manuq^ fortunteperniiferitfAtqui hoc homines fecerut nfi^i
bellux nuiiqiauesnunqinaturaaltquanuoqtquia penitus unr
Uerfali bonoiuniuerfaliqj naturx repugnat. Notiflimaergo,n6
modo futit deo opera hominumtut propheta comeminic : fed fiJ
cogitationes & pefloraiquotum inuentor unus atqj opifex exti
tit. Recogitate qux de Capillis fanftojz enumeratis ad unumifiJ
dequinqj pafletibusiqui dipondio ueneunnantea diximustne
qj ex tanto pilloriim numero capillum unumiuel pafferculum Ia
lete deum. Rememoramini quoqjifi lubetiquanto fpititu prxfe
tciii queflione ex pulpito paucos ante iam diesicum euangelium
Cxci nati.Iazariq^ medici enarraremusiexploratam abfoluimus,
ubi prxtet illufttes facta^ litterajt: MagifttoS!& ptifeos pria glo
fia diguos:& recentestc^i parifino extolluntur nomine: & Phi
lofophos.& Oratores.& Poetas cateruatim citauimustquibus tau
q iuxiliatibuscohortibus:& fcicialibusiac maxis uitibus:& erro
iesfuft:tilinius:& ueftatem late: firmiterqj defendimus. VbiSi
luuealis. demulfereuobis lepide aures luueualis ueffti arguti & fandi
illi uetficuli.
Nullum numen abe(t:fi fit prudentia: fed te
Nos facimus fortuna deam:c.xloq5 locamus.
Sc ea multa:qux fumpllmus de uberrimis fontibns:atq5 gtaniffi
Cicera mis Ciceronis & feneex ttaft.ata ad rem eloquentia & igeniis pSenum de diutnis:& tantis mtibus fultamt no Oratote modo: Stoicuq^
Philofophu:Sed colloquente Paulfi equide nrum magis referte
uideremui. Si ergo deus e qui u iget.qui cetnitq (apit.g exaudit»
qui etii5iq5obitmilus ffetis lucissetfpectiktque nihil ceTat: ailt Firma r6
fallinneceite utique e;cieIos:tetias;niatia;et qcqd i lis e cotpiceC: apettaqj.
gubenietiet tenipeiebquod cu facit(Facit ueto ineffabili: fempi
tecnoque c6tuitu}>n lebus buanis q pot qcq accideietuel peregti
numei kognitu deoj'et ab illocoiequeter.aut non difpolitu:aut
no falte sterna atque optima tatioe pmiflumr’ipi ft cu non fcia
musnulla tanta uel'fapientia:uel lUuminatione affecuti incopre
hefibilis sternique coi iliit qua p fe afleg nemo ponnifi que ii n
gularis dei grana edocuerit:! pledorque csleftis aff Iauerit£'Siqui
de alioquin nihil inietniortaJesideuqjdiftateufijdiuina cofiiia
atq5 arcana p le uis ulla adequeretur bumana.Prsfentis teporis
hoc donu no eff.Q,uin uera e:& admodum apta fimilitudo illa
qus Ariftoteli placet ut nodus uolitati p tenebras p fimilis fit inAriflotele*
firma mens nolfratqusferenifrima illa: notiffimaqj diuinsnamtsluceneqt afpicere furno bebetiq^ carnis ergaltulo eatenus
claufa/cjuo ad/fpes illa pplietica copleaf’ i nobis; J n lumie tuo ui
debimusJum&quos.fdum differimutnubettatifpee quietos ludi
Ciorum dei abilVus multa exptcfla oraculo Dauid,'& quod altero
quoqj profequitur carmieCoguoui dne qa sqtas ludicia tuaiS: Ntviuetitatetuahuilialfi me. £iocuItaqdedei& fecretis ueluti tbe
fautis obifrufa a mortali hora no fatis aiaduerti: cdptehendique
pofTuntinopure tame:6c religioic:& caffe ^uidete deu:& hiiana
nioderantKut par elfmenerabimut taciiiiatq^ fubiedi & qus minuscpgnofcimusino magis obftupefcemusdEt.n.magni &ppotetis:& ilcrutabilisdeiifatorisiqusfut omniu homiuiiq^ patetis
ut arcana tenebimusiq neq, terrenoj;: Regii &Pr:ncipu:fed ne
qj uicini hominis qde cu qd agunt uel omittuuratiocsicaufafqj
tenemust^iSc quod e minusineq^ nus ipfi qualesiquantiq^ fimus
ullo mocogiiofcimusfAtqs adeo fagaxiadcoqj acutus; q mihi
eitpiicenniii delirans &fomnians unde flos iffe fit albus:ille fub
niger Odor hic uehemesiillefuauis^apoi alius dulcisialius amatiflimusiillemotdaiiiftefubacidusfcoteplcmutifi ia poflumus:
queadmodu de minutiffiniis feminibus jicers atbotes:& igetes
adcslii ufq5retollut.Q,ueadmodu defetuknto:atq
5uilifllmo
hominii femine ta nobile tanq5 diuiniiibabes ratione cum esio
animal pacitut.&; ta iiiumeta csteraiqus edete natura no cefTab
c iii
adbnc newini dogtiita.Veniamus & ad ai!ia Ii6minn opaiatqut
inuenta.Referaquod media utbe oli fa:tularis:atqjluueii ages
ipfecofpexi honiinc:gnercioquoqde ingeiiio!aurarte:nifi fof
te ueneficailtans fupcr geiliculatoria nicfa oibus uidedus uatiii
ludificationibus ftipatilfimicotione intentam in le: raptaq^ te
nebat;& buncmbi mfum eft tfpusiglubu a Puero Stupa; no pat
ufi dati fibi luffiflviquo de globo bolos uelicansiote g uallc po
terat pa efido eos deglutiretiatqj id totiensiuteade ftupa niuP
tfltquidijfimusrniliil omnino temancrcnquin & tanta ftupatio
ne inderetur etia (uffocarnTum tidiiulii ilium cu eu omnes itS'
tius confpicarctuncapifle quato poteft fpititu proflare:& atru5 ,
ex ore aliquadiu fumii exalatc.JVlox flamam poft fumu’ prodire-
clatiirimam. Eude cofpexi a quopii eojiiqiii fpeflaculo aderant:;
baltfupetiiireiquouinciebaturinfigniieuq^cultroi frufta con.
cidifleiatqjfecaire.Subindecocifamiibuscofricafrep.iiupendc
niq’, p ultima fibuladuobus apbenfu3digitis balteii expIicalTet;
& propendulu totuiatq^ integtu- omnibus cofpiciedii pbuiflev.
Ex turba omni rem fada’ nemndubitauit.Ratione& modii ne-
niDCognouitt& no patiemur(0 m.igoa ftuititiatdJ uefana tcme-
No» titasjhumanis fenfibus uittute ilbus Maieftatis aeternte no cape;;
g hum-inaiuiliaq; nocapmiusfS; no magis cii paulo tag attoni;
tj in admirandis cofiliis Sinperibus dei plena uoce illud extolle-
mus.® altitudo diuitiap’fapictiat:& fcientias dei: g-incoprehen.
fibilia funt ludicia eius:& iuefiigabiles uiae etus^Atqj btec li.ifte
nusttaeifi nimis pauca fottaffede cbfcuta & infcrutabili ^uidctiadeiiSed iamconfpicot J3peraremeridie:neq5 uelim ieiunos-
ptcreat-Ideo quod fecundo delibandii loco relingtaadotiamut.
Hocq, uerfabif circa ros bene:atq5utiliter iuentas:& imortalisp
uidcntiadonoad liominu ufu & uita accomodatas: honorelqj;
& dignitates!& fingula cu bis corporis bona.In bis.n.diiudican.
disuuIgusafapietibusmagnopeopetrat.Viilgus eosig his abu-
dit beatosiq carent niifetos ducit.At contra Sapientes neutra uel
media nommaiut quonia neqj bona pfe neqj mala fimpliciten
dici oiopoiTunt: fed imediopofita einttiumoicaufaqjcenlen
tung; opiniotno natura illa reddit bona uel mala;&boc e: quodipfituemut.Si.n.bonapfeifta penitus ita effent: ut no obelTeg;
depoffentnemo Sandoiumtuel dignitatesiuel opes tepudialTeti
unj jjcopifanda nita beata. Neq5XptnfecutifpretisoibusIbiiJ
cum paupertate &'i6tinetiaieligiofe uixiflenf.aut folisfi ung fo
luse(luitb6us& fapies;in cafulis: herbidifq3 tegetibus habitaC
fent.Neqj Paulus tanto laboreitatifq^ periculis tetra mari botni Paulu5^
nufalutequefifTeti& fanftasecclefiasperuatias orbis regiones
difpetfas collufttaffetiquibus ne gtauis fotfitan efTetiuiftu etiam
fibi manibus coparauit.Sed neq^ difcipuli reliqui fine facculo Difcipuli»'
& pera orbem terrap uniuerfum pedibus peragraffent. Cotra fi
mala utiq5 femper& capitalia eflentinec Patriarcha^ uilusineq; pattiarchatii
Moyfe.s:neq5 Dauid regum fanflilTimusiaut ('rincipati: aut opi MoyfeSi
bus atqj honoribus affluere acqeuifcet.N6 iita igiiut taliaibona Dauid.
mala uefuntifedabutentiumuellibidoiuel furor in culpa elbfi
lut eoi^elt in laude tepetantiadiberalitaMpietasimifericotdia : at
que frugalitas.Q. u® uobisiquoniam fatis coftare ex uultu: hilari
lateq3 depromitisiparcens tempori ad eaiquce fuperfunt circa ui Cut mali
ta malorum properabo. Q,ui id circo faciliuspfpetioraaflecunt': alfecfituc
& munera occupant excelletiora fottunsiquonia ardentius ea q ptofpera.
tuntig uiti fandi frugalitate colenti,Xerxe Petfayi Rege;& Da Xerfes.
ttuiAlcxandra Macedone;Netone:&ho^ fimiJes pmultos Dul Datius.
ht opesinuHi honotesinulla fmml Jibidies explere unq potuere. Alexa ief.
riagnrutenim maiore cupidine ad eaiqus illis foitiiaconceffe Ncio.
eatialiquid femper adiiccie.Q,uia'quo& moderato funt animohxcrariuspoflidetigaeaiautnotiiccfolftidinqu.TrfiiMUt et ne
gligutHocfuitaioSocr.itesiadqueicutraTmiffa fuillet magna .^ocnteSw
uisautiatq^ argetiitamulcanddelideroiqtM.iiore Dingciics:
Ut q Cinicus te^ oiu3 coteptor nideri uoluit H is no iferior t hefaa Ciates.
I3US Gratesiq p.itrinidiu iphifcu cottilifle terfiiq, media: uel ha
tenaiuel curia pcl-amiraffe Crates Cratetis films en Cratete libepr
facitAd bonos no qfira t.iropueniut.Atubi ueliemcs addif' (tu
diuiitctio tot naius plutimusiconatasextteusiqd no pefTime pef
fimus alTeqf’ qfq:,^uulli pfidiemulli fl.igitio:tUilIi pditioi : nulli
q3 fceleri parcens^ci quoque quatfi oio pdt fuffragate diabolof
Impbusquoq:; facillima' gtadifuiatfcictia magiftrfi uc no req
renteiStu dofus dt&fapies ardua 8c peranguita. Vnoqdemo:at Atidotcles pulchtelateq^ diffetuibboni cuiufque ed operatior atiSotcIeii
C lUi
Mali aute multifariJ.IJeoqj deert ile p faciletstdm pfii» ftafu
taq; de linea niiqexcidere: punflfiq^ mediu illud quod diuidi
nequitsfemp attingere . Q^ uid ueto e tade:g> diuina fine gratia
• redeageteneniopotefttdeqjeatumpmetedaaumfetuidafep
efl: labotadu ^qua fe priuatunt;quotu mens uerfatut& occupad
Malii pot i fcelere;uitia ueto diuino fine fauoreicxternoqj auxilio per nos
£fqjgfe ipfoscofequimunquin tatas etiaittitationeshabet:ta‘tofq5 ignes
ut Si bonos illicunt: atqj icedant:&: fi ptfus fugate no poflunt.
Rede quoq; i fublitnibus agete: & infceletc diu gmanere comquinatos idos atq
j nefatips diuina benignitas finit itetdu: & ti
ij coniuentibus oculis eos praiterire diflriiiiulatiuel uti dilati copU;
ga n t' tande an imo:& cottiga iitutiuel ut ad, metituni bon i, eotu,
coniilTiis exerceantur.q? fi prcetetitop temptoje omniu ateafla nie
moria retrofpicete nobis e(l curasfacileent agnofcete quot inef
fabilis bonitas dei cundado ad couetlione:poenitentiaq^pelle
xetit:& in melius'non niutatiiquantum tamen bonis,eo^ nequi,
Boa malis tia ad cEclelle triumphum & gloriam copatandam adiumeti prae
dpriitpin, fl:itetint,Neq5ignotadum illud eilabem iftam pniciofoje horni
netatione, num ,pfundilTimas opes poffidereiclientelasicu fe exhibet: uel pficilcuntunlongiflimasttabete magnis fottus aplificati pnins;
atq3 munetibusiquin & fuptemoitetdu repi apice collocati: quo
fi quid boni cu indelebilibus uitiis quandoqj itermifcucreume
dpiquod beata uitam non aquetineq, cailooraninofit dignunn
hoc uel recipiant pmii atqj ftipendii a dei diftrifla finguiariq5
ipflitiaiqua' mcrceJe aitetna gbus datura non elditepot.irii tanie
no detrahimit in eundis nofeatur exadifTima aiquitate defungi..
Ad diuina' Decora'tut & fapehonotibus.opibusatqjpotetia Mali impbiqj
nindicta, de qbus nolfer eil fermoiut deteriores p bos cogiipuniriqj euidS
ni.ilos ro tius pofTinhSatellites.n.ut uocesprophetayi fape indicant: &lic
borati. tpresdeifunnatmatiaduindidamaloje laudem uerobenefac
tpie:agedi tande & ipfi tanq uafa nequitjasa fapictia &iu(titia
dei in ignes atetnos. Ita iudeojt: populus ptimu captiuus in Cal
Caldei, deorum manibus traditusefbutultima Regum nattat hilloiia.
CalTius. Ita a Caffio.Ita a Popeio direpta & temerata Ciuitas fada:lta poPopeius. (tremu a Vefpafiao& filio I itoeuetfa radicitus, Ita Athilla got
uelpafiius to^imaniffimusflagellufedcieffe crebro tadabat. Sed quid le
uolaimus aeteraflta in ronfpeflu obuetfatus j^^ens Turco^! ipJ Titu* •j
totis fntor & rabies in chriftianam ecclefii debaccbantisig poft Atbiliaj
euetfam omnem gratiamiattrinitfuneftis farpe bellop; cladibus. TurciJ*i|
finitimos ntos.intemotosptKtereaminumetos populos Illptios. !
Pinonios.Iiltos.quodqjfotmidoIofiusi&foedmseiGenuenfesj
jpfos & uenetos:& in ipfa iatn media Italiaj uifceta atq5 pcotdii ji
t «xultabudus parat irrupere.Aii ita ni effetipotuifret tam fpurcus
atq5 nefarius hic barbatus hoilis i clitidianas animas:& ecclefiiE
fanasredemitafamirefAnnon [talia fola facile illum uel ptio Italia. ‘
motu copefcuiflTeiuel longiore fotfiti bello fugaflet haud dubie i
ac deleuilTet^Sed nites atqj atrocitas ifba no tam iputiiTimi Tyti S
niicjdiuinaiuilitiseiuon ceirura nifi ptinax &iueterata,nollta i
nequitia ante cefTauetit. His decaufisiquas ante molhauimus fiSj
longe exquifitioribus plunbufqj fottalTeiqua: non fatis fcrutat' i
&. capit humana tenuitas:,pfpcta malis uel larga porrigit manu: ‘j
uel.obuenire non prohibet iuditia bonitafq^ diuia:Q,uK pati co !
filio quoq^ea illatqusdixius uel media.uel neutra appellari boa:
bonis itetdinmal.fqi comunicatineperhiec boni a malis fecreti.
infolefcant-.fi eis nihilirapattiatutaduerfiiaut fane rumpantur,
fj foli dutaxat inferta furtineant: neu ptopenfius ament qua; ui
dent utrifqvcomunia eaqueefle natuta ut obefle magis pofTide
tibus foleantiq certe prodelTemeluti abutetibus cocefla ad maius
uppliciu.VetumenimuetQquicquidhojt' finnihil tame ipfecd.
fpicio:quo eledi dei c6t.ibefcant animo foelicit.ite malorum : aut
inhis selentuel profperitateiuelgloriajquo^fi confcietias pts
cociiaqjtimamtinq ducas pixnasiq amatos & iquictos cruciatus
fingulis fctme horis atque momentis cti ini fi paulo diffanulent
dare non ceiTahtfaquiirmie deus,fuis lacerati tanq uiiguibns..'j|_^ i
quedifcerpti.Q-uos diri cofcia fafti mens habet ationitos:& fur i
do uerberec,Tdit:Cuius tci fi fi Jem optamusiimlli tertes illis.ipis rnuSalisi
magis idonei.Nam ho^quiinaexttema fubiit impuitamt crude Yltides
litatum fuajainfrenatajtique libidinum no famillima fupplicia, defaciq’
tulletit£’l:'Iutimifartidio fui atque odio:(imu'quefcele^& facie- to.rs.. J
tate 32 naufea ptoptia tcanfuecbetati manu fine detertabilis uitx
fibicdrciuece.Alii nelutilcuiotis niottis‘c6pedio uenenis fe ipos.
giidete.Pletique ab iisiquos laifetant^iteieuipti atque dii cvrpti..
iifiin
'duufM •
Malotu«terna
fupplici.1.'
ludiciu
Bniueifale
Re«*(ccuritas
nentif>
A!Ii nel militariiuel ciuili tutrultu obtutitSqualote ncnniilH &carcetis tenebris tabefafli:& gbusfepe pepercerat bcminii ita»
no pepcit dinina uind iftatqua niultcs:parti pefliletia correptos»
partitu cslotaflos.partim fluminibus metfos: paitim itolctabilr
dolore plagifqjiupibus cruciatos abfupfit& perdidit, Ftenim
ifti infids fortunat Speflacula tang equo gradariotexupftaiitilTi
nioqj geftanftafceclisipuctifqjualatiteode cito poft eifrenoiae »
petulati agend i prscipites.equo feia'o reiSe utiqj d ixetinitqiie ta
li fuiffe fato:tanque calaroitofoiac funefto exitu teftis eft Geliiist
ut quifquis eum habetenis cum omni domo: familia fortuirque
omnibus fuis deperitet;& mottem calamitofam opeteret, Vejj te
ferre ulterius Iioji 3cetbiflinia:& cruentifTima f.ira fingulati-.nie*
hortet bumana;pudet& tantas nnflra: miferia; ignominias tece
fcte.Si non mifetabiliora aeterna illa tormeta funtiqui omni de
fperatafalutetarqueueiaiifernibaratro datori infoe iciffimiifti
cil deraoibus funcum nenetit tepus illud reflnfanftique iudicii:
quod nullus euadettnullufque diffugiet; In quo fiet bonoja ini
qaoptqjuniuetfaledircnmeipatebutqjcomiflacuiufq^icii mira
biliterde fingulis trcmeda feietia de indicis ore jidibitmt fcipiat
J) metitis qfqj stetnd uel gloria uel poena.Cu effetucbit in repro
bos regis dei arniataiterribilirqj iuffitia.ifredetq5 fup ifignes natinnii pricipes:& maxios Regestg uinfli adffabiit ate tfibunnlii
flexibilis ira C£cleffis:& tanquafa figuli coftingeteosiCu inebria
bitpotc ifr)musfngittasruasfanguie& gladius cius deuorabit
catnestcu Caelu.tellus.mariaq^ pauebuncu extedet hoies niarns
ipreces:& deduccntoculi taq flumina lacbtpmas: uoucbuntque
animas.& porriget jpuen ia uitas nec q exaudiat.q afpiciat ent iil
]us.Sed raptabut' repentino & turbidonmuamabuolisfatclliti
bus Angelis i ptofundu terra; putreq^ hpatu nietfnndica’caTat
tari igneaque uotaginetcuius carceris hntiendilTima atrocitatem
«tetna‘q5 miferia:& fine fine pauotc& luflii mdlomoniefenlio fatis pofle dcplot ire (Neque.n.res tata ulli uncj ' uit facilis di
fiu.)Tum:innxia mens:& tefti cofciftia reffis:qua neque fallere
neque falli licebit ultra ciiiq5 pliit eqdefidennq cumulata; quodamundiqtopesiqfalanges 6; cuffodiar militinq Regii aima;
y regnalati(rinia.Sup miferrimisippetiiii planftiicfFufis fune
ftos inanefqi^cIaaioKS cdeabusipUndet Sadi dei cu gaudiotal
«jue ttiupliouifloresifietque illud quod Dauidypheta fpcpon Dauid
dit i pfalmis.Lfftabit' iuflus cu uidetit uind iftemlauabit manusfuasinfanguinepeccatotisiSquod in ultio pphetici operis fui
uaticinaturEfaias.Egtcdietureleftiutuideat cadaueta uito^tg EfaiaStj
pteuiricatifuitCin nv tuermiseoja no motief & ignis eoptnoii'i
exririguetur:& eruntadf 'ciet.nem uifionisonini catni.Sed j)hi
anieti.1 Pioh (lupor eoptiqui fi no ptemiis fatis incitatur ad glo Pricct^iM i
riaifaltetam horredani ifta nocogitatioeptteocupaV.qui pratlen- tui oblite,
ti fletu perpetuum noti pracueniuntig agehenEc bfcuritateia fer|
Hidoiudicisuultunfemetiatqua: nemini parcetia ftagotetuen-
tis nntndita concuflione elementotu: a uoce Atchangelita tuba'|
deita uentre infctita tugictibus ptatparatis ad efcam, a flammis-j
toftentibus: a uaporibus atrista fulphwreis fetoribus.a clamori 1
busditisi&eiulatibuscruciatojrno horrctcdtcemifciit! nodeni'qiieSf exanimatur.Audiat mo qfquefpoteiquod tiic efl auditu
j
rus iuitusipauotepiuoreqne depellat anteqadueniat.(2,uidcft-
quod admoemusiquod as obteftamut ut exaudiat quifque atque
depellat^Id inquamtquod fi non ate pracauerit: no dte extimue
tituHietemisptsdifliocfine fine blafpliematutus fit tabida di HieSetniss-
e.vecrabili noce. Maledifta diesiiqua natus fum.diesiin qua pcpej
uit me mater mea:M ilediflushomoig annunciauit p.atti meo di;
censinatusedtibi puet mafculusias quafi gaudio ktificauit eu;
Sit homo ille ut Ciuitatesiquas fubuertit do nimis as non poeni :
tuit eu;Audiat clamorem maneias ululatum in tempore -metidia|
noiquinonmeintetfecitanuluaiutfieretmiliimatetmea fcpul ‘
ctumias uulua eius conceptus setetnus.(2,uaf de uulua egteffus 1
fummt mdetem labotem as dolotemtlls cofumeief' i cofufio ne i
dies meiflam fatismt a me potuinenarratum puto gd itetf it itet 1
eosig fruut' hoc mudoinulli parceres Iibidinitnulluque flagitiu|
jptereutesias quod quEtete oportuit futfumifummum ac primu.j
bonumiquafi humi iuolmumdeotfucongtetesias eosig incoiii
gnataiac rei igiofa uitani degunbSatis as forfitaniquantu eliciat
boniiemolumetique decerpat de iniquo^ maleficiis diuina benf
gnitas.Q-uonii denique cut optimi una cum peffimisitu ptofpe
taitum aiuetfa atque pacticipet animaduetfum quoque breuitei
eiltfecmonis fine teuipos mihi fnadeufi uobis ita uidetuLAJML
Q,us naitafti haftfussfatiS ipfeflo nobis fani faciulinihilqj fupe
reibin quo ipl a uetitate cotentis liceat repugnarcicu ga certa: di
uinaq^ iiobis uifa funt oia:tum quia ea tu quoq^ ita infculpfifli
cotJib s nfis melleis tu s ignitifqjfermoibus:ut gdiu futuri fi
nius e meoria nung fint petitura.l u nos precibus adiuua tuisifli
piam lubllerne onen nroceruice:ut p te leuati diuturna ipietate
•tqj ignauiaicurtamus alacres p la patefaflu nobis itet ad uitani.
M A r.Admodum gaudeo fuffragantefpititu fai!d:odco.uos eo
petuenidetut fpetateiac polliceri iiuhi de uobis(0 uos beatos)f3
tile polfimiegregiani illam fid&animiq} colfantiaiqua; fola bea
tu homine facit Jfternuqj coronat.Q, uate cii icipiat Sol medioe Cffilo ia declinate copleuetitq
jlate mcridictequis lora (Irigeda
mihi uidet" toto large decurio lani Itad lo. Modii itaq, fibi adhi
beat oiatioifinifqj dicendieffo. Vos ad Veftra tedibuis.Ego ad
corpufcult cutain. AMl.Diututinam ualcas quo tibi:i& caitens ui
nas.MAT.Pcrpetuo& uobis benignus (it deus.AMl.V t fit ora
MAX.Vofqj iutetotandum Mathsi meniinctitis peccatoris.
DETOLERANDIS ADVERSIS DIALOGVS FiNlT
MATTHEIBOSSJ VERONENSIS CANO. REGVLARiS AU.I.LODOVIGVM BOSSVM 1VREGONSVU ET ea VESTRIS ORD. VIRVMDEGERENDO MAGISTRATV IVSTITIAQ.VE GOLENDAOPV.SGVLVM
INCIPIT.
Onditueti mihi tuis pcibus ipulfo loancs lodouice
C ciatilTime ad te aliquid fctibere:<3c materiam aiotat
gumcntiimque uetfantituifuni efl: tandem operep
tiumifi dejgetendom.igillMtu ducalis iulfitias que
ptobemcritusfufcepifti aliquid tibi pisfcripfetotin quo uehit
in fpeculo quoties perfpexetis iret patefaflum Apianum ad rem
beuegeteudam facile uidcas.Munus^lauep le iplendidu atq5
in*gnificfit& a te expcflatnCaiputo)fottafre: a quofi tio'cfeeffa
netis: iaiottalis tandeitu dignitati^& nominisifu calefiis metce
dis a; glotia; pmiu atTequare-Si taiitis ego taiiie uiribus; tatione
qj diceJi ilkid trattaueroiotdineqj digelletoiquantu rei magnitudo& dignitas poftuIat.Q,uod neqj fatis polliceri audectut i
caetecis maximis 8£ fpeciofiirimjs rebustfic& i hac hbetalifliaia i
(litutio ne dicedi ipfe pexiguus. Sed tecu neq5 Joanes lodouice
boc mi bi plurimi fitiqui no td eop; aures mihi coquiroiquibus f
a
ciidiaiq res qdc blandior e:q tua faluteauu ofFiciu: tuam digni
tateuud& Lmde. Q,ua;ornameta prima atq; faftiffima ipfa pia
ne luce i te & habeo & reputochaiiora quando foiis incorruptis
liis bonis uete hnmotuere fapicsiut re beatus& dici:& effici poffis.Q,uate iioftet hic labor nu lodouice:& fi mihi fortafTe apu t
eos nihil alliturus fit laudis >ati.T:g legre aliqd probanhqdf
jpfedu fitabecclefiafticoigeiotrfligioiiufq iuti lu;qUi:K'lq3 nomagis fapiat mudi huius pliilofophiiiq euigeliu chnlbi: ncc miiii recufandus fuit.Non enim ca ueteoreote ccnfurdiq iiiietdii et
notatqbus debetur plutinui !audis:gn rtiagis uoltieri tUaEieClif
fimx uoluntati mote geiriireiatqj iis uel folis ptofuifle: quos in
rebus non tam fpecies-.g fubiVantia ipfa delefl-anSC de procera qdem arbore auidius carpunt pomatcj comas. Tu tamen ncltra le
ges et fi fruflu coeperis fo!us:cr:t id mihi fatis;qui te cunetem adnirtiitisdcc'is:& glotia uel adiuiteriiuelfalte tauq fauor qundi&airenfuconfitmauenm.Eruntitaqjnollra hacaliis uel negadiuel p iiktcnd.iptudentiirmio ludicioarbitrirqj tuo.Tibi ue
to Ita degultiJauit in eis ch.ititas tua no tam faleras ueiboit queratq fenfuminon ta umbra-.q ipiam ueritatcn :qua’ pfedo fi pur
gatum i pedusict labibus defecatii hauriatunelt ipfo nedare dul
cioncaqjt.imcj ucgetatus animus fpiritum ducit et uit.ittuQ-ua VetJtai
certe haud feto quid diuinius ab in mntali Deo elargitu fitho rerum di
minum gciuttiqucd quifcjuetani auide:autdt'beat:autpoflitex ciiftms
petere.
Q, ualis ee mfatus debeat et gbus finibus circuferibedus Cap.T,
Taque de luititia magiflratuque didutocoifitucdu
i mihi uider' primu quale efTe uelimus Magiftiatunn
et quibus finibus citeumferibendu: cuius ptofedo;
(i tede ludico erit ppria tatiotnon quale aut honoitt
&.g!cff*fnp}di!3utdiuitfasfiHfnfeseireuolut:qniiM rcgeiffift
ut ex tragiftratu nihil aliad ^ Iindetn popularcmmel comoduoi
ptoptium quacfilTe nideantni.Sed qnalis defctibitar in officiis t
Cicero. Cicerone ore prope diuinaa gno neq5 me piget incipere : cfi nt
Antelius. noftro Aurelio placet. Veritas omnis aquocunq^ illa fit iftinftn
diuinitatis emanet.Propiium efl igitur magidtatus munusmt ii
lecenfet Ptimutnintelligeielegerete pctfonani ciuitatis: debe
teq5 eius dignitatem & decus fuftinere.Deniqj feruate legcsiiu
ra de fciibete:& eafidei fuae commiiTa nieminilTe.CXux fingula
ita difhibutaitam &fi eum magis fpedantiqui libera in ciuitate
magidtatum exercetierunt nihilominus nobis accomodada illi;
quempreficit optimus quifque Si iquifTimus Princeps.Neque enim refert an magidratus ipfe petfonani induat libent
Ciuitatis ided niultorum quidem ciuiumian unius honiinistqui
Princeps fitiidemqueiuftiflirous.Cum enim tria a 'miniftrada
Regnum tum ciuitatum genera fint.Vnum:quod Regnum appellat. AlUptluiaccs. teram optimorum ciuium poteftas-Tcrtium cenfuarium ac popa
larem-Totiieqj contraria Si quafi pedes ipf.itumide quibus coa
trariis dicere copiofe non ed opus hoc locoiRegiam maiedateni
Cenfuatia ceu dei imitatticemiqui folus prefidet atqj imperat omnibusibo
putedas. tum optimam efle uoluit ueterum pbilofophoji! auftoritas.Popa
larem uero gubernationem deterrimam.Primatnm elatorum ci
uium medum. Induenda igitur tibi ed principis tuiia quo fufee
pidi facultatem adiudicandx iuditix non qualifcunq^ petfona:
led qux fit omni ex parte perfcdaiquam tibi debes effingere in
•xemplar.& ueluti fpecime quoddam:& aeqtatis ideo; qua ptxte
fetas ubiq3:& cuius uice fungateicuiufq} dignitate ac decus ftl
ftineasine fi negotiu tibi creditura indigne tiadaueris tua igna
lia impingatur principi & publica cotumelia afficiatur dettahS
tium linguis.Deniqj Magidratum fetuare leges idem Cicero
ptecipit Si iuta deferibete.Verum qme nam idx funt leges fenia
die& iatafqusdefctibenda effeiubetutfH.as ille primo de legi
bus libtaNodti catholici prima quoq; fronte fandiffimi lutis
Pontificii minutius qua;q5 diuidentesdxtiffime explicant: docS
tes eas oportere elfe non quje anfasSs uias litigadi ttadiit: 8c opi
ni«e;iniquo;Kq3 malitia coditnte pnicie iducuttSed quaiabcM
fit «na lege natufictatq} diuina deduftx qoide funt; & infertae
atq5imptedx calla ab otiginetam^ digito dei cordibus bominum:ante quidem natae:atq}inuentx:gtabulisfctiptxiaut atra
tuento eaaratxtaut et:dq omnino Ciuitas ulla condita edet:& in
ter fe homines focictate coniudiiQ-uae deniq5.fas & equu conti
tient;cdttariaq;tepudidt.In hocptocfusfapietis magilhatus SS
ludjj fed sqycumfque Pticip s optimi munus atque ofFiciu coda
teuoluetuitutxquaslegesnniquafquedignofcan Primas tueat?
fi#etuet;altct.’$ ut uenenu & partictdiu humaitatis atque pieta
tis ita ptxcaueat atque effugiafequod nimipt pfacile efficiet gfqs
fefe omnibus cxibebit egregia uittute ac fi ne deleffu:& extiteritt
Ut aridoteks inquinceu Ius animatinque cu adeunfe adite nonhomine pntentded in dubitata & exprcffam faciem legunn bild
dttrutinatque per fimilrmiqui ad unguem ita fit optimus: fynce
tustcettusdidufqj luris interpresmt omnibus paffionibusuaccts
tiullufque ei improbus domineturaftedus.Q,uem eunde admonet nieminiire tandem Iixc omnia fidei fus fuiffe comiffa-.ut fi
peccetur in iismideatut fides irrita & iufiurandu uioIatri:Q.nod
quidem exectabile ed & de tedandu:& aperta proditio: Sc. facti
lega imptobitas:qtiibus pfeffo noxis qui fe polluitino modo magidratufed uita indignus ludicandus e:cu iuta diuina nedu hununa piodidenodJ regem ac principe deu nihilo feciusig terre
num I.Eletit atque niottalem.
A deoois potedas ouinifque magidratus illi feiuitCap.il, ,
Ec tatoglpii laboret ertote:atqueduItitia:ut abigat
% a deo dati mortalibus nobis ois ptiatus lufque tege
di cu i his:q ilctibulf prouerbio^ libtisnpfe gde c6tedetur Sc dicatPet me teges regnatiflc codftores Jegu luda de
cemmlt.& apettiffime Paulas omnis potedas a domino deo ed:
et qui tefidit potedati:tefidit deo.atque eodem Spiritu padot ec
cJefixSubieffiedoteomnihuanscteatutsproptei deu:finc te
gi quafi pca;cellenti:fiue ducibus:quafi ab eo nnffis ad uindiida
nialoiii;laudemuetobono^.In quem paritet fcnfuni diuina ex
alto Sapientia iton itAudite ergo reges et intelligite, difcite iu
dkti^fiaiuteicx-piebece aures uusiqui continetis multitudincst
ProuMbir
Paulus
Petrus.
Sapimtki.
&p!aceti's uobis in turbis natiomuquonid data «fl a domifiop
telbasuobis&uitmsabaltiffimo:quiintettcgabit opera uelirat
& cogitationes fcrutabitunquoniacu efletis niiniftti emsinorc
fle iudica(lis:neq3cultodiibs legem iuftitiaaneqj fecudu legem
dei ambuIallis:Ciu3mobteniutiq5 apparet ab omniu domio po
teltas omnis judicandinegendtqj auctoritas hominibus dariids
his non tantum: qu) eu uenerantur&.co)unt:uer;tq3iuditiaac
pietate pditi funoied iis etiam:qui idolis feruiut:&mtani impie
ac nefaria; agunt:quopr potentia aliud nihil e:q pedifera qusfe*
Cut& ni3 uisadnocedmn:Q,uodquide tfiifeticorditet etia: ut facra terti
Ii tmgeiat. tnonia phibetiaetetna puidentia fit cii res hiianas iudicat «unis
talibus dignasitalibufqt flagellis & calamitatibus contcicndas.
Q. ua de re elt uoxilla diuiiia.Per nie Reges regnant & Tyraiu
tenent tettam:& clap; illud teftinionium lob:Q.ui reg uarrfarit
hypocrita propter peccata populi:& horrida illa ac iraie pica dei
opr.r.ij.e. cdniinatio.Dabo uobis reges in furore meo.Iteq5cofoitabobra
chiu regis Babilonist&ponacnicm in manibus eiiisiato^ s!m
locoiStatud pueros eopr piiiicipes;& eflaniinati dominabuntiit
eistSc innumera pene fimili.eqbus ut ante diximus : idnl le liqt
omne puniam & icgime dari diiiino nutu:diiiinoq5
colilioire
qj boiit aliquid polie hic i tertis a mortalibus fufcipiiqnod no fit
pottectu manu dimnaiplaneq^ & eterna prsdedrinatione difpo
C»fee<e.11. iiuuNcc lilud i bitanquod m Oiee cottaiio fenfii.lcgi uidet':!f'i
legnauerunt fed non ex nie.Principes extiteriinr:& no rognoui
os. Perfacilis hax quidc 6; expedita dcfenfio:fifeiuiigatur pot«
lias .1 uitKU&akeprabaitetocerta animaduetfione libref: j\ti]5
Potcflas itacu dc Impio.principatu.poteflatKpIationc factaitliqjififqj ad
a deo . Sre niiniUtatioibus per fe kigmunaut di! putcmusiconflat a deo elTe
Ius ab hoic iir abunde docuimusioninem magifttamm humanamqj pofetia
Ahoquin quis tegiitfuniojeqj ImptoaiisS: Ducii tantis unq mti
Diuinum bus fuitih linb nictipferis Athlatis hfieros:aut Herculis roburrg.
Q; uni tot loluspomerituelaceitiniosuclcofcttiirmios cotinere popules:
paieaut tot getes gdoniate birbarasdlatuereipcipereiuexarc; mulflaieiin
tctimereipeidcteifi-oq, arbitrio cunCta haberefO ”0
arte.qna ui deniq^ Ixi c tanta dr.us cofitit inermis iiiterdu atque
inu.i]idoCoiporefCi'.Ecmniufcftatimesitcs:t'xpilatfuo^ cmiQ
bona.ptofctibit.necat.excmctat.matftalestlirtoslibidjniTtisfoc
dat.pedicat in mates.Si cninia diiiia atq^ huana Judibno babccs
e ncmo:qui obfttt;qui eum ab imperio abdicetiqui regno depti
uet^An g> armato incedit latere^An g? denfo (lipatut militeMn
gf fine propinatote nibil mordetiatqj deiibatfminime inquam»
Q-ua.n.tatione flripatotes iflosiatqj miniftrosiaut omnesiaut fin
gulosad fui tute/a cogetmel ad ea perpettadaiqusdiximus-.l i re
]nftentut:& nolintfCur alteri f ic iubenti no paret^An faciut id
fortafie 11 ipendiot’a:que minime.Q,urniodo folus tot cenfus tot
uefligalia.tantum antiiargentiqj pofiidebitifi reliqui nolit^Dei
eH igitundei inqtota uis iO-aigmiferatus buanaiquar fine tcgen
liu ter tote& feuetitate legum contineri non poffuntmoluitefie
Tj'tanos& imanesiudicestquicogetead tcfleuiuendu et inuic
tos:& malospoflentifeqjuttctiptumeiuindicaredeboftibus fu
is.Non ex boc tamen malorum atq.; facinorum Deum auflotcm
cnnftituentesrquippe q & optimus ciSJ a quo ois ,prfus e ft relega
ta maliti.iiquoniafuromu bonu maloadmifceri nullo qotdf n’5
potcftrac fibi ipfi elTe cottariuifed ut ftepe iam d ixius: Q. ualifr3q;poteflas per fe quidem bona e(hatq5 idcircoaDeo effluens:
nr camera effluat b6a:qusfecit!Q,urEautuitia Impera ntrbusspo
teftateq^ habentibusiniuftafuntiadeo illa minime funtrqaab
optimaVaufa pfe nialu ee minime poteft. Q-Uocitca cocludi dS
illud Iibereratq^ intrepide pothumanaproiumaflionu effe deucaulamrculpsuero atq; reatus nullo qdem modo cogitari poffe.
eu* cumitafintrmemineristemioLodouicefumi ac poteiif
[imi dei effe mini(fmm:& ab eo iulfiti.iiiudicifiqj fu.T fidei fuif
fe comiiTum.q) fi dei minidenSc illi quoqj honori & laudi feni
pet effe debebis:& quibus tibi fas elfiillu aequis pafTibus fubfeq:
uocemqj eius ex euangelio non furda aure pcipere.'Q.ui mihi
minifirratme fequatur:& ubi fum ego ibi fit & miniffet meus.Sl
mulqj talenti! ab eo tibi creditum exercete maxima:atq3optiafi
deiut cum in difpeiifanda te domini tui folets ac fidelis inoetus
extitetisihic tibi magilfratus & deu femperppitium reddancuius
rem & fiielitet& flrenue'ge(Teris.& exornet te apud omiaes mcBiorabili glotia.Boffisq^ familia? pte teffituat uererem dignita
tcac oieiiti laudcqux ijdudu crebris fortuux telis pene ufqoe
ad inteKtnm tcdafta te afpicit:5J manus tendit futeflu^a tu* 30?
sa ceruici.quap^ pfeflo tata^ tibi reji diligens ratio henda e: fi ^mttus concitat generofiim aium tuuicui nepe boitate natu tKO|i
timifque aufpiciiscutfus patere uidet' ad fumma & ainpliflima:
qneque.
^Q. nato ftudio & pitia legu opns fit in iute dkudo.Gap.III.
Vibusigit' magirtratus terminis c6tineaf:&i5de fiaC'
q niat qtn fatis innotuinii uideainusifi pl.icetqto ftudio
& pitia opns fit i iute dicudo ne ifcitia leguindeditadi!
q5 labnre atq5 ignaiiia accipiat' falfa p uerisiantiniq pttquiSimi
an q^&iu kx & cui adiudicaf’ i foucaambo. Is ueto aduerfus
que iudicifi ferfidanelf gratisiS: muldet' idigneiln quo maxia jdem iiuria e & de formatio magiftratnsi cu fit itet boies index co^
ftitutus nt refto ac certa indicio redat quod fuu e unicuiq5:quod!
nuq pflrabitifi cu iudicatip ignotatiam oberret atq; caicuciat.V n,
dep atclaree illud ieccIefiafticodidu.Noli quxrerefieri iudex;
nifi uittute queas rupere iniqwtennidq. Ante iudicifi para infli
tia & anteq loquarisidifce Peccauitqfquis et fi refleiicertus taiii
& nefeius iudicauit.Rimida funt igiE'oiaundcducefcer pofTit,
ueri notitia ptiufq iudices.DecIatauitboc oli (uo exemplo imen-
fa bonitas deiicuius oculosiqitiq nihil efFugiatineciudica‘do poC
ifitiieierMteuei falliieostarae puniturus; q primi poft orbis Ca,
tb.ichfmuanibitione&cupidititercgnidi latifTimiutbctturtim.
q^ excelfam Babeliuiidecslo bella motictct:funtadorfi:aufique
cdlltruercnnuicem dicentes Faciamus nobis Ciuitate & Turrimt
Cjiius culmen ptingat ad cael£i:& celebremus nome iioftru anteg
diuidamiu in uuiuetfas tertasidefcendit queadmodu Genefeos,
Iii(totiah,ibet:uiditq5Ciuitatf & tuttim;quaillia:dificahit:&di;
xit ccce unus e populus & unu l.ibiuicofundamus linguas eotu;
utno jii iiitumifqfqj uoiepximifuiiatqjita diuifit;& difpfit
eos fup facie cudaiti tegionii.lta qunq3in Sodonias miflutus iu
cediuiClamotSodomopiSt Gomoteoij: multiplicatus ciqtietpeC,
catii c ijx aggrauatu e nimisidefcenda & uidebo an opete cople
itetiiit.Eiiutrobiquediimfii defccdiffe&uidiCre pciufquanide
iis fupplicifi fupfetit diuinis i Ifis pd itu e:q antea tamen cegno
uctar.pcepetat.fefetat, uidecati Q, uud fane nulla alia tatioe ede
.
ti{re;neldici:uelcogitat!poteff:gg;i fudicando ce'rtii nobis fo
tet eifplat:& qua imitaiemut eftkax forma fcietia’. Q, nod fi ad
leges etia hiftoiiaE cognitione addidetis:ea re plane tantum ad i
ridentia omnia profic es:tantaque dignitate Magifltatnm orna
bisiqualeni uix commodi tem ullam pofTim exiUiniare.Sape.n.
afta ingenium aptius etu liunt:& confcientiam ftringunt: q pia
neiuta uariaatq^ nodofa.In hoc enim praflrar exempla Icgibtis
atq^ praceptis femper uifa funt niibrq; Ieges:pi£Eceptaq5 ifii tiiit
qualiter oiticiJ fetuanda tenendaq^fintexepla rero qualiter fer
nata retentaqj fuerintilongeqj facilius fit docereiq facere Q, iiat;
Lex quefo ad fidem feiuandam tantum nii Ic.poterit unquam:quantum Regulustfi commemoretutfqpainomm immania fup
plicia fetreiq mfiutanduni uiolaf maliieritig &: Fabcicius;& Catnillustquotum altet Pptthumex'icio Romanis immiiicntemtp
proditorem uelTimocbatenitut liuius uel Niciamiut Q,uadtiga
ttus putat extinguete.jidter falifcornm filiosaMagiUro littera
tio eduftos retinete minime ccnfiiitfQ-ualia &(Deus imortalis)
•colliges .nutanda ex Arilfidis uita.cx licurgo Solone Biante Pythagota:& huiuftnodftcum gracisitum romanis fapienti.r: pliilo
fophisqj ProceribusfHns cum Cino : Bartboloq^ tuo focins Iia
beiSs ad menfam ufque fodalestad omnem uita; p.titeni boneftos;ac liberales.
Confultatione atq5 confilio opus efl ludki. Cap.IIIL
Edqin difficillima pleiumq;,c.agnitio iierfiidq, cutn
f magis & dept®Iiendine:& tenere .irbitraniuntu praui
us labimuratq^ decipmiumuonedus elf index ne fibi
jpi plurimu credatifuiqj igeiiii fit amator imodicusiScd aliouim
confilia qustJtiS: ea amet non minusiq fua.Libetet aud i t: nec
tamen facile ctedat.Emendati non iralcatuncofitmari gaudeat.
Faliuiitut qui putanf.uei natura' fibimel ftudia ad non etrandit
ad poffe fullicere.Non eft femp in officio fenfus: & ntfundif' fa
cile lumen ingenii ignorantia undiq; citcunfufa caligine. Vnde Otatianu iam illud in prouerbiu cefiit.Q-uandoq} bdus dor
Witat Hometus: Vemmque cft prophetas noftti in extafi difluni
Omnis homo meiidiix.SoHus.n.deifea)p« efl* fapered nulloqj
uel ertaremel labi. At hominis cfi ignoratione habete fcientii:&
prarfentibus fibi oblitterari praeterita. Ita qivi humana cognitioin
certa fspifTimeefhuanitatiquefubiedaiorandus nobis efl deus
DauiJ. moredauidico.DeuuItu tuo judicium meu^prodeatoculi luiui
Ia: obus. deant squit3teni.& fideliiTimo conlilio utendu Apoitoli lacobl
idomon. Si quis indiget fapientiaipoilulet a deoiqui dat omnibus afflue
terpoftulctautein fide nihil ha:fitans.Hanc Solomon noftetiin
quo primi Sapientis nomen cflfulfinfi rd ferunt (eptem illiiquos
Sapientes Graecia iudicauitja deo fe accepifle & fatetur& glotia
Paulus. tur.Eteuangeliurojquod Vas eleflionis paulus Clata & illuftri
uoce'petfonabat ubiqynon fe ab homime:neq5 pet homjneifed
per reuelatione lefu xpii& haufiiTerS; fpatfilTe commemorat.Di
/uguftius. uusquoqjnoOet Aurelius omnes difciplinasjquas liberales uocantiimmottalis prouidentite dono nemie tradete percepit que
admodum in fuatum confeffionum libiis ipfe commemorat: ut
intelligeret tandem dei munus efl'efapientiam:& abeo datifo
lo lumen ingeniiiqui folus lapientia eihQLuamobtem tuquoqj,
mi lodouice alPidua & quotidiana oratione precabercuit illam ti
bi ptiellcr Deus optimus maximus:& elucefcei animo tibi faciit
fulgorem ueritatisidepellete llukitia cunftopiqj malojs ignoraa
tiam paientem.Q,uod certe ut fpero & opto:cumfadjt.ibisinun
qua(mihi crede)erfabis.nunq labete.nunq& decides: Aut in ali
quo fi forte peccauetisiquia non ultio: non temete r non omilTo:
Deo:minimeq3 uocato:facilIiroaerit peccati ueia-autcette huiuC
tnodiuacabit culpa & poena piecatum.
Veritate deptehela debet losimpigteteddi.Cap.Vi
Bprenhcfa aute uetitateiagnitaq3 iuflitia nihilmo
d tetut Magi(fratus'autiudex gbus debet ius reddet:
qus tes c(f cuta admodum paucisiex quo uenitiut
no lolii plerofqj i dnosifed itegra fetme hominumtrtite lites ,ptrahanfifatigentq3 interdum et primi atq3 alteram
Sobolem.exhauriamrpattimonia.rabieueluti igni incedant' haminu odia,manus excitentur ad ca:dem:perKetq3 falusppfa cum
iebiis.Addamus quibus luterimcutisirnoltidustanxietatibus uiti
aguttq lites gewt Nihil fanemifctabilius nihilitcliciusniliilca No.
lamitofius iftoiK metibus cotine latetatis & diro muctoe cofoffis
bos nullaiges. nulla obleSato inuabnullaq; uel anioenitasaiel il
lecebra nioUet pleos gde fuis malis S fsuis cruciatibus laniatos:
Sed histotuasfgafpeflus.caput miax.cetuix demiffa.ota paletia
gemitus. pladuStUcidor. fmoi.blarphemia atqj defpctatio tiqui
ad perpetuaemmnainfoelicitet raptis. Q-uo^ malojtciliud.ex
caufa eflipotefl ne quicq cogitari fccleftiusiatqj immanius: cuin
is qui debuit bis omnibus mederi malis:atq5 piculis: is quide fit:
qui pciitiat: cruentet:& fautiet:imfibos imitatus Medicos: qui i
fuadedis langoribus fpe quada amplioris quatius differunt medicameta:pditotes:pt^ones:intcrdu etiam hoicidEfO-ui enim No.cu pot oppteffuno fubleuat:& ab eo no ppulfat iiutia.Viduatu.
Orpiiano^ilnopum.abieflo^.humiliuq5 no mifcrefifcd aium
ad offentiones S calamitates idurauta' ell in fce!ere;g qui oppti
mit & iniutiam inferncu alter in inferendo malotaltet in no obftandotuel amouendo iqu® pximu kdanquod ptofefto ta alie
nfi eile debet ab eo:g magiilratu dignus habeat': ut mottem potius fubeatig confcientia tali ipietate:tamq5 inexpiabili crimine
inquinati pariatur.Q, nate g bous ePTetaut et uideti cupit, ptinul
illud cutabit.te bene;de qua cdtedit';pcepta agnitaq; fubtilius;
copugnatoresgtainduflria.uirtute.auftoritateq, omnino pote
ritad pacem coinponete:& ultimum locu liticocedete. primum
qj iudiciu nobiIilfimi:ac fapientiffimi regum Solomonis amu No.kti:quod fine conteilationibus;atq5 libellis inter rixantes de in folomonefantuIofiIiopcliices:a,ntega confpedu dimitteret tulifle factis
litteris proditur.
Non habenda perfonatum acceptio.Cap.VI.
.Auendii & illud ut iudex acceptor gfonapi exidat;
c utcuaegbileius uniuctfis ce debeat potetiot ibccil
]o.diues inopi.getilis inquilinaciuis aduena’. p.itti
cius plebeio ateponatutquod peccandi genus inlm
manu e:& piniquum & diuinie legi tepugndsi qux i deuterono
mio ptxcipit.Q.uod iudum cfl iudicate fiue Ciuis fit fiue pete
d iii
grinusinnila eck dillatii petrbnaiuniiita (natuum iuiktis ut tM
gnu.Etgg plures fint gradns focietatis huanse diuetfag; digni
tatuinfignia.PIus Imperatori tribuatut:gniiIiti.Seni:g’puetoi
V’rbano:gtu(Vico.Cedanius maioribus, pfetamut inferiotibuj.
aequemur paribus.bac reliquis concedenda funtJudiciautoia
detr.ihenda:cui fipriu elegum fimikro ee:qu$ a;qtatead iudici
dumo perfonape condicione ducutUK Ex quo pulchre iudicent
aiunt Ius fpitansilegeqj loquentem.Sed qta e maiellas iutis: &No. leuerentia legunntanta fitfides & conftantia iudicis.Scd quenr
mihi dabis hoc tempore ita sEquutfafq5 nietiente.ut fe patei opi
tulando fine deleftu cuiufq exhibeatfg no ad getiliu chatofqj,
comodanodofaslegesnoptrahatfAnno haec peftis: mortiferii
q5 uenenu i oi re publicafln 6i principatuf iqj ipa ecclefia fan
fta dei fetpifcfi non uerius dominat'& tegnat!'Q,uis queg illO'
mijicepsfatrapajiqj tuop: iudicio dahiabitidu iJli fortiia obfegff
Q.uis patricios i liberis urbibus aut fenatoresifed Afedas quoqj,
atq5 uetnaculos nedu dominos ad tribunal euocabitififtetqjiu
diciofQ.ui efl: nilcuetns fatpriciis ille uerficulus.Dat ueniacor
No. u is-.uexat confuta colunibasfSed piculum irritare crabrones. At
periculofius uiolare iuilitia!& deu ladeteine homine laedas,g. ti;
tanta uis efliut neqneasite obuium dareicaue taih ubi pdeile tua
andoritas ncgbtimiditas noceat.Nung' confcientia mi.L.incul
pa fit tua.Scd eius temeritas atq;; potentiatquip legibus cogi no
pot.llle hoc cafu mihi uidetur optime faceteig fi no iuuetiroorte
tame potius expcfletig ipfe delinquat.Siquiderefleagere:atq5
iuuate i poteflate femg non efliAt no peccate fcmp libe^ atqut'
integrum efl.
Malida Cauillatioqj nitanda Cap.VII,
Edis quoq5 illa:& ludiciopa labestqu.-edocetiudiceca.
p uillari:& aftu illudere ueritatimo modo tibi- caucnda-
erit fuauiffime nii Lodouicetfed acerrimo odio ifedii
da:& pinde ac petlife^ uirusipaticidiuqj iuftitia: paffim fugien -
da.Id ptofeflo non eft ius dicete:& iniuriastintet fe hominu de
pelleretfed nefario ac detedabili ftudio maliciam: ftaudeq^ uea
leni babere.Sed heu iiifodicicas temposa.imo ifodiciiira pctuetfi
Itiis lioraihu.Iam t.iti calliditas eihc.miilandi : comeiitidigj ail
lichiut in tuttcIIis.tabuIis.uadimoni"5.tefl-amcntis,teIiqnlfq^ caa
fis:S litibusno pattoni aut indicis fides.rtegntas.prudeniia.con
fcietia boitas qustat': Sed temeritas anitni.arrogatia. ftandoletia
aftatia. SJ: qus nunq fuccubnetih tergiuetfatio atq5 nialicia I lle
fapiens.ille eximius.ille iegu naonarcha:& iudiciop; petitilTimus
& habeat'& uocitetut: qui uettere iuta: qui tapete leges: qui fal
kte:ac citcuuenite: fupplantate:® tag pteflygiate oculos poteft:
& p fas petque nefas uiflor emergere . Et fane nefcio quo paflo
peiota fintuitia:g cu tegiit' umbta:imagineq5 uittutis.& honori
ac laudi datur: quod dignu ell extremo fuppliciotac fempiterno
dedecore. M . Tullius i officiis ciuem romaimm damnattqui Nolanis & Neapolitanis de agtoru finibus difceptafibus a Senatu
arbiter datustlocu adiuittifpexitqj: atq3 tade monuit utrofq3 di
uifimtut nihil cupidius peterentmagrs ueto aliquid minus: quolocus paci atq3 CoCQ*Bii£e facilius foret.Q,uod cu illi fccifleui nie
diis finibus agtoyr pars itetata telida e.Tum ille cope fincs:ut illi
dixerant :tem)inauit: Q,uodautei medio teliftfi fuerat: populo
- Romano adiudicauit . Vbi ide Cicero decipere igt hoc gde fuit NoiJion iudicare. Q-uid tu hic de noflris ia diceres o Cicerof Appel
lates ne hofce uiros dodos& bonos:an Sophillas& uetfipelles?
Magiftratus:an mimos theattalesfludices:an iudiciotum ittifo
resfSi damnafti ciuem romaum:abfoluetes cl^pSianum:qui fla
tutis ac legibus noxie fit urus£'Iut3q3 falutaifa & plebifcita pertj
callide ad hominum perniciem detoifcritfSi enij artibus & co
mentis ludificata:ac explofa ueritas efltab honellateqj difcefTu:
etit idcirco iuifitia iniurtitiatatquum iniquumfVetun: non ucpa
an non magis qui fic egerinaut agi:cum poffet : non prohibuit:
ipfeimpius.ipfe nefarius,ipfe exectabilis,
Audienda utraqj parsiCap.VIir<
Rimas qaoq5 delatop: qrellas:qua: circa Magiflfatuu
p aures folet femp obftrepetetcaue facile ctedas:et fi faci
le audias.Vbi enim pars altera agentis edtalteta depcl’ kntif:nttaq5 audieda eff diligeter anteg fe permittat iudicis ani
i mnspetmoaeti. Mose(l,n. adotntn primis impffionibusficletc
illifq3 inniti.Reopj ufto ipfas debilitatCc ad commifetationeqj
Na defcedererquo^ natura nofcenda tibi e utaiqua melius tueare.
Neqj.n. eft quifq tam infans& ingenii inops:qui no cogitet ia
dicem ad fui beniuolentiam artibus rapete:& qui non facilera
piat modo illideuoueatanimum.Sed contra abfentis habendaS
ratiormenfqj in fufpenfo tenenda:Q, ux fane res tanta uifa eft
AfiftideSj Arididimiro quidem gtscotum optimo atqjiuftiffimo: ut cutu
quem piam aliquandoeum laceffentem in iudicium uocaflet:(3{
qui indicaturi eranuArididi tantum tribuerentmt rei defenfio
rem audire negligerenhfcd fuffragia:quibuseu damnaret coti,
nuo peterent:aflurgens mox Ariftides apud iudices ne inauditii;
damnarent intetceflfetit:iilamq3 auditi oportuerit..i
-’ '
'.I'
Adulatoribus tion eflTe induIgcndu.Cap.VIIII..
•)
Imul uidendu Sc tibi erit ne blandimentis & adulatjo
f nibus ueluti Sitenu cantu improuidus capiare. TatUiJ e
n.amor ifte rumoris & laudis etia falfasut iam hoies no
xia adetatopj blandimeta no a cofpedu ppulfentifed ultro juocet pniiis atq3 muneribus.odiofus.imitis,capitaJifq5 habeafiqui
adulatiiiflateqj non didicit, Q,uocirca t]fqs.aut primore aut nia
gidratu adiliptinm cogitat dulci ac molliq3 fraude illius animu
deliniteiquod genus ueneni mo* leues no folii capit: Sed itade
tnetat:6; fui ipfoja impotes facinut fidem nullo quidc modo Jia.
bete queant:nif! palpatibus atq5 fallentibus.gbus & fape capta
ti tato quidem poftea ludibrio fiunbut illi ipfiig ita pftygiantiat
q3 ludificanticorrugato otis tfdu;jitenfa ue lingua poli ebs^^^i
q3 cachinu extollat. Q. nate fi g Gnatones:aut captatores id ipu
detius conabuntinon erit tibi alenda adulatio audiMi patietia;
fcd obiicieda in eos qfi clipeus obiurgatioiut intelligat telum ts
gtedi in lapidem miffuni.
Ex fufpicionibus non temere agcndum.Cap.X.
.
Vfpicionibus uctoinifi illis gde niolentis & maxfsui
f deto ne gd temere et agas.Benigna potius uter repexi
fl:imati6e:& ueritatem ipfam excute graiiitate atq3 ptu
dentiatquie gde aittus iudici elf tnaxie pptia. Petniciofa coutu
Ks h& intetdu exitii ac ctuoicis pleaa his fifettim:g plutimu poC'
funtsgtauis ac pfunda fufpicio quae eis uel natura indita eft: uel
coaluit coruetudinisprauitateiquaeqbus dominata e;fa’pe mife
los. fecit & ad lachrynias impulit fine nilo tandc poenitentia; fru
flu:Q,uod Hyppia; illi Tytano accidifle haud dubiii ellicui uifi HypEdiator&qui in ems motte ftuduetatifub tortura & quatftionibus
itettoganti ut comfpirationii focios indicatehregios atnicos otn
nis ifufpicione adduxifle fetuntiquos fingulosmt notniati erat:
ille necari iuflTit.Subinde ne qui? eiufde comrationis fupereflet
cum quereteh Tu folus inquit Tytranne.Neq^.n quenipiafcio: No.cui chatus ellesiquem tibi non criminatione fulfuleiiiTr. Itaque
mi Lodouice p. ticlitarimt mihi uidet':hiiana oia facile pofliinh
ubi quantfi fufpicio aniihu concitatitantas ad nocedu uires for
tuna cocedit. Incidunt tamen fufpiciones intetdu tam gtaues ac
uiolentiKut ab iis deduci etia iudiciu liceahquod frequens eft in
criminalibus caufisiatqj ciinlibustubi cu non fatis p teftes& rei
c6fel1ioneexplotat3tese(l:Magifttatus:gg]adiu & uitgas pot
tatmeluti publicte iuftititEminillrer quxftiones adhibet: Sed quido & qtenus liceatihoes hoc a legibus petiit: quas fequi publico
3rq3 legittinio iudici c6uenit:qui et fi oberret itetdu:neq5 fortaf
fe dcl{quet:qq ne obettehcautio haud parua cft adbibcda.Et qui
demettatu a multis fuiiTepoftfaftii animaduetfum e fa'pius;ubi
nd fuit poenitentfe locus: Jc fi dolori fortafle.EcuIeus &.n.Catha
fl:a.rorcuIat.Ignis.a: totmeta huiufmodi cteteta excutiflt a reo fx
pe uel nunq cogitatai ne qdem commifla. Narrabo hoc tibi loco
Lodouice:fi Iubet:cairum memoratu digniffiniu: Matthasus PaIlius conciuis omatifirimus meus:qui Arimini itet primos bono Nb.c;
res apud Sigifmfidu Malatella habebat':cum ibi elTem pIerofq5 .
jam annos:inctedibiIi beniuolentia ad me ftepe diuertebat: erat
qj non paruo mihi folatio uir ille plenus tetum & fandi dulciffi
mus.Dum aliquando de uatiis colloqueremur tiadeHentqj nonnulli familiares Ss optimi Ciues:ab hoc obiter fermo deuenit : ut
Matthaeus teflatus fit fe nidiffe Venetiis latronem nefcio ne:an
homicidam captum: in carcerem trabi:& qua ducebatur ex domibus:& officinis fpeiSate omnes:fed Cerdonem quenda illo agni
to(nam cum illo gtaui odio& iniuriis decettaaeraOptofiliilTea
menfa coriaria inter apparitorestcaptoqiifuItalTeidi multis iafa>
lentiffimis i illum j)btis c6i£ais:atq5 conukiis.T.tande fn cmci
turpis Fnicifet adieciffeig faepe meritus dabis effugifliJdCctedo)
dignas fcele^ poenas.Tum Mifetum illu fe uettiffei couitiato
letu & tabula minacimt poteiatuuItu:& fummitate indicis tiiot
dicus quoqj fibi fttinxiffeiquod fignu folet elfeuindifttE. Deni
q5 aflus in catcetemiflJ malefico^ oblatus examini: cum fatis de
'fe dixiffebde confcciis qusfitu eftdi quos habuiffet coplices fce
letistuetum inquit apetiam:gqinnitus.Cerdo unus mihi extitit
'fociustqui uafec& calidustne res credi facile polTittinmedilTi
mulans uifus eft actitet infultaffc.Hoc accepto innoxius repete
capitur Gerdaatqj torquetung acerbitate poenaja cotta fe men'tienscu malefico fententid capitis accipit.Nec plura. Vbi perde
dieffentduflifuntambotdeqj.Cetdonemireto forte ptimoieft
fnmptu fuppliciu-.auerfotatifpet feotfum peflimo illo lattonetet
dato cohortatotibustqui fic morituris Salutaribus monitis folet
«fle folatiotqui tande pati fupplrdo& ipfe per carnifices admotustubi Cerdonem confpicatus e(l mottufttfe tremebundu uehe
meter c6preffit:atq5 me peffimu& mifej;! clamanstufpetdidi ih
quit odio inimicantem mihi homine iflumttame uero a culpta et
fcelere mecu innoxiumfHunc infontemtde fe ueio cdnfeflum
non gtauifTimi indices illLnon incipti Patres,fed leges egetut i
motte.Etrotfadli.non iurisiniquitastlus.n.conaenitetTefandif
fimutut plane illud ceu uoce cslitus exaudita Magifltatus feqtf
inttepidusrqui idem nihilominus fi etrotc fafti fotte deprehed*
»it:neq3 legem uiolabifcut cotta lege fancita diiudicet: Sed pticl
pe:g fupta lege eminet:adibit 8i cdfulet.ut integra lege pticipii
poteftasratqj auftotitas eitoii fuccutrat.Hic in utfpicionibus o?
damodufque habedus efle mibi uidetunln quo ut fides & bdi
kasexqritut Iudicis:ita folettia defidetida utiq5 e atq^ fagacitak
Ira nacet pocnitus Magifltatns.Cap.XI.
Raj quoqj& acerbitate animitquae nec tationeauditt
i & qu^ tetrius c:fe no audit nec itelligiUadiutusialiqd
ueldjdurastanqnaufragiiideuita. Nullus &n.ipetus
siciiot Itq5 celetioeSt q fuo xflu tafacile hdine ad ifania iapiat>
Q,uo circa Seneca* illud uetiffimu twilii ee uidef.Cafteta uitia i
pclIutaiujdrapcipiat&Cicetoisillamagnope pbada Setetia.
Irj pcul abfincu qua nibil lede fieri:nihil cofideratc potefl::q de
re pfpicufi i Aiace a Poetis argumetu accoepimus:queira in furo
te.futotdeniq5 in morte adegit.Eadem:fihi(loria^ monumetarecoIimustCambiffeni in familiarem amicum:qui eum de ebrie
totenionuerattadeoquideefferuefccrefecifcat mifettimi moito
tis filium emiffa fagittai corde petierit.Dariusquoq5 bello Sci
rhis occupaturusirog.itusab Aropazo uito pteftanti & iant
State cofefloiut ex tribus filiistquos feci'i habeb.aci agminetunu:
que ille maletipareti i officiu Jinquetehfic icenfus e(f iracfidia.ut
annues fefeexteplo omnes dimifliipaiugulatos illos piici iuCfe
nt genitoris ante confpedum.Et Alexader orbis terrap- pene uic
toKcui priniu Gtscia magni cognomen blandita eftiufqj a deoanimu ira: fecit obnoxium:ut Clitum comilitonem: Sjfociuomnismacedonics gloris Philippi motes extolletemiin couimopBgione ttanf fixerit. Q,ua: res aha qusfo Herode 3fc.alonitam na'
to Salitator ad tam infignem inauditaqjferitate petuiffet aiare
uthebreo^ ifantes raptos a copicxibus matrum & higuloietmo'
btojt laccratioe cruciatos extingueret:tanta’q3 ibecillis artatis ftta
ge:&inoxii fanguinis cftufionefine horrorcpfetrebnifigitut
fetiptura iquit:id perpetrauit iratusfQ, uod qde ipm diuus Gonftantinus Auguflusfidelis:& modeftilTimusfuper oes Ca;fntes
habitus lepta putificadus minime tulifcquia no ira illi ipctabats
fcd ratio fuadens ut pietate poneret ate falute.Res omniu comgtiiTima eff itacudia' tandecateameflemtita dixerim & ametetea;
lainitatu omniu peticulop/qjpatentequapiirepafi defiderentut
cxemplastepus potiusig illo^ copia nobis'efl defuturuminec
etifcubi modii repetit poffit otatio.Sed neqj tecu id agere e ope
tepreciu uito quidd cognitide niultatatq; memoria prarditoiMa.
gis ueto illi pbanditdc ueluti nirtutis calcaria inducendi; q nun
g ulla exagitati itacudia animu i poteffate tenuet. Q,uaIis Archi
ta ille Tatetinus nobilitatus crebris Ihpi monumetis.&llludriu
uito^ feriptistg: uillicoscuius ignauia aget fqaaleret incultusieg
de dixerit Hifi iratus effem uapulatcs. Q,ualis & Socrates uin-e
•dignitate Sc animi niagnitudie nullo Philorophope inferionqui
a;quO'da calce pullatus no magis fe dixit c.alcitt6i.iuccenfei :i],ni
SenecMCicero.
Atax.
CdbifTc
Darius
Alexide
Betode
Coftatiu:
Atcbrta
Socrates
Afims eu fmpctjfTctti que recalcitrare puerile iiimiru ac ridiculft
Xatippe. foret.Q. ui Xantippedcmefticu & ifanabilc nialu eod? uulttt at
Vsot que animo tuliurquo-s.ac inuiflo: dicetiqj Alcibiadi ta morofa
Socratis, uxore Iiaud efle toleradaran ueto tu no toleras inquit anferes cla
tuore llrepentes f Illoqj dicete At mihi pulIos:ouaq^ patiunt: &mihi aitXantippefihos.Cui mos fuit etia itamtifu foluete:atque
falibus fra'gete:unde pugno percuffum Laertius refert nihil atn
piius dixiffeiq dolendu efleigi a Diis nefcirent homines quado
Plato* £um galea domo egtediendu effet.De Platone auteiqui primus
fucceffit quafi fpledot;& admirabilis hEBies Socratica: glr riamie
moriaepdituKcu aliquado fetuo elTet i ratusiiufTifre iliii uefte exu
tu fibi petcnUuto terga ptsbete-.qui mox cu fe depbendiffet ita
{cimianumcum flagris: quam fudulerat: immobilem tenuifie:
Interrogatum ueto ab amicc:qui forte fuperuenerat : cur tandmfublata dextera fcapulis nudati hominis minax icumbetena nie
dixifle poenas irarum exigo.Tu abi cede hunc:quia ego iratus ne
ppthago queo-Pythagot® Samio:qui his habetur antiquionmulta foroti»
ras. ifl:is:atque fimilima laudi funt a maioribus data.Pififfratu Athe
pififlratus nienfium Tyrannum quis etiam non admiratur.aduerfus quemcum ebrius quidam multa defpumaflet conuitia : aiunt placido
dixifle animo fe fe non magis itafcuq fi quis ligatis oculis eumCCxfat impetiflet.Q,uid dicam de te.G.Csfat quonda orbis terra^ uni
c®tuIgot:cuimaxinr$fempextititcut$neuIIauncjira tibi ince
deret animufNon ne:ut reliqua omniittamii Metellum,p aratio
obftanteni tibi uiftoti.fuit cbtiftiana illa uox tua Dignu te Cafa
tis ira nullus honor facietfSi fides adetat:6i: cofcientia uoci con
fenties:non ne iam tebaberemus in catbalcgo beatopzfMulta &Odauiur. OdauiusAuguIlusptabuitaduerfusita fublimis animi figna:
gbus liquet ei iram no impetafle.Sed non poflumustatacople
ai:ni aplioris operis texere uclimus hiftotiam:quod minimecouenitmbi de multis eftptecipiedfi.Sedquonia a pletifq
5fape
Stoici. queri folet ac dubitati an omnis quide ira Stoicop: more dedi
peripateti nada fit:an ut Peripatetici cenfennea uti oporteat quafi ftimulii
ciqj de ii« qbufdaaduerfus flagitiatfiue detur mediocritarullaiqua fapiei
fequatMd tade:fi tibi uidetur mi Lodouiceiquod ex oibns uetif
fimum ell fine cotreuerfia exttemismt aiunulabris delibabimus*
Hoc.n.fi diffetatuf copiofeut tata les poftulif! etut Htidfq; mtil'
ta dicenda:neque illatqua ponicemunfetuabit" bre'.iit3S.Dico'igf
tntprsihbilius niihi’uidetinang Sapientem itafci.Siue arguab
atq, caftiget.Siue uetet.Siue impetet.Siue pro fe.Siue pro patria
dimicehSed in his cum utile eft atque ratio admonet (me itacum
diaiqua eft inimica confiIio:& fepe ad itifaniam inttiumtagete
& imitati itatum:& leges fequitquatfinecxcadefcentia & fetuo
tis ipetu iniqua coercet.Sed quoniajdifFicillimu efliinio diuinu
potimjq humanu ad iniutias non efferuefcerei&pet taxliu ^ania
n6c6nioueri!pauciq5adroodu hoc tempore Stoici teperiuntutt
f) quando irafcatut fapiesndem obferuct ne id quidem comitta t
ullo animi morbo fed uicioium odio dumtaxatino homini : fel
cuIpKfuccenfeaKnec grauis fit & inflexibilis humfmodi itat fed
qus cito mitefcati&ueniam facile pix(tet.Atque liax deiudicif
ita iam' fatis.
Defacilitrteaudiedx qcel3e;& laborum toleiantia.Cap.XI
E facilitate aute audiendi:deq5 labo^ toletantiaiqua»
d tes habere magifftatui cdueitiut queat multitudini opi
tulatiiac declarate conflantia & magnitndineai fuit
erit modo dicend u:quatquide partes fi tibi non deerunt: ita abit
das reliquis & anirni & corporis dotibusiut his admndas te pute
leliqua poiTemiigiflratus niiieta facillime & pulchettime obiiea
Q.uatecut.1 omni ac (ludio opetam ipfe nauabis neqtelaji afli
duitata.te^ multitudineicontentionu uatietate : tepulf^^ t*dic»
fatigere:neuplebis:fexufquecondicio:autcalanntas:aut inopi.i:
aut fqualot ab officio fic te auocentiut difcedas a pietate, animii
conttabas.uu!tu tuges.toruo oculo clamante exaudias.Benignuueto te magis omnibus exbibeasimollefcatque animusifiC piella
fit ad lacbrpmas niiferotunnPenettet in confpeAu tuo gemitus
compeditorum: & pietatis uifceta excitentur ad fublenanduma
Tuum facito per commifeiationis affeduni quicquid infpexetis
calamitofumifleas cum flentibus.moedus fiscum moetetibus. Sis
oculus cxconnanusiualidotpes claudo.Te 3 nemine auettasurui
fideuei indu(lriarauifloricace:antconfilioptofutu$t itelligas:ni3
gis u«o:qd excelfiotis aoimi^eiboccutte paiTim Si ptxueni q.u&
tui iiideris irn.iigcntBm.HjEf ^feflo cum ferevistrcito imprimis Mfun(ftu officio pii & optimi uiri:& eiustqui certe niagiffralH fit di
gnustquinoffe debet non tam ad fuuditqeopitqnifua opera idi
gef.comoduiMagifttatus dignitate fufcepifTeac pn-eterca nihil
tati:taq5 boibusfaIutaic:nihildignius:nihiI laudabi!ius:nihilde
niq3 Deo ipi acceptius potuifTepr«ftare!quiei:g hatc feceritomnia peccata poiliceturfeeffedimifTururo.Contta uero iudiciufi
ne mifcticordia eitqui non fecerit mifeiicotdiam infliftiipiqtB
recipere quifque iufte uidetunquod a Jiisipfepraffiterit. Merito
jiuetbia. igitur in ptouerbiis Icgt' fapientia dei.Q.ui facit nufericordiiti
ueniet uitatn:& qui obturat aurem fuam ad clamore paiipis: ipfe
Micbeas clamabit 8C non exaudietut.& Micheas propheta. Indicabotibi
o homo quid bonum & quid requirat dominus a te. Vtiq^ facei
iudiciutn& diligere mifericordiatquae duo muet3;uta'te dixius:
magifftatus optimi funt:& hominis ptxtetea no humana modofeddiuina laude digniffinii:&qbus fas eifideum ipm ueftigiis
cofedantistqui neciiudicat fine niifeticotd iatnec nnferetut fme
Danid iuftitiatquetnadmodu prxclare in pfalmoppheta decantat Mifc
ucordia& uetitas obuiauerut fibi:! uffitia & p.ax ofculatx fnnt.
Magiftiatus uacet cupid itate:& manus ablfinentes
a muneribus habeat. Gap. XIII.
Vnttutfusquatuorilla notifTima ptanitatfi giira: qnJ
|, businiagillratibusatq^iudiciisfxpilTiniepcccamnhit
qj adeo ifidutiut ia facilius rephcdwj dimoacti qant.
Q.aatuot Cupiditas.Timor.Amot.&OJiom.Q,uocitcan6 modo tibi ad
nota uetfus ea moniedus animus eritifed abbotrendu m gistq ab omVenena ni fiagitio.dedecore.fDppliciaatq5 etia merte gde, ipfa. Q, ui.n.
cupiditati (eiuitSC lucris inbiat:cuiurq5 in proptu e maus ad munerathic certe gfgs ille ei& fidem:& libettate:& inditia': fafqj &honeftum pdituauSs anima deiq3 uenale habeat oportet. Q,ui
bus pfefto criminibus qui fe poIIuuKpolTCint ne comittete aligd
grauiur.tetrius>hottibiIiU5dHi.n.ndquod bonefluifed quod cd
modum eft metiunf':& cum emolumentis reda comperantes St
lavenalis tiiicHn illud infedo fecum animo uettunt Oportet Libere.
Hoc nionfJrat fetute puelis pofcehtitjus aflem:
Hoc difcunt omnes ante Alpha& Betha puellae.
Et quod huic fimile Ouidius non illepide canit* Ouidint
Autea nuncuerefuntrscula;p!utimus auco
Venit lionos:auro conciliantur opes.
Ipfe licet.uenias mufis conutatus Homere::
' Si nihil attuleristibis Homere foras.
Q,uafi graueiic ignominiofum no fit:fi mores fecCf ac tepofa:-
qbus lam palTim a fingulis fermemtilitas dtcponitut bon^ati:
jC:ut fciteelf in altero Poeta F.IS eft ubi maximamerces. Sed’ Lucanus.
ell horum magna peruerfitas : exectandumque flagitiunv ut fce
Ius confuetudine defendant : cum humanis aflionibusnullus
fiifftagetut abufus nec multorum culpa reddat leuiota p&cata.
Sed illud,magis debueruntmeminiffe (e parare bteui quidem Malepetpetrtura;& longe uelociustq adueniant effluxura. ludo dei iu tacito ef
dicio eiieniremt iniudeiac turpiter partis pntuo quidem curricu fluuC.
loquifquefruatuneaqiieuel nunquam in filios ac pofletos tcan
fireide quo magnum illud& gtaue in promptu e teftimonium.
Amos Proeoqi diripiebatis pauperem: & ptaidameleflam tolle Amos.b<itis ab eo:doinos quad ro lapide atdif icabitis :&no habitabitis
ineis.Vineas amantilTiaras plantabitis non bibetis uinutn
eatum:& illud hortende in Deuteronomio didum Maledidus: : Deutcto
qui accepit muner i:ut animam innocentis percutiat. I nfuper 86 noroium
Efais ill.i imprecatio lugubris.V®qui iuftificatis impium g! mu Efaias.
nenbus:& lulfitia iudi aufertis ab eo. Q.ua' tamen patua uel nui 1
Ia admodum funt iis cdpatata:qux fpefiant ad ztetna inenarra i
biliaque ruppliciaiqu® mifetrimi idi fiitexceptun in infernocu
dem memifi expiati poenitentia anteqdeniigienf.uenidmete8f:: ' '!
qaodufu ucnit raiilTmieac perdifficile. Cteteta iiamqj mala di
Iui fdcileiexpianc]^ poflunt:&; faipe que uidimus primis adolefc^
tijcanis libiditiofum.Iubticu ganeone.itacundit. fupetbu* reliq
qj humimoi uiiia confedljnteieude ipfu pueiftiore xtutS- fobrie.
c;ifl:e.continctenm6defl'e.integteq3 duceteobftopefcimusi in eo
qjpbamus optimii iilud Satyncuqnepceptii Breue.fitignod tut
pitet audes. Atueto qui poflit extorta dinittter(;aat ablata Abaritia
iclfitueie:
poenitere preteriti quxfluKfalubetnma confelbonis > iniquitas i
medicina cofcietiatti abflcrge^eifide temetatam diruptamqji*
ftitiaiefatctf Del neminem comperies ita a urum tenacitetbatet
ladicibusitibtifq^ipris coglutinatu in ttotfus cordibus boniinu.
Q,uo quidem teteiinexplicabiliq} decipula fi nonnis capi mi
Loduuiceiquod debes no minus noJle: q no uis ultimu exitium
luidemp manus habeas abihnetes a munere; teq3 ipfii quotidie
admone.Q,uid j)dell homini liuniueifu mundu lucretur: ani
nrx uero (ux detrimentum patiatur i i\ut quam dabithomo pio
anima fua commutationem.
Contenedaptoiuftitia min£c.oifq5 Mems ipendes.Cap. XIIII
Ecudo aut loco fic pra’para'dus animus etit;& ut ita
f dixerim fortitudinis clipeo; atmifqj coftatiae ftege
dusiut nullus eu exag tet metus.nuJla potetia treme
facianno ptsietibus:aut ipedetibns malis.ceu exilio
panptare.ignominia.cnminationibus.odiis.Tiodeniq^ ipfa ppo
fita & oflefa dte oculos morte mflitid deferatiaui fadas leges uio
let.Q,uodfi alicuius potetiado ten eritate fic iterdumdemeif*
erunt leges & ptutbata iudicia; ut nequeas ulla ratioe magiflra
tus exeq niunus:quod efterga omnes arqtate pfungiitneqj tanie
})irdeillatihus;aut ueihibus malis erit tibi tdta admitteda eflral
lioautdeniiinoaniniimt metu ac pauotcquicg tentes iniudes
defque aliquid cotra mente ucl munus. Aliud c(hn.( ut lam dixi
nius)prode'lTe non poflcialiud per timiditate& ignauiani proxi
inumla:dete:& iniqua commitiete. Q.us ptofedo aegritudines
iii bonum uirum minime cadunquia nemo quid e bonus qui nd
idem& fortis & ccnftans eft:& paratusifi oporteat occumberepNibilim decoro iuilitix.Vejja.n.uero ne metuas uniuecfaiqtiar tetritdt: fed
ptouifu animo fis femper iuidaea (xpe pra-meditati te oportebit mi Io.
Lodouicetqux accidereiteque impetere poiTuntine improuifa: ti
bi grauiota uidedt':& impatamsiac uelut inermis fubitos malo^
euentus impetufque teinficos nequeas fullinere.Q ua ratio fi fi
bi haud fatis animu toboranefFinge pratrte i ante oculos tibi tre
tnendutlludieitribunalquedidridi iiidicii& ditx ultionis po
teutiiTimi deiiqaam nemoefrugirt riim de bonis : maliliir quae
quifqj autgefletitiautcogitaucuttfeueufbmam & uflexibilcta
latutasctitfftcntiia quannllauisant excufatiotetiinpoffit eri
perc.Hoc naqj extterou nialu a;ternuniq5 pauote quifquis mete
cocepetit: nihil pauebit humanu: nullam prsfentis etumna; malo^qj imminentium molem anteponet faiuo illi: ac fempiterno
terrori: de quo ell facta illa ac trita fetetia. Memorare nouiCTima
tua & i atternu no peccabis: quaqjobcaufa imaniffima clitiftia
ni martptes pertulere fupplicia: deum ita timentes ut poffent ese
tete nulla timere.
Suorum caufa nunq deferendam elle luflitiam.Cap.XV.
T uetaquod fequitur: fi quis ta mollis& effoeminatus
1 extiteritiut carni & faguini.i.fuismel j>pinquis:uel amicisurel ciuibus fic afficia^mt atbittef eo^ caufa officiu:
& dignitate optimi & trquiffimi niti relaxanda: de uberrimis fa
ctap;: feripturaru teftinioniismo nihil ffefl!o:fed;quod efficatius
fiuromaus hoc loco a me citat" Otatot:cuius in officiis ifta fut uet
ba Q.ui autem ciuiu ratione dicunt effe habenda': extetnop: ne
ganniri dirimunt comune humani generis focietate:qua fublata
libettas.bcneficentia.bonitas.iuftitia funditus tollitur: qua; g tol
lunt etia aduerfus deos miottales impii iodicadi funt.& eo libro:
qui infetibif Lelius.docens quatenus i amicicia progredi liceat:
inquit his faffilTiroisuetbis.Htec enim lex iamicicialantiatuKUt
ab anticis honeffapetaus: firaul & rogati aroicotj; caufa Iioneffa
facianius.Ncq3 enim eft ulla excufatio peccatitfi amici caufa pec
cancris. Oportet igitur capefientem repur. magin:tatu.'iudkiaq5
exercente deponere amici pfona & faguinis: & induere indicis;
q utatedixhalmd nihil eff:q iuf loques:& animat':aut:(i quo moneat' afFcftu:,ppenfiot nnfericordia atqj beignitas i calamitofos
ee debebit: fi boni:& digni mifeticordia uideat":g» iopes uiriu;
&de(lituti pratfidiis illi liint. Sed oiitina chtiftiana nollra hate
tempora feraatenteam reiffitudinem t & iudiciotum tequitatem:
qui Domina ipa orbis tcttaruquondi Roma: du motibus magis:q opibus fioreret:fetuauit& coliut: cu plebi diues no antcflra
bateu facultates & copix no td cniufq3 elTeuq libetx ciuitatis.cu
nenio:autribi;aut fuis arbitrabatur poffejrdcffe:ueliiutia Socii
vel detrimetociuitatis.lSIii quanti extititicopetabilis illa &’ imoi
c
TuUiu»
Not
urbis uete
resfanc
tiq3 morcf
uhu» tJilis Bfuti Seu«i'tas:q1li^ pattia: libertate tueda filios de iieduil
dis Regibas cogitantes:itetimete no dubitauitiexutus tene^;: ge
nitoris aftediuK infradlu idufius Cofulis animu? Q, uale illiid
ttibnnaliaut quale fpeflaculu Deus iniortalis.ubi tam diftriflsio
ll)tjx:taq5 feuerx ultiois laus cu natura ipa & pietate pugnabart
Videbas Brute filios feruati tua indulgentia pofTe: Sed contrat
i
jloife tus:S! perpetuonomini pluris ffare fplendorem iuflitias
ibertatemqj feruatiiiTe fpcaante liftor lublata fecuti filiopncet
uicibus iminebat intendens iutTuro tibi Q-uid uelles.FiIii in te
conuerfi Parce o Genitor: & ferua nos tibi precari non define
bant.Q,uid agis Brutetquo te uertis in tam grani & ancipiti Iu
ftafSi te libens otbas:ifoelix.Si parcistiniuftus.At tandem no qdducundum 8c paternum,& molletfed quod honeflum & pbabi
leuidebaturdeliberansiPercute inquis.Vincat amor patrue lau
difqj imnienfa cupidaQ, uam neto inuulnerabilem animu ge.egnIuE ftabat 8C Regulusiqui non fuam falute.non fuop charitatc et co
Bioda non amico^ preces& lacbrymas anteponendas cenfuit
grauitati fidci.iu(litiaB.animiq3 conntantia:s’[taq3 in Africani te
dit de nidoribus uidondeqj fortuna triupbans fua.Vitro pceno
runicraciatusimaniffimosexcipit.non catcerisfqualor.nondila
ceratio corpotis.non palpebrarum abfiffio.non oculorum dolor
receptus obiefli folis fupplicio.non mors deniqj ipfa genetofii
animum Ludit fumniis munitum uirtutum pfidiis.Nec apud Fa
briciu Tyrannicida ille ualuit impetrare: ut Pitrbum regem:bet
Ium populo roroano gtiuiflimum inferentem neneno tentarefe
quod llle:fi premio doaretunpollicebatut (Irenue fe efle faduj«
quin ttanf fugam ad Pitrlium rcducedum ciirauit Agnofce in
quiens te Pirrhe mea clementia niuere:& tibi cum tomanis.hoc
eftcum uiitute rem efl'e:quibus fane nihil in precio e[i:quod ho
nedras & magnitudo animi negat. Prima ha:c &fummanobi»tuntTebis fuperandium.nonpetfidia atque flagitio arbitrete.
Etubefcat boc loco Chtilli.anus:cui excellentiore ratione elf pto
pofita uirtus:S2 ad fempiternam boni operis laudem: infmitaq^
naetcedem rtatercda fjducia:ab bisfuperati:qui uera fide carcii
tcs pg hominum gloriam tantopere inffitiam colueiunt: tamq3inflamraato (ludio aliquis eximiis uirtutibus omnibus ifecuietc^
An ullum effe poteft uehemetias calcat o mi Lociouiccc' No moalliciut ifta ad probitatem illuflres aios:fed urget atqj iropellut:
cu uideamusmt iqt facei fons uetitatis filios tenebra ji: ptudetio
res extitilTe filiis lucis quibus cteleflis fulgor ]lluxit:& lefu Chri
fto docente patefada lunt arcana mpdetiaiabdita illis prioribus
feculis.Hos igitur Btutos.Regulos,Fabticios.& cum bis et Cutios.Catones.Maximos.Sceuoias.Scjpi6es tibi dte oculos poneta
qbus exemplat .Iu[Htfe& uite moresiac formula trahas: quos ot
6 terra^' quafi Magifttos sterna fummi dei fuidetia deditigiii
uebemetiusiatqj acrius pungetes admoneret quitum quifq, nofttu debeat ex fidetfi tantu illi extra fide ptatftitereicu nos: quodilli non audiere:chri(Vus in euangelio hunc in modii affatus fit.
Nifiabundaueritiultitia ueffraplufq rcribap:& pbarifeo^non
intrabitis in regnum cxlopi:hoc efb nifi maiora dedetitis:q qui
fuerint uetx religionis ignati:cielo neq^eritis digni.
Non fit odii & iniutiapt tenax Magi[l:tatus,Cap.XVI<
*tepi qui haberi dignus magifl:tatu:& boni uiti nomSc *c Sapietis fpecime ptxfefetre cotendehno modo no
erit odii tenaxineq^ aio tefricabit iniuriasifed eximia
urq5adeo boitate poIIebiUut plus deditus ee cbaritate iis uideat':
qui intulerunt iniutiiiq aliquid de fe meritis.aut certe familiari
busatq^c6iund:is.Q,uod fi ntiq3 iis magis tenemur obnoxibq
nobis magis funt aut neceffitudineiaut beniuoletia deuindi'.&
in eos ipfos ingratitudo & puocatio deteftabilior eftitaroe fi uti
ilfosiqui nobis deJiti funbfic& in eos:qui lacefferunt : & inimi
cicias coflatunbbenefici etimus:hxc erit unica:&: i comparabilis
animi uirtus & celfitudotquam heroicam atqj diuinam Sc orato
tes:& philofophi uocant:j}ptetea p eam mortales cxio digni
qdem fiantatq; etiiifi hoc didu fas efliteddantur deo ipfi finiil
limi:qui fpargit beneficia ad bonos & malosifli; ntrifqj foles SC
imbres xque c6municat.Q,ux egregia piobitas:& animi magnitudo fi(ut diximus/etuada erga cattetos eft: quanto utiq
5magis
inter colIegas:qui tecu mi Lodouice rem publica gerut f quibus
aameffe mentem:Vuaj animammnum oiFicium:& fpecimea' ' ' «ii
P.fepidus Iiudfs omnino coueniatfPaulu lepidonu&Fuluium FlaccumF.Fliccus. Httut)q5 genere nobilej&intepu.magnani hoc loco tibi ptopo
nito.Q.m odio iter fe gtaui cu din:actitetqj cofliftati effentiS a
populo ibocefotes poftea declarati fuiffenntu illi cu pta:c6 is uo
eeptonuciarifeauditent:ibideminComicioultto ambo cople
Tullius xi non iniutias mododiniifetut.Sed i ipa cenfuta:& deinde po
ftea iugi cocotdia amiciciaqj fanda uixete.Sumnius Orator. G,
Cafans laudes extollens atqj ttiuphostiis ampliflimis: hanc tata
mignitudinem animi anteponit!^ iniutiaja csbliuifci fempuo
Plinius luetit.&: Plinius nofter cum deeius ptsliisiciuilibufq^ uiftoriis:
deanimiingeniiqjuigoteide liberalitatedeopepjmagnifketia
deqj reliquis maximis eius uirtutibus permulta congetercuCa fa
li tandem propriu inquit& peculiare iit praitet fuptadich Ckwtlc infignetqua ufq5ad poenitentiam omnis fupauit.ldcm magnanimitas exemplum ptebuiticui coparari no pofl'it aliud. Spe
dacula enim editaieffurafq3 opesiaut operum magniticeiuiam i
hac parte enumerate luxurite fauentis ell. Illa fuit uera & i ncomparabilis animi fublimitas Capitis apud Phatfaliam Pompei lua.
gni fcrineisepiftolatum.ltcfeqj apud Tapfutn Scipionis concte;
_nuffe ea optima fide atq5 non Icgiife. Sunt& DemolteniSad
JetnoHees Alexandrum macedonem hrec diuiaatq5 aurea uetba. Nulla. n.
de uirtutibus tuisilicet multa fintiuel glorrofiot mifcricotdia iiel
admirabilior clementixnec per aliud ppius deos accedere potes
g tu falutem conferas hominibus uel dando: fi eguef i nf.uel par
cendoifi deliquetinbuel indulgendo:fi fupplicauerint. Cuni.n.
uincamur a diis omni in munere:fola clemetia ell: qua deos no
bis reddit eqles. Nemo certemt fumi iffi audores expteffete : ani
nium unquam altius extulitig qm patuipendit iniutiam : feque
ita i poteftate habetmt mala illata non fentiat. Hic uete libet ed.
hic ingens.hic cultor eius uittutis:qua:fupra nos ediuinca uideli
cenqmiut ipfe deus ladi non poteftfic ide non teditur.Q,uam
obre cu hac tata res fit mi laLodouice chariiTiniethic excita pta
datum illum animumtquS tibi ad exceifa omnia uidetur natura
deiilfe.Et compos ac dominator tui nullis unquifuccumbas in
imiisinuUis agitere odiis:nuIlts.maIiuoIetia pungateacuIeis.Ta
lieafqj udligat tibi effe aninu tobui.taqj'idignati5e. fitnuliate.
3(mulat{oRftre!iqnifg5 itnpbis adfedionibus uacas: ut nulle qd€paAode tua teditudineambigat:tuug5 iudiciu tecufet.Boni te
laudet.MaIi:quodcuIpent:n6iniieniatit.Nemoaudei>tiqui teiu
dicefit babitutus:pet amicicias togate.niiiiis teiteie.pnua & mune^ fpem tibi proponere. Bladiti unitu, /dulati uetbo. palpare
obfequio. Non q; acerbitate &ibuinanitatej)bem;cu iucudius
nihil fitiin magis prefeitim uitis humanitate.bcniuolentia.facili
tate.placabil]tate.& eaiqux diuin u quiddd in fe habcn.CIemetia;
de Charitatis ofTicina ^feAa; Sed gp tdta fit bonitas tua. tata inte
gritas.tanta conffantiamt te qui adierit; prius intelligat nihil ani
piius fe cofequi polTeiq quod fuffilTiniu fit.decc^’.laudabile.faf
qj&honellu.
SacrosViros ciuili foro'n6 clTe uexandos.Cap.XVIL
T ne quid pra:temiitti:iquo pecces improuidusipcauc
( dii; & tibi erit illuifcopulu incidas: i que pleriqj nonfortuna iuefli: fed fpote temeritateq; fupba ipaCti: gra
nitet nanftagauere: quod eft ut tuo fub foto: tuifqj fub falcibus
trahas iuitos factos dei nitos: rcligiofofq3tniifttos :aut eos ipfos
i uiculaiculfodiaqj coiiciasiaut aitnadueifionibusi&inu.dis adi
cias:aliaq3 id genus idigna atq} fetuiha i eos tetesiquod elf eccle
fite libertate uiulate.dignitateq} deludere, quod q no ueref: fed
audax ipuTuiq^comiltme iniptmiis quide itet fideles anathema:
tu uiuit graui piculo de facta familia male metitus Xpi :cuius in
iutias ulcifei leto afToIet nuq dei tteincda maieifas: qua' apud pphetam: ne quis labetetut icaute; nos ite ^nionuit.Nolite ligete
Xpos meos& ipphetis meis nolite maligtian.Scelus e:& in uere
ciida pteruia Sarta filios:q de libera pgeiti fut:cu .Ancilla filiis
i fetuiiute rapere. Non hac uincatno bac pIantatio.n6 bac fatio Manefttatfed dei ;dei inq primipotentis & fumitqui ei chara& pet
diledam afctipf it fibi i titulu forteq^ domefficam: fui fignifeti
numinis; & difpcfatricecaleffiu thefauTopiigtatiatuq^ uitaliu:
Ius potelfateqj aflccuti ligandi 3ias;atg3 foluendi.Q. ui ueto ppoflete;&; impudenter cum deo agifdi quos iadkcs ucflios ipfe
toftituinuiolentet de lis uos indicetis f Hifufcg ubi ptirou i lucc DigniUBitiqj editi (ftis: ab originali tig lepra hos purificet beato fonte
c .iii
faceidots baptifinatis. Hi:g csteta factamta coficiut: uobifq5 ipartiut H«lis, g poteftate foli tefetadi clauded iqj c«li hoibus habJt:&p quoje
labia euangeliu ubiq^ refulget. Seruate qux (ut Csfatis Cxfati;
& qU£E fut dei lingte deo . Safla fafloj;: igredi ,pfanis fane no Ii
ceb nec tepli uafa pollutis catne cotingete. Cutji! domini jilabe
Oza. te aufus Oza fulcire pleidit' moite . Pbatao populu dei fetuitio pPbarao. tues rubro mergit' mati. Anthiocus tepli ditatus fpoliis: gbus ex
Anthiocus oi memoria nil ctudeliiisipoenas laibPompeiusisicui magno no
Ponmeius mexapta Hietofolimaiteploqj romanis Idolis & equo^ flabula
Ctaflns.j tioe polluto ad aegppitu littus recifacetuice foede & miferabili
ter i fabulo iacuit. Et CraCTus Collega efi uiftore fecutus & qbus
Popeius pepeerat tepli ornameta pdatus apud Catas Patiboje te
lis opptimif.No defut ad lisc exepla quoqj pfentiatatqj noftra
tia eojKquos 8c tu facile quoqj potes nierainiGTe :g mifetabiiiter
pietut uiolata te facia:& feruis magni dei laceffitis idignei quos
ne afficia criminetomitto i ptaefens pala indicate, fed nulla deiis
aliquado fupplicia fint uel auditamel ujfaian ipfi tamedubitabi
mus g capitalis fit iffa temeritasfAn uel tu mi Lo.fineftomactio
incenfaqj bdi tolerabisifi quetnpia' ex his: q tibi feniiunt: puetis
atq5 uetr: aculis 'pulfauetit aliquis ifolens ac tenaetaritis f aut |pca
citer couiciatus extiterit f ue^ enimuero quale fcelusifi deo no ta
tum detuletisiquatu etiam uis homini tibi defeni f Ingenua hio
CSftatios. deilia & cibis imperatote digniHima ufus Gondantinus mihi
plane uidet':quem nodto hoc Saxulo primatu agetes iure pofiit
imitari: apud que cu Epifeopos quofdamgtauiter criminati no
nulli fuiflet:,ptuli[fentq5libellos . Condantinus ut ctiftiadffime:
ita& prudentifftms libellos neq5legibneqj legi pmifiUquin p
fentibus epifcopis ipfis optima humilitate coiibiifiit: fas fibi n5effe adiiciens de iis iudicate: quos libi minifttos deligere digna
tus ed doniinus;& eofdem modo chtidcs,modo angelos:modo
deos nuncupate. Deniq} illos reuerentet admonitos :utquifqae
fi bi fande pieq; confulerettad propria remeate fuafit.
Vtraqj in uita publica.f.atqj priuata nihil comodius& fa
Intatius bonopi cofuctudine. Cap.XVIlI.
/m & illud deniq; pluiimu afFcire adiuttieti adtofa
M nitiihoc eipublicam atq5 ptiuata mihi fane uidetunut
jibatiffmiojjihoniin ii fccietate uffiqj teneamus. Q. ue«nim gelata uel legur.t-iucl audiiitut uirtutu ej.epla:ipfa quidem
etiam moaent & incendunt:& genetofis calcar ingeniis figunt;
6’edqua: confpicimus longe acrius ad prtecordia penetrant:&
nioJenter quodammodo trahutiut altera foeminca uisialteta mafcuIaiuredicatur.Sed ita hodie comperta: fun t Pricipu t^ulaipo No*
pularefqjRefpu.ut in iis nihil quidem minusigefle bonum ia
bteat (ic alier alterum fine freno prarcipitat;Q. ui ftudiofus & re
diis muneribus publicis iam fe dedere audeat; fineuita: tandemaiq
jf.dutiS ipeiideti difcriminefinter Cetegos Catillinas.inter i
faiios & futiofos tota ducit" uita.SimuIatioitemeriUs : dolusiaua
riciairapacitasiptoditjoitt giaqj niaioi}: ambttio omnia pof!idet<
Bonirasipieta.siucritasidileiaio-.mifericordiaicharitas ad aftra mi .
gratutiquas uirtutes qui fcqmtut(ptoh dolorXegnisatqj ridicu
Jushabeaturitanta in audoritateine quidem in heetia modo lut
uitia.At liero tu iiii Lodo.ita maleftantibus rebus ex tariffimis&ienioribus quempiam deligeteui iuutnis inhatreas & que tan^
pedagogumnoobleruesmodo&ueteatcifed pene metuas,Audiui a te ptoban magnopere Lucam uernatiunn& Franc. Areli
numiqmflediabjntcgtitate atque iuftitia 'neutique poflent ul lucssVe**
Ja principis uel conimilfione uei prece.Q uod fi quicg quod illi Fricifeus*
rectum fafque non cenferent ab Arce ad Senatum uel nuncio: Aretinus»
Uel cmigrapho Principis forte manalletieos petiiffe fe magittra
tu .ibfolui pi tiusiq contra mentem aliquid date. Si huiulmodi
liil) luperluntiex his aliquem in exemplar tibi aflume: imino Ss
illi quantum potes inhaieiquemeoruiquaE agis arbitria habeas;
tc eorumiqux adurus esiantca redotem atque MagiihunvJiitet Collegas libet in cdfulendo fit Magiffratusid; £> ue
titate lemper intrepidus. Cap.XVJIIL
On ueieor qn ornaifita fingulaiac magiflratus decora
B qux ate plftiximustafTeq moliaris atq5 cdtedas mi Ln& i iis pficet niagnoper libeat.Ve^ fupefl: aliudiqnod
libi deffdere .biohicius atqj ^laiinxut itei Collegas cofuledo
e iiif.
No» atq^ agendo teneas anfnifi libe^Sc p aeritate femp Siepiduta,
Sutgbus iniqua difpliceat.nccpeccet:fiuitiu niderinfcg iideni
caeteris tamedeliquetibus motofi ne habeanfud eoji! errata con
niueanfibi ipfis applaudetes itetdu de xquiote cdrcietia;potiote
qj uirtute.CXui tdetfi ipfi no peccendifTicnulaDtes aut alio^ pec
cata;nec’Iattates ubi fe uidednt |)fututos;re]pu:3tq3 iuftitis ipix
obfut.Id qde bonusp bonefliate loquit'nemo ne ueluti publicus
faabeat' hoilis uel hypocrita exibiletunq ex confcietia repu.putet
ee gerendam:At fi proponitur utilitas aliqua etia ab boneftate fe
iunda:fi improbus cenfustfi uedigal gtandius:fi audio impetin
mali fe totos oflentantfideles ii: amiciciotefq3 reipublica; & ha
bentur& pcedicatunSs magis tanq meritis honores potiores de
fecunt'.0 deflendafnuc temporaO bono^ Cbriftianop: inopia.
Q,ue mihi dabis modo FabriciufqueGuriu^qnecatone^quem
& Ariftidi nodtu fxculu atquetiChridianis nobis his Simillimi
No. nulli funtiSurgent in iudicio& codenabut generatione ifta iu
ftiotes fub loue deceptoreiq nos fub Xpo orbis terta^ uel patete
uel Saliiafeote.Atbeniefibus iudicauit Themiftocles fe excogitaf
fe q ratione poffent tota facillime gtaecia potiti: Sed oportere re
filentio traiifigi.habendnm unfi tantumodoiquiad id negocii
animu folus fecu intedereucui Aridides e(t datus:ut fi fieri teia
pofTeuidetent amboperficerent.Hunc Tliemiftocles dccuitfe
Graicoji' nauale poffe fuccendcteiquofafto i enje potellate cocef
furamoxgdemgraeciam uniuetfani.Hoc audito Ariftidesi con
cione reuetfus rem onineexpo;uit: conteffans nihil minus fufci
pienduiquoniaj nihil iniuftiusinihil indigniusicuius uiti fente
tia.tantuin ponderis &teuetentixhabuit:ut nullum fieri ueibii
deinceps ea de te Senatus decrcuetibHanc finceritatem: hanc Si
animi libertate habere coueninqui fit in te pu.niagnusiqui Magillratu getitg Regis uel principis itet fecreta netfat'.quod ne
q3 tu negligas mi Lodo.fi lullitiaifi falustfi uita efl tibi chara.
Q.ualis (ibi tandem efle debeacg de aliis benemeret'& pu
blico ac priuato munete fungitur.Cap.XX'
Atis de iisiqnx ad Magifttatus officia pertinettatbittor
f me dixilTc prsfeitim qua'tu mea itetcft: tibiqj cdueuit
mj LaMueto me rapit mea erga te fidestbeniuolentia
CharitafqjpbdjMifladinadmonSdutmaxieqjhottiduiquol|
?oniniufnsximu:atq5potiEQmu:utqueaiadniMudixiinus:tuo ;
hoc in Magifttatu cu fatis fecetis cstetis omnibusitibi ipfi non Ptimura i!
defis. Eft quidem infulfus.uanus.tidiculap.qui curans utilitate Qnifq} f
j
alienatn;fuadefetit:dz alios ad iuflitiamdiiigensdibi ipfi exiflit fe cutet^ ‘!
iniuflus;Q.ui.n.uelobiutgat:uel jjhibetmel aiaduettit i aliu qdcontinuo ipfec6mittit;eftq5:utueteti{)uetbiodiaf’:IntutNecot '
fotis Gatanon ne occultus hic elfcontta fe cenfot:& confeietia:
fni tacitus accufatonfinem habes dinatione interitii fuis ia ^
legibus iudicatusfSanetatioexigitmtfeptimum contineat: qui No!
alios continettnec in eo peccehin quo peccantes alios punihCIa
tufqj fit tebas ipfistnon uocibus:plus faciaUq praecipiat . alioqn
fetmo ieiunas:& ingtatus:qui neqj uim hal^at concitandi ani
mos ad iufta & bonefta feaanda:nec potellate ad leuincendam .
nequitiam:Ex quo uenibut fetme fit nemotqui uitto fe abftineat'
ab iiuriis hominu.fi defit tenot;& feueiitas legum:patTimq^ ui
deamus & Caufidicos & pationos:& •inreconfultos: praetotes:ac
deniq. Reges maiore ex,parte in alios tueri S efferte iuflitiam:
in fc negligete ac floccipenderetfeq^ bonos uideri malle q effe.
Q,uibusfi tanta: cura: effet.talesfefe filate: quales effe reliquas.|
uolunt.O res humanas fottunatas:fanaaq5 &aHi:eafaKula.Ego Vetiffimb|
mihi fempet petfuafi:ficq5 & legi & 3udiui : longe fatius effe a quidenvj
nirooptinraq ab optimis legibus gubetnathquoj fane tamco' permmitamq5petfpicuuniefl:utperfuadere:argumetariq30pux !
mihi minime fit.Neq5 enim quilq efl tam lejt: ignatus:qui non !
intelligat humanu animu permoueti facilius:excitatiq3 alacrius
adeafed;anda:qu 3:fubiedafuntoculis:qqua;adaures inanip
neniunt fono:SS ot Claudiani uerficulo utar. Mobile mutati fe ClaudiiuK|
per cum principe uulgus.Tu igitur Lodouice mi optime quicqd|
egetis a uirtute deducitanec uento laudis huanx ad ea nioueah
quae diximus.obeunda:plurishutninu:q Dei oculos faciens.Dif jjo*-j
ficile quippe etit:ut tefle:& collantet aliquid agas-.nbi pendere}
a fauoie multitudinis capetis:ani eam teneas fottitudine:d: ani
mi perpetuitate:qujE Stoicis placet:& pro qua feruada Catholici ;
noHiri etiam ad fanguine ufq} prscipiut dimica'dum:Sed fempfis i icertii itutus:ipulfus:quafi ueto falfis& temerariis opioibus
nulgLOmni ptxtetea tempore cotmundu} ferua a labe peccats,'
tiiuatq; confcientia plena nittuttim.NuIIus tt etiam melus fnngaKnulla libido euifetiefto in omnes beneficus atqj mifeticotSi
Inopes & affeSos inedia quotidianis ckmofinis rcctea;Ab peffi
mo^iniutiis uiduasipupilJofq; uindica:nnllifides;nulli pietas:
nulli c61ilinm:nulli opctamulli aufforitas defit tua. Sed oibusp
fto fiS;promptnfq; occurtcmel poccupa pctitutosinec conflando
negate uideacis officiutn.In omnibus uits pattibus iullitiam co
le.ln aduetfis patientiam aduoca.In periculis fortitudine. In pu
blicistpriuatifqs muneribus prudentiani.In coercendis uolupta
tibus tempetantiam.In profpetis l£tirq5 rebus gtauitate;'Nu]iu;
diem ptetmittas;cuius aliquam parte teligiofe non coias:Cum pficifcetis domcKpiimum templa adeas Sc quste rem (actam.Ve
fpetedeiis;quxegcris:habeto tecum rationem. Verbum Dei$fanflos Xpi praecones fic audimt in eoji numeto recipi queas:g
bus beatitudo lempiterna pcoffiittitut.Sic te geiedoIuanilTinie
mi loannes Lodouice fecuta tibi & petiucuda etit hsc uita.Sed
neqj mors ipfa pperans cnm aderit erit acetbaitantas tibi uites pbebit innocens ^candida nittus!confcientiaq
5 tefl:e faflorum:
quam quidem foelicitatem nulla alia ratione cofequi potesmifi
bis attibus:bifq3 legibus uixetisiquas baflenus tibi pHtinximus.
MATTHAEI BOSSI VERONENSIS CANONICI RBGVLARISAD .IO. LODOVieVM BOSSVM
IVRECONSVLTVM EQ,VITEMQ.VECLARISSIMVM DEGERENDOMAGISTRATV IVSTIIIA
a VECOLENDA.FINIS.
MATTHAEI BOSSI VERONENSIS CANONICI REGVLARISNE FOEMINEA ORNAMENTA BONONIENSIB. RESTITVANTVRAD BESARIONEM CARDINLEMATaVELE
GATVM COHORTATIO.Vdiciciam;qua oes matronajK decus;& otnamentutu
p affirmate non dubitant:^plutimi curru ueflam ttium
pbantem fingunt; 8c peoptiam i bonelfate libi domi
cilluMfinxitre neminem Iatet:nifi qui aut exttema dementiataut
fuoaicio aliter fentirenitatunnon fecuKacaile mancipium: 5S
larciaiauoIaptatifq 5 pediffequamfa:penumetodeiici 51! Jjptia
fede detrudi fine cruciatu intueri non poflum.Ita enim perperi
modo quidem cum illa agitunutad te non clamate nequeam iu
ftitTimeiacclementiffimepraefuhAdquam quidem temagedi»
cum pluta:tum ucro libellus nuper ad tuam dominationem mif
fusiqui ut foeminis cultus petulantiorreldituatur. caufam agit:5S
fi noluetim:rae impellere potuiffe uidentur.ptefertim: quo pluri
mum lietorcum apud te 8i ptudentiffimum legis latotenuS: sqffimum iudicem hxc caufa uetfetur.cuius dignitas i excello adeo
ftillnfltiloco diuinituspofitafit!ntpotrts:& nelis honellati co
tonim imponere. Ait fuperfluasueftes nimios: ac luxutiofos c6
ptus foeminis non adimendos:Vbi hiec lex fancita ell^.ipud cbti
ftiana religionis ignatostTd naqj gtumfitabfurduni &aboiptotfus ueritate difiundumtcutaui ptxfenti defenfione docete:
quam tuo amplilfimo nomini deltinaui no ptoptcteaigp ea:qu£e
in confutatione adduximusite fugere exiflinutem uenetandumcaput:& micans fapientiffifulgormetum ut p tenuitate mea monetem Giues complutisimaximeiquibus iticuda e(t& fuauis ille
cebtatSs onetoCa funt pt*cepta iultitiaene lenocinio uerbojz fal
fi agitur in ptscepsiSc tuo no obteroperites edido ictetnas mottis in fe mucronem conuertant. Me etiam plutimum Timotliei
noltti commouit gratia clatiffimi 5C teligiofiGTimi uiti-.qui te pro
pitio fua itidufttia:fuis clamotibus:fuaq3infatigabili in omnes
pietate non mediocriter in bac digniffima collitutione fudauit:
Debeo enim quantum fitum eft in me 5c illius integerrimi pris
& prsceptoris mei prailantiirimiconftantet tueri dodrinatiKq
non de Tantali fontesfed de sterno euangelio uberrime haufir.
quod eggtediat oratione paulo faciliore.-atqj humilore foitatTe:
g tibi eruditilTimorcimi nollristtum graiis tuis difciplinis ac If is:
& togatsciuitatis dignitati fortafle conueniat ac plane chatitate
atqj confiliotut Matronas ipfasihoneftafqj puellasiqiiaj: Sc agi
tut res:clarus & peruius fetmo comodius inllituatiatq^ petmoue
at.Tecuni igitur non longioribus agens niea ad rem ipfam felti
nabit otatio!meufq5 in illam uelntiin hoftem mucro pro pudici
(ia Si honcdate (Icingetuc.
No.fti
Didit libcllu gfgs E illeig 5^® tuag'* tjolnphiofam ifli
e Atiftippeatgcbriflianafapiatphilofophiatexeo facile
gfqj petcipere potcfttgi opeti ob turpitudine nomenJJ^koIofa 1)6 cuderinVe^ ingenua Matrona Nicolofaro Sanuta loquete
adduxetinoninia muliebri quetimorria replente: cui nefciotgta
tiam ne an iniuna feceriticu nobiliffimafoemina niagis:ut itelli
go pfeferre uideaf pudicicia.honeftate.frugalitate.antiquos mores:atq; animi conftantia-.g lafciuiatn & iromoderatu oniatneto
^Icnmena tu affedum:ac Plautianam illam Alcumenam fecutatnung eanr
fibi dote eneduxetinguxdosdicitunfed uenuftate: pudor&fa:
datum i pcreanda fobole cnpidineni:dei maximi metum:& fuo
foli oinatatac morigera & effe& uideri uito.no igitur cum illa:
fed mihi tecu loquendum elV Audior inOgnis. Nam: tuum licet
fupptefietis nomedteneo te tamen.agnofco.fcio.At ne liuor. uel
odioiquod a nobis omnino ferop alienii efle decteui:potius:^
iuflitia zelo nideat in te furgere:& magis cogrediendi labie:^
medediuoluntate ledorpolTit interpretaruflatui illud filentiop
terite & ufq3 itaftum telinquete.Mihi tu igitur ignofce fi bone
fte& cbriftianifrime tua fcripta idignc quidem audeo catpetet
& repud iada teflari.tibi ipfi iputato bac noxa no mibiiq ita effe
ciflimtirreligiofam&idecotamihi nota uideat imptimetetma
tus fi cedam. Aliis pernicibus tua iacula aduetfus Timotheumignobis bacc & coftanter& difcrte ante lata lege de honellatc mti
liept difretuiti& fl.ituit:qui$ immiffa no intelligitfSi ergo diuiae
& humanae leges pofcut.Si apud maiores nofttos Legimus feni
per effe coferuatum picceptores non fecustac paren tes nobistcha
ros effe debetetea tatio^ a genitoribus effeta uits noftrte illita
fotibus bene beateqj cflecofequeremut.Si deniq^iquod pluris
efttteligiofi & boni u iri eft ofFiciuinihil quod fit contra iuflitii
fronte occultaretfed propter eamtfi oportuetitietia ultima fupplf
cia Equo animo tolerarrquantfi ego illius uiriabfentistg neduuiti inilituittuejK ctii me Cbrifto regenetauittpartcs in hac iuflif
fima c.iufa fufcipete debeotfi fapistuelim exilhniestcuius cailelle
dodltinam cum omnes adniirentunfolusputaueris pcfTete ena
cuare. Non tecepilli uerba ptudentiaetnrc euangelica illa apudte ualuitaudtoritas i^uiuosandittme audit.& qui nos fpetniti
me rpernit:tiiagis neto c6ti‘a fplendida luce tenebras offudifti:et *
albam pudiciciani coinquinafli.Petismtad rem ipfam iani jppe !
tenv.nouam legem abrogati. Mationis pompas argumentaris mte metitoq; deberr-g? eas niaximelegibus apud Romanos fint
aflecuts.Non negabo legem Oppiam;oKm otnameta uetantctn lil
ut ais abrogatam fuilTe.Sed quo confilio:qua rationeiqua piude
tia id aflumfitirnaiuiflem abde latius intelligete. Ita enim locu
tuses:ac ignores easiut motis illis eft poft multos clamores ipofl:
multa iurgiafaminea quadam tabiei&infanofutorefuccenfas
Biutotum domu:qui legis abrogationem impeditenbobfedifle BmtLdonec lex aboletetacac nullum pene Btutis auxilio fuifleiqa noperciperentRomani lubticufemper.& infaciabile muliera (lu
dium.Q. uae licentiofa petulantia q indecens uel obfcena id fue
iit!claiiffimus quidem audor e Valerius Maximus: q pbe id de Valerius. [
monfttauincum de illa agens-.Iuxutiam ac libidinem appcllauit Maximus J
Si animi inquit muliebris apparatus intueri potuiflent:quibus
quotidie aliquid nonitatis fumptuofius adiedu e:i ipfo luxurii i
troitu obditiffent.Alia nunc habenda ed tatiosaliud confiliumr
Alia lex.Tumuitotum tanta fuitpatitet& mulie^ continentiae
&pudicici®amot!ut illis parua quidem fufpicione ea concedi
potuetinnquae nodrisficconcedetentunnedixetimfufpicionei
fedfpurcilTmioac nefando facinore minime fortairecarerenti
Vbi nunc Lucretia illius statis incoparabile pudicici® decus& Lnetetiav.
mulie^ glotiaiqute in fe nihil uita dignu effe putauit pudicicia
amiffai'Vbi BilimquteDueliu uijebabuittqui primus tonia: na Bilia^
natiprailio itifiphum gefRtflsiam feniocofedusxii ei alitum fe Duelius.
tidumquifpia exprobralTctidonm teuetfus eam cut’oti medica
mentum non adhibuiffetpercunftatus ed:At illa fedffem inqti
nifiputadem Vicis omnibus oletefic anima.Vbi claudia uitgo^ Claudia;
neftalis?Vbi penelopc& ualecia meffalla^ fototiCuratut praete Peelope
reaine huiurmodi ornametisiqux pfedo nihil tequciac luxuriam Valcuai
pi£tendunt;uirginitatis ac pudicicite fplendor periclkatet': ut ui
no nullo pafto effetmedum inditutumqj ut cognatis ofculu fer
tentuepreliendedi caufatut odor indiciu faceret: fi bibilTentiBi
bete aute folitas quadaotatioc fua facit Cato Lauream: paffumt
iuuctinam:& quae id genus fapiut[potu: dulcia; addes muldatas;
Apolline delphico etiam fe fimalauetit accepit]fe:& ciuitatc fure ApoHeiutando artaueritine ex eis ung quid demeret.aut imutarenhdo de'phi>
hec ite^id Apolline teuetteretutique cdfultutus temeatet. Mira
bilediftuiPtofeiSuseftCtetaiubife fpote ppetuo exulem fecit;
& denuo moties fupmo fpiritu offa fua ptoiici iuifit in mareine
his forte Lacedsnionia aliquando relatis putarent feciuesiura
meto folutos.Nec alitet fenfiffe Pythagora legimusiqui aBruto pyth.igo
inltaliaadueauseiquotepoteRegesexadifuere.Na' cu Croto tas.
Be lafciuiisuacareaudifTetreolfatim ,pperaffe fetfifcubi tanta affi
duitate cocionari non ceffauit ad populuitot rationibus fuadete
lauro & putputa regnate luxuria’:& i fericofotnentu habere hbi
dineificspptime matronayi ornameta docens honeftate cfTe: ut
omniit (ludia ad fumniapudiciciac6ucrtetit:& adexttcmu cla
*i(rinisfoemi.'Ept6ptis;& excitatis an imis oes aureas uellesicstc
«qj ornameta lafciua quafi itritameta luxutite abdicaut tit: qua:
cia in lunonis phanum deportata De® optima fide cofectarilt.
Extat ne modo caufsmt intetiogasicut noitris Mattois otnanie
tauetetYExta'tp)fci9:OiExtant.Natn fi tomanis mulieribustfilace
dsmoniisfi Gtotonieiifibusmt oflenfuni ucrifrimecilipukhta;
& in maximo precio fempetpudicicia fuit: & illius conlVtuad®omnium una.&furuma uoIuntas:quounliu;quo temeratio aulu
Moftrasqu® chtiftianum nomen portant:qu® in facto baptifma'tis fonte iuratunt:fediabolo:& pompis eius nunq obtemperatu
tastluxutia faces& ignita diaboli tela tequitent^Pudet quide5;
Sed dicam tamen.Mentiuntur ilteut ucter.anus & expertus Hie hieroymultonymusait.qua;glotiantutfe caflritatem feruareA' in ueliibus
lubricitatem olfendunt.Nimis ell demens Si fatuusiqui materia
ptffipatansigni non unit: utardeat. Huius fiquide turpitudini»
impatiens diuinus fenex ad Euftochium uitginem fctibens:in
hacuerbaptotumpit.Imperfeftiirimus niulictuin affedus.Seni
pet in ueifibusifempct in anto ].ipidibus 8i ornamentis extnnfe
cus gloriam ponunt.Non fufficit eis libido inata natur® fedoc
cafionequsrutexpled® libidinis Affeflantproculdubio: utocu Ntvli uito^ aup: cdtemplates:& giemmas tandem figatif i faciem ut
oculorum fuope nutibus facilius incitent ad hbidiiiofum inccn
diu.Q^uid Metettix comunis glotiaiis in niaegatitis; & geniis^
fluoq5 a indice fsaere no minus fi uiinnqnod fcmetu prifca S
,gu3 uocatunnbibiflentiq fi ptobi'u:& adukeriu admifilTent. Si
SulpituK. aote uitos qustimus.Vbi nuc Sulpitius Geciel/us;qui uicoteiqnz
Gedclms. apto capite jiccfferat i publicu tepudiauit arbitratus ilJi : nifi ut
p.deproius foli uito placerettcuta: haud effe deberefVbi.P .Demptiius SopSophus. hus: qui pari ratione coniuge ludos fpcftate aufa haud quaq aqj
Mcteilus. piius tenenda putauit t" Vbi ille Mettellus: otnniu reucrifljnius:
qui uinum cfi libaffeintellexiffet uxorem claua perimere no dubitauitt’Q,uid dica de illius Ciuitatis gloria.uidoriis.ttiumphis.
fottunis.magnis rebus tetratmari pace;bello prsclarifliiiie gedia
quae tot:ac tants fuere ut ne dixerim Bonoiam: ueruni nec alteri
q uide orbis partem illi merito poffis coparatefQ-uid de impeti
1 atitudietcu pclariffinius Poeta de Caifare eius doiatote cecierit.
Vigilius» Imperium oceanoifaraani qui terminet afttiss’
J.Czfati Q,uid de urbis amplitudine fOperu magnificetia fTenipIotCi
ingenti mole f cum ut idem ait poeta
Veium hsc tantum alias intet caput extulit mbes:
Q,uantu lenta folent inter uiburna cupretii i
Et nos illi Bononia quonda' eius coloniam coparabimus i hifdS
mulieres noiiras ornaentis decotabimusf Infurgct quippeillatfl
Scipiones Matronatu cateman&uirginu chori. Infu getdiuini Scipiones
CatoGc. In futgetceforius ille Cato. Totus deiq. Senatus ifurget:& ora
niu magiftratuu ordo. Infurgetcuria. In furget moenia: atq;; aa
rea tefla.Voces cotra te dabiitiius petet:& deuo omnia i te couei
fa horrida uoce clamabut Q.uid tibi iiobifcu temeratiaf Q.uid
te laiSas i caifu o Bononia nofita t Porto romana illi repu. tata
gloriaitot honotibusitot ditati ttopheis:qu$ qdem fpcftaculuiet
inauditu uniuetfo orbi mitaculii przbuit.ifla tame boneftiflinie
Efcurgus matronis indulfiffe fapietesimeo arbittatu:no temere iudicabut:
fi meminerint maxie apud tacedzmonios Lycurgi uiri quidS
oninifi iudicioptcpediuini legibus fancituine ullo paflo auri:
Si argcti ufus haberetkquie omniu uitioi;:! fenieiiam colIatifflniB
afleuetabat.Nec qfq plurraiq fingulas uedes fingulis anis porta
ret impune:& omniu luxta tameiut arbitroncojiatatem unus &idem effet corporis cultus;quas quidem leges ufq; adeo ad bene
beateq} uioendu c^duceie cefuitiut easiquo diuturnx forent ab
Apolline delpWco etiam fefimalauetitaccepiflfet&cmJtateiure ApoHsj |
iurandoartaiietit!neexeisungquidcleiTieret.aut iniutarenhdo delplii;i
^
iiec iteji.id Apol line teuerteretunque cofultutus remearet. Mitibilediftu.PtofeftuseilCretimbife fpote ppetuo exulem fecit:
& denuo moties fupmo fpiritu offa fua proiici iuffit in maremchis forte LacedEtaonia aliquando relatis putarent feciuesiura
meto folutos.Nec alitet fenfiffePptbagorilegimustquiaBtuto p^th.igo
fnltaliiadueausetquotepoteRegesexaflifuere.Na cu Croto tas.
ne laTciuiis uacate audiffetteo ffatim ,pperaffe fetfifcubi tanta aifi^
duitate c6cion.iri non ceffauit ad populiiitot rationibus fuadere •
lauto & purpura regnate Iuxutii;& i fericofomentu habere Iibi
dineficSpprimematronapiornameta docens honeflate cffeiut
omniuftudiaadfummapudiciciac6uertcrit:6i adcxttcmu cla
tifTinisfoemiEproptisi&excitatisanimis oes aureas uelfestcitc
«aqj ornanieta lafciua quafi irritanieta luxutis abdicautrit: qua:
oia in lunonisphanum deportata Des optima fide cofectariit.
ExtitiiemodocaufEiUtinterrogasicurnodris Matrojs ornametauetetVExta^tpfcdoiExtant.Namfi tonianismulienbusifilace
dsmoniistfi Crotonienfibustnt offenCuni nctiffime effipulchta:
& in maximo precio femperpudicicia fuit: & illius confetuads.
omniuai una.&funjma uoIuntas:quouiiliu;quo temerario aulu
noftix-qus chtiftianum nomen portannqus in facro baptifnu
'tis fonte iutarunttfe diabolo:& pompis eius nung obtemperatu
tastluxutis faces & ignita diaboli tela requirentfPudet quide5!
Sed dicam tamen,Mentiuntur ilIs;utueter.inuS(Si: expertus Hiehietoymut: !
tonpmusaitqus gloriantur fecaffitatemferuare:&; in ueftibus
lubricitatem oltenduntNimis eff demens & f.ituus:qiii materia
ptspatans igni non uult: ut ardeat Huius fiqtiide turpitudinis.
impatiens diuinus fenexad Eulfochium uitginem fcribenstin '
bscuerbaptotumpit.Imperfediffimus mulierum affedus.Seai
pet in uelfibusifempct in auro lapidibus & ornamentis cxttinfe i
tus gIori.im ponunt.Non fufficit eis libido inata naturs fed oc
tafione qusrutexplcds libidinis Affedantproculdubio: ut ocn Ntvliuitoj:!au 5acotemplates:S{gpmmas tandem figant' i faciem ut '
oculorum fuopt nutibus facilius incitent ad libidinofum incen
diu.Q, uid Metetcix comnnis gloriatis in margatitis: & gemisil
Q-ufd ad te attinet argentum & au^fQ,uid exaltaris in pulchr;|i
tudinepanni^Q.uidintelaadadu£’Q,uidin te admirandumpuerorum fpeflacuIum^Nonne £C fi laudetur gemarum aut metaliop; fciofitasquafibi natura tradidicfemg tamecognoftetis
cinis foenunuSi: itercus immudu eximmudo pdudum femine?
Q,uod feqnit' ex mirifica tua officina effipetinde ac modo noi}
pay: incomodiiiita maximu coniodum affutURifi priflini cultus
fellituatut atbitrium.Sic ais inter coniuges no erit difrenfio.n6
iutga.non maledida.Sic uxores non eleuabuntut in maritositiq
clamitabuntiut fe fe uitos intelligantmt uxo^ infignia maioris
adlimentRidiculfi eft faneiac mentis non bene confcix fetueij
tes continue febresiq temifliotes & alternatim cum rege futtep?
tes magis optate.Ex his.n.incolumitatem gprimum fpetate fole
mus.Ex illis fi quando fubfequitut uitaipneter fpe euenit.Q, uis
enim tam rerum expers;& mul^bris natuta:ifcius:qui aut expeti
mentoiaut Iitterisiaut trito rumote nefciat muliebrem appetimm
pertinace fnipfefempet&infaciabileicui morbo nullo pafloini
fi p leges mederi poffis?Si.n.legibus affrifts eruntiefto fe armet
in uitosiomnes fuapi uitiu conatus effundat.latret. crine: & ora
unguibus lacerenupugnisfe feriant,& poftq defefTa: geuerint:
ite^ atq, ite^ tabido fpiritu arma capeflant: tandefMihi crede)
uelintinoIintaliquandoquiefcet.NulIus dolor effiquem logmgtas temporis non minuat ac molliat.Si ueto uos mti ea^ genio
uiuetes:quod maxima: turpitudinis no erit imuneilegem aboleri
cutaueritisiSS abolita fueritmosuxoyigpetuo uiliCTima exiffima
te macipia.Vos ego otoiueilta obteftot fideidicite qua:fo.Q.uot
antenftis teporibus noftesduxiifis ifomnes:quot querelas: quot
fufurramenta ueflrs petpede funt autesfllla ingiint ornatior pcedit in fo^.ha:c in angiportu fedens gemas geffabat in fronte:
Alia longiorem pedibus trahit tunica'.Nonnullis in fanftopiba
filica nudiuifettius armilla & torques collu ornabatineculli dee
tant aite laborata; uefl:es:& auy: in filia minutiffima tremes.Sed
ego heu mifetaiicedo humili ue(fc:& fqualido ctinc.Tibi parcat
I>;us mi uit.Nefcio an tibi ung tantam meam ignominia remil
tere poifimtg mecum ita agis icdmodeiut in publicum no aufim
prodite cum aliisiEt quod magis dolendum eft tnihiimeam nd
piedicch' 4eil«ote familiam afficis.CIarnm agncme Iiabnitpa
tet.Gata nomina matet.In nobis autem liac poti(i]mufioiet|Ui
tuperatiojut tu cognomento uocitetis auatus.Bgo miCfella.Q.uo
ties te nidi digito monft:tati;& mihi poft tergum ciconiaj; colla
cutuarifHatc lamenta.bac couicia & gatulte qusfiiones aberunt
nuliuargumctuinulla tatioinulla occafiotnullus denique Jocus
erit querela;mo leximojdccretu maneat femp inuiflu.Na quead
modii feross&idomitos equos cernimus fuis freno affentitefef
fotibusi& liucsuei iJluc arbitrio agentis ipellitita pcuidubio uxo
les ueflras clarifTimi Ciuesiqua folutis habenis morofa!& idomi
tarunn.adhibitalege morigeras uobisiutaquu eft:& ttadabiles
inuenietisniecilJis rebus ftudebuntiquame cdfcq poflentiadem
ptafunt.De betis etiam teminifciiquct nobiliiTimat fanuliaiquot
ampla patrinionia.quotinuddtes opes i dgufha re deuenenncu
i/dok)( ccntes ornanientojt gratia iine maxia dote uxores ducti
abnuanc.Fit.n.ut qui plurimas fortitus elb gnatasiaut fi nupferit
maneat inopsiaut dum magna ha;c pcia nequeat iuenire: fpetna
turfibs;& dilata; fenefcantiut eas lam nubere pudeat amplius:
glibeat.Nec patui meo iudicioaifimate debetis uxrjt falutem:
qua: tam uaiio oneroloq^ cultu q facillime infirmitates icurrunt
fiiqutehcfiie obligatis criiiibusigemisiunionibusq^ grauataei
Cjeflctinnporttidie uolitante comatuentcqj permiffa fe oftentate
nidcbiris:eafdemq5ipfas modo nudas humeros: modo claufas.
modocaudatas tunicascum fudoretrahentes-niodoita leuesd!
petlucentesiut nudos pene exprimant artus; quibus noxiis icom
modis attritiEiieqj interd u cdceptus aluntifed abortiuos^iiciut;
tojtsg nafci poterat homicidasquae fi fotte ceciderint ncqj fe liii
potetutunqexpJicare:utfincfubleuantec6iuigatit.Q.uidamif
fio teporis tantafcumea^nullaiqux ita cutet corporis cultu iue
citi poiTuiqux Sifi in eo fenipct fit occupatainon etiam contiue
& ancillajt & puerop: ope uebenienter indigeat: terentianumqj
illud ndipleat in illa du comutundum conac' annus e.Sed qua Notlis ea deceptio Maritop: atqj iniutiafqui fecum uel Camilla quddam uel Pantafileamdefponlalfe putauetintiubi caIceos'jiiece
tit&ueilemundiqj bombice lanaq} tumentqexueritiSimia Ip
bicaiuaceqjPpgmeauix paulo tnaioteiuenidhqux neq} fcetifi
ca eScncqj laboribus piis queat fufFicerejTgitnt ne tanta patU
mini incomoda Ciues;fetaate legemtcoprimite uxotu quetelai;
fotainis.faIati.tepc«i.ftaudibufq5 cdfulite. Nec uos aaocent tna
lo^ confili^iqusKut uitus:& comunem ciuitatis pedem a utis moItibus abdicatejprofligate ptopelliteiut apud bonos de nobis icoi
(upta femp maneat fama.Nec arbitremini lege feruates auatitias'
poflle ctiminarimt fe aduetfatius acute difputafle putauitNemoeft fi fapiaiifi ratione fruatucq non dicat ita itemperante efletq
fupetfluis idulgettq qui neceflariis demit.Vittus.n.omniu pbilo'
(opboj;! fententia femp mediu tenet:£c ne quid nimis obfetuan
Ve^ ne diutius ab tuis argumetationibus nra deniet oratio: coh
geffidi ptetea inumeraspene faminastquaeprifcis teporibus flf
hac nodra tepedate pudicicia:fidetprudentia:fortitadine:condi
tu:liberalitate:pietate:litteca^ petitia:& uariis uirtutu generibus
clatuete:& exinde tantu foemineu fexum dicis pmereritut nouofubiugo mitti non debeat.Ve^fua^ uirtutu infignia retinerer
Latus qde refponfioni patet capns:& facilis aditus. Nam fi ego
a prima foemia repetenstuoluero recenferetquot clades:quot bel
k:quot euerfiones ex fcxminis emanamnt.Si eapr fputcetpetfide:
dulte:ignauiteKtimide:ctudelifer:tabide:uenefice geda denudatetnon ne uidebot lugubrem texere tragoediarofNon ne audien
tes aures obturabunt?Q, uod ni fatis exploratu haberetur, nun^mTu Catone illu VticenfemdiriitaffoIituaccepiflemus.Si abfq^foe:
to. minis poCfet effe mudustnodra conuetfatio non cfTet abfqj diis:
quem non nifi ueta locutum tedatus ed Hieronymus dices: ncc
qfq foemina^ execcatut ludibtia:nifi Iurus:& expettus;& cdfdns
lotnon.. pcsn3e.Nunq illud ad nos Solomonis emanafTeUqui a cedro Ii
baniufq;3dIfoponi difputadenatrat'';L6ge fac afoeminauia
tuam:& ne appropinques fotibus domus eius.Q.ui applicabitur
ilIi;defcendetad inferos:& qnireceireritabeafaluabitur Neq5
illud legeremus etia melior ed iniquitas uiti;g benefaciens mulier.Q,uibus fententiis;& fi fceminatpto indautatione labentis
niundi:ut late abs te fufceptum eifcomnip necelfatis fint: nihilo
minus o beatioresifi extar fine ipfis tes humana potuilTet. Taceo
ea^ amores infidias confpirationesiuenena. Taceo origine pec
eati.Orbis metfione& fumma omniu pene nialopi ex illis fluxit
rc.Ncmfumineooccupatas;utueIim inucbi in muliebrem natUi
teffiiqui neceCfatiaiii coadete uoluit dens liominu generi : Sed
iductius deceptticem otnametopi luxutiem noftta funt atma.in
hoccuneus.in hocaties noftetimittitut.Vos igitur comonefadonobilidinix Mattonx&ca(lxpue]lx:ne arbitremini uirtutu ue
|hjj8& praEfertini pudiciciasprtEmiu poffe effe uarios oriiameto
luoicultusiquibusatrociorempudicicia non fuftinethofteinec
animo^ corruptoribus contraria diiTerentibus aures accomoda
te.Eos dedinatetut Sfrenu cantus Vlixe uitafTe ferunt. Petnicio
h funt htec Q,uis.n.p ujftotiae pniio fcorpioneaut Cadmi ferpe
te accipiet£'Sapietiquidc& experto credite. Alligabimus inquit
igne in finu&ufftimenta no coburentVaut ambulabit quis fu
pet carbones ignis& pedes no cobutets’ Aucupiu animasifcul
dubio& letalis atundoeff mulie^ cultus. Vittus.n.alia babeat pDiiaalios ttiupbos.propriudc peculiate uirtutis fit glociofa imor
talitas.htec fuum munus.bxc fua meccesiquam ffatuit a principio
deusfanfiis & ipollutis metibusiqux fe ab iis terrenis uoluptati
bnsicotruptasdfflaculatafqjcofetuatExtraneagde & ppoltera
tes Kcultus corporis ifignia uirtutu appellaricu pditiifimis gbufqji&deiefliaihoinibuspoffiteecoiscuqj illu uirtutibus pditi
magis fugitet oes;g appetat.Q, tiod fi eas pbas diitaxat iodicaiie
(is:qs abudatius au^idj; lautior cultus otnauetif.ni ptfus demes:
falte iiulfus te^ xlfimatot appellabef.Sicillxiquse pauptate labo
tatiaut nullo pado uirtute pollebutiaut oio uirtutu lua^ pmio {£
carituixVirtus fui ipfius tedimoio coteta e.Oibus patet. Oes iui
tat.non fpernit tegia.n6 alta teaa.non exigua tuguria, non fori
ftequetia.n6uan:afolitudine:& utomniabreuifermoecopkiat
inxta Comicu illud uirtus oibus rebus ateit.Omnia adfunt Ixina:
que penes e uirtus.no exteras ciuitatesino finitimos populosiqui
bus clarior fit Bononiaihis legibusifais retinaculis fubiefios ede:
pgis affinnace.Debuiiresptinstfi callidus urbium exploratontibi
ate oculos ponere iclptani illam Venetoja rempublicam latitudi
ne ipetii diuturnitate libettatisinumerofitate ciuiumt togatorani
maieftateinaualium mdotiatum glotiaimagnis rebus geftis amplifTimifque fortunis toto orbe celebettimamtcui modauix ulla
Italix dignitas poffit compatariibis legibus:bis frenis ptoTna fin
gulatbeximiaque uirtute; pro cbti^ianx religionis decor circa
f ii
inuIiebtocuJtus ufam fuiflethifqj decretis inalolabilitet! itegfe
G[5paniiire'.NeciIks Matiomsfgu£neIequefiris ordinis uiios:
uel itttepeiitos fortite funbmatitoruni gratia a lege folutas: ut tu
pofttetdo petfttinxiftielTe debete.PeticuIofatn fanetnec abfque
multaignominia teliquatum foemjnatumtnec patum a commuibono felunaumtnt quod csEteris omnibus ell ptohibitumtppau
cis concedetetur.Sateft inter nobiliflimas &, humiliori loco na
tas competens quad3m:& ordinata diftrinSiaAlia ex lata lege 2
patriciarum conditio.Alia plebeiatum.Alia diuitum.Alia paupe
*um.Q.nid uis^Q-uid ulterius optasfNa licet legi adriflac fint:
indulgens adeosSjfpaciofaelltut 'habens laxatas uideanmt ad
autestqus utinam rigidiores effenttnelpro fuperfluis ornametis:
quod fine dolore dicere nequeottot doIi:tot qusUusttotfraudest
tot tapins parentumtac nitorum animis inhecerentt’ne hutraus
Lvcurffusfanguis uioIentiIfimeemungetetut.|Q.us .mala ptsca
' “ ’ uens Lycurgus illetcuius anteamentionS fecimus: fpartanomm
legibus monuit matrimonia fumma femp feueritatej coercenda:
nec pecuniiifed mulietes'eligedas:ne unq dotis cofidentia abu
ditiora Puelis gmameta requiretenuqus non pofTent aliqnan
dofine detedabili fcelete,uiti compare, Non cenas adhuc magis
ineptire.Legatu niteris adhoitari:utlegis abtogatioe bonoritS!
Caluti c6fulat.aui9:oritate!fibi uendicet.Proh imortalis Deus:quis
bonor tuus ifte:quo putafti auftoritate turpitudine copataiif Sic
apud te erit laudibus effbrendustg ne inglorius eflet-: fuperbum
dians eph. illud Ephefis Dians templum redegit in cinetes.Sic tuo iudicio
efisteplu. Regins SemiramidiscocundilexeritfufcitandatficMelTalina
Semiramis. laudada.Na fi ScipioM iin eo bellotquod cotta Numantia gef
Scio mi, fit nihil sque roilitu animas cottumpete:& uires eneruate exilii
niistg Iafcmii:fra!5amq5mollicie:fimul3cean:ta ex utberedies
igtefTiis e:omnia:qiis ad uoluptate inuenta erant e cafltis eiecit.
Meteli'us.. Si eum fecutus Metellus bello luguttino non minori feueritate
ufus efl i militestquid agendu erit ecclefis Dei Cardinali : ut pu
dicici.r:uthoneftatl:ntcomodis;utchrillians religioni cofulat:
cuipfittTurpjflimu pfeflo eflet pace illius dixeti3:,ic gtauilTinia
notad/gnutfiillefegniustqusad chtiffians fidei ornametum
attinentg olim romani Imperatorestqiisad teipu.aplitudinetfu
(cipecet:& tuereftac fi csteiasfuas dininas:inametafq5 uittutet:
quat antea nnn^ vel minima perpefl* funt caligine : modo tno
boTtatu-deigtatec. Cur non magis prudentiiTimo illi ac Sacratif
fimo dicente Efaiam j)pon]s:dec3luabit dominus uetticem filia
tum fion;& ctineea^ nudabit: Sc auferet in die illa ornamenta
calciamencoit:;& luiiulas:& torques: tnonilia:acniillas: & mittas:
paliola: & (indones: & eiit pro fuaui odore fetonpto zona funi
culus: pctifpanti crine caluicium: & pro fafcia pedorali ciliciu.
Q,uid uero ornamenta iam pollint ad fcelus exemplo nobis elt
Tiiamar quae cum foceti aElfuatet icendio: &. horreret petere taci
nusinii fibi ornamentis aptius rataiexuitfufcisuiduitausf e ueifi
bus:& meretricio cultu compofuit: quo turpifinnum coitum e(tlajul]
alfecuta . exemplo & clatiflima ludith:qua de Olcptierne img
atore pctetiirimo triumphatura no (ibi exercitu numetoliflmiu:
non fortia tela: non tinitiniojjiope cenluit efle neceilatu : ueiu
tantu otnametis tribuedu putauit : ut formofiilinie compta atro
ciflimi hoftis fit aima capiteqj potita: quae lumma komparabilis
qj uidoria qtum ornamentis lit concedenda: teftis tuit cundtus
Bethuliae populusiqui bebt*is laudibus decantaa it. V nxii facic
fuam unguento: colligauit crines liios mitra ad decipiendum
Olopbetne.Sadaha eius rapuerunt oculos eius:&' pulchtitudo il
lius captiuam fecit animam I udtquafi primu luxuriae aucupifi 8C
itritamentu fint otnametaicu prius raptis oculismiens uolutetui
in crime.Non ptatermittam reginam He(letqua’perulitanteni
populii apparatu regio& lautillimocultu potuit iiberare:et era Helle**
te Matdocheo parata mutata Regis fententia in Amaneque fu
moltudiorex prius amabatiiranl ferre.Tantuni.n.cultui: qui fau
manos animos nouit illaqueare:c6fixa eft:ut capitale pani:qui
fi quis ittequifitus regem aditenincutrebatmullo modo fit iieti
ta.Hinc illa fummis laudibus efferenda Alexandri Macedonis Alexadleti
tolfatiaiq demflo Datio Petfatum tegetcuni eius captiuas habe
ret filias:uidete omnino contempfit:inquiens turpe effe: q 'uiros
uiciffent a mulieribus fupetari.No proinde meo atbittatu:qi fce
minas nunquam uidetet ille; magis ueto non ignorans q moli
dnlciq} aculeo ferite animum regius 8l Perlicus cultus facile potuiffet. Verum quiddiutius exemplis infiUoicum hxc ornandi
puttida tabes paktn totum otbe uideatur inficetef Q. uamobie:i in
& fi plufima nobistut fpernantur otnameta indtatiicftto efle ni
deantunduo tantum ex omnibus ne longa nimis texatur oratio:
memorafle fatettt.Sandop(Monita.s.& pta:clataqua:piam:cuni
fuperiotum tempopzitum noftrs Ktatis matronaja exempla. NonPetrus, ignorasmt aprimo fumamus iDitiu:randus ille clauiger Petrus
cui omnis ligandi atg5 foluendi poteffas a domio credita efl:^
tum pudiciciiEid^ bonis motibus noceret uenenatus mulietfi cui
tus.Non fit extrinfecus iubet capillaturataut circudatio auri & ai
Paulus, genti aut indumento^ ueftimento^q5 culms.Et Paulus gentiil
.
duxicuius fingula uetba diuinalex eii:ad Timotheu fctibes: Vo.
loinquituirosorateiomnilocotfimilitet&mulietes in babitn
ornato cum netecundia&fobtietateornantesfe non in tortis
ctinibusaut auro aut margaritistuel uefte prxciofaifed quod de
cet mulieresipmittentes pietate per bona opera.Q,ua: cu ita fiiin
licetRoma f^uas foeminas ut atea conceffimusilibertate donatif..
non inuenio ego tamen quo padotqua rationetqua fiducia nos.
qui putiffima fide credimus eunda noflta opera fiue bona fiue
mala ante m.agni dei tribunal manifeIfandaEillos imitari debea.
musinec ueteamutApoffolo^ ante ite madatis.Suas igitur habe
No. atRoma lafciuiasihabeantSJquaEn6 fpetantcriminupoenasi&
ptEmia futura uittutum.Es fibi uetticem ornent crinem e fronte
demittant crifpantisiaut nento adas manicas portet.fttidentefqj.
calceolos pedibus terant.putpuriiro &cetufla ora petungantitai
cicsgypfo & niueocadoredepingatomnia iuuenu flamEietfo
menta iibidinumiac corruptE mentis indicia. Noftta^ at matto
naji infigne decus& ornamentum fint mores:& uirtutu ftudia;:
ne fi fuerint extra copofits & circumotnatsiut fimilitudo teplit
euagelicani ilJa imprecationem illis audire contingat.Ve nobis.
qUE fimilcs edis fepulchris dealbatis quE extrinfecus auro& pic
tura relucet:ijitetiu.s aute funt plena cadauetibus putridis& offi.
Cornelia bus mottuoje. Nec deiediores animosig liJa Cornelia magni fci.
Scipio pionis filiaiTi.Sepronii optimi ciuis uxot;Gtaccbo52q5matet:prE
maior fefetantiqux cum capanafoeniina apud fe bofpitem fua corpis
Tibet £e gellientcm ornamenta uidereiin longam uario fetmone motampnius, ptotraxifletitandcni domum e fchola redeuntibus libetis Et bac
Gtacchii inquit ornameta fut mea:Sicq3 muliebris ornatus curiofitas .fuit
utbano fetmone deIufa.Putauit nobilifuma mater ita fufeipieu:
da mattimonia ut non in illis quatatur neftimentotS luxus : fed
genetofa ioboles:& benfemoiatotum Iiberog- coronajquotu cau
la inueta ipfa tes ed. Maturum jam arbitroi; ut 'aiodta pudicicix
uexilla fo]uamus:quo grandiore animo fiononienfes Matroxiuftiflima uobis impofitam legem debeatis amplefliiagatifqjiut
aliquando adoetfarms intelligat quantum pudicicia BononiaSi moribus ptxdeticui nibil fuerit pulchrius nihil antiquiusiqui
fui facratifTimiPtxrulistuiti quidem in omni genere laudisex
cellentidimi obtepetate madatis.Vobis in primis Illufttemiac ia
difTima Pauli pudicicix fimul& fecuditatis exeplat imitandam
proponiteiqud&ficlariflima teddatiium Gracchorumitum Sci
pionum familia Pet tot ducta uitos itiqus ab origine gcntisino
minore tamc illi gloria fingularis eius pudicicia & admirabilis
fanditascoparauiticui mortuo uitonibil fuit potiusiqfeita hui
liiitaconteptohabitu deiicere-.ut in auditum ilii fxculo fuerit humilitatis exeplumicuius uittutibus nulla laus d igna polTit inueni
ti.llli Blefilla &i Euffochium Incly^ta fua proles fubfccutur. qua
tiialteti tantus fuitindcorpoiis-.fedcoledi animi ardonutadhuc EuitcxhiU ij
tenera xtate tantum (fudiis ipattita fit operxiut nedum grxcamj
latinamq^ lingua didicentiuetumetii quod i Origine tota mira : :
ta e(f grxciaibteui quidem tepore bebtaicx lingux difficultates
uicerit& crepitantia c6fradaq3 uetba ita cocinne pferte didice!
i
tit utq ea audiretinil aliud ptet hebrxa ligua fcire putaret. Vigin
tianno^adolefcentulauito defundo otnameta reliquit. Pullai :
femptunicaidfiuitafuiticorpufculu texit. Laneo ufa cinguIoiSS F
capitis copofitione afpernata folii itet ancilla^& uirginum cho
ros dignofcebatutigp omnibus delectior& fqualidiot elTet. T an hfetoftmutum apud diuu Hietonpniu potuit mira eius uittus:& uttx huili
;!;
tJtis fplendotiut du in eius funere Paula parente confolatet': his ! :
uetbis fit u(us.Du fpiritus bos teget artus illa mea lingua rcfona : i
'
bit.inimeidedicabututiabores.Illifudabit ingeniu. Nulla erit 1:1.
paginaquxnon BkfillamrefonetHanc mea mente defixam le
gent uitgines uidux.Monacbi.Sacetdotes:& bteue uitx fpatiu
zterna memoria compenlabitAltera ueto fuauifnmus uirginita|
tis flos ab illis nibil degenetaiTeuidetunquin omnibus eatu uit'
tutibus uirginitatem adiecibCuius tantum deo placuit incompta
f iiii
Piula taI
mana f
Blefilla
nirginftasutcuw Hemetii eius patrui imfteiio uirguncnls i cuti
am no xquo animo fecentis;Ptoteft'ata uxor hotcidum cultutnet
neglcflum caput mundano more mufaflebilli nofle p uifum ap
patuerit agelus terribili afpedu infrendens hxc dentibus uerba<
Hetnetius Nefariacejrecrabilesmanustibinuceirarefcetmttuoexfplo & §jjteftata. fentes& poiteras cautiores euadant foeminae Si facile perpedere
queat q abominabilis Deo fit otnanietotu Itbidb:& uehiti n6.fatis tuo cruciatu expiatu rce!us;&matitu:& liberos repentino ite
ritu pdes.CeiTandu e hoc locoiquandoin extolledis huius uirgis
uirtutibus Ciceronis illaiaut Demoitenis ieiunia Si exilispmagnitud.inereieiretoratio.Tot.n.actant2fant:uta me ne dixeri
exotnariifed enumerati uix queant.Q.uid dicam de fanflifTima
Mellinia. Mellaniatqus adhuc inhumato mariti cadaueteigeminos mit*
expeftationis & futurre probitatis filios amifit!& ficcis oculis fo
lam crucem afttingesiomnta roitdanas ftoliditatis ornameta cal
Demetrias cauitfQ.uiddelDemettiadeuuginetquje cnmlegiflet HeliamVir. Si loanne Baptiftamiquo^ alter igneo curru in carlum tapituB
Alter gloriofiffima aduenicnte Matia in utero mattis exultahca
mellop; pellibus cinxifle bifpida mebrasinter lautifiinias mefas:
inter Eunuchorum ancilla5t!q3 cateruasiinter fliepentC: denfam
q5 familiam purpureas &ptcciofas ueftes in afperitatem hui!»
cultus mutaumdc nuptiarum thalamum dedignata fecum in mttiberata. ginitatis ptopofitum plurimas traxit?Q,uidde Liberata & FauFauftina. ftina fotoribusiquibus ueluti intonuiffet de cslo dominus Egre
dimini de cognatione ueftrat&quiefcite inteiraiquam moilta
ueto uobis relida urbe Si patre fuipropofiti hofteifuauiffimu fa
it mira otnameotatmagnafqj diu itias fpetneie! Si conftantt aio
Matcella. pauperes paupere cracifixum fequit' Q. oid de Marcella clatifli
niaiqus de pingui patrimonio:amplif!innfq5 fortunis nunq ft
biindulferitinifi quantum ab intemperie corpufculu tutati pofThais, fetfNec reticebo Thaidem nobile fcortumiqute cum omnis fuas
cnrasicogitationes mentem deniq^ omne ad corporis cultu cotu
liflet:& f umma foelicitatem in uoluptate coiporis coIIocalTefcde
Panutius. mu Abbatis Panutii monitis teuocata : omnes fucos niultiplicest
ac prsciofos ornatus in locum eminete urbi i unum cogellit: cknianrq3 Ecceniri xggptii merces measianimatum uelltatum decepttices.Peteant necu illis peteamusifubiedjsfktntnisomtiia:
optima fide conrtemauit.No omitti nobilifljma Fabfolamtqpa: Fabio'
urq5 adeo ornametis corporis, fpretis: animu humilitate cattetif
q5 uirtutibus decoranitiut rion facile conftituetini plus ilJa ineat
tatan.Q.. Maximus toga:Fabio5;!famiIis ornamenti prellitetit.
HuncunucutandoreilituiiTe rempu. plenis buccis fubfellia SS
&celfacapitoliarefonant.Q.uitum uero ufuerisFabioIacbabe
let Roma miraculitHictonjani teftimonio in mortua demoftta hietojrti
nit.Ait enim illius mirandas deferibens exequias.Hinc iuuenumthotustillincfenumtquicatfflinelaudes famineas: &, faflafere
bat.Non fic Furiusde Gallis.Non Papirius de Sinitibus. NonScipio de Numatia.Non Pompeius de ponti gentibus triupha
uibllli corpora uiceranttbatc fpirtuales neqtias fubiugauit. NonPlatetE.no porticus.no iminetia defup tefla capere potetant.pro
fpedantes.Tunc fuos i unu Roma c^pexit.Pergerem huic loco
innumeras ptifeae fanftitatis matronas cdglutinate fumis laudi
bus:rumirq5 admirationibus dignasiquxuobis acutifTimum ad
abudatioris cultus coteptum calcat icuteretV ne arduu uobis
.
fottaffe appareat cu antiquitate certateiex eis nonnullastquas noilta hxc tempora nobis attulereipotius adducedas cenfui
;quatu
excmplisea^ animitquxad uittute natx funtiexcitatuuittutisde
core lafciuii floccifaciat:atq5 reiiciant.Habuit Matua Paula Gonzaga I Iluflte famina uniuetfa Italia celebetrimmquam fi dixero
corporis cultu contepfifletomnefua rem in xdificandisinftaijia paula C
difq^ delubtisiipaupum chtifli necelfitatibusti locandis nuptui
93 tradendis uirginibustqus quide maxia funf.etogaflctfi nihil
unq illi omifilTetquod ad uetd burailitatem:culmeq3 uittutis co
ducatdi ois deniq3 ingenioli mei uires i eius laudibus expendi:
.
parit dixifle me profedo femp agnofeiPrimi Paulamtcumsmometione fecimustimitata Cxciliam uirginefui filii littetapcpeti caecifiaC
tiiTimi fno educatuifuaq} imitatione ad tatam fxculatiu ornant
tunnut ita dixetimmauream pduxitiSf ad religione inflaniauit:
ut apud patrem ptimu MituxMarchionemincete eius ptopoft
tu cupientemteaufam coftanliflime agere no fit nerita. Baptifta
infignem Atiminenfe folum habuit fingulari humilitateipari Baptill
ter & litteratum (ludiis prsditamtqus adeo animi ornameta cot
poialibus prxtttlkiut nihil unqua ptxteimiri0e uifa fiu quod ad
pricipis aiit pfxfentisuut faturs decus, ft olnatnentu ullo paflo
potuerit attinete.At ctetetis fuis tebus gefl is otnifrisiinuenio illii
etiam uiuente uito nedum bumili habitu inceiriiTeiuetii cstetas
conciues & populates hottatu fuo ipetioque temperatifbiniis ot
nanientis:bieuiflitnifq5ueftium caudis ufas fuiife . Iis ftagta'tis
Margarita uirginitatis parentem ad nediam nobilem Margaritam loannis
loannis, Fetuffmi iureperitiidc xquelltis otdims coniugem: qute hac no
Feiuffini ftta tempeftate. Mediolani claruit! Illam fi abiedani & inculta
duntaxat edixero: nidebotdum rei tioftrs cofulo; minimam uif
tutum eius partem attingere: quae tametii illi populo! iffimx Ci
uitatr honeflatis ptodigiu penefuetitino minore tameipignori
bus fibi fama uendicauit . Sic eni pter natura reliquatu parentia
ftliapr moniliaiK pciofa ornamenta littetas putauitiut plurimas:
quas matrimonio adepta fuetat gnatas ita latia & gtxca lingua
dotaueritflit uitguncula^ tngenia;epi!l;olas:intetpttetationes:Al
clegatia omnes laudatet: mitatenfq^ tfubtiu 8i ligutix populi.
Opeteptecium etab fpedate puellas humili habitu uirginalique
iietecundia tubentes oculis in cxlum tentisitum grscoitum lati
no fetmde pfalmos chtillo lefu:& uitgini Matri decatate. horis
ilatutis filentiouti.fuum quamq5 oraculu dillindum habete.in
tet fe acutiffime de itetpretationibus petegrinx ligux cotedett.
Ppthagoticas ac Socraticas i teneris pedoribus uetfati I etentiass
quas omnes uetnates paradifi tofasme peibilens aura corruperet
cu clatilTimispatentibuspatuuoIaquideintecieda mora: fumus
te^Spedatot ad fe glottofa morte cottaxit.Nequeo omiffas face
Cotnelia re Corneliam TurrenfemrSc Ifotam Nogarolxcontertaneas meTun eas!quaprcu teminifcotplutimu Ixtor-Sic & Apollodo^ eritreii
Ifota No. de Sibylla conciue fua plutimu gloriatu fecetut.Haru piima cu
fuiffet diutius mattonayi ueionenflu cotona:& fingukie decus:
ad exttemu maiote aio impetrato diuoitio adhuc uiuente uito:di
uinofe cultui ppetuomicipauit.Altetauero uirginitatis liliudf
cloqiientix flume:qua metito ipfi Hottefix poflim cdpatate:fpre
tis cakatifq^ terrenis illecebiis humillima uefbecdtcntxtotum Iit
teiis factis dedicauit igeniuilllis fele ofletat: Illius cotinue facta
uolumina terunt genua:nunq de manibus exeunt Auteliidiui
aut Hiet5yinUibii.Dilficiba tottalTe i(ta &' laboiiofa quis dicet:
qux tatiffimx m6 uideitur attigete.Nolite animo labfopti* Mitrans. Eas prsclatiffimas foeniinas oi e* parte perfeflasifi no sc[
teifalte imitari ne pigeat.& ita imitariiut uideatnuii pudiciciam
omnibus rebus anteponere.Diuinam legem obferuare.& poten
tis dei ultionem ueteti.Sic uos rogant factatum uirginum choti:
& ois Mattoaeum cslediti otdo.Sic ueltec ptxful. Sic ciuitas to
ta.Dateboc illisigusredulo p uobis orat. Date Ptxfuli.datepa
ttistne uedtotum criminum poeneas luatr& aliquado ad uos c6
uerfa nioediUimas uoces eaiittatdiuinis cxfaiSC attrita flagellis^
Tu ueto fapietilTiaie Prsful religiofotu decus& glotiatad queBeluti ex longa peregrinatione lubens tandem:lstufq
5teuettoK
fi iulliffimi hanc legetquam tuliftitcuraueris itegtam fempet in
ttiolatamq^ feruatiitantam tibi gratiam apud Borionienfes compatabistqtam antea nunqiqus& fi nunc grauis quibiifdam fit
atq^ moleffatbreui tamen cum tuam in fe charitate intuebunturr
Biollistdulcifqj reddetur.Morbo laborantes med icum fspenue
Io deteflamuncduiciis ptobtifqj lacelTimus; quem eude couale
fcentes no patuo honore ptofequimut.NulIu.n. de benemeritis
tuis erga illosilicet multa fintmel maius charitatemel utilius corte
3ione:Po(leti:ad quos tua fama deuenetiticum nidetint ciuitate
pudicicia bonifq^motibus dorereinec quicq unq tibitants curx
fuiifetquats fuerit Oei optimi bonosidc illius augendi uoluntasr
geminas tendentes ad fpdera palmas tibi gratias agent : & futu
tuti temporis eris femp comendatioe uiftutusinec tuis laudibus
ulla unq stas finem ipoetTantaeif egregia tua& apud omneslaudata conflantia.Tata e(f religio. Tanta animi leditudoiatq.;.
Biodediaiutq diutius tecum immorenmaiotem eo in mediifidS
tis notam legentes interptetati queanuQ.uate mihi modum ini
ponens tuddominationem exoratam cupiautprofingulari (uac
ingenitaqj uirtute honeftiffimam hanc honoris pudicicisq5 defenfioue Ixta fufcipiat fandam fui lege curet fote perpetua;.
Matthxi BolTi uetonenfis Canonici Regularisine foemineaot
namenta Bononienfibus.rellituantunad Befarioni:
Cardinalem atqj legatam cohortatio»,
i N 1 I-
EIVSDEM MATTHAEI ORATIO IN AGIMORVM DIE DE BEATA DOMINI COENA.
Ecum ipfe cogitis gbus ingenii uiribus: qua fetentia
in tum gtauitate:quo eloqueris fiuroie opus fit apud uos
Patres teuetendi tnihi : Ciuefq5 ornatiiTimi de te magna diuiaqj diSuroipIane ab buiufttiodi dicedi munere abduci
magisrg ullo quide modoercitarirme fcetio.Neq, eni isfuig aul
aliqua egregia dicMi gcatiaraut ulla ea apud uos talesrtitofq; ui
los fugat auftoritateraut certe ptsflem uel statemel mcritistut ue
fttos iureanimosderetantaidicendoipolTim in me conuertere,
Cstetutn cum apud Ciceronem me legiffe contra memineti
Malle fe indilettam otationemig morofamiduJtiqj piudetiam,
Sands illius quoque ciitn renunifcor Sententis Melior eft obe
dietiarq uiflimsret uit obedies Ioquef'uii3otias.Deiqj; cu ita ia gde ptimu omniu ueftp: oculos itueor beigne:iteteq3 i me efle co
iedosiquod Oratori plurimu foletafferteprslidiiimihi ipfi futu
tam a uobis ueniam utique fpetoifi quid minus inuentmn atgu
terdelimatumque fludiofiore cura protulero.Hic ta'g teuiuifcens
nites fumoianimum labentem reficio, me ipfum adhortor: utde
mandatum hocpulcheirirou mihi negotium minus iam timide
obeam mirabili obedientis fretus uirtute: & uertto btiflimo
Patres afpedu. Conabor itaqj ne de me ipfo plura fupflue ptofe
quanutquide potero:de iclpta ilfatA; faciofanda domini ccena
coplejte aliquid atq5 brduiffimo dicere quod co ptudentius:atqjconfultius uideor mihi faceretqi te hodie prius Timothee palet
ea roaxinia.dignitate.copia.eloqnentisq3 fulgorerquibus omnis
Superas: populari tua i cocione myfteria illa tradate audiuimus
tanta plane intentione: & mente:ut nunc etja prope lachryman
tes tua diuind uoce uideamur audite .Fedinat quoq5 hora rei fa
cte i ecclefia pfoluedstqus nos teneat ad umbras urq3 ferotinas:
Q,uatemeut expediam Patres: uiriq^clatiffimi. Proponit' nobis hac caena ptscipuediuinu expulu: fandaqi; libatio uiuentis
Agni in falutem: & uitam eorum omnium comperta :qui in ec
(lefia dei fanda membta funt uina. In quo plane conuimo
Salttitotic& magni dei noihi claret imnjenra illa benlgnitan^
nt nos extinflosifepultofq} peccatis ab origine mundi pria uiui
ficatetad ca:lumq5 erigerehdefcendit ipfe a paterno finii: Subii
miq5c*lo^ gloria i fimilitudine bominu faflus:& babitu iuetus
Bt homo;nd dei formaired fenii agenstquo fubdudo maieftatis
fplendote per crucis o^tobtium:eam necS fubirebquae conttariu
tan§ antidotum totius miidi interitum aboleret(^uicofutges
deinde ab bac tanta indignitate:panionifq; ignominia de moitis'triutnpho’gloriorus:c3eIelliaq5 repetensine homine tanto pra
CIO coquifitum:& fanguine’ partum defolatum: pupilluniqj di
mitteretnobifcum ad finem foculorum ufq5 dignatus e(l agere
bocinfacrametolfalutariiatq} mitabili:Q,uam tantam fcelicita Ale-tem *uo huicjnolltojpofttemo ta benigne collata quae^uocestqua!
oraiquslinguffipoterutpeironate fatis abunde unqiaut digna
cum laudesfRettofpiciamus patumpenfi lubcbanteafla tempora
ie1iqua:confecaniufq5 illa cum fottunatilTimo ; cbn(t'ianoq5 Sae •
culo noftto. Habuit prior illa aetas tam cito ferme colIapfa:g ge. Sjecnla
nita in tetteflti Paradifo de pomiferis lignis magnie fuauitatis b4oi,
klimetainulJafcuratnuIIoqjuborequaefitaicui euiiuidetlf Diaboco/
^oium malo^ audote.fadum el^ut ide magni propulfi Paretcs /
extotes miferabiliter egerini;cum fucceilo badeus)fucceffuroq?
,
in omne polfemro tempus^hominum genere.AItera;qux naturae-
nomen accepitig» cum nullae adhuc eflentlegesifola hominibus-
p(a;Iucente natura degeretuRconfecutaellxtastdJ ea quippe culaboris fudoretseftuqjdiei agteftibus bacchistduroqj aruo^ par-
tu cutatoifibi uitani fuppeditauifcqiiam tande omne infigneni:
ptspoffetamqj libidinem fine fronteiiuboreqj exercente iratus
deus catbacljdmodemetfitAb Noe uerotfuifqj liberis infeques •
teparata Progenies & uini dcpecotis efum indulgenter accepit
At poifea iftael exeunte de eg7pto:85 Moife illu dudantettubro
Macti ficco pede tranatoipecdefettu enantibus omniCapidummannalcffili depluuerunt: qua XL.pet annos faturati fuete.Hai
buetunt deinde fub lege fumites in fanguine& toilos igni bit '
cos & uitulostaliaqj holocaufta fimilia tu pecoris tum alip's:qnae
niuda dixetunt:& propofitionis panes: fututorum ut iqiiit Apoftolus unibtae atq|figuKE:quibus tum delida piarent dininam-
^temlagetent.Ybi tandem hoc nofltum aduenit:plenitndini$>
fides.
No.
No.
grati* tempits Angelo^i pane effe coepit homoifietlqjdiuinus
diuino de cibo . O ftupot . 0 gaudifi.O & fa’Iicitas;ut maieftas
illa dei tantaiqq* cunfta cteauit:& creata jcterno tuetur;& modelatui impetioiqua nnlla uafta tetrajz fpacia:aot cslopa itnenfitas
capit ad Iioc inefabilis bonitatis: pietatisq5 deicendefit ut g hocfubflantialeuiaticumconuiuiumq; beatum efutieti beatam ho
mini uitam feconmunicatenec fit dedignata: ut-hac compattici
patione mitabili unu fieret fecuus 5c dominusimortalis & dens;
creatum atq3 Creator . O (lupor iterum iextricabileq; miraculu:
quod ab aliquo nung potuitipoteritqj deprehendi.Efcn.quisSe oro
dabinnt (lare accidentia polTunt fine ea:qux illis neceffitate fep
e(lcomes : dico fubftantia i ut infringi eadem: atq3 cominui di
uina integraiatq} humana permanete naturaC atq3 idS numerocorpus djuerfis aris:faCTifq3 abditis fimul haberi:atq3 fetuarif at
tolli confpicuumifummitti ocultunuite: redire: moratiq3 fimul#/
& pleraq^ alia fimiliatiaut certe maiora: quz feofum omnemtin
.geniiq3 uirtutem effugiunt # Tanta iftattaqj inextricabilia foli
deustqux caperet;atq3 petdifceret: effe noluit fide: quam qui n6
:t:nec haftenus diciicib a fetmone Cbriiti hauriat;habet:nec haftenus didicib a letmone Cbriiti hautiabqui conte
llatundc inquit Ego fu panis uiuiistqni de cxlo defcedi: de quoquifquisedidetit; uinetin xternu. Si itaq3 mentiri deu noputa
uetimus:quod tantu nefas nemoprotfus:nifi infausfufpicari qdem pote(l:ut arcanu teneamus:pfiteamurq3 conftantenneceffe
utiq5 fiet.Q. uamobtem ad tanti:ta'q5 abditi myfterii facrametu
no folettia: explotatioq3 humanatfed alma & fulgida fides euo
canda eff:qua! nos tanti/pet etudiabquoad euacuata fide;g fe fe
ueritas homini flauefcat in caelo:& in nobis illud de|)falmo compleatur oraculu Sicut audiuimus:ric uidimus in ciuitate domini
uittutum;i ciuitate dei nofftitdeus fundauit eam i acternu. Sufce
pimus deus mifericordu tua i medio tepli tui. Q,u* alia mifeti
cordiafnfceptamaioKacgloriofiorin medio templo deh^ifta#
qusanimasfacecdotu:c*teto^'q3 deinde fidelium impinguat
atque insebiiaS qux nos beatos:& certe diuinos efficicfi pparati:
rpleJidiq5 uittutibus ad beatam hanc menfam acceflerimusCAd
qua aliter ire qfquefibicaueabnecu proditore difcipulo adhoaudit Q.ui tingitmanu mecii in catinoibic me tradit.Ytenio;
«sledis ille cibns;& fleSal bonis efl odo* utein nitammialis sq No,Sj^tnj
I
e(l odor mottis in mortem. Illud optanetim imitaremur:quod polium,
fetiptum reliquit in Sympofio feptem fapietum Plutarchus tubij
ex fodalihus unum ita loquentem inducittAn non putastut eofw
quid ad coenam quofda uocant couiuastappatatu quempiam ee
opottetr.ita&eonim:quinocati funtf Seuaticenfes red;e(ut opi
not3ano ante anno mulieres Hd coenas mitannut magno ocio ue
ftimentis 5i auro ocnatx tandem ad couiuium uadant. Ego etii
longiore tempore opus elTe puto iistqui reftetfll diecenter in conuiuiofuturi funttquonia difficilius eft motibus condecenttf coi
poti amplu & fupctuacuu ornatu innenire.Q,uamobtem optie
etia 8i fcite nofter Apollolus admonet explorate fe queq5 & Ion apoffolufi
ge ante ptiepatatetSi fic de pane illo ederet& de calice bibetetqd
qui non facit iudiciu fibi manducat & bibinSic Sl iffis carmini
bus Dauid de fide myffetiitquam diximus deqj ptspatanda c6 Daaid.fcientia reda Confitebor tibi inquit in toto corde meo in confi
lio iuftopi! 5Jcongtegatione.Magna opera domini exquifita in
omnes uoluntates eius GonfeffiofiJ magnificentia opus eiusifiS
iiiftitia eius manet in fsECuIufsailiiMemoriam fecit mirabilium^
fuotum mifeticots fis mifetatordominustefcam dedit timetibiis.
Ie.Q,aiden:(ueffram oro fidem)pattes.Q.uid egregii: eruditiqj
Biti haec in toto corde bis repetita confeffio de niagnificetk opetxisdeitnifi animofa:recutaq5 exultantis ecclefix de tanto fides
myftetiotexpteffo quidem mirabilium mifeticoidis: fiJ miferato
lis dei nuncupationefEt datediuinam efcam timentibusfetnifi
innoxiisiimpollutifquectiminibus nutrimentum de caelo porri
igeteiqui quanta omnino fide pietatetinnocentia: pauoteq^ pof
funthanc ruauemercam;uitalemq5deIibant!XDportet igiturtutr
‘iampaucis:quodconcepi:concludam:uofq3 anteg tedeat lastos.
dimittamtuniuetfostqui fapientestqui chriffiafii: qui denig3 bo'
minestnonueto pecudes effetdiciq5 dcfydetant: hanc beatam;
cxlellemqj canam ardenter appetetetin ea diuinam humanam
q; natura intrepide piofiteti:& pia animi adoratione uenerati».
Ad eam deinde tanquam praeciolis indumentis ; fis nuptialibue.
ueffibus licconfcientianitidatexiffliaqj uirtute ornatos intrare».
Q.uod ut imbecilJeiipff poflimus Patres; Vitiqj digniffiraiaio
ftiii crudelitate deuotionem; mentes &;opeta iliuflret: Si fulciat
imolatus |)nobis; in cibumgueellatgitus pius lefus Sc optimus
maximus : cui fa7mnns& gloria xtetnis Sacculis Arnen Dixit
MATTHAEI EIVSDEM ORATIO INBEATA DOMINI COENA.
Odiemus bic dies Renetedi pattes;Vitiq3 Clatiffimi
h ptifca& factofafta Saluatotis gefta:q3 priditetg patete
tur xtetnx memorixcotbedauit; foIeni:nobis reuocat
titu;&; pios ate oculos poniuq^ etfiita numero efFudete:g magni
tudineac dignitate obtuere meu facile polTit igeniu Imbecilla
fa'e ac rei tate pexiguutno e(l tame cur ab eo me fubttaha muete:
quod a me uos optimi Patres:Vitiq^ clariffimi dudu expedailis.
Eqde reot ab omniAd* pricipioipcfteritateq^tneq; repertu que
g: neq3 reperieiu: du humans res (labant: g pt®feti dominics
coen* my(letio:a nobis modo fufcipiedotmerita enarratione pof
fit affere. Q, ucxi.n: fup humanu igeiu.eAtac latiouctut fnp afla
tu fit neceffe utiqjcd.g) fi hon diuinx laudis amonftnftufqj: gmaximus ex re ifla coIligit':me pmoueret: mbil pfeflo maioris te
meritatis;g hoc aggredi tatu:taq5 diuiu facius mihi prfus uidne
tur.Q, uonia ueto animus pr6ptus;& eo:g omnia uicicamore de
flagtansinequit cobibeti:guin quata fane potefl pfctutationS Ss
ftudiu ad diuina rimanda fuppeditet:& ifantiu mote quod fati
nequinfxpe balbutiat. Ita nunc ego ide pmotus aufpiciotafData
q5 iuocato diuino quatula poteto orationis luce: igeniiq5 coatut
fi no alta: at uerofumma leuiotaq} tame uix tanga; ac delibabo:
ea.s.qux pafl[ucus dominus hodierno die: que azimotu primumfaebrxi nuncupans cu difcipulis pala dignatus ed agere mirabi
lia qnidem:&du pegrinabimut a cxledi domicilianobis cudis
fuauiatac falutaria certe fututa.In quibus perttadandistfi itetam
dabitis mihi opeiamiu t iam date uos uideoifaaudftudu carebitis
rgregix deuotionis: atque etiam non patui: ut fpero; meriti : In
quo Deus ita me adiuuebut ita fieti magnopeopta pcotq^ fup
plicitet.luqjne uos fufpefos diutius teneamtd: immeiifam eam
Lncas tefetfianrpkabormitiu.EtenimiR-o Touis die:qnJ:nt dixi
Diuseratintet azirnos prifflus-Pettusatq^ loanes Vbi parari tibi
Pafca PrsEceptor iubes iutenogant: Q, uibus ille i Ciuitat? iquit Coenaabite & occurret nobis homo lagena aqu* portasique fegmini i locus,
domumiinqua intrat: & dicite patrifamilias domus. JVlagiUet
dicit ubi efl: diuetforiumtnbi meisicum difcipulis pafca ma'duc5
f& ofl-endet uobis canaculum magnum fttatutn: & parate ibi.
Q.uas omnia impigre illi effecere.Porro pater ipfe familias nun(iataaccipiensingeutikticia: comitet benigneque retulit Entriclinium infigniftratum cultu exedra^que molliffimE.En quas
ad comaeutibus cogtuunmefleifpledeq, iftinfla.Vafa egregia.
OpiparteepulKodotaenta.Sapotes.Voslocoiordicqjdifcubite.
Vos.pafca celebrate. Vospattios ritus explete. Ipfa ia tota ueftta Apparatu*
Etdomus. Sunt: qui dicant apparatum hunc regalem fuiffe:& Uiitus.
Herodi dicatu a Gallilea Hietofolima ad ludeopi fol^ne uetuta
Sed Regem dinina prouidentia mutata confilio ide alio diuet
tifle t quibus funt argumento ea lirata magnifica : Toreumata
.
Catiufq^ illeiquo nullus fKiiofiorlapis.nulla gema nobilior.nul Nacatinia
la Species Vafisadmirabiliofcquo Gennenlesfefeclarioresiac
faliciores efle glorianf omnibus populis . His ita aflis: atqj dif
pcfitis cu reliquis Difcipulis Vefperi Domius aKuitiq fubiifles:
ac ingemifcens. Ego inquit o filii defydetio defpderaui hoc pa
fca manducate uobifcu anteg patiar Difcubite omnes;Q. uibusfane difciibentibus:ac cduiuatibus cocna ipfafditeris patefadlo
(ofilia ttiflis reddita eifalix tame diuio epulo: calelliqj nedare
iieri cotpotis:ac faguinis chtilliicnius facramentu tunc coepit in
llitui;fideliu anima;;! uitale tobunac fuauc uiaticum(fi uita non Inltitutii
magis) mdfu;: nobifeu g certe diu facrofada terris maebiteccle SactametQ
fia . C^ute pia cundopi materiae beatifQma ppinat illudtatq; in
pattit omnibus iis:q fide: pietatc:inocentia: exterifq; uiitutibus
culti ad hanc inCigne uiuificanteq; nuptiaK agni coenam nitu
tur accederet Coenam inqtqux alioquin nec nnttiunec uegetat:
fed iterimit: nifi fidei luce magistg palato gulletnt . Mullum .n.
altiustquod credi opotteat:facramentum accepimus : & i quo fe
uinci humana fic fateatur fapientia omnisiatqj cognitio. Panis
iQetpanisttiuustquidecadodcfcendibcil: Quomodo umus t
S
No. Q,uowododeCEl»delabensfnifig> ieouetus:&fpffan$deus
de deo; homoq3 de homine cdtinet'' fubftatialiten ac ieffabilitet
CbtiHus i! Q,uod fi catnenuranguine:& aniniatn;& cu bispait
tet gIqtiora:& fempitecnam diainitate bodia contineri non pro
Biptefatetemucautcalicir Sanguine cu omni diuina Tubllantia
nigete i corpore fi hsritaremus;quoniodo piaculu: & redemptio
mundi in beato Sanguine Cbnfti r Idem etgotunumq^ 110(1»
facrag3 libatiotquod profiteri poti(Tinau;& credere indubie conuenit omnibusiqui fub chrilti uexillo cdueniunt:& ibaptifmatiS'
fonte nomina dantSed deus immortalis q e(f profundum atca>
tium boc:& perdifficile captu: ut fub forma paululi paismin iq^r
No.diffici integer cbtilfus ui factamcnti fe fe recipiatfAt ubicaputt' At libi
hit pedusfAt ubi mous fAt ubi ctutafQ.uibus lineisfQ,uibus cola
tibus i Q;.uibus poderibus f qua quide facie maieftastegituttS^
ocubturtantat'quonam pado i inteflina deaaittit':digetitur;ege
No> riturqf/Taceo qua nirtute:qua'ue natura nonimprelTalubfliitie
Ipfa accidentia uigere qiieantiatqi; fubfiffere.Q.uis locustae fi
tus glotiofum illud definit& cotermipat corpus.quo agitur motu.Idem ut etiam numero una opera inumeris aristinnumerisq^
pifcidibus ; 3tq3 calicibus indiuiduum capitur,nec augetur con
iecrandoinec fumendo minuitur.nec diffeda hodiadifrumpifi
nec trita conteritur. Dum in bunianis agitCbtifhistdu cruci fuf
fixus emoritur, du fepuiebro: attaq^ umbra tenetur; ignota otbi
latet ipfadiuinitas:Q.uodbumanunieff:&;infiimu:quiairpicii
ttadati:agnofciq3 potefhfacile creditur . Vetumenimueto hoc i
factanientaatq3 mplletio fic omnia latent& delitefeunttut nnt
Ium plane acumen uilq3 mortalis ingenii hojitquicquam alTeq
poffittnefcio ne immotcales forfalTe Angelitfoelicefqj iexio ani
» mx fupetui luminis dono illud attingunt. Cut ueroell utde fa
ctameto huiufmqdi tanto nihil nifi per fidem percipi poflitifi re
de uidej:fatifq5 fapioihxc plane ratio compettilTima elfc Q,uia
fieri no potelt ut intelledus humanus aliquid nofcat: quod fub
fenfu ante non cadattSed bo^ penimstqux diximus : omniumnihil uifibile oculis elftnihil ttadab Je nunutnibilodotabilc na
iibustnihil & fonurum auditwac fapitum gu(fu.Panis: atq3 Vlnifotmas infpiciQt&eire Saluatotis cotpus & fanguinepi aai
'*tofec6teIlofcatquc etiam ptohusadoto.Nibilconfpicof tx cb
cttneum.nihil fentiopondetorum.nibilhuaieduni.nibil &io]idum:& exptTam tamen corpotis Xpumetamg5 fubfbantiam ee
:p[ofiteot.Q,uod cumitautig5fit:utarcbanutnboc:omneufque
adeo fenfum effugiatiut intelleflu capi non poflit: quoniam abdita dei mj^ftenatuiitutemq^fummam illius Maieftads xtcrna:
incomptehenribilem elTe necelTe eiliquemadtnodum deus incb
piebenlibilis e: quod meditatu illis cattninibus Dauid niibi pia
neuidetutlnmatiuistuaii&femitx tute in aquis multis:&ue
lligia tua non cognofcentun ldcitco diuina nos mifecata beni
gnitasitum factis prophetarum uocibus : tum figuris gplutiniis:
confpicuirq^ deinde mitaculismtinttepidi alTelititemut uetita
ti:& ultro nucteremus colla fub lugoimentes noltras Ihbiliuit in
fidei&htefitantia corda fitmauitdummq5 ad lixc teihmonium:
quo nibil efl maiusiadiecittcu fe fumendu apoftolis trades >\cci
.pite& comedite inquit.Moc efl corpus meuiquod pro nobis tta
:detui:atq3 alioitetum locotQ. ui manducat meam carnem: & bi
bit meum fanguinem in me manet:& ego in ea Proptiu.n. erat
ttintobuicSacramentononeireuuIgaretSedncq} tam abditu: No.BtcrediomninononpplTet.Q.uideoctedit:&li(x non credere Apoftolus.
jifedo no potefl.Redeigimr Paulus de te illa fubtilius cum lo
quetetut.Ego enim inquit accepi a domino: quod & tradidi uo
bis:Q.ui ide Corinthias indituens Virgines: De uirginibusait
prieceptuin domini non babeotconfilium autem do tanq mife
ricordiam confecutus a deoiEt citcuncifione quafi ad intentum
duda erplodens etii intulit Ego Paulusdico uobis quia fi citcu
cidimini:cbtiflus nihil uobis proderit. De illouetoEuchaiiftix
fandtemyfterio nibil audet amplius loqui.nihiIque pciperesq
quod accepit Saluatote Cbtifto tradente.Ad banc igitur coenam
cutes quottidie uiti Pattesiquibus eft piopenfius teligiofa res cu Q, nanta
ixtuofqj teliq genetofi:ac deuotilTimi in cbtifto fidelestquibus ppatatio.
non tam frequens quxritut menfattanquam Sodales uobis
alTifcitc tantum fidei primumiaut animo nihil relinquatur ambiguum. Tantam paritet Vim Cbatitatis
:quantam erigitma
gnitudoiac libetalitas inuitantis. Pofttemo tantum humilitatis
atque tteoiotisiquantum pofcnlat eminens fupet omne creatum
g «
Sublimitas teiide qua tan^ de fummo uettice ut iam ad ima Sal
uatotis noftti patientis & bumilitatis exempla defceda metempus ottatutPodq exepta fames epulis:menrxq5 temotx :
pcidus
]inteo:& aqua infufa labio.Apollolo^ pedes procumbens lauau
a Pcoditoremt nonnulli putantdncipies nulla uel confcietiaiuel
tubote fuffufoiuel deniq5 ofFiciotatq} humanitateiilledo: quodeffecideciedituirntruo nos imitata edoceietetia inimicos a no
bis diligendos.Oenique eo quidem ordineiquemcum enange
lium legetetur.audiflisiomnibus lotis:tetfi(q5:fetmonefic otfus
adiecit-Scitis quid fecerim uobis.Vos me uocatis Magidet et doX^iexem minei&benedicitis.Sumetenim.Siergolani.pedes uedcos doplu ad bu minusid; magider.& uos debetis alter alterius pedes lauaie. Exi
militatem pium enim dedi uobisiutquemadmodum ego feci:8c uos facia
Na tis.O nouum apud homines: inauditumqj mitaculu.O uefpetd
femp recordatione digni(rimum,Q.nis rem tantam hanc crede
retianteq fadamt' ut re^ omnium potenti(rimus:6£ inefabilis ge
nitor.cuiuniuetfa obtemperant foli:& in cuius manu omnisTu
perioninfetiotqj naturatceu gleba in manufigulipofitaeftjcu
lusSandumtdC terribile nomen tartara pauentiquem hymnidici
Angelorum chori sternis concelebrantlaudibustdz in perpetuis
Sanftotum fplendotibus ante lucifeja genitu adorat Tetta.pan
tus.&®thei::fe feitadeprefleritnon modo infra feipfunng deas
ediaut infra uittutes cslojftqna: foelices plane funfcSed ifta niot
tales ipfosiquorum 6S Jabondf dolor ed omnetquod uiuut: ut ta
dite uexatus:contenipteque habitusgemat apud prophetam Egoenim fum uermis& non homoiobrobrium hominum: & abiec
topIebisfdequo& uaticinetui Efaias& reputauimus eumquafi leptofum;& percudumid: humiliatum a deo. Et magnus gcntium dodot Apodolus exinaniuit femetipfum ferui formam acci
pies^Ciuid ed o uos deuotiflimi p pietatis uifcetaiaut lepiofu ee
ac uetmemiaut exinanitum etiannnifi ad illum humilitatis:& ab
iedionis gradum defcendifleiquo nullus infetionnullus cotem
ptibilionnullus & defpicacioi audiri potedt’Hic tecum cogita fi
Imitar Ta deIi$anima!deoq}deuotaquidipfadebeas.quidde te priedes;
Homo. cui tam memorabilem deus ipfe formam humilitatis exprederit:
ocuUfqj fubiecetit.Etubefce.Etubefce.immo potius paue; teque
ipfum pene exanima qui cunq5'etiam cnm bene egeifs tultgcs
;
ti ifolefcis: qui c6tedi5:& exudas ftndio laudis; qui tetas & pera
gisomniautuideareidigiroq^monfirare. Non enim uit bonus Ho<ttis uiiq: fi cu rede agis ei bonelbe:oculos hominum quxtisinifi
quatenus fotfitan ii in hoc deo ]audent;tuq5aliis xmulandat uii
tutis exempla fuppedites . Habeamus itaq5 nihil humilitate pra:
liatius.nihilatiqums.nihil amabilius. Per hanc enim pditu tede
mit homine Cbriitus.Per hac itada puellula euafit genitrix deu
Per hanc csli municipatu Angeli tenuere: Vnde elatus Lucifer
pellif.Per hac Sotes diluunt iquinameta facinopr >a^5ddidonacudodiunt. Q.uid plura fTa tandeimmenfxteatrum es
Tfinitatis.Talamus dei & hominis Chrifli. Angelofa diuerfotiu. NoMortaiiu quies.omnibus grata, omnibus iuciida. omnibus amicatpMeq^;& falutatis; de qua fi quantu tua podulat dignitas di
tereuelimreritequide mihi anteqdefimrnox ipfa iungeda cumdieiSed eflr nobis ad ea:qux fupfunt
:pergere deo benefauentc
jipofitum Ad htec igitunqua; fiebantcu omnes attoniti darent:
& miraculo tdq extra fe fadi : in Petrum fe fe dominus uertens:
Sic illum affatur. Ecce te Simon ut ctibtarenSathanas expetiuitt
Sed pro te ego rogauiiut non deficiat fides tua;& tu aliquando
touerfusconfiimaftatres tuos. Pius docet:& admonet filios pa
tec Sc oblitus eo^: qux palTutus ipfe mox erat; cogitat propenfi
otecuta de LIiis. Tu cotra o Petre atdens:& magiftto obfequen No.Pettu»
tiffime tuo quid iquisf Domine paratus fum tecum it in catcete
& in mortem ite. Sed Heu nefcia mens hominu fatiifortifqj fu
tuts:& rebus feruare modum fublata fecundis: tanta audentem
in fugam uettit: 6£ trepidum cogit peietare per fanda nefeite fe
hominem; neqj hominis unquam fuilTe difcipulu puella hodii
cudos.Iefus uetcxne ab indituto difcedam; firmatis difcipulo^
aniniis;podtenium buc habuit de diledione Setmonem.FilioIi Dileftio Ia
mandatu nouum ego do uobis; ut diligatis inuicemficutdilexi gjtiu ^
Bos.In hoc cognolcet hominesiquia difcipuli mei eritistfi dilexe
ritis inuicS.O infigneiaetetnumq; legatum.O uox meile Suaui
oc< Tu tuis filiis Chtide Saluator no Atua.non pecota.no teda.
bo autu.non uedes ac gemmas : Sed qux rebus omnibus potior
•d : ChatiUtem mutuam legasiquae illa ed : Illa inquam: qux te
g ili
Sei filiu : hominem fieri:S cu hominibus uetfati. algere, efuri
re.fitire. tande hotridx crucis fuppliciuni ferte compulit fola:
quemadmodum tu te prophetico ore teilarisiCharitate perpetua
dilexi te:8l aterari te mifetans tui. Hxc uera efl; Sanido^ hstedi
tas. bxc certa filiorum adoptio.hsc beata& fepitetna pofleriiot
Q, ui fut de libera nati.Q.ui chrifti fignaculu i frotibus geftat;
Q.uii domo domini ctucem dominica baiulant: qui alioquin
quanta ui polfuntiatque fudote elaborant eredi Spe uitx beatas
hac ba;ted itate adeant, hac feruent. hanc coldt.Neq3 qi nequeat
No. quifq ullo md diirimulet . Nihil elt.n. tam natura ifitu homini:
Ci facito q ^ homo homine amet: niutuuq3 rec!piat:& pilet amtiliu.Sed
neqj q lEdut:& puocat honelle poffut ab officio:iflaq3 diledio
ne fe cerni.Vtruqj ab innaortali Cbtifto iubemut ut aicos:& ini
niicos xque.s.diligamns:g^ q no facit: & nefarius: & paticida:at
q5 ijSa et uita idignus eft ludicadus: q neq5 deo obtepereb neqj
naturx. Potefl nequicq elTe nialignius:tettinrq;:q dilleiionesr
& odia ad menfa domini fandi epulaturiimox no deponeteiqideo petimus:ut ipfi gtatiamiueniamqueafTequamurf Hocnonhominum quideifed belua^ ttuculetilTima^ elbad pabula
;ptat
dafq3 tirari.Conuiuium fi iis:qui etiam antea nunquam fe uide
iuntgtatiam:amoremq3conciliat:quantoael magis proximos:
qui inimiciciasexetcuecunttin beniuolentiam reuocabitfln hoc
cbriltiani ipfi ab Africano fupetior:& Ti.Gracco deducamusffi
non pudet)exemplum:qui ambo rerum geflatum magnitudine;
&honotum:acuux dignitate inclyti uititeum dirienniTent fae
pe:& inimicicia ac fimuItatefeuicilTim prouocailent: Eo die ce
lebrnquo Senatus in Capitolium ad folemne louis factificium
epulatum conueniiret:iundimq3 ambo una menfa locatentun
tepente ambo mutuo conuetfi altet alteri dextri fponte porrexit:
chariffimi ad re facti ita fadi:ut Scipio fihi uirgine : & uito matuti Graeco eo i loco defpondetit.Sed ad captu euigelii ordine
tedeamus:lamq3 finem quztatotatio.His adis demu cum fuit
nodu Saluatorm boitu fecelTit:Vbi intentius orans ptoclinis in
tetramifadusinagoniatantoedbottore correptusiut de omnicorpore fangmnisgutas hortor excufferit : atrox palTionis exoi
diuniiquam acetbam;atq3 funeftani commemorabit nobis infe.
quens d[i‘es.Q uate iam Iiaftenus illa:qux:at pofui:ile Cdena.deViatico.de Dilotis pedibus.de C6fittuatodifcipulo.deqoe Ghatitatediiremi.Q.u£ omnibus utinatn nobis afui fint;ac fempi
teinxSaluti.Dui.
SALTATORI DEO DECVSEI LAVS.
EIVSDEM MATTHAEI BOSSlVERONENSIS IN MAGNIAVRELII PATRIS NATALEM FESTVMCVE DIEMORATIO.
Votiens teoerendi Pattes.uiriqnc claitiffimKiac alma
lux nobis anniurtfatiaq^ celebritas cedit :fic eam ese
tusfacer hic nollet fonunatilTimus : atque pulcherti
Mus concelebrare metitodebeuficnouis cootnare laudibus : (ic
folemnibus ptseconiis: hyranifqj attollereme diui Aurelii foeli
cifliBite huius religionis nofttse fundatoris atque patentis uel
adeptionem uel nomienftuUta accepiile uideamut: iiccis fi labi
is rplendidilTimum hunc; fauftuque diem digna gratulatione
carentem: aut bebelcete; aut omnino uacuum fua luce emigrate
finamus.Et quamquam indoaiotegoi&imputoetfotfitan ore
non tedignam fatis magne: ac diue Parens pofTim orationem
•ptxllare:fincq3 tua erga nos oes immortalia merita longe ptofec
to maiotaiq mortalis ulla facudia:aidote tn nefeio quo metisimpuiru$:neq5ptfusdrfinete tuis a laudibus pofle:neq3 certe dcbeteroeuicleo.Q.uid.n.tam aiduu; niiagnuq3 fufceptmqd bea
'ti(tima:ac fetuetilTima Chatitas:& de faniHis dei fiducia eximia
aliq no aifeq pofritt'& (emp aifecuta no fuetitfQ.uid au;|ue tamquoquo modo laudabileitam ue conueniensig ^ p uitili qfque
eum in catlum fuftollat fpedabili cultu:fummoqj honoteip que
incadum ipfe ditigifflao nanqj aufpicio:tHog3 numine patet
8 ilii
Anteii tcgulite hac uiuendi foitniBi adotfi fatnusTe'niagirtto
ineatede-.beateq^uiuimus.Teducefoelicicutru ad incotnipti
bilem & glotiofiiiTiniam cxli palmam anhelamus;atque conten
Ceres. dinms.Namficetes;^ inathicaproglandibusiquibuspriotilla
uefcebat' xtas:rei frumentaris ufum:dc molendi: conficiendiq3
n;’gotium repetilTe ctedita eft.Si catmenta Jitietarum mitaculo:
quatum non ntd cbatadletes:Sed coniundioiies& fonos intulif
Catmeta. fe ferunttSi ob ptimu lanificiu Minetua.ob ptscipuam uirgini
Mietna. tatem Vella in dea^ nunie^r telats funt: fi conditores utbium.
Si liberatores pub.Si datores legu. Si & reliquos multos derebus humiis quoquo modo optie meritos diuinis honoribus de
corauit antiquitas: an ipfi non ingratiffimi nati:degenerefq5 dt
fcipuihfi faodietnu huc die cumulatu Iaudibus:hpmnis:Sactirq3
carminibus tibi diue Auguftine patet no confectamusf Si ad te
genua no HeflimusfSi tuas atas:tuafqj imagies foelici lauro: fla
ribufq} nocigimus:thura fuauefq^ uapotesnd icedimus f qppe
cui uni ois stas.ois Sexus.ois ltatus.oifq3 codicio tm equidem de
beatiut q ii te no uenetat':aut no fpncero cordis alFeflu:xultuq3.
jfequit':is uel excors fitme! ptotfus iniquus:q nec meteaf’ ampli
us Solem infpicere-.quando tuum fulgoreitusqjdcfttinac lume
nequeat intueri.Sed neqj fatis ipfis ut fruat' dignus apareat cie
mentis:cum tuis tot:titi(q5 uits pabulis fe aut pigeat aut nefciat
faginate:cum denique no obflupefcat te cogitas no iunius gen
tis;uel statis utilitate coceflunnSed i publici omnm falute & ut
tam:fempitecnodiuins fluidetis munere de csio delaprum:in
quo nefciat quid ptimu admitet':an uits fandimoniam : an ma'' gnitudine'animi;an ubertate ingenii:an facundiam:A! nitorem
elaquii:an dodrinam auteam& falutatem:cu lingua:turo infini
tis pene noluminibus in otbis tens totius fcelicitate atq3 fa]ate3
Angullini< diflenunati & fparfamtdum fscula fletetint:quottidianos & ad
Ingeniv mirabilespietatisfcudusallatuti.Oecuius ingenii fublimitate:
atq; fuIgote:ut ad uos Patres Sermo li redeau fi cu ie]iquis:uel
fandiflimis uel dodiflimis:quos aut ufq uidimus: autnng legi
mus uitiscomparatiojfiakquid aliud de beato: pleoq3 domicilio fapientiasfiC fcientis dei:quid aliud ing:q quod diuus : era
dirilTimufqae Hieronymus nodet pulchte:ingenueque tedatuc
«it mihi dicendumfcQmS ai unguethiietfa funt i(l* AugnfKalr
Epifcopus uolans pet montium cacamia quafi aqla;& ea; qux i
montium radicibus funt non confideristmalta fpatia metituntetrapiq; Titus & aquarum circulum claroTermone pronunciatQ. ui enim in lignum ftufluofum afcendere nuit paulatini
fupetiora & maiora poma carpere feftinat. Nos aute patuuli fa
mus;infirmiqy.8s minoresifi inferiora cogitare uoluerimnstno
bifcum bene agitur.De quo etiam pulcherrime Ifodorus beatiffi
mus ait Licet M.Tertentius uato apud latinos innumerabiles Ti
bros fciipferifcapud grscos qunqj Calcitusmiris attollat' laudi
bus:^ tantos libros ediderinquantos quifq^ nofltum alieos feri
bete propria manu uix poffitiDe noftris quoq; apud gnecos Ori
genes in Scripturarum labore tam gitecosiquam latinos operum
fnorum numero fupauit de quo Hieropmus fexmilia Iibropi fc
fegiflefatet':hoj«tameoium (ludia Auguftinus ingeniotuelTcic
tia fuperauit Tua.Nim tata fcripTicut diebusiac noftibus non fo
bimfcribcte libros eius quifqifed nec legere quidem occurratt
•Neque aliofenfu in eius laude.fingulateq^ praeconium exultas
grata ac benigna mater ecclefia Solemne illud quaque petfoni
dum inftituit Q,uaft Stella matutina in medio nebutefiS quafi
liia plena n diebus fuis lucetiquafi Sol refulgensiPiciUetefulfit
in templb dei.Si de modo fapientii eius!&: ftiloetiam cogiteus!
ftilumad omni r accomodatiffimum habuit Latine maxie.Gta:
cenon raodice.Hebtaiccquatenuscenfuit eruditus. Grammatieus.Rhetor.hiiloricusilnque difciplinis liberalibus omnibus ita
fummusmt companti ei haiSenus non poflit alius.quas nullo pe
netradente f ic pet ie puer arripuitiut artium illarum ptofelTotes:
atque magiftros tum etiam facillime fBperaret:Q.uod poli cpn
netfionem ad fidem acceptum referens deo fuis in Confeffiotri
busferibit Q,ui;quid dearte loquendi:& differendi efliquicqd
dcdimefionibus figutatum;& de muficis: numetifquefine ma'
gna difficultate nullo hominum tradente intellexi. Sis tu deus
meus quia & celeritas intelligendi:& difputandi acumen donii
tuum elf.Sed non indefacrificabam tibi.itaque mihi no ad ufut
fed ad petniciem magis ualebat lam uerout de tanto ingenii!
Stilas modus-
Nbtmitai.
CulU' ;
gis aninram influat:^ irdif/cet ut iquit jApoffotns.Se enim puMuit fniflra fapete quicquid ad uirtute :fani9itaten7que:non fape
0e fafti iet:Q,uainobreni petfctutationem omnem fuamicuram-diligeii
raonia tiam (ludium ad eam comparandam atdentiffimus retuIit.Eteni
cum chtidiana: militia: primis iniciatus inlignibusfub fidei iu
gouenifTetirequeueluti Leonem deuiftum: atque captinumad
cbrifli uexillu ptodrauilTetiquale patres contriti cordi$:& efferue
fcentis poenitentia fignum deditfquidelifla luuentutis: ignori
tisque fu* publico piaculoipublicaqj confefTione dilueritf& tre
Confeffio decim librisiquos ConfeCTipnum infcripficfecetit omnibus nopuv tafubi non aliter dedet minimaiq alii folent immania Bagitia ; i
deIebiliaquefacinotaf52 dum uirgilium patuulus legeret taqui
fe (loIiduiSJ pelTimu culpat uice igemuilTe Didonis. Hedore et
laptatu bigis circa pgama;& ab Achy Ile auro uenudatu uanaiat
Dcuotio q$ imodica animi condetnatione fieuilTe. Deuotionem ueco:&
cfaatitatisatdoteprimu.S.podmoetote& lachrymas purgataiac
niuificat® mentis indiciuiquis enarrare iam poteti.fnifi dukedi
nem illamiquam uiride fanaifnmuspr*cIaroiIlo:& fuauifTimo
Soliloquioi«opufculQexpfe(rit:ptimu no degudauerit: nifi fup
putationum.Meditationam.deptecationumq3libellos non tam
manuiq cailedimtita dixerim mente ttaflaritfnifi deniq, fubli
me illud Trinitatis uolumen oculis fidei non penetrauitf An poterat quicg ei ad fanflitatera deefletqui mortalibus oibus altius
fubuolansiuagatut liber pet omne fupefnu:& diuino^ omnidatq5 czledium inefabili modo explorande fctutatur arcana fNohoc loco modediaminontemperantia.no humanitate erga oes
prscipuaminon perpeffionem laboium: perpetuaniqj aduetfiu
No.et exui haiteticos dimicationem & Imdam extollamiqux om nia przclata
tai fummaq5 facinora late funt nota.(2,uod ueto magis ad teni atti
Augudi net nodtamiexclamate gtato iam animo libet candididimi PaBiane ttcsOnosbeatosOnosfcelicesiquiuitzinditutat&ffloium fot
ma immortali dono ab Augudino deducimus.Sit mihi fas iafia
ter.loqiac ptofilite prae gaudioidenitq; uenia caten.Gloriaii pof
Regulas fe uidemut ante alios Principe optimo.ReguIa optima: legibus
ilii «No. optimis.Namcum quadruplicem Regularis uit* normam pro
bebde confeidetut ecclefia.Pcimam quideniiquz a magno, Bafi
Ho ottam'dacihoh"ginis uefuftate pen«s GtaioS nobilitatam.At
tetam Augultinianam.quam fcquimut.Tertiani BenediftiiBiO'
oaftica difciplma claraniiac uenerabilem. Pofttema Francifcit
afperitate uit:Etnuaieroq5pollentemntet has ois:ut mihi uidetutt
tancumnodtahxcemineoqndtutnfuper mortales ctetetos fapic
tia;atq5 uirtuteireliquo omni genere laudis fe omniu maximustollit Aurelius.Q, ms poteft dubitate ulla omnino potiora ee pralepta uioedi:g qua tulerit i primis optimusideinde peritiffimust
fapientiffimufqj Inftitutonatqj Magiftet^Hunc fapienter igifi
g religiofatn rem colunmaiore ex parte iftitutorem fufcipiut.pto
fitent'.fed:it':ac tenennec fic mortalibus ului ee uidet^inec fuu Si
dusiisigaquoranauigantigpclara&fandla iftaiquam dixius:
Regula:quibusj3pofitum:&cutaedeteligiofa uitaiatqj faflif
fima-Haeciniptimis ad feuenientibus portu tutiflimu aperit-.fii
iter in cxlutn direidifrimu druitinihil alligans.nibil prxcipiens
nihil uetans no prorfus refle atqj fandillinieiNcc eade mollior;
nec botridionSed plane finguJis congruensiab difcipulopr chti
ftiexeoiploiuitaqj detraflaiuiediocritatem illam tenensiquaeitet
niaiiuni:&' parum pofita iure laudatur.Conteplationi deieruies
adionem nec deferens:& quod legis eft proprium no difputa’s;
fed breuitet fane precipiens:admonenfq3 quod quifq5 lequat'.
quod agat qua in patres ueneratione. charitate in fratres uian
{uetudineiii Subditos.quo modo uedibus.quo modo cib]S.quo
cultu.quo ritu.quo ordine fingulis uel ftuendummel utendu fit
tebus.Q.uidi(cendi cupiditate ttahuntuniietosignatofquerejK t^etattnvqiias cupiuntifibi ecuditotesimagidtofque affifcunt: quitus: fot
mandosfe tradant. Pfiilofopbi Pptbagotam. Socrateto Plato
nem zenoueniiAriftotelem.Medici Hypocratem.Auiceiiam.Ga
lienum. Piftores Apellem zeufim. Lifippum. Phidiam. Praxite-
lem: Et ut de noflris etiam cogicemustSic Paulum ptiraam kxte
ihi lucem Antonius fibi propofuifle nattatut. Sic Antoniummagnus Hilarion.S/c Hilationa monachorum reliqua icoenobl
tatumqy frequentia magno ftudioeftimitata.Nos auteni gcqct
edfahdimdix.teiigidis.dodtinx.uirtutis. decoris.& laudis quodmitabilioteuel Magilhoi oel duce aufpKatl lam poilumoif
Aliis nihil hoc loco dettaxnim.Aurelio diuo attawen noftto fic
omnia fine contiouetfia affatim etiam conceflerimsut ei ad tu
mulum addi nihil mihi poffe nideatur. Confertote nunc cumhocuico omnis omnium infequentium poffea temporum fanc
tos admitabilefq3 in ecclefia Cbtiffi Pattes& proceres. Cofetto
te ingenia omnia.omniumque adiones &ocia:An huic unquatam in ocioiq in negotio aut fuperioremiaut fimilem dabitis uel
audituiuel uiiufCeteraseius &animii&corpis dotes: quas Oratotes pttetetite non folentttatio tei facri perficiunde:quam e*pc
fiateomnesiam mihi uideminnintermittereifinemque dicendi
matutaretne plane cogit Q.uare qux de fummis illius diuinif
que praiconiistdeque noffta fub illo uel foeIicitate:uel gloria dici
copiofius poffentffliffa tehnquenstid potiffimum unum hottot:
atq5 commoneo:ut etediore iam animo ad ptopofitam palmamcuramus alactesrpetquefumminoffti huius ueffigia Patris cxle
ftia petentesinunq uel tranfuerfo quidem’ctie ab eius inffitntis:
pceptifqueabetremus.Sic Auguffino duce uetedigniffimif Sic
humanorum comteniptores fortiffimi. Sic hoftium uidotes glo
lioriffimi.Sic pofftemo uitx beatx municipes cum Ai^elis i attct'
tiitatefuturi.Q,uod quiapraffate ipfi non facile po(rumus.(Efl
enim ad hxc tanta tanque gloriola facinora imbecillis: & cffirac
ta omnis humana condu iojtu paffini tuos adiuua milites : tua fi
gna fequentes diue Parens;& auguffe regularis huius nolltioi
dinis fundatotiac Seruator Auteli.Dixi. Deo. Pattiqj laus.
ORATIO EIVSD3M MATTHAEI IN LAVDEMSANGViNlS DOMINI IbSV CHRISTI laVIj
PIE. RELIGIOSeaVE MANIVECOLITVR.
Vingenti$:& eo amplius annis huc lartiffimntntS
q fplendidiffimum diem diuinistacpanegfricis ueln
ti laudibus concelebrare non deffitiffi boc in TempIopuetullo:& urbe media pofito Mantua falix:i
qQodiainxpioaidentiaegutiaiiiunerequemuenU cll ea patt
faciofanfli Sanguinis Chtifti:quK quot anis hoc tx palpito pottigi aifenda 8c ucneroda omni promifcae populo folet: Supinis
inanibus:& magnis cum lacbtymis uocibus pacemetiiaq; pcoti.
Et fane quid aliisiquibus ad dicendum bic maximustetiactatif
fimus coceffuseftaditusiegetinbatqjiifdem illis cotigeiit egonon dixetim.Mibi ueto(utuemm fatear) tantus t tanqj iurttatus
iam pauot infurgitiut diSuto pene nox defit:& fe animus fetiat
tanq (ludibus obtui:^ non itelligo ubi tnea altins afcedere pof
fitoiatioicumdequadidurusfum tanta res finut ei non dica al
ter Neftocaltet Demofthcnes alter Tulliustaut certe de noftris fi
ne Hieion}nnus;fiue LadantiustSed neq^ ullum aliud reduda's
humani flume ingenii fecundiafatis dignappdit afferre; uidea
tatq3mibi:noua aliqua de ctelo lingua-.fi qua haberi pbffeKexpe
'tenda;qaaniam quantum didat ortus ab occidente: tantum Ibh
'ge deus fecit a nobis mifeticordias fuas atque diuidastqui ciniit
umbrag, rumus:aut inaiiis 8i fntiiisu3pot.Q,uate nifi illiidmi
hifuccntteretihottaret'q5 magnopeteiquod iecclefia fanfia tua
domine Propheta quottidie precari nos iubet Domie labia meaapeties;& os meum annunciabit laudem tuara:d£'e3 Cbaritasrat
quedeuotio incitateoquae fotas peIlittimorem:nifi& tiinulbe
nignitas tua inclyte Princepsiueftraq^ indulgentiatatque facili
tas Patres 8C Ciues animateuqui ea fatis ueta ee;qna: dixi; cdgnbfcitis;nunq hoc pulpitum confcendiffem.nung hoc orandi manuspetfuadcti mihi potuilfet: Sed pauotem illum
:quem maxi
ffium ipfius rei magnitudo; dignitas quoque:ac teuerentia btto
niumuefttum Otatoti afferre poffunt-.mea in pltfmis de ueftta
humanitate opinio.Meus etiam quantulus ell in laudes dbi noftri ammi ardor,deuotio.pietas cohibet;& fuperatiatqucetiam ef
ficit;ut fi quantum res poftulat haud prttitare fufficicsuel faltem
balbutiens utcunque poffum de ptecio.de falutati effeflu.dequc
fiducia puriifimi; ac factofandi Sanguinis Chnditquem mox«dotaturi edis: aggrediat; ut polTum; aliquid eloqui.Afqueidt
quod piimum pattitifumusptofeqtit;'ntes:tantitedimandam putamusuelquam minimam Clirilti Saluatbtis magni nodri Pteciu Sidei fanguinisgutulam:utei nulla auti talenta. nulli pteciofiffi guittisxfi
tui lapidesinullat opes.nulli thefauti; nullaqueies alia a fxculis
jtondita uel casloieel tettis poffit conipafari: nifi fa Chrifto fit nta
ioccuius quanti eflcotpu$;tanti xque eiTe necciTe eff fangui;:
quifex illo profluxit! Veiumenimueto fangiiis ille: queni dici
musxuQi pats fit hominis deixx quo deus fadus efl bomaflc ho
,ino faSus eft inefabilitet deusiconfequens eflmt eo maius nihit
autpreciofius poGfit iuenitiEft quidem deo ipfi infepctabilitei
coniugata humanitas:humanitau ueto corpus &fanguis:Dtpeii
de atque in nobis anima rationalis& caro unus eil bomoiup
No> quidem in CbrillodeusidC homo unusfit Cbriflus. Neciamineo altet fit homo.alterque fit deusiSed unus;idemq
5deus: & bp
Bio coniunftos:non diuina euacuatasaut confufa natura:5ed ne
to homine a deo clementer aiTumptoide cuius fanguinis tanto
equidem ptaecio Apoftolotum Primus Scientes inquit qi no coi
inptibijibus auco:& argento redempti edis de uana uedracon
flerfatioue paternx traditionis: Sed prteciofo fanguine quaQ
,agni incontaminatiiSC immaculati lefu Chridi. De quo & Paa
Ius Empti enim edis precio magno.glotifjcate:& portate deumin cotpote uedtaHinc quottidiana quoqjillaab ecclefia ardes
nafcitur deprecatio. Te ergo qusfumus tuis famulis fubueni:
quos pteciofo fanguine redeniidi:& quidem pteciofo fupeiom
sia preciofaiquia precium ed fine precioicum dignitate& meti
Io fni omnia excedat incorrmarabiliter precia. Nam fi de humanitatecogitas-.Sanguis putiffimus ed.fanguis innoxius, fanguis
jiegius. fanguis uirgineus. Sin ueto:ut ed aflumptus a uetboe
quis ^iqui ullo fetmone quantx fublimitatis fit ailequi poflitf
,Midefium inenarrabile ed. Mirabile commeitium : infcrutabi
k Sitctament;um.Admirati qpidcm poffumus; loqui non pofln
mus: ^anqiiodux fumus ad folisiubat donec nobis faluatus
ilkliberquiobrignatusreptenisi Apocalipfi fignaculis adhuc
patuit mortalium neminnatr^que nox: quae in aeternitate fient
dksill:iminandae(bflauercat& rutilet.Q,uamobtem huiufmo
di ida:qu£E apprehendi humano fenfu non poflunfc omittentes.
Id meJitemuKid oculis fubiicianius:qnod facilius queat intelli
gi:piaque men (e gudari.quam uidelicct diues i & gloriofilTima
fit hoc llBi fnextiimbi1i:diumoq5 tficraa»ohaec Ciuitas Mit Nochiotua, Alii feurbes iaftenKregia Aula:qoi® neque tibi tofti
Cae(t. Aha: multo aurotmultifque opibus. Ali® ubertate foIirSf
Cleoientiacqeli/ Ahsfitu. Aliamojnibus.ampbiteattis.collofis.
Pometiis.emporiis.finibus:c®tetifque uel otnatnentis : ueicom
modis. Nullielbautcertetacaintetomnesrqux pofiit cum hac
tua f ncl)rte Princeps una hac in re de foelicitate:glonaque con
tendere. Genuenfes catinoiqui in Azimoruni coena cum difei Genua,
pulis domino appof itus eibnihil habent chariustnihil preciofius
quem &ipfe his oculis confpexiffe gaudebo dum uixeto. Lacta
tot omnis Sabaudia Sindone illaiquain monumento Saluatot Sabaudia.
iacuit iriuolutus. Bononi® Im.igo Virginis VeteteiSanno Bononia,
fa tabella incredibili uenetatut teligioneiS colitur fide:eaque;fi'
implorandum ahquid ellmtbem fupplicitet lulltant. Ipfa quO'
que nobiliffima Florentinorum Ciuitas fimiUexultat Imagine: Flotentia.
& pati eam decorat honore. Pratum infigneiSC fpeciofum Tu PtaMta.-
fci» oppidum claret Virginis zona. Sic apud quos cuiufpian»
Martprisoffarecubanuautquibusfacratius aliquid contigitiira
quo finitimos & exteros fuperent:!stiflimi oftentanhS; eo fe fetf
heiotes putantiquo c®tetis preeminent. Sed hoc uno beatior omDibusisno(lrah®c:Ciuitaselt:qu®uelfola gloriofiflamo Ghti
ftifanguinedignatnr:beatut;extolIitut:quem quidem ut annalium manumenta:& i iicifum ®te epigramma declaianUac quif'
que iam credit perpetua ex fama. Longinus Mantuam detulit: Langim,Istqui in cruce pupugit domini Ijtus.de quo Vuulnere feruntt
fangutnem tftum defluxiife per haftami fiJ eum oculis captum ui
funi tecepiffe miraculo. Q,uare quisquis ludicate de rebus ®qffimo aiumo poteftifateatur necelTe utique eft:te hac in re Mantua c®tetos facile antecedere populos:faufli(rimaq5 inder ac glff
nofiffimi efle. Q,uod fane uobis quonia copettu ki atq3coftaf Efferius
affenfioemultuqj agnofco:ad huiulmodi beatiffmri Sanguinis SigUiuij^
falutares efFeftus nfa iam pgat oratio:i quibus petoradis fie afpf
tcbfic an n uat nnhi deusmt eos fatis deguilarcexplicateq^ meapbitas poffttiingete pfertiuK.ic niemotabilem Chatitate iila& pic
tateiqua faeiiuii patens:& diledot deus huano generi naUlilabe
ii
i-i
: s
pn(3ito: 3fq5 ccmotfuo decIafaDi'f:cca:fei;nG fjbi filium Tsdes pnblica f mundi falute ad humana dclabisg peccatu nefeies oiujncfttum fuo fanguic peccata diJuetet.qui & moite fua tics mor
pcHicaniis. tuojexufcitarenpfimilis Pellicano folitudinisfaflusiquicsuiss
ut mcmineiutig dc naturis animalifi feribut : argyptia en-:& pul
los primu examines jcreatdubinde fcuetdemu rollro peflus c6
tundens:pq5 fift ulas cordis fanguine eruensiatqj inflillarsihci
niadefaciti&Iinitiqua arperfionecaIefafli:& moikfcentei mett
agitari icipiuntiuitaq,& fpiritii ducereJta noRer hic Pellica'ui
agyptiusiideftanguftatus & terjebrofusfSic.n. fpiritualiter ite|
pretaf a:gyptius)p proceras nianus:& terebratos pedes, p foflum
jatus.p coronatu fentibus caput.pq5 lacerata omnia corporis mebra nos uniuerfos emortuos afpfit:& pluiiiquo beato fui fangn!
nis kaacto:undaq5uitali falus publica mudi:& uita nfa reparaf:
atq5 ita magnificetut mortalis non modoiac ifirma nollta condi
Faita di cio inde exurgat ad uita'iSed fupra cuiida fupna: uniuerfamque
gnitas Ho creatura fuftollatut ad gloria CEElelbes nobis ia cadite Troni.C*
mini. dite PoteIl-ates:uittutefq5 beate,cad ite Chetubim. cadite uos Se
taphim;qta&fi natura excelCioresi&fuidisi&femp futuri eflis:
imottalitameaffumpti bois gratia nos homunculi fic abietitfic
ftagilesueftta gloria omne:uen:ruq5 fulgore pcellimus.Nun§
Angelos dominu aphediflTe pleno ore & exultabudo noRer ubi
q5 pfonat Paulustfed feme Abraaihoc e carne noRta': & fangni
ne:i quo iprimis facratiffimo Sanguine fidele fibi:dulc& atq^ le
gitima defpodit;& ccpulauit ecclefiaide cuius caRo coiugio Sanfiopt omnis illa Soboles nafeit" quos cobatedes ac municipes le
cipit Matet fupna Hietufaleidomtciliu g!otia:randaq3 Cinitas
dei.Per carne itaq^ noRra afrumpta:pq3 fanguine fadus e unut
g uerus e dens& homccnon cofufione naturaded unitate prdsaffimilatus nobis p omnia abfq3 delifloiQ^ucd Angelis falicif
fimis uobisCcadite& date ueniamXontinget nunq faculis ullis
quonia noRet homotut ad ApoRolu redeaifedet ad dextera maieRatis i excelfis tanto melior angelis eRedustq differentius pte
illis nomehareditauit.Cui.n.Angelopi dixit ung filius meus et
tn:ego odie genui tef& rurfum ero illi in patte:& ipfc eiit mihi i
fRiu.Etcu ite^ introducit Primogenitum in osbe terta dicittd;
aaor?t eu omnes AngeJi dei:& fsfeta illa ferme notiffima:quas
loga fetiei antea ad hsbteos epiftola Paulus ipfe conniemotat»
Humana igit' natuta i(la:n6 agelica fofcepta eft: & ea qde lefuf
ledionis gIotia:& imottalitatis llolla citcuaniidasac fup adraifu
petqj omniu igelo^ choros euedarq illi adorat:& ttemut:& lan
dibus fine fine cocelebtat.bft itaq^ i ipfo deorac doniinot& Rege noftro lefu cbtifto cuinfqj noftjn ut ita dixeti: poitio aliqua
& carnis: & (aguinistatq^ i eo cato iioftia:& faguis noftet dominatunregnahcolit': adotafiextollifiut inde ktiuimus ppheta ca
nat i pfalmis Ego ante i domino gaudebo:& exnltabo ideo iefu
nieo.Hoc loco cu ecclefia fafta atdot:& fpiritus exclamate me co
gitO foelix culpa: qua tale: ac tantu meruit Redeptoie .O cette
neceflatiu Ads peccatu:qnod chtifti mone deletu:ac fanguine:
nobis pepetittatu faltigru dignitatis:6t gloiis . Etn.ubi mea ca
tcKmeufq^ fa'guis dominat' : & tegnat : ibi dominate.ac regnate
plane me fcntioiVbi Sublfantia anirntcSc corporis mei ajficitut
gIotia:& ipfe inglorius ee nec debeo . Si nollet es Iefu domine:
& Cbrifle Saluator: nofq3 tui:hoc natutx uinculum.hic pietatis
nodusthffc neceffitndo mirabilis utiqj dilTolui nullo modo iampoteUific elf nolfra i reternitate tecu abfoita:& uiuificata fragili
tas.Tu decop: caput:nos mebrainofqj nifceta tua.In te mortui fu
mus In tecofurreximus.In te cslu afcendinius.In te corona glo
tixtS; honoris redimiti ad dextera Maieffatisrecubimus. Q.uocirca gfquis homo ia eft & fe het ut ho: de tanta hac comunionecu deo;gIoriaq5 nullo jitfus modo diffidat / Neqj.n.ta ingratus
taq3 uel imitis: nel rigidus Domiuseft:ut carne & offa negligat
fua.Hac no Homines faciut.nd imanes belus.no creatura utiq;
nlla. Myftetiu hoc magnu eft:ego dico i chtifto:& inecclefia ait
Apoftolus.d: nos ad fe ^uocanstatq^ alliciens ipfe Saluator.Nu
quid poteft mulier iquit obliuifci Infante fmmitut no mifereat*
filio uteri fuifEt fi illa oblita fueritiego no obliuifcat tui.Ecce.n.
in manibus meis dcfctipfi te. At uero poteft ne quicg aut tutius; Noaut ualidius;aut etia maioris fiducite pleius: q diuinis iTctibi mai
bus pciofo attramento fanguinis fuifde quibus nemo excutitur,
nemo peritnemo itetitinifi g a fe ipfo degenerat ab humanitate
ad btutalitatem fponte cduerfasiut pecus imprudens.Q. ui uero
fe noaetit:!Vatuq5 fuotque tam Tublimstanq^ diitinS fottftuj e
pinqnatifTitnaflagitiainefamqjcdmiffa non imetitii fecetit;
tiic jpfedo cutn deo fuo fututus exuo fempftetno beatus:& qui
diximustampliflimi glotia' afTecuturus.Q, uod tibi Princeps: nobifq5 teJiquis;q huc couenimustcxleilibus cotingat aufpiciis: &eius meritts:g cruce ferenstnos ita di!exit:ut& kuetit a peccatis
nofftis beatiirimoranguinefuotquocum nibd fit pteciofius ni
Inl falutJtius.nihil deniq5:in quo xquius omniu fpes locati poC
fit:acdeceat;nuncue(ltisexh:benduocolis;deuotis anitnis coli
totafoeiici ptecelachtpmaq, iplotantes:ut pet eius arpetfionem
Mantua (eruet Deus optimusm3ximns:& Re cbtiftiand oitine
undiqj fitmebac tueaf’:iten:inis odiis difcidente:& atmotunt ta
multibusxiluante.forniidoloro^ Tutco^ bello attritam diu;&
poltremum inopia:pe(leq3 qualutam. Dixi. GLORIA TlBi
CHRtTE.EIVSDOM MATTHAEI INSOLEMNIOM
NIVMCAELITVMDIE ORATIO.
Efulget bodie nobis Viti patres:& comilitocs deofa
t crati atq^ deuoti annluerfacius ille ttiQpbus : diefq, lae
tiilimusiq cslos glotia:& otbe teita^ uniuerfum gaii
dio coplebcuiusidudaicQfnenioratiqjfoelicitas magnos adpal
tiliae genetofos aios excitet.Ni cu iisiqui ,p fgno cslefli flagrat
atqj fufpitanbquod utribus nifi oiaxiniisutraailq, lacertis aeg
ti potelbeoijipfetunturexeplaiqui dimicando foitiflime nids
tti eualereidc ems deuidiitriuphatiq, regni municipatu tenuet:
abigendu nullo gdem modo efteogt animos icendi ptinusad
digladiando tanta pgloria.Sed neque e oiodifFicile:ut qui St
gniores et torpeiit:cfl foitiifimos aliquos ptxuadetes in ptelinm.
& primos ipaubdMli fe obiefiantes periculis infpexerint! furgea
tes Illos fubfequdtut quata ui poflunt:Q,uod no folu epptmmbellicx attis:& liominuiqui ratione agutunatq^ cofiliotfed exte
tisquoq; in animatibus prudentix exptibus aiaduertif fspeific
ell i cundiseficax 8C puocattix lniitatio.Ita quideiquifoelicibus
coalefcentisecclefix teporibus pnmi extitere Cbtiftiani. Immo& Cbriflianoj^ ipfopaTortotes tanta infpcftites magnx:& admi.
kandx uirtutis opecaifi quam cbaticatis fintillam habaeteiflatinii
tffnburtantsSin nullam ueto ptiuj babebahinde aliquam copa
tatunt^tqj nunc fanepia noiha:&: factofanda IVSatei Ecckfia
fingulotum beatiflimoratn Ciuiunrquos a nobisCuria calellis
excepit:annuotitu:acfpeflabiIiponipadecorat.Sed quidem ho
die longe fplendidius Sandoium Sandatnmque dei omniumcmuis fimul uiftoiiasiatque tiiumphos ktiflinia tettis oftendiB
ne!fiIloq5rubanodec£eIe[liCiuuate tota cenfum integtumba
betiiibi medio ueluti campo nolltx magnx fidei Hetoesidc chri
fl:ianaBfandxq5 militixduces fpedantur infignesiquos cum cei
nimus uidotes tam illulttes:& glotioCosdufcipiamus imitandos
Oblatis igif nobis in omni genere uittutis& laudis tam ifigni
bttsuttiulqj fexusexeplismideamus iam (inguliiuideamus oto
quos ecuditoces obfetuetnusiquos niagiftcosiducerq; feqmut:
nec cofequi pigeatiac imitariiquos tatopere iuuat extoller. Q,uSb Imitatio
pixuii illi cu uita inter boies uiuerenncucurtcie (ladiiecut & ipi fddomnii
non decutramusfAt inquiet fotfitan aiiqs paitcop; efl:& eotitm
maximomtmgrande hoc munustJmmo ueto cniniu eiqma infi
nitumelliNam cuius natura immenfaelltd urna pluribus poffi
deturcomunione multosttat: numeto:augeti:conctefccte;fietiq5
fplendidiusiacniitabilmsfempet neceireutiqs efti Etenim quitum ptioiibus ilhs Saiidifliinis Virisitantum & nobis facultatis No-neq.
fuppeditat una omniumtzqualifq^ coudicio.Nam nibil a natu diliidc.
ladiuetfumialienumqjfottitaen: ipfa Ads: Eusquepolletitas.
Hifdem progeneramur feminibus eundi, eandem progeniti lu
ce ingtedimut.eodemfubcslo diem agimus. Patiter elementis
alimut.teque uita fungimucaque defungimur:6C fi fortuna nos
uatiatinatuta non uariatiqux fingulos habet uno tiuo deductos
ttuncoqj uno decetptos.Non opes itaqjnon honorestiion pote
tia non dignitas.nd cultus ac uidus;ca:teraq5 id genus funi hdr
Sed neqjullas quide minuciae hominisifed ad uitani : ulumqueficpemneunut* bonis falutariaiMalis mortifera fote nofcantun
Q.uirquis ptimu nafcitunrationale animal nafcitut mente.arbi
'ttio.memotia.fenfu.uittuteq3 proximus deo; Q.ui extta pcoccti
quoq5 corporis formiieffigieq^ caelefbe^ fottitunln quo Sermodidindus.uultus fublimis.5tatustedas.Mius opifices.difcretus
feofus.difpofitioiacDidiaqj mebsopt igentia factatneta declarit:
h ii
Aptltndo
adboufii
pjtticipiuqj cu caelo: qdo nnHu ptxtfic holtilne cxIcAiI
afpicic aut ufu habeofamiliatitateqj diuinanitaut ulla pofttema
No« de fupnis cogitatione.Cofequentet hinc nafcit' Vituni bonu te
gnatis i fe diuinitatis teattii appellati : Vt Tt;megiftus & Plato
pegregie:& h js afletiens Cicero fepeiac Seneca cefuibQ,uod&iter nolltos prima facudia Ladatius late diiTeruit ta i diuinis ifli
tutionibus aduerfus getes: g eo libella que de opificio hominis
fctipfibSed neqj alitet euagelics gloriae ptinceps faflus Apofto
Ius:cuius apud nos ed audotitas 8i tenerentia maxima: An nefci
tis iquit quia teplu dei effis uos:& fpititus fidus habitat i uobisf
Et fi quis uiolauerit Templu dehdifperdat illu deu$f& chnllus
eft caput ecclefia;:nofq5 membra eiusftutrnmq^: Tolli membrudei fandu:& membtu faciam meretricis i Praeter ueto laude hac
Finis beati
tudo
No.
tantam:ac dignitate: quaTublimius: acuenetabilius nihil poteff
exiffimarirptaeclariffimum hoc: maximumqj myftetium: & adiu
mentum nobis adiugit'’:g[: cxleifis huius Imaginis: bumanique
faffigii finis:& terminus foeliciffima & fempiterna cu deo peni
tas eft: quam: quoniam proprium: ac fupremum efl hominis bo
num:eiulq3 omnino natutxconuehiensitieq3 caufa neg3 uis ul
Ia detrahere homini poteff: nifi fponte idem ipfe: qui liber codi
tus eff:rpoiiauetit dignitate retanta:maluetitque quadtupedecn
extitilTeig hominem . Noftrum eft igitut ut uelimus.nofltuni ut
fatagamus. noftru denique gtatia duce: aufpicioque diuina ut
ad deu ptoxime accedamus: nofq5 beatos efteduru icoinquato
lanftoq^ hofpicio excipiamus. Q,uod fi minus eflet:nefeutiq5
pofrA*Iefti ope coiunda quifqj beatu efficete: & cu peccauetit
et: Jci fanitatem tedire;uita'q3 metethquomo prsdicaret ta elate i
euangelio dominus.Regnu dei intta uos elff& ta confidenter
monetenac fe folatetut hoc carmine Daaid?'Anima mea i mani
bus meis fenip:& legem tua nofum oblitusfEt ab eode ipfocita
retut aliouctficulo in ha:c uetba ad hoiem deusMntelledum tibi
daba& inittuam te in uia bac:qua gradietis.fitmabo fup te ocu
los meos. Nolite fieri ficut equus & mulus,gbus no eft itelledusf*
qus uerba no alio fenfu explicata mihi plane uidentun g $ in
genio:& ratione decotauit hominem deus fitmauitqj cuffodia:
ne pteceps ageieturg defydetia & uolutabta camis uelut equus
ft limlni ftelfeawBietiteq? us«lites.Mnnicip« etgaeofoniqjt Natxleftes putadi fomus:quod qui nefcibneq; fe quide boiem fctt
cum ab ^manitatc ad brutalitate omnio defecetit:illedus:ut pe
cus ad fui obliuione:metiq5 ftuIcicia-Hinccolliges fpbeta^ nobilifiinins quanta hop: fit tutpitudo;atg5ametia;q cxci nefcio
pean mal/gnkfui'ipfoj< Paticidasa tani beato fine;et a qua oriu
di ffit pattia deetant:fua'q5 produnt dfgnitat&S: grad u:hoc cot
ptobto:c6uicioq5iIudificatHoinocu in honore eebcontepfit:cd
patams 2 iumentis infcipietibus:& fimilis fadns e i]Iis.Sed ut et
hi remeate ad beatam eam femitkunde greffus detotrere;fanIIj
«le pe)(rent:&! cu fandis dei tenere confottiumitalia nobis facta PfxfidiM
menta perfedionifq^ cofilia tang antidota;certag) remedia no ad uitani
bis dei folertia mox cdquefiuit:& tribuitiquod inter diuina gde beatam
opera habendum mihi 'fane uidetut fhtpoi digniffimumt neqj
fefugietesdefetatinechoftesinterimanSed gdiu uitam agunt
peccantes to]etanterexpedet;czcatorq^&iIIumiet.Deniq5 quoote Maximi PatresiFratrefq; chatiffimi petfonanda mihi e dni
Cnix.Coiona.CIani.H3fliIe.& quini illi oeatiifanguinis fontesf
quibus diluitur ptimu AdxiEuxque' peccatuminofq; in illis co
mortui excitamur ad uitaiSc obligati fupplicio.attolimnt ad Itrid
phumicu fupetis perennitatem habituri 'glotiofamt’Cu itaq5 ti
clatis;& intimis ptxcordiis femp habedis:5andi(Timo)e boiumtqui nos pcelTeteiad beatam certe uitam ducamur txeplis: cu idS
cibus cbtiftianz addidis militixpremiu proferat' ut'immefumt
ita 8C zquabileiac rempiterniucum natura ipfa nos diuinos quodammodo:& cxleifi ueluti femie: maHaqj compados ediderit:
&adfidotefuumpotentiflimudeutangad poftremu finem:
metamq) direxerit Deniqjcum tot:tantaq5 faueat& opitnietut
nobis AuxiliaiPrxcepta.Sacramenta.Cdfiiia.Sr-quod omnia fit
petat patibuli:ditzq5 mortis magni Dei:& Saluatbi^nollti uni
ca Spesiatq; omniu falusiquid tandem eif fupreme Deus In nobisrantum:ueldefpetationis:oelamentis:otiiitfuni nix unqui•fpiciamus:&teno(ltamhancptimkmaxima'q5 quati eft facia
mustSemper magne iterum Deus fic czci etinius.fic dementati.
fic ptspolleteiatq} maligne de tota re propria curantes; ut aliud
iiibil;|ptzfeo(eocu]is;ueitg}{ubfeufibiu;cutx nebis penitifi
k iii
"Infoelfcfa fitfQ. asm deflendi fioc Joco nri fecnii tatpaiae pditi tuoteitSt
Saxali, uito^przflantifljmo^inopia^Q.uos hodiequxfo teperias dc
j omni tanto fidelium nu(neto:&fpaciochti(l;ianx Religionis tj
lato:.Uque itximenfoiquicdpaTati polTint ulla i laude eximix boi
tatis atq3aitcutis:cuniprifca illa fanditate:acfide:quxflotuit ia
fundatoiibus ApoHolis ptimum.In Mattytibnsihoc e(l teftibus
uetitatis deinde(Nam mairpt apud nos teflis)in uitginibus quo
qj.Gonfcfforibus.PotificibustbeatiflitnifqjPaftotibustq omnifatia fanditate.Sapietia.Modefl:ia.Dodtina.5 ignis fitnuhegte
giifq; miraculis clari ; admitandiq; fuere. Q,ui fui ipo^ o^s:
,' uel ab aliis delatas non arca oculebant; Sed in pametesdn
jMiniftros egentis ecclefix-in puptio$:& uiduastoppreflofqj fot
tuna mox quidem erogabannprxuenientes afflidostac mifeti
s dosetuanteqtogati:patuoipricuItu:uiSUq5Cotenti;Q.ui fuas
J inocentesatqjcaftifTimasieiuniotatq^inediaanimas mortifica
bann Q. ui ocatidibus lachtpntis pfalteciis nodutnas uigilas obi
f bit.Q,ui momenta oia reliqui tempotisitum legendoidC meditj
1 do:tu doceJoiaut optimu aliqd fandis manibus operado et ide
feffe terebatmt nullu apud eos tepusiaut a re falutariiaut a laude
diuia uacatet.Q,uocitca relati oes anopt longo (uccefTu in Sane
to^ cathalogo teligiofe colendi iute fuerunt.0.ui tantus honor
orDirq5 teica^ fcelicitas ( peteantifi id liiettpelTinii dies nofl:ti)a
catholica iam penitus migtault ecclefiaicollapfis nullo retinente
ruina ab radicibus ipfis Motibus altisiqbusoi ex abitu tota fql
Hietetnias. ciebat’ qux militat: Cuiitas dei:ut cu Hieremia deplorare qfq; idi
optimus poflit.Q, u6 obfcutaiu e aurutmutatus e color opumust
difpfi fut lapides faduatii icapite oium plateapitFilii Sioiclyti:
& amidi auro primo:quo reputati futi uafa tellea opus manuu
figuli t No ne ^ uetete Patres Sanditateiatque uiitute nuc mdet
genus omne flagicii t Illi pietati.elemofinis. leiuniifqj itenti. Anobis diuitix ad ambreiofa omnem prodigalitatem undiqj coa
quitunf . Et qui apoftoli cu nuc fibi gtadu:ptimafq5 dignitates
uendicanbnd utchriffo fetuianfed p clitiftutn luxutienneotutn
menfx no modoieiunix frugalitateqj ignotants Sed inftruS*
NoJuxutielautilTimis ex omni terta: matiq3 cibariis : & potioibusexquifilif
Tempo^ fimis aifluuntiqux nd fame extingudtiSed libidine acuant . His
affiftSt calawiftfatoj/ gH^ej.AIii fetutalii aufeiutalii poculeta
^libant.alii efcuienia deniotdent.Alii aquas manibus fundunt.
Alii mantilia terfui explicant. Alii uapotes incendunt. Alii flabel
laducunVt unius ambitioi ingens populus feiuiatiSi no magit
fua^ cupiditatum effrenata^ piimus Setuus eif i'le:cui ita abitio
(e fetuit'.fi cultu explores .pto bitis: & fagis ardens nunc purpu
ta in epulone damnata.Capillus copofitus.pieciofu fericu. Mollis Sc difcolor pellis.pluma teuilTima. F ulcra.Tlioti.A ulex pidxt
qux non corpora modo:qux uiuunt: fed mortuos parietes pedulae tegant.Pro cafulis:rand:ifq3 coenobiis nunc palatia fubliniia.
aurata t]gna,eta.matmota. Q.uid infanam impenfd atgeti.auti.
Signoje.getnmatunique comniemote: quibus p gradus nienfa:
abaciq5 onerantur ^.(^uid multaje equorumque greges: faletas
& ftrata pretiofa trahentes ^ Q. uid ad cutfu pernices Barbatos?
& canum agmina ad uenandumedcda^CXuid ad omne luxu
fcunas.Lcones.CamiIIos.patafcitos£’Q,uid tandem uoluptates
jndulgentifrimas auriuiexcitatas lafciuis & mollibus hominumDocnlis:acTibiatum:& fidium demuketibus numeris: no ad di
nina laude tepeiatis:utDauid catmina hpmniq^ Sandop::Sed
(d kticiam excogitatis:atque compettis:quibus (i forte etiam.pu
kifnmusquifq^taccunlfantiirimusairuefcattcapiatut ad motter
ita incautum animum percutit mollis i(fa:fuauifq5 uoluptas.Ta
ceo rubore qux patrantur ocuItiu$:& ab bis ttanleo longe dole
tius ad nos Patres:quos humilis babitusi&ueffis teligiofa deco
tatifi forte compundos in melius erexerit deus;Q.uibus magnafiuicia:atque facinora ueldifpliceanbnon fic tamen uittutisp
fedio placet:ut furgamustcum oportefcin uicia Chrifti;& zelo la
ttantes.Q,uin a potentibus gratiam.ab infamibus laudem.a tui
pibus ptecium:a diuitibus quzilum expetentes:eotum motibus:
utaffedifunt finguli:obrequimut.aduIamun3pplaudimus:ncn
tam uecentes exploratorem tacitum:confcientixdeum:qptafen
tem hominum indignationem:& fupetcilium. Q. uofit i malis
l!dcrefcatmalauo]uotas:&’eop: dum palpatanfanabilis teddalf
iniqtas. Bois coita excitetur fomes ad uicia:& hi cupete-ambite.
lafciuis,Spei.tiniotiq5 feiuite cu malis incipiant.Q,uis hoc loco
(mc lachtpttiis comiuifci iam pot o Patres:^ lefu chtifli cdmili
•No.
f
I?;’»;-
i
i
Iones qftantii de nefefe fanflftatesSf religiofis* amilRmui'moHbus:a maiotibufq; didamus^nuncubi uiTionet i ubi taptus:ubi
mentis exceiTusi'Vbi rigna;atq5 mitaculaf Nibil detraxerim ii»
qui ddide impolluteq^ uiuunttquos diuinz mileticotduedono
itno paucos hibemusrqbus magis iaidecim<g^ eo^ !uitmtes aiTe
.
qui nequeo.Oilltingor ueto:atq3 collacbrymoi ppieo» qui, laxa
tirunt;quicatnalitetrapiunt:&carnalitetuiuut:qui fecietu noamanbqui pietatKobedietiZibumilitatiqj fe Tubtrabut-q uagitfiE
ci tcuforani cziuias odiunnuidua^ coIloqa.meccationes. lites.hi
ctaq5 freguetahquos Petrus tio ipIiusfetaosdeiiSeddesteuec
fos ad uomitu;& fues lotas ad uolutabrum luti metito nomina»Q.ui fub pallio habituq5 uittutis bypoctitauueneficiq; biftridet
eo peticulofius falluttquo integerrimi ede credunt':quomm SS
deniqj finis fempiternus erit intetitus. Q,uatcfiquifefeinlrt
nos fentia iit mudi huius illecebris illii:i:& rettotfu im^midoSi a
difltidide uitz meate paulatiiii pede mox tefetankfeq^ab his ue
rienis mortiferis qta polfunt fuga ptxripiant.Q.oibusit tes,rua
adhuc integra eflihifq; funt exempti cotagiismigiles fibi pttca
iieant.ptocuIq3 ,prpiciant;& magis q iubita-motteettotes omnit
illos metuinq incautos def1ed:uta]femita:quzuna& cd(lans/'3s
reda pfndotem;& fanguinedurates firmo ueHigicKducit adui
td.Non Tetentet itaq3 defpderiu Iabor;neq3 auertat a tdocorda
uoluptas.Vidocia fine pettinacuacrubiginofo Marte conifates
nonpoteft. neque ardua <fine uirtuteingens fe gloria tollere.
0.u3ndoadmones:&derides:quandoaddfcitates '& pauidoS
infpeda^almadefetri^Atqui Athletz: agoHillxq3 foitiffimi:
quoslace(Iitafottitada8i callusmilitatisexercuit legitime coto
ratut.Hincpottoillud:quodante ptslufimus : ad nosmanafTe
putandumeld diurnioris oraculu Regnu cxiotu uim patifidt
uio lenti rapiunt illudiquod ut omnes qui aftamus: defyderiO(|
tete:opereq5 attingete'dci nntuiac mifetatioe poirimas:lpfi eius
eeg ni coditoti maximoifemper atq3 beneficogeuailedcRet 'qux
«uco ttiuphu agit:& rgnatmmni beatiffimx cxlitu TuibabE^xit
DEQ EI CAOoeSTlBVS GLORIA
MATTHAEI EIVSDEM ORATIOIN BEATA GOENA DOMINI.
VaJ tehtJfc iidujum defiefimtinimo quod omftief»
q ptfns ipe decteuetam Reaetedi patres yiriq5 datilTi
mhhodie utfufcipia’ mihiuideo cotigifle: cu multoj»
urtti ptxcibusttum fupetio^ meo^ bottatu:qui ptaxipeie mihi et
podunbadiotato atq; obfltidodn quo nehemeter tame furpinx
quodqdemego neq5 uirtute:neq; gratia ulla tanta^itus (ums
qao rei huicsqux maxima omniuiquae excogitati pbMut habeda
finequea patem ullo tnd oratione afFertetSed neque digne hucpulcbertimu dicedi aditu occupatea' hocpraefertini ta clatiiTima
tu boiumdonini genere laudis atque dodrinae excellentiu confeflu atque ftequetia.Et quag populari illo gener dicendi;lquo(i
Iibep(efl:etuatiU|& (maternis uerbis colledumtexercitatifimuss
ut & nobis neque multu ea ia res difficilis uideatuc nefciotamS
quo quide mo oratione de uetboad uerbu latietexamulTimque
coplexafempet expauetimutque itamt ab adolefcetulis pletunt
que quos ipe illitui atque fotmaui me tameuidu fecuritate anf
tnifenrerimiillisfottaffequiEipfeno przcogitantibus fatiSi Vi'dittids Taperiote ano Setapbinu noUro de numero fili fi cocandi
nicuquedulcifTimutnoiiduuijiKpuetili uocnla agentem: meaotdinstioe atque indindu ipfa Im pulpita mediocri cu laude nomodo tenuifre:fed utexadum etiam oratote decotafTe. Q-U* u®'ce:aalta:gella:graque Uique quaque ppetua quotquot adetant(
Aderit uero& togati non pand)ad fe ita rapuif.ut |ab eo nun^cra deflexerintNo e(l mihi hoci genere ea ais:ea fuauitastea deUique idoles qux facilius dignofcit^iq dercribat':quaque natura
qdem ipa cuique no igeniu atfque coicat. Dabitis itaque mihi
ueniiifi expedatione uedrd baud fatis xquaueroiqua cu intueat
ex oculis aultnqne benigne a uobis mihi coceditaperia& ipfe ii
quoque de quo futura fit nobis oratio/Q,uod e ut iptimis de ci
tatioeque Euchariflixbeatx admirandxque dicamus: tu de mootdieque fumetiu.Q. ux duo fi pio fidelique pceperitis aio : erit
idquiienobisadiumetojqmaximoiuelad agnofcendu diuind
m)'lletiu:uel ad fande fdbtieque’niuedu.Q.aotu altetuigenfu
pfictt atque uobilititialteru aium beat Et quonia natura moitaB
bus ifituai elfccaufas i rebus rationefque fcrutarr: opereprecium
ducimus id ante oia prequitcui Eucharidix facramentu : Sf fala
tare uiaticum Chtidus,inditait.Equidem &<uosexiditno hac«e
fjemtattf iMourti tu*a.Cuf.n.9an)/r4tIdBi' no eft atq; pfoc!igK»
cu in icclefia legit':Nifi tiiandncaueritiscatnc filii h6is:& bibe
titis eius fanguineino habebitis uita i uobisi'>\tq5 iterum illud>
dui manducat nieacatne:& bibit meu fanguine in me manet& ego in illofAn alia caufa itet fe litigaiTe iudeos.duo poffet
eiscainefuiChtidus ad manducadu date loannis euageliu ha
betfEt difcipulos ipfos permotos aioiS ofqj adeo ftupote cotte
ptosuta magifttOiplanedifcefletit^quiepiima fumut Auteliiif
nollet beatiiTimns phibetiDifcipulopi hstefis ex chtifti uerbi datitiafElr quibus ita meminit idem ipfe loanes-.Is qui uidittedi
Inoniuq; phibuitfllli uetbu n5 intelligetes dixetunt adinukft
Durus eft hic fetmo duis.n.potefl eu maducate? Et dicetes du
tus efl hic fermoifepauerut fe' ab iIlo:& manfit cu duodecimidi
fcedentibufqj illis infttuxit eos q remanfetantAtq^ hxc quidi
contentio non Indeo^ duntaxatifed cois efl; hxteticis infideli
bafqjiquibus uideficonttatiu pt(as ede natiirxinedu abfutdw,
nt homo faomineedat:& moitalis iam imottaliiac uiua carne ue
Tcafidn^^d quia tatopere e ab oi animi coceptione difiundumi
magnis fane uitibusipngnaciq^ cogteflu detendendu nobis
«
Ut arcana dei facramentu doceamus no cofentaneu no efle na
lutx.neq} maximis uacate myftetiis. Multiplex itaqj fe nobis da
di in cibum & potu dei confiliumfuifle ac ratione mihi uidet'.
Imprimis ut uegetatus inde aius uita & fpiiitu duceret: quemadmodum luce clarius exprelTete illa domini uetba.Panis que egodabo cato mea e(t pro mundi uita:& qui manducat me : uiuetpptet me.Primuro enim ut quifqj uenit in lucem per baptifmum
taquam principium chrifliana; uitx ac fundametu renafeit' deo;
Tenellus fubinde imbecillufqj ne corruat cbtifmate fando fui
citur. Denique ut perpetua uita uiuatuiuace illo pane alitunac
uegetatur.Vt ergo mortali ciboiut fuftetetut corpus indiget:qd
S materia ederetum ac tefolubileipinde animusiqui e imottalis et
racec:uacanrq3materia alendus e icottuptibili efca: fpiritaliquei
ntuigeat nedatciquod eft ue^ Chtifti corpus& fanguisinefa
biliter confecratuside quo e pia illa& memorabilis & comptifTi
ma&fempiternadeiueritas.hgofum panis uiuus qui deexio
defcendi.SiquismanducaHetitexhocpaneaiuet in ateinum.
Et de qao dlaJnas olimVates i pralmohjtti calminibm r«i nft.
Pani cxii dedit eis:pane angelo^ manducauit bomo. Q.ui& il
Ind de calice intuIibCalicem falutacis accipiam;& nomen domi•aiiinuocabo.Etalio guoq) catminc.ynxi(li oleo caput meum:& calix meus inebtians q pisclatns e(l(’Q,uod. n.populo Dei de
[etta petagcantimt ad beatas ptomiiTionis glebas mei cu lafie fe
tetespecmeatebptsftititmannaiboc nimirum peitot nitatuatie
tates atg; difctimina ad caelum gtadietibus nobis sque ptaefltat
Kteinus hic cibus & uiaticuscucn ruaue:tum falutare: quaq inter
, manna 8i domini ccenam hoc maxime lefettig^ illud momentaneamuitamSCpetitutampattibusttibuebatcbsc beatam nobis
confert & iniottalem fic.n.fctiptu legimus . Paties comederant
mana in defectoidc monui funnqui manducat mea catnemiuet
in stetnu.Atq5 idcirco quicuq} in ecclefia nafci coepetundifcfit
apiimis uitx tudimetis illud quotidiana oiationeptecati. Papenolituquotidianu da nobis hodie.Q.uod fi quis tcclamet a^i
tnnm uegetati non fentiaVegetatum tefocilari.Refocilatum ni
tibusexaugeti.Hofentiomitam illam dulcedinem & cxleifem
fuauitatem;de qua ad nos fapientix uox ilia manauit.Panem decxioptxilitilfi eis omne deleftamhu in fe habente: & omne fa
potis fuauit3tem.Huicrerpondemus.Si nihil uides aut cogitas:
nifi quod ab oculis tianf fert' ad animmaliirque cotpoieis fenfi
bus capimndicis plane quod eft.Sic neq^ teipfum coptebendis:
neq; nim cxleftium fpitimmneq; aliud quippiaquod diuinumfit dt xteinum:taleq} etit loqui tibi illa de ie:quale fi cu doimiete loquamunaut cette cum bx]ua.non nifi in purgatum labibus
pedusiexetcitatumque uittutibus animunrqui diuinxcdtempla
tionifefe totum accommodat :hxc diuinocum notio penetrat
Q, ui cacnalitei fapiunbdi qux catnis funbdiliguntf detur mihcum uenia hoc loco Horatii uetficulis uti)bos res illa fic iuoab
Vt lyppum pidx tabulas fomenta podagianv
Auriculas c^thatxcolleda fotde dolentes
Sinceram nifi uas;quodcunq) infundis accffib
Accedit ad ea:quxdixinius:3ltera:di: ea quide optima ac edtiin
ma iatio;cut dhs lefus boc factamentum inflituibquxad fidem:
ptimum humai genetis bonum: ffleiitumq5 amplffimu fpedaU
pptJlfidd
metitum &fl!
Maximas qnippeai te «axfmJ opns eft fidfe.Viffl Rquidlmdtalij excedunt igenii . Q,uomodo fub panis& nini forma Chfl
ftusdelitercatiqnomodoin paraa adeo hoffia pamoque calice i
gufbetununicus in tam multis excipiatur altaribus: madocatufq5
nec ofo depereat ;& plurima huiurmoi naturz repugnantia oia
fide duntaxat colliguntur. Hzc Dei donum eft:qnonnIInm nel
tnaius:uel certe beatius.H*c cztetamm uirtutum oium fundam?funis quo certius afq5 imobilius poni non p6t aliud . Hzc nobis
uelut p ignota errantibus noflu:*du expedata elucefcat aurora
t
iter illuminans femiti pandinqua qgi patefada non afpicit; fep
czcuciat: femp tumultuet: femp fluitet cafurus tandenecefle elli
Statuit igitur Deussnollra miferatus inopiisnt bac illuftrati luce
fe tuti atq5 ftrepidi fequetemut.Sequamur ergosfequamursatqj
Iiumili creditu 8C teuerentiaifidei colla fubdamus squi homines
fequimur humana praecipietes nulla fxpe ratione quzfita.Minolis nobis no fit audoritas Dei :q inter philofophos fuerit fua te
peflate Pftbagorzscuius dida atq; decreta nulla ratione ad hibt
ta recepta fuere iielut oracula cu ef{Herit:atq3 docuerit Deus ipfe
Pptbagora.Si.n.qcquid uult Deusifi qcquidjfapitsfi quicqd p6(s
No fi quicquid phibet: mandatqj humano aflequeremut ingenio:
quarfb quid inter eum boroinemqs; diflaret f Fatemur qiiidein
inter omnes articulos hunc effe uel perdificile: ueT prorfns fextri
cabile:quz excogitare poteft humana ratio:argnmcta effugiet?*
Q,uod fi in Credendo uexaris: atque defndas: no tam dere ipfa
g de rei fadore tu cogitaiqui Deus eft.Deus inqnamique agente
humana no piguit publicis &ztetnisuocibus implere hominS
aures tanti tanque foblimis facramenti promiflfione ac uetitate:
deinde hodierna coena illnd|infl:ituete:inflitutum difcipulis pio
pinateiutque i^iiomnibns fzculis id frequentarent folemni ritu
mandate.Taceo innumeras in ueteri teflamentofigutas .Taceo
Prophetaram oracuIa.Taceo certa confpicuaque miracuIasSatii
nihil certe ed: cui non fatis uidetut quod ^Dominus dixeritiqii
neq3 falleresneq^ falli poteft omnino . Vnde prxtetea Domiuife fe nobis iepulum cdcefletit : caufa hzc& ratio alia mihi nide
Iit cblHtas tur ; Vt incenderet prxcipnu quendi in nobis amotemiuimqua
acceodaf CbauUtis ingentem; qua; ad fe nos ita conuetteiet ; ut fieiemai
waiote ex paftediaini.Filfoj! idciko atqj cbahatu ed cibus idet
quibus in Canticocu epithalamio inaltantis uox Dominibenigna blandit^ Comedite amici:8J inebtinnnni cbatiffitni.Q-Uod
fi patetes aut nutrices: quos uberibus: primis natuisfontibus: al
ueruntifibi ta'ta charitatedeuinciunt:quantus(ue(lram oro fide)
i his ardor conflabitur: qui inuifibili Chrifli corpore& faguine
uiuunt ieffabiliterpafti f tixc fane res no paucis pfequenda eft:
fed exigit fufcepti muneris ratiaut fuas partes dicendis reliquis
demus.Q,uare illud aggrediar: quod maxime fuo ore expreflit
Dominus inter difcipulos . Ha:c quotiefcunqae feceritis: in mei
memoriam facietisiquod efl: i recordationem mortis Grucisiq
fane te nihil e(l quod imraemotes iacentefqj animos magis ex
ufcitebatqj incedaticu ad deuotioneni 3l cultuiiu ad lachtymas
atq5finguItus.Q,uid gp fumetiu aias iterdufic iebriatiabffrahit
rapicut ubi fintinefciantiattonitiqj cu Pfalmifla illud ebulliat.
Altatia tua domine uirtutum Rex meus& deus meusi Beati qui
habitant in ecclefia faiiida tua: in fxcula fatculoEi laudabut te i
Q,uid porto maius: quid benignius: quid etiam: quod tam ue
hementer amote icendat:& pietatis uifceta quatiattprecordia
ipfa diuellatg cogitate ne fetui dig ni fupplicio motereut : Chri
ftum dominii necem tulifle per Crucis obrnbriuni^ Sic efl: apud
Efaiam: Vere lagotes noffros ipfe tulit:&: dolores nofttos ipfe ptmit Ipfe enim uulneratus e(f propter iniquitates nodras & attti
tus ptopiet (celera no(l'a.Et iApocalipfi Ddexit nos& lauit nos
a peccatis noftris i fanguine fuo.H£EC hoftia poftreniotnecstera
defetamustimolata quotidiptqnotidiana peccata uiuctiu diluit:
&eoru nuiiicul.t foluinqui i Cbtifti fidequiefcunt. Primum fe
chtidus t epitctiius f icerdos& pontifex hoftiam nos nnldanteni
femei obtulit patri : N 'S illum quotidie offerimus uel ad gratiis
uel ad ueniam: uel,ppublica mundi falute . V idctunt ii fatis: q
paulo ante alienum atbitrabantucGhtiffum fefeniiducandum
hoc tn factamento dediflequantis res ifta abundet mpdetiis:^
taq^ bonitue:& q folerti clementia Dei curata fit: S conftitutas
Cad-iuera aurem ctuoremthomineqj laniati atq) difcetpitquod
Tigridum ed atque Luporum:& inhortefcant& irrideant. Sed
hotum ni bil eli in csledi hoc factamento : i quono itetimit'no
Tn meoti5
pailionis
in femiffio
nem pecca
totuta
taitnr.non feJatuftBon laeditutCfitiftfcorpuflqOOfiiano dtMlitenred fpititualitet fun)it*.Audjllis rstetis abeantibus. xii. tatfi
dominu confitinaffe difcipulos Spititus inquiente f:qui uiuifi
catiCaro nibil j^deft:Vetba qux locutus fum ad uos : fpititas&uita funt. Percepere fpirituale ueritatis reiifutnrqui carnalis Intel
ligentiae errore ante nutauetant;& Petrus unus ex omnibus Verba uitae xternae habes inquit o Domine quomodo a te recedam^
Seclufa igitur ab bocfactamentocarnetqux nihil prodeltiuial
ficdtem quippe fpiritu attedamusiquod quia peculiati gtatix do
no uosfatisafiTecutosefle haud ignoto facratiffimi patres Sc de
uotiffimi ac clarilTimi uiriiillullrata iam caufa ac ratione huius fa
ctametiiad otdineiquo fumendu eflinoflta fe uertat oratio: qui
Dluifionis •ByftKofsBfu ab Azimorum ritu Si efu Agni deducedus eft ut
altera Pan tnibiuidetunln exodo nanq; Azimus panis& Agnus edendus
ptecipiturcu laducisagte(libus.Q,uifane agimus quid pptell
aliud elTeqTppussboftizqjfigutdiqaam de azirais confeduta
erat ecclefiafq tenouatio mentis eopi:qm dc finagoga iam uete
te erant ad hanc coenam uentuti noua ac nuptiali cum ue(l'e:'qui
busApoftoIus Expurgate uetusfetfflentumiutfitis noua confg
fiot’Atq5 itemm Non epulemur in fermento uetetis malitis &negtisifed in azimis fpneeritatis & ueritatis fquod qui non fa
ciuntiftaindigni.funt omnino & immeriti coena dantes impu
denter Sanduni canibus Sl porcis margaritasiin quos ex Apoca
lipfi bottendum illud inclamitat Fotis Canes Si uenefici;& ipu
diciiSl homicids:& Idolis feruientesidc omnis qni aniatid: facit
tnendacium.Hinctefleactmifeticorditer Paulus Probet inquit
feipfum homo:& fic dc pane illo edat;& de calice bibat: qifi qui
maducat Si bibitindigne:intetitu fibi niaducat:& bibit. Q.uid
efl per Deum tam dete(labile:q quod ad falutem nobis e datum
ad pernicie damnationfq5ConuettetefQ.uid tam inuerecudu
acindeeotum:g Regem Regum & glorisDominum foedo ho
(picio fubducete ad fe uenicnte.''q fupetbia turgidos: odio Ime
tes:libidinibussftuantes:teliquifq) uitiis deIinitos:& contagioi
bus infedos Solemne domini pafca cu piis celebrate iDe agnonero ita ptscipitunNo comedetis crudum quid:ncc codu aqua:
fed affuin tm igni Rapaces;p(sdones:itacundi: blarphemi: paii
tlds;Iii mea fentcntia fanbquos chienti 8s cfnda deMant, Debilitatis:sgtotts:indigenttbus:puuIirq5 lixa cdueiiiiint:& faos ee
exiftiinosqai fu nt meritis uacui:&; in non credendo gtinacesmel'
in credendo debiles.quibus uecosqux igni corcentunappetibila
rumihos iuce accipidixetimrq fano palato huius beati nefiatis
duicedinepq fapidegurcdtPretiofiocaquideelTefoIet: quasaC
fant':plutimuq; in fe uoluptatis babeterapponi Regibus: conui
BiiJ:fl{ nuptiis:Isq5pto dignitate dccodimento fapores alTociit
agteftesSiponticosiquititilatesguftum benigne acuant: gbuspio faporibus en quas.cette diximus latucas agreftesiquas aptilfi
meitetptetati nobtf liceat contriti Animi acerbitate atqj moeto
temiquo uicai nullo modo debebque poenitet deliquiffe: quiq5
neniam etf lagitaiis uerecundus illachrymat-Agno autem fic ue
Ici pcipimut;Renes uefttos accingetis:& calciamenta hibebitis
in pedibus:baculos tenetesin ttiaibus;& comedetis feftinanter.
Q,uid uero iam e Renes accingeteinifi lubricos fenfus & lafci
uiensp luxuriam corpus cohibecet'Si.n.de Sina cum Diis popti
k) in nube fe eflet exhibiturus Moyfes de mote defcedit:populu
qj fanaificaniudc inquit Lauate ueftimeta ueftta:& eftote pata
tiin diemtettium:& ne appropinquetis uxoribus ucrtris.Sipaes
propofitionis ab iis qui adbafiflent uxoribus contingi non poterant.Si lofeph ab Arimatbia domini corpus ignominia crucis
iiuerempiumiCputis foedumifentibus cotonatuiniflagcllis tritum
clauis terebratumia planta pedis ufque ad uetticem infirmum ac
)acerum:in quo neqj decor neque forma manfilfet inuoluit fin
done mudaiSi nouo uitgineoqjfepukhtoiinquonudu gfquipofitus fuetancolIocauiuSi antrum omne preciofis unguetis deiiniuit& odoribus imbuinquanta ipfi S5 mentis Si corporis niu.
ditiacum maieftate& gloria ad nos uenientem debemus excipe
re!'quanto uirrutum apparatu ei accubitum difponeres’ que nonau^inteplislapideis&nianufafiis:autuertes& gemma: delec
taftfed cofcientia effulgens nitotetanimaqj otnata uirtutibuside-
qua fctiptu eft illud Anima iufti eft fedes Dei:& de qua Apoftoi
ks An nefcicis quia templum Oei eftis uos:&: fpiritus fanfius ha-
bitat in uobisfCalciatis confequetet pedibus ad coena agni iter
difcombeieque iubemut. pedum munimenta funt ifta£^
/n coturnos t An octtas dixetimos i Abfit noUraa cogifationie
ut ifla quxrantur. Maiote opus elV allegotia enodandx uetitatL
Q.ui offendit ad lapideiaut neptibus piigifiaut tritu pedudefa
tigat':bnic ne p lapfu tuancalciamenta fiit opus: qu£ fidei ptxfi
dia fut: ueftigia credentiu firmantis: nos tutos & alacres p fetes
& faxa-.petqj node& tenebras deducentis: donec oculis nodtis
illucefcat frpitetnus ille fulgQR& cares node dies:de quo dauiduaticiat' i pfalmis, Et nox (icut dies illuminabit':& ficut lenebts
eiustita &: lume eius.Catep: ut beata hanc fide deuotio cofequat'
ac pietas:& baculos tenctes i maiubus cotinuo addifihcc eft cta
cem amplexanics:paffione &' mottem dcmininiemcri cotdege
ftate: cuius gratia; ut pra!fati ia funius; inftitutu uel maxime fuit
hoc factamentii.Nihil eff enimfnnhi ctedejquod genetofos gta
tofqj animos xque icedat:& uetberetig meditatio Crucis . Hinc
c6ttitic:hinc lacbtpma:binc gemitus bine cofeiTio: pcenitetiaq}
nafcunf.Hinc conclamatio cu Paulo Abfit mihi gloriari nifi iu
Cruce domini nolf ti Jefu Chtift i: p quem mundus mihi crucifi
xus & ego mundo:q fuaui fifmmaqj de te i ptaefes no multa cQ
craffmus totus pafTioni & cruci dicatus fitdiestacerbus humans
no modo natura: fed fideribus etiam ipfis funeflus & lugubris.
Q.uod fupereff igitur: pr.ffremu illud abfolua Et comedetis fe
ftinanter.ficqitad exitu ipfa pariter feftinabit oratio.Q,uod ufii
uenite famelicis foleCauidi hac i parte denotiqj faciuntmt exuti
entiu fimiles exardefeant in hzc factofada cibatiatepulafqj uita
les: qbus rite illud uidcf aptari Exutientes impkuit bonis:& di
nites dimifitinanes.Felfmanterilli quideedunug Istinegotiu
aguntiq amanttqui cupiuntqui diuina iu delitiis habft. quibus
autem catnaIia:opes dico; honotes;uoluptates fraudes; expilatio
nes: immaniaq; facinora animo fuuhi ptofedo& tarde uclune
& cum uolDnt:pigre atque ignauitet gulfant: ut tabelca't uel male pa[ti:uel ptotfus ianes. Q, uamobie de uttifq^ aptifl ime dixif
fe mihi uidef Apoftolus Alius quide efutitialius ueto sbrius eff.
In quo qui deficiunedum meret' explodi conuiuio: led dignus
eft motte cum uita mifetabilitetdelerat.Q-Uod crimen tametfr
quanto quidem odio cogitati poteff: fulminandum mihiuidea
tur.filentio tamen ptstermitta: quandoquid&ut fmem dicendi
fada; ttiibi faiitt tetnpiisi gnod efflant: ex gno diceie caepimas
concionemqj tenere.Q^uate fcelices ia ibitis facratiHimi patres:
nitiqj optimi ac coIendiiTimi: cu uobis ptimu illnd optauero:§
catafq5 fuerantquz de buius facramen ti caufa& ratione: deqjrnmentium ordine ac inftitutis attigimus:fic a uobis accipiantuX
fic defixa bzteant animo: fic opete deniq5 compleantur; ut pec
tita huius uitzdifctimina : luge perq) fudore uadentibus uobis
ad beatas & fempiternas .Agni nuptias:& itet expediat bcc czle
flcuiaticumi&zitumtempetet unalisbiccomeatus. DiXI»
EI LAVS CVI OMNIA SERVIVNTs
MATTHAEI BOSSI VERONENSIS CANONICI RBGVLARIS DIVERSARVM RERVM EWSrOLAfi
,
VARIETAre PONDERE COPIA DEVOTIONE FRVCTV IVCYN
DlTAlEa- REFERlAE
I
AD Philippum Parmenfcni Phificum de mundifugaatque contemptu. EpifloJa Piima.
I
VM Iflic agerem Philippe in domino mihi chatif
t fime & fempet amande:de eorum mentis inopias
animique fluporetqui f1uxa;& foidida huius (acu
li bona (edantes:de uirtute:per quam beati ; zterni
que fieri facile poffunt: nihil omnino cogitanunibil penfi ha
oenbnonunq incidit aut admirantes colloquetemutuuq^ hisca:
citatem hanc tantam indolete plurimum uideietis. Sed quo dieate difceiEiaperuilfi mihi quod occultum mente gellabas ; ipfe
quoq; tacitus uaticin3bar;& inter extremos amplexus: atq^ ofcir
la fanda a me prope flens enixe peti(li:ut de fxculi fuga &contemptu:deq5 amoteuitzfandiflimx aliquid ad te confcriberfe
Tuus huc omnis fermo defcendit.additi gemitus, additz preces
ne te defereremine te negljgeiem:quod tibi cu polliceteurnanfi
fti ex uultu IxtifTimus & ingentis folatii pieaus.Ex quo tanto fo
latio mihi nifusequidem fum huias'tei dcbitot faflusitametR tt
duam fufcepcu uix fatis aggiedi aade3m.Aduetrus.n.mfidi neg
Cia atq5 naufragia inuehi.Exaduetfoquoq^maiedatS & laude
uita: religiofa atqj fandiffims exornar pto metitis neq5 leuis ji
uincia:neq5 paucis agenda;tnihi ptefettim pa;p^.utdixi:ad te tan
tam idoneo:patum 6i ociofo.Scd ita es mibi cbarussita Sc in do
mino petdiledusjut iperate mibi minus nihil equidem poflimtg
tuo ifli non obtemperate & falutati:5: optimo ubto.Sic & cutx
tibi fuit mea (alus dum xgtotauimtnulli labori (ludioq; petpe*
cetisiut pute tuo uel beneficio uiuete:& fi in lucioducenda noafit hxc uka mifertimaipeticulis femp:naufragnfq5 expofitadEia
itaqjcharitasiqua omnia uincisiocium mihiiuicefqj fuppedita:
g no ti quxrendd boc loco mihi (latui egiegiam dicedi: pfuadS
diq} uitn aliquaiq pet fe nitiduiputuq} fertubneme laborata pi
Aaq5pucetuidubiaueritasipfa.Q.ui.n.mauuItdoceti:q deludi
te quxtit non uetba.Q-ui durus dt:& indocilis efhmoueti neqt
n ifiuetbojiillecebris.Hoc igitur iprimis unum mi Philippeifi
fumms uirtutis gloria flagrasifi fempitcrnx imottalitatis cupidi
tate mouerisifi regnodei &c®Ie(libus bonis (ludes aliquadopo
tiri.i-loc inq anu tibi e(l omnino ptxdandumiut de Babilonia
fxculi huiuseuadasiS qtu pedes ipfi pofTunteffugiasideqj abo
minabili illa fornicationum matre eam i arcem fubito te rcipias:
qux nullos formidat incutfus.nullas ueretut infidias.nnllis uel
armis uel uiribuscapitunad quam deniq5 cum pfugeris pericli
Babilon i“o polTis.Audi hic quxfo exptelTam falutaris dei uoceor. Fu
Noe cum gitede medio Babilonis.fugite ut faluet quifq; animam fuam
filiis.quoniafadaedhabitatiodsmonio^i.Etiterumexite de illapo
Loth. pulus meus:& non participes fitis deliSopa eiusiS: de plagis eius
Moifes. accipiatisiquoniam ufq3 ad cxlum afcenderut peccata eius*
Sic arca igtelTi euafete diluuiu.Sic Loth de Sodomis cedens co
mune uitauit incendium.Sic Moifes fe ab bgppto ptxtipiesiubi
Kgnaie etiam poteratiin Sina fit legifer.& inenarrabili intuitu
Abraam ftuitur deo. Sic Abrax egredere dicitur de cognatione tuaidi de
domo patris tui:& ueni in terram: quam mondtaueto tibiiEt tU
puidesCane Medicus fi gtauis incanduerit pe(lis;& depopulari
boies coeperitinon ocius fugatatq^ eminus fuadebisf (^uato ue
fbfatiustqaantoptudentsusifiTuesM FueHt animo^f ^Analiteli
accipere poffiimus apud Ezechiele hec domini uetba. Ira.n.mea Ezecbiefupet uniuerfuni populu.Gladius fotis peftis 3C fames.intrifecns
Q,ui in agto elf gladio motiet'.& qui in ciuitate fame& peifile
tia uotabitut.& faluabutut qui fugetint.Ha:c in figura mi Phi.i
dicata fint tibi.Ouobus dominis fetuire ut nemo iam potell; : fic
ptefentibus neq^ uoIuptatibusiS; futuris patitet beato^ ptemiis
pftui.No comifcef iftainec itet fe habent ullo modo cocotd ianu
Quis & enim eft:g poCfit pede uno aridi ptemenalteto aftta c6
fcedere?Q,uinonellmecu:c6ttan'ieefl:dicitdominns:& q mccum non colliginfpatgit.& fi uis pfeflus efleiuade& uede qute
po(rides:& da pauperibus: & fequere me . Et qui amat patte:auk
matre plus: g me no e me dignus: & qui no tollit cruce fuam &fequitutme non eft me d Ignus. Vides quantu iuice aduerfand
amor dei: & amor fxculi t* quitum chtiffiana & rara perfeflio a
turba diflideat;& pfundotia bonatqus fpecie fallaci & pulchra
dekftantiprb nihilo ducatf Sj quis ergo cftiqui animo uacatejg
marime optet: g efle ueht uerus cognitorTuirque3eiq5 fpledot
uittutis accendat;opottet aut teligiofam uiti fufcipianaut eius: gfufcxpit uirtutibus pxiwe accedat: aut paup fiuaut itet opes pau
peri fimilis: ut foli confedlari uittutem facile queat expeditus: df
leuis , Nam ut de me ipfo quidem loquar, dum adhuc i foelicem
huius faiculi cathena conftringeret:du;quam diximus: Babilon
fua tptannide polTidetebnugualui iddniti: idaflequiutinoce
ter fatis:integreqj uetfatetlMe mifetumjRecogitate fine borto
te:& gemitu nequeo quoties autimatura tequaliu motte : aut iex
pedato derepentino cuiufpiam funere exterritus: quoties confei
entis motfibus laniatus mecuni ipfe dicebam. Expetgrfcere Mattbse. Expetgifcete: &teripifcequandoqj:in cralfinufoiritan
motitute. incertus quippe es an tibi mors.immineat capiti: i tua
te nofte hac dies pofttema comprehedat: Q,noties clanffimopa
ebridi ptxconum juoobus commotus propria peccata defleui:co
preflj iiiuicem.palmas:pedurq; cecidifQ-Uoties ftatui cum pnennte mundo nolle perirefAt nec dum ab oculis ifl;a tranfieran'.:
aut de hjs cogitate mens pene defierabcum (fultam mentem: SS
escam mundus ifte nouis mulcebot dlecebristcnmptoptiafe
i li
fallebat cte(!ul!tas;& i iistquie dilrgebabuoTutilHa tnetts oblidoi
Petfpexi luce elatius: fxpeq} didici nifi fune blandientit ffeculi
euangelico niuctone petcideteinifi cudis pofthabitis otq} calca
tis unicum falutis pottum leligione ingtedetennoltta cjrmbam
tantis& tam ctebeis agitatam procellis haudquaq pofTe [aluati>
Tande fecundis uentis :afflanteq3 falutati nobis deo portu atti
gimus;& optata kti potimux hatena:tato dei munete: cuius lau
dis ell omneiquodfumus meliores effediiquanto effe mottuumdiltat a uitaitanto St de falutefecutiores; quantode naufragio i
littus eiedi. Fallit' mi Ph. fallitur quifquis tettenisaffixustflsia
spehtio ima ptocubensifibii czlu putat itet po^pateretautpolTectedit
fedeo militateduuxoti & libetis fettutMiotisnemo exiftimet
domini militiam:^ tetcend;qaatipfosquoq} tetceniexeicituscd
tnilitones : aut nulla coningia fufeipere t aut ueto fufcatpta lelin
quere: filios quoq^ Sipatetesiagtos; Sl pattiamdellituete cogit:
quo igentiotibusfatcinisproiedis publica liberiusbella fnfeipi
at. Ad philofophoshoneliius te ducere etia poflutquos neglexif
fecoiugia. abiecifTediuitias.uiditalTe fecretos.honotes: dignita
tesq5 fpteuifTe cdlfatiut fola fapientid fequetent'’ exuti qudtu na
'etnocii tuta hominis patitur ctetetis tebustquie in uita qustuntur.Teflas
IS, Democritus elt: qui fua^ tetum parteadmodum patua fetuata
patrimonium omne dono reipu . dedit : Athenafque ptofediB
Philofophite ita fe addixit: ut n&tutba modo declinatetifed ui
tates. neret incognitus omnibus.Teftis Crates ille Thebanustqui cumditiffimus- efletmolensadphilofophandu Athenas petgereima
xmiu auri pondus abiecitmt libetiot littetis fotet . Teltis 6i Anti
iUheneSi, ffbenes ingentis animi uiKSoctatica!q3 difcipliniefeftatot: qui
cu ad ifigneeloquentia euafifret:diuq3 pulcbettime Rhetorica
docuiflecdixifle deiq5 difcipulis fettut Me finiteialtejtrfi Jubet:
praceptote quaeritote: ftatiniq Jeundis uenditis:qua: habebat:S
publice di(ltibutis:prstet palliolu:qao utebaturi ibi ipfi pbilofo
pbari etia inglorius : maximis honoribus:& comodis corporis
tulit Teftis Diogenes cognomento Cynicus nidor re^omniu
fogenes. ttiumphatotq3 natutae;cui ad coteneda: quae csteti obftupefcut:
Jato. plus uitium:q ulli preftitit animus. Teftis PIato:cui quicquid p»telbuidetuc coceftifte natnta:qnem Academiam uicum ab utbe
|i(ocQl:red & peRilentlsac foIitaKnm eTtgifTe coisftatiubi prartffj
eatniqnadelittetisftudiutnicddiUtioIuptatecapcKt nullatrigi i'
tettapi tanta pedibus obiuit fpacia:tot enauiganit R)atia:tranauit
fluminaint uix pofljt tata res de homine cogitati: ne gdcm oedi.
Q,nid referi Soctate uetu inter omnes beate uiuend i niagiftrfi?
Q,nid zenoneni Stoicorum principem f Q,md Catiie;'dem^
OnidCleantefO-uid EncIidcfQ.uidreJ)quos:quopc-exenip]ii
& gtatci& latini referti fut ccdicesfSi ergo res militaris & caft te
fis dfciplina . Si philofophia: & cutiofa tejzuel inanium (iodiat 't
tantam patfimonii; tanti folitudinem: tanti& cajtetoje omniunegligcntiam idixetunt iis;qui huiufmodi ftudiis fe totos dcuoBete;quid.n.miium: aut quid.n.gtande:{i fa^fta Religio: fi excel
lens de omni uirtute ptofeffio a l uis eadem cultoribus exigit f ut
illi non bellica fpolia; non humani de pbilofopbia laudem; fed
gloriofiimottalitatecudeotfinemqjbeatuaccipianti’ Aiforliti1
inquics.Q.uidelfcuttantoperetcttenabaclutaduerfauittalit' Nota trfn
Hoc loco IaEaigeli(facitetut:qui hoc ita difTetuit.Omneiquod maioiumclfimundo-.aatetbcocupircentiacatnistautcocupifcentiacculo capita» "
tum: aut fupetbia uitaei.quod tu qnoq^ ut plene pcipias: a caitccis
animuotopatumperauertetteq^uelutiiiublimi fpeculapnne:
atqj conftitue: unde uno fpedes & cernas itaitmqu* deorfu hic
Iter homines miferida& tetta gerunt".V idt bis:ut a cocupifcetia;
catnis piius incipiam : cubicula abdita. Triclinia. diiierfo
tia.uillas.oftos.fota.palatia.regias.tepla. bafilicas atdere libidie»
iiumina.matia ignefuccefa.motes.Saltus. filuassAuareluxutia»
Videbis defumoicelfaicarnisaeieproptinmimmutafienitot?: ';
Solem & paluilTe.Viigineu decus:& matronale pedicicii terne
tatam ac ubiq; ptollitutam.Videbis teclamite natuta nafcendi:
mares maribus admifceti.infiimamxtatem ante die ptcpbane
&: petulanter illudiiexpngnatiifublletni; Validi uetoialienatn'
pudiciciidepopulandi irruere eo actiusiatqj fcuitilius: quo itea
propriam turpius illufioni concedit.Audiesfproh nepfaas)ut hsec
comittunt' impuneiita impune laudati. In his igituraidentibus
flimis. In hoc xdu libidinis . In tanta petulantia ittitamentifq;
hixurianlonge-.Iateq^ diffufis: 8l paflim ante oculos pofitis: quis
no capieif ad motccfSctiptu eft.nifetteas mentes libido domat;
i rii
& exurit montium funcfflUienfa.Q, UJs utog a fpeflaculis taliumt
fi no effugiuillsfus eua(iR& cupidinis telo no petiit i Tanta eft
huius rei nece(ritas;tataq5 uistut ed Molere: q euitate fit multo fa
cihus.nd fordidos homines niodo.n6 fapieulTimos.no Reges,
non Pontificesifed ne deos gde fuos getiliu littef® ab bac fadi
tate fetuarunt imniunes.TurpifTmias referutdea^fcottationesi
Baccliu phoebu.Metcutiu.Matte laguentes i Venete.Ioueipfa
mugiente effingut:i Cygnuq5-couertut:& prater fceiflineos: mafculos quoqj exaififfe di gegilfe cocubitus. Ve‘nio ad cocupifce
tid oculo^ip quam Euangelifla auaticix accipit crimen qux taa
topere infeditatqj iueterauit mortalium animis: ut hoc tempote
affirmare fas fitiquod lepidus Poeta deplorat.
Viuit' ex raptotnon bofpes ab hofpite tutus:
Mec focet a generorfratrum quoqj gratia rara elt.
Imminet exicio uit coiugis: illa manti.
Lurida terribiles mifceiit acbonita nouetca^
Filius ante diem patrios inquirit in annos.
Cernes fi diligetius quxq^ pfpexeris: itieta occupata latronibus.
Matia ptxdonu excutiioibus exomni aditu nauigdtibus claufa^
Forum litibus rtrepere. Atria ptincipumtfummotumqj Ponti
ficum mifetotum mugire clamoribus . Hinc infontem muldati
pecuniaiinde pupiliu &’ uidiiam quoq^ bxteditate priuati. ludi
cia etni munetibus.uenales babeti leges : In dandis:mutuandis:
,emedif:uededisq5 rebus plura genera fraudutg nomina.Cetnes
egenu fuffocari ufutis. inope uitibus opprimi . immerente damnari. IIlu ptudentioieexiffiman: qui callidius falletetquiatgud
ns citcunfcribere nouit inoxiu. Taceo clericorum improbos quae
ftus ac fimonias. Taceo principii omniu: Se Tytano^ auri ieftin
guibile (itimiSe diras exaffides fubdito^ardentiffirouq^ Se exe
ctabile emungendi egeni fanguinis ftudium.Taceo furta: rapi
nas:factilegia:niedacia:peiiuna:ptoditi6e$:paticidia:uenena:re
liquaq3 nefaria Se deteffanda facinora ex cupiditate manantiai
nota funt omnia Se ante oculos pofita. Pofftemoad fupetbien
tisrxcuIiuitiafiuolueri$oracduertete:Se per fingula oculos du
cete:infinitus fe tibi offeret malorum numetus:infinita uasietas;
fed ut multa claufula una copipletffanillud faue completi' in na
bis ttii.PW. nidebistquod inquit apud Saluflium Cato: Omnia'UittutiSipiaemiapolTidet ambitio: atque ita quidem modotut fi
de dignitate.Ii de giotia.fi de potentia.fi de ptiniatu.fi de rgnoatque imperio agendum fuetiunon iam probetur honefVum at
qj officiumtfed eius nequicia atque temeritas: qui uel iniuriis:
nel aflu posuit ad altiora fe toIlere.Hinc bellorum tabies:binc di
fcotdixciuium.binceuetfiones ciuitatum. hinc & eflufusfaepe
tantus hqminumctuot:utbaebefcatmens:qUx aliquid infe i'en
ititbumani:ueliniutiam:uel infamiam tam indignam bumanitatetper partes commemorare. HscfuntPb.chatiflime triailla
malorum ac fcelerum capita orbe regnantiatquae certe ad quamte inuitamuSiReligio oppofitis armis expugnat pene foJa:aduer
fus libidinem C£ebbatHni:adHetfus cupiditatem letuni abdicatio
nem.aduerfus tuigentem eteflamquefupetbiam uiuam arbitrii:
& libertatis holham offerendo & profitendo perpetuam. Ad.
de quemadmodum omnia a fe propulfauit fomenta libidi num:dcfingalairtitamentamaloruronta plane geneta omn um e co
plexa uiitutumiut addi quid melius & ablolutius uix utique pof^
fit. Q-uid tandem mercesf Q.uid tandem &metitumDeus?quando fiue uigilet:fiue dotmianedatqueiuei bibar.hancptcfef
fus uitam:totashotas cum merito itanfigatfElargiatut quifqdi St- -
Ditias. Holpitalitategaudeat-paleat maceratus inedia atque ie
iuniis,fttatum illi (it fuper humum paululum foeni fe flagris ct
quotidie cxdat: nihil tamen tale pt!eltabitunq:qualcTebgiofa|>
feflfiaqua! propriaro deo fuohbeit-.tem:rem maxiniamidiuinam
que in homine uouet madat.Hic iunocentius:fandiufq3 uita
ipriniisagitur.bic facilius ma'e ada purgantur.hic ratius cecidi
uo lapfu cottuitur.hic cautius ambulatut.hic fecurius quicfciturii
bic frequentius uirtustcxledifque dulcedo fuo in fonte guflalf.
bic fidentius e uita migratuti&emigraces corona potiote dondtunlamueto ad fpitituales delicias patumpecfe noftia quoqueDectatotatio.Cum.ri.fe chatitasdei diffundit in animam: eaque
cxlen;iamptxgufl;ationedemuIcet:nuncq3 cudeo oratioibuslo Deuotii
quitut;nuc cum illa deus;quid putas eam Phi.uoluptatis babeff uis,
-gd fentif dulcedinis;’quo deliciapi genere: q foelicitate cdpleti^
Portu cum delinit amate quod iaiUSi opta re icipit.quod fututa’
"jiiiii
efhbumanj continuo defpicibnuIKs iiw IionotibuJ t OblVihvdibusmnila atnbitdne mouetunnihil appetere; nibil deffdetate
de fxculo pot.Nd illi onecofa ieiunia.non uigilix graues. no jp
pofiti patris ingrata ptxcepta.non a uoluptatibus continetia.nd
menfx fnigalitas.non folitudano tacitutnit3s:& regulatis reli^
. . . difciplina moleda tanta efl fuauitas illasquam apud Ezechielemsecuiel
. nobis dom inus pollicetur.Cum fandificatus in uobis fueto : tol
liuosdegentibusi&cdgregabouosniibr.&efFundatn fup uol
aquam & niundabiminiiSS dabo uobis cor nouu:6c fpititum no
. , iium ponam in medio ue(l:ti:& auferam cor lapideum : 8i dabo7auid.
£3^jum.hoc uoluebat animo Dauid cu cantaret in pfalmist
Q, ui dileda tabernacula tua domine uirtutum: cocupifcit& de
ficit anima mea in atria domini.cot meum & cato mea exultauc
tut in deu uiuum.beati qui habitantidomo tuaiin fzcula fxcu
lo^ laudabut te.& his alio loco carminibus.Elegi abiedus elTei
domo dei magisiq habitate in tabernaculis peccato^ qa melior
efl dies unaiatciistuisrupermilia.Debetjgit* tibi Pbilippecha
tiffimegrauisiamefleomnisin fsculo mora. Debes afgte ferre,
aut uix pofle intueri qux tibi funt aliquado uifa magnificaiqus
foiet turba laudsnqux& obflupefcit bominu ludificata: cscaqj
cupidit.as.Habenas iam animo laxaique fentis difctuciatiidonec
de caliginofo bociSc fordido fsculi catceteiquo tenemrii claram
bic:&q'iiecamIucemefumpat.Definetamdiu formidare quid
agas:titifq5 cogitationibus elluare.Du nutabudas lic pedesidu
taedas ne pKBcipitaffe pceniteatmuttis tibi ipfi tottotes:<S! iqetos
mentis catnificesiqui intellinis te aculeis totqueatiqui animamctuciatibus laniet:Erupeitaq
3&emerge.Partuti quod cocepm
tam diu intra te foues.Tegtandsu*Matris:a£ cofedx ia fenio
ne teneant lachtfms: non fotoris niatursuiro amor impediat;
qux fine te uiuef& c6mode:& honorifice poffunt. An forte motatis ne quid tationutua^ ac re^depereat^Stulta efl iflaprude
tii;quxcuffl falutis diferimine cofulitpetitutis.Atquia nulla po
teli ee res tanta;quxdetellabili fine fcelete dei fetuiciaxtetnx
q3faluti fit antefetenda.Cogira.dum tenetis bis uinculiS': dum
his tardatis amoribus gp dies ttuditnrdiegp mors concita piope
tat.cp de te mundus exultatifibique blandit' deexptoi diabolub
Non nenit xp j dominus pace mitteFe in teftifed gladium.& fl
liutn fepacare aduetfus patie& mitte CaitSc nu^ adueifus foc;ii
faainiqm inimici hominis doniellicieius:qui& Ce coCalentidt
fanete patris lefpondit Dimitte mottuos fepeliie mortuos fuos.
Omnia nos admonent quatodifcrimine reda aduri fequimut Nobtiiotatorpentes&defides.SubaIeae(l;omnefutuiam:& infipie
tis & dupidiCmihi crede)animi e(t dicere uiuam.Dies domini fi
cut fur ita ueniet fallens excubias.Sed beati uigilantes. Igitur ue
feftines itepeite^qj congemino.Venies quidem deo maximoiac
falutari tui itineris duce. Venies angelicis cdmitatus agminibus.
Venies nodris excipiendus obuiismanibus;& factis deoinicie
dus infignibus.di nobifcum foelicibus militaturus aulpiciisiubi
tandem emerita militia:& huius corporis depofita (aicinaasua
beato ac fempiterno fiuate. Vale.
Alteta ad eundem Pbi. Epidola .II.
Vado mihi Placetiat tuis cu munufculis reddit* qua
q qj funt Irae tussaccintus iam eraiut Verona facete iter:
ex quo uenitiut tardins;^ egouolueriituq^optaueris
terponfum accipi3S.Tu.n.agun:ia tepotisiuatiaqi i iplo difcedli
explicanda negocia calamu arripere fane mihi no petmirete:qte
facilis mihi fit de tarditate mi Phfapud te uenia. Fuere quidemmihi tua mnneta admodu gratailittetz quoqj nec iniucudae: Gxpedabam tame abs te fratetmunera apliorailitterafq; bladiores;
ut te ipfum uidelicet deoind tua niibi donatesiSed eiufmodi ni
billitter* adhuc pollicentuttnsiquod quide uehementer admitor.Q.uidiu.n.pulfantideonegareaudes metis hofpitiufrelue
tati ttahentiftecalcittate pQgentif& timide dicete Recede a medomine quia homo peccator fumfAn no potius uides quato di
fctimine mora facis itet mudi huius fcfllam enauigans atq} cha
ipbiimfAd difficillima lotte tibi ttidetur totius uitae repentina
infuetaq; mutatio.ImpottabiIedomini iugu:ieiunia:& uigitiix
gtaiiesiaucuetetisneppetuo oneri mollis delicataqjcetuixfuc
cubatinepiguisi niacieeataqIiculus.Q,h.n.fadu ettmodicxfi
dei ut iuffis alimta defnetitfaut fnuos fuos h fit deos mifetatiis^
Scriptu e/l.n.Spetantetti in domino mifericotdia cftcundabiUrt
iida cogitatu tuu in doniio:5C ipfe te enuttiet:& no dabit i stet
*iufiuiftu3t6neiufto.Q,uod fi minus fidei auflotitas capitioca
Jos ad exempla conuette;neq5 ad ea mo: qua: pnfcx hin;otix:&
fanftx littetx referuntiSed qux noftta hsc tepora: hic dies uiua
exbibetatq^fpicantia.Non ne ubicuq^ chriiliana lux rutilatifli
depdicato lefu ecclefia gaudeniuumetas uirgunculas; ne uiroi
dicaiconfpicis confecratas delubris:diuinas laudes SC cetimdiaa
peteni cultu trad:antesi’Sb quicquid atduu teligiofa in uita pofi
tuelxtasobeuntes^Etcuuirtobuilisuiribus ea militiam fotmi
dabistquam infirmior fexus:& mollior puellaj:' atas apprehende
le non uetetutfNonell tam hortidaineqj tantis uepnbusiac tri
bulis obfita uiatqux ducit ad uitammt per eam quifq^ no pollit
incedete:& fi xquionac ptocliuiot elt qus pergit ad niottem.Ne
qj efl tantopere petcuntandum crucem domini fufcepturo: cui
fuaue promittitur futu^ domini iugumiatqae onus etiam }eue<
Vno hoc opus mi Phi.tibi eft ut in mentem inducas atqj delibe
ites uelle te uicere.Siqdem uolenti(mihi ctede)nihil ell arduum:
fcd eunda uoto & pettinacix cxdunt-DemolUhene natura pene
feciteliDguem:quam fic expugnauit labore atqj idufttia: ut nui
DemoRhe la uberionnulla admirabilionq Demofthenis habeatur oratio:
uss, cuius lludiuffl admiratus Ciceto:Cui auditx inquit non fut Deniofthenis uigilix.qui doleie fe aiebat fi quando opificum ante
lucana uidus edet induIfriatTam gtaui ingenii tarditate Clean
tem fuilTe tefetut:&; litteris male aptummt ad fe illum uix ptxce
Blnni» ptoradmitteienAt (ludio atq^ affiduitate expugnata illa natunc
iletilitas tam cumulatos ftudus piotulinut no modo pbilofophi
fed fecundi Herculis nomen fit alTecutus.Charitas dei:& fmraoi
talitatis fpes gloiiofa nites ad oia fuppeditat:& fadu difFicillima
mollia 3tq3 kuia reddit.(^uam ob tem ceffet fupuacua ifta foi
tnido.Abeat tam longa (lultaq5confultandi prudetiatHoia iam
plane e(l:ut de fonmo futgas:& i claram luce emetgas> Ecce nuc
tempus acceptabile.bcce nunc dies falutis.Cogita quid fututo^
lationes poftulentiquid toties ptomifTa & animo firmata depa
fcaBtt&mtetinduciastquastibi pcomittisttide ne pcteas,Val6
IfoHtii NogabktM uifginem Chtifli depafce cauteq?ueifandot filiola» .III.
/eteta tuae 'dignitati atqjtiirtutidebete^Dtefateotfaff
C fta & uenetabilis in domino Sotonfetitionem aeto:&
afpeftu tniexcipiafigde ego uir.tu at fcemina es i quxgtouinculo xpi:S£ fandis tuis nioribustquato& finguJatidodti
na & uetere gra mihi S admirabilior &'atiiicicior(es!tanto utiqj
fragilior dsitirmioruiderimibi debet prafens tecum 65 affatus
& mutuus oculorum coniuitus.Illud.n.adiutus a domino lego ti'
'
midus femper Melior eff iniquitas uitag benefacies mulierique
locii fic accipioiutminus nociturus dicatur uir fane neq: g muli No»er fandatfi utriq^ fa;pe comunices.Hsc quidem inter fe ubi con
fpitant uittus:& foriiia.Stupot& lexuss appetendi irritameta c5geniinantiac uehemelius amciutig fimplicitefunum.Sed & fpi
ritualis amor affediones quadoq5 S fenfim motus mollius rapit
& tandem improuidos fledit ad nefas, Hoc patuulus no uetebar.
ad te*e ludo ftholaq} ibam.tecuni quoqy& cu nobiliffima ac fa
pientiffima tua matre nugabat.Librariaqj in tua cella dc affide
biubi dulces lipninosifii pfalmotu numeros te fuaiiecanente 1®'tus audieba. Nuc autem ad teligiofani uitam habituq3 cduetfus
duxi niea quatfi fragilitas potcft(atq5 utina me fic adiuuet deusf
defoemina no cogimtetne amice quidem nerfari: a qua captuos
inumetostdi: eos pfedo fapietiflimos atqj fadiffimos lego, Trac ObfeSna
tatur piculo manibus pomunKquod fi momorderis: odoratufue Hietony
fueris:eil capitale.Dmus Hietonpmustquem tu femper habes in tnus.
manibus: uel propter 'eloquentia; qus te delcdat: uel^ plura: q
cateri noffti ad fandas uitgines fcripfit . Experto credite inquit
Nihil eftpeticulofkis u.ro:q mulier.nihil mulieri: q uit. Vterqj,
pallea.utetq5 ignis: di tutfu No credo uito;quia>fpedacuIis mulietum illtefum fe dicat euafiire:qaando Dauid fadiffimus regii
uifa Betfabee fe lauante raptus fit ad libinofu incendiis. Q.ui& fateti inteffinos fuos ignes:medul'latuq3 calores;dii i heremo
agerenneq^ erubuit Euffochiu iffituens: cuius tu,uetba Ifota Ix
pe legiffi. Q.ueti itaqj dffine S me rafticitatis culpate pdileds
^piudentiffimaidomino Soror: gp ad teno dinertoiiu pletiqj.
feiui ueiierabiles dei.Non oonies uno fenfu ac fpfcitn uluimos.
Diuetfa funtpraelia.diueffj j^goniftae i una & fanfta xfi militia
iilii cektes.^lii fl:ataiii.Alii Centuriones. Alii gregatii.EgeiuDe
Ilis.Ego uas fiflile.Ego de terra terrenus. Illi maturi.llli colunst
Illi & forfitaimpallibilitatem adepti;& fenfuulorain poteHate
tenentes.Et.n.PauluintueorpoUraptum tam beatum in cselniu
adbuc dimicantem;& in membris fuis legem uoluntati cottatia
fentientem. Ezpcdanda nobis ftada caniciestfi & fatis quoque
fecura ea efttambobufqj c6tigent;Q,uod fi nos illa fefellericcj
pefiada deniq; uetura fecutitas i{ia:gIoriofaq5 imortalitastquan
do quod fatu eft i corruptioedurget i gloriaiquado fexibus nrii
u itia detrahentur natura feiuata.quando a fa’dit.ite atq^ rubore
noua creatura fietiniunis.Interimuero ego te foror fiducia cha
titatis hortaritcomoneteqjnoucreorquantfi ipfa potes ipriniis
fecretumamest&nonqueria uiris uel optimis moledius feraSi
Xuumegoingenium:Tuamdodtinam:decus:fpIendotemq5iii
tafli corporis tui:abftinentiam!ftugaIitarem:orationes:ctetcrafqj
nirtutes femp nenerabot tuas:& infculptas mente geftabo.Te in
bis: Si has in te ad magnam dei laudemtmeiqj aedificationem gpetuum admirabon in qua reuixiffe mibi plane uidet' prifca illa
UiTginum digtiitas:quas illuftres fepiterno praeconio dccorauit
atiquitas.Sic quoq^ ed itiones 8c epiftolas lego tuas; ut nibil jjfe
fto tum minus: g de focmina cogitem ita me tenet eajz dignitas;
& cu lepore& eloquentia pondus . Atq^ nup altercationem illa
tuam cu Aluifio F ofchareno patricio ueneto:& urbis nofhz prx
toteiuito ptetea optimo atq^ grauj{limo:& egtegie litteris cultce
qua contendit' utrius peccaturo grauius extiterit patris Adae : an
£u3e:&m qua tu Euam. Ille Adam tueturcum uoluptate fanda
perlegi:mihiq5 illud admodum placuitiqp recenti cu theologia
:
qux ornatu nuc caret.tu cultu eloquentiamg} lunxidi. In his ta
libus tecum fu:etoq5 femp.Tu xque meis cum fcriptis benigna
& fandiCHma fotor prxfentia compenfa corpoream : ac pro ait
ctatcnon define . Valer
Ad Georgium Valagufam de Ritu Caiiz iit
natali faluatotis die.ipiftoIa
.
Ane ut lepidus eft Dialogus hrasilquo pticlpis Natos
f delitu Cerioioniifq^iquas ad liefpe^ Natalis lefu x^i;
& Salaatorfs noftti Regia celebtat:difputantes iducis;
fta (nagnum in fe pondus babet:& eft allegorite plenus ac my fti
cilenfusiin quo mododignitateni.niodo admitationeot. modatifuiii ledot inueniat.Q, uid elegantia^ No tota oiatio e nitidif
ritn}:& in ea nc conuenitiexpceifa omniaiacutateitadtann qua ne
fdoqd potius admiter ingenium ne facultatemq; dicednanie
ligiooe:& tuam i res diuinas pietatemiad quam fingula: quas at
tigiftiiuel ducisiuel rapis.MuIta te uiditTe.multa te fapete. multa
teguUate declarat tuus idelibellusiquo ita fum equidem delec
tatusmt no mihi fatis extiteiit femelsbis ne legiiTe. Sed iuuetit et
ufq5 motari.Pauca pto dignitate & precio teiifed cum dabitut
fetmo pluca iucudius.Ve^ itetim Yale.MedioIani.xi: Kils.Feb;
Ad Timotheum patrem ut iefctibat.De Setaphini expe
fiatione.deq5 illius ad A Iphofum Rege libello. Epiftolar
lifiteti non potes ctebtas a me tectepifleime ueto abs
d te ia diu nullas.Sed atbittot te maxie diuina curante
humana negligete.Qi.uonidtameJaticianuq miTj,
twiote afficiotcq cum tuas accipioioto interdu Apoftoli mote patiate Anathema te fieti a xpo pto fratribus tuis.hoc fi abs te meri
Ius fuetoidJ te chatitatis ingentem ftuflum aflecutu^ puta:& ipc
fetus meis 111 laboribus uina.Nofter Setaphin tanta uirtute coale
fcit &futgit:«t laudenKfpemqj de luuene mea oratio aiquate nO'
poffit.Libellus tuus ad AJphonfum eft perurbanus & bellusiac
plane tege digniiTimusifed praecipue ad id quod quetis : incita
mentum admodum efficax. Giuitatem uitiis:quantum quidefti:
potesicurare tuis uocibusperge;& mundatam illam: ad fanitatfi
q3 per iuffammittutumamcwe fuccendeiquam docilem di cbfc
quentem ad ea:quae per te fuadentur.habeti tibi: g illinc ad nost
neniunt omnes affirmant.Nos falui quidem fumus.Tiii quoqpp
tedomino Valeiac foelixiuiue Si mutuum ota>
Bononix idibus Martiiss.
Ad Gnatlnnui uelonenretti futiittiutn Iiofieftaniin flttium
ftitem.humanitatifqj parenteni repiehenfotia in eo:gf niiniolt
udabilitet rctipfitpto ornatu fatninatura.
Epiftola. ,V1.
..
.
Icntiio cft ia exado Timottcus cotrfraneuJ noftffi nit
b ut religiofus: i^a prteco ardentiflfimus chtifli; & i omnigenfre iaudis infignis pro infatigabili fua in oronei
pietatcmt affoletietia iclptte huic cmitati Bononite una Q,uadta
gefitnapphetafretegilTetqjtex pulpito quo publico decreto petu
Btiottnulieijii cultus: & iundansucltimentott* luxurie cd prime
tetunexortus eft ea tetnpeftate Euangeliomaftix quida': q fi nonbonen:a:attatne eleganti fatis oratione quadi apud Befaiioneni
Cardinalem Tufcuianu; 3poflolicuq3legatu foeminis cultunne
flitui debere aufusfit difputare: quantaq, potuit ui petfuadete.
Tum quide Timotheus i Hetruriipfedusaberafcquitefellerets
& hominis deliramenta purgaret; & huiufmodi in ore omnium& i manibus uerfabatur oratio . Multis applaudebaUiis q3 niaxi
tueiquibus fut blidiores illecebtteiq prscepta iuftici® Alii uerot
quoji audloritas plurimum apud me ualet: dolebant mecu orna
mentotum I centiam iniuriacontinenfepudiciciKq3 difctimie
litteris illuftr..tani.Ab nie cotra horum rogatu una oratioe fufce
pta eft caufa:atq3 defenfa itaiut per omne id tenipotis:quo Befa
rion pra:fuituibi:lexatq5 decretum manfetit femp inuiftu. NuperrimeuetoGu irine ad Magnificum Santem Bentiuoliu au
tafumequice:ptimumq3in te pu.uiruni Epiftola qusdam ernei
fittqaiqnte noua nobis inferat bellaiimmo honeftati: tuo Timotheafanfloqj pulpito calunnias incutiat:& eo quidem periculo
fionquode mitifica illa tua officina mauatiqus primam laudes
cum optimorum ftudiorumitum morum atqj uittutu3 merito fu
(finetiut tantum audlontatis fit habituramt qui eam legeritiiam
fetuire luxui putent impune licercieo periculofius capti:quo in
deiPiscones incipis inuehif&eotum dofirinam mores uitam
qjdeptauare.Res quidem indigna fed te auaore idigniffimas
qui clamantem in pfalmis fpiritum fanflum ficpe legifti. Nolite
kangeie Chtiftos meos & in propiletis meis nolite malignaifdl
M ipfos loquentim Olai' uos audit me aiidittS: qui nos rprtnft
liie fpernifcAh Guaiine gtauitfime fapientis hutnanitatifqj delieram ut potmili tam a te ipfo difcederettam eximitE tus fingti
latitqueuittutis obliuifcaut Timotheum uitum fanflum.religio
(um.uittuteptedantem.tai amantiiTimum.tuaiamque uittutum
baccinatotem aifiduumtqui contra hsc ornamenta lafciuix noftiodeiie minusiq fruetemon uetbis magis:g pietate dilTetuittS!
iullilTimam legem tuliuimpetendum duxeris& immerentem la
niandumf Ais emm dura mihi faiie prouinciaiptsfertim contra
eos fufcipiendatqui uits feueritate;& cenforio quodam fuperci
iio nituntut:8£ quafi Catenes feui magis sqfeueti humano genetiuiam uetbopotiusig tedifficilem fttuete coiiantur.Deitidc
cura tecenfuiftitqus tibi uifafuntaduerfusfoeminas a ptscoiri
bus fumi:& mordaciusetiamig illi foleantiid efFecilbiaddis contiiiuo.Hscfuntiqus contra faminasuerbo potiusig ueto difTc
tantneueftimentis adornentur ne argento poliantur &auro<
Recognofee bic paulo tua iftauetba:itFuniq3 cogreffum Guati
ne mi pteflantiffime: ipfeque iudica quem religiofum chtifhia
nuitiq^ uitum.cni animatum zelus;& aliqua uiuendi modelbia
fit cura! non impellunt uelinuituro ad retundendum^ptEfertitn
cum iubeamutfamam quidem nofhtam ita fetuate. & opera ita
lucida habereiut odore uits noftrsomnis etiam malotum bominum corda ad uitam meIiorem;fandiotaq3 defpdeiia mcuea’t'd
Etquag nobis fit quidem fatis tedimoniii confeientis nodrar
& obfetuate oporteat ut nos ipfos imprimis tede curemus : cate
tisnihilominusiutdeo lucrifiant! fama ed neceffatius odonfil
nufTimaqj de nobis itegntatis opinio.Q^uod fi tu ptacones magis uetborg te Iaborate:& mauis fauosiq feuetos elTe: mendaceC
q5 no dubitas attedari:quid erit amplius i Concionatotibus chti
fti frugifquid fanftum^quid laude aliqua dignum^qua de iis fi
desfqui ignes^qui dimuli:'qui aculeiflam ruhil dciqj fupeted?
nificpi luxibus uoluptatibufq3defetuiunt& impunitatem fee
lerum:licentianiq5 derpdeianncum fua uitia fulminati audierit
& eudgelica framea caditde tua f>bi audotirate applaudentesrtet
gaauertat& inquiant. Amice cura te ipfum.dicisqua nofaciSi
Modedius Ate oculos Guar.motes eiuset uitii tibi pofuifles gfuis
.fettiiDnibns bettoq; labott ut hsc ornatnetitl Hiedcfstl babeti
tur effecmSic eu inueniHes non fxuam utiqj:neq3 tam feae^^
poterattfed indulgetiotS et paulo qhatcotnadi libido popofce
»at:& gtauioia fptio i corpore exetcenteig cattetis ptecipientetn:
netitati quoq5 tnagisig uetbisfempinitentem. Dices fottalTeli
motheus ait oium optiinus;retnq3 diuina fande& fideliter trae
tas nufq a me eft noiatus.Q, ua fenfi de catteris fcripfinoli intei
me Si Timotheu difcidiu leteteiquo dei uate nihil adniitabilius
tiibil petfediustnihil diuinius femp exillimaui.Ve^ fspenume
topreconesuideoipeiitosineptosridknlos attrita fronte gtan
dia ttutinatesdeuiora quide nec itelligetesdui tantum admiratio
nem apud impetitu uulgus captantesmerbo magis:q te docetes*
fedDdotes.if]atosiumu{cuIit muliercula^, bppoctifi fandos.uc
litate perditiffimosiin quos per Hieremiam dominos tonafcEcce
ego ad prophetasiqui affumunt Iiguas fuas:& aiunt dicit domi
nus.ecceegoad prophetas romniantesmendaciu.& in enagelia
de quibus nos ptemonet.Attend ite uobis a pfeudo ptophetisi gneniuntaduosinueffibuscuiumtintrinfetusaute fant lupi ra
paces.Hteccine Matthaee chatiflimenoexploratafnon comptaf
nouifafNoabnuoGua.necobftotquin fateor ego qD0q5 mini
fttis nequiffimis falfil qj prophetis plenam nitc cffe ecclefia' deis
quifeipfosiio Cbriftump cdicentiqui fimbrias dilatent: & pti
m.is in fpnagogis appetant cathedras inquinati, tumidi, inflari
auati.inimici crucis chr]fli:quopz deus uentet eflded adde quod
ex euangelio fequitur A frudibus ebpi cognofcctis eos.Q.oiob
lemifi quos conueifatio fanda c6mendat:nihil iildeni ipfispci
ofius ab imortali deo damm habetur in terris. Vafa.n.funt fpiti
tus fandi& templa deo dicata baflTefqjecclefiside quibus e feti
ptuDi q fpeciofipedes euangelizantium bona.euangelizantium
pace:& de quibus uaticinans daniel Q.ui multos inqtetudierit
ad iufliciam erunt quafi liellx in perpetuas atetnitates.&’ uas ele
ftionis beatiffima Paulus Pref biteri duplici honore digni futs
& maxime qui laborant in uerbo atq5 dodrinaiQ uos neque §clatifllimus Poeta tuus prstetmifi inglotios cu de natibus cecinib
Q.uiq3piiaates;& phoebo digna locuti:
Inuentas aut qui uitam excoluere pet attess
Omnibus hisniuea ciogunturtsmpota uitta.
Q,uod nec merhciquide; quando inter nioitalcs eotum abfqj
beneficio neq3 religio. ncq3 caritas neq5 dei cultus aliquis pof
fit quoquo modo coftare. Sin eos ueto pfeudo iuenerinius uates
i fe aliud nihil habentesinifi umbram fimulactuq; uirtutisig Cunos fimulent & bacihanalia uiuattaut Mimis Sc hiftnonibus fi
milesiqui i theatralibus fenis nuc Vlixe.nuc Hercule agunticu
ipfi perditiflimi pleruqj fcorra; fint: nulliurq3 niometi macipias
tuni quoq, quid agcdu nebis porro fitieode ipfo praimonemur
euangelio cbtiffi Omnia quscunqj dixerint uobis feruate & fa
citeifecundum autem opera eoja nolite facete Q.uibus ex uerbis
apettiffinieliquetiqni ueri fut dei precnnes; eolde ipfos figulari
pietate effecolendosiac imita’dos: ii autequi fecus & fi fpernedi
quidem maxime funtieorum tamen dogma diiieflum fit & con
fonet uetotnon ptotfus effe fpernend u.Tu ueto una opera & fa
flospercutis Euangelicos uitosidc tuum Timotheum;& fi incau
tusfortalTe; eopiqj prtecepta falutatia cotemnis: quod impietatis
& cotumacia: eft: & fr tu Gua.neq3 iphis ullo quide modo ne,q5
totumax esifed maximis onibus uirtupbus prfeditns.Vbi ueromfntgis magno fupercilio& difputas eudem ueftimentoje modSfoeminis minime deberi, gratis fiipflueqj contfdis . inanifq3 efl:
tantus ifle ftrepitus tuus .Etenim quis hoc non uideat eundemhabitu corporis couenire minime fingulis: immo: quod no uidi
fli f hoc prarfertim lex noftra iubet & cauet ut alia fit patriciap; co
dicio.alia plebeia^.alia diuitum. alia pauperum. Alius principi.
Alius priuats matrona debeat' ornatus, neqj fecementarii.piflo
tis. fulonis ue coniunx iurepitn & equitis audeat eoa quare . Hic
omnis & factatiffimi legati: & Timtthci & legis occupatio cura
que uerfata. hoc cofulaies fexdeci uiri.boc boni omnes & prudetiflfimi Ciucs flagrarunt & petierunt Q,uapiani paritet attigiUi
nulli negadaiquiti ultro etia danda.Liccre mulieribus fe ornare
leconiete.fe expolire, crinibus geminas intexete.manicas acu pi
ftas.trementi auri atgentiq3 fquama-.uario Si colote ifignitas geftate.longas trahere tunicas.otnate capita fertistac mitris auro geniifq5 raicatibus. appedere pedori pteciofa monilia, hoc & Paulasidulget:Q,na: nupta eft inquit querit quomodo placeat uito.
Et ad Ximotheu fctibit Mulieres i habitu ornato cu fobrietate di
K
Modusornandi
HCKcudia.Sed hk adde tu mi Gua.id no nifi licete tatutqnintS
Not fuis colhbeant uitis:eofdeq5 coferuet cstetos no piniendo. Dita
ri^n.aliena prsda atqj iniuria nulli omnino licet Domi: ubi da
cete tni uiro quea ntotnaroeta deponuhfqualet Si fepe.In jtti
cus.bafilicafqj fanflop; exeut ut comuncs quidi merettices fuci*
colotibufq; depid»Sf abefl cui placeafquid faces libidinis: ittf
tanientaq, luxutite ante alienos oculos ofTetuntfquibus etia coti
nentiffimo^ hoium mentes ad libinofu ftepe prouocatui inccn
dififDemensefbquiin aeteremigio expifcaii contendit:®: ne
ardeat ignis oleu fupetinfunditRidicuIus quoqj:qui fignura
profert pra: lifnine:atq5 taberna ad uina uendenda: cui omninonullum fit uinum.5ed o utinam quidem illud Ezechielis no ftri
Ezccbicl pJeretut in ipfis.Ad omne caput uiac asdificafli fignum ptoftitu
Solomon. tionis tuae.aut Sapientis illud elogium tcce mulier in habitu metetricioprapatataadcapiendas'animas.tSIeq5a Domino diflu5
ioco putate fas eft.Ve illi per quem fcadulu uenit:S fi te oculm
fcandalizattuuKerue.&ptoiiceeumabfte.Neqj ullo uelmodoaflentiot tibi Guatine cum dicis culpam no elTe fi humanis ocu
Iis placete cupiat foemia:quando reliquum omne mortalium ge
iius magna aggreditur.littens.militis.artibus infudat ut placeat
ut laudem & popularem gratiam fibi conquiratAliud nempe S
uifop; ptudentiliime iiirtute:® bencgeftis alterius fublata femp
iniuria laudem nomeqj adip)ifci:aliud prcximu aucupio diabo
li ad mortem illicere.Sed neqj mos pattius:queni inducis: fuffta
gari i hoc fatis tibi poffc mihi uidetunubi terminum: & modera
tione:qu£E in eundis babeda e:ttanfgtediate.Gtauius immo tui
piufq5 delinquituftquo temeraria qHadam:maioteq5 infolenti»
certarim omnes peccare non definut.Conimun? idcirco & tum
Efaias. publicam huniani genetis impudentiam dominuSjOlim diluuio
petdidit.Sodomamcombuffit.&inhebrasosper Efaiam bis mi
nis infurgit Pto eoep elcuat® funt filiae Sion : & ambnlaueiunt
collo extento:® nutibus oculorum ibant:® plaudebant : ambula
bant:& pedibus fuis compofito gradu incedebat : decaluabitdo
minus iierticem filiarum Sion & crinem earum nudabit. In die
ill 1 auferet dominus ornametii calciametope:® Iiihulas.® torqs
® monilia.® armillas.® mittas.® difctiminalia.® pifcefidas.®.
'ftinfenulas.& olfaftoria.& inautcs &anDlos ^gemasiTtote pe
detes.Et erit p fuaui odote fetor.p aona funiculus pto cvifpanti
trine caluiciu.pulcheitimi quoqj uiti tui gladiocadeniifiJ fortes
tui ptslio.Q,ui multa grauiaq5pt$terea dettiiiieta uitis afferat
'It-i
"ii
fi
t'r
uxorius otnamentorii luxus nefcioquona paflo tam manifeffe i'
diflimuIes.Prattet ipfam gde experientia exemplis faftifqj fummotu uirotum potuit id tibi notefcere. Nam antiquiffimus ille
fapientiffimufqj Lycurgus sternis legibus otnameta Spartanis LycnrgtK t
uetuit. Hoc& apud Ctotoniefes imortalis philofopbus nominis Pytago
;
Pythagotas fecit . Hoc Cornelia nobiliffima fiipetotis Apliricai Cotnelia<
filia. & Tib. Sempronii gtacchi coiunx exemplo memorabili docuitiqus matrona ca’panam fua ei otnameta offentatf:& quibus
utetet' Cornelia uiciffim uideregeftientfplatis i medium libetis
i
Tibetio.& Gaio hsc porto,iquitornameta fut corporis mei. HocI
Roma tota petfpexiticu Oppia lege.ornamentarelliinxitiquatiT lex oppia.
ggtaui tumultuimpetuqjfcsmineo Brutis obfeffisig lege abole
ti no finebatiPottius Cato ut tumultu eiulatiiqj diffoluetet lege
abtogarit.Anniodo&floreotiffimaadeo VenetopuRespu.no Venetia
decretis: legibufq5 faffilTimis auru:8i: ueffimento» ufii graui ce
furafiniuitfAnliocnoaliscoplutes Ciuitatcsbcnecopofitsef
fecere f expts auiditate atqj libidine otnsdi fui fine legibus iex
plebile fieti? quin abfurai pntriroonia.exerceri fraudes atq, rapi
oas.tardati nuptias fspe i feiu urq5: fed ^ puellas conubiis iant
defpatis dotis iopia jillitutiones; icefl:ofq5 domefticos ipudctet
admittete:aut fponfalia cladeftina qusrere: ex qbus mortifera o 1:
diatppetuslitesiniutisq^ cruetiffims pcteati folet. Aff Bonoie ii
fes ii nolltos gd ipulit ride ut de imodetato ido mu liebti mudo '
1
'
cauetet legibus: nifi foemineicultuf tanta luxuries: qusfic effet
buetabficq, c6creuetat:ut longe deteriora g qua attigimus:cuni
dettimeta:tu fceleta inde manarent i Ad hac te'undiq3 plurima
fe mihi offetut:qus cofulto ipfe teliquane loga nimis texat' epi
dola: neu te acrius pmcteuideat;gueluirtus:uel dignitas pofta
let tua:que no maliuole gde fctipfilTeung perfuafi roihiifed obfequetius fonaffe: ut ei applauderes g offefus lege codita: tua co
tra refragatione optauetat:atq5 popofcetat cuius tu gratiam:alq3
potetiiiittt dclataffi tua i epiffola Emjueli filioffutura atbitr.ib4
K jj
fetque illiofretstitoatnofe fouedu; qtuiii fuo lludio:ac defode
rio epiftola arriferit tua.Sentite & gdoq^ fapietiffitnos uitos ali
igo gd aiaduertero;qaod nullo mo e(t coe cii reliquisiPythagotas
Platoqj mihi occututptimi inaximiqj no rapdo philofophiifed
. ipfius pbilofophic-eCfi boc diflu fas ejbeatifljma numia:quo alte
toicolanfoglotiabiffepltalia(c6llat.n.3 Btutoillu ad nos ad
ueflu fuifle poft teges ex,iaos)Altetius uero mores& fapietia hu
iufmodifjinut stati ne dica fustfed fsculisoibus niliilauditu
ufqfuetit PlatoeipleJidiusiutfemideu Labeotdiuinunicsteti
ntu homine iurenucupatinticuiufqjdoSrinacaterua Sapientuom
. mu uetepc.cu geatilifctum nofltojiiptimiscofecutae: puerilitet
etiam ita defipueremt animos horoinuiquos fepitctnos e0e puta
b it ptimis exutos corporibus gnouos partus t aliaiteptcotpora:
nec humana folu-.fed bsluayt etia quadoq5 fe inflnuare docue
tiiit.In Eiuphorboq^pantoide bello ttoiano:inq3 Pauone femel
Pythagoras fe extitifle credideritddeq^ Plato Repefliaia atque
foediffiiiiamtM irtimonia fieri comon ia cefuerit ogeptecaumifi!
cslibe feuixilfe extrema uitadoluerifcqusnemcKnifi q aut cete
bto quide careat aut mete fit captus uel cogitabit. De nfis catho
licisiqui fuma doStia admitadifqj uirtutibusclaruereiquid iful
tius p!erifq3 i hetefibus Origene atq5 Laflatiofut mihi uide.um
efleuetiffimuiquod Atiftotelesfcriptu reliquit: Ingeniis roaxis
imixtaelfefa?pedenietia.&quod optime dauid enuciauiti pfal
nio.(imnis homo mendax.ueluti ifingulo teyi oium genere exa
ftilfima notione atqj prudetia homini iuidilfe uideatur naturae
modeftiaiqus partes pptis diuinitatis fut:p quas diftaie ab hoie
dignofcitut deus.Sic hodie ego.Tu cras forte Gua.delingnius.
neicietes et quomo.Q,uare nihil ego csterapi tuaya uittutum&
imortaliu metiioyt&laudu detrahes tibiiqbus ceu fol itet aftri
ita quide inter reliquos fulges & pclaiiflimos & lautiffimosni
tos:abbottui ab epithetis & laculis epiftolae tuaeiqus itorques i fa
flos xfii ^onesiquibus labefaflaf cadida fimpliciu fides: & fala
' tatis pulpiti d.gnitas.Non me audacia.non leuitas.no plenm iVo
ttiachus.noiuuenilistetuottSedquedixiizelus quide puocanit.
Q-Utiobre eximia nittute:& humanitate fingulari tua oratu te
cupio i cbaritate lefii x|ii qus faipfi xquo aio accipiasuneqj uiS'
B&f ut filifi 8l smfcu deditiinniu tibi fetas; quod plane effide*
fi tneminetis uetiffime fctiptu.Meliora funt uulneta diligentis:
q franduleta ofcula blandientis.& fi cum jpbeta ftatuetis Cotti
pietmeiuftusimifeticotdiarOIeuaut peccatoris no impinguet
caput meu.NuIla e ba»: iquit.M.Ciceto tuus amicicia;cu altet ue
tu audite no uultialtet ad mentiendfi paratus e;a quibus fetuili
bus uitiis genetofus& libeialitet inflritutus animus tuus fuit fetti
pet innoxiusiut pettinacitet haud poITit srtatc. Vale. Bononiart
{Callendis Sextilibus.MccccIpi.
Ad eunde Guarrinu alteta eade ex caufa.Epin;oIa.VII.
Ctibis te meas accepifle Guat. bominuj decus:& eas ut
f fideles &,amicas:ita gratas atq5 amabilesiuetum fupei
fluasiqa contra Timotlieu nihil fenfirti unqinec inuec
ftis in eu fuifti qui uideti tibi uetiffime folealmt fpeciofi nomis
ethimologia tcftatunuir plane diuinus & fanflusiin quo deumnbftupefcas & colas.cuius ficut preciofa chrifti toga fotmofu cos
pusiadotnafcfic egregium aniroumita notmaifanftitas: atqj doAtina.Et poli multa concludes epiftolam Vale inquis:& fi quid
in lignis cotfouetfiap' cdcaipiUiipace animopi iflauta!& ji me ac
meis commune deu ac creatote ora.Nd poflu ego tibi fatis decla
tate mi Gua.quati feceti tua ida moderata chrifliana’!^ fafto phi Nott
ofopho digna epiftoli. Inueiti no folet q poffit fette fe commonete:ita efl odiofa hodie ueritas du cadigat &admonet;& grata
dii bladifjfubdola et& falfa palpatio.Ego tame qd idaute tecu
ad pace mi Gua.nd babeoiqnonia nnllu qde iter nos bellu: fed
fobtia& amica de honedate c6tentio.Itaq5 no pacis foedereifed
qnata podu charitate 8i femitute tibi offero atq5 deuoueo: maio
ta loge de me non modafed de tota humaitate benemeretiicuif
pace omniu dixetij magis pfuidi folus uel dodriaiuel moribus:
g hoc tepote qfq.De tua.n.uirtute& faftis ac imortalibus metitis
gd animi faabea ipfe no dixerim . Sacer 8c uenetabilis tuus Emanuei ipfe tedct': qui cu de te fspe dulcidimus ed mihi fetmo: Sg ambas nodras uiditepidolas:& mei a fepbata ad te tianfmifit
i^titnus filiasicui 8i pala fuitquid oiolti de epidola fentiret tu»
& quita i fabula ietit& Titnotbeus & lex Timotbeiat& qua pfo
ferentia uel uotoquifqj uerba iaflatet. Ve^ fi nihilominus ego
tibi iuerecundiot nilus fum in te Gaar.famftiffimeipio amoti da
uetmm:& ora ut dimittatdeus nobis iuicem debita. VateSi bei
g n a mente ad fandiflimum me pacis ofculum excipe. BononiaNonis Noucmbribus. Mccccdyi
5Ai Hetmolau Batbatu Veionefem Epifcopu de Bcfflna
taptaipiculoqj Tuicojz flebilis atgj moeftifl'iroa.Epifto]a.VlII
Olore; quitu niaximu cape aio potuitaffecit meEpifto
d la illa Seatus ueneti ad potifice max-fic caiietos chtiftia.
DOS pticipesifunefta regni Boffinefis clade: ac mifeta
bile calamitatem ieferens:atqj deplorans:uixq3 ea legi:cu tuptl
nus i mente nubi uenifti Hermolae pontifex:& eos fermones ad
memoria reuocaui: quos rrecu fatpius i bac fentetia : cu iftic eCf«
habuifti. Itaq5exhottui.expaui.j>fluxetelachtiniKierupetefigul
tusiguos exculfit uis igetis mei doloris:ac pietatis erga te chriltia
nam: & imodicus timor ne tata uiflotia elatus bic infoletiffimuj
& barbatus hoftis i pulcbettima ipfa & florentiflinia Italiam:& i
media ecclefii fadte uifcera no modo fe ifinuate pofle ia ctedaR
iieij: etia .ipertis(ut ita dixetim)faucibus & quafi uafto hiatu aufit
omi.i deglutire.diIacetate.abfamete.,Glariirimus ia tumor apud
nos cft ciuitatem Venetias tato impetuitaqj excitato futotetatqj
repentino metu extecritamtmitum in modu trepidate ne in fuos
finus: & domefticos portus apto marte|& magno impetu foluat.
Q.uidam neto uos terra potiustq mati futete illum putat inualu
runi& ueftris niititimis otis atqj infulis plnrimu ipedere difcti
minis. Aliogi opinio e eunde moliti oia.ut fecundis Atiminu us
tis traiiciat.Q,uod borum magis fidem capiat no fatis intelligo.
Loquiturenim quifq5 p arbitrio ne(quod abfuetit)dicam uo
totfed utcuq3 fucceffuta res fittnobis certe no modo tiniedu ellt
fed et lugendo atq5 iplorandumtiniortalis deus fua opetatque
auxilio fua tempIail uQq; populii fidelem fibi ac peculiarem a ti
nefario fcelete tueatucJc tatii quideincediu a noftris domibus
atceat.Nos ueroiquo diu ina placetur itaiiis tebustgbus placari fo
let inllater opera damusiPiiuatjm orationibus agitur, publice Si
^fix pulpito atiimos Iiottiinu i hchiymas & tetforem itnpulitiinj.'i'
indidxfopplicatiofiesatq3ieiunia.Magna uito^<atq5 impube fi'
lum pats faecis teaa:S! fe flagris atqj catheniscctxlensi& faceido
les cu facris infignibus fandojjjqj reliquiis profequescum reli
quo populo iufla efl utbeni luftrareiptecibus : uenerationeiac iti
genti clamore coprecantibus omnibus prspoteute deuoifq3ca:
lites ut fuo numine atqj fuffragio fuas atasifuaqj offatA: nodra
lufimalutbiu mcenia a truculentilfimo bolle .defendat!atq3ita
defendatutillocu omnibus copiis terta mariqj fuperato&tes
pu.cliri(liana!falufq3 omniu.tcS3.fortunK.dignitas nobisipofle
iifq3 nofttis non humanis cofiliisifed eogterga nos froortali be
jieficio reftituta elTe uideatur.Non ne cofpicamnt oculis impendes exitiufNo ne ptofpicimus fenfim nos tanq f ludibus obtuiif
No ne routis.domibus.delHbris.ac tedisfubieftum prope iam fu
maticediumfa quo mortalium nemo alioquin nos polTit enpef:^
nifideusipfeiautfanfto^quifpiamdefcendatin acie:& flet,p
fronte cafttoitiflnfanimus pfeftoifi autprafidiis munitin imis; Ui>.tUU
aut auxiliaribus fociisiaut telis ullissaut tormctisiaut ahquo genetebellicsattisiioftio'. fines arbitramur nos pofTe defcndeieiat
q5 uel maximis ac confertiffimis copiistuel roftratis atq^ ingenti
busnauibus furenti hcftioccurrete.Expugnanda primu nobis
csleflis ita ell:& odium dei iulbe metitoq3 coceptum ante fedaii
dinquod certe ut fiat non ctuote:non enfe.non trireme, non eq
tatu.peditatuqj.nofortunistac cumulato are eft opus. Aliafunt
inulto potiora: quibus dimicadum finPa-nitentia. fletus, pictas.
iufticia.innocetia.libettafqyquanuliifoedebbidini. nulli deltc
tofinius obnoxii.Hisin.Hirtutibusatq5 piaculis ueluti infliufla
acic imputo hoffiiac fcelus anhelati e occurtedu.his aimis e dimi
cadfi.Ad hoc apud Hieremia e illa pietifTima dni uc x In fletu ue
niet.& i mifeticordia reduca i]los:& i loele illud oraculu Couer
timini ad me i toto corde ueiftotin ieiunio & f letu & planftmdJ
fcindit6 corda ueffrai& no ueftimeta uefttatquia beignus& mifeticors diis & pftabilis fupet raalicia.Sic enim ut infacris prodi
tur litteristuiftor Iftael per diuifum in femitas mate migrauitde
populo batbato.Sic commune Niniuit® euafete (upplicium.Sic No. Viflo
Nabucodonoforpoft multa facincradiuinaaimadueifioe ptei res,
K iiii
litas ffgnu ratfas accapit . Sic Acabtquo infe! otiitils bebfaotS
Reges nemo detetionueniani tepotatii clamore:faccoq5 8i cine
te legimus nteniilTe. Sic Ezechias de Senacbetib.Sic de Olopbei
ne luditb.Sic moifes de Amalecliitis; Dauidg5 de PhiliUaeis glo
tiofiflime ttiiipbaiut.Et ne longius p exepla defluat otatioiquis
nefciatinulla ratioe alia placati deu meliusiq diluete lacbtpmiss
quas i illu foede & impudetet admifimus. SedO mottaliu extte
ma demetia.O effrenata cateaq, audacia.Et eni gd efticut exttife
cus medeci uoluniusifi eft ulcus i cutetTi liuot i oenis i fi tabes to
to puttefeit i corpotef Concilium piicipu Potifices max.uocent t
pecuniasfdecimas emugit. Matia exalbefeit catbafa coflatibus
nentis . Stetnanfl finus clafle. fulgeat undiq5 & excidefeat ctux
fup peftota militu.nihil agimus.nihil molimur.nihil aflegmui.
Conatus nofftos inidet deus optimus max.e cxlo ifta {ifpedanb
Id ita fi efletine cotta nos flatet noflra malitia.O nos fodices. Ofacrofidi& pbeati ecclefiam.O fortunati cbtifliani Re pub t
lali* nites Q-^iPP®Italia ipfaiut reliquas nationes credetes omitti: ufqj a
deo flotetiffima efl:& omniu reya abudans,tot inclytis rebus pmtot pticipibus potetiflimis. tot fottiflimis& fumtnis Imperatori
bus excelles.ln re ueto militarircu fQelicitate:tu et difciplina iudi
CIO omniu neqj ulla cu gete compatanda.Atmopi praeterea & eS
tneatuu ti magna ei copia& affluentia e:ut onibus et:cu nationi
bus:& exteris populis no md decertate : fed illos etii queat facilc
fuperare:& bellu tamen impuri hominis.imbecilIis.& barbati ta
. turpiter photremus f& eu finimus ufq5 ad Italis limia caflta lo
cate: & i ipam orbis tetraji^ piicipe Romi: & chtilliii nois caput
clade.uafratone excidiu minitari.diuinu pfedoeino humanum6ne:quod patimut.Hic.bic dei flagellu.Hk nofttojj! fceleja ultoi
efl.Res ictedibilis didu Conflantinopolim urbem fitu.mut0.3n
nona.Sc omni genere ptsfidiimunitifTimi cum exercitu petiit.
Qaffis neneta expeditui:& ia medio e in cutfu:& cupiditate prat
ds certati copis feiuntur in hofle.nihil obfidionem paflatnd ta
Hittutehoftis:gnefcioquofnne[lofataliqj,ca[utepete ui capta
fubuertitut:& ex eo terrore Pera Genuenfiu ciuitas nihil morata
fubfidiu eode pene die defecit.Taceo inde citra quot bella coffi
(inquotuidorias de nobis tepottaujt.Rcdeo potius ad clade tc
eentiffimam Boffinenfetii iftiqui nimio ex dolore ptsrtetlten6^
poffum.Q-ue non incredibilis admiratio teneat tantu Regnnn»tam logcilateqj difFufunutot urbes: tot oppida prius capta:q fci
tufOppidanos omnis:atq5 incolassaut occifostaut i feruitutem re ;;
dadost'autextetiitos:furosatq5fugatosfRegem ueto ipm(beu
lachtpmabile coronat regiae fdrtejtam fubita mutatione : & laelli
ac uidoriz td foeda femitute expertum t Moenia uero.Iates.fanat
agtos.rutaignifetto!tuina:pattinic6fupta:paftiin pdam militi;
coceffaipartimexpugnataipattim ideditioneacceptafQ.ua: oin •t
nia tanta celeritate confecinut ea nihilo citius de ctelo fulgut potuiiTet abfumere.Quis paulo anteq fadu credidilTet Barbatumillu ufg; in littora Segne aufutnm irtupe:d( in uenetos finus^ex
cuitetefSed cur tibi Hermolae illa;ta multaitaqj deflenda comenioto:qeamelius:gegofanecc^nofcis:&iadiu fafpiras & doksfld potifljnitE caufas pie& facratiffinie Potifex e conmnica
tus dolor minus acerbitatis babet:& ea leuius patimur:qua pati
(^5cernimus meliores. Itaqj finem iafibi epiflola facies. Vtina Cxb.Vtinam Fata.Vtinam:fi qua funbcotum moderator deuspotentiflimus ac fempiternus ita fetantmt tidem refipifeat chtillia
iikS: fe fe ad meliora conuertantsac demum compofitis inter fc
odiis paceqj firmata omnes unis ais alacres in boffem cotendatt
no tantu armis atqj uiribustquotu fide & inocentia pugnaturis
Quod cette ut fiattapud pium lefum dei filium: & humani generis teJemptorem inftantet lacbtymis & intetceflionibus age.
Vale Pontificum Splendor: tuumque Matthxum :quod faci»
Ama.Alexandtix >VI. Idus lulias.
AdRaphaeleConcanonicum&ucnetabilem patrem deMontis Iaude:cxleH:iq5 figura: Epiflola. VIIII.
Audeo te mi iapbael nto uetonenfi Coenobio fuifle^
g fedu.Neq^ locus fane erat urg:q tibi magis cdgtuetet
tuaq3ad uota qdtatebq folitudinis auidiflimus femg’
extitiili:& motanis ictedibilitet es deled:3tus:quari. cotinnecxle-
fte illud Oraculu tibi ifederit aio Fuge Raphael fiE imote faluS
te fac.Mos.n.facer.atq3 decorus e deo:aE i motibus habitate fibi
complacuifleppheta commemorat,Fundamenta quoq5[upnx Daiti(&.
Ciujtatis i mcntibns poffta:& ttiontcs ut fipugnacula in ambitu
illius dutatufos i fsccula gloriofiffime cantat.Hinc cx figuta gia
datiffl & p afcenfum ad lepluro fdomonis erat igrcffns. Hinc
'jn3demoteSinaiMoifcsaccipitIegeiS: pisfenti ftuitut deo.Ota
tuTUS Saluatotuelimonteuelin tepIuafcendifiememoratMVlo
tana ueto ludas quantis fignisiSi clatiffimis geflis ornauetit te
laboft Tabonubi tranf figuratus clarior Sole tefplenduit. Tedis
laluariuftCaluatiusiin quo pependit cruci fuffixus.Teftis Oliuetusiunde i
)Iiuetus, fulgetilfima nube cslu uifus efl: petere.Tedis deniq5 Siotuicu
iuscoenaculu inter cogregatosApoftolosdelapfusell Spfisfan
fius.Sed certe nec tnirutn.Iuga enim & colles ratione cu cslefti
busbabet:gbusappro^iant:& ab illis purioribus Iiumanus aius
attolli fe Sc augeri qde fetit atqj dignofcit.Q,us ueto loca i pro
cliuiihuraeiaaqj ualle funt fitaiea ipfa colluuioibus: craiTiotibuf
qj contagiis hebetant metesiingeniaq5 reUrdat.Ad utraqj ennii
partem fuuicuiq^ caelum plurimu mometi affert:Vnde i gelidis
niuibus Septentrioneqj degentibus imafueta:ut Poeta iqulcge
nia funtifuoqj fimillitna csIo-Delicatus igitur tibi & fottunatif
fimus iftic agitur annus.De excelfo loco cdteniplabete excclfa:&
caritutus occutfibus hominu tibi uiuesitecum fempet ens : & in
praeruptis &: concaiiis exultans clamabis Ergaflulum mihi Ciui
tas.Splitudo paradifus.Foelix.tu Falix:cui frui te toto conceditS
dC folo deo effici dignus.Cur ego non adfuin i hoc tibi fociusfti
biq^ & fetaphino meo tertiusfCut i tumultu & frequentia diifra
horfcut tadiu media in tempeftate remigio nodta cgmba labo
rattnec portu fubitfVtpot fe agnofceie: ac defi tota mete gufta
teique ad fe homiu deleftat acceffusf cui quotidianu pene eft ui
deri atq3 uidete.auditi atq3 audire:5c dextta coiugete dextrisf Ego tameiutpoffuiforte bac mea fratetna charitate squoaimopfeto i eu afpici?s:gp me cruce fudinuit:& oueiquspieratiad cauli
beatis humeris retulit. Sed neqj exidimo hac in^paleftra & olptn
picis ludis deiq5 me defutupa fi a te mi Raph.apud rpeflatote la
DojK nofttoji atq5 certaminu piu & optimu deu precibus iuuati
me fenfero:quod certe ut q fspiflime facias: te in domino cbfe
ctoiKuehcnientetobtcdor. Vale. Alexandiite Yl.ldusluhas.
Ad ro.Baptifta.Der7detIS.& Adeodatu Viceatinos
ardetiffinios Xpi T7rones.& tnagtiae fpei iuuenes
de (ludiis littetaja religiofe coledis Epi.X.
Jacentia nupcu applicuifletnide Satcinulisiin quibus
p qusdd mea rcriptaquxritabaieccenercioquotno tres
uefliae epidolx pdiete; deduxo id anno mediolanu adme cofctiptaeiquas cu legiffcme deuo magnope tecteatut. In iit
fane licuit itueti qua me cliatitate uefltu quifqj pfequit':qudtfl,
& ueftta ad littetas pollicent'' igeniatquoiu alteto mitifice fu dckflatus:alte^ admitatus . Ab amicis gd magis e(l expetedu:g ut
toftanter amemur t illis ueto quid melius exoptidum: g fapietiaj
ftudiumfi quo ptetipfum ubettimu ftuduigrddis eft etii animecblcdatio atq^ fuauitas f Vejs; ea patte:qux cbaiitatis & beniuo
letis eft: omittentes.qus nulla confirmatione literatu indigete
mihi uidef: quod ad uellta attinet (ludia,hsc mea lententia eft
;
totis ut uos dimis litteris dedicetis.nullufqj effluat diesu' quo uel
aliquotulas litterarias motas nd abeatis . Ad illas auidus anhelet
animus.leduiuni illis infudet ingenium.affidua fit i mdibus lec
tio fempet i ore de litteris fermo. Nullu edotnamentuiquod ue
lita magis deceat:& decoret tetate.nulla ratioiq fudinete melius
tueriqj polTitis expeftatione:qud no exiguam de uobis fibi tota
fmittit Religio: Nihil e quod ad excoledu aium:& tefle fdfteqj
uiuendii plus momenti affetat.NihiIquod a uitiis xqueauocet.
Hibil quod plus uitiu ad extendenda imortalitate & ppaganddhonellilTmiani nominis gloria habeat . Nihil deiq^iquod omnium potiffimum qusrimusip quod facilius itet uobis fttuete poffi
tis i cslum'Habeat igitur alii p deliciis fifcellas.Iigones. faicula^
(lercorent agros, hortos pldtent.infetant pomos, pondtotdine ui
testomnia ad corporis ufuicitoqj peritura; quang i his fit aliqua
uoluptas 6i gdem naturx cdueniens; uidedtutq; cicetoni pximead uitd fapietis accedete.Nos uero deledet i primis munus igeii;
& illullrior hominis portiaeaque ut diuus Hieronpmus in quit
difcamus in tertisiquo^i fcientia pfeueiet in cslis. Ita fufcipieda'
teligio mihi uidetur. ne difciplina abiiciatut: fine qua tenebris,
offula funt omnia.ita laudanda fanda limplexque rudicitas; ut
il!inifiiIott)inu5hutnn«{ifcMtm'!& do6ta pTBden{ia.Aneio nl
tnkam illi mihi gtauifljme deerrate uidef’:qui fcietia a uirtute fe
iugunt.Q,ui paulos.Antonios.Macharios.Francifcos& reliqui
ilhterata Satifloj;! turbam diurnis fpheta ingeniis. Sacro Apoftolotuni ChotaS: quatuoripfis ecclefi» luminibus anteponen
da exiftimabquafig fumis rebus inuigiletioportcat uirtute cate
re!& fine infcitia fandus quis efie no poffitHeu hominu demetia& aiojj peltiferum uirus.Q,uis adeo excotsiSi: demes iam eftt
qui quosmodo nominanimus Paulos.Ant.Mach.Ftan. non cl*
liotes fuifredixerinfibabuiflcntcoiundacu fanftitatedodnni
q littera^ ignatosfNung ego cocenerim taletu ta preclsj;;: taqj
diuinum homini crelitus datuieffe a fanflitate religioneq5 detr*
Iwndumipratfertim cu g Malacbiam dominus dicatLabia facei
dotis cuftodinnt’{cientiam:& lege tequiriit de ore eius: quiaAngelus domini exercituu e &apudOfeiQ,uia tu tepulifli fapic
tiam:tepellate:nemihifacerdotiofugatis.&.edoces Paulus gt3
doSi ab indofiis inter fe diffeninln domo inquiat magna Vafe
alia aurea.alia argentea;alia fid;ilia:& unu quodq; fuu miniffe
rium iplet,& Daniel i fua uifione Q,ui dodi fuerint fulgebant
quafi fplendor firmamcti:& qui multos erudierint ad iuftkiam:
erunt tan§ ftella; i perpetuas stetnirates.Videat ergo beata mfti
citas quatu prsftet fanda etuditio:& difcant aduerfum fcietiam
n61attate:qeadiniomuneten6 funtaflecuti:ne uideat' motboanimi fapietix fplendote probris infedati.qua ipfi forte maliuo
Iis oculis itueti non pofTunt.neu illis ctedaf iuidetesa qbus fe iii
deant antecelli.Suu potius tecognofcant etrotetSc tepus p igna
iiiidoIeantc6ttiuifrenuqredituji.malintquoq5 quod reliquu
nita: eO; difciplinz cdcedere:& Iero et difcete quod turpe feni fit
ignorate.Ve^bosiamomittamus:&noftta ad re reuoceturora
tio.D3te uos igi^ ftudiis Fratres.Inbxrete fcientiae.Nullafit dies
fi fieri potell:qux uacet a litteristita femg ut memineritis fine ne
tapietate deig5 timor ee uanu omne:quod difcinius:& illud ue
tiffimefcriptu:Scientiaiflat:cbaritasautxdificatiSic itaq^ adh!
beda fciem:fic fufcipieda dodtia:ut nobis uirtute coparet; & ad
oelelle stonitate uehiculfi ptxftetiubi cu jphetiseuacuabutun
«bantaRquai fnnpet nigebnos beatos efSciat; Iis enim maxime
pforatnfI funt fl:udia:ci ttla illa diiti Betnaidi pirscepta tennenti
Vnii uffciteptiiisiampIiufqjcarenmsiquSfuntuicinlorafaluti TtiaBeii
Altetuutoutioniconiudafitleiftio.Tettiuat a uitiis innnuniS' ptsccpta.
fitanitna 5;q!ioniiaduerafapientii:qu® e deu agnoCcere:&il'
lu agnitu colere nifi gratia ilJullrantefemitam perueniti no potefhdicentefcriptuta in maliuola anima no rngtedieffapietiaifij
beati mundo corde quonia jpfi deu uidebunt.No pania quoq5 Inania
adhibenda e cutanieltapr futilium (tadiis detinemur; &: inani cauetOi-
busfcientiisanimudemus.Multifuntquotidie difputantesdc'
puftis.de accentu.de fpllaba. Alioa iludiu e quxtete q pcipui re
tu audotes extitecint.Q,uis Ianificium.Q,uis atrsa.qs naues.qf
equo^ & quadtigaium ufum ptirnus ituletit.que motem gtscia
que idia.queatiopiateneat.quot aut qualia uafaatqj figna Lur
cullus & Gtaffus habuetitiquat qde licet aniniu admiiatioe qdi& nouitate demalceanubuiurmodi tamen ea ptofedo Cuntmt ni
bil fecreta confcientia iuufbpatdqj cefecant ad pie honefteque:
nmendu.In bac exigua 8i caduca uita: rnotaii qua uix ptiiis intra
timsiq exeamusinos in ea (ludia toto animo demus t qute exceifa
funfqute optimaiquas falutatiaiateinumqj manfutatqbus fempproficiamas.meliotefq5 reddamur,A(ridue.n.difcete:fed nun^ad ueram fapientiam petuenitemon eft hominis opetofe agetisr
fed ocio potius& litteris abutentis*Videndum ell etiam ne imi Modus'
metis nos trada.nus aadotibas.Pettub3t.n.& confundit igeniu legendfc
copia libroram-.neqj dodiotem fadt addifcentemded audentio
tem. Vtiliusfspeeft leger pauciotaig uagatipet fingulatlnnali
di certe flc faftidientis ftomachi eft notios quotidie deguftate ci
bos:multoq5 faniusunotantumialtero ne folido uefci.Deledus Deleflos
qaoq3 Iibro^ ac ledionum habendus eftiutde bonis eliciantur rerum.^
meliote$.lutis autem pontificii iieqj noftta non erit in retfaciln iusfact»
q landam & mediocrem adipifci notitiamine qua iubentut legi
bus factis atq3 uetantut ignotemus.Q-uod neto ad lites attinet
haud ommu eftiquo circa eam partem omittendam duco potio
tis negocii compendio.At dialedicisatq; pbificis.tantnInmope JJideSicXf.
rx qbus eft animus totus ad deum:claufttiq5 deliciastimpededa
cmnino qix pntoiquatulum ad petcipiedam natutx uim fufficit
(iiuinaniq3 tbeokigiatn capeftendanuquod ampliuse Interpellai
K)iibu5 garrulis. tnbleftiffiniifqjfopbiftis relinqnendu equidt
teot. Sed illud foitafle hoc loci obiecerit quifpia . Cut humanulfreno cotinendus eft animus i& metis uigoi: fagacitafqj fetnie
dmina tetniianda’f qux fciendi natura fenip ed auida: & humanotum no mododed & diuinoj;; e(l capaxfOmitte phiioiophos.
Autelius.Hieronymus,Origenes.Cfaryfcilomusj& «liqui dofio
res magifttiq; catholici gd ignorare uoluerut i Haud ego aliter
utiq5 fetio:Neq5.n.igenia ita finio:& icofiderate dimetionut eo
de palmo termindda figula pute.Sed his ueilris initiis.huic xtati.
huic nodto teligiofe uiuedi modulo hac mefuta ; tetminug5 pre
fctipfhne i uacuu curtatis uirespatufotfitapoderantes.AugulHinnlitudo
jjj ^Qjjggjjgj gg jjg polTumus. Sed humana uittus habel
ratione affiinitateq^ cu tetta:quaE partis pene p figulas difpar fibi
e.hic olus illic gramen hic feges.illic fcelicius.uua. Ptxpinguia 8S
beatifrimaaruateferunt^quxomniufeminu genera nutriunt:
& oras nos habitamus.A lias Istas gemino pattu.uittibus.oleis.ar
buftifq5 uernites.Aliasjqusinuas fegetesteddut.Q.ua{da:qua
alternis md annis faragine ferunt Detetiotes etqus fruges nt
fciuntfed uefcuntut icolx tapis.nucibns.l3de.melle.& pecorum
fcEtu.harum indat ingenia copettafunthoiwinu: qui cura ante
'ort* BiderintgdpoiIintneq5errabuntfaciJequide.Poe^sHeto cen
feo a uobisiaut nullo pafto ede legendosiaut fi qfi opottuetitmix
percurredosiin eofq^ut aiuntitang i aliena cadra ittuendumtca
ptaq5 ueluti bellica ptsdadn nodtos nfus referendani.Eos tame
fi ante fufcspta religione didicilTe contigetit:dubius nihil fumnobis plutimu pfutucos.Sed a niodeftia teligiofa abfit omnino:
ut puerilibus fabulis ; faedifq5 libidinibus metes accomodemus.
Oratores deniq5 ipfostquonia eipotiffimu pbilofophis pattem:
}latofes <3ux de motibus edunt complexi:^: ilia no humanis modotfed
diu inis pene laudibus elegatet exotnat:& in cslu tollut: non ui
deo pro metitis tne fatis poife laudateifed illis utedu indico peri
deiac diuinis di csledibus bonis.Poted ne gcg in rebus humais
'fga rpfa Philofophia efle beatiusifrufluqj uberiusfEd.n.ut M. Cice
to iquif.untu dies ex prxceptis eius adus peccanti imortalitati an
teponeadus.Aut ed aliud homine dignius^Aut uel fummo^> ho
tniqum audotitateuel opinione populathui& ratione dicendi
'laudabilius atqj diuinias?/^ut potefl gs de bominibus ullo alio
qiiouis nontine iuibus benemereriig ut fit bonus Bi dicendi pe
titussqu* petfedi Oratotis ell diffinitiofg uetfati in genete eui
geliaandi res diuinastSs canendi egregias fandotom landes. in
flamadiq5ad imitadum.Hiftoiicis concedo quicquid polium St-
laudis iptimis fandis & ecclefiadicis nolltmnec no quatu dein
defuerint meritiiipfis plane gentifibus:a quibus cum illufttium:
opcimou3mq5 uitorum admiranda tanta extollutut exempla: uit
tutum:non minorem flaraamgenetofis pedoribus incendi con
fpicio:q cum fidelium noftrotum beatiffima facinora cclebtit'<
Ego fape a magno noftroTimotheo quxfiui quid ellet:^ tanto
pete deledaretur in Cone ionibus citate ethinotum gefta magnifica:qas inducebat tang potiotes delicias fetmonum fnotum fas
piiTmieiquifempet aiebat uit ptudentiHimus; ac infpediffimus
fe experiri maiores aculeos externa ea habete;q cette noltratiaifi
oppottunK& cu ratione ifetet':aquo& ipe nu^ diffenfi. Sed ne
q; putate alitet ullo gdemdqfqpdt uel fapiens: nel eruditus:fi
Auguftinum.Hieronymu.Eufebium.Ladantium infpexit unqr
Et enim cum Gymonem legimus Melciadis filium tata benefice
tia:libetalitat?que fuiffeiut cum uariis locis agrosihortofqj habeteununq a cuffode pallus fit prohiberi quemq ab ingteffu: quotnius quibus quifq^uellet frueretuuEt pedifequos femp habuiffe nuinatosiut indigenti ftatinr haberet unde ettogaret ;& ut fe
cit nodet Martinus : fic Cymonem amidum proprium
nudis aliquando dediffe. & coenam fic parati quotidie
iufiffe: & quos uidilTet jndigentioces in foto: domi po£
fetconuiuashabere;cum& multos redemiffe : aut pauperes fac
toshoneftaffe pecunia :& denique mottuos:qui egedateunde
efferrentur non reliquiffent: quoties intcHexiflet fuo fnmpta
extuiilfe f quis non acrius compungitnnac irritatur: qud hifdem
Religiofotum nodtotum hominum rebus auditis fOuosheatos:qai primos astatis annos his litteris dedicadist& infignem
moribus & fcientia Rhethorem atque Hiftoricum Omnibonum Leonicenum pricccptotem bumiftis.Iada in nobis funt
femina:de quibus uberrimi fmdus funt nafeituri: quos facile
dabitis:ri cum p{etate;deique timore in (hidiis uixetitis littera^:
de quibus ut iffa confcnbeiem mea fecit non exigua etgauot
Nota Hi(loiiauu
Ghatitas.tDtti dei tiofl:ri:ac religionis publicas bonofcValete;
£xplacemiiiomonaftei]onoiito.K]|s.Mattiis>
Ad Antoniam Cotnaeanum pcctatn de laade poetica
& fui operis dignitatecnm teptebenfione Elegiammamica. Epiftola. .XI>
Aep!as:& apud granifTimos anflotesifed iprimis apad
f Ciceroneea Oratione praEfeitimiqua defendit Archia':
fandum atq5 d ininfi Paetarum nomen dici debete meaiini me legifleipropteiea gpiut ille inqtmideamus caterarum te
totn fhidia & dcdtina;& ptxceptis;& arte conftate; paetam qdenatuia ipfa nalete;& mentis nitibus excitati:& quafi diuino quo
da fpititu afflataquod fatis efficaci anfpicio animaduetfum efle
Vetonenfis noftet anflot eft Pliniustq in ore Steficori ait Philo
menam uifu cccinifre.Dinum ueto Hieronymum ab horum opi
nioneqj longe abfuiffecredidetimtguirgilium tanta e ueneta
tione profecutusiut nulla fere fua epiftola nulla fuoium uolumi
nu pagina fifcqu* non Vitgiliurefonettquangqu® tata eftcu
ius uis latini poets maieftas camiinissatq} fententiaru grauitasf
Eiufmoi tarii laus prioribus illis poetis fete attributa ne fit ipe nod.ffinietim.Sunt.n.grauifrimitcumgentiliumitum chriftianotu
anSotesiqui a Mufis abhorrendum putauermt.Imprimis Platea
qui poetas de urbibus eiieiendos ludieauit. Alii autem & mitius
certetatqj et fortafle squiusidiftinguut itet hometos & NeuioS.
Vi^iliosSTibullos.SeduIios& Martiales:®! de fpinistofam
ubicunqs prodierit leguntiexiftimantes opottuifTe poetas uerita
tem: ut Ifoctates Homerum feciffe inquit : fabulis citeunue
(fite:®! lenocinio ptope figmentorum legentem ttabet ad uirtu
fetutjl tis xmnlationemiad qua tadem multi perueniunt illedi melle6s
Q,,fuauitate PietidusEgoautem cenfeo omnibus fere tebus:& tede
& perpetam uti nos poffe. Differte folum inter utentes . Venioigitut ad te Antoni Poeta no infuauisidc quo nihil ueteot diffi
nitetquod de fuis poetis antiquitas fecit:aliquid fuiffe in tedinf
nutu ptofcdo:& rebus humanis admirabilius:qui tam copiofe:
tam deuoteitam fande nitam atqj obitimYirginis fadofanda:
fc dei paientfs cecinetis:eaq; tn^rltetia: quibns nulla FacGdia fnf
ficinenodaueris . Et quidem nelcio fatis an fuetis acceptusm cx
Iuni:aat quifpiam inde ad te delapfus. Mottalis non elt ifta pce
fjsifed potius otis angelici.Fateoc ifl:a.du legeteiatcanurnthuma
nati uetbi dei mihi aitiriffe clatitatetdeaotioneque mit^bilitteni
jpfam tanto' nitote : & iucunditate catmtnis : tanta copia : netbo
ninique elegantia cecinifl;i:& ea: in quibns theologotum nolito
tntn deludant ingenia:ncbis puia ac facillima leddidilli.Q. uis
bsc tua poemata nofanda dixetit:& tibi afflata diuinitusfAmes
illetant cette inuidus:qui non talium poetatum nomen fandumhabuetiUamauetincoluetitque. Ego fane(ut de me loquarjquan
tafcunque polium tibi gratias ago:atque habeo; qui mufas; quas
ad lafciuiam atq5 uenete excitati folent;tu tam fobtie: tam calfe:
ad facta& chtilfiana pdoxecis:&: decoti uitgineo confecrauetis:
Q, uate fi cui nofttis teropoiibus lautea debet', meo iudicio tibi
debet'; qui intet teliquos uates fis pene unicusiqui pie cecinerisi
Et cette non nideo qui iulfius lautotibi tempora cigatiq illufttit
Hippolyta Regia & adhuc aitgo clauffimaicui Rcgins cailopi:
uitginis fimul ac dei mattis niti inlctipfilliiatqj dicalfi ; munusptoledotegium:ptofed:ouirgineum. Pto opere hoc haflenus
tibi laudis datum fit. Polfm^um legi qualda elegias tuas atq5
poemataii quibus igenium & elegantiam admiror equidem: nedum laudoiquoniam ueto uanitatem carnis fapiut nimiani:& a
motes txdafq^ cupidinis cekbtantipto ea mi Ant. qua tuam uit
tute copIeSor chatitate.j) ipfo honeftatis decotetpro religione du
itegtitdteiquam ptsdico atq5 profiteor; te monete:& rogate r.on
uereonut definas talia confcnbete;& cogites nobis non liceteiq
iam in Cbriftu ctedidimusiquibus eff ufa Gentilitasicultum ueti
dpi iSc maiellate teligionis ignotans.Q,uicquid badenus amato
iie:& petulanter attigiftiitnbuat' astati: & exetcendi igeniicaufs
tnagisiq uitio.Age ueto iam tande ad fetia& gtauia te conuette
& omnia ateadas aetatis Hudia-.labotesilucubiatones: uigilias ttaf
fetad caleftiaifempeiqy maTura:& ubi beata nita fit pofita. Tuucatme nihil beat foedu.nibil petulas: nihil idecotu. nihil deniqj
qd! fides 8c putitas cbniflana teptebedatiSed i eo pratet otnatu
atqj elegantiam; qud quidem maximam habet: tantus fit quoq;
l
Iionedatis rplenddt: tstti apeftj ueltitatfs facies . nt nallo paftoMgentis animum extetmiaetiin lafciuiamqj ptatcipitet: fed potius
xdificetatq^ animet ad uittutis xmulationem. Cogita nos effis
niortaIes;& eo aliquandopemeniendummbi no modo de fcutti
litate retmonis:& obfoenitate uite: uetum de omni uetbo ociofo
teddenda fit ratioiTua poemataituaqj omnis editio fit de ptobi
tateide moribusidefanaimonia uiteidetebus altisiatqjmagniff
cisiqus titia fulminet fotdida& ima contemnatuoluptates ille
cebrafq5ptopulfct qus deiq, de omnibus benemeteatur: kdat
autem neminem .Credo te hoc ide fortatfe fentiteiSC prafciipOf
fe iam tibi: quoi fi eft itaiuete fanflam tui poefim polTumus ap
pellafe;& diuinu te nobis poetam caelitus datum exiflimate. Tequoqjtcum ex hac uita difcefferis: eum i locu alcefutum: ubi no
ua tibi fetta:inenartabiliaq5infignia no Caliope quidemifed q
ad hic eximia laude tibi irtgeniu ttibuit teia omnifi opifex deusr
quo tidem ambo utinam digni mi.A.inueniamut. Vale. Me-
diolani iii.Idus lulias:.
Ad Timotheum patremdedolanifo'
Dialogo, Epiftola: XII c
Vpiotibus diebus bias adte patet litteras dedi:5; unas;
f tuas ego a B irtholomso Placentio hodie acctepiquf
bus leftis nullas ex meis fui0e tibi tdditas plane pfpexi:-
Reddetur tame putoiquiq uel feto fottalTe.Siqde fidus e Tabel
latius magisicj celer.In iis fane omniu nieapt rejtiS eaje maximer
quas te [cire uelle fum arbitraius ratio explicabitur:& eas cum ie
ges:tun(ni fallor)defpdetio fatif faflu itiequide reonMihi ueto-
tuascu legi;€tfai2ue!Ifatis.DeD:alogo:quede Tolerandis adnetfis ad fratrem fcripfimusuuu opto &expedoiudiciu no tant.
beniuolfnq certum &l!beie.Egofententiideeo tui tanti faciit.
gti uel Hieronymi nofhiiuel Q.uinti!iani:patatus bona egdemmente ita abs te audite:fi tua prudentia cenfuetit. Frange mifet
calamos uigi!ataq5pta:lia deleig lucubrationem a te jibati,Aliud
quod mo i cribi'ad te no habeotnifi gr grauiffime ingemifco at
qj deploro mifeitimicladetqui Tureus nup in tegnu BofTinst.
.ttuculentifrininsintulft;& formidinS gtiandd ne tanta fda atqj
incendio faciatns fatis;etiam in datam hdc Ita!i£E luce & media
tbnfVians rei pu.uifceia meditetut ittumpeteiguod ut deusauei
tat lachtymis & pcecibus inila. Vale.
Ad eudem Timotheu familiaris alteta Epiftola. XIIL
Atutius pfefto mihi littera tuas teddi haud potuiffeiit
m nifi nutius puolalTet: quibus acceptis nihil iane motatus ad battholomsu nrm littetas meas dedi: feciqj eu
de iis oibus:qua: mihi iiunxifthcettiotem.expedoq^cx eo:q rebus
adefcgd opus fit mihi ppe die fignificatiiqd cu iciuetano defl
na meditati queadmodu oimeaoga.cofilioiidufltiatuo defyde
lio mote getdiAuguftinus fterea nodet oia quoq5 lehquettcu eo
i te'ifta tua uti uolueto.Petfuade itaq, tibi patet nulla rem plane
mihichatioteigcu aligd fufcipiotagoqjtqd gtatu etTetibifetio.
Eiufniodi.n.meuseetgateaiusuttecuplus amat: magis cupiat
feperamate.Reliquu neto Epjftolxtuaje in referenda mihi gta
gj hommeide quo fermo multorum erat i oteimeis litteris exhot
rati canfirmareq5 curauerim Supflue agis Timotbee.Neqjenim
polTu ulla re tanta tibiiilhqj ptaftatetquin uttiqj maiora nodebea.Tni tame declaratio erga me animi tihiucuditatis attulit, ut
nullis uetbis fatis id cofequi poAini-Si i altero peccandu fuit:ma
lui uideri atrogasiqpaj: prudesiatqj timidior lVIe nodi Nopoffu frigide ageteiqus diIigo.Id tamen iiofco meis me litteris nui
‘ lo pado tatu apud eu pfecifTeiquatu tua certe profecit audotitas:
Q,uare;fi gratia ulli debefiutiq, tibi debetutiatq^ eoaplir t;quo
idiquod iuie totu etuuihumanitateiqua omnes uincis; alten de
fets.PodiemoitetfebticitatesiTitu.MichaeIe,& plerofque alios
fresite optime ualete admodu latonSed illos quoque deus tditu
at nobis icolumesiquag qute e ida icolumitas:& bona pfentis ui
tSE ualitudofi qua quotidie motimui?& j qua fingula niometa (€
plea fuppliciifut no fit fatis exidimar melius neiit hoiem nafei:
an natu ptinus aboletiflllos dixeti foeliciter natosino g miferamhic icolutluceifed qui poftperfeuetantia boneja operum humanis ablati ad (nu ptincipiu rediere beato ac fempuetno ano ibi
l ii
manfuti-quo utfnaK nos poft tita naufragia afiquido
niuf.Vale.^Iex3ndtis .XVI> KI< Augufti.
Ad Seraphinum patauum dileflam in domino fratrem ut de»
uiuatipriraisuuinhtterarum amote, Epi. .XIIII.
Vis ex litterisiquas nuperrime ad me dedi(li:fetio tibi
t nmltu animi efie ad fandidimu ocid deuotionis& ftu
dioji.ad tededu in xpm:coqnitedafq5 uittutes: quo nifci I e mihi chatiustgppe^ facias quod ego te Ser.fep admonui;
quod idoles tua motes, naturaqjpmittit Sed ^meo defpderio
tatopere moueatis:& ad foIatiu:quod capis de Raphaele patre;5!
ad montana loci amoenitaternoffri cofuetudine folu ubi deelTa
doleastnihil dubius fumtqui niciffim eade cura follicitoneum oi
noftta ex iuuentute adhuc naftusfimneminemique te fandius
atq5 fuauiusame.iieq5 ulla mihi fitcoiifuetudo iucundiorg eas
quaEemibitecuhoneftifrima&ptscIaHirima.Q,aodat ad feti
bend u attjnehquod togas ut q fffpiffime faciamtnon tibi deetos
modo nuntius mihi nodefiucuius hinc ad uoseraracomoditasi
Tugj in reddendis epiftolis te no impare teddas;quido no miorem ego ex tuisig tu ex meis uoluptate accipiat & mihi fempille
fit iucudiffimus diesiquo tuas lega Er quonia amicoge foJent oia
effe indiuidua atq, comunia opto iis oibustquibus iftic ipfe fumcbatusteifdem teforechariflTimu.Dediitaqj litteras ad dulcege
nittice:Adeodatuq3 Sototiu g in fuum te uenetabilealtera filiu
altet fratre accipiits&defpdetiu de me oe:quofunt indefinetei
affedi.tecum copenfenfcApud Epifeopum habet' primis honori
bus Antonius Bechatia.qai fane magna cu laude affidue uixit
atq3 confenuit iditutus latinis & gricis peregregie littetis:ex illa
Vidotini Felttem fis olim fcola difdpulus paucis inferioc.Illuni
habui fempet in pattem;ilhq5cum potui:fempetadbxfi:quod&Holotte mi Ser.facere.Nung.n.nifiueldodionuel melior ab eo
difcedes. Eum adibis meis ad fe cum litteris:quasalligatas
accipies. Infpicies nomim Anaxagoram. nouumqj Democti
tumtqui te Ixtidimus ad ofculum fandum excipietiSe ipIumiBi
blioteciq; oe5;qua no uulgatetneqj medofa babetjprins oifetetv
Is fupetiofe annocS ad ent» Vetonaeme tontnfifTemdibellfi mihi potrexibque legeie cu ccspiflem! perfpexi epitoma efle & toti
us sthicat bteuiatium: que habetecu cupet&otnniiio negauit; gfultimam operi manum adhuc no adhibuiflet.Modoueto fi fatis
abfolutus efl!& leuigafustcuta ut affequat. Plurimi eni facio fnc
cum:& gtauitatem audotis: quetn Atiflotelem puto: & Intetptis
fi iem:ac elegatii. Poft Antonium propono & offeto quoq5 tibi
Martinum Rizonum gtammaticum etuditiffimu:optimis moti
bus: & teligione peipua pditum; qui tibi ad litteras adiumento:
ad uittutem exemplo ntiqj erit: eu fi tibi afeiuetis: quod p me ef
fides ita facilitec ut fatis gnidefuerit dixifle Matbxus optat metuum elTc. Aliud quod fetibam modo non habeo.Sed tuas expc
fio:quas impigre tedditot Vale.uici(limquenii Seraphinoia*
Alia ad Seraphim de Q,uintiIiano teddedo Epi.XV.-
Ediuo hoc tempore:toRetibufq5 caloribustqbus huma• na admodu cotpota labocare:& uita ipfa quafi txdio
fui affici foleUcu ab Colitis meis euagelii laboribus:&docedi cuia:atq3 ab tetu diuinatu facto fumoq5 liudio ad Itatu
hnmanatu dulcedinem me aliquato uettiCTemtquo i iliis petides
atq5 i amaniCTimo ocio pfugioqj getis honeftmimo intetione:
aniniuq3 laxatemfum e(t mihi ad hanc obledationequx ex his
litteris quxtitonnofltu Q,uintilianu:qui apud te iam diue:me
fatis polle iuuace.Efficies igituc mi dulciUime Set.fi potes:& uis:
Ut libet ad nos iam tcuectatui.Ea n.mente officiofa dc humaniCTi
ma in me femper extinftiiut lubens egeiisiqux me uelle putafti
quemadmodu ego femp comodu tuu oeinihilofecius: gmeumpodetaui.Q. uaobrem fi lam libet tibi non uebementet ifetuiuil
Ium a te folutu expedo.Sin ueto tibi ufui eadmodu gtato : illu
ipfu.uel clauiiuel catbena cudod i.Q. us enim a te reexpta comoditas fuetiUmeam totam exiflimaboiquippe qui omnio nihil ha
beam tatn rneumig te mi fuauiflime Set.De Q.uinti]iano fatis.
Ad Epifeopum iietonenfem Epiffola dedi:quafiaccepecit;quati
& fecerit cupio ex te cognofcere..S3luus ex me comunis patet fit
Raphaehtuqj uale iiolttx io Chtillo dehciie.
1 iii
Ad C^ptunumjBononienfem ipatretn & Concanoaicui» P*®uccaas ad fctibendum Epiftola. XVL
Ideotoiihi CyptianegfaaiterdeligffegKitat» nofttl
u amiciciaad te fctibo ta taccaaut certe cufcdbotamorii
ut inqs:nd fatiftfacio tuo ita ia dudu bceuilTiaie fcrip
fi.Facile no ni6 patior mi o Cy’p.ut]negle(3i officii me accafes:d2
onnlTide ac bteuitate mea^ tdtopere'doleas:ue$2 tua iHa queiela:
quo I i iani gtauiote iUituir.eo maiore me uoluptate Sl folatto afS
cit.Neq^.n.uIfa alia lone tibi magis charas uideti pofTumtq cumuita:mesomnis;mearumq5 re^:ac ftudiorum rationem tibiba
bendam’putes.Suo.n.iuce atBicicia*qux amico^ funtfacit efle ca
munia& eorum res ois;ut ait Cicero:gtatas fpledidiotes redditt
& aduetfas partier. comunicifq; Ieuiotes.Bono igit' fis aio.Non
coiiiittam poffacfmihi crede}ut tne accufare epiftoiap; uel breuita
tis uel negligeti* poflis.Tu quoq5uideto ne dederim undtqn ut
ftinus relfituas altetam.Coges me fane ad fctibendu cdtinuodi
ut Comicus inqUpat pari retuleris-lgitiit quid ago quoniam ez
plicati tibi optas.Inter fratres Ixtiflimus uiuoiquotum exemplis;
fandifq5uirtutibus excitarijfacile polTum^3^ fijcuctetes illosiatdc
tefqjiSJ alacres frigidus,ego ac letus cofequi nequeo.Ex mor fta
dia neq 5poli habeoinefcio operofe fatis:an ciiriofe ages.Vetuto
leiunioMecretu Btixiat mihi pulpitum audiaque laborem quanto potero animo& nixu aggrediat.Tuas ad rem hanc maximat»
plane atq; diuina otationes:& merita fanda defpdero. pod eua
gehu Veronam beato Angelo comite iboiubi te ad generale Sjr
nodum nolltam proficifcentem forte,c6pIedar,Meu de toleraa.
dis aduerfis diaIogumt& ad uicentinos iuuenes nodros de dudi
is Ira^ epidola' tibi 6c nicolao patri placuilTe admodum Iztondt
fi ea quidem haud tanta c6mendatione'fint digna: quanta ipfi
amice iudicatis.Nodet ille imptefens abed pfedus ad fuos in g»triamiquorum amote tenetur plufqfetuoxpiigraniqj uito coue
niaticum primum ad nos redietitiquod futu^Jptopediemfpeto;
agam de reconciliando tibi,homine & pacefitmida. Ed nempemirum imraodum mihi moleda inter amicos anirao^ dilfenfto.
neqj, edquod mea ex confuetudine libentius fufcipiam: maiote
MIndfo coBfcntioncqj nrpTeamtg cum poffiim:difidetcs copone
«.Tradatulum de diligendis ininiicis:queiddiu incboafiisucab
loluas & bottor 8c togo.Speto.n.ut hic tuus labor& tibi laudi fiS
nobis ufui fit aliqfifututus.Etquang cata domeifica; £2 te^ getendatum uatia iptobaq; follicitudo: qua pcxpedicisia fctibedo
'tefacpius auocctiage nihilominus quoad licet BC expedit,me quodidianuSc folitu omittas munusjlitterapt . Hac enim lege csteris
lebusfaciendumeftfatisiutcettetibiipdi nondefis. Vale dl
vie ut facis;ania:atq3 inuicem ota.
Cabiu Boffum Cocanonicu familiatis.Epif.XVII.
l
Vonia fumus itadiflrafli mi Cibi:& taualla terrajiin
. g ter capediedifiudi: ut nullus ptfus ad alterat^ fu fta
ttuaceffusifedTabellatiojzalioru neqjulla fitcopia:
iioc detrittieti pferimus : ut caredu nobis fit cofuetudiois noiftas
dulcedine ilitteta^qjuicifTitudineiex quibus fane otiti frudus
Jibertimnius folec uoluptafqj g maxia itet fe diligetibus . Q, uoJies Deus bone ego fulpitoi mimodifctuciot fcite non pofle miiCabi gd ifta i Infula agas.ubi Tureo pximus ades: & cbtiftiaoja
mifetias pene oculis cernistquas puto nemine ta irtehgiofu: taiit
batbaac.ta nihil ung neq5 de fua:neq5 de alio^ falute extimefee
temiquidefleteiacfufpitate no debeat. Frudum tamen illum 6l
tofuetudinis & litteratum: g nobis modo fubducit': longior for
fita mora itermiCTioq^diutina reddet cumulatiore: dulcioietnqj
ptteihbit.Poft longa porto fitim auidins bibituuTatigatifq? cor
potibus:&: longum fo.e petpelFis fuauius capit" &’qu:etis & umbtx uoluptas.& diu quaefita fapidiota fut ponia:ac ut bteuiter di
cani;omnia pclata ratitas dedit: & fummis afFedibus natura dul
tedinisiuim magnam admifcuit:eoq5 ficut ubicuq3finibi amett
g elF uetus amicus.quod meTentio erga te faceteCambi ueneta
bilis at^ fandiffinie. Vale»
Ad Hermolaum Batbatum Re Vetonenfem Epifeopum De re
ditu fuo ex legatione Vetond:& ciuiu PJanfu bpidola.XV 111,
, 1 iiii
Ram pet id tepohV Veronstcu ide difcedetei i gallil
e pontificis maximi iuiTup ecclefia: jifedurus. confpexi
quanto tum moetoteific aio^ cofternatione te cletusite
Ciuitas tota abeutem dimiferit Id et tu te potuifti ex equo dignofceteicu eduflus exuibefuidi.Sedilludie mibi ppetua meoria
cdfecntuiprimisadmitotcuuniueifisteligiofis & fandimoix
uiris ad illas tuas montanas xdes:& amaniiTimos bottos laxadi
animi gtatia cduocatis poft iocos& epulasipcliuus i genuag; co
lapfusidixiUi ultimu Vale.Humanu non fuitifed ptope diuinu:
contemplati bpiCcopum genibus flexis lietiffe: qdiu i aplexibut
omnes 8C ofculo pacis excipecetifubinde fingulop; preces pto fe
ad dominii flagitate audite:& ueniapetetediquidin motibusifi
quidinuetbisiquod Epifcopii nodeceatifuifletaliquado depre
benfum.Ad ingentis buiufmodi cbaritatis& humilitatis exfefTu
uixfuit:quipotretuetbuaitefene.furpiciis& gemitibiii; omniuotacopletibusdedlacbtpmis potius uttinq3 ptofufis: pats ntril
q5 moefla difceffititu petegteinos ad noftta canobia. Hismododiebus cu audiat' te tediiflr.ipre patria: admodum fum gtatula
tusicui adempta lux fit teflitutaicuidenuotadeco^ lumen effol
fetitiTe enim omnis religiofotum oidaTe factate neffales i Teprimates ciuitatis. Te priuate omnes:&publicsuoces petebant
Ipfi parietes tuum aduetuiipli montes:ipraq3 atbulfa uocabanb
Magna ciuitatis nodte laeticiaimagtia foelicitasicui non bumaocofilioifed diuina forte contigerit patior adeo cbatus qui coIa£
ab oibus;& ifignis adeo princepsicui nihil defitiquod de princi
pe poiTit optarinn quo fumnia funt oiaiqua: pricipatu exornantr
Q.uid.n.pote(i efTe beatius in rebus bumanisiq cum ii.qui uera
pietate exiniiaq; uirtute funt ptSeditifimpetent populis:& faluti
^fint anima^fTacco quodde te fentioine tibi tuas laudes pdici
do uideat adularitquod& mihi no finit Religioineq; tua modeftia folet optate.Verum hoc tatu fatebor ingennefdabis ueniam
Hermolae pfuljprocharitate patrite maiori tua laudiuiigniotiqj
fortuna fempet inuidiimihi tua legatio grauisnnfenfa cntiaimo
lediffima noua bonoiis accefTio extititiqua te aut ciuitati noflta
adeptum omnino: aut cettocurricuIoiabfututumelTe putarem»
Q,uodetfeciquonia£ictux fodicitati intelligebi conuenite^
anidaiiSTippetens quietii &paclKQ,uid oro tibi potetat entia pflatefqd fufeepta legatio i aut alte
ta demidata j)uicia qd tuz ate adz uitx nouideret' adoerfatifiSS
legi conttaite:qua tibi ipfi iam dudum ptzrcripriftifHuiufmodi
n.ed cutiaihancq; natuij babenut in illa aut nullo padoraut dif
ficilhmeiatio(h]dio^.pietatis;&falotarisocii habeti polTit Addeq> cba^ efle pontificinn magnis tebus uetrati: locupletari ted
ditibusdnfigniti piIeo:gubetnate gplurimos: gg htee conteplcf
uulgiocolii&obllupercat turba impetitaiSapientes tamen a te
meritate fottunx dati magistnel hodie cenfenuqua a nirtute con
tedi.Tuusueco animus ingens 8C uetus cognitor fuithis fottunx
munetibustnung potuit efle contentus; femp flagrauit cupidita
te uerx Iaudis:& amor fempiternx uittutis:quam.nulla alia ratio
ne affequi potestnifi tibi ipfi uiuas iprimis: pattaq5quotidianis
laboribus dodtina:teq5 ipfo ftuate.Q,uod fi ung ita cottaxetis:
ac dimifetis aiu} ut te obtui tag fluduific ha^ te^ fpecie pmittas
quod de tua ptudetia iniquu e dubitate;bes adiudicabut tua Ifti
diatin quibus tot laboiesuot uigilias confumpfilfitnihil tibi contuIitTeifedneqjeate pp fe ipatue^ ut honoris & popularis glo
tix pedifequas coluifletcu idcirco uel maxie fufeipiat': In bis eia
botef;ut oia hxc caduca& motnetanea b6a:i quibus e nulla fodi
citas coteni pofTiutiut nibil plebeiutnibil bumile i bonis h^tur.
Q. uod quu ita (it tux fapietix& moderatois erit uito^: dodidii
meiatq; optime ptxfulmibil comittere q3 no pmittat tibi opinio
bominu de (ludiis ac motibus tois.Magis idueto fillaietid tueti
qd de te omniu cofenfus expedatiquod tua tibi uittus imponib
Q,ux oia certe cuflodies fi tua uetona ab opifice tetu Si modera
tote deo optimo maxio tux cutx creditatxque chara tibitac tu illi
extitetit.fi uniuetfotuciuiumfa luti confulastfi animatu medeatelangotibusifiinopum&mifeiotu clamores exaudiastfi uittu
ti honotes tiibuasifi ingeniis faueastfi non metcenatiKfed pallo
tis ac patris petfonam'induas.Sideniq5quu aliis feceris fatistti
bi ipfi non defietisifed utconfueuidi certis quotidie horis apudteerisitibi excubabisitecuq} confiflesiquod fatis tibi permittutiSi
idius pontificatus moderata negociaiS! noftrx cinitatis motes pe
giegiLSi podietno ppetua meotia feiaauetistqd iadibus apollo
i
lofnm Epifcopojtomonfnsprjpcepit Panins. Altfdife BbBis: &oniuetfo gtegiiin quo uos fpintus fanSus pofuit Epos trgere ec
defiam dei:qud acquifiuit fanguineTuo, Et illud quod fenior es
i epillola fua obfeciat Pettus . Pafcite q i uobis eft gregedei pro
nidftes no coadefed fpontanee fecundu deu:’neq3 turpis lucri
gtatia:fed uolutatie: neqj dominates i cleris: fed forma fadi gre
gis. Vt cu apparuerit pticeps palto^ precipiatis imarceflibile glo
>iae cotond.Sed an fatis prudens fumtqui mea epidola Epifcopu
inifituendu putemfq & fapientia:6£ uittute eminet itet reliquos
maximusfNeq5.n.ea e(l mihi curatneq; id modo tradoitemerita
tis quippe& amenti* eflettut i puerbio eft a Sue edoceri Mineina&apuecouirum, Veru hscutfctiberectfecit meusi te amor
no uulgatis:& ingenita mihi patri* pietasiquibus ita afficior: ut
quidoq} di tu*falicitatis;& illius falutis mihi habeda fu ratio*
Vale humanitatis paiens:& pontificum gloria.
Ad M.Al.Epifcopu:pattem in domino Re.Epif.XVIIII.
Onge ab officio recefifti tn pater urbis:& Pontifexiqui
1 almo Palmajidiepulpitu fandum exturbari pmifetis»
Res quidem iftdigna:& a ueto Paflcre neq; paj^ alie
flatquem no decet^db uberibus agnos pubefcetes auellete:ncc in
dominiiagro Boui trituranti os inftenate:nifi euangelio chriffi
Teattales diaboli prxtulerimus ludos.Non potui no acquiefceie
his audoribus.Ea focietas mihi deditiffima e egoq^ illiiaudio te
dicere Eff qu*fo uit fapies & Pontifex fande adedus ullus ta'ius
aut gratia ra dulcis ullaipp qua quis bonus ab h6en'o;ueritateq;
difcedatfNihil porco minus.In multa luce te epifcopalis digni
tas pc.fuiUqus egregia uittute tueda tibi e. Nihil teuulgate.nihil
teptehenfibile decetnihil itreligiofum.nihil indecori.Q, uin de
bcs exiffimate plebem tua ilfam a domino creditam tibi cfle ut il
]i’pabulafanda;non ridendos ludos exbibcas.Pce tibi patumpante oculos omniu infpedore deu.pone uittute:pone officiums
Agnofces tu te lapientiffime quantum corniferis:Q, uod amico
ego tibi calamo malui indicateietiam humiliteng in concione Ia
ttanqd a meis motibus tam fit alietiu;q|Omne teteuimum fcelus.
Vale.dc Epldolim libeta a chantnte ptofedatn: tD’guog)' libeta
animo legRac pto nie ota.
Ad loanem Matchanoui philofophum de nomirmatibus dondttanfmiffis Epiftola. XX.
Aucisdte diebus ailata mihi funt duo atgetea; 5z puetu
) p (lanumiftnatadn quibus parte una facies getniasindo
le tegia.Patte aduetfa in una imagucula guaedi inixa
ballx&tedimita.In altera Hsdainfedece habes muliebte efS
gie;uedaq5Cuttetibuseqs.NutiiifmatabxcegoIoanes ad nolu
ptate ubi fatis fum cofpicatustcoepi de te mox cogitate: q dte oes
nifusesmihieomunurculodignustqppe qui foles poli pbilofq
phia:& otnameta doftri* piaura;& illufltiu uitotu imaginibus
miteeqdem deledati.'& pofl (ludia Itatu intentione:& aiumcie
ca egregia hsec atigtatis monumeta remittere. Et id quide optima
roe loanestNa in c6tepIandjs:agnofcedifq5 tr)agnoj::& illuflti
um uitop: fignis atq; imaginibus deledatio quxdd pclata:& maximafurgitiinilitutoac libetaliffiroo hoie digna:qu$ optimi cu
iufg5 & [apiehtiiTimi animu teneattatq; demulceat:que &' [xpe
ad eo^decusimitadu alliciattVnde Mato in egregia Roroaopr
laude illud pofuiiTe crediderim. Excudent aliirpirantia mollius
seta;Ctedo equidem uiuos ducent de marmor uultus.Nos longe
equius'delubta.Ba[iIic3S.aras..factaq5‘abdita fandifTimop;: bominu (latuis: 3£ imaginibus otnamus;atq5 diflinguimustquas rtue
testae uenerantesiterdu magis icendimuttq i^fa quide uel biilo
tiatuel predicatione fic uiget i piftuca uebemes ad aimulada pbi
tatem calcat & (limuIus.Gtato igitur aio donu accipe non peio:
fed uetudate dignilTimu a me tibi debitu pp officia i nos Canonicos omnis tua:& illa quide ctebta atq5 pulebettima. Vale Philofopbiatdomici I iu:ac otnametum.meq5 ut facis ama.
Ad Battholomaeu Placetmu Cdcanonicu Epi(lola.xxh
Vonid pximis bifce diebus ad te pamidetac fuauis pf
q indfio fctipfi copiofiusttio e quod feriba md aliudtni
fi ut ualeas:meq^ orationibus incidentibus tuis ad ua.
litudinemadiuuesiqui et ut foueitbalneas pottedanas nunc pe-
totin quibus cum potus fatistmerrustlotufqjue fueraad uos ptotii
sus defpderatos defpdetatus contendam Vak..
/d loaft»? Phdippu fratifeBi & ConcanonJcum 'Epif.XXirs
Reuitate epidoTx noli adniitari Getmae catiiTitne.No
b n.niibi fatis gd fctibaioccuiiitRes fane nofltas ex alte
tis iittetisiguas nudius quintus ad te dediipotuifli ple
tie cognofcei.Tua^ ueto teft giii ignarus fumsgd de iis piae feti
bi neqj uideo-Igif foluiid mihi teligfiquo femp idiges fumiul
ad beatitudine aninii:& ad bond corporis ualituditie fimul; quitiuc gustop balnea opem exores mihi deuotis pei bus tuis.Vale.
M Paulu Fettupbinu uenetabile ptem ii Cocanonicumdeptedicationis labore tecufato. Epillola.XXIII.
Mnibus tebusiquxmihi molefts accidere potuilTentie
o fanefetede mibi Paule)nulla moleftiong eua'geli2atio
ne ad Nouatiefes meaiqui & tu magnope expetis : 8l
illi ardeteteff lagitiftuobis haud pofle filare copotatoibus porre
fianis fatigatus &;fradus.Na& fi fpus:q aduetfus catne (emp
e ptoptusihac i te ardetiffinius cettr.& plurimus fittqfn tame fine
corporis feruitio neq5 lucubratides (ludio fuppeditare: neq^ ea:
.
qux fcimusxomifmmfq; meotixtidonee pnutiate ullo mo qui
de lingua;pedufqj ualeUfieti no potefl ut tanta idi puicia iprefe
tia^ aggtediangui iaduratfi in hoc iadura tame e ulla : nodti qeto Nouariefes & bono aio fetabfuuq^ omne iaftet i dno cogita
tu:qtn neqj q plantabneqj qui tigat aliquid S:fed deustqui icte
mentu daba quo prxdinatu quepia fbtfitan uate funt habituriiq
uberius feminebatq; foelicius:& ualet omnia fupta q ipe. i^d ite
tim tame tantu mihi illi icoIamitatis:uitiuq5 ptecentubut ad eos:
& cito ite : & iietbu dei tradare agilis polTim aliquido. Q.uodfi mibi dabit':eo^p falute neq3 Ihidio parca nrq5 fudothcIangS
te fi no tuba uel molli faltem tybia canes.Vale: & quod optas ut
poffimora*
.Ad Battholomaeum Cofpu due Bonon.i dotmitide Antonii Lignani CocanonicitSC magnx fandimon]>.& ndis Viti Cofola
toria. Epidola. XXIIII.
T fi quidem uereonne du tibi cofolatoriu officiu ptat
e (lar enitobdulta merito audacia abs te tade fignari pof
fim q defyderioexcoledifiimi oli cois pfis.Antonii ita
fmocut alictum confolatione magis uideat indigetetq meam
tibi poITe pts!late:tua tn tue ita flexit EpiUoIa-.nt malim fctibeda
ineptus uideti mibi:gtacendo:tibi noobfeg Tui. n. boeftiffimi
mores tuainocens uita:ac pudiciflTimattuu (Z afluduum erga melludiuituaq^ merita deuixere ita metibi:utnibil minus poflim:
g tuae ptobitatnquE me rogat;morem no getere.Gonabot ergoJterte pius potero& tibi:& mibi boc in moeioretqno ambo cofici
mur.confolatiuculitfi domius id mibi dederinadhibere aliqna.
Deploramus Bartbolomaee nortri de ti optimo: integetrimoqj^
patre iaSura-DepIotamus reIigiofani:& coeni rem noftra omnetam cIap!ornametu:Sdecus:amifi(Te. Deploramus & incljtam
tuam urbe fpirituali quoda' pfugio;& falubri anima^ medicame
to dolenter orbatiAt cur no potius ad menteuationeqj couetfi:
foelicitati fuac cogratulemnrfne nfm pp dettiracntu:& illud gdcbteue:&petexiguu:fempiterna illi gloriatae foelicilTimii cu deo
zuu uideamur inuidilTeiinfetiores mudi philofophofqui i Lelio
inquitSuisaut incomodisgrauitetangi nd amici: fed feipmamantis eft^Q-uodeu ita fanefiftnibil e protfus quo iure dolea
mus,Q,ui dederateum nobis:iIleab(lulit;imofufiuIit;S2 uidore
cotonauifcdiu dillolui cupienteiS effe cu xpoicui fexagefimum
ad nfq5 annu uixetat magis pfedag mundo:mancipatus facta:
huic noilrs Regulari militis fubobedientiziugo anos etunude uiginti:! qua ita uixittut no facile intelliga; an ea illiian ille ei
plus ornimetis Iaudirq5 prsftiteritRepudianda ii itaqj lameta
coprimedi gemitus; ab oculis abllergeds funt lacbtpm3e.Et.n.
uidores no ludus feqfifed glotiaiplaufus: ouatio. Romam Oiatius ille unus ex Trigeminis remeas uidotifototi ploranti ferro i
ei fttido fubiti intulit nece.Dauid Rex sgrotan te paruulo filio
moe Ius ibat.in dolore atqj fufpiriisidies& nodes inquietus age
bit:q ide eo emortuo ad tybiasiorganaqj factis numeris cecinit
fehiiarifqjinceffiffe memotatur.Si mudi Regesifi magnz bene
qj ifiitut* res pu.fuis meritis Ciuibus: iperatotibufq} fortiffimis
ob res domi forifue magnifice gellasifummos bonotesitriuphof
q5 defetut:& uniuetfi:gadfunt:plaufuq:publicaq5 Izticiaeos ex
tollutiac pfecufiquito noslogius Antonio nro: non mirteogra
mineoilaureoue follid comi redimitoifed imortali gloriatcslefli
qjtriupbo iter beatas aias exnltiti aggratulabimurfg no oppida
Ciceroxisi
OiatiiK.
Datrii/
non taftri uallurosfofTamqj tiaiicien Rcofporalium iofllfi cSeos
penettauitmrbesipopalofqjdeuiciKSedfe iprum dum uixindo
Kiuitiac fuperauiKpetpetuo cotta domefticu hodemicarnis libidi
nem bello dimicandacaducos honotess& mundi g!oria5 omnefpetnendo:uigiliis:ieiuniis:orationibus:corpus aio ffiancipido^
De cateiis eius uittutibiis multis quidem & maxis nihil ampliuj
dico;quas tu pio erga illum cbatitatis affeiitu luculenter& abudc
in medium edduxifthquas S ego tales:totq5 effe intelligojutca
lamo a me haud facile quidem poffint tequatime dixerim exorna
ii.Q. uid illi deefie ullo modo potuiticui jipriu femp: peculiafqj
fuit nihil CDpeteinihilamatemihildeniq, fpeciofum babeiiq in
nocentiamtq iufticianr.g pietatemiq cileftium ardorem: diuinu
qj femiciu^Dolebimus igitur Battholomee mi fapientifTmicif
i
deiqj pleitfirae illius morteiquK in cofpeftudei e pciofafQ, ne
temut nobis non aplius uiueteiqui Regi deo perpetuo uiuitfCo
plorabimus egregium illud corpus;eleganti 3q 3membra cocidif
fe.qutEabhumoquandoqjiutptopbeta cu meminit Dedexulta
bunt humiliatafOptabinms iterum deorfum nobis illu reftitui;
qui compotitur in fublimibus beatitate cum xpo^lmptobi quid e
fimusifi tanto fuo bonoifoelicitatiqj inuiderimus.Cunftci!: neto
tnifertimiifi quemadmodum iiiquifpem non habende donnie
tibus contriftati fuetinius.Stultinimi quoqvfi ia abfterfis lachty
mistemniqj extiudo mcetore pro uiribus non annitamur : ifude
mufqjquotidieiquotadem &nosab his corporeis nexibus libe
tati fecum deo in fatcula fempitetna ftuamut.Vale.
Ad Florentium PatremiS: Concanonicum de Libris qutefitiss
deq5 fabrica illius multa cum laude.
Ep,fl:ola.XXV.
Vpetad nos ueniens Bartholomeus ndfter tetulitmi
n hi i coftituenda Bibliotecba Bononienfe tua p te accu
iatc:auideq3 opera dariituo q3 nomine mi> i modumfogauitme;atq3obfecrauitindomino;atquxda facultatis theo
Ic^icte uoluminaiqux hic bablf uenalia;& uidete:& tradare nogiau«imcuq3dc his iudiciu;& peia ad unguem tibi fignificem.
Studiu tuu Iiac i te palcfiettfma mi FIo.n6 itio ^bo:Vep(& ee ^denetnineputo:autcettegpaucos:gbus*qae gfatufit ac periu
cudu atq5mihj;qaifimfereabineuteaetate:Iicet parum militet:
exercitatus i litteris.Q, uate (ludio tuo iftitatqjiaboii gratias furn
mas habeo (ppartiunculrmeaiquag hoc merito tuo fit pexiguu.
Q,uid e.n.quod & mihitSJ (Vudiofis reliquissant iucundius: aut
utilius parate poffisiq diuinam libtoja fupeI'eaiIe?Hsc fane res
prscipuaiatq; una edsqute ratione trde fandeq^ uiuedi cotineb
quK ad omnes cafus huanos.ad omne uita: genus, ad omniuboitiinu coditione;atq3 naturaifiue remedia fme folatia: fiue iftitu
ta coliigit!atq3 fuppeditatiquffi deiq5 no‘ deo gratos,hominibus
chatos.teligioneiatq^ habitu efficit dignos,Q.u£E fi gbus grata
ullo mo edmobis ptofeiflo gratiffima effe debet: qbus abUtaSiS'
a CKtetis omibus mudanis curis:atq3illecebris nihil reliquitunin
quo poli ttidati quotidiana' te facra uetfemur honedius.Q,uL
uita faicu latitet aguntiis ad laxatione animi:& labotu rege fedi‘
ludotu dies la:ti(nmaq3 fpeftacula alea.iaculu.pila. cgtatio.ca'tus
Sc uitia corporis libido pmittif': quae nobis oio nulla t ut;^ fi hil'
iufmodi idis priuatos litteragi Itudia no obleflat nefcio ne uiua
mus negleftohoc ta proprio animi bonoiin quo noparaa ex par
teiuite beatitudo confidit: animiq^ diuinitas alit'. Sed quid tibi,
ida comeaioto: g SC tua fponte ad rem libtatii fatis es incitatusd
quem paritet litterarii dudia uehenientet afficiuts' An no magis.
imottali:3tq3optimo deo babeda e gtatia;& Patribus laus tribue
da;g ad comiie totius facta rei nodis honore: & ad fumum loci
idiusemolumentu te duxere tneniopraficiedu.Q-uid.n. digni
us tuo idoi Prioratu potuilfes efficere: g contra oiiiniu fpe: quonia fieri poffe no uidebaturtdomu ta fp!endidulo:tig ufibus nofttis idoneo:claudtocIatirq3pDtticibus dignificitefQ.uid modedius: cautiufqueig ipos hortos pariete altiote circudate: SC a uici
nia pfpedo fiattescxuIetefHac funt ueta Prapofitojt laudes.
Hrc propeia muneta:ut gbus prafunt locis cofulann ut comunerem t.mi diligenter cutent.ut fuojt comodotum imeniotes
:quic
quid agunt ad publicam referant utilitatem. Atqniingratum nomodo Florenti metum etiam ab ipfa quidem bnmanitatealienu
£enfuetim:qui ea:qua tam inflamatodudioitani utiliter: tam op
poctune:tamcoufulceagis:iion ptobetiaiirq3 uotisnon faueat..
Ciuamobretn fio* egdf iibtossde quibus eft fermoiut ife »cgi*s
g diligetiffitneS uidi & contreflaui no femel mcdoifed pluria
Q,u3tuordecim.n.noIumina funtinterqnx quattuor prxteliqs»
uidelicetSumsparstertia Alexandri Ales. Primus & Q.uartuf
Aquinatis (and:i.& Sententia^ magiffenita polita & emendata
ut nufq^Cdico uenaIia)pot>ota putem inueniti polTe.Reliqua ue
Ito huiufmodi /iintiut ea neq^ te uellr.neq5 Fratrum quepia opta
re ctedidetira.Ho^ quatuor numu.xly.erit impenfaiqua fipote*
*tq5 delibetasmos admonetefaffutos diligenter gcqd ipfe puta
uetis;& gtatias inde tibi et habituros.Yaleiatq^ mutuum ota.
Ad BartholomtEUM Placentinum Concanonicum dulciffirauni
de ofFidofa illius cbaritate Epillola. XXV I.
Vnicam cu libellis nefttis accepi.Oia ita fludiofe colli
I gata;& accurate copofitamt no mediocri plane diligen
tia i fbus et minimis Matthcei tuiiufus uideate. Gaudeoplntittintn amote erga me tuudadudu mihi tame pfpedu fspeu
mero:& quotidianis pene officiis experiti.tum falfum:& impbureddis tritu ptouetbiu illud facile interite deo cotdibusiqui ab
oculis abfnntiSingoIas & ego horas ago fetrae tecum. Q. us meditot.qnatlego.quaEfcribo.qusaftitono minusig meo cum ani
matecu uideor aditareituafqjicu ad me perferunt'; exofculot Iit
tetasiquas Si doleo rariores habete. Molitus fueram caulas nonnullas faoneffas;atq
5ptobabilestut ad te Batth. item ; quas infre
getepotiora negociariniunfiamihiaconfcriptis patribus gene
tali in Synodo noftra:Q,uod cu no poffimiut nofltu philippu;
futnyz mecu uentnra quadragefima i labor euagclii fociu: ad meredite iubeastteeqde maxime toga&illu:ut maturet reditu hot
toncni fi quid opis necelTe ad itet extitetit: benefica cbaritas illi
ruppeditettuai&meinilloexilfimet adiuuilTe. Ah meus Nutri
cius.meus Ercu]apias.nieus & Mercurius eiftcuius laboret&dili
gentianitamtenet);3clacefungot.F3duiusquoq5es tem mihi
gratam fi Commcntatiolu meum in Rhetoricam: & quinqj Cicnonis Orationes p eunde ad me amice tcanfmireris:ea n. opus
i admodii mihiiktodudDto nSnallos ad bxc Ifudia ex difcipulis
& ftatfibns nbflrfs.OtationeM’ttiagni Tiraothei noftwqnatn nct)ementeT.optas: in manibus ipfe non beo. Legi tamen illam a
teag a nobis Venetias ptoficircetetut Timotbeus.Eam confequi
ptopediem tui caufa curabo mi Bar.diligentet . Rem uidebis ot
natilTimam: ac longiurcu]am:& a quo manauif.audote exprime
te;Q,adqui uidit^dodidimus qrq5 j)banit.VaIe:uiciflim oca*
/d Antoniu Gtadinigu Patticiu Venetu congratulatio de redituta dignitate EpiLXXVIL
Vllas unq Antoni ad te liberius dediiq niodo idas: gn bus tibi i chti(loc6gratulor.mibiq5 gaudeo de digni
tate omni!& laude teflitutaiqus adepta tibi fuerateo^ptauitateiq cotiupti: di ajieati iudaof: pecunia te infenfu [eatui
fecerantdta mihi femp petfuadeba!&; pollicebar: futupi tempus:
quo egregia tua uittus: & magna fides agncfceda.eiigedaqj fo
tctt& quito magis adnerfabant' tibi tepor, hominfiqj nequidat
pius ego deo fidebd:& ex tuacoftatiameitafolabanut no detri
mentuiindignitateq, te mi Antoni ta fubiifle; g friiflu & laude
acquififTenuhiuidetere. Nonteproftrauihfedextulitrnodefor
mauit: fed honeftiore reddit i te griffata puerfitas . Sicut aupi ex E^plotario
ploraf ignhfic tua uittus explorata eft rebus adueifis: qua femp Uiitutis
.
tutilans:femp flauefcens:ad ultimu tande prtfedionis euafit: neq- tibi ungfortuna tantu ptofuiffet feciida: quitu profuit aduet
fa:fi no potius diuina examinatio appellanda eft ifta: g certe for No,gd fol
tuna.Q-uag quid et prohibet fortuna nominaritqus deo ptacei tuna.
Icti & fempiterno acillat': cuius uim;6i ratione: & fi mens no cd
pteheditbumana:iliius tame praeordinator: & cognitor elb deus;
cuius illa fubit: Si implet impetium tang fetua: atq^ pedifequa i
Tu hac infultantem tibi ellufifti.furentem tettuifti. impetentem
|)flrauidi. Viue uiSor:& deo pange laudesibfmnifq; factifica:
qui a te femp inuocatus:fempetq3 laudatus dedit malis bis fin«
& fandi lenatus oculos ad ueritatem apetuit:& primam tua omnem dignitatem & laudem tibi redituit
. Q. ux res mihi plane ta
tx Isticix: atqj folatio eli : ut non poflim(fateor quidem^id fatis
littetis explicate ita me clitiltiani nominis zelus:& odium contu
tu
milcficotumiudsotut^ncendi^peioa^anranonitandle^^me faciet dominas letas tuis amplexibus dignu: qnod ut ita fit:
opto!otoq5.Tntetira uale patticiotum fanftiilime: ac pro me ota»
Padasexfanflo loanneinuitidatio.Vl.KIl.Nouenibtes.
Ad loannero Ludouicum Boffiim Confolatoiia in patiis
funere efficax Si antea tota Epiftola.xxfiii.
Ifi ego exiftimat? te tito mi loannes Ludoniceanimo
n & peflore efleiut omnes lept euetus:& uitre huius mite
tabiles cafus ia aut fetteiaut fuperare poffestequide au
fus nunq fuifTein te in tato domus tuse uulnete confternatucn fo
lari: fed neq3 arbitratus ullo fane modo fuiffe mea me epiftoia i
flexibili animo tuo:acetbiifin)oq5 dolori potuifle mederi. Defti
tiflem pfedo ab hoc contolandi munere: neq5 calamus uenifTet
ad digitos.At ueto ut primum ipfius Genitoris tui; uiri quidem i
tegerrinii:& fine exceptione Jaudidi:obitus e mihi nQciatus: ide
ufq3 non dediti de te cogitar^teq, penesefiTe.Vifus fu uidere te
multas emififfe lachrproasi ex imo peftcre multa traxiffe fufpiria
multis & idulxiffe gemitibus.Moxq3 i lefu c6uetfum:illi gratias
egiffe: illius fuauia SJ itima efllagitaffe folacia:& f« cis tade ocii
lis acclamaffe Viuat tibi domine lefu Pater bic meus:p quem be
arte omnes setetnum animte uiuunt. Q. uiefcat i te tadem liber, ta
dem fecurus.tandem aternus. Excipe illum ex hoc humilhdeptef
fo:tertenoq3 domicilio i apertum & clarum c^lum. i tutiffimam
tequiem.iq3 Sabbatum fanftu tuum:& delicatum: ubi carnis hu
ius exculTa atta:ctaffaq5 caligine te Rege i decore fuo foelix afpi
ciat.tein fplendotibus fanftorumtS: fulgore immefaiglotiaE: tua:
a;uo fempiterno fruatur.Ne teminifcare domine peccata eius:&
iuuentutis:& ignorantisE ignofce deliftis.Te alterutrum intuitus
fumfaditante mi Lodouic€:ut& humanitati fimul:& animi co
danti® parte:iufq3 tui facerestut pietatis fimul Si gtauitatis egre
gium habitum prateferres ac declatates:in quo ut nihil afperum
& agtedeita & nihil muliebre:ac fummiffum efTeuideref.Vey?.
n.uero cum eximia tua uittus mihi quidem petfpeda iam pride
cum fumma opinio concocpta de mntibus:cum dudia- bona^ ut!um a te fufcepta ad kniendu marorem poffint tibi fitmiifiraa
adhibere remediatdt curtodes tui animi effetquid elt etianrquod
poffim piaiterea tibi prascipefftibi pfuadere^abs te togart^Q^uod
nfqjquaq^ no doJeas^Sed Iioc feritatis:& lapidei magis:q fortis
anirai eft.Non fum (loicus:qui toruo fupetcilio tam rigidam tibi
taq5peregrinam philofophiam imperem: qui lego deum:& fal
uatorem meum fieuiffe fuper mortuo Lazato.& Dauid csleffem
U3tem:85diuinsmetis;acfpititus plenum morte Abfolonis filii
dolenter fleuifle:& funeta Saulis & lonatha: grauiter igemuifle.
Aut ut fletui modum iponasfSed iam dixi id te(ut puto)efFecifle.
Q,uo autem animofit Magdalena atq, Helifabetialteta tibi materialteraforor.id magis animu pulfat atq, foliicitatiq; ueteotne
illajr dolor per logum uitae tempus nihfl quietis inueniatineque
uoces ullas audiat falutates.Nimius erat alterius i uitum.alterius i
parentem amor.nimia fides.niniia pielas.Putabut fibiplus attep
tumiq ullis fui fsculi:& fexus unq mortalibus De quibus cogita
ti mihi ptimu fe obtulit nefeio quo iniquo ptaifagio Cftauia Auguftiforoticuius de Marcello mcdlicia talis pec omnem uitaex
tititiqualis in funeteiut obturatas femp autes tenuerit ad omnetemedium:atqjfoIatiumi&qd' grauius etatimatrcs odio habue
rit reliquasrneqj [ux Liuix parces.Sed iniqua e fua illa exifliinia i
tioifi ptopterea plus doletig» illo careanti q quidem iKtenfigt» ti
diu illum habuerint Illum inq ut uitum optimumific fapienteni
ficconfultilfimum.ficconfularem.ficomni munere publicoiSJ
ptiuatootnatilfimumiquod plane fi facete omiferint.etit id ani;;
nii potius fibi immoderate afficientisiq amicum diligentis indi;
dum.An no fatis quoq3 clarum perturbata: rationis: igrati aij
atgumetu 6 flete eumiqui ex his etumnis: quibus inuoluimurifoe!
lix exceflitfdi no magis deo optimo maximo gratias agere: atque I
non cogitate ^diu diuino biificio fibi ptxftitus fit t q fuauis fuc I
rit uitae eius coiundiofq fruftuofa fuis tanti uiti audotitasr Imp gbus fane e(I:qni finem beneficii damnum putat;qui datorem ea f
conditione effe uultiut arbitrio careat repetendiiuel cette:fi repe <
tit iniutiam irroget.Audio illas.lngemifcimus amotis caufainon
damni.Si amor eftiin Amati bono qniefcafcSi no quiefcitinon a
mor.fed auiditas improba eft.Lachtymis hadenus CKCoq5moero
.
ti datum eftfatisJani confutgat animus.Iam perturbationi: ac,
Chtifluri
Dauid.;
Odauia.i
Ut'tn!4 »,<,
Noi
ni li
metis Ciligini.no alitcfsg fol i tenebrofisttcinis rplendot ellocesl
Non excxcetnt oculus Deritati:utctedatut nodet tnottuus Antonius. Viuit ptofedoadhucuiuetq} fpacio innumetabilium fzcii
loruni,Domuifuzintetfuoj<ofcula & dplexus Valedixit.VosprxcelTinnon dimirit.LicuitduIci(rinizConiugi.licuit libetis.'
licuit charis omnibusiatq; gentilibusdicuit uetnaculis puetisiac
nutriciis pium extremi otis audite fetmonem.Vos filios tetate fit
nia.uos bonis motibusibonifq^ attibus iditutos. uos boedis diui
tiisiac honotibus comulatos reliqLVxoiem ueto quig uiduaras
nihilominus matrem pulcbettimz fobolis dimifit filiifq; Ixtan
tem.Adiiciamus gp ad id ztatis'iam uenetatiut moleda iam illi ef
fet longior in corpore mota, Szpe.n.referenteeu recolo illud fa
pientis Elogium.Tedetaiam mediiitzmex: uidetem malaiquae
fiunt fub foleiflj difcriminaigbUs fubieda e falus femp : atq, ho
Vox Tanieuira.Satis uixiifuperq^.Q-Uod teliquu eid labon& dolots
^ tumultufqjsajaffliaiofpus.lamingrauata State excipiet morbi:
ttidifq5 feneda.Vellem uacationem a Curia. Velle fepofitis co
fukr rum codicibus cum fetuis lefu xpi rebus csledibus inhiate.
Vellem preciofam margaritamiqus boc corpufculo : tang operi
mento contegit'’:atq5oculitut:Patentii& faluatoti deo reddere
innnacuIatam:&:cididam.Pro me Matthse dulcis & optimecu
tuis Confrattibus fupplicitet lefura exota.In tanta rerum muta
bilitate!circfifufifq3 periculis undiq^ nihil certum intueon nihil
tutuminifi quod bene pr®tetiit.Beatofq3 eos tantu dici pofTe co
iedoKqui in domino niotiunfifi in dominaqui uita e: ulli lain
moti queutEgo forenfibns:& fenatoriis cuti$:famil]3tiburq3ne
gociis tag uifco implicorac fludibus obruor. Vtinam meam cim
bem aliquandodatio tuta recipiat. Libet hoc loco mihi Io.Lodo
uice illud ptoclamareiquod Aneus inquit:O ignaios maiotu fa
otumtquibusnon mots ut optimum inuentum naturxIaudatuR
quzfiuefaliiitatem icludit; fiue calamitate repellit: fiue facieta
tem:& laditudiem tetniinanfiue iuuenile xuum: du tneliota fpe
tantur: i flore deducit: fiue pueritiam ante duriores gradus reua
cabomnibus finis.multis temediutn:quiburdatti uotu . de nullis
melius merita:q de iistad quos uenit anteg uocaretut. Atqui mulExempla ta & fzculi haius:& familite nodte exempla pfpeximus. TheodoKuinx 10 di Aluilincsptimaiiis BofTiz donius;& magnis i te publica ai
ris cfi ftaret Iibertasdiutim uixilTe non, fnfalkitas fuit fNon nefeta mois gtauiotem illis mifetiatn attulitfcu aitet re Mediolanefi;atdixiQius:libeta:red difcordiis fadionibufq; duilibus pettut
bataimaximis ptius honoribus habitis; fumtnis & prius magillra
tibus fufceptistad extremu & carceres tetetriinos exptus & uincii
]a;tabe; fquaIoieq3 conruniptus:ante totius ciuitatis confpedumcetuicetn teuetedam 1 8C libertatis auAorem coadus efl iidori fu
niittere:& ante Praetorium abfciflum caput:& fadatum faguine
corpusno parna mota petmiflum eft iacere ludibrio f Altet ueto
icafttisffortianisfagytta petitus icordetaniniam nullo dato fpi
ritu repete piecetit f Taceo reliquas clades huius noftrtE familiae:
quibus noell fatis epiftola : fed cudeda magis eflet funefta aliq
Ttagcedia.Non mala igitur mors oppottuna:n6 deteftabilis.n6fugienda. Omnes unus aliquado exitus habet: &, patuis diffigui
mut fpaciis:aliudq} nihil eft uita:g curfus ad mottcm.In procinc No.
tu ftet animus:5f talibus munitus uirtutum prxfidiis: ut &' Soteti
bus:&: cadentibus rebus par fenip fibi: idemq3 peimaneau ncq5
mortem adfeuenientem ita pettimefcat:ut illam lanq fummummalum refugiat . Haec uero chtiftiana: fandaqj philofophia nos
intrepidosefficiet: a q docebimur humanum animum: fi hoc di
ftu fas elbnullo minori pmio: g deo ipfo fieri poffe cotentu . Eoeni tedeahfi falix fore optahude decerptus eft: necelTe utiq? eft.
h^ottalia immortales:Tertena cxleftes. caduca mafura no explet.
Q.nate hacluce;utexiliu afpiciamus.hocdomicihu ut teternmu
carcerem hotteamus.boc ergaftulum Ixti exuamus . Tuti erimus
nbiq3& itrepidhfi nullu diem effluere finemus fine meditatione
& ftudio mortis: quKomncs p hotas fe infert incetta: quod ut fa
cias mi Lodouice fuadeo tibi: tuifq5 onibus ex corde gmaxime.
Vale.Bx monaftetio noftto ueneto.iii. Ndas Apriles. Mcccclxy.
Ad loane Lodouicu Boflu:cIarum Eqnite:& Confulate Vipa
cdmendatitia: & de opufculo ad eu trafmiftb. Epiftok.XXViiii
um fuIcho:g ad te perfett meas iftas loannes lodouice
e catifrime:& dulcis;difdd;adiutiaq5 et mihi eft cofnetu
do: a quoplje teligiofe diledus;&’ cultus fep admodum ili
fui.Is tnediolanu uenit faa quadd litigiofa de caata t qua coghl
tuwstudsiftefpeflabilisi&falutatiseMagifttatus ducalis luIH
cix.Annos bis fe fatigatum ftuftracdtinua ctallinatide magnopete queiitMmpenfis 3c detcimetis extta patriam ctumena no illi
tamdiu fuffiCJt.Alia incommoda& detrimtaruntmultaiquzfae
pius eoqdem abfente Vxot.libeti.omnifqj familia patilf. A mepetiit tibi commedarf.cuius aufpicio atq}'uittute:modo uelisnem
putat fuam duci poffe ad exitum facile,id fi ita eft:nt efle eqdemputea te mi Lodouice pet pietatem omne marn expofco atqj ef
flagiteut indicata q maturius fieri potell caufa huiufmodi iil£
temittatut ad fiiostautpidocaut uiidusiut fas:iu(ficiaq5 exegerm
atq5popofcetit,Q,uodfituunusfottairenopotes:ad hoc ei te
cum collegas ex charitate concilia. Senatorefqj confctiptostne fS
p ctuciatusmt haAenus uitd uiuat triffioce motte utiq; ipa. EidE
ptecea dedi ad te perferendum LibelMtque modo de getendo
iVIagidtatmiudiciaq; colenda cofctipfi.Munus tibi mi Io.Lodo
uice dicatum.In quo agnofces quantum te amotquatiq^ te facio<
Sigdem ille erit tibfctebet in manibusi&ueluti peculiarem uit*
tua Pedagogum Speculuqj clatilTimu dte oculos fixerisd quo c6
templerequidagasiquidomittasiquid fequareiquid fugias; ni
hil uereot ne minus;q beateiq & fanfliffime uiuas : ne quide ree
teiatqjbonefte.Sed pauca de Opufculo illo promitteda futmodoiquoniam per fe illud habunde loquefiA te admoneri tamen
uebementet optoq nollet hic labor tibi gratus extitelit;g & pte
cabot etiam ut ex illo ptoficias:ffempq5 melior fiastatqj ita calo
dignus euadas.Vale;&me Genittici:ftattig5 commenda. Mantua ex fando Vito nollio Idibus Odobtibus.
Ad Timotheu pattem de uttiurq3 difceCfu moetens Epif.XXX.
Vmmi tua &inctedibilis erga meCharitas Timothee
[ patet & fi nullo^ltapz tedimonio egebat:utexquotii
me diligeteiego colere& teueteri te coepi,eguit nuquas
iucudilTmia tame extitit mihi commemoratio tam immefi acerbi
q3 dolotisiquem coepit aius tuus in nodto ex utbe Papia difcetTu
cum altet Hietofolimam fandam: altet Mediolanum conceffu
tus;moe(lus atq5 collachipmans inuice ualefecimus. Fateoi equi
A
dem mihi ili cohtlgifTejquotibimteodietoto niaftifiTmins ine
tim gemens fenip atq5 furpiians.nullum comiti uctbu reddens
amfaciensifed niecum collc.quens.Q,uo tn nunc pergis fineTi
motheo MathaefO-ualis iam nita filii patre a fe diftraftofQ,ua
lis uita patris etiam fine filio: cogitationum 8i confilio^ fuotuni
participe fetnper & confciofO fors dita.qux amantes ita difiun
gistiqusfilium apatetedifTocias.Videho te ne amplius mea lux
limotheefAudiam concionantemfAftabo laterifcontemplabot
tuos geifusfadmitabot tua tanta otnameta uirtutumflnter illa Ia
menta atqjfufpitia ille mihi faneconfumptus efl: dies. Sed alte
to:qui Mediolani mihi primus illuwnea omnia:qua potiora mi
bi patet iniunxetasitede cocfeciideq5 fingulis te feci & protinus
cettioremtpto quibus tuis in litteris nupctime mihi gratias habes:
& eas quidem accumulatas& maximas : fed fane indebitas & fu No;peruacaneas; quoniam tuum cum ad uotum exequot aliquid:nd
tum mibi officium ptellare uideri pofTumtfed teddere:qui a te ac
cspi qua bonis nullis humanis poffint squati: Religiofam uita
acfalutarem:& facrarum praterea initia litteratum, Quatecumfatiffacio officio meo:& immortalibus tuis erga me mentis-.noli i
lefetenda gratia tam diligens effe.Vtere tuo lure omnimo de:&petenem audoritate. pateinumq5 imperium tibi fetua . Intellexi
ptauetea te iflic aliquot dies uenttis ptofluuio affedu.qusres fu
rt magns mihi ttiftitis.qui uidea rem chtiftianam hoc tempore
affiidam tua opera: taliumq3 uirotum indigete qmaxime:,p quaReligiofi omnes, clatiqj ptscones labores, atq, pericula fubite
debeant ufq5 ad nece:ut noftros maiores ptifcis temporibus legi
mus faflitafle.Torpet hominum corda& afflicdis ecclefis rebus
neqj Reges neqj populi ulli fuccuttunt: nifi fandis & publicis
idammatiforfitauocibus liquo beato dicedi genere tefie cotto
uerfia omnes agnofcutplus poffeiq csteros. Vifitaui nudius ter
tius Blatica Matii Mediolani principeifuitqj de te no modicus
inter nos fermo. Illa celigiofifTima atque fandiffima cupit tibi
cordi fote: cu loca beata tetigeris: quod ego quoq’, filius atq^ di
fcipuInsatdentiasfacio.Valeuatumdiademaradiirimum. ExVtbe Mediolano Nonis Maiis.
Ad rifliotheutn de Dignitate illi coIIata:dcq5 'pfjus
uiitutibus multa.EpiftoIa.xzxi.
Vod atdebam agnofcere de tibi delata Pontificali di
q gnitate iHa taa:explicauit ex ordine atqae. plenilTiaie
nunc mihi Mattbxus Cafalenfis Religiofus fane op
tittius:6c utiq5 nimadmodudeditustquiadnosco diaertiiTet
magdadiei parte de te tuifq^ rebus tnecu colloquens nenafie 6s
amice cofunipfitsa quo g rebus affuiftcu accatperim ad Infula&Potificatu te no fpote ueiflefed iufluin 8t euocatu ut Aaton: eg
depioriIiuiexuItauiq5]xtitia.Sciebarupioretua uita ple^q^ad
mitra puenire te potu iffe:Nicolao prsfertitn Pioqj Pontificibui
quod recufafti.neglexifti.cotepfiftii&eoytdete cogitatiocs elu^
fifti.Q,uoaiocuetees:uenittepus.niagis ifpecatuiq ptxuifum:
quo Paulus Potifex te abfente uacauit:& quitu licuit reniteteite
[acto deniq5 ptxfulu ordini anumetauit:& qde diuino nutu ac
Ktetns jjuidetix dono hoc fadu eCTe crediderimiut g: dum stas
flotuit:& uigujt corporis robur te ipm t uerbo dei atq; doflina e
xercuiiti icopatabiliCpaceoium dixetim)gloria:ftuduq5 animaps
ingtauefcente taiide stateiqus acres illos corporis motusmehern
tefqj fpiritus extenuate folet ac frangeresei ordini adiufius ees;
atqj eo in loco fita uirtus & dignitas tuaiubi puidetia . confilio;
au£lotitate.rapientiatecbri(Iianaiuuarepoffes:& pditos motes
ad uetere teligioneiSS fanflimonia reuocare.Et gde Vrbes ac populos perbeatosifi ex hac fcola lefu xpi pniulti ad ecclefiafticos
No. gradus tolletentunquales uidimus Eugenifl Pontifice fumrau.
Eugenius. Antonium Corarum Catdinalem.Laurentiumlnftinianum VeAntonius, netorum. Pattiatcliam.Antonium FlorentinopiArchiepifcopum
Lauretius. loannem lefuatum Fertatisptefulem:& ptifcis teporibus innu
A ntonius. nierabiles legimus fandiffimos hoies ac pene diuiosig de monaloannes. fteriismitaq; humillima ad mitttas fummaq^ thlatam& maieda
temperuenete.An nos chtiftiani fubdubitabimus de ftielicitatet
non:taq3 falute.-fi nobis prsfintig& optimi fint & fapietes:qui-
Plato. do de l uis Plato Ethnicis hoc tm boni fperauetihqui & pdicaret
beatum tum fote genus bumanumicum aut fapietes regeretiaut
Claudiaus. Reges fapere inciperentfQ,uod gde ipfum egregie Claudiaut
his uerfibus cecinit.Componitut orbis.
Regis ad exemplutntnec fic infleflereTetifas
^ Humanos ediflaualentntuita regentis»
' Mobile mutatui fempetcum principe ub lgus<
I Sed addit tamen Cafalenfis nofter poft mutationS iffam tDranr
nunquam te lattum ifperiiTeired conqueri no ceflantem ^ fanc
ta religionis tunica;habituq5 mutato;|)pofitum tuum ad polire
tnum uit2 nontraxetis.TraxilVi fatistquia trahere uolebastneque
religiofa indusieta mutaftufi animu non mutalli.Sed neq} de Nabes fotmidare commiffo tibi gregi non pofle fufficeretqui trigin
ta fecme anos Italiam omnem publicis uocibus inflituere no cef
fadi.Ve^utuideodamquafiflipendiumlabo^ tuorum quiete
cellulte& praclapi; ocium IVndiotum meditabare. Sed amabo qda te tua fludia exiguntnifi excellentem illam uittute mi Ti. quar
tota in adione confiflrit^Ss quoties oporteat s exprimendum nonmodo fudorem,fed fufcipiendos etiam extremos admonet ctu
ciatusflmquitamdiu umeam dominimineam fandam fiitelec No.fimil
tajex omnibus.curasdmitate bonos agricolas; q quadiu annofos tudinen
artus fpiritus-agita^abori non cxdunnneclliuamjuomerem^ut
farculum deferunfcaut fi ida non poflunnleuiota obeuntSeden
tcs praecipiunt^abores aliis impattiunt.domi fetuant.& parcunt.
Nihil ego uercorcum in remodica fidelis extiteris:qnin in multa conditutus inueniendus fis fideliirimus;& qui religiofam nodram hanc rem ex pania magnam fecidi:otnadi;illudradi : nonlonge praelatius totum factofandx ecclefias corpus aliquado uel
decotandumtuel adiuuandum per te quidem fitac primum illu
Timotheum Pauli ptius difcipulunndeinde praeconem atque p6tificemnon imiterisicuhisilladre nomen hetediiadi. Q-uid edperdeumtantiiquod ingens tuus animus tentare non audeat^
Q.uid'indodci3e:quid artis:qaod tuum ingenium acutiffimum^
capere non pofCtatqj non coeperitfqui hominum motesiqui ge
tium titusiqua: populorum leges:qu® res prioribus fxculisrnedu
nodra memoria ged* qns te praereantfOmitto modediam.fot'
titudine animi:piudentiaqj tuiquasifane uittutes magis poITu
admiratisq ad ungue laudate.Omitto libetalitate natur» huani
tate:comitate;cxtetafq; tuas huiufmdi& anmii:& ccupis dotes:
quznotx funt oibustqui tecu aliquando uixetunt.His uittutibus:
quafiaimiscasledibus undique tedus.ndhaeieditat& dominidc
niodeMtionefalli no poffuMtcu huiarmodi botninibns^ tai^t
nametis purgatio ac dimicatio pene quotidiana fufcipieda cffci
nuo quidem multis fatif faciainterdum& fficio nibil. Et fane
niihi gtauior elTe mdet' ftatus fpeSati hominis: g obfcnn. mani
feftxq? uittutissg incognita.Nam qui obfcums& ignotiw «: in
hoc ante ftat eitqui datus& confpicuus babet:^ nullis obretua
tur oculisinullas teptcbenfiC)nestnotafq5cefotias incntriunullas
5 fimultates exetcet.Illuftri uetoiglotia uninetfi temporis maxi
mis laboribus parta nullo et quadoqj errato uel culpa eripit.Sed
iam hoclminimu nobisiqui magis ad oculos dei:g hominu uiui
inus;& Samaritanum fequimutnfm Paulumq^ ecclefiae fanda!
dodote pet infamia& bona fama currente& ubiqjifonantem.
Cbtifti bonus odor aliis eft odor uite in uitialiis e odot mortis
i motte.Dininu quidda e pticipatus atq? poteftas. Nefarium exc
cranduicapitaleqj Ambitioi qua incenfus nuq fuit animus tuus
Quod p uittute metuill-Kcerte poflidesjuftetetiaqj tefle admini
ftrabis.neq^ meo quidem indicio qnicg potetis nng no laudabi
litet getefcfi non omnino a te ipfo difceffetis.Hsc in eos fctipfe
tini:qui tantopere aliis fapere fe putatmt femp fibi ipfis defipiat;
6 qui talia uerbis Herculeis inuadunf.& de uittute loquentes in
fe nihil habent honeftitut paulo uetecundius: g Satyrus loquar.
Iam uero & amicis officiofusuideanHenticus frater: & Leonar
dus Pellegtinus:&cum his Margarita religiofiCTima foemina^.
tibi & cognatione & charitate deuinfia.Iteqj Cornelia Tuttefis
& Angela Guatieta Ancilis Chtifti Setaphics;& fratrum pmnl
ti:quos no nomino:ne mibi fit opus cathalogu texere fe fe tus di
gnationiite8t:iteyiq5c6mendantmutuasateoiationes expeten
KS.Vale.Vetons.Klls Sextilibus. Mcccclxyii.
No.
No.
Alteta adTimotheu Archiepifcopu de ppetuo deryderiofni:&
Dt in uetbo labotet atque doftrina. Epif. xxxiii.
Inullu aliufenfiinifioculoyi natura dediffet hoibus
f nihilq5 aliud cetnetemus:nifi qd fub ipo ueit afpeflu:
haiidegdepolfemdefyderiutuusquoaiofetre Timo
thee pater S domine:cnm tu Illyricum fineme teneas littus:ego
flue te pauiam dulcem-.chatofqjpenatestNunc ueto demeti dei
confiliotplouidcrisqj bcntficia cHKi attributa fit mens ifa fiomi
nunigeDcti:quaEtauttminigorishabet:taBiq5fubitos & alacres
motus ut exeat& uagct' obicunq5 uoIuerit;nurquanq5 locus fiu
quem illa penetrareuntueTKpcrfpicereq^ non poffihnulla *queteside qua & cogitare:& cuius non cominifci etiam illa pfumat:
dooperam equidemsut tecuni fim cogitatione fete ppetuatatquc
ita te uideotte audio te alloquoute copIeSor:tuaque nubi paffim
& occurrit iDiaga(imulq5:cu obleflati fnauius cupiounani pifiu
fasqutEtuaexuerofinulitudinerefettioculosmulceo. Illud unUdeefle mibi uidefiquod roes ipla cofeg negbut tu
:qus fape de
tecogito:autqua2 fcirete optointelligas. Sed in hoc fatis iuuat
epiflolaiqux uox inanimataifed tamen obfequens extatiatqj morigetatin qua danda ad te me nunq fcgnem Timotbeedeptebe
diiquin pdigum magisste fxpe pluCquam pat fuit parcioiem.Ve
tu magnopere nunc cocpilli fatif facete nubi una haciqux intus
Ic intergo ad fimbrias ufqj confcripta mibi ambas maus imple
uittin qua eu uitse modum 3tq3 tationequam fufcepifle te ings:
§ roaxiroeptobo& efFeto.Neq3 dubium ung mihi fuit: quin ita
faceres.Noui animu fanftu & generofum tuum.noui igeninm.
nouinatutam.noni& uirtutem admirabilem tuam. Q,uidp6t
porro aliud pctfaadeti tibi:g quod i pfe petfuafiftif ut te ipfum
ptimfi curesideinde domini gtegem^qui fxpe fi uocem audierit
tuam:qux multis iam populis & Itali* Giuitatibus falutem pepe
tiUquid falicitatis deus immortalis afleqf^Exetce )taq3 ad hanc
te pietatem Tim.&talentubocgtande creditum tibi largiter ex
pende.Habesint eft fama;ciues graues Sc peturbanosifed luce uc
, ritatis:fidelifq3 doflrinse indigentesiquop^ ingens cura tibi e fu
fcipieda.AtpterCiuesSs uibcm.undiqj infidelitas atqj berefes
circunfufz dicunmr: qua; extirpand* tibi emnt ne zizanium fet
pat i ttitico:& ifoelix fe tollat loliuiac (letiles dominenmi auen*.
Q,uod piae facies ateafts tuasuit:Kn6iq3 ifetuie$.negliges: omsdeformata etit uita fupetiou a quo crimine no aliteng a cenfura
tetcnima tibi eft abhottedum.Vale Veton* Idibus OdobribnSt
Ad Ceifum monachu de nimis amice approbato Dialogct
deq3 illius fingulati dcxftrioa. Epifto]a.xn[iiji,
M Jomio pIuHmu falue aenetiie mi Celfe-PerbeatiB
i eedc dicijfacile poflemtfi quitu fua i epiftola: uetribuf
qj mihi tribuit ueoerabilis & amica Chatitas tua:tantii
fn^linere laudis mea patuitas poflet.Meufqj de uetis ac falutati
bus ai gaudiis Dialogusique legiflH nuptfi is eflettque ptxdicast
accuberet et fine conuitio itet uolumina ipfa Platonis ! diuique
Hietonpmi noffri.Supra ctetetatqua: in epiftolade me boaotifi
ce ita ptofequetis:exceJens in ipfo poemate addis,
lam nouus ecce Plato latii confurgit ab otis
Bolliustcccc iterum alter Apollo rediti
Orpheus en fupero csii demittitur axe:
En redit& phocbus.Metcutiufqj fimul:
Si obfcu^ mihi elTet quid habeas integtitatis:quaKfq5 tuas fit ci
ga meamor.fubiubitate facilliraeme mibi:uel adulari uel illude
te (luduiiTestnunc uero quando hatc uitia a te monacho pbatilTi
moatqjfandilTimot&uiro pterea dodif[imo& niodeftilTimo
aliea non dubitemihic opinioe uaco tam prauasut te uel aiienta
to em uel itrifotem putemimagis aut amotis fummi erga me tui
fuiffetqui natura caecus quidem eflfe folettac femper immodicusin eos:quos uehementer amamur.atqj et fanc : ut me currentem
ad hsc Iiberaliflima fandaqj (ludia fauqte quodarn:& theatrali
neliiti plaufu incitandum putaueristAbquorqm aItefo(fic enimuincimutomnes)non abhorreo tuam in domino diledionem.’
In altero gratias tibi etiam ago:^ calcat mihi addis ad probitate
Si quis tame tulerit reda de utroqjfenteiitiam; tu profefto plus
1 ludisitu in comendadoig egocomendatus utiqj referes. Namfufum ipfum oronis tu* genus e(l emedatu iptimis: luculentu.
gt lueqj & apertu. 3l animu cadidemt e difpofitus exptimestCas
me deniq;ipm&cotutno& lauto plane dignuiln his uifuses
mihi q lem quitu tu dateind quitura ego recipe poffem magiseogitalTe:Sed utcuq5 res fiume* ptudeti* fuerit initi ut culmenillud attingam & ptobitatis:& Iaudis:ad quod tua mehumiitasnexiequodfiungpreftiteiareddamtibialiquido fotfuan penfuro:indufttiae& ftudiopaquas ut fequetetme incitafti : atque eouberius Sl cumuladusiquo aff latus fuero apud deumituisotdnibus fandis.Vale Veronae.VI.KIs.Oecemb, Mccccixyii.
Ad Ambrofiam MeJiolanenfem: ne abliorreata gubernanda
familiaded i oes benignitate fungat'. Opif. XXXV.
Mnesiquiiftincadnosaliquidgferunhuulgant tibi
o efie magnK moleftisprimatusicuraqj familia;: & tibi
iiofoIu:ues< hisquoq3:gbusprificetis: ita teuexatde
d tefctupulus & fandus confcienti* roetus:ita & cupis oes tui fi
miles ee:fetuetes & auidosinulliqj p xpo labori parcetes. Non e
opus hoc tempore nii Am.tanta quidem feueritatr. Mitiora lau
Q,ui regis dantur.Omnibus i tbus tuis uideijdi-tetentiana ckufula uta^ Ne
not quid nimis.Omne:quod capit extrema in uitio elf.Et fi eft pecca
duminalterotleniusinlenitatepeccatut.NoliefTe iuifus multii
Solomon ait. Et iterumtcomicus fummu ius; fumma iniuria efl.
Si non uales segtptum cntire ne intetrimas. Fomenta & oleum
magistg ignem & fertum tuo^ debes admonete uulnetibustac
teminifci nibil laudabilius ptofedoefTenjhil magno & fando
niro dignius facilitate atqj cIemetia;quotum alterum ^it ne fa
cilemoueare:alterumc6motusfifuetis:ipfa aiaduetfio acerbita
New te & contumelia uacetHomini fapienti in pledendo comotioet
& impatientia opus non efftSiquidem qui fragilitate : aut igno
lantia peccantteos ipfos facilius admonitio : & placabilitas corti
gingplane metus. Agreffes ueto& contumaces etia fi obiutgatio
grauionaut cette defperant-.aut in impudetia decidut.Adde ^ et
irritantur fapenumero uitia:qU£E plus Equo prohtbeas.quE nimi
Mj,.- tii pericula uir bonus & fapiestceu nauta fcopulos: euitabit& fu’
' giet.Nam cum omnis cottedio referti debeattaut ad delinquetis
emendationemtaut ad communem multorum utilitatem:quid i
confultius ed fupteme deas:g duriustaut intempediuius caipen
do id efticereiut ptofit ea cottedio ncminifQ.uod fi quis coten
dat Redoti feueritatem necelTatiam eflbneqj fine illa rauitate
ius.leges reditudinem.falutem publicam,uite officia poffe coffa
te:a0eutiotdifputati nihil firmius poire:& plane profiteor fine
feueritate atq, cenfuta neqq fetuati pofir.neq5 adminiftrati ho
minu catus;neqj rem p.ullam fote diuturnam. Sed illud prate
rea neq5dubitc:quod modo ante dixi: mediocritatem jlla:qua
eft intet nimium & pavum tenendam e(re:& fi fiedi ad alterum
conuenittad manfueiu.linem ppenfius effc fledenduiquoniam
i te; comenda teliquu deotcui fua 6nis:aut ftabaut cadit cteatuta;
Tu pace frueie tuarcommuniqj concordia gaudetfine qua nulla
pars uite tibi poteft efle iucuda. Htec ut ad te cofctibetem effecit
ftaternsi domio charitatis fiducia; & familiaritas faiifta: qua c6traximus mutua fepe Gdllegte. Vale in chrifto qplutimum.
Ad Florentiu patre uenerabileqj collegi Epif.XXXVI
V$ fufcipienda mibi reliquiftitcu a te difcefli parti ex
q uoto pulcherrime cofefta fiit: parti cofici pofle dubius
ad modu fu. Sed neqj tame omnino dei po . Sollicim
do& ptinaxlaboroia domat. Q-uidiualiqd mihifulferitfpei
yuincii fufcepti non deferatTu iterim quonii ad rediuina ha;c
inaxie fpeait: & deo fide: & ab orado nullo qde mo defiffe. Ad.
Klls. Sextiles ueii ad te Fettaria:obiturus tecu uifitationu itieta^
Facito te accinftu inueniam.Satis ifta p littet.as:tuni plurima lati
us atqj dulcius coramdntetim V ale. V ]ciflimg3 ora.
Ad Raphaele patre & Generalem Epillola. xxxyii.
Ifitauimus nup Prouincia tota; i qua Pattes ptimu iti
a ueimus bene curites creditu grege;& familias onis ma;
ximo dei munere ita faluas:ita integrasiita in oni uitx
parte copofitas;& iugu domini kte feretes: ut nd ti hoies: q age
lo^imagiesifi qutefutuifibiles cculis;c6fpicati fuerimus. Sultu.
Iit nos ea Isticia ad c*lu ufqjtexultantes ei: aquo one datu opti
mu:donriq3 pfedu illabif:atq5 cocreCcit . Ia ueco tua bona cii ue
nia fudus officio:itietuqjlaboreiqdragefimabo Verona: eoqq
amoenifrimo& patrio i mote ad generale Capitulu ufq5 gefci;
aiduras aliquitulu mihi:fi ta'ta ut id poffi;i me uirtus cxtiterin.
qui tenue atq3 ifirma tuis pcibus patet metitis adiuua . V ak*.
ae paterni /'lUi lauaiour. rpmoja. AAAViiit
Vas ad mc mififW patetni aui tni Hetmclac fili epillo
q ]as Jegiiuiti gdesfi de irgeniis &’ fbitate iudicate pot
fumiitet oes fui tpis dcflos fane dcft.ifi'inii:& findio
fos ftudiofiffimiint appellari iure potuerit uit gde bonus ac dici
di pitusiqus ut Catoni placete difinitio Oiatotis cxafli. Et fane
fi gs ex eminetiffiniis Venetis e enumerddus inter illun:tes:& ha
bedus ftatua dignusiquas adhuc nulli conceflatFracifcusB.mihi
Fian.Bar. uidetut fumis Ssquifrmiis’metitisfibi id uedicate;g lebus a fe
laus. bello & pace magnifice gtftisdingulatiq’ dcfltina efTecitutno
mo his finibusigbuscotinef Res Ven£ta:uiuatbatba|i nciixfed
ct ad peregrinas oibus fteculis uagatup;: fit getes.Huius auita- glo
iiaetitae3fpeaat:oneatq5uittute heres tu puet ee ccepiftiiut ubi
ia firmata uijt te fecerit atasicefluta gde tibi nideaf maiojt: tucjg
uita fupetiot.Itaq^ teneiquae ingrefius esiuittutis&laudisueftl
gia lauteatu caput & igenitis tibi bonisidiuinifqj mueribus frue
reigcgd habes accoeptu referens ei:a quo oia ff magna: qute pot
fidet humana fragilitas.Vale adolefcentudecus;& pattix fpes.
/d loannem Philipum frafremtut prorogatu fibi prioratu patii
ti animo gerat. Epiftola.xxxyiiii.
Ibi progata fuiffe Prioratus dignitate nefciotan laboti
t agroteaudioaioferreiruptanicduq^uexari g tibige
tepotiusig fupiotis locuioccnltajifollicitudinu & peti
culoyt' plenu fp optalli:&’ pater g ipaf maluiftiild fi ita e;nt piitna
tfi honoreqj refugias.cgde Ixtor mcdefla ifta ee tibi mete: ambi
rioneqj uacateifin anxietate onetistcurapiqj moleflia bxbefcis ac
rupisideoqj re'uflaris:baud lefie facete mihi uidetis. No. n.fjbi
Paulus. fcli natus es.Q.uippe fumustut fclat ferif tu e ab / poli olo unii
oes:& fandi ac magni cotpcrisinuicc n.cbta. Natura nos ceite
Plato.confanguineos fecindc bois canfa boiem finxit: & uitxcta(ut
Plato difeniit)pte patria:pte amici fibi ncdicat.Sumuj igitur ne
fas duce namta non feg:&: pnuatu facere:quod maxins ille Opifex teium deus tnutuam:£iccnm!uneptcduxit.Q.ui.n.aaibuide
exnti neq5 fuu uel honotemelcomodu metiutur: frf ffeiSu fulj
ditopz fpeflatnlli plane pie agere cenfedi fut. Q, ui aut abitione
ad gubernanda te cbrifti ducunt': primos accubitusichatedtafqjamaiesiquonia no phoftiuifed aliundead dignitates cofceduts
illos futesiillos lattoes doinius appellatu'quos capitalis ilia impca
tio tonat . Ve paftotibus. qui pafcunt fenietipfosiqui quonia gre
gem no quide enutriuntded niaftant& deuoiant: uidenf meti
to attetna ciuce damnandi: quam partem:quonia' pluribus olini
tecum cotanqj fum piofecutusiomitto nunc agtedi: ptofufiufqj
ttadate< Sed hoc unum dixide la latis mihi fit.ne dignitates uel
amemus : uel quEEtamus: at neq3 amatas neq3 quafitas cu ex prx No.cepto fubite opottet;atq3 capefl’ete:non confulo & alienato, fed No.fynceto atgj [ollicito ttademus ingenio» V ale.
In defenfione Phalaridis ad BenediiSu Calchu Conte
gulate urbane & comitetmulta. Epidola. }(L.
Vis litterisiqs ad me dedidi nup Benedidecbarifllme
t iter caiteta fetibis lure uiftoris:qctedis (ut lane edjtuii
de ufutis g nos expugnata ede letentiaipromiiras te mibi Phalaridis epidolas ex fideuoIuidettanrctibere:& accurate
.trafniitteteimodo t^etides exemplan quod fane cu nufq tepete
tis:ptopofitu tibi eUe altetoPbalaridero ccmpelare hbelloiquem
diligenter exarate coepidi manu etia tua: & hoc abs te libentius a
gi: quod Phalaridem ab his no modo dudiis libetaliflmus: qui
bus dediti fumus: & i quibus uerfamut quotidie: alienum puies:
netum ipfius humanitatis hodeni accettimum: & iniquidimum
iudices:& quem pius oculus legattptofeflo indignidimu.Habeo
tibi Benedide gratias iniptimis quod pet te curatum tantope te
fit ut fietem Phalaridis compos:de quo padi fumus:atq3 conue
ninni; iK que minus me tibi debete profiteor: q fi illum fnideni
adecutus:ita mibi fatis bona menstbonufqj animus facitiCxtept
quod alio opufculo : hoc iadutx telatcias:quod gratius mihi fu
totum exidimes: admodum ktor. Nihil ed fane quod nobis di
gnum ducas.quod ego magni non faciam.Nihil quod ipfe pro
bes.^quod ego non probem. In quo uero Phalaridem criminatis
n
iiidigneq^habestldebis quidem^ tibino omnino affentiofe
fim alqj:!'! ociofiot esioffeiam tibi caufamtcai tefpodeastDuan.
funtiqua «le ab affenfione detorquct:Eotum imprimis iudiciu;
& quidem doSiffimoiumiqui illius multa prxclaia:& magno ui
to:prindpeq3digtii(rmiaextollunt!& ptidicannAItetum neta
quod neq5 leae mihi uidelfiepiftolarum faa^ magnx uirtutis in
diciasin quibus praeter eloquentiam taiamiatqj mirabilem : mul
tagtauifllroaimultafadiirimai&fummophilofopho S xpiano
digna competiasifed imprimis quam tu illi maxime detrahis mi
tam humanitatemibeneficentiamtclaritatem.Q-Uid etiam modetatiusrac fapientias inueniti in Tyranno iam potefl fuo illo tefti
monioicum fctibit & profitetur aperte fe nunq appetifle t neque
fufca;piirerpoiiteTptannidemfeq5malie:fi iam poffet incola
mis.tptanno fubiiciiq elTe tyrannuaifQ-Uid oro boneftiusiq cu
filmm hortatur ne fuccefiione in tyrannidem ueniatifed fua otn
niaiuittutecolIocetatqqdoftrinafQ.uoties & fortuna incufat:
quae eum in ea tempora duxeritmt aduerfus proditores & inimi
eorum infidias fit coaftus mutuendos cruciatus expenderefquos
no crudelitasifsuiendiqj libidoifed excogitaret nis atq3 necefli
tasfQ-Uodfi uetum eptouerbium Ifoaatis illud Metis effigies
extat otoifiqi fidem & reueretiam habet teffimonium euagelicu
illud Ex abundantia cordis os logtutiquid e quod eum carpas Uholfem humanitatisifimulesfAn taurum forfitan expauiftis’ Sed
uide mi B.q tidiculu fit ex hoc& conuiciati:& odio habete Pha
latidem.Non & nos queftiones.ignes.cathaftas.eculeos in prodi
totes & paticidas expendimusfS pietatis genus ducitur in pecca
tahurarmodieffectudelesfDicesfottaffehominu uitam fpefta
ti oportere no uerbaipmultos fine uirtute egregiis laudibus ptie
dicaffe & extulifle uirtuteinec idcirco Hidrionem exidimadu ee
pudiciiig» fcaenam agens pudicicaeffetat.N6 fu qui negeipun'
rate uitae ac turpitudine fubfpec;e& umbra uirtutis latete pofTe
atq5 latuifle fa:pilfime.Addo ad hoc tame cbtidianx difciplin»
& nodtK ee modedia ubi dubia cuiufpiam nobis e uitai potiota
laudare. Nucitaqjipfumueloccultaneuitiaiuel fimulalTe uirtu
te no ed meu afleret; Altii cor hominis& ifcrutabileiquis cc^no
fcetilludfSedexiisiqiisinduximus.n6 abhottetaaiti boni modediaidieiusiquididicithumilitatisidb timoris amate niiti^temi
uiag/spVobitcginfeftatfphakridemiNeqj tamen unos occat
tis mihi tantum cottaPbalaiidemtniBenedidteSed habes gra
uiiTmios tecu Phalatimaflticesiqui e finibus huani genetis eiicie
dum ilium putauciint.Abaris unus efccuius i illum hunc i moduemtepiftola:quam FtancifcusPilelphus: latina aiunt reddidif
fe. Abitis Phalatidi Tyranno lalutem dicit. Ingenium oftedifti/batis^n
C0Dtunieli2:fa:uiciKq3 obnoxiu.atqj non te Virpeperit. fed im
mitis Leena:ttuculentifl’iniufq3 Sus.Facis omnia ui.oia opinioe
ptaua:atq3 attocitate-Itaqj noli uocat Abatim uitum piu adurbe
agtigentinam: Aliena enim funt a me nex: & excadefcetia:mala Ciceio
q3 ignotantia.VaIe:De eo quoq3 in officiis Ciceto Phalatis igt:ual.rnax;
cuius prater cateros e nobilitata crudelitas,Et Valeiius max. eu
.numerat intet crudelitatis exempla:dequo'& Satyrus etiam:Pba
laris licet impetet ut fis falfusi^ admoto diflet piutia tautoiSimi
mu crede nefas animam ptafette pudotiiquos & ipfe fecutus noftro in dialogo de perferendis aduetfis:eu crudelitatis quoqj notaui. Attamen tuen mibi homine modo benignius ex cdfcientia
cum uifum laudabilius fit ita dico mi Benedifte Excogitata fup
plicia. Necatorum numerus, horrori plane fit omnibus: Porro
caufa faomm atq3 neceffitas. Illius uerba magnifica.iliius fcripta
gtamffima. illius i benemeritos deiqj tot tataq3 humaniffime
libetaliffime ad^genetofii defignant nempe animu:& egregia
laudedign.ffimu: quem iam ego quidem conteplenfic admirer.
c6doIeaq3tanti ingenii Alpraslfantiieuitu in id incidilTecoditio
nis atq3 fotmidimsmt no potuerit no exercere fEUicia.Q,uod fi
pacata tempora: quietuq3 tcgnu illi obtigiffet: a figulari otnatiC
fiffiOB! Regum aiq} heroum gloria fonalfe haud logediftaffet;
Itaq3 ubi ad utranq^ parte gtauia habentur atgument.T.mihi ani
mi uidetut ingenui:atq3 copofiti feirpet potiota tueti:detetint.i No,cauete:h.ic fi m altero peccandu: ptaidare quide pecare bene feti
endo:g male . Sed fatis nefcio opofe ne in defefione Phalaridis
cofumpfetim huc ! emi Jie: quafi nihil habuerim: quod quide ef
fet dign:us fadu: Heus quid legens didutus es tu mi Be. qiiado
ego me ipfum lam ittideo:quem Phalaris hucufq? ptraxeut iAtluuenes fumus: ut parcere itetdum liceat itentioni: atque labori.
Non fempet corruganda funt fupetcilia. Non tetrica iemper pa: Nor
da^ogi:& ferulx extiniefcenda cenfata. Laxatur icetci fi etia a fa
n ii
'f.
'
^'
i. pientiffiffiis uitis& fuffima aufloritate nitentibus animus. CumSocUtes paruuIitSocKtescgtauithamndinem. Platonem quoque iocii
’’ Piato ufum fspEeil Laertius auftot.Plautus cotnicus:& Ciceto Otatot
Plautus atq5 philofophus ea in rebabentutclatiffimi.Ioannes apoftolus
No. auiculalufifieintei difcipulostfadifneqj temiffiones & lufus
t cu fobtietate atq5 modeftia a claudtis atque coenobiis Maiores
noftti fanftiffinii uiri uoluerunt abfuifletTu uero comis facetus.
urbanus.Si fempet in domino latus neqs ab bis abbottuifti uti
g Alias deferiis & grauibus:utfenaperfacitnus.nunc iocati patii
pertang ucrbofapientis audito Laetari & benefacere; aut altero
illo Tepus plangendi.tempufq5 ridendi.Vale..
Ad lo.philippunifratrem de Peffilentianon cxtiniefcenda quabonos non intetficibfed potius trafmittit.
aduitam.. Epidola.. XLL.
Inas tuas ptoximeaccepnqusE mihi 'ianc' iucudiffim*’
b extitete:ue!g>dQ eas legere te uidere mihi uidebanuell
g. quemadatodu fe habeat tua negocia plene declatai
runqus agnofeere uehemter optabiSed itet cstera frater id me’
admodu folat"’& rcteang lue qaaq5 uagante no ghorrefcasded
teaccintfuniuniasdominoeuocateare humana migrare. Nihili
agere oio melius aut cogitate deniq’, potes.Fidelis fetuus& ptU:
densique cu uenetit dns:inueniet fic faciente.Arnen dico tibisfui
p oia bona fua codituct eu. Sed eotu ignauia doletet andioig fic:
trepidanhut llatioe relifta de acie ptotfus uelintexcedere: g poft.
fasculi calcatas illecebt3S:& ia uits huic comfepulti uiuefadhuc:
diutiffime cupiauquop: nonulli ettquod grauius e iilpene dectC'
piti neqj morte (ibi nominati ueliupoete illud pfetentes in mediu,Grauius e leto leti genus:& apoftolicum illud furdaaute pet
No; trifeuntes Q,aandiu fumus in corpore peregrinamur a dominO'
Q,uo mo.n.adfupetir glotiatad qua ingemifeimusexpedantes:
penetrabirausiaut imottalitatem afrequerout ung.nifi cotrUptibi
le hocpfimu cotruanSJ mortale boc induat ieottuptionc?& Apoftolus Stulte inqat:(2.uod feminas no uiuificatunnifi prius: motiaf.EtnimomilTa ingenti illa credentiufpe hoc loco i noftram
ifamia dedecufq, excitadi tuf pletiqj getilifi facnlatiuqj ukojT;.
Q,uo animo Soctates fult:g morte ei nunciataiS; porreflo uene
no mortifero neq5 nultu:neq5 colote mutatus etf f Sed neqj ccf
fauit inter eos:q aderat)ude animorum imortalitatediflerere: ut
magis uideret" in culum itutnstq mortem obiturnst’cuq3c6fpica
tuseCretquofdadeaflatibusktgitermorituruilludefleietquida
gitisiboniradiecetitOuitifAtqui ego mulieres hinc abigi mffi netalia facerent Emigrare quietu me finite. Eft gde a Diis petedu:
ut huc ttafmigratio foelix fiu q? ego facio: oroq, ut ita fit . Q. uid
uticenfisilleCatofquioffenfusuidona Cufatist&idignnm Catone ratus illi feruire; fe ipfnm cultro petitum : & ungulis laceru
interemitfquod audiens Cufar fe ilh faffus e(f inuidererqui tamgloriofe generofuro fpitttu ciecilTet.Q. uid Gleantest’ Q-uid ze
EofO-uid Cr^fippusfO-Uid Empcdoclesfqui morte ceu poffre
mum uittutis pruroiuni:.& malorum terminu cotemplantes fibi
ipfis manus intulerunt!’ Excitari cu bis merito poffunt duorumexercituu Militesiqui modo apud Budriii ftreue atq5 fortilTime
dimicantes: i acie ceciderunUmagis laudem ac dignitatem anixi
fetuate:g uitamtquamq qus utiqj laus ueldignitas:qus diurna
nix fitfH £Ec ame fint commemorata ad pufilotum noHtotu doctrinam illat Pauli Chorintioshuncin modu hortantis. Nefeitis
m iiiqui i ftadio cunut: omnes quidem currunt: fed unus accipit
Erauiumf Sic currite ut comprehedatis.& omnisiq in agone contedit: ab ooibus fe abffinet& illi quidem ut corruptibile coronaaccipiantinosautieottuptam. Quod &; dominus m euangeliofacitteu prudentiotes inquit fut filii fatculi filiis lucis i generatio
Defua.ntifta nobis: quibus ptopofitum eil regnu catloru: fempiternaqj immortalitas (lininlu ad cuttedum adiieiat: hotuq^ imitatn icitatiiatq, incenfi illud quoqj mente uerfemnt Moti eff mihi luctum: & cupio diflblui & effe cum cbtifto: quod optare pof{unt ii foli: gbus ante afta uita & cqfcientia tefte faflojt arridet:
quam tn Germane fi poflidesiut femp poffidere cutaifi: mibi ea
quoq3 charitate fraterna impetrare cdtendito:qui nefio fatis ne
prarffare poflim: quu aliosmt preftenhad hortor taqj commoneaVale.ficq5in domino uiueiutnung monare.’
De cohibenda Monialiu Genuenfiuro petulantia adSjxtuai.IIII.Poiitificemax.Epif.XLlL
Socrates.'!
Cato W f
Cleater;'
aeno. „
Crpfip ;
pus
tmpedo 1;
cies :s
IPaulus/
n iii
CtiptuiusadteBeahlTitiieP.fentio magnogc tat co
f nioueti:& pauote queda iTutgete aio: que mihi partiin
fpIedor.& magnitudo Bea. tuaetpartim ingenii mei te
nuitas uidet' incutetaq longe abfum ab eojt nuetoiqui poffunt
oratione cdpofita:(^ eloquentis uitibus Ceifitudini tuxpate ota
tione affette;3J diuinas tuas autes demuIcete^Atqj idciico neqj
id modo ullo pafto tentarem:nifi me impelleret lefu xpi caufa:et
diuini cultus ratio:munufq5gtaui[rimu;quod Beatitudo mihi
de legauit tuatquod qdemtut ad tem ipam breuiter uenia : huinf
modi ed.Delegit me S.tua una cum collegis duobus ad publica
impudentium Monacha^ coetcenda flagicia palTim atqj quoti
die pet totam urbe Genuam.Vicos& fubutbana petulati auda
ciatcutiofeqj difcuttentium:& in omniu oculis tlita ftontetac ul
lo fine rubore netfantium:& quod gtauiuse parum cotinentett
patuq3 religiofe uiuentium.Q,us res profedo tam foedaitaqj ne
faria eft:ut ab omnibus merito fit detedandatcui nifi modus ad
hibeatuKultimu exitiu inclytae huic& florentifiims Ciuitati tan
dem potcedere uideat“:ueluti dudum publicis uocibus oes chtifti
ptsconescoclamitates eiiuciarutiquos folus uidetis exaudifletq
fi tibi prscipue iduc operis fit diuinitus refcruatutqpi religiofus
femp fuilH:& fup omnis statis noftts uitos ingenroaccetnmuf,
ftudiotum atq3 bonap: artiu difciplinis etuditiffimus. & admira
bih infupetfapientia.diuinis motibus.fuma bonitatt^ummaqj
modeftia prsditus.Q. ui preterea debeas ciuitatem hanc tua pta
csteris omnibus patrio amor compIedi.Etqdem magna nuefoe
licitas tempo^:ut eo tandem poenerimusiut quod reliq Pondfi
cesmax.autintenta^ teliqueruttautfitentatunin medio cutfm
quafi languentes omifetutiinflimato quide animo atqj optima
fidemt primu coronata eiBeatitudo aggrefla fit tua.Fecifti pfec
to rem tuo hoc initio fandi atq3 digniflimiiqua nullu facrificid
putari polfit acceptius deo.Naui cu de Clerico no refidete. de li
te eontc(l-ata.de prsbendis:atq3 refcriptis & de paruis buiufmdi
agituritum autes Beattus querelis patentid; necelTatiis cdfulis:
quanto redius curate debuilli lalutem fempiternam animo^.Si
fpitituaiibus mederi langotibusfcum tibi dominus dicat. Si mediligis .Sixte Pafce oues meas.quas fi non pauetis occidiUi f qui
tum ue tibi maiore (ludio elTedebuitinefponfas domini tui ocp
las pfanasinfpiciatfneuafateiiiplitqnsin abditis & fecietioti
bus fetuandafunt lockcircunfetantur in pubiicu^ne lapides fa
ftuatii fpatgantut in plateis incerta Babilonisfne fanfiii jaiicia
tut canibus!& potcis margaritafCogitafti de iis itegrani tibi ted
dendam eife lationetn.Cogitarti raptas oues p te uepz : fanfluqj
paftotemde luporum faucibus efle eruendas: & fpriis humeris
ad cau!a' gregis repottandas:& ponedani p illi::fi opus finaiam
alioquin nonteeffepaftoreifed metcenariu. Statuirti pratetea
negociu omne per nos religiofos chtifti tniniftros tradand u ad
exitumq, duccndumicui parebimus tang calerti oraculo:& uoci
nebis e calo deiniffa:& operam fedulo:proq5 uiribus dabimus:
nt uotis atq5 mandatis B.tua mos gerat' ad ungue, At iiera fi co
tta improbus aliquis thronum Bea.uulfauerit tusifuadens duru
efle ad infueta urgeri has mulierculas:& infirmiorem fexu uexa
ntdebebis illum fntda aure dimittereinc dicam ueluti pertilentS
a tua propellere Sede Proh deus imortalisiquis adeo: aut uecots;
aut ipudens:qui contra fas & iuta:Biotefq3 totius pene otbis & i
ftituta aufit contedere nortras has monachas:& eas qdem^pe in
numitabiles dimittendas ee p uoto cniufqj atqj libidine Iicetio
fam uita ducere petqj plateas, fora, copita, trapezitas. lanirtas.dJ
omnis deniqj tabernas artificium cutiofe difcurretcf Inpottici
bus cum utbanis:lafciuifq3 foeminis accumbere gartullastatque
loquacesfAdeffe conuiuiis & nuptiisfinferuire puerpetiisf Salta
tioes fpeflate.S publicos ludosfinducete ad fe quos amat: Sz iis
patefacere hottos:& claurtta:atq3 et fiepe cubiculafVeliculis fua
ue tedoletibus fup capillu caefu ad humetos ufq3 atq3 ctifpante:
gematis maibus.ppolitifq3Calceo]is elata frote incedere:& quod
horribilius eft: ac lachtimis ptofeque.l u:molli colloquio& oculo
tu nutibus illicere quos ifpexetit ad hbidinofu inceudiutTaceo
quot ecclefiafticos uitos reclinent ad nefas.Taceo uenea gbus fe
j) luuf.cu fetiut fe cocepiffe de fcelere . Taceo fi pegerinne uagi
ins exaudiat :ifa'tes fuffocatiiiugulo ue madati.Taceo nihil fetua
li eoKiqua: piofeiTa: fimfed maculati onia uoluptatibusiac foeda
libidie:neq3 eas emedati aut cprtipi pofTe prspofitis fuis: uel no
letibusiuel ad hxc fcelera coniuetibus.Q,uibus omnibus malis:
tutpi[fimifq3 flagitiis nufq gentiu-.ullis uel temporibus uel uifis
nelauditisinemoffcirtoelbqui melius inedetipoffing tu diuine
Pont.SixtCii cue oi$ bsc Ciuitas tua'tafig icotiiune oiuBiscaleftg
q3 parente fjreftat.tetii facram:& decote domus dei tuae pietati
comedatissquiiaptide potuit intecoqueti incedetut. Sadaatiu
nieu igni.polIuerut tabetnaculu nominis mei:& nuc tibi itonate
de cxlo excuba tadeniSixtePan:or:& igni aquam fuginfundci
Arce & tenetiote gtege lupo^ inhiatiu rabie. Sepi fpinis uinei
mei.g) certeicu eff^Bceris(efficies ueto bteuiifi rei coept* itendetis
aium)ita quoq3 oiumfetme pfVatiffimo^ Ciuiu (ludia ad re pfi
ciuda iflamati uideomt facite fibijpo(rit.S.tua falicis exitus fpem
ponicetidcitotepIusPattisffuifieiqfiillaauti pondere infini
todoiialTes.Sic deu placabis iratuific delebis dedecus patrite : de
qilogt' gfq5 cu irtifione ubiqjtettaj!i.Sic faluti haja ifoeliciu con
fulesiquat Sponfi uoceno fequetesifed alienojsatqj enates ficHfc
oues conuecfas funt tettotfuifide itritaq5 fecerut. Sic & imottalS
tibi gIotiam:£Etetnarag5 mercedem compatabis.Sic tuum nomenon modo memoria eopitqui nunc funtiSed pene omnibus cete
btabitut faeculis cu legerit Sixtus.iiii.Pont.max.re]igionis chtidi
decus;& factatu uirginuro.honeftatemdongo iam tempof ad Ia
fciuiam prolapfam memorabili pietateiatqj ingenti in res diuias
atdotereuocauitadpudicicia:& fandiffimis tegibus teligiofas
faminas uetuitcutfitare per urbem:& publicis fe offerre cofpedi
bus.Sic fempiternas tuas laudes fempiterna memoria cofectabis:
& ea opinioneiquam de te tuifq’ uirtutibus omnes la recepetuti
tuebere.Q, uibus omnibus debes inferuire teq3 oftendete: cu ex
omnibus lisiquaetefte geruftnihil histquat modo attigimusipof
fit uel maiusiuel diuinms cogitati.Vate Sactofandum Ghtilliai
nominis caput &foelixeftoppetuisfa:culis!cums beata nefligia
adoto humili mente^ftratus.GenuE piidie nonas lanuatias.
Eiufdem caufae altera ad Sixtum Papam. Epi(lola.XLIir.
Em piofedo diuina:& Ciuitati tute falutaie: tuoq3 no
X mini fempiterna laude allaturatqua nulla melionnulla
laudabilionnulladeo accaeptiot excogitati poteratifu
fcspidi B.Patenut quatu diuini odii etga tua hac ciuitate Moiales turpitudine cdcitauetanbtu tantum uenite illas cotrigedo ipe
tcauctis:& quatu ilis tubous|atq3 dedecoris patiix iculletant; ta
iantam laudis& otnaiMentl atfulerfftRecteaUiibottos& ctatifli
tnos ciues.Recteafti religiofos omnis:S xpi feruos. Recteafti f»
fios dei pracones:gbus abundat hsc Cinitas.Omnefqj tibi a m«
ximo ad minimum ufqj gfasagete gelliat.tnaniq3 Beatitudinc
i‘cslum laudibusfetunt.VidemnsiaCtuitatehiccuiaqtea diffi'
fi fumus foelicitei ituram 'deo falutari propiciateqj anfloreR
Sixteiqui exiftimafti tanta huiufmodi monacbap^ dagicia igna
nitet a Maioribus negledatipliusino effe negligeda.neq5 melio
te tone poterat S.tna his malis c6fulete:g te toti teiigiofis nobiss
Kquatuorfeledis Ciuibus:qui utaudoritatismaxiaefut: ita zelo
animayafuetiit fempet incenfi.Sed quoniam fetut has mulietcu
Ias'obdtepete tus Bea.autibus:8!; apud celfitudinis tus tedeha
bete tutotes:qui auto cortupti uel prauitate animi induSi fuade
ant illas haud effe attandasitogamus fupplices egregiam diuini
tui aicoftantiiino exaudiat ho^ hominu uocesfuirus peltiferum
fibilantes.nihil inter fanaur& ptofanumiaequu & iniquu difcti
minis facietes.EiuIabunt inquiunt.minabuf' fugi:& ptedpitia;
fi legibus uetenturine in pnblicu uagentur.ne ornametis folitis
utantut.ne inttodufant quos|uoIaiit.Bt quideftenetici:& sgto
tijuehementet medicos deteftantutiatqj blafifemantidum eorum
nulneta cutant:quosdeniq3 curati atq3 incolumes faftiptamiis:
& honoribus habent-Patetej plagis & tufionibus dulces liberos
csduntiutdifciplinaimotibufqj fotmet':Totus& chtillianotum
ccetus adconfeflTionem^omunionem.ieiunium i& huiufmodi
reliqua legibus ttabituriSC nos dubitabimus nugaces has fcemi
nas ttaJaetefMagnte auaotitatisimagnique ipetii effet ttonus fi
fliffim* tuae Maieftatisdi no potell his legem impoete Sed eflo
iam clamet.palmas colliditicrines & pedota ungibus lacetet : an
no gtauius ^fanari tem factafSponfum xpm habete ludibrio:
ue^deu & humani genetis redemptoreffuafque icillasicu ipu
dicis oculisitnmifoedis congtelTibus ^ftituifQ,uibus tantis jjfec
to malis nificofulafiab irritata ta turpiter potetiflimi dei feueti
tateatq^iuiliciaexpedida e ultima Ciuitatisenecfio:& timedi
tihi B.patet non exigua cofcientiae culpa.Q,uod ne accidatnngpetimus abs te perpetui animi conftantiam:quam certedebes an
te omnia tibiigno potes negligeteeamtqaat tibi coinifla catlitus
cthomniu fa1ut?.debes pati'»ne tati fadtioHs poenas luahdebes
quod tande maius eftsdeo ipfi:cuius uice petfonaq; humano ia
coipoteagis. Vale.
De legenda Pontifici Epiftqla ad fortunatam Concanonicum. Epiftola xliiii.
Lutimu falue i Chtifto Icfu Fortuate uenerabilis atqj
p chariflime .Q,uas fctibimus ad doniinu omniu:& fac
tiflirou Papam ptimu ifpiciestdeide Sa'i9;itati p te fuaa
eas legi fi igteffus ad illam patete tibi facile poterit : uehementet
optamus. Si miusmt Cardialis Spoletii uiti piae officiofiffimi at
q5 (idiffimi opa : audoritateqj utate tibi fuademus: que ptomp
tum fe exhibiturum haud dubitamusitanta eft illius uittus; zelus
& boitasicuius Dignationi me atq5 Collegas quantu oio potes
ttade;atq3 commeda:deq3eaetu tei nos protinus admone. Vale
Ad Philippum patmeofem chrifti fetuu de primis Spiritualis
Tftocinii inftitutis Epiftolj. .XLV.
Voniiquemadmodu ipfeconftitueras: egoq? optabi
q eo dieig tibi omnium foeliciffimus effulfib iftic adefle
no potui.teq3 ea uoluptate afficeremt q fueras meo fua
futmeifq, uocibus ad bumanojt contemptu pmotus:efres& meis
seqj miibus tytocinii ifigniis & niuea rel.gionis ftola iniciatus.
Id circo tenue optime mi Philippe abfesuei litteris pfequot: qbus cu detrimenta prefetis noftta-.fi quod fuiticopefes & tepe&
Cmilitudo Neqj pfefto gratius tibi quicq: pratet pfentia uiuu q v^etmone
(tpifflma affetteiut arbitror polium: Sed quod neqj titope tuis ihis falici
bus coeptis codneere uideatur.V t enim nouae plantationes prius
q altis firmate radicibus fit: crebra cultoris manu & cuftodia idi
gentita fane tenet anius:3C r^eneratus i chtifto meliota!& mul
to plura ut flotefcat & redundenadiiimenta def^ derat : Alioqui
atefeit incultu aut afp fit& agreftis:Q,uod f.^ne tibi ne eueniat
caite ftudiuomne cariq3 diligentia adhibete mea in te cbati
tas debuit fumma qde & debita.Sic.n. ia pofTumus multos anos
hancuitaexptiiuiafttuereiisiquimo ingtediunt' & fpitiiualia
bellaturis arma ptebere.cobo£tati,afrilleteq? ad latus in acie.
RenafcafArma itaqjfandaiqus induas multa eqdefunt,Sed haec ptima
Blibi' ee uidetat.Nimiru ut terenabm ante oia cogites:£irooam X§i Tyia
g5 infantis imbecillis & inetmis ofI'endas:teq5 pet hxc tudimta
& nous lucis initia getulae credas illius fouendu finu:peftotifq}
aledu ubetibustfine cuius nutu no fari.no uefci.no pficifci. nonaliqd aliuduel obite uel fufcipet audeas.Simu]q; nihil ex te poffe aut fapete exiftimesifed mollem ueluti ceram: facilemqj mate
tie formaturo te jitfus exhibe pra;ceptoti.Q,ni quide prxceptio
ne prima 3tq5 pulcherrima difcipulis trades auftot fumus tligio
fs uit»beaftEq5 iditutae: Mifi iquit efficiamini ficutpatuulus ille
non intrabitis in regnum cziotum:& almus ecclefiE pat« rena
fcetibu s nobis de ipfo religionis nouo caftoq^ coniugio pcipit.
Q,uafim6 geniti ifantes rationabiles fine dolo lac cocupifcite
Hic Paulus et nicu ad Galatas fcriberetiqui fe pdicate ctedide
ta't baptiratiq, eranFilioIi mei inqt quos iteji parturio donec for
met' in uobis xps.Et hebrseos ifttues fafti edis iquit: quibus lafta
opus fit no folido cibo.Omnis.n.qui laftis e particeps: expers eft
fetmois iudicis.Patuulus.n.e.Petfeao^.n.ed cibus folidus:eo5t
g pto cofuetudine exercitatos habet fenfus ad difcretione boni:
Deq5feiprocommemorat:cumeirempatuolus loquebar ut pat
nulus.fapieba ut paruulus.cogitaba iitpatuulus:cu aut faflus fu
oir euacuaui quae patuuli erat.Nec id gde exigua cu te. Humiusf|n,jjjfujo
n.aius hortos imitari mihi n]def:te^qne naturani.Hi nique iada
femina:deledaque no nuttiut nifi certe uacui prius : cnltique fo
licita agricolae miu.Ipa quoque natura rebus fingulis pricipia in
formia atque indigedaptimu ttibuindeinde fpecieK elegatis
pro captu cuiufque paulati induciudemu ad pfedum robuncon
fumatamque pulchritudinis tonem ea ipfa coretminat. Ab hac
igitunquam dicimustlnfantia de ceu ptimis natucxelemetis aflti
efcat iptimis Neophitus chtidi pure fimpliciterque patete:pafto Obediens
tis fui iioce audire:ptedo edeintetptscepta ipfa difctime nullu Sib
facete.Nibil deiniundisgtauedncetetautfadu difficile : etiam
fi qux iubetut,eiufmodi finnut nullo pado fieri queahagtedia^
uehematius tame oique conatu tetennibil abigens cu prepofitis
fibi patribus pateat pateti deo& faluatoti fuo patoiffe coteftati
atquediceti.Q-uiuos audit me audit&guosfpernit me fpniri
Q.nam ob rem:qui padotis iuffa no accipit cxledia ueluti otacn
]a.aut illum ipfuoi quide aliter omnino obfetuat atque nete^:^
Chtiftum fcfutr;cnius ille petfonatB gerit& uicenueius inanis I;
uita:inani(q; leligio.Nihil contra ta roagnuni.tam excelles taqj
conueniensuit8epetfeajEatq3fafiifliniaE:gpt6pte& fine delec
tu iuffa aniuetfa capeiTete ipigreq5 petficeteiqua (ane uetaniiexi
iMiiq5 uiitute curo alTecutus fueris mi Philippe i eaqj ita jifecetis
ut nihil audeasiuel fufcipeieuel oniittete nifi illius lufTu atq5 de
cretoitefcitoitum quod e omniu diflicillimu fufcepiffe: tum reli
quatum uittutum omnium fundameta ieciUe.In quo hac uirtuj
maxima ineftinon uideo quid eideeflepoflitad laudes caiterat
tofequendas.Haec uiuens;&' uere digna hoftia e.hac facrificium
omni certe thefautoptecioiiusn.quo no ouisiaut hircus ut 'olini i
legeifed uoluntas ipfa litatur.Hic te o pie & optime lelu cumjia
formadei effesiexinaniuitiut tuo exemplo imitatores filii inttepi
de id faftitarentianimafq, (uas ut feriptum e fub obedientiado
go cum gaudio caftigarent.Q.ua de re ^olloius inquit & gdecum eifet filius dei didicit ex iisiqus palTus eli obedietiami&cp
futnatusifaduseoronibus obtemperatibus fibicaufa falutistetet
nae.Vis nofCeq cata hec fit filio deiiqui ea: ut diximusiferuauit
& docuitCDiuinum illum ad Abtaamanimaduerte fermone Iq
taui per tremetipfumiquia fecifti rem hanefl: np pepercifti filip
tuo unigenito benedicens benedicam tibi 8i multiplicabo fetne
tuum ficut (fellas casli & uelut harenamiqutEeft in littore maris.
po(fidebit femen tuumjpottas inimicorum fuotum & benedic£
tur in femine tuo omnes gentes tettioquia obedifti uoci mez.&quod fapius feriptuta conimemotat.MeIius eft cbedientia g uic
timaE.atq5 ideo fe maluit in holocaulfum & uiflimam pro pecca
tis.offette:g patris obedientiam minuereicuius typum ille innoce
tiffimus ptsfetuletatIfaac:Gauc igitur ullo modoiam credas nii
Pb.tealiquodpoiremaiHsinccieptare:& pto(equifacinus:q ut
fis petfedusobed iens. Hac in te’dominanteuittute;n6reaemo
do fandeqc uiuete per eam tibi licebit; no uicia omnia fupeiare;
nd in tuto fempet& extta piculu omneiguod pofTides hereiSed
fignis clarebisiatqj micaculistut ille Maurus; qui diui Benedidi
Obedietie glotiofitTima: fedas raoallicae patris iuffu: p lacii: i que ceciderat
mitacnla< Placidus cu aqua ilTet bautireificco nedigiocucnttit adPlacidju:
Si illu nullo labote mau data ex uridofiote.fluete duxit ad littus.
Flotuiti Sjrthix hxtemo loannes ingentis (aditatis: Si nominis
AbbiKqui^niditoreraTfiebeumfahaiffimutti babuit iuueisat
n-^tieophitus-Huius patendi ptomptitudinemmtevplotatet qua
doq3 Thcbeus:baculum:qiiem manu geftabat aridum defixit in
tetrattnioloanes facito inquiensindefeffe quotidie huie ligno
aqaainfundasdifotteuitefcanaffutgatqj ptomife^; Q,uod op-
tima fpe tribus ille cfi feciffet anis:& id duto equidemritnmenfo
laboterqtfi aqua ipfa tantum fane diflrabat a ftipitemt cumwfpettinoctepufcuro aquatum interdii irennocitiustg in fequeti
-autotatetneatet: f In fetuis fuis mirabilis deus) Triennio exado
niox in proceram fe plantam hic baculus efferens: fapidilTima at
q’ gcatiflima non paucalptsbuit pomatqute Thebeus cstetis pot
rigensfcetemiftatribustfcn guftat&dulccsobedientia: ftudusl*
tus iquitrhos admonens pluris uirtutem hancduceug plane uita
Veij! g & illud praelatum exempIu:memotatuq; digniffimumi
quod hanc petfede uirtute edodus difcipnlus tlle prebuinq Lee
na in feittuente conCpedatqua enixa Catulos paftu anhelo : ttu'
eiq5 ore quetebancum tremens& palidus ftiniis inhonuilTetiail'
fubitum paftoris-.magiftriqjpreceptii faftus intrepidus: i Leenai
fcuettibSapptehenfamperbitfutam lanuginem traxit ad pns-
ueftigia nihil tepugnantem:quin mitem potius: ac blandiente^
>\fientiat itaqj lemp iis mi Philippe:qui hanc uirtutem: & grati
am in dei.fetuo cateris anteponunbquod tu te ut facias:et femp Tpro cc
adaionebo:femperq3 rogabo.Debebis &fimul inteftinos in te: agne
nafeentes malarum cogitationum aflus.-durgetefqj tumultns:&
uniuetfa cum bis prauitatuni irritameta ac faculi nanasundique'
citeufufas illecebras mox ut fe infinuauetint:S£ animoittepferitt
ad pettam allidere prophetico illo edoftus oraculo Beatus qui te
nebit at allidet patuulosfuos ad petraniiEgodefpeto queq tute
ac fine cadendi continuo:impendentiq5periculo poffei mona;
ftetioeile:quifpirtiuales raorbos:& pullulantia uicioji! getminai
tacitus intra fenuttitraut certe fidit propria manu fefe his poffe-
medeti:qaippe cu unlnus fanari nequeat qpod medico celes:qn>
etiam nemo nifiexpertBSCallete polfitfpiritalem hanc medendi:
artem:&: loco:& temporiopportun^medicameta praebete. Semp- Nb;.
enimreligiofojihominumt.maiotumqj nolftotum hac audiui Ncv.
documenta fuiffe.nihilaqueutile foriis qui deo feruite coeperit:
quamde totos ttadereiisPa(1:oiibus:atqaec6roittere;quifibigt£e;
funtiqai dei fottnam prsfefetut! & mai(latem:& in quotum atij
mos atqj ota etiam nefcio qualiter dens ipfe illabif.perq, eos mjlabiliter fane & operat"& loquiturs quemadmodum innumerispene teftimoniis factte nos littette docent.Hoc qui fecerit:& accq
rate ad ungueraqi feruauerit.fe itelJigat no modo iterire no poffe.fed nec ullos fibi diaboli laqucosmllaq^ tela nocitura: cum jatuto illud quidem fit omne: quod i patris manu poffiitum ell
'qf
taq3 paftoris. Tato etiam ille ueterator S antiquus boftjs ]abot4fupetbia aicio ut fe prodi : fraudefqj & commenta patefieri fua
ferte no po£fit:quin moerebundus a certamine ultro difcedit tan
quam uiflus turpiter ac explofus infidiis diflblutis fuis: proditio
ne ftaudeq^ detefta.
Oratio Magnam prsterea ad nifa: fanflitatem & reliqua omniairefle obcrebra» eunda nim babet Oratio: cui peculiariter quotidie intentus : afli
duufq, effe debebis.Per hanc eni te ipfu primu infpicies & uelu
ti i fpeculo conteplabere:quo nibil i homine melius nihil ad jjfi
ciidu aptius atq^ comodius. Q, ut eni fe ffudiofre:accnrateq5 ig
titiis uete homoeft: ideqj fapietiflimi appellatione digniffmius,
Nck Q,ui fe aut nunq infpexetitiaut certe ilpicere defietit : is ffefto
mea fetetia pecus magis: q homo cefedus eft:cuius natura le ipfi
Vis otati ignorate utiq3 eft . Per hac huanus aimus adhuc deges i corpore
onis caleftia attingit:& nuc etia quantu fas elf deu ipfu.certc copkfti
tut.Per hanc deniqj feiuor cbaritatis: per qua deus nobis:ncrq3
illi coiungimunfic iceditmt nulla ^ceIl.Knuilaq5 aquajr inundatiu uis ta beatu incediura poffit extinguete.Sed ut bteuitet dica,
o quantum admiranda esiteligiofeqj colenda foelix oto f Pette
Orationis qnicquid petimusifiritepetimusiexoramus. Tu fempet beataifi
comedatiobonainconfeientia nites,Tudelicia: uirginii.Tu uiduarumColatium.Tu gloria Sacerdotum.Tu martyrum clypeus. Athietaru
q^niSotiaTu dulcitudo moerentinn.Quieslaborantinm.fnaui
tas Istantium.Tu figuotum eftefltixasuirtutum omnium uenerada cuftos. Tu nullis fummiffa legibus.nullo angulla Ioco.nul
loq5 unquam tremefafla fnppIiciaDe puro corde & libera nolfl
tate nafcetis:& ideo tuta fempet& libera es:ut qui te talem genere patentes.Per te extollitur dei filius. Propici.-.tur patet. AfF iatut
fpititus fanflus.totaq3trinitas fimul glorificatur & fuper exaltat'
in fxcala.Pettetc*quetgthollisDiabolu::& mottifera fpintui
fnbigitui AC prolbetnitut caitaQ. uid tadetti nitiutu Iiabeass quiJcc tte laudis tua prifca facinota:ce]ebettiniaque mitaculotum co
pia declatatsatque nqbilitasJntet Atnalecbitas & populum dei
decettatum;c(f"actiter ut facra hiftotia tefettdum committitur pugnatfiMoifesotatlftael fuperioteft.Si orationi ceflat intende
minclinatat:Amalechitaaincente.Q.uos armis fiilete non potuitMoiressbosoratiofubegitacdomuit.Tuo aufpicio maufoeniini Olophetnis fuperbifTimum amputatum eft capuuTe fauen
tc de Senachetib gtaui hietofolymam belloprsmente Rex Eze luditi
cbias triumphum tulit centum odoginta quinq5 milibus bodiu Exechias
ciefis ac Duce fugato Regiqj fuppliciicui podtemo iaro roots ira
minebatinon modomifericordiam & pacemifed &tria uite lu
ftta ipfa impetrate fola ualuilli.Pet Moifennqui tata tes uix ere Noidi polTit:gtauipopulo:& idolis dedito Deu ipfu idulgeie&co
mifeteriadegifliiDimitteMoifesutiiafcatut tutor nieusrclama
te.Q,uid de te plura cu p te cogi ac uinci palTus et fitfq folus eft
mpidusifi? pt2potes:& p quem funtoiaiqute poted oe cteatumf
Ha:c igitut tam excellens.diuinaq5 uirtns tuo fempet i finu teqe
fcat;quKabhumanisteabfl-tahensuehaticKlu& ferat p fpecio
fum oe fublimejteq5 maximis repleat gaudiisiac fpe erigat ad fe
pitemiB foelicitatis ptopofita prsmiaiqus tata utiquefuutamque
a'pli(Tima:ut nullis aliis fefibusig aio purgato ad eaque uehenitet Ledioeredo itelligi queat.Ad hac tibi ledio etit addedarno oifatia qui facta
dem.i.nd qute laqueis diTputationuireyifublimiuiaut difettseot
natsque eloquetias amoenitate te irretitu teneatifedqusfpiiali
dutaxat aium ab his pfertiiinitiis dulcedine pafcat. illufttet. ince
difcSitque illaimo puiaimo comes ita : ut queadmodu: diuus noflet Hietoymus peipit Otoni ledialedioni fuccedat oro: eaque
ueluti quotidiao ai pabulo fiigareiqaa& nobis peipiffe primum No.-
nofttihuiusfalicilfirai ordinis patrenullidubiueubi i CandeCodices ait fingulis diebus certa hora petantur. Extra horam qui
petierit no accipiatNouerat uit ilk fidiffimus quos i fe ftudus;
qs uites.quafque uoluptatesdignas 8C admirabiles leditadi ufus
haberetiipfaque abdita icarlefli fetmde dulcedagppe q fub tene
tis adhuc fidei elemetit Efaia iniTus e legeteiq ide cu illud Apoftoli legifTet aliquandoilnduimini dominum lefum Xpm : erto
t]im fuotum depulfa caliginr.mox expetit luce intueri ueritatis.
' eunuchus EunuchoCandacis teginx Tudsa pagranti quis diibifauit eumfctipturxlocu 1 -.que legetifibi Philippus enodauinfalute.&ba
>' Gscilia ptifroatisfontepepehffe^AnaliafonalTetoneCedliauitgoeui
I geliu xpi gedauit i pedotefQ. uk faiie tes tantiiaut qua id eiefla
! fiducia illa potuifict &' puf]ld:& fponiatn iducete ad oia buana
fperiienda:h nem cxcudgelio didiciflet uirginibusxpicetefimu
ypofiwni ftudum.& decaffocalibatu uirginu filios pereari cx
Jeftes.de mundi nero nuptis tertenosfQ^ui faliciftinia uitginii
& matris dei uitam fctibunhilla referunt alTidueleflitafle.atque
illam ideo cum fal utatuni delabercf Atcangelus icumbentem li
bro fingi atbittot!quamgpid(iribus:atq5 poetis quodlibetau
dendi fenipet fuit aqua poteftas.
Poftledio Catejtsut cuiq5 uittuti fuos fines deniusmo erit litteris tamen in
nem defineter incubenduifed ex ipafa mox ledlioe dcduceda erit MeMeditatio. ditatio.Vt.n.leSio’eo^:qua eligedaiquaqj fugienda funtieft in
dagattix iuxta ppbeticum illud Declaratio fetmonu tuof^illumi
nat & intelleflu dat piiulisdic Meditatio quafita. inueftigataqj
coprehtedit atq5 deguftaude q e etiam tllud i pfalmis Concaluit
cotnicuinrame&in meditatioemeaexardelcet ignis. Gradus
n.quatuot exercitationis fpintualis:uit.aquelarjaifiima maiores
noftii fumma audoritate uiti atqn fandiffimi ee piit.iuetut. Lee
tione.Meditatione.Ordncm.Contemplatione. Ledioneiqusig
reret.Meditationeiqua quafita guftaret.Oidneniiqua de gufta
ta’petetet.C6teplationc:qua petita fcipetiquojs gaudio ab his le
ribustctalTiotibufq^ cdtagiisabduftus animus atq^fublatuscon
iugareturmirabilitetdeo.Sed depofttea hac fumma. confumata
qi uirtute quoniam quidc paucorum c:magifq3 guftaihqexpli
, cavi poteftidicendum uidetur amplius nihil.
lamuetbdehumilitate ahqdiqueuirtusxpifetuo ufq5 adeoell
J necelTatia.ut fine illa tianafintcateraiqua et g uete pofTidetcu
ipfismt ita dixerim angelis polTit omni reliqua in re de foeliciti
te certate.Hsc.n.fundametu & culmen bonoja oium dici metito
poteft:&; diadema decoris polTidetibusillaidc qua pulchre /^po
ftolus ait.Stulte quod feminas no uiuificatur.nifi prius moriat'(
Hot JobqjfanAifrmiusQ-ui humiliatus fuetitierit in gloria & gkli
naueiit oculos fuos ipfe falnabitur.Extiteregplutimi priorum te
poji! noftrsqj astatis meonatne minuti lingulop; exepvia congtdi
I
duditi plane tnaxftiiiTque uirtlitibus phediti & i omni laude t ac
dignitate ptincipes:qai quunia ptsfiatiflima hac caruete uittute;
mifecabili tandem carumaufragioquepietunec^ operibus infi
diante fugbia:de gbns pphette fententia illa eft adniodii grauis
Dilfipauit dominus ofla eojtjg hominibus placent.confuf) funt
qtiidcusfpteuiteos:&quidegtauis.Is!ifieop!o£ra funt diffipi
^:quid potro reliquum erit in his quodina ne lubtkuque nonritcum nihil fohdi in fe habeat exoflatum corpus hunianufAut
fane quo perfugio fouendi ii erut cfl eos fpreuerit deusf Q, uoslu maxime fpetnencu uidelicet cuiqj metcede ,pprii leddensdn
foeiicibus his habite iget inanes& uacui tecepilhs metcede uiaj;
laudem hominu & miferd glorii.Q, ui.n.uittute ptsllate debui
ftisia uitio deduxidisimentiti cdfcictias boas imitatiq5 fatuas ui(
ginesiqus habentes lipades oleo nacuas a fponfi thalamo exclu
faEfuthabitsqjludibriOiAn non impiu di factilegu e nolhotu Rsticue*cpum laude nobis afctibencum eo^ qua: bene agimusinihil oio itTinu.
fit nolltuifed eiusia quo accapimus unde agamus:dS a quo efilu
itotigo omnis &. ratio boniflta et no ameti': e refta fequi laudis
ci.ocuiis feruite ituetium.auta populari mifetabilitcr ferri & qua
fi metcede benefaSogiducere bominumglotja.quafanenufg
fatis digna merces effe poteritfcu femp temeraria finlempet iccc
ta lemp inanis:& cuiufq3 arbitrio & uotqiptBij0Jf Sepiterna fit
merces ipfa uirtuti^prorfus e opusiSc humanis prtemiis loge pras
ftitioriqui neqj d^neoa arripe gfg hominum poffitificut nec
ipfa quidem uitwet^l^teif.In abditis igitur conlcietixibefau
lis noftra omnis gloriadateatificutfciibit Apoltohis Gloria nta
hacelltellimonmniconfckntisnoftraE.ltemq^ nos autemfpiti
tum huius mundi non accapimus:fed qui ex deoelfiutfciamuS
qutea deo donata funt nobisiAut certe.f i gloriati libet: in dominoglotiemunqaoniam non qui fe ipfum commendat ille pbatus ellifed quem deus comendat.Ad hac fanetqus in domio effc
gloriam dies atq3 nofles excitandus ell animusiqute quoriia deofeiuitifolida e;& icotrupta:pottoq3 8i fempitetna; nofq3 excitat
& ipellit ad cuttedum alacrius de uirtute in uittute p aptu nobis
iteneosimitantesigfapiusiagoneuicerunautqui primi fl-adiu
teaucteigcicSiotibusaisiac fpemehote iuda ineunt tutfus: 8i
o
campum actius petuf,Q,ua et kefi optimi oes & fandiiTimi uifi!
dininii adepti fut nom-His igif limitibus cotinendus e aiussnec
uetopmitedus:utiIIifoIiphce3tnus:g finobisefaiftus oinniqui
futung ue fuetut abiefliflimus atqj humillimus.Q^uiq, accede
tibus nobis ad fuK c.i(T:ra militias Tollite iqt iugu meu fug uos&difcire a mequmitisfum & humilis cotde:& cui dauid canit in
pfalmo Populu humile faluu facies!& oculos fupbofa huiliabis<
Q. Hod.n.facit i dapibus atq; cibariis faliea codies atq5 pretuasi
hoc&ipfisuittutibushuilitas facit. ® multo gppe potiota.Nj
e.is no mo fapidiores redditiicottuptafqt tuefded i fublie effert:
fuoqj audori deo efficit chatiotes.No p6^fetmo facer uel metiri
nel fallere.Q,ua: pcedut de ore meo no facia dicit doroius irrita,
Et CElflitetraq, trafibubuerba autniea no prEEtetibut.Sed gd no
bis infonat fermo facer ifleatq5diuius£’Ois po rog fe humiliat
exaltabit':& g fe exaltat huiliabitur.& depofuit potentes de fede
& exaltaurt huiles:cai Sc teffiroonio e illud ad ecclefias Petri Hui
liamini fub poteti manu deimt nos exaltet i tepore uifitatiois.Ta
igit' mi Ph.iuitatusad nuptias nouiiTimoIocodifciibemtuenies
g te inuitau it Amice dicat afcede fugius tibiq5 fit a'pliot cora dif
cubeiibus honor-5ed nuquid no es iuitatus ad nuptiasfImmo ia
excoeptusiubi nous nuptat Agni Epithalamia celebrat" : ueffe ntt
pti.ah clarus atq3 ifignis.tm uide ut huilote loco confedeasmt ab
Tricli Illi ni ig ftro iubearis afcedete.metearifq^ ex eogi fieri nue
ro:quibus d icitur p ;ppheta i pfalmo Surgitep^g fedetitis:gma
ducatis pane doloris.De tolleratia uigiliagratqj labo^.De ftuga
litate 8i abfVinetia uidusig quam legitima ieiunia celebranf.Dc
caflritateiqus i carne mortali ducit uita angelkaiDe kelTu. ftatu.
cultu.deq5reliquis uittutibus multis conquirendis: aut uitiis de
clinadis:quibus quotidie ftangimutitibi poteram multa pcipctet
Sed res infiniti negociuSt que nufg modu imieniat. Sed potio
ra coIlegimus:& quas tibi magis necelTaria fore fumus arbitrati;!
gbuspatupcuexercitam5fuetis:primafq5 difficultates euiceris:
quas cuiufq3 tei pati folet initia:etupet tibi noua lux qutediqua
intuebete nefcio quomoideus fcit eaiqute no licet homini loqui,
Ftuftuqj uittutis dulciffinm ttagllo& fedato ia aio deguftabis,
Erfitqj lacbipmas tibi ueluti neflat die ac node du dicet' tibi ubi
deus tuus efS etiesillabi ad ima ptscoxdia faces fpus fadi;p qoS
netcK fetnitate depnlfasfiliufqj adoptiois efFoSus clamabis /b.ba Patet Deiq
5folitudine& oe fectetfi defyderabis:& quocuqj
te uetietisfolustibi offeres hoftia cordis dno deo tuo inclamabis
.& dices Q. ua di 'eda tabernacula tua dne uiti utii: concupifcit&deficit aia mea i atria dni.Pfalfes metciPfalles & fpu & paif ni ti
bi lefonabit i ore canticu nouuiquod cafati fas no e nifi iis:qui
empti fut de tertis ptimitia: deo& agno.Q, ua: mi Philippe cu ti
bi deguftaf c6tigetit:(c6tiget uerofauete deoifi monitis fidelifTi
misarq^aniatifliroisiquibus te fumus incredibili cbaritate cople
ji obtepcrauerisOtfi te rogo p Deu Matthau' tui memieris ad xpi
ctuccihoniinis qde meritis pexigui:& rebus bis omnibus atque
uirtutibustibippofitisidigetisig tameutad iffa ociiites fuiste
uocibus icitauitiS icitatu deincepsiut potuit cofirmauit.Vale.
Ad Aloifium Cendratani decafibus fortuitis conftatet
tolerandis Epiftola.XLV I.
Afus buanos optime Aloifi noli ffgro aio ferre : aduet Noi0 fateq^fottunaiquac nemine Iffidit nifi uolenteiSc nulla
fi fit prudetia ea etexpauefcere define.V irtus igne pro
baftqus fi pfeiSa ac folida fuerit ui ignis & icudis fenties fiaue
fcit&tutiIat.Sic.n.filiflgenuiftituu:ui ffatinatusiobnoxms eet
ctebtisialternifqj bonopamaloium ue imtnentium uicibtisiet ea
lege eundem a deo tibi mutuatum fuiife nug dubitafti: q teliq
boniinu turba exitin luceiquopi uitatiugis poena e atq^ fnpliciu.
Et nuc carere pattiat^C indigna affici culpa, gtaue& indecorum
putasfcum hac ipfa;& his gdetii longe gtauiota excello aio & in
uido tol]etare:& pulchrum fit& diuinumiplaneque nec iniucu
daraiquonii uittus gdem a lucuda fuauiq^uita fepan no potell?
Q,uod fi iudicate tedeifiC uerum diligenter excutere ipfe cutane
tismunq dubitabis plus boni uittute agitata fipmfqi petita i fe
habete.q itaiftafoelicitat?:ocio:ignauiaq5 torpente. Q,uaquide
in te exempla mihi tecu citada fut nnlla-.g fingulati dodnna-.SS
experientia maxima ptsdituses Q-UO circa fi tibi id peifuadete
ia potestuc certe & conflitite& moderationis tuae etitinihil mali
tibi fiIioq3 cotigilTeiextindus lam erit moeror tuus oisig te uex.it
^coflcitilmmo quod magnificetius «Hirtus ipfa plus uiiiu tibt
o ii
dabifiq JeKaxehYc*cs'fortuaE'nialfgnitas.His de canfis debebit
ill:itutus;& generofus tuus aius iftuc tnolellix leniter fene;& fub
tolIera'tia iugu inaiftteqj uittutis collu ktus ia raittetetqus gdehomine efFicitcum humanis:tutn diuinis honoribus dignu : fuo
No' q; audoti deo confociat:cuius admirabilis bonitas atq5 folettia
humana otnniaiquie appetibilia prsciofaqj funbtam crebris®
fubitis contrariis mifcetiut inde copulfi ftudiofius cupiamus bo
Jia fempiterna atq5C£leflia:quo^ gratia conditi fumus.Filius tfl
& fi extorris eft:tei3efehabet:& cotubernio fruitur uenetabilis
cuiafdam deoq3 deuoti prtf byteci:® ad me ftepe d iuettit : meaquecontinueopera.olficio.ftadio;confilioq5 iuatut. Vale.
De beato Seraphiniobitu.illiurq5 uirtutibus adCarolum&Ptolemsura Cefenates Epillola.XLVII»
Vintus iam melis agitunaut fextus gdetex quo neque
g nos uiditneqj Ijas a uobis accoepi ullas. Interi Serapbi
nus nollet fafliffimus amot:noflt£Eq3
i xpo delicis: in
quo uittutu oium fpes magna lucebatitepetino lagote nobis fur
tipitUKUt elapfus ab oculis,magistqua profedus a uita uifus mihi
equidem fitiln quo quifqjnoltru haud patuam iaduramlefe
cifle arbitrati metito potell.Q. uattus.n.erat ex coetus nofttoique
peculiaritetamatemus:& a quo^uiciffim ipfi (ludiofiffime colere
mut.<iuoties Deus bone ego abfensdeledatione mirabili qua
da fum uifus uidete tetragonum illu:que fupetiote anno urbe
Bononia metu pellis telidaii Belliao nofltatuto amoeniirfmoq5
feceflb fedetes fub umbra codituebamus.uiuas illas audinS ted
dete uocesimox difputatioes graues& feriasifubinde iocos atq5
facetias. Veflru erat gcgd ille de tone differendi:® de ptsceptis
philofophis ptuliflet i inediu. Mefi et gdda uidebar agnofceie
i elogoditlciflinio & facultate dicendhcum me tradente hsclmSerapliini manitatis iludia primum delibaffefcEtantptateiea eo in luuene
dotes, multa:® ea ptsclata:atq5 i]lulltia:quibus a nobis no diligendus
mo:fed copkdedus S iam uenetadus ab omnibus:elTet fuma te
ligiodngenii acume.ad iludia atdot amor i dodos.nianfuetudo
i omnis.otismodeilia.fandi fuauitas.eximia indoles:omnibufq5
bladilTia.Gotpas ueto totu elegans:® fpeciofu.lllum ita philofo
pliia&libetalifiimis Rudiis floiente: Sifaflinionia uitslaudabi
Ieiii:iimifitnu]& corporis comodis omnibus utente(Ken bominum: fragilis ftatus ciraq5 & uoluctisad iteritu uita)unius pene
diei lagor extinxit.Q,ue tande hoc exemplo excellente uittute Ss
laboriofa ha^c Rudia aggredi no pigeat f aut aggrelTus idem nodefpetetfPofliimus oro ipfi no fatigari.-aut non fic decidere aio:
ntitentata relinquamus fapientiamti qua fumo labore meliores
totius uitx dies exercitatiicu deniq^ eo nrq3 puenimus: ut ftudu
iduRtisiatq; uigiliatum ptingamusinefcioptinus qua maligna
idignaq^ forte rapiamur f 5ed nos fane uulgatis bsc cogitatio
perturbet: & a Rudiis anocettfi Ratum humaum ex bac uitd meti
mur. Sc ad ptsfentiaduntaxatphilofophamur: quod ut mihi ui
deftud e idonei ueriqj philofophi: fed ifanietis potius hotuinis:
& generofitate fapienti® no pcipientis . Nullu enim eR tempus Nckquod fine deteRabili culpa dadum uecordis fittet uel dies unus.
Primo .n.dodrina tener formandus eR aimns.Ss eadem dekeps
nita ois difponenda. ftenandx cupiditates.ifpicienda quas agen
da fntiS: quae omitteda.ab illa quoqj ad omnes cafusieuentufq
J
fortunaeiqui fingulis momentis in uita acciduntiparandi (unms
docendiq5 quid omnino fequamunquid omnino & fugiamus.
Bx cuius fane prteceptis uel dimidiu uixifle diem pluris exiRima
dum e:g omnis male ada uiuacitas. Q,uocitca uixifle fatis dicen
dus:eR g omne quod uixit liue exiguuifine muliuifide ipollure
q5 uixit. Immo ueto emigratio huiufmodi iRaiquae toelicitatero i
cluditiimmortalitas eR potius appellada:g mors. Fugit enim cre
bra uit* naufragiaifortuna: uices: ipfafq5 corporis aguRias itura
p pulcherrima caeleRisregiois fublimia expedita& libera. Atpotuit cu illo nobis longior cofuetudo efle . Sed cogitemus fecum
comodiusaflum: g fi uixiRet diutius: cum certum aliquid nemoteneat gdin tenethumana . Atqui et animaduettendum eR: nos
qaoqjipfosabeobaud loge diRate:qui ceite quantucuq, diRe ViHemusneq; tame id multum abeR a nibilo. Properamus .n.mome fluxa
tis fingulis:& gdetn multo ueiocius:q unda deflnimus:ut tu fae:
cu rapimut: fignafle ueRigium uix gdem uideamur. Ita fit ut gatecedunt: & euellunt^ tang ptxmaturi: nullo modo mibi plane
decorpti uideantMi modo ita tuxetut; ut ueietem ad fe motte ni
o ni
hire.\paueat.Q-Uod fatie optimo’nofirto fetaphihohaud dubito
?6t:giire. Ulu ego mihi fspe dicente audiui charior g uita decef
fas iam mihi efi: S emigratione a corpore quafi luctum expetoMihi uerocottadicentiquadoqueil 15 lerpodiffe contentius &prope flente:et teminifcor.Q-uid cslogenitiideorfum curamus
aliqd mi o Matthes^Cut has tenebras adhuc cupimusiq deo mi
]itan!UsfQ,ualis nita ea'quoque ei q figu'is mometis emorimuKaut uiuete expauefcimus cofliftati ppetuo huius pelagi turbine f:
Pueti ne erimus femg uitte umbra no uita amantes . futnmiique
bonu nobis fep iuidetesfQ.uare cu id fit alTecutusig; tota mete
& ratione petiuitmo agnofeogd iute i eo doleanms. Magis aut
fuerit pruclctia; gde noftiKiac magnitudis animi cutas.cogitatio
ries.ftudia.mete deiq3oeni i fpe etigete tu illo beatitudinis poc
tiudtefcientes haud dubiegi g pie in Xpo mortui funt : amicis
uiuete non deftiterequod fane nobis nullo pafto obfcurum ePTe
atbittot:quotu uiuaxiatq j altiffima fides dudum mihi agnita ei
Illud tantu officii noftti puto ee debeteiquod gdem etiam ut uobispfuadeatisuelimmtgdiuerimusiSerapbini nolfti memoria
quafi pfens maneat nobis mente defixaiaut fi quid detrahet diq
turnitas temporisiid in nos dimiffos omne cocrefcatiet ad maiq
teoi dilationis cumulumfempetaddatur. Valete.
.Ad Philippum Parmsnfem Concanonicum fami
liaris Epillola. XLVIII,
Egi litteras tuas & auidenta pbelle una cu Ftaneifeo
1 Teruifino uenerabile& fuauiffimo nroig aderat ubi il
las accocpiii gbus quaq, ad fummaufq^ uolnptatem dj
uinu neilat mihi egdem uifus fudelibalfeiSJ nifi mi Philip.cha
tifflme ftudiope tuoia cutfus:&; fedulus labor reuocaret:fiuocatu
IUS te fuetam pio defydetiomeo ad pulchettirafi calami epillola
rriq5certamen :Sei tempero mihi tanto in defpdetioiut philofo
phi® cui mentem omnem addixidiite liberum docileqj gmitta:
fpledidi & acerrimi tui ingenii admonitus indoleiqua in PbyCi
cis rio minus pollicerisig i huanitatis (ludiis ante xpi toga ptaili
tiilitcum apud Guattinum uetonenfem adolefcens oratoriam at
q’ PoeticaaiidJ cnni iis gtms littens didicidiSatis enim noul
(liem te totam petS!i{ifre:& infequetes exfui b.ifTejfi uel ueftigfo
a gtauibn«nodoffiq^ (ludiis iftisanimu per kxc initia pariipct
auerteris.Omniaiut nodet SapientiCTitnusaitifuuni tcpus Iiabet.
Atqi ideo caim Neopbitus agetesiTprocinium& adoJefcentiam
iniiitui ttiam:& ad puritate;innocentia.dei]otion&primofq5 uit
• totum gtadus tang manu data te Philippe direxi i fi modo fatis
: tam fadato te potui pap^ ego fetuidus : & ad fupna pa^ ercftns;
Q.uin tunc cii tenellus uixqj tegenetatusin domino dulcedine
ladis: moliqj ueluti offella aledus effes: fuafi egde tibi ea dudia. bmniaiqtis duriora effent.& qna; laqueis difputationum retum
fublimium : aut difett® nitentifq, facundias irretitum aimum te
nenbomitteres donec chtidus formaretur i te: & dentatuspoffef
; folidiota comcdeteigreffecidimotigcracptadentiffiimus. Nucneto i iis exercitatus atqj firmatus; & euacuatis in te qua: patuuli
erant ctcfcentis in gtatiamrpateft ut ad (ludia alia confurgas: S5
coniungas cum ipfa fanflitate dodrinannqua: fimu! ubi con fpi
tanttnihil plane in cbtidi fetuo abfolutius . atq, beatius . Itaque
ntitotmi Phi.tuo tempore i re tua quantu quidem ipfe potes: &prtEpofiti Patris tibi idulget aui3:otitas:cui tang deo te dedicalli:
atqj uouidi:pietatem tame:mentifq5 dulcedine prafetens philo
fophis atq5 dofltini.Potiot.n.tibi uedeti femg debebit indofta
deuotio:g dofla mentis ariditas.Ego tame fctibam ad te cu pote
to fapius! Tu cu fuccifiuas ulls dabunt' tibi hota:etia ratiu5:un uaut altep; uetbu boc e falue& uale dabis . Ex me falui fit patres
tuiq5iphilofopbiac6focii:gbus figulis me i xpocomeda Vale.
Ad Cabiu Boffum patre & Concanonicu de no defe
renda cura fctibenditEpiftola.XL VIIII.
Ntehac ad te mius fctipfi nenera'de mi Cabi :uel impii
a citus natiis:& grauibus curis:uel gpneq; babuogf fctibi
magnope oportere mihi faneuideret-.Tu qucq, exempio boc malo& tacuifti.Sed hodie reputans mecu:omnis pratcri
ti temporis litterapr noftrap: ifigne dulcedine:egregia in deo fac
taque folatiatequidemgrauiterdoIuieaipfaintermifTa fuilTe.
o iiii
Et quidem nonpoflhabendauTriapiulaui, Sed hanc libetafiffi
tnanioccup.itjonecn:inimointet,accupationes folatiam excitan
dum tut(us:tecutnnmime:cuiusi]ittetxhochiitm fe optimum:
atqj pfxcipuummt me fopitum & frigidum femp excitent:femp
incenda’t!& ad ea:qu2 fupta me funfperuebatquas' no femel le
go:ut cstetatsSed blandiores atq, fapidiores i dies fspe hiolua
Iacrelego.Tarda-n.uiliaq^iumentaauelocibus &genetofis pta
' currentibus etiatutpoiTunUexcitatutadcucfumsCcepi itaqj pete
te itq; pulfare bieuibus hisiut liberalis& fanda cbatitas tua cumfcenote mibi tefpondeatiiis uidelicet litterisiqnx ambas folet manus implere.Vale.meq3 tuis ad optatu finem otdnibos adiuuar
Ad Illudriffimum Fedeticum Feltrium.Vrbini Ducem Sura
mum imperatorem di immortalis nominis uirum Epi.L.
Errarite i generali Spnodo noftracumpulchetrie cofe
f demustrecitatx fuere littetx tus Illu{];ri^imePriceps!&
tuus Orator cora auditusicui quanta fignificafii : fides
e babita.Et qde omniu pattu tanta erga te pietas 8c teuetetia aia
duerfa effiutcomune fide atqj eloqutu ipa res fuperet. Na gbns
fermo in confcelTu debeficum uetba facere de tc coepiffentiuidif
fes csteros omnis pendere in eos intentione mirabili & efFufa Ise
ticia:iundifg5 manibus gratias deo geflire.qui tdnos cbatos di
gnationi & amplitudini effecerit tuaiut de nobis pficiedis Pontificali tugubienfi Ecclefix tute cui adiacentcm Curiam habitas:
cogitauetisttem nulli ptincipnm:nulliq3 rerum pu.hoc tempore
procuratam petfpedam ueiut plane folus extesiqui prtecipua teli
gioneac bonitate remilTam Cathedraliu Ecclefia^uetetem fadi
tatem;& in comuniuitamdnbqj Prspofitouno patre fynceram
obedietii extinda cogitanetis in luce teucicate:& ad ptiftinu apo
ftolopi& fandiffimo^ facerdotum Ifatum excitaretqui primitus
hac lege uixetunt:deoq3pofthabitis cutis omnibus ftecularibus
militarutAtq3 ut comodiusiociufqj quod animo cocepifti effici
queat:& Epifcopi tui& Potificis Max.affefum te qntefifle & exo
raffe nobis apetuifl:i:& tuis iftis cum Canonicis 8i facerdotibus
coueniffe nobis ut cedantialias per te eccIerias;a1iofq3 puStus ad
uitam haud difpates faabituii>Nulla tes en:(mibiciede)t'e. deua
tiffiffle atqjmagnanittiSinuIIa p!orefto:qa»tu! caufa rufcipJeii
daiglotiola atq^ magnifica nobis non uideat':nedum grata iucu
daq5faau.Motesfiquidetui.aittus.audotitas. omnifqj deique
uita baiufmodi emt no teligiofos homines mododed agteftes&barfaatos:atq5 ipfos ethoftesin tui admiratione couertat. Q,ua5
ia;dudursculauideiutuelipecatoteni:uelptincipe:q ullo ingenete laudis poflat tibi cofettifRem militate teporis hnius pbare
neliprobarehaud quaq iple putoine temeritatis fit agere de te
no inea.Sed apIilTimu illud decus:d£ nolitis teporibus inauditu
quod tu fetuas inter arma.modefliam dico.iu(licid.fidem. humanitate.religionem omnes gdem obflupefcut. omnes uulgat.om
nes ptaedicantcu immortali tui nominis glotiatq te unu intuffbello no prtedi& bellica fpolia.n6 uioletas poti aiSotiamexac
tiones.nd tributa.nduindidi.nofadiones.no euetfiones. nonexcidiamt csteii^uterereiSed pacem.qete.amicitii. gratia. bSiua
letiaubiq3 fetete atque cdditnere.In tua ueto familia.i Cdmilito
nibns.inque exercitu oi htec enitet quoque difciplina fingulatis
atque mitabilismt eos feroces ac ipauidos adueifus hotles : femgque mdoces babeas. Erga focios fidostac pethumanus.Ad ifeten
das iuiutias immeritas timidos.in pace urbanos atque cdpofitos;
& (lipMio magistq ptxda c6tentos.etque diuios tuos moresiqua
turaneuaIet:temulantes.Q,ua;pta:claiafaciota audotitate nonminus cdficete didicetistq atmis:faIicitatequefottuas.Q.aoties(
Deus bonejtu pace Italiae peperiflifQ.noties exoti&es tumultus
fuppteffiftifQ, uoties incenfas odiose faces extixi(lifQ.uoties af
Bidos iniquo belio:& cladibus {ixios tuo aduetu tecteadi:' Q.UOtiesdefperatis iamiebus Impia iudadabilidimt iamnullii fit ti
fitmu& latu Imperiu.nulla Res pu.tam dignaiqua te amiconogaudeacfli a te bodeifi uelit Sc petat:mifeticotdiaro.gtatiam.erec
tioneamplificationeque ndfpetetfDebello autem atque militia
ad paceS toga cu te cduettistquid fandius tua ida teUgide ^gdornatius tuis motibusfqd utilius.tua liberalitate: iugique elenio
finafqdfalutarius tua benignitate atque clementias’ Q,uid uel
fpeciofiusdenique.uel opofius in Principe maxio tuafingulati
^itutide 8l quat nunq omifidubonatum artium dudiisf quibus
non imbutus mdsfed refertus fane ita es.ut de omnibus & inter
iDgaie atque qipdete:& enarrate atque docete.K difputate atque
finite& argute & fubtilftet pofnj.Hac filt fumrao® uirotum oi
; namentatati[rmia.Hachumana5att’iU!).' prima fcelidtas;ut qui
gtacfunt& impetat & optimi & iapientilViroi fit:quos ubi inue
• ias uelati cetta quanda diuinitatis etfigie pronus adores. His detebus nihil efl dnino Fe.llluftriffimeig) per nos: tibi.pft-ati iucu
dum poffinquod no optemus fubite:ptotinurq3 coficere. Q-Uonia ueto qu^ modo Excellentia exgit tuatcoditione habet atqj
naturam ut fieri minime poffit : aut etia fi fiattminus quidem fit
petmanfutum: htebefcimus animo: ctuciatuqj diftumpirout obtemperare no poffc uoto fadiflimo tuo: & ego quoqj ue! erube
fco:qui tibi notioi & chatior eiTe uideot:^: ad quem fpepotiore
Oratorem ditexifli tuum.Ecclefiarum etiam pontificalium atq;
ftiatticu fic hodie efl: comperta c6dicio:fic cofuetudo firmata : ut
ad regulate Ss arda illa:qua nos fequimur uita:iatTi coaptari minimepoEfintNosclaufttales nris inftitutisicomnnibufq; decte
tisfolitudine,c£ellulaq5 gaudemus:infentipclaro Jegendi.medi
taDdi.otandiq5 ociallleueto Maiores ecckfite cofuetudines.fa
tniliaritates.deabnlationefq^ no tefpuutifed ultro pratueniunt.
Nos certis horis filentiu nouiolamus.lliffi taciturnitate nullam
didicete.Gu decetnuf fupplicatioes popularestaut rogatioes an
nu3E cocekbrdtiinnos urbes no collufttanius Sed cathedralis omnis ecclefia ptia efl: femper i acie:quin& cteteros ducat, nos cura
tas ecclefias inuiti fufcipimus.aut ex neceffitate fi fufcepimus:fa
crametaittauicinas domos pfatculares facerdotes miniflrari fa
ne facimus.Cathedralis ueto no unius mo uiciniie.fed totius populi atq
5diocefis cutatrix una atqj prtecipua e.Nos cetinioiis ad
m jdum caflistcolloioculoq^ demiffo te noftra gerimus.In icelTu
ilIa.faabitu.mQtu.iituq5tomnidifpatefl:nobis.i4dde nuptias qjbenedicihpuerpetiaquE putificat.Ghrifroa:quo admotos omnis
in frontibus fignar.Ss huiufmodi C£Eteta;aqbas,pptet freqntiam
puell.itam:5J mulierum tang a peft:ifeta.roottaliq5 piculo ficab
horemas. At ueto cu proficifcetunaut deabulabit epifcopus: cumfubiedas uifitabit ecclefias:moiaIiumq 5 coenobia:qn$ omitti nocoueitian illi no oportebit nos& minifttos Ss comites fieri t qui
do nulli praitet nos epifcopo uel cleticimel cocanonici relidi uti
q3etuntfQ,«2 fingula ita adaerfantur ffeffioni& fandioibni
nodtfeut aduerfati magis nihil pcdTit omnino.Eugcius. ini
ti notin nis Si fempiteinsE glotie Pontifex in Lateranefi nos adeKpofuit qufppe q fpofe fus ratione fibi habeda putabatC Eft.n.
Coftitiniana illa bafilicaj^ omniu ptima;& magni piis epifcopa
palis fedesfponfaqj legitima) Voluit Ssilla effenoftti ordinis
caput;& ab ea nos canonicos lateranenfes ,nominari ppetuadJ
illius dignitatibusipriuilegiifqj potiti,Du uixit beatiffimns illet
nihil Romae uenetabilius nolito ordine fuit.Sed illo emortuo a
romanisiqui eu nobis locu inuidebattuix Nicolaus fucceflbt tuta
tus ^:quo humanis exeptoia furente imanius populo nos Calix
tus fetuate non potuit.Prodigatos idigne Paulus. ii.iteK i ^ptia
fede redituitiquo emigrate itejn pulfi.Pefuadere ne etiam tibi potesfumma prudentia funimoqjigenioptkeps uel Ronianupatiemiuel tuum illum epifcopu bac in re ultro affentiri tibifNihil
fane minus creditoiSed tata e anftoritastaa-.tanta apud oes gta
tia & reuerentia nominisiut negate nefciant; quod prtedant iui
tiiEadem mente ciuesefre& clericos omnis exidiraa. Sed cu te
defpderabit polleritas(neq5.n.diei unius prixfens negocinm efl)
QiUid in nos tum animi homies putas habitutosfQ-uis clamori
quisfutotdeusexcitabiturfQ-uis concurlus conclamantiiiudi
q, facefcite colla obliquaipanofiqj hoies.Abite nolltsecclefites
nolltaruqj dignitatum occupatores.Auitis in bonis filii noflti:
nepotefqj cdmunicetiq nra ff.aliei no abfumat.foras tade-foraji
externi.Nihil exploratius.nihil ccrtiusfmihi credeilllulltis Fe.po
tefl praecaueri.Tu tamen fapientiirime hominu ex tua piudentia
de rei totius exitu excogita atq, deliberaig nolltu oium accepitli
fententiam.Ego ad paucos apud tefore fpeto dies:p Picenu i napuliam iter faftutus.Tum de tota te plenius.Aetetnu intetim in
Xpolefu ValefoelixqjeftoPiicipu decus.FerrariaiKns.Iuniis.
i
Ad Albertum zoboluni de Adolefcentia
Inflituenda Epidola^ LL
n VpexutbeRhegiodifced&togatitibi jmifetam Al
berte fili aliqd fctiberii quo ueluti i fpeculo idituer tai
adolefcentiapodes:^ aium ipum uimitibus tamg fertis ornare.
Nn.Latera
nenfetn
Ecclefiani.
Q-U od in wemecfi tiio mibinenifrehiaq; meditJiet id «lunu!-
fufcipete.tnulta copia ptinns fe mihi obtulitiqni profefto ef
rem aggreifusifi mihi uel fatis niriu ad ea littetis illulitandaiuei
Dcii ad fctibendu effe intellexiffemiNunc uero cdtinnis cu moaflerii negociis ac catis frangatine quidem impediannon elh
:qd
pofTim autfacile fcribereiautcam ratione& dignitate fufcipeiet
quod tibi arrideat animo:teq 5incendatiqui nunc tyto amore fa
pientix feruesiatq, in litteratio iudo fedulo ac perbelle uerfatiss
g ulbarq^ in helicone nedat cigneum poetarnm, Q, uamobremoniitteda mihi eftlongitudo illa & prxceptorum ordoifimulq}
netuodefyderio optimo atq5reai(rimo uideat defuifleibreaitet
«ligd petftringendamiquemadmodum Cofmogtaphi facififccii
nafti orbis ambitum palmi breuitatearoncluduntieumqj etia pal
tiuntut& fecant Sic itaqj nunc tibi Alberte fili duo hac tantu pponam breuiter& fuadebod qoibus pcipue laborabis & fatagei
Primum quidem illud erit uta clarilTirois & optimis paretibusto
is nung degeneresiqui eam tibi uinedi formani & rationem nS
modo fermonr.fed re ptxfcripfifle mihi ptofedo uidentut ut do
mi habeasiquod reliqui ex uatiis pbiloropbotum libris; aut apud
exteiatum gentium magifttos capeffete folentln bis pietatem.K
ligioneni.fidem.integritatem.liberalitatero.munifirentiam.mife
ttcotdiam.&inuttaqj fortuna perpetuam animi colfantiamiat
qj modeftiam licebit fcmpet intueti.Non Pythagoras tibi, nonSocrates.no Pl3to.non de noftris Viflotinus.Guarius. OmniboZinsiquos noftia hxc xtas flotentidimos babuitifed nec ulli
:qui
modoniuantmiorum acuirtutnm magiftritibidefydetandi ff.
Habes'domellicas Athenas.habcscbtiftianas:& domefticas fco
las.Ciuicquid in ipfo genitore & i matre:& i patruis cernis : fi ti
bi imitandum ptoponesinung errabis.r.ung aliiide bene & bea
te inftituendx uits exempla conquires.Audeo dicere& grane fu
(linere onDs;debitBq5 imitadx uirtutis& laudis maiopi tuorum:
quas fi ut fperoipto innata tibi bonitate facile imitati potetis; no
tamen facilefdabis mibi ueniam)fupetabis. Q-uare quantum
potes animo niti:gtumlabo«conteDdere:tantiim fac: ut eos fi
nequis fupetate:faltem xques aut imitate uirgilianum illud utfe
peiaMdifrenideate.Tc patet xneas di aiiunculus excitet he&oi.
Po!reiii'f)ocldcomio Al.tibi itmTtapfacfpete:qusiis de cauR»
quas antedixijcofulto telinquo;te totum trades iformandu bifde Ncvjpfis datilTmiis patetibus tmsifublimis auS elegatis corporis tui exeola'
audotibus fodiciffimis.CaIcatenim ille pbitatis & gloiiasg noc lU Yiai.‘
tesatq; dies genetofis infidet animistoculos uebemetius pungit
g autes;Vnde uis iftaiqus autes uerbis admoebmulicbris uulgo
ioletappellatiiCius neto oculos (Itigit mafculai Q-uamobtemplus laudis & nomis meo indicio quos mo comemotaui ^thagotas Sc Soctates fmiul 8s (2,.Fabius max.& Affticanus afleque
bantui ex rebus & uitx coflantia;^ reliqua philofophotum turba
ex (olis uocibus:rolirq ;]itterap2monumetis:gusetecnxmemorisconabantur cdreccace.Hinc natura nobis ei cupiditate & agitati
onededitiut fsJati nug animus poffit audituded femg laboret
inueftigatioe eaja tepi:quas audiedo percepitSic Sabbi illam au Sabbt fe
(ici regina facta regii tradit hidoria a finibus terra; uenide ifpec ginat
tu Solomoneimitabileq} illius fapietiam c6teplatu:quo uifo (le
tifTe attonitimixqj ei fpum ultra manfi(le.Sic diuus Hietopmus Hiefoy.
noiiet pletofqj ex ueteribus narrat collufttaffejiuicias.nouos adi de T. Liifle populos.raaria tranftlTemt eosiquos ex libris nouerit : coram uio
quoqj uidetet. Et ad T. Liuiii ladeo eloquentia fonte manitemde ultimis hifpania.galliajjqj finibus nobiles quofdi nenifle Sc
quos ad fui contemplatione toma no ttaxetatiunius niti rumore
duxiCTe. Diogeni ueto cpnicoig folo palio& pera cotetus uectibi Diogeesliq
5dolio p domo utensiomniiiqj tetu copia cares: Alexadtuni
fpreuit.fe nudu & inerme rege potentiore iaftans i gs dubitabit
ad orania huana contemnedatnatutique uinceda plus animi ac
tobotis pisfl itifle cotubetniu: nmtnique cu Antifthene cofuetujjjj
dineieo.f.a quo ptimu fefta Cfnica ccepicg fpatias p omne phi
lofopbia uoces & iftituta uiuedi:quibus innumera fut tefetta uolumiuuniufque bois fafia pluspotuilTetg uniuetfotu dida fAnnos ip(os:qui mortalia hsc & caduca gtupoiTumns nitimur Boc
cipen.iete:prophetas.apoH:olos& reliquam martyru & fandiBi
motu hofflinu tutbi ipfumque tidedeu & orbis Saluatorem nt
fas eft imitaiirputas illotu ptsclata facinora fequi potuifre:anteu
tutfum tenete:qui ad beatam nitam nobis patefadus ^nifi eoru
exemplis magisig fermonibus permotos& excitatosfAtqusidcir
co idem ipe Saluatotfecututos nos niouii Q,ui uult ueniiepod
'lr
I
Bie hoc elt pfscedentetn ttie fiibfegui tollat ctucc fna& fcquaf
ine.& qui mihi tniniftcat me fequatur. Atque alio loco difcite a
me quia mitis fum & humilis corde.quafi inane fit& tidiculum
Seneca nocu fono cieteanimos-iadate ueiba.fafta ncgaf.Adde Ane
us inquit & quidem refleXongu effe iter pet praecepta ac infii
Atilloteles mu.bteueautKefficaxpetex6pIa.Q.aaqdeobre & Ariftoteli
pfhabiliusuifumfuifTeiudicotegi populos: larefq; piiuatosab
optimis uitis;q ab optimis legibnstorbeq^ cojponi fatius tegetiu
exeplisig legii nodis.Difces igit' uittute fililRqus paffim : femg
q; ate oculos habes exeplisiaut fi addenda tibi prscepta uidenft
ubetioteq3 & difputatiore uetitate afTedas ne qd tibi ad jifedj
, cofumataq^umme dignum cogitu defit: nunc ueluti prima aeta
plutatcnnsjjj libellu Plutarchi de filiis educandis:que.nobis
Vergetius
AtiHoteles
Giceto
Gnarius nofter VeronS. uirfae optimus atqj doftiffimuslatinfi
fedt:& que de igeuis moribus Petrus paulus V«genus grauiter
& elegatiffime cofctipfit leditare debebis : & tanq efficaciflima
adiumetauirtutu fequi:& colere.Cum ueto pet xtatem ad motu
ictem8ta;& fummam rei afpirate licebit: tu deniq^ ab Atiifotele
praccipueqj ex afthicopz libris tibi erunt pracepta fumeda . Addedufq3 Cicero ubi de moribus difputatiquod cu uariis in opufcu
. lis fuisitu fandius& cbriffianius ut mihi uidetunin officiisiac tujenecat
fcuJais qu^ltionibus facit. Nec fpernendus tibi Seneca etitiquo
nibil ung ipfe gulfaffe mihi uideot efficatius ad iufticia. pietate.
Aognftf.
Hietony.
Ambtofi,
Cypria:
Eufebius
l-adatius
No.
reIigionem.patientiimodeftiamq3 colenda. Cu auteo ufq3 pro
cefletis: ut etia diuinoK tibi habenda fit ratio: tum imprimis eua
geliu Chtifti.fiJ epiftolas Pauli difces& uenetabete Petcunefq5
Angnftinu. Hietonymu.Ambtofiu.CyprianumEnfebiu.Laaa
tiu:& fi ociu etif.nec te labor deterrebit: fi tamen labor:ut cic«o
aitn difcendoe(h:& no magis uoluptas; potetis uttiurq3 legis$teftamenti cognitione tibi comparate: qnte ad omnia erit admodu utilis.tibiq3 «iiiucudifTima cognitu.De motibus !!ittetifq3
qbus prima hac tua i adolefcetia polleas itaq3 fatis . Id aut; q* fe
cudo tibi fuafutus fuierit ut uiitute:dodtina’q5 nit* omni cofofi
estSicq^ i amore niuas littera^.ut nullis uoluptatibus: nullifq} il
lecebtis abducareign quotidie codices trades & Jegas. Nulla fig
de occupatio: uel fufcocptu meliot oel oine libero dignior; 1nge
tes ipfe opcstgbas dfiasabfidat tua.bonoj;! acdignitatC ifigtifaj
amplitudo generis, claritas nomittis .aaotuinq; glotia nulla futs
nifi noblitentut eximia quadam fingnlatiquedodiina. nifi is;
ad quem fncceffu:fottnituqae ifta deneniunnea ipi a femp hone
ftet lapienda atque uittute.. Q.uid ed pet deum aliud diuitiis af
fluete:& purpura: & auro fumptuofius amidititrenlu aut atque
prudentia carere, ignarumque& inertem efletquam ut optima gdem ratione aiebat Diogenestpecudeefle aureo uelletetaut ima tbogcnes
ginem eximie fidamtcetebro aut nacuam atque ne cotdemf Aut “tetc*
quid prxtetea in bonis ducendum: quod Iit lempet indabik at
.qj caducii:quod ptsdet & auferat foitunz temetitas^Nonfant
eetta:folidaq5 hominis bona:qua!fnafempefle no pc£unt;Pt*'dare igif Stilpon direpta patriaifoloq} aquata itertogati Deme Stilpoft»
trio nCquidluo^auiifilTetlrerpodiffe dicitur adepol nihil. Nui}a,n,foitnna uis lapientia diripit. Patiq^ fortuna Bias ille.nnus
gdem ex feptem Sapientununietoiute laudatur: geuetfauale
faciens urbi: omnia ingt mea mecu gero: quonia no carpeto uel
naui : led aio illa portabaUg gde aius qudia lepitetnus e& imot
lalis:& ipi fere deofimiIis:b6a:qua poffidct ppetuafutatq5 diui
tia.Catera aut:qna ad corpus fp^abquonia fragilia fut&taduca pinde atqj corpus ipm:cui feruiut nutat fep & defluutSed
de ne ptaua illa:(tultaq5 quo^da magno^:fed peffimo^ hoiumnoltri ifoeliciffiroi teporis opinio ignauiatibi pfuadeat: g lludia
fibetaliu attifi : & fudote littera^ dettahut aplidimis& opuletif
fitrus uiris.Egeis uero& gbus labore & idudiia e uita duceda: pmittuuqfi philofophia: &fl:udio|:i cura populare negociu fit: 6C
li6niagisicoparabilislaudis&: ueneratonis muus ab iomottaK
•deo bomiu generi carlitus elatgitu:cni nulls opes;nulli honores:
tiullaqj regna ac ipia atep6i queat.In quo deliqre magnope tni
'bi uident' pletique tpranneg oinilTa peitus maielfate litteta^dS
dulcedie itudinpi fe totos bxiuis tradiderut: omnia fpatia:tepo9e
que niometa i fedado ajxaut querqacdnla:&pdicecapiada tere
•tes:gbus pluris fiitequo^llabnla canefque& accipitces:^ fapie
tis diuina g}rmnafia:dc falas fubdito^populoiit. Ingbus porrogd fpeucu aimu atque igeniwquo neque maiuf;neqne;diuinius
4liud hominii attributiuiiicultu negligubfecotdiague toipet^
Ju uide ing.nepetuetfaliacfiriibaq^ ftuldciabis cotifentiths
eminentem: foliaamque & exptelTam dodiinx& fapientix laa
dem confetas ulla cu te; ingeniiq} fuIgotem:& animi fublimita
tem inOcias nanitate tanq caliginibus.iVemm his cmiiTis ieitia!
& libidinum plenis totum te oftenta uittuti; & ptifcos illos beto
as:illufl:terq} uiros imitados tibi propone; qui grani fibi dedeco
ki efle atbitiabantuc fi no eruditione; & fapientia maiore; q im
peno preflatet.Sed neq; liberos pricipatus fucceflione dignosiO
C3.natuol dicabant nifi apprime dodos.btant enim quatuonad qus enite
uetetibus bantur magna cotetione difcedi. Litterx imprimis. Mufica quo
In ptecicM qj.Ludatiua & pingendi peritia.Vnde Socrates taius quide phi
Socrates, lofopbus iam ztate proueda fidibus & pidurx ded ide opera di
piato. citunEt Platotqui & femideus appellatus efl:pugil uxtitit & difci
Cato plinx militaris gnatus . Sed & Cato ille portiat familix gloria la
Philippi tinasIittetasiauir.grxcasdeidefenexpdidicitPhiJjppi aiit Maepiftola eedonjii]Iatencniusepifl-olam:quanatofibi Alexandroad AtJ
ftotelem dedinrege certe dignam:cuius ida fut uetba.FiIram mibi genitum fcito: ob quod equidem habeo diis gratias.non pioi
de^ natus eftifed pro eo 5 nafci cotigit teporibus uitx tUK.Spe
tan.fore ut edodus etnditufq} a teidignus exiftat & nobis:& te
iu illatum fufceprione.Vak.Q.aantiipfedoaustade dofltina
Alexadti fecerit Alexandenid fatis figni efl.gj i caftris Jeflrtafleifempetqj
epiftola i fcrieis libros citcutulilTe exploratu eft.extatq5 ad Anftotele hac
eius epiftola . Haud abs te tede fadu eftq Ipeculatiuas edidifti
difciplina' :qU3 enim i re exteris iam nos pcelkmusili ea quibus
eruditi fumus ftudiaiommbus ccepint elle coiimuni-i^Malie fig
Ptolemeos dem figulati difciplina. q poteftate preftate. Q-uid dica dePto
lemxo pfailadelpho fecundo poft Alexaiid^ sgipti tegnqui trac
tus dulcedine littera^ fexaginta niiliaiut nonnulli fcribut: libro
tum i ana bibliotheca Alexandrixcompofuit; Etfactam bebrxo
lum pagina g duos& feptuaginta itetptxtres i gtxca lingud traf
ferri CQrauit^ptimufq5 fuitiad que diuina^ fctipturatu arcana pAntfgous aenete^ Antigonus ad zenone philolophu ictibens.Ego inquit
zenoni»! fortuna & gloria uiti tua dtecellere exiftimo : Cxte^ difciplinisc
ftudiilq) libera]ibus:& pfeda foelicitateiqua tute pclTides;Ionge
abs te picellifetiotqua circa te orate ftatuKUt ad mefficifca tis.jd
mitii piuadeus te |)ces meas minime irritas fieri paQaiam.Tu igi
lur modJjoibns enitete ut tuo contabetnioftuamUttlioc p cetto
iiabes te no tne tatutfed omniu fimul ntacedonu eiuditore fote^
Na q macedonix tege etudit atgj ad uirtute imbuinen 8c fubdi
toj quoq3 ad fortitudine& pbitate eiudifle certii eft . Na cuiuf
modi fuerit dux: tales ut plutimu fubditos fieri necelTe e. Prxcla
taAuicenxmedicx artis oga. VigilixIocubrationes:& (ludia ppetnx fut cofecrata meaiotix.Q,uo Phifico niagis:g rege omnis Ankeaitxtas gloriabiftfi tamen iis affentiniustq rege eum fuifTe cctedut.
lolium Cxfaem 8C i cadtismedum in ocio Iefi:ita{re.didafTe.fcti J.Cfxati
pfiCreq5 te^ (ua^ comentaria: inumerxque epiftolx gtauiffimx
& eloquentiffimx teftimonio funtiq fi foto uacafTetiut Q,niti]i
anus aihnec ipat fuilTet diuinx facudix Ciceronis.Auguftut ue Augudas»to:is:cui totus tetta$:< orbis fefummifetaunec cutd littetaptunq:
omilTittu legete.tii fctibete.tu declamitare confueuerat: poetica
fimol cu oratioe foluta c6plexus.Q,U4le illud cu uetuit Vitgilii
opus creroariifuifqj carminibus teflimoniu uati tu]it:& maius qdemiq fi ipfe fua pbaflett' Q.uid reliquos Cxfares.Q.uid imgatores Q,uid Senatoriosac Patricios uitos baciptecomemore.cu
uix ex milibus unus litterajt reperitef' ignatusfeu etia Romanx Peritia foe
illas calleret foeminxifIn qbus litteraria dignitas fetuata e ufg^ mina^.
etiam ad diui Hieronymi noftti tempora:qbus omnia fetme feti Paula.
pta S ediftiones dicauit fuasmt uifiis fit PauIam.EuIlochiu.Ble Euftochiu
filIam.MatcelIa.Aletd.Afe]la'.Celantia.multafq3 alias no minus: Blefilla
q illius teporis uitos dignas:metitafqJ duxiire:qbus fuos dedica Matcella
ret libtos:fuug3 defudaret igeniu . Q,uibus pretetea honoribus Aleta
fapientes& eruditiCTimi uiri habiti fit:peurtere effet opepteciu: Afella
fi epiftolx modus id pateret". Sed eo^ maiore parte omittens: de Celantia.
paucis qbufda bteuiter dica. Platoi obuia Dionyfifl Tyranu un Plinius dcata naui mififle Plinius tefett.ipfdq5 quadrigis albis egredien Piatonet
tem i littore excapifte.Feifq; & Mitridates glay^ rex eiufdeima
gine i Achaderoia locafTe. & ei iferiptu Mitridates Rodobati fi
lius Piatois bde mufis iagine dicat.Priot Afticdus mortui Ennii Ennius.
ftatua cu poetx titulo fepulcbto fuo iponi inSitHomero delub^ Homerus.
i urbe dedicatu e: q cuias effet cu nefeitef. Colophonii eu. Sala Stefi
mini.Chii.Smirni& pletique alii populi fuu effe dixerunt.Boto coruS.
fo Athenieofes (lamam inaurata lingua polare.Q,u3nti Stefico
P
l'!;! fnsftetetftPhalatfdi AgrigentinogiffrinoiiHim ad poetc inot
! PolTiddius tui filias funtteftesepiflo&GniPompeius PoSTidonii domuio! ttatutus Ltdotem uetuitde mote pulfare fores. Sed cofulaiesfa
r Hippoctas fces ianua pbilofophi idinaridummittiqj iurTit-Hippoctati quo
q5Pythagora difcipulo ob finguiateni dodtinam auxiliaq3 mC'
,
Quantum dicinahoibus impenfa honoresiquos Herculi cofueuetatgtacia
,djfertiter dicaait.Hiclocifiitettogeremi Albettecliariffime:qtibi magis,
doftos Si homfes dici uideadan ilbiqbus ignotatia mala ibutis : lurnq} ef'
indodos focminatis nufqfapientia lumen appatuinan quos diximus doi
flrina cofecratosmo dices nihil huanu in illis eue ptatetefFigiec
eos oia facere ui.attocitate.& opinione prauafHis uero ftndiofis
Si fapietibus uera inefTe huanitate puIchritudinEqj uirtutisfEt ti
Aiiflippus dem queadmoduinterrogatus Ariftippus dixiflie fertur iinterdodos atq; indodos perinde diflatetatq^ iter domitos equos& ida
tnitos.aut fane quantu inter uiuentes & moctuos;& certa eqdem.
id tationeNam Hoffletos.Ennius,Acius.Vitgi]ius.N3fo.celiqut
qj Oratores Philofopbi.Hilforicisde qbus uetba atea fecimus.ui
uent omnibus faculis oigenifq3tollet' linguis amula et ignoti
tiainuita.Noftrojii uero Impatopr 6i fceja: SummoKqj potifici
ignauia torpdiu uix diurna recordatio erit peritura illotum uita.
Ouidinc nomine.DiuinaCTe de bis fatisdepideqjcecinifle carmina hac
Ouidius mihi uidetnr.
Ergocutnfilicesicum dens patientis aratri
Depereant ufuicarmina morte carent.
Cadant carminibus reges regumqj ttiumpbn,
Cadat Si auriferi ripa beata tagi.
Vilia miretur uulgus.mibi flauus Apollo
Pocula calfalia plena miniffret aqua.
Suftineamq3coma metuentem frigora mirtunu
Atque a follicito multus amante legar.
QuisextinguetlumciomanalinguaCiceronemt.Potuit figdS'
JNon extin impius ille popilius Antonii iuffui illius caput no leniori fceleres.
guetut Ci q in facratiiTimu dei imoitalis templu manus infetreifed non po-
ceto, tuit nomen extinguere ita uiuax atern3q3 efl: fapientu memoria
fuis litterarum teftimoniis fuifqs monumentis illultrata.At uero-
quoniam iam fatis de eruditione : ftudiojaque pradfantiainunc
tandem minutius monendus elTes quibus audoribus qbufqs di
,/cipli(iis tibi pfaccipae op«la danda ffcqux optima fJudiaiaat fa
iie:ad bene:beateq5 uiuendnm commodioraigbus ptsceptis & i
ftitutis ea conftet.Sed hoji immenfns eft campus.naftaq^fatrago
atqj ideo ea tibi:tuifq3 praeceptoribus relinquo iudicandas mihi
de re tam graui& maxima tacere fatius putans: q pa^ diceierld
tantu fummatim tibi no po&um no perfuadere: ut feniper ex bo
nis meIiota.& ex melioribus optima eligas, ueteraq; tibi placeat
tnagisrq noua.Vetetapta:ceptotibus ducibus difcas. Noua aute; Optitnai
& qusras.Se leftites cum tuopte ingenio atq, prudentia poteris primis&de iis iudicare-Oia deniq5:qux difcis ac legis pares ad uitd beati uetera le
quam imprimis efficit uctus dei cultus* lufficia.Innocen tia. Veri ge.Q. uo
tas;& cum bis omnis pulcherrima 81 admirabilis turba uirtutum; fine difce
qbus ut iep ifetuiasatibi fit ubiq; |)picius ilh^ effedot& doiffoe dum:Jefus chriffu$ optimus maximusifine quo Supbix aut dementiae
obnoxiu e qcqd molit'& tentat humana cupiditas. Haec fut filis
qux.ut ad te fctibete mibi ptimu i met&digitofq; uenere . Tu te
ueto his no aqaiefc« potiota fctutabere: ^ ut facias & hortor 8S
togo.Generofis tame& dulciffimis adolefcetibns fratribus 8c pa
tiuelibus tuis;& ptsferti Sigifmundo filio mihi chatiffimorq adiucpuericii agens fignuigentisj!bitatis& fpe fututi Oratoris
'
fuliuliffc uidet':bic nollta comune epiffola facies. Clariffimis ue
ro& optimis paretibus ac patruis tuis me totu trades & com edabisiquojr memoria prsferti iter oradu fideliter fetuo. Vale mi fi
Ii & fums fpei Adolefces.Matua: ex faflo Yito.Idibus Auguftis
Mcccclxxp.
Ad Francifeu Tetuifinu patre 8i Cocanonicumt feribat
& de Cambio defpderato Epiffola. LII.
Vammulti dies praeteriere du tuas nullas aedpioSaae
q magnus Saturni annus mibi ia' effe uidef: ita illas opto:ita defpdeto.Exple itaq5 improba mea auiditateieo
inffioteiqno amatiorem. Amote certe fadiffimo nulla uis maion
quonia rufi amote amor ipfe detydetabaut quae ftudu redolent
& fuauitatem amotis . Omnia bona atq5 foelicia cum tibi optemGarabiu unum inuideo: quo ita beatus pleniffime es; ut apud te
nullu babeateaeteri locu:neq3 poffit quifq illo fie tefrui.Illu ucl
nobis ia redde nel facad nos diligetios : cualtetiusitu utriufque
P ii
nomine fctibattcums antea uekba Temg admifot femp exofculol:
Sds.n.quatu aix nofttx in eo uiaattquo uito i rebus buanis nihil
fane fuauius gu(io.De multis aliis mihi jife&oeet ad te fctibedu
Ftacifce charifTiine.Sed cu limo aup! nolo cofundetc.Vale itaqj
patet;& Cambiu ex meiac Io.PhtIippi fratris mei nomine exofcii
late atqj compleftere.Vetons ptidix Klls. Od:obii$.
Commendatitia ad Philippum Camerinum ProAmideo Montagna Epidola. LIII.
Vo omni fanflo cu grege te opto bene ualefe optic : ac
t fuauiffime pat;e:nofq5 oes naiemus et. Amideus Montagna unus oium Cociuiu meoja mihi clatifllimusiflic
exulagit; uir fane egregix bditatis:& honotabiliu die^ plenusia
quo nemo un^ uel otfenfus uel laceditus audifiSed filii culpatq
laxiore lingua quxdaiadanititerxqles ingrata Senatui : exilio
ple^ituticupit per tue tibi charusfieriiad monafterium fxpe di
uertereicolloqa interdii fanda mifcetecu fribusiCu magnificis
iftis Venetis nullu hetcomertiu familiaritateqjifiqd? motestftu
diaiexetcicia difpariafnnt.Vnnmeitthfolatiu relinqt' Religio
fa couerfatio.fpirituaIifq5 deuotio.No te tenebo diutius.Q,uitu
Ilie aniasieu tatum omni officio.pietate.humanitate & folatio re
creaiS quod optaresme fadupi ptoiisiqui tibi funt cbariud ipcn
dat in hunc Senem benigna Cbaritas tua. Vale,
AdEeinarduIudinianuPatriciu Venetu futnmx audoritatis
& fandimonix Virum fuafotia ut factis ordinibus Chtifti
pexadides attritis in Senatu fetat auxiliu.Epi.LlIII.
Ntet oes cogitationesiques mecu de uitis optimisiiifde
i qj fapietiffimis itcrdu heomug de te cogito: qd ctebet
rimu mihi e Bernatde clatiffinieiquin tocies de finga
Iatitua:& prope diuina uirtutetde dodtina.de igenio. de fandi
tate.de motibustqux omnia in te certe no fuma mo: fed nimitu
incredibilia effe uident':non mihi uehementet fit admirandumi
Multos fxpe ]ego:quofda'&uideo:amoq5 S ueneiot aiiquna:
altera ue egregia uittute;tam colendositum immitandos.Te ueto
unum non eximix cuiufpiamifed multatum fimul quoddam uit
minilHoStnos fuoset apud Deu pcatofcs inadrtetupetetefcexpoH
aret. Ad que te ifta meditati ia icipieteicu pfcj mififlent quofdi
de Gocanonicis ntis gtaues& idoneos uirosig cius amote& foli
ta gram pofceretidocetetq^ ecclefia ipam ,ptfus nfam ee: Cempqj
fnifle.A fundametis pofita dicatiqj Regularibus nobisiac de in
ceps g oe tpus a nobis pofre[ramicutata'q5!te poftremo ut beignif
fimus esiita benigne anu^e anexa ceu mebtu Alexadtino monaftetio nto ad eopi fuptus 85 nitae fubfidia q admodu paupes eo i
locofetuiutXposIIIeiqtCAuitiiaadimaxie & fapietiffime Prin Voxdiceps)itet reliquos Catdinales teues redditus heacdduda pcio do gniffima
.
mu habito.Q.uxtenda ne mihii Gallia atq^ Biitauia beneficia
funticu ea domi habeaiquse alieni occupat ? Ingeio Poggianoiat Poggii in
q3licentia hic opus eet ad refpodedu.Sed ipi etubefcimus : atq genium
cofudimung uito pilleatodefetimustq genus illuftte reuetemur
fuuig te tande inclyte Matchio:& aeqffime pticepsicuius ftatei e
uenetamut 85 colimus.Audiat itepi Dominatio. Illu, tua Vos igt
sedem illam pet funeptionem impettaflis no itegro expteAb ua
lore.PtobOeusimottaIis.Q,uid fua intetedcauillariresqtifitt
qu2 eft onininomt diximusinodta^quig alienum ab omni gd0Betitateed;guodinfimu]at:quoniamgua'tastunc etaticu huiuf
modi fada ed uniotualotem expieffimus:patefecimufq3 ad un
guem:65 fi modo pet indudtiam redditus ipfi aufli fint nodrai
Stet nobifcumiuti Dignatio fua reuincendafpace illius dixeri)
facili operaifaciliq3 labore.Non condemnet inauditosno eiiciat
indefenfcsinoabutatntptoiutepotentia.Nonuitesinon fortu Nanam exerceat ad nocendum fuam.Peteut quide omnia ubi qui
tum auet cupiditasitantum potentia concedit. Q, uis b5as aut (a
piens duxerit ullam rem tantiiaut luctum ullum tam expetend u: Vis honeut illius caufa fe poluat rapina uel ftaude^Aut fane gs tara imp (latis.
bis motibusiqui fi fiat comparatio intet honedum 85 commodusnon commodo anteponat bonedumfSs non tedimonio illieui
gelicoctedat.Q.uidptoded homini: fi uniuetfum mundum lu
cietutsanimaeuetofuiE detrimentum patiatur f Aut quam dabit
homo pro anima faa commutationefNon tam fidat gi mbto cti
datus e pilleoigp uitibus ptsepolletigp in Marcbionatu tes agitur:
g> negociufibiedcuteligiofis 85 imbecillibus nitissg iterduco
gitet Domiatio ptudentimma ac Reuetedidima fua nihil latete
Deuttii Non ittfdeti. Non falli. Non decipiiqnin illum punilii
ttia nobis i pfalmo pollicetj. Ptoptet mifctia iopum & gcmimnj
paupetunucexutga: dicit dominusiq & illud diuinxfapientne
animo ueitat elogiu: Potentes potenter totmeta patienfig fabel
'lam Ieonis& muris meminetitiCu uiolentet iuta noffta deptefTe
finnoiftaq^ boa ditripuetitife fciatCSi malu qi inuitus facio pia
fagite licet) aayi rapuifle Tolofanumiuineaqj Nabutba.g? pica
lumiut ab eo Deus csleftefqj phibeat: tui omnes implotanms fi
demituum anxiliu ; tuaq5 aufpici» excellentiiTime& squiiTime
IdatchioiCui& potedate Sl habeas impii cocelTit Deus optimus
Maximusiut fis q frenes :& modetete ipietate malopn bono^qj
innocentiam foueastac tueate. Q.ui a nobis tam aptam tetrique
iniuiii fi fingulati uirtute& ifigni bonitate depuleris tua: ^ ut
faciastte p beata Saluatoris uulneta:pq3 sterni tui ralute:& csle
Ris regni partS cogamus fuppJices. Tu te fcito Gulie]me,}]Iu.ma
ximu Deofectificiuobtulifre;nofq5tibippetuoarcripticios fer
nos:& apud Deu quituli qde fumus pcatores uendicaffe : Deni
fratri&nome& laude cdfetuafTetq qto i fublimiote e pofitus
nel fortua uel Iuce:tito delinqt graniustfeq; deformat. Vale fot
lix atq} iciyte Matchiotnofqj fub alas cofugientes tuas fetuatac
protege.
j,Ad Renerendidimum Dominii Theodojr Montif feitati
Cardinale nomine ordinis Epidola LVII.ni Agna nos certe admiratio capit Reuetedi(nmepf 5{
Dne:a beigniiTima Domiatio tua nos fibi filios: nos
fibiferuostnosfibiteligiofotumomnium quodam charifTimos
nulla nodra eqdem culpa pet folam iniuriam de nodta Caitelle
ti sde uiolenta eiecetit manu.Si exteri omnes nos iuafliTent: rati
te unum fuiflemus nobis patrocinio affutu^: & p nodra uel lau
de nelcommodo ad fudore urq3 dimicatupn& ad te prxfettim ti
§ ad nodrum confugiffemus certumtac fingulare ptsfidiu.Q.d
nunc quoq^facimutttuam opemimplotites contra temetipm:
Q fi ante cogitadi uel inintia uel detrimento nos afficetetnunc ti
dem fubleuateatq} erigere bonitate ac uirtute deliberes tua.Ke
q 3.n.diu obefTe poted uir bonus antrapies.Si nos Ixdistte Ixdis:
quia fumus omnino tui.Si nos lacetastte etiam lacetas ; & quod
cd grauiusifcxdanqurm tanta in luce& gradu collocauit optins
DeuKQt non polfis uiolare iuHiciamieirnceie itnjsbitateniisiit in
dignum aliquid pto libidine getete; nifi tuo cu fempiteino dedecoreidc indelebili calumnia laudis Si nominisia qua labe tetei
tima;neuoq5 foedifTimo magis debet abbottete dignitas tua ^ab ipfa ptofefto mjcteicum fatius equidem fit moti cum laude:^
Bitam cu ignominia ducei.IIlud quoq5 animo fubeat genetofif
(imo ac ChiiffianilTimo tuomos qualefcuq; licetteCTe tamen cbti
fti roinidtosi qui conten;at'&iqt.Q.uod fecifliis uni exminimis
iftisiqui in me cteduntimihi fecif(is;& qui uos tccipitsme lecipib
Et qui uos fpetnibme fpnibPaice igitut pio generi ; & ppius res
afpice noiitasiqui pius fempec fuiftfqui fanguie& genetis glo
ria itet omnes Italos emines<Tua: ritlaudistnon'tsEq3 foelidtariS'
DOS dulces quidem tuos filiosiac deuotiflimos: falaos eflfe apuddominationem ReuetendilTimam tnam.Pco cuius falute Si ipff.
indefinentetotamus. Vale,
ild ^loifium Anthillam iurecofultum de dignitate ac latb
dibus illullris fui Gulielmi Epiftola LV 111.
Vdieta multa de illuftti atq; iclptoPricipe tuo Anthil?
a laoptieacamati(lime;qusadeuamadu mefaneuehe .. .. .
metet ipuletanbSed ubi nup raibi licuit illu & itueti etGulieimr
alloqinifus e mibi unicusiquippe q ceu Solintet fidetasfic inteiniatcta
omnes Italitepricepsemicendignusnomodo agnilis Mdtiffet
tati fjnibustfed diademate foelicisltaliabin quo ipfoqd primum'
admiteran fummi impatoiis ]«udes‘.an optimi pticipis otnamS’
taian Uiti modefliiTimi ac chtiflianilTimi dignitatem haud faci
leitelligotque fane aut colloqueteiaut tacitu andieteiincedete er
uel accubenteimaxia minima ue obeute fpeciofnm petpolituiad
mitabileqj fempet infpexiiita in eofimulexifluntiamiceq^cofpii
tantegtegia omnia & fortunae Si corporis & animi bona.Cu adcu admiims fumtfubdubitaui eqde mi Aloifine mea cottacaidi
naie ad fe ii oflenfas epiflola toiuo me qde ituexet' oculo:ee^5
.
uetitas odium in me parituta.Sed optimus ille:& imptobis aflec
tionibus liben&' epillolam extulinSi ftattem ipmingenne culpa
nit.pluta ieum congerens atqj obiedans:raaq5 nobis opera fpd:
des.Difcein ab eo(tibi fateot;llupore coneptus:& illius amore:ut
ita dixerimebtius.Petomne itet de illo meus itet comkes feimo».
Me quocSq5 uertebamttnm iRtnetKtutn audire illu aidebar. fk
hxtebat infiitus pedore uultus:uetbaq^.Quanta Deus bone efl
nis probitatis atqj Utttutis.Ve^ quidem eft:qd tibi narro prefta
tidime tni AntbillatatqJcbarilTinie.MuItos clatilTimos uitos mul
tos etproceres pletunq3 colui admitatufq5 fum:ut plane nofTe te
putorSed i(lo'tuo principe Gulielmo icifto: & foeliciffimo nihil
memini unq me gudalTe ruauius:atq5 iucundius.Vincit huana:
nincet&cteleftiaptopicioXpoifj gbus artibus &uittutibuscoe
pibnuq definetfibi moliri itet i calu. Tu mihi beatus Antbilla
uidetis:g tatas pofl; te^ tua^ uarietates & tam ctebta uitte nau fta
gia tenes hunc tatidimum portu qetis & laudismbi i getSdo magiflratu tuendaq; iuliicia no e tibi opus flagitits iptobatq; libidi
ni aium fleflete atqj fummittete.Sed agtatitiufticiactfideidapien
tixiuetitati inferuite facile potessad quas nepe uirtutes & laudes
genetofus & modeftidimus animus femp anhelauit ac deflagta
nit tuus.Redde bonop: oium largitori deo imortales & maximas
gratiastdS concedo tibi bono pie fande teligiofeq; ftuere. Hanc
de te tuoq} principe gratulatione ab igeticharitate erga te mea
pcoficifcente amicomt folesigratoq^accipe aio:&: medi dignus d
bfuideoKtam fummi atqjoptimi pricipis meritu facito gtatiaide
gna primu in nos fignum illud eluceatiut a nofttis ceruicibus at
ceatuim atque iniutiamReuetendidimiftattisiillum de itegto
litteris admonensmt iterum fecit. ValdAd laPhilippu fratrem de falici malorum
tolerantia Epiftola. LVIIII.E audio ex more uiuere:& effeftu non ta circunferre §
t raptare cotpufculu.Logidimij ffedo fuppliciuro:&gi
iatibiinfanabilefottaTenideti incipiat teque tande
nel fragete animoiuel fatigate facile queat. Sed pfeSoell mi ue
nerabilis& cbatidime frater tota Sando^ fiduciauitlongo iam
De fodici tempore i libello de tolerantia malopi tecum difetui ac difputa
ma lorum ui;in perferendis aductfis pofitaiac codituta. Ingens namq3 uis
tolerantia cnientufq3 labotsac dies longa : & plena malopi coronas beatas
c6dat:& excudit pracdedinatis Sando^ capitibusineq3 factifica
lugulu at re gfqua deo holocaudoque litate digne titeque potedinifi cum
q5 Ignis iuguloiadanteqj igni : Sed peque ad cielu eniti nifi j)fuficefu
Imbecilis dotis di fdguinistac diuturna; patieatix lacertis:uidbufq3 i fubli
me delatns . Itiqj f/tiut g teui ac diRbluto fnnt cofpotejtolerate
c6aenut:ktafq3deogtatusageie:gaGtuaIidoIaboi:ibnsa{rue Nafcere:gtaniaq5 ac difficilia fibi ipfis ipetarequonia atduusi & fa Valide
Jebtofus e callis! g ducit ad uita. Piius ac tnollisig ducit ad mot
t£.Q,ui membra fut Gbriftiibibut de calice Chtifti amaritudine Cbtifli
'
atq5 dolore: Q, ui mebta fut Dsiiioisrde calice DsEnioioji; bibut membrauoluptate atq5 deliciasiiter quositetefl tantuiquantu iter uiti Se Diaboli
!
inotte:falutemq3t& pditione.Ex quo Apoftolus grauiter gde in membraquit &fcite.Q,ui feminat icatnede carne metet &cotrupticne: Paulus
g uero i fpiritu feminande fpiritu metet niti aterni. Fieri no poteftmt homo fit beatus ex corpore
:qih ppria atqj priecipua homi :
nis ratio corpore cotineti minime potelf: magis au^ ueri & itetio’ Homo fn
lis hominis:cen operimentu: & idiuiduus:ut ita dixerimscottex e quo beatus i
corpus: coceflu animo tang fetuitiu ad pmerendu. Vnde Crif
.
pus optime gdemferaitio corporis impio uero animi magis uti Saludiui
inuriquit.Alte^q5 cu basinis.-altep! cu Diiscommuee, Q,uare;fi
g; ueriflimu pfeflo «bomo cslede fimulacje eft : Dei forma prs;
feferes atqj imagine:c6fequens omninoiac neceflatiu eft: ut ad|
corposhocnoreferafifedanimutpquehomo: emaximeboroo i
fimilifqj & coparabilis Deo.Pafua ergo admodu nobis de corti
ce aita:patuaq5 cogitatio.Abigat' malo^ipendetiu timor.Amori
carnis faceflati&faguinis. Pars ba:cnoftri!lutea& moribunda
elementis coplexa & agglobata cottariis beatitatis p fe nequaej
e capax:nifi quantu animus ipfe diuinus & fepiternus illa afficit‘
gloria. Datus nobis fenfus e:g acerbiffimos dolpres:diforq3 cru No;j
ciams capiatiac patiat':quo p exercitatione uittulis fupando attol|
lat' animus ad'ea Deo miferante cofequfdaiquas^iJi feriptu e:nec
oculus nidihnec autis audiuitinec peftus nng moitale percccpit.
Scias itaq5 cbatiffime mi frater ac modefti(ri/he*i|Ja ilta no effe No. uini
neqj ulla nobis tatioe fugieda; gbus deus ipfe arcb.tefius huma patienti® ^
ni genetis& amatoneleflos: chatofq5 fuos dignos.putauit.Expa‘
nefeete it3q5 motbosmel fortuitis ttilfari calamitatibusiphorrete|
lndibtia:iocos motfufqj fottunaeiinfidelis efle uidet': ac uirtutisj
natura peitns ignotatis:qus potes gde e aduetfa^etii omnia fibi !
fubfternere& uidrix tag atritos hoftes tetroresictuces : ignes fub !
iugu foelicitet mitteie.Sed philofopbia iftatg Stoici quonda ipfi I
9 :
jlj, :
etiam gloHatl fanhnofq} deindeXfm fecuti; coftantiuj magni
'I'.Dialogus ficentmrq
5tuetnucaliasrut ante dixiin dialogo tecum meoiad
Ij' :^depf’eten usatt.guquem quoniam in manibus babes:potesmecu facile ee:
]( dis adtier teq; folari cum uis.Q. uare nta bic claudetur epiftola: cum illud
1;
fis' unum te moueto adhuc frater &aia:Neptofperafl:uItisinuidea>
qux funt illis communia cu mutis. V'ale:meq3uiciirim tuis otoni
bus adiuua.Bonon i* e* Saflo loane i ^56te Kalls. Nouebris,' Ad Scuerinum patrem de fuauibonojiconfuetudine:
qua nihil e(l in uita beatius.EpiifoIa.LX.
• •> ' i Eruas ueierem tuum mote uenerande ac fuaniflime mi!• f Seuerincmtpetbumanusetgamefistln quoquatumi
: bi ipfi cdplaceani:atq5adgtatulecmetbis ullis fi explica
j
'
' iecotendeto:haudfacilec6fequat:quoniamqdemquantotuni»
. fane humaniffimusiatqj optimus de me benemereri (ludes •. tito
cqdem ipfe tua deledot uel dileftioiie uel gratiamec uenit i mente gd huic poITim gaudio tito meo(huanu dico/atis iteferic.^
^
-n. dulcius: quid pteciofius:qd ad mirabilius nobis ee p6t:q tettCT
No. c6tepfimu«c6fuctudine eo^ hominu atqj amofiq eximia qdatti
imprimis fani3;itate:fingulari deinde igenio:& facrap-ltajii pitia
^pollettornatiqjfutfquo^ culfas accipias aut fetmonefmate uel
doflioi uel melioi femp euadasiquos deniq^qfi mctp: ifpicias:ac
fignfi quoddiiqd ipfefeqtisfQ,uetamusaligd nieliusifi iueniti
iam poteft i lebus huanis.At imagineifimulacroqj diuino gtan
dius nihihadmirabilitts ne excogitati licet,Q,uas tu nii Seueiine
uelcpes:ueluoluptates:uelhonotestuel regu (ceptta:uel ntoadi
^uojipticipu mittas ei antetuleris uito-.in quog affinitatem; ut ita
! dixerim quidam fpeciem ineffabilem Deu gde ipm itneate;ado
refqjjcuius uatiis paritet ac fuaue olentibus uittutu odoribus pet
fublimia deducaris atqj csledia teitenoja itetoblitusfSic Paulos
fic Nicolaosific F ulgentios:fic Theodotos:Mattinos : Cambios:
ut reliquos uiuentes non ptofequat:odorati quondam admirati
q, fumus-.admirabitur &deuota poflentas His ita gmotusmetibi pleij;q
3 optimo & innocentjfTirao bomini:& mihi uenerandoac deuotilTimo i n domino patri prafentem gdem exopta Cbari
tatemq^ amabile tui dulci defydetioprofequot:& tacita cogita
tione conipleftoi;fed acceflum nihilominus ad te meum:que tu
benignus tuis ad me humaniffimis 6s otnati0imislitteiis effla
gitate non definisineque ptofeftoalitet nel polIiceri:ucI denegale audeo;q is p6t:& debetiqui atbittio uiuit alieno; quique uatia
nti me nolh:uaIitudine crebio itniitatut:cui pruina: hibeinuti' 95gelmlutofam prstetea itertac lubricum bonoti fane non effe nopoteft.Domefbica quoq5 & ea gdegenetofa:ac fanfla:qua: mihi
femp arridet Generalis p3ttis:& Bartholomsi noftri cofuetndo:
quibus non niodoutonfed uelutidiuino quodam bono deJec
tondiueifionem meditari ncq, me finifccum ii praifertim me nodedignentur: Ted uiciRim coIant;atq3 confoueantrinuitatioibus
autem tuis ufuriis aliquando fimjnecnerbumanifTimo tame tibi
tui Seuerine gratias ago dulces 6: maximas. Vale.
AdCambmm Generalem ordinis patrem familiaris
iocofaqj Epiftola. LXI.Ogitaui ad tc fctibere fspe dulce caput:& patet:Sed g
c ad te iret(difpeteant Turei)nemo occurrit mihi iadud fi
& multa quidem feruata memoris coroinifeor. & tefri
co animo:qus bota etiam nunc antelucana fomnolentior ex matutino iteruiittete egde cogocilla tamen fottafle tefattuius : cumsquinoSium uigilias longiores nobis attulerit: nec pulices tam
procaci licentia audebunt fomnos abtupere:& tutbar diem iftrc FaefitS
pitans iuge ci ci molefta cicada.Tu montibus Istus: csloque fere
nohismepalufttibusilluuionibusdamnafti patet & princeps:
ubi in caput meum Culicum iratus populus coiurauit: uix quide
nt poffim ab aculeis oculos:& lucerna a turbine circufafib tueri. , ;;
Q,uate duotum uel menfiuni ad fetibedu pacifeor inducias.Tii
intetim fruitor fublirni colle fandle atq5 pei belle : S aligd fupra
facinus uifionu Ezcchielis Dei plenus meditare. Mihi netc( qcf
uoIuilli)eiit tatifper res tullica cuts:& uillicus cotilos fcquar: bac
cas:huilefq3miticas.Vep:idfanenonioco:quoduos patres fts
ti eftis per me confici pcIfe:Fundos S.Pelegrini Csfenatis a Ce*
uienfi Epifeopo tecepi:qui omnes poft Ptincipis obitum publi
cati fuetanC&fifcoafcripti nullo fupet hoc fado difpendiouel
Ktum:nel nominis. Alias &grauifrmiaslites:atq3 diutinas fsda
tii:compefcui:extinxi dcxtetitate:non ui:quo quidem opere ois
lstataeftCiuitas:& gratas uoces dedit in cslum. Pergo ad alia
t6nulla:qus cetebtmn:diligentiamq5 defpdetant:fifatis ea ui*
tus in me li fueiihSed paternis & fandis tuis nos peibus adiuuat
<1 «
Va’eaetefnS fetus in doiiifno uiae.Rauennff.iii,Kal.Angn(las;
Ad Philippii Camerinu Concanonicu de uifitato Inclito
Fcdenico Vtbinatu Duce uarioque itinere Epi.LXir<Rouicialiu uifitationu munus obituri AtnbtofiurMe
P diolanefis& ego ex Atimio Vibinu coceflimus: & Fedeticu duce magni fpledoris!& uirtutis emingtiffimas
nije[alutauimus:a quo complexi humanitate a deo incredibili fumusiut ipe no nioiflc qui adeta't oesifed parietes quoque laqatia
que palatii ex tanta principis ferenitate nobis nifa qdenifintattififfe.Non femelifed iteja in amplexus nos excepittSs pteffit.Co
niemorauit epiftolaminonpattfa culaudeiquam ad eum dederjex generali Synodo noftta in petitione fua; Eugubienfis eccle
fisiquibus fibi faflum fatis eftifaffus ingenue in hisiqus ipfe noadmodum cauteiprudenterque petiffet: quod ingenti equidemnobis feticfe fuit quietum illu dimififle litteras nofttas.Deique
reludantes nosiS abire uolentes coegit bofpitioiuoluitque biduum Vrbini teneremur,Vbi ptimusiqui illuxit diesidatusefl: totus
Aula Vrb. in luftranda aulaiqus admirabilis furgit amplitudine : magnificentiaif7metria:& cultuiper quam ille^hos ducensimagnam diei
illiuspartem confumpfitPoiltidieueto libros omnisiquos curat
& fetuat feotfum a curia unus ex fctibisidonec biblioteca habeat
i palatio.Iocumifctutari nos iullitiquibus nihil admirabilius: ni
hil omnino fpeciofius in libris uiditnus nnq.Inde digtefliiperre
liquum Picenum Firmum appulimusiubi nunc ex more fratres
uifitamusiSc confirmamus in domino.Q,uibus ad triduuCut puto)dimi(fis;perApn’iam Tremitana noftramiqute Diomedis oli:
petemus infulain.Inde Neapolim:Romamque tranfibimns. Mitiflima enim hyems:nul]ogeIu riges; nullis ibtibus tardans iter
niagnii adiumetu attulit fufceptolabon.Habe$ quod roganti ti
bi niii Philippe ptomifimoftri ratione itineris.Cu alta Capitolia
tetigerimus.-tum fctibam maiora etia de tomais tebas nofltis : iif
qj maxime:quas fufcipete cx officio nos oportetiSs tu mihi magnopete coamiendafti.SaIat3bo ex te quoqj eos.ois:quos mihi i
iunxifti aulicos facrosiquo^ gratia atq, audotitas fufiragati foS
tafle nobis admodum poterit.Tua deuota intetira & ardetiffima
charitas orate fit memonut rebus bene gellis ad uos falui tademreueitamut.Yale.Fitmi pridie idus Decembris.
De lelUtnta nobfj Ecclefia Cartelletana ad Gtegotiu Pia
centinuni Concanonicnm EpiR-oIa .LXII
1
T ad te fepins fctiba uehetnetet optas Gtegoti chatiffi
U nie;^ facio adinodu rato t gd fcribi ncui nihil habes.
At hodie cu a toniais fratribus accepeti litteras optatas
& iucundifTitnasigde tu tnihi protinus in mente ueniftiig cu co
mnne gaudiu inipattirengi elf de recuperata Cadelletana eccle
fianolfradeqndleuitetcdcertatueftcu Cardinali Montiffer
rati multos ia dies.Sctibunbn.cu opera 8i diligetia nolfta apudMatcbione frattemtmagnx fapientix; & glorix ptincipeitu ora
tionibusgemitibufg5ad Deu iamdiu ppetuis Cardinalem i uete
rem gratia nos admi[ifres& g inclemetet fpolifi nebis tulitita cie
metmime reftitui(fe;& gde cQ augumeto fcenoteineduiut fae
fuetatiteg^Ed.n.i Marhicoatu collisique icois Creta appe! latt
Si ieocolle xdes pofita Virginimbi fignis & falutaribus auxiliis
abundatpia atqj beneficaiut eo nomo cofluant idigenxiatq, fi
nitimiifed undiq; remotiCfimi populi. Ea fpondet nobis fe ciTe
datu^iimo ut accipiamus et fpenfiusrogat.-ubi Virgini feruitu
ti cduentu habeamusiipfo Calfelleto noifro ceu membro addito
adftatp: neceifitates & uidu. Id tame opus coducatinec ne: ipfe
iiodefinietim:Sed hoc pat^effoiudiciutg futuri fut re^noftrapt
omniumoderatores & finitores i generali capitulo. Sednos miGregoti cogitemus nuc tantu
: g pfpete atque perbelle periclita
te te nollta uettit pius ac beignidlimus Deustd: gtu naiet adlidis
i rebus cu prece follicita 8i ptinax cura:pptet illos egde dicoiqui
tenfebant cu Cardinale haud effe rixandu:qfi fic obdutuiflets
ftomacu que fignaflebut a cupiditate fledi no poCTetiSed ego rc
fie uaticinabaiigdo ad eu fcribenstuipi generofu& magnu affe
ueraui diu obeife non poffetneque i mtio praelata mordente natuta longe maniu^.Sed neque mihi imptobu uideba^-.bomiem
teligiofu & facp: fuis i rebus tefle: bonefteque petendis fatigati.
Hxc tibi badenus de caffelleto recepto iucuda confabulatio.Deextetis ueto rebusiuel communibusiuel domenricis nolitis nihil
babeoiquod fetius fctiba.Vale:& nolhiad Aram Domini fxpe
memineris,Bononia. V.KiLMartias.
4^d Ciibiu Generale pfej de cdtatnacia fratris aoiDs.Ep.LXIlII
q iit
I bene ualesdeco^Mpnbadmodn IstotNos falarot»
.C nes etiifaQiu? beneficio Chrifti.Patauuiilknoftecfi
poteft effe noftet: g i te aliq bona nung e fuus! tecnfat
nobifcu Rauennx effeino mei caufata quo neqj te: neqj figno.
lafus eft ung-.fed quotundatn iquit: qui facile omnia quae facitt
i malum uettunt:atq5 deptauant . Ego tamen pcifuafuj! meillt
ut petfifteteU no defpetabam:quido leuifl*imusS incoftantiffi
mus ille elapfus e mibi:afferens:ut ex illo Lucretius tetulitife no'elTe teditutiunifi obedientis fanflae ptscepto iulTusS coetcitus
a te patte Ptimatioiadiicies fimul quspii abfentis ftattis Padn®Noi atqj Venetiis qu* cutetife habete negocia.Durus atticulus:ut ca
gatut ad ea:qu» pertinaciter denegati Infeftus ftultitta ad faitate
fi ducit' : neqj minus ptodigioffl uideti foletsg cu fapies ifanit^
Ego illo facile catebosfi non luctu putabo a nobis ptocul abelTet
que etiaifi ftetiflebpattia chatilate fetuare foueteq3 no delfitiffe
mifetatus illius paupertate ingenii.Tu te^ dux:ut potesihomini
confule-Cateti ad unum fande atq3 fideliter domino fetuiuntr
quoji metitis atqj uittutibus frigidus ipfe Lepe quide i cendott
gaudete ueto no definoi VakAd Gabtiele Poeta Bononiefe nobile familiaris Epiftola.LX Vi.
E tuis littetulis pt*tet cstera itettogas fpeftate : ornatifll
m meqj uitotj: t C^uid caufae elbcp lacobus Magnaus coci
uis & familiatiflimus tuusicu de me loquit':Mattha:ii co
patrem dicittquando Religiofis nobis ciumm eopatetnitates cdflare atqj inireiuel mote-.uei iute uideat' haud efle laudandutgnfottaffe p; ohibitum.Narrabo rem tibitfi ille nofecitiaut tu fi nie
tentasiaut iocetis utrideas. Cum nolito in Vidoriano amoenifli.
tno feceffu atque pfugio offenfus frequetia:popularique tumuli
tu:pt't eos dies quibus illi natus e(l filiusiipfediuettiflemttogatft
niifit me lacobust & quidem magnopereutin urbem defcende
rem: & filium ex fe genitum facto baptifraatis foti admouererot
effemque & filio patet:& fibi compater . Accepto nuncio neque-
atifu neque ab admiratione cohibere me potui.Etheustu bon«uir teiiutitianti hoc mihi piae refpondi: unde lacobo de me leli
giofo homine haECCogitatiotbocdefydetiumihocquecofilium-f
Cui ille amorem.pttEcipuuin petfuade patet utique tibi: atqj ctii
ntteatis tuis maniBusitikietui Deo chatifTimusfifias.Tumcgo
fedito ad dulcem Compatre meumseique teferto non uniu*
huius: qui modo natus e(l;fed eo^ omnium:quos multos babeU
me f(de:S amote equide poiiore co pattem fadumig fi manibus
utiq5 meis fingulos fudulilTeme fore.Sic ille me compattem: 8i
illum ego abinde uocauiltEcce tibi huiufmodi rei ottus;& ratio*
De reliquisiqua: a me qusfiftuetit difputatio cora i hortis urbais:
noflro Luputo atbitro:ut folitus fffpe;qae ex me faluta:& iube t
domino elle foelicS .Vak. Ex uidoriano teceflu Idibus luniis.
fAd Antonium Monfertatum Beliiani noftti Atchiptsfby
tetum de Recreatione fratrum. Epilbola. Ixyi.
D te in Bellianu afcendetetut me inuitas:& togas Ana toni mi petamandetnnilo gde motnifi delatus equo ia
pofTemtg nullus i llabulo nue mihi e.Veniut uero ple
tiqj deuoto cu magiflrcsac pedagogo ex Neophitis & Tytocnlis
nfistquos feffos difciplia dintina:ieiuniis:3tq3uigiliis recrea hua
Ditate folita tua.Ttiftior naq5 fobrietas iterlaxada quq^:& couic
tus lautioraclibelarior potio idulgedaimutada domus Sc regios
ut maiore deide nixu attollat fe tefocillatus fic aiu$tfurgatq5 tno
flata uittusalaaior.A te itaq5 redeat pingues& nitidi laturi rut
fum robuftius Dni iugustligioifqj labores.Q,d at ipe no adfim:
nihil uosea cura follicitehquo minus Iteti oellta re pagatis. neq5
n.& ipfemo catui teaeatioe a/ folemni qdeiimo oium:qs opta
uetimsblandiflima ac lucudidimascui& tu mi Antautina affuif
fes.Audi qualftSc fi potessdefyderium cohibe. Nofli quanta uit
tute& 3 emendatiffimis moribus uiuit loanncs Bologninuigque prxtetea nobis e deditus.Is pteetet cattera egregia: mufica uohiptateuebementer afFicifsSi: aures oifatiatbatmdixlstns fempei
indulget.Mifit ad me urbanus ^humanidimus homo nudius
tertius hora ferme nona nuntiam atquefigniffeanssut ad fe tumitSduobus tribus ue comitibus frattibussquibus generofum edet
ingenium.Ad fores pofitusetatuetnaculus pueuqui ut primamlime attigimussnos in tTicliniulhatum& egregio cultu difpofi
tu induxiblbi adetant tum ptanfi quotquotcum uittute 8c laude
q iiii
wuficutti aliqd po(!unt:adeiat& noui bofpites Tibicines Hetmlis fettatix Ducis.Supueiiete auditun:ut i^e ndnulli alii religio
fi uitiiS; facerdotes laudatiifitni.Coepit ptimu agi catibiK. Tibii
tu:nec ceflatuidonec auditu e gcgd audiri pot ea i arte tnirabilci
.Audita clauiacimbalafuauiiTinia guoq;.Ventu ad organa tadfi
& i his agitandisino manibus uelociilimis mdifed pedibus etij
priceps extitit Dominicus Venetusiquo laude maior.neiiio prori
tnior Betnatdo Germanico credituncui fimiIS ee qneg eo^g ui
uutinefcio ne g uixetutimufici negat-.Inter modulatides bladio
tesiaeriotefq, conatus ita gde ic?fus e Dominicus ifte : ot tuicai
ipas bitetuqj a fe pieceribnec niaibus ac pedibus folu: fed oibus
corpis mebris diifolueteif.Poftridie& babui nfis i domibus Moliiachop;; Dominiceo^q3 ndnullos deuctos fandofq5 conuiuab
Vbi fupcoenadifputata funt facete &iucudiffimeqosda.Mo»
tduda Ifraiqux huana uetba modulabat':^ otis humani cantus
guoq5 no defuere:! gbus gtaues niio$2 toni;& pueto^ nocuis ef
ficiebit cAcetus csle^ibus fimilesmt conuerterit multos i lacbif
masiquos fi egopoifim audifegd€ uelle cu ex bac uita migrabo
moriturus ut holor.Non poteft obJiterati mihi bsc tata dulcedo
quo quo me uettoitiniunt adbuc mihi antes cano$r me]os;& coti
deu bimno^luamtatemolkfcit.lta mihi placeat nunc i pximii
afpetfo cinere lugete:& addominum cu tribularer audite. Vale»
Bononisex.S.Ioanne in monte. V.Kal. JMaitias.
^d Cambium patrem familiaris Epiftola LXVIICcapi lignu Aloes:& mitabulanostp gbus tibi dulces
a mi Cambi gfasdebeo.Lfs ueroiquas (ignificas ad meiamdiu fctipfiffeinodu reidits funt neq^ fpero reddS
das.Q, uare fi gd e quod me fcite opotteatifcribendu denuo e(b
Albinus fetiusig eius iprobimosesuefaDiaqj poftniabat a |fef
fione defecit£t gg eius cafuiqux fub pondere gemuitxil gdemiam tade Cimba fada leuationnutiauimus tameTufcis: Infubti
bus uobis quoqj nuc Venetis ut ttaffugsretia tendificorrigen
do in alio^ exemplu.Audio rem nofha Vercellelem Roms msgno fluduade difctimine legatis Sabaudixapud Pontifice iuta
noilca fandiiOma turbatibus:& qussgtasiufliciaq^iis denegat
pgram quxtetibus.Sed, Cardinali fadi Marci nos tuenti refpon
Pontifkeife legatis nihil cdceiGdcneqj concedii^ec^que
tt urbe deceiri(re fiedetei in nost& couicia derpumdtei;& domimulta minatesigux pa^ fane uecendadi Petri fides n5 uacillat;
pto quo idefinenteroradu.Deiisiqux tibi Francifcus nolfet fi
gaificauitirrctipta defydetatigux ne differas admodu rogatAddit & fe oem illa parare pecuniaiqui iftic librario ex libris : SI miDiis debetiquod ut faceret ego fam fempei hortatus . Exai3;odi£
refutredidis odauo Ferraria amne delabarmbi te inneniar Sl pa
tres capitularia ex mote parates.Interim me priori comendaiq qetu mihi alique angulu ferueticui fi € neceffatius ullus aut piflot:
aut fartonaut coquustaut aliasde bop;; hominu nobilium grege;
idxc oia calens-.mea illi operam Ihenua fuppeditabo. Tecum enf
utlibentetjfic fepeiocot. Vale.
Ad Generalempatrem Celfum Vcronenfem Epi.Ixfiii
Eternu falue pater 8c capnt honoratum fdomino. D5• nifitatemus noftros Placentis frattesien febre no leni
cottipiot:& firoulproflunionentris cnm aculcatistppc
tuifqj doloribus pene exanimortdata nulla mihi requie morboinualefcente quotidie.Q,ua te cu nulla nifi feta ualitudinis arti
deat mihi fpcsine fubeat detrimetu teligiode fuffidedo officio
cqdcin meo quopiam aliocc^itauiigui PapiJfesiGennefestAll^
fesi Alexandrinos: Vetcellenferq5 uifitatu interior pgat.Mibiqj.
idoneus admodu faneuidef reiobeundx Mediolani prior. Atqui in hoc tamen tnaiut par efhaudoritatem benedidionSq} reg
to.Q.uod fi de ifto haud tibi forte uidetur: alium furroga. Egotuo quidem iudicio optimo ac ptudentiffimoCTO quietus. Plura
idolotibusncqjfaibetenequebeneeloquipoffumiqn & pati
cula hsc alio exfctibete didaui.Tu Vale patrum patenSl fi expe
dikora.ut ualeamtmeq^ patribus atqj fratribus ardecommenda,placentisd 1 1.Idus odobtes.
Ad Baptiftam Inftinianum familiaris Epi.Ixjriiif.
Go pleiofqj dies gtauiirima febretalui ptpffouiouifce
C tuqj doloribus uehenietet cligui: Miuiq^ ideo potuit
uel Iris tuis uiceor.uel benhiolertt^ fandifflms nfs of
. ficiii reddidiffetSi quod mihi molefftus efbGenuam ut putatam
ad te ueniO[e.Hunc paulo morbo leuatior.Sl fi fetenum nonduafpiciotfed continue inter medicamenta futn pofitos utCKilof^
«tinaccos ttaaoitamenifluc accedentibii s collegis patribus roefsr
duxi mi 3ap,te falutand&utintelligas-.nulla tempora effesgtns
non fis mibi cordi.A medicinis abhotreo!& quoad eius fieri po
tefbeas neq5 mihi nominati patior,Vept aromaticum pteciofum
aligdnjomachotepathcerebroq^amicudefyderotqif omni fidu
cia atqj libertatetquam i te me uoluit femp habuilTe benignitas
admirabilis tuattibiidicotqd fatis fnpq5ee haud ignoro uoletif
finio erga metibi.VaIeamico^delicfe.Placetiae Kl.nouebtibu»
Ad Celfu Vetonlfemt ordinis generale pfem Epi. Ixx.
N domino falue gplutimum ueneradu ordinis capnb
i Ita feto accepi tuas;ut iis refpondete nullo iam gde,ai5
fit opus iere patres p me multos ia dies tua boa & fafla
cu henia ILiguriatlnfubriug^ uifitatu.Ego tande po(t arpettimS
iquietiflimuque ualitudinis fupplicium me fentio deniq5 ad fa
nitate robutqj idies accedermt fane fpetetad nos cu illi redierit.
Veneta ora pagtate uifitado me poffetSi fi me. exterreat hyemif
hottor.Ve^ qtG egde potero pdnofus& abditus uultu incedam.
Vnu hoc bono me iubet aio ee noftet dulcis egculus.g & fi acei
As fpumans ad faltum & cutfnm briuifiexmlitnugtfecute tn&Ubelleacmollitettutreffote decet religiofStgeftauit! & mctaqui
agnofcat dulcis Sc moriget fuit mibi femp.Si tu Roma non iue
tistaut Vetonattaut Venetiis fpo tuis aplexibns me fruitu^. Sin
ietistteCelfemioroadfando^aApoffolopi cineres atq5 religas
noflri fis benememot.Vale.Placentite Solemni Epiphanis diet
AdFedecicuSfondtatuIutccofuItu & ciue ctemonereni ortiJ
tilTimu de beniuoletia amiciciaq5 quxfita EpiUola.lxxi.
Efcio gd a me uelistac tibi fpetes Fedetice uiroje opti
n me ac foeliciffimeiqui nequeam ptxcla^ tibi aligd uel
ptsftate uel polliceri quod uberius in te no habeasibe
'- oeq5 poffideas.Scd potiopi amor atq3 cupiditas nug fatis explef
Nok ' Simile «it regnu caelorum homini quxrenti bonas niatgaritas’.et
Vbetiot feges eft alienis fempet in aruii.
Vicinumquepecus grandius ubethabeLj
Sctibit ad rae loinei Ptllippus dutcis S iienewbiliVfMteKet pcii
Muefletifticteergatneaffefludeuotione charitateqj mitabilit i
flagrate et defidetio beiuoletis amiciciagj ineniidtEifde illedusJ
momfq5pcipueigi uigr me bonu & frugi diii fetuu exiftimes: & DegeiSdo
!
gi mea qusda legeris fcriptajtibi pfedo gtatiffima ac piucmida. MagiSra^
;
Sed opufculu illd maxieiqd de geredo nitata:jufticiaq5 colenda tu libellus
a nobis ifctibit':qno putas eo i genete nihil iueniti melius : nihil , i
pwclariusinibil c6modius(Deusbone)gd legere potes mi Fedi!
;
delimofofontenifilimofumf&defotdidaniafla nifi fotdidii 1
&femIcntut’Nefcioquonim6noftiaEBnibtacutefolidKin3agi ‘
,
iiesuidetitibiqHeit.LueubtatiucuI:Equoq5 tatia tefiat Fedeti
ceuiroplaedodot&iurecofultoiac pterea magno ptudetilTimoi
q5iudkio.V'tiniifemel3deosfunia:uittutisg»aduseuads:in gbus me colIocas.Sic & nollta de mratu atq, luftieia pttecepta uei '
j
pcnultima habeat loca i foti fubfellis:& no exhibet' a pallatis ; toj
gatifqjcofultis.Tutqitaescopoftemetisilludiofufqj uitiutistj
ut maieftate uetitatis & qute a:dificat dofitma f^ nceta & folidi
pfetas inflata abitiofsqj facudisifacile cofedatis: no quK aures1
'
iplefcredquKaiumalutiquoadmoduipepfeaotecuetobledotf Noi.|
Q,uippe g & eo fcmp animo fcripfi: ut magis ptodefTemig leno i
cinatet.Itaquoqj loincs Ludoukus ille nieustad quem libellui
'dicaui ico ita fibi blandifmt domi femp illum ante oculos habe
ati&: quang capita operis fingula memona teneat: & memotitet
lecitet-.captus et decote Betitatis:fip]kitatirq5 dulcedine a nettice
ad calce ufqj fspius relegat Fotis uero{ Na ctebrk illi legatioes
cbtingunt)farcin£E nung fint abfq^ hbello. Precat'& frater a tua
chatitate fanda rogatiM: ut nug ad fe fctibam quin altera fit uel.
cpiftola uel uerbulu ad te. Ego non g? tanti mere plaeifuturae fint
littera quanti tu illas fufpicaiis Fedeticerfed ne exiftimet rei uilt
fftmi auanis etiam fadc tibi tem latgitet fuppeditabo: Semperqj
ens intet nos tertius & frater & anima: no chatus modo: S conj:
memoratus i litteris:fed infculptus uif£etibus:& maxime prafestj
cum tem facta ad altaria Chrifli tiadabimus:qua & ipfe frequen. •;
tas illa in arde noftra Cremona fetme quotidie diuinis laudibus j
canticifqj lEtiffimusiquafigna fut prima atq, certiflima prade Arguftietff i
ftinati animi petbeatique futuri Nibil eft.n.cslefli uitx fimilius SaJi trs noj
qua bonotibas gaudete diuinis:& gioanimo in te fact.a ualatii. ;
quod fedulo ita tu fjcis:ut In bafilicis randoium ac tcligiofotll
hominum claudtis uel otansfUel deambulans magis inueniare
q in fotopablicifq^ tiiuiis atqj porticibus.Tefbatur.n.mihi fatet
gta eft tibi uoluptas cu co cdIoqai:& ptEcIaj^ & ruaniffimu d«
deo aliquid ttaflate atqj condicere:& eos agnofcete bominestte
q; his addicere qui habent rpititum Dei;& gnflarant quod iila
mate poteftapptopiautes.Addit&tnuItacu his de tua egtegla
hberalitate:qua eum ita deuinxifti tibiiut dilToIuete accumniatif
fimum debitum tuorum etga fe ofriciotum!& cumerum nuUo gdem modo pet fe poffitiSed oportet me quoque in difoluendo
debito focium habete atq5 confottemiquod fpondeo uolentifli
i»e!& fide quanta equidem poflum.Itaquoqj tuis in rationibus
fignato me obnoxium Fedeticeiqui o poiTim utinam tibi tantx
beniuolentixitantotumque meritorum uices aliquando referte:
aut etiam i referendis te quidem fuperate.Genua Rauennam itu
tus in pximum ad anuu nofitfitgeneraleq^ cduetu polliceor tibi
nii.F.Cremona itet me elTe habitutumiut te amico^ gloria atque
delicias in Xpo copleflat atqjdeofculennouu pafca atq3 folem
Tie,tecu & cum uenetabili fratre concelebraturus.Afbintetim Si
Vale fa:lix:& mutuum ota.Genux.XV.KaLApriles.
Ad DefyderiuConcanonicu familiaris Epiftola LXXII.Ea gaudia def^derata a loanne Sigifmundo Vito optio
ta & cu arte medica politioribus quoque litteris cultodi ad
tne ttafmiretis:& mibi & illi te facies admodu grata Dtfpdeti chatifiimrMirimus olini p Battbobmsii Alex. Mitabola
nos feledos & optiosiet larga mau paffulas:Accepis necne fumus
kertiinif! tu faibas i Celfu patre putat generalis noifet: & multi
fecu Romam ede mittendum multis de caufis:qbus folus uide
ttu idoneusctu ppter ingenifiitu pptet magnos & factos betoan
gbus eft gratus . Nodta dulcis deuotaq3 familia icolumis laitag}
iietfaf':& rem lefu Cbridi dtenue getit.In Tremitana infula no
ftra Sandles Appnliu:gnidamq3 Neopbitus fciibunt' moitui; Sc
Alexandrinus Senior pod.Lxxxsfi ue^ audio:& eo ampiinsfub
iugo xfii anos uitilitetexados ad imottalitatem euoIauitCactna
qux uHlgantut i generali noflio tradandacapituloiquoniam in
certa & fortadis inania ipfe ndfcripferimiaDdies Nicolaum nd>ga»pi pane «tnniuia gno Si nodus idas accipias. Vale.
Ad Seaeilnu ptem de obitu Cabij Cocanoici SatKJiflimf»
illius uiti meotabile laudefcopMens Epi.LXXlII,
Offutn ne apud te uel acerbius aligd uel lacbrymabilf
p us deplorate Seuetine optime ac uenerabilis! g Cibii
patris obitumtg graui latepi dolore& longa utina^dif
ficultate fuum ad Tertio Kaledas oflobtis Ctemoae dienon fibi
,
quidefed nobis doletiffitne obiit^In quo no qualis ee folet uni
us hominis jibitasifed omnes fimul igeui moresiocs uirtutes: ois
faflimonia;oe fulgoris ecclefiaftici fpecime concideremt tantam
ineoexiUimem faflam efle iafluramiquantusex noftto bocordf
ne:& candida lefu Chrifti familia eorum ell nunietusiqui eo optimo 8c fandiffinio patre fruebatuntrabebantqjexepla uinendiv
Cuiusifi confcientiam & pedtus infpicimusilene nibil ducere fo
Jebaftno quod Deuiii dixetinnfed hominu quempiam tederet
:
adcomt uno trigintaqj anisiquos uixit religiofe nobifcu : nullus
fe laceffitum aut affeilum ab eo reiUel ligua meminetitifi no res
comunisiaut caufa lefu Xpi eum permoniBetiin gbus cuiq5 tue
ti licet quod fetitiatq^ et nonuqua efiferuefcenaliter omnia ferret
omnia patiioia diflimulateieodem fcilicet nouerat unitu t Si ptu PtudeI
dentia ingeniuqj mente tepetimusiqus res fane tam ardua f q3 atq5ig*
negociu ta inextricabilefguis euentus tam repentinus& fubitus;
que fuo calienti cofiliorprouidetiaidexteritateque mirabili celeri
ter ac rite no explicaret& ubi no potiora deligeret! percaueretqj
deteriotadQ. udta prieterea eius eruditioiq faperet folus gcgd te Eruditi
liqui femie fapiunt.Nec una tantu uel alteraifed oibus aeque Ii
beralibus difciplinis uel excellenter uel mediocriter uideretnrex
cu!tus(MitabiIis Deu$)fi furbataraanii atque extempote fciipfif
febPlinii dignitate & podus Senecx effingebat.Si uetfu cieret:
quod fecit tatoduo nihil altiusiautpleius carmine. Q.uacalii nolegiltbic domeftica habuit DioyfiiiHylatii:Anfelmi!Vgoni$:55
reliquojt ptifcopr fanaitfimoj: hominu opeta-iingua proptiffi Lingui
mus!& ea ubertate roeorire pr^ditustqua obliuifci liibil poffe ni MemoideretuKfatifqj eiTetilegifle femehuel audifleSed ingenium ita
aptu atq^ uetfatile:at ad omnium mores:tempufq5omne uidete Grauis;
tuteu eflinxiffenatura!impuIi(reuotantas:ufus& cofuetudofir Comis.
tuade.Cum granitate comisiS: cu comitate gtauis.Appetibilis cu Humili
t flis! Amabilis atqj duIciffinius.De biiniilitate & cotetnptii fai fS
ceotgdogde humilioteapud femetiplameo iiofle quei neaiine:
; g maioribus femp fefe no ni6 fubdrauit : fed pare ifimis fecit g& latere niagisig agnofci fep utiq3 lli]duit.At fi deuotio quiiifi
fenfufqj diuincK & gudus: quomodo gs eu no deuotiffiniQ ac
effenientiffnnu dixerit.Q,nicx quo Deo feiui e coepit: nung de
i ftitit pquitere ac idagati gcgd uel optimu potuitiuel diuinu:Sta
Deuotiffi deteiOtate:Meditarit'Cui folitudo:li"entiu lachtpnisigemitus
i
IJB*. deliciis extiteref Q,ui quito mentis adu:& deuotionis amore fi
fla Saluatotis monumenta Hietofoiymis uifiMuitf Cuius fetmo
meile fauoqj fuaniot fep de laudibus Dei:de chatitateide tolera
tia:de pace deqj teliq omnicatetuauittutQ moallicienstuioexcf
f tansniio fonensmio edocens:ut nemo effettg efi non fentitet uel
,
PudicifTi ad jifefiu uel ad fpititnale folatiu. Si pudicicia laudate & fefuu
Bius cotinentia Iibet:que ung Seuetieuidiffi minus: g illu ullis uolu
ptatibus deditu:ocio minus defetuiflefque caftigatiore oculo fiJ
Abdinetia putiore fetmone uetfante:ne gde cotpote:quo illibato tang age
I
prscipua IusutebaffQ,ueleuiorecibo:autagteftiotecotentu:’Q,ui in ui
Cultus ab ftotiano itegtos annos nnce:catica ctudoq; olere maiore fefe fu
icdiiTimus flentauit ex patte^Q-uedeiqj cultu deformiore:!! tatifq^ & opet
^ ititetis abieaiotibusufufg tieq3 tunica noua ullimeqj palliu:iie
qjcalciamenta ung paiTused ferte itegtafQ.ui barba & capillo
magis g nouacula:antto & fpecu: g difpofita cellula molli ue cu
biculo deledatef^Heu quata i folo homine e amiflio fafla eo pre
feitim tepote:quo totu fe nerterat ad publica mattis religionis 85
altricis c6moda:g o fortuataifi mors illa ocius no rapuiiiet. Tibi
Senecie no metiors Superiore idoano cu nodro i capitulo gene
fali diffinitotatu paritet geretemusinihil e mihi-.uifu illius igeio
acutiusiiudicio certiusifententia grauiusibonitate melius:uittnte
diuiniur.g quoties loqueiet' tang oraculum fic me tenebat. HeuISkfc g fdiga ptatfetium bonogt : & abfentium auata imprudes mens
hominum ed. Ego nung quidetn illam tantum cocupiui ptsfe
temiquantum modo queror abfentem:85 mente ac recordatione
fufpiro.Pturiutit tutfus mihi autes iis rebusiquas cu ab Hietofo
lymis rediiffettmihi narrabat.Video illum petiufttantem ruinas
Bl bestiffima faxa lanibentem:OIiuetu:Galuariu:Sion:& Tabot:
}3etii.'iq5 pagunteiSk cxteia dininie pietatis monumeta exgthrs
Et fic etUffl te apleftot mi Cambufe puMficata» fupet Cbdlli fe
pulchro tuas fpeciofiffimas manus exofculoi : cuius beata memotiam nulla mihi arripiet teniporamulla offufcabit aut delebit ob
liuibiut non fuo in Matthao Cambius fanftiffimus uinat . Hinc
dum funus mi Seuerine ad aram domini folemniter obeordum
ipfis cum fratribus dukifTimis nortris de eo uetba facio : duroqj
ad te fctibo patet bincdiinc inqua mihi lacbryma: ptoduunufin
gultHS erutnpunf.caligat fenfus.Sed cu exurgo!& parumper ani
mutollodubit mira nefcio quae: S ineffabilis magnitudo dulce ',
dinis:ut quid uelim equidem nefcia. Optem ne illum effe nobif
cum adhuc:an ceeIo potiti.Meque ipfum fic alio quot. Eli utiq^
pKEciofa in confpeflu domini mors fanffojaeius.Nafcituri fnnt
pro patribus filii ex ea: g dominus habitare facit ftetilem idomomatrem filiorum tetantem.Succeffura nepotum beata poftentas.
ManusdominitqutEfecitillumrabbreuiatanoeft.FiliosAbras «.«jfufcitare poteft de lapidibus iitis . Sparge flores tumuIo:& extin ,
flu caput fertis coronaqjdeuinci. Gaudio moetotem confunde.
Fas non eff palmam dettaftate uii3:oti:& Athletam Chttfti trium
phante lachrj^ rois ptofequi. Regnat in caelotque luges i tetris:&
Deo iiiuens omnibus uiuit: g alioqui ulli no uiueretinifiuiuetet
DeoHacfuntuenerabilismiSeuetineatquecbatiflumetquEEex' ~ ’
defydetio itegeitimi atq3 fanffiffimi & patris& aniiciffimi noflri Cambii mente uetfauiiqus tibi illius obferuantiffimo: dura
uiueret: mei quoque amantiffimo quafi in epitaphium fuccinte
petfltingens uolui efle comunia. In quibus nolim diuerfosaffe
ftus miiere.Vnde enim humanitas ipfa innata naturanuis qj debits pietatis In matrem excuffit lacbrpmas mihi : inde gaudiumptocreauit fidei magnitudo:& militis Cbtiffi parta foelicitas.Ne
que puto tibi aliter eueniffeiquin & uices religionisicni fagnine
animamque factaff i: pro ingenti pietate:& folito tibi amote fu
fpites;& contra Cambio nolito cofecnto Paradifi tutiffima Deo>
q5ftuenti:non uebementet arrideas.Planxit dcLasaja domiust
isiqui etiam difcipulis intulit Lazatus mortuus ell:& gaudeoppuosmtcredatis.Etde Mattino beatorum gemma pontificum: in
ecclefia catholica fanfta concinitur.Pium efl flete MartinumtflC
pium congaudete Martino.Adutranq^ itaqj partem fecimus fa
SIS Cambio digniffimonoftto. Abiit ille adcjeli falgotem «k»
hjiui fupelato nfiufragiatenetqj tunnicipatum eil angeSs efim
qu* futfam eft matris noftra hierufaJcm.No$ deorfum iaflamnt
fluftibut;&: incertam Indimus alea.Oia mi Sencrine:ut poITimui
& ifiBUiftores euadeteiportuque tenere.yirbitror Ioa'nem Lodonicum Bofluminfignem equitem & confultiffimum uij;':c]aru
que nofttsfamili* decus non minusigipfos Germaos mortem
niti buiusxgrelatu^:gni ut nobis ufui:fic & laudi erat Eodio
generi.Hortor humatiitatem in domino tuamtillum meo uifitei
nomine:& quantum potes hortere.Vale:& mutuum ora.
Ad Reuerendiffimum Francifcum Gonzagam Ro. Eccle
fias Cardinalem Confolatoria in fanftifliniK Matris
fnnete. Epidola. LXXIIII.
VItos fuiffe arbitror Reuerend ilTime dne f acerbiiTimo
in funeftoq, moerore:qnoex defpderio Illufiriffimxac fan
Siffiroae genitricis animus excruciat' pientiflinms tuustg
tiim abfentes litterisitum netis uocibus coram uel codolendomel
dolorem det{ahendo:fidem:deuotionem ac pietatem declarat et
gate fuam annixi finttatq5 contenderinttg auftoiitate:& dicedi
niribusplutimumptasftent&dominationipratterea Reuetedif
fimae tua cbatiiTimi fintArt: egotin quo nihil eft eloquentis . ni
fcil noministnon multum etiam confuetudinis tecum : tentarem
id nec ne anceps nimirum animo fnj.Videbam enim me rem at
dnam aggtedi;& meis ptofeSo humetis imparem: fi uel dolore
animi exhaurire penitustuelflagrantiflimos mentis tus silus tS
petaremepofleconfidete.Defcendiiretibiiimaprscordia hoc
tmlnus fatis extimefcebam.Recens etiam &’ cruentum adhuc ne
que poffe uel leuitet tangi audiebaf.Sed perfregit tame jlla pmdentia':meq5 jiuocauit eximia illa charitastatq^ fanfii^ima
:qua
& ego patentem IJIufttifTiraam & beatiCfimam tuam ueneratus
fum femp: atque excolunmeque illa coplexa e:& itet catetos teli
giofos homines dilexit unice atq5 fddilTime : effecitque ut etia gloqui uereoRtacete no poiTim. Q. us omnibus fuit uel matenuel
domia:defleda eft utiqj omnibusiac memorabili pietate pfeque
da:In qua nd'unius;ut ille inguikmulieris 3nimula;fed falus pn
blicarnirtutes omnes:& quicqnid denig5 boni eft inter humana
uno iftu conciderit : ut uifum equidem fit: dimidiam lucis orbi
letratum ademptum faiire:fuumqj fulgorem stbeta perdidilTe
iddtco d5 ad te fcribo facratiijjme Domineiuixgd agaminteIljgo.Si i laflu noftra uerfa^oratio:ago contra meu ptiftinu
nioteinec dicete Apoftolu audio Nolo nos ignotar de doimieti
bns:ut nocotiifteniini ficut & csteti: g fpe.no habet. Si ticca de Paulus
curtmibumaus omnino fim atqj ieptusig aut jrfus no fetia aut
fi fetiauniuetfa dimetiar nullo difcrimie.Eft igit' mibegtu gdeliceC utp!q5 cutandu. ut& humiitate no effugiat otatio rimulq5
nec coftantii deferat quas Chriffiani eff & ligentis animi jppria.
Et.n.gs ta eff ihumao agteffiq^ animoxui lachtymas no excutiat
icoparabilis illa iadutai g i illius morte fecere omnesfqute tata il
Ia e gta eft inter quadragita horajr curticnlumiqno& egrotat 5S
emotit' Barbata pates foeliciflfima tua nobililTimaya uirtutu omriuamiff6:atq5 nauftagiu. Q.nod.n,uittus fpecime^qusE forma "V/V/V/r]boiiqute dcoris& laudisiimago:qutB,ilIa emigrate no emigraritf
Cuius fi fide:teligione:fanftitateq5 infpicimusiubi puellares ex Fides,
ceflit annosinullu tepus omifitigp religiofe no coleret: nulla ffe Religio^
Deo obleaamentu:nulIumq3 folatiu capit. Q, ui i ipfa inuenta: S.anflitax.
primoq; statis florei Inq, omni mattoali miiere& cura coiugii:
aflidneqj ifup ciuitatis& impii gubernaculo:^ ta bene curauiti
taque faliciter gelTit: ut Illuftriflimus geitot tuus te illa gerente
i eius fide& puidetia admirabiliS prjefes& abfens tuto coquie
fceret. leiunia uigiIias:caonicas laudes:teliquafg3 (aeras cerimo
Hias rite ac deuotiffime celebrauit ; fuitq3 illi itet terreas delicias;
gbus affluebatip (ummis deliciis no au^:nd gemmae:n6 mudusreliquus muliebtisifed religio fada & imacnlataideuotioipietas;
Pfalmus atque hymnus: gbus fiitetdiu guiffet minus itendere;
nodu uacabat; ut nullu fae die delabi pafla fit& uacuu effluere
tlaudibus Dei. Dies ueto feftos:Saaoj:q5 folenia no miore deuotione& gaudiotg fide admirabili celebrauit, Tu uifitate bafi
Iicas:pcones faflos audite facta colere de uirtutibus logimeditati
oraie:& casleftis deiq5 csleftia coteplari& plurimu & itente foli
ta fuitSecedebat reflate gfi i amaniflimu pfugiu quietis& ocii
ad noflrahxc fubutbaua.Me acciti ple^q3 inbebat Terebamuspbelle:atq3 uenufle Idga teporis fpatia fetnionibus ufquequaqj
fuaujflimis atqj fadtiffimis.Si catbolicu aligd gtaue ac pdifficile
icidiflet i mediuiillius igeio nihil fublimius& i nodis extricadis
nihil sentius • Si feimo demotibus candidifgue uirtutibus effet;
nciSaie atq^ abtoliJ smuiui ^JJifpimte ttiibi plane nidebatat.
Si ad tes biianas fe qnoqj uerhflVt motes oium getiumitaj tones*
uites:igia:attefq5 callebat:5J meoriter fic tecefebattac fi otigo ilH
patti iqj ubiq3 fuiifet.Recedebam attoitus nouo femp miraculo*
uel mo^:ueI fap]etia:BelfanaitarisiIlius:ceu illa Anilii Regina
fapietia Solomois & maieftate cofpefta.Sed neta inulta pcnttii.
Ehifhutt gtuifefideBfpeisboitatifqjfa&fupmusuitJEdiesdeclatauincun*
INo. quid genetofu illu fpura aiamqj inocetiffima Deo fepitetno: patenti
agasmoti qjfuoredditutatquse ad facta fpeftabat efflagitas .Agite uitipa
tttte. tres & faccrdotes diii igtsExhibete uiaticutlnungite corpus: Deo.
aiara ctedite pperate exite.Q,<f illi cu facetenfe accufanfe atgue
refe codenate taqui idigna:flagitiofa;iputa.Simulq5 &puoca»Cotta fe oes ut detegetSnfi qd ignotis ipa no jdeietSi quo oput
eet p uenia:atq3 falutc iceilantet no definebat.Cu deniqj extre
Vetba po murobutitentasallatiucetuicibusinixattetnulu igeua cotput
fttema mo erexit:ds alligati collo cingulu poftulauit.Atqj i huc otis modft
tientis. Parce fupplici acilln tuae xpe faluatot iqt:& qinnumeris;grauifn;
Cottitio at niifq^ obnoxis criminibus peccatrici ignofce:qux tua toties pta:.
qj Iiumili uaricido difceffit a legeJn te deliqdfie deu5:& malu coti te feci
tas Indigni me elTe:idigni cetteiad qui tu ueias dulciffiroe lefu Stell:ot:Sdefleo.Sed tu piedfie Rex meus & Deus meus.Tu tede
ptot oium mihi tn adellot&egfediete .liam mei mifeticordi tuo.
excipe fiim.Ne explodas a regnogloriatus qui creadii&tede'
mifli.Tua in fide & niifeticotdia fpetisrad te euolat fpus, & aia
mea.lntetquajuetbacollachtfmantibus oibusdemifitluniia:o£'
rmigtatio qj conticuioCaeteros illiils mores diuinafq5 uittutes& fi teftimo
faJix. nio grauiffimo tuo excelletiflime Dne ipe cdtetus fim neq5 tii fi.
letioiuoIuete pofTumiqnboacu uenia precor facraiifriuias tuas,
aures acconiodati mihi hoc loco patii piatq^ optes quas te genuit
natoja faeliciffiinnlideoqj factatu oium laudati lingui$:&'effem,
fctiptisiut fit admirabilis Deusicteatuta admirabili fua:& fidus
Bflficetia. i oibus opibus fuis:caius eicuiqs inq qcqd potefV mortalis ipa nis.
Bargitas. & huanacoditio.3eneficetii igifc' illius i ciuestDiffufas opes in.
Liberalitas fuos:Libetalitatem in extetos-.Magnificentiam in fumptus. Pia
Magnifi tiniuq3pecuis:cuipaupetes:tuin Ghriil:ifetuoS atque ancillas,
centia. frequentet etogatte tota confequentibus feculis fidelisenattabit
Elemofix. ecckfia-.petmanebitque iuUicia eius in feculam fecoli: Si femesii
in bcnediffllonc Q.nis oph diufs ir>di(rM occurneiqt^
cai autes obtutauetit fuas?Q,uis hxwdicaijtjarni no
ut quetnoffenfum fortuna cofpexitiquen&w cfcjicrfi hiirerii-:fouc-
'
litfEtat ei tanta in ferendo beneficio: coinirn icin rcv its uaiuptasnt fepius indignaief fibi:fi indigente?npn pr<«S( mrisct 4n tc '
g peteretNulli pea:nulli boiiea:nulIi celatia illiu* 4cfiiare-.7^uL —
'
los de fe meritos locupletanit.Virgines dotatas plmes^ conrmhta
iunxitSanflimoniaiium coenobia & infirmorum hofpitWw, ‘]t>o -
tidiana fere aluit impenfa.Templaquoq5a:dificiis:cultiT:facrifq^ -,
otnauitinfignibus-.hocnoflriimprifettmicuiusapndnos nieo
liam nulla unquam oblitterabunt tcporatnulla fufcabit obliuio. Eccleffa*
Sed dum itabit religio: itabit & BARBARjf\germanicapia >5. Viti,
omniu infculpta peflotibiistomniuqj celebtada cultu: & piis fo abequitas.
nedafuffragiis.DeilIinsxquitaleadmifabiIiq5iuitida qute pro lullicia;
pria Dei eit:atque herou nittus:neque dicere omitti: cuius ad un
gue ita munus explenit:ut nulla ung caufa nel fua odia:iieI fuam
giam fecuta fiftuel ut p^Ieriq^ folentimore cuiufqui preceq; iiel prio animu a redo deflexetit.Magis nero oppreffonpupillos uidi#
asciues peregtinostdc quotquot impetiflet fortus temeritas: qui
ta quidem potuit audoritate atque ingenio ab iniuria ttendicaue
ritdifiidentes inter fe homines incredibili dexteritate conciliaue
rk eloquio dukifftfflo& fuauiffimo fuotquo tantum poteret : ut
non homines modotfed immanes:utita dixerimsferas ualer^ad
fcconuertere:&quoquouelIetimpeliete:ad cuius eloquentiam:
qui pepetit illi natura:fi eximia aliqua S accurata accefiilTet ifti
tutio dici pfeflo^ fentio)nuIIisfui(retiferiotno(ttif£Eculi funi
mis& eloquentifOmis uitis. Sed quod e(t de faemina:jgenio q;germano auditu mirabile: prifci iili gloriam & dicendi grancii
tateattigifleftcfi ipfaqj Hoftenfia:qdodtinis& linguis omni HottenfM
bus afflues caput res;& orbis Roma ftupebaUpotuiflet de laude
cotendete. De illius autem ingenio prudentia:confilio fatis me IngeniSi
diceK pofle diffido:quibusi rebus illifi reliquis noftro^ tempo Predt'tia.
mm claris:8c illulhibus fceminis coparem:dixetim nihil. Si ueto Cofilini».
pnfcis:quas aeterna: memoris cofectauit antiquitas:fottafre paje.
In ea reliquas muliesa roofe nihil timidu: nihil humile nihil ira
tunduminihil motofu: nihil efftadu: nihil molle:nihil ifulfum:.
t ii
Sed de o7oi>wft^afi g^efe laudis cuipfis infignibas &!iffimis airij^otmt ^ertaremt ii eiTet oium iudicio non unius ci
uitatis .5«/r«niipulchetrimi atque latiflimi digna# Quale DeVifSgo. usTnt orwfo'"lilud etattcu faepe Ludouico patte Illuftiiffitno & in
ai^hsstmo tuo foris militiam agete:ipfa domi in extremis te^ dif
f) eit/taribusibello^gue piculis fuo ducatutfuifque aufpiciis ipiu
wfoIutnKciues tutosmppidanos getostin fide fociostin pace fini
iimosnn beniuolentia oesfetuatet; atque teneret ita:ut toto fe(
ine latio odii facibus deflagcateibellifque fremente Mantua uel
fola quiefceretfEx gbus egde rebus asternam fibi Ifamam audoti
tateque peperetat:& ad fe diligendam non Italia; modafed gei
Quatii ad' manis Gallia^que npbililTimos procetesipotetifllimas respuS!
Imirabilis feteniffinios Reges allexetatQuituuero miraculi tornans illi
cutis fua uiitus ptsfetiaque pltitetitiaudor ipe no fueti.Tu egre
gie meminifti oium obfetuatilifimus& dulciffimus filius, Menii
nete coplures ex pilleatis coftatribus Reuetediffimis tuis. Meminete ex oi otdie inueriig i ea expeditioe fuereig Mitus idixetal
Couetus PIVS Potifexmaxius.Sedutadalia:qusfupfunt!Ofo,pperet;co
jMantus IlitiailliusiFottitudineiiuiftuqueaitobutmagis admirari gde
,Coilatia. poflumig ullis confcg uetbisicui fspeigtauitetque aduerfatafot
’ Fortitudo tua nihil tn intulit mali.Neque.n.e ung aduetfitas uittute poten
tiotineque fe iftibus icutuat coi lifa colfatia;Q uoties(Deus boe)
illa ipfe uidiique cofciu atque participe cofilio^u fuoji: pleptque i
ter chatos adhibuitigtauibus petitam tettaribus;& cu fottua ftie
nue magnificeque tixatefQ uoties aduetfus calamitates eute bu
manis dminifque uittutibus citcufcptifQuoties fuojiotbitatei
& funeta fine lacbtfmis toletatefut plane uidetefmihiiaut fcemi
ni no fuifferaut fupuitt.utes foemineas aiuro extuliffe. QuibusiPudicicia fupetfacudisnetuisotationifque nitore illius pudicicii hoefta
tifque decore ab ineute state ad fexagefimu ufque anu elFettif
cuius auli terebat aiTidue uirgines xpi: & qfi magiftta docete fic
audiebat.^Et niticelibes Deoque factati illius pudiciffimis hoeftif
fimjfque fermoibus ftuebifiSJ ad ei no aliter dinettebantig ad
pudoris domiciliuiS bocftatis fcholafHis gtns bonosigta cletne
tiaigtaq ie in excipiedisxdpellidis ne fuauitas f Sed neque Mattonale decusiuiduafque cafliffimas dedignata efl ung : uetum
ilks pudicasi& u:tis morigeras-.Has fetuar fe fobtiass Chtido nu
feefc&i xfo fpcHre pgebat !iott3ti.Q.m'd domeftici Jifciplini
fi: optima uiuedi iftituta comemore i Q.uid illinsicu difla:tu fa
Sa pttEcIatafQ^uid gloriatg fotisiautfcelidtateig domi no ta illi
fortuaig aittns atttibuiCcu uoIumE niagisig epiftoJa ifta defyde
tet^De fubditopt nero erga fe pietate ac fideta gbus plus aniatiig
tmieri fep optauit-poftremus funeris dies idicauifcque urbs tota: - , , ..
opidaqj: & muicipia ictedibili ludiu.-publicaqj maftitia decota j]-
lunbdecotatqueadbnautbictatusmoetorBideae' neque euinci 1™?,-
^
porte neq5 ftedari.Q. uodqj mirabilius etncs ipfiig foliti fumus . acfaatoK noftro^ mortes& defydetia ferte aligto coftantiusmon
poflumus i moaflerio a fletu defiftete : fed omnis de illa itet nos
fermo a luflu & gemitu icipiu duqj ad factofafta' domini aram;
nbi illius fele oftentat imago ueti fpiranteqj imitata : te diuinitraflamusitacite p ora lacbtymae deflunnbducunt' ab imo corde
fnfpitia!tectudefcitq5 de itegro nuInus.Teftis eff mibi loannesFracifcus frater iclytusiatq; illufttis tuusique adire facpe cura mihi fuit illius foladi Audio& reneretis gtatia.Teftis ipfe gtauiffi
mus anniteti mihi plepq3 fetmone defuifle lachtymis ora cople 'bwgo.
tibustq me ituens nihil potetat pter gemitus Iachrymisq5 fit ipfe
teferte.Sed nulli acerbiustq tibi dolote huc tetebrafle anima: 8claialTepcordia omnes exiftimitReueredilfime Domiergnihil Io Fraa
maius arbitiabate ab imottali Deo tibi c6ceffu(Excipio aimi bo cifcus
oatqu* tua tota fub& iqus fortua no pot) g tali te matre j>geni
tu:cai tamE dolori: omniu:quos ung paffa palTuta ue fit Domiatio factatiffima tua acetbiffimocu primas cocefferislaebrymas;
sgruq3 animu fatis ipleueris ; Is ne pgrediat* egregia uirtute Ia
boradu erit ribbnec logi teporis fpatiu expefladu: qus uulgatis
maiore omniu e medicia: CicE ut& ipfipolTimus nfic dEiq5 eni
timnnatqj cotendimus:Huc genetofi atq5 igetis animi tui uitess Remedia
huc falutaria cdfilia omnla:buc fapietu uocestcbriAiasq^ digni *** dolote
tatis& fidei tobut aduocadu,& palfim tibi i adhibedu. SummacoAatia poAtilat fuma dignitas Sl (apietia tua.HamiIia,gus def
eSduti plebe;feg no poteA fine dedecore celfitudo& auAoritas
tua. Sed neq; illi g jerydecas;neg5 tibi fi defydetio Iagnes;pfu
turs fut Lachtynis,'ftet pueriles errores e optate temere:q^ habet «o*
nequeas . Si redimi iadnta iAa pofTet bumai fagninis ptio:datet
iiomkfnSasiIa cdmue fagu» |iflaaet> Sed iexoubilia fut diuia
t ni
legeTaptetna Iiominu fati^qBoad i iulTu DeJ^uocc Sgelijtobaqj
nouiCTunafurgit^gdoitnietut&reuiuifcattptobonis malis uei
Sua cuique quae comiffetucreceptuti meriti nel cu fupetismel cQ inferis poe
^ dies nd.No illi uiti qus imortalis elTet natnla cocefferattneqjcertahi!
Morituri qus uotis noflris poffet extendi.Vt ho ptimu tediti e :_ad mortej-;,
naCciraut coepit ptopetateneq^ locu neqj lepus tutu accepit ullume inopi
natibus quaCi furti furrepta aliqaido ee uidetetMtaq5 te^ icufal
natutiqusno obetrat:infipientiae:aiorte:flagitifl: qua: iniotta
les aios ctalla hac & corruptibili cotgis cotagione folutos beatos
No. efficitfola.Eft.n.huanusipfeaiusdeca:loca:lefl:is:diuinaui ha
Mortis besquodamodoatqj naturd;8f Dei expffampfefetes imagine;
i
’*
( bonum g du i hoc icludif luteo carnis ergaftuloiatqj demergifj ut ApoU
jn:ulusigt:pegriaatutaadno.Q.nirurfusScimusait:qthfi tetre
I: (Iris domus nta huius habitatiois diCfoluafigi adificationem ex
i I . Deo habeamustdotnu no manu fafliifed :etetni.Nd & i hoc in
no e mofs' gemifcimus habitatione nrajiqua: de cselo e,Si mois ergo e; qus
incufanda beatitudine affetabSC nifla fuftos cu laude: fingulatique uirtute
Iatetnos efFiciatsDeoq5 cofociebgs tide
de morte qrafiaut illi iu
te fuccefeat de tota te huana ti digne meteti:& mortalibus imot
talitate tribuetifQ-Uod fi cui p morte patuit unqui itet i csluni;
CsluBat ioAR-BARAEpfeaopateriiUufVtifrimactuatatqj fanaiffinis
bata: patuit his metitis qus ite pfttiximus patuit.Q-uar decoret cateri fuafu
neta lachtpmis.Attas induit ueftes.Capillus fqualeab itonfaque
batba.Aetetnu quoqj epithaphia lugeitiqm perietut pitnti . Tu
Scpulchri fapiStiflimus hominu. Tu facerxpi miniftet*. Tu nato^ chati(fi
fidelis ifcti mus pateti plaude uidtici.Ttiuphitis caput cige lauto. Infctibe
ptio. que MaufoleoiAuete dulces exuuia S i fpe reqefcite offa (iSifli
ma.Adde hymnos Istiffimos & feropitetna laudis factificiu fol
ue xpo Deo optio maxioicui pfcfto tua genitriciifi diutiffiroe ui
nete licuifTetmeqj debetettut mibi uidetur dominatio ptudetifli
matnafuouelcomodouelfolatioei imortahtate inuidete. De
difti lachrymasitraxiffiqj ex imo peflote gemitnstmunus ffedo
Modus in hoefliffimuiatq^haaenusdebitu.Seddiutinoinferuire dolori»
luSu. nullu f lendi gemediqj terminu guatete-.nulla folitia falutaria
admittere.Hac fi peccaunimijr a tone coftaTiaqj difcedis: nullii
babes cu repi natura & uirtute comertiuig qti uideare itetite moiitutos:5{ fen ipitettios no ee mortales.Q, d’qih de eximia ,ua pta
detia fingulatiqj ai fnblimifale «ec furpkari gde poRbm sM fi
ne habebit epilloIaiVnu illud cu abs te efFlagitaueto Reuetendiffime pnexcelfeqj ac facratiffitne Diie:utquatus tibi fuit amorcbaiae geitticis atque fafl:iffims:ttTi nos orbatos illatquos chatiffi
mos habuit regulares Canoicos fnos diligasituoqj finu fonedos
txcipias.Vale.Matn£Bex.S.Vitto,Decio.3.Kal.deceb.Mcccclxxxi
AdclatiffmiumuijiiChtiftophopjzoboluin coiugis atq5 nepotis funere & fratris morbo Cofolatqjia Epillola.lxxp.
Hilippus Patmefis Cocanoicus uenerabilis noftetmi*
p fingularispcEterea i te beiuoletiaatqjfidead mehodiefcribes.Elifa' coinge pra:flatiffitna tuiiquatriduo uetris
f flunio afleda nuciauit ex hac uita migtaOe : & ofto ate diebus
Ibafiliu patuulu ex fratre nepote eode uentris morbo extiduulla
pceiriffeNuc iaccte gtaui& icerta ualitudie Bonromeu optima
ac fusuilTiinfi ftattem:& ate batc omnia adiQ parte deflagtafle ^fi pdigio.Egode tot taqj fubitis cafibus tuis gtu mceroris capias
gtus i animu cruciatus itmmpabmalo fjientio pf*tctite:q dolen
do nouu tibi dolorem cuulate:atq5 ignem igni fupadderesgjab
officio amici & religiofi & coflratis hotninij ptfus debet abeffe •
Q, uid igif agafMe chtiftianu effe docebo!& cbtiftiai fidem at
qj uirtutem i te cofolado aduocabo.Tu te etia i iffis tuis cafibus
atq5 inoleftiis no maritumo fratremmo pattuum: fed chriftiana •
efie debete raeroietisifi ia id folita uirtuteno memiifti tua . Puel
li inocetiflimi fpiritusfide no ambigua i cseIu abiiticalefliu fpiti
tuum afcriptns agminibus.Itaq5 * Iuc{b fecimus mi xpopbrta
no iaSuta. Germani eft icertus euentusiut non tibi liceat animuneqj moetori pmitteremeqj gaudio laxare Coiux ipfa luce cha
tiot tibi erepta eft.Q, uia hd^aiqa motigeiaideo deuotaiuittuti
bus deditai phumana aitate flores: qua: multos tecu anos degere
potuinfortaS* angeris.Sed egns eft de conceCTo tibi beneficioig
de morte cogitare: & i luc^ referte gp accepifti: q i danum quod No.tedd idifti .Aut auatus aut igratus:ri no omnio (fultus necelfario
elf qfquis te^fua^ ttibnentiac mutuanti non facit atbitriumicas
tetum cum ipfo nfn gratitudinis debitum tetminst:qua6 noxa fi
eft in ptoximum deteftabilistgto magis in Deum f Q.uaobtemacceptu a Deo muus agnofcitci«& lados fpatge flores fcpulchro.
I iiii
Ad epitbapiliu flo elegos poetsp;! ftiaJosfttec ttiaftai Rhetonim
i
pi Bocesded (andapt oiutntac uenecabiliu tuiba uiitutu excita: qui
P bus infetuiens fic uixibuteum diem fuum obieticnec moitua ui
Iideti debeabfed ab humanis ad cla^ cali fulgote fublata:ubi foeli
;
;‘! ciffima e suo fepiterno cu pace ftuituta.An non cetto illa gradu
I I
ad Deu creatore fuu:uitaq5ppetua:ac beatifrimaiuiffe credendaI . I eft:qua! qa de ftiis uirtutibus agitur imprimis incredibili fide exi
! I tifsegte njiapietate:acintesdiuina%incefometisatdotefemp pditafuin
i j'
gia fides Q, uoties pie Ijefu mihicontigit commeminiffe deuotioiiu fuaps
! acq3deuo Oratoriitculteq^ ac nenerabilisaraequo de cubiculo certis quoti
: tio die horis oratum diuertebat:Iaudefq3 diuinas cocelebratum: ubi
j» j) gemis 8£ margaritis:ji monilibus & pedotalibus fafciis tliquo
'I qj muliebri mudo domini coInmna:flagelIa:fpinas:& crucem co
I, . tcpIa1in6def1nebat.Hincfpualesfaaiq3libelIi.Inde uatiaefan
1 ftop; imagines collocatasquas feftis folenibufqj diebus fertis ui
f i! ciebat:& caaeis uenerabat' collucetibufqj luminibus.Adde gj ali
.j f
quado cu tota cinitas choteis& latuis opam datefccu folenes cele
n bratet'iudi:edetcnf’q3fpeaacnlapublica;fermehaEcfoIa prstet
1 i tuore muliebris ingeniatum maxie buanis fe fubtrahebatafpeai
jbus:uidcre & nideti:audite& auditi fecum reputans haud culpa
I uacare & contremendas illas diii uoces aio uettens. Q. ui niderit
'ji muliere ad cocupifcedu ea:ia mecbatus eft in corde fuo.Et ue illi
per que fcandalu ueninnec ociofa modo delitefcebat : uetu pro
iocis h7mnos:p faltu teligiofasuenias:p fono& cantu uitginis
coronas fecreta fumebat:& eo maiori (ludio fando^i bafilicas pe
tere fatagebat:guo maiore freqntia reliqua cinitas itenta ludictis
.}• eet.Nulli et ung defidis dedita:res domedicas cu t?pus pofeeret
k Pi4 no quafi domina:fed quafi miniftta fic obibat:affabilis:blanda:
I' liberalis:facillima oibustatq, c6patiens:qua:ifirmojafi opus eet:
g feipfa pulmeta:cibofq3c6ficeret:ade{ret:hottatef’:catatet;fn amrj pia familia & nepotu;puero5iq3 ££ acilla^ turba tata otis & orati
'1 onis modeftia tenuinut neq3 uetbu atrogas:neq3 tixaji feminari
Ii Sobilain nmueliprouidaunqexpuerit.Intatifqj opibus guofempet con
ili fermone tenta fuiurata omne fnpuacau i paupes ppenfius erogandum:
: deq3 fupfluis effufifq3tebus ante Cbtifli tribunal reddenda effe
aliquado ratione.Veftes& gemas & oem cotpis cultu ita negie
xibutptofauis oculis haud quaqexitio:fimul nec tibi domacho
fieret pfctccpto apofloJico illi tide obteperas.MuIieres fn fiiWtu Innidu
ornato cu fobrietate 8l aetecandisidl qute napta f (l mnliet apii fimoniaf
us poteftate no het corporis fuitfed uiKquastitqj quomo placeat
niroXoge plura fut Elifat nrx otnameta uirtutu: decoraqjm6«
meta idurtriaiigeniiq, foj:qus fctiberemussfi tibi ate oes agnita
noeffenKnoutffloIefteferastgpboptoimtiieiusobitu tibi amiC
fio fafta fit:fed ut ate dicere coepimus eo q3 acceperis ktus of
fetas debitu Deo ipfiiac fpeciofu f^ificiu laudist a quo ea tibi
coQiodata fuere.Mihi crede huaniilTme Ghtiftophore atqjfapie
tiffimedi i dolore & f letu ue^ itueti potes popportua tibi fipofi
ta e & codituta inateri3:ratioq3 cu fetititeitu meriti non exigui;
qua icaffuni abite atque delabi nullo pado gmittef tua uirtus de
bet.Q-uid caufs e p Deu imottale cur no feteno fetas aio atque
ktiffimo:ne gde forti amate coiugit uicefiqua neque potes dubitateeaj2 uirtutn:qs attigimus gradibus icaluc6fcedifles?Q,ui
de ttiau ipioque fottuae dutiffimo erepta cernat : de pegtinatioe Bonis^tn i
hbotioriirima:& plena fupplicii i pattiatde naufragio i littustde feriore ut
bello ad paceide morte ad uita euefla credasiatque cofidasfinfoe ta g mors
lices ipfi & miferidi mi deuote& i xpo petamade Chriftopbore
gdiu amata tenemus bac uita 8l luce afpicimus ta defa c^ufamcaligineuita ing & luceicmli motu & couerfioe uatiabilei S fep
icettitqua nobis comunisccu exteris aiantibusti qua nentus cte
bet incurrat:fu]guta:tenipeftates:ignes;tonitrnaque defcedutln
qai quifque cu f letu intrat:& cu intraueritiftatim fottux cocedi
tur hfiana rotatiiab illa nulla alia de caula q ^ in mundo natus
e innumerabilia mala palTutusmt extiterint plurimi g puerperia
f letu funere gaudio fint ,pfecuti:g neque de xpotneque de chii
ftianxfidei factametoiuep; de ea qux fapietibus omnibus fempeluxit ueritate hoc fufceperut.Sed o ifana eope capita:52 corda datiffimaiqui humi defixi:62 elufi falfis te^ mortaliu & pereuntia
imaginibustqux quonia 52 uided 58 tagi 52 apprehedi fenfibus
polfuriPcbarx fut:52 uulgi oculis admitidx:cxledia 52 fepiterna
cateniit .Tepusbreue e:52 rapidior flumie prxterit mudi figura;
Reliqau igif eft quSadmod u Paulus noftet pulchteS: fideliter Paulo*:
admonet: ut g utuntf hoc mudofint tang no utentes: 52 ipfi illi
paretestg filios hent:82 filii:g patetes:52 niKghet uxorem: 52 uxor
qux het uij:;fit tag nobabetes 62 g gaudehtdg no gaudetestSCg
t 'r'
I
|!
«m5tta§no:poiTidftes.Ittfifmatnutatia!iafliafu«t3;fepq^cade
tia harc omniasqus g habeat l*tati:&g no babeat!ttiftari;e excei
letis ifani*. Q, uis iare doleat eu que adamauetil chapzqj babue
h't:ex hac lacbiymaps ualleiubi creatura ois humana exui furpirat
& igemifcihad raelelbe illa patria glotiofidimiq; & fenipitetna:
undeocnnes oriudi fumusidecerptiq^utq^ dedudi pueniffeiSl i
forte faSop! effe relatu? Olifae ipCi fi q fides:fi quaTtirtutu pta
miatS: g> maius eifi a deo no fallimnr.haud dubito cotigifle. Et
hsc ratio e fi no defipis ptfus fapietiffime mi Chtiftopbore! cnt
no agi fed Istari forte optiras ac dnlciffimae coiugis debeas:Noeft.n.emigtatio ipfa totius hominis ianitiomeq’, nodrop; ppetua
Soi amilTiomt fnibilu eannaut nufg fitdifqj nunq nobis liceat ftui.
Sed neq^ omnio mala mors efttnifi male uiuetibus.Q.uibu$ aut
uita ellinocentet adatmalopa terminus e:foeIicitatis initiii Iabo|t
ttqafesiuidotiai palma:& deiq5 ad patete fuincinitateq; ra'do^
«eceflus.Q,^ fi nec fatis his ratioibus defpderiu illius tibi poted
aboleri:nec moerot exhantiri totustadhibe confiliu palTjoibus:&cgtegia tua uittute ac folitu pedoris robur aduerfus coflidfi: ani
miq? mollicic aduoca .Sogita fi re fua homini denegasifurtii fa
cis:35 iufticia uiolas.Si Deo:g> ne faceres paulo ante fuafimur.fa
ctilegiu ppetras paritet & iniufticia. Q-cf fi uis Deu non Isdere
nnfcio certe te nolle: ita quoq5 eu tibi debes optate placabile : fii
anniti feg ad nietitfi:g; facillime oftefa tibi ia uia prteflabismt fci
licet pmptus ac lubes reftituas depofitu fuu repofceti : & ad fub
limis illius maieifatis pedes j)(tratus;uocem illatn iuifliffimi lob
emittas optima mete: Domius dedibdomious abllulibficut placi
tum eft dominojfic faflum eH: . Sit nomen domini benedidumi
Q,ua uoceprzclata Demetrius ille perceperat: cuius i libello deDemctrinf ptonidentia Dei Seneca magnifice meminit Dii immortales in
gaiofe quit queri poirum:g?non ante mihi uoluntate uefftam notam fe
eifti$:ptiot enim ad illa neni[rem:ad quae nuc uocatus fum. Vultis liberos fumete:aobis illos fuHub .Vultis ali^ parte corporis i
fumite:n5 magnam rem pronnttacito totfl relinqui . Vultis fpi
titnmf quid nl ? malniflem offerre g tradere. Potelb ne mi Chri
flophotecbtillianus aliquis tam ftadus Emollis ede: g philofo
phi huius animofam & titi roboris uoccm fine rubore polfit au
diteinonqj pungatur tang aculeis; Si impellatur ad imitadum i
Cogitef& faoc loco de HoiisHo Puloilloi^Z i Capitolio HoJatltK
loui dicatem andita filii morte tiec a cerimonia deftitiPeinec ma Pnl.
tatoqaidemuultu ad filii dolorem flexiffe aium fetut. Eodem
animo.Q,.Fabius Maximus extinfto filio confolatotiomunete Q,tFablu
elf per fe fundiu.Patia atque bis fotoria de Pende atbenienfiu Maximus
duce:& de Xenophon te Socratico hiftoriatnm monumenta con Pericles
celebrant.Anaxagone quoque omnifi litteris eft nobilitata tefpo Xenopboi
fioiqui filii interitum nuncianti Niljnqt mihi noni aut inexpec anaxagora
tatitefetsiSciebam enim illum enemottaIeni.Sic Ln. Paulus cu L. Paulos
inter feplimum diem duo filiorum funera cxcepifletinec fe a pu
blico triumpho femouit.Cdfneuere Lidi gens forte nec fatis doc Licii
taiiiec culta cum quis eo^ effet in luflumfmuliebrem ueftetn idu
etefcquafi ludus no aitojieffebfed foeminaji. Quid Marfilien Maifiliefe
fium mosfHi enim folemni conuiuio decorarut otbifatesidiefqj
unus tantum hidui tribuebatur:ne uideientui mortales tminorta
les optalTe-Non itaqneHiitoram efl: ille dolor iraodicasi& fletus:
qui terminum non habet etiam petexiguumifed neque hominis
nifi enetnatiquidem:& elumbistplaneque mulierculis ipfis detc
riorisiqui nullum habeat cum nirtute commertium: nihil cum ra
tione commune.Elifa nofttatEIifaueretquia ipfis campis elifiis
non modo dignat fed casleftium ac/upejr regno digniffimaifi
uti oflendimustfaaud mortua eiftfed regi niuincni omnia uiuut:
fi bonorumTuotum nihil amifittfed magis capit ptsmia fnis maximis digna uirtiitibus.Si ia (ecnta huius euafit uitie naufragia.
Si tu denique commodatum Deo ultro nfi teddenstredderis ipe
factilegustS maieftatis reustte ne gmittes mi Xpophore optime:
ac fapientiffime acrioretac diuturniore morderi dolore. Et quodDemetrius ille:PBluilIus:FabiustPeticles:S alii quos ante come
moraui potuete:ipfe non potetis cbridianifriams igenuis atque
optimis motibus tefetti(limusfQ.uodfane quia aut eximia tua
piudentiatidptaque generofitate airimi tui per te ia potuifli : aut
his nofttis neris ac fidelilfimis monitis incitatus nuc tandem fi
cile poteristLongioi tecnm noftta ha;c no erit epiftola.Vale.
AdValerium Concanonicum ia funere Contis Facini
Confolatbria Epiftola LXXVI.
(!
Go.Facmi
metitakus
;; 1
\i^
Ili-:
IH'
ii'
'l!
Ontes Fadus nofler moitafitatiVui natus etaf:c6cedfj
e pie quieuii: i domino : cfi quo cjplutima otnameta ptaclara ex humanis fimul abiete.Egtegia boitasiquiei op
tinio quoqj primfi exquirit' . Mira piudentia:atdens igeniu:ciUtafacudiadiberaliu artiu ferme omniucateruaiMufajicborilita
carmina: & cii his pariter falutaris medick peritia. Atqj i ipfa ti
tapt re^ foelicitate & florentiffiroo Si laudis & nois catfu(hen uana atq
5caduca humana coditio ) S: agedi & uiuedi abrupta fut
fila:& ueluti a texete pr^cifa . Ptoide acerbior tibi i hoc bomin*ut ipfe coieftot mors certe uidebit':que fui memoria bonis operibus extedente tang immataji! flore impia falce fubfttauit. Et coi
lacbtpmabeteforfiti Valeri dulciiTimeifutreptum tibi qnc alumnnmi quem patente; que magiftjz adolelcens habuiftiiqui intet
Mo*J cita attiguos Facis® uefttKfaiDih® uitos ia princeps enitebat . Sed ita
que incnta fgt humana uit® incerta cutticula:& angurtiicitatiq^ tetmini;ul
ipfe no nidea: qus stas loga dici poffittet fi illa gde pponamus
g longiotealiquis uixerit: aut qu® breuis deplotida fane fit: i ^uel pauculos dies tefte gs egerit.Ad una figde omnesidies atquenofles tang fagitta ad fignu ^petamus meta
: g figulos attigere
lexotabilis tandem neceflitas adigitig cutfus ppetuus ac citatiffi
Oids nnng fatistnifi ifinepfpicit'. Q-uate fatis pfefloille nobii
diu uixiffe uideti debet: cui tefie uixiife ac comode cfitigihno gcaos copleait annos dieqj fuu ad feneda pdnxitQ.d ifte cu fit
aflecatus:ut decutfo uelocitet ftadio palma fuftulerittgd e(f:gj el
beatu fineiuideamusfdi mortalitatis mora etumnofa optemus?quod ne ipfe c6mitas:monitote tibi Seneca adbibebdtg uiuedi
cupidos admitans ad Paulinu iquit,Omnes moitalescircufpice
larga nbigj flendi materia . Aliu ad quotidianu opus laboriofa
cgellas uocat aliu abitio nu§ getafollicitat. alius diuiti3s:qsoptauetatimetuit! & uoto laborat fno. Hic non habete fe dolet libe
tos:hic gdiffe . Lacbryms nobisdeetut antequa caufs dolendi*No uides qualem nobis uitam tep: natura ptomifetit f Q,ua pti
mfi nafcentiu hominum fletu efle uoluit . HocpticipioedinmHocoium fequetium annoptordocofentit: uitamq
5 fic agimus»
SimilitudoQ,ueomnia mi Valeti g certe ueriiTima finUnon mo fummoj*
UBHigitiQ hominum tellimoniatfed tota continue uita declarat. Q,uafe:ni
aautica fimiittodie atat ; 16ge melius emuigaiTe illi mihi nideft
g integta puppBatqj itcgri* aietcibos pott5 breai temigio & (e
cudis uetis itiatubq g icertis adhuc fluiSibus ertafcSed cote fortu
natiffimu nfum pottfi falutis tenete;furpicati: imo cofidereoio
gde mihi licet:g cotiitus cotdej& ore cofefrus:oibnfq3 pfidiis ac
uitalibus facratnetis factofanSa mtis eccMis me ptim cohortate
pattim miaiftro munitus exiettt.Q,u® aliogn i cotiitioe& gtmi
tufcordis utilitasfquE i figuitiexpi fiduciafQ,us ipmiflTioe Eui
gelii& diainofa otaculo^& carminu corolatio:fip penitentiam
gcunq5 noxius expiari nopoteftfQ-Uodneritatis facramentum
quonia religiofo tibi & erudito & fideliffimo lefu xpi fetaotaC
q5 miniftro coptiiliinu eftjtcmperateatqjinfideliter moeteas.VaIkValeri in domino dulcis atq? chariffime:S mutuum ora.
Ad Philippum Parmenfem Concanonicum de multorum
fratrum mortibus Epiftola Ixxpii.
Tafertei|s:utfctibis:eend potes uenerabilis mi Philip
i pe!atq5chariffimeiutcStotcafus;totq5 nforumobitusi
quos paruo gde curriculo aut pede cotabuiflerant dolo
tibus:ac febribus abfumptos audiftitmente reuoIuis:gtauiter nonmoueate.Ego ipfescui pttecordia fatis huana ac mollia natura c6
Ce[fit:& cui ex cofratribus iam numero fepte paucos iter dies no
ftto de grege partim atrocitate peftistpartim febtiu arftu dccube
tcegde tecu moerore diilringereunifi putarBmihiq5 perfuadetS
niueo hoc noftroi®ularidecoetu decorari et cilu Deusipte
uoluerittquie res ita me recreatmt no tam dolea: g Istqs exultetil degito;]ifq3 c6gtatuler!& o nos raiieros furpit5:& dicam: g relingmut: mortaliagtefidui fumusig bscinfitma&fotdida.acmalop;'® piculotii q-cotensoium plena loca tenemas:& iter Scilla atg, Garpbdim male tuti ^
(g,
nauigamus adhuc:Illadq3 iptecennefcio ne fapienter.Peteaftpe
reat.ociufqj diffugiat gcgd nobis e lucistS fpledefcat tide facer
ille:g caleftem in luce nos reponat dies:& quo oifa huiliata 8i ta
befafla fandojB uhietiQ Deo exoltabuda refurgat. Cu mecu itet
dum teputoiquid egi patuulus:quidiuuenis:qaiduit:quid &modo i feniu uetges patiacpalfurufqj fim.Q,uaE tefjrqua famas
qusuitequae [alutis difcrimina:qua2 quoquo te uetieris undiqj
citconfufa nos manecinfurgit mihi le^ oium defpeiatio quteda'.
In idq5 mi Philippe(nectibi mentior)fententisaiqiie deucnio:
ut fi decutfa:mihi coiuplicari stas poifitaefcii ne uelim egde a
yi!
i'!
t
i 1
s
Solois mo cSlceCut ainnt)ad caicaes itej;! teuocati: itJ tedet .inittii mei uih?
nitum. tnesc:8J aduetrum me loquot i amaritudine cordis mei: ita &flu
tuans: & kettu;& itifimiu agnofco quicgd ia ii6 fuerit magoo
® grani ad Ctefum Solonis oraculo poliremus hominum diess
inorfque ipfa tutata. Q,ua cogita tioe nonulli uetep: atq^gitiliu:
Bt latinKgraecsE que narrant hiliorfeuita perofi:fuis fe manibui
Dauid» iterememnt Et nollet Dauid «laximus& factatilfimus RegumPgu]u5 < pletifq5 pfalmo^ carminibus caelefle illud tegnu anhelans : ico
latum tettefire fibi prorogati deplorat . Nec aliter Paulusrpolles
nirtutibus maximis:gtatiaq5 redudas: deq5 falute ii cettos: recct
fu a terrena domo & maufafla no definebat fibi precati . Refte
igit' illi mihi fentire plane uidenf: q ne chtiftiano qde:fed altif
Mors mala fimotamf fgenio atq5 animo Morte definiut no efle odiofam.'
nfi eft qm ne mala qdetquE tantis nos eripit malis & iter fola patefacit
t caelu. Q,niobte melius jfeflo nihil uideti p6t q ut fcite Ancui
Seneca iqt tota i uita emori difcete. Q.uo maxime uenitmt & Plato ipfe
Plato cenfueiit tota fapietia hominis mortis meditatioe collare , Te ita
q5 optime ac fapietilTime o mi Philippe paratatq; accingeiq agis
i pellilentilTima urbe, Et ut ide ipfe idefinentet cfficia. piu mihi
lefu i auxiliu tuif atdetiffimis pcibus iuoca: q? & ab E-gidio dul
cifljmo noUrofratetns ac fadifrimzcharitatis fiducia exigo: cii
maxime deuotiflimus atqj innoxius ara domini tenet.Vale mea
fuauis tecotdatio:& iCbriHo deliciu.Venetiis pridie idus luliasi
Adioannem Andrea Ferlatienfem Confolatotia in
pattis funere Epillola. LXXVIIL
Ixtus fettatiefis Cocanonicus nofter uit officiofus ac pf bumdu5:q Ferratianupadnosadnauigauinpatrisop
timi tui mihi retulit obitum: que qde sgro latupi te aio
nehementet addubitans:ftatetna: duxi chaiitatis:di: beniuoletiat
figulatis erga temes loanes Andtea pamade:atq5 dulciffimeffi
idpolTnm fatisXiccutrere tibi:& cofolationem prxllate aliqrqut
tanquam repentinum temediam:ac medicina ptarueniens : fi re
tinere dolore illu tuu omnino etia no polTit: uel falte Jeuet: ac t£
petet:Neqj ad hoc ea me fufpitio impulitsut exillimatim effoemi
natot.difcindoq} animo abwas totai lachrpmis idecoie te cocef
faratwg ppfegnutti Dei uiaentcm illuBi feHqui{li:& te femetis
ptofeguente 8l adiatate ne fe defetetestcu niuea Cbtifti tanici
cogitaresialto animo ac futda aute perttanfilli:i]Iiim audiens; q
inquit Deus tuus.Veni enioiTepatate honiinem aduetfus,
patre
(auni:& fUiam aduerfus matre fuam:& nutum aduetfus foetum
fnam:& inimici hominisdomeflici eius:& qui amat patre& matte plufq raemon eft me dignns.Tattefidei uirhtaq; ingentis ai
dotis noe fummittete fefe mcietoti;& impetitum uulgus imitari
nihil amas atque petfpicienstnifi quod oculis cernitur : fenfibuf
que fubiicitur.quod peccaturum nullo te equidem padofubti
meo.Noui quid in te fidehquid modedixiquid tationisiqd ptu
dentite uigeat.Ad intimum tuum fpiritum mens : nefeio quomoanimus penettat!& in fectetu pedoris ac mentis illabitutfeqj e*
cruciandum boc iinopetuidet:^ dulciffimo tibi filio: quo duce
atque magiffto ille fe totum etiam inter follicitudinem cutixin
Deum fidebat poffe conuettere;Bouamquefpiritualis uitae fot
mulam confedamfmreptus interim fueiit.Hic tua cura maxima:
hic tua pietas:bic tuus moeror totus nerfatutusprotfus mihi uide-
tuKcui eo difficilius mederaconfolatio aliqua poteft : etiam egte
:
gia:quohone(l:nmatqj probabile planeque & fandum & debi
tum indicari tuunviflud defydetium poteff:qui tedus rede : teli
giofufqj religjofe tuum patrem cupias!ames:excolat:te non mo:
dotqui kto oculotpatrioque affedu femperconfpexit: fed in do-
mino obretuauit:& natorum dulciiTimum honore prxuenit : cu
ius ut a tigi:confilio;cuius ptecibus:cuius opetac denique meiitis-
(efeputarenacctedetettecnm fututum aliquando beatum • Hatc
te fi moiiebuntfi nexabuntifi Ianiabuntpluta'e!re mala cogitato
qujB.M.Galeotus ptxftantilfimus genitor tuus .euitanit: g bonaqua!perdidit.E.iugrauitin Chriffi fide:gtemio[fotus pise mattis M.Gaeccle(iffi:confeflione:uiatico:teque facta omni teligiofe ac rite fu tus..
fcepta.Audi hocloco ptudentifrimemi Io.Andtea.Audi(re quas
fo)itteftagabilem illam domini uocem Q- ui ctedit in me.-etia fi
mortuus fuetit:uiuek& omnis q uinit& ctedit i me non motie£
inatternmlllud quoqjtec£Ble(lefolet'otaculuIoaniiApocaIipfi
allatu diuinitus.Beati mortui quiin domino motJUtut.Q-Uod
tuo plane : ut ante dixi : optimo& modeftiflTimo contigit; ut in
ChriHo doimierit; pet Chtilfumfiteuigilatuius in gIotiam>.
At i hnmanis diutius agere potnittfefe pr2parare!atq5afcinget&
Sc accinfius deinde tutius emigtate.Ha:t ilium cogitante dita 8l
inexorabilis parca cbnipuitHxc eade mihi precanti illum iterim
extrema fata fubducutNo eiquod ipottunu dicasiac fauQiquod
mortalibus oibus prius ipeuitx diesipriaq^ infatixrudimetapot
tedut:atq5denuciat.Inf]du.s.atq; icertu cuiq3 futu^ uiuMi fpa
ciu;iocuq5& incxiu.Vbi.n.i luce edinmiimox i bos cafus mortis
otdoilexqj diuia taptat:& piicitint fux fortis atq5 fortuns nemofit exps.Innnuoeslocu miris fane&inumetis tradimur mdist
aut fi fapimusiultto comeamus.Q.dfi fic emori hoiem Deus ipe
naturaq; coftitibnos amabo buana temeritate idignabimut fua
neceifitati iuta cdcedeiefnofq^ decipietiq flagtamusrnitx cupidi
tasfDSique prster excelleres diniafqj nittutesiqua; tetmios finef
qjsquos apphedamusiultios no hiitiqd apliusifi adhuc qde uiue
KUtu illi filius chariflimus ac modeifiirmms po^es optafs'An nd
tibi fatis tuifqjfribusuixitfNtiAlphofu te natu maiote ilumis
bonoribus domi piimuiFotis qnoq5 PrstotE flotetiiTimapi urbi
Htn niditiexpeddte deigj honoris ulcimiiidignitate urbis Seatoti
atn.Te neto ateq iugu melleu ac fuauiiTmiu dhi fnbires ; ac tolle
tesiiter togatos docMi cathedra cu laude tenete cofpexit. Tertio
boxfpeiiac jibitatiscoalefcetefilioetexultaiiit.Deipoa'! gd lo
Q,uido e quacg fane tiic obimqn iucudiffimu e obireiqh i eo ia erat nite
optimnui & oinm huana^ te^ facietasicu Ixta jifluetet xtas i fubitet morbi
emoti tiiilifq fenebtnsicu romnusigesiguftusitafiosiincelTus fimul bx
befcetet& oinm fenfuu uigot ac fpiis abuolaretfQ.nis p deu ft
Senefia piens ad extrema feneAi deuenite non horreat: cumulata oibus
granis malisinullis uero bladiente illecebtist’ fed & infup dies & no
fies fui faflidio labotat&ac diifolutis copagibus fatifcentefVeuenimueto fi tu illu Ines cofedlTet: gdo peftiletillima tota cinitai
erat;& aget ois eode cdflagrabac icedioicu pattia obfeifa atqj at
trita Venetobelloeuetfioiieexcidiu qj timebat:& fua dignitas
ois: Si apud pticipe otnatiiTimus gradus iterque ciues merita au
fiontas ipfo cu impio cafura putabat' ; fic illu tibi defydetati foi
fitacocederet' patua admodu uelcenfuta uel culpa.Nue neto cu
florentibus rebus oibus fuis domi itet fuo^ aplexus exceflierit cu
Ais optatus i Pticipffodalis 3cceptus:6c confilio^ particeps fidus
gemma^ quoque& torcuatu moniliu:figno^ac ptiofo^oium
«i(tos:quepticeps ut dilexit icolnmr.fic nec dedignatus c moiie
(«ivqufn 52 icofo aflahs 62 folatus 52 b’anditast 32 ad ouinfa in
fuos benignitatis& opis officia fefe |imptufutB^ iucundeac phuniiitei pollicitus ell.Gu hac ing ei i morte cotigetitigd plarx
eftgi ihoc honiiedoleamusinififorteimptudetesipfiiautdaete Odtandueundi morte gde ipfi a mortali diLieIete:& g? omnes necellitate no equodfiit fubitutiituo uni gSitori detreflare aufi fuerimus 5” gi ga fieri fjeiinonuo poteft: no ta temeritatis g extremse demeti® fignu illud opta potte mihi ptfus effe uidet': a quo errore teterriiiio : ut a catetis gde
‘
gtauiffrmis uitiist fic abhorrere debebit figularis modeftia ac bo
sitas tna.Deiq5 no ei cogratulatiique credas obiiffe fub tituIo52
jjjomieiChtiftiiqueadmodu g fpe nulla de dotmietibus habent:
«pettu gde € ifidelitatis ac defperatiois iditiu. Q,uate gi fnpefh Infideli
nideto ne uiuente cu mortuis defleas: S2 luce i tenebris quatens: taj ac deffplietica illi iptccationeicuttas. Ve g dicitis bonu malii: 82 ma peratio
Ium bonu:ponentes luce tenebtas& tenebras luce.Loge melius
82 uetius gde illu afpice i tntiffimo ^btab® finu; Si itet csleffes j\btabxangeIos:anjmafg5 fodices ouante: aut fane:guod tertiu ert:ri ad fjQs
huc illu aligd cotagionisgtimefcis habete: gi diluenduexpian
dumq^ onino falubriter fit; ptiufg ad cxli putifTima euokt; qdf
Dt fufpicete pbo;hottorq5:82 monco;quando uel aftra gdl ipfa i Obfetnacofpeftu Dei imunda efle factis i litteris referanfs mottaliumqj:
etoem iufficiicori DeomenfftuupannuEfaiasnucupebdbec £faia(ab eo ois labestoifq; aboleafl impuritasigta tu potes ui cbaritatis
otatioibusilachcpmitiatq; gemitibus illu fubleua:82 quod funiu /Altaris (qfoium Si efficacilTimu piaculu.eialtarisadde fuppetiasiq una i re: ftagiuniut teligioli Si optimi uitiific & pientiffimi filii munus explebis.
Vale: tuiqj Matthai meinetis itetotidu.
De falfa ^(Tertione Sacerdotii teporatis domini Saluato
tisad Polpcletu phificu EpiftolaXXXVIIJI:
g Vem milii nup attuliffi de teporali Sacerdotio faluatotis
noflri libellmnieum de illo iudicium quxtens PoJpclete
uirofum optime ac fuauifTime legereegdem fie idigtiatione nopotni;ita mihi uifa elf fabulofa puerilis;82 commetitia ois illa nat
tatiaEt fane ptaiconem illu tuam ueteianum:pb3tum cultuque
dodtina: cuius nec nomenmec otdine nomino:que te dicis boc
ateaou miiabile tufitite ipopulo andiuilTecu gaudio: uebemen
to fu^cilio tatog; plauCu popaIari:ut tu iqsifoinnia i uiilgus hiec
ditaBt illa taqua oracula tertio e.Ca;Io delafpa iadatrfi non illut)!
papalis illa maieftas fortaffe fefellerit!aflat figde paCfim : atque
diniemiat fe ptimu Romx ateanu illud i Potificis maximi biblio
tecba uidiffetSc ^(Ti cu dodis uiris errare nd polii.; tellimoniuni
F racifei Pbilelpbi grauilTimu addit;g forte cu mpfleriu legilTet:
no mo credidedtiae^a magnifeceritatg; 3)batit degj eo 8c ferip
feritEgo ueto tietii pauca admodu nofco:ldgeg3 abfum 'ab fin
gulati ho^hmum celebdq; dod:ria;bac th i tefentire me redins
ac grauius'^ idos arbittastlefu xpo dinio atg5 unico ueritatic auc
tote mihi fauete tuo geta defpderio more:teq5 ueldux nel comes
ad femita uetitatispduca patuo gdeCni fallot)labore:paruog5‘pe
du tritusfi me hac i re gd £ilfu S refellet&& q^ ueriHimu S Coht
mate atg5 tuete obferuabis itetus & docilis,Atg; illud ; fi ita e;ut
Diis facerdotiu tporale fufcepetikeaqj fuerit dignitate pfundus
ut fpgitSS ptxdicat i(le.Etn.gs e:g cerebpa habeafg id iarcbiuis.
ludxojj tadiu latuifle crediderit:ca uno& uigitifuffiagiis dicalf
illa i libello tuo ad facerdotii apicE a{lumptas;magnog3 facerda
luoiumcofenfu de mortuo fuffcftusfQ,ui factis initut' mpfte
tiis:in xpofqjunguuftno quxrut latebrasifedaptu.lpi dat nominaidit patriaidat genustdat& jgeito^ otiginesigenealogixqUe
pticipiu.Ge(lu:habitu:motibus:a! oi uit* gte pollet exteris notio.
xes,Delitercete ergo quo potnit:qd nifi publice fieti potuit f nifi
pala exeteerifnifi fpedatibus oibus petagifQid fi gfida ludxojt
ipbaq^ malicia fadi forte pGenituit:potuet nibilotnius illi rem ti
data obtegeetiqj c6fpicua:ut no difcipulis:qui a Ghtillo ne ttaf
uetfo quidem ctinedifcedebanbuetuaieluxedtfnon euangeli
ilistquibas crux fuit Saluatoris etiam ad unguem idagati gella:
atq^ ea fempiternx cotifecrare memorix^no deniqjtot hebixojt
inilibus;quiChciflumfecutictedidetefAut conttadi clap;: adeO'
fi; recens facius uniuetfotum impleuit ocuIosipaUimq^ uulgatd
innotuiticoi illu Sctibx;cut Seniotes;cut cdfacetdotes teliq ; cminqmagidtum illum tam fxpe:facerdote ueto nu^ nucupamt^'
Cur tam auide di diligenter quis;cuiafq} elTet funt feifeitatitnifi
te ueta quia neque facerdos: neque pontifexfuit: neque eorum.
WUCUStxpIeaftulfnmfPonamtisIifc tefliffiSiaigua- lafiUs pateSt: Aponolitei
Paulfiqj jptimis bcbtffosipros de ueto ac inuiiottali domini fa fl-imoniumi
cetdotioin(bituent?audiamus;g domimum Saluatotcm lefum
pontificem ac facetdotcm appellat templiqdcm non manufafii
.i.no huius cteationisifed caelefiisntiqj ac fempitetni: iquod ne
qj p fanguinem hircoja aut uitulojt ut csteri : fed pet ptoptiu fe
niel fanguinem intrpiuitg ut talis eflet decui0e inquitiqui nonhabetetneceflitate quotidie quemadmodum facetdotes primu
j) fuis deliftis hoftias offerre! deinde pro populoiquod confumauitfublatusi cruce fe offerendo fenielhoftiam Deo patri fempi
terna publica p, mundi uitaatqj falute.NicoJaos lita in Mattbcei Nicolaus
conientariis! ubi templi Salomois fitu: dimefionesmrdinefqj lo de iira.
cotum diftinguinac pingit: negat Cbriftum intrafle ung uel in
fanftafanflojc: quod foli fas erat fummo faceidoti femcli anno 1;
dfitaxat: uei i fanftC ubi facetdotes relig litare quotidie & offei t
K fokbanttuei eam etid in areambi leuitat uidimas iugulantes fa
cerdotibus hoftias ejpedirentiea profeffo de caufa ac ratione: ^ No*neg, facetdos effenneq, lenita. Sed uerfatuni ac docuifle iquit i In gbus pti
lateralibus templi bafilicis: ique ipfa porticu Solomonis: quo co bus tepli
iBaeretfcq} recipere turba populoqne licebatiftifqj i focis adulte Xpus uet
tam abrolui(re:& meteantium cathedras:& nummularias mefas fatus,
euettiffe: cteteraq5 pattafre:qntede eo.fetuntut uel diuina opera
uel mitabilia.Sed neqj fe extricabit ab Eufebii Cafatienfis epif Eiifebu aucopi teflifflonio audoritateqj gtaoiinma:fiue Theodofius ille:fi dotitas
uefamiliariseius Pbilippus:fiue gfquis ille fuit delitus audor & tbeodof/us
fallax:q ta puerilia taque nefaria fuo dolo cofftuxit.Htec infanus
ille atq^ tidiculus:hatc i ecclefiafticis hifforiis audiat.Vetus hic:q Philippui
de csio uenk Chtiffus:ndhnmanis opibus qucefita fumit ungueta: Sed nouo ac figulati modo paterno fpiritu infufus & undusChtiffus efficitunricut multis ante faeculis de eo uates Efaias prae
dixetatdicensex ipfiusChtiffi perfona-Spititus domini fnp mepropterquod unxit me.Eaangelizate pauperibus mifit tneiptx
dicate captiuis temilTione:& aecis uifuni.Et ex petfo.na itep: piis
de filio Dauid ita pnutiatlurauit dominusiS: ndpeenitebit eu.
Tu es facetdos in eternum fecudum ordine Melcbiredecb. Hic
autem Melchifedecfa in diuiuis uolununibus facetdos fummif ii
Melchife
decb.
Dei fuiffe tefetlf.Set! g no oleo coaiuni gunflus f/fc neqtie g (jfuccefliione generis fufcepitfacetdotiuificirt apudhabreos mosctat!& ideo fecudu oidine ipfms facetdos fututus didfxpussg nolei liquoteded uirtute catlefiris fpus cofecref.daate ex his cumfalfu fatis appateahquod oium maxitnu ee uidebaf’:xpm f.tepotalis facctdotii faftigiu fufcepiffeia reliqs cofeqntes ineptias pfequamunquas fi pteco digniffimus ille no uidit egdem nefcioquo noces factas accipiat:quo ftudeahquo cocionari prafumat.Philelpbfi taceo:g fane de poetica & oratoria gtaeca latinaq3 lin
Lautus Q. ‘guasg de re catholica certius poterat iudicaie.Lauja at ^uiiinuCtetenfemnobilem:Venetuque patricium qui has trsiflulitura
brapaneniast&infignem Marcellum:quieas Renato trafmifit
snd
Vide qua:fo quibus ca:cucietes illi fe tenebris implicant! & i qsettop! fciobes jilabuf.Segt*& i ipfo libello Sacerdotes cu de a(fi
Oinfania fcendo fibixpocofultatentideqj ortu eius & parentibus qustetentdofeph induci non potuiffe,qui fuu iam diem obierat: fuif
feat matre itroLiuae:qu£Ecu Virgine fefepethiberct: atque affir
maretiSo illide itafla filiu nafci nec credere: ne caffeq poffent: i
fpicienda illa obltetricibus ttadiderunt:atq3 eos omnis qui puerpetio iteifuiffet tefles uetitati adefle iufletut Q-U® portenta fut
De lofeph iftafqu® ptsftigia mi o Polydetef Q, uantu.n.primu ad lofephNo. attinebaperte mentitus e V eteratorig ifla coflauitNi poli Salua
totis morte fupetuixilfc lofephnulli 3 factis i litteris fit eruditus
f" dubiu cfte iam debehPotto cii maximus Ambtofius:Aurcufqueloannes
;quoje altet pud nollros altet apud gtaios eminet ipti
^niis luce doftti® & irrefragabilis nominis gloriaTctiptu relique
Noi rinbillu pofl domini pafQone MarismafilTe fociu: Si cii loanefolatiu. Dciq3 Vitgi ne traditi oblletricibus cotreftandi gs dice
re:nifi blaffemo gde ore: uel audire nifi factilega et ante ii quesbRe ipfefto no minus foedi & ftomacfaandiig abfutdi omnio:& creditu alienamfSed o uefanu capubS cetsbio uacuuilinguapetulis:& fuffufa uenenaqu® audes polluta & execrabilismrgi
nei pudoris fulgotefuffundere ; & in diuinitatis theat^iiunusinferie. Q-ui dei filius no temetauit inotrenfatn feicnitatem &
Kegiitanquam factum munus& maieftate Regia dignumalitet uel excufo ucl culpoig fine duce petagrites ignota.
Nauita de uentiside tauris narrat arator.
Incemt 3aip«deteE attte4as:tu jjplianeirpjcissta fmpauMenmJasNefciJ jpcawnefris ad humana no pettinasiq^ua: dinina ii fut ?
SiuitginitatS Matis fpeaaciteiaftia no eft Lucifer &Herpasita mirabilis . Si pattu J)!emq5 dininiinefcis Deum ne i illaian i
Deo illi magis admirere,Si maieftat6 atqj idol?:ptaf€fett.fi q et
qus uideri poffittnurolnis forroi!& tu factilcga(Prob pndot)obftettices tuomedacio aftruisiqu» les ut idigna domini matte ita
prfns ianis fi tibi uidet'& Indietat immoexectabilis ac (lomacbada mi o Polyclete.qustamus& illud taiidc: g nam illi fiitig deVirginis pattu teftes fuerint accetfitisfi prater etultites angelos& GLORIA iexcelfis Deo cocinentes ulli mortalitj oculi ories 5illud sterni luminis iubaritueti potuerut. Q,ustita foelicitasifi No.;cui c6tigiffet.nec is fane cui cotigiffetsigtatus: nec fcriptores ueti
tatis torpentes ut atbitronobliuioni midalTent: cp ga ita no fuit:
idcirco cudi tacuere. Reliqueroqua coargui cu hissqns ia tefa
tanimustfacile polTuntiqtfi leniora gdem funSi radicibus ia extii
patis atefcere p fe piae mihi uidEfipistermittere fatms iudicoine
& ego i patuo l3bote!tnq3 taedio afficiare. Q,uaf mi Polyclete la
jialejSJ iis quae certa atqj optima fubfrequetei iuigilansiApochri
phum omne deuita. Vale. NoaAd loanne Mapheum ptelbyteram i domino uene
tandum de prsdeftinatione Epiftola,LXXX«Vs de prsdeftiatioe foeliriu deqj prsfetia reproboj!
g diuina^ littera^ iterpretes fubtiliter lateq^ diftiniut;^
piae materia uix altius aliquid cognitu: difficilius peti
culofiufqj fufceptn tota i theologia uerfattra mi loines ^nd tuum:illu Plateanu ita aperte enucleateqae difcurtis difcuffaqj in
dialogu digeris :ut igcuefeteatme neq3legiffe ung neq
3audif
fei eo difputadi genere fabns aliquid atq5lucidius : &^ maius
oideaf i tata te breuiusigg magiftiis fape dilTetetibusmo mo aures& oientefed ipfi anima quoque deuoueti.Agnat&Egidium Tbotnas.
Romanu:Scotn plegetim:& cu Pergulanis illis Venetis nofftis Egidius.
aligdocotuIeti.Tu qus illi fpatfete pfttingistqus nodofai& iex Scotm.tricabilia pofnete diflbluis:Q,u* barbata fctipfetedatina reddis Peigulai.j
fi fatis tn reddi poiluttdu ab ufitatis eojeuetbiSi&afgumftojzac
loco^ fotmaig fcfs nuc tbeolt^os aucupa(it!taq5 feqnerisidifce
i m
Hoi defe haud facile liceat.Sed negd plie diffitmilpsde te egaipfa tS
fic fentioineq, te!neq5 fapietiffiaiu ate te queg fic doceietfic feti
bete potuiffe unquaine quo plus dixetitiminus egde doceat : aut
quato plus defudauetitsminus efficiatsfiatqj agitatu atcatiu feg
obfcHrms:& q3 no ta aiumfaciac^ extetteafeS i giculofiotes feg
fcopulos inueliat.Atqj hic cocuti fspe fpe bominu oena: & fide<
Subit fufpitione de bnfica illa diuiaqj nafa defettimaidefgatoi
ite gplutios;& fl igitiojit omni licetet inquinameta feflati : diui»
buanaq} habeti nullo deledu.Cofiliuifapietiarpatietia : uittutei
cis et pfugati n6nuqua.Q.uid nepedanadis jidefleullonadpo.
Pandus te[l::fifaIuatiiIIipoflut:nectnfaluetVQ.uidribifapietesill-ifom
Inflans, niit puftos illos:i(tatia:figna ne ttiplicia:aut qdiuplicia : copoili'
.Signum; tum fenfu:atq5diuifu:& qUa: iadat' atgutilTmie huiufmoi cjete
Senfus diui ra;fi utcuqj fint iltasprtefciti nihilominus danat' oio: prtedeflin*
fus compo fti ueto faluaffQ,ua dita illa atgumetatio(Sed nec alia nos caci
ntafque, tnifetadiqjdignofcimuslpdedosadapliotis decotis cumulueefigeitosfQ,uale decoj; iftod mi o loanesrqd tm exitii.-ttfa fangui
nisitmpditiois cotineatfQ.uid ta fauiifqd ta cruentu q nauium
fabtkate:quiqfabricet:naufragatutaa'tepraeuidetitt'auteo filiii
niittete:ubi difcetpedu e2 pfeias pt itelligat^At nuqd iniqtas eSl
apud Deu ut Apoftolus iqt^Mininie Minime iquani. Sed ined
nniot foitaffe mortalibus nobis temeti as;q ateanu icdphefibile:
huano ingenio aireqpoflectedamusi&redminisi thefautis ab
No. tilTiroe coditafquod nemo adhuc potuit quatus ille fuetit)ipCi cq.
nemut etuete.no itelligetes folius Dei notione hac efle no horni:
nis:qaol idcirco femper uoluit Dens latete hominemtne unqulbebefeannunqua& fibi in proficiendo finem iponat.Tale itaqj.
e(l;tam abdita tem qustisinueftigariqj ab homine: quale ut pul
chte Apoftolus edocebfi contra uelatchiteduuel plafta.Q,uate
me finxifti fictaut domus:aut ftatua argumetetut Si qusttanEgo
itaq^ fic cefeo:fic mihi petfuadeo tones alias quide nullas:pta;tet.
illas:quas ifti Theologi tuqj iducisi ad ea quas quaetiit' affetti pof
fe.Sed fimubfi non falloncotemnedas ptorfus aut omittedas:pit'
q jde clementiffima Dei citea opificum fuu boitate credendum.
Euangelia factatiOTimaiVatum oiaculaiPfalmotum catmiDa:ua
cefqueomnes:qus nos erigunt atque excitant: tanquam Deumlot ipfutna quo demanant audiendas:i'iam piimnm atq^ teaaciu*.
SalaatoWsnoftti apnd IoanBflii.C2.ni bona egctunhibnnt in ni
ta trtetnatr:qui neto malatin ignem fepiternuni.Hac tetu mi loa
nes fidncia cbatitatis:qnx mutua& maxima itet nos efl;;IIlud aba
le efflagitans uiciffimmt oiestne nobis ad ca?]ellia capiSda unganimus concidatuisptopofita omnibungtefle ai fideliter agiin
VaIe.Rom£E ex a:deuittutum Idibus lannatii.
Ad loannem Philippum fratrem Epiftola.lxxxn
q Voties lego tuas illasiquas noniffimead me dediftitnun
tias ua]itudinis:diuio(ut igs)tibi munere reftitutequas uti
fij
fEpius Icgammbi libris incQboiac pugillari mihi quidem ate ocu . tlos ftatuii toties cbatiQjnie mi ac uenetabilis fratentoties ig gtato
in Deum: atque lidiwfretotanimoiqni clamantes ad fe tandem jif)
cft mifetatus . Cum quo paritet mentem fubit follicitudo qutcda Valitudl il |i'
& pauonne fatis te fetues atqj tefoueas. Nemo eliiqui no boam nis cura|;
ualitudinem optet cum non babctifed habitam pletiq5 negligut ,* 1 ;
plnfg cKtera omnia-Pecunte teftommiptediorumitotiusqj patri i'
nionii omnes obfetuatiffimi funt: ut no arca non fupellextno fi j:
ntsinon iutainon dignitas in detrimentum icidatiqui iidem maSote quidem ex pai te falutis & uit*iptoptcr quam caiteta iflaijdi
gi ac jifufiflimi futiignati fortafle quidipfi fit: quidqjfibi Ulto
q5 ex homine debeantigq^ honefta etia eft unius huius rei patci
tas . Neq5me putes folu de fatculi hominibus dicetei quos tenet
reji cupiditasiloquot de nofttis religiofis boinibusiSi femis ,pba
tilTimis Dei: g id minime fetuanquod ut afTequaiitut & habeat:
qnotid ie Deu maxime obfeciant: falutem mentis Si corporis :&ut mens fanatur Satyrus ait:i corpore fano
. Q. J fi fcelus eff alte
iius hominis corpus uel uiolaremcl laedetetuei etia non adiuu.ire
tu poffistquaiito deteftabilius & immanius eft fefe uel conficereffotnicldi
i iullu Dcituel dcfetere f Et fi liceat intetdu perleges malos gdeperdere t ullis tamen nunquam aut diuiiiis aut humanis decretis
fas e qualicuqj de caufa fibi ipfi impias maus ifetre , Ex quo Lu^
«etiam illa caftiffimam: qua: a TyiannocomprelTa infamia' putauitniolentanece diluete,Et Catone Vticenfem qui.C.CicfaiS
niflote no fetenstptoptia fe ttanfuetbetans manui dolori fuo le
medium pertinaci cede qusfiuit cxterofqy illos omnes g immottales furpicati eiTe animasitangi c«lu migraturi fibi ipfis manui
{ iiii
rfieSbM infecere Tbeubistutu dfcaCIeatem t Cb»yfipp5:«efione i Eiiipe
tus Cleans docle;& quorcuq5 deniqJ alioi fiae getiles iltefiue ffdelesiqui f«
Chryfip fponte eripuerint rebus huanisaate danatuc patticidaEqj babet's
pus zeno a quo gde ettofe uel culpa Safon ille fottifljmustuel unus excipi
Enipedo tur agete illu fpfi Dei fubduda columna niolifqj collapfu ex
cies Sanfo trema fubietit. Q, uod cntn ita fit mi dulcis ac uenetabilis fiatei
egregium illu tuu ipolutuqj aium i cuftodia ac domicilio cotpo
tis eatenus fetuad u cutabistquo ad dies dni ueniattq educat illu
& aduocet in ppetnam cxleifis beatitudinis gloriaiqua ut tecum
ipfe immeritus afTequanillius Regem Deum optimum maximunehementet togaimihique concilia. Val&
j!Vd Auguftinum Stfozam ftatfem csKanonicumq;dukifliimum Epiftola. Ixxxii.
q Vanti apud te fumus Battholomteus nf uenetabilistatqj
ego imetitus Ir* tustqs nup ad nic dedifti: late declarant
/iuguffine chatiiTimc.qus uttiq; nmi extiteie gtatidimx:qppe
q ab itegertimo homine& atdetiflimoxpi fetuo uideamur nondiligi mo:qd gexiguo mihi plane fatis eenfed amati qde migj in
tnodu:coiiq3 Si obferuari.Nulluiat deme loqr.unq t?pus extitit
ex quo cognitus inibi e§ coepiftiiquo no pfuaferi mibi ita futu^K
ut anmte amatesiqua; e beniuoletix egregia ac peculiaris uis quie
daiaqua igenua & fuauiffima iftitutusaiusigratufqj aberrate ne
poffit gdem.Sed i ipfani Bartholomauxuius in te:ptster dilec
tione gde ipamibenefkiu cxtat fingulatis eruditiois atq, dodti
nEppefiorfortafleSgeneroffnsaiustuus atq5 tecipcus.Q.uid
'tuus aiusdixiiquidogdettn&ipfeegoei debete me pute&n»Hiqnatus eft ftuftus eo^oinmrquos ilTeetddiuitfquatufq3 noftti
Dofltinie ordinis honosiquata reueretiaiquata maieftas e Ifayziac ftudiopif
ftuSui; Q,uicqnid.n.officiic6fetf unius cotpotisniebroiad totu ptinerc
digaofctf utiqj cotpusxuius e mebjr.Adde Augu. mi ptudentif
fime dodiinam quidem ipfam & fapientia no unius alicuius ext
gui corporis tantumodo effeifed nailiffimi illiusiquod totu coti
Noi net genus humanuifiE q3 poftentate motat' oem.An e ab'gd i to
ta te buana uel Htilinsmel fuauiusiuel meliusmel deniq^ fandius
atq3 diuinius ea admirabili ubettate fcientia^t& copia: quas aut
ptifci fapientes nobis fctiptas teliqueteiaut ptsfentes impattiun
tutmagiftiiatq^dodotesfquxfolis inflat coiufcatss depellunt
lenebrtRgbaj pafliin obuoIutJ cfin almeta denisific agetefflUitlc
ueluti excudentes quidem nodux nihil retenum intueremunO
ntinam quod te dicis mente uerfateipolTes le ipfa Augaftine miadequhut nobifeum adeflestnoftta confuetudine: noftioqj con
tubernio frueteie.O inquam Deus ita tUliflettAdcffctqj'& Boffus nodenxqnalistuus&fratecin Cbridotad hzcipfa ftndiadi
idoneus &cdcitatus&plutimus.lam maturos& fapidos amati
feminisducetnx atque fndotis capere inciperetis ftudnstquos ca
lathofpottulaquefubfequetetdedutusuel fragmenta qu* pete
unt.Sed o Deus bone in uita q difficile optata eueniunt: qq5 la
to mortalium litis estinguitur.IIfe ille beneficus atq5dulcifrimus
Battbolomxus talidfi ingeniomm iadnram g fuo i religionem
matrem amote perpetuo beniuolentiaque in uosfingulati fufpi
lare non cefTatiqui uidebamini fibi ex omnibus: quos docuifiets
bteui quidem fpacio ad magnum dodris cumulum euaCutupal
mamque latutLEgo ueio utcunque res eft:nos bottot pcepta bac
tenus fideliter teneatis;neqd ex iis omnino depeceaueadem ipa
repetetes fspe ac confirmantes:dum Deo ipfo ptopicio det* opta
tus foelixque ad ea (ludia reditus. Vale mea dulcis in dominuanimaiSJ pro me ardentiffime ota.
Ad Laurentiam Medicem Vitum mfignematqu*clarifTimum Epiflola. LXXXIIL
d luturnam g abfentiam ueteot ne fim forte tibi fados iaiii
icognitus Laureti clarifTime:Sed Petro genitoti : auoqul
paterno tuoedum uiuerefc&chatiinmus & familiariflimus extitB
duque felulans affurgetet fabricarqcqd in me ingenii ac dilige
tixfuiuid oe operi c5tuli:nd pania illo^ uel fatif fadioemel grz
tia.Abfens ubicuque ddnde me repeti;& eo^ q a nobis ia decef
fetut;& tuiiq adhuc incolumis fupes;meis in otonibus tpiifque
fuffragiistquitum gexiguus ipfe potui:® gratus 8imemmot gpetuo fubtantufque mihi efl infignis Lau.erga teamonteuerentia:
pietas:fidesetiam:atqueopinio:at|iAloifio Antilla ciUe uetete
tuo:® omniu;quos unice ipfe amo mibi plane cbatEfimo tuamapud beignitatemegtegiaaufim itetteder.Q.uifaneuit qualis
qdem fit:® quid opteUac flagitekaperiam q dilucide ac bteuitet
poteto.Huic Robertus Antilla genitor fuittq cu Palantes Sttozs
eogi iliins fadiosus foite habitas edet»Qaogtx.Mxcccmiuir
{mlftispatria eflifioc Aloifiofiliotu nitocunaq; u9giente.Q.tii
infas cu adoleuiffebbois ptimu litteris traditus eft. Ueide lege cf
trile aggteflus iutifcdfulti gradu honorifice e alTecutus. MagnaBite parte Pifauri.Mafore Mantute.Hicpoftremam apud Illudi
Gulieltnu Motifferrati cofiliariusegi.Q-Ui cu dcndrina figulati
fua:tu optimis motibustigeitaqj boitate pttEcipua!& ciues omnis
& pcetes qbus cu uixiftad fe amidu mip; i modu allexit. Nodraqunqj Religioi toti patnabilis fep atqt chatilTinius extitit.Is dei
qj Deo benefauete^g i fe fperates no defetittnonnullisq^ amicis
ac getilibus fuis audotibus reditu i patria cocededu qde fibi fpe
tat: que nifi tuo ipriinis anfpicio: tuaq^ placabilitate & ntitu ace
pturus fit:q es patris patent ab eiufde uefe patribus ottus:& unus ilie:quS obferuat: & audiCt merito,omnesuio dico petere: fed
ne optate gde coditnit.Erigi tua fibi data dextera cupit.Pattia te
decernetedoari.In ipK ufq^ fetuitote ultro tibi cocedcte. Q,uefi admittis in tau:fi pio oculo afpicis.5i audoritats ia tua:qus di
Hin*fuideti* dono apliffima e:paitis tedituis:ea fidetitegritate
«c gratitudie armi ptsdat:uc deuifti hominis: atq} eteftitte poeni
teat haud fieri poffe credideti : cuius de teftitudie ac probitate fi
Religiofo mihi fpddere fas e i uadimoniu mea eqdS fide fis co
fcietii itrepidus dederim » Q. uaf fi digna peto:nec tones uel rei
pub.nel aplitudis uel excelletisqj tus aliqd piculi fubeuhqs nec
nofcoinec quano:te rogo Laureti iciyte atqj magnaime p xpi fi
guinepciofu:iquo fis fflifeticotdia fis uenia habituri fumus oes:
pq5tua imortale dignitate fis laude fuplice exaudias:atque attol
]as.Q,uod fi fecetis:mihi ctedetmagis ac magis idies te feciffe Ix
lebef. Vale decui ptias:pietatifq5muetibus tibi dius itet i cslu»
Ad Aloifinm Antillam de reditu fno:deqj Mantinea infi
gni piSote Epiftola Ixxxiiiu
p Ro reditu tuo mi Antilla ad infignem Laurentiu quales
potui efficaces fis fuppiices:ut uidebis Iras dedi:qus tibi
fatiffaciuuadmodu Istot.Sin minus:no fide fis dudiu fe igeniu
ac uites credito mihi defuide. Spero te Istii uidecatq; exofculari
cito ueyi interim mota mutuis folcmur Itistqus ptxcipua atq; mi
tabil£ ha nc in fe uim hhnut uesas fspe uineat imagines: fis dulci
nsigoraloquaf.Nadiusqrtusexurbe Matua digreffus Genera
-Jis pf ofilinis nii hoc fc zecepiua quo mecd logusde te e habitus
!ikmImr.
fcrrnaquo deptedi quatii eu dereflaueilt iflic cofuetmlo' dulcif
fiBia tua:uittufq5 pegregia.Q,aE tes fumajpfeiao mihi letitix fti i
icg? chatus *q habearis pfibus C£eteris:ac mihi femp fuifti . Miti Infigni* i
nei nioi audio tilii naotte doletius ac grauins fctcetcni digne cd Mitinct
patior atq3 codoJeotcu pp feipm itet pidotes unicu plaeig ptiui||
glotia nro seuo e affecutusifii fi deptifcis ioquedii eizeufini^^
Apelle & quotquot astetuK tneotiaegtatilTinia cofecraHitatigta
facile n mofit smulatustfed uel aqtittfi no fiipariti tu pp inaen«|j
cuiusobitu Heuquatufpeieractepcuitaliac.gfalicibus fuitcce ||;j
ptis nobis pollicebatur egregium fe paternae laudis hetede futuri 5ecnndia ' ffii
Sed quod folet fecundiffimit in rebus acciderettanti tnuiditfot aductfa ;||;[
tunamel ut fidelius diciiDeus ipfe non tulit in patte& filio glo mifcenttttf
jiamme aubuc mortales beati fibi uiderent'. Docet enim teium pnatura ac humana fragilitas defpetatione ptaifentium qusritao f;
da effe fututaiSi: motibilitate fluitantia femp & trafeutiu dilige |ij
;dacsleftiaatq}rodluta.Q,uitupta:(latpeniculo;praftet& aio ' l'
tioftet Andreas-.igenio ne dixetiiqd piae altiflimu bet:& oia pui
dens atq5 copledesSed incidunt qutedd in uita ita gtania& toli|'
letatu difficiliaiut fapiens qua'doq3 fuccubat: nifi fidis erigatur, ^
amico^a lacettisiqd tu quatu ptepotesiex me quoque quem femper audiuittefficito.Vale amicorum deliciaaac pro me ota.
Ad Lautentium Medicem exhoitatoria ut Abbatiam tefulana pergat abfoluete Epiilola hxxp. *
q VodtuLaurenticlariflimeatqj.magnanimefottaflenix 1
cogitasioesiqui i Fefulanum ad nos diuertunt infpeduti5
monaltetmm omni opere clatumsintuentibufque mirabile: cumpattiuculas jIlas:Templifiontem.f.& fubfellia frattuniiquat Chorus appellantur: nonnullaque alia minora confpiciunt inabfolu
tafenefcete;teljaaqueiacete:conuetfiadtefufpitat:tibiq} aium fhad irsc petficiuiida diuinitus daritut dats funt diuinitus uitestcfi
'
'
'
piecati non definut.Ego uetotqui templo: aedibufq^ futgetibus ’t
opetam:cutam : intentionemque : etiam non exiguam 'ptsBfens]
‘
adhibuiicharufque ex mea hac diligentia tuis ptogenitoiibus ex. , il
titi:& qui mecum fub bis tedis Concanonici Chriito famu'dtnti
&niilitant:quantam fodicem huc diemiquo beneficam tui ma|||
num apponas opetiiperoptemusinullis plane uetbis fatis idirate ?)';1
poirum.YlnciteniniJiicardot:qai.decatemdamus Odt&locu:
fiabitatiois gjotfs eSns tatopcre cnpihflc diligjhefognm mefl cfeatqj featioiic.Taceo ordine utimeifu nfm:oipKEfettiItaIia diffafnm!& Deomifetite nuerouittutibufq^nitent&cuinsuel tibi^iliqua latio faabeda et ?!c« tui peculiatius fimus oe5:& ^tu fiflilia
&inotibudaHafcukpofrumnstna yfalutesqua una oium£&tociuiu tuoji& nra:pcibusigemihbuS!Uotis!ttieritDMj fuppetiiiedu puIfamus.NnIte bic atqj hic ]fs;gbus no qustafmu cficiedi opis tibnfideat aius Q-d fi coepis uelleiatqj ita egde udieiuticipias agefno folis nobissg tecu Flotetia: degimus:fed fingniisg ferme oem ut diximns:Italid coplettnfis te coftattibos dum (babit Regulatis bscDfateligio;excoIendu:iiilota'duq5 ptelbabistmus e nmnetfog! delubri huius amot:& ut abfoluatur aaiditas.Qmbusplane rebus uetfatis fspe.irecu atqj libratis; cofilioqueeo^ niaxie adhibitrag chati tibi funtituaq; p dignitate & laudeuel aias obiedaiSttftami egde mihi te iaureti ifignis atqi maenamimeimulfa fllin af-ot» «j. v- _ 1-.. ®
Laurenti
amplitudo
& claritas
Munitus
aius cotia
fortunam
No.Q,uidfit
Fortuna
^ » 1 " —waar./ lutura UiUIl) tUlTJOuOprima tu agente:ad nos et tanqui ad ptsdara aliqua' tui laudemac fempitetnam i ctelo metcede reuocatesatq5 coueriere: qui ineohatum a paterno tuo Auoideinde a Petro genitote deltitntnmnunqua opusinec ptotfus ipfe defl:ituas:eotuni nirfutu omniumatqj opnm bstes no modopulcherrimu5:& nobiliffsmns i fed tite ptatetrea foelicitatis & nominis:utraaiota 3 illi ipfi unqua: tufacilepouiKg auitam uirtutem omnem: fortQas: atqa potentiamferuafti no folum:ac tenuiftKfed affiante tibi Chrifto tam longe
dilata(li:ut netno ii uidsatquo te ftiblitiiitii
tuaumutpofritattollero&illulbtiuscollocare.lngesanimusacfapientiflimus tuus effloruit i ntraqj fortuna admirabilis atquecorpicuns:omniuqne nocibus nobilitatus, Q. uid Laureti p deutu mtimmtuingeniutn fortitudinis declatatecii furentemlllamftagoteque tonantem: & inocentiffmii tui faguinis & genetofiIpitirifs necem exttemaqae nefada exanhelantemodo cadesmodo repugnans kredibiJi coftantiaidextcritatc; prudentiaque tualiib lugum traxifti:& tanquam manibus poft terga reitinftam intriumphum dnxilliY au* tandecii graflati uiolentius ultra nopofletibemgno te unita confperit uel innit». Q. uam certe fottuna 00 Bt infanus hominum fmoi uel omnipotitntem uel diuini
jp^lIwSed iquo PetipateticKOnqj cithoiki tefle conuetilubni
quanda & flatiiiunde aut quo fiat ignotii.Hac cotta affillentent
tibi Deuiptoximeqj tuentem babniitiiilli tecciciliante uirtuteSa
fiopiiq; gemitibustq fidentes illi atqj clamates noult exaudif. dcanguitiis etipeteiatq^ faluateiut inde elucefcatuox illa tetilTitiia'
PauIimtcaftigatiSnon mottificatl;& quafi niorietes:&; ecceui
nimusimana^eqj & uideat' comicus etilleuetficulus! Q.oipet
nittutem peritatind itetitXu itaqj ptotedus diuinitus atq; fetoa
tus una & imottalitatis gloriam tibi ptopagalfi:dc icolumitatem
patrix quietifq; dulcedine attuIin:i.Q.nx cu flos Italix iute nuncupet't& extetific fauftocsle(fiq3dono te fuum alumnu infigne
chaiiiTitnarq^ delicias pepecit : cuius aufpicicufapietia nittute mitabilifcelixdegetet:atq5regnatet!qd fepereft affecututa facilli
tneifi quadiu tibi uita fuperetitiqbus coepiffi itineribus gtadictes
& te no cura moifed procuratio atqj anxietas tuedx illius atque
otnads femp icenderit:ji qua dedifti haftenus& opes & fangui
neidf ab cuius ceruicibus bellopt peticula ple^qj ,ppuIfa(Vi:q & i
piu auxiffi:& tufcu nome ad batbatas nfque 8i remotilTimas ge £,aQrentites extcdifti.Tibi feteniffimi Regesitibi refpublicx potctiffim®:
tibi Sultaus gradisitibi formidatus oibus Turcoj; igatot mittut et andotitaslegatos 3l muetaiTe romaus pater terreftris deus & mortale nuifi
acceptiffimu & pdileSu ueluti filiii falutari ac beatiflinio cople
xns e finu.Cdplexi & pilleati presiq tuu filiu adhuc ipubetem &ptimis Ifa^ illitutisiac fadis motibus fub pedagogo coalefcentS
catdinei culminis nuetoadiugete ultra mores & leges nd dubt
tarut.Tu luctofx ciuitati ubiq3 fetegetiu atqj locoj* cdmettia tu
ti!rima&: mercatura coaptaifKutcxterisferme italis utbibus tua
i(la(dica ut audio)& numatiot fitidc oi cultu & afFlu?tia rejit ube
tior.At ueto famem atqj penutiamifi quando inciditiuel cofilio
nel opibus igetibus tuisipattia pietateiaut ieuaftiiaut propuliflri.-at
q5 ita ut reliqux fxpe italiz orxitraftufque famelici i floretinu
ag^iqd mipi uidefifed ita fane tes eftiad lanificiumieffpfTionesj
cementatioesifctobationesligonizatioes! reliquaqjonera fordi
da ac defpicat ilTimaiceu ad beatas olim ptomiirionis glebas con CJ,uam bofugetitSed qiis ego aut quantus tuapi laudu capum ufutpo: qui die uber tu
ab illo eloqaentix atque doStinx nitore longe equidem abfum; [cus aget
quiexplicandxconueait teifcui neque huius negoiii imprsi cns
eft uflooxDdo jipofitqin f c5 ad icitandum te magis ic petmtjTiI
dutn mea tota annitat'& glifcit oratio^ Q, ua ut exaudias Laure
ti benefico iuocatu fupplex te ueio:cohottor(adiuro. Neq j.n. ali
nm ptEEter te icolume haec fabrica habet quem citra iniutia poffit
logare.Ex te pedet totaUuoq; genete fui aufloremt qus per illol
«euit i tanti admiratione & decus:p te aque baereditario quodi
Hire accipiat podienia dignitate:leuigatione;& matru. MegotiQ
exigui fane teporis patuique fumptusuat fpeciofifiimu! at neceC
fariusat pium:at fadnmiplie que & omnibus gtatiiihis maxime:
3 ti pio iflammatoq5'n:udio opus coepere: Maioribus illuflribus
tais:nifi tibumiis exntimt fuperditiofe i poetap^ fabulis eiletbxo
pj, amae libato humana dememierfc Sed abfit a nobis: & ab falnta
. *^tiioB(fide foniniatus hic gurges lobliuione ac node ofFun
‘h^iO^
atque iuolues pfedis a nobis. Petniciofa hjec infidelitas efl:
^ “ fatione uacans& mentetfacrifq^ repugnans litterif: ptsclarisq}
& multis Sanaojrexeplistacuifis . Sed g> ad tcattineodabitida
tesiptimisimenfu tibi ac fempiternu pttemiu apud illu Laureti»
Illu ing:q p his-caducis parvufq5 munenbus fpodet munus stet
nu.Dabit & itet mortaIes:gbus oibus magisiq nobis ipis nati fiij
guli fu musttibi laude & gfannqua nulla honedioi: nulla cornui
not ocnulla dulciortnullaqj & diuturnior,Pecuktrigna toreumata:
purputa:gemx:abitiofus uidus'.& pdigus: equo^ dratatmultitu
Magnifice do pnero^oia uixdiutna:quinelfugiutuelut umbra.At opetum
iaope^ magnificentia facto^ maxie& publico^ sternitate quadasniu
lalf:uel mdumentis Itape illudratatuel qd ut pmaete huiufmoita
lia diutilTime polTintiuim bht atque natutanucumque ea ipfa fe
nutrinuteligione prscipuatum excolantur:^ uicinitatem babei
cum Deo uidentut qus longilTime petdanncum lapfa corruerit:
niifericordiam 8i pietatem etiam ab boffibus fentiant.Sae itaque
quscunque ad magnu illud factificiu ttanftuletis:csleftiqj arca
condidetis:ea fola Laurenti di tua;& tibi jiptia etununeq^ cu iis
Certa raot uariainfoIenfqjfort&acommuDicabitDnquamired neque ulla
taliubona temetabitinuidia.Cogita tu omnium prudentifTime quantuex
hoc Maiores tui Medies familiat reliquetur honoris & nominis.
Q.uantus odor Religiois & pietatis omnium impletiit aures at
33 intuitUKSc ad deuotionem animos incitiuit.Vedes & gemas
recuos;aiinilltos:ancillastcstecaq5 id genus nemo cutatmenio cq
mettrofabnemo&pKdicafcqnonlam ufiqnedandafcituafuflt *
ifta.Aedificioj! ueto fumptus!& factaram sedium otnatus-<quonii
am uittutis fu nt opetaiquifque non ciuis moifed petegtinus: no
Italus noflrer.fed barbatus quoq5 obitupefciunec utbem ptseterit;
nifi piius colluftratis tantis operibusttaque magnificis atq5 fubli
mibus.Hsec qustuntut ftudiofesbacc biiuntui cupide : hsec obftu
pe''cant quotidie omnigenae gentes & populi. Hic petomnium
ora Cofmi nomen & petii geitotis tuiuagatui S uolitattS emea: gpetn* ®6
tai adhuc uerfant' in luce celebrati oroniii linguis& Itis. Q,us moriade
fo quo aelo incedebaf Cofmus ideni nofter iam fenea : euentuf Cofnto &que pisfagienstcum Fefulanumrquo de nunc agimus opusseoii Petio
fttueietucqui nos exufcitansifiequetet aiebat! iuge ftattes illate
fttenueopetfefatagiteimanus duciteiad uefpejs iclinata & ptope
lEt dies:fellinatque:& fubit occafus:Et tuu Genitotem eo tpote
dixifle inenTiniiQ,nitu ueftto pecuniarum impendimus ogt ti
tum extra petulantia luduque fottus nobis in lactum concedit.
His impefis aluntui attifices:fu(lentat' inopes . cohoneftatUtpa Impefaj!
tiia;& religiofeexcolitut Deus.Te idem fenfifle atque optafle ia: ftuflos
dudum facile ctedimus : immo cofidimus Magnanime Lauten
ti ac pientiffime.Sed tempora quadoqj uidimus. & occafionera-
tuo uoto defuiffe.Nunduero cum atiideat tibi fncnma petitas: '
| J
teqjeo dignitatis &loci;puexetit non cafusa]iqs!fed maxima tua
& admiiabiKs niitus ut honotibuspotetia: opibus nulla recoida-
tioe maioribus otnatus fis ac curauktusiaggredete ac pfice pfpe.
, y||IO fideteiac benefadote lefu xpo fauete nollrahac qua te logaui i
;!d
mus fabrica.Q.uod ut queas efficeteiatdetetoes uita tibi ineolu
niitateq, precabimur.Vale tufes glotiafpledot& pateiitnofqae li|i|
fupplices audi.Ex Abbatia Fefnlanatua nonis Septembribus.. !|'||
Ad RobertumSaluiatum amicorum fuauiirimum de Heg' Lsjl
rapio Ibannis Mitandula Epiftola Ixxifu r||||
e Xametonhocffintetpretatioillafexdleps^ttsdeuscodii
ditoialoanisnofttiMitadutequadono miHi mifillMbi ?4||i|
tHo.Heptaplusifctipta atq3notata:&fipIaneeiufmodieft:ut a Heptaplus iit;
legete & peurti fimni & itelligi baud facile queat: fed' itStioriem lo.PiM.. ti il
fiudiuqjdefidereSita me tn initium opetis-.fii .-maoris-amor ille. i|j|| i
X!t:8f tmitmt cupidus finis anlielu nufqua fputii letines n6 td Jf
btu deguftaueti q ceftc uotauetifipofito illius luminadi p motiactioti nixu & logiote Jucerna.V ifus c mihi Robette chaiiffimei
No picus Picus hic nt no Picus fedij^glaig puolans ce fubJime fe tollit fufediAquila pethuanai&aicanadiuia nobis ad tnyfticos fefus allegotiafqj
defledit.Q.ua;nu teporis gfapieteshab€t':& eruditi uix notauaut prfusitetata piateteut difficilia atq5 catleffia hic enucleati&& gtu res patif patefacitiBf apit:& qdniirabile eiita iuueis adhuc& i faeculo ages prifcis illis dodoiibus 8C fafiiffitnis atque ratiili
tuis ecclefiiEuitis Dionyfiisdico Hug6ibufq3iHi]ariis:Damafce
nisiAmbtofiisiAureliisiHietoymis fe jpxie iiigitique ois fit admilatnrapoftetitasiculiHotqeneriti&auaoritate dies leta p*a>fcti
pfetit.Q.uid fupme deos datupi illfi expefiemusifi par aio illi ui
tacotigetinqpiiabatbaqdi Otigene atqj Hieicynio Cbftupe
fcitatiqtasilatinis Ifisgtaecisaq etuditiffimus ia fit ihabteafque
nec ignoret oio.Et i factis praeterea tth eqde poflitiqtti uix aimminueniasfVeK quid deliciarum in proximum etiam expeflanins
de pfalmis cattninibufq3 Dauidiqux traflat ia jptide & explican
gcgd Latini oes fup iis gtarci HEbreique fcriptum reliquere infi
rito labore rimatus^Ad qd negociu pficiudii ktor meo hoc tempoet nro i Fefulao Coenobio ociu f;bi delegetinque plde & fpe
Mitaduk «ofum uidete:& fapiete audite falicitas e,Heo itaq3tibi mi Ra
fonnofitas fftas fane gtas poffuro:g iptimis opus ta diligetet & emedate cu
& tauetisiprimiiqd ad comune utilitate &genetofi tui ai laudemfpeffatiSubinde^ ptotinus me illo donanetisiin quo ut gratus
tibidi quo mo poflinitoideanen nru3 aliquid accipeiqd uiciffim
legas:& forte deguftes. Vale. £x Abbatia nofttaFefulana
Ad Lucam Gcimaldum Clatum equitem Sc confultiffimu
nitum de ocio praedato Epiftola Ixxxyii.
Vpet cu genuefisVicatius nofter F lotientia fe recepiffet
multa cuillode te fu fcifcitatus: multa &, collocutus. PJa
tuitqj mihi illud magnogeptimu.g? ffpete agas& state fetnie
ia plenaiut aio fic& cotpoie ualeasiquop: alte^lanu femp culto
diftiialteptquidoqs inualidu toleraftL Tu gp ptaxlaji & libem
boie dignu tibi attideat ociuiquo e nihil luauiusinihil oio beati
Bseiqaipote(lteffepbilofophan:&ab his terrenis illecebris ab
duffuanimuadcxleftiaac fempitetoa tsaduceteiqui cfiimagi
fttatu ages Jnfigni plie atq; ttiagnif/ccsbanc! fatis pofTes te qdS
memini igetnifcete & ttiquillu iftu uitse piodu poptatf:quo tibi
nijc domi fiui licet diuin* boitatis & pnidenti* dono.Ha:c uitae
ratio ia tibi honoribus maximis fufto& bdeilis fortunis cualato
ad uiti beata aifequeda una fupaeratEt piae ia potes magno eu
uirogtauiqjphiloiopho Anco Seneca illud tibi pulcherrime ue
dicate.Cuta labocmeritutSupti p munere honores itetalias poft epif*
p
hac follicitate animas. Me pcul a uobis ges euocat. Nqg» ptohc
pptctea focietatis huma* peitus fuga!& moitaliu omnin limois cs*iinion
odiutinqj defetta loca teceiTu:^ lupopt caterajtqj immaniu ba!
luajz magistg hominu en:.Tantu.n.abeft a laude atq^ uirtute noopitulan gbns iure debestac tcfte poffistno tueri offefos iniuria:
no date cofiliutno egentes de opibus aleietno commifeteriitalia
q5 id geus prstermittere: ut potius g haec peccattuel no fit bomo;
uel cu imagie hominis cateat totius humaitatis (efu atqj affeflu^
Q.uaobfe alteinatim& mixtim uttoq; muere opofo.s.ac ociofo:
ut tes tepufqj poftulauerit : ufup;: cu laude fapiente atq5 optimd
qneq3 egde cenfeaTe ueto mi Luca gtij ego pfpicio!& ad ea ip
fatquae ad igeniu fpedat: ptxclaia otia atqj (fudia:& ad humani
tate atqj beneficetii potiiiimu uifa mihi e natura ftnxifle: S coa
ptaiTetcu locus& caius exegiunt i te enituetit pulchetrmia fep in
doIes:abfo!utaq3 ratio uitiiifq5a5 dalus& uite figulati cu gloriae
Quid eftcDeus b6e)cdiugata cu ocio beatiffimo idotccmamidc
affabilitate: cofottioq^ «uditopi acfanSiflimop: uitoyifoeliciasd
Quid mutuis officiis beneficetiatmifericcrdijtpietate diuiniusf
Qua maximi inde atqj ubetes tang ex ffirpe ftuftus colligunff
Quibus g fe referferit ac cuulaueiit : baud fciq certe an certiore
femita ppius ad Deu poifit accedere: a'plioi:eq5 tbefauj: ac mtio
Itc i Casio fibi cdflare,Secundo itaq; iidete hoc e Deo ipfo ppicio
fi; falutari duobus qfi efllitibus netis uiciniq5 pelletibus i I ubli
nii nobis facteda futuela quoje altero i pbilofophi* portu tragi
lu fi£ pacatiffimu delati extepeftaUbus squotis: cpgefcaus. Alte
fotcu e opuKptopti & alacres ad agendu pnehamut.Q niutiqj
duo fut fies &Iimitcs tu fdedi tu agf4ui8i radices pterea.beate fS
pitcrneq} uiuedi. Grade negotiu coepitgdpiipfapbilofophia to
tatiqj faciis nofttojr Iheologoji fciigtit nihil fpatfius atque fte
;c‘5
‘hi
quentiaj feMu fihj icceptui nifi cednetoig inienffi cipu
tnus equosmedu g aguftu hoc foliu Q. iiat ii uale:5J dulci & Ii
beto ocio cu aftiois& frugalitatis dignitate Sc ufu nauitetftuer,
nteg^apd piu lefu ad haec pfiidaiq rctipfimus tuis pcibus adiuua
AdAloifiu Antilla de fottuitiscafibus Epi.LXXXVJIIl Aluetni AntilUieofempiguounofaluaribeatiq; polTu
tnus deoiptei que extera inaia;ifitnta: foctuitat niifenimat
Q,ueqhetneqjmelior.gnhetneq5 detetionde quo piculuut
nid facetesidoam Ixtus ecce du e Tufeia redisiuetuke tua^ te^cu
(Iodis fubitu funus offedis.Tua oia pater cognitis atq5 icognitis
nullo jihibete fupelledile ditipiiicerto rumor te flotetix detetum
uulgari.Vides qto ludibrio boiu5 uita uet(at'!qq5 icetta fu t p oia
niointa ffudia nra:cogitatides;& cura;’! mo ntotcalibusfide tbust
aut pfidi fottuni icufa & ab illius fuge niiuitetneritateq:: fi po
testiculus diiatu & ptate fpeciofa bxc oia & uulgo gratimoia ut
ptimu orta (uttatqicdpta deueniut.Q.uo citea tu te bene cofules
tibiiilliusfxpeiniqtateexgtotfl-rueiatibimi Aloifi ibi thefaujts
ubi neq5fut penettattneqj tubigo exedit:neq5 tiea todittneqj ul
Ius territat tne[us,Q.if e ut bonu id folii exilfimestqd extra fotmi
ta Cit pofitu.V ittute uidelicet qus foia qm ai e: neqj eripi neque
uiolati oio potedtqa iinortalitate eade qua aiustbet: 6i quod maxitnu diuinuq3 elbg oifatios cafut & flatus collans fenipet et foi
tis fuos cultores Deo efficit dignos.Q^ux dignitas mi Antilla mecu ut tibi contingat piu lefum oro magis ac magis.Vale. Ex nfa
FefuIanoCenobio.iIIl.idus fextiles.
Ad Auguftinum Papiefem Goncanonicum prem Epi. Ixxxyiiii*
q Vod ego feg optauitq Geiiuefe patrii illa fingulati pie
tate atq ; Collatia fu jpfecutusttuis If is audio fieri Augullic
uenerabilis atq; cbati{rmie.Ciues f.idos ardetet curate atq; moli
titut tade Mdialibus fuis illis mius boede : miufq; fobtie ac teli
giofe uetfatibus modus adhibeaftadbibefq; ii coepeut.Dignam
ce pfedo eo^ ipo^ iplitudir.& dignitatetS^ qux prxfettim Deuimottale bac una ca foedaiatq; tetettima fxpe laceUitu; nunc fibi
c6ciliet:& abftergat e frotibus ignominia uetete illa: qus padioi
guagat'& uolitat gtauis & fotdida g Italia no tno tota : fed p oi
genas natioe$;& getes:ad qs genucliu notn puenit aliqiitac pene
ttauit.Ego quo tpoi Sixtus cteatus e Potifex Maxius qti ida in te
mi^uauetini diligetis & ops gtu exndaneii: gtu dimieaoeti i gt0
deique ad difctini ufque fama:& uits cotedetiipotes tu fatis meniinifle.Poffnnt& clatiffimi illi ciues & optiroiiac pfis.P.g cotio
nibus nfisr^s crebtasicu priuatasitu publicas babuinnis: uel intet
fuetuelpfuef feledti uobifcu fimul ad opusifigseo^ adhuc fu
perefl uiiies.Q. ua: piae res xpo spicio :& mratibus fafFraga'tibus
cibus eo tu loci guafitiatque iis fuit uallata 8i coftiUita pfidiismt
gdeffderabafiexitu ptfus foret habiturainifi urbis tuc pfidcns'
alieatus magna ui mucptiqd maximu ee folet ad oe fcelus icitaiii
t5:a nobis tutpiter defeciffeticoeptaque oia ptutbiilTe:& qux erit
ii aSa fanfiinimeianarus ille atque ifidus eoertiffet.Veja qd' fcrl
bis mococordirpublicoque decreto qfituifimulque diffinitu oi
bus atque gpofiffr.ne puellae uidelicet ea ipa i moafteria ullo moiplius excipi poflint!& eage q excepts ia fiitquoties ulla etnoritm
enutiari de illa fit opusiSi publica fide notarisquo fine fuffeflioe
exhauriri paulati extignique poflintsuidefmihi fane optimus modusioptia rosae guo ftrepitu i luce emerfurasq falntaris ac fca diu
tutnitate utina capiatsq fparisut mihi uidefsfacillime poteritsadiu
ftaciaibusipisfpeiffalucellisutemigratiu dotessuei eap» quota
rdeat ad ggeitores & jixios.Addiit sq faminis illis magna: opes
& igerut fomta libid inu:abiti6is:deliciape:& fumptuunrgbus fi
uel ex pte carueriti his fortafTe frigeilet atdes & petulca luxuries.
Tu ueto et fidelis xpi minillet& prteco j) tui dni Saluatotis hono
lesp quo uiti baiSenns & fa^uine expofuillitg aiaj: zelo:qs cx
kfti uetbo patu illi.Pro apliflunte prsterea atque iclyte tantsque
urbis ornamento falutarislaudeque ppetua & maxiastu cohortan
dotu cofulendostum iflammandosac gcqd in te e(l ingenii : auc
totitatiss&uiriumipendedorem adiuua. Q,uod abiens ipe ora
t'onibustS gemitibus agam.Vale Fefulis,x. Aug.
Ad Reuetendiffimnm.D.Ioannem Arcimboldum Romanae ec
clefie Cardinale de trafmilio munqfculo Epi Ixxxx,
c Edtossgbus maiores uidinuUossS dulcia aurea poma ex
Neapolitais plantaribus noftris decetptai& mihi nup alia
ta ad te quoque trifmitto Reuerendiflime mi Domine p,ttrone
queprcecipueiquaefiue mefanisfiuecubiculuornaturafint tuum:
Sut.n.itet obfonia ut placida atque iucundasita natibus quoque
t ii
DIuirhpi
feiKula
^ |^JgUl<JLC»ilUnJ[A cciapidiores:neq
5 l*ta tnanu accipere Dnatio dedigtiabitTacfatiffitna & ipliffima tui:ffiio taptiuig mittentij teueretia ac pietatemerga fe pondetabit;& quo folet paterno & fifto in nos aio eritVale ecclefiae facrofanda; uexillu.Romxex asde uittutu & pacis.Ad Andrei Brunu uenerabileclcricutnecscus uulgifedefes
rores nimiu auidus abitionis & terura Epiftola. LXXXXI,ni Itor te:g diuino cultui afctiptus estg folus habitas:& un
de hoefte& comode uiuastfatis habesstatope curare diujtiasiqu® fi facile: nutriuttfi aplatonetat atqjexctuciartq^ et nullme terniius:ut cupidus hydropico fimilis iure ee nideat"! g qto plusbjbetittato plus ardet, Nihil igitrfapieti.ta fugiedu meo iudicio
cegdepjjto:qiniefacupiditas:qnsgdecum 3 gtauiffimisphilofopfais:tu a cbatolicis uitis atqj fadiflimis origo malo^ oium fepc habita!& qplurimi ea' cofeflatesf ut uetbo: quo Apollolas utar)
naufragauetut a fide: nonalli falfo critnie:ac capitali i eos fufpiti
6ne delatatamiffa te oi extorres fut adhacpptiisfedibus pulfi.
Alii ueneno:ferto ue petitiialii ftrangulati uita amiffa cu opibus,
Q. uatpfedo piculo neqjtibi.-fi fapis:fut no fornjidada.Tot beneficiafacraitrtcurialianiuera gd tibi extra pfiatn&tuopi fide poitedut aliudtg imatuta iiecet’Q.uidpuetos:aIiosgaIlicosialiofque
britaosrautJacefritosuerboafpiotejant exiliter paftos! fi penu &matfupio pfe! is:aut ptcede tade illedosiputas i te moliri^Pto diuitiis ptetea bello uexati ppetuotlitiuqj riioleftiis gd porro niiferi
iisfNung ego audmi uei te no rotatu a quopia litibustnel abs te
aliu no eadem tota uerfatuiquas oium e uita mirertima.Ad meteteuoca &ifottuia & mala diuitiajsexemplatquseleditafti quae®uaria Ospe uidifli!d!fceq
5 tibi pcauete atqj cofulere.Omitte fanore diuitiaja admiratii& quod I oles fspe jifetre:Fodere nd ualeoinendic;rre erubefco.Atqj poeta; carmen uulgatum illud.
Id precio precium eft.Semperdat cenfus honoressCenfus amicicias.Paupet ubique lacet
lAd hoc fi to te no fati$'adiuuat:tegteda mihi piae uidef fumo^niro^ audoritasme (lultiffiniopi hoiuj errore feqre:tcdes no quoeiidu;fed pecudu mof quo tcditfreqns tutfaa & populatis affenfus Nefcio gde ad naturi ne an ad opinione uiuercoftituidi. Si«d naturiigd diuitias qtistgbus illa no idigetfq & diuite nemi
• te.itfSed nudos ois:& hibil ptfus f)abentes?& ab ipfo g ieItKistudimetohamiosp ttnslaaeconuttitfVnde matribus ma ISIatara
n)a^ ubeta:quasfaaiflimosquofda pietatis fotesbumai generis pauca de
educatores Fauotius apud Macrobiu appellatdarga benignaqj fydetat
jiuidit: gbus quotquot exeunt i luce ab initio iubet elTe cotetos s" fauorius» S
Sin uero ad uulgi opinione uiuere te paras : Siqde uulgi itermia
ta:& C£Ecat& (lujta libido& auiditas e,Q uo Idgins pceflerisuni Hanus fep ubi cofillas iuenies.Ego fratertibi neqj Antiftlienl ppo I
no!neq5 Diogenemeqj Crate neq^ Anacharfimtneqj de latinis
Cutiu:neq5 Fabritiuineque Publicola . Sed optimus ille uiuedi Modusmodus efle mihi uidcfiq medius reiicit extremaig nec i paaperta i rebus.
'
te ultima cadibnec a pauptate pcul abfcedibSed quantu qde pgtefl pxime ad natura accedit: qux necelTitati et fuospartus publi ,1
. cos facit. Q,as nibil defyderabg» fuppeditate non iacile poffis^ f
Fame Sfitim leui uel fedamusmel extinguimus opeta.Q,uicgd ii
ultra cocupifcimustplus laboris habet i inquiiendotg uoluptatis i i
8batendo.Q.uidfatietatistande&faftidii:&aegtitudinis(Deus'
bde)ingerit ambitiofus uiftus& uarins^Hpc loco nide qd cogor ,
teminifci oportuneatqj pulcherrimeAndtea cfaati(rime.Cu efle
Romtenni ex PilleatisS facratiflimis pticipibus iftis: g tuci bu Obretuai
,
inanis agebat charas admodu ewiti. Hic me femel cu habuiflet i /
ptadio; pofl mlfa tu ingt Mattbxe cu fratribus hodie gd babnifi
.
les ad ptandiut'cui olus& paulnlu cafd dixi fed ung ne melius '‘i
quxOuit etcui cu refpodete: Macellu& adipe nefcimus noftris f
I mefisi fed lac& ona pifciculiq5 cu lautius uoIuAius epnlarimo
bis i deliciis fut ptet hxc nihil nifi forte poa g) bellariis Sl nuces. |i,
Xu ille guis facetus faspe;& g cofueuiflet iucundiffime cauillaii: 1'
me fetuu me mifeyt cogemianibg ad hac fortuna dercedi:nt ueli
nolim tot obfoia& codimeta ad mefa mihi ferafiquot enumera|
re neq} facile poflimtqus ia mihi no tauoluptate:gnaDfea exci '
tanttqui cenfo^ plutibustg .Argi oculis i cibo potuque obreiuor.
Per ea fidS qnx mihi ad Deu efl: tibi iuto(Sic.n.fa:pe deierare fo j
'
lebat loques ex animo)me npg fapidius meliufque coenaretg cti ii
fecretd cubiculo ad Xripoda ffe foualibus fie pincernadie fl^a te ,f
familia laceflitdsfae no fajJoiibusalefi S uitidrcepa JeniiTimo i
cu obfonio uel pulli uel nitulicanaCardialis ba&etis. Veft ipfe
prztettamj Andiea a teiegniioait nonfeniitusicu fe exhibebat ii
uel qrellas uel piecestuel adulatopiicaptato^pjqj fallacias auditu^;?
no feruitusicu obegtas no auderet logo fine comitatiu oidie
j)ficifci:quojd fi g defuilTenfcfdire etubefcedu putaret^ An non& feruitus et ut maiora filea':uel pallimquo iuoluebaftqd fi expli
cuidesiauIei.Si collogilTesifatcina refle iudicafTes^ Scio ifta tibi
uideii fpeciofacu niultitudie abenati.Mibi ueio cum fapietibus
No. pauci? umbtse 82 fomnia:puetopiq5 rpedacula.melius & confulti
uspfedo uidet";& qua tu nobis itetdu obiedas ai uilitate ferio ne
fcio fatistan ioco:g ida negligimustego no uilitate:fed geneiofi
tate:& fapietis;S2 ercelfi ai iudico:& ifanire mihi piae uidcfmonopetofe agete:g ifta ti imania uetfat faxatqux& tu fttigis atque
copleifteris bteui aut nullo cu ftuiftu fufeepti hbotis>Q,U3tete 8S
Iiottot&togoftatetidno:iieteipmta'diuftagas & uexes pbis
caducis& periturisiSed ad«a qux xtecna fut& falutatia aiu^ eri
gas atq5 deuoueas.Deq5 fine cois infanix paftim cogites faluti gpetux potius:g breui uoluptati c6fuledo.Hxc cbatitatis& ueteris
neceffitudinis noftrxfiducia ad te liberius.Alias alia:fi utafToIes
me libenter audieris. Vale, nofq; ama; flJ mutuum ora.
Ad Achyile Latuate Ciue Bononiefem Epi.fxxxrii.
p Ropugiiationeiqua dura atqj diutina tuis p ornamentis:
faluieq; fuftieo dulcis Achilles;neq3 meftegit: neqj fcac
tut.ieunqua;tiocdemetibipo]Iiceot.Bonoitaq5 SC magno, fis
aio:& i mora pone fpe tua oem. Auditor apoftolicus : cui iprirois
datu negotiu &nihil ardetius poftulang gi ptxfens adfis te defe
furasifimilinibilcomififtiifedpbatuetegdeueluti collegacu
aliis eode i mtatuiuel aftenfiiremel n6 tepagnaf[epatta'do facio
ri;&uttuq',catcetedignuputat:S2mudant.Etquanis fpe bona
diffimuleKatqj pmittandu inoces fisiftiadet hoc te bamo nihilo
minus capenpublica cotrigedu poeoaiquo ex te caeteti difcatMa
gno e nobis auxilioReueredilTimus illeide quo ad te fcripfi multa per aliasscuius audoritas tata e-.ut iudices acceletariquifitione:
Sc publicare cefucas nofinatidonec paulati refrixerit ipetus : fed
comitti hoc fibi negotii procurat prudenter& callidetquo icenfu
huc igne poffit extingueee. Q,uamobtem pneftat abeftr.g omnimoda et cu inocentia te exhibete ad catcetenubonotifqjdifctiin.
loanes philippus quitu etiam poteft mentem Potificis Ienit:& pfedu^ illum haud patum equidem puto: quoniam cbatilTiaius
Pap*trnnt<5j una fspe intet focos & lufusint facile p oITif occaffo
nem captateiSt miet foto. Q.us indies cognoaetoiea fingulati ti
bi Fide & diligentia apetiam.Interim VaIe;acDeofidens;cafutn
infertum squo animo fetto-Romse Nonis Febtuariiss
Ad Robettu Saluiatum Cioe Florentlnum Epiftola. Ixmiii.
N domino lefu plutimum falue Rctbette chaiilTime.
1 Nup iuibe cu i PolitianC icidiflem: uir optimus ille 8C
amiciffimus mihi poft falutatione : dexterteq^ cppleiu
ex me qu.tfiuit: nu tu fuu nubi dediffes opufculum tua uigikn
tia ® ptocutatione impteffu.Q-if cu ncgalTem: ille fub intulit.’
Eqde niitot. Ni tu Mattbtee unus fuifti ex donidis pta:cipoe:ut
i folio Saluiato nortto notaueia: q negotiu difttibucdi fufcepat.
Q,(f fi e itaimuus hoc fae no nio pofco;& exigoifed et efflagito:
& ut ia debitu diffoluas adiuroiutriq^uert^ acceptu telatutusids
Angelo nortto gpepetitopos:Stibi mi Saluiateig dedetis.Valea
Ad Ftancifcu Tetuifinu Cocanonicn Epittola IxxxxiiiiV
Qdie uefpettino crepufculo tuus id nos Dioyfius ne
h Hitia quo litteras ad me accepi tuasiq &fe poftridie mane ad te reditu^ dixit admonens ut nodu : fi qd opus
effet ad te tefctibetem. Suadebi uebementetiut die nobifcu age
tet.qoo mibi ocium ad fctibendom uedicate.Sed ille cu negaret
id poffeinegaui quoqy& ipfe longu uigilate me polfe.ltaqjilli
nartani quatq; era no pauca ad te fctiptunis ; cui tefecenti fidem
babetoifitq) ille p longiore epirtola tibi. Vale.
Ad Petfiu cbatiffimu ofticiofa Epiftola.lxxxxV.t Vum uegotiG fuauirt ime Petfi: mihi comedate no cef
fasifufcepiiut tu te uidirtiiamice gdeiac uoletifTime: roeqjfcp exhibui ipigte:atq5 faftiflime.Sed bic ludus no unius iaflus
Btq} alex ia tibi uideaf. Q,nx opus eibabeti celeritas negtiq? fna
pteatutacaufa adraodu difficilis es&ut tite cofici poffinfumi Patris artefu reqtitiq ex ualitudie haberi minime potert. Ad eu fig
de nihil penettannifi gtatiffimuiac piucudu:Iucrofu neto frigit
cslos ficfideraidoirq} mitefcit £epe Deus iratus.Nd es Susig quetaristdc gemas. Sut q defpant inumerii&odiu t uita uio cofedr Ia
bof:afuptaqvctumea.Inuidit natura tertis foelicitat« atqy getem
mi Petfii nofqy cotat p fentesifaxaqj dutilTiaiaiut cotufi fempet
t iiii
atqj quaCTati qasrattins ea'futfu:qaa deotfu aCfeg nullo mo tam
po(fiitnus.Q.uod I i cogitabis(ut hortor te facere)id:quod habet
liulgus atnatiilimurtu ad uirtute necelTatiu exiftimabis : neq} oblepetate tejt natuts gtauabef.Vale.Roms Nonis Decetubtis.
Ad. D.Marcu Bal.S, Marci Cardinale cotra Annataje
uexatione Epidola. Lxmjri.
g Raue fupioti tpore pturbatione atq5 molelBd Annatatucapaffa e ois xpi Religiofa& fca familia:C2.ua! nifi boni
taietclerotiatdex. eritateq; i credibili& foelici tua adiuta feruataq;
fuilTenexhaulli illa& tag fub haifa uenudata mifetabilitet defle
uilTenius.Sed auxiliate Salnatore xpo;pcefq5& gemitus Setuo^
fno^ afpicietetua pterea opattnoq; aufpicio falutari fpitauimus
cufli:uitiq5 tenuimus ad hoc tporis ufq;.Eaqj iucudiifima pacet
ac beneficiu maximu uni fcipue acceptu retulimus Dnatioi be
neficxacRenetedi{nmxtux:^uxr?:fl:atuq3 teligiofu & fouete
c6fiIio:&: pietate copledi pie femp& oifarie didicitiut cognometo primus xfi fetuose pf uociteris:& habearis.Du itaq; parta diui
na uirtute tua gete pftuimunen itepteade oborta tepeftas:Rutfu
iniq ati53 funefia i nos diteda fut fpicnia: penetrabilior flringit'
mucro:grauioraptaf &aries.£uocamurite^:imo raptamur uelu
ti oues occifiois ad iugulit Inimicus ho node nomi i agro Djii zi
zaniu femiauir.qd fi c6cteuetit:c6ficiet:& coculcabit faiidu triti
cuoe.Sutg ferati nrobocdetrimetotagtaui: mercaturos P5tifi
cis graniiSJ opimi pda relaturosmfo de fa'guie:fuafere arte no le
ui iuetu hoc Annatatiu:fj nd negligatlxrariu Romai pfis facilli
me ditatnpt.llleda (fati fedes iffa beati tata fpe lucri.Etqm nunge furda cupiditastmox Floretii ditedus exadot.Illico bulla cofec
ta. Capitales i nos miferados effulgutatx cefurxiqfi fatis gde nd
]o, fuerit malis illis fuafotibus fallere illucinatque Pdtifice g fuapte
natura & optfus 8c mitiffimus&& crudelitate atque imanitatem
bio nefcititiifi ntascu his & aias fimul iterimit (2uis nfasemni
nas hoc loco fatis dploraueritpietillime ac Reueiediflime DnefSine pariip tu patrii Romiop: cMnetilTime atque iaftifTime. Sie
boa cu ueia nos apd te cdqritac fufpjtareifed neque te kdat : fi
nti moris:& mifuetudinis fines ahgto excePfetimus.Sigde res ip
fa queadmodu e explicati nullo gdemo pdt uetecudo & frigido
Ia calamo.Drui magisHietdymi Itilu frdtequedefider.at.Sedes i(fa
beats no qfi Mitenfed qfi nouetca nos fiebilludl non bene ffpi
ciPKCu nos paruus atque builis gtex itetierimus exhauftis medui
Iis & fanguie:neque diios fatis hoeftos & faluos fututos.Pot ne,
calaniitofius ac mifetabilius auditi aliqd his dettitntis & tnalis:
qnx oi Iicetia hic md patimunubi id ad tata iopia dedudi fumus:
ut plerifque i moafteriis celebettimis nuc cultas ille decorus&publicusig inulto^ niteto atque femitio exhibe^ Deo: neqat apHus celebrati folent titu maiopsut domos aHmiheas: fddos fccnS
tatotibus obltgaueiittnonulli pdetellabiles ctudelefqj fatelliteS;
atmeto:fupellcdile:(ltatis:uellimetis fint fpoIiati.Ois fpualis nQcotdo factaqj pgeniesiois pius Dei tninillenoes hofpitaliu paupe
tesdimulq^ i csnobiis dicatae uiigies Dno:SaiSo^q5 cofottia uitd
amatilfinta agunde uoces palTim ac gemitus mifetabilesedubq^tepe hic ad te uenies teflis etit cectus ac uetus ha» latoi Celfus pe
uenetidus:.'tq5optius tuus,No eft fatis fingulis anis bis decima
n:N6 fatis Gymnafii Pifani nifis atque dodoiibus (lipendia fol
uete:N5 fatis factap: iiutia legu nulla nobis oneta ac ueftigalia i
foluta tmittiinifi ad exttemuexitiu addat' Annat£B.Q,uid adhuc
fopme Deus 6? maxie nobis fupeffe iapot: nifi fupma defpatio
de fede.fcaiilaiificmiffimaq} opinio^In tatoftagote atque tuina
teligiofaetei nfa te unusutSs fecimus femp: nobis oes jipdinms
altu pttcfidiu atq^ficmiCfimuitudopeitua^qjmifetationS efflagi
tites.Sei ego ptius pnus in tetta facta tua genua copkclesiueffi
giaqj exofculistquos exaudi fulges ecclefix fidae uexillu: fpefq5Bono^.Va!&Fiotentis,VLKal.Nouefflb.M.cccc.lxxxxi
Ad.D.lal.didiPettiad uincula CatdinalemincaufaAnnatarum Epiftola. Lxxxxyii.
i Nflauntut nobis de integro bellu pie ac Reuetendilfirae
Patrone nofter& Dne; Annatap; dicotquod extinfiu fupc
tiote putabat' anno:autceKefopitu uittuteac ptotedionefaluta
ri ac maxima tuatq fupra ctetera noftta ptaefidia unus tu ptsfetd
extitiifiicuius fub alas cofugietes noscpll^iifitcolledos etexifti:
. etedos fonifti:& dexteritate admirabili tidem atque opeta defe
faifi tua:ut inde citra dimiffi cogeuetimus oes beneficio ido ant
pliffimo tao.N3c ueto tidem hifdem Sudibus obruimut:& cate
ris nolfriscu rebus Tepla ipfa quoq5atqj Ataegiclitit' fubreptis
nobis tanti p immanitate iiecetranis uits fubfidiisifine quibus
ttwltitudo codare no potertineqj dminus ille cUltasuigelejg de
'
eoius & celebris deo exhibet' i populis : neqj fuftincfi sdificiopi
moles. C2-Uid de medicis pauperibus dixerim:dcq5 honeftissreli'
giofifque bofpitibus: quos a fotibus depelli no c6nenit:& quojr
maioribus nottris fuit femp maxima cutafQ. urcfo qus uita iamnoftra i tata amarimdie atq^ dolores’ Q,UiE fpesfgj aimi folatiuf
Tatis fub decimatioibus: qbus nos crebro beata ilfa fedes exhau
tib & cruciat:& g» grauius eft nos expilados et potetatibus I taliat
tradit noflti 8i ipfa particeps uitalis fucci ita exinaiti; cofuptique
fumusiut uix certe uiuamusiac refpitemus. Q.d‘ fi ponderi ultra
pddus addafites noftra ( Sed o chrifte tn pbibe)ad iteritfi uenit.
Aft ne tanta nos mergatioperiatq} tepellasibic fidfibic opemibic
aui^oiitateihic pietatemibic miferatione iplotamiis lua . Tn pote
tilOme ho^ fluduu modetator.Tu dux & auriga Iftael Dei . TqpietifTime patrum nos tibi prolfcatos benigno oculo afpice: tuta
tiq3no define.Vale xternis faicnlisidecotis ac libertatis ecclefia
fticxtutor. Florenti*.VT.KalNouembtes.
Ad.d. Betnatdum rubeum Belunenfem Epifcopui
patris obitu Gonfo]atoiiaEpifl:ola.LXXXXVlII.
g Vidone geitore tuumiuitum piae gloria fnmcnauirtotis
& laudis ifigne morte oblide neq5 p te dulce & ReuerS
difliimu filiu:neq5P quepia ex cofratribus ntis cognoueta adhuc
illi ego tatopete chatusitataqj gra& familiaritate coiudusicu ne
fcio quo ut folet itecloquedu accidet : forte nominatus ille a mefnidet de aditibus unus mortuu illu igt an nefcisfCui ego mini
me ig.Sed qu*fo qn emigralTe i!lu audidifDie ueto ille coptumneqjhabesrdudfl adiecit puulgati eius fane obitu mcmini:& illi
us funus uta in *deCbaritatisVenetiisfuide curatu celebri pdpa.Tu de maxis atqj fdaiffimis illius uittntibust& de inocentifli
me i&i ia uita fuauis ac meotabilis fubottus e fecmoiquo de multaptxclarameprofequenteqcircuadetantnd alitet obferuabat
itStiig de beatidimo lob fi uetba fecidem.Amiferat iclytus patet
opes ois. Amiferat uires.Aniifetat au ita domurS: patria:& gbus i
petababOppidaflotentidima gplutimaicu calaanioenitatcqj 1*
tidimattu fitu mntifqj iexpugnabiliaiac n)uiti(nma:& cu bis cS
fitos hortos faltus:uenabula:pifcias;dagna:teliqnag5id geus auo
IU ocia atqj delicias unus itet ifubtes pt*potetioi;& gloria gene
tis:& nisghitudlnt tepi domi militkqj facile cliif!
pr.Sed auxerat dignitate.Auxerat pedons robur.Auxerat coftdtia
aduetfus graffante malop; oium impetu ingentis atqj •fortiffitiii Ingft liii
animi herostqui ad eam tranquilitatein & ftabilem fedcn) petdu
xetat animumiHt in euincenda atrocitate,fottunz:aduetfi(q)fete
dis quantum ego poflum recordatione colliget nefcii ufg ne eo
fortiorem contemplatus fim aiiu..Q.ui nihil oio charum s nihil ptiofummihil denique fuum uete efle ducebat quod fibi etipi pqf
fet. Aut fi eripetetucdolendum magnopere fleq^ cenfebat: ita in
ffitutusiutuis nulla tanta equidem forenqux uitum fidelem &tbtiftianum fic ptorfus afficetecut gratia afflante diuinatauxilia No.
ribufqj uirtutibus non etiam in tormentis & cruciatibus ipis bea
te qdem degattnedum in exilioicum uaftus orbis inoceti ubique
iitpatriai&ubicunqueextitetitfapiensiibife fouendu itelligat
natutte gtemiotquae cuiufque prima e atque maxia patens;& elfe
undiq3 tantudem lucis ad caelum animista quo decerpti funt:&
Deifotmathoeeft fimilitudinemidelibatutReminifci illii certe
no poflum nifi fempfmibi ctede)[ingulari cu gaudio : & magnf
Dei nofltita quo efl bonum oranetimenfa cu laudeig ptsdeftia
tos ad glotiamtquotum tegnum de hoc mundo efle minime uo
luittigne atque icude ptobatiut ueluti aup: flauefcant Si rutilent
in uafa caelelHa formandi omni defecata tubigine.Q,uoniam ta
nien neque ferrei omnes fumustnequecatonollta lapidea: repu
tas mecu exiliu diutinu:& repi omnium amiflionetn:quam dixi
musiacetbifrimo illi & intolerabili efle fuppliciofdifficile ndque
eft ea tanta amittere fine dolotei& iptum dolorem perfetteifinc
quotautaequecodoleabautdoloticofolatioem egregii adhibeat
aliqui)eu ipfuinitebat folati quadoqueiducens modo ptifcos
& gentiIes.illu(lres:modo pattes fandiflimos nofttos: g pulfi pa
tt/p folo; Si fuis omnibus fpoliati exiliu cu pa^ettate foitilfime
ptuliffentiS ea multa S maximatac pratlfantilTima: qua a dodif
fimis hoinibusiifdemqjoptisicofolationibus folent ufutpati.
Ollendebafdiuinisex Utteris Patriatcbapi maximus Abtaama 'Abtaain
patttis laribus abduflus infonante illi uoce diuia Egtedeie de tet
ra tua & cognatione tua:& dedomo patris tui: di ueni i teni; qui
mdfttaueto tibi ertaffe petegtius Si aduena;& in fpem maiorem
fublatus alienas terras & domicilia jcoluiire.Ttififfe Si i Mefopo
!a-ob faniia Sj tia 1 3cob:& igiinus fuifTe I terta Cba.Iofepih p JiuioteBi
Ifcfeph Hifniaelitis a fratiitns ucditusimox& i piate irgiptii Dni deueif
fe:& fetuitiitc eatcnus grauitTima ptulidieiquoad penes Rege pMoife» dift uetbii & fapietia eius.Deni6fttabaf & Moifes magnus ilie
Dei c6teplatot;& uatesiqn & populi Dux paretibus feniitute age
tibus fuifle pgenitusuTans capitali metu fcirpea i fifceila p pfluE
te amne fuiiredemi(rusxuinsgfaatq5 idoIe capta Phataois filia
eu cu excepilTetieducaduq; cmaCTeniq^ fuu Et adoptaiTet: maluif
fe nbi enafit i ui^ afF ligi cu populo Deitg tpotahs peccati iuciidi
tate hfe:& tepugnafp Dei laude pfano & batbato Regi: q cu il
lo regnandiu & pagtaffe deferta cC Tribus ifrael ex tegypt de
ducerettnofleshabuifferubpellibast&getefubtet ftodofis umbtaculis Recefebif' quotidiana quoqj & pene domeftica: cfi aa
dita:tu uifa fottilTirnoj; aiSjt exepla.Citabat' teueietct & pene cu
lacbtymis ctucis trifiphus& falntatis paRio xpi; Martyja lacera
tioes:S glotiofa atqj inifta utciarq5 fexus i pffurisiiguftiisihotre
difqj fuppliciis tolletitia: q fupati carnifices baEtebat attonitiiSS
g fpedlabat extra fe aflitad quos taqua aculeos copudus : & fctue
faflus uitardetis pietatis & fidei cotta uanitate mudi oem ita fe
etigebannefligioq^ fitmabafihuanis diuinjfq5 uictutitus feptuss
nt tm abeffet a d61ot?:ut exultatet et atqj gefliret uirmtis i xpo de
No» guftata duIcedie.Et qubnia uirtute nulla magis g humilitate pra:
Rabat: quatuni beatus ille accedebat proximior deo ex bonis ope
tibus; eo Idgius feabeiTe a uittute:a metjto:a iienia:gtatiaqr diui
na putabat. Hinc religiofis fe uitis& facris Dei minifttis fnbllet
•iere:preces fupplex efflagitareiquatum poterat de militati ilipen
d io parcere:guantu de frugali uita fubducete modico ipfe contE
tus ih elemofinas etogate:dihil ambitiofe aut fupetflue qutetete.
Mundi militis obn:tidus:ut fortitec:;ric& id muus ihoxie trada
te: pracauEs maxime qd'ipfe no peccababne fuo^ quifqua pecca
ret: ut cu ui atmotum militari potellate atque imperio i fe fnifqj
quantum ea quidem difciplina patitnn fumma fine ignauia teg
tas.Summa ab iniutiis hominum cotinentia.Summa in DeQ pie
tas atq 5religio prxfulgeretillam ueto militia :qo£ eR rpiritualis
Sl fafiaiillam ingiqus contra inuifibiles Diaboli nequitiasdepu
gnaticupiditates repellinitas cobibenlibidines ftenab&C calo uio
lentia} infethde qua fcriptutn eR. Vita hominis eft militia fupet
tettatn.Etadi Timotheam ApoRolni Elabotainqnitiutbonut
tnilet Tefu coftateli tdeo tenninflteue adeo gelTitiut tnixu cS
Dei uiris ea potuerit de landecettaf.Sedgd ego ifla tibiate ocu
los pono:exotnatq5 cdtedoicoi nota plai q ulli hoium fut i Mean.hxc rd e;tiieuq5 jppontu;& laudata uirtuii patre filiu excitet
itd faciora fedada pdara.Nullx.n.tnaiores aiofrcdcitatidesq cd
tneoratio ac tfticatiauittutu:Iauduq5 tnaio^ fnoja: q terhetboc
rfefrugiatq^magnificuiutftudiofosicedatad eas fupandasdS
ignauos ad iuiitidas, At ueio& fi'de te nullaptfus e degncadi fu No>fpitio-.q puer adhuc fignu extulidifumx pbitatis oifatrzg; uirtti
tis& coalefces illud aplificafli:& ptxinatnta tua ida epifcopaletn
dignitate oibus otnaihtis tno^ radiirinio^:& difciplia bonaji! af
tiu &fl:udio^ decoradidictiieatii ite pietas exidiauit fi ad fiida
meta qux ipe iecidi dignitatis 8C laudis; 8l ad ea quz tedilTitne
&fapietiffime facis cohortatio accederet meatilla tua coepta prae
data fore tibi iucudioratmeaqpronateueluti tuba te cucfu^ala
crins. Nodefuifle gde exidio q tibi matorE leuaf anixi fint.Q, ui
& fpledore ghtis:geda maiosertitulos pacis& belli extolledos fi
bi fupreriuSolatia qde uiuo^:otnaihtaq3 fune^ dbitiofa tnagie
qnq5:neque no fpledida:g uel piatuei lis g hic a nobis exierint fa
lutaria. In gbus otato^nis tota uetfari folet atque rpIendfceRque
ego locu neque mihi religiofo hoini cduenirtneque abs tei eccle
fia fca Dei pfule tnoJediflitno exoptari iudicaui.Q-ui fi uejr co
gitaf uolumustnullo gdem tndfidelibns nobis& fpualem uitapfitentibus luget licet:nifi fotfita eos-.g fiiditus pietdtztetna Deiultioetn fecufetentes.Huc ego iclptutuu genitorem nd extidu
ffefto cteiidetuSed decora gtataq^ai tti Deotclapfa e cotpeti c*
lo accepta fuiffeiubi patente Deo fnotque quatu mottali i ida ca li
gie licuit ex fide SC charitate coluit atque dilexin fempitetno fmatut.Ex quo fibnedfpdetadus i tettis apliusg uideaf:nifi abiisfol
talTe g fe ipos & ea gux fua fut fic atnabfic uolutsnt amplidima
amicis etiam iuideatboa i fpum fandu qhdoque peccates.EuoIa
nit a cotpe taqua a catcenS uiculisgbus tenebat* czledis animuseiufquefinita mortalitas nd uita;Viuitn.nuc ueRuiuetqae ppetuo ea uitatq ed xtetnitati cdiunda; quz mottetn nefcittqux de No,‘
ftrada ed dc abforta i uidoriaiNolletgdem ipfe fi podet decutfo
ia dadio;&: ad qd anhelauit attepto tiiupfao ad phtem hac uitara
tnotibuda' nulifque cdfctta denno tuocaritCui intuenti czledia;
cmnu foidefcut finmanaatqj tettfa.Prouexit me logius g potiueticu feribere coepi:dulcedo illa g maxicna fflio: du tecu ReuerendilTime Potifex aliquid agosne epildola taiii niodu excedeniHotefte illu nedu exaflu tibi refctahbic fifto pede. Tatuq
5 pcohnt gbns ille uiitutQ gtadibus:& nobis Deo mifeia'te liceat extreffubire. Vale.
Ad Hetniolau Batbaji Pattiatchi Aglegiefe Epi.LXXXXViiiiVodidinflu nifi diuinode teeogitauinpfecitq; Poti
q fex Maximus Hermolae patet& Domienta approbetDeusdta cofirmet: ita exaugeat: ita foelix faufluqj eflTe
ppetuo uelit:ut itepluslucri ecclefia fanfla Chtifli mo equidemfecerit: g iafiuta fnbietit i illius obitn:cui poft uenerada feneftuteni ttanfituq5 fandiffimum tu fuffeftus Patriarcha fuiftircuius
unius itet Romanos patres & factos principes iftos landatifriml
atq^ faflilfimi defpderio omnis mocret ecclefia: a g iudicatus dignu$ atque habitus erat no pilleo m6
:quem maximis uirtutibut
& perpetuis metitis decotabanSed fumma alwaque Tiara.De te
neto g> fas ell mihi feiitite:tecu et libere loquar.Porro id ego pntmid mihi& pfuadeo:coi cogita ell iapridem tua fatis itiocens uita Spncera mens tua: optime illitutus 5s mode(li0imus animus:ti beato Dei timore ite omnia praeditustad Patriatchalero illum«picem acquitendii prasterobedientii& affefute nihil omninocottilifletfed uocatum ueluti Aaron annuifle humiliter;cetuicem
q, flexifle. Atqj illud quoqj fpetare mihi licet primi hic tanti ti
qj pulcherrimi dignitate maiora 16ge:tibi portendereialtiorifqj
culminis fundamenta tibi pofitutiQ. u® res fpe tita titoq5 gau
dio me coplct &afficit:ut horis ferme totis exulte:& xpo maximonolito fublatis ad celu manibus plaudi.Sigdem de ptillina tuanita:de cididis & optimis motibus:de dodrina admirabili illa:^
itet dodillimos omnis:nt fol iter fydeta ita tu radias:gridia &mfolita jimitmnt fibi bomincs.Auguranf hoc maximii facinus alqjptafagiu lei chtidian^ p labenti : inque deterius quotidiepp^ti te manum aligdodatu^ & fi g erunt hoc magno& fidoanimo tecum: te ptimu fore: g Petri nauiculi tag fatifcentem:&metfionem ppe fubeuntem ^ta ui potetis a nauftag io cceris arti
pete ac pratueriNo te auaritia putannno libidinem:no ambitiofas «{fanno eguo^i mulajagj ftrata purpureatno auratas falera*
no calitniffiatos petulcosque puetoJsnS liberi i tuis oitiojf licen
tiino meta id geus foeda atqj petfitna:i gbus(0 ifania ofuiot)
bodie eil: pcxcipua gloiia:ueI cofedatuptmel tuis poiilTu^magis
aut qux beneficentixtqux pudicicis:qux frugalitatis:qux conti
nentis: qux fapientix: rununxq3 uiitutit K laudis fut muneta i
bonote babitU]pt;teq3 bis ollentatu^. Q.ux prxclaia omnia atq}
fidiilima tua maxima uirtus Hetmolae uiro^ optime ac factatif
(ime ptxftabit facilime: fi no etnbuecit nd comuicace cdmuibus
uitiis!illicientibufq3'cdtagiis:q motbuseo loci ia rerpfit: feq3 ex
tulitut no mo immoderata licentia:egtegiuq3 fanote peccata ha
beantifed ex magnitudie turpitudinis dignitate& laude:Cui ta
tx excitati bominu atque malitixtquos eo^ ptinaci nequitia id
exigere dimifit Deus iecudu defydetia cordis eo^mt eant ittepi
di i adinuentionibusfuis;iaiIlucerceteneq3 uirtus ullatneqj ue
titas pot • Indeq3 fitiut tari admodu ficiideque foelicesiq uel noexcecent' uel piae no lippiab&deique no ferant' peipites i tataca
liginc:a quo tato piculo fapietiffiroo cuique atque optimo no fe
cus atque a gtaui pnicie atque reatu eft abbotrendQ • Oe te ueto
Hetm. nulla fae iufpitio qn ita te muniasdta accingastne a circii
fufis buiufmodi laqueis illis& cdtagioibus capiare: neu creditu
tibi populu qtu peitus potetis pducas ad pabula uitx: q fupiore
omne tua uita a tenellis unguiculistptimaque idoleipolinte pcla
xeq3 duxilti.Sed neq; metus fiiped ullus:factas ut ecclefix opes i
ter Captatores & parafitos pdigas atq3 liguriasiaut g> fummu fa
crilegiu & peculatus e paupesCbtidiiquo^ fut ea boa no minui Nacerteiq tua fuo publico iut defraudesiditatutus catne difaguine i
tua eoijiqj ruina.Fortalfe aut boc i uno egregia tua defydetabiif
fides;confcienna:bonitas:ne aut gratiataut fetuili etia metu qux Nauidebunt tibi turpia atque nefaria ea ipfa diiTimuIesiqua culpa
gtauiirimaatquedefienda Curia ita laboratur que^ audeat la
qireperiat' ia nemoiniCi dum placeat (ed primus affentatoribus
atque gnatdibus ubique fit locus:Deotnetitatique deide.Q>uod
fcelus euetfu^ aliquado perfidam urbem & tegnum ipfe fi uice
tis:tum plaude te fortiflimum fupaffe Milonem.Q,ua t<m tna
uirtute & auftotitateinodtaque expedatione dignilfimi ut fane
f3Cias:& fi me dimulat zelus S charitas: ne uideat tam: quod di
ci fokbSus inditueie Minetuxpluiibus haud piofequat ueibis.
Pius tantam& maxinjus lefus illud tibi iflillet fn metemtqni teniinifttam elegiuin quo& perpetuum VaJe.NoIlroex MonafterioFefuIano.XII.Kalcndas AptjIej.M.CCCGLxxxxi.Ad archigelii pfem de acti frigore Deqj anata^;- fucceflu Epi.G,
g Ra'des tibi debemu* gfas Archa'gele pf:g nifi net mora fcfulanis nobis copatafffstpns ha:c hyems notextixiflTettqua
rigidiore meminit hominu nulla nieotia. Q, uicqd fub diuo patet diuturno obriguit gelutiber.nixiglaciestapricitate oem illa' abfupfitiq uernate femg folet Tufcite amoeniffimni aget. CedtitdeIicatoraqj pHtariatquae maxiae fetut Citros aliaqj antea poma: decatlo taaa:& fulgure abulfa uidff.Arnus fluuius in tatam obflric
tus , e glaciem :taq5 congeftustut medio alueotcutfu: faltntpi
]aq3 cubitali inuetus luferit pertinaci certamine contrarioq3 c6atmagoniftas inflamate Tubicine & ex pontibus fpeftante populo:atqueaggetibus:&quod accedebat ad plaufum iucuditatem
q3 rpeflaculitin lubrico lapfantibus & cocadetibus multis cachinQus& uelut clamor theatralis excitabatur ad ca;lu . Ha;c de rigetl
cmdaqs hpeme paucis.In totajtuincia fecudiota fut c*teta:V beitas pax!fanitas:uita.Sup Annatis hoc a Romanis nofttis poftteMU habemus.Pontifice nobis auditores iudicefqj dediffe Cardinales Reueredilfimos quattuon NeapoIitanutVincuIaiSenefotfinu . A qbns fnfpenfte cefurztdoec noftto de iure djfceptatu
& cognitu fittatque iuffi iteti fumus abfolutioestpriuilegiatidul
taqj fi q habemustqus ab annatis ncseximattfe cora jifenctPtofifco agentes adueifatios habemus accetriroostcotra quos atduuutique fit c6gtedi:ca'po iniquo pt£Eferti.Res maximo difctiniinenerfati mihi piae uidet':nifi diuinus nos clipeus & caeleftia armadefedat fupplicatioibus excitata: & deuotifflmis fletibus:g maxlma omnia et facile afleg pofTunt Pius hic Si Magnaimus Medicei& cu eo featus egregia nos fide tuent' & adiuuit.Veja felediotdinfi pattes bis auxiliatibus copiis prsfidiifqj adhuc neqj fu»nfimeriri ne Itomacbu & bile Potifici atqj indicibus moneat: fi
potetatnu heiouqj lacertis cotra Romanu pfe5 anniti uideat:^femg fedes illa facra agetiime tulit Collus ab hifdem iudicibufenocatus ellRoma: g iturus ne finhaud fatis fcip:cu nideat remingrata patria:&ueluti iafluta: publica& ignominia plenam fe
f«fcepiffe.Mt aut in ntbem properate Generalis pater uehrmte»
^cohottams efl: ftiopaclio^’ pisfettini rnafu & fcibus duSus; meaptsfentii atque opera exilliniantiu iftatibus rebus admodu pfu
' tura:Q, d multis ego de caufis minime potui. Aliud quod fcribj
nihil occurtitltaqj Vale.Fefulis.IKI.Kal.Febr.
Ad Lautentiu Medice de tTarmilTodralogoEpir.C.i.
d E quo Politiaus nofter fctipfit ad te icJyte Medices dialo
gus noder ipieflus et que ego edidi quo ano Cofmus Paternus tuus Auus ad iuperna fublatus tertis exceffit .Inde ille ad
htcc tepota ufq5 obfcutus iacuit : & nifi religiofis hoinibus nodrisulli uixcognitus. Reftixetatn.imecalorille^ptiltiusamoK
g queqj afficit ut fua initia pniatorosq5 labores amet ct imodice
cu is itetrea ita d imiflus fua ueluti fpore fe tolles pfugit i (inu lo.
Pici Mitadul£e:& eius Politiai que dixiig pclay; fibi ociu & a fte
queti tutba receffu noffto facto i Fefulao ftepe captabat;Viti ambo admir.idas dofitia atq5 nirtutisiS dudiofifliroi fplendotis 8C
magnitudinis tus.CiuieOa' neq5 mihi no dedititg opus coplexi
hofpitioq3 d ignati no atea deditetu t& curate& ageteig uno ex
ftipite fexceti uel futculi dufli! quoj! uusiprimis tibi Lauieti dedinadus fuit faudiore taq aufpicio . Cuius fc6s hilaris rub1a'died
ptinm fodita tibi cu titulu audies De uetis& falutaribus animi
gaudiis > Deide cu rimari pexeris corpus& mebra depbedes ubi
Xolids ianifq; laetitiE fies fit pofititTeqj ipfu adhuc pegrinate a
cffilo;iterq3 uits mortalis etunas fluitateiut puta fola bete tefie f i
ftopi& foeliciffimi ac fepitetni acui prtegudata tetitiaifi tam tes ta
ta a me potuit ppoliri fatis:ac illudtaii.lnquo neq3 modedifljroi
& pii aimi tui cefura uereor.qne fynceta albaq; ueritas deleidare
magisqde foletiq fucus fltfaleta.Ex his itaq3 i ilu que tibi trafmit
timus lautius cultu gtatioieq3 idole no dedignabere Laureti fu
fcipeicui hic ludus e:& Auitus& ppriusiut magnalargiciific nec
patua oblata c6tenete;Regu jifefto opusifi no Dei magisicui tu
eti modetatiqj omnia: ut fae poffut debent reges & ampliflimi
niti effe perfimiles. Vale ktus Deo ac patriasuiue.
Ad uiolate ancilla Xpi Serapbica de trafmiffb dialogo Epi C.IT.
g Votepote Pricipinupta Cefens urbis tenebas impiu fi
uittutes egregias ego tua5:laudesg3 aiel i foemia catas: uel
i pticipe fpledidas ueneran maxie admirariqjcogebar.ut tu te po
tes facile meiniffe;id effeci cene {pefius atq3 coditiuncu te uidi
u
Miradula.
Politiaus
«Iteti illa Blefilla aat ce«e Mellanii orbata uiro ctucij uexillu it
lipuiffetteq; ftius Regi Deo optia fideipio altoq} aio deuoaiffe*
res fco Sc meorabili gaudio impleuit aures italixiSS ad magni Dei gloria iflamauit hoium tnetes.Tu me quoq5 fic affefluin
fic deditu tibi no mo dilexiftitobfetuaflriqj uicifTimiuep! 8i cu ti
bi licuit hiianitate tibi inata audidi auide:S5 fi qd meu et ad te guenit:ftndiofe legidiQ-us recordatio boeftiCTinia dukifqjdJ fa
fla rao me exciuib&aaq aIloqtet'admouit:ut meu quedadialogu
cui argumetu Si titulus ed De ueris ac falutaribus ai gaudiis edi
tu a me adhuc qde iuueneua uero tade multopt hortatu excitatu i
luce deuotidi fanflx Si uenecabili tux dediare:atq5poiriger£:qn
ad te ego claafam SJ oculis abdita pg tgnu Dei:& zelu fpofi xpi
tui penetrate no poffu.Q-ui fane libellus fi ad sterne beatitudi
nis palnu curreti tibi ftadiuq; teneti calcat admouerit; nihil erit
ca mihi te oioiucudius.Sin uero iludiis dulcioribus ia affuetsti
bi forfita nta hxc uideant' palato uel ifipida uel fubacidameque
erit cur me poeniteatmeu etga te fludiu ac pietate fingularem de
claca(re; 6t pces prsteiea ad cslu,p me tuas mea i xpoViolites mr& diia efflagitadeiqs cu fis opulctiffima metitis; naturaqj muni
fica paupettimo & medicati mihi Lazato nullo qde mo ut fpeto
negabis.Valeinjcesaiaancillaq; atdentiffimaChtifti. Fefulis.
Ad Robettum Saluiatu de tiafmiffo Dialogo Epiftola.CIII.
u T cxtetos folestq gta digni tibi uidet':ita me quoq5 cu uenetati6e:tnm metitis fuauifrimeacgeaetofemiSaluiate
nug pfeq cef[as.Q,uin Si qu® mea legifti no mo pbata tibi acce
ptaq5fuer:fed&illafpatfidicu Iaude:& loge fpledidiote g ea
ipa pratdicati meteat'.Tu mihi fspe Si illd amice fuafifti : ut nfa
falutaria gaudia iptimeda pducete:qd & fecete Io. Micadula;&
dulcis nt Politiausiquo^alte^obdupefcimustagfulgprefsculi
mi;altecooptia^etlca^magnogtauiq5 mroifignis & Ista ed
oisHettutia.Imptefraitaq5runt:& unoueluti partu noluinafu
pta fexcenta i lucem editatde gbus unii mittimus ad te:utmeumaligd i miibus habeastquod quoties legas.Si th id noate fecidi:
fpteta tettenaj; oium tep; amata dulcedine:inani:falfaq5 Isticia
foelicitatem alto atq5 fitmiffimo animo qustastSc cettu illu dite
fluq5 callem mi Robette fegte;qui te ducauubi maxima bona Si
fenipitetaa;funtgaudia.Q,uonu ueio nullis ornamentis adiuti
Sis fed qlis tantum euafit ab attepubis & nudus ptoffdfcif adte Libellustillu tu Robctte & ornate minio& amicite tegumSio
curabis:qui es liberalis & diues.Vale.Ex facto nro Fefulano.
iid lo.Baptifta Colieflem Refpofotia ad qdi qfita Epi. C.Illf.
Pilloliq leflo Dialogo noftto ad me dedifti pdilefle i
e domino fili ptsclari ingenii tui &genetori animi i di
cem dubens eqdem ]egi:mitatus te adolefcen te ea quae
dofliffinai &maximi uiti uix aggredi folet:& qusEfille ptudetet
& ttaSaffe fubtilitet. Pollicet' de te :ut mihi qde uideft.pmatura
ifta celentas Isti utique . frugem atque ubetesicfl eloquetis tu fa
pientis fauftusicum uijs te fecerit stas.Et ue^ ut fatear: dum meeum agito qus ta copiofe& acute fufcepifliifufpicot te cognofci
maluiffeq edocetitqus cupiditas pugit ac ftimulat fspe igenuos
animos:quos ad pbitatem & ftudia genetauit ipfa natuta:ptima
quoque obdentes apud Hefiodnm laude:Q,ui ignes atq5 aculei
i Tptone pfeflo no alitet g i equo tob ut atqj pnicitas defyderi
di uidenf . De fummo ueto bono qle:aut ubi pofitu eft:& de eo
qd fibi uoluerit Epicurus : Sc cu nofttis qtum fiue cofentiau fiue
difTendaUde quo ipfo i dialogo ndnibil breuitet atq; obiter (fti
xuexplicati a me latius pofcittneque te is quae attigimus : acquief
cete ta facile iqs:ut olim Setaphi ille dulcis & modeffiflimus noRer. Rem ego ilfam-.fi ccepeto exttema ugue uel tigete:tot habet
i fe ladices& fimbtasmt de uolumine no de epiftola mihi plane
fit cogitandu:quod eqde mo haud fatis poffu ifitmi ualitudine
curis medica ope: aliifq5 grauibus; tu follicitndinibns:tu negoti
is obfttiaus.Q,(f ueto de cotpo^ immortalitate uel ioco pponis:
uel fetio tibi fottaffe fuades:qtn omnino hstefim fapiutacitus in
domio fili no ptxtetibo. Argumetatis niqj aduetfus fenfu ipfu
&oculu bis plie uetbis.Si animi idcirco fQt immottaIes:qa extin
gui& i ntbilu uerti minime pofTunt: ita neceffe qnoqj elt& coi
pota elTe immmortaliaiquido neque illa uertunt' i nihilS.Addis
prstetea ut Saluatoris CbtiRi anima i palfione emortua non ell
ita nec cotpus.emottuu'm:aut fi emoituwtefuretionem toti negali.Do tibi primum promptus atque ittepidustcotpora haman3:fiue quscunque corpora alia haud poHe i nibilu folui.Q, uicquid
enim e(l ab ecsqut^ nihil elh immenfum condat infinitumque
u ii
diftare.AeueIoiiatura}fa nulla ui potifinftu uelcopleflltueltta}icete:quo fit q3 dixiuKte ulla femel cu extiteiifcexinaniri fietiq»nihil haud fl-itpitus poffe Definut at p morte cotpa ee qd fuetit;
& qhoniofuittnae:cadauet euefpere:idemox tabesifubide pulnis!deniq}&iptimaeIemetaferoIuit'.Q.uadete no natura folettiasut tu te cogitasifed ppotcti illa Dei uittuteiilla iqnaiq potellfubkeiefibi oiaiquos foliti fumus appellare niiraculuia moituiseade nuero corpa huana refurgetiqueadmodum xpus dns primitia mortuo^ et tefatrexitide quo& Apoftolus igt.Et fi mortuus eex ifitmitate nfaiat uiuitex uirtute Deiig fi ut inquisimortuus nofUiffetineqj redemptus ab eo homo quidem effetifed neque ftuctus ullus in fanguine xpiiinanis at fides nfaiinanis & praedicationraiut Paulus ait itej; noder,Vnde quotquot in baptifmate chddianum dedimus nomeiex fide quotidie haec uerba jfitemur inSpmbolo Crucififnsimottunsiatque fepultus: quod qui dubitat:Chrifti non eft:a q herefi tu fili plufqua a morte femp abhorre.ValeiS: quibus coepidi (ludiis adiunfla pietate adoleke.
Ad.D.ftancifcum Suderinum Volaterranum Epifcopum& Referendarium Apoftolicum. Epi.C.V.
T [i caufa nulla me urget uel magna uel grauis: ipetiofus
C tani:& q modus nefcitiamot efficiuut ad te fctiba intctduicu id polTu ReucrendiCTime Domiecuius recordatioe at
q: imagie ad metis oculos renocata ita crebro fete deledocatqueoli ptaifens cu teituebat:atq5uenetabat.Sic.n.me omni humditate atq5 officio denixi(li:oblltixi(liq5 tibhut tua dulci fie memoriaii uita agete meus animus haud facile poffit
: Q-Ui S paffimicufe offett& locus & tepus de te cu laude log no defitio : fed ad factoiadi Domini ara mibi fa'e ades iptimis eop; unus: p quojt ico
lumitatepodtemaq; faluteihelo: & Saluatori Deoa^^etiusfupplicoigg uilis ipfe peccator atque ignauus rei tata miniftet.Siintha^ reji mibuellesig mecii uitd ag ut dulces Cocanonici nollti:
& g religione gubernant primores patres.Eli& Efaias maxie uenetabilis ille:g nofltasiquas mo fctibotad te perfert ad Romanaiioftta negotia ttadida i Cutii dellinatusmit fane & fi cotporeexiguo at ingenti gde animo: fingulaiique prudentia& boitateptffditus: que Dominatioi ita c6mendo:& trado tui: ut opte illi
eque acceptum chajtque forc:ut gaudeo ipfe ii elTe. Vale.
Ad ClatilTimu Eqte& Cofultiffiniu ui^ E uci
Gtimaldum Epiftola ,C.V i.
Vas ad me dedifti: dulces& amicas litteras tuas Luca cla
q riffime legi tato cu gaudiotqtu ullis netbis exprimere uix
eqde poffu.Sut imprimis dirertiirima3.Sut & mirs affefli
onis & beniuolentis plenxtqute teuocarut memorix mihi uetere
illa itet nos cofuetudine fafla& fuauiirimaig mutua fruebamut
idomino prxfentes quodatqux& exptxlTete genetofos tuos roo
res:orationeq3:tfi graueitu lepida q nuq fatis expleri potuhcu te
cu mihi effe liceretqus deniq5 afpedu tufi digniffimu &fotmaoem ate oculos pofuere. Benefaciat Deus Tyruciilo Grimaldulo
noftrotq caufa tibi attulit ad me fcribediique i filiu fufcepi: & gde chariffimu: Si de quo erit mihi gtu ad utpiq^ homine attiet fo
lets cura atqj ppetua nihil eop: oifluro! qus tu optimus Si ptude
tiflimus cofultiPfime admoestatqj efflagitastfi ego is mo fu:g adDeu accedente ualea fatis ifttneteueaeqj dirigere. Me uere tam
uehementer hortat' egregia iuuenis idoles:& illius icitatus ad uic
tute aiusunitiaq; illa ac fudameta ptxclata faditatis ^mop^-iqus
iftic apud Aug.uenerabile noftja tener delibauit& mollis. Q.<S
fupetefl:illu ego fedulo lludio curaboipatrioq; amore fouebouu
qj illu ardentibus pcibus coadiuuabismefieDeofitianegftrui
mus.Vale amico^ delicis!& tecu foelix fit optima coiunx omnif
q5 familia. Ex fufulana noftra Abbatia Pridie Idus lunias.
Ad Celfum patrem Cocanonicu ueneradum de Cocordia habenda cu Mdacbis patribus Epi.C.V 11<
q Voquo mo ia itura poli tatos cofliftus res fit t te fep horta
bot:& gde magnope uenerade & fapietiffime Celfe abi jqgjintia Moachopa te gtu gde potes abllineas:et fi g eo^ iteperatius
te fde laceflerint Prxilat.n.flagitiu ferreig iferte.ut i comoediis le
giftipuer.Meu cofiliu feppacisfninacftaternEidomioCbatita
tisieritq; dii uiua:Deiq5 gd ell illudide quo cotendit': Lana gal
]ica:an fumus& auraf& obrobriu uidoris Si uidifMira Si ilcra
tabilis res. Moadici patresmoflri et neq; pauci:neq5 no ptxHan
tiffimi: mode(lif[iroiq5 Candicicomuneida deteftant' infania:
& ecce tibimefcio q frsti tuipi temeritateiatqj iaflantia utriq, in
comune dedecus;& multoium fcandalutfaidi pueri; anhelamus.
u iii
Sed te^otdo Tic pofciti^fviikliettinius Sc agelos i citlo diltigall:
& qux deoifu nnilitabecclefia fanfld exotnatNo abnuete aut ne
gaie id gde po{rum;qn cdf>et oia otdie:(inlq5 iotdiata : idecota;
atq5tutpi(rim3:mobacipte'nograuiu$dettimtu tes j)fefloteli
giorafubeat.MiusrspeniaIuni:utAti(l:ote]es putat i tonem boi
cocedit. Lites quoque& Sapietes gerut;& fine iiutia iui qtitui in
ter amicos.Hocego ueIi:hoc ego pcotthoc & utina Dens itet nui
farittut nullu charitatis difpediumullu hdellatis bonoiirq5 pku]ufaciamus;fedaniice;paceq;icoIumidep(idetiabo$e duo^ oi
dinu decetnaf;& iHo te loco nibil mi Celfe detetcecKqn tua exe
tes manu flrenue:atq5 fottitTime:& qux acute& copiofe i ca feti
pfiffi:iuta fitmiitimasmedio pfetas rapa& illoft cottatdefefioes;
pfidiaq; cofidetes fine fellfuel biliique tieq5alitet puto ee fac
tu^tqppe q beignus natus es:& p oem fep xtate benigne bixiitu
Cu pteftote fetuatoreq} ReuetediiTimo nto bad i te comentatui
fum multaip qux ordo ide & xqtas eet cu pace quxteda t Si tade
e uifum uttiqpfi de nobistq primi i utbibus mdadetia habueRpii
mis et honoribus babeafuei fatis fot cofultuu' quo laborabit egre
gie Dignatio factatiffima fua:& tu Celfe ut huic opinioi adbxte
as:eqde ^bo:q ad pace atq^ ordine fimuhq tenedus itet nos etni
hil pla'e aptius atq5 facilius uideo-Q-d* fi hucipottu nauis iffatn
duci n5 potetitmetebot du altu teiietidi itet hos xdus enauigat:
ipadafcopulis naufraget tade.Q,uodpodtemu malu nulla aut
dpliustatiaautc6filium:fed fine remedio poenitetia uindicabit
Q,uarepetuittute&fapietidtua:pteligi6iscbatitate te mi Cei
feoroi&obfecio tua oem cogitatione &opam cofetasad cornu
ne honore 8c pace.Ilfud pugnatillud cotendetillud enitere : ut pdeu Saluatote pax fer nos fit.VaIe.Flotetix Nonis NouSbribus
Ad eude Gelfu Vetonefem prem Si Cocanoicum Epift.CVIII
t Vxltxfempmagnacuuoluptateameleguf uenetande
mi Celfetfed quas ad me dedidi hodie no uoluptate mofed exultatide eqde maxia Iegi;q> eu cu pribus Mdacbts modumfetuas fcum qde;& tuapradetia atq} uittute digniffimu: que adte pfcripfbobtedatus p deu tuus ut ita faceret optiusaius.In q fen
tentia no fum if>e foIus.Fuit Atcbagelus cu primatu gereret: Eft
hodie Seuetinus & ipfe geneialis:q mecu boc fando defpdetio
atdet.EdEfaias generalis peutatoBuirite fua oi prudetifrimm
Sut & ftiflntttetfpetie fftitiflimi& modeftifrimi pattesg n6 fa
carnis pa(ridibiir.fed i cxledibus derpdetiis fuam gloiii colloca
tut:q^ didiccrut uirtute figulati fua non bella'Cired pacc bella
rcpite:ubi q uicit':ni3ot euadit ea glotiofa maximagj uidoria:^
uicit' malu i bono:q & coroati fut oes olini martyres xpi ab eo qdilTipat gentes: ut Iciiptu c(h gnar bella uolunua [q immanitate
plnfq a morte uito bono:& Dei fetuoeff abhortendC .Vale.
Ad Io. Pbilippu fratrem de laudibus Marci Veronefis atdcmimmiCbtifti ptatconis EpiC.VIIII.
Kfpetatus hodie cu oblatus fuerit mihi nutius: de dandaf ad teepiftola coepi mox cogitace;& arrepto calamo cu oni
no milii occurreret nihihuel nolltisiuel alienis i rebusiaut
ncccflariuiaut ccgnim dignam:& mecu cogitabundus : arq5 fu
fpenfus bxKremiitetim ecce a Senatu Lucenfiumiptiuatifq) nonullis afferunt* littetx mihi: qbus fupplices rogat i opus euagelii
Marcum Vetonenfem uencrabilem Cocanonicum nollyefibi a
me cdcedi: cuius cdcioibus aliquos ita fecaptos fatetentmt abeu
tem a fc illii illacbtymates dimiretit.Pifais ueto Piflorienfibus:
Pratenfibus:& Floretinis ipfis:quos omnis cocionddo ludrauit:
ita gratus 8c charas e(I habitus nt ab illis et abfes memoret' egre
gia piae cu laudci&aboleri fibi recordatio eius dulcifTima neque
abAtagtelliotes hosnofitos Fefuliostquopiq i maiori funtglo
tia: bi cemetarii:lapicidai fabtiq; fuPita cdpofuit:motibufq5 idi
tuit ut^ captu talium homium diuia no ignorent iptirais t tu admotes urbaitatlq^mutatiinoq atea fuerat uideaf.Huic iuueniifi
nita cdtigeritmibi ctcde)expedatione de eo nodta no xqbit rod
atq) coplebinfed longepfedo euincet ac fupabit.Na i eo prxtet
dodrina':q no mendicata futtim ue colleda ut pletiqjtfed fua' uete:ac peculiate: & gradati a puetoiex cadidis ubetibufq} audo^fotibus baulti poffidebfut illa pclata:& ad pulpiti frugem &lau
dem maxime accdmodata:lngeniu uigibcogitabuduqueiq* uel
nouatpotiora uclfemp iquitanSradiu anidum atque incenfmut
plus gaudeat graui labore qleui. Mens pii(Iima;&i Deumfeni
p eteda.Ptudenriatfuique menfuta uix maior etia defydetari potcd.PuImo& latera non tam frementem fpiritu ac contondtem:
g fuaue & gfatii oibus edufcg tio fragit:& laccfabfed lenit t& it
«eat.Viros doflos Iiga:tu latiaitu grsca:& policiotibus oifatie Iit
teris obleflanSJ iftruit. Populares optia ac falubetria: planaq5 emdit doatia.Ptomifcue ueto oestito ardor & ui cbaritatis copfigit
& uulnerabut nulla uix cocioiq i fletu non finiabi quo pria facti
Oratoris & bta mihi uidet' ee uidotia-Hac tibi de Marco nfo fi
gnificidacdmemotadaqjputauimtrdeatad te cu Iris nuciusiq
ita rogababTuqj niarcu oli tibi filiu atqj difcipulu: nijc prem at
qjnirunnreligioi& pris mecu gtatu!et;g ttn i pulpiti laudetac di
gnitatepfecinut inter raros enumerarim metito poCfib Vale.
Ad Afcbigelu Vicentinu prem & Cdcanonicu gto ordine loi
nes Medices Cardinalatus accepit infignia Epiftola. C.X.
m Aximus anus uideti tibi potiex quo ad te nil fctipfi patet
ArcbageletiSi me gde negligetite atq3 torporis et accufo!
ut facilius uenm a te jimeteanqua fi no dedetis:neq5 cefuta tam
formido g amo amiciffima& eglfima tua.Meo tn cx aio effluere
nug fane potuibneqj ullo tpore poterit fca & fuauiffima recorda
tio tui:& fi pepceri calamo ta diuinull a fe mihi offerete uel occafi
or.Kuel ca fctibedi.Vegicne dotmiete exciuit res m6:qua(ut puto)
tu libetet Archagelefis auditurusig no patua uite parte egiiti Fefulisi&icIytaMediceoja familia excoluiltiiillis jipe uetnaculus:
feperqi chariffimus.Res plane hsc e:ut tibi aliquato notefcanb
quat fut apud nos adaquo die loanes Medices Lauretii magnifilius Cardialatus accepit ifigniaicuius rei ordineimplferia
:plau
fusipublica kticiailibetale ipefamdauta abitiofaqj couiuia enue
rareiatqj defctibef facudiffimi Oratotismel Hiftotici opus utiq5
fit. Sed grandiloquo a:qne Poete res tata couenerit Ego igenue
fateorimea tato faciof uiciig etfi uelimeqj rei illuffrada fatis pof
fem opae: tporifq5 nauafifacrisqdragefima; fida myfteriis in ali
ud me tuocatibas. Ve^ eniuetoi breuiapt quodda potiota attam
fttigime palatu icaffu tibi exacuetiCu )taq3 loanes hic Medices
gntudecirau atatis anu tiri ages Cardialis declaratus eitu Potifex
& facti Patres uoluerutinipuberem illu tati ordinis adminidrati
pne ifignibusq3 ad triennium ufqj carere: quo tatifp & moribus
& dodrinis coalefceret : atq3 j)ficetet:a: uirtute ac fapientia mactus:tanto fafl:igio;tanta3aq3 rerum fufce ptione dignus euadeteb
Ven it Deo ilium fetuite optatus hic dies:plenitadoque tiiennii.
Safcepturus itaqj ttc ornanentii quEdixtansPalliuM Tcilicrt!
BiretuiatdetitePiUeuidefpofatiois Anniuiptidieg talibus inici
aret':ad nos poft meridie Fefulas cofcenditparuofuogt adtnodQc6itatu:& humili ac fitnplfci cultu. Poftridie affuit mane loines
Picus Mitadula noHet:& lacobus Salutatus Cardialis Sororius:
ac Simeo Staza notatius: cu qbus hora diei circiter fexta de cubi
culo egrelTus facet adolefces teplu itrauit. Vbi primu i Virgi nfs
Jaude(Sabbatu.ii.etatdies Virgini ueterereligi6edacatus)rituca
tuquefoleni agi coepit ea res factatquiuulgo dicimus Miffamti
q cu ptius factofandu ego Diii cotpus fanguineqjlibaffem-.tum
illeateAtaigenua flexus cocomuicauit fingulati huiIitatetS gtu agnofci poterat deuota gdemete:& ereda fep in Deu.Peradare facta ueftimeta mox a me quoquefunt benedida: poftea ueto
fublata mau bulliibteueqj Potificis Maximi tenes: illu buc i modu afiatus eqde fum.Q. df tibi Ecclefite [idx Dei patris : Generi
q3tuofoelixfa)utateq3fit:hodie loan nes Medices decutfumell
triennium Gardinalatui tuo per hanc bullam:breueq5 prsfixum.
Legant qui uolunt.Setuata lunt omniaide quibus tu Simeo publicam tabellam teftimoniumque conficito.Subinde pallio a meindudus elt ita precante:Induat te Deus nouum hominem
:qui
fecundum Deum creatus efb in iufticia & fanditate uetitatis.Bi
tetani dehique:Galetuffl:Annuluq3 pottexi his tuifum cum uet
bis.Hsc funt decora dignitatis fublimis tus a Sede apoftolica ti
'bi tradita atque conceflaigbus gdiu uixeristad Dei laude : tuiqj
falutem utmam fempet utare.Q,uibus ita petadis Hpmnu Venicreator fpiritus:caootis uocibus ante Aram Fratreis cecinere. Poftrcmo quanti Cardinalis fingulus pote(l:indalgentiam ellatgi
tJSaftantibusiSJ eandem uifitantibus altate eodem diequotannisirediit nobifcuai indomum.Paulo pofl prandium Petrusfta
ter cum paucis enaffiiindelatusfoiiipedemirsfetocitarisiacma
gnitudinisiauratis btadeis quaque fulgente.A porta itetea Sidi
Gilliiqua itur Fefulasitanta elFufa equitu ac peditum manusiut
plena undique uia nulli contra in urbem euti tranfitum cederet.
Q,as omnis multitudo fidere iulTa ed ad Munionis ponteindc
datum ulli quidem cis pontemiimnequetranfite. At ueto rebus
csteris ex condituro difpofitistdefcedit ille cum fratrc:tt3iedoq5
flumine exceptus ed medius inter Pontifices:Prothonot4cios;
timi illa& natia & cafligaM iti exfcnlsendirgna tta&aiedo&i Sl
no abhouebit.ltaq} ego ciintutus fnm potius boa oenia tua : ut
' nenale lib^ iueniatq etii fi plutisematur piaflitert illu ita metca
ti:q logu ifanite cu mendico & xbtio quopiatcui nefcias an pof
fis exemplat tuto comittete.Tu ueto in boc fi a me didentis: fpc
diem id mihi fignificaituo pto ucto iufla fubitutckVale.
Ad Celfu Patrem in caufa monadica Epift. CXIlIi
t Etetnu falue optie CeIfe.Sctibit Efaiat ad me nouiffime
monachos patres nullo quidem md dedi pofleut a litecoc
pta defidatiK eos th neq; puicaci neq5 amato aio ilJd cotedeie:
fed prodeti modedifTimoqj indicio puipedetes fnpetet' neian fn
'petet ipiincq; puoca utos unq ab ea fentetia: q ptia manaueiib
fed illos dutaxat boc qteteiquoces huiurmdi ifia femel ad iuiiil
fcuflaip oe pofte^ tpus uttifq; patiat gete& pacc.Q,aaete»fi4»o
na mete bonog; aio(ut teot)pferat'':nibil me fane cotutbatfin te
bus figde dubiisineq^ fatis tede difpofitis ordiationem qteteiuc
ritatemq} finite aiopi itegia paceioiqj tliq falua uittute fecundu
Deu atqj hoies elfihoies ig g zelo egtatis & fdis motibus (int illi
tutiiqlem illa gdem i te piae efle me fentioigppe g gtu oparifit fc
p colilii oio potui bac i rem pacifico ac benieolo aio c6tu]i;& qui
quo die definita res fnetitsbac mea fanda cu pace nidotibus(uttifuctitXdgtatuIabot olea rdimitus & paIma.Tuum ad nos leditu:
fi es netum pollicitusiincipimus expcdateidatuti; acceptutiq5 deuotos amplexus.BattfaoIomxum nolltum ex me faluumelTe iube
qui ad (lationes illas noflti fxpe fit memot.Vale.
Ad Efaia Edenfem Conca.& ptem comendaticia EpLCXIIILm habere gs patua de te magnis penes te mi Efaia nuc pci
bus agotqui de fumis niig tibi dif fidi.Sed quod modocupiotita maxime cupio ut illud neque nimiu pcari me poffe cte
didetim.Q, ui meas idas tibi ed tedditutustex ptxdicatoribus fta
ttibusetit unusxui Sandesell notnFloreatiapatnatairimptit
egregia fanditateioptimis mcxibiistmagna dodtinat tum bumanitate ac diledione etga me piuiimaiquo dd ftuot(ftuot ueto fx
pe/it mibi ille utique femp amabilior ac pciofiot.Hutc ego noncoluetudie mo & chatitate fum deditus atqj deuidus ita uebetii
tenSed i eo quoqj dimidios uiuoJs ad fnblimia ida capitolia nouus adueua ueaientimeis cu idis te uit optius & uenetabilis fala
fabitrquem ut ktus excipfast& oi huanitatetofficiojmefaq; qnq>nu heas fic rogaut togate magis abs te nihil egdem poflim!
ij. uid 1 Tochi aglani noftti negotio agi coueiat id tibi fignificani altetjs meis.a uod ego poffim nihil e mihi tliquum ifi hoineoptimu fli^batiuimu ame:qif faciotfeciqj fcp unice coftatiflimeqj.Vale cfi oi lacta familia.gbus figulis me iteKitejuqx comeda.
- Ad Sidop: lullQ intet Cattufianos atdentiffimu ChtiftiTftone mutua beniuoIetiapofcente.Epi. CXV.
p Lntimu 6:rempidhofalueSidofftater:&T7ro’atdettfljmexpitgutcognomieiteasitate nunc fufcepto 'dei fetui
CIO uete fadus es mftus ea iufticiaicuius unius (iit foli pticipes: gneta cutehgione ac pietate futiufti.Q,ua& ego ia diu curtesoutjna Semel poffim apphederemt tu optius la apphediffe me fpuiaSi8S'bis fuauiffimis:& otnatiffimis tuis Ifisiqs mo ad me dedidiea fnihi ueluti adepto c6gtatulatis:tata mihi tribuens ornamentayjrtu^:& I^durquata et:cu ualidinime anitonattigeie baud egde pofTum. <iu^ tauerjfTimeutinaiq buanifljmedetije tibi liceat aliqii fentite.Nuc.uero quonia tibi ita exiftimate:ita& fcrifaerplacet: mihi toga te qusfo pdilede idomio fratenne ego te falla':
Ipfe ne& illudat dettimeto no leui pedotis fircofcietis mear.fedtuis netbis les ipfa refpodeat: gbus politiffirois & beiuolctiffimisita qus de me tibi uidet' pingis& exptimis:ut ubtas : colorefquetuos folidas ac ueras iroagies ptima fronte pene putaueti tag effafcinatus facudiajucudiffima tua. In quo ueto tatope optas& flagitas.ut teidulcefiliu atq^ chatiflimu affuma atq^ excipia: Scfino fatis agnofco qus ide tibi fpata:expeaataq3 fruges:te attameno ut filiu mo: ue^ tag angelu xpi fic excipio:atq5 copIedot:q n& obuius occutto:amatutus& amadus chatitate ppetua. Quareme totu ia tibi gtulas egde fu dulcis Sidote:& gcgd ime omnioe.licet id 6ne fit uel uile uel pexiguu tibi tt3do:tibiq5 dedico:negde offero:receptutus:ut fpo:a fraterna tua dilcftioe uices &cimlato 6£fado cfi foenor.Q. ui doec te uideto beate idomio ftatet6{dulcis anima Vale.Ex Fefulana noftta Abbatia.nonis Septe.
Ad Hieronymum Tatuifinum Pattem & Coneanonicum Venetandum.EpiftoIa .C.XVL
p Ropetate i Vibem Aduetfatiumtuu:fl;atefotmidatiigeuiofihominis:i3iJitibusex«citatiaudacunobisaffeif.
Tu bono fis mi Hieronyme aio.NihiI aflequet' eoywqus fotfitan
meditat':Siqde no eftea les noua: qua uenit petitums: Sed ladi
fcuffa fubtiliteriudicata p]enifritne:Trefq5 titetatqj pfimiles to
tats Seteti®t& deniq3 ab iis ^uocadi elapfa legitima e ois i(la‘tia!
ut nulla ptsterea anfamedu to:q poffit uti:itegta illi fupfit. Magno quoqj i hoc& coftati Philippus jicutatot eaiosnihilq} uetO
tucnifi Petti SedesiSi fides Rotte oio uacillenqd peccare i te tam
elate definitaipfeflaq^ no folennSed neq^ego ullo gdem modo
cocipiotutrfiic ho cauillaturus ueniaticu fit oium te^ sgetiflimus
faiftusiaut accendere de itegto liteiaut ager Rotnte nifi femilitet No;
poffit.Nihil e.n.ad lite geteda inopia laguidiusmihil sete^ poteti
ns.Feci<fi tn nihil alienu a tua ptudetia nos comonere.Na ptsui
fa tela minus gde fetiuttgn & iterdu itedetes repeteutiut . Piaeca
uebnnusitaqj qcgddettimeti nobis p6taccidet;ficuti'expedit cli
liget-uuqj iterea tporis diuina ope deuoteiaccurateq, implorabis
De te illa baftenus fatis.Vepi qtfi te fciendi cupidu putogd aga
turiagendum ue fit exceifa tn urbe fub nouo Pontifice maximo.
paucisCfi qua nofco)ea ad te petfetiba. De ipfo Pontifice adhuc
cettum nihihexpflumque hoines itueti pofTuntiOminanthr ueto
fibique proroittut fapieiites & uulgus uel optima quidem tone;
nel ea licetiatquaRomte loquitur quifquedi nona ptiftinis nio
tibus natutaque difcefferit: iptimis illu genetofiialtiffimiqueai
forc.prudentenr.audaceni fine imanitateiatque fauicia: & fimul
glori* magnopere auidum.Sed ante omnia libetaliffimu: gpp®
qui nug didicitinifi largiter di fpledidiffiffle uiucre. Hoc initio
pis recreat gi fe fena tertia fingula ad oifatias qustellas publicu
exhibet:Res fane prio patre digniffia!3:& cstetis: cum iucundiC
fim.i.tum falubertirha.Curia ueto ipfa plaufmlaticiaque diffolui
tiir.nullusabitiofiffimus luxusipopaque teligf. Aedificio^Jutn
ptus admirabiles uideisig lafetmc «mulari ptifca gloria ttiupha
tis urbis mcipiant.Adfunt Senenfes.Lucefes.MatuaniqueLega
ti;g publica folemni ritu Romano Patri obedientia ptsIlitef.Ad
uentare alios omni ex Italia ferunt.De Galiis.Germanis.Hifpais.
Vngaris:& humfmodi extettis Regibus nullus eft fetmo.Domi
nicus Autia exauSotatus elt a militari Paps cuftodia : eaque
betococceffa ipfws Paps Nepoti.Magno quotidie Hifpanoru
liumeto opplef uibstquoj: minilteiiistatque aufpiciis incipiunt
omnia giti . Rf^ aCnuentia^icoIumitate. lasticiag^ otbi etia Cbdftus indolget . Pluta excg Iiltetis meum haud egdem fit.Ea quai
attigi paulo et cutiofiusta me ideo naitata fut tibime me penitus
credas i tato te^ tumultu Romae dormite. Vale.
Ad Venetandu patrem & Concanonicu Seue
rinumde rebus urbanis Epin:ola.C.XVII.
Ta qth a me exigit dulcis Charitas tua mi Seueife:& fa
i dus:ac obfequiofus mihi id ipetatamonrecenfeboqnxpofl tuu diiceiTu fut i urbe a me fufcepta : atq^ cofedat
& cu his qux uatie et uariis de rebus uulgo iadat':qux etut& ob
ledationi tibi fortafTedi fpititualis tua grauitas no inaniora cote
preritRedii ex copofito itet nos:codidoq3 die ad diui Pauli Abbate: Vi5ifie:ut uifus ell mihi magnte prudetitetac b6itatis:a quoexceptus eqde fnimt teligiofe ac pbumaitertita quoq3 lautifTimet
atridetibus nobis unde qq3 miniittis:^: quotquot aderant facta
tifTimis mdachis. Et fae tu unus ad itegra cuulataq; kticia & mefae fplsndoredefydetatus defuiibi: fup q multa fut habitamtpai
fuibpbellr.atq} uenufbe. Seotfu ueto tade de re iter nos te pfete
iuoepta ta multa ultro ; citroq3 collata fuetesut ad uefpeta ufque
amico fermone iucundoqj iuice puedi fuerimus: i quo deiqj de
re omni ma fit itet nos ea tata fctetia:q tu te fapietet ituleras atqj
fuafecas.Polliciturqj e Abbasttedditus cu fuerit aliqto a febrili
debilitate leuationfe candidatos aditu^;& quatis licebit uitibus
ac Ionibus ntam eos i Setetia iIIedu^.Q. tu ueto ptiuato cdfilio
publica definite no cduenibuifum e(l utciq3 de fic agitatis ad ge
netales c6uetus:& fututas .Spnodos nras ee referendu;qbus pote
itas e codicioes recipete:& rceptas paftcslegetfoedetq} fancite.Ex
pedamus quoque ad fingulas horas de Neapolitae coenobio Timothemmoachop: pft'atilfimu:& ois faflioisiSs fcddali haud dif
fimulatu inimicuiq (ludiis ntis:atquecdfilii$cddudutus:qmaxi
me ccedit'. At nr Ceifus feRoma accerfiti uebemter cupit:q:fi iite
decetneda res etinmihi admodii uidet' id6eus:Sin ueroiut atedi
XKCoponat' ad pacem:fupetuacanea impenfa:& grandeui patris
irritus labor.Satis iam ptocutatot Philippus negotio toti fufficef
poffe uidef.Sunt & in ipfo limine quoq^ Efaias : atq3 InHinus:
quojKitum confilio:tum opera iuuari etia fottafle res poterit.De
meouetotedituinpiouinciam:autin Vtbc cofellu confliiueie
baul egdS poffuttitnin ex enentis. Nihil tatcen tantifg me'Cmidu^ un^ puta:quod ad honeflat&pacegy ptineatdn quo deiis ita me adiuuebut fanautq^ optima giadiot mente : & quanto
ingeniaac cetebto uaIeo:qnem & tu nii Seuerine : ut fpopundi Nafti:coadiuuai factificiis aian& fupplicatioibus perge.lnualida fi
quidem hominum (ludia inaerq5 cdatus:quibus diuinns non af
flaueritfpiritusinec deus uocatus affuerit. De exteris uerotebus
hsc mihi modo fe offerunttqux fetibi liceatiAdell tandem opta
tus dudu Biragus Prapofitus:que oiatqus ipfe cognoni ptinete
ad caufani Patroni plenidime docuiicuius cognitivis auido gra
tiiTimusiac piucundus meus omnis extitit feimo-Iam coeptis nonminus deero huic homini focius:q fi ea ex re mea penderet falua
ac uita ita pofeentibus Archiepifeopi erga nos metitis.Stephanu
Taber Ducis Mediolanenfis Legatu fecicognofeer amicu erga
illa aium tuuiSe uifitidi eius ateg difcederes ftudiiupto quo ige
tes egit& tibi 6i mihi gratias Ixtiirimus;& urbaniffimus ille. Ale
rienfis plurimi inter factos & teuerendiffiroos Proceres merito
nobis habedus diutina obtetitut<febte.Tutcus captiuusiqui inter
Palatinos degebat ex fufpedo ueneno nunc arce romana fetuatl
Dominicus Autia a militia 8i Papx cullodia amotus et8i ei altet
ex gentilibus Papx fuffeftus.Iudxi innumetiicum bisig Matanicognominafitoti perfidia Hifpaniapolluentesia foelicilTinio
&
chn(liiiffimoRegepuIfi:excoeprifunt huaniteta FetdinandoRege fua Vtbe NeapoliiPats et*alma in urbe a Patre Romanatecepta. Meliora non babeo;& puriotaiqus fetiba& haec fottaiTe
nimia.Q,uate meu gaudiu Vale.Vicilfim & hora.Romx pridie
Kallendas.Nouembris.MCGCCLXXXXn.Ad betnatdmu regiefe Coca.optimuiac uenetabile.Ep.Cxjriii
a Q.uo3 ut a te amari mi Bernatdine nullo eqde modoitadeledonlndetux ad me hodie Irx fuauifrimz .itquecul
tiffims tanip Bet.me gaudioiuoluptateque copletunb quantum
uetbis expedite uixpolTumiC^uod& tibi accidiife in meis lege
dis opufculis affetisiad quxd^uftanda longu tepeiu delegiife
magna quidem auiditatefaterisiquod egonefeio tamequato cu
luctoiqui potueris eo plane curriculo fublimiora fetutati : & abto No~fiam legere quo tempof gramina colIegifli.Sed fieri folet iterdiit
ut de rerum fapotibus.amico palatdiq ipa ex te magis iudicenius;
Bt illis quondaaccidebahg in cfefeito mana nufritivquefapotemaIui(Tent:guftare fibi uideret'.Vepa eniueto utciiq^fifeflo id ite(l:plutiniu nihilominus laitoi meas edicionesi & fliidia:ad capte
tasillufttiuaudoplucubratioesatqjuigiliaspexigua optio tuoaio:cadidiffinioq5 igenio abbladita fuiflrc.Foteq3 gfepe at i iis:
abfens mecu fis niecu colloqre.nifcuq^couiuas niaximu itei amicos piae foIatiu:& deliba tu ipo neftare dulcius.Q. uat ut id agascoftater & maxie no cupio ni6:fed rogo etirelatutusiut fpodtac re
fricatioe^pefiustua^pci} emolumctu.Illudetcgode te ueheihtet exopto:qn pulpitu & ille dicedi populatis ufus:g i templisiatejfqj fufcipifia te minus ttafiati potoris ac Jatep; uitibus diffidentetuiuasattaroein fandotac liberali pietatis Sibuanitatis ocio: Inquo fpo breui fotetut tm affeqtettniqj pficiastut ftuclii (ludiop.-:
laboftq3 tuopitS: illu fane ubetrimu & capeie:& ad pofletos traf
mittere facile queas.Nepe adione ego illaiqua Placetis generaliin Synodo nrahabuifti:Sep recolens admirabor, Sep efiera’ igeti cu laude qua me ita demuidutita Captu Betnardine teuifli: uteofdera dies totosiquibus ibi confedimustnibil habuerim itet pattesotefapidius;gdeteIoqui.Signu.n,fpeq3ea prsckra otonetulifti qualisifi no defiueris ab optimis ftudiistfmurus fjsmel oratonuel fcriptonquc d & nuc enitet hac i epi(lola:qnam modo adme dedidi.Q- uate caue te fraudesttuifqj foeliciffimis cceptis tiginnideas.Si comode a me fieri poteritiRouia rediens iftac fottaf
fe trafibottum coram excitabo teicofirmaboqj uehementins. Hippolytutquem uti filium unice amottus bonitati a£q5nittut!icupio
iri comendatiuquo iuuene nullus amabilior nullus fuauior. nuiIus ad adifcedu:proficienduq3 animatiot uifus e(t milii dudum;ut fi eum excollendunnotnadumque fufceperistpetfuadeam faci
le mibntepentinos illo atq3 uberes frudus demeffurani: collec
tur4mq3induftriam fote tuamtallaturos hac maxia tria Deolaudem Rei noftts dignitatem.Tibi uero meritu: atq3 folatiu. Hielonymu pattem uenetabilem mihi,opto foclice cu oi fca familia:
cui mettade:dica:c6meda,Vale fuauis mea:& inrcesaia:acp meorate no define.Roma Kal. Odobtibus, M.cccclxxxxii,
Ad Euagehfti Vincetinu patrem & Cocanoicii Epi.CXVIIII.d Irtuli aliquot dies idcitco ad te mi Euagelida refctibete:
ut rem tandem a me nd uetba recipcres.Negj.n.gus uole
bi tui canfa mibi ite i poteftate fuetut Nunc aut fu aflccutnstqcf
tua i domfo Cbaritas uehenientei optabat : ut krga uenia abs te
poffit abfolui luuenis tuus ille de patrato homicidio: de quo adme fctipfifli:op facies ea ptudetia:& boitateq cacteta foles. In pe-
tenda ueto pleatia gi omnibus temiffioe uerecudiores fuimns:ne
Pdtifice ladetemus: bac i te fe minus libetai» tninufq; gtatiofi/
exhibente In exteris: qux ad dignitate& comodu fpeftdt faets
rei pn. nolltx fuus egregie fudi officio:& partibus noftris Seue
rinns:&ego. Poffea Mediolanii ille abiensme Ronisdimifit
quxpii honella admodu nobifqj pcomoda cutitem:qus fae cu
ego c6feceto:uenice ad uos diuina comite gratia cdllitui: ubi annofuni utini patrS& mibi uenetidu Hietdpmu Tar.Spitite iue
tiii:que agonizate cu morte piatum ell nobis. Na' etfi mihi pfua
deo animi a corpore diffoluta copagie illu no ta emoti: g ad bea
tiffima imortalitate tTafite:efl tam optimi Seis ita nobis exeplo&ufui aita:c6fuetudoq5 fadiflima:ut egde nolradbuc nos illo pti
nati:quod fi accidetiuillius defyderiu nequibo fie comotioe : 6S
moerore perferre: Vale.Romte.
Ad lacobu Volaterranu Apollolicu Sectetatiu Ep’.C*XX.
Piffoli Papienfis Cardialis tui cu legi Reuetede mi laco
e beuifus fu fa'e nollropi hominu nihil iadud fi guftaffe fua
uius.nihilexpff"ius.nibil omnio cadidius.Vete chtiffiana*
Vere noftta tota i eo facundia fpledet & emiet.No arte gde:fed
totde log:Imo nec logi Sed te:ut ada eft:oculis fubiicete pla"e co
rpicif.Vidi expreffins fetme:g legeti Piu fpitateicolloquentem.
agente. enanigatem:& extera niagni:ac diuini Pticipis muneraobeuntem.Lembu & uidi ab aggeribus trahi.Anconx appelere#
Venefu lepente i littore ducem adefle. Triremes portum rubire<
Deniq5 tato i coeptu.defydetio.amoreque patre uete piu:& meti
to maximu(Heu fututi femp incettxhominum mentes)animani
deo reddetetprxclayiique facinusomne difolui.Q. uaf ex csteriss
qux habes: uid facratiffimi 3tq5 dodiffimi buius aliquid ad meut iterum mittas:in quo palatum:qnod fapote tanto delini(li:pa
rumpet exacie terni Ia,oto.repenfutns tenui nolito de tiuulo nonihihquod te quoqj fortaffe deledet: Vale. Ex sde nollta nit
tutum & pacis.tettio Nonas Nouembt • Micccclxxxxii.
Ad AugafHnuttj Papienfem ConcanonicafiisVenrtandn
gj Collegam Epiflola. CXXI.h Ominum uota g uatiaiincettaqj fint tibi ego mi Augufti
ne fim documento:qui in uifitanda puincia Collega bis
tecum defignatus neq; obiteineque incipere hoc munus fimul
potui unquiadaausRoms agere nouistac fubitis fuboiietibus
caufis.Na &fi mihi fatis utiqj eiTe cdueniat imperati ntcunqj te
bus noflris nauate operam:& Snpetiotum decreta prefto fubite:
quae eft fuptema in religiofo boie lau5:tuae attame confuetudinis
ftuftmfuauitateg^ dum cateosequidem ipfe no angi aliquito napoflum.ac mecum non gemetegi aut mihi no liceat p coenobia
ici tecum comeatc.SJ in rebus agendis fimul cometari. Aut tibi
neq5 liceat Romte niecu e(fe confiliatiotac diteflori eoft oiumt
qi.iteame gecut'’;quattuaptudetia;exquifiti(Iimog5 iudicio adia
ta:atg; ornata & mihi fadu Ieuiota:& nfis boinibus uiderent' a»
fpi:atiota,NulIa,n.opinio unquam meatanimus ue fic fuit a te di
fl:ra£lus:quin in fententiam protinus tecum coit«Tuq3 no squeme uiciffim audites.Du ego itaq^ abfum res comunes tibi comedo:pro quibus nuqj tibi pepetcifti.Beatam patris Hieropmi Taj
uifini dormitionem dolenter nuper audiuhcuius plane uiri inte
gerrimnacfapientiffimi.prudentia.uirtute.confilio decorabatur
tota Religio.Clatami&recordatioedigniffimamille fui nobis
memoriam teligt!& quas fande uiuendi cofedemur exempla. In
fufficiendo patanino moallerio cui praerat altero Patre:qui ara
pliffimum illud:ac caelebettimu idoeus tradet& tegancuta eft uobis adhibenda non modicat&exg endus ex oibus unus: qui ui
deatur imprimis fingulari in nocentia; & immaculata prteditus
bonitate : quem huiufmodi uirum iit uobis Chridus domiusporredo digito dignetur odendere.Tuus 1 afon ante Potificem:
Patrumqj confeffu perorauit magna cum laude. Legatorum ex
omni Italia fpIendon& numerus eft infinita namtiotquara cuti
ofisiociofifq} permitto. Vale.
Ad loannem Getegatum Rcuerendum epifcopum& Cruciferorum Generalem. Epiftola.C.XXlI.
p Allium candidum ntm Hifpao Epifcopo agenti in G tia
pro ferenilTimo Regetnobis ex uicinia proximo antea tri
duumig tu peteres: teperi a Propofito patre fuiffe ptomifTum:
«e falleret'fecudam iterum hodie fidem patris petiilTeiatqt acce
pifle.Q-Uod fane ego doientiffime tuli:g es mihi nnus:qiie meti
tis:& neceffjtudiecacteriscoepifcopis Reoetendifrimis ptsfeio.
Sed fi uitibusiqux nobis defuerutmnde tibi obfequetemuKCopeia mete & aiuminofqj cbarosiDtfacisibabe. Vale Romie.Ad Auguliinum Papieiifetn Concanonicum Venerabilem
atq5 collegam. EpiftoIa.C.xxiii.
I gfq ad detrimenta: idignitateq? Religionis e(l timidas
f ac ueteciidus: fepq3 magis picnlofos: ac idecoros euentus
metuensrq fecudos: ac fplendidos fpansteu pla'e(dederut
hoc nollti homines uel laudi: uri culpa2)me ede ffiteor.Ea jiptet
U diu Auguftine Roma me babaitmbi non patui operi.dudiu.
cutiqj eolumpfi: ifsdanda cotentioe monaftica.i extinguendacupii ina lite. & i tertio: qdtibi latis inotuitiextermiando piculo.
Q, u£E moicItiiTima figula fi no abolete: & extirpatt radicitus: at
extenuate tamihonelliotaqj reddere: diuio afpirdte pt*lidio iiel
aliquanto potuimus,Ex quo i jiximum med itor me ex urbe pra-ti
pere: teqj coplefti & exofculati ucrote: nodtis Ciuibus tua fonora fiiSaq^ tuba regnum dei euigelizantem. Vale,
Ad dominum Lodouicum Gonragam Matituanuni Epifcopum.Epift-ola.Cxxiiii.
n Vpetcu Rorate allatum mihi edet loanem Vetcellenfe
V ipt fane:g ex omnibus Concanonicis noltris in dei uet
botpopularique dofitina prima laude:ac dignitate nitetet:in domino quieuide: non equidem fum oblitus me cum tibi in bucci
natote:& uatem fuide polIicitnm:cum adate fuperiore Dominationem uifitadem Reuetendiffimam tuamiSi meam fponfione
& fidem tang uadimonium exaSam a te fuiderqui ingenue dedi ptseter mortem nihil excipiens :qu* unaeft:f)neq nemodclibetat. Nunc uadimonium mors fubita : & inexpeftata diffoluit:
meq} iiiolentem libetauiCno fidem: Sed ptomidum abrumpes»
Q.d’ fignificandu tibi mox cefuitcu beata quadtagcfima tepiis
i limine fic quopolTis uel de nodris Augudinianis hominibus:
Si g liberi erunt: tibiqueplacueritiuel de alterius nfcffionis quopia ardente Tubicine Gathedtali auditorio idi tuo opponunt c6fukie : egoqj uideai uetus filius le patris & domini haud negie
X ii
«CTeicaius fanfe Dignationime iterumsiteiumgj comitO! ei d<
pcecans incolamitatem:& faniftam in domino pacem. Vale.
RoiiisXIIII.KaI.Febtuatias.M.cccc]xxxxiii.
Ad Albettum Veronefem Abbatem Fcfulapj Epill.C.xxf.
n Ibil faSutas es mibi hoc tpote gratius Albette cbaciiTittie
g fi opeta oem tua accurate& impigre dederistuti libelli
ii nofttKde gbus ad te fcripfi alteris meis:ad me pferat' atea 3 ab
urbe digtedianguod fadu^ me egdem puto ad fandx gdtagefi
tnse caput. Defyderati.n.guxfitig5 funtmagno llndio a gbufda
nd paruis romana in Curia uiris:deg; nobis prsterea bene j^me
titisigbusdu obfeguonminusgdedateig accipere rem fanemi
bi gtatilTimam uideor.Tuam itagj i hoc ut mihi diligentiam prx
(les Alb.Venetabilis;acperbumanetein domino guantum oio
polium &rogoi& flagito. Vale; *
Ad dominum Philippum Cremonenfenilure pontificio clamm& Cremonenfis ecclcfiai Canonicum EpLC.xxfi.
o Mnium rerumtguibus in uita gaudemus: ea iuciididima
mihi plane uideturinprimisicum ea fefe homines cofue
tudine:familiaritateg5 iunguntuuguam uirtus candida; morumSimilitudo bono^:patg3 fludiu coflat Si excitat. Hxc mibi necef
fitudo cura lacobo Tocho Aglano diutiflimat& fuauiffima fuit:
queVi^ prsn:item:& claK doflrinaituig} p fimile in Vicariura
illius Epifcopalis ecclefte fu2 cu ReueiedilTimus dellinet Afcai
us.-araiceegdeputaufcatqj optime facere:fi te abfentem illi defi
detabile:eug5 tibi uiciflim cum illic aderitamadu colMug^ pot
rigete.Q,ux mea cogitatio quatum Sane utriq^urm extiterit gra
tatfruflumqj peperetintaiitu Matthau utm infculptum memorianimo habetote prafertiintetorandu. Valete.Roma.
Ad Euangelillam Yincentinum ConcanonicumVenerabilem Apologia. Cxxpii.
f Ctibis Euangelilla olFiciofe ac SuanilTime te mibi aliqua
to timere guorundam uel indignationem: uel mutmut:qnon gaudento^ mutuam pacem:atq5 concordiam cum monalti
co ordineRoma follicito:ratilatins altercationem ludicio difcet
nitq amico cpnfenfu.Nunquam ego mi Euang.loqui guenqua
de te communi multorum quod coiicipetit; tanti facete didicu
qnanti tacita bon6popej2c6rcientia!& pnblicJteligMis geteiac
dignitat&Q.ux e apud cztecos facilisiapud nros fetnp libenima
fuit dicedi VeniasSed copee tu mi Euag.patup Initia media; ex
tremaq; hac i te quxfita.fufcepta ada ue;& uide qd ailecnta e ha
denus utraq; patstaut polliemo qd aiTecututa ctedat'.An aliud
dices;q peccatu !’g multopt Icadalufq contutbatione ittinfecam^
q dedecus:& famxibutfteque dirpendiumfAdde qd facriiacRenetediflimi lomani Pres:& q nos et ppefius diligut: fentiat. rao
reat.obiedentVelim qui facile abfentes diiudicaP& q tent' no•flta falute:& dignitate cotineti tota iteceffione potioie:& q Mafhabeop: exemplo dimicando gfuadctVehfa dico ad hac ofqj
poITent Curia aures difVedeteiAuditet de nobis fabulas ; a qbusteligiofus & nerecundus aius debet n6 niinus''q4e;q atutpi fcelc
le fic abhorrere.Decus teligiofum non eft pofitu i precedetia hu'iurmodi uana;Sed in ea u]ttutet& gtaduiqui maxime illulfratuc
huilitate.patientia.bonopiq; coteptu.Addo 8i tibi hoc th.mi Eui'gelida catilTimenemin^efleiq de deteitninada cottouetfia iffa
judicio magis aideatiq ipfc atdeo.pax modo:& exitus quietus in
de fit fecnturus.N6 preepedioego iudicinm.non exturbo fenten
tiam.non diem ptotrahc.Sed turpes tixas.impenfafq5inutiles.pe
. lticurofaq5 nuc tepora gtauicofilio diffugio.Q.uin & illud affit
mo fi quotquot homines& induihios& fapietes habemus anni
'Xifuiflennneque accelerate iudiciu:neq5 litis exitu matutius potuiflent.A quo die creatus nouus eft; Pontifex iudiciopncaufapiq;
tetpeditaffttmunetailn excipiedis;audiedifq5 Legatis ab oi Ita
lia Roma jifedis totu hoc datu e t^ustqbus publicisianibitiofifTi
tnifq5 Spedaculis nunquam aliqd uifum e m3ius.nibil fifufius.
‘ Aft ego interea teporis primu cii Senetioideinde cu coleglis ambobus:deniq5 cu procuratore philtppotuiris omnibus optiniis;ac
jibatiffimis de pacetconcordiaqj ttadaui:nihil nofttis luribus detogas.Venere ad poftremos hos dies nollet Celfus: & Monachotum jeuratonqui noftta ftndia;adaq5 omnia ita{)batut;ut^bati
nequeant magis-.putantesptxftabilius fore tem huiafmodi iftd
per nos terminari beniuoletq pinos fotfitan plutimos ancipiti
‘ euentutotari.Egontitea fempet:fic& modo qRomx agam in
Bina ofBS indignatqux uideoitcftjs Si pitefens infpedot ueti qaX ii
aon meritior eftniiMdeui.SeduoIunraitnolueritnfmpiftJS mi‘bi in utbeacceiTatftibeunduifum&muIto^;! deinde Pattu fua
fibus:ac precibus obtemperadum.Q,uare bis omnibus: quos feri
bis de me feDticeaIitet:& ploq idigiie ut definit itoleritibus ais
efTe.S ad leuepauer baiudinis umbra has legedas ^ferre prodes& officiofa Chatitas poterit tua& ut fit milii fuis auxilio peibmetiam uebetriter togate. Vale ac p meiuicem ora-Romse.
>\d Matianum amicum Epillola.C XXVIII»
ni Vnufculu tuu Matiae fili fuit mihi gtatutqa gtafifnmus
feniper tu mihi fuiffcmeag; inftituta fecutus; Neque uel
' uile uel petexiguu putat didici unqtquod ab amico; genetofoq5' aio |)ficifci cr^ideti.ilgo tibi itaq5 gcatias:teddi & aliqri fortal
fe.Vale fili dulciCfime ntqj capidi cum uittute i domino uiue.
Ad loannem Augaftinum Vetcelenfem Concanonicum tefpo
fiua ad ea qux fetibit de obledatione lediois.deque bacarum 8S
puteoli reliquiis uifitandis:& de fpedabili pompa inclyti fedeti
ci in adoratione Pontificis Epidola.CXXV IlII.
g Vod fepet effecidi loanes Augudie chatiffimtfita & nio
elegati;&Tuaniffima una tua epidola mihi declaras qto
dudio:amoteqyuidedimeiteneare:qudtdtd aniditate cum alio
qn explere no polTistq ido dulci cdpendio:te uerratj:occupatiq5quotidie in nofhis libellissepidolirgy legendistQ. ux lediaut gdem potedmie loquentem uel tibi t^erat.Addis& fetipta baiuf
modi nodta:qUte ita te detinenbatq^ obledanbcomunia te mnltis effeciffe uitis eruditis;atq^ beniuolisrqui me Audote ptxfen
te coiifroitecum Neapoli optant: quo ut ueniam iterum logast
iterumguecongeminas:ptoponens mihi tanquam irritamentii
blandidimum Pateoli;Bayarnmqj deambulationes uicias atqj
]xti(naias;quse olim loca extiteront Romanorum exquifitat:prt
ni£q5 del)cix;Ad hxc fae tui Aug.plurimu moueot.Quid.n.mt
hi potee ^iofius:g te pnte:8i iis tecu g nos ita cupiut i Dfio ftui
& Sadosfiniulddeo:egregiirqjiiittutjbusc6mifcef fetmonesf
Q. iiid 8t ad laxadu tatifp aiura incudiuy.atq} fuauius puteoliis
iftisibayaifqs Spedaculisfgbus nihil admitabilkis fuit oli Ybi
Ad fotu diui Celfi & Pontis aput Tiberini bombisatijue cKpi
tibosex Adtiana MoIeiaAatisqti cselu:& niugiie dixi{!es.Q. u>
busfonipedes exciti contineri gradu no poteras ut pulcbertimu
«flet agiles motus ifpicef .No publicus uicus ullus.nd fora.nd pot
licus.nofenefltxderup capere poterat j^fpedates Ab fpedaculi
Danitatecu iis: q mccu erant bonefliflimisfacerdotibus attoitus
abii. Vejttque ut fatear.neludt Xerxes quoda cofettiflimu exeici
tu cofpicatus fuutfic ego uehemeterigemni ta florida’:feIeaaque
bominutn nitba:cadaueta cito futnra:ptulique illud Solomonix
elogium.Vanitas nanitatu:& omnia uaitas: Petfiique nerficula
0 curas hominum o quantu efl in tebus inanef-
Appellaniqne faliciorerq poflbnt ridenda: ianiaque ifla cotem
nerer^q illis abundant. Illud etiam indolui Q.nipietate;deao
tionequecolednseilita abitiofiKiTanifqne honoribus coli.lta fit
Paulo edocente ut diligentibus deu omnia cooperent' ibonu iis
qfecnndum ^ofitum uocati funt fadi.Ora itaque ut ex umbra
ticis buiufmodi iflis: defluetibufgue fpedaculis ad manente illa
patiia:quxtege Cbrillo uete triupbasmeriti aliqdo pueniatnus.
Valeimutuogue mea lux ota-Romz ex xdeuirtutu & paejs .VI.
Idus Ianuacias.M.cccclxxxxiii.
Ad Gentilem Aretinu Epifcopii:teuerend* uirtutis 8C
ctuditi genetofique aimiVi^ de fuo aceniiTimo fote
domadeque ttifmiflb adeu libro £pi.CXXX
N Domino lefu plorimu Salue Getiles patet& Dom ine
1 Tuumad fote: q peremni laigitate: Spedabiliqne& nata
las Sc artis illecebra Viato^ ad fe rapiunefcio magis an fic
ca ora labotr.an egregii rpiritns oculos Roma ipfedu petere: te
decus meu Gentiles falutaui.Tuque fuauis:ac perbumaus poil fi' -Aos amplexus ut domu itetiorem fubite de uia me compolifli;6i
ad mordendum ac delibandu aliquid amicam flomaebo : itine
«antique cdueniens:tempe(t]uacu mibi necdum etia eiTetbota
coegi(li:Feci quod noluillitqnonii Epifeopi neque mibi recufi
da egregia humanitas fuit. Deniqueomni cu lufttamus reliqui
domu mirr-pulcbertimeque panio anibitu colleda atque difpofi
tam: feceflum nete fido philofopho dignu:de Bibiliotecnla ibj
tnfticatiu.caagnofcogaudia falurtiiDofha ndiuflicotegmie
Tei inf/gni calta poUtatde quibus cu pauca qnsdam fuiffes atni
ce Ioqutus:ftinus adiecifti nt extera opufculatSf uacias meas Epiftoiasiqs audilTes ee formatasnibi ad gaudia ipa coiungetera.Inquo tibi.-mihi pattiiKiihiq5 domino uolentiffinie obfeqoens: eximptelTis iliis libellis ad te mitto unumipotro non qualem uel dignitas tuamel cultiffittius:85 ornatiffimus animus poftulatifed quale pfeflo babuidn quo no tam pteciu qdem g meumetga te aium piu & plutimusac tibi agnitu oro librato magneigenetc.feq5 Gentiles. Valeituuqj Matthxum in dominoiqd facis;
ama. Ex Fefulano noftto Coenobio.iii‘KII. Februarias.
Ad loanem Philippii fratrem 8l Conca.familiaris Ep. C.xxxi.
t E mea fefelli anima.tuam frater expeftationem ellufi! quiRoma rediens;Verona tecii quadragefimait! no ierim ifto
contubernio pulchettimo:beatoq5 tempore te fruiturus in doniio& magno meum Augullinum ore noftris Giuibus cocionanteminfpeSutus. Sed utBononix confederimtnon patua nec indigna me impulit ratiotquam cum noueristneqj ea tibi:ut puto:etit
fotfitan iniucundai(2,uate apud uos qusfo facilis mihslstaqucfit uenia.Tempoje oiarloco^qj funt.Q.usque in hoc iafiura elbinftaurari perfacile potel1::cum tempus ueneriftplenaq’, dies: quitam fpetare tutiusiq nobis polliceri egdem poffumus . Loga ipfi
fspe fila dillendimus texturam fafluti:quam uix incoeptam aut
euentus fortunx uariabquig momenta omnia fe infert incertus:
aut abrumpit infida:8{ propera Mois. Q.us iis timenda nullotath quidem modo e(l;qui refte fua omnia agunt;quonia ptstei
morteneinquieti fempet animi nullus alius beatus efl: finis: autcalamitatum iftatium tetmius.Q.tn itaqj ex bis duobus humanaomnia pendennita nos expediamus:ipcinfluq5 feruemus:ut uel
ludificati fottuna:uel morte ab bumiis euocati cu illa fl:are:& cii
illa comigtate no fotmideusrad quod fit nobis auxilio:g xternbcofilioiinfcmtabiliqj bonitate fic noluit humana pendere.Valeac Mutuum ora . Bononix.iii.IdusApriles.'
Ad zachatia Liliu cohortatio adpetgedu magna uirtnte: animi
95 ppetuitate t religiofa:& fanda te cxptiEpi.Gxxxii.
Ogito detepleriidq5raizacfaaria:gppegta'esmihicba
C rus : ac pcrdileflus v atque eCfe curalii; cum te totum measin manus; meumque in arbitrium deo faciandus:3C ferui
tnras concefliUi.Atque illud uehementerciipromeliementerq’^
Pio&Maximo lefu peto & oto:nt ictenienturexituqj falice tuis
coeptis illis optimis:atq3 fafliflimis beignus ipfe fuppeditetteqjitaicendat idiestut ptior ille dinini amotis igniculus fublime c6crefcat i flanitni:q icenfus no cefles nnqtgtu potro tibi licehrelic
tis humais cslellia qOserer.iis attibusjiis ftiuiulisiiisqj fudoribuss
fie qbus haud it' ad alita. Hic genetofu animu tuu totu.bic fideomne.hic fpe idubia. patien tii.abllientia.callitate.pauptate . obedietii tecu aduoca ad factificadu hollia uiuente atqj ppetua anima deo.Sitq3 tibi iprituis Otatio crebra fep itordeioreq -lut quic
gd mre dulcedin is plea cocepicligua nites ebulliat. Ab iis cotra:
qus ueluti coeou fetnlentu coculcalli nup:tertenis illecebtisiuaif
qj cofuetudinibns no mius abhorreasiq a uenenis letifensideqj
iis necjj fetmoineq} recogitatio tibi aimo Jubeat ulIa.Q-uaeiamamalli.cogfilli.pciofaue duxifliiia ifeJla.ia inimica, ia deiq3 mottifeta no mo deuita: fed et omnino dedifce !abtadeq5 memoriataut fi no potes a mente llitpitus: memotiaq3 deleteii ea ia" iter fili
csexcuUoj! numeratus fagittas effulgura roa"d potenti:& gj.idiu
Spiritus exereiquod ell uetbu dei: Verbu ing qd potens el> nonfolu docete qus eligenda futiqus & fugienda &prslurefe tibi
pedibus uti lucerna : Vejit et collideres atq3 cotetete ois conatus:
oninifq; aduetfus te uires callidi uetetatotis:& bollis antigtg fe
pcircuit i tegetus qustendo quedeuoret. Eteni manu mittente
ad arat^:& tetrofpiciente llati: aptu nullo gde mo regno dei diniouffl i euagelio fat' otaculu. Et Loth fidiilimi Vxorem i Sodomas rettouerfamtdum fugetenlegimus cottiguilfesinq^ Salis Sta
tui fuilTe mutata Q,uszachatia tibi feraci illuxit csl^is gtatia:
mille eam oculis fetua:atq3defende illius triti uetficnli meor.qucfspecantallisNd minor ell uitlus g qustere parta tueri:& daniti
ci moniti Srcuc luuentustuatitaSenedusrua.Ponu gbus Coloffenfes Apollolusste iifde zacharia affari uetbis:teaeq3 hortarisSi
cofntexilticuxposqusfutfufut qustere ubi xpus ell in gloria
dei fedensiqus futi u funtfapisnon qusfup terram!Hocnaturahumanis ell infituocufisint fi poli Sole intres umhtofa nihil fa
tit confpicias-Sicqui ab interna equidem luce feconuerteritad
exteriores tenebras munditinaefqj & pallidas umbrassut excscet'
ptotinui tnlfet necefTe utiqj fueiits extindo illi fole iudick:qui
Cfiriftns rplendiditfitiiuj elfcalioqnin nullo modo uifibiJis : nifi
innoxio:putificatoq5c6fpeani:qaeadmodui pfalmo Beatimudo coide:qtn ipi deu uidebut Ptopbeta coroetnotat. Q.ni enim
P Sittes;Si Scopulos Vela dedifli;incerto fidete etrans: & fludu
ans:tetan(q; nauftagiu:co]]edis niic catbafis pottu tene :& quae
tefirmel ualida Ancocd iadaiNeptunu Siqdeiut i uetere^uetbio
didum meminimusdtnptobe accufabq itenini naufragium facit.
Ego no tibi mi zachatiadifiifusiSed utad palmam glotiofae imm jttalitatis tibi ptopofitam alacrius curansiifta confccipfiiilloip
roCbacitatiszelotquoteadTprociniuduxninquo qtu fanejp
fecerisitantu SC ipfelstaboc.Vale.oraq) Saepe puttiufq} Salute.
Bon.ex.S.lo.in Monte nonis Apti. Mcccclxxxxiii.
Ad Maccum Vetonenfem Concanonicum & aiden
tem dei Ptaeconem Epiftola.Cxxxiii.
q Vamfefletfaufteqjapud Volatertaos tes Marcetibifuc
cefleti ntiut mihi fignifices optatogoqj magnopere: qq
fuCpicati mihi facilelicet ex anteada tua uittuteieuentifque fecu
dis te non nifi peregregie:atq5 fandidime praecia^ tuu munustradafreiabfoluilTeque cu laude.Sed ita rolet imodicacharitasiut
femper fit de fide:uetitateq5 folltcitaiQ. uo fiebat cum te Floien
tix praefens auditemiobledacetixdificaierqj nebemetectunc tam
jad maiorem etiam fidem quid fentitent alii faepius petcontarei:
Q. uare de te omni tua litteras a te paterbxpedosquas te daturum
iucudas non dnbito.Jacobus Thocus AquilaniisiVit egregia bonitate:& facti lutis peritia clarus Cremonam iuit nomie Cardia
lis Afcanii Vicatiatum bpifcopalem adminidraturus. Is quantuOrdini imprimis deuotus fit nofttoigua'lum & mihi praeterea dedims non te Marce puto latete.De ecclelia illa amplaiatq; fpeda.
biluds umbilico utbis medio pofita ad ptofeminandu euangell
um cbtidiuentura Quadragefima tibi decernenda opportuna
uetbacum homine feci:g proptiflimus eftifi tu annis cara tibi ,p
cutace diligententeq) uelutagelu dei omni; officio: & pietate cd'
pledi.luffi illu ita fubfiftete donectipfe terccibas.Q.uat&(i nonte.M.delicixTufcaedeuinciunngrauatisueafpetrimas alpestraii.
ceretfac nos protinus certiores auditoiium illud tibi placete. Agiex tuo iudicioiuotoq^ tem iffam tuam:immo & meam: quoniam:
hiliil tam tuum fuit ungrqnod du]cis:& fraterna cliajr?tas;& ben}uolcntiatuapa(rafit3meefleaIienum.Paucosad dies benedicto 8i maximo deo mihi ptopicio ad Capitulum generale me conferaniiqui fors manfura me fit ignoranssSed utina traqmlla :&a publicis negotiis libera.Dimiffo uero facro ipfoSeatu nihil morabor te de meo omniituoqj eucntu facere certioremiqui interinimihi de calo prifidiutti ad aflequendum beatu hbejr ociu ardetibus ptecibus tuis ipl6ra,EIenterius nofter extremfi nite diefubijfle pie atqj fanfliffime nticiafa VetonenfibuS npilris: cui emigtanti magno folatio fuere: qui forte adetanhoptimi c6patrioteGeneralis pater:Iuftinus& Gabriel : Audio Valerium noitrumEuangelium MantUis tanta gratia& laude tradafleintdef^deriufedatumEpifcopofitiquodampIiilimum de loanneVetcelleficonceperatiquae mihi triagnaB feticiae res plane fuit:gui loannemilli antcg e uitamigraretfpopnndera:qni& Valerium quondaamantiflmium mihi filium!& fub mea difciplina Tytiinculumtam tepente audiani ad egregiam pulpiti dignitatem petnafifie.'
Aliudquod fctibam modo non habeo : nifi ut bene Valeas^Boneni® Idibus Mardis. MCGCCLXXXXJII.
Recupctationes Fcfulanas bas clcgantiffimas Opus quidemaoreum!& penitus Diuinum gcadigatiflime ImpreffitomnifolertiaBaialetusdeBazalelisCiuisBononienfis In AlmaCiuitate Bononiae. Anno Salutis MGCCGLxxxxiii. Vigeflimoodauo KalJendas Odobtes.
*
REGISTRVM^
a.b.c.d.e.f.g.b.i,K,Km.n.o.p.g.f,f,t.o.xi
Omnes funt quaterniones excepto ultimo qui efl tetnust
,LAVS DEO OMNIPOIENII,