AD ILLVSTRISSIMV-MET SERENISSIMVM HESSI^

Lantgravium in fabulam Europae allufio.

Tfynfvexit pelagofruTha obluSlantibus undis

Candidus intaBam taurus Agenoridem.

Fertur fy afserto mundi per devia greftu,

Quem pietas alisfubvehit alma fuis.

Sidus ad hoc torque patria pater inclyte claVum.

Et tumida placidamJe dabit ira mariss

ILLVSTRISSIMOATQVE SERENISSIMOTRINC1PI AC DOMINO D. MAVRITIOLANTG R A VIO H E S S 1 A, C O M I T I IN CATZENELN-bogcn, Dictz ,Zigcnhain, Nidda, &c.

07 Agna funt, llluflriffimePrinccps^nterresmortalium virtug,

^

lapientia, longe vero maximum efle pietatem>qui non

|. j advertit, neque quid virtus ipfaque lapientia fit, fatis mihi vi-

lli detur advertere •, Sunt illa quidem ad condituenda imperia,

vindicandam legum auttotitatem , & res firmandas mutuo fibi;eique pro

rerum humanarum forte fatis fiimo auxiliojhaec bene & falubriter confu-

lcndoijtttirer agendo altera. At quanto pietas,quam in vera Dei cognitione,

puroqtTc ejus cultu pofitam accipio, & conciliandis ihterde animis itera?

que cfficacior & indituendis rette asionibus certior dux, tanto ad tuendam

reip.tranquillitatcm , & fecuritatcm firmius prarfidium , fi enim hae i quodfapicnrum plcrflq. perfuafum cd, in bonarum legum obfervatione majori ex

parte conquiclcunr,apud quos major fperari; & diuturnior pofiit, quam ubi

pietatis fiudio dutti officium finguli luum fponte facidnt i qua: acerna:

veritati innixa,& utilis ad omnia,non florentia tantu/ed beata etiam imperia

& relpublicas facit, cum ipfa virtutis taoderatrix lapientia Si vindex lapiendae

virtus hujus luce deftitutx vix ulli nobis bono fint futura:,quod non raro fi*

mulacra pro rebus, fpeciofa pro honeftis, & tolutaribus amplexa ipix libi in-

teritus fine caufa. Quod non eo (hercule ) dixerim, ut tam prxclara utihaque

divin? benignitatis dona vel momento elevem, (quis enim hoc probus ferat?)

fcd ut agnolcamus nihil hominibus pofle in bac vita contingere praedandus

pietate,nihil quod adverfus omnem infultum prodet tutiores, nihil quod ho-

minem Deo propius conjungat. Vt vero referendas cfle huc omnes animidotes nemo fana: mentis non intclligit,ita Sc obvium cufq.eft flipata virtute

feu fortitudine Sc fapientizdudio pietate clarius elucere, & bono pub. latius

fc, & uberius diffundere: quod in magno principe, quem te Chridiana refp.

agnofeie, quam in privatis evidentius,in C. T. lliudrifl memoria: majorib.

cvidentiflimu,quoruinfigni virtute fcrvarahzc Hefliaci imperii amplicudo

&affcrtafuaGermani<jlibcrtas,&pientia dabilita regioni tranquiUrtas,pictatc

excitatus admirabilis orrrnium illic ordinum confcnfus.

Qua: Heffiz tuae fcelicitas, quam alibi abavorum jam memoria magnaChriltiafii orbis pars defideramus magis quam fperamus, adeo neq.hac tem-

porum calamitate, neq.adolefcentia: tua: imperio ed inminutaquin optimi

quique intelligant, tam pcrdnaciC.T.ftudio,quam felici domcdicarum vir-

tutum zmulatione eo prove&am,ut quo apud cam qurfq.illudriori dignitate

fiqaut loco,eo ad principis fui cxcmplumjaude £ contincntia,quam profufo

aut infimo luxu malit petere, virtutem & fapientix ftudium vel antiquiffimo

*3 naulium

pataliumfplcndeiepotiora habeat,certiorem inpictatequam opum magni-

tudine falicicatem ponat ut vel hinc liquere polnttam cflc verum quii vccus

yitam principis vivam clle legem , coque vel folo nomine beatas dici polle

refp. ubi qui imperant, adiones confiliaq. fuaad pietatem omnia metiantur,

quod line hac neque fortitudo.neque lapientianomen aut dignitatem fuam

<ucri,finc his conltarcimperiu non polfit,conjundaabfolutaboni pnneipis

imaginem conftituant. Quam ut fpcciatim C.T.vcl potius proavorum no-

ftrorum profperitati Cattis gratulcmur , fecit hinc nata illuftrilfimi nominis

tui gloria, qua: ut cft confcntiens bonorum laus,neque nos larcrc potuit me-dicum & civem nactos excellenti artis fuxufu Senie Bcrnardum Paiuda-

num,qui a multiplici rerum cognitione, C. T. gratiflimus non minori

pius voluptate quam aperto gracitudinis argumento has ejus dotes,& ftudia

tam commemorat explicate,quamabeadem benigneexceptus,& diu libe-

raliter habitus non difficulter illa potuit pcrfpicerc. Eoque animum mihi

(quae mea crgaillum obfervantiacft) tam grato mihi,quam fedignq^ttnonc

accendit ut cogitartti quaanimi erga tantum principem mei,propenfT6ncm

& ftudium via declararem,haud latis fcio qui pr^tcr morem,&: verecundiam

meam in mentem mihi veniret,ut rudes hos navigationum & rerum Indi-

carum commentarios, quijam fubprarlo erant Latine converli illuftrilfimo

nomini tuo nuncuparem, quod unum e tenui peculio elTe mihi videba, quo

apertius paulo anlmihic mei lenfus explicarem, argumento quidem valde

exili, & qnod , non praterrationem principum otio ccnleri pollit, nec ego

ignoroindignum-, fed ne prarter rationem mihi fadurus viderer, idem mihi,

qui accenderat animum confirmavitfiibindc^doccalionem repetens,quamC.T. ad horum inferiorum contcmplacionem non raro& qua alacritate fe

dimittat,haud novo lane magni principis exemplo. Optarem equide eas dic

has diuturna: &: longx peregrinationis noftrx obfcrvationcs,qux vel clegatia

retinere aliquantifper, vel argumento C.T.animum explere poflent. Sed

quando neutrum a vitx mexinftitutofpcrari, multo minus prxftari poflir,

bona me fpes habet probarum iri C.T. attentam ejus, qua tum eram artatis

diligentia & fidem, quam unam proxima noftroru navigatione ad amulfim

comprobatam tam mihi jucundumcftincelligcre,quammolcfta aliquando

& periculo plena navigatio. Erltque forfitan in rudi hac congerie, quod no-

vitate& varietateprodefle poHir,5e placere:Deprecatus obnixe C.T.ut, fi meconfilii mei ratio & inftitutum fefellerit, pro fua manfuetudine clemciKcr

ignofeat& interpretetur. Deum Opt.Max.fupplex oro ut illam Ecclefix fua:

& imperio diu fervet incolumem. Enchufic ad cal.lan.Anno a Servatore

nato 1599.

IU™*. C T.deditilT.

lomies Hugonii a

Zwjchoten.

PRAEFATIOAD LECTOREM.

FMor beneVole : CUm in Orientali India morarer,etiam (ut

fine arrogantia loquar ) inter primarios ChtiHtanos,aha

•

rtmquejeSlarum homines ibidem degentes, non potui omittere '

t

Vel naturali inJIihFlu commotus,Vel peregrinarum rerum de*

leFlabili admiratione,modo hoc , modo illud annotare, piclu

•

! rtjque pro Virili delineare, ex rebus notatu dignis, quo d nojhi

Cali genio aut moribus differrent,privatis tantumjhidtis

,dc

mqo.&jM amicorum poft reditum meum delegationi intentus, yft En*

chujiam ( Deo laus ) reVerfits, Inultorum hac mea Cmrnen*

taria licet rudia ac inornata tufficientium admonitione exUimulor ad deditionem,

in-

tuitu Voluptatis,qua LeFlores meos ( ut ipfeadferebant ) fatisfacerem. jftquc ego ed

perfuafionedemum commotus, majorem tamen ingemifubtditatem, dc procedentis exerci*

talionis operofam polituram requirebam,ut eruditis eo modo fufficerem Veftbn qui

jam mare ipfttmplenum tenet, utfrujlrd (onfiliumfutim arguit, quo cum nautaratem

intravit,ita Cjr ego non Valde me nunc in excufatione dilataverim, inct>fata temete aliorum

ignorantia. Tuo duntaxat bmVolentio inftjlo,quo inanit mei tenuitaitm,jl)U infelici*

tatem,exafciationbnque afferam etiamnum , ex animi mei bono proboque motu boni

confulat,quo £jr amicis meis antedgratificari Volui,nunc Vero& tibi,cubiculis,Mufoifque

claufo, offerre quicquid 2CUI. amorumJfsatio memoria dignum mihi in ipfa terra quarti

habitavi, dc reliqua peregrinatione contigerit. Cffnfido id meum fludiumhaud alienum

fore utilitatis ac aeleFlattonis. Ceterum nec imaginum objecro elegantiamartemque opero

•

ftorem requires , necfummario narrationisfudvem eloquentiam, cum nativa rei figura;

historioque puro ac Verifimofufficere queant. Mqui juVentanl iis artibus excultam,

non habui, ergo honora mihigratdque res erit, ft Proverbii ejusfructum cceperim

,quod

Voluntatis bono adfeFlumpro confumatt operis effeFluponit.

NAVIGATIOAC ITINERARIVMIOH A NNIS HVGONIS LINSCOTANIIN ORIENTALEM SIVE LVSITANORVM INDIAM.'Defcriptiones ejtifdemTerr* ac TraBuum Littoraltum. Tracipuorum

(Tortuum ,Fluminum

,Capitum

}Locorum^, Lufitanorum hactenus naVi*

gulonibusdeteBomnftgna& noU. Imagines habitusgeHiuq. Indorum

ac Lu/itanorum per Indiam viventiumfTemplorimJdolortm, ylEdium,

Arborum, FruBuutn, Herbarum,Mromatum^c. Moresgentium circa

facrijicidjTolitiam ac rem familiarem Enarratio Mercatura}quo modo

Vbi ea exerceatur. Memorabiliagetta fuo tempore tjs in partibus. ColieBa

omnia ac dejcripta per eundemrBelgice\TStunc Vero Latine reddita,in \jum

,

commodum ac VoluptatemJludiofi LeBom nnVarummemoriag dignarum

rerum/digentiJludio ac opera.

Rimo Iuvcnti flo-

re, cum domi viverem,

habebat mefumma cumvoluptate rerum admi-randarum ac toto Orbe

Motui animi gcftarnm jucundiffimaledio. Ceterum in-

ionu »dcog-cc^* c tandem major ac uberior lubido vi-

noftcndasKi fendi remotiores terras,ac relinquendi na-*or"• tale folum. Ita imaginari* huic delcdati-

oni mete fieret porifiunum fatis.Oppugna-bat interim Amicorum ac Parentum Na-turi urgente tenerior adfedus

,quem poft

iupi,in(iftcns divino ad fauftam (pem auxi-

lio: Erantque tumcircaTexaiiamHollan-dise infulam plures naves ad navigationem

in Hifpamam & Lufitaniam parat*; ita

captata occafione& impetrata a parentibus

venia, qui tum Enchulix habitabant, na-

vem confccndi, qui S.Lucam de Barra-

tneda petebat;fratres mihi duo Sevill*

habitabant, eos invifcrc decreveram, para-

to in iis familiari velut prifidio ad perlu-

(Iranda cicera Regionis & ad Hifpanici

idiomatis notitiam.

Ergo fextd Decembris,Anno millefimo,

roamb.I.ci quingentefimo, feptuagefimo nono folvi-

tcmIu n»»i. mus exTexalia, clalle 80. navium,curfu ad**'

Hifpanias inftiruto. Nona ejusdem Fran-

ci*& Anglii Capita fuperavimus. Duo-decimi dedit fe in conipedum Hifpani*

Promontorium, quod C. de Fwjler/x vo-

cant:Decimaquinti tcrraSintraalio nomi-

ne C.dc Roxent ad odium Tagi Fluminis,

cui nobiliflima Civitas Lilbona adjacet.

Hoc flumen aliquot ex clalle naves, fodio a

reliquis difccflii, fubivere. Decimi (epu-

mi PromontoriumS.Vincentij appatuit,&:

vigefimaquinti ipfo Nativitatis Cnrifti die

S. Lucx fluento navis fe noftra intulic. Ibi

r per duos trcfve dies moram traxi dcindd

j

Sevillamiprofcdus ad eam vrbem prima!Ianuatij veni ibique unum «fratribus meis

|

reperi, cum alter ad Regiam aulam Madri-

l

tum dlet profectus. Et quamvis me etiam

!

tum vtgeret defiderium infpiciendi peni-

! tiora provinci*,Scvillam tamen tenete co-

gebat ignorandi Ibetici fermonis t quenl

omni ftudioaddifcebam.

Eo iriteriiti tempore obijt Heriricus ulti- Mor» 8«gU

mus ex Portugalfi* ftitpe Lufitani» Rex. Effjfft*

Ejus mors magnis motibus caufam dedit.

Inftitueratcnimteftamento heredem Phi-

lippum Hifpani* Regem fororis filium:

verum Lufitani (ut fune inficis odijs Hifpa-

notum hoftesjplurcs a Rege Philippo aver-

fi, in Antonium Priorem Oerateniem in-

clinabant,& erat is Hcntici Regis defundifratris filius, Hifpani* Rex certior fadusde hac animorum dillcnfionc , expeditio-

nem in Lufitaniam parat, fufeepturus ipfe

Regni Corona. Et prxmiccebucur Albanus

Dux;qui magnis adjutus copijs quietem

ac tranquillitatem metu belli conciliaret.

Vi,donis, pollicitatione, pervicit Rex Phi-

lippus,& Hifpani* imperio acceffit Lufita-

nia. ExScvilla multi tum cupidi novarumrerum ad Lufitanicum bellum proficifcc-

bantur& inter eos frater meus.aliorum in-

(ligatione. Is ubi Badaios venillccfqu; limi-

I

tanea Hifpani* civitas ad Lufitani* termi-

!

nos aula tumRegis ob vicinitatem dccora-

|

baturjpacataom nia invcnit,pu!foAntOnio

& fublato in folium Regni per umverfamLufitaniam Philippo. Ergo mutari frater

fententii intulit (e familix Legati Regis ad

Italica negotia deftinati , fed Salamatic* ex

itinere in morbum incidit,qui Tavardilb

a

didus Hifpaniam infeftabat multi morta-liurallragejis & fratri meo lahifctus fuit.

A t/fnna-

z Navigatio Iohannis Hugonis

eAnnotatio 7) .7*alludam.

AIorbus hic conragiofwdr lateferpens non

tantum Hijpaniamjed Italum, Germinum

&fleraf)uc Europstctr.il vafiabat,m quem

£T ego m Itali* co tempore exifiet modi. No-mine Italo Coctolucio vocabatur.tA.rn enim

cantumgaBijlrepcrd voceemutabantur,difti-latune ajpcrdmgutturu partes.Febru in hoc

morbo continua erat,v.irifi adfeihonibui\ non

tamefupra quatuor diesJiante morbi violetia.

H.iud magno anco hoc tempus (patio

ingens in Luiitania peltis fxviebar, quas

Lilbonx fpacio biennii Lxxx. mil. morta-

lium abfumpferac. Inde hic igritudo fe-

cuta totius Hilpanii incolas in.iximis ad

fecit miferiis.

loHannn Menfis Augufti dic quintaqufdem anni,

Hujo.oobUii jam aliqui idiomacisperitiiadfedtusdedi

me in familiam ex Germania bjobilis. HicumaiuAni- Lulitamam perluftrare cogitabat

, cerreltri

irinae. Sevilli primi Septembris profecti

Badajos venimus octava ejufdcm menfis.

Eo in oppido fratrem meum conveni adfe-

clam Aul? tcgiq.Is geminus erat fupcadidto

mortuo fratri.

tLcgini Hif* Eodem mente obiit Regina Hjfpani®P-n-mort. Anna Aultriaca foror Imp. Rodujphi &UutcnUi

* Imp.Mixiniiliani filia, vxor Regis Philippi

d"’inut

lium<lu:u

'ta»mlg110 totius Hilpanii dolore. Ba-

cicnur.dans cadavct tumulo inS.Liurentii mona-iterio illatum fuit. Polt aliquot dies quos

Badaiis traxeramus Lilbonaprofccli tianfi-

vimuscivitarem Elvas.EaLulitanix primacft,di!tans l.aut tribus mil.a Badaiis; ellque

inter ifta oppida terminus Hiipanii&Por-rugalliz. Lilbonam venimus ao. Septemb.

hanc tum Gubernatoris titulo Dux Albitenebat & magno omnia apparatu freme-

ohinnaHo-^ 'n Eventum Regis,ou i vetufto Lufita-

jopoftmoibi nii ritu erat inaugurandus. Cetctum me^^onarQ venientem mutatione foli Sc

* durante adhuc acris imempericrecentibuf-

que morbi veftigiis *gt ituao invalir, derri-

hiento fanitatis,quam tamen polt fepties

repetitam venarum feclionem recuperavi.

Parvo jam tum apud nobilem emolumen-to vivebam

,itaque Mercatori me adjunxi,

fubquodum meliora expedo , Mercaturi

artes cognofcere : interim pcftis.qux novis

viribus luccrcverat cellare coepit, tardave-

. ratque ea hactenus adventum Regis: fcd re-

.moto penitus periculo menfc MajoAnno

Litboniel- Pxxxj. Lilbonam venit , ibique, magnis

apum. alioquin exceptus triumphis, Germanicinationi palmam reliquit eximii operis &fpectaculi: Erat autefadhis Pons cum Arcutriumphali, eo in loco quem primo Rextranliv it,multis undique picturis ac imagi-

nibus lxtitiam fellantibus, exornatiique

hiftoriarum acTapctoru multitudine com-pitis, maxima omniii cclebrarione& lita,

ut in ralibus,acclamatione.

XII. Dccemb.Anno Lxxxj. cxccfiit i vita

Dux Albi Lifbom.ante obitu per xiiij.dies Alb*

Ia£le muliebri enutritus. Cadaver ad Alba-

nenfem terram delatum, ibifepulchroin-

larurn fuic.aromaribus ance conditum.

Eodem menfc, cum Rex adhuc Lilbonx riUmn«|i*

degeret obiit Princeps& heres Regni filius °lu-

natu major 7?Ujr>« Madritii,novo& fubi.

to Auli raerrore Sc rcftabant duntaxat fili-

us junior Philippus & dui filii ex liberis

'

Regiis.

Circa hic tempora excepta fuit Lilbon*

magno apparatu loror Regis M rximiliani

Iinp.defunCti uxor,una trahens filia claudo

pede deftinacam inonaltici Religioni.

Polt obicum Ditgi Regis filii Lilbonam Plocm, Hif.

convenerunt omnes Hifpanii ac Luiitania: junix « Lu-

procercs.Illi in palatio Regio fidem magnifolcmnitate dederunt Principi Hifpania- fiiioiugu.

rum Philippo, Ut heredi Sc fucceflon Reg-

norum Hilpanii ac Luficanix,exterarum -

que patris dominationum. Initio AnniLxxxij. Lilbona mati ingens fc clalfis com-mifit.HjcaM rrchionc S.Crucis condudta.

multo nobilium comitatu in demonltra-

tionem bony erga Regem voluntatis, Flan- «avofm ad-

dricas infulas ex decreto petebat, quibus

tum adfidebat Antonius, multavi Gallica-

rum naviu, fub Philippo S rorzza pr.efetio,

fed polt dirum adveriaru clailiuru concur-

fum plurima mortalium hinc&andecom-millacide, finiltra fortuna in Gallos incu-

buit.Captivi fuere multi ac pr?cipui Galliz

nobiles, quosMarchioinS.Michaelis in-

fula capite trucatos vita fpoliavic, abductis

citeris ad officia triremium: ipfe Antonius

Liburnici prxiidio evafic, cum PhilippumStrozzam graviter faucium minutum Aca-

tium haberetis poft ex vulnere obiir.Mag-

nus indeHifpanis ex tata viatoria animus,

paratis Matchioni ingentibus triumphis.

Ita pacatis omnibus aiffidiis Rex Lilbona

commilit fororis filio Albcrto Auftriaco

Cardinali. Ipfe cum Imperatrice forore &Cardinalis matte roraque Aula MadfiriumHilpanii urbem abiit.

CAPVT II.

Trincipiuuu navigationif met in Lufitani«

five Orientis Induam...

SEd dum Lilbonx fedeo & minuta ef-

fent eb recentes Lulitanorum ac Ibero-

rum dillcnliones commercia, obrulic f«

linor occalio ad dclidcrii mei implemen-tum. Erat Lilbonx ex S. Dominici Regu-la Monachus , frater Vincendus Fonlc-

ca , nobili genere natus, Sc ob lingularem

do&rinam in concionatorcin Regis Por-

tugallixScbaftiani adoptatus. Hunc in A-fricam cuneem cum exercitu fccutus fuerat

& intcrfc&o Rege ipfe quidem captiuus

extitit,poft vero pecunia redemptus in Pa-

triam redierat. Ibi Philippus Rex,cogniti

hominis prudentia in prtwv eum habuit,

idemque

in Indiam

idemquc Contionatoris munus pcrmific,

fatia ipe ad majores dignitates; & vacabar

Acchicpifcopatus Indue Orientalis; huncincendat Rex impetrata mox aPontificeconfirmati-

ArchiTpifco-°ne Vincentio obtulit,qui veritus cediurn

pu> indi*, & longinquitatem navigationis, non ita

lubenti animo ad dignitatem iftam acce-

debat. Verum vbi Rex voluntatem liiami

lngeflit, &"fpem redeilndi poli quinque

quatuorve annos.parato tilm ingenti prae-

mio in Lufitania, conditionem fufccpir.

Hic ego rem quam qusrebam opportuni

natius.oroni (ludio conabar faniilujArchi-

epilcopi accedere , cumque eo in India na-

vigare. Commodum autem frater meustcedio Aule adfedus, a Domino luo

,qui

Regi a fecrctis erat , Scrib* munus in NaviIndiam Orientalem eo anno peterite,impe-

traverat.Idem vero fratris mei monitu Do-cui tohSnes minus,Archiepifcopo cui perquam farriili-

erat mecommendavit, & ab eo hauddum ic addit, xgre fufeeptus cum ceteris annotabar, erat

aurem 40. numero. Frater meus cui electio

Navium conccdebatur,eam qui Archiepil-

copus vehebatur Ubi deputavit, vt com-modius mutuo uteremur auxilio. Ita qUae

ad navigationem pertinebant cunila cura-

bamus.Clalfis autem nollra quinque Navi-bus conftabat.Et S.Philippi Prxtoria Navisnomine vocabatur, vice Pmoria S.Jacobi,

S. Laurenti) tercia,quartaS.Fr4Hci/c»,quinca

S. Salvatori

s

;qua- noftra erat , dui priores

noviter fabricat* & indrutix , ad nomenRegium Principifquc rdpiciebant.fub Di-vorum tutcli.

Navitati.Vm. Aprilis Anno m.d.lxxxiii. die Vc-

Ap.An.i;*]- neris Santii , quo porilfimum temporefoluunt Naves, pari curfuLilboni Ocea-num lngreili curium verfus Infulam Ma-deram tenebamus implorato divininumi-nis auxilio

; line quo omnes conatus noftri

vani apparent.

CAFVT III.

Ordo "J^aviHtn-, Indu itu Orientalem^ tn-

dum-> T^vigantiurrLj.

Nares i»dir^vcs ccfmmuni vulgarique fere

,*oo.'iin 500. i- numero quadringentos fivequingen-homines bo- tos homines fingul; habcnt,etiam iubinde**“'

nlurcs, pro ratione temporis audio inter

Milites& Navales fotios numero. Minutoautem onere in Indiam profitifcunrur.Do-

lia quaedam olei& vini ferunt aliafque pri-

vatorum merces,prxter cibii& faburram .•

Potiffimiim vero in Indiarh argentei numipecunia qu* mittuntur.quos RealosvocaiK,40.fefterrijs

MniiuT fere adlimatos.Servit ha-c pecunia ad folu-

tionem Piperis,& Mercatores fingiilis an-

nis fortem mittunt , ad e|ufdcm aromatis

cmptionem-,vt& alij privati fuasptcunias

ad varios ufiis. Eli enim pr.eikiritillimum

ex hoc monet* genere in India' lucrum;

Cum (uc noftri computant) 40.in centum

Orientalem. }

vice qu*ftus cedant.Navigijs in Mare dela-

tis,relido Fluminis curfu.dclctius omni-

Hominllinum habetur;tam Navalium focioru.quam delectus.

Militum.Qui aurem Albo inferipti in Lu-fitania pcrmaferut,a fcriba navis adnotatur

ut is in Lufitania pq(lmodura,fidejuflbremFjd

„-u(rj(c,coveniatiomnes cni fidejuflore offerc debet, conftiiuere

facultatefque abfentis, qu* in navi reperi- ““""s ” a,‘-

untur autiidne vendutur, confetio carumInventario& apud Capitaneum Navis de-

polito. Ita quoque de mortui in navigio

bonis fit: Sed illa vix ad juftos Dominos,redeunt obfcuraris facultatibus.

NaucleiiGubernatorilquc praemium in

abitu redituque ad uo. Milrelbs alcendic.

AiUre

f

1\u autcad y.Carolinos Belgici; mo-net* redigitur. Ccteru in Lufitanis ratio- pottugaiiotH

nibusomnes fummxin minutu quoddam rlliunc‘-

pecuni* gentis referuntur , Reyfos vocanr.

t6o.Rcyli unum Carblinum conficiur, auc

quacuor Realos argenteos; ita duo Rcyfi

quatuorchalcis valent, unulque duobusjuxta mdnetam Batavi?.H*c ideo refero ut

condet lotiori computationis apud Porcu-

gallenfes ratio.Nunc ad inlkitutum.Autio-

ramento Gubernator& Nauclerus fingulf

i4.Milrefos accipiunt, & funt illis reli- pwemU.

qila haud exigua praemia ex cameris fu-

perioribus & inferioribus, quas locant ac-

cedente irem privilegio immunitarum,quod in onerandis Navibus cumi cereris

Navium miniftris habent. Verum licet

hoc lucro adficiantur boni Naut*, mag-nas tamen ante largitiones effundunt

, ita

ut ex talibils qu*ftus vix impenfam pe-

euniam *quet. Itaque officia h*c a “Tro-

veadore Architalaflo Regio non fine mag-nis donis comparantur , favore non me-rito. Praemium equidem quod fupra me-moravi certum non eft , mutatur ex occa-

fione;erat autem cum nos navigaremus

hxc falarij ratio. Celeudcs vero falarij cau-

fa joJdLilrefos accipit,autiorameti to.Pro-

reta 1400. Reyfos lingulis menfibus & cx

vetiur? immunitate i8oo.Reyfos,in autio-

r.imenrum 7. Milrelbs. Gubernator queminferiorem vocant in Ungulos menfes-

1 loo.Rcyfos, qui tres Ducatos conficiunt,

eodem cenfu in vetiura cum Proreta.

Duo fabri qui Navem ftipant finguli in

menfes 4.Ducatos accipiut & caufa vetiu-

r* 3900. Reyfos. Difpenfator qui potumcibumque diftribuit Milrefum in menfeshabet& cx vetiura i340. Reyfos , tantun-

dem Merinthtjani captivos facit&ignemannonamque militarem cuftodit exceptis

cubiculis & immunitatibus' .vetiigolium,

quibus & ceteri Officiales, Naut* , Mefo-nautx,Tormentari),&c.qu i in aliquo'nav is

minifterio degunt,juxta talionem officq

fruuntur. Vietor 3 .Dicatos menllruos ha-

bet& 3900. Reyfos cauli vetiur?. Str.nars

duo, qui velum & Acatium rots beneficio'

dimittunt repoftulante^finguli unum ul-

A i zefum'

4 Ordorcfum in menfem habent& 1800. Rcyfos

ex vedura. Triginta tres nautx Milrcfum

finguli in mentem accipiunt& 1800. Rcy-

fos pro vcdura. Triginta feptc Mefonau-tx m menfem finguli habent 660. Rey-

fos & 1860. Rcyfos ex vcdura. QuatuorPueri in menfem computata etiam vcdu-

ra 44). Rcyfos fperant. Coneftabilis unus

& odo Baliltarij diverfo in mcnfes pretio

lerviunt,neque Tonfori certum flipcndi-

um dt. Inftitor & Scriba nullum accipi-

unt falarium,Cubicula duntaxat quxdamfinguli habent: Vnum inferius quod vi-

ginti Orcas ad decem vafa continet, &alterum fuperius ad fomnum

;cx illis

magnus quxltus redit. Atque his con-

ftat univerfum Navigij minifterium. Ci-bus autem inter locios diilribuitur : ut

quilque nullo difciiminc indies habeat

pondo& dimidium est Bifcodo, dimidi-

um Vini poculum, Amphoramaqux, Ar-rolmm, qux triginta & duo pondo falitx

Carnis habet, in menfem, quofdam infu-

perpifccs induratos. Cepas, porrum, Scc.

qua: omnia parvi fanepretij confellim di-

viduntur. Quxdam cx Saccaro, Mei, VuxpalOr, pruna

,farina, aliaque bellaria ad x-

grorum neccffitatcs cullodiuntur. Coqui-nariam fupclledilcquifquc libi parat. Hisquos enumeravimus accedit Scriba Re-

gius.cumeo qui penum procurat,ad ulummilitum

,quibus 1'ua diltributioeft , more

tamen eo, qui etiam inter Nautas fervatur.

Hxc fere ita (e habent,quando Indiam na-

ves pctuntdn reditu, nulla nifiaqux&Bil-

codi diftributio ufuipatur,ufqucad CaputBonx Ipei; ab eo Capiie in Hilpania ulquc

propria libi cura vidum Nautx procurant.

Ceterum Milites & illi qui una navigant

ab omni tunc diflributionc femori funt.

Libera navigatio tantu conceditur.Cillam

un.un in alvo navis habet,& fotos ad fom-num.Abfquc venia tamen a Prorege impe-

tratacx India no proficilcunrur.qumquen-nii omnes termino ad lervitium Regis in

ijs panibus obltridi.Mancipia naulum fol-

vunt& tributum Regi, quodindeferiptio-

ne Reditus noltri declarabimus.

Viteam »i-XV. Aprilis conlpedx fuerunt a noftris

dem. Infui? Modera& Portus Sandus,co in loco

Naves, fadi fegregatione ad divcrlbs cur-

fus abeunt. Ita antevertere focium quilque

contendit Nauclerus,quxftus uberioris

fpe, adprimu in Indiam appulfum. Ea lu-

bido fubindeinfa-licis navigationis caufa

ell, demptd ope mutua, quando nocturnis

ac intempcllivis horis inopinatum urget

periculum.

on Gulae* Xx 1 1 1 1 . Ora Guincx apparuit. Ea ini-iffuct, tium ducit a 9. gradu porreda ufquc ad

ifiqoinodiale Lineam. Ibi tonitrua& ful-

mina exaudiuntur. Ibi imbrium magnafic

lubita copia cadit, cantavi ,

ittad legenda

vela fitpenumcro lic veniendum. Intolera-

navium

biles hicxltus funt , & aqua qux in Navifervatur pdfitnum ipfa odorem contrahit,

ut occluaendx lint bibenti nares : Verumubi Aiquinodialcm fuperaveris, ipfeftxtor

emendatur. Ad terram ii prope accceflcris

tempellates graviores intclliges , & rran-

quillitates invifas ac radiofas, ideo Navi-

gia ad duos aliquado menfes illo in tradu

coadx morantur, antequam A-quinodia-

lem tranlicre queant. Tum vento feruntur Ei“> ««dirio

geneiali,qui Notapeliotes eft.In hoc auremtradu dubio& anxio curfu Naves tendunt.

Ad oram enim Brafilix 18. gra. fyrtes qux-dam funt

,quas Luiitani t/fbrolho vocant,

porredz in Oceano ad 70. mil. fitx ad dex-

tram & inferiorem terram. Ideo nautx vi-

tandi periculi gratii Guinex propius accc-

dunt;li enim in h?c brevia inciderent,haud

fine magno Naufragij periculo Luficamamcogerentur repetere. Ira Admiralio uollro Mr,

S. Philippi anno Ixxxij. acciderat. Is enim uiu».

nodurna navigatione in has lyrtes incidit,

magno metu naufragij: fcd bonS ufus for-

tuna illud quidem periculum evafit , at re-

lidi indituca navigatione in Lulitaniam

redijt. Hoc autem anno, ut eadem pericula

evitaret &c ftudiofius oram Guincx cenet,

duos ibi menfes imbribus & malacia de-

tentus confumpfir. Inde diligens naucle-

rus & oram Guincx vitabit , ad effugien-

das tranquillitates ,& Brafilix non temere

accedet, ne in illas fyrtes incidat,fummaenim totius itineris ex hac moderata veli-

ficatione dependet.

XV. Maij cum ab Aiquino diali jo. mil.

ad Septentrionem navigaremus, occurre-

bat nobis Gallicus Myoparo.Is mox focios

nollros injedo mccu turbavit,erant enim

plurimi morbis ob maximum calorem,

qui illas patres adficit invalidi, accedente

imperitia maris& marini conflidus : funr

quippe plerique navigantes tempdlarumrudes &propterea ad ordinem ac difeipli-

nam inepti, excuflis tamen tormentis ali-

quot, Myoparone difcedentc, metus cef-

favit.

Eodem die ciicavcfperamcolpcdafoit

anoflris major Navis;illa ut arbitrabamur

ex clade noftra erat& cum inito colloquio

approquinquallct S.Francifci navem die

inreIlexinius;noltro omnium gaudio.

Xxvi.Maij Lineam j£quinodialem fu- Arjuiooa«-

peravimus,qux mediam S.TbomxInfu- UauluP«iat

lam dividiq adoram Guincx, &: tunc pri-

mum vifum nobis Aullralc Alitum,am illo

Septentrionali, Sole in meridie Septentri-

onem obtinente,ita utadflaret generalis

ventus Euronotus, qui in illo tradu per in-

tegrum annum fertur.

Xxix. Maij qui dies Pentecoftes fello

erae inluflris cx antiqua conluetudinc in

navibus Imperator quidam eligitur, on*nefque Officiales immutantur , conftituto

infuper epulo,quod in aes quaruoruc dies

extrahitur.

in Indiam Orientalem navigantium.^

extrahitur. Itaque a noftris eodem more|

tranquillitates, qux interiorem iftumcur-

Imperator delectus fuit. Cererum convi-|

fum infcftaiu. Sed qui luliomenfc Caputis intentos excepit fubiradifcordia,qua:

crcfccns eundos ad arma concitavit &e-dudi erant fere ioo. cnfes in mutuam per-

niciem , nili Archiepifcopus ex cubiculo

erumpens,magnis clamoribus fedirionem

compofuifletjCnfefque omnes ac pugiones

abftulilfct,comminatus excommunicatio-

nis notam in eos,qui novas res mol iri co-

narentur.Prxcipui autem (editionis autho-

res in compedes cogebantur;ita deinceps

quieti contuitum.

Xi i . Iunii fyrtes iftas Brafdix evalimus,

inde focijs magnum gaudium , ademptometu reveriionis in Luiitaniam. Ec fereba-

mur etiam tum generali vento, qui nos uf-

quead flumen Argenteum deduxit;ibi fe-

cundus nos ventus excepit utque ad£onxfpei caput.

XX. ejufdem Menfis S. Francifci navis,

quxha&enus nobifeum fuerat extra cona

(pedum abiit.

XLIulii Gubernator quinquaginta mill.

nos abelle a Boux fpei capite computarat.

Ideo jullu Archiepifcopi terra; admota na-

vis,ut ipfum Caput contemplari liceret,

nebula& caligine decepta in continentem

incidit. Diftabat continens 1'patio tantumduorum mill. ita nobis metus

,nam prae-

ter computationem acciderat. Ceterumdiflipaca nebula terram agnovimus C.Falfi

& fyrtes illius rradus diilantes in Orien-

tem i j. mill. aCapite Bonae (pei Mofzam-bicquam verfus. Caput Bonqe (pei ad 5 f,

gra.Auftralis plaga; extenditur. Hic Mala-cia nos habuit&cccli foelix nitor, is me-dix diei fpacio durabat, qup pifcationim

fyrtium fundo 10.& n, ulnarum qximii

pileis vacabamus. Is Afello minori hauddillim ilis cft,Lufitani Peficadas vocant.

XX. ejufdem jungebamur denuo navi-

gio S.Francifci. Id ufqucadxxiiij. una 110-

bifeum navigavit. Eodem dic omnia vela

deduximus; erat enim ventus adverfus ;i ta

quiete ferebamur, ne recideret navis. In

altitudine terrx Nativitatis tunc eramus;

liipcrant Mofzambicquam foeliciter pe-

tuiu.tcinpore fufficiente ad aquationem;

& to^iut ti. dierum quietem. Sed qui Au-gufto mcnfe tranfeunt , hi Cochinum ne-

cellario perunr. Haber autem ea navigatio

molcftix plus;quod plerunque motbis &

infirmitatibus focii vexentur;crurum vitio

ac oris.

Xxx.ejufdem ad altitudinemCapitis das

Correntes ferebamur, didar 1 30.mill.a cet-

ra Narivitacis.cftquc 24.gt.rdu ad Auitrum;

ibi curfus initium inierinfulam Sc conti-

nentem eft.

Infula S. Laurenti] a <JM. 'Paulo magnaInfula *.ftCadagafcar vocatur

, at aAndiedTheveto Afadag.tficar, ea maxima omnium-,

Orientalium Infularum,magnitudine fafiil-

liafeu ‘PortngalLt 'Regnum excedit : ad al-

terampartem Africajacet , uti caput 'Bona

Spei iranfivcns. Longitudinemjuxta opinio-

nemTkeveti habet 72.

grad. (jr laneudaienu

1 1 .gra. 30.min. Complebiturjuxta auorun-

dam computationem } ooo.Itahsnv.il. luxta

altorum 4000. ea conficiunt doo.vel ioo.mill.

-Alemanit. Temperatura bona Infula hac

habetur,ideo multi hic mcola qui omnes Ma-chometam fiunt. M. Paulus enarrat hacmInfiula quatuorejfie Seniores, qui ImperutnL,

obtineant,,eamque divitem ejfefilvejtribus (jr

domefiltcis animantibus,peregrmifique avi-

bus,quasfabulis nulla commemoratione dig-

nis dilatat. Habet etiam-, hac Infula Ele-

phantos (jr diverfia animalia;quibus unum-,

duntaxat cornu ell,quorum unum genus

Hfini India nomen habet;

alterum Onx vo-

catur,fififiis

vngulis. Ingentem habet copiam

singutum , Lacertorum (jr vajlas Silvas exSandalo rubro parua ibi ob abundannant,

aftimationis. Etiam Mare eleftrum gignit.

In hac praterea Infieia copia Orita , Hor-da,Adah j4jfyrtci,Ctsn tjr Peponum eft. Pe-

pones ita magni, ut vir eos vix complebatur,

rubri,flavi (jr albi, meliorisfiane guShts quamnoltrt. Zingiberis fert eandem copiam ,

. . . , , __ -ide idtn cibum incolis efi, eJMel, Arundines

incipit a 31. gradu, finuurque 30. ACa-1 Sacharo div.tes -quarum tamen vfium ,p,o-

prte Bonaarpci diftat rjo.mill.Hocm tradtuj ran^ Crocum,mnltas medicas herbas a?In-

vulgoconfilrum petitur ab officialibus na- dlCM <]>roJuCis etiam ^irnntum,.v.gu. Num mvig.no ptduCSnii fit inter FlmmnJ,* Fm-contmentem Africa;& mlulam S.Laurcii- „t„, r„,„

jjm cucum ducenda «tenore S.\ Smcm, ac M,.n cmm,m.

Laurentii parte. Interior illa Mofzambic-

quam petit ac indcGoam;qui autem cir-

]cumdueuntac S. Laurentii Lnlulam ad (1- 1

1nunt , eMurum nempe. Sericum, (jojfjptn.u

niftram habent, Goam vejiire nequeunt, I A Capite das Correntes Infula S.Laurcn-

inferiotenim illorum curfus eft abripiente tii diftat t lo.milliaria; ipfain longitudine

flu&u. Cochinum ergo illis pottus eft. Di- habet 110. porrecta m Auftrum & Sepren-

ftat autem Cochinum Goa 100. milliari- trionem; in latitudine aurem 70. mill. in-

bus traftu inferiore verfus Auftrum. Cx- cipir 26. grad.& 1 i.verfus feptentrionem

rerum ubi navigia Caput ferius tranfeunt, - finitur. Incolx nigri funt,ut&populi Mo-runc inconfultum eft Mo(zambicquam zambicqux.nudi incedunt,capillo non ta-

navigarc, nam tardius Goam vcuiuntob ‘ men ita crifpo funr ut Mofzanrbicqu»A 3 gentes.

6 Mofzambicqux dcfcriptio,

gentes, neque ita picei. Lufitanis tenue

commercium cum Infulanjseft, nulli e-

nim opUm vi prxditi habentur, ideo hade-

nus fere incogniti jacent. Primi Auguftifjittt iud*i- evaiimus fyrtts quas 'Baixos de India vo-

j

**' cantjillxa Capite dat Ctrrentat jo. milii.,

didant, licx inter Infulam S. Laurentii,&continentem, nimirum ab Infula yo.mill. i

& a continente 70. Incipiunt vigelimo fe-j

eundo gradu& dimidio, & Uniuntur at.

Prorfus horrend® funt ac pcriculoCe, mul-tifolie navibus exitiabiles, & nuper Annoij8j. navi unctori* S.lacobi,qux viceprx-

toria jam clalli noftrx erat, ut iUo loco nar^

rabimus.

mbic-I' 11 - Augufti Mofzambicqux terram

^ colum, confpcximus,ea diftat a didis fyrtibus 90.

milliaria ij. gradu ad Ailftmm. Poftero

die adMoliam bicqu? ftationem delati fui-

mus, ipfoque in oftio navem fupradidam

S.Iacobi a(peximus,femperque ab ea fegre-

tatione circa Madcram divifa fuerat. Pri-

ie S.Laurcntii& S.Francifci naves ad eun-

dem locum accdlcrant. Ex erant ex ciaile

noftra.Vcrum& ibi hxrcbatctiamnum na-

vis quf Malaccam ex decreto petit: illa prior

KtvbUilac-nienlis rermiuo ceteras cx Lulirania in In-

aquo hio- diam proficifcenres naves antevertit, quodv°K longiore utatur navigatione. AcMofzatn-

bicquam aquationis caufa fubinde petit

ita exigente neceflitate;aliter S. Laurentii

infulam ad liniftram legit.Quatuor cx claf-

fc noftra naves ad Moliambicquam fta-

baut & pnrtoria S. Philippi duntaxat de-

erat,illa dum cautius fyrtes BralUix Abrol-

hos vitat, inciderat in tranquillitates,qux

circa oram Guincz funt, ideo diquinodia-

km longo poft tempore rranfmilit, exte-

nonque curlu relida Molzambicqua Co-chinum appulit.poft longas (ociorum mi-

Iccias, St diverfasfcorbnti vexationes;cum

jam nos ante duos menlcs Goani tenu-

iflcmus.

CAPVT IV.

Defcriptio Mofzjembtcqua 1 j.

grad.fttaaiAuilrum, ad Oram eJMelmds,

Abex five Abcxm.

isHofzMmbicqua Oppidi nomen elt ttu\

Infula Prajio fecum fed mwuto Portu , ad i

dextram habensMmeras Auri SofrU.adfmisham illuflrem Civitatem Qmlot

,(j-

j

cjuamvts aer ibiparumJit mreger, incolas ta-1

men complures habet , ob fitus commodita- I

tem.Olim Tyrannus Quilon obtinebat Impe-rium& a tJUCahomctants habitabatur

,fub

j

Gubernatore,quem Arabes ZequciL, nomi- I

nabant,

,

AT Oizambicqua Infula a continente

aVl mterjedo medii mill.fpatio dividi-

tur, curvo uccencincns Ultore ,licet Sep-

tentrionem verfus latius in mare proten-

datur quam infa infula. In anteriori parce

aiix dux mfuLx jacent S. Georgii & S. Ia-

cobi.ill; cum continentis extremitate qua-

drant. Inter has duas Infulas, qux inhabi-

raex funt & conrinenrem.curfus Mofzam-bicquam fcrtur.ut ad Auftrum ad finiftram

ripam infulxconfpiciamur, & contines addextram ad Septentrionem, ira parvo mil- *" MoOim-

liaris fpatio in Mofzambicquam tendit cmmi-'navigatio fecura abtquc exploratore ma- *»«•.

ris. Nam altum ibi eft,& apparent inluftres

arenx continentis , ur facile vitari pollinr.

Prope ad arcem& infulam naves admotxftanr, ita ur lapidis jadu terram attingas,

inter concinentem& infulam pr$bencc flu-

mine portus faciem. Infula magnitudine

medium milliar. complectitur, lolo plano

Sc littore,arenis albicantibus. Fert Indicas

Palmas & Nuces , etiam quafdam arbores

Malum Allyriam , Citrum & Ficus Indix. Fwaoi Mof.

Cxtcri autem orientis frudus vix inveni-1410

untur.etiam Fruraentum,Oriza,c*teraque

ad vidum ,linteamina aliaque nccellaria

cx India deferuntur. Boves,Oves , Capre-

x. Sues, G4llinz,&c.qa;ad pecuariam

,rem live carnariam pertinet facile hic com-

!

parancur& vili pr;tio. Oves hujus tradus 0„alcpe.

|

magnitudine inlolenti caudam habent, ut ceu.

in cibum fufficiar ac vaftitare exteris Ovi-

um partibus xquerur. Gallinx nigris funt g<iuu !-plumis, carne quoque nigri ac oflibus a-

tris,ita ut codx tetro ac fuligineo colore

in menfis appareant : Ceterum guftu opti-

mo ac ante exteros prxftabili hofpites re-

)

creant. Cato fuilla in deliciis habetur eft-

que eamunda& palato gratiifima,fupra-

que omne genus carnium inclyta, xgris

ideo nonintctdida fublato alias juxta me-dicorum difciplinam omni carnium u-

fu. Aqua potabilis dulcis huic Infu-

lx nulla cft, fcd cx continente transfer-

tur, ex loco quem Lufitani Cabafcra vo-

I eant;ideo oilx ingenrcS ex India in fu-

pellediic fun t,quibus aquam fervant.

Luflrani Arcem in hac Infula obtinent, MoiTu».

qux intra decem aut duodecim annos con- *““*“*•

iummata nuper, duabus Infulis obiicitur,

ad acccflum Navium. Munita cl^ liqua mK" is Indix, fcd parum coi mentis in-

ac bellico apparatu;vix ullo etiam

milite , habitata tantum a Duce ejufquc

comitibus. Ceterum ubi res poftulat Lu-

fitani omnes qui familiam alunt & con-

nubiis jundi funt ac infulam colunt, qua-

draginta aut quinquaginta numero ad

fummum fere , tenentur ad dcfenlioncm

Arcis. Alii quippe munitione Infula nonfervatur» Arx hxc prxeipua eft, cetera aper-

ta funt & expolita nudis lictoribus. In cir-

cuitu interiore caftri ciftemx multx para-

*tx funt ad aqu* confetvationcm,ita in an-num neceflitate ingruente aqua procura-ta fufficit. Pister hos quadragmu& quin-

quaginta

quaginta Lufitanos & tJMeshcos fivcfdix-

tos(qui a Lulitanis in India procreati &

mixti generatione feruntur Lufitanorum

appellatione leniunt ) in hac Infula qua-

dringentae ftraminex calx funt indigena-

rum Nigritarum, colore quo& ii qui circa

Caput Viride habitant, in S.Thomx In-

fula& univerii ifithiopia adfe&i funt. Lu-fitanir autem parenr.quidam ex iis Macho-metum colunt,Turcarum conuictu adMa-re Rubrum ante adventum Lufitanorum

inducti & funt alias inulti illius fe&z in

hoc Maris Rubri cradtu. Verum qui a Mo-zambicqua ulqueadCaput Bonxfpei ha-

bitant, nullocum Machometanis immu-tati commercio, priftinos etiam mores fer-

vant. Etenim plane barbari funt & filve-

ftres, bciliis quam hominibus propiores,

nulli Legum aut Dei Icientia. Quidam exlW- his infulanis Nigritis Chriftiani lunt,qui-

dam Ethnici; nudi omnes incedunt. Viris

tantum extrema pudendi pars linteamine

tegitur. Mulieribus a pedlore medio ufquc

ad fcemur medium Gollypino panno ru-

di, corporis medietas vciatur,ut cxpi&uris

inter figuras Indix apparet. Cxtcrum ii

qui m continente vivunt nudiprorfus in-

cedunt,pudendis in quibufdam vix co-

mercium habent in vicis vicinioribus, fci-

licet Sena, t^CacuVpi, Sojfala, £u*ma,8cc.

Ii fere fermonibus & moribus inter fe dif.

fidenr.divift imperiis,cum vicinis bella ge-

runt, in mutuas captivitates, ac venditio-

. nes.Quidam humanis etiam carnibus vef-

tmSutafcrf* cuntur,utMacuvenfes & alii, plurimum

fcimlutcnii.” venat‘onc v‘&um qusrunt ,

&exEle-u ” phantorum carnibus

,ideo cx ifto tradhi

multum Eboris adfluit. Nigrit? continen-

tis ac totius /Ethiopix vicos habent ac Re-gibus eorundem parent, diffidente lingui,

diverfifquc vivendi ritibus , bellis vicino-

rum continuo adfcdti. Parum illis fidei eft,

quod nulld religione adftringantur,inde

ante annos quinque aut quatuor cum Lu-fitani quiete utcxiflimabantin Africa in-

ter halcc gentes indituris commerciis vi-

verent, fubita cade perpelli funt hoitiles ac

fraudulentos Nigritarum animos,

r nfiunorumLufitanorum imperium, qdb Infula tc-

impciinm necur hoc modo condituitur. Trium an-

nmTcft1"8" norum fpatl° Capitanci munus termina-

'“m'

tur, ita Regio Inftitori cxrerifque officiali-

bus ad triennium duntaxat ex mandatoLufitanix Regis providetur. Hieliguntur

ex iis quibus Rex Portugallix in clalle In-

dica ulus fuit,qui in Praemium hujufinodi

dignitates pro officii ratione fulcipiunt,

cum jufto falario,

praiter illa quae eo tem-

pore ex officii qualitate quarrcrc poliunt;

qux quidem haud parva funt,quoa omnesmmiltri pro arbitrio vivant & agant. Ca-

' pitaneo inde fummum luctum eit. SofFalx

fitit 15-gradlu ab y£quinodtiali ad Auftrum. 7arx alia eft, ea Mofzambicqtid Caput Bo-

nx Ipci verfiis centum & viginti milliaria

diftat. Vicins huic Arci Auri fodinxMo- s^sSt., 'u'

nomotaps funt,qua in provincia lacus

eft fons Nili & Cuamsr five Nigri flumi-

nis in Mare labentis inter Soflalam Sc Mo-zambicquam in cuius arenis aurum repe-

ritur. In hac fodina Monomotapx mul-tum Auri eft , & alia quxdam Auri fpe-

cies Hotongo & ouro po. id eft,pulvis au-

ri. Eftenim minutum, arena: indar, op-timx tamen ven? , inter omnia Orientis

metalla.

Hoc in Propugnaculo Inftitor Capita- (nftiiof Ci-

nci Moizambicqux degit. Ideo fingu-

lis annis ter quaterue mirtunrur Mof- apud auWzambicquam Navigia, Tangajos dicta, qu^ ”*•

Oram legunt, Auiumque Capitaneoad-ferunt. '

. Navigia h?c ex ligno levi fadta , filis

contexta , nullo fetreo clavo continen-

tur. A fodinis Soffalx parum diftant ll-

1* qux circa Angolam lunt, ad aliud A-fticx latus , different id fere trecentos

rum milliarium, & Cepe cx Angola Ni-gtitx Soffalam terreuxi itincte acce-

Nigtitx autem quidam alios dorfo fe- *

runr, velut jumenta, ad iftud minifteriuin

adfucfa&i,etiam alia onera non fccus ac

fi equorum aiinorumque officia ufurpa-

rent , locutus ego fum iis qui talia ocu-lis adlpexetunt. Vt ad propofimm rever-

tar. Ducis Molzambicquxluctum,quod

trium annorum Ipatio capit fupra joooo.

Ducatos afcenditj. eafumma novem Au-ri tonnat conficit. Id nobis teftificaba-

tur eo tempore, quo ibi fedebamus Gu-bernator 2y[anno Velio SPereira. Confi-

ciunt autem iftos redditus maxime Au-ri fodinx Softalx & Monomotapx de qui-

bfts relatum eft. Ex Mofzambicqua in In-

diam deferuntur Aurum,Ambra grifia.

Ebenus &Ebur;multa item mancipia quat

in India ad fordida & dura miniltria obfirmitatem corporis expetiinrur, qua exte-

ris muudi famulis pradiant.' Navigatio

cx Molzambicqua in Indiam feroci dun-taxat anni unius fpario inftruitur

,perro- mojfac««t*

tam enim Indiam velificatio certis tem- “"S*"11"*»

peftatibus terminatur. Eas vobanttJWo»-

Jfoyns. Vento enim hoc vel illo modoflante rempeftatcs confiderantur. Secun-dus ventus in Augufto ufque ad Septem-bris medium ex Molzambicqua in Indi-

am ducit , trigiijta dierum navigatio-

ne. Vfquc in Aprilem Naves tunc in In-

dia hxrcnc,coque tempore incipit com-

moda tempeftas , vento favente ex In-

dia in Mofzambicquani. Ita fingulis

Annis una Navis Gubernatoris nomi-ne Indiam petit: Nemo autem ad com-mercium admittitur

,prxter illos qui

Molzambicqua connubiis jundli habi-

8 Mofzambicq

tanr. Calibes autem Infulanon capit, pri-

vilegio Regis Luficanix , ne cultoriDus va-

cua aliquando iit. Poli; Mofzambicquamlongo tra&u Pralbyceri Iohannis Imperi-

um protenditur , id ibi terta Abexinorumappellatur, unde etiam ora quq aMofzam-bicqua ad Rubrum Mare pertingit, ora

Abex vocatur. Abylfinorura picturas , le-

ges ac mores poltea trademus. Ora hxcAbex etiam ora Melinda: a Luiitanis dici-

tur , aRegno & civitate illo in tractu ejus

nominis. Rex autem hujus loci folidi ami-

citia Lulitanos primum exceperat, Si durat

adhuc fides .Molzambicqux tenebar ad tj.

dies Si etat nobis nccellariarii rerum cura,

aqua: & viitus. Multis ex noitris fatale id

Molumbic- folum fuit. Nam gravis aer cft magnoque*ftu ardet. Ideo in morbos Si mortes inci-

debant focii.

XX. Augulti vela dedimus clallejundti:

quatuor naves erant ex noitris ,& una Du-cis Mofzambicqux , cujus triennium fini-

tum erat. Et vocabatur hic ‘Don 'Pedro de

Casho, in cujus locum fuccellerar pra-

didtus Pereira : Cum uxore ac liberis na-

vigabat in Indiam dcfun&us Capitancus;

fert enim ita Regis decretum. Finito trien-

nio, quod dignitatem terminar, aliudil-

lis triennium deilinatur; quod implere de-

bent minilterio Regis,pro arbitrio Prore-

gis India:, propriis lumptibus antequam

in Lulicaniam reditus pateat, nili ex indul-

gentia fuceindh diplomate Regio polt pri-

us triennium in Lulitaniam redeundi fa-

cultatem nancifcantur,qux raro datur,

privaro tamen& in/igni favore. Ex India

quoque exitus non patet , nili licendi Pro-

tegis, magnoque id feitum ftudio obfer-

vatur.

Xx 1 1 1 1 . Augufti ,mane , confpcdhii fe

noftio obtulerunt dua: Infulx, Comoranempe y 8c Do» fmi de Cafho. ComnrfaMofzambicqua 6o. mill. jacet ad Septen-

trionem undecimo gradu AuftraJi plaga.

Terrx autem litus alcillimus eft, ideoque

totius dici prolpera navigatione vix oculis

ereptus. Eodem die divila clalfis in diverfa

tendebat ob rationes ante didas.

Tertia Septembris Lineam yfiquinodia-

lcmdenuo luperavimus, illa notatur inter

Melindam Si Bravam oppida , ad oramAbex, diftatque Mofzambicqua ad Septen-

trionem ajo. milliaria. A Linea ulquc ad

CapuiGuardafum juxtaeandem oram funt

i90.nulliaria,& litum cft illud duodecimogradu ad Septentrionem. Ad hanc oram

„ .inter Moizambicquam & Caput de Guar-

Abc«. datum utxlunr hac civitates: Quiloa,olim

Rapra,MombalIa fita in exigua Infula ciuf-

dem nominis;portum habet qui duabus

munitionibus defenditur,.Melinda, Pata,

Brava , Magadoxo ; Regnum autem qux-

que civicas ftatuit, liib lege Machomcti.Incola: gilvo colore funt , capillo niudo.

lar deferiptio,

Politii& gubernatione utuntur ritu Ara.

bum , exterorumque Macliomctanotura.Caput hoc de Guardafum finit oram AbexlivcMclindz: Et adjacet huic Promonto-rio ad Botapeliotcn Infula Socotora, Aloes socotoi» Ia-

proventu ifluftris , vnde& Aloe Socotori- A*ia.

na opeimx nocx firma& craflkin omnespartes transfertur. Circa hoc Promonto-rium oftium eft freti de Mecca, ab oppido

Mccca quod in Arabia litum , notum cft ex

cadavere Machomcti. Id ibi ferre* cillxim- Machomni

clufum fubduiftum a terra pendet , fubex-

loex Magnete fabrefacto,magnaque vili-

tantium Turearum St Maurorum religio,

nc celebartur. Oftium hoc etiam RubriMaris nomincclatum eft, non quod aquaibi rubeat , fedquod montes circum jacen-

tes rubicantes tofeum marmot habeant,

ipfcquc fundus maris in quibufdam par-

tibus rubras arenas volvar. Ipfum illud eft

Mare quod Moyfcs cum filiis Ifrael ficco

pede tranfmilit. A Promontorio live Ca- m«u k

«

brii.

pice dc Guardafum , ulque ad Sues , olini

Arlinoc ( qux ultima& terminans fretum

civicas eft ) Mare interiore recelTu trecenta

& fexaginta milliaria habet. A Sues per

continentem ufqucadMediccrraneum ma-re nonaginta milliaria funt. Fretum ipliiro

in oftio interioreque parte maximi latitu-

dine quadragita milliaria habet, ac in qui-

bufdam locis ar&iore termino ftringirur.

Multas Infulas habet. Ab uni parte, apudSues ad Septentrionem Arabiam dolitrtam

fpedtat ,& ab aliaparte ad Auftrum rtgyp-ti regionem

,quam Nilus Fluvius irrigat)

In acfcenfu aurem Indicum mare verfus

Arabiam Fcelicem&ab adverfi parteA bcx-

inos live Pralbytcri Iohannis imperium.

In extremitate Arabix Foelicis , ubi oftium

Rubri maris cft , Lufirani quondam pro-

pugnaculum habuerunt, id Aden vocaba- Anadc»

tur, id nunc in Turearum potcftatc eft , cu-

jus commoditate Turcx lubinde ex Sues, tiucm,

ubi triremes fabricantur delcendunt, per

Rubrum mare, toramque Melindx oraminfeftant , ut fuo loco narrabimus. Li-

nei fuperati apparuit denuo Septentrio-

nale Sydus , id ereptum nobis fuerat

ha&enus ab Infula S.Thomx live ori Gui-ncx.

Srti Septembris S. Francilci navis

is vila fuit in feptimum ulquc

diem.

Decimi tertii Septembris S. Iacobi na-

vigium videbamus, fed id nullo colloquio

fe abftuiit.

XX. Septembris Anguium multitudi-

nem inter marinos fluctus confpcximus,

Anguillarum magnicudinc,& aliaquadam « «oguiUi»

in Iquamarum piicium forma , a Luiitanis* 1‘lu“n“-

ZJtnmns didta, quod fimilitudinem ^uan-dam habeant cum mediis Realis Lulitani-

cx monccx.Horumnumerus inges certum

argumentum orx India- prabet. Et paulo

poft

fitx ij.gradu ab vfLquinodtiali ad Auftrum. o

T«mm rid« poft terta apparuit magno gaudio Nava-magnt ifutii lmm fociorum , ejcdaquc bolide reperta

qUZ Bardo fuit altitudo 47.ulnarum; ea erat terra Bar-**• des in extremitate ofth flumin is Goi , dif-

ferens 3 .ab urbe mill.Alta admodum terra

eftjibique Indi; Nayes.anchoras dimittunt

ac onus levant,quod poft minoribus navi-

giis in urbem defertur. Et nos anchoramjecimus lemoti 3. milii, a terra. Malacia

enim erat ac xftus ablcdlerar , verum abt-

que periculo,purus enim ubique fundus

cft ac anchoris aptus. jEftatis ibi tum ini-

tium erat.

Poftero die xxi. multa navigia ad na-

vem noftram accedebant, eaAInnubat vo-

cant, feruntque panem, fi udus, &c. Indis

Chriftianis rudoribus quibufdam. Pariter

triremis adnavigabat in ufum Archiepil-

copi.Is defccndcns in triremem Panginumvehebatur. Is locus medius cft inter Bardcs

& Goam,ad ipfum flumen. Ibi gratulatio-

nes omnium nobilium excepit, ac iptius

Proregis Francifci Mafcarcni. Magiftri ci-

vitatis orabant; maneret eo in loco,per 10.

aut 1 a.dies, ut fpacium haberent exornan-

da: urbis ad ingrdliim tanti viri. Id facile

concedit. Eodem diepoft meridiem flu-

men fubivimus,ad dationem terra: Bardes,

cratquc is dies xxi. Septembris anni 1383.

lpatio quinque menfium ac 30. dierum cx-

ado, ab navigatione noftracxLuiitania,

cum per 13. dies Mozambicqua* fuiilemus:

Et erat line f;lici£Gma hic navigatio,qua-

l,em vix navesjaut pneccdenti, aut fequenti

tempore nadi fuere.

Xxi 1.appulit S.Iacobi navis,poftero dic

S. Francifci. In navi noftra morte amifera-

mus 30. homines, inter quos mancipiaqu;dam erant unufque Germanus,Satelles

oliro Hifpanie Regis,cum omnes fere ali-

quo morbi genere tentati venam fccaflem.

Hic fere fumma pereuntium cft toti navi-

gatione, Ante 10. velia. annos, cum Pro-

rege IndueRuj Lorenv> Datavora, naviga-

bant 1100. viri 1 Sed fubitus morbus, anic-

quamMofzambicquam venident «joo.con-

lumpferat. Multitudo etenim peftcm pro-

vocaverat , inde hodie pauciore numerohominum naves abeunt, ac vix ita firtor

noxius viratur,

AichiepKco-Xxx.Seprembris Dominus meus Archi-

fmiGozci- epifeopus magnis feftifque triumphis Goxopuoi. exceptus , a nobilibus Sc Magiftratu Regni

in templum folgmni cantico deducebatur,

ac inde poft multas ceremonias variofq.ue

ritus antiquos ,in palatium fuum

,quod

templo vicinum eft.

XX. Novembris Praetoria ripftra 5. Phi-

lippi navisCochinum demum appulit.poft

infinitos labores ac moleftias , ex cauli

quam fupra narravimus & 7. menlium ac

ja.dierum navigationem.

Vltimiciufdcm Novembris Goifolvc-

^ re naves inftituco curfu verfiis oram Mala-

i1

bar& Cochini, uc ijs in locis Piper alia-

que Aromata onerandi Navi exciperent.

Quidam autem onerantur circaoramMa-laBar Onori , Mangalori, Cananori.&c.quidam Cochini.ucdui lemper Naves ed

in tradu Piper jufto onere nancifcantur.

Cochinum adAuftrum Goa diftat jo.mill.

Naves Luficanicas merces Gqi exponunt,

ibi domicilia etenim Inditorum 8c Merca-

torum funt. Inde oram legunt ac Piper fuf-

cipiunt. Quique naviscommunirer 800.

uintallos Piperis habet Lulitanico pon-ere. Qtimtallus autem iz8. pondo conti-

net.PoftCochinum veniunt , coque & In-

ftitores proficifcuntur, ita Navibus Cailia,

Caryopniilon &cxteraAromata Indi; pro

onere cedunt, ut ordine in Hiftoria reditus

mei enarrabo.

Menlibus Ianuario & Februario Anno84.Cochino Naves in Lulitaniam abivere,

cum ijs Sc Frater meus , fui OfScij ratione.

Ego apud Dominum meum Archiepifco-

pum ctiamnum hili, certus Indu mores,'

titus Regionum hominumque , formasfruduum Sc Aromatum qualitates fedulo

eripicerc. Vcvidiipfe, ut audivi a gravi-

us vi^is diligenter tradam , limpliei Itylo,

amicaque veritatis oratione. CommerciaRegnorum &populorum facile mihi adi-

tum ad cognitiones has pr;bucrunt.A Lu-litanis etenim omnia feri annotata acper-luftrata funt. Sedantequa ipfos Indi; mo-res, frudus, commercia,&c. dsfcriplerim,

oper; pretium erit primum Orientalis orilitum declarare. Ea a Rubro Mari a Civi-

tate Aden incipiens, ufque ad Chin; Reg-numnarrationi noftrx ita exordium dabit.

CAPVT V.

'Defcriptio ora «Arabia Falicis, five 'Rubri

tJHaris , ufque etdjnfulam &«Arcem Ormuttj.

«Annotatio D. 'Pati.

«Aden munitijfima& pulcherrima eAra-bia Fulicis Civitas esi

, fila /«_• valle, ah unit

parte validijjimis murie , ab altera montibus

clauja, qUibns ia quinque Arces vtfuhrur,

deputata vigilijs ob multitudinem Tyaviumvenientium & abeuntium. Civit.u 6000.ades

complebitur. ‘Terfit, «AEthiopes, ftidt,Turca

commercia tbi habent fere nocturna, ob into-

lerabiles aflui. «Ad lapidis jabum ab urbe

AIom eft cum «Arci,domicilium Gubernato-

ris. Ohm m terrafirma hac Urbs erat,nunc

hominum mduftrid in ifccicm fnfula rt-

daba jacet.

ADcn in oftio Rubri Maris.ad Septen- dcfcri-

trionalc latus jacet, ad Arabi; Firli-

cis oram interiore litu 60.tralLPromon co-

rium enim de Guardafum juxtaMclindioram prominer Sc recedit introrfum Ara-

bia, Aden 13 .gradu computatur ad Septen-

trionem,

io Infula: Ormutij defcriptio.

trionem , inde ora ad Vpocceciam inclinat,

ufque ad Rofalgacx caput,quod n.gradu

jacet extremo litu Arabue Fcelicis ad MareIndicu diftatquc ab Adcn i+o.millianbus.

pufannun- Civitas Aden cum monte Darfuta affinis

quin piuii. cftjis ex folida petra conftar, nullaque plu-

vii rigatur. IncoI* hujus Arabici littoris

gilvo colore fune,eodem fere quo ij

,qui

Melindam live Abex inhabitat. Ex hac Re-

gione Equi prxftantilGmi in Indiam veni-

unt, etiam Thus,Myrha,Balfamu, Balfami

lignum,& frudtus. Manna ccteraque bene

olentia Aromata. Legem Machomeri fer-

vanc ex Perlarum docctind. A Capite Ro-falgat* ad Caurum ora interior exrendi-

rur,ufqueadC. deMoncadon, olimAla-

bora 7o.milliariu diftancia.Caput hoc e re-

gione Infui* Ormutij jacet 16.gradu. Hicinitiu Freti Perlicudc Infula Ormus ab unaparte Arabiam habet , ab altera Perliara ad

Septentrionem. In latitudine ao. milliaria

tencr.AC.Moncadon intetiote lictore Ara-

bix, ufquc ad Infulam Batcm So. milliaria

computantur,gradus 16. & dimidius. HicPnefedhis Ormutio Lufitanus Inftirorcm

, . fuum habet,Regio nomine, pifcatione cc-^laulcbri prxftantifliinaru Margaritarum

,qu*

jufto titulo Orientales appellantur.

Interiore ejufdem ot* Arabie* fitu , fine

Sinus Pedici.Civicas Ballbra jacet,60. mil-

liariu fpacio ab I.Barc. Civitas h*c jo.gra.

lita confluenti! Fluminum Euphratis &Tigridis in Sinum Pcrlicum celebratur.

Circa h*c loca ingentes etiamnum ruin*

apparent,Babyloni? Vrbis inclyt* veftigia,

&.ut doctores autumant.h ic locus Paradili

tetreftris fiiit. A Civitate Balfora littus ad

Sepcentrionem Ormucium excurrit , fub

Imperio Perii* ea vrbs eft. Sinus ipfe lati-

tudinem habet 40. militarium, multis in-

fulis diftimftus.In oftio illa celebris Infula

Onnus jacet, ibi Lufitanis Arx eft , ac cumInfulanis,mixta habitatio. Ducem habent

ceterofque Magiftratus in triennium; ut

Mofzambicqux habitatores.

CAPVT VI.

1Defcriptio Infuit& Civitatie Ormutij.

ORmucium Infula eft& Regnum fub

Lufitanorum hodie Imperio,quibus

tributum folvit.Rcgi etiamnum ibi domi-

cilium eft,extraLuhranorum Vrbcm.vivic-

3ue is Machomeri indituris : Gens colore

bo Perfiru notatur. More recepto atroci

Mo» Rtjum nouus Rex initio Imperii fui fratribus &SuTndll £o.

c«ens ftilF ^eg‘a cwit, cxcxca-

liuHiuium. rofque demum laute haber. Lege etenim

cautum eft fcmpicerna: Ne cxci Regnu ad-

miniftrcnqita umor civilis belli ab *muloexcitate cognatorum tollitur.Infula mag-nitudine j.imlliarium eft.rupibus & petris

*cIl'iu°nnu5

afpera.acprorlus infixcunda.Nulla ibi her-

ba virens;nec aqua potabilis , falc ubique

rupes horrent , inde muri xdium follis ex

lapidibus conftru&i ftant. Nullos fert firu-

<ftus;fed omnem commeatum ex Arabia, .

Periia,civiratcBalIbraaccipiri>roprer litum

autem& opportunitatem loci omnium re-

rum abundantia floret, ingcnrique Merca-

torum frequentia colitur,Habet enim forfi

GycStapclam Perii*, Arabi*,Turci*,Indi*,

omniumque vicinarum Regionum.Prxci-

pua autem multitudo eft Perfarum, Arme-nioru, Aiiaticorum ac Venetorum, quibus Vcooi o»-

circa gemmas maximum ftudium eft. Or- mutiumfr».

murium ex ex India deferatur& OrmutioVenerias terreftri itinere. Ad eandem item

Infulam ex varijs locis alia vehuntur;ex

Perii* terris, Coraconc& Dias Aulxaprx-ftanti(Iima,que j4lcatiffc vocantur.Ex Tur-cia Camelina diverii generis : Ex Arabia

herb*&Aiomara ad Medecinx ufus. San-

guis nepe Draconis, Manna, Myrha.Thus,&c. prcftantiflimi Equi ex Barem , diverf*

Orientales llluftrefque Margarit* ex Maf-catta:Portus is eft incer Promotoria Rofal-

Eacx &cMocado ad Arabie littus,Vu? pallat,

•adylivarij generis &Meimelladx,que ex

Ormutio in India ponantur,totaque ea im-plct.Ex Lartnu pecuni? certa fpecic Ormu- Monna r<«-

tij magnus quoque qu?ftus contrahitur, & flM‘

ingens commerciu. Forma pccunix aucem'

oblonga eft, in duos velut ramos definens

ad ipecicm argentei fili, notata certis litcc-

ns iiv e fign is.In Perfii in monetam redigi-

tur ex argento excocto tanta copii.ut mag-nis negoeiationibus fufficiat, obquxftumcertilumum circa Indi* loca , in quibus

magni valoris eft.Caufa autem hujus in in-

fula Ormutii frequenti* hxc habetur.Sin-

gulis annis dux velut congregationes tcr-

rcftrc iter conficiunt. Eas vocat Caffila UveCarvanM. Alcppo autem veniunt.Ea Syri*

Civitas eft, trium dierum itinere a Tripoli,

qu* ad Mediterraneum Mare jacet. Hxcturma (ive Caffila fequentem ordinem fer-

vat. Singulis annis Aprili & Septembride.

melibus.Capitaneus quidam eligitur, cum SJSo.aliquot centum Ianitzeris, qui velur prxfi-

diarij Caffylam ad Civitatem Bafloram de-

dncunt.Ballbrd verd Ormutium navigatur.

Mercatores tempus profe&ionis Carvan*callent.Ibi tum Camelorum,Dromedario-rum & Equorum magna copia eft

,para-

tis ad iter hominibus, ij (iibinde 6000.

aut 5000. numerantur, ordineque iter a-

gunt in copiarum morem. Bini Camelomlident, hinc& inde dependentibus {suci-

nis feduli Ianitzeroru cura contra Arabuminfultus,qui ptxdationibus dediti,magnasviatoribus moleftias ingerant.Quadragin-ta dierum tranlitu defertum continuatur,

fuurque Ipatijs lingulis tiium quaruorve

dierum eltofti putei ad aquationem homi-num &beftiarum. Multi quoque Annon*Curatores turmas iftas fequururjilli omniaquasad viftum pertinent pecunia vendunr.

j

Singulis

Noau» nnn-cundi modmfn Colatas.

Singulis no&ibus ctinili fub tentoriis qui-

ercunt, ar&i tamen vigilii. Ira Ballbram

veniunt pnctecgrelfi Babyloniam , nuncBagcdet aliaque famofa loca. Bitlone per

aliquot dies quiefeunt, eademque in urbe

reditus tempore turmarim coeunt,ac Alcp-

pum repetunt. Hinc illa illis in regionibus

frequentia mercatorum & mercium.mag-ni viatorum omniumque nationum com-moditate. Hilpanis camen,LuGcanis,aliif-

qucHilpaniarumRcgi fubjedtis , ea com-mercii facultas denegatur; niliquod fubin-

dc Gallorum, Venetorum, Angloruravc ti-

tulo tranfeant. Illi quippe populi Aleppi

confries fuos & inltitoces habent, ut Sc

Tripolqqu? quotidiani navigationeVene-torum Gallorum ac Angloru petitur ; namibi navigia onerantur& exonerantur, mer-cibus inde Aleppum terrellri itinere dela-

tis, & Aleppo vicevcrfaTripolim, mag-nis immunitatibus ac privilegiis a Tureaimpetraris.

Ceterum fa&i Turearum mentionenonpolium non indicare quo modo ex tam va-

gis &fpar(ri Regionibus Cxfar Turearumcertior reddatur dc omnibus rebus, quuper univerlum Imperium geruntur. Ergo

Infula: Ormutij deicripcio. ii

Mofzambicqux ad annum (ive biennium sub

dcaquaprovifum eft.Apud infulam Barem &lw»«*qu*

etiam aqua hauritur per urinatores altitu-

dine quinior aut quinqUe ulnarum fub

fallis fluctibus, boni faporis &optim? fbn-

tanxxmula. Ormutii morbus quidam pa- Morbus te-trius viget , nafcentibus in cruribus vermi-

culis;ii(ut opinio habet ) ex aqua quam

homines potant otiuntut;forma funt

chordarum relludinis, duarum aut triumulnarum longitudine jpaulatim vero edu-cuntur, rorari pennula uve litamine

,dum'

fponte fequunturiVecum ubi re(i(lunt,nort

c(l allaborandum, fcd religatur educta por-

tio,ungiturquetumor fub foramine,recen-

ti& nondum falito butyro,ita intra duo-

decim aut decem dies abfque majore of-

fcnfa crus ab infectis liberatur. Ceterumimpcricii violenti medici , abrupto ver-

miculo, crus tumet, magnifque dolori-

bus uritur,qdibus quofdam ipfe adfe&os

vidi.

Annotatio D.Pali.

De his vermibus in praxifuafcnbit Alfa-haraniui hoc modo. Quibufdam in locis inter

cutem <ix carnem vermes tfutd-tm cnafcuntur.

petrotam Tutciam Columbe aluncur.qu* morbus Boum adfeclus vocatur,quod Bo-

annulos pedibus adjun&os habent. Hc ™ taUmalo crebro vexentur, fervunt aurem

Ballbra ac Aleppo Conllanrinopolim fe- -

!oD£‘us ’ &f*b cute tenduntur,donec ipfam

runtur,& e contra: Vbi autem negotii ratio|

perrumpant :Moduefanandi conflat expur-

poftulat, Epiftola annulo adfigitur emifsiI

gattone corpons aputndo fegmate.

ad volacum Columbi: illa celeri tum pen-j

Ideodomi noftrx apud Atchiepifcopum

ni fuctos repetit lares,& rerum i ncetnun- quidam Ormutii incola, nuperus famulus

cia Epillolani ad dcitinata loca fert,con- I modofupradi&o quinque quatuorve ver-

fe&is ita brevi fpacio mille milliaribus.Ex ' mes educcbat;di<£lirans commune id patri?

his Columbis urum in India vidi, apud' ' '

Venetum quendam mihi familiarem,qui

miraculi causa eam acculerat. Sed ad pro-

politum. Ormus vigelimo feptimo gradu,

nilmeratur. diltare ibi ; eodem quo apudnos anni tempore, ita fol fervet , ut homi-

: n alveis ligneis aqui plenis fomnuin

fia-

fux malum elle.

Prxfc&o Ormutii poft prxfe&um Mof- r«fcflior-

zambicqu.e maxima utilitas , maximum-nlu"jnl 0,a '

que lucrum fupraomnes Indis Duces naf-

citur; Navigia enim fua mittit Goam;Chaul ,

Bengalain,Mifcarrim

, ibique

ercimoniadilliuhic.edi&o adhibito : Neb cogantur caperc,capite tantam prominen-

|

quis quid vendat aucediltra&ionera rerumte& corporibus aqua in totu meetis. Om-

Imerciumquc Prxfedli , non quidem Re-

niaxdificia funt plano te£lo,ac foramini- gis privilegio,cumRex hu|ufinodi machi-

bus pcrfpicuo,ad auram ac frigus fufeipi- nationes prorfus prohibeat , fed proprio

endum.ut&Cavri. Itaque dcolcillationc; placito, quod abfente longius Rege larilfi-

?

uam Cattaventos vocant, crebri corporis|

me extendunt. Ceterum Regii benevolcu^

liccufltone, ac flabellis utuntur incolx ad i tii Equos neino in Indiam vehere porefl

ventulum excitandum*.

Annotatio “D . PaS.

nemo i

praeter Prsfe&um ,cofque quibus is per-

miferit. Ei ratione lucrum Capitaneo in-

gens rcdic : Equoru quippe in India magnaxllimatiocft, cum alicujus bonitatis equus corii*.Carrus alta habet adificia, compluviis live i

»>

-»

—

podiis eminentibus,ad concUuutdae vmbras acI

quadringentis aut quingenas ‘Tardau-

tfiutOimS,!* .rdrnm. fmSmhmm *» rmhm, *u>Mm qmbufdun1 ad mille ‘Pardauvos

;‘Tardouvo ad valoreni

j

daleri Imperialis computato Belgici rno-1 neci. Tcmpeftas aurem navigationi coin-

j

modiGoiOimutium in mentibus [anu.i-

I no,Februario, Martio, Septembri & Ocio

bri accidit. Sequitur ora qux ab Ormuuo

effugiendum Solisardor

,

parte ingentes fiJluU extenduntur,decem cubi-

torum altitudine eminentes , ac adfeptentno-nem porrefhe, excipiendi ventsgratiir, ut sta

peruMverfam domum spargatur.

Hycms ei qualitate e(l, qui in Lufitanii.

Aqua quam potant ex continenti defertur, I Indiam attingit,

feruata in ollis & ciftcrnis. Arci item ut

Cap. vii.

Infula & Civitas Diu.

OR„

CAPVT VII.

Ora Ormutiana.ufjue ad Civitatemac Infu-

lam Diu-Jjtftanorumpropugnaculum-*

.

)Rmutiu tradus flexu adVpeuru,feqtii-

tut CaputIalqu;,quondam Caipclla.

Regio olim Carmania dicebatur. Caput

hoc if.tk dimidio gra. jacet& Ormurio }.

mill.diftat; pcrfecutione orat, u {que ad flu-

vium Sindx, qui ab hiftoricis Indus appel-

latur; orimrque ut aiunt ex monte Cau-

cillb.ubi&fluine Ganges furgit.in RegnoBcugalx mari influens

,prout fuo loco de-

in4u (lanii, clarabimus. Abhoc flumine Indo fiveSin-

da tota India nomen ducit. Oftium autem

ad 14. gra. pcrtingit& a Capite Iafquxfu-

pradido,fpatio 140.mill.diftat.Ad fluvium

nunc pertinet terra Sindi, unde etiam flu-

vio nomen a Lufitanis fucccflit. Regio ipfa

opulenta cft& fertilis , magnilque comcr-

ciis frequentata, vicinorum Lulitanorum,

Indorum.cqteroruqucexOrmucio ac aliis

locis. Multa habet Gollypina eaque tenu-

illiina,qua: Iorimos vocant

, & Sindones,

quas l^olanta dicunt, ac magnam quanti-

artiScUncgi- tatem olei ex Caco five Indica Nuce. Butyri

oni», quoquevim fert: id non ita mundum cft,

Fruftui.quale Batavi habent, fapidum tamen & adculinas utiliflimum. Picis etiam& Sacharl

candui multum mittit, ex corio item periti

quxdam fada, floribufque ex Byllo variis

coloribus ornata. Hifcc utuntur in tapeto-

rum vicem, & ledis mcnfifquc imponunt.

Ibi etiam pyxides,ciftulx,capfuix,&c. con-ficiatur affabre, cx ligno vario conchi fque

unionum interjedis ramccis.quxomnia in

India vehuntur, cum coLulitanoru naves

ptoficilcuntur.Flume fupradidu poft quaf-

dam Infulas ad oram Sinda: fequitur Sinus

MirabiHf re*rn ‘ ntlr

>quem Enfeada Lulitani vocant, in

eeffuiMui». qvio mulrx Infulx jacent. Sinus idem Jaf-ijuctta dicitur,abfcellu acceiliiquc maris fu-

Dito ac longinquo paotu inluftris, qualem

nullo in loco retura natura experitur. HucAlexander Alexandrum Magnum Indi pcnctrafle fe-

Majnur. runt,deterritumone fubito rcceffus Occani

miraculo, crcdidille Divinam iram exerci-

tui fuo impendere , li ulccrius tenderet, ut

hic imperii fui ,ac vidoriarum terminos

conftitucrc voluerit. Sinus diftatCo.mill.a

flumine Indo. Oram mox ad Notapelioten

fequenti fucccdit civitas Diu, cum pro-

pugnaculo. Lulitani ibi habitant ,& cumiis mixti incolx.

CAPVT IIX.,

Infula ‘Diu oltnu tSflambuter cum'Propugnacula.

INfulaDiu diftatafluminclndo yo.mill.

xi.gra.ac terrx firma: adjacet-, olim Regi

Cambav? paruit, in Regno enim illius ja-

mful* Diu cct.Luiitanis ante ab iplo Rege condeflitm

Ccftiipiio. aliquod erat munimentum , fcd tempore

tota Infula cum oppido in Chriftianorum

potcftatcm venit, illi ftudiofe munitioni-

bus excitatis,contra hoftiles impetus in-

vidum loeu conftituere. A Sultano Cam-bajx ac fociis obfefli fuerunt Lulitani anno

1 J39. & fecundi anno 1346. verum hofti-

bus fortiter rejedis oblidio levabatur, ut

Lulitanorum Annales magnifici comme-morant. Portus huic urbi cftcommodiffi- romu.

mus,ac frequentia Mercatorum nobilis.

Pauci frudus. Vrbs opportunitate litus in-

ter Cambaja& Sinda , ditiflimas tegiones,

celebratur.Indc femper peregrini hic diver-

farum gentium multi,Turcx,PerIx,Aime-

nii,Arabes,&c. Optimum hic Sc lucrolifli-

mum Regi Portugallix vedigal folvitur. vefligai in-

Banianescnim, Gufaratz, Rumi, &Perlx,qui in Cambaji negotiantur& fretum Ru-

0Pl‘mi‘ra-

brum petunt, hic fere naves onerant& ex-

onerant temjjeftiuo Infula: litu , ad SinumCambaji. Civitas a Lufitanis habitatur,

admixtis incolis, uc Ormutium exterxque

India: civitates,quas Lulitani colunt ,

ex-

ceptis duptaxat arcibus,qua: in Lufitano-

mro poteftate funt. Infula plena eil & fce-

cunda rerum neccflariarum. Habet Boves,

vaccas,fues,ovcs,gallinas, butymm, lac,al-

lium, fobas,&c. ut in Belgicis regionibus,

Ladicinia tamen non ita munda funt. Ca-leos etiam mittit, fed fale nimio

,parum

gratos.Pifcem falitum in maximi copia vi-

deas, is adformam Afclli cft , Incola: quo-que carnem fumo indurant,qux viatoribus

ad fuftentationem eft cdmodillima. Hilce

ad vidum pertinentibus rebus etiam alias

regiones ipfi inftmunt , Goa& Cochinum

:

prxeipue, ibi enim butyrum, ccpx,allium,

i pifa,olcum,aliaquc legumina non nafcun-

1 tur.fed ex aliis locis adveniunt. Ea fingula-

riter explicabimus, ac frudus cujufque re-

I gionis referemus.

Eodem tradu ad Orientcm.ulque ad 1 y. sjnn, Cam.aut itf.mili.incipit Sinus Cambajar,in ipfo b'i*.

odio & fere alias latus 18. mill. interiore

tradu 4o.mill. longus, ac in Mefaquilone

diredus.In extrema interiorequefinus par-

te civitas Cambajajaccr.qu; regno & regi- cimtaja

oni nomen dat; 13. gra. computatur. Hic c‘,icu -

Rex five Sultanus habitat.

CAPVT IX.

Regio Cambajt.

Ambaja Regio fertiliflima Indix, ad

V—/exteras Provincias necellaria vidui a-

bunde dimittit ,inde continua frequentii

Lulitanomin, Perfamm, Arabu, Armenio-

rumque celebratur. Rex Machomcti legem

retinet , led ipfi indigem Gufirats,Si Ban-

janci vivunt Pythagorx inituutis. lifubti- rjihigoat!.

lilfimi ingenii homines. Mercatores totius

Indix acutillimi habetur.Figurapoft often-

ditur,cum morum rituumque declaratio-

ne fuo loco.Fcrt itaque hxc Regio frumen-

Regnum Cain baja: , & Indiae ora. j>

tura , orizam,pifu, butyrum .oleum, &c.

in commodum omnium circumjacentium

regionum. Goilypina ibi multa conficiun-tur, diverfique generis , ac nominibus di-

*a%int ftin&a ut funt Canneqttjm ,Boffem.foryns,

"'jxmkm*. CbAMtAret,Coi»"M,unde vela& faeci fiunt.n ’ Tenui autem admodum filo quaedam cum,

Hollandia: linteaminibus certare pollent.

Etiam aulea inftruiinc esflcarijfa di6hi; fcd

non funt illa tanti pretii, ut iisjequari pof-

fint, quae ex Perfla Ormunum advehun-

tur, piarparant& alia viliora Banquayt vo-

cata , in modum panni ex Scotia lineis

picti , ad tegumenta eidarum ac It&orum.Eadem ar te fttagula faciunt, ferico hio ex-

ornata,<Sc acu pitta, tentoria omnis gene-

AjiificU.r ' s > ligamenta ledicarum In-

dii , ad imponendum grabatum , lecticas

Indicas, mulierum fellas, aliaque minuta,tabulas luforias ex ebotc

,& teftudims fcu-

to variatas, annutos fignatorios , &c. Ibi

quoque genus aliquod Criftalli Monta-na- ad nodulos, figna, armillas

,citeraque

infinita fervit , mirabili ac pulcherrimo

Opcre.Multas habetgemmasAmethyftum,Garamanticum, Hyacinthum, Efpinellos,

c*' Roballos, Chryfoiythum, Olbos de Garo-,

quafi diceres Catti oculum, five Achatem,multa lafpidis genera, fanguinis lactil-

que lapides (ut vocant) plurima quoquemedica,Arnfion five Opiuin.Camphoram,B.inguun,Sandalam; fuis locis referenda.

Alumen, facharumquod a ligno nomenrenet, aliaque qua: nunc non fuccurrunr,

ac perlongam, narrationem redderent,

tadij*. tAnntl five Indigo ia Cambaja pripara-

tur, ac peruniverfas Orbis partes diilva-

hitur ut poftea declarabimus. Harc de

Cambaja. Poft Cambajam fequirur In-

dia & regio Decam Sc Cuncam , interio-

re finu ad latus Indue, a Cambaja ufque

ad Indi* oram , ubi iplefinus incipit. OraadZephyrum vergitSc Vpolibonorum,uf-que ad infulam dat ICaejuat

,qu.e ad inrroi-

rum finus jacet , vigefimo gradu, eoque in

tradhi infirma terra civitas ‘Iiamans cumpropugnaculo vilitut ,ac a Lufitanis, qui-

bus fubcft,habitatur. A Diu ad.Vpeurum

40. mill. dilfert.

CAPVT X.

Om Indit, forttu ac lacu ejufdems.

AB Infula V'aquas ad finum Cambajie

ora India:propria: incipit, cereris lo-

cis fua nomina funt, ut Mofzambicqua,Mclinda , Ormutium , Cambaja, Choro-mandel, Bengala, Pcgu, Malacca, Scc. Sed

hic tradhts Indi* titulum vulgo lolus rue-

tur. Is ab infula Vaqua, , ad Mefophaini-

ccm ,ufque ad Caput Comomienfc pro-

tenditur , ibi ejus hilis eft,& funtcentum^ dc o&uagmta nnlliaria. Portus urbelquo

habet plurcs,quibus Lufitani prefunt, in-

ftru&is arcibus. Intereas Damans pri- owuijimon

mo loco ril , inde quindecim milliari-" *’

bus , decimo nono& dimidio gradu civi-

tas- Bafivn.

A Bafaijno decem railliaria.decimo fto-

no gradu diftat civicas Chatti

,

cum pro-

pugnaculo.

A Chatti ufque ad Dabttl decem inil-

liaria funt , & jacet decimo octavo gra-

du.

A ‘Labui ad infulam Goam triginta

milliaria computantur; jacet autem de-

cimo quinto Sc dimidio gradu. Has ci-

vitates Lufitani cum propugnaculis pof-

fident excepta urbe Labui, cujus polleffi-T ,

onem ante aliquot annos amiferunr. Is idomu*

tractus qui ab infula Goa Lamatis ufque

five ad finum Cambaj* pertingit, ab in-

colis Go* vocatur terra Septentriona-

lis. Verum a God ufque ad Caput Como-tinenfc

,omnis ota terre Auftralis no-

men habet,przcipuo tamen titulo ora TcmAuSn-

Malabar vocatur. Go* ineo!* quibus mo-ribus vivant poft enarrabimus , nulic iis

qu* ad oram hanc pertinent immorabi-

mur. Prcditts omnes urbes Damans, Ba-

fiijns , Charti, optimos habent porrus ac

frequentia commerciorum celebres. Torusautem' hic tr.t&us abunde fert orizam,

pila,& alia legumina

,burvrum , ole-

um Sc Indicas nuces. Oleum ex olivis iri

Oriente nullum inveuitur , nili quod ex

PortUgallia advehitur ,aliis autem advi-

dtum necellariis abundat. Quadam ibi

ex goilypio conficiuntur, fcd exiguo nu*

rrtero. Chatti celebri commercio florer,

cum Ormutii, Cambaja:, Synd*,Maf-

qu.ic*,Bengal* hominibus, acRilbri ma-

ris accolis: Habet opulencos prftentefque

mercatores; mulcamquc navium vim. Lo-cus prope Chatti eft , in quo civicas indi-

genarum vetuit»;

ibi ex lerico vcftes, Sc

bombycina indumenca magni copia fi-

unt, inde celebri negotiatione exChinifericum incoli adfcrunty quod poft tex-

turi in alum vcftium hoc in loco redi-

gunt. Ea item in urbe le&ica; , fedilia,

ciftique mira arte fabricantur,ac Lac-

ca figiUatorii teguntur, varii coloris, Eri-

am Zingiberis nrcundiifima ora eft: Ve-

lum parvo in pretio habetur. Septen-

trionalis hic regio vocata, aere bono Sc

temperato fruitur, toriufquc Indi* falu-

bernmo : Nam civitas Diu' Sc ora Mala-

bar malefano calo laborant. Hifce Indis,

ut etiam Cabaj* incolis, quos Baniaues Sc

Gufuratas vocat, iifqucqui Decan habitar,

montcfque Ballagati.qui Deeanini & Ca-nar* nominantur, flauus color eft, quibul-

dam tamen ad albcdinau inclinantibus,

aliis vero ad nigredinem. SedqOl ad lit-

tus habitant gilvo funt colore , corpori*

habitu ac vultu Europus haud abfimilcs,

B Incola

14 TrattusMalabarccfisdefcriptio.

Incolat vero traftus Malabar incipientis ad

Auftru duodecim militaribus ab urbe Goa,ad caput ufque Comorincnfe, Malabaren-

fes dicti , habitatores littorahum loco-

rum, colore nigerrimo ac piceo exillunt,

nitido nigroque capillo, vultu & lubi-

Mibbneioptu a' ias Europxorum. Hi praedant illimi

iimimiumf milites, ac Indii optimi bellatores , Lu-

hofle*.

n0Ulinl*clnorum acerbifllmi etiam hoiles funt.

Ceterum ut totius terra: ratio lc&ori con-RcnionSbrt- ftee, breviter ejus litum explicabimus. Ora

circa oram bzc, quam Indi* vocamus , ad odo live

indi*. decem milliaria protenta, humili ceipite

eft, caqueC*MC4tfz^ dicitur. Poli eam al-

tiot terta jacet, nubibus xquura, qui ab

una parte ad aliam porrigitur , ab urbe

‘Damatu ufque ad Coraorinenlc Caput,

extremum ludii promontorium. Inde al-

tera ora Choromandet fequitur , folo alto

culturiquc apti(Emo , in fuprema par-

te plano, quod BaiUgatu Sc Dccatu in-

digitatur,multos per reges Sc domina,

rus divifura. Incoli ac indigeni volgo

Dccanini & Canane appellantur. Figu-

ras & deferiptiones poft exafti oftcR-

demus.

CAPVT XL

Ora Tndta ab urbe Goa ufquead f.iput

Comormer.fe ,qua^CaUba-

reuju dicitur.

ORa Malabar initium ducit a C,n. de

'Rgm.i;id ad Aoflnrta &b urbcGod

pun, decem milliaria didat,finitur autem Co-

morincnll capite, olim Corii, quo tractu

centum & 1’cptcm,aut centum Sc odo

milliaria continentur. Lulitanis diver-

fs hic arces finit. Prima eft Onor a Cap. de

Tornor decem milliinbus,ea dccimoquar-

to gradu a Porrugalcnfibus tenetur. Hic

multa copiaPipcus.ut annuo navigii one-

re fuificiar,ad70oo. aut 8000. quintalloru

Lulitanomm ponderibus. Id piper hoc in

tradu, imo pet totam Indiam priftan-

ciffimum habetur. Dominium hujus cer-

ripci quodra ac* tegiaam Barycoli pertinet. Hicpi-

BctycoURc- pet vendit Si tradic inllitori eorum qui pi-

*,n* tIadi‘* peris emptionem conducunt, is Onori ha-

bitat. Verum pecunia: folutio lex mend-um Ijucio piperis traditionem antever-

tit, aliter nulla mercandi cuin ea ratio iniri

poreft : tum ipfa per parces integrum pipe-

ris onus impier,qtlbd paulatim in arce

colligitur , ufque in adventum Luiica-

nii navium, quibus piper infertur. Hicoriri quoque ingens proyencus eft. Cecc-

rum arx hic parum frequentatur rancum-

que co tempore quo naves onerantur vdi-tatur. Aure al iquor annos piperis commer-cio haud perinde florebat, nuper id pri-

mum hic incttptum colligi. Ab Onor uf-

quead arcera liarfilor v ignari& quinque

milliaria funt decimo tertio graduptem at

Onor a Lulitanis habitatur, multa piperis

& orizi copia.

A 'Barfilor ad iJMangalor novem milli-

aria computantur duodecimo & dimi-

dio gradu. Lufitanorum hic quoque arx

,eft., ac eadem piperis & oriz* abundan-

tia.

A angator ad Can.mor quindecim Caiunw.

milliaria funcundccimoSc dimidio gradu,

largiore numero. Huic Lufitanorum pro-

pugnaculo maxima nobilitas eft, prxftac

enim ceteris in hoc tradu abundantia pi-

peris. Milubares ipli circiarcem,vicum li-

ve planiciem capacem fuo more xdific.i-

tam habent, ibi quotidianum forum eft, Forum mu»-rerilmqu? ad fuftenrutionein corporis per- 0i“ufc-

tinent,mirifica topia. Baravicis id nundi-

nisiquaripotcfttanca multitudo gallina-

rum, ovorum, butyri, mellis, olei In-

dici , ficuumque Indu habetur. Ficus hifingulari nomine cx Cananor vocati,mag- Ficui c« c»-

nitudine ac priftanria in univcifa India n*nw -

celebrantur. Navium quoque mali hic exi-

mia pulchritudine ac proceritate reperiun-

tur, uc nec Norvegia meliores habear, tan-

to item numero uc Sc vicinis regioni-

bus abunde fufficiant. Terra hic aipcdu °*>

viridis & perjucunda eft, arboribus pro-

ceris conlpicua ac multarum rerum fce-

cunda, ut& univerfa ora tJMalabar vifi-

tur.Inter Malabares multi albicantes Mau- Mimi,

ri degunt,qui Machometi inftitucis vi-

vunt, & maximo mercandi ftudio Ru-brum mare frequentant. Ceterum nec

Mauris nec Indis hic mercatur* racio li-

bera eft, fine diplomatis aLuliranis nnpe-

traci beneficio. Singulis enim annis Lufi- “* «mocanorum cladis , qui mare fecurum a

'1“COU! '

pndonibus ac piratis reddit, fi incidat in

nullo munitos privilegio, cos pridi loco

cum mercibus habet. Ita crebro naves ex

Cambaja,Malabar, Sumatra, aliifque Ori-

entis locis,quod Rubruin Mare abfque li-

centia petant captx, perLuficanos abdu-

cuntur.

Mauri aurem mecu arcis focii Lufitano-Mja[|

rumliint ied clandeftinis conjurationibus Luiiuaomn»

inferti, reliquis Malabarenlibus Lufitano-

rum inimicis,pecunias fubminifttant , in

damna Lufitanorum.Figur; eorum ac ima-

gines mox fequumur , cura reliquis Goa:

Sc Malabar.

A Cananor ad Calecututn ofto millia-

ria fune: undecimo gradu jacet. Calecuti

oppidum olim totius Indii celeberrimum

fuit, caput regionis Malabard£ regia S'u-

morqjf, id eft , Caelatis. Sed Lufitaniini- c*l«nti4e.rio bellorum Oricnr.ihu, a Santormo crebri ciiiuu©,

decepti , ac ludibrio habici.ejus fraudes de»

teftaci, Cochini regi adharierunr.Is erat va-

fallus Saruerim , ac minori potentia. Ccre-

ru rebus feliciter fucccdentibus autftaLufi-

tanoru terra, marique poteftateCalecurum

quidem

TiadusMalabarcnusdcfcripcio. 15

quidem interiit, detrimento cmnmerci-ciurum defami, minoribus nuncoppidis

admiruerartim,Cochinum vero florae oc-

cipit,evefto rege etiam Cupra Samormum,

(ociorum Portugallcnfium auxilio ac co-

piis.

Oinginot. Calecuto ad Crangonor io. mill.nume-rantur, 10& dimidio gradu. HicLulitani

arcem etiam habent.

. Cochinum. A (runganor Cochinum decem millia-

ria funt ac decimo gradu jacet. Cochinuma Lufitanis habitatur& indigenis; alliique

Indis Chriftianis. Magnitudine Goam fe-

re zquat, multi incolarum frequentii,

multiique .xdibus, templis ac monafte-

riis ornata, jucundiflimo& nitido flumi-ne , ftclicique portu. Extra urbem parvo

fpacio riuulus quidam fluit, quem ali-

quando ilccopide tranleas;Cupra riuulum

jacet locils nominatus Coebi» 'Dacyme , id

di, fupraCochinum;ibi territorium Mi-

labarcnfium adhuc in priftina Cedi viven-

tium di, ibi rex aulam habet. Locus au-

tem fatis inftructus eft Indorum more eti-

arh forO coridiaiio celebris, eodem modo

ut in urbe Cananor;fcd majore abundan-

tia & frequentantium fmlieiore commer-cio. Cocnmenfis dicio ad infulx formam

«''humm** i111-21

»ro0'1 ' 5 en *m nuulis.ac fluminibus

unnBauvi*. cingitur. E regione Cochini ad Septcncri-

onem alia infula jacet Zlaypij» di£ia,qui

veiuti.arx Cranganor aquis cingitur. Oin-nes hi regiones plance & deprelTi fanc ut

inBatavia, verum nec aggeribus, ncc are-

nofis collibus muniuntur, nudo tantumlittore adverCus impetum maris protccfi,

id neque altum eft , naturi tamen bene-

ficio confervatur. Ipfe agri confpe&us ju-

cundus,grato virpre, multis lilvisacar-

buftis diltinclus , oculis adlubefcir. Sunt

& ibi (ilvi qu* Cinnamomum ferunt,c—u quod Canella de Mare, id eft, lllvcftre Cin-

> T*’ iianioinum vocatur. Hoc bonitate a Cafia

infulx Satans differt. Nam cum pretium

Calfii Seilanx ad centum Tardauvos fivc

Dalcros afeendir, hic tantum viginti 8c

quinque fivc triginta 'Purdautois xftima-

tut,& cautum eft-, Ne quis hanc Cafiam adLufiunix ufus dilhahat , Veium co nonobilante quotannis magno numero ad na-

Cothini ducvcs ^'ltul > ^ tributi caufa integiis codi-

'

lurcsfipcic* cibus , fub nomine Cafix Sellam inno-impiemur, tefeit , ut ita vc&igalibus fiat fatis. Cochi-

num Piperis quoque multum mittit , &implentur co dux naves quotannis , ex-

teri oram legunt diverllfquc locis id fuf-

cipiunt.ut fupra relatum eft. Extra Cochi-num eriam multi Mauri Machonieranihabitant

,multique ludii opulenriflimi

homines. Libera tllis relligiocft, ut eti-

am Machometi cultoribus quibus& Mef-

squite five templa funt. 'Bramcnu quoqueMalabarcnfium & Indorum facerdotcs

idolis fuis qui "Pegodu dicuntur fcrviunc.

1 ac ides habent- lifdam dedicatas. Hi tres [ U j*i, Maudnationes fuisvtuunt inftitutis ,

nulla dif-

cordia aut perturbatione, nc cum T^airie,

id eft, nobilibus feudatariis adconfilium

regis nullo diferimine promoventur. Curaaliqua res graviorem jaclibcratioilem ex-

igit rex tres hafce gentes cogit, ab iifque

confilium magni fiducia exigit. De Rege,2^a<ra,incolis Malabar, facerdotibils Bra-

menit

,

moribus ac ritu , & idolis Vagodii,

alio locofnfius dicemus , adjun&is imagi-

nibus ac figuris. Nunc tra&um Indix ic-

quamur.Cochino ad fouhn duodecim milliaria Caulon,

funt nono gradu: ibi arx Lufitanorum eft,

ad quam lingulis annis una navis Pipere

oneratur.

A Ciulon ad Caput Corrloniienfc vigirt- Clput Co_ti milliaria numerantur. Hoc Promonto- raatuwnfc.

rium fecundo& dimidio dradu extcndicur;

ibique traftus Malabar Indiique ora finemhabet.

CAPVT XII.

DecLtratio regunt-* , eorumque origo

-

f

divifiona rctionisJrabtufque

^Malabar.

VT refti le&or intelligat regionis Ma-labar diverfam dicionem ante omnia

fcicnduiti eft;Multos ante annos urii regi

j

totam regionem obiemperafle, cum Mo-natchii excellentia polleret

,quod nunc

in multos dominatus divifum eft. Vlri-

mus regum fuit (ut indigeni narrant) Sa-ratnx Pcrynutl. Ejus tempore Machome-rani Arabes commercio maris Rubri In-

, dii tta&urri frequentarunt. Vnde ab iis

ipfe rex ledueftus Machometi Cc&x adhi-

lit, convalefcente per Orientem hujus re-

ligionis authoritate, qui viribus firmi-

or adverfus Chriftiana fidei incremen-ta diu ftetir , continui Maurorum infti-

gatione averfi» Indis a Lufitanorum pietate

ut ip(x gentis hiftorii teftantur. •

Ita ceperat ejufdem fecli amor Sera- Sitimartx.

mani-, regem ut vel ad longinquam pere-

grinationem animatus , lepulchruni Ma-chomcti

,quod Mecci colitur& ipfe invi-

fere decreverit, ibi vitam certi falutisfpc

finiturus. Itaque convocatis amicis reg- Kjfnuia

num dividit VniCochinum,alteri Cana-not.tertio Chale, quarto Coulon, &c. pro-

pinat,cum regio titulo. Caleeutum autemamantillimo libi miniftro donat , cum-

.

que Samormurru five Cifarem nuncu-’

pat. Imperator is & Cereri omnes vaialli

cllent. Inde manfic Calccuti regi m huncufque diem Samonni nomen, cum prx-

ftancia poreftatis fupra omnes reges Ma-labar. Rex Saranea apud Meccam obi-

it , & rata fuit divilio , ex «qua eti-

am hodie i jccelCo omnium t^naUbarB a regum

r' 16 MaWivarum defcriptio.

regum durat. Ceterum Samorini fcclicita-

tem imminuit Lufitanorum adventus, ac

prxftac hodie Cochini rex ut fopraretuli-

incoU MiU- mus. Incolz hujus ditionis eximii bellix pinu.

g|orj.[ fetuntur, nudi prorius incedunt vi-

ti juxta ac f&minx,pudenda tantum teAi.

Infefliflimi fune Luntanorum hoftes,qui-

bus licet cum Sumortno pax fit , mult ii-

que arcibus valeant, occulti tamen a Sa-

mmm fubdicis petuntur,quod poctus qui-

dam clandellini etiamnum fuperfinc, utSxmoHimx Chale

, Ctlecut,Cunbulc , Panane, &c. c

faJiltigui. l > i-

quibus Liburnicis erumpunt &c mercato-

res mileros fpoliant: Etiam Sxmmno le-

vis eil cura pacis,quam pro arbitrio rum-

pit ,inftigatus petMachometi adoratores,

qui Lulitanotuin religionem omni modo

cuoi» Lufi- tollcrcconintur. Horum Malabarum cau-

ftaoiwu. fa clallis auorannis Goi iolvit,zftivo

tcmpore.ad iecuritatem mercatorum, qui-

bus illi piratz iniidiancur,

praedatoriis

lembis. Ager fertilis cft 8c fcecundus , fed“ acre invifo ac peregrinorum valetudini ad-

verfo. In hoc tantum traAu & littore pi-

yipetinota per invenitur; quamvis etiam in Malac-Maiabaun- cx quibufdam locis crefcat; fed non tan-“m

’ to numero. At hineperuniverfum OrbemIpargitur.

CAPVT XIII.

Infui* JM.tldjva five e^C.deduu.

ERegione C. Comorincnfis 60. millia-

ribus afirma terra,ad Occidcnte,inful<j

Hiiciiv? fp«. incipiunt,quas tJHalMvas vocimusdeci-i4°' mo feptimo gradu ad Septentrionem, por-

rcAx in Phoenicis venti flatum tertio gra.

in Auftcum,fpacio 140. milliariuni. Qui-dam harum infulatu numerum ad 1 1000.

ferunt;fed non eft certa rario. Innumera-

biles enim funt. Incoli Malabarcnlibus fi-

miles.Quadam autem habitatores habent,

J

uzdam vero nullos;Ager etenim depref-

iis eft,ut Cochini& Cranganorn,ideoquc

fluAibuS quandoque obrutus. Malabarcs

infulas has conrincnri adhifillo ferant,

traAuque temporis violenria maris,prop-

imei indo- tcc agri humilitatem auulfas. Nihil hic

mme« cui- fingularcpreter Indorum nuces,quas (0-

t0 u' cos vocant

,& nucum cullcolas five ut In-

di vocant C.uros. Ex iis funes navium In-

di* conficiuntur;ut apud nos cx canna-

.viiiia» «ibo- bc. Maximi hic fruAus illius abundan-

Cocmfau* r'* totus Pcne Oriens inftruicur. Navemcum omnibus armamentis cx hac arbo-

re conficiunt, vela cx foliis filis cxculleo-

lis confinis , fine ullo ferreo clavo; Onusautem navium cx nucibus ad negotiario-

* nem: Cibus quoque ipfc navigantium ex

eadem arbore cft. Ira navis cum merci-

bus viAu, &c. arboris hujus uriliffim*

friiAibi* conftat, in fuftentationem co-

ram qui in his infulis morantur, toram-

que Indiam fuis nucibus penetrant. Eti-

am in iifdcm inlulis eximi* ac lingula-

res ali* nuces funt, adverfus venena va-

lidz , magnitudine ac colore nigro nota-

biles. Vidi ego oblatas Prorcgi Indi*, ca- Kuceiidm-

pacirate duarum Amphorarum,illima- tuxreoen».

tas ad trecentoscPard<tuvos , qui Regi

Hifpaniarum in munus Ictvabantur. Dehac arbore & frudibus poft latius dice-

mus. Nunc ad traAus delcviprioncm re-

vertamur.

Ab extremitate Comonjn traAus intror-

fifm abit ad Borapelioten,ufque ad Ne-

gapari promontorium undecimo gradu,

quod a Cap. Comortjn nonaginta millia-

ria diftat.

A Capite (fornon)» ad Vpophrrnicem in

mari extremitas infui* celeberrima; Sejlon^|,

IoD tD'

eminet, porreAa inde ad Vpaquiloncm,ufque ad Negapacx promontorium

,dif-

ferendi cum firma rena diAoque Pro-

montorio dcccm milliariuni. Inter conti-

nentem vero& infulam ipfam fyrtes qux-dam five infui* jacenr.a quibus ingens pe-

riculum aliquando cft navibus Bcnga-

lam Sc ttaAum Chorom.tndel petentibus,

per hoc fere fretum. Infula Sejlon^ lon-

gitudine fexaginta milliaria habet, & la-

titudine quadraginta. Gradu {eptimo& di-

midio Luficanorum arx Columbo diAacon-fpicitur

,qux jufta iemper militia

, maxi-milque inpcndiis ab inimicorum quoti-

dianis expeditionibus confervarur. Namprztcr hanc nullum in infula munimen-tum, aut receptaculum Lufiranis reftat.

Exiguus ipfe locus eft, fed perquam,muni-tus. Milites pniidiani fere cx damnaris

Hc relegatis funt, in hunc locum ob ali-

quod facinus. Item mulieres impudici ad

hanc arcem mitranrui,ur conrubernia

militum adjuvent. Multis arx ipfa prx-

liis ab incolis perita, Ixpeque obfef-

fa etiamnum victucc militum confer-

vam r.

CAPVT XIV.

Infitl* Sejlon defcriptio.

INfuIa Sejlonjcx melioribus eftqu* no- Fm;n,„ ^fttis temporibus funt dctcAz, fcrtililfi- rui*s«ion,

maitem omnium infularum , culta & fre-

quenter habitata a populis,quos Cmf.ilue

vocant. Illi fere uulra & moribus Malaba-

renfium degunt, longis parulifque auribus

fed colore non ira nigro. Nudi criam ince-

dunt,nifi quod pudenda regant. Vnus hic

rex olim imperabat, ispoftea dolo quorilh-

dam fublarasfuir,divilo inrer multos prin-

cipes imperio. Nuper tonfbr quidam prZ-Tjnfor tt _

cipuum e regibus e medio fuftulit, fibique mus iar*ii«.

imperium aafcripfic, dcpulfis infigni ty-

rannide ciceris,cx quibus unus in Indi-

am perfugir, ac Goz munificentii Ra-gis Lufi-

Dcicriptio SeylansE Infui*. 17

gisLuGcanii alitur. Hic tonfor Regni po- I nobiliilimi funt India: Orientalis, ideo- bi« 1uiim»

tens ‘Ritu appellatur,providcntia&mtel- que, ut vendime probatum cft, a citeris

"bHifflmile&u pnftantilfirhus ,

bcllorumquc haud|

ejuldcm generis animantibus ex aliis lo-D ' ‘ '

rudis , verum nemini fidens. (fhingalet 1 cis privati veneratione adorantur. Incola:

eidem ipfi inferti funt, odioque tantam ty-|

five Chtngalct ariificioic laborant aurum,

rannidem habent,

pcefii interim metu ad[

argentum, ebut& ferrum,aliaquc mctal-

HoflisLufi- obediennx minifteria. Idem hoftis Lull- la, operibus acereris Indis fupra modum“X tanoruin acerbiflimus , eo anno qui dii- iftimatis. Tormenrorura five iclqpctomm incoir Sq-

>.«<uti4 ccllum meum pixcdlerac, ex India, Ar- riftulas inligni quoque arte formant, ve-

cem Columbo obiidione cinxerat,mul- lut artifici manu exafeiatas. Inde Domi- uiium.

ta populorum ac Elephantorum vi, fed no meo Archiepifcopo Crucis imago ob-

irrito conatu, auxilio obfelfis a citeris ex lata, quam artifex Seylanusexeborecon-

India Lufitanis allaro. Montofa cft fnfu- fecerat, in longitudinen unius ulnz, tan-

la, in qua item fublimis admodum monsJ

ti arris vi , uc capilli,barba , ipfeque vul- ctudi inn-

vifitur, altilTimo fitu inter totius Indixca-i

tus viventis hominis geftum mentiren-

t™,'- cumina, vocaturque 'Tico de tur, optima ftatuii menluri, In Euro*

luUScjpion. Allerunt fitma Indi opinione Paradifi.ibi pa nihil tale. Ideo ab Archiepifcopo at-

locum fuillc, ibique radium Adamum, ac ci inclufa , ad Hiipanii Regem mif-

faudifilocm etiamnum extare eodem in Monte vcfti-\

fa fuit, digna zftiijiatione ititer precio-

gia primi Patris faxis infixa , & velut ciifima tanti Regis Cimelia. In hiftrio-

Iculpta ad perpetuam memoriam. Fcecun-|

num artibus excellunt iidem maxime,

da eft Infula Seylon^ omnium India fru-|

multafque venuftates corpore ac liidis ex-

<ftuum,

fert omnis generis feras;Cervos, creent , totam Indiam percurrentes ,

mag-

Apros , Lepores, Cuniculos, etiam aves ni foedantium admiratione. Sed de hac

diverfas,Pavones , Gallinas, Columbas, Infula fatis. Rcftat etiamnum ora Choro-

fcc. Oprimi noti Mala aurea, Limones, raandel,adextremitatem Ncgapati.

&c. quibus totius Indii imo Hiipanii&Lufitanix frudus facile cedunt. In fum- CAPVT XV.ma fola fere eunda collegit qui in ci-

teris Indi* partibus feparatim Iparfa repe-j

riuntur. Non dcfunc etiam Indici Pal-

mi, five Nuces quas Cocos vocant, & af-

firmant quidam hdc digni,qui in eadem

Infula , interiorepartc,Captivi fuerunt , ex

quibus ipfeaudivi, ellc ibidem Nuces My-xifticaSjCaryophilli arbores& Piperis plan-

tas;quamvis non certo conftet: rlam uf-

que in' hoc tempus nullo cum Chriftia-

nis commercio frequcntatur.CctcrumfcE-

«plimllm. bci proventu optimi Cinnamomi maxi-

me gaudet, id Orientis laudatillimum lyl-

vis & nemoribus paflim in hac Infula ex-

hibetur , Orbique infertur. Lufitani il-

lud manu armati , diverfis expeditioni-

bus militarem in modum vindicant, in-

tempeftivis horis,pri'cipuo*Ducis Pro-

pugnaculi fnidu, cum aliud emolumcn-

Gemras fum CTC non habeat. Mittit eadem ln-

se/ion. fula omnis generis gemmas, fi Adaman-tem exceperis , fed Pyroporum

, Cyano-rum, TopaforUm

,Spinclorum, Grana-

torum, RobalIbrum,&c. maxima prxftan-

tia cft, fupra Orientis reliquos lapides. Eti-

am margaritarum pifcatione laudatur, fed

non ira probi, ut ea qux Bareyni apud Or-mutium eft. Auri, argenti

,citerorum-

que metallorum fodinas habet, quas ta-

men Reges nonpermictunt exhauriri , fer-

vatas velut thefaurorum loco in oftenta-i

tionem. Mihi caufa videtur: Ne quis il-

lis bellum inferat, cupidine auri. Ferrum

rque.linum &fulphur producit. Etiam

ris ingentem vim ,'commendati ibi

multitudine ac praftantii Elephantum. Ii

Ora Cboronundcl;Regnuml. 2far-

fingt five "Bifnagar.

ORa Cboromandel ab extremitate Ne-.

gapat* initium fumic, tenditqucad

Vpaquiionem, in locum quem eSHufr-

leparan-' vocant ,nonaginta milliariunl

fpacio,decimo fexro & dimidio gradu.

Eidem in ori inter hic duo loca, vicus

quidam jaceqquem S.Thomivocancdeci- s ™°'

i rno tertio & dimidio gradu, quadriginta

|milliariu diftantiaa Negapaci pun(fto. Hic

I

locus cum Negapata a Lufitanis habitatur,

qui inde ciceras partes commerciis freque-

tant: Idem vicus olim' celebre emporiumfuir, Mehapor didhim, regni NarfihgS; cu-

jus Rex nunc vulgariter Rex 'Bifnagar ap-

pellator, a metropoli& regia urbe : Illa in-

teriore regni parte jacet, hodieque caput

eft Narfinei & totius orz Choromandel.

Incoli vultu, moribus&ritu fimiles funt

habitatoribus Ballagarti,Dccaninis, &

Canaris : fere enim cjufdem generis po-pulus eft, tantumque regnis Sc locis difi-

erepar. Cecerum ut intelligas cur S - Tho* „0:0|,

mi nomine hic locas irinorefcat.Indi nar- Di*.

rant , eo rempore quo Apoftoli univer-

fiim Orbem Evangclij cauta dilperfi obi-

bant. S. Thomas peragratis multis Indis

locis , in Narling* Regnnm venir pluri-

mofquc ibi ad Chrifti fidem convertit: ita

commemorantChriftiani,quos idem Apc-ftolus ad fide perduxerat& baptifmo (aera-

vetat,qui ibi a Lufitanis initio navigatio- fcfti.

his Indici niventi fuerant,hodieque multi

B j cxiftunr.

18 Ora Choromandel

«

cxiftunt, viventes ritu fere Grxcotum &Chaldaici lingua faens operantes, nullo

cum Lulitanis commercio circa fidem.Dc-

mRomim” mam f*>*o tempore quidam intercos Epi-

n«*ign,k fcopus Romam piofcdus.fefe Eccldi? Ro»

fabttriu

'

C mai,x authoritari fubjecic, terentis tamenantiquis ceremoniis

,quas Pontifex illis

perimlit.Cu Dominus mcw Archicpifcopus

Cdcilui Provinciale in urbcGoa celebrarer,

ad quod fuihaganei uencrant Epifcopi Go-chmi,Malace^,&China-:ut authoriras ma-jor ellcc.ipfum quoque illum Archiepifopi

titulo audu,ac Roma nuperrime advedura

cuocavit,is adlidue ptclens concilio intere-

rat, certus tamen mhil mutate in ceremo-

niis quas luffraganci ceterorum S.ThomxChiiltianorum ulurpabanr.Ad propofitum

conversi oratione. Narrant iidem D.Tho-madiu parvo frudu concionibus in RegnoNarli nga;, propter adverfam fedam Sacer-

dotum apud Indos idolis ‘Pagodu fervien-

rium, quos Bramtna vocantjnrendille, ica

ur frultra poAularct aRege laccllu, in quolaetificaret, populumqucdoccret. Verumfubito Dei nutu (ut ajunc) flumini ad por-

tum urbis Meliapmf objedus arboris trun-

cus. omnem portus commoditatem impe-

divit, lublaco commercii fructu ingenti

damno regis.Is fupra 500.Elephantos con-

grcgavitjUt ii truncum extraherent rjverum

temere,nec quicquam juvacibus Sramcnu,

iive Magis. Ideo conniflatus Rex , multis

prormdionibus lbllicitat edudionem fata-

MirMuium a lis ligni.Hac occalione D.Thomas Regems.Thomj. adit, pollicetur lefolum eductumm tnin-

.cum , modo Regis liberalicate ligno uti

pollct.ad Arudurim Sacelli: confenlitRex,

illidente Sacrificorum turba.Ibi tum Apo-ftolus cingulo quod gerebat trucum facil-

lime in terram protraxit , mirabili ftuporc

circumftantium , ipfiulque Regis.qui moxSacellum juflir xdiricai i.Ica multi noc mi-

raculo cxcitaci,fidem Chrifti afTumpleninr,

mox unda lalurari tmdfi;cum maximi im-

minutione aurhontatis Sicerdotum genu-

lium: Sed illi nequaquam rantu fidei Cho-

i. rhomai Aianx profedum ferentes, D. Thomam in

coniaoitur. Sacello genibus flexis orantem, a tergo in-

vadunt,ac confollum ad necem adigunt.Ea

hiftoria in mulris India: templis ita depida

colpicitui.Defccndentes autem ex illis,qui

Apoltolum ad necem compulerant , velut

divina iri devoti, ab ipfa nativi rate lignummaledidionis afferunt, furis cibiilque in-

flatis,ur Elephantos altero crure, reliquo

corpore bene formato,referant. Holce egohomines multos vidi, feminas ac viros,

litnt enim paifim& plurimi in ca D. Tho-mx regionc.An ca vero iftius enormis craf-

fitudinis caufa fit, difputandum relinquo.

S.vpe ex ipfis caufam quxfivi, qua illi aliam

non adfeiunt,pra:rer eam quam fupra retu-

limus. Grdluin ipfum aliis non impedit.

Obilatdunt.ix.it forma irregularis, diAanf-

: regnum Narfingi.

que a ceteris mortalibus : Figuram eorumpofl videbis.

Civitas rJMcliiij/or fucceflu temporis» civlmMe-

priilmo fplcndorcdefcivu,urcunda nnin-

diinfirma.fuis vicibus annihilantur. Lufi-

tani pofl: terrx hujus detectionem , iu loco

fepulchri S.Thomx civitate conlbtucrunt,

credo ex lapide tcmplo.eo in loco ubi olimfaccllum ex ligno fuerar.conltatque ctiam-

num janua templi ex pr?dido ligno ad me-TctDllli Lu.

moriamrei, magno concuri.il ChriAiano- iiunotum

rum : Scatet enim miraculis, ira ur oltium

clavis ferreis munitum fit, ac ferro redum:Ne quis immensa religione ligni particu-

las aufcrar,rcdada poftmodum ad nihilum

ipfa janui.

A tJWiifulepMjn-s ora ad Vpoceeciamflcditur, ufquc in Regnum Bcngal* 110.

miil. cllque ca Regio Orixa, pertinens adeandem oram ad flumen Gangem; initiumRegni Bengalar. Tradus hic Narimgx,Bii-

11agar, &Orixx, oraque Neg.ipatx & D.Thom{ vulgariter a Lulitanis Choromandel

dicitur, adufqueBcngalam , ubiLulitani

maximo Audio mercatura exercent. Dives

enim <Sc uberrima regio dt,ominum rerumad uium hominum, Orizx ,

avium omnisgeneris animaliumque. Aere etiam ftuitur

optimo.Lufitani ibi & exteri aducnx ialu-

berrimd habitant , cum in aliis Indiae locis

iniquius ccrlum fir.Ex hoc rradu frequenti

commercio Bengala, Pegu, Sian, Malacca,

& India petuntur. Hic pulcherrimi? Golly-

pina fiunt, norainatim Negapatx, in urbe

S.Thomx, ac Mufulepatx,diverfi coloris,

variis irem figuris ac nofculis exornata, re-

nui faduri, xflimatione in India fupra bif-

liim. Regatas 6c Chejlae vocant, Lufitanif-

que ac Chriftianis ferviunt ad braccarumudus- Etia linteaminaquxdam mulieribus

conficiunt ,qux ab umbilico corpus deor-

fum tegunt,aomcAico indumeto perquampulchii fado. Optimum genus eAquod ex

Sjrafo vocant , hio auri argentive inferto,

anificiofiffima textura diverfo maximi ge-

nere, jucuidlillimoquc gratia ornatus ad-

fpedu. His quoque in finibus arundines il-

is crelcunr,qux craflitudinc infignes

, adufumPalianquinorucx iis dependentium, AmnJin»»

quibus mulieres gcltainur,ferviunt; utpoA*"1&*

cx figuris paret.Craflitics duabus vix mani-bus comprehendi pordl. Pulcher autemharum arundinum afpedus.varictatecolo- Eimiicoto-

rum.oculos valde rccreatjut fuo loco lario-m '

ri narratione explicabimus.

CAPVT XVI.

Regnum. 'Bengala crflumen. (jangu.

AD finem regionis Orixx ctadufque

Choromandel, flumen Ganges incipit

in regno Bengalx. Hoc fluentum incerOr-G,n*t,Fl*

bis aquas clarillimum efl.Origo ignoratur,

quam quidam ex Paradifo repetunt fabulxE

' J,foofc

intuitu.

iimiitu, quam Bengalz homines referunt.

t.Wi- Rexquida (itaajunt) cupidus cognolcendi

ortus,quofdam educari juflit pilee crudo,

ut iis ita commodius uteretur. Hos navi-

bus impolitos adverto flumine explorato-

res milit,quidemum poft quorunda menfi-

um navigatione devenere in loca, ubi odo-

re iuavilhmo aer mitillimus luceret, aquis

leniter ftagnantibus , impleti fide Paradili.

Cum autem ulterius tendere conarentur,

ipfiquidc nihil profcccrut,repugnantevah-

do fluminis cutfuddeoquc revcrli ad Rege,

quz vifa fuerant cxpoluerunt,fimulque

creditum eft , Gangem ex Paradifo aquas

in noftrum orbem ferre. Crocodilos habet

bicfluvius,ut Nilus .Egypiri. Qftiuin zz.

gra. dl& ora ad Vpeurum tendit, ulquc ad

Regnum Aracan.lpatio feri So.mill.tradfu

incommodo per inultas inl'ul;is,lyrtes,pro-

montotiade lecelIiis:Hec ent Bengalq regio

interiore (itu ad linu que Bcngal* vocant,

jacet; Ab Aracan ora ad MeloPhoenicem

exrendic fcMaiaccam verius , & extremumlittus quod Singapur* vocanr.AdGangem

c*ns« f«- ut revertamur.Indi aquas fluminis maximo

oacwlitue'"*n pretio fumma (induatis opinio-

ne. Qui enim aquis illis tingitur defi&oru

certa venii, cum recenter natis integritate

certare poteft: Ideo arbitrantur ablqueab-lutioncex Gange neminem falvari , ellque

inde ad flumen frequens Orientis concur-

fus; multis fupecllitionibus varioque cere-

moniarum gdlu ejus majcftarcm fufpici-

entisjaquo fummum bonum ludicra reli-

gione pendere exilliraat.

Ab hoc flumine yo. mill. ad Orientem,civitas Chattgan fita dl, metropolis Benga-lz.Incol* & mdigen* Bengal* iis qui Scy-

lon habitant fere limilcs funt, candidiores

icngiixmi- tamen aliquantulum Chingalis. Ceterumcipu pcffuiu. natura callidi funt & pravi, peffimi ideo

mancipiorum Indiz, inclinatis in furta&meretricias artes fteminis, licet in partibus

Indi® libidinis labes vulgatis & nimis qua

trita fit. Cibum cx more eadem in olla bis

non coquunt. In adulterio repertis nafus

abfeinditur, permiilo divortio cx lege,

quam ar&c ferviant. Ipfe aget fertilis dlomniumqu® ad vitam pertinent

, Orizamprrecipuc rert ,qu® annuis inde navibus in

ceteras Orientis partes diftrahirur. RerumVilia» mura omnium pretia vilillima funt,& vix narra-

tione fide nabitura: Nam integrum BovemVaccamve ad Larini zltimacionem com-paraveris: Lanniu autem valet io.ftuvcros;

Ovium, Gallinarum, &c.zqualis latiodl.

Cadtla Orizx,qu<j fere i4.modiis coftat,io.

ibi aut ij.lluveris emitur:Sacharum& alia

pro valoris lui racionc. Indcque abundan-tiaomnium reni facile fupputantibus con-

fiat. Lufitani fua ibi commerciaexercenc,&Lufiiwi in in quibufda locis habitant,in Portu nempe

bninf*h*" raag"° & Portu parvo. Verum ii nullis

munitionibus aut legibus continentur, U-

RcgnumBcngalx & flumen Ganges. 19

I berique ac palantes degunt;nulli juftitiz

cura.quod fere exeo numero finqquifcelc-

I

ribus in India infames , hzc fibi loca dele- tu».

gcrut.Magna nihilominus frequentia mer-

catorum regio celebratur, per integrum

anni Ipaciu commeantibus navigiis.Prcter

1

Orizam multa hic Gollypma conficiuntur,

[

per Indiam magnopere laudata, quz non! modo in Orientis loca , fcd irf iplam quo-

que Lulitaniam dimittuntur. Sunt ‘autem

multa: fpecies : Sarampur.is vocant, Cajfos, Goffipiu»

1 Comfiu, 'BeattUuu, Sarapofoi, Stc. fidis aliis

mille nominibus. Etiam quxdam eximia

& candida ex lierbi indar fili prxparant , fi-

lum apud Paludanura videas, colote flavo.

Herba Bengal® nominatur. Pingunt hocfilo ledum.ftragula, pulvinaria, mantilia,

quibus pueros Baptifandos induut,circum-

textis floribus imaginibufquc ad miracu-

lum ulquc anis, ut nec in Europa tale quidinveneris. Subinde item fericum mifccnt; ™*. ,n^n '

fedea quz cxpuii herba fiunt prcciofiora c» berbj.

funt, ipfumquc lericum exfupcraut. Tdashujufmodi Sarrijn vocant,multi ullis in In-

dia,ad braccas& thoraces viroiu. Abluun-tur ut apud nos linteamina, nitoremquefiium velut nuperfad* rccipiuuc. £x Ben-

gala (svetta quoque five AlgatUa provenit, circeu Bea

led pravo Bengal® hominum ingenio., ea

cocrumpitur,admixtis fordibus oTei,adipis,

dcc.ideoque parvi fit. Etiam in hoc Bcngal®

j

regno Rhinoceros magno numera reperi-

tur;aLufitanis -d6.«f»dicitur.Cornu,caro, F-hUioteto».

ungui®, Unguis ,Bc-cjetera corporis contra

venena valenc,ideoque apud Indos maxirad

]

celebrantur, uc alio loco referemus. Simi-

lirer hic in marmoris varietatem arundines

ctcfcunt, quz a Lufitanis Cana cx 'Bengala Arandin»

vocantur, Sc apud Paludanumexftant di-VJ“*‘

vcrli forma. Cav® cxdcnon lunt.fcd intus

prorlus folidz;c ralla: ut arundines Hilpa-

ni®,lenta: ad inltar viminis viridioris;Varig

velut penicillo depidz;vetulis in ufum

Icipionis in Lufitania feiviun t.Aliud quod-dam genus •^gfrtdiiftum fervitvimi neo te-

nuique lentore ad corbium, (portularum

aliarurnquc elegantiarum faduram , cU|Us

apudD.Paludanum diverfas formas Ipeda-

res. Sachari & butyri (uc nartatum dl )

magnam baber copiam. Nunc de reliquo

tractu agamus.

CAPVT XVII.

Tralhu er terra eAracansfPegtt, & Sian

uftjae aA extremitatem Singapura, &civitatem ac arcem Afalacca.

j

T) Egnum Bcngal® fequucur regna Ara-XV.C4XL.& Pegu , ibique tradus a Bengala

: ad Mefophoenicem tendit,ad civitatem vel

1

portum Mortavaru

,

in regione Pegaso,

I mill. *JACartav*tu jacet 1 6. gradu, ibiqueR

j

initium ducit regnum Siatu. Hz autem te- »»gioaes Aracan (k PegH opulontillimz funt, °Pul' nlJ

fcriilef-

fcrrilefque omnium taura proventu

.

pixfcrcim,nobiliumque gemmarii, Pyropi,

Sapbyri,Hyacinthi,Robain,Granati,&c.ut

latis ex quotidianis commerciis apparet,

• quibus in alias partes diftrahuntur. tuamu«i Cgiiia- Lacca hic conficitur

,

qua: tanto numeroOrbi infertur. Maximus hic quoque Ele-

phantum numerus eft,fi in aliqua parte ter-

rarum. Vr Lulitani enarrant qui ibi mcrca-

CaadMni curam-exercent a Rege Pegu candidus Elc-

Eic[.iui. phas adoratur. Mos incolis regnirPcgn hic

eft. Ab hofpitc quovis quxrum in iplo ad-

vcntujquanro tempore il)i velitdegere5VbiHo^

;ro aliquod ille notavecic.confeftim multas ci-

ulu,,

c*‘'p>" dem filias offerunt,ea quibus unam eligar,

cumque parentibus traniigat , limer puelli

lfterio. Ea deinde nocturnis aiurnifqi

Aracan Pegua: & Sianx deferiptio.

hominumque commercia fatis propalant.c

Homines siracan, Pegu& Sun fere liiniles Ci

funt iis qui Chia? regnum habiranr,colorc

tamen differunt,quod nigriores (int Chi-

nenfibus& Bengaicnfibus candidiores. Fi-

gun poli patebunt.

Ad oram, portum.urbemque Martavanextremitatem regni Pcq*ac initium regni

Sta ut revertamur.(n civitateMartavi oli? 0illi ingentes coficiunturMartavan? didi, v.

qui nonnunquam duos cados capiunt,Sc

per Indiam maximo numero diffrahuntur.

Vafa quippe non habent niGquxex Lufita-

nia deferuntur. Oleum au te,aqua&vinumin his ollis Cummi bonitate lcivarur,mag-no commodo viatorii, ideo&m Luiitanra

cxpcruntui, ad fervattonem olci& aqua

officiis, holpiti mancipata & famula- & |

navium ulibus, in Indiam proficilccntiura.

conjugis vicem implet. Ceterum a confor-

tio cum alteri muliere prudenter caveat,

aliter in certum viti periculum devenerit.J

Tempore emalionis elapfo tcllituitur cog-

natis, Uve parentibus puella, cum pretio

A Martavan incipit tractus Sian ad Mc-fophmnicem ufque inextiemitatem Sin-

gapun pol^Malaccam aio.mill.ipacio.

A Martavan ad utbera Sian terra ad Me-feururn tenditur. Ad aliud latus maris &

inifterii contrado, qui poft honeftate|

tradus70.m1ll.funt;ac juxta mare tradus

' minori famatadegie, holpiteiter fuum|

(utdidunicft) ad promontorium Smgapctfequente. Quinimo.fi eadem aliocum

marito etiam regionis pricipuo connubii

lege (letent a reverfo holpite jure recepto

repetitur, ad cumque relido marito redit,

coque difcedentead virum nulla interrup-

ta: lidci macula remeat. Hxc illis inviolata

connubii Lexcft , contra exterorum mari-

totum mores. Pan ratione qui natalibus

aliaque dignitate clanorcft, du&urus uxo-

rem.hofpitem quendam ftudtosc perlVqui-

cur.qui prima node virgini florem delibet,

• abltcifa ira ut putat moleftia fummo IponUhonore. Is mos non tantum apud nobiles,

verum & apud ipfum Regem viget.

pun porrigitur, indeque uittorlura fledi-

tut , ufque ad fupradidam urbem Sian,

ita in modum brachii hic terta live excur-

lus figuratur, latitudine maxima yo.mill.de

fubinde 10. duntaxat,eo nempe loco, quo

civitas Tanallery na |acet,dequa poftea age-

mus. Omnis hic regio olim tributum fol-

vebae regi Statu. Is imperatoria majeftate

maximis terris prierat, nunc item potens,

verum a rege Pegu,cum quo femper bel-

lum gercbat,& adeo nunc infinito odio pe-

titui, raaxinupartevirium exutus. Anno1 S8. magnis copiis inter duos holce teges

certatum fisu, centum aliquotmilhbus ab

Quidam pritcreacx indigenis 'Pegu no- utraque parte interfodis : Sed Regi "Pcgu

lam magnitudine nucis aethxam genitali- i vidoria fuit,idcoque rex Sian tributum ve-

bus inter carnem & cutem gerunt. Nolamtalem quam ex India attuli Paludanus a medono habet; Cano admodum fuavi ferutur.

" Quod incoli hujus loci in Sodomitarumlibidinem proclives lunt.ideovel hoc mo-do Veneris uverf? u fus prohibecur.Fcemini

nudi feic incedunt, velamento rantu circa

pudenda,quod lpfo grcllii aperitur , certis

illecebris libidinu,quibus viri a Sodomis

peccato retrahatur. Puellis infantibus qui-

dam pudenda filo condiunt ,ad ufum n.t-

ruts duntaxat relido exiguo foramine, ita

poli fpofiis membrum relccari fuo arbitrio

curat, unguento Uve oleo ad medelam vul-" J

infulo. Iplein urbeGoa ex mulieribus

lutvidoti folvit. Caufa tari certaminis «at b

Elephas candidus. Eum Peguenfes honore "

maximo habet,&cum rex Su>j,apud quem p i

candore illullre animal lavabatur, multis ^

legationibus promillifque infinitis fatiga-

tus, Elephantum iis permittere nollet, ac-

ccnfi Peguenles.ommbus regni vuibns ad

regem Sianx contendunt, Elephantoque

non tantum potiuntur.verum & ipfum ro-

gem fubiiciunt indido tnbuto.lnae primaregni Siani declinatio. Poft multi etiam

reguli tributarii tamiclade regis animati,

etiam vedigal negavere, monarchiam in-

ftitucntes ingenti regno in multas fimapi-

enarrabimus dillipato,qui tamca

unam fpedavi,quamArchiepifcopichinir- univeifali Siani regni nomine compre-

gns ita complexui maritali aptam reddidc-;

henduntur. Regio Sian 'Benunni magnamrat: Fabulam narrari primum arbitrabar; vim fert, quod Malacca advehitur, ac inde

Sed mihi hxc res non tantum ex Lufiianis|per alias ditiones.Incol^- vix ab iis qui Pegu

frequenter ibi agcntibuscompertacft, ve-1habitant diftantes.utMalaccnfosccterique

rum&cxipfis indigenis, qui multi etiam vicini parvo difcrimincviuunc.

Chriftiani 111 India viuunt, ac hu jufinodi A Martavan Auftrali ttadu 60. mill. ac

mores confitentur, quos etiam Jocorum|inde 30.null.adMefewu intetduas infolas

ora fe

Civicas Malacca cum arcc.

TmflaiM orl^ *ntrorfum (muar, ubi civitas Tanaf-

i:bi. feryna jacet r 1 .gra.Ab hac urbe ad lo.taa-

tum mill. latitudo extendentis fe cerne pa-

tet.Frequens in h ic utbcconfuetudoLuii-

tanorum viget. Hic velut B.iptla eft live

forum omnium rerum,qua: cx Pegua &

Sianadcfcrucur. Mulca cciam hic vina col-

liguntur, cx Indix nucibus, quas Cocos vo-

viaum ipni cant.Id vinum Nype dcTuiujfrrijn dicitur,

Wcft, vinum igni eliquatu ex Tanallcrina;

conflatenim aqua quam educunt ex nuci-

bus lifdem,eidem virtute qua apud nos vi-

ni latex. Gox quoque Nyp* hc,fed qui ex

Tanallcrina advehitur prxllantilfima eft,&frequenti ufu in ollis Martavan per Indiam

Muiienmdif ditlrahirur.Muliercs Indiz hunc potum ar-

cuiwi*. dentfr concupifcunc, a quo prxlcntibus

quidem viris abhorrere videntur, verunta-

men iis remotis libea' potanc. Tanallarinx

regnum,o!im regi Sianx tributarium, ho-

die pixeipuum regem haber.

Ex Tanallcrina ao. mill. ad Africum , ut

linum inter duas infulas evadas, tum ad

Nocapcliotdn,(i traiSlum perfequaris, ufquc

ad regnum &urbem Quedam flo.milii aria

computantur. Iacetfi.& dimidio gra. Pro-

prium item hxc ditio regem habet , utTa-naflerina,item vina limiliamiper quoque.

A Qucda eodem tradu ad Phqnicem 40.

mill. 4. & dimidio gradu civic.is Pera oc-

currit. Illic multa copia C.tlacm repetitur,

materiiHanno perllmili, ut etiam in <jnn-

frlan, cjufdem traftus loco ad Circium. A

Seda )o.milt.8.& dimidio gra.A Pera 30.

1 . ad Vpophcenice civitas tyilacca con-fpicitur i.Sc dimidio gra.ad Sepcetripncm.

Inde 10. mill. ad Aullrum diflat Caput hu-

jus brachii five finus,quod Sihgapurx vo-

cant, 1 .gradu litum

.

CAPVT XIIX.

CivitM rJW.tl,tCC.1 CKrtLt UTCC.

MAlacca a Lufiranis habitatur,adm ix-

tis indigcnis,quos Malayit vocant.

Hic Luficani arcem habent,ut Molitam bic-

qus, ca pofl Mofzambicqui & OrmuciipropugnaculaDuc ibus Iliis qucjlluofiflima

dl.CivitasEpifcopalifedcfulgetjUtCochi-

num, Archiepifcopo tamen Go? fubiicitur.Maluci.

Hic fotu fiveflspcl.i eft totius Indix.Chi-

nx , Infulatum quas Mnhiccxs vocant, &aliarum circumjacentiu, frequentibus na-

vigiis exChina, Molucis, Banda,Iavis,Su-

macra,&c.Sian,Pcgu,Bengala,Choroman-del, ac India: Inde crebra: venientiu ac abe-

untiu claiIes,mctcimonii$ onufbe infinitis.

Familia: Pocugallenfiu hic quoque degunt,verum no fupta centum. Ceterum magnomercatorum numero locus colitur, exlpe-

ttanuum tcmpeftates quas Mmfoyns vo-cant, cx fuo tempore certis flatibus fpirant

& navigia ad decreta loca Orientis refe-

lUnt.Quod autem tam exiguo numeroXu-

litani hic reperianmr, acris intemperies in A&efioitur

caufi efl; non fecus indigenis ,quamcx- «uudtiiubci.

teris ac peregrinis gravillima. Indeeundosibi moram crahcntcs morbus invadit.certo

fmitatis tributo, circacutem autcrines, ut

dicitur. Qui vitam ipfam fervat miraculi

velut (idem impletddco a multis hxc plaga

vicatur;quxftus tamen auidiras etiam cumdetrimenco valetudinis mortales ftimulir,

ac peftilenti orx admovet. Opportunitas

urbis fanemagna eft, ideoquetam nurae-

rofa mercacorii multitudine petitur. Terra

ipfa per fe nihil ferr,exoricifque rantum

mercibus clarefcic. Quotannis ad hunc lo- Ma]le.

cum navis ex Lufitania proficilcuur, qua^eion^iut.

menlis Ipacio navigatione ceteras India:

naves anticipat , inque ipfam Indiam nili

neceflitatccompulfi non declinat. In Ma-lacca tantum onus fulcipir,cereris navigiis

opulenrii rerum omnium nimio quam cx-

cellcntior.Indigen? narrant tenu<5 Malaccc initium ubi»

originem fex aut feptempifcatoru primumhabicarionc,ob acris malignitatem: verumpoft auctum numerum, pifcatoribus Sia-

ns.PeguxacBengalj acccdctibus,qui cumcivitate sdificantes, peculiare ldiomacon-fticuerunt, excerpta phrali clegantilEmacx s«mo m«u-omnium nationum termonibus. Nomen «“«««n».

civitati datum rJW.il.tcat,qux pcc breve

tcmjjus litus opportunitate tanti opulcntid

claruit, 'ut cum potenriflimis vrbibus ac

Snis circumjacentibus certare polfit. Ma-tanoi!iim autem fetmo celeberrimus

cft,&elegantiffimus nitidiflimufquc totius

Orientis. Ipfi indigens, viri juxta ac ftrmi-

nx,amoribus fuaviffime indulgent,nemini

kjflandi in',arte in Ocbe|{ecundi,ut opinan-

tur. Rhitmis& cantilenis plurimum valet,

ac carmine amoris potentiam magnis ani-

mis Ipirituque ingenti celebrant. Vfus hu-

jus fermonis per India multlis eft, urapud

nos lingus Gallicx. Figuras poft videbis

cum iisquxl.ivx incolas rcpnelcntanr.

•CAPVT XIX.

Sumatra olinu Taprobana.

COntra Malaccam ex diametro ad Li-

bonotum 10. mill.Jifferentii, a firma

terra nimirum propeMalaccam ubi fretumTjprob)nl,

anguftiflimum eft, infula percelebrisjacet,

quam veters Taprobanam nominabat, re-

ccntiotcs Sumatram. Eadem aquibufdjmhiftoricis Aucea Cherfonelus dicitur , ab

aliis vero Ophir,ex qua Salomon (ut face*

Lkcrx teftinturj opumfuarum magnitu-dinem implcfler.Olim continentis Malac-cx (ut ajum)pars fuir.Tnfula a primi extre-

mitate verfus linum Bengalx y. gradu ad

Septentrionem initium haber,ac juxta Ma-laccam ad Phccnicem tcndir.fufto fine cir-

ca lav* majoris infulam.fi.gra.ad AuftrUm.

Longitudine tenet i7olmiII.latitudine ve-

ro .fio. Hic nullius Lufitanorum incolatus

eft.Com-

Taprobane & lava: majoris dcfcriptio.

nu ficqacn-

eft. Commerciis tantum quidam exiguo i

numero loca frequentantur, quod alias in-

cole ipii Malaccam cum mercibus veniant,

j. Multos habetSumam icges,pr?cipuus au-

tem eft rex tsfchcjn,cu|us ditio 4_& dimi-

dio gradu ad Septentrionem jacet circa pri-

mum inlulxpromontorium. Regis hujus“ fummapotentia eft, ac magnopere Lufita-

n nis infdta,l?peMalaccam obfidionepicflic,

magnifque incommodis afFccit.ctiam meotempore impedito navigiorum curfu

,qux

vicium & annonam Malacitanis ferebant,

ipfoque freto intcrMalaccam& Sumatram

oblelTo , ita ut Chin*, Iaponix Molucca-

rumque clalles, longinquo curfu infulas

circumducerent, magno vedorum viato-

rumque detrimento.Neque deerant infula-

nis triremes fabricata: ptxfidio Chriftia-

norum transfugarum, qui relidi fide, gen-

tilium fcederiadhxrebant.qualcs multi in-j

veniuntur : ita mercatoribus malum (xpe|

datur. Verum Dei nutu& Lufitanoru ope

ac lublidio, navigatio priftinx fecuritati

reilituta fuit.ut poftea narrabimus. Olim a

regibus Lufitanixlndixqucprorcgibusin-j

ftituta fuit expeditio in Sumatra,& etiam-

num duces esiftunt, qui arege hoc titulo

ftipendium fufcipiunc, Prxfedi live u4de-

lantadi honore; verum hadenus fruftra.In-

- fula dives eft auro, argento & aere tocqna-

rio, ex quo ingentem tormentorum viiq

conficiunt;fert etiam aromata,ligna odo-

rifera ac alia medica.Igneu fulphuris mpn-tem habet, etiam fontem ut adierunt puri

bailamiliquorefluenrem, magnam quOjque copiam ferici.In ultima hac obljdiofi?

n Malace* rex sAcbeyn tormentum ingens’ bellicum opere clavum , cui nullum fimile

Europa vidit mittebat ad rege Ior qui apudMalaccam in traduSianx imperat, cumfilii in dotem. Id in Lufitanoru potcftaicm

cum ipfa tegis filii venit,& Malaccam de-

latum,pofteain Lufitania navi impolitum

faburrx loco ferebatur regi in egregium

munus.Hxc machinaaanucin inlula Tcr-

cera jacet,quod nau fragium navis perpdla

fuerat , ut in reditus mei narratione decla-

rabo. Ipfa aute civitas /oraLufitaniscapta

&vi expugnata fuit, ibique inventa i joo.

tormentaex xte, parva & majora varii ge-

neris, cura imaginibus floribufquc admo-dum feite ornata, quamvis aliqua mufeetti

magnitudinem uix exccderent.Id ideo refe-

rendum putavi, ut pateret apud ipfos tor-

mentorum ufumhaud peregrinum elTe.Ad

propolimm: Inquibuldam locis Lulirani

commercia exercent, in loco nimini quem'Pcdir vocant,io.mill.ab Achcyn, in tradue regione Malaccx; inde multum piperis

affertur, multumqueauri;in alio Camper

dido fub linei fere iCquinodiali,eadem in

infula ad Auftru: Ad Occidentalem infui*

patrem jacet Manaticabo locus celebris pu-

gionum fadura,quos fyf» vocant.In pre-

tio fummo hoc teli genus habetur , inter

extera prxftantiifimum,ac Iavx Malaccx-

qux incolis fummopere expetitum.

V CAPVT XX.

lav/t dcfcriptio,merces, negotiatio,pondo,mo-

neta, precia, &c. mcohs itu nfa.

AD Phoenicem adverfus extremitatemIa

Sumaer? ad Auftralcra plagam /£qui-

nodialis line* infula jacet quam Iavammajorem dicuntilbi fretum eft inter Suma-tram &Iavam,quod fretum Sunde vocant, R

nomine ab urbe quadam Sundi in infula

lava dedudo. Inlula hxc filmit initium 7.

gra.ad Auftrum, tenditque ad Vpeurum,longitudine iyo. mill. at latitudine hade-nus incognicS,cum quidam parte el II'cerri

auftvalis exiftiment,qu* Capiti Bonx (pei

objeda in hanc ufqueoram porrigitur.Pro

inlula tamen communiter habctur.Incolxnarrant interiore Iavx plaga, flumen five

torrentem manare, cui ligna injeda lapidis

duritiem induat. Pernavigavic hoc fretum

nuper Britannus Dux Thornas Candifch, cx ^mari Auftrafi Novx Hifpanix adveniens.

Ferr lava abundanti(fim£ orizam , aliaque

nccdlaria advidura, armenta, fu es , oves,

gallinas,allium,nuces Indix.omnifque ge-

neris aromata,catyophyllon,myrifticas nu-

ces,inacin, &c.qux Malaccam deferuntur.

Porrus Iavx prxeipuus eft Sanda falapa, 5li

unde Sc freto nomen. Hoc in loco magna Pi

copiapipcris habetur, meliori xftim uionc «quam piper Indix five Malabar, id ad yooo.

111

uve 4ooo.Lufitamx quinrallos facile furtice-

ceret.ThuiiS quoque multum fert.benzoi-

num,carrfghoram,& adamates.Hic facilis

fine ullo impedimeto ratio mercandi con-

flaret. NamLuficani eo no temere veniunt,

quod ipfi incolx Malaccam fere fua vxna-lia deferant. Et quamvis extra propofirumnarraudi genus aliquo modo lit , tamenhaud impeninentei cum de lava agamusejus gentis ufumm emptionibus venditi- El

onibusque referam. Itaque (ciendum eft ^Sunolx nullum aliud monctx genus elle, >«

Srxter Caixas cx xre, magnitudine ca quilollandi? oboli feruntur, tenuiore tamen

materia,foramine fido per medium,ad fu-

niculi ufum,ita nempe loo.aut 1000. funi-

culo utuco conneduntur, parati co modofupputationc.aoo.hempe Caixt Satam co- Mhcium,& quinque Sata, iooo.(faixas,sAotc

CruftttXuiitanici,aut trium Carolinorum

monet? Belgic?.Pipcr Sund? per (aecos ve-

ditur, faccus autem valet 4;. (fanis Chi-nenfibus

,Cattus vero loXulinnix vncias

habec, & faccu piperis emas ad minimumfooo. Caixu ad furamum 6000. auryooo.

P[

Macis,caryophyllon,imces myrifticx, ben- ui

zoinum, nigrum & rubium, camphora,omnia h?c vcndunrur per Bharos ; BhanuSund? 5 3 o.Catros Chinx habec.Aliquando

macis

macis fiveflos nucis myrifticxopumx pul-

chernmqquc notx 100000.& i ioooo. (di-

xis emitur, pulcherrima caryophylla item

{iii ratione. Excaryophyllisautem, fordi-

bus admixtis ac 'Basion didis , ‘Bharm

70000.& 80000. Quxis emitur. Nuces my-lifticx aliquando per Bbarunu 10000. &ayooo. Caixu eiminrur.Album & nigrumBeroinu emas iyoooo.& 1 80000.&100000.

Caixu per Bharum. Merces autem qux ibi

expetuntur in permutationem aromatumfunt diverti genens gotlypina verticoloria,

qux ex Cambaja,Choromandcl Si Bcngala

Mertes ape- adveniunt , ut funt Saraffee de Cjabarcs , Sc

pida aulxa ex S.Thomx vico, ex Bengala

alba gollypina, variis nominibus notata,

Surampura,Sare[>oJa, Caffa, &c, exCambajaCannaqutna nigro Colote, Turiana rubro;

qux omnia ex gollypio fiunt: Tcjramcn*

rubticolotis minora majoraqiie, qux vel

fubtili velo Cameracenhu comparari pofl

funt: quod ti noftra linteamina eo delata

edent , majori ( ut opinor ) in pretio habe-

rcntur.quam qu$ in India ex gollypio fiunt,

un homine» Incolx Iavx fevi funt.truces Sc diri natura,

duri »cob«i- coloreMalacccnfium nigricantes, BraGiia-”*“• nis haud ablimiles, validi& robufti attu-

bus»facie plani ,altis extenfifqUc maxillis,

magnis palpebris,minutis oculis, rara bar-

ba, mbus tancumquatuorve capillis fupra

os& infra , capillo raro & brevi,tamen in

picem nigro. Imago apud MalaccenGumfiguras videri poteft. Perfequertdo orx du-

dum ad Vpeunim 15.mill.pod Iavam ma-fcn mina», jorem,initium lava minor lumif,& longi-

us paulo infula Timor, ubi Sandalu maxi-

mi copia crefcic, alixque mille infulx Cir-

cumjacentes,qux perinde non frequentan-

tur, habitata- tamen ac gentibus frtidibuf-

que replctXjUt lava. lixMalacca navigatio-

Moiuur. ne petuntur infulx ^Colacca , 'Baiida 8c

lAmboyna

,

ubi Lufitani & arces & duceshabent

, ad commerciorum facilitatem

Curfus autem cft ex Malacci ad Vpopha:-

nicem,per 100. mill. multas inter infulas &fyrteis

;ita ut lingulis nodibus anchoram

naves cogantur emittere ad fyrtiu evitanda

pericula,que ufque ad Moluccas fere durat

,

Poftfpaduni illud 100. mill- navigatio adApelioten vergir&Mcfocceriam.zyo.mill.

idinfula ufque Banda5.gra.Auftrali.Hanc !

Molucc* infulae. 2j

nimii confidendi agentibus impoi.icus ica quida meusaux navigii, am

,in ludum na.

Amicus ica quida meusaux navigii, amilsi

in hoc tradtu navi,cum omnibus luis com-prehenfus biennium mifierc captiuus tra-

duxit;poftea pretio redemptus. Nemo au-

tem in Bandam aliafvd Orientis infulas ex-

tra authoritatem Lufitanix tegis navigare

poteft. Vt cetera officia ica hoc etiam navi-

gandi munus, quibufdabcnementjscon-°

cedi tur,ut luo loco refercinus.

Ab infula Banda ad Carnum zo. mill.

jacet Amboyna infula, ubi Lulicaiiomm10 afal '

minuta quoque arx eft.Infula hxc non tammulca habet aromata.Verum naves qux ex

Malacca Moluccas petuc, ibi aquam recen-

tem fumunc.AdApardiam 70. mill. fpacio

infula Tydor 1 .gra.ad Septentrione fica eft, T;dor,

prima infularum qilas Moluccas dicunt.

Ad Apardiam 6.mill. |acec bluco, moxTariiare,alixque infulx caryophyllorum.

CAPVT XXL<J\Colucca JnftU.

TNfulxMoluccx quinque numero funt,

JL iciiiccr A40luco, Tornate,Tjdor, (yiloulo

& quinta alia: ibi Lufitanorum dux arces

funt , in infulis Tamate Sc Tydor,diutind

polleflione infularuq.cognitione corncrcia

cxerCentiu.exMalacca& lndia.Hifp.ini etia

multum oper? pofuerunt, ad vendicandas Oiffidium Lu

hujus navigationis utilitates,ex novaHif- mf^orunf'

paniajfedcu in Tarenate delati elleut navis lupcrpwnrie-

corura cempeftate periir.adcmpta revercedi

fpe, ideo a Lulitanis partim exfi, patdmcapti ac ad regem Luiicani® milii fuerunt,

oborto ingenti dillidio inter duos reges

Caftcllx 8i Lufitanix fuper haru infularum

proprietatc.quod poftea perPontificem fuit

compolitum. In lumma hodie folus LuG- .

tanus navigat li berc.Prxter caryophylla hx -

infulx nihil producunt ,' veram tanto ibi^ryopn^u»

numero crelcunc, ut totum hodie orbem illataune

impleant.In iifdcm infulis nwtcs flammi-vomi rcpcriuntur.cftcmmaduftum ubiquefolum,nihil.efui commodum habens,prx-

ter carnem Sc Pifccm.Oriiam,frumentum,allium , expas ex aliis regionibus Lufiranl

advehunt,permutatione fada cum caryo-

phyllis. Panemquem' proprium habenrex

herba five radicibus conftciuc,uPBIPPIP I . .. ........ ic,uc Brafiliani-

Luftrani frequentant,quod in' ea opumx I Vcftimenta ex ftramine aut herbis concexca

nuces mytiftic^ptovcniantj&optimusflos funtelegamillimS. In hifce duiitaxar rnfu-

earundem.quenvMacin vocamus. Etia hic1

Iis aves tepcriuntur.quas Lufitani Taffar os

nuces in confervam rediguntur,&in oleum,- I de Sol vocant, Itali Manacoduiras , Latini

celebri vedura verius Malaccam.ac inde ad']

avcsParadifi, a pulchritudine plumarum,alia loca. Permutacione negotiatio fere hic

incoi B, Q dsc°nftac , ut in Sunda Sc laua. Non temere

fraudulenti. hilce gentibus fides adhibenda eft , quoddolofis actibus mercatorem fiicuiivenlant.

Navem tenetojeontineiitem nolito petere,

fed intenta vigilia eunda oblervato. Ipfi

infulani merces ad navigia defcrut.quibuf

alias avium plumas decore exfupcrant;

Has volucres nemo vivas vidit , mortua:

enimduncaxat decidunt. Adverfus Solemvolant (ut dicitur) continud in acre , nullo

rcrrxdum vivunrconta&u.Apodes quippe

fuflt,fine alis,capire tantum Sc corpore, ve-

rum cauda maximi conflantes , u

negotiari pocens.Nonrato Lufita- I ex usqu* hinc in Indiam, atque

nOflns

A

24 C.Singapur^Siana^amboja^aufliinchina.&c.

noftras regiones licer tariffiitic ob indens Iquondam habct.quod canti aque abuudan-

prcciil deteruntur. Dodori Paludano duas, tui xitivo tempore polleat, ut Nili mft.tr

quas mccum adrulerara ad ornatum fui campos omnes fuis undis inundet. Homi-Mufiei obtuli, marem nempe& femellam, nibus Cambojx perfuafuin elt , omnibusInter has infulas multe etiam alia; jacent, creatis.brutis juxta ac hominibus, cujufvis l>oi*.

vix tame ob exiguam confuetudinem cog- eeuciis,poft fata boni malique prxmia de-

mt.x, e6que omittende, converlbftylo ad Dcri.Incerioreterra poft Cambojam tk Sian

reliqua Malacitani rra&us , cujus deferip- plutime nationes jacenr. Sunt ibi Loi^po-

tionem ad Caput ufque Singapurx per- tentes maxime, ss4va ScTramx, qui circa

duximus. ntontes habitant, GV« monticola: feritate^

CAPVT XXII.

fap. Siniapure ufjiic ad urbem Sintu , OraCanmojt& C.iucluncbin.t.f afui.i Borneo,

LujfunatMantlltafive 'Phdippina.

A Cap. Singapurx ufque ad promon-torium Sinofure ad Apelioten 18.

mill.numerantur.Sex aut feprem tnill.indc

diftat Icopulus in mari Petr.c candide no-

mine : ibi magno txpc periculo Chine na-

ves venientes abeuntcfqueverlantur, cumquarundam mcccicu;vndemagna guberna-

torum cautione vitatur,

quod alius nullus

cutfus pr.Tccr hunc fuperlir.

. Ab hoc promontorio Sinofunj ad Vperf-

tum 40. mill. fumir initium infula Emico,

i.gradu ad Septentrionem,porrigirueque

iio.mill. i 11 Borapelioren 7. gra. Latitudo

etiamnuin incognita cft. Arboribus (eatet

hxc infula,que Camphoram prbducut to-

tius Orbis preftantifGmam

.

A Smoluratradtus vergit in Septentrio-

nem 50. mill.adciviracem P.ut 3.& dimi-

dio gra.Supra lo.mill. Codcni curfu rradus

in Circium inclinat yo.mill.fpacio, ubi ci-

vitas Taune jacet 7.& dimidio gra. Duohxc loca P.mSc Faune regnorum celebri-

tatem habent,fub tributo tame regis Sun.

I11 hilce locis lignum nateitur ‘Palo D.i-

gadadictum , &o(ic*riferum illud prccio-

Tumque Cahmbx. lignum,quodcum bo-

num eft auro argentoque xquatur. Habet

HueCamphoraiti verum ea inferiorce-

i qux ex Borneo adfertur. Etiam hic

aurum invenitur& lapis Beutr five Bazur,

bono adyctfus venena antidoto: Adamas

quoque, nux mynftica, nucis A' lignum

a. Sapbn, quod etiam cx Sun venit ligno Bra-

filix haudabfimilc.

A Patane fupra too. mill.ad (iepteiitrio-

ncm.tradus ulque in Sun recurrit 1 4.& di-

midio gra.a Siaru. Ex linu ad Libonotumfpacioif. mill.Ora excurrit ad Notapcliote

70. mill. ad urbem Cambojx. Hxc civitas

10.gra.jacec.lndc ora ad Borapelioten con-

tendit (So.mill., moxdo.inill.ad Borealybi-

cum porngitnc, unde ad Corii intimo finu

Cauchincninxrecedit. Hic Cabojx tradus

etiam ota Champa nominatur,eftquc hoc

in loco multum ligni illius odoriferi quod(alambr nomen habet. Per hoc regnumMecon flumen fluit ac mari femifeet. Id

apud Indos 1’upra extera flum inaDucacum

indomiti, quibus humans carnes in cibu

funt,omneque corpus fccro candenti nota-

tur.cxcclletia (ut putant) lingulari: Harumquidem gentiu nota nobis vocabula funt,

venirri plurima ignorantur.

. Ad Orientem m mari a tradu Cambojxlive Champx ioo.mill.fcn' infui? Lullones

didx jaccnr,primum ab Hifpanis cx novi

M$uUt<faed»»i» .;S4- H4 Mamili-arum live Philippmarum nominibus quo-que innor.lcunt

,quod prscipuus porrus

cum civitate, Manili ix uqmen habeat: abaliis edi Luilbn vocatur. Inde infulis idemnomen. A Philippo autem rege Hifpania-

rum Philippio? Caftellanis dieuntur.Ciyi

tas Lujfun live Manilha jacet 14. gta. Huicinfulx ac urbi multa: minores adpeentin-

fulx,generali nuncupatione inlultres. idif-

panis hodie parent. Gubernator in urbe

Mamilia live Lujfon habitat. Is tegis Ca-ftcllx nomine ex nova Hifpamaco mitti-

tur cu Epilcopo. Sub regno Chinx exdcin

olim infulx continebantur, vcriim certa*

ob caufas a Clnnenlibus defertx incolas

nulla lege adftridos habebant: atque indo

facilem ad prxda Hilpanis cellere, quorumopera multi etiam hodie Chtiftianis im-buuntur difciplinis. Terra fcrtililliina eft

multo frumenti proventu , venatione itein

uberrimi,cervorum ac binnulorum.armc-

tis quoque,bubalis,bol>us, vaccis, capris&porcis.Habet plures Zibetbifeles, omnige-nolquefrudus utChina. Copiam quoquomellis & pilcium. Etiam aromata jadanc

Hifpani verone an falso ignoratur : Ceteri»

a Cniiienlibus mulrum frequentantur, ad-

vc&is mercibus, lerico nempe, goflypio,

porcelanis,pulvere tormentario, fulphurc,

ferro, argento vivo, chalybe, aliiifque me-tallis, cupro, farini, nucibus,caftancis,bil-

codo pane, dadylis, omnigenis linteami-

nibus, thecis fcriptoriis^cxterifque rebus .

ad curioficatee.vjime pertinentibus. Vigin-

ti naves quotannis ex China hu|ufiuodi uiip.niam

commercia ad infulas hafce exercent,qux Jucmyi*»»!!*

verfus Mcxtcam continuata, tritam hodie

navigationem faciunt,non minori celcbri-

tace.quam ea fit,qux ex India Lulitamam

petit. Sed ad tradus omiflam defcripttoiw

revertamur: Nempe ab interiori finuCau-

chinchin? ad Orientem,ufque in promon-torium Terrx alex 19.gradu.Id fijacium 60.

mill. habet. Hic iniriu fumit illa ingens &famofa Chimj rcgio.quam fi*a dejcnptione

dlultra- ' *

i'. -i. w.

Opulentia& faelicitas regni Chin*.

in jegione

illuftrabimus. Sinus fupradi&us terram

Cambo|x,traduroqiteChampa? terminat,

ibique incipit terra Cauchinchinx ufque

i_adChinxlimircsjjorte&a. Cauchinchinxregio diftributa eft in tria quatuorve regna,

fub rributo Chin* regis. Incolar Chinenfi-

bus fere lira lies fune,moribus & vultu: Fer-

tilis autem terra eftomniqm qua: ad hu-

manos ufus percincnt.Habct mulnim quo-;

que ligni, quod ‘PalottAguiHa nominant,

etiam odoriferum Calamba lignu, fericura

aliafqueres quibus China illuftriseft. Abhoc promontorio ad Vpeurum a cocinenti

io lo.raill. jacet infula tAynao, fub dominioChinx.lnter hanc infulam <St continentemomnis generis margaritarum pifcatio eft.

Ab eode promontorio in periccutione tra-

dus ad Vpoc?cia per po.mill.InfulaMacaojacet cum urbe ii.&dimidiogra. Ea a Lu-litanis admixtis indigenis habitatur.

A Macau adCotealybicum in linit infu-

lis pleno intrqrfum civitas Cantatu lita eft

• 14.& dimidio gradu,' diftatqny tS\tacau

jo. milliaria: Metropolis hujus provincia:

illa eft,mercatur* opibus excellens, ac Lu-

fitanorum coni mercio celebris;Cum is lo-

cus unicus fitquOcum Chinenfibus trada-

re poliunt.

CAPVT X

X

1

1

E

Opulentia,falicitai

,munitiones regni

Cbime, aliaque memorabilia.

Regnum Chin* fub tropico Cancri li-

tum eft,tradufquc omnis in Li bono-

rum,ac Borapeliotcn delinit,4oo. mill. fpa-

cio. Ad latus Auftrale habet regnum Cau-chirichinx, ad Borapelioten& Aparftiam

Tartariam,terrafq.in Occidentalem Chin?plagam inclinatas

, ubi populus candidus

(ut ajunt) habitat ac nom inc Cathay delie-

nantur.incolis (ut quidam exiftimant) ple-

rifqUeChnftianis, quibus Perii* regn 11m'

pro limitelit. Ceterum Chin* regio, quaad Tartariam vergit, murum habet ( ut fe-

runt) longitudine in joo. mill. porredum.Id ita inrellige. Montes multi in hac parte

velut in theatri vicem regnum Chin? cin-

gunt. Sed valles inter hos montes patent,

quas tum murus verticibus montiuaqitat:

So.milliariu.valliUm diftriChis eft.Tartaros

olim tenuille Chin* regnum etiam anna-

n les gentis docent. Verum cos expulerunt

indigenx, ucque regno in pofterum fecuri-

tasconftaret, adverliis hoftiles palantclque

Tartari* populos,murum erexere

,qui 111-

etfrfioncs infeftas prohiberer;ab eo tem-

pore quies Cbincnlibus fuit.

Provincias if. terra Chin* continet, (i

intercas & infula Aynao computetur. Sualingulis metropolis eft, unde& provincia:

nomen derivatur. Iiv meditullio huius reg-

ni lacus eft ingens , ex quo multa numinaac torrentes lulcitantur, cauti affluendi

vaquarum, ut per univetiam tertam navi-

gia.Lcmbi.ac Bergantuii,fzcili navigatione i

inundent. Hxc aquarum copia abundan-**

ti* , fecunditarifque rerum caufa eft,ple-

raque inde civitates ad ripam fluminis ali-

cujus Ipedantur , ingenti commodo Sc

concurlu morraliu. Maris tradus permaxi-

mus eft,fupra omnes quos cognovimus,adquem provincix quinque nobiles jacent.

Canrao five Cantb,Chmcbeo,Liampot,7<[an-quijn five Tfankjjn& Paguian qux quidempoftrema eft ad Borapelioten. Eadem curii

regis maximaque militum frequentatione

celebratur, quod Tartaris vicina lit. Alle-

runt hanc inter exteras Chin* provincias

prxftantiflimam elfe , ac idcirco a rege in

habitationis commodum deledara. Toraregio lembis,quibus flumina interiora fuUcancur, ad miraculum ufque plena confpi-

citur. In folo flumine portuqueurbis Qan-na.

totu,plures lembos & fcaphas cerneres, *uun eximia,

quam in univerfa Hifpania. Aer ipfe fua-

viilimus,ingentem terr* fecunditatem in-

dulget, inde maxima frumenti, oiizz alio-FenHiMl

rumque Ieguminu copia eft,per integrum cuu.

annum, vel ferendi, vel metendi apto tem-pore. Terr* interiora elephantos quofdamhabent, leones , tigrides, aliaque Ixva ani-

malia. Qux mufeum gerant beftiolx mul- Mafcuirad»

t* hic funt, ill* catellorum magnitudi-ne , ac imagine, fepulchro ad aliquot dies

includuntur, inacq. putrcfadz multis ver-

beribus macerantur, dpneccaio fangumi

mifceatur: Tum ex pelle carne& fanguino

rotundx uncialefque pilx fiunt,quas Lufi-

tani Papo vocant.ac per orbem diftrahun-

fur. Feles quoque nutrit Zibethum,zAl-galliam five tyfmbarunL : Equospariter, fed minores Europxis , inferes,

gallinas, anates eximii abundantia,pifei-

um marinorum ac fluvialium extrema eci-

im copia eft, aliarumque rerum ad fuften-

rationem hominum. Auri argentique fo- Arge ti fodio f

1dinas habet, a quibus tamen regis cdido

j

fblTores arcentur, indi! tale ibi metallum

exoticum eft. Sed riec ideo minus *des au-

j

rei argenteique fupelledile nitent , diffu-

! lis pallim opibus. Argenti fani? fui xftima-

rione major caritas eft quirrt auri,quod

auro diverfi precia rasequefinf > argentumvero certo pretio conftet. Margaritis fca-

rer, & nAltoflaro ex infula& provincia Ay-

|

rno. Fert preterei argentum quod viuumVocarauf, xs, fertum ac chalyba, bradeas,

ftannum,plumbum, fulphur, aliique rac-

Irilla

,etiam eAmbarur/u. Prxrer has de- TtitHiuil tt

milm divitias aliolque proventus redituf- '**

|

que, quibus Chin* rex opulentus eft, in

quavis metropoli (iraajunt)rhefauros fuos

occultos & jam olim coi ledos habet. Se-

1

rica vellis incolis vulgaris eft, ut nobis cxy4BjIlU_

vili linteamine; ufque ad falos omne in-

dumentum ex fctico fluit , etiim ex Atta-

jcalicis pidifque pannis

,quos 'Brocado

C Vocant

Serici famau

MiUilaChiof

Opulentia & felicitas regni Chinx.i6

vocant, flcili cx copia ingcnci ferici per

univerfum regnaro materia. Affirmant pro

vcro:Exurbe Canton annis lingulis in Indi-

am deferri trecentos q*imullos fcrici, piz-

terquod ad infulas Pnilippinas,Iaponiaru,

& Sianam tranfmittitur;Cum adhuc domitanta copia maneat, ut claffibus oneran-

dis fufficerct, fine notabili imminutione.

Multum quoque ibi lini, inultum gollypii,

vili ad miraculum ufquc pretio. ‘Parcela-

narurru autem numerum quis enumeret?

Illae in indiam , Lufitaniam&novam Hif-

paniam ,&c .pluritrue vehutur. Sed tenuilfi-

roz materi® PorccUnas nemo nifi periculo

capitis extra regnum defert, fervantur ill®

duntaxat principibus ac roagiftratui, tan-

ta tenuitate ut cryftallinorura fubtilitatem

fuperent. Parctltm

t

interiore regionis pia»

gi conficiuntur, ex certa terr* Ipecie,qu®

auriffima eft, ca in partes mollitur, vel

mold tunditur, ciftermfquc injecta mace-ratur

,quoad duritace devidla fzpequc ver-

faca(quemadmodum apud nos agricola:

Jac in butyrum exercent) in fummitate

materiam excernat, ex qua fubtiliffimum

opus fit: fequitur fecunda ctaffior fobolcs

& inde alia atque alia , deterior feinper fuc-

ceffionc. Figurar ac imagincs quxlibet p<ift

S^Hinguntur, demum fornacibus impoficz

e , in eam quaia ollcndunt formam re-

diguntur. Eadem regio faecato abundat,

mellcacccta,vilipretio. Fru&us notos no-bis omnefqucfert, etiam alios incognitos,

ita ncc Hilpani® ufquam cedit. Mala ha-

bet aurea, quovis faccaro dulciora. Eli ibi

frudus,quem Lechyxe vocant

,pruni in-

flat, fcdalio fapore, guftu mirifice com-mendatus. Nihil (ut unica orationecom-pledarj decft huic teri® , inquam natura

ita abundanter fua dona profudit. Reditus

Chin® Domini permaximos quis enarret?

Ex vedigali qnod falis nomine in flumine

Canto» provinci® colligitur, annud ftlqui-

millionem accipit, undcfacilisad cetera

fupputatio cft.Vrbes hujus regionis univer-

fx cx lapide quadraro conflant, excitatis

ad defeufionem propugnaculis, ac follis

fluminibufquc dudis adfccuritatem. Ne-que tamen caftel iis utuntur, aut arcibus,

ud cuique poit® irapofita turris validiffi-

ma, tormentifque inltruda, urbem munit.

Armis etenim omnis genetis utuntur,fclo-

pctis.aicubus, frameis diverfz form®, gla-

diis, clypeifque. Milites in bello longis

vcftibus incedunt ufquc ad genua goily-

pio ilipatis,qu® frame® gladiivc idum

fccurc excipiant. Ree iis ftipendiariis ln-

figne eft rubro live navo colore galerus.

Horum numerus fine numero eft. HabentDuces

,Decuriones, Centuriones , Mille-

narios , &c. pro ratione copiarum. Et eft

Ducibus certa nota, acinfignc poteftatis,

ut hinc colligas numerum cui pnefunt. Adnoviluniumdclcdum agnnt, ftipendia ac-

cipiunt , qu® argento foluuntur. Alterius

quippe monet® nullus ufus eft. Argentumin partes fcinditur, atque ita pondere luo

iulcipitur,proinde continui ad manum

funt bilances, cum inftrumemo ad argenti

fciffionem. Miles ad quodvis novilunium

ftipendii vice pretium fefqui-reali accipit;

id fecundum xftimationem ceterarum re-

rum,quatuor ibi ducatos five 1 1. Carolinos

valet. Viuunt fuperftitione gentilium, nul-

li Machomctic® fcd® mixtione , Diabo- Rlum adorant

;tantum ne noceat. Proinde

morienti ante oculos Diaboli figura fta-

tuitur, dextrd pugionem, liniftra lolem te-

nentis. Hunc ut fixis oculis infriciat raori-

cnSjfuadcnt Ne altero in ficculo maligni-

tatem ejus experiatur. Solem Lundmqucveluc conjuges venerantur. Eclypfeos tem-

pore , multis facrificiis Dei iram timidi

avertunt:Ne vitam illis eripiat,magnd om-nium confternationelmmortaliratcm ani-

marum fide concipiunt, prxmiaque bono-rum& malorum, inde fepulchrorum cura

impenfior.Acadcmiarum frlcndor per uni-

verfum regnum infignis plane eft. Studia

ibi Philoiophiz legumque patri® florent,

nulli zftimatione natalium circa honores,

ciim dodrinz tantum atque eruditionis

deledus habetur. Indi eruditis cun,diMa-giftratus patent, maximifque follem ni ta-

tibus minifteria. Vita omnis jucunda, fua- .

vis ac plena dignitatis illis eft : Hos Loitiiu

& tJMxncUrtnos vocant,qui fellis geftan-

tur, velamentis ex fcrico, auro argentoque

tediis. Potiffimum genio ac cuticul® in-

dulgent , ut omnes paffim Chin® homi-nes. Summi ubique przftantii apud natio-

nem illam dodlrina militat. Nemo in pa-

trii fua munus aliquod Gubernatoris aut

Magifttatus fufeipit , lege prohibitus. Anob eam caufam : Nc amicui* aut affiniu-

tatis ratione indu&us in judicando a redii

juftitix reguli difcedat? Ita quidam arbi-

trantur. Cfim ex fupradidlis aliquis d vita

difcedit , multi is commoricntium vxo-

rum ac famulorum fequeli honoratur. Sc-

pulchrumque ipfum monilibus auroq.&c.

impletur.Sicvit$fequenti (ut putant) fuus

honor fuaque copia erit.

Terra ipfa temperatillima eft optimi-sll

que acris. Initium enim fumic altitudi-

ne novendecim graduum, Hc quibufdara

ill locis altitudinem quinquaginta gra-

duum fuperat. Inde certa fertilitatis pr*-

fumptio, accedente continui incolarum

in colendo moliorandoqueagro induftrii.

Pedem nullum in China videas terrz,qui

non fuo proventu gaudeat,neque ipfis

montibus collibuiVc exceptis , ob homi-num multitudinem. Pellis nulli memoriaibi invaluit. Et lege vetitum eft feveriter.-

Nc quis abfquc licentia rerri fc efferat , ei-

dem lege intccdi&o peregrinis accclfu.

Mendici ociosiqu* omnes atroci cdidla

fublati.

Provincia:& urbes Chinae. 17

fublati , nulli ratione admittuntur. Gensvimra chi- ipla pulchre formata, communiter larga

hibitui?*' pmgucdinc flaturam proflantem oftentar,

facie lata rotundaque,oculis minutis, pal-

pebris grandioribus lupciciliis' elevatis,

parvo humilique nafo.baibd tara, feptem

o€kovc crinibus infiifupraveos: liibtncn-

to pili admodum nigri propendent quos,

lummopcre curant, ac peuine continui

«xcrccni.Capillum viri juxta ac femina: in

pretio eleganter habent, prolixumqueeumadolcfccrc pci mittunt

,que poli in nodum

in vertice cogunt, iiiji&o ex lerico reticulo.

Qui juxta mare habitant circa Aiachax &Canton , ubi Lufitani frequentant, colore

fune nigricante , ut /Et hiopes Africa- St

Barbari*,ac partim Hilpani. Sed qui inte-

riora regni tcnent,Belgrs Gcrmanifqut eo-

iore haud fent abfimilcs. Etiam inter Chi-nenfes aliqui prorfus nigri confpiciunrur,

grandibus oculis & dcnfa barba. Verumpauci tales funt.Stat opinio

,& Chinenies

ita narrant, genus efle quoddam mixtumex Tartaris , aliilque vicinis nationibus

nondum iraftridtc interdico commercio,ur fupra relatum cft.Vngucsfiniftr* manusincofx longiores nutriunt,legc aliqua mo-ri fuilquc ceremoniis. Veflimenta ut dixi- I

mus mjiximc ex fcrico conftanc,intercos,

|

qui alicujus funt exiftimationis. Plebs ta-

men goilypims veftibus , aliilque vulgari-

bus pcnulis incedit. Pannum ex lana fl?e

holofencum in univerfa China confuetc

ignorant,

licit abunde materia fufficiat.

Mirantur ideo Lufitanorum hujus generis

MuiictciChl. merces. Farmini fumptuolis veftibus emi-

nent, patentibus flucntibufque togis, mo-nilibus variilque gefnmis

,qui crinibus,

qui pedore inluftrcs. Manus ftudiofe te-

gunt, r.ird prodeunt plurimumque domiocgunt.Minutos pedes elegantiae caulir ad-

fcctanr, idcoquc a tenetis unguiculis plan-

ta: fafciis cohibentur,inceilu in pofterum

molcftiilimo.Ex matitoru zelotypia fluxillc

hanc coiriiiccudincm ferunt, ut ita diffi-

cultate grdliis proeundi ftudium minuere.

tur.Etcnim viti maxime zelotypi funt.pln-

rimumque mulieres ad libidinem Se luxuminclinat*. Qu* in dignitate aliqua funt

fellis geftantur per vicos, in quibus per

|

cancellos pcrfpiciunt eunda, ipli a nemi-ne vite.

CAPVT XXIV.

‘ProvultU , urbes , ahacjHc memora-bilia regni Cinna.

T) Egnum Chin* (ut narratum eft) in

XV xv. provincias diftribuitur.fingul? ira-

plilTimi regni alicujus in Europa magni-tudinem zquant , luis ut feribitur fpaciis.

Protexpriellhis quem Chinenfes Cochsn

vocant. Duat ex iis per regem rcgifque con-

/

lilium gubernantur. Tolanchia lcilicet& tiovmcurcm

Vaguia in qua rex moratur : Cerentdicun-

turinlce nominibus: Fcquitm , Olam, Siu-

fay , Sufian ,Xanjaj

,Oqutam, ttAucheo,

Hona, (amou,Qtuthto , Chtqutam, Saxi,

asfynaeru. OraiuEus fcnffluminafiua tor-

rentclque funt,impetrato ita facili com-

meteio,terrtftri itinere Uve navigio. Clri-

ncnlium hiftoriis& annalibus inhileexv.

provinciis ji) i

.

Metropolitani utbes no-

minantur, i;9 J. Civitates, utetiutnnum Vtb,<'

vicos magnitudine tu: fpacio terratum ur-

bibus pares excipias , unde regni amplitu-

do facile conlideratur. Plurima: civitates

ad flumen aliquod jacet, vivamque aquam,follis latomis , cir.da: muris pulcherri-

mis cralfiique, ex lapide quadraro. Poma-rium exrrade intra urbem

,quod latitudi-

ne fex adequitantes viros ferat, corripia-

tur. Id ad facilem murorum contemplati-

onem fervit, ne ufpiara deliciant , maximienim curi ruinulaquxqiic teficiunt. Vi*regni totius pulchre ftratx funt

,ufque ad

montes ipfos , magna ubique xqualitate.

Frotifpicra portarum urbiumque pulcher-

rimis archiccdurx lineamentis format^videas, tribus quatuorve portis circa in-

troitum excitaris, egregia artis fabrica»

Ferrum valvas munit, piate* autem pul-

chre flrar* urbem vifu longo& redio rn fi-

nem ufque fetant. Ad platearum fines ca-

merato opere fornices flant,in quibus

maxima mercium copia cnitcfcic omni-um rerum ad ncccflitarcm & elegantiam.

Deinde arcus ex quadtato lapide conftru-

di, figuris ac imaginibus depidi,plateas

inumbrant, advoTuptatem ac Iufum ido-

nei. Omnia etenim feta lufufqfic Cbincn-fes node exercent , atque tum ateus idos,

faces luctrn<jqvic illuftrant , infigni maxi-

me fpidaculo. Tribus fere januis xdesor- Uo.natus caufa patent

;media maxima eft:Hu-

miles autem funt ades, fine tabulatis , in-

genti tamen introtsum fpacio, hortorumac viridariorum

, fupclledilc omnigeni addelicias. Civitas in qua rex degit Xumtmfive Taybt;%j vocatur, & a quibufdamQjnniAj. Nomen ri'*»/if»!-.Cnmcnlium QajnMr*

idiomaic civitatem ccrli iignificat,in pro.

vineia Taguu ea lira eft, magnitudine admiraculum cclebrata.Longitudo tanta eft,

?mantum uno dic eques fuperet, tum alia

unt infinita miranda quxorcvinris cauli

omlrto. Hac in urbe regiam fuam Mo-narcha Chiiicnfium habet jnftrudain om-nibus deliciis ad ufus fuos , uxorum 8c

cttrialiUm. Ducum, Comitum, Baronum, Nemo fca-

&c.titulos Chinenfes ignorant. Nemo va-d““ h,b*'

lallum habet, nili aliqua Regis folemni

indulgentia. Poft mottem hu|ufniodi be-

ncficiaad Regem redeunt, poceftaue libe-

ris ea adimere,qoibus tamen fere per-

mittit, mod6 idonei fint, Pagemque no-

vi fidei praftacioneagnofcant. In Ungulis

C a urbibus

a8 Provincia:& urbes Chinat.

urbibus principibus,ubi Gubernatores ac

Prorcgcs imperitant,pidura regis depen-

det, Telo ex Attalico panno ta&a. Hanc«ocridic-Olficialcs omnes ,

Louut,

i, flcc. honorant debiti reverentia, ve-

lut u» pntfcntem Regem. Titulus autemRegius eft:

R

ex etDomihvs Mvn-bi FmvsQjrs Coe lj.

Telum inChina nemo portat neque do-

mi liabct, exceptis iisqui ftipendio Regis

honocwtur, quorum etiam filii militiam

ut hcicditaiiam confcquuntur. Ingenia

Chiucnlium acutiilima ex iis qux inde ad-

ii fcruntut fatis oetfpici pollimt. Carros ve-

lis accinctos inufu habent,in formam na-

vium fubjcdis.rotis, ranti indi^ria operif-

que concinnitate, ur in campis eadem ve-

locitate ferantur,qua navigia in flumi-

ne. Emendi vendendique fcientii pollent

maximi. Qui aucem officinam habent ta-

bulam prxhgunt, in qui mercium quas

vendunt velut index continetur. Artincus

lingulis linguis plates lunt conftitutx,

continuis habitationibus , fucccffionecci-

am certi liberorum in eadem artificia, quxparentes exercuere , nifi aliter Magiftta*

rus ftaruar. Ditato jam , vacatio ab opere

permittitur, ipfe nihilominus officinam&operarios habet, eoique obfervat : MonetaChinenfium ex auro argentoque line lig-

no tamen confiat. Ea in minutas partes

fciuditur, ad valorem ufquc oboli. Etumi. cetera merces omnis generis

,gailinx, an-

feres, pifces , &c. ad ftateraro ponderan-

uur , eoque modo venduntur. Vxorcm u-

nam habent, quam legitrimam vocant,

atque inde alias quotquot Siere poliunt.

Filius 'ex legictima uxore potiilimam fuc-

cdlkmis paitera habet, quod tupereft cete-

ris liberis diftribuitur. Matrimonia libera

funt exceptis fratrum , fororum , confo-

hrinommquc. Sponfus antequim fpon-

fam domum deducat dotem prxftac Ipon-

fs, quam lllaad patentes defete in pretium

lumptuum,quos in educatione tulerunt,

inde cuna fponfo domum abit. Quod ira

dotis nomine datur parentibus in totumcedit fle ad cotum arbitrium dilpenfatur:

Demum,quod poft illorum morte fuper-

cft , filix cedit a cujus fponfo dos talis pro-

feita cfi,eo modo qui plurcs filias habent,

opulentia exteros fupcrani.Ex fequentibus

hifce imaginibus patent figurx Cninenfiu,

virorum ac mulierum ,& Mandatinorum,

modo quo Icili? geftantur,&in flumine

navibus vecti genio induigenr.

Lingua Chinenfium multim diverfa

cfi. Scriptura autem intellectum inter Ce

communicant. Viuiiturcnim figuris ex

quibus Alphabetum fme numero habent.

Figuras lias cum diverfi coloris charta, ca-

lamos item& anamentu videre apud Palu-

danum licet. Opus cfi aurem magno ufu

ptolixiq. memoria, qui omnes «adi velit

intelligcre, camque ©b caufam tanti Aprid

illos docti peritique homines zffimantui.

Charta Europx chartis fimilis eft , veriun

non ita candida, lxviorquoque fle fubti-

lior. Ea ex omni colore drgantiffimcfic.

Scribunt autem arundinecum penicillo ut

pidores. Typographia, tormenta bellica,

pulvis toimcntaiius.aliaque ad anna perti-

nentia iu Chinaante aliquot fzculafupre,

vulgari ufu, ica ut origomemoriam homi-num fupcrct. Ceterum Annales illorura

habeut primum Chin? Regem MagicisW-tibus clarum.tormentorum ceterorumque

bcllicoiu inftruincnroru repenorem fuiife

Typogtaphia quoque valde vetus cfi: Juibn

quippe repeviujitur, jam ante joo.aut (oo.

annos impicfli,quim ia Europa ais eademinnotefccrer. Multi fanc libri mChinaexTftant,curiofi etenim fetiptores font.omm-um rerum gcftarum.artiuro.legum.edido-

mm , civiliumquc finitionum , Romanisantiquis Grxcifque nequaquam hac ia io

diffimiics. In conviviis epulifque invita- ccvivionu

tis fingulis menfa lingularis apponitury

etiam ii aliquot centum conviva: Client.

Mcnfx autem pidura in(igni,figuris acto-ribus pidis

,ad mirificam dclcdatiouem

fulgent , atque fdeo mappis non utuntur.

Circundant tamen orbem raenix panni

ex ferico, auro argentove, pro dignitate

hofpiris, ulque in terram dependentes. Exangulis autem calathi extrema arte con-

texti demittuntur, floribus oderiferis, om-nigenis figulis ac imaginibus ex faccaro

aurata confcdis, elegantiffime impleti. In

menfx medio cibus optimi pt?patatus bo-

noque ordine in paums ex poicelanis ap-

ponitur, fumptuolitate fingulari. Cibusdenique five cx pifeibus , five ex carne con-fiet , offibus ante exemptis in partes fedusconvivio infertur.Manu tangere epulas in-

civile habetur & fune in hunc uliim duoligna nigra & orbiculata

,qualia apud

Dodorcra Paludanu a me illi donata con-

fpiciuntur, quibus fcitc admodum , enamne vel mica decidat.utinorunt.Ideo neque

mantilia terfui habent, nihil enim necclle

eft, cftm os manufquc ncquaqukm conra-

minent. Potus eft vinu ex orizaconfcduin

& inftar cervifix decodutu. Sxpc bibuntfcd parum , viciis aliquando repetito hau-

ftu.antequam calicem evacuent. Epulas fle

convivia Mufices multo deledameto con-

decorant. Cibum Crpe & varie apponunt.

Salutandi hunc modum habent. Ex ple-

be homines finiftram c laudum,^uam dex-

tra tegunt ac pedori admovent,magni

fummiflaque capitis inclinatione. Hoc lig-

num animi in amorem adfedi |Undis ma-nibus junda etiam pedora exprimit , mul-tis adjedis prxdarx benevolenti* ver-

bis. Nobiles fiue Mandorini obvii con-feftim manum claudnnt

,jundis digitis,

circulo fodo brachiis lunaris : Ita ftames

caput

is

Civitatis & Infula: Machau dcfcriptio.

caput inclinant, furami coin itatis, fupcr

priore inceilu concentione, aliifque riti-

bus quos inter proceres ufurpint. Et fune

infinita hujufinodi,qua: perfequi omnia

nequeo , nam in ccntum libros crcfccrenr;

five regum, fivcgcntiu deferiptionefpedfce-

xnus. Qui latius ea cognofccrc cupit libru

fratis Ioannis Gonfalvi deMendosa legari

Juiex Hifpanica lingua in Latinam tran-

atus cft,& quamvis errores aliquos finiftra

informatione Authoris habeat; tamen plc-

taque veraconciner,le£uque dignus cft.

CAPVT XXV.

Civitas dr infula <J%Cachau in Cbina, ubi

Lufitani negotiantur dr habitant,ejus nego-

tiationis ratio,pretut, men/itr*, & moneta,

cum Chmaitum Malacce.

INfulacum civitate Machau five MakauaLufitanis habitatur, quibus Chinenfes

thitti funt. Illi mercaturam verius urbem£anton-> «ereent , unde Chinenfes omnisgeneris merces apportant, empcuque profi-

cifcuntur, cum ipfis Luficanis nequaquampermilium iit Cantonfi proficiici. Ceterumubi aliqua ex Indii navisMachaviam venit,

confcftim eam Mandoririus live Guberna-

tor metitur in latitudine& longftudineribiVefttal a tum computatione per dimenfione iftamscniua,

navjs fa£h, ve&igal exigit,ac proinde one-

randa: navis facultatem permittit., abfque

ulteriore tributi folutioncTunc tc Inditor

quida eligitur Luiitanus unus, qui nomineomnium Cantonum naviget , ibique res

fociorum agat: fcd eide neque pemo&atioin urbe conceditur, magnis pccnis vetita.

VrbsMachaviaLufitanumEpifcopum ha-

bet,Archlepifeopo Goa? fuffragancu. Quo-tannis lingulari diplomate Luficaniz regis

Machaviam navis ex India veniqcujus qui-

dem prxfcdluraqucmadmodum & arciumdignitates illuftribus tribuitur: Machavii

Wi*i*aii* io *adem navis in Iaponiam abit, ibi ut onussaponum, fufeipiat, indcqucMachavii repetiti Ma-

lacca poft navigat,ultjmbqucGoam.Ncmoita navigat, prxtcrquam diplomate regio

munitus, quod certis vicibus fucccforie

datur, cum unica tantum navis quotannis

Goi folvac Machaviam petitura, ita ex hacprofeftione qui rcgi minilWium aliquod

in Indiapiscftiterunt , tanquam prxmiuroreferunt. Ceterum Chiriam ac Malaccamverfus cuivis, commercia licita (unt, n6 ta-

men in Iaponiam,qua: hujus navigii pr*-

fcCto r egis gratia concedirt?r.Etia in Chinavel Malacca nulla navis oneratur, aut exo,-

neratur.antcquam hxc Iaponica exonerata

vel onerata fit,poft cuique fuqs quarftus li-

/

, bereft, fuxque naves ex China Malaccam

Quafiui illi-^ Goam. PraefctSti Iaponica: expeditionis,

magnum ex ea lucrum nancifcutur-,& prx-ai», fertim infhu&i forte quadam pecunia: m-

’\ figriiore ad initia commerciorum ac navi

l9bona 700. five 800. Lattomm ( ut vocant,)

1 joooo.& zooooo. Ducatos facillimi qux-ftuolis mercibus fuperat. Navigatio autemhxc triu annorum Ipacio comumter confi-

citur.Cum enim Aprili menfe Goi folvant

Malaccam,ibi ad aliquod tempus fubindd

coguntur fedeic, oppottunitati ventorumintendentes

,qui certis ibi tcmpeftatibus

( ijMonfin vocant ) naves impellunt. Ma-lacca Machaviam navigant, ibique novemmcnfiu fpacio,& quod excurrit,tempeftates

alias operiuntur, quarum poftea fortuniin

Iaponiam proficilcuntur, ibique tcmpdfe-tes reditui commodas denuo exfpc&autcs,

aliquot menfes terunt ,ut Machaviam na-

vigent, circa quam urbem iterum alterius

opportunitatis fortunacoguntur opperiri,

confummaro ita in reditu abituque trium

annorum tempore. Per has in Iaponiam LuGt«niK*-

navigationes Machavix prxfe&i quoqueimmurantur.Quando enim una navis Ma- mrigiuoni-

chavii in Iaponiam abir, altera ad eandem IDU"B‘

navigatione parataGoi Machaviam fubit,

& gubernatorem navis ac urbis exponit, ac

Cum prima, navigatione peraili, Macha-viam redit,altetalaponicani expeditionem

aggreditur,permittepte gubernatore dilce-

dente , repetenti urbem pixfaAo ;admini-

ftratione,qui ibi dtirat ufque in cdmodumtempus Malaccam enavigandi , revertente

tumeo, quipbfteriorin Iaponiam naviga-

verat, ac Machavix gubernationem recipi-

ente ufque in fequentis navigii adventum,fta Machaviam lemperaliquis Gubernator

tener.ccrtis adventuum tecefliiumquc vici-

bus ut feriptura eft. Maces qlixex Ma- m>-

chavii in Iaponiam fctuntur.exfericocon- ,*“ri**

ftant; Argentum earum loco naves referut,

magno compendio. Ceterum mentioneMachavi? fatU.haud mihivifum alienum,

inferae Ipccies mercium, quas Lufitani ibi

fere, emunt ac diftrahunt, ad|e&is preciis

cpriinjunioribus,qua: parva immutatione

aut minuuntur aui crelcunt,, Chinenfiumetiam Maiaccxqucponderum declaratione

adhibiti , ob frequentiam commerciorumac differentiam a Lufiranix Indixque pon-deribus.Ergo fciendum,inChina terici clle

tria genera : Vnum quod Lankjjn vocant,

1 idque optimum habetur , alterum Fufcan

Idittum quod bonum quoque eft-, tertium

Ivero quod Lankjsm infimx notz nomina-

1 tpr. Pfartcr autem h.vc genera alix ferici

j

fpeciescogmttjfunr. Eft fericum nondumnecum,quod rude vocamus , aliudque ne-

f tum & vcrlatu roruli.quod Lufitani 7(grot

\

nominant. Album& rudefericu Lankyni-

1

vulgari pterio per Picum ( genus id ponde-

Iiis eft qupd poftea cxplicabirnits ) ad 14/.

I 1/0. Realos majores aut EftJeros Imperii

xftimatur, fecundum noftram monetam,

j

Album& rude fericum Fufcan per 'Picum

i 1 40.& 14 j.Rcalis emirur.Rudis lerici Lan-

|

kam-i ficus 7j. aut 80. Rcalis comparatur.

C 3 Kftros

!°

Uffros fivc tortile fcricum album Lanl^i

in Picum 160. lyoRcalis conftat. Sericum

album lumk Fitfcam live Su(uam 130.1 jj.

Realis. Ex fcrico tortili albo Canton Picus

ad ro.jj.Rcalosxftimatur. Variaris etiam

coloribus Icticum tortile eodem pretio ac-

cipitur. Rude iciicu Cantoncnie in ‘Picum

/y.6o.Rcalis habetur. Albi Serici Sindonesi4.ulnaiuni communiter, nunc hoc nuncillo anno ad loo; jo. ff. Rcalos taxantur.

Mulcus per fictam 10. unciarum lex icp-

ccm ve Realis emipoteft. C?tcne auteni cu-

riofitates aliaque (upcllcdlilis genera,qui-

bus Chinenlc regnum abundar,fuis variif-

3ue pretiis conftant, non ita certis : Supra-

idfccaute poriflimum merces diilrahuntur

& aLuiitanisin alias partes negotiationi-

bus avehuntur,prxcipua opulenti! ac fre-

quentatione Chinaru regni. Nuncdepon-acribus monctiqacChm?&Malaccx.lta-

r«d«« In-(jUC p0n(Jcris genus quod Mallaccx Bhannome habet,tres Picos conficinPicwautetn

66. Cactos& duos tertiarios,utinfummatres ‘Pici, qui Tiliarum faciunt , 200. fiitot

habeant,tam in majori quam minori pon-

dere. A/wr«j Chinx habet 300. Cactos cx-

dem a£imarione cum iac. fictis Malace®minori pondere; tres enim CaeriChinenfi-

um Malace®duos reddfit pondere minori.

Caettu Chrna; habet 16. Tacyos Chincnii

pondere,qui i+.Taeyos Malacae reddunt,

tulitanix pondere autem .20. Vncias &tres drachmas. Eli & aliaponderis fpccic*

in ulu.qua Mantum vocant: Hamus autemhabet 12. Caecos minori pondere; Caettu

amem ii.TacyosSe 16. Hami& R.Caett fa-

ciunt loo.Caetos , jufto numero& pondere

ad ‘Pharum minoris ponderis. SciendumpraetereaTaeyum Malace® habete 16. Ma-jos , decemque aJMafis & tres drachmas

facere unam Lufitanix unciam, Vneiamq.unam cum dipddioifi. Mafis tenerexodh£-

vamque Mafpmcm.^fyCafirum pondere

vcdiiurlapis Befirfve Bazar, & xtrimarur

ajACajlis ad duos trefve‘Ducatos, pro boni-

tace ac magnitudine lapidis. Malace® duogeneraponderum funt,Vnum quod majus

cft,alterumquod minus, juxta hanc fcque-

rem explicanonem.‘2/7<ir(«majori pondere

200. Cactos habet, Caettu 26. Tacyos,Tacyut fefcunciam vix LuGtanico pon-

dere. Minori pondere Bharm etiam ha-

bet 200. fictos , fictufjuc 22. Tacyos,

Taeytu fefcunciam Lufitani? pondere ple-

no. Pondere majori appenduntur fequen-

tes merces Piper,Caryophvllori.Nuccs My-rifticx,Macis,Sandalum album& rubrum.Indigo

,Alumen ,fanguis Draconis , Palo

'Dagsiilla, Civcrtn Sc Sapo*-.. Minori autemponderatur Argentum vivum,Cinnabaris,

y£s,Bractea,Sericum,Ebu r,Mufcus ,

slmba-

rum,Calamba fivc lignum Aloes,Stannum,Plumbum,Zawr/ci,oleum ex nucis Myrifti-

cx flore, Tcretam, Pofimalha, BcnzoinuiD,

Civitatis & Infulx Machau deferiptio.

Camphora.&c.Ceterum merces quas Lufi-

tani in Chinam quxftuosc deferunt funt'

primum Reali majores, qui in Chinafupra inCMn»»

quinque Tcflonos valent non quod eam d

monetam alteri Atgento prxponant , fed

quia in illo regno Argento maximum pre-

tium eft , ut lupi a rettulimus;inde autem

Vina quxdam Lufitanix fivc Indi®,Oleumetiam cx Olivis,quod ibi in pterio eft, Ho-lofericum, Cbccmnum, quo plane carent,

conficiendi rationem ignorantes. Specula,

Ebur,alia clegantiota cx Cryftallo Sc Vitro,

horologia ceterxquc cutiofitates maximiibi in xftimatione Client. Atque nunc fatfs

dc regnoChinx : laponia etenim 1citat,ul-

tima Orientalis navigationis infula, a Lu-fitanis dctcdla hodicque nota.

CAPVT XXVI.

Infula faponia.

INfulam five terram Iaponix multis curi-

j ^pis fluminibufque interfluam

,plures fi-

tnul infulx conficiunt , magnitudine fum-ma, licet nondu faris cogniti. Initium 30.

gra.ducit,ttanfitqne 3 8.A fiimaChin; terta

ad Orientem 80. mill. diftat ,fpaciumquo

ex Machaviiquo Lulitam navigant ad Bo-rapeliotcq pene 300. mill. habet. Portus

quem Lufitani fae cfimerciis frequentant,

Tfangafchc dicitur, quamvis Sc alia fint QuiUoimi-

negotiationi loca comraoda.Tcrra ipfa fri-“•

giaa eft.multi pluvia mades.nive ac glacie

afpera, glebas quafdarn frumenti habet,

ptxcipuus tamen gentis viftusex oriza eft.

Quibufdam locis ipfa terra in montes af-

fingit, ftenlitate infames. Venatione fera-

rum plurimum cibum incolx quxrunt , Sc

licet vSccas,oves,bovcfqucabundc habeat,

iis tamen duntaxat ad operas utuntur,cumcibum cxdomefticis manfucrifque anima-

libus generaliter refpuant, n6 mmote farti-

dio quam nos Equorum carnes. Etiam a

ladtc abhorrent, languinisenim beftiarum

portionem cllcarbitrantur, licet colorefit

candido. Ceterum pifces varii generis ha-

bent quos etiam maxime amant;frudhis

quoque diverfos ut Chinenlcs. a£des ple- DomUiiu.

lunqucex ligneis allcribus ftraminc con-

;

textis fabncantur.clcganti fatis opere,inter

1 opulentos prxfertim,qui pulcherrimis llo-

reis, lingulari ibi ornamento, atria lua ac

cubicula rcgunt.Elcgantes quidem non ita

fimt Iaponix incol® , ut ii qui Chinx reg-

num habitant : Veftitu tamen honorifico

cx Serico incedunt, paucis alias contenti.

Argenti fodinas infula habet , ex quibus a Atgtnii fr-

Luhtanis Argentum in Chinam defeitur dl°*-

permutatione metalli cum ferico aliifque

mcrcibus,qnibus laponii caret.Admodutnautem periti foilores inter Iaponios reperi-

untur, aliique artifices varii, folertiffim is

ad cunela inventa ingemis. Ruftici ipfi Sc 1

cx plebe homine»,ali aliis aarionibns civi-

litatis

Infui* Iaponix defcriptio. 51

litatis ac comitatis piiftantii maxime dif-

ferunt non aliter moribus culti quam fi in

aulis vixificm.Quando neceflitas exigit adbellum ac arma prompti plani funt,verumcivilibus dillidiis nequaquam fete turban-

tur.Inde qui temeri minas infert,gladium-

que educit mortis teus eft. Carceium ufumSufpliii*. Ilon habentjieos c veftigio caftigaptjaut in

exilium mittunt.Captura omnis per prodi-

tionem fieri debet, aliter confcius atrociter

feroec ipfum defenderet. Ex Nobilitateii

aliquis crimen commilerit , magna manuzdibusfuisinclufus obfidctur.Ibi mortemucfrbi manu fui inferat jubent, finfegnior

fit, domus expugnatur,omnefque in ea in-

venti trucidantur. Ideo ad cvitandatji rtia-

jorem vim fervorum manum domini im-plorant fer^.vulgari vulnere urventrem per

medium diffindant. Id mortis genus com-mune eft,lubout hoc famuli caufademon-ftrandifidelitaqis erga dominos

,pueri etia

in pnlSntia parentum ex pertinacia minu-taque offenfionc. Patientes fand omniummalorum funt

,quibus mortales vexantur,

a teneris etenim unguiculis otiinem labo-

veflitutrcm to^erarc addifeant , nudo' capite incc-

dunt,tenuiveftitu, tarn hybetno temporequamiftiuo, neque plebei cantum,verumetiam Principes regionis. Pulchritudo illis

-raris crinibus commendatur, idcoqueftu-

diosc capillum evellunt, cujus tantum cu-

mulum in verrite cuftodiut\r, quem in no-dum cogunt. Salutationes licufquc alios

civilitatis planediverfoS habent, a cetera-

rum gentium mofibtts, praecipue Chincn-fium. Simultatem enim hi gentes inter fe

gerunt acerbiffimam: caufam hanc efie ad-

ierunt; Anti multos annos in China rexSta

&'in«* «F^am amicorum fuorum conjiirationc

Chincnfcifc pcticus fuit,qua: tamen dete&a regis am-

iiponiei. mum in vindictam atrotetn adegit : Multi

tum Principes adfetli irimorcc.firma Regis'

fententia advcrlus circios conjuracionis

focios, doucc ipfi fenatores' adfinitate con-

juratis implexi, Rcgem adcQnr, orant, ob-tcftantur: Vt mitiget mpplicia mortis, in

aliud pcenieenus,qiioanonxrfinoris tor-

menti lit:Elle infulas incognitas1

, ubi exili-

um fallidiofi viti, ipfa morte gravius tole-

rent. Ita clementiam inter &juftitiam me-dius,innoxios,adfini tatis tamen commife-rationc raftos, folaretur. Pcrmdtfls Rex re-

liquos inlaponiam mific.Inde tanta adhucanimorum dillcnlio, nequaquam excin&o

odii femine: Cumfepe ctiamnum hodie

Iaponii CbinenfiunV regionem invadanr,

omnia (poliis ac latrociniis deftruendo,

unde nullo inter fc commercio agunt,nifi

mediancibus Lufitanis. Majore adhic ho-

jaittucntia ftilitaris teftimonio diverfis planca cirera-Cmo comi»- pum genciu moribus vicani agunt Iaponii,

-Sfttt chln” Chinenfibus quoad ritus vivendi maximifeiScUpo- contiarii. Singulariter (i illas differentias

pnfequi conattr , faftidiofo opere lc&ori-

bus obftrepercm, quafilam tamen referam.

Ergo cum Chincnles inclinato capite ma-nibufque junttis obvios falutent,Iaponii i

Contri calceos exuiinc honoris demonftra-

tionc: Vbi Chincnfcs ftaiices hofpiccs fuoS

excipiunt, Iaponii eofdem fedentes hono-rant, magni Incivilitatis reputatione; li

quis lians aliquem fulcipiat.PalliUm quodhos exeuntes fumimus , id illi prodeuntes

deponunt,braccas Inirificc laxas induti. Vtapud alios crines aurei dentefnuc candidi

pulchrcfcunt , ica apud illos deformitatemfaciunt , ideoqueomni Audio ad nigredi-

nem rcda&i.Color albus lu£tum ibi (ignac,

niger gaudiii.Fcemin* eidem conrrarietate

vivum famulos poftabulones.famulas vero

pncabulantcs habet, cotra Hilpang- moresGravidi ventre ar&iffimo cingulo cogunc,

aliis latilfimo cinguli complexu utentes,

experimentoqde adfcrmy ardlatione illam

aci faciliorem partum conducere. Poli pai-

tum aqui frigida mox infanteni abluunt,

matrique pacum cibi cenuifque fubllancii

f

iarvo tempore pnparant;cum noftne mu-ieres partu folucam delicati ndrriant.Mds Mo> coali,

comedendi hic cft. Cuique fua menfa fta- iaull,

tuitur,fine mappis aacrriannlibus; duobuslignis cibum capiunt , ut & Chinenfcs.

Vinum ex Ociza cotium potant, ufque adebrietatem.Poft prandium olla cum calidi

apponitUr,quam ferventem ebibunt,ifta-

te & hyeme.tsinnotatio D.^Palud.

Tmufttmltmfire modum in potu Chat»*retincnt>,quam ex cernifruihbus conjiciunt,

liaccA laurijirmlitudittc, ac ab e/£gjpnii ilon

five Ban 'jocatur. Ex illu pfqmpondo fu-nturir

,quos aliquantulum toSlos m aqua 20.

pondo coquunt, ufjue ad medietatem. Hunc

potum matutino tempore quovis,

1n tabernis

fnis firvetitem haunmtt, ,ex jigu linis ollis,

eodem more quo noflratcs Vmum igni eliqua-

tum mihi bibunto. Stomachum eo pota con-

fireart arbitrantur , ac caleflen,- ventojitates

cxpellt,ac obturationes aperm,&c.

Mos 4p0niomm in pnparandis epulis

a ritu aliarum gentium plane abhorret.

Prididfcc fervenn aqu$ pulverem iniiciunrex herba,quam Ctan vocant, in magnam (Mu* ferrea*

hujus porus iftimarioncm.ludo qui aliqua pulmo cbi»opulentia pollent,' loco fere fecrcro a-

quam hanc fervant, camque excipientes

amicos fummi benignitate depromunt.

Ipfi eam Domini Principcfque pnparant,luifuno item ollarum,quibus herba cufto-

ditur, coquitur ac propinatur pretio. Nonminor aurem hifcc ollis claritudo cftquamapud nos gemmis ac pienofis lapidibus.

Ex vctuilate tic elegantia artis nominequtt

artificis commendamur , adhibitis criam

peritis talium iftimatonbus,eodcm ftudio

quo apud nos auri argcnrique bonitas ifti-

matur.Inde 4ooo.veljooo.Ducatorum fi- olli in pia.

pc olla vetus ac artificis antiquo nomine ‘io Cn*“ kri -

«lara

31 Infulse Iapoti

elixa emitur. Rex Bungi aliquando ollam

tiibus fultam pedibus, quatuordecim mil-

libus ducatorum compariuit,& ex Iaponia

alius ChriftianUs in utbc Sacaj ollam tri-

bus etiam laminis reparatam 1400.duc.1t1s.

aumpiaiut Etiam imagines quafdam in pretio habet,

pidturalquc minimarum rerum ab antiquo

aliquo artifice profctflasihas qualibet fum-

mi emere (ludent, ita ut hujufmodi tabula

vel quatuor millibus ducatorum illimata

oiadii. fit.Pari xflinutione gladium uctulli noini-

natique febri reputant(talem tribus qua-

tuorve mill.ducatoru emere non verentur.

Hxc illis monilia,hi chcfauri. Caufatn in-

terrogantibus reddunt, cu illufione noflra-

rum deliciarum ingeminas ac lapides,de-

coris tantum gratii nullo alio ufii;cum hi

f

'ladii,ollx, ac pi&urx non untum ad ob-e&ametum, fedufum quoque pertineant.

’

luflitueoido quo Politia defenditur hic cft.Toliua. Regcj nominatur facataj . h i abfoluti Do-

mini terrarum exiftunt. Nihil tamen pr?tct

neccllaria ad vi&um femilixqiie fuftenta-

tionem ex regni opibus fervant, castera alia

in Cunixot,qui vclut Comites Duccfque

funt diftribuentcs. Hia Rege ordinantur,

quibus & dignitatem pro arbittio poteft

eripere: Servire iidem Regi cogunrurdorai

militixque propriis fumpribus, juxta Iapo-

niae leges. Cumxi alios habent fubditos,

quos Tonos vocanr.HiBaronum ac Feuda-

tariorum vicena pnjftanc.m ter quos relidas

a Rege terras Cumxi diftribuiint , cum in-

fiipcr T0m in alios amicos ac milites fua

etiamnum fubdividant, pari miniilerii ob-

ligatione parendique neccffitate frperiori-

bus,fumpribus propriis, quos expartitione

facultatum a dominis infticura abunde fa-

tis nancifcuntur. Ius necis, exilii, merum-que imperium penes quofaue Dominos in

hos fubjedos eu, fine appellationis alio ju-

re.aut reddendi rationis fuper pccna necef-

fitare. Neque tantum hic potcftas penes

Dominos Duccfque contubetnionf vifitur,

Piienil Jm. fed communis patribus familias, parenri-

SuSomT* bufquccft. Uli domeflicos fuos calligare,

verberare,trucidare pro arbitrio nullo con-

tradicente poliunt. Redims Regis minuriReditus regii, funr, ex oriza duntaxat. In fingulos ergo

annos habet (00000. Fardos uve faccos

orizz .nulla alterius tributi fpe. Ex his in-

ter 10. aut ia. Cwiww-finguUs 50000. five

40000. Fardos dividit;quod reflat femilii

fur propriifque fumpribus fervit. funixi

indecumTo»*rparcipitant. Toni cum mi-

litibus, eflque hxc Facultas, juxta quamquifque honorifice fatis pro dignic|re fui

vivit.Iaponii fermone quoque a Chmenfi-bus differunt,nullo intella&u mutuo, prx-terquamexfignotuinac imaginum notis.

Multa ac varia vocabula habent, paratis ti-

tulis divcrlis,verbifquc pro dignitate ejus

cui fcribunc inftrudis , mirifica varietate,

ideo difficulter lingua Iaponica ab exteris

lix deferiptio.

percipitur. Religioni habent Chinenfium- Rtliigi»,

Idola colunt, roiniftrofque fecrorum 'Bon-

z,ios magno honore adficiunt. Ceterum Ie-

fuitarum adventu multi Chrjiliani effedi

fuere , inter quos Se tres Reges baptifari,

Chriflum agnoverut, Rex Bungi videlicet,

Sui inter Reges reliquos ( multi etenim

mt adi} uc incognitam parte interiore Lu-firanis

)potcnrilfimus efl, Rex Arrym* Se

Rex Omurx. Hi Reges tres filios fuos five

nepotes in Indiam cum Icfuitis miferunt,

ut inde Romam peterent ac Pontifici obe-

dicnriam preftarcnt. Illi anno ij8i. ex Ia-

ponia ptofcdhGoam 83.venerunt , eo ipfo

annoquo ego in Indiam adpulcram, ita ut

cos eyamnum in urbe Goa inveniremus.

Anno 84. in Lufitaniam fupradidhi abierut,

atque indoMadridam, qua in,uibe cos Rexcum Nobilitate omni, luramo honore ex-

cepit.donifque ampliflimis affecit.Madridi

autem Romam defati,a Pontifice acCardi-

nalibus fummopere culti,peragratis Italia;

inclytis urbibus , Goam anno 87. rcvcrfi

fuerunt, quo.teftipore ego ibi degebam , ac

inde Iaponia repetentes ibi a ceteris infula:

hominibus magni acclamatione ac fefti-

vitace excipiebantur, fedH infulanis fide,

EutopiRegum fplendons, Chiflianitaris

totius apudbarbaras gentes maximi cele-

bratione.

Supra lapopiam 34.Se 3 j.gra.non procul

ab oraChinq illa ingens infula jacet.quam conainfau.

Ceream vocant. Ea nondu penitus cognita

efl, occultatietiamnum magnitudine, ac

fru&uum,merciumque bonitate.

A MachaviiadCaciamjo.mill.infuliquidam jacent Leauumtm minoru&ma- LcquitUfu-

joru nomine,zo.mill.diftant a firma Chin* **•

terra minores Ltejutt. Majores vero ab iif-

dem jo.m ili.jacent.Qui omnes aChincn-fibus frequentantur Se habitantur. Arquchxc de ttadhi infulifque hujus plagx

,qui

omnia, aut pro veris coperta, aiit a me vili»

fideliter retuli.Nunc deicriprioni Goq vici-

narumque Regionum intendamus,

CAPVT XXVII.

Brevis deferiptio terr* poli Goam-- , in eujmterritorio spja £ea jacet. Origines RegumDotnuioruifr,nomina eorundem. Ex anna-

libus tnonumentiftjue ipfirum Indorum^.

A Ntcquam uibis Se infuix Goi, vici-

narumque regionum Lufirams iudi-

tenifque cultoribus, deferiprionem ingre-

iar vifum mihi necdlanu,latiori oratione

origines divifioncfque nationum, regumnomina Se agnomina recenfere.Igitur antitrecentos annos,quidam potcntilfimus rex

terrx Deli, (qux lita cft interius poli Goana odi rem. -

ad Septentrionem,) confinis terne Cora-coni , Perfi* regni

jubi aulaea illa fuperba

confic\\xntat,jilutifarum nomine aLuii-

ttnis notata, hyerais qualitate Provinciis1 Belgicis

Dcicripdo terne poftGoam.Belgicis haud ahfitmlis) imperio fuo vici-

nis regiones adjccir.inrcrquascranrregna

Decan, Cuncam, Ballagatra, ipfique Goa:

ditio.Eodem tempore Canibajxrcgio cen-

tum mill. Goi diilans ad Scptenmonftnoccupata fuit aMachonuri cultoribus, qui

Rcyibmi, incolas Ethnieps Rcijbatos didiosjimpcriis

fuis magna tyrannide fiibjeccrunc. Regio-

nes Baliagattx& Decan ance p.ucbant Eth-

nicis mcolaiqucbabcbantgenrcspotentes

ac validas. Ex bi}.tfmanet etiamnum,quos

rVencfirei vocaiu,dc aliiqui in iifdcm terris

" habitant Colles didi, Hi cum Rcyfontis ex

rxda hodie vivum.Vndc de incola? Cam-ajx tributum Rejfbntts foluunqut ab illo-

rum pradationibus tuti fine. Pariter Vene-

fires de (olla ab hominibus Decaii.dc Bal-

lagatt* redemptiones confcquuntur, diffi-;

muluite rege qm,cuin illis, quos' haedenus

non repreflit , haud temere participare crc-

ditqr. Ccteru poftdeyidas hafce per regem,

Deli tertas,pneclara vidori?,fupcrvcnerun

t

TanaiiMo- Tartari,quos indi Mogertf vocant, iique

s°‘“' maximam regni ‘Hcli partem occuparunt.

Quo ite tempore (n Bengala nobilis Equeserat, cujus frarrcmRvx Bengala, injufte ad

necem compulerat.Hic vindicia: cupidine,

inimico animo in,rcgcm exarllqeique cumvita dominatum abflulitjlibiaueBciigalam

fubjecit. Non contentus tali luccctiu, adu-

natis copiis. Regnum Deli invadit, Tarta-

tolque ex improvifo adortus , illos quidan I

expulit, fibique regnum firmavit, eadem :

fortuni potitus regnis Decan, Bnllagatt*

& Cuncan,ufque ad lines Cainbapr.iw diu

potentiffimus tegurn Indi? excitic.ulquc ad

Xco.mill.dilarato imperio;ut Indi affirmat.

Ceteru tanti dominatus onere prefius cumdiu folus imperaflet , tandem cupidine otii

Bengalam ftatuit repetere, Regcmquc ter-

rarum Ballagatt?,Decan& Cuncara nepo-

niniiburio tem quem habebar conilituic. Hic amicus* cfuomm. nationibus exteris, Arabibus, Tincis, Ru- I

rais&Corafonis hafce diciones Ibas inter

Gubernatores D-ucefq. diftribuit.Cuidam,

quem Lulitarti HuUlcanum nominant, di-

tionem Anged iv* perraifit. Ea u. mill. a

God diftaqad Auftmm in Borcam,ufqiie in

locum SiffardatL* di&um 60. mill. (pacio,

0«. quo item imperio Goa urbs cum infula co-

tineretur. Alteri CapitaneoNifit Maluccotta&um Sifardan contulit ad Septentrio- I

nem, Ncgotaifam vetfus, lo.mill.diftridhi,

& mtiosum u (que in Canib.ijain , ita ut hii

duo Duces regioniCuncam pta?clIent.H*c 1

regio ad mans littus porrigitur, divifa a

regno Decan, altis magnifque montibus, I

quos Gumc nominant. Sinuofi aurem (uht I

& intcmipti,tenduntqueexCarabajaiifque

/ad Caput Comorini

,& mde per traftum I

Choromandel. In urbe Goi facild horummontium vertices confpiciunrur, qui toto

eo tradlu nubibus teguntur.cuqiie aliorum

\ Bionnum cacumina in lumino altitudine|

ac proceritate faftigf* ardua extendant, his

planiciesquaidani continua cft , campiquc “«* monnf.

jUCund/flimi. Inde & UaUagatt* nomen ‘lucru"’-

fluxit. Balla enim fupra fignihcaq.de Galla

montcm.Luficaniidco rotam illam tertam

Ballagatt.it» vocant, quamvis pnrtipuapcr

fe terra? pars 'Decan nominetur & Catiara-

unde & incol* Dccamni ac Canaridicuu-rur.Regcs tituluni ‘Decan habent. Ad divi-

fioncrn ceterarum terrarum ut revertamur.

Idem Rex terram Ballagatt* live Decan in

provincias quoque drftraxit.parrcuna Ima-demdllHCO

,quem LufiianiMadremalucnm

nuncupant, pcrmillis altera Cotalmalnco,

tertiaque Metictfno Verndo.Omnes hi pta-

fectiadvense erant. Ture*, Rumi deCora-

1’oncs , excepto Nifdmalnco

,

qui filuls erat

nobilis domcftici tegis- Ceterum quod rex

aliquando cum matre Nifimoltcci remha-builiet , ipfe fc ex fimguine regum Decan,

infami alias ortu ferebat. Reliqui omnesfervi erant, quos Rex pretio emptos hac

dignicateadfeccrat, cxiftimansfidrlcs fore,

quos tantis officiis ad fummaro fortunamevexifter. Vcrhm prava mens nullis bene-

volenti* teftimoniis emendatur, reddito

probono,malo, futnma ingratitudine. Ita-

que conjurant repenti & luccindh opibus

ac favore lubdicorum regem nihil tale co- conjuratio

girantem dc ociofir fiducia Ducum, quos 1'*^0'"0''

(ut putabar) beneficiis prorfum devinxerat

qilidccnteni, in civitateBeder , regia regni

Decan, capiunt, atque in cuftodiam Melica

Vendo., eradunt. Atque ut certior fortuna

cfljst tantis conatibus , quoldam etiam ex

Ethnicis ejufdem terr* principibus evoca-

verant.Ynusex his erat tJWohadus Coja,8c

altet Verichdi

,

qiiibuj in parte ccflerc opu-lenta regiones, oppida& vici. tJWohad*ccllere civitates Vfnp»r,SoIapor&c ParancLi,

vicina: Gox

,

atque plurimum a Gocnfibus

ficqucutata-;curiaqueHidalcarai hodie in

urbe Solapor^lf. Civitas ‘Paranda pdft oc-

cupata fiut a Nifa Malaco cum aliis locis

quibuliiri. Itaquod uni Monarchar parebat

in plures Satrapias difeeeptum, multos Re-ges de Dominos habuit/ cura fibi quilque

icclerc Dominationem, quam beneficio

habebat,velutpropriam,peperillcc. Hidal-

camus autem, qui Anno r jj y.morte obiit,

pronepos erat unius ex Ducibus, qui novxnuic gubernationi auth.ores extiterat. Erat

bicHidalcamus potens valde in terroremHidilcara'-"

vicinarum gentium. Eidem Lufitani bis

urbem Goam abftulcrunt. Atque hic cft

divifiorus terrarum brevi narratiohe totus

ordo. Ceterum poftdiftributionein Hidal-

camo cum regeNarzinga? live Bifnagarli-

•mulcas inccllit, cujus regiones Idaleami

terris cofines erant. Rex hic f^iu vocabatut,

aquibufdaNam, quod apud Perfas Regemfignificat,ftLufitams Chanu. Sed in RegeBrlnagar tantum valuit vindidbt cupido,

potentiaque esctcitus.uthunc Idalcamum /cetcrofi.

34 Terra Decan.

ceterofque reges Decan imperato tributo

libi fubjecctit,hodiequcfubjcdos habear.

Nomina autem horUm regum propria nonfunr.icd a rege illo qui Gubernatores inter

imperium diftraxerat,pro dignitate lingu-

lis prxfedis iropofita.Morcenimin Orien-

te recepto nomen hominibus attribuitur,

quod virtutis alicujus aut dignitatis proro-

gativam lignificct.Idro Idalbam live Adel-ttsminua ham Regem juftitia: declarat, nAdel enimi^mdpiiBj

Perfica lingua juftiriam lignat,Ham vero

Regem. Maluco regnum notat , Ntfi lan-

ceam (ive ftamcam.idco Nifi Maluco,lan-ceam regni reddit.Cora Arabica lingua for-

titudo elt.atque mdc CottiMalneo fortitu-

do regni. /madcolumnam fignat, & Imad •

Malaco columnam regni. A'tndo conferva- I

tionem monftrat; ^JXCa/nco Pendo regni

tutclamjquidam hos tJM.ducesMeliciam

vocari volunt ,Regulorum fignificariOne.

Alii etiamnum prxter hos tituli cxiftunt,in

Xa delinentes, ut Nsfimoxa, zsidelxa, &c.Ex Pcrfia primum prodicruntin Indiam obhujul modi caufam. Notum vulgi) eft in re-

gione Corafinc qutndam extitilic humilis

conditionis,qui Xa Ifmae! dicebatur a qui-

Sophr r«ft- bufdam vero Sopby,qui aliam Aleorani in-

nm Re». terpretatione fufeitaverir,tanto Perlatum

favore ut libi inde imperiu porenuaniquc

ftabiliverit, continuaquc limultatc. Turea-

rum(qui diverfiam opinionem ex Macho-

meti feriptis defendunt ) vires exercucritt-

Ctevit hujus Xa Ifmaelss potentia, multii

populis uroibufque.partim religionis reve-

rentia, parrim metu virium 1'uaru compul/is

ad obediemiam : Ita ut filio fuo fucccflioue

idem regnum eandcmqucopimone, vclut

ex hereditate rciiquctit. Hic Xa Thamas

didus, ad dominos Balligaitx , Decan,&

Cuncam legatos fuos miiit, cum edicto ur

eandem opinionem.quam magna Orientis

pars fufcepillet ampfedeientur. Illi metuarent.licet poli diletflum Iegati,fcd? opi-

ionem peregrinam rejecerint.X*Thamas

inhonoris accumulationem hoCcc domi-nos titulo Xa honoravi t,qui regem lignat.

Inde nomina hxcorta funt. Adtlxa,Nifa-

maxa,Comxmixa

;cum XaThamas , five

Xa Ifmatl Regem Thamam, Regemve //-

maciem denotet. A Tureis & Rumis etiamsophjFijuid. Sopbij vocatur, quod nomen capitancum

magnum reddit. Etiam Reges Decan,cumaliquem meritis iufignem honorare volunt

nomen illiNajque dant,id Ducem fignafi-

cat, inde Salva Najcjue, sAcem Naytjuc.

Supremum veri honoris nomen eft B(su,

inae Cbita ^w.ideft Rex fortis.Idem Idal-

'2b»)-a.camus Sahajto dicitur , id eft Dominus.Tai is praeerat infulx Gox, cum eam Lufita-

.

ni primum expugnarent, ut annales Por-

tugallenfium indicant. Ejus domus nuncin inquifitionis ardem mutata Goz vilitur,

locufquc inter templum majus candemquedomuin locus Sabaij vocatur.

CAPVT XXIIX.

Vrhs& infula Coa . Caput Indit.

GOa utbs Caput eft totius Indix Orien-

talilque ttadus, que Lufitani frequen-

tant, Protegis, Lufitanix Regis nomine,Archicpifcopi

,Regiique conulii relidentia

imperioque in omnes Orientis plagas , ex

ea deftinato maxime clara, Hic etiam nun-

dina: funt, ac affluentia omnium Orientis

mercium cogregatione mercatorum vana

vendentium ementiumque, ex Arabia, Ar-

menia,Perfia,Cambaj3,Benga!a, Pegu, Sia-

na,M3lacca,Iava,Moiuccis, China,&c. In-,

fula cum urbe Goa jacet i j.gra.Septentiio-Sl““ Go1

-

naliplagadiftantiaab linea a£quinoftiali,

(navigatione nimirum Lufitnnoru cxMof-zambicqua infpedi)4oo mill.Flumine au-

tem infula cingitur, qua: trium niill.mag-

nifudinc,intra oram continentis jacet , ita

ut tra&usipfe matis cuin inlula pari lincd

procedat. A firma terra duntaxat maris fmu Fiumc quod

live fluvio dividitur, qui ad Scqtcnrriona- l "*s“.

lem civitatis partem mtrorfum fledirur,

atque inde circularim ad Auftrum mari in-

fentar, Luna: dimidiata: fere limilirudinc.

Oftium fluminis ufquc ad urbem juftse la-

titudinis eft, funrque inter continentem

Sc infulam Goa: alia: minutae infulae, ab in-

digenis habitarx,ad aliud autem latus civi-

tatis.quibufdam locis.tenui ficcoque alveo

ilumc.xftivo tempore vadofum, vix genuaadficit; ibi infulam propugnaculum cummuro munit, nupcraLulitanis erdu, con-

tra motus eorum qui continentem tenent-,

Crebrb enim bellum fufeitant,obiidionc

etiam circa oftium fluminis ab Hidalcamoaliquando intentata. Ad Septentrionale la-

!tus i«nr Bardes jacet altiorc fitu , cujus de- Budcucru,

Ifenlione ac tegumento naves Luflranoruxn

|

fecuriits ftant cum onus levant.Sub Lulita-

norum imperio etiam hsec terra 'Bardes eft.

IVicos ea plurimos habet

,incola (que rufti-

!cos, qui Canarini vocantur: Chriftianiuc

!

plurimum,tamen antiquo ritu nudi ince-

dun t,pudenda duntaxat tedi.fndicapalma

[

hic abunde crcfcir.quz nuces (beas fere,ut

|

& in reliquis infulis ejufdc fluenti. Riuulus

terram Bardes a continetis rradu difccrpic,

tenui ob exiguitatem inccivallo.Ad Aultra-

Jem infulx Goz partem , ubi flumen mare s»Ucu».

fubit, pari cum ipia ori trady tata Salfetta.

fita eft,quz etiam Lulitanis paret, frudibus

ac incolis terrx "Bardes (imi fis, ac tenui pa-

riter riuulo a firma feparata.Inter hanc Sat-

fitta certam& infulam Go$ fparf? quxdamminurz infulx confpiciuntur

,Indici pal-

ma fertiles, oftioquc fluminis adjacet infu-

la Goa antiqua, nullo memorabili frudupauciique incolis. Salfetta autem& "Bardes

terrxnomine regio locationibus diftrahu-

tur, quibus Archiepifcopus, Ctrnobia, Sa-

cerdotes , Proreges aliique Regis miniftri, ^annuo proventu fuftcatantur, privilegio

Regis

Vrbls & infula: Gox dclcriptio.

allegis adjuti. Quod ad infulam attinet ea

montofa valde,quibufdain locis ita fqual-

lida conducitur , iit difficillime icincri uf-

que ad olciu fluminis pateat terreftri pallii.

Vici (quos habet multos ) a Canarinis ha-bitatur : Illi indigena; nidicationcPaJmara

Jndicam exercent, ipfaque corii habitacula

circundant fere inliilam ad ripam fluminis

marifve littusjaut circa lacus aliquot mi-

nuoos. Palma enim arboramat loca humi-r«ima n«tui»

Jja

>

humida ac arenofay tejrxvero altioris

interiorifq. conditiones refpUic ,iittOi ibus

ripilquc arenolis duntaxat contigua. Ipfumflumen quibufdam anfractibus excurrit,

centumq. /Altorum (ut vocant) naves facili

illud fubeunc, at Craek* Lufitanix circa

Bardes onus coguntur exponere. Civitas

G«a tubi, pulchre exculta ardificiis claret, Lufitanica-

rumxdium ritu, fcd humiliore contigna-

tione ob calores. Poli ipfas *dcS commu-niter viridaria hortiq.viiuntur,plefti frudi-

bus Indi* omnigcnis.Etiam pcrUniverfam

infulam amccniores horti fparfi,delcdatio-

nibus dicati , Lulitanos obambulantes ex-

cipiunt,fummi Indi^ mulierum voluptate.

Vt Lilbonaita & Goa MonaftctiiS omnisgeneris tcmplilque nitet. Virginum autem

•cutteva in claudris caret.Quis enim eaditate/ceminis

Mon.flciiU Indi* perfuadear? IlLe libidini mancipat*,

wSnSi°bli' n‘^‘* l^hent antiquius

.quam Venerem

„B“ *“°* Deam excolere, genialiqfie cupidini indul 7

gerc.jfidivishybcrnifq.tempeftatibusxquc

infula viret, florente nunc "hac , nunc illi

arbore. Diverfo urbs iitu,ut Lilbona,nunc

montibus turgefeit, nunc valles implet.

Exigua ante fuit civitas.cinda muro follif-

queficcis, nifi cum illas pluvia impleret.

Etia hodie muri perfiftunc, portis demptis’;

circa muros hodierna civitas sdificata am-plitudine bis veterem ambitum fupcrar.pa-

tetque undique line muris y auc propugna-,

culis- Ceterum infula murum habet ad

Orientem i regione terne Sa/fitta ufque in,

aliud latus terrsBarda .Id ptoptignaculurn

duntaxat valet adverfus imultus cotinentis

populorum,quibus Lufirani non imperat

Nullum ptftcr hoc munimentum inlulam

cudodit. Ed quidem in tertiBarda altiore,

litu cadellum odio fluminis impofitu : fed

id vetudate jam conlapfum, tria tantu tor-

menta ex feno habetac unicum cododcm.InfulaGoa ad maris littus altitudine in-

figat aliquando rupes odentat;Verum terra

bardes qua mare (pedtae pulchris aren* ca-

did* lirtoribus niter, ipacio ;oo. palliium.’

CuUsdtaCudodia infui* h*c elt. Ad Orientem tres

quatuorvepoitxlunt, inripafliiminis, in'

extremitate infui*, c regione terne firm*,'

Sa/fitta & "Bardes . Cnique port* attibuti

jP funtcapitaneus&lbriba,quorUm abfqoe

venia nemo continentem perit. Ideo Indi• ‘ Decanini aliiq.i£thiopcs gentiles,qui Go*• habitant.quando continentem gratia mer-

cium petunt, live parandi vidtus caula , in

35

hifcc portis,quas?*/os vocant.fignu quodbrachio nudoimprimituiyaccipiut. Rever-

tentes idem odendere debcntrpretiu autemlibertatis tranfitus , fune duo Bafirttci dio-

boli valore,in compendium ducis Icribzq.

Nodtcilliadolclcetem datuunc qui curam vigili* um,campanul* pulfand* babet, qu* ex tumdependet.Hanc loro pedi alligaro l*pc du-

cit,eo tinnitu vigiliam fuam indicaturus.

Ea omnis tbriuS infui* cudodia cd. Hujuf-

modi autem quinque t.ranfinis numeratur.

Vnus ad Audralem partem, unde ad conti,

nente ScSalfittam pallus ducit, "Benefterijn ^oini“K-

didtus,nuncS.Iacooipallus,a partrcia$.Ia- lauGo*.*0"

cobi ibi liti. Secundus pallus ad Orientem

infulis jacet, ibique verius continente vul-

garis tranfitus ed, vocaturquc Pallus liccus,

quod flumen ibi maxime vadofum fit-Ter-

tius ad Meridiem infui* fete civitati proxi-

mat, Paflufqnc de 'Daugijn dicicur,Gve Ma-tris Dei. Ad hunc ufque locum murus per- mlul* e«tingit

,•incipiens atranfitu Tlenefterijn five 1

U.?1?.T‘

I>

S.Iacofei-, alias. tota infula abfque mttni-

tnento ed- Ab hoc paflu transfretatio cft adaliam infulam, qu* continenti rcfporidct,

ibique quartus ‘Pajfsts de AtyrWa vifitur,

Quintus uJtimufquc. tranlitus ab urbe admedietatem ufque fluminis jacet, inferiore

plagiverfus Bardes.Hic foitiflimus ac mu-

nitilfimus habetur, vocatiirqae Pajfsts de

'fangijn.Hinc navigatio in Bardes fert.om-

niaqile navigia qu* nu meri aut intrant,aut

exeunt hicfilhinturSe vifitantur.Hifcc mu-nitionibus infula tota tenetur. Lufirano-

rum aurem jura ac leges ut in ipfa Lufita-.

nia exercentur:Habitat in urbe mixti Indis, communio

Echnici9,lvlauris,Iud*is, Armeniis, Gufar-

ratis, Banjariis, Bramenis, c*tcrifquelndix ,i «u^ioae'

pqpulis,qui ibi fere frequentant& degunt,

libera reUigione. Nili quod incendia cada-

verum hominumqOe vivorfi, nupti*, ali*-

quefuperditipnes diabolica prohibeantur.

Epifcopus ad ida intendit: Ne quis tale ali-

quid temere exerceat, ad fcandalum novo-rum Chridianorum. In firma tena eademlibere fiunt , exclnfis ab imperio continen-

tis Lufitanis,cla quoque privatis in xdibus,

modi ne in publicum flagiriofi ritus erum-

pant. Civilibus vero Lulitanorum legibus

omnes parent. Etiam Chridiauifemel no- DeScteute*

minis baptifmate fadlus,(i ad friperditiones

Ethnicorum recurrar, inqUificioni fubiici- poalumui.

tur,cjufdem decretis puniendus.Infula ipfa

per fe nihil fere fert,ad fuftentationem no-

minum, quxdam duntaxat pecora habet,j anu» Oow

gallinarum , caprarum , columbarumque itcuiu,

fretus .Defereris enim ubique ac vadus ager

ed,montibus alpcris, idcoque adcultliram

ineptis ,extera qu* ad vldhim pertinent ex

Sa/fitta& Bardes adfcruntur.prarcipue vero

ex firma. Frumentum, oriza aliaque grana,

etiam oleum & reliqua necdlaria.ex regio-

nibus peregrinis flumine fubvehuntur, ex

Cambaja Septentrionali tra&u,cxMa[abar,

aliilquc

36 Mores Lufitanorum Indir.

aliifque locis.,ut indefcriptione nudus fa-

tis retulimus.Vinum ex Palmis abunde ha-

bet, ut& eo alias quoque nationes copiose

Et foe fine adficiant. Parum Gox potabilis aqua: eft,

qua potabili. un jcu{qUa tantum fons Baganijru didus,

quadrante milliaris ab urbe. Ex hoc cives

omnes potant allatis per mancipia aquariis

urnis,quas per urbem divendunt. Aqua adcibum& lavacra in ipfis zdibus ex puteis

ducitur. Aeer lapidolus eft& (icens, rubei

Temrobta.co*ons - Inde quibufdam Italis alchimiftis

cupido fuit educendi zs aurumque cx terri

ipia,quod tamen Prorex vetuit. Ne fama

tamarum opura accolas illedos ad expug-

nandam urbem deduccret.Vrbis infulzque

figura cx hac fequenti imagine patet, cumomnibus plateis cemplifquc ad viuum.

CAPVT XXIX.

t^Corcs Lufitanorum mixtorumque ex iis

progenitorum,tam eorum qui Cjot

,/juam

tjutm ceteris Orientisprovinciis habitant.

LViitani Indi$ plerique indigenis mulie-

ribus connubiis juncti funt. Liberi exMixti qui. n3t j mitti liveMeilici vocantur, colo-

reque funt ut plurimilm (lavo, cum mulie-

res multz fatis inter cos jufti forma finr.

Lufitanorum liberi in Indk nati, matre pa-

treque Lulitanis,

appellantur, funt-

que Lulitanis haud abfimilcs, licet colore

aliquantulum differat, qui fiavedinem fere

habet. Liberi CaShfirum cinericii funt&plane mixti. Mixtorumq.generatio colore,

ac natura Decaninis indigenis accidit, ca

rarione ut Lufitanorum virorum fizraina-

rurnq. tertia generatio indigenas Indos na-

CotnmcrcUtura c°l°te, aeformi referat. Commerciis

‘>mm' autem quotidianis Bengalam , Pcgua,Ma-laccam, Cambajam.Chinam aliatqueSep-

tcntrionales Meridionalcfque plagas fre-

quentant. Etiam in urbe Goa quotidiani

hcquentii cives coiiunt, incolz, czterique

Indiz , ac vicinarum nationum populi,uc

Totum Goa. Ancwerpiz in loco,quem Burfim nominat,

aliqui rame' confuetudinis diilerentii. Hicenim nobiles , aliique homines cum mer-catoribus una conveniunt, omniaque ve-

nalia exiftunt in fori alicujus , nundina-rumque fimilitudinem. Tanriim anteme-ridiano tempore hzc congregatio celebra-

tur , toto anni fpacio , exceptis ferialibus

diebus. Initium ab hora fepnma matutina

hebet, duratura in horam nonam, folis obilhim

,qui totum pomeridianum tempus

adficit.In urbis przcipua platca.qua redeam

dicunt, przconium celebratur Lejlon vo-

catum;

ibi certi ordinatique przcones ca-

tenis aureis,gemmis , annulis, czrerifque

monilibus inftrudii incedunt, comitante

mancipiorum utriufquefexus venali turba,

ad arbitriis ementis produdis hominibus,

modo quo apud nos pecora diffrahuntur.

Arabici etiam hic equi reperiutur, aromata

cujufvis generis , aliaque ficciora medieAmenta, gurami odoriferum, limulqucAu-lza pulcherrima , ac infinitz aliz curioiita-

tcs.ex Cam baja,Si nda.Benga 1a,C h ina,&c.

in miraculum fani,propter emetium ven-

dentiumque multirudinem, ftatS temporis

opportunitate. Defundi hominis faculta-

tes omnes ad forum deferuntur, eodemprzconio nulli diferetione vendendz, eti-

am ipfo mortuo prorege, cujus item bonahaftam fubcunt : Vt pupillis viduiique jus

fiat, debitaque rite exiolvautur, rebus pub-lica venditione ad fummum pretium reda-

dtis. Inde fori hujus canta celebritas : Multi

etenim pafslm brevi vira mortem obeunt,

vivedi genere rndifereto , ac immodico ae-

ris calore,citata nece. Hujufmodi frequetia

omnibus locis quibus Lufitani vivunt per

Indiam celebratur. Lufitani cx mancipiis Lufranonm

quidam vidum fumptuquc parant, decem qu*5u».****

quippe, zo. aut jo. habent,quibus exigui

vidum przbenr. Famuli fani labore fumnperurbem pollicentur , aquimq. adferunr,

quam civibus indi vendant.Famulf omnisgeneris bellaria ex Indiz frudibus confici-

unt, ac filodivjerfo modo linteamina labo-

rant, quz mox lpfx optime ornatzztato

bellula, floreque |uvemli ad forum deferur,

ut vendentiu pulchritudine ac nitore evo-

cati mercatores, lubenrioreanimo merces

expolitas emat.nofi tam ipfarum merciumgiatii.quim potiundz ancili* caufi, cujus

deinde venerem proclivi libidine follicircr,

quam neque difficultirpuellz admittunt,

faratz magni lubentia ad corporis quzftu.

x tali deinde lucro domini facild ditan-

tur, familiamque abunde fullentan t. Alii

ex argentaria re magnum quzftum percipi- Atgfatii fi”unt

,fuo tempore comparatique moneti.

co y ' *'

Huncinmodu Hyalos majores, cumLufi-

taniz naves adventant emunt, eolqueprz-

ftitis duodecim fupra centum comparant,

Juosm Aprilem uique confervant Ciim in

[hinam mercatores proficifcuntur, runc

enim ‘B&h maxime expetuntur fado lucro

ao.five 3o.Hyslorum fupra centum. Eodem

ipii tempore Lttrinos,pccuniz ex Perfia ge-

nus, fulcipiunt, odo aut decem ulrra cen-

tum oblatis,quibus cum Lufitaniz naves

adveniunt, fada cum Reatu permutatione,

zo.&zj.fupra centum aucupantur. Necefi.tjtllnnnUB

farius horam Larmorum in India ufus eft, u rui,

ut Cochini piper emas, ibi enim huic mo-nctz fummum pretium conftituitur. Sunt& alia monerz genera, nimirum Pagodes,

Veneti, Santhones cx auro. Atque ex illis eo-

dem modo, 'emptione ac venditione multi

occupatijingcnrcm quzftum rcferunr.prx-

cipuc fi bona primum fors ad manum fit. Reditu «Etiam quidam ex reditibus viuunt.quos ex £**““ “***

Indicis palmis Cocos ferentibus auferunt,,-

faris commode, quod hoc frudus genere

multa in India commerciaconftent. Vndoaliquis ex unaarbore fupra omnes famptua-

PardaVri

Mores Lufitanorum Iodi*.

Ccrlibcs &cunnubiis

Cudas dig-

xiuiisinici

Wiunoi.

PareLtuvi dimidium lucratur imo amplius,

ita ut Carolini pretium habeat, idque coti-

dic,& funt tales quibus hujufmodi trecen-

ti ac quadringeri arborcs,una in villa fint,

quas tumCanarinis locant, ut nodxi agros

ac fundos nidicis. Lufitani ideo live Mixti

iu India laboribus vix vacant, modiique

fere fupradidlis vivunt. Sunt tamen& qui-

dam artifices, qui galeros.calceos, fellas,ac

vafa concinnant, famulorum tamen fere

mancipiorumque operis. Ipfi veto dominialto raidoque inceflu

,fidium tuentur, pro-

mifcuc nulloque diferimine inter nobiles

aut plebejos. Omnibus idem honor debe-

tur, eademque eil fetvandi gravitatis faftu-

ofacuta. Citetis artificiis Fere Indi, genti-

les& Chriftiani indigeni incumbunt. Ne-mo nili maritatus, familiique pater, privi-

legiis civitatis aur immunitatibus gaudet.

Ipti in duo genera diftinguuntur. Etenimunum mariti ac patres familiarum confti-

tuunt, alterum cilibcs. Hos communi vo-

cabulo joldatos, live milites flipendiarios

appellant, & cft illud inter cos honcllilli-

mum nomen. Non quod fub fignis ideo

fint.aut ullo juramento ad vexilla conftrin-

gantur, nam in univctfa India is militum

confciibendorum modus non eft in uli».

Ceterum ubi in Indiam Lufitani ex Hifpa-

nia milii venerint , liberum illis quo vo-

lunt iter eft , nullaque manfionis certi ne-

cdlitate artiantur. Albo tamen in Lufica-

nia adfetipti funt, quod in Indiam lingulis

annis mirtitur.cum lpfis navibus,id eo mo-do confeftum cft ut nomina ac agnominaproficiIcentium contineat& ilipcndii a re-

ge ftacuci magnitudinem. Diftindi autemlunc omnes titulis & prarogativa dignita-

tis. Ex his quidam ridalgs da cafi dei Rey

nojfo Senhor nunCupantui,priltantiffimo

elogio: funt etenim Regii domus nobiles,

alios Mofis FitLltos vocant& funt lanc&illi honorati,ac nobilium filii,vel a Rege ad

illud dignitatis genus provetli. Coxaelleri

Fidalgi equitum auratorum vice illuftrcs

quoque func.gaudencq.hoc riruloob nava-

tam in aliqua expeditione operam. Hujus

vero dignitatis apud Luliianos parabilis

modus eft confcquede.In flante enim bello,

aut ipfo in belli ardore, facile aliquis a Du-ce,aut nobili quodam hanc equcltrcpriro-

gativam obtinet, ita vulgaritcr,utcoci,Iix?,

acmefonauti, viliflimi homines haud rc-

pellatur.Sunt pr^tcr hos alii.quosA/oJ^r do

camera doNumero,& dofirvifo vocar.Hi aut

cubicularii Rcgis,aut ex numerO;aut mini-ftetio habentur

,primo ad honores gradu,

Spe ex hoc ad inluftriora infignia cofce»

.ambitiofo iropiimis Certamine,eu hos

titulos, ac magnifica nomina, pluris quamaugmcntfi multarum divitiarum illiment.

EJeuderis FicHgisii.apx\\gms (tuis quoquehonor eft. Ceteri humes bonrodos , id eft, ho-

narabiliores viri habentur,rei i£to humilio-

\7ribus St/dati nomine.finealiccjus tituli ap-

pendice, & funt illi fanc contemptiores ac

ex fice populi. Hujus aurem inferiptionis

fru&us ex diuturnis in pace bclloque offi-

ciis Regi exhibitis,juxta dignitatis titulum

crcfcit, ac majoribus honoribus paratur.

Nam extitulo i n Luiirania priniiorum ra-

tio conllat. Album ipfum quo Lufitano- Album ;u!

ruro in Indiam profacifeentium nominafignantut, apud aeftinatum in India huic

m uneri a Rege fervatur,qui ut cancri om-

nes mimllri poli tres annos mutatur,, ha-

betq. fubfidiarios tres aut quatuor lcribas.

Ipfegeneralis feriba rnatricol* indigi tatu r.

Adventante vero in India illate, eu clallem MaUbueate*

ncceffitaspoftuiar, peticulofam ob naviga- nmuoUhtionem, quam Malabarenfes Lufitanorum qumcUtBi

holles petti.napiffimi pridationibus ac pi-

laticis navibus infdlam reddunt, quotan-

nis circaSeptembrem, illatis initio, ad Io-

num tympani piicoprofc&ionem indicit,

ptadftipendii folutionem accurrant, qui

Regi in marini praelii ufum fervire velint.

Ibi tum a Prorege Dux fupremils coiiftitui-

tur,qui alios minores fub fc Duces habeat,

fingulis liburnicis aut celocibus prifc&os,italubinde celox centjrvirps capitii burni-

ca vero triginta : hi juxta tenorem albi live

matriculi, habita titulorum ratione, fti-

{

lendiuroconiequuntur Ilipcndii aute fo-

tu 10 femper fit trinis meniibus quibufqueelapfis. Soldatsu fimplex feptem Pardituvos

Xeraphmos habet. Pardavm autem tres Lu-fitanici monetiTeSlones valct.Homo ho-norabilis ^.‘Pardaievos accipit & fic dom-ceps, Etiamnum Duces fupra llipendium

a Rege debitum novis prenuis.ac velut do-nativo priftantillimos milites Ibllieitanr,

& ad fc trahunt : NaVes omni apparatu ci-

borum largiter inftruunt , cum militibus

eadem in menfacibum capiunt,leniper in-

tenti ut illis bene fit, quos alioquin parumaudientes liveobfcqucntes haberent^ po-

lita eft Ducibus fpecialisqua-dam glqtia,in

pullantia ac virtute militum. Cladis hiculque ad Aprilem marecuftodit Se Malaba-renfes obfervar : Ne quid hoftiltf centent.

Citea Aprilis finemGoain repctit,quo tem-pore fubducuntUr naves in terra m, quod ea

ibi tempeftacc hybernarc annus incipiat.

Ita expeditione finiri milites abloluci, ad

fua fe per arbitrio' referunt , nullo alio de-

inceps itipendio Regis nomine fuftcnrati.

En iravero Prorex tum celtacurcoram pri-

cipno claflis Duce: Hunc fuojullu.Rcgifq.

nomine, tanto tempore cladis curam ha-

builIe,maretenuille,iilqdqueapndonibus

conli-rvallc. Si quid inde scitum fit memo-ria dignum, ampla id hiftoria deleri bittir,

adjeda infuperclaufula.qua eunde Ducemfuis fumptibus multum confeciflc abundenarratur, in minillerium fidele Majeftac is

ergo. Quo fretus tcftimonioCapicaneus,

iimilc de Ducibus, quos fubje&os habebat

D perhibet-

Lufitanorum ac Mixtorum ratio familiaris.*pcihibet. Quidam quoque nobiles hyber-

no tempore gregarios milites convivio ad-

movent , epuliique tradant,impetrans fu-

per hac liberaltrate amplilfimis tcftimoniis

qui inulta accumulata, poli accepti venii

a prorege, in Lufitaniarh deferuntur, ut iis

exhibitis parata pnemia a Rege nancifcan-

Ttftimonii . tur. Teftrmonia item feribx , alionimque

prxfcdomm,qui armamentario Indi;prz-

vcicmibiu. firnt omnino lunt neceliaria : Vr inde ap-

pareat; Num aliquis fcelcris, perverlive

rr.idationis in Regiis officiis nxvus titulis

fit adjedus, quibus primia debita cohiberi

polline. Hilce muniti tcftibus Lufitaniam

repetunt, jam ante aliqua dignitate mentertdignitHM pixfumpta.quam ambiant. Ita omnia mu-con cq

ricta fcnbarum, fadorum, judicum , crtt-

raque officia Indixdiftribuunturin tres an-

nos,qui iphus tamen perfonx indnftria

exercentur. Nili magnus favor adjuvet , in

tranfmiflioncni live largitionem in gene-

rum dotis caufa. Liternum in Cancella-

ris Regia regsUrantur( ut vocant) ac in In-

diam mittuntur, per Prorcgem confirman-

di. Munera hac iempet ita prxftantur. Vtis cui ante tale aliquiddatum fit prior quo-

que jure habeatur,quo moriente aut ab-

lente, locus alteri fiat, utfemper fequens

pricedentcm fpccter, ipfe cxfpedarivx fpe

gaudens. Hic brevis cft ac compendiofa

ratio regiminis Lufitanorum in India: ter-

ris. lura ipfa tradamur ut in Lufitania.

Sequens figuraredam Gox plateam ad vi-

vum exprdlam indicat, commerciumquecotidianum quod Lejlonvocant.

CAPVT XXX.

Lufaanorum Msxtorumque ratio familiaris,

comitates,nuptu,alhcjuc ntus tn Indta.

LVfitani , Mixti Se Chriftiani magnifice

ac opulenter familiam alunt. Decem

LuGt«nlmag aut viginti ftrvos ( ut didum cft) coramu-num manci- nitet habent, alii pauciores

,quifquepro

mejumaiunt fuis facultatibus. Qui maritati fimt nitent

ex omni parte zdium,prxeipue in lintea-

minibus. Singulis etenim diebus camifi-

am.ccteraqut corporis tegumenta murant,

viti juxta ac famini, etiam mancipia, ad

mitigandos calores xftufquc regionis. Lu-fitam omni grauitatis genere a miniftris

rtadantur, ignobiles & nobiles pari vene-

ratione. Grellu cumprimis incedunt tran-

quillo, magna exiftiniatioms ratione. Exfamulis unus umbellam fert, alter penu-lam

,pluvii aut folis caufa , tertius enfero

ne& is gravitaris adfcdati ordinem impe-

diar. Ante prandium quidam ex fervis pul-

vinar fcricum fert, quod fledcnri genua

domino, ac ecclefiaflicis minifteriis inten-

to fubllernat. In falutarionibus officiofif-

Silunsdl fimi funt, longinqua adoratione ofculo-

uc manuum in mutuum cultum intenti,

tiam quando templum inrrant, jam para-

ti a fervis fedes flant, allurguntque reliqui

fedentes, codcmquc corporis ad vcntracio-

nem flexu intrantem excipiunt. Incivilitas

rem aurem non refalutands pati cultu, vc-

lut contempti extremi vinaida in necemufq. proloquuntur, convocatis amicis om-nibus ad unius miieri& forte nihil tale co-

gitantis exdem;& cft illis tale facinus tan-

ta mole geftum gloriofiflimum. Quem au-

tem occidere nolunt, illi inhumaniter diro

arundinis crallioris,quam Hambut vocant,

verbere humeros & latera contunduntpufamulos , aggregatis quali domefticis co-

piis,eftquc id facinus cotidianum Indii,

j

nulli vinaida magillratus. Etiam oblongis

faecis , areni repletis , lumbos adverlin io-

rum atrocitate tnaend comminuunt. Vifi-

tanti, vel plcbcjo.dominus zdium ingrcllii

ollii,aperto capite occurrit,eumque in atri-

um ducit oblata fclla,qualem & ipfe feflio-

nc occupat, rogatque ueindeadventus cau-

fam.Finito colloquio in exitueodem gene-

re baliorum manuum, hofpitem herus de-

ducit, multis ad hic additis civilitatis gc-

|neribus. Quodlialitercxcipererur,quico

honore vilitationis dominum familia: ad-

ficit, moxvindidi extrema caput peteret

negligentis, caufa iri mamfdla, li vel fella

humilior, aut contemptior apponeretur,

pii illa quam dominus tenet. Cum nup-Nuptbna0

tias celebrant,qui alicujus facultatis ha- iiw.

bentur ,nemine excepto omnes amici no-

tique conveniunt, equis aut propriis , aut

conduditiis vedi, centum fubinde nume-ro , opulenter fummoperc ornati.’ Hi tem-plum hoc modo petunt , cum fervis

,gale-

rilqueadvcrfus folem,bono ordine. Amiciac duces pricunt , ultimoque ordine Ipon-

fus inter duos, quos Compatrts vocaiu, in-

cedit,rum fponfafequitur, inter duas Com-manes qui fuis ledicis (ive Pallanquims ve-

huntur, opulentiS infigni exornatis;poli

mancipia palfim fequuntur. Confedo ma-trimonii in ecclefiaritu, eodem ordine de-

ducuntur novirer jundi connubio;tum

amici,vicini,propinquique fencftras aulxis

liraris occupant, & Ipcnlum fponiamquetran fcuntes

,aqua ex rofis, faccaro& bella-

riis afpergunt.Etfam fere melioris note, fa-

mulos habent tibicines, modulatotdque,

qui optimam deinde harmoniam auribus

concinnant. Domum habitationis acce-

dentes fponfi,magna humilique veneratio-

ne comitibus,qui equires domum circum-

flant , velut gratias agunt, ac mox fencftris

fefe cum commatribus inferunt , fummfigravitate. Ceterum comites equis incita-

tis curfuque aliquo iponfum fponiamquehonorant, Compatres primum, deinceps

alii , continuo tibiarum ftrepitu,quarum

ufus Indix communis cft. Poft illos airfus

eundi feneftram tranfeunt , domumquefponfimagni primum reverenti* fignifica-

nonc deferunt , exceptis compatribus, qui ,

afccnden»

Lufitanorum ac Mixtorum ratio familiaris.

afcendentcs, novitcrjun&is multas faufti-|

tatcs precantur,paratis mox bellariis , ad

1

aqua: hauftum potus vice, ad benevolenti*

demonftrationem. His delibatis ipfi qui-

dem difcedut, remanentibus duntaxat pro-

pinquis tribus quatuorve qui poft menfamexiguam fortafle, fed lautam& opiparam,

concubitum mariti cum uxore non diu re-

morantur. Ipfi ante folis occafum fere cu-

bile ingrediuntur,citata cupidine nullius-

que morx , ( qualis apud nos requiritur)

Modjibjpti- patientes. Baprifandus infans eodem mo-fiidi pocioi. do deducitur, ultimoque ordine folusfuf-

ceptor procedit, quem duo fervi pedites fe-

quuntur, ex quibus unus patinam argen-

team vel deauratam fert, crulhilis Ipiris-

que quas Lufitani Ropjuilbts vocant im-pletam , in medio candela ex cera ftat de-

aurata& pulchre fa&a , ac quibuliiam au-

reis argentifque nummis perforata, in mu-nus Paftori, qui infantem abluet, extera

rofis teguntur *alter falinum argenteum

aurove turgidum fert un.i manu, at alteri

pelvim, ejufdem metalli, accedentibus ad

ornatum ufumque pulcherrimis linteami-

nibus,qux ex humeris dependent. Poft fc-

quuntur 'TalUmjuini duo, in uno comma-ter, in alterd obftetrix fedet cum infante,

quem fyndon preeiofitate eximia in illum

ufum fa6ta tegit. Peraltis baptifmi cere-

moniis, eodem ordine reditus continua-

tur.pcrfcvcranre tibiarum clangore, curfu-

queequorum, fpe&antecoramarre, ut in

c»Ube» mi- npptiis. Hi funt conjugatorum mores. Ve-iiKiLuGuni, mm milites,qui cxlibcm etiamnum vitam

?*«.* agunt

,xftate clallem implent, ac mare tu-

entur.Domi magnifice admodum degunt,

eximia item gravitate, ferente umbellamfervo, qui eriam in eum aliquando ufumconducitur 'Bafimcn viginti quinque , no-

ftra moneta duobus ftUveris. Sxpe ro. aut

ix. milites uni familiam habent, unico

vel duobus adjuti famulis,qui veftiinenta

mundcnr.In (upcllc&ilc fedes quinque aut

fex habent , cum mcnfa , ac lelto pro nu-

mero cohabitantium.Vivunt orizam aqua

colla,pifeibus (alitis

,aliifqucparvi valo-

ris obfoniis, fine ffrine:potus eft aqua fon-

tana. Vcftimentis utuntur fere communi-bus, duobus aut tribus , qux exeuntes in-

duunt, cum illi qui domi fident vcftibus

non egeant, quodobxftu folis linteamine

omnes contenti fint. Inveniuntur autem

& nobiles capitancique opulentiores,qui

liberali ter hiTcc (oliLuii argentum lubmi-niftrant, ut inde vcftimcnta aliaquc neccf-

faria emant. Ita amicitiam cum iis contra*

hunr, quorum deinde opera commodiusmarinis in expeditionibus utantur, vel in

nodurnis vagationibus ad perfcqiiendos

f adverfarios. Hac vivendi ratione, multi

fatis laure degunt , nulli nrxilantix diffc-

rcntii. Sed prxcipuus ampliilimufque plu-

rimorum quxftus eft , ex amoribus conju-

5?gum Lufitanorum

,Mixtorum , ac Indi*

Chtiftianorum. illx inextinguibili poftrc-

m® lafcivix incendio , & fidem & argen-

tum maritorum in adulteros transferunt,

quos ita clandcftinis divitiis locupletant.

Alii ex militibus iifdem amicorum quo-rundam favore huc iliucquc proficifcun-

tur, commercia exercentes, cos Channos ckatJrif.

nuncupant,quod matini prxlii clade in-

ftiudi fudiones rejecerint. Nemo enim adillam militiam cogitur, etiam-fi in albo

Lufitanix notatus fit ,& quamvis a bellicis

muneribus immunes fint, quod timen ex-

iibes adhuc vivant, militum appellatione

nihilominus veniunt. Ingens hodie illo-

rum Chnunorum per Indiam numerus eft;

quod plurimi cvjinefcentc [ludio militari;

mercaturam exercentes lucrum torniricr-

ejis venenrur. Caufx hujus rei plures funr:

Primum enim Duces, qui auri militiam

honorabant nunc honoris parum cupidi;

exigua mercede ftipendiarios adjuvat. Turri

minoris nota: milites parum xris ex ftipen-

dio manet, ac licet multis ccftimoniis mu-niti fint, ia Ipem prxmii (ut fupra relatum

eft) fumptus tamen longx navigationis in

Lufitaniam ufquc non ferunt &7argitioni-

bus propter inopiam nequaquam fiifHci-

unc, quibus abfquc vix quicquain impetra-

tur. Sed enim impetrati dignicatc, quamconcupifeut fxpc alicujus ptxccdcntis obi-

tum exfpedare debent, ut interim haud ra-

ro vita elebatur ipfa , aut falcem magnumtemporis fpatium,antequam aperiatur inu-

nus ei quod poft alios confecutus fuir. Ac-j

cedunt navigationis moldlix ac pericula,

quibus xgte evitatis patriam repetiuir.Indo

nt quod multi in Oriente tcmancant,ibi—

que uxoce dudi ad aliquas negotiationes

animum applicent.Hinc neque bellum ad-

verfus Barbaros ita vehemens a Lufitanis

agicatur.ncquc teerx etiamnum incognitas

ulterius deteguntur, Prorege ipfo nequa-

quam de gloria,fcd de quxltu duntaxat fol-

licito. Triennio etenim conclulx omnesIndix dignitates, negligentem adminiftra-

torem patiunt, qui ex munere non hono-rem fed divitias, velut in prxmium alias

navatx opera refpicit. Proinde mare nonita tutuin eft, fedinfeftani ac pervium prx-

donibus , filente?aut faltem imminuto

matini prxlii clafiifque ufu, maximo de-

cremento potenti* diviriaiuraque Lufica-

nix Regis. Etenim terta iter nequaquamconficitur reflo propter diverfa regna, qui-

buscum Lufitanis non ira firma concdr-

dia eft. Tantum enim munitiones 6i ar-

ces quafflam Portugallcnfes habent,ut in

deferiptione oise explicatum eft. Ex figu-

ris fequentibus patent imagines ambu-lantium Lufitanorum , militum , ac ma-ritorum , equitantiumque, non tantumnobilium fed eriam omnium, qui aliqud

facultate pollent , etiam ‘PHUanqmnornm--

D i fivb

46 Mulierum Lufitanorum Indis mores.

five geftatoriarum fcllarum,quando vel bibere conanrur,pe£tus facile perfundunt,

equitatio vel ambulario ablubclcit. Libur- ignari artificii. Talis ergo Rejnol appella-

ntes quoque hic oftenduntur, quibus Lu- rur, ludicro apud Lufitanos cognomme,&firani Si Malabares juxta utuntur ad bel- in rudes Indis rituum jadtaro

,qui exper-

lum;przterquas aliis navibus non navi- tes eriamnum adfcdtarx aliius gravitatis, >

gant, leves enim funt, ad remigium, velifi- ludibrio per plateas habiti , nOndum feve-

cationem ac mercaturam comraodiffime, ritatem illam India; induerunt, cui tamen

ob curius facilitatem. brevi tempore adfuefeunt. Zelotypi autem M»mi in in-

maxime in Oriente mariti exiftunt , nemi- di»xcioiypi.

.

CAPVT XXXI. nemque in uxoris,aut filiarum conlpedtuin

- r ,. , ... adducunt, aliis etiam armcifltmurn, com-

q„ioni cuo. famna ritui, ac mora.

uxore delicias aliquas.fivc gaudium in viri-

LVfitanorum, Mixtotum , fiveChriftia. dariis ufpiam inito contubernio adjuver,

norum in India fcenunx raro confpici- comitante femper mancipiorum turba ad

Muktti Lu- utitur,domo plerunque occultat*, nili ad cuftodiam. Cum aliquis fores pulfat, ma-

plodeunt!*

10 templum aut vifitationcs mutuas , fed ra- ritum conloquio petiturus, confellim mu.rifiime, exeuntes , munit* adh*c cuflodii licres aufugiunr , fefeque abdunt rcli&o

lingulari;PaUantjumu enim florea fcu ftra- folum viro qui advenienti ie filtar. Etiam

gulo tc&is gdtantur.ita ut confpc&ui pror-1 fangumc aidius jundti cognati adfinefque,

Ius adempt* lint. Quando vel templa fre-|

imo ipli filii virilis fexus,qui i;, annum

qucntant.autvilitationi operam dant, tumj

cxccllcrint modo, ab xdibus,quibus in

opulentis admodum vdlibus ornat*,ac- conjuges filixque habitant arcentur , *di-

raillis, gemmis, monilibus ac inauribus ficatis feorfum malculomra manfionibus.

fulgentes incidunt. Veflimcnta Damafce- Poftrmacnim libidine fubinde nepos cumno ex panno.holoferico ;

aut 'Brocedo con- —'— c c—|

gjflant. Sericum enim vulgare ibi indumen-tum eft. Domi fere omnes incedunt capite

aperto, nudifque crinibus, tegente camifii

tenui ac pellucida, quam Bay-i vocant, cor-

poris fuperiorem partem,ad umbilicum

ulquc. Ab umbilico inferiora pi&o , eo- ercenda legibus , in extremam fpurciticm

que duplicato aut triplicato linteamine te- erumpit. Pauc* maritat*, qu* caftitatem

guntur, quod pretiolc laboratum,elegan- conjugalem fervant

;plurimis amafius ali-

tibus imaginibus depidtum mtefeit, exte- quis miles, mariti vicarius vclut, ad furti-

ra nuda pacent , ablque caligis cum foleis vos amores fubfervit,paratis ancillis ftu-

duntaxat. Hoc domefticatum mulierum, pri fcqUcftris, ad conciliandas libidines,

raroque prodeuntium vulgate gellamen, nulla impediente vel atclilfima cullodia.

inter omnis a1tatis condiuoniiquc feemi- Verum& herbas implorant. Eli illis Du- Douoi ha-

nas celebratur. Iplk 1'cptz parietibus, per troa herba ex cuius femine fuccum cdu-b>*

famulas, qu* foris agenda liinr, cunela eunt, quem deinde potui mifccnt, maritil-

viiiui mu- agitant. Panem non comedunr,fcd nec ip- que propinant. Illi vclut emota; mentis ho-licmra. fa mancipia, non ob caritatem annon*, mines in rifum folvuntur, fineapprehen-

abundanterenim eam pollent habere,fed fione ullius rei; aut fomno occupantur ve-

confuetudine quadam ac peculiari incli- luti anim* expertes. Tum parata fecuritatc

natione in oriz* efum. Hanc aqua co- libidines,pr*fenee marito eoque tamen

?

uunt, adjc&o in cibum falito pilee, auc non cognolcenre, conjugem amator de-

allis frudlibus, quos tSMangas vocanr, dolat. Durat aliquando potionis hujus vis

five jufculo aliquo ex pifce& carne,quod peri4. horas. Ablutis aure frigida pedibus

defuper infundunt. Manu vero cibum ca- prifei lenfus redeunt, nulla tamen a&arumpiunt, cochleariaveluttidiculoacincivili rerum tempore illo potionis memoria.

»om». ufu relpuunr. Bombyliis fimiliter ad po- Annotatio D.Palud.

tum utuntur, qu* ex nigro luto faila , tc- Dutroa a ejutbufdam Tatula dicitur, abnuia valde& fuDtilia , in modum ampul- alijs Datura, Hijpamce Burlajora, Germa-

larum, quibus nosadflorcs utimur in gut- nicilgel kolbcn,mMalabar 'OnmauQtya,in

ture clypcolum perforatum habent. Gorgo- C,inara Daturo , Arabici Marana , 4 Pcrfit

lettam nuncupant, quod bibens, elevato &TurcisDatula .Defcnpttonem hujus her-

poculo, ac nequaquam ori admoto, per fo- be acjrulluum aliud htftoruot herbarum ha-

ramina illa potum excipiat, ita guttatim ba. QnifimidragmamLt ex fimwe biberit,

llillante liquore, ut fonitum Bombyliis itu tempus emota mentis , continuo njiu in-

dictum edat. In elegantiam hic bibendi dulget , &c,

modus cedit : Nequis temere ore fuo can- Veneficio etiam fiepe uxores viros tol-

thatumprophanaret.QmcxPortugalliare- lunt, temperari veneni poteftatc, ulquc

centes adveniunt, ex his Bombyliis dum in certum tempus, quo adventante certa

\ item

1UU1C , Iiaici V.UIU 1UUU I.UI1JU-

ge , ipfequecum forore fraterrem habuit,

ac cognovi ego trucidatos aliquando ac

deprehenfos in hoc facinore homines, di dii,

ab iratis maricis intcrfedlas conjuges. Sanelafcivta forminarum hoc tradlu . nullis co-

Mulierum Lufitanorum Indise mores. 41

item mors accedit. Inde ad fexenniura, bi-|

moguttu amara,puberiore autem dulcijfim.t,

ennium, menfes , dicfve aliquot, nequa- i cor roborant,, onfque halitum optimo odore

quam noxium in corpore durat opportu- ! afficiunt,.

Adulteri» nitare fui poli lethale. Pari cyranide mariti

22*“ pu ' feminas adulteras;aut de adulterio fulpe-

clas interficiunt, adhibitis duntaxat tribus

quatuorve criminis tcftibus.qui vxorc vio-

lallc connubii fidem adfcrant. Tum enimPorrugallix moribus nulla perna vxorici-

dam mancr,dati libertate contrahendi du-

cendiquc aliam. Multa; ira perierunt pere-

untqucnihilquc rain fuetum, quam morsvxoris illata per maritum, ejus impudicitia

famofum, nullo tamen fupplicii in mulie-

ribus terrore. Illa: ita mori in deliciis ha-

bent, gloriofim necem cxiltimantcs , cui

amor author Iit, parentatione optima ac

optatilGmi. Ceterum raundiciem in xdi-

bus,vdlitu,cxteroque corporis ornatu,lpc-

ciali eleganrii adfedant, crebrifque lavati-

onibus corpus purgant,poli adus univer-

fos natura;, inexhaullo abluendi lludio.

Laborem fugitant,dedita fummoperc odo-riferis aromatibus, dethurificationi. San-

dalo caput ac frontem ungunt, ad concili-

citcUm fe- andam boni odoris gratiam. Etiam 'Betula

Sum.WM

folia continuo mandunt.cum calce,& her-

ba Arecqud, de qua in explicatione herba-

rum acaromatum agemus. Hujus Arecqua

tanta quandoque potentia cft,ut vclut ebri-

is capur oculofque in vertiginem rapiat:

?uftu ligni aut radicum ariditatem refert.

ria haec femina,vcluti pecora tota dic

ruminant, ipfumquc liiccum dcglutiunt,

extera expuentes nde dentibus labrifque

niger& rubicundus color eft , terrore quo-dam non fueris. Ab Indis Ethnicis moreshi plurimum fluxerunt,ad dcnfiilm infupor

cullodiam herbas has elle utilillimas indi-

cant,& valereadvetfus , Itomachi orifque

vitia; ita pertinaci confuctudine, ut line

hac ruminatione vitam conftare non polle

arbitrentur,cum & mancipiis continuomore fint.Abfcnte viro poil (loream fedentes

Bettelanu identidem dentibus terunt , ac

prxtergtedientes (pedant, ipfx a nemineviCe. Verum fi aliquis ad oculumdomin*tranfeat, levat ea modeflc (loream, quafi in

arhara tenerioris adfedus. Principia illa

omnium libidinum funr, quas deinde mi-

rifico ingenio, famularum operi exercent,

inventis mille artibus, ac excogitatis nodediequeamatoriisinfidiis, quas marito cu-

ftodibusquedruant: Callitaii mimicilfimx

& ideo Bettelam ac Arecquam otc tenent,

Sed nec illa tantum libi mulieres prxpa*

rant, fed etiam miferis maritis infundunt,*

ut potentes libidine Venerem vxoris dili-

gentius excolant. Natationibus balneilque

libcntillimccxdem indulgcnt, peritxque

natandi flumen pene ipfum traiUmittunr.

Hxc de mulieribus fufliciaut. Figurz (e-

quuntuc miilierura exeuntium , domiqueviventium,manducantium Bettelam, ‘Pal-

Uviquuioritm quibus gc(lantur,& nodurna-rum ambulationum , ad folrcnda vora, 4rquorum vinculis obftridx templa adeunt.

Elique tum vxoti liberior exitus pedibus,

quod c fupplicationibus remota fit folia-

rum ac cathedrarum magnificentia. Hxnodes paflim fccminis optabiles funt , &jam ante longa Ipc conccptx. Tum & fa-

mulx, quas obfervantiflimas habet^klias-

que raro exeunt cora irantur, qux occupata

precibus domina furtim amafiis operamdant,& in officinam aut tabernam aliquam

daro ligno fe conjiciunt.ac ibi peradis con-tinuo Veneri facris , domino majoribus re-

ligionis curis occupato illudunt. In amoreviri candidioris live Lulitani magnam Ita-

tuunt febri ratem, & jadantia inter aqua-les iafeiva formam virturemque proci ar-

dehtibus (ludiis prxdicat. Hinc crebro heri

peculium invertunt, ac imminuunt, largi-

tione in hofce amatores ptoclivi. Eliquo

illud uberrimum Lufitanorum militum

(lipcndium,regia largitate copiofius. Liberi

ex hilce ancillis naridominorum funt, &gaudent illi audi famulo. Nili ex Luficano

aut libero concepti fint. Nam tum intra

odo dies a nativitate pater filium parvo

pretio redimere potefl,vindicato in liberta-

tem infante. Verum odo dccemve (latis

diebus elapfis, feruus eil etia cx libero con-

ceptus,& domini manet. Is quovis deinde

pretio eundem vendere potell,aut fibi alere

nulla poli vindicandi licentia. Raro aut

nunquam mater in his panibus infantem

fuprema impietate tollit,etia liimma pau-

per(9e aut lervituteprella.Nam ea peculia-

ris fexus gloria dl» imprimis fi exalbo viro

mater prxgnans fir. Studiofe itaqueinfan-

tem cullodit,patri eundem nullo pretio

traditura, nili furtim & clam auferatur.

Omnium eo modo divitiarum xftimatio-

ucm facunditate uteri penfant. Liberi au- ubnorumLufitanorum, Mixtorum, aliorumque t-ufitonoium11 1 «ducailo.

rncitandx luxurix.AromataquoqucdiverfiiChriltianorum nudi educantur

,tantum

generis plenis manibus devorant ad calor«tthnaiU. incitamentu.ctiam libaquxdam Cachunde

dida.ex diverfis aromatibus confcda nian-

rducant.lludiofa inconrincrix adfedarione.

Annotatio D.Palud.

. Cachunde mea opmtone conttat ex ffecic

Gallis. Mitfcats. cumjucco Cjlycirbiu. Liba

fune nigra, diverfis charalleribue notata, pri-

brevioris camilias genus(Baju mulierum

inllar) induci,donec xtatcad bracc* togx-

que ufus aptentur. Per ancillas Indicalvc

mulieres nutriuntur fere, Sc abladantur,

qux huic ie minilleno addicunt. Figuramnutricis videbis in eaimagincubi Pallan-

quino mulier gellarur; ea 1edicam fequitur,

puerum bajulans ad vivum expreto.

D j Cap.xxxh.

4i Prorcgis Indis Lufitanorum imperium.

CAPVT XXXII.

TroregU Indit dimitti, ejupjut itu

urbe Gea potettas.

T)Rorex India: a Lulitania: Rege trien-

X nalipotcflatcin Indianwnittuur, fub-

inde longiorc,pro Regis arbitrio, fcd raril-

fimc.In urbe Goa habitat,quxunivcrlx In-

dia: prapoliuclEHic quotannis (ut di&umeft )

clalfis inftruitur. Coniilium habetiu-

um,Tribunal,Cancellariain & ludiccs Lu-Irtanix riM; omuiaquc ideaper iplum no-

* m‘nc R-egis jura finiuntur,rclcrvata tat»-

a piovcijptum jn arduis civilibuTquc adRegem Lufi-

tan ix appellatione. In criminalibus nemonili titulo nobilitatis decoratus provocat.

#Hos extremo iqpplicio Prorex nequit adfi-

cere, vinclos tantummodo in Lulitaniam

remittit;nili aliter Regi vduin fuillct.Mag-

nificcn tia fingulari vivit.-raroque proditmfi

fciluAcervc dies inluccicar. Tunc excun-

«"luiiii

.

U* tpm Harmonia tibiarum tubarumque pro-

titur comitante turbi/nobilium civi-

equitutn , ac ftrpatorum. In templi

o (ellam habet .holofericoauratiiquc

clavis exornatam, (Irato aulxo,duobutque

pulvinaribus ex ferico,quibus genua im-

ponar, antepofi» minuta iede in fcamni

Formam, cuj brachia injiciar. Nobiles cir-

cumjacent led choro diljun&i. Capellanus

qui precum vclut mediator fit aftar. Archi-

cpifcopn,quando& is in templo cft,fini-

ftrumilli larus claudit s eidem fcdium ac

pulvinarium fonaa.Cxxcra vero minifteria

e(ufdcm lunt dignitatis .quibus Lufitanix

Reges in templis fuis adficiuntur.Cum pa-

latium intrat renovatur tibiarum ac tuba,

rum.ut ante, concenms. Palatu atrium (ii-

tcllitcs cuftodiunt. In majori atno.confilii

loco fere. Proroges omnes depili a prima

Indi® expeditione prodant. Eliam in por-

ticu exreriort: omnes naves, quxablndiidevictan Lufiranii appuleruntpidtx con-

ficiuntur,cum nominibus , tempore &

Ducum hiftorii,quotannis crcfccnte pi-

dtura , ex novis navigiis qux illud lcerpet-

fecetunt. Mos Proregibus eft ultima Im-perii anno viFendi arces ac propugnantia,

(patio fo. 60. aut 80. mifl. Septentrionali

rroitgiitedi- AuftraliqucGox tra&u.Ea illis cura lucro-nu {.lucra, fa plurimum eft,acopuleura. Ingentes Cane

Prorcgum reditus liinr, piofdfaindc luxu-

ria Regias facultates, qux maximx funt,

invadunt, ex eifque tantum fumunr,quan-tum ipla cupido imperat

,quclibcraeft&

plenaria Regio induito. Auri ergo moni-liumqu* excellentia lcatcnt, inxftimabili

opuro congctic.Pixter Cuetos reditus largi-

tione plurimi ditantur,om ni ex parte con-

latis muneribus. Ad Prorcgem quippe no-

vum Reges fccdcre devindi legatos morerecepto,veluc in confirmationem,cum do-

nis emittunt,qux quidem gratulatio-

nis ergo maxima, cum Attalicis gazis pa-

ria facere pollunc. Durat hxc dignitas uC-

que in alterius fubfiituti Protegis adven-tum. Is cum Sardes-, aut.alium lndix por-

tum tenuerit, mox Procuratores fuos di-

mittit pollcflioni capieudx. Tum Palari-

um deleritur ab antiquo Domino, vaftis

atriis,vacuatifque ab omni fupcllcdfilc,

qux recens Dominus nova congerie replet,

Fuccidancifque theCauris diut.Eidem navi

qui novus vcnctat Protcx dcfundlus abit.

Tanta Cane pou-ftas in magnxalicujus de-

birxque reniunerarionis vicem confertur.

Atque mdc parva cum cura haberur regio-

nis , dum quilquc brevi ifto tempore limi-

tatus , nihil antiqujus habet,quam illud

omni lucri quxftulquc genere explere , ut

poftmodiim dcfun&o bene fit.Eftquc tritus

IndorumCermo-Haudquaqu.i lperari polle

de Indixtncliorc fortuna,pctfcverante ritii

quo triennii duutaxat Cpacio , tam ingens

imperium tenetur. Etenim primo anno Qjiprrmdo

Prorex palathim,aulamq.cxotnar,ac lum-rooftudiomores,ritulquererrxpcrlpicrtac coiumu.

eognoicit. Secundo opes auget omni co-

natu, rem libi parar,quo fine in Indiam fe

venillc arbitratur. Tertio deinde cuncta di-

ligenter pncparac. Ne temere a lucoilbrc

ooruatur imparatus , fuo(qucquxftus con-

cinnat, quibus tura ut (poliis opimis gau-

dere pcftir. Simili-finecxtcfi Arcium Prx-

fe£fi imperant. Eftquc hinc facilis conje-

dhnafupcr Regni falurc;cujns curam ftu-c£

fboordia brevicate tempons nemo fufeipit,

necquicquam expoftulantibus Indis,qui-

bus caquidcm ratio dimicet, cura regiq-

oum multarum haud dubii pernicie.

CAPVT XXXIII.

JLthniei, Indi.aluquc exteri (jodhabitantes.

IN urbe Goa cjulquc infiiU multi etiam

Ethnici habitant,Mauri Machonieti

fiempe cultores, Iudxi, aliique exteri ex In-

dia, ac circunjacentibus terris , divili reli-

gionibus,fc&is 9c moribus. Mauri Macho-meri legibus vivunt.Iudxi Mofis. Multi ib(

Perfx, Arabes &Abyllym,parrim Chnftia-

norum,partim Maurorum religione uten- Mamorum

tes. Plurimi quoque Gox Armenii Chnfti-

ani habitant.qui commercia, uuexteri ho-mines euntes rcdeuntefque exercent.Mauri

indiftinde cibum capiunc.aljiill is tautiim

camibns abftinent, rituque Judaico iepeli-

untur.Verum Ethnici,Dccanini;Gufar.irrx Geminum

&Canarini ,cxccrique Indi poft mortem fc

i’ul,uu -

comburuntur, una cum vivis uxoribus.qui Vxor virj )B

morte voluntaria in rogum infiliunt i ntei rogmnmiiKt.

nobiles, facerdotes Bramenes, ac quofdammercatores. Quidam inter hos vaccarumbubalorumque carnibus abftinent, quas

fanttas habent. Alii nihil comedunt ex iis,

qux fimguinera aut vitam habuerutit„ ta-

lefque funtGufuratx, & Banjanesfex Cam-baja Pythagorico ritu virentes. Plurimi tytiugoai.

Solent

Mores Indorum aliorumquc gentilium. 45Solem ac Lunam adorant, unum tamen

[

Lavant (iniftti femper manu, quod dextri

Deum agnofcunc, creatorem redoremque cibum capiant, nullo ufu cochleariu. Arite

omnium, cum immortalitatis etiam pra:- fuperftitionesccremomafquecuenrur.nun-

m iique poft hanc vitam fuper bonis ma- quam abfque precum cftufione egreffuri.

lifquegcftis opinione. Ceterum Idola ve- Cum iter faciunt patii mdifpofitas in rupi-

Uah dfuri ncrantur (Pagodcs vocant) terribili figu- bus,montibus ac ipcluncis rcrcrrimSfiguiiduboUA ra, qui apud nos Dzmones confpiciuntui: Deorum imagines , imo diabolorum for-

His immolant cdlque aliquando in rerris mas adorant: Ac addant cum fornacibus

fubftitilleadfemanr, fandi rate fummii ac cifternar,viaroribus in ablutionem pedum

;

miraculis claros, quibus nunc vclur medi- poft quam proni idolum venerantur, ac

aroribus rite religiofeque fiimnio Deo ob- quibufdam muneribus ex ovis,oriza, galli-

fecundcnt. Etiam Dimon per ha:c Idola nifvc honorant.qiixmox firjwtifi live fa-JluItldcD)„

rcfpondet querentibus & venerantur alias ccrdos manducar, pctfuafionc imbitis po- apio»,

impium genium ne noceat. Sponfas ad ca- puli mentibus cibum hunc a Dii$immor-dem idola dcducunt,qua:cxeboremembro talibus expetitum ac confumpcum fttillot

virili impolita: abamicisde propinquis.vir- Iter faduri.auc navigaturi 14.per dias ante

ginitatein eripi patiuntur, fummo deinde navigationem clangori tubarum ac pate-

gaudio fponli, vclut Tacmtam tadu Dei narum infignirer operantur, node dicque,

uxorem accipientis. Pluriinis&hic mos eft navemque ipfam 11 ndiq. vexillis exornant,

vuia'

a

»nmii. adorandi quod primo obvium fuerit.nulli ! in honorem (ut i]Um) fugoiiontm (ive ido-

diftindione rcaim. Corvi attamen con- Ilorum Tuorum.Rcvcrli eoldcm ftrepirus re*

fpedum ominofiim triftcmq.ducunt.cum|

petunt, per feptimanam unam aut alte-

plurim* tamen in India hujufmodi aves ram duraturos. Eftque is mos etiam in ex-

imi. Has qui primo conlpcxit flarim fe rtr- ceris folemnitatibus nupriarum , nativita-

condir, dorhoqtieclaudir, nullo pretio exi- tis.annique tempcftatibus.meffis& (emen-

turus ob opinionem initaris alicujus mali. tis,&c receptus.

Novam lunam primo intuiru adorant pro- Ethnici qui Gox habitanrplurimi opu- Ethnici mm-ftrati in terram

,magnis illuti lumen ccrc- lenti,ac divites mercatore* fune. Eli platea «•<«

raoniis falutantes. Neque defunc Anacho- qua: rotaex officinis conftar, quas ibi mer-

*thnkonmret,T

>quos^ogo/ nominant : hi lblirariam catorcs hujufmodi habent, non tantum

t

n(j^mqU(.iViran , mu |rt (obrierate agunr, mercibus byfli, fcrici, five PorccUn.irnm es

populoque vttiis fabulis fandimonif pnr- China, verum & holoferici, ac lubferici et

rextu illudunt. Magorum ubique magna Luficania repletas.Has per Proxenetas fuofc

inultitudoiqiliferpenres Incantatu co(que primum generali emptioneemunt, aede-

cx corbibus eduftos minutis, ad foniturrf inde per ulnas revendunt, tali in negotio

mulici inftrumemi tripudiare cogtinr, &i mirifici ingenii. Eadem in plateae regione

vclut domefticos ofcufis.amplexu.acndlo- alii linteamina cujufvis generis vendunt,

curione mdarff.utfpcdatoresrlilibus ille- eamifiafquejam confcdas, tam in ufum

VentBci.ccbris pecoiliaemungant.Veneficiis maxi- LufitanoramquammaricipioirUmialiique

me pollent, facilcq. Icchalcpoeulum tem- minutiora. Alio in vito habitant Ethnici

perant. jEdifkia hotum Ethnicorum hu- qui nui 1 lcbna amicioria,c.rterique ejus gc-

millimaparvaqueftramincreguntur, fine neris diftrahunr, milleque linteamina di-

feiicftris, luiln ilibus ccnuibulquc januis,ut verfa.• canabiha quoque proflant, ad vclo-

quadmpetanre gradu intrare exireve co- nun (accorumque ufus. Divcrfa in platea

ganrur. Siipcllexcftftorea.cuiadfomnuni ‘Banjancs exCambaja degunt cum mer-

tfcflioncmquc incumbunt; mcnfi, mappa* cibus ex Cambaja

, Sc lapidibus prctiofis

p*k ;iun5". ac mantilia ex ficulneis foliis conftant,qu.c pollentes aret fubtiliffima in perforandis

fucxticuioe- ctianinum ad catinorum, cucullorum in gemniis,margariris,& coralliis.Eft& vicus“ am ’

apothecis, ollarumque ufum ad oleum,ac eorum qui lecticas ledilia, &C. conficiunt,

butyrum' femunt.Cibum in olfis figulinis quas Jaicci variis coloribus affabre diftin-

pra-paranr, inque iis orizam coquunt, for- guunt.ipfamque Laccam vcrficolorem red-

matis in terra puteis, quos oriza implent, dunt. Etiim lecrcra habitatio aurificibus,

quam piftillo ligneo tundunt ,nam ob fa- fabris lignariis , aliifquc opificibus confti-

cultarum tenuitatem miferamquecondici- rata vifitur.Suut qui tnajore,five grandior*

onem orizam cum corticibus emunt; qui- mercaturi orizam,alialquc Indicas merces,

dam domum pfopter orizam ferunt in fa- ligna, &c. diftrahunr. Alii regia vcdigalia

milia: ufum. Ad potum amci amphorali- conducunt.Aliiproxenctarumofficiaufur-

rantur turbinata, ut poruin ori infuiidanr, par.lingudaC ingenio promptilfimi. Phar-

ne labris adnioveaturcantharus. Cafas fe- macopolx irem mulci palfim aromata mi-141

re vaccarum fimo inungunt adverfus pflli- nore menfura divendunt. Hi ut plurimum

'Jces. Citretum corpus egregie mundat quod Bramcucs funr, five facerdotes idolorum,

* poft fingulos naturx adus aqua abluunt, qui lingulis in platearum finibus» officinas

* quos viri juxta ac fitminse (edentes & cur- inftruttas guovis genere mercium habenr,

vaci excreent,ut& Mauri ac Macfaometapi . magno populi uiu. Tcmlbrum autem cre-

' bariiuuS-

44 Tcmpcftates Indi*& infirmitates.

berrimus numerus,ubique fe in^eritjparvo

pretio per plateas vagantur.nullamqueoffi-

cinam habent,led perdomos operam prx-

bent ad viliflima ufque rainifteria, con-

Medici. «mpci& contumcliofic habiti. Medicina;

peritiores Ethnici gravitatem maximam in

urbe Goa tuentur, tedi foli adverius folem

Iero ex Ethnicis,prxter legatos, ac quol-

m opulentos mercatores. Nec ipli Luli-

tani Ethnicorum medicinam dedignantur,

ut& archiepilcopus omnelque eccldiallici

hifce certiore [ludio fidant, quam ipfis Lu-fitanis. Inde magnis honoribus coluntur,

ac bonis locupletantur. Agricola: in Goa:

infula Chrilliani fere funt, parim tamen

ab Ethnicis differunt, xgre relidis gentili-

tatis ceremoniis, quas dilEmuIancibus in-

quifitoribus propterdiuturnx& inveteratae

confuetudinis rationem ctiamnum reti-

Collibift*. nent. Eadem in urbe ad platearum fines

collybillx Indi Chrilliani prollant, quos

Xaraffos.yoc3.nl. Hi inligni cognitionc&plane necelliria pecuniarum abufus notat,

rationes certis numeris fubducunt, primo-

que flatim intuitu nota proba dcteriorifvc

monctx cognofcunt.Ecnnicorum ille moscft : Vt nemo patrium avitumqucofKcium

nufolifttc.^c crat ' Inter fe cales raacrimouia contra-

duntU' bunr

,diffindigente per munus aur artifi-

cium. Filiarum nomine pater nullam do-

tem prxftat,exceptis monilibus quibufdam& impenfis nuptialis convivii. Filios here-

ditas omnis manet.Hxc dc Gox Ethnicis.

CAPVT XXXIV.

Tempeflates Indu, wfirmuates, crt.

Hy«n» circa A Nui in India tcmpcllates hx funt.

finem Apciiu XA.Hyems circa finem Aprilis accedit,mitia unm.

CQ tw^uqUcm ]n(Jiz vocamus ,a Cam-

baja ufque aa Comorincnfe caput,Zephyri

flatibus quos ex mati venientes ttadus ex-

cipit. Principium faciunt tonitrua& ful-

mina, fuccedcnte continua pluvii iu Sep-

tembrem ufque,tum hyemi hiiis dl,eodemfulminis ac tonitruum mocu.Hauc ob plu-

viam tum lndix ora hyemarcdicitur,inter-

dido etiam ufu maris eode tempore. Cete-

tum ipia xftas clariore auri illullratur,atq.

a ferenitate acris xllas ibi duciturrftigidior

tum aura trahitur , Orientali vento opacis

fuaviternodibus, nullis vero lingularibus

frudibus,quam iis qui per totum annum

florent. Hycmis metu quifque annonam ac

rem familiarem curat.non fecus ac fi navi-

gaturus dlet in remotiores terras.Ipla navi-

gia eodem tempore fubducuntur & ante

, urbem conffituuntur, ademptis armamen-

tis omnibus tcdoqucexftramine fado, nc

nimia pluvia cariem trahant.Verum& per-

petuis imbribus domus aliqux tabefeunt,

ac putredine adfcdx proruunt. Arcnx qui-

dam cumuli flumen hycmis initio obtu-

rant, nulla relidi navigiis via. Etiam matis

tanti motus ftrcpitufquefunr, ut auditum Mare «ubi.

fete adimant. Flumen quod infulam Go* d“m byi>cIn*

cingit, cadente cx montibus aqua plane,einpo“'

tumdulcelcit, rubro colore, cum alioquin

falfas undas habeat, aqux raarinx pcrlimi-

Ics. Septembri mcnfc vada fupradida abe- Flumini,co^

unt , numine quodammodo referato,ut

non lembis duntaxac, fcd majoribus Lufi-

tanix navibus Boo. Latlofkm pateat. Illx

abfquc fundi exploratore,cum ubique julla

lic altitudo flumen fine periculo facile fiu-

bcunt. Ceterum hoc in tradu mundi defio- Hyemi mulata admodum hyemis tempora habentut, *«*•

quod nulla ob continuam pluviam exerci-

tationum facultas adiit, obieratis homini-bus xdium maceria, vel ociofis vicinorumfabulationibus intentis.Mulicrcs tamen ac

Mefttci magni voluptate pluvia madefadi,

cum viris ac; ancillis campos petunc, ad-

furapto cibo potuque. Cille rn-us, ac vivaria ,

in nide prxdiis habent ad natationes, quascupuliflimc concupilcunc. Hoc temporeIndi® omnes pene frudus florent. Alias A8“*

Septembri menfe incipit , ac ad Aprilis ii-

nem durar, claro luciaoquc caelo, rari plu-

via. tunc naves armamenta reponunt claf-

fifque Goi abit ad tutamen orx a0 merca-torii m .Venti Orientales e firma cetra, quos

yc„±inde Terrcmhos vocant mare tum afflant.

Illi amxni aliis, morbos tamen generant

primi, ob mutationes fubitas .quibus In-

dix ora fubjicirur. Allate autem lenipy

flant a media nodeulquein meridiem; ve-

rum 10. miil.a terra nunquam fuperanr.

Eoft prandium mox hori prima Occiden-tales venti confurgunr,terram verius i ma-ri,ac ftrafin vocantur. Hifcc ventis ccroc

ac ordinat® vices funt in temperamentum,adverfus intolerabiles alioquin regionis x-ftusiMirabili profecto natur? qualitate;cum Qoaiit» ts-

hoc in tcadu ab infula Diu ulque ad Caput “ l”'n0‘u

de Comonjn hyems offendit , tum ab alia* "

parte Capitis de Comerijn ad oram Choro-

mandet icontri xftas deledat , eidem gra-

duum alcicudine ipacioque cantum cetra-

tum intctjedo ad 70.1mll.ac in quibuldamduntaxac lo.Hinc iter agentibus Cochino,

verfus S.Thomx oppidum, quod eadem in

ora Chtromandel jaccr.ac Ballagattx mon-tes.qui ut alium terrx tradum petat tranf-

mittendi funt, accedentibus ab una parte,

xfliva aura gratilllmi cultillimique campiapparent,maximcque dclcdabiles,ab altera

hybernis 1’ordibus imbreque f?dillimo gra-

vis regio, fulmine ac tonitruum horrore

mgtelcit:Nec tantom id miraculum in hac

lndix plaga vifitur, veriim etiam circa Or-mutium

,prope Arabi* ftrlicis oram , ad

Cap. Rofiifgattx, quo ia loco naves fixlici

ferenitate lunt; veriim fuperato capite, ad

alteram partem ventos,pluviam, alialque

procellas experiuntur, limili viciffltudine

xllatis ac hycmis.qux etiam aliis in Orien-

tis locis habetur.

Morbi

Morbi quos in India Gox populares ex-

periuntur cx hifce mutationibus plutimi

proveniunt. Valet ibi morbus ABordexyrtj

di&us , fubitus acimprovifuscum naufea

voraituque pereuni,ad anima dcje&ioncmufque. Id malum commune eft multifquc

mortiferum. Dyfenrcria ibi utapud nos pc-

ftis mortem adfert. Febrium continuarum& internarum magnaquoquevis hominestrium quatuorve dierum lpacio abfuinit.

Remedium Lufiranis eft in ianguinis raif-

fione, Ethnicis in herbis, fandalo, exterif-

que inundiombus. Multos Luiitanos quo-tannis hi morbi rolluiir,quod nec eacome-dant qua melioris fubftantix fu»t,& luxu-

ria ac lafcivix mulierum explenda pluri-

mum indulgcanr , moti occafionibus , ac

muneribus uledi,quibus plani} vivunt ac

maxime fuftenrantur.Teftimonium pnrbct

Xcnodochjum Regis, Lulitanorum dun-taxat receptaculum

,quod quingentos aut

quadringentos quotannis Luiitanos viti

fundo* emittit. Proba eft hujus Xenodo-

chii cura,quam Icfuitz nobilcfquc fufei-

piunr, deputato lingulis menlibus aliquo

ex prxftantioribus, qui curam zgrotorum,

quibus nihil rccufantgcratj &(unt qui ce-tum aliquot Ducatos iupra Regis reditus,

propriis fumptibus impendant, in auxilia

infirmorum,certantes ira magnificentiam.

Xenodochium nemini probro eft , multi-

que id fponre pctunc, licet alias divites,

Tempeftates India:& infirmitates. 45modi homines craflam fere trahunt, fxdo

abdomine, a militibus Indis, cxtcnfque

Barrigi didi, id eft, maximi ventres. Dies Oicjrnd/e.

hyberni ac xftivi pari longitudine vix horz

fjpaciodifcrepant. Hori lexed lol oritur, ac

lexcd item cadit , fecundum cuvfum folis.

Meridicfol fupra caput ftat, nulli , vel fal-

cem,procurfus racionc,tcnui umbra. Vrru- rulomm lf.

que Polum mundi Gox afpicias. Auftralis ytftu» gm.ftella non longe fupra horrifontem ftan

Item nec Septentrionalis.Atque his fatis detempcftacibus ac infirmitatibus Indix.

CAPVT XXXV.fJ\Coneia, pondera & menfur

x

India ac Coa,

pRxcipua & communior moneta ‘Par. r«d.

JL dauvi Xerapbmi. nomine venir ex ar-”phi

gento, fed improbioris notx. Gox cuditur

Iign3ta ab una parce D.Scbaftiani imagine,

ab altera tribus quatuorve colligatis iagit-

tis. Valet tresTestonoi five ^oo.keyfis Poi-

tugallix, minori modo, modo majori xfti-

matione, pro coLlybi fucccllu. Alia autemutuntur computandi ratione per Tangat,

non quod illx monetam habeant, verumgratii computationis duntaxk inducun-tURid quinque T'anga unum Vardauvnt

five Xerapbmum conheiunt improbe notxfirilicci. Eft enim duplex computandi mo-dus improbx melionfque monetx

:quippd

uxorem quoque & liberos habeant. Hoc it^Tanga bonxinonetx f.Tangat improbx

Venere» lue»

ino/but haudlamoTut.

Lufiranis adflictis vclut Alylum eft. Aliquoerenim adfedi malo, vulnere, febribus.at*

morbo Venereo Xenodochium petunt,ubi

eos Prorex fubinde vifirar : Num omnia re-

de ad ufum xgrorura procedant confido-

rans. Qui aliquo clanueftir.o malo vexan-

tur , bis dunraxat indic Xenodochium ad

religandum vulnus frequentant , nullam-que mcrccdem pro medicamentis debenr.

Venerea lues morbus ibi univerfalis ac pa-

trius eft.fine ulli infamia: noti.Remediumex radice Chini petunt, neque ideo adfedi

vitantur, licet ter quaterve laboraverint,

etiam ingloriam trahunt, ac in comparati-

one aliorum morborum hxc lues optabilis

conficmnt,ideoque ih emptionibus ac ven-

ditionibus femper de bona aur improba

moneta covcntiones inftituuntur. Sed &alccra eft computatio per Tintino

<

non fpc- Viodn!.

cie fed tantum fidicia enumeratione. Hiquatuorprobx, quinque aurem improbxTangam reddunt.Minuta pecunia ‘Bafaru-

Ba&,uc!*

eorum nomen habet.Hi ij.bonx& 1 8.pra-

va: monetx computantur. Tintimet unusttc(<\\\cBa[aruci duos XeyJotLilliunicq mo-netx faciunt conftantquc pravo ftan no. In

37f. Barfiruci unum Pardauvm five Xera-

pbinunt reddunt. Ex Petila ajiud etiam pe- Ljrin > PeWcunix genus adfertur Latinorum appellati-

One, longiore forrad, bonoproboq.argeto.

cft& mitis. Peftem Indi neque fenferunt Hi ioj.& lo^.BaJirttcu fingulixftmiancur,

unquam,neque noverunt. Veneficia atque I pro collybi ratione. Sunr& nummi aureip

incantationes in mortes hominum crebro Tagodes duo aut tria genera, xlli- mumm,exercent, iilque multi vexantur. Calculoac mationc 8.Tangat femper fuperanr. Ab In-

hernii plurimi item laborant, prxfertim dis Ethnicis cuduntur, cum idolo diaboli-

mariti, quddaquam continuo potent, mil- cx figurx.undi Sc nomen fluxit. Alii Veneti*' •' nummi Veneriis,aur in Ture ia ex auro culi

valent duobus fete ‘Pardauvit Xeraphinit.

Habent& S.Thoni?numinos ox auro,cumimagincejuldcra

,qui ad 8. aut y. Tangat

xftimatur.Ex Lulicanix moneta 'Rea/os tan-

rbm majores, qui 8. Rcalos minores, ftuve-

rorum quinque continent ('Pardaavos de Ratiorum

Rgales vocant ) admittunt. Quando naves

primum ex Lufitania adveniunt Reali 136.

leque lalcivias exerceant gemo dediti.Vcn.

i. tre femper nudi in porticu fedene , ibique

fuaviterauram excipiunt, artantibus famu-lis, quorum unus digitos pedis fricat ,

alter

caput, tertius flabello mufeas arcet: Quimos illis duabus poli: prandium horis con-

tinuatur, ibi rum fomnum capiunr. Utique

urgente coufe&ke faccaio dulciora omnis

gcnerisadfcrunrur.nctxdiumaquiffiibeat, ,

eaque gratiori Cipore (it.Indc aluurn hujuf-|KeyfisXVdtnimax, poft alcendunt ad

• precium,

4^ Moneta, pondera & menfurx Indix.

precium, cum tempus appropinquat, quo I

inChinam deferuntur. Goa circa emptio-

nes ac venditiones computandi certus mo-dus in ufu eft. Sunt 'Pardam t Xcraphini t

fpccieex argento cufi , fvddc Pardamos ex !

auro vocant, qui in rerum naturi non exi-

ftunt, numeratione tantum ac rationibus

computati. In emptione enim margarita-

rum,lapiduni precioforum,auri, argenti ac

equorum Tardami dun taxat nominantur,

qui tum finguli fex Taneas valent,fcd circa

alias merces quado nihil exprimitur ii Par-

dauvi (impliciter invc\hgutui,<\uiXeraphini

j.Tang.u efficiunt. Pardamos Larmrumquoque nominant,ut tum Pardavus quin-

que Larmos habeat. Hac eft moneta Goxdegentium& collybi ratio, qui multi fzpc

j

uberrimos quartus faciunt. Ceterum miri-

fica fallitas inter hos Pardauvos neccllari-

Coiivbiftjiu um argentariorum fivecollybiftarum rou-

nctcffiuijrf nus efficit, llliperitifliniidifccrnendorum

S£T ' nummoiun),fblo intuitu falfitatem agnof-

cunt,quam reliqui homines omnino igno-

rarent, qua: alias Iciflioncfe prodit. Num-mos holce Indi continentis cudunt,ut Lu-

» litanos decipiam. Ideo nemo abfquc in-

fpectione collybiftx argenti etiam mini-

mum nummum recipere audet. Hi ad vicos

difpo/iti, maximi celeritate rationes pu-

tant, &fiquidin ipfo nummo defit,aut

fumma, quod raro nt , ob ingenii in hilce

rebus promputudineni,propriis illud funi-

tibus (lippiet. Pecunias quoque divcrli ge-

neris magna fedulitate flagitantibus prae-

parant, difpofiris monfis in quibus cumulinuinmoiii perT.ing.wdiftinai ftant.Tanga

jp.^Bafirucos habet,aeque in permutatione

Pardami fupra 37j.&r/i)-»co.i,aliquando 8.

aut decem adjiciunt , fueto negotiationis

etiam in exteris more.

Pondera Gox Infirmorum ponderibus

fimilia multa funt, in Qumtallos ,Arrobos,

&c. diftin&a. Aliud tamen prxterea pon-

MioponJus. dus habent t^W^odidhim, quod manumfignificat.i a. pondo habet, ac ad Butytum,

mcl,laccarum ajiafque materias ufurpatur.

;ihlra5iPhare autem piper venditur ac ponderatur,

qaitres Qmnralias & dimidium Lufiranici

pondcriscfficir. Mcnfuram habent Meda.Mcdida. dan dodrantis fere altitudine & in femidi-

giti longitudinem latam. Tales 14. unamManum faciuut, io. rJMansu vero Casidy-

Can 1 • iumi Candyln> unus 14. feremodiorum ca-

pacitate eft. Hilcc menfuris orizam , fru-

mentum,aliique arida dimetiuntur na-

vcfquconerant radiaper Candy los five 'Bha-

Pudi,ros onct‘s computatione. Fardis etiam ori-

za venditutm orbes rtramme, ac funibus

colligata. Fardus communirer tresManusoriz* difle- cum dim idio conrinctiMclioris notx oriza

iciuia. Cirafil vocartir,majoris pretii quam caquxChambafit dicitur,funtque& alia oriz? gc-

1

nera viliora, quando ctiamnum corticibusj

cotinctur&ixrc vocatur, hordeoperfimilis.|

Eftque is cotidianus fete cibus Canarino-rum.qui etiam gallinis fervit in cfum.hor-

dei loco. Sunt prxtet hxc alia genera mo-net® inter Ethnicos Indos continentis

,ut

in Bengalaloco 'Bafirucerum Amygdali ad

minutas emptiones fervicntes.Hxc de G05nummis ut de metropoli didta fufficiant.

CAPVT XXX VLIndorum Bramenesjneficerdotts,ac mini(Iri

idolorum. Vita ntufjue eorundem

APufHndosEihnicos honeftilfimi ora-

nium Bramenes habentur, foli Regiis ntfiiflimi.

muneribus,ac officiis decorati. Ex iis quz-

ftores, magiftri curiarum,ac legati eligun-

tur , facerdotcs infuper idolorum Pagodo-

rum. Indi authorixate magni apud plebempollent^ ac Regis continui ,

ipium regunt,

abfq. quorum confilio nihil agat. Diftindki Habitu w-a exteris degunt, tribus quatuorve funicu- rum*

lis , ab humero tranfvcrslm ufque ad cin-

gulum pendentibus, quos nunquam depo-

nunt.etiam cum diferimine vitx, religione

nimirum prohibiti. Nudi incedunt,

nili

quod linteamen corpus cingat,ac pudendategat : exeuntes autem fubinde gollypinam

tunicam fimpliccm induunt,

quam Caba-

jam vocant , corpori a capite ufque ad talos

adpredam,qui habitus etiam quorundam

Indorum eft, Banianenfium, Gufaratarura,

& LX-caninoru. Caput albo linteo tegunt,

duplicatis triplicatifque lpiris.comam vero

promillam alunt,mulierum move. Ex auri-

bus annulos aureos dependentes habent,

ut 8c exteri Indi fere. Animale nihil come- Viflo*.

dunt tantumque herbis & oriza vieftitant.

Sanguinis millionem in periculofis etiam

infirmitatibus refugiunt, petito omni re-

medio ex unitionibus fandali aliorumquclignorum odoriferorum. Gox ac ad littus

maris Bramenes multi habitant , officinas

ibi habent, ac pharmaca hcrbafque diven-

dunt,minutis ponderibus elegantes parumaut curiofi, fordidc enim tabernam excr- SuLtUiui e*-

ceut, fubtilitatc magni rationes putant Sc Ium -

deferibunr, ingenioliifimi homines, atque

ideo plebcculx haud difficulter imponunt,effi&is infinitis ludibriis, religionis ac fan-

dtimonix ptxtcxtu. Quod man£ primb ob-viat id tota dieadorant. Mulieres prodeun- Fomiiunv

tes linteo teguntur a vertice ufque ad gc-JUJJJJ"*

nua, alias nudx,annulis nares perforant,&crura, digitofq. pedum ac cervice cingunt.

Brachia lex aut leptem mamlut, five armil-

lis ex argento,vel deaurato,pro facultatibus

onerant. Plebs annulos ex vitro gerit, vul-

gari apud Indix fccminas ornamento.Con-nubiu m ftatuu nr pueri ipfinovennes& pu-

ella- feptennes , adempti tamen facultate

conloquiiin tempus ufque potentix com-plendi connubium. Bramcne viti funtto, j, 0||O>

amici convenientes puteum effodiut eum-,

que ligno ac aliis rebus implent , ditiores *>•».

fandalo,

;*

TytHigoiica

dufttlni.

f

Bramenes, Gufuratta: & Banjanes. 47Rindalo.oriza, fuimento& oleo, ad violen-

tioris flamme nutrimentum. Huic logo

cadaver imponitur. Caitcruni Uxor pulchre

comitata,magnoque muficcs Ilrepitu ob-

le^lata,abamicis adpncllantiHimum faci-

nus animarur.Ne metuat fata;n«ntumque

jim melioris vit* compotem alacriter l'e-

quarur.ElIc in illo fa£to gloriam immorta-lem, (upremo fidelitatis tcftimonio. Illa

ergo monilia & cleganriora ornamentadeponit , eaque inter cognatos diftiibuit,

tum laeta hilarique facie in ardentem ro-

gum fe conjicit, parato mox circumflan-

tium minifterio' ad augendam flammam, .

rcfpirationcadcrfipta mulieri,ligni oleiqueiiije&ione. Qu* morte hanc reciifit (quod

|

raro contingit) certillimS infami* ac in- 1

fidelitatis noti in ordinem comi ablcilla

penitus rcdigirur.atqueab omnibtnamcn-I

torum fpleiulore femora, 'contemptui &de/pcdlui mancipatur. Nobilium omniumac etiam mercatorum quorumdam cada-

vera calt ritu cvcmJrnr. Sed & viduarum cfl

comam radere, ac fine onurrientis degere

in tellimomum nnrroris.Alriorfane caufa

efl futiofx illius fccminarurn mortis. Ipii

Indi enarrant detellabilcm quondam fuillc

matronarum crudelitatem,in tollendis ve-

neno( ut funt veneficiorum pcritiilim.r)

m iritis.uc itafa&o novis nuptiis loco libi-

dini facilius ma|orcquc cum lafciyia iu*

dulgercnc. Ceterum Rex comperto fcelcre

in detrimentum totius Rcip. lublatis uxo-

rum malignitate pr?ftantil7imiS regi? prin-

cipibus legem tulit. Vt viv* uxoics eodemin igne ardetent

,qui cadaveribus marito-»

rum (iipremus cllcc, ith lublati ulterioris

libidinis fpe,maritis vira contingeret fccu-

lior. Valuit duntaxk hxclcx inter nobiles

& Bramenes. Plebs enim vilis mancipio-

rum tantum numeruni impia. & inermis

degit. Inde lapfu temporis in religionem I

fuccellit edi&um regium & fponte vitamj

amittunt mulieres picratis ac cultus rcli-|

gioli intuitu. Iejunant certis diebus Bra- •

menes fummacum abftinentia,qu3 etiam|

in tres quatuorve dies continuant. Vnumj

fupremumque Deum fide arbitrajjrur. P.i-|

gndes diabolici formi, ante quidem horni- 1

nes fandirate confpicuos , nunc vclut Di-

vos ac Advocatos mortalium adorant. Im-'

mortalitatem animarum ex Pythagorica

difciplina ,transformatione in animalia

cundla,pro mcriris.ftatuunr.

CAPVT XXXVIT.

CjufirMx c!r 'Banjitnci ex Camb.tja.

/""iVfuratta: & Banjanes ex terra Cani-

SJbaja multi Goa: habitant, DiU,Chatil,

Cochini, ac in aliis Indi* locis, mercatur*

gratia, quam valide excreent, frumento,

igoflypio.oi iza, And.o, &c. pr.-ecipuc tamengemm is, lapidibufquc preeiolis , ili quibus

dignolcendis peruilfimi habentur. Etiam Gufufani Jcin arirhmeric.T fcientia non tantum Indos Bjni.no

verum& Lufitanos ipfos longe fuperanr,JJ“'

addoldsaccallidiraces a natura fadi. Nihil gemmatum

hi quoque animale manducanr. Vitam ncc

fattfillimis bdliohs adimunt; animas enimhominum comcare inanimalia brutacrc-

dunr,Pythagorici ratione. Ideo a Lufitanis

liepenumerb aves aliavc animalia redimur,

quibus rum liberum volarum vitamq. per-

mircant.In Cambaj» regione palGm ciltcr- fytHajon!.

nulas cum aqua ponunt, ac frumentumin cfcam avibus. Xenodochia ibi eriam Xenodochi»

conditutawdcas,quibus omnia animali-

um genera excipiunt, aliquo morbo aut

vitio adfeda, dilpolitis medicis eidem cu-

ra, quf apud nos homines in talibus locis

tradantur.Id illis magn* caritatis opus cft,

vclut ergo proximos. Pediculos pulicefve

non necant, verum parieti impolitos in fo-

ramen aliquod abdnnt,inhil itasgre laturi,

quam mortem belli*, quam coram vident

inferri, omnibufque pracibus inllanc : N*vira auferatur, quam nemo concedere po-tcft, pccuniiique offerunt tanquim in re-

demptionem. Raphanum,allium.hcrbafvealias coloris rubri nou comedunt. Etiamab ovis abhorrent,qu6d fanguincm fubelle

credant. Nccvinum potae,nec aceto utun-

tur,aqua taurum contenti. Cum exteris ci-

bum nulli ratione capiunt, nequd attin-

gunt eriam fi fameant liti pereundum cllet.

Cinn Cochinum navigant Lulitanorum

navibtls ad mercaturam computatione fa-

dd , tantum cibi adlumunt fecum,quan-

tum (officere iii hujufmodi iter pollir. Si

vero tempus longius lit, cibo confumpto,ut accidit cum ego God Cochinum pete-

rem, ante ipfi quidem mori optarent,qnimcum Chrilliano aliovc cibum capere, aur

ab iis quid manducandum fumeic. Ante

cibum ut Bramenes corpus abluunt, etiamCcIof

poli natur* evacuationes. Colore funr ut

Bramenes fulllavo, candidiores tamen qui-

dam.Mulieres 1’ane aliqU* Lufitanas cadorc

fuperanr, forma ac datari Europ.xis perii-

miles.colore tamen differunt. Habitus ell.

tunica alba (implexa capite ufque ad talos,

adftrida lub brachio in latere,calcei ex co-

rio rubro cuneati.barba rafaTurcaru more,exceptis alis. Capur ur Bramenes tegiit lin-

teo albo.iiib coma initio capillorum fron-

tem fandalo albo ungunt,agglutinaris ori-

is? tribus quatuorve grani$,quod& Brame-

nes faciunt,fupcrllitit)fo ritu. Sandala nu-dum fere corpus ungunt, aliilque herbis

olentibus,quibusamiciflimilUnr.Mulieies

ut faccrdotum ftrinin* incedunt. Cibumlicut Machomctani humi cipiunt. Domi

,

Hortis,aur aulxis infidenr, calceuiqucanto •

fores exuunt, ac difcalceati *des intrant.

Sed 8c aliis infinitis ceremoniis laborant,

quas rccenlcre fupcrfcdeo, contentus pr*-

cipuarum enarratione.

Cap.xxxiu.

4* Canar* & Dccanini.

Canar* & Dccanini.

CAnane & Dccanini incola: terrs Dc-can

,qua* communiter Ballagatta: vo-

catur.poftjGoamfits, inulti Go* habiranr,

officinis ibidam intcnci.Scticum,holoferi-

cum, fubfcricum , damafccna, gollypium,

porcclanas aliafq. merces cx Cambaja.Ben-gala& China generali & majore menfura,

a Lulitams aliilque gentibus emunt,ut po-ftea ulnarum minore divendant. Ad hunculiim proxenetas habent concives fuos.qui

omnia procunnt.Hi cxconcinenti quoqueviitum ac annonamGoam deferunt.Naves

Indicas habent quibus mercaturam agi-

tant, verfus Camoaiam ,Sundam& Mare

rubrum. Multi inter illos aurifices ac a:ris

celatores arciliciofilii ro i,aliique opifices,

tonfores.medici.faori.&c. quiomnesGo*habitant, iti ur fercLufitanos , Mixtos &Chriftianos numero a:qucnt. Habitus illo-

rum cft ut Gufurattamra Sc Baniancniium,

exceptis calceis,quos antiqui forma ge-

ftant,digitis eminentibus ligulaquc ad-

ftridis nudum ad pedem : sllpercM vocant.

Comam alunt nequ£ abfeindunt unquam.Capillum ligant, ac linteo tegunt, ut Ba-

nianes&Bramcncs,quibus colore forma-

que corporis pcrlimiles funr. Manducantcun<^a indifferenter, exceptis vacca:, porci,

praJm. bubaliquecarnibus. Vaccam quippe, bo-

li «inarto"vcm& bubalum fanditatis opinione, in-

ter domcftica animalia humanitertradanr,

fimumque manibus excipiunt, quem de-

inde abjiciunt. Nodie fub iifdem animali-

bus ioinnum capiunt, neque aliter quamhomines habcnt.lingulari (ur putant) erga

Deum merito. In cibo, familiari feflione,

ablutionibus aliifqueritubusut Bramencs,

Gufuractz,ac Baniancs vivunt. Sponfalia

7.aut 8.annorum pueri, puellsrquc interfe

contrahunt. Nuptias vero ufque ad annumii.prorrahunr.ca .-erate folemne completur

matrimonium. Ante ipfas nuptias profe-

llum aliquod cft 14. dietum,quod tympa-

norum ac tibiarum maximo 8c incredibili

fonitu celebratur, nec per nodem ceflantc

nitui nupii- clangore. Dio nuptiaiu amici omnescon-«uni, veniunt , &antcfocum humi fedentes ig-

nem feptits verrunt, cerri confirmatione

connubii. Filia: nullam dotem ad mari-

tum adferunt, fi monilia quatdam & inau-

res excipias,parvi minimique valotis. Filiis

omnis hereditas Cedit), puella: autem a fra-

rribus aluntur ad tempus ufque matrimo-nii. Cadaver mariti crematur & cum co

Matrimonii fubinde uxor viva. Extra majorum artifi-

intct cjutdi cium nemo quidtentat , & inter hos ejuf-

dem generis artifice* Irita funt matrimo-

nia, hccalccarius cum filia calcearii ac lic

deinceps maritatu r,familiis per artificia di-

ftindis. Iejunia fervant ac ceremonias uc

Bramenes , illi enim ecclefiafticorum ioco

funt, hi vero laicorum. Vedigaiia Regis

circa Salfcttam, Bardcs ,inful&mquc Goac

conducunt, quorum caufa omnibus fepo

judiciis intercllccoguntur, in quibus pro-

priam ipficaufam agunt, cum legum ac

Porrugallix ftatutorum ccrtiflima allega-

tione, in admirationem ufque Lufirano-

J

rum,ut lpic crebro vidi, miratus prompti-

|

rudinem ingenii ,fubcililEraam capacita-

:rem mentis. luraturi circulo in terra fa- »o>,

I do includuntur , ita cinerem capiti im-

j

ponunt, unaque manu caput renent, al-

' teri vero pedus , conceptis per idola ver-

bis,quibus venerationem debent

;diduri

mox veritatem, interrogari fub pxnaxter-

nsecondcmnacionis,quam fibi certi fide

pnefumunt fi fallant. H*c de moribus De-caninorum didafint.

CAPVT XXXIX.

Camerini & Corumbmi Indi*.

CAnarini&Corumbini funt, qui agri-

cvlturam & pifcationes exerccnr, ac

Indicas pilmas Cocos ferentes curant. Suntinter illos qui privato finguliriquc officio

linteamina duntaxat abluunt. Hi ^iay-iimu vocantur. Alii funtTatamaret tabel-

larii nempS terreftn itinere, hybernis tem*-

pcftatibus,quando mare inttadabile (x-

vit. Hi homines Indorum viliffimi, te-

nui vidu vitam agunt. A vaccarum, bu-

balorum, boum,fuumque carnibus ab-

ftinent , eodemque ritu,quo Dccanini &Canat* vivunt

,qubd ejufdcm fere teirx

iint. Nudi ptotfus incedunt, pudenda tan-

tum panniculo tedi. Fceminz linteo cor-

pus circundant , ufque ad fcemora , cu-

jus denique partem humero imponunt,ita ut papilli: medietas pateat. Colore

funt nigro,aut fiifco. Multi ex his Chri-

ftum profitentur, baptifmatc abluti, quddcirca Goam fere' habitent. Nam juxta ri-

pas ac littora Palmx eleganter crcfcunr,

atque ipfaorifa, eica Canarinorum , hu-

miliore terra provenit,qux hybernis flu-

dibus ceCta jacet. Gallinas , frudus , lac,

ova , Sic. hi ex terra in urbem venum de-

ferunt. Habitant cafis ftramine tedis , o- mbiracai»

ftio minuto,quod eredum hominem nc-

quaquam admittat. Supellex cft ftorea

terra' impolita, ad fomnum; puteus five

ferobs ad tundendam orizam ftat , olla-

que una vel altera,in qua coquatur

, ita

vivunt fixeundiflimi alias mortalium : Li- Facondiho-bcros enim maximo numero generant, uunra.

qui plane nudi ad odo ufque annos dc-

f

;unt, ac deinceps pudenda velant. Facli-

imo partu nullius obftetricis adjumen-co mulieres infantes vel fobe exponunt,

Iri mihi quandoque ambulanti per villas

Canarinorum pocumque nimii fitis fla-

grantis!

CAPVT XXXIIX.

4?Arabes & Abyflini.

. _ grantia petenti apparuit mulier fola domi,Mtui 40

• lintearacn.corporicircunJabat, cura

ance pedes pelvis e ligno aqui impleta,

quamLulicani (jamdlo vocant llarcc, ibi-

que illa infantem recens a partu lavarer,

quem deinde foliis ficus Indis impolitum,

in terram collocavit me rogans ut ex-

fpe&arem,allaturam fcaquam pomi ido-

n*nt. Csterum inreliigenti fordes tamfubiti partus, potus aviditas abiit, donec

alia cala appareret. Poli vila nobis fuit

eadem mulier, circa xdiculam ultro ci-

rroque difeurrens , fecura omnium do-

lomm , nullique recentis partus raolc-

edacitio pii- dii. Pueri nuai prorfus educantur, tan-

«rom" 1. tiiraquc a fordibus aqui frigida abluun-

tur, abfque ulli majori curi, ut iivfuni-

mam agilitatem cxcrefcunt, temoii om-ni delicati educationis cdnfucttldine.

Annos hoc modo homines fubinde cen-

tum enumerant'viti, quam fiimmi fa-

nitate tranlegetunt , expertes dolorummorbommque, falvo omnium item den-

tium ordine , in decertationem nortra-

rum deliciarum,quibus viramcOttumpi-

mus & rumpimus. In vertice hi cumu-lum capillorum duntaxlt aliint , ffclf^uos

crines radunt. ' Natandi pcritilltnfii qui-Niumflperi- buTdam navibus esilmadijs in 'flamini** femntur , e ligno excavatis , ita minu-

tis, ut vix unum capiant hominem! In-

, de fepe evertuntur mobilitate' citiffimS.

Sed Canarinus natatu pollcni , navigi-

um conlapfum reponit, aqu^m cdecep-tam ejicit

,iterque fufccptum nihtfomi-

ctmrini co- nus perficit. InfxlicilGmi fatlcqtii vel ci-«•mpuhouu-

j}Um peterent,parciffimo de-

inde viAlu macilenfos ac exhauftos ar-

qtus trahunt, minimarum vitium dd pu-

^ filii animi, fubjc&i ob id injuriis. Luit-

tanoramque contumeliis , quibus dege-

neres maxime adficiuntur. In connubiis

idem illis ritus cft qui Decaninis, cadem-que religionis ratio. Viro mortuo roguscadaveri excruitur, mulierrum crines ab-

fcindtt, rumpltque velutin magni ludius

lignum ornamenta omnia,qux quidem

exigua funt, quod cx vitro duncaxat con-riganram ftent. Figuris fcquentibus pacent ad vi-

'dedttuio!*vUm ®ecan 'n ' » Canant five mercatores

Gox. Eriara Banjancs leu Gufarattx ex

Cambaja ,cum Bramcne 8c firmi na quo

modo omnes uxores Baniancnfiunr, Dc-caninorum, Maurorum, ac Indorum de-

gunt. Nuptis adhxc Ballagattx,Lafca-

rinus , Meretrix 'Batladera,quod ad libi—

bidinem ac falcatiOncs parvo pretio' fer-

viat. Vilis Canarinorum & Corumbi-norum , formx cafaram. Navigia five

* lembi , naves item Malabarcnlcs ac Co-chini , qitarum ideo formam adjunxi ne

novum portoa caput deferiptione privati

facerent.

CAPVT XL.

lArabes & tsfbexmi Indit incol*.

ARabes & Abyflini magno numeroper Indiam fparfi funt , ex iis Arabes

Machomctum colunt, Abyflini verd qui-

dam Machometum , quidam Chriftiini Abyflini chrt

adorant /Ethiopico morei Sunt enim ex

Imperio Prxlbiteri Ibhantifs jqUod caj

partes A friesjqiis Ad Mollambicquam,

Rubrum mare & Nili fontes jacet,ad-

ficit. Ceterum confuctudirlc Maurorumlac Machometiftarum multi vanis fuper-

llitionibus detinentur, 8c ferviturem iltri-

ufque 1'cxus cx yfithiopia ifi lildiam adA

veai fcrviunc, vsnalcs ut exteri Orien-

tales. Abyflini Chiftiani notabili Bapti- Abyffinomm

fmatis genere faciem noris quatuor id Wt-ptifa““*

mam cracis inurunt. Crux prim3 fdpni

nafum ad mediam ulquc ftdnterti fcuteni

notar, fecunda & rertia ad lacera oculo-

rum tractu fere nlqile ad aures,quarti

ab inferiore labro ad mentum ufqiie per-

ducitur# Irta nota illis pro Baptumo eft

& llipplcc aqus /lcem ignis. Ceterttm,

qui ex his liberx conditionis fftnt i in uni-

verfa India nautarum fere munus obeunt,

dillributi per naves mercatorias Gos, Chi-ns, Bengals, Sto. -Nani Lulfcani erii in Abyffimem-

patria jam a teneriS unguiculis navigii*'**

adfueti , nihil majus «gerint tamen in In-

diam venientes fuperba elatione vile nau»tarum munus fpernSnc

,St fanando na-

ves confccndunc , eas ^eluti duces, gu-

bernatores navigacionifquc moderatores

regant , ipretis inferioribus ofdinibus,

quos uc abjedlos , ipfirnm auguftiores

contemnunt. Parvo fane pretio Atabcs

live Abyflini operas navales fubeunc &funt ad omnia iniuifteiia paratiffimi

,fla-

gra ac. verbera fucca admirabili patientia

iuftincntcs , tenui ab iplis mancipiis dif-

ferentia. Familiam fete totam m hilce

navigiis habent,propridque vivunt vi-

&u, orizi nempe in aqua decodta adjc&is

falicis pifeibus. Mate tunc xrtivo nempetempore tranquillam maxime eft , flan-

tibus ventis commodiflimi , ita hxc uxo-

rum liberorumqUe turba ordinem navi-

gii ncqnaquim turbat. Vnus fac Luli-

tanus inter hoa exiftit ,• qui titulis nau-

cleri,- ducis & gubernatoris gaudet,&

alter Arabs celeuftes, vocabulo illius ter-

ra- eJfyCocadon.1 diftus. Hic exteris fociis Moa<fo»,

vclur dominus imperat ,- eoique paflira in

famulorum morem habet. Cum dominoideo navigii Contrahit & numero nauca-

rUm promiHb'/ generale velut llipcndium

cojilequituf,qflodtum irircr Arabes focios

dividit, quibulciim lingulari contrairtu de

mercetfc egerar. Vafa ad aqus confcrva-

tionem in hifce navigiis non habent, tan-

tum ad majorem navis arborem cupa cft

E ftudiofe

5°

ftudiofc ferruminata ac ftipata, ineo aquafervatur ad potum. Dux, nauclcrus.gu bcr-

nator & viatores cibum habent particula-

rem & aquam in amphoris Indicis, quas

tJWartaTjnM vocant ,de quibus in Pegust

Abyitini feivi defcriptionc egimus. Gens hic adfamu-ofu,"‘'

litium promptilfima eft ac velut in fecvitu-

tem inclinata: ficui vel capitis tegumen-

tum , vel minoris pretii aliquid in maredecidat

,etiam furlu navigii medio, unus

fe confeftim in pelagum conjicit ;& na-

tandi peritia (qua pollent maxime ) amif-

fas res recuperat. Quando navis ad por-

tum ftat , fi pariter omnes terram pe-

tant Acatio, unus illud ad navem reducit;

ac natatu deinde focios repetit. Oificio-

fiflimi mortalium, impellente etiam eo,

quem tS\Cocadotu vocant , itaque fiepe de

minifterio certant,quod alter ante alte-

rum occupare ftudet. Cantantes omnemfere laborem implent & modulatur pnr-

cedens iiibfequcnrium concordi ftrepitu,

ad mufices atmularioncm. A marinis la-

boribus quandd immunes funt, cocum

diem potu terunt adfidua ebrietate, quamcum conjugrbus delibetis exercent, corti i-

JS*1— tante identidem cantandi (ludio , & im-

pletis plarcjs difeurrentium nautarum ri-

dicula ac dillblufa fahationc. Famini eti-

am braccas pro vcftimento habent, moreArabum ac Machoractanorum.

CAPVT XLI.1

Nigrit* tx tJACofambiegna,quos

Caffra i/utiguanL. ;tarum

morti ac ntiu.

Nlgritx Caffres didi,qui regnum Mof-{ambicqui & tetras interiores ^Cthi-

opii, tradlu ulque ad Bon* fpei Caput ha-

bitant, nudi fere incedunt, quimvis fa-

mini circa Mollambicquam confuetudine

X-ufitanotum corpus tegant ex parte, cumpro ebore& auro aliifque meteibus gQfiy-

Nigiit* nudipium ac linteamina cx Indi* partibus ac-

inecdum, cipianr. Ciceri eodem veftimenci genere,

quo prOtoplafius jn Paradifo ufus fue-

rat degunt. Sunt autem piceo colore, ca-

pillo crilpofic adufto , barba rara,latis pla-

nis & cotulis naribus, m3gnisac crallis

labiis, perforata in quibufdam partibus fa-

cie & iliacis vulneribus,qui ebore im-

Slenr , fingulori ( ut exiftimanr ) decore.

^ riam corpus ferto candenti ,lineis & fo-

dunV* raminibus lacerant, atque inde cutem ftig-

mata notant, ut apud nos Phrygionii acus

vcftimcnta. Pulchrum hoc ornamentumhifce populis & contemnunt noftra cor-

C , vcftimcntis ac albo colore monftris

iia. Ideo etiam imago albi hominis

«ftitTpio' 20 vcftimentis tc&i, illis pro figura Dx-(fcOro. monis aut fpcdkri eft. Dentes etiam qui-

dam limi terunt & in aculeos formant.

Nigrita: Moflambicqua: five Caffres.

Ungulati (ut putant) eleganti! Infira ve-tus eft illis opinio : Nigricas prxftarc cun- Nipii* fcip.

dis mortalibus, forma, colore, ac ritu prjnnljffi?’

viti. Multi inter cos Machomcti legem »' liem»,

amnleduntur, circa oram Abex fiv£ Me- num*

linai & in vicinis Moftambicqui regio-

nibus , convidu Arabum Machomerano-rum Rubri matis, qui hic &in omnibuSlocis Orientis negotiabantur

,ante adven-

tum Lufiranotum Ipargenres fimilittr di-(

ram fedi luem, per magnum illud Ori-

entis coipus, utideoveluti pravitate ma-terii impedita vera religio, veraque falus

diu fubftiterit , machinationeArabum ho-ftium Chriftiani nominis. Quidam ho-die Chriftum profitentur, tenui tamen fuc-

ceflii, quod ea regio velut fterilior a Lufi-

tanis non ita frequentetur. Citeri bel- Bfii uina *it»

luino more vivum, nullo Deorum metu, nignuium

nullocultu. Regibus autem parent ,auos

multos habent, lingulis vicis prxfcdlos,

abfque ulli tamen difciplina, vel melio-

ris cultus ratione. Venatu vidum ferd

quirupfj..Elephantum quoque carnes co-

medunt aliarumque ferarum , cx ebore te-

la^ponficiunt , feriri chalibilve defedu.

fjontiijuis bellis inter fc pugnant, ar- i„,„ re diffi.

que »$}quj humanis carnibus vcfcuntur, dc" :

qhi.yero Lufitanis viciniores, illis hoftespofl“t ‘

captivos divendunt, aut in locUm eorum

Smutatione linteamina & gollypium

ripiunt,. Fortilfimus quifquc in pretio

eft. Jn tellimonium virilitatis , hoftium

virilia , velut invila generationis inftru-

inenta amputant , caque ad Regem fic-

cata jap .& a putrefadione liberata defe-

runt, qui collaudati virtute honores addit,

cltque hoc ingentis foitunx lignum. His

& collum ac pedus virgines & fponfx *exornant, maximo ordinis, velut eque-^ftris , decore. Pafsim in India ex hac gen-

re mancipia condant, crebris enim bel-

lis multi in captivitatem ac forum abdu-

cuntur. Ita vir unus duobus aut iribusSciri(ilJ c

Ducatis illimatur, vili libertatis pterio, bciu/coad-

Etiam famis tempore parentes liberos ad “““•

fervitutem trahunt, & orizi fex fcptcm-

ve modiolis damnati conditioni addi-

cunt. Neque eft illis dividi* fanra cala-

mitas , incufantibus faci violentiam , &diri fortuni odium; Sperata etiamnum li-

bertate ex fociis& amicis, quos velut vi-

tores ac vindices etiamnum fupevetle pii-

dicani. Qux ad Caffres reliqua pertinent

in Moflambicqu* aeferiptione declarata

funt. Sequuntur figuri Arabum Abexi-

norumque, cum mulieribus quemadmo-dtlm in India degunt : Etiam imagines

Nigri tarum utriulque fexus , ficutinMof-

fambicquadeguntad vivam efEigiem du-

dis lineamentis.

Malabares & Nayri.

CAPVT XLIL

7{itiu, morcfejue *J\tnlabaren-

fium & NAyrorum

Indu.

MtlihJietqmlini.

Teli» plebfi

&Nayrino-biles.

M Alabares vocantur,qui terram littuf-

que maris inter Goaro& Comori-fli Caput Auftrali tradu tenent. Piper ibi

crcfcit. Vtuntur lingua peculiari , cftquc

tena in plurimas regiones divifa, ut in

ora! deferiprione retulimus. Hi pcrnicio-

lilliin i hoftes Lufitanoru atrox navale bel-

lum laepc concitant, feroces , audaces, nu-

di incedunt,pudenda duntaxit teiii

;fec-

minac linteamine tantum teguntur.ab Um-bilico ufquc ad feeniora. Viri indomiti &elati (piritus validos artus oftenranr. Co-lore fiunt picco,nitida cute, ac coma, quamoleo ungunt promillam, &fupra verticeminnodum condam. Auriculas habent pa-

tentes, atque in humeros ufquc pendu-las, quibus illa latiores funt pulchri ho-

mines habentur. Corpore ac facie Luto-pxis alioqui limiles , colore tantum diffe-

runt. Viri pletique denfms criniti, hirfu-

rapedora habent. Luxuriofillimi proinde

mortalium,cum & puella- a feptem aut

odo anilis Venerem exerceant, poli cuivis

«ulla moleftii faciles. In familiari re pa-

rum curiofi funt, Canarinis & Corum-binis fimiles. Religionem eandem fervant

3uam cittcri Indi. Veium Malabares in

uo genera diftinguutur. Sunt etenim No-biles, quos ?$Ajr9i nominant, foli dona-

ti armis m iliraribus. Sunt & plebei ‘Polit,

quibus omnis teli, .ullis interdidus cft,

u^xyrl femper armati incedunt, eo nem-pe armorum genere, quo Regi ferviunt,

parati-ad pugnam, atque exinde aliqui eva-

ginatum gladium dextra tenent& tcutuni

ingens finiftra. Id ex ligno fadnm univer-

fum corpus tegit,quod T^ayn a longe

concutiunt magno ftrepitu, ut 113 adven-

tum fortiflimorum virorum plebejus in-

relligat, alii pharetram geflanr, arcum&fagitras, quiDus artificiofc utuntur , alii

lanceas, bombardas, live MufijHetioi fa-

bre fados infigni arte , noftris maxime pa-

res , in quorum etiam ufu Lufitanis vix ce-

dunt. lia per arma divifi, nunqulm fere

illa deponunt. Carlibcs vivunrinteidido

matrimonio , fcd promifcuo & permiflo

concubitu omuium cubilia invadunt. Ne-que cft qua.' Nayre corporis ufumrccufet,

ita patente ofbiopofius ante fores milita-

ribus armis,Venerem fuam fccuic debel-

lat. Nam & iplc maritus ubi videt armamilitis ante fores fuas[pofitapra:rcrgrcdi-

tur, ac Marti huic copiam facit. Ita ubique

libera voluptate ftuuntur. lidem quan-

do plateas obeunt vociferantur. Po Po. h.

cave, cave, cede via. Plebejus enim fi Nty-rum tangar mortis reus eft

,petinifla facul-

tate militi interficiendi temeratorem. In-

terdida item illi cum carectis Nayru con-

fuctudo eft, qui plebcii alicuius conradu

forte pollutus fuerit, an te folcmnem& fu-

perftitiofam ablutionem. Lufitanis dun-taxat cedunt, lingulari certamine 2S(ayri

& Lufirani de honoris gradu Vidi, & ad

confdlionem virtutis Chriftianorum de-

dudi. Hoc enim Rex. Cochini aliquando

voluerat, ni ambitiofum certamen ami-citiam,quam cum Lulirano ftatuebat aver-

terer. Ideo hodie Lufitanum tranfeuntem

Nayrui opetitur ,, fafto loco. Vngncs di- ,

gitorum maiiiiS 'J^.iyrt iludiofc nutriunt,

id infigne nobilitatis cft in ocii oftentati-

j

onefm, &: 4 laboribds immunitatis. Sedfervit etiam in robur digitorilin tenendis

gladiis, opinione iri iis partibus vel Lu-iitanis nequaquam ridicula, qui eandemob rationem ungues majores habent. Pri-

'cipui T^xyrorum anriulos aureos five ar-

genteos lupea cubitum oftendunr, ad di-

gnitatis diicrimcn. Nudi nempe omnes Ntyrl nuit

!promifeue incedunt. Principes fuos exc-

j

untts multitudine magna comitantur, ro-buftilfimi fine homines , animofi mili-

tes , vindidse etiam cupidi ; ac vulneris

jKitientiflimijnam lancea aut gladio con-

tolli nqil confclhm deficiunt, fed telumipfi educunt, atque in hoftem regerunt.

Rex non habet poteilatcm necis 111 Nay-

I

rum,fcd canens l^xyris examen ac pu-

I ninohem permitut. Filis if^.iyroriim noni mfi cumNxyris ex lege concumbunt. Cc-Itcium nec Chiiftianuni , nec Lufitanum

1 rejiciunt,quo's clam admittunt

,etiam

cum manifefto alias vitte dilcrimine.2\£y-

rtu enim talcin infamiam morre licenter

vindicat. Superftitiofi valde lunt circa ab-

lutiones, nani in ftagno quod rrdibus tf-

foffum adjacet coipus abluunt aqua feti-

da & feda , fine ullotranfeimcium relpe-

«ftu. Fluvialem aquam ucpamm ad mun-

|

danda corpora efficacem fingulari feda re-

lpuunt: harc paluftris a facerdotibus con-Iccrata etiam Regem purificar. Nam fine A Uu,)0ablutione fingulis innovaca diebus, inno- noicmuiig-

ccntiam homini non conftarc perfuafum ”u“',

habent. Filii ad parentum hsredirarcmf.h; noti n.c-

non admittuntur. Comttiunes ciiim iixo- ha

res funt , ur & cum Regum conjugibus|0“"UIU WiL

Bramenes concumbant , ideoque incerta

fobolcs cft. Sororum tamen filii hxredes

funt, quamvis enim patet incertus matertamen certa potcllcognofci. Hsc deNay-ru. Cieteti Pelui plebei a Nayns mifera-

bilitcr contempti, proni, demillo capite,

incliriatifque humeris incediinx : miferi

fane mortales, opificiis ac iticchanicis ar-

tibus viventes , ur ctetcri Indi,quibus eti-

am velut avitis & gentiliciis diftinguun-

tur.

Ei Cap. xtn».

5* Mauri & India: Iudari.

CAPVT XLIIL

t^Cauri & l»dU fudtti.

M Auri ac ludxi numcrofi in omnibusIndi* locis Gox

,Cochini

, aliifqucMerorum

intc*rioribus terris habitant;par eim illi

ex aliis venere terris,partim ilirpe Indi,

traditione patrumque confuctudine ludx-

orum ac Maurorum peltiferam ledam tu-

entur. In re familiari ritu regionis vivunt.

ribewfiJci. Inter Indos templa habent, Synagogas,• & tSlCefqmtdi

,

m quibus religionem pio

arbitrio exercent. In Lollianorum urbi-

bus quifquefua vivit opinione. Sacra ta-

men nemo publice exercet, IcaudSFrnc-

tu, & cft talibus ftatuta mortis ptena, li

pertinaces llnt , velut religionis Chriltia-

n* apertis temeratoribus extra civita-

tem tlla fccurc fiunt, ut circa Cochi-

jjjjjjjl

coaG' num , ubi Rex cum- aula degit. Ibi Iudx-

orum mu It* cx Iapide nobiles «des funt,

iidemque mercatores opulenti confilia

etiam Regis moderantur. Templa item

ac Synagogas eodem loco habent , libtof-

que facros Hebraeos, quales ipfc contreda-

vi. Colore plurimum funt albo ut Euro-

pzi,pulchraihue habent fccminas. Mul-

ti eo ex Palarftina venerunt,optimeque

Hilpanica lingua utuntur. Sabbatum co-

lunt ac ctiamnum tJMcjfi.im exfpedant.

M»iui- Mauri pariter i&Cefky.W habent live ora-

toria, lupraque templum tabulata mirl-

ta, ac porticus, ubi pueti religionibus

imbauntur. Antequam templum intrent

pedes aqui abluunt & favit cupa cumaqua ante templum ad hujufraodi ablu-

tiones. zsflpercoi five calceos ad fores tem-pli relinquunt , ac intrantes proni in fa-

ciem cadunt , brachiorum manuumqueja&attone

, mimicam devotionem exer-

centes. Circumciduntur Iudaico more,

carne fuilla a bili nent. Mortuos fepcliunt.

In templis imagines nullas habent, excep-

tis quibufdam lapidibus Chaldaicis lite-

ris ex Aleorano notatis. Negotiantur au-

tem plurimum circa Rubrum mare , ad

• quod aromata deferunt. Et quamvis mul-ti inter Lufiranos iildem admixti habi-

Muri hofttit<:nc> c°rum tamdnaccrbillimi hoftes funt,

chuitLuu h- impediuutq.fummoperc incrementa Chri-del

' ftianx religionis,quam apud Indos con-

tinuo deturpant ac infamant. Sequun-

tur figura: Regis Cochini elephanto in-

fidentis ,Ifyjroriim-i , Malabarcnfiura u-

triufqiic fexus,Maurorum qui Cano-

nor habitant, Sc Chriftianorum S. Tho-mx craflbpcde, ut. in defetiptione tradus

relatum cft.

CAPVT XLIV.

Idola Indorum m rcligionci.

PAgodi ac idola per Indiam magno nu-mero funt , variifque a gente religio-

nibus ac votis coluntur,peculiati circa

qnafdam imagines Deorum nomine cul-

tu,qua: exteris excellentiores

,multis or-

namentis decoramur. De his tantum tra-

nare inllitui pro declarationis neccflita-

te. Apud urbem Septentrionali «Ujo*

Gox plaga,qux in tradu Indi* a Lulitf-

nis habitatur,infula jacec propinqua orae

Salftn* dida. Ibi dux fpeluncx exiftunt

ineftantiUimoruralndixPagodorum. Vnanarum fub petra excavata vici magnitudi-

j

nem quadringentarum habitationum o-

llcndit. Accedenti ad ima petrx occurric

idoli domus, cum figuris immanium Dx-raonum ,

fixo infculptis, ubi hodie Mo-

nachi S. Michaclis templum a’dificarunt.

Intranti vero petram primo circuitu mul-ti Pagodi apparent , inde alio atque. alio

ordine cubicula Pagodique occurrunt, ex

petra ipfa. Apud cubicula major ex lapi-

de urna (lar,cura aqua qux per canales in

eandem derivatur. Altius ctiamnum,quar-

tum ordinem circuitus item figuris imple-

tus occupat, iti ut trecenta cubicula mquatuor nifce porticibus enumeres , dan-

tibus undique imaginibus teterrima for-

md , fupra quam enarrari poteft. Altera ca-

verna eadem in infula alio loco vilitur, fo-

da item ex petra ingenti magnitudine , ac

Pagodis fimilitcr undique.fuifarcinara.Ad-

hxc in infula ‘JPorij Pagodus fupra exte-

ros celebratur, qui a Lufitanis elephanti

Pagodus nominatur. In hac infula in pe-

tti vertice oftium patet, pertinens ad tem-plum magnitudine roonaderii. Intus loci

ac cifternx magno numero funr , ac in pa-

rietibus ubique fculpta animalia omnisgeneris, clcphantfim, leonum, &c. etiam

Amazonum , eximid arte, & hauddubidopinione Chincnfium hifce in locis olimnegotiantium lingulari opificio. Verumnunc templa eadem inculta & deftruda

jacenr, tcftanturquc antiquam Indorummagnificentiam

,qux interiori regione,

ubi patrii Reges dominantur , ctiamnummaxima cft. In Seylotu infula mons eft

‘Pico d'Adam->

,

five Adaroi mons didus;

in cujus vertice domus ctenobii magnitu-dine confpicitur, Pagodi magnx altima-

tionis templum. Hoc in loco aliquando siniifden*^

cultus fuit limix dens , tanta fblemnira- ncuuoat.

te, ut nihil fupra , auro ac gemmis inclu-

fus. Magno venerationis myfterio pet

Orientem celebratum cimelion, & votis

itineribufquc quadringentorum aut quin-

gentorum milliarium Ipatio expetitum.

Ceterum Luiitani anno millefimo,quin-

genrcfimo,quinquagcfimo quartocum in-

fula expeditione Dellica ante aliquod tem-pus vaJlallent, fpc majoris lucri illedi

,ctia ,

templum fpoliare aggrefli funt. Sed nihil 1

invenere prxtcr arculam gemmis & auro

ornatam.

Ilji firmi Ier-

um ubiee».

wmplatut.

Templi &

omanta , in qui dens famofus cuftodie-

baiur. Hunc abltulcrunt magno omniumRegum dolore, qui legatos deinde ad Lu-fitanos miferunt , cum oblatione Icptin-

gentorum millium ducatorum pro dentis

redemptione. Ceterum impedivit Archi-

epiicopus Dotu Cjajpar

:

Non convenire

Chtiilianis accepto, pretio nutrimentum

dctcftabilis cultus divitans. Itaque in|c-

<ftus fuit igni dens magni legatorum altan-

tium cominifcrationc,& admiratione ob

contemptum ingens ptetium. Cineres per

maris fluctus fparferunt. Sed Banianes qui-

dam fubdolus ( ur funt illi homines in*

lignes calliditate) alium dentem compa-ravit cumque velit miraculo ereptum ac-

fibi a Pagodo idolo revelatum Regi Htf-

«4g-»robtulit, maximis inde adfedtus pra:-

miis. Eftque is proinde in honore habi-

tus pari veneratione ac obfervantia. In

regno Narfing* five tradlu Choroman-dcl Pagodus item fummopere colitur ac

lingularibus votis feftifque frequentatur.

Carrum ibi ingentem vix quatuor ele-

phanti trahunt. Is feftivis tantnm dic-

tus producitor , multis infuper funibus

alligatis , quos homines utnufque fexus

fnmma devotione fludent contingere, lii

fumraitate carri Tabernaculum apparet;

atque fub eo Pagodus. Infra Tabem3-

culum Regi® mattous inftrumenta nrn-

(ices pulfant, ac jucundillimo concentuidoli feftum celebrant. Ita carrus nlagniS

in Diuum venerationis notis procedit.

Nam& quidam ex eodem zelo cutcm.di-

fcindunt,ac partes detruncatas idolo la-

etificant. Alii carro corpora filppondot;

cerdnccc, comprcfli ingentium rotarummole. Hi apud Indos glorioli Martyres

magnis etiam honoribus poft mortemimpiam ac deteftabilcm coluntur. Ira a

meis firpe fodilibus audivi , eftque res per

univerfam Indiam notiflima. Ipfe autemquodam tempore in contubernio Lulita-

norum & quorundam Dccanmorum in-

digenarum,impetrata a Protege licentia

animi caufa, & vifendi rogum Branienis

volunfariamque mulieris inortera, moreeo quem fupra retulimus , continentempetebam. Ibi pallim figurar teterrim* Dia-bolorum occurrebant

,petris infculpts;

ac in vico aliquo templum ingens intra-

vimus. Nihil ibi apparebat, prceter pittamtabulam, in qua idoli imago erat, fum-ma foeditate. Cornua multa

,dentcfque

plurimi mentum,pubem , ac faciem fi-

cur* dehoneftabant. Tiara caput tege-

bar , prorfus tale monftrum dixiucs,qua-

le Apocalypfcos liber defcribir. Tabulaharcemuro pendebat, qui templum,ve-

lut chori fpecic diyideret. Nulla ibi fe-

neftra erat, led a lateribus duo clathrati

furni amiciebantur, ad excipiendum fu»

muni faerificiorum. Orizam cnlm, fru-

Idola &r religiones Indormit.5J

mentum, gallinas, ac fructus alios Indi

! olfctunt. Ita ccccrrimura odorem curoex-

i

halarent, animi fete deliquium adferc-

bant, propius accedenti , cun&is deturpa-:

)

tiS cibi decobti , Sc dillebti fquallorc. An?.

I te has claufas fores vitulus in medio tem- •

1 pii ftabat,quem ex nolitis quidam con-

fcendit in ludibrium ac jocum. Vcrura

Bramenes rei indignitate commotus, cl.v

I mare ac. vociferari altius occepit, iti ut

multi caufam ignorantes accurrcrciir. Sed

|res ante adventum aliorUm compofita

ifiiit i excuiatioilp igiforantiar. ItAcjue 6c

|

turba difecifit. Tunc a BramCne inftan-

|

ter impetravimus multis ptteibus , ut fo-

I res iplas aperiret. Obftitit primum poft

autenl victus prece paruit, prxfatus; Nequis ultra limen procederet , atquo ady-

ta tanti templi prophanarer. Cinerem que»

frontem nobis ungcte vplebat recufavi-

inas. Movipelunca, velur quotidam Caci

antrum apparuit , concamerata , nullo-

3ue lumine ex fcneftris inluftris. Oftiumuntaxat ad lumen fetvielfct. Ex eadem

concameratione, ycl centum olei lampa-des minores dependebant. Arque in me-dio tniriutum. tabernaculum eratgollypi-

nis fpitis & bradtea tcdlum. Sub eo (ut

facerdos narrabat ) Pagodus ex auro fa- M '

£tus, magnitudine nundinalis pulionis la-c ‘

tebat. Prope templum cx faxo l ictum fta-

bat, quadratum, cum aqua faruda, quafemer abluunt , c^m .

templum otnandi

caufr inrrant.Proccdcntibus inde alia mox

.

idola rupibus adfixa adparebant,mino-

ta quidem.: his pelvis cum aqua eriam

apponitur, ad ablutionem falrim pedum,cum cochleari ex nuce Indica , aa devo-

tiones viatorum,qui Iri itinere idola ve-

nerantur , iitque pro ratione favoris er-

ga Deos offerunt. Adftanc enim fornaces

cum vitulo, ante quem dona tua expo-

nunt. Et jacebant pafsim oblationes cx

oriza ac frumento,Sic. qOas attingere ve-

rebamur ob fxditatcm ac fordes. Cete-

rum Bramenes aliter,qui cibum omnem

hilariter confuraunr, populoque perfua-

lient Deum hujufraodi epulis delcdkari.

Ita his lucro lttnr capti fuperftionc ani-

mi. Poft talium vanitatum adlpettura,

Vicum eundem in quo illud templum e-

fjit repetebamus : Bramenes enim dixerat,

fote , ut c.irca velperam Pagodus animi **'

caufa ambulatum produceretur. Eum ri-

tum infpiccre& nos ardebatous. Hora op-

portuna caropanaquam alibi a Chriftianis

acceperant pulfata populum convocabat.

Tum ex iftis fafeiis explicatus PagodOspallanqumo imponitur, aCab honoratifll-

nusvicigeftatur, comitante turbi, foliro

tympanorum ac tibiarnm ftrepitu. Poft de-

ambulatione deinde aqua fanda abluitur,

fuifquedemum cunis imponitur.ut cibum! capiat, cuticulamque oblatis rebus curet.

E j Difce-

54 Animalium India; hiftoria.

MI

Pilcedunt fufis precibus, cclcbratifque fa-

«ificiiscsteii.Bramenes folus portmodumcurara gerit, iifdetnque epulis fe fuofque

fuavirercxhilaiar.Hx gentilium vamffimx

ac deplorandx fuperftitiones funt,quibus

vitas fcquentis artcmitaccm promereri fc

polle arbitramur.Vc pareant lectori, figurx

liquuntur Pagodorum,Vitulorum & Mef-kytaium Mauroru ac Machometanorura,qui inter Malaberes habitant , cum aqusurnis ad ablutionem lolemnibus.

CAPVT XLV.

asfiuntalia Indit.

IVicis India armentis ac pecudibus

inlultris ett, bobus,vaccis , ovibus,

atoTiundi» luibus,capris,h ircis,&c. vili pretio,verum,non in ruuis non ita luavi carne ur in Europa obcalo-ea calorem, Km regjon j s. Goa: optimx notx vacca fex

Ptrdtuvu emitur. Boves incibum vix nu-dantur

,ad agriculturam duntaxat rcler-

vati. Porci, oves&caprex fuis irem preciis

comparantur. Ovilla caro parvae anima-

tionis eft , ac in vilem ibi cibum cedit , in-

terdicta etiam infirmis. Suilla aurem caro

falubrior eft, ac a medicis facilius asgris

conceditur. Oves ibi in quinque partes di-

fttibuuntur, cauda enim pro parte cedit,

quod ea pinguis, &lautalit, ac cralla ad-

modum. Bubalorum ingens partim nume-lusviiirur, vix tamen cibi caufa occidun-

tur, nifi in egenorum gratiam. Lacramcnexperitur. Meo per rorum diem famular ac

Canarini cum lade bubalorum , ac caprea-

rum , flore ladis optimo,& recenti butyro

ad venditiones dilciraunt.Butyrum minu-tis particulis fruftatira venditur. Cafeosquoque albos admodum exiguos confici-

unt,led ficcos valde& falfos. Apri,lcporcs,

cuniculi, ccrvi&ccrvx, parvo numero in-

veniunru r. Gal 1 i nx,capi .perdices,columbar

ingemi multitudine fcatent undique. In

Go* infula vicinifque locis mulri palleres

exiftunt&quxdam fri ngillx: Sed Cochiniac circatractum Malabar, neque palleres,

nec fringillas aut minores aviculas inve-vc(bettUion& nire licer. Velpcrtilioncs 1 rftlia habetcom-d uiudo,

plurCsiniagni tudmc eximia,infcftas frufti-

is ac arboribus, ita ut Canarini pernoda-

dcpilant , atque ideo cmnes pene bubali-

calvi funt,quas ur abigant palu dem petunt,

ac aqua merfi corvum ita eludunt. F • .am giIics injcr-

glires in India magnitudine neftendis do-mos & xdificia fubrutis fundamentis

,ad

ruinas trahunt, murofquc perfodiunt . acartis.qui tanrx magnitudinis animal nouaudent invadere fecuri. Aliud glirium ge-nus minutum

,pilo rubicundo

,odorem

aliquem mufei habet. Formicarum autem Formica' 1

multitudo, omnia cdu~perniciofaubiquc

lia, etiam lintea

plure

bus at H|urecoganturadcuftodiarn,quameriamnum 1 apes bis luperanr, ac 2artat vocantur.

vix tuentur. Indis cvefpertilionc gratiffi-

mus cibus eft, ac pcrdticis loco habetur.

Corvi nigri maxima arq. incredibili abun-

dantiapalfim vagantur,lummaquc audacii

feneftras invadunt,ac fecum epulas cibum-que auferunt. Ita mihi accidit cum feri-

benti apertis fencftris corvus menfam in-

vaderet. Nam ex atramentario goflypium

rapuit,omncfquc chartas haipyx alicujus

inftar confpurcavit , me fruftra protervam

audaciam impediente. Feri hx aves buba-

los invadunt , cofque continuis morlibiu

linteamina confritim magnonumero invadit. Ideo omnes cillx ac

promptuaria quatuor columnis in India

imponuntur , ac a parietibus removentur,

ne nifce animalibus adfccnfus fit, ac fub

columnis pelvis cum aqua ponitur , & fi

ficcata tempore neque renovata fucric,con-

tinuo formicis omnia plena funt. Etiamfub ledicis eadem vafa habent, ut fomnusfccuriorab inferto hamm formicarum ctir-

fu& morfu fit,Aviculx ex Canaria alixquo

frineillx,qux ex Lufirania a quibuldam

caula deliciarum in has partes adferuntur,

ut tuta: fine a formicis baculo impolitae

ftant, cui vas cum aqua fubfir, alioquin

morfu aculeatopetitx a formicis mox in-

terirent, ctiim a funiculo {iifpcndcrenrur,

cum Sc per funiculum beftiolx coulccn-dant. Milites atque pauperiores

,quibus

non ita facultates fuppetunt, ad ciftarum

cum pelv i emptionemjcibu ra fi quid (quodraro coringit) fuperfit involutum ftrophio-

lo cx clavo ad murum demittunt , circulo

carbonibus fado, qui curfum formicarum

(candentium impediat. Aliud formicarumgenus digiti longitudine ac colore rubro,

agros,herbas, frudufquc maximo agrico-

larum damno invadit. Biattcj tinexqueom-nia ibivcftimcntafordida perforationecor-

rumpunt. Ideo vix veftem pneterquotidia-

nam habeas. Chartam librolquc cfifficultir

ab injuria vermium fullonumque fervant.

Etiam cimices ubique mulri. Crabronumdcindi genus volatu perniciofo cibum.olc- 6««u».

um, butyrum, ali.iquc liquida invadit, nul-

lis pene operculis prohibiti,penetrant

eunda, ipfaquc linteamina notis ac lituris

deturpant, adhxrentibus ovis fyrupi inftar,

lenti tenacitate. Multitudo harum muf-carum multo maxima cft

;magnitudine

ut formicae interIndiae mala ac clades haudimmerito computat*. Tigres alit terra in-

terior; fera alia animalia Leones, aprolvc

ignorant. Serpentum vero ac lacertarum ucau' 8c

ubique ingens copia, adhereut etenim pa- *«?«<«•

rictibus ac in 1edicas &ftraguladilapfi la-

certi fopotem homini fupetjacentcs capi-

unt, magno tenore. Ideo potentiores lub

conopxo amant dormite. ChamxlconrcsIndia plutes habet innoxios tamen , non

C *

alioquam aeris alimento (ac ferunt ) fu-ftentatos.

Anmutii

esfnnotati» D. Palud.

ChamxlcotLs, quafparvus leo (ut Plimusait) magnitudine lacerti efl,a capite «[que adcauda mitium,tranfsirfis feptem aut nilo di-

gitos colligit longitudine-,altitudo quinquepene

dignarum eft , longitudo pedum tnum gr di-

midiati. Htjptdus eil ac nodofu fpmd dorfi

acuta. Colorem mutat redditquejimper eumquem proxime attingit, pallent aut nigrefcnat

jire plurimi , cute tenui ac pellucida, qua om-

nes colores excepto rubetfufcipit. Oculos ver-

tit ac rotat magia commotioni huc tUncquc,

nullo pupilla motu. Solus animalium nec ci-

bo nec potu alitur , nec alto quam acria ali-

mento, &c.

Cercophitcci autem plurimi Palmas In-

dicas,qua- Coeas feram vallant pcrniciofi).

lifdem m arboribus bdliolx quxdam dif-

*^ott p>1' currunt quos Bichos de Palmenas vocanr,ideft, bcftiolasPalmar. Similes funt viverris,

fciuri cauda,pilis variis ad dclitias ac vo-

TCucL luptatem experitx. Pfitacorum rota India

libero volatu fecunda eft. Ceteram cx Mo-luccis infulis aves quadam MalaccaGoamdeferuntur

,fimiks alias pfitacis, multis

rubri coloris plumis , etiam loqliaces utpGtaci.viginuaur triginta pardauvis in In-dia adimantur. Vifum maxime recreant,

fuaviter garruli , adulamiirque lingui ho-minibus, quibus caput ac barbam, osCc

aures lambunt, ad nitorem ufque. Ideo in-

ter domefticas aves «petuntur, qu6d pfita-

cos cxterafque aves pulchritudine penna-

rum fuperem. In Porrugalliam ad Rogemcrabro milia: fucrc.veram infelici fucccllu;

Tcnellx nempe aves ac curi fu rami ha-

benda:,tanti doni gratiam ob gravitatem

itineris morte confutuunt.

CAPVT XLVLElephas,

"pLephantes in multis India: partibus re-

Eliphinus JL. periuntur, plurimi tamen in dirhiopia,ubi- poftMoliam bicquam , ubi fajfrcs nigritae

nomines habitant,qui eos interficiunt cibi

gratia,dentcfquc fufitanis cboris com-

mercio vendunt. In Bengala& Pcgua eo-

rundem magna quoque copia eft. Venatuibi multitudine mortalium adunata aliif.

que mitioribvs elephantis firpC capiuntur,

cin&is 3000. aliquando indagine e quibus

100. aut aoo. eligunt, exteris ad fecundi-tatem dimiflis. Hi poftmodim tempore,

minis , fame ac liti aliifquc modis mitef-

cunt , ac ad humanx lingux intellc&um

formantur,oleo demum inunguntur ac

cura magna abluuntur. Inde domiti recto-

ribus obediunc, hominibus ingenio fimi-

>* les, a quibus fetmonc & forma duntanit

• difteru iu.Regnum Sian? numerofam quo-

* Ooidi ile- que mulntudinem elephantum haber. Ibi

i>hanti> jdo- a gente candidus elephas velat rcxcxcero-nue‘ tum folemni diviiioquc cultu honoratur.

55Ejus elephanti gratia magna fuit orta con-tentio inter regna Sianx & Pcgua:, ut in

regnoru dcfctipiionc retulimus. Sed quos seiUn*Eie-

inlula Seilana mittit, ingenio ac inteliedfcu 0.

luuteVrin’

(

exteris mundi totius pixftant. Nam ( ut

Indiaftruunt) ab aliis in lignum fiubtniili-

onis adorantur. Si tanqulun principes co-

Ilunrur. Omnii oncti, dolia, larcmx, vala,

I &c. maximo minifterioper elephantes in

l

India aguntur. Ceterum Regiis fumptibus

|

fullentantUr, quique illorum ope eget ro-

diorem convenit, atque cuin eo de vedur*

!pretio agit. Redior cervici bcllui infidet

1

pcdcfque fub auribus extendit j manuun-

]

cum tenens,quo tefticulos animalis intra

!aures jacentes ftimulati Id momentum te-

gimini maximum eft. Accedente elephan-

|

10, ad id quodgcflandum eft, loro quidam1

iarcina librata 11d in hanc illamvc partem

declinet fufpendirur : atque ille monitus a

magiftro lotum proboicidc fumit denti-

bufque circundat , extremitatem lori orc

tenens, pendulam inde farcinam quo velis

defert. Si autem navi imponendum fit vas, Elepbaatum

lpfa navis npx admovetur. Tum elephas id «taWs*.

navigio ipfc imponit , lapideique iubjicit,

periculum fadturus dcnt.um impullu. Anctiamniim vacillet. Tormenta etiim gravi-

ora aliftquecxxre aut ferro producunt hauddifficulter. Liburnicas biremes, Caravellas,

fice, foliex aquis in terram propellunt, tan-

quam aliud agentes. In fiumma carrorum,

jumentorum acvehiculorum ubique ufumprxftant:Vivunt autem oriza&aqui. Som-num capiunt ut reliqux quadrupedes bel-

lux, genuaque commode etiam flebunt.

Hyeme cum imbres (ut ille ait) Iovcm de- Fuwei*.

ducunt,in Venerem (limulis furibundi

ph*“"’

agitantur, itant redluram nullam admit-

tant. Tum extra ucbem aliquo in locofu-

riofus catena ferrea arbori crallx adligatur,

cibumque ibi fub dio accipit , donec furot

ttanfcar,ab Aprili in Septembrem ufque,

hyberno tempore fcilicct, continuus. P6(l

redit priflina manfuetudo, tradlabilciquc

reftitunnrur iis,qui nulld injurii agunt,

verum contumcliolis ac petulantibus nun- vindif>*fiu-

qUam ignofcunt.mcmoria vindidtx fempi- dlul"-

terna. Dentes cx quibus ebur fit perlnai-

ara magno in pretio funt ,prxeipue in

Cambaja, ubi opifices mulca ex cborc con-cinnant, mmlicicfqueManilitas five armil-

las odio novemve circulis gcftanr. Inde 8e

cx aCrbiopia ac Molfambicqua eo deferun-

tur. In Seilana infula& Pcgua Reges bella

cx elephantis ineunt.Gladios quippe denti-

busalligantjtorrclquc dorfio imponunc, ex

quibus quinqtic vel fex viri balilbs totme-tis ac igneis patinis inftrudti depugnant. Ce

in hoftes conjiciunt. Ipli quidem ad tene-

rem turbandofque hoftium ordines valent;

Verum fi unus terga dec,exteri quoque pari

terrore proprios etiam homines infigni tu-

multu conculcant. Mutem, glirem ac for-

micas hor-

Hlcphantis delcriptio.

56 Elephas, & Rhinoceros.

micas horrent, ne protnullidcm fubeandTormcutorum etiamilrcpituin flammam-

Suc timenr , nili tempore fuerint adlue.

itfb.Cum coeunt mas colliculo fublimior

initat, inferiore paululum foemina: Clan-

gorepedum auriumqoc continuo concuffu

adventum a longe produnt. Velocitatem

caballi fubindc acuant, glorii ac arabitio-

ne admodum a-lhioli. Fello die decrctique

lupplicaiionc elephantes procdlloni iden-

tidem intcrfunt,eo ordine,ut juniores pra:-

Elephmii_ cedant/eniores aut£m lubliquamur.Tum

pLmp* 'in- pidfciin (ignibus regiis Lulitam*,tibicines

itiiunr. quinque vel 1« gdlanr, qui concentu mi-

rifico feflivitatcm exhilarant, tanta bellua-

nun incedentium gravitate, ac ad magni-ficentiam compolito greflu, ut ab homini-

bus nullo in modo cx ca parte differant.

Exemptam Go<j aliquando hu|ufmodi exemplum coru«nibmoniiin tigit.Admotus liburnica elephas,eam orn-

ep 11

ni nidi in terram protrahere conabatur.

Sed grandis erat navis acfblltis major.Ideo

cum vires non fufliccrchr,advocandus erae

alter auxiliLcaufi. Ceterum rc&or cumacerba colligatione ignaviam increparet,

ciquc infirmas vires objiceret, ac infamis

auxilii pudorem novi collctSti vi elephas

navigium promovere omnem rejiciens

opem contendit, tanti mole impuliiiquc,

utfupta facultates laborando rumperetur.

Alitum. ac necem i vefligio fubircc.Eo deinde tem-

pore, quoCochino in Luliraniam naviga-

cucus diem, clavus navis noilrx ddtructus

rdlaurationc poftulabat.ls alligatus lemboad ripam primum producebatur, ibi runi

duo ligna parata erant,quibus per elephan-

tum aqua eduftus aeque impolitus facilius

laberctur.lngens erat clavi pondus, quippe

quo navis 800. Lustcriim regerctui , Si ipfc

elephas junior,nondumque adultus oneri

nequaquam futliciebar;ut ingenua ante-

riora procumbens ,alea voce ac flebili la.

ctymifque manantibus radium Sc xgritu-

dinem circa irabccillicatem fuam teilare-

tur, caftiganrc identidem magiftro, objur-

gatoriis verbis,pudoremque ingerente Del—

lux ob altantium multitudinem. Verumubi frulM renuta res nequaquam fucccdc-

rer, alter elephas admotus fuit, iri pari ope

clavus eductus,jam lignis liippoficis im-

minebatttum ille prior fallidio auxilii,den-

tibus ac capite focium rcppulit ,Iblufque,

quod onem rellabat perfecit. Inde cuivis

ingenii hujus bellux facilis confidcratio,

ambitionecum hominibus pari.Gratiflimi

quoque funt ac beneficiorum memores.

Gratindinii No.vi anni initio re&orcs a Prorege Archi-

Mttol"'"10" cpifcoP° aliilquc principibus ftrenampo-

ilulanr recepto more. Tum foribus acce-

dentes inclinant fele acceproquc muneregenua flectunt , vclut redditi gratii domi-norum nomine, cujus beneficium vclut

proprium reputant. Hafce bcneficialcs *de$

lumtranicunt, iucluiatocapitc oilium 111

I memoriam vencrantur,itfm«^ie templi fo-

res,accrucis imaginem are&oribus cdo&i.

Ex more fuo iubinde forum olerum pe-

tunt, ibiqucquifquc elephanto aliquid ob-

jicit. Erat inter hos Multerquxdam ex ole-

ribus fuisclcphanto icmpethcncfifa.Tcm-

pore autem adventante quo in furorem

j

abeunt belli* , nondum prorfus alienat*,

per fex feptcmve dies cum dominis vica-

tim dilcurrunc, qui populum utaliquid in

nutrimentum furioit elephantis conferat

deprecantur. TSed enim regere animal nonpotens magilier, vocc tantiira monet, ut

caveant atque elephantum furentem ipli

vitent, plane eadem trag.cdia, qua in Luis-

j

tania raiiriludia exercentur. Simili infolen-

tia agitatus rabie elephas ,in forum oliro-

! rium quandoque venerat, omnia ibiever-

[

tens , ur homines coacervati timidiquo

hiic iilucque de falute foliciti difcurrerenr,

xdclqtte aliquas peterent. Inter hos & illa

mulier benefica elephanto olim , domumquandam anxie fubiverar , concullaque fu-

btto pcriculo,infanrem fuum in (porta po-

ficum deferverat. Iriq.magnoperc loliicita

elephantum cundta turbantem , ut tyran-

num pueri verebatur , ac lactymis madidaclamoriquc turbata

,jam propinquum filii

funus deflebat.Verum elephas accedens ad

|Iporram furoris oblicus mbicd , iplum in-

fantem moddle probofeide excepit, ac im-

!pluvio cujufdam officinae innoxium cle-

I

mcnrcrimpoliiir , ad prillinaro rabiem rc-

,

ditudeinccps fa£lo,rcnovatoque circa alias

res tumultu , Cundlis admitantibus , exul-

tanteprafcrtlm matre, rdlituto puero vivo

ac integro. Talia infinita per Indiam exem-plaquotidic oboriuntur, ex quibus pauca

duntaxat commemoravi, ut Dcllux grati-

|

tudinc homines nOllros admonerem,qui

infaulla mediorum ac benevolentia’ obli-

vione, omnem bcncfadli ex animo memo-riam delcnr, dum & infenfatus elephas re-

petat, quod nos melioribus difciplimis

imbuti, fenlibufqtfe prxditi, ingratitudinis

ncbuli obducimus.

CAPVT XLVII.

aAbada Jive 1{hin$ccros.

INdia^fldawfive Rhinocerotanon ha-

bet;verum in Bengala& Patana reperi- r

tur. minores funt elephanto, cornu breve “

naribus ollendunr, qnod pollremS parce

craffius , anteriore acutum eminet,colore

cxrulco triftiore ac albo. Porci habent ro-

lirum, pelle rugola ac fcurulati. Cum ele-

phanto fimultatem exercent. Quidam hocanimal pro Monocerote habent.qnod nul-

lus ufpiam ha&cnus fitvifus, auditu tan-

tum intcllcdhis. Sane Luficani adfirmant

& Bengala- homines adftruunt, circa Gan-gem in regno Bengalx multitudinem ma-

I

gnameffe harum belluarum,ibique exteras

bcfttttad

Pifccs

beftias ad potufn convenientes opetiri, do-

nec fhinoceros biberi e,quem pbft ll 1* fitira

explent. Cornu enim naribus impolitum

aquam tangit , ob vicinitatem narium £e

Corna uni- roftri. Et probatur illud ab Indis adverfusnorcnitii to- vencna,ali6lq. morbos furamopcrc. Qdin1,1

Se dentes, ungulas, carnem,conum& £an-

uinem,immb Ilereus contra venena lau-

ant,ut Se ipfc experimento lubinde didici.

Nequi rhinocetos ubique eadem pullan-

tia valet; Nam quorundam cornu joo.

aoo. & 500. pardauvis aeftimatur, aliorum

3. aut 4. dignofcuntquc virtutes Indi cerri

fcicntia licet cju['dem coloris & magnicU-dinis nnr. Caufa aurem efficaci* di (cre-

pantis ex herbis cft,quibus aliis in locis op-

timis ac faluberrimis animal vi&icat, aliis

vero non irim. Circa Maiaccam quoqueSianam & Bengalam capre* quidam live

hirci invcmuncur fylvcftrcs , medico irem

cornu.contra venena, utipfe probavi. HasCapreas vocant Ctbras de M.tto, id cft, Ca-preas fylvcftres. Anno 15-81. Rhinoceros

cum Elephanto Regi Hilpaniacum Philip-

po tun» Lifbone cxillenci pro munere ad-

venit ex India. Aeque hxc de avibus Indi*

tertxque animantibus. Plures beftias all-

uis facile enumeret : fed ego tantum has

cfcripfij, quas communis lcientia proba-

vit,exclufa ab hiftoriaomni inccrcicudinc

cicca ignota.

CAPVT XLIIX.‘Tifees, ttc Indit monitra murirht.

Plfccs India? multi fiint & quibufdamgultus bonus. Optimus eft quem Mor-

pifdjhmp»- dexinum vocant, P.irnpaiwmikTatyttgwn.

gai'

U,a'Efl- pileis Pcixttjerra di&us.quem in orbes

fcindunt Salmonis inftar,ac lale condiunt,

eftque excellens valde Se longinquam in

navigationem duraturus. Oriri autem pil-

ees fere omnes coquunt,cum jufculttquodfuperfundu ne,acidi graciq. gurtus, ut apud

nos uv* immarunefive acmx, Carrijlvoca-

tur. Is cibus illis cotidianus eft , fervuque

oriza vice panis. Alofa item ibi bona eft,

folesr.aliiquc pilees diveifi generis. Squillx

autem tanta magnitudo , ut 1.1. in Camamfufficiant, & cancer item magnitudine ac

bonitate excellit,contrarii ratione cum iis,

qui apud nos celebrantur. Luni -etenim

pleni ibi vacui funt, cum apud nos luna

curgida& ipfi luceo lingulari alimentoque

repleantur. Mufculi ubique multi. Oftrea;

item prxfertnn circaCochinum &Gomo-wr«! parva rini caput,fed e* non iri aftimantur.Pifccsprri>o cniun*

jn iIKfja parvo pretio comparati polium:

Duobus etenim ftuveris pro f.nuc 6. Iiomi-

. nibus fVcileprandiinvi ex pilee& oriza ritu' lberorum inllruas, quic fanc vilitas magna

eft, fi cum pretio ^hfpanix ac Lufitanix

!comparerut. Plfccs quoliiam Tufaronci,

• five-H^ejfluminalnaiiqJnaria^lnwidau-

Iridiac. pter habent. Hi perniciofi valdh natatori- myui pifi*

bufque,inferti,multos margaritarum pilea-

rores incerimuur, idebquc flumina natatu

non frequentanrur , conftruiftis canti ni ci-

.

(ternis in quibus lefe homines abluunt.

Cum Cochiniin flumine navis nortea ita-

ret, clauufqilc repatacus anciquis ellct refti-

tuendus cardinibus, nauca cum 4-aut y-lb- Excmpiuai,

ciis in lembo poit navigium erat , unulqueloro navi alligatus media fui parte in aquahxrcb.it , ut clauum aptaret. Is mox abhujufmodi Haji Correptus fuit, mordicusamputaro cnirc ad fceiriora ufquc,quamvis

pileem nauta remb c*deret. Cumque ho-mo bonus manu pifecm concredite vellet,

& manum cum mediecate brachii parteque

natium iterato morfu amilit, ftuftri percu-

tiencibus fociis: Cnm vier tenui ipeaut

etiam voto vulneratus hoc modo ad Xeno-dochium ferebatur, nofque altera die ena-

vigavimus. Hujufmodi exempla quotidie

in fluminibus, ac mari Indico accidunt,

inter urinatores ac pifcatores,qui tanti

monrtri morfu vitam crebro amittunt. Iuflumine Gox quando ortium hyberno con-fuccoque tempore obturatum 111, quidampilcacores pileem experunt, iufolenti figu-

ra qui deinde delatus ad Dominum meum Pi ici: minii

Archiepifcopum, c|Us juflii fuit a me depi- f’OICiinltl ''

dus; mitrebaturad Regem Hifpani* ima-

go.Is magnitudine jufti canis,potci roftro,

oculis minutis, nullis auribus , contentus

tantum foraminibus duobus,quatuor pe-

des elephanti pedibus fiiniles habebat,cau-

diunque latam a dorlb delinentem ac,fine

planam, ilimuloquc rotundo & acuto. Per

atriiim dilcurrebatgrunni tu porci 110, fqu.c-

mis corpore inumverfum comedo, mag-nirudine membri pollicis prioris, duricic

infracta, fupra ferrum, quam neque gladio

penetrare poteramus. Ad concrcitacionein

lefe in globi formam cocrahcbat, occulta-

tis exrra omnem animadveriionem jundtu-

ris ac diljuuctionibus. Itaclauius nulla vi

referari poterat, veruin quietior,,paulatim

rcfolurusjcurfus luctos repetebat. Ceterumquia pilcium hic inita narratio cft Hiftori-

am pifeis admirabilem haud impertiuen-

tit refcrara. lllain multi , vel fupra fidem

veri sftiniabunt.Sedpi&ura in palatio vice-

regis, tcfti moniaque teftium probatorum,veritatem firmabunt; Cunt nomen agno-

mcnqucducis navis, annus, dies, &c. ad-

feriptafint, multis qui in eadem navi fue-

runt «iamnimi viventibus, quod recens

hiltoria fit.Res hac cft-Navis quidam foli-

ro curfu Mollambicqus cx Luiitama In- Rtinnu .»

diam perebat, (ccundo vento vclilque rut-(3Dl,luu‘.

gidis, optimo flatu, adlineain dii eCia navi-

gatione. Cum -autem 14. dierum fpacio

eundem fumpercurfum renuillct, nihil ta-

me proficiebat Se dinumeratione graduumfeda-apparebat renocdfilte navem, liamirui

omnium adniuatioue , cum Si tcmpeftas

foverer.

58 Fru&us, arbores, planta; &

c

herba Indiae.

faveret,& experientia docui (Te t nullos in ea

parte maris nudus cire, qni navigationis

filicem rradum impedirent. Itaque ftu-

pentibus citeris & incantationis aliquam

vim occultam fufpicantibus.forti celeuftes

proram diligentius infpexit , ibique cau-

dam magnam latamquc pifeis animadver-

tit, qui proram flexu obtinebat curvati

cauda:,cctcrumquc coipus lub catinaten-

dens,capitcdavum lubioatcontraquc om-nem ventorum vim navem morabatur, rc-

rroque trahebar. Eum magni contorumvi navales focii detraxerunt, caudaquc fo-

luta navis bono ferebatur fucceflu. Pidurain Protegis palatio memoria: caufa cxftar,

ibi fepi nomen ducis, annique notas legi.

Crocodili.imnc «dderupt. In Bcngala’ flumine

Gange Crocodili reperiuntur , marinique

angues iramcnli magnitudinis, qui pilea-

tores ac lembos fa-pc evertunt , terramque

fubinde infellant,in viatores lethali mor-

Cochlca in- fu, ut cotidiana exempladocent. Cochlcicirca Malaccam formi ut apud nos D. la-

“ cobi cochlea: tant? magnitudinis cxtantjUt

unam ex arbore pendentem vix duo homi-

nes baiuii Terant. Tales faburrcloco Ma-lace* navigio advehebantur

,quod nolfta

in clalle ad S. Helenam , circa Terceram

tempdlate frangebatur. Et advelicbantur

aliqui per Icfuiras miflie, ad frontifpicii

monallerii , templiquc Lilbonx inlliucti

decorem. Patitor navis S. Petri titulo in-

lignis ex India Cochino Lufitaniam peti-

tura, fyrtibulquc D.Petri G.gra.in Aullruma Goa illifa, frada fuit. Verum mortales

omnes CaravelU ex tabulis navigii con-

culli fadbepnefidio falvati in India rediere.

Medio tempore tamen a cancris pafli maxiscineri iniiC- mos metus.llli luinmo numero ac inufitata

mij- magnitudine homines quos comprchen-uudinu. deve poterant elidebant,ideoque arcla vigi-

lia, ac excitatis munitionibus arcebantur.

Rei gefti veritas nupera cft , eaque in navi

ua ex India in Lulitaniam proficifccbar,

uo navales focii erant,qui eodem inD.

Petri navigio ciimfuiflenr, oculatum tefti-

moniu prdtabant. Pidurx pritcrea paflim

in IndiaGoa idem telbntur. Hicdepifci-

bus monftrifque 'marinis,qu* certa fide

cognovi, relata fint.

CAPVT XLIX.

Bruchis, arbores,

piante vulgarefique Indie

herbe;prscipua Ananarum defcrtptio.

Annotatio D. Paludum.

eAnant a Canannu esfnanafe ditle , a

Brafiliams Nane , ahifiquc itt, Hiffamolal.xjamt , ab Hifpanis in, 'Brafiha Tinae,

propter fimihtiidinem quam hi fiutlus cumnuce pinea habent , exprovincia S. Crucis in

Brafiham allata primum.’,mox 1» Indiam

Hijpanicam,pbll in Orientalem-. , ibidem

magna copia crcfcttnt ,magnitudine citri aut

melonis, colore optimo intervirorem& fave-

danent,

pereunte quando maturefeunt virore,

fiporegrato odorique placido , ir.fiar abrteoti,

cum ef ades tn qtnlw hi fu litu finr, odore

cognofcantur. Carduo altili a longe non uaabfimilcs , echinata perinde filia non habent,.

Caulis ex quo emicant ctctdux magnitudine,

radices ut carduus habet , cui unus lanium

fiutlus incumbit ,mtdio ficapi. aluque minuri

cncundant,quorum cr quidamfiutlusfirunt.Hujufimodi in horto meo plantas ex 'Brafiilt*

allatas habui,verum noSln fiigoris impatien-

tes. Calidus efl tpfifirutlusae madidus. Exvinofimitur inftar Terfici ,

facili digelfione.

ferum inflammationem paru & sjtufh, de-

pravationegingivarum , ob tenuiafila quibus

dfimguitur Frutluum horum Jpecies apud

Brafiha populos differentia linguarum vanaitem nomina habent. Trior Jajama vocatur,

longior acfipore jucundor , c4rneflava. Al-tera Bonjama, albo interiori colore , acfiporeob dulcedinem nimiamftolido.Ttrtia Jajagna.dicitur,eodem albo colore, verumgufiu vinofi

dr acido. Ceterum natura ipfifiutlus hi pafi-

fm quoque creficunt^ominanturquefilrcfires'

Ananajfe. Hafi:apo lancea altitudine autU,

magnitudine aurei mali , echinatis item filiis,

Jpmifjue minoribus cinths, a ponis mandu-

cantur, lici'fifsre haud ingrato fini. Tlanta

ipfi cum radicibus ficaplena eff, Succus cumficcaro mane mixtus , certo adverfus calores

hepatis ac renum , ipfify renum ulcera, puru-

lentam urinam,virgaque exconationcm reme-

dio voler. Arabes laudans huncficcum ad-

verfiusfiacrum ignem, ac Queura mdigitant,.

£uiplura cognoficere cupitCofla legat, Ovif-

dumac Thtvetum. Atianasficcaro conditas

cucumeris magnitudine egoptures habui

ANane inrerlndixfrudus fapore pr?-

(lant.Non funt quidem naturales lu-

dii i verum exotici a Lufitanis ex Brafilia

allati , ideo principio maximis petiti pre-

tiis pardauvo illimabantur , uunc veri

m ul tiplicat* vilefeunt. Maturcicunt qua-

dragclimaJi tempore, tum enim guftu pol-

lent gtatillimo. Melonis funt magnitudi- Amnuumne,formi coli,aut nucis pine?,f.icil£ tamenfcinduntur; rubro colore, admixto virore,

cubiti fere altitudine excrefcunt. Folia hu-

jus herbjex Hilpania Sempervivi imagineconfpiciutur.perpetud etenim virent, iico-

que a trabe domus fufpcirdumur, ardio-

ra tamen funt, ac circa margines linuofa.

Manducandi fcu nucleorum grarii in orbes

fcindUnrur, acPerficum colore maturum

Snfcntant.pari item feri fapore. Verumicato guftu fupraomnes frudus priftat. Suto»,

Succus muftidulcioris inftar vix fatieratem

implet. Calidi funt, nim fi cultrum hor*medii fpacio infertum teneas , fcre con-

Mfumptusehr. Sani) communi ufu homini-busvix nocent, nifi fupb modum fuman-tur, ufque ad gulam. Infirmis haud per- .

mittuntur.

Fru&iis, 'arbores, piant* & herba: Indi*., 59

mittuntur. Vulgi fcindunnxrorbiculatira Ionis fere forma ac magnitudine confpi

vinoque metiantur, fuaveroque omninocibum prabent.

'GAPVT L.

faquafive faacca.

tAlnnotatio D. ‘Palud.

Calccutxdr 1n quibufdam Indu loci'juxta

mare ac flumina fructui quidam crtfcit in

tJMalabar Joca dictui,m Canora&

rati» Ponar,& Panafii, in Arabia Panax, mPerfla Fanax. Ex magnis arboribus crefctt

non ex ramis ut carerifiuEtus , fed ex trunce

fipra terram fub ipfii filus qua magnitudine

manus virent, filo duro crafloque tabente per

medium, i&tmores ex hocgenerefruEhes qui

inMalabar opeimi nafcunturmelones nojfros

magnitudineJ 'uperam,exterioreautem cortice

•viridioris coloris teguntur itu fimiluudmemnuas pinea coat.li , lusit cortex adamantis in

aculeum firmatiffieciem refirat , nudo tamenacumine,quamvis a longe aluer appareat. In-

trorflum vero fiavi echinatis jpmis vejhnn-

tur.Qui Cjoa crefcunt diflimih acnon ita bono

fipore utm Mutabarprobantur. Maturitate

plena menfe Decembri vigent,optimcfy olent,

Suntautem duplicifpeese: optima 'Barca vo-

catur,altera Papa

,non eadem bonitate &

tactu molliore. Praftantijpms 40. Malvadifls

fivePealofire emuntur. eJMaturcfccntcs co-

lorem atrum adipifcunrur , duro/que cortices.

Quod exteriore putamine nucem ambit , va-

nos fipor.es habet tum melonis , mox perfici,

guflu tamenfipidure , indefiivs,poliea curi,

eadem jucunditate palati,

licet durions fint

digeflioms.dejiciuntur enim nondumpercoth,prout defumpti fierant. Si quis at longitudi-

nem fluitut hos ficet aperiatque , introrfumalbeteunt, carne coaila capfulifque djhntld,

quibus oblonga nuces crajfiorcs majorefquc

daElyhs noflrts continentur. Illa cinericiapel-

licula obteEla , album nucleum ut caftanea

noftra habent ,crudaque defumpta terrcftres

fint,guflu acuto &flatstofa qualitate, affata

tamen five elixa castanearum mftar ,valde

palatum detellam Itbidinemqueexcitant,ideo

maximi expetita. Ventrisfluxum quoque re-

primunt. ‘Pulpa exterior ftomachum v.tlde

onerat, malos ac venenatos humores producit,

ideoque qui plurimum hifcefiuEhbut vefcun-

tur, facili inpcftifirum illum morbum inci-

dunt,quem IndiMorxi nominant. Qugplkra

fcire defiderat,is Ludovicum Romanum legat

].ltb.& I S-cap. Navigationum, Cbriflopho-

rum a Colla cap.de jaca , & Qarctam ab

Horto 1. lib. cap. 4.

IAacea ex magnis arboribus nuci limili-

bus crefcunt.circa lictus maris five mari-

nis in locis, alias contra omnium fudtuum

naturam : nam fupra terram ex trunco tan-

0tam ac nodis ramorum dependent, verAmubi rami difpcrgumur nulla; crefcunt. Mc-

ciuncur, ita tamen qufdam graves , ut vix

attolli queant. Ananis extnnlcca forma Vam,haud ablimilcs funr , nitidiores tamen &colore fubviridi. Frudtus interior folliculit

clauditur, ut caftane*, alii tamen forroi.

Folliculus quifque fru&um habet, qui me-dietate albus , reliqui parte flaveri ine raon-

fttat, naiibufqueadhauet favi indar,

haud dillimilis cft lentore& griftu. Fru<5

hiccxrrinlecds taftancam cncundat formiglandis, li poltcrius viride putamen adima-

tur glandi.cadem magnitudine, aut in qui-

buiciam paulo uberiore. Fruttit extrinicco

ionfiimpto ipf® caiUnece allantur , ac eii-

xantur probe, caftaneifque Europa; lapdre

haud abiimiles cXiftunt. Folliculi aliquan-

do tales centum in unalaatca funt.dc plu-

tes lubindb pro frudtus iplius magnitudine.

Duplex Joacca genus clt. Optimum quod taici* d>

Girafil vocatur. Vilius Chambafil. Formi tu-tamen aut arborum facie non didant, nili

quod Girafil gudutri habeat fuaviorcra.

Ceterum hifcc nominibus Girafil ac Cha- Girlftl at

bafil Indi quoque omant alialquc mercesdiferiminant.Quod przltanuus cd lemper

Girafil vocatur.quod deterius id Chambafildicitur, didenti is ita pretiis, laacczointu

tempore anni habentur.

GAPVT? LI.

eJMangt.

eAEnnotatto D. Palud

tS^Cangt item ex magnis arboribus ut fa-

aeca crefcunt, plurimis ramis, oviqui anfenui

magnitudinefint,cum 1n quibufdam locis In-

du duo pondo & quod excurrit pependerint,

colorefint dtverfi,quibufdam pallidus viror

.eSl,alusjUvedo,alus cum rubro mixtus viror

,

guSlugratiffimo , acjucundijjimo etiam fipra

Perficum quandoque.Quod ad nomen atunet,

communiter Manga vocantur, Canannornmhngud Ambo,a Tureis Gr ‘Teifls Amba. AbAprili ufque 1n Tfovcmbrcm cx arboribus

pendent,juxta locorumfitus . multis m pro-

vinciis nafcuntur, fid optima iis Otmntiana,

ibi calens fruElibsis prsjranto. Hasfiquuniurqua in (jufiratta .crefcunt , nude ty nomen

habent , minores quidem fint ,odore tamen

gratiore- Intus nucem habent minutam. Tcr-

tium locum obtinent,que in Ballagaira inve-

niuntur, magnitudine ad a.pondo Gr qua-

drantem,palatofuaviores

,quam illa qua in

Charanna, Qui>idor,AIadanagor,(y Dulta-

bado, pracipuis Regis Nsutmoxa eivitatsbu<,

ac in Bengala,Pegua & Malacca proveniunt

fuIleola adempta Mangt orbiculahm con-

fciffe manducantur cum vino, etiam abfqueeo, quemadmodum nos hic Perficafimum us.

Condiuntur quoque ficcaro , oleo , aceto, file,

ut m Hijpama oliva,cultro aliquantulum

apertaac zingibere, allio,finapi, afiifquc tali-

bus injeEtis.Cumfile aliquando obiter tantum

comeduntur

,

61|Si

6o Fru&us, arbores, planta: & herba: ludia:.

comeduntur , ac oritai ctum cotia ,quemad-

modum hic oliva,atque ritu condita ac Cotta

ad forum defiruntur. Fruttus hicfrigidioris

humidiorlfque qualitatis eft ,licet vulgo cali-

dior habeatur. Stomachi dolores & convulsio-

nes (utajunt) generat,. Et Medici quoque

gentiles calidum huncfructumjudicant,quod

& ignemficrum ,fibres ardentes

,tumores ac

fcabiemproducat, verum ego btijufmodi malaexijlimo oriri ex putredine,quam in ftomacho

quibufdamfhcn, magnofque ob calores,ani eo

tempore,quo Mango, florent etiam abfque

earundenu efu mortales itu varios morbos

impellunt,.

Ante maturitatem, contrahit aliquo modo

jfalarum, practpue illapenitiorpars, qua nuci

accedit,mox maturus adlubefcis faporc a-

mano. 7Q‘x culleolam duram habetfilis du-

rioribus anili,& textam-,ta^nux oblonga con-

tinetur, magnitudineglandis,intus alba , ex-

tnnfecits quoque alba pelle contetla,fipore

amaro cruda,idcoquc valet adverfus Lum-

bricorum mala, tjr tofta contra Durhaam,

tum guftu glandis. Aliud horum fruttuum

genus amatium valdifineojficulis repentur.

Ejt dr tertiumgenusJjlvcjbe (Maneas bra-

V.» vocant,) veneni eximia virtute. T^ecant

enim continuo cum oleo defumpta, nullo hatte-

,

nui invento antidoto. Sunt virides leviter, co-

lorefrigentes aliquantulum, latito fucco ple-

nt, carnefive pulpa rara , nux cortice duriore

ttgttur,magnitudine mali Cjdonij.

T Angt ex arboribus faacea fimilibus

•IVlcretcunc magnitudine Perfici majo-

ris, led oblongi forma, ac aliquantulum

incurvari,colore viridi nitido, inclinante

ad flavedinem fcu rubedinem. Officulum

habet majus quim illud quod Perfico con-

tinetur, ad cfurn nequaquam commodum.tjltanga inrrorfum flavefeit , lannginofa

quando fcinditur,licet aliqu$ Ixviores fine.

Sapore funt gratiffimo,quo & Perficum

fuperant: Cum Ananis inter optimos qux-

ftuofillimofquc frudtns Indi* computan-tor. Vidlunicnlm abunde prxbent, ut in

Lufitania ac Hifpania oliv^.Carpuntur eti-

tumfn(Ur'

V1' amnura virides ac filecondiuntur ollis in-

clufz ,valentque ad cibum cum oriza,

quam in aquiclixant ,ut grana etiamnftra

integra durenc, ac tum cum lalitis Mingismanducant, communi mancipiorum ac

plebis cibo, quibus& pileis faiitusMan-

garum aliquando vice , cum oriza fervit:

namta loco panis eit. tJManga fiale con-Condimn- dit.e ficifilone ut oliv* Hilpanix alb* ap-

parent, eodem fere guftu, fcd aliquantu-

lum acidiore,abfque amaritudine acerbo,

maximi funt ulquc ad miraculum copii.

Alia: quoque (ale afperguntur,& zingibere,

allioquc implentur. Hujufmodi MangatRecheadas vocant , magnoque ili ufu funt,

non tamen ita communi, ut cartenc. Lau-

tiorfcs quippe funt minorifq.precii. In ollis

cum aceto.acoleo falit* fervantur. Qfla*

dragefimiali tempore maturitatem induut*

ac ad Auguftum ufque durant.

CAPVT LII.

Cajonrn.

cA'Motatio rD. Palud.

Ex magnis arboribus hi fruttus a efiunt.

Malo haud dijjimilibusiverum tenella etiam -

num arbores filia habent Lauri , viridi colore

diluto denfi,florealbo ut Medica malus,plura

tamen fbha dani ,odore nequaquam perinde

filavi. Fruttusfunt firma & magnitudine ovi

anfirmt ;aut majoris pomi, flavi valde, odore

bono,intus faongiofa&faeculenta carne, ut

limones, abfquegranu, dulcifipore, licetgut-

tur aliquantulumftringant. Orientalis Indi«

proprii non videnturfaijfe : verum eo ex Bra-

filia allatos volunt,ubi nucesplurimum come-

duntur licet 7*htvetus cap 61 . tn deferiptione

America aliter tradat. Jn hujusfruttus extre-

mitate nux crefctt, firmi renum leporis, qua-

les ego dormplures habeo , allatasper Lujita-

niim gubernatorem navigii, cinericio colore&fabinde rufo. Truces ha culleolam duplicem

habent, er interfluitfaongiofa acpinguis ma-teria,olei tnftar acuta cr fervida,fid intus la-

tet nucleus albus, efiii commodus ac fa.tvir,

Pifhiciorumfamihtudine, pelle cinerea quamdemunt,obtcttui. Comeduntur ha nuces leviter

tofta, ac fenerem excitant;loco bellariorum

fruttus cum nucibus apponuntur , tpfifruttus

cum vino aut abfcjue eo famuntur , ac prater

fiporisfaavitatemjuvat debilitatemftomachi,

contra vomitus & fitftidia cibi. Quibus itt

eum finem non expetuntur aqua eofidem mo-dice maceratos confumunt.

Oleum illud fubtilius inter culleolas duas

fcabiemfaeram,& maculas cutis tollit : Brafi-lia populis contra fcabiem valet. Ex nuce

arbores hapropagantur,cum fruttus necfimennecgrana habeant. Quidam Anacordorum e

genere Cajones autumant, ob fimihtudinein

fucci illius acutioris,inter culleolas: legito de

hac re latius, Caroli Clufn obfirvationes itu

(farciam libro 2.cap.3. ,

f 'Ajones arborem ex qui nafcunrurha- Caione»

V_>bcnt mali imagine,pirique funt ma- * “ orc'

gnitudinc,pofteriore parte in mucronem

defi ncnte,anterioce craila,colorc flavo. Ma-turi mollefcunt alir^rq. plane qnim pomacrcfcunt. Nam quo loco Pofna caulem ha-

bent,ibi Cajones caftaneam oftcndunr, ma-gnitudine pollicis prioris articuli, alio lanc

& diverfo a caftaneis faqua colore. Sapo-rem quoque gratiorem habcnrjveram allari

debent. Inrrorfum albefeum ut caftancte

Europx putamine tamen crailiore, cuicx- '•

ruleus color ac luridus eft. Crudas nemofccuri ore aperiet, quod continuo curem ‘ f

abradant, magno dolore eorum qui ignari|

temere eas reluant. Ideo cultro aperiuntur,

aut igne

Fru&us, arbores, planta: &: hcrbse Indix. 61

aut igne uruntur ut manducari poflint.

Cajoncs ipfi ca parte qua' antertoreft pomo,caulem habet infitum arbori, guttur autempeculiari natura cum degluuuntur ftrin-

gunt, guftu acido& faeculento. In orbes

ideo iemdumur, adjun&a aqua, five vino,

faleque injc£to, quibus modis adftringcndi

illa facultas mingatur,palato ita gtat illimi.

Eodem tempore quo Manga maturelcunt;

Mangie tamen Ananlfique cedunt; viliores

enim lunt,& per Indiam copioli.

CAPVT L1II.

Jambi.

tAn notatio D. 7'alui.In India cr almi fultus refi.it ob pulchri-

tudinem, ac fiuavijfmum gujium ,mtdecwa-

lemq, ponntiam defertpuone digniffimus, ideoJ

apud Indos valdegratus ad quos ex Malaccaj

primum delatus fuit.

vArbor ex qua crcfcit magnitudine Hi[pa-nicis malis medicis par efi, multis dsfpcrfa ra-

mis tn /,ititudinem,umbrofu, pulcherrimo ad-

Jpedu. Truncus majorefturumi luridum cor-

ticem habet. Folia nitidaJunr ac Uvid,palmalatitudine longiora

,fimihruditie fini lances,

crajfo filo in longitudinem dijhnda,dtficurrcn-

tibui undique venis. Exterius virent pror-‘

fum,introrfum veropallent magis.Floresfiunt

purpurei coloris, vivoadIfcclu,ac clavtculo-

rum vine*gujium habent. Fruduspiri magni-

tudine vifitur,fiunt .lutem duplici ipecie di-

fimds,qua' ii una colorefulvo ad nigredinem

inclinantefine ojjiculofire eft,acgujlu alterant

vincit,que coloris purpurei , tofaceo ams.no

odore,officulum album ac durum continet,non

plane rotundum,magnitudine offtculi perfici,

affierapellicula contellum. Suavis(fi

illapa-

lato efl ,frigida ac hunuda facultatis ,

mollis,

tenui folliculo ulla,quem cultro vix adimas.

Arbor radues alte agu,quartoque annofuiti-

fira, fiapeque in anno ferax, adeo ut nunquam

abfiffiullu,aut flore afficiatur,nam& eodem

mramo maturi ac immaturi Jambi, etiamflo-res repei iuntur

,contra aliarum arborum na-

turam, decidentibus continuo floribus ,ut ipfa

humus colorepurpureo ptdavsdeutur, quibus

mox alii [accedunt- rediviva femper jbbolc.

Maturi fambt facile arboris motu decidunt.

fitamen ramos vellices

,ut eofacilius cstrpere

queat,ipftfrcilc rumpuntur. Ante alsas epulas

hosfluitus m menfis comedunt , ac pafiim tn-

terdiu.Malavarenfes & Qtnartm JamboImos

vocant, Lufitstni incola sjhus terre Iambos,

Arabes Tupha Indos, Perfis Tuphat,TurcaAlma. Arbor a Lufitanis fiibciro appellatur.

Flores jrullufq} faccaro cbdtuntur quibus /tsm

utfibrtbutfrvtdis utuntur adfiedandd fitim.

A Rbor Iambi magnitudine prunis x-

imei awoi ,

quatui.cftque lple fructus admodum' jucundus aequem adfpc&um amxnus,ma-gnuudmeponu. Colwwnt luUt tubtuiu

I albicantem, tanto fplcndore ut piduram,I aut ex carra fadtam imaginem xmulctur, Fruttu»

I guftu pr;etereaoptimo,odoicqueadaqu£ ex ll,,Pti0-

ro/is fragrantiam. Introrlum albet, atque

ipfbcfa madidus & aquofus probatur; exi-

i mietarc pradtahri,

(i vel odorem, vel fapo-

rem Ipt&cs , ideoquenec infirmis inter-

i dicirur, ut exteri fmdtus,quod nequaquamnocear. Flores quoque arboris admodumvernat ,ac mirifici obledbnr odore, & albo

rubroque colore. Quotannis quarei qqin-

quietve fructificant arbores,jucunda fane

yiciflituduic, cilm uria fabindi pars deci-

duis foliis maturos fructus habeat , altera

adhuc recentibus , ac floribus ctiamnumodoriferis,Ipcm tantum novi partus often-

dat. Ita toto anno vatia hyemis a-ftatifquo

fpccics una in arbore adolefcit. Olliculum

habent interius album Iambi qualem fere

Cypcefli frudtui.

CAPVT LIV.

tAlii India fructus.

TAngomx in India arborem habent.cerafi

X formaa, fantque magnitudine prunorum Ungttmi.

>rum,colore lubiubro. Ofliculo ca-

1 i cu ma, li

rotundorum,ci

rent eiufquc loco nuClcos aliquot minutoshabent. Pruna guftu fere rcferuut.magiioq.

funt numero,ac ideo viliores.

Annotant D. ‘Paludi

langoma ex arboribus crcfiunt,qua prunis

tiojlnsfimslot fiuHt , rufi quod jptnis undique

fquallent. Creficnntpujjim nulla opera, cr m»

hortis Bacatm , Chaul Cf Bateeala vifiuntur.

Frudut a fiorbis parum differunt , rotundi <yparvi,contraham palatis utpruneohe. Officu-

lum non habent verum quiaa minuta jimtna,

primum nafctnuu ut pifiaaa. Antequam mefium valeat digitis comprimuntur, nec tamen

eo modo facultatem Ubfi angendi amittunt- e

ideo ad obturationes probantur,

licet Induparvo tn pretio Jint.

Quidamfirunefutium hunc a certa qua-

dam ave devoratum , er deinde cjeilum alvo

ejufidem avis,fimo terra mandatum facilius

creficere melum feracitate.

Carambo lx octo angulis , magn itudinc CjH[minoris pomi

,acidum guttum habent,

quemadmodtim prunaiimuatata. Ad con-fervas fere expetuntur.

tAnnoiauo D.Talud.CaramboU Lujitanis cr fJMalabarenfibus

dtthe,tn Decan Carnarix vacantur,m Canard(famarix& (farabcli.tn Malacca Bolunba d'a 1'trfis Chamaroch.ex arboribus creficiitfimi-luudme mali colonea,Jbluslougioribus majori-

bitfif, pomorum nojhoru, viridibus admodumCT amaris,flore parvo quinque]bheru,coloremcarnato,nullius prope odorisjedfiuavi aJpeSlu,

acetoftfapore.Fructus ipfe oblongus efi,flavus

dr vclui t» a-partes dsvijiis, (iilcu alnus ada-

ths,in ornamouu,in medio qusbufidammmu-

tiffiimnubsh cxijlenubus.qui ob acorempalato'

gratifunte

6t Fru&us, arbores, plantx & herbae Indis.

gratifunt. Saccaro conditur magno ufi in me-;

decina ac cibo. cJfyCaturt ad febres ardentes i

dantur,locofjrstpi ex aceto. (fananm fiucco

utuntur ,admixtis alus medicamentis ibi ere-

j

fcentibus, ad colores conjiciendos & vitta ocu-

lorum tollenda. Costaferibitfi in India obfie-

tricem agnonjie,qua bocfinituficcato er I

pulverem redatto^djeihs Betsehefilus uteba-

tur, ad fatui abortivi dejectiones. J-tm mu-

rta hifinitus habentur,quod grato fintguilu

tir appetitum cibi excitenta.

Brindoini.Durioncs, lamboloncs,Man-

geftani,aliiquefru&usqu&dminoris pretiij

fint,hic amc non deferibuntur.

csfnnrr.ino D. ‘Talud.

‘Brindomot Orientalis India dat,qui ex-

trmfiecus aliquantuli rubent, introrsum vero,

fingutnei fiunt,gustu acerbifjirm. 'R^penuntur

etiam exterius furvi ob maturitatem,leviori

acerbitate licet eodemfint introrsum colore. 1

AIultis Indorumfruittu hic tn eUlicus eSt,

veritus ob acerbitatem non ita amatus. Tin-'

Itorcs eo utuntur.(forticcs adfirvantur acirans !

mare vehuntur actu conficiendigratia,quod

|

& a Lufiratiu quibufidam ufurpatumfint.

t/fnnotatto D .Pallidam circa fitmboltnos

Arbor corticem habet Leutifci, vJMtrthi

firma,filia Arbuti:Jpontepajfimcrelctr.Fru-

itus ut majores matura oliva Cordubenfis pa-

laturnae gutturadmodumJlrmgunt. A Me-dicis parum expetuntur. Munu tamenfir-vantur

, ac cunis ortui coiti manducantur,

quod flomachum, acuant.;verum Indi nec

lambohnos, nec labas tnrerfdlubres finitus

computant*.

Ex India quam Hifpani tenent, per Phi-

lippinas infulas ,.fiveLufones,Maiaccam,

inaequem Indiam fru&us delati funt,quos

rapajoi ha- ‘Pstpajot vocant,

qui formam fete Melonis«uj. habent, pugmque magnitudinem. Arbor

j

haud crefcitniii fit jugata, mare aut fami i-

Giudetarhn na. Mas frinftus non fcrr.fed foeminadun-«ojugia.

taxac> ftefili etiam fccmini, (i a mare diver-

tar. Arbor in viri (faturam juftam adolefcit,

ac majora folia habet. Eracquc primummagno in pretio ob novitatem

,qua: nunc

plane obfolevit. Habet India exoticas quo-que ficus Lu<itani;,quxfrudum perfectum

vix producunt. Mala aurea, allyrica, citri &ciceri fruchis pafsim in Indii aperiuntur,

Vvi i» india praftantque Hifpanicis. Vvas raro inve-**“ nus, eas ex vincis ante fores politis aliqui

ut in Belgio dumaxat colligunt. Ceterumcirca nativitatem Domini

,ac quadrageli-

main ex terra Ballagatcx firma a Dccaninis

aliifquc Indis uvzGoam deferuntur, quitamen Hifpanis cedunt , licet majoris

,cx-

terotum fruduum intuitu, pretii fint. Plu-' "**

rimi etiam in Indii melones funt Hifpanis

tamen bonitate inferiores : cum faccaro

enim feri manducantur ut meliori guftu

fint. Verum alteritu generi* funt,quos Pa-

ucas vocant five Angarias , aur melonesKeIoncj It .

ludite vocant , colore lubviiidi ac intrinfe- 4*.

cus albo , nigris nucleis , aquofi valde ita,

utfucco mox os repleant, dulces admo-dum,refrigenint maximi.fe poft prandiumideo expetuntur. Cucumeres Sc raphani

maxima funt copia, bralficx item, fed quibonitate Europiis cedant , non enim in-

cremento conlummati folixclaudunt,ve-

rum temere dillipata patuli oftcndunc. La-

ducx genera vix habeas, ut ncc herbam ad

oleris «onfedionem. Fleres hcrbxque be- fl»«« in in-

ncolentes parvo numero funt, exceptis ro- l„ir;i

ttd

fis & rofmarino, auibus tamen odor par-

vus (it. Canjpi nullis omnino floribus di-

ftinguuntur,gramine tantum puro virides

hyeme nimitum, cum pluvia inadelcunt.

iEflatc torridi viroreque orbati jacent.Qui-dam veto arborum flores toto anno duranf,

quos Fultos vocant,interveftimenta ac lin- f!oi« odo.i-

teamiha boni odoris gratii collocari mu- *"'•

lierum lingulari Audio. Alia autem florum

herbarumque genera,quibus Europa undi-

que nitcfcic, nufquam apparenc, licet abIndis fiimmoperc expetantur,ac narratione

intellcda lummo (ludio dclidcrcntur. Exfiguiisatitcmquas hicofteudimus laacci,

Anani, Mangx, Cajones, ac Iambi paten t,

etiam Zingiber, de quo poftei , advivameffigiem , licit folia non ita ad venarumnervorumque proportionem rclpondeant,

ut communis herbandarum ratio fert.

Ego tantum hic figuras crcfcentium fru-

ftuum, prout cos infpcxi.prxbcrc conatus

fum,ad aliquam hiftorii notlri lucem.

CAPVT LV.

Ficus Indi*.

Ficus Indii multiplex cft, modo evaffio-

ce , modis tenuiore forma, diverfis prx-

ftantii notis. Verum eadem omnibus ima-

So ac color idem,a(b6rqucipfa eodem mo-o viri (laturam iquat. Folia habet nlm

magnitudine, tres dodrantcslata, iis Ture*Fo ‘J

utuntur charti bibuli vice ad cucullos.

Lignum arbor non habet, led fimilitudine

arundinis truncum. Quod fcnefecnte ar-

bore exteriorem corticis partem tegit, in

modu cribri cx pilo fadti figuratur, afpc&utamen crallius aliquantum : introrsum ea-

dem folia cucullata ac clauia apparent, mmedii hominis altitudinem,tum explicant

fefe ac per vices cxcrefcuur ita ut vetera a

recetioribus fucccflio ne quadam expellaii-

rur, donec arbor jufto incremento deterit,

fruitumque maturum protulerit. Folia in

ruedio crafliorcm.quo aividuntur,nervum

habent. Inter folia ex arbore (urgentia flos

nafeitur,magnitudine ovi Struthionis, co-

lore purpureo , ex eo longiore incrementotamus prodic non ligni quidem maceria, *

fed caulis braflicx ficus coacervatas a-

bunde proferens. Primo quidem fabarum

formam

Ficus India:. 6j

formam habent,cum adhuc yoluuUs in- nere fruftuum cum peccato gullafle. Ve-

cluduiuur, magnitudine medii palmi p°l- rum cum in Tcftamcmi veteris Iulioria le-

licclquc tres aut tjuatuor latrr ,cucumeris gimus,cxploratorcs Terra fandi* racemum

(,

cralfitiem nanciicuntur. Ramus hic fere uvarum retulille , cuigcftandovixduoho-

feinpcr 100. ficus habet.plus minufvc.qu* mines fufficerent , mihi hujus frudlus re- quod *ous.

ut uva; in nodum coguntur. Racemi indi cordario Cepi incidit. Num talis ille racc-*** '

quidam ith magni.uc duorum virorum ba- mus cxtitiUct, qui eodem more ab Indis

culo bajulantium onus implcant.Nondum ad domum Archiepifcopi Domini meiplane maturi fcinduntur, cum iuterviridi- tranftatus

,luud falli illius billori* ima.

ratem& flavedinem ctiamnum h?rcnt,tuin gine,apparcbat.

alit>i atrabefufpefi, intra^aut j.dies com- Annotatio D.Balud.

bajulem. mode matutefcunt. Arbor five planta uni- Fictis India apud Arabes non Mufiautcum duntaxk racemum fcrt.qu.t mox tota Amufa , ftd JftCiru vocantur , arbor vera

detruncatur, ac menfis fpatio jullis denuA D.trachrMoru.A 'Brajihams Pacona& ar-

incrcmcnrrs adolefcir, & frudlum toto an- bor Paguover.a Brocardo inTetrafanda de-

no ira perpetuum fert, ranca abundantii.ut I feriptione ParadifrMala , abOviedo hiftori«communicer Indis in cibi ufils ferviac, eu-

|

Indtcthbro S.cap.primo Platanui,m fumeaftu fane bono ,decorticanturaurcm , folli- j

Bananas.tn Malabar Paean, in Malacca Pi-

culis inllar fabarum exiftentibus, licet ali-

qui tenuiore fint tegmine; interius albc-

Icunt, ac morfiu farinam Sc butyrum dulci

mixtione reprefentant, ideo panis ac ladli-

cinii loco feryiunt, fimplici vidu.quo cor-

pus hominis abfque alio cibo facile pollet

e» ficu dun. fuftentari, ut in India multi ftnt, quibustu» .juidam toto vita tempore particularis cibus ex fi-

•

untcueft. Plurimas ac communiores Lufitani

Figos d'orta vocant, quali hortenfes. dice-

res, funtque aliquantulam cralEores. Ali*

quas Senorinas dicunt minores ac extrin-

lccus laeviores , velut aptimk nor* ftia-

vi odore pollent, ac gullti percommo-

Diffeicmi*. do. Cadohna fiens etiam in pretio funt, ce-

terum maxima laus Chincapolmis eft, re-

gionis Malabar. Flavclcunt illae pjnim, via

• riditarc exteriore maxima , larg* ac proce-

ra,odore fuavi , ac aqu* rofacex *mulo.

^Sunt de alia genera. Qu*in Canonor repe.

Ficui mo-r junlur pa |rnl longitudine ,

accrallirudinc

-» pro rara , ob magnam ibi copiam licean-

tur, ac demptis folliculis per Indiam ,mer-

txirurx quodam genere,diljrahutur. Quan-do maturefeunt allinitur plurimum

, qu6dcrud* ob .icrimoniam.quam in deglurien-

do adfcrunr,non perinde grara lint.Colore

introrsum rubefcunr.Ccteium aflar.r de-

corticantur, k in orbes fcinduntur, ad-

jedto vino calEaquc contuli, praftantii ci-

bi fu.ivilfimi, etiam fupia Cydonii mali

allati excellcntiam.Vt carrera oblonga fcif-

fionc finduntur, iaccaroquc injedlo tofhr,

condimento probo , ab Indis lummopercexpetuntur. Ex ficubus quippe pracipua

Ficui paffim plebi fuftentatio. E* omnibus Indi* acicpciiunmr. Orientis locis inveniuntur ,

nr& Mollam-bicqine, Ormptii.ad oram Abcx, Malabar,

Malaec*,Bengal«,&c. Gufaratra, Dccani-

ni,Canarini,BcngaIcnfes,cas Que/U nomi-nant, Malabarcs /'a/ati.Malacitani Pyfin-j.

Etilm in Arabia reperiuntur,quas vfMufi

vocant, Hicrolblymis , Damafci ,

Cayri

item habentur, ut ab iis accepi,qui illis in

locis negotiantur; perfiftfum inacquibuf-

dam,primum patrem Adamum,ex hoc gc-

,cati, in fanara,Decan, gufaratra er Btngala

|

Jguelli. Ssuit & Anccnna,Serapioni,ac Rhafi

!

cerris capitibus defcnpta. Avicetinafine libra

i 2.cap. 49> de hujusftudus virtute feribens,

I eas parvum alimentum prebere refirt,quod

!& Bilem ac pituitam generent

,Stomachum

ioffendant,ideo calidis pofi defumptionemfreu-

\um hujus generis

,acetum cum melle,ac fimi-

mbus refrigerantibus preberifunder. Adverfiscalidampetloris (jr renum intemperiem con-

ducunt urinam<j} cient. Bfrafisfimslittr lsb.3.

|

Medicinarum, cap. 20. Stomacho eas nocere

i iiit,quod& ego in Syria exiStctss illarum cfis.

probavi. Appeiitum macerant in cibos,alvumexcitant,acgutturis cruditatem leniunt. Scra-

\

pio libro Medecmarut« cap. 8*. huic fruliui

i primum caloris ac humidttatis gradu tribuit,

|CP" quodpulmonis ac pectoris caloribus medi-

cus frtferibit , verum frpra modumfismptunt

Stomacho gravem eff:.In fatminis fatus incre-

mentis eoaem autorcadjuvat,renibus conducit,

urinam ac Ventre excitat. Indorum medici

ficus infrbributttlufquc morbisprobant.Para-

difr autem mala,meo judiCio has ob rationes

Ivocantur

:Quod amatno gr (iumguftuftnt,

odore item ac coloreprobentur;guStus etenim

acidus dulcedinem habet adjunltam. Odor ve-

lut rofirum nares adjicit, (filor autemflavuspulchre item viridis oculosjrafcit. Accedunt

figura crucis, qua obliquafruSlusfciffronc ap-

parent , de quibus Syria Chrtftiant varia refe-

runt,ac peregrinis eafdem oftendunt.Quiplu-

ra defrderatfettu digna fiuper hocfruilu com-

mentaria dodiffrmi cr pennjfrmi viri Caroli

Clufii 1n Carctamab Orto legat,qua abunde

ledonfihsfitctcnt.Iniami item ac Batata iti India magno’ , . ,

humero crefcunt./»nowi funt fiferis fonni,ni,3!

cralllores ramen,ac nodoGores.pari ubiquecralfinc. Sub terra crelcunt veluti Bulbo-callana, colorem habent multellinum , in-

trorsilm autem albicant;Bulbocalfanis ta-

men fuavitaregullus inferiores.

eAnnotatio D. cPalud.

Iniami hoc anno nobis ex (fumea allatifuni

crajfttndmc viri cruris ubique aqua;exteriof

F 1 comi

cortexmuItellini colorit eft,interius admodumalbent, jifiali ac elixiguftum optimum prs-bent,ac cibum Nigritie prtftamtjfimum.

tMtxxBatara cplorc lunt roCtceo

,ab Iniarais

alioquin non difcrcpanr, fuavitatc caincn

fupcranc, bulbocaltanis fimilcs. Hi duofrudus per Indiam nuxime vigent, Iniami

prximim ,qui cum ficubus famem vulgi

cibui *u!gi-

pMj concupiiccinia explent. Allati fere co-meduntur aut alio modo codi,ut apud nosbrailicis & rapis fit.

CAPVt LVI.

'Palma India qua Cocos nuces jirt.

A Rbor h*c vulgariter i plurimis In-

omen udo*domm,Pctfis & Arabibus Maro vo-

catur , nuccfque l^arel. Malavarts eammaruiL- nuncupant, maturumque

frudum Tenga,immaturum etiamnum

|

Eltvi.Gox Lanham indigitant. A Lufitanis1

autem frudus Coquo dicitur , ob tria fora»|

mina, qila: in co conlpiciuntur, Ccrcophi- I

tcci capiti haud abftmilia , ab Aviccnna

Jauftatlndi

.

id cft,Nux Indiae. Malacitani

arborem Tncan nominant , frudum vero

viHItu, Tfihor. Eftque harc univerlx Indi* util illi-

ma arbor,ut ordine fuo explicabimus : col-

liguntur autem plurimi Frudus in Maldi-

vtc ac Gojc infulis , uicinilquc tertis , etiam

in ota Malabar. Vndo& frequens commer-cium ex frudibus

,quos in alias terras! dc-

Foinu. ferunt. Atbot proceritatis eximix.in altum

excurrit,palmi minoris fere eradit i te.

Folia non nifi in cacumine generat, qua:

fc ut in dadylo dilatant j fub foliis,ve-

hit clypeo , frudus latent;jundi yiter le

decem iubinde numeto,rariflime enim

unica nux feparatim prodit. Flos caftane.e

flori haud abiimiljs eft. Lignum fpongio-

fum rara denlitatc , nec perinde firmum vi-

Nanin. fitur- Amat ripas,ac propter aquam Iibcn-

rilltmc crefcit,arenofis in locis. Interior

terra nullam Palmam hujufmodi fort. Ra-dix iplatenui lpacio porreda, contra fidem

fere terra: inhxrcr,ob inufitatam trunci

proceritatem , ut alcendens oculos ani-

mumque afoiciemiuin nimia altitudine

perturDct. Verum Canarini arboris corti-

cem in fcalarum velut ufum fcindunt, ac

prxparant eximiaque facilitate afcenfu fu-

perat, cum defpcratione Lufitanorum qui-

bus id facinus terribile habetur. Planta-

nti autem ex foquis nucibus,producta in

virilis Itatur* altitudinem , transfertur, ac

hybemis temporibus cinere ftercoratur,

seftatc vero aqua irrigatur. Lubenrer circa

aedificia crefcit, quod luto delectetur; inter

paucos annos probe culta fructus produ-

Culiun, c 'c- Hxc Canarinontm cura cft. Illi fub

hifce arboribus degunt,quas emendant, ex

proventu cavum vitam uiftentanrcs , con-

ductione initi cum proprietariis, quibus

mercedem petfolvunt. Tanta multitudo

harum ubique Palmarum cft , ut Hifoa-

niac ac Lulitanix olivas, & Batavi* uli-

ces numero fuperenr. Vtilitatum autemDecllntio ^

& commodorum hxc eft ratio. Primo qui- liUtuii M-dem lignum quamvis fpongiolum , ob “*•

proceritatem tamen.ad multa utiliffimum

Labetur. In. infulis quippe eJMialdsvarum

integras ex eo naves fabricant , ablque ullo

ferreo clayo.filis duntaxat ex iifdcm Coquit

contextas*. Rudentes quoque ac funes ex

eadem funt arbore , etiam vela ex foliis,

qua: Olas vocant, quibus quoque Canarinitegularum loco utuntur, &Lufitani ad ga-

leros advetfus folem , tk ftorcas ac tegmi-

na Pallanquinorum. Quin & galeros con-

ficiuntcx foliis, tegumento capitis, inligni

a-ftimatione tenuitatis,qui fubinde ; .aut4-

• Pardauvis emuntur, expetit i aHtivo tempo-

I

rc ob levitatem. Sane duas ob res potiili-

miim ha: Palma: coluntur, fruduum nem-pe gratia& vini. Nux ipfa interior Coquos

magnitudinem fere haber oviStruthionis,

qux ctiamnum cullcola viridi tegitur,ut

nuces Baiilicx.

tAnnoratio ‘D. Palmi.

Indica nuces duplici cullcola teguntur,qua-

rum prima pilofi eft,ex qua Capro conficiunt,

rudentes Crfines nominatint-i;eademJtuppa

loco reparandis navigiisfervit • namfilfis nra-

dcjhita fenilibus, dfe.it.ufe, navefque meliori

fide,quam noftra materia continet. Ex altera

cullcola, non laniumludia in locis, fed enant

apud nos calices fiunt, quod vulgo perfuafum

fit,hujkfmodi pocula vim adverfus apoplexi-

am haberefolfotamen->.

Cicerum hxc cullcola liccajam & folu-

|

ta pilofa eft,uc canabis, atque exea ruden- Roidcnintn-

tes omnes & funes quibus India utitur fi- maion?**

I unt. Colote funt quofunes, qui in Hifpa-

Iniaex fparto conficiuntur.Boni valde funt,

verum aquS falfS confcrvari debent , dul-

ci quippe fitum & putredinem contra-

|

hunt, quod picis illitu carcant. Navis qui

\

ego ex India in Lulicaniam vehebar, fii-

i nes omnes ex ejufmodi culleolis habebat

I Capro didis. Verum polt dies quatuorde-

cim femel erant marinis fludibus immer-gendi , ut ^ putredine fervarentur , coque

modo rudentum ex cannabi vicem facili

I lippiebant. Frudus pen* maturus Lanha tanha &»•

J

vocatur, ac intus aqui plenus eft iplumquc

albumen interius*, ctiamnum molle cft &j

vietum. Aqna enim Ii nux arbori diu hx-i rcat, in albumen live nucleum coalelcit,

|

ifquc interior frudus eft, fapore nuci avcl-

lanxlimilis, dulcior tamen aliquantulum,

j

Lanha aquam habent fuaviter potabilem,

|

illa dulcis ac kmpida admodum refrige-

rat, fubindeque, ex una Lanha dimidium

|

cantharum impier. Inde ambulans viator

liti corteptus.Canarinum aliquem compel -

Ilat, qui cultro accindus arborem afeendir,

i I.atihafq3 pro ai^itrio polccntis nuraerofas

ablcmdit.

tbfcmdit , Bafatuci Unius autduorum pre-

tio , ac ad potum perite pneparat. Prior

cortex interioris fruibs tegumentum (po-

ftea lignum fit nuce ad fummam maturi-

tatem pcrdu&i ) tum mollis ac tenuis fua-

vi guftu,cum (ale carduos altiles litpore

e, abondan-propemodum rcptsefciitat. Aqua; hujus po-

mJouiii ne tus licet mullus non nocet, quod amsenusqu^uamno-

plt £, naturx commodus. Fru&u deinde

maturcfccntc aqua minuitur, nuclculquc

augetur, non ita potabilis ut ante , ad aco-

rem enim tendit. Coqui ctiamniimcotticc

te&i lccuri corruptionis,per univerfum

tomum (i otbem vehi potiunt. Fit autem fubind£diu-aijiutoag»- minitate temporis, ut aqua illa in pomumU,UL

fubflavum convertatur , (apidum valde ac

fuave. Culleolx deinde ad plurimos ufus

faviur. Nam cochleariacum ligneo capu-

lo exeo fiunt,ollaque ad aqua: hauftum,

8e calices quibus vinum ferunt, quanddcampos ambulationis gratia petunr , alia-

que infinita. Item comburitur cullcola &carbonum loco optime aurificibus preJ-

Nucicoiob- delV. Ex nucleo ludi obfonium confici-lumuinindo- unr.orizamque cum fucco nuclei coquunt,*uo'’

aliter cnitu nuces vix in cibum conterant,

exceptis mancipiis. Cortice abfeni demp-to nucleus ficcatur, &immcnfd copia ui

Malabaia:, Cambaja, Ormiirii, Septen-• trionalefque Goa: regiones , ac in Balla-

gatt* loca dimittitur. Servit enim ad olc-

tofboiwn!' um * Huoc* cifternis «prelTum ,

bonitate

eximia in tibum, flammam ac mcdccinaiii

expetitur.

e/iuHotatio D. Palud. *

Duplexgenus olei ex his miabmfit.Vnum

ex recentibus,quai tundunt,er calidamfuper-

findunt ,atque inde exprimunt , oleo natante

in fiipcrficic. Oleuni hoc Stomachum purgat,

tirvifcer.t,molliter acJine noxa-,quidam 7 lia-

marmdtc extractum adm:fccni,optimunuj;ita

pharmacum reddunt,. Alterum ex (foprajive

fccatis nucleispremitur, id pister vtiliratem,

quam Stomacho purgatione adfirt ,ad nervo-

rum quoque contratiioncs valet , dr doloribus

membrorum liivcteratu medetur.

Exiiccaci Coqui hoc modo tranfvc&i Co-

pra vocantur. Vt autem fiuftuum horiim

latius incrementum prohibeant ruftici.

Coqui ipfos flores ablcindunr, atque am-phoram rotundam collo angufto alligant,

eamque ne venti aut fpiritus penetrent, fi*

culina terra obnirant.Ind&pcnl paucos dies

fucco quodam amphora repletur,quem

tunquWBc. Jura nominant, amsno admodum & in

potum cadulccdinc,vcl meliorcctiam, qui

letum dulce laudatur.

Annotatio D.Dalud.Valet hacaqua contra calidam,jecoris in-

temperiem,dr renum;purgat.virgam a puru-

lenta cr foeda materia.

Eadem aqua ad folem hora medi* fpa-

«««m n cioexpofita, in acetum vertitur, quo India' eouob

“* univeria utitur. Tale apud D. Pafudanum

confpicitur. Sura hac diftillata Futa (ive sur> inrin*

7V)p<ivocatur,caqueoptiinanimirum,vini

igne Rhcnenfis eliquati,notas habet pne-

(tamiflunas. Sccnnda ex eadem Sura diftil- vinum Mo-lado “Orata dida vinum totius India uni-

cum cft,calidum fanit & pfficax

,quod ta-

men Indi aqua initat potant. Colore albo

cft. Liifitanis hoc tnixfo temperatur. In do-

lium Vraca tres manipulos ex uvjs pallis

purgatis conjiciunt, qua in lndiam,exOr-

mutio vehuntur. Manipulus ibi unus li.

pondo habet. Epiftomium apertum per-

mittunt iplumque dolium non ex toro im-plent. Vi enim caloris mox rumperetur, vnneo au»-

fervefeit quippe ad bullietis aqua modum. Jj-

Singulis autem dicbus.duarumfeftimana-

tum Ipacio,movent liqUoreni,eo tranfadto

ipfa Vracd ruBrum colore pulcherrimumnancifeitut,«mulum vini rubri Liiutdnue,

a quo fipore parum diftac, riili quod dul-

cis & calidus lir. Vinum autem palla Uve

rofindriim vocatur, frequenti negotiatione

iii Bengate, Malacae, & CHina loca tran-

(larum. Coae 'communiter triginta Par-

dauvis allimatur. Ex eadem Sura & faeba-

riim conficiunt, quod Jagra vocat. Aquameliiiantlbllqtic apponunt, iiide lachatumnafeitur, quod parva «(limationis eft, obnigredinem cimi alias in India candidi

fachari ufus,promifcuus fir. Medulla ar- »*-

boris fiVc trunci Patmito noimnatur,qu*

magno in pretio loco muneris ad opulcn'-

tioics poteniiorcfque mittitur. Charta au-

tem tenuitate & candore. Forma plicabili *

(

crcfcit , ita ut fubindi quinquaginta aut

faaginta plicas habeat , toga muliebris

inltar. Ex hac Indi chartam & libros in- E» e» wtnin»

(laurant: Virentibus interibunt plicis,qua

tum ficcata litteras indelebiles habent,

(limulo ferreo ante notatas! Iridi Olla vo-caiit conftaritque ex eadem materia om-nes gciitis annales , libri , & volumina,

quam & figharc nohint in cpiftolaruui

ufils. Chartam liujufmodi ac litrcrasapud

Dodtorem Paludanum- meo munere vi-

deas. Arbores h.T plurimaf fiinr in Mal-div* infulis , ubi & Coqui inveniuntur.

Contra verieniim opinione hominum va-

lidi-

nAntiotatio 2). Palud.

G.ircus & CoSta fibularem-, hanc'opimo,

liem aulamant. CoSta feribitfspenumero aje

tentarum, verum mfalieiter \ut & mthi idemtentanti accidit.

Atqui tota ex ^iirounde rudentes fiunt

ex hi (ce infulis ncgoHatio eft.etiim ex Co-pti five nuclee’, ex quo oleum fit. Ita na-

vis cx hifce infulis in Indiam Taipc adve-

nit,utomniadrmamenta,merces, & viCtus

ex hifce Palmis fint, quare utilitas hujus

arboris multo maxima iacile explicari po-

teft. Ligndm hic figuratum vides cum nu-

cibus oflilquc, etiam ficum cum foliis ex-

pretiis ad vivum imaginibus.

F j Cap. tv<«-

66 Durioncs' & Arbor radicum.

CAPVT L VI I.

Dunones Malace*.

Oarione*T*\Vriones Malacca duntaxar fert, tanti

Uu.uniGmi \Jfaporis laude, ut exteros omnes orbisfructui. frufhis guftantium confcflione fupercnt.

Odorenvquandd primiim aperiuntur cepa-

rum putridarum habent, guftu tamen de-

liciis fummis palatum imbuunt. Magnitu-dine lime melonis

,exteriori forml laackis

haud abfimilei , echinatiore tamen ac ipi-

liofiorc tegumento,quale illud cft quo ca-

Itanex clauduntur. Etiam intr&rfum folli-

culos habent, ut Iaaccx.quibus frudus in-

cluditur, magnitudine gallinae ovi ,ubi&

taftane® olliculum perfici xquant.Ipfe fru-

dus guttum habet,qualem Cibus mirificus

fani , Hifpanis Mangiar blanco didus, qui

cx carne gallinarum imbuta faccaro prx-

jparatur. Arbores funt quales loaccX. Flos

albus eft ac fufflavus.fol ia magnirudi ne di-

midiari palmi, extremitate acuminata in-

teriore levi virore,cxteriori lurido.&c.

Annotatio D.Talud.tn Malacca fruBus cfl, qui ceteros owntr

India <*r Malacca atioquin prajlantes tfr nu-

mero(ctfuperat, u Malacitana lingua gentis

apud quam crtfrif ,Dunaoen vocatur. Flat

emtem Buaa,arborEaton ; magna ea eft ligno

duro & denjo , cortice cinericii coloris , ramis

multis,acftuiliftru copiofe. Flos ex candore

fUvefcu. palma media longitudinem filia ha-

bent , latitudinem trium aut duorum digito-

rum,crenata in orbem, extruiftcus pallenti vi-

riditate introrsum veroadmodum viridia ac

adrubidum colorem tendentia. FruBum firt

magnitudine melonis, culleolafirma tolium,

echinis crajfionbui, multijque, colore exrrin-

ftcus vmdi,ac lineis melonuminftar notatum,

continentem intus quatuor caveas , in quibus

etiamnum quatuor,aut tresfiUiculifiunt, qui-

busfrulhts continetur ,lallem , magnitudine

evigallina,fiporeexcellens,fupra cibum al-.

bum quem Hijpani ex oritjt, peBonbus capo-

num& aqua roficei conficiunt ,ac Mangiar

blanco vocant : Non tamen na mollis inveni-

tur,asU vifcofus ,nam quiflavejeunt candore

immutato putridi habentur, & corrupti aeris

autpluvia injuria. Probantur quibus tantum

tresjruBus in cellulisfunt,indefiquunturqui

quatuor continent;reprobantur autem quibus

quinquefsnt,ut & rupti acf;lti. Pix autem

uno in pomofupra 2 0.ftuBus inveniat, quify

ftuttus ojficulum habet perfici ofiiculo Jimile,

verum oblongum,ncqugdnlcifatisguiiu,cum

<$guttur adjiciat ,ut mejpila immatura ideo-

que non appetatur in ufum ciborutru,

FruBus hic calidus eil r*r humtdus,quique

eum manducare volunt pedibus molliterpri-

mum proterunt,ac echinos rstmpunt. Infuetis

partt odorem ceparum putridarum^',, veriim

mox deguftatus , fupra omnes cibos laudem

adipifcitur.

Apud colUBorti magno item in pretio eil.

nullifitietate frftidiofis, ideoqut& variis

nonnmbnt exornatu/tc epigrammata 1* hono-

rem condunt, licet aluer magno numerofkctle4. tJMalvadifis ematur

, menfibus prefirnmfumo

,Julio , Augufto ;

alus temporibus pre-

tium aliquatenus crefcu. Htc notanda nemeft magna naturarum contranetas,mter ‘Du-

nones& filia 'Bettela, quefane tama eft ,ut

Jim una navt aut domo eadem plena Durto-num,filia aliqua ejfent Bettela Dunones con-

tinuo putredinem traherent; & vtlutJupia

modum DunonumfiuBus manducatifioma-chum nimio calore onerant,

fimox Bettele

fi-lium cordi apponatur Stomachi dolores ccjfa-

bunt.. Quodfi

pofl Dunonum efum filia

Bettela quis confumat, nihil inde periculi ex-

JfeSlet, etiam fiabundant erfijc exp Icat. Jntbe

fit ut communirer etiam obgnftiu dulcedinem

dicatur: Dunones filietatem nefetre.

CAPVT LIIX.

tArbor radicum, 'Bambusfive arundo India-

INdia arborem fert multiplici radice, mi-

rabili alpedu; crelcit enim e terra ut ex-

terse arbores, ac Ipargendo ramos ladiceS

iis adjicit quibus denud lua (ponte terrae

infixis ,ingentem ferie numcrola lobolem

trahic.cum ramus unus arbori recenti, fa-

cundo eventu,Labynnthoque fimilis.vacis

ufquc itineribus 1uttici.1t. ita triginta mi- Arbor Aidi-

quando palliis unaavbor implet, in fum-mam crailitiem producitis ramis

,ut macer «ie.

cademquf genitrix omnium arbor vix ag-

nofcatnr , ex ornili parte copia radicum

funium more primo afpedn dependente.

Frudum ufibus humanis aptum non fert.

Nam is qui olivarum formi cxcrefcic volu-

cres tantum delectar.

oAnnolano D.Talud.Carolus Clufius,qui hanc arborem ditigen-

tiffimi dcftnpfit Plinii authontate,eamficumIndu nominat , dicitque primum altitudine

eximia excrefcere, ex crafio quodam trunco,

ac poftea tenues fibras eminere, qua adhuc

tenelle aurei coloris exiShtnt.He pofi defren-

dentes, terrdmque contingentes, velsstfurculi

funt nova arboris, tandimque crajjitate trun-

cum ipfum aquam , ut vix differant^. Craf-

fities ad ulnas tres fubtndc porrigitur, ab

omni parte innumenfcatent calami ut Italia

miliareparvum obfideant, ueque tantum in-

feriores rami eo pullulant modo, verum& fit-

pertoresficunice arborisfruRtbus integrafjt-

vafutcedit. Indi ad iter quofdam ramos de-

truncant, ac vtlut ambulacra adverfus fila»

parat,umbra denfijftmma, ob continua ramo-

rufinem , ubi & curvitate eorunde ac reflexu

fimtusvocu reptrcujfa ambulantibus,ter,qua-

teree tedditur. Etenim qui hac D. Clufio re-

tulit vidijfe ait fi unam ex hifce arboribus,

fub quo ioo.aut 1 000. homines tegeremur

ima quos er ille erat , adjiciens extare qua

joco.caperent. Foliafimtltafum mali Culo-

ma filiis.

Arundo Indi*. & Arbor Triftis. 67%U filiis, extrinfieus viridia, intrinjecus alba

ac hifjiida,velur Una conteUa. Hic filia ele-

phantifutnmopere expetunt,atque iis nutri-

untur. Frullus prunis pollicis articuli tnfifr

fici minoris firmam habet,/anguineo undique

colore,intus plurima habentgrana,ut commu-nesficus dulcigu/iu^tcefui commodo, verumnon ita amceno.ut noftrisficubus *ft.

interfilia

etiam crefcunt ex novis ramis,ut communiores

nofhrt ficus. Crefcie Cfot ac in vicinis locis.

Ex Curtio,‘Plinio fjr Strabone adjicit Clufius,

uotant hanc veteribus arboremfinJfe.Quiplu-raferre tUfiderat Clufiutn legat capite quo

fi-

cus Indae deferibit.

In India ali* mirabiles ac crall* arbores

S rcpcriuntur,ex quibus navigia fiunt. Circa

Cochinu ex arbore 'Angelinq

,

liavcs Tones

rum Avtcenna 2.lib.vup.6 17.qui Ta-baxitrfieri opinatur ex combufhs arborum ra~

dicibuifidfiifo ut demonftratum eft.

Indi vitia genitalium ac virg*, ali4que Cum noccultiora mala hoc remedio curant,etiam 7

febres calidas, colericam paffionem ;dyfca-

teriam aliique fimilia mala. Crefcunt au-

tem plurimum liat arundines in tradu Cho-

romandtl , 3tfnagar&c <J\€aUcca altat ad-

modum,intcrftnioquc felquipalmi , fe-

moris craffitudinc,procentace reda, ut

maximam harum regionum domum alti-

tudine fupcrcnr. Enam ftudiofe a primi*

incrementis fleduntur& curvantur,ur for-

mam habeae aptam gcftaryiis lcdicis, quae*

Pa/lantjuinps dicunt , auibus fum roates fe-

tantur,foiia autem hujus arundinis di-

conftruuntnr. Ili* quandoque jo.aqiia- do- foerfa multis Epodis alba funt olivarum

lia ferunt, cx uno tamen-ligno cavat* abf-j

foliis fimilia..

que ullacommilluri, unde arboris craffi-

ties indagari potcft.Eftque ipfi ligno tantus

rigor , uc temporis diuturnitate etiam fer-

rum confumat.Pallim item in India faccari

arundines habentur , verum parvi *(lima-tionis. Citetum in Ora »JWalabar ingeq-

ti craflitie arundo crefcic ,pneipue circa

tradum Choromandel. Ea ab Indis Manbu,a Lulitanis Bambu vocatur. Habet medul-

lam qUieduda calami vice adferipturam

aptatur. HanC Indi Saccor cjM.wbu,\d eft.

eAnhotatio D. Palud.

, Ex arbore fibe arundine Mambts quidamIndi naves fabricant, qua duos homines ca-

piunt et non excavantur , verum reliftis duo-

bus nodis,quos effodiunt ad ufum aptantur

In hifcc lembis duo Indo nudi tru prora&puppi fident , jundts pedibus quaque manuarundinemtenentes

,quafcapham etiam ad-

iterfiflumineprotrudunt,pref-rtimmflumine

franganor. Opinantur adheca crocodilorum

infukkn. -

Medulla A-funriimtmaOxdvcijuin.

naviculas hafce immunes ejfc.qut alias

Jucile.‘ '

quamtufifia

Capvt lix.^

eArbor Triftit.

iaccarum eSWambu nominant , cllquc ad navet futile adoriuntur, his jamdus nun-

s ufus medicinicommodiUima, ab Arabi-

bus.Pcrfis ac Mauris,quibusTabax-qrvo-

catur valde expetita.

tAnnot.trio D. ‘Palud.

Tabaxijr Perfica vox eft,figtuficat ei la-

tieum candidumue humorem- ,aut concre-

tumfuccum, humoremve, Sacar manbu dici-

tur,quod arundines aut rami ex- quibus pro-

venit tJMambu vocentur. Arbores qsu 'T4-

baxijr firunt qutiLim magnitudine ca quapo-

pulus conificuurcrefcunt ,alit minoretfunt,

communiter ramis dtretlis ( exceptis lis quos

flctlunt adambulacra 0r viridaria ) multifit

membris,

palmi longitudine difiantta. Polia

habent longiora quam olet. Inter junflurdt

omnes,humor dulcis nafettur, albus ac coattus

pultis more,isfubmde copiofus,fubinde autem

exiguus eft. Verum non omnes rami aut ar-

bores promifcue hujufmodi fuavem humoremproducat,verum illt tantum, qut in BifiiagaV

cr quibufdam provinciis Malabar crefcunt.

Nam in Pcrlia ac Arabia fefe ad argenti

pretium *(liniatur , magnique ab iinleni

populis commercio cxcipitta. Hxc medul-

la circa nodos anmdinis crcfcit.colore plu-

rimum albo.lubinde nigro aut cinericio.

tAnnotatio X>. Palud.

Tfequc ideo contemnitur, hanc enim nigre-

dinem,aut humorum rcduntLvinaadipifatur,

aut eo quod diutius quampar erat arbore con~

clufisfuerit, non arborum adufiionc ,ut qui-

dam autumant. ‘Rlsafes hujus mentionem fit-

tit libro j.cap.j6.& Scraptd libro Medcctna-

A Rbor quam Triftem indigitanr.quid

rc"V non nili de node efflorefeat toto,anniA|bodi

tempore,intcr miracula computari poteft. ttu n»lui.

Cum enim fole occidente nullus appareat “«tai».

flos.moxpoft bori medium, floribus mul-

tis confpicua adfpedum pulchritudine,

riarcfq. odoris fuavitare admodum replet.

Sole revertente flores iidera decidunt , ter-

tamqiie prorfus omnem tegunr, quafi in

ludum ac intermcioHem arboris,quide-

indi in vefperarh rediviva,- eundis anni

nodibus, vicibus fuis florelcit. Eft ea pruni

magnitudine i expetita ih areis ob odoris

fuavitatem, facili incrementojnam detrun-

cata etiapoft menfes feX , ftatim a virgultis

flore crebro pullulat.Indi & ramus avulfus

(irem inferatur , Continuo parentis imu-lus , flores itios multipliciter abjicit & re-

cuperat. Flores mali mediae floribus fimi-

les funt. Flos ipfe albus dhpediculo rubro,^

flavoque, ideo croci vice fervit,ad colores

ac cibos, npnauidem eadem virtute, aut

guftu perinde efficaci;in vicem tamen fer-

vit defeda ctpci

\Antiotatio D.‘Palud.tSWnlti aquam ex hifce floribus dtftilU

•

tam oculis conducerearbitrantur, fifrfeit lm-

tet inti»gatitur,ac eeuhs imponantur

.

,Arbor h*c

Fabali.

68 Bettela & Arccca-

Arbor hxc Goa tantum & inMalacca, I

aliifque in locis, ubi eam Lufirani circa di-

vcrloria fua plantavere repetitur. Ex Ma-lacia quippe juiirum in Indiam delata tft.

Interior terra nullam habet. Malacitano-

rum lingua Smgadj vocatur,Decaninonnn i

PMtfidco,in Decan iW ab Arabibus Cjuart,

a Perlis& Ttucis Qui. Originem noro inis

Indi fabula explicant. Fuit nobilis quidamJ

Panfitteo didtns.cnjus pulcherrima hliaSr-!

lis petebatur amoribus,qux cum tanto

!

amatori virginitatis copiam fccidet.abeo-|

dim nOvo alterius puella' amore correptoj

deicrtaftrit. Inde marror mulieri,atque ex I

mxrore dciptratio,- ex defperationc moTs, I

quan.vfibi ipfa intulit. Cadaver poftea rogo

impolitum crematum fuit. Verum arbo-

rem hanc ex cineribus fufeitaram fcrtmr,

ejus ttismnum doloris ac indignationis

irunifcfta,fole orienteflores perdit, ac folia

claudit, nodurnifq. amica tenebris, lu£his

sterni abunde teftimontum prsbet.

tAnnotatto D. ‘Palud.

Dtflcrtpttonem hujus arboris ChnUofhe-

rus a frit* hoc modo pofiut,magnitudine tam

& firmkpruntefie, multis mmutr ramis , di-|

fitnsiis plurimis internodiis,five membru, exquibus duo filia interfit opponuntur,magmtu-

|

amefiliorumpruni . mollia (jr ficabrefitora , ad

latus exterius,Jalvts filiorum inflor, mttuvt-j

ndia , acuta aliquantulum,

tn orbem non it

a

crenata, ut filiaprum,ncque perindckwns di-

fltntta inmedur,Duo filia uner qusque.creficu

pediculus ammque capitibus,qua ex quatuor

tumulis rotundis folus confiant,unde in medio

quinque pulchri candidtquefieres nafcutttur,

firma dr magnitudine florum mali medica,

licet minoret Jiott,pulchriora, er odoreJilkvi-

tret. Pediculusm tubrum,quam in flavum co-

lorem pronior eft, quo Indi cibum inficiunt ,ut

noftn croco. Lupini magnitudinejruttusviri- !

dis confluatur i corculi firma ;pet mediuni

fcifius , oblongo duftu,folliculum abutraque

parte oftcndtt.quofime occultaturflmile etiam

corculo,magnitudinefeminisJiltqua , teilum

viridi pellicula, gufiu amariore.

Inter omnes flores fit fine odore gratiffimli

fiunt , modo non contrtEientur, nam manuumtailu dio odorem amittunt. Jndtaftimant hos

floresfecere ad cordis refichonem ;amari ve-

rumjiint. Ethnicifemen quoqueponunt inter

medica,qua cor confortant.fium ciboflorei fi-mi pofiunt,. Semen tpfim m Lufltantam cre-

bro mtfium & terra datum nunquam tamen

excrevit, licet fiumma molefitd fillicitatum.

'Decidunt flores (ut Cluflus ait) file occidente,

aut ob quandam occultam contraneeatem.

aut obfucet tenuitatem, quem fiihs radii con-

fiumunL,;nam quos fol non adjicit diutur-

niores fiunt,. Hi flores fiummopere colligun-

tur , ex quibus aqua odorifera %Ihllatur,

eSbCogli difla. Semen, mihi lohannetHugoex India attulit

,id terra mandavi ,

verum,

nullo fucctfiu.

CAPVT LX. \

Polia TteitcUfiruttufquc Arecca.

BEttela folia five Bctra,qui vulgariter.

Indis in ufu funt,quotidiani! mandu-.

cationc in omnibus item Indis Lulitaius

cogniti plagis crcfcunt, non quidem inU-i

riorc regionis iccellunifi raro admodum,fcd maritimis in locis. In frigidis , ut in

Bet|(U uHChina, non nafcuntur neque etiam in val-. uafcaim.

de calidis, ut inMollambicquaik Soffala-

' Quia veto communiter Indi hunc finitum

manducant , & a nobis fa&a fuit cjufdemu

quandoque mentio,ob id etiam dc co latius

induxi feribete. Bettela ergo foliagrandiora,

funt aliquantulum & acutiora,quam mali

Medies. Scandit arbores Bettela,ac llipitcsi Eiu *

ambit.hederx in modum auc piperis. Satie-,

piperi itafimiliscil, ut a longe vicinum pi-

per it Betula vix dilcernas. Nullos autem,

lucius prsctcr ipfa folia reperias. Illa lingu-

lari culturam pretio habentur, ob cotidia-

num eorum illimi. Nam decerpta perlon-

gum etiam tempus facile confcrvantur, ac.

duodenariis venduntur. Ibi tum mulieres

juxta ac vin qupvis dic tria duodenaria , tiC;

quod excurrit confumunt , non quidemI(

prandii aut ctrns gratia, fed iti nlorunr“ “

mos fert. Matutino tcropore,pomeridi;nio,

ueipmino imi> etiam no&umo Betulam-*

manducant , eamque continui manibus.

geftant.Scd nec limplicitcr Bettela utantur.

Mi icent quippe ad mitigandam amaritudi-

nem fruaum quem Malabarcs& Lufitani

Areccam nuncupant,Gufaxatt<;& DecaniniA[eKj

Suparij,Bc. Arabes taufiliam. Ftu&us liic ex

arboribus nafcitur, qux fimilcs admodum,funt palmis Coquiteris, verum tenuiore

ligno,follifquc minutioribus. Frudius ipfo

Cypridi fruclu limilitudinc refert, quidamvero ab una pane planiores, ab altera elati-

ores funt alii majores ac duriflinu, (quosforfice fcindunt ac cum Bettela dentibus

terunt ) interius venis multiplicibus diftin-

dli colore tofaceo. Genus Arecca efl quodChccanmum vocant minutum, nigrum, acduridimum. Tamen cum citeris pariter

Bettela- adjungitur,

nullo nili ligneo fa-

porc. Ipfum tamen os humtdhat.ac rubore

Sc nigredine inficit, iti ut nondum ficca

dentes ac labia Arecca velur ex cruore ma- A>«c* »]«

dcantj&alia invenitur qaq manducata ho-

mines quafi ebrios in vertiginem rapit. Ve-

rum id malum cuoccflar. Arccci ac Bcttc-

4 libum ex ligno fivearborc,quam Kaatam Kaaiilibai»,

vocant etiam admifccnt, iplaquc Bcttclx

folia calce ungunt ex olhcarum teftis adu-

dis confcdla,qux tamen ob exiguitatem

corpori nocere nequit.Hanc confedtionem

pariter deglutiunt, iuccurn nerope, namextera cxlpuunt. Valet ( ut ajunt) adveifus

fxdurn oris halitum , firmat dentes ac gin- rgivas, ofcedintm' five (ucnoftri vocant)

fichoerbutum avertit, atq. ideo experimentis

condat

Bettela «5r Arecca- -6p

conflat Indis nunquam os male olere, nullij

perimente ipfimet didicit, quanta notam-.

dentium dolorem cllc aut Ilomacacces fi- odor gufiufquc approbam: Folia ergo Bet-

ditatem,vel liujufmodj alfi vicia, ad fum- telt plus atria mali firmlia fum- ,

longio-

matn fene&ucem ufque inviolato dentium ra tarrun- er tn fine acutior* , inierjelhs m-ordine

;cum interim os velut cruorc deli- longum quibufsLup venis. Maturajam egre-

i.u(i ranis mu butnm,fjdo adfpedtu lquallcat. Lufirano- gie optimo m pretio habentur ,licet cttamnum

nii'icuci*

{" rum niulieres eundem Bettela: manducan- immatura a mulieribus qmbnfdam apperan-

<ius. dx morem habent, ciim line ea virain vix tHr,qnodm manducando majorem aLmtfinc-

libi conflare polle arbitrentur. Ideo nociur- tum;plurima manuum contreElaitone eadem

no tempore ad caput aut |uxra pedes leClicx . corrumpuntur. Bettela m Malacca fiuclumapponitur, ibi fomno cdJantc, mox illis lacerti caueUfmi/emfirt.quibomfiportsgra-Bettela os inficit,quam tum velut fluentem tia ibidem expetitur. iduatur ut vinea ac he-

fanguiriem exfpuunr. Ita incerdiu ( alio der* modo. Qtodahi majoris,fruttus nattei-

enim exercitii genere pneter ablutiones ca- fccndtgratia,juxta Areccam c'r Piperi* fitt-

rent) mulieres ociolx.eandem veluti peco- £tu* plantant, atque itajucundijfimampergu

-

ra ruminant, Etiam quidam Lufitani con-j

lam reddunt.. Bettelamfummd cura habeto,

fuctudinc mulierum inducti,idem Faciunt. aefepe aquamfuperjuridito. Qui plura/cire

Inde in vifirationibus ac mutuis falutacio- dejlderai , commentaria illa tllujfnjftma Car.

nibuj Bettela iplis in manu cfl . Se lumina . Clufii legat ut caput Qarcia ,quod de Bet-

bencvolcntixlignificatione, ubique ea of- tela agit.

fertur, cum calce& Arecea, in catino lig- Satrapi ac Reges famulum continuumneo

,quem ad cum Temni ufum. Quam- habent,qui cum argentea phiala ubivis lo-

obrem omnibus in locis Bettela venaTis ac eorum illis adfiilat.ln ea Bettela jacet cumjam przparata proflat, cum caicc& Arecca. condimentis ncceflariis, quibus folium

Primiim autem ex Kaata aliquid SrArccea prxparatunj.famuius porrigit. Legati nootuuimu.

fumunt idq. mandunt ac mox Bettel? folili audiuntur licet ipfe Rex linguam calleat

ad ju ngunt,quod nervis ungue pollicis,que nifi per interpretem,tuendx automatis gra-

acutum recepto more habent s excerptis, tid,ipleintcnniRcxdccubic,vclauliomfi-

calce ungunt, ac ita rotatum oii inferunt, det terrx injc&o, famulo cum Bettela ad-

fuccum ptiotem inde cxfpucntes cerro ad liante, quam continuo dentibus terit, luc-

purgationem ccicbri ac ftoiuachi a flegma- cumque ac reliquias in argenteam pelvim

ticis humoribus remedio. Quod autem ex- infpuir, qux aftat, vel afamularum mulic-

fpuunt colore cruorem reprefentat propter I rumve aliq^ia tcnecur. Hic magno honoro

Areccam:fuccura alterum dcglutiunt. Indij

legatum adficiunc,prilcrtim cum &c illi

communiter perplaceas& vicos Bettelam, Rex Bettelam Oftcit.lti recepto more omnihanc edentes incediint, prxeipueeum ali- in loco ac ad actus omnes Bettela addi,

quem ex optimatibus convenire volunt* Latius ergp hic ritum cuudcm explicare

ita enim bonum odorem halitus compa- volui. Satrapi ac Indix reges pilulis ex

ranr.abfque ea qui fermonem facit probro Arecca , Cata , Camphora 8c Aloe concufa

fcre excipitur. utumur, cum Ambaro. Eas cum Bettela

tAnnotatio ‘Z). Palud. loco Arcccx manducant. 1

Etiam mulieres ai conjugii ufum- profi-

*Annatano D. Talud.

tijientes Bettelam manducant,quodper eam iAHi Bettela Lycium admifccnt , ditiores

lafcivi.tmaugeri opinentur. erpotcntwrcsCamphoram.alu lignum Aloes,

Indi omnes illam poSt prandium fumunt., (jfytufcuM$ Ambarum cinericium,atque

quod cibi aliterfnStidium paterentur, & qui eo modo preparata fiavem gttfium habet , bo-

eomedtrt fueti post abjhnent- , eos corrupto numque halitum efficit-, quidam Areccam.,

halitu oris laborare deinde txiftimatit-. tA mandunt cum Cardamomo , aut Caryophilhs.

Peneia tamen- obliment- cerris temporibus, ,In terra interioribusplagis amari remotisfi-

lii funere alicuju* propinqui i er quibufiLim ha hac magno venduntur pritia. Fertur Ni-jejunio defiinatts diebus,ut er quidam Arabe* zamoxa Regent-, quotannis m hanc rem 30.

finiunt, acfequaces Ah Machometi fictri, m millia milerefirum confumere.Hac tragemata

Juts abfimenna dicatis diebus. Folia hee itu illorum, hec dona, hac iter agetibnspropinant.

rJMalabur Bettela nomen habent, 1n 'Decan, Hac Reges ipji ditioribus largiuntur, alus au-

Cufiratta.dr (fanant Pam vocantur, m Md- remperfamulos.IterfitEluro crumena ex byfia

lacca Siri, ab Avicenna Tembul, ab alii* er donantur cum praparata Bettela,nemo ament

melius Tambul. Avicenna narras Bettelam abfque eo munere liberi abit , eit enim diplo-

• gingivas firmare , er Stomachum-, roborare matis loco.

quem etiam in ufum Indi tam manducato-. Pigtuis ex fcqUcntibus Durwncs, Arboc

Sed eum filia hacprimo gradu frigjdaponit, radicum.Arando crallior.Arboi Triftis,Ar-

ficca autentfecundo , errat.;Aut interpretis bor Arecea: , Bettela, Piper quod Areccam

peccato, vel authoris errato , idfitllunu eit: fere fcandit hederx in modnni coufpici-

Nanu filia hac calida frnt, cr ficca 1n- uncur. Piperis declaratio in tra&atu aro-

finefecundi gradus, ut (jarans ab Horto ex- matum fequeeur.

Cap. i.xi«

70 Dutroa, herba Sentiens.

LXI. I eant, ubi madhtoium cibi gratia boum.

|

“is

“

HEtba Dutroa dicta multis in locis In-j

utilia, quod Lulitam Indive corunde ufumdi* copiofc crefcit.per campos fparfa.

j

omnino refpuant,probri fummi apudHif-

Folia acutiore fine lance* ferrum referunt, panos aut Lufitanos noti : fi quis aliquid,

crcnata undique,achanti inftar , ejufdcm

j

vel re,vel fpecie cornutum habeat, aut cor-

pene magnitudinis; in longitudine multis ' nu monftret.jami? affigat aliovc modo pr?- cornuiomm

filis diftmguuntur. Sapor autem exiguusj

ferat. Vulgari etenim elogio Cornutus ha-p[0 ,“m,

eft, amarior tamen aliquantulum, raphani|

bctur.qucproftimt^ uxoris libido infamat,

odore, flos rofmarini florem colore imita- in tori corruptela.At fupradidto in loco te-

tur. Ex floribus bulbi quidam fpccies ori- tuere cornua projedta poft aliquod tempus

tur.papavcris bulbo haud abfimilis, inquo !ex interiore parte tcru; adfixa radices agunt,

nuclei,quales melones habent continen-

!

palmi unius,& quod excurrit longitudine, comu» radi-

tur. Ifti h orize,vint>,aqux,aut alterius ge- quemadmodum ipfc fxpenumero oculis J/biifmodi'"

neris cibo, potionive admixti bibamur,[

ufutpavi, radicibus cvulfis ac in fpedtis, fin-

cerebrum invadiint-ac ftultitiam quandam gularifanc incrcmcnro, cum nulquam tcr-

rifu continuo abfqucaliofcnfu aut ulli re- Irarum fimileexemplum in cornibus exftet,

rum notitia excitant,conciliato etiam-

j

quod vel memoria proditum fit. Caufamnum fomno

,qui in 14. horarum fpacium

j

rerum naturalium curiofi indagate conati

duraret,nifipedes aqua frigida abluerentur.Inullam invenere, cum adhic locus ipficla-

Indd herba: hu|usulus Lufitanorumacln-|

nidofus fit, & aliis infecundus. Ideo Gox ac perperas

dorum mulieribus frequens eft, quam ma-j

nomines lupra omnes mortales exccileria Go"

ritis ignaris propinant, ut fecutc adultero cornuum prirtabiles, diuturni ac perpetui

•copiam nefandi libidinis faciant. Itima- infamii laoorat ,cum alibi ipla cornua ab-

rito prifenre ac apertis fpcdtanrc oculis, ' fcindi queant,aut detruncari, ibi autem ra-

verim fatuo rifu in nicn tis abalienationetii Idices alti agant& infcfta femper , cum de-

conjcdto , communi proverbio horrenda|

fperatione conjugalis pudicitis, novis pul-

illa cornua inftruunt, quibus conjugemj

lulent incrementis. Hic de Indii herbis

proftituto geniali toro, infamam. Nec is i vulgaribus,arboribus acplantis di&a fuf-

fbnino excitatus rcminifcitur,Verum (opo- ficiant. Plura commemorare quis pollet,

re levi correptum fefuiHeexiftimat.Eodclnj

verum haud tradiderim ego, nili quod vc-

fine & mancipia dominis eandem herbamj

ruatis manifeftum lit.lcrvata ubique brevi-

mifcent, utciftas intcritti ac arcas compi-|

tatis inftitut* ratione,

lcnt, cujus rei haud exigua documenta exi-

ftunt. Cererum Dutcoam ufu modico fu-

munt, gravior etenim veneni vis ipfiun

animam tolleret.nifi remediis antidotifque

feverioribus juvaretur igcr.

ts4nnot.it10 D. Palud.

Curatio ex rebus,qua vomitum citant fit,

ut qua m Stomacho harent, cum cibo exeant.,

Sequuntur purgationes ac diverjiones validis

clysteribus acjrtihonibus, liganturifque ma-nuum g“"pedum

,fubinde dr fingimus mijfio

tn digitopedu majore.

Atqui prohibitus eft Dutroiufus: verumcdi&is qui cavent ab uxoribus decepti ean-

dem plurimum infcii bibunt. Etenim qui-

bufdam vel fuccus tantum ad ftultitiam

fuffick. Studiofus fexus muliebris in hac

plaga, ad luxuriam & libidines herbas hu-

jufinodiquxfivir. Omnium ita feminarum

mens in ftruendis Veneris ftimulis, ac con-

tinuandis amoribus vcrfaiur, nullo metunulHfquereverentii legibus coercita. Alia

- Indii herba eft, quam Lufitam Sentidant-.

** nos fentientcm vocabimus.Illaad omnemradium, jadhimvc falis , aut pulveris Tolia

clau dit , eaque non nifi poft difceflum jaci-

entis tangcntilvc referat,ac denuo con-

tredtata recludit, mirabili prorfus experi-

. mento. Sed enim quod iflireic locus in urbe

aut infula Go* eft, quem Mataraqnai yo-

CAPVT LXI I.

esfromata, ffecies, planta, quibus Medici,ac

Pharmacopola utuntur, vulgari^ commer-

eto diStrahuntur. Quibus locis,quomodo

crefcanL., ac primumae Pipere relatio.

Piper multiplici fpecie diftinguitur. Eft ripciii 4ir«i-

nignim, album, oblongum & id quod min *>

Canarinum vocat. Nigrum communi ufuvarid diftribuitur, per orbis regiones. Al-

bum ac oblongum negociacionibus item

emittitur, verum parva copia. Canarinumnunquim ex India effertur , ob vilitatem

haud cxpctitum.Nigrum plurimum Aclcir

in ora ac terra Malabar,qu* ad Auftrum 11.CKUt'

milliaribusaGoa incipit, ac ad Cernimini

caput pertingit , cftqnc marino tradlui ad-

jedh.intcr mare lpfumac altiflimum Balla-

gatci folum. Interior terra nullum piper

gignit. Hic quotannis pipere naves one-

rantur, qui Lufitaniam decreto petunt, ac

inde per totum orbem difpcrgunr. Etiam Commereri

S^chomctam versus Rubrum marcPipe-

r!s multum aufeiunt , ac ad interiora Bal- biu,°

lagatti ufquc in Arabiam,& Pcrliaro illud

exportant,licet gravi ediffo Lufitanorum,

fuicitatis obeam caufam claflibus, ad ar- f&iffimam cuftodiam vedtura talis prohibi-

tafit, verum funequi clam contraveniunt.

,Aliquando,

Aromata fpccicfcjiie Indis- 71

/liquando item diplomate impetrato tale

commercium permittitur. Multum etiam

nigri pipetis circa Malaccam ac in Sutna-

tra, Iavx&Sundx infulis, alufoue locis

creicit, ut iit regionum deferiptione decla-

ratum eft. Ibictiain gignitur album piper;

• nigro limilc, nili quod prior ac exterior Fol-

liculus albus fit ac I$Vis,eodem tamen cumnigro guftu pollet, cafdcmque vires habet,

(api ideo Malacitano piperi adroifcetUr.ld

piper quod in vicinis Malaccx regionibus

creicit fubinde itera in Lufitaniam defer-

tur, verum rariffimi. Nam intra bienniumunica quandoque navis cx Lufitaniaabir,

qua eo in tra&upipcr aliquod fufeipit,ma-ximi tamen caryophylla& macin,aliafque

fipnubipiu- Chinsc merces- Plurima autem hujus pipe-nmuai.

ris copia, per vicinaregna Pcgux ,Siana,ac

Chtna negotiationibus cotidianis inter fe

frequentata diftrahitut.Piper a Malabarcn-

ftbus fJMoUnga vocatur , & in locis circa

Nomina pi- Malaccam Lada, in Arabia LlfiU in Gufu-

ratta,Cambaja, Decan,ac Ballagatta Mert-che,\\\ EcngalaAieroyj : oblongum piper,

quod tantilm in lava ac Bcngala creicit

Piplini dicitur. Ad atboris alicujus radices,

velut illa eft,qua: Areccara fert , Piper fere

plantatur;hanc fcandit hedera; in morem,

Foii^, aut Betel*; Folia habet ut malus medica,

minora tamen, viridia funt, ac in firie acu-

tiora; dentibus trita alperiore guftu mor-dent palatum.utBcttela. Vuvarum vero in-

itu Piper excrcfcit per racemos ,qlii (enu io-

res tamen & minores confpiciuntur, dgn-

fiores auteiri qukm uvte utlinx. Sempcr vi-

rent donec maturitate ficcentur,quod iri

Decembri dclanuariocpittingit; eo tcrii-

ub?n»i« P01C decerputur. Oblongum Pipet iit Bcn-gala nc lava producitur, alii prorftts formaarboris.Longitudinc illud acus,craflius ta-

men xquabilcm uudique habet eraflirictn;

tugofum extriulccus& ciiicticium,intrin-

fccus album,minuris fcminibus,guftuVctri

ac ufu nigro alboq. piperi aquatur; Albutn

Ctnc ( ut dictum cftj a nigro forma aut po-

tentia vix Uiffert.fcd acrius fubinde guftum

adlicit, majurifquc ideo xftimationisnonCmarifiom iu paflim repetitur.Canarinum circaGoampipor »11e.

Fagopyri fere forma cft.Id cine-

ricio colore concavum,quaedam minuta

(emina tenet, caloris temperie, acgullus

qualitate pipetis aliis fpecibus limilc; duu-

taxat ab egenis humilibufquc expetitum

nunquam ad alias terras uafrmtutur quodob vilitatem nauli pretium non cxfolvet.

caniiirmm Ideo &Canarinum,id cft,plcbt|um live ru-

jua!P * " fticum dicituiq Alia: piperis fpecies ubique

per Orientem ab; iplis Indis magna copia

abfumUjitur, majore multitudine quam ea

fit,qux quotannis avehitur. Omnibus ete-

nim cibtspipet, vel nec comu (iiju adm if-

f*n t.plenis manibus. Iu delcriptiouc tta-

«us loca in quibus piper ctcfcir, ac portusfl°°s naves Lufitamx piperis onus exccptu-

' r® fubeunt indicavi. Plurimum quoquepi-pet etiamnum viride ollis imponitur, (ale

& aceto conditum , ita in longum tempuscofcrvatuiytc in Lufitaniam tranfmitritur.

Verum maxime id Indi confutuunt, voca-fi

.

turque Piper in Achar Itniili condimento SScbium*

fcircacctcr*aromata,ac lpccics.quibus cibo

adpolitis , ut apud nos olivis& cappari fit,

appetitus excitandi Caufa utuntur.

tsinnotatto 'D. Palud.

‘Piper in culinis & Pharmacopeorum offi-

cinis ijiratum,non ahmknttfid medicine vim

habet. Stomachum calefacit,cuifquc pituitam

digerit. In ilotnaebt dolore ex cruditate,aut

ventafitate quinquepiperisgranafi deglutian-

tur.fummopcrc conducunt. Qui caltgmofo lu-

mine laborant piperis grana,ainfurn

,fenicu-

lum (} caryophila manducabunt;£a itcnim

conficho caligines ac nebulas delent. Ex tri-

plici Pipere apud Pharmocupaos confelho fit,

hoc molio : ‘Piperalbum, airum, ac oblongum

fumito exfingults 2 $. drachmas, thymumfyt-veflrem,zangiber, anifium exfingulisfimunct-am,cum mellis ca copia

,que conficitom adhi-

beri debet . £a prodefl stomachifrigida tntem

-

perie adfcilts,fingulifi,jecinons infirmitate,

&

hydropifi Laboranttbm, Q-c.

'CAPVT LXIII.

Cinnamomum, Cafia,five Ctnnamum.L».

C' Iniutmomii Atabi$ hominibusQmrfa-•nominatur , PcrfiS 'Darchyna, incolis

Scylon apud quos plurimum creicit (furdo,

Malacitanis Cnyfman,&c Malabajis Camea.

Arbores olivarum magnitudine funt , ali- cinnamomi

?

Ufc tamen mtnorcs.folia habent ut laurus i“*

orma tamen cotum qUx citi i funt arboris,oaM'

tenuioia vcr£>, floribus albis,(tuchaque Lu-litanix nigris olivis haud ablitnili

,ex quo

etiiilu oleum fit multas ad res utile. Corti-^

ces arbor duos habet. Seclindus cafia eft, niuiuswi"ille in partes ici udi tui quadrata fpripa, at-

que ita ficcatur,cinericio primftm colote.

Ternporc arcfafla in otbes redailus , cumquo ad nos perfertur colorem , cx (olis ca-

lore adipilcittir. Arbor hoc modo decor-

ticata, ppft tres annos corticem recuperat,

ingenfque harum arborum multitudo fer-

tur, utfylvasac nemora cynnatnomo im-pleam.Radix aquam odore camphory prx-

oet, verum ea (cditto ita caUtu) non evelli- AqinCihn»-

tur,ne lobolcs pereat. Sole leviter ficcata mu‘ni•

aut curata Cafia cinericio colore eft; qua:

validius Uritur nigredinem trahit. Medio-criter aitfiCba colore rubet. Ex cinnanio?

ctiamnuin ex parte viridi , aqttx magnxxftimationisdifttllationc educuntur, qua:

in India maximo ift nlu funt, dcioLuita-

niam item traothiimimun Odore acipotu

amxnxfunr, cetctilm calidx&vchemen-tes;valent advetfus dolorem colicum,alial'-

que infirmitates, ex ftigidaintemperic, etia

contrapravum oris halitum. Aqua item ex

floribus

7» Cinnamomum & Zingiber.

floribus cinnamomi trakitur,qux bonitatei

iiifuij styUn minor cft. Inlula autem Scylon Cinnanio-pixitmtjiii- mum ptxftaiitillimxnotxproducirjibiper

i

uumfeitT" ^lvas&faltusabundantciiparginir.Habe-

tur& in tradn Malab.it,verum vix eXdimi-

dio comp.ir.iri poteft Scylanx calix,qubd

& arbores humiliores liiu.comcecralliore, 1

ac vfrture haud perinde efficaci. Ideo calli,r i

exScyld triplicata lupra hanc xftimatio cft; i

cafia m*e- vocatur hxc Cahclla de AIara, jd cft, Calia,h"• iylvdlns. Edicto : Ne quis eam in Lufita-

liiam vehat cautum cft,vcrtlm nihilominus[

magna copia cxportaruT.titulo tamen Scy-

lamcinnami: VeRegi idem ex bonamala-qliecafiavedVig.il (it; Cum in India cafix

Scylanx quintallus jo. aut 60. pardauvis,

xftimatur,tum fylveftris duntaxat to. aut ;

1 1. valct.Ln India tanieScylanx utulo.albo

inferibitur, cujus etiam nomine Li/bonxi

vedligal Coivit, ry.alit 16. ulilrefos in quin»;

talium indUfcrentixftimarionc, circa bo- 1

nam aut deterioVeht iialiam. alia aromata

omni» qu* luis cohftant rationibus. Ceterum iit India|

t.< in.iuutic-. nihil navi imbonitur, quod Cochini Regi-

SKT Jlro non r;

c in'aWm »

>

mo ncc •• Nabi

qux fine albi nota in Lufitania rcperiuntur, ;

Regi veluci in fiici caufam commifla ce- i

duut. Iavx item infui* caliam'habenr, &loca circa Malaccain tenui tamen copia

Scylanx ex omni pane cedit. Lignum,

Juod igni ftiucndo communiter per ln-

iamulurpatut, odorecinnamomum ali»

quorcpixfcntaf.

tsfunot.itio D.Tatud.

Cap.t calore adjicit, interiores omnes paries

apern dr roborat, jlnngit aliquantulum , Sto-

machum confortat, ac cibi concothonem adju-

Vitt, cum utilitate adverfus venena ujiepatur,[

qn4 cordi nocent .Cafutpommcum aqua pale- 1

gij & abfwthy matricem referat,ac menftru-

ui/sfluxum feminis citat, Adverfm tatharros\

iy- dijhliitiones excerebro in mfhriores par-

tes eademprobatur. Hjdroptcos ac renum ob»

curatione laborantes jurat,, Aqua c7 oleum

ex cafta interiores partes plurimum roborant

caput nempe,cor,Stomachum,& epur.

CAPVT LXIV.

Zingiber.

PEr Indiam paflira Zingiber trefeit;op-

timum ac negotiationibus frcquentiiii-

thum circa Malabarinvenitur.formam ha-

bet arundinis Bclgicx tenuioris altitudine

rruim ant quatuor palmorum. Radix cft

quod Zingiber votamus. Id viride pluri-

niUm in India manducatur, in ladtucam,

led & (ale conditum , ac aceto quod illi

Acbarsocxnt, eo modo qui Cupra, & circa

piper,ac alios fructus condimento hoc pr?-

paracos,relntus cft.Cum carpitur ac liceatur

annus fert in lanuarium ac DecembremmenCcs inclinat, Hujufmodi autem caex-

tfecatio cft.TcrrafiguIinazingiber tegunt, ,

utforaniinaimplcantur, ac radix reccnrior ^durer. Figulina enim vermes arcet noxios

1

, ficu-

qui efu eam perderent alias.Parvi fit in Ori-

entali India, verilm maxima copia verfus

Rubrum mare,Oimutium,Pcrfiam,&: Ara-

biam vehitur, in Lufiraniam non iti quod#

vedturx pretium vix ferar. Ceterum qui-

bufdam bahftariis Indicarum navium be-

neficio Regio indultum dt,jam olim uc

certos Qutntallos Zingiberis, abiq. tributo

auferant. Id omne hoc cft quod India emit-

tit. Nam illud quo Hifpani plurimum utu-

fur.cx Capite Viridi, S.Thomx infula, Bra-

lilia.S. Dominici infula, ac Hifpanix India

advenit. Ideo ex Lufitanorum India parumzingiberis adfluir-, ob Iongimdinc itineris,

ac vedturx caritatem, licet ipfum ut exterat

Orientis merces bonitate prxftec. Etiamfacharo in Bcngala zingiber confcrvarui;

optime tamen in China,guftu probo,mag-rtoquc in ilfulndis

;ac& ipils Lufitami; ad

quos irem rranfmittirur.

oAnnotatio D. Patud.

Zingiber ab Arabit incolis, Perjis dr Tur-eis, djcngtbsl vocatur,m Gufiratta, Decan,dr

Bengala etiamnurn viride Adrac, dr arefn-

ctum Suite , m M.dabar Imgi ,Jiccarum aut

viridem Malacca Atiaa.

Zingiber in modumjunci aquatici aut gla-

dioli excrefctt, nigrius tamen, caule trium aut

quatuor palmorum altitudinis, ac radicejun-

cea,nonferpente ,ut ab Antonio Mnfi tradi-

tum cft, Jcd nec ita acutum,prtfernm illud

qnodm B.ic.nm provenit, ob Juperabundan-

liani-humorum,

.

'Podices has m minutu partes confcmduiit,

ac alu< herbis admtf:en t, ,ita ut lattucarum

vicem itnpleone,adje&is olco,f.ile &•aceto.Sed

& cum camedepifee decoquuntur.

Zingiber in omnibus Tuditi locis crefcit,fe-

titur,autplantatur : Nam quodffome naf:i~

tur,non ira probum cft. Optimum ac coptojijfi

-

mum exMalabar provenit, ab Arabisgente

ac Perjis valde expetitum. Inde BeugaU fe-quens laus efi. Tertium locum obtinet

,

quod'Dabul cr 'Bacaim mittunt, ac univerfa luro-

ris marini ora. In deferto ac interiori terra

raro repentur. In S.Laurentii infula & Co-

moro item habetur. Zingiber lemter aluum

folvtt, ac digejhvam Virtutem roborat. Sed t

contra quidam illi obstructionis alvi faculta-

tem adjiciunt, quod enim digejhvam virtutem

juvet,fluxus qui ex crudis humoribus prove-

niuntfufpcndunrur. Stomachofrigido calores

adjertt, ac adverfus nebulas oculorum valet,

magnifqfmedecnugenenbus adhibetur,

•CAPVT LXV.

CarjopbjUou.

C Aryoph illon apud Tureas, Perfa$,A ra-

bes , ac plurimos' ludorum Calafur lon^ihu»nominatur. Ar in MolneCx infulis, qui-

bus id aroma peculiare tantum cft Chambe. tlu‘*

Molucca

Caryophyllon, NuxK'yriilica& Macis. yjMoluce* infula? munero f. computamur,fub liuca Aiquinodiali

,quas & aurea dc-

vbirtafcit. lciipfiinus. E.e prxtcr Caryophyllon nihil

ferunt, quod inde per orbem dilbahitur.

Arbor lauti fpeciem habet; flores primumcandidi, indevirides polirem o rubri ac du-

riores , in Carvophyllon delinunt. Virides

adhuc amjniftimum fupra eundos odores

odoramentum habcnt.Caryophy lia autemdcnfa maxime cnafcunttir, magno numerodecerpta ficcantur. luftus eorum color tumfutflavus, fumo deinde in nigredine com-pellitur. Caryqphylla qua: arbori adbx-tent

cralliora , itfafrauens ufque anni tempusmatrum Caryoj^Ilorum nomineduranc.In locis quibus ha arbores crcfcunt, nul-

lum gramen eil, omnis enim fuccus ad ea

Catyophylla derivatur. Quod Lulitani Bafton- vocantn.uon. Bclgse Somp.tm Caulis ell.quo Catyophylla

arbori adiment , id pari manu cum caryo-

piiyllis colligitur. Etenim in Moiuccz in-

iulis catyophylla nequaquam emundan-tur

,rari autem in India

,plutimumque

venduntur eunt matre, pulrerc, accauli-

bus. Que tamen in Lufitaniam mittenda

Calor elTen- veniunt,ea diftinguuntur. Calor huic aro-

mati cllentialis cfb& genuinus. Inde cums

in India emendatur, li vas aliquod cumaqua aut alio liquore adllet, id omne intra

duos dies, etiam aliquatenus diflitum in-

genti liccitatc caryopliyllorum exhauritur,

ut fopenumeri experimentis comproba-s eiicum chi- tum eft, Eandem naturam fericumChinx

“S&r ruc^c habet. Nam fi id aireribus impolitum

aliquantulum a terra elevetur, ipfaquc hu-

mus aqua confpcrgatur, madefacto nulla-

tenus lerico , mane omnis humor icricum• invaferit, fcdula calliditate Indorum, qui

hoc fepe modofericum graviore pondere

• imbuunt , cum extrinfccus nullus liquor

appareat. A mari ad tormenti(quod nos

Haffnm vocamus)jadum Caryophilli ar-

bores dillitx crclcunt, iponte ilia, nulla

cura aut pl.Vntarionejhumum decerpturi ea

Naion Ca- incola: duntaxat purgant fubtus. Amantrjophii oro.

jnarc non magnoperd vicinum, i tem nec

valde remotum. Etenim infulas iplas Ocea-

nus fludibus fuis circundar. In anni ma-

dis robur aliofqne mcdccina^ufus. Catyo- AquacxCt.phylla mulieres Indorum frequenter man- lyophyiii*

ducant, boni halitus gratia, idemLufita-

nix fa:mina: facere occa-pcrunr. Folia lauri

inftar habet.

osfnnotatio D. Palud.

Catyophylla ex arboribus nafainrur ,ijit.t

Lauri magnitudinem acformam habent,folia

tamengracilumfuni,ut amygdali,autfilicis,Multos rgmos ac infinitosflores nutriunt

,qui

i/» eum finitum quem caryophyllon vocamus

iranf'mutantur. In extremitate ramorum erepi

eunt,ut uva myrti. In ufufunt culinis effr-

onti. Vtruiia aceto erpale condiuntur, cu.vn

faccaro,tnmagnampalati imnsnit.itens.Aquaqua ex viridibus Caryophyllis djhlUt

,ama

na admodum eft odore, ac cor roborat. Sed&Pudor us qui Gallico majbo laborant excita-

tur Caryophyllis, ejM.ici, nuce rJMyrifhca,

er longo nigroque Pipere. Quidam pulvere

CaryophyHorum caput fpargnnt , contra dolo-

res capitis acgavedmes. Hepar,Jlomachurrl

& cor confortant , dtgeflionemjuvant, Vn-

nam citant ac ventris fluxum fiflunt. Oculis

adhibita vifum roborant.Eoru drachma qua*tuorcum laitepota Veneris ufum promovent,

CAPVT LXVli

tSMacis, Nux tfiWyriJhca,

A Rbor nucum Myrifticanim fcm.Pi.i<lteiI

ItvePcrlici (pecicm habet, nmquodI gracilior fit;totundis feoftendit foliis.Ban-da eam gignit

;infula non ita longe h Mo-

luccis lita , item & lava: infui*. Ex iis Ma-,laccam verfus in Indiam ac Cbinam diftra-

huntur. Frudus rotundis ac grandioribus

i Molufcis nucibus adlimulatur, intus nuxiMyrifticaiatct. Hrtc ligneo etiamnuin cor-

;

ticcregitur, m^ioipfafolucavagatur, is1

tum flore five involucro aromatico,quod

I

M.icin vocamus cingitur, mox fuccedit

frudus Pcrfico exteriote forma pcrlimili»,

in epulis amccniflimo odore cum matu-

[rdcic expetitus. Is & faccaro confervatus

1 per Indiam pallim diftrahicur, ac in Lu-

j

litaniam quandoque enuttirirur; fcd ace-

Ito etiim falitus conditur. Nux cum ma-

gna fertilitate Catyophylla foliorum nu-

merum facile fuperanr. Manu non colli-

guntur , fcd ad ramos alligatis funibus

multa vi avelluntur. Ideo lxlis graviter ar-

boribus fructus fcqucnti anno nullus eft,

fpe in tertium producta. Arbores ali* ex

deciduis Caryophyllis ctefcunt, ut cafta-

ne.T.cjuiin ciciifime ob imbrium abundan-tiam quod fub Aiquinodiali linea infula-

rum Moluccx ficus fit; ideo intra 06I0 an-

nos frudum femur , duratur* ufque in

centum. A Septembri ufque in Ianuariumcarpuntur. Viridia faccaro confervaca ac

in condimentum quod Acbar vocant re-

% dada , in Malaccam & Indiam mittun-

tur. Ex i iIdan & aqua colligitur ad cor-,

j

turefeit turgida flore, priore cortice difirup-

!to, cum prodic, rubro coccincove colore,

)

quem intra filluras Maeis genuinum pul-

cherrimo,jucundilfinioqiie adfpcdu olten-

tac,plena frudibus arbore. Ceterum rup-

to cortice maeis quandoque dilabirur, ca

]

caufa eft ob quam nuces abfque Macifubinde proflent. Siccata nucc flos afeit,

ac ruber color in flavum illum igneum-ve difcedit

,quem nos in Maci videmus.

Infui* feraces hujus aromatis ut Bau-da , & exter* ialubres parim exiftunt..

Eadem infamid Moluccx laborant, inde

exitiabilis opum cupido multos mercato- iumiiiub*c«

res diverfis morborum generibus abfumit,

ac in periculofas ejus plagx xgmudincsG conjicit.

Cardamomum & Lacca.74conjicit. Nux myrilHca ab incolis Band*

tonod*.”"aPu“ quos plurimtlm crcfcit Palla dicitur,

* " Macis live nos ipfeBma Palla. Dccanini &c

ludi nucem fapairu nominant macin Vero

fojUj&c.lAnnotatio D-. Palud.

Viri arboris firmamfirc habent, ea arbores

ex quibus nux Mynfttca cum Muci crcfcit,

filus tamen brevioribus ac rotundioribus. Con-

tra capitis dolores matricis acnervory valent.

Truces Myrifticet tribus culleolis teguntur.

Prior'imaginem-, firr asUeola juglandis. Eamatura

fifi referat ac tenuem corticem prodit,

forma reticuli fiuilum ambientem,

is noStris

Macis dicitur,fiveflos Myrtihci, ad cibos ac

medicina ufiis tantopere utilis.Tertia culleola

durior eft, ac lignea, prs exteris, Putamine re-

git tutas mftar, mfi quod nigraJit. Ea nucem

Mynihcam continet.

' Frullu maturo ac exteriore cortice tdsfrup-

to,AI,icis pulcherrime in rubrum coloremru-

tilat,eodemjam arefallo Macis item

fifuras

ducit,aureumque coloremadipifcitnr.

eJMyrisliCe duplex genus eft. *J\tafcuh-

nim; oblongum,& aliud rontnduts,quod vxll-

dijimum acproflantiffimum habetur,

2fjtces he cerebrum confortant,memoria

vim acuunt,stomacho calorem (ir robur ad-

dutie, ventofitates expcllunc,, bonum halitum

conciliant, utmam citant ac fluxum ventris

fitfrendunt- ('alent utfumma adverfus omnes

frigidiores infirmitates,capitis, cir cerebri, Sto-

machi, epatis, matricis.

Oleum contrafupraduta vitia validius &melius est.

tJMacit optimo remedio infirmitates Sto-

machi finat, ,digeStionenu promovet

, om-nifquc pravos humores confumit, vtnrofitnci-

bui expulfis.

CAPVT LXVII.

Cardantomnnt-i.

Caidimomi/”*Ardamomo Indi multum ntuntur ad

fimnj. V_/Ciborum apparatuSjidem boni halitus

gratia dentibus crebri temnr.Tollit quippe

pravos cerebri humores,ac alia vitia. Crc-

feie granorum reliquorum modo,fxgopyri

in(l3r,colorc tamen albo, ac in flaveaineiri

inclinato, folliculis granorum fegopyti fi-

militudinc, quibus to.aur u.grana conti-

nentur, eaCardotnomi appellatione veni-

unt. Dux ejus fpecies.rnagnitudincdifcrc-

tx. A Malabaris EtremtUy a Gufatattis, De-caninis& Bcngalenfibus Hil

,

a Mauris in-

ter eos degentibus Helachy vodatur. Ete-

nim hoc aromatis genus palsim per Indi-

am divenditur, ac commerciis diilrahirur.

Pluriminn crefcit Calecliti & Cananori iri

locis rra&us Malabar , ac in infula lava.

Ceterum ex 1'upradidis patribus ad alias

regiones tranfmittitilt; in Lulitaniam taro

it vittasob gravia nauli impendia, nili quod nautx

fubiude aliquid fecum ferant. Qu® in In-

dia carnes ad cibos aptantur; ex Carda-moir.o addito demum comeduntur. Odoreetenim ac guftu pneftantifllmc epulas adli-

cit,li aliquod in India aroina.

t/innotatio D. Palud.

eAviccnna Cardamomi duae frecies ponit.1Unam Saccolaa quebir, id eil, majsu Carda-

momum nominat;alteram Saccolaa regner, i.

minus (fardamomu.Jd in Malabar Etremelli

vocatur,in Seylan £ncal,m Bcngala,Cjufirat-

ta er Decxn 'aliquando Hil,aliquando vero

Elachifa Mauris tamen,Ethnici enimper In-

dum omnes id Dore vocant.Gracis antiquis,

ut Diofcoridi& Galeno aliifc (fardamomnmignotum flut,(jr quamvis Cjalenus libro 7-fim-

pliciumJcribat,Cardamomu non ita calidum

efit ut T^afturttu,atgranusdramtnius odore,

quadam amaritudine admtxta,tamcn ha nota

omnes cum India Cardamomo nequaquamconveniunt. Dtofcorides primo libro, s .capite,

ihujufmodscardamomum laudat, quod ex (o

•

]

magene,Armenia CrBofrhoro affertur,quam-

|

vism Arabut& India tale nafu dicat. Addit

j

tamen eligendum efft id quod plenum fit , ac

I lentumftaCltone,guftuamarum, & caput (iio

\odoregravans. In eas regiones ex India Car

-

danssenum venit ex qiubm Jiium ‘Dspfcorsdes

ducit,quod vero nec lentumfiaShonefu , nec

caputgravans , nec,unarum,nec ua acutum

I ut Caryophylla.

eJHajia (fardantornum oblongam trian

-

gularemqut culleolam habet, five folliculum,

quo leviter rubra grana continetur angulata.

tJdCiniii item triangularem folliculum habet,

diftinUu rame brevioribusnnnoribufifi granis,

tenui pellicula iti medio exiftente.Idem triplex

etiamnum eft,minus,medium,minimum.,.

Stomacho virtutefia calores adfirt, cibumdigerit . capitis vemgmesfidat cum 'Betila

item manducatur, ad capitis ac Stomachi a *

punita purgationem,

CAPVT LXVIIX.

Lacca.

LAcc.x quam Malabares, Bengalenfes &Decani n i Affij, Mauti Lac , Peguenfes,

apud quos oprinia commcrtiis diltrahitur appelletur.

Trtcky/ocanr, ex Pcgua in Sum atram per-

mutatione cum. pipere advenit. Inde Ru-bram mare verfus in Pcrfiam & Arabiamnjittitur.didla ideA ab carundem regionumincolis JLoc Sumatri, id eft. Lacca Sumatne

uod ex Snmatra ad eos ven iat. Conficien-

x autem Laccse modus hic eft. In Pcgux MTO1regno, aliifque locis in quibus Lacca !it, fit.

fonnicx rtlatimx alatx cxillunt. lix ar-

bores quafdam prunorum fpecie fcandunr,

ex quibus cerra gummi lpecies defluit, id

exfugunt, & circa ramos perinde Laccan»

ur apes mei,ac cetam diffundunt. Repletos

porro ramos detruncant Domini, ac Soli

liccandos exponunt, itafolutis mox ramis

& exemptis. Lacca ipCi arundinis fpecie

apparet.

Annii. & Ambarum.Muicus.Zibethutn.apparet.' Verum & ligni abrupti aliquan-

tulnm fubinde adhaaec. Eo vitio impro-

batur , ac nuiar lignola illa nimis quhmcedit. Nec fragmenta afpernantur. Ex iis

quippe- collebis ac iiqucfobis,lacca: ge-

nus aliud fit , bonitate tamen inferius.

Rudis ctiamnum Lacca formicarum fub-

inde alas complebitur,primum colore

exftat fuligineo, p6ft vero in omnes colo-

res, fingulari Indorum elegantia ac arte

diftribuicur-

Annotatio D.Talud.Laccam u; pulverem redigunt ac liquefa-

ciunt tum omnigenos& quofvss colores admif-eeitt,rubrum, nigrumfiarum,vmdem,&c.at-que ex ea baculos conficiunt

,quales nobis hic

venduntur adfigiliandi ufiu.

Eadem lebicas exornant, ligno enim

Moiniiu.kl

* qu°djam illa machina, quxclinopcgisln

ufu politum ac rotatum elt, laccam cujuf-

vis coloris adhibent,ac illinunt; illacalore

ligni,quem id crebrd illa rotatione adi-

pilcicur, liqueftba, eidem paflim adhxret,

unguis cralfirie. Tum ftraminc latiore ali-

ifve ficcis juncis poliunt, ita ut lignum

pforfus contebum.nullaex patte appareat,

Ipeculi indar nitidum,jncundiffimo adfpc-

uu ,ac duraturo donec lignum integrum

fit, modoelcgantcm cultorem habeat. At-

que hoc modo in India fedes, ciftx , felix,

aliaque lignea inftruuntur. Singularis au-

tem hoc in genere Chinenfium induftria

notatur, illi menfas.fcllas.thecas.capiulas^

fe ri nia,&c. ita pingunr.noftriomnium ad-

m irationc ad prodigiofi ufq. ingenii figna

.

Eadem Lacca argentum omne implent,

cultrorum fcilicet capulos, quos exrrinfe-

cus ex argento faciunt, intrbrfum autenl

Lacca implent. Magna ctikm Indi fubtili-

tate annulos conficiunt,- qui ex auri mafla

folidi apparent , cum intus tamen cavi

Lacca ujiplcti lint.Id fraudis vix qnifquam

deprehenderet. In Ballagatra tk Adulabar,

Lacca quoque invenitur, fed rarior, ma-xima ejus copia in regno Pegux eft, indi

paflim per India' nationes transfertur^

CAPVT LXIX.

esfnmlfivt Indigo.

A Nnil, alitdrIndigo , Gnfaratfis, Cjali,

al iis Ntl,magni pretii color eft.JLufi-«oioici pn- lanorum commerciis expetitus. In regno

Indis Cambaja nafcirur herba Rofmarino• fimilis, ea ut extera herbx, feritutaefuo

tempore decerpitur. Siccatur primum,pift

> humore inquinarar, ac tundirur, &rcpe-tita tum poft aliquot dies ficcatione, prx-

paratur in viridem fubriliorem imprimis

colorem , atdeinde cxrillco colore cniccf-

cir, quo ad nos delatus apparet. Melior au-

«|m rinoatem c0 > 1* pulyere efcgantiore teratur-

quomodo Virtutem ejus flamma caudei® explorant,R»b« tui,

fi cnin, pollinis inftar refolv itur fummam

habetcommendationem, fed in areni mo-dum coabus pulvis reprobatus eft, ita aquxinjedus natatu laudatur , merius fperni-

tur. Cetcnim maxima xftimatione caryo-

phyllotum pretium tam in India, miamLulitania fujttrat

;jampridem annvis loca-

tiombusa rege conducitur; Ne hunc colo-

tem temere quis in India emat, aurin Lofi-

taniam tiaulmittat.

esfnnatatio D. P.ilud.

eAbnil five Nil telie dolhflimo Casuera-

no,qui in horto fuo hujnfmodi plantai ha-

buit, glaucis foliis conjfiicitur,fimilitudine

quadam-> ejus herba,quam-. Barbam-. lo-

ris nuncupant- , mfi quod latiora aliquantu-

lum fint..

CAPVT LXX.Ambarum,Muficus,Algallsafive Zibethum.

A Mbarum aliqui foumam baleux, alii

excrementum, alii bitumen aliqiiod,Dt Arn (,jM

ex fonte quopiam maris produbum defi- ofUiioao.

niunt.Vctuinex balenis non provenite ex-

petimehta docent, multis etenim in aliis

locis repetiti poHet.ptxfcrrim circa Bifcayai

litfora , captura plurimarum balxnaruminclyta, nullo tamen Ambari qUxftu. Ideo

ex fonte aliquojaut ipfo maris fundo fuis

locis glutinofo , haud inani argumentocreditur flucte. Plurimam aur£m inverti- vbl pjurim3

tur , in trabn Soffalx , Mofzambicqux,,n’coil'UI*

Melindx, five Abcx; at circa Maldivx in-

fulas,& Comorinenfe caput , licte rari.

Suncqdicxiftimant elle infularum aliquas,

five rupium parces,qiias mare undis tebas

habeat, qux fubinde cempcflatum impetti

avellantur. Nam panibus fxpenuniero iu -

tat ldiautii. imo jo.& 6o.palrnotum. ltS Atnbui in-

ferunt aliquando integras reperiri infti-full‘

iasex Ambaro,qtias cum repetere vellent

illi qui antea navet oneraverant, mfllas

invenire. Atino inillcfimo, quingencefi-

mo, qniiiqUagcfimo quinto, apud Como-rini caput reperta eft pars Ambari rriginta

quintallordm,Ac primus ejufdcm inven-

tor Picem opinatus, rem magnis dignambpibus exiguo pretio vendidit

,qux poftea

dignitate materi; agnita fuit. Inde aliquan-

do Ambarum cum tertis ac ftereore mari-

narum navium in eo siidificanriutn mix-

tum apparet. Cererum cinericii Coloris Ambiiumel.

Ambaro maximus honos eft, id albis ve-

nis dirtinguitur. Eft 8t nigrum Ambarigenus, Vcrdtn xftimatione inferius. Pro-yinuiqu#-ratur aclculx punbo , fi oleum sbundin- nmdjpjc. to-

tius effluat. Ab Indis Satrapis , Uc Regibus,#t*

valde experinjr, in ciborum condimenta.

Venerccv quoque adjuvat. Etiam mulcaconcinnafit ex Ambaro elegantiora, ad-

jonbisMufci, Zibefhi, ac Benzoinr alio-*

tumque beneolcntiinn' fpecierum ccJhdi-

nientis. Ex his pilulas five globulos cin-

ficiunt , circumjebo argento ad odores,

G i quos

76 Bcnzoinum Gummi.quos ambulante* circumferunt. Scd&di-ftincli argentei cultrorum ac pugionum

t« Ambire capuli,operibus illuftribus

,impleti hifcc

«ufcfta?1* «ornatibus , apud Indos fummielcgaiiria

nitent; i, poccntioribus etenim Se Lufita-

ri is hu|ufmodi artificia expevuntur mag-nopere,lumrna ingeniorum Orientis com-mendatione.

esinttoratio D. Palud.

esfmbarur» Latme,Arabici Ambar,Picis

quadam efijpecies(ut& meriti author ait) ex

certis fontibus alto tn mari exiftcmbm eje-

£?«w; Jd Soli expofltum mox duratur,ut alia

qut ex mari proveniunt. Ambarum hoc ann-uitatem oh odoris, eAput ac cor roborat,ficatate

fuafuperfluos humores Stomachi digerit, omni

vitio ac infrchoni adverfttur, commali morbo

oppreflos jurat,contra defefttones animi ac

fujfocxtioncs uteri fumatum , ac fubjeclum

probatur, /n fumma feneOuti vel maxime

prodefi, contra cunilasfrigidatpdjflones.

Mutius unde Almfcarfivc Mufeusex Chma advehit.

Bcftiol* ibivulpcculisfimilcs, aut catellis,

ad necem verberata: , ac plagis mollita: pu-

trefeunt, cum carne pariter & CurgUinc.

Ex pelle tum incole crumcudlas confici-

unt, qua: filis Undique conlutx venduntur*

Vnci* pondus fere habent i. LuGrauis Pa-

vbiopiimui. P°’ diox. Ceteri trt optimum ac prxftan-

ciffimum Muici gentis ex tcfticulis horuin

animancium colligitur.; alterum licet no-

mine Mufei pcoltec,eandem tamen virtu-

tem non habet. Vnde Chinenies, omniin te ut fune elegantiifimi, ita & crume-

nas has rotundas cefticulorura forma effin-

gunt, qui facilius ementibus imponant.

Aaimiiiimi- Animal ipfum naturali inftin&u cum pre-

n utuu. tium tefticulotUm tuorum intellig.it , de

fi%a aliis dcfpetans , cofdem dentibus ac

motfu avellit, & in lutrum velut libertatis

abjicit.Ica occupato collc&ione tCfticulo-

lum venatore,necem aliquando evadit.

Multi fani verfutia hoc odoramenti genus

Chinar populi vendunt. Iecinora etenim

boum feu vaccarum, ficcara&concufaad-

mifcent, quibus mufeo imbutis crumenas

impicant. Ea fraus cotidiano experimento

Mo'el odoraSn°k‘tur- Mufcus fi tempore corruptus

dtficics quo. fit,& odoris expers Crumemutr eximitur, acaodoiepaic- j„ mortario tunditur minutas in partes,dc-

indppuerul i Urinaatperfu s ,ac plum bej oli?

indufus, obturato probe ore, pritliuam

odoris virturcm,fi modo aliquis etiamnumvigor iubfit, ad ip i fci tu r.

tsfnnotatto D. Palud.

Aliiexifurunt Mufastn enafci circa um-bilicumbcjiioU cujufdam tuberis mfrar.Is qui

JUvedine pallet optimus eft,cor tremulum ac

frigidum confrrtat, ejufjue cunila vitia potmac devoratus demit , maculas oculWum alba*

purgat, Ciitharros humidos exfrccat,ac cepha-

1tamex figm.ite obortam (unat..

Xibctha obi.vcllgalha five Ztbethum plurimim in

Indu repetitur, iu Bcngala fcilicet, Sedob

gentis artes veteratorias, ac fraudulentas,

quibus omne illud odoramentum , olei ac

arenx admixtione adulteranr, ad augen-

dum pondus nequaquam tantopere expe-

titur. Optimum Zuiethi genus cx Guineaadvenit pulchritudine & iynceritatc exi-

mium. Naici tur ex fudorc cattorum, quos zibcthaquld

Algalltat , feu Zsbetbos nuncupant,qui ctl-

am.in has noftras regiones& in Hi/paniam

vivi deferuntur. Ea res crhn nota fir.longi-

ore explicatione nequaquam indiget. Adexteras ergo fpecics herbafquc Indiae per-

gamus.«Alnnotatio D. ‘Palud.

Ztbethum nafntur inpoftenoribies anim.il-

culi crumcnulu,cujus er inde nomen catti

Zibctbittifluxit ,fuderis tnSlar,uta lohannt

Hugont rtUefcnprum eSi circa anum hujus

bestia gignitur , ex calda humtddque fa-cultate. Z ibethofi

umbilicus mulierum unga-

tur,matricis Strangulationem impedit,ae libi-

dinemfiemmarum excitat-.

CAPVT LX X L

'Benx.oinum Cummi.

BEnz.oinum materiam habet thuri myr- Beuomumhxque fimilem, at majoris pretii, quod i"1 -

ad multos medecinx ufus ferviat,

Benvomum etenim amtmtate odoris fru,

cor roborat, caput& cerebrum. Capitisfiiper-

fluos humores exficcat,fenfu frmo acuit

;tn

abfceffu morborumprodest acjemt.

ac ad pilarum cx Ara baro, aliiique mate-

riis odoriferarum confedtioncm , valdd ex-

petatur. Crefcitplutimum in Sianx regno

in infula Sumatra,lavis,ac regionibus circa

Malaccara. Altillirax funt arbores, ramis

ingenti eradicudi ne, foliis qualia iimonumarbores habet, trunco vallo ex quo gumminafcicur.qnod Benzjsinsanvocint. Arbores Vo‘k fluat,

nondum pland adult* optimum gummireddunt, atro colore, ac iuaviflimo odoredicitucqooBatjmn debomnasjA eft,Benzoi-

nurti florum, ob beneolentiam. Alterum

bcnzoinum Benjuin Amendoado vocatur,id

eft,Bcnzoinum amygdaloru, quod mixtumfit cum albi benzoini fragmentis , & nigri, Sptcta.

fpecic amygdalorum per medium rupto-

rum. Huic tantam seftimationcm non tri-

buunt. Etenim album Benzannuttf, ciJm«annofis arboribus collectum fir,n£e eodemodore,nec virtute eade valet;fed cum nigro

miicetur, quo facilius diftrahipodit. Duohxc Btnzjiuii geueta optima limt, ac in

Arabiam, Perfiam, Ball ig.itram.&Lufita-

niam tomcrciorum ufudimittutur. Maxi-

ma Benzoini copia in Siana, & Malaccamcirca crefcir quod in lavx ac Sumatia: in-

fulis nafcitur vilius eft. Incolx locorumin quibus nafcitur Commgion vocanr,Mau-

ri ac Arabes Lovanjavij

,

quafi Thus lavx, Nomini ra-

Decanini&Ballagatcx homines Udo. Plu- dtUtumaLf

Cimum truncos dillrcant, ut ita faciliore

curlii

7 hus & Myrta, Manna Sc Rliabarbarum. , “*f7

cuvfubenzoinum effluar.Per Indiam nego- I fu inter medicamenta purgantia locuth

tiationibus valde expetitur. Inter odora- habet, ab Indis nhnpdniidc, ut prior illa

menta enim Indi* pratftantiflitnum eft, fu- fpteies diligitur. Verum & diverta ab his'

praeunda thuris genera.

CAPVT LXXIT.

Thus CT Mjrha.

t _

'|'Hus in Arabia naicitur, ac Lovan dici-

JL tur, ab Aviccnna Conder ; Gumini ge-

nus eft,quod ex truncis arborum

(pedes cum foliis iplis admixtis,

majoribus partibus , Imulis mann* Ca-labria:, per Baflbram ex Pcrlia , Ormutiunj

& in Indiam advehitur. Ea pretio carrcu

manna: genera fuperat. M*nna lubinde £<

utribus, quibus in Turcia ac Pcrfia utun-

tur, advenit, liquida, colore albo, fapore

fuptadidis mannsc fpecicbus eodem.

unitum flulr. Optimum ex arboribus, qu* (imiliquC ad purgationes aliaquc remedia

in montibus .rupibus& lapidofts collibus

crcfcunt , .provenit ,tanta copia ut & na- '

ves inungant , loco picis. Inde jn Indi-

am , Chinam aliafque regiones defertur

vili pretio.

tyfnnotatto D. Palud.

Thus dupttx cJhAlbHm,rotHKdim,<7guc-

tofum.quoa optimum eSt, ac mafculum voca-

tur ,alterum nigrum adfumigationes tantum

probatum,nulla macore dignitate. In India &apudnoftros, contrafluxum ventris thus re-

medium clt , etiam adverfus capitis morbos,

catkarros,naufeam cT vomi

: cava ulcera

virtute.

Annotatio D. 'Palud.

tJManna coieram leniter purgat, mitigat

ac minuit asperitatem-gul turis,pedoris er,

stomachi. Sttimj reihnguit. Verum quod

languide purger , ttirtuttuu ejus thjmo aut

jfopo augent, ;Cunt, validis ea mixta pur-

gationibus perfidiore operatione agit, ob anu-

njaru dulcedinem^ natura omnino commo-

dam. .,

.

Cctcrfim de Manna paucis his contentus

tu moram. 'ero.cbm non tam lingulari commercio ce-

o, ac[anguinis ’ lebrccut. At quia de purgantibus formo eft,Rh .

rcceutiaque e)' haud ablutdum fore opinor , ti aliquid de ciTcbin»

fangume Hillqntia vulnera fi-n.ttj'

'

i ft.babaibatavadtcc addiderim. Licii autem

.Mythalndorum lingua Bola.coiexnno- ea nulli certiore (cientia deferibi poflit, «f,

* do quo Bcnzoinura Si Thus irafeitur- Ex in ctciceiidi ratione. Compertum tamenArabia filice advenit, lcd plurimam ejus 1

eft in Chinx regni interioribus duntaxar

copiam Abyflinomm five-Prelbiteti lolian-icnafci. Per provinciam Tartari* Vfbekam,

nis rcrraiiircriprniirtir, inter Moilambic-|eju* Chin* finitima Indiam ac Pcriiam

quam A: m^iie Rubrum pofira.undead alias,

pnwexic, Ormutium advehitor, atquemdercgjoncstranfmiccicur.

esinnotatio D. 'Palud.

eSPCjrba admcdecmam utilis eSl, in men-

fibus citandi’, ac partu. Item tu tuffi invete-

rata,fluxu ventris,ac drfeuter/a.

a Indiam licet mari aliquando adfeiacur.

CAPVT LXXIlf.

,fJMamia <y Thabarbarunu .

,

Annam Arabia: ac Perfuc

nes cniin herba: ad medecinam pertinen-

tes navigio allarcxorniptionem ac putre-

dinem aliquam facile contrahunt;Ideo

tcrreftri itinere per Turciam Veneti Rha- Mcrfic* h«-barbariim , Cupra Linitam* Rhabarba- Jwqu*n»via

lum,pretii majoris ac meliori bonitate ^"«uur-

habent,qui deinde illud ad noftros uliis <lonts indu‘

jiones difpergum. Sed & Lulitanis taiium te-unI '

mittunt, plurimam tamen cjusco- nucftudiumeft. Contenti illi tritis mer-p^o provincia Tartari* Vfbekg, poft Per-

|

cibus,

hujufroodi curiofirates non cu-

liamGta.Vitrisinclufadiftrahitur.amvgda- tant, Venetorumque commerciis facile

larum Caecaro conditarum magnitudine, pcrqpitrunt.

nulli alias cena forma,quod patciculatim '

1 ' ' ' 1 capvt lxxiv;ac minutatim lybeatur : colore albo eft, ac

faccari guftu , ad favi ufque dulcedinem.

Xercali aur Xcrkesl Perl* vocant,id eft,lac

arborum-,nam ros eft qui in arbores defeen-

cit,equc ramis dependens; ut tempore hy.

Sandali lignum.

SAndaioium tria funt genera. Vnum al-

bum, altetuin flavum, tertium rubrum.berno e cc&is aquarum congelatarum fti- ! Album,flavuum,& alias pnrlhirinUlmum,

^ j-;

ria. Colligitur mox ac in vitreis calicibus cx Infula Tymoradvenic,qu* lavis adjacet. uunSe.

in Indiam aliaquc loca defertur. Aiiiedicis,Integr* hic albi, flavique Sandali liivxvi-

enim ad purgariones corporum expetitur. ! niiitut, frequemique hinccommcrcioptr

,,Aliud Mann* genus eft quodTnanijabitH^

(

totam Indiam diilrahuntar. band.ilupi u -

aut 7*rugibtjH indigitac.ld cx aliis frudibus:brum in tradhi Choropsandel

, GcTaiiaju- ,, (.

fberbifque colligitur form a canabini limi- !

rijtu, in Pcgus terta fere ctcfcit. Aibon; s.rd.i.

nis majore tamen, ftuftatim proflat, colo-,

nuci pene fimilts funt , ac frudum qncii-

reque rubro feu rofacco agnofeitur. Qui-j

d.un.ccraforum inftar habent, viridem pr;-

dam hujufmodi mannam circa truncum miitn colore, poftmodbm nigntm, nullo

wtgumnv. lufci putant. Oimutii ac in Per-Itamen guftu aut ulu

,quodllatim decidat.

G } Lignum

78 Sandalum,Lignum' Scrpcntum,& Lignum Aloes.

Lignum duntaxanpfum in pretio cft. Id ab I

incolis locorum, ili quibus nafcitur Chan-d.vucon dicitur a Dccaninis-, Gufanwris,

Carminis,aliilquc Indis Sercandaa, Arabi-

bus& Periis i.i«d4/,undc Se Lufitanis San-

du/o.FlavumalbumqacSandalum in India

valde- expetitur, ab Indis, Mauris, ludiis &gentilibus. Pniibiit hoc ipfi.ae tundunt, ut '

Vngucni»« in pultem rcdaChiin unguen move ad cor-[

Sjndilo. .1

. „ • .1 rpons inunctiones lerviat. Refrigerat ete- :

nlm corpus& funt Indi alias odoramentis,

anarariconciliaci. Rubri fandali apud In- 1

dos exiguus cft uliis. Valcc conrra Fervidas 1

febres,unguntenim eo arterias,tempora a*

frontem. Ad aliis regiones magna copia

transfcrtnr.quod liimmi irr Medecina ulus

(it, Indi ex eodem ligno idola, (ive 1'agodos

fabricant,0't pretium illis maius (it.I

eAnnoratto ‘D. Palmi.

Album, flavkm, five pallefcens S.tndalum,

etiam evud nos in ufu eIt ,inunctione cum

aqua roficea , contra fiividos dolores cupitu.

Hujufmodi euntia ligna flavi, albi,rubrique

Sandah, adverfus calidas flbres probantur,

contufadr hauJla.TratereafandaU non tan-

tum Confortant,verum etiam exhilarant cor,

\

nuptentur ideo egregia probitate medicamenti,

cateru corroborantibus remediis,fit contra

bujufwudipulfus conjiciuntur

.

CAPVT LXXV.!

Talo dt Cobra,five lignum Serpeniuin..

lignum s«- T Ignum Scipentum plurimum eft inj

penium suii j_,Seylana infula, humili arbore, cum ra-

dice lignum id,quod Sepenturo vocamus,

eonftct. Colore albo ad flavedinem ali- I

quantulum pettinet, durum ac guftuama- i

tum , magni in India uliis. Conficitur ut]

fandalura cum aqua& vino.atquc epotumj

eo modo valet adverfus febres ferventes, Ii

tjus viftm.uncia una abfumatur admixta aquar. Ete-

nim contra venena omnia aliofq. morbos,paflionem iliacam, lumbricos , cxterafque

corporis corruptiones pollet, prxeipua vir-

tute adverfus inorfus li-rpentum,undd &

nomen ttaxit.Monftravit hujus ligni cffica-

Monftnuper ciam Indis primum beftiola Quii live Qui-

'ufdamtndu- Pe A > qliain vivar* forma multi ad muresilium. glirefque profligandos

,etiam ad delicias

habent. Huic naturali (insultate cum fer-

pentibus magnum certamen eft , idcoque

. la-fa crebro ad ligni hujus(quod in Seylan,

ubi habcftioli multi degunt, plurimumeft) incdecmam, ccrtillimo contra morfus

venciiofos ttmedio ,accurrit. Inde radici

tanta aftimatio, ac in commerciis tam in-

gens pretium.

(farctus ab horto triplicem hujus ligni na-

turam dcfcnbit quem adirepotes

.

oAmotatto D. ‘Palud.1Duplex Serpentum.. lignum apud me vi-

deas. Vnum quod hic a fohanne Hugone de-

fcribitur, confiam arbom radiet , album-* af

gustu amarum ,rudi cinenaoqne corttce con-

teUum.Allerum mhi Hifiali ttnfit crudstrffi-

mus ‘DUtor Simo» de Tovor,quod brachii

crajjitudme, cortice tellum eftaliquantulum

marmoreo, ac variato ftrpentu inftar, intror-

fum item album drguftu amarum

CAPVT LXXVLLignum Calamba, aliterLgnum Aloes.

Lignum Aloes,quod in India Calamba,

live ‘Palo dAgstsll* vocatur maxime in LiEn “ *l°cs-

Malacca.inftila Sumatra,Cam h.ija,& Siana

vicinilquc locis invenitur. Arbores oliva*-

rum foyna funt,licCtmajores;detruncata

non ita bem! olent.proptcr viriditatem im-matu ta. Siccitate cteni melior odor ctefcit.

Medulla ipfa odore prxftat ac differenter MedaiUotf*-

habetur.noveruntquc Indi fufftiliffimc dif-

crimen. Optimum Calamba vocatur; altc-

fum Palo d'Aguilla. Probatur autem pon- Quomodo

dere , venaturo nigrarum diffinitione , ac i'“Jbc,ut-

Olei majore fluxu, qui ad ignem exanima-

tor, craffiric item & magnitudine. Ex iis:

qualitatibus virtutes illimantur. Ex hocligno pretiofa multa fiunt

, lingulari ac

commodiflimo odore, ondd& Calanibamaurum & argentum contra non caram ha-

bent. Poft Calambam dignatione ‘Palo

d‘Aenilia fuccedit;Eft& alia ejus fpccics

AgutlU brava , id cft, Jylvcftris nomine, PrEul „ u.

magno itim in pretio,quod Indi fttrapis 8e £uo«dora«o

facirdotibus inderogum defuuftis ftruant,

pari honore, quo apud nos marrfiotca fe-

pulchra celebratur. Vertim cim lupradiclo

Aguilla ligno , five (alattiba comparari ne-

quaquam poreft.Sylvcftns Aguilla plutunain Scilana infula crefcit& in tradtu (horg-

OTandf/.Optime autem nota Calamba, item

ea Aguilla de qua fqpia , circa Malaccam'

nafcitur. Ex hoc ligno precatorios globu-los rofariotum nomine notos , ac Crucis

imagines conficiant, maximo pretio quodfane haud vanum cft. Cxtcra etenim ligna

odore fuperat,alus regionibus liaudq^-

quam communetyfnnotatto D. Palud.

tignum Aloes,Agatlochum Xjlo

,aliter

Paradtji lignit, Arabice AgaJugtn <jr Haud,incolis Gujaratt* cf Decan Vel, in Malacia

lfserro,opttmumque (Jalamba vocatur.

Hujsu ligni multas ifectes habeo , anu nas

omnes odore,variatas & maculofas, pingue-

dine plenas denfis adbite& craffas. Lignumhoc hauftum bonum halitum conciliat, langui-

dumuem er humdttm flomachum,qui cibumrtfjiuit jurat, item prodeftiis quibus debileje-

cur eft,ac djfenteria& pleuntide laboratibus,

CAPVT LXXVII.

Pgdix Chma.

ANno primum millefimo,quingente-

fiino,trigefimo quinto Clima radix

gentibus

China Radix.

gentibus Indi* mntttfiit, ignota ante, quddtum morbus illo quem aliquando Galli-

chim ndlx cum, aliquando Neapolitanum; fubinde

•imnio pri- Venereum,optime Indicum {quod in India

vulgaris fit ac quodammodi patrius ) vo-i

camus , remedio ex Gvaycano ligno cura-

barur. Illud cxHifpanurum India allatum,i

aurum contra non carum erat , at radicis

Mnrbo»Gii- hujus fucccffioneeviluit. VrChinarum rc-

*‘ciu *uigaro eioni morbus idenl Univcrlalis ac vernacu-inindu.

fus clt ,ithdivin® prgvidcntix munerer^

medium item in promptu habccur. Idcirco

leviter malum !*>c indigens adlim.int , fc-

curi obprsfentcm raedecinam. Neque pu-

dori cft quater aur quinquies l^bovalle.

Quinimo faciliori ratione ae methodo cu-

racur,cum alii morbi prs hoc ancipites ac

difficiliores finr. lam lplVradtcis vilitas

maxima, cum Pardauvo dimidio,Lulita-,

nica moneta fefqui-Teftoni prciio pondo

Mctlsduiem 'ltuv- -dagti cetetum hoc modo radice

luutidlluem utuntur. In partes minutas ac rotundasrcicliuMm. icindunteam.ad uncia: pondus,deinde ad-

hibitis quatuor aqti£ amphoris decoquunt,nt aqua1 dimidium conlumprum apparear.

Ea cotidie decortio recens novatur. Pritei

hanc aquam nihil bibunt. Cibus cantumeft bifco&us panis , cum pullis gallinarum

allatis , abfque adipe, lale, aut alio condi-

menti genere. Id prandeiu.Csna vero panetollo cum meile ( (i ita videatur ) explenda

ell.Cetcrum lingulis diebus prdli vcftitnen-

tis ac ftragulis, ad fudorem decumbunt,cumque per horam aut lefqui-horarn ex-

primunt. Triginta per dies virtus hujus ra-

tio continuata prodcll. Imprimis vtro 'aeris

cavendi fpiritus ; teritis foilicite capite ac

auribus domum inrerdirto egrcllii cufto-

diunt.arque ab orturi rc Venera lludiojA ab-

llincnc. Hoc modoprsfens remedium ade-

•rit,quod dolorum per artus ac membra

majore aecclfione primum exploratur,dilli-

para vi medicamenti per eunda corporis.'

„u'

m0 Humfmodi dolorum afpcr* punthoiies,fc[Kjrc rane- ufquc ad i f. auc i/. dies incrcfcilnt quo

«ujc

° °lf* tempore bona omnino fpes inculcati agris

deber, quippe poli eum terminum milig.a-

tis-aciilcis fublacaqucargrirudinis n6xa, rc-

deuntepriftino artuum vigore,& completa

intra reliquos quinque dies fanitatis inte-

gritate;ut nullum amplius morbi vcftigi-

um appareat. Sed cum Chini decortuin

ftomachi appetitum validi acuat, cavenda

tamen eftomnis ingluvies, ac arrte fervan-

da dicta: ratio. Ea etenim ii dici unius,imo

horx intemperantia circa cibum intermir-

teierut, malum repetitis i principio reme-

diis hauddubiicurandum clfct. Inveterati

maxime morbi, aut in fenibus,Chinx pra:-

{idio facili Curantur. Humores enim tuiti

modici funt. Poft 30. dies deferipti hujus

cura: alius ctiamniim potus vitabitur, ideo

fragmenta radicis decortx, pa uncias jam

ante feorfum fcrvsta repetuncur , ac indies

in olla ad porum dentio excoquuntur. Ve-rum ea dceoCtio nulla confumpnonc

, utprior iit; ied duntaxat iimplex adhibetur,

illarum ro.aut 3». fequcnribiis diebus po-ruconrinuatur, iedula a pifeibus , boum,vaccx. porcorumquc carnibus.aliiique^ra-

vioribus cibis ablhncntia. Tum perfecla

fai litas ablque ulla remedii fraude confu-

m.ibirur.ae exinde paulatim ad promi lituos

cibos x-ger fe inclinat. Verum tk jo.priou-

bils cura; diebus elaplis, ltbciiorprodeundi

extra domum facultas indulgetur , cumcautela tamen. Sudorem adhxc non am-plius exigunt. Enimvctb ad majorem ladi-

ciotemq. teniedii operationem, ac lirmam

fanitatis rcftautacioncm primo curationis

tempore, coipus purgabitur, repetito item

poli quatuordeenn , ac demilin poft 30.

dies purgatorio pharmaco. Iri,ut mille ex-

peti mentis cognitum eft ,prillinus vigof

redit. Ceterum contra hoc malum Chinx chin ?IC!iqa .

i

radix non tantum valet , venVm etiam ad- vutu,c’'

verfus podagram, iciaticam, meirtbrique

frigote ac hortore correpta, expetita ideo i

! Caroio Quinto Cariore. Eadem promifeueomnibus ann.i teporibus nequaquim pro-

batur. OftCndu enim ob caloiem artliva QujnJoCh!-

tempcftatc quando Sol Canem , fervidum1 fydus Ivabet, ut& hyberno, proptci frigus.

5'eris aurumnique temporibus omnimodovalet, coniilio taitysh mcdici.ac bono circa

laborantium artarem & icxurn regionefque

!ipfas intuitu. Hoc modo Venereus in India

i niorbds cinatilr. ArinChina, frigidiore

I terra,' ac pene cuin noftris regionibus ea-

dem- C*Ii plaga , idem dccortum uncus

(

duabiiJiut {elcuncia radicis in 4.amphoris

augetur,’ ut dux tert ia; aqur partes confu-

riiantnr.^piic ratib Indis ob fervorem regi-' onis quam habitant, noceret. Etenim po-

. tiffim.a circa morbum ac agrotaptis perfo-

nam nota cft. Quibus malum non perinde

;

vehemens Iit ii radicis minore quantitate,

ac decorto non limilicer valido juvantur.

Adolefcenribus dccortii gravius nccdlari-

um cft, ob humorum abundantiam .Valen-

tes, ac nullo malo prc(fi,ii hac radice utan-

* tur, languincin bonum,nnd carnem lpl.im dj'/1’

coniumunt.Qui autem fupii modum camadhibcyitqecur ac pulmones drtdlabili fer-

1Voreaourunt.erumpcntibrisunNerfuni per

!

coipus pullulis,ac vomicis, ttanllato maloin deterius, quod deinde majoribus reme-diis ac difficultate vehetnentiore curan-

dum fit. Hic de Cinna: radice deco&iq. ra-

tione brcvitOr referre volui, ut illius vinus,

ac modus innotefeerer, parato contra nc-

/andam inali vini tam facili rfmedio.ctjus

dcfperationc multi aut vitam 1piam anufe-

tunt; aut eandem magnis doloribus , cc

gravibus panis confertam tranltgeiun:.

Adverfus ulccva iteni exeodem morbo na- .

,

ca fpurna radicis ac decofili valet. Probatur modo ptvt*

,veni radicis bonitas ex pondere ,

albcdine "«•

inteiiorri

So Opium & Bangua.

interiore, ac nodorum raritate. Qui rubet

deterior eft. Arbor ipfa in modum fpinat

ejtcrcfcit , i terra trium auc quajuor palmo-

rum altitudine. In radice remedium (iipra

laudatum eft. Viridis ctiamnum cruda co-

meditur,dcco&aque fachariarundinis gu-

ftum habet, non tamen tanta dulcedine.

Arbor raris foliis frondet,mali medici

pullulantibus foliis haud abiimilibus. In

Clima LampatoiL.• dicitur.uccx tcftimoniis

Chmcnlium accepimus. Atque hsc hade-nusdida luffici.uu de Clima radice, a re-

gione in qua duntaxat crcfcit ita nomi-nata-, Qj*r reftant racdicis-petitioribus per-

mittimus.

eSfnnotatio DSPalud.China radix apud cAigjptios m ufit plane

eU,non tantum adverfusfcabicm indicant,

•verum& altatprava* adftehones , cumprimis

autem in its qua tabem ac mactem concitant

probatur: tum etenim radicem in gallinarum

jufculo coquum , ac aliquot diebus agris pro-\

pinank. quibut indepinguedo ac coloru boni - 1

eas conciliatur.\

Cinna radix exfiecal admodum,

(iidorcm

expellit, corruptioni rcfiftit, jecur robtnstc., ,

aquam inter cutem euroe,,ac prava ulcera,

\

fcabicm ei' lepram. Vinere» lue correptupro- !

defi,tabidos conjbrt.it,ac lienispravos crafiofy

humores minuit.

CAPVT 1 XXIIX.

tcfquc laborum ac moleftianim i mcnriscorporifquc mergunt, plurimi vero id libi-

dinis grana appetunt. Seminis etenim flu-

men diutius lulpendic, ludii mulierum ex-

petita delcthtionc,quibus eodem momen*eo naturarum cocurlus grandimus eft. Quiimpenlius id lumunt paulatiin in impo-tentiam ac ftcriliiatcm abeunt, exareIcente

penitus fcmine,ut& Indi ipfi teftanrur. Sa-

rrapi ideo eo exigue utamur, 1'upradidaa

cantum ad res expetita efficacia.

<•_sdnnot.it io D. Talud.

Opiumfucati eft nigri pallaveris , duplici

jjiecie. Prior qua ex foliis er bulbis pariter e.v-

pnmitur Cjracijque Mccoutum dicitur-,altera

qua ex bulbis fluir leviter difcijfis,ea opn jufto

nomine venu. Optimum gravius eft , denfiim,

firmum.guiiu ajttarum. ac odorefbporiftrum,

quod inaquafaciliter rcfolvitur,moUc,album,

'fine nuclei i . Tures Afajlac nuncupant ac cot-

tidic ptft magnitudine comedunt , nonfomniconciliandigratia

,fedfirmanda menti. Ete-

nim bellaturi cumprimis appetunt,quod eo

cordis multum addi perfuafum habeant, gra-

tdque fomnia excitari, imaginibus pulchra-

rummulierum confiseiudims. ait apparet eos

qut cotidiano td ufitt manducant fiomnolcntos

& marcidos exiftere.m verbis ac op/ribttt va-

cillantes.ut ad res agendas minis* idonei fint.

CAPVT LXXIX.

Bangua.

tAmfion aliter Opium.

Opium.-df/u»-' Lufitanis, Mauris , Indis,- ac

-ZjLAarbire hominibus AmffiotL, dicitur,

Latinis vero Opium, exCairoyfigypti , &Adenatvadu Arabii, ac maris Rubri extre-

mitate olim Lufitanis Uibjeda adfcmr,plu-rimum tamen ex Cajnba]a& Dccah, Quodex Cajro adfertur albet ac Mecerif vocatur,

quod Aden mittit , aliique loci ad maris

Rubri odium mgrum& aurum eft, Cam-baji aurem & Decani opiii mollius eft , ac

Quid (It.tofacei coloris. Ceterum fucco papaveris

quodam conflat, gummou lcntAque ma-terie ,

qui cx co fluit,lcilfionibus, nlliom-

bufque derivata. Indi multum eo urtfnrur,

nominarim vero Malavaies,ad quos magni

Eius ufiu mi commercii vicc cx Cani b.ij.i defertur. Con-cilii- fuetieoucipbftcotridie idfumere debenr,

alias mortem obituri cxGccatis medullis.

Paularim autem ejus ufum cfumque indu-unt, indeconfuotudinis vi inValeiccmc io.

aut 30. grana ad pondus indies devorant,

mirum didhi;

fi quinque quatuorve dies

fine opiiufupoftmodum iinr, mors certa

fequitur- Qui itein,nulla confuetudinis fa-

cilitate immutatanaturS id ftatim eodempondcre.quo adfucti dcgluriunt, his funus

Hmd/Tiievc- item prifto eft.Veneni quippe vim aliquamncnivi, mihi incllc perfuadeo. Sane qui coutuntur

vclutdormirates incedunt. Ideo mulcicjus

defumpeione atroces animi curas, anxieta-

INdis item cibtts vulgaris Bangua eft ca- nmgiu ab!»

dem virrutequa opium,valida.Semcn cft»dUulur

i'i"u '

|

canaliino femini perlim ile,exiguius tamennec peri ndcalbum- Planta quoqueeanabi Qiuioirai:

,

comparari poteftiqui tameij corticem nonhabeat, ad funes auc aliaucilcm. Indi folia

& femen ipfum comedunt , appetitus (.ut

a|Unt)parandi gratia,verius autem explcn-.

1

dis mufieru defideriii. Promifcucin phar- Quovcfine-

.macopiorum officinis proflat, cura folio-

rum Bangui pulvere,mixtum femen, ad|e-

<fti viridi Arcccaad conciliandam ebrieta-

tem, cum mentis quadam peregrinatione.

Quidam nuces myrifticas admilcenr , itein1 macin eadem ad ebrietates potentia. Alii

IpotentiorcsiSe opulenti camphoram , muf-

j

cum, caiyophylla&opium jungunt, qui

,

(cilicct conrcdtionc exnaufta jucunda poli—

! vionc curi lileant.cxcitato rilu ac mente in

facetias& lepores compofua. A mcretrici-

|

bus ideo experitur , ut ( ilibus ac lafcivii il-

i lccebris gratiores appareant. Prima invenrt

gloria ex militibus , ac bellorum Ducibusprodiit. Hi longis milicii malis, diurnis

nodturnifquc fatigati laboribus, huncci-

bum apprime expetebar,quo fecuri ac agri-

tudinum obliti , membra mentcfquc fuavi

j

quietis voluptate recrearent. EtenimBan-gua defumpta ebrietatemparat, (pumaqueos turbidum fidat, maliifellis ftultiti.r rflo-

|

tis, infinem ufquedigefti virtutis. Apudtndos in

Camphora &Bangui teihe Indos in magno ufu eft. Similiter apudcumum, quofdam Luinanos

,plurimum verti inter

mancipia, quibus alliduus labor, acerba;

contumelia;, ac fervitus mania, hoc vcluri

dcledtimeuti exccftu recreantur, Sc diluun-

tur,brevi ac parabili,contra graviii curaru,

queiimoniacumque alperitatcm remedio.

tAntsotatio ‘D. Palud.

Tangua Turca quoque&aALgJftiipluri-

mam utuntur, tribus ruaris conficitur,tribufynominibus dfiingititur. Primum ejusjpcciem

\Mgyptii Ajfwvocant, qua pulverefiliorum

C.inlubinorum,cum aqua inpafhllum redafto

cansldt : Ex to quinqueaut plura ftrufla, ca-

Jlanet magnitudinefumum-, Ea Pofi bort Jfia-

ciam mentemadimunt,velat ebrietatis qua-

dam vi;bommtfquc ipft tanquam rapti hebe-

tantur,finfibufq.-te apparitiones mirabiles de-

prehendunt,quibusfummopere dclcElantur.

Hac confictione plebs utitur, quod exiguipre-

tufit. Cannabi hanc vim neque miretur quifquam. Etenimjuxta Galenifententiam, can-

nabum caput admodum implet: Atteram Boja

nuncupant,ea AJfin efficaciaJaperat.Ex Lolii

farinaparatur, atque cannabino femine, cumaqua, modo quifuprd relatus tfi ;

aliifuccumexprimunt,eundemque prabentj. Ttrtia Ber-

navi dicitur, qua Banguajufta & Vera eft,

uam ex India praparatam habent, ac d Io-

anne Hugone hic deferibitur. Ex ta unciam

devorant, : Inde primum alacritas quadamtiafcitur, mox loquacitas, cantionum ludicra-

rum fiftiviras, rifus immodictu,magnis cujuf-

dam jucunda fiultitia excejjibits. Pofi hora

lapfumferme iti iracundiam incidunt, lues,

jssrgi.t , ac pugnas, qua tamen parvo tempore

durant. Subeuntpofimodum macores anum Cr

anxietas, acproni in lacrjmds oculi languent,

donec obrepentefimno quiit incidat,pofi quamadjefi redeunt. Hac confilho hifiriombus, ac

us qui conviviis ridiculi adhibentur in ufu

plane eft. Aliudgtnus t/Eg yptu nim habent,

quod Bers nuncupant,qu.ifi (nutarem uiuies

hora diceres-,fit ex Piperisalbi,fabtque lupina

feminisfext.vite , unsufque dipondti, opii, di-

pondns duobus&ficihco, sfiica nardi, euphor-

bii,bsrtrafemuncta, mirchal,croci i f.fcrupu-

lis, in mortario marmoreo contufis, ac meile iu

condimentumpraparatie.

CAPVT LXXX.

Camphora.

y'-’Amphora diue fpccics funt: Optimaciphondiiz

Bomeo infula emittit, altera de-

terior qu.rcx Chtna iivcChiucheu adfcirur.

Ex arboribus nucis atboris magnitudine

crefcit.eftquegummi,quod interiore arbo-»

iis trunco coalcfcit , fudoreque ftillatliU

oir.eo. effluit- Camphora hsrc Borneinaetiam ir»

infulis Sumatra & Sunda, aliiique vicinis

locis habetur. Magnitudine milii feminis

eft albo colore. In quatuor vero fpecics dif-

pergitur, ab Indis cribro excuila, Prius ete-

Tamarinium. Sr

nim cribrum minutis foraminibus, quodemirrir,pcflimum habetur,fequftih majore «ibriu.

meatu funt, ut de margaritis relatum eft,

indi crenim pretii ratio deducimr. Ali-

quando forte maculatam, viriarSmque hu-

more, aliovi mt)do deformem Campho-ram videas

,qu»m Banjanrs ex Cambaja,

aqul calida ,(apo atlimontfth fucco pur-

gate nortfr, {"ubumbrapoluam iltficcenir,

redeunte itapriftina albedine , ae ponderis

rarione.Adultcrarlt eande Indi aliis guinmigeneribus

,acFarin4,ucfuntcallidi homi-

nes in omni commercio. Hzc vera eft ex

'Bomeo (amphora

,

quam integram raro ad

nos pervenire crediderim. Ccterilm Chi-

itenlis ex Chiucbcu maxima multitudine

perlibaac bulbos ubique diftrahitiir, vili deterior,

ptetio, ctim centum hujus (amphora pon-do , unum dunraxac Bdrneime valeant.

Mifcent rame pretiolam ciim viliore com»muniter, ita haud difficulter diftrahitur.

Quod autem h;ec (pecies magni in mede-cina ufuS fit, ac Indicis paifim negotiatio-

nibus expetatur, eam ob rem naturam ejils

ufumqite explicare haud abfurdura duxi.

CAPVT LXXXI.

T'amariiuum*.

TAmariiinim variis in Indi? locis nalci-T|IMti|lilia

tur.nominatim in Gufurattar terra, ac

Septentrionali fupra Goam tradhi. AMala-barerifibus Tulit dicitur,2iGufararris & ex-

tern lndisAmbiln,ab Arabibus Tamanndi,qubd Tamara in Arabia dadlylos fignifi-

Ccntj at frurftus hic dadylorilm ftmimifpenem habeat : Vnde illis Tamarmdt da-

ftyltlm' Indiarftinat; voce etiam ad Lufita-

nos derivati, qui hunc fmftum Tamarimo

indigitanf , 6c daftvlos omnes Arabia? feii

Peruz Tam.tras. Albores ihikcaftaiiKefive Forma «be-huci haud abfimiles funt, ramis multiplici rum.

foliorum ferie infignibus, deiifo ac valido

ligno. Fiuitus digiti longitudinem habet.

In arctius lunatus, folliculis exterioribus vi-

ridibus te&us.qiii flccati deinde ciricrfilCilc.

InrtJs grana latent, fabarum magnitudine,

hsc materia iftn circunda., quam Tamart-

ftko vocanr. Vifcola ca manibus adhirct.ac vfui c]ui,

ad cumfta rudi* condimenta fervit; acido

quodam oxygari (apotc.gratilfimo in oriza;

aC Cary/i ooionia jufculo.Cecerum fotdidc'

7*amtrinuim cooi exprimunt ,dilapfo per ptJ iocutinir-

manuSvifco, putridorum.te deflucntnlm jT"1' ,d<

l dc -

rncfpilonim, digitis fubaftoWm , ipCcie

Ifaejus condimenti difficilisadmodum in-

fpediio eflet.cum tamen ferchO guftU oriz.t

c*tcrifqne obfoniis bonum pcobumaucfapoiem commodet. Idem hic frudhiS viri-

dis ac manirus ad purgationes pauperiori-

bus fufficit, quibus Rhabafbari aut Manfii Tamuiaiaapharrrrnea nimis quim ptecioia funt. Ma-Cerant aurem Tamarimum aqUA

,eamquo

mani jejuni fumunt, felicimma cum pur-

gatione.

8i

gatione. Aceti prxterca vice in culinis pro-

batur, cum & ipfius acctivira quandoque

fuperct.Ncc Medici aipemantur; falubrircr

id tiepi aliis cum herbis confundunt. Sale

Indi Tamanmum condiunt ac in Lufita-

niam, Arabiam& Pediam dimittunt, ve-

rum &domi integrum cum folliculis fer-

Vant.E* arbore frudus vaginarumquamn-dam ipccie dependet , curviore tamen for-

ma ut relatum cft. Confervatur etiam fac-

caro faliciter. Miraculi veri inftareftquod

dum Te em- udem folliculi fc (uberabant , ac fub foliis

tu nofturau fc condant in no&is adventum , ne frigus

nodurnum noxium experiantur; diurno

autem redeunte calore manifeftentur, ve-

lat fecuri de in]Uria acris.Vendi tur materia

ipCi exempta folliculis, ac in pilas glutina-

ta, fordido adfpeda, ac tetra obvifcofita-

tem contredationc. Pretio parvo ob eo-

piam ingentem pafsim comparatur.

eAnnotatut D. ‘Palnd,

Tamssnnda ab yigyptsis Derefinde vo-

fantur. Arbores ex quibus crefcunt pruni

magnitudinefunt, denjis ramis er filus Myr-iht,floribus albis. Medies maliflorum initar,

ex quorum medio, quatstor tenuia ac alba filaemergunt, extisfaba nafiuntur, quibuspulpa

cumfemine continetur;quam Tamarmdam

vocamus. Folia hujus arboris ad Solemfifim-

fer vertunt,coque cadente ipfifi claudunt,,

occultati*fabis.Alctiyriin hortis quapiamexhifce arboribus vidi, atque unant,prope S.Macarn claufhssm

;m deferto loco,exterarum

herbarum,arborumqueinfacundo.‘Pulpa hacTurca& eAgyPtii plurimum utuntur,m ea- \

lidis morbis, erfibnbus, qtianecum aquapuratpotants. Miemet ego eodem in Syria remedio

d gravi fibro liberavi. Vulgaris fine mede-cina

,diu etiamper deferta iter agentibusfir-

Vlt. Valent item contra pefidentes aliafqueputridasfibres , ex biliofis aduftlfjue humori-

busfujcitnms, acadverfsts calidamjecoris re-

numque intemperiem probantur. Apud mevidere licet folliculos integros

, five fabas Ta-

marindarum,quemadmodum in Onenee cref-

cunt,etid filia cum Cannafiftula, in cAsgjpto

a me decerpta. Foliis Tamarindx arborum.,

tAgyptii contra lumbricos utuntur. Faba te-

neriores, ut & CaffixfifluUplurimx in i/E-

gypto medefihqua, autfaccaro condiuntur, eo

condimento ollas plenas mecum retuli.

CMUU. S"f/V,purgationibus apifflm.,

,,,,palum tn India habetur, lqcm m Cambajx,Sianx.Malaccxkc vicinis regionibus. Ve-

rum quod in Hifpaniarum India, aliifque

locis plurima fit, ac cognita, ejus ideode-

feriptiouera longiorem enuTerim.eAnnotatio DJPalud.

tJMitte hujujmodi arbores itu %s£gypto

afiexi, prxeipue circa Damiatam,qua urbs

•Atypis jucsmdiJfima.Nilo adjacet, eo plane

modo quo Campi Ifilx , diffita miliaris iimus

fpactoamari.u£gjptii Caffiam vocant Chai-

arxambar, Arbores fimilesfunt nuci noflrx.

Caffia fiftularis, & Myrabolani.

Ifi

truncum, ramos & filia stdfpicias. Flora

etenimfiavefeune,odoreprobo, ex anibusfaba

nafcunrur Caffiam contmentes:Falas has con-

diunt etiamnum fine ligno teneras. t/Egyftii

C.tjjia pulpa cum liquidoficcaro, &glycirhi-

Jjtfucco utuntur, contra calculum, cunftdqut

vejica& renum vitia. Etums adverfus tuffim,

ac difficultatem Sftritus,cum Agarico-,cxtrin-

ficiu quoque ferventibus inflammationibus

Caffiam adhibent,- Qut plurafare defideret

eJMathiolum legat,,thnfque Medicos,qui

Caffiam diligentijfimi celebrarunt

CAPVT LXXXILtjftfyrabolani.

M Vitis Indior locis Myrabolani repe- .

riuntur , in Cambaja fcilicir,Balla-

Uja K

garta,Goa,M»lavarc,& Bengaia. Multis ge-

neribus diftinguuntur. Primum cft quodMedici Cttrmum

,Indi Arare nuncupant.

Idrotundumcft, ac coieram purgar. Alte-

rum Embihcum didum, I ndis Amuate vo-

catur. Hoc ad corii luba&ioncs utuntur, pirctfigcne-

vcfcunturqueeoetiamnum virente, apeci- »»•

tus caufa. Tertium Indi Refonvalle, medici

Indum notninanr. Illud odo angulis emi-net. Quartum officinis lislitrtcum

,

Indis

Cfutii dictum , fpharricam quoque formamhabet. Quintum ac ultimum medici^we-bulum, Indi Aretean indigitant. Huicofi-

limgior forma cft, ac angulis diftinda. Ar-bores pruni iimilitudinem Ijabcnt, foliis

tamen per fupradida genera diftindis.Pru-Torml

nornm quidem frudus fpecie funr , nifi

quod quibufdam anguli finqalii autem ro-

tundiores appareant, ut Cupra relatura eft.

Tria tantum genera medicis Iudix pro-

bantur. Quebuh nempe, qui in Cambaja,Bilnagar&Bengala crcfcunt , ex quibus &condimenta fiunt,ac in Lufitaniam aliaque

loca mittuntur. Item Indi ac Citrini, quospariter condiunt. In Batecala,Malavare&Bengaia gignuntur, ac comercio frequenti

huc atque illuc difpergunrur. Guflus My- Gullus,

rabolanorum idem eft.qui prunis nondummaturis.Cetcrum quod lue pharmacopxo-rum ac medicoium campus fit, ideo plura

defino referre: Indix inter merces compu-tantur ideoque& caput iis adfcripfi.

eAnnoratio D. Talud.

Quinque hx Myrabolanorum Jpecies , adnos ex Indiaficcatx defiruntur,quxdam etiam

file conditx,alu autemficcaro. Primam fe-ciem confhruunt

,quos C'trinosfiveflavos di-

cimus. Hifiavedme m virorem porrefla com-mendabiles

, firmi, denfi, aevifeofi, cortice

crafflore tebh , ilomaebuma colerapurgant,tertianas ahdfque biliofis fibres tollunt, calida

natura hominibus commodi. tAltera fpecie

Indi veniunt,hi nigredine commendantur,

bilempurgant, ac imprimis atram,contra tre-... -

,pulchrum colorem

residunt, & agrituchnem abigunt,. Ternamfficcicm

Spica Nardi,Aloe,Anacardi & Calamus aromaticus. 83

jpeactn Chehli fve Cepuh facu nto, hi ex

magnitudine Undumur,nigricantes ac itl ru-

tuum calorem porrelH,paves , sptique aqu*

injeth fundum petant,. Phlegma ac pituitaik

purgant, mentemacuunt , vifsmfut illumi-

nant Ad nos item conditi deferunturficcare,

aut meile. Stomachum eo modo purgant £r

roborant,aquam interentemfanant,ac infebri-

bus inveteratisprobaiitJv ,appetitum quoque

cibi adjuvant , & concoElioncmpromovent,.

Quarto locoJequuntur Embltci,quinto quos

'Bcflericos vocamus. Communem is fere cumChebulis virtutem habent, purgant enim cor-

pus d pituita , cumprimis cerebrum ,renes&

Stomachum,orexim excitant , & vomitum

cohibent. Embhci item condiuntur, eodemque

fine manducamur. Fruftus hi omnespurgant,

verum modo diverfi a Cajfu ,Manna fimi-

1111mquemedecinarumfacultate;perajhictio-

nemffenim operantur , <jr colligationem , ex-

primentes quod itL, partibus hartt:Quibus

plurafare de hifcegeneribus lubido eft , Ma-thiolssm, (farctamab IIprto,ac aliospetant.

CAPVT LX XXIII.

Nardi Spica

Speciet alia herbaque Indic*.

^T Ardi fpica iri regionibus.Sitor& Ma-1M dor

(qO* cum terra 'Decan & Delj

prope Bengalam confines fune } crefijc.

Seritur, ac ex plantis crefcir, altitudinis

trium duorumvcpalmorutn,tritici inftar,

qua etiam forma fpic* ,ouibus fpica Nardiconftat apparent, fere ab ipfa radice moxenalcuntur, juxta terra,quo modoihCara-bajam vcriudcferunrut.ac indi ad alia loca.

AnnotatioD . Talud.

Indorum Spica stomachum roborat.,hau-

Sla ac impofita omnefquefrigidas affettiones

dsgerit.

A loe,quam Arabes vocant Sebar, Dcca-

nini Area, Canaruii (fate, fomer, Lafirani

oAt-eurc. ex fucco herba: jam liceat* fit.

Ea herba Lulltanis Babozas dicitur, ideft,

falivaris. Copiofaeftin Bcngala,Carabaja,

aliifque locis, pracipue tamen in Sacotora

infula, qu* ad oftium maris Rubri, five

Mccca freri jacet. Inde in Turdam , Pcr-

fiam, Arabiam,ac Europam defertur. Famahinc i nfulx celebris cll, cum& ab ca AloeSocotrina dicatur,

eAunotatio D. ‘Talud.

Aloe purgatione slomachunu a cholera

tenacique pituita liberat,cumprimis ea qu

*

lota eft, omnes obturationes aperit, crudos hu-

mores digerit er a putredine confervae. Pr*-

terea stomacho impense vires addit,acuitur

adjdhone Caffut, Macis,aut nucis Mynfhc*.Prscipue valet Aloe contra vomitus

, ac fto-

machi crudos humores. Extrinfecits quoque

adhibetur firpentibus ulceribus cohibendis, ac

ad collyria.

Fruitus Anacardi didus in multis Indi*

locis invenitur, iri Cananor, Calecut, terra

j

Dccan,aliifque regionibus.Arabum lingua

Balador dicitur , ludorum Bibo, Luiicano-

ru m Fava de Malacca, id eft,Malace* faba,

propter fimilitudinem quam cum fabis ha-

bet, majore tamen forma quitu noftrates

fab*. Vtuntur co Indi in la&c.contra lpiri-

tus difficultatem, Ium bucos.aliaqne mala.

Viride in -dft/iwrrediguiir.cum falc&aceto

quemadmodum eundos fere fiudhis fpe-

ciefque, ut rclamni eft, condiunt.

Annotatio D. ‘Palud.

Frutius hi nomenu ducunt a fmilitudine

cordis quam tuemur colore&firma, prtcwui

jamexjiccan. Piridcs,ac etiamnitm ex arbore

penduli, quales in Sicili* Acthna monte vidi,

noftrisfabis majuribus accedunt,file condiun-tur ut oliva, ac commodemanducantur

, fu-cum continent crajfum ut mei , finguinca ru-

bedine,valet contra maculas. Quodadprtpa-ratos Myrabobtnos attinet, exjiccant ac cale-

faciunt,memoriam roborant-,cerebrum item dr

nervos,finfis acnuum,ac contra frigidas capi-

tis paffiones probantur.

Calamus aromaticus in Gufaratta Vaz. Cilamufdicitur, i Dccanmis Vacht

,

a Malabarenfi- annuicw

bus Fafhbu, iMalaciranis JDanngoo, Perfis,uid-

flcger, & in Cuncana ( qu* Go* terra eft,

circumjacens verfus Septenrrioncm ) Vaj-can. Arabes Cajfab& Aldirtra nuncupant.

In multis Indi* Jocis feritur , nempi in

Goa, terrifque Gufaratt* & Ballagatt*.

Antequam veri evellatur, odorem non ha-

bet. femine co contra matricis paffiones

plurimdm utuntur. Valet item ad nerto-

1 um dolores mitigandos. Equis etiam plir- equorumlimum prabenr,mani nempi contufumacmixtum cum allio, cumino, falc,faccaro &butyro. Ea confedio Arata diciiyr

,equis

valde commoda,ut ajunt. Calamus aroma-ticus arundine , live ftirpe herb* conftat.

Materia interior fpongiafa,colore flavo

apparer. Radix nullius ufus eft;vaior pe- .

nes arundiucin ac medullam dunraxar ha-

betur.

Annotatio D. ‘Palud

.

Calamum aromaticum (yncerum , ac jh-

fiam, intimus mihi amicus Cr dominus Caro

-

tus Clupus defcribir.m daCliffimisfisis Anno-tationibus m farciam ab pforto filio l 77, cui

ejus qludam frujia dederam ex Aegypto *meallata,qua in terraabunde reperitur, tj- ufil

confumnur. Vinant Cajfab Eldereira : tenuis

arundo eliqua recens aureum pallentem colo-

rem reptajbitat ,multis nodis dtfiwfla, ac in

fragminafragilis,intus sfongtoft , aranearumtelarum rnftar, albo colore,ac lentore quodam,tnanducata.contrabtns palatum

,acri quadam

amaritudine,quemadmodumapudme videri

potefi, ac ex Aegypto plurimum habetur,qui

Therutc*fu* admifeent, & altas eo utuntur,

ssd urinam citandam mcnfcfajuvandos

.

Coftus quem Arabes Cofi five faft no-Co^ nem inant, Gufaratt* Cambajx Vlpot

, Mala- ni" T ''

ciuuiiPucbt; ad quos plurimu transfertur,

irim ad

L.*

s4 Coflds.Cubebes, Folia rndix,& Galanga.

agnitudinis eft, amat ripas lacuntn, Gve

fluminum, multiflue India: locis vifltur,

t

inccipuc tamen in Cambnja. Indi hilccfo-

iis plurimiam utuntur', unde & integros

perfaccosdiftrahuntur. Valent (urajurif)

ad urinam ciendam, ac ad emendationem

w fpiritus. Vermes tincafveveftibus adpolitx

verius Periiam, Turciam ac Arabiam di-j

arcent. Spic.rWardi virtutem ut opinanturn n ' 1 ' ' "

I in orunibus aemulantur.

irem ad Cbincnfes aliafque regiones. Exlocis Sitor& Mandor fupradi&is advenit,

ex quibus& Spica Nardi habetur: Inde in

Carabajam& Indiam dimittitur, ac dein-

ceps in alia loca. Arbor Sambuci fpccieeft,

floribus albis odoreque valido. Ligno ac

radice Collus condat, magnis com mcrciis

ftraclus,quibus plurimum terris in ufu eft.

Annotatio D.Talud.CoSH plures ffecies habeo, Indicum d Cjar-

cia defiriptm», cum notisfuts omnibus, Ara-bicumxir Syriacum fuis quoque cum proprie-

tatibus er Jiotiis. Adbite aliud geum jjiecie

Zingiberis. Indutispreflat ceteris, menjes ac

vrinam citat, matricem immundam abflergit, ...

haufius aut fomentatione adbibitus,

con-j

Itir rrparanddque

ceptionique idoneam reddit,contra ferpen- ditare , cre.

tum* morpss,pecloris dolorem.

*

,ac tum-

1

«Annotatio D.Talud.Latini vocabulum hujus filii deduxerunt*

ab Indico Tama/apatra;nominant* enim.

>

Malabatrium , Arabes Cadcgt Indi indigi-

tanr . id efi,folium India : Plurimum trans-

fertur,pracipue Venetias: Utuntur eo ad

promovendaml* urinam.-,ad Stomachi ro-

ex Ifmtsu fee-

Cubcbes Arabis genti, Indis Cubachini,

five Cubabchini dicuntur, quod Chincnfcs

ante Lulitanorum in Indiam adventum,

quondam eos cx infula lava, fcu Sunda ad-

ftrrent Ibli, in qua tantum crcfcunt. Chi-nenfes tum navigationis totius potenti^

pafsim per Indis regiones,Oricntifque

porcus, tam continentis, quam infularum

negotiabanrur.Iava ineolx apud quos crcli

eunt cos Cuncuc nominant. Piperis formanafcuntur, ac arborem ederi modo fcan-

j

Cjalanga quam Arabes Calvcgian* *un-e<hn

cupant,duplex eft. Vna minor ac odorifera, cm^Sn,'’qusin Indiam exChina advenit,indigenis

Lavandon dicla, ac inde Lufitaniam mitti-

tur. Altera major,qux in lava reperitur ac

incoli; Lanqua dicitur. Hsc odore non ita

bono Chincnli cedit. Plancs cx quibus

crcfcit altitudine trium aut quatuor pal-

morum lponri enafcuntur.ac maxima lave

palmos quinque habet : foliis lances ferri

iq£ar apparet, albis floribus n quibus lb-

men provenit,quo tamen non feminatur.

Verum Indi hortenfes inter la&ucas id ce-

dunt, folia pipetis foliis Gmiltafcrc funq\

lcbranc, deliciarum gratia, acmcdecii

fafciculis quoque diftin&i crefcunt ,ut pi-

per ,at lingulis granis cauliculus fuus eft,

ex quopendcnt.Tanto eofdera Iavs homi-nes in pretio habent, ut non nili dccodosvendant,ni peregrinis exportandi, aut in

hortis fuis plantandi facultas efler. Magnisfanicommctciis expetuntur nominarim k

Mauris,qui vino immifeent, quod poten-

tiam in Venerem adjuvent. Iavs homines

fere iis utuntur adverfusftomachi frigidi-

tates.aliofque morbos.

«Annotatio D. Palud.

Cubebsfruttusfunt Piperisfirma, majores

vero aliquantulum,optima habentur, que

denfe,plene,graves & acuta licet nonperinde

utpiper,aliquantulum amara,aromatica val-

da cr tH dulcedinemporrettafunt , Stomacho

calorem & robur addunt,ventofitate&putre-

dine languido, peElus d lenta pituita purgant,

lienem confortant,flatus propellunt , acpro-

funt contra frigidas matricis pajfrones ;cum

Refina diutius maShcata cerebrum aflegmate

purgant, etdemque robur conciliant*.

Folia Indis Indis Tamalapatra mali Me-dies foliis fimilia funt, acutiora tamen,

coloris luridi : venis tribus ufque infinem

diftinguuntur, quarum una medium fccat,

du* reliquae latus claudunt utrinquc;Odo-

rcmpnlcni‘ ’ ~

quam ex Galangae femine obftctriccs,quas

Indi Dayas vocant , concinnant. Ex ra-

dice planta, ut Zingiber, non irem cx fe-

mine provenit. Magna ca ac longa, no-

do» ut arundo habet : Medica facultate

apud Indos pollet niultolquc ad ufus di-

ftrahitur.

aAnnotatio D. Palud.

Galanga radices nodoflafunt ,intus er ex-

trinfecus rubre , curtata circa nodos, odoris

boni acguftus acuti, firma& odore cyperi ra-

dicibusJimiles: Unde er multi eas pro cypro

Babylonia habent. Calida funt &fece tertio

gradu, ideo er Stomachum roborant,ac dolores

ex flatibus & frigore orsos adimunt. Foedumoris halitum vincunt

,pulfum cordisfanant,

cumplantaginisfucco deftempta. Cohcum do-

lorem ex fatibus ortum fanant* , ac contra

pajfrones flatuofas matricis valent*. Veneris

j

ufum firmant. Reiics fovent ,accotidiepon-

dere minuto dejumpta diuturnos capitis aolo-1

res tollunt*.

Hsc illa funt qua: de herbis & (pedebas

Indis mihi cognita fuere: Ca'tera abdita kc

(ceretisMedicorum Pharmacopsoi limquocognita recludere, neque animus eft nequefcientia. Communes tantum & notilli-

roas Indorum commerciis herbas retuli*

errimum habent, Caryophyllo-j

fatis meo judicio. Nunc ad reliqua per-

lumamulum. Arbor cx qua crclcunt juftx gete lubet.

Cap. utxxiv.

Margaritarum hi flor ia. 8>

CA PVT- LX X X IV. maritorum ac filiorum funere,quam nec

.. ...a . *. . ideo ohiitctint, parum ob Lulitanorum

T nJu^W *r rViCA>> ^um>C 4

‘,C

jC

periculorum conlidcratione adhibet, «i.i

‘P‘ , _ '1 * ‘ v* *

luinmo alias in viti diferimine. Marga-

iZ2u/' * *fo

i

atx- m Ollr eis fubinde.pauc*, aliqu.fn-‘ '

;do plurcs repaiuntur, vd aco, ad granaMArgaritas five Barcas majores Lii- quandoque, Qua: optiims Baccas habent

litani 'Penhu appellant minores vc-|

pians funt & candidae , Cberipo ab Indis_ XlitaniTenLu appellant minores vc-

rb sllioffttr,Ata.bcs Lulu,Perf?& csteri In-

di Motu Malava rcs'A/*r«. Ptscipua opti-

marum earumque qus Orientalium ap-

pellatione veniunt pilcatiojinter Orniu-tium &Baflqram in lina Petlico ftequen-

• tatur,in locis “Barejn, Catyffa, Fu If-ir, Cj-r/toroH , aliisque fmusPerlici regioni bu>

didficjc quibus cochlearii fiunt ac t<4l\- ad

potum. Cribris cx Bra&ea faclis Margari- **?*SiE!tx venduntUr

,rotundireafunt foramini-

1

bus.in J}u$ dillir$k,vicjffitudinequad.im

fubcunc foranii num , etenim alia gran-

diora funt alia minora.o&o fere in Ipccies

divifa,ex qui bus Bacc?, qu^ cadunt diver-

cx quibus Ormutium deferuntur. Etenimj

fa itehi pretia n.indicuntur, Minut? il-

Lil litania Regis Procurator hbc taurum 1$ five,Margaritarum quifquilis »JUujfdr

nomine, vt pSeanoni Mafgaritiplmtendat Barcymlcdet-earum coriimerclurri

Ormutii & Go* frequens eft. Ali* item

pifcationcs' ititer Infulam Seyloii.&Co-

morini Caput habeiiturj magna quorinis

numerofaque captura: Ibi ab cbaem Lu-ficanis Rege Dux coiiftitujtut , cdni qua-

tuor millibus& amplius utinattJfllm,' qitl

ex hac pifcatione cantutri vidu qmeritant;rpenumerb mgciiti cum pencuio.i pif-

didlf per tncias venduntur, in Officinis Se

Medeciila Ufiim fuuhi habentic Venetias

mittuntur;parvi in India ptetii. Vt co-

lor Daccis- fereiiiorfit , Indi Orizani malecontufam,cUm fale fumunt

,quaeafdein .

fricarft. Inde eximia illa claritas &perpe-taus decor. Eil & aliaOilrearum lpccies

IndUCbduca diota Lufitanis tJZtaitr

Tertiarum: Ill^precipua arte ad diverfos

ufns ab Indis elaborate , ad.varia fupel-ispeiu a » • i .

«DUs,quosT*iwrfl»r; five ffajosnnnen- leftilis genera s omatulque eximios ler-.

.jiant,ut alias declaravimus, Cetctu Mar- viunt. Nam Sc Capf? . menfe, fcipiones

‘ garitis huius tradkuscum Ormuti.uus no mulierum, tabuit; luforif etc. hifce oftrea-

xqua ^limationis pars eft. Cedant ctonirh nltfiteftis ornantur. Enimvcro exChinaac a peritis facile defceinitfitttr. Circaln- 1 mlilrx.figurii.flofculisac inagiilibils do-

fulas Margarita:jfem in-j

cOrat<j adveniunt,' & in Liilitamim aliaf-

vcimmtur.fed in fenoris pretii. Ommtia-i

qrie partes defcruntilt,praecipui! tamen

n* citeris prarllant. Eas vfinatoces aquam in ludia expetite,in qui nulla pene domusdece aut viginti ulnarum fpacio fubeun- inveniri pOlfct,quin aliquid elegantiarum

tes pileantur. Ollrcis Margaritae contine- I habeat oxhifcc ollreis. Indorum quoquetur, qua: majores Iwbcnt fupernatant ali-

j

mulieres Armillas live monilia ejufdcrn

idi.quantulum;Klinore3^d/iojfjtr<iicl5 in fun^

|

dperisitmiric, ac in pretium Virginitatis‘ do maris feri repcriumur. Vrinatores nu- I

eripienda: fcdulo depofcilnt. Teilirdiiies Tcfttjdinun

di ac cophino lhcdiitti eunde dOnfdlirft;

India ad hqc plurimas habet. Earum' cly-

implent, fcaphilque in ferunt, paratis ad peoli ad multos ufusinfini tafqute «tjegan-

,

Um."

;n.._ c —- . tiaslerviunt.peihncs nempi, calices, pa-

teras, calculos lufotios etc. adaiiclo pul-

cherrimis Coloriblis_ eorundem nitore,

ad fummum delectamentum , ac velut ex-

rretiKE attis rriiractilum , 9(limatione fi-

mofa fupra Perlatum tJMaircm.

Vsilculirn

illum finem,in quibus difpofiti.vrinatores

exonerant. OftreaS mox in terra abjcCbe lb-

Jique ficcand* expolit* fponti refcrati

Baccas manififllant. Completi ejus dici

capturi Pifcatorcs cilniti cum Duce, hii-

hubus.Coadjutoribus, &Tutoribus re-

giis conveniunt , ipfamquc pradam divi-

dunt. Prima Regi portio cedit; Iccunda

Duci& militibus, tertia Icluitis.qui ibi

Glaullrum habent eamqitc provinciam ad

Chriftianam fidem perduxerunt, quarta

Vrinatoribus fommi eum equitatis di-

ftnbutivx cura. Ailtivo tempore pifcacid

hac celebratur magni quotannis pifca-

eatorum clade , apud Comorini caput(ubiRegia pifcatio dt) qu.ua, vel marisviolentia, vel pifeium morius ingerunt.

Hinc quotidiana mulierum lamenta, poli

confumacam pifcationem audias, fuper

CAPVT LXXXV.

Aiamar.

ADamantcs Arabes ac Mauri Alrruu

vocaiit.Indi inquoru terris r.afcun- «4

tur Traa , Malaeiram apud qtlos ittniti,

ftant /mi». Fert aurem roscrr;:. D.c i ipilBallagattam, prcfpc civitatem '3>Jnugar . b

i

duo trefiie montes, preciolis folfiumbuj

nobilitati jacent fedula cura Regum ft/,

nagar cuftoditi,qudd lucrum ex annui?

H lota.

locationibus adferant multo maximum.Ex autem ita limitantur, ut Adamantesqui pondere ij. iftCaitgeltMs fuperent ad

Rcgein pertineant. Afangtlmtu vero gra-

na quatitor continet. Qui eos occultant

pina capitis adhriuntur.Eftin tcrraDecan i

alius mom item, Rocca velint id eft Petra

antiqua ditius, ita quryirecioftflimi inve- !

hiuncura Gemarum peritis facile dijudi-

citi, licum citeris conferuntur. In urbe !

renimubl 4s®*!r<

luS 1,1 eadem regione Dccan.Goam

|

inter Se Catnbajain iacct forum Adamantum venalium celebratur, maximo con-

[

veritu eorum qUos Eantann vocant , ac i

GuUrattarmn Cambaj4®di Goam emp-tos .

a lu4ue *n l°cl deh-funt,calhdiffimi

ngeimn i

pj0m jnes circa lipteiuin icicutiam, ut de

Qirifcianis aurificibus,gemmarumque

notoribus fepi: imponant. Cicerum ea-

dem Petra antiqua Adamantes quoquenaturaipfa puparatos habet,quos 2\£«y/-

fts dicunt , apud lpfos Indos luramo in

pictio politos. Circa fretum Tanjapura

Malaccam verfus Mons alius eodem no-

mine delignatur,in quo Adamantes item

reperiuntur, minores quidem, fed probi

valde ac pondcioli admodum , ideoque

venditori quam emptori utiliores. Quo-modo Aurum ita& Adamantes effodiun-

tur;fodina li,ul'que ad Viri longitudinem,

excauata& exhaufti fuerit ,poll tres, qua-1

tuoruc annos redivivis incrementis denuoAdamantes habet. Quidam 100 . autioo.

iJWangrJirus pependerunt,iquod excur-Topifiut- Vir feti rira inventione. Topaftus Ada-

manti pcrlimi Jis dl , nebulolior tamen ic

minoris pretii, qui tamen fuo in genere

magni lubindc illimatur. Eadem ratione

qua Adamas inultis in Indii locis effodi-

tur. Sunt& albi Saphyri ac Pyropi,quos

ab Adanunrcabfquc opeperitiGemmari)vix difecrnas. Habet India materiam qui-

.buliiaui in regionibus Monrium Gryllal-eortrHu»

j0 ablimilcm, veiuin Cryftalius dici

ndn potefc,qubd totus ea Oriens carcat,

Ar hic mareria Beryto dicitur. Parum a

Cryftillddiftit,inCainbaia,Pegui&$cy-

lon plurimum invenitur , mulcofque ad

tiliis, concinnandis nempe rofarns, Au-nuiis lignarorus , aliisque curiolitatibus

fervit, iChriftianis expetitis , ictfiam ip-

lls ab Indis.

CAPVT LXXXWI.

‘Pyropi, Spyitclli, Granati, Smaragdi,

alntjtec nobjlti lapides.

pj-ropi muiii- "pYropi multiplices funt. Optimi quos

Carbunculi,Carbunculos vocant quo nomine veni-

unt,qni lf. Qutlatoi fupcranc, rarb alias

inventi. Pnrftantiflimi colore Se nitore

Tockes ab Indis diciiiitur, luntqucCar-

bunculis funiles. Alios &«lljj.vindigitint

minoris prcti|,colorequc rofacco. Quos

Spyntllv nominant colore funt igneo , ac

|

priorjbusiftimaiione cedunt, quod julto

ac propno pyroporum nitore carcanr.

I sunt Se albicantes quidam AdamantiI limiles ut fupri di&um eft , funt rulfi,

albis ceraiis maturis, colore pares,funt Se

partim albi,

partim rubri, partim ex Py-

roporum,paicim ex faphyrorum gene-

re , infinita naturi diveriitate. CiulaCju(i d

.

Varietatis hsc eft; Prior eorum color titaiu.

in montibus hirenrium ac cnafcentmmalbus eft. Ardore folis 'poftmodunr admaturitatem pcrfeCfioncmqucTediicun-

tur,quo cum colorem rubiUirt.jim con-

furriau adipifcuncur, qualem lupra. me-morati Carbunculi Se Tockjt habent.

Ante eam maturitatem eduifti , diverfos

eoiores habcyt coque a fpiendore Car-bunculorum qui remotiores funt

, mino-.

ris item illimantur, licet fuam qualitate

pcrfetftiones proprias ac pretia magnaetiam habeanc.Quod autem panlm Pyro-pum,partim Saphyrum induant, ac ideo

ab Indis Ntlcandt dicantur , fit o b vici n i-

tacem Saphyrorum Se Pyroporum,eadem

in rupe enafcehtmm.unde S: interfecte

brd coalcfcunt. Arabes & Perii pyroposIacur appellant,Indi tJMamca. Saphyrorum duplex genus eft, coloris carruli unu,

alierum veneti line ThalalTmi- Hyacinthi

Granati Se Robajfi ex genere Pyroporumfune parui tamen reputationis. Indi a eo- Robur.,

lore jis nomen dant. Tanta autem earumgemmarum conia affluit Cananori, Cale-1

cUti,6cin Camoaja.utin omnibus nun-dinis ac platearum angulis proftent.per

C»rgw,qui linguis ao. lpecies continent,

ftuveri unius aut duorum \ ad fummuinpretio. Saphiri nequaquam pariin hono-refuntciim Pyropis

,

poli Adamantes ta-

men ac Pyropum tertio fere loco haben-tur. Pyropi,faphyri,aliiquejam deferipti Mgemini in rupibus nalcuntur ut Adamas, Mfc/nmr.

ac Calccuto, Cananore, ahisque ex locis

Regni Bifnagar adveniunt. Plurimi ta-

men & optimi ex Seylon. Verum& hasqua- in Pegua inveniuntur longe fuperant.

.Smaragdi quos Indi Pachc vocant & Ara- Smirjpdj it.

bes Samanat nulli funi in univerfa India,I^ 'll*“ ulu,

licetfama ferae quofdam inveniri at val-

d£ paucos. Ex Cayro digypti Orientales

quoque di£ti multi in Indiam deferun-

tur. Ob raritatem prccioli. Ex Hifpania-

rum India item advcniunc , Pegui homi-nibus fumraoperc expetiti. Nam & qui-

dam Veneti commercio hdjufinodi in-

gentes divitias paravere, commutationelatli fmaragdorum cum Pyropis

,quod

in Pegua Smaragdus Pyropum iftimacio-

ne viucat. Qmnes hi lapides in Pharma- TitMcief i

copioni officinis , acmedecinaufusfuos umcnqiua

habet. Turchmos autem Perfia mittit, mi-gna copia,ad centu aliquorpodo,cum ipfa

nimirum terra, quxadWter. Ex Ormutioin Indiam

Adamas^Topaflus,Pyropus,SpincIIus,5fcr

IafpisiChrilfalithiJAchates,& Iapis EezaJr. 8?

in Indum vchuntttr , vili pretio quod eos;multis rum hircis',in quibus btinc lapidem

Lufitani Indive parvi faciant. lalpidemj

inveniunt. Mittit eundem lapidem terra

Cambaja copiolc lubet,quem ncc magiid I'.tn Malntcx vicena. Ibidem in porci fclje Lj pit infml

honore dignatur. Ad femellarum ac eari-

norum uius fervit, Colore Viridi & Sma-ragdino. Chrylblirhiin Sejlau->, Cambaja,

tk Ballagatta iiinc. Hxmaritcs lapis oAla-

kecca dictus qui fanguinis fluxrtm fubico

iillit.aliiquc la&is lapides, quod lac mulie-

ribus excirent,magno numero in CAm-

brja & Ballagatta habentur: Extantquein

foro Go* ,i n rofari.i, Annulofquefienato-

rios, cxrcrafquc mille curiolitates diltincli,

maximi pretii cum fignatorius hujiifmbdi

anmilus duobus aut tribus PareLuyit qUa-

doque iftimecur. eA/umbra,quoque in

Cambaja repcriripordl, etiam Achates li-

tet is optima: nor* cx infula Zcilana adve-

niat. Lulitani huncfimilitudinis ergo Olho

de Guto, id cft,Felis oculum vocant. In Lu-litaniara rato defertur; Nam apud Indos

fccliciorc laude quam apud Luiicanos "

lapis, invenitur,qui majore quam Bezar

c

'

virtute advcrfiis venena laudatur: Liilita-

nis vernaculo termone ‘Pedra do Pono

,

id

elt , Porci lapis dicitur. In Malacca vald6

amatur,colore aucem rubro confpicitui,

lucido, amaro gullu, actaftu Galli* 1’rnig-

mati limilis. Etenim ufu ita exigente lapi-

dem in aqu* pelvim injiciunt,quo poft

aliquod tempus exempto, aqua ainaritudi-

nem contrahit,, omnemque veneni vim ia hirci»,

tollit, ut ckpcrimentis cognitum cft. Lapis

Befir duriae lapideaJiequaquim pondero-

lus habecur.Ex herbis quibus hirci ac porci

viiftitant ( ut dc Rhinocerote ante didtum

eft ) lapidum bonjm incrementa falutifera

colliguntur: Nam in aliis locis eadem ani-

irtalia Irob pretio lapidis medici carent,

nuUdinqdcomniuo habent. Inurb

bndo cerri Ballagact* jioft Goam lapis i

get,pracipue apud ChLnenfcs ad quos co- venitur liagerammi r.pud Arabes divius,

piofus emittitur. Virtutem narranr Indi i inter LhGtaijbs "Pedta eArmenu(quod A'

J'

quadomini tui divitias ne minuantur con- miiltds ejiis gehcriS Armenia habear, exru- L' Urvet, qu* hujus quidem lapidis practi-

|

leo coftte prono In viforert). Mauri c

dio augeri poffint ,imminui* non item.

Magnes Lulitanis Pedra de Cevar in m ul-

lis Indi* locis copiofc invenitur; Ad iu-

vent* confervatidnem valet,.fide Inoo-

rum , fi quis cibo paululum Magnetis ad-

hibear. Regum inde ollx&coquinatiava-fa, cx hoc lapide fiunt, xtatul* cuftodicil-

d* gratia.

CAPVT LXXXVII.

Lapit TSciair.

LApis Bezjtr,qui ex Petfix provitlCii

Carafona , ac aliis Indix tertis advenit,

inftomaeboovis aut hirci nafeitur, fub-

jecto tenui ftraraine,quod in medio jacet,

adlixrente lapide, ac Cingente ftramen , Ut

fxpe expeti mentis cognitum eft, eodem rea

h pcico. Lapis ipfe cxtrinfecus planus cft , ac

nitidus, colote livido. A Petlis.iidem hirci

Pauen dicuntur, lapifqUcearatione Patar,

Lufitan is corrupte Bauir five Bezjtr

:

Indis

Pedra do Sa^rfi-.idcft, lapis fon,Bafir cnirrl

- Indis forum fonat Vride & Bafirucus

leo coftte prono In viforcrti- 1

pus pUtgant aliofque morbos tollunt. Pr*-

tei hos lapides & alii funt ad medecinamidonei, fcd quod non perinde clari finr, ac

commerciis expetiti, cos hic deferibere nc~

quaqukra curavi.

CAPVT LX X X 1 1 X.

Compcndtofa narratio <*r inflruUso circa

Adamantes, Pyropos,SmaragdosyMarga-:

rit.is, ahdfque nobiles gemma:. Quomodorite dignofei poffint, ac injujlapretia dtjln-

tut. ‘Primo de Adamanu.

SCire curiiprirnui oportet Adamanti fu-

pta cunCtas illuftres gemmas regmiflle, Ju“ *•'*• -

quod juxta ponderis rationem vendatur,'

juftamque fcraftitudiiicm habeat ,tecun-

durp qiiiro laboratur,ea fi major fit; proba

nort eft.miiiorftatim agnoicin». Eadem ex

craffitudinc, lapide cnaimnum auniilom-tlufo, pondus cdnfidcraripbreft cxa&<? fa-

tis,quod demunl eXemptd Adamante cer-

tius exanimatur , Ut ira valor computari

quedt.ReperiuntUr autem antiqtii ac vetufti

nutum genus nummi nomen habet, quafi libri, in quibus lapidum vaiores feriptiex-

forenfem nummum, facilcmque foluuonijftant nimuum Quilatus unus tahti, Qui-

fignificares. Grande huic lapidi in India 1 lati duo, tres, &C. co pretio fiibfcquenter,’

precium cft, contra venena validiflitno-ae:

adiftimdtionesdmniumpondcnim.Quo-pradentillimo remedio fupra cornu Mo-

|

niamco tempore venditiones cmptioneTq.

nocerotis in Europa. Probatur autem pon- I ndn perinde frequentabantur ideo hujus

dere ac magnitudine; Vulgares aucem aes,;libri adrtianum copia rteceilam habebatur,

quacuor, aut quinque octonarios ponde- Cecetum pretia certa hic intelligas,circi

ns habcnt,&quod excurrit. In Lufirauiam!

pulchras purafque gemmas. Etenim quafquoque mittitur ibique magni fit. Ju Perfia macula rtotat, ibtdcfqUe affligunt, fcciti

ut ditium eft invenitur, item in Vaccarum aiftimationis rtequaquim feruntur. Enim;infula, ad finus Cambaj* oftium

,tradtui verd quibufdam Dytlaftis ac Principiblii k<:;0 pirm

concinentis vicina, quam Lufitanicaclaf-|cui-* fuit hujus tam imrrienfl lapidum pte- '-'H" "P"

usfubinde^ic,aqiundigtacia, interfeftis,j

tiitaiio. AtcanulUeft,quiim in ementium1 '**

H i venden-

88 Adamantis xftimatio.

vendent uiinquc ritu aut arbitrio.Omnium'enim rerum ea pretia luar, qu* communisementium comcnfus imponit. At fupercll

criamnum ratio h;c.Adamas enim Quilati

unius purus,

ii quinquaginta Ducatis xrti-

metur,eadem proportione major Sc perfe-

thor,

ii major bonitas adruat triginta aut

quadraginta millibus teilimaudus venit.

A.flim«ionisP6rro Ktmma: ba&enus diftra&snunquJm

nuo dia ita a pretio fuo declinarunt, ut intra illud

Adamantes ya-iules cxtitcrinc:ac ad fcientiam valoris

Adamantis majoris, fas cft cognofcerc quoprecio Adamas unius Quilati tantum ven-

datur , & Pyropus Adamantis tere lo-

tius, it£m Smaragdus, quo incellc&o circa

maculas nebulafque adamantis altera con-

fiderario habetur:juxta quas precium im-

minuitur, ut xquicas exigitin dijudicandis

Adamante, Pyropo, Smaragdo, cxcertfquc

Orientalibus lapidibus. Primum de Ada-

mante agemus. Is vcluc pra-fulcor cft, juxta

quem exteri,srftimnuur. Virtutes ejus aut

Adamu qui probitates hujufmodi funt. Adamas omnifiSura pene- ex parte perfectus, ita exftet oportet , ut l‘u-

perior menfula duas collaterales roenfiilas

magnitudine fua contineat, rcfiftulque

ex Adamantis fundo triplex, unam fupe-

riorem reddat,, proportionata altitudine,

dependentibus mcnlulis collateralibus i

fupcriore.ipftar tentoriorum kverticali no-

do demiftocum,altitudinis integraxOblon-

gior paululum cife debet,vitata form? qua-

dratura, eo modo ut diferimen duntaxatJ

oblonga: quadrataeque portionis appareat.*

Anguli itetafinevitio hnt, acutuli, puri,

fplendoris integri, cryftallina'& illnftri cla-

ritate ni qu* alterius coloris zmulatio aut

nebulofus nitor appareat. Atqui hoc mo-do perfectus Adamas unius Quilati, fa-

cile quinquaginta Ducaris vcnJitur. Ce-terum quod is rariflime inveniri pollit.pau-

crque fine hujus perfectionis intellectu ple-

no imbuti , circa Adamantem eleganti*

ejus, qua: vulgari judicio approbatur , uni-

ulque Quinti ac 40. Ducatorum pretii cft,

Adamantis dillcremus.Ergo Adamantem fi habeas mi-«ftimatioiS- novem aut majorem cujus libet ponderis,

bonitatis, aut vitii, conliderabis primumpondus ipfum

,quod fi te aliorum ca in re

authoritas fallat, iple intuens opinaberis

minus Icraper quam alioquin (pecies fert

ut intra lucri fines manete queas;quo pon-

dere coufticutofic computa. Vnius Quilati

Adamas ejuldcm cum hoc nitoris,ponde-

ris & bonitatis,animadverte quo pretio

pollet commodidiftrahi ( illud tamen mi-

nus leinpor conftimcndum eft, nam utilius

cft quid minoris ccrroquc arti mare, quimmajoris in dubio) aedein illud utpridi-

dum eft memoria teneto;Tum ad pon-

dus revertere,minus aut majus , idque

duplicato ut alterum tantum accedat;

li

enim duo pendet, alia duo adjicies faifti

multiplicatione: 1. dk 2. reddunt 4. fi rria

pendet multiplica aliis tribus ut 9. reddas*

ac ita deinceps, quo modo eundos Ada-mantes in pondere quovis multiplicabis,

fi alterum tantum ll-inper adjeceris. Quodautem ex ca multiplicanone procedit, cumprecio Adamantis illius unius Quilati an-

te condituro multiplicabis , coque modoquod ex poftrema multiplicatione rcperi-

tuc Adamantis cui pretium cft. At fi in pon- Adama c iadere dimidium aliquod incidat, neropd

.

fi Quilati unius & dimidii fit, computa- ^,'omoHn'*

tionem in dimidios Quilatos omnem te- *ftuuanviui.

diges , ita ut tum quinque dimidii Quila-

ri conftituautur: diccfquequinquies quin-

que faciunt ay. caque aj. multiplicabis

cum precio quo dimidius Quilatus sefti>

marur;quodque inde procedit illius Ada-

mantis pretium cft. Si vero Adamas ita

minutus fit, ut grani unius pondus aece- 1 E”'

diicaut difccdat ,omnia pondera in grana

deduces;multiplicabis fupradnfta ratione,

quodque ex pondere ontur pretium cft

Ada'manus cujus adtimacioncm indagare

conaris. Exemplum. Adamas quidam duos Exemplum,

pendet Quilatos , ejus qualitatis, ut unius

Quilati taiftens 40. Ducatorum preciumhaberet, dttnidii Quilati 10. unius grani

Dueacorum duorum & dimidii: Vtnurtc

fcias quo pretio fit animandus duorumQuintorum Adamas, fic collige, a. Sc a.

fune 4. ItU 4. multiplicabis cum 40. Du-catis, ad quos unius Quilati adamas redi-

gitur, ac mdecvcnmut tCo.Ducari; pre-

tium Adamantis duorum Quilatorum. Si

verb Adamantem habes Quilati unius Sc

dimidii, inquinque dimidios.Quilatos di-

ftribuendo fic computabis,quinquies quin-

que funt ly. hxc iy‘. multiplicabis in de-

cem , inde que Ducatt zyo. eveniunt,quod

dimidius Quilatus 10. Ducatos valear, in

valorcm unius Quilati ad 40. Ducatos,

edque modo Adamas unius Quilati & di-

midii xyo. Ducatis xftimabicur. Eiiim-vero ii Adamas 7. granorum fit , fic dices,

Icpties feptem funt 49. ea 49. multiplica-

bis cum precio unius grani,nempe duo-

rum Ducatorum Sc dimidii, proindequeAdamas 7. granorum 127.Ducatos valebir.

Ita femper Adamantis pretium facile de-

texeris unius Quilati nabid derermina-

tionc,Iccundum Adamantis pondus,quemxftimare vis, ut exemplis lupra declara-

tum eft.Cererftm quidam Adamantes ma- Adammmcula contaminati quadam , haud ita grati

funt ut 40. Ducatis vendi poflint, verilra mandi,

juxta vitii magnitudinem it pretio delin-

unt, ut tantum 36. 35. 34. ant 30. Duca-tis Quilatus x(rimetur

;pro ratione im-

probitatis. Tum dimidii Quilati, aut gra-

ni difficillima circa pretium inquilitio

cft : Verum fic ages. Determinaro unius

Quilati pretio, juxta prslumptum Ada-

mantis pretium , fi tum in pondere Qui-lati dimidium , aut grana aliquot interve-

niant.

Adamantis ac Pyropi afftimatio. $<?

niauc primum, fcire oportet, valorcra ejus, I deatur. Nempe Ii duorum QUilatorum ap-

fi unius dunraxatQtlilacieflet.ac tum com-|

pateat, unum Quilutumpuu, fi trium lex

puta quartam ejus pretii partem dimidiiigrani coi lige,qu.u dimidium reddunt. At Ii

Qhilati xltimationem habere. Hos modo I dimidii Quilati interveniant, tum preci-

fi Quilatus unus 40. Ducatos valear, preti- I um unius (Quilati conlideribis , ac inde di-

um dimidii Quilati decem Ducatoruerir,j

midii, eidciu rationequs in cralfiore Ada-

ac grani duorum ducatorum & dimidii:!mantii exanimatione relata elt. Idcmgra-

quatuorgranaetenim QuMatum ftatuunt,j

norum rcfpeCtu obfcrvabis.NuIjaenim nili

li proinde Quilatus j 6. Ducatis ajftimetur,1

pretii differetis fcpeidt.Perfe&as quippe ac

dimidius novem .granuduos&Tdtoncmj

tenuis Adamas unius Quilati, yo.Ducatosvalebit, qui ratione deinceps inomni Ada- valct.ac lic deinceps pro rationeponderis,

mantum genere facillima pcccii colletiio 1

erit. Eadem computatio in temlioreAda- I GAPVT LXXXIX.mance, 'Pyropo & Smaragdo obfervatur,

'Pyrovi fittqui majoris pretii funt ur poftea dicemus.

|

J f r ^ •

Eteni fi ejus qualitatis Pyropus inveniatur, TJYiopum srilimandum fi habeas , qui

ut Adamantem unius Quilati fequi pollet, 1 mcnfuhr forma fit ductus, ic ferviat lo-

eiq.fociari,70.Ducatis iitimabitur,ant qui!tiaudus Adamanti ejufdem ponderis aut

in pondere fodantur dimidii Quilati ve!j

Qui latorum , Ii 14. Quilatos in colore &granoniquorundam Adamanti, tum coni- , pcrredtionc teneat, quemadmodumauiuinputatio per dimidios Quilatos , livegrana i4.Qmlatomm is tum.probus erit6c purus.

Facicndaeft,nccd&ria lempervaloris unius ' Pyropus ad pondus nequaquam venditurpj

Quilati cognigone: Hoc enim tene quar-1quod certam

;deierminataijivc cralEncm d-

am partem 70. Ducacoru dimidii Qu.lati,

pretium dlc,ac quarta prcciidimidii Quila-

ti, unius grani eUescIHmacionem, qusc pre-

tii iudagatio ctiatn in Smaragdis obfer-

vauda c!l,pro ponderis ratione.

Poito quidam Adamantes tenuiores ct-1

habeat.Multienim eum in tenuitatem 0

cleganae gratia dcducu:ir#ut fadlius fuiir

dum liv? florem lubllecnant, qu* tenuitas

grata quidem eft, fi modo intra fines ele-

gantia: hsrear.Enimverd fumm; perfectio-

nis Pyropus,qua coloris.qui puritatis.craf-

It.inr.Cplcndoris lummi.iifupra pondus ip-1

fitudints deformi 100. Ducatis aeflimabitui

funi valcnt.ac infri Iplendorequem habet.

Adamas etenim tenui mcnfula admodumac humili aliquantulum j fi in furrlraitatc

eandem perfectionem habeat, quam l.ip_ra

.retulimus, ac in Adamante crailb laudavi-

mus,cui mcnfula perfecta cft ,,ac lacera in

olfeiifa, fplendorcm diioril reddit, tin.umq.

tantum pendet, idcoqiie hunc fplcndoremhabens cujufyis magnitudinis, in fiimnu-tate adqjctfcCtiortcm laboratus,infra autemtenuis valde, (emper jujtaailtiinacioiie di-

midio minor elt in pondere,quam apparet,

3uod fi infra non ita tenuis (it,majoris pon-eris erit, cum tamen ex pondere nullum

com modum cernat. Proinde li meiifiila fu-

perior minor fir , latera autem majora plus

quoque pendet, verum nulla utilitate circa

pondus ita ccrtb computabis dimidio mi-

nus hunc ubique pendere, quam apparet.

Rari tamen integri ejus perfectionis ex-

it.idC,pneipue qui grandiores iint, latente

{emper aliqua macuTa, aut v irio. Pauci nd-

hxc mtelligunt virtutes ejus fummas,idcb-

qqe computat ionis gratia ttaruemus Rubi-num viilgan judicio probuip 70. Ducatosvalere. Itaque cum gemmarius alterum

ejufdem artis rogac luper Pyropo,quem Ju

i)oo habet; vcrunramendemonltratdicen- °i

doiRub^jus elt qui Ad.1m.uu1 tot Qujlato-

rum fociaripotcft , habetque totQuibuosin colore, indeque latis intelligtt alter qua:

fit magnitudo,qu. Ivi lapidis color. Si vero

Pxropum habeas etiam mijn rudem ejuf-

que precium confidcrarc velis , fic colliges.

RubinUs ejus tantitn magnitudinis, quiAdamantem Quilati unius (equi pollet,

eodem colore,puritate ac qualitate, iifdcm -

que vitiis pro .ratione lapidis, defulcata vi-

ptiulquam enim pnparctur, plurimum cx;ni ac turpicudinisindignitatc.cjuseritprc;-

eo ponderis additamecoamittct.Enimvero]

tii. Hoc pretium memoria teneto ac Rubi-Adamas qui extrinfecus majorem menfu- ni tui magnitudinem, confidera

,ponduf-

lam habet ejus formas, angulos autem mi-Ique Adamantis cum altitudine integra, citi

nutos, hic vix dimidium ponderis quod1

lociari pullet, tuin quod etiamnum rud.s

oftendit iqtuenti implebit, hcqueideode- fit,quantum dilccdeic debeat pOndens, ubi

terioreft, nifiminuulfimusdlct. Adamas 1 laboratus fuerit. Poil quam dc teraiiiwt.c-

infraplane tenuis, in fummitate autem pro I nem Adamantilque ponderis intuitum, cui

rationeextrernielcgatiiperfeChts.il unius\

jungatur altcru tantum cx paQ.ierc fumes.

tantum Quilati fit 70. Ducatos valet

.

culis vero /aut vitiis quibufdain aftli&us,

juxta fordium rationem dccrelcet pretiuxn-

que manabit , modo quo ccalliorcs Ada-

mantes iitunantur, inita femper compu-tatione adinudo ponderis quod habere vi-

aultiplicabifque cum pondere quod i ilve-

ni(ti determinato pretio in fequcla Unius

Quilati Adamantis, qubdqUeindcprocedic

pietiu ejus Rubini erir. I11 fumma ubi defi-

niveris cujus pddecis adamanti fociari pol-

fir, tim cum Adamantis initer in rationem

H i rediges,

<t)o Smaragdorum seftimatio& Efpincllorum.

redige* , quodque ex pondere venit cumpretio multiplicabis quo Adamas Quilati

ttublnioen- unius taxatur. Rubinos nondum politos

quomoSo' *c non Potcntes ‘n mcnfulamm formamtftimindi. redigi, nimirum cum ita rudes meliores

funt, quam politi, juxta pretium Adaman-tis cui addi poreil illimabis, ac lapidis alti-*

tudinem, bonitatem & vitia confidcrabis.

Inita tum cdpUtatione, quomodo ea in Ru-binis in mcnfulas formatis, ac in Adaman-te i luclligitdr.Ccterutn& alios Adamantesreperirccft, qilibus mcnfularum ca forina

non contigit , veruntamen ad monilia apti

funt,triangulari figura, vel in cordis alccri-

ufve ici imaginem red.icli,quod co modo

vitia tollantur,ac ipfum pondus fetvetur.

Hi fuo in genere petfcdti, cedunt tamen

mcnfulis in pretio, ob crafiiticm quam in-

fra nimiam habent,qUar pondus facit nillla

tamen utilitate, imo majore incommodo:Ptorfus ii tenues atque cxrnnfccus alias

pciKch, precium iucnfulx craflioris cumlita altitudine habent quod 46.Ducatorumcft.fi unius Quilati lint , inque horum fa-

cienda a:ftimacienc coderti modo ages qui

fupradi&us cft, condituro primum precio

unius Quilati,ac lie deinceps.

CAPVT XC.

VttuTii er Orientales Smaragdi:Qui tkim

in-i Ihifanui unu Jndu infulis repe-

riHiunr, dubia adhuc probitatis

opinione finimur.

smmtU nantiquiores Smaragduortini

itfliOimi yn: vjcx patte perfettu m,colore,fynccritate,tium. fonna Si ctailiuc, tres Adamantes valete

opinamur, quorum pretium noftra ratione

centum ac 10. Ducatorum cft. Et mihi illa

perfuafio vera fit. Artimin hadcnjis nullus

inventus fuit qui fivo minor , five major,

omni cx parte abfolurus eflec. Sani colore

& forma perfedos invenias ,claricare non

irim, fempei enim pinguedo quidam latet

introrfum.inflar viridis hctbx,& iimilium.

IdcoqueSmaragdum computation is grana

ftacuemus , vulgaritie pcrfc&um qui 80.

Ducatos valear, ejus magnitudinis, ur co-

mitati poflet Adamantem unius Quilati

duntaxat, nam ctfi intus quadam herba vi-

ridis lateat, modo aliis (it perfcdns, neque

fupra modum co vitio laboret probus judi-

catur. Smaragdum ergo fi habeas aur in

formem , aut in mcnful* forma rcda&um,ejufque pretium velis animadvertere, pri-

mum confiderabis magnitudinem , cujus

ponderis aut magnitudinis Adamantem{'equi polfcc^tum viria& virtutes c|ufdcm,

ac perpendes quo pretio Smaragdus hu-

jufmodi vehdi pollet.non major Adamanteunius Quilati. Quibus rebus terminatis

computationem inibis , eo modo quemlupa Rubinis retulimus

,fumpto fcilicct

pondere Adamantis cum quo comparari

f poteft , cui alterum tantum addas j ac moscum pretio unius Quilati multiplicabis,

quo invento valor Smaragdi apparebit. At-

que hicjnodus in omnium Smaragdorumalhmationc rite obfervabitur, fcu lfti mi-nores fcu majores fine

,probi aut improbi,

femper tamen probe inlpcfta bonitatis aut

pravitatis qualitate, iecundum quam pre-

tium fir. Quod fi grana aut dimidius Qui-larus adamantis cui adhibetur incervcniac,

tum per dimidios quilatos, granaque com-putabis. Ut de Adamante & Rubino rela-

tum cft. j£llimaturus quemvis lapidem, fi

is i genere Adamantum fic,utique animad-vertes cujus fit liquoris aut forma:, numaltitudines fuas undique impleat, aur fu-

(

icrct, purufvc fic in angulis, eorundemqueabore, quarum auferat adignirate vicium,

ne in pretii ordine error te errare faciat,

liimpraxftimattone ab unius Quilati pon-dere: ii Rtibinus lir reputa magnitudinem

M ;nu, „rt|i6i ejus, cujufvc ponderis Adamantem foqui cligcnduS*

pofiir, ac caute minus femper pretium eli-

' ge, ne tc fortaile immoderata c|Us dignatio

fallat. Tum & coloris examen adde, numCarchedonius aliquis lateat

,impurufvc fit

aut tenuior, afiudvc virium iubfir, quodminuere prerium pofiir, in pondere& Ada-mantis magnitudine cui additur. Ea caute

reputanda funt, etenim fi fallas plane de

oro ni rationepretii adum erit. Irim obfer-

Vpnduro iuconftlcuendq pretiocum ejus fit

magnitudinis ut unius Quilati Adaman-tem fequi polfit, nam pro co ponderis ar-

gumero,li minus anr maius habearpondus

j

Rubinus tuus,pretifi declinare aut augere

i

poteris. Quod de Pyropis di&u cft idem de

Smaragdis Orientalibus conftitutum pura.

! Ceteram jrcftant rubei criamnum lapides

|

quos Sjpmellos Vocant,horum irHfuo gc- .

.

|

nere tanraqUdndoqucperfedio cft, ucRu- p'°

bino comparcntur.Sunt&alii quos nomi-minant Spine/los petra nova, quibuldam'Hobafiorum color cft , alii faemtos reddunt»

neque conftat dc genere fub quo |udicari

queant. Etenim gemmarii Spmellorum illis

qualitatem propnetatemve negant,vcrilro

in Robafibs & lacintos referunt, ci boni-

tate ut Spinellis pares fint, perfuadent ta-

men Spinellos ciic, ut forma: maius pre-

tium nancifcantur, cofquc Spinellorum

polituracxpoliunr.Sanc Spinelli funt poli-

tione,colore aurem Rooafii & Iacinti.

Multos quoque Pyropos neceflario majoris

elegantia: gratia, politura Spinellorum ex-

poUre debent. Spincllus antiqua: perne

luo in genere probus & perfeiius , in for-

mam mcnfulx tedadus, qui Quilati unius

Adamantem adfcqui pollet 40.Ducatos va-

lcbi r. Ejus vitia,fi habear, deduces, ac a pre-

tio fubtrahes, prourde Pyropis relatum cft

Carbunculi candidi quos Batlayfis vocanr Caibuncutt

pondere item venduntur , non tamen ea rumqaeSu-

|computatione qua inAdamante& Pyropo mu».

obfervatur.

fibfcrvarur, nam fcmcl tantum fimplicitcr-

ijuc ea arllimario juxta pondus iit: Nempeoptimus Carbunculus Quilati unius io.

Ducatis xftimatur, (1 vitiis coloris, aliivc

macula contaminatus fit ei minoris pretii

:ric : Verum is quem probum judicamus

mius Quilati, to.Ducatos valet,ut di&um-ft.dnorum Quilaronim io. trium 30. & fic

deinceps juxta pondus au&o iimplicitir

pretio , ac pto vitiorum qualitate eodemmim 1 ir.ito,quod de unius Quilati Carbun-culo determinatur. *

Hifloria rerum in India gefhrum. 91npruroattatem etiamnum conftitmi. Luii-

raniam ex decreto petebant, ac inde Ro.mira Pontificis viicndi caula. Goxadainum ulquc 84. manferunr, inde profecti in

Lufitaniam,acdcininHilpaniam, arege

Hifpanixque nobilitate lummacultura ac

cura excepti, hiaxirmfqiic honorati donis

fuere. Romam poftmodiim delati, Ppnti- rofimoduSl

ficique opera Icluitannn prxfenrari, ab eo-0‘r,lm*

dem tilmmo in honore habiti, Italia: plera-

que nobiliora loca peragrarunt, ubique do-nis ac muneribus locupletari, Madndamrepetiverunt, ibi lumma cum veneratione

a rege difcedentes liceris muniti commen-daticiis, ad prorogem ,

cun&olquc Induc

re&orcs Si capitaneos Anno tifi. Liibona

folvcrunt.vcdti navigio S.Philippi.quod in R

reditu in Lufitaniam capitaneus Dracopoilca intercepit. Multas poft navigationis

moleftias Mollambicquam veneninr, ibiq.

navis ouus fuum fufeepit, beneficio cujul-

CAPVT XCl.

tJMarg.iritit, five

Baccx Orientales.

ORicns Margaritaruraprxftantia excel-

lit, fupra Indir Hiipanicx loca, iri

3uibus item Baccx inveniuntur, at lplcn-

orc ac claritate inferiores. Orientales lu-

minc fyncero llluftrcs funtjOccidentalibus

tiiftis quxdam Si nebnlofa fyncentas cft. dam navigii, quod S.Laurentii titulo fci

Ideo fupcriqabus pretium majus redditur. ! batur, ih cumque portum fe malo temo»Habet Occidentalis oraquafdam, quxncc I date privatum intulerat . diim ex IndiaLu-OAenralibos cederent , venlm paucas ad- litaniam repetit. Quod autem tempus na.

modum. Cetetiim computationis noitrx vigarioniS in Indiam confumptum ellet S.

gratiaj bonas tantum probatiflimafq. Mar-iPhilippi navis, merces turbat* lftius navis

garitas xftirhabimus. Vniocrgo perfedtus S. Laurentii recepit, ac Lufitaniam repetiir.

ex omni parrc.qua fplcndoris, qua luminisj

Verum infeliciter intercepta quippe ab

fine puteolis, Sphxrici forma, aut in Pirij

Anglis utdi&um cft.Primum id navigiumfpcciem probe tornata,finc rugiS, Quilati

j

Indix quod adverfo prxdatoriarum clafii-

unius ,Ducanim imum fere valet. Arquc

hinc computatu! deducetur, ut in Adama- 1

te,Carbunculo& Smaragdo,ablata femper

pretii parte, prd vitiorum autputcolorum;|

aliatumvc improbitatum nota. Cohftiruti

ergo ritexftimationcponclusipfum reputa, '

ac tum procedes in pretio, eodem planej

inodoqui inRubinis ac Adamante obfer-j

vatur. Etenim Margaritarum vintula ac

catenas ita obfetvabis.fi maiores ac elegan- I

rioros plures finr, rctftc arbitraberis cate-

nam hujufmodi; nam ob lniilmudinemparas cllc non pollimt

,ac bonirate majo-

rum facili minorum pravitas vincitur;fini

e contra appareant.tum quod ajunt.Ex ina-

nibus paleis trituram frumenti feccris.Hxc

voluptatis caufii cttriofis feripta fufficia n r.

‘ a gemmariis, qui exactius fcire volet.

concurlii ablatum fuerar,ttifti Lufita- Kivisinm

lionim oriltnc, ob nomenquod ad Philip- Angfuquan-

pum regem relpicicbat. ferctum Iaponix ca°p«!n£uin

principes fequcnri anno Goam reverfi ma-gnis lxtitix notis excipiebantur, qu£>d fini-

ftraeos fama jam naufragos tulilkt. Tumvcftiu artalico panno , five ut Vocant,Pro-

catio Italo more fulgebant,poft tam feli-

cem navigationem, donis Itali* princi-

pumconfpicui. Goxtcmpcftatcm Monfi-111//» commodam expedtarunt

,qua adepta

ia Chinam navigantes, in laponiam ae- „ . .

mum delati fuere, magna indigenarum laponiam k-congratulatione, ac lumino perfeclx navi- dc“m -

fationis miraculo: Quod liber editus de

aC hiftoria Hilpanbrtfm lingua iargitir

admodiim tcftatur.

Anno iyS-gldnio' rnenfe.ficqdenti iega -

it.Hic rantum vclifr per indicem qua:-J

tioncPcrfamm.Cambajx, Samorini, Ma-mcollegimus,Ucaliqua hiljus rcinotitia

|labatcnilum ac Cochini regis

,Gox inter fiuro,s<s«

alia pax inter Sairiorimim ,#M.ilavares ac

“0,inum'

;

Lulltanos conftiruta fuit. Eajnterim con-

:dicione, iit Lufitanis facilitas elici xdifi-

I

candi arcem, in portu Paiuine trodtus Ma-l.ibar.qui deccm milliaribif? i Calecuro di

ftat. Mox inchoata xdificatio irrito conatuintercidit, ob fabuloli filndi infirmitatem,

cui nihil lifperftrai potetaf,qfiin •‘onfefem

I deficeret: Ideo poft tntfrfi alit qtlatuor 11,1

1

Amno if«s- menie uccemDn ooam temerarias impetifa-,ea ipfa de

venerunt ex Iaponix infula fociati folata remanlit. Potuiflct opinione Luiita-

f4 lefuitis latrapx tics reguraque filii

,induti norum arx hxc comprimere Sarilorini gc-

*’ntulcluitaium vcftimcnta, ac infra rj.an-

jnuijum perfidiam, adempti omni portu#

commi*-'

luperdlet, iis qui cum gemmariis agere ve-

lint , nc in univerfum hominibus in quaj-

ftum fuum ( ut vulgo fit ) callidis fidere

cogantur.

CAPVT XCILDiverfirunu- rerum-/ in-/ Indi4 gesia

-

rum nte ibi fidente btUorut.-

9^ Hiftoria rerum in

commoditate, quam ad excurfioncs prxda-j

lionefque ufurpabant. Sed erum nihilomi-j

nus aiii lccdlus fupercrant, quibus alluctij

Maiavaics, eadem in navigantes latrociniaJ

exercent, necquicquam indignantibus Lu-

litanis.ac Samotmum mculantibus, cui adp one».

njjnujn ignoranrixpnrtextus erat , &im-|

potentiae circa coercitionem talium. Hae ,

difficultates arcis perfe&ioncm omnino 1

fuflulerunr. Sane in hoc tracfu perfidi Ma-^nfiJi «c«u Iavcfes,ac omnium nationum crudeiifiimi.

*' quota n niscjallem Goacient infertis pr?d.r-

tionibus, ad defenfionem maris. Occultis

etenim ex locis erumpunt, habitantes in

calis,ac inviis montibus, quos expugnare

Tonui Sin-nemo potis fit.Iinprimis in ponu Haugtufio

xmfcoiwui diffito it. mill. aGoa ad Aufhum, initiopinuium.

tr.iCtus Malabar, inges piratarum nurtierus

verfab.uur, quotidianis mercatorum peri-'

culis ac damnis, Prorex ideo Don BYancifco

Mafcbareiihm Comes Ki/Ae Doria,querelis ;

multorum excitatus Saiiiorino fcriplit; Vti

in hofcc piratas jure luo animadverteret.

At is lefcnpfit. Non clVe fibi eas vites,qui-

bus hoc hominu genus compcfccrct, qubd

fi Ptorex aliquid meditaretur in eos, iplum

id nequaquam xgre Jaturu m. Per Proregcmergb inilituta i;. Liburnicam clallis, Duce'fnluno Mafcbartnbas frarns filio, poitum

S.ingutfinm ex decreto petebar, ur eo dertru-

!|.u iicfcrip ftoLibcrtas navigationis auctet. Sangwfi-H

no- infulacft interiori tracius litu, haneflumenurcund.it, mulos vadis ac (copulis impedi-

tum, idcoque non nili alto maris fluifu na-

vibus pervium. Deliberatione ergo habita

bonum illis vifum fadium , fi clallem divi-

ttnuoluum unam ut partem Admirahus pete-

pium ree, altera Viccadmiralius foannei Bai riga.MjI.ujiu. Verum cum ftrenuo conatu liburnica ad-

miralii remis incitata prxnavigarct, con-tentio exoritur inter nobiles aaolelccnres,

fuper loco aut ordine fequendi,qua; diu

tiore cundhcione, unda maris ablcedenre,

» conatum ducis clufir, ipfafque liburnicas,

huc iliucque fyrtibus ac vadis illifit,dcfcno

infai.i ob projedoque hoflibus admiralio. Vicanusmubiioncj. admiralii cum alteram portus partem oc-

cupare nirerctur, in eandem contentionem

incidit, qubd exteri duces legaro canquamignobili homini parere nollent. Ita piratis

au&us animus,qui jani omnes terrore ad

montes ac dcfeita dilapli erant. Specula-

bantur etenim navigia impedita, infulam

obficcitates maccelfibilcm maris abfcfiflii

ipfumquc admiralium littoribus inhxrcn-

tem, nulli auxilii fpc. Etgodefcendentcs

obtruncant milites cundtos.queis natandi

ars vitam non lcrvarct. Admiralius cim i

famulo natandi peritiflimo auxilium cer-

tum oblatum icjecillct, fortiter pugnandoAJ inKriic.Capui hortes adfixum haitz, inlu-

U1‘ dibrium nominis Lufitanici circumfere-

bant ovantes. Aubta unda exteri abivere.

Duces primum Gox comprchenfi , mox

India gellarum.'

liberati, abomnibus tamen coimimclioscexcipiebantur, obdefertutn admiralium,

quem univerfa civitas fortem ac ftrenuum

uirum bcncuolumq. admodum indignan-

ter deflebat, ipfequeanteomncs Prorcx.cb

confanguinitacis vinculum.Dcnub fub ad-

miralio Hjcronrmo ^JMafcharenhai inter- A ]iacxp<fi.

fcbti cognato aiia claflc idem portus peti- uo.

tus fuit. Ceterum infulani certiores fa&i

fiigatiquedomos cafafqucdcfctucrar, quas

incendium hoftile moxconlumpfit.

Hoc eodem tJmpore Cochini Rcitores

juflu Regis,ac Prorcgis telonium erigere

conati,incutfu multitudinis armacommi-nantis impediti fuctunt, in adventura ulq. T.*A}*^Du.irti tSMcncfii. Is adjurus a prsdecellbrc <nim,

tantum cftecit ut civitas ipfa in fpeciera

confer.fu proflito telonii extrudlionem per-

mitteret. Id Regi Lufitanix ob frequens

commercium magnam utilitatem ingenf-

que lucium reddit.

Eodem anno menfo Scptcmbn navis ex

Lufitama Goam venit dicta Bom Jefni de

Caranja,qux afferebat adventare quatuor

alia navigia,quibus 6: novus ProicxD&r- DujniuiWc-

tuu rJM.OHjiM vehebatur, maxima urbis ncCu5

r

w«J.Ttitii , ut & omnes campanx rcfolutx,

promifcuo lbno,& fucto, cum ptior ex Lu-fitania navis advenit

,eandem teflaremur.

Eadem navi aliquot tormentatii ex Belgio

ferebantur, illi rac allatis litetis de ftatu

amicorum magno meo gaudio certiorem

fecere. Aliquanti) poft alia navis adpulit

ejufdem claliis 'Boa lriagcn nominata, quz

mulros nobiles ferebat & Ctucigcros,ad

regis rn India fcrvitium.imer quos& frater

archicpilcopi domini mei Boqiit da Fofica.

Cxteri prxllantiores eram (jeorgiw Tnbal*JfyCcnc}iut fuprernus Ggnifrr Lulitanix re-

i gis, futurulquc dux Soffalx & Moliambic-I qux, obofficia regi in India prxflita, Jo,in-

na Comejim Silvanus futurils Ormucii capi-

tancus, Francifcus Mafcharenhas defuncti

admiraliilulianiMafcharenhz, co inprx-lioquod apud Sangurfeum infulam coni-

railliim narravimus, frater. IdemOrmutii

E

rxfecturz ddtinatus fuerat,quo mortuo

atri Franciico eadem conlata fuit, regis

beneficio in tiicnnium , fpe fucceffionis

poft alios quibus idem munus ante datura

fuerat prxlumpta.

Mcnfe Novembri Cochinum venerunt

rcliquxtres naues.Ille S.Laurentii infulam

prxtcrvectx Molfarobicquam non petive-

rant. Nomina harum erant S. t^Carut,

nyirreUtjuiM & zAs Chagat qubd quinquevulnerum interpretatione pc.rtonx nomenerat,qua prorex Duarum Mtncfms veheba-tur,Prafeblus anteiTange in Africa.Et nu-merabantur hac duntaxat in navi 900. m -

lites fivefoldati, cum nobilibus qui pluri-

mi numero proregcm comitabantur, fupra

navales focios, quos ultra centum compu-tabant

jfepte menfiumlpacio ea navigatio

continuata

Hiftoria rerum i,

rwttgu ad- continuin fuerat Cochinum ulquc. Co-tcntu*. chimaifes Prorvgem fununo honore exce-

perunt. Is mox Proregi veteri Ugnificavit:

Permitteret fc infuiim etiainnum abfento

regnum ar-ehiepifeopo. Erat huic cJbCi-nefio

AmUiu archi haud parvi cum arcuiepilcopo amicitia- ra-cyiicopo.

tlo> qU0J pariter in illa Africam in/itlici

pUgna fub rcgeScb.ifliano capti a Barbaris

extirilTenr. Explevit verus Protex fuccdlbris(

mandatum , ac Cochinum profedus cal-j

mr.-fdii *icdem naves petiit

,quibus in Lutitaniam rc- I

pm- diter. Etenim defuncto Proregi fas non eft'

*“• m India remaneres

X. Novembris anno 84. navis Cgr.ima

GoaCochinum proficifccbatur.utibi Piper '

fufeiperet. Fodares tum eundi una Coclii-

mum abeunt, iwvefque mercibus onerant,

poli quorum deindedilcollum Goam repo-

nant. Hac eidem navi Prorcx defunctus

cum multis nobilibus Cochino dilculit,

inditura in Lufitaniam navigatione.

V. Fcb. anni 8 j. Prorcx novus OhArtius

tJICcnJiitsCochino Goam venit ibiq.fum-

rao honoreac triumphis exceptus fuit.

Menfe Apuli eodem annofodalis meuscx aichiepilcopi familia Bernardus 'Bur-

eWnHam burgenfis GoaOrmutium abiit,

Ormutio Balforam , wqueindejKrrcftii iti-

nere BabyIoniam,Hyrololyrna,Dainaicuin 1

&Aleppum, qua ex utbe binas mihi lire-;

ras miiit ,quas Goa: accepi per Armenia; ho-j

minem. His tonus itineris fui relatio conti-

nebatur, quod parvo (iiuipru exigui {que pe-

liculis pu fecerat, cuitoditus Ici nptrCany- I

lacum pr.rlidio. Aleppoidem TripolimSy- I

ni profectus naves ioi Anglorum invenit,|

quibufcum Londinii ac pollca Hamburgu,prout ex liceris ejus intellexi falvus venit,

Augyfto menfe Venetorum literis quas

per terram mittunt certiores reddebamurde obitu Principis Auraiei, Dudfquc Alen-conii, ac de matrimonio Ducis Sabaudix I

cum Regis Hifpania: gnata.

Mcnfl Octobri XX,dieGoam appulit ex[

Lufitania S.Francifci navis, cum Bdgicis I

quibufdiun tormentariis intei quos &ali-HuieoieuiM qui lueras mihi ex parria amllerunr deobicu

jaujhom pi-patr j s mui Hugonis Iudoci Hailcmii. I.No-

vembris Cochinum venie S. Albcrti navis. :

I. Dcccmb. Cananorum in rradu Malabar 1

- S.Laurentii navis tenuit, atque indeGoam.Multi in ea infirmi erant

,abfumptis morte

90.hominibus , quos longa continuaqiie

navigatio, nullo portuum lolario vari is mi-leriis confecerat. Et reflabant etiamnumeadem ex claJIcduac naves fandi Salvatoris

niminim,ac S.Iacobi qua; prartoria erat.

Eodem hoc tempore Itali quidam ter-

iio naiuiut."teftti itinere advenientes, mottenlGregorii

XIH.Pontifieis.acSixti V.creationem nun-ciabam. Naves Cochinum abivcrelegcn-

tesoram Malabar, Piperque fufcipienres.

1 l8tfMcnle lanuario anni i6 . inftrudx Lulita-

* niain cogitabant.

ti India gefhrum. 95Menfe Majo a nnffcfi.liccrxcapitauci Sof-

Nwfiighu*falx ac Moliam biequx Goam delati fue. s.iacobi na.

ruar adptocegem & archrepilcopum, fupet

naufragio ptxtotix S.iacobi. Ejus hiltoria

hujufmodi clt. Poit fupcr.uum Bonz fpei adretiitcu-

capuc,ic ut Gubernatorpdfimc& incauti

cxiftimabat, evitatis .cunctis periculis, inter luftoiti; Ne

S. Laurentii infulam & rerrx conunentis

cradum prolpero admodum vento navis nibuirui<,H

ferebatur. Ibi lyrtcs quidam jacent,' quas PI°P' isr<tci-

B.oxos defuiliA, Latine Syrtes ludajc^s vo- hoceicinplo,

eant, dillica: abinfula S.Laurentii fo. mili..‘“in C1

ac a continentis.ora 70. u regione tradus c^ufrfueni*

Solfal.L- computari 11.Sc dimidio gradu.ad £“*“.* nju -

Auftralem i£qtiin6&ialis liniat plaga, cumSc 90. mill. eriamiium a Moliam bjcqua di-

flent. Syrtes hx conflant porillimuin Co-ralinu lapide, puto, acuto, atro, candido Sc

viridi, terribiles ideo haud immeriti!),quas

quifquegubematar fedulo caveat. Etenim

navis falas univcrla in Gubernatoris perita

prudentia lita eft, nullo jurt contradicendi

reliquis cdnceflb.uc& regio edicto cavetui.

Enimvero cum circa has lyrtcs. S. Iacobi

navis curium tenerct,-Gubaaatot compu-tatione mica putavit periculum jlm fc om-nium fcopulonim evalide

,nautifquc im-

pciat i Velaeunda panderent, ac Thoracia

explicarent curfu recta MolFarabicquani

yerfusiiiflituto, politaomni nu|ons peri-

culi i-eveteiitia.Ceterum repugnabant focii

quidam, ac periti talium officiales navigii,

quibus cuta eadem cfldifcendiq. ftudium,

circa cartas marinas, ac Gubernandi artem,

didicautcs nondum eftluxilTe periculorum

Orrinium metus. Verum Sc fupcrelle fcopu-

los, ac nodurnum tempus,quod procellis

oppottilnum,quo miniis vela prorlos Client

explicanda impediret. At Urgente furo ac

impotentia dominandi, pracipitata gubcr

nacoris mente, omnium infcitiam Sc unperitos animos damuavit, potcflaccqucfu.i

ullis - Vt imperata nauta: lacerent inclama-

vir. Itaque obedientibus cUndis ac poft-

modum tacentibus, navis obituro Luna-

luminccirca mediam nodeni in lyrtcs illas

defertur,pjani! ut impetu venti male fecun-

di Icopulorumqt terribili acie in diias partes

velut limadilliado Jigno carina cum duo-bus /oris leopulo adimerer, rcliquaquc lil-

perior pars eadem vi imputa aliquantu-

lum , mox iifdera petris illideretur. Tumftialis detruncatis clamor virorum ac mu-lierum varius exotitur, qui veliplas nubes

penetraverit. Sane mulris mortalibus one-

rata nauis, qudd prxtotiacllet, fupra quin-

gentos homines habebat, triginta mulie-

res , multolqucltfluitas ac Monachos. In-

flabat haud dubium cxicium, ac cetra ai da

oculos mors, compullis eundis adlilci-

mas preces, mucuamque venia: deliciarum

implorationem , horrendi prorlus ima-

gjnc, quantam quilqtic animo n-putet.

Adrairalius tcrnandus t^WVwdo/2,Illauta,

Gubrtnator

94 Hiftoria rerum in India geftarum.

Gubernator aliique io..iut i x.confefkim in

minorem fcapham dcfilientcs, caiti gladiis

evaginatis ftndtifquc defendebant. Velle fc

lorum aliquem idoneum di&itanres ex-

f

dorarc,in quo ex reliquiis fra&e navis

citi bura colligere pollent.capiendis homi-nibus commodum, quo dein terram fir-

imm repeterent. Eafpes aliquantulum fo-

cios tenuit. Verim fruftri teneatis omni-bus ii qui infeapha erant ad navem redire

nonanli, timore expugnationis continen-

tem ex decreto petiverunt ac diftriburis

quibutiim Mcrmtlladtt

,

bilirodto& vino

in icapham ab initio temere conjedhs,poft

17. dierum fludkuationcm , magnalque dif-

ficultates, famem & firmi in Africam per-

venerunt. Non revertente fcaphaauctoque

inierim dolore fociotum navalium, fupe-

rior pars navis inter duos forosquo in loco

major fcapha lavabatur a lateribus dif-

rupta, eandem mutilam ramcn.ac undique

laceratam manifeflavit. Ceterum cum ejus

reparandi maximaapudomnes dcfpcracio

cllet, Italus quidam (yprianiu Grmuldns

exteros cohortatus in fcapham fe primus

cum cnfedimiiit ,eamque rdtaurare occi-

pit, fubfcqucntibus operamque mox na-

vantibus aliis. Hi 90. numero crant,ai un-

dique lnjcdis lcaphx brachiis ,ucriufque

fexus homines adnxrebant.trifti ejulatione

auxilium flagitantes. Sed gravabat ea mul-

titudo naviculam ac facile imaoceani pc-

tivilfct, nili amputatis dependentium bra-

chiis manibufque, cje&is quibufdam iner-

mibus,fzvo Au utili remedio pondus leva-

tum fuifler. Quis autem ululatum illum

recenfere pollet, qui difcedente lembo abiis quos diri tcmpeftati ac naufragio man-cipatos navis Prxtorii fragmenta tene-

bant ferebatur ? reddente flebiles voces

undx fremitu, ab manentium abeuntiuin-

que patte, quos quidem fpes tenuis fola-

batur. Egcftas enim certa piuvufquc navi-

gationi fuccellus, ne hoc quidem clfugium

commendabat. Etenim ‘multitudo navi-

gantium nimia erat ipfaque navicula maleconfuta perfluebat multis in locis. Ideo ne

omnes perirent pariter communi confenfu

Dux creatur, Nobilis Mixtus Indix, cui fefe

cuncti fubjiciunt fadluri quod imperaret.

Hic ufutus eatDOtcftate quofdam fubitb

ejiciendos digito denotabat, invalidos pri-

mum. Inter h os &Aiber erat, qui navicuf^commilliiras juverat. Is poft Mermelladi

vinique gtiftuin, quem unice flagitabat de-

inde 111 mare conjici fc facile pallus cft. Sed& alius ex us quos in LuAtania novosChriftianos nominant adiimilem exitum

r«iiHi min v ’ c® corripiebatur.At frater huic juniorea-

ficiu. deni in fcapha crar,qui furgens prece hu-

mili flagitavit ; Vc illum germanum Aiamiam neci dcftinatuin dimitterent, ac fe vc-

iut fuccidancam hoftiam, fi ita videretur,J

marinis fludtibus immolarent.Eile fratrem

itare pnidenciorcm , ic arte magis idone-

um, qui forores communes , familiamque

certiore auxilio fublevarct. Hac exaudita

lupplicatione,junior trifti.calainitofoque

ipetlaculo 111 pelagum conjicitur celcbra-

tillima. pietate laudandus,qux Catioris

Pollucilquc antiquatam gloriam in fe mc-ritbtunlfeiat At divinum propitium nu-

men tam indico ficinoti non defuit. Ete-

I nim fex horarum1 patio continuo natatu

!

fcaplum infixurus, pctirufquc fubindc gla-

diis ne naviculam occuparet, tandem ftri-

Idhimenfcm manuarripuit,quem,licet jatn

vulnere adadlo manus Icinderctur, nequa-

quim dimifir.doncc permoti invidti homi-nis fortitudine exteri eum reciperet. Qtiosego duos fratres Gox & vidi & cognovi.

Ceterum hi poft 10.dietum miferias, mira-

biles exantlatas, Adm iralium in terra firma

invonerut, ac cum eo lembi prioris focios.

Qui in navi remanferant contextis ac col-

ligaris tabulis,quas Luficani fangadtt vo-

cant (alutem libi adfcrcre conati,omnes

periere, duobus cantum ad continentem

ufque provc&is. Ibi tum ab unda liberat.is

eundos alii exceperunt molcllix, fpoliati

enim a T^igritu live Cuffru, exudque vefti-

bus inter diram famem fiimmamque pau-

j

periem ad locum pervcncrunr,qtiem faetor

J

Ducis Soffali& Moflambicquz habitabar.

Is aliquantulum refectos ac inftrudlos in

Mollambicquam dimifit,ut inde Indiam

peterent. Ex quibus 'poftrnoddtn in India

multos familiares habui, veratirerque remgeftam accepi. Sexagintaomnino homineslalvi jratum Neptunum , ac inopiam reli-

quam itineris evuarant, quibufdam etiam

poft naufragium farne confcdtis. Reliquos

unda haufit,nullo potlca ligno navis aut

hominum. Ita unius ob noxam & furias

navis ea tora cura tanto mortalium nume-ro interiit; falubricxeploadveifus audacis

Gubernatoris impotentia. Cctcru ideran-

c? cladis author in Luficaniam cum vcnilltt

apprehenfus primo , kc deinde dimillus,

ialiud navigium cx optimis cum gubernadi

|

curaanno 88. fufcepir, magna viduamm ac

pupillorum decertatione. Idemq. S.Thomxnomine circaeafdem fyrces perdidiflet, nifi

[

lucis advenientis beneficio monitus,cla-

vum avcrciilec. At reverfus ex India circa

Boni fpei caput,deftinatum naufragium

denud evitare non potuit. Ibi enim rupta

navis,abforptis cum Rcdfcorc cundkis no-

minibus, vindidtam ur multi exiflimabanc

|

divinam explevit. Hanc hirtoriam ftylo

uberiore retuli: Vtquoruiidara Gubernato-

rum ignorantiam ac fuperbiam cartiga-

tem, quibus cum navis cominillaficfocii-

Ique cuncti haud dubie fummoperc curare

debent : Ne indigne ad tale munus acce-

dant. Hxc res menfe Augufto anno ijSy.

accidit.

Anao iy8(».menfcMajodu*tuvcsmcr- 1 sii,

cibus

1 Iiftoria itrum i.

cibus diverfls ouerarir CHaulo (portus rft

Indi*) fretum Mc-cc* Rubri maris pete-

bant, inftrUCl* a Lulitanis habitatoribus

luffiuotumParili

> Su ’ ipfi m navibus cum clienta

mcrcaiorum Turearum liburnicis capti fuere, ac inter-

«pium. cepti. Ii* fabricat* in portu Sua interiore

litu prope urbem CSyruni ad Macis rubri

littus, tum Orientis navigationi infert*

univerfam Indiam timore compleverant.

Indi eodem merife addtnata per Prore-

jrrpf.’itioin gem cladis , magnitudine ea qualem vixTum* Kubri v idcr.ir advetlus Tureas Rnbri maris bello

deftinabarur,quoconfe<rtocadcmi volente

itiProrege, Ormutii hvbernaret , ac RegiPerfarum Xatanu auxilio eftet; fubicura li-

num Perficum, contra cdrriuncm hortem.

Pnjfcdtus maxim* huic cladi erat Ruy Gon-

(ilxtt (U Cimora Ormutii quondam"Capi-tancus v :r gtavi dbefoquecorpdre, aciueo

ad belli miinera iniitili. Multi hunc nobi-

les ic prscipui Indi* LiiGtani liqueban-

tur,auidi honoris adipifcend*tjuc gloti*.

Ceterum claflemMare rubnlmverfus navi-

™ gantem, infadices tranquillitates excepere)

ac pr.rter opinionem diuturna navigatio,

c.onfumptis ideicibis, famcq. acerba fub-

orta, qu* multos homines neci dedit, mi-

(etiifquc magnis adfecit. Id primum ma-lum erat majoris prrfjgum. Nam iri Maris

ASvcif» Lu- rubri oftio commillb cum Turei; piadio.infiunu. Luliranos adverla pugn* fortuna graviter

mcubuit.ut in varia infami fuga dilabcren-

tur,cum dcTuie* victoria feelicitet uli, tra-

bium otf/iex ac APehnd.t invaderent; civi-

Utcfquc Lufitanorum fuderatis Patan &Bravam caperent, ut inde fi qu* commodi-tas pr*fto dlef, Lulitanis majore vi noce-

rem. Ceterum ipfaclallis vaftata ac difperia

Ormutium difcdlerat,ibique hybernaturi

novo conatu naves relbiurabat, ac infirmos

plurimos au .ibat, decrctafuo temppre ex-peditione in Pcrliam. At (ut relatum cft)

eralfo abdomine gravi; Pr*fo£tus, alium

Aitnaeipeifi fiubfytuit PetrHm Hamtn 'Pcraram nobil i-

111 Nl'<>‘U tatchautperindemluftrcm, militati tamenlotia clarum, eique injunxit «t in ora Ara-

ix loco Nicolie infertos quofdam piratas

navibus ultro ciirbque Ballora Ormutiumcommeantibus cartigarct.Hu|usergo expe-

jditionis gratiacum Lufiunj liburnicas fet-

1 r* Tfjcoiu admovifleni,lpfariimquce mati

multas fubduxiBeistin littus, acciiifli im-petu tantum, nirtlo ordine hortem petive-

MiKiio feli- runt.ftuftta reclamante Ducc,cui ob igno-

bilitatem pavete noluerant. Tantam con*fui* multitudinis imperitiam, fine Ducedifperl*,fubdu<5is nmbus.crcptifquc fub-terfugiis (peculari Arabes equites, qui adcampos diiccUcvaiit, reparatis animis Luli-

tanos,Lunari flexu invadunt , at palantes

crudeliter interficiunt;, necquicquam ten-

Tatifugaciim nullum in fubdudtis lembis

• pr*ndium reliquum elice. Octingenti eiclade Lulifam ceciderunt, paucis elapfis.

n India gcftarum. 951

qui in tempore liburnicas ad mate deduxe-ram. Memorabilis vero pugn* eventus,

qiicid interfecti fere primates nobilefque dcwt-

ellem,in India f.iir.dliflimi veterani , ac iTno/no'"-'"

multis antea periculis fupcrftitcs, cum vix 1C11UC-

unquam uno purlio tantum Lulitanorumpcrnflet.F.odcni pr.clio Belg* Tibicinis for- "tibicinii *cL.

titudo ilifignis emicuit. Isi Lufitano ligni-

feroabjectum vexillum Lulitamx,&ab no-ftibus liilceptiim , ardore acccnfils militari

rcjedla iri dorlum tuba pugnado penetrans

ufque ad eum qUi abflulci.it , eodem coq-

Foilo ac interfecte, iecup«avit,& id fuos

retulit poltca id defindens forcitdx , Hor*

pene Ipacio dotiec -accumulatis c*dc quatii

patrabat . multorum hoftnnn cadaveribus,

cum iplo ligna procumberet, gloriofus,

confelliqnc ex ca pugna reliquorum Lu(i-

tandruin , fupra cunctos commilitones.

Dux ab initio impotentiam fumum aru-

rtiadvertens difcdlerat ,ac e liburnica faci-

liora fuorurri contemplabatur. Magno In-

du dolore clades h*c accepta fuit., & pri-

vato AtcHiepifcopi, cu|us ftattcrq eademhaufeiat, cum multis nobilibus junioribus

ac veteranis.i i

.

Eodem terr.poieOrmiltii Regina Goani Rtg in»-Oi-

venit Machomcti aiuca avitis imbuta dilci- °,UII 'G" in

pbnis, tunc vero Chrithano ritu baptifita

Patre led fufceptore Vidercge.ac indico Phulipp* nomine,in memoriam Philippi regis.

Fuuna h*c erat pulchrior,liba ac grandio-

ris rt.mir*,fratrem habebat |iivenem ctiam^

liitm qui pariter bapttfatus in Lutitaniapi

abibat, cum t^fachM Albticqurrccjiiio Or-

mutii olim Capitaricd , offerendus Regi.

<))ctcrum Reginam ipfam in uxorem duxitt

..

Lufitanus nobilisl, tAnto. Dar.eredo Ceu~anU '"-

nnho,cui Rex nuptiarum caufaDucatum

Onnutn mdulfcrfU/ artnuo fruttu ad du-

centa millia ducatorum xlfunatuit). Man-tus citm anm dimidium iumma concordia

cum uxore vixilfet,navem inftruxit, Ormu-tidm petitdrus, ut ibialiquos Rcgmaf uxo-

tis fue reditus lufcipcrct.llla amote adflicta,

tenerrime ut remaneret orabat,aut faltem

fecum ana ferret liaud grave oniiv adama-

tam mulierem. Ceterum Occafione preci-

bus adverfa, cilin maritus circd terra bardain extremitate fluminis Gos: ctiamriufn

hsrerct, cxfpcdfans tempertateifftillaton- - .. .

fedta defideno (ut ajebant) fubita mortdcorrepta obiit , eodem dic quo Lufitanus

enavigaverat. Magnus ideb Gox Itidhis,

quodh^cprimaejusregioniiRcginaCIni-c ;

rtiaitain religionem lufcepiflet , illiidquc n,',ga,l

B|‘»-

amoretegnum teliquillct, privatam in Io-mu Lufitani nobilis matrimonio tianslul.

Funus diagnifici celebratum filii.

Mcnfe Augurto anno S6. Gctm ver i-

MolEmbicqu* homo ex LulitaniJ , vedtus

galconeMafacc*. Is quxdarn ad Piorcgcmadfcrebat, ic naufragium navis Boa fiagcn

qu* anno 8j. fupetior* ex India difccflmr

cctti

$6 Hiftoria rerum in India gcflarum.

^luFrijiuni «rti nunciabat.Id obveniltefufpicibamur Senhora da Scnaco difta Dominus Atrfiiwirco-

circa Bon* fpei caput,ex imraenlb onere,

1 meus Archiepifcopus m Lufitaniam navi- pruinuifin-

sc"' quo atfefla navis fati Icebar. Affirmabant gavir,ob difeordias qualiiani& fimultttcs,R

etenim fiipra novem dodrantes aqu* cam qua; illi cum Prorcgc acConfiliariis inter-

tcnuiire cuita COchino abiret. Quamvis Ii- e e (Ierant. Et Quamvis cum obnixe nobiles

Ei ni*»® #. Cee juramento niuue ac exteri Officiales ipfcquc Prorex cum univeffa plebe orarent,»«c. adadh adferere ante fufccptam navigatio- ucabbacprofcdtionedcliftcrer, tamcu ce-

nem teheintur, navem fufficere tanto ira--- n.« propofin ac immotus familiam om-iVcri , canderuvd nullo modo divulfam aut nem dimifir. Erat Archiepifcopus Regi ea- Caufu, -

« «M imminutam efleiidem tame nullo tclidio- nis ac metuebat Prorex aliique : Ne Regi

lnipitKBtiS. «iis' metu vitia reticent. Ne qbxftus luos inluAirraret,quod parum fecunda fama

amittant ex delli natis locis 'quos habent ex Proceres Luticani, Prifefluras regiofqtic

privilegio.ipfamq.rartm ergo iniquo onere reditus tra&arent. Quoldam ex fuis rcri-

iiipprimunt,

fit tcmpcftatious cunilis ob- nuit. Navem confcendit domumque filato

Vfide r»iv»noxii regi iit^neat. Idci miraculi mihi eu- aula: nugillrocommikr, ipluraquc me ur

Lafiunmum jufdam vice ell navis ludi* Lufitanoruiriireditus luos reciperem Goa: manere vo-

avaritia onerata falvain portu Lu litania:* luit. Nam tum lubilei aurei Sanu Crujada ,uj>iievmaii

fi vel navium renuent apparatum , nautas nomine tempus erat, deftiuaris pecuniis

ac (ocios rudes navalis fcientix, vel Confu- ' ad captivorum redemptionem, qui in pr.-c-ir,llluul -

fionem, ieriimq. perturbationem iilrtavali.

lio cum Rege ScBaitianO etiamnilm m A-fupelicclileinipcxtro

,quam ipfi homines 1 frica detincbantur.Er creaverat me Archie-

expolin tcftantur,enarrantes pcrpclla peri- pifeopus Scribam generalem Cobranft per

cula rimorefque. Hoc aurem naufragio|

univerlam Indiam,cum clavi una

, <$. m _nobiles multi perierunt, qui Indi* in rebus

|

quibus arca aperiebatur , ad pecunia- eu-“

Regi miniftri fideles, jam audi teftimoniis I llodilm deputata , adjunfhSque probo Ih-

morc recepto prxmiafpcntafollicitarcnr. pendio, quo obligatus reditum Domini

ttriiinaufa- Gumiis item interiit legatus Xazitm* Per- ' mei cxfpeclarem,juxta fidem quam illi de-

tuifttiiium 1«* Regis, qhi confirmanti* amiciri* caufa deram. Ita laniiario menfc Cochino vela

•a *.cgcm ad Regem Hifpaniatum mittebatur. Er . fecit Anno 87. filb eo Gubernatore, quijmjippum.

crlt |1IC delcdla a legato navis quod veli- I S. Iacobi navem lyrtibus Iudix ut narra-

ficandi dexteritate fupra exteras infignisj

tum dl inflixerat.

effer. Aft poli hujus obitum, hemo co mu- 1 Cilm ariteiW ordnlc fuo ( ut nulli onera-Hi(

.

oiunere, navigationem hanctcnlavit.durante diconfufiohe facjlis mbutorum collcdio „7.

nihilominus inter duos hofce Reges con- dfet) Cochini naves onus prxfiolarcntur A(cUkl*-

triTurcam ftxdere. Minima navis quxCo- citeris inftfu&is , fola qux sirchkiat dice-

vULuCraj»- chino Lufitaniain petit Afilioncm auti *(li- batur fupcrcrat.Qu? cum jam onerata cllct,

ium Mihoue matione comprehendjt, & hxc lingulari- Officiales ac Condudlorcs hiuncnbus cx-aiutiubci. ^ divitiis pollebat. Vnde tant* ja&ur* cxcati faburr* aliquid eduxerunt, cjufqtic

circa opes facilis «ftimatio haberi potell, locoCafiam impoluerantqu* tum in Lu-exceptis mortalibus, quos idem periculum litania magnis pretiis vendebatur. Navesinvolvit. Ind^pauci anni funt

,quos non autem anchoris Hxx, ad milliare a conti-

aliqua in abitu redituve navis lugubres nenti remorx onus ibi fufcipiut,quod i-lli-

faciat. vo tempore mare fluminis inftartranquillu

Menfc Septemb.anno $(?.Goam quatuor fit. Tempus navigationis tuba per urbemnaves venerunt Prrtorw nempe 5.Thorna nunciat

,quo accepto concurrunt cuudH

titulo,SSaharcru

,Arehkuu ac Bon Icfus navigaturi ,

deducti i familiaribus& ami-de Caram*. Defidcrabatur S. ‘Philippi na- cis

,qui cumToau &c ‘Palicum ita Icaphas

vigium, quod eadem inclailcLilbonadif- i fuas indigitat, pane ac frudibus bellarufq.

ceilerat,deque eo hadlenus nullus rumor inflrudi maximo cum tumultu navem in- Lufiunix.

increbuerat. finito numero cineunt. Illaundiq.implcta

Fine Novembris e Goa difcefiere naves etiam funes capitales lubaguaprdia onere

e*dem legentes oram Malabar Piperis ex- occultat,forofque fuperiotes cillis accu-

cipiendi caufa,poft Cochinum venerunt, mulatis coacervarilq. ingenti mole ollen-

quo in loco du* fere femper naves onus Pi- dit, inferioribus cunilis angulis imple-

peris naneifcunrur, eum alias omnes mer- tis, ac ad miraculum ufquc conllipatis

ces iibdem exter* habeant. CetcrumGo* mercibus, ith ut tcinporc velificationis vel

ptaparabatur navis alia Afcenfionis titulo intra menfem naut* ordinis circa reilu-

quondam, quaiChinaro & Iaponiara ali- ram navigii haud potentes fint. Hoc mo-quandovifitavcrat,emptaacondudotibus do (fert enim ita confuerudo circa cun-navium.vice navis Caram*, quod eam Co- flas) inftru&a navi hac P'1ador da Faactida,

cbini obvetuljatcm inutilem deterebant, feu Regius infpedor accelfit,qui protc-

novamque inllituiClcnt ejufdem nominis, (latione fuo more inita qu*fivir. Nurrfcujus fabricatio ob diffidium inter Con- rantxnavigationiratis fufficetcr. Relpon-dudores aoituua expicta non cilec. Hac derunt lumccrc ( ut fertur) lubfignanone

adhibira.

Malicca ob-lilli.

Hiftoria rerum in India gcPtariim. 97adhibita, licet quidam negent. Ceterum

|

cll, &caftigitionetn oppidorum, qUa-prx-

magno' clamore infpctlor ille juflit funes i ter fidem ad Tureas dele iverant. Prxfedlus

amputari, ac vela dimitti, cum bona: vix1 autem clafli erat ssflfinfia de

imprecatione. Sequebantur illi lembi qui Mello. Is navium opera regiones Abexat-

niilmis unius laspefpario comitantur pia- que Melindx inter Moilambicquara& Ru-

cido mari. Verum velificante hoc modo ' btum mare fitas invafit, remotifljue jani

navi Gallina; quxdath cophinis lnclufx ac :Tureis ac per Rubri maris leceflus in pro-

foris inter alia impofitx cvolarunt.ingenti priadilaplis, totam pene terram vallavit,

multorum contentione, fuper gallinarum 'Pataiuwtcjne ac Uraram-. urbes nihil tale Farll» facerf-

proprietaie difccptantinm, aecuttentibus cogitantes recepit,- incerfc&o in fuga Pa- fuscinae»,

exteris,ut in tali re folet.Quamobrcm cum,taneRege, cujus caput balla: infixum diu

in unam parremuavis turba incumberet, inforopublicc-Goxapparuit, interroretn.

illa faburri exempta, cujus loco caliafuc-1

Ea viifloria conlapfos Lufitanorum ani-

ccllcrat, ab ea parte qux multitudine pre-|

inos aliquantulum reftituit. Claflis inde

mcbatur, collapfa languide ac Icnsim!

Otinutuini abiit ut Regi Petii* ex Prore-

fundum petiit , cxftante rantum aplullri,

gis juilu opem ferret. CetenSm milites

palmo. Homines quidem omnes lembis morbus invafit, ac exeo mors, vita fun-

illis qui inlcquebantur excepti, ac fummi dio item .J^Cirnno Mellxo Capi-

fortuna fatis erepti, falvati fuerunt, fub- taneo; ideo nullo alio facinore clara ao-

merfis duntaxit mancipiis, qui compedi- mum rediit,.

bus vincli elugere non poterant. Quis au-j

Eadem (.lallis dum Abexinorum oramtem jacturam tantarum divitiarum facili

|

pctic,prop£ infulam Zamtjbtr didlam de-

cxplicct? Cilix duntaxat aliqua: urinato-j

cidcns( qui 6. grad. jacet ad Aullium.70. ^ ‘

rum beneficio qux foris impolita- erant fer- milliarhim dillantia vcrlils Moliam bie- vnomncrt*varae fuerunt

,corruptis tamen fere mer-

;

quam ab urbe Paeana, ac remota 18. milL

cibus. Cxtera mare illud opulentum oc- ab ora) S. Salvatoris navi Cochino Lufi-

cultat. Inquifitionc quidem qui labutram taniatxl petenti obvia fuit. Ea in latas di-

eduxerant petebantur, fcdlatcbant noxii, du&a rimas, ejedlis cunftis mercibus, Pi-

fupprcllaque inrerin» tempore facinoris pete aliquo excepto; ad quod dcfccndere

magnitudo elanguit. nequibant certo naufragii periculo na-

Eodem racnfe rumor affcrebarurMalae- tabat, crebris fentinationibus tantfim ha-

eam multi fame ac iniferiisprcmljUt&na- dlcnos falva. Verum inlpetatum hocauxi-

vis qux ex Luiicama eo proficifeitur , vi- lium adfuit], ac navem homincfqueab in-

itus inopia ibidem permanete cogeretur* tcritu vindicavit, Ormutiumque deduxit,

cum & Suinatt* fretum ab inimicis ob- Ibi exportato pipere, cxrcrilquc mercibus

fclfum cllet. Ne qua navis inClunamaut navigium minus fabricarunt, quo lidcm

laponiam abiret. Rebellione Regum Su- riiorules eum pipere aliifquereliquns, poli

matrx, slchcm& for prope cande Malace* mulca pericula ac moldlias in Lufitanianl'

tertam in firma hxe oblidiofufcitataerat, lalvi venerunt.

quod a Gap i taneo Malae ea: contumeliis cf-

fcnradfcui.Rumor hic magnum Gox mo-tum intulitj omnis etenim illius urbis for-

tuna ex navigatione Malaccx, Cliinz ae

Iaponix vicinarumqUe infularum pendet.

Collecta ergo cladis mdiclo civibus tribu-

incuiuiloU-tD> ®«&aque a Mercatoribus pccunii,con-

mm chflis gregatifq. hominibus, quod prxccntis cia-coilcOa. dibus India tota cxhautla cllet.

j j8 9 ,

Anno 87. mente Majo GaUiotuexMoC-fambicqua Goatn venit, nuncians S. Phi-

lippi navem Moltambicqux exccpide Piper

navigio S. Laurentii advc£lum. Ideam ad

infulam perfluum penitus ac rimofumraultifque in mate piojetlis bonis tenui

falutis fpe mitaculofcquc fervatum venc-

rat.Hac S. Philippi navi vehebantur Prin-

cipes Regumque Iaponia: filii, ut alias de-

claravimus, cadcmquc Gallioctaqux hof-

ce rumores adfcrcbat Goam adpulcrunt.

Hxe item certiores nos reddebat de fuc-

EipedUio cellu cladis Gox anno 86. Decembri men--c %*£££ fe inllrudlx , verfiis oram JMclmdt ac

viuics Me- esfbcx in vindioam cladis quam Ruj Gon-

.

UnJ *' difelvui <U Ctmara acceperat ur narraturo

Septima Deccmb. arino 87. Galliottl ex

Mofambicqua veniens nnneiavit quatuor

ad eam jinlulam naves adpulillc-, Prxto-riam nimirum S.Antonii, S.Francifei, Do-minx Nazareii*

,& S. Alberti. De S. Ma-

riae navi qux eadem in clalle exLufitanuabiverat nullus nimor erat. At poli in-

telleximus eam in Lulicaniam quxdam obimpedimenta reccfljflei Poli 8. dies eae-

dem naves Goam venerunt, maxima om-nium lxtitiS.

Eodem tempore arx Columbo Lufirano- Ar« Coiflb*

rum in infula SCylon i Rege Scylon Raju oWefl *-

oblidebatur, magna obkllorum angullia,

cui levanda- dimilla claflis ex Goa fu b Duce'Barnalduio de Cftvedho.

Quo item clalGs ex Liburnicis triremi-

bus dcGxleonibus Malaccx oblidionis le-

vandx gratia e Goa navigabit. Huic Ptx- u!»f.!kru!*

fedus erat 1‘jnlue de Lymit Perejra nobi- n * e

litatcac veteris militixgloriaillullrisjPit-““*•

fcdlus antei Chauli ob viulonas inflgnes

confpicuus, ac earum graria ad hanc expe-

1

ditionem dcledtus.

;

Fine Novembris quatuor fupraciidlx na-

I ves Goa

IISS

Hiftoria rerum in India geftarum.

vcsGoaCochinum profe&i , ibiq. collc&o

oiicreLufiunum repetiverunt.

Sequenti Decembris mchfe,durante eri-

amnuin oblidionc arcis Columbo, in infu-

la Scylon Gox homine* alteram clallcm

inftruxcrunc,raagnis impendiis l'ub Archi-

AUtia cuni» calallo eJMajweU de SoufiCoutwho nobili

2bfe®»uj»m ^ Pcrlto kclii viro, qui Dux olira eadem in

in arce Co- arce oblidioncm forrillime perculerat ii Re-ljmbu

- ee ideo raa|ore dignitate auctus,poftea ur

Tuo loco referemus Protege mortuo in In-

dia: totius Regium gubernatorem evalir.

Hiccoujtin&as priori claffi.paritcrqdifpo-

firis ordinibus ad infulam contendit. Ce-terum Ragtu aniraadvcrfa Lulicanorum

multitudine libi metuens omnem exerci-

tum abduxit, kc arcera oblidione magno

Bifccdunr cun&orum gaudio levavit. Ea tum i Lufi-

bofte*. rarus viris & victu teplcca fuit. Vndecon-fedli feliciter reGoa reverti magnis trium-

phis ab urbe excepti fuere.

Aprilis recale fcqucnti ejufdera anni

iotU Pauli poaua rcdiitclalEs Pauli de Lyma vidtoria

Rct« su-con,taholtes Malaccam oblidentes,& ads-

ui* perta navigatione in Chinamaliafque re-

giones inlutlris. Res aure hoc modo gelta.

Cum fretum Malace* clallis hxc fubiret,

obyiam ea habuit navem Regis nAchemiin Sumaccje infula. Jsholtis Lulicanorum

Ic pixcipuus author hu|us oblidionis exti-

^ tetat. Eadem ergo navi tilia Regis illius ve-

hebatuc, defponlata Regi }>or foederis ro-

^tjuloor.11

borandi novaudique cum co coccra Luii-

<•mos.caufa.lk acceflctar muneris loco tor-

mentum ingens bellicum,quale nunquamantei India viderat. I£ poltraodum RegiHilpauiacuna miraculi vcluc inftar milfura

Tormentum fuic lunavi Malaccx, qux circa TcrcetamIndarum in- infulam naufragio pernt , cum <5f ipfum*cat ' tormentum magna mede cdudtum, etiara-

num hodie in eadem infula confpiciatur,

quod ponderoliu* non nili fummacumdirticultate in Lufuan iam polfit traafmitri.

Vtadpiopoficum redeamus.' Navem hanc

LulitJm cumerunrcaraqac dcprxdaci qua:

adU elTent facile intellexerunt. Commu-nicatis itaque conliliis cum clalle loorpro-

fcdli, militelque bono ordine exponen-

tes, urbem munitam palis, ac lignis ,ftra-

mineifquc cafis locupletem , diffugienti-

bus metu oppidanis ca-perunt, totamque

incendio vallarunr. Praeda ex hac urbein urbe toot uberrima , lingularis autem ayoo. Tor-

matauT mentorum sucorum, qux omnia in In-

diam vehebant. Erant lancquxdamexiis

exigua ut iclopctis noftris comparari gof-

fent,alia majora.egregic laborata ac flolcu-

lorum imaginibus adornata, qu* edodli

ApoftiiinmiiChtiftianis transfugis indigeti* facili in-

opeu confe- genio prxparant.Horum Apollatarum paf-

sim aliquem numerum iuvenias, qui dam-nati ob facinora, metu gravioris fuppli-

cii abnegata lideEthnicis fefc dedunt, ac

cos adfcCti magnis honoribus in mala no-

ftr.i inftruunt , bcllicifque artes edocent.

Licet vero tormenta multa habeant,pe-

ritia tamen explodendi ( ur apparet ) care-

bant. Ea etenim mox deferuerunr. Ideo^^ ^Lulitani victoria tanti inflati Malaccam ea„m%ne-contendebant , ibique excepti lummis tri- BCIU *chc‘”-

umphis Regem tsfchcmi nucllcCti Iilix

captivirare ad pacem compulerunt. Ea de-

mum magnis a Rege) pnrmiis foll ici tata,

inter Lulitanos ac Regem conclufa fuic,

patefado iri ad lucta commercia mari,

magno Gox gaudio, qua in urbe Aprili

mcnlc victores raulri prxdd graves , fo-

lenm vidorioloq. hymno profccurus po-pulus fuit.

Sequentis Maii melis XV.dic obiit GoxProrcx Duartius Menelius intra 4. dies fa-

nitate convulfi ad mortem , febrcconti- netu,

nui ac fervidi , communi apud Indosinorbo. Aigrirudmis quidam hanc cau- cmQ.fam arbitrantur. Increbuerat rumor per

literasOrmutioadeum mitlis.cx Veneto-

rum tabellariis, qui terrdtti paifil Indumpetunt, adveutalleArchicpifcopum Liibo-

ua, acaRegcfummis honoribus exceptu.

Eares dividi* orat, quod limulras illicon-

Itarercum Archiepifcopo pcrcutiente me-tu animum. Ne quid is detulillef, quodiratum libi Regem redderet. Hacconlter-

natione febris orta hominem falfo metro -

te ad mortem adegit. Etenim ut i navibus

poltea intelleximus Arehiepifcopus ante

odiduom adpulfus navis iu Luiitaniam,

in ea mortem obiverat,pari fari poten tia

fublatisduob us xraulis , eodem pene tem-

pore.Excquiarum Proregisfumma celejrri-Sb*» 1

tas hu|ufmodieft. Locus fcpulrurx in mo- '«“»•

nafterio di,quod tribus Regibus Magis

dedicatura,ordinis S. Francifci in terra

'Sardii ad oftiuni fluminis fiveingreflum

Gox jacer. Cadaver ideo Proregis Regixtriremi imponebatur, qux undique pannoatro tedfa erat , ac aplullris nigri coloris

eonfpicua. Deducunt cunCti nobiles.Acce-

denti claultrum Regpm Magorum quodj. mill. dillat a Goalecundo flumine mareverfus Monachi Francifcani obvii id ex-

cipiunt, icremplo illarum nondum terrx

mandatum, jutlis iacriliciorun» feftivitati-

bus celebrant. Tura litet* iigillatx adfc- Q^omo<Joruntur, qux numeris arithmeticis fignaex, r«or« rUc-

ignoratos e6 ufquc.ac futuros Gubernato- JjJjJSSoe.res poli mortem abfemiarave Viceregis >ui.

continent. Has liccras quas Vt*t vocant

decreto Regis Iefuitx cultodiunt, & quo-

tannis i Rege emittuntur : Vt defignarus

iis Gubernator coram nobilibus, remori-

bus ac audiroribus ilefuitis apertis tigil-

lis legatur ac dennucictur/: Quod Ii prio-

ribus liceris apertis Gubernator in iis no-

tatus, aUtjlimdcfundlus vira fit, aut ab-

iens , fequentes recluduntur donec fta-

tus Vicercx occurrar,quo reperto rcli-

qux liter* i Iduins in cilftodiam rcci-

puuitoii

Hiftoria rerum in India gcflartim. 99

piuntttt; fin vero' feriprus Protex aliquo in|

mores cognofccndos proclivis, Venecias ,-iam.

ifcnj

loco Indi* aut Orientis cum munere fit, Prolicifcuut, ibiqueavunculum quem ha- conmtkg.

merope Dux Modambicqu*, Onnutii aut nebat adiit, ts cognatum luum lludiole

Malace*, is mox munus illud relinquit, ar-,

promovere cenatus, eundem AlcppumSu- pampwfiaf.

que hanc Proregis dignitatem capit,donec ri*mifir, pjtunia aliqua infirudum uribr

a Lulitanorum Rege alius mnntur. At fi & attificiuralquod noverat exerceret, & lu-

t.ilis in Lufitan»,Ghyna,Iaponia,aut ultra erum aliquod facerer, fab rcliquaru reru

m

Bonslpci caput degar, tum ali* liter* re- cxpcrieiia. Cererum Alcppum veniens pro-

cluduntur. Itaque 'hoc quoque funeris hu- cervia juventutis tantum abfuit aqu?ftu,ur

jus tempore confummato 1’acrificio Icfuitx lbrtem.quam ab avunculo fltfccperar.pene

accedentes,cum lupradidis fafciculis lite- fuftulerit. Idedquecilmcqteti fodalcs con- *-i profligat,

rarum, nondum humato (itamos cft ) de- feclis negotiis domuitione cogitarent, fo-

fuiicto Proregc,priores numero regio figil- Ius ille avunculi juftam iram cxtimelcens

io claufas aperuerunt, magni omniuafian- rdiliit: Ve deinde habito cum quibufdan»

cium exfDcthtione. Prodiit ergo eJM.ithuj Venetis conlilio, illorum fuafione CafyUOrmutii Capiraneus, live prxfidio nulitari fefc adjunxerit, Or-

ver&m anno fuperrore in Lufitanum cumj

murium petiturus, ut ibi arte fui grthma-

A rdliepilcopo enavigaverat , fanandi cru- runique notitia 1'onis jaduram repararet,

ris cauta , rjiod ruptum Jac male reditu-(

acinluper in peculium fibi aliquid adderet,

tiim habebat : ignarus hujus felicitatis. Baflbram itaque cuin Venetis quibufdam^. ^

quam fi prxfciviuec, n* ille navigationem venit , ac Ballora navigio vedus Onnu-illam oppflrtuhc.didnlillcr. Idedque hoc tium.Cxcaas tabernas luas erigentibus lu-

r.manueide abfente lcqucns charta rcclufaManuelcm'

crumque aliquod meditantibus ipfe jam1'iorc* de Sonfi Coutinho nominabat, qui arcem

j

ereptus oculis ac jUfgiis patrua: lingux, rc-pnbitoiw.

in in(-

u |a Seyjon obfidione levarar, ut ante liquari pecuniarum partem genio dedit ac

Icripfimus. Ea illi oblata dignitas m agno- cuticul*: nihil cogitans prxtcrcaquxani-

rum minifterjorum ergo,quibus Regi uri- mo adlubcfcerent

, donec redeunec laniote

lillimus fuerat , turama omnes adraira- mentis parce, proditum fefomopix agno- PceniI{t ,

tioneadfecic, indignantibus plurimisquod!

iceret, atque adempta prorlus redeundi fa-

huiiHlioris hic nobilitatis gtadu.potemio- i cultatc aliud cgeftati remedium medicari

nbus multis ellcrprxpofims. Vcninv difii- i

debuerit. Go* gemmarii inhonore funt ac

mulato dolore fucus cuin gramlationibus1 qusftuofa ibi eorum peritia habetur. Hanc

Coamac fidelitatis gromillionibus ciidi excepere,

1

ucbem.animoconccpitadire.ln quam cuin uicmuoi»

aedeferto cadavere defundi Proregis, trire- vcnilfe tabernam erexit ac artificium futim Ijjj^v

mi cum,demptis milibus apiuiltis, novifq.J

propalavit. Ceterum habitabant ibi Relg*<deb£i,

floridis injcdisiinpofituin, Goam magno quidam continui Proregum Tibicines ac

tubarum tibiarumque ftrcpiru , folcmni Tyinpaniftx, horum ita confuccudine fol-

hymtlo profccuti -itint. Ibi juramentum licitabatur ut in diem vicinando luctum

fuper privilegiorum obfcrvacionc prxltitir, fuum impeiifis xquaret. Deinde cum reli-

recepto vetuftoq. morc,atque indededudus qua revertendi domum fpes ablcilfa eflet

in vallatum morte Protegis palatJum,uova Go* libi multis dc caufis minendum' fta-

illudfupellcdilc,ac familia replevit& ex-, ruit,jam ad matrimo nium quoque convcr-

ornavir. Defertum vero mortui cadaver lo animo familiarilque rei iiUtitutionem

terr* i familiaribus mandaram, fine ulJ.i firmiorem. Erat tura Go* inter advenas ve-

alia memoria ad privatam conditionem rufios quidam Jobjnnu cln Xcnj •Ditpi in

quodammodA redicar. Gallia natus. Is tympaniftaoliin Proregis

^38, Anno 88.1unii,lulii& Angufti menfibus tradu temporis uxorem duxerat vflchiopicihycms ingens totam Indi* oram vallavit, generis ex B.illagitca, Chrillianis tamen

pluvia (iipri alios cjufdem tempeilatis im-,imbutam difciplinis, atque tympano, fa-

bres denia & continua ufquc ad primam ! bricandifq. arculis ,ac triremium palmulis

Septembris h decima lunii, multa ac feda :honefte latis fe fufletabar. Huic exea uxore

plurimarum xdium ruina, qubdex lapidej

duo filii erant& unica lilia. Quod autem in

admodum molli, terraque pene calcis loco peregrinis regionibus advens homines Ii-

jundo confient. ineuter conveniant, pixfertim in India, ubi

ciHti Bci xE°dem Auguftimcnfcin urbcGoame- eundi plan£ licet pauci cujufvis nationis

cujiuim.8* morabilicide Bclgaquidam interiit. Eam familiariter inter Ic agunt, exceptis Lufi-

longiorcftyliferic narrabo, quod Sc Bclga canis, qui rejedta aliarum gentium confoe-

fuerit interfedus i& exemplum fit omni-j

tudine (blidegunt,/-Vjnn/i:i«Co»i)icf_lianc

bus, quantum effromis Indi* mulierum quoq. tympanotnb* domum familiariter

luxuria ad eunda fcclera ac facinora va-|

hequerabat, exceptus libcralifemper vuliu

Icat. a Patrcfamilias ac Matre,intuitu connubii,

tjus luftfltla. Adolefcens ergb FrtncifcmConinchjxo- qiiodilhintereumfihainque.votlsbeiiig-

mine,Antverpi* naras,cx artificio gemma- nis defiderabant ob artificium quo in Iu-

• rius, primo juvenye fervora , ad exoticos dia inclytus erat & expetitus, fxpe multis

. Ii. blanditiis

ioo Hiftoria rerum in India geftarum.

blanditiis renuto ejus animo ,quarum iis

in partibus homines fummi artifices cxi-

uoram'ld' ftunt, quibus demum inclcatus adolifccns

puellam undecim annorum libi copulari

permittit maritali ncxu.polleiuem juventa

ac corporis egregio ftatu,f.

-dpdfimi$ im-butam arcibus , ac eitremo lalc iv ixexccliu

Tuichum at in deterrimum Iccius natam. At enim is

improbam,opinione fui felix matrimonii hu|Us fe-

licitatem lxpfl|mihi

prxdicavir, adeptus

nempe feminam tantis natur* dotibus in-

ligncm, cujus &amocc futens, pudicitiam

infami wlotypiacuftodieb.it, neque con-

civibus luis aut familiaribus fidens , cuminccrun alius,dequo parva ei fufpicio ctar,

fupremi infortunii cladem mifero marito

concilaret.Cetcnim cx matrimonii contra-

ctu cerum pecunia: Ium mani parens do-

tis caula proiniferatquara dum non prx-

(tac .gener interim habitatione vidkuq. unatum patre indomo frueretur.officinx quo»

que, ab altera xdium parte concedo loco:

Diu ha vixit: Verum leitex erat patet, ac

Stur'aim confe&us morbis jamquevita excedit; ut

nulla fuperellct amplius FranciIco fpes fol-

vendx docis, cimi adhxc auptu prolibus fa-

milia victuquc morte parentis inruinuto,

ipfe fubinde cogeretur luis opibus culi-

llam inftrucre.fiimumoue excitare, Ccepit

h.cc tes Francilco dilpliccre niiliiqucfepe

difficultates fuas oftendebat , ae jurgia qui-

bus cum Ibctu male p.iccm dopidlica tue*

Quo mortuo batur, petens velut ab amico confilium.

coutilia p** 1' Teftatus ego nolle mc caufam diffidio dare

inter focrum &gencrum;dixitamen:(i egoibi diem condu&urum me domu aliquam

in qua familix mei feorfum profpicerem,

atque ipfe C hoc modo maxima quapollct

comitatis rationis a ibctu diverteretur cumnulla pecunia- exfolvendar fpes rcliquaeilct,

haudabs re fua faceret. Verum illecontcn-

tiolcabdu&a uxore prole & mancipiis do-

mum matris deferie aliamquc libi condu-

yy * cit, propofita ibidem gemmariorum' per-

gula facifquc uberi quxltu in ma|oris'lucri

Ipem.victitans. Interim pulchra illa focnis

jisrhiopicigeneris h.uid oblita ffirclubidinc

live iracundia exilimulaca filix perfuadee

exotici amoris cum milite dulcedinem.

Qiw mjli Nomen huic erat tAntomo Fragafi qui

Ftancilco alias perquam familiaris nulla

Adulicrium. fulpicionc domum ejus ficqucntab.it, at-

que uxorem clam marito dedolabar cumprafumptionchaud falfadelibatx pudici-

tia- pueli* ance ipiiim connubii tempusvulgari& frequenti in India facinore. Sane

cum etiamniim cohabitaret matri potitus

opera materna amoribus ftiis haud dubie

per quadriennii tempus mariti chorumpreflerat

,jamque habitanti propriis in xdi-

bus eadem familiaritate iniinuatus, licet

penfili clauftro cubile obferatum eller.fxpc

tamen emeritum latus(utilleaic) retulerat.

Iiuctiin cx China Theodoricus Gcrardus

Enchufianus quidam advenerat. Is hancFtancilci uxorem c fonte baptifmatis fufee-

perac, atque hinc gratulatorium adventus

lui convivium prxparans.Francifcum cumuxore incque una invitat ad domiciliumfuum quod extra urbem habebat. Verumilla caftitaris fux memor, hominis in arli-

bacu viventis, more Indicarum mulierum,

refugiebat confuetudmem , ac i conviviis

hujufmodi abitinuillec;cu|us reverenti* in-

uiitu excufavic fe hoipes inihi utqfte invi-

tamentum fuum in aliud commodius tem-

pus differrem periic.Celebratur itaq. cohvi-

viu in xdibus Theodorici,pnjfennbus ma-

rito, conjuge, macrc,fratre,ac mancipiis, ex

Indixritu, Expleta fame, incitacifque po-

tu mentibus placuit demum campos pe-

tere neque procul aberat prxdium cumhorto amplo quod Francildlfacer parvi

pccunix lemma ob dcftru&as xdes convui-

(alque fores ac feneftras ollm comparave-

rat. Intrant ergo convivx, dclatdqueeo co-

quinaria fupelledtile , Ixcns ejus diei dapes

inftruunt. Ceterum forte circa hunc locumcum amico quodam ^deambulanti mihi,

nihilque tale cogitanti FranafcM Canina^ante fores hujus borri occurrit; jam madi-dus,manumque reluctanti injicit, penequeinvitum mcnfx.cxtcrifq.convivis adhibet.

Alt ilici me confpefto diffugiunt matrorue

Indico ritu, quo virorum confuctudines

vitare coguntur. Maritus ccenam licet ma-turius inltrui jubcc. Accumbimus uxore ta-

men abfente eriamnbm,qux caftitaris

heirtpc tcnaciflima, nobis adfiderc formi-

dabat, & identidem marito roganti hancexcufationem objiciebat, quahi ille con-verfusad nos integram idoneamque autu-mabat Irucr harc miniltrantibus mancipiis

ac ultro citroque commeantibus fupcrvd-

nit Antonius Fragofius , euaginato gladio Anronii ta-

quem fub pallio occultabat munitus, ac in f"®1 4lj 'cn~

confpcdtu mancipiorum Francifci , Theo-dorici 8c meorum,nullo mariti aut contu-

bernii 4. palliis duntaxat abfentis metu, v,orc pai.m

concultara omni reverentia, caftam illam sdul'

conjugem dextri prxhendeiis deducit ad

cubile, deftruifhe ejusdomus,quod ipfum

fine pavimento aut fcncftris perfpicuuin

patebar. Ibi illo reje&o,quo tegebatur,mo-

re feminarum , amiculo ac rerrx ne turpa-

rerurjaccnS,impofito,Vcneri cuinadultero

opeiabacur.luce etiamniim clari.ncc verita

famulitii, noftrorumqucfiquid taleaudi-

viilemus vindiflatn. Ccteiinn miles 10. aut

1 1. contubernales prxparaverar,qui fi ipfe

aliquo fuillct tentatusdiferimine dato lig-

no convenillent , nolijue omnes trucidaf-

fent , ablativi mulicici, exemplo in Indi3

cotidiano. Vetiim ea felicirasnoftrafiiir,

ut ille re perfe&a difccdcrer,atque ipfacon-

jux belle habita, mancipiis tale facinus ad-Confijtn[j,

mirantibus,roganti bufquc qui audacia nuubilu,

hujufmodi fa&um tcntaaet , rclpondcrct,

femodd

Hiftoria rerum in India geftarum.

(c modo amori fuo indulgcre pollet, lpfam I ftram aperit icalimguc ut acciperer monetmortem haudpto milo habitura.Elie hunc quafefcxdibus admota cubili inferret; haclibi validum amatorem.qucm ante quadri-

ennium in deliriis habuillet : Maritum au-

tem hominem ebriu, oc fegne tali femina,

. qualem fe arbitrabatur dignum non cite.

Hgciftaqutndccim tum annos nata magnacontcntiorie effutire aufa, mox depofitSilli

jaropridem fu fccpta pudoris perfona , coii-

vivio noflro fe infert lgtabunda,ut faltatio-

nibuscgrcrilq.voluptatis generibus covivas’ recrearet, prxeipuo maritigaudio. VcFperi

refoluto convivio difcedentibus nobis hi-

ftoria omnis ex mancipiis innotuit , cumpericuli manifeftiin quo illo tempore ver-

iabamur reputatione. Atque ipfeFrancifcUs

vago murmure jam ab aliis de pard pudica

uxoris v*ta certior fa&us , ignotum ctiam-

niun timebat adulterum. Fragollum nec

fufpicione qUidcm prarfumpfcrax. Quin-imo& huic vcliit intimo, ac omnium ho-rarum homini,fccrcto narrat probru conju-

f

jis ac adulterium, quod haftenus diltimu-

avetat.fperans aliquando fe polle fimul ftu-

pratotem ciira uxore invcnitc,ac pari necis

genere obtruncare,qua in rc confilium Fra-

gofii.ut hominis amiciffimi perit: Is laudat

Francifci mentem , adulterani deteftatur,

operainq.fuam abunde vel in obtruncandoadultero pollicenir. Ita abeunt. At is alii

longe cogitatione ad mulierem contendit,

eiq. mariti deliberatione aperit,qua permo-

ti rebus fuis profpicetecogerentut.rublato

quem timebant,m cumq. lpfacxdc digcfta.

Igitur anni 8 S. Augufto inenfe, tum fran-

cilcus ccenam paraHet.porccllumq. allatum

fuis pixbere velletjinvitato etiam Frngofio,

adhibitaque foctn, quxut videbatur haudignaraerat indituri flagitii, ltcetpodmodu

C{nirntruwinn0**am fe elle ufquequb inclamaret, cx-

' 1- tremxci liniuntur infidis. Miferat idem adipnd pictorem Bclgam ccenantcs pdr-

cclli partem , f.mnliarilquc nofterqui eamadfercb.it epoto ibi calicc fere impos men-tis,ac veluc dormitans,accedebat, ut fac i Id

ex hac Francifci ctrna conviva: noftri mali

aliquid majoris augurarentur; Eft autemIndis herba Dutroa, qiiam fupridefcripfi-

muS; ea vino inje&a, ac epota hominibusmentem fubrtahit.cofdcm gravi foporead-

ficit. Hanc marito propinaverat, ita ut aliis

potu faucius,cubile citius peteret; ac cum.

uxore difcederer, occlufis Fotibus; aefubcervicali collocitaclavi,folito more. Ita in

fomnum compofirusjflcrtere mOx occepit,

vi potionis ac herbat. Hora no&is undeci-

mi Fragofius armatus probe, ac focio ftipa-

tus facinoris (ntipfc polhnodum praedica-

bat ) meditati ignaro fores taciti pulfat,fa-

mulofq. qui infra dormiebant hortatur, ut

fibi aperirent. Illi Dominum jam in Ic&ocollocatum, ac occlitliis introrfum gra-

5- duum fores caufabantur. Ceteriim uxor

vigilans,ac fomnicciamnum apers fenc-

prsparata confeftim afeeudir, blandcqucimuliere excipitur dcdudhisabeaad mariti

Icdlum, in quo ille altum dormiebat,pa-

rum libi mctucns,aut uxoris perfidiam; auc

ejus queamicuiti ferilper habuerat fcelus,

Infitergd femina. Hunc tu amice mi ebriu

ac hxrcticum, continuis nobis infidiis in-

fertu iri.ficiiorcniq.fanguinis noftri acamo-tis mutui perpetuu impedimentum, liqux

tibi virtus racive caritas,fupremd vindiifti

torripe. Ai ille nihil cun&.irus gladio pe-

dius Francifci tranfvcrbgrat , mox latus

haurit, & poft mortem alia item vulnera

ingeritj ita ut mifet ille fomnolcntus ac

marcidus vita caderet. Exinde gemmasCundbs abripiunt, quas maritus artificii

caufalk multis fuiceperat, 4o.nullibus Pac-

dauvoium xftimatas, communi computa-tione, gladiumque proprium digicis infe-

runt ,quali illos appetens interficere cona-

tus cllct, atq. defenfionis ergo occubuiflet.

Sedaliaerat rei veritas, quam & famuli in-

feriore domus parte cubantes iuccllcxerat.

Fugieiitcs itaque infantem duodennem, ;

quern temere adfumpfcrant.aliquo in locoFu*

abjecerunt orta luce demdm inventu, ncc-

quicquim turbantibus cunila, ob fugamdominx mancipiis, ac judicis opem implo-

rantibus.Etenim Iefuitarum dauftrum-ma-lcfici homines petierant,rogamc ibi locumOccultandx fugx milite, quod defendendi

fe necdEtacecopulfus homicida ex titillet,

partemq. gemmarum m.3ximam offerebat,

quam illi fulceperunt ut Dominis reftirue-

reiu.rejedlo nihilominus Fragollo qui lati-

bulum orabat. Poftcro die, Ticct gravibus

edidlis moncrcntur.qui eofdera occultaret,

tamen nequaquam inventi funt.poft modi-cum deinde tempus uili in urbe Chaul,qux30.mill. aGoa Septentrionali tradlu dillat,

iccuti poenaria,oblicerata fcclcris memoria,quod lndix regionibus familiare &cofidia-

nu eft. Cadaver occili defolatu in fequeeem

afq.dicm i Germanisdemum humatu fuir,

cum ne tenentium quide macer ad funeris

impenlam erogare vellet,tanqua alienaab

afRnitateomni.velut ignoti hominis.Liccc

interim ficariu vi£lu& pecunia circa navi-

gatione in Luficaniam juvacct.quam eademin clallc nobiftum fufccpetat, vifus a me in

S. Helcnx ihfula, lingulari confidentia ac

audacia infuperabili,quam velut nullius

(celeris confcius prsfcrcbac. Adeo ut macri

promiferit reverlurum ie impetrata dcli&i

venii.dutfturfimquc filiam in uxorem, ncq.

dubitaverim ego de fucccflu promifli,oo

horii in India vifioru ptomilcuanf labem,ac confuera facinora; (i modode venii im-petrandi cogiraverit. Ita hac e$de ampliore

niftoriadcfctipli; Vc Indis mulierfi libidi-

nes peregrinis innorefccret.quibus lingulis

annis 20. aut 30. mariti fere cadunt,pari

I 3 QXOtunX

1(5: Hiftoria rerum in India gcftarum.

uxorum fato qrix a maritis irem fulpicione

adulterii aut comperti vindicta trucidatur.

Ceterum ipix hujufmodi mortem parvi

xftiraant, nictitantes : Nihil 'cllc jucundius

autgloriofius monequam amoris ergd lu-

beaut, cum vel diram necem luavera «illi-

ment, cui Venus caufa fit. At huic mulieri

genuina libido inerat, combullo etiam fra-

tre Goar publica flamma, ob Sodomia: cri-

men,focero,Francifcoquc eti.mmuro vivis,

quod quidem facinus germani de uxore ut

probri alicuius liifpicioncm haberer Fran-

cifcum nequaquam monuit. Eli etenim fa-

toru quadam lenes ac fuccelluum huma-ns vita: ordo quidam,nullis cavendus can-

tionibus,datinaco huic exitio mifeto

Bclga.

Septembris XVI. arirto 88. Goirri navis

ex Luiitftnia applicuit S. Thoma' titulo,

nuncia adventus 4. navium in Moilam-bicquam ex Luficania, qux poftei Goamquoqueadpulcnmt. Nominaautcm erant

Sun CnSioval, Santa Mario, Sant Antonio,

& Nofia Sonora de Conccpfao. Ili* mortemnobis nuntiabant Archiepilcopi Dominimei Erat. Vincendi Fonfta. Obieratin iti-

nere in Lu (itamam 4. Augufti anno 87.

cum navis plagam qux inter Flandcicas in-

fulas Sc Lulitaniam eft teneret. Poft oiiti-

duum enim ab ejus obitu in Luliiania ve-

nif: fufpicio veneni haufti inlnduiqui-bufdam caufabatur

,alii apollcma aliquod

diftuptum conficiebant. Ceterum fubiio

morbo paulo ante mortem ettamndm va-

lidus in necem abiverat , anttquim Tefta-

mentum conderet , ejc&andhxc per vomi-tum magna veneni copia. Ibi tura ornatus

Epifcopali indumento , mitra, ammlisdtpallio in mate conjcCtus fuit. Sani varie

ejus mors animos hominum in India ad-

fecit. Gaudebant quibus gravior fuerat ac

odiofus ob reformationes quas obtende-

bat,dolebant autem amici ac pacis curio/i,

Eterrim vero familiares& domeitici.qm-

ex illius reditu magna melioris fortu-

ns fpes erat, ob ptxmi.tquz falvus aRegeliiis poftulaflet. Eadem fati viqlcntia priora

quoque conlilia mea turbavit. Eram de-

vinctus Archiepifcopo ac in ejus reditum

intentus, induxeramque in animum diu-

turniorem, imo perperuam in Indiaman-donem, cui jam peromnia vcluc indigena

Toannes Hu- adfuevcrarn.At polleam domini mei raor-

rglM- ie tem.aliamentem cogitatio vellicare oeex-pic,pati ix nempe amicorumque memoria:Hanc indies ubi exardefeere lenii , & tan-

quarae cineribus adultam fufeitari, ipfe

. quoque locum feci haud infuavibus dcli-

deriis,ac plane animum conjeci ad reditum

in natales oras. Illud conlilium firmavit

mors fratris mei (juilulmt Tmmi, qui roe-

cum mlndiafuer.it, & profe&us Setuballo

Ludtanix Hambargam-, ac Scotix lictora

circumveCtus., Septentrionali traChi, rem-

ptilatc perierat. Parabatur tum ex Protegis

authontate navis impetrata a Piperis con-

ductoribus,quid magnam piperis copiam

naves Ludcanorum legittimx iufqperc ne-

quirent. Cum autem diverfx fint piperis 8£ -onduffio.navium condu&iones intetRegem ac con- m*iua

duCtorcs, hoc in cafu lex hujufmodi obfer- * WP*°‘ “*

vatur. Supra quinque decretas naves quas"°'

lingulis annis prxparate debent naviu con-

ductores,nulla nauis oneratur: fi qux ma-ces fint tanta abundantii,ut eas naves lllx

quinqueomnes fulciperenon polii 11 1, tumconduCtorcs iidan requifiti a Piperis con-duCtoribus Regiilquc niiniilris , unam na-

vem five plirrcs numero decreto addere co-

guncur.qux oneri fufticiant. Quodlirccu-

lent , tura Prorcxcum miniilris Regiis na-

ves pro arbitrio fuo inftrucre porcrir.eafquc

pipere conductorum onerare,alnlque mer-

cibus, qux reftant, in Regis lucrum, nullo

conduttorum navium reliquo quxltu : Vttamen quinque cx ordinarix naves fuumancdlOnUs habeant. Ideo navis S. Crucis

titulo & Rege Malabarum Cochini fabri-

cata , ac eo nomine ab oppido Cochiniquod Lufitanis Saucia Crux dicitur

, in ho-norem Lufitanorum quibus amicus eft, K,„ ijS C[a.

( cum& i Rcgc Lufiranix armorum frater n» nomiu*

vocetur) donata.ac Lufitano poltea cuidam toftn*ul“-

vendita, qui Chinam&Iaponiam eadempetierat,fiimroa cura Proregis 1 nllruebatur.

Erat hxc 800. L.cJiorum\'iUdi, acLuiita-

hicx navigationi fufEcicns.Pipcris etenim

conduCtorcs a Viccregc petierant, ut cara

emeret. E ex lege fuprad l&a conduCtorcs

navium advocat, edlque fuper emptione

hujus navis ob reliquam Pipetis copiam al-

loquitur ut ca in te Pipetis conductoribus

fatisfaccrcnr , neccflitatc nunc iti volente:

Refpondent illi haudcommodam fore hu-

jufmodi emptionem conductorum colle-

gio; Proinde fi ex re putaret Regis,eam iple

ernereti, ac reliquis mercibus oneraret, la-vati tamen, quinque navibus legirtimis,

onerandi, fufcipicndique merces prxroga-

tiva. Pxnimit demum hujusconlilii con-dudtores; Speraverant Piperis nihil luper-

forc; prxter eam fpem navis tantum pene

mercium habuitquantum exterx. Emptaitiiquefuit Regio nomine decem millibus

Ducatoram, pecunia per Piperis conducto-res Regi prxftiti ea conditione ut iidein

navales locii rem nauticam curarent,qui in

Chinenfi navigatione ’a Lufitano fuerant

coftituti.Inter eos erat Theodoricus Gcrar-

dus Enchulianus Conefiaidu u t vocat, live

Baliftarius. Is hac opportunitate repecendx

Lufitani^.cum 10.annis in India habitalier, Huj»gaudebat. Ac mihi quoque ob familiarica-

tem eadem navis placuit. Cererum condu-Ctores Pipetis Germani fuos in India Teu-tonicos inftitores five fa&orcs habent Fhc-

kjtrorHtn&c Vrlfirerutn tAuguilopyrgenJinm

nomine,qui eo tempore partiario lucro

Pipet

eos

Hifloria rerum ii

Piper tradlabant. Hi filigulis in navibus in-

Tnflitotii inHitorem habent, cui Rex locum & vidtum

munuudop- prarber. Igitur inftituta piperis in S. Cnicis

navi ab iiidem cOnduilonbus , feu eorumlegatis mihi concedicur.qubd familiaritate

cos devindtos haberemaquatu deinde adep-tus nihil antiquius duxi., quam ea qua; ad

navigationem pertinent przparare; Diplo-

mate a Protege impetrato, quo abfque ne-

T«(iimorio-1110 e* India abitjTeftimoniis item camera:

mmiaiiodi- rationum. Regis, ac Generalis Matricula-,c-.a,n.,h...

u - omncs qUl Jndiarr, petunt cum llipcn-

iis fuis continentur : Ea jullii Proregis

computatione habiti fubducutur, ac quodRex ut debitor pra:Itare tenetur adjicitur,

cum tempore habitationis ac minifterio-

rum in India exhibitorum, ut reditum in

Indiam poflca parans certa prxm ia impe-trare libi queat pro illorum reilimoniorum

ratione. Licit autem revertendi animo ca-

rerem, eadem tamen (ludiofe omnia cori-

quilivi. Etenim neccflaria fupe- reditus co-

gitatione liniulacio erat, quo abitum faci-

lius impetrarem,quem Prorcx liberit con-

ccfljt.adjettis omnibus iis ceftimoniis. Itk-

qae valedixi notis ac familiaribus,quos

argre relinquebam iis jam vcluc patriis in-

finuatus, terraeque tanquam natali lolo ad-

fueeus. At vincebat tum avitx regionis

amor, cujus fperata dulcedine admodumillc&us gravem illum dilcclFum paulifper

levabam.

Novcmb.menfcaiiiio 88.naves Goa pro-

fc&xMalavarein Si Cochinum oneris fuf-

cipicndi gratia petebant.

Ejufdem i j. dic cum S.Criicis ri.ivi vela

ia facit s. fecimus itineri incipiendo. a8.Honorant

venimus. Ibi prima Lufitanormn arx eft in^aumque

tfa^u Malabar.dillatque a Goa ad Aufttuni

18. mill. Is locus nobis primis ad fufei-

piendum piper deiigiiatus erat. Ante ete-

nim mula eum hac gratia navis frequen-

taverat. Verum poli modum quocanms dc-

(linanda erat una, quod Regin.-eBaticolz,

cujus diuO vicina eft, Honorumque coin-

pledlitur , fingulis annis feptem aut o£tor;rei furdpit millia Quintallorum Pipetis tradituram

rim!1,010

c*"e promifillet, mod6 precii dimidium

ante fex menfes pnrcipitatifolutione ipfa

tencret.Tuin paulatim piper tradit. Idcon-

dudtorum piperis f.uftor, quem Honori ha-

bent colligit.ac ad pondus fufcipic.in tem-

pus ulque onerandarum navium. Ita in

aliis tractus Malabar locis MtngAar nem-pe,2tar/f/0r,CaMjMvr,C0»fam,&c.[nfkitotcS

degunt , qui piper eodem modo congre-

gant.Verum ad mtelligendam piperis cou-ipcuiniio.

Jjucen{jj lationem hac tependa funt. In

quinquennium piperis conductio extendi-

tur, Conductores quotannis fortem emit-

tunt, qua: triginta millibus Quintallorum(uffidat.modb Rex naves i nltruat. Promit-

tit ille quotannis quinque naves. Pericu-

lum conductores manet ex matis fortuna.

i India geftarum. ioj

!item fumptus in onerandis pipere navibus,

inonecarquc cafus m abitu, ac pipetis in re-

ditu.Idipfum ialvi Regi pr?bent,cm Qui n-

tallus piperis ii- ducatis ccd i t,quod ex pi-

pere delideratur Condu&oium damnume(t,nuliaRegis obligatione reliqua, nifi cir-

ca piper quod illi mundum ik. (iccum in

domo India: probetur, certo ferriper lucro,

nulloquc Dericuii nietu. Celerum cofadu-

doribus fuse leges & privilegia funt vali-

diilima, quibus nenio contradicere audeat.

Ita nullus pister hos in Indiapiperdiltra-

hitfbbp«iia capitis, ardlilliinS legis cufto-

dia. Sortem piperis emptioni deftinaram

bulla baufa licet aliis iieceilaria delibat,aut

Imminuit: Nemo aliquod impedimentumadferte potefl , otiando pipere naves ira-

plcntiir. Tum vel ipfa Regis negotia fepo-

nuntur; liuenrufquc Prorex cuni caeceris*

Indix Ducibus,nihil pr.rter piper procurat,

favorem accultodiam requilitus a Condu-ctoribus omnem adhibet. Eb fine& infla-

tores fuos emittunt Magiltri ex omni na-

tionum genere excludi tanciiin Hifpanis,

GalliS,deAriglii.Piperis£/wri« in Inaia feri

emitur iS-faged*!, BhSrusauce ^.QmtaUos

&dimidiu habet Lulitanici ponderis, ita ut

Quintalltt} tinus ia. Xerapbinos Pardnutos

valeat& 4.Tang.u. Qtunitillui autem habet

1 zS.poiido. PauUvm vero valet tres Tef7s-

na, live jo. fluverostttis gravis. T*ngt ad

60. Rcgps live 6. ftuvetos seltiniaiur , ltk ut

fumma ia. (it Daleiorum, Co.gtollbs Flan-

dricos valente Dalero,*tc gravi.juxta Lufl-

taniat monetam,& a^.ltuveiorum ejufdem

sfcris, exceptis cciantuum impenfis omnibusac navigationis tempeftacibus.Vcr&ra mul-

titudo lucrum fert, modo falva navis ad-

venit. Naves catirdque armamenta cumrcftaurationis ac reparationis obligatione

lingularibus locationibus a conductoribus

habentur, in pccictilu piari coududtomm:Regi certam pccunix quantitate falva navi

exfoludt, tenet 11 rq. propriis fumpeib'' naves

cxomare.ac fingulis annis quinque decrero

munero emittere. Adhsec milites graris ve-

hunt ac alunt, navifque officiales ac focios

a Rege indituros patiamur, nulla condu-dtorum in talibus contradicendi licentia.

Hoc modo in piperis negotio aut ipfarum

navium inltructionc periculi nihil Regemattingit, fraudatus tantum percute navigio

coudu&idnis circa idipfum mecccde.ac pi-

pere quod illi certo precio tradendum erat,

lucroque circa ejufdem dillra&ioncm. Acq ^^ hod5chinc tenui cura prsefidia LuGtani* navibus uro prxfi.iu

a rerum nauticarum adminiftratoiibus e- JUlSJU**mittuntur,cum aliter id auxilium curaretur

fub Regibus Luficani^.qmbus naves piper-

S'ue iplum privatis rationibus veniet» co-

ni. Licir autem Regio promitlb claflis

prc/idiariaapud Flandacas infulas navibus

India: adeffi: teneatur.dcducendis iis Lifbo-

uam rarenter tamen poftaam locationem

ejus rei

\

Hiftoria rerum in India gcftarum.it)4

ejus rei gratia cladis adornatur, illumque

ad locum emittitur.

Decembris fexra irhpletum fuit navigii

H per opti- noftxi onus 6700.Qui11t.1His Piperis. Eftqucmam. jd optimum hodie Piper quod circa tra-

dum tSMuUbar colligitur , magnitudine

ac plenitudine eximium. Eodem die vici-

num tradui Malabarxquot velificabamus,

terne contigui, quiid mane a medio ncinpc

nodis Orientalis ventus c terra vela im-pleat, iu meridiem ufquc continuus, quotempore Occidentalis ventus afflat c mari

terram. Duobus hi (ire ventis navigatio' per-

VcntoiS circa (icitur. Etenim Orientalem Ventum vali-

diorem cognofccs, idcb & tradus propin-

quitatem amant naves:Nam fi longius ali-

quantulum abeant, difficulter terta: vicini-

tatem repetiverint,ciim Occidentalis cle-

mens admodum (it. Ita nobis evenit maxi-

mcque deinde laboravimus ut tradui ac-

cederemus, cum difctiminc retardandis to-

tius in Lufitahiam navigationis,prout exa

empla aliquot docent. Cercium univerfus

Malabar tradus amomo plane adfpedu ni-

tet,facilequee navi prolpicicntibus colles

omnes, raonticuli ipla-que arbores appa-

tenr ut numerari queant. Terra ipfa fertilis

viridifque prorfus adlubefcit. Dccemb. 1 1

.

Cananorumvcuimus. Arx ibi altera Lulita-

noruui eft ut in tradus deferiptione expli-

cavimus. Ibidem morati per aliquotaies

malos quofdam fufeepimus,aliaquead na-

vigandum neccflaria, quotum eo in loco

magna copia eft. Perfequentes hoc modotradum CVfMf««,Pananam,aliaque loca

prxterve&i 14. Dcccmb. Cocbwutnjvcni-

inus, ibique ao. Ianuarii diem exlpedavi-

mus anni 1/S9. Interim ftipata navis in-

ftruebatur omnibus rebus ad navigatio-

nem pertinentibus, in opportunum defti-

natfamque navigationi tempus, quod alix

naves jure contradus fupra relato priores

Ordo in one- lint.Ordo aure hic cft. Naves Piper magnanndu nan- cut£ eorum qui aRegevelcondudoribus

ftatuuntur fulcipiunt,ejufdcm quantitate

fuperioribus duobus foris finita, qua: nem-pe faburnt imponitur, fequentiq. tabulato.

Afferes autem faburrx injiciuntur diftindo

eo loco in cubicula,nimiriim i majore ma-lo ufquc ad navigii pofteriora : Remanettum cccrum aliquod fparium a malo ufque

ad feneftram, fequuntutqucmox alia cubi-

cula. Hxcm inutum fupra foramen habent

live feneftcllam. Piperi infundendo ido-

neam, fic ufque ad fum mi ratem cella quz-

que pipet capit. Hoc lubindc modo jo.ceI-

las,quas 1‘ajaos vocant intra faburram

duofquefupcriores foros enumeres:Qui-

bus dcmiini completis foramina ftuppa ac

pice ftipantur, numcrilque notantur arith-

meticis,ut earum quantitas conftct, Pipe-

lilqucpondus. Is locus intet malum & fc-

ncftram reliquus aqux, vino, ac lignis ad

navium ncccffitatcs deftinatur , in quem

coteidic 3c defccnditur& afeendirur. Supra

foros alios ab utroque latere coliocaue

officialium camera: , fadoris ncmp£, capi-

tanei,nautx,gubcrnaroris,&c.ftanr,ali;que

navalium Iodorum tcllx, quas mercatori-

bus imponendarum mercium gratid dein*

de magnis pnxmiis elocant. Iifdern in foris

amaloadpOppim promptuaria funt, qui-

bus bifeodus panis, Tormcntarius pulvis

aliique nautica armamenta cuftodiuntur.

Reliqua tabulata locaqUe mercatorum om-nigenis mercibus implentur, quae tamenciftis , f.ircinis ac marfupiis includantur.

Erenim fulccpco Pipere ad navem duo cu-

ftodes Regii micruntur, tertiufque farcina-

rum ordinator ftipatorque.Hic vicarios fub

fc decem auc 1 1. tenet,qui foli farcinarum

locandarum facultatem habent, nullo fu-

per hoc negotio jure nauta:. Navigationis

quidem moderator curam juvat, nihil ta-

men componit. Hinc navibus nihil quodnon antedeferiptum Citinfamt.regiftroquc

regio adjedum. Dat Vtador da Fafinda, id

eft, Infpcdor Regius chartam hoc fine in

qua merces eundae fpeciatlm enumeran-tur.quas navi quifquc mandare velit. Abf.

que ea nullas Ordinatores ifti fufeiperent.

Pneter Charti hujus beneficium evincendi

funt illi largitionibus fummis ut bonumlocum farcinis donent , eafquc cum curi

deponant : Facdlentc ea liberalitate fruftra

inclames, mercibus defertis acnegledis.

Hujuvdonativi cupidine naves fupra mo-dum onerantur ac implentur, ut ne mi-nima quidem latebra fuperfit , cimex hu-

jus ordinationis munere fupremus illcfti-

pator 700. aur auc 800. Duc.itos quzftu luo

referat, caetcriquc euftodes limilicir, largi-

tionibus huiulmodi ditati-, Favore autemProregis Infpedorifvc Regii munera hsctribuuntur, indequeomnes pene naves ita

cumulatis onerantur farcinis , ut pondere

fere prcllx mergantur , ac ea nccqu icquara

moveri poflint,qua: ad navis regimen per-

tinent. Nautarum etenim fociorurrivc na-

valium nulla: hoc in negotio panes funt.

Illi onerata demum navi gubernacula ejuf-

dem fufeipiunt Ipfa onere fuo prxgravis,

fupremo ih tabulato, ferie odo aut novemciftarum cumulati repletis prora, puppi,

coque loco,inquo gubernator fedem luamhabet ollis ingentibus, ciftis, caveis,vafeu-

lis, gallinaruroque receptaculis , in laby-

rinthi quandam confufionem formata,vix

expedri poteft. Formidolofum illud marefolius Divina: dementiae fpe animati ho-

mines ita tentant, rudi cum turba focio-

^

rum navalium. Etenim innoftranavi vix Uifiuaiiu-

to.ex jo. fociis gubernaculum tradaic no- d***

rant, marinarum rerum imperiti, acfavotc

tantum ea ad munera deledi. Simili im-

peritia mefonautz ac tormentarii degunt,

quate ingruente procella nullum in iulce

hominibus prefidiumreperiripoteft, con-

verfis!

Reditus Iohannjs Hugonis. ick

vcrfiscun&is adcaleftium numinu opent,

replctaquc navi pafslm retro nlulacu. Co-chini valde frequentes lembi funt quosTona nominant. Ex integro ligno live

trunco cavantur ic fubinde 10.dolia aqua:

continent,quam ad naves deferunt dan-

tes a terra ad unius mill. fpaciumjFacili

precio aquam vendunt Indi) ipfaque. navis

dolia,ollis fuis-aquariis libenter implent

magni commoditate navigantium. ExflumincCochini«jW4f(*ffx aqua hxc pe-

titur bpn.i valde. Cochinenfis terra- urbif-

que deferiptionem fupra in tradtus decla-

rationededuximus. De India ergo hxc fuf-

liciant;Reditum meum porrb utpromili

cum fide referam.

CAPVT XCIIt

Ttfdina metu ex India in Lufitaniam..

jjSj. A Nno 89.Ianu.ani primodienavis !>.

ilMjnx titulo vela fecit jcavetuftifli-

ma erat. Etenim qua? priorCochino abit

leviores ad Bonx fp i caput tempeftares cx-

Operitur, qui crefeente anno violantia ma-Quindom». jorc ingruunt. Tum quippe Sol ab Aullro

‘n Septentrionem prolongaturlNovx ergb

pui icmpc- ac vaiidz naves in ultimuiii tempus fer-

vantur,qu6d .eae tcmpeftates facilius fupe-

renc. In S.Helenx tnlula ufquead lj.Maii

diem (is enim a Rege ordinatus eft) reli-

quarum adventu priores exfpe&anc. Porrb

cladis fpccie LulitaniairiftiniftsE petunt.'

Inter Indix enim ac S. H.chRx infula: rra-

ftum nullius prxfidii auxilium requirunt»

fccurx a piratis, cum & tormenta eundainferiorem navis parrem habeant, locata

ibi ad faciliorem in fuperando Bonx fpei

capite navigationem.Sexta Ianuarii navis

dida tfjfla Senorade Confippao velificavit.

Decima Admitalius S. Chriftophori ti-

tulo. XII. navis S. Antohij. XV. navis S.

Thomx hujus cladis maxiraaac opulen-•

fJ HucoPodrcind.XX.nernpidiefanuarii,’

-.uvigtt. navis noftra S. Crucis nomine vela fecit.

Eramus numero zco.& quodcxcurrir,cum

nautis militibus ac mancipiis. Pauci ete-

'

)V,'duab?nim ex India milites abifint, impetrata a

hli." Prorege venii, ad offerenda minifteria Re-’

gi,ac prcmia follici tanda.ob navatam jamab aliquo tempore in India operam. Qui-bus vero peculium exiguius eft ii Lulita-

niam repetere nequciint,quod naulum per-

folvcrenonpoilint : Proinde multi Indix

mulieres adfcifcunt iri connubiurri, ac ita

lxpe fummas per iniferias viitura qugrri-

tant.Naulipretiutnadminimum aoo. aut

300. Pardauvornm eft circa vitium dun-

r_taxataepotuin : Eam fummam gregarius

3U ’

"aliquis nulcs haud facile colligit, nulli

openobilis alicujus , adfinis autporentio-

ns amici adjutus. In reditu etenim militi

nihil Rcxprztcr vc£hirx immunitates lar-

gitur.citlique4.palmomm altitudinis ac

latitudinis , longitudinisvero 7. locandxfacultatem. Hoc prxmio nenjrejioft tri-

ennii in Regis caula confumpnkftipendiaadficiuntm. Cift.iautcin hxc neque vedi-gal.ncquenaulum folvit. Alteram infuper

ullam tn navis alvo habent,eadem immu-nitate: hujus larpe locum in India merca-

toribus vendunt, lique 40.& 50. Pardauvis

emitur- Vocantur hi loci libertates, quosemptores vendentium nomine notari pro-

curant,ut in Lufitania privilegio immuni-tatis gaudeant, Navales item foci i , melo- irirHegi»

naptx aliique officiales, qui ad Lufitani-

cam navigatione notati& adfumpti funt,

prxter cameras vecluiaque immunitatescillam cjufdctn magnitudinis habent, fi-

mi lique privilegio quorum Itri&a ratio

habetur, licbrpoft locata navigia ac vecti-

galia ciftx omnes ad domum Indix Lifbo-

nx deferantur infpiciendx ,num cx prohi-

bitis Piperis.,Anilique mercibus quid ha-

beant. Etenim ii has invenerit inipedor, .

extera omnia in fifei poteftateni decidunt.

Sed 8e cun&arum mercium initur xllima-

tio, qua: fi centum ejwEitrtjGt tranftant,

cx co qUod fupra illam fummam eft ve&i-

gal folvunt.'.,At Regum tempote hxc nonita rraClabantur, quifquetum cillam fuamretiadomum deferebat, cuftodibus dun-

taxat monftratam.Et qudlus fuos produntnautx circa imminutas libertates , verumfruftri. Hanc itirt» ob caufam rari milites

Lufitaniam repctunt.vix 100. cx 1500. qui

annis lingulis in Indiam proficifcuntur.

Ceterum Prorege difcedcntc , aut aliquo ex

npbilioribus.fit ut illis longis inlienes mi-niftcriis ac devincti milites aliqui infiuuati

uni abeant. Id beneficium gregarii «Mi-mum opinantur , ac per dmtirtiWPfiicia

magnopere ambiunt. Quo modo quotan-

nis zo.aut 30.milites una in navi collocan-

tur, mancipiis ac linteamine, quod vilioris

in India pretii eft pulchre inllruiti, ac alias

nitidi iplendidc patrium cepctunf. Ipfa na-

vis in reditu mundior, ac nunierofocio-

rum non perinde fquallidorum pauciore

Onerata,abundcqucqtflvi&us, qua‘*bi

inftrudta, aromatico odore fertur , fpecief-

q ue filas quibus undique fcatet friaviolen-

riafunima prodit. Diftributio aurem na-

vigii hxc eft. Gubernator fuperiore puppis J^acoffl-parte fixiem fuam habet aci dextram duo- cimium.

bustribufve cubiculis definita: Nunquam Gubermtoutdcfcendit.impcriisduntaxatintentus, qui- muaiu.

t>us nautam monet , modo ut vela pandat,

moclb ut contrahat, fuo fungitur deinceps

munere. Solem confiderat, ac in diarjum

navigationis gefta refert , velificatibnis «1-

amcurfus.quibus fignis.quo veneo, quive

tempeftate iidem pcratfti fuerint.Nauta co- Kaat* oiSrf-

dem in locofimftratb tenet, pati cubiculo-

rum numero. Inde argentei liftu[a naviga-

tionem -moderatnr,malum tantum majo-

rem regit,ejufq.vela adfuum ufque locum

.

Idem

10(5 Reditus Iohannis Hugonis.

Idem navem ipfum ac armamenta eundij

infinitas fyrtes', in S. Laurentii infulam, etcurat, vela cinn ncccflicas pollulat diflri- qua demum Boni fpei promontorium pe-

buit.quiSfociis deinde confuuncurjTor- tebae. CeteriitB Gubernator illecujrts olini

menta fubducir ac producit flatis ternjso- apud ludaicas fyctes impotentii S. lacobi

ribus, NeCellaria autem nempe cudentes, navis frada 'fuerat, ac modo hac in clalft

funes, clavos, &c. i fadotc& feriba pollu- opulcnciffimilm S. Thoma* navigium re-

lac. Illi traditas res annotant, rcddendlquc gebar,curlus hujus novus autbonnvencor-CcieuRa rationis gratia libris inferunt. Ccleullcsin quaexticerat, fyrcium nempe, pcriculofa-qiml agat.

prora degie argentei itera fiflui a infignis, rumque cautium vitandarum gratia, qui-

minimum is ad proram velum regit, ac bus multi naves illife.iutcdb.iiit. Ea res

riateu.a!>corioiulinrea,anchoral"quc figit. Proreta

;gratiam ’ rfli apud Regem, Pr.efedoique

ad malum majorem ojBorsum ad finiftram nauticarum rerum conciliaverat, eademq.moratur.nam ad dextram locus cllprorape

,rradu Archicpifcopum dominum meum

ruarii navis acculinsr: Habet item cubicJr deduxerat. Sane eundem fere naves ex Ma-lum libi,argenteamqucfiftuiam, Mefonau- lacca in Lulitaniam proficilcentcs tenent,

tispricll, lencinatioiubus, purgationlqnc vallo in mari, exrraomnem infularum fyr-

navis , ac funibus reftaurandis , & fcaphi tiumque occurfum : Hanc ergo navigatio-

CsndhMIb. cura intendit. Concftabilis a malo nite- nemcum opportune Gubernator ille ape-

riore loco clavum verius 4ub foris priori- ruillet, ccarccre dimidiis fuit, conjectus \busfedec, facie ad nautam diredi, ut ex fi- antea-ob praxipiratam navis fraduram in

ftulsfr nauticidon® tqnncnrariis mandet, vincula, fucccllitque decretum Pnfedo- 01. retonate

. pedis laxationem ardatioucnoque. Idem rum maris, quo deindeeundi iuV*s hunc <lc!i:flufc

tormenta curat, corumque armamenta, curfum obfervarent, quem fccurtim cflek

TrstttbetM*Progubernator operam duntaxat Guberna- (copulis ac cautibus compendent, exifti-

,oif ton pr.rber.epifque vices obit. Et fupecfunt mantes hoc inodo naufragiis pode occurri. •«iamniim ex fotiis navalibus tres quatuor- At nequaquam ab hac parte erratur pror-

vcpcririlfimijqnifcdeniquicfccutcGuber- fils. Ptxcipuum malum ego oririccnkoex c,.lfit 01u

fnatorc tenenr. Circa proram Sociis navali- nimio onere, quo navesJupra modum gra- tugianun-

“* bus feri loca tributa fiunt. Tormentarii vantur. Secundo cxlmperitia fociorum

prope Concltabdcra degunt, fub fotis. Me- navalium,pravaque inlpediouc aut vilita-

fonaucx ad omnia romiltcria renentur ii cionc circa navigii, acarmamentorum ap-

davo,tamen repelluntur. Eum focir dun- Ntadinem. Hinc infiniti naves ( ut retufe-

taxat navales gubernant , navemq. neccfli- mus) pereuntJHjii Se idem lac Gubernator

tate volente dirigunt.exccpto feminandi ac cum S. Thonuffavi circa Boni fpei caput

acariifublevandi officio.quod milites cum fubmerfus fuit;fatifcenteob nimium onusTAet. mancipiis obeunt. Faber fabrici intendit, navigio, dillipatrlquC violentia fluduiun

Vietot. Victoi ftipanoni. Ita licet in manifefto iism partibus tabulisomnibus, extraora-

nautogii periculo nemo tamen extra or- nem alias fyrcium aut fcopulotum metum,dinannu libi munus quicquam aget. Capi- Neque ideo navigationis hunc tradura

Cipiunco,. uneus porticum ac cubile pofterius habet, improbaverim : Tittillimus ell licet alt-

militibus coiitmq. vigiliis folum intentus, quanto remotior 1

,pulchro ac (yncerofln-

dhbeniator, Nauclerus , Celcuftes magni- du,cum vetus ille lyrribus ac infulis innu-

ficc habiti, pelves, calices, aepate-ms exar-|meris fcatenspericu-iofus fit.

gento trtlbntjmancipiis quilque ir fuis fer- Ianuarii XXX. yEquinodialcm tranfmi-

vuiatuhit.oinui rerum abundantia. RcJi- limus, pofhroqucdie navem conlpcxiinus,

qui non perinde lauti plurcs calamitates quam S.Thomx exiftiinabamus. Eodem amtuot,

ofllnt; cuivis fui cura incumbit, ut dixi- dici navi adolcf«ns nobis decidit,quem

^rfuiiu, lefij mus- Ceterum in hilce' navibus Rhodii omni conatu (capni beneficio reperireftu-

jUiodii uiui. legis nullus uiiiscfl, qui enim restcinpc- debam®, vcium fruftri irapeditiea naucleri

itatis ergb levandi navi ejiciuntur, eorum farcims, tu interim adolelces l.milliaiiura

detrimento amittuntur ad quos pertinent; ip-lcio a nobis fegregatus, fludlibus abnpe-qui jadur.icommuniter in miferos Mcfo- retur.antcquim fcapha prata dlct.

nautas pluriraiitn cadit, qubdhorumciftx Tertia Februarii ad navem acceffimus,

ac farciiwad manum finr, iifque nihil iit quam S.Thomicognovimus.Cum eacol-

quo ftiparoribus (arcinarum boni loci ha- loqui defiderium nobis crar.Vcrilin ubi nosbendi gratia gratificari polfinc. illaagnovit ex funibus albis.ex Indit,- Cayro

' Hoc modo velificantes ad Phmnicem ^confcCtis.dcccptaopjmonc.qubdcxpriori-

lineam yEquinodialc petebamus per tyo. bus aliquam exifljmafler clavum avertit,

mibperfcvcrante code curfu ad 7.ufq.grad. Erat enim fama S.Thomi navigium veli- .

Tum Libonotus lucccdcbatcurfu indituro ficationis laude citeris pnllarc: qua con-vallis Boni fpei caput navigatione ante tumacia moti officiales nollri, fuam item

hoc tempus inufitata.Cocbino cnlm navi- ratem averterunt, ac ibi 'tum ingens inHaras c« i

ojare folebanr ad Mcfolibonotum & Vpo- nautis & gubernatoribus (ludium,circa

libonotum per Maldiv* inliilas , aliWquc honorem artemque fuperandi maris, anta-

veKcndiquo

Reditus Ioh.mnis Hugonis. 107

vertendique exteros.Ea aanularion e plera-

que naves raifere perenne, quoti nulloperi-

culoium intuitu quifquc Bon,t fpei caput

ante alios fuperarcnitatur, cujus facino-

ris gloriam poli im Helena: infula jactare

s.Tbomim» non delinunt. Verum S. Thomx navis adt., p«m Bona: fpei. caput accedens jadverfo vento

repreflii, deductis velis, objecit fefe tumidomati

,cum Jioltra infirmior recedere coge-

retur, pcrculla inlanis fluctibus. Eam veli-

tationem Lulitani patrio vocabulo Ptyrar

nuncupant. Ceterum in rupe aut fcopulo

.vix tanta duricies, ut pelagi furoribus hoc

rS^STin tractu reliftere pollic, tantum abdi utipri «fui ligneanavis, agitata continuo, illilisin ca-«iocUUou.

Aulaea undis , fempicerno fragore durare

queat, necqiticquamjuvantevaliditate na-

vis , cui Lufuani temere nimis fidebant.

Enimvab noli aliquam hujufmodi jacta-

tionem rrilti naufragio S.Thomx racis in

partes divulfafuccubuit, jjonturaque om-nem reliquiis tabularum ciltarum ac ca-

daveribus implevit ut paisim tragico Ipe-

Ctaculo circa Bona: fpei promontorium• confpiciebamus.ac polt in nelenf inlula ex

aliis audivimus.Erae hic res plena miroris

nobis cumprimis,cjufdem in periculi metuctiamnum haerentibus

,cbm & timorem

augeret in navigio debiliore validioris in-

teritus. Erat quippe S. Thomx navis opu-lentiflima inter cunctas Indii,opcnna veli-

ficationis fama , egregii! compacta y jamaltera tantum navigatione vix fatigata , i

multis ideo in pleniorem fecuritatem de-

lecta,quam & 'PmIm Lyma Perata con-

fcendcrar.obfidionc Malacca- levati clarus,

jc.annorum ftipcndio in India inluftris.

Sedi* concepta majoris gloriar fpe, ac in-

gentium cum opum cumulo,uaorc.libcris,inultifquc prxclaris Indu hominibus co-

mitatus ,pari fatocum citeris iubmctfus,

fortunx undarumq. ludibnu dirum cxticit.

Multi ex noftris fociis cum aliquapericuli

vis ingrueret coqucrcb.itur.quod S.Thomxnavem,qui extra aleam calamitatis fua fir-

m itate cllct, non intralfcnt. Verum ici fors

pertinax infolctem ludum ludere humanajudicia decipit. Adpropolitum ur redeam.

Durantecctamnum prftcrnavigandiftudi o111 fex tam ufq.Februati i,tandem S.Thomxnavemgantevertimus 7. gradu ad Aulirum.

Eofl illi nunquam vifa nobis , ad caput

Boni fpei fraCtas cantum tabulas noltri}

oculis obtulit, difperfafquefaranas unda-

rum impetu. Cujus naufragii hilloriam in

S.Helem infula plenius intelleximus.

Eodem die ingenti pluvia venriqnc pro-

cella acatium nobis difruptum erat , ac i,

maloavulfum. Aquilo jam i lincaipfa con-

tinuo flatu perlifteb.u accedente fubinde

Circio adllduiscuro rem pellicibus procel-

lifque.ufque ad zo.giad.altitudinem quamXXV. Februarii nancilcebamur. Ibi nimclarior aura fub Notapeliotevento, quem

Lulinni communctn ilvc generalem ap-

pellant, qui ii. gradu fere cxfpctlatur no-bifquc ao. aderat adfullic. Caufam opina-

bamur ex remotioreb terra csrfu, quem in

altum provedti extra tritum dndlum maris

tenebamus. Ventus hic ufquc ad 17. 8c 18.

S

rad.durat fccmi. Tum varii difcordcfque^

..

atus navigantes excipiunt, donec Bonifpei caput luperavcrint , omne pene tera- <f«* «p«-

peltatum genus eo in tradhi experti.

V.Martu 1 f. grad. Apeliote vento rem-

pdlas maxima cum imbribus denfis guber-

naculum noftrumdeftruxit, bifque repara-

tum p.imrus didipavitjUt flne clavi minillc-

no deductis velis omnibus objedti turbu-

lemiflimis irati Neptuni fludtibus, qui na-

vem ita undique invaferant, ut nullus 111 ea

iiccus conflaret locus,per duos dies

,110-

ctcfqueduas nataremus,continua procella,

ac terribili pluvia vexati. Eadem in nodte

fupra galeam acatium, aliilque in locis,

Ipoaimoi figura qo«dLuli«mC.rp»Corll„ __

Suncii Pemfjuudixaln voc.ir.Hilpani Sun a„.„ ce„„m£lmo, jGrxci Ovidio tefte HtUen& Phryxi. ***** 4l“*-

Id vclut melioris aurae prxfagu nocanr,ho-

mincfque filtula mutici convocant,ad

felicioris aftri falutationein. Vt Afttono-

mi referunt lignum hoc c magnis humi-ditacibus& vaporibus generatur, candelx

forma, caliginofo fplendore huc iilueque

faltuatim agitatum, nulli qui .te: Appare-

bant aurem quinquequatuorve hujufmodifaculx magna mea admiratione. Quamvisautem tdmpeftas talium cutiofitarum dc-

ledamenta facile prohibeat multi tamenipcdlandx hujus rei caufa afccndebant:

Quatuor illa lumina Coranarru tuitu Da-mtit Lulitani uocant, lita alias & meliori*

aun ligna, ac jar.i inde in navi noftra alia

boni ominis facies erat. VII. ferenitas il-

luxit tumquc ingens cara oritur circa clavi

reftauratione,convnlfo etcrfltn ferro aliud

fliinon fupererat

,quare quibufdam in Mof- piHni.

fambicquam navigatio placebat, ut ran-

tilpcr fune clavus regeretur. Sed vicit ea

lentenda qua: ad conficiendam navigatio-

nem promptior erat. Capitatos porro qua-

tuor clavos ex navis fubligaculo eduxi-

mus,qui minores erant, arqne inde nullius

ufus. Ex BalDcergo camera [Tormenti ge-nus ctt ) incudem fecimus, adjedtis Anien*

do foco carbonibus lignei*,ac ex duobus

boum tergoribus fabrilibus follibuscon-

fedtisjfoq.modoex forcij>c uncinato duostreive capitatos clavos

,foiannnatdfque

formavimus. Vnus ex ns ruptus etiamnumoperi inietviebac,ferreo in fupervinculo re-

ligata clavi convulla parte. Id opus bidui

erat. Tamfublati* velisfolcmnibus votis

iter ingredi 18. gradum& dimidium oon-

fecuti, circa terri Nativitati* altitudinem

ferebamurjicit remoti ab ota Continentis,

alto in mari 400. mill. & quod excurrit.

Tempellas tum fuavior adfulgebnt fub

Notape-

Ib8 Reditus Iohannis Hugonis.

Notapcliote vento. Hoc in Nativitatis ter- pro ventorum arbitrio, ut aliquod ita leva-

re tractu ufque ad 3 1. gead. difficillima na- mentum nancifcercmur. Tum &c ciltx om-vigatio celebratur, eaque vd ipfas capitis nes, olla:, vafa, ipfaquc major icaphain pc-

icmbtUt. Bonxfpeircmpeitateslupcrat, ut exempla lagus ibant, Colcmniin tempeftatibus de-

Annalibus Lufitanoruro inferta fatis pro- jcdionc. Per biduum ac binodiuro hacbant ac docent. Hic apparebam paflim no- tempcilatc adficiebamur.

bis S. Thema navis fragmenta & nwlk Ccteritm XXV. Martii meliore celo ven-

indicia. Omnes profedo cum timore ma- t6quc velis fadis Caput repetebamus.Tumrimo hunc maris cradfu emetiuntur mu- !

inorbus univerfalis qui os invadit gingi-

rx.tum nldcntcs complicant,tormenta in vaique folvit,focios eundos vexabat,

iabumelocadimittunt.cundaquc minoris Odavn Aprilis poit 1;. dierum vclifica-

prctiiutcnlilia in mare dejiciunt, omnibus i tionem fecundam, terra propinquitatem

rebus ad faciliorem navigationem coinpo- quibufdam indiciis exploravimus. Viridior

ficis. Serenitas etenim nunc placidiiuma hicenim aqua apparebat nullo tamen fun-

adlubefcit, qu* mox in tettam verfa pio-|

do, cum juxta nautaium conjeduras con-

cellam eunda diilipac. Claro hic lucido-|

tincns40.tantummill.diftarer. Et aves vi-

que .dire nubecula quardam exoritur pugni ilebanius quas iJAtangM de Vitugi , iddt,

mmin qua magnitudine. EaaLufitams Oculm Bovis;

Manicas fcricaj Luficani vocant,quod circapiocdUciu-

djgituj. Vbi hanc videris licet in fumma|

alarum extremitates notas nigras holofe-

tranqu illi cate, ita ut rudentes velaq.malum rici colore habeant,c?tcia alba: &cincnci?.

feriant, tamen continuo omnia lintea dc- Ex hifceavium apparitionibus ccrracftpiris «piri»

ducenda erunr.fumma cum celcritatc.Moxj

cojedura mnotefcit, interiore parte, nempequippe navi imminet, ac ingenti procella 1

circa finum lacus,qui 33. gradu dc dimi- >c aiguum.

eandem in Tarrarum dejiceret, ut accidit1 dio jacet, ad oram qux Moilambicquam

^fecunda in Indiam navigatione, abfumptis refpicir.

tum ffrda cempeftate ,ac nondum cogniti Nona Aprilis node 3;.gradu& dimidio

fepee odove ratibus .Ab co tempore majore «ova tempeilas exoritu r ,vento adverfo,

cultodia LuJitani id tignum obfervaxunt. tanta proccllaru vi ut recedac cogeremur,

A Nativitatis terra donec Bona: fpei caput nequaqua potentes fluduum, jadarionilq.

fuperavetichorum turbinum quatrioni- ' illius.qiix multas alioquin naves perdidit,

bui fubjicitur navis.,

magnitudine ac violentia maris opprellas.

XII. Mattii altitud. jt.grad. ventus ad*,

Qujjuvis cnlm fecundo vento redeuntes

verfus nos excepit, inde tranquillitas,coi- :

Uberemur, fludus attamen navem nrorfus

ledis ideo velis, iifquedcdudisfluduabat abfeondebant, vindam alias funibus,ac

Vrocclix tn- navis, fummo in periculo cum iu hac undique cindam nc ingentium undarumgemci.

mundi plaga undiq. fludus matis adunari,j

mole aliquando faciicerct , cum &: conti-

uncinauquc navem veluti forcipibus com- nuis irem fentinarionibus juvaretur. Prx-

primant,gementibus ex omni parte idfin- ! tcrca extremitatibus lingulis DolonijJu-

gnlos irapulfus commilliitis. Hanc rem-;

niscratalligatus.qui uiqueadGubcrnato-

peitacem ergb naut* lummopeic timent, rem percingcbaqtalein quindecim fere ho-

Nos id quatriduo ferebamur,vclitaba- mines tenebant. Gubcmatoc lua in fede

murque in adverfas undas, Luiitanotum cirar.ac Progubernator in puppi lians rr.aris

vocabuloPyrantu.Malum idhxc ad pro- impetum obfervabat. Decem aut duode-

ram conditurum ut parum firmum fuipi- cim viri olavum tenebanr,alixque focii vela Regimen m-

cabamur. Itaq.&funibusmalosacipiam regebant. Ciam autem unda- iniiirgerenc «mpclt™cT*navem cingebamus,procellis illis in XVII. navique imminerent, inclamabat Progu-uique diem objedi. Tum paulo (deliciore bernator, mox Gubernator homines qui

vento vela fecimus,at fcquenri dic ventus clavum tenebant appellat,funefq. in iftam

denuo adverfus ac foedus ingruit, difrupto parremflediimperar. Item focios exteros

acatii ligno, quod dedudis iterum velis fe- ac celeuilem moner: Vr eo modo maria f!u«m»«he.

duld refecimus, line velis interim ad ao. peterent, qux fi laterali impulfu iiMarcmpfque Martii,nullo fucccilii itineris jadari, incidiilent, tilm de totius navigii ac homi-tanruin circa 13, grad. ingentibus j'elagi pum faluceccrtiilimo interitu adu fuiilct.

undis. Et apparebant tum mulrx aves Ana- Erat tim cccluin ejus qualitatis in illa orbis

tum magnitudinequasLuiitani Murenulis parte, cujus apud nos eft nondum glacie

vocant. XX.Martii ventus initabat melior, aditridis aquis. Vndc&defoimcs, metuq.

vix fecundus tamen, fedvcla fecimus. Ac eundi exanimati fquallcbant, dejecti fpc,

XXII. vento plane adverfomaxima tempe- ac continuis laboribus, nemine excuiato,

ftas incubuit ut & vela cogeremur dedu- circa fenrinationcs.cuitodiamqueclavi.d:

cere, qux vix contineri poterant, cum vel vcli,exhau(ti,cilm necfomno tempus fuffi-

ipia navis regi nequiret , fluduationibus ceret aliquod. Adhxcpinnamclavidiiru-agitata fupramodu. Ergo tantis coadipc- pit lempeilas.cum necis periculo fociorum r

riculisorthiaccmpror* alligamus,ejuique ex ea convulfione.Verum avertit illud ma-txneficio ferebamur, repuli! huc iliucque I lum Deus, qiubufd» tantiliu mali habiti*.

In deoj»

Reditus Ioha ruris Hugonis. .nc.

De ledim In In decimum quartum diem hsc procella

*u°imd5ibcdurabat. Tum nulli emendationis fpecie

nni,' reliqua,officiales naviga omnes coveniunt,

navis in Bonx (pci capitis traftu fuperando

debilitatem confiderant , Mollambicquxhybernandum die ftaruunt.ibiq. reftitueda

ratis damna. Id coniilium protcftatione

£rimum fa&a lignatu eratcum fociosple-

:mq. ingens mxror invadit. Haudquippiminore periculo Mollambicquam naviga-

rent, ciim terra Nativitatis denub fuperada

ellct.quc vel ipfum Caput terrore fluctuum

vinceret, Eaq. incenm in Mollambicquamnavigatio omnem itineris fuccclliim rum-peret. qudd alter annus exfpe&andus ellct,

ui rerum omnium fummi, caritate ( cumcundta neceilaria ex l ndiaModimb iequamdeferantur.magnis ibi dillrahenda pretiis )

quam mefonaurx pauperculi non Ferrent,

confumptis rebus ac facultatibus extrema:

miferi* teftimonio,poft yoo. mill. naviga-

tionem, quz etiamnum antequkro navis

Moflambicquatn veniret fuperetat. Has obCaufas ingenti murmure adverfarum men-tium navis ftrepebat fummi Ducis culpi,

ciim nihil in tota navi tanta in teru inopia

fuperdiet, und£ funiculus aliquis cSmodipollet confici.Ceteriim nauclerum Duxin-cufabit.quod neceflaria nequaquim poftu-

lallet. At is poftulalle fe fetebat traditamtp

fuiflc Cayri materiam , ex qua rudentes fiut

Capitanco,qui deinde lucri gratia dimi-

dium vendiller, fuumque ejt eo thefautumimplcvillet

. Hifcc defectibus pleqxq. naves

laborant.Nos ergo Mollambicquam verfus

ferebamur, magni omnium focioruro cd-

tumacii, qui officialibus parere nolebant.

Etenim milerrimo fpcCtaculo undiq. mor-tuorum cotpora apparebant, ciftzac far-

cinae.confolatione tamen noftra, quod ( ut

Proverbium habet ) communia mala mi-nus lxdant.Sed erane hz rcliquiz naufragii

S.Thomx, quod tum ignorabamus, fufpi-

cati duntaxat dejectiones quafdam.

XV.ejufdem melis tranquillitate magnaad XVII. ferebamur diem. Altitudine tum

E‘m »»"« S°l' s infpeCti 37.grad.inveniebamus mag-fpi fctfctt- naomniumadmnarione.MolTambicquam

tciInTuEi- enim navigantes diminuunt, nofquccumaum, eundf curium reneremus , ac quiuquc die-

bus a 35.grad. navigaflemus, loco jo.grad.

37.hal)ebamus.Verijm fludtuum magnitu-dine rcpreffi

,folius Dei nutu fn navigatio-

ne verius Bonz fpei caput etiamnKm Fuera-

mus,cim omnes Mollambicquam cogita-,

renr. Et ipfc Gubernator licit alias fludtuu

non rudis, hunc tamen motum ut illcgitti-

mum mirabatur, acDeum qujctirfui no-ftro faverat folum nuncujpabat. Eodem die

aquam viride refpeximus , & aves eas quas

Mangat de yelingo vocant, certa capitis in-

diciajTum excitati omnes profectionem in

»Lufitaniafuadenr,ac generali confilio con-

cludunt, cum maxima omnium focioruro

l;titia,quibus cuCta experiri antiquius erat,

quam in Mollambicquam navigare.

XIIX. Aprilis haud nunorequim antea

rempdlate jadtabambr, in fummam defpe-

rationem conlternatis omnium mentibus,

ac ad mortem folemni deliClorum expia-

tione difpofitis. Cedebant autem levandi

oneris caufaciltz, ac farcinx mari, eciaui

calia, aliaque quz ad manum veniebam.Ceterum XIX. vclportino tempore fcelicior

aura illuxit mcliorque fpes. XX. ex Solis al-

titudine 36. gradus intelleximus aquamq.viridem , aves Alcatraftt & plurimas Pho-cas, ccrtilTima orz Africanx ligna. Ventus

eo die laxior erat, omnium bona litperandi

Capitis opiiiione propter aqiix continuumvirorem ufque ad li. Aprilis , rtim ejeda

bolide fundus nequaquam explorari pote-

rat,figno optimo luperati capitis datAgml-hat. Id 3 i.grld.dl.diltatq. a Bonz fpei pro- p“S’^*,2umontorio io. mill. quod nempe 34. &di- tua,

midio grad. jacet. Quod autam circa hoccaput Fundus inveniri pollit ad jo. aut 40»mill.i firma, nos ejus amillionc hocipliim

cmenfos eflc facile conjiciebamus. Et cer-

tiore figno mitiores flu&us excepere navi-

gium,plano mafi, ac inxqudris lenitudi-

nem redatto , ut ex Tartaro in Paradilt

quafdam delicias videremur delati.

XXIII. Aprilfc Bonx fpei caput prxrer-

ve&i magnam omnes Ixtitiam reflabamur,

tum tresmenfes trcfquedies elapfifuificnt'

li prima noftra Cochinenfi navigatione^

nullo tenx adfpedbu exceptis quibufdamcapitis propinqui (ignis. Raro id contingit;

naiitx enim omnimodo fludent terram ali-

quam confpicere, ut certiore deinde curfii

S.Helenx in fulam petant. Nam fi ab eo de-

viaverint infulam nullo modo recuperare

poterunt, propter ventum,qUi co in trailu

iemper ad Notapclioten vergit. Capite fu-

petato mox vento fecundo utebamur.

XXIV. Aprilis Gubernator ut Iblverent!

honorariu capitis Bonz fpei hofriines im -

peravit, in bonx vi<e gratulationem generali

faudio om nium. Turii enim redifusin In-

iam non rimetur. Antequam enim caput

cmcnfi fuerint fucccflits itineris in ILuIira-

niam incertus eft.fit erant tum poft nos jo.

milliaria ad caput illud famoliim' Orien-

tem verfus. Supciiaripromotorii certiifima HPjjHjWjvj’

fignafunr trunci cralfioris arundiiiis,qui wpcuti!

f

in eo tta&u aut 10. milliaria a firma

flu&uaiu, avefque quxdam Luficariis Fey-

.jbinsAidx, Alcyonum fpecie, alba, nignf-

que macu lis diilmiffcr , certo a rcliqhis avi-

bus difcriminc. Hxc manifclli figna funt,

ac Gubernatoribus' notiffima. A promon-torio curfas inS.Helcnx infula in Cautum&Mcfocitciu tendit. XXVILAp.vento ad-

verfo ufq. in ftqhente diem ttnquillitatera

adepti 30. grad. ad Lufitanix latus naviga-

bam0. XXIX. fccudo veto ferebamurad li-

nea ufq.generali ac iempiterno. Vulturnus

Reditus IohannisHugonis.'

is cft Cive Euronotus: Vt indi fecuricate

optimi navigantibus fumma quies lit.cim

maximus ventus galex velum ad mediamufque partem tantum deducat.

Duodecima Maii matutino tepore obtu-

litfefeconfpcdlui nolito S. Helena infula,

• tanto cum gaudio.ut crederes cccli compo-tes fuillc (ocios- Ipfa x mill. diftabar ad

Africum, redtoque curfu petebatur, ut tor-

meti ichi eam contingeremus. Accedentes

fuperata quadam extremitate ad Caurum,.. terram legebamus ad Corum tanta: altitu-

diuis.ut muro adccclum ufq.cieftofimilis

dlec.Ita curfus noder ad fefqifimilliarc per-

fcverabat,in aliam ufque extremitatem quead Zephyrum inclinabat. Ea fuperata moxnaves apparebant, qux ante nos ex India

difcdlerant. Ad milliaris medii fpacium ab

extremitate ifta liabant , ad lapidisjadlumlo i terra.ut ipfa in Euronotum vergar.Ob al-

titudinem autem infula: naves vcluti in

portu degunt. Etenim ventorum murmur1'upra aplultrum exauditUr,qui tamen navi-

giu nullo modo lxdant. Macis hic altitudo

cftiy. aut jo. ulnarum. Qui autem teramnon contingunt ad lapidis |adum , ii ali-

quandb ventorum impera abripiuntur, ut

infula pollmodiim repetere ncqucant.Idcd

nobis propids acccdetibu^ob alneudinem

terrx ventus celizvic, quo fine, cilm navis

regi non pollet, in terram dilapii eramus,magno noftro metu, ac terrore incericus,

circanavem ejufque merces.Ceterum mareibi fyncerum cft ic altitudinis etiamnumi o. ulnaru & accurrebanc aliarum naviumfocii

,qui navigium reduxerunt i terra ad

i (latione, quam reliqua cladis tenebat. Ea i

« regione vallis cft, inter duos montes altiffi-

tnos,in quaS.Hclenz dedicatum faccllum

v ifitur.Naves quinque hic ilaban t Malae ex

nempi, S.Marix.quxeo in loco per ty.dies

fuerant, conjundlx circa Bonx (pei caput,

S.Anconii.&S.Chriftophoriprxcoriajante

lo.dies ex advenerat,& Coceptionix navis,

qux pridie quim nos accellerat. Sol&m ea

*• qua: S.Thomxnomine infignis crardcfidc-

rabatur. Ea, ut& nos cx (ignis collegera-

mus, alixque naves exploraverant, penitus

perierat. Ingens etiam Portoria nollraperi-

culum cvalerat,perforatis rabulisvetmium

morfii,qux tamen nova: erant

,ic prima

tant&m navigatione imbutx, ut zo.palmos

aqux haberet,continuifquc fentinationi-

bus navem tueri deberenr, ejedla merciumpene mcdiecatecirca Bon? fpei caput.Quin&fubmetfafundum petivillct circa S.He-

lcnx infulam abfque aliaru navium operi.

Reliqux fuos timores habuerant, fuaque

pericula, quorum nattatiotumeratinore\

fulx pene omnes vexantur. Etenim hac

Ormutium (utnaravimus) dedud^aerat!

Mollambicqux hxc in hybernis fuerat,

Capurquc maturius prxterve&a in Lufica-

niam (ola abiverat , relidiis quibufdam in

infula xgris ( uc fieri folet) quos fequentes

dmodim naves adfumur: Hi nunciabac

e Britannicum ad S. Helene infulam

navigium.quod per fretum Magellanicumnavigarat.mateAullralc.juxtaPhilippinas,

per Snndx fretum ,quod c regione Malaccxjacecintcr lavain & Sumarrain, quo in tra-

dlu Chinx navem ex iis quas fnncleos vo-cant.auro ac argento oneratam in prxdamconvcrtiflet : Ex eadem Lufitanum Guber-

natorem adfumpferat.lc curfum poltca ca-

put Bonx fpei verfus direxerat , delatum

inde hanc ad infulam , iri qua focii tem-

plum vallaverant , imagines ic altare con-

fregerant, relidto gladio cum lebete,poft

aquationem fa&a difcedcntes. In Malaccxnavi Fadlor Piperis erat Gerardus Afhufius

quidam Antvetpix narus Ic Lilbonx habi- hufmm in s.

tans, qui eadem in navi Lifbona ante bien- JJfknjrjjjMj*

nium lolverat. Malaccx enim propter anrd1

?nter fe peri-

narratamobfidionediucius hxferar, emor-tuis intemperie acris ejus plagx multis ho-

minibus,uc ex aoo. tantum to.aut i8.fuper-

eflent. Cum hoc , amico meo jim ante di-

fcelFum meum ex Lu (itan ia in Indiam , li-

bens (ermones junxi,garias agens fortun*

iam parenti, quxpoliam diras inlidias, in

loco eo cx improvifo nos fociailct. Ab eo-

dem Malaccx pleraque intellexi,& aliarum

infularum vicinarum memoranda , circa

mores.&confuctudines negotiationis. Ex(equentibus hifce figuris S.Hclenx infulx

fitus apparet. Itim infulx Afcenfcionis.ad

veram ( ut opinor) effigiem.

CAPVT XCIV.

TirevU infula S.Helena deferiptie.

INfula S.Hclenx, ira di<fta,qudd iLufita-

nis Helenx facro die ai .Maii inventa fic.

d.milliaria fete compleditur,i6.& dimidio

grad.jacet ad .diquincxftialisAuftralem pla-

gam, diftantii 1 Bonx fpei capite quingen-si(U! Helc.

torum & quinquaginta Hifpanix mill.ic oxinful*.

ab Angol* five dtthiopie traclu milliarium

j;o. & a Brafilix rratfta jio. mill. Hxduxterrx viciniores funt ac proximx. Ipkalta Aldtuifa,

admodum ic monruofa cft, nubibus feti

continui) conrcfta. Soli cinerea quxdamficcaquc qualitas etl , arborumque ( quxibi mulrx funr ) naturalium ac (ylveftrium

lignum non nili ad ignem extruendura fe-

re valcr, marerid adulla, in argumentumVenarum ignium flammxque quibus iri-

omnium. Ante tres menfes cx hac infula

navis ea vela fecerat, qux fuperiotc annoOrmutiodifccllerat.cum reliquis mercibus

ac hominibus & Salvatoris navis,qu£ i Lu-

fitanorum clallc fervata circa oram Abex,

quibufdam in locis fulphuris fubftantiam

habet. Anti Lufitanorum adventum nulla

ibi animalia vixerant, nullumqucfrudlus A q U„UB }a-

genus creverat, aqux tantu dulcis abundi- cundiGim»

tii inluftri loco.Eai montibus cadit inque ‘°r“-

vallem

Infula: S. Hcicnx dcfcripcio. iti

vallem infinita defeendit,circa facelK lo-

cum, fluitque porro in mare per torrences

aliquot derivata. Hic vafa fiiaLelitaniim-plent, kc linteamina abluunt, jucundifli-

mo fpedaculo: Miraculi quippe indar iit

aqux fuavilfimx perpetuus nitor, copiolis

d Fontibus inter montes in vallem dclcen-

dentis ,cum tota infula aridx fit glebx , kc

rupibus petrifq.undiquefquallcar.Lufitam

paularim animalia multa invexerunt fru-

ctuique in vallibus plantarunt,quorum

nunc tanta ubique abundantiacft,ut fidem

Animalium 63 Pcn^ «cedat. Damarum ibi, caprearum,abundanda, aptorum, perdicum, columbarumq. innu-

merabilis multitudo elt.Indc cuivis vena-

tio libera, qua; nunquam exhauriri pollet.

Lapide aut baculo od Fummam copiam ad

Fmftuum. necem licet adigere. Frudus ver6 hei Lufi-

tanix, pomagranatenfia, autca, limones,

tanti pafsim copia adfunt ut Patadifi cu-

juFdam delicias impleant, fecundo Sc flo-

c®[i

ftct5da rente fempee proventu, qudd pluvia lingu-

lis diebus fexies f.-pncfve cadens fructus

riget,quos moxfol clarus illuftrar,divilifq.

virtutibus pluvii feceniq. cceli, adauda fer-

tilitacc. Sponte itaque propagantur frudus

omnes, Lufiranorumq. negligentia fit, quominus in eam reliqui Lulitanix Iiidixquc

frudus delati fint, cum haud dubiii incre-

mentis , ob loci temperatam qualitatem

provenirent. Neq. piicium dccft fortunata

Fifcfttio eo-caP[Ut-1- Nam ii multitudine ingenti ac

pion. mirabili infula: fubjedura marepoifident,

ut vel claviadunci hamatlq.bcneiicio ftxli-

citerattrafias.quodin longum tempus fuf-

ficiat. Siccat hos pilees nautf multi generis,

fapore optimo.iupraquc omnium pifcium

guttatas carnes, ut homines eundi tcllatur,

qui hoc in tudu aliquando morati funt.

Majore vero comoditutc faxa ad maris lit-

tus fal habet, qui ad purpurandos condrcn-

ruradiG z^0^,c^05 fufficiat.Vt infula hanc patadifi

dam dc'iK«!" quadam fortuna illultrcr, cum fumma ac

necefla liaLufitani; naviii icfeCtionc.Provi-

dentia (ane divina ereda altitudine eximia,

remotaque a exteris infulis ac firma velut

cymba deftiruta iit mediis ponti fludibus

apparet , certiflimo ad recreandos nautas

afylo.kqua cum aberrafientquandoq. mi-fetias maximas lubivetunc,admoti Guincxtradui,ut ibidem imbres aque fufeipiendx

gratia exfpcdarent , in Lufitaniam pollca

1'emimortui delati. Mote recepto xgri ex-

ponuntur in hanc infulam.cum orizx.bif»

cocti, olei, aromatifquc aliqua quantitate:

Pifcium carniumquecopia luperelt. Navi-

bus enim abeuntibus animalia qux obmetum fcopulos montcfque petierant re-

deunt in vallem,kc fac ilii tum comprehen-duntur. aEgri hic in foquentem ufquc an-

num remanet, quos tum naves accedentes

• ^adfumunt. Mox ferifanitatem rccupetant

ob aeris temperie,qua: eodem femper catli

ventotumque (tata durat: Ceterum Regis

edicto incolis caret, ne ii lapfu temporii in- locouieiict

falam in privatos agros redigant , kc cora-

munioni huic ineptam reddant. Anacho-1"

reta ante aliquot annos hic vixerat facelli

curandi gratia religionifque ergd.Veni in is

capreas hedu ljfq.madibat, atq.cx pellibus

lucrum aucupabatuc.Cognita re in Lufita-

niam pollcaabdudus fuit.ltdm ex navibus

aliquando clapli dtlo Nigricas Cajfrtt ex

Mollambicqua.Iav? unus homo.cUm dua-

bus ancillis montibus fefe rupibufq. inviis

occultavcraiit.Hi ftccunda mox generatio-

ne zo, numero fadi clallc difcedentc infu-

lam vallabant, plurimumq. frudibusno-cebant, claufi pra-fentibus navibus cafulis

filis, quas in rupe habebant, locifq.ad quxnunquam Lufitanus venerat.Vbi eos turba

nautarum vid ic omni conatu captivitatem

eorum procUravit,at frultrk obinaccdllbi-

lcs aliis fceelfits,quibus continebantur.

Demum cxprdlo regis juilu capti ac in Lu-

fitaniam devedi fuere. Hinc ufque in ho-diernum tempus nullos incolas habet,pr?-

tcr tclidos xgros. Navibus eo delatis fiub Niaumm Ia

arborcquifquediverforium fibi inftruit

lumquc tentorii vice extendit. Arbonunvia®.mulcitudo maxi maeft,facieique tum vcluc

oppidi alicujus apparet. Quilque (ibi ex ve-

natu cibum parat, frudus item, pilees kc

ligna, linteamina ablui t. Corpus curat,ge-

nerali item inditura fupplicationc, multo-rum hymnorum conccntu,fadifque factis

in gratiarum adionem , ob fuperatu Bonxfpei promontotium ,

dcvidkmq. tcropefla-

tuin maximarum molem. Ibidem nominahominum infeulpta corticibus ficuti arbo-

rum videas {terna in memoria. Ea crefcente Nomini ri»«

atbore excreicuntitdm in palmi aliquandd

magnitudinem. Er rdlabanr jam abannoiyio. & rjiy. antiquis ac grandioribus

fignata literis. Atque hxede S.Hclenz in-»

fula (afficiant.

XXI. M.iii ipfo S. Heleni die , feftoque DiGedit eijf-

Pcntccoftes, poli omnium reruA neceila-s,Wcle'

riarum prfpararioncm vela iterum fecimus

relidis i f.agris, kc mancipiis aliquor, quxclkm aufugerant e navibus.

XXVI. Maii vcfpertino tempore,curei S.

Mari* navigio colloquebamur poltcioque

dic mani cum galeone Malace*,pomeri-

diano vero ccmpore cura Admitalio, qui ut

cum in Afcenfionis infulam fcqueremur

mandabat. Eodem die fervus nobis i navi

in mare decidit, quera conati recipere ne-

quivirous,fecundo vento avedi.Eodem die Ar«nfiona

vefpcrtino tempore, AfcenGonis infulant *****

confpeximus circa qua tota node hxfimusobliquares curium, ne cande amitteremus,

XXIIX. explorabamus fundum anchoiis

tdoneu.Prxtotia enim navis rimofaaqu.im

multam tiadebat, ita ut vix lervari pollet,

fuadcrchoniinu turba merciu oraniumineam infula expolitionem, ut vacuata navit

tutius in Lufitama proficifcer?tur,cumdc

K i meati

si','

\U Infulse Afccnflonis defciiptio.

Vimorizptri-m CrCW 'n W 1B^4 &tIS C^'nC tllt* qU0(l

cui»». vel ncc intra ao. annos aliqua co navis ve-

nirer, ob fcopuloium honorem, prxtcr

quos infula ninil habeat. Nos prope acce-

debamus juxta pulchrum candidumq. lit-

tus. Ejida bolide jo. & 40. ulnaium al-

titudo apparebat, licet verd propius naves

terne admoveri pollent, officialium tamenconiilium

,qui fcopulos ac petras caufa-

bamur.dctcrrcbat : Ne turba iis invitis ali-

Juid de mercibus ftatuetet

;cum intetim

rntinas duas fefe i exteris navibus mutuoaccepturos pollicerehtur,quarum beneficio

navis falva evaderet. Etenim nobiles om-nes ipfumquc Admitalium fentinatio ex-

ercebat , nulla exceptione , ut exteri eo

exemplo confirmarentur. Ex S.Marixnavi

ergo lentinam duxit.ac item e noftra,licet

ea quoque non omnino firmaeifcc, multi-

que traditionem fentin* dilTiiadercnt , in-

Ipccta longitudine navigationis ac circa

eandem vanorum luccelluura fortuna : At

vicit eam fententia fupplicatio humilior,

necelluitilque quam patiebantur intuitus.

Deliberaverat Prxfedus aliquot merces ex-

ponereoneris levandi cauf.i.aliifque in na-

vibus collocare.fi fereniras adfuUillet. Ve-rum caoccalio poltea non cxticir.Quocirca

infinitas permifetias laborefqu; ttanligere

navigationem compellebantur, donec de-

limatus portus adclltjt.

CAPVT XCV.Jn(*U AjcenJumU deferiptit.

nome TNfula hxc Afcenlionis nome habet i die

J.Alccnlioiu Chtlfti facra. Intucntiquan»

S. Helena: major appatet, k fubliim nonxqui ficu. Montibus tamen & collibus

Eju fiiu».abundat. Odavo Sc dimidio gradu )acec

Audralis jfiquino&ialis tradjs ad Cauru;

l S. Helcnxdillat 190. Hilpanix mill,. Sc a

Aqaicuct. Lineabo. Aqu3 dulci ac virore frondium

planeeaca* Montes habet tubri coloris.ex

ea terra ( ut a longe fpedantibus apparet)

quam Hifpaui A>m.igro nominaut- Rupi-bus porro afperacft.aduttiquofoli. Multi a

S. Helena aberrantes in hanc inciderunt,

commodam ibi aquatione opinati. Verumea(utdidumcft) nulla repcmur.Cetcruru

lictora quxdara candidilfima ac pulcherri-

ma apparent, innumerabili pifcium multi*

tudi ne,quorii gracid plurimz quoque aves

Arium mul- iUcdbe degunt. Anferum pullorum magai-mudo & iu- nidinecxillunt,k libero volatu navem no-1C

' ftratn invadebant fecurrilfime, humeris Ic

capitibus hominum iniidenres, atque ided

capi faciles. Caro earu pileolo fapore haud

xque delectar. Illam vero audaciam accon-

fidentiam, nullo hominum rerrorc,exinlb-

lcntia iis in locis eorundem oriri credo.

Circa hanc icim iiifulam.ic inter S.HclcnxAUiipitei. g. yEqumoctialem , alati multi ac volucres

pifccstcpciiuntur, halccum magnitudine.

Acervatlm volant ab aquis ad 3. aut duas

ulnas elevati, fullcntantquefcalis made-fadis, ficcatxcnlm jam, ulterius volatumnegant. Tum unda merii volatum repetut,

metu pifcium infequentium, quibus in

prxdam cedunt fugientes. Hoc modo iu

naves noftras fubinde decidebant .deftituci

humore quo alas movet. Ab infula Afccn-

fionis cutfus fere in Vpocotum tendit, ad

primum ufq. gradu Scpcccrionalis cradus, Scopulm.

quain plaga ftopulus jacct.qui fubindi ad-

Ipcdui fele offert Ptntdo de fa» Pedro di-

dus, & ad hunc ufque locuin hoc curfu ab

infula Afcenlionis 300.mill.compurantur.

V. Iunii linean» /Equinodialem iterum x ujnofti>.

fuperavimus,ad conlpcdum Borcalis aftri imiinum

relati, quod i linea amiferaraus, 1 o.grad.a ll,PCI:*nu

Cochino. Et dilccdebat tum Auflrale fy-

dus, Sole meridiano tempore in Auftrumporccdo, qui ab alio line* latere Septen-

trionalis nobis fuscat. VIII. Iunii 4. grad,

ad Boream ceflabat Notapeliotes ventus

generalis,qui nos fecundo flatu d capite

Bonx fpei hucufque deduxerat, fuccedcnte

pluviarum ac malacia: intemperie. Guinexetenim accedebamus , cujus tradas ad 9.

ufque grad.durat.Pluvix ac tranquillitates

in XX. Iunii; undecimo gradu perfevera-

bant, difperfis inde navibus, quasRedocraca in malacia gubernare pro arbitrio fuonequiverat. At undecimo gradu conjunge-

bsinur/picante ibi Boreapeliote vento, queacacnJJl

generalem nominant.pcrpetuis in hoc tra- reatu,

du flatibus, ufq.ad trigefimum.k 3 2. grad.

fado inicio ^ lexco aut leptimo. Ventus

hic ardior eft, femperque ei accedendum,

quod curfus nofter pene omnis ad Caurumac Boream ccndac.

XXUI. Capitis Viridis altitudine fupera- capitu Vtri-

batniis,dccimo quinto grad.XXVI. i nfulas ^“dl

u

n^u‘ “*

cjufdcm decem numero. Incipiunt decimoquinto gracLporrcdx in decimum nonum.A Capitis Viridis firma ^70. milLulque adiijo.dilfat.inate verfus porredx. Ibi pontusfequitur Sjrgtjfi didus. Aqua cteiu omnis Mare SargafE

herba contegitur, camporum inftar.vixqtic haiiidom.

humor apparet, magno penetrantium na-

vium molimine, cum omnino vis magnaventoru requiratur. Crctx marinxfpecicra

herba habec, uvafque fimilcs iis que crilpx

vocantut.vacuas tamen. Lulitanis Surg.ijia

dicitur <t fimilitudinc herbarii in pWis ere-

fccntium, quas Sargajfo vocant. Originemhariiin hoc tiudu herbaru nefeimus, cumnullavicinitas infularu apparcat.atq.Africf

ocaquadringenta milliaru diltct , Sc quodexcurrit.Sulpicantui quidam cx fundo eamenafei, quein tamen nemo ibi explorato

potuit. Cum Indiam naves pecunt has ira

herbas non incidunt,propius enim otatn

legiit.atqul hx herbx hoc in tradu tantuminvcniuntur.iviginti gradibus nempe uf-

'

que in 34. canta denlitateic mole, ut infu-

lxcujufdam fpcciem ptzfcrant. Frigidius

hac plaga

Canariarum dcfcriptio. mt.hac plaga ctrlum eft

,quo modo m noftris

|

regionibus nulli ctiarauuh) glacie. Hancj

tcmpdlatem Lulitani fum moperd horrent,j

ac maligrue hyeinis loco habent. Virimij

Iunii altitudinem graduum viginti trium;

nadi.Sol i ex diametro verticali opponeba-mur, quod Sol eadem altitudine ellet. Sub !

a- Tropico Cancri iiavieabaraiis.finalicurfu

Solis ad Septentrionale latus , unde ad Li-

neam revertitur, ac portb ad Auftrum. Bis

item Capricorni iropicnmiupcrayeramus,

nempe ad Aultrale latus,primum apud in-

fui* S.Laurcntij fine, ac Iccuudo vigelimo

tertio gradu, _poftqpim Bona: fpei caput

prztcrnavigjllcinus.SccundaIul.il circa al- i

titudincmCaiutiaruraaofularum provedH I

viginti odto ac 19. gradus numerabamus,j

Didant Canari* ab Afric* ac Barbari* ora

a jo.ad8o.milliaria, atque ad dextram re-

manent nobis, fiafdem infulas hoc in vp-

lifmine haud oraiferirn dcfcribete qubdnon vulgaria quxdam habeant notatuque

haud indigna.

CAfVT XCVI.

Compendiofi

CanariarumJ infkU-runij dcfcriptio.

INfuI* Canari* numero 7.i multitudine

canum ibidem primum repertorum no-

minat*,apud antiquos Fortunat*dicebanTtut. Nomina autem earuh*cfunt; MagnaCa>i*na, T'encriffa, La 'Talnfa,La (jomera,

EI Hierro,Lanfirottc ,

Fuertt,Centura. In

Tenmjfa ipfula mons eft Pfco de femuraj. diftus. Is multotu judicio altiflimus mon-

tium perhibetur, in fio.milliarii adfpeckai

navigantium parens. Augufti &Iuludun-raxat melibus afccdicur, reliquis cnfrn annitemporibus nive fquallec conte&us.,

cumin ipfo inful$ vicinarumque folo nulla un-

quam nix appareat. Trium dierum afcenfu

tuperatur, iu vertice planiciem habet, ex

qua calo ferenoic lucido circumjacentes

infui* confpici poliunt, licdtqoxdam $0.

mill. dident, ac totidem in circuitu com-prehendant. Tempore hoc cum alcenditur

plurimi fulphuris lapides d cacumineducu-tur.acin Hifpania mittuntur, quales mihi

in infula Tercera nauta ex Tencriffa adve-

niens dernonftravit, lapidcmq. hujufinodi

a in rei tedimonium dono dedit. In Ferri in-

fula res admiratione digna fupra omnia or-

bis miranda notatur. Maxima hsc inter

illas feptem infulas in adulto ac arido folo

nullas aquz venas habet, prxtecquam circa

littus maris , ubi aquat aliquid icpericur,

quod tamen remotum ac exiguum, parvo

beneficio, kc pend nullo iiilmara adficit.

Ceterum Dei Angulari munere erga mor-tales ac pecora arborem habet,cujus Ipccies

ignota eft , nulli fimilirudine cura aliis

Cognitis arboribus. Foliis longis eft,ar6Hs,

k perpetui virentibus uulla immutatione.^

Hanc fempei nubecula circundat & tegit,

eadem fpccic ac forma immutabili. Ex hac

in folia adlidBus humot cadit, qui limpi-

diflimo deinceps liquore.in cupas diftillac,

ab incolis cifca arborem conftiiuras, tanta

copia ut non.tantum hominibus, verumSc armentis pccorique. abundi, fufficiat.

Nento miraculi hujus aut fontem, aut cau.

fara recenfcre poteft. Ad dextram haruminfularumprodigiUm aliud intra 100.mil-

liarium diitantiam notatur. . ibi namqueCtpenumcroinfula cdfpicitur,quam vulgbSan 'Borondoiiwocp.npi ex improvifo in eam inmS eo-

multl inciderunt, qui araamtarem, fertili-,oniJon-

tutem que ten* fummoperd przdicaoc, hu-

minefq. eam inhabitantes Chrifti.nios die

volunt. Hifpani ex Canariarum infulis

profedi hanc ftiinmo ftudio multi quxfi-

vcrunt.ycrum fruftra.VndeiJ: variis narra-

tionibus, vel magi* fufpicioqeauc exigui-

tatis itiful* quam continui nubes tegant,

aut iriaris fluxu, qtli naves avertat, apudHifpanos tradiaiuc, cdro tame compertumfit pr6 vero,infulam exure, ac in rerum na-

tura dic. Canari* fertiles admodpm tunc,

ac facuud* omnium rerum ad vitftum

pertinendum, frumento,acexcellentillimo yinBin c^.vino mclyr*

,quod indi in alias orbis par-»«™*

tes defertur: Sacharoitem celebres fum,mercatoribus Hifpanis ,. Lulitani;, alio-

ruinq.locorum ideo frequentat*. Stdpelam

fipeconventum Indic navium habent.qui-

bus ibidem vina, c*ceraquc nepdlaria prx-

pacantur. Pecore, ic camelis abundant. AbHifpanis hodid habitantur, mixtfq. iis in-

digens funt Guancha vocati, ac longi con-

fuecuqiheinHifpanoru.m mores jkm tran-

fcripti.Caput Cananamajor eft.lbi Epifco-

pus degit,cum inquifitione,& Regii tribu-

nalis audicntia,manante exeadem imperio

in reliquas Canariarum infulas.

Vl.lulii altitudine,trigintqduorum gra-

duu generalem ventu Boreapcliotcn amifi-

rn us, adepti malaciam, ac apparebat etiara-

niim herba illa Sargafo quz.mare totumibi tegit. X. ejufdeni fecundum ventumrecuperavimus , trigdimo quarto gradu*

rnarc item fyncetum,rcridift herbarum ifta

colluvie. jfllX.alticudinc Jograd. eramus,

qua infui* Corvo, ?ercera,ic Lilbon* flu-

minis finis notatur- Omnibus hifce diebus

multe nos trauquillicates vexaverat, pofte-

roq. die Occidentalem ventu nadli fuimus

pcofperuni.rnuldq.tuin volucres pifccsap-

parebant,AfellorUra minonimagiiitud ine.

XXIt. eodem vento infulam Flora didlam lr",; J rie:®

conIpeximus,& eam quis Cof-vo dieiciii:

,v)-

cinara fuperiori. IndcadEuruir., ufqucaif

Tercei*iufulam?8.mill.c6piJ,can[jjr. Hoc s„4;j ra v„

tempore homines innavi noffradebilicaa aJiumnii

Togis diacurnifq.inifctiis.ic fime exhaulb,0>*

qubd omnia pene cortupta dlcnr, que advidlu pertinebat, variis morboru generi bus4^circaoculos, pedtus, ic gingivas putredine

K j adfcdat

i-

U4 Canariarum dcfcriptio.

adfe&as deterrime velabantur. Nim &multi dulcioris aqnx inopia otizam cum

tUumanna decoquebant. Reperftbantur etgA

aliqui emortui fub foris ,|am triduani aut

quatriduani,rigente cadavere, lugubri fane

fp--fllculo.Quatuordecim itA nobis hOmi-

11« perierant pervulgato inter mancipia ac

liberos malo. Eodem dic circa vcfpera cuminfulis Cono Sc Horti accederemus vela

tria afpeximus, queconfternarioucm haudparvam nobis intulerant- Petebant enimPraetoriam claflis noftta.cumq.ca

;iccm al-

tera ex claffe,tormentis agefcftnt diu

,quo

Uriunnoium*rgt* mento Britannorum myoparones elTc

mreiciaiTcm facile collegimus fluente cum Anglicis lig-IhtiJuuc. n jj apjuftfc. Triginta vafotu myoparonem

hujulmodi arbitrabamur. Notturno tem-pore uos in fequebatur.quo Luna clara lucc

proprer infu Iaio Fxyxl navigabamus,poile-

rdquedie inter 5. Gtorg» iniulam qui ad

dextram erat,Ac infulam Graciolam.qiie ad

timcjue.qua firiifttam manebat,infequete nihilominus

foinn Hugo Anglotum manu. Deliberabant ii; Myopa-roq. unus recellit altum petens , arbitratus

navem aliquam defc&a ctiamnum i tergo

h$rere.Verum mox rediit,conimunicatilq.

confiliis navem noftram ex occalione cui

StnR: Georgu infula inferior erat invadunt,

ut teri* nos impellerent,navique damnummemorabile inferrent. Parumque id mali

abcrat-Etcnimanirnofl1 Britanni tormenti^

Ac baliftis nos petebant, quibus ea pericuh

manifefta ratio timorem ingentem inculTcr-

ratjConftematisomnium animis, rudentes

ac vela tormentorum illi idus vartaverant;

navem ipfam non item. Nemo cx noftris

feie audebat oftendere, tamufque iti navi

ftrepmts erat,ut confil/ionem quandam

rerum hominumque dixirtcs.tormcBroque

emiflo uno.eidcen dcnu6 implendo vd ho-

ram tribuere cogebamur. Reliqui naves

nulla noftri cura fublaris vdis quanra po-

terantcum viportumperebam. Appropin-

Simtrs interim Terctrx difccflirq. ergo

Anciorum . infinito nollro gaudio.

CetrrAm fodicabat animos noftros alia fo-

licirodo, nempe fuperipfius Terccrcftatu,

tjuomodA enim ea infula teneretur ignora

-

bamus.quAd nec claffls ulla Lufitaiiorum

confuera appareret,Angliquc ( ut didhim

)

Uberrime aaeAvagabantur.Non minor in-

fulam Tcrccram anxietas tenebar. Sufpica-

bantur etenim incoli hoftes nos ellc, Ac ex

dallc Anglorum Terccr* occupandy caufa

nrillbs.quod Britanni dedurto apluftrono-

ftris fefejunxiflent, Acvclur cjuldem cladis

adventarent. Ergo inftilani dromades duas

eo a Regemiflas urnas ibus Indi* volunta-

tem fuam irtdicarenc emittunt, qui nos

Specularentur, eiq.poftqua amicas cogno-villcnt, propius nullo metu accedebant.

Anglorum navibus eapudavifa eft.ltaquc

antevertunt uos hc dromades petunt,qui-

bus amiciri* imago irtapofiiiflct nifi tor-

mentis i noftra dallc lignificati fuilfimt

animi parnu, dato ligno quo moniti terra

feie occulcarent. Angli ubi id animadver-

tunt in marcprovc&i nos relinquunt, <fo-

madcfquc accedentes nunciaut infulanos

omnes ii» armis ellc ob Draccki Angli me-tum, qui ( ut ex Ponugalliaallati tumores

ferebant) infulam meditaretur invadere.

Nunciabanritem infauftumclallis Hifpa-

nicx Britannico bello deftinat* fuccclfum,

Anglolquc Lilbonx ftfe portis ortciuliile.

Velle ergo Regem ur Tcrcerc (latione fubi-

remus, iblque alia ejus tonfilia exfpcdhrc-

mus, quod in Li/bona navigatio haud ruta

dIcr.M$rorc hqc res aifecit cladem omnem.Periculofa enim circa Terceram clafliuin rcrkoktk

ftatio eft,patulo mari, quam naves ludii

nunquam experiuntur, cmitrenrcs tantumun> 1 ‘

fcaphas recreationis,ac refe&ionis caufa,

ipi* interim curfum obliquantes. Sed pre-

mebat regis mandatumjid a Comcrland io

Anglo mauifertuin periculum, qui fubindequibuiiia bellicis navibus comitatus, mar$hoc infertum reddebat. Ergo aq-Iulii S.Ia-

cobi die naves nortn (cx numero, quinquenempe cx Orientali ludia, ac unxMalaccxAnchoras emittunt, ftationefubeunres fub

arcis pr<;fidio,ante urbem Tcrcer^ Angram: roicmctbHU

Inde mox dromades rres autquatuoremi- lu 'u' lub" -

iimus, q«i Regem de adventu nollro cer-

tiorem faccfeiu , ac conlilium peterent.

Magno hanc ftationem metu tenebamus.

Augufti ctenifo menfis initio fumn-.us ibi

procellarii )mpctus (ivit, nulla defcnlionc

aut tegumento , cum ventus ab Auftro Sc

Orientaliore Auftrali plaga fluic.Tum navi-

bus fivavis incumbit, pneipue Orientalis

Indi* grandioribus, & ob oneris nimieta-

tem regimini 'ac moderationi ineptis.

Quarta Augufti nofhirno tempore in-

grtete Auftrafi vero altano naves procellis

contudi magno in periculo verfabantur.

ne ad terram dilabercncur, Ac itadiflipati *u*h.

confra&xque interirent. Tormentis auxilii

necedai ii reftimonia reddebat; cum omnesnavium officiales pcnA in terram.morc Lu-firanorum haud probo, vulgari tamen, c-

grefli cllcnr,rclitStis tantum in navibus ma-cipiis quibufda ac mefonaucis. Strepebant

per urbem campam omnes, opplecaque

ca fremiru diffono , clangoribus maximisturbabatur, cAm mans commota fxviria,

neque infulanos ad navium , neque nau-

tas ad infulx accedam permirteret. Na»vis noftra S.Crucis in terram fipenume-ro vergebat cui illifa haud dubie difrupta

Ac penitis vallata exllitillcr. Avertit id ma-lum Deus. Navis Malaccitana rudenti-

bus rnptis cim non (ufficerent hominesquiin navitemanferant reparationi

,ac al-

terius anchoneemidioni, aetruneatis mul-tS vi malis in rupes delcivit, aqua ufquc

ad fuperiores foros protinus merfa. Tini

velut pacati maris iracundia ventus mCaurum

vi

Canariarum cJcfcripcio.

Caurum fluxit, fxvitiique ipfa undarumconticuit.Qu* acris immutatio ni accidil-

fet,eandem fortunam exterx quoque naves

perpetiebantur,jam decreta malorum fu-

niumque dille&ionc , falvandorum homi-nu gratia. Hac Malaccitanx navis fubmer-

fionemultx merces opulcnciflimx peribat,'

quod eaditillima fit, polIcatqucMolucca-|

rum, Chinz.ac aliarum infularum opibus.

Ita tctcrrinio tri (liq. ljfcdtaculo fluebat paf-

slm Dainafccnipamu, velles lericx, Porce-

ianx, alixq. (Imiles merces,prctio(3 rerumfacie contedlo littoreundifquchujiifmodi

j

farcinis. Quafda fanc res fervanit ex iis quxad manum erant,ac tempore per Urinatores

aliquid Piperis, Caryophyllorum.ac Macis

eduxerunr- Verum maxima pars bonoruminterierat

,quxquc reflabant corruptione

infcdla erant. I neludebantur reliqui* moxALfindega live Telonio regio per Regis cu-

ratores,ut vedligal regi ex jure fuo (alvum

cflet, miferabili conditione corum.qui poli

trium annorum inenarrabiles fatigationes,

ac extremam mifcriara.in Malacca (ut alias

narravimus)perpellam , nunc naufragi, i

curatoribus Regiis fummum jus obten-

dentibus,ex corruptis iis facultatibus , nc

obolum quidem impetrare poterant,, licet

cautionem vcclieaus nomine ibuudcpf-

ferrenr, ut eo moao vitam quam vix aliter

tueri poterant.fuftcntarent. Quinimo dro-

mades (e pollicebantur inllrutluros,; ac de-

biti fidcjufGonepr?ftita_,boiu iuTcjoniumRegis delaturos, fuo periculo

,it fruftj^,

ciim Regii Curatores claflem c Luficania

Erxfidiariam affore identidem reccnfcrcnt.

>emum Piperis comludorum importunaefflagitatione, licenda conceditur cuiqUe

imponendi facultates fuas, quibufvis navi-

giis, ac Lifbonam in domum Indi* defe-

rendi, poflquam ibi per annos duos ac di-

midium hxfillcnt milcri homines in fum-mi inopia.ac fuprema rerum dcfpcratione.

Largitione aurem maxima opusell, circa

hujus teloni i prxfedbos, ut mercium quamcitilfimevcdligal deferibatur, ac numere-

tur, aliter trium ferequatuorve mcnliumcun&ationcm fubeas.Elegantix fi quid na-

ves habeant , id magiftris vc&igalium feri

cedit,cum quibus licii t ipfipretium fefe da-

turos polliceantur , nulla tamen hujus rei

nomine legis a£tio eft.

Odtava Auguili deliberationem inierunt

navium moderatores cum infula: guberna-

tore,difceptanres quid porro faciendum

«flet inclinante anno in ccmpeftates metufimilis naufragii

,quod mod6 accidiilec.

Navis ergo cujufda validx prxfidio, quam(jaleonem vocant, qua: eo tempeftatc delata

«raucum Brafiliam peceret.Gubernatorcm

ejus terra: vehens,abitum concludunt, licit

^amque Regia: fententix arbitrio. Magno in

timore vela dant. Ego amicus fa&ori Ma-laccicanxnavis, precibtlsqusmorus, cui

I adjumento cflcvoleba,&quod Pipetomne roinei ff»»£

adcofdem magillros pertinet ,rebus meis

ordinatis per eos qui difcedebanc, privatis m-com mendatiombus in infula remanfi , cx-

fpedticurus, dum bona fervo, iifq.intendo, fi» «ui».

quoru bonam parce per urinatores eduxera-

mus_, Regis promiitam praefidiaria cladem.

At hxfic ea, nofqtrc triginta menfium faili-

diofilfiina mora confecit,ingcnti (ociorum

calamitate,ac pravx cicca marinas res Lufi-

tanoru cur* argu mento.Trigcfimi Auguili

exdem naves pariter infui* accdlerum,fineanchorx tamc cmilfionq hadlcnus ufe fue-

rant adverfo vento , aquxque premebanturinopia. Ea erat reditus ratio. Pridie AnglusCoinmerlandius fex aut feptem naviumclallc Tercer* littora prascernavigayet^ft

a' uc oculis erepto co naves Indixcom-: fc proripiunt; adfuirlptis adharc qua-

dringentis Hdpanisex infui* Tercer* pr*-fidiari is.Vfe profpera navigationeintraxi,

dies flumen Liibonxfubeunc, magna om-nium cogralhlationc. QjJod ii diein unumetiamnum Kzfiilcnt ex cra fiume.CapiraneODracckio clal[Quadraginta navium fuc-

cin&o, ac Cafcayo admoto ciim ipGean-

choras tollerent, trucmium viabdudx, in

prxdani cedillent. Qua rerum feriefacild

hujils navigationis fumma difBculras con-

fiderari potcft.inter belli, maris, cceliq. ma-la , cum earum rerum qux ad nauticam fa-

cultatem pertinent ccnuidimacutaiVc pro-

digiofus quodainmodb adventus naviunl

Indi* haud immerito haberi poflic.

CAPVT XCVII.

tsifirur/L* Jivt FUndricarntru infi-

Urunto deferiptio.

INfulx Afoie

i

feu Flandricx fcprem nu- i.n.i.ymc,

mero jacentTercera ncinpc,i>.A/sciae/is, Juca ftpunu

S. Alaris, S.Georgu, Gratioja, Pico&cFajral.

Reliqua: dux Flores & Corvo Afqfum no-

mine non coprchcnduntur, lieft hodie fub

eadem gubernationeparirer novem infulas

ftatUant.^yira autein ab Accipitrum mul-tirudincdicunrur. Primum earum copiatn

invenrz habebant, nunc nulla hujuimodiavis apparer. Flandricas veri i Flandris vo-

cant. Primi quippe habitatores infulx Fa-

yal Flandri excicetunt, hodicque ibi etiam-

num familias habent, hominum geftu ac

capillo Flandris fimilium, manctque tor-

renti nomen in loco quem colunt. Rsbcrst

enim dos Framengot , id cft , Flandrorum

torrens dicitur. Caput infularum Tercera

eft, ditia vulgb Infula de Jsfus Chrilhssde C»puilnfUU.

Tercera. Milliaria quindecim aut fcdccim'un> ““ '

compleflatur, altiinmo xditoque rupibus

folo, ut invidia habeatur, cincla undiquevelut muris, nativo opere, quo deficicte va-

lidum conti nui propugnaculum fucccdit.

Portum finumvc defendendis navibus ap-

rum non habet.AnteAngram tamc urbemK 4 man

n6 Flandricarum infularum dcfcriptio.

4 . maro lunati flexu patens, velut otis hiantis

forma; fele in aliquem portus fpecie fliiuar.

Inde civitati nomen , ab ore aperto vel bi-

corniLuna, cujus formam Lulicani Angr*

vocabulo appellant. Ab una parce ubt fe

velut cubitus extendit montes duos habet

*icfi|l Mohj. ‘Srefijldi&os, quiinmarccxcurtunt ea fi-

gura ut procul unquam ab infula fejunfti

appareant.Altiflimi aufem funt,id ut vifus

lcreno calo ad tf. ulque mtll. libere ex-

currat. Dust ibi lapidea-columnx ftant, ex

quibus cuftos,adventus navium, infui* dc-

monftrat. Qua- enim ex Occidentali parte,

Auftralivi, India ucraque nempe, Brtfilia,

Guinea.Gapite Viridi,«nfve locis veniunt,

ex Occidentali columna fublatis vexillis

notantur, qu* fi plurcs quinque numerolinis lignum fint majore vexillo clailicoquc fignantur.

uniuS Ex Orientali columna fublatis ad eandem-notam figms naves cx Portugkllia, aliifquc

Orientalibus locis ,live Septentrionalibus

venientes cognofcuniur.cutncolumnx has

ob altitudinem urbi univmx confpicux

fint. Ita nihil ex mari nqjum,quod non

continuo omnem infulampervadat. Nam<5c per omnes montes mare (pedant es,tales

vigili* difpofitxGubetnatori, Ducibufqucakci. infulasfignificant; Ne quid detrimenti ca-

piant. Ad pedem prxradi montis 'Brefijlarx

jacet,

qux alteri caftcllo ex diiraetto tc-

fpondet, in tinus fupradidi defenfionem:

Nc qua navi» abfquc arbitrio caftellorum

aut exeat aut innet. Metropolitana infui*

civicas Angr» reliquarum quoque infula-

rum Afrum caput Cathcdcali honore. Gu-bernatoris, TribunaliiqUe juridici authori-

tate pollet. Ab hac urbe ad Borapcltoten

dillar tria mill. alccra urbs IKIU dc Praj

a

tnTmcu dida, id eft ,

Lictoris civitas. Proja enim

i*d» * littus fonat, ipfiufqueoppidifituslitroralis

eft, frequentia negotiationis tenui, quddporcu plane carcac, nifi tempcftatc co de-

latis navigiis,qux ibi bona fua Angrarn^

porrb deferenda exponunt. Eft ea muris

cindn, fatis proba fabrica,populofa minus,

A et infuixngt'c°lasc'vcs haber.Ager vicinus frumeti

frumcnii* ferae iiTimus eft. Ceccriim univetfa infula

admodiim jucunda frumenti multum ha-

bet ac vini. Exportari catnc vina nequeunt,

S'1 tenuiora fint, ac firma parum, plebi

in potum cedunt, cum ditiores vinis

vifdum copia ex Modera ac Canaria utantur. Pifcium,Acutulum. carnium , animalium , aliarumquc tcrum

necetlariarum in ncccfliratcqux infuix fuf-

ficetet copiacft.Oleo duncaxat ex Lufitania

adventitio utitur; item falc, ollis, patinis,

figulina fupcllcdile,aliifquc hujufmodi

utenfilibus caret. Frudus fert; Perfica variiFniflui,

gencris ac numerofa in miraculum ufque

copia-, Cerafa, pruni, nuces, caftmexparvo

numero funt. Verum poma,pira, malaau-tea.limonts.Sec.fufficiunt, Herbas omnes,plantafquc,brafficam,raphanuin,&c. certo

ftatoquc anni tempore przbcc. Prxcipuus.

h ic frudus ac fingularis fub terra , raphani

aliarumque radicum inftar crcicit. Piant*

arbores iunt vinearum forma, foliis tamendiveriis; torrx incumbunt. Frudus B.itata*

vocant, libt* magnitudine, parvi ibidem

pretii plebi in optimum k prsftaiuifli-

mum alimentum ierviunt.Major iis in Lu-fitania dignatio eft, quam copia in Tetcera

imminuit. Alius hic frudus videtur fru-

menti modo fcminftus.cx radice graminis

five foliorum crefcir, fphxrica forma pend,

piii inftar. Guftum fuavem habet bulbo-J.

u,,fli d«-

caftanis fimilcm , duriore tamen cortice,

In aliis regionibus magni fit, hic ob multi-

tudinem vel porcis projicitur- Eadem in

Infula pafsim planta invenitur , altitudinis

virilis lhtufx.nullo ffudu , cum duntaxkradix mollisk flava in aure* comar, fctici-

vc teneritudinem deduda , ab incolis ad

lcdoium comentorumq. implementa lcr-

viat, plumatum, lanxquc loco. Curiofus SSentfuL.aliquis,^ ita opinor ) cx cadc materia textile picaut.

aliquod opus facile concinnarer. Ceterum Pntcijm, CI

prxeipua negotiatione hinc Aneli , Scoti <«*•-

ac Galli glaftum quo in coloribus ucun-"“*°‘

tur petunt, cura pannorum aliarumquc

moicium permutatione. At Anglis com-mcrcia poftmodiim inrerdida funt. Avesfylyeftres infula multas non habet.Eq quas ^

Cannria* vocanc ubique magno numerovolitant- Inde multi aucupes circa earun-

dem diftradionem hicoccupantur.Corur-

nices1etiam plurcs habet, aves domefticas.

Gallinas Africanas, &c. Venandi hic nul-

fum ftudium, qudd terra duntaxacCuni-

culos quofdam alar- Pifcium zftivo tem-pore magna copia eft, namhybemo marepifcatiom haud commodum

;Ianuario

etenim,Februatio, Aprili, Martiole etiam Hycm».

Septembri menfibus , id variis procellis

commotum fremit. Terra ipfarooncuofa,

multis locis deferra, arboribusk fylvis in-

culta, itineribus haud *quc' patet. Rupes R„pc, t«-undique alperrim* eminent, velut in Ada- ««*-

mantum aculeos porredz, ut plantam per-

meantis fecarc valeant. E* ctiamndm vi-

ncis confit*, zftivo tempore, denfis foliis

confpcdura onuiem impediunt, mirabili

naturi inter faxa & lcopulos fixis radici-JJjsJJJ****

bus.vclur inaccefljbili fumnutate. In cam-pis, locifquc planis vinea non crclcir, gau-

detque petris, quibus exeo proventu mag-num pretium eft. Terra plana, qu* in qui-

bufdam locis multa eft,pnecipuc apud

Villam da Praya

,

frumento ac glafto forlix

habetur. Ideo incol* exotico opus non ha-

bent,niftfumma anni fterilitare, licet pr*-

ter habitatores vexilla XllII.HifpanicatU- ajrPinicum

tandis finibus eodem frumento alantur. pndMium,

Miraculo tamen ffir frumentum aliofquc

infui* frudus non durate fupra annumintegritate proba: Quzanni lp.icium fu-

paant ea corrupta minimi valorls funt.

Vc tanfen frumentum euftodiant incol*.

idipfum

itumEti fet- idipfum fub teiracondunt, ad quatuor vel

S- quinque mcnliutn fpacium. Eftque fingu-

lis civibus in placca certi eum ad uiumetfoflus puteus rotundus , terra levi dun-taxkt opera cdu&a, orificio viri defceruknu

(is capaci ,formaroque operculo cui nota

domini infculpta ftar. Hujufmodi folli

frumentum tuum qmfquc quod habet poli

mcllcm Iulii imponit, terra ac operculo te-

git in Nativitatis ufquc domini tempus.

Tum educunt idem integrum Sc incor-

ruptum omne incola , lic.'c quidam tan-

tum educant particulatim quo uti velim,

reliquumque eodem in puteo relinquam.

Poft fupradi:tum hoc aefoliionis conlu-

nucu tempus , durat per reliqua anni tem-

pora, in ciliis aut arundineis cupis , nulla

movendi neceffitare. Ceterum infulatus

cuiaquaSu* pt*ftintilfimum cx bubus lucrum cft. Illi

Bjbcnun, cornibus grandioribus eundos Europa:

boves pulchritudine kc 1’pecic longe fupe-

rant. Nomen omues proprium h.ibcnr,co-

que 'a domino evocati mter armenta de-

soiumcoa- gentes accedunt. Solam altum ac collibus

<»um. frequens hujus infui* concavum quis di-

ceret, ita fonus aliquis incedenti ,vclut e

cavea, occultifque fubrcrrancis fpeluncis

rciwmoiurefp°n£let- Sane terrannotu crcbrd concu-

cicbro con- (itur. Ignes quoque kc dammarum Ipira-

«uflum. cula habet. Nam & hodiU in Tcreer* ic S.

Michaclis infula loci inveniuntur, cx qui-

bus vapores fumofi ailiduc oriuntur.adufto

roait» olidi.Undique folo. Itilm fontes in quibus ovumveliit ignis beneficio coquas. InTtreera in-

fula tribus milL ab tAngr* fons occulta

r61 qui ligna quidam proprietate lignu omne injc&um

«moT** laP‘defccre facit, temporis lapfu, ut ipfe ex-

perimento cognovi, cx arbore cujus radix

ab eaparte,qua aquam fontis tangebat in

petram dutatacrat , alcera vcr6 itkconlfi tu-

ta, qualiter exterarum arborum radices ap-

pirent.Ligna diverfaae praftantilEma pr;-

Cediui, bcr Tcrceta, inprimis Cedrum , tanto nu-mciOjUt viliter >n naves,cattos,ac ftruendo

foco confumacur. Aliud genus ligni ibi-

dem eft Sanguinha dictum, pulchro,fangui-

neoque colore. Sunt & ligna alba kc flava

genuinis optimifq. coloribus. Vnde multi

hic artifices clegantiora cx vatiis lignis fa-

bricant,ciftas,promptuaria,lcriptorias the-

cas, &c. qu* in Lufitaniam mittuAtur, ex-

petita prxfcrtim a clade Indi* Hifpanfcx,Ugufuu.

1 qu* hic feraper fefe reficit. Nam in Lu (i ta-

ri ia ac Hifpaniaqpus hoc elegantilTimum

eft, ac amatum fummoperc, quod tamencapfulis artificiofifque Nurcnbcrgenfmmoperibus cedit -• Sane ligni varietate genui-

noq.colotc pollet. PrztcrielaM enim ligni

genera ex clallcHifpanicxIndixaliainfu-

per advehuntur, verficicoloria, in jucundi-

^^tatem adfpcCtus admirabilem, quem nec

piftuca elegantius pollet adficerc. Ceteruminfula Pico 12. mill.k Tercera didita ligni

tigouTcuo.qUCKjjiam fore Tstxo didum

,quod

Flandricarum infularum dcfcriptid.

ampliflimum kc regium lignum eft. Nsiq& regio edido cavetur : Na quis illud vio-

let,cura miniftri regii duntaxkt ejus fccaiidi

eurum habeant. Eft autem duritie fumroi,

colote lntrorlnm rubro , coccmeo undu-lato, pulchritudine eximia

,qux temporis

longitudine ctiamiikra augetur. Has infu-

las omues Lulicam habitant. Poft Luiita- pnsaurU

ni* tamen nuperos motus Iberum tnilucm n>fpw>* r«.

Tercera fufcepir , cum cjufdcm nationis<a**‘

Gubernatore. Illud pr.riidium propugna-

culis ac caftellis lniidet , Lulitanotunique

nemine injurii aliqua adficit. Miles quippe

nullus ablquc venia extra urbem in agros

abit, inde viarum omnium continua (ecu-

litas per univerfam infulam. Advena infu-

lam circuire aut obequitate nonporeft.Lu-

litanorum itaedida habent, fed vel pere-

grino mercatori vicus olim in urbe ad-

lignabatur , in quo merces fuas venderet,

atque ex eo non difeedcret. Hodii liberiore

ambulatione urbs tota agrique patent, in-

terdidi eriamnum orai colluftratione. No- infulam te-

bis ea Angulari Gubernatoris benevolentia

concciia ruit. Itaque bis equis k Guberna-“ ^

toro oblatis inlulam circulari confpeduhaulimus. Cum enim lub Regis minifterio

haberemur,tanqukm Luiitam indigeti* re-

putati , nulla majore difficultate incedeba-

mus. Gubernatort&m k me obnixe petebat

totam ut infulam delinearem, cujus ille

imaginem ad Hifpaniarum Regem emi-

fillct; At eam moleftiam laboremque excu-farioriibus removebam. Civitatem tamentsingrxm , cujus hic exemplarvides, figura CMuti» An.

ipfa adRegem mifla, delineabam cum ca-

ftellorum ac propugnaculoru fitujco modo nemHujont

benevolenti* Gubernatoris infinuarus.De-

Scbanr nobifeum eodem in diverforio

alius & Scocus mercatores,qui pati cir-

cumfpicicndx infula ftudio araebanc, ve-

rum Lulicanis denegantibus, atque timen-

tibus,^ aliquis explorator temeri accedat.

Vc 4d in fui.mi defetiptionem revertamur.

Aermc ubiq. bonus cft. Morbi patrii pauci

tamen funt. Sideratio Lulitanis 0 Ar qux Morbi Tet.

hominem debilem ac claudum reddit ex

omni parte corporis, autaliquo cx mebro.Sanguinis fuffufio Lufltanis O Sangtte ciira

fubiti in vultu circa oculos, aut alia cor-

Siris parte fanguinei tumores exoriuntur,

uo hi morbi pexcipui funt,ex tempeftati-

bus,procellis, humiditate locorum, kc ve-

hementi ventorum flatu procedentes.Nkm vemoni v*.

tanta hic vis ventorum eft,ut ferrum kc faxa bemenu».

xdium penitus conlnmat. Ipfe vidi in Tc-lonio Regio quod ante fex annos zdifica-

tum fuerat, ferreos clathros , eraditudiiiis

brachii ad ftraminis tenuitatem redarftos,

ipfofquc lapides adefos,ac ad nihilum de-

duitos. Idebjerein frontilpiciis xdium la-

pides collocant,quos circalitcus infui; fu[>

aquis latentes eruunt. Ii validius cotra ven-

tos durat.Infula prxtcqfuprata&as civitates

vicos

Ii8 Flandricarum infularum dcfcriptio.'

Viri Tacax. vicos complures habet, nempe S. Scbalha-

ni, S, Barbara, Altares, Gtulvam, V~tlUm->

novanu, aliafque mandones , ita ot ubique

culta iitexceptis fylvcftribus locisqui tan-

tum abfunt a cultura ut cranfiri nequeant.

Przcipuo quxllu glallum incoli tradant,

nempe qui agricofz funt.atq.prxparationi

comrnmia, gkfti filededunt. CltCTl ex claflibus Indi-

cis, Bralilii , Capitis Viridis, Guinez alia-

rumq. regionum lucrum captant. Tercera

opportuno litu fere eunda navigia lucro-

filumis navigationibus celebrata excipit.

Ibi tum incoli vidum, merces quas ha-

bent, fabricatafouc reculas diftrahunt, ad-

venicntibufquc divendunt;eo tempore in

Tcrcerain eundis infulanis vicinis com-mcrciorum gratia commeantibus. Angli

hinc pridatoriis lembis continuo mare

exercent, fpoliandis navigiis, qui ad hanc

infulam divertunt. Adeo nuncplurcsclaf-

fes inlidiarum metu hafcc infulas evitant,

magnis incolarum difpendiis,graviq. na-

vium incommodo. A Tercera ad Notapc-s.Michjeiu ljoten 17. aut 18. mill. diftat S.Michaeli*

infula.in longitudine pene ao.mill. habes,

vicis, manlionibufquc frequens. Lulicani

eam colunt); eodcmqucacre, limilibufque

rebus ut Tercera fruitur. Pricipua urbs

Pania Dctgada dicitur in qua Britanno-

rum , Scotorum ic Gallorum majore fre-

cufti fci». qucntia.quam inTerccra.glaftum, obejuf-

dem ibidem eximiam copiam , fupva bis

centena Quintallorum millia lingulis an-

nis,diftrahitur. Frumenti quoque faracifli-

macft.utlzpe aliarum infularum inopiamfublevet. Nullos eadem portus habet. Al-tum undique matefremit, minuta. tutumqukm circa Terccram: At nullum ibi porrb

propugnaculum proh ibet,quo minus in-

gruente tempcftarc plenum oceanum petat

periculi vitandi gratia, quod circa Tcrce-

ram non conceditur. Ideo advenarum claf-

fes S.Michaelem libenter petunt. Vexillum

itira Hifpanorum ad cuftodiara urbi^>tl-

gadiitcem fervar. Ab infula S. Minaciis(.Mul* Inf. adAuftru n.raill.dillidet infula S. Maria,

to.aut n.milliarium circuitu, nullo com-mercio pnterquhin rtgulinitetri celebris.

Glafto enim feu Paftdlo caret. Ea tamen

qui advidum neceilaria funt affluunt. ALufitanis habitatur. Hifpanis pnfidiariis

non tenetur, quod fcopnlis immanibuscircundata, ab incolis fatis fuperq. fervari

queat.Eo tempore quo in Tercera morabarCommerlandiiu Anelus aquationis ac vi-

dus geatia hanc infulam pecebatjSed idem

magna fuonim clade, acceptoque vulnere

ab incolis, difeeliit. A Tercera ad CirciumKndo&inf. 7. aut 8. mill. didat infula Graciofi dida;

j.aut 6. milliaria duntaxat complcdcns.

Amina admodum ic jucunda, frudus fert

vatios,quibus& Terccram i£fam inftruit.

Lulitanos habet incolas,nullos vero cuito-

da milites,quod ob exiguitatem

,prxfldii

fumptus ferre nequiret. A Tercera adGo-rum.polt8.vel 3. mill .S.<jetrgti infula cou- s.Gwjii i»r.

fpicitur, longitudine fupra 1 1. mill. ardatamen duorum aut trium inilliarium lati-

tudine. Montibus frequens eft & fylvis.

Paltelli aliquid haber.Incolz agros colunt,

& frudus,quos lubindd in Terccram dc-

vehunc.Ccdrum arborem abunde fert. Ejus codm>,

ligna kTerccrz artificibus, qui litus cnufa

ibi degunt, valde expetuntur. AS.Georgiitara ad Africum infula Fayal jacet, quxFajal infabl

17. aut i8.milI.conrinec, poli Terccram&S.MichacIis.tertioloco celeberrima. Niunomnium rerum ad vidum nccellariarum

adundamia pccltac. Armentis 8c pilcibus

adflutt.ipfamq. velTerceram inftruit. Gla-

Itura item haber.ac ab Anglis ideo frequen-

tatur. Statio pricipua circa hanc inlulam

apud Villam Doria eft, ibi irem naves vallo

mari objedi jacent. Civitati arx parum fir-

ma adjacct.Qu6d autem incoli conquere-

bamur de magnitudine fumpeuum,ac pr.c-

lidii moleftia, offerentes ipficuftodiam in-

fulx ex luis,Rex Hifpanos milites abduxit.

Ceterum Commcrlandius poli tenuem dc-al)

fenlionem , ortamque inter incolas dilicti-

lionem infulam cirpic,caftrum deilruxir,

tormentaque falo tnerfit, abdudis quibuf-

dam dromadibus, feu ut vocant Caravellu.

Ided correptis principibus caftigaclfque ii

Regc,novum adradere militum cx Tcfcerapralidium.Plurimi hic Belgx habitant, ve-

inf-

u_

ritm jam longa confuetudine Lufitamca lamFajtai

lingua utetes, quid naturales Bclgi cmor- tolunt'

ruifint. Valde noftrates amanc cofdcmquelubenter confpiciunt. A Fajctlo j. mill. ad

Nocapcliotcn (i5c Ji S.Georgii infula 4. mill.

adAuftru, ic k Tercera ad Mefolibo notum1. mill.infula ‘Pico jacet tj. mill. longitud. rkoinfiiia.

Nomen habet i monte Pico

,

qui altitudine

Montem Pico Canarii fupctaic dicitur. In

infula Tercera fereno caelo confpici facilli-

me poreft, uc vix railliare diftare videatur,

cum i/ .rn i 1

1

.feredillautia coputeru r. Namin extremitate infuli Fayalum verfus jacet.

MonJllli(r.Vcttex ultra nubes tendit ,

cum mons nu-’

bibus coeli,& horrifonte tedus fit. Famahuic infuli inde magna. Fmdifera eft &lignum fert copiolc, Cedrum nempe' , ac

pretiofum illud quodTeixo vocant. Hic&naves qusda fabricantur ob ligni copiam.

Peqpra habet, ic vini multum , frudufquc

prillantiflimoj , inter quos & mala aurea Makiure»

fapore excellenti,Terccri,kLuficanii ho-

minibus fumm operi expetita. Caput hatuinfularum civitatem Angram 1 mcdelinea-

ram adjicio.Ibi (latio navium,Mons Brelijl

& Arces apparent.

CAPVT XCIIX. *

Infile Corvo dr Flores.

A Tercera ad Occidentem, uiq. ad in- infui» Flore»,

fulam Floru 70. mill. enumerantur.

Septem

Hiiloria rerum in Tercera geftarum. 119

Septeni mill. complcdlitur, nihil coirimer-

cio dignum ferr prxter glaftiim. Pecudes

nutrit copiolc .patefomnibiis advehienti-

bus, etiim Anglii qudd incola cos arcete

nequeant.Ab hac ad milliariS differentiam

exigua infula jacet cirCqinl tria aut duo

infula je mill. continens de Corvi ditia ’

Si Luiitanis

coivo. irem habitata. Inter has duas infulas aut

circa eas Anglottim naves fere continui

vertantur, exfpe&antes clalles I ridix Occi-

dentalis. Nam illis hxcxFlattdricisirifuIx

primum apparent. Incola- parum inde feli-

citer vivur,ob)cfti praelationibus, ac bonis

fape exuri. Tercera jacet3jj.grad.eadem al-

ruud. qua Lilbona, diftatque \ Lilbona ad

Occidentem ac Orientem ijo. Hifp. mill.

Atq. h;c de Flaridricis infulis fuffician c ,qu?

alias noftraribus laris iqnoccfcunt.

CAPVT XCIX.

Gesta quadam memoria digna, eo quo

i>Li Tertera morabar tempore.

iiminenfti \ Nno 1 S%9 ‘ fecunda Octobris in in-

io bomioc» XXfuIx Tercerr civitate de Troja duohomines extra urbe in campis prope mucosfulmine in mortem ada&i^itcnerilnt.

XIX. ejufdem in Tetceram venete XIV.navesex Occidentali Indu, onerata: coche-

nilLa, tergoribus bounl

,auro, argento,

margaritis alilfq. nieteibus. Quinquagintanumero fuerantcum ex Havana infula di-

fcederent.verum canalis exitu,ex iifdcm XI.

Ikva tempcftas oborta confregit , exterx

etiamnuum dilfipata:,huc lllucque vaga-

bantur. Polhidic cx cadetti claflc navis ut

ftationem fiibirct infulx ptopinqUabat, it

in obviam Anglorihn navem,qu<; tria dun-taxat tormenta habebar,cim incideret, ipfa

ipiiuriuru duodecim ejufdem generis baliftis, quas

r/iT Gotelingas dicunt milructa, obortum fuit

certame tormentis emiffis. Etenim i longecx infula concurfum hunc fpeculabamur,'

mitrebatq. Gubernator lembos duos cutn

felopetartis in auxiliu : verum ii antequamaccederent nobifeum viderunt navem ab

Anglis auaflata, ic filndu petcnccni, erectis

velis.nulia eminente reliqua parte: A bAn-glis fere triginta homines cum Capitanco

lcapha excepti,ic in tertam expoliri filcrut,

pereuntibus etiantnu pene jo. hominibus,

hc divitiis, bis centenorum millium Duia-toiuin.circaaurum.argentu, Sc margaritas

fede fubmerlis. XXVll.quatuordccimfu-

(.

praditftx Scvillam profeite prope Hilpanue

'v! i".«i oram i Britannis intcrceptz in ArigUamAngiu. abdudtx fuerunt.

Hifce iifdcm diebus Comnierlandius

ramaUn* Anglus circa has infulas navigabat.crcbro-

“• quead A/«/«rr»(tormeti genus eft ) idtum

ftationi Angra accedebat. Tum & Gracio-

ic Fajtalum adivit, iit narravimus, dro-

^xnadefque multas abduxit, eonfternatioue

uuiveriali infularum. Poft tresquanlorve

|

ab ejus difcdlu dies,ili Favalum venerunt

fex Indi* naves, lub duce fohanneDorjuee,

;

quibus 14.milliones auri argr^iqucvehe-

bantur. I bi expolito onere^efcdtifq.properc

navibus , ac mox eodem rdfumpto,nullo

Inoltea difcrimlrieiii Hifpadii adpulcrunc.

Reverlus Com meri a udius ereptam tanti

lucri felicitatem doliiit. . . ,

Mcnfc Novembri dux ingentes naves in

Tercera veherunt: Prxtoria nempe& ViceTprxeona cladis acgcmi.Oifperferar eafdemhyeiris proccllou magno nauFragii peri-

culo ut leiitinariOne falutem tueri cogeren-

rur , Sc fxpenumao Britannoru adventumexoptarent

jquibus vitas fervandae gratia

libctttcrdnine Argentum concelllllcnt. Ve-

rum Coriimerjandiiis licet eo in tractu ve- •.

lificafet,iifdftamen liuriqukm obvius fiiit,

ut iiidc magnas poft miferias llationcm iniin.

Angra fubiret.lbi cit illime exoncratx mag-na opu vi, fupra j.milliones argenti ofteu-

debant.in laminis S.aut io.libiarunqcon-.

tecto promontorio, 1 ittoreqtie Argenteis la-

minis, ac cillis Rcalomrh fignatoru plenis,

maxima videntium admiratione. Millio

decies centena millia Ducatorum valet; Sc

excipio ctiaihnUm margdritas, auru,gem-

mas, aliique pretiofa tegiftris nonduniin-feripta. Adniiralitis hU|Us clafiis erat Aha-

Aivat(U f(orus Flores de Sjjinioiiessgev tum cx morbo ro ,

Indicb,ex quo deinde Sevillx obiit. Hic li-

teras hRqje amplas habebat, cum imperio

maris-in omneS naves,ac terras,ad quas ve-

niret. Stimuio ergo honore ii Tcrccrx Gu-bernatore fu fccptus. Hic cura Gubernatore

deliberaris, conliliuni inic ob inlirmitarem

navium Briraniioiihriqucincurfioncs,mit-

tedi naves duntaxat ipias vacuas in Hifpa-

niam curri milite pntlidiario.lit Rex certior

faCtus argentum, ic opes clallis fcciiie cu-

raret Seviliam vcbi. Eam ob rem cuftodicn-

do argento,corporifquc curandi gratia in

Tercera remanebar Alvarus. Hiclexagintimillia Ducatorum., \n margaritis, privaris

opibus fuis refervara habebat, quas qui-

dem nobis venales offerebar , receptis pro

iifdem .itomaiibus, (eUnummis per epilto-

lam collybiltariim. Demdm duas hafce na-

ves tam cx fociis,quam militibus, trecentis

aut quadringetiris hominibus inllruilas

tepeftasconlumpfit.Prxtoriaenim vi matis

convulfa abibat in inia occani , cum om-nium qui ea ferebantur interitu. Vicepr*-

,toria inclinatis malis prope SentuvaRumj

torrx adjeCta, in partes dilrupta fuit. Ex ea

,homines aliquot natando falvati,terum ge-

j

(larum,dir.-rqucfortunx nuncii erant.

.HoC eodem mcnfe naves dua: grandes ex

Hifpanorum India venientes , ftatiomqUe Angtldm»

j

Tercerx ad dimidii milliaris fpaciura' accc-

|

dcnrcs, in Anglica: navis occutfum incide- i*at.

\

runt, qux poft termentoru diUturnos icius

inaves cas Indicas binas Coepit iri conlpectU

cptius irifulx. Caufahujus animofx prxda-

, tioms hxc

jio Hiftoria rerum in Tcrcera geftarunrT

tionis hxc erat : Sub Gallorum titulo An-gli quidam ante 8. rncnfes glalhim in Tcr-

cera navi eripiebant. Vcriim eorum frau-

dem detexit aliquis. Ideo navis in fifcum

redigitur, bona omma Rogis in commo-dum venduntur, fociiquecun&i compre-henduntur, libera in cuftodia habiti, quodinfula fere 'clauli carcoris vinculis velut-te-

neantur , licet poflca Dominico dic pofl

fcopulutu 'ErtJijl dilapfi pifcatoriumquc

lembum na&i aufugerint, petentes navemCoininerlandii, quitum forte id mare na-

vigabat, (emanentibus Juncaxk in infula

gubernatore ac mercatore, qui fidejuilorcs

dederant. Huic gubernatori in Anglia ge-

ner crat.uxorifve frater, [s ubi aflinisfui

captivitatem intellexit It Regina vemamimpetrat inftruendx navis , reparandique

damni ex Hifpani alicujus captura , ut eo

modo fratrem fuum redimeret. Idem ergp

his duasnavos.ut modo narravimus occu-

pavit, aftantcmihi Britannico corc&ore.

Captis navibus cum opulentia, fupra ter

centena Ducatorum millia ,focios omnes i

dimuit in terram , rctemis tantum duobus I

nobilibus militque ad Gubernatorem lite- '

ras ,pcrRc£loremexHifpanis,quibus in-

'

dicabat velle fc permutare cum fratre luo '

hofce duos nobiles;

fi ca illi fententia cilct

dimilfutumfceofiicin; fin minus abdudu-rum in Britanniam, negavit Gubernator:

'

adjungens;petendam eam dTc gratiam a

j

Rege, quam impetrare pollent ipfi lidem

nobiles.Conviviohunc Hifpanum Recto-

rem noftro admovebamus,qui pugnz or-

dinem referebat, Anglorumq.ordines lau-

dabat. Poftea idem Rector Anglus nullo

petfoluto luno aufugit.

lanuario meufe anno i jyo. navis una in

Tcrcera venit cx Hifpaniaium India , triftis

n uncia interitus too.naviutn.citca Floridi

«. tradtum,ex quibus hic fola fupercrat: Inde;

computatione inita ex no.navibus, quasj

anno Sy. ex Nova Hifpania, S.Dommici,

Havana. Capite viridi, Brafilia.Guinca.&c.|

conflabat difcelliirc, 14.tantum, aut 1 j.na-|

ves falvas advenifle citeris fubmerfis ac|

tempcftate deletis.

Eodem Ianuatii menfe inTcrcaam ad-

venerunt ex Seviria quindecim aut fcxdc-j

cim naves, pleriquc Belgicik Bretannicz|

aliqui , eamob navigationem arreftode-!

tenti. Militibus pleni erant ac ona n i bel- 1

lico apparatu i albueli , fufeipiendum ad

argentum k tranfvedioncm AlvariFlora.,

Eo aurem tempore cum plurimi ibidem

venti mare exagitent,navis nullaftationcm

audebat fubice, quique ci fccommiferant

alicui, detruncatis malis infinitis in peri-'

culis verfabantur, vaftato ex eadem clalle|

Bifcavx navigio,rupibufqueillifo,falvatisI

tamen hominibus. Ide6 reliqui naves al-

tum tenebant , fparfi pco venti arbitrio in

XV. diem ufq. Martii,ut toto huc temporej

nullum anchorz eijciendi momentumellct idoneum,aut fubeund* ftationis. Cef- cipituriAn-fante procella incidit in hancclallem fo- gioium o»»u

bito Anglica navis ao.vaforum, qui ob in-

gentem ventum vela cun&a pandete ne-

quibat;Hanc capiunt Lu(itani,vcxillumq.

Anglicum trophzi inftar puppi imponuntfu*. Verum a ftarionc haud longe occur-

runt iifdem dui Anglorum naves,qux ja-

dburam eam pene reparallenr, nifi civitatis

arcifque propi nqui tas Lufitanis, tormentis

cinilhs.favori fuillet. Angli omnes compe-dibus vinfti inter fe bini tenebantur. Hosfub foris politos vindidbe acri Ocftro per-

citus Vexillifer Hifpanus,qudd fratrem in

clade Hifpanorum,quiAngliam petebat F«inB«,

amififlet,pugione nudo aggreditur, ic fex

jun&im ledentes jugulat. Duo,qui id faci-

nus videbant reliqui, evitandi eidis caufa

in mare dciilientes ibidem fubmerfi funt.

Scelus hoc Hifpani omnes deteftabantur;

Lifbon4mque Signiferum miferunt.qucmRegis dcjnde fententia damnavit, deden-

dum Regini Britanni*. Atamicorum pre-

cibus ereptus fupremum rame capitis lup-

Slicium lucte debebat

;Ni Veneris fanttd

ie Lilboni Cwicanci cumfti congregati,

ipfi veniam fiimma prece impeti aliene.

Duz ez naves,quz Admiralium cladis

(utdidfcumeft) iniequcbanrur, altura pe-

tentes, in navem remotam i clailc ac defi-

detatam inciderunt, eamque ccrperunt, cx-

pofitis in terra hominibus. Erat hzc eademnavis quam in Tcrcera confifcatam narra-

vimus Vendita enim fuerat Hifpanisex

India veniendbus.k nunc ad S.Lucz oppi-

dum delata,eodem arrefto ad hanc naviga-

tionem adatta. Pollebat fani velificandi

celeritate , verbra ab Hifpanis dire£ka nonitim abducla creo priftinis Dominis in

Anglia ceffit. *

XIX. Martii fupradi<fte naves innumeroveladedcrunt.argenturo vehentes.k gene-

ralem Prxfedlum Airarum Flares de Qui-niones cum fuis, inftru&z omnes milite.ar-

mamencis.k necdlariis rebus, eo animo ut

vel ad internecionem ufquc hoftibus refi-

ftcrent. Curfum.verfiis S.Lucz portum di-

rexciant, repugnante tamen vento, qui eas

priter voluntatem ac zAtv.m decretum Hifpmi

Lilboni flumini intulit bona foriuna.Pro-

pe caput enim S. Vinccntii viginti Anglo-rura naves jacebant, quxclafu huicoccur-

rereavebant. Verum alia Hifpanotum fors

cxricit, line czdc aut pugni,qu? alias fuillet

dubia,peracti navigatione.

Menfe Martio anniso, in Terccra infula

Cometa confpicicbatur, five crinitum <y-

dus. Durabat 4.nodes,cauda in Auftrum

porretfta.

Prima Augufti ad Gubernatorem Ter- ***

cerz cxLufitania& Hifpania delati literi^ r-

fignificabat, ank duos annos elapfos.navi-^galle ex Anglia 1 a.naves, ex quibus feptem

Luficanvruia

Hiftoria rerum in Terccragcftarum.

Lulitanorum India petcrenr, quinque veroMalaccam. Ex quinque dux perierunt in

tranfitu freti MageJlanici , reliqua: ad Ma-laccam ^cccilcruut, quid autem ibi egerint

cxl^tcrx non continebant. Cetera: (eptem

fuperato iionc fpei capite in Indum delate,

oram Malabar tenuerunt, ibique fex Mala-

barum liburnicas cfperunt.iteni duas Tur-

earum triremes occuparunt, cx freto maris

Rubri venientes, quibus dein abeundi li-

centiam permiferunt. Navibus aromate

oneratis port6proficiicebantur:Vbi autemonus lulcepcrmt, quxvi frequentaverint

loca ,haud plane novi. Hxc italcripferac

Indix Prorex , diraiffis lireris Venctias, ic

inde Madridam.Augufti feptima 10. Anglorum naves cx

quibus quinque Regix erant Terccrx fefe

objecerunt, fub Ducc Martuto Forbifchero,

n- expedantes clalfium cx Hilpanixlndia ad-

ventum,aliifque Occidentalibus locis. In-

fulas hxc claUrs omnes concuffit.Fayalum

prxeipue cx qua Tibicen Anglus tormentoidus miflu^pecendi cibi ac potus gratia it

Gubernatore Britanos omnes in vindidamconcitavit, adeo ut Terccrx Dux lembosquofdam cum pulvere tormentario

,pane-

que bifeodo cb mittere cogeretur; vetilm

nibil mali pomi ab Anghs ejus rei gratia

tentatum.

Eodem tempore naves duxoncrarixcx

Lulitania venientes Terccramquc petentes,

medio mari,duas Reginx naves invenerat.

Ai- Johanna Harekln prxerae:Ex onerarias

apprehendunt, ac pollea dimittunt : Nun-tiabant nobis naves lingulas AnglorumSo.tormeta habere; Capitancumq.D«e«»»canalem A nglix fervate , ut clalTi Carunhia

venicnti(qux 8o.navium crat,mibte,vidu,

ac armamentis inltrudarutn, milia in Bre-

tanniam ad fublidium ligx Galliae ) inten-

deret, ic die ad hxc apud S.Vinccntii caput

111

etiamnum naves ab Anglis captas , cumdromadem qua Regis arbitrium cratfuper

navibus Lufitanicx Indix,efleque eos clallc

quadraginta navium Dominos maris.uc ne

lembus quidem elabi pollet. Idcd & Indi*

JLulitanicx naves altitudinem 40. & qua-

draginta duorum graduum currebant,atq.

indeLilbouam evitantes itdm S. Tincentii

caput, aliter vix falvx, manus Anglorumcvaliilenc, qubd omne tum mare Britanni

tenetent:Vt& Rex Hauana cladi mandaret

moram in alterum annum.Ne pradx edet,

licet ea cundatio nautis damnola valde lit,

mulriqueclam fele abripiant, quosfcmncsAngli captos exponebant in terram , ut in

Tcrccram femper pene aliquos exutos ho-mines appellere videas.

XIX. in Tcrccram venit dromas cumof&ciatio Regio,qui navis Malaccx ereptas

naufragio ifacultates quarum gratia nosibidem morabamur curaret vehi in Lufita-

niam. Profectus etenim erat e Carunba

portu, cum 40. bellicis navibus uilonfmdt

'Bafan ut cladem utriufq.lndix cuftodiret;

fubcoprxlidio Malaccx quoq.bonaufquead flumen deducerent, Veium ob ventumadverfum ad infulas accedere nequibant,

prxeerduas naves quas tempcftas i reliquis

dilpcrlerat.Hxclallem nullam confpicien-

tes eandem quxliturx difcellerinc. Atqueinterira Rcxconfilium mutans cladem re-

vocat, Indixque naves jubet opperiri( ut

didum cft ) fublati lioftra fpe avehenda-

rum mercium , ic in commodius tempus

dilata.

XXIII. Odobris in Tcrccram adpulit

dromas nunciicx quinque navibus,qux

anno 90. Lilbona difceifetenr navigacurx

in Indiam,quatnoc rever fas poltquam qua-

tuor menles abfuidenr, Prxtoriamq.folam

cnavigallc, quxpoft infinitas miferias ac

a8o. hominu mortem in Maiaccam delata

ro.naves, ut claplas Indix naves circa infu- fuir. Veheb atur hac navi Prorex osflbuc-

las certo interciperent.!querequtut Aiathut. Is mi illius dignitatis

Prima Septembris in S.Michaclis infu-|

adminiftrandx facultatem amitteret , ob-

lam myoparo venit ex Braulixportu Per- ftiuari mente infauftum hoc reliquis ita

nanbuco, afferens Pcrnanbucum appulille I ernenfus erar. Viri hujus probata virtus,

Admiralium cladis Indi?,qubdaS.Hclenxj

cum etiamnum (ut ego eundem in India

Vermes n**i- infula abertalfet.necelfitatcq.coadus hunc|

cognovi) Militem Duccmquc agetec laudebwinfcfti. portum peciillet, licet aliter Rex omnino fu nnna, apud Indos celebrata , dignaque

velit, ob vermes qui in hac parte naves cor-j

imperio tanto habebatur. At id ille nadtus,

rodunt. Admiralius hic ‘Bcrnaldinm Rjbtro mutatis moribus , arrogantia faftidiofus,

didus anno prxtcrito 89. ex Lilbona cum —

1

——j: ' — :

qumque navibus in Indiam profedus fue-

rat.Quatuorlalv? in Ruficaniam redierunt,

quintam (ut creditum cft)quod nufqoarn

fefe oftendeiirftempcftas abfumplit. Prxto-

riam dux Britanmcx naves obvix miferc

vallaverant,venim & ea liilvaportu tenuit.

S Quinta cjufdem menlis dromas in Ter-

ccram venit cx infula Cohocum yo.homi-

, quos Anglieam in infulam fpolia-

tos cxpoluerant.Erant hi ex navi Hifpanic?

Indix, nunciabantq. prxter illam quatuor

Mathi* Al-

'tUCiJUCIClI

multa indigna commilit. Inter alia navi

lux appingi Fortunx typu curaverat, quamille baculum manu cenens agitaret, cumhoc fymbolo. Qutro que veneat, id cft, volo

vincas: quod a Cardinale aliifque nobili-

bus cum deducentibus notacum,ftolidica-

tis haud-quaquam reprehenfione caruir.

XX. Ianuarii exLulitania inTercera in-

telleximus Anglos capille rarem.quam Rexin Lufitanix Indiam mittebat nunciamreditus navium Prorcgi. Ea quid extera;

naves reverf; clilent plutimiim argenti fere-

oat.quin-

ni

c«rmai An- bat.qui nquics centena Ducatorum millia,

ii luttsin e* Rcxlis 40.ftuvctotum, aliafq. item met-

ifciMw» cfs> Eodem tempore occupatam conflabar

Uko «coitn* navem auto oneratam ex Mjtrn loco ve-

nientem duafque alias naves pipere ac aro-

matibus oneratis, qux Italiam peterent.

Earum Piper dunraxat 170. mill. Ducat,

valebat. Has naves Angli in Britanniam

abduxerunt.

Menfclulio anno 91. tcrrxmotus infu-

lam S.Michadis quallavit, It ad.Iuliiufquc

in ia. Augulh continuus, utuemoxdibusfc tueri auderet

,turba omni per campos

difpetfa,quos miierabili fletu repleverat.

Ku!bu»0 'U ' Rucbant etenim plurimae xdes, totaq.penc

urbs V<llu Frduct* di&a funditus pcllun-

data interibat, dcltru&is omnibus mona-fteriis ic domiciliis.quibufdam adhxc ho-

minibus mina oppicdts. Terra aliquot in

locis patula hiatus pnrbebat, tranflatxque

funt rupes,vadatis ac collapiis quibufdam

montibus. Tanta fanc motus violentia, ut

mate ipfum tremeret, navefq. qux dationi

adjacebant, prorfus quali mundicardines 1'

vertendi ellent. Fons item erupit fubito e

terra, limpidiflimxaqux fcaturigine, pet,

quatuor dies elatus , ac deinde obturatus.

Audiebantur mugitus fubterranei & diraj

tonitrua, vcliit li Damonum catervis antra

oppleta fuiilent, deficientibus multis pratimore& vita& animo.Trcrouit ite quater

Terccra.ut converti videretur, nulla tamencelebri jadhrra. Terrsemotus hifce infulis

pencafliduused. Ante ia annos adeo alio

- quoda motu mons altus,qui apud 1'tilnm

¥ranck*m jacet.diflipato vertice ac commi-nuto,totam pene urbem terra obruit, mul-tofquc mortales fuffocavit.

XXV. Augulti in Tcrceram venit claflis

Regia ex Fnrolo jo. majoium navium, ex

ci*«» Hifpi- Bilcaya, Lufitania , ac Hifpania, & decem

itumoiSaBelgicarum, quas VlitbotM vocat, Lifbonx

4

aredo ad miniftcriii Regis coa&x , exceptis

aliis minutis lembis, ac Ynuxi* quious

fpeculandi curandarumque rerum necdlii-

rutum cladi ftudium erat. Prxfidiaria cilet

hac cladis navibus cxHilpaniaium India

vementibus , Germaniexque naves merces

amidi Malacitani navigii in reditu fufeipe-

rent, ic Lifbonam veherent.

Hiftoria rerum in Tercera gcftarum

.

tutus, continuo fex feptcmve navium eo-

rona cingitur. Ibi pugnat validi ,fefede-

fcndit.hcdibus nocet, duafq. naves, unamVlnboum novam adhuc lexccntorum va-

forum.ac Bifcayx alteram, tormentis con-

ficit,fundoque donat.Dcmum ped 1 2.pene

horarum conflidtum capitur. Ceciderant

ex Hilpanis 400. ex Anglis centum, cumidem Groenvcldius in penitioribus cerebri

ex baliflx udu vulnus iufccpidet, ex quopollniodiim obiir.Larfus hictlcfcrebaiur in

S.Pauli navigium,quod sllonf\a deBa§*n

generalis Prxfi&uscIallisHilpanica- tene-

bat. Ibi ei chirurgus Hifpanus vulnus ob-ligat. Verum colloquium ejus Alonfusre-culabat, exteris tamen nobilibus ipfumadeuntibus. Mira animi codanna tandem,qubdlcthale vulnus edet, ad mortem fefe

copofuit, reflarus primam ignaviafadiffi-

roafo ciorum dcrcli&umlc, k proditum,mori fidelem Reginx, achadcnusgloii.r

plurime compotem , fumma cum animilui tranquillitate. Mortui cadaver mox in

mare projedum fuit. Erat l?ic Richardusnobilis in Angliafummusjlimulatus ergb

ad bella, Reginx fc lufiquc (ponte obiulir,

mnlns lane facinoribus clarus, ac infulis

timendus, famofulque Dux. At inlita cru-

delitate fuis perinde inftllus ac metuendusob /erviliam imperabar. Nam ciim velo

polleret vclificandique arte navis, nauta uc

vidit defertum Richardum i Iodis, illud

explicare voluit, ac eflugere manifldum

.periculum. Sed obditi t Richardus emeemminitatus iis,qui velo manum admoverentmortique feac iuos audaci confidentia ob-tulit. Vitreos idem calices pertinacia in-

Miflligni naturae epotos , fblcmmbus in convi- peni

vns dentibus lumpcbar.k deglubebat, fa--

dus ctucnto ore, ianguincifquc ob aciem one.

vitri gingivis. Superftites Anglos vi&orcs

per navigia didnbucrunt, Capitanoi nem-pc, Nauum,k alios, quibufeum deinde in

Tcrceram enavigant, ur rates fuas eo cer-

tamine delhudbs repararent. Cum (ocio

itaque meo infpicitndi caufa littus peto,

•te navem Bifcayx ex n.Apoftolis magnamfub Ducedeit.iwdeuo.quiGeneralis Bilcaya

navium in clade Hilpanica olim fuerat,

confctndo. Dux uilosnosadvocat,invitat

XIII. Septembris prxtaOa cladis Corvo,

humaniter, prandioque quod etiamnum

infulx accedebat, circa quam Angli fta-celebrabat admovet. Dux Anglus captus

.

bant, fuccinCii clade fexdecim navium, ex- i-didebat, hololcncam vellem nigram 11

(pedantes clailem Indi? exqua jim aliquor dutus, ex quo tamen nihihntelligcrcpore-

occupara.it. Admitalius Thornai lUuwcr\

lamus, qubd prxter Anghcam&Laenam,

Britannus.cognofcens Regi* cladis poten- (‘lua etiam, BanendoH* aliquo utebatur

tum,imperat fuis; Ne aliquas naves adori-j

modo) nullas linguas calleret. Impcrrai

rentur.aut a fuadifccflioncm facerent. Ce-|

poftea Anglus vemaa Gubernatore adeudi

Ri«h«di tcrum Viccadmiralius HKh*rdw Grocnrelt\

mfulam, in qua acemdus gladio, (qui e.

gSS». non obftante Piyfcdi juflu.cum navi quam|

honoris caufa conccUus acrchdus fuerat,;

Rtvingunis vocabant cladem univerfam '

Hifpanorum adit; Ordinibus fc infert,

& divetfotionodroic intulit,cumque An-

j

glo illo mercatore cujus focios clapfos n.y**"

memique quanta porcfl vi explodit.Veium ravimus colloquitur, ac a Gubernatoie co-

fuis non pari ardore fubfequcnubus dedi- vivio honorifice excipitur. Nauca item ad

infulam

mmM

Hiftoria rerum in Tcrcerageftarum.

Hjf^inoiura

infulam delatus in divcrfotio noftro erat,

in decem fere locis vulneratus , cx quibus

demu plagis intet Lifbona& infulas obiit.

Scriplit.Dux Anglus litctas ad AdmiraliumAngli*

,quibus rei gcftx ordinem explica-

bat, eidem Anglo Mercatori cafdcm relin-

quens curandas. PofteiLilbonam delatum

bunc humaniter habvere Lufitaiii ac $fiu-

tuUo cum exteris captis Britannis in An-gliam remiferunt.

Claifis Hifpanica etiamnutn circa infu-

lam de Corvo perma nebat, nfq. in Septem-bris ultima, collcdd tum ac adunata clalle

140.navium ex Indicis Hifpanifq. ratibus.

Ceterum ea dum velificationem Terccramverfus parat immanis tcmpeftas fubitbori-

tut qualem infulani memoria hominumhaud fiiiflc pradicabant, tanti maris ira-

cundia, ut fluctus, altos illos honcnddfqUeTercera fcopulos fuperarent, vivofq.piices

injicerent , ieuteautodto dierum continuaprocella, terribili fremitu undatum, vento-rumque, ut vel nos in infuladegentes fu*

premus horror haberet. Concuflisinrerim

vaito in mari navigiis, qp* rupibus lllila,

paflim interibant. Ut undique nil nifi con-fradbs tabulas , hominutnquc fluctuantia

cadavera afpiccres , triftibus nunciis cla-

dium continuarum huc illueq. difeurren-

tibus. Supra 11. naves circa Taccram iti

fractas cognovimus;Utpcr ao.dics poft ejus

tempedans farvitiem, mnil operis haberent

antiquius homines quam cadavera impul-

fa litroribus educere. Ipfa item pride capra

Angloru Rtvtntu navis fcopulo ijlifa fran-

gebatur,prope tradlum Tercera pereunti-

bus 70.virrs,quos Gallxcos^Bifcaynos, ac

Anglos aliquot captos habuerat, luperfti te

tantum uno, qui per rupes fefc proripiens,

confradto cerebro, accorporo multis ad-

fedto plagis, cx.adpulfu per maris violen-

tiam in fcopulos. Trageedi* cius eventum'

denunciabat;Confeflionc delidtorum ex-

piatione implorans,qua peradli,mox obiit.

fyvengjm navem plurimaexatre tormenta

olim muniebant, qux tunc mare cunCta

prcfllt, cum fpe tamen infulanorum eademxflivo tempore cdnccndi, Inter eas irem

naves,qux circa Terccram frangebantur

erat&Bclgica, albscColUmbseticulo, fub

nauta Cotnclio Martino Schiedammenfi

Batavo.Hic impotentia Ducis.ic militum,

quos centum numero vehebar, cum tem-pcftate ja&atus huc illueque impelleretur,

&in Tercera infulsconlpc&um venifler,

cogitur, ac compellitur, minis& verberi-

bus,infui® accedere , rerramque quam (ibi

Eartum infeitia damnofillima prafume-anr.fubire.Reftitit nauta,fcd fmftra,rccla-

mantcDuce. Ergb jim artate provedtus, ut

vidit morcis dira manifcftas ipccies , terra

ippropinquans, filium quem in navi habte-

^jac ardti complexus iupremis illum verbis

compellat, ucq. fo falvaret quanto maximi

pollet Audio i nulla ulterius fenis habita

curamonct. luterira navis infcopulos.qui

eo in rradtu afperrimi ac horridi infulam

muniunt dilabitur, k in partes confradba

abit, decidentibus utrinque patre ac filio,

cxrerifquc hominibus.Stabant incolf qui-

dam fubere extremitati funium alligaro^

quibus eos in terram protraherent, veriira

fruftri ob turbiilemiarti maris, ut ex eo nu-

mero hominum,quindecim duntaxat fal-

varencur,quibus& crura rupta erant, com-tninutaq. brachia. Ititet hos & nautae iftius

filius, quatudrquc Belgi pueri videbantur.

Reliquos Hilpanos ; Dticem ,Nautimque

tnarc abforpfit. Circa alias infulas non mi-nor clades fremebdt. Nam cirda S. Gcorgii

duar naves pcricrut.cirCa Pica totidem,circa

Crduoft tres , itl ut mare prorfus ce&u cflet HJU^**5*

tabulis, horrendo fpcdbtculo. Ptopd S.Mi-

chaelis infula 4.navcs mare baufit, ac inter

Terccram & S.Micharlis tres, penetrante

liadfragorum clamore ; ad mtulanorumqifquc aures. Cerer* altum' renebant, malis

privat*, ac penitus diflipat?, ita ut cx 140. Ex centum

navibus triginta dui tantum ,aut tres in Sarfblf

1

?®?

Hifpaniam & Lufitaniam falvx vcncrinr, dumaxat

poil varias fnolcftias , ac infinitos labores.w,e*

Hoc fane navium fredo triftique interitu

mercium Malace* navis rcliquarii vedtura

in Lufitaniam cellavir, nobUq. aliud com-modius tempus erat cxfpcdtandum.

Ceterum Piperis condudbores, domirdq.

mercium tejiquarum.quas cx Malace^ navi Nperi» c5d»-

falvatas in Tercera cuilodicbamus, quidnulla alia fpes fupeidTec;k rege xgrd veniam MaUtcx fuo

impetrant implendis navibus proprio peri- ^ciu.CUt '

culo,quibus in Lufitaniam merces avehe-

rcnt;caurionemquepr*ftant ite fidcjuilbres,

deferendi calde in Indi* Lilbotf* dotnura,

at rex tributa colligat,ipfique roodb in Ter

-

Cera facultates fufeiperene fub regiftro.&c.

Ideo Fliflingenfem qUcndam Piperis Con-dudtorcs emiferunt in Tercera, cuiCaryo-

.

phylla,Macis,nuces Myriftic*, aliique aro-

mata pro onere cederent tantum denegata

fufcipicndi Piperis facultate,quam Rex

nondum conccllcrat- E* circa Novembrisfinem advenit

,quodque tcmpeftatcs tum'

periculofie ellent, k mare ab Anglocumnavibus tutum, prxproperi rebus cundiis

curaris vela dedit Liibonam repetens. Ea Emvtgu to-

vchebar&ego nullo oceurfu, prater na- hln" Htfgo'

vium decem Hollandicatum,qu; frumero

k tritico onerat* Lyornam petebant Itali*

portum.Iti Deo favente anno t^a.Ianua- 1 sit,

rii fecundi dic Lilbon? fldrrrcn tubivi, ciim

novem anni idifcdlu mcctex eodem portu

cflcnr clapfi. Ibi ufquc ad Iulii menlem hf-rens res racas curavi, eiufq. iy. Setuballum

proficifccban, quo in loco naves quadamerant Hollandic*, quas confcendens Setu-

ballum aa. Iulii reliqui, curfu inHoJlan-

diam direfto.clalfe 1 a. navium. Altum pe-

tebamusquod ventus adverfus ellct.XXVI.

ejufdcm

Hiftoria rerum in Tercera geftarum.U4cjufdem perperui tempcftate eam alia nari

ejus cladis ad palmi diftantiam duntaxat

concurrebamus,magno fubmeriionis peri-

culo, vixque expediri poterant res noftrz

concurlu antennarum, tenui fpe Talutia

ni auxilio divino iegrcgatz tandem rates

fuident; cum alterius navis minimi veli

nialus decidilfet clallcmque relinquereco-

geretur. Perfluebat & alia difrliptis com-paduris-, quam recipiens Ce Gubernator,

deinde littori illilit, ut mortales co modolalvos tueretur.

Prima Augufti cilm altum teneremus in

90.mill.qu6d adverfus nos ventus impellc-

tct.tres naves confpeximus,fed mox extra

ad&cdum ferebantur. Quarta tres aliae

cladem fubibant;Nos Bifcayz cxiftimaba-

mus; tribus quatuorve tormentis per no-

ftroaexplofisdifeellerunt. XVI.etiaranumAante adverlo vento vidus cibufque, qu6dquindecim edemus ttinerantes, prxcipui

circa potum imminuebatur, ut ordinemmenfuratnque inltiucrecogercrour; adhuc

1 lo.mill.diftabat Heyfint medio ponto (ut

vocant) nobis circa 46. gtad. degentibus.

XlIX. tempcftate oborti tres 6 clade noftra

naves fequi nequibant.convulfz nimium.XXIV. ejeda bolidefundum indagavimus

magna omnium Iztitia. Erat enim initium

canalis inter Angliadc Franciam. XXVII.navigantes nos in canali dux Anglorumnaves Tpeculabamur, verum mox oram re-

petiverunt. XXIIX. tcitam Coutfit'r* Sc

Dortmuydt vidimus. Poftriaie infulam

Vcthm fuperavimus,oram femper legen-

tes. XXX.capita fubibamus, ibi navis Re-

ginx ftabat, it fubdudis ea anchoris oramAngliz repetebat, nulla noftri cura. Ibi

prope Docveram-> quatuor vitos expofui-

mus , hc mox vento valido Septentriona-

lem pontum fulcabamus, nullo impedi-

mento. Prima Septembris ctrlo caliginofo

ventoque in Caurum porredo terrx ad-

foedus nobis ademptus erat. Cctenira ve-

Ipertino tempore occurrebant ex Orienta-

libus oris dux naves, qux ut fefe fcquore-

mur admonent,quoa Texalix infulam

agnovillent. Nofque interim deteda terrS,

quam Texaliam arbitrabamur relidis reli-

quis ad eandem accedimus. Ver6m Vite- tmm |n

Lendum agnovimus, magno noftro pericu- « «dfptrtu.

lo.cum oram temere fubjiflemus, tendenti-

bus alio cutfu in Texalia reliquis navibus.

Vento utebamur panlm fecundo,& ab in-

feriore otacurfum vix poteramus repetere,

accedente adhxc magnavitcmpeftatisfu- mbirz, id ut minimus malus rumperetur,

c6m major anti nu tallet duro gcftutu.ind£

multi defperates anchor? eo in loco'emidi'

onem fuadebant. C«er6ra Dei nutu ven-

tura adepti clementiorem,magni diffi-

cultate circa Solis occafum Texaliam lineT(JlIte|^.

fundi ullo exploratore tenuimus, quodob occm ccoStT

uenti impetum nemo auderet occurcre. Ibi

Dei magnam bonitatem aperti , liieti in

talibus gratiarum a&ione anchoras dimi-

Cmuj. Secunda Septcmb.raanc Coruftabtlu

nofter d6ra tormenta purgat, in lxtitiam

adventus noftri celebrandam,antc Enchufeurbem triumphaturus.ignis pulveris nitra-

ti cochlear invafit, eiquedexteram eripuit,

aliaque corporis membra fervoreoffendit.

Id infortunium gaudio noftro modera-men attulit.

Tertia ejufdem Enchufiara intravi, ibiq. EnchsCi m-

macrcm, fratrem, fororemque incolumes Hu,'oh^ft

e*

repperi, c6m jam XIII. anni &dimi- xiv.ptni

dius 6 difcedu meo clapli elfent.

Deo Tumrao lit laus,dt honor,

fu gratiarum ad10 in

omne xvum,AMEN.

FINIS.

DESC RIPTIOTOTIVS GVJNHAETRAC-TVS, CONGI, ANGOLAE,ET MONOMOTAPAE,EQRVMQJE LOCORVM, Q V,€ E REGIONE C.S. AVGVSTINI

in Brafilia jacent. Proprietates Oceani;Infularumque cjufdem,

S.Thoma:,S. Helena:, Afcenfionis &c. Portuum,aItitudinis,

Syrtium ,vadorum , ac fundi. Mira: Narrationes

Navigationum Batavorum, cum interio-

ris terra: deferiptione.

Niec non diffufa explicatio 'mTibulam CofmographicamfnfuU S. LaurentiiftVe Ma»

dagafcar,ctan VetcSlione Syrtium,(copulorum omnium,ac multitudinis Infularum

hujus Indici Maris ,fttufque terrae firm<e d Bon<eJJ>ei Tromontorio per

MonomotapamfZefalam ufque adMojfambicquam/u moxfupra

QujloamfjorgamjMelindam,AmaramjBarujMagadoxo,

Boaram (yc. ufque ad (Rubrum Mare.

ACCEDIT NOVITER HISTORIANA VIGATONVM BATAVORUM IN SEPTEN-

trionales oras. Polique Artti8i trattus ,cum Freti

Vaygats dcte&ioncfumma fide relata.

DESCRIPTIOGVINEAE CONGI, ETANGOLAE,TRACTVSQVE SVPRA

Bona: fpci Caput,ac Infularum Maris,

S.Thoma: nempe, Afecnfionis,

S. Helenae &c.

BVm Indu Nives univer-

fam pene Afric* oramvelis pr?texant;huic item

volumini Tabui* qu*.

es partes oftendunt Na*viganCibus eo in Trabu llluftrcs

, omiflis

femolis Canariarum ,Capitiique viridi*

infulis,regnifque jifdern objebis in Afcicq

firm a,Gualau,Ttmbuti &c Melli, QuorumGualata anguftaadmodumeftic tenuis obvibus inopiam, milio excepto vix alterius

frumenti aut leguminu ferax. Tombutummagnitudine &c incolarum multitudine

probabilius, frumento, itim pecore, labe,

& Butyrojat fale carens. Melli Frumento,

carne , ac Gollypio pollet. Subfequitur

Gmnea Regnum potentius, litum in/£thi-i

opia vel Nigritarum terra.

Africa in u»Ccteriim plenioris feienti* gratia no-

tu«pjSaU* tandumeft veteres Africi in quatuorprx-

veicubus di- cipiAs partes diftribuiflcdn Barbarianem-V1

*' pc,N umidiam.Lybiam& v£thiopiam,aut

Nigrrtaru cetram, cxclula/Eeypro, Abexi-

norumque regione,qus hodie Prslbiccri

Iohannis dicitur, acircmabjfithiopibns

fivc Nigris habiratur,qui ex feriptur* au-

.ahoritate proprii funr.ic Afrjcx interpri-

Eiciuf» A-- naates incolas numerari debent, Iicctfuper

«ypioacA- carcadcundilintCofmographi icimpri-Ec.moium m j s Afric*ieferiptores.

Vt ergo ad Quine* Regnum reverramur

in quo Lufitanorura Gallorumque com-mercia jam ii multis annis celebrantur,

hodieque etiam noftratiura: Confine id cft

Go.na.Gms. Regno 'JMclk, vaftoque flumini Nigre,

eomplebens in longitudine joo. mill.,

qus 100. ferme Germanica conficiunt.

Mcjnitudo. Lulirani liic Arces quafdam habent nem-pe Caftcllum tJMnurum in Aureo trabu

litum. Hic itemTtaSlus Granorum cft Me-j

legete dictus. Homines noftri hoc annoqui oram hanc petebant primum delati

lunt inter C.de/as Palmastk C. de ires Pun-(

r«<,ibique alitndinis 20. ulnarum funduminvenerunt. Vcriim Myoparone terram

continentem petentes , ad locum quendam accellerunt,

Kccflus. frequentem caiis, hc A rcc in rupe sdificata I

munitum. Iuxta quam Nigri tx multi ver-

fabantur; ibi ita tormenta cxplodcbantut

ut cogerentur dilccdcre. Vico nomen orat

tssichombenc terrs autem Chatne,ut ego

pUto Gumei. Arcem hancLuiitaniteueiu

invalidam tamen,eam ad tormenti ibumdua rupes in mari prxreximc , inter quas

Arx curvo flexu fita runo aba navi petitur,

diftatque a C. de tres punias j . aut 4. mill.

Vlcerius aliquantulum terra moncofa ac

falebrofa apparet,multis diftinba arbori-

bus,inter quas craflitiein orbem ulnas 16. Cnfl*Ait»-

aut 17. qusdam complebuntur: Indecir- ™0^-*“t,r '

ca vicum quendam Cermentijn dictum ve-

nerunt,in quo multitudo hominum cft ac ^“Ce"n*'

commercium frequens itaq. & noftri lin-

teamina ibi cum auro permutarunt. Pro-

bi auri ad vpolibonorum ac Notapcliotf

provebi bidui tempore 3,. tantum gra.

nabi fuerant, ut4§. horarum fpacio unuduncaxat gradum luperarenr , licet ventus

Cominio fatis validus dlcr. In caufa cft

flubus ea in plaga decidens ad Cxciam ac

Mcfocxciam , verfus oram. Qui ergo cx

Aureo portu Caputde Lopo Qoncalcs aur

S. Toma infulam petit Auftrali’ trabuquantum maxime poteft abire debet,nullo

aurx favore millb.ericqueea in rcdifltcul-

cas magna fatis ne recidat, infra Caput in

Gatnbf rivum,aut alium locum, nili vento

plane in Zephyrum inclinato.aut alio pr^-

fidio ex fcpcentrionali aura , ut eo modoAuftralem trabum caperet j.alitcr vix fieri

poterit, cum quibufdain ea navigatio per

fex fcptemve hebdomadas inerti fuccellix

dub.i fuerit.

H ic conlidcrandum eft:Quo ad Lineam venton' circa

propius accilcris eoventum Auftraliorem

invenies, ut& fupcranrieandem ventus lit

Auftralis ac Mcfo Ph?nix,aut altior etiam.

Item notandum S. Thoinx infulam haudprocul abellc cum volantes majorefquc

Pifccs apparent.

Enimvcro cum Gu.incx populis facile

commercium eft,prxfatim apud eos,quo*

Lulirani nou ita poflldenr.hominum alias

raptores ,ac odio cam ob rem habiti.

nuira f.

Terra ipfaincolis frequens cft, qui tamen <tu^**

Deum acbumanitatis ordinerft ignorant,

gentiles& idololatr?.Abundat auro.Ebo-

rc,Frumento,Piperc/Ethiopico,Oriza,Ml*

lio,ac Gollypio,plurnmlq. fmbibus quo-Aa 2 ruia

Dirafiiii». tum mihi inde centuirtdiffercntes,kinco-namc» »1 d gnitx,nondumquc defcriptx fpecies allatx

Iunt. Ad hxc ibidem omnigena: grandio-j

res fab? crefcunt,quadam exarboribns,fol-I

liculis cubitali magnitudine,k manus la-

rirudine, alia: rubri;k nigrxTurcicaru no- ;

Uvarum indar,majores taincn.albx itefn ac :

rotundx.una contenti fingulx capfula,

more ciceris, ctiim alia: rotundi & mi-nutx.coralini coloris rubri .diftin&x

Dcfcriptio Guinca:.

]

tum ulnxfuperfint, Appropinquare ta

tucb potes quod fundus ipfe purus iii

tamen(it k Altiturfodrca

quam onBlGlbl -qUxdamde noide afflete

indeTerratam nuncupant,prxlcitim non

longd abfentibus. Vlterius aliquantulum

ora Occidentalior repentur, ulquc ad Cap.

di Lopcz. Oetifalim ,quo in loco cum indi-

genis tra&areoccarpcvu n t tenui tamen fuc-

ceilu.qubd Galliquidam ante paruum rem-pus omnia ibideinvadallent: Hic,cbm ie-

culis nigris, quales ALgyptus habet,vi fas

iderent jam aliquot dies, multa cx moribus

ibidem i me, vocanturque

,

quas& I incolarum peregrinoque vivendi genere

Doftiflimus Tr«fl>crJttpimu Libro in lau-,

intellexerunt.

datifflmo Avgypticarura herbarum deferi-|

Primum autem quod ad religionem atti- Morchabi-

bit;crcfcuntinl'uperduriores alix.tnaculo- net. Deum ac divina penitus ignorant,qui- "“'jUQU

c

n‘^

r j

—

r_i— acLun;ivmerantur ,alii arbo-tnricipui."fx,marmoris fpecie vari* &c.QuidrUpedum Aviumquefitmnlam ha-

Aaipalia bet copiaru.prxcipui! Pavonum, GallinariiGninc*.

fylvedrium ,Plittacorum cinericiorum ,

ac

Ntforum, aviilm minutarum qux cx ramis

arborum artificio lingulari pendulos ni-

dos dimittunt, (quales mihi allati funt)

ut ! fctpentum inferto morfu tuti Gnr. Pif-

cium non minor abundantia fertur. Ni-r " hilut iis defit prxrer Do&rinx Chriftianx

fanitatem,qualaluaripollent. Acre autem

fruirur calido admodum ac intemperanti,

noftrorumque naturis incommodo,lingu-

nmtkb-pluv‘* nocent, qu* corruptiones

magnas ac vermes generant,qubd calidakhumidaputrefa&ionis mater fit. Inde plu-

rimi morbi nafcuntur, febres cumprimisfervidx.fluxus ventris,Dyfeniena 8cc.

Perfequcntcs tradkum, ‘Principis Infulamtranfimttunt, ac ulterius fub linea S.Tho-mx , ita dictam quod Apoftoli S. Thomzdic inuenta fuifler.

Sexaginta fercltalix milliaria Infula h$c

s.rfcom» in- in latitudine habet, ea duodecim noftra

fil» facium , in circuitu autem 1 80qux triein-

ta fex Germanica Iunt. Sphxrica peni for-

ma jacet. Zingiberisk faccan feracilfima,

aliarumq. rerum ad vidhim pertinentium,

ob pluviam k rorulentos humores, qui

mane lingulis ibi diebus tellurem recre-

ant , k ejufmodi (ru&uum incrementa

adjuvant.

A S. Thomx infula in Mcfcurum deflexi

ad flumen live Rivum Gab* acccflerunr

cuivadofus locus obiicitur, ad 3. aut 4. ul-

»«oSb»,U

nas.xfluolus valde, ob fiudtus matis,ic flu-

pcncuiofa. minis inter fe obvios. Fluvius bic duorummilliarium latitudinem habet& quodex-currit, utrlnque cum multx arbores prx-

texunt, nulla tamen incolarum frequen-

tia ,idcirco juxtk ventorum conditiones

pergebant , nunc terra- admoti ,nunc veri

mari in alto navigantes. Tiadlus hic ad

Auftrum& Septentrionem vergit profun-

ditate maris exigua, ut remotis! terra vel

dam folem a<

resqualHain.aut Terram veluti nutricem

ac omniparentem. Inde fputo terram ma-culare pto crimine habent. Raro prodeuntfine magno, lato ,k evaginato cultro

,que

manibus tenent. Vtrinlque autem fexus

homines cute difcilla divcrfimodc ac ftu-

Endo more,vifuncur. Cultris it! pellem

:etant,kdetndeeandcm unguento quo-dam colorato fricant. Antequam bibant

femperaliquid primum cpoculo clfundut.

Interprandendum nunqium potant. Poft

remotas menfas valido aqux , feuvinide

Palma,aut aqux meile admixto deco&c

iuuilu lltim explent.

Mane vel interdiu obuii inter fc, aur Pri-

mate falucantes, honoris in lignu.in genuaprocidunt, manulq. coploduiic, gcnuatlm

refidentes , donec ille ulutacioncm reddar,

eodem pulfu manuum,alias inter fecoplo-

ditnt hifcc verbis Futo,Futo,Fmo, quibus Sc

via ac pryiidiu cocedunt.aliaq. fauftadccla-

rant. Incolx furaces funt citca advenas,noitem circa fuos fceminx veri fornicationi

ac libidini dedit*,prxfertlm cum advena,

nulli ibi exiftim.uione ptobri. Quida verointercos vitirotundas ciftulas five thecas i.

collo penfiles habent c corticibus faftas,

majores minorcfque, haud abfimiles iis,

qux apud nos in diverforiis clcmolinx in

iiciendx caufit dependent : verum in iis

contenta nequaqua patiuntur afpici. Viri

]Uxta ac fceminx plurimum nudo capite

degunt, capillo mirifice formaro, kvin-&o, breviore tamen, quidam galeros fc-GiIcwrun

runt cx arborum corticibus aut Indicis

Nucibus confc&os- Quidam fafccs plu-

marum uumeroia icrie gdlant , filis fer-

reis capillis alligatos. Galerorum acplu-

marum eas formas mihfcomplures allatas

poflideo. Quibufdam fuperiore in labio

foramina funt perqucNaii interiora labio-

rumque vulnera Eboris partes inferunr.da- Facie» o>

leri magnitudine,in ramum delinentes,, fo-

raminiaprum .itautos tegant ac naribus^ad fefquinfilliarc, tanttim duodecim aut ! accedant. Aliis cx interftitiis nariu,k labiis

tredeeim ulnarum altitudo fit; atque aece-|

ebUt dependet, quibufda Conchx minores

dentibus propius ad milliaris dimidii ipa- ac dentes in ornatum (ut putat) cuius ucmcium quacuor,quinquc,fex aut feptem tau-

|

gratia quidam inferius quoque labrum

terebrant.

Defcriptio Gumea:.

terebrant,ac linguam perhiatumexeruut.

Plurimi item ex viris Aeetia fccminis Inau-

res gcftant , trientali auc quadrantali pon-dere. Aliis bacilli cx auribus fuutjlati quin-

que aut lex digitos.

Vefti menta ceteriim conflant ex florea

fadh c libris arboruin,rubri coloris, ad pu-

dendorum tegumentum. Ys floreis quida

pelles Ihniaruin.CcicophitccOium, alio-

rumuc fylvcftrinra animalium appendent,

cum nola quae medium tenet,prorlus ut

apud nos Vaccis ac ovibus fit. Corpora ru-

bro colore pingunt, quem ex rubro ligno,

quale & mihi inde allatum cfl conficiunt.

Pulchrum colorem difliindit, leviorem ta-

men,quam isquoBralilianum lignum ad-

ficit. Oculum ptoindc&unuro rubore in-

ficiunt, alterum verb flavocolore aut albo,

indudlisadiftapcr facicih tribus quaruor-

ue lineis.

Plurimi homimim incolarum cingu-

lum ex Ilubali corio gcft.it, pilofum etiain-

num. Id fcteadp.il ini diflantiam conjun-

ctum anterius, i quaque extremitate parti-

cula eminente,nimuto vinculo ftringitur.

A ventre brevem latumquc c fecro cul-

trum dimittunt, vagina ferrea re&um.Cingula h^c quxdilata funt duos aut tres

palmos & amplius. Supra cus cultros alus

miflilibus item utuntur triangularibus (ut

apud me confpici poliunt) & terribilibus

admodum. Praterci feminarum multa:

ingentibus annutis cx ferro, sere rubro,

autftanno crura cmgunt. V fubuidcqua-

tuorauc tfuinque apud nos pondo pende-

rent tanta arte coni milii , ac cin&i ut vix

incelligas quo modo eos induere potue-

rint. Viri item aliqui eodem ornatu gau-

dent at pauci. Sunt Sc mulieres qua: prse-

cindfona juncea gcftant , qualia & ip-

fe allata habeo. Atque luse uc veftimen-

totum relata fint formis , in quibus ut de-

formes confpiciuntur,id& in reliqua fa-

miliati re non multum Obrutis differunt.

Humi cubant in floreis ftrati. Vi&um du-

cunt ex magnis albifque radicibus, quas

Iniamos dicunt, amxni guftus, Hifpantcif-

que "Satatis feucaftancis fimillimi, quas

allini &: elixant, item ex aliis radicibus

ac faccari arundine. 'Sanant aurem fune

frudtus Arborum, quomodb Indi* ficus

hoc in libro vocantur. Cucumeris longi-

tudine ac guftu mixto acido dulcique

omnimodi liiavi. Porro & Pifccmk car-

nes manducant, nulla ciborum difcrecio-

ne, quos temere eunde in catinum conji-

ciunt , difeumbentes belluarum ritu. Pri-

mates fere 1'oli cibum capiunt ex ftannea

pelui, alii cx figulina turpi infidentes flo-

re* humi lirati. Fcrminx proprio priva-

oque laboreaquam adferunt , ac frutfus,

Suos coquunt. Natur* onus nunquameponunt in tertam rcmerc/umma peccati

opinione. £a gratia ferobes eflbdiuat c»-

)

paciflimos. Viri quidam florea? confici-

unt, quas intctlc permutant; Armis me-lius inftrudti degunt quam ii qui circa

^yi€inai habitant, frameis nempi arcu-

bus, telis, k clypors oblonga textura cx

corticibus arborum paratis. Tympanis uTtuntur infra anguftoribus , fupra veri

laris,

tibiis autem cx Elephantis dente.

Arma ifta cunCka mihj allata fune. Nollr»

in flumine (jabam ad Certas Infulas ve-

nientes i Nigtita quodam deduCti funr,

qui dentem magnum per fuperius labrumoflendebat , k manu lacum cultrum tene-

bar, per cztcrk corporis dilleCkus k fo-

raminatus uc notavimus , ad cafam quan-dam inter Nigriras

,quo 111 loco auhea

quidam ex arborum libris Arata jace-

bant, iis cum inltderent, nihilque pri-

tcrca animadverterent, humeri illis pul -

lantur, ac lignatur ur fufpicercnt , hiice

verbis Mani Gabam cotnnjpnefa&i, Cumquid fibi ille pullus velletalias ignorarent

iufpicientcs Nigrum quendam viderunt

fede elevatum certos per gradus.immotumpene , idoliquoinflar catenulis multis , an-

nulifquc olleis cinttum , teterrimo adfpc-

Ctu. Hic pedibus fuls Nigras qualdatn

mulieres fubjcChs habebat, qui Elephan-

torum caudii) mulcas arcebant,vcnru-

lumqiic conciliabam. Iccircb conjeCfati

noftd ejus curo infui* Dominum elle,

mox genu flexerunt, falurationem morepatrio illius regionis ex manuum com-plolione perhibentes, donec^jMaiu ligno Re'

reddito plaufu fimili ut furgctcut decla-8

rarct. Pro munere tum floreas illas regia

dona retulerunt,quas & ego cum lin-

teamine habeo. Alii ex Myoparone noltriHonoiJmiu

homines alterum eiufdcm fluminis ollium ttoicb.

ingtclli , ad duo ufquc militaria ad vicumquendam magnum acceilerunr flumini

contiguum ut lapidis jactu teCta calarum

facile acrigillcs : Cum duplicatam navis Quid e*t«U

longitudinem ii terra abeflent Anchoramibidem fundo dederunt. Stabant in flu- rir.

minis ripa Nigric* fupra mille, viri , fce-*

min*, k pueri , cx quibus alii frameas

habebant , alii culcros ac fimilia arma.

Voce fummi inclamabant Jo Iu, alia

item verba addentes pari plaufu juxta

regionis inorem , fpcClaculo mirabili,

k auditu peregrino. Paulo pbft Nigntaquem i loco qui inde quinque aut qua-

tuor milliana aberat adlumpfcrant Aqu*fefe dedit, terrimque adivit. Hunc moxmortales ii [omnes praTcrtim fiminx in-

vadunt,iti at progredi nequiret

,can-

tantes pariter, ac virenti gramine eumconfpargcntes , tanto ftrcpiru, ur audi-

tum vilumque adimeret , nulla inter-

millione,abfeiudentes omnes ripx her-

bas cultris fuis. Interim ex eo vico qui-

dam fcipione longiore infignis pro-

cellit , veluti Imperatoria auchoricatc

A a $ pollens.

6 Guinea: Infula Caracombo

pollens,filentium exteris imperat , kc k fla- !

mineiirrecederenr compellit , verim fru- I

ftrb ob multitudinem. Nigrira item ille

ante k noltris dimilliis Canujto quodam|

(ita lembos fuos vocant) ad navem rediit, I

adducens uni fecum viros duos.fxminkm-|

que provcefcnxt.uis.qu,'e ex primatibus uni

vxor erat,in medio viridi colore depitta, I

mani bulque virentem ramum ferens ,quo|

innuebat, aliis duobus viris plaudentibus,j

sijn» omni pacis ac amiciri* nota (ut exiliim.a-|

“* bant) |Uxta terra: nfurt. Cum hifce homi-nibus duo er Myoparone terram petierunt,

|

maxima turbatione altantium, piaulibiliq.

l*titi* (ignificationc : Atqui ad Prxfe&um I

euntes bonahuius turba pars fequitur.pre-|

fertim fxmins di (currentes hucillucque,i

modoi fronte tiltanrcs,modi k tergo , m-|

fanorum hominum niore, concuncntcs|

culrros ingentes quos niauibus geftabanc I

terribili fpccl.iculo. Neque miranda ell in,

hifce hominibus eotuingelluum infoletia,

c indidi lio qudd nunqukm antea candidi coloris ho~

mmes mfoexillcnt. Lufiraiii olim in oftioigiuum.

^umlnj$ fiierant t veriun iion perinde ip-

fum penetraverant. Nam k navi odo aut

decem mi,ll. erant, flilvidlque circa hunc

vicum (qui Ccrmcntyn dicitur) miliaris

latitudinem facile habet, ab alia rivi par-

te altero jaccntevico : Dum Myoparo hic

lixrct, torriientum noftri emiferunt,cuius

terrore incolx adfe£h aufugerunt , moxtamen reverfi. Qui ad Prxfeclum ibant 1

caTitu ac faltationibus , magno gaudio,:

qn6d Candidi homines in eas oras venif-

feiir deducebantur. Prxfecti cafaexarun- !

dine conflabar ibi exfpe&arunt per mediiI

Ad c»6i« horx fp.itiuro noftri , Ducis adventum, 1

ducuntnf' nequaqua interitrt cdfante illa plebei* Le-

titix declaratione.Prcfectoergk prodeunti

primum tres (lorex, kc duxiedes, major|

minorque k Nigritis quibuldam liible-UploJir-

qUeritibus adferuntur. Corpus,faciem;

kc exteri membra crerara habebat , alioue

albo colorefucataj&facculus cum creta

Deiibnui. poft ipfum ferebatur. Caput pileus ex

pelle regebat plumis variis plenos. Ca-tena vero ex oflictilis vei cenrum in or-

dines difperfa ,collum

, brachia & cru-

ta cingebat. In fede collocatum accef-

fit annofa mulier qux cicx creta iftapix-

buit,manus

,vclut lavans r ei conlpev-

gens , reliquaque in faciem conjiciens,

fnrfum dcin elevatis duabus manibus.

Vxori item creta offerebatur. Poft camceremoniam Mulier illa cantum infti-

ttiir, domoque falt.ins pgre*ditur, fublir

quentibus eodem ritu ceteris feminis.

Tum quxdam vetba infit Dux, Nigritas

condudtores noftros advocat, iifcjuc ad-

snicijritno. ventum nofttum gratum efle teftatur mi-

Bicicuhui-"nu plaudens hilcc verbis Fttio

,Fuio,

tatur. ut ufus ibi fert,poft alios fermones jubet

ur forrum exhiberent , fupercfte magnam

ibi Eboris abundantiam; itafaihim ac per-

mutatio aliqua inita.

Flumen hoc ut diximus latum valde cft. Fiumi",, ci-

fcatet Crocodilis ac Hippopotamis ;inul- b* delc"

tos habet finus , vergit in Notapeliotcn- In

ihlceflu k vico Crementmo nocturno tem-

pore quatuor aut quinque horis obli-

quabant curium,bis fundo lllapfi. Pcr-

Icquentes navigationem Infulam quan-dam prxtcrvcfh funt in oftio fluminis

jacentem, quales mulca; funj,, quod terra

ibi plana fit, humilis ac arboribus plena.

Ea Infula Caracombo dicitur, cx qua no-

fttas ad naves Cantatum (ita fchaphas luas . .

indigitaht) venit oflodecim hominibusinftrudtum

,quibus tympanum aderat, ac 4

cavatus baculus fillulx vice. Accedentes

ex eo numero quatuor aut quinque tranf-

gredicbancur , inter quos unus erat albatus

plane quk facie, quk brachiis, & pedore.

Ramulculum idem virentem tenebat cumnola,ac aliud contextum forma palleris pe-

nsitem cretam quam paffim per navis ta-

bulata fpargeb.it , nolam identidem j>ui-

fans.cum vel loquerentur inter fefe ipli.vci

nOs aliquid dicctcmus.Confecrationis cu-

jufdam leu benedidlionis hxc nora videba-

tur. Sedenti poftmod&m ac titubanti va-

cillantia. in verbis obicirorumkfpiriribus

more olla ingens vino de Palma plena ad-

fatur.cx quapropinant fibi mutuo,prorra-

dta ea potatione fere ad medie ufque horxfpacium.quo confeCto Jpmbii fuura repeti-

vcrunc.ac eo terram,

qok& noftros invita-

bant permutationis ergo ferri cumeborc.Palatium ita intrant ac vicum lullram. Ibi

exiguam noftri cafulam deptehenduntmu

Edum altitudinis tc&o munitam verum a

:ercaliquantulCim adaperta, Sub ea mi-nuta crux liabat cx qua turbo pendebar im-pletus quibufda rcculis.quarum adfpectura

denegabant. luxtacruccin bacillus vifoba-

tur, cui caput puelli infixum erat, oculo in

uno olficulum habitis,quale Afdli mino-

res feri in capite oftendunt (apud nos fr?na FBne^*'““*

equorum ac canum torques inde fiunt)

juxtaque bacillum jacebant pifeium alio-

rumque animalium olla,inter qu<j& Pileis

Priliis roftrum etat fine dentibus,quod

Nauta collcdlum ad mc pertulit. Cum hu-jus rei caufam quxretent tefponderunc fu-

nus ibi elle. Tranfeuntes alium vicum ao.

fere viros fedentes catcrvatim antccuiufda

cafe fores offendunt , inter quos & quidamex primatibus apparebant. Intra cal.im mi'rabileomnium vocum Chaos perfonabar,

in funefli plandhis (ut ipli interrogati con-

fitebantur) formam. Mulieres nullo vere-PjnusnoUil

cundix rclpeclu parium , accurrentibus raccundy-'

promilcue cuiufikisfcxus, aut xtatis ho-

minibus. Mirari autem licet Citcuncilio- 1^

nis apud eos ufum ,cilm tamen Legis di- cticunciiio.

vinique cultus expertes fint. Terra (ut di-

flmn eft) fert abundanter cumflos pere-

grinos

Congi Rcggnnos frudus

,fc.itetque animantibus ac

avibus omnis generis. Nidi fupra 100. uno'ex ramo dependentes inibi confpkiiinrur,

mira arte contexti , in fpedraculi infignem

elegantiam. Elhaminc penduli ramofir-

.ru eie-minime alligantur, contra AnguiumLa-

uJc m. certorumque infidias. Horum nidorumformas pulcherrimas habeo allatas. Atijuc

hxc de Gumen oradida fine ,'fequitui po-

tentiflimi Regni defer iprioi

Antiquorum opinione harc terta inha-

bitabilis etatquamfub Zona rcfrrida loca-

verant. Verum fallb, Odo.trdo Lupo Lufrta-

no terte,qui eandem multis cum Lulitanis

habitavit, ac bonum ibi incolatum prxdi-

ituiWi eat. Aer etenim ipfcprctet eundorum xfti-

mationemiu teperatUs perhibetur , ut hv-

berno tempore neque actxbiftri frigus fu-

ftuie.it,quod hycrns ibi Autumno Romaniterritorii (imilis iit,nullo ufu pellium , aUt

» vertmm mutatione, cum nec locum requi-

rant. Sed nccipfa «iontiu Cacumina ma-jore hyem is acerbitate uruntur, lic^t,gene-

rarim hy berno tepore calor lit major quini

zrtivo, ob continua pluvia antemeridiano

prxkmm tempore auartilri hdrarum ,ic

totidc poftmendiano. Calor is' tioftris ho-

minibus pene intolerabilis eft. Eius terras

incolx nigri fuiit, licet fxmin.uum aliqua;

ad flavedinem,inclinent , nigris plurimrlton “n’ cincinnis aut rubeis utili lue (latura; rrle-

di;, Lulir inis circaeaudem haudabfuni-

les. Pupillas multicolores habent, nigras

ac marini coloris,labia rfo'n iri e ralla

quemadmodum Nubix hominum, alio-

rumqUe Nigritaruni exiftunt: ita & vul-

tus dilfimilis eft. macilentus, modi pin-

guior ic inoderartis ut LufiranorUm, diffe-

rentia quadam a exteris Nigris male for-

naolis hominibus. Longitudinis diei No-di(que parfereratio dl,uain per integri an-ni curfum vix hor? quadrantis differentia

intercedic,qu$ animadverti queat. Hyems. ergo illis *v7rx«v-w loquendo noftro in vare

J* oritur, fete circa i;. Mattn.ac vfllas Sep-

tembris medio, Pluvixibi hvemanteannocondiunt funt quinque meniium ,

Aprilis,

nempe Maii.Iuniigjplii.&Augufti. Raritum feteni dies iimcclcunt , ipfique im-*

bres guttis ingeribus denfantur,iii miracu-

lum ulque , cofumpto ac digefto omni hu-more peralidatteirx meatus. Contra xftas

fex meniium ficcaeftae vix ulii pluvii ma-linom defacti. flumina hinc item crallac^nola-laiuiu.

aqUa implentur, terramque invadentes

eandem humoreadficiunt.

j£ftivicjus temporis venti ii funt, quosHippocrates& policum IuliusRomanot u

primus Cxfar Gr^co Etefiarum nomine in-

digitarunt. Borea Lybicus cft.Lufitani queVtuto mnesiro five generalem nuncupant,

tanquiim illi terris proprium icordinariu.

Eadem aura pluvias caufat, plurima ne-

bularum exagitatione,vcrl’us<nontium ca-

ni deferiptio, 7pira, qux ibi percufli refbluuntiir

, ic id

terram fe effundunt. Inde altis montibushcbulx imminent inflante pluvia. Imbres

iidem continui fluminum quoque iners-

inenta fufeitant.Nili nempe Se Nigri, alio-

rumque ejus plagx,qux vel in Mediterra-

neum Marevel Oceanum cadunt.lapliilUo

pinguedinem huiniditatemqUe regioni-

bus quas rigant applicantia. Qubd ergo

Asllatc lioftra,qua i Ili hyemem experiutur,

lurimi in Congi Regno ac -Ethiopia im-res cadant, njitaiidx non funt prorlUs flu-

minUm exundariti?; licet in vEgypto aridio-

ri bufquc terris.; qtie nunquam pluviis uga-tUr (excepta Alexadriv regione) eade incre-

menta majoris miraculi lint, quAirca Ni-lum contingunt, excralla, dcnfaquc aqua,

certis, ftatifq. anni teporibus , nulla immu-tatione in to.nus Ptovincix iuraraa fertili-

tate,qux abfq. iis irrigationibus vacua dlct.

Viide& i veteribus facrificatu Nilo,Genii

boni ndrHine ei indito, terte Pcolomxo Li-

bro qiiartd; Atqui hodie plurimi Cheiftiani

miraculo hanc fluminis exundantiam ad-

fcribunt,Une qua fame pereundum cllct,de-

pendente hominu vita (ut Iohannes Chry-fortoniils ait) ab aquatu irlctemcntis. Cau-rus ergo qui apud nos xflivb tempore flat;

quod illis hybernum eft , ibi nebulas ac va-

pores circamonttum fu mmitates .colligit,

pluvialque cit^c,qUx ob calidos vapores ^

hyemem iis in locis temperant. Hi ergo im-d/mijiiu.*

bres in caufa funtquodNilus exundet,alia-

que hordrri locorum flumina,- magna olimvcterunl difccptafione , ac infinitarum fa-

bularum cirea eam cdngefta ferie. At xfti-

vanteiis in locisanno contrarii venti lecu-

dum Pyxidem afflant , Notapeliotes nempe& Borapeliotcs.haud dubie mgidi.proficif-

qgntcsfcilicete* oppofito Poli AntatdfiCi,Tcm»tr»rai4

qui& Terram ipfam refrigerant, uthoftrinlun u

apud nos. Etenim illis fynccrum cxlumreddunt , npbis veri nubilofum ac plu-

viale .naturali quadam Terrx, Acris, ac cli-

matum difpofltione, przfiderite fumma di-

vini numinis providentia,qu» Cxloru or-

bes fegtegari furit eurfufque folis ac fyde-

rum.utomnb* terris luccant,caloris, frigo-

rifque temperie juxta ordinatas compoli-

talque proportiones. Enimveti nili c.i re-

frigerans aura Tetras Aithiopix, Congi

alrafq. circumjacentes tectcavet, calorpla-

ni intolerabilis conftitucretur. Hac eademaura iricol? Gr^ci? ftuuntur.Candi-r.Cypri,

Afix minoris , Syris,', ic iEgypei. Ideo illis

venti Borcalybicus ac 2R’phyrJs Zoophyii.

qtiali vitxfeti dicuntur, Porro notandumNives nunquam in rtiontes /Ethiopi^.Cou-

gi.aut ciicumjacentium regionum cadere:

Nili infpcxcris .quxvCrfus Bonx fpei Ca-

G.t fcruntur,aut in locis ubi Luficanis dicli

ivis Montes jacerit. Congi regnum Ii gla-

ciem aut nive haberet Aurum fani vinceret

in pretio, quid potus eo modo refrigerari

A a 4 pollet,

Congi Regni deferiptid.

poflet.Iccirco flumina crcfccre cx Nivis au-

gmento ac liquore nequiquam perhibeas

recte. Imbres enim quinque meniium ea

incrcjncntadaittut |im retulimus.

Ati propofitum ut redeamus. Congumoeteie poics.aut e mati alto S.Helen; infu-

lam verfus fadta tranfmiflione , aut juxta

oram Africi, in S.Thomi mfuUm,adCa-

Virignioni* Put ^F' Gutidixjolvi (quod gradu primoin coagum- Auftrali Liner jacet,dillatquc 1 1 . Germani^“““•

faill. a S.Thoma: infula) tfirc&i navigatio-

ne.Indererreno ventooram legunt.ancho-

ramqUcVefpcnino tempore emirnjnr,cer-

to in loco poft aliquod Promontorium,aut

in pormquodam , donec addeftinatum lo-

cum ventum fuerit.

'Congi Regnum ad S.Catharin* caput

roagn!i*2sc extenditur. IdAWtiAli ./Equino&ialis plaga:

fit*. adjacet fecudo gia. ac dimidio. Pcrfequen-

tes orairi ulterius Lirtora quaedam ac are-

nas ttanfeunc.commemorationc indignas,

UfqUcaddUos (inus.quos marceflicit.Dono

porm quem eXlvart Gondizjilvi vocant.

Vlcerius aliquantillum rivulus qtaidamin

Oceanum incurrit.iLulitanis 6b ruboccfn

di&us De Im Borerai rojfat,qdod aquae.i

arenas quafdara tubras fubjc&as habeat,

quae colore eandem adficiunt. Circa hunctra&um Montes quidam alti ctonfurgunt

i Lulitanis dicti bnfierra Compluit, id eft, I

montes longi.fuccedit dcindealter fluvius,1

‘B*jailel.UKyf!mudiM1id eft, finus lembo-

rum,quod ibi multi lembi fiant. In hujus

fluminis oftio tres infui* jacent .quarummaxima in medio eft,habitata,ac portu mi-

nutarum navium capaci infignis;reliqui

incolas non habent. Hmc difcedentes ad

v Zaire. magnum Congi flumen Z*in drdtuin ap-

pro pinquanr , cx eodem parti n'. lacu origi-

nem ducens,ex quo Nilus defccndit. Tgn-tam vcroaquiabundandam reddit, utpc-

nc fidem res fuperet, latitudine p.mill.&

dimidii impleti, antequam Mare procur-

rat, dulcem aquam evolvens etiam fallis

flu&ibus per 8. io.& aliquando 16. noftra-

tia milliaria fuperatis,quo argumento fa-

cile Nauta: confidcrant locorum linis ad

quos prove&i funt. Adverfo flumine ma-joribus lembis ad /. milliaria tuto navigare

1icet.fucccduntqucmox impetus torrentiu

undarum maximi, quod eo in loco flumene««i»«a.

£ cataradta cadat ranto fragore ut ruere nofluere credatur qualia&Nilus , Danubius,

ac Rhenus quibufdam in locis experiun-

tur. Fluminis odium infulas quafdam ha-

bet, incolis plurimis frequentes, queis fa-

trapi imperant, Regis Conjii fcudatarii.

Olim infulani bella inter fc geflerunt ex

lembis , quos integro cx trunco arboris

excavant. EaLicenda dicitur,crafla aliqua-

do, ut vix viri extenfis cam brachiis com-prehendant,indc& lembus cx maximadu-dtus vel xoo. homines capiat. Scaphas hu-

jufraodi remis agitantmaximo impetu, re- '

mum quifque renet 6carcum;bellandi oc-

cafionc remum dimittunt k arcu rem ge-

runt. Gubernaculorumitem vice vertendi ctocodili

fcaphi hifce remitfutuntur. Hoc in fluvio

funt Crocodili ingentes apud eos Cujman

didri,Hippopotami, aliudquc animal quodduas velim manusprxfert, caudam unam,lageni pene inftai, id Ambizc singulo vo-

cant nos l‘6rcum marinum diceremus, pircis minbi.

ob pinguedinem vclut Porci. Guftu pollet

optimo.Carms imagine, c&ra tamcni.pif-

cium numero (ic,qm dulci ex aquano egre-

diuntur. Gramine riparum veicitur, caput

bovis habet,& funt hujufmodi poo. libra-

tum. Pifcatores fub pina capitis capramhoc Animal ad Regem deferre coguntur.

HiC Promontoriu exoritur porro,quod

Cap. di Tadram vocant.k ulterius pauld Flumut*

flumen LeluruU quodex minuto lacu ori-Ulundi

tur interiori terne fitu, unde& plura flumi-

na nafcuntur, nominarim quod Coanz^t* CM"a'

dicunt , de quo poftea agemus. Fluvi-

Us Lelunda tempore quo imbres cellaqt

ficcus omnino dt ac vadofus, fluit circa

montis pedem, in quo Regia civitas Can-

gi xdihcata confpicirur. Hinc curfus

tcndicad flumen Ambrtzj,ingens item ac Ambrui.

ponu tommodum. Fluit non longe ab

Cingo oppido verfus Mate.Scquitur fluvius

Onco portuofus , nalcens i lacu Nili. Au- 0™.ftraliore tradhl accedit amnis Lembo, por- ^^tui tante ac navigationi ineptus. Poft huncDanda fluvius maximus occurrit, quiNa-vesvaforum :oo. ferat. Ex eodem ramus Dlnd*-

Auftralior tendit Bevgo&iQaxs accumCo- Bcogo.anza flumine alio maximo infulam Loar-

eU reddit concurrentibus vndis, ac magnaexnivim efferentibus , dilatationem in in-

fui*. Bengo autem ingens amnis per tf. i.oand» ur«.

Italica milliaria qui j. Germanica reddut,

li '

navigabilis fertur. Inter duo ergo lita flu

milia Ltwnij infula famola jacet, cu por-

tu ejuldem nominis. Lianda terram pia- E,lrmon £!«

nam line montibus fignificar.

Quatuorhic infula milliaria Iongiru-

dinefua ferraecomple<ftitur,Latitudine ve-

ro quadrantem milliaris vix.k quibufdamin locis teli dunraxMjadtum. Mira resjeffo-

dienti terra ad j. aut4- palmos pleno cur-

gidoq. mari potabilis k dulcis aquaaperi-

tur,eodem verd dccrclcente falfa ac amara.

Hac in infula pifcatio illatum Concha-

rum celcbratur.qui univorfum perCongiq,«

Regnum, aliafque vicinas partes ,moneri nion ct» io»

loco lerviuntk exponiitur Ea pifcatiohoc ,nt '

modo initur. Mulieres quidam i lirtore

in mare aliquantulam defcendunt,k co-

phinos quofdam arena plenos educunt.

Hos in terram producunt conchafque ab

arena purgant, qu* minuti admodii funt, Vac varii,apud eoe tamen fere in duo genera-^^diftindi

,funt enim mares-, funtfiemin*,

Sulchriorcs colote ac adlpoftus volup-

abeiiBu. Quamvis vero circa pluri-

ma Congi

Loanda Conchis monccjE locollliiftns.

ma Congi lirtora hujufmodi conchi re-

pcriantur.priftanc tamen illa; Loandtc fub-

tili fulgore,ac cinericio colore,aliis colo-

rum generibus reprobatis. Hifce conchis

ibi eunda emuntur,ipfuraqueAurum,Ar-gentum

, ac c*tera adcibum pertinentia.

Ceterikm non tanti)ni hoc more monetaAuro 'detrahitur , aut metallo jlteri, ,in

Congi regno.verum & in alijs Africi parr

tibus, In regno Chira , ac quibufda Indi*

locis. Ig /Ethiopia etenim Piper nummo-rum in vicem oponuntjiii regnoTombuticirca Nigrum fluvium Conchas mari-

nas,ic PorcelleitM,ut in China & BengalaMetallo faric maximus in Europa honoseft, cum id infinit? gentes pari veneratione

autpretio nequaquam adorent.Infui a h$c

. 7. aut 8. pagos.lubct Libata di&os idio-

viti LojnJ*. mate illius terrar. Pratcipuus S. Spiritu* no-mine lignatur

,queni Gubernator i Con-

go dimifsds tenet, pifcationi opuleti con-

charum intendens. Multa item hic ani-;

malia funt caprcz , Apri&c. Ardua item

hic& mirabilis arbor crcfcit Enjanda di-ArborEnfm <^a

,perpetuo virens .virtutibus mirandis

inclyta, ramos proceris incrementis exten-

dit, ji fila quidam tenuia demittunt, qu{terr? contactu radices item generant, iri

aliarum arborum perpetua faciem fobole

nimis quitm multiplici..Sub priore hujus

Arboris corticcLintcaminis certaquadam

Untearaoifpec*es nafcitur, quod piilfatiim ac emun-

uAjtnic. datum, qua latitudinis 8c longitudinis ex-

rendirur.ac deinde plebi iri veftimentorum

ufuslervit.

Naves Irifiilani habent ex Palma fadas,

Him infu- aut Indica nuce,conjundis tabulis ,modoUnoium. qtfoLufitani Phafelos cocinrianc.H^ Velis

ic tertiis incitantur.jifquepifeationibus in

ea ora f.clicillirms iudulgent, ac ccUltinen-

tem petunt. Ea parte qui ad continentemvergit, quadam in concavitate. Arbores

creicuntad quarum radices , marina aqua

defccndit.ci Ollrcas habent, magnitudine0

manus,gullu deledabilcs.inlulanifq. alias

•haud incognitas, quibus oAmbizjmatare

dicuntur,quali Lapidis pifccs. Infula hzc

quaaiigultidiraum eft fretum firmi ptope

accedit, ipfequc fipe rivus interfluens na-

tatu a gente lupetatur. Eo in freto infrili

quidam exigui jacent, crefcente mari flu-

ctibus tedi.ac fubinde aridi,quo temporejuxta radices arborum Ollrci inveniuntur.

Prope hanc infulam circa exteriorem ejus

partem Balem infiniti naiant.nigrijur ap-*«]€»». paret,continui* inter fe bellis agiuti.cum

nece multarum .quasNigrititilm pifcan-

tur, ac adipem emungunt qiio cum Pice

Naves munidnt.Portus fupradidus oftium

in feptentiionem porrigit latura peni di-

“Jnidium milliate Italicum, altum valdi. Eregione in firma Pica* S. Pauli vificurnul-

lis tanien propugnaculis validus, que Lufi-

tani habitant, eo ex Lufitania cum libetis

9ac vxoribusdcvc&i. Pifcium multitudine

fumma fretum hoc abundatfatdisprifcr-

tim.&^Encrafichohs, canta multitudine

hybano tempore ut (ponte in terram dcii-

lianr,nec non Soleis.Accipefcrc, Mullis,&Cancris maximis

,qui eo in cadiu falubres

admodum funr.ac ab incolis amati.

.Vlrctiorc ex Loanda navigatione ad flu-

vium Coanzjtnu venitur, qui cum Bengi

flumine fupra citato infulam Loandam e?-

ficit. Ceanaa itaque oritur ex parvoLacuquem fluvius efficit ex eodem lacu natus,

ex quo Nilus aliique plutes amnes fluunt.

Is lacus hac in Tabula vocatut Zairc 6c

Zcmbre;apud antiquos Tritonis ,qubd in

eo vulgi fabula Tricones marinique homi-nes reperiantur.

1,

Coan^a flumen, ut eo tevettamut oftium

habet latitudinis dimidii mill., adverfaque

unda lebos fert ad 10. uiquenoftratia mill.

nullo tanien infign i portu. Hic intiu fetd

ducit Angoli regnum quod ollm imperio

Regis Congi {ubtaftqm fuit , verum ante ADgoUttfc»!

paucos annos.Gubcrnatoris cuiufda operi inimun*

abeo fegregamm «(iride(

& hodie amicitia

eu:" ep coiit, nulli tamen Fcudatarii aut

fubjedii devotione, licet fubinde dona qug-

dam cmjttat,ttibuti quadam fpecie.

.

Sequitur Promontorium Ledoquod ubi

fuperavetis alii nempe amnes fuccedunt.

Primus dicitur quem per ?.y. Italica

aut y. Germ 111 ica fubeas. fi Icet 'Benglelt ubi

hodie ex fu.bdicis Angoli Regis quidamimperat. Demum ad Portum modicumvehitur fidiirti acprobum cun&is ratibus-,

Vocatiir Vaccalu fliiiis,^ qljibufdam Vac-

carum Littus,quod plurim?ibi vacci paf-

Ccbantur. Eftquc ipfa Regio blaria ic gra-

(ninis.citetacumqucictum ad vidliim per-

tinentium ferax.Venalia ctidrri hic metalla

quidam fubinde reperta fueruilt.ptifeum

Argentum, ut Lupus ejuique interpres Pi-

gafetta cedantur ex quibus hecfere omniadri&a funt. Atqile hoc teimirtb limitatur Limei Rt/nl

bllm otapotetiflimi regni Congi,celebratiCODSl‘

magnis commerdiis iufitanorum initii)

detc&ionis ejufdem , initium fumit 4, gra.

& dimidio Auftrahs plage ab Aiqiiinodlia-

li.porrc&a deinceps ufque 13. gradum alri-

tud, quid^o. Icahe, 116. Germanica milf.

conficiunt,fi in quinqueUnum coipphtcs.

Licet au tem h;c Regio.ut cun&i al ii qua-

tuor partibus abfolura dclctibi pollet , Oc-cidentis.Oriencis , Auftri ac Scptentrionif

tefpedhi, fufficict tamen Occidentalis hicterre declaratio,juxta maris littus, cdpofica

Africane Iudicfq. Navigationis ergo. Por-

ro difcurlus quofda fennonis adjungam. SaFrevincif

Congi Rcgrju in 4. fex famigeratas Regio- Rf«niGon*''

nes diftibuitur.e? funt Bamba,Sogno, Sitndi,rPango,Bana,&c ‘Pemba.

Bambu maxima eft& opulcntiflima jux-

ta littus matis porrefta , k flum ine Ambrifi

ufque ad Coamut amnem , multis diftindta

domi-

id fcambse Regni dclcriptiol

dominiis ,quoru nomina non temere reta- i tam validitatem,pulchritudincmqufcAd'.*&

Ierim, Muni eotu lingua Domini dicuntur ' quibufdam expetuntur, ut periculum vi-

inde Aiunt Bamb,t Dominus Bamb? AfuniJ.ound* , *JM,un Cnanz-t

,

id cft,Dominus

Loaiidl-,Coanzc,&c. Bamba velati fciicum

gratia lubcant , Elephantum enimardum quendam locum ragreiliim , urte

vertere nequcat.afcenfu invadunt,aut k ter-

tii ac propugnaculum totius Congi Regni, i go accedentes acutillimis cultris Caudx-inde eundis rebellibus bellii mfertur.quod pilos abfeindunt

,quos carcnatim annuja-

'ejus terra incolar bcllicOirilimiiac armis 1 riinquccomponiic,ikcdein collo, brachiis,

ad lucti Regi omni in difcriminc auxilio diginiquc applicant. Caudas hujulmodi

fmt. Vrgente itaque rc,ex ea tintind, velj

incegras calccofque quibus utuntur annu-400000. Aririatos.ncmpc juxtaregionis mo- lolVjuc multos ex hifcc pilis conlatos Do-rem educir. clorPaludanus tenerae offendit. Surus vc-

Hujus Provincix Famofiflima Vrbs inj

feres Elephantum natura latuit fi genua iis

campo |acct , inter fliimina 'Ltjanu Se Am- ' fle&i polle negant , arborefquc ideo fomnobrifium vOcaturque cdmmuni vtbiii captadd quxhtas crediderint, atq. eo modonomine,in quibus Gubernator degit, diftat I captura: idoneos exticille. Noftricnim J10-

\ m.iri ferine ioo. Itali? mill.qu? aonoftra-|

mines ic ante eos Luiicani rem aliter coni*

tia conficiunt. Irt hac Regione mons fur-

git Argentifodinis alulque Metallis dives;

pcftiilgens ad Angolz Wegmiirt .valdeque

hic ttaClus opulentus habetur,quod item

circa littus maris Conchi pecuniarum lo-

co inveniantur. Vnde Se mancipiorum

bic fumma tradantur commercia,qui Lu-

fitani infiniro numero emunt ,alufquc in

terras venum tranfmittunt.

Incoiim 1 1 itari pollent robore, GladiosUsoufoiKj. longos.latofquegeltanl.Ut Heluetii, quos i

LuUtanls fufcipidc.Tant?ibi hominum vi-

tes,utvno idu fetuum fccent pet medium,Bovique vivo caput ablcindanc.Atque adeo

vinamqne inventi,qui vinarium vas 51J. libratum fc-

(umiuium. tc brachiis geflarint. Prxter cos enfes , &Areus pecitilfime tradant, ac clypcosob-

lOneos ei corticibus arborum contextos,

qtiaYes Ipud nie videri poflunt.

I11 hac A.r«Atprovlncia multa diverfaq.

Animalia «periuntur,Elephantes pr?fertim

pluritni.ob pratorum fylvarum.aquarumq.

copiam. Maxim i ii funt,ofque enim ad vier

medietatem crefcunt,& annos fere centum

quinquaginta implent. Qui in Lufican ia Se

SitripTi».

1* aPUl* 1,05 confpcdi fuerunt , minores funt,

3

uod nondum adulti habeantur. Magnitu-

itiis horum belluarum haud tenue argu-

mentum funt dentes ibidem colledi.ac

too. medecinaliu librarum inventi, com-putatis 14. dipondiis in libram. Congitana

Jingua Elephant 1 dens Aiene rJM-m\jio di-

*itur. luniores Elephantos Mouna Mun\odicunt. Aures nequaquam minores Tut-emini peltis maximis habent longas ma-jores palmos fex forma ovi ,verfus hume-rum acutiores quarum caudxque motukappulfu mufeas' arcent

,quas item pellis

conrradioneinfidcntcs madant.Pilos cau-

d* denfos habent, juncorum minorum ef-

figie , lplcndidos atrofque,qui in adultis

pulchriores validiorefque funt ite majoris

ptetii : vmrur iis hom ines ornand? ccruicis

gratia, prxeipue viri nobilcfquc fiemin* in

Angolx regno,circum jacentibufque locis,

T’ rkphan. quos& magna x(limatione dignantur, ob

• kcfti* ex 1U® 3UU* 1

"

1 lunt » ipfutuinque pilo-

pertam habent, crura jungi, genua fledi,

cuin vd arborem fcandunt cruribus duo-bus elatis,uc frondes carpant, vel humilio-

rem aquam appetunt,atque ea potantjquo- \modo junchirx hujulmodi olliquc apudD. Paludanumexllant. Reliqua circa Ele-Jsjjjj^jj

0-

phantum deferiptionem multis dedudta bu< pueit.

feriptoribus non addam. Tigres huic iremprovincia* funt, forma qua in nollus regio-

nibus circumferantur. Mirabili natura:

qualitate bellux hz Lupo tcfte nunquamCandidos homines adoriuntur; Nigros ve-

to ctcbrAjUt& condormentibus nigro can-

diddque, nigrum invaferint , intado candi-

do. Fame preffi bellias nullo zdium tcl-

pedu adoriuntur, nimirum deficientibus

per campos palantibus. Congitana lingua

Enqoi dicuilturjfcra lunt animaliaLeonumlnlbr.pihs tame aliter adfcd.1. Veneno clc?

induo;Sagittis aut bombardis capiuntur.

Alas ibidem live Multaces hujus animalis

veneni quadam in liifpicionc habent, ex

quibufnuducatis mors furiofa proveniat:

vetitum unde Regis decreto;Nequis pel-

lem fine iifdem venum deferat. Eadem re-

gio Animal producit cui Ztbrt nomen cll zelm »»t-

Mulo per omnia fimile.nifi qu£>d partu fic-“*'•

eundum fit. Fimbriatis autem lineatifque

pilis riiitoadfpedu vifitur. Etenim a dotlt

fpina ad ventrem ufq. pidas lineas habeat,

triplici colore, nigras ncmpe,candidas, ac

fulvas, |u(la proportione difpoiiiis fimbriis,

ac j. fere digitos latis , figura qux in libro

Romz impretio patet. Bellux hujufmodiannua fobole multiplices pafsim funt, fyl-

veilrcs cundx.ac pernici curfu inclytx , ve-

locmtcZebrs in proverbium Luliranorum

dedudd.Cicurat zZcbra in equi locum fuc-

cedere pollet, in bellis, vehendo, ac trahen-

do, ut natur? inde folicitudo circa ncccfla.-

tia confiderari pofCt. At cunj terra hzc E-quis careat.ipfique incol? cicuranda: Zrfwve •

artem ignorent ,Boumque adjumentis uri

nequeant , licet magno numero iis in loci^-“'^fint, homines belluarum vicem implcn ,

qui per vicorum angulo» difpolitl , fellas Hominti t

•

varie lubeuat,aur ledlicas gdlant.morv qui ‘iuotl“n loto*

in Romano

Animalia &r Provincia: Congi. nin Romano libro imaginibus ollenditur.

Iccircd quibus celeritas itineris ncccllaria

dl fubinde mancipia commuranr.ac vclur

veredis adjuti quim citillime itcrcoufici-

unr. InvcniuturSr alia- bcftix.quxda Bovis

magnitudine,quedam minores quas Em-fahmgai vocant. Bubali fylveftres , Lupi

maxima odoris vi , olei quod ex Palmis

educunt amanti(Iimi,Vulpes,Ccrvi,Hinu-

li, Caprcx.Cunkuli, Lepores fumma co-

pia,quod venatu ad necem non appetatur.

Ztbtthi item hic feles plurimi habentur

quos cicurant Zibethi colligendi c.iula ,cu-jus odore plurimum dcle&antur.

Anguium viperarumque diverfi; ibidem*’ fornix cxtlant, a;.«palmorum longitudi-

nis, lic j. latitudinis , vallo ventre, oriique

hiatu , ve vel Cervum «juiue magnitudinis

aliud animal devorenr. Terras & aquamcolunc affeipites. Belbi hx vbi vaitrem

impleverint facile fomno fuccuinbunt.vc-

lut ebrietatis manifeftx, Eas tum incoli

trucidant, carnefqbe cibigtatia appetunt,

fuprb Gallmx carnium delicias : Ceterumtanta quibufdam viperis veneni vis fuper-

eft, uc moriu intra i/, horas mortem ad-ferant. Arietis prxtevea magnitudine A ni-

malia ibidem vifuntur Draconum inftar,

alata,cauda uua,oblongo roftro,multiplici

'dentium ferie. Crudis carnibus vefcuntur,

funiq, ex bipedam nomero.fulva pictaquc

SllCjviridicaTuleoq. colore:A quibufdamigneis adorantur. Cbamxlconrem ea-

dem regio habeb&c.Avibus ite fcater, Gallinis Indicis.Pauo-

nc,Aiifefc,Anatc,Perib|ibiisdomcfticis, kc

fylveftribus.PhafiauisiColum bis.Turturi-

bus, Aqui lis, Falcone, Nifo, Pcllicano,&c.

Pheraeorum adhxc magna multitudo viri-

dium bc cinericiorum;Rubrarum item

pulduarumque avium ,quas Fuvnengi vo-cant, fcd& numerolas minutarum aviumIpecies videas, cantu CtUMrutnm aviculis

haud dilfimiles.

AlceiaCongi provincia Songo diefa cir-

ca flumen Ziurt jacet & Loango,porrecta

ad flumen verius leptentrionem,

7 .& dim idio gradu finiturque circa rubras

Petras limitaneas Regni Loango. In Pro-• vincis huius meditullio vrbs |acct Songo

difla vnde& Regioni nomcn.Gitbernato-

toris ea fedes eft. Elephantos plurimos ha-

bet.ideoqitc magnn? commerciis petitur,

circa Eboris cum ferro permutationem.

Mulae hic item limiirum acCcrcopbite-

corit fornis, quarum abnui Milbico gcftu

multas Facetias hithionicas concinnant.

Linteamina in hifce item Provinciis mul-tifiunt,ex Palma Indis furamis diftradfca

negotiationibus. Eius apud me mulrx for-

wi- fune. Vaccas habent plurbnasjaliaque

Tupranominata animalia.

Ethnicoru vero perfuafionibus viuunf.

Quxuis adorant iblunqucvelut maritum

pro fummo Deo habent j Lunam verout

heminam lequenti veneratione dignamur.

Veflitu Congitanorum fere utuntur. Bcllu

cum vicinis Anzicanis gerunt.

Suadi rettia Regio potior eil,bc Regis Sunditerti»

portio bPrimogcniroRcgis.aiit Regii laro-

guinis Principe fucccflioni deftinato lim-

perregicur. Iacet circa Congi vrbcmbLu-iirams S. Salvatoris citu lodonatam ,atc|Ue

inde per 40. Italis null. aut 8. Germanicaad fluvium ufquc Zairt extenditur.

Incoli,ut 11 qui Pango habitant,

pltlti-

raum circa falcm & colorata linteamina

ex India & Luficania allata negotiamur,

loco nummorum conchis utentes. Pto

hifce mercibus Liniiteaminaex Palma fuf- CeomaM,cipiunt, Elephantum dentes, Zebellinos

Martes ac cingulaqu^dain ex tifdera Palm?

foliis fadia, magno in ptccio apud eas gen-

tes habita, qualia etiam apud meconlpidpoliunt. Cryfl.illus plurima hac in provin-

cia crelcitaliaquc Metalla iutcrqux ferru rem «tiitau.

incolatu opinione exteris prsftat,quod ac ftgMdq*»

eo gladii,cultri,aliaque arma utiliter hanc,

cum reliquorum haud par utilitas fit.

‘Tango quarta Provincia libcni olira Re- tanf0 Su,..t

gnum micfuoq. conftans imperio. A Sep- tnmiicu.

tentrione S««d» attingit, ad Meridie Barca,

ad Occidentem Congi Regionem,& Orien-

tem verius Montes folis. Prxcipua vrbs

irim P.tngo dicitur firaoccidctali fluminis

BarbeU patte,qux ex Lacu Nili fonte fluir.

Eade comercia tracHcqux homines Sundi.

'Batta quinta Regio colinjs eftiScpten-

itione cPangi ditioni,bc ab Oriente fluminiB' c*‘0 '

BarbeU^ porredta porro ufque ad folis Mo-tes, bc pedem Aphronitri montium & a

Meridie eorum montium jungit fe 'Barbels

ufquc in adultum Montem. Civitas lnfig-

nis maximeeodem nomine Batta vocatur,

in qua Gubernator habitat, cui felopetarii

milites permittuntur,quod orientem ver-

ius trans Solis, bc Aphronitri montes, adOccidentalem OricntalemqUe Nili oramgens quxdam moretur Oj*qK/trum nomineddlgnara apud Congitanos,proprio aurem

Gcnj.

terrs vocabulo ns4gagdiQ:z, ferox admodu fer*,

bc militari predx intenta,qux continuis

invafionibus vicinas terras bc fubinde Bar-

uRegnum deprsdatur. Iccirco B.tttt ho-

mines armafua ac bellicas res, ftudiolc cu-

rare debent.

Provincix hxc 70000. aut 80000. arma-torum hominum probeque inftrudtorum

emirrereporeft. Multique hinc Zebcllini

bc Martes afferuntur.eademque negotia cu-

rant qu$ 'Pangi& Sundi incelx.

InPembafexta Provincia Civitasponge Pc*iafcit«

jacet B.wza ollm' didta, id eftCuru , nunc1‘,jVl"cU*

veri) aLuliranis S. Salvatoris. In monte ja-

cet.fitu interiore rerrx.diftancid a mari 1 jo.

Italix milliarium.noftracm vero fo. Monshic altus bc vaftus cft.qui tamen ferrum ha-

bcar jcompledicur 1. nollratia mill. fre- v.ua»'

quens

Fra&us Congi.

quens multis , Pagis, ic aedibus,& amplius

centum millium hominum habitatione.

Montis hu|iis gleba fertilis valde cft obrecentia aeris

,quo puro& fyncero admo-

dum fluitur. Probam aquam ptxbct.qux

minqua hominibus noccatjgraminis dives

dtomnumque pecorum , aibonimquc fe-

racium, ic f.mpa viicntiun;. Granoium

illis terris uiitataomnia genera fert,prxei-

'runiemum puequod illi Luco\ocam.ac maxima xfti-

-uco- mari one dignantur, qua nos triticum, mi-

nus tamen cft, aliquamque limilitudinem

habet cum grano linapi,ni(i quid paulo

majus iit. Id manuariamola conterunt, fa-

rinamque albamdalubicm, ac gufiu proba

nancifcumur. Bonitate triticeo pani noftro

haud cedit. Hujufmudi granum in Congocopiofum cft, ante paucos annos eo ex Nili

regione delatum, piacipuc ea ubi Nilus fe-

cundum Lacum implet.

Milium item albnm» copiofum fert,

dt Congo, id cft

,Granum Congi

duftum. Nec non &. tJUlaiz. live Turei*

tnticum.parvi tamen aftnuauim,quod&

j tJHnnprno lioc cft Triticum

Luliuni; indigit.mt.Hoc Porcos faginant.

Oiiza item abundat, verum nullo pretio.

Regio eadem arbores divellas fruttifcras

gignit, ex quibus plebs lacilc cibum capit,

icquc fufteniat, Hujulinodi funt Curi, ic

Limonum arbores fuavcfquc maxime fra-

MabAfliniAu» Allyrta- Mali.qui intet acidum dulce-

' qucguftum medii fummopere laudantur,

ic line noxa conieiluntur. Mananti quoqueplutcs fune

,quos quida putam dlif trucius

aCgypcus ac aynsaW*/edidtos. qui in hoclibro heus Indi; vocantur ,-guftu fune pro-

bi) amxnoquc «e dulcedine acido,bomquealimenti.

Campi verb Palmarum multas fpccies

feruntncmpcqux Indicas nuces &: Dacty-

los producum: Nalcitur& alia Palmarum,

'TtVam

fpccies liimlis liipiadiCtis duabus ex qui-iiiauni bus Oleum ducum. Vinum, Acetum, Fru-

dusde Panem. Oleum ex frudtuum pulpa,

vclut ex olivis cljciunr.idcm colore ac lub-

c!ftamia Butyro iioftro liaudablimilccft, vi-

ridius tamen paulum , in flavedinem incli-

natum.qui & olei 3C Butyri loco utuntur,

codeniquc Lucernas al 1111 1 ,& corpora un-

gunt,concilianda- celeritati.In fumma.nc-ccfliutis tempore valet poriflimiim,ut no-

litis accidit, quibus ablque bu|us Olei ali-

mento pereundum fuillct fame. Apud meid vielen potefteum Vino& Aceto cxiifdc

vinum. Palmis. Vinum ex fummitatibus arborumdcpiomur, quas terebrant,decurrente tumluceo ladtco

,refrigerante ite fereno, is pri-

mum dulcis eft,k poftea acclcit , ut Laitu-

cis adhiberi pollit Aceri vice.Rccemerpo-

ttis vrinani citat , unde& paucis ea in terra

velle* aut renu calculus inftftus eft. Item

fupra modum hauftus ebrietatem conci-

liat , alimcmumque copiofum prxbet.

I Panem ex horum fiudtuum ofliculis confi-

|

ciut. Amygdali funt forma duriora tamen.

Ofliculis his nuclei fuavis guflus cotincn- Pani).

rur,falu bres& boni fucci, totufq. hic fru-

j

Ctus intus & extri viridis c(t,acciudus,co-

:Ctufu e manducatur, Alia funt arbores qua:

Col> f(uauilfruftu producunt Cola didhim,Nucis pine;

magnitudine, continente alios fiuCtus ca-

flancis fimi les, quibus quatuot rubri live

incarnati nuclei cotincmui.quos dentibus

teiunt,ic in ore verfant extmgucndi fitis

gratia. Frudtus hi in aquam conjedti ean-

dem acdccrc faciunt , ac amxncfcerc pala-

to,ftomachum roborant, jccurquc coirup-

tum probe emendant. Alia Palme fylvdtns

genera ibidem reperiuetur,feracia multo-

rumfru&uum efvi commodorum quarumfolia tegetibus coficicndis fetviut, tegendis

calis.fporrulifq.cotcxcdis.aliilq.domefticis

rebus, quarii apud mcplurim; fi1*ur;cxtac.

Superfunt & alia- Arbores Ogeghe didat, ArbomOj*.

qua: prunorum flavorum forma fiudtus8

proferunt,odore& faporeamxnos admo-

dum* Ex his arboribus ramos detruncant,

quibus lcrie contextis (epimenia conflant,

u t apud nos ex fpinatum virgultis,etiam ex

iililem porticus ic viridaria extruunt , ut i

(ole tuti fine. Prxtcr fupradidlos fructus

alii reperiuncurmagni in Mcdecinaufus,ic

etiam gultu probi, quales (unt Tamanndtt Tamjl|nd*.

acida dulcedine, ac in feruidis febribus irti-

liflim*. Mauri Turexque terra iter facien-

tes Pulpam Tamarindi adfumunt.ic aquamilcent

,quam dtiqde ad jecoris refrigera-

tioncm,rcnum ac interiorum partium epo-

tant,item levis fohujpnis alui gratii.quam

ob caufam caftia quoque hftulati utuntur,

qua: ibi plurima eit. Melones item .Pepo-

nes, Cucumeres, alia^ueTerraedona fum-

m.-tcopia eadem Regio habet. Quiinftru-

Ctioncm ejus tei latiorem defiderat Odoar-

dum Lupum legat k Ttgnfttt* rranfiatum,

icRom* imprcflum.cxquo h;c plurimumdcliimptafunt.

Licet autem Congitanorum cafx humi-les fint.bc exigua-, materia tamen nequa-

quim decft,pfxficrtim lapidis cujus maxi-

ma ibi copia eft, vaftaque multitudo.ur in-

tegris columnis fuflieiantMarmoris rubri u ws ffynccri montes. Sed & vel templi vniverfa macopii,

capacitas ex eo deduci pofler. Accedunt i

lalpide (olidi Montes,c Porphyretico lapi-

deliverubro Marmor<!,item albo aliorum- waimor.

quccolonim,quod Roma*ManuorNumi-dia1 feu Afric.x dicitur, ex quo mulrx ibi

columna vifuntutac a md globi quida po-liti indcallarifuiiCTorti in qutbuldam la-

pidibus Hyacinthi nafcumur vatii,quos

eximere polles, ic ab alia laxorum mate-

riadilcerncrc.Ex iifdcm integr;Columnx _.-

-

fieri poliunt, obclilci aliaq. opera, que

perlis huiufmodi fulgentibus lapidibus

inluftria admodum cllent. Adhxc & alia

faxa invenias miranda, qua- Metalla conti-

J

Angola; defcriptio. nnenr,>£s nem pe afpcfiu viride ac fuluum,

ex quibus flatui aliiuc imagines teru pul-

F.ihioiu lao- chieconftruamur.Noncrgbcx materi? dc-

irniitsgaac* cafiru humilitateRcgio laborat ,cu

copiofe calx, lignu, Iapides &c,ndfluant,fcd

cx arcis imperitia circa aedificationes ac fa-

brica. Nulli cm ibi fabri. Religionis Chri-

ftianx fucceflus Anno 1450. & yt. ineboa-

rosper Lufitanos hac in Provincia enarrare

fupcrfcdeo; Ejufdcm porid interitum p6ft

Regis Congi i Lufitano inftigati decreto

Aurifodinam occlufione.Anuftirumq. ibi-

dem enormitates, aperte fatis in libro Lupi

fupradifii enarratas,quod ea res extra huius

Hrftoriiargumentum fit.

An i, rAd Trafius Angol?pcrfccutioneiTi Ut re-

quc^pofuiU. deamus ufquc ad Bonx fpei Promontoriu;

fciendum cftAngoIam lupra omne fidem

populis admodum frequentari, Argencoq.

abundare, a£rc alioq. metallo,pecore item,

vaccis prxfcrtim,omnibufquc aliis rebus

Oant> cibiad vifium pertinentibus. At populus Ca-

estu Ufic- ninas carnes vaccinis prxfcrt, canefq. ma-“*• fiat majorique pretio emit.

\

Nummorum loco conchas teftafq. tra-

Motei. fiant Congitanotu ritu .qftibus& fermoneaccedunt,ea tamc differentiaqux inter Lu-firanorum Hilpanorumq. linguam eft. Re-gem habent idololatram.Polygann?ufum

lervat inde tanta fobolis multitudo adfluit,vii homini. ut Angoli regio fola millionem armatoru

hominum Regi adhiinifterium militia:

producat. Globulis hic gens utitur vitreis

venetis,varii coloris, ad Ornamentum cer-

vicis ,kc brachiorum ,tsfn\olos vocant, kc

jam vinculis contextos %&tizaHg*.

PoftAngol*Regnum finumquevacca-rum ad Auftrum, ufqucad Nigrum Caput,

five Promontorium, Trafius juxta mate adaao. Italica mill. producitur. Eadem hic

Terrae facies qu* in AngolafubDominotucomplurium imperiis. Ab hoc Nigro Pro-

motorio linea tendit Orictalis dillinguens

Montes frigidos ita difios.ac k Luficanis co

in loco quo altiorcs Linea: accedunt Niuis

vocatos , finitofque pede montium Cry-ftalli

,

quibus infinita Cryftalli vis inventa

(bilimo-ibidem nomen dedit.

ul Ex liifceNivis Montibus Aqua: oriuntur

qui lacum conficiunt Lufitanis 'DumbeaZocche difium. Atque Ctyftalli montanain Septentrionem longius abeunt verfus

Argenti montes t^Calombam ufquc RegniCongi limitem, intercedere Coari flumine.

Perfecutione Trafius Regni Angolx ad

. _ Caput ufquc Boni fpei curtus tendit juxta.

V Regnum Cltmbcbi quod Regi eJMatam*paret.porrigiturquchic ditio ufqucad flu-

“^^^^inen Bavaghulcx Montibus Luna- coortu,

eum flumine «JMagnica concurrens,

q%dcx fupradifio magno lacu nafeitur.

. lcquitur tum Tropicus Capricorni inter

TiopitniCt- quem CaputqueBonx fpei non unus Rexfiitorm. imperat aiuulfa regione in multas Prxfe-

fiuras. Vallaturca terra altis, horridis, fri-

idis ac inhabitatis montibus. Gens Ara-

um ritu campos colit, kc cafas; vcftimcn-

ti loco pelles habet, fcra,indomita,kc infi-

da exteroiumque commerciis adverfa. Ar-

ma cotum funt tela& fagittx. Cibus terti

frufius.carnefquc bclluarum.

Nili exLum montibus veteres Origine NiUoilgpftt

duivant at falfd ut declaratum cft. '“Pud

In Montibus hifcc Occidentem verfuss

exiguus Lacus jacet Cale difius , ex quofluuius C«jmq/aoiitur,(Lufitanis dulcis di- ciprtfaKius

citur) in mare circa Caput faljum “Bona

siti ‘Promontorii decurrens. Id Caput fal-

/«m ideo vocatur quod Naves, qui ex In-

dia inLufitaniam proficifcuntur,primiim

Caput magnum. livePromontorium ape- c«put delfl

nant Dtllt tAguglic difium,pollek veid AsugUc '

hoc minus, unde & falli capitis nominelignatur, latens poli magnum illud decep-

rilque ejus adfpefiu Navitis. Spaeium in-

ter hic duo capita ad viginti milliaria

Germani? perhibetur, bicipiti vertice, ut

finus pateat ,quem Lufitanorum naves

aliquando fubcunt aqux petendi gratia,

eo ex dulci flumine. Gens circa eundemfluvium colore nigro cft (licet co in loco

Polus Antarfiicus ad 3 j. grad.fele elevet) ciuf>W*fe-

Ut & Montium frigidorum Lunx horni- dinisin Afrf-

nes,undecaloris fousvim huius rcicaufamCJn"-

eile non temere crediderim,vcnkm pbtius

quandam terra proprietatem. Cecerikm

Promontorii huius ciim fummafupracu-fia Orbis longitudo fit, ac in mare maxi-

mus excurfus pcriculofaque navigatione

admhdumfupcretur (ut&cunfia Promo-toria) maris terribili fremitu , ventorum c

certa incumbentium procella idemque mi-

rifice turbantium cum naufragiis multa-

rum ingentium LufitanixNavium.nulIaq.veterum hilloria pene celebratum litante

Lufitanorum eas in partes adventum, ope-_

rxpretium fore cxifkimo Navigationis cx

Lufitania in Indiam menfuram ccrtainquc inindii •»*:

finitionem ponere,ciim illa tantiim in fu-

Jjj”

perando magno hoc Promontorio Navi-gatio fex millia Itali* milliarium comple-fiatur.

A flumine etenim Ferdinandi rPooiubi

Caput hoc initium fumir excurrendo in

Mare, ad extremum ufquc Promontoriumquod Delie sAgughe id eft Acus appellari

diximus Trafius a icptentrione ad Auftrumampliusquan» bis mille di ducenta Italix

milliam habet: ac ad aliud Latus ejufdcm

Promontorii , ad Caput ufquc (jardafu b

regione inlul* Socotor* Trafius fpaciumfuprater mille 6c trecenta Itahx mill. te-

net quoruin 1000. Gcrmanix 100 faciunt,

fummeq. coprchenlioncfiGo. numerantur,

ut Lifbona navigantibus inGox regnu.cir-

cumdufia navigatione pet Africi littora,

Capitifque fpei extremitatem ty. Itali*

mill. millia emetienda fint, Inde in Malae-

cam

14 Monomotapx defcriptio.

cun&in China ufiiue tantum fere (paciu

fupcreft, ut nulla Orbis gens loginquis na-

vigationibus unquam clarior fuerif Popu-

lis Poitugalli;,exceptis quibufdara Angliij

nobilibus.quos no tantu hic navigatio,vc-

xum totius Orbis expleta inlofties reddidit.

Nunc ur ad Tradlil Africi redeamus fc-

quuntur Caput tUU e^vg/replures idonei

portus ad cotinendas uavcs.intcrquos prp-

cipui l’unr/i»w farmof*i& LacusJinw , ita

dktus quod Mare ibi reccfliim faciat in quoinfuli quxda& Portus funt .Vlterius paulu

in Mare decurrit flumen S.Chriftophori,in

cujus oflio tyes infui; jacetjabhoc flumine

Tcm Nativi- aliud diflat,fluensper Nativitatu Terr*m\,,,u' Lufitanis ita vocatam, quod co dic jnventa

fit.ufquc ad C. deU Ptfeberur.latex Promd-tonuin hoc ac Magma flumen RegnumBurta

*

(irum eft,quod ad Lune motes per-

ungit, ad hoc ufque flumen,in fcptcnrrio-

nera, vwfus t&tonomotapt Regnum,& in

occidentem ad fluv ium Bavagnl,

In hac Regione plurimi funt Aurifodi-

na;Gchfquc ipfa iunilis eft Monomotapi

incolis. Pcrfequenti hoc modo maris tra-

Migni<*a. &um oftendit fe flumen cJWagnict initio

regni Sofali 8c Monomotap*.Fluvius h;c eodem ex lacu cum Nilo ori-

tur,k m mare decurrit,in medio finus, in-

ter duo Promontoria quorum vnum Delia

Pejfckena dicitur,atrerumBr/A Currenti i j.

S ac dimidio,ad Auftrale Poli tcadturrj.

Tropico Capricorni

Accedunt huic flumini non longek ma-ri tria nliaflumina quorum ptxcipuum S.

Chriftophori nomen habet apud incolas

T^agot. Alterum nonjen privati cujufdamLaurentii Marcbti prxfeVt.primi invetoris.

Duo hicfluminacxMondbus Lunpdcfci?-

duntiniis locis Tcroe nomine defignacis

Tcrtiu flumen Arrae dicitur originem du-

«utifoainx. cens «saliaMonds-partc, in qua Aurifodi-

niMonomotapi exiftunt- In quibufdam

Gnnumi. locis hujus fluminis grana quxda Auri rc-

periuntur arem inflor. Tria ergo hic flu-

mina in umlm Magnica rcda&a ingentem

SofUa. aquxvim eflundunt, atque aboftiohujus

atnnis extendit fefe Sojf.iD tegnu. ddCuamx:,m*

' fluvium ufque,cui hoc nomen inditum eft

ab cjufdem nominis Arce.iMachometanishabitata. In 7. oftia Cuama dilfunditur.per

j. infiilas.pmei cas que fupetiori in flumi-

nis tractu vifunrurjfrequentes funt cun&xpopulis.E Lacu,ex quo Nilu», ite nafeirur.

Porrigitur ergb Sofali regnu inter am-nesMagnic*&Cuatn;,juxta Tractu m aris

,

exiguius quidem k Oppidis vicifque nonperinde frequens. Sorala oppidum ca-

put eft in fluminis cjufde infula fitum , no-

menque Regioni addir. A MachotpccanisSoniiiioppi- Jjabitarur,k ejufcle fcfts Rege

;parentq. ii

,Lulitams.qubdMonomotapi gubernatio-

ni aufcultarc nolint.

In oltio fluminis Cuami Arce Lufitani

habenc;frequentia ibi eft commerciorum

circa Aurum,Ebur, Sc Ambarum,quod eo

in tradlu reperituri macipiis,permutatione

f.nfta cum Gollypio , & (trico ex Carnbaia.

Machometani qui cara hodie regionem

tenent indigeni nequaquam funt,aute Lu-(itanoru adventu co phafclis lembifq. mer-caturi gradadelari, hodicque kLuiicauufubiugati in incolatu dctcnd.cum inrerim

nec Turcii.ncc Ethnicis accedat. Interiore

terra inter hic duo flumina Monomotap*regnu (itum cft,fcatens aurifodinis freque-

ti comercio pcrSophalaAfricamq. omnemdiftradto Auto.quada haud abfurda opinio-

ne eoru ,qui Salomonis cx hac plaga Auruac Ebur nuxille exiftimant. Etenim in Mo-nomotapi Regno hodieampliidificioru

ruirn viluntur, cx calce,llgnoSc lapidibus

conftruiti,qui in aliis terris vicinis non

itk apparent.

Monomotapi ditio latillimd patet, ac

rnulras per bellicolas gentes cxtedirur.Erh-

mcoiu imbutas difciplinis , Nigro colore,

ac belloru haud rudes, medix ftaturi,velcr-

ces.qui multis Regulis fubnciuntur, inter

fe bellis haud rAb contendentibus. Armafun c fagirtx ac levia fcuta.

Imperator Legiones multas in varias

provincias diftriburas Romanorum morealit, tuendo latiflimo Regno k dignitatis

conicrvandigcatia verum robuc ipfum cx

mulieribus conftat.Ealcgio validiliima eft.

Hi Amazonum more,que antiqui hillori;

decantant, mkmillas flamma vallat ne im-

pedimento (int in emittendis fagittis.

Pollent autem animo,'ac jaculadi peritia.

Militari auodam allu terga vertunt, ac moxprxjiareaintegranr,infequetibus)Sdiffipi-

tis maxime noxir, cum ipfeordiric nihilo-

minus ailiietx facillime repetant.Regis de-

creto certis in locis degunt.virifq. (iibindc

accedunt fobolis gratia,qua malcula viris

relinquunt,femellam vero ipfi educant.

Inluli aurem forma Regis huius Mono-motapi ditio con(picitur,quam marisTra-

btus,flumen Magma,parlquc lacus exquooritur , cum Cuami fluvio efficiunt; ad au-

ftrum Dominos Bonx fpei capitis habct,ad

Septentrionem verb Regnum Aloncmugi.

Priterveftis juxta tratlu flumen Cuamij,

regnum minutnm fucceditad littus marisfleum esfngofcia diClum k quibufda infulis

ex adverfo japetibus ejus nominis. Habita-

tores haber Machometanos k Ethnicos

quiex minutis fcaphis lembifq. comecciaexercent

,queadmodum Angol* homines:

Vlterius aliquantulu proficilcetibus oftedit

fefeMoIlambicqUf Regnu, 14. gra.& dimi-

dio (Itum. De hoc Liber fatfs prolixe agitv

ite deQuiloifubfcqucti infula, ac maj

S. Laurentii, qui Fretu efScit initio abOc-cidere latu 340. Italii mill. ac ex Mollam-bicquc oppofito 170. porro amplum verius

Indiam, mulralque infulas concinens.

Monomoup»

Soloeonlj

*m«zona.

Earum virtui.

AngoPcure.

MoOtn^^

S lauremnInf.

Mombaza:& Melindz defcriptio

Hoc ipfiim Hifpani* naves in India,

e* India in Hifpamam proficifccntes com-muniterpenerrant, non repugnante I. ven-

torum cepdVatc. Sani incolis melioribus

digna infula ob ficus opportaniratem,Por-

tuum ic fluminum commoditarcra. VndeSc fru&ibas,aromatibus,k legumina qui-

bufuis generibus abundat,Pifis,Fabis,Pha-

fcoliSjOriza, Medicis ac aureis malis. Irem

CarncGallinaru domefticaru ac lylvcftriu,

Aproru, Cervoru ob pinguedine reno.-, ncc

nonpifeium copia. Incolx Ethnici funt ac

Maenomenon coloris probi , bellicoft fti-

ftrU&i arcu ac fecuribus Romanis ligneis.

Muha in dominia eade Infula dividitur,

quorum homines inter fe bello cefcanc.

Multa ibi fodina Auri,Argenti.Arris, Ferri,

aliorumijue Metallorum. Verum incola

Comrncrcioru cum exteris ufum ignorant,

inter fe tanrura fcaphis c trunco excavatis

negotiantur circa oram.advenifque omni-bus commerciorum eaufi acccmim dcnc-

g.inr,licer quofdam portus fubinde Lufita-

ni petant,ac Ambarum griliun^Ccram.Ar-

gentum,y£s& Orizam fufeipiant, ab inte-

vioribus tamen terris excluii.

In hoc freto inter Africa continentematque hanc Infulam multa alia minoresInlul* jacent i Machomctanis habitat^,in-

ter quas S.Cbriftophori prxeipua cfl ,ntque

inde S.spiritui,tertia Magluglit

,poli Co-

men, Anzjtmc,tJft€a)otto OCC.

Ad tradium maris reverfis pollQuiloamMombaziRcgnum aperitur, fitum a. gra.

& dimidio ad Auftrale plagam, nqraen du-cens ab infula quadam ecraf nomiriedidta,

in qua civitas pulchra jacet,inclytis «tibiis

frequens quas imagines fpecioffcxornanr.

RcxMachometi legem colit, is dum fc op-

ponit Lnlitanis (imilia perpcfliis dl,qua

olim Quilo* hominesnitttir&tu dcprzda- I

tioncm.k faculratumvallationem.direpti I

Aun,Argenti,Margaritarum,Goflypii,Seri- I

ciac Attalici panni maxima copia.

Infula hac QuiloxS: Melinas acccdit,i|

Machomctanis & Ethnicis habitatur Re-

gini iih tJMonemugo fubjedtis.

Succedit porri Melinas. Regnum,paruuitem kc juxta littus maris porredlum.ufquc

'

ad flumen Chimarnchi altitudine i. gra.&dimidii

,pertingitque adverfo flumine ad

'

lacum Calice, per ioo. Italia mill., aut io.

Gcr. Hac in Regione prope Maris littus|

vrbs magna jacet habinni candidis pene

hominibus Machomctanis,k Ethnicis.

Lufitanorum moreades fere colunt. Ovesibi.Lufitanoru bis tati magnitudine fupe-

^ant,quarum&Cauda partem quinta facit,

liepc 2 j. aut 30. librarum.Mulieres ibi can-

dida cxiflunt , Arabumque more fefe exor-

nt.liipcrbc.k magnincc.lericis vcflibus.

Collum ac brachia aureis monilibus, ar-

millifq. cingunt;faciem tegunt iEgyptia-

luna mulierum more. Vrbs Portum habet

commodum, funtq. incollgratiofi.k fine

perfidia lufpicione circa advenasiprcfertiin

Lufi tanos,quibufeum concorditer nego-

tiantur.

Infula tres inrer Morubazzie_& MelindaPromontoria jacent

,prior tJMomfi.i dici-

tur.fecunda Zjn^ibar,cercia 'Pefrtba a Ma-

chomecanis duntaxat habitata,qni armo-rum quidem expertes funt, agricultura ta-

men periciflimi. Multiim faccari in hifce

infqliscrcfcir,id lembis minutis ad terram

firmam devehunt,aliofij. item infula fcu-

dlus. Interiore tprrx litu fitpra tria, hac re-

gna Quilo*; Melindae & Morubaza late f-ctouMo-

parer Regnum Monemugi terminatum ab°

Auflro Moflarobicqu*,ic Monomotapa

Regnis,prope flumen Coavo,ad occidentem

flumineNilo inrer duos Lacus , ad Septen-

trioni: Prx/byterilohannis imperio. Cumtribus fupraaidlis Regibus pacem colic obcomnietciorfi utilitates.k iMonomocap*parte ingentibus bellis adficicur, uc lachry-

mofus fapeipli vi&ori fit triumphus • con- BeiUcoGiilmi

curranccnim tum du* acies ex Dcllicofiffi- Afitc» popuii

mis totius Africa populis. AMonomotapaetenim parte Amazones ftaric

,quarii virtus

fupra relata cft,&i Monomugi populi Gm-WuCongitatiorum lingua vocari, proprij

Agagi,Olnv infdliffirni Regno Congi, qui

alias Ardazonum fortitudini nequaquamcedunt. Gens hac recepto more faciem ac

luperiora labra candenti ferroadurit, li-

ncifquekftigmarceo modo notae. Palpe-

bras convertit nigricantes ,kc fulvas, albu-

iticnq. oculi in nigredinem trahit,farditate

maximi terribilis. Neque defurie in bellis

animi, cum hdrribilillrepitu in hoflfpro-

vedlis> quos adinteri1ecian6 exdunt. Arma

funt tela mifElia, quibas perite uti norunt.

Porrbuc aliquid de Priibiten lohannisp _ .

porentiflimi AfriC* Dotui ni Regno adda- loii.obhicn-

mus. Id initium famit ab introitu Rubri ‘,el‘"P-

maris.ufque ad Sienv lnfnlam.ftfbtropico" *

Cancri fitam, excepto Tra#a littotali ejuf-

demfinus,quem Turea ante yo. annos vi

occupavit, itiut Dominatum hodie clau-

dat ad Caurum & 'Orientem Rubri ma-tis linu ,

ad Borapeliofe /Egyptq kc Nu-bi* deferris ,& ad Meridiem tJMonormigt

regno,at computata gcneratlm magnitu-

dine cetrarum, quasChriflianus hic Rexpofiidet.qooo. Italile mill. fubejiis imperio

copurentur. Metropolis in quaplurimiiiri

degit k aulira habet Belmalechi dicitur.

Imperat plurimis Regionibus , AUro , At-gcnto.Gemmis.aliifque Mctallorom gehe-

tibus ripulctis. Subditis varii coldres funt;

albus.niger, mixtus;julla llatura k mem-

brorum ordo. Aulici k primates fericas

velles auro.geminlfquc ornatas induunt.

In hac Regione circa veftirnerita leges vcflimi.ni-

habentur ut in Lufitauia.diftinguumui per I*»'*

hominum conditiones;funtque quibus

pellium duntaxat ufus conceditur.

Gerra

J6 Nili Origo & Curfus.

Gens Ch riftian» eft,tuetur tamen Iud?o- 400. mill. Quidam ex eo priore lacu huj us

rumquoldam ntus, Circa feftum B, Mari? terne incol?Nilum oriri putant ,\c pbft lubin Augufto,ad eam Regiam vrbem.Nobi- terra condi

,denuoque cnafci aliis contri

Jes ac optimates undique conveniunt , id fcnticntibus verdm Odardo tefte veriiTimi

feftum celebraturi , deferentes irem tributa opinione, Nilus fefe nequaqutra occultat,

^cvc&igalia, qux pendere coguntur. Ejuf. nec terra unquam ablconditur. Valles ta-

demque fcftivitatis gratia homines pere- incnquafdam penetrat, vaftas ac obfcuras,

crinorum ritu advenjunt.Tum fupplicatio quas nemo mortalium adiverit ineje credi-

fit atque templi ejus exquo procedunt ima- tum terram Nilum occulte fubirc.

ginem noftr* Domina: fumunt , ex foLido Veteergo Nilus ex hoc priore Lacii fluit,

aurofaftain, ad hominis ftaturam , oculo- qui u. gra. litus eft , verius Antar&icumtuppHtiiio- jum vice duos praferente Rubinos , atque Polum, cinguntq. eundem alciflimiMon-mintos.

fdiquis partibus egregia arte deornatam, tes CMfarei di&i,Aphronitro , atque argenti

quam deinde feretro irapopuntac vicatlm fodinisclari. Deicendit tum per 400. mill.

gcftant. in Septentrionem aliumqueLacum fubit, CurfmHUi,

Huic fupplicgtioni ipfe Prz/bvter Io- quem Maris vocabulo 00 magnitudmemhannes mtercft. Carro aureo, aut Elcphan- incola: dignamur. Latitudine comprchenr

toinlidcns, ornatus lingularibus gemmis, dit 110 mul. lub linea litus. Dchoc Lacu

ac monilibus,& Attalico panno.lupra fide certiores nos fecere ss4nz.icham Congitanis

varius, Hujus fcftivitatis.vifendaequc ima- vicini,ic commerciis nldcm noti. Adduntginiscauft ingens mortalium vis accurrit, iidem hoc in lacu gentem degcre.qu? Na-Utquibufdamcxtusba mors inlata fuerit, vigiis utatur,fcribere nont , ineiifuram ac

At Regero hunc prxpoflero nomine Pondera fciat,*dificiacxlapidefltcalcch&-

Pr$lbyteruin Iohannem vocamus;luftc2W[

bcar.more Cdgitanis percgrino.Qua ex rc

NomtnPr?r dicatur: Etenim 'Sei perfcdtilGmum|

propinquitas Pralby teri lohamiis terra: co-

nhpr*po?ic' alriffimumqucfignificar, Gj<tn vero Prin- lidcrari poreft. Exlccundo fiipradi&o La-

ii (cribimt. 'cipem ai|t Dominum, ifquc ticulus con-|

cu Nilus in zJMcrocn tendit, cum fpacio

|undtijs ad Regem duntaxat pertinet. Co-J

inter infulam Lacumquc Z40. mill. noftra- Uetoe.

gnomen idem Davidis habet, qt noftiilm- tium, in quem deinde alii fluvii procur-

petatores Cxfaris vel Augufti. jrunt^nempe flumen Colves &c, circa 11-

Miiiorigo Hic dc Nilo pauca fernione difeeptari i mites^lclind® litum. Circa /l/tror» Nilu*dtrUijtut. pollent. Is neque cx Pnslbyteti Iohaijnis i induos ramos abit , terraraque altiorciu

regione, neque «Montibus Lunse oritur, eJ^Cerae diitam cingit.Ad dextram Mcroes

aut juxta Ptolomzi opinionem ex duobus verfus orientem , amnis t/fbxgni oritur cx

Lacubus, quos in medio ponit jnter Occi- I Lacu BrueiM, tendens iuxei Pnelbytcri lor

dentem & Orientem, cum diftantia 4jo. I hanms textam»ad inliilam lupraduftara.

Italis milliarium. Nam eadem altitudine A fiqiftta alii rivi fluunt,incet quos Ster/tbec

Poli, qua Ptolomxus duos lftos Lacus po-|

citatur,fluuius quifcinNdum itemexo-

nit.Regnum irem Congi fle Angolx |acct, • ncrat pet A-thiopiam delatus, Ipfe Nilus

verfus Occidentem,ac Regna Monoraota- I poftmodum circa Sicncs Infulam e prsci-

prfle Sofal* verfus Oriente, curo diftantia:

piri catara&a ruit, tanto ftrepitu, ur vicinis

mterduo maria itoo. Itali* mill. Pppulis auditum imminuat, furdiratcmq. Ciatiaj

Tcftatur enimiierd Odoardtu hoc in Tra-!quandam continuo tinnitu inferar. a£gy- noi.

(ftu vnum duntaxatLacum extarc.quiprcaj

peus deindeeum lulcipit,patrem ac fecun-

firaitesAngola: fle Monomqtap* jacear. Is ditatevberigratiffimumjhanc rigat, ic per

magnitudinem babet fere(9/. Itali* mill. oftiamultipliciaclacusMareMcdircrrancu AgypiuKi-

atque hujus Lacus hiftoriam habemus cx fubit. Olliorum duo prsclaiiflima iiinr *“* P«* a**it -

Angol* hqminibus.fle verfus Orientem ex RoBttti nempe,quod diei unius itinere ab

SoralefleMonomotapx incolis,nullaaltc-1

Acxandmaiftar,&‘Pr/#/!i nunc Darmau.oflije

.

ufius Lacus mentione, iri ut facile patear Ergo cpnclufionc facta incremento Nili

lc,u,‘

<qns altitudinis unum tantum Lacum in- Aigypti.ac Zairi in Congitano Regno, Ni-veniri. Sane duo alii lacus etiamniim fa- grique in yEthiopiacaulam dant code pene

perfunt.verumdiverfiab iis quos Ptolom?- tepore corinui imbres, per Mcnlcs quinque *a.

tisrccenfct. Svoienim ille ponit (ut didu in Cogo aliifq. vicinioribus taris decidui,

eft i liter Occidentem 5c Oriente peni , cum Quead Adcnc tradhim.Arabie felicis, Pcr-

Jii [ut apparer) liti lint inter Meridiem fle fici fiijus iic Goa? pertinent, volume ipfumSeptentrionem , recto fai dutftu , diftantia fatis declarat,ad quod Lectorem remitto. t'

FINIS.

HISTORIATRIVM NAVIGA

T ION VM BATAVOR.VM IN SEP-TENTRIONEM.

•AT) M l % •A 'B ILI V «?W, ,AC N V QV tA Jll

ante auditarum trium Nautgationum Batauorum in Septen-

trionales Oras,detegendi Freti Vayqats gratia , in

Novam Zemblam , per haFienus incognita vAlariat

fidelis %elatio.

OCIETATEM ho-

yfy JifwtoXit minum quzrcs, aurcu-

cntur,auclatiusdifFuii'

<^^§^n|KJ^dunt>inc« cclcbrariffi -

mos ac intelligcria prx-

fempct laudcin meruerunt. Etenim pix

modirKtl- CItcr ‘ s Nauigandi ars excellit,cuiusbe-

fcoHi *to- ncficio praicipuorum commerciorum,a*<Uui.

ncgotiationumqtie per diucrfas mundiplagas vtiliilimarario coiififlit.iam decla-

rato Orbis vniucrfi litu , vt vclut in com-munionem quandam ac con(ortium,iuna

&is animis,confen fli Ile videatur. alias di-

fpcrfi mortales, commeantibus vitro ci-

ti oque nauigiis.fi udiusque ac mcrccs ad-

uchcntibus, magna cum noilri temporis

gloria, ac non minore hominum vtilita-

tc. Quod in haere Colmnbus, Vejjmcciui,

Ctm , Certffmt

,

& praeflitc-

runt ,cx commerciorum hodierna facili*

rate fatis fuperque con(lat,vclme tacente.

j*n'tibu»pc- At fecuti funt eos veluti Principes alij co-culmi». p]urcs,quibuseadem cura fuit detegendi

Otbis,inueniendiqucNouasTerras,quas

deinde reliquis mortalibus indicarent.

Lufiranorum Hifpanorumquc potior ia-

ne gloria cft, qui & rem & Regnum ad-

auxerunt. Verum ex Gallis Sc Britannis

«riterunt viti, haud in haere firifc magnoprxeonio dicendi, circumnauigato peni-

tus Orbe.detedhsqucpJurimisRcgioni-

bus.Iidem Septentrionalem petentes Po-luin, ibidem na&cnus ignotas Terras, in-

uifosque maris meatus tentarunr, fiimma

cum laude, qualem (uperiores Orientali,

Occidcntalique nauigatione adepti fue-

rant : Quorum profc&o virtuti, ac famaBatauorum haud inglorij conatus accc-

itiuoiurn dunr. Hi nauigandi peritia reliquis mun-wii igei

J j hominibus nequaquam ce(Terinr,excr-

ciri per variosmarium tradlus, Orarumq;

^^^Hnfinirascognitiones,cuiusdemum fidu-

^cia longinquam illam ac periculolkm in

Orientalem Indiam Nauigationem,ma-

gna hominum exfpedlatione captam co-

tcccrunt.dc qua Sc Hiftoria voluminibus

mandata cxftat, leftionc haud indigna,

qux curaLufitanoruni codicibus fctiptis-

que diligenter conferri poteft. Verumqux inflrutiisClaffibus ab iisdem in Icp-

tentrionetentara fuerunt, inucnicndi fic-

ti fiue meatus gratia, quo in Regna CbineK>n) >[ (j

ScCathay commodius duccrcntur.maio- eoium

tem fanclaudcra habent.intclligcntiam-

que digniorem,in mari nempe ignoto,ac uoiUi.

numquam antea cladibus follicitato,per

curfus notios,nulliusquc exempli tra&U9

Enimuero idinfigne quoddam magna-nimitatis argumentum perhibetur, quofiprxca&orum gloriam non omnino fu-

peranc, falteni hauddifpari triumpho (e-

quutur. Euentu quidem deilicutos cona-tus quis arguar, atimmerito. Vituperari

enim idcirco nequeunt. Fottun* etenimilla melioris tergiuerfatio , aliis item cre-

bro nocuit. Columbus quas non fubiuit

difficultates, antequam voti compos red-

deretur } Magcllanusquiditenon exper-

tos ? Magni in omni facinoredifficulra-

tes funt,quas tamen Virtus non rato do-

mat. At nunc quis neget) fore aliquando

tempus,quoiufto ccrtoq; curfu explora-

to, circa fcprentrionalem Polum mate il-

lud horridum parcar.Typhinq; fuum, co-

fummata fxliciter nauigatione, qux ani-

mofe haidcnus inempta, magnis trium-

phis nobilitet. Quiimobrem.vt cotumqux aliatauis liac in tcprxftita funt apudhomines memoria fit, quibus mente de-indeDeus addat meliora lequendi , con-fideraroinfpe&oqucrradtu.curfuquc in-

ftituco.Hiitoriam trium Nauigationuni

feptentrionalium huic volumini induxi

addere; cuius le&ionem gratam fimul ac

v tilcm forcfpeto , ob varios luccefFus in-

finitaque pericula,quibusClafles e* exa-

gitatx fuerunt, accedente Hycmis dita a-

ceibitate.quam iidem fiataui, glacie ob-fcfll, inOtaZcmbl* Noux.fmgularifor-

B b titudi*

13 Hiftoria trium

tifudtnis paticmixque exemplo fupera-

tunc. Porro vt elatius huicNarrationi lu-

men accedat, tabulam datnusgeneralem,

qux Tradius cunflosdcmonftratScptcn-

tnonalisTcrrx.ac ipfos nauium curliis.in

qua vclut Ipcculo Freti meatuumque li-

tus confidcrati poliunt,quos aptos ido-

neosque Nauigationi in Indixloca ptx-

fumpiimus.

septentrio- Scptcntrionisergd qualitas lociquc.vtoiibieuu pjjnius coenofei queant

,(ciendum eft

«euriptio. 1 , , « f *.

primo, Coimographorum ex notis,ac re-

gulis, duos inundo tributos clle Polos,

pundla nempi duo immobilia in Ocio,

circa qux vclut quosdam caidines totumC^lum vettatur.dudla fidtiria quadam te-

gula,ab horum vnoad alterum,qnatn A-

xcm appellant .cuiusextremaPoIi occu-

pant: horum Borcalis Ar&icus dicitur,

Meridionalis vet6 Antardlicus. Septen-

trionalem (vt & veteres Orbis de/ignato-

res confitentur) perpetuum frigus hycnis-

que continua premit, terris ide6 loeisque

hominum commerciis liabitationique

ineptis. Sane in quibusdam regionibus

quasantiquitas inhabitabiles notat, inco-

lx reperti lunr. At .Vmu ZtmbU rcgio,q

u

x

auinhab^ ’n hac Tabula apparet, habitatores nullos

iibiiu. (quod conitar) admittit. Vribstantumac

vulpes habet, quibus ex prxda carnium

vidius lit, aliasgraminis oninisque virotis

expers.Emmucid maximum Nauibusfla-

taui* impedimentum glaciei coacetuata

denlicasintulir ,qnam circa NofumZem-bUrn fcpcuagelimo tertio, quarto, quinto,

iexro gradu offenderunt. Eam(vtquoru-

dam opinio fetr) Mate Tartaricum cuo-

mic.acin littora 7{otuZtmbU impellit, i-

bidemque nullo diferimine cumulat, vt

cius glaciei numerofa cra(Iicies,non ex vi-

cinitate Poli rdtn obueniac.quiex fludlus

marisque perpetua inclinatione ia eamplagam. Cuius reiarjjuracntum lit calor

quidam obortus iis,curo a terra difceden-

tes Mare tenerent,propiusque ad Polum

accederent, fpiranrc cxloxftiuum quid.

Groenlandi* terram, quam item hxc Char-Crocnlao- taoftendit: quidam continentem eflevo-

lunt cuZcmbU Noutt.Baiauii eaodluagefi-

mocriamnum gradu apparuit, (vt &inhacTabulaNouxTerr* appellatione no-

tatur) ferax graminis ac fronde virens.ca-

E

rcis,ccruis, aliisque ex gramine viuenti-

usanlmantibusfrequens. Miro intellec-

tu rerum , ciim Notu fembU fex leptemue

gradibus Auftralior declinet, nullo fruc-

tu, nullisquc frondibus. Dc GrotnUnJt*

a quibusdam referturhybernum ibi tem-

pusnouem raenfium eiTe, line pluttia.ne-

queipfaniue,qua Irvcmis initio cadit, vt

minimiim foluta. Habet eadem Infula

SanttiThomxinijgncCxnobium,iqtio

haud longe diftat Mons.vt dc Sicili*

aEthna perhibetur,flammiuomus, exori-

ente ibidem fonte,qui in varios dedudlus

canales Monachorum cundla habitacula

calidis aquisfouet.acab hvemis iniuria

tuetur,cuiusitcm feruore cibi omnes, nul-

lo alio ignis ad iumento coquantur. Lap-

pix veri, Tmmtnhit,& MofcouixTcrras

Olaus Magnus, Paulus louius,aliique de-

fcripfcrunt,quos curiofus Lcdloradibir.

Nos propolitam trium Nauigationuin

Scptcnrionalium Hiftoriam porro expli-

cabimus.

AN n o itaque millefimo,quin-

gcntclimo , nonagelimo quarto,

reparat* falutis , Naues quatuor

adornat* fuerunrivna Zelandi* ditio da-

bar, duas Amftclodamum vrbsBatauix,

quarta vero Enchufia FrilixOccidentalis

oppidum. H* SeptetrionalesTarraiix &Mofcouix Oras peterent, detedlurx Fre-

tum aliquod,fcu peruium velis mare,quo

in Regna Chinx & C.Jtbaj ducerentur,fu-

peraro T*bim Promontorio,qublefeTar-

taria cxtcndit,dc clinans porro verfus Ct-

thxy Regnum ad Notapclioten ,acdcin- montanum

cepsad Auftrum. Cuiusirero Promonto-

rijPlinio flexus dicitur,quod(vt creditum

cft)lndi quidam rempeftibus iadlati, &

Metello Celeri oblati prstcruc&i fue-

runt. Amdelodamcnles naues maris na-

uigandiquefeientia clarus Gutttltntu Ber-

turnJm regebat,Zelandi* veto ratem

Ctmpuer* dedudtam Comibus Cctntli), iimudu”Enchulianam iftrxndus Veccxlti cum I«-

hanne Humant Lmfcoum . Quinto lunrj irbrurfu*

%odero Anno vela fecerunt e Texali*

infula, Curfu in KiUuynum Mofcouix HipNui.

infticuto. £>•*•*-

Quarto lulij qui cum Gulitlmo 'Beriuir-

do nauigabantjVMMZtmbUm detexerunt. Nooim xt .

Quinto Promontorium humiliusquod blln> <•

Imgtnn vocarunt : ibi fcapha in teiramt,un

delati, nullos tamen inuenerc incolas. ALtutgtms ad Caput Buxo ad Cxciam qua-

tuor mflliariafunt. A Capite "ButovIque

inOccidetalclatusfinus LombibdftA Mc-laquiloneei quinque milliaria computa-

tur,duoqucfinusinteriaccnt. Lombsbdy la-E aJem

rus patensque (inusell, Occidentaliqiie pIxKj™r.

ciusdudtu portus fyncctus iacctaltitudi-

ncf<x,leptcm& odio vlnarum. Sinus

hic nomen habet a multitudine auiumibi vifarum

,quas Inornas vocanc, fcu

Septentrionales Pliracos ; magno cor-

pore, alis autem exiguis lunt, nidos in

altis Montibus faciunt, vt a belluis tu- ^t* reddantur, hominum manus nequa- ^ _//rquam metuebant, capi inde faciles. Oii-Jr

entalis finus PCtacorum extremitas

plana eft , adiacctque Infula exigua.

Iacet

Nauigationum Batauorum in Septentrionem.

Iacctipfc (inus gradu fere leptuagelimo i (ita audaciaanimartis auertitfer. Aborii

quarto.lndcadcxcrcmnatcminiulxPra.-!laccribusvtrinqueduo dentes eminent, vl

Ic&urxinamlcuMMMfoir/iiuMciaqui- nx medix logitudioe. Eoscumeboteco-I0ne1nletauc7.mill1aria11au1ga1un1.ln-

1

pacat ob candorem adxuorem .Tartaris

lula hxc Orientali tra&u non admodum ! 6: Molcouix incolis in pretio funt. Erat

ijnccraeit.ideuqueabduclonauigiolo- auccra nautis opinio vinci poflehasbel-

giusviranda. Profunditates item varias i luas,quas in tci ra temere expolit,iscofpi-

habct.obrtrcpence iyitibus vnda quam|ciebat : efgd contendunt ad prarfuroptam

maxime. Ab infula hac ad CaputNigtuinJprxdam

,verum fruflra, qubd tergus cani

rcaSt\aitenh3tck.ad Cxciam lex aut quin-j

teloni oinniuni acie duriciefua eluderer,

que niilliana nauigabant. lacethocCa-|

Quin & tormenragrauiora meditabantur

put 75. gradu, vigniri minutis. A Nigro Romanorum excplo.quifub Regulo At-

Capucad Giatidim InfuUm in Cxciam na- rilioin Africa Serpentem C. xx. pedumuigabant (epceinauco&o milliam.lbi e- confecerant balilbs, eundem velut oppi-

:.:gua in/ula conlpicicur, interieffa ad di- di alicuius muros aggredi. Atidconnliii

midiuru pcncmilliarc.Nonolulij liacio- fubita tepcAas oborta deelinauir.ventoru

nem fubiueiiir'Berifum lub GmkehmlnfuU. ingruente mole.convulfaq; paflimglaciei

laGmlielmi /«/«/4 albus primum Vilus V iquein primu Augufti Guilielrnui Ber-

•ppaiido.apparuit, quem Naualcs locij.in Icaphara , tiardm Septentrionalem Nau^tmi

U

oramdctilicntcs, tormenti litu transuerbeu-

|

prxtcriens.fradusdcmUmremporisiniu-

runt.At is licet laucius, incredibili virium1

ria, nequaqua ea rcmpeflateconccfla na-Eoitituio. oftentacione, lupra eundas bclluas erige-

!uigaiibnc.oboitisquc (ociorum laborem

batleic in mari natans, donec acccdemcs ! dctrcdaimum querelis, (latuit reditum

icapha remisadta nauta- , laqueum collo rentarc.lcque reliquis nauibusadiungerc,

eiusdem innccrcnt,in Batauiinioidl tura quxFrctuinGlaygufs petierant. Itaque cur-

iale delacuti. Clauo ita alligatus magno (u ab l»falu jiwriack ditedo,Caput Glaci-

cum ftrepitu ferebatur, vnguesque luos rde vulgo Tsbaeck, ftipcrarunt.ac indcCapcr

fcapha:iiiiplicabat,quielceiuis(vi(/wli«i- CenfiUtum SC T^opeuixTrenentonum,/i-

tuo Benurdo zppjicbiijin morem : vcium numque ingentem qi# 71 gradu cum tep-

iam maiore lui paitelebo imminens, diiV tia computatur.,Eum Gmlitlmui Bernerdae

fugicnribusad proram meruibellux loci- locum clle coniicicbat.ad quem Olmentu

tcriculum1!

>n ‘ fortuna bona laqueus claunextrCmi- liruniltui deuencrat , cui & Cejhnfotch no-

Kuurua. .rate conclufus iiiipcduiilict vitatote pro>- rnencft. XV.Augufti exteris Zclandix Oe

grcUiim, belluamque luctantem hac int

Euchu«*nauieiis,qux eodem dic Fretu

difficultate rccinuilfec. Inde animatus ex «mcnli fuerant,Ani (lelodamcnfi-

nautarum numero aliquis,tramca Vcfum i um rates accclTcrunc. Enchulianorum

impeditum inuadit,acdifiicit, infurgente;nauis Fretum pcnettauerat.deueda porrb

reliqua turba,vt fatigatus cocedcrct. Pcl- I inpatcnsMarcperjo.autfio.milliaiiaO-

lcni AniJIelodovium eo delatam vidit. riencem verfus.iuxciOfy fluminis,venau-

Vktrioti profedione Gmlulmu Bernar- tx opinabantur,Tradum,non longdpro-dui xxx/. iuli/ iuperato Ccn/uUtwmi cepttt inde i Promontorio Tabmi,declinate ne-

l'eu Treeflheu^Vdi Capite vel Bercnboctk, pe Orain Boxapcljoten: Itaque cum Citis

atque Tihtttk,, id c(l,glacici promontorio, exiftimarent exploratum ciusplagx duc-

tniidx Au. ad /nfuUt Amtocos pciuenit. Invnaearun- tum,quod (peculandi tantum gratia pto-u,a

' dem circa io o.pifccs ,quos Walrufchos fcdi cllc-nc,dc reditu cogiraucrant, ma-

vdeat inuenerunt, /oli expolitos ,/clcque gnoque nunc gaudio luo GuditlmiBcruor-

vvjiiuf-W ibi apricares. Mirabilis horum pilcium Ii- dinaucs agnoucranr. Pariter ergo patriampu.o.co- jiura elLBouem quippe magnitudine vin- repei

u

t.^HdulmtsBrrnordur dccim o quin- Redeunt

dcicilfii». ciir.in mari ite viimnt. Tergus habet Pho» to Scptebtispottum Amftclodami intra-N*“*'

carum indar, minutis pilis. Rofttum ve- uit,fecum trahcsl'ifccm,qucm»V4/r«/c*»ini

rbvt Leones. Glaciem ficquetuanr.diffi- fupridclciiplimus,m glaciei fruitocapcu.

culter occidutur, nili idlum circa tempo-ra adigas. Quadrupedum enumero funt, T Avicatio Anni 1j94.eo.rao- muignieauribuscaicnr,puliu vnum duosuefa-ti- do perfedla Confcedcratanim »««

fleat, quosd pifcatoribus in glacie decu- ^ Proninciatum Ordines excita-

bctcslubitb opprc(fl,inmare coniiciunr uir,haud inam(vtapparcbat)fpecomraer-

primum,raoxq;lequcntesreluuiunt, nuc ciotum Indi* per Scpccurrionalein Qcc-* mcrli.nuncveid confpicicndi. Nauibus anum. Inftruuntur itaque ab iisdem fc-

vbi nocere optant, easdem abiedofoctu pteni naucs,quxFtctum('4/^4fi(iucAr4^-dcntibusinuadunt.- ita quidam lembum uio peterent. Duas Amftclodamiim,duas

fundo mSdaflet , ni clamor fociorunaua- Zclandia, duas Enchulia , vnam Rotero-

iiu ingens obortus,mctusprxfumptione, damum dedit,fepriroa Myoparo erat,qui

Ib 1 Naui-

io Hiftoria trium

Nauium fiicceflum, (uperariqne freti te-|

oris, lata planaque facie, oculis minutis,

pus nuntiaret. Arcbiredor erat (Judiclmus bteui pede, quibus genua enunent.ccle-

Uctnadiu. Poddilceliuin i i.Iunij,Anno ritate curfus lumma pollenr. Aduenispa-

ijpj.crTexaliaiadura.XIX.Auguftian- rum fidum, difpofucratque Rex eorumgulkias Vajgalt nadx

,ibidem (lationem pafliui Ipeculatorias vigilias, ne quod de-

lubiucruni.ciim Fretum quod inter Pro- mmentum capcreur,paratis ad manum

montonum imaginum,vulgo denBeeWt- vehiculis»quibusabiipcrciuur. Tormen-bttc^lkSamueurum terram iacct, fumnia toruiuboatumpcrhoircbant maxime,reiglacietenerccur , nequaquam vt nauigari ob nouitaccm attoniti. Imagines colunt,

puilet. Statio liuc finus Nautis dicitur qualem ablatam a (ocio quodam nanalt

Twnhty

,

a multitudine adipis Balatnani im nicnium dolebaut.qux tamen rcftitu-

ibi repetea, «lique aduerfus glaciei vim ac ta ,(iimmo ab iisdem honore dcduccba-impullus-tuttislatis. Dileuircntcs perter- tur. Arcu & faginis armorum vicevtun-

ram Vaygttt nautae rliedas copiuies pel- tur,ex venatu viuunr. Dclccndunt fubjn-

libus, ac adipe onuftas inuenciunt, item dcin terram Kajigati cius venatus graua,

hominum caprcat-uqs vcftigia , ex quibus vcexlmaginibusapudldoloruni Promo-hoininca ea in pacte degere haud abs re torium rcpcitis fatis patebat. Imaginum

vw|>uk(- colligebant.Quod Sc Idola ibidem reper formarudis valde efl ,/upcriorc parte ro*

„ qmiiui. ta dcmondtabanc Samueutum religioni- tunda,elato quodam colliculo ligni, na/1

bus culta, ! quibus 5c Caput Imaginum no- loco : Anceeasdem & cinis iacebat pluri-

mehabet. Itet item ex vluafadumoffen- 'mus, ac oflkCaprcarum /acrificij alicuius

derunt, altum dimidij ctutis racnftiram, argumenta.

cui deincepstetra durior fuberat. Curius Cum in bauc conrinentemTerram na-

Tradusque 1'aygati in Apelioten vetgit, ualcs quidam focij dcfcendiffent.quxtt-

vfqucadCrucisprom©nrorlum,pori6in dis lapidibus, quos Adamantum /pccie ea

Iioreapelioten, ad Caput Litis, vulgo itn plaga habet, quales& in Infula Ordinum7 Orientalior tamen aliquatu- vulgo Staten EyUnt jnucniuuir muln

,du-

luintdcinccpsTara yaygatsin Aquilouem oquecxiiscomundim incederent, eximprocurrit,VpaquiKhem.acCautum pene, prouifo macilentus ac albus Vr/usalteru

Nauigabantin florcapeliotcn Oticntalir inuadit.cctuiccm corripit, caputquecomores paulum, fupra Caput Litis duo tnil- minuit,emulgens pono laniem. Inclama-

liatiatat mox glacies correptas Nau« re- uit.Vrfum focius, mox accurrentibus c*-

tto egit .finumque Ttacniay didUiti coegit tcris.vrprxdam cam ab vtfo auferrent is

repetere , cx quo oportunitatem lilicio- nihilpcicerrefadus.obuiat tutb.r ,ac ex ea

rem exfpedarcnt. Atcacitmobmulcitu- hominem fecundo fumroa violentia cor- vifuivm»

dinem glaciei nequaquam icfe daret, ripit.qucm &moxprodratumnecat,dif-d“orowj'-

Claffis totareuetfa, irrito conatu ,vigcli- fugientibus pr* metu reliquis. Qua vifa

mo otlauoNouembris.patrio Mofxflu- fuga rrcdecim ex nauiac royoparoncfo-

minifefe intulit. cij defeendunt, laturi auxilium fuis: licet

Ceterum qui fintljomines.quoscitca quibusdam id racinns periculi plenumFerenti habitare ferunt, vtbenignusledor vrdcretur.quod iam necati cirencnautx ij

teneat, hxc habenda funi. In terra firma, duo , ac maxima vtfi ferocia metu haudqu*ab Auftro VrcioVaygats adiacct,In- careret, qui certifiimo idu demu ellrt pe-

cuThomi. coi* quidam moratur, propria lingua Sa- tendus. Verum audneiaquadam tres ani-

«*. nmeu didi. Hos primo adlpcdu aliquis mati pr*c«dunt,duo aberrat cxplolisbo-

pro inconditis fyluellribusquc homini- bardis. Tertius autem ictibaCjuihclmiBer-

bus haberet ; vejuntame» bono ingenio nerdicaputeipropeoculcspcruioidula-

prxditi funt , difletebantque peritefuper cerat. Sed enim beilua conilasfubiedum

curfu.traduqucMaiis.ac nauigaudi cain cadaucr, quod votabat, ciiamnum erexit;

plaga tempeftate. Veftimctna corumex iam tamen iduconfternatus ,acin verti-

Caprearum pellibus condant,! capite ad gtnern abrquus.ibi tum Scriba & Scotus

calcem vfquc. Prxripui came aliquod ca- quidam gladiis (Iridis corium Vrfi coni-

.put colorato panno , cui pelles fubfunt, tur lidcre,verum fruftri.con frado ferro,

contegunt, vctUm vulgi reliqui pileis cx acnequaquam cedente beilua. DemumCapteatum pellibus vtunrur, pilis aut* Guilitlmui Gjfiui bombarda rodrum Vrfi

obiedis,quos capiti ac ceruiciardiffime percutir,dernit,infulcat,acgutturfcrro .

aprant. Coma vrunturptomifla,quam in aperit. Necatorum cadaueta eatetra ha-

cirrum componunt. Is a tergo per vedes ber.PellembelltwAnidclodamumdetu- —fpargitur. Scacucxlunrpcn! omnes breui- Ierunt.

Amplifli- '

Nauigationum Batauorum in Septentrionem . :

i

Amplissimi ordines, vb«

fecudx hiyos Nauigationis haud

perinde fxlicetnfuccelTumintel-|

kxerunt, fumptibus Prouinciarum naucs

plurcs adornare iuperfedcnr. Promittunt'

tamen Mercatoribus, Vrbibusque.queisI

ea cura adhuc reliqua c(Te[,honorana pr$ I

nna,fipropnisfaculratibus ftipendiisque ,

id Fretum aperirent, Chinarquc teri is ac-!

cederent Id (ludium AmftclodamenfcmSenatu follicitauit. Ea in vrbe dux naucs

instruebantur,quarum vnam Guihelmu

Hetnardus Rcdor gubernarer, alteram /»-

bsnnes Cornelius Rjft Nautx ac Cotnilfi ti-

tulo. XVI. Maij,Anno J596.C Flcuovela 1

fecerunt)[>r.Treruc(ftiqueinfulas//rr/aniiw

& FejrreU horredutn prodigioluqj lignum|

cxlcfteconfpcxccunr. Nam vtrumqueSo|

lis lacus duo foles claudebanr.dilapfis per

tres eos foles arcubus d uobus pluuialibus

cingcntequc tertio Arcu Soles , ac quarto

oblique per maiorem folis orbem flucte,

cu maioris Orbisinferior extremitas r8.

gradusab Horifonte diftaret. Meridiano

tcmporc.lblcaltiffimosad curfusprouec-

to,ex Aftrolabij rationeidem i8- gradi-

bus,&4). mi nutisHorifontem fuperabat.

Declinatio erat viginti duorum graduumac minutorum fcprendecim.Quosvigin-

ti duos gradus&c.d adiicias aititudini 48PolMlritu-

giajulirn compertx, Polialtitndinem ad

leptuaginta gradus& vnum deduces. V.

lunij prima glacies apparuit. Vndccimolunij ad infulam venerunt, quam poftea

ab Vrfis Btyren EyUndt rocarunt. Eius no-minis harc catio cft.

XII, lunij mahenaiiiculatoresalbuvr-

fum conlpexerunt,quem mox fcapha re-

mis incitata infequutur,acinterficere co-

nantur, laborantes diutius,cum & (ccuri

idus,cande enatans,tergo h^retemaufer-

ret. Demum capite gtaui fecutis idiu dif-

lcdo,vincitur. Pellem xij. pedcslongamfui ile feribunt.XIX.terram relpiciunt,ea

alcirudinePoli 80.graduum,& 11 minur.

iacebac.Tcrra ea vafta erat,quam & vfque

in feptuagefimum nonum gradum velis

ptxtcxcbac Occidentem verfus. Hicvrfus

albus denuo apparuit,que poft multos Ia

bores focij debellant. Hac in plaga anfe-

res didx a (ono vocis Rot,Barauis Rotgan-

A«ftn^T /*”® ua ua «*Ponuntac excludunt,qua-

la<«clu- lia vel fexaginta nautx adrates pertule-

runr. Huiusmodi 5c Hollandix Infula

Wicringia afpicit:quarum excludendis

ouisdcftinatos nidos hemo vnquam fci-

uit aut tradidit, qu&d ance has naucs nul-

la ratis odoginta gradus fu pera (Tee, ibi-

que eius terrx litum aequalitatem expio-

raflec. Quidam Groenlandixparrem hac

Terram autumant. Inpropoiita TabulaNouxTerrxfiuc Nien-landie nomiue dc-

figuratur-Eadcm gramineae frondevircr,

cu 2\£mu Ztmblt nihil habeat frondium:

eaque Grocnlandiae Ora ad Poli notampropius accedit.

Hic ob varias circa curfusieruandi mu-tadique diUendones, naues c* dux in di«

ucrfa abiuerunt. Eterjiro Ithmmi Cornelio

conccifum 8o.gradusrcpcterc,quod ibi

peruium velis mare ad Orientalem terrx

plagam arbitraretur,cum GuilulmusUcT-

nardiu in Auftrum declinans,inNoae Zem-bUoram di(cedcrer.lsvbixv. -Aueulliad

jiuruats Infulas peruenir,glacie obfcflus

magno nauisamittcndx periculo verla-

batur,dcmtim futnmo cum labore terrx

acccdcus. Quo naualium (ociorum ftre-

pitu ac vocali clamore Vrfus albus excu-

titur d fomno,moxque adnauem conte-

d it,veram bombardaidus.ad alteram in-

fulx partem confugiens,glaciei Ce in fru-

dis compofrit- Ibi euinlecutinauiculato-

res. Sed i n mare haud tardior accepto vul

nere prodiit,terram natatu petens, fuccc-

dunr nautx,ac vix intercipiunt facultate,

(ccuri caput petunt, cuius idtus fublnde

merius eludebat,deinu vincitur.ac ad na-

uc perfertur excoriati tergus. Glacies hocin tra&u mirada qualitate cft, coloris cya

nci.cleuata vel t o.vlnas fupra aqua,ac 18

vlnisin fundum porreda, vt quibusdamterrxquadam fpecieimponerct. Hic 40.

fete oua inucnerunt.N'fl0<eZ*oi£lx veto du-dtum cum iam lupcralTcnr, nullmncjj ma-rismeatum reperirent, dcfperarcs dc fuc-

ceflii fxlici,nautxdoraum cogitabant re-

petere,ac in patriarcuerti. At Glacialem

portum prarteruedos, iinmenfa glaciei

moles cxccpir , fludu cocitata, qua nulla

vi vincere quibant,accedente trium foci-

orum manifcfto.dum laboiant,periculo,

d glacieifludus perieuerailet : nam ei duinfiftunt.adi fludanterctrorfum glacie,

nauis funes pedemque arripiunt , redditi

eo imptilfu (uis/arama adipicientium co

miferatione,quibus Mors imminens prx-fumpta iam fuerat. Eodem dic vefpcri in cbciabmOccidentalem glacielis Portus plagam

deveoiuc, fatali mafione deltinadfumm; „u giaci"*"

hyemis ,quatam vix mortalium patientia oblidct,,r

fuftinerequeat.accrbitati. Ea ex (erie hu-ius relationis fubfeqacntepatebit in mi-raculum humanx tolcranrix.

Tum quippe coaceruati velut Montes

<1 glacie naucm impellunr.eaque ad a.pe-

dum menfuram clcuant.vt focij Phalelu

feu fcapha aduaria cogerentur ex ponere,

ruendx (alutis caufa, emittentes item ve-

xillum feu aplufttum,quopcriculi immi-nentis magnitudinem

,iis, qui intetram

prodierant,declararent. Poli modum Gsi-

helmus Banardus cum alrcro Rcdorc nauis

dcumconditionequeinfpexit,demctic»s

w Hi ftoria trium

quantum impetti glaciei fubleuata eflet. altera«dem cafamue parabat. Tanta eoF|jgullnl .

aumfUni lbixxviij. Augulti tatis diftupta ingenti tempore gelationis vis etat, vt clauus mo- «imum,

fragore uuonuit,vt plane a nimuni men- re fabris iolito ori impolitus labijsadbx-

temque amitterent aibitri,latibulaq, fiu- rerer,atque vnacuiu cutisauullxparticu-

ftcaquartercnt.Accrelccbac ea glaciei vio- lis extraheretur. Magnum luculentum-

lentia.nauisqueimpulfaadmodum fur- que ignem ftrucbanr.vttcrrx glebam de-

gebat, gemitu diro omnium tabulatum, gelarent, domumque eadem,maioris ab

ilupentibus eundorum ad tam ludu- hyeine fccuritatis ergd, vallarent : verumoli fpedtaculi fortunam lenfibus , cum fruftra , curo flamma tantum in petra po-

nullaapparerctadhaclolucndxnauisfa- tuillet, quantum in T^out Zemblx agro.

N>uhab- cultas, auda quotidie glaciei mole. Itaq; Niuis impetuofitas proccllofa conlpe-ftff* deliberant ,rantiscitcumucnti anguftiis, dum (xpenumero auferebar, vr vix na-

eoin locorcilftcndo frigori, ac feris bel- uisalicuius longitudinem oculis portent

luiscafam erigere ,fcque ibi quopofleut concipere. Islabor ob inauditi frigoris

maximemodoTueriifivelannocrcfcentc infolentiam diuturnus, perduo milliaria

Nauigijufum libere repetere pollent, ob- in reditu abitufy quindecim dierum con-

lata exdiflipataglacieoportunitate.Nul- tinua moleftia intolerabilis plane habe-bxc terra arbores fcrt,nulluuc lignum acurjat vincebat Neceflicatis dura lcx.pet-

fiuoi. dcfeciflet ergo xdificationi materia, nili feueranrix parens. Quod fi poft feptima'

ptoutdentiadiuina arbores complures ex nam vnam vel alteram,dilabente anno,

Mofcouiz&Tairaiix oris auullas.cum i- ferius id conati fuiflent, fanc nequepo-pfis radicibus ac in NwMmZrrwWamdu&u centia virium ,autanimi magnitudo fuf-

adadas.comraodiffimcpixbuillet. Ncc feci fler : fin vero apertus Pontus naucmuntum id lignum ftrudurx,verum & fo- rcferafict , na: illi po tius , velis fadis .pa-

co ftruedoaptiifupercrar.finequo.dirita- triam domumqucreperiuiflcnr.atcafor-

te hyem is.omnes haud dubfeintcriiflcnt. tuna nequaquam fuperfuit.

Decimo quinroScpc.marininotempo- SecundaOdobrisdomum crigunt.ei- Dopiui foi-

re Vrfi tres naucm adoriuntur, occultato que cx more non frondentem ramum,vi-mi ’

tamen certio poft glaciei fragmetu. Nau- ridiaue virgulta imponunt.fed niuis con*

ti bobardas luas prxparanc,Itabat giacici gclarx frudum. Erat eadomus Septetrio-

impofica cupa cu carne maceranda,quod nis ritu confeda, trabibus penitus copu»circa naucm nulla cflct aqua. Huic vrfus latis ac adadlis, quatum commilluras ch-

przdam caprans.infericrollcum, caopot- tiofe ftipabatu, quas nimbus illcniuium

tunicate bornbard^ globus caput verberat vcmoadusnonpcruaderct.Quadraca ad

acbelluam morte adficit.Altet vrfus dum hxc forma, in medio paululum deuatu,

videt lubitum focix bdlix cafum , veluc vcdilabipofletnix,cumfiinibulo,icca-

ilupefaduscontcmplacuriacentcm, aco- ucisfeu caulis,& vcftlbulo. Dumitafiua-

dorecxplotatcaufam. Vbi mortua agno- gunr.vnusenaui exiensin Vrfumexim-uic,abitj ac mox redir credtus in pollcrio- prouifo incidit, corripfensqucfiigam cla

respedes, velut collegiis viribus. Nautas, more terribili naucm curfu repetit. Eumqtiifefeadarinaprxparaticrat, inuafurus. infecutusvtlusadlocuniperuenit.inquo

atij baliftz idu abdomen veneris nuda- congelata fera nuperqueereda flabat, ibi

tum penetrant, fauciamque Ieram in fu- moratur.elapfocomodo Nauta, Duode-gam adigunt.Emortuo vtlo vi (cera eripi- cima Odobrisodofefe viri cafaeaclau-

unt,accredum geluftringt permittunt. dunt,ibiquc nodem primam tranfigunr,

Poft hxc vehicula prxparabant.quibusli- maximo in frigore, quod focus necdumgnum ad locum xdificationi delimatum eflet inftrudus,nec item eauearum prxpa

perducerent.Tum temporis inMari aqua rara commoditas. Deinde lummo labore

lalfaad duorum digitorum craffitiemin Phafelum domum prope pertraxerunt, e*

glaciem cogebatur fummo cxli frigore, umque conuertunt, vtfiio tempore vfui

XVI. Septcmb. Nauicnlatorcs prima aliquando effe polfet. Deficiebar iamexpeditione hgnu vehiculis impofirum, ab ijs locis fegregatum Phxbi lumen, ac

quatuor nepe trabes per glaciem,ac vnius ftudiofe Nauta: eunda ncceflaria inaui

penemilliarisfpatiutrahebat.Eanodead ducunt,coIliguntqucea.quxPhafclileni-

duotu digitorum craflitudine gelabatur biqueprxparationi.&inftrudioni ido-

aquatfingulisdicbusfex millia pafluu.bis nea exifterent. Ceterum iam ad iterac-

impleto vehiculo,pcn£ emetiebantur. Tu cindos, vltimumque onus vehiculorum 1?

& Faberlignarius moritur, quem in mo- fubituros,Vrfi tres a tergo inuadunt.quos “fis declini fiflurafepcliunt.quod humus circumfpiciens Nauta

,fubito animad-

s« dedra°bdui>tteni aperiri nequiret. Sexdecint uertit, clamore periculum reflatus. Dux

fodifuptt- eo tempore numero erant locij,quorum bipennes fine aliis armis vehiculis impo-^

iiiK>. vna pars ligna ftruendo foco adferebat, fitziaccbanr, exiisvnam Nauta corripir,

alte-

Nauigationum Batauorum in Septentrionem. 23

alteram Gnardu Veriut,quibus lepro vi-

tili definderent , Lonfugicnbbus reliquis

verfus Naucm ,ex quibus vnusinriinam

glaciei incidens , magno fuo periculo lu-

ctabatur. Verum bellus nauein refta pe-

tunt, atqueinterim tresij relidi propter

proram procurrentes in eam fefe recepe-

runt. Ablata hac praeda irritati Vrfi auda-

cia lingulari accurrunt, Nauemque parat

conlccndere, neque aderat vllum ptstcr

eas duas bipennes teli genus. Ex ijsvna

cctto idu adada Vrforn maiorem ferit,

quo verbere abit, czicriqueduolequun-

tur minores. Itamanifefto ex periculo

quod lumino timoreprsfumpfcrat.Nau-

ti liberantur.

sol quandoQuarta Nouembiis folis iubar Mundi

du'.cffciit. eam plagam deferuit, vcvlterius non ap-pareret. Ea res trilbs admodum notari poterar

,adempto pulcherrimi operis h uius

mudi Ipcdaculo. Prodeut ru alb* Vulpes

ablccdenribus Vr/is. Hisce, quod ad ci-

bum idonei edent,inlidias varie decipu-'

lasque ftruunt, quibus fubinde aliquot

capiunt. December rum anni hyemantis

accrbidimus melis flagrabar,horrido fri-

gore eundorum membra adurens. Itaque

ex cuiusdam condlio. Carbones lapideos

igni idoneos liilphuratos.ac hadenusinvlcima periculorum feruatos , accendunt,

focumque circa vcfperam inftruunr,ob-

lerato funibulo,ac veftibuli aditu arde

claufo.ne quis calor euaderet. Eft iis car-

bonibus igne correptis odor amamus pa

•rum,acgrauior,qui Sc fpirirus hominum

ixCnboni- °bftruir. Ideo cum primum adlubefcerct

bu. lapidei» ignis fuanitas,foeiosque recrearet,mox c-

*ioni»?m

osdcm vertigine corripit, cerebtiquc agi-

rarione,zgros prxfertim. Ex valentioribus

ergo aliqui fumibulifcneftram aperiunt,

ac ianuam recludunt: verum is,qui ianuxoperam dabat ancriendx .deliquio animi

abreptus procubuit,quo fanc omnes cor-

repti fpiritum denique amififlcnr ,nifi id

frigus antea horrendum,nunc rempeftiuc

recreaflct. Poft, Carboncsaccenderc ne-mo aufus denuo.

Annui ij 97 Annum itatranlcgetunt.reuoluro cut-

fu Solis in millcfimum.quingentclimum

nonagclimnm fcprimum , atq; tum illud

Mundi prarclarnm lumen remeans, mali-

gnas eiuspartcsrcfpcxit. XXIV.Ianuarij

Xaneuui!'re-AdutMutid focij fumma exultationc, ftu-

mfiuiNo pente Guilielmo Bemardo,qui ex Aftco-

nomorum regulaSoiisram fubitum redi-

^ _ tum haudquaquam prxfumpferat iis in

locis. Vulpestum abibant,fucceduntquc

fPSj^^vrforunwd. terribiles Vrd. Etenim dum duodecimoFebruarij decipulas reftauranc,ingensvi-

fus domum redd perit. Atexplofo tor-

mento percutitur,tranfitqueglanscorpus

omne,ac cor ipliim, ea violentia, vclut in

oboli formam planata. Poft cum idumfubfiiircciamnnm bcliua,ac tredecim pc-

dcsprocurrtnsjcocidk; ibicamfpirantcm

craiiciuut bis,ac necatam laniant. Adipemhuius centum libraru fuide ferunt, expe-

tebaturque a nautis,quod olei loco lucer-

nas alercr.Tergus nouem pedum longitu-

dinem , ac leptem latitudinem habebar.

Scandebat inrcrim altiora cxli Sol , deli-

deriumque capit abitus ex iislocis(liceti-

pfa maior Nauis linevlia lolutionis /pe,

velut arcibus vallata, inutilis nauigation/

per!ifterct,)dcfolatam tiubam , tcccdcntc

glacie,Oceanique refoluris fludibus.

Nautam ergo conueniunr .cumque mo- Keditum

nent,temporis vt rationem capiat. Is mi-p,I“ '

dar inrcrim eundarum rerum prxparati-

oncm,exfpedaruru (e Maij melis exitum.

Deccin inde viri vigefimo nono Maij co-

modo latis cxlo exeunt, ac lembum pe-

tunt, eundem vt prope domum refiaura-

renr , i.im niuc pene contedum ac obfef-

fum effodiut.fummo labore: at dum per-

trahere conantur, ac zdibus propius ad-

moucre.labafcunt vida prxtcrititcmpo-

riscxanrlacismi/eriis membra,quatitque vi«» «hiu

sgia corpora cxhau/lartim virium ludu-oiac©fe/lio,nequicqiiaminftigantenau-

ra, ac ni aliquid lupra vires tentarent , di-

ram prxdicantcduramquein Noutztm-

bU miferrima humo emanfionem. Cete-rum vigor ieiunio acHyemis acerbitate

vidus dccdferat: colledis demum viri-

bus 1’halelum, quem nautz Ven Becl{ vo-cant,prope cafam proftratum ac euerfum,

vt retulimus, erigunt, eundemque omnifacultate reparant, longam periculofam-*

que nauigationem przlumentcs. Quibusdum rebus inrendunc, terribilis Vrfus ac*

cedir,& perterrefados in fugam coniicir.

Mox occupatis zdicul* tribus /oribus bpbardis inftrudi belluam exfpcdanr. Is in-

trepidus procedit , virumque ad alias fo-

res relpicientcm.absque clamore ac vocis

monitu (ociorum, id periculum contcm*planrium.fubiro corripuiflct: fcd in ranca

confternatione isbombarda emi fla bonaforte Vrfum glande traiicit ,qua lancab-

eriace.manifeftus periculi, duram fortem

haud dubie fubiuillet. Huius in Vrfi dtf-

cerpti ftomachoPhocarum pelles ac car-

nes reperrx fuerunt. Duos poftea Vrfos

aggredientes conficiunt, cx quibus vnl ie-.

curauferunt, idqueeodum manducant,

aft valetudinis maximo difcrimine.labo- no * iu "'

rantibus eundis, decutito in vniuerfum

corpore ,vteius cibi malignitasfacillinic

appareret. Sex dierum labore in rcftaura-

do Phafelo confnmpto, fupererat adhuc

przparadacqmplanandaquevia.quaPha-

feltim (chaphamque in mare pertraherent

non minima: molefti* res. Hocopus ftu-

B b 4 dium

H Hiftoria trium

dium abeundi Icuius reddidit,quod &

j

donec poftea nautx bombatdx explofx

Mare iara tutum, nauibusque peruium foniru vnirentur.Superato CupittNujfoute

adlubcfcertt.Nixq ue ipfa durior reddita, I vigefimo oitauolun ij bona omnia expo-

faciliorem nauiculiscurfum dabar. Ibij

nunt firmam in glacian ,nauesque In ca-

Vrlus macilentus admodum, prxdxaui- deni prorrahut.quod frufta ingentia gla-

dus,apparuit:atismalccxcipicur,iChi-!

cieiimpcllercnrur vento altano vchcnien

rurgo glande traieilus, ac in fuga per ru- I riflimo.noux cum oblidionispcriculo.-I-

putDglacicm prodicusiimpeditusque, ta bi velis redii, quieti fc dant, expofito fpe-

dero a iociis exteris ad necem adaitus. culatore-Is Vrfostrcsaduenientcsconlpi-

Quisquc tum larcinas mercatorum, qua-

ta maxima cura fieri poterat .complicat,|

neceilaria advi&um cx aedicula aufert.

Dabat vires cupido relinquendi proccl-

lofara hyemis aulam,cum furomo melio-

ris czli defiderio.

PftccJunt Rcftabant nauiculxin pelagus dedu-

Mifccimo cer,d*. A tque eo tempore GuilitlmuiBtr-

<juuto lunij nardus epiilola fetibir, in eaqnc fortunamAnna iw- Nauigationis omnem notat.menfuraque

bombardx concludit, efunibulo fufpcn-

dit.vt delatis aliquando in ea loca homi-

nibus rei gctlx veritas innotefccrec.Nau-

ta item epiftolas duas exarat, quarum c-

xemplat nauiculx fingulx vnu habebant.

Decem menlium continuata habitatione

SonumlemVUm Bataui tenuerant .cum de-

cimo tertio lunij Phafclum lembumquein Mare diraitiur, vehiculisque vndecim

j

annonam omnem, Mcrcacorumque far-

cinasdeuc£fas,nauiculisimponuut,acX'

quis portionibus diftribuuut. Cuilielmut

'Bcrntrdut Sc2(icoUui indunt xgri,vehicu-

lis adfcaphaspemadti,easdem item in-

trarunt. Vetus in Corum inclinabat,cumvelafaccremdecimo quarto lunij,Mille-

fimo.quingeutefimo, nonagefimo fepti-

xnoAnno,latis iufto patuloque Ponto,Ix-

ti quod oras cas terribiles relinquendi te-

pusacceffiftet, quas diu nimis, in fummacgcftaceac hyeme , habitaflcnt. Ingemisrum alterius periculi metus otitut, cx va-

lido glaciei fludhbus aitximpulfu,qu*nauiculasiplas potuilfct confringere, ni

diuinaPtouidentia cos homines,velur cx

miraculo, falutideftinaftet. Ceterum vi-

gefimo lunij jnorirur celeberrirauscon-

cullkimu» furaatifiSmusqueReftorNauium CuiUtl-

telBuiui tinu Bcrnardus, magno cum omnium m<x-m<,“,a,‘ rore.ac lingulari ludlu. Eiusobitumintra

horam fcquitur SkoLsi ^fndret mors.

Eo tepore Solis non eaviserac,vcniuetn

folucret,potus comparandi gratia. Verumpatinas ex xrc& ftanno radiis opponunt,

quz repercullii caloris aquain reddebant

levandx tamen liti vix idoneam. Ira mil-

liaria trecenta oduaginta fic vnum emen-

^ fxpeinterim obfefli, in nauiculis hisce

frigus,famem,acvaletudinis tnaximas offenliones, fumma, quxmortalesadficiut,

mala pertulere : adhxcdifpcifi tcmpefta-

tibus, cum aliquando iraruifi mare curfus

eorum difturbaflct, fcaphasq; diucrriffct,

cit,ac voce horrenda exclamat. Bombar-

dx tum glandis frufta fiue minurias habe-

bant, quibus belluis vaftiftimis renue de-

trimentum inferrent. At iis clamoreatto-

nitis , difccdentibusquc , na&i opportu-

nitatem, torni enta glade maiore implent,

Vrfumquc vnum iitu traiiciunr , moitiqj

donant. Diffugiunt eo exemplo reliqui

duo, acpoftredeunt,vrfiquccadaucrper

inxquales glaciei partes trahunt , fummocum virium argumento,fnefcam libi : E-am etenim bclluam emortuam,iam bonacx parte ilcuoratam , abadlis per nautas

duobus vtfis, vix quatuor focijfubleuare

poterant. Ceterum glacieidum infident,

ea,haud paruo difcrimine,fubeuntis gla-

ciei impulfu, minutas in partes abfcedit,

decidentibus cunilis pene (arcinis in ms-JU ‘,S 'L

re laboranriunrque in fubduccndo Pha-

lelo ulrerius , fecuritatis maioris ergo, in-

greflu glacies comminuebatur .maximarerum confulione, dum qux fatuabantur

bona in nrare mox recidunt. Lembus in

partes confradtus, abibat, accurrentibus

cunilis.vtprxciofioraquxquenaufragio

eriperent ,membrorum conuulfionisdc-

ftrufiionisque magno metu , fubcunte

nunc hoc, nunc illo glaciei frufto,dirifli-

mo motu.Tandcm lembum euincunt,ac

prope Phafelum collocant, difrupto ma-lo , ciusque loco ,

ac cunilis fere arma-

mentis nouiftirne fabricaris , magna nau-tarum anguftia,quod operi vix fufficcient

confcili irumnis. Reparatas denique na-

uiculas mari reddunt.lxpeperglacici fru-

fta ad centum, ducentos, ticccnrosque

paftus easdem,vrpatulum marcuancilce-

retur.prorrahunt. Ita vndecirao lulij cir-

ca Crucis Infidum dcucdti.fcaphasper mille

paftus ad apertosM aris fluitus fummo la-

bore cogucur impellere, glaciei ira moles

emcnfi.Cercrum.quibusdam ad Cruciiln-

fulum accedentibus, ac ibi vallum Potumin Occidcnre confpicicntibus nulla gla-

cie impeditum, lxtitia magna fubit, con-

gratulanturquefociis, viilamiam huius

moleftix anxitudinem. Ergo ducentos

leptuaginra paftus exfuperant ctiamnumac mox vela facientes,bono fucccflu ena-

uigant. Circa Promontorium Cmmj venien-

tes,ibi quosdam emittunt, qui terram pe-

y

tetent, auesque boniguftus ,ac cibi locer

aliquando expetitas, caperent. Ij centum

Sc vigint»

Nauigacionum Batauomm in Septentrionem. 15

& viginri quinq; aues manufacilfi ptehe-

^t»qudJ hominuiniolecescfi'cnc.Aiutes

h.x moranat nidificanrin futhmis rupibus,

beliuaru metu. Vnu tantum ouum com-ponuc.atquc in folo, nullo ftramine,gn-

mincuc cedo incubantes, noti obftanrc

dito cius Tra&us frigote, excludunt. Vi-

gefimo leprimo Iuli) ad linum pcrucnerc,

qui violentosM aiis fiu&us torquebatur,

SrnmCoftiucru<

l'''1 *tnasCtftinifmb. Isanprtuiuslic,

rf»tch. Tavtaricumq; in Oceanum delinar,igno-

ratunquidam autumant Fretum ibiefle.

Inde apud S. Laurentiifilum,Ciae Promon-

torium propugnaculi, vulgo Stbaig^beec(,da as

RufioriZ.cgrfcw.idcft.NauiculasofFcdetuc.

Erat Rulli tiiginra numero,quoS,licet an-

r aflos «4- x>| elTcnt de hominum eorum mente, aut

(fidunt CR gO liliis, tamen cum filtomo gaudio alpc-

(i"am pei xerunt, uni tiedccim clapfis»mehfibus,

xegtUsi» fo- quibus cum peregrino aliquo Icrmonis«ut. na U!

commercium non habuillcnt. Iri cetram

progrclli.falutarufltleft mutud: etantque

inter RulTos qui ftip eriore anno Batauos

citca Fretum conuencrant.hi nau-tam agnoiierit, ac ftupent, homines olimNauigiisexcelfiscorbitisqucve&os, riuc

verri adtiariolis orariisque huc lllucquc

ipatfos natare. Ob interpretis defedumfefe mutuo intelligcte nequibant. Iudc

curii nauta gingiuarum onsque vitia raa-

ftraturus, manum,os aperiens, dentibus

adhibetet, ipfiFamc eum premiexilVinia-

tes,panem actum odo librarum ,acali-

quot aues fumo duratas donant, quodmunus nauta bifeodi panis donoiquit.

Vigelimononolulij ab hac terra difcelTc-

runt,oramque RulTicam Augufto mcnfe

teriuerunt,poft fummam famem,«rum-

naique ingentes, confumpta pene omniannona, vt 8c quidam de relinquendis

lembis, pctendisqac Rufiix interioribus

terris deliberarent. Vctura obuijiubmd*

Rufiorum feapkfs (iue alueis, ab iisdem

luICepco cibo recreabantur. Interim aber-

rant, ptau^que computatione iam exifti-

mant fuperatum i feFromontarium Rul-

li* Cnnimaet, Mareque quoiAlbiim vo-

fium^Oin- CiTU> Id decimo odauo A^pfti dic de-

dimei fallo mum nadi Mare Albu trismidunt, Lap-

fup«ufli?*t

pon 'xtllleoram MHHit. Velificatio hxc

profpetaerat.cbhfedisqUiSdragtnta rnil-

lilribus triginta horarum (pacto. Candiiut-

tt facili agnofei potcft.cx quinque cruci-

bus ibi collocaris, perfciSecjue declinatio

Ptomontorijapparet, ab vrfSparte in No-

tapclioten,& ab alccrairi Llbonotu.Poil

fuperatum Album Mare.Rulficum riaul-

^ gium maius offendut: id fOfftis omni ca-

natu petunt. Ttedccim ibi Rufii Holfxn-

^kdos excepere,cafisque filis follent,pileat i-

' ^>ni indulgent, emitque ab iis Nauta pif-

ciixm multitudinem,quibus (notium id c-

tat ) Ibcjj famem abundi explent. In hoctraic&u decem dictum (pario abertaucrat

dilperli lctnbi : Vigefiino primo Augufli

fummogaudio fclcmutu&refpiciunc.Kii-

<&wwra*fparicerpetilnt,qu6dacccpill’cntKiiduynuoi

i Rufiis naues Belgicis aliquas Cela clTe. fetum.

Verum WardkHjfitm poti uscligunt, tilric-

tes Mofcouia: Principem, ne quid in cos,

quod CoU Mofcouia: fub imperio fit, co-

mmeret. Ac oborirurtem peltas, qua na-

uiculis exitium minabatur: ideo curfum

poilfcopulum dirigunt,ibiquccafam exi-

guam, in eaque tres virus ac ingentem ca-

nem inueniunc Hi amiceexcipiunt hof-

pites,rogant qua fortuna in cas orascle-

UcnilFcnt.nundatqnc Cois tres naues efic,

quarum du* So dic vela facerent. Tumno firi rogant lociurh aliquem ducemq;itineris.qui Co/aro cos deduccret-llli Lap- Lippi i ho-

piu: incolam allegant, qui incarcliben-

reroperam darer luam.Itaque nauta cum colu» mii-

vno cx foetis Montctri fui)orat, LappOni-,unt'

asqrie homines adit, ac aliquem Rcaloruduorum valoris qnatuorflorcriorani pre-

tio cOnducit.Hic cum vno ex nluiculato-

ribus abit, epillolamquc refert i Iohanne Littrasacci.

CofnelioRijp confcriptam,qui fuperiore

Anno circa JnfuUm Vrfi a Guthelmo Eernar- neUo.

do dilceflcrat, alio curlu conrendens,vt

narratum cft.Miraculofum videbatur lo-

ciis.ac fidem excedere eundem nuncCo/eefifc. Hic tredccimo Aueuftiad cosdeuc-

Cc us acccflit, opi natus olim iam omnes in

ceriilTe.acpIanitnmcvitafundtos. Iccurii Colamvt.. . Cluilt.

annonam viCUimquc recteadis nautarumanimis ferebar, ac inde {olam cum iisdem

Ce recipit. Ibi leapham phafelumque do-

mo mercatoria condunt, aeternam in rei

memoriam : quod quater centum milii- dumo cuj*

aria orariis nauicnlis confcciflcnt ; igno-

cum ac nunquam antea nauigatii per ma-re, fumroa omnium hominum ac CoU ire

habiedtorum admiratione. Deeiriio fepti-

mo Septembris vela dederunt, vedi na-

nigio lohtnm C*rr;elif, ac Noucmbrispii-rtio. Anno eodem, Atnflelodamum deuenr-

unt.iisdem induti vcftimcnm.iisdemque

rcifti pileis,quos cx vulpium albarii pel-

litius in T^ouiZetnbU paraUeranr,flupcn-

tibuscunftorum animis ad nouitarem rei Amficioda

ac narratione malordinrclleild.adlum- nuivcnlun' 1

niimetm a:ruriinarum patictiam drtoni-

tis.Nomina eorum, quitmsfiipctftes ei cl

nauigatiorievita fuit , hic addere jnemo-tiarergo haud vanum duxi. Snw,lacobm Nomina it-

rtremr^m^.Cdmmiffbs & Nauca,Pctrtn

fc,r,,tl“n '

Petri Vos, Gerordut Peritis, Af.lobovm Pol,

Chirurgus, Ucebus robarmet Sierrebuub, 1 1-

onatim HettticUS, lotirentins Gudtdlmui, lolia

net HHUbrandus ,tocobus \oh.vmet ticoebwour ,

Tetrui Ctrmdwr, IohanncsUtiyfiKS,facolwi li-

uerordm. Finis.SiQvyu-

x6 Defcripcio altitudinum variarum

SF.Q.WNTVR GRADVS ET ALTITVDI-nes omnium pratripuorum Portuum, Fluminum, Pro-

montoriorum, locorumquc Nauigationc Lufitanoram, Hifpa-

noiumque frequentatorum,& in Terris percofdom dereflis , ile

parrim habitatu cognitorum scumNominibusiuftisproprijfquc

tituUsvt eorundem Marinx Cartx demonftrant &c.

Primum ab extremo Lufitania: Promontorio,quod Cabo de

Finijterr* dicitur, fecundum LittoralcsLufitanix,Hifpanix,5t

Barbana: tra&us, vfquead Lineam,ime Tropicum C*n-

cri, atque inde juxta OramGuinc* ,ad

Lineam ALquinodialcm.

Gradus Septentrionalis Lineaplaga.

f Abo depropetra,id clb Caput finit* tenz jacet in altitudine —-— .C JlodeJimlferra, i

Inlulx Bajona

Forte de FertoriiJ Forte de Fertogil ——lifbea iiuc Liibona aur VliiUpona cura infula Tercera —— .

Ferfmeiracum infula $.MUb*clit — —-»

CabodeSdttFinceitte.cum SMirie,inCu.lt —Tmfslgsr,id Ora: cra&uro —— •

Lancbe — • -

Ctlo is Cmtj.Sc Porto Same,id eft : Pottus San&us.apud Maderem infulam litus

7{iedet Saitiit,id crt .-infula Alolarum — • -

Infula Medere, iiue Ligni —

Metra,& tA liba dosSauajet, id eft: (yleftrium infula •

Ceto de Uon, & infui* Palma, ac LmaretU, ex Canatijs •

A liba, fiuc infula de Forte tenturi, -

C*bodeBojsior, Sc inlula Canari* Magnae ,ic A liba it Hierro, duc Ferri infula -

Sagra det Cavillos, id eft : Patens portus,feu Statio Equorum ——- •

feu Flumen Auri •—— —— — »

Linea, feu Tropicus Cancri.Angrs.ftu patulus portus Goncali deStntra •

Cetodat Barlst, idcR

:

Caput Barbarum —— >

Cabe Burico, fiuc Album caput

Fte de Sao’ lea», iiueS. Iohannis tiv«s •• —FurnadtS- Maria, Icu S.Mari* antrum # —Stu ilente, vel fcpttro Montes ac inlulx SAnn* , S.Vincentij, S.Luciae,& S.

fAnurottc, & infula (alis . —

—

Rie, Icu Rivus de Canaba, & Ulu de Usyt

Cabo vade, vel Promontorium Viride,& infui* S. lacobi,cum inlula detege,

feu ignis • •

Rivus d«0/?Mt,(iueOftrearun» —Cabe Rexe, feu luridum Caput — - •

Rto do Fubcl, id eft: Riviis Cantati -

Flumen fichecaebe •• - —Sio daSerraLioa , id eft : Flumen Montis Leacnx •—. —

.

Rio dat Palmas, id eft : Flumen Palmatum -

Cibo de Mente, feu Caput Monti* *

Cabedos Baim, leu Promontorium {yrtium,& Fodina S.Georgij, • —

—

A liba, feu i nlula Feritandi de ree,& Cabe dat Palmat —

•

Rudo Campe, feu Campi Flumen — - —Riede Principe, id clt: Flumen Principis —» —» —

>

S. Thorax infula —— ———A Linea

Fluminum Portuum, &c. 27

A Linea /Fquinodiali ad Auftrum perfecutioncTraGus Congi,AngoLe, & i£thiopi*,vI<juc ad Bona: fpciCaput.

C Aput Lopo Gonfilues, iaeet • —Caput Gaterinx * * •

Angra da India

,

id eft: Statio iudaicq mulieris —Praya de San Dommgo, id eft: Littus S. Dominici 1 ""

Rto de Congo

A Ubad'Acenpif, hoc eft Afcenfionis infula —Rw Angola, & fn iul a Luenda #Cabo Ledo, Cea Lxtum Caput —- —

•

Rin.leu FluviUsdcSao Labaro

Cabo dos Loupor, id eft: Luporum Caput —•

Adonie Negro, id eft: Niger Mons — •—

•

Serra Parda, vel cinericij Montes

Angra das Alitas, fcu vicorum ftatio,& S. Helena: infula —

*

aJManga das Areas, fiuc Manica Arcnofa —(abo Segro, (rueNigrum Caput • - —Os Mendoms ..

A Serra de San Lazaro, id eft: Montes S. Lazari —Praya, fiue Littus 'RjfjPha —

•

Cabo do Padrao', fcu ColoflI CaputPrayaTria, feu Littus frigridum —- —

>

Linea 'vel Tropicus Capricorni.

Ponte daConceppao’, vel Pun&um Conceptionis

Praya das Alagoas, aut Lacuum limis •

Pesfao’ da Tipa, fiuc Oris forma — — •—eAngraSeu Portus patulus S.Anthonij —iylngra,S.Thomae • "

tAngra, S.Chriftophori —

—

35,m dojnfnnte, id eft: Fluvius Fili; Regis —• *—Angta, S. Helena: ——1 nfalasTriftan da Cunha — —Cabo de bomrl^eranf

a

,id eft: Bonifpci promontorium —A Capite Bone fpei ad fcptcntrioncm Tradus duftu , verfus

Softalam Mo (iambiequam,& Meli ndam,V(que ad Lineamatquinodtialem Auftrali femper plaga.

C AbodaiAguIbas.fea Compa(lbrUm,PyxidifueNauticflecaputjacer —

•

Cabo do Xnfhnte, vel Regis filijPromontorium — —

•

Cabo Tauiado, feu fetftottreaput —• —

—

Cabo das vacas, fcu vaccarum capuc fli Haya Termofi, vel pulcher finus —

•

Cabo do Areciffe, vel cap ut fcopuli ——• - 1

Punta pnmeira, ideft: primumpun&um vixiacet —• —

.

Terra do Natsl.idcft

:

Natiuitatis •

Punta S. Lacie — —•

Terra dos Pumot, Cea fumi

PiodAlagot, aut Flumen Lacus,& infula iohannis deLilboa ,cum Aufttali ex-

tremitate S Laurentij infula: —— —

•

Agoa de boa Par,, (eu aqua bona: pacis —- — —

>

cabodas Conentet, id cft; flutftus currentis caput — —

—

PsodeMataca, fcu Monemone, Sc infula do Mafeharenbat,hccnz —Os Basxosda India , feu fyrtes Iudaicz —• —• —Caput S.Scbaftiani — —7(to jQuUoan, fcu Qinloana —- • —• —

•

Sajfala, & infafoDiegtPodriget — -

—

Pono, fcu Porcus Sango — — —>7{so, fcu FloviusCiww/ — — —OsBmxos dosGaratus, id eft: (yttusLatorum —Pso dos Sons Sindis

,

id cft : Fluvius boni ligni •—»Alibi,

Defcripiioakicudinum variarum18

A liba, CeaiaCuhBrauiao’

A liba Frimeira, ideft: infula Prima — - -

Ubt, (eu inlula fobannu dt Neve —'

"Uto dAngox* —tJUeumbkqiu • .

*

Fluvius S.Anthonij « • 1

Aio dtuuo, feu dextrum Flumen — •

flba do Comar* — • -— —Cabo dclgado, feti caput tenue — •

A liba de Afonfa* •

J flba dt Ztnubtr'

A llha de Pemba — •—Ai llhaiioi irei Trames, id cft: infulae trium fratrum —A llha de Amiranre , id eA: Admiralij infula — -

Menbajfa, Se FlumenTacbarigo — — —Vrbs& Portus Melinda — '— —Vrbs& portuslata — — —

Linea ALquino&ialis.

Akitudines,& gtadus Portuum,Capitum,& Fluminum i Linea,<£quino&iali,vfquead fretum Af«c4,quod& Maie Rubrum

dicitur,ad Septentrionalem aEquinodlialis plagam.

Septentrionales gradus,

B Arraloa, ideft: bonusportus.iacec — •—

Vrbrdt Portus Aravi — — —Vcbsfc 1’ortns Magadoxi — — —

Xalti* - - -Caput Gu/>r<(4/).,Sc.infula Sacotera — — —A capite ^K4ri4/H,imrorfumverrus Rubrum Mare Nempe Aulhali cius Ora.

*JUne,Sc Batbor*, iteet — - 1 —Ztila , iacet — — — —*A\IbaiAlaca — -

_ a— —

aA Uba Seaqutn — —,—

A Septentrionali latere Matis Rubri, feu Freti Meccn.

T Oor , iacet —(jyda

,portus vrbis Ueeta, in qua Machometi fepultura eft,quxque fre-

to nomen dat —A liba de Zeylan —• **•' ' —A //ha Camaram — 1

Adem, olim Lufitanorum propugnaculum nu nevero ereptum *~

Ora Arabia: ad Eretum vfque Perii*,infulamqucOrmutiura.

FArtaque , iacet —Dmfar - -Iniul* Cww.Marw 1 — —

Infula — —Caput Rofilgata — — — “•

Curiata St Mafyuatt — — —Hoor — — — •—

Cabo Mtcandad — — —Inlula &vrbsOrm»fj

Ab OrmtuiofcuPcrliapcrttaftumlittoralcQi ad Comorinicaput.

CAbo it fafque. iicet — —Rudo Sinde,olim Indu* Fluvius Tm ‘m," '

Vrbsflc infula Pw t~Go£4,

Fluminum,Portuum, &c. 19

<7(£4,vrbs fua interiorefinus Cambij/.duQa —Portus ac vtbsClml

Portus ac vrbs D*bul — —Infula & vrbs Gta , ac Infui* Oi libat Queimada , (eu aduftx infui* , eodem in

rra&ulitx

Arx Honor,& infula As JOuu dAngtdtf* —>'MiticoU.Hc fyttfsOt Buxos de P*ndu* • *

—

Arx Mangilor &- Monte de Ly — - — — -

Ctntnor & Cilecut •

Qungmor & Cochin - • ’—ArxC*yC*ul*o

Caput Comorini extremum cicsTrachis,qiji Indi* propria appellatione venit

Ab infula Scylon, nempe ad Orientale, Auftralc

lacus.tluflu in Occidentem.

T Rinc*n*m*Jlo, iacct

O Capedo de Fradt, fcu Monachi Cappa *—Kro dtHatacohi • -•

Pont* de Gutlle ,id eft: Pun&um triremis —1— — -

Columbo, Lufiranorum arx —

A Comorini Capite perTra&um Cboromtndel,Orix*}Vengtla,

Pegit* , Sc Milace* ad caput Smapurx.

C Vovocdo de S*n Tliome , fcu Vrbs S. Thom* *

Vrbs ac Portus Mufclcpitao » -

rsfpunaGiudovuTij» — —

~

O Pigodede lorgMate,id eft: rdolura Iorganatz 1

XiodtPudcou —• •—

»

Rso de Pilum, feu Paluor • — —A dtrrtdetr*Tar* ait*, vel vltima alta terra •——Flumen Cajegat* 1 -

Ganges Flumen aliter Porto fequino, icuportuspatuus 1—<

—

Portus & vrbs Araan •

Porcus & vrbs Mxrtgrtn — - - •— -

Extremitas infularum Andemxn, ad SeptentrionemEarundem iniularum extremitas Auftralis — *

Portus & ytbsTanafferijn, item

Portus& vrbs Gutifilxn

Infula Pnlt Cuto —• • — -——

-

Portus & vtbs Qufi* —— —Infula Gomeffo!*, iic infula PuWBitnm -

Infula Pulo Per

a

• — - -

Infula Pulo Pinon •—

Vrbs Sc Pottus Berx

PulofimbilUo — —— » •

Pulo Partelxr

,

& Infui* tAru — - •

Cabo R*ch*do,ka fi (Tum caput — -

Civicas & Arx M*l*cc*

Caput Singapura '

Ab infula Sumatra nempe ad Septentrionem Linea:.

P Ortus tTAchtin.iicet — -

Portas Ptdir — •

CaputTmmbtao

TLoca ad Auftralem infui* partem ac alibi fita.

Erra^y^rrxen.iacet

Illi* d'Ouro dt Manantabe, fcu infula aurea AUnancalr»

Porus Campor *

Cc Fretum

$o Defcriptio altitudinum variarum

Fretum itita infulas lau* maioris&Sumam »

Infula Uva maior tumiruro medio Gtu —• —

—

jililrtdtlego.icu ignea infula —

»

Iu liila (olitoria — .

Infula armi* — — —Inlalz Cary ophyllorutn Vuluiu Jacent fub Linea jEquino&iali.

A capite Singapurx in pcrfecutionc Traflus vcrfusSianam, Camba-iaoi.Champam& Chinam.vlquead Flumen Liampo & Nanquijn

cum quibufdam iufulis ad Septentrionale Line* latus.

IN&laPitlaTyw-a, iacet in altitudine

*

VrbsSr portus r.i« —- —Vrbs S£ poitus Vatda* — —

—

Vrbs & Pottus 5s»s — —Fama it Ctr/ • ——£n[t«dtat kea.GueGnusLion - —Portus VtufU —Infula FmSo Cwnfor —

•

Vrbs & pottus Cdmlm* —Infula Puhfiiir ——Infula P»UC«t<w —- —Infida Pnlo Cbtmptfo — —Extremitas auflraLs infiil* f.jmh • .

Erncmitasiiiful* eiufdem ad £oreapeIioten

lnfulz Sdocbotn •- - —Vtbs& infula CMaum —Vrbs CMten •• —*•

I/ba Eraiao,fcu Alba infiila — —

.

IU>4 fermoji, vel forroota infula —— —

—

Obdii Lanea . .

Vrrlm CbdbdtpM » —

•

FmaChiJcM —E«Jadditi Camatmi, feu Gnus Gtaoati alirfrCajro —

•

InmliteiyOMp«9Mene,idcft: minor Lequeoyf Illw da CdVdBa ,boc eft Equotutninfula —Pe««fcu cipUtd« Sunbor

' — —

>

Iniula: Ai id eft: feptem fororum,qu* navigantibus in Iaponiam

occuirunr —• •-»InfuLe Swngkdn, Or* adiaccnres —• —

—

Infiif* Lutmpe, qua: Oram prxtexunc — —

—

Medietas infui* Mumn* *—Infula Trtuxume — —

-

Flumen Ndnquyn — —Infui* /4p«n, inter Ce cun&*babem in longitudine centum & trigiata millia-

ria ac extremitas Orientalis iacer —

A PhHippinis Infulis aliter

L

h^obsCuc Manillas dittis,

ad Septentrionem Linee.

O Stium Freti inter infulam Lupon Sc T*ni*yt,hcet alricudine —Iniula Citpdy& inCuhTiu»Infula tJUdjbtU —

InluhBdnttn — — —Infui* Fcbujtn

,

Septentrionalisplaga • —

Infui* Vueta — —Infula Maindaqut —Caput de Vumrijn, & infui* Luban -»Omum Gnus MrnJU

,

ciuitatis przcipu* infula lupon "

Fluminum, Portuum, &c. 5i

Vrbs AUntllU * rCaput dc Sunbtllx, ad infulam Luco»

C»bo de EuRimo' • — *

Cibo fcu caput de 'Botidor

,

extremum auftralc infula! LUfon

,

promontorium1'oftrcma iniula in Septentrione & O nente lita ex infulis Lequets, dittis

Infula de latlrtlUi, fcu dolor ladranes, id eft: Latronum

A NouaeTdlfpania: Terra , qua: Iaponia:

e regione relpondet.

1.'/« Icti iniula Sindi /ugiiflini — —Ijle de Sedroi, id eft: Cedrorum infula — —Caput S. Lucx initium Californi* regionis * !—

Calode Iti Corrienta, fcu currentis vndx— “• —

A Freto Magcllanico.dii&utra&us Brafilix, vfquead Lineamdiquinodlulcni ab auftrali cius parte.

Gradus Aujlralu plaga ab AEquinofiiuli,

FRerum Mogcllanicum.iacet — —fa/jjodt/oijfyLw.idelhfinusinfularuni

%to de U 'PUra, fcu argenteus Fluvius — —tsittcajfc, vel Hreuia —tabya tApanellida.vel finus vadofus 1 —Ciiiodt fonte, fcu caput puntfti —SiodosNegros.id Nigtorum flumet» — ——

—

^fugraontu Senio 0 'Btttel, id eft: portus patens vbi Acatium apparuit —Ultid.i Eibya, fcu finus infula 1 *

InfulaS. Cithctint • — »— -

Xab)i do Repatro, id eft: defenfioni* Gnus — —- •

yiodoEjlremo, id eftiFluviusfupra modum —'Rjp doi Dragu,id eft: Flumen Dracontim — — .

liba de Cutanea, id eft: Arundinum fafeium infula —Iniula Doropica •

SmusS.^iwc/iry —Fluvius Caune — — —'Riode Iniero, id eft: Fluvius I anuary —• —Cabo Frio, feu frigidum caput • •— -

Babyadofilvedor, fcu Saluatoris finus — •

S yrces didi Os Buxis dos Pagos —

.

Spiritus San&i finus

InfulaS.Barbari — — —

.

Flumen S. Lucii —Flumen S. Gcorgij — — —Porto Seguro, id clblecurus portus .

— —Riodos Santa Cormos,iA eft: Fluvius S. S. Cofmx ScDamiani —

-

InfulaS.HcIcnxitcm — —RJo daPraya, aut Littoris Fluvius — •—

Riodos libas, id eft: infularum amnis — —Porto Red, id eft: Regius portus — —SahjadeTodososSMtos,ide(tOraniam Sanftorum finus •—

.

Rio Rcal.ideft : Amnis Regius — —Fluvius S.Fcancifci

Fluvius S. Michaelis — •—

.

Santo Alexo — •— —Caput S.Auguftini — — —

.

CvvtiasOjfejd*»* — —— —

Yirmniuco, & infula Afcenfionis — 1—Cc i S4

„

ii Defcriptioalcicudiaum variarum

Santa Domingo,uslrlapxa —Samo Roejtic, feu S. Mariae? Arribada, id cft: adpulfus

SmusS. Lucx —

—

K.ibya daiTartasagat, id cft: finus tcftudinura —Kjodo Amijfi, id cft : Srcoiutn flumen

Ab Antillis (eu Anterioribus Infulis India: Hifpanicx,ac locis

(jtiibuldam continenti adieftis, ad Septen-

trionalem Linea: Tractum.

ISla/adejfead* , id cft : Concupita infula,iacet —Infula Marigalante •

Infida -L* Dornmta —.

lnlula Lm Anrigua, id cft: vetus -

Cabo de Cxntsni , continentis

lnlula Senana — —

—

la SerrwlUt feu minor Serrant •

Ctymangranie, feu grandis Crocodilus -

Cabo de S. .Inion, infula: Cuba •'—

Rio de S, Vcdro & S. Paulo 1

Loi Campos d' Alineria, id eft: Campi /Umeri* "

Villa Rif* luvieja, id cft: vetus diuesiniula — " *

Portus Sc LocaTrachis Indix propria, cum diftantia & difFc-

rcnriisintcr (e,faiftoinitioa Septentrione,dudtuorx ad Auftrum,pro ciufdcm Terra: (itu.

Pamp fcicndnmTradium India: fvt vocani^initium fumere i Gnuj

quem A Enfeada dc Iaquetta nominant,locoque Elpero diifto.

A B Effero ad Mangalar , milliatia funt - — -

A Mangalorad ?almam —A Vatans, ad caput dictum Punfa de Dia

A Diu, a.l infulam do liene — —Ab infula Bene , ad Coam vrbem Cambaiz finus

A preci i cfta infilioiXttte, ad vrbemDamanA Daman ad Strrlatte, vrbem finus Cambaix — ——

•

A Dima ad Danu • **

A Danu, ad Vaccarum infulas

A Vaccarum infuiisad Oppidani Bdfaln •

A 'Bapam ad vrbem Cbaul

A Cbaul ad Dandam *

A Danda ad linum dictum A Enfiada de Perofeares

A finucoadSiJferdao • -

A iiffardao ad Dabul • • • •

A D.ibul ad Sanguiferr

a

-

A Saiiguiferra ad Bettela Flumen —A Flumine BelltU ad Seytapor

A Sejtaptr ad Carapam

A Carapam ad Metropolim Goam — ——

.

A Coa ad Angcditam — '

Hinc initium fumitTraflus Malabar fuboratamen Indi» comptchenfus.

A Angtdtv* ad Bttccalam, milliatia funt ~

A Batecala ad Arcem Barealor —1•— -

A Rwrabrvfquc ad infulam Primeiro IAt .*

A Primeiro Ilha ad Arcem Mangator •

Fluminum,Portuum, 8cf

.

A Mangalor, ad Montem Formofum *

A Monte Formofo ad Montem Lijtt —A Monte Ltjn, ad arcem Qatanor

A Cananor, ad Cjlccut —

>

A Calecut ad CeuUtrsm —

—

A Coulettn ad Chalunt,& Parangalitm -

A Farangalo ad Tonat —ATaiwad Pananam —A Pan.ma ad Cocktnum —

—

A Cochino ad locum ^Arborede Petre*, id eft: arbor Porci didumA d Arbore Porci ad Caule CouUo •

A Caufe CouUo ad arcem CouUo —A CouUo ad Bareim.fcu C ollcs £ terra -

—

A Parem ad 'Annuo —A Iinniao ad infulam Tarabancor

A T,trahuntor ad Comooini caput •

6

3

Hic finitur Tractas, quem proprie Orientalis Indix vocant, fubquo & Ora|

Malabar continetur, vtfupra. Rcliqux Or* Oncncalcs luanomina habent,

vt ante retulimus.

Notata hxc milliaria, vt& eaqu* in itinerario feribuntur Hifpanicafunt,

ex quibus 17. cum parte odava gradum implent , funtque lj. milliaria Ger-

manica , &c.

SEOyiTVR INSTRVCTIO CIRCA DECLI-nationem acus Pyxidis Nautiae in Nauigatione,Curfuque Lufira-

jiorum in Orientalem Indiam,tam in abituquam reditu;quibusin locis , ac

quantum in Boiealybicuni Sc Jiorcapcliotcn diicedac.ideft, quantum ileus abe-

atin Orientem aut Occidentem: Annotata fidiflimcacperfediflimdd

Gubernatoribus Lufitanorum iisdem in N alligationibus.

NAvtoanti LifbonafcrcpropcCaput Viride Acus feu LiliuPy-

xulisin Borcalybictun vergit.id

elt Orientalior redditur,per duas tertias

& quod excurrit vnius Lincx fcu dudusPyxidis.

Inde procurrenti ad quatuorvel quin-

que gradus adScprentrionale<£quinodl'alislatlls,indiItantia7o..'Ulr8o.milliari-

mn ab ora,Acus in Orientem abit dimidi-

am lincam,& liquandoabeflcsab orafir-

rozioo & iao milliaria, tertiam duduspartem inclinatione in Orierem habebit.

Procurrenti apud Bralilix oram , vique

ad fepcctn,odo,dcccm gtadusad Auftra-

lem plaga /£ quinodiajis .Pyxidicula in-

clmabitin Orientem tertia ex parccduc-

ttis : hoc intelligc vbi prope Brafiliam na-

uigaueris.

Ab hac altitudine vfque ad decimumfeptimtlin,acdecimum odauum gradumvbi Svrtes Os Abrodhts didat iaccnr

,pyxi-

dicula incljnabir inOriercm.pcr tres qua-

drantes& duos trientes dudusihoc intcl-

ligecum ab ora Bralilix centumaut cen-

tum & viginti milliaria nonfuperatieris.

Przrerucdo Infulas Murtini Vatx.,pyxis

per vnam aut amplius lineam abibit in

Orienterti.

Hinc vfque ad trigefimum tertium gra-

dum pyxis difccdctin Boreapclioccnfcu

Orientem fcfquilinea ad lepeuagintaaut

odoginta milliaria fupra itAulisPriJian da

Canta.

Inddadufque Caputbonx fpeipyxi-

diculx indicia minuuntur , eam ergo fi

bene infpexeris, monflrerqur dimidiam

lineam cx floreapcliorc,tum caput bona:

Spei haud longe abefle teneto , nempead lummum triginta aut quadraginta

milliaria; nam fi ei non fis obiedus ad

duftruni & Septentrionem pyxis in li-

neam vnam ac tertiam cius veifus Bota-pclioten inclinabit.

Hincanimaduertenti pyxidiculam ,(I

ea infla fixaque rcpetiatur.tum odoginta

miliariam ad Orientem diftantia a Ca-pite das Aguibas apparebit.

Nauigationein aJJtoJfamhiajuamJiy:-

xisduas pertertias Lincx abeat in Occi-

dentem , cum Iiabc,ab Auftro ac Scptcn-

trioncCapitis das Corrctel tecxiftcre.ac na-

uiganti vigefinium quintum & (extum

vfque ad vigefinium gradum,

fi pyxis per

rres quartas partes Lincx abeat in Occide-

rem,tilmMula S. iMirtniij przliimc, moxenim

J4 Quxftiones aliquot fuptr Nauigandi arte.

enim apparebit.

Cum Mijjtmbicqua vbi conueneris py-

xis lineam habet vnam ex Occidente auc

paulo minus,qua differentia vfquc aelLi-

ncani pcrfeuccat, vEquinodtialcm nempeeo in tra<2u,qui nauibus Indiam petenti-

b us ducitur.

Exiftetiducetisniilliaribus ad Occide-

rem ac Oncnrcnveum Portu Gm,aut trac-

tu Indixvfquead CoiwenniCaput, pyxis a-

bit in Occidentem per fclquilincam : ac

iuxu Oram Indic per vua eiusq* tertum.

Nauiganti^ee/sMinLufitaniam donecMaldiua infulas tran (lucris,ad Auflrum &c

Mefolibonctum pyxis dcclitiabit in Oc-1

cidcntcm fefquihnca # vfquc ad odlauum

& decimum gradu ad Aufttalem .£qui-

no&ialis Linex paitctn,quod ii minus

quid infra fcfquiliucam repeiirct , turij ab

Occidente efle te cogita propd Syrtcs tsf

falsa ie Matta, id ell, Lonca annuiau dic-

«as, ob fimilitudineni quam habet cu ea.

Cum etis vigefimo fcprimo & tiigefi-

mogtadu,potrigasque cuifum in Occi-

dentem,tum pyxidA abitum in Occiden-tem linea vna& quadrante alrcriusrertni-

naii videbis ,tum(cito tecllccx Septen-

trione& Auftro cum Capite de San Hcman

quod in extremitate ad Notapcliotcn $.

laventij infulx {acer.

Conucnicnri ad Aufttum Sc Septentri-

onem cum fyttibusOi Buxos de ludia, pro-

currentique verfus Terram dolatui tdgc-

fimo& trigefimo primo gradu,pyxis fcu

compaflus tres linex quartar in Occiden-

te fupetabit.aut minus paulo.ac es Auftro

&Septetrionc Caput titr Correus habebis.

Venienti adtrigefiroum fecundum &tertium gradum

,fipyxis non declinetln

Orientem vel Occidentem, tuinfub Me-ridiano ede tc Icito.

T^atabis monitus. CompafTumbenein-fpice.nc velpilum erret,oculum inde vnuconfidcraturus claude, vt vifu acriore di-

metiaris, nam absque ca diligentia nihil

efSci es,inani opera.

Caput Beti* Spei fuperatura vbi fuerit,

curfu admilfo in S. Helena infulam,

pyxis

abit in Orientem per Line* vnius triente,

ac in ITelessa inlulaper dimidiucius duc-

tum-Ab infula S.Helena vfquein tfcenfionis

infulam duas tertias Linex fuperatex O-riente pyxis.

Memoria leneto.Cam exLufitania in"Bra

filiam nauigas adufque altitudinem Ca-pitis S.ts4ti£uSlinik infulx j4fctnfiomi,qa6

pyxis magis Orientem petit, ci> ab illo ca-

pite Orietalioracremotior diftas. Itaque

animaduerte.

Ab afienfiom infula adfcopulumPflie-

4o deS.Fedrt di&um ; nempediftantia vi«

ginti aut triginta milliarium adOricntempyxis

pyxis dimidia vix Linea ab Orictc habet.

Inde perdecimum feptimum aut oifta-

vum gradum pyxidem fixam inucnies, ne

pe cxScptctrionc &Auflro infulaS.il-mx

Porro vbi adeptus eris ventum latiore

eo modo vt infulam flores adCauninj po-

uas.pyxis fuperabie trientem linex vnius.

Ac fi tatum octoginta milliatiaaut fir-

ptuagintadiftcsab infula Floret, pyxis etit

iulloindicio conflituta.

In Fx/x/infula, atque inde verfusTer-

cera infulam, pyxidicula abit in Orienrcmper trictcmLinca:,ac a Ferent \edhtLi(lo-

nmn per duas tertiaspartes, ac duos qua-

drantes.

Vt autem declinatio pyxidis intclligi

poftit (ciendum eft .omnes pyxidiculas,

qux tamen bene apteque fintcompofirx

fub Mcridiano,(id eft,lub Linea,quam i-

niaguiamurin Firniamcnri circumdiiiftu,

ab vno Polo ad alterum,nempe in medioduiftam per Lineam atqui notftialcm,cru-

cis more) iuftas cfle, ac fixas, fine vlla dc-

clinationead Otientem aur Occidentem

.

Verum vbi ab hac illaue Metidiani parte

fueris, Lilium leuacus Compaffi vetgtr,

nimirum iis qni ab Oriente ftanr in Oc-cidentem'. iis vero quiab Occidente in

Orientem. Hxc f'ufnciant,ex quibus de-

clinationis ratio facili intclligi poteft.

QiuSlioncs iP^efronJionetque ali-

quot vitiifima Nautis ac Na-

uicnlatoribus.

Quotfuntin OibeMund! gradus’ Pe-

finfio. Trecenti fexaginta, vt vnurn gra- n»ru«.

dum pro quindecim Germanicis mifiia-

ribus.autfeptendecim Hifpanicis & di-

midio habeas.

Quid fanc Poli Mundi? K tjp. Funda voUqutf.

duo,qux imaginamur, quibus Firmame-

um fcu Orbis venitur.

Quuideft Linea /tqumodtialisl Re]f.

Dudtus cogitatione prxfumptus,ab Ori- ««jainofii»-

entein Occidentem,per Mtindi rotundi-

tatem, (eu Firmamenti,cftque medius ac

diferiminans intetduos Polos. In hac Li-

cum Sol degit,quod fieri folct vige-

fimo primo Martij,& vigefimo tettioSe-

ptcrabris,nodtium dierumque xqua lon-

gitudo habetur, vnde &/£quinodhalisdicitur.

Quid Meridiantis eft? Rejp. Filum qu«? Meri,

fcu cludus, quem imaginamur, in circii-dl,nu,•

curfuMundi.ab vnoPolo ad alccru,cum-

que vmbra tua in medio huius ftar,tun

Meridianum tuum agnofccs.

Quid Paralelus? Kejp. Omnia locafquxtecum Oricntaliterac Occidentali-

,u '

crconusniunr, Paralelum faciunt.

Quid

I

Quaftiones aliquot fuper Nauigandi arte.

QjUdZebuh

Si Pj»ii fj!

>

gclinio icta

<io lanii i»S

gcfloii4>a.

Qui altili»-

ucnliturcu^cin i» loci

vlgcS nio

Quid cft Tropicus.1 Rcjj>. Dmftus fcu

i

uchuncx imaginatione in circumdu&ulnmainenti

,terminus nempe ad quem Ce

lui proiicit,ac .-i quo poftmodu redit. Ete-

nim vigelimoprimolunij procedit adSe-

pternonalc/Equinoiftialis latus,vfq; in vi

gcSnafn tertium gradum &c dimidium,

J s limes diciturTropicUs Cancri :at vige-

fimo primo Decembris pcrucnit ad Au-ltialeIatus,£quinodhalis,cadcmgraduu

altitudine, voeacurque is terminus Tro-picus Cancri.

Quantum diftat Polus vnus a Linea?

Kefp. Nonagincagradus, id cft, quartampartem circucurfus Firmamati fcu Otbis.

Quid cft Horizon? Rejp. Id quod vi-

futuo comprehendis, vtapparcr ad eumlocum, in quo aereum terra videtur con-

iungi, fuotque ibi nonaginta gradus a te,

faciuntquc Horizonta.

QmdZenith? Re/]>. Qyod in aeredi-

rciftc capiti ruo imminet.

Si fub polo ardiicoellc?,aut {ydere Se-

ptentrionali .poreritne tibi pyxisindicare

curfusiiiftos, quibusvti debeas? Rrfr

.

Nequaquim. Etenim ea in plaga acus py-xidis, qua parre Magnete tadta fuit, virru

vi quadam fubducta pulfat.vc moucrc fc-

fc ncqueat;apolo vero differens, mox A-eus luo fungitur officio,nullo retenta po-li impedimento.

Si vigefimo lecundo Iunij efTes prope

lltuun* portum, apud ¥lmi4<c tractum &Noux Hilpanic,quantum in Aftrolabio

inuenies in dimetiendo folc? Rtfp, Eodie habiturus folem loco Zenith

, hoc eft,

dire&dfupraverricem,nulla cxpattecminente vmbra ,

eius diei declinationem a-

nimaduertes,atquequod cx declinatione

colligis idipftim diftasaLinea/tquinoc-

tiali verfus folem, caque altitudo tua eft.

Arexifttseodem in loco vige/imo ter-

tio Decembris,quid tum in folis dimen-

iioneex Aftrolabio cognofces? Rejp. Eodie iol ab Linea /Equino&iali diftatvi-

ginti trer gradus & dimidium,'iis,adiunc-risaliis viginti tribus gradibus ac dimi-dio, fiunt quadraginta feptem gradus • vt

etiamnum ad nonaginta graduum imple

mentum quadraginta tres deficiant. Hosquadraginta tres gradus »n Aftrolabio

fumes dimetioni folis.

Quid cft Gtadus? Rf^5. Ex trecentis

fcxaginta gradibus fcu partibus, quibus

Orbis vniucrfusdiftinguirur.Graduspor-

tio cft , ita vt v nus gradus fit trccentcfima

fexagefima Orbis pars.

Si duo homines ab Auftro & Septen-

trione pari intcrfeintcruallo diftarcnt.nu

vtrifquc paraltitado & declinatio folis fo

rct? Rjlp. Imo, modbvnusab Aufttali

/Equinoftialis plaga fit,aiter in feptetrio-

nali,nempe vige fimo fecu ndoManij.JCvigelimo tcrtioSeptcmbris,cum fol in ea-

dem Linea currit.

Qui altitudinem tenererdecem gradu-

um. habens quinque gradus in declinati- q« gHduii

one,diuerfisfolc & vmbra, quantum in

Aftrolabio fumet? "Rsfp- Septuaginta

quinque gradus,Si quinque ex declina-

tione, funt o&uagintaireftant ergi decemad conlumationcm nonaginta graduum,

idipfum diftac Linca/Equinoctialis inter

te & folem.

Sole& vmbra idem latus tenentibus *li«<ju«aio

in altitudine exiftenti viginti graduumruptI '

cum declinatione decem,quantum in A-

ftrolabio fumendOm erit? Rtjp. Odua-ginta,crg6 deficiunt decem ; & decem ex

declinatione faciui viginti. Ea altitudo eft

Si altitudinem folis Tumeres per qua- ter qnitaoi

tuor,quinque,aurplutes dies,gradu no-

nageiimo quantum cmenfusfuillesnaui-

gans? Rejp. Omne id quod fol procedes tuqlinfum

lupcrauit.vtcun dii gradus & momenta ex nlB'*,ue,u-

dedi natione ifta inuenta, eo die milliaria

conftituantqur confcciftij nempe, Ibi fex

gradus fi alcenderi t,plus,ininusuc,aut dc-

lccnderit.tantumfupe rafti & ipfe.

Vfpiaui terrx adniorusinaltirudine v- Quiiiriiu.

niusgradusad Tra&um Orientis Sc Oc- cu* «um*cidenris.dcfumptoque inde corfu per oc-

juaginta nouem milliaria in Occidentem habent mfit Mefocorum,qua altitudine eris,quam-que longe diftabisd firma? Rtjb. In alti- tendit,

tudine duoium graduum ,& differentia

quindecim milliarium Germanis, ac fc-

pteudecim& dimidij Hifpanix.siujjfn

Solevnum tenente exTropicis,tuin al- ,»2 iima-

tetefeffes, quomodo folis dimenfionern *ol^“

inibis? RefjJ.Sol tum differt ab/Equinoc- nim‘so?i< iit

tiali viginti tres gradu*& dimidium, ad-com

l'ut*t“"

iu mftis viginti tribus gradibus quibus ab-

es habes quadraginta feptem gradus i ita-

3

uc ad graduum nonaginta pctfc&ione

cficiutetiamnilm quadraginta tres. Hosfn Aftrolabio fumcs.adiunifta iis declina-

tione viginti trium gradoum & dimidij.

Faciunt pari ter fcxaginta fex gradus fit di-

midium : dcfuntadimplemcntum nona-ginta graduum viginti tres & dimidius.

Ea altitudo eft quam tenes.

Si aliquo inlocoeffcs,alritudinemquc

foires qua iaeet,verum declinationem i- ne ub» no-

gnorateseiusdici,quo modo absque ll-

bro eam indagabis? Rjfp. Altitudinem

folis Aftrolabio fume, quodque inuenis,

altitudini , in qua locus iacet , adiunges,

quxfupra nonaginta funt,declinationem

eius diei ftatuunt.

Qux fune Otbis partes in quibus fex vblft* raen.

fnenfTum dies eft, & totidem noxl Rtff. SStSea-*Sub duobus Mundi polis. liumnox.

Quid eft altitudo? Stjjf. Inctementum Aiutud»

folis11 " '

j6 Quarftiones aliquot

(olisub exortu vfquead Meridiem : item

Gradus qui (untd Polo ad Hohzontem:tccquod didamus i linea j£quino&ialr.

o> m i«<iup modo declinatione' foliscognof-

oTTiiaiiio cernas? Rejf. Solem dimetiemur vigefi-

j«»tUwi.1,10 pomo funi) , cxfpedatcj vfquead vi-

gelinium tcitium Decembris,quo diefo-

iisalritndinemdcnuoexplorabimus. In-

demininum fummam maxima: fubduce-

mus, qiiodqnereftat per medium diftribu

cnius,coque modo declinatio apparebit.

MiKttm So- Qu* maxima eft declinatio quam fol

Hsdechni-. »n0 dic poteft conficere? F<$. Viginti°’ quatuor Minutorum,

qootgndut Quot gradus inquanque Lineam (eu

rySi^M. dodum Compafli numerantur? Rejp.Vn-

decipi S: quadrans : nam fi vndecimum

& quadrantem trigefies Cc bis fumas tre-

centos& fexaginta gradus habebis, Orbeiiempd vbiuetfam.

Quantum diftat Auftralc fydusabinni-

fibiliPoloJ Reff>- Triginta gradus.

Qujd fignific.it pyxidicula nautica fcu

uVantiof CompalTus? Re)Ji. Horizocem ac orbemMundi in triginta duas partes diuifotn-

Quid habet Charta Icu Tabula dime-

tiensi 'Rtjp- Terram & Mare,

chiid Afno- Quid indicat Aftrolabiu! “RjJp- Quar-luiuoi. tam Mundi parrcm.nimiriim 90. gradus.

QuamobrcmLinczfoudu&usomnesCompafli pates habentur .ttanseuntque

ti.icxpci idem Centrum, fine differenti a in Orbis

magnitudine,cum tamen vni plura mili-

aria tribuantur quam alteri? Ma-iotes ciuculi l«u circumcurrentes duftus.

fuper Nauigandi arte.

quos /Equinodialis naturaliter habet

,

nepe triginta duo gradus, ones pares funt

quindecim Germani* & fcptendccim ac

dimidij Hifpiniar milluiiimv. Yetrlra mi-

nores C irculi, alijplus habcnt,alij minus

iuxtaelcuacionem Poli, co modo,vt quoad Lineam propibs accederis, via longior

fit ,& qub polum propius teneas breuiot

exiftat. Nani polus iemper declinat, aut

furgitvnogradujatiuxtaLineam curren-

ti, nulla eius eicuacio animaducrticur.

Quomodo in Mctidiccognolcipotc- in‘M<ti<i>e

rir,quantum fol in Orientem

,quantum

inOccidcntem abeat,nempe quibus locis solixfecli-

Mundi tunc aliquis exiilcret. Rt$. Cir- "y"®,'! 1

culus fiet in terra,in cuius medietate acus oitemur

aut tale quid ftatuctur , exlpc&abKurque

Aurora orcusuefolis,tum animaduerten-

dum in quam partem vmbra tendat ,ea

notata veipera cxfpcdtanda donec fol ca-

dat, ibique lignanda Linea vmbrz quemreddit locu. Ita computabis, ncmpcfpa-tium quod inter duas lineas eft menfura-

bis.idq uc crucis forma in pares di ftantias

diftribucs, fic tibi Septentrio crit& Au-

ftcr. Vmbra fotis cum hanc lineam ferit.

Meridies habebitur. Vcvero frias quan-

tum acusdedinet in Occidentem&O-rienrem.apponicopyxidcm .animaducr-

resquemoxin quampartem vergat Lili-

um (eu acus , atque inde colliges cius de-

clinationem.

Vbinam acus leu Lilia pyxidum qua-

drabunt fixa ftationc. Rejjt. Sub Meri-

i dianome.

r i 7^1 s.

I

fum fuit hic fubjungere Breviarium Cea

fummarium omnium Reditutun , Cano-num, & proventuum ejufdcm Regis, per

eunda fua regna, terras,provincias Se

dominia, qualitir ipfe ego auxi ,ex auto-

graphis tabulis cameratu rationalium, 5c

Belgici! primum tranftuli , nunc ver6 La-tine.Quo dtmum nbn reditus tantum pro-

vinciarum & jurifdidionnm feparatim ex-

plicantur,verum& particularimomnium

oppidorum ic plagarum juflis cum no-

minibus & cognominibus , ut non Co-

lum pateat voluptati,ac memori* eo-

rum proventuum generalis particulari^

3ue (cientia , veriim & nnmerus Oppi-

orum vicorumque totius Hifpani*. Id

ego deledabile, utile, Se gratum Ledori

fore fpero.

'aravedifimilitohe,quibus

ddoblis rioiriinibuS diftriburibrtibulq , litft

reditus annotabuntur,juxta more ufumq.

Regiaruni cameratu rationalium Hifpani^.

I

Ar veri 54. Murvadifi tinum HifpanicumReatum in fpccic feu argentb faciunt &ua-

I

decim Reah Hilpanici Ducatum liniihi ted-

|

dtint. Oucnttu vel Mtlho Maravedijorum^habet z67j.2>*tvtt*i,8.Rcalos,& iC.Mara-vediJos.Afaravtdifi ci ufu Hifpamir noratutcim fumma centum exfupcrat , hoc ligno

prepofico 6\fado initio it millibus furtum,

ut fcicili ic uno idu fum m* ratio compre-hendi queat.Id fignum libenter adpofuiller

mus,it carcbacco Typographus,prentebit-

que temporis anguftia, ergo aliud loco ejus

h'Sbc,nemp£ hoc V, bomqncnoftram ope-

ram confulci

CAPVT PRlMVhiTRfditM, Canona & Proventus Regis HiJpanU ex rtgmi

J

uk,Hijpania , Neapclu,

Sicilia, Arragonia, <*rc. ac Dominiis eundis, excepto Regno ac territorio

Lujitana,cujus opes juo pojlea loco referemus.

SAtina, ideft, loca cx quibus fal ducitur Hilpanicz coronSr annui taxi Regi ferunt

nonaginta tres Queutos Maravediforurh-- Quantos,

Decim* maris , mercium foris in Bifcayam venientium, itque ex provinciis Guipulco*,

quatuotq.Montanaru utbiu mariadjacchtiujfolvtliuex omnibus mercibus,qua: in Ca-• (tilia tcrreftri ttinercdcvehutur decimas fufcipiuturq.inxdibus tributis diftiliatis utbiu

Viilorti,Horduna,&i Falmofceda.hciunx. parucrad Regios proventfls — 70.Quentos.

Decim*m aris.qu* per regnum Legionis ttanfeunt,ic per potrtrs SanabHa& V\lla Francaprocedunt, lingulis annis reddunt — —« t. Qucntum

D d Decimae

*

$ Regis Hifpania: proventus & reditus.

Decima: maris principatus -dfturut per urbem Oviedo ttanfeuntesr?— $7,/Vooo Mamv.Reditus prafottura Yrbis 'BUbau ex mercibus forinfecis advenientibus. ’ —-

—

490 Vj/fo. Maravair£js

CAPVT II.

Declaratio Alcavalarurru & Ttrttxtum-i JJtjpaiMa,' V

A L.cov.iIm 'ac Tertia Rex Hifpanine

pillim habet ac libi exigir. Eorumtributorum nomina, quid peregrina line

latius explicabo. Ex omnibus bonis,Mer-

cibus , /Edibus , fundis , nulla exceptio-

ne decima pr.rftanda venic Regi , nempiquotiesea bona. Merces, /£de$, Fundi.&c.

venduntur. Eam Decimam tAlcmaUrruvocant.' Eodem modo Opifices ,

manu-fa&ores , aliique tabernarii

,qui quid ven-

dunt,aut difkrahunt , ex opiheio , autma-

nufa&ura,ut & in miccllis Pifcanis,fo-

ris ,cauponis

,cujulvis ii homines lint

artificii,

praftarc tenentur omnes deci-

mam venditarum rerum ubivis , ut di-

&um cft. Hujus rei gratia pleraque vr-

bes , carumque membra, in territorii fui

Iocis_,,cUm Rege conveniunt , ealdemquc

ita Alcavalas colligunt , folventes Regi

-fine ullis impenfisejus, certam ex locatio-

nefummam. Praterea in Metropolitanis

vrbibas ac Provjitcils Receptores Rcgfi

degunt, qui ratibnes rtHdiint , kc ex taan-

daro curant recipi Se tradj Alcaval.u om-nes

,qua: in iis terriroriis ex locatione per-

mittuntur. Sed& fidubiariortim primio-

rum ,qux fartf vdeapt kjR -g .•qu i bulliam

ordinatorum fuper his Alcavalia curamgerunt aliorumqae debitorum , ac ad'

lignatiqnura.qu.iruni deinde rationes red-

dunt, fumrn.c Camera rationum Regis.

Vt nMtxc.Ternar»rrLj qualitas inrclligacur Teni*

habeto; Olim Concclliiin fuifleli Pontifici-

bus Rom inis Hifpania: Regibus , tercium

j

nummuomniu Eccleli? rcdicuu n reriiinq.

Ecclefiafticaru ra, in fubfidiu belloru defon-

fionemq. Catholicae Romane religionis*

uiite a.pradidiis receptoribus fulcipitur

mitircrcum Alcavah-, ac icem locatione

civicaribtis permitetitur. Quafdam Alca-

valta Rl-x vcndidit.ali.ii muneris loco do-navic,qu3rum item mentio fiet.

Civitas Burgoscum Iunfdiclionefuafeu territorio folvir quotannis nomine Alcavalaruin

ficTertiitum. 17 Quentos jz^VdSoMaravedUbs"Baillivatus Burgos qui de Bureba dicitur, propeque Burgos jacet annue ibi v it. —i—

z Quentos 646 V MaravcddbsMontana Orzquotannis iblvunt. - -- - 34V Maravedifos

Baillivatus Provincia: Rtoxe. - 3 Quentos 737 V Marave-

Uaillivatus Hebri. — —— z Quentos 346 V Marave.

Civitas Viiiim^folvit Regi quotannis. — zfijV Marave.

Provincia Guipiircoafolviiquouniiisc» Alpavalis& Tertiis.— 1 Quentum j8t V Maxa.

Fetrumqufdcm provincrapendit vedtigalisnomine lingulis annis Regi. — I jo V Mira.

Septem Baillivatus antiqua: Ca/lili* Ut vocant in montanis ex Alcavalisdc Tertiis foivlit

quotannis, —•—-j- •r

:;

.

— — 941 V MaraveVillis Me»a in iifdcm antiqua: Caftilitc montanis. zij.V Marav*.

Provinciaquam Cavitatis Logrono vocant. 7 Quentos 746 V Ma,ave.

Oppidum JAnctu cjufque territorium. »—•. 4/I ,.V Marav-cUCf*Oppidum S.'Dommici. — 4 Quentos .811 V Marav*Baillivatus vrbis Diego. - -

j Quentum /45 V Mata.

Baillivatus£«»i/rww«. - . 4.Qup»tos fi 1 z VMar*.Baillivatus faftri Xcres. — 8 Quentos 48; V fvjara.

Baillivatus Serrato diblus, ——1 Quentum jtJp VMara.

Ballivatus Monfon. z Quentos 176 V Maravedifos

Intelligcndum autem Baillivanim antiqira CaftiliVHifpanicam provincia ftatucr.e.

Civitas Bolericta ac Provincia Campos foluunr qnotanuls ex Alcavalis& Tertiis — .

- 16 Quentos 940 VMarave.

Vibs Corion. *- — 4 Quentos 94/ V Maravedifos

Prrfi.dturafcu Baillivatus Conon. » z Quentos 910 V Marave.Vic i Petri Alvarefit de "Oega. - . fi/j V Maravcdifqe

Oppidum Sahagon. • 1 - 1 Quentos 1 1; V Maravedifos

Oppidum Sa!dona. —1 Qyemum 13 VMuave.

Baillivatus Pcrino. . —— 178 V Maravedifos-'

Ballivatus Campi in montanis nemp£. —— 1 Quentum 730 V Marave.Vallis Mironjom montanis lita. — /37 V Maravf.

Quatuor Vrbes Ora maritima: didbc nempi Lartio , Sant. Andtr, Cajho de Trinies,

'Sun

Regis Hilpani* proventus & rediens. $}San Vincente[obuxniquotannis. 3 Queuros 3.3./,VMara.

izQuemos 545 V Maiavediio'sPrincipatus Afturut&c civicas Ovtdeo.

Vrbs Lngo Regni Galite cum loco I_

Vrbs Modoneda ejufdcm Galite Regni.

n loco Epifcopatus fui.Iblvir. — 4 Quentos 137 V Mira.

iteRegni. — 1 Quentum 7 3 1 V Marave.

Vrbs Orenfo cjufquc in GalilliaTeiruorium. <3 Quentos 50J V^larave.

S. Iacobi civitas in Galite Latinis Complutum dicta cum fui Archiepilcopatus teiti-

torio. . . 18 QuentoS ziz VMara.Civitas Tuj ic Archiepifcoparus fui jurifdidlio inGalillla.— / Quentos 817 VMara.Civitas Ponti Frrara.Galite — . 1 Quciuum 97/ V MaravO.Civitas Leon loeaque territoriiejufdem& Epifcopatus. —— 6,Quentos 3/0VMarave.Loca civitafque ac Epifcopacus isislorg* Regni Legionis —— i Que». 4/j V Maria.

Vicite loca Abbatiae Ltgtonis 8c tAJlorgt. 797 V Marave.Praaxix Sole in Principtu-4/?«rM. — —

;

13 iV Marave.

Vrbs Samara ejufqucTcrritonurn . • 1/ Quentos fz/ V Marave.

Vrbs Toro ejufqucjurifdi&io. — — 11Quentos 1 lz V Mara.

Vrbs Vieikt Ducatus OJJnne. - - — —,—— 6 z ^ Marave.

Vallis Gnjrene. —-— 1 Quentos 33; V Marave.Vrbs Barajil de la Coma. .

-.— z/o V Marave.

Vrbs Salamanca ejufqucTcrritoriura, — 14 Quentos 34/ V Mara.Vrbs Rodrioo ejufque jurifdi&io. .. • 1 4 Quentos 3 4/ V Mara.lutiididho Trigeros.

Civitas Olmillo.

CivitasTordefillae cjufquc territorium. —Civitas V'allaaohd ejufque territorium. —CivitasTorde Humos .

-- —Civitas fJMedtna dei Campo ejufque jurifdiiftio.

Civitas Olmeda ejufque territorium. - —Civitas Nava & Septem ecclefiae.

Civitas 'jfcadngal :,

Civitas csfrcnalo ejufque territorium.

Civitas e-^v»/* ejufque poteftas. -

Civitas Segovu cum jurifdi&ionefua.

Civitas Aranda de duero cum jurifdi&ione.

Civitas 7^4.

Civitas Gtansil de T\an qui eft Ducis OJfnne.

Civ itas Sepsd veiU ejufque yaritorium.Oppidum Soria cum poteftate. -

Territorium oppidi ac Epifcopatus Ofmt.Oppida Agreda&cTarajona.Oppidum Molina cjiifque poteftas. —Oppidum Sijroewf* cjufque^mpcrium —Civitas C#enpt ejufque dominium. —Oppidum Huetecum dominio fuo.

Oppidum Villa Rexo de fnentes.

417 VMaravc.

47 V Marave.

1 Quentos 600 V Mara.

19 Quentos 730 V Marave.817 VMarave.

31 Quentos 37j VMara.x Quentos 149 V Marave.

—t- 333 VMarave.

——— <jSz VMaravc.

/ Quentos 3aoV Mara.

— 1 9 Quentos 3 <3; V Mara.

i a Quentos $SoV Mara.

— 3Quentos 3/0 1? Mara.

—. z Quentum / 1/VMara.

i/4 VMaiavedifos

3 Quentos J40.V Marave.

10 Quentos z8a V Mcraycdifos

—,

' — 4Quentosx Quentos 83 V Marave.

5:Qucntps.79i V Marave.

.3Quentos 66

1

V Marave.

Z4 Quentos 64/ V Mawv*.17 Quentos ji 6 V Marave.

z Quentos / 17VMzravc.Oppidum Villa Rexo de ruentes, • z Quentos / 17V Maravc.

Prov inciaqiiam MafchibnatuinVsilent dicunt nempi vrbes TmtihtUd, Atafcttc, La Ro-da,San demente,atque Civitas VtlUnafi\uQ\ne. Imperium. — 31 Quentos /03 V Mara.

Oppidum Betmome tantam folvitTertias quod Alcavalx Marchipnis liut. — 476V Mara.Oppidum Murcia ejufque imperium. 14 Queutos 8zo VMara.Oppidum Lorcacum imperio fuo. r— —

/ OuciudsCivitas C4«4gf«4 ejufque territorium. — — - .

,—

. z QuentosCivitas Alcaras ejufque territorium-.

.—

;

—— 16 Quentos 984 V Marave.Civicas Segura de lajierracum Provincia fua& territorio Magiftratus S.Iacobj fcilicet.

*—-. .

. 11 Quentos pi V Marave.Oppidum Villa nueva delos Jnfantes ejufque Prouincia didta EI campo de Morjel adMa-

giftrarum S.Iacobi pertinens. r- 8 Queiuos 664V MarayedifosOppidum Ocanna ac Provincia Caftilla di£ka,Magiftratus S.Iacobi. — zj QuentosOppidum GuadaUxara cjufquc poteftas. 1

1Quentos 64 vMata.

VtbesTsosScPofo. —.

—— ... 160 V Marave.

Oppidum iAlotnonafid ac Provincia Serira.qux Magiftratus S.Iacobi eft. :

.

,1 Quentum i88 V.Ma'ravcdifQS

Oppida V\eda ,Talamanca , Tordelaguna cum territorio,quxad Archiepiicoparum To-letanum pertinent, — 1 8 Quentos z/oV Marave.

Oppidum Tepat.,

—.

—-7-— 413 VMaravedifos

Oppidum eAlcala de Henares ejufque imperium cum Oppido "Brivcga;funt.Archic-

Dd z pifcopatug

9

4

40 Regis Hifpani* proventus & reditus.

pifeopatus Toletani. i<> Quentos ayoVMara.Oppidum *JW*»dr«£«ejufquepotcftas. — 15 Quencos zyo V ManuComitatus Puno enRofiro, id eft,pugnus in faciem. t Quentum 161V Mara.

Vrbes CuhuSc ^rinon.oiite Alvorum de tSbtendocodominum agnoicuntcui & Alcavala:

foluuntur ex Tertiisdumaxat — — — 117 VMaravedifosVrbs Galjpa^arDucis Infantadgo. 160 V Marive-

Vtbs fllcfcas — - . 1 Quentos 197 VMara.VtbsToltdo ejufqae membra ——— — -— — 73 QuentosReditus ex montanis qui foluuntur i Dominis armentorum .qua: Exftrer*ad«r*m pallus

gratia pctunt.Rcgi foltlunt — 1 9 Quentos poj V Mar*.Vici Prioratus S.Ionannis' — 7,Quentos yy VMara.Vtbs Almagro ejufa. Provnicia qne dicitur deCampo de Colotrav*. - 7 Quen. 1 10V Mar.Item Alcavalte Herbarum ac olerum ,qu$ ineodem Magiftratu venduntur Regi foluunr.

i — - -j Cluento» 438 V Matavedifos

Vrbs CivnWRcal. ;— 4 Quencos ryoV Marave.

Vici in ea plagaliti qtlx Archidiaconatus Talavtrtdela Rtj dicitor— i i4Quentosja6 V Marave.Vrbs 'Placentia cjufque imperium & vici qui Archidiaconatus dicuntur. - -

- -— . 1 18 Quentos 47J V Marave.

Vrbs Tvrt.riiioejufquedominiutn —— 11 Quentos 114VMarave.

Vtbs fucerer cjufque territorium. —7 Quentos 8yo V Mara.

Vrbs Au&t/er cjulque Provincia Sctcrritorium 9 Quencos 971 VMara.Vrbs Alcamur*cum territotio fuo qu<j ad Magifttatum Alcantar* pertinet •

* 9 Quentos 405 V Maravedifo*

Item annis lingulis Herba: Si Olera (qux pafceudi in iifdcm locis gratia vcnduntut\Regi

adferunt — '

3 Quentos 481 VMara.Provincia Ser»4 ex Magiftratu Aluntur*. - 7 Quencos 570 V Marave.

Vrbs Merida cjufque territorium in Provincia Leon pertinens ad Magiftratus S, lacobi.

11 Quentos 134 V Marave.

Vrbs Fucn te el Maejlro in Provincia Leon Magiftiatus S.Iacobi — 6 Quen. 97 3V Mara.

Vrbs GuadulcMia cjufque poteftas fub Magiftratu S.Iacobi 3 Quencos 3 oy V Mara.

Vtbs Xcres de "Baaajos fub Magiftratu S. lacobi cum Imperio fuo - 7 Quen. 1 00 V Mara.Vrbs StvilU cjufque membra Se imperium. t8r Quencos 387 VMara.Reditus dominii ejuldem vrbis ut vocant — lQuentojVrbes 'Palma & Gnelnet fub Comitibus fui* - 13;V Maravedifos

VrbesTnorSe Ardalesqux Marchionis e^r<£«/« funt 13j V Marave.

Vrbs LUrtrhA Se Imperium ejus Provinci* Lton in Magiftratu S.Iacobi —

—

- "j Quentos tij VMaravedifos

Vrbs Cadit.. — 8 Quentos 451V Marave.

Reditus Cadis, quos Almadravat vocant, id eft.Pifcatio pileis Atun. —; Quencos jy VMaravedilos

Vrbs (j:braltar tanrilm Tertiat folvir.quod favore Regis ab Alcavalis immunis lit.

1 Quentum yooV Marave.

Vrbs Xerti de Ia FrMWfriejufquc imperium 11 Quentos 30 V Marave.

VrbsCatmon* — • - — — 9 Quentos 4y0VM.ua.Vrbes Lora Si Setefilla 680V Marave.

Vtbs £ya cum fuburbiis 1 -• - 15 Quentos yoo V Matavedifos

Vtbs Cordera ejuf^ne poteftas. —1 — 48 Quentos 99; VMara.Loca di&a Rcalengos de Cordona.

Civitas Anduxar cjufque imperiumCivitas Wieda cjufque imperium.

Civitas Bacfa. - -

Civitas Quexada .—

Adclantado de CarcoiaComitatus S.Stephani

VrbsManos c]ufquc imperium Magiftratttt Calairava ex Andalunx membris• — n Quentos 436V Marave.

Vrbs /<re«^&ejus territorium —— — ry Quentos 909 VMara.Vrbs (jranada cjufque territorium. —— 41 Quentos 9 10VMara.SericumRegniGranatenfisolim (nempe antcexpulfos Mauros feu Granatinos) valebat

41 Quentos hodie tantum. — - — — az Quento

.

Reditus tAguelt & AnJIes in GranaraRegi adferunt. — z Quentos 7yo V Marave.Vrbes LoxaSctsflhama Regni Granateniis

3 Quentos 6yo V Marave.

CivitafGranstx Baca — ——- 1 0 Quentos 616V Mara.

!7 Quentos 3 16 VMara.

4 Quentos 800V Marave.

1 iQuentos 346 V Mara.i7Quentos 3 16 VMSra.

1 Quentum 4ty V Marave.

6 Quentos 88j V Marave.

Quentum 340 V Mara.

RegisHifpania: proventus & reditus* q.r

Civitas Granata: Cjnadix 6 Quencos 39/V MaravcdifosGivitas{?ranatxcxf/wf«<« 3 Quantos So V Mata.Civitates esflmnnccar,Mntril Sc SaUbrena in regno Granatx — 1 Qucn. 6+3 V Maja.Civitas Granata Artalaga 16 Quentos afijjvMarave.

Civitas Granatxveles i&CdUga 3 Quentos /ipVMarave.CivizisPnlchcn* 4 1 o V M.nave.Civitas ^gprincjufqueimperium • /Quentos 334VMarave.

Infula Conoria Regi quotannis reddit • 4 Quentos 8/0 VMaravetInfula Tenerif

e

3 QuentosInfula ia Palma a Quentos

Quotidiana obligatio (eu contributioiquaRegnaHifpanix quotannis prxftant Regivalent 104. Quentos 30/V Maravcdifos. Ea autem contributio difttibuitui pcr eundasProvincias, Terras 8c vrbes inter plebem, qubd nobiles fcudatarii ac Equires immunes(intjibi ccnfcrurca juxta facultatum bonorumque xftiinarioncni, Ac quotannis inde

Regi contributionem ad (hpradidam fummam faciunt

Vcdigalia dicimarum ficcoruin portuum, id. eft, itinerum terreftrium RegnorumvaIencix,Aragonis,&Navafr?,quxcxoranibus bonis cx Hifpania in illas terras dc-

vedis, tam in cxicU quam introitu pr^ftari debent reddunt quotannis 49 Quentos- — :

3 / V Maravcdifos

Sicci porrus fcu teri? Padus interioris ingreflus & cgrellus qui i Regno Lufitani? ten-

dunt verfils Hifpani? Regni terras Caftili? liominedchgnatas Regi quotannis prxftant,

cx bononiril evedotum& invedorum decimis * 34 Quentos 1 // V Mara.Lanx quxquotahnis ex Hilpania in alia loca exportantur ex facco dno (qui fere de-

cem e^roA-tthabete^wi^unainvigiiui quinque libras computari) duos dj&ttos red-

dunt modo ii iriColanim (inf, peregrinus enim qiiatiiot Ducatos folvit: Habetqucidvedigal /$ Quentos /SSVMara.Summum AlmoxanffSevilis quod ca vrbsa Rege conducit reddit ejus condudionis

pretio 1/4 Quentos 309 V Maravcdifos quotannis. Hoc nomine delignanrur dccimxomnium inertium Belgii, Francix, Arigli?,Lu(itanix, It.ili.i-, aliorumque locorum.qux.

foris adveniunt ibiquc dcpondntuf.

AlmoxsrtfflnAix. Hifpanic? quod ipfavrbs Hifpalis conduxit,quo omnes merces Se

-

vilbr navibus cxcept? , ac in Hifpanicam Indiam avehende vigeliinam prxftant , irem iri

Indiam delatS alteram vigefimam dare cogUntur,uc in fumma decimata- habeantur red-

dit cx locatione —, ;—- 67 Quentos

Reditus quos Rex habet cx Hifpanica Moneta nempe ex quaque A rgenti Marea ifcx fci-

licer Ducatorum argcnti.qux in Monetaria domo laboratur Renium unnra, ac nomine£/ Seftorca+o de Ia MonccU defignatur

,libi Moneta Sivillx fola tantum adfert.quantuiri

ceter? omnes linntl.-valef quotannis . 41 QuentosRex Fucharis Auguftopyrgcnfibus Magiftratus S.lacobi, (laldtraVa

, Sc Alamtarklocavit pretio annuo nonaginta & odo Quentorum

;funtqite tantum vcdigalia.

Frumenti , vini, olei, aliarumque ferum decimx quibus Magiitri frui folebaut. Hifcc

vcdigalibus non continentur Alcavalxdc Tcrtix utdidumeft. Magiftrorum horummagna folebatefte poteftas dilatata per provincias & jurifdidiones, fubjedis multis

Crucigeris militibus, pollcBanrque fumma autoritate, modo id munus elanguitA

Regibus Hifpanix detrado imperio , dini vel ipfiMagiftr.itum fufeipiunt .ebque modopaulatim proventus omnes ad fc trahunr.

Item locavit Rex herbas ic pafcua eorundem MagiftrarUUm dUcitqtfe quotin n is ex ea

Rex locavitArgentum vimini Alrfiali didum in fttontanis Sterra iJA/tarena in campo'CaUtravt annua penfionc. - j) Qucnris

Bullx feu indulgentiarum Papaies h'terrx Regi demptis ofnnibus itfipenfisrnfdunf

aoo. Quentos. Ea fummadeduda in Belgicam monetam fexdecim auri tohtuu faccrcr.

Reditus fubfidii nomine lignatus, queni clerici bcneficiorurri ex proventu taxato prat-

bent.advcrfus infideles ic Hxreticos,ferunt promifcuequorjnnis 6/ QuentosItcmomns Epifcopi,AcEcclcfixHi(panix belli contra Hxreficos St Infideles gerendi

caufa prxbent Regi 110 Quentos. Hic redirus vocani r EI Excufadt, concdlus Bulla

Pontificia Regi ut ei liceat Ecclefiarum, cleriqfic frumentum, milium , vinum, ole-

um, aliaque qux darpuntur crefcunfquc decimate , quas decimas Eccleliic Regi ab

omni expenfarum onere liberas prxbent.

Fodina Guadolcana in terra EJtremadura i ii montanis Morent ollrri 1 87» argenti Quen -

tos reddebatquoniam hodie imminitta vix taxari certPpoteft.

Terrxcund? Hifpanix quotannis Regi prxbent tributura.qUod dicunt,man-cipiorum ac triremium gratia 7 Quentos 7/0 V Maravc.

Reditus didus de lo Moneda Forera quo lingulis1

annis nbmpc focus quilque dpgi-

Dd 3nif

»

AI

4* R cgis Hifpanix proventus & reditus.

Ihr prcftare 7. Maravedifos cujufvis inter conditionis homines', reddir quotannis pro-jnilcud l.Quentos. 656 V Maravedifos.

Quod Regi fingulis annis ex Hifpaniarum India proveniuumniam facit 300.Quem.Regnum Navari* quotannis Regi fert — 3j.Que11r.joo V Maraved.

Regna Velcnct* , tArragomt & Catalauni* pntbcntRegi exceptis aliis obligationibus

ac tributis 73.Quetuos.

lnfali Sardinia, ^Majerca Se Minete* nullo Regis frudlu habentur, qudd eorundemreditus cun&i in cudodicndis iifdcm infulu confutuantur , deficiente fiubinde etiam in-

ternarum opum vi.

Regnum Siciliae fert quotannis Regi J7J.Qucntos.Regnum Neipolianum.taatPugliaScCa/abria ferunt - — 4jo.Quentos.Ducatus Mcdiolanenfis - - - joo.Quenros.Prorincix Bclgicx tc Bargtindi$ /olebant Regi adferre 70o.Quencos.Locatio/eu reditusLuforiarum chartarum per univerfam Hilpaniam fertao.Quentos;

Nam ex lingulis chartis Regem dimidias realsu maner.

Panni Florentini Cea Rafia qui foris in Hilpaniam advehuntur, tributi nomine foluuntlo.Quenros; nlun pannus quifquc tenetur ad 6. Ducales Regi priftandos.

A^Vntdihiccxautographis codicibus fideliter tranflata funt, eratque anno 1/78. hic

V^/ftarus rerum , cum Rex Hiipaniarum ad Portugallii imperium nondum cflet pro-vcdlus. Ejus opes ac qualitates ideo feparatlm poftei ptofetemus. Omnes vero hiproven-rus reliti promifcucredudtifiirama faciunt n.Mdliana auri & 48 V ooo.Ducatos-, noltra

auce Belgii moneta, fi tres florenos in Ducatum copuccs, fcu undecim Hifpanicos realos,

4H.ran«.tfcuri &44V ooo.Qarolines jp.greftorMm — 4/1.Towiw auri. 44V Caroltni.

E* lunc regis Hifpaniarum opulentia, demptis Lulitanii regni divitiis, quas hodieidem tex poifidet.

Regna (ubHilpani* nomine, proprie Cadilir comprehcnfa, funt hic , Legio, oArra-gonia, fitJLha, Navarra, Granata, Toletum, Valentia, Sevilha, Corduba, eJHurcia , "Jaen,

Galheia, Gibraltar, Catalauma. XIV. numero habentur olim fub regibus filis florentia

ipfiumqucnomen hodie defendentia. Regna, provincia: Sc urbes qui in curia Hifpanizconlcripto confilio kc adhibita fuper rebus gravioribus deliberatione conveniunt nu-tncrantut regna Legionie, Sevillt,Talctt, Granate , Corduba, uret* 8c faen ; Vrbcs capi-

tales,qui ut Epifcopatus hzbcimirTurgoi, Salamanca, Scgovta,Sorta,Avi/a, Cuenca.Toro,Zamora, (juadalaxara. Ex oppidis qux Epifcopum non nabenr ac tantum opidorum fcu

villarum nomine licet muris cinfta fiiit,auc fine iifdcm, veniunt , duo duncaxat Madrtd*

Se& Prtlledoletum fuffragium ferunt. Cicera regna Aragorrii, Navarra;, Valenci*,&

lunii Proteges fuos ac Pnfedlos feorlum habet,qui cum Regis confilio imperant,

wSicilia, Neapolis, ic Mediolani moderatores.

CAPVT m'Brevi* relatio reruma norabiliunu,fitM, imperii ac proventu*

olitru LufirunU regni nunc Portugalli*.

Mtgnirudo p Egnu Lufitani* in circuitu z8j. mill.joiuijiUu.

CO|nptchendit, nempe juxta marinamoram 13;. mill. Sc terreftri circuitu tjo.

mill. Vrbes habet 17. qu* in Hifpania ac”**'

Lufitania Cuidadts vocantur, quo nomine«duntaxkinfignes fiint, qui Epifcopumhabenc.capitalcfiquc ex illu nr , aut alias fa-

vore regio muniti. Titias reliquas dicunt

fiveci muris portlfque contineantur, fcu

aperr* pateant, quales multi inveniuntur.

Caftetu ac Harum civitatum fcu villarum& cadcllo-V|IU

' rum fiunt in Lufitania 470. exceptis pagis,

vicifque. Habet tres pricipuos portus, na-Vid. vibus fidendis idoneos, nempe Ltfbonam^,

tonui. Portum Sc Sctuballnm, aliofiquc rres in terra

Algarvc ( qui ad coronam Lufitani* itthu

pertinet ) nimitismTavill*m,L.xgos& Vsl.

s tuiian'Novam. Clavis ac defenfio fluminis,

&iunfma

•

c jv jcat;fquc Lilboni caftrum S. Iuliani

exidimatur, id ob|c6tum cd odio prirad-

que ingrclfiii fluminis,quod Tagi olim

I Europ* lllwdriflimum nomen tulit , nuncverd Teio dicitur.

CAPVT IV.

JuDuia acimperandi ratio in Lufitania.

PRimuro in Lufitania ed Tribunal civi-

Ie.cui judex Regidor dirftus.cum duobusaliis judicibus pixfiidetjTribuiial criminale

cum duobus judicibus;Auditor relonii

regii Alfandeg* nomine, judex proprieta-

tum ac beneficiorum. Ocio judices orpha-

norum, unus Xenodochiorum. Summusunus judex CorrtQor di&us ratum Indu,Guine*, Capitis Viridis , S.Thom*& Bra-

filiac. Ab hifice omnibus ad civiles judices

provocatio fit. Tribunal fupplicarionum

cujus |Udices Defambargadores

,

id cic , re-

laxatores dicuntur nugn? authoritatis I10-

mines, ut 3pud nos lurnmi confiliarii ac

prcfidcs.Hoc tribunal appellationes a civili

judicio

r

t

Prarcipui reditus Luficaniar regni. 45

Aicti tufiu-

XHitustufi-

t,nix H-cgu.

judicio tangunt. Prxfc&us vocatur,fuppli-

cacionum cotrcdor. Duo judices,qui

^Defimbargadores da Faunda

,

id eft, cura-

tores& judices regiorum bonorum vocan-

tur Hi judicia interregem privatofquc ter-

minant. Ab his nullaappellario interponi-

tur. Confilium ordinum , tribunal lupre-

mtim.feu ‘Defimbargidores palatii Tribu-

nal Confcicncix dictum, tribunal des vea-

dores da Fatenda, id eft, infpedoium tuto-

rum ve regiorum redicuu mjTribunal regias

camerat rationalis, quod fub infpedoribus

illis cbfiftit.Confilium ftatus. Duo Ducumdtuli.Vnus Marchionis. Decem Comitumcum fingulorum qualitatibus. Arces Luli-

tanorum in Africa feu Barbaciafunr. Tan-

gtr, Z-.fu, ArfitLs, infula Madera, infulx

Flandncx ,<u dos Acores di&aeJ nimi-rum Tcrccrn, S.Mxhaeiit, Sanils Mane,S. Gcorni; Pico, Fayael, Gratufa

jinfui*

Flores & Corvo,in fui* Capitis Viridis,nepeS./acobi,0 Fogo,Majo,Boa f^ijta, SuntAn-tonio Sc S. TfjcoUi

;Argujn arx in Guine*

terra/odina S.Georgii.caftellum eadem in

oraaEthiopix, item juxta eundum tradaminfula Principis,S.Thomx.a/n^oo.RcgnuCongi & Angol* eadem in /Echiopix ora

fub tributo regis Lulitanix jacet. Infula

S.Helena:.Ad aliud capitis Bonx fpei latus:

AxxSoffdla ,infula Mollambicqux

,infula

Ormurii inter Pcrfiam& Arabiam lita, ci-

vitas & arx Diu; VrbcsSc arces Damatu,Bacajn, Chaul.Goa.ubiprorcges habitant

lita: in ora Indix. 'Jfrbes Sc arces Honor,

Barce!or, ^JAiCangafor, Qmauor, frangatur,

Cochyn, frmUn, juxta eandem oram fitx,

quam •jAtaLsbar 'tocxm. Arx in Scylon in-

fula Columbo dida. Vrbes Negapaeau, S.

Thorne juxta oram Choromandel. Vrbs&drx Malaccicana. Inlulx Molucce nempeTarnate.Tjdor/BandaSc Ambojna. Terraoraque Bralilix porre&a in joo. raill. in 8.

Capitanearus diftributa, unde quotannis

in Portugalliam devehuntur fupra ijoV.millia Arrobarum faccari

,continente At-

roba und ; i.podo-, Portus de todo os Sanftos

live omnium Sandoium, ubi BralilixGu-bernator degit.

Ordinarii reditus Lulitanicx coronx in

fingulos aanos ntiUunem suri fupetant Sc

centena ducatorum millia.Rediu»s fcu pro-

ventus magriftatuum Crucigetoram, quo-

rum hodie rex magiftcreft, adquos perci-

nentinfulxFlandricx five Af'tres, Madera,

Capitis Viridis infulx.S.Thomx,Principis

inlulx,quotannis funt aoo V. millium du-

catorum. Fodinx reditus,qui nugiftrarus

Ctucigaorum i Chrifto vocatorum eft,

quotannis fert 100V.mill.dw4/onww. Re-ditus fcu vedigalia aromatum & obven-

tionum ex Orientali India quotannis funt

600 V.millium ducat.id eft. li.tonnarum

auri. De vcdigalibus & tributis ex merci-

bus advenientibus hanefummam colligi

polle intelligc.Alii etenim proventus ftu-

dufquetccrx 111 ejufdcm defenfione facile

conium utut. Ergo reditus Lufitanix tegni

terrarumque eidem obedientium faciunt

aaooV.millia ducatorumnempe 66. tonnas

fal vafa auri.

CAPVT V.

Annua impendia regni Lufitanue,

QTipcndium feu prxmium miniftrorum

i3feu admmiftratoril julbtix in firma terta

quotannis evincit 1 00 V. raill.ducat.

TencaC. dona , fcu privilegia honoraria,

quibus rex fuos adficit cx munere,pcnlio-

nemque ad vitam duntaxat probet lubdu-

cunt 300 V.null. Ducat.

/uras feu perpetui.cenfus irredimibiles,

quos impolitos dominiis tributifq, regiis

habent,ac in fuccedbres abeunt angulis

annis auferunt ij-o V.mill.ducat.

Indcfcnlionem ateiu munimentonamq.Afncx feu Barbari* lingulis anilis requi-

runtur 300 V.mill.diicat.

In fuftentationem quinque triremiumquotannis fo V.mill.ducat.

Ad inftrucndam annuam cladem prefi-

diariara navibus Indi? 300 V.imll.ducat.

Moradsa feu falatia concdla evocatis

quibufdara,quos rex miniftros regix do-

mus&equites mille peni titulis indigitat,

aven? equis emend? gratu.licit ipfa lum-maexigua lic,n'obilclq. ii nunquam equumalant 80 V.mill.duCat.auferunt. Hujus fa-

larii nomine multum libi gratulantur Lu-fitani, vclut fummo honore a rege adfccb,

quamvis idipfutn tenue fit.ic vix folvatut.

Irapenfx& necdlkria in cubiculum do-

tnutnque regis Lulitanix ordinarie lingulis

annis 100 V.mill.ducaconun aerrahuntjcx

locari folebant, utetiamnum hodie cumimpefis menfc Don Alberti Cixd\nAis Au-ftri.ici GubernatorifqucPortugallix.

In defenlioncin munitionemq. arciumregni Portugallix loo.mill. Ducar.

Vt in fumma ex impenfie fubducant

1680 V. mill. Ducat.

CAPVT VI.

Civitas Lijbona.

L/Jbona habet triginta duas Parochialct

Ecclefias ac fupra undecies mille xdes,

quibus fupra vicies mille habiracula con-

tinentur, excepta ctiaiuin^Aula regia ejufq.

membris. Habet lupra 1 10 V. raul. liomi-

ncs inter quos amplius quam 10. mill-Ni-

gritx exiftunr ic mancipia. Qu* omniaconftant cx notatis libtilqucParoclioiura,

qui quotannis fuis in Parccciis hominesannotant. Excipiuntur eturnnuro ab hocnumero Aulici', Canobi», Xenodochiixgti ic miniftri

, itera adven? omnes cumtanta fit monafteriorum claulhorumque

multitudo.

ft i _

44 Relatio Requtn Luficanix.

multitudo, uc locum qualem zdes tenent,bus telis accindi cujufvis genetis ambula-

& ipfa facile occuparent. Sacellorum ac i re,quz facultas incolis omnino denegata

zdicularum lactatu infinitus numerus cft.(

cft. Nemo item judicum Germanos domoPlatcz jjo.nUmerantUr.exclulis vicis obii-

|

claufos apprehendit. Nemo judicat; nili in

quis, ac iis qui petvii nequaquam funt, I crimine Izfz Majcftaus. Ccteta proprius

quotu inenarrabilis multitudo pcrhibetUr.j

judex a rege ordinatus, qui Juu dei Alt-

mayns,id cft, ludex Alemannorum vocatuc

cognofcit.Aidcseorum rex ad fuos vel aul?

I ufus,tu licpc incolis fit,convertere nequit-,

ad minifterra aliqua diu officia non com-pellit,tributis in defenfionem regionis noncoercet. Irer facientibus hofpiui commo-ditas prz reliquis patet.In iinnma plurimis

CAPVT VII.

Re latio brerts 'Regit Lufnama uftjitc ad'1‘hihppnm Carolt f.fdtum qut hodie

hoc tegnunu moderatur.

PRimus Lulhanis Rex fuit esflfoiifui

Hcnrujua filius Comitis Henrici, qui

i-uc annales referunt, gnarus fuerat Ducis

Lotharcni ,ut alii exiftiraant Regis Hun-

g.mz:Verior tamen opinio Ducem Lotha-

tingi* patrem traditi Is adveniens in regis

Hilpaniz aillam , zelo excitatus ardenti,

contra infideles Mauros qui tura pene to-

tam Hifpaniara, ipCimqucLulttaniam oc-

cupabant mirabiliter armis fele exercuit,

.fuelici plane fortitudine , ut conjugio tegii

fanguinis dignus habitus, honorario con-

nubio i eeis miam in uxorem acciperet,do-

teinq. (uDjugatam Lufitanix provinciam.

Is tu Portugalliz comes didus. Filius huic

predidus Alfonfus nafcitnranno icj+.qui

maximam Lulitaniz parte Mauris ereptam

imperio luo fubjecit, ile Principis titulo,

qui tn Hilpama regum filiis iiiccelloribufq.

regni conceditur per vj. annos rexit, ac de-

mum exiftens annorum 4;. Rex coronatur,

privilegio favoreque Pontificis Romani.

Ab eo tempore. Reges Portugalliz didi.

Primus rex annotu cura cllet quinqfciginca

duorum uxorem duxit , atque ex ca filium,

rrctque filias generavit , anci filio ac filia il-

legi ruinis audus. Regnavit 4(1.annis. Mo-litur in urbe Cojmbra, jacetquc cadaver fc-

pulchro conditum inS.Crucis monafterio

quodipfe zdificari fecerat, ut&canobiaAlcobaca 8c S.Vincentii extra Lilbonam.

Hic idem Rex urbem Lilbonam capit

auxilio Germanorum fcu Belgarum, qui

diim Terram fandam petunt, belli gerendi

cau 1» contra in fideles,tempcftatc compulit

forti fortuna in has oras devenerunt,moti-

que juftis regis precibus,arma eadem in

Mauros Lulitaniz tum poileflbresconver-

rerunt. quibus Lilbonam aliiq. loca pluri-

ma faiicirir eripiunt , regemque regni fui

a miviic. compotem faciunt. Plurima inde preemiiutbonz. erg0 beneficia in Germanicam narionem

regio edido marjarunt, nempe immunitasvedigalium hc rnourorum, circaea qu*nccellariafqutfibi, familia: que luz; irem

libertas vcfttmetorura indueudorOm, mo-niliumque gellandorum cujufvis generis,

conceilo eodem privilegio item uxoribus,

licet ipf* Lulitanz lint. Etenim incolz le-

gibus circa velli menta coercentur. Poliunt

adhxc nodurno tempore quinque fexve

mjniftris comitati , fiuc luce aut c utn fadi-

Srudent immunitatibus, quas hic omnesrev iratis intuitu.quam adtedo non enar-

raverim. Praicipua tantum capita elegi, ex

quibus nationis noftrz gloria cognoici po-

tcft,qua»& hodie auda,ftrida obiervatione

eorundem edidorum Lilbonz floret.

Sanchws Rex fecundus filius fupradidi SinchiuRt*

nalcituranno 11/4. Coronatur annorum 11

3 1 .Habuit liberos utriufque fixus 1 /.Reg-

navit 17. annis. Moritur in urbe Cojmbra.

Anno iiii.exiftcns /8.annorum. Sepelitur

in S.Crucis monaftciio.

tAlfonfus ejus nominis fecundus tertius AlfonfbiRts

rex fit 1/,annos natus; morituranno tazj.11 ,-

fepttltus in monafterio Alcobajft.

Sanchius Capillus quartus rex filius fu- sarchimC*-pradidi Alfonii,coronatur annos natus 1 6. peiiuneiir.

moritur in urbeTolciana anno 1247. fepe-

licur in majori templo.

Poft obitum ejus rex coronatur frater,

comes Bolooizfitqucmjintus rox,regnavit JJ^**1*

31. annis, moritur Llwbnz. Anno 1179,fepelicur in Alsobajft monafterio.

Djonifius filius mortui, Lilbonz rex fuf- Dyonifiu»

cipicur, lS.annorumcxiftcns, fextufquercx *•« vufit.Impcrat 46.annis, moritur in urbe Sani

esircin anno 131/. ao.Ianuariicum annosnatus eflet 64. Sepelitur in monafterio Oh-vcllas quod duobus mill. a Lilbona diftar

a fecondicum. Vxorem duxerat Petri regis

Aragoni* filiam, qu* hodie inter fandosrelata cft, ac monuraentu habet in civitate

frojmbr», ibi multis miraculis, fcatct.

Poft hunc regnat feptimus rex Alfonfus Alfonfiiilx»-

2fci&M,i.audax;coronaturin urbeSatArein buiRe» vu.

natus 3/.annos. Regnat annis 3 i. Lilbonzmoritur menfcMajo anni 1 3/6. fepeliturq.

in magno magnz EcclcGz Choro. HicMauros Salado debellavit auxilio RegisCaftellz.

Filius ejufdem Petrus odavus rex terram Xttmi rnin pace bona,& juftina adminiftravit. Mo- 11X'

ritur anno 13 66. fcpultus in monafterio

Alcobajfa. filium habebat Fernandum ac

ante connubium ex 'Dona Tncs fcu Agnctedc frustro Iohannem &Dyonyimm.

Poft hujus regis obitum Fernand»s prz- Fenundui v*didus coronatur nonus Porcugalliz rex.

Vxorem duxit Leonoram (junaijalya Tepes -

quz antea maritum habuerat Laurentium

ruat. dc Cunha, cui vi i rege erepta in ejus

confottiura

Relatio Resutti Liifitaniar.

confortium conccffit. Aliis imperavir an-

nis 17. legum curtos,& vindex focinorofo-

rum.vaeorumq.hominum. Moritur anno1383. cum 43. annorum cflet. Sepelitur in

$.Francil'ci choro in urbe Sunt slrettu.

Poft obitum Eeroandi ex Cartilia rex Io-

annis cum uxore Beatrice advenit, 1'ul'cep-

turus regniLuiitanif coronam. Sed obftit it

filius illegi icimus regis Petri, kc frater Fer-

nandi qui regem Cartilia: devincit ac funi

dit in S.Georgtt£*mpo memora bili prsrlio,

cujus rei geft* in memoriam opulentumibidem canobium condit

,qubd i pugna

nomen dat. Idem ergo illegittimus coro-

ne§natur rex Lufitani* decimus,exiftensanno-

Kexx" tum }8.Vixir 76.ann is,moritur i^Augufti

anno >453. fepultus eodem in Pugn* mo-nartrrio. Hic arce urbemq. Sopiam Mauris

in Africa abrtulir, paterque fuit Fernandi

pticipis, qui hodii inter Saftos numeratur.

Poft eum regnae filius Duartius feu E-rdmrf»» duardus undecimus Lulitanix rex.Vixit 42.Kc* annis; regnavit 3. Obiit in palatio conven-

tus S.Thonn. Anno 143 8. fepultus in Pug-ni canobio»

Alfonfus fupradifti tegis filius nafeitur

Aifonf.unul *)C SJU' -dret* anno 143 z. verum cum

jen,**

6.tantum mortuo patreannorum cllcr.ejos

vice regnat:infans Tetras ulqueinannum

1448. quo Alfonfo regnum traditur duo-

decimo Poirugalli* tegi. Obiit in urbe

Sant Arem eodem in cubiculqinquo na-

tus fuerat aS.Augtifti anno i4Si;apud avos

lepelicur in jnonafterio Pugna:.

Scquiturcum fikus Jobanncs cognometo

Mignus’ Magnus, fecundus ejus nominis, decimusRc* xni. tertius Lufitania: tex. Nafeitur JUfbonx

quatu Maii anno 1 433.H1C judicio publici

damnatu dccapiuri juflic Fctnandum du-cem 'Ecrganct nempe in foro urbis Ebore

XX.Iunii anno 1483. liiaq. manu jnteifecit

pugione Donnngum duccm Eegut fratrem

uxoris lux Lconoix; Manuelcm fratrem

ducis mox evocans, eique ducatum trades.

A t4o.annis. Obiit Alron in Balneis ig.

Octobris anno 149j. fepultus in monafte-

fioPugnx.

Hujus regis ex reftamcnro regnum fufei-Em

xi'v!***

P't dux rijtu Emanuil , fitque decimusquartus Lufmnixrex .coronatur molat-ur dofal 17.Oftob.anno 149 j. Hic lud®osomnes ad bapufmutn compelliv.inuitdfq.

Lilbona expellit anno 1499. unde& porta:

eJAtoreira hodie nomen cft. Ejus temporeintet holce novos Chriftianos ac plebemLifbonz ingens tumultus oritur ,

diflipan-

ruiquc facultates ludiorum, officina ic

ades confringuntur,cum multorum iutex-

necionc. At regis acerba vindifta demumvindicatur pacaturque. Idem primum de-

texit navigationem in Orientalem Indiamportufque terrx Pr-elbyteri Iohannis; ad-

jecit item imperio fuo arces urbefq. Saffjn

6c Azamor in terra Africa. Obiit LilboniS. Lucis fefto aiino ljn. fepelituiquc in

taonafterio Bcthlthtm-.

Poft ejus obicum regnat iohatines ter- tohanntx

tius, decimus quintus Lufitanixrex, natusR“X v ‘

«nenfe Iunio , anno 1301. in urbe Lilbona:

ubirex fufeipituranno ijn. Hicpacificaf

riatuta:,libcralis,amici(fimuselero,artibuf-

que liberalibus univcrlitatem Coymbri-cenfem inllituit, obiuque ti.Iunii. Anno

.I/J7.1cpultus in monafterio Bcthlehem

.

Huncfcquicuc Scbafl tantis dccimiis f®»--

tus rex.Hic pii ncipis Portugallif filius erat, iu* xvilfillii fupradifti tegis Iohannis, qui vivente

eriamnum patre loannam Catoli Quinti

Imperatoris filiam,fororemque Philippi

regis Hifpanic uxorem duxerat. Etenimvita fungiturprxgnantc uxore

,qux Seba-

ftianutn parit regem poft ivi fui obitumdio S.Scbaftiano facro anuo ij/j. Idemanno 1378. magno cum exercitu in Afri-

cam traiifmitric ,ibtquci Mauris cuin Aiis

cxditur.remanetibus quibufdam captivis.

Poft eam.cladcm inauguratur in Lufita-HemiciuRe*

nia Hernicus Cardinalis avunculus tnag- ivu-

' nus prxdifti regis Scbaftiani, cratquc deci-

mus feptimus Lufitanix rex. Qbjic annoi j8o.tcilamento inftiruens Philippum Hi-fpanix regem , ut legictimum fucccilorem

regni Portugallix.qudd pater ejus CarolusV. uxorem nabuillet filiam majorem natu

Emanuelis , Philippi regis matrem , foto-

remq. avi Scbaftiani ac iupjadifti Hernici,

ljcet frater alter fupcrfuillct cjufdem Hcn-xici Ludovicus diftus.qui filium reliquerat

Antonium Priorem Ocratenlem Crucigc-rorum militum S.Iohaijnisi Lulitanis in

regem idtb expetitum . A t pervicit rex Piii-

lippus,expellitqueAntonium;Rcgni coro-

nam fufcipit,anno 1381 . iumonaileno S.

Thoma: inauguratus per tres ftatus feu or-

dines regni, nempicierum, nobiliraccro #£rbilippu> :mtribunos plebis

;ac rex legittirous ptocla- xux*

matus. Eracque Luliranie rex decimus ot fa-

vus rcdafta corona Pottugallia: ad Caftcl-

lanorum impcrium.ciim 44i.anni cflluxif-

fent lubLufitanis regibus, facto initio pri-

mum k ducibus Locharingi;& Caftcllx re-

gibus, kc nunc terminato iifdepncipibus.

FINIS.

JZ. 1 .

INDEX SEV ELENCHVSflinerarii.

Cap. i . '“'A Xotdium Navigationis Jolotumis Hugtnis .ejufque abitu» ac Hollandiai»Hifpaniam,cum gcftis rebus eo tepore quo ibi moratur, ufque in difccilum

a -.fuum cx Lilbonx portu in Indiam Orientalem. Paginata«.Principium Navigationis fu* in LuGtamxfcu Orientis Indiam. —• pag.a.

3. OrdoNavium Indix in Orientalem Indiam navigantium. pag. 3.

4. Dcfcriptiot^tf/fawfcrfM; pag.6.

j.Defcriptio ot; Arabiq falicis fiveRubrimaris ufq. ad lnfuli&arce Ormutii. - pag, 9.

d.DefcriptioIniul*& civitatis Ormutii. - — - - pag.to.

7. Ora Ormutianaulque ad Civitatem feuintulam 2><«. pag.12.

8. Infula DiKol\TnAI*mb*tcrcum propugnaculo. - —— pag.12.

9. Regio Cambaiar. — —— 1 pag. 12.

10. Ora Indix,portus ic loca e)ufdcm. — — pag-i j.

1 1 . Ota I ndi.x abVtbeGoa u fq. adCaput Comorinenfcqax Malabarefis dicitur - pag. 14.

1 t. Declaratio Regum.eorumq. Origo,divifionis regionis.tia&uiq. MdUlwr.— pag. 1j,

ij. Infui; ijMaldivaCiwerJMMedna. pag. 16.

14. Infula: Sry/Mu dclctiptio. • —— pag. 16.

1 f.Ora Ckorom.tndcl.Rcenum Narfinga 6ve Biftugar. pag. 17.

t6. Regnum Bengul*& flumen Ganges. - pag. 1 8.

ty. Tradius & terra Sua ufqae ad extremitatem Smgapur;& civitatem

ac arcem Malace*. — —* pag. 19.

t8. Civitas Malacca cum Arce. — - — - —.

pag.n.

19. SurtiarraolimTaprobana. pag.a1.

10. lavx di.icripno,nu-rces,ncgotiatio,pondo.moneta,ptetia,&c. incolis in uf\»— pag.12.

11. Molucc* Infui*. pag.aj.

ii. C. Singapur* ufque ad vrbem Sum. OcaCamboiz & Cauchmchiruz, Infui* Bornto,

Lujfoncs, Mantllitjivt Philtppttu. - - pag.aj.

23. Opulcncia,f*licitas munitiones regniChinx.aliaquc memorabilia. —— pag.aj.

24. Provincii.vrbcs, aliaque memorabilia Regni Chin*. pag.a/.

2j. Civitas& infula Machati in China vbi Lufirani negotiantur Sc habitantjejus negotia-

tionis ratio,pretia,menfur*& moneta,cuinChinxt&mMallaccx. — pag.aj.

16. Infula Iaponia. - • — pag.30-

27. Brevis dclcriptiocetr^poftGoam in cujus Territorio ipfaGoa jiccr. Origines Regum.Dominorumq. nomina eorunde.Exannalibus monumcncifq. iploru Indoru.-pag.32.

28. Vrbs& Infula Goa: Caput Indi*. pag. 14.

29. Mores LuGtanorum Mixtorumque ex iis progcnitociam , tamcotum qui Goz, quamqui hiCxtcris Orientis provinciis habitant. pag. 36.

jo. LuIitanoraMixtotumq. tatio familiaris,comitares, nupti;, aliiq. ritus in India, pa. 38.

3 1 . Mulierum LuGtanorum Mixtorumque in India ritus ac mores. - pag.40.

3 a. Protegis Indi* dignitaj,ejuiquein VrbeGoapotdUs. pag.41.

33. Ethnici.Iiufi.aliique exteri Gox habitantes. ibidem

34. Tcmpeftatcs Indi* rnlirmirates.&c. pag.44.3j.Moneta,pondcra,S:mcnfur*Indi*acGo*. *—

Pag-4J-36. Indorum Br.menu five faccrdotcs.ic mmiftn Idoloru^vita ritufq. eorunde— pag.46.

37. Gufurant &: Banjancs cxCambaia. - — pag.47.

38. Canar* &Decariini pag. 48. 39. Canarmi&Corumbini Indix.— ibid.

40. Arabes ScAbcxini Indix incolx. pag.49.

41. Nigrirrcx MolFambicqua quos Cdffres indigicant. . pag. jo.

Ji Ritus Morcfqite Malabatcnlium &Nayrorum Indi*. - pag-ji.

43- Mauri & Indi* Iud* i. « *pag-ja.

44. Idola Indorum ic religiones. —— • —- — pag. ja.

4j. Animalia Indi*. — - ——— • P38-/+.4<>. Elephas. - pagjj.

47. -e/WnftvcRhinoeercs. pag-j<3.

48. Pifccs ic Indi* monftra marina. p»gJ7-49. Fru&us Aibores,plam*,u ulgarcfq. Indi? heib;;precipua-/tf»<»#«ir»defcriptio. pa-j8.

jo. laqua (ive Iaacca. p*g-J9-

jx. Cajones. * — — '— pag-6o.

J4. AUilnilixftu&lls. ibidem

fi

? t

ladeXr

jf/. Ficu$ Indis — • - — pag-.6i;

£<j. Palma Incfis quar Cocos nuces fert — * —1 pag.64-

37. Dutiones Malaccx —r—.

— pag.66-

38. Arbor radicum,BambusfiveArundo India: — ibid*

39. Arbor triftis ——— pag.67

60. Folia Bcttdx frodlufqucArecc* pag. 68Gi.Dutroa herba, SenndaCivc Sentiens ——— •—,

— pag.70di.Atomata, lpccies.planut.&c.ac primum de Pipcie — . ibid.

6}. Cinnamomum — • pag. 7164. Zingiber -—- :

pag.7»

Caryophyllon —. pag.7^G&. Macis, nuxmyri/Hca — i

;ibid,

67. Cardamornum - - • — pag.74

68.

Laeca — — — - ibid.

69. hinniiCwe Indigo — --P,

aS-7i70. Ambarum, MuCcas ,udlgdlii4 (iveZibethnm — - •» ibid.

71. Benzoinum Gummi —;— • - pag.76

72. Thus&Mvrha * —- pag.74

7j.Manna&Rhabarbarum — ibid. 74. Sandali lignum —— ibid.

7/. ‘PuJf de Cebr* fmehgnum Serpentum pag.78

76. LjgnumCalambaahter lignum Aloes — ibid. 77.RadixChina — ibid.

78. Arnfion aliter Opium pag.8o. 79..Bangua ibid.

80. Camphora pag.81. 81. Tamaririium ' - ibid.

Si. Myrabpiani,Chebul*,Ind*,A;c. olficinis Chebuli.Indi.Bellerici.&c. pag.82

85. Species alis hei bafque Indic* —— 1 pag.8}84. Hiiloria margaritarum , pag.83. 83. Adamas >oid.

86. Pyropi, Spinelli.Granati.Smaragdi.aliique nobileslapidcs pag. 80

87. Lapis Bezar —-— -.

pagf-87

88. jtltimarionis iapidom ac Adamantis rario —1——»' '~i—— ibidw

89. Pyropi iive Rubjni.

——— •———- • —.7-' pag-8990. Veculli& Orientales Smaragdi,corumquexftimatio — — pag.9091. Margariti iive baccs Orientales — -7—, ; pag.91,

91. Hiftoria diverfarum rpium.in Indu gcftarum Iohannis Hugoni: cepipoie —- Ibi4.

Adventus triulaponii prirteipSGoS,corumq.tiavigantjuiiy Europa fucce/lus - ibid.

®t Pax inter Lnfitaiios&Samorinuni -».

——

—

r ibid.

.i 'FcIoniumCochiitiinftruClum — pag.91. Diurnius Menejius prorex — ibid*

Hermirdt Bnrchcris focii Iohannis HueonisdifccfTus — pag.93. Obitus patiis Iohannis Hugonis — iDid. Obitus principi? Au/i^ci -— ibid..

N4uhagium navis S.lacobipnctoiiar — —1 pag.93Turei naves Luiiranorum mercatorum capiunt — pag. 93Expeditio in Tureas Rubri maris : ibidemRcgiuaOrmucii bapcilaraGoiejufqucmors —7—— ibidem,Naufragium navis 'Boa viagen pag. 96. Archjcpifcopi ex Indi* dilccBus ibid.

Hiftoria pereuntis navis Artliki* — ibid. Maiacca obfeila pag.97Expeditio clallis inftrudfcecontracivitatcsMelindx ioidcmNavis S.Salvatoris erepta periculo pa.97 Oblidio arcis Columbo ln Zeylon pa.pS,

Levat urobfidio — ibid. "VittoinPauhde Ljma contra reges Sumatra- ibjd.

Morsproregis DHarttiiSMcnejiijk cxcquiarum ritus — ibidem

Hycms nidis — pag,99. Cxdes Belgatcujufdam.ejufq.hiftoria — ibid.

Mors Archiepifcppi Fonfeca — pag.ioz

Abitus Iohannis Hugonis ex India in Lulitaniam ——— ibidemConducendiPiperis ejufqueiufcipicndi ratio «—: — pag. 103

93. Reditus Iohannis Hugonis ex India in Lulitaniam — pag. 103

94. InfuliS.Helcneddciiptio pag.no. 93.InfuIiAfcertfionis dcfcriptio pig.ua96. Infularum Canariarum brevis deferiptio

' —— pag. ^; 3

•

97. ln&laium Afores fcu Flandricaruro defcriprio —o pag, 1 13,

98. Infuli Corvo &c Florui — ; pag. n"&

99. Gcfta quida memorabilia teporequo Iofianncs Hugo in Tercera moraBatur pa. 1 19*

Homines duo fulmine interempti -- pag. 1 19Navium quatuordecim adventus ex l^ifpaniaruni India —— ibid.

Adventus fex India: navium in F.»/*/» infulam — —— ibid.

Duarum navium adventus in Terceram magnis cum divitii* - —- ibid.

Dryc naves occupati ab Anglts ai confpc&uTerccn — — pagit?Relatio

r

Index pro Bibliopcgis.

Relido captuum fra&aruraque navium Hifpanicx Indix, Era filix, Guincx, Capitis Viri-

di», &c. anno 89 pig.tio

Adventus cladis e SeviBa in Terceram argento fufeipiendoquod ibi reli&u erat — ibid.

Comet* adfpe&us in Terceta — ibidemCladis Anglorum qux Orientalem Indiam petierat fuccdliis pag.mCladis fub Martin* Forbifchero — ibid. Mathix Albucqucrcji conditio — ibid.

Angli naves capiunt in Indiam m illas ,<5: ex Fodinz loco venientes - — pag. I JLl

Terrxmotus terribilis— ibid. Cladis Hifpanorum iuTercefam milia — ibid.

Richardi Grocnveldii facinus - - - - — ibid.

Mita ejus pertinacia in calicis vitrei manducatione - — ibid.

Terribilis navium fra&ura citca clatrem Indix,ac Hifpani; in confpcdhiTetcers.diraque

calamitatis ejus exempla — pag.njIohannesHugoabiccxTerceraacinHollandiararedic — ibidem.

In ficundo libro continentur.

TAEfcriptio Guinex,Congi,3e Angolx,totiufq.Africani traftus pag. j. defequentibus;

X.JNavigationum trium, Batavorum in Septentrionales oras detegendi freti VayeatsgratiaHiftoriavera pag.17.1Sc lequentious.

Altitudines locorum varix, Compallbrum differenti*, 5c Quxftiones foluiioncfq.varix.

Breviarium redituum Regis Hifpani* —— - pag. 57.

Hiftoria regni Regumque Luiitanix • — pag.41.

Sequitur Tabulafeu Index locorumfokorwnque quibus apponi hujuslibri Charta (jetgraphica acfigura debent in Bibhopegorum mfiruttionem.

PRimum urbs&infulaMoflarobicqux pag.6,

Mahccx&Iavxhomines ; — pag.20.

Chinenfes viri ac feminx ambulantes — — pag.16

ChmentVs quigeftamurac animi gratia proficifcuntur ordine infequuntur — ibid.

Naves eChuia ibid. VrbsGoa pag. 34Forum IcuprxconiumGox — pag. 3 8. Lufitani euntes& ambulantes — pag.40Lufitan i Equites ibid. Lufitam mpalanquitui lcu le&icis — ibid.

Navesceloccsquibusinbelloutuntur - ibidem

Mulieres Lufitanoru ambulantes - pag.41 Mulieres inpalanqninis dete&x — ibid.

Mulieres contcCtxfaUntfuinu — ibid. Mulierquxnodu templa obit — ibid.

Brameitei, Dccanini &.&*»;*»« — pag- 30Nuptarum ritus — ibid. Bramenis mortui rogus ibid.

Lcgai Regis Ballagattx in uibeGoa comitatus -- ibid.

Agricola Indus Lafcarinus & Balb.tdera — — ibid.

Indorum ca{*,vill*,6c vici circa Goam — - - ibid.

Scaphz pifcatoriz quibus iu fluminibus utuntur ibid.

Arabes& Abydini cum uxoribus — pag.31. Nigrit* fcu Caffres — ibid.

Cochini Rex Elephante ve&us — pag- 34 Malabares & Mauri Cananor — ibid.

Provincix Pcgu incolx,&c. ibid. Idolorum xdes —— ibid.

Frudhis Mangx, Cajus, Iambi, Iaqux,&c. pag.6

1

Nuces Indic* feu palm* — — « pag.64

Arbor radicum, Du riones& Bambus •— — pag,66

Arbortriftis pag.68. Infula S.Helenx - pag. 110

Infula Afcenfion is — pag.m. Vrbs Angra infolf Terccrf *— pag. 1 13.

Tabuit Geographica ubi ponenda.

GEneralis orbis tabula pag. l.

Tabula Africxextremz ufque ad mareRubrum -— • pag. 8.

Tabula Rubri matis ufquc ad Bengalam pag. 11.

Tabula Malaccx,Sumatr$ infularuinque Iav?.Moluccai um,China,&c. — pag. 11.

In hbro fieundo.

Tabula Guine*,AngoI*,&c. —.

pag. 3.

Charta ieprentrionalistra&usfreiiqueVaygacs 1— pag. 17.

Tabula Amilliarura&Braiili* — —.

pag.37.

FINIS.